Wikipedia brwiki https://br.wikipedia.org/wiki/Degemer MediaWiki 1.45.0-wmf.6 first-letter Media Dibar Kaozeal Implijer Kaozeadenn Implijer Wikipedia Kaozeadenn Wikipedia Restr Kaozeadenn Restr MediaWiki Kaozeadenn MediaWiki Patrom Kaozeadenn Patrom Skoazell Kaozeadenn Skoazell Rummad Kaozeadenn Rummad TimedText TimedText talk Modulenn Kaozeadenn modulenn 0 4652 2150242 2147939 2025-06-22T08:24:49Z Dakbzh 58931 + Nev. emdroadur ar boblañs. 2150242 wikitext text/x-wiki {{Implijoù all}} {{Infobox kumunioù Breizh | anv = Gwened | anvOfisiel = ''Vannes'' | skeudenn = Vannes Remparts.jpg | alc'hwez = Ar ramparzhioù. | ardamezioù = COA fr Vannes 56.svg | bro = {{Bro-Gwened}} | departamant = {{Mor-Bihan}} <small>([[pennlec'h]])</small> | arondisamant = [[Arondisamant Gwened|Gwened]] <small>([[pennlec'h]])</small> | etrekumuniezh = [[Mor Bihan - Gwened Tolpad-kêrioù]] <small>(sez)</small> | bro velestradurel = [[Bro Gwened (Voynet)|Bro Gwened]] | kanton = Pennlec'h tri c'hanton: [[Kanton Gwened-1|Gwened-1]], [[Kanton Gwened-2|Gwened-2]], [[Kanton Gwened-3|Gwened-3]] | cp = 56000 | maer = David Robo | amzer-gefridi = [[2020]]-[[2026]] | gorread = 32.3 | hedred = -2.7603 | ledred = 47.6559 | uk = 22 | ubi = 0 | ubr = 56 | lec'hienn web = {{fr}}[http://br.mairie-vannes.fr br.mairie-vannes.fr] }} '''Gwened''' a zo ur gêr eus [[Breizh]] ha kêr-benn [[Bro-Gwened]], e foñs ar [[Mor Bihan]]. [[Pennlec'h]] [[departamant gall|departamant]] ar [[Mor-Bihan]], [[Arondisamant Gwened]] ha tri c'hanton eo ivez. 53 218 [[annezad]] a oa enni d'ar {{1añ}} a viz Genver 2016, 135 882 e [[Gwened Tolpad]]. Prizet eo ar gêr gant an douristed evit he glad hag he endro. Ur pol deskadurezh uhel eo. [[Darioritum]] a oa he anv e mare ar [[Weneted]] hag ar [[Romaned]]. Kêr-benn [[Bro-Ereg]] e teuas da vezañ er {{VIvet kantved}} e mare ar brezelioù etre ar Franked hag ar Vrezhoned. Ur gêr a-bouezh e teuas da vezañ gant [[Duged Breizh|an Duged]]. Mogeriet eo ar gêr kozh c'hoazh hiziv gant ramparzhioù bras eus ar mare-se, arouez galloud [[Dugelezh Breizh]]. == Douaroniezh == * War aod ar [[Mor Bihan]] emañ Gwened. === Kumunioù amezek === {{Lec'hiadur kêr|kêr=''Gwened''|gwalarn=[[Pleskob]]|norzh=[[Sant-Teve]]|biz=[[Sant-Nolf]]|kornôg=[[Ploveren]]|reter=[[Teiz]], [[Trevlean]]|gevred=[[Sine]]|su={{Splannañ|#CCEAFF|''[[Mor Bihan Gwened|Mor Bihan]]''}}, [[Sine]]|mervent=[[Aradon]]|enklozadur=}} ==Anv== === Stummoù skrivet === *'''Benetis''', 400; '''Venetis''', VIIt; '''Veneda''', 818; '''Venedia''', 826; '''Vednedia''', 833; '''Vened'''i, 850; '''Vanetensi'''s, 1187; '''Vennes''', 1263; '''Venes''', 1288; '''Vennes''', 1311; 1316; 1318; '''Vanes''', 1320; '''Vannes''', 1332; '''Vanne''', 1334; '''Vannes''', 1339; '''Vannes''', 1343; '''Vennes''', 1428; 1440; 1516; '''Vannes''', 1560; '''Vennes''', 1561; 1592;  '''Vannes''', '''Vannetois''', 1592; '''Vennes''', 1709 === Gerdarzh === *Dont a ra hec'h anv eus poblad ar [[Weneted]]. *''Vannes'' a vez graet anezhi e galleg, distaget {{IPA|[van]}}. == Ardamezioù == {| |- |[[Restr:COA fr Vannes 56.svg|100px]] | :''« En gul e erminig tremenant en argant, gwakoliet etre aour hag erminoù »'' *Sturienn : ''À ma vie'' |} == Istor == * Kêr-benn gozh [[Bro-Ereg]] hag [[eskopti Gwened]] eo kêr Gwened ivez. ===Henamzer=== * ''[[Darioritum]] eo anv ar gêr savet eno gant ar C'halianed-Romaned. * Un hent roman a gase eus [[Darioritum]] (Gwened bremañ) da [[Kemper|Lokmaria-Kemper]]<ref>{{fr}}[[Henri Guiriec]], ''La Région de l'Ellé - bas et haut Ellé'', e ti an aozer, 1939, (e [[galleg]]), pajenn 16</ref>. ===[[Dispac'h Gall]]=== * Melestradurezh: krouet e voe kumun Gwened e 1790. Gant al lezenn eus an 23 a viz Eost 1790 e voe lakaet Gwened da benn ur c'hanton, hini [[Kanton Gwened (1790)|Gwened]], da benn distrig, [[distrig Gwened]]<ref>{{fr}}Jean-Louis Debauve, ''La Justice révolutionnaire dans le Morbihan'', e ti an aozer, Pariz, 1965, pajenn 36</ref>, seizh kanton ennañ: [[Kanton an Elven (1790)|an Elven]], [[Kanton Aradon (1790)|Aradon]], [[Kanton Gregam (1790)|Gregam]], [[Kanton Gwened (1790)|Gwened]], [[Kanton Sant-Teve (1790)|Sant-Teve]], [[Kanton Sarzhav (1790)|Sarzhav]] ha [[Kanton Surzhur (1790)|Surzhur]], ha da benn departamant ar [[Mor-Bihan]]. Gant Bonreizh Bloaz III (22 a viz Eost 1795) e voe lamet an distrigoù ha bodet e veze kuzulioù-kanton (ne chome tamm emrenerezh ebet gant kumunioù ar c'hanton)<ref>{{fr}}Jean-Louis Debauve, ''La Justice révolutionnaire dans le Morbihan'', e ti an aozer, Pariz, 1965, pajenn 187</ref>. Lodennet e voe [[Kanton Gwened (1790)|Kanton Gwened]] e kantonioù [[Kanton Gwened-Kornôg (1801)|Gwened-Kornôg]] ha [[Kanton Gwened-Reter (1801)|Gwened-Reter]], e 1801 gant lezenn an ''8 pluviôse an IX'' ([[28 Genver|28 a viz Genver]] [[1801]])<ref>{{fr}}[http://cassini.ehess.fr/cassini/fr/html/fiche.php?select_resultat=38837 Cassini - EHESS - Gwened - Fichenn ar gumun]</ref>, dezhi an titl ''loi portant réduction du nombre de justices de paix''. Lakaet e oa bet Gwened da bennlec'h [[Arondisamant Gwened]] krouet e 1800. === {{XIXvet kantved}} === <gallery> TigarGwened.jpg|An ti-gar. </gallery> * [[1862]]: dont a ra an [[hent-houarn]] betek Gwened. * [[Brezel 1870-1871]]: mervel a reas 39 gwaz eus ar gumun abalamour d'ar brezel<ref>{{fr}}[http://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/resultcommune.php?insee=56260&dpt=56&idsource=59022&table=bp09 memorialgenweb - Monumant ar re varv e Bered Boismoreau] </ref>. === {{XXvet kantved}} === ==== [[Brezel-bed kentañ]] ==== * Mervel a reas 774 gwaz eus ar gumun abalamour d'ar brezel, da lavaret eo 3,30 % eus he foblañs e 1911<ref>{{fr}}[http://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/resultcommune.php?insee=56260&dpt=56&idsource=55846&table=bp08 Memorialgenweb - Monumant ar re varv e ''Pladenn ar Warenn'']</ref>. * Fuzuilhet e voe ur milour breizhat bet soudardaet e Gwened gant al Lu [[gall]] d'an 10 a viz Gwenholon 1916<ref>{{fr}}[[Ouest-France]], d'al Lun 4 a viz Du 2013, pajennoù "An Oriant" </ref>. ==== [[Eil brezel-bed]] ==== * D'an [[21 a viz Even]] [[1940]] e tegouezhas al [[Wehrmacht|lu alaman]] e Gwened<ref>{{fr}}Archives départementales du Morbihan, ''Le Morbihan en guerre 1939-1945'', 2009, pajenn 24</ref>. * Daou [[frontstalag]] a oa e Gwened e 1940, an Niv. 183 hag an Niv. 183a<ref>{{fr}}[http://www.ajpn.org/internement-Camp-de-l-ile-de-Groix-767.html Anonymes, Justes et Persécutés durant la période Nazie dans les communes de France]</ref>; * [[Maurice Marchais]], maer ar gumun, a voe digarget evit miz d'an [[28 a viz Du]] [[1940]] gant ar prefed [[Henri Piton|Piton]] evit bout bet graet ''Vieille ganache'' (''Beulke kozh'') eus [[Philippe Pétain|Pétain]]; flatret e oa bet gant ur jeneral gall eus Aradon d'ur [[Sened gall|senedour]] kozh, hennezh a zislerias anezhañ d'ar prefed; digefridiet e voe Marchais da vat d'an [[11 a viz Kerzu]] [[1940]] gant ur skrid-embann maodiernel<ref>{{fr}}Annik Le Guen, ''Le Morbihan sous le Gouvernement de Vichy'', Miz Kerzu 1993</ref>{{,}}<ref>{{fr}}[[Roger Leroux]], ''Le Morbihan en guerre 1939-1945'', Imprimerie de la Manutention, Mayenne, 1991, pajenn 48 </ref>. * Dieubet e voe Gwened d'ar [[5 a viz Eost]] [[1944]] gant "Combat Command B" ar ''6th Armored Division'' eus lu [[SUA]] hag ar [[Rezistañs]]<ref>{{fr}}Éric Rondel, ''Les Américains en Bretagne'', pajenn 142, Éditions Astoure, 2008</ref>. * D'ar 16 a viz C'hwevrer 1945 e voe skoet Gwened gant tri obuz alaman tennet eus [[Plouharnel]], lazhet e voe seizh den<ref>{{fr}}"Ouest-France", d'ar 16 a viz C'hwevrer 2015</ref>. * D'an [[16 a viz Mae]] [[1945]] e voe kavet korfoù marv pevar den eus ar gumun, izili eus ar Rezistañs, bet boureviet, lazhet ha mañsonet d'an [[13 a viz Gouere]] [[1944]] gant al lu [[wehrmacht|alaman]] e kreñvlec'h Pentevr e [[Sant-Pêr-Kiberen]]<ref>{{fr}}René Le Guénic, ''Morbihan - Mémorial de la Résistance'', 1998, pajennoù 322-329</ref>. == Brezhoneg == === Ya d'ar brezhoneg === * D’an 12 a viz Here 2007 e oa bet votet ar garta [[Ya d'ar brezhoneg]] gant kuzul-kêr ar gumun. * D'an 8 a viz Kerzu 2007 e oa bet roet d'ar gumun al label [[Ya d'ar brezhoneg]] live 1. === Deskadurezh === * Kumun gentañ Breizh eo bet e-keñver an niver a vugale skoliataet er skolioù divyezhek hag e Diwan e 2009. * Klasoù divyezhek hag ur skol [[Diwan]] a zo eno abaoe [[1993]]. * E distro-skol 2024 e oa enskrivet er skol [[Diwan]] hag er c'hlasoù divyezhek 344 skoliad (6,5 % eus skolidi ar gumun evit a sell ouzh ar c'hentañ derez)<ref>{{br}}[http://www.brezhoneg.bzh/98-kelenn.htm Distro-skol ar c’helenn divyezhek]</ref>. === Bugaligoù === * Ur vagouri vrezhonek dre soubidigezh zo bet digoret gant ar gevredigezh "Babigoù Breizh". == Tud == * [[Youenn Drezen]] a zalc'has un davarn e kreiz-kêr Gwened, e-tal ar maerdi. * Jean Mathurin Thomazo (26 a viz Even 1892 e Pluergad-10 a viz Gwenholon 1916), soudard breizhat, soudardaet e Gwened, bet fuzuilhet gant al Lu [[gall]] e [[departamant gall|departamant]] [[Somme (departamant)|Somme]] ([[Bro-C'hall]]) e-pad ar [[Brezel-bed kentañ]]<ref>{{fr}}[[Ouest-France]], d'al Lun 4 a viz Du 2013, pajennoù "An Oriant" </ref>{{,}}<ref>{{fr}}[https://web.archive.org/web/20200213114102/https://lp56.fr/infos/index.php/republique/63-fusilles/96-jean-mathurin-thomazo Fédération morbihannaise de la Libre Pensée]</ref>. === Tud bet ganet eno === * [[1842]] : [[René Kerviler]] (bet ganet '''René''' Mathurin '''Marie Pocard du Cosquer de Kerviler'''), ijinour, henoniour ha levrrollour [[breizh]]at (ha [[Bro-C'hall|gall]]). * [[1860]] : [[Émile Jourdan]], [[arzour]]. * [[1861]] : [[Aogustin Gwilhevig]], beleg katolik breizhat ha yezhadurour brezhoneg. * [[1866]] : [[Edmond Filhol de Camas]], milour, skiantour ha [[Sened gall|senedour]] ar [[Mor-Bihan]]<ref>{{fr}}Annik Le Guen, ''Le Morbihan sous le Gouvernement de Vichy'', Miz Kerzu 1993</ref>. * [[1923]] : [[Geneviève Asse]], livourez hag engravourez * [[1934]] : [[Yves Coppens]], henouennoniour. === Tud bet marvet eno === * [[1805]] : [[Pêr Gwilhmod]], penn chouan, lesanvet "[[Begnen|roue Begnen]]", fuzuilhet d'ar [[5 a viz Genver]]. * [[1825]] : [[Marie-Louise de Lamoignon]] (''Mamm Sant-Loeiz'' hec'h anv relijiel) gwenvidigez, savet ganti Urzh Seurezed Sant-Loeiz. * [[1888]] : [[Yann-Vari ar Joubiouz]], barzh [[brezhoneg|brezhonek]]. * [[1959]] : [[Iwan an Diberder]], skrivagner brezhonek. * [[1964]] : [[Joseph Le Pévédic]], maer Pleñver, kuzulier [[Kanton Belz]] ha kannad ar [[Mor-Bihan]] e [[Bodadenn Vroadel (Frañs)|Kambr an deputeed]]<ref>{{fr}}Annik Le Guen, ''Le Morbihan sous le Gouvernement de Vichy'', Miz Kerzu 1993</ref>. * [[2001]] : [[Turiaw ar Menteg]], beleg ortodoks ha brezhonegour. * [[2021]] : [[Yannig Audran]], skolaer, soner ha skrivagner brezhonek. === Ardamezeg ar familhoù === {| class="wikitable" | | | |- |[[Restr:Gibon.gif|80px]] |'''de Gibon''' Aotrounez Coëtlagat, e Sant-Padarn. |''En gul e deir manal ed en aour'' |- | | | |} == Monumantoù ha traoù heverk == <gallery> Bretagne les remparts de Vannes.jpg|Mogerioù Gwened Maisons à pans de bois-Vannes.jpg|An iliz-veur Clocher Saint Paterne.jpg|Tour-iliz Sant Padern </gallery> * Iliz-Veur ''Sant Pêr'' ({{XIIIvet}}-{{XIXvet kantved}}) * Iliz katolik ''Sant Padern'' * Chapel Sant-Erwan ({{XVIvet kantved}}) er skolaj [[Jules Simon|Jules-Simon]] * Chapel ar Roc'hig ({{XVIvet kantved}}) * Mogerioù-kreñv (ramparzhioù) gant tourioù ar Boultrennerezh hag ar C'honestabl * [[Kastell an Erminig]] savet e penn kentañ an {{XVIIIvet kantved}} war-lerc'h ar c'hastell-kreñv savet gant [[Yann IV (dug Breizh)]]. * Karterioù kozh * Mirdi hendraouriezh * Mirdi an Arzoù kaer (Mirdi ar C'hoc'hu) * Mirdi ar Pleg-Mor hag ar Mor * Liorzhoù publik * Enez Koulev Roet eo bet al label [[Kêrioù ha Broioù Arz hag Istor]] dezhi. === Bezioù ar C'hommonwealth e bered ar gumun (''Boismoreau'') === {| |[[Restr:GwenedBreizhBezioù-brezelar C'hommonwealtheberedBoismoreau.JPG|left|thumb]] |} {| class = "wikitable" style="text-align:center" |+ ! Bro ! Niver a soudarded |- |[[Skeudenn:Flag of Australia.svg|24px]] [[Aostralia]] |2 |- |[[Skeudenn:Flag of the United Kingdom.svg|24px]] [[Rouantelezh-Unanet]] |7 |- |'''Hollad''' |'''9''' |} Karrnijourion e oant holl. Marvet int e-pad an [[Eil Brezel Bed]], pevar anezhe e miz [[Du]] [[1940]], ar re all e miz [[Du]] [[1942]] pa gouezhas o c'harr-nij (''[[Vickers Wellington|Wellington]]'' marilhet ''BJ 768'') e [[Gregam]]<ref>{{en}}[http://www.cwgc.org/search/cemetery_details.aspx?cemetery=2086470&mode=1 Commonwealth War Graves Commission]</ref>{{,}}<ref>{{fr}}René Le Guénic, ''Morbihan - Mémorial de la Résistance'', 1998, pajenn 258</ref>{{,}}<ref>{{fr}}[https://web.archive.org/web/20110707075354/http://www.absa39-45.com/Pertes%20Bretagne/Morbihan/pertes_raf_morbihan.html Pertes RAF Morbihan]</ref>. == Poblañs == === Emdroadur ar boblañs 1793-2022 === <div style="text-align:center;"> <timeline> Colors= id:lightgrey value:gray(0.9) id:darkgrey value:gray(0.7) id:sfondo value:rgb(1,1,1) id:barra value:rgb(0.7,0.9,0.7) ImageSize = width:800 height:350 PlotArea = left:50 bottom:30 top:30 right:50 DateFormat = x.y Period =from:0 till:60000 TimeAxis = orientation:vertical AlignBars = justify ScaleMajor = gridcolor:darkgrey increment:10000 start:0 ScaleMinor = gridcolor:lightgrey increment:2000 start:0 BackgroundColors = canvas:sfondo BarData= bar:1791 bar:1792 bar:1793 bar:1794 bar:1795 bar:1796 bar:1797 bar:1798 bar:1799 bar:1800 text:1800 bar:1801 bar:1802 bar:1803 bar:1804 bar:1805 bar:1806 bar:1807 bar:1808 bar:1809 bar:1810 bar:1811 bar:1812 bar:1813 bar:1814 bar:1815 bar:1816 bar:1817 bar:1818 bar:1819 bar:1820 text:1820 bar:1821 bar:1822 bar:1823 bar:1824 bar:1825 bar:1826 bar:1827 bar:1828 bar:1829 bar:1830 bar:1831 bar:1832 bar:1833 bar:1834 bar:1835 bar:1836 bar:1837 bar:1838 bar:1839 bar:1840 text:1840 bar:1841 bar:1842 bar:1843 bar:1844 bar:1845 bar:1846 bar:1847 bar:1848 bar:1849 bar:1850 bar:1851 bar:1852 bar:1853 bar:1854 bar:1855 bar:1856 bar:1857 bar:1858 bar:1859 bar:1860 text:1860 bar:1861 bar:1862 bar:1863 bar:1864 bar:1865 bar:1866 bar:1867 bar:1868 bar:1869 bar:1870 bar:1871 bar:1872 bar:1873 bar:1874 bar:1875 bar:1876 bar:1877 bar:1878 bar:1879 bar:1880 text:1880 bar:1881 bar:1882 bar:1883 bar:1884 bar:1885 bar:1886 bar:1887 bar:1888 bar:1889 bar:1890 bar:1891 bar:1892 bar:1893 bar:1894 bar:1895 bar:1896 bar:1897 bar:1898 bar:1899 bar:1900 text:1900 bar:1901 bar:1902 bar:1903 bar:1904 bar:1905 bar:1906 bar:1907 bar:1908 bar:1909 bar:1910 bar:1911 bar:1912 bar:1913 bar:1914 bar:1915 bar:1916 bar:1917 bar:1918 bar:1919 bar:1920 text:1920 bar:1921 bar:1922 bar:1923 bar:1924 bar:1925 bar:1926 bar:1927 bar:1928 bar:1929 bar:1930 bar:1931 bar:1932 bar:1933 bar:1934 bar:1935 bar:1936 bar:1937 bar:1938 bar:1939 bar:1940 text:1940 bar:1941 bar:1942 bar:1943 bar:1944 bar:1945 bar:1946 bar:1947 bar:1948 bar:1949 bar:1950 bar:1951 bar:1952 bar:1953 bar:1954 bar:1955 bar:1956 bar:1957 bar:1958 bar:1959 bar:1960 text:1960 bar:1961 bar:1962 bar:1963 bar:1964 bar:1965 bar:1966 bar:1967 bar:1968 bar:1969 bar:1970 bar:1971 bar:1972 bar:1973 bar:1974 bar:1975 bar:1976 bar:1977 bar:1978 bar:1979 bar:1980 text:1980 bar:1981 bar:1982 bar:1983 bar:1984 bar:1985 bar:1986 bar:1987 bar:1988 bar:1989 bar:1990 bar:1991 bar:1992 bar:1993 bar:1994 bar:1995 bar:1996 bar:1997 bar:1998 bar:1999 bar:2000 text:2000 bar:2001 bar:2002 bar:2003 bar:2004 bar:2005 bar:2006 text:2006 bar:2007 bar:2008 bar:2009 bar:2010 bar:2011 bar:2012 bar:2022 text:2022 PlotData= color:barra width:10 align:left bar:1793 text:1793 bar:1800 text:1800 bar:1806 text:1806 bar:1821 text:1821 bar:1831 text:1831 bar:1836 text:1836 bar:1841 text:1841 bar:1846 text:1846 bar:1851 text:1851 bar:1856 text:1856 bar:1861 text:1861 bar:1866 text:1866 bar:1872 text:1872 bar:1876 text:1876 bar:1881 text:1881 bar:1886 text:1886 bar:1891 text:1891 bar:1896 text:1896 bar:1901 text:1901 bar:1906 text:1906 bar:1911 text:1911 bar:1921 text:1921 bar:1926 text:1926 bar:1931 text:1931 bar:1936 text:1936 bar:1946 text:1946 bar:1954 text:1954 bar:1962 text:1962 bar:1968 text:1968 bar:1975 text:1975 bar:1982 text:1982 bar:1990 text:1990 bar:1999 text:1999 bar:2006 text:2006 bar:2007 text:2007 bar:2012 text:2012 bar:2022 text:2022 PlotData= color:barra width:10 align:left bar:1793 from:0 till: 9131 bar:1800 from:0 till: 9131 bar:1806 from:0 till: 10902 bar:1821 from:0 till: 11289 bar:1831 from:0 till: 10395 bar:1836 from:0 till: 11623 bar:1841 from:0 till: 11737 bar:1846 from:0 till: 12974 bar:1851 from:0 till: 12356 bar:1856 from:0 till: 14329 bar:1861 from:0 till: 14564 bar:1866 from:0 till: 14560 bar:1872 from:0 till: 14690 bar:1876 from:0 till: 17946 bar:1881 from:0 till: 19284 bar:1886 from:0 till: 20036 bar:1891 from:0 till: 21504 bar:1896 from:0 till: 22189 bar:1901 from:0 till: 23375 bar:1906 from:0 till: 23561 bar:1911 from:0 till: 23748 bar:1921 from:0 till: 21402 bar:1926 from:0 till: 22089 bar:1931 from:0 till: 22413 bar:1936 from:0 till: 24068 bar:1946 from:0 till: 28189 bar:1954 from:0 till: 28403 bar:1962 from:0 till: 30411 bar:1968 from:0 till: 36576 bar:1975 from:0 till: 40359 bar:1982 from:0 till: 42178 bar:1990 from:0 till: 45644 bar:1999 from:0 till: 51759 bar:2006 from:0 till: 53079 bar:2010 from:0 till: 52515 bar:2012 from:0 till: 52648 bar:2022 from:0 till: 54955 TextData= fontsize:S pos:(50,10) text: </timeline> </div> 54 955 annezad a oa hervez [[niveradeg]] [[2022]]. == Maered Gwened == * 1933-1941 : Maurice Marchais * 1941-1944 : Edmond Germain * 1944-1944 : Maurice Marchais * 1944-1944 : Sabine de La Barre de Nanteuil * 1945-1945 : Gustave Thébaud * 1945-1965 : Francis Decker * 1965-1977 : Raymond Marcellin * 1977-1983 : Paul Chapel * 1983-2001 : Pierre Pavec * 2001-2004 : [[François Goulard]] * 2004-2007 : Norbert Trochet * 2008-2011 : [[François Goulard]] * abaoe 2011 : [[David Robo]] ==Sport== ===Rugbi=== * Ar c'hlub a-vicher nemetañ e Breizh eo [[Rugbi Klub Gwened]]. E PRO D2 e c'hoari, da lavarout eo en eil rummad. ===Mell-droad=== *[[Gwened Olimpek Klub]] ===Marc'hhouarnezh=== === Tro Bro-C'hall e Gwened=== * [[26 a viz Mezheven]] [[1925]] : 4^e tennad-hent [[Tro Bro-C'hall war varc'h-houarn 1925|Tro Bro-C'hall]] etre [[Brest]] ha Gwened ; trec'h eo [[Nicolas Frantz]] ([[Luksembourg]]). * [[27 a viz Mezheven]] [[1925]] : loc'hañ a ra 5{{vet}} tennad-hent [[Tro Bro-C'hall war varc'h-houarn 1925|Tro Bro-C'hall]] eus Gwened war-du [[Les Sables-d'Olonne]] ([[Vañde]]). * [[25 a viz Mezheven]] [[1927]] : 7{{vet}} tennad-hent [[Tro Bro-C'hall war varc'h-houarn 1927|Tro Bro-C'hall]] etre [[Brest]] ha Gwened (a-benn d'an eur) ; trec'h eo [[Gustaaf Van Slembrouck]] ([[Belgia]]). * [[26 a viz Mezheven]] [[1927]] : loc'hañ a ra 8{{vet}} tennad-hent [[Tro Bro-C'hall war varc'h-houarn 1927|Tro Bro-C'hall]] eus Gwened war-du [[Les Sables-d'Olonne]] ([[Vañde]]) (a-benn d'an eur). * [[21 a viz Mezheven]] [[1928]] : 5{{vet}} tennad-hent [[Tro Bro-C'hall war varc'h-houarn 1928|Tro Bro-C'hall]] etre [[Brest]] ha Gwened (a-benn d'an eur) ; trec'h eo [[Marcel Bidot]] ([[Bro-C'hall]]). * [[22 a viz Mezheven]] [[1928]] : loc'hañ a ra 6{{vet}} tennad-hent [[Tro Bro-C'hall war varc'h-houarn 1928|Tro Bro-C'hall]] eus Gwened war-du [[Les Sables-d'Olonne]] ([[Vañde]]) (a-benn d'an eur). * [[4 a viz Gouere]] [[1929]] : 5{{vet}} tennad-hent [[Tro Bro-C'hall war varc'h-houarn 1929|Tro Bro-C'hall]] etre [[Brest]] ha Gwened ; trec'h eo [[Gustaaf Van Slembrouck]] ([[Belgia]]). * [[5 a viz Gouere]] [[1929]] : loc'hañ a ra 6{{vet}} tennad-hent [[Tro Bro-C'hall war varc'h-houarn 1929|Tro Bro-C'hall]] eus Gwened war-du [[Les Sables-d'Olonne]] ([[Vañde]]). * [[5 a viz Gouere]] [[1930]] : 4^e tennad-hent [[Tro Bro-C'hall war varc'h-houarn 1930|Tro Bro-C'hall]] etre [[Brest]] ha Gwened ; trec'h eo [[Omer Taverne]] ([[Belgia]]). * [[6 a viz Gouere]] [[1930]] : loc'hañ a ra 5{{vet}} tennad-hent [[Tro Bro-C'hall war varc'h-houarn 1930|Tro Bro-C'hall]] eus Gwened war-du [[Les Sables-d'Olonne]] ([[Vañde]]). * [[3 a viz Gouere]] [[1931]] : 4^e tennad-hent [[Tro Bro-C'hall war varc'h-houarn 1931|Tro Bro-C'hall]] etre [[Brest]] ha Gwened ; trec'h eo [[André Godinat]] ([[Bro-C'hall]]). * [[4 a viz Gouere]] [[1931]] : loc'hañ a ra 5{{vet}} tennad-hent [[Tro Bro-C'hall war varc'h-houarn 1931|Tro Bro-C'hall]] eus Gwened war-du [[Les Sables-d'Olonne]] ([[Vañde]]). * [[16 a viz Gouere]] [[1947]] : 18{{vet}} tennad-hent [[Tro Bro-C'hall war varc'h-houarn 1947|Tro Bro-C'hall]] etre [[Les Sables-d'Olonne]] ([[Vañde]]) ha Gwened ; trec'h eo [[Pietro Tarchini]] ([[Suis]]). * [[17 a viz Gouere]] [[1947]] : 19{{vet}} tennad-hent [[Tro Bro-C'hall war varc'h-houarn 1947|Tro Bro-C'hall]] etre Gwened ha [[Sant-Brieg]] (a-benn d'an eur) ; trec'h eo [[Raymond Impanis]] ([[Belgia]]). * [[14 a viz Gouere]] [[1954]] : 7{{vet}} tennad-hent [[Tro Bro-C'hall war varc'h-houarn 1954|Tro Bro-C'hall]] etre [[Brest]] ha Gwened ; trec'h eo [[Jacques Vivier]] ([[Bro-C'hall]]). * [[15 a viz Gouere]] [[1954]] : loc'hañ a ra 4^e tennad-hent [[Tro Bro-C'hall war varc'h-houarn 1954|Tro Bro-C'hall]] eus Gwened war-du [[Añje]] ([[Maine-et-Loire]]). * [[29 a viz Mezheven]] [[1985]] : 1{{añ}} tennad-hent [[Tro Bro-C'hall war varc'h-houarn 1985|Tro Bro-C'hall]] etre Gwened ha [[Lannarstêr]] ; trec'h eo [[Rudy Matthijs]] ([[Belgia]]). * [[5 a viz Gouere]] [[1993]] : 2{{l}} tennad-hent [[Tro Bro-C'hall war varc'h-houarn 1993|Tro Bro-C'hall]] etre [[Les Sables-d'Olonne]] ([[Vañde]]) ha Gwened ; trec'h eo [[Wilfried Nelissen]] ([[Belgia]]). * [[6 a viz Gouere]] [[1993]] : 3^e tennad-hent [[Tro Bro-C'hall war varc'h-houarn 1993|Tro Bro-C'hall]] etre Gwened ha [[Dinarzh]] ; trec'h eo [[Djamolidine Abdoujaparov]] ([[Ouzbekistan]]). * [[5 a viz Gouere]] [[2000]] : 5{{vet}} tennad-hent [[Tro Bro-C'hall war varc'h-houarn 2000|Tro Bro-C'hall]] etre Gwened ha [[Gwitreg]]; trec'h eo [[Marcel Wüst]] ([[Alamagn]]). * [[12 a viz Gouere]] [[2015]] : loc'hañ a ra 9{{vet}} tennad-hent [[Tro Bro-C'hall war varc'h-houarn 2015|Tro Bro-C'hall]] eus Gwened war-du [[Pluveleg]] (a-benn d'an eur, a-skipailhoù). ==Liammoù== == Darempredoù etrebroadel == ===Gevelliñ=== {| class="wikitable" |- ! Bro ! Kêr ! Abaoe |- | [[Restr:Flag of Wallonia.svg|border|25px]] [[Wallonia]] | [[Mons (Wallonia)|Mons]] | 1952 |- | [[Restr:Flag of Germany.svg|border|25px]] [[Alamagn]] ([[Niedersachsen]]) | [[Cuxhaven]] | 1963 |- | [[Restr:Flag of England.svg|border|25px]] [[Bro-Saoz]] | [[Fareham]] | 1967 |} === Keveleriñ === {| class="wikitable" |- ! Bro ! Kêr ! Abaoe |- | [[Restr:Flag of Mali.svg|border|25px]] [[Mali]] | [[Baroueli]] ([[Kelc'h Ségou|Ségou]]) | 2002 |- | [[Restr:Flag of Poland.svg|border|20px]] [[Polonia]] (Traoñ Silezia) | [[Wałbrzych]] | 2001 |} == Liammoù diavaez == {{Wikeriadur}} {{Commonscat|Vannes}} *{{br}} [https://web.archive.org/web/20071013012509/http://br.mairie-vannes.fr/ lec'hienn ofisiel kêr Gwened] *{{br}} [http://www.geobreizh.bzh/geobreizh/bre/keriou-fichenn.asp?insee_ville=56260 Gwened war lec'hienn Geobreizh] == Daveoù ha notennoù == {{Daveoù}} [[Rummad:Kumunioù ar Mor-Bihan]] [[Rummad:Kumunioù bet krouet er Mor-Bihan e 1790]] [[Rummad:Gwened|*]] [[Rummad:Kumunioù Bro Wened]] [[Rummad:Pennlec'hioù departamantoù Bro-C'hall]] [[Rummad:Pennlec'hioù distrigoù Breizh]] [[Rummad:Soudarded vreizhat bet fuzuilhet gant al lu gall e-pad ar Brezel-bed kentañ]] [[Rummad:Bezioù-brezel ar C'hommonwealth er Mor-Bihan]] [[Rummad:Tud lakaet d'ar marv gant al lu alaman e kreñvlec'h Pentevr e 1944]] pcoaj5hijp3p57qlntd3x4zybbyjo70 2150243 2150242 2025-06-22T08:26:01Z Dakbzh 58931 /* Dispac'h Gall */ 2150243 wikitext text/x-wiki {{Implijoù all}} {{Infobox kumunioù Breizh | anv = Gwened | anvOfisiel = ''Vannes'' | skeudenn = Vannes Remparts.jpg | alc'hwez = Ar ramparzhioù. | ardamezioù = COA fr Vannes 56.svg | bro = {{Bro-Gwened}} | departamant = {{Mor-Bihan}} <small>([[pennlec'h]])</small> | arondisamant = [[Arondisamant Gwened|Gwened]] <small>([[pennlec'h]])</small> | etrekumuniezh = [[Mor Bihan - Gwened Tolpad-kêrioù]] <small>(sez)</small> | bro velestradurel = [[Bro Gwened (Voynet)|Bro Gwened]] | kanton = Pennlec'h tri c'hanton: [[Kanton Gwened-1|Gwened-1]], [[Kanton Gwened-2|Gwened-2]], [[Kanton Gwened-3|Gwened-3]] | cp = 56000 | maer = David Robo | amzer-gefridi = [[2020]]-[[2026]] | gorread = 32.3 | hedred = -2.7603 | ledred = 47.6559 | uk = 22 | ubi = 0 | ubr = 56 | lec'hienn web = {{fr}}[http://br.mairie-vannes.fr br.mairie-vannes.fr] }} '''Gwened''' a zo ur gêr eus [[Breizh]] ha kêr-benn [[Bro-Gwened]], e foñs ar [[Mor Bihan]]. [[Pennlec'h]] [[departamant gall|departamant]] ar [[Mor-Bihan]], [[Arondisamant Gwened]] ha tri c'hanton eo ivez. 53 218 [[annezad]] a oa enni d'ar {{1añ}} a viz Genver 2016, 135 882 e [[Gwened Tolpad]]. Prizet eo ar gêr gant an douristed evit he glad hag he endro. Ur pol deskadurezh uhel eo. [[Darioritum]] a oa he anv e mare ar [[Weneted]] hag ar [[Romaned]]. Kêr-benn [[Bro-Ereg]] e teuas da vezañ er {{VIvet kantved}} e mare ar brezelioù etre ar Franked hag ar Vrezhoned. Ur gêr a-bouezh e teuas da vezañ gant [[Duged Breizh|an Duged]]. Mogeriet eo ar gêr kozh c'hoazh hiziv gant ramparzhioù bras eus ar mare-se, arouez galloud [[Dugelezh Breizh]]. == Douaroniezh == * War aod ar [[Mor Bihan]] emañ Gwened. === Kumunioù amezek === {{Lec'hiadur kêr|kêr=''Gwened''|gwalarn=[[Pleskob]]|norzh=[[Sant-Teve]]|biz=[[Sant-Nolf]]|kornôg=[[Ploveren]]|reter=[[Teiz]], [[Trevlean]]|gevred=[[Sine]]|su={{Splannañ|#CCEAFF|''[[Mor Bihan Gwened|Mor Bihan]]''}}, [[Sine]]|mervent=[[Aradon]]|enklozadur=}} ==Anv== === Stummoù skrivet === *'''Benetis''', 400; '''Venetis''', VIIt; '''Veneda''', 818; '''Venedia''', 826; '''Vednedia''', 833; '''Vened'''i, 850; '''Vanetensi'''s, 1187; '''Vennes''', 1263; '''Venes''', 1288; '''Vennes''', 1311; 1316; 1318; '''Vanes''', 1320; '''Vannes''', 1332; '''Vanne''', 1334; '''Vannes''', 1339; '''Vannes''', 1343; '''Vennes''', 1428; 1440; 1516; '''Vannes''', 1560; '''Vennes''', 1561; 1592;  '''Vannes''', '''Vannetois''', 1592; '''Vennes''', 1709 === Gerdarzh === *Dont a ra hec'h anv eus poblad ar [[Weneted]]. *''Vannes'' a vez graet anezhi e galleg, distaget {{IPA|[van]}}. == Ardamezioù == {| |- |[[Restr:COA fr Vannes 56.svg|100px]] | :''« En gul e erminig tremenant en argant, gwakoliet etre aour hag erminoù »'' *Sturienn : ''À ma vie'' |} == Istor == * Kêr-benn gozh [[Bro-Ereg]] hag [[eskopti Gwened]] eo kêr Gwened ivez. ===Henamzer=== * ''[[Darioritum]] eo anv ar gêr savet eno gant ar C'halianed-Romaned. * Un hent roman a gase eus [[Darioritum]] (Gwened bremañ) da [[Kemper|Lokmaria-Kemper]]<ref>{{fr}}[[Henri Guiriec]], ''La Région de l'Ellé - bas et haut Ellé'', e ti an aozer, 1939, (e [[galleg]]), pajenn 16</ref>. ===[[Dispac'h Gall]]=== * Melestradurezh: krouet e voe kumun Gwened e 1790. Gant al lezenn eus an 23 a viz Eost 1790 e voe lakaet Gwened da benn ur c'hanton, hini [[Kanton Gwened (1790)|Gwened]], da benn distrig, [[distrig Gwened]]<ref>{{fr}}Jean-Louis Debauve, ''La Justice révolutionnaire dans le Morbihan'', e ti an aozer, Pariz, 1965, pajenn 36</ref>, seizh kanton ennañ: [[Kanton an Elven (1790)|an Elven]], [[Kanton Aradon (1790)|Aradon]], [[Kanton Gregam (1790)|Gregam]], [[Kanton Gwened (1790)|Gwened]], [[Kanton Sant-Teve (1790)|Sant-Teve]], [[Kanton Sarzhav (1790)|Sarzhav]] ha [[Kanton Surzhur (1790)|Surzhur]], ha da benn departamant ar [[Mor-Bihan]]. Gant Bonreizh Bloaz III (22 a viz Eost 1795) e voe lamet an distrigoù ha bodet e veze kuzulioù-kanton (ne chome tamm emrenerezh ebet gant kumunioù ar c'hanton)<ref>{{fr}}Jean-Louis Debauve, ''La Justice révolutionnaire dans le Morbihan'', e ti an aozer, Pariz, 1965, pajenn 187</ref>. Lodennet e voe [[Kanton Gwened (1790)|kanton Gwened]] e kantonioù [[Kanton Gwened-Kornôg (1801)|Gwened-Kornôg]] ha [[Kanton Gwened-Reter (1801)|Gwened-Reter]], e 1801 gant lezenn an ''8 pluviôse an IX'' ([[28 Genver|28 a viz Genver]] [[1801]])<ref>{{fr}}[http://cassini.ehess.fr/cassini/fr/html/fiche.php?select_resultat=38837 Cassini - EHESS - Gwened - Fichenn ar gumun]</ref>, dezhi an titl ''loi portant réduction du nombre de justices de paix''. Lakaet e oa bet Gwened da bennlec'h [[arondisamant Gwened]] krouet e 1800. === {{XIXvet kantved}} === <gallery> TigarGwened.jpg|An ti-gar. </gallery> * [[1862]]: dont a ra an [[hent-houarn]] betek Gwened. * [[Brezel 1870-1871]]: mervel a reas 39 gwaz eus ar gumun abalamour d'ar brezel<ref>{{fr}}[http://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/resultcommune.php?insee=56260&dpt=56&idsource=59022&table=bp09 memorialgenweb - Monumant ar re varv e Bered Boismoreau] </ref>. === {{XXvet kantved}} === ==== [[Brezel-bed kentañ]] ==== * Mervel a reas 774 gwaz eus ar gumun abalamour d'ar brezel, da lavaret eo 3,30 % eus he foblañs e 1911<ref>{{fr}}[http://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/resultcommune.php?insee=56260&dpt=56&idsource=55846&table=bp08 Memorialgenweb - Monumant ar re varv e ''Pladenn ar Warenn'']</ref>. * Fuzuilhet e voe ur milour breizhat bet soudardaet e Gwened gant al Lu [[gall]] d'an 10 a viz Gwenholon 1916<ref>{{fr}}[[Ouest-France]], d'al Lun 4 a viz Du 2013, pajennoù "An Oriant" </ref>. ==== [[Eil brezel-bed]] ==== * D'an [[21 a viz Even]] [[1940]] e tegouezhas al [[Wehrmacht|lu alaman]] e Gwened<ref>{{fr}}Archives départementales du Morbihan, ''Le Morbihan en guerre 1939-1945'', 2009, pajenn 24</ref>. * Daou [[frontstalag]] a oa e Gwened e 1940, an Niv. 183 hag an Niv. 183a<ref>{{fr}}[http://www.ajpn.org/internement-Camp-de-l-ile-de-Groix-767.html Anonymes, Justes et Persécutés durant la période Nazie dans les communes de France]</ref>; * [[Maurice Marchais]], maer ar gumun, a voe digarget evit miz d'an [[28 a viz Du]] [[1940]] gant ar prefed [[Henri Piton|Piton]] evit bout bet graet ''Vieille ganache'' (''Beulke kozh'') eus [[Philippe Pétain|Pétain]]; flatret e oa bet gant ur jeneral gall eus Aradon d'ur [[Sened gall|senedour]] kozh, hennezh a zislerias anezhañ d'ar prefed; digefridiet e voe Marchais da vat d'an [[11 a viz Kerzu]] [[1940]] gant ur skrid-embann maodiernel<ref>{{fr}}Annik Le Guen, ''Le Morbihan sous le Gouvernement de Vichy'', Miz Kerzu 1993</ref>{{,}}<ref>{{fr}}[[Roger Leroux]], ''Le Morbihan en guerre 1939-1945'', Imprimerie de la Manutention, Mayenne, 1991, pajenn 48 </ref>. * Dieubet e voe Gwened d'ar [[5 a viz Eost]] [[1944]] gant "Combat Command B" ar ''6th Armored Division'' eus lu [[SUA]] hag ar [[Rezistañs]]<ref>{{fr}}Éric Rondel, ''Les Américains en Bretagne'', pajenn 142, Éditions Astoure, 2008</ref>. * D'ar 16 a viz C'hwevrer 1945 e voe skoet Gwened gant tri obuz alaman tennet eus [[Plouharnel]], lazhet e voe seizh den<ref>{{fr}}"Ouest-France", d'ar 16 a viz C'hwevrer 2015</ref>. * D'an [[16 a viz Mae]] [[1945]] e voe kavet korfoù marv pevar den eus ar gumun, izili eus ar Rezistañs, bet boureviet, lazhet ha mañsonet d'an [[13 a viz Gouere]] [[1944]] gant al lu [[wehrmacht|alaman]] e kreñvlec'h Pentevr e [[Sant-Pêr-Kiberen]]<ref>{{fr}}René Le Guénic, ''Morbihan - Mémorial de la Résistance'', 1998, pajennoù 322-329</ref>. == Brezhoneg == === Ya d'ar brezhoneg === * D’an 12 a viz Here 2007 e oa bet votet ar garta [[Ya d'ar brezhoneg]] gant kuzul-kêr ar gumun. * D'an 8 a viz Kerzu 2007 e oa bet roet d'ar gumun al label [[Ya d'ar brezhoneg]] live 1. === Deskadurezh === * Kumun gentañ Breizh eo bet e-keñver an niver a vugale skoliataet er skolioù divyezhek hag e Diwan e 2009. * Klasoù divyezhek hag ur skol [[Diwan]] a zo eno abaoe [[1993]]. * E distro-skol 2024 e oa enskrivet er skol [[Diwan]] hag er c'hlasoù divyezhek 344 skoliad (6,5 % eus skolidi ar gumun evit a sell ouzh ar c'hentañ derez)<ref>{{br}}[http://www.brezhoneg.bzh/98-kelenn.htm Distro-skol ar c’helenn divyezhek]</ref>. === Bugaligoù === * Ur vagouri vrezhonek dre soubidigezh zo bet digoret gant ar gevredigezh "Babigoù Breizh". == Tud == * [[Youenn Drezen]] a zalc'has un davarn e kreiz-kêr Gwened, e-tal ar maerdi. * Jean Mathurin Thomazo (26 a viz Even 1892 e Pluergad-10 a viz Gwenholon 1916), soudard breizhat, soudardaet e Gwened, bet fuzuilhet gant al Lu [[gall]] e [[departamant gall|departamant]] [[Somme (departamant)|Somme]] ([[Bro-C'hall]]) e-pad ar [[Brezel-bed kentañ]]<ref>{{fr}}[[Ouest-France]], d'al Lun 4 a viz Du 2013, pajennoù "An Oriant" </ref>{{,}}<ref>{{fr}}[https://web.archive.org/web/20200213114102/https://lp56.fr/infos/index.php/republique/63-fusilles/96-jean-mathurin-thomazo Fédération morbihannaise de la Libre Pensée]</ref>. === Tud bet ganet eno === * [[1842]] : [[René Kerviler]] (bet ganet '''René''' Mathurin '''Marie Pocard du Cosquer de Kerviler'''), ijinour, henoniour ha levrrollour [[breizh]]at (ha [[Bro-C'hall|gall]]). * [[1860]] : [[Émile Jourdan]], [[arzour]]. * [[1861]] : [[Aogustin Gwilhevig]], beleg katolik breizhat ha yezhadurour brezhoneg. * [[1866]] : [[Edmond Filhol de Camas]], milour, skiantour ha [[Sened gall|senedour]] ar [[Mor-Bihan]]<ref>{{fr}}Annik Le Guen, ''Le Morbihan sous le Gouvernement de Vichy'', Miz Kerzu 1993</ref>. * [[1923]] : [[Geneviève Asse]], livourez hag engravourez * [[1934]] : [[Yves Coppens]], henouennoniour. === Tud bet marvet eno === * [[1805]] : [[Pêr Gwilhmod]], penn chouan, lesanvet "[[Begnen|roue Begnen]]", fuzuilhet d'ar [[5 a viz Genver]]. * [[1825]] : [[Marie-Louise de Lamoignon]] (''Mamm Sant-Loeiz'' hec'h anv relijiel) gwenvidigez, savet ganti Urzh Seurezed Sant-Loeiz. * [[1888]] : [[Yann-Vari ar Joubiouz]], barzh [[brezhoneg|brezhonek]]. * [[1959]] : [[Iwan an Diberder]], skrivagner brezhonek. * [[1964]] : [[Joseph Le Pévédic]], maer Pleñver, kuzulier [[Kanton Belz]] ha kannad ar [[Mor-Bihan]] e [[Bodadenn Vroadel (Frañs)|Kambr an deputeed]]<ref>{{fr}}Annik Le Guen, ''Le Morbihan sous le Gouvernement de Vichy'', Miz Kerzu 1993</ref>. * [[2001]] : [[Turiaw ar Menteg]], beleg ortodoks ha brezhonegour. * [[2021]] : [[Yannig Audran]], skolaer, soner ha skrivagner brezhonek. === Ardamezeg ar familhoù === {| class="wikitable" | | | |- |[[Restr:Gibon.gif|80px]] |'''de Gibon''' Aotrounez Coëtlagat, e Sant-Padarn. |''En gul e deir manal ed en aour'' |- | | | |} == Monumantoù ha traoù heverk == <gallery> Bretagne les remparts de Vannes.jpg|Mogerioù Gwened Maisons à pans de bois-Vannes.jpg|An iliz-veur Clocher Saint Paterne.jpg|Tour-iliz Sant Padern </gallery> * Iliz-Veur ''Sant Pêr'' ({{XIIIvet}}-{{XIXvet kantved}}) * Iliz katolik ''Sant Padern'' * Chapel Sant-Erwan ({{XVIvet kantved}}) er skolaj [[Jules Simon|Jules-Simon]] * Chapel ar Roc'hig ({{XVIvet kantved}}) * Mogerioù-kreñv (ramparzhioù) gant tourioù ar Boultrennerezh hag ar C'honestabl * [[Kastell an Erminig]] savet e penn kentañ an {{XVIIIvet kantved}} war-lerc'h ar c'hastell-kreñv savet gant [[Yann IV (dug Breizh)]]. * Karterioù kozh * Mirdi hendraouriezh * Mirdi an Arzoù kaer (Mirdi ar C'hoc'hu) * Mirdi ar Pleg-Mor hag ar Mor * Liorzhoù publik * Enez Koulev Roet eo bet al label [[Kêrioù ha Broioù Arz hag Istor]] dezhi. === Bezioù ar C'hommonwealth e bered ar gumun (''Boismoreau'') === {| |[[Restr:GwenedBreizhBezioù-brezelar C'hommonwealtheberedBoismoreau.JPG|left|thumb]] |} {| class = "wikitable" style="text-align:center" |+ ! Bro ! Niver a soudarded |- |[[Skeudenn:Flag of Australia.svg|24px]] [[Aostralia]] |2 |- |[[Skeudenn:Flag of the United Kingdom.svg|24px]] [[Rouantelezh-Unanet]] |7 |- |'''Hollad''' |'''9''' |} Karrnijourion e oant holl. Marvet int e-pad an [[Eil Brezel Bed]], pevar anezhe e miz [[Du]] [[1940]], ar re all e miz [[Du]] [[1942]] pa gouezhas o c'harr-nij (''[[Vickers Wellington|Wellington]]'' marilhet ''BJ 768'') e [[Gregam]]<ref>{{en}}[http://www.cwgc.org/search/cemetery_details.aspx?cemetery=2086470&mode=1 Commonwealth War Graves Commission]</ref>{{,}}<ref>{{fr}}René Le Guénic, ''Morbihan - Mémorial de la Résistance'', 1998, pajenn 258</ref>{{,}}<ref>{{fr}}[https://web.archive.org/web/20110707075354/http://www.absa39-45.com/Pertes%20Bretagne/Morbihan/pertes_raf_morbihan.html Pertes RAF Morbihan]</ref>. == Poblañs == === Emdroadur ar boblañs 1793-2022 === <div style="text-align:center;"> <timeline> Colors= id:lightgrey value:gray(0.9) id:darkgrey value:gray(0.7) id:sfondo value:rgb(1,1,1) id:barra value:rgb(0.7,0.9,0.7) ImageSize = width:800 height:350 PlotArea = left:50 bottom:30 top:30 right:50 DateFormat = x.y Period =from:0 till:60000 TimeAxis = orientation:vertical AlignBars = justify ScaleMajor = gridcolor:darkgrey increment:10000 start:0 ScaleMinor = gridcolor:lightgrey increment:2000 start:0 BackgroundColors = canvas:sfondo BarData= bar:1791 bar:1792 bar:1793 bar:1794 bar:1795 bar:1796 bar:1797 bar:1798 bar:1799 bar:1800 text:1800 bar:1801 bar:1802 bar:1803 bar:1804 bar:1805 bar:1806 bar:1807 bar:1808 bar:1809 bar:1810 bar:1811 bar:1812 bar:1813 bar:1814 bar:1815 bar:1816 bar:1817 bar:1818 bar:1819 bar:1820 text:1820 bar:1821 bar:1822 bar:1823 bar:1824 bar:1825 bar:1826 bar:1827 bar:1828 bar:1829 bar:1830 bar:1831 bar:1832 bar:1833 bar:1834 bar:1835 bar:1836 bar:1837 bar:1838 bar:1839 bar:1840 text:1840 bar:1841 bar:1842 bar:1843 bar:1844 bar:1845 bar:1846 bar:1847 bar:1848 bar:1849 bar:1850 bar:1851 bar:1852 bar:1853 bar:1854 bar:1855 bar:1856 bar:1857 bar:1858 bar:1859 bar:1860 text:1860 bar:1861 bar:1862 bar:1863 bar:1864 bar:1865 bar:1866 bar:1867 bar:1868 bar:1869 bar:1870 bar:1871 bar:1872 bar:1873 bar:1874 bar:1875 bar:1876 bar:1877 bar:1878 bar:1879 bar:1880 text:1880 bar:1881 bar:1882 bar:1883 bar:1884 bar:1885 bar:1886 bar:1887 bar:1888 bar:1889 bar:1890 bar:1891 bar:1892 bar:1893 bar:1894 bar:1895 bar:1896 bar:1897 bar:1898 bar:1899 bar:1900 text:1900 bar:1901 bar:1902 bar:1903 bar:1904 bar:1905 bar:1906 bar:1907 bar:1908 bar:1909 bar:1910 bar:1911 bar:1912 bar:1913 bar:1914 bar:1915 bar:1916 bar:1917 bar:1918 bar:1919 bar:1920 text:1920 bar:1921 bar:1922 bar:1923 bar:1924 bar:1925 bar:1926 bar:1927 bar:1928 bar:1929 bar:1930 bar:1931 bar:1932 bar:1933 bar:1934 bar:1935 bar:1936 bar:1937 bar:1938 bar:1939 bar:1940 text:1940 bar:1941 bar:1942 bar:1943 bar:1944 bar:1945 bar:1946 bar:1947 bar:1948 bar:1949 bar:1950 bar:1951 bar:1952 bar:1953 bar:1954 bar:1955 bar:1956 bar:1957 bar:1958 bar:1959 bar:1960 text:1960 bar:1961 bar:1962 bar:1963 bar:1964 bar:1965 bar:1966 bar:1967 bar:1968 bar:1969 bar:1970 bar:1971 bar:1972 bar:1973 bar:1974 bar:1975 bar:1976 bar:1977 bar:1978 bar:1979 bar:1980 text:1980 bar:1981 bar:1982 bar:1983 bar:1984 bar:1985 bar:1986 bar:1987 bar:1988 bar:1989 bar:1990 bar:1991 bar:1992 bar:1993 bar:1994 bar:1995 bar:1996 bar:1997 bar:1998 bar:1999 bar:2000 text:2000 bar:2001 bar:2002 bar:2003 bar:2004 bar:2005 bar:2006 text:2006 bar:2007 bar:2008 bar:2009 bar:2010 bar:2011 bar:2012 bar:2022 text:2022 PlotData= color:barra width:10 align:left bar:1793 text:1793 bar:1800 text:1800 bar:1806 text:1806 bar:1821 text:1821 bar:1831 text:1831 bar:1836 text:1836 bar:1841 text:1841 bar:1846 text:1846 bar:1851 text:1851 bar:1856 text:1856 bar:1861 text:1861 bar:1866 text:1866 bar:1872 text:1872 bar:1876 text:1876 bar:1881 text:1881 bar:1886 text:1886 bar:1891 text:1891 bar:1896 text:1896 bar:1901 text:1901 bar:1906 text:1906 bar:1911 text:1911 bar:1921 text:1921 bar:1926 text:1926 bar:1931 text:1931 bar:1936 text:1936 bar:1946 text:1946 bar:1954 text:1954 bar:1962 text:1962 bar:1968 text:1968 bar:1975 text:1975 bar:1982 text:1982 bar:1990 text:1990 bar:1999 text:1999 bar:2006 text:2006 bar:2007 text:2007 bar:2012 text:2012 bar:2022 text:2022 PlotData= color:barra width:10 align:left bar:1793 from:0 till: 9131 bar:1800 from:0 till: 9131 bar:1806 from:0 till: 10902 bar:1821 from:0 till: 11289 bar:1831 from:0 till: 10395 bar:1836 from:0 till: 11623 bar:1841 from:0 till: 11737 bar:1846 from:0 till: 12974 bar:1851 from:0 till: 12356 bar:1856 from:0 till: 14329 bar:1861 from:0 till: 14564 bar:1866 from:0 till: 14560 bar:1872 from:0 till: 14690 bar:1876 from:0 till: 17946 bar:1881 from:0 till: 19284 bar:1886 from:0 till: 20036 bar:1891 from:0 till: 21504 bar:1896 from:0 till: 22189 bar:1901 from:0 till: 23375 bar:1906 from:0 till: 23561 bar:1911 from:0 till: 23748 bar:1921 from:0 till: 21402 bar:1926 from:0 till: 22089 bar:1931 from:0 till: 22413 bar:1936 from:0 till: 24068 bar:1946 from:0 till: 28189 bar:1954 from:0 till: 28403 bar:1962 from:0 till: 30411 bar:1968 from:0 till: 36576 bar:1975 from:0 till: 40359 bar:1982 from:0 till: 42178 bar:1990 from:0 till: 45644 bar:1999 from:0 till: 51759 bar:2006 from:0 till: 53079 bar:2010 from:0 till: 52515 bar:2012 from:0 till: 52648 bar:2022 from:0 till: 54955 TextData= fontsize:S pos:(50,10) text: </timeline> </div> 54 955 annezad a oa hervez [[niveradeg]] [[2022]]. == Maered Gwened == * 1933-1941 : Maurice Marchais * 1941-1944 : Edmond Germain * 1944-1944 : Maurice Marchais * 1944-1944 : Sabine de La Barre de Nanteuil * 1945-1945 : Gustave Thébaud * 1945-1965 : Francis Decker * 1965-1977 : Raymond Marcellin * 1977-1983 : Paul Chapel * 1983-2001 : Pierre Pavec * 2001-2004 : [[François Goulard]] * 2004-2007 : Norbert Trochet * 2008-2011 : [[François Goulard]] * abaoe 2011 : [[David Robo]] ==Sport== ===Rugbi=== * Ar c'hlub a-vicher nemetañ e Breizh eo [[Rugbi Klub Gwened]]. E PRO D2 e c'hoari, da lavarout eo en eil rummad. ===Mell-droad=== *[[Gwened Olimpek Klub]] ===Marc'hhouarnezh=== === Tro Bro-C'hall e Gwened=== * [[26 a viz Mezheven]] [[1925]] : 4^e tennad-hent [[Tro Bro-C'hall war varc'h-houarn 1925|Tro Bro-C'hall]] etre [[Brest]] ha Gwened ; trec'h eo [[Nicolas Frantz]] ([[Luksembourg]]). * [[27 a viz Mezheven]] [[1925]] : loc'hañ a ra 5{{vet}} tennad-hent [[Tro Bro-C'hall war varc'h-houarn 1925|Tro Bro-C'hall]] eus Gwened war-du [[Les Sables-d'Olonne]] ([[Vañde]]). * [[25 a viz Mezheven]] [[1927]] : 7{{vet}} tennad-hent [[Tro Bro-C'hall war varc'h-houarn 1927|Tro Bro-C'hall]] etre [[Brest]] ha Gwened (a-benn d'an eur) ; trec'h eo [[Gustaaf Van Slembrouck]] ([[Belgia]]). * [[26 a viz Mezheven]] [[1927]] : loc'hañ a ra 8{{vet}} tennad-hent [[Tro Bro-C'hall war varc'h-houarn 1927|Tro Bro-C'hall]] eus Gwened war-du [[Les Sables-d'Olonne]] ([[Vañde]]) (a-benn d'an eur). * [[21 a viz Mezheven]] [[1928]] : 5{{vet}} tennad-hent [[Tro Bro-C'hall war varc'h-houarn 1928|Tro Bro-C'hall]] etre [[Brest]] ha Gwened (a-benn d'an eur) ; trec'h eo [[Marcel Bidot]] ([[Bro-C'hall]]). * [[22 a viz Mezheven]] [[1928]] : loc'hañ a ra 6{{vet}} tennad-hent [[Tro Bro-C'hall war varc'h-houarn 1928|Tro Bro-C'hall]] eus Gwened war-du [[Les Sables-d'Olonne]] ([[Vañde]]) (a-benn d'an eur). * [[4 a viz Gouere]] [[1929]] : 5{{vet}} tennad-hent [[Tro Bro-C'hall war varc'h-houarn 1929|Tro Bro-C'hall]] etre [[Brest]] ha Gwened ; trec'h eo [[Gustaaf Van Slembrouck]] ([[Belgia]]). * [[5 a viz Gouere]] [[1929]] : loc'hañ a ra 6{{vet}} tennad-hent [[Tro Bro-C'hall war varc'h-houarn 1929|Tro Bro-C'hall]] eus Gwened war-du [[Les Sables-d'Olonne]] ([[Vañde]]). * [[5 a viz Gouere]] [[1930]] : 4^e tennad-hent [[Tro Bro-C'hall war varc'h-houarn 1930|Tro Bro-C'hall]] etre [[Brest]] ha Gwened ; trec'h eo [[Omer Taverne]] ([[Belgia]]). * [[6 a viz Gouere]] [[1930]] : loc'hañ a ra 5{{vet}} tennad-hent [[Tro Bro-C'hall war varc'h-houarn 1930|Tro Bro-C'hall]] eus Gwened war-du [[Les Sables-d'Olonne]] ([[Vañde]]). * [[3 a viz Gouere]] [[1931]] : 4^e tennad-hent [[Tro Bro-C'hall war varc'h-houarn 1931|Tro Bro-C'hall]] etre [[Brest]] ha Gwened ; trec'h eo [[André Godinat]] ([[Bro-C'hall]]). * [[4 a viz Gouere]] [[1931]] : loc'hañ a ra 5{{vet}} tennad-hent [[Tro Bro-C'hall war varc'h-houarn 1931|Tro Bro-C'hall]] eus Gwened war-du [[Les Sables-d'Olonne]] ([[Vañde]]). * [[16 a viz Gouere]] [[1947]] : 18{{vet}} tennad-hent [[Tro Bro-C'hall war varc'h-houarn 1947|Tro Bro-C'hall]] etre [[Les Sables-d'Olonne]] ([[Vañde]]) ha Gwened ; trec'h eo [[Pietro Tarchini]] ([[Suis]]). * [[17 a viz Gouere]] [[1947]] : 19{{vet}} tennad-hent [[Tro Bro-C'hall war varc'h-houarn 1947|Tro Bro-C'hall]] etre Gwened ha [[Sant-Brieg]] (a-benn d'an eur) ; trec'h eo [[Raymond Impanis]] ([[Belgia]]). * [[14 a viz Gouere]] [[1954]] : 7{{vet}} tennad-hent [[Tro Bro-C'hall war varc'h-houarn 1954|Tro Bro-C'hall]] etre [[Brest]] ha Gwened ; trec'h eo [[Jacques Vivier]] ([[Bro-C'hall]]). * [[15 a viz Gouere]] [[1954]] : loc'hañ a ra 4^e tennad-hent [[Tro Bro-C'hall war varc'h-houarn 1954|Tro Bro-C'hall]] eus Gwened war-du [[Añje]] ([[Maine-et-Loire]]). * [[29 a viz Mezheven]] [[1985]] : 1{{añ}} tennad-hent [[Tro Bro-C'hall war varc'h-houarn 1985|Tro Bro-C'hall]] etre Gwened ha [[Lannarstêr]] ; trec'h eo [[Rudy Matthijs]] ([[Belgia]]). * [[5 a viz Gouere]] [[1993]] : 2{{l}} tennad-hent [[Tro Bro-C'hall war varc'h-houarn 1993|Tro Bro-C'hall]] etre [[Les Sables-d'Olonne]] ([[Vañde]]) ha Gwened ; trec'h eo [[Wilfried Nelissen]] ([[Belgia]]). * [[6 a viz Gouere]] [[1993]] : 3^e tennad-hent [[Tro Bro-C'hall war varc'h-houarn 1993|Tro Bro-C'hall]] etre Gwened ha [[Dinarzh]] ; trec'h eo [[Djamolidine Abdoujaparov]] ([[Ouzbekistan]]). * [[5 a viz Gouere]] [[2000]] : 5{{vet}} tennad-hent [[Tro Bro-C'hall war varc'h-houarn 2000|Tro Bro-C'hall]] etre Gwened ha [[Gwitreg]]; trec'h eo [[Marcel Wüst]] ([[Alamagn]]). * [[12 a viz Gouere]] [[2015]] : loc'hañ a ra 9{{vet}} tennad-hent [[Tro Bro-C'hall war varc'h-houarn 2015|Tro Bro-C'hall]] eus Gwened war-du [[Pluveleg]] (a-benn d'an eur, a-skipailhoù). ==Liammoù== == Darempredoù etrebroadel == ===Gevelliñ=== {| class="wikitable" |- ! Bro ! Kêr ! Abaoe |- | [[Restr:Flag of Wallonia.svg|border|25px]] [[Wallonia]] | [[Mons (Wallonia)|Mons]] | 1952 |- | [[Restr:Flag of Germany.svg|border|25px]] [[Alamagn]] ([[Niedersachsen]]) | [[Cuxhaven]] | 1963 |- | [[Restr:Flag of England.svg|border|25px]] [[Bro-Saoz]] | [[Fareham]] | 1967 |} === Keveleriñ === {| class="wikitable" |- ! Bro ! Kêr ! Abaoe |- | [[Restr:Flag of Mali.svg|border|25px]] [[Mali]] | [[Baroueli]] ([[Kelc'h Ségou|Ségou]]) | 2002 |- | [[Restr:Flag of Poland.svg|border|20px]] [[Polonia]] (Traoñ Silezia) | [[Wałbrzych]] | 2001 |} == Liammoù diavaez == {{Wikeriadur}} {{Commonscat|Vannes}} *{{br}} [https://web.archive.org/web/20071013012509/http://br.mairie-vannes.fr/ lec'hienn ofisiel kêr Gwened] *{{br}} [http://www.geobreizh.bzh/geobreizh/bre/keriou-fichenn.asp?insee_ville=56260 Gwened war lec'hienn Geobreizh] == Daveoù ha notennoù == {{Daveoù}} [[Rummad:Kumunioù ar Mor-Bihan]] [[Rummad:Kumunioù bet krouet er Mor-Bihan e 1790]] [[Rummad:Gwened|*]] [[Rummad:Kumunioù Bro Wened]] [[Rummad:Pennlec'hioù departamantoù Bro-C'hall]] [[Rummad:Pennlec'hioù distrigoù Breizh]] [[Rummad:Soudarded vreizhat bet fuzuilhet gant al lu gall e-pad ar Brezel-bed kentañ]] [[Rummad:Bezioù-brezel ar C'hommonwealth er Mor-Bihan]] [[Rummad:Tud lakaet d'ar marv gant al lu alaman e kreñvlec'h Pentevr e 1944]] dag0kg842x2hifkqjgrxfts9paa8dgp 0 8683 2150255 2143899 2025-06-22T10:21:17Z Kozak2025 84956 /* Hetmanate ar Gozaked */ 2150255 wikitext text/x-wiki {| class="infobox" style="font-size:90%;" |- {{Infobox/Titl|Україна<br>Ukraina|005bbb|talbenn map|ffd500}} |- align="center" | colspan="2"| {| |- align="center" | width="80%;" style="padding-top:5px;"| [[Restr:Flag of Ukraine.svg|100px]] | width="20%;"| [[Restr:Lesser Coat of Arms of Ukraine.svg|60px]] |- align="center" | width="80%;"| [[Banniel Ukraina|Banniel]] | width="20%;"| [[Ardamezouriezh|Skoed]] |} |- | colspan="2"| <hr> |- align="center" | colspan="2"| '''Kan broadel :''' Державний Гімн України<br>''Derzhavnyi Himn Ukrainy''<br><q> Kan broadel Ukraina </q><br>[[Restr:National anthem of Ukraine, instrumental.oga]] |- | colspan="2"| <hr> |- align="center" | colspan="2"| [[Restr:Europe-Ukraine (и не контролируемые).png|280px]] |- align="center" | colspan="2"| {| |- | {{Legend|#218339|Ukraina}} || {{Legend|#49c846|Tiriadoù nagennet}} |} |- | colspan="2"| <hr> |- | '''Kêr-benn'''<br>ha kêr vrasañ || '''[[Kyiv]]'''<br>[https://geohack.toolforge.org/geohack.php?pagename=Kyiv&params=50_27_00_N_30_31_24_E_region:UA_type:city 50°27'00" N, 30°31'24" R] |- | '''Yezh ofisiel''' || [[Ukraineg]] |- | colspan="2| <div class="NavFrame demonstration" style="font-size:90%; overflow:hidden;{{{style|}}}"><div class="NavHead" style="background-color:transparent; text-align:center;">Yezhoù anzavet</div> <div class="NavContent"> [[Belaruseg]] • [[Bulgareg]] • [[Gagaouzeg]]<br>[[Gresianeg]] • [[Hebraeg]] • [[Hungareg]]<br>[[Poloneg]] • [[Roumaneg]] • [[Ruseg]]<br>[[Slovakeg]] • [[Tatareg Krimea]] • [[Yideg]] </div> </div> |- bgcolor="#005bbb" ! colspan="2" style="color:#ffd500"| Melestradur |- | '''Prezidant'''|| [[Volodimir Zelenskiy]]<br><small>(20 Mae 2019)</small> |- | '''Kentañ ministr''' || {{wikidata|property|qualifier|qualifier|normal+|Q212|P6|P580|P582|format=%p[ <span style="font-size:85\%">([<![]--%q2]abaoe ar [%q2--[]>]%q1[ – %q2])</span>][%s][%r]}} |- | '''Penn ar Parlamant''' || Ruslan Stefanchuk {{wikidata|property|qualifier|qualifier|normal+|Q212|P1308|P580|P582|format=%p[ <span style="font-size:85\%">([<![]--%q2]abaoe ar [%q2--[]>]%q1[ – %q2])</span>][%s][%r]}} |- | colspan="2"| <hr> |- | '''Moneiz''' || Hryvnia (₴) (UAH) |- bgcolor="#005bbb" ! colspan="2" style="color:#ffd500"| Douaroniezh |- | '''Gorread''' || 603 548 km² |- | '''Poblañs''' || 41 588 354 <small>(01/01/2020)</small><ref group="n">{{en}} {{cite web|url=https://ukrstat.org/en/operativ/operativ2020/ds/kn/xls/kn1220_ue.xls |title=''UkrStat''|accessdate=23/02/2022}}</ref> |- | '''Stankter''' || 68,9 |- | colspan="2"| <hr> |- | '''Gwerzhid-eur'''<br>• Hañv <small>(<abbr title="Daylight Saving Time">DST</abbr>)</small> || [[UTC]] + 2 <small>(<abbr title="Easter European Time">EET</abbr>)</small><br>UTC + 3 <small>(<abbr title="Easter European Summer Time">EEST</abbr>)</small> |- | '''Pellgomz''' || +380 |- | '''Kod [[ISO 3166]] || UA |- | '''[[ccTLD|Internet <abbr title="country code Top-Level Domain>ccTLD</abbr>]]''' || .ua<br>.укр |- | colspan="2"| <hr> |- | '''Internet''' {{uk}} {{ru}} {{en}} || [http://www.president.gov.ua/en/ www.president.gov.ua] |- | colspan="2"| <hr><references group="n" /> |} '''Ukraina''' ([[ukraineg]] : Україна, [[Romanekadur|romanekaet]] ''Ukraïna'', distaget {{LFE|[ʊkrɐˈjinɐ]|Liamm aodio=Uk-Україна (2).oga}}) zo ur vro e [[Europa ar Reter|reter Europa]]. Brasañ bro Europa eo war-lerc'h [[Rusia]], a zo hec'h amezeg er reter hag ar biz<ref group=a>Tabut zo etre an div vro diwar-benn [[Krimea]], a zo bet aloubet gant [[Rusia]] e [[2014]]</ref>. Bevennoù boutin he deus gant [[Belarus]] en norzh, [[Polonia]], [[Slovakia]] hag [[Hungaria]] er c'hornôg, [[Roumania]] ha [[Moldavia]] er su. Skeiñ a ra war ar [[Mor Du]] ha [[Mor Azov]] er Su. [[Kyiv]] eo ar gêr-benn. Ledet eo war 603 628&nbsp;km²<ref group=a>[[Krimea]] kontet e-barzh</ref> gant ur boblañs a 41,2 vilion a dud.<ref group=a>Poblañs [[Krimea]] n'eo ket kontet e-barzh.</ref> Tiriad Ukraina a voe kalon sevenadur slavek ar Reter, personelaet gant Stad [[Rous Kyiv]] tro-dro d'ar bloaz 1000. Klask a reas priñsed ar Rous bezañ goudoret ouzh aloubadennoù ar pobloù kantreer ken a dedostajont eus Kyiv evit annezañ e Vladimir (180 km e biz Moskva) war-dro 1150 hag e Moskva da-c’houde. Goude diskar Rous Kyiv e voe rannet, disrannet ha kevezet war an tiriad e-pad 600 vloaz etre aloubadegoù ar [[Impalaeriezh Vongol|Vongoled]], [[Kenunaniezh Pologn ha Lituania]], [[Impalaeriezh Aostria-Hungaria]], an [[Impalaeriezh Otoman]] ha [[Rusia|Tsarezh Rusia]]. [[Hetmanate ar Gozaked]] a voe savet er vro er [[XVIIvet kantved|{{XVIIvet}}]] ha {{XVIIIvet kantved}} met disrannet e voe d'he zro etre [[Polonia]] hag [[Impalaeriezh Rusia]]. Da-heul [[Dispac'h Rusia 1917]] e voe savet [[Republik Poblel Ukrania]]. Da vare ar [[Bolcheviked|Volcheviked]] e voe kemeret e lec'h gant [[Republik Soviedel Ukraina]] a voe unan eus Stadoù diazez [[Unvaniezh ar Republikoù Sokialour ha Soviedel]] e [[1922]]. Pa voe disrannet an URSS e [[1991]] e tapas ar vro he dizalc'hidigezh adarre. ==Etimologiezh== Meur a vartezeadenn zo bet savet diwar-benn orin hec'h anv. An anv [[ukrainek]] a zeufe eus ur ger [[yezhoù slavek|slavek]] ''Oukraina'', a dalv kement ha "harzoù", "marzoù", hervez ar brasañ eus an istorourien ha yezhourien<ref>{{en}} {{Liamm web|url=https://www.mentalfloss.com/article/32098/why-did-ukraine-become-just-ukraine|titl=Why Did "The Ukraine" Become Just "Ukraine"?|embanner=Mental Floss|deiziad=2013|lennet d'=an 23 a viz C'hwevrer 2022}}</ref>. "Ukraina" eo ar stumm a vez skrivet ar muiañ a brezhoneg. Erbedet eo gant geriadurioù evel hini [[Geriadur Al Liamm|Al Liamm]].<ref>''Ukrainia'' e [[Geriadur Hemon-Huon]], e 1978 ha 1993) ; ''Ukraina'' abaoe 2002.</ref> Eus e du e ro geriadur bras [[Frañsez Favereau|Favereau]] daou stumm evit anv ar vro, ar stumm savet diwar ar galleg ''an Ukren'' hag ar stumm ''Ukraina''<ref>UKRAINE (NL Oukraina / Ukrenn) = an Ukren / Ou\Ukraina in {{Liamm web|url=https://geriadurbrasfavereau.monsite-orange.fr/file/c909f22d38d7b8e5ac467fe724d6a995.pdf|titl="Ukraine" - U|oberour=[[Frañsez Favereau]]|lec'hienn=Geriadur Bras Favereau|bloaz=2021|lennet d'=an 23 a viz Genver 2022}}</ref>. == Istor == === Ragistor hag Henamzer === [[Restr:Pektoral111.JPG|200px|thumb|dehou|Ur pektoral [[Skited|skit]] eus ar {{IVe kantved kt JK}}]] An dud koshañ bet kavet war douar Ukraina a oa [[homo neanderthalensis|neandertaled]] kavet e lec'hienn arkeologel Molodova (43 000–45 000 a-raok JK)<ref>{{en}} {{Liamm web|url=https://www.thoughtco.com/molodova-i-ukraine-paleolithic-site-171818|titl=Molodova I (Ukraine)|oberour=K. Kris Hirst|embanner=ThoughtCo.|bloaz=2019|lennet d'=an 23 a viz C'hwevrer 2022}}</ref> [[homo sapiens|Tud modern]] a gaver adalek 32 000 a-raok JK. En Ukraina eo e soñjer e oa bet doñvaet ar [[kezeg|c'hezeg]].<ref>{{en}} {{Liamm web|url=https://www.sciencedaily.com/releases/2012/05/120507154107.htm|titl=Mystery of the domestication of the horse solved: Competing theories reconciled|oberour=University of Cambridge|bloaz=2012|lennet d'=an 23 a viz C'hwevrer 2022}}</ref>. E-pad [[oadvezh an Houarn]] edo pobloù disheñvel o chom war tiriad Ukraina evel ar [[Kimmered|Gimmered]], ar [[Sarmated]] hag ar [[Skited]],<ref>{{en}} {{Liamm web|url=https://www.britannica.com/topic/Scythian|titl=Scythian|embanner=Encyclopaedia Britannica|lennet d'=an 23 a viz C'hwevrer 2022}}</ref> anavezet mat gant ar [[Gres|C'hresianed]] hag ar [[Romaned]]. Etre 700 ha 200 a-raok JK. e voe ul lodenn eus Rouantelezh ar Skited. Adalek ar {{VIvet kantved kt JK}} e oa komañset ar C'hresianed da sevel trevadennoù war aodoù ar [[Mor Du]] : [[C'herson|C'hersonêsos]], [[Olbia (Ukraina)|Olbia]], [[Pantikapaion]] ha [[Tyras]], a voe dalc'het da c'houde gant an [[Impalaeriezh roman]] ha [[Impalaeriezh roman ar Reter|Bizantion]] betek ar {{VIvet kantved}}. Ar [[Goted|C'hoted]] o doa annezet an tiriad-se betek donedigezh an [[Huned]] er [[bloavezhioù 370]]. Chom a reas un nebeud Goted e [[Krimea]] e-pad pell amzer. Er {{VIIvet kantved}} e oa perzh an dachenn a zo e reter Ukraina eus [[Bulgaria|Henvulgaria Veur]], met ar re-mañ az eas war-zu Europa ha lec'hioù all ha kemeret e voe o lec'h gant ar [[Khazared|C'hazared]]. Er {{Vvet kantved}} hag er {{VIvet kantved}} e oa ur bobl [[yezhoù slavek|slavek]], an [[Anted]], o chom eno. Kontet e vezont evel hendadoù Ukrainiz ha leun a bobloù slav all. Da-heul divroerezh ul lodenn anezhe etrezek ar [[Balkanioù]] e voe diazezet broadoù slaved ar su. Divroadegoù etrezek an nozh betek al lenn Ilmen a lakaas da ziwan pobloù evel Slaved Ilmen, ar [[kriviched|Griviched]] hag ar [[Radimiched]], hendadoù ar [[Rused]]. Ur brezel a-enep an [[Avared]] e 602 a gasas Unvaniezh an Anted da get, hag a laoskas ar pobloù slav-se da vevañ e meuriadoù dispartiet betek penn-kentañ an {{Eil milved}}<ref>{{en}} Magocsi, Paul Robert (16 July 1996). ''A History of Ukraine''. Toronto : University of Toronto Press, 1996 {{ISBN|978-0-8020-7820-9}}</ref>. ===Rous Kyiv=== [[Restr:Principalities of Kievan Rus' (1054-1132).jpg|250px|thumb|kleiz|Priñselezhioù Rous Kyiv (1054-1132)]] {{Pennad pennañ|Rous Kyiv}} Amsklaer ha diasur e chom ar mod hag ar mare ma oa bet savet Rous Kyiv. Tri istor disheñvel zo d'an nebeutañ hervez an doare ma vez komprenet ar c'hronikoù.<ref>{{ru}} {{Liamm web|url=https://www.gumilev-center.ru/rus-i-varyagi-evrazijjskijj-istoricheskijj-vzglyad/|titl=Русь и варяги. Евразийский исторический взгляд|oberour=А. Беляев|embanner=Центр Льва Гумилёва. Вверх|deiziad=13.09.2012|lennet d'=ar 6 a viz Meurzh 2022}}</ref> E Rous, Kyiv e oa ar brasañ eus ar pezh a zo [[Ukraina]], [[Belarus]] ha lodennoù european [[Rusia]] a-vremañ. Hervez [[Bloazdanevell an amzerioù tremenet]] e oa ur strollad [[Vareged]] deuet eus [[Skandinavia]] e-penn ar Rous<ref>{{en}} ''A Geography of Russia and Its Neighbors’', {{ISBN9781606239209}} p. 69.</ref>. E 882, ar priñs pagan Oleg a Novgorod a gemeras [[Kyiv]] digant [[Askold ha Dir]] ha sevel e gêrbenn eno<ref>{{en}} Kubicek, Paul (2008). The History of Ukraine. Westport: Greenwood Press. pp. 20–22. ISBN 9780313349201.</ref>. Krediñ a reer ivez e oa meuriadoù [[Slaved]] ar Reter staliet hed-ha-hed su an [[Dnipro]] war an hent da sevel ur Stad er memes mare. E-pad an {{Xvet kantved}} hag an {{XIvet kantved}} e teuas Rous Kyiv da vezañ unan eus ar Stadoù galloudusañ en [[Europa]]<ref name=CIA/> e-keit ha ma oa ar Vareged o teuziñ e-touez poblañs ar Slaved ha ma antreent e lignez dinastiezh kentañ ar Rous, dinastiezh ar Rouriked. Meur a briñselezh a oa er Rous, renet gant priñsed eus tiegezh rourik (pe ''kniazed'') hag a stourme alies an eil a-enep egile da gaout [[Kyiv]]<ref>{{en}} The Dynasty of Chernigov, 1146–1246 ISBN 978-0-521-82442-2 pp. 117–118</ref>. Oadvezh aour Rous Kyiv a zeuas gant ren [[Vladimir Veur]] (980–1015) a droas ar Rous war-zu [[Kristenaadur Rous Kyiv|Kristenelezh an Impalaeriezh roman]]. Ren e vab [[Yaroslav ar Fur]] e voe barr uhelañ ar Rous e-keñver sevenadur ha brezel. Disrannañ a reas ar Stad avat goude e ren diwar pouez ar galloudoù rannvro. Goude ren [[Vladimir II Monomac'h]] (1113–1125) hag e vab [[Mstlav Iañ Kyiv]] (1125–1132) o doa rentet e c'halloud d'ar Stad e voe disrannet da vat e priñselezhioù disheñvel.<ref>{{en}} Power Politics in Kievan Rus': Vladimir Monomakh and His Dynasty, 1054-1246 ISBN 0-888-44202-5 pp. 195–196</ref> Aloubadeg ar [[Impalaeriezh Vongol|Vongoled]] en {{XIIIvet kantved}} a zrastas Rous Kyiv ha distrujet e voe [[Kyiv]] e [[1240]]<ref>{{en}} {{Liamm web|url=https://archive.ph/20110427075859/https://tspace.library.utoronto.ca/citd/RussianHeritage/4.PEAS/4.L/12.III.5.html|titl=THE DESTRUCTION OF KIEV [diell]|embanner=University of Toronto's Research Repository|lennet d'=ar 6 a viz Meurzh 2022}}</ref>. Sevel a reas priñselezhioù [[Priñselezh Galitsia|Galitsia]] ha Volodymyr-Volynskyi a-raok kendeuziñ e Stad [[Rouantelezh Galitsia-Volhynia|Galitsia-Volhynia]]. [[Daniel Galitsia]], mab [[Roman Veur]], a vodas dindan e c'halloud ar brasañ eus an tiriadoù a oa e mervent Rous Kyiv dindan e c'halloud, gant Volhynia, [[Galitsia]] ha [[Kyiv]]. Kurunennet e voe neuze roue Rutenia e [[1253]]<ref>{{en}} Ougrin, Dennis; Ougrin, Anastasia (2020). One Hundred Years in Galicia: Events That Shaped Ukraine and Eastern Europe. Newcastle upon Tyne: Cambridge Scholars Publishing. p. 11. ISBN 9781527558816.</ref>. ===Dindan beli galloudoù estren=== [[Restr:Polish-Lithuanian Commonwealth at its maximum extent.svg|200px|thumb|dehou|Ukraina e Kenunaniezh Polonia-Lituania]] Pa varvas [[Leo II Galitsia]] hag e vreur [[Andrii Galitsia]] e voe kaset kurunenn Rutenia d'o familh dostañ, ur priñs [[Polonia|polonat]] anvet Bolesław Jerzy, kurunennet e [[1323]] dindan an anv [[Youri II Boleslav]]<ref name="Rowell">{{en}} Rowell, C. S. (1994). Lithuania Ascending: A Pagan Empire Within East-Central Europe, 1295-1345. Cambridge Studies in Medieval Life and Thought: Fourth Series. Cambridge University Press. ISBN 9780521450119.</ref>. Drouklazhet e voe e [[1340]] ha [[Kazimierz III Polonia|Kazimierz III]], roue [[Polonia]] a c'houlennas ar vro evitañ a-raok hec'h aloubiñ.<ref name=Rowell/> [[Priñselezh Kyiv]] avat a dremenas dindan beli [[Dugelezh Veur Lituania]] goude Emgann an Dourioù Glas (1362-1363)<ref name=Rowell/>. E [[1392]] e paouezas [[Brezelioù Galitsia-Volhynia]] ha disrannet e oa Rutenia etre [[Polonia]] ha [[Lituania]].<ref name=Rowell/>. Adalek kreiz an {{XIIIvet kantved}} e voe savet trevadennoù tro-dro d'ar [[Mor Du]] gant [[Republik Genova]] hag a zeuas da vezañ tamm-ha-tamm kreizennoù kenwerzhel bras, renet en anv ar Republik gant pep a goñsul<ref>{{ru}} {{Liamm web|url=https://web.archive.org/web/20180205001115/http://izm-biz.info/genuezskie-kolonii-v-odesskoj-oblasti/|titl=Генуэзские колонии в Одесской области [diell]|embanner=Бизнес-портал Измаила|deiziad=12.12.2016|lennet d'=ar 7 a viz Meurzh 2022}}</ref>. Adalek ar bloavezhioù 1430 e teuas muioc'h-mui a Boloniz er vro<ref>{{en}} Plokhy, Serhii (2017). The Gates of Europe: A History of Ukraine. New York: Basic Books. ISBN 9780465050918.</ref> tra ma voe savet [[Khanat Krimea]] gant ar priñs [[Hacı Iañ Giray]], un diskennad eus [[Genghis Khan]], e [[1441]]. [[Unaniezh Lublin]] a savas [[Kenunaniezh Pologn ha Lituania]] e [[1569]] hag ar brasañ eus douaroù Ukraina a oa roet d'ar gurunenn polonat. Dindan levezon ar [[Poloniaadur]] e troas kalzig a noblañsed [[Rutenia]] da [[Iliz katolik roman|gatolik]] evit bezañ degemeret e-touez noblañs [[Rouantelezh Polonia]], ar pezh a droc'has o liammoù gant ar beizanted [[Iliz Ortodoks|reizhkredour]]. Treiñ a rejont war-zu ar [[Kozaked|Gozaked]] a zifenne taer o identelezh reizhkredour er {{XVIIvet kantved}} ha n'o doa ket aon da gemer armoù a-enep ar pezh a welent evel o enebourien, ar Stad polonat katolik hag e wazed. Betek an {{XVIIIvet kantved}} e voe [[Khanat Krimea]], savet diwar restajoù tiriad al [[Bagad Aour]], unan eus galloudoù brasañ [[Reter Europa]]. Mont a reas betek tagañ ha distrujañ [[Moskov]] e [[1571]]<ref>{{en}} {{Liamm web|url=https://web.archive.org/web/20131021092115/http://www.jamestown.org/uploads/media/Crimean_Tatar_-_complete_report_01.pdf|titl=he Sultan's Raiders: The Military Role of the Crimean Tatars in the Ottoman Empire [diell]|oberour=Brian Glyn Williams|embanner=The Jamestown Foundation|deiziad=2013|lennet d'=ar 7 a viz Meurzh 2022}}</ref>. Aloubadegoù eus an [[Tatared|Datared]] a veze alies. Adalek penn-kentañ ar {{XVIvet kantved}} betek fin ar {{XVIIvet kantved}} e voe kemeret ganto war-dro 2 vilion a sklaved eus [[Rusia]] hag Ukraina<ref>{{en}} İnalcik, Halil (1979). "Servile Labour in the Ottoman Empire". In Ascher, Abraham; Király, Béla K.; Halasi-Kun, Tibor (eds.). The Mutual Effects of the Islamic and Judeo-Christian Worlds: The East European Pattern. coursesa.matrix.msu.edu. New York, NY: Brooklyn College Press. pp. 25–43. ISBN 978-0-93088800-8.</ref><ref>{{en}} Darjusz Kołodziejczyk, as reported by Mikhail Kizilov (2007). "Slaves, Money Lenders, and Prisoner Guards: The Jews and the Trade in Slaves and Captives in the Crimean Khanate". The Journal of Jewish Studies. 58 (2): 189–210. doi:10.18647/2730/JJS-2007.</ref>. An tagadennoù-se a vire ouzh an dud d'en em staliañ er Su e lec'h ma oa pinvidikoc'h an douar hag hiroc'h mare kresk ar plant. Restachoù diwezhañ [[Khanat Krimea]] a voe aloubet gant [[Rusia]] e [[1783]].<ref>{{en}} Mikhail Kizilov (2007). "Slave Trade in the Early Modern Crimea From the Perspective of Christian, Muslim, and Jewish Sources". Journal of Early Modern History. 11 (1): 1–31. doi:10.1163/157006507780385125.</ref> E-kreiz ar {{XVIIvet kantved}} e voe savet un damstad milourel, al Lu zaporozhian, gant [[Kozaked]] an [[Dnipro]], asambles gant peizanted eus Rutenia o doa tec'het dirak ar servelezh polonat. Ne oa ket dinan gontrol [[Polonia]] met kenlabouras a reas ganti da stourm a-enep an Datared hag an [[Turked|Durked]]. Taerded servelezh Polonia hag ar politikerezh a-enep an [[Iliz Reizhkredennour]] a bellaas ar Gozaked diouzh Polonia avat. Klask a rejont kaout dileuridi e [[Sejm]] [[Polonia]] ha lakaat ar relijion reizhkredour da vezañ anavezet, met nac'het groñs e voe an daou c'houlenn gant noblañs Polonia. ===Hetmanate ar Gozaked === [[Restr:Location of Cossack Hetmanate.png|250px|thumb|kleiz|Kartenn Hetmanat ar Gozaked]] E [[1648]] e renas [[Bohdan Khmelnytsky]] ar brasañ emsavadeg [[Kozaked]] a-enep ar Genunaniezh ha roue Polonia. Pa antreas e [[Kyiv]] e voe meulet evel dieuber ar bobl diouzh ar Boloniz ha sevel a reas ur Stad kozak, [[Hetmanate ar Gozaked]], a badas betek [[1764]] (mammennoù zo a lavar [[1782]])<ref>{{en}} Okinshevych, Lev; Arkadii Zhukovsky (1989). "Hetman state". Encyclopedia of Ukraine. Vol. 2.</ref>. Dilezet e voe Khmelnytsky gant an Datared o doa sikouret anezhañ avat ha trec'het e voe en [[emgann Berestechko]] e [[1651]]. Gelver a reas tsar [[Rusia]] da sikour anezhañ neuze. Dre [[Emglev Pereyaslav]] e voe savet ur c'hevredad milourel ha politikel gant Rusia, ha touiñ a reas lealded d'an tsar. Etre 1657 ha 1686 e teuas ar "Rivin", ur brezel 30 vloaz etre Rusia, Polonia, Khanat Krimea, an [[Impalaeriezh Otoman]] hag ar Gozaked evit kontrolliñ Ukraina, a c'hoarvezas d'ar memes mare hag ar [[Potop]] e Polonia. Drastus e voe ar brezel, gant kantadoù a viliadoù a dud varv. [[Feuremglev ar Peoc'h Peurbadel (1686)|Feuremglev ar Peoc'h Peurbadel]] a rannas douaroù ar Gozaked etre Polonia ha Rusia, hag a vihanae al lodenn a oa dindan galloud Polonia. D'ar memes mare e voe staget [[Metropolinad Kyiv]] ouzh [[Patriarch Moskov hag holl Rous|Patriarchiezh Moskov]] dre ul lizher sinodel gant [[Patriarch eukumenek Kergustentin]] [[Dionysius IV a Gergustentin|Dionysius IV]], a voe [[anaoue]]et diwezhatoc'h abalamour ma oa tamallet aferioù [[simoniezh]] dezhañ, ar pezh a lakae iliz Kiev dindan hini Moskov. E-pad brezelioù Rusia a-enep [[Sveden]] e komprenas an impalaer [[Pêr Iañ (Rusia)|Pêr veur]] e ranke distrujañ emrenerezh ar Gozaked en Ukraina ma felle dezhañ kreñvaat ha modernaat galloud politikel Rusia<ref>{{en}} Magocsi, Paul Robert (2010). A History of Ukraine: The Land and Its Peoples, Second Edition. Toronto: University Press. pp. 255–263. ISBN 9781442640856.</ref>. Eus tu ar Gozaked e voe skrivet e [[1710]] [[Bonreizh Pylyp Orlyk]], a lakae e plas galloudoù dispartiet etre tri skourr ar gouarnamant, an oberiañ, al lezenniñ hag ar barnañ, kalz a-raok ''Spered al lezennoù'' gant [[Charles Louis de Secondat, baron La Brède ha Montesquieu|Montesquieu]]. Da-heul ar vonreizh e voe lakaet e plas ur parlamant kozak dilennet, ar C'huzul hollek, ha bevennet e voe galloudoù an hetman. E [[1768]] e voe kaset gant ar Gozaked un emsavadeg all a-enep Polonia, anvet ar g[[Koliivshchyna]], e marzhioù Ukraina, Lituania ha Polonia ha lazhet e voe miliadadoù Poloniz ha [[Yuzevien]] a oa staliet er vro abaoe ar c'hantvedoù kent<ref>{{en}} Hardaway, Ashley (2011). Ukraine. US: Other Places Publishing. p. 98. ISBN 9781935850045.</ref>. Tarzhañ a reas ivez ur brezel relijion etre strolladoù ukrainat, dreist-holl er vevenn etre Polonia ha Rusia war an [[Dniepro]]<ref>{{en}} Skinner, Barbara (2005). "Borderlands of Faith: Reconsidering the Origins of a Ukrainian Tragedy". Slavic Review. 64 (1): 88–116. doi:10.2307/3650068. JSTOR 3650068. S2CID 111387049.</ref>. E 1775 e voe distrujet kreñvlec'h Sich gant ar C'hozaked ukrainat gant soudarded Rusia, ar pezh a zeuas da vezañ ur gwallzarvoud broadel bras. [[Kreñvlec'h Santez Elesbed]] a c'hoarias he roll en dra-se, digeriñ a reas ivez an hent da grouidigezh ur sevenadur stabil e su Ukraina ha da zont war wel kêrioù bras evel Odessa , Mikolaiv , Kherson , hag e 1784 e teuas da vezañ kêr Yelizavetgrad (Kropyvnytskyi bremañ) <ref>[https://old.library.kr.ua/kray/shlakhovoy/fortecia.html Фортеця Святої ЄлисаветиІсторична довідка]</ref>. Pa voe staget [[Krimea]] ouzh [[Impalaeriezh Rusia]] e [[1783]] e voe staliet Ukrainiz ha Rusianed e [[Novorossiya]], met daoust da feur-emglev Pereyaslav ne voe james roet ar frankizoù hag an emrenerezh gortozet gant uhelidi Ukraina hag ar Gozaked. Ukrainiz a bignas betek pazennoù uhelañ an Impalaeriezh, met er memes koulz e voe lakaet e plas ur politikerezh rusekaat hag a verze implij an [[ukraineg]] dre skrid ha dre gomz er vuhez foran<ref>{{en}} Remy, Johannes (March–June 2007). "The Valuev Circular and Censorship of Ukrainian Publications in the Russian Empire (1863–1876): Intention and Practice". Canadian Slavonic Papers. 47 (1/2): 87–110. doi:10.1080/00085006.2007.11092432. JSTOR 40871165. S2CID 128680044.</ref>. ===Ganedigezh ur goustiañs ukrainat=== [[Restr:1904 Map showing Ukraine region before unification.pdf|250px|thumb|kleiz|Kartenn saoznek eus 1904 a ziskouez rannoù melestradurel lodenn rusat eus Ukraina]] Adalek an [[XVIIIvet kantved|{{XVIIIvet}}]] hag en {{XIXvet kantved}} e voe ebarzhet tiriad Ukraina e gouarnamantezhioù [[Tchernihiv]] (Tchernigov e rusianeg), [[C'harkiv]] (C'harkov), [[Kyiv]] etre 1708 ha 1764 ha Rusia vihan etre 1764 ha 1781, [[Podillia]] (Podolia) ha [[Volyn]] (Volhynia). Goude ar brezelioù etre Rusia hag an Impalaeriezh Otoman e vroudas [[Katelin II]] hag an impalaerien deuet d'he heul [[Alamanted]] da zont da vevañ en Ukraina hag e [[Krimea]], da lakaat an Durked da vezañ e bihanniver ha da wellaat al labour-douar. Ukrainiz, Rused, Alamanted, [[Bulgared]], [[Serbed]] ha [[Gresianed]] a reas o annez e norzh step ar [[Mor Du]] a veze anavezet dindan an anv ''Maezioù Gouez''<ref>{{en}} Wolchik, Sharon (2000). Ukraine: The Search for a National Identity. Rowman & Littlefield. p. 5. ISBN 0847693465.</ref><ref>{{en}} Yekelchyk, Serhy (2015). The Conflict in Ukraine: What Everyone Needs to Know. Oxford University Press. p. 113. ISBN 978-0190237301.</ref>. En {{XIXvet kantved}} ez eas forzhik a Ukrainiz kuit da chom da lec'hioù all e Rusia (223 000 Ukrainad e [[Siberia]] ha 102 000 e Kreiz Azia hervez niveradeg [[1897]])<ref>{{en}} Rainer Münz, Rainer Ohliger (2003). "Diasporas and Ethnic Migrants: German, Israel, and Post-Soviet Successor States in Comparative Perspective". Routledge. p. 164. ISBN 0-7146-5232-6</ref>. 1.6 milion a yeas kuit eus o bro pa voa digoret hent an [[Hent-houarn Treuzsiberia|Treuzsiberian]] e [[1906]]<ref>{{en}} Subtelny, Orest (2000). "Ukraine: a history.". University of Toronto Press. p. 262. ISBN 0-8020-8390-0</ref>. Anavezet e oa al lec'hioù er Reter poblet stank gant Ukrainiz evel ''Ukraina C'hlas''<ref>{{en}} Jonathan D. Smele (2015). Historical Dictionary of the Russian Civil Wars, 1916–1926. Rowman & Littlefield. p.476. ISBN 1-4422-5281-2</ref>. Gant modernadur ha kresk ar c'hêrioù, hag giz ar [[broadelouriezh romantel]] e tiwanas un ''intelligentsia'' ukrainat a oa he fall adsevel ar vro ha staliañ ur justis sokial. Kaset e voe al luskad broadelour gant ar barzh [[Taras Chevtchenko]] hag ar politikour [[Myc'hailo Drahomanov]] en {{XIXvet kantved}}. E fin ar c'hantved-se e kreskas ar strolladoù broadelour ha sokialour, e-keit ha ma teuas [[Galitsia]] da vezañ kreizenn al luskad broadelour, dindan beli c'houzañvus a-walc'h [[Impalaeriezh Aostria-Hungaria|Aostria-Hungaria]]<ref>{{en}} MAGOCSI, PAUL ROBERT (16 July 2018). The Roots of Ukrainian Nationalism: Galicia as Ukraine's Piedmont. University of Toronto Press. doi:10.3138/9781442682252. ISBN 9781442682252.</ref>. [[Restr:Polish troops in Kiev.jpg|250px|thumb|dehou|Soudarded polonat e [[Kyiv]], e miz Mae [[1920]], pa choazas Ukraina tu [[Polonia]] er [[Brezel Poloniat-ha-Soviedat]].]] Pa darzhas ar [[Brezel Bed Kentañ]] e oa rannet Ukraina etre ar galloudoù bras. Ul lodenn a oa en [[Impalaeriezh Aostria-Hungaria|Aostria-Hungaria]] e tu ar Galloudoù Kreiz, hag ul lodenn all e [[Impalaeriezh Rusia|Rusia]] en [[Emglev tridoubl]]. 3.5 milion a Ukrainiz a stourmas e tu Rusia ha 250 000 e tu Aostria<ref>{{en}} Subtelny, Orest (2000). Ukraine: A History. University of Toronto Press. pp. 340–344. ISBN 978-0-8020-8390-6.</ref>, e lec'h ma voe aozet ul lejion ukrainat. Homañ a zeuas da vezañ [[Arme Ukraina Galitsia]] a stourmas a-enep ar Boloniz hag ar Volcheviked goude ar Brezel Bed Kentañ (1919-1923). Taer e veze ar galloud a-enep ar re a veze re domm ouzh Rusia. Goude ar brezel ez eas an div impalaeriezh a rene war Ukraina da get. [[Dispac'h Rusia 1917|Dispac'h Rusia e 1917]] a vroudas kalz broadoù eus an Impalaeriezh rus da c'houlenn muioc'h a frankiz. Ur miz goude an dispac'h e oa krouet [[Republik Poblel Ukrania]] e Kyiv evel un unvez emren met liammet ouzh ar gouarnamant rus. Renet e oa gant ur c'huzul kreiz ma oa ar muiañ niver gant ar sosialisted. Trec'h an [[Emglev trizoubl]] a-enep ar Republik rus goude argad c'hwitet Kerensky ha [[Dispac'h miz Here|Dispac'h miz Here 1917]] a laka ar brezel diabarzh da darzhañ. Krouiñ a reas ar Volcheviked ur [[Republik Soviedel Ukraina]] ha tagañ a rejont diouzhtu Republik poblel Kyiv. Da-heul e embannas houmañ he dizalc'hidigezh d'an {{Deiziad|22|Genver|1918}}. An anarkour [[Nestor Mac'hno]] a savas ivez un "dachennad dieub" er gevred ha Republikoù soviedel all a oa savet en Odessa hag en Donetsk. War var da vezañ diskaret gant ar volcheviked en em droas Republik pobl Ukraina trema Impalaeriezhioù Aostria-Hungaria hag Alamagn. Armeoù ar re-mañ a argasas ar Volcheviked eus Ukrainia e 1918. [[Pavlo Skoropadsky]], bet jeneral rus ha harpet gant an Alamanted, a gasas un taol stad da benn nebeut amzer goude hag a gemeras ar galloud. Anvet e oa Hetman (penn) ur « Stad ukrainan » (Ukrayinska Derzhava). Anavezet eo e c'houarnamant hag e brantad er galloud evel an « Hetmaniezh ». Hogoz diouzhtu goude faezhidigezh an [[Impalaeriezh alaman]] e 1918 e oa aloubet Ukraina hag ar Stadoù all eus Europa ar reter a oa bet savet dindan gwarez an Alamanted gant ar Volcheviked. War-nes bezañ trec'het en em glevas Republik poblel Ukraina gant ar Boloniz e-keit ha ma oa argadet ar Volcheviked gant armeoù ar Rused wenn. Koulskoude ar Boloniz a sinas ar peoc'h e Riga e 1921 hag an arme ruz a zeuas neuze a-benn da drec'hiñ arme ar Republik poblel hag goude-se arme ar re wenn dindan Wrangel e Krimea. ===An Ukrainiz er-maez eus an URSS etre an daou vrezel=== E-pad daou vloaz e kendalc'has ar brezel en Ukraina, met e [[1921]] e oa bet aloubet ar brasañ eus ar vro gant an [[URSS]], tra ma oa bet ebarzhet [[Galitsia]] ha [[Volhynia]] (al lodenn vrasañ eus Ukraina ar C'hornôg) en [[Polonia|Eil Republik Polonat]]. Rannvro [[Bukovina]] a voe staget ouzh [[Roumania]] ha [[Rutenia]] ar [[Menez Karpat|C'harpat]] a voe lakaet e [[Tchekoslovakia]], gant ur statud emrenerezh. E [[Polonia]] e savas ul luskad broadelour ukrainat dre guzh etre ar bloavezhioù 1920 ha 1930, aozet gant soudarded bet eus ar brezel etre Ukraina hag ar Sovieded, evel [[Yevhen Konovaltes]], [[Andriy Melnyl]] ha [[Yuriy Tyunyunyk]]. Treuzfurmet e voe al lusked en [[Aozadur Brezel Ukrainat]] a roas diwezhatoc'h [[Aozadur ar Vroadelourien Ukrainat]], pe OUN. Desachañ a reas al luskad stourmerien e-touez metoù ar studierien. tagadennoù a-enep gouarnamant Polonia a zegasas marvioù avat ha biskoazh ne voe lakaet e plas an emrenerezh prometet.<ref name="Skalmowski">{{en}} Skalmowski, Wojciech (8 July 2003). For East is East: Liber Amicorum Wojciech Skalmowski. Peeters Publishers. ISBN 9789042912984 </ref> Gouarnamant Polonia etre an daou vrezel a gasas ur politikerezh enep-ukrainat : strishaet e voe gwirioù ar re a zisklêrie e oant a-orin ukrainat, ar re a oa ezel eus an [[Iliz Ortodoks|Iliz reizhkredour]] hag ar re a oa o chom e marzhioù ar reter.<ref name=Skalmowski/> Berzet e oa an [[ukraineg]] e kement lec'h ma c'helled, dreist-holl en emsavadurioù ar gouarnamant, ha rediet e voe implij ar ger "Ruteniad" e plas "Ukrainad".<ref>{{en}} Radziejowski, Janusz; Studies, University of Alberta Canadian Institute of Ukrainian (8 July 1983). The Communist Party of Western Ukraine, 1919-1929. Canadian Institute of Ukrainian Studies, University of Alberta. ISBN 9780920862254 </ref> Daoust d'an divizoù-se e oa un nebeud strolladoù politikel ukrainat, un Iliz gatolik ukrainat, kazetennoù hag un ekonomiezh troet war-zu an aferioù en Ukraina polonat. Mont war-raok a reas buhez an dud er [[bloavezhioù 1920]], met gouzañv a rejont an [[Enkadenn Veur]] er [[bloavezhioù 1930]]. ===Ukraina soviedel etre an daou vrezel=== {{Pennad pennañ|Holodomor}} [[Restr:HolodomorUcrania9.jpg|200px|thumb|dehou|Den marvet gant an naon e straedoù [[C'harkiv]] e [[1933]].]] Rivinet e voe [[Impalaeriezh Rusia]] hag [[Ukraina]] gant [[Brezel diabarzh Rusia]]. 1.5 milion a dud a oa marvet ha kantadoù a viliadoù a dud a chome didoenn e tiriad ar pezh a oa Impalaeriezh Rusia. Ukraina soviedel a rankas talañ ouzh [[naonegezh Rusia e 1921-1922]] (a dagas rannvro ar [[Volga]] hag [[Oural]] dreist-holl). E-pad ar [[bloavezhioù 190]] e voe kaset ur politikerezh a ukrainaadur gant [[Mykola Skrypnyk]] a vroudas azginivelezh sevenadur ha [[ukraineg|yezh ar vro]], evel perzh eus ur politikerezh soviedel a [[Korenizatsiya|endogenakadur]]. Kaset e voe ur politikerezh war ar [[Surentez sokial]], an deskadurezh, ar gwir da labourat ha da vezañ lojet. War-raok e voe kaset gwirioù ar merc'hed ivez, met ar brasañ eus ar politikerezhioù-se a voe kaset war-gil pa oa deuet [[Jozef Stalin]] e penn an [[URSS]] er [[bloavezhioù 1930]]. Adalek ar [[bloavezhioù 1920]], dindan ar politikerezh ekonomikel raktreset, e kemeras perzh Ukraina er greantadur soviedel, ha peder gwezh e voe lieskementet pouez ar rann greantel er vro. Gouzañv a reas ar beizanted gant raktres strollañ al labour-douar, perzh eus ar raktres pemp bloaz kentañ, ha lakaet e plas gant an arme hag ar polis sekred. Ar re a glaskas rezistiñ a voe harzet ha deportet tra ma kouezhas ar c'hementadoù produet. Dre ma voe rediet izili an tiegezhioù-strollet da dizhet palioù dic'hallus evit kaout greun e varvas milionoù en [[Holodomor]], an ''Naonegezh Veur'' ukrainat.<ref>{{en}} {{Liamm web|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/7111296.stm|titl=Ukraine remembers famine horror|oberour=Laura Sheeter|embanner=[[BBC]]|deiziad=24.11.2007|lennet d'=ar 15 a viz Meurzh 2022}}</ref> Ne sav ket a-du tout an enklaskerien da envel an ''Holodomor'' ur [[gouennlazh]], met anavezet e voe e-giz-se gant [[Parlamant Ukraina]] ha gouarnamantoù un nebeud broioù. Ar gouarnamant komunour a wele an naonegezh evel un ostilh evit kas stourm ar c'hlasoù war-raok ha kastizañ ar beizanted da rediañ anezho da vont war-zu an tiegezhioù strollet.<ref>{{en}} Michael Ellman, "The Role of Leadership Perceptions and of Intent in the Soviet Famine of 1931–1934." Europe-Asia Studies 2005 57(6): 823–841. ISSN 0966-8136 </ref> Ar memes strolladoù a oa kiriek eus al lazhadegoù e-pad ar brezel diabarzh, ar strollañ hag ar [[Spurjoù Bras]]. E-liamm ouzh [[Yefim Yevdokimov]] (1891–1939) e oa ar strolladoù-se. Goude bezañ labouret dre guzh evit ar Stad e labouras Yevdokimov gant melestradurezh ar strollad komunour ha kuzulier [[Jozef Stalin]] ha [[Nikolaï Yezhov]] war ar surentez a seblantas bezañ er [[bloavezhioù 1930]]. Yezhov a implijas tud o doa labouret gant Yevdokimov da gas ar [[Spurjoù Bras]] e 1937-1938.<ref>{{en}} Stephen G. Wheatcroft, "Agency and Terror: Yevdokimov and Mass Killing in Stalin's Great Terror." Australian Journal of Politics and History 2007 53(1): 20–43. ISSN 0004-9522</ref> Gant lez-varn galv [[Kyiv]] e voe barnet Stalin, [[Lazar Kaganovich|Kaganovich]] asambles gant tud all e-karg er strollad komunour kablus eus [[gouennlazh]] a-enep an Ukrainiz e [[2010]]. ===Eil Brezel-bed=== [[Restr:Ruined Kiev in WWII.jpg|250px|thumb|dehou|Rivinet e oa [[Kyiv]] e fin an [[Eil Brezel Bed]].]] Goude [[Aloubadeg Polonia]] e [[1939]] e voe rannet tiriad ar vro etre [[Alamagn]] hag an [[URSS]]. [[Galitsia]] ar Reter ha [[Volhynia]] a voe ebarzhet en Ukraina dre ma oa poblañsoù ukrainek. Bodet e voe an holl Ukrainiz er memes vro evit ar wezh kentañ en istor neuze. Staget e voe [[Bessarabia]] ha norzh [[Boukoniva]] gant an [[URSS]] e [[1940]]. Lod eus an tiriadoù nevez-staget a voe ebarzhet en Ukraina met ul lodenn all eus [[Republik Soviedel Ukraina]] a voe tennet diouti da sevel [[Republik Soviedel Moldavia]]. D'an {{Deiziad|22|Even|1941}} e aloubas lu [[Alamagn]] an [[URSS]], deroù ur brezel hollek a bevar bloaz pe dost. An [[Ahel Roma-Berlin-Tokyo|Ahel]] az eas war-raok buan daoust da boanioù dispi ha dizisoc'h an [[Arme Ruz]]. Abalamour da [[Emgann Kyiv (1941)|emgann Kyiv]] e voe anvet ar [[Kyiv|gêr]] un haroz gant he doare dibar da rezistiñ. Ouzhpenn 600 000 soudard soviedat (ur c'hard eus soudarded talbenn ar c'hornôg) a varvas pe a voe prizoniad eno, ur bern anezho o c'houzañv doare start. Ar brasañ eus an Ukrainiz a stourmas eus tu an Arme ruz hag ar rezistañs soviedel. En Ukraina ar c'hornôg avat e voe krouet un [[Arme Emsavet Ukrainat]] e [[1942]] evel skourr armet [[Aozadur ar Vroadelourien Ukrainat]] (OUN),<ref>{{en}} Subtelny, Orest (1988). "Ukraine: A History.". p 410</ref><ref>{{en}} Vedeneyev, D. Military Field Gendarmerie - special body of the Ukrainian Insurgent Army. "Voyenna Istoriya" magazine. 2002.</ref> savet etre an daou vrezel e [[Polonia]]. Stourm a rae da sevel ur Stad ukrainat dizalc'h e lec'h ma oa ur muiañ-niver a Ukrainiz. Goude ma oant o stourm a-enep Alamagn dre vras en em lakaas an daou azoadur da genlabourat gant an nazied bep an amzer. Adalek kreiz [[1943]] e kasas an AEU [[Lazhadegoù Poloniz en Volhynia ha Reter Galitsia|lazhadegoù Poloniz o chom e Volhynia]] hag e [[Galitsia]] ar Reter, o lazhañ war-dro 100 000 trevour polonat en holl. Pal al lazhadegoù a oa evit an OUN sevel ur Stad ukrainat unvan, hep minorelezh polonek a vije abeg d'ur Stad polonat klemm an tiriadoù-se goude ar brezel.<ref>{{en}} Snyder, Timothy (2003). "The Causes of Ukrainian-Polish Ethnic Cleansing 1943". Past & Present. 179 (179): 197–234. doi:10.1093/past/179.1.197. ISSN 0031-2746. JSTOR 3600827.</ref> Kendelc'her a reas an AEU da stourm a-enep ar galloud soviedel goude ar brezel. Un aozadur broadelour disheñvel a voe krouet e-pad ar brezel, [[Lu Dieubidigezh Ukraina]], a stourmas asambles gant an nazied. Etre 4.5 milion ha 7 milion a Ukrainiz o dije stourmet en arme an [[URSS]] avat, ha sevel a reas ur rezistañs a-enep an nazied el lodennoù eus ar vro a oa bet aloubet. 50 000 a dud a vije bet er rezistañs-se e penn-kentañ ha betek 500 000 pa voe en hec'h uhelañ e [[1944]]. An hanter a vije bet Ukrainiz etnek. Ur wezh aloubet gant arme [[Alamagn]] e voe adaozet ar brasañ eus [[Republik Soviedel Ukraina]] e [[Reichkommissariat Ukraina]], gant an intent korvoiñ ar vro ha staliañ trevadennoù Alamaned. Lod eus Ukrainiz ar C'hornôg, a oa bet ebarzhet en [[URSS]] e [[1939]] nemetken a zegemeras an nazied evel dieuberien, met taerded an aloubidigezh alaman a droas ar brasañ anezho a-enep Alamagn a-benn ar fin. Re nebeut a strivoù a reas an nazied d'ober o mat eus ar sañtimant enep-Stalin a oa anezhañ evelato. Delc'her a reas an nazied sistem an tiegezhioù strollet, kas a rejont ur politikerezh gouennlazh a-enep ar [[Yuzevien]], deportiñ a reas milionoù a dud da labourat en Alamagn ha komañs a reas da raktresañ trevadenniñ ar vro gant Alamaned. Stankañ a rejont treuzdougen ar boued dre stêr [[Kyiv]].<ref>{{en}} Karel Cornelis Berkhoff. Harvest of despair: life and death in Ukraine under Nazi rule, Harvard University Press: April 2004. p. 164</ref> War talbenn ar Reter e voe ar brasañ eus emgannoù an [[Eil Brezel-bed]]. Hervez istorourien zo e oa bet lazhet 93% eus an Alamaned marvet e-kerzh ar brezel eno.<ref>{{en}} Rozhnov, Konstantin, "Who won World War II ?", BBC. O venegañ an istorour rusian Valentin Falin. Adkavet d’ab 5 aviz Gouere 2008.</ref> 6 milion a Ukrainiz a vije bet lazhet hervez-kont,<ref name=KolloùUkraina>{{uk}} Stanislav Kulchytskyi (1 October 2004). "Демографічні втрати України в хх столітті" [Demographic losses of Ukraine in the 20 century]). Kyiv, Ukraine: Dzerkalo Tyzhnia. Retrieved 20 January 2021.</ref> kontet en niver-mañ 1.5 milion a [[Yuzevien]] drouglazhet gant an [[Einsatzgruppen]] gant sikour kenlabourerien ar vro. Diwar an 8.6 a golloù soviedel<ref name=kolloùRusia>{{ru}} Кривошеев Г. Ф., Россия и СССР в войнах XX века: потери вооруженных сил. Статистическое исследование (Krivosheev G. F., Russia and the USSR in the wars of the 20th century: losses of the Armed Forces. A Statistical Study) </ref> e soñjer e oa 1.4 milion anezho a oa ukrainat.<ref name=KolloùUkraina/><ref name=kolloùRusia/> Kolloù an Ukrainiz er brezel a gontje evit 40% da 44% eus kolloù an [[URSS]]. [[Devezh an Trec'h (Talbenn ar reter)|Devezh an Trec'h]] a gont evel unan eus gouelioù Ukraina. === E-pad ar Brezel Yen === [[Restr:Ukraine-growth.png|300px|thumb|dehou|Cheñchamantoù tiriad RSS Ukraina etre 1922 ha 1954]] Rivinet e oa [[Republik Soviedel Ukraina]] goude fin ar brezel ha strivoù bras a oa ezhomm da adsevel pep tra. Ouzhpenn 700 kêr ha 28 000 kêriadenn a oa bet distrujet. Gwashoc'h e teuas an traoù da vezañ pa zeuas un naonegezh vras er vro e [[1946]]-[[1947]], abalamour d'ar sec'hor ha distrujadennoù ar brezel. Istimadenn izelañ eus ar re varvet a gont un 10 000 marv bennak. Daoust d'an dra-se e oa Ukraina perzh eus izili diazezour an [[Aozadur ar Broadoù Unanet]] dre un emglev ispisial skoulmet e [[Kendalc'h Yalta]]. [[Naetadenn etnek|Naetadennoù etnek]] a c'hoarvezas goude ar brezel en tiriadoù staget ouzh an [[URSS]]. D'ar {{Deiziad|1|Genver|1953}} e oa an Ukrainiz an eil niver a dud gour deportet goude ar Rusianed, 20% eus an hollad. Ouzhpenn d'an dra-se e oa bet deportet 450 000 Alaman hag ouzhpenn 200 000 [[Tatared Krimea|Tatar Krimea]] diwar Ukraina. Goude marv [[Jozef Stalin]] e [[1953]] e teuas [[Nikita C'hrouchtchov]] e penn an URSS. Hennezh a oa bet Sekretour Kentañ ar strollad komunour en Ukraina etre 1938 ha 1949 ha mat e anaveze ar Republik. Pouez a lakaas war ar mignoniaj etre an Ukrainiz hag ar Rused. Lidoù bras a voe aozet e [[1954]] e koun [[Feur-emglev Pereyaslav]]. Distaget e voe [[Krimea]] eus [[RSKS Rusia]] da vezañ staget ouzh [[Republik Soviedel Ukraina]]. Kerkent hag e [[1950]] e produed muioc'h a zanvezioù greantel en Ukraina eget a-raok ar brezel. E penn broioù Europa war tachenn ar Greanterezh e oa ar Republik soviedel neuze kenkoulz hag ur greizenn da sevel armoù evit lu an [[URSS]]. Pouez ar vro en URSS a voe gwelet dre pouez hec'h uhelidi er sistem komunour. [[Leonid Brejnev]], a-orin eus Ukraina, az eas e penn ar vro e-lec'h C'hrouchtchov e [[1964]] ha chom a reas betek [[1982]]. D'ar {{Deiziad|26|Ebrel|1986}} e tarzhas ur reaktor e [[Kreizenn nukleel Tchornobyl|kreizenn nukleel]] [[Tchornobyl]], gwalleur nukleel gwashañ a voe en istor an denelezh. 7 milion a dud a veve en tiriadoù kontammet, 2.2 milion eus outo en Ukraina. Kêr nevez [[Slavoutch]] a voe savet er-maez eus an dachenn berzet da lojañ implijidi ar greizenn ne voe harzet e [[2000]] nemetken. Hervez ur rentañ-kont savet gant [[Ajañs Etrebroadel an Energiezh Atomek]] hag [[Aozadur Bedel ar Yec'hed]] e voe liammet 56 marv ouzh ar gwalleur, tra ma c'hellje bezañ bet 4000 den marvet gant ur c'hrign-bev e-liamm ouzh ar gwalleur ouzhpenn. === Dizalc'hidigezh === [[Restr:RIAN archive 848095 Signing the Agreement to eliminate the USSR and establish the Commonwealth of Independent States.jpg|250px|thumb|kleiz|Sinadur disrannañ an [[URSS]] asambles gant prezidantet Ukraina ha Rusia e [[1991]].]] 300 000 Ukrainad a reas ur chadenn da vanifestiñ evit dizalc'hidigezh o bro d'ar {{Deiziad|21|Genver|1990}}, etre [[Kyiv]] ha [[Lviv]],<ref>{{en}} Subtelny, Orest (2000). Ukraine: A History. University of Toronto Press. p. 576. ISBN 0-8020-8390-0.</ref> en enor da unaniezh [[Republik Poblel Ukrania]] ha [[Republik Poblel Ukrania ar C'hornôg]] e [[1919]]. Dre straedoù ha hentoù-tizh ar vro e voe graet ar chadenn-se gant keodedourien a-bep seurt. D'ar {{Deiziad|16|Gouere|1990}} e voe adoptet gant ar Parlamant nevez [[Disklêriadenn Riezgezh Stad Ukraina]] a lakae war baper priñsipoù hollek an emdermeniñ, an demokratelezh hag an dizalc'hidigezh, o lakaat lezenn Ukraina uheloc'h eget lezenn an [[URSS]], diwar skouer [[Rusia]] he doa kemeret un diviz heñvel ur miz a-raok. Ur prantad stourm a voe ouzh aotrouniezhoù soviedel neuze. [[Dispac'h ar greunit]] a voe etre an 2 hag ar 17 a viz Here [[1990]] da herzel sinadur ur feur-emglev unaniezh nevez evit an [[URSS]]. D'ar {{Deiziad|24|Eost|1991}}, goude un taol-stad c'hwitet a-enep [[Mic'hail Gortbatchev]], e voe disklêriet dizalchiezh ar vro diouzh an [[Unaniezh Soviedel]] gant Parlamant Ukraina. Kadarnaet e voe gant un referendom dalc'het d'ar {{Deiziad|1|Kerzu|1991}} e lec'h ma votas 92% eus an dilennerien e oan akord gant an dizalc'hidigezh. D'ar memes deiz e voe dilennet prezidant kentañ Ukraina [[Leonid Kravchouk]]. E-korf daou emvod, unan e [[Brest (Belarus)|Brest]] d'an {{Deiziad|8|Kerzu|1991}} hag egile d'ar {{Deiziad|24|Kerzu|1991}} en [[Almaty]], e voe divodet da vat an [[URSS]] gant prezidanted [[Rusia]], [[Belarus]] hag Ukraina, erlec'hiet gant [[Kenglad ar Stadoù Dizalc'h]]. Met ne voe ket ratifiet an diviz gant Rada Ukraina ha james n'eo bet perzh eus ar KSD. Er [[bloavezhioù 1990]] e oa bet sinet emglevioù etre Ukraina ha [[Rusia]] evit en em zizober eus an armoù nukleel chomet war he ziriad, en eskemm da zoujañs tiriad Ukraina. Dilezel a reas trede stok armoù nukleel ar bed, o tismantrañ bombezennoù peotramant kas anezho da [[Rusia]] en eskemm da bromesaoù e-keñver he dazont. Da gentañ-penn e soñjed e oa doareoù ekonomikel gwelloc'h gant Ukraina eget evit broioù all deuet diwar disrannadur an Unaniezh soviedel, met muioc'h a boan a voe gant ar vro a-benn ar fin. E-pad resediñ ar bloavezhioù 1990 e kollas 60% eus he [[Produadur diabarzh gros|PDG]] ha gouzañvet he deus ur [[monc'hwez]] gant pemp sifr. Mont a reas skuizh an Ukrainiz gant ar c'hudennoù ekonomikel, ar goubrenerezh hag an torfedoù hag aozañ a rejont manifestadegoù bras.<ref>{{en}} Aslund, Anders; Aslund, Anders (Autumn 1995). "Eurasia Letter: Ukraine's Turnaround". Foreign Policy. 100 (100): 125–143. doi:10.2307/1149308. JSTOR 1149308.</ref>Stabiloc'h e voe an ekonomiezh e fin ar [[bloavezhioù 1990]]. Degaset e voe ur moneiz nevez, an [[hryvnia]] e [[1996]]. Adalek [[2000]] e kreskas an ekonomiezh eus 7% bep bloaz. E [[1996]] e voe degaset ur vonreizh nevez e-pad mandad eil prezidant ar vro [[Leonid Kouchma]] da dreiñ ar vro d'ur Republik hanter-prezidant da lakaat ur sistem stabil e plas. War Kouchma e voe lakaet ar biz avat abalamour da fedoù goubrenañ, bezañ laeret an dilennadegoù, tagañ ar frankiz da lavaret e soñj ha bodañ re a c'halloudoù tro-dro dezhañ. === Etre Europa ha Rusia : amzer an dispac'hoù hag ar brezel === [[Restr:Joesjtsjenko Marion Kiev 2004.jpg|250px|thumb|dehou|Manifesterien war plasenn an Dizalc'hidigezh da zevezh kentañ an [[Dispac'h orañjez]].]] E [[2004]] ez eas [[Viktor Ianoukovytch]], kentañ ministr d'ar mare-se, da brezidant, goude dilennadegoù a voe kavet laeret da c'houde gant Lez-Varn Uhelañ ar vro.<ref>{{uk}} {{Liamm web|url=http://www.skubi.net/ukraine/judgment-december-3.html|titl=ВЕРХОВНИЙ СУД УКРАЇНИ|oberour=Lez-Varn Uhelañ Ukraina|lennet d'=ar 26 a viz Meurzh 2022}}</ref> E drec'h a gasas leun a dud da brotestiñ hag harpañ [[Viktor Iouchtchenko]], a oa erruet eil. Mizioù e padas an dispac'h e lec'h ma voe ampoezonet Iouchtchenko, gant [[Rusia]] hervezañ. E fin an [[Dispac'h orañjez]] ez eas Iouchtchenko ha [[Yuliya Tymochenko]]. Cheñch-dicheñch e voe ar galloud da c'houde gant dilennadegoù a gasas Ianoukovytch da gentañ ministr adarre e [[2006]], a-raok bezañ erlec'hiet gant Tymochenko e [[2007]]. Enkadenn [[2008]]-[[2009]] a zigreskas ekonomiezh Ukraina eus 15% tra ma kasas disputoù gant [[Rusia]] da vankout gaz. A-benn ar fin ez eas [[Viktor Ianoukovytch]] da brezidant e [[2010]]. E [[2013]] e komañsas Ianoukovytch da bellaat diouzh emglevioù-labour bet graet asambles gant [[Unvaniezh Europa]] da vont tostoc'h ouzh [[Rusia]]. An dra-se a gas an dud er straedoù adarre da c'houlenn liammoù tostoc'h ouzh Europa. Manifestadegoù [[Euromaidan]] ([[ukraineg]] Євромайдан "''plasenn Europa''") a gomañsas e miz [[Du]] [[2013]]. Tud reter Ukraina, rusegerien anezho, a chomas tost ouzh Ianoukovytch avat. Euromaida a greskas e vanifestadegoù bras hag emsavadegoù a c'houlennas disparti [[Viktor Ianoukovytch]] hag e c'houarnamant. Feulsoc'h e teuas an traoù e miz [[C'hwevrer]] [[2014]] pa voe adoptet lezennoù evit mirout ouzh an dud da vanifestiñ. 98 den a varvas, 15 000 a voe gloazet ha 100 den a ziankas er miz-se. Prometet e voe gant Ianoukovytch da zoañ dilennadegoù a-raok fin ar bloaz ha rentañ galloudoù d'ar Parlamant, met diskaret e voe gant ar Rada d'an {{Deiziad|22|C'hwevrer|2014}}, ar pezh e voe gwelet e [[Rusia]] evel un [[taol-Stad]].<ref>{{en}} {{Liamm web|url=https://www.aljazeera.com/news/2021/6/22/russias-putin-accuses-us-of-orchestrating-2014-coup-in-ukraine|titl=Putin accuses US of orchestrating 2014 ‘coup’ in Ukraine|embanner=[[Al Jazeera]]|deiziad=22.06.2021|lennet d'=ar 26 a viz Meurzh 2022}}</ref> Buan-tre da c'houde e voe aloubet [[Krimea]] gant arme Rusia (gant unwiskoù diverk), ha goude ur [[referendom]] nagennet, staget ouzh [[Kevread Rusia]] gant ur statud [[Republikoù Rusia|republik]]. Ne voe ket degemeret an dra gant ar gumuniezh etrebroadel. Kerkent e oa bet klasket gant strolladoù a-du gant Rusia kemer ar galloud e rannvroioù rusek ar vro, o reiñ lañs d'ur brezel-diabarzh. Dilennet e voe [[Petro Porochenko]] da brezidant, a glaskas adskoulmañ darempredoù mat gant [[Rusia]] hag ober war-dro emsavadegoù ar Reter kenkoulz ha chom tost ouzh [[Unvaniezh Europa]]. D'ar {{Deiziad|21|C'hwevrer|2022}}, goude sizhunvezhioù tomm pa vode [[Rusia]] hec'h arme tro-dro d'ar vro, e voe sinet gant [[Vladimir Poutin]] un embadenned a anaveze Republikoù an Donetsk ha Lougansk. D'ar {{Deiziad|24|C'hwevrer|2022}} e oa bet lañset un [[Aloubadeg Ukraina gant Rusia e 2022|arsailh hollek]] gant Rusia war ar vro<ref>{{fr}} {{Liamm web|url=https://www.francetvinfo.fr/monde/europe/manifestations-en-ukraine/direct-le-president-russe-vladimir-poutine-annonce-une-operation-militaire-en-ukraine-kiev-denonce-une-invasion-de-grande-ampleur_4978662.html|titl=DIRECT. Guerre en Ukraine : au moins "40 militaires ukrainiens" et "une dizaine de civils" sont morts depuis le début de l'offensive russe, selon Kiev|embanner=[[France Info]]|deiziad=24/02/2022 [war-eeun]|lennet d'=ar 24 a viz C'hwevrer 2022}}</ref>. == Douaroniezh == [[Restr:Ukraine map (disputed territory).png|thumb|320px|left|Kartenn Ukraina, e melen tiriadoù aloubet gant [[Rusia]] peotramant tiriadoù dalc'het gant disrannourien a-du gant Rusia]] Ur vro vras en [[Europa ar Reter]] eo Ukraina, ledet war [[Plaenenn Europa ar Reter]]. Eil bro vrasañ [[Europa]] eo, goude [[Rusia]]. En he bevennoù anavezet gant ar gumuniezh etrevroadel e ra 603,628&nbsp;km² ha 2782&nbsp;km a aodoù he deus.<ref name=CIA>{{en}} {{Liamm web|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/ukraine/#geography|titl=Ukraine|oberour=CIA World Factbook|bloaz=2022|lennet d'=ar 23 a viz C'hwevrer 2022}}</ref> E miz C'hwevrer [[2022]] avat e oa 43 133&nbsp;km² eus he douaroù, 7.1% eus he ziriad a-bezh, ne oant ket en he dalc'h, aloubet gant [[Rusia]] ([[Krimea]]) peotramant dalc'het gant disrannourien a-du gant [[Rusia]].<ref name=CIA/> [[Restr:Говерла з Кукула.jpg|200px|thumb|dehou|Menez Hoverla (2061 m), menez uhelañ Menezioù Karpatoù en Ukraina]] Gweledvaoù Ukraina zo plaenennoù pinvidik dreist-holl (pe [[step]]) ha pladennoù, treuzet gant stêrioù evel an [[Dnipro]], an [[Doniets]], an [[Dnister]] hag [[Boug ar C'hreisteiz]] tra ma redont war-zu ar [[Mor Du]] ha [[Mor Azov]] er su. Delta an [[Danav]] a ra ar vevenn gant [[Roumania]]. Rannvroioù disheñvel a gaver en Ukraina, gant izeldirioù hag uheldirioù. Menezioù nemeto ar vro eo ar c'h[[Karpatoù]] er c'hornôg, hag ar menez brasañ eo [[Menez Hoverla]] gant 2061 m, ha [[Menezioù Krimea]] er su, a-hed an aod<ref>{{en}} {{Liamm web|url=https://www.britannica.com/place/Ukraine|titl=Ukraine|oberour=Ihor Stebelsky|embanner=Encyclopædia Britannica|lennet d'=an 23 a viz C'hwevrer 2022}}</ref>. Kalzig a uheldirioù zo en Ukraina, evel [[Uheldir Volhinsko-Podilska]] ha douaroù riblenn-dehoù an Dnipro. Er reter emañ [[Uheldirioù Kreiz Rusia]] e lec'h m'emañ ar vevenn etre an div vro. Uheldirioù all zo nepell eus [[mor Azov]]. Pa deuz an erc'h e kresk kalzig live ar stêrioù, ha gant ar cheñchamantoù live e c'hell ober lammoù-dour. A bep seurt danvez a gaver e douaroù Ukraina, [[houarn]], [[glaou]], [[manganez]], [[gaz naturel]], [[eoul-maen]], [[holen]], [[sulfur]], [[grafit]], [[titaniom]] ha metaloù all, ha prenn a vil-vern zo ivez, ouzhpenn da leun a zouaroù a c'heller labourat. Daoust d'an dra-se ez eus kudennoù endro er vro. N'eus ket trawalc'h a zour mat da evañ, saotret eo an aer hag an dour, digoadet e vez betek re, ha bez ez eus ur gontamadur skinoberiant abaoe [[gwalleur Tchornobyl]] e [[1986]]. Kêrioù pennañ ar vro : [[Kyiv]] ( 2,6 milion a annezidi.), [[C'harkiv]] (1,5 milion), [[Dnipropetrovsk]] (1,2 milion), [[Odesa]] (1,2 milion), [[Donetsk]] (1,1 milion), [[Lviv]] (0,8 milion), [[Zaporijjya]] (0,7 milion).<br /> Kêrioù all : [[C'herson]] (303 900 annezad), [[Kadievka]] (120 000 annezad) == Politikerezh == [[Restr:Ukraine Wahlen 2004 2.png|thumb|left|Dilennadegoù d’ar 26 Kerzu 2004]] Un demokratelezh diazezet war galloudoù kreñv ar Prezidant eo. Dilennet eo hennezh war-eeun gant ar bobl evit 5 bloavezh. Div wezh e c’hell bezañ dilennet.<br /> 450 kannad dilennet war-eeun gant ar bobl evit 4 bloavezh a zo er [[Parlamant]] (Verc'hovna Rada pe eeunoc’h Rada). {{clr}} == Armerzh == Deuet eo Ukraina da vezañ ezel eus [[Aozadur Bedel ar C'henwerzh]] e [[2007]], war-lerc'h bezañ anavezet gant [[Unvaniezh Europa]] evel un ekonomiezh varc’had. == Poblañs == [[Restr:Ukraine demography.png|thumb|230px|right|Emdroadur ar boblañs etre 1992 ha 2003. Poblañs e miliadoù a annezidi.]] 41,2 milion a annezidi he doa Ukraina e miz Genver 2022, pa oa 53 milion pa voe diskaret an [[Unvaniezh Soviedel]] e 1991. Tro 67% eus ar boblañs a zo o chom er c'hêrioù. 73 bloaz eo ar spi bevañ pa vezer ganet, 68 bloaz evit ar baotred ha 77,8 bloaz evit ar mec'hed. 78% eus ar boblañs zo Ukrainiz, ar Rusianed eo ar minoloriezh brasañ (17,3%), ha strolladoù all zo ivez : Belarusianed (0.6%), Moldovaned (0.5%), Tatared Krimea (0.5%), Bulgariz (0.4%), Hungariz (0.3%), Roumaniz (0.3%), Poloniz (0.3%), Yuzhevien (0.3%), Armeniz (0.2%), Gresianed (0.2%) ha Tatared (0.2%). Etre 10 000 ha 40 000 Korean zo ivez o chom e su ar vro, ''[[Koryo-saram]]'' a vez graet anezho, Koreaned deportet eno e koulz an Unvaniezh Soviedel. Ar relijion ortodoks eo hini al lodenn vrasañ eus an dud (72,7% hervez ur studiadenn graet gant Ensavadur Etrebroadel Sokiologiezh Kiev e 2021). An [[ukraineg]] eo ar yezh ar muiañ komzet e norzh ha kornôg ar vro, pa'z eo ar [[rusianeg]] er reter hag er su. == Lu == * ''Pennad spisoc'h [[Nerzhioù lu Ukrainia]]'' [[Restr:День Незалежності України 2015 04.jpg|thumb|Soudardez eus ar [[Gward broadel]] e Kiev e 2015]] Goude ma voe bet roet lamm d'an [[Unvaniezh ar Republikoù Sokialour ha Soviedel|Unvaniezh Soviedel]], Ukraina a'n em gav gant 780,000 ezel d'an nerzhioù difenn war an tiriad. Ar re-se a zo dafaret gant trede arsanailh nukleel ar bed. E miz Mae 1992, Ukrainia en deus sinet [[feur-emglev Lisbon]] gnat an emglev-se e tisklerie ar vro e roe an tu da [[Rusia]] da implij e holl armoù derc'hanel hag ouzhpenn-se e vefe ar vro ezel eus ar [[feur-emglev enep-puilhidigezh an armoù derc'hanel]] evel Stad hep arm eus an doare-se. Sinet eo an emglev e 1994, abaoe eo dieubet ar vro eus an armoù nukleel. Ukrainia a oa bet mennet a galz gant mennozh disken an niver a armoù kendivizet (an holl re a n'int ket kimiek, bakteriek pe nukeel). Sinet e oa bet gant ar vro [[feur emglev etrebroadel an nerzhioù armet en Europa]], hag a gemnne da zisken an niver a [[Tank|dankoù]], kanolioù, ha karbedoù hobregonet (niver ar soudarded al lu a voe diskennet da 300 000). Ar vro a oa ar soñj gantañ da dreiñ eus ul lu enluaded d'ul lu arbennik gant soudarded a youl vat nemetken. == Tud dibar == [[Restr:Yulia Tymoshenko November 2009-3cropped.jpg|thumb|Yuliya Tymochenko e [[2009]]]] ;Politikerezh * [[Viktor Iouchtchenko]], prezidant Ukraina etre 2005 ha 2010 * [[Yuliya Tymochenko]], bet kentañ ministrez * [[Viktor Ianoukovytch]], prezidant Ukraina etre 2010 ha 2014 * [[Petro Porochenko]], prezidant Ukraina etre 2014 ha 2019 * [[Volodimir Zelenskiy]], prezidant abaoe 2019 ;C'hoarierion [[echedoù]] {| |- valign="top" | * [[Aleksandr Beliavsky]] * [[Ossip Bernstein]] * [[Efim Bogolyoubov]] * [[David Bronstein]] | * [[Vasily Ivantchouk]] * [[Evgeniy Piankov]] * [[Ruslan Ponomariov]] * [[Lyoudmila Roudenko]] |} == Levrlennadur == * Paul-Robert Magocsi, ''A History of Ukraine'', University of Toronto Press, 1996 {{ISBN|978-0-8020-0830-5}} * Luc & Tina Pauwels, ‘’Histoire d’Ukraine : le point de vue ukrainien, Fouenant, Yoran Embanner, 2015. * FC, "5 bloavezh stourm. E-barzh ''Ya!'', 19 C'hwevrer 2021. * [[Tudi Crequer|Tudi Kreker]], "Ur Breizhad war hent ar brezel en Ukraina ». E-barzh ''Dispak'', 4 Meurzh 2022. * [[Gege Gwenn]], ''“Noz vat bugaligoù” pe kentoc’h “Marv laouen tudoù”'', '’Ya!'', 16 Du 2022. * Y. Y. ar Gov, ''[[Anna Mouradova]] e dañjer'', ''Ya!'', 10 Mae 2023. * [[Manon Deniau]], "Liammañ an dud dre ar sevenadurioù hengounel ». E-barzh ''Ya!'', 26 Gouere 2023. * [[Maxime Touzé|TOUZE Maxime]], ''Ur [[Jeremi Kostiou|Breizhad]] o reiñ sikourioù dengarour en Ukraina’’. E-barzh ''[[Le Peuple breton|Peuple Breton/Pobl Vreizh]]'', Gwengolo 2023, niv. 716, pp. 22-23. == Filmoù == * KArzhur Konaneg ha Bleuenn ar Borgn, ''Ur [[Brest|Brestad]] o sikour en Ukraina'', An taol lagad, [[France 3 Bretagne]], 9 Here 2023, kelaouadenn 3 vunud. == Liammoù diavaez == * [https://web.archive.org/web/20101013014506/http://ukrainian.su/en/ Photos of Ukraine] {{en}} {{ru}} == pennadoù nes == * Kozaked * Hetmanat * Rous <gallery mode="packed" heights="180px" style="margin-top:20px;"> Kyiv mainsquare.jpg|Maydan Nezalejnosti (Plasenn an Dizalc'hidigezh) e Kyiv Verkhovna rada kyiv.jpg|Parlamant Ukraina, Kyyiv 20-Hryvnia-2003-front.jpg|20 Hryvnia 10-Hryvnia-2005-front.jpg|10 Hryvnia Donezk Schwerindustrie rauchender Schornstein.jpg|Greanterezh Donetsk Odesa Shopping.jpg|Mont a stal da stal en Odesa </gallery> ==Notennoù ha daveoù== ===Notennoù=== {{Daveoù|stroll=a}} ===Daveoù=== {{Daveoù|bannoù=3}} {{Stadoù Europa}} {{Mor Du}} {{Frankofoniezh}} [[Rummad:Ukraina]] hcf3zpu5gqq8tin3nsos746y7e6d7ck 2150256 2150255 2025-06-22T10:27:25Z Huñvreüs 54570 Kemmoù [[Special:Contributions/Kozak2025|Kozak2025]] ([[User_talk:Kozak2025|Kaozeal]]) distaolet; adlakaet da stumm diwezhañ [[User:Kestenn|Kestenn]] 2143899 wikitext text/x-wiki {| class="infobox" style="font-size:90%;" |- {{Infobox/Titl|Україна<br>Ukraina|005bbb|talbenn map|ffd500}} |- align="center" | colspan="2"| {| |- align="center" | width="80%;" style="padding-top:5px;"| [[Restr:Flag of Ukraine.svg|100px]] | width="20%;"| [[Restr:Lesser Coat of Arms of Ukraine.svg|60px]] |- align="center" | width="80%;"| [[Banniel Ukraina|Banniel]] | width="20%;"| [[Ardamezouriezh|Skoed]] |} |- | colspan="2"| <hr> |- align="center" | colspan="2"| '''Kan broadel :''' Державний Гімн України<br>''Derzhavnyi Himn Ukrainy''<br><q> Kan broadel Ukraina </q><br>[[Restr:National anthem of Ukraine, instrumental.oga]] |- | colspan="2"| <hr> |- align="center" | colspan="2"| [[Restr:Europe-Ukraine (и не контролируемые).png|280px]] |- align="center" | colspan="2"| {| |- | {{Legend|#218339|Ukraina}} || {{Legend|#49c846|Tiriadoù nagennet}} |} |- | colspan="2"| <hr> |- | '''Kêr-benn'''<br>ha kêr vrasañ || '''[[Kyiv]]'''<br>[https://geohack.toolforge.org/geohack.php?pagename=Kyiv&params=50_27_00_N_30_31_24_E_region:UA_type:city 50°27'00" N, 30°31'24" R] |- | '''Yezh ofisiel''' || [[Ukraineg]] |- | colspan="2| <div class="NavFrame demonstration" style="font-size:90%; overflow:hidden;{{{style|}}}"><div class="NavHead" style="background-color:transparent; text-align:center;">Yezhoù anzavet</div> <div class="NavContent"> [[Belaruseg]] • [[Bulgareg]] • [[Gagaouzeg]]<br>[[Gresianeg]] • [[Hebraeg]] • [[Hungareg]]<br>[[Poloneg]] • [[Roumaneg]] • [[Ruseg]]<br>[[Slovakeg]] • [[Tatareg Krimea]] • [[Yideg]] </div> </div> |- bgcolor="#005bbb" ! colspan="2" style="color:#ffd500"| Melestradur |- | '''Prezidant'''|| [[Volodimir Zelenskiy]]<br><small>(20 Mae 2019)</small> |- | '''Kentañ ministr''' || {{wikidata|property|qualifier|qualifier|normal+|Q212|P6|P580|P582|format=%p[ <span style="font-size:85\%">([<![]--%q2]abaoe ar [%q2--[]>]%q1[ – %q2])</span>][%s][%r]}} |- | '''Penn ar Parlamant''' || Ruslan Stefanchuk {{wikidata|property|qualifier|qualifier|normal+|Q212|P1308|P580|P582|format=%p[ <span style="font-size:85\%">([<![]--%q2]abaoe ar [%q2--[]>]%q1[ – %q2])</span>][%s][%r]}} |- | colspan="2"| <hr> |- | '''Moneiz''' || Hryvnia (₴) (UAH) |- bgcolor="#005bbb" ! colspan="2" style="color:#ffd500"| Douaroniezh |- | '''Gorread''' || 603 548 km² |- | '''Poblañs''' || 41 588 354 <small>(01/01/2020)</small><ref group="n">{{en}} {{cite web|url=https://ukrstat.org/en/operativ/operativ2020/ds/kn/xls/kn1220_ue.xls |title=''UkrStat''|accessdate=23/02/2022}}</ref> |- | '''Stankter''' || 68,9 |- | colspan="2"| <hr> |- | '''Gwerzhid-eur'''<br>• Hañv <small>(<abbr title="Daylight Saving Time">DST</abbr>)</small> || [[UTC]] + 2 <small>(<abbr title="Easter European Time">EET</abbr>)</small><br>UTC + 3 <small>(<abbr title="Easter European Summer Time">EEST</abbr>)</small> |- | '''Pellgomz''' || +380 |- | '''Kod [[ISO 3166]] || UA |- | '''[[ccTLD|Internet <abbr title="country code Top-Level Domain>ccTLD</abbr>]]''' || .ua<br>.укр |- | colspan="2"| <hr> |- | '''Internet''' {{uk}} {{ru}} {{en}} || [http://www.president.gov.ua/en/ www.president.gov.ua] |- | colspan="2"| <hr><references group="n" /> |} '''Ukraina''' ([[ukraineg]] : Україна, [[Romanekadur|romanekaet]] ''Ukraïna'', distaget {{LFE|[ʊkrɐˈjinɐ]|Liamm aodio=Uk-Україна (2).oga}}) zo ur vro e [[Europa ar Reter|reter Europa]]. Brasañ bro Europa eo war-lerc'h [[Rusia]], a zo hec'h amezeg er reter hag ar biz<ref group=a>Tabut zo etre an div vro diwar-benn [[Krimea]], a zo bet aloubet gant [[Rusia]] e [[2014]]</ref>. Bevennoù boutin he deus gant [[Belarus]] en norzh, [[Polonia]], [[Slovakia]] hag [[Hungaria]] er c'hornôg, [[Roumania]] ha [[Moldavia]] er su. Skeiñ a ra war ar [[Mor Du]] ha [[Mor Azov]] er Su. [[Kyiv]] eo ar gêr-benn. Ledet eo war 603 628&nbsp;km²<ref group=a>[[Krimea]] kontet e-barzh</ref> gant ur boblañs a 41,2 vilion a dud.<ref group=a>Poblañs [[Krimea]] n'eo ket kontet e-barzh.</ref> Tiriad Ukraina a voe kalon sevenadur slavek ar Reter, personelaet gant Stad [[Rous Kyiv]] tro-dro d'ar bloaz 1000. Klask a reas priñsed ar Rous bezañ goudoret ouzh aloubadennoù ar pobloù kantreer ken a dedostajont eus Kyiv evit annezañ e Vladimir (180 km e biz Moskva) war-dro 1150 hag e Moskva da-c’houde. Goude diskar Rous Kyiv e voe rannet, disrannet ha kevezet war an tiriad e-pad 600 vloaz etre aloubadegoù ar [[Impalaeriezh Vongol|Vongoled]], [[Kenunaniezh Pologn ha Lituania]], [[Impalaeriezh Aostria-Hungaria]], an [[Impalaeriezh Otoman]] ha [[Rusia|Tsarezh Rusia]]. [[Hetmanate ar Gozaked]] a voe savet er vro er [[XVIIvet kantved|{{XVIIvet}}]] ha {{XVIIIvet kantved}} met disrannet e voe d'he zro etre [[Polonia]] hag [[Impalaeriezh Rusia]]. Da-heul [[Dispac'h Rusia 1917]] e voe savet [[Republik Poblel Ukrania]]. Da vare ar [[Bolcheviked|Volcheviked]] e voe kemeret e lec'h gant [[Republik Soviedel Ukraina]] a voe unan eus Stadoù diazez [[Unvaniezh ar Republikoù Sokialour ha Soviedel]] e [[1922]]. Pa voe disrannet an URSS e [[1991]] e tapas ar vro he dizalc'hidigezh adarre. ==Etimologiezh== Meur a vartezeadenn zo bet savet diwar-benn orin hec'h anv. An anv [[ukrainek]] a zeufe eus ur ger [[yezhoù slavek|slavek]] ''Oukraina'', a dalv kement ha "harzoù", "marzoù", hervez ar brasañ eus an istorourien ha yezhourien<ref>{{en}} {{Liamm web|url=https://www.mentalfloss.com/article/32098/why-did-ukraine-become-just-ukraine|titl=Why Did "The Ukraine" Become Just "Ukraine"?|embanner=Mental Floss|deiziad=2013|lennet d'=an 23 a viz C'hwevrer 2022}}</ref>. "Ukraina" eo ar stumm a vez skrivet ar muiañ a brezhoneg. Erbedet eo gant geriadurioù evel hini [[Geriadur Al Liamm|Al Liamm]].<ref>''Ukrainia'' e [[Geriadur Hemon-Huon]], e 1978 ha 1993) ; ''Ukraina'' abaoe 2002.</ref> Eus e du e ro geriadur bras [[Frañsez Favereau|Favereau]] daou stumm evit anv ar vro, ar stumm savet diwar ar galleg ''an Ukren'' hag ar stumm ''Ukraina''<ref>UKRAINE (NL Oukraina / Ukrenn) = an Ukren / Ou\Ukraina in {{Liamm web|url=https://geriadurbrasfavereau.monsite-orange.fr/file/c909f22d38d7b8e5ac467fe724d6a995.pdf|titl="Ukraine" - U|oberour=[[Frañsez Favereau]]|lec'hienn=Geriadur Bras Favereau|bloaz=2021|lennet d'=an 23 a viz Genver 2022}}</ref>. == Istor == === Ragistor hag Henamzer === [[Restr:Pektoral111.JPG|200px|thumb|dehou|Ur pektoral [[Skited|skit]] eus ar {{IVe kantved kt JK}}]] An dud koshañ bet kavet war douar Ukraina a oa [[homo neanderthalensis|neandertaled]] kavet e lec'hienn arkeologel Molodova (43 000–45 000 a-raok JK)<ref>{{en}} {{Liamm web|url=https://www.thoughtco.com/molodova-i-ukraine-paleolithic-site-171818|titl=Molodova I (Ukraine)|oberour=K. Kris Hirst|embanner=ThoughtCo.|bloaz=2019|lennet d'=an 23 a viz C'hwevrer 2022}}</ref> [[homo sapiens|Tud modern]] a gaver adalek 32 000 a-raok JK. En Ukraina eo e soñjer e oa bet doñvaet ar [[kezeg|c'hezeg]].<ref>{{en}} {{Liamm web|url=https://www.sciencedaily.com/releases/2012/05/120507154107.htm|titl=Mystery of the domestication of the horse solved: Competing theories reconciled|oberour=University of Cambridge|bloaz=2012|lennet d'=an 23 a viz C'hwevrer 2022}}</ref>. E-pad [[oadvezh an Houarn]] edo pobloù disheñvel o chom war tiriad Ukraina evel ar [[Kimmered|Gimmered]], ar [[Sarmated]] hag ar [[Skited]],<ref>{{en}} {{Liamm web|url=https://www.britannica.com/topic/Scythian|titl=Scythian|embanner=Encyclopaedia Britannica|lennet d'=an 23 a viz C'hwevrer 2022}}</ref> anavezet mat gant ar [[Gres|C'hresianed]] hag ar [[Romaned]]. Etre 700 ha 200 a-raok JK. e voe ul lodenn eus Rouantelezh ar Skited. Adalek ar {{VIvet kantved kt JK}} e oa komañset ar C'hresianed da sevel trevadennoù war aodoù ar [[Mor Du]] : [[C'herson|C'hersonêsos]], [[Olbia (Ukraina)|Olbia]], [[Pantikapaion]] ha [[Tyras]], a voe dalc'het da c'houde gant an [[Impalaeriezh roman]] ha [[Impalaeriezh roman ar Reter|Bizantion]] betek ar {{VIvet kantved}}. Ar [[Goted|C'hoted]] o doa annezet an tiriad-se betek donedigezh an [[Huned]] er [[bloavezhioù 370]]. Chom a reas un nebeud Goted e [[Krimea]] e-pad pell amzer. Er {{VIIvet kantved}} e oa perzh an dachenn a zo e reter Ukraina eus [[Bulgaria|Henvulgaria Veur]], met ar re-mañ az eas war-zu Europa ha lec'hioù all ha kemeret e voe o lec'h gant ar [[Khazared|C'hazared]]. Er {{Vvet kantved}} hag er {{VIvet kantved}} e oa ur bobl [[yezhoù slavek|slavek]], an [[Anted]], o chom eno. Kontet e vezont evel hendadoù Ukrainiz ha leun a bobloù slav all. Da-heul divroerezh ul lodenn anezhe etrezek ar [[Balkanioù]] e voe diazezet broadoù slaved ar su. Divroadegoù etrezek an nozh betek al lenn Ilmen a lakaas da ziwan pobloù evel Slaved Ilmen, ar [[kriviched|Griviched]] hag ar [[Radimiched]], hendadoù ar [[Rused]]. Ur brezel a-enep an [[Avared]] e 602 a gasas Unvaniezh an Anted da get, hag a laoskas ar pobloù slav-se da vevañ e meuriadoù dispartiet betek penn-kentañ an {{Eil milved}}<ref>{{en}} Magocsi, Paul Robert (16 July 1996). ''A History of Ukraine''. Toronto : University of Toronto Press, 1996 {{ISBN|978-0-8020-7820-9}}</ref>. ===Rous Kyiv=== [[Restr:Principalities of Kievan Rus' (1054-1132).jpg|250px|thumb|kleiz|Priñselezhioù Rous Kyiv (1054-1132)]] {{Pennad pennañ|Rous Kyiv}} Amsklaer ha diasur e chom ar mod hag ar mare ma oa bet savet Rous Kyiv. Tri istor disheñvel zo d'an nebeutañ hervez an doare ma vez komprenet ar c'hronikoù.<ref>{{ru}} {{Liamm web|url=https://www.gumilev-center.ru/rus-i-varyagi-evrazijjskijj-istoricheskijj-vzglyad/|titl=Русь и варяги. Евразийский исторический взгляд|oberour=А. Беляев|embanner=Центр Льва Гумилёва. Вверх|deiziad=13.09.2012|lennet d'=ar 6 a viz Meurzh 2022}}</ref> E Rous, Kyiv e oa ar brasañ eus ar pezh a zo [[Ukraina]], [[Belarus]] ha lodennoù european [[Rusia]] a-vremañ. Hervez [[Bloazdanevell an amzerioù tremenet]] e oa ur strollad [[Vareged]] deuet eus [[Skandinavia]] e-penn ar Rous<ref>{{en}} ''A Geography of Russia and Its Neighbors’', {{ISBN9781606239209}} p. 69.</ref>. E 882, ar priñs pagan Oleg a Novgorod a gemeras [[Kyiv]] digant [[Askold ha Dir]] ha sevel e gêrbenn eno<ref>{{en}} Kubicek, Paul (2008). The History of Ukraine. Westport: Greenwood Press. pp. 20–22. ISBN 9780313349201.</ref>. Krediñ a reer ivez e oa meuriadoù [[Slaved]] ar Reter staliet hed-ha-hed su an [[Dnipro]] war an hent da sevel ur Stad er memes mare. E-pad an {{Xvet kantved}} hag an {{XIvet kantved}} e teuas Rous Kyiv da vezañ unan eus ar Stadoù galloudusañ en [[Europa]]<ref name=CIA/> e-keit ha ma oa ar Vareged o teuziñ e-touez poblañs ar Slaved ha ma antreent e lignez dinastiezh kentañ ar Rous, dinastiezh ar Rouriked. Meur a briñselezh a oa er Rous, renet gant priñsed eus tiegezh rourik (pe ''kniazed'') hag a stourme alies an eil a-enep egile da gaout [[Kyiv]]<ref>{{en}} The Dynasty of Chernigov, 1146–1246 ISBN 978-0-521-82442-2 pp. 117–118</ref>. Oadvezh aour Rous Kyiv a zeuas gant ren [[Vladimir Veur]] (980–1015) a droas ar Rous war-zu [[Kristenaadur Rous Kyiv|Kristenelezh an Impalaeriezh roman]]. Ren e vab [[Yaroslav ar Fur]] e voe barr uhelañ ar Rous e-keñver sevenadur ha brezel. Disrannañ a reas ar Stad avat goude e ren diwar pouez ar galloudoù rannvro. Goude ren [[Vladimir II Monomac'h]] (1113–1125) hag e vab [[Mstlav Iañ Kyiv]] (1125–1132) o doa rentet e c'halloud d'ar Stad e voe disrannet da vat e priñselezhioù disheñvel.<ref>{{en}} Power Politics in Kievan Rus': Vladimir Monomakh and His Dynasty, 1054-1246 ISBN 0-888-44202-5 pp. 195–196</ref> Aloubadeg ar [[Impalaeriezh Vongol|Vongoled]] en {{XIIIvet kantved}} a zrastas Rous Kyiv ha distrujet e voe [[Kyiv]] e [[1240]]<ref>{{en}} {{Liamm web|url=https://archive.ph/20110427075859/https://tspace.library.utoronto.ca/citd/RussianHeritage/4.PEAS/4.L/12.III.5.html|titl=THE DESTRUCTION OF KIEV [diell]|embanner=University of Toronto's Research Repository|lennet d'=ar 6 a viz Meurzh 2022}}</ref>. Sevel a reas priñselezhioù [[Priñselezh Galitsia|Galitsia]] ha Volodymyr-Volynskyi a-raok kendeuziñ e Stad [[Rouantelezh Galitsia-Volhynia|Galitsia-Volhynia]]. [[Daniel Galitsia]], mab [[Roman Veur]], a vodas dindan e c'halloud ar brasañ eus an tiriadoù a oa e mervent Rous Kyiv dindan e c'halloud, gant Volhynia, [[Galitsia]] ha [[Kyiv]]. Kurunennet e voe neuze roue Rutenia e [[1253]]<ref>{{en}} Ougrin, Dennis; Ougrin, Anastasia (2020). One Hundred Years in Galicia: Events That Shaped Ukraine and Eastern Europe. Newcastle upon Tyne: Cambridge Scholars Publishing. p. 11. ISBN 9781527558816.</ref>. ===Dindan beli galloudoù estren=== [[Restr:Polish-Lithuanian Commonwealth at its maximum extent.svg|200px|thumb|dehou|Ukraina e Kenunaniezh Polonia-Lituania]] Pa varvas [[Leo II Galitsia]] hag e vreur [[Andrii Galitsia]] e voe kaset kurunenn Rutenia d'o familh dostañ, ur priñs [[Polonia|polonat]] anvet Bolesław Jerzy, kurunennet e [[1323]] dindan an anv [[Youri II Boleslav]]<ref name="Rowell">{{en}} Rowell, C. S. (1994). Lithuania Ascending: A Pagan Empire Within East-Central Europe, 1295-1345. Cambridge Studies in Medieval Life and Thought: Fourth Series. Cambridge University Press. ISBN 9780521450119.</ref>. Drouklazhet e voe e [[1340]] ha [[Kazimierz III Polonia|Kazimierz III]], roue [[Polonia]] a c'houlennas ar vro evitañ a-raok hec'h aloubiñ.<ref name=Rowell/> [[Priñselezh Kyiv]] avat a dremenas dindan beli [[Dugelezh Veur Lituania]] goude Emgann an Dourioù Glas (1362-1363)<ref name=Rowell/>. E [[1392]] e paouezas [[Brezelioù Galitsia-Volhynia]] ha disrannet e oa Rutenia etre [[Polonia]] ha [[Lituania]].<ref name=Rowell/>. Adalek kreiz an {{XIIIvet kantved}} e voe savet trevadennoù tro-dro d'ar [[Mor Du]] gant [[Republik Genova]] hag a zeuas da vezañ tamm-ha-tamm kreizennoù kenwerzhel bras, renet en anv ar Republik gant pep a goñsul<ref>{{ru}} {{Liamm web|url=https://web.archive.org/web/20180205001115/http://izm-biz.info/genuezskie-kolonii-v-odesskoj-oblasti/|titl=Генуэзские колонии в Одесской области [diell]|embanner=Бизнес-портал Измаила|deiziad=12.12.2016|lennet d'=ar 7 a viz Meurzh 2022}}</ref>. Adalek ar bloavezhioù 1430 e teuas muioc'h-mui a Boloniz er vro<ref>{{en}} Plokhy, Serhii (2017). The Gates of Europe: A History of Ukraine. New York: Basic Books. ISBN 9780465050918.</ref> tra ma voe savet [[Khanat Krimea]] gant ar priñs [[Hacı Iañ Giray]], un diskennad eus [[Genghis Khan]], e [[1441]]. [[Unaniezh Lublin]] a savas [[Kenunaniezh Pologn ha Lituania]] e [[1569]] hag ar brasañ eus douaroù Ukraina a oa roet d'ar gurunenn polonat. Dindan levezon ar [[Poloniaadur]] e troas kalzig a noblañsed [[Rutenia]] da [[Iliz katolik roman|gatolik]] evit bezañ degemeret e-touez noblañs [[Rouantelezh Polonia]], ar pezh a droc'has o liammoù gant ar beizanted [[Iliz Ortodoks|reizhkredour]]. Treiñ a rejont war-zu ar [[Kozaked|Gozaked]] a zifenne taer o identelezh reizhkredour er {{XVIIvet kantved}} ha n'o doa ket aon da gemer armoù a-enep ar pezh a welent evel o enebourien, ar Stad polonat katolik hag e wazed. Betek an {{XVIIIvet kantved}} e voe [[Khanat Krimea]], savet diwar restajoù tiriad al [[Bagad Aour]], unan eus galloudoù brasañ [[Reter Europa]]. Mont a reas betek tagañ ha distrujañ [[Moskov]] e [[1571]]<ref>{{en}} {{Liamm web|url=https://web.archive.org/web/20131021092115/http://www.jamestown.org/uploads/media/Crimean_Tatar_-_complete_report_01.pdf|titl=he Sultan's Raiders: The Military Role of the Crimean Tatars in the Ottoman Empire [diell]|oberour=Brian Glyn Williams|embanner=The Jamestown Foundation|deiziad=2013|lennet d'=ar 7 a viz Meurzh 2022}}</ref>. Aloubadegoù eus an [[Tatared|Datared]] a veze alies. Adalek penn-kentañ ar {{XVIvet kantved}} betek fin ar {{XVIIvet kantved}} e voe kemeret ganto war-dro 2 vilion a sklaved eus [[Rusia]] hag Ukraina<ref>{{en}} İnalcik, Halil (1979). "Servile Labour in the Ottoman Empire". In Ascher, Abraham; Király, Béla K.; Halasi-Kun, Tibor (eds.). The Mutual Effects of the Islamic and Judeo-Christian Worlds: The East European Pattern. coursesa.matrix.msu.edu. New York, NY: Brooklyn College Press. pp. 25–43. ISBN 978-0-93088800-8.</ref><ref>{{en}} Darjusz Kołodziejczyk, as reported by Mikhail Kizilov (2007). "Slaves, Money Lenders, and Prisoner Guards: The Jews and the Trade in Slaves and Captives in the Crimean Khanate". The Journal of Jewish Studies. 58 (2): 189–210. doi:10.18647/2730/JJS-2007.</ref>. An tagadennoù-se a vire ouzh an dud d'en em staliañ er Su e lec'h ma oa pinvidikoc'h an douar hag hiroc'h mare kresk ar plant. Restachoù diwezhañ [[Khanat Krimea]] a voe aloubet gant [[Rusia]] e [[1783]].<ref>{{en}} Mikhail Kizilov (2007). "Slave Trade in the Early Modern Crimea From the Perspective of Christian, Muslim, and Jewish Sources". Journal of Early Modern History. 11 (1): 1–31. doi:10.1163/157006507780385125.</ref> E-kreiz ar {{XVIIvet kantved}} e voe savet un damstad milourel, al Lu zaporozhian, gant [[Kozaked]] an [[Dnipro]], asambles gant peizanted eus Rutenia o doa tec'het dirak ar servelezh polonat. Ne oa ket dinan gontrol [[Polonia]] met kenlabouras a reas ganti da stourm a-enep an Datared hag an [[Turked|Durked]]. Taerded servelezh Polonia hag ar politikerezh a-enep an [[Iliz Reizhkredennour]] a bellaas ar Gozaked diouzh Polonia avat. Klask a rejont kaout dileuridi e [[Sejm]] [[Polonia]] ha lakaat ar relijion reizhkredour da vezañ anavezet, met nac'het groñs e voe an daou c'houlenn gant noblañs Polonia. ===Hetmanate ar Gozaked === [[Restr:Location of Cossack Hetmanate.png|250px|thumb|kleiz|Kartenn Hetmanat ar Gozaked]] E [[1648]] e renas [[Bohdan Khmelnytsky]] ar brasañ emsavadeg [[Kozaked]] a-enep ar Genunaniezh ha roue Polonia. Pa antreas e [[Kyiv]] e voe meulet evel dieuber ar bobl diouzh ar Boloniz ha sevel a reas ur Stad kozak, [[Hetmanate ar Gozaked]], a badas betek [[1764]] (mammennoù zo a lavar [[1782]])<ref>{{en}} Okinshevych, Lev; Arkadii Zhukovsky (1989). "Hetman state". Encyclopedia of Ukraine. Vol. 2.</ref>. Dilezet e voe Khmelnytsky gant an Datared o doa sikouret anezhañ avat ha trec'het e voe en [[emgann Berestechko]] e [[1651]]. Gelver a reas tsar [[Rusia]] da sikour anezhañ neuze. Dre [[Emglev Pereyaslav]] e voe savet ur c'hevredad milourel ha politikel gant Rusia, ha touiñ a reas lealded d'an tsar. Etre 1657 ha 1686 e teuas ar "Rivin", ur brezel 30 vloaz etre Rusia, Polonia, Khanat Krimea, an [[Impalaeriezh Otoman]] hag ar Gozaked evit kontrolliñ Ukraina, a c'hoarvezas d'ar memes mare hag ar [[Potop]] e Polonia. Drastus e voe ar brezel, gant kantadoù a viliadoù a dud varv. [[Feuremglev ar Peoc'h Peurbadel (1686)|Feuremglev ar Peoc'h Peurbadel]] a rannas douaroù ar Gozaked etre Polonia ha Rusia, hag a vihanae al lodenn a oa dindan galloud Polonia. D'ar memes mare e voe staget [[Metropolinad Kyiv]] ouzh [[Patriarch Moskov hag holl Rous|Patriarchiezh Moskov]] dre ul lizher sinodel gant [[Patriarch eukumenek Kergustentin]] [[Dionysius IV a Gergustentin|Dionysius IV]], a voe [[anaoue]]et diwezhatoc'h abalamour ma oa tamallet aferioù [[simoniezh]] dezhañ, ar pezh a lakae iliz Kiev dindan hini Moskov. E-pad brezelioù Rusia a-enep [[Sveden]] e komprenas an impalaer [[Pêr Iañ (Rusia)|Pêr veur]] e ranke distrujañ emrenerezh ar Gozaked en Ukraina ma felle dezhañ kreñvaat ha modernaat galloud politikel Rusia<ref>{{en}} Magocsi, Paul Robert (2010). A History of Ukraine: The Land and Its Peoples, Second Edition. Toronto: University Press. pp. 255–263. ISBN 9781442640856.</ref>. Eus tu ar Gozaked e voe skrivet e [[1710]] [[Bonreizh Pylyp Orlyk]], a lakae e plas galloudoù dispartiet etre tri skourr ar gouarnamant, an oberiañ, al lezenniñ hag ar barnañ, kalz a-raok ''Spered al lezennoù'' gant [[Charles Louis de Secondat, baron La Brède ha Montesquieu|Montesquieu]]. Da-heul ar vonreizh e voe lakaet e plas ur parlamant kozak dilennet, ar C'huzul hollek, ha bevennet e voe galloudoù an hetman. E [[1768]] e voe kaset gant ar Gozaked un emsavadeg all a-enep Polonia, anvet ar g[[Koliivshchyna]], e marzhioù Ukraina, Lituania ha Polonia ha lazhet e voe miliadadoù Poloniz ha [[Yuzevien]] a oa staliet er vro abaoe ar c'hantvedoù kent<ref>{{en}} Hardaway, Ashley (2011). Ukraine. US: Other Places Publishing. p. 98. ISBN 9781935850045.</ref>. Tarzhañ a reas ivez ur brezel relijion etre strolladoù ukrainat, dreist-holl er vevenn etre Polonia ha Rusia war an [[Dniepro]]<ref>{{en}} Skinner, Barbara (2005). "Borderlands of Faith: Reconsidering the Origins of a Ukrainian Tragedy". Slavic Review. 64 (1): 88–116. doi:10.2307/3650068. JSTOR 3650068. S2CID 111387049.</ref>. Pa voe staget [[Krimea]] ouzh [[Impalaeriezh Rusia]] e [[1783]] e voe staliet Ukrainiz ha Rusianed e [[Novorossiya]], met daoust da feur-emglev Pereyaslav ne voe james roet ar frankizoù hag an emrenerezh gortozet gant uhelidi Ukraina hag ar Gozaked. Ukrainiz a bignas betek pazennoù uhelañ an Impalaeriezh, met er memes koulz e voe lakaet e plas ur politikerezh rusekaat hag a verze implij an [[ukraineg]] dre skrid ha dre gomz er vuhez foran<ref>{{en}} Remy, Johannes (March–June 2007). "The Valuev Circular and Censorship of Ukrainian Publications in the Russian Empire (1863–1876): Intention and Practice". Canadian Slavonic Papers. 47 (1/2): 87–110. doi:10.1080/00085006.2007.11092432. JSTOR 40871165. S2CID 128680044.</ref>. ===Ganedigezh ur goustiañs ukrainat=== [[Restr:1904 Map showing Ukraine region before unification.pdf|250px|thumb|kleiz|Kartenn saoznek eus 1904 a ziskouez rannoù melestradurel lodenn rusat eus Ukraina]] Adalek an [[XVIIIvet kantved|{{XVIIIvet}}]] hag en {{XIXvet kantved}} e voe ebarzhet tiriad Ukraina e gouarnamantezhioù [[Tchernihiv]] (Tchernigov e rusianeg), [[C'harkiv]] (C'harkov), [[Kyiv]] etre 1708 ha 1764 ha Rusia vihan etre 1764 ha 1781, [[Podillia]] (Podolia) ha [[Volyn]] (Volhynia). Goude ar brezelioù etre Rusia hag an Impalaeriezh Otoman e vroudas [[Katelin II]] hag an impalaerien deuet d'he heul [[Alamanted]] da zont da vevañ en Ukraina hag e [[Krimea]], da lakaat an Durked da vezañ e bihanniver ha da wellaat al labour-douar. Ukrainiz, Rused, Alamanted, [[Bulgared]], [[Serbed]] ha [[Gresianed]] a reas o annez e norzh step ar [[Mor Du]] a veze anavezet dindan an anv ''Maezioù Gouez''<ref>{{en}} Wolchik, Sharon (2000). Ukraine: The Search for a National Identity. Rowman & Littlefield. p. 5. ISBN 0847693465.</ref><ref>{{en}} Yekelchyk, Serhy (2015). The Conflict in Ukraine: What Everyone Needs to Know. Oxford University Press. p. 113. ISBN 978-0190237301.</ref>. En {{XIXvet kantved}} ez eas forzhik a Ukrainiz kuit da chom da lec'hioù all e Rusia (223 000 Ukrainad e [[Siberia]] ha 102 000 e Kreiz Azia hervez niveradeg [[1897]])<ref>{{en}} Rainer Münz, Rainer Ohliger (2003). "Diasporas and Ethnic Migrants: German, Israel, and Post-Soviet Successor States in Comparative Perspective". Routledge. p. 164. ISBN 0-7146-5232-6</ref>. 1.6 milion a yeas kuit eus o bro pa voa digoret hent an [[Hent-houarn Treuzsiberia|Treuzsiberian]] e [[1906]]<ref>{{en}} Subtelny, Orest (2000). "Ukraine: a history.". University of Toronto Press. p. 262. ISBN 0-8020-8390-0</ref>. Anavezet e oa al lec'hioù er Reter poblet stank gant Ukrainiz evel ''Ukraina C'hlas''<ref>{{en}} Jonathan D. Smele (2015). Historical Dictionary of the Russian Civil Wars, 1916–1926. Rowman & Littlefield. p.476. ISBN 1-4422-5281-2</ref>. Gant modernadur ha kresk ar c'hêrioù, hag giz ar [[broadelouriezh romantel]] e tiwanas un ''intelligentsia'' ukrainat a oa he fall adsevel ar vro ha staliañ ur justis sokial. Kaset e voe al luskad broadelour gant ar barzh [[Taras Chevtchenko]] hag ar politikour [[Myc'hailo Drahomanov]] en {{XIXvet kantved}}. E fin ar c'hantved-se e kreskas ar strolladoù broadelour ha sokialour, e-keit ha ma teuas [[Galitsia]] da vezañ kreizenn al luskad broadelour, dindan beli c'houzañvus a-walc'h [[Impalaeriezh Aostria-Hungaria|Aostria-Hungaria]]<ref>{{en}} MAGOCSI, PAUL ROBERT (16 July 2018). The Roots of Ukrainian Nationalism: Galicia as Ukraine's Piedmont. University of Toronto Press. doi:10.3138/9781442682252. ISBN 9781442682252.</ref>. [[Restr:Polish troops in Kiev.jpg|250px|thumb|dehou|Soudarded polonat e [[Kyiv]], e miz Mae [[1920]], pa choazas Ukraina tu [[Polonia]] er [[Brezel Poloniat-ha-Soviedat]].]] Pa darzhas ar [[Brezel Bed Kentañ]] e oa rannet Ukraina etre ar galloudoù bras. Ul lodenn a oa en [[Impalaeriezh Aostria-Hungaria|Aostria-Hungaria]] e tu ar Galloudoù Kreiz, hag ul lodenn all e [[Impalaeriezh Rusia|Rusia]] en [[Emglev tridoubl]]. 3.5 milion a Ukrainiz a stourmas e tu Rusia ha 250 000 e tu Aostria<ref>{{en}} Subtelny, Orest (2000). Ukraine: A History. University of Toronto Press. pp. 340–344. ISBN 978-0-8020-8390-6.</ref>, e lec'h ma voe aozet ul lejion ukrainat. Homañ a zeuas da vezañ [[Arme Ukraina Galitsia]] a stourmas a-enep ar Boloniz hag ar Volcheviked goude ar Brezel Bed Kentañ (1919-1923). Taer e veze ar galloud a-enep ar re a veze re domm ouzh Rusia. Goude ar brezel ez eas an div impalaeriezh a rene war Ukraina da get. [[Dispac'h Rusia 1917|Dispac'h Rusia e 1917]] a vroudas kalz broadoù eus an Impalaeriezh rus da c'houlenn muioc'h a frankiz. Ur miz goude an dispac'h e oa krouet [[Republik Poblel Ukrania]] e Kyiv evel un unvez emren met liammet ouzh ar gouarnamant rus. Renet e oa gant ur c'huzul kreiz ma oa ar muiañ niver gant ar sosialisted. Trec'h an [[Emglev trizoubl]] a-enep ar Republik rus goude argad c'hwitet Kerensky ha [[Dispac'h miz Here|Dispac'h miz Here 1917]] a laka ar brezel diabarzh da darzhañ. Krouiñ a reas ar Volcheviked ur [[Republik Soviedel Ukraina]] ha tagañ a rejont diouzhtu Republik poblel Kyiv. Da-heul e embannas houmañ he dizalc'hidigezh d'an {{Deiziad|22|Genver|1918}}. An anarkour [[Nestor Mac'hno]] a savas ivez un "dachennad dieub" er gevred ha Republikoù soviedel all a oa savet en Odessa hag en Donetsk. War var da vezañ diskaret gant ar volcheviked en em droas Republik pobl Ukraina trema Impalaeriezhioù Aostria-Hungaria hag Alamagn. Armeoù ar re-mañ a argasas ar Volcheviked eus Ukrainia e 1918. [[Pavlo Skoropadsky]], bet jeneral rus ha harpet gant an Alamanted, a gasas un taol stad da benn nebeut amzer goude hag a gemeras ar galloud. Anvet e oa Hetman (penn) ur « Stad ukrainan » (Ukrayinska Derzhava). Anavezet eo e c'houarnamant hag e brantad er galloud evel an « Hetmaniezh ». Hogoz diouzhtu goude faezhidigezh an [[Impalaeriezh alaman]] e 1918 e oa aloubet Ukraina hag ar Stadoù all eus Europa ar reter a oa bet savet dindan gwarez an Alamanted gant ar Volcheviked. War-nes bezañ trec'het en em glevas Republik poblel Ukraina gant ar Boloniz e-keit ha ma oa argadet ar Volcheviked gant armeoù ar Rused wenn. Koulskoude ar Boloniz a sinas ar peoc'h e Riga e 1921 hag an arme ruz a zeuas neuze a-benn da drec'hiñ arme ar Republik poblel hag goude-se arme ar re wenn dindan Wrangel e Krimea. ===An Ukrainiz er-maez eus an URSS etre an daou vrezel=== E-pad daou vloaz e kendalc'has ar brezel en Ukraina, met e [[1921]] e oa bet aloubet ar brasañ eus ar vro gant an [[URSS]], tra ma oa bet ebarzhet [[Galitsia]] ha [[Volhynia]] (al lodenn vrasañ eus Ukraina ar C'hornôg) en [[Polonia|Eil Republik Polonat]]. Rannvro [[Bukovina]] a voe staget ouzh [[Roumania]] ha [[Rutenia]] ar [[Menez Karpat|C'harpat]] a voe lakaet e [[Tchekoslovakia]], gant ur statud emrenerezh. E [[Polonia]] e savas ul luskad broadelour ukrainat dre guzh etre ar bloavezhioù 1920 ha 1930, aozet gant soudarded bet eus ar brezel etre Ukraina hag ar Sovieded, evel [[Yevhen Konovaltes]], [[Andriy Melnyl]] ha [[Yuriy Tyunyunyk]]. Treuzfurmet e voe al lusked en [[Aozadur Brezel Ukrainat]] a roas diwezhatoc'h [[Aozadur ar Vroadelourien Ukrainat]], pe OUN. Desachañ a reas al luskad stourmerien e-touez metoù ar studierien. tagadennoù a-enep gouarnamant Polonia a zegasas marvioù avat ha biskoazh ne voe lakaet e plas an emrenerezh prometet.<ref name="Skalmowski">{{en}} Skalmowski, Wojciech (8 July 2003). For East is East: Liber Amicorum Wojciech Skalmowski. Peeters Publishers. ISBN 9789042912984 </ref> Gouarnamant Polonia etre an daou vrezel a gasas ur politikerezh enep-ukrainat : strishaet e voe gwirioù ar re a zisklêrie e oant a-orin ukrainat, ar re a oa ezel eus an [[Iliz Ortodoks|Iliz reizhkredour]] hag ar re a oa o chom e marzhioù ar reter.<ref name=Skalmowski/> Berzet e oa an [[ukraineg]] e kement lec'h ma c'helled, dreist-holl en emsavadurioù ar gouarnamant, ha rediet e voe implij ar ger "Ruteniad" e plas "Ukrainad".<ref>{{en}} Radziejowski, Janusz; Studies, University of Alberta Canadian Institute of Ukrainian (8 July 1983). The Communist Party of Western Ukraine, 1919-1929. Canadian Institute of Ukrainian Studies, University of Alberta. ISBN 9780920862254 </ref> Daoust d'an divizoù-se e oa un nebeud strolladoù politikel ukrainat, un Iliz gatolik ukrainat, kazetennoù hag un ekonomiezh troet war-zu an aferioù en Ukraina polonat. Mont war-raok a reas buhez an dud er [[bloavezhioù 1920]], met gouzañv a rejont an [[Enkadenn Veur]] er [[bloavezhioù 1930]]. ===Ukraina soviedel etre an daou vrezel=== {{Pennad pennañ|Holodomor}} [[Restr:HolodomorUcrania9.jpg|200px|thumb|dehou|Den marvet gant an naon e straedoù [[C'harkiv]] e [[1933]].]] Rivinet e voe [[Impalaeriezh Rusia]] hag [[Ukraina]] gant [[Brezel diabarzh Rusia]]. 1.5 milion a dud a oa marvet ha kantadoù a viliadoù a dud a chome didoenn e tiriad ar pezh a oa Impalaeriezh Rusia. Ukraina soviedel a rankas talañ ouzh [[naonegezh Rusia e 1921-1922]] (a dagas rannvro ar [[Volga]] hag [[Oural]] dreist-holl). E-pad ar [[bloavezhioù 190]] e voe kaset ur politikerezh a ukrainaadur gant [[Mykola Skrypnyk]] a vroudas azginivelezh sevenadur ha [[ukraineg|yezh ar vro]], evel perzh eus ur politikerezh soviedel a [[Korenizatsiya|endogenakadur]]. Kaset e voe ur politikerezh war ar [[Surentez sokial]], an deskadurezh, ar gwir da labourat ha da vezañ lojet. War-raok e voe kaset gwirioù ar merc'hed ivez, met ar brasañ eus ar politikerezhioù-se a voe kaset war-gil pa oa deuet [[Jozef Stalin]] e penn an [[URSS]] er [[bloavezhioù 1930]]. Adalek ar [[bloavezhioù 1920]], dindan ar politikerezh ekonomikel raktreset, e kemeras perzh Ukraina er greantadur soviedel, ha peder gwezh e voe lieskementet pouez ar rann greantel er vro. Gouzañv a reas ar beizanted gant raktres strollañ al labour-douar, perzh eus ar raktres pemp bloaz kentañ, ha lakaet e plas gant an arme hag ar polis sekred. Ar re a glaskas rezistiñ a voe harzet ha deportet tra ma kouezhas ar c'hementadoù produet. Dre ma voe rediet izili an tiegezhioù-strollet da dizhet palioù dic'hallus evit kaout greun e varvas milionoù en [[Holodomor]], an ''Naonegezh Veur'' ukrainat.<ref>{{en}} {{Liamm web|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/7111296.stm|titl=Ukraine remembers famine horror|oberour=Laura Sheeter|embanner=[[BBC]]|deiziad=24.11.2007|lennet d'=ar 15 a viz Meurzh 2022}}</ref> Ne sav ket a-du tout an enklaskerien da envel an ''Holodomor'' ur [[gouennlazh]], met anavezet e voe e-giz-se gant [[Parlamant Ukraina]] ha gouarnamantoù un nebeud broioù. Ar gouarnamant komunour a wele an naonegezh evel un ostilh evit kas stourm ar c'hlasoù war-raok ha kastizañ ar beizanted da rediañ anezho da vont war-zu an tiegezhioù strollet.<ref>{{en}} Michael Ellman, "The Role of Leadership Perceptions and of Intent in the Soviet Famine of 1931–1934." Europe-Asia Studies 2005 57(6): 823–841. ISSN 0966-8136 </ref> Ar memes strolladoù a oa kiriek eus al lazhadegoù e-pad ar brezel diabarzh, ar strollañ hag ar [[Spurjoù Bras]]. E-liamm ouzh [[Yefim Yevdokimov]] (1891–1939) e oa ar strolladoù-se. Goude bezañ labouret dre guzh evit ar Stad e labouras Yevdokimov gant melestradurezh ar strollad komunour ha kuzulier [[Jozef Stalin]] ha [[Nikolaï Yezhov]] war ar surentez a seblantas bezañ er [[bloavezhioù 1930]]. Yezhov a implijas tud o doa labouret gant Yevdokimov da gas ar [[Spurjoù Bras]] e 1937-1938.<ref>{{en}} Stephen G. Wheatcroft, "Agency and Terror: Yevdokimov and Mass Killing in Stalin's Great Terror." Australian Journal of Politics and History 2007 53(1): 20–43. ISSN 0004-9522</ref> Gant lez-varn galv [[Kyiv]] e voe barnet Stalin, [[Lazar Kaganovich|Kaganovich]] asambles gant tud all e-karg er strollad komunour kablus eus [[gouennlazh]] a-enep an Ukrainiz e [[2010]]. ===Eil Brezel-bed=== [[Restr:Ruined Kiev in WWII.jpg|250px|thumb|dehou|Rivinet e oa [[Kyiv]] e fin an [[Eil Brezel Bed]].]] Goude [[Aloubadeg Polonia]] e [[1939]] e voe rannet tiriad ar vro etre [[Alamagn]] hag an [[URSS]]. [[Galitsia]] ar Reter ha [[Volhynia]] a voe ebarzhet en Ukraina dre ma oa poblañsoù ukrainek. Bodet e voe an holl Ukrainiz er memes vro evit ar wezh kentañ en istor neuze. Staget e voe [[Bessarabia]] ha norzh [[Boukoniva]] gant an [[URSS]] e [[1940]]. Lod eus an tiriadoù nevez-staget a voe ebarzhet en Ukraina met ul lodenn all eus [[Republik Soviedel Ukraina]] a voe tennet diouti da sevel [[Republik Soviedel Moldavia]]. D'an {{Deiziad|22|Even|1941}} e aloubas lu [[Alamagn]] an [[URSS]], deroù ur brezel hollek a bevar bloaz pe dost. An [[Ahel Roma-Berlin-Tokyo|Ahel]] az eas war-raok buan daoust da boanioù dispi ha dizisoc'h an [[Arme Ruz]]. Abalamour da [[Emgann Kyiv (1941)|emgann Kyiv]] e voe anvet ar [[Kyiv|gêr]] un haroz gant he doare dibar da rezistiñ. Ouzhpenn 600 000 soudard soviedat (ur c'hard eus soudarded talbenn ar c'hornôg) a varvas pe a voe prizoniad eno, ur bern anezho o c'houzañv doare start. Ar brasañ eus an Ukrainiz a stourmas eus tu an Arme ruz hag ar rezistañs soviedel. En Ukraina ar c'hornôg avat e voe krouet un [[Arme Emsavet Ukrainat]] e [[1942]] evel skourr armet [[Aozadur ar Vroadelourien Ukrainat]] (OUN),<ref>{{en}} Subtelny, Orest (1988). "Ukraine: A History.". p 410</ref><ref>{{en}} Vedeneyev, D. Military Field Gendarmerie - special body of the Ukrainian Insurgent Army. "Voyenna Istoriya" magazine. 2002.</ref> savet etre an daou vrezel e [[Polonia]]. Stourm a rae da sevel ur Stad ukrainat dizalc'h e lec'h ma oa ur muiañ-niver a Ukrainiz. Goude ma oant o stourm a-enep Alamagn dre vras en em lakaas an daou azoadur da genlabourat gant an nazied bep an amzer. Adalek kreiz [[1943]] e kasas an AEU [[Lazhadegoù Poloniz en Volhynia ha Reter Galitsia|lazhadegoù Poloniz o chom e Volhynia]] hag e [[Galitsia]] ar Reter, o lazhañ war-dro 100 000 trevour polonat en holl. Pal al lazhadegoù a oa evit an OUN sevel ur Stad ukrainat unvan, hep minorelezh polonek a vije abeg d'ur Stad polonat klemm an tiriadoù-se goude ar brezel.<ref>{{en}} Snyder, Timothy (2003). "The Causes of Ukrainian-Polish Ethnic Cleansing 1943". Past & Present. 179 (179): 197–234. doi:10.1093/past/179.1.197. ISSN 0031-2746. JSTOR 3600827.</ref> Kendelc'her a reas an AEU da stourm a-enep ar galloud soviedel goude ar brezel. Un aozadur broadelour disheñvel a voe krouet e-pad ar brezel, [[Lu Dieubidigezh Ukraina]], a stourmas asambles gant an nazied. Etre 4.5 milion ha 7 milion a Ukrainiz o dije stourmet en arme an [[URSS]] avat, ha sevel a reas ur rezistañs a-enep an nazied el lodennoù eus ar vro a oa bet aloubet. 50 000 a dud a vije bet er rezistañs-se e penn-kentañ ha betek 500 000 pa voe en hec'h uhelañ e [[1944]]. An hanter a vije bet Ukrainiz etnek. Ur wezh aloubet gant arme [[Alamagn]] e voe adaozet ar brasañ eus [[Republik Soviedel Ukraina]] e [[Reichkommissariat Ukraina]], gant an intent korvoiñ ar vro ha staliañ trevadennoù Alamaned. Lod eus Ukrainiz ar C'hornôg, a oa bet ebarzhet en [[URSS]] e [[1939]] nemetken a zegemeras an nazied evel dieuberien, met taerded an aloubidigezh alaman a droas ar brasañ anezho a-enep Alamagn a-benn ar fin. Re nebeut a strivoù a reas an nazied d'ober o mat eus ar sañtimant enep-Stalin a oa anezhañ evelato. Delc'her a reas an nazied sistem an tiegezhioù strollet, kas a rejont ur politikerezh gouennlazh a-enep ar [[Yuzevien]], deportiñ a reas milionoù a dud da labourat en Alamagn ha komañs a reas da raktresañ trevadenniñ ar vro gant Alamaned. Stankañ a rejont treuzdougen ar boued dre stêr [[Kyiv]].<ref>{{en}} Karel Cornelis Berkhoff. Harvest of despair: life and death in Ukraine under Nazi rule, Harvard University Press: April 2004. p. 164</ref> War talbenn ar Reter e voe ar brasañ eus emgannoù an [[Eil Brezel-bed]]. Hervez istorourien zo e oa bet lazhet 93% eus an Alamaned marvet e-kerzh ar brezel eno.<ref>{{en}} Rozhnov, Konstantin, "Who won World War II ?", BBC. O venegañ an istorour rusian Valentin Falin. Adkavet d’ab 5 aviz Gouere 2008.</ref> 6 milion a Ukrainiz a vije bet lazhet hervez-kont,<ref name=KolloùUkraina>{{uk}} Stanislav Kulchytskyi (1 October 2004). "Демографічні втрати України в хх столітті" [Demographic losses of Ukraine in the 20 century]). Kyiv, Ukraine: Dzerkalo Tyzhnia. Retrieved 20 January 2021.</ref> kontet en niver-mañ 1.5 milion a [[Yuzevien]] drouglazhet gant an [[Einsatzgruppen]] gant sikour kenlabourerien ar vro. Diwar an 8.6 a golloù soviedel<ref name=kolloùRusia>{{ru}} Кривошеев Г. Ф., Россия и СССР в войнах XX века: потери вооруженных сил. Статистическое исследование (Krivosheev G. F., Russia and the USSR in the wars of the 20th century: losses of the Armed Forces. A Statistical Study) </ref> e soñjer e oa 1.4 milion anezho a oa ukrainat.<ref name=KolloùUkraina/><ref name=kolloùRusia/> Kolloù an Ukrainiz er brezel a gontje evit 40% da 44% eus kolloù an [[URSS]]. [[Devezh an Trec'h (Talbenn ar reter)|Devezh an Trec'h]] a gont evel unan eus gouelioù Ukraina. === E-pad ar Brezel Yen === [[Restr:Ukraine-growth.png|300px|thumb|dehou|Cheñchamantoù tiriad RSS Ukraina etre 1922 ha 1954]] Rivinet e oa [[Republik Soviedel Ukraina]] goude fin ar brezel ha strivoù bras a oa ezhomm da adsevel pep tra. Ouzhpenn 700 kêr ha 28 000 kêriadenn a oa bet distrujet. Gwashoc'h e teuas an traoù da vezañ pa zeuas un naonegezh vras er vro e [[1946]]-[[1947]], abalamour d'ar sec'hor ha distrujadennoù ar brezel. Istimadenn izelañ eus ar re varvet a gont un 10 000 marv bennak. Daoust d'an dra-se e oa Ukraina perzh eus izili diazezour an [[Aozadur ar Broadoù Unanet]] dre un emglev ispisial skoulmet e [[Kendalc'h Yalta]]. [[Naetadenn etnek|Naetadennoù etnek]] a c'hoarvezas goude ar brezel en tiriadoù staget ouzh an [[URSS]]. D'ar {{Deiziad|1|Genver|1953}} e oa an Ukrainiz an eil niver a dud gour deportet goude ar Rusianed, 20% eus an hollad. Ouzhpenn d'an dra-se e oa bet deportet 450 000 Alaman hag ouzhpenn 200 000 [[Tatared Krimea|Tatar Krimea]] diwar Ukraina. Goude marv [[Jozef Stalin]] e [[1953]] e teuas [[Nikita C'hrouchtchov]] e penn an URSS. Hennezh a oa bet Sekretour Kentañ ar strollad komunour en Ukraina etre 1938 ha 1949 ha mat e anaveze ar Republik. Pouez a lakaas war ar mignoniaj etre an Ukrainiz hag ar Rused. Lidoù bras a voe aozet e [[1954]] e koun [[Feur-emglev Pereyaslav]]. Distaget e voe [[Krimea]] eus [[RSKS Rusia]] da vezañ staget ouzh [[Republik Soviedel Ukraina]]. Kerkent hag e [[1950]] e produed muioc'h a zanvezioù greantel en Ukraina eget a-raok ar brezel. E penn broioù Europa war tachenn ar Greanterezh e oa ar Republik soviedel neuze kenkoulz hag ur greizenn da sevel armoù evit lu an [[URSS]]. Pouez ar vro en URSS a voe gwelet dre pouez hec'h uhelidi er sistem komunour. [[Leonid Brejnev]], a-orin eus Ukraina, az eas e penn ar vro e-lec'h C'hrouchtchov e [[1964]] ha chom a reas betek [[1982]]. D'ar {{Deiziad|26|Ebrel|1986}} e tarzhas ur reaktor e [[Kreizenn nukleel Tchornobyl|kreizenn nukleel]] [[Tchornobyl]], gwalleur nukleel gwashañ a voe en istor an denelezh. 7 milion a dud a veve en tiriadoù kontammet, 2.2 milion eus outo en Ukraina. Kêr nevez [[Slavoutch]] a voe savet er-maez eus an dachenn berzet da lojañ implijidi ar greizenn ne voe harzet e [[2000]] nemetken. Hervez ur rentañ-kont savet gant [[Ajañs Etrebroadel an Energiezh Atomek]] hag [[Aozadur Bedel ar Yec'hed]] e voe liammet 56 marv ouzh ar gwalleur, tra ma c'hellje bezañ bet 4000 den marvet gant ur c'hrign-bev e-liamm ouzh ar gwalleur ouzhpenn. === Dizalc'hidigezh === [[Restr:RIAN archive 848095 Signing the Agreement to eliminate the USSR and establish the Commonwealth of Independent States.jpg|250px|thumb|kleiz|Sinadur disrannañ an [[URSS]] asambles gant prezidantet Ukraina ha Rusia e [[1991]].]] 300 000 Ukrainad a reas ur chadenn da vanifestiñ evit dizalc'hidigezh o bro d'ar {{Deiziad|21|Genver|1990}}, etre [[Kyiv]] ha [[Lviv]],<ref>{{en}} Subtelny, Orest (2000). Ukraine: A History. University of Toronto Press. p. 576. ISBN 0-8020-8390-0.</ref> en enor da unaniezh [[Republik Poblel Ukrania]] ha [[Republik Poblel Ukrania ar C'hornôg]] e [[1919]]. Dre straedoù ha hentoù-tizh ar vro e voe graet ar chadenn-se gant keodedourien a-bep seurt. D'ar {{Deiziad|16|Gouere|1990}} e voe adoptet gant ar Parlamant nevez [[Disklêriadenn Riezgezh Stad Ukraina]] a lakae war baper priñsipoù hollek an emdermeniñ, an demokratelezh hag an dizalc'hidigezh, o lakaat lezenn Ukraina uheloc'h eget lezenn an [[URSS]], diwar skouer [[Rusia]] he doa kemeret un diviz heñvel ur miz a-raok. Ur prantad stourm a voe ouzh aotrouniezhoù soviedel neuze. [[Dispac'h ar greunit]] a voe etre an 2 hag ar 17 a viz Here [[1990]] da herzel sinadur ur feur-emglev unaniezh nevez evit an [[URSS]]. D'ar {{Deiziad|24|Eost|1991}}, goude un taol-stad c'hwitet a-enep [[Mic'hail Gortbatchev]], e voe disklêriet dizalchiezh ar vro diouzh an [[Unaniezh Soviedel]] gant Parlamant Ukraina. Kadarnaet e voe gant un referendom dalc'het d'ar {{Deiziad|1|Kerzu|1991}} e lec'h ma votas 92% eus an dilennerien e oan akord gant an dizalc'hidigezh. D'ar memes deiz e voe dilennet prezidant kentañ Ukraina [[Leonid Kravchouk]]. E-korf daou emvod, unan e [[Brest (Belarus)|Brest]] d'an {{Deiziad|8|Kerzu|1991}} hag egile d'ar {{Deiziad|24|Kerzu|1991}} en [[Almaty]], e voe divodet da vat an [[URSS]] gant prezidanted [[Rusia]], [[Belarus]] hag Ukraina, erlec'hiet gant [[Kenglad ar Stadoù Dizalc'h]]. Met ne voe ket ratifiet an diviz gant Rada Ukraina ha james n'eo bet perzh eus ar KSD. Er [[bloavezhioù 1990]] e oa bet sinet emglevioù etre Ukraina ha [[Rusia]] evit en em zizober eus an armoù nukleel chomet war he ziriad, en eskemm da zoujañs tiriad Ukraina. Dilezel a reas trede stok armoù nukleel ar bed, o tismantrañ bombezennoù peotramant kas anezho da [[Rusia]] en eskemm da bromesaoù e-keñver he dazont. Da gentañ-penn e soñjed e oa doareoù ekonomikel gwelloc'h gant Ukraina eget evit broioù all deuet diwar disrannadur an Unaniezh soviedel, met muioc'h a boan a voe gant ar vro a-benn ar fin. E-pad resediñ ar bloavezhioù 1990 e kollas 60% eus he [[Produadur diabarzh gros|PDG]] ha gouzañvet he deus ur [[monc'hwez]] gant pemp sifr. Mont a reas skuizh an Ukrainiz gant ar c'hudennoù ekonomikel, ar goubrenerezh hag an torfedoù hag aozañ a rejont manifestadegoù bras.<ref>{{en}} Aslund, Anders; Aslund, Anders (Autumn 1995). "Eurasia Letter: Ukraine's Turnaround". Foreign Policy. 100 (100): 125–143. doi:10.2307/1149308. JSTOR 1149308.</ref>Stabiloc'h e voe an ekonomiezh e fin ar [[bloavezhioù 1990]]. Degaset e voe ur moneiz nevez, an [[hryvnia]] e [[1996]]. Adalek [[2000]] e kreskas an ekonomiezh eus 7% bep bloaz. E [[1996]] e voe degaset ur vonreizh nevez e-pad mandad eil prezidant ar vro [[Leonid Kouchma]] da dreiñ ar vro d'ur Republik hanter-prezidant da lakaat ur sistem stabil e plas. War Kouchma e voe lakaet ar biz avat abalamour da fedoù goubrenañ, bezañ laeret an dilennadegoù, tagañ ar frankiz da lavaret e soñj ha bodañ re a c'halloudoù tro-dro dezhañ. === Etre Europa ha Rusia : amzer an dispac'hoù hag ar brezel === [[Restr:Joesjtsjenko Marion Kiev 2004.jpg|250px|thumb|dehou|Manifesterien war plasenn an Dizalc'hidigezh da zevezh kentañ an [[Dispac'h orañjez]].]] E [[2004]] ez eas [[Viktor Ianoukovytch]], kentañ ministr d'ar mare-se, da brezidant, goude dilennadegoù a voe kavet laeret da c'houde gant Lez-Varn Uhelañ ar vro.<ref>{{uk}} {{Liamm web|url=http://www.skubi.net/ukraine/judgment-december-3.html|titl=ВЕРХОВНИЙ СУД УКРАЇНИ|oberour=Lez-Varn Uhelañ Ukraina|lennet d'=ar 26 a viz Meurzh 2022}}</ref> E drec'h a gasas leun a dud da brotestiñ hag harpañ [[Viktor Iouchtchenko]], a oa erruet eil. Mizioù e padas an dispac'h e lec'h ma voe ampoezonet Iouchtchenko, gant [[Rusia]] hervezañ. E fin an [[Dispac'h orañjez]] ez eas Iouchtchenko ha [[Yuliya Tymochenko]]. Cheñch-dicheñch e voe ar galloud da c'houde gant dilennadegoù a gasas Ianoukovytch da gentañ ministr adarre e [[2006]], a-raok bezañ erlec'hiet gant Tymochenko e [[2007]]. Enkadenn [[2008]]-[[2009]] a zigreskas ekonomiezh Ukraina eus 15% tra ma kasas disputoù gant [[Rusia]] da vankout gaz. A-benn ar fin ez eas [[Viktor Ianoukovytch]] da brezidant e [[2010]]. E [[2013]] e komañsas Ianoukovytch da bellaat diouzh emglevioù-labour bet graet asambles gant [[Unvaniezh Europa]] da vont tostoc'h ouzh [[Rusia]]. An dra-se a gas an dud er straedoù adarre da c'houlenn liammoù tostoc'h ouzh Europa. Manifestadegoù [[Euromaidan]] ([[ukraineg]] Євромайдан "''plasenn Europa''") a gomañsas e miz [[Du]] [[2013]]. Tud reter Ukraina, rusegerien anezho, a chomas tost ouzh Ianoukovytch avat. Euromaida a greskas e vanifestadegoù bras hag emsavadegoù a c'houlennas disparti [[Viktor Ianoukovytch]] hag e c'houarnamant. Feulsoc'h e teuas an traoù e miz [[C'hwevrer]] [[2014]] pa voe adoptet lezennoù evit mirout ouzh an dud da vanifestiñ. 98 den a varvas, 15 000 a voe gloazet ha 100 den a ziankas er miz-se. Prometet e voe gant Ianoukovytch da zoañ dilennadegoù a-raok fin ar bloaz ha rentañ galloudoù d'ar Parlamant, met diskaret e voe gant ar Rada d'an {{Deiziad|22|C'hwevrer|2014}}, ar pezh e voe gwelet e [[Rusia]] evel un [[taol-Stad]].<ref>{{en}} {{Liamm web|url=https://www.aljazeera.com/news/2021/6/22/russias-putin-accuses-us-of-orchestrating-2014-coup-in-ukraine|titl=Putin accuses US of orchestrating 2014 ‘coup’ in Ukraine|embanner=[[Al Jazeera]]|deiziad=22.06.2021|lennet d'=ar 26 a viz Meurzh 2022}}</ref> Buan-tre da c'houde e voe aloubet [[Krimea]] gant arme Rusia (gant unwiskoù diverk), ha goude ur [[referendom]] nagennet, staget ouzh [[Kevread Rusia]] gant ur statud [[Republikoù Rusia|republik]]. Ne voe ket degemeret an dra gant ar gumuniezh etrebroadel. Kerkent e oa bet klasket gant strolladoù a-du gant Rusia kemer ar galloud e rannvroioù rusek ar vro, o reiñ lañs d'ur brezel-diabarzh. Dilennet e voe [[Petro Porochenko]] da brezidant, a glaskas adskoulmañ darempredoù mat gant [[Rusia]] hag ober war-dro emsavadegoù ar Reter kenkoulz ha chom tost ouzh [[Unvaniezh Europa]]. D'ar {{Deiziad|21|C'hwevrer|2022}}, goude sizhunvezhioù tomm pa vode [[Rusia]] hec'h arme tro-dro d'ar vro, e voe sinet gant [[Vladimir Poutin]] un embadenned a anaveze Republikoù an Donetsk ha Lougansk. D'ar {{Deiziad|24|C'hwevrer|2022}} e oa bet lañset un [[Aloubadeg Ukraina gant Rusia e 2022|arsailh hollek]] gant Rusia war ar vro<ref>{{fr}} {{Liamm web|url=https://www.francetvinfo.fr/monde/europe/manifestations-en-ukraine/direct-le-president-russe-vladimir-poutine-annonce-une-operation-militaire-en-ukraine-kiev-denonce-une-invasion-de-grande-ampleur_4978662.html|titl=DIRECT. Guerre en Ukraine : au moins "40 militaires ukrainiens" et "une dizaine de civils" sont morts depuis le début de l'offensive russe, selon Kiev|embanner=[[France Info]]|deiziad=24/02/2022 [war-eeun]|lennet d'=ar 24 a viz C'hwevrer 2022}}</ref>. == Douaroniezh == [[Restr:Ukraine map (disputed territory).png|thumb|320px|left|Kartenn Ukraina, e melen tiriadoù aloubet gant [[Rusia]] peotramant tiriadoù dalc'het gant disrannourien a-du gant Rusia]] Ur vro vras en [[Europa ar Reter]] eo Ukraina, ledet war [[Plaenenn Europa ar Reter]]. Eil bro vrasañ [[Europa]] eo, goude [[Rusia]]. En he bevennoù anavezet gant ar gumuniezh etrevroadel e ra 603,628&nbsp;km² ha 2782&nbsp;km a aodoù he deus.<ref name=CIA>{{en}} {{Liamm web|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/ukraine/#geography|titl=Ukraine|oberour=CIA World Factbook|bloaz=2022|lennet d'=ar 23 a viz C'hwevrer 2022}}</ref> E miz C'hwevrer [[2022]] avat e oa 43 133&nbsp;km² eus he douaroù, 7.1% eus he ziriad a-bezh, ne oant ket en he dalc'h, aloubet gant [[Rusia]] ([[Krimea]]) peotramant dalc'het gant disrannourien a-du gant [[Rusia]].<ref name=CIA/> [[Restr:Говерла з Кукула.jpg|200px|thumb|dehou|Menez Hoverla (2061 m), menez uhelañ Menezioù Karpatoù en Ukraina]] Gweledvaoù Ukraina zo plaenennoù pinvidik dreist-holl (pe [[step]]) ha pladennoù, treuzet gant stêrioù evel an [[Dnipro]], an [[Doniets]], an [[Dnister]] hag [[Boug ar C'hreisteiz]] tra ma redont war-zu ar [[Mor Du]] ha [[Mor Azov]] er su. Delta an [[Danav]] a ra ar vevenn gant [[Roumania]]. Rannvroioù disheñvel a gaver en Ukraina, gant izeldirioù hag uheldirioù. Menezioù nemeto ar vro eo ar c'h[[Karpatoù]] er c'hornôg, hag ar menez brasañ eo [[Menez Hoverla]] gant 2061 m, ha [[Menezioù Krimea]] er su, a-hed an aod<ref>{{en}} {{Liamm web|url=https://www.britannica.com/place/Ukraine|titl=Ukraine|oberour=Ihor Stebelsky|embanner=Encyclopædia Britannica|lennet d'=an 23 a viz C'hwevrer 2022}}</ref>. Kalzig a uheldirioù zo en Ukraina, evel [[Uheldir Volhinsko-Podilska]] ha douaroù riblenn-dehoù an Dnipro. Er reter emañ [[Uheldirioù Kreiz Rusia]] e lec'h m'emañ ar vevenn etre an div vro. Uheldirioù all zo nepell eus [[mor Azov]]. Pa deuz an erc'h e kresk kalzig live ar stêrioù, ha gant ar cheñchamantoù live e c'hell ober lammoù-dour. A bep seurt danvez a gaver e douaroù Ukraina, [[houarn]], [[glaou]], [[manganez]], [[gaz naturel]], [[eoul-maen]], [[holen]], [[sulfur]], [[grafit]], [[titaniom]] ha metaloù all, ha prenn a vil-vern zo ivez, ouzhpenn da leun a zouaroù a c'heller labourat. Daoust d'an dra-se ez eus kudennoù endro er vro. N'eus ket trawalc'h a zour mat da evañ, saotret eo an aer hag an dour, digoadet e vez betek re, ha bez ez eus ur gontamadur skinoberiant abaoe [[gwalleur Tchornobyl]] e [[1986]]. Kêrioù pennañ ar vro : [[Kyiv]] ( 2,6 milion a annezidi.), [[C'harkiv]] (1,5 milion), [[Dnipropetrovsk]] (1,2 milion), [[Odesa]] (1,2 milion), [[Donetsk]] (1,1 milion), [[Lviv]] (0,8 milion), [[Zaporijjya]] (0,7 milion).<br /> Kêrioù all : [[C'herson]] (303 900 annezad), [[Kadievka]] (120 000 annezad) == Politikerezh == [[Restr:Ukraine Wahlen 2004 2.png|thumb|left|Dilennadegoù d’ar 26 Kerzu 2004]] Un demokratelezh diazezet war galloudoù kreñv ar Prezidant eo. Dilennet eo hennezh war-eeun gant ar bobl evit 5 bloavezh. Div wezh e c’hell bezañ dilennet.<br /> 450 kannad dilennet war-eeun gant ar bobl evit 4 bloavezh a zo er [[Parlamant]] (Verc'hovna Rada pe eeunoc’h Rada). {{clr}} == Armerzh == Deuet eo Ukraina da vezañ ezel eus [[Aozadur Bedel ar C'henwerzh]] e [[2007]], war-lerc'h bezañ anavezet gant [[Unvaniezh Europa]] evel un ekonomiezh varc’had. == Poblañs == [[Restr:Ukraine demography.png|thumb|230px|right|Emdroadur ar boblañs etre 1992 ha 2003. Poblañs e miliadoù a annezidi.]] 41,2 milion a annezidi he doa Ukraina e miz Genver 2022, pa oa 53 milion pa voe diskaret an [[Unvaniezh Soviedel]] e 1991. Tro 67% eus ar boblañs a zo o chom er c'hêrioù. 73 bloaz eo ar spi bevañ pa vezer ganet, 68 bloaz evit ar baotred ha 77,8 bloaz evit ar mec'hed. 78% eus ar boblañs zo Ukrainiz, ar Rusianed eo ar minoloriezh brasañ (17,3%), ha strolladoù all zo ivez : Belarusianed (0.6%), Moldovaned (0.5%), Tatared Krimea (0.5%), Bulgariz (0.4%), Hungariz (0.3%), Roumaniz (0.3%), Poloniz (0.3%), Yuzhevien (0.3%), Armeniz (0.2%), Gresianed (0.2%) ha Tatared (0.2%). Etre 10 000 ha 40 000 Korean zo ivez o chom e su ar vro, ''[[Koryo-saram]]'' a vez graet anezho, Koreaned deportet eno e koulz an Unvaniezh Soviedel. Ar relijion ortodoks eo hini al lodenn vrasañ eus an dud (72,7% hervez ur studiadenn graet gant Ensavadur Etrebroadel Sokiologiezh Kiev e 2021). An [[ukraineg]] eo ar yezh ar muiañ komzet e norzh ha kornôg ar vro, pa'z eo ar [[rusianeg]] er reter hag er su. == Lu == * ''Pennad spisoc'h [[Nerzhioù lu Ukrainia]]'' [[Restr:День Незалежності України 2015 04.jpg|thumb|Soudardez eus ar [[Gward broadel]] e Kiev e 2015]] Goude ma voe bet roet lamm d'an [[Unvaniezh ar Republikoù Sokialour ha Soviedel|Unvaniezh Soviedel]], Ukraina a'n em gav gant 780,000 ezel d'an nerzhioù difenn war an tiriad. Ar re-se a zo dafaret gant trede arsanailh nukleel ar bed. E miz Mae 1992, Ukrainia en deus sinet [[feur-emglev Lisbon]] gnat an emglev-se e tisklerie ar vro e roe an tu da [[Rusia]] da implij e holl armoù derc'hanel hag ouzhpenn-se e vefe ar vro ezel eus ar [[feur-emglev enep-puilhidigezh an armoù derc'hanel]] evel Stad hep arm eus an doare-se. Sinet eo an emglev e 1994, abaoe eo dieubet ar vro eus an armoù nukleel. Ukrainia a oa bet mennet a galz gant mennozh disken an niver a armoù kendivizet (an holl re a n'int ket kimiek, bakteriek pe nukeel). Sinet e oa bet gant ar vro [[feur emglev etrebroadel an nerzhioù armet en Europa]], hag a gemnne da zisken an niver a [[Tank|dankoù]], kanolioù, ha karbedoù hobregonet (niver ar soudarded al lu a voe diskennet da 300 000). Ar vro a oa ar soñj gantañ da dreiñ eus ul lu enluaded d'ul lu arbennik gant soudarded a youl vat nemetken. == Tud dibar == [[Restr:Yulia Tymoshenko November 2009-3cropped.jpg|thumb|Yuliya Tymochenko e [[2009]]]] ;Politikerezh * [[Viktor Iouchtchenko]], prezidant Ukraina etre 2005 ha 2010 * [[Yuliya Tymochenko]], bet kentañ ministrez * [[Viktor Ianoukovytch]], prezidant Ukraina etre 2010 ha 2014 * [[Petro Porochenko]], prezidant Ukraina etre 2014 ha 2019 * [[Volodimir Zelenskiy]], prezidant abaoe 2019 ;C'hoarierion [[echedoù]] {| |- valign="top" | * [[Aleksandr Beliavsky]] * [[Ossip Bernstein]] * [[Efim Bogolyoubov]] * [[David Bronstein]] | * [[Vasily Ivantchouk]] * [[Evgeniy Piankov]] * [[Ruslan Ponomariov]] * [[Lyoudmila Roudenko]] |} == Levrlennadur == * Paul-Robert Magocsi, ''A History of Ukraine'', University of Toronto Press, 1996 {{ISBN|978-0-8020-0830-5}} * Luc & Tina Pauwels, ‘’Histoire d’Ukraine : le point de vue ukrainien, Fouenant, Yoran Embanner, 2015. * FC, "5 bloavezh stourm. E-barzh ''Ya!'', 19 C'hwevrer 2021. * [[Tudi Crequer|Tudi Kreker]], "Ur Breizhad war hent ar brezel en Ukraina ». E-barzh ''Dispak'', 4 Meurzh 2022. * [[Gege Gwenn]], ''“Noz vat bugaligoù” pe kentoc’h “Marv laouen tudoù”'', '’Ya!'', 16 Du 2022. * Y. Y. ar Gov, ''[[Anna Mouradova]] e dañjer'', ''Ya!'', 10 Mae 2023. * [[Manon Deniau]], "Liammañ an dud dre ar sevenadurioù hengounel ». E-barzh ''Ya!'', 26 Gouere 2023. * [[Maxime Touzé|TOUZE Maxime]], ''Ur [[Jeremi Kostiou|Breizhad]] o reiñ sikourioù dengarour en Ukraina’’. E-barzh ''[[Le Peuple breton|Peuple Breton/Pobl Vreizh]]'', Gwengolo 2023, niv. 716, pp. 22-23. == Filmoù == * KArzhur Konaneg ha Bleuenn ar Borgn, ''Ur [[Brest|Brestad]] o sikour en Ukraina'', An taol lagad, [[France 3 Bretagne]], 9 Here 2023, kelaouadenn 3 vunud. == Liammoù diavaez == * [https://web.archive.org/web/20101013014506/http://ukrainian.su/en/ Photos of Ukraine] {{en}} {{ru}} == pennadoù nes == * Kozaked * Hetmanat * Rous <gallery mode="packed" heights="180px" style="margin-top:20px;"> Kyiv mainsquare.jpg|Maydan Nezalejnosti (Plasenn an Dizalc'hidigezh) e Kyiv Verkhovna rada kyiv.jpg|Parlamant Ukraina, Kyyiv 20-Hryvnia-2003-front.jpg|20 Hryvnia 10-Hryvnia-2005-front.jpg|10 Hryvnia Donezk Schwerindustrie rauchender Schornstein.jpg|Greanterezh Donetsk Odesa Shopping.jpg|Mont a stal da stal en Odesa </gallery> ==Notennoù ha daveoù== ===Notennoù=== {{Daveoù|stroll=a}} ===Daveoù=== {{Daveoù|bannoù=3}} {{Stadoù Europa}} {{Mor Du}} {{Frankofoniezh}} [[Rummad:Ukraina]] lapmjasmfd1e2agfb6k915zl6gqklsy 4 9354 2150137 2140510 2025-06-21T11:59:20Z Strebot 79554 implijer adanvet (via JWB) 2150137 wikitext text/x-wiki [[Rummad:Diverkañ|*{{PAGENAME}}]] [[Rummad:Merañ Wikipedia|{{PAGENAME}}]] [[Rummad:Wikipedia:Pennreolennoù Wikipedia|Diverkañ raktal]] __NOTOC__ {{Wikipedia:Goulenn ouzh ar verourien/Taolenn}} Pal ar bajenn-mañ eo '''goulenn ma vo diverket raktal ur bajenn bennak'''. Evit goulenn un dra bennak all ouzh ar verourien, klikit [[Wikipedia:Goulenn ouzh ar verourien|amañ]]. = Implijout ar bajenn-mañ = {{Wikipedia:Goulenn diverkañ raktal/Implij}} <div class="plainlinks"> {| align="center" border="0" cellpadding="4" cellspacing="4" style="border: 2px solid #3366BB; background:#FFF0FF;" | <span style="font-size:1.7em;"> [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Goulenn diverkañ raktal|action=edit&section=new}} Goulenn ma vo diverket ur bajenn diouzhtu] </span> |} </div> __TOC__ = Goulennoù bet respontet dezho = {{WP:SI/Notenn:Goulennoù bet respontet dezho}} <!--------------------------------------------------------------------------------------------------> == Rummad:Pennadoù uhelberzh == * Rummad savet ganin bet erlec'hiet gant [[:Rummad:Pennadoù eus an dibab]] --[[Implijer:Fulup|Fulup]] 30 Gen 2006 da 20:52 (UTC) {{graet}} --[[Implijer:Fulup|Fulup]] 8 C'hwe 2006 da 13:47 (UTC) == Rummad:Yezhoù Maoritania == * Krouet dre fazi gt [[Implijer:Neal]], adkaset war-du [[:Rummad:Yezhoù Maouritania]]. --[[Implijer:Fulup|Fulup]] 1 C'hwe 2006 da 18:30 (UTC) {{graet}} --[[Implijer:Fulup|Fulup]] 8 C'hwe 2006 da 13:50 (UTC) == Rummad:Ganedigezhioù an XVvet kantved == * Pennad savet ganin, fazi en titl. --[[Implijer:Fulup|Fulup]] 1 C'hwe 2006 da 23:24 (UTC) {{graet}} --[[Implijer:Fulup|Fulup]] 8 C'hwe 2006 da 13:52 (UTC) == [[Suriname]]== * pennad ebet {{graet}} --[[Implijer:Fulup|Fulup]] 18 C'hwe 2006 da 11:13 (UTC) == [[:Rummad:Kementad fizikel]] == * Krouet dre fazi gant [[Implijer:Yun|Yun]], ur rummad all a oa bet krouet c'hoazh : [[:Rummad:Kementadoù ar fizik]].--[[Implijer:Yun|Yun]] 22 C'hwe 2006 da 08:19 (UTC) {{graet}} --[[Implijer:Paotr|Paotr]] 22 C'hwe 2006 da 10:25 (UTC) ==[[Revolussion_spartakour]]== *Titl kozh ar pennad [[Reveulzi spartakour]]. Adkas diezhomm. --[[Implijer:Fulup|Fulup]] 22 C'hwe 2006 da 21:26 (UTC) {{graet}} --[[Implijer:Fulup|Fulup]] 22 C'hwe 2006 da 21:26 (UTC) ==[[Helskinki]]== *krouet ganin dre fazi, vi-koukoug evit ''Helsinki''.--[[Implijer:Llydawr|Llydawr]] 27 Meu 2006 da 20:04 (UTC) {{graet}} --[[Implijer:Fulup|Fulup]] 27 Meu 2006 da 21:28 (UTC) ==[[:Rummad:Istor Maghrib|Istor Maghrib]]== Ar [[:Rummad:Istor Maghrib]] a zo da ziverkañ. Ur [[:Rummad:Istor ar Maghrib]] a zo. Krouet ganin o-daou. --[[Implijer:Llydawr|Llydawr]] 24 Ebr 2006 da 17:27 (UTC) *{{graet}} --[[Implijer:Paotr|Paotr]] 25 Ebr 2006 da 06:08 (UTC) ==pe kendeuziñ== [[1945-1976]] : Petra eo se ? [[Implijer:MP|MP]] 19 Mez 2006 da 17:41 (UTC) Komprenet em eus gras d'an oustilh "pajennoù liammet". Tennañ a ra eus ur pennad all diwar-benn an emsav. Lakaet em eus pep tra er rummad politikerezh evit ar re a fell dezhe kendeuziñ. [[Implijer:MP|MP]] *{{graet}} [[Implijer:Fulup|Fulup]] 9 Kzu 2006 da 20:53 (UTC) ==[[Kaozeal:Atenas]]== S.Outañ. *{{graet}} [[Implijer:Fulup|Fulup]] 9 Kzu 2006 da 20:53 (UTC) ==[[Iwerzon]]== abalamour m'emañ goullo, ma'z eus ur pennad all Iwerzhon, m'emañ e-touez ar pennadoù dirummad er pajennoù dibar. ==[[Lizhererenneg an esperanteg]]== Fazi en titl. Adkaset eo bet da [[Lizherenneg an esperanteg]]--[[Implijer:Yun|Yun]] 2 Kzu 2006 da 18:49 (UTC) *{{graet}} [[Implijer:Fulup|Fulup]] 9 Kzu 2006 da 20:53 (UTC) *Aizkraukles ==[[Aaron (manac'h brezhon)]]== {{Graet}} [[Aaron (manac'h brezhon)]] deuet da vout diezhomm, war-lerc'h e c'houllonderiñ. [[Implijer:Bianchi-Bihan|Bianchi-Bihan]] 5 Gou 2007 da 08:39 (UTC) : Diverket ganin [[Implijer:Neal|<span style="color:green">Neal</span>]] [[User talk:Neal|^(Kaozeal)]] 5 Gou 2007 da 10:01 (UTC) == [[:Rummad:Etregumuniezhioù Liger-Atlantel]] == Rummad ebet. --[[Implijer:Pymouss44|Pymouss]] ^{<nowiki>[</nowiki>[[Kaozeadenn Implijer:Pymouss44|Breutaat]]<nowiki>]</nowiki>} 24 Gwe 2008 da 15:45 (UTC) : {{Graet}} Graet. [[Implijer:Neal|<span style="color:green">Neal</span>]] [[User talk:Neal|^(Kaozeal)]] 29 Gen 2009 da 13:06 (UTC) ==[[Abati Kroaz Stantel Kemperle]]== Vi-koukoug (T e-kreiz ar ger "santel"). --[[Implijer:Llydawr|Llydawr]] 6 Du 2008 da 16:46 (UTC) : {{Graet}} Graet. [[Implijer:Neal|<span style="color:green">Neal</span>]] [[User talk:Neal|^(Kaozeal)]] 29 Gen 2009 da 13:06 (UTC) ==[[Libia (stad)]]== Diezhomm. Sellit ouzh [[Libia]] ha [[Libia (digejañ)]]. --[[Implijer:Llydawr|Llydawr]] 29 Gen 2009 da 12:39 (UTC) : {{Graet}} Graet. [[Implijer:Neal|<span style="color:green">Neal</span>]] [[User talk:Neal|^(Kaozeal)]] 29 Gen 2009 da 13:06 (UTC) ::Troet e oan da gavout sklaeroc'h [[Libia]], da vont alese da [[Libia (stad)]], ha da gavout diezhomm [[Libia (digejañ)]], an titl hirañ eus an tri. [[Implijer:Bianchi-Bihan|Bianchi-Bihan]] 29 Gen 2009 da 13:15 (UTC) ::Ha c'hoazh e lavarfen: hervez a zo skrivet tu bennak ne ziverker raktal nemet ar fazioù. '''Hag amañ ne oa fazi ebet, sklaer hag anat'''. Ha diverket eo bet koulskoude. E-keit-se ez eus ul listennad pennadoù fazius a chom da ziverkañ abaoe n'onn ket pet deiz pe pet sizhun zo. [[Implijer:Bianchi-Bihan|Bianchi-Bihan]] 29 Gen 2009 da 13:56 (UTC) :::Ya, peogwir on-me ar merour nemetañ ha ne deuan ket a-benn d'ober pep tra. deuet da deuerel ur sell dre amañ h mat pe 'zo. ne vo ket retaolet ar pennad diverket rak, daoust ha ne oa fazi ebet en titl, e oa diezhomm penn-da-benn. evit an traoù all e vo graet war o zro pa gavan amzer. A galon, [[Implijer:Neal|<span style="color:green">Neal</span>]] [[User talk:Neal|^(Kaozeal)]] 29 Gen 2009 da 15:07 (UTC) ::::Bremañ e komprenan gwelloc'h perak e oa bet goulennet o diverkañ raktal: peogwir eo oa bet kemmet ar bajenn degemer ganit-te ha neuze e lec'h ar pennad boas a implijet evit goulenn diverkañ ur pennad e oa bet lakaet ar bajenn diverkañ raktal. [[Implijer:Neal|<span style="color:green">Neal</span>]] [[User talk:Neal|^(Kaozeal)]] 29 Gen 2009 da 15:44 (UTC) ==[[:Rummad:Kanioù broadel]]== Rummad goullo. Ur [[:Rummad:Kanoù broadel]] zo. --[[Implijer:Llydawr|Llydawr]] 29 Gen 2009 da 12:47 (UTC) : {{Graet}} Graet. [[Implijer:Neal|<span style="color:green">Neal</span>]] [[User talk:Neal|^(Kaozeal)]] 29 Gen 2009 da 13:07 (UTC) ==[[:Rummad:Ganiedigezhioù 1603]]== Vi-koukoug en anv. --[[Implijer:Llydawr|Llydawr]] 8 Mae 2009 da 11:38 (UTC) == [[Banniel da Bro-C'hall]] == Demat. Fazi + diezhomm. Trugarez en a-raok. A galon. Klaod. [[Implijer:Kadbzh|Kadbzh]] 13 Du 2009 da 06:39 (UTC) == [[:Rummad:Kumunioù Bro Sant-Malo]] == Rummad goullo : ar pennadoù zo bet strollet er [[:Rummad:Kumunioù Bro-Sant-Maloù]]. Trugarez, [[Implijer:Pymouss44|Pymouss]] ^{[[Kaozeadenn Implijer:Pymouss44|Komzomp]]} 18 Gen 2010 da 15:25 (UTC) {{Graet}} --[[Implijer:Ex-Smith|Ex-Smith]] 21 Gen 2010 da 18:57 (UTC) == [[Vermillon]] == Testenn hep penn na lost, bet diverket ganin. Trugarez en a-raok. A galon. Klaod. [[Implijer:Kadbzh|Kadbzh]] 21 Gen 2010 da 17:37 (UTC) * {{Graet}}--[[Implijer:Ex-Smith|Ex-Smith]] 21 Gen 2010 da 18:58 (UTC) == [[Pão frances]] == Titl portugalek. Trugarez en a-raok. A galon. [[Implijer:Kadbzh|Kadbzh]] 14 Meu 2011 da 21:05 (UTC) == [[Os perigos do youtube]] == Titl portugalek. Trugarez en a-raok. A galon. [[Implijer:Kadbzh|Kadbzh]] 31 Meu 2011 da 08:32 (UTC) == N'eus forzh petra == [[Marion aberve]] ha [[Marion AG]]. Trugarez en a-raok. A galon. [[Implijer:Kadbzh|Kadbzh]] 10 Mae 2011 da 16:33 (UTC) ==[[Creagus]]== Fazi en titl.--[[Implijer:Trec&#39;hlid mitonet|Trec&#39;hlid mitonet]] ([[Kaozeadenn Implijer:Trec&#39;hlid mitonet|kaozeal]]) 12 Du 2012 da 18:11 (UTC) ==[[Columbia (De Carolina)]]== ==[[Charleston (De Carolina)]]== ==[[Mount Pleasant (De Carolina)]]== ==[[North Charleston (De Carolina)]]== 4 zitl faziek (kembraek int). Pajennoù gant titloù reizh a zo bremañ.--[[Implijer:Trec&#39;hlid mitonet|Trec&#39;hlid mitonet]] ([[Kaozeadenn Implijer:Trec&#39;hlid mitonet|kaozeal]]) 12 Du 2012 da 18:15 (UTC) ==[[Douglas C-47 Skytrooper]]== Fazi en titl.--[[Implijer:Trec&#39;hlid mitonet|Trec&#39;hlid mitonet]] ([[Kaozeadenn Implijer:Trec&#39;hlid mitonet|kaozeal]]) 12 Du 2012 da 21:01 (UTC) [[simple:Wikipedia:Deletion policy#Quick deletion]] == Implijer:Michael Kühntopf == [[Implijer:Michael Kühntopf]] is a cross-wiki spam, please delete. Self-promotional and non-educational objective. La page [[Implijer:Michael Kühntopf]] est un spam cross-wiki. Cette page devrait être eliminée car elle a un objectif promotionnel et non educatif. Veuillez m'excuser si ce message est placé dans un lieu erroné et qu'il est écris dans une lague qui peut-être n'est pas la vôtre. A spanish wikipedian. De la part d'un wikipédiste hispanique. [[Implijer:Jmvkrecords|Jmvkrecords]] ([[Kaozeadenn Implijer:Jmvkrecords|kaozeal]]) 19 C'hwe 2013 da 20:26 (UTC) == [[Arkmed]] == Glepaj e portugaleg. [[Implijer:Kadbzh|Kadbzh]] ([[Kaozeadenn Implijer:Kadbzh|kaozeal]]) 11 Meu 2013 da 19:21 (UTC) == [[Paolieg-ar-Rozioù]] == Demat. Fazi en titl. Trugarez en a-raok. A galon. Klaod. [[Implijer:Kadbzh|Kadbzh]] 9 Du 2009 da 10:00 (UTC) * {{Graet}} --[[Implijer:Ex-Smith|Ex-Smith]] 9 Du 2009 da 14:38 (UTC) **Adsavet ganin peogwir eo an anv roet gant Ofis ar brezhoneg ha geriadur An Here. --[[Implijer:Yun|Yun]] <small>[[Kaozeadenn Implijer:Yun|(kaozeal)]]</small> 29 Meu 2010 da 06:34 (UTC) ==[[Grand Teton]] ha [[Snake River]]== Goullo. Da ziverkañ. --[[Implijer:Llydawr|Llydawr]] 27 Ebr 2010 da 20:53 (UTC) :{{Graet}} Kentoc'h eget diverkañ ar pennadoù-se hag a zo pennadoù diwar-benn traoù gwir em eus lakaet un tamm danvez evit reiñ dezho un diazez. Labour a chom memestra evit talvoudekaat anezho da vat. --[[Implijer:Y-M D|Y-M D]] <small>[[Kaozeadenn Implijer:Y-M D|(kaozeal)]]</small> 28 Ebr 2010 da 16:03 (UTC) == [[Bandeira do brasil]] == Ur brazilian deuet d'en em goll en hon wiki... [[Implijer:Kadbzh|Kadbzh]] ([[Kaozeadenn Implijer:Kadbzh|kaozeal]]) 23 Mez 2014 da 19:41 (UTC) == [[Rummouriezh (bevoniezh)]] == Diverket. --[[Implijer:Llydawr|Llydawr]] ([[Kaozeadenn Implijer:Llydawr|kaozeal]]) 24 Meu 2017 da 11:28 (UTC) == [[Que efectos produjieron lo nuevos inventos y adelantos cientificos en la vida del hombre]] == Diverket. --[[Implijer:Llydawr|Llydawr]] ([[Kaozeadenn Implijer:Llydawr|kaozeal]]) 24 Meu 2017 da 11:28 (UTC) == [[Antoine Potin]] == Glepaj : {{graet}} gant [[Implijer:Gwendal|Gwendal]]. [[Implijer:Huñvreüs|Huñvreüs]] ([[Kaozeadenn Implijer:Huñvreüs|kaozeal]]) 11 Ebr 2022 da 12:21 (UTC) == [[Discussion:Grand Monarque]] == Glepaj : {{graet}} gant [[Implijer:Gwendal|Gwendal]]. [[Implijer:Huñvreüs|Huñvreüs]] ([[Kaozeadenn Implijer:Huñvreüs|kaozeal]]) 11 Ebr 2022 da 12:21 (UTC) == [[:Rummad:Rummad yezhadur]] == An titl n'en deus ster ebet, goullo eo ar rummad, ha n'eus pajenn ebet hag a vefe liammet gantañ. [[Implijer:Baleer|Baleer]] ([[Kaozeadenn Implijer:Baleer|kaozeal]]) 24 Meu 2017 da 01:56 (UTC) : {{graet}} gant [[Implijer:Gwendal|Gwendal]]. [[Implijer:Huñvreüs|Huñvreüs]] ([[Kaozeadenn Implijer:Huñvreüs|kaozeal]]) 11 Ebr 2022 da 12:21 (UTC) == [[Implijer:Blamed]] == I've created my own User page, but I'd like to delete it. Thanks. [[Implijer:Blamed|Blamed]] ([[Kaozeadenn Implijer:Blamed|kaozeal]]) 6 Her 2017 da 21:19 (UTC) : {{graet}} gant [[Implijer:Gwendal|Gwendal]]. [[Implijer:Huñvreüs|Huñvreüs]] ([[Kaozeadenn Implijer:Huñvreüs|kaozeal]]) 11 Ebr 2022 da 12:21 (UTC) == [[Kaozeal:Discussion:Grand Monarque]] == Glepaj : {{graet}} [[Implijer:Huñvreüs|Huñvreüs]] ([[Kaozeadenn Implijer:Huñvreüs|kaozeal]]) 11 Ebr 2022 da 12:21 (UTC) == [[Abstandsprache]], [[Ausbausprache]], [[C'hronem]] ha [[Dachsprache]] == Un anv brezhonekoc'h o deus ar pajennoù-se, ha n'eus mui pennad ebet hag a vefe liammet gante. [[Implijer:Baleer|Baleer]] ([[Kaozeadenn Implijer:Baleer|kaozeal]]) 24 Meu 2017 da 01:55 (UTC) :Mirout a c'haller [[Abstandsprache]], [[Ausbausprache]] ha [[Dachsprache]]. Adkasoù zo. [[C'hronem]] zo un dra all. Evel m'en deus skrivet Baleer, "ne gaver c'hr- nemet goude ur c'hemmadur" e brezhoneg. --[[Implijer:Llydawr|Llydawr]] ([[Kaozeadenn Implijer:Llydawr|kaozeal]]) 24 Meu 2017 da 11:28 (UTC) ::Ne welan tamm diforc'h ebet. N'eus ket eus ar gerioù ''Abstandsprache'' hag ''Ausbausprache'' ivez, nemet en alamaneg e vefe. Ar yezhoniour alaman en deus savet ar meizadoù a rae gant ''abstand'' hag ''ausbau'' hepken e saozneg, ha neket gant ''-sprache'' : Kloss, Heinz (1967), "'Abstand languages' and 'ausbau languages'", ''Anthropological Linguistics,'' 9 (7): 29–41, JSTOR 30029461. [[Implijer:Baleer|Baleer]] ([[Kaozeadenn Implijer:Baleer|kaozeal]]) 28 Meu 2017 da 10:23 (UTC) :::1) Kaout adkasoù adalek ar gerioù alamanek betek titl ar pennad ne ra ket droug. Evel-se emañ kont er wikipediaoù gallek pe saoznek, ma c'haller '''klask''' ar gerioù ''Abstandsprache'' pe ''Ausbausprache'' pe ''Dachsprache'' ha bezañ '''adkaset''' betek ar pennadoù [[:en:Abstand and ausbau languages|Abstand and ausbau languages]] pe [[:fr:Typologie sociolinguistique des langues|Typologie sociolinguistique des langues]]. Ne dalvez ket ar boan diverkañ anezho eta. 2) Ar gerioù alamanek a c'haller kavout en implij e skridoù e yezhoù all a-wechoù. Sellit da skouer ouzh [https://lengas.revues.org/301 Marge linguistique territoriale et langues minoritaires, ''Lengas'' niv. 71], [http://www.espressivamente.org/index.php/eam/article/view/143 Le klossiane “Ausbausprache” e “Abstandsprache” e la lingua albanese] pe c'hoazh [https://www.researchgate.net/publication/233489551_Serbo-Croatian_The_making_and_breaking_of_an_Ausbausprache Serbo-Croatian The making and breaking of an Ausbausprache]. Ha ne ran ket anv eus ar Wikipedia [[:it:Ausbausprache - Abstandsprache - Dachsprache|italianek]] pe an hini [[:es:Ausbausprache - Abstandsprache - Dachsprache|spagnolek]]. --[[Implijer:Llydawr|Llydawr]] ([[Kaozeadenn Implijer:Llydawr|kaozeal]]) 29 Meu 2017 da 10:50 (UTC) ::::Kendrec'het on. Ne vo nemet ar bajenn [[C'hronem]] da ziverkañ neuze, pa zeuy ur merour bennak betek amañ... [[Implijer:Baleer|Baleer]] ([[Kaozeadenn Implijer:Baleer|kaozeal]]) 2 Ebr 2017 da 09:57 (UTC) ::::: {{graet}} [[Implijer:Huñvreüs|Huñvreüs]] ([[Kaozeadenn Implijer:Huñvreüs|kaozeal]]) 12 Ebr 2022 da 10:25 (UTC) == [[Rozegez]] == Ger ijinet gant an implijer [[Implijer:Bianchi-Bihan|Bianchi-Bihan]], enep [https://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Wikipedia_is_not_for_things_made_up_one_day reolenn Wikipedia].<br>Reizhet hag adanvet eo bet ar pennad gant [[Implijer:Lagad Zoltec|Lagad Zoltec]], met adkaset eo bet divezh da [[Rozegez]] gant Bianchi-Bihan daoust da labour IP-où ha hini [[Implijer:Prieladkozh|Prieladkozh]]. Taget an 2 implijer ha [[Implijer:Keritiad|Keritiad]] gant Bianchi-Bihan, hep respont ebet diwar-benn e emzalc'h.<br>N'eo ket ar wech kentañ : gwelit [[Sikofant]], [[Infantez]], [[Sac'higell]], [[Kourtizanez]] da skouer.<br>Brezel embann kaset gant Bianchi-Bihan.<br>--[[Dibar:Degasadennoù/90.32.247.205|90.32.247.205]] 24 Mez 2019 da 16:52 (UTC) :Gaou 1añ : n'eo ket ijinet : kement anv evel rozeg a c'hall dont da vezañ rozegez, war skouer pennegez, kofegez, hag ar re all. [[Implijer:Bianchi-Bihan|Bianchi-Bihan]] ([[Kaozeadenn Implijer:Bianchi-Bihan|kaozeal]]) 24 Mez 2019 da 17:08 (UTC) :Eil Gaou : Kourtizanez a gaver dindan pluenn Fañch an Uhel. :Trede Gaou : Sikofant zo un amprest, evel olifant. Skuizhañ a ran gant da zrougiezh ha spered strizh. [[Implijer:Bianchi-Bihan|Bianchi-Bihan]] ([[Kaozeadenn Implijer:Bianchi-Bihan|kaozeal]]) 24 Mez 2019 da 17:11 (UTC) : Labour da ''vignon'' Saded-gar, Keritiad himself? : ijinet eo [[Hierakosfins]], (roud ebet e geriadur ebet), hag ur bern re all hag a vo roet dit da beuriñ ... [[Implijer:Bianchi-Bihan|Bianchi-Bihan]] ([[Kaozeadenn Implijer:Bianchi-Bihan|kaozeal]]) 24 Mez 2019 da 17:36 (UTC) :Ha ma fell dit lakaat distrujañ pennad all ha n'int ket bet savet ganin, setu :*[[bachkireg]], [[luchoutsideg]], [[gerontofiliezh]] ... [[Implijer:Bianchi-Bihan|Bianchi-Bihan]] ([[Kaozeadenn Implijer:Bianchi-Bihan|kaozeal]]) 25 Mez 2019 da 08:55 (UTC) :: {{nann}} Daou bennad zo, [[Rozegez]] ha [[Rosière]]. Ret e vo kendeuziñ an istorioù, met a-raok hen ober eo ret divizout pehini a vo dalc’het ha pehini a vo lakaet da adkas. Gwelloc’h e vefe din kaout alioù all. {{ping|Lekemok|VIGNERON|Fulup|Gwendal}} ho soñj, mar plij? [[Implijer:Huñvreüs|Huñvreüs]] ([[Kaozeadenn Implijer:Huñvreüs|kaozeal]]) 13 Ebr 2022 da 06:14 (UTC) :::Afer an [[ibil-chokolad]] adarre ! Ma, ne gavan ket savet fall ar ger ''rozegez'', met gwir eo n'em eus kavet roudenn ebet eus outañ war ar rouedad (war-bouez wikipedia) pe er geriadurioù. Daveoù lennegel a vije marteze ? Ma ne'z eus ket e vije furoc'h din delc'her ''rosière'' ha kendeuziñ an daou bennad memes tra, ha menegiñ e c'heller kinnig ''rozegez'' evel troidigezh ? Ne vir ket ouzh an nen implij ar ger-se mod pe vod ha ma welomp eo implijet muioc'h-mui e cheñcho titl ar pennad, met un tamm gwan e kavan an abegoù da zelc'her ''rozegez'' en titl evit ar mare. Domaj eo e vije saotret seurt divizoù gant kunujennoù avat. [[File:Flag of Ukraine.svg|20px]] [[Implijer:Lekemok|Lekemok]] <small>([[Kaozeadenn_Implijer:Lekemok|kaozeal]])</small> 13 Ebr 2022 da 12:50 (UTC) :Ma vez difennet brezhonekaat meiziadoù zo, ez eus un toullad mat a bennadoù da skarzhañ ... lakaomp departamantoù gall zo (hag un toullad zo) : evel [[Pireneoù-ar-Reter]], am eus gwelet n'eus ket pell. Ur meizad ken gall ha [[rosière]]. [[Implijer:Bianchi-Bihan|Bianchi-Bihan]] ([[Kaozeadenn Implijer:Bianchi-Bihan|kaozeal]]) 13 Ebr 2022 da 13:01 (UTC) ::N’eo ket aes reiñ anvioù mat, [https://martinfowler.com/bliki/TwoHardThings.html evel a oar an urzhiataerourien]. Koulskoude eo meneget '''Pireneoù ar Reter''' er-maez eus Wikipedia, degas a ra Google meur a zisoc’h. Ha kavout a reer ''rosière'' e geriadur Favereau, '''plac’h he boked roz''' e vez lavaret e brezhoneg hervezañ. Mat eo din derc’hel '''rosière''' ma gav deoc’h eo implijet muioc’h an anv gallek, pe '''plac’h he boked roz''' a-hend-all, met ne welan ket perak ijinañ un anv pa ez eus unan dija. Hag evel-just e chomo adkasoù. {{ping|Lekemok}} C’hoant az peus ober war-dro ar goulenn-mañ? N’az peus ket implijet ar benvegoù merour c’hoazh. [[Implijer:Huñvreüs|Huñvreüs]] ([[Kaozeadenn Implijer:Huñvreüs|kaozeal]]) 13 Ebr 2022 da 13:30 (UTC) :::'Meus ket c'hoazh, met gallout a ran heuliañ an teuliad-mañ. Kinnig a rajen a-walc'h adenvel e '''plac'h he boked roz''', ma'z eo mat d'ar brasañ eus an dud, dre ma kaver an term er geriadurioù, o telc'her adkasoù diwar ''rosière'' ha ''rozegez''. Petra a soñjit ? [[File:Flag of Ukraine.svg|20px]] [[Implijer:Lekemok|Lekemok]] <small>([[Kaozeadenn_Implijer:Lekemok|kaozeal]])</small> 13 Ebr 2022 da 21:03 (UTC) :::: 👍 [[Implijer:Huñvreüs|Huñvreüs]] ([[Kaozeadenn Implijer:Huñvreüs|kaozeal]]) 13 Ebr 2022 da 21:31 (UTC) :Evit traoù teknikel: pennad [[Rozegez]] (anvet evel-se bremañ) oa krouet dre eilañ-pagañ pennad [[Rosière]] (''idem''), a enep an aotre-implijout an hini eo ha neuze n'eus netra da kendeuziñ hervezon. Ret eo vefe lemel [[Rozegez]] ha (me vefe ehzomm) adenvel [[Rosière]]. :Evit an anv gwellañ ar pennad: ret e sell ouzh geradurioù ha testennoù. Sellit ouzh [[Kaozeal:Rosière]] (n'eo ket ur mennozh mat disparatiañ ha ad-ober div wezh ar memes kozeal). :A galon, [[Implijer:VIGNERON|VIGNERON]] ([[Kaozeadenn Implijer:VIGNERON|kaozeal]]) 13 Ebr 2022 da 16:22 (UTC) ::Pa seller ouzh istor ar pennadoù e weler: *e oa bet krouet ar pennad ''Rozegez'', gant Bianchi-Bihan, d'an 22 a viz Mezheven 2019. *e oa bet adkaset ar pennad kentañ-se d'an titl ''Rosière'', gant Lagad Zoltec, d'an 23 a viz Mezheven 2019. *e oa bet adkaset ''Rosière'' da ''Rozegez'', gant Bianchi-Bihan, d'an 23 a viz Mezheven 20219 ivez. *Ha goude e oa bet kendalc'het gant ar brezel-embann-se, gant daou bennad, gant difennourien an eil titl hag egile. ::--[[Implijer:Llydawr|Llydawr]] ([[Kaozeadenn Implijer:Llydawr|kaozeal]]) 14 Ebr 2022 da 07:12 (UTC) :::Bennozh dit evit bezañ sklaeraet ar poent-mañ. Ha petra a soñjez ma rajemp gant ''plac'h he boked roz'' a gaver e-barzh geriadurioù zo ? [[File:Flag of Ukraine.svg|20px]] [[Implijer:Lekemok|Lekemok]] <small>([[Kaozeadenn_Implijer:Lekemok|kaozeal]])</small> 14 Ebr 2022 da 11:34 (UTC) Ma, dre ma n'eus ket deuet kalz muioc'h a respontoù, e c'hortozin a-benn dilun 18 a viz Ebrel 8e noz hag e adanvin ar pajennoù '''Rozegez''' ha '''Rosière''' e '''Plac'h he boked roz'''. Chom a ra ur pennadig da ginnig arguzennoù eta. --[[File:Flag of Ukraine.svg|20px]] [[Implijer:Lekemok|Lekemok]] <small>([[Kaozeadenn_Implijer:Lekemok|kaozeal]])</small> 17 Ebr 2022 da 13:17 (UTC) ::Evidon-me, ne gavan ket e vije gwelloc'h lakaat "plac'h he boked roz" da ditl, pa n'eo ket ur ger met un droienn lakaet evit treiñ "rosière" Koulz e vije lezel ar ger gallek da ditl, ha displegañ er pennad e c'heller treiñ ar ger-se gant "plac'h he boked roz" pe gant "rozegez" (ha pa ne vije ket kavet ar ger-se er skridoù betek-henn ne gavan ket e vije savet fall). [[Implijer:Llydawr|Llydawr]] ([[Kaozeadenn Implijer:Llydawr|kaozeal]]) 19 Ebr 2022 da 10:34 (UTC) :::A-du gant Vigneron ha LLydawr.--[[Implijer:Kadwalan|Kadwalan]] ([[Kaozeadenn Implijer:Kadwalan|kaozeal]]) 29 Ebr 2022 da 23:13 (UTC) ::::Bon, dre chañs 'meus gortozet ur pennad ouzhpenn. Seblantout 'ra bezañ '''Rosière''' kentoc'h an titl kavet gwelloc'h gant ar gumuniezh. Bennozh evit hoc'h alioù. [[File:Flag of Ukraine.svg|20px]] [[Implijer:Lekemok|Lekemok]] <small>([[Kaozeadenn_Implijer:Lekemok|kaozeal]])</small> 30 Ebr 2022 da 11:50 (UTC) Komañset em eus da gendeuziñ an div bajenn, prest eo pep tra nemet e chom goulennoù ganen a-raok diverkañ [[Rozegez]] : erbedet eo gant wikipediaoù all menegiñ gant piv e oa bet labouret war ar pennad da nullañ er pennad kendeuzet, peotramant kendeuziñ istorioù an daou bennad. Ne ouezan ket penaos kendeuziñ an istorioù ({{ping|Huñvreüs}}, {{ping|VIGNERON}} ?) met dre m'emañ ar memes danvez (dre vras) en daou bennad, krouet gant [[Implijer:Bianchi-Bihan|Bianchi-Bihan]], gant un nebeud munudoù lakaet ouzhpenn gant reoù all en ''div bajenn'', marteze n'eo ket dav ober ar menegoù-se pe kendeuziñ an istorioù ? Petra a soñjit ? --[[File:Flag of Ukraine.svg|20px]] [[Implijer:Lekemok|Lekemok]] <small>([[Kaozeadenn_Implijer:Lekemok|kaozeal]])</small> 30 Ebr 2022 da 12:51 (UTC) : Setu [https://www.mediawiki.org/wiki/Help:Merge_history an teuliadur evit kendeuziñ istorioù div bajenn]. Seblantout a ra din a-walc’h lakaat [[Rozegez]] da adkas davet [[Rosière]] er wech-mañ (s.o. ali [[Implijer:VIGNERON|VIGNERON]] a-üs). [[Implijer:Huñvreüs|Huñvreüs]] ([[Kaozeadenn Implijer:Huñvreüs|kaozeal]]) 30 Ebr 2022 da 13:15 (UTC) ::Ya, evel just. Bennozh dit evit ar skoazell teknik. Kendeuziñ a rin an daou istor, aesoc'h e vezo. [[File:Flag of Ukraine.svg|20px]] [[Implijer:Lekemok|Lekemok]] <small>([[Kaozeadenn_Implijer:Lekemok|kaozeal]])</small> 30 Ebr 2022 da 13:31 (UTC) :::A, 'meus ket ar gwirioù da veskañ istorioù div bajenn war a seblant. Ober a rin un adkas, simploc'h (lennet re vuan eil hanterenn da gemennadenn :p ) [[File:Flag of Ukraine.svg|20px]] [[Implijer:Lekemok|Lekemok]] <small>([[Kaozeadenn_Implijer:Lekemok|kaozeal]])</small> 30 Ebr 2022 da 13:42 (UTC) {{Graet}} Kendeuzet an div bajenn ha savet un adkas eus [[Rozegez]] da [[Rosière]]. == [[:Rummad:Keginerezh Kerne-Veur]] == Da ziverkañ. Krouet ganin met ur rummad boued Kerne-Veur a oa dija. --[[Implijer:Kadwalan|Kadwalan]] ([[Kaozeadenn Implijer:Kadwalan|kaozeal]]) 17 Mae 2022 da 17:21 (UTC) : {{graet}} [[Implijer:Huñvreüs|Huñvreüs]] ([[Kaozeadenn Implijer:Huñvreüs|kaozeal]]) 17 Mae 2022 da 18:57 (UTC) == [[Offis publik ar brezhoneg]] == Da ziverkañ. Fazi en titl. --[[Implijer:Kadwalan|Kadwalan]] ([[Kaozeadenn Implijer:Kadwalan|kaozeal]]) 16 Mae 2022 da 11:45 (UTC) : Unan eus [https://br.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedia%3AKumuniezh%2FAn_davarn%2Fsizhunvezh_18%2C_bloaz_2022&type=revision&diff=1991422&oldid=1991400 resisadennoù talvoudus ha daveet] C’ho-c’ho-c’ho eo (ya, meneget en deus [https://br.wikipedia.org/w/index.php?title=Ofis_publik_ar_brezhoneg&diff=1993532&oldid=1976986 un daveenn]), a ziskouez un emzalc’h n’eo ket tagus na roñflus e seurt ebet. A-dra-sur emañ oc’h en em wellaat: er wech-mañ n’en deus ket adkrouet ar pennad. Kinnig a ran ober gourcʼhemennoù dezhañ. Peseurt medalenn a vefe mat reiñ dezhañ, d’ho soñj? Marteze eo un tammig abred evit an aour evit poent, met degemer a rin an holl alioù. [[Implijer:Huñvreüs|Huñvreüs]] ([[Kaozeadenn Implijer:Huñvreüs|kaozeal]]) 16 Mae 2022 da 13:47 (UTC) ::Petra ri? a-ratozh e c'hall bezañ graet ?--[[Implijer:Kadwalan|Kadwalan]] ([[Kaozeadenn Implijer:Kadwalan|kaozeal]]) 17 Mae 2022 da 22:43 (UTC) :::Petra a rin-me? Keit ma vo merourien a fell dezho derc’hel C’ho-c’ho-c’ho er gumuniezh e kinnigan lezel anezho ober war e zro. Emichañs e vint neptuoc’h egedon d’an IPoù, war a seblant emañ aze an dalc’h. [[Implijer:Huñvreüs|Huñvreüs]] ([[Kaozeadenn Implijer:Huñvreüs|kaozeal]]) 18 Mae 2022 da 07:22 (UTC) :::: {{graet}} [[Implijer:Huñvreüs|Huñvreüs]] ([[Kaozeadenn Implijer:Huñvreüs|kaozeal]]) 25 Mae 2022 da 09:26 (UTC) == [[Repubblica Cispadana]] == Adkas da ziverkañ. Fazi en titl--[[Implijer:Kadwalan|Kadwalan]] ([[Kaozeadenn Implijer:Kadwalan|kaozeal]]) 25 Mae 2022 da 09:32 (UTC) : {{ping|Kadwalan}} Seblantout a ra din bezañ reizh en italianeg (s.o. [[Kaozeal:Repubblica Cispadana|ar bajenn gaozeal]]). [[Implijer:Huñvreüs|Huñvreüs]] ([[Kaozeadenn Implijer:Huñvreüs|kaozeal]]) 25 Mae 2022 da 09:46 (UTC) ::Ok, memes titl en italieneg. [[Implijer:Kadwalan|Kadwalan]] ([[Kaozeadenn Implijer:Kadwalan|kaozeal]]) 25 Mae 2022 da 09:50 (UTC) ::: Merket evel graet, neuze. [[Implijer:Huñvreüs|Huñvreüs]] ([[Kaozeadenn Implijer:Huñvreüs|kaozeal]]) 6 Mez 2022 da 20:48 (UTC) == [[Anouck gueguen boiteau]] == Evit doare--[[Implijer:Kadwalan|Kadwalan]] ([[Kaozeadenn Implijer:Kadwalan|kaozeal]]) 31 Mae 2022 da 10:36 (UTC) : {{Graet}} gant Lekemok. [[Implijer:Huñvreüs|Huñvreüs]] ([[Kaozeadenn Implijer:Huñvreüs|kaozeal]]) 6 Mez 2022 da 20:48 (UTC) == [[Patrom:As]] == Patrom evit an [[astureg]] ; faziek eo ar berradur *As : AST eo ar berradur etrebroadel. Ar patrom [[Patrom:Ast|Ast]] zo dija. [[Implijer:Ar choler|Ar choler]] ([[Kaozeadenn Implijer:Ar choler|kaozeal]]) 14 C'hwe 2024 da 16:20 (UTC) : Adlakaet am eus evel ma oa, da lavarout eo, evit menegiñ an [[asameg]]. N’ouzon ket perak n’eo ket chomet evel-se. [[Implijer:Huñvreüs|Huñvreüs]] ([[Kaozeadenn Implijer:Huñvreüs|kaozeal]]) 20 C'hwe 2024 da 18:00 (UTC) == [[Devezh an Timbroù]] ha [[Timbroù Afrika ar C'hornaoueg C’hall]] da ziverkañ == [[Devezh an Timbroù]] zo un doubladur eus [[Devezh an timbroù]] [[Timbroù Afrika ar C'hornaoueg C’hall]] zo un doubladur eus [[Timbroù Afrika ar C'hornaoueg C'hall]]. [[Implijer:Adriendelucca|Dren ar Frankig]] ([[Kaozeadenn Implijer:Adriendelucca|kaozeal]]) 17 Meu 2024 da 18:34 (UTC) : {{graet}} : {{ping|Tanjee}} Arabaet eo eilañ-pegañ, ret eo '''adenvel'''. Ha ne reer ket gant ’ (met ') e titloù (trist eo, met se zo un afer all). : {{ping|Adriendelucca}} Setu perak e tiverker ar bajenn nevez krouet, ha n’eo ket eben. [[Implijer:Huñvreüs|Huñvreüs]] ([[Kaozeadenn Implijer:Huñvreüs|kaozeal]]) 17 Meu 2024 da 19:43 (UTC) == [[Yythgfjtthf]] == Vandalerezh. [[Implijer:Ar choler|Ar choler]] ([[Kaozeadenn Implijer:Ar choler|kaozeal]]) 24 Meu 2024 da 17:51 (UTC) :{{graet}} [[Implijer:VIGNERON|VIGNERON]] ([[Kaozeadenn Implijer:VIGNERON|kaozeal]]) 28 Meu 2024 da 10:25 (UTC) == [[:Restr:Schildoh.png]] == Divammenn ha diaotre. Gwelloc'h eo [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Imperial_Coat_of_Arms_of_the_Empire_of_Austria.svg File:Imperial Coat of Arms of the Empire of Austria.svg]. [[Implijer:Ar choler|Ar choler]] ([[Kaozeadenn Implijer:Ar choler|kaozeal]]) 27 Meu 2024 da 10:14 (UTC) :{{graet}} [[Implijer:VIGNERON|VIGNERON]] ([[Kaozeadenn Implijer:VIGNERON|kaozeal]]) 28 Meu 2024 da 10:32 (UTC) == [[Merkadoù Iniziomoù Lake Como]] == Vandalerezh o tont eus Italia. [[Implijer:Ar choler|Ar choler]] ([[Kaozeadenn Implijer:Ar choler|kaozeal]]) 24 Meu 2024 da 10:42 (UTC) :N'on ket gwall sur amañ... {{ping|Ar choler}} n'eus ket tu da gwellaat ar pennad-mañ ? (ur pennad zo e meur a yezh, s.o. [[d:Q124616018]]). {{ping|Huñvreüs}} petra a soñjez ? A galon, [[Implijer:VIGNERON|VIGNERON]] ([[Kaozeadenn Implijer:VIGNERON|kaozeal]]) 28 Meu 2024 da 10:31 (UTC) :: {{graet}} Pennad krouet gant un implijer a seblant dont eus Italia dre droidigezh emgefre. [https://guc.toolforge.org/?isPrefixPattern=1&by=date&user=2A02%3AB025%3A8F01%3A512B%3A Graet en deus ar memes tra e meur a wiki]. Divalv eo an endalc’h. Diverket. [[Implijer:Huñvreüs|Huñvreüs]] ([[Kaozeadenn Implijer:Huñvreüs|kaozeal]]) 31 Meu 2024 da 12:44 (UTC) == [[Couign-amann]] == En em c'houlenn a ran da betra servij ar bajenn-se. Gallout reer lakaat danvez ar bajenn-se ba'r pennadoù [[Enez Tristan]] ha [[Douarnenez]]. [[Implijer:Adriendelucca|Dren ar Frankig]] ([[Kaozeadenn Implijer:Adriendelucca|kaozeal]]) 13 Ebr 2024 da 15:04 (UTC) ::A-du emaon:[[Implijer:Kadwalan|Kadwalan]] ([[Kaozeadenn Implijer:Kadwalan|kaozeal]]) 21 Ebr 2024 da 14:13 (UTC) ::: {{graet}} [[Implijer:Huñvreüs|Huñvreüs]] ([[Kaozeadenn Implijer:Huñvreüs|kaozeal]]) 23 Ebr 2024 da 06:31 (UTC) == Diverkañ [[♯brezhoneg (kelaouenn)]] == Bout zo ar pennad ''[[♯brezhoneg]]'' dija. [[Implijer:Adriendelucca|Dren ar Frankig]] ([[Kaozeadenn Implijer:Adriendelucca|kaozeal]]) 19 Ebr 2024 da 10:07 (UTC) :A-du emaon [[Implijer:Kadwalan|Kadwalan]] ([[Kaozeadenn Implijer:Kadwalan|kaozeal]]) 21 Ebr 2024 da 14:14 (UTC) :: {{graet}} [[Implijer:Huñvreüs|Huñvreüs]] ([[Kaozeadenn Implijer:Huñvreüs|kaozeal]]) 23 Ebr 2024 da 06:31 (UTC) == [[ChuChu TV]] == Vandalerezh. [[Implijer:Adriendelucca|Dren ar Frankig]] ([[Kaozeadenn Implijer:Adriendelucca|kaozeal]]) 20 Ebr 2024 da 12:27 (UTC) :Graet evit doare--[[Implijer:Kadwalan|Kadwalan]] ([[Kaozeadenn Implijer:Kadwalan|kaozeal]]) 21 Ebr 2024 da 16:14 (UTC) == [[Morfa]] == Da ziverkañ. Wikipedia n'eo ket ur geriadur nag ur geriadur kembraeg. Ur pennad [[:Palud sall]] zo--[[Implijer:Kadwalan|Kadwalan]] ([[Kaozeadenn Implijer:Kadwalan|kaozeal]]) 21 Ebr 2024 da 16:16 (UTC) : {{graet}} [[Implijer:Huñvreüs|Huñvreüs]] ([[Kaozeadenn Implijer:Huñvreüs|kaozeal]]) 23 Ebr 2024 da 06:31 (UTC) == [[:Rummad:Diguzherien]] == Rummad kemmet e "[[:Rummad:Dirouderien]]", da vezañ diverket rak goullo bremañ. Disoñjet em boa en adenvel. A galon [[Implijer:Dishual|Dishual]] ([[Kaozeadenn Implijer:Dishual|kaozeal]]) 10 Ebr 2015 da 20:43 (UTC)Dishual :Diverket. @[[Implijer:Dishual|Dishual]] Lakaet eo bet ''igounier'' e lec’h ''dirouder'' e meur a bennad gant un den digevreet. Mard out kontant gant ar ger ''igounier'' e c’hellan diverkañ [[:Rummad:Dirouderien]] ivez; a hend-all e c’heller adlakaat ''dirouder'' er pennadoù. [[Implijer:Huñvreüs|Huñvreüs]] ([[Kaozeadenn Implijer:Huñvreüs|kaozeal]]) 11 Ebr 2022 da 13:49 (UTC) == [[Patrom:Infobox Skiantour/teuliadur|Patrom:Infobox Skiantour/Teuliadur]] == Da ziverkañ. Ar pennadoù ma veze implijet ar patrom a oa lakaet e rummad ar patrom dre fazi abalamour d'an doare ma oa savet. Cheñchet em eus patrom an teuliadur evit ma vefe sklaeroc'h ar vammenn (din-me atav) ha reizhet em eus ar gudenn. Diwall, ur bajenn [[Patrom:Infobox Skiantour/Teuliadur]] zo ivez, gant ur bennlizherenn. Mat eo houmañ ha peurheñvel.--[[Implijer:Kadwalan|Kadwalan]] ([[Kaozeadenn Implijer:Kadwalan|kaozeal]]) 3 Mez 2022 da 17:27 (UTC) == Terra Cognita == Pajenn nann-holloueziadurel ? Ne gavan pennad/daveenn ebet war ar ganaouenn saoznek-mañ war-bouez ur c'hlip video. [[Implijer:Kestenn|Kestenn]] ([[Kaozeadenn Implijer:Kestenn|kaozeal]]) 29 Gwe 2024 da 21:01 (UTC) : {{graet}} [[Implijer:Huñvreüs|Huñvreüs]] ([[Kaozeadenn Implijer:Huñvreüs|kaozeal]]) 30 Gwe 2024 da 05:39 (UTC) == List of time zones by country == Pajenn c'houllo, titl e saozneg [[Implijer:Kestenn|Kestenn]] ([[Kaozeadenn Implijer:Kestenn|kaozeal]]) 5 Ebr 2025 da 14:09 (UTC) : {{graet}} [[Implijer:Huñvreüs|Huñvreüs]] ([[Kaozeadenn Implijer:Huñvreüs|kaozeal]]) 6 Ebr 2025 da 10:43 (UTC) = Goulennoù distaolet = {{WP:RA/Notenn:Goulennoù distaolet}} == Unan all a oa dija, kendeuzet em eus ar boued == https://br.wikipedia.org/wiki/Christian_Joseph_Guyonvarc%27h :Kenkoulz mirout an adkas eus [[Christian Joseph Guyonvarc'h]] da [[Christian-Joseph Guyonvarc'h]]. --[[Implijer:Llydawr|Llydawr]] ([[Kaozeadenn Implijer:Llydawr|kaozeal]]) 24 Meu 2017 da 11:28 (UTC) ::A-du. [[Implijer:Huñvreüs|Huñvreüs]] ([[Kaozeadenn Implijer:Huñvreüs|kaozeal]]) 12 Ebr 2022 da 10:25 (UTC) A-du--[[Implijer:Kadwalan|Kadwalan]] ([[Kaozeadenn Implijer:Kadwalan|kaozeal]]) 7 Mez 2022 da 12:00 (UTC) :::pennad da vezañ lakaet en dielloù moarvat. --[[Implijer:Kadwalan|Kadwalan]] ([[Kaozeadenn Implijer:Kadwalan|kaozeal]]) 24 Ebr 2024 da 12:42 (UTC) == [[Rai 1]] == Ur frazenn nemeti, e saozneg. = Goulennoù war studi = {{WP:RA/Notenn:Goulennoù war studi}} = Goulennoù d'ober war o zro = {{WP:RA/Notenn:Goulennoù d'ober war o zro}} ovr81p43abfwalo46a5a2d62lf4y6wl 0 15633 2150162 2082352 2025-06-21T15:13:41Z Dakbzh 58931 + Nev. emdroadur ar boblañs ha kempenn. 2150162 wikitext text/x-wiki {{Infobox kumunioù Breizh | anv = Lannejenn | anvOfisiel = Lanvénégen | skeudenn = Lanvénégen Vue aerienne.jpg | alc'hwez = Ar vourc'h gwelet ag an oabl. | ardamezioù = | bro = [[Kerne]] | departamant = [[Mor-Bihan]] | arondisamant = [[Arondisamant Pondi|Pondi]] | etrekumuniezh = [[Roue Morvan Kumuniezh]] | bro velestradurel = [[Bro Kornôg Kreiz-Breizh]] | kanton = [[Kanton Gourin|Gourin]] | cp = 56320 | maer = Marie-José Carlac | amzer-gefridi = [[2020]]-[[2026]] | gorread = 29.42 | hedred = -3.54027777778 | ledred = 47.9988888889 | uk = 122 | ubi = 52 | ubr = 88 | lec'hienn web = {{fr}}[http://lanvenegen.free.fr/ lanvenegen.free.fr] }} '''Lannejenn''' a zo ur gumun e [[Breizh]] e [[Bro-Gerne|Kerne]] e [[kanton Gourin]] e departamant ar [[Mor-Bihan]]. == Douaroniezh == * Ar [[Stêr-Laeron]] hag an [[Ele]] a gember etre Lannejenn hag [[Ar Faoued (Mor-Bihan)|ar Faoued]]. == Ragistor == ;[[Kentistor]] {| |- valign="top" | [[Restr:BezOadanAremLannejenn.JPG|165px|left]] | :Ur bez eus [[Oadvezh an Arem]] zo bet kavet en ur park nepell diouzh kêriadenn ar C'hilhioù. |} == Istor == === [[Henamzer]] === * An hent roman eus [[Vorgium]] (Karaez bremañ) d'ar [[Pouldu]] a dreuze Lannejenn<ref>{{fr}}{{fr}}[[Henri Guiriec]], ''La Région de l'Ellé - bas et haut Ellé'', e ti an aozer, 1939, (e [[galleg]]), pajennoù 16 ha 17</ref>. === {{XVIIvet kantved}} === * [[Emsavadeg ar Bonedoù ruz]]: ** reuz a savas e-pad pardon Sant-Urloù e dibenn miz Gouere [[1675]] (d'ar 27 ha d'an 28) e-doug [[Emsavadeg ar Bonedoù ruz|an emsavadeg]]<ref>{{fr}}[[Boris Porchnev]], ''Les buts et les revendications des paysans lors de la révolte bretonne de 1675'', bet embannet e ''Les Bonnets Rouges'', Union Générale d'Éditions (dastumadeg 10/18), Pariz, 1975</ref>{{,}}<ref>{{fr}}[[Yvon Garlan]] ha [[Claude Nières]], ''Les Révoltes bretonnes de 1675 - papier timbré et bonnets rouges'', Éditions Sociales, Pariz, 1975 (e [[galleg]]), pajenn 113</ref>. Allain Maillard, beleg katolik, a voe kondaonet d'ar galeoù evit bout savet an trubuilhoù-se. Nac'het e voe an distaoliadeg roueel eus miz C'hwevrer 1676 outañ<ref>{{fr}}[[Arthur Le Moyne de La Borderie]], ''La Révolte du Papier Timbré advenue en Bretagne en 1675'', adembannet e ''Les Bonnets Rouges'', Union Générale d'Éditions (dastumadeg 10/18), Pariz, 1975 (e [[galleg]]), pajennoù 152-154</ref>; ** un digoll a 3 000 lur a voe paeet gant an drev hag he farrez [[Gwiskri]] d'an Aotrou Le Moyne de Trevigny goude tagadenn e gastell e [[Sant-Hern]] d'an [[11 Gouere|11 a viz Gouere]] [[1675]] e-pad [[Emsavadeg ar Bonedoù ruz|an emsavadeg]]<ref>{{fr}}[[Arthur Le Moyne de La Borderie]], ''La Révolte du Papier Timbré advenue en Bretagne en 1675'', adembannet e ''Les Bonnets Rouges'', Union Générale d'Éditions (dastumadeg 10/18), Pariz, 1975 (e [[galleg]]), pajennoù 106-109</ref>. === {{XVIIIvet kantved}} === * E dibenn miz Mae 1748, François Mahé hag Yves Bulze, daou zen eus bandenn [[Marie Tromel|Marion ar Faoued]], lakaet d'ar marv e [[Gwened]], a zo skourret ouzh ur wezenn-derv ha lezet da vreinañ en ur c'hroaz-hent eus an hent roueel kozh a gas eus [[Kemperle]] da [[Gourin|C'hourin]], un nebeud kantadoù a vetradoù en hanternoz da gêriadenn Sant-Urloù<ref>{{fr}}Lice Nédellec ha Jean Rieux, ''Marion du Faouet et ses brigands'', Embannadurioù Artra, 1976</ref>. === [[Dispac'h Gall]]=== * Melestradurezh: betek 1790, Lannejenn a oa un drev eus parrez [[Gwiskri]]. E 1790 e teuas da vout ur barrez, ur gumun ha pennlec'h [[Kanton Lannejenn (1790)|kanton Lannejenn]]<ref name="Robert Bouvier 2006">{{fr}}Robert Bouvier, Bernard Le Montagner, Alain Revoy ha Dominique Reynaud, ''Histoire de la Poste dans le Morbihan'', Embannadurioù Liv'Editions, Ar Faoued, 2006, pajenn 168</ref>, gant teir c'humun ennañ: [[Gwiskri]], Lannejenn ha [[Lokunole]]; e [[distrig ar Faoued]] e oa; diskaret e voe kanton Lannejenn<ref name="Robert Bouvier 2006"/> gant lezenn an ''8 pluviôse an IX'' ([[28 Genver|28 a viz Genver]] [[1801]]), dezhi an titl ''loi portant réduction du nombre de justices de paix''<ref>pennad ar Wikipedia gallek, lodenn "Histoire"</ref>. Lakaet e voe kumun Lannejenn en [[arondisamant Pondi]] bet krouet e 1800 hag e [[kanton ar Faoued]] bet brasaet e 1801. * Trubuilhoù: e 1792 e teuas un urcher d'ober ur furchadeg en un ti. Taget e voe a daolioù bataraz ha mein, an dud o huchal: ''Ur brogarour eo, ret eo e lazhañ''. Gloazet e voe ha dav dezhañ tec'hout. E dagourion a voe barnet gant barnour a beoc'h lez-varn kanton Lannejenn d'an 8 a viz Gwenholon 1792, ha rentet dezhañ e zilhad ha lifre leun-wad<ref>{{fr}}Jean-Louis Debauve, ''La Justice révolutionnaire dans le Morbihan'', e ti an aozer, Pariz, 1965, pajenn 470</ref>. === {{XIXvet kantved}} === ==== [[Impalaeriezh C'hall Kentañ]] ==== ===== [[Brezel Dizalc'hiezh Spagn]] ===== * Mervel a reas c'hwec'h gwaz abalamour d'ar brezel<ref>{{fr}}[https://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/resultcommune.php?idsource=113294&dpt=56 Memorial Genweb]</ref>. === {{XXvet kantved}} === * [[1913]] - [[1914]]: tud a varv gant ar [[Brec'h (kleñved)|vrec'h]], re vihan ar vered d'o lakaat razh<ref>{{fr}}''1914 - 1918 - Des champs aux tranchées'', Liv'Editions, Ar Faoued, 1998, pajenn 143</ref>. * [[4 Du|4]] - [[5 Du|5 a viz Du]] [[1916]]: distrujoù bras er skol gant ur c'horwezh diouzh an noz. ==== [[Brezel-bed kentañ]] ==== * Mervel a reas 114 gwaz hervez marilhoù ar gumun, 123 hervez monumant [[Santez-Anna-Wened]], 145 hervez monumant ar re varv (da lavaret eo 5,49 % ag ar boblañs hervez an niveradeg bet graet e 1911)<ref>Monumant ar re varv</ref> er gumun, abalamour d'ar brezel<ref>{{fr}}''1914 - 1918 - Des champs aux tranchées'', Liv'Editions, Ar Faoued, 1998, pajenn 94</ref>. * Lazhet e voe ur milour bet ganet er gumun gant al lu [[gall]] d'an 19 a viz Meurzh 1917 e Maroko, p'edo o klask dizertiñ<ref>{{fr}}[[Ouest-France]], d'al Lun 4 a viz Du 2013, pajennoù "An Oriant"</ref>. ==== [[Reter-Nesañ]] ==== * Mervel a reas ur soudard eus ar gumun d'ar [[5 a viz Genver]] [[1922]] en ospital en [[Aleppo]] e [[Siria]]<ref>[http://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/complementter.php?id=1143085 Fichenn hiniennel - Memorial Genweb]</ref>. ==== [[Eil Brezel-bed]] ==== [[Restr:UndeneusLannejennbetfuzuilhetePorz-Loeizh.JPG|thumb|Monumant ar re fuzuilhet e Porzh-Loeiz, anv un den eus Lannejenn]] * '''Repuidi-brezel''': d'ar [[1añ Mezheven|1añ a viz Even]] [[1940]] e oa 340 repuad e Lannejenn; 6 anezhe n'oant ket distroet d'ar gêr c'hoazh d'ar [[1 Gwengolo|1añ a viz Gwenholon]] [[1940]]<ref>{{fr}}Association Mémoire du canton du Faouët, ''1939-1945 en Centre-Bretagne'', Liv'Editions, Ar Faoued, 2004, levrenn I, pajenn 118</ref>. Brudet eo ar gumun abalamour d'he ferzh er Rezistañs: * Pemp den eus ar gumun a zo marvet er [[Konzentrationslager|c'hampoù-bac'h]], daouzek den arall a zo bet fuzuilhet, nav anezhe e-tal gwikadell [[Porzh-Loeiz]]<ref>{{fr}}[http://www.port-louis.org/histoire_20eme.html Port-Louis Histoire]</ref>{{,}}<ref>René Le Guénic, ''Morbihan - Mémorial de la Résistance'', 1998, pajenn 315</ref>. * D'ar [[1añ Mae|1añ a viz Mae]] [[1944]] ez eus bet ur manifestadeg gant tud ar gumun o tibunañ er vourc'h hag er c'hêriadennoù tro-war-dro, o tougen bannieloù ruz ha bannieloù triliv gall hag o kanal ''[[La Marseillaise]]'' ha ''[[Kan an Dispac'h]]''<ref>{{fr}}Association Mémoire du canton du Faouët, ''39-45 en Centre-Bretagne'', Éditions Liv éditions, Le Faouët, ISBN 2844970966 hag ISBN 978-2844970961 (e [[galleg]])</ref>. * '''Tud fuzuilhet''': fuzuilhet e voe gwazed ag ar [[Rezistañs]] d'ar [[24 Mezheven|24 a viz Even]] [[1944]]; barnet e oant bet da varv gant lez-varn al Lu [[Alamagn|alaman]] [[Ar Faoued (Mor-Bihan)|Ar Faoued]]: ** e Roz ar C'had: 10 den a [[Speied]] hag unan a [[Sant-Wazeg]]<ref>{{fr}}René Le Guénic, ''Morbihan - Mémorial de la Résistance'', 1998, pajennoù 28 ha 29</ref>, ** e Rozkev, 17 den, en o mesk pevar den yaouank eus [[An Ignel]], tri eus [[Gourin (kumun)|Gourin]] hag unan eus [[Lanvodan]]; c'hwec'h den yaouank eus [[Blankenberge]] ([[Flandrez]] [[Belgia]]), Georges Sandelé, René Mestdagh, Camille De Corte,Raymond Marmenout, Louis Dehenauw ha Jean de Coninck, bet tapet gant an [[Alamagn|Alamaned]] p'o doa taget paotred ar strouezheg e [[Plourae]], a voe fuzuilhet ivez; unan anezhe, Jean de Coninck, gloazet hepken, a c'hellas tec'hout. Kuzhet ha sognet e voe gant tud ar vro betek an Dieubidigezh. Daou gorf a zo chomet dianav<ref>[http://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/resultcommune.php?idsource=44765 Mémorial GenWeb]</ref>{{,}}<ref>{{fr}}René Le Guénic, ''Morbihan - Mémorial de la Résistance'', 1998, pajennoù 30 ha 31</ref>. ** er Pont-Nevez, un den dianav. * Tri ezel eus ar Rezistañs a voe lazhet gant an Alamaned nepell diouzh Boutel d'ar [[7 Gouere|7 a viz Gouere]] [[1944]]<ref>{{fr}}René Le Guénic, ''Morbihan - Mémorial de la Résistance'', 1998, pajennoù 32 ha 33</ref>. * Ti-post: krouet e voe an ajañs-post d'ar 1{{añ}} a viz Kerzu 1941<ref>{{fr}}Robert Bouvier, Bernard Le Montagner, Alain Revoy ha Dominique Reynaud, ''Histoire de la Poste dans le Morbihan'', Embannadurioù Liv'Editions, Ar Faoued, 2006, p.168</ref> diwar goulenn tiegezhioù ar brizonidi a ranke mont betek ti-post [[Ar Faoued (Mor-Bihan)|Ar Faoued]] da gas pakadoù dezhe; kemeret e voe 2000 Lur en ti-post gant tud ar Rezistañs e miz Even 1944<ref>{{fr}}Robert Bouvier, Bernard Le Montagner, Alain Revoy ha Dominique Reynaud, ''Histoire de la Poste dans le Morbihan'', Embannadurioù Liv'Editions, Ar Faoued, 2006, pajenn 169</ref>. ==== Brezelioù didrevadennañ ==== ===== [[Brezel Aljeria]] ===== * Mervel a reas daou vilour eus ar gumun<ref>{{fr}}[https://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/resultcommune.php?idsource=24166&dpt=56 Memorial Genweb]</ref>. == Emdroadur ar boblañs abaoe 1790 == <timeline> Colors= id:a value:gray(0.9) id:b value:gray(0.7) id:c value:rgb(1,1,1) id:d value:rgb(0.7,0.8,0.9) ImageSize = width:700 height:200 PlotArea = left:50 bottom:20 top:20 right:20 DateFormat = x.y Period = from:0 till:3000 TimeAxis = orientation:vertical AlignBars = justify ScaleMajor = gridcolor:b increment:1000 start:0 ScaleMinor = gridcolor:a increment:500 start:0 BackgroundColors = canvas:c BarData= bar:1790 text:1790 bar:1806 text:1806 bar:1821 text:1821 bar:1836 text:1836 bar:1847 text:1847 bar:1856 text:1856 bar:1866 text:1866 bar:1876 text:1876 bar:1891 text:1891 bar:1901 text:1901 bar:1911 text:1911 bar:1921 text:1921 bar:1931 text:1931 bar:1936 text:1936 bar:1946 text:1946 bar:1954 text:1954 bar:1962 text:1962 bar:1968 text:1968 bar:1975 text:1975 bar:1982 text:1982 bar:1990 text:1990 bar:1999 text:1999 bar:2006 text:2006 bar:2013 text:2013 bar:2020 text:2020 bar:2022 text:2022 PlotData= color:d width:20 align:left bar:1790 from:0 till: 1497 bar:1806 from:0 till: 1473 bar:1821 from:0 till: 1606 bar:1836 from:0 till: 1858 bar:1847 from:0 till: 1797 bar:1856 from:0 till: 1893 bar:1866 from:0 till: 1942 bar:1876 from:0 till: 1979 bar:1891 from:0 till: 2234 bar:1901 from:0 till: 2510 bar:1911 from:0 till: 2715 bar:1921 from:0 till: 2693 bar:1931 from:0 till: 2744 bar:1936 from:0 till: 2450 bar:1946 from:0 till: 2310 bar:1954 from:0 till: 2033 bar:1962 from:0 till: 1727 bar:1968 from:0 till: 1513 bar:1975 from:0 till: 1330 bar:1982 from:0 till: 1232 bar:1990 from:0 till: 1221 bar:1999 from:0 till: 1180 bar:2006 from:0 till: 1184 bar:2013 from:0 till: 1185 bar:2020 from:0 till: 1138 bar:2022 from:0 till: 1133 PlotData= bar:1790 at: 1497 fontsize:S text: 1497 shift:(-10,5) bar:1806 at: 1473 fontsize:S text: 1473 shift:(-10,5) bar:1821 at: 1606 fontsize:S text: 1606 shift:(-10,5) bar:1836 at: 1858 fontsize:S text: 1858 shift:(-10,5) bar:1847 at: 1797 fontsize:S text: 1797 shift:(-10,5) bar:1856 at: 1893 fontsize:S text: 1893 shift:(-10,5) bar:1866 at: 1942 fontsize:S text: 1942 shift:(-10,5) bar:1876 at: 1979 fontsize:S text: 1979 shift:(-10,5) bar:1891 at: 2234 fontsize:S text: 2234 shift:(-10,5) bar:1901 at: 2510 fontsize:S text: 2510 shift:(-10,5) bar:1911 at: 2715 fontsize:S text: 2715 shift:(-10,5) bar:1921 at: 2693 fontsize:S text: 2693 shift:(-10,5) bar:1931 at: 2744 fontsize:S text: 2744 shift:(-10,5) bar:1936 at: 2450 fontsize:S text: 2450 shift:(-10,5) bar:1946 at: 2310 fontsize:S text: 2310 shift:(-10,5) bar:1954 at: 2033 fontsize:S text: 2033 shift:(-10,5) bar:1962 at: 1727 fontsize:S text: 1727 shift:(-10,5) bar:1968 at: 1513 fontsize:S text: 1513 shift:(-10,5) bar:1975 at: 1330 fontsize:S text: 1330 shift:(-10,5) bar:1982 at: 1232 fontsize:S text: 1232 shift:(-10,5) bar:1990 at: 1221 fontsize:S text: 1221 shift:(-10,5) bar:1999 at: 1180 fontsize:S text: 1180 shift:(-10,5) bar:2006 at: 1184 fontsize:S text: 1184 shift:(-10,5) bar:2013 at: 1185 fontsize:S text: 1185 shift:(-10,5) bar:2020 at: 1138 fontsize:S text: 1138 shift:(-10,5) bar:2022 at: 1133 fontsize:S text: 1133 shift:(-10,5) </timeline> <ref>[[EBSSA]]</ref> == Monumantoù ha traoù heverk == === Maner Sant-Kijao === <gallery> ManereLannejennKerneMorbihan.JPG Le château de Saint Quijeau en septembre 2009.JPG </gallery> === An iliz katolik er vourc'h === <gallery> Lanvénégen Eglise Saint Conogan.JPG IlizLannejenn01.JPG </gallery> * Iliz-parrez ''Sant Kognogan''. === Chapelioù === <gallery> ChapelSantUrloùLannejennKerneMorbihan01.JPG|[[Chapel]] ''[[Gourloez|Sant-Urloù]]'' ChapelSantUrloù.JPG|[[Chapel]] ''[[Gourloez|Sant-Urloù]]'' Lanvénégen Saint Urlo.JPG|[[Feunteun]] ha chapel ''[[Gourloez|Sant-Urloù]]'' ChapelSantUrloùLannejennKerneMorbihan02.JPG|[[Chapel]] ''[[Gourloez|Sant-Urloù]]'' ChapelSantJordLannejenn.JPG|Chapel ''Sant-Jord'' Lanvénégen chapelle Saint Mélaine.jpg|Chapel ''Sant-Melani'' </gallery> * Chapel ''[[Gourloez|Sant-Urloù]]'', {{XVIvet}} kantved, * Chapel ''Sant-Jord'', * Chapel ''Sant-Melani'', * Chapel ''an Drinded'' (mogerioù hepken), {{XVIIvet}} kantved. === Monumantoù ar re varv === * Monumant hollek ar re varv er vourc'h, e-tal an iliz katolik, [[Brezel-bed kentañ]], [[Eil Brezel-bed]], [[Brezel Aljeria]]<ref>{{fr}}[https://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/resultcommune.php?act=view&insee=56105&pays=France&dpt=56&idsource=24166&table=bp&lettre=&fusxx=0&debut=200 Memorial Genweb]</ref>; dioueliet e voe d'an [[10 a viz Here]] [[1924]] <ref>{{fr}}[https://monumentsmorts.univ-lille.fr/monument/66733/lanvenegen-presdeleglise/ Université de Lille]</ref>. * Monumantoù re varv ar [[Rezistañs]]. <gallery> MonumantdarrefuzuilhetRozarchad.JPG|Monumant ar re fuzuilhet, Rozkev, d'ar [[24 Mezheven|24 a viz Even]] [[1944]]. Monumantd'arrefuzuilhetRozarc'hadLannejenn01.JPG|Monumant ar re fuzuilhet, Roz ar C'had, d'ar [[24 Mezheven|24 a viz Even]] [[1944]]. MonumantdarrelazhetBellevueBoutelLannejennKerneMorBihan.JPG|Monumant Boutel an tri den bet lazhet eno d'ar [[7 Gouere|7 a viz Gouere]] [[1944]]. </gallery> == Melestradurezh == == Tud == * [[Erwan Evenou]], emsaver politikel ha yezhel, skrivagnour; sevel a reas ur pikol tezenn a-zivout [[brezhoneg]] '''Lannejenn'''; * Allain Maillard, beleg katolik, bet kondaonet d'ar galeoù evit bout kemeret perzh en [[Emsavadeg ar Bonedoù ruz]]. Nac'het e voe an distaoliadeg roueel eus miz C'hwevrer 1676 outañ. ===Tud bet ganet eno=== * François Louis Ulliac (1añ a viz Meurzh 1887), lazhet gant al lu [[gall]] p'edo o klask dizertiñ d'an 19 a viz Meurzh 1917 e Maroko. * [[Remi Derrien]], skrivagner, kazetenner, aktour ha jubennour brezhonek, [[Ebrel]] [[1946]]. == Gevelliñ == == Liammoù diavaez == *{{br}} [http://www.geobreizh.com/breizh/bre/keriou-fichenn.asp?insee_ville=56105 Lannejenn war lec'hienn Geobreizh] == Notennoù ha daveoù == {{Daveoù}} [[Rummad:Kumunioù ar Mor-Bihan]] [[Rummad:Kumunioù bet krouet er Mor-Bihan e 1790]] [[Rummad:Kumunioù Kerne]] [[Rummad:Emsavadeg ar Bonedoù ruz]] [[Rummad:Soudarded vreizhat bet fuzuilhet gant al lu gall e-pad ar Brezel-bed kentañ]] [[Rummad:Repuidi-brezel er Mor-Bihan (1939-1945)]] [[Rummad:Manifestadegoù d'ar 1añ a viz Mae 1944 e Breizh]] [[Rummad:Tud lakaet d'ar marv gant al lu alaman e Porzh-Loeiz e 1944]] [[Rummad:Tud lakaet d'ar marv gant al lu alaman e Lannejenn e 1944]] [[Rummad:Argant tapet e tiez-post ar Mor-Bihan gant tud eus ar Rezistañs e 1944]] ix9x74vhhl5r4c3ufe8218of3gp6ulc 2150163 2150162 2025-06-21T15:26:22Z Dakbzh 58931 2150163 wikitext text/x-wiki {{Infobox kumunioù Breizh | anv = Lannejenn | anvOfisiel = Lanvénégen | skeudenn = Lanvénégen Vue aerienne.jpg | alc'hwez = Ar vourc'h gwelet ag an oabl. | ardamezioù = | bro = [[Kerne]] | departamant = [[Mor-Bihan]] | arondisamant = [[Arondisamant Pondi|Pondi]] | etrekumuniezh = [[Roue Morvan Kumuniezh]] | bro velestradurel = [[Bro Kornôg Kreiz-Breizh]] | kanton = [[Kanton Gourin|Gourin]] | cp = 56320 | maer = Marie-José Carlac | amzer-gefridi = [[2020]]-[[2026]] | gorread = 29.42 | hedred = -3.54027777778 | ledred = 47.9988888889 | uk = 122 | ubi = 52 | ubr = 88 | lec'hienn web = {{fr}}[http://lanvenegen.free.fr/ lanvenegen.free.fr] }} '''Lannejenn''' a zo ur gumun e [[Breizh]] e [[Bro-Gerne|Kerne]] e [[kanton Gourin]] e departamant ar [[Mor-Bihan]]. == Douaroniezh == * Ar [[Stêr-Laeron]] hag an [[Ele]] a gember etre Lannejenn hag [[Ar Faoued (Mor-Bihan)|ar Faoued]]. == Ragistor == ;[[Kentistor]] {| |- valign="top" | [[Restr:BezOadanAremLannejenn.JPG|165px|left]] | :Ur bez eus [[Oadvezh an Arem]] zo bet kavet en ur park nepell diouzh kêriadenn ar C'hilhioù. |} == Istor == === [[Henamzer]] === * An hent roman eus [[Vorgium]] (Karaez bremañ) d'ar [[Pouldu]] a dreuze Lannejenn<ref>{{fr}}{{fr}}[[Henri Guiriec]], ''La Région de l'Ellé - bas et haut Ellé'', e ti an aozer, 1939, (e [[galleg]]), pajennoù 16 ha 17</ref>. === {{XVIIvet kantved}} === * [[Emsavadeg ar Bonedoù ruz]]: ** reuz a savas e-pad pardon Sant-Urloù e dibenn miz Gouere [[1675]] (d'ar 27 ha d'an 28) e-doug [[Emsavadeg ar Bonedoù ruz|an emsavadeg]]<ref>{{fr}}[[Boris Porchnev]], ''Les buts et les revendications des paysans lors de la révolte bretonne de 1675'', bet embannet e ''Les Bonnets Rouges'', Union Générale d'Éditions (dastumadeg 10/18), Pariz, 1975</ref>{{,}}<ref>{{fr}}[[Yvon Garlan]] ha [[Claude Nières]], ''Les Révoltes bretonnes de 1675 - papier timbré et bonnets rouges'', Éditions Sociales, Pariz, 1975 (e [[galleg]]), pajenn 113</ref>. Allain Maillard, beleg katolik, a voe kondaonet d'ar galeoù evit bout savet an trubuilhoù-se. Nac'het e voe an distaoliadeg roueel eus miz C'hwevrer 1676 outañ<ref>{{fr}}[[Arthur Le Moyne de La Borderie]], ''La Révolte du Papier Timbré advenue en Bretagne en 1675'', adembannet e ''Les Bonnets Rouges'', Union Générale d'Éditions (dastumadeg 10/18), Pariz, 1975 (e [[galleg]]), pajennoù 152-154</ref>; ** un digoll a 3 000 lur a voe paeet gant an drev hag he farrez [[Gwiskri]] d'an Aotrou Le Moyne de Trevigny goude tagadenn e gastell e [[Sant-Hern]] d'an [[11 Gouere|11 a viz Gouere]] [[1675]] e-pad [[Emsavadeg ar Bonedoù ruz|an emsavadeg]]<ref>{{fr}}[[Arthur Le Moyne de La Borderie]], ''La Révolte du Papier Timbré advenue en Bretagne en 1675'', adembannet e ''Les Bonnets Rouges'', Union Générale d'Éditions (dastumadeg 10/18), Pariz, 1975 (e [[galleg]]), pajennoù 106-109</ref>. === {{XVIIIvet kantved}} === * E dibenn miz Mae 1748, François Mahé hag Yves Bulze, daou zen eus bandenn [[Marie Tromel|Marion ar Faoued]], lakaet d'ar marv e [[Gwened]], a zo skourret ouzh ur wezenn-derv ha lezet da vreinañ en ur c'hroaz-hent eus an hent roueel kozh a gas eus [[Kemperle]] da [[Gourin|C'hourin]], un nebeud kantadoù a vetradoù en hanternoz da gêriadenn Sant-Urloù<ref>{{fr}}Lice Nédellec ha Jean Rieux, ''Marion du Faouet et ses brigands'', Embannadurioù Artra, 1976</ref>. === [[Dispac'h Gall]]=== * Melestradurezh: betek 1790, Lannejenn a oa un drev eus parrez [[Gwiskri]]. E 1790 e teuas da vout ur barrez, ur gumun ha pennlec'h [[Kanton Lannejenn (1790)|kanton Lannejenn]]<ref name="Robert Bouvier 2006">{{fr}}Robert Bouvier, Bernard Le Montagner, Alain Revoy ha Dominique Reynaud, ''Histoire de la Poste dans le Morbihan'', Embannadurioù Liv'Editions, Ar Faoued, 2006, pajenn 168</ref>, gant teir c'humun ennañ: [[Gwiskri]], Lannejenn ha [[Lokunole]]; e [[distrig ar Faoued]] e oa; diskaret e voe kanton Lannejenn<ref name="Robert Bouvier 2006"/> gant lezenn an ''8 pluviôse an IX'' ([[28 Genver|28 a viz Genver]] [[1801]]), dezhi an titl ''loi portant réduction du nombre de justices de paix''<ref>pennad ar Wikipedia gallek, lodenn "Histoire"</ref>. Lakaet e voe kumun Lannejenn en [[arondisamant Pondi]] bet krouet e 1800 hag e [[kanton ar Faoued]] bet brasaet e 1801. * Trubuilhoù: e 1792 e teuas un urcher d'ober ur furchadeg en un ti. Taget e voe a daolioù bataraz ha mein, an dud o huchal: ''Ur brogarour eo, ret eo e lazhañ''. Gloazet e voe ha dav dezhañ tec'hout. E dagourion a voe barnet gant barnour a beoc'h lez-varn kanton Lannejenn d'an 8 a viz Gwenholon 1792, ha rentet dezhañ e zilhad ha lifre leun-wad<ref>{{fr}}Jean-Louis Debauve, ''La Justice révolutionnaire dans le Morbihan'', e ti an aozer, Pariz, 1965, pajenn 470</ref>. === {{XIXvet kantved}} === ==== [[Impalaeriezh C'hall Kentañ]] ==== ===== [[Brezel Dizalc'hiezh Spagn]] ===== * Mervel a reas c'hwec'h gwaz abalamour d'ar brezel<ref>{{fr}}[https://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/resultcommune.php?idsource=113294&dpt=56 Memorial Genweb]</ref>. === {{XXvet kantved}} === * [[1913]] - [[1914]]: tud a varv gant ar [[Brec'h (kleñved)|vrec'h]], re vihan ar vered d'o lakaat razh<ref>{{fr}}''1914 - 1918 - Des champs aux tranchées'', Liv'Editions, Ar Faoued, 1998, pajenn 143</ref>. * [[4 Du|4]] - [[5 Du|5 a viz Du]] [[1916]]: distrujoù bras er skol gant ur c'horwezh diouzh an noz. ==== [[Brezel-bed kentañ]] ==== * Mervel a reas 114 gwaz hervez marilhoù ar gumun, 123 hervez monumant [[Santez-Anna-Wened]], 145 hervez monumant ar re varv (da lavaret eo 5,49 % ag ar boblañs hervez an niveradeg bet graet e 1911)<ref>Monumant ar re varv</ref> er gumun, abalamour d'ar brezel<ref>{{fr}}''1914 - 1918 - Des champs aux tranchées'', Liv'Editions, Ar Faoued, 1998, pajenn 94</ref>. * Lazhet e voe ur milour bet ganet er gumun gant al lu [[gall]] d'an 19 a viz Meurzh 1917 e Maroko, p'edo o klask dizertiñ<ref>{{fr}}[[Ouest-France]], d'al Lun 4 a viz Du 2013, pajennoù "An Oriant"</ref>. ==== [[Reter-Nesañ]] ==== * Mervel a reas ur soudard eus ar gumun d'ar [[5 a viz Genver]] [[1922]] en ospital en [[Aleppo]] e [[Siria]]<ref>[http://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/complementter.php?id=1143085 Fichenn hiniennel - Memorial Genweb]</ref>. ==== [[Eil Brezel-bed]] ==== [[Restr:UndeneusLannejennbetfuzuilhetePorz-Loeizh.JPG|thumb|Monumant ar re fuzuilhet e Porzh-Loeiz, anv un den eus Lannejenn]] * '''Repuidi-brezel''': d'ar [[1añ Mezheven|1añ a viz Even]] [[1940]] e oa 340 repuad e Lannejenn; 6 anezhe n'oant ket distroet d'ar gêr c'hoazh d'ar [[1 Gwengolo|1añ a viz Gwenholon]] [[1940]]<ref>{{fr}}Association Mémoire du canton du Faouët, ''1939-1945 en Centre-Bretagne'', Liv'Editions, Ar Faoued, 2004, levrenn I, pajenn 118</ref>. Brudet eo ar gumun abalamour d'he ferzh er Rezistañs: * Pemp den eus ar gumun a zo marvet er [[Konzentrationslager|c'hampoù-bac'h]], daouzek den arall a zo bet fuzuilhet, nav anezhe e-tal gwikadell [[Porzh-Loeiz]]<ref>{{fr}}[http://www.port-louis.org/histoire_20eme.html Port-Louis Histoire]</ref>{{,}}<ref>René Le Guénic, ''Morbihan - Mémorial de la Résistance'', 1998, pajenn 315</ref>. * D'ar [[1añ Mae|1añ a viz Mae]] [[1944]] ez eus bet ur manifestadeg gant tud ar gumun o tibunañ er vourc'h hag er c'hêriadennoù tro-war-dro, o tougen bannieloù ruz ha bannieloù triliv gall hag o kanal ''[[La Marseillaise]]'' ha ''[[Kan an Dispac'h]]''<ref>{{fr}}Association Mémoire du canton du Faouët, ''39-45 en Centre-Bretagne'', Éditions Liv éditions, Le Faouët, ISBN 2844970966 hag ISBN 978-2844970961 (e [[galleg]])</ref>. * '''Tud fuzuilhet''': fuzuilhet e voe gwazed ag ar [[Rezistañs]] d'ar [[24 Mezheven|24 a viz Even]] [[1944]]; barnet e oant bet da varv gant lez-varn al Lu [[Alamagn|alaman]] [[Ar Faoued (Mor-Bihan)|Ar Faoued]]: ** e Roz ar C'had: 10 den a [[Speied]] hag unan a [[Sant-Wazeg]]<ref>{{fr}}René Le Guénic, ''Morbihan - Mémorial de la Résistance'', 1998, pajennoù 28 ha 29</ref>, ** e Rozkev, 17 den, en o mesk pevar den yaouank eus [[An Ignel]], tri eus [[Gourin (kumun)|Gourin]] hag unan eus [[Lanvodan]]; c'hwec'h den yaouank eus [[Blankenberge]] ([[Flandrez]] [[Belgia]]), Georges Sandelé, René Mestdagh, Camille De Corte,Raymond Marmenout, Louis Dehenauw ha Jean de Coninck, bet tapet gant an [[Alamagn|Alamaned]] p'o doa taget paotred ar strouezheg e [[Plourae]], a voe fuzuilhet ivez; unan anezhe, Jean de Coninck, gloazet hepken, a c'hellas tec'hout. Kuzhet ha sognet e voe gant tud ar vro betek an Dieubidigezh. Daou gorf a zo chomet dianav<ref>[http://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/resultcommune.php?idsource=44765 Mémorial GenWeb]</ref>{{,}}<ref>{{fr}}René Le Guénic, ''Morbihan - Mémorial de la Résistance'', 1998, pajennoù 30 ha 31</ref>. ** er Pont-Nevez, un den dianav. * Tri ezel eus ar Rezistañs a voe lazhet gant an Alamaned nepell diouzh Boutel d'ar [[7 Gouere|7 a viz Gouere]] [[1944]]<ref>{{fr}}René Le Guénic, ''Morbihan - Mémorial de la Résistance'', 1998, pajennoù 32 ha 33</ref>. * Ti-post: krouet e voe an ajañs-post d'ar 1{{añ}} a viz Kerzu 1941<ref>{{fr}}Robert Bouvier, Bernard Le Montagner, Alain Revoy ha Dominique Reynaud, ''Histoire de la Poste dans le Morbihan'', Embannadurioù Liv'Editions, Ar Faoued, 2006, p.168</ref> diwar goulenn tiegezhioù ar brizonidi a ranke mont betek ti-post [[Ar Faoued (Mor-Bihan)|Ar Faoued]] da gas pakadoù dezhe; kemeret e voe 2000 Lur en ti-post gant tud ar Rezistañs e miz Even 1944<ref>{{fr}}Robert Bouvier, Bernard Le Montagner, Alain Revoy ha Dominique Reynaud, ''Histoire de la Poste dans le Morbihan'', Embannadurioù Liv'Editions, Ar Faoued, 2006, pajenn 169</ref>. ==== Brezelioù didrevadennañ ==== ===== [[Brezel Aljeria]] ===== * Mervel a reas daou vilour eus ar gumun<ref>{{fr}}[https://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/resultcommune.php?idsource=24166&dpt=56 Memorial Genweb]</ref>. == Emdroadur ar boblañs abaoe 1790 == <timeline> Colors= id:a value:gray(0.9) id:b value:gray(0.7) id:c value:rgb(1,1,1) id:d value:rgb(0.7,0.8,0.9) ImageSize = width:700 height:200 PlotArea = left:50 bottom:20 top:20 right:20 DateFormat = x.y Period = from:0 till:3000 TimeAxis = orientation:vertical AlignBars = justify ScaleMajor = gridcolor:b increment:1000 start:0 ScaleMinor = gridcolor:a increment:500 start:0 BackgroundColors = canvas:c BarData= bar:1790 text:1790 bar:1806 text:1806 bar:1821 text:1821 bar:1836 text:1836 bar:1847 text:1847 bar:1856 text:1856 bar:1866 text:1866 bar:1876 text:1876 bar:1891 text:1891 bar:1901 text:1901 bar:1911 text:1911 bar:1921 text:1921 bar:1931 text:1931 bar:1936 text:1936 bar:1946 text:1946 bar:1954 text:1954 bar:1962 text:1962 bar:1968 text:1968 bar:1975 text:1975 bar:1982 text:1982 bar:1990 text:1990 bar:1999 text:1999 bar:2006 text:2006 bar:2013 text:2013 bar:2020 text:2020 bar:2022 text:2022 PlotData= color:d width:20 align:left bar:1790 from:0 till: 1497 bar:1806 from:0 till: 1473 bar:1821 from:0 till: 1606 bar:1836 from:0 till: 1858 bar:1847 from:0 till: 1797 bar:1856 from:0 till: 1893 bar:1866 from:0 till: 1942 bar:1876 from:0 till: 1979 bar:1891 from:0 till: 2234 bar:1901 from:0 till: 2510 bar:1911 from:0 till: 2715 bar:1921 from:0 till: 2693 bar:1931 from:0 till: 2744 bar:1936 from:0 till: 2450 bar:1946 from:0 till: 2310 bar:1954 from:0 till: 2033 bar:1962 from:0 till: 1727 bar:1968 from:0 till: 1513 bar:1975 from:0 till: 1330 bar:1982 from:0 till: 1232 bar:1990 from:0 till: 1221 bar:1999 from:0 till: 1180 bar:2006 from:0 till: 1184 bar:2013 from:0 till: 1185 bar:2020 from:0 till: 1138 bar:2022 from:0 till: 1133 PlotData= bar:1790 at: 1497 fontsize:S text: 1497 shift:(-10,5) bar:1806 at: 1473 fontsize:S text: 1473 shift:(-10,5) bar:1821 at: 1606 fontsize:S text: 1606 shift:(-10,5) bar:1836 at: 1858 fontsize:S text: 1858 shift:(-10,5) bar:1847 at: 1797 fontsize:S text: 1797 shift:(-10,5) bar:1856 at: 1893 fontsize:S text: 1893 shift:(-10,5) bar:1866 at: 1942 fontsize:S text: 1942 shift:(-10,5) bar:1876 at: 1979 fontsize:S text: 1979 shift:(-10,5) bar:1891 at: 2234 fontsize:S text: 2234 shift:(-10,5) bar:1901 at: 2510 fontsize:S text: 2510 shift:(-10,5) bar:1911 at: 2715 fontsize:S text: 2715 shift:(-10,5) bar:1921 at: 2693 fontsize:S text: 2693 shift:(-10,5) bar:1931 at: 2744 fontsize:S text: 2744 shift:(-10,5) bar:1936 at: 2450 fontsize:S text: 2450 shift:(-10,5) bar:1946 at: 2310 fontsize:S text: 2310 shift:(-10,5) bar:1954 at: 2033 fontsize:S text: 2033 shift:(-10,5) bar:1962 at: 1727 fontsize:S text: 1727 shift:(-10,5) bar:1968 at: 1513 fontsize:S text: 1513 shift:(-10,5) bar:1975 at: 1330 fontsize:S text: 1330 shift:(-10,5) bar:1982 at: 1232 fontsize:S text: 1232 shift:(-10,5) bar:1990 at: 1221 fontsize:S text: 1221 shift:(-10,5) bar:1999 at: 1180 fontsize:S text: 1180 shift:(-10,5) bar:2006 at: 1184 fontsize:S text: 1184 shift:(-10,5) bar:2013 at: 1185 fontsize:S text: 1185 shift:(-10,5) bar:2020 at: 1138 fontsize:S text: 1138 shift:(-10,5) bar:2022 at: 1133 fontsize:S text: 1133 shift:(-10,5) </timeline> <ref>{{fr}}[[EBSSA]]</ref> == Monumantoù ha traoù heverk == === Maner Sant-Kijao === <gallery> ManereLannejennKerneMorbihan.JPG Le château de Saint Quijeau en septembre 2009.JPG </gallery> === An iliz katolik er vourc'h === <gallery> Lanvénégen Eglise Saint Conogan.JPG IlizLannejenn01.JPG </gallery> * Iliz-parrez ''Sant Kognogan''. === Chapelioù === <gallery> ChapelSantUrloùLannejennKerneMorbihan01.JPG|[[Chapel]] ''[[Gourloez|Sant-Urloù]]'' ChapelSantUrloù.JPG|[[Chapel]] ''[[Gourloez|Sant-Urloù]]'' Lanvénégen Saint Urlo.JPG|[[Feunteun]] ha chapel ''[[Gourloez|Sant-Urloù]]'' ChapelSantUrloùLannejennKerneMorbihan02.JPG|[[Chapel]] ''[[Gourloez|Sant-Urloù]]'' ChapelSantJordLannejenn.JPG|Chapel ''Sant-Jord'' Lanvénégen chapelle Saint Mélaine.jpg|Chapel ''Sant-Melani'' </gallery> * Chapel ''[[Gourloez|Sant-Urloù]]'', {{XVIvet}} kantved, * Chapel ''Sant-Jord'', * Chapel ''Sant-Melani'', * Chapel ''an Drinded'' (mogerioù hepken), {{XVIIvet}} kantved. === Monumantoù ar re varv === * Monumant hollek ar re varv er vourc'h, e-tal an iliz katolik, [[Brezel-bed kentañ]], [[Eil Brezel-bed]], [[Brezel Aljeria]]<ref>{{fr}}[https://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/resultcommune.php?act=view&insee=56105&pays=France&dpt=56&idsource=24166&table=bp&lettre=&fusxx=0&debut=200 Memorial Genweb]</ref>; dioueliet e voe d'an [[10 a viz Here]] [[1924]] <ref>{{fr}}[https://monumentsmorts.univ-lille.fr/monument/66733/lanvenegen-presdeleglise/ Université de Lille]</ref>. * Monumantoù re varv ar [[Rezistañs]]. <gallery> MonumantdarrefuzuilhetRozarchad.JPG|Monumant ar re fuzuilhet, Rozkev, d'ar [[24 Mezheven|24 a viz Even]] [[1944]]. Monumantd'arrefuzuilhetRozarc'hadLannejenn01.JPG|Monumant ar re fuzuilhet, Roz ar C'had, d'ar [[24 Mezheven|24 a viz Even]] [[1944]]. MonumantdarrelazhetBellevueBoutelLannejennKerneMorBihan.JPG|Monumant Boutel an tri den bet lazhet eno d'ar [[7 Gouere|7 a viz Gouere]] [[1944]]. </gallery> == Melestradurezh == == Tud == * [[Erwan Evenou]], emsaver politikel ha yezhel, skrivagnour; sevel a reas ur pikol tezenn a-zivout [[brezhoneg]] '''Lannejenn'''; * Allain Maillard, beleg katolik, bet kondaonet d'ar galeoù evit bout kemeret perzh en [[Emsavadeg ar Bonedoù ruz]]. Nac'het e voe an distaoliadeg roueel eus miz C'hwevrer 1676 outañ. ===Tud bet ganet eno=== * François Louis Ulliac (1añ a viz Meurzh 1887), lazhet gant al lu [[gall]] p'edo o klask dizertiñ d'an 19 a viz Meurzh 1917 e Maroko. * [[Remi Derrien]], skrivagner, kazetenner, aktour ha jubennour brezhonek, [[Ebrel]] [[1946]]. == Gevelliñ == == Liammoù diavaez == *{{br}} [http://www.geobreizh.com/breizh/bre/keriou-fichenn.asp?insee_ville=56105 Lannejenn war lec'hienn Geobreizh] == Notennoù ha daveoù == {{Daveoù}} [[Rummad:Kumunioù ar Mor-Bihan]] [[Rummad:Kumunioù bet krouet er Mor-Bihan e 1790]] [[Rummad:Kumunioù Kerne]] [[Rummad:Emsavadeg ar Bonedoù ruz]] [[Rummad:Soudarded vreizhat bet fuzuilhet gant al lu gall e-pad ar Brezel-bed kentañ]] [[Rummad:Repuidi-brezel er Mor-Bihan (1939-1945)]] [[Rummad:Manifestadegoù d'ar 1añ a viz Mae 1944 e Breizh]] [[Rummad:Tud lakaet d'ar marv gant al lu alaman e Porzh-Loeiz e 1944]] [[Rummad:Tud lakaet d'ar marv gant al lu alaman e Lannejenn e 1944]] [[Rummad:Argant tapet e tiez-post ar Mor-Bihan gant tud eus ar Rezistañs e 1944]] sweokktv006eqs1byc0dwn5n20td3pe 0 15691 2150264 2113784 2025-06-22T11:40:18Z Dakbzh 58931 + Nev. emdroadur ar boblañs ha kempenn. 2150264 wikitext text/x-wiki {{Infobox kumunioù Breizh | anv = Gwiskri | anvOfisiel = Guiscriff | skeudenn = Mairie de Guiscriff.JPG | alc'hwez = An ti-kêr. | ardamezioù = | bro = {{Kerne}} | departamant = {{Mor-Bihan}} | arondisamant = [[Arondisamant Pondi|Pondi]] | etrekumuniezh = [[Roue Morvan Kumuniezh]] | bro velestradurel = [[Bro Kornôg Kreiz-Breizh]] | kanton = [[Kanton Gourin|Gourin]] | cp = 56560 | maer = Renée Buquen-Courtel | amzer-gefridi = [[2020]]-[[2026]] | gorread = 85.46 | hedred = -3.64416666667 | ledred = 48.0505555556 | uk = 197 | ubi = 70 | ubr = 237 | lec'hienn web = {{fr}}[http://www.guiscriff.fr/ www.guiscriff.fr] }} '''Gwiskri''' a zo ur gumun eus [[kanton Gourin]] e departamant ar [[Mor-Bihan]]. == Douaroniezh == * War lez ar [[Stêr-Laeron]] emañ ar gumun. == Anv == * {{fr}}Ogée : '''Guiscrif''' * {{fr}}Marteville & Varin : '''Guiscriff''' * {{fr}}Dauzat & Rostaing : "marteze breton ''gwik'', bourg, hag anv den". * {{br}}Erwan Vallerie : "'''Guiscri''', 1053; '''Guiseri''', 1099; '''Guasgury''', 1160; '''Guiscrist''', 1292; '''Guiscruy''', 1293; '''Guyscri''', 1368; '''Guyscry''', 1368; '''Guisguri''', 1508; '''Guiscryuy''', 1516; '''Guiscruiff''', 1536; '''Quiscriff''', 1630" * {{fr}}Embannadurioù Flohic : eus breton ''gwik'' = kêr. Disanvet eo talvoudegezh er ger ''scriff'' . * {{fr}}Hervé Abalain : "'''Guiscri''', 1057; '''Guiscrist''', 1292, parrez savet war ''gwic'' evit Largillière; nevez eo an dilost ''ff'' : '''Guiscriff''' e 1536. Marteze un anv den savet war ''gwisc'', "an hini hag a zoug (gwikamañtoù pe ardamezioù), ha ''ri'' = roue pe penn" == Ardamezioù == N'ez eus ket evit ar poent == Istor == === [[Henamzer]] === * An hent roman eus [[Vorgium]] (Karaez bremañ) d'ar [[Pouldu]] a dreuze Gwiskri, e tu Pont-Briand<ref>{{fr}}[[Henri Guiriec]], ''La Région de l'Ellé - bas et haut Ellé'', e ti an aozer, 1939, (e [[galleg]]), pajennoù 16 ha 17</ref>. ==={{XVIIvet kantved}} === '''[[Emsavadeg ar Bonedoù ruz]]''': * un digoll a 3 000 lur a voe paeet gant ar barrez hag he zrev [[Lannejenn]] d'an Aotrou Le Moyne de Trevigny goude tagadenn e gastell e [[Sant-Hern]] d'an [[11 Gouere|11 a viz Gouere]] [[1675]] e-pad [[Emsavadeg ar Bonedoù ruz]]<ref>{{fr}}[[Arthur Le Moyne de La Borderie]], ''La Révolte du Papier Timbré advenue en Bretagne en 1675'', adembannet e ''Les Bonnets Rouges'', Union Générale d'Éditions (dastumadeg 10/18), Pariz, 1975 (e [[galleg]]), pajennoù 106-109</ref>; * nac'het e voe an distaoliadeg roueel eus miz C'hwevrer 1676 ouzh un den eus Gwiskri anvet Ollivier Le Marchand, goude [[Emsavadeg ar Bonedoù ruz|an emsavadeg]]<ref>{{fr}}[[Arthur Le Moyne de La Borderie]], ''La Révolte du Papier Timbré advenue en Bretagne en 1675'', adembannet e ''Les Bonnets Rouges'', Union Générale d'Éditions (dastumadeg 10/18), Pariz, 1975 (e [[galleg]]), pajennoù 152-154</ref>. === [[Dispac'h Gall]] === * Melestradurezh: krouet e voe ar gumun e 1790 diwar ul lodenn eus parrez Gwiskri, he zrev [[Lannejenn]] a yeas d'ober ur gumun ivez; gant al lezenn eus an 23 a viz Eost 1790 e voe lakaet Gwiskri e [[Kanton Lannejenn (1790)|kanton Lannejenn]]<ref>{{fr}}Robert Bouvier, Bernard Le Montagner, Alain Revoy ha Dominique Reynaud, ''Histoire de la Poste dans le Morbihan'', Embannadurioù Liv'Editions, Ar Faoued, 2006, pajennoù 132 ha 168</ref>; e [[distrig ar Faoued]] e oa; dilamet e voe kanton Lannejenn gant al lezenn eus an ''8 pluviôse an IX'' ([[28 Genver|28 a viz Genver]] [[1801]]), dezhi an titl ''loi portant réduction du nombre de justices de paix''<ref>{{fr}}[http://cassini.ehess.fr/cassini/fr/html/fiche.php?select_resultat=16470 Cassini - EHESS - Gwiskri - Fichenn ar gumun]</ref>. Lakaet e voe Gwiskri en [[arondisamant Pondi]] bet krouet e 1800 hag e [[kanton ar Faoued]] bet brasaet e 1801. === {{XIXvet kantved}} === ==== [[Brezel Gall-Prusian eus 1870]] ==== * Mervel a reas pevarzek gwaz eus ar gumun<ref>{{fr}}[https://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/resultcommune.php?idsource=113274&dpt=56 Memorial Genweb]</ref>. === {{XXvet kantved}} === ==== [[Brezel-bed kentañ]] ==== * Mervel a reas 220 gwaz hervez marilhoù ar gumun, 221 hervez hervez monumant [[Santez-Anna-Wened]], 278 hervez monumant ar re varv (da lâret eo 5,16 % ag ar boblañs hervez an niveradeg bet graet e 1911)<ref>{{fr}}Monumant ar re varv</ref> eus ar gumun, abalamour d'ar brezel<ref>{{fr}}''1914 - 1918 - Des champs aux tranchées'', Liv'Editions, Ar Faoued, 1998, pajenn 94</ref>. ==== [[Repuidi Brezel Spagn]] ==== * Meneget e voe un ti evit degemeret repuidi [[Brezel Spagn]] er gumun gant is-prefed [[Arondisamant Pontivi]]<ref>{{fr}}Isabelle Le Boulanger, ''L'Exil espagnol en Bretagne 1937-1940'', Coop Breizh, 2016, pajenn 140 </ref>. ==== [[Eil brezel-bed]] ==== * '''Repuidi-brezel''': d'an [[10 Mezheven|10 a viz Even]] [[1940]] e oa 200 repuad e Gwiskri; 14 anezhe n'oant ket distroet d'ar gêr c'hoazh d'ar [[1 Gwengolo|1añ a viz Gwenholon]] [[1940]]<ref>{{fr}}Association Mémoire du canton du Faouët, ''1939-1945 en Centre-Bretagne'', Liv'Editions, Ar Faoued, 2004, levrenn I, pajenn 118</ref>. * D'an 28 a viz Even 1944 e voe tapet 110 000 Lur en ti-post gant tud eus ar Rezistañs<ref>{{fr}}Robert Bouvier, Bernard Le Montagner, Alain Revoy ha Dominique Reynaud, ''Histoire de la Poste dans le Morbihan'', Embannadurioù Liv'Editions, Ar Faoued, 2006, pajenn 133</ref>. [[Skeudenn:UndeneusGwiskribetfuzuilhetePorzh-Loeiz.JPG|left|thumb|Anv P. Morvan, un den eus Gwiskri, ouzh monumant ar re fuzuilhet e Porzh-Loeiz]] * d'an [[23 Mae|23 a viz Mae]] [[1945]] e voe kavet korf marv un den eus ar gumun e-tal gwikadell [[Porzh-Loeiz]]. Er Rezistañs e oa; fuzuilhet e oa bet gant al lu [[Alamagn|alaman]]<ref>{{fr}}René Le Guénic, ''Morbihan - Mémorial de la Résistance'', 1998, pajennoù 315 ha 316</ref>; * mervel a reas 54 den abalamour d'ar brezel<ref>{{fr}}[http://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/resultcommune.php?act=view&insee=56081&pays=France&dpt=56&idsource=32974&table=bp&lettre=&fusxx=&debut=0 Memorialgenweb - Monumant ar re varv] </ref>. ==== '''Brezelioù didrevadennañ''' ==== *[[Brezel Indez-Sina]]: tri gwaz a varvas. *[[Brezel Aljeria]]: ur gwaz a varvas<ref>{{fr}}[http://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/resultcommune.php?act=view&insee=56081&pays=France&dpt=56&idsource=32974&table=bp&lettre=&fusxx=&debut=0 Memorialgenweb - Monumant ar re varv] </ref>. == Brezhoneg == === Ar Brezoneg er Skol === * 1934-1936: ar c'huzul-kêr a savas a-du gant ar mennad skignet gant al luskad [[Ar Brezoneg er Skol|Ar Brezoneg er Skol (ABES)]] evit kelennadurezh ar brezhoneg er skol<ref>{{fr}}[[Marsel Guieysse]], ''La langue bretonne : ce qu'elle fut, ce qu'elle est, ce qui se fait pour elle et contre elle'', pajenn 266, Kemper, Nouvelles Éditions Bretonnes, 1936 </ref>. == Monumantoù ha traoù heverk == <gallery> IlizkatolikGwiskriKerne.JPG|An iliz katolik. Guiscriff chapelle Saint Antoine.JPG|Chapel ''Sant Antoen''. Guiscriff chapelle St Maudé.JPG|Chapel ''Sant Vode''. Guiscriff Saint Tugdual.JPG|Chapel ''Sant Tudual''. Chapelle Saint-Gwenaël - Guiscriff.jpg|Chapel ''Sant Gwenael''. Allée couverte Kerviniou.jpg|Lia Kervilioù. </gallery> * Iliz katolik ''Sant Pêr ha Sant Paol'', {{XVvet kantved}}-{{XVIvet kantved}}. * Chapel ''Sant Antoen'', {{XVIvet kantved}}. * Chapel Lokmaria. * Chapel ''Sant Tudual'', {{XVIIvet kantved}}, un delwenn rummet eus Sant Varzhin ({{XVIvet kantved}}) enni. * Monumant ar re varv e-tal an iliz katolik, luc'hskeudenn ha kartenn-bost<ref>{{fr}}[https://www.memorialgenweb.org/memorial3/cpa/com.php?insee=56081&dpt=56&comm=GuiscriffMemorial Genweb]</ref> Dioueliet e voe d'an [[10 a viz Gwengolo]] [[1922]]<ref>{{fr}}[https://monumentsmorts.univ-lille.fr/monument/66715/guiscriff-presdeleglise/ Université de Lille]</ref>. === Bez ar C'hommonwealth e bered Gwiskri === [[Skeudenn:GwiskriKerneMor-BihanBrittanyBezdeCarvilleOgdeneberedargumun.JPG|thumb|Bez al Letanant de Carville, ar Serjant Miodon hag ar Major Ogden-Smith]] {| class = "wikitable" style="text-align:center" ! Bro ! Niver a soudarded |- |[[Skeudenn:Flag of the United Kingdom.svg|24px]] [[Rouantelezh-Unanet]] |1 (Jedburgh-SOE) |- |'''Hollad''' |'''1''' |} Lazhet e voe ar Major Colin Ogden-Smith hag ar Serjant Miodon gant an [[Wehrmacht|Alamaned]] e [[Kerien (Skaer)|Kerien]] d'an [[29 Gouere|29 a viz Gouere]] [[1944]]<ref>{{en}}[http://www.cwgc.org/search/cemetery_details.aspx?cemetery=2086462&mode=1 Commonwealth War Graves Commission]</ref>. Gloazet e voe al letanant de Carville e-pad emgannoù dieubiñ [[Rosporden]]; mervel a reas e [[Kemper]] d'ar [[7 Eost|7 a viz Eost]] [[1944]]<ref>{{fr}}Association Mémoire du canton du Faouët, ''1939-1945 en Centre-Bretagne'', Liv'Editions, Ar Faoued, 2004, levrenn IV, pajenn 33</ref>. == Emdroadur ar boblañs abaoe 1790 == <div class="center"> <timeline> Colors= id:a value:gray(0.9) id:b value:gray(0.7) id:c value:rgb(1,1,1) id:d value:rgb(0.7,0.8,0.9) ImageSize = width:800 height:250 PlotArea = left:60 bottom:40 top:40 right:20 DateFormat = x.y Period = from:0 till:6000 TimeAxis = orientation:vertical AlignBars = justify ScaleMajor = gridcolor:b increment:1000 start:0 ScaleMinor = gridcolor:a increment:500 start:0 BackgroundColors = canvas:c BarData= bar:1790 text:1790 bar:1800 text:1800 bar:1836 text:1836 bar:1846 text:1846 bar:1856 text:1856 bar:1866 text:1866 bar:1876 text:1876 bar:1891 text:1891 bar:1901 text:1901 bar:1911 text:1911 bar:1921 text:1921 bar:1931 text:1931 bar:1936 text:1936 bar:1946 text:1946 bar:1954 text:1954 bar:1962 text:1962 bar:1968 text:1968 bar:1975 text:1975 bar:1982 text:1982 bar:1990 text:1990 bar:1999 text:1999 bar:2006 text:2006 bar:2013 text:2013 bar:2022 text:2022 PlotData= color:d width:20 align:left bar:1790 from:0 till: 2668 bar:1800 from:0 till: 2695 bar:1836 from:0 till: 3153 bar:1846 from:0 till: 3418 bar:1856 from:0 till: 3396 bar:1866 from:0 till: 3531 bar:1876 from:0 till: 3724 bar:1891 from:0 till: 4330 bar:1901 from:0 till: 4660 bar:1911 from:0 till: 5380 bar:1921 from:0 till: 5896 bar:1931 from:0 till: 5182 bar:1936 from:0 till: 5063 bar:1946 from:0 till: 5035 bar:1954 from:0 till: 4222 bar:1962 from:0 till: 3740 bar:1968 from:0 till: 3377 bar:1975 from:0 till: 2931 bar:1982 from:0 till: 2734 bar:1990 from:0 till: 2529 bar:1999 from:0 till: 2394 bar:2006 from:0 till: 2319 bar:2013 from:0 till: 2301 bar:2022 from:0 till: 2053 PlotData= bar:1790 at: 2668 fontsize:S text: 2668 shift:(-10,5) bar:1800 at: 2695 fontsize:S text: 2695 shift:(-10,5) bar:1836 at: 3153 fontsize:S text: 3153 shift:(-10,5) bar:1846 at: 3418 fontsize:S text: 3418 shift:(-10,5) bar:1856 at: 3396 fontsize:S text: 3396 shift:(-10,5) bar:1866 at: 3531 fontsize:S text: 3531 shift:(-10,5) bar:1876 at: 3724 fontsize:S text: 3724 shift:(-10,5) bar:1891 at: 4330 fontsize:S text: 4330 shift:(-10,5) bar:1901 at: 4660 fontsize:S text: 4660 shift:(-10,5) bar:1911 at: 5380 fontsize:S text: 5380 shift:(-10,5) bar:1921 at: 5896 fontsize:S text: 5896 shift:(-10,5) bar:1931 at: 5182 fontsize:S text: 5182 shift:(-10,5) bar:1936 at: 5063 fontsize:S text: 5063 shift:(-10,5) bar:1946 at: 5035 fontsize:S text: 5035 shift:(-10,5) bar:1954 at: 4222 fontsize:S text: 4222 shift:(-10,5) bar:1962 at: 3740 fontsize:S text: 3740 shift:(-10,5) bar:1968 at: 3377 fontsize:S text: 3377 shift:(-10,5) bar:1975 at: 2931 fontsize:S text: 2931 shift:(-10,5) bar:1982 at: 2734 fontsize:S text: 2734 shift:(-10,5) bar:1990 at: 2529 fontsize:S text: 2529 shift:(-10,5) bar:1999 at: 2394 fontsize:S text: 2394 shift:(-10,5) bar:2006 at: 2319 fontsize:S text: 2319 shift:(-10,5) bar:2013 at: 2301 fontsize:S text: 2301 shift:(-10,5) bar:2022 at: 2053 fontsize:S text: 2053 shift:(-10,5) </timeline> </div> <br /> == Melestradurezh == == Tud == [[Restr:Guiscriff vieillards.jpg|thumb|Paotred koz Gwiskri.]] [[Restr:Guiscriff rue st maudé.jpg|thumb|Tud er straed Sant Vode gwechall]]. ===Tud bet ganet eno=== * [[1852]] : [[Frañsez ar Mae]], barzh ha skrivagner brezhonek * 1910 ː [[François Kervéadou|François-Louis-Marie Kervéadou]], eskob katolik [[Eskopti Sant-Brieg ha Landreger|Sant-Brieg ha Landreger]], Genver 1961 - Here 1976. === Tud bet marvet eno === * [[1916]] : [[Frañsez ar Mae]], barzh ha skrivagner brezhonek. Daoust ma varvas e Gwiskri emañ e relegoù e bered [[Sant-Inan]]. === Ardamezeg ar familhoù === {| class="wikitable" |[[Restr:Ansquer-de-Quenechquivilly.gif|80px]] |'''Ansquer''', aotrounez Kenec'hkivilli ha Sant-Kijo |''En glazur e arbenn-karv en aour'' |- | | | |} == Gevelliñ == *{{Gevelliñ|Gleann na Madadh|Iwerzhon|Ireland}} == Levrlennadur == * {{fr}}Hervé Abalain : ''Les noms de lieux bretons''. Les Universels Gisserot. 2000 * {{fr}}Centre généalogique et historique du Poher. ''Kaier ar Poher''. war ar stern * {{fr}}Albert Dauzat & Charles Rostaing : ''Dictionnaire étymologique des noms de lieux en France''. Larousse, 1963. Guénégaud, 1978 * {{fr}}A. Marteville & P. Varin, warlec'hien Ogée : ''Dictionnaire historique et géographique de la province de Bretagne, dédié à la Nation bretonne.'' Molliex. Rennes. 1843. Editions Régionales de l'Ouest. Mayenne. 1993 * {{fr}}J.B. Ogée : ''Dictionnaire historique et géographique de la province de Bretagne, dédié à la Nation bretonne''. 1780 * {{fr}}Pol Potier de Courcy : ''Nobiliaire et armorial de Bretagne''. Adembannadur Editions des Régionalismes. Cressé. 2011/2014 * {{fr}}Bernard Tanguy : ''Dictionnaire des noms de communes, trèves et paroisses du Finistère''. Chasse-Marée. ArMen. 1990 * {{br}}Erwan Vallerie : ''Diazezoù studi istorel an anvioù-parrez. Corpus.'' An Here. 1995 == Liammoù diavaez == *{{br}} [http://www.geobreizh.com/breizh/bre/keriou-fichenn.asp?insee_ville=56081 Gwiskri war lec'hienn Geobreizh] == Notennoù ha daveoù == {{Daveoù}} [[Rummad:Kumunioù ar Mor-Bihan]] [[Rummad:Kumunioù bet krouet er Mor-Bihan e 1790]] [[Rummad:Kumunioù Kerne]] [[Rummad:Bezioù-brezel ar C'hommonwealth er Mor-Bihan]] [[Rummad:Emsavadeg ar Bonedoù ruz]] [[Rummad:Ar Brezoneg er Skol]] [[Rummad:Repuidi Brezel Spagn e Breizh]] [[Rummad:Repuidi-brezel er Mor-Bihan (1939-1945)]] [[Rummad:Tud lakaet d'ar marv gant al lu alaman e Porzh-Loeiz e 1944]] [[Rummad:Argant tapet e tiez-post ar Mor-Bihan gant tud eus ar Rezistañs e 1944]] qmprnnklhs7tq7vwpc0kz3n5kp17uiq 0 15724 2150167 2120403 2025-06-21T16:09:13Z Dakbzh 58931 + Nev. emdroadur ar boblañs ha kempenn. 2150167 wikitext text/x-wiki {{Infobox kumunioù Breizh | anv = Langoned | anvOfisiel = ''Langonnet'' | skeudenn = Cloître de l'abbaye de Langonnet.JPG | alc'hwez = Abati ''Itron-Varia''. | ardamezioù = Blason ville fr Langonnet (Morbihan).svg | bro = {{Kernev}} | departamant = [[Mor-Bihan]] | arondisamant = [[Arondisamant Pondi|Pondi]] | etrekumuniezh = [[Roue Morvan Kumuniezh]] | bro velestradurel = [[Bro Kornôg Kreiz-Breizh|Kornôg Kreiz Breizh]] | kanton = [[Kanton Gourin|Gourin]] | cp = 56630 | maer = Françoise Guillerm | amzer-gefridi = [[2020]]-[[2026]] | gorread = 85.4 | hedred = -3.492222 | ledred = 48.106389 | uk = 180 | ubi = 104 | ubr = 292 | lec'hienn web = {{fr}}[http://www.langonnet.fr/ www.langonnet.fr] }} '''Langoned''' a zo ur gumun e [[Bro-Gerne]] e [[kanton Gourin]] e departamant ar [[Mor-Bihan]], e kornôg [[Breizh]]. == Douaroniezh == <gallery> Ellé aval abbaye de Langonnet.JPG|An Ele e dianaou an abati. </gallery> * War lez an [[Ele]] emañ Langoned. == Ardamezioù == {| |- |[[Restr:Blason ville fr Langonnet (Morbihan).svg|110px]] |width="15px"| |''En glazur e zaou gleze en aour lammellet ouzh kab, o skorañ un hengurunenn en argant karget gant teir brizhenn erminig en sabel.''<ref>{{fr}}Aozergant B. Frelaut ; Kuzul ar Gumun : [[1988]].</ref> |- |} == Istor == === [[Henamzer]] === * Hent: an hent roman eus [[Vorgium]] (Karaez bremañ) da v-Blabia ([[Porzh-Loeiz]] bremañ) a dreuze an [[Ele]] en Abati Langoned, chom a ra ul lodenn eus an daradur e geunioù ar Faoud en Drinded-Langoned<ref>{{fr}}[[Henri Guiriec]], ''La Région de l'Ellé - bas et haut Ellé'', e ti an aozer, bloaziad ebet, (e [[galleg]]), pajenn 16 </ref>. * Armerzh: kenderc'het e veze brikennoù, teol ha priaj. E Kastell-Gwernoùgall hag e Kerroc'h e voe kavet fornioù. E meur a lec'h er gumun e voe kavet teol lec'h ma oa atantoù ha gedlec'hioù, e Stang-Yann nepell eus an abati, e Kastelloù-Kergaradeg, e Lokmaria, e Minez-Bloc'h, e Kernal hag en Drinded<ref>{{fr}}[[Henri Guiriec]], ''La Région de l'Ellé - bas et haut Ellé'', e ti an aozer, hep deiziad, (e [[galleg]]), pajenn 18 </ref>. === {{IXvet kantved}} === * E-tro 800 e voe savet ur gumuniezh gant menec'h [[Landevenneg]] e Lez Radeneg war douaroù bet roet dezhe gant Gradlon Flamm, kont [[Kerne]]. Kastell [[Morvan Lez-Breizh]] a oa sur a-walc'h war dorgenn Menez-Morvan e Langoned. Er c'horn-bro-se e voe lazhet Morvan e [[818]] en un emgannig ouzh ar Franked kaset war-raok gant [[Loeiz an Deol]], bet savet e gamp gantañ e [[Prizieg]]<ref>{{fr}}[[Henri Guiriec]], ''La Région de l'Ellé - bas et haut Ellé'', e ti an aozer, hep deiziad, (e [[galleg]]), pajennoù 27 ha 28 </ref>. === {{XVIIvet kantved}} === * [[Emsavadeg ar Bonedoù ruz]], [[1675]]: d'ar [[14 a viz Gouere]] ez eas parrezianiz Langoned, bet bodet gant son an taboulin, betek an abati evit goulenn groñs digant an abad dilezel e wirioù a-bezh war ar boblañs, ha sinet e voe an dilez gant ar venec'h evit kaout peoc'h; kondaonet e voe Jean Harscoët, an tabouliner, d'ar galeoù a-hed-buhez<ref>{{fr}}[[Henri Guiriec]], ''La Région de l'Ellé - bas et haut Ellé'', e ti an aozer, hep deiziad, (e [[galleg]]), pajenn 75 </ref>. === [[Dispac'h Gall]] === * Melestradurezh: krouet e voe ar gumun e 1790. Gant al lezenn eus an 23 a viz Eost 1790 e voe lakaet da bennlec'h [[Kanton Langoned (1790)|kanton Langoned]] gant div gumun ennañ: Langoned ha [[Plourae]]; e [[distrig ar Faoued]] e oa; dilamet e voe kanton Langoned e 1801 ha lakaet ar gumun e [[kanton Gourin]] bet brasaet ha miret gant al lezenn eus an ''8 pluviôse an IX'' ([[28 a viz Genver]] [[1801]]), dezhi an titl ''loi portant réduction du nombre de justices de paix''; lakaet e voe Langoned en [[arondisamant Pondi]] bet krouet e 1800<ref>{{fr}}Robert Bouvier, Bernard Le Montagner, Alain Revoy ha Dominique Reynaud, ''Histoire de la Poste dans le Morbihan'', Embannadurioù Liv'Editions, Ar Faoued, 2006, pajennoù 163 ha 277 .</ref>{{fr}}{{,}}<ref>{{fr}}[http://cassini.ehess.fr/cassini/fr/html/fiche.php?select_resultat=18618 Cassini - EHESS - Langoned - Fichenn ar gumun]</ref>. === {{XXvet kantved}} === ==== [[Brezel-bed kentañ]] ==== * Ur [[kampoù-bac'h gall|c'hamp-bac'h]], un astenn eus hini an [[Henbont]] e oa, a voe digoret er gumun e [[1914]] evit derc'hel ennañ enbroidi eus ar stadoù o stourm ouzh [[Bro-C'hall]]<ref>diwar ar raktres bet graet gant ar gouarnamant [[gall]] e [[1913]], {{fr}}Jean-Claude Farcy, ''Les camps de concentration français de la première guerre mondiale (1914-1920)'', Pariz, Anthropos Economica, 1995</ref>{{,}}<ref>kalz anezhe a oa fichennaouet er c'harnedoù "[[Karned A|A]]" (dilezet e oa bet hemañ e 1909), pe "[[Karned B|B]]"</ref>; beleion eus [[Elzas]]-[[Loren]] e oa un darn vat anezhe; en abati e voent serret<ref>{{fr}}''1914 - 1918 - Des champs aux tranchées'', Liv'Editions, Ar Faoued, 1998, pajenn 135 </ref>. * Mervel a reas 219 gwaz eus ar gumun abalamour d'ar brezel, eleze 4,92 % eus he foblañs e 1911<ref>{{fr}}[http://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/resultcommune.php?insee=56100&dpt=56&idsource=20836&table=bp03 memorialgenweb - Monumant ar re varv e bourc'h Langoned]</ref>{{,}}<ref>{{fr}}[http://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/resultcommune.php?insee=56100&dpt=56&idsource=20839&table=bp03 memorialgenweb - Monumant ar re varv en Drinded-Langoned]</ref>. ==== [[Eil brezel-bed]] ==== * '''Repuidi-brezel''': d'an [[10 Mezheven|10 a viz Even]] [[1940]] e oa 499 repuad e Langoned; 61 anezhe ne oant ket distroet d'ar gêr c'hoazh d'ar [[1 Gwengolo|1añ a viz Gwenholon]] [[1940]]<ref>{{fr}}Association Mémoire du canton du Faouët, ''1939-1945 en Centre-Bretagne'', Liv'Editions, Ar Faoued, 2004, levrenn I, pajenn 118 </ref>. * D'ar 24 a viz Mae 1944 e voe tapet 100 000 Lur en ti-post gant tud eus ar Rezistañs<ref>{{fr}}Robert Bouvier, Bernard Le Montagner, Alain Revoy ha Dominique Reynaud, ''Histoire de la Poste dans le Morbihan'', Embannadurioù Liv'Editions, Ar Faoued, 2006, pajenn 164 </ref>. * Fuzuilhet e voe daou waz eus ar gumun (unan anezhe a oa ur repuad eus [[An Oriant]]) e Landordu e [[Berne]], d'ar [[6 Gouhere|6 a viz Gouhere]] [[1944]] abalamour d'o ferzh er [[Rezistañs]]; barnet e oant bet d'ar marv gant lez-varn al Lu [[Alamagn|alaman]] [[Ar Faoued (Mor-Bihan)|Ar Faoued]]<ref>{{fr}}René Le Guénic, ''Morbihan - Mémorial de la Résistance'', 1998, pajennoù 21 ha 22</ref>. * Mervel a reas 48 den ag ar gumun abalamour d'ar brezel <ref>{{fr}}[http://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/resultcommune.php?insee=56100&dpt=56&idsource=20836&table=bp03 memorialgenweb - Monumant ar re varv e bourc'h Langoned] </ref>. </br> ==== Brezelioù didrevadennañ ==== * Pevar gwaz a varvas e [[Brezel Indez-Sina]] ha pevar all e [[Brezel Aljeria]]<ref>{{fr}}[http://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/resultcommune.php?insee=56100&dpt=56&idsource=20836&table=bp03 memorialgenweb - Monumant ar re varv e bourc'h Langoned] </ref>{{,}}<ref>{{fr}}[http://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/resultcommune.php?insee=56100&dpt=56&idsource=20839&table=bp03 memorialgenweb - Monumant ar re varv en Drinded-Langoned] </ref>. == Brezhoneg == === Ar Brezoneg er Skol === * 1934-1936: ar c'huzul-kêr a savas a-du gant ar mennad skignet gant al luskad [[Ar Brezoneg er Skol|Ar Brezoneg er Skol (ABES)]] evit kelennadurezh ar brezhoneg er skol<ref>{{fr}}[[Marsel Guieysse]], ''La langue bretonne : ce qu'elle fut, ce qu'elle est, ce qui se fait pour elle et contre elle'', pajenn 266, Kemper, Nouvelles Éditions Bretonnes, 1936 </ref>. === Ya d'ar brezhoneg === * D’ar 27 a viz Genver [[2005]] e oa bet votet ar garta [[Ya d'ar brezhoneg]] gant kuzul-kêr ar gumun. * Al live 3 oa bet roet d'ar gummun. === Deskadurezh === * E [[2012]] e oa bet krouet un hentad divyezhek e skol bublik ar gumun. * E distro-skol 2024 e oa 44 skoliad enskrivet er c'hlas divyezhek (42,7 % eus skolidi ar gumun evit a sell ouzh ar c'hentañ derez). http://www.brezhoneg.bzh/98-kelenn.htm == Krennlavar == * ''’Ba' Langoned e vez lazhet ar bleiz gant un taol boned.'' == Monumantoù ha traoù heverk == <gallery> Langonnet (56) Église 02.JPG|Iliz katolik ar vourc'h. </gallery> * Iliz katolik ''Sant Pêr ha Sant Paol''. <gallery> La Trinité-Langonnet (56) Église 01.JPG|Iliz katolik an Dinded. </gallery> * Iliz katolik an Dinded. <gallery> Abbaye Notre-Dame-de-Langonnet - Camp d'internés civils - cour intérieure de l'abbaye - Langonnet - Médiathèque de l'architecture et du patrimoine - APD0001713.jpg|Porzh an abati. </gallery> * Abati ''Itron-Varia''. * Monumant ar re varv e bourc'h Langoned, etre ar maerdi hag an iliz katolik, luc’hskeudenn ha kartenn-bost<ref>{{fr}}[https://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/photo.php?id_source=20836 Memorial Genweb]</ref>. <gallery> 005 Trinité-Langonnet.jpg|Monumant an Drinded. </gallery> * Monumant ar re varv en Drinded-Langoned. * Plakennoù ar re varv (1914-1918) en iliz katolik er vourc'h, luc’hskeudenn<ref>{{fr}}[https://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/photo.php?id_source=113029 Memorial Genweb]</ref>. == Emdroadur ar boblañs abaoe 1790 == <timeline> Colors= id:a value:gray(0.9) id:b value:gray(0.7) id:c value:rgb(1,1,1) id:d value:rgb(0.7,0.8,0.9) ImageSize = width:800 height:300 PlotArea = left:60 bottom:40 top:40 right:40 DateFormat = x.y Period = from:0 till:6000 TimeAxis = orientation:vertical AlignBars = justify ScaleMajor = gridcolor:b increment:1000 start:0 ScaleMinor = gridcolor:a increment:500 start:0 BackgroundColors = canvas:c BarData= bar:1790 text:1790 bar:1835 text:1835 bar:1841 text:1841 bar:1847 text:1847 bar:1856 text:1856 bar:1872 text:1872 bar:1876 text:1876 bar:1891 text:1891 bar:1896 text:1896 bar:1911 text:1911 bar:1921 text:1921 bar:1931 text:1931 bar:1936 text:1936 bar:1946 text:1946 bar:1954 text:1954 bar:1962 text:1962 bar:1968 text:1968 bar:1975 text:1975 bar:1982 text:1982 bar:1990 text:1990 bar:1999 text:1999 bar:2006 text:2006 bar:2012 text:2012 bar:2013 text:2013 bar:2022 text:2022 PlotData= color:d width:20 align:left bar:1790 from:0 till: 3306 bar:1835 from:0 till: 3715 bar:1841 from:0 till: 3432 bar:1847 from:0 till: 3714 bar:1856 from:0 till: 3427 bar:1872 from:0 till: 3417 bar:1876 from:0 till: 3929 bar:1891 from:0 till: 3666 bar:1896 from:0 till: 3681 bar:1911 from:0 till: 4450 bar:1921 from:0 till: 4494 bar:1931 from:0 till: 4848 bar:1936 from:0 till: 4358 bar:1946 from:0 till: 4407 bar:1954 from:0 till: 3420 bar:1962 from:0 till: 3083 bar:1968 from:0 till: 2791 bar:1975 from:0 till: 2373 bar:1982 from:0 till: 2106 bar:1990 from:0 till: 2005 bar:1999 from:0 till: 1918 bar:2006 from:0 till: 1908 bar:2012 from:0 till: 1894 bar:2013 from:0 till: 1874 bar:2022 from:0 till: 1851 PlotData= bar:1790 at: 3306 fontsize:S text: 3306 shift:(-10,5) bar:1835 at: 3715 fontsize:S text: 3715 shift:(-10,5) bar:1841 at: 3432 fontsize:S text: 3432 shift:(-10,5) bar:1847 at: 3714 fontsize:S text: 3714 shift:(-10,5) bar:1856 at: 3427 fontsize:S text: 3427 shift:(-10,5) bar:1872 at: 3417 fontsize:S text: 3417 shift:(-10,5) bar:1876 at: 3929 fontsize:S text: 3929 shift:(-10,5) bar:1891 at: 3666 fontsize:S text: 3666 shift:(-10,5) bar:1896 at: 3681 fontsize:S text: 3681 shift:(-10,5) bar:1911 at: 4450 fontsize:S text: 4450 shift:(-10,5) bar:1921 at: 4494 fontsize:S text: 4494 shift:(-10,5) bar:1931 at: 4848 fontsize:S text: 4848 shift:(-10,5) bar:1936 at: 4358 fontsize:S text: 4358 shift:(-10,5) bar:1946 at: 4407 fontsize:S text: 4407 shift:(-10,5) bar:1954 at: 3420 fontsize:S text: 3420 shift:(-10,5) bar:1962 at: 3083 fontsize:S text: 3083 shift:(-10,5) bar:1968 at: 2791 fontsize:S text: 2791 shift:(-10,5) bar:1975 at: 2373 fontsize:S text: 2373 shift:(-10,5) bar:1982 at: 2106 fontsize:S text: 2106 shift:(-10,5) bar:1990 at: 2005 fontsize:S text: 2008 shift:(-10,5) bar:1999 at: 1918 fontsize:S text: 1918 shift:(-10,5) bar:2006 at: 1908 fontsize:S text: 1908 shift:(-10,5) bar:2012 at: 1894 fontsize:S text: 1894 shift:(-10,5) bar:2013 at: 1874 fontsize:S text: 1874 shift:(-10,5) bar:2022 at: 1851 fontsize:S text: 1851 shift:(-10,5) </timeline> == Melestradurezh == == Tud == * [[Henri Guiriec]], beleg katolik, istorour ha skrivagner breizhat. * [[Garmenig Ihuellou]], skrivagnerez vrezhonek. * [[Alan Stivell]], bet savet gantañ ur bladenn anvet ''E Lango'''nn'''ed'' ma kaver ar ganaouenn ''E parrez Langonned'' enni. == Gevelliñ == == Liammoù diavaez == {{Commonscat|Langonnet}} *{{br}}[https://archive.today/20151002171039/http://www.geobreizh.bzh/geobreizh/bre/keriou-fichenn.asp?insee_ville=56100 Langoned war lec'hienn Geobreizh] == Dave ha notennoù== {{Daveoù}} [[Rummad:Kumunioù ar Mor-Bihan]] [[Rummad:Kumunioù bet krouet er Mor-Bihan e 1790]] [[Rummad:Kumunioù Kerne]] [[Rummad:Emsavadeg ar Bonedoù ruz]] [[Rummad:Kampoù-bac'h gall ar Brezel-bed kentañ]] [[Rummad:Ar Brezoneg er Skol]] [[Rummad:Repuidi-brezel er Mor-Bihan (1939-1945)]] [[Rummad:Argant tapet e tiez-post ar Mor-Bihan gant tud eus ar Rezistañs e 1944]] [[Rummad:Tud lakaet d'ar marv gant al lu alaman e Berne e 1944]] 9wd8jcfn2x71wq36q53xskl8086mpah 0 15773 2150159 2082786 2025-06-21T14:51:06Z Dakbzh 58931 + Nev. emdroadur ar boblañs ha kempenn. 2150159 wikitext text/x-wiki {{Infobox kumunioù Breizh | anv = Laoulan, Lanwelan | anvOfisiel = Langoëlan | skeudenn = Langoëlan mairie.jpg | alc'hwez = Ar maerdi. | ardamezioù = | bro = [[Bro-Gwened]] | departamant = [[Mor-Bihan]] | arondisamant = [[Arondisamant Pondi|Pondi]] | etrekumuniezh = [[Roue Morvan Kumuniezh]] | bro velestradurel = [[Bro Kornôg Kreiz Breizh]] | kanton = [[Kanton Gourin|Gourin]] | cp = 56160 | maer = Jean-Claude Le Métayer | amzer-gefridi = 2020-2026 | gorread = 22.27 | hedred = -3.23305555556 | ledred = 48.1219444444 | uk = 194 | ubi = 137 | ubr = 174 | lec'hienn web = {{fr}}[http://www.langoelan.fr/ www.langoelan.fr] }} '''Laoulan''' hervez an distagadur a-vremañ, pe '''Lanwelan''' hervez an etimologiezh, a zo ur gumun e [[Breizh|Breizh,]] e [[kanton Gourin]] e departamant ar [[Mor-Bihan]]. Ur gumun istorel eo eus [[bro Pourlet]], == Douaroniezh == <gallery> Langoëlan Etang du Dordu.JPG|An Dourdu. </gallery> * Lenn an Dourdu. * War lez ar stêrioù [[Skorf]] ha [[Sar (Breizh)|Sar]] emañ Laoulan. == Istor == === [[Dispac'h Gall]] === * Melestradurezh: krouet e voe kumun Laoulan e 1790. Gant al lezenn eus an 23 a viz Eost 1790 e voe lakaet Laoulan e [[Kanton Pleurdud (1790)|kanton Pleurdud]]; e [[distrig ar Faoued]] e oa. Diskaret e voe kanton Pleurdud gant lezenn an ''8 pluviôse an IX'' ([[28 Genver|28 a viz Genver]] [[1801]]), dezhi an titl ''loi portant réduction du nombre de justices de paix''. Lakaet e voe kumun Laoulan e [[kanton ar Gemene]] bet miret ha brasaet e 1801 gant ar memes lezenn. Lakaet e oa bet en [[arondisamant Pondi]] bet krouet e 1800<ref>{{fr}}[http://cassini.ehess.fr/cassini/fr/html/fiche.php?select_resultat=18610 Cassini - EHESS - Lanwelan - Fichenn ar gumun]</ref>{{,}}<ref>{{fr}}Robert Bouvier, Bernard Le Montagner, Alain Revoy ha Dominique Reynaud, ''Histoire de la Poste dans le Morbihan'', Embannadurioù Liv'Editions, Ar Faoued, 2006, pajenn 162</ref>. === {{XXvet kantved}} === ==== [[Brezel-bed kentañ]] ==== * Mervel a reas 84 gwaz eus ar gumun abalamour d'ar brezel, da lavaret eo 6,58 % eus he foblañs e 1911<ref name="memorialgenweb.org">{{fr}}[http://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/resultcommune.php?insee=56099&dpt=56&idsource=13587&table=bp02 Memorialgenweb - Monumant ar re varv]</ref>. ==== [[Eil brezel-bed]] ==== <gallery> Langoëlan vestiges ferme incendiée Kergoët.jpg|Dismantroù an ti-feurm bet devet gant an [[Wehrmacht|Alamaned]] e Kergoed. </gallery> * Tri ezel eus ar Rezistañs hag ar c'houer hag a roas bod dezhe a voe lazhet en un emgann ouzh an [[Wehrmacht|Alamaned]] e Kergoed d'ar [[1añ Gouere|1añ a viz Gouere]] [[1944]]; 35 milour alaman a voe lazhet en emgann<ref>{{fr}}René Le Guénic, ''Morbihan - Mémorial de la Résistance'', 1998, pajennoù 48-49</ref>. * Mervel a reas eizh den ag ar gumun abalamour d'ar brezel<ref name="memorialgenweb.org"/>. ==== Brezelioù didrevadennañ ==== ===== [[Brezel Indez-Sina]] ===== * Daou waz a varvas<ref name="memorialgenweb.org"/>. == Monumantoù ha traoù heverk == <gallery> Langoëlan chateau de l'émir.png|Ar c’hastell. </gallery> * Kastell an Emir. <gallery> Langoëlan monument aux morts.jpg|Monumant ar re varv. Langoëlan monument commémoratif de Kergoet.jpg|Monumant Kergoed. </gallery> * Monumant ar re varv e-tal an iliz katolik. * Monumant Kergoed. <gallery> Langoëlan Saint-Barnabé.JPG|An iliz katolik. </gallery> * Iliz katolik ''Sant Barnabas''. <gallery> Langoëlan Locmaria côté sud.jpg|Lokmaria. Langoëlan Saint-Houarno côté sud.jpg|Sant Houarnev. Langoëlan chapelle Saint Servais et fontaine.jpg|Sant Servez hag he feunteun. Langoëlan la Trinité côté sud.jpg|An Drinded. </gallery> * Chapelioù. == Emdroadur ar boblañs abaoe 1962 == {{Demografiezh |titl=Niver a annezidi |dimx= |dimy= |popmax=1000 |passo1=100 |passo2=20 |bl1=1962 |bl2=1968 |bl3=1975 |bl4=1982 |bl5=1990 |bl6=1999 |bl7=2006 |bl8=2012 |bl9=2022 |p1=907 |p2=812 |p3=659 |p4=575 |p5=429 |p6=369 |p7=396 |p8=401 |p9=404 |mammenn=EBSSA }} == Melestradurezh == == Tud == == Gevelliñ == == Liammoù diavaez == *{{br}} [https://www.geobreizh.bzh/br/anv-keriou-breizh-e-brezhoneg/ Lanwelan] war lec'hienn Geobreizh == Dave ha notennoù == {{Daveoù}} [[Rummad:Kumunioù ar Mor-Bihan]] [[Rummad:Kumunioù bet krouet er Mor-Bihan e 1790]] gysveuoywki9gsalq6psckfcsj5vraa 0 15879 2150168 2134255 2025-06-21T16:23:40Z Dakbzh 58931 + Nev. emdroadur ar boblañs ha kempenn. 2150168 wikitext text/x-wiki {{Infobox kumunioù Breizh | anv = Langedig | anvOfisiel = ''Languidic'' | skeudenn = Mairie Languidic (2).JPG | alc'hwez = Ar maerdi. | ardamezioù = Blason_ville_fr_Languidic_(Morbihan).svg | bro = [[Bro-Gwened]] | departamant = [[Mor-Bihan]] | arondisamant = [[Arondisamant an Oriant|an Oriant]] | etrekumuniezh = [[Kab an Oriant tolpad-kêrioù]] | bro velestradurel = [[Bro an Oriant]] | kanton = [[Kanton Henbont|Henbont]] | cp = 56440 | maer = Laurent Duval | amzer-gefridi = 2020-2026 | gorread = 109.08 | hedred = -3.15666666667 | ledred = 47.8341666667 | uk = 66 | ubi = 7 | ubr = 126 | lec'hienn web = {{fr}}[http://www.languidic.fr/ Lec'hienn an ti-kêr] }} '''Langedig''' a zo ur gumun e [[Breizh]] e [[kanton Henbont]] e departamant ar [[Mor-Bihan]]. == Douaroniezh == * Langedig eo eil brasañ kumun Breizh, war-lerc'h [[Skaer]] ha dirak [[Pempont]] ha [[Gwenvenez-Penfaou]]. * Eieniñ a ra [[Stêr an Intel]] e Langedig. == Anv == * Erwan Vallerie ː '''Lankintic''', 1160; '''Landgendic, Landgedic''', 1264; '''Languidic''', 1282; '''Languindic''', 1291, 1310; '''Languendic''', 1313; '''Languidic''', 1387; '''Languendic''', 1399; '''Languidic''', 1453, 1516 '''Gerdarzh''' == Ardamezioù == {| |- |''En glazur e gebrenn en erminoù, heuliet ouzh kab gant div steredenn en aour hag ouzh beg gant ur vleuñienn aval, an holl en aour.''<ref>Aozet gant an abad Marquer ha H. Martin.</ref> • Sturiad : ''<q> Leuein ha frehin </q>'' |- |} == Istor == === [[Dispac'h Gall]] === * Melestradurezh: krouet e voe kumun Langedig e 1790. Gant al lezenn eus an 23 a viz Eost 1790 e voe lakaet Langedig da benn ur c'hanton, hini [[Kanton Langedig (1790)|Langedig]]; div gumun a oa ennañ: [[Prederion]] ha Langedig, e [[distrig Henbont]] e oa. Diskaret e voe kanton Langedig gant lezenn an ''8 pluviôse an IX'' ([[28 Genver|28 a viz Genver]] [[1801]]), dezhi an titl ''loi portant réduction du nombre de justices de paix''. Lakaet e voe kumun Langedig e [[kanton Henbont]] bet miret ha brasaet e 1801 gant an hevelep lezenn. Lakaet e oa bet en [[arondisamant an Oriant]] bet krouet e 1800<ref>{{fr}}[http://cassini.ehess.fr/cassini/fr/html/fiche.php?select_resultat=18628 Cassini - EHESS - Langedig - Fichenn ar gumun]</ref>{{,}}<ref>{{fr}}Robert Bouvier, Bernard Le Montagner, Alain Revoy ha Dominique Reynaud, ''Histoire de la Poste dans le Morbihan'', Embannadurioù Liv'Editions, Ar Faoued, 2006, pajenn 164</ref>. === {{XXvet kantved}} === ==== [[Brezel-bed kentañ]] ==== * Mervel a reas 348 gwaz eus ar gumun abalamour d'ar brezel, da lâret eo 8,05 % eus he foblañs e 1911<ref>{{fr}}[http://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/resultcommune.php?insee=56101&dpt=56&idsource=47746&table=bp07 Memorialgenweb - Monumant ar re varv]</ref>. ==== [[Eil brezel-bed]] ==== * Ur c'harr-nij (''Wellington Mk.IV'' marilhet Z1383 ha kodet UV-D) eus [[aerlu]] ar [[Rouantelezh-Unanet]] (''[[Royal Air Force]]'') a gouezhas e Kerroc'h d'ar [[22 Mezheven|22 a viz Even]] [[1942]]: mervel a reas ar pemp milour [[Aostralia|aostralian]] a oa ennañ, douaret int e bered Kerantreizh [[An Oriant|en Oriant]]<ref>{{fr}}''[[Ouest-France]]'', 20 a viz Mae 2010 </ref>{{,}}<ref>{{fr}}[https://web.archive.org/web/20130515041824/http://www.absa3945.com/Pertes%20Bretagne/Morbihan/pertes_raf_morbihan.html Pertes RAF Morbihan]</ref>. * Ur c'harr-nij (''[[B-17]]-F'' marilhet ''40-BO'') eus [[Aerlu]] [[SUA]] ([[United States Army Air Forces]]) a gouezhas e Kergurun d'ar [[16 Ebrel|16 a viz Imbril]] [[1943]]: pemp milour a varvas, ar pemp nijour all a voe tapet d'an [[Wehrmacht|Alamaned]]<ref>{{fr}}[http://www.absa3945.com/Pertes%20Bretagne/Morbihan/pertes_usaaf_morbihan.html Pertes USAAF]</ref>{{,}}<ref>{{fr}}''[[Ouest-France]]'', 20 a viz Mae 2010 </ref>. * D'ar [[7 Eost|7 a viz Eost]] [[1944]] e voe dieubet Langedig gant lu [[SUA]]<ref>{{fr}}''[[Le Télégramme]]'', 17 a viz Eost 2010</ref>, mervel a reas pemp den nann-soudard, pemzek den all a voe gloazet, pa voe tennet taolioù-kanol gant an Alamaned<ref>{{fr}}[[Roger Leroux]], ''Le Morbihan en guerre 1939-1945'', Imprimerie de la Manutention, Mayenne, 1991, pajenn 545 </ref>{{,}}<ref>{{fr}}René Le Guénic, ''Morbihan - Mémorial de la Résistance'', 1998, pajenn 545</ref>. * D'an [[16 Mae|16 a viz Mae]] [[1945]] e voe kavet korf marv un den eus ar gumun, ezel eus ar Rezistañs, bet boureviet, lazhet ha mañsonet d'an [[13 Gouere|13 a viz Gouere]] [[1944]] gant al lu alaman e kreñvlec'h Pentevr e [[Sant-Pêr-Kiberen]]<ref>{{fr}}René Le Guénic, ''Morbihan - Mémorial de la Résistance'', 1998, pajennoù 322-329</ref>. * Mervel a reas 54 den ag ar gumun abalamour d'ar brezel<ref>{{fr}}[http://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/resultcommune.php?insee=56101&dpt=56&idsource=47746&table=bp07 Memorialgenweb - Monumant ar re varv] </ref>. ==== Brezelioù didrevadennañ ==== ===== [[Brezel Indez-Sina]] ===== * Mervel a reas seizh milour. == Brezhoneg == * Ar Brezoneg er Skol, 1934-1936: ar c'huzul-kêr a savas a-du gant ar mennad skignet gant al luskad [[Ar Brezoneg er Skol|Ar Brezoneg er Skol (ABES)]] evit kelennadurezh ar brezhoneg er skol<ref>{{fr}}[[Marsel Guieysse]], ''La langue bretonne : ce qu'elle fut, ce qu'elle est, ce qui se fait pour elle et contre elle'', pajenn 266, Kemper, Nouvelles Éditions Bretonnes, 1936 </ref>. * Klasoù divyezhek a zo eno abaoe [[2001]]. * E distro-skol 2024 e oa enskrivet 135 skoliad er c'hlasoù divyezhek (18,8 % eus skolidi ar gumun evit a sell ouzh ar c'hentañ derez)<ref>{{br}}[https://www.brezhoneg.bzh/98-kelenn.htm Ofis ar Brezhoneg]</ref>. == Monumantoù ha traoù heverk == <gallery> Alignement de Kersolan.jpg|Meurvein Kersolan. Menhir de Kerdanué.jpg|Peulvan Kerdanue. Fontaine de Saint Urlo Languidic.jpg|Feunteun Sant [[Urloù]] e Langedig. Iliz Langedig.jpg|Iliz Langedig lec'h ma timezas Loeiz Herrieu gant Loeiza ar Meliner. </gallery> * Steudadoù meurvein Kêrsolan. * Peulvan Kerdanue. * Feunteun Sant Urloù. * An iliz katolik. <gallery> Monument aux morts (Languidic).JPG|Monumant ar re varv er vered. Stèle Kergurun (Languidic).jpg|Monumant an nijourion [[Royal Air Force|aostralian]] e Kerroc'h. Stèle Kerroch (Languidic).jpg|Monumant an nijourion [[United States Army Air Forces|SUAat]] e Kergurun. </gallery> * Monumant ar re varv er vered, "De Vugale Languedeg Maru aveit er Vro", luc'hskeudennoù<ref>{{fr}}[https://www.memorialgenweb.org/diapos.php?dpt=56&id_source=47746 Memorial Genweb]</ref> ha kartenn-bost<ref>{{fr}}[https://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/photo.php?id_source=47746 Memorial Genweb]</ref>. * Monumantoù an nijourion [[Royal Air Force|aostralian]] ha [[United States Army Air Forces|SUAat]]. == Emdroadur ar boblañs abaoe 1793 == <div class="center"> <timeline> Colors= id:lightgrey value:gray(0.9) id:darkgrey value:gray(0.7) id:sfondo value:rgb(1,1,1) id:barra value:rgb(0.6,0.7,0.8) ImageSize = width:700 height:300 PlotArea = left:50 bottom:50 top:30 right:30 DateFormat = x.y Period = from:0 till:8300 TimeAxis = orientation:vertical AlignBars = justify ScaleMajor = gridcolor:darkgrey increment:1000 start:0 ScaleMinor = gridcolor:lightgrey increment:500 start:0 BackgroundColors = canvas:sfondo BarData= bar:1793 text:1793 bar:1800 bar:1806 bar:1821 bar:1831 bar:1836 text:1836 bar:1841 bar:1846 bar:1851 bar:1856 bar:1861 text:1861 bar:1866 bar:1872 bar:1876 bar:1881 bar:1886 text:1886 bar:1891 bar:1896 bar:1901 bar:1906 bar:1911 text:1911 bar:1921 bar:1926 bar:1931 bar:1936 bar:1946 text:1946 bar:1954 bar:1962 bar:1968 bar:1975 bar:1982 text:1982 bar:1990 bar:1999 text:1999 bar:2006 bar:2012 text:2012 bar:2013 bar:2022 text:2022 PlotData= color:barra width:14 align:left bar:1793 from:0 till: 6012 bar:1800 from:0 till: 6076 bar:1806 from:0 till: 5842 bar:1821 from:0 till: 6029 bar:1831 from:0 till: 6064 bar:1836 from:0 till: 6420 bar:1841 from:0 till: 6105 bar:1846 from:0 till: 6293 bar:1851 from:0 till: 6358 bar:1856 from:0 till: 6222 bar:1861 from:0 till: 6382 bar:1866 from:0 till: 6483 bar:1872 from:0 till: 6094 bar:1876 from:0 till: 6433 bar:1881 from:0 till: 6745 bar:1886 from:0 till: 6920 bar:1891 from:0 till: 7122 bar:1896 from:0 till: 7498 bar:1901 from:0 till: 7741 bar:1906 from:0 till: 7815 bar:1911 from:0 till: 7865 bar:1921 from:0 till: 7919 bar:1926 from:0 till: 8045 bar:1931 from:0 till: 8012 bar:1936 from:0 till: 7803 bar:1946 from:0 till: 8262 bar:1954 from:0 till: 5763 bar:1962 from:0 till: 5547 bar:1968 from:0 till: 5326 bar:1975 from:0 till: 5223 bar:1982 from:0 till: 5847 bar:1990 from:0 till: 6350 bar:1999 from:0 till: 6489 bar:2006 from:0 till: 7076 bar:2012 from:0 till: 7409 bar:2013 from:0 till: 7562 bar:2022 from:0 till: 8046 </timeline> </div> == Melestradurezh == == Tud == * [[Benoît Purenne]], c'hoarier [[echedoù]]. === Ardamezeg ar familhoù === {| class="wikitable" |[[Restr:Loisel de la Couldre.gif|80px]] |'''Loisel, Loaisel, Louaisel,''' Aotrounez Saint-Benoît, Espinefort, la Vigne |''En argant e deir moualc'henn en sabel'' |- |[[Restr:Barisy de Kermaria.gif|80px]] |'''Barisy''', Aotrounez Kerouriou |''En argant, e deir joskenn diframmet en sabel'' |- |[[Restr:De Baud.gif|80px]] |'''de Baud''' Aotrounez la Vigne-le-Houlle hag Espinefort |''En glazur e zek hanochenn en aour, 4, 3, 2, 1'' |} === Tud ganet eno === *[[Loeiza er Meliner|Loeiza ar Meliner]], skrivagnerez vrezhonek, d'an [[9 a viz Meurzh]]. [[1887]]. *[[Lucien Pouëdras]], livour, e [[1937]]. === Tud marvet eno === == Gevelliñ == {| class="wikitable" |- ! Bro ! Kêr ! Abaoe |- | [[Restr:Flag of England.svg|border|25px]] [[Bro-Saoz]] | [[Great Cornard]] | 1989 |- | [[Restr:Flag of Romania.svg|border|25px]] [[Roumania]] | [[Silivașu de Câmpie]] | 1990 |- | [[Restr:Flag of Germany.svg|border|25px]] [[Alamagn]] | [[Rimpar]] | 1997 |} == Krennlavar == Re Langedig, pennoù du, <br /> A ra krampouezh gant ludu <br /> Evit armerzh o gwinizh-du ! <br /> == Levrlennadur == * {{fr}}Pol Potier de Courcy : ''Nobiliaire et armorial de Bretagne''. Adembannadur Editions des Régionalismes. Cressé. 2011/2014 * {{br}}Erwan Vallerie : ''Diazezoù studi istorel an anvioù-parrez. Corpus.'' An Here. 1995 == Liammoù diavaez == *{{br}} [http://www.geobreizh.com/breizh/bre/keriou-fichenn.asp?insee_ville=56101 Langedig war lec'hienn Geobreizh] == Notennoù ha daveoù == {{Daveoù}} [[Rummad:Kumunioù ar Mor-Bihan]] [[Rummad:Kumunioù bet krouet er Mor-Bihan e 1790]] [[Rummad:Ar Brezoneg er Skol]] [[Rummad:Nijerezioù ar C'hommonwealth aet d'ar strad e Breizh e-pad an Eil brezel-bed]] [[Rummad:Nijerezioù SUA aet d'ar strad e Breizh e-pad an Eil brezel-bed]] [[Rummad:Tud lakaet d'ar marv gant al lu alaman e kreñvlec'h Pentevr e 1944]] 2yedq7avkiemlko5iv4urg1uybzakoa 0 15882 2150260 2134264 2025-06-22T11:02:31Z Dakbzh 58931 + Nev. emdroadur ar boblañs ha kempenn. 2150260 wikitext text/x-wiki {{Infobox kumunioù Breizh | anv = Gwidel | anvOfisiel = ''Guidel'' | skeudenn = Guidel plages.jpg | alc'hwez = Gwidel e genoù al [[Laeta]]. | ardamezioù = Blason_ville_fr_Guidel_(Morbihan).svg | bro = [[Bro-Gwened]] | departamant = [[Mor-Bihan]] | arondisamant = [[Arondisamant an Oriant|an Oriant]] | etrekumuniezh = [[An Oriant tolpad-kêrioù]] | bro velestradurel = [[Bro an Oriant]] | kanton = [[Kanton Gwidel|Gwidel]] <small>(pennlec'h)</small> | cp = 56620 | maer = Jo Daniel | amzer-gefridi = 2020-2026 | gorread = 52.29 | hedred = -3.48722222222 | ledred = 47.7913888889 | uk = 39 | ubi = 0 | ubr = 70 | lec'hienn web = {{fr}}[http://www.guidel.com/ www.guidel.com] }} '''Gwidel''' a zo ur gumun e [[Breizh]], pennlec'h [[kanton Gwidel]] e departamant ar [[Mor-Bihan]]. == Douaroniezh == <gallery mode="packed"heights="140px"> Guidel plages 092005 5.JPG|Beg al [[Laeta]] er Pouldu. LaetaetreKloarhaGwidel.JPG|Ar stêr [[Laeta]] a ra ar vevenn etre [[Kloar-Karnoed]] ha Gwidel (a-gleiz). </gallery> * War aod ar [[Meurvor Atlantel]] ha war lez ar stêr [[Laeta]] emañ Gwidel. == Anv == * Erwan Vallerie (1995) ː Guidul, 1114; Guidel, 1323, 1380, 1387; Guydel, 1453 == Ardamezioù == ''Palefarzhet; ouzh 1 en glazur e chapel Itron-Varia Druez en aour difoupant diouzh al lodennadur, ouzh 2 en gul e nav mailhenn en aour, 3, 3 , 3; ouzh 3, treustellet etre argant ha gul a seizh pezh; ouzh 4 en glazur e lestr en sabel greet en argant, ar c'houel karget gant teir brizenn erminig en sabel, o verdeiñ war un driadenn kommek en argant.'' == Brezhoneg == === Ya d'ar brezhoneg === * D’ar 27 a viz Meurzh 2007 e oa bet votet ar garta [[Ya d'ar brezhoneg]] gant kuzul-kêr ar gumun. === Deskadurezh === * Skolioù divyezhek a zo eno abaoe [[1991]]. * E distro-skol 2024 e oa enskrivet 146 skoliad er c'hlasoù divyezhek (13,9 % eus skolidi ar gumun evit a sell ouzh ar c'hentañ derez)<ref>{{br}}[http://www.brezhoneg.bzh/98-kelenn.htm Distro-skol ar c’helenn divyezhek]</ref>. == Istor == === [[Dispac'h Gall]] === * Melestradurezh: krouet e voe kumun Gwidel e 1790<ref>{{fr}}Robert Bouvier, Bernard Le Montagner, Alain Revoy ha Dominique Reynaud, ''Histoire de la Poste dans le Morbihan'', Embannadurioù Liv'Editions, Ar Faoued, 2006, pajenn 128 </ref>. Gant al lezenn eus an 23 a viz Eost 1790 e voe lakaet Gwidel da benn ur c'hanton, hini [[Kanton Gwidel (1790)|Gwidel]]; teir c'humun a oa ennañ: Gwidel (pennlec'h), [[Kewenn]] ha [[Plañvour]], e [[Bann Henbont]]<ref>{{fr}}Jean-Louis Debauve, ''La Justice révolutionnaire dans le Morbihan'', e ti an aozer, Pariz, 1965, pajenn 36 </ref>. Diskaret e voe kanton Gwidel gant lezenn an ''8 pluviôse an IX'' ([[28 Genver|28 a viz Genver]] [[1801]]), dezhi an titl ''loi portant réduction du nombre de justices de paix''. Lakaet e voe kumun Gwidel e [[kanton Pont-Skorf]] e 1801 gant an hevelep lezenn<ref>{{fr}}[http://cassini.ehess.fr/cassini/fr/html/fiche.php?select_resultat=16401 Cassini - EHESS - Gwidel - Fichenn ar gumun] </ref>. Lakaet e oa bet en [[arondisamant an Oriant]] krouet e 1800. * Feulster e 1793: skrapet e voe daou ofisour kumunel, ne voent ket adkavet, drouklazhet e voe ar barnour a beoc'h<ref>{{fr}}Jean-Louis Debauve, ''La Justice révolutionnaire dans le Morbihan'', e ti an aozer, Pariz, 1965, pajenn 275</ref>. === {{XXvet kantved}} === ==== [[Brezel-bed kentañ]] ==== * Mervel a reas 168 gwaz eus ar gumun a gollas o buhez abalamour d'ar brezel, eleze 3,88 % eus he foblañs e 1911<ref>{{fr}}[http://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/resultcommune.php?act=view&insee=56078&pays=France&dpt=56&idsource=20078&table=bp&lettre=&fusxx=&debut=0 Memorialgenweb]</ref>. ==== [[Eil brezel-bed]] ==== {| |[[Restr:Skeudenn-MonumantarPempHenteGwidel.JPG|right|thumb|200px|Monumant ar soudarded c'hall bet lazhet en Emgann ar Pemp-Hent]] |} * D'ar [[21 Mezheven|21añ a viz Mezheven]] [[1940]], er Pemp-Hent, e oa bet eus un emgann etre ar soudarded c'hall hag ur golonenn alaman o tont eus tu [[Kemper]] evit mont etrezek [[an Oriant]]; ar gêr-mañ a ranke bout difennet diwar urzh ar gouarnamant gall daoust d'an arsav-brezel da zont, dre ma oa ur porzh-brezel; padout a reas teir euriad, tri ofisour [[Bro-C'hall|gall]] ha tri soudard eus ar [[111vet Rejimant Kanolierezh Drevadennel]] hag eizh milour (daou is-ofisour ha pevar soudard) [[Wehrmacht|alaman]] a voe lazhet<ref>{{fr}}[[Roger Leroux]], ''Le Morbihan en guerre 1939-1945'', Imprimerie de la Manutention, Mayenne, 1991, pajennoù 22-27 </ref>. * Pevar c'harr-nij ''[[Typhoon Ib]]'' eus [[aerlu]] ar [[Rouantelezh-Unanet]] ([[Royal Air Force]]) a gouezhas e Gwidel e penn-kentañ [[1944]], unan d'ar [[31 Genver|31{{añ}} a viz Genver]], daou d'ar [[15 C'hwevrer|15 a viz C'hwevrer]] hag unan d'an [[22 C'hwevrer|22 a viz C'hwevrer]]; lazhet e voe an nijourion, tri anezhe a voe beziet e bered ar gumun, ne voe ket kavet korf an hini diwezhañ<ref>{{fr}}[https://web.archive.org/web/20130515041824/http://www.absa3945.com/Pertes%20Bretagne/Morbihan/pertes_raf_morbihan.html Pertes RAF Morbihan]</ref>; * D'ar [[7 Mezheven|7 a viz Even]] [[1944]] e kouezhas ur c'harr-nij (''[[Supermarine Spitfire|Spitfire]] LFIX'' marilhet MJ554 ha kodet AU-?) eus ar [[Royal Air Force]] nepell eus Gwidel; mervel a reas e nijour ha douaret e voe e ''[[Bayeux]] War Cemetery''<ref>{{fr}}[https://web.archive.org/web/20130515041824/http://www.absa3945.com/Pertes%20Bretagne/Morbihan/pertes_raf_morbihan.html Pertes RAF Morbihan]</ref>; * D'an [[13 Mezheven|13 a viz Even]] [[1944]] e kouezhas un nijerez ''[[B-24]]'' eus [[aerlu]] [[SUA]] (''[[United States Army Air Forces]]'') e Gwidel; lazhet e voe eizh nijour eus he faread, an daou nijour all a voe tapet gant an [[Wehrmacht|Alamaned]]<ref>{{fr}}[https://web.archive.org/web/20111114182043/http://www.absa39-45.com/Pertes%20Bretagne/Morbihan/pertes_usaaf_morbihan.html Pertes USAAF]</ref>. * D'ar [[27 Gouere|27 a viz Gouere]] [[1944]] e kouezhas un nijerez (''[[De Havilland DH.98 Mosquito|Mosquito NF XIII]]'' marilhet MM450 ha kodet DZ-?) eus ar [[Royal Air Force]] e Gwidel; an daou nijour a varvas<ref>{{fr}}[https://web.archive.org/web/20130515041824/http://www.absa3945.com/Pertes%20Bretagne/Morbihan/pertes_raf_morbihan.html Pertes RAF Morbihan]</ref>. * Mervel a reas 46 den abalamour d'ar brezel<ref>{{fr}}[http://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/resultcommune.php?act=view&insee=56078&pays=France&dpt=56&idsource=20078&table=bp&lettre=&fusxx=&debut=0 Memorialgenweb]</ref>; * E [[Sankenn an Oriant]] edo ar gumun<ref>{{fr}}[[Roger Leroux]], ''Le Morbihan en guerre 1939-1945'', Imprimerie de la Manutention, Mayenne, 1991, pajennoù 606 ha 607</ref>; dieubet e voe Gwidel d'an 10 a viz Mae 1945 goude emzaskoridigezh an [[Wehrmacht|Alamaned]]<ref>{{fr}}[[Roger Leroux]], ''Le Morbihan en guerre 1939-1945'', Imprimerie de la Manutention, Mayenne, 1991, pajenn 622</ref>. ==== Brezelioù didrevadennañ ==== ===== [[Brezel Indez-Sina]] ===== * Mervel a reas eizh milour<ref>{{fr}}[http://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/resultcommune.php?act=view&insee=56078&pays=France&dpt=56&idsource=20078&table=bp&lettre=&fusxx=&debut=0 Memorialgenweb]</ref>. ===== [[Brezel Aljeria]] ===== * Mervel a reas tri milour<ref>{{fr}}[http://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/resultcommune.php?act=view&insee=56078&pays=France&dpt=56&idsource=20078&table=bp&lettre=&fusxx=&debut=0 Memorialgenweb]</ref>. === {{XXIvet kantved}} === * E miz Here 2018 ez eus bet kaoz eus [[babigoù Gwidel ganet dizorn pe divrec'h]]<ref>{{fr}}[https://www.ouest-france.fr/bretagne/lorient-56100/bebes-nes-sans-bras-guidel-150-personnes-attendent-des-reponses-6054011 Ouest-France]</ref>. == Monumantoù ha traoù heverk == <gallery> GwidelMonumantarrevarv.JPG|[[Monumant ar re varv]]. GwidelIlizkatolik.JPG|Iliz katolik ''Sant Pêr ha Sant Paol'', {{XIXvet}} kantved}}. ChapelArVadalenGwidel.jpg|Chapel Ar Vadalen, {{XIXvet kantved}}. ChapelSantLaorañsGwidel.jpg|Chapel ''Sant Laorañs'', {{XVIvet kantved}}. ChapelSantMikaelGwidel.jpg|Chapel ''Sant Mikael'', 1897, kloc'hdi eus 1774. </gallery> * Monumant ar re varv er vourc'h, luc'hskeudennoù ha kartenn-bost <ref>{{fr}}[https://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/photo.php?id_source=20078 Memorial Genweb]</ref>{{,}}<ref>{{fr}}[https://www.memorialgenweb.org/diapos.php?dpt=56&id_source=20078 Memorial Genweb]</ref>. Dioueliet e voe d'an [[2 a viz Du]] [[1921]]<ref>{{fr}}[https://monumentsmorts.univ-lille.fr/monument/17170/guidel-presdeleglise/ Université de Lille]</ref>. * An iliz katolik. * Chapelioù. === Bezioù ar C'hommonwealth e bered Gwidel === {| |[[Restr:Gwidel1024px-BezioùarC'hommonwealtheGwidel.JPG|left|thumb|200px|Bezioù ar C'hommonwealth e bered kumun Gwidel]] |} {| class = "wikitable" style="text-align:center" |+ ! Bro ! Niver a soudarded |- |[[Restr:Flag of Australia.svg|24px]] [[Aostralia]] |7 |- |[[Restr:Canadian Red Ensign 1921-1957.svg|24px]] [[Kanada]] |14 |- |[[Restr:Flag of Poland (normative).svg|24px]] [[Polonia]] |1 |- |[[Restr:Flag of the United Kingdom.svg|24px]] [[Rouantelezh-Unanet]] |79<ref>[[Royal Air Force|Aerlu]]:77 (9 anezhe chomet dianav)<br /> [[Royal Navy|Morlu]]: 2 (1 anezhe chomet dianav)</ref> <ref>Milourien eus broioù arall ag ar C'hommonwealth en [[Aerlu]] eus ar [[Rouantelezh-Unanet]]: * [[Restr:Flag of South Africa (1928-1994).svg|24px]] [[Afrika ar Su]]: 1 <br /> * [[Restr:Flag of Australia.svg|24px]] [[Aostralia]]: 1 <br /> * [[Restr:Flag of Southern Rhodesia (1924–1964).svg|24px]] [[Zimbabwe|Rodezia ar Su]]: 2 </ref> |- |[[Restr:Flag of New Zealand.svg|24px]] [[Zeland-Nevez]] |2 |- |Dianav (kontet e niver o bro dija) |11 |- |'''Hollad''' |'''103''' |} Karrnijourion e oant holl, nemet daou vartolod eus Morlu ar [[Rouantelezh-Unanet]]. Marvet int e-pad an [[Eil Brezel Bed]]<ref>{{en}}[http://www.cwgc.org/search/cemetery_details.aspx?cemetery=2086459&mode=1 Commonwealth War Graves Commission] </ref>. == Emdroadur ar boblañs abaoe 1793 == <div class="center"> <timeline> Colors= id:lightgrey value:gray(0.9) id:darkgrey value:gray(0.7) id:sfondo value:rgb(1,1,1) id:barra value:rgb(0.6,0.7,0.8) ImageSize = width:700 height:300 PlotArea = left:50 bottom:50 top:30 right:30 DateFormat = x.y Period = from:0 till:15000 TimeAxis = orientation:vertical AlignBars = justify ScaleMajor = gridcolor:darkgrey increment:5000 start:0 ScaleMinor = gridcolor:lightgrey increment:1000 start:0 BackgroundColors = canvas:sfondo BarData= bar:1793 text:1793 bar:1800 bar:1806 bar:1821 bar:1831 bar:1836 text:1836 bar:1841 bar:1846 bar:1851 bar:1856 bar:1861 text:1861 bar:1866 bar:1872 bar:1876 bar:1881 bar:1886 text:1886 bar:1891 bar:1896 bar:1901 bar:1906 bar:1911 text:1911 bar:1921 bar:1926 bar:1931 bar:1936 bar:1946 text:1946 bar:1954 bar:1962 bar:1968 bar:1975 bar:1982 text:1982 bar:1990 bar:1999 bar:2006 text:2006 bar:2012 bar:2013 bar:2022 text:2022 PlotData= color:barra width:14 align:left bar:1793 from:0 till: 3243 bar:1800 from:0 till: 3226 bar:1806 from:0 till: 3515 bar:1821 from:0 till: 3675 bar:1831 from:0 till: 4015 bar:1836 from:0 till: 3920 bar:1841 from:0 till: 3895 bar:1846 from:0 till: 4018 bar:1851 from:0 till: 4044 bar:1856 from:0 till: 3974 bar:1861 from:0 till: 4003 bar:1866 from:0 till: 4112 bar:1872 from:0 till: 3970 bar:1876 from:0 till: 4094 bar:1881 from:0 till: 4257 bar:1886 from:0 till: 4306 bar:1891 from:0 till: 4429 bar:1896 from:0 till: 4366 bar:1901 from:0 till: 4296 bar:1906 from:0 till: 4332 bar:1911 from:0 till: 4321 bar:1921 from:0 till: 4029 bar:1926 from:0 till: 4057 bar:1931 from:0 till: 3825 bar:1936 from:0 till: 3676 bar:1946 from:0 till: 3536 bar:1954 from:0 till: 3656 bar:1962 from:0 till: 3409 bar:1968 from:0 till: 3367 bar:1975 from:0 till: 4163 bar:1982 from:0 till: 6071 bar:1990 from:0 till: 8421 bar:1999 from:0 till: 9156 bar:2006 from:0 till: 9682 bar:2012 from:0 till: 10279 bar:2013 from:0 till: 10760 bar:2022 from:0 till: 12236 </timeline> </div> <ref>{{fr}}Cassini hag [[EBSSA]] </ref> == Melestradurezh == [[Restr:GwidelTi-kêr.JPG|thumb|190px|Ti-kêr Gwidel]] {{clr|left}} {{DilennadDeroù |Titl= Roll maered ar gumun}} {{DilennadBremañ |Deroù= 2020|Anv= Jo Daniel|Strollad= |Karg= }} {{Dilennad |Deroù= 1995|Penn=2020 |Anv= François Aubertin|Strollad= [[Bodadeg evit ar Republik]] da gentañ, [[Unvaniezh evit ul Luskad Poblel]] war-lerc'h ha [[MoDem]] àr-lerc'h|Karg= }} {{Dilennad |Deroù= 1983 |Penn= 1995 |Anv= André Kerihuel |Strollad= [[Centre des démocrates sociaux|CDS]]|Karg= }} {{Dilennad |Deroù= ?|Penn= 1983 |Anv= [[Louis Le Montagner]] |Strollad= [[Centre national des indépendants et paysans|CNIP]]|Karg= Kannad, Senedour}} {{Dilennad |Deroù= ?|Penn= ?|Anv= Jean de Polignac |Strollad= |Karg=}} {{DilennadFedoù}} {{DilennadPenn}} ==Gevelliñ== {| class="wikitable" |- ! Bro ! Kêr ! Abaoe |- | [[Restr:Flag of Germany.svg|border|25px]] [[Alamagn]] | [[Pulheim]] | 1969 |- | [[Restr:Flag of Ireland.svg|border|25px]] [[Iwerzhon]] | [[Carraig Uí Leighin]] | 1987 |- | [[Restr:Flag of Romania.svg|border|25px]] [[Roumania]] | [[Negrești-Oaș]] | 1996 |} == Tud == === <small>Tud bet marvet eno</small> === {| |[[Restr:GwidelJeandePolignac.JPG|left|thumb|180px|Jean de Polignac]] |} * Jean de Polignac, bet maer ar gumun. * [[Jean Jaffré]], beleg katolik ha politikour gall, d'an [[11 a viz Ebrel]] [[1896]]. === Ardamezeg ar familhoù === {| class="wikitable" |[[Restr:Bennerven-d.jpg|80px]] |'''de Bénerven / Bennerven''' Aotrounez Tredieg |''En argant e wezenn derv c'heotet, meziet en aour; e c'houezoc'h en gul tremenant war troad ar c'hef.'' |- |[[Restr:De la Pierre des Salles.png|80px]] |'''de La Pierre''' Aotrounez Talhouët |''En aour e ziv dreustell en gul'' |- | | | |} == Levrlennadur == * {{fr}}Pol Potier de Courcy ː ''Nobiliaire et Armorial de Bretagne''. Adembannet gant Editions des Régionalismes. 2012-2015 * {{br}}Erwan Vallerie ː ''Diazezoù studi istorel an anvioù-parrez. Corpus''. An Here. 1995 == Liammoù diavaez == {{Commons|Category:Guidel}} *{{br}} [http://www.geobreizh.com/breizh/bre/keriou-fichenn.asp?insee_ville=56078 Gwidel war lec'hienn Geobreizh] == Daveoù ha notennoù == {{Daveoù}} [[Rummad:Kumunioù ar Mor-Bihan]] [[Rummad:Kumunioù bet krouet er Mor-Bihan e 1790]] [[Rummad:Monumantoù brezhonek d'an dud lazhet er brezel]] [[Rummad:Bezioù-brezel ar C'hommonwealth er Mor-Bihan]] [[Rummad:Nijerezioù SUA aet d'ar strad e Breizh e-pad an Eil brezel-bed]] [[Rummad:Nijerezioù ar C'hommonwealth aet d'ar strad e Breizh e-pad an Eil brezel-bed]] [[Rummad:Sankenn an Oriant]] nf9dwd6h65kglajtmzk8da3f2ifu1k2 0 15941 2150178 2125897 2025-06-21T17:43:09Z Dakbzh 58931 + Nev. emdroadur ar boblañs ha kempenn. 2150178 wikitext text/x-wiki {{Infobox kumunioù Breizh | anv = Gavr | anvOfisiel = Gâvres | skeudenn = Gavres.jpg | alc'hwez = Gourenez Gavr. | ardamezioù = Blason_ville_fr_Gâvres_(Morbihan).svg | bro = [[Bro-Gwened]] | departamant = [[Mor-Bihan]] | arondisamant = [[Arondisamant an Oriant|an Oriant]] | etrekumuniezh = [[An Oriant tolpad-kêrioù]] | bro velestradurel = [[Bro an Oriant]] | kanton = [[Kanton Henbont|Henbont]] | maer = Christian Carton | amzer-gefridi = Genver 2024 - 2026 | gorread = 1.88 | hedred = -3.3542 | ledred = 47.6897 | uk = | ubi = 0 | ubr = 10 }} '''Gavr'''<ref>{{br}}Meneget anv ar gumun er romant ''[[Ar Pesk Aour]]'' gant [[Roparz Hemon]] : "Edo an ti-sardined war an traez, e '''Gavr''', e-kichen [[Porzh-Loeiz|Porz-Loeiz]]." [[1942]], pajenn 7 ; ''Anvioù kumunioù Breizh'', Skol-Uhel ar Vro, 1998, p. 67.</ref> (''Gâvres'' e galleg) a zo ur gumun eus arvor [[Breizh]], e [[kanton Henbont]], e departamant ar [[Mor-Bihan]]. En ul ledenez emañ, er reter da [[Enez Groe]], e penn pleg-mor an Oriant, dirak [[Porzh-Loeiz]]. ==Douaroniezh== <gallery> GavrBro-Gwened02luc'hsk.KlaodanDuigou.jpg|Ar porzh. GavrBro-Gwened03bagpesketaluc'hsk.KlaodanDuigou.jpg|Ur vag pesketa er porzh. GavrBroGwened04luc'hskKlaodanDuigou.jpg|Bigi er porzh. </gallery> <gallery> MorbihanGavrluc'hskKlaodanDuigou.jpg|Mor bihan Gavr. GavrBro-Gwened01luc'hsk.KlaodanDuigou.jpg|An aod hag ar meurvor. </gallery> Emañ kumun Gavr en ul [[ledenez]], en [[aber]] [[Morlenn an Oriant]]. Stag eo al ledenez-se ouzh an [[douar-bras]] dre un [[Erv (douaroniezh)|erv-draezh]]. Dispartiañ a ra ul ledennad vor anvet [[Mor bihan Gavr]] diouzh ar [[meurvor]]. ==Istor== === {{XIXvet kantved}} === * Deuet e oa Gavr da vezañ ur [[kumun c'hall|gumun]] d'ar [[1añ a viz C'hwevrer]] [[1867]]<ref>{{fr}}''[[Le Télégramme]]'', [[16 a viz Eost]] [[2010]]</ref>. A-raok e oa stag ouzh [[Rianteg]]. Krouet e voe ar [[parrez|barrez]] katolik e [[1868]]. === {{XXvet kantved}} === ==== [[Brezel-bed kentañ]] ==== * 40 gwaz eus ar gumun a gollas o buhez<ref name="Monumant ar re varv">{{fr}}Monumant ar re varv</ref>, da lâret eo 3,15 % eus he foblañs e 1911. ==== [[Eil Brezel-bed]] ==== * D'ar [[11 Eost|11 a viz Eost]] [[1941]] e kouezhas un nijerez (''[[Bristol Beaufort|Beaufort I]]'' marilhet L9972 ha kodet MW-F) eus [[aerlu]] ar [[Rouantelezh-Unanet]] ('''[[Royal Air Force]]''') er mor, nepell eus Gavr. Un nijour a varvas, ne voe ket kavet e gorf ; an tri nijour all a voe serret gant an [[Wehrmacht|Alamaned]]. * D'ar [[26 Du|26 a viz Du]] 1941 e kouezhas ur c'harr-nij (''Beaufort I'' marilhet L9793 ha kodet OA-O) eus ar Royal Air Force e donvor Gavr. Un nijour a varvas, douaret e voe e bered ar gumun; an tri nijour all a voe serret gant an [[Wehrmacht|Alamaned]]<ref>{{fr}}[https://web.archive.org/web/20130515041824/http://www.absa3945.com/Pertes%20Bretagne/Morbihan/pertes_raf_morbihan.html Pertes RAF]</ref>. * E [[Sankenn an Oriant]] edo ar gumun; dieubet e voe Gavr d'an 10 a viz Mae 1945 goude emzaskoridigezh an Alamaned<ref>{{fr}}[[Roger Leroux]], ''Le Morbihan en guerre 1939-1945'', Imprimerie de la Manutention, Mayenne, 1991, pajenn 620</ref>. * Pemzek den eus ar gumun a gollas o buhez abalamour d'ar brezel<ref name="Monumant ar re varv"/>. ==== Brezelioù didrevadennañ ==== ===== Brezel [[Indez-Sina]] ===== * Ul letanant eus ar gumun a varvas en [[Tonkin]] er [[Viêtnam]] e miz Du 1950<ref name="Monumant ar re varv"/>. ==Monumantoù ha traoù heverk== <gallery> GavrMonumantarrevarv.jpg|Monumant ar re varv. IlizkatolikSantWeltazGavrBroGwenedluch'sk.KlaodanDuigou.jpg|Iliz katolik ''Sant Weltaz'', [[1892]]. </gallery> ==Bezioù ar C'hommonwealth e bered ar gumun== <gallery> GavrBroGwenedMor-BihanBreizhBezioùarChommonwealth.jpg BezannijourpoloniatGavrBroGwenedluchskKlaodanDuigou.jpg </gallery> {| class = "wikitable" style="text-align:center" |+ ! Bro ! Niver a soudarded |- |[[Skeudenn:Canadian Red Ensign (1921-1957).svg|24px]] [[Kanada]] (''[[Royal Canadian Air Force]]''') |1 |- |[[Skeudenn:Flag of Poland (normative).svg|24px]] [[Polonia]] |1 |- |[[Skeudenn:Flag of the United Kingdom.svg|24px]] [[Rouantelezh-Unanet]] (''[[Royal Air Force]]''') |3 |- |'''Hollad''' |'''5''' |} Karrnijourion e oant holl. Marvet e oant e-pad an Eil Brezel-bed, daou anezhe e 1941, an tri arall e [[1943]]{{en}}<ref>[http://www.cwgc.org/search/cemetery_details.aspx?cemetery=2086461&mode=1 Commonwealth War Graves Commission]</ref>. == Emdroadur ar boblañs abaoe 1962 == {{Demografiezh |titl=Niver a annezidi |dimx= |dimy= |popmax=1400 |passo1=200 |passo2=50 |bl1=1962 |bl2=1968 |bl3=1975 |bl4=1982 |bl5=1990 |bl6=1999 |bl7=2006 |bl8=2012 |bl9=2013 |bl10=2022 |p1=1205 |p2=1166 |p3=1076 |p4=939 |p5=848 |p6=893 |p7=813 |p8=708 |p9=704 |p10=685 |mammenn=EBSSA }} <ref>{{fr}}[http://www.insee.fr/fr/ppp/bases-de-donnees/recensement/populations-legales/commune.asp?annee=2010&depcom=56062 EBSSA]</ref> ==Melestradurezh== <gallery> GavrMaerdi.jpg|Ar maerdi. </gallery> {{DilennadDeroù |Titl= Roll maered ar gumun}} {{Dilennad |Deroù = 2001 |Penn =2008 |Anv = Henri Quer |Strollad =[[Strollad Sokialour Gall]]|Karg = }} {{Dilennad |Deroù = 2008 |Penn = Kerzu 2023|Anv = Dominique Le Vouëdec |Strollad =[[Strollad Sokialour Gall]]|Karg = }} {{DilennadBremañ |Deroù = Genver 2024 |Penn = |Anv = Christian Carton|Strollad =|Karg = }} {{DilennadFedoù}} {{DilennadPenn}} ==Post== <gallery> GavrTi-post.jpg|An ti-post a-vremañ. </gallery> * Digoret e voe ar burev d'an [[10 a viz Genver]] [[1966]]<ref>{{fr}}Robert Bouvier, Bernard Le Montagner, Alain Revoy ha Dominique Reynaud, ''Histoire de la Poste dans le Morbihan'', Embannadurioù Liv'Editions, Ar Faoued, 2006, pajenn 104</ref>. ==Tud== ==Gevelliñ== ==Liammoù diavaez== *{{br}} [http://www.geobreizh.com/breizh/bre/keriou-fichenn.asp?insee_ville=56062 Gavr war lec'hienn Geobreizh] == Notennoù ha daveoù == {{Daveoù}} [[Rummad:Kumunioù ar Mor-Bihan]] [[Rummad:Kumunioù bet krouet er Mor-Bihan e-pad an XIXvet kantved]] [[Rummad:Bezioù-brezel ar C'hommonwealth er Mor-Bihan]] [[Rummad:Nijerezioù ar C'hommonwealth aet d'ar strad e Breizh e-pad an Eil brezel-bed]] [[Rummad:Sankenn an Oriant]] n0qd5gp48d2iezfgorjgqywmm0zi0tm 2150179 2150178 2025-06-21T17:44:06Z Dakbzh 58931 2150179 wikitext text/x-wiki {{Infobox kumunioù Breizh | anv = Gavr | anvOfisiel = Gâvres | skeudenn = Gavres.jpg | alc'hwez = Gourenez Gavr. | ardamezioù = Blason_ville_fr_Gâvres_(Morbihan).svg | bro = [[Bro-Gwened]] | departamant = [[Mor-Bihan]] | arondisamant = [[Arondisamant an Oriant|an Oriant]] | etrekumuniezh = [[An Oriant tolpad-kêrioù]] | bro velestradurel = [[Bro an Oriant]] | kanton = [[Kanton Henbont|Henbont]] | maer = Christian Carton | amzer-gefridi = Genver 2024 - 2026 | gorread = 1.88 | hedred = -3.3542 | ledred = 47.6897 | uk = | ubi = 0 | ubr = 10 }} '''Gavr'''<ref>{{br}}Meneget anv ar gumun er romant ''[[Ar Pesk Aour]]'' gant [[Roparz Hemon]] : "Edo an ti-sardined war an traez, e '''Gavr''', e-kichen [[Porzh-Loeiz|Porz-Loeiz]]." [[1942]], pajenn 7 ; ''Anvioù kumunioù Breizh'', Skol-Uhel ar Vro, 1998, p. 67.</ref> (''Gâvres'' e galleg) a zo ur gumun eus arvor [[Breizh]], e [[kanton Henbont]], e departamant ar [[Mor-Bihan]]. En ul ledenez emañ, er reter da [[Enez Groe]], e penn pleg-mor an Oriant, dirak [[Porzh-Loeiz]]. ==Douaroniezh== <gallery> GavrBro-Gwened02luc'hsk.KlaodanDuigou.jpg|Ar porzh. GavrBro-Gwened03bagpesketaluc'hsk.KlaodanDuigou.jpg|Ur vag pesketa er porzh. GavrBroGwened04luc'hskKlaodanDuigou.jpg|Bigi er porzh. </gallery> <gallery> MorbihanGavrluc'hskKlaodanDuigou.jpg|Mor bihan Gavr. GavrBro-Gwened01luc'hsk.KlaodanDuigou.jpg|An aod hag ar meurvor. </gallery> Emañ kumun Gavr en ul [[ledenez]], en [[aber]] [[Morlenn an Oriant]]. Stag eo al ledenez-se ouzh an [[douar-bras]] dre un [[Erv (douaroniezh)|erv-draezh]]. Dispartiañ a ra ul ledennad vor anvet [[Mor bihan Gavr]] diouzh ar [[meurvor]]. ==Istor== === {{XIXvet kantved}} === * Deuet e oa Gavr da vezañ ur [[kumun c'hall|gumun]] d'ar [[1añ a viz C'hwevrer]] [[1867]]<ref>{{fr}}''[[Le Télégramme]]'', [[16 a viz Eost]] [[2010]]</ref>. A-raok e oa stag ouzh [[Rianteg]]. Krouet e voe ar [[parrez|barrez]] katolik e [[1868]]. === {{XXvet kantved}} === ==== [[Brezel-bed kentañ]] ==== * 40 gwaz eus ar gumun a gollas o buhez<ref name="Monumant ar re varv">{{fr}}Monumant ar re varv</ref>, da lâret eo 3,15 % eus he foblañs e 1911. ==== [[Eil Brezel-bed]] ==== * D'ar [[11 Eost|11 a viz Eost]] [[1941]] e kouezhas un nijerez (''[[Bristol Beaufort|Beaufort I]]'' marilhet L9972 ha kodet MW-F) eus [[aerlu]] ar [[Rouantelezh-Unanet]] ('''[[Royal Air Force]]''') er mor, nepell eus Gavr. Un nijour a varvas, ne voe ket kavet e gorf ; an tri nijour all a voe serret gant an [[Wehrmacht|Alamaned]]. * D'ar [[26 Du|26 a viz Du]] 1941 e kouezhas ur c'harr-nij (''Beaufort I'' marilhet L9793 ha kodet OA-O) eus ar Royal Air Force e donvor Gavr. Un nijour a varvas, douaret e voe e bered ar gumun; an tri nijour all a voe serret gant an [[Wehrmacht|Alamaned]]<ref>{{fr}}[https://web.archive.org/web/20130515041824/http://www.absa3945.com/Pertes%20Bretagne/Morbihan/pertes_raf_morbihan.html Pertes RAF]</ref>. * E [[Sankenn an Oriant]] edo ar gumun; dieubet e voe Gavr d'an 10 a viz Mae 1945 goude emzaskoridigezh an Alamaned<ref>{{fr}}[[Roger Leroux]], ''Le Morbihan en guerre 1939-1945'', Imprimerie de la Manutention, Mayenne, 1991, pajenn 620</ref>. * Pemzek den eus ar gumun a gollas o buhez abalamour d'ar brezel<ref name="Monumant ar re varv"/>. ==== Brezelioù didrevadennañ ==== ===== Brezel [[Indez-Sina]] ===== * Ul letanant eus ar gumun a varvas en [[Tonkin]] er [[Viêtnam]] e miz Du 1950<ref name="Monumant ar re varv"/>. ==Monumantoù ha traoù heverk== <gallery> GavrMonumantarrevarv.jpg|Monumant ar re varv. IlizkatolikSantWeltazGavrBroGwenedluch'sk.KlaodanDuigou.jpg|Iliz katolik ''Sant Weltaz'', [[1892]]. </gallery> ==Bezioù ar C'hommonwealth e bered ar gumun== <gallery> GavrBroGwenedMor-BihanBreizhBezioùarChommonwealth.jpg BezannijourpoloniatGavrBroGwenedluchskKlaodanDuigou.jpg </gallery> {| class = "wikitable" style="text-align:center" |+ ! Bro ! Niver a soudarded |- |[[Skeudenn:Canadian Red Ensign (1921-1957).svg|24px]] [[Kanada]] (''[[Royal Canadian Air Force]]''') |1 |- |[[Skeudenn:Flag of Poland (normative).svg|24px]] [[Polonia]] |1 |- |[[Skeudenn:Flag of the United Kingdom.svg|24px]] [[Rouantelezh-Unanet]] (''[[Royal Air Force]]''') |3 |- |'''Hollad''' |'''5''' |} Karrnijourion e oant holl. Marvet e oant e-pad an Eil Brezel-bed, daou anezhe e 1941, an tri arall e [[1943]]<ref>{{en}}[http://www.cwgc.org/search/cemetery_details.aspx?cemetery=2086461&mode=1 Commonwealth War Graves Commission]</ref>. == Emdroadur ar boblañs abaoe 1962 == {{Demografiezh |titl=Niver a annezidi |dimx= |dimy= |popmax=1400 |passo1=200 |passo2=50 |bl1=1962 |bl2=1968 |bl3=1975 |bl4=1982 |bl5=1990 |bl6=1999 |bl7=2006 |bl8=2012 |bl9=2013 |bl10=2022 |p1=1205 |p2=1166 |p3=1076 |p4=939 |p5=848 |p6=893 |p7=813 |p8=708 |p9=704 |p10=685 |mammenn=EBSSA }} <ref>{{fr}}[http://www.insee.fr/fr/ppp/bases-de-donnees/recensement/populations-legales/commune.asp?annee=2010&depcom=56062 EBSSA]</ref> ==Melestradurezh== <gallery> GavrMaerdi.jpg|Ar maerdi. </gallery> {{DilennadDeroù |Titl= Roll maered ar gumun}} {{Dilennad |Deroù = 2001 |Penn =2008 |Anv = Henri Quer |Strollad =[[Strollad Sokialour Gall]]|Karg = }} {{Dilennad |Deroù = 2008 |Penn = Kerzu 2023|Anv = Dominique Le Vouëdec |Strollad =[[Strollad Sokialour Gall]]|Karg = }} {{DilennadBremañ |Deroù = Genver 2024 |Penn = |Anv = Christian Carton|Strollad =|Karg = }} {{DilennadFedoù}} {{DilennadPenn}} ==Post== <gallery> GavrTi-post.jpg|An ti-post a-vremañ. </gallery> * Digoret e voe ar burev d'an [[10 a viz Genver]] [[1966]]<ref>{{fr}}Robert Bouvier, Bernard Le Montagner, Alain Revoy ha Dominique Reynaud, ''Histoire de la Poste dans le Morbihan'', Embannadurioù Liv'Editions, Ar Faoued, 2006, pajenn 104</ref>. ==Tud== ==Gevelliñ== ==Liammoù diavaez== *{{br}} [http://www.geobreizh.com/breizh/bre/keriou-fichenn.asp?insee_ville=56062 Gavr war lec'hienn Geobreizh] == Notennoù ha daveoù == {{Daveoù}} [[Rummad:Kumunioù ar Mor-Bihan]] [[Rummad:Kumunioù bet krouet er Mor-Bihan e-pad an XIXvet kantved]] [[Rummad:Bezioù-brezel ar C'hommonwealth er Mor-Bihan]] [[Rummad:Nijerezioù ar C'hommonwealth aet d'ar strad e Breizh e-pad an Eil brezel-bed]] [[Rummad:Sankenn an Oriant]] nfwonnhzo2u8xt54abjn3nrainl8tg4 0 16002 2150246 2088661 2025-06-22T08:30:47Z Dakbzh 58931 + Nev. emdroadur ar boblañs ha kempenn. 2150246 wikitext text/x-wiki {{Infobox kumunioù Breizh | anv = Gwennin | anvOfisiel = Guénin | skeudenn = Paysage breton 5.jpg | alc'hwez = | ardamezioù = Blason_ville_fr_Guénin_(Morbihan).svg | bro = {{Bro-Gwened}} | departamant = {{Mor-Bihan}} | arondisamant = [[Arondisamant Pondi|Pondi]] | etrekumuniezh = [[Kreiz Mor-Bihan Kumuniezh]] | bro velestradurel = [[Bro Pondi]] | kanton = [[Kanton Pondi|Pondi]] | cp = 56150 | maer = Anthony Onno | amzer-gefridi = 2020-2026 | gorread = 28.71 | hedred = -2.97944444444 | ledred = 47.9077777778 | uk = 63 | ubi = 32 | ubr = 152 | lec'hienn web = {{fr}}[http://www.guenin56.fr/ www.guenin56.fr] }} '''Gwennin'''<ref>{{br}}Gwenen, e [[Nouveau Dictionnaire Breton Français]], 1978 ha 1993.</ref> a zo ur gumun eus [[Breizh]] e [[kanton Pondi]], e departamant ar [[Mor-Bihan]]. == Douaroniezh == * Treuzet eo ar gumun gant ar stêr [[Evel]]. === Kumunioù amezek === {{Lec'hiadur kêr|kêr=''Gwennin''|gwalarn=[[Bartelame]]|norzh=[[Pluniav]]|biz=[[Remengol]]|kornôg=[[Bartelame]]|reter=[[Pluverin]]|gevred=[[Ar Chapel-Nevez]]|su=[[Baod]], [[Kamorzh]]|mervent=[[Baod]]|enklozadur=}} == Istor == === [[Dispac'h Gall]] === * Melestradurezh: krouet e voe ar gumun e 1790. Gant al lezenn eus an 23 a viz Eost 1790 e voe lakaet e [[Kanton Baod (1790)|kanton Baod]]; e [[distrig Pondi]] e oa; chom a reas e [[kanton Baod]] bet miret ha brasaet e 1801 gant al lezenn eus an ''8 pluviôse an IX'' ([[28 Genver|28 a viz Genver]] [[1801]]), dezhi an titl ''loi portant réduction du nombre de justices de paix''; lakaet e voe Gwennin en [[arondisamant Pondi]] bet krouet e 1800<ref>{{fr}}Robert Bouvier, Bernard Le Montagner, Alain Revoy ha Dominique Reynaud, ''Histoire de la Poste dans le Morbihan'', Embannadurioù Liv'Editions, Ar Faoued, 2006, pajenn 122</ref>{{,}}<ref>{{fr}}[http://cassini.ehess.fr/cassini/fr/html/fiche.php?select_resultat=16335 Cassini - EHESS - Gwennin - Fichenn ar gumun]</ref>. === {{XXvet kantved}} === ==== [[Brezel-bed kentañ]] ==== * Mervel a reas 94 gwaz eus ar gumun abalamour d'ar brezel, eleze 4,46% ag ar boblañs hervez an niveradeg bet graet e 1911<ref>{{fr}}[https://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/resultcommune.php?idsource=61444&dpt=56 Memorial Genweb]</ref>. ==== [[Eil brezel-bed]] ==== * Mervel a reas ugent den ag ar gumun abalamour d'ar brezel<ref>{{fr}}[https://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/resultcommune.php?idsource=61444&dpt=56 Memorial Genweb]</ref>. ==== Brezelioù didrevadenniñ ==== ===== [[Brezel Indez-Sina]] ===== * Mervel a reas ur c'horporal eus ar gumun d'ar [[16 a viz C'hwevrer]] [[1949]] en [[An Khê]] en [[Tonkin]] er [[Viêtnam]]<ref>{{fr}}[https://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/complementter.php?id=6056189 Fichenn hiniennel - Memorial Genweb]</ref>. ===== [[Brezel Aljeria]] ===== * Mervel a reas ur milour eus ar gumun d'ar [[26 a viz Gwengolo]] [[1987]] e [[Setif]]<ref>{{fr}}[https://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/complementter.php?id=6056191 Fichenn hiniennel - Memorial Genweb]</ref>. == Monumantoù ha traoù heverk == <gallery mode="packed"heights="160px"> Église Saint-Guénin (Guénin) 8417.JPG|An iliz katolik. Calvaire de l'église (Guénin) 8405.JPG|Ar c'halvar. </gallery> * Iliz katolik ''Sant Gwennin'' hag he c'halvar. <gallery mode="packed"heights="100px"> 612 Notre-Dame du Manéguen.jpg|''Intron-Varia''. Chapelle Saint-Michel (Guénin) 8391.JPG|''Sant Mikael''. 616 Guénin Chapelle Saint-Nicodème.jpg|''Sant Nigouden''. 614 Guénin Chapelle Saint-Nicodème.jpg|Feunteun ''Sant Nigouden''. </gallery> * Chapelioù ''Intron-Varia'', ''Sant Mikael'' ha ''Sant Nigouden'' ha feunteun ''Sant Nigouden''. <gallery> Croix de Kerofret 8476.JPG|Ar groaz. </gallery> * Kroaz "Kerofret". <gallery> Guénin Monument aux morts.jpg|Ar monumant. </gallery> * Monumant ar re varv e-tal an iliz katolik, luc'hskeudenn<ref>{{fr}}[https://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/photo.php?id_source=61444 Memorial Genweb]</ref>. Dioueliet e voe d'ar [[14 a viz Meurzh]] [[1926]]<ref>{{fr}}[https://monumentsmorts.univ-lille.fr/monument/51720/guenin-presdeleglise/ Université de Lille]</ref>. == Poblañs == === Emdroadur ar boblañs 1962-2022 === {{Demografiezh |titl=Niver a annezidi |dimx= |dimy= |popmax=2000 |passo1=200 |passo2=50 |bl1=1962 |bl2=1968 |bl3=1975 |bl4=1982 |bl5=1990 |bl6=1999 |bl7=2006 |bl8=2011 |bl9=2022 |p1=1704 |p2=1517 |p3=1433 |p4=1319 |p5=1239 |p6=1227 |p7=1362 |p8=1594 |p9=1895 |mammenn=EBSSA }} == Melestradurezh == == Tud == ===Tud ganet eno=== *[[Henri Maho]], diazezer [[Breiz Santel]], e 1921. ===Tud marvet eno=== == Gevelliñ == == Liammoù diavaez == *{{br}} [http://www.geobreizh.com/breizh/bre/keriou-fichenn.asp?insee_ville=56074 Gwennin war lec'hienn Geobreizh] == Dave ha notennoù == <references/> [[Rummad:Kumunioù ar Mor-Bihan]] [[Rummad:Kumunioù bet krouet er Mor-Bihan e 1790]] ha33geavy51tgfwzfrvtfmy5dh4d8ds 0 16018 2150259 2088167 2025-06-22T10:49:42Z Dakbzh 58931 + 1926 - kemm arondisamant, emdroadur ar boblañs ha kempennig. 2150259 wikitext text/x-wiki {{Infobox kumunioù Breizh | anv = Gwezhennoù | anvYezh = ''Gèceno'' | Yezh = gallaouek | anvOfisiel = ''Guéhenno'' | skeudenn = Mairie de Guehenno.jpg | alc'hwez = Ar maerdi. | ardamezioù = | bro = {{Bro-Gwened}} | departamant = {{Mor-Bihan}} | arondisamant = [[Arondisamant Pondi|Pondi]] | etrekumuniezh = [[Kreiz Mor-Bihan Kumuniezh]] | bro velestradurel = [[Bro Pondi]] | kanton = [[Kanton Sant-Yann-Brevele|Sant-Yann-Brevele]] <small>(betek 2015)</small><br />[[Kanton Mourieg|Mourieg]] <small>(abaoe 2015)</small> | cp = 56420 | maer = Nolwenn Bauché-Gavaud | amzer-gefridi = 2020-2026 | gorread = 23.33 | hedred = -2.63833333333 | ledred = 47.8927777778 | uk = 110 | ubi = 58 | ubr = 155 | lec'hienn web = {{fr}}[http://guehenno.fr/ guehenno.fr] }} '''Gwezhennoù''' a zo ur gumun e [[Breizh]] e [[kanton Mourieg]] e departamant ar [[Mor-Bihan]]. == Douaroniezh == === Kumunioù amezek === {{Lec'hiadur kêr|kêr=''Gwezhennoù''|gwalarn=[[Begnen]], [[Buelion]]|norzh=[[Buelion]], [[Gwegon]]|biz=[[Gwegon]]|kornôg=[[Begnen]]|reter=[[Krugell]]|gevred=[[Bilioù]], [[Krugell]]|su=[[Bilioù]]|mervent=[[Sant-Yann-Brevele]]|enklozadur=}} == Anv == * Erwan Vallerie ː '''Mousterguezenou''', 1260; '''Monasterio''' '''Guezenoci''', 1371; '''Moustoerguehenou''', 1387; '''Monster Gheheneuc''', 1422; '''Moustoir Guehonno''', 1429; '''Gueheno''', '''Monstoërgueheno''', 1453; '''Gueheno''', 1501; '''Guechenno''', 1516; '''Guehenno''', 1554; '''Guezhenou''', 1558; '''Gueheuo''', 1630 == Brezhoneg == === Ar Brezoneg er Skol === * 1934-1936: ar c'huzul-kêr a savas a-du gant ar mennad skignet gant al luskad [[Ar Brezoneg er Skol|Ar Brezoneg er Skol (ABES)]] evit kelennadurezh ar brezhoneg er skol<ref>{{fr}}[[Marsel Guieysse]], ''La langue bretonne : ce qu'elle fut, ce qu'elle est, ce qui se fait pour elle et contre elle'', pajenn 267, Kemper, Nouvelles Éditions bretonnes, 1936</ref>. == Istor == === [[Dispac'h Gall]] === * Melestradurezh: krouet e voe ar gumun e 1790. Gant al lezenn eus an 23 a viz Eost 1790 e voe lakaet e [[Kanton Pluveleg (1790)|kanton Pluveleg]]; e [[distrig Josilin]] e oa; dilamet e voe [[Kanton Pluveleg (1790)|kanton Pluveleg]] e 1801 ha lakaet Gwezhennoù e [[kanton Sant-Yann-Brevele]] bet krouet gant al lezenn eus an ''8 pluviôse an IX'' ([[28 a viz Genver]] [[1801]]), dezhi an titl ''loi portant réduction du nombre de justices de paix''; lakaet e voe Gwezhennoù en [[arondisamant Ploermael]] bet krouet e 1800<ref>{{fr}}Robert Bouvier, Bernard Le Montagner, Alain Revoy ha Dominique Reynaud, ''Histoire de la Poste dans le Morbihan'', Embannadurioù Liv'Editions, Ar Faoued, 2006, pajennoù 116 ha 351</ref>{{,}}<ref>{{fr}}[http://cassini.ehess.fr/cassini/fr/html/fiche.php?select_resultat=16322 Cassini - EHESS - Gwezhennoù - Fichenn ar gumun]</ref>. * Dekred eus ar 26 a viz Du [[1790]] war al le ret: embannet e voe bout mennet da nac'h al le ouzh [[Lezenn evit lakaat ar gloer da vezañ keodedourien|ar Roue, ar vro hag al lezennoù]] gant Carel, person trev ''La-Chapelle-ès-Brières''<ref>{{fr}}''Adhésion de Messieurs les Recteurs, Curés et autres ecclésiastiques du diocèse de Saint-Malo, en Bretagne, A l'exposition des principes sur la Constitution du Clergé, adressée à MM. les Evêques députés à l'Assemblée nationale'', Imprimerie de Crapart, place Saint-Michel, Pariz, Bro-C'hall, pajenn 11</ref>. === {{XXvet kantved}} === ==== [[Brezel-bed kentañ]] ==== * Mervel a reas 73 gwaz eus ar gumun o buhez abalamour d'ar brezel, eleze 5,91 % eus he foblañs e 1911<ref>{{fr}}[http://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/resultcommune.php?insee=56071&dpt=56&idsource=24001&table=bp04 Memorialgenweb - Monumant ar re varv]</ref>. ==== Kemm arondisamant ==== * E 1926 e voe dilamet arondisamant Ploermael, lakaet e voe ar gumun en [[arondisamant Pondi]]. ==== [[Eil brezel-bed]] ==== * Mervel a reas daouzek den abalamour d'ar brezel<ref>{{fr}}[http://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/resultcommune.php?insee=56071&dpt=56&idsource=24001&table=bp04 Memorialgenweb - Monumant ar re varv]</ref>. ==== Brezelioù didrevadennañ ==== ===== [[Brezel Aljeria]] ===== * Mervel a reas ur soudard eus ar gumun d'an [[10 a viz Ebrel]] [[1957]] en [[Ain Manaa]] (departamant [[Tiaret]])<ref>{{fr}}[https://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/complementter.php?id=6411468 Fichenn hiniennel - Memorial Genweb]</ref>. == Monumantoù ha traoù heverk == <gallery> Guéhenno - manoir de Clégrio 03.jpg|"Clégrio". Manoir de Le May.jpg|"Le May". </gallery> * Manerioù. <gallery> Guéhenno - moulin du Mont 02.jpg|Ar velin. </gallery> * Melin-avel "Le Mont". <gallery> Église Saint-Pierre-et-Saint-Jean-Baptiste de Guéhenno.jpg|An iliz katolik. Guéhenno - calvaire 19.jpg|Ar c'halvar hag ar garnel. Chapelle Saint-Michel de Mont Guéhenno 3.jpg|Ar chapel. </gallery> * Iliz katolik ''Sant Pêr ha Sant Yann-Vadezour''. * Ar [[kalvar|c'halvar]] savet e 1550 hag ar garnel er vered. * Chapel ''Sant Mikael''. <gallery> Croix du Mont à Guéhenno.JPG|E "Le Mont", [[Krennamzer]]. Croix de la Ville Martel 6047.JPG|E "La Ville Martel", {{XVIIvet kantved}} . </gallery> * Kroazioù. <gallery> Monument aux morts Guehenno.jpg|Ar monumant. </gallery> * Monumant ar re varv, luc'hskeudenn ha kartenn-bost<ref>{{fr}}[https://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/photo.php?id_source=24001 Memorial Genweb]</ref>. Dioueliet e voe d'ar [[6 a viz Gouhere]] [[1924]]<ref>{{fr}}[https://monumentsmorts.univ-lille.fr/monument/63735/guehenno-place/ Université de Lille]</ref>. * Plakenn ar re varv (1914-1918) en iliz katolik, luc'hskeudenn<ref>{{fr}}[https://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/photo.php?id_source=113318 Memorial Genweb]</ref>. == Emdroadur ar boblañs abaoe 1962 == {{Demografiezh |titl=Niver a annezidi |dimx= |dimy= |popmax=1000 |passo1=200 |passo2=50 |bl1=1962 |bl2=1968 |bl3=1975 |bl4=1982 |bl5=1990 |bl6=1999 |bl7=2006 |bl8=2012 |bl9=2013 |bl10=2022 |p1=975 |p2=900 |p3=849 |p4=844 |p5=835 |p6=730 |p7=786 |p8=795 |p9=797 |p10=804 |mammenn=EBSSA }} == Melestradurezh == == Tud == {| class="wikitable" |[[Restr:Le Limonier.gif|80px]] |'''Le Limonier''', aotrounez Collédo |''En argant e leon en gul, e sourin en glazur karget gant teir groazigan en aour, balirant'' |- | | | |} == Gevelliñ == == Levrlennadur == * {{fr}}Pol Potier de Courcy : ''Nobiliaire et armorial de Bretagne''. Adembannadur Editions des Régionalismes. Cressé. 2011/2014 * {{br}}Erwan Vallerie : ''Diazezoù studi istorel an anvioù-parrez. Corpus.'' An Here. 1995 == Liammoù diavaez == {{Commonscat|Guéhenno}} *{{br}} [https://web.archive.org/web/20160307075313/http://www.geobreizh.bzh/geobreizh/bre/keriou-fichenn.asp?insee_ville=56071 Gwezhennoù war lec'hienn Geobreizh] == Notennoù ha daveoù == {{Daveoù}} [[Rummad:Kumunioù ar Mor-Bihan]] [[Rummad:Kumunioù Bro Wened]] [[Rummad:Kumunioù bet krouet er Mor-Bihan e 1790]] [[Rummad:Ar Brezoneg er Skol]] rjynnbsooxefr878l1eg9a6lwdoh0yk 0 16025 2150161 2084697 2025-06-21T15:06:27Z Dakbzh 58931 + 1926 - kemm arondisamant, emdroadur ar boblañs ha kempennig. 2150161 wikitext text/x-wiki {{Infobox kumunioù Breizh | anv = Lantilieg | anvYezh = Lantiliau | Yezh = gallaouek | anvOfisiel = Lantillac | skeudenn = Maison, 9-15 Rue du Manoir (Lantillac) 5505.JPG | alc'hwez = Ti eus ar {{XVIvet kantved}}, ru ar Maner. | ardamezioù = Blason ville fr Lantillac (Morbihan).svg | bro = [[Bro-Gwened]] | departamant = [[Mor-Bihan]] | arondisamant = [[Arondisamant Pondi|Pondi]] | etrekumuniezh = [[Ploermael Kumuniezh]] | bro velestradurel = [[Bro Ploermael - Kalon Breizh]] | kanton = [[Kanton Ploermael|Ploermael]] | maer = Michel Bertho | amzer-gefridi = [[2020]]-[[2026]] | gorread = 7.72 | hedred = -2.65055555556 | ledred = 47.9575 | uk = 101 | ubi = 41 | ubr = 124 | lec'hienn web = }} '''Lantilieg'''<ref>{{br}}[https://web.archive.org/web/20110410054201/http://www.ofis-bzh.org/upload/travail_fichier/fichier/51fichier.pdf Ofis ar Brezhoneg]</ref>, bet anavezet e brezhoneg e-pad ur pennad gant ar stumm '''Landeliav''', a zo ur gumun e [[Breizh]] e [[kanton Ploermael]] e departamant ar [[Mor-Bihan]]. == Douaroniezh == == Ardamezioù == {| |- |[[Restr:Blason ville fr Lantillac (Morbihan).svg|110px]] |width="15px"| |''Rannet : ouzh 1 en erminig, ouzh 2 : troc'het da gentañ en gul e nav mailhenn en aour, 3, 3, 3 ha da eil en glazur e zek kanochenn en aour, 4, 3, 2, 1 ; ar c'hreiz-holl en argant e dreustell plezhek en aour eilet gant teir rozenn en gul, 2, 1.'' |- |} == Istor == === [[Dispac'h Gall]] === * Melestradurezh: krouet e voe kumun Lantilieg e 1790. Gant al lezenn eus an 23 a viz Eost 1790 e voe lakaet e [[Kanton Regini (1790)|kanton Regini]]<ref>{{fr}}Robert Bouvier, Bernard Le Montagner, Alain Revoy ha Dominique Reynaud, ''Histoire de la Poste dans le Morbihan'', Embannadurioù Liv'Editions, Ar Faoued, 2006, pajenn 167</ref>; e [[distrig Josilin]] e oa. Diskaret e voe kanton Regini gant al lezenn eus an ''8 pluviôse an IX'' ([[28 Genver|28 a viz Genver]] [[1801]])<ref>{{fr}}[http://cassini.ehess.fr/cassini/fr/html/fiche.php?select_resultat=18705 Cassini - EHESS - Lantilieg - Fichenn ar gumun]</ref>, dezhi an titl ''loi portant réduction du nombre de justices de paix''. Lakaet e voe Lantilieg en [[arondisamant Ploermael]] e 1800 hag e [[kanton Roc'han]] e 1801. === {{XXvet kantved}} === ==== [[Brezel-bed kentañ]] ==== * Mervel a reas pevarzek gwaz eus ar gumun abalamour d'ar brezel, eleze 3,36 % eus he foblañs e 1911<ref>{{fr}}[http://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/resultcommune.php?insee=56103&dpt=56&idsource=67491&table=bp09 Memorialgenweb - Levr aour Maodiernerezh al Leveoù]</ref>. ==== Kemm arondisamant ==== * E 1926 e voe dilamet arondisamant Ploermael, lakaet e voe ar gumun en [[arondisamant Pondi]]. == Monumantoù ha traoù heverk == <gallery> Église Notre-Dame de Lantillac.jpg|An iliz katolik. </gallery> * Iliz katolik ''Intron-Varia''. * Monumant ar re varv e Leurgêr ar Maerdi, luc'hskeudenn<ref>{{fr}}[https://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/photo.php?id_source=92922 Memorial Genweb]</ref>. == Emdroadur ar boblañs abaoe 1962 == {{Demografiezh |titl=Niver a annezidi |dimx= |dimy= |popmax=350 |passo1=50 |passo2=10 |bl1=1962 |bl2=1968 |bl3=1975 |bl4=1982 |bl5=1990 |bl6=1999 |bl7=2006 |bl8=2012 |bl9=2022 |p1=345 |p2=348 |p3=337 |p4=329 |p5=298 |p6=299 |p7=304 |p8=304 |p9=291 |mammenn=EBSSA }} == Melestradurezh == == Tud == == Gevelliñ == == Liammoù diavaez == {{Commonscat|Lantillac}} *{{br}} [http://www.geobreizh.com/breizh/bre/keriou-fichenn.asp?insee_ville=56103 Lantilieg war lec'hienn Geobreizh] == Dave ha notennoù == {{Daveoù}} [[Rummad:Kumunioù ar Mor-Bihan]] [[Rummad:Kumunioù bet krouet er Mor-Bihan e 1790]] b1qhxbhrhbgwax6w4mqonr7ibuxhs5h 0 16033 2150241 2088603 2025-06-22T08:20:53Z Dakbzh 58931 + Nev. emdroadur ar boblañs ha kempenn. 2150241 wikitext text/x-wiki {{Infobox kumunioù Breizh | anv = Gweltaz | anvOfisiel = Gueltas | skeudenn = Boju-gueltas.jpg | alc'hwez = Skluzioù Boju. | ardamezioù = | bro = [[Bro-Gwened]] | departamant = [[Mor-Bihan]] | arondisamant = [[Arondisamant Pondi|Pondi]] | etrekumuniezh = [[Pondi Kumuniezh]] | bro velestradurel = [[Bro Pondi]] | kanton = [[Kanton Pondi|Pondi]] | cp = 56920 | maer = Sylvette Le Strat | amzer-gefridi = [[2020]]-[[2026]] | gorread = 20.45 | hedred = -2.79472222222 | ledred = 48.095 | uk = 110 | ubi = 66 | ubr = 162 | lec'hienn web = {{fr}}[http://www.gueltas.fr/ www.gueltas.fr] }} '''Gweltaz''' a zo ur gumun e [[Breizh]] e [[kanton Pondi]] e departamant ar [[Mor-Bihan]]. == Douaroniezh == * War lez [[Kanol Naoned-Brest|ar ganol eus Naoned da Vrest]] emañ Gweltaz. == Istor == === {{XIXvet kantved}} === * Krouet e voe ar gumun d'ar 5 a viz Eost 1839 diwar ul lodenn eus kumun [[Noal-Pondi]]<ref>{{fr}}Robert Bouvier, Bernard Le Montagner, Alain Revoy ha Dominique Reynaud, ''Histoire de la Poste dans le Morbihan'', Embannadurioù Liv'Editions, Ar Faoued, 2006, pajenn 14</ref>. === {{XXvet kantved}} === ==== [[Brezel-bed kentañ]] ==== * Mervel a reas 47 gwaz eus ar gumun abalamour d'ar brezel, eleze 5,17 % eus he foblañs e 1911<ref>{{fr}}[http://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/resultcommune.php?insee=56072&dpt=56&idsource=29628&table=bp05 Memorialgenweb - Monumant ar re varv]</ref>. ==== [[Eil brezel-bed]] ==== * Mervel a reas pemp den<ref>{{fr}}[http://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/resultcommune.php?insee=56072&dpt=56&idsource=29628&table=bp05 Memorialgenweb - Monumant ar re varv]</ref>. ==== Brezelioù didrevadennañ ==== ===== [[Brezel Indez-Sina]] ===== * Mervel a reas ur serjant eus ar gumun d'an [[12 a viz Gwengolo]] [[1950]] e bann [[Hoàng Su Phì ]] en [[Tonkin]] er [[Viêtnam]]<ref>{{fr}}[https://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/complementter.php?id=6050197 Fichenn hiniennel - Memorial Genweb]</ref>. ===== [[Brezel Aljeria]] ===== * Mervel a reas daou vilour eus ar gumun<ref>{{fr}}[http://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/resultcommune.php?insee=56072&dpt=56&idsource=29628&table=bp05 Memorialgenweb - Monumant ar re varv]</ref>. == Monumantoù ha traoù heverk == * Iliz katolik ''Sant Weltaz''. * Monumant ar re varv e-tal an iliz katolik, luc'hskeudenn<ref>{{fr}}[https://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/photo.php?id_source=29628 Memorial Genweb]</ref>. == Emdroadur ar boblañs abaoe 1962 == {{Demografiezh |titl=Niver a annezidi |dimx= |dimy= |popmax=700 |passo1=100 |passo2=20 |bl1=1962 |bl2=1968 |bl3=1975 |bl4=1982 |bl5=1990 |bl6=1999 |bl7=2006 |bl8=2012 |bl9=2022 |p1=571 |p2=610 |p3=591 |p4=545 |p5=518 |p6=544 |p7=525 |p8=514 |p9=532 |mammenn=EBSSA }} == Melestradurezh == == Tud == == Gevelliñ == == Liammoù diavaez == {{Commonscat|Gueltas}} *{{br}} [http://www.geobreizh.com/breizh/bre/keriou-fichenn.asp?insee_ville=56072 Gweltaz war lec'hienn Geobreizh] == Dave ha notennoù == {{Daveoù}} [[Rummad:Kumunioù ar Mor-Bihan]] [[Rummad:Kumunioù bet krouet er Mor-Bihan e-pad an XIXvet kantved]] 64cx98jxmsgdktc16olwwee4t7xrxup 0 16039 2150200 2120387 2025-06-21T19:57:21Z Dakbzh 58931 + Nev. maer, emdroadur ar boblañs ha kempenn. 2150200 wikitext text/x-wiki {{Infobox kumunioù Breizh | anv = Gwegon | anvYezh = Gégon | Yezh = gallaouek | anvOfisiel = Guégon | skeudenn = ChateaudeTregranteur01.jpg | alc'hwez = Kastell Tregaranteg. | ardamezioù = Blason_ville_fr_Guégon_(Morbihan).svg | bro = [[Bro-Gwened]] | departamant = [[Mor-Bihan]] | arondisamant = [[Arondisamant Pondi|Pondi]] | etrekumuniezh = [[Ploermael Kumuniezh]] | bro velestradurel = [[Bro Ploermael - Kalon Breizh]] | kanton = [[Kanton Ploermael|Ploermael]] | cp = 56120 | maer = Marie-Noëlle Amiot | amzer-gefridi = 2020-2026 | gorread = 53.52 | hedred = -2.56333333333 | ledred = 47.9386111111 | uk = 80 | ubi = 27 | ubr = 162 | lec'hienn web = {{fr}}[http://www.guegon.fr/ www.guegon.fr] }} '''Gwegon''' a zo ur gumun e [[Breizh]] e [[kanton Ploermael]] e departamant ar [[Mor-Bihan]]. == Douaroniezh == == Anv == * J.-Y. Le Moing (1990) :" '''Guezgon''', 1283; '''Gezgon''', 1330" * Erwan Vallerie (1995) : "'''Guezgon''', 1284; '''Gezgon''', 1330; '''Guegon''', 1387; '''Guegou''',  '''Guegon''', 1453; '''Gueugon''', 1654 == Ardamezioù == * "''palefarzhet; ouzh 1 en gul e dri tour-iliz en aour, an hini kreiz hebiaet gant daou bihanoc'h; ouzh 2 en argant e ziv dreustell kommek en glazur; ouzh 3, geotet e sourin en argant karget gant teir brizhenn erminig; ouzh 4 en gul e deir danvoezenn en aour''" == Brezhoneg == * Klasoù divyezhek a zo eno abaoe [[2000]]. * E distro-skol 2024 e oa 41 skoliad enskrivet er c'hlasoù divyezhek (27,7 % eus skolidi ar gumun evit a sell ouzh ar c'hentañ derez)<ref>{{br}}[http://www.brezhoneg.bzh/98-kelenn.htm Distro-skol ar c’helenn divyezhek]</ref>. == Istor == === [[Dispac'h Gall]] === * Melestradurezh: krouet e voe kumun Gwegon e 1790. Gant al lezenn eus an 23 a viz Eost 1790 e voe lakaet da benn ur c'hanton, hini [[Kanton Gwegon (1790)|Gwegon]], gant teir c'humun ennañ: Gwegon, [[Killi]] ha [[Sant-Servant-an-Oud]]; e [[Bann Josilin]] edo. Diskaret e voe kanton Gwegon ha lakaet Gwegon e [[Kanton Josilin]], bet miret ha brasaet gant lezenn an ''8 pluviôse an IX'' ([[28 Genver|28 a viz Genver]] [[1801]]), dezhi an titl ''loi portant réduction du nombre de justices de paix''. Lakaet e oa bet Gwegon en [[Arondisamant Ploermael]] bet krouet e 1800<ref>{{fr}}[http://cassini.ehess.fr/cassini/fr/html/fiche.php?select_resultat=16319 Cassini - EHESS - Gwegon - Fichenn ar gumun] </ref>{{,}}<ref>{{fr}}Robert Bouvier, Bernard Le Montagner, Alain Revoy ha Dominique Reynaud, ''Histoire de la Poste dans le Morbihan'', Embannadurioù Liv'Editions, Ar Faoued, 2006, pajennoù 115, 314 ha 363 </ref>. * Dekred eus ar 26 a viz Du [[1790]] war al le ret: embannet e voe bout mennet da nac'h al le ouzh [[Lezenn evit lakaat ar gloer da vezañ keodedourien|ar Roue, ar vro hag al lezennoù]] gant ar person, Julien Gicquello e anv, ar c'hure Merlet, hag ur beleg, Gandon e anv, eus parrez Gwegon ha gant Guillaume Orio, kure trev Tregaranteg<ref>{{fr}}Sinet e voe an destenn gante, daoust d'ar barrez bout en eskopti Gwened; ''Adhésion de Messieurs les Recteurs, Curés et autres ecclésiastiques du diocèse de Saint-Malo, en Bretagne, A l'exposition des principes sur la Constitution du Clergé, adressée à MM. les Evêques députés à l'Assemblée nationale'', Imprimerie de Crapart, place Saint-Michel, Pariz, Bro-C'hall, pajenn 11 </ref>. Evit bout nac'het touiñ e 1791 e voe bac'het Julien Giquello e [[Gwened]], dre ma oa triugentvloaziat; distreiñ a reas d'e barrez goude an Emglev etre ar Pab [[Pi VII]] ha [[Napoleon Iañ|Bonaparte]] e 1801; Guillaume Orio a nac'has touiñ memes mod, bac'het e voe e [[Porzh-Loeiz]] e 1792 a-raok bout kaset en harlu da [[Spagn]]. L.-F. Vandergracht, priol-person Koed-Bugad, a douas al le e penn-kentañ 1791 ha d'an 3 a viz Meurzh e voe dilennet person touer e [[Mozhon]]<ref>{{fr}}[http://www.infobretagne.com/guegon.htm infobretagne Joseph-Marie Le Mené, "Histoire des paroisses du diocèse de Vannes", Gwened, 1891] </ref>. * Trubuilhoù: un emgann a voe etre Gwegoniz ha Republikaned [[Josilin]] e 1792, hanter-hent etre an div vourc'h<ref>{{fr}}[http://www.infobretagne.com/guegon.htm infobretagne Joseph-Marie Le Mené, "Histoire des paroisses du diocèse de Vannes", Gwened, 1891] </ref>. === {{XXvet kantved}} === ==== [[Brezel-bed kentañ]] ==== * 149 gwaz eus ar gumun a gollas o buhez abalamour d'ar brezel, da lâret eo 3,84 % eus he foblañs e 1911<ref>{{fr}}[http://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/resultcommune.php?insee=56070&dpt=56&idsource=37914&table=bp06 Memorialgenweb - Monumant ar re varv]</ref>. ==== [[Eil Brezel-bed]] ==== * Daou harz-lammour gall ''[[SAS]]'', ar re-mañ e-pad un emgannig, ha tri den eus ar gumun a voe lazhet gant an [[Wehrmacht|Alamaned]] d'an [[20 Mezheven|20 a viz Even]] [[1944]]<ref>{{fr}}René Le Guénic, ''Morbihan - Mémorial de la Résistance'', 1998, pajennn 65</ref>. * Mervel a reas 15 den abalamour d'ar brezel<ref>{{fr}}[http://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/resultcommune.php?insee=56070&dpt=56&idsource=37914&table=bp06 Memorialgenweb - Monumant ar re varv]</ref>. == Monumantoù ha traoù heverk == <gallery> Eglise de Guégon-2005-11-04.jpg|Iliz ''Sant Pêr ha Sant Paol'' e bourc'h Gwegon. Eglise de Coët-Bugat, Guégon-2007-03-31.jpg|Iliz ''Intron-Varia'' e Koed-Bugad. ChateaudeTregranteur01.jpg|Kastell Tregaranteg. </gallery> * Iliz katolik ''Sant Pêr ha Sant Paol''. * Iliz katolik ''Intron-Varia''. * Kastell Tregaranteg. * Monumant ar re varv. == Emdroadur ar boblañs abaoe 1962 == {{Demografiezh |titl=Niver a annezidi |dimx= |dimy= |popmax=2500 |passo1=500 |passo2=200 |bl1=1962 |bl2=1968 |bl3=1975 |bl4=1982 |bl5=1990 |bl6=1999 |bl7=2006 |bl8=2012 |bl9=2022 |p1=2140 |p2=2298 |p3=2276 |p4=2334 |p5=2334 |p6=2395 |p7=2396 |p8=2353 |p9=2308 |mammenn=EBSSA }} == Melestradurezh == {{DilennadDeroù |Titl= Roll maered ar gumun}} {{DilennadBremañ |Deroù= 2020|Penn= |Anv= Marie-Noëlle Amiot|Strollad= |Karg= }} {{Dilennad |Deroù= Eost 2015 |Penn= Mae 2020 |Anv= Jean-Marc Dubot|Strollad= | |Karg= }} {{Dilennad |Deroù= 2014|Penn= Eost 2015 |Anv= Jean-Marc Dubot<ref>{{fr}}Eilpennet disoc'h ar votadegoù gant Lez-varn velestradurel Roazhon[http://www.lorient.maville.com/actu/actudet_-recours-municipales-guegon-change-de-maire-carentoir-retourne-voter_fil-2554470_actu.Htm maville.com]</ref>{{,}}<ref>{{fr}}met savet ur reked dirak ar C'huzul-stad [[Ouest-France]], d'ar 6 a viz Even 2014</ref>{{,}}<ref>{{fr}}ha nulaet an dilennadegoù gant ar C'huzul-stad e miz Eost 2015[http://www.ouest-france.fr/prive-de-maire-guegon-revotera-dimanche-3632795 ouest-france.fr]</ref>. |Strollad= |Karg= }} {{Dilennad |Deroù= 1983 |Penn= 2014 |Anv= Joseph Samson |Strollad= | |Karg= Kloareg-noter, Kuzulier-departamant <small>(abaoe 1998)</small> }} {{Dilennad |Deroù= 1959 |Penn= 1983 |Anv= Yves du Halgouët |Strollad= [[Républicains indépendants|RI]]|Karg= Kuzulier-departamant, Depute <small>(1945-1973)</small> }} {{Dilennad |Deroù= 1876 |Penn= ? |Anv= Pierre Marie Glais |Strollad= |Karg= }} {{Dilennad |Deroù= 1874 |Penn= 1876 |Anv= François Olivier |Strollad= |Karg= }} {{Dilennad |Deroù= 1862 |Penn= 1874 |Anv= Joseph Marie Le Floc |Strollad= |Karg= }} {{Dilennad |Deroù= 1852 |Penn= 1862 |Anv= Pierre Marie Malaboeuf |Strollad= |Karg= }} {{Dilennad |Deroù= 1844 |Penn= 1852 |Anv= Jacques Malaboeuf |Strollad= |Karg= }} {{Dilennad |Deroù= 1835 |Penn= 1844 |Anv= Mathurin Julien Michel |Strollad= |Karg= }} {{Dilennad |Deroù= 1833 |Penn= 1835 |Anv= Abel Le Floc |Strollad= |Karg= }} {{Dilennad |Deroù= 1830 |Penn= 1833 |Anv= François Guillo |Strollad= |Karg= }} {{Dilennad |Deroù= 1802 |Penn= 1830 |Anv= François Merlet |Strollad= |Karg= }} {{Dilennad |Deroù= 1802 |Penn= 1802 |Anv= Julien Le Blays, pe Le Blaye |Strollad= |Karg= }} {{Dilennad |Deroù= 1800 |Penn= 1802 |Anv= Thomassin |Strollad= |Karg= }} {{Dilennad |Deroù= 1797 |Penn= 1800 |Anv= Pierre Gicquel |Strollad= |Karg= }} {{Dilennad |Deroù= 1793 |Penn= 1797 |Anv= Pierre Geffray|Strollad= |Karg= }} {{Dilennad |Deroù= 1793 |Penn= 1793 |Anv= Trévalinet |Strollad= |Karg= }} {{Dilennad |Deroù= 1793 |Penn= 1793 |Anv= François Le Blanc |Strollad= |Karg= }} {{DilennadFedoù}} {{DilennadPenn}} == Tud == * Julien Le Blaye, pe Le Blaye, noter ha prokulor e Gwegon, merour e [[Bann Josilin]] e 1790, bet dilennet da Lez-Varn [[Bann Josilin|ar bann]] e 1792, ''brogarour mat ha gredus'' hervez [[Pierre-Louis Prieur|Prieur de la Marne]]; dilezel a reas e garg a varnour evit mont da verour ar bann d'ar ''14 nivôse an II'' (3 a viz Genver1794). Da c'houde e voe maer e [[Josilin]] ha klask a reas mont da varnour a beoc'h e 1807<ref>Jean-Louis Debauve, ''La Justice révolutionnaire dans le Morbihan'', e ti an aozer, Pariz, 1965, pajenn 83 </ref>. * Abad Henri Gillard, ganet er bloaz 1901, anvet person [[Trec'horanteg]] e 1942. En deus graet adsevel eno iliz santez Onenn, o klinkañ gant gwerennoù-livet ha tresadennoù awenet diwar mojenn ar Roue Arzhur. === Ardamezeg ar familhoù === {| class="wikitable" |[[Restr:Avaugour-d.jpg|80px]] |'''d'Avaugour''', Aotrounez Kelenn |''En argant e gab en gul'' |- | | | |} == Gevelliñ == == Levrlennadur == * {{fr}}Pol Potier de Courcy : ''Nobiliaire et armorial de Bretagne''. Adembannadur Editions des Régionalismes. Cressé. 2011/2014 * {{fr}}Jean-Yves Le Moing : ''Les noms de lieux bretons de Haute Bretagne''. Coop Breizh. 1990 * {{br}}Erwan Vallerie : ''Diazezoù studi istorel an anvioù-parrez * Corpus * Traité de toponymie historique de la Bretagne''. An Here. 1995 == Liammoù diavaez == *{{br}} [http://www.geobreizh.com/breizh/bre/keriou-fichenn.asp?insee_ville=56070 Gwegon war lec'hienn Geobreizh] == Daveoù ha notennoù == {{Daveoù}} [[Rummad:Kumunioù ar Mor-Bihan]] [[Rummad:Kumunioù bet krouet er Mor-Bihan e 1790]] 4vnbvms357wqj4nkzphtyc62wg2rzzs 0 16040 2150181 2088020 2025-06-21T17:58:00Z Dakbzh 58931 + 1926 - kemm arondisamant, emdroadur ar boblañs ha kempennig. 2150181 wikitext text/x-wiki {{Infobox kumunioù Breizh | anv = Gilieg | anvYezh = Glac | Yezh = gallaouek | anvOfisiel = Guillac | skeudenn = Colonne des Trente 4966.JPG | alc'hwez = Kolonenn an [[Emgann an Tregont|Tregont]]. | ardamezioù = | bro = {{Bro-Sant-Maloù}} | departamant = {{Mor-Bihan}} | arondisamant = [[Arondisamant Pondi|Pondi]] | etrekumuniezh = [[Ploermael Kumuniezh]] | bro velestradurel = [[Bro Ploermael - Kalon Breizh]] | kanton = [[Kanton Ploermael|Ploermael]] | cp = 56800 | maer = Stéphane Rouault | amzer-gefridi = 2014-2026 | gorread = 21.83 | hedred = -2.46472222222 | ledred = 47.9113888889 | uk = 80 | ubi = 19 | ubr = 91 | lec'hienn web = {{fr}}[http://guillac.fr/ guillac.fr] }} '''Gilieg''' a zo ur gumun e [[Breizh]] e [[kanton Ploermael]] e departamant ar [[Mor-Bihan]]. == Douaroniezh == <gallery> Saint-Servant & Guillac - pont de Saint-Gobrien 01.jpg|Pont dreist d'an [[Oud (stêr)|Oud]] etre Gilieg ha [[Sant-Servant-an-Oud]]. </gallery> * War lez an Oud emañ Gilieg. == Anv == * Erwan Vallerie ː '''Giliac''', 834; '''Gilliac''', 851; '''Gillac''', 870; '''Gilac''', 895; '''Guillac, Quillac''', 1118; '''Guilloc''', 1426; '''Guillac''', 1453; '''Glac''', XVII^vet; '''Glac''', pe '''Bas-Guillac''', 1779 == Ardamezioù == == Istor == * Gilieg a oa ur barrez eus [[eskopti Sant-Maloù]]. === {{XIVvet kantved}} === * [[Emgann an Tregont]] a c'hoarvezas e Gilieg, d'ar [[26 a viz Meurzh]] [[1351]]. === [[Dispac'h Gall]] === * Melestradurezh: krouet e voe kumun Gilieg e 1790. Gant al lezenn eus an 23 a viz Eost 1790 e voe lakaet Gilieg e [[Kanton Ploermael (1790)|kanton Ploermael]]; e [[distrig Ploermael]] edo. Chom a reas Gilieg e [[kanton Ploermael]] bet miret ha brasaet e 1801 gant lezenn an ''8 pluviôse an IX'' ([[28 Genver|28 a viz Genver]] [[1801]]), dezhi an titl ''loi portant réduction du nombre de justices de paix''. Lakaet e oa bet Gilieg en [[arondisamant Ploermael]] bet krouet e 1800<ref>{{fr}}Robert Bouvier, Bernard Le Montagner, Alain Revoy ha Dominique Reynaud, ''Histoire de la Poste dans le Morbihan'', Embannadurioù Liv'Editions, Ar Faoued, 2006, pajenn 130</ref>{{,}}<ref>{{fr}}[http://cassini.ehess.fr/cassini/fr/html/fiche.php?select_resultat=16421 Cassini - EHESS - Gilieg - Fichenn ar gumun]</ref>. * Dekred eus ar 26 a viz Du [[1790]] war al le ret: embannet e voe bout mennet da nac'h al le ouzh [[Lezenn evit lakaat ar gloer da vezañ keodedourien|ar Roue, ar vro hag al lezennoù]] gant ar person, Esnaud e anv<ref>{{fr}}''Adhésion de Messieurs les Recteurs, Curés et autres ecclésiastiques du diocèse de Saint-Malo, en Bretagne, A l'exposition des principes sur la Constitution du Clergé, adressée à MM. les Evêques députés à l'Assemblée nationale'', Imprimerie de Crapart, place Saint-Michel, Pariz, Bro-C'hall, pajenn 11</ref>. === {{XXvet kantved}} === ==== [[Brezel-bed kentañ]] ==== * Mervel a reas 58 gwaz eus ar gumun abalamour d'ar brezel, eleze 3,88 % eus he foblañs e 1911<ref>{{fr}}[http://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/resultcommune.php?insee=56079&dpt=56&idsource=37539&table=bp06 Memorialgenweb - Monumant ar re varv]</ref>. ==== Kemm arondisamant ==== * E 1926 e voe dilamet arondisamant Ploermael, lakaet e voe ar gumun en [[arondisamant Pondi]]. ==== [[Eil brezel-bed]] ==== * D'ar [[16 C'hwevrer|16 a viz C'hwevrer]] [[1943]] e kouezhas ur c'harr-nij ''[[B-17]]'' eus [[aerlu]] [[SUA]] (''[[United States Army Air Forces]]'') e Gilieg; lazhet e voe seizh nijour a oa en e vourzh, unan all a voe serret gant an [[Alamagn|Alamaned]] ha daou nijour all a zeuas a-benn da achap <ref>{{fr}}[http://www.absa3945.com/Pertes%20Bretagne/Morbihan/pertes_usaaf_morbihan.html Pertes USAAF]</ref>. * Mervel a reas pevar den eus ar gumun abalamour d'ar brezel<ref>{{fr}}[http://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/resultcommune.php?insee=56079&dpt=56&idsource=37539&table=bp06 Memorialgenweb - Monumant ar re varv]</ref>. ==== Brezelioù didrevadennañ ==== ===== [[Brezel Indez-Sina]] ===== * Mervel a reas ur milour e [[1946]]<ref>{{fr}}[http://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/resultcommune.php?insee=56079&dpt=56&idsource=37539&table=bp06 Memorialgenweb - Monumant ar re varv]</ref>. ===== [[Brezel Aljeria]] ===== * Mervel a reas ur milour eus ar gumun d'ar [[14 a viz Meurzh]] [[1956]] e [[Tlemcen]]<ref>{{fr}}[https://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/complementter.php?id=5532959 Fichenn hiniennel - Memorial Genweb]</ref>. == Monumantoù ha traoù heverk == <gallery> Le Tour du monde, nouvelle série-09-p474.jpg|Luc'hskeudenn, 1903. Colonne des Trente 4970.JPG|Plakenn ouzh ar golonenn. </gallery> * [[Kolonenn an Tregont]]. <gallery> Abbaye de Saint-Jean-des-Prés 05.jpg|An abati. </gallery> * Abati "Saint-Jean-des-Prés". <gallery> Saint-Bertin de Guillac.JPG|An iliz katolik. Fontaine Saint-Bertin 01.jpg|Ar feunteun. </gallery> * Iliz katolik ''Sant Bertin'' hag he feunteun. <gallery mode="packed"heights="150px"> Croix de cimetière (Guillac) 5098.JPG Croix de la Brassée (Guillac) 5090.JPG Croix de la Lande du Temple 5102.JPG Croix de la Ville Méno, Guillac, France-3.jpg </gallery> * Kroazioù. <gallery> Monument aux morts - Wiki takes josselin 2015.JPG|Ar monumant. </gallery> * Monumant ar re varv e-tal an iliz katolik, luc'hskeudenn ha kartenn-bost<ref>{{fr}}[https://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/photo.php?id_source=37539 Memorial Genweb]</ref>. * Plakenn ar re varv (1914-1918) en iliz katolik, luc'hskeudenn<ref>{{fr}}[https://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/resultcommune.php?idsource=52085&dpt=56 Memorial Genweb]</ref>. == Emdroadur ar boblañs abaoe 1962 == {{Demografiezh |titl=Niver a annezidi |dimx= |dimy= |popmax=1600 |passo1=200 |passo2=50 |bl1=1962 |bl2=1968 |bl3=1975 |bl4=1982 |bl5=1990 |bl6=1999 |bl7=2006 |bl8=2012 |bl9=2013 |bl10=2022 |p1=993 |p2=1056 |p3=988 |p4=987 |p5=1037 |p6=1092 |p7=1204 |p8=1401 |p9=1413 |p10=1402 |mammenn=EBSSA }} == Melestradurezh == == Tud == === Ardamezeg ar familhoù === {| class="wikitable" |[[Restr:Allain du Moulin-Bouëssel.gif|80px]] |'''Allain''', aotrounez Moulin-Bouëssel |''en aour e zek talbennan en gul'' |- | | | |} == Gevelliñ == == Lervlennadur == * {{fr}}Pol Potier de Courcy : ''Nobiliaire et armorial de Bretagne''. Adembannadur Editions des Régionalismes. Cressé. 2011/2014 * {{br}}Erwan Vallerie : ''Diazezoù studi istorel an anvioù-parrez. Corpus.'' An Here. 1995 == Liammoù diavaez == {{Commons|Category:Guillac (Morbihan)}} * {{br}} [http://www.geobreizh.com/breizh/bre/keriou-fichenn.asp?insee_ville=56079 Gilieg war lec'hienn Geobreizh] == Daveoù ha notennoù == {{Daveoù}} [[Rummad:Kumunioù ar Mor-Bihan]] [[Rummad:Kumunioù bet krouet er Mor-Bihan e 1790]] [[Rummad:Nijerezioù SUA aet d'ar strad e Breizh e-pad an Eil brezel-bed]] nb9rhykesicjfn16i5k44doyrsotrgf 0 16082 2150170 2084661 2025-06-21T16:33:51Z Dakbzh 58931 + Nev. emdroadur ar boblañs ha kempenn. 2150170 wikitext text/x-wiki {{Infobox kumunioù Breizh | anv = Landaol | anvOfisiel = ''Landaul'' | skeudenn = Landaul Place centrale.jpg | alc'hwez = Al leurgêr e kreiz ar vourc'h. | ardamezioù = Blason_ville_fr_Landaul_(Morbihan).svg | bro = [[Bro-Gwened]] | departamant = [[Mor-Bihan]] | arondisamant = [[Arondisamant an Oriant|an Oriant]] | etrekumuniezh = [[An Alre Kiberen Douar Atlantel]] | bro velestradurel = [[Bro an Alre]] | kanton = [[Kanton Pleuwigner|Pleuwigner]] | cp = 56690 | maer = Dominique Ollivier Frankel | amzer-gefridi = 2020-2026 | gorread = 17.35 | hedred = -3.07472222222 | ledred = 47.7491666667 | uk = 23 | ubi = 0 | ubr = 66 | lec'hienn web = }} '''Landaol''' a zo ur gumun e [[Breizh]] e [[kanton Pleuwigner]] e departamant ar [[Mor-Bihan]]. == Douaroniezh == == Anv == * Erwan Vallerie (1995) ː '''Landaul''', 1387; '''Landaule''', 1389; 1516; '''Landole''', 1630; 1636 * Hervé Abalain (2000) ː diwar ''dol'' = prat, plaenenn * Gwelout ivez keltiek do''l'' = douar gleb, kildroenn == Ardamezioù == {| |- |[[Restr:Blason ville fr Landaul (Morbihan).svg|110px]] |width="15px"| |''Troc'het : ouzh1 en erminoù karget gant ur joskenn en sabel stilhonet en argant ; ouzh 2 en glazur e zek kanochenn en argant, 4, 3, 2, 1 ; e erion en gul karget gant eizh bezantenn en aour gouremet.''<ref>Aozet gant Jean-Claude Renaud.</ref> |- |} == Istor == === [[Dispac'h Gall]] === * Melestradurezh: krouet e voe ar gumun e 1790. Gant al lezenn eus an 23 a viz Eost 1790 e voe lakaet e [[Kanton Landevant (1790)|kanton Landevant]]; e [[distrig an Alre]] e oa; diskaret e voe kanton Landevant e 1801 ha lakaet Landaol e [[kanton Pleuwigner]] e 1801 gant al lezenn eus an ''8 pluviôse an IX'' ([[28 Genver|28 a viz Genver]] [[1801]]), dezhi an titl ''loi portant réduction du nombre de justices de paix''; lakaet e voe Landaol en [[arondisamant an Oriant]] bet krouet e 1800<ref>{{fr}}Robert Bouvier, Bernard Le Montagner, Alain Revoy ha Dominique Reynaud, ''Histoire de la Poste dans le Morbihan'', Embannadurioù Liv'Editions, Ar Faoued, 2006, pajenn 155</ref>{{,}}<ref>{{fr}}[http://cassini.ehess.fr/cassini/fr/html/fiche.php?select_resultat=18508 Cassini - EHESS - Landaol - Fichenn ar gumun]</ref>. === {{XXvet kantved}} === ==== [[Brezel-bed kentañ]] ==== * Mervel a reas 54 gwaz eus ar gumun abalamour d'ar brezel, da lavaret eo 4,82 % eus he foblañs e 1911<ref name="memorialgenweb.org">{{fr}}[http://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/resultcommune.php?insee=56096&dpt=56&idsource=5765&table=bp01 Memorialgenweb]</ref>. ==== [[Eil Brezel-bed]] ==== * Mervel a reas seizh den ag ar gumun abalamour d'ar brezel<ref name="memorialgenweb.org"/>. <gallery> Plaque commémorative des 6 fusillés de Landaul.jpg|Plakenn ar Rezistanted. </gallery> * Fuzuilhet e voe c'hwec'h rezistant er vourc'h gant an [[Wehrmacht|Alamaned]] d'an [[30 a viz Ebrel]] [[1944]]. ==== Brezelioù didrevadennañ ==== ===== [[Brezel Aljeria]] ===== * Mervel a reas ur milour<ref name="memorialgenweb.org"/>. == Monumantoù ha traoù heverk == <gallery> Lec'h de Langonbrach (Landaul) 4142.JPG|Ar peulvan. </gallery> * Peulvan Langonbrach. <gallery> 108 Landaul Château de Kerambourg.jpg|Ar c'hastell. </gallery> * Kastell Kerambarch. <gallery> Église Saint-Théleau (Landaul) 4150.JPG|An iliz katolik. Chapelle Saint-Maurille à Langombrach (Landaul) 4137.JPG|Ar chapel. </gallery> * Iliz katolik ''Sant [[Telo]]''. * Chapel ''Sant Maurille''. <gallery> Monument des 6 fusillés de Landaul.jpg|Ar monumant. </gallery> * Monumant ar Rezistanted fuzuilhet e 1944. * Monumant ar re varv e-tal an iliz katolik, luc'hskeudennoù<ref>{{fr}}[https://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/photo.php?id_source=5765 Memorial Genweb]</ref>{{,}}<ref>{{fr}}[https://www.memorialgenweb.org/diapos.php?dpt=56&id_source=5765 Memorial Genweb]</ref>. Dioueliet e voe d’ar [[15 a viz Ebrel]] [[1923]]<ref>{{fr}}[https://monumentsmorts.univ-lille.fr/monument/48080/landaul-presdeleglise/ Université de Lille]</ref>. * Plakennoù ar re varv (1914-1918) en iliz katolik, luc'hskeudenn<ref>{{fr}}[https://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/photo.php?id_source=95809 Memorial Genweb]</ref>. == Emdroadur ar boblañs abaoe 1962 == {{Demografiezh |titl=Niver a annezidi |dimx= |dimy= |popmax=2500 |passo1=500 |passo2=200 |bl1=1962 |bl2=1968 |bl3=1975 |bl4=1982 |bl5=1990 |bl6=1999 |bl7=2006 |bl8=2012 |bl9=2022 |p1=979 |p2=1009 |p3=1051 |p4=1147 |p5=1327 |p6=1343 |p7=1733 |p8=2166 |p9=2487 |mammenn=EBSSA }} == Melestradurezh == == Tud == === Ardamezeg ar familhoù === {| class="wikitable" |[[Restr:De Malestroit.gif|80px]] |'''de Malestroit''' Aotrounez Kerambourg |''En gul e nav bezantenn en aour, 3, 3, 3.'' |- | | | |} == Gevelliñ == ==Levrlennadur== ==Liammoù diavaez== {{Commons|Category:Landol}} *{{br}} [http://www.geobreizh.com/breizh/bre/keriou-fichenn.asp?insee_ville=56096 Landaol war lec'hienn Geobreizh] == Notennoù ha daveoù == {{Daveoù}} [[Rummad:Kumunioù ar Mor-Bihan]] [[Rummad:Kumunioù bet krouet er Mor-Bihan e 1790]] svsxs10vblf9n95gdz2hsudtr3n1wjh 0 16084 2150169 2120401 2025-06-21T16:28:36Z Dakbzh 58931 + Nev. emdroadur ar boblañs ha kempenn. 2150169 wikitext text/x-wiki {{Infobox kumunioù Breizh | anv = Landevant | anvOfisiel = ''Landévant'' | skeudenn = Bourg Landévant 1920.jpg | alc'hwez = Ar vourc'h e 1920. | ardamezioù = Blason_ville_fr_Landévant_(Morbihan).svg | bro = [[Bro-Gwened]] | departamant = [[Mor-Bihan]] | arondisamant = [[Arondisamant an Oriant|an Oriant]] | etrekumuniezh = [[An Alre Kiberen Douar Atlantel]] | bro velestradurel = [[Bro an Alre]] | kanton = [[Kanton Pleuwigner|Pleuwigner]] | cp = 56690 | maer = Pascal Le Calvé | amzer-gefridi = 2020-2026 | gorread = 22.34 | hedred = -3.12055555556 | ledred = 47.7652777778 | uk = 15 | ubi = 0 | ubr = 80 | lec'hienn web = {{fr}}[http://www.landevant.fr/ Lec'hienn ofisiel ar gumun] }} '''Landevant''' a zo ur gumun e [[Breizh]] e [[kanton Pleuwigner]] e departamant ar [[Mor-Bihan]]. == Douaroniezh == == Dezougen == <gallery> Gare-Landevant-Lorient.jpg|Ar porzh-houarn. </gallery> * War al linenn [[Hent-houarn Landerne Savenneg|hent-houarn Landerne Savenneg]] emañ Landevant. == Anv == * Erwan Vallerie ː '''Landecvan''', 1330; '''Landevant''', 1387; '''Lendevant''', 1437, 1453; '''Landevan''', 1481; '''Landevant''', 1516; '''Landenen''', 1630; '''Landeven''', 1636; '''Landevan''', 1779 == Ardamezioù == ''en aour, e luc'hedenn en gul gwifrellet, eilet ouzh kab hag ouzh beg gant ur vrizhenn erminig en sabel"'' == Istor == === [[Dispac'h Gall]] === * Melestradurezh: krouet e voe ar gumun e 1790. Gant al lezenn eus an 23 a viz Eost 1790 e voe lakaet da bennlec'h [[Kanton Landevant (1790)|kanton Landevant]] gant div gumun ennañ: [[Landaol]] ha Landevant; e [[distrig an Alre]] e oa; diskaret e voe kanton Landevant e 1801 ha lakaet Landevant e [[kanton Pleuwigner]] gant al lezenn eus an ''8 pluviôse an IX'' ([[28 Genver|28 a viz Genver]] [[1801]]), dezhi an titl ''loi portant réduction du nombre de justices de paix''; lakaet e voe Landevant en [[arondisamant an Oriant]] bet krouet e 1800<ref>{{fr}}Robert Bouvier, Bernard Le Montagner, Alain Revoy ha Dominique Reynaud, ''Histoire de la Poste dans le Morbihan'', Embannadurioù Liv'Editions, Ar Faoued, 2006, pajennoù 155 ha 156</ref>{{,}}<ref>{{fr}}[http://cassini.ehess.fr/cassini/fr/html/fiche.php?select_resultat=18546 Cassini - EHESS - Landevant - Fichenn ar gumun]</ref>. === {{XXvet kantved}} === ==== [[Brezel-bed kentañ]] ==== * Mervel a reas 82 waz eus ar gumun abalamour d'ar brezel hervez monumant ar re varv, da lâret eo 5,02 % ag ar boblañs hervez an niveradeg bet graet e 1911<ref>{{fr}}Monumant ar re varv</ref>. ==== [[Eil brezel-bed]] ==== * Dieubet e voe Landevant d'ar 7 a viz Eost 1944 diouzh ar mintin gant ur golonenn [[SUA]]at deut eus [[Gwened]]<ref>{{fr}}[[Roger Leroux]], ''Le Morbihan en guerre 1939-1945'', Imprimerie de la Manutention, Mayenne, 1991, pajenn 545</ref>. * Mervel a reas seitek gwaz eus ar gumun abalamour d'ar brezel hervez monumant ar re varv<ref>{{fr}}Monumant ar re varv</ref>. * D'an [[16 Mae|16 a viz Mae]] [[1945]] e voe kavet korf un den eus ar gumun, ezel eus ar Rezistañs, bet boureviet, lazhet ha mañsonet d'an [[13 Gouere|13 a viz Gouere]] [[1944]] gant al lu [[Wehrmacht|alaman]] e kreñvlec'h Pentevr e [[Sant-Pêr-Kiberen]]<ref>{{fr}}René Le Guénic, ''Morbihan - Mémorial de la Résistance'', 1998, pajenn 329</ref>. == Monumantoù ha traoù heverk == <gallery> Château de Lannouan vers 1900.jpg|Ar c'hastell. </gallery> * Kastell Lannouan. <gallery> Landevantmonumantarrevarv.jpg|Ar monumant. </gallery> * Monumant ar re varv. <gallery> IlizkatolikLandevant.jpg|An iliz katolik. </gallery> * Iliz katolik ''Sant Varzhin'', 1824. == Brezhoneg == * Klasoù divyezhek a zo eno abaoe [[2016]]. * E distro-skol 2024 e oa 74 skoliad er c'hlasoù divyezhek (14,7 % eus skolidi ar gumun evit a sell ouzh ar c'hentañ derez)<ref>{{fr}}[https://www.brezhoneg.bzh/98-kelenn.htm OPAB]</ref>. == Emdroadur ar boblañs abaoe 1962 == {{Demografiezh |titl=Niver a annezidi |dimx= |dimy= |popmax=4500 |passo1=500 |passo2=200 |bl1=1962 |bl2=1968 |bl3=1975 |bl4=1982 |bl5=1990 |bl6=1999 |bl7=2007 |bl8=2012 |bl9=2022 |p1=1601 |p2=1594 |p3=1516 |p4=1794 |p5=2083 |p6=2123 |p7=2798 |p8=3407 |p9=4049 |mammenn=EBSSA }} == Melestradurezh == == Tud == === Ardamezeg ar familhoù === {| class="wikitable" |[[Restr:De Bahuno.jpg|80px]] |'''du Bahuno''', aotrounez la Demiville |''En sabel e vleiz tremenant en argant leinet gant ur greskenn ivez en argant'' |- | | | |} == Gevelliñ == * [[Baile Uí Mhatháin]], [[Iwerzhon]]. == Levrlennadur == * {{fr}}Pol Potier de Courcy : ''Nobiliaire et armorial de Bretagne''. Adembannadur Editions des Régionalismes. Cressé. 2011/2014 * {{br}}Erwan Vallerie : ''Diazezoù studi istorel an anvioù-parrez. Corpus.'' An Here. 1995 == Liammoù diavaez == {{commonscat|Landévant}} * [https://landevant.bzh/ Lec'hienn ofisiel] *{{br}} [http://www.geobreizh.com/breizh/bre/keriou-fichenn.asp?insee_ville=56097 Landevant war lec'hienn Geobreizh] == Notennoù ha daveoù == {{Daveoù}} [[Rummad:Kumunioù ar Mor-Bihan]] [[Rummad:Kumunioù bet krouet er Mor-Bihan e 1790]] [[Rummad:Tud lakaet d'ar marv gant al lu alaman e kreñvlec'h Pentevr e 1944]] 34t8v15kke5opkijtrsqv0sqgrltbyh 0 16142 2150165 2084691 2025-06-21T15:29:15Z Dakbzh 58931 + Nev. emdroadur ar boblañs ha kempenn. 2150165 wikitext text/x-wiki {{Infobox kumunioù Breizh | anv = Langroez | anvYezh = | Yezh = | anvOfisiel = La Vraie-Croix | skeudenn = La-Vraie-Croix-Mairie.jpg | alc'hwez = Ar maerdi. | ardamezioù = Blason ville fr La Vraie-Croix (Morbihan).svg | bro = [[Bro-Gwened]] | departamant = [[Mor-Bihan]] | arondisamant = [[Arondisamant Gwened|Gwened]] | etrekumuniezh = [[Kumuniezh kumunioù Bro Kistreberzh]] | bro velestradurel = [[Bro Gwened (Voynet)|Bro Gwened]] | kanton = [[Kanton Kistreberzh|Kistreberzh]] | maer = Pascal Guiblin | amzer-gefridi = [[2020]]-[[2026]] | gorread = 16.63 | hedred = -2.54166666667 | ledred = 47.6905555556 | uk = 118 | ubi = 60 | ubr = 151 }} '''Langroez''' (''La Vraie-Croix'' e galleg) a zo ur gumun e [[Breizh]], e [[kanton Kistreberzh]], e departamant ar [[Mor-Bihan]]. == Douaroniezh == * Eieniñ a ra an [[Tohon]] e Langroez. == Dezougen == <gallery> Gare-La-Vraie-Croix-2009.JPG|Ar porzh-houarn. </gallery> * War al [[Hent-houarn Landerne Savenneg|linenn hent-houarn Landerne Savenneg]] emañ Langroez. == Istor == === {{XIXvet}} kantved === * Krouet e voe ar gumun d'an 9 a viz Meurzh 1870 diwar ul lodenn eus kumun [[Sulnieg]]<ref>{{fr}}Robert Bouvier, Bernard Le Montagner, Alain Revoy ha Dominique Reynaud, ''Histoire de la Poste dans le Morbihan'', Embannadurioù Liv'Editions, Ar Faoued, 2006, pajennoù 14, 378 ha 409</ref>. === {{XXvet kantved}} === ==== [[Brezel-bed kentañ]] ==== * Mervel a reas 53 gwaz eus ar gumun abalamour d'ar brezel, da lâret eo 6,49 % eus he foblañs e 1911<ref name="memorialgenweb.org">{{fr}}[http://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/resultcommune.php?insee=56261&dpt=56&idsource=52980&table=bp08 memorialgenweb - Monumant ar re varv]</ref>. ==== [[Eil brezel-bed]] ==== * Mervel a reas seizh den ag ar gumun abalamour d'ar brezel <ref name="memorialgenweb.org"/>. == Monumantoù ha traoù heverk == <gallery> La Vraie-Croix - chapelle templière (01).JPG|Chapel ar Groez. La Vraie-Croix - église (04).JPG|An iliz katolik. </gallery> * Chapel ar Groez ([[Urzh an Templ|Marc'heion an Templ]]). * Iliz katolik ''Sant Izidor''. * Monumant ar re varv e-tal an iliz katolik, luc'hskeudenn<ref>{{fr}}[https://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/photo.php?id_source=52980 Memorial Genweb]</ref>. * Plakennoù ar re varv (1914-1918 ha 1939-1945) en iliz katolik, luc'hskeudenn<ref>{{fr}}[https://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/photo.php?id_source=52954 Memorial Genweb]</ref>. == Emdroadur ar boblañs abaoe 1962 == {{Demografiezh |titl=Niver a annezidi |dimx= |dimy= |popmax=1600 |passo1=200 |passo2=50 |bl1=1962 |bl2=1968 |bl3=1975 |bl4=1982 |bl5=1990 |bl6=1999 |bl7=2006 |bl8=2012 |p1=630 |p2=666 |p3=723 |p4=835 |p5=1068 |p6=1068 |p7=1263 |p8=1382 |p9=1484 |mammenn=EBSSA }} == Melestradurezh == == Tud == == Gevelliñ == == Liammoù diavaez == {{commonscat|La Vraie-Croix}} *{{br}} [http://www.geobreizh.com/breizh/bre/keriou-fichenn.asp?insee_ville=56261 Langroez war lec'hienn Geobreizh] == Dave ha notennoù == {{Daveoù}} [[Rummad:Kumunioù ar Mor-Bihan]] [[Rummad:Kumunioù bet krouet er Mor-Bihan e-pad an XIXvet kantved]] iz70ba10q4bc8d3vhq29tbqwncbotqt 2150166 2150165 2025-06-21T15:29:46Z Dakbzh 58931 2150166 wikitext text/x-wiki {{Infobox kumunioù Breizh | anv = Langroez | anvYezh = | Yezh = | anvOfisiel = La Vraie-Croix | skeudenn = La-Vraie-Croix-Mairie.jpg | alc'hwez = Ar maerdi. | ardamezioù = Blason ville fr La Vraie-Croix (Morbihan).svg | bro = [[Bro-Gwened]] | departamant = [[Mor-Bihan]] | arondisamant = [[Arondisamant Gwened|Gwened]] | etrekumuniezh = [[Kumuniezh kumunioù Bro Kistreberzh]] | bro velestradurel = [[Bro Gwened (Voynet)|Bro Gwened]] | kanton = [[Kanton Kistreberzh|Kistreberzh]] | maer = Pascal Guiblin | amzer-gefridi = [[2020]]-[[2026]] | gorread = 16.63 | hedred = -2.54166666667 | ledred = 47.6905555556 | uk = 118 | ubi = 60 | ubr = 151 }} '''Langroez''' (''La Vraie-Croix'' e galleg) a zo ur gumun e [[Breizh]], e [[kanton Kistreberzh]], e departamant ar [[Mor-Bihan]]. == Douaroniezh == * Eieniñ a ra an [[Tohon]] e Langroez. == Dezougen == <gallery> Gare-La-Vraie-Croix-2009.JPG|Ar porzh-houarn. </gallery> * War al [[Hent-houarn Landerne Savenneg|linenn hent-houarn Landerne Savenneg]] emañ Langroez. == Istor == === {{XIXvet kantved}} === * Krouet e voe ar gumun d'an 9 a viz Meurzh 1870 diwar ul lodenn eus kumun [[Sulnieg]]<ref>{{fr}}Robert Bouvier, Bernard Le Montagner, Alain Revoy ha Dominique Reynaud, ''Histoire de la Poste dans le Morbihan'', Embannadurioù Liv'Editions, Ar Faoued, 2006, pajennoù 14, 378 ha 409</ref>. === {{XXvet kantved}} === ==== [[Brezel-bed kentañ]] ==== * Mervel a reas 53 gwaz eus ar gumun abalamour d'ar brezel, da lâret eo 6,49 % eus he foblañs e 1911<ref name="memorialgenweb.org">{{fr}}[http://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/resultcommune.php?insee=56261&dpt=56&idsource=52980&table=bp08 memorialgenweb - Monumant ar re varv]</ref>. ==== [[Eil brezel-bed]] ==== * Mervel a reas seizh den ag ar gumun abalamour d'ar brezel <ref name="memorialgenweb.org"/>. == Monumantoù ha traoù heverk == <gallery> La Vraie-Croix - chapelle templière (01).JPG|Chapel ar Groez. La Vraie-Croix - église (04).JPG|An iliz katolik. </gallery> * Chapel ar Groez ([[Urzh an Templ|Marc'heion an Templ]]). * Iliz katolik ''Sant Izidor''. * Monumant ar re varv e-tal an iliz katolik, luc'hskeudenn<ref>{{fr}}[https://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/photo.php?id_source=52980 Memorial Genweb]</ref>. * Plakennoù ar re varv (1914-1918 ha 1939-1945) en iliz katolik, luc'hskeudenn<ref>{{fr}}[https://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/photo.php?id_source=52954 Memorial Genweb]</ref>. == Emdroadur ar boblañs abaoe 1962 == {{Demografiezh |titl=Niver a annezidi |dimx= |dimy= |popmax=1600 |passo1=200 |passo2=50 |bl1=1962 |bl2=1968 |bl3=1975 |bl4=1982 |bl5=1990 |bl6=1999 |bl7=2006 |bl8=2012 |p1=630 |p2=666 |p3=723 |p4=835 |p5=1068 |p6=1068 |p7=1263 |p8=1382 |p9=1484 |mammenn=EBSSA }} == Melestradurezh == == Tud == == Gevelliñ == == Liammoù diavaez == {{commonscat|La Vraie-Croix}} *{{br}} [http://www.geobreizh.com/breizh/bre/keriou-fichenn.asp?insee_ville=56261 Langroez war lec'hienn Geobreizh] == Dave ha notennoù == {{Daveoù}} [[Rummad:Kumunioù ar Mor-Bihan]] [[Rummad:Kumunioù bet krouet er Mor-Bihan e-pad an XIXvet kantved]] ccd8wq215je2ibzm0opk8jv4uh4t0s1 0 16171 2150196 2120386 2025-06-21T19:42:10Z Dakbzh 58931 + Nev. emdroadur ar boblañs ha kempenn. 2150196 wikitext text/x-wiki {{Infobox kumunioù Breizh | anv = Gregam | anvYezh = | Yezh = | anvOfisiel = ''Grand-Champ'' | skeudenn = Eglise Saint Tugdual.jpg | alc'hwez = Iliz katolik ''Sant Tudual''. | ardamezioù = Blason ville fr Grand-Champ (Morbihan).svg | bro = {{Bro-Gwened}} | departamant = {{Mor-Bihan}} | arondisamant = [[Arondisamant Gwened|Gwened]] | etrekumuniezh = [[Mor Bihan - Gwened Tolpad-kêrioù]] | bro velestradurel = [[Bro Gwened (Voynet)|Bro Gwened]] | kanton = [[Kanton Gregam|Gregam]] <small>(pennlec'h)</small> | cp = 56390 | maer = Dominique Le Meur | amzer-gefridi = 2023-2026 | gorread = 67.34 | hedred = -2.84333333333 | ledred = 47.7591666667 | uk = 127 | ubi = 28 | ubr = 167 | lec'hienn web = {{fr}}[http://www.grandchamp.fr/ www.grandchamp.fr] }} '''Gregam''' a zo ur gumun e [[Breizh]] e departamant ar [[Mor-Bihan]]. Pennlec'h [[Kanton Gregam]] eo. == Douaroniezh == === Kumunioù amezek === {{Lec'hiadur kêr|kêr=''Gregam''|norzh=[[Moustoer-Logunec'h]], [[Kolpoù]]|kornôg=[[Brandevi]]|reter=[[Lokmaria-Gregam]]|gevred=[[Meukon]]|su=[[Pleskob]]|mervent=[[Pluvergad]]|enklozadur=}} == Anv == * Erwan Vallerie ː '''de Grandicampo''', 1224; '''Grantchamp''', 1370; '''de Grandicampo''', 1453 A-wezhioù e vez graet ''Bro-Toull-Speg'' deus korn-bro Gregam. == Ardamezioù == {| |- |[[Restr:Blason ville fr Grand-Champ (Morbihan).svg|60px]] | :''« En glazur e gebrenn en aour ; e gab en erminoù<ref>{{fr}}Ardamezioù abati Lanvaoz</ref> »'' |} == Istor == === [[Dispac'h Gall]] === * Melestradurezh: krouet e voe kumun ar gumun e 1790. Gant al lezenn eus an 23 a viz Eost 1790 e voe lakaet Gregam da bennlec'h [[Kanton Gregam (1790)|kanton Gregam]] gant teir c'humun ennañ: Gregam, [[Meukon]] ha [[Pleskob]]; e [[distrig Gwened]] edo. Gant lezenn an ''8 pluviôse an IX'' ([[28 a viz Genver]] [[1801]]), dezhi an titl ''loi portant réduction du nombre de justices de paix'', e voe miret ha brasaet ar c'hanton dindan anv [[kanton Gregam]] ivez. Lakaet e oa bet Gregam en [[arondisamant Gwened]] bet krouet e 1800<ref>{{fr}}Robert Bouvier, Bernard Le Montagner, Alain Revoy ha Dominique Reynaud, ''Histoire de la Poste dans le Morbihan'', Embannadurioù Liv'Editions, ar Faoued, 2006, pajennoù 110, 225 ha 257</ref>{{,}}<ref>{{fr}}[http://cassini.ehess.fr/cassini/fr/html/fiche.php?select_resultat=15950 Cassini - EHESS - Gregam - Fichenn ar gumun]</ref>. === {{XIXvet kantved}} === * [[Brandevi]] a oa un drev eus parrez katolik Gregam. Savet e voe da barrez e 1802. Krouet e voe kumun Brandevi d'ar 4 a viz Even 1862 diwar ul lodenn eus kumun Gregam<ref>{{fr}}Robert Bouvier, Bernard Le Montagner, Alain Revoy ha Dominique Reynaud, ''Histoire de la Poste dans le Morbihan'', Embannadurioù Liv'Editions, ar Faoued, 2006, pajenn 14</ref>. * Krouet e voe kumun [[Kolpoù]] d'ar 4 a viz Even 1864 diwar lodennoù eus kumunioù [[Begnen]], Gregam ha [[Sant-Yann-Brevele]] ha krouet e voe kumun [[Lokmaria-Gregam]] d'ar 14 a viz Kerzu 1889 diwar ul lodenn eus kumun Gregam<ref>{{fr}}Robert Bouvier, Bernard Le Montagner, Alain Revoy ha Dominique Reynaud, ''Histoire de la Poste dans le Morbihan'', Embannadurioù Liv'Editions, ar Faoued, 2006, pajenn 14</ref>. === {{XXvet kantved}} === ==== [[Brezel-bed kentañ]] ==== * 193 gwaz eus ar gumun a gollas o buhez abalamour d'ar brezel, da lavaret eo 6,35 % eus he foblañs e 1911<ref>{{fr}}[http://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/resultcommune.php?act=view&insee=56067&pays=France&dpt=56&idsource=61443&table=bp&lettre=&fusxx=&debut=100 Memorialgenweb - Monumant ar re varv]</ref>. ==== [[Eil brezel-bed]] ==== * pemp karrnijour a varvas d'an [[8 a viz Du]] [[1942]] pa gouezhas o c'harr-nij (''[[Vickers Wellington|Wellington]]'' marilhet ''BJ 768'') eus [[aerlu]] ar [[Rouantelezh-Unanet]] ([[Royal Air Force]]) e Lesranigo e Gregam; tri anezhe a oa en [[Royal Air Force|Aerlu ar Rouantelezh-Unanet]], an daou arall en [[Royal Australian Air Force|Aerlu Aostralia]]<ref>{{fr}}René Le Guénic, ''Morbihan - Mémorial de la Résistance'', 1998, pajenn 258</ref>{{,}}<ref>{{fr}}[http://www.absa3945.com Pertes RAF Morbihan]</ref>. Douaret int bet e bered ''Boismoreau'' e [[Gwened]]. * Pevar ezel eus ar Rezistañs a voe lazhet en un emgann ouzh an [[Wehrmacht|Alamaned]] e ''Lomikael'' e Gregam d'an [[2 Gouere|2 a viz Gouere]] [[1944]]<ref>{{fr}}René Le Guénic, ''Morbihan - Mémorial de la Résistance'', 1998, pajenn 255</ref>. * D'an [[16 a viz Mae]] [[1945]] e voe kavet korf marv un den eus ar gumun, ezel eus ar Rezistañs, bet boureviet, lazhet ha mañsonet d'an [[13 a viz Gouere]] [[1944]] gant al lu [[Alamagn|alaman]] e [[kreñvlec'h Pentevr]]<ref>{{fr}}René Le Guénic, ''Morbihan -Mémorial de la Résistance'', 1998, pajenn 327</ref>. * Mervel a reas 24 den<ref>{{fr}}[http://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/resultcommune.php?act=view&insee=56067&pays=France&dpt=56&idsource=61443&table=bp&lettre=&fusxx=&debut=100 Memorialgenweb - Monumant ar re varv]</ref>. ==== Brezelioù didrevadennañ ==== ===== [[Brezel Aljeria]] ===== * Daou waz a varvas<ref>{{fr}}[http://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/resultcommune.php?act=view&insee=56067&pays=France&dpt=56&idsource=61443&table=bp&lettre=&fusxx=&debut=100 Memorialgenweb - Monumant ar re varv]</ref>. == Brezhoneg == * Ar Brezoneg er Skol, 1934-1936: ar c'huzul-kêr a savas a-du gant ar mennad skignet gant al luskad [[Ar Brezoneg er Skol|Ar Brezoneg er Skol (ABES)]] evit kelennadurezh ar brezhoneg er skol<ref>{{fr}}[[Marsel Guieysse]], ''La langue bretonne : ce qu'elle fut, ce qu'elle est, ce qui se fait pour elle et contre elle'', pajenn 266, Kemper, Nouvelles Éditions Bretonnes, 1936 </ref>. * Klasoù divyezhek a zo eno abaoe [[1996]]. * E distro-skol 2024 e oa 78 skoliad enskrivet er c'hlasoù divyezhek (15,4 % eus skolidi ar gumun evit a sell ouzh ar c'hentañ derez)<ref>{{br}}[http://www.brezhoneg.bzh/98-kelenn.htm Distro-skol ar c’helenn divyezhek]. </ref>. == Monumantoù ha traoù heverk == <gallery> Eglise Saint Tugdual.jpg|Iliz katolik ''Sant Tudual'' Chapelle Notre Dame du perpétuel secours.jpg|Chapel ''Intron-Varia ar Sikour'' Vitrail_de_la_chapelle_du_moustoir_de_flerus_(Grand-Champ).jpg|Gwerenn-livet chapel ''Intron Varia ar Bleuñv'' </gallery> * Iliz katolik ''Sant Tudual''. * Chapel ''Intron-Varia ar Sikour''. * Monumant ar re varv. == Poblañs == === Emdroadur ar boblañs abaoe 1962 === {{Demografiezh |titl=Niver a annezidi |dimx= |dimy= |popmax=6000 |passo1=1000 |passo2=200 |bl1=1962 |bl2=1968 |bl3=1975 |bl4=1982 |bl5=1990 |bl6=1999 |bl7=2006 |bl8=2012 |bl9=2013 |bl10=2022 |p1=2556 |p2=2662 |p3=3052 |p4=3503 |p5=3897 |p6=4246 |p7=4691 |p8=5098 |p9=5165 |p10=5859 |mammenn=EBSSA |}} == Melestradurezh == == Tud == ===Tud bet ganet eno=== * Ar Roue Stevan, [[klasker-bara]] ha diouganer, 1701?-1775?. ===Tud bet marvet eno=== *[[Claude Cillart de Kerampoul]], beleg ha geriadurour brezhoneg, e [[1749]]. * [[Sébastien de La Haye de Silz]], jeneral chouan, [[28 a viz Mae]] [[1795]] e-kerzh emgann Gregam. === Ardamezeg ar familhoù === {| class="wikitable" |[[Restr:Arradon.jpg|80px]] |'''d'Arradon''', Aotrounez Kerhervé |''En sabel e seizh mailhenn en argant, 3, 3, 1'' |- |[[Restr:Gibon.gif|80px]] |'''Gibon''' Aotrounez Grisso |''En gul e deir manal ed en aour'' |- |[[Restr:Kermenguy-d.jpg|80px]] |'''de Kermenguy''' Aotrounez al lerc'h se |''En aour e gelenenn c'heotet diwriziet ha dizeliennet.'' |} == Gevelliñ == {| class="wikitable" |- ! Bro ! Kêr ! Abaoe |- | [[Restr:Flag of Romania.svg|border|25px]] [[Roumania]] | [[Mezőfény]] | 1990 |} == Levrlennadur == * {{fr}}Michel Froger & Michel Pressensé : ''Armorial des communes du Morbihan''. 1999 * {{fr}}Pol Potier de Courcy : ''Nobiliaire et armorial de Bretagne''. Adembannadur Editions des Régionalismes. Cressé. 2011/2014 * {{br}}Erwan Vallerie : ''Diazezoù studi istorel an anvioù-parrez. Corpus.'' An Here. 1995 == Liammoù diavaez == {{Commons|Category:Grand-Champ}} *{{br}} [https://archive.today/20151002171039/http://www.geobreizh.bzh/geobreizh/bre/keriou-fichenn.asp?insee_ville=56067 Gregam war lec'hienn Geobreizh] == Notennoù ha daveoù == {{Daveoù}} [[Rummad:Kumunioù ar Mor-Bihan]] [[Rummad:Kumunioù Bro Wened]] [[Rummad:Kumunioù bet krouet er Mor-Bihan e 1790]] [[Rummad:Ar Brezoneg er Skol]] [[Rummad:Nijerezioù ar C'hommonwealth aet d'ar strad e Breizh e-pad an Eil brezel-bed]] bebd1ha1pdrtw4hsk4b6ef3nwm9znbw 0 16230 2150150 2084736 2025-06-21T12:11:33Z Dakbzh 58931 + Nev. emdroadur ar boblañs ha kempenn. 2150150 wikitext text/x-wiki {{Infobox kumunioù Breizh | anv = Lare | anvYezh = Laré | Yezh = gallaouek | anvOfisiel = Larré | skeudenn = Larré - mairie.JPG | alc'hwez = An ti-kêr. | ardamezioù = Blason ville fr Larré (Morbihan).svg | bro = [[Bro-Gwened]] | departamant = [[Mor-Bihan]] | arondisamant = [[Arondisamant Gwened|Gwened]] | etrekumuniezh = [[Kumuniezh kumunioù Bro Kistreberzh]] | bro velestradurel = [[Bro Gwened (Voynet)|Bro Gwened]] | kanton = [[Kanton Kistreberzh|Kistreberzh]] | cp = 56230 | maer = Simone Malville | amzer-gefridi = 2020-2026 | gorread = 17.02 | hedred = -2.51527777778 | ledred = 47.7125 | uk = 83 | ubi = 22 | ubr = 131 | lec'hienn web = {{fr}}[http://www.pays-questembert.fr/communes/larre www.pays-questembert.fr] }} '''Lare''' a zo ur gumun eus [[Breizh]] e [[Kanton Kistreberzh]] e departamant ar [[Mor-Bihan]]. == Douaroniezh == == Ardamezioù == {| |[[File:Blason ville fr Larré (Morbihan).svg|110px]] |width="15px"| |''Troc'het : ouzh 1 rannet en glazur e c'hwec'h ruilhenn en aour, 3, 2, 1 hag en glazur brizhet etre aour ha glazur ; ouzh 2 en gul karget gant teir c'hregilhenn en argant.'' |- |} == Istor == === [[Dispac'h Gall]] === * Melestradurezh: krouet e voe ar gumun e 1790. Gant al lezenn eus an 23 a viz Eost 1790 e voe lakaet e [[Kanton Kistreberzh (1790)|kanton Kistreberzh]]; e [[distrig ar Roc'h-Bernez]] e oa; miret ha brasaet e voe kanton Kistreberzh e 1801 gant al lezenn eus an ''8 pluviôse an IX'' ([[28 Genver|28 a viz Genver]] [[1801]]), dezhi an titl ''loi portant réduction du nombre de justices de paix''; lakaet e voe Lare en [[arondisamant Gwened]] bet krouet e 1800<ref>{{fr}}Robert Bouvier, Bernard Le Montagner, Alain Revoy ha Dominique Reynaud, ''Histoire de la Poste dans le Morbihan'', Embannadurioù Liv'Editions, Ar Faoued, 2006, pajenn 172</ref>{{,}}<ref>{{fr}}[http://cassini.ehess.fr/cassini/fr/html/fiche.php?select_resultat=18787 Cassini - EHESS - Lare - Fichenn ar gumun]</ref>. === {{XXvet kantved}} === ==== [[Brezel-bed kentañ]] ==== * Mervel a reas 45 gwaz eus ar gumun abalamour d'ar brezel, da lâret eo 6,34 % eus he foblañs e 1911<ref name="memorialgenweb.org">{{fr}}[http://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/resultcommune.php?insee=56108&dpt=56&idsource=16926&table=bp03 memorialgenweb]</ref>. ==== [[Eil brezel-bed]] ==== * Mervel a reas c'hwec'h den ag ar gumun abalamour d'ar brezel<ref name="memorialgenweb.org"/>. * Fuzuilhet e voe daou waz yaouank er gumun gant an [[Wehrmacht|Alamaned]] d’ar [[14 a viz Gouhere]] [[1944]]<ref>{{fr}}[https://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/resultcommune.php?idsource=55403&dpt=56 Memorial Genweb]</ref>. == Monumantoù ha traoù heverk == <gallery> Larré - église (02).JPG|An iliz katolik. </gallery> * Iliz katolik ''Sant Inan''. * Monumant ar re varv er vered, luc'hskeudenn<ref>{{fr}}[https://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/photo.php?id_source=16926 Memorial Genweb]</ref>. * Monumant an daou waz yaouank bet lazhet e miz [[Gouhere]] [[1944]], luc'hskeudenn<ref>{{fr}}[https://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/photo.php?id_source=55403 Memorial Genweb]</ref>. == Emdroadur ar boblañs abaoe 1962 == {{Demografiezh |titl=Niver a annezidi |dimx= |dimy= |popmax=1200 |passo1=200 |passo2=50 |bl1=1962 |bl2=1968 |bl3=1975 |bl4=1982 |bl5=1990 |bl6=1999 |bl7=2006 |bl8=2012 |bl9=2022 |p1=629 |p2=635 |p3=554 |p4=587 |p5=649 |p6=639 |p7=733 |p8=969 |p9=1102 |mammenn=EBSSA }} == Melestradurezh == == Tud == == Gevelliñ == == Liammoù diavaez == {{Commons|Category:Larré}} *{{br}} [http://www.geobreizh.com/breizh/bre/keriou-fichenn.asp?insee_ville=56108 Lare war lec'hienn Geobreizh] == Dave ha notennoù== {{Daveoù}} [[Rummad:Kumunioù ar Mor-Bihan]] [[Rummad:Kumunioù Bro Wened]] [[Rummad:Kumunioù bet krouet er Mor-Bihan e 1790]] q0a4wa2n85j8m0zptredfildx3sben3 2150151 2150150 2025-06-21T12:12:08Z Dakbzh 58931 2150151 wikitext text/x-wiki {{Infobox kumunioù Breizh | anv = Lare | anvYezh = Laré | Yezh = gallaouek | anvOfisiel = Larré | skeudenn = Larré - mairie.JPG | alc'hwez = An ti-kêr. | ardamezioù = Blason ville fr Larré (Morbihan).svg | bro = [[Bro-Gwened]] | departamant = [[Mor-Bihan]] | arondisamant = [[Arondisamant Gwened|Gwened]] | etrekumuniezh = [[Kumuniezh kumunioù Bro Kistreberzh]] | bro velestradurel = [[Bro Gwened (Voynet)|Bro Gwened]] | kanton = [[Kanton Kistreberzh|Kistreberzh]] | cp = 56230 | maer = Simone Malville | amzer-gefridi = 2020-2026 | gorread = 17.02 | hedred = -2.51527777778 | ledred = 47.7125 | uk = 83 | ubi = 22 | ubr = 131 | lec'hienn web = {{fr}}[http://www.pays-questembert.fr/communes/larre www.pays-questembert.fr] }} '''Lare''' a zo ur gumun e [[Breizh]] e [[kanton Kistreberzh]] e departamant ar [[Mor-Bihan]]. == Douaroniezh == == Ardamezioù == {| |[[File:Blason ville fr Larré (Morbihan).svg|110px]] |width="15px"| |''Troc'het : ouzh 1 rannet en glazur e c'hwec'h ruilhenn en aour, 3, 2, 1 hag en glazur brizhet etre aour ha glazur ; ouzh 2 en gul karget gant teir c'hregilhenn en argant.'' |- |} == Istor == === [[Dispac'h Gall]] === * Melestradurezh: krouet e voe ar gumun e 1790. Gant al lezenn eus an 23 a viz Eost 1790 e voe lakaet e [[Kanton Kistreberzh (1790)|kanton Kistreberzh]]; e [[distrig ar Roc'h-Bernez]] e oa; miret ha brasaet e voe kanton Kistreberzh e 1801 gant al lezenn eus an ''8 pluviôse an IX'' ([[28 Genver|28 a viz Genver]] [[1801]]), dezhi an titl ''loi portant réduction du nombre de justices de paix''; lakaet e voe Lare en [[arondisamant Gwened]] bet krouet e 1800<ref>{{fr}}Robert Bouvier, Bernard Le Montagner, Alain Revoy ha Dominique Reynaud, ''Histoire de la Poste dans le Morbihan'', Embannadurioù Liv'Editions, Ar Faoued, 2006, pajenn 172</ref>{{,}}<ref>{{fr}}[http://cassini.ehess.fr/cassini/fr/html/fiche.php?select_resultat=18787 Cassini - EHESS - Lare - Fichenn ar gumun]</ref>. === {{XXvet kantved}} === ==== [[Brezel-bed kentañ]] ==== * Mervel a reas 45 gwaz eus ar gumun abalamour d'ar brezel, da lâret eo 6,34 % eus he foblañs e 1911<ref name="memorialgenweb.org">{{fr}}[http://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/resultcommune.php?insee=56108&dpt=56&idsource=16926&table=bp03 memorialgenweb]</ref>. ==== [[Eil brezel-bed]] ==== * Mervel a reas c'hwec'h den ag ar gumun abalamour d'ar brezel<ref name="memorialgenweb.org"/>. * Fuzuilhet e voe daou waz yaouank er gumun gant an [[Wehrmacht|Alamaned]] d’ar [[14 a viz Gouhere]] [[1944]]<ref>{{fr}}[https://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/resultcommune.php?idsource=55403&dpt=56 Memorial Genweb]</ref>. == Monumantoù ha traoù heverk == <gallery> Larré - église (02).JPG|An iliz katolik. </gallery> * Iliz katolik ''Sant Inan''. * Monumant ar re varv er vered, luc'hskeudenn<ref>{{fr}}[https://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/photo.php?id_source=16926 Memorial Genweb]</ref>. * Monumant an daou waz yaouank bet lazhet e miz [[Gouhere]] [[1944]], luc'hskeudenn<ref>{{fr}}[https://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/photo.php?id_source=55403 Memorial Genweb]</ref>. == Emdroadur ar boblañs abaoe 1962 == {{Demografiezh |titl=Niver a annezidi |dimx= |dimy= |popmax=1200 |passo1=200 |passo2=50 |bl1=1962 |bl2=1968 |bl3=1975 |bl4=1982 |bl5=1990 |bl6=1999 |bl7=2006 |bl8=2012 |bl9=2022 |p1=629 |p2=635 |p3=554 |p4=587 |p5=649 |p6=639 |p7=733 |p8=969 |p9=1102 |mammenn=EBSSA }} == Melestradurezh == == Tud == == Gevelliñ == == Liammoù diavaez == {{Commons|Category:Larré}} *{{br}} [http://www.geobreizh.com/breizh/bre/keriou-fichenn.asp?insee_ville=56108 Lare war lec'hienn Geobreizh] == Dave ha notennoù== {{Daveoù}} [[Rummad:Kumunioù ar Mor-Bihan]] [[Rummad:Kumunioù Bro Wened]] [[Rummad:Kumunioù bet krouet er Mor-Bihan e 1790]] 15ed7jp449k0w726o1o63edy8vcfk2c 2150152 2150151 2025-06-21T12:15:18Z Dakbzh 58931 + Kroazioù. 2150152 wikitext text/x-wiki {{Infobox kumunioù Breizh | anv = Lare | anvYezh = Laré | Yezh = gallaouek | anvOfisiel = Larré | skeudenn = Larré - mairie.JPG | alc'hwez = An ti-kêr. | ardamezioù = Blason ville fr Larré (Morbihan).svg | bro = [[Bro-Gwened]] | departamant = [[Mor-Bihan]] | arondisamant = [[Arondisamant Gwened|Gwened]] | etrekumuniezh = [[Kumuniezh kumunioù Bro Kistreberzh]] | bro velestradurel = [[Bro Gwened (Voynet)|Bro Gwened]] | kanton = [[Kanton Kistreberzh|Kistreberzh]] | cp = 56230 | maer = Simone Malville | amzer-gefridi = 2020-2026 | gorread = 17.02 | hedred = -2.51527777778 | ledred = 47.7125 | uk = 83 | ubi = 22 | ubr = 131 | lec'hienn web = {{fr}}[http://www.pays-questembert.fr/communes/larre www.pays-questembert.fr] }} '''Lare''' a zo ur gumun e [[Breizh]] e [[kanton Kistreberzh]] e departamant ar [[Mor-Bihan]]. == Douaroniezh == == Ardamezioù == {| |[[File:Blason ville fr Larré (Morbihan).svg|110px]] |width="15px"| |''Troc'het : ouzh 1 rannet en glazur e c'hwec'h ruilhenn en aour, 3, 2, 1 hag en glazur brizhet etre aour ha glazur ; ouzh 2 en gul karget gant teir c'hregilhenn en argant.'' |- |} == Istor == === [[Dispac'h Gall]] === * Melestradurezh: krouet e voe ar gumun e 1790. Gant al lezenn eus an 23 a viz Eost 1790 e voe lakaet e [[Kanton Kistreberzh (1790)|kanton Kistreberzh]]; e [[distrig ar Roc'h-Bernez]] e oa; miret ha brasaet e voe kanton Kistreberzh e 1801 gant al lezenn eus an ''8 pluviôse an IX'' ([[28 Genver|28 a viz Genver]] [[1801]]), dezhi an titl ''loi portant réduction du nombre de justices de paix''; lakaet e voe Lare en [[arondisamant Gwened]] bet krouet e 1800<ref>{{fr}}Robert Bouvier, Bernard Le Montagner, Alain Revoy ha Dominique Reynaud, ''Histoire de la Poste dans le Morbihan'', Embannadurioù Liv'Editions, Ar Faoued, 2006, pajenn 172</ref>{{,}}<ref>{{fr}}[http://cassini.ehess.fr/cassini/fr/html/fiche.php?select_resultat=18787 Cassini - EHESS - Lare - Fichenn ar gumun]</ref>. === {{XXvet kantved}} === ==== [[Brezel-bed kentañ]] ==== * Mervel a reas 45 gwaz eus ar gumun abalamour d'ar brezel, da lâret eo 6,34 % eus he foblañs e 1911<ref name="memorialgenweb.org">{{fr}}[http://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/resultcommune.php?insee=56108&dpt=56&idsource=16926&table=bp03 memorialgenweb]</ref>. ==== [[Eil brezel-bed]] ==== * Mervel a reas c'hwec'h den ag ar gumun abalamour d'ar brezel<ref name="memorialgenweb.org"/>. * Fuzuilhet e voe daou waz yaouank er gumun gant an [[Wehrmacht|Alamaned]] d’ar [[14 a viz Gouhere]] [[1944]]<ref>{{fr}}[https://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/resultcommune.php?idsource=55403&dpt=56 Memorial Genweb]</ref>. == Monumantoù ha traoù heverk == <gallery> Larré - église (02).JPG|An iliz katolik. Larré - croix de cimetière (1).JPG|Kroaz ''Sant Kristol''. Larré - croix Saint-Christophe.JPG|Kroaz ar vered. </gallery> * Iliz katolik ''Sant Inan''. * Kroazioù katolik. * Monumant ar re varv er vered, luc'hskeudenn<ref>{{fr}}[https://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/photo.php?id_source=16926 Memorial Genweb]</ref>. * Monumant an daou waz yaouank bet lazhet e miz [[Gouhere]] [[1944]], luc'hskeudenn<ref>{{fr}}[https://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/photo.php?id_source=55403 Memorial Genweb]</ref>. == Emdroadur ar boblañs abaoe 1962 == {{Demografiezh |titl=Niver a annezidi |dimx= |dimy= |popmax=1200 |passo1=200 |passo2=50 |bl1=1962 |bl2=1968 |bl3=1975 |bl4=1982 |bl5=1990 |bl6=1999 |bl7=2006 |bl8=2012 |bl9=2022 |p1=629 |p2=635 |p3=554 |p4=587 |p5=649 |p6=639 |p7=733 |p8=969 |p9=1102 |mammenn=EBSSA }} == Melestradurezh == == Tud == == Gevelliñ == == Liammoù diavaez == {{Commons|Category:Larré}} *{{br}} [http://www.geobreizh.com/breizh/bre/keriou-fichenn.asp?insee_ville=56108 Lare war lec'hienn Geobreizh] == Dave ha notennoù== {{Daveoù}} [[Rummad:Kumunioù ar Mor-Bihan]] [[Rummad:Kumunioù Bro Wened]] [[Rummad:Kumunioù bet krouet er Mor-Bihan e 1790]] 4hdhf03xdgh0ylrtkgt2mpu91v6gs14 0 16231 2150154 2120406 2025-06-21T12:42:52Z Dakbzh 58931 + Nev. emdroadur ar boblañs ha kempenn. 2150154 wikitext text/x-wiki {{Infobox kumunioù Breizh | anv = Laozag | anvYezh = | Yezh = | anvOfisiel = Lauzach | skeudenn = Lauzach_Mairie.jpg | alc'hwez = Ar maerdi. | ardamezioù = Blason ville fr Lauzach (Morbihan).svg | bro = [[Bro-Gwened]] | departamant = [[Mor-Bihan]] | arondisamant = [[Arondisamant Gwened|Gwened]] | etrekumuniezh = [[Kumuniezh kumunioù Bro Kistreberzh]] | bro velestradurel = [[Bro Gwened (Voynet)|Bro Gwened]] | kanton = [[Kanton Kistreberzh|Kistreberzh]] | maer = Patrice Le Penhuizic | amzer-gefridi = 2014-2026 | gorread = 10.76 | hedred = -2.54333333333 | ledred = 47.6155555556 | uk = 52 | ubi = 17 | ubr = 63 | lec'hienn web = {{fr}}[http://www.pays-questembert.fr/communes/lauzach www.pays-questembert.fr] }} '''Laozag''' (distaget {{IPA|[loːɒ]}} er vro), skrivet ivez '''Laozac'h''', zo ur gumun e [[Breizh]] e [[kanton Kistreberzh]] e departamant ar [[Mor-Bihan]]. == Douaroniezh == == Anv == * Erwan Vallerie (1995) ː '''Lausa''', 1330; 1387; '''Laura''', 1453; '''Lauza''', 1516; 1630; '''Lauzac''', 1731; 1779; == Ardamezioù == {| |- |[[File:Blason ville fr Lauzach (Morbihan).svg|60px]] |width="15px"| |''En glazur e gebrenn en aour adkarget gant unan all en gul ha heuliet ouzh beg gant ur gregilhenn en gul ; e gab en erminoù.''<ref>Aozet gant Bernard Le Ny-Jegat ; Kuzul ar Gumun : [[2002]]</ref> |} == Brezhoneg == * D'an 23 a viz Ebrel 2009 e oa bet votet ar garta [[Ya d'ar brezhoneg]] gant Kuzul-kêr ar gumun. *E distro-skol 2024 e oa enskrivet er c'hlasoù divyezhek 31 skoliad (13,9 % eus skolidi ar gumun evit a sell ouzh ar c'hentañ derez)<ref>{{br}}[https://www.brezhoneg.bzh/98-kelenn.htm Kelenn]</ref>. * Skrivet eo ''Ti-kêr'' ouzh ar maerdi. == Istor == === [[Dispac'h Gall]] === * Melestradurezh: krouet e voe ar gumun e 1790. Gant al lezenn eus an 23 a viz Eost 1790 e voe lakaet e [[Kanton Muzilheg (1790)|kanton Muzilheg]]; e [[distrig ar Roc'h-Bernez]] e oa; lakaet e voe Laozag e [[kanton Kistreberzh]] bet miret ha brasaet e 1801 gant al lezenn eus an ''8 pluviôse an IX'' ([[28 a viz Genver]] [[1801]]), dezhi an titl ''loi portant réduction du nombre de justices de paix''; lakaet e voe Laozag en [[arondisamant Gwened]] bet krouet e 1800<ref>{{fr}}Robert Bouvier, Bernard Le Montagner, Alain Revoy ha Dominique Reynaud, ''Histoire de la Poste dans le Morbihan'', Embannadurioù Liv'Editions, ar Faoued, 2006, pajenn 172</ref>{{,}}<ref>[http://cassini.ehess.fr/cassini/fr/html/fiche.php?select_resultat=18945 Cassini - EHESS - Laozag - Fichenn ar gumun]</ref>. === {{XXvet kantved}} === ==== [[Brezel-bed kentañ]] ==== * Mervel a reas 21 gwaz eus ar gumun abalamour d'ar brezel,eleze 4,30 % eus he foblañs e 1911<ref name="memorialgenweb.org">{{fr}}[http://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/resultcommune.php?insee=56109&dpt=56&idsource=55339&table=bp08 memorialgenweb - Monumant ar re varv]</ref>. ==== [[Eil brezel-bed]] ==== * Mervel a reas daou zen ag ar gumun abalamour d'ar brezel<ref name="memorialgenweb.org"/>. ==== Brezelioù didrevadennañ ==== ===== [[Brezel Indez-Sina]] ===== * Mervel a reas tri milour er [[Viêtnam]]<ref name="memorialgenweb.org"/>. == Monumantoù ha traoù heverk == <gallery> Lauzach_Eglise_3.jpg|An iliz katolik. </gallery> * Iliz katolik ''Santez Kristina''. * Monumant ar re varv er vered, luc'hskeudenn<ref>{{fr}}[https://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/photo.php?id_source=55339 Memorial Genweb]</ref>. * Plakenn ar re varv (1914-1918, 1939-1945 ha [[Brezel Indez-Sina]]) en iliz katolik<ref>{{fr}}[https://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/resultcommune.php?idsource=102708&dpt=56 Memorial Genweb]</ref>. == Emdroadur ar boblañs abaoe 1962 == {{Demografiezh |titl=Niver a annezidi |dimx= |dimy= |popmax=1400 |passo1=200 |passo2=50 |bl1=1962 |bl2=1968 |bl3=1975 |bl4=1982 |bl5=1990 |bl6=1999 |bl7=2006 |bl8=2012 |bl9=2022 |p1=359 |p2=373 |p3=341 |p4=444 |p5=502 |p6=551 |p7=824 |p8=996 |p9=1237 |mammenn=EBSSA }} == Melestradurezh == == Tud == * [[Pierre Noury]], beleg katolik ha skrivagner brezhonek, bet ganet e Laozag d'ar [[15 a viz Mae]] [[1743]]. === Ardamezeg ar familhoù === {| class="wikitable" |[[Restr:De Carné.gif|80px]] |'''de Carné''' aotrounez Kerdaniel |''En aour e ziv dreustell en gul'' |- | | | |} == Levrlennadur == == Gevelliñ == == Liammoù diavaez == {{Commons|Category:Lauzach}} *{{br}} [http://www.geobreizh.com/breizh/bre/keriou-fichenn.asp?insee_ville=56109 Laozag war lec'hienn Geobreizh] == Daveoù ha notennoù == {{Daveoù}} [[Rummad:Kumunioù ar Mor-Bihan]] [[Rummad:Kumunioù Bro Wened]] [[Rummad:Kumunioù bet krouet er Mor-Bihan e 1790]] rpr0gooq1pwgscaw4ala9fpnvzbkhhe 2150155 2150154 2025-06-21T12:48:36Z Dakbzh 58931 2150155 wikitext text/x-wiki {{Infobox kumunioù Breizh | anv = Laozag | anvYezh = | Yezh = | anvOfisiel = Lauzach | skeudenn = Lauzach_Mairie.jpg | alc'hwez = Ar maerdi. | ardamezioù = Blason ville fr Lauzach (Morbihan).svg | bro = [[Bro-Gwened]] | departamant = [[Mor-Bihan]] | arondisamant = [[Arondisamant Gwened|Gwened]] | etrekumuniezh = [[Kumuniezh kumunioù Bro Kistreberzh]] | bro velestradurel = [[Bro Gwened (Voynet)|Bro Gwened]] | kanton = [[Kanton Kistreberzh|Kistreberzh]] | maer = Patrice Le Penhuizic | amzer-gefridi = 2014-2026 | gorread = 10.76 | hedred = -2.54333333333 | ledred = 47.6155555556 | uk = 52 | ubi = 17 | ubr = 63 | lec'hienn web = {{fr}}[http://www.pays-questembert.fr/communes/lauzach www.pays-questembert.fr] }} '''Laozag''' (distaget {{IPA|[loːɒ]}} er vro), skrivet ivez '''Laozac'h''', zo ur gumun e [[Breizh]] e [[kanton Kistreberzh]] e departamant ar [[Mor-Bihan]]. == Douaroniezh == == Anv == * Erwan Vallerie (1995) ː '''Lausa''', 1330; 1387; '''Laura''', 1453; '''Lauza''', 1516; 1630; '''Lauzac''', 1731; 1779; == Ardamezioù == {| |- |[[File:Blason ville fr Lauzach (Morbihan).svg|60px]] |width="15px"| |''En glazur e gebrenn en aour adkarget gant unan all en gul ha heuliet ouzh beg gant ur gregilhenn en gul ; e gab en erminoù.''<ref>Aozet gant Bernard Le Ny-Jegat ; Kuzul ar Gumun : [[2002]]</ref> |} == Brezhoneg == * D'an 23 a viz Ebrel 2009 e oa bet votet ar garta [[Ya d'ar brezhoneg]] gant Kuzul-kêr ar gumun. *E distro-skol 2024 e oa enskrivet er c'hlasoù divyezhek 31 skoliad (13,9 % eus skolidi ar gumun evit a sell ouzh ar c'hentañ derez)<ref>{{br}}[https://www.brezhoneg.bzh/98-kelenn.htm Kelenn]</ref>. * Skrivet eo ''Ti-kêr'' ouzh ar maerdi. == Istor == === [[Dispac'h Gall]] === * Melestradurezh: krouet e voe ar gumun e 1790. Gant al lezenn eus an 23 a viz Eost 1790 e voe lakaet e [[Kanton Muzilheg (1790)|kanton Muzilheg]]; e [[distrig ar Roc'h-Bernez]] e oa; lakaet e voe Laozag e [[kanton Kistreberzh]] bet miret ha brasaet e 1801 gant al lezenn eus an ''8 pluviôse an IX'' ([[28 a viz Genver]] [[1801]]), dezhi an titl ''loi portant réduction du nombre de justices de paix''; lakaet e voe Laozag en [[arondisamant Gwened]] bet krouet e 1800<ref>{{fr}}Robert Bouvier, Bernard Le Montagner, Alain Revoy ha Dominique Reynaud, ''Histoire de la Poste dans le Morbihan'', Embannadurioù Liv'Editions, ar Faoued, 2006, pajenn 172</ref>{{,}}<ref>{{fr}}[http://cassini.ehess.fr/cassini/fr/html/fiche.php?select_resultat=18945 Cassini - EHESS - Laozag - Fichenn ar gumun]</ref>. === {{XXvet kantved}} === ==== [[Brezel-bed kentañ]] ==== * Mervel a reas 21 gwaz eus ar gumun abalamour d'ar brezel,eleze 4,30 % eus he foblañs e 1911<ref name="memorialgenweb.org">{{fr}}[http://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/resultcommune.php?insee=56109&dpt=56&idsource=55339&table=bp08 memorialgenweb - Monumant ar re varv]</ref>. ==== [[Eil brezel-bed]] ==== * Mervel a reas daou zen ag ar gumun abalamour d'ar brezel<ref name="memorialgenweb.org"/>. ==== Brezelioù didrevadennañ ==== ===== [[Brezel Indez-Sina]] ===== * Mervel a reas tri milour er [[Viêtnam]]<ref name="memorialgenweb.org"/>. == Monumantoù ha traoù heverk == <gallery> Lauzach_Eglise_3.jpg|An iliz katolik. </gallery> * Iliz katolik ''Santez Kristina''. * Monumant ar re varv er vered, luc'hskeudenn<ref>{{fr}}[https://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/photo.php?id_source=55339 Memorial Genweb]</ref>. * Plakenn ar re varv (1914-1918, 1939-1945 ha [[Brezel Indez-Sina]]) en iliz katolik<ref>{{fr}}[https://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/resultcommune.php?idsource=102708&dpt=56 Memorial Genweb]</ref>. == Emdroadur ar boblañs abaoe 1962 == {{Demografiezh |titl=Niver a annezidi |dimx= |dimy= |popmax=1400 |passo1=200 |passo2=50 |bl1=1962 |bl2=1968 |bl3=1975 |bl4=1982 |bl5=1990 |bl6=1999 |bl7=2006 |bl8=2012 |bl9=2022 |p1=359 |p2=373 |p3=341 |p4=444 |p5=502 |p6=551 |p7=824 |p8=996 |p9=1237 |mammenn=EBSSA }} == Melestradurezh == == Tud == * [[Pierre Noury]], beleg katolik ha skrivagner brezhonek, bet ganet e Laozag d'ar [[15 a viz Mae]] [[1743]]. === Ardamezeg ar familhoù === {| class="wikitable" |[[Restr:De Carné.gif|80px]] |'''de Carné''' aotrounez Kerdaniel |''En aour e ziv dreustell en gul'' |- | | | |} == Levrlennadur == == Gevelliñ == == Liammoù diavaez == {{Commons|Category:Lauzach}} *{{br}} [http://www.geobreizh.com/breizh/bre/keriou-fichenn.asp?insee_ville=56109 Laozag war lec'hienn Geobreizh] == Daveoù ha notennoù == {{Daveoù}} [[Rummad:Kumunioù ar Mor-Bihan]] [[Rummad:Kumunioù Bro Wened]] [[Rummad:Kumunioù bet krouet er Mor-Bihan e 1790]] qrfg9leirfy0nznl0k25v0p5xufbxsk 0 16267 2150183 2087387 2025-06-21T18:07:21Z Dakbzh 58931 + 1926 - kemm arondisamant, emdroadur ar boblañs ha kempennig. 2150183 wikitext text/x-wiki {{Infobox kumunioù Breizh | anv = Gourhael | anvYezh = Górhaèu | Yezh = gallaouek | anvOfisiel = Gourhel | skeudenn = Mairie de Gourhel - 56800.JPG | alc'hwez = An ti-kêr. | ardamezioù = Blason ville fr Gourhel (Morbihan).svg | bro = [[Bro Sant-Maloù]] | departamant = [[Mor-Bihan]] | arondisamant = [[Arondisamant Gwened|Gwened]] | etrekumuniezh = [[Ploermael Kumuniezh]] | bro velestradurel = [[Bro Ploermael - Kalon Breizh]] | kanton = [[Kanton Ploermael|Ploermael]] | cp = 56800 | maer = Kévin Argentin | amzer-gefridi = 2020-2026 | gorread = 2.83 | hedred = -2.3594 | ledred = 47.9383 | uk = 80 | ubi = 62 | ubr = 101 | lec'hienn web = }} '''Gourhael''' a zo ur gumun e [[Breizh]] e [[kanton Ploermael]] e departamant ar [[Mor-Bihan]]. == Douaroniezh == == Istor == === [[Dispac'h Gall]] === * Melestradurezh: krouet e voe kumun Gourhael e 1790 diwar un drev eus parrez katolik [[Louad]]. Gant al lezenn eus an 23 a viz Eost 1790 e voe lakaet Gourhael e [[Kanton Ploermael (1790)|kanton Ploermael]]; e [[distrig Ploermael]] edo. Chom a reas Gourhael e [[kanton Ploermael]] bet miret ha brasaet e 1801 gant lezenn an ''8 pluviôse an IX'' ([[28 Genver|28 a viz Genver]] [[1801]]), dezhi an titl ''loi portant réduction du nombre de justices de paix''. Lakaet e oa bet Gourhael en [[arondisamant Ploermael]] bet krouet e 1800<ref>{{fr}}Robert Bouvier, Bernard Le Montagner, Alain Revoy ha Dominique Reynaud, ''Histoire de la Poste dans le Morbihan'', Embannadurioù Liv'Editions, Ar Faoued, 2006, pajenn 107</ref>{{,}}<ref>{{fr}}[http://cassini.ehess.fr/cassini/fr/html/fiche.php?select_resultat=15825 Cassini - EHESS - Gourhael - Fichenn ar gumun]</ref>. * Dekred eus ar 26 a viz Du [[1790]] war al le ret: embannet e voe bout mennet da nac'h al le ouzh [[Lezenn evit lakaat ar gloer da vezañ keodedourien|ar Roue, ar vro hag al lezennoù]] gant ar c'hure, Berruyer e anv<ref>{{fr}}''Adhésion de Messieurs les Recteurs, Curés et autres ecclésiastiques du diocèse de Saint-Malo, en Bretagne, A l'exposition des principes sur la Constitution du Clergé, adressée à MM. les Evêques députés à l'Assemblée nationale'', Imprimerie de Crapart, place Saint-Michel, Pariz, Bro-C'hall, pajenn 15</ref>. === {{XXvet kantved}} === ==== [[Brezel-bed kentañ]] ==== * Mervel a reas eizh gwaz eus ar gumun abalamour d'ar brezel, eleze 4,88 % eus he foblañs e 1911<ref>{{fr}}[http://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/resultcommune.php?insee=56065&dpt=56&idsource=20392&table=bp03 Memorialgenweb]</ref>. ==== Kemm arondisamant ==== * E 1926 e voe dilamet arondisamant Ploermael, lakaet e voe ar gumun en [[arondisamant Gwened]]. ==== [[Eil brezel-bed]] ==== * Mervel a reas ur soudard ag ar gumun abalamour d'ar brezel d'an [[2 a viz Even]] [[1940]] e [[Tetegem]] e [[Flandrez Frañs]] e [[departamant gall|departamant]] [[Norzh (departamant)|Norzh]], en Hanternoz [[Bro-C'hall]]<ref>{{fr}}[https://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/complementter.php?id=3486446 Fichenn hiniennel - Memorial Genweb]</ref>. == Monumantoù ha traoù heverk == <gallery> Gourhel - Manoir de la Cour 03.jpg|Ar maner. </gallery> * Maner ar Porzh. * Monumant ar re varv, luc'hskeudenn<ref>{{fr}}[https://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/resultcommune.php?idsource=20392&dpt=56 Memorial Genweb]</ref>. == Emdroadur ar boblañs abaoe 1962 == {{Demografiezh |titl=Niver a annezidi |dimx= |dimy= |popmax=800 |passo1=100 |passo2=50 |bl1=1962 |bl2=1968 |bl3=1975 |bl4=1982 |bl5=1990 |bl6=1999 |bl7=2006 |bl8=2012 |bl9=2022 |p1=157 |p2=177 |p3=257 |p4=366 |p5=418 |p6=402 |p7=496 |p8=623 |p9=724 |mammenn=EBSSA }} == Melestradurezh == == Tud == == Gevelliñ == == Liammoù diavaez == {{Commons|Category:Gourhel}} *{{br}} [http://www.geobreizh.com/breizh/bre/keriou-fichenn.asp?insee_ville=56065 Gourhael war lec'hienn Geobreizh] == Dave ha notennoù== {{Daveoù}} [[Rummad:Kumunioù ar Mor-Bihan]] [[Rummad:Kumunioù bet krouet er Mor-Bihan e 1790]] acew7ch1fff1o824agestii9smy1zlx 0 16277 2150180 2081930 2025-06-21T17:52:20Z Dakbzh 58931 + Nev. emdroadur ar boblañs ha kempenn. 2150180 wikitext text/x-wiki {{Infobox kumunioù Breizh | anv = Gazilieg | anvYezh = La Gacilhae | Yezh = gallaouek | anvOfisiel = La Gacilly | skeudenn = La passerelle sur l'Aff à La Gacilly.jpg | alc'hwez = An dreuzell dreist an [[Av]]. | ardamezioù = Blason ville fr La Gacilly (Morbihan).svg | bro = [[Bro-Gwened]] | departamant = [[Mor-Bihan]] | arondisamant = [[Arondisamant Gwened|Gwened]] | etrekumuniezh = [[Eus an Oud da Vreselien Kumuniezh]] | bro velestradurel = [[Bro Redon hag ar Gwilen]] | kanton = [[Kanton Gwern-Porc'hoed|Gwern-Porc'hoed]] | maer = Jacques Rocher | amzer-gefridi = 2014-2020 | gorread = 37.97 | hedred = -2.13083333333 | ledred = 47.7658333333 | uk = 20 | ubi = 4 | ubr = 98 }} ''' Gazilieg ''' a zo ur gumun e [[Breizh]] e [[kanton Gwern-Porc'hoed]] e departamant ar [[Mor-Bihan]]. == Douaroniezh == == Ardamezioù == {| |- |[[Restr:Blason ville fr La Gacilly (Morbihan).svg|110px]] |width="15px"| |''Palefarzhet : ouzh 1 en aour hadet gant flourdiliz en glazur, e grenngonk en gul ; ouzh 2 brizhet etre glazur hag aour ; ouzh 3 peuliet etre aour ha gul a c'hwec'h pezh ; ouzh 4 en glazur e zek bezantenn en aour, 4, 3, 2, 1.'' |- |} == Istor == === [[Dispac'h Gall]] === * Melestradurezh: krouet e voe ar gumun e 1790. Gant al lezenn eus an 23 a viz Eost 1790 e voe lakaet da bennlec'h [[Kanton Gazilieg (1790)|kanton Gazilieg]] gant c'hwec'h kumun ennañ: Gazilieg, [[Felgerieg-al-Lann]], [[Glenneg]], [[Kornon]] ha [[Sant-Varzhin-an-Oud]]; e [[distrig Roc'h-an-Argoed]] e oa; dilamet e voe kanton Gazilieg e 1801 gant al lezenn eus an ''8 pluviôse an IX'' ([[28 Genver|28 a viz Genver]] [[1801]]), dezhi an titl ''loi portant réduction du nombre de justices de paix''; lakaet e voe Gazilieg en [[arondisamant Gwened]] bet krouet e 1800 hag e [[Kanton Karantoer (1790)|kanton Karantoer]] bet miret ha brasaet e 1801<ref>{{fr}}Robert Bouvier, Bernard Le Montagner, Alain Revoy ha Dominique Reynaud, ''Histoire de la Poste dans le Morbihan'', Embannadurioù Liv'Editions, Ar Faoued, 2006, pajennoù 78, 100, 101, 106, 356 ha 384 </ref>{{,}}<ref>{{fr}}[http://cassini.ehess.fr/cassini/fr/html/fiche.php?select_resultat=14962 Cassini - EHESS - Gazilieg - Fichenn ar gumun] </ref>. === {{XXvet kantved}} === ==== [[Brezel-bed kentañ]] ==== * 71 gwaz eus ar gumun a gollas o buhez abalamour d'ar brezel, da lâret eo 4,42 % eus he foblañs e 1911<ref>{{fr}}[http://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/resultcommune.php?insee=56061&dpt=56&idsource=3191&table=bp01 Memorialgenweb - Monumant ar re varv]</ref>. ==== [[Eil Brezel-bed]] ==== * Mervel a reas tri den ag ar gumun abalamour d'ar brezel, unan anezhe e kamp-bac'h [[Bergen-Belsen]]<ref>{{fr}}[http://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/resultcommune.php?insee=56061&dpt=56&idsource=3191&table=bp01 Memorialgenweb - Monumant ar re varv]</ref>. * Gazilieg a voe dieubet d'ar [[5 Eost|5 a viz Eost]] [[1944]]<ref>{{fr}}Archives départementales du Morbihan, ''Le Morbihan en guerre 1939-1945'', 2009, pajenn 130</ref> gant "Combat Command A" ar ''6th Armored Division'' eus lu [[SUA]]<ref>{{fr}}Eric Rondel, ''Les Américains en Bretagne'', p.142, Éditions Astoure, 2008 </ref>. ==== Brezelioù didrevadennañ ==== ===== [[Brezel Aljeria]] ===== * Daou waz a varvas<ref>{{fr}}[http://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/resultcommune.php?insee=56061&dpt=56&idsource=3191&table=bp01 memorialgenweb - Monumant ar re varv] </ref>. === {{XXIvet kantved}} === * Kresket eo bet d'ar 1{{añ}} a viz Genver 2017 goude bezañ bodet gant [[ar Chapel-Wagelin]] ha [[Glenneg]]<ref>{{fr}} [http://www.morbihan.gouv.fr/content/download/25114/196616/file/2016-046%20-%20RAA%20-%20JUILLET%202%C3%A8me%20quinzaine.pdf Arrêté portant création de la commune nouvelle de La Gacilly]</ref>. == Monumantoù ha traoù heverk == {| |[[Skeudenn:IlizkatolikGazilieg.JPG|left|thumb|160px|An iliz katolik]] |} * An iliz katolik. * Monumant ar re varv. == Emdroadur ar boblañs abaoe 1962 == {{Demografiezh |titl=Niver a annezidi |dimx= |dimy= |popmax=4500 |passo1=500 |passo2=200 |bl1=1962 |bl2=1968 |bl3=1975 |bl4=1982 |bl5=1990 |bl6=1999 |bl7=2006 |bl8=2012 |bl9=2022 |p1=1140 |p2=1335 |p3=1720 |p4=2164 |p5=2268 |p6=2277 |p7=2248 |p8=2211 |p9=4011 |mammenn=EBSSA }} == Melestradurezh == == Tud == == Gevelliñ == == Pennadoù kar == * [[Ar Chapel-Wagelin]], * [[Glenneg]]. == Liammoù diavaez == *{{br}} [http://www.geobreizh.com/breizh/bre/keriou-fichenn.asp?insee_ville=56061 Gazilieg war lec'hienn Geobreizh] == Davennoù ha notennoù == {{Daveoù}} [[Rummad:Kumunioù ar Mor-Bihan]] [[Rummad:Kumunioù bet krouet er Mor-Bihan e 1790]] 1wkz2gprunfais92d44a34bv2kawesb 0 16312 2150160 2120405 2025-06-21T14:56:33Z Dakbzh 58931 + Nev. emdroadur ar boblañs ha kempenn. 2150160 wikitext text/x-wiki {{Infobox kumunioù Breizh | anv = Lanvodan | anvOfisiel = ''Lanvaudan'' | skeudenn = Mairie Lanvaudan.JPG | alc'hwez = An ti-kêr. | ardamezioù = | bro = [[Bro-Gwened]] | departamant = [[Mor-Bihan]] | arondisamant = [[Arondisamant an Oriant|an Oriant]] | etrekumuniezh = [[An Oriant tolpad-kêrioù]] | bro velestradurel = [[Bro an Oriant]] | kanton = [[Kanton Gwidel|Gwidel]] | cp = 56240 | maer = Dominique Eliot | amzer-gefridi = 2023-2026 | gorread = 18.3 | hedred = -3.26027777778 | ledred = 47.9002777778 | uk = 100 | ubi = 19 | ubr = 158 | lec'hienn web = {{fr}}[http://www.lorient-agglo.fr/Lanvaudan.11285.0.html www.lorient-agglo.fr] }} '''Lanvodan''' (distaget er vro: {{IPA|[lovəˈdɑ͂ːn]}}) a zo ur gumun e [[Breizh]] e [[kanton Gwidel]] e departamant ar [[Mor-Bihan]]. == Douaroniezh == == Anv == * Erwan Vallerie ː '''Lanvaudan''', 1319; '''Lanmaudan''', 1327; '''Lanvaudan''', 1387, 1516; '''Lenuodan''', 1630. * Eus "lann" (ur manati pe ul lec'h relijiel bennak) ha anv Sant Modan (marteze bezañ un eskob eus Bro Skos)<ref>{{fr}}[http://www.infobretagne.com/lanvaudan.htm#google_vignette Infobretagne]</ref>. == Ardamezioù == == Brezhoneg == <gallery> LanvodanMonumantarrevarv02.jpg|Brezhoneg ouzh monumant ar re varv. </gallery> E distro-skol 2024 e oa enskrivet er skol Diwan hag er c'hlasoù divyezhek 15 skoliad (22,9 % eus skolidi ar gumun evit a sell ouzh ar c'hentañ derez)<ref>{{br}}[https://www.brezhoneg.bzh/98-kelenn.htm OPAB]</ref>. == Istor == === [[Dispac'h Gall]] === * Melestradurezh: krouet e voe ar gumun e 1790 diwar parrez katolik Lanvodan, he zrev [[Kalann]] a yeas d'ober ur gumun ivez. Gant al lezenn eus an 23 a viz Eost 1790 e voe lakaet e [[Kanton Ploue (1790)|kanton Ploue]]; e [[distrig Henbont]] e oa; chom a reas e [[Kanton Ploue|kanton Ploue]] bet miret ha brasaet e 1801 gant al lezenn eus an ''8 pluviôse an IX'' ([[28 Genver|28 a viz Genver]] [[1801]]), dezhi an titl ''loi portant réduction du nombre de justices de paix''; lakaet e voe Lanvodan en [[arondisamant an Oriant]] bet krouet e 1800<ref>{{fr}}Robert Bouvier, Bernard Le Montagner, Alain Revoy ha Dominique Reynaud, ''Histoire de la Poste dans le Morbihan'', Embannadurioù Liv'Editions, Ar Faoued, 2006, pajennoù 59 ha 168 </ref>{{,}}<ref>{{fr}}[http://cassini.ehess.fr/cassini/fr/html/fiche.php?select_resultat=18713 Cassini - EHESS - Lanvodan - Fichenn ar gumun]</ref>. === {{XXvet kantved}} === ==== [[Brezel-bed kentañ]] ==== * Mervel a reas 45 gwaz abalamour d'ar brezel, eleze 4,21 % eus he foblañs e 1911<ref>{{fr}}Monumant ar re varv </ref>. ==== [[Eil Brezel-bed]] ==== * Mervel a reas tri gwaz abalamour d'ar brezel<ref>{{fr}}Monumant ar re varv </ref>. * Ur gwaz a Lanvodan hag a gemere perzh ar [[Rezistañs]] a voe fuzuilhet e Rozkev ([[Lannejenn]]) d'ar [[24 Mezheven|24 a viz Even]] [[1944]]; barnet e oa bet d'ar marv gant lez-varn al [[Wehrmacht|lu alaman]] a oa he sez er [[Ar Faoued|Faoued]]<ref>{{fr}}Association Mémoire du canton du Faouët, ''39-45 en Centre-Bretagne'', Embannadurioù Liv' éditions, Le Faouët, ISBN-10: 2844970966 ISBN-13: 978-2844970961 (e [[galleg]])</ref>{{,}}<ref>{{fr}}René Le Guénic, ''Morbihan - Mémorial de la Résistance'', 1998, pajennoù 30 ha 31 </ref>. == Monumantoù ha traoù heverk == <gallery> LanvodanMaen-savgalian.jpg </gallery> * Maen-sav galian. <gallery> LanvodanMonumantarrevarv01.jpg </gallery> * Monumant ar re varv. <gallery> LanvodanTikozh02.jpg LanvodanTikozh03.jpg LanvodanTikozh04.jpg LanvodanTikozh05.jpg LanvodanTikozh01.jpg </gallery> * Tiez kozh er vourc'h. <gallery> LanvodanPuñs01.jpg LanvodanPuñs02.jpg </gallery> * Puñsoù er vourc'h. <gallery> LanvodanLoch.jpg </gallery> * Ul loch. <gallery> LanvodanIlizkatolik01.jpg LanvodanIlizkatolik03.jpg LanvodanIlizkatolik02.jpg </gallery> * Iliz katolik ''Sant Maodez''. <gallery> LanvodanKalvar.jpg </gallery> * Ur c'halvar er vourc'h. == Emdroadur ar boblañs abaoe 1962 == {{Demografiezh |titl=Niver a annezidi |dimx= |dimy= |popmax=900 |passo1=100 |passo2=20 |bl1=1962 |bl2=1968 |bl3=1975 |bl4=1982 |bl5=1990 |bl6=1999 |bl7=2006 |bl8=2013 |bl9=2022 |p1=873 |p2=785 |p3=705 |p4=735 |p5=815 |p6=725 |p7=702 |p8=772 |p9=809 |mammenn=EBSSA }} == Melestradurezh == <gallery> LanvodanMaerdi.jpg|Ar maerdi. </gallery> {{DilennadDeroù |Titl= Roll maered ar gumun}} {{DilennadBremañ |Deroù= Here 2023 |Penn= 2026|Anv= Dominique Eliot |Strollad= |Karg= }} {{DilennadBremañ |Deroù= Mae 2020 |Penn= Eost 2023 |Anv= Dominique Béghin|Strollad= |Karg= }} {{Dilennad |Deroù= Meurzh 2001 |Penn= Mae 2020 |Anv= Serge Gagneux|Strollad= |Karg= }} {{Dilennad |Deroù= 1818|Penn= 1827 |Anv= Joseph Marie François Jouanny|Strollad= |Karg= }} {{DilennadFedoù}} {{DilennadPenn}} == Tud == <gallery> LanvodanPichon.jpg|Plakenn straed Jean-Marie Pichon, gourener. </gallery> *"Pichon a Lovedan", [[gouren]]er brudet dre ur ganaouenn gozh. ===Tud bet marvet eno=== * [[Yann Mari Ewan Heneu]], skrivagner brezhonek, kenlabourer er gelaouenn ''[[Dihunamb]]'', [[8 a viz Here]] [[1929]]. === Ardamezeg ar familhoù === {| class="wikitable" |[[Restr:De Bahuno.jpg|80px]] |'''du Bahuno''', aotrounez Kerollain |''En sabel e vleiz tremenant en argant, leinet gant ur greskenn ivez en argant'' |- | | | |} == Gevelliñ == == Levrlennadur == * {{fr}}Pol Potier de Courcy : ''Nobiliaire et armorial de Bretagne''. Adembannadur Editions des Régionalismes. Cressé. 2011/2014 * {{br}}Erwan Vallerie : ''Diazezoù studi istorel an anvioù-parrez. Corpus.'' An Here. 1995 == Liammoù diavaez == *{{br}} [http://www.geobreizh.com/breizh/bre/keriou-fichenn.asp?insee_ville=56104 Lanvodan war lec'hienn Geobreizh] == Daveoù ha notennoù == <references/> [[Rummad:Kumunioù ar Mor-Bihan]] [[Rummad:Kumunioù bet krouet er Mor-Bihan e 1790]] [[Rummad:Monumantoù brezhonek d'an dud lazhet er brezel]] [[Rummad:Tud lakaet d'ar marv gant al lu alaman e Lannejenn e 1944]] dkc6f7d60wmvwcua8yzz9eq76cb183x 0 16329 2150261 2076435 2025-06-22T11:30:11Z Dakbzh 58931 + 1926 - kemm arondisamant, emdroadur ar boblañs ha kempennig. 2150261 wikitext text/x-wiki {{Infobox kumunioù Breizh | anv = Gwiler-Porc'hoed | anvYezh = Gilier | Yezh = gallaouek | anvOfisiel = Guilliers | skeudenn = Guilliers - Mairie.jpg | alc'hwez = An ti-kêr. | ardamezioù = Blason ville fr Guilliers (Morbihan).svg | bro = [[Bro Sant-Maloù]] | departamant = [[Mor-Bihan]] | arondisamant = [[Arondisamant Gwened|Gwened]] | etrekumuniezh = [[Ploermael Kumuniezh]] | bro velestradurel = [[Bro Ploermael - Kalon Breizh]] | kanton = [[Kanton Ploermael|Ploermael]] | maer = Michèle Urien | amzer-gefridi = 2014-2020 | gorread = 35.14 | hedred = -2.40416666667 | ledred = 48.0433333333 | uk = 91 | ubi = 47 | ubr = 114 }} ''' Gwiler-Porc'hoed''' a zo ur gumun e [[Breizh]] e [[kanton Ploermael]] e departamant ar [[Mor-Bihan]]. == Douaroniezh == == Anv == * Erwan Vallerie (1995) ː '''Guilleri''' ?, 1108; '''Guiler''', 1164; '''Guillie''', 1365; '''Guillier''', 1507; '''Guillier''', 1515 == Ardamezioù == * ''En glazur e dri fenn bleiz diframmet en gul.'' == Istor == === [[Dispac'h Gall]] === * Trubuilhoù a voe er gumun e miz C'hwevrer 1790: lazhet e voe c'hwec'h den gant an dragoned<ref>{{fr}}Paul Herpe, ''Un recteur de Brocéliande au temps de la Pompadour'', Embannadurioù Les Presses bretonnes, Sant-Brieg, 1975</ref>. * Melestradurezh: krouet e voe kumun Gwiler-Porc'hoed e 1790. Gant al lezenn eus an 23 a viz Eost 1790 e voe lakaet Gwiler-Porc'hoed e [[Kanton Loiad (1790)|kanton Louad]]; e [[distrig Ploermael]] edo. Dilamet e voe kanton Louad ha lakaet e voe Gwiler-Porc'hoed e [[kanton an Drinded-Porc'hoed]] bet miret ha brasaet e 1801 gant lezenn an ''8 pluviôse an IX'' ([[28 Genver|28 a viz Genver]] [[1801]]), dezhi an titl ''loi portant réduction du nombre de justices de paix''. Lakaet e oa bet Gwiler-Porc'hoed en [[arondisamant Ploermael]] bet krouet e 1800<ref>{{fr}}Robert Bouvier, Bernard Le Montagner, Alain Revoy ha Dominique Reynaud, ''Histoire de la Poste dans le Morbihan'', Embannadurioù Liv'Editions, Ar Faoued, 2006, pajenn 130</ref>{{,}}<ref>{{fr}}[http://cassini.ehess.fr/cassini/fr/html/fiche.php?select_resultat=16434 Cassini - EHESS - Gwiler-Porc'hoed - Fichenn ar gumun]</ref>. === {{XXvet kantved}} === ==== [[Brezel-bed kentañ]] ==== * 107 gwaz eus ar gumun a gollas o buhez abalamour d'ar brezel, d.l.e. 5,03 % eus he foblañs e 1911<ref name="memorialgenweb.org">{{fr}}[http://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/resultcommune.php?insee=56080&dpt=56&idsource=61445&table=bp09 Memorialgenweb - Monumant ar re varv]</ref>. ==== Kemm arondisamant ==== * E 1926 e voe dilamet arondisamant Ploermael, lakaet e voe ar gumun en [[arondisamant Gwened]]. ==== [[Eil Brezel-bed]] ==== * Fernand Jarnigon, maer ar gumun, a voe dilezet a-berzh-gwir e miz [[Gouere]] [[1942]] gant Renad Vichy, ar c'huzul-kêr a-bezh a zilezas evit embann e skoazell d'ar maer<ref>{{fr}}Annik Le Guen, ''Le Morbihan sous le Gouvernement de Vichy'', Miz Kerzu 1993</ref>. * Nav den eus ar gumun a varvas er c'hampoù-bac'h; rastellet e oant bet d'an [[20 Genver|20 a viz Genver]] [[1944]] gant an [[Wehrmacht|Alamaned]] goude ma voe bet lazhet ur soudard alaman e Gwiler-Porc'hoed<ref>{{fr}}René Le Guénic, ''Morbihan - Mémorial de la Résistance'', 1998, pajennoù 86-89</ref>. * Mervel a reas c'hwec'h den abalamour d'ar brezel<ref name="memorialgenweb.org"/>. == Monumantoù ha traoù heverk == <gallery> Guilliers - Église Saint-Pierre et-Saint-Paul 03.jpg|An iliz katolik hag ar monumant. </gallery> * Iliz katolik ''Sant Pêr ha Sant Paol''. * Monumant ar re varv. == Emdroadur ar boblañs abaoe 1962 == {{Demografiezh |titl=Niver a annezidi |dimx= |dimy= |popmax=2000 |passo1=200 |passo2=50 |bl1=1962 |bl2=1968 |bl3=1975 |bl4=1982 |bl5=1990 |bl6=1999 |bl7=2006 |bl8=2012 |bl9=2022 |p1=1820 |p2=1509 |p3=1312 |p4=1213 |p5=1207 |p6=1216 |p7=1287 |p8=1386 |p9=1352 |mammenn=EBSSA }} == Melestradurezh == == Tud == === Ardamezeg ar familhoù === {| class="wikitable" |[[Restr:Danvel de la Garenne.png|80px]] |'''Danvel''' Aotrounez la Garenne |''En sabel e lammell en aour'' |- |[[Restr:Kaerbout-d.jpg|80px]] |'''de Kaêrbout / de Kerbout''' Aotrounez la Ville-Gueneal |''En gul e zri ezev en argant, 2, 1'' |- | | | |} == Gevelliñ == == Levrlennadur == == Liammoù diavaez == *{{br}} [http://www.geobreizh.com/breizh/bre/keriou-fichenn.asp?insee_ville=56080 Gwiler-Porc'hoed war lec'hienn Geobreizh] *{{fr}} [https://web.archive.org/web/20090203060404/http://www.porhoet.fr/guilliers.html Lec'hienn ofisiel] == Notennoù ha daveoù == {{Daveoù}} [[Rummad:Kumunioù ar Mor-Bihan]] [[Rummad:Kumunioù bet krouet er Mor-Bihan e 1790]] 9p6ku2ci1sbvzlznoytkelttgm2iuq1 0 16505 2150258 2086696 2025-06-22T10:43:46Z Dakbzh 58931 + Nev. emdroadur ar boblañs ha kempenn. 2150258 wikitext text/x-wiki {{Infobox kumunioù Breizh | anv = Ar Gwernoù | skeudenn = Le Guerno mairie 1.JPG | alc'hwez = Ar maerdi. | ardamezioù = Blason ville fr Le Guerno (Morbihan).svg | bro = [[Bro-Gwened]] | departamant = [[Mor-Bihan]] | arondisamant = [[Arondisamant Gwened|Gwened]] | etrekumuniezh = [[Kumuniezh kumunioù Gwareg Su Breizh]] | bro velestradurel = [[Bro Gwened (Voynet)|Bro Gwened]] | kanton = [[Kanton Muzilheg|Muzilheg]] | cp = 56750 | maer = Gérard Guillotin | amzer-gefridi = [[2014]]-[[2026]] | gorread = 5.82 | hedred = -2.40694444444 | ledred = 47.5838888889 | uk = 70 | ubi = 45 | ubr = 86 | lec'hienn web = {{fr}}[http://www.leguerno.fr/ www.leguerno.fr] }} '''Ar Gwernoù''' a zo ur gumun e [[Breizh]] e [[kanton Muzilheg]] e departamant ar [[Mor-Bihan]]. == Douaroniezh == == Istor == === [[Dispac'h Gall]] === * Melestradurezh: krouet e voe kumun Ar Gwernoù e 1790. Gant al lezenn eus an 23 a viz Eost 1790 e voe lakaet Ar Gwernoù e [[Kanton Pleaol (1790)|kanton Pleaol]]; e [[distrig ar Roc'h-Bernez]] e oa. Diskaret e voe kanton Pleaol e 1801 gant lezenn an ''8 pluviôse an IX'' ([[28 Genver|28 a viz Genver]] [[1801]]), dezhi an titl ''loi portant réduction du nombre de justices de paix'', ha lakaet Pleaol e [[Kanton Muzilheg]]. Lakaet e oa bet ar Gwernoù en [[arondisamant Gwened]] bet krouet e 1800<ref>{{fr}}[http://cassini.ehess.fr/cassini/fr/html/fiche.php?select_resultat=19126 Cassini - EHESS - Ar Gwernoù - Fichenn ar gumun]</ref>{{,}}<ref>{{fr}}Robert Bouvier, Bernard Le Montagner, Alain Revoy ha Dominique Reynaud, ''Histoire de la Poste dans le Morbihan'', Embannadurioù Liv'Editions, Ar Faoued, 2006, pajenn 127</ref>. === {{XXvet kantved}}=== ==== [[Brezel-bed kentañ]] ==== * Mervel a reas 31 gwaz abalamour d'ar brezel hervez ar blakenn en iliz katolik<ref>{{fr}}[https://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/photo.php?id_source=52955 Memorial Genweb]</ref>. == Monumantoù ha traoù heverk == <gallery> Le Guerno (56) Église Sainte-Anne - Extérieur - 03.jpg|Diavaez an iliz katolik. LeGuernoChaireExtérieure.jpg|Kador an iliz. </gallery> * Iliz katolik ''Intron-Varia''. <gallery> Le Guerno cimetiere 2.JPG|Ar monumant. </gallery> * Monumant ar re varv er vered, luc'hskeudenn<ref>{{fr}}[https://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/photo.php?id_source=6112 Memorial Genweb]</ref>. * Plakenn ar re varv (1914-1918) en iliz katolik, luc'hskeudenn<ref>{{fr}}[https://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/photo.php?id_source=52955 Memorial Genweb]</ref>. == Emdroadur ar boblañs abaoe 1962 == {{Demografiezh |titl=Niver a annezidi |dimx= |dimy= |popmax=1000 |passo1=100 |passo2=50 |bl1=1962 |bl2=1968 |bl3=1975 |bl4=1982 |bl5=1990 |bl6=1999 |bl7=2006 |bl8=2012 |bl9=2022 |p1=423 |p2=470 |p3=469 |p4=512 |p5=580 |p6=582 |p7=717 |p8=905 |p9=975 |mammenn=EBSSA }} == Melestradurezh == == Tud == == Gevelliñ == == Liammoù diavaez == {{Commonscat|Le Guerno}} *{{br}} [http://www.geobreizh.com/breizh/bre/keriou-fichenn.asp?insee_ville=56077 ar Gwernoù war lec'hienn Geobreizh] == Dave ha notennoù == <references/> {{DEFAULTSORT:Gwernou, Ar}} [[Rummad:Kumunioù ar Mor-Bihan]] [[Rummad:Kumunioù bet krouet er Mor-Bihan e 1790]] 1pr3hjflm7efpwtj10xfdsdypek8igq 0 21444 2150184 2148272 2025-06-21T18:39:28Z Dakbzh 58931 + Nev. emdroadur ar boblañs. 2150184 wikitext text/x-wiki {{Infobox kumunioù Breizh | anv = Gourin | anvOfisiel = ''Gourin'' | skeudenn = Mairie Gourin.JPG | alc'hwez = Ar maerdi. | ardamezioù = Blason ville fr Gourin (Morbihan).svg | bro = {{Kernev}} | departamant = {{Mor-Bihan}} | arondisamant = [[Arondisamant Pondi|Pondi]] | etrekumuniezh = [[Roue Morvan Kumuniezh]] | bro velestradurel = [[Bro Kornôg Kreiz Breizh|Kornôg Kreiz Breizh]] | kanton = [[Kanton Gourin|Gourin]] <small>([[pennlec'h]])</small> | cp = 56110 | maer = Hervé Le Floc’h | amzer-gefridi = 2020-2026 | gorread = 74.72 | hedred = -3.6058 | ledred = 48.1411 | uk = 157 | ubi = 83 | ubr = 301 | lec'hienn web = {{fr}} [http://www.gourin.fr/ www.gourin.fr] }} '''Gourin''' a zo ur gumun eus [[Bro-Gerne]] e departamant ar [[Mor-Bihan]], e kornôg [[Breizh]]. Pennlec'h [[kanton Gourin]] eo. == Douaroniezh == Eieniñ a ra ar [[Stêr-Laeron]] e Gourin. == Anv == === Stummoù skrivet === * Erwan Vallerie ː ''Gurvreaen'', {{XIvet kantved}} ; ''Gorwrein'', 1108 ; ''Gorurein'', ''Goruurein'', 1163 ; ''Gourvrin'', 1284 ; ''Gourvrein'', 1368 ; ''Goururein'', 1368 ; ''Gourrein'', 1391 ; ''Gouerien'', 1392 ; ''Gourviein'', 1395 ; ''Gourverein'', 1395 ; ''Gouourein'', 1426 ; ''Gouvreyn'', 1438 ; ''Gourein'', 1441 ; ''Gourrein'', 1448 ; ''Goureim'', 1457 ; ''Gourein'', 1479 ; ''Gourvrein'', 1516 ; ''Gourrein'', ''Gourein'', 1535 ; ''Gourrein'', 1536 ; ''Gouerein'', 1555 ; ''Gourin'', 1566 ; ''Gourrein'', 1574 ; ''Gorin'', 1630<ref>{{br}} Erwan Vallerie : ''Diazezoù studi istorel an anvioù-parrez – Corpus.'' An Here, 1995 {{ISBN|978-2-86843-153-0}}</ref>. == [[Ardamezouriezh]] == {| |- | [[File:Blason ville fr Gourin (Morbihan).svg|80px]] | :''Palefarzhet : ouzh 1 ha 4 en argant e bemp gwerzhidenn en gul treustellet ha kenstag, heuliet ouzh kab gant peder rozenn ivez en gul ; ouzh 2 ha 3, en glazur e groaz pavek en aour ; e gab en erminoù.'' :*Aozer : Jean Hénaff ; diviz kêr : 1946. |} == Istor == === Henamzer === * An hent roman eus [[Vorgium]] (Karaez bremañ) d'ar [[Pouldu]] a dreuze Gourin<ref>{{fr}}[[Henri Guiriec]], ''La Région de l'Ellé - bas et haut Ellé'', e ti an aozer, hep deiziad, (e [[galleg]]), pajennoù 16 ha 17 </ref>. === {{XVIIvet kantved}} === * [[Emsavadeg ar Bonedoù ruz|Bonedoù Ruz]], [[1675]]: ** trubuilhoù a voe er barrez d'an [[29 Mezheven|29]] ha d'an [[30 Mezheven|30 a viz Even]]; ouzhpenn 200 a dud a dagas ti gwreg François Jan, ur sarjant, e-tal ar vered, goude an oferenn-bred d'an [[29 Mezheven|29]], torret dorioù ha prenistri an ti a daolioù mein, gwallgaset e voe ar sarjant, huchet e oa an taos-holen gantañ, tapet e holl baperioù, ur fuzuilhenn ha div bistolenn; mont a reas an emsavidi da di Georges Le Sallay, ur serjant all; d'an [[30 Mezheven|30]], ur sulvezh, ouzhpenn 300 a dud a dagas ti François Millier, kemeret ar paper timbr gante ha devet war wel d'an holl<ref>{{fr}}[[Yvon Garlan]] ha [[Claude Nières]], ''Les Révoltes bretonnes de 1675 - papier timbré et bonnets rouges'', Éditions Sociales, Pariz, 1975 (e [[galleg]]), pajennoù 113, 118 ha 119.</ref>{{,}}<ref>{{fr}}D. Tempier, ''La Révolte du papier timbré en Bretagne. Nouveaux documents'', pajennoù 123-151.</ref>; ** un digoll a 5 500 lur a voe paeet gant ar barrez ha gant he zrevioù ([[ar Sent]] en o mesk) d'an aotrou Le Moyne de Trevigny goude tagadenn e gastell e [[Sant-Hern]] d'an [[11 a viz Gouere]] [[1675]] e-pad [[Emsavadeg ar Bonedoù ruz]]<ref>{{fr}}[[Arthur Le Moyne de La Borderie]], ''La Révolte du Papier Timbré advenue en Bretagne en 1675'', adembannet e ''Les Bonnets Rouges'', Union Générale d'Éditions (dastumadeg 10/18), Pariz, 1975 (e [[galleg]]), pajennoù 106-109.</ref>; ** nac'het e voe an distaoliadeg roueel eus miz C'hwevrer 1676 ouzh daou zen eus Gourin goude an emsavadeg<ref>{{fr}}[[Arthur Le Moyne de La Borderie]], ''La Révolte du Papier Timbré advenue en Bretagne en 1675'', adembannet e ''Les Bonnets Rouges'', Union Générale d'Éditions (dastumadeg 10/18), Pariz, 1975 (e [[galleg]]), pajennoù 152-154 </ref>. === [[Dispac'h Gall]] === * Melestradurezh: krouet e voe ar gumun e 1790; gant al lezenn eus an 23 a viz Eost 1790 e voe lakaet da bennlec'h [[Kanton Gourin (1790)|kanton Gourin]] gant teir c'humun ennañ: [[ar Sent]], Gourin ha [[Roudoualleg]]; e [[Bann ar Faoued]] e oa; Gourin, sez ur senesaliezh, a glaskas mirout he sez roueel, met nac'het e voe gant [[Ar Faoued (Mor-Bihan)|Ar Faoued]]; en aner c'hoazh e klaskas Gourin bout staget ouzh [[Karaez]] war tachenn ar justis<ref>{{fr}}Jean-Louis Debauve, ''La Justice révolutionnaire dans le Morbihan'', e ti an aozer, Pariz, 1965, pajenn 36 </ref>; miret ha brasaet e voe [[Kanton Gourin|kanton Gourin]] gant al lezenn eus an ''8 pluviôse an IX'' ([[28 a viz Genver]] [[1801]]), dezhi an titl ''loi portant réduction du nombre de justices de paix''; lakaet e voe Roudoualleg en [[Arondisamant Pondi]] bet krouet e 1800<ref>{{fr}}Robert Bouvier, Bernard Le Montagner, Alain Revoy ha Dominique Reynaud, ''Histoire de la Poste dans le Morbihan'', Embannadurioù Liv'Editions, Ar Faoued, 2006, pajenn 107</ref>{{,}}<ref>{{fr}}[http://cassini.ehess.fr/cassini/fr/html/fiche.php?select_resultat=15826 Cassini - EHESS - Roudoualleg - Fichenn ar gumun]</ref>. === {{XXvet kantved}} === * [[1914]]: gant peder familh eus Gourin ha tro-war-dro eo krouet kêriadenn "[[Gourin (Alberta)|Gourin]]" en [[Alberta]], e [[Kanada|Bro-Ganada]]. ==== [[Brezel-bed kentañ]] ==== * Mervel a reas 303 gwaz eus ar gumun abalamour d'ar brezel, da lâret eo 5,60 % eus he foblañs e 1911<ref>{{fr}}[http://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/resultcommune.php?act=view&insee=56066&pays=France&dpt=56&idsource=44654&table=bp&lettre=&fusxx=&debut=0 memorialgenweb - Monumant ar re varv e kreiz ar vourc'h]</ref>{{,}}<ref>{{fr}}[http://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/resultcommune.php?insee=56066&dpt=56&idsource=44655&table=bp07 memorialgenweb - Monumant ar re varv er vered]</ref>. ==== [[Eil Brezel-bed]] ==== * '''Repuidi-brezel''': d'an [[10 Mezheven|10 a viz Even]] [[1940]] e oa 951 repuad e Gourin; 88 anezhe n'oant ket distroet d'ar gêr c'hoazh d'ar [[1 Gwengolo|1añ a viz Gwenholon]] [[1940]]<ref>{{fr}}Association Mémoire du canton du Faouët, ''1939-1945 en Centre-Bretagne'', Liv'Editions, Ar Faoued, 2004, levrenn I, pajenn 118 </ref>. * D'ar [[7 Mezheven|7 a viz Even]] [[1944]] e kouezhas ur c'harr-nij (''[[Supermarine Spitfire|Spitfire]] IX'' marilhet MK855 ha kodet SK-E) eus ar [[Royal Air Force]] e Gourin; tapet e voe e sturier gant an [[Alamagn|Alamaned]]<ref>{{fr}}[https://web.archive.org/web/20130515041824/http://www.absa3945.com/Pertes%20Bretagne/Morbihan/pertes_raf_morbihan.html Pertes RAF Morbihan]</ref>. * '''Rezistañs''': * Pemp archer eus brigadenn Gourin, bet serret d'an [[Wehrmacht|Alamaned]] e miz [[Mae]] [[1944]], a varvas er c'hampoù-bac'h en [[Alamagn]]; eizh ezel eus ar gevredigezh sport "Chasseurs de Gourin" a varvas evit Bro-C'hall<ref>{{fr}}René Le Guénic, ''Morbihan - Mémorial de la Résistance'', 1998, pajennoù 13-17 </ref>. * Harzet e voe ar maer, Jacques Rodallec, gant an [[Wehrmacht|Alamaned]] abalamour d'e berzh er Rezistañs d'an 9 a viz Here 1941; d'an 28 a viz Gouhere 1944 e voe kaset eus Compiègne ([[Bro-C'hall]]) da [[Kamp-bac'h Neuengamme|Neuengamme]]; mervel a reas d'an 18 a viz Meurzh 1945 e [[Noemberg]] (Alamagn)<ref>{{fr}}[[Roger Leroux]], ''Le Morbihan en guerre 1939-1945'', Imprimerie de la Manutention, Mayenne, 1991, pajennoù 224, 288, 323</ref>. * Tri gwaz eus Gourin hag a gemere perzh ar [[Rezistañs]] a voe fuzuilhet e Rozkev ([[Lannejenn]]) d'ar [[24 Mezheven|24 a viz Even]] [[1944]]; barnet e oant bet d'ar marv gant lez-varn al [[Wehrmacht|lu alaman]] a oa he sez er [[Ar Faoued|Faoued]]<ref>{{fr}}Association Mémoire du canton du Faouët, ''39-45 en Centre-Bretagne'', Embannadurioù Liv' éditions, Le Faouët, ISBN-10: 2844970966 ISBN-13: 978-2844970961 (e [[galleg]])</ref>{{,}}<ref>{{fr}}René Le Guénic, ''Morbihan - Mémorial de la Résistance'', 1998, pajennoù 30 ha 31 </ref>. * Fuzuilhet e voe tri gwaz eus ar gumun e Landordu e [[Berne]], d'ar [[6 Gouhere|6 a viz Gouhere]] [[1944]] abalamour d'o ferzh er [[Rezistañs]]; barnet e oant bet d'ar marv gant lez-varn al Lu [[Alamagn|alaman]] [[Ar Faoued (Mor-Bihan)|Ar Faoued]]<ref>{{fr}}René Le Guénic, ''Morbihan - Mémorial de la Résistance'', 1998, pajennoù 21 ha 22 </ref>. * Mizioù Even ha Gouere 1944: preizhet e voe argant an ti-post pemp gwech gant tud ar Rezistañs ha tapet 254 500 lur gante<ref>{{fr}}Robert Bouvier, Bernard Le Montagner, Alain Revoy ha Dominique Reynaud, ''Histoire de la Poste dans le Morbihan'', Embannadurioù Liv'Editions, Ar Faoued, 2006, pajenn 110 </ref>. == Brezhoneg == * Ar Brezoneg er Skol, 1934-1936: ar c'huzul-kêr a savas a-du gant ar mennad skignet gant al luskad [[Ar Brezoneg er Skol|Ar Brezoneg er Skol (ABES)]] evit kelennadurezh ar brezhoneg er skol<ref>{{fr}}[[Marsel Guieysse]], ''La langue bretonne : ce qu'elle fut, ce qu'elle est, ce qui se fait pour elle et contre elle'', pajenn 266, Kemper, Nouvelles Éditions Bretonnes, 1936 </ref>. * Klasoù divyezhek a zo eno abaoe [[1994]]. * E distro-skol 2024 e oa 49 skoliad enskrivet er c'hlasoù divyezhek (15,8 % eus skolidi ar gumun evit a sell ouzh ar c'hentañ derez)<ref>{{br}}[http://www.brezhoneg.bzh/98-kelenn.htm Distro-skol ar c’helenn divyezhek e 2019]</ref>. == Monumantoù ha traoù heverk == <gallery> Gourin allée couverte.JPG|An alez toet. </gallery> * Alez toet Menguionnet. <gallery widths="180px" heights="180px" perrow="3"> Gourin Kastell Troñjoli 01.jpg|Kastell Troñjoli. Gourin manoir Kerbiquet façade.jpg|Maner Kerbiquet. 510 Gourin Manoir de Menguionnet.jpg|Maner Menguionnet. </gallery> * Kastell Troñjoli. * Manerioù Kerbiquet ha Menguionnet. <gallery> Gourin (56) Église 01.JPG|An iliz katolik. 917 Gourin Chapelle Saint-Hervé.jpg|''Sant Herve''. 233 Chapelle Saint-Nicolas.jpg|''Sant Nikolaz''. Ossuaire-gourin.JPG|Ar garnel. </gallery> * Iliz katolik ''Sant Pêr ha Sant Paol''. * Chapelioù ''Sant Herve'' ha ''Sant Nikolaz''. * Ar garnel. <gallery> Gourin Monument aux morts.jpg|Monumant er vourc'h. Gourin Monument résistance.jpg|Monumant ar Rezistañs. </gallery> * Monumant ar re varv er vourc'h, luc’hskeudenn ha kartenn-bost<ref>{{fr}}[https://www.memorialgenweb.org/memorial3/cpa/com.php?insee=56066&dpt=56&comm=Gourin Memorial Genweb]</ref>. * Monumant ar re varv er vered, luc’hskeudenn<ref>{{fr}}[https://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/photo.php?id_source=44655 Memorial Genweb]</ref>. * Monumant Rezistanted ar [[Menez Du]]. == Poblañs == === Emdroadur ar boblañs abaoe 1793 === <timeline> Colors= id:lightgrey value:gray(0.9) id:darkgrey value:gray(0.7) id:sfondo value:rgb(1,1,1) id:barra value:rgb(0.7,0.8,0.9) ImageSize = width:900 height:350 PlotArea = left:50 bottom:30 top:30 right:50 DateFormat = x.y Period =from:0 till:7000 TimeAxis = orientation:vertical AlignBars = justify ScaleMajor = gridcolor:darkgrey increment:1000 start:0 ScaleMinor = gridcolor:lightgrey increment:500 start:0 BackgroundColors = canvas:sfondo BarData= bar:1793 text:93 bar:1800 text:1800 bar:1806 text:06 bar:1821 text:21 bar:1831 text:31 bar:1836 text:36 bar:1841 text:41 bar:1846 text:46 bar:1851 text:51 bar:1856 text:56 bar:1861 text:61 bar:1866 text:66 bar:1872 text:72 bar:1876 text:76 bar:1881 text:81 bar:1886 text:86 bar:1891 text:91 bar:1896 text:96 bar:1901 text:1901 bar:1906 text:06 bar:1911 text:11 bar:1921 text:21 bar:1926 text:26 bar:1931 text:31 bar:1936 text:36 bar:1946 text:46 bar:1954 text:54 bar:1962 text:62 bar:1968 text:68 bar:1975 text:75 bar:1982 text:82 bar:1990 text:90 bar:1999 text:99 bar:2006 text:2006 bar:2011 text:11 bar:2012 text:12 bar:2013 text:13 bar:2020 text:20 bar:2022 text:2022 PlotData= color:barra width:10 align:left bar:1793 from:0 till: 3493 bar:1800 from:0 till: 3579 bar:1806 from:0 till: 3002 bar:1821 from:0 till: 3261 bar:1831 from:0 till: 3626 bar:1836 from:0 till: 3394 bar:1841 from:0 till: 3783 bar:1846 from:0 till: 4062 bar:1851 from:0 till: 4310 bar:1856 from:0 till: 4192 bar:1861 from:0 till: 4021 bar:1866 from:0 till: 4184 bar:1872 from:0 till: 4181 bar:1876 from:0 till: 4419 bar:1881 from:0 till: 4448 bar:1886 from:0 till: 4555 bar:1891 from:0 till: 4529 bar:1896 from:0 till: 4723 bar:1901 from:0 till: 4919 bar:1906 from:0 till: 5053 bar:1911 from:0 till: 5409 bar:1921 from:0 till: 5766 bar:1926 from:0 till: 5522 bar:1931 from:0 till: 5909 bar:1936 from:0 till: 5737 bar:1946 from:0 till: 6391 bar:1954 from:0 till: 5576 bar:1962 from:0 till: 5195 bar:1968 from:0 till: 5128 bar:1975 from:0 till: 5199 bar:1982 from:0 till: 4925 bar:1990 from:0 till: 4734 bar:1999 from:0 till: 4464 bar:2006 from:0 till: 4193 bar:2011 from:0 till: 4076 bar:2012 from:0 till: 4068 bar:2013 from:0 till: 4079 bar:2020 from:0 till: 3783 bar:2022 from:0 till: 3892 TextData= fontsize:S pos:(50,10) text:sources - cassini.ehess.fr et INSEE </timeline> == Tud == === Tud bet ganet er gumun === * Alan ar Maout: eskob Leon, ha goude Kernev; prezidant kentañ [[Kambr ar C'hontoù Breizh]] et 1486; aet da Anaon e 1493. * [[1660]] : [[Anne Dieu-le-veut]], morlaerez. * [[1924]] : [[Marsel Blanchard]], beleg hag emsaver breton. === Ardamezeg ar familhoù<ref>{{fr}}Pol Potier de Courcy : ''Nobiliaire et armorial de Bretagne''. Adembannadur Editions des Régionalismes. Cressé. 2011/2014.</ref> === {| |- |[[Restr:Alleno-saint-allouarn.jpg|80px]] | :;Alleno :Aotrounez ar Wern :''En argant e deir joskenn goueshoc'h en sabel, diframmet en gul, 2, 1.'' :• Sturienn ː ''Mad é quelen é pab amzer'' |- |[[Restr:Le Maout.gif|80px]] | :;Le Maout :Aotrounez Menez-Penpont ha Kergadiou :''En argant e gebrenn en glazur bevennet en aour.'' |- |[[Restr:Olivier-de-la-Villeneuve.gif|80px]] | :;L'Olivier :Aotrounez Tronjoly :''En argant e dreustell en gul kaeliet en aour, heuliet gant teir fempdiliaouenn en gul'' |} == Gevelliñ == *{{Iwerzhon}} : [[Ros Eó]] (1992) *{{Polonia}} : [[Kamionka]] (2007) == Festoù == * Fest ar C'hrampouezh (e miz Gouere). * [[Fest Ty Gay]] (e miz Eost). * [[Kampionad sonerezh hengounel]] (e miz Gwengolo). * Fest ar [[zombi]]ed (e miz Here 2009 ha 2010). == Levrlennadur== * ''Gourin au XIXème siècle'', 259p. Anne LIGAON, Claude GESLIN. 1992, Rue des Scribes éditions - Roazhon * ''Gourin et son canton'', 127p. Marcel CARMARD, 2005, Alan SUTTON - Saint-Cyr-sur-Loire * Gourin, paroisse cornouaillaise au XVIIè et XVIIIè siècles : étude démographique 1/2,134p, Nicole Lohéac, kounskrid, 1984 == Liammoù diavaez == {{Commonscat|Gourin|Gourin}} *{{br}} [https://archive.today/20151002171039/http://www.geobreizh.bzh/geobreizh/bre/keriou-fichenn.asp?insee_ville=56066 Gourin war al lec'hienn Geobreizh] *{{fr}} [https://web.archive.org/web/20110519042351/http://www.gourin.fr/ Lec'hienn ofisiel an ti-kêr] *{{fr}} [http://www.gourin.com/ Lec'hienn gouestlet da C'hourin] *{{fr}} [https://web.archive.org/web/20111123142847/http://cinegourin.cine.allocine.fr/ Lec'hienn ofisiel sinema Gourin] *{{fr}} [http://cinemarural.over-blog.com/ Lec'hienn eil emgav ar sinema war ar maez e Gourin] *{{fr}} [http://www.rmnfm.com/ Lec'hienn ofisiel RMN Radio Montagnes Noires (radio lec'hiet e Gourin)] *{{fr}} [http://www.infobretagne.com/gourin.htm Info Bretagne] == Daveoù ha notennoù== {{Daveoù}} [[Rummad:Kumunioù ar Mor-Bihan]] [[Rummad:Kumunioù bet krouet er Mor-Bihan e 1790]] [[Rummad:Kumunioù Kerne]] [[Rummad:Emsavadeg ar Bonedoù ruz]] [[Rummad:Ar Brezoneg er Skol]] [[Rummad:Repuidi-brezel er Mor-Bihan (1939-1945)]] [[Rummad:Nijerezioù ar C'hommonwealth aet d'ar strad e Breizh e-pad an Eil brezel-bed]] [[Rummad:Argant tapet e tiez-post ar Mor-Bihan gant tud eus ar Rezistañs e 1944]] [[Rummad:Tud lakaet d'ar marv gant al lu alaman e Lannejenn e 1944]] [[Rummad:Tud lakaet d'ar marv gant al lu alaman e Berne e 1944]] clnjjg8ojqto79wtvg0bozbtmuz8qov 2150185 2150184 2025-06-21T18:42:46Z Dakbzh 58931 + Kempennig. 2150185 wikitext text/x-wiki {{Infobox kumunioù Breizh | anv = Gourin | anvOfisiel = ''Gourin'' | skeudenn = Mairie Gourin.JPG | alc'hwez = Ar maerdi. | ardamezioù = Blason ville fr Gourin (Morbihan).svg | bro = {{Kernev}} | departamant = {{Mor-Bihan}} | arondisamant = [[Arondisamant Pondi|Pondi]] | etrekumuniezh = [[Roue Morvan Kumuniezh]] | bro velestradurel = [[Bro Kornôg Kreiz Breizh|Kornôg Kreiz Breizh]] | kanton = [[Kanton Gourin|Gourin]] <small>([[pennlec'h]])</small> | cp = 56110 | maer = Hervé Le Floc’h | amzer-gefridi = 2020-2026 | gorread = 74.72 | hedred = -3.6058 | ledred = 48.1411 | uk = 157 | ubi = 83 | ubr = 301 | lec'hienn web = {{fr}} [http://www.gourin.fr/ www.gourin.fr] }} '''Gourin''' a zo ur gumun eus [[Bro-Gerne]] e departamant ar [[Mor-Bihan]], e kornôg [[Breizh]]. Pennlec'h [[kanton Gourin]] eo. == Douaroniezh == Eieniñ a ra ar [[Stêr-Laeron]] e Gourin. == Anv == === Stummoù skrivet === * Erwan Vallerie ː ''Gurvreaen'', {{XIvet kantved}} ; ''Gorwrein'', 1108 ; ''Gorurein'', ''Goruurein'', 1163 ; ''Gourvrin'', 1284 ; ''Gourvrein'', 1368 ; ''Goururein'', 1368 ; ''Gourrein'', 1391 ; ''Gouerien'', 1392 ; ''Gourviein'', 1395 ; ''Gourverein'', 1395 ; ''Gouourein'', 1426 ; ''Gouvreyn'', 1438 ; ''Gourein'', 1441 ; ''Gourrein'', 1448 ; ''Goureim'', 1457 ; ''Gourein'', 1479 ; ''Gourvrein'', 1516 ; ''Gourrein'', ''Gourein'', 1535 ; ''Gourrein'', 1536 ; ''Gouerein'', 1555 ; ''Gourin'', 1566 ; ''Gourrein'', 1574 ; ''Gorin'', 1630<ref>{{br}} Erwan Vallerie : ''Diazezoù studi istorel an anvioù-parrez – Corpus.'' An Here, 1995 {{ISBN|978-2-86843-153-0}}</ref>. == [[Ardamezouriezh]] == {| |- | [[File:Blason ville fr Gourin (Morbihan).svg|80px]] | :''Palefarzhet : ouzh 1 ha 4 en argant e bemp gwerzhidenn en gul treustellet ha kenstag, heuliet ouzh kab gant peder rozenn ivez en gul ; ouzh 2 ha 3, en glazur e groaz pavek en aour ; e gab en erminoù.'' :*Aozer : Jean Hénaff ; diviz kêr : 1946. |} == Istor == === Henamzer === * An hent roman eus [[Vorgium]] (Karaez bremañ) d'ar [[Pouldu]] a dreuze Gourin<ref>{{fr}}[[Henri Guiriec]], ''La Région de l'Ellé - bas et haut Ellé'', e ti an aozer, hep deiziad, (e [[galleg]]), pajennoù 16 ha 17 </ref>. === {{XVIIvet kantved}} === * [[Emsavadeg ar Bonedoù ruz|Bonedoù Ruz]], [[1675]]: ** trubuilhoù a voe er barrez d'an [[29 Mezheven|29]] ha d'an [[30 Mezheven|30 a viz Even]]; ouzhpenn 200 a dud a dagas ti gwreg François Jan, ur sarjant, e-tal ar vered, goude an oferenn-bred d'an [[29 Mezheven|29]], torret dorioù ha prenistri an ti a daolioù mein, gwallgaset e voe ar sarjant, huchet e oa an taos-holen gantañ, tapet e holl baperioù, ur fuzuilhenn ha div bistolenn; mont a reas an emsavidi da di Georges Le Sallay, ur serjant all; d'an [[30 Mezheven|30]], ur sulvezh, ouzhpenn 300 a dud a dagas ti François Millier, kemeret ar paper timbr gante ha devet war wel d'an holl<ref>{{fr}}[[Yvon Garlan]] ha [[Claude Nières]], ''Les Révoltes bretonnes de 1675 - papier timbré et bonnets rouges'', Éditions Sociales, Pariz, 1975 (e [[galleg]]), pajennoù 113, 118 ha 119.</ref>{{,}}<ref>{{fr}}D. Tempier, ''La Révolte du papier timbré en Bretagne. Nouveaux documents'', pajennoù 123-151.</ref>; ** un digoll a 5 500 lur a voe paeet gant ar barrez ha gant he zrevioù ([[ar Sent]] en o mesk) d'an aotrou Le Moyne de Trevigny goude tagadenn e gastell e [[Sant-Hern]] d'an [[11 a viz Gouere]] [[1675]] e-pad [[Emsavadeg ar Bonedoù ruz]]<ref>{{fr}}[[Arthur Le Moyne de La Borderie]], ''La Révolte du Papier Timbré advenue en Bretagne en 1675'', adembannet e ''Les Bonnets Rouges'', Union Générale d'Éditions (dastumadeg 10/18), Pariz, 1975 (e [[galleg]]), pajennoù 106-109.</ref>; ** nac'het e voe an distaoliadeg roueel eus miz C'hwevrer 1676 ouzh daou zen eus Gourin goude an emsavadeg<ref>{{fr}}[[Arthur Le Moyne de La Borderie]], ''La Révolte du Papier Timbré advenue en Bretagne en 1675'', adembannet e ''Les Bonnets Rouges'', Union Générale d'Éditions (dastumadeg 10/18), Pariz, 1975 (e [[galleg]]), pajennoù 152-154 </ref>. === [[Dispac'h Gall]] === * Melestradurezh: krouet e voe ar gumun e 1790; gant al lezenn eus an 23 a viz Eost 1790 e voe lakaet da bennlec'h [[Kanton Gourin (1790)|kanton Gourin]] gant teir c'humun ennañ: [[ar Sent]], Gourin ha [[Roudoualleg]]; e [[distrig ar Faoued]] e oa; Gourin, sez ur senesaliezh, a glaskas mirout he sez roueel, met nac'het e voe gant [[Ar Faoued (Mor-Bihan)|ar Faoued]]; en aner c'hoazh e klaskas Gourin bout staget ouzh [[Karaez]] war tachenn ar justis<ref>{{fr}}Jean-Louis Debauve, ''La Justice révolutionnaire dans le Morbihan'', e ti an aozer, Pariz, 1965, pajenn 36 </ref>; miret ha brasaet e voe kanton Gourin gant al lezenn eus an ''8 pluviôse an IX'' ([[28 a viz Genver]] [[1801]]), dezhi an titl ''loi portant réduction du nombre de justices de paix''; lakaet e voe Roudoualleg en [[Arondisamant Pondi]] bet krouet e 1800<ref>{{fr}}Robert Bouvier, Bernard Le Montagner, Alain Revoy ha Dominique Reynaud, ''Histoire de la Poste dans le Morbihan'', Embannadurioù Liv'Editions, Ar Faoued, 2006, pajenn 107</ref>{{,}}<ref>{{fr}}[http://cassini.ehess.fr/cassini/fr/html/fiche.php?select_resultat=15826 Cassini - EHESS - Roudoualleg - Fichenn ar gumun]</ref>. === {{XXvet kantved}} === * [[1914]]: gant peder familh eus Gourin ha tro-war-dro eo krouet kêriadenn "[[Gourin (Alberta)|Gourin]]" en [[Alberta]], e [[Kanada|Bro-Ganada]]. ==== [[Brezel-bed kentañ]] ==== * Mervel a reas 303 gwaz eus ar gumun abalamour d'ar brezel, da lâret eo 5,60 % eus he foblañs e 1911<ref>{{fr}}[http://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/resultcommune.php?act=view&insee=56066&pays=France&dpt=56&idsource=44654&table=bp&lettre=&fusxx=&debut=0 memorialgenweb - Monumant ar re varv e kreiz ar vourc'h]</ref>{{,}}<ref>{{fr}}[http://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/resultcommune.php?insee=56066&dpt=56&idsource=44655&table=bp07 memorialgenweb - Monumant ar re varv er vered]</ref>. ==== [[Eil Brezel-bed]] ==== * '''Repuidi-brezel''': d'an [[10 Mezheven|10 a viz Even]] [[1940]] e oa 951 repuad e Gourin; 88 anezhe n'oant ket distroet d'ar gêr c'hoazh d'ar [[1 Gwengolo|1añ a viz Gwenholon]] [[1940]]<ref>{{fr}}Association Mémoire du canton du Faouët, ''1939-1945 en Centre-Bretagne'', Liv'Editions, Ar Faoued, 2004, levrenn I, pajenn 118 </ref>. * D'ar [[7 Mezheven|7 a viz Even]] [[1944]] e kouezhas ur c'harr-nij (''[[Supermarine Spitfire|Spitfire]] IX'' marilhet MK855 ha kodet SK-E) eus ar [[Royal Air Force]] e Gourin; tapet e voe e sturier gant an [[Alamagn|Alamaned]]<ref>{{fr}}[https://web.archive.org/web/20130515041824/http://www.absa3945.com/Pertes%20Bretagne/Morbihan/pertes_raf_morbihan.html Pertes RAF Morbihan]</ref>. * '''Rezistañs''': * Pemp archer eus brigadenn Gourin, bet serret d'an [[Wehrmacht|Alamaned]] e miz [[Mae]] [[1944]], a varvas er c'hampoù-bac'h en [[Alamagn]]; eizh ezel eus ar gevredigezh sport "Chasseurs de Gourin" a varvas evit Bro-C'hall<ref>{{fr}}René Le Guénic, ''Morbihan - Mémorial de la Résistance'', 1998, pajennoù 13-17 </ref>. * Harzet e voe ar maer, Jacques Rodallec, gant an [[Wehrmacht|Alamaned]] abalamour d'e berzh er Rezistañs d'an 9 a viz Here 1941; d'an 28 a viz Gouhere 1944 e voe kaset eus Compiègne ([[Bro-C'hall]]) da [[Kamp-bac'h Neuengamme|Neuengamme]]; mervel a reas d'an 18 a viz Meurzh 1945 e [[Noemberg]] (Alamagn)<ref>{{fr}}[[Roger Leroux]], ''Le Morbihan en guerre 1939-1945'', Imprimerie de la Manutention, Mayenne, 1991, pajennoù 224, 288, 323</ref>. * Tri gwaz eus Gourin hag a gemere perzh ar [[Rezistañs]] a voe fuzuilhet e Rozkev ([[Lannejenn]]) d'ar [[24 Mezheven|24 a viz Even]] [[1944]]; barnet e oant bet d'ar marv gant lez-varn al [[Wehrmacht|lu alaman]] a oa he sez er [[Ar Faoued|Faoued]]<ref>{{fr}}Association Mémoire du canton du Faouët, ''39-45 en Centre-Bretagne'', Embannadurioù Liv' éditions, Le Faouët, ISBN-10: 2844970966 ISBN-13: 978-2844970961 (e [[galleg]])</ref>{{,}}<ref>{{fr}}René Le Guénic, ''Morbihan - Mémorial de la Résistance'', 1998, pajennoù 30 ha 31 </ref>. * Fuzuilhet e voe tri gwaz eus ar gumun e Landordu e [[Berne]], d'ar [[6 Gouhere|6 a viz Gouhere]] [[1944]] abalamour d'o ferzh er [[Rezistañs]]; barnet e oant bet d'ar marv gant lez-varn al Lu [[Alamagn|alaman]] [[Ar Faoued (Mor-Bihan)|Ar Faoued]]<ref>{{fr}}René Le Guénic, ''Morbihan - Mémorial de la Résistance'', 1998, pajennoù 21 ha 22 </ref>. * Mizioù Even ha Gouere 1944: preizhet e voe argant an ti-post pemp gwech gant tud ar Rezistañs ha tapet 254 500 lur gante<ref>{{fr}}Robert Bouvier, Bernard Le Montagner, Alain Revoy ha Dominique Reynaud, ''Histoire de la Poste dans le Morbihan'', Embannadurioù Liv'Editions, Ar Faoued, 2006, pajenn 110</ref>. == Brezhoneg == * Ar Brezoneg er Skol, 1934-1936: ar c'huzul-kêr a savas a-du gant ar mennad skignet gant al luskad [[Ar Brezoneg er Skol|Ar Brezoneg er Skol (ABES)]] evit kelennadurezh ar brezhoneg er skol<ref>{{fr}}[[Marsel Guieysse]], ''La langue bretonne : ce qu'elle fut, ce qu'elle est, ce qui se fait pour elle et contre elle'', pajenn 266, Kemper, Nouvelles Éditions Bretonnes, 1936 </ref>. * Klasoù divyezhek a zo eno abaoe [[1994]]. * E distro-skol 2024 e oa 49 skoliad enskrivet er c'hlasoù divyezhek (15,8 % eus skolidi ar gumun evit a sell ouzh ar c'hentañ derez)<ref>{{br}}[http://www.brezhoneg.bzh/98-kelenn.htm Distro-skol ar c’helenn divyezhek e 2019]</ref>. == Monumantoù ha traoù heverk == <gallery> Gourin allée couverte.JPG|An alez toet. </gallery> * Alez toet Menguionnet. <gallery widths="180px" heights="180px" perrow="3"> Gourin Kastell Troñjoli 01.jpg|Kastell Troñjoli. Gourin manoir Kerbiquet façade.jpg|Maner Kerbiquet. 510 Gourin Manoir de Menguionnet.jpg|Maner Menguionnet. </gallery> * Kastell Troñjoli. * Manerioù Kerbiquet ha Menguionnet. <gallery> Gourin (56) Église 01.JPG|An iliz katolik. 917 Gourin Chapelle Saint-Hervé.jpg|''Sant Herve''. 233 Chapelle Saint-Nicolas.jpg|''Sant Nikolaz''. Ossuaire-gourin.JPG|Ar garnel. </gallery> * Iliz katolik ''Sant Pêr ha Sant Paol''. * Chapelioù ''Sant Herve'' ha ''Sant Nikolaz''. * Ar garnel. <gallery> Gourin Monument aux morts.jpg|Monumant er vourc'h. Gourin Monument résistance.jpg|Monumant ar Rezistañs. </gallery> * Monumant ar re varv er vourc'h, luc’hskeudenn ha kartenn-bost<ref>{{fr}}[https://www.memorialgenweb.org/memorial3/cpa/com.php?insee=56066&dpt=56&comm=Gourin Memorial Genweb]</ref>. * Monumant ar re varv er vered, luc’hskeudenn<ref>{{fr}}[https://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/photo.php?id_source=44655 Memorial Genweb]</ref>. * Monumant Rezistanted ar [[Menez Du]]. == Poblañs == === Emdroadur ar boblañs abaoe 1793 === <timeline> Colors= id:lightgrey value:gray(0.9) id:darkgrey value:gray(0.7) id:sfondo value:rgb(1,1,1) id:barra value:rgb(0.7,0.8,0.9) ImageSize = width:900 height:350 PlotArea = left:50 bottom:30 top:30 right:50 DateFormat = x.y Period =from:0 till:7000 TimeAxis = orientation:vertical AlignBars = justify ScaleMajor = gridcolor:darkgrey increment:1000 start:0 ScaleMinor = gridcolor:lightgrey increment:500 start:0 BackgroundColors = canvas:sfondo BarData= bar:1793 text:93 bar:1800 text:1800 bar:1806 text:06 bar:1821 text:21 bar:1831 text:31 bar:1836 text:36 bar:1841 text:41 bar:1846 text:46 bar:1851 text:51 bar:1856 text:56 bar:1861 text:61 bar:1866 text:66 bar:1872 text:72 bar:1876 text:76 bar:1881 text:81 bar:1886 text:86 bar:1891 text:91 bar:1896 text:96 bar:1901 text:1901 bar:1906 text:06 bar:1911 text:11 bar:1921 text:21 bar:1926 text:26 bar:1931 text:31 bar:1936 text:36 bar:1946 text:46 bar:1954 text:54 bar:1962 text:62 bar:1968 text:68 bar:1975 text:75 bar:1982 text:82 bar:1990 text:90 bar:1999 text:99 bar:2006 text:2006 bar:2011 text:11 bar:2012 text:12 bar:2013 text:13 bar:2020 text:20 bar:2022 text:2022 PlotData= color:barra width:10 align:left bar:1793 from:0 till: 3493 bar:1800 from:0 till: 3579 bar:1806 from:0 till: 3002 bar:1821 from:0 till: 3261 bar:1831 from:0 till: 3626 bar:1836 from:0 till: 3394 bar:1841 from:0 till: 3783 bar:1846 from:0 till: 4062 bar:1851 from:0 till: 4310 bar:1856 from:0 till: 4192 bar:1861 from:0 till: 4021 bar:1866 from:0 till: 4184 bar:1872 from:0 till: 4181 bar:1876 from:0 till: 4419 bar:1881 from:0 till: 4448 bar:1886 from:0 till: 4555 bar:1891 from:0 till: 4529 bar:1896 from:0 till: 4723 bar:1901 from:0 till: 4919 bar:1906 from:0 till: 5053 bar:1911 from:0 till: 5409 bar:1921 from:0 till: 5766 bar:1926 from:0 till: 5522 bar:1931 from:0 till: 5909 bar:1936 from:0 till: 5737 bar:1946 from:0 till: 6391 bar:1954 from:0 till: 5576 bar:1962 from:0 till: 5195 bar:1968 from:0 till: 5128 bar:1975 from:0 till: 5199 bar:1982 from:0 till: 4925 bar:1990 from:0 till: 4734 bar:1999 from:0 till: 4464 bar:2006 from:0 till: 4193 bar:2011 from:0 till: 4076 bar:2012 from:0 till: 4068 bar:2013 from:0 till: 4079 bar:2020 from:0 till: 3783 bar:2022 from:0 till: 3892 TextData= fontsize:S pos:(50,10) text:sources - cassini.ehess.fr et INSEE </timeline> == Tud == === Tud bet ganet er gumun === * Alan ar Maout: eskob Leon, ha goude Kernev; prezidant kentañ [[Kambr ar C'hontoù Breizh]] et 1486; aet da Anaon e 1493. * [[1660]] : [[Anne Dieu-le-veut]], morlaerez. * [[1924]] : [[Marsel Blanchard]], beleg hag emsaver breton. === Ardamezeg ar familhoù<ref>{{fr}}Pol Potier de Courcy : ''Nobiliaire et armorial de Bretagne''. Adembannadur Editions des Régionalismes. Cressé. 2011/2014.</ref> === {| |- |[[Restr:Alleno-saint-allouarn.jpg|80px]] | :;Alleno :Aotrounez ar Wern :''En argant e deir joskenn goueshoc'h en sabel, diframmet en gul, 2, 1.'' :• Sturienn ː ''Mad é quelen é pab amzer'' |- |[[Restr:Le Maout.gif|80px]] | :;Le Maout :Aotrounez Menez-Penpont ha Kergadiou :''En argant e gebrenn en glazur bevennet en aour.'' |- |[[Restr:Olivier-de-la-Villeneuve.gif|80px]] | :;L'Olivier :Aotrounez Tronjoly :''En argant e dreustell en gul kaeliet en aour, heuliet gant teir fempdiliaouenn en gul'' |} == Gevelliñ == *{{Iwerzhon}} : [[Ros Eó]] (1992) *{{Polonia}} : [[Kamionka]] (2007) == Festoù == * Fest ar C'hrampouezh (e miz Gouere). * [[Fest Ty Gay]] (e miz Eost). * [[Kampionad sonerezh hengounel]] (e miz Gwengolo). * Fest ar [[zombi]]ed (e miz Here 2009 ha 2010). == Levrlennadur== * ''Gourin au XIXème siècle'', 259p. Anne LIGAON, Claude GESLIN. 1992, Rue des Scribes éditions - Roazhon. * ''Gourin et son canton'', 127p. Marcel CARMARD, 2005, Alan SUTTON - Saint-Cyr-sur-Loire. * Gourin, paroisse cornouaillaise au XVIIè et XVIIIè siècles : étude démographique 1/2,134p, Nicole Lohéac, kounskrid, 1984. == Liammoù diavaez == {{Commonscat|Gourin|Gourin}} *{{br}} [https://archive.today/20151002171039/http://www.geobreizh.bzh/geobreizh/bre/keriou-fichenn.asp?insee_ville=56066 Gourin war al lec'hienn Geobreizh] *{{fr}} [https://web.archive.org/web/20110519042351/http://www.gourin.fr/ Lec'hienn ofisiel an ti-kêr] *{{fr}} [http://www.gourin.com/ Lec'hienn gouestlet da C'hourin] *{{fr}} [https://web.archive.org/web/20111123142847/http://cinegourin.cine.allocine.fr/ Lec'hienn ofisiel sinema Gourin] *{{fr}} [http://cinemarural.over-blog.com/ Lec'hienn eil emgav ar sinema war ar maez e Gourin] *{{fr}} [http://www.rmnfm.com/ Lec'hienn ofisiel RMN Radio Montagnes Noires (radio lec'hiet e Gourin)] *{{fr}} [http://www.infobretagne.com/gourin.htm Info Bretagne] == Daveoù ha notennoù== {{Daveoù}} [[Rummad:Kumunioù ar Mor-Bihan]] [[Rummad:Kumunioù bet krouet er Mor-Bihan e 1790]] [[Rummad:Kumunioù Kerne]] [[Rummad:Emsavadeg ar Bonedoù ruz]] [[Rummad:Ar Brezoneg er Skol]] [[Rummad:Repuidi-brezel er Mor-Bihan (1939-1945)]] [[Rummad:Nijerezioù ar C'hommonwealth aet d'ar strad e Breizh e-pad an Eil brezel-bed]] [[Rummad:Argant tapet e tiez-post ar Mor-Bihan gant tud eus ar Rezistañs e 1944]] [[Rummad:Tud lakaet d'ar marv gant al lu alaman e Lannejenn e 1944]] [[Rummad:Tud lakaet d'ar marv gant al lu alaman e Berne e 1944]] 368au6r0uf5gik0tbta6t4vu8p4la8k 0 33158 2150177 2121289 2025-06-21T17:15:19Z Dishual 612 2150177 wikitext text/x-wiki {| class="infobox" style="font-size:90%;" |- {{Infobox/Titl|Bosenn|ccc|talbenn default|000}} |- | colspan="2" style="text-align:center;" | [[File:Yersinia pestis fluorescent.jpeg|280px|center]]''Yersinia pestis'' brasaet 200 gwech<br>ha sklêrijennet e [[gwer (liv)|gwer]] ---- |- | '''Doare''' || Kleñved kontammus poreek |- | '''Abeg''' || ''Yersinia pestis'' |- | '''Goradur''' || 1-7 devezh |- | '''Azonoù''' || Gwander, poan-benn, terzhienn |- | '''Stummoù''' || B. werblus<br>B. beurgontammus<br>B. skeventfoel |- | '''Anaouadur''' || Kavout ''Yersinia pestis'' en ur c'houlm limp, er c'hraost, er gwad |- | '''Prederiadur''' || Louzeier bevastaler |- | '''Dizarbenn''' || Vaksin |} Ar '''vosenn''' zo ur [[kleñved|c'hleñved]] kontammus poreek ha marvus-kenañ degaset gant ar [[bakteri|vakterienn]] ''[[Yersinia pestis]]''<ref>Gant ar mezezg [[suis]]-ha-[[Bro-C'hall|gall]] Alexandre Yersin ([[1863]]-[[1943]]) en Institut Pasteur e [[Pariz]] e voe kavet ''Yersinia pestis'' e [[1894]], alese he anv.</ref> hag a sko ken loened ken tud. Abalamour d'ar reuz he deus graet, da vare ar [[Grennamzer]] dreist-holl, ar vosenn he deus bet ul levezon vras war an [[armerzh]], ar [[relijion]]où hag an [[arz]]où. En {{XXvet kantved}} ez eo bet krennet-meurbet an niver a dud taget gant ar vosenn a-drugarez da ziarbennoù a-fet yec'hed foran ha da louzeier bevastaler, hogen n'eo ket bet kaset da get : en [[Afrika]], en [[Amerika]] hag en [[Azia]] emañ c'hoazh, hag o c'hounit tachenn er bed<ref>{{fr}} {{cite web|url=https://www.pasteur.fr/fr/centre-medical/fiches-maladies/peste |title=Institut Pasteur|accessdate=07 Kzu 24}}</ref>. ==Anv== Diwar ar [[krennvrezhoneg|c'hrennvrezhoneg]] ''bocc'' (''[[Catholicon]]'', [[1464]]), da lavaret eo ''bos'' "skoulm er c'hoad", evit aroueziañ ar gwerbloù a zeu war wel gant ar c'hleñved-se. ==Orin== Kaset e vez dreist-holl gant ar [[razh du|razhed du]] (''Rattus rattus''), a ro ar bakteri d'an dud dre hanterouriezh o [[c'hwen]] (''Xenopsylla cheopsis'') kontammet. Ar [[krignerien|c'hrignerien]] gouez eo mirlec'h naturel ar c'hleñved. Al [[lagomorfed]] ([[lapin]]ed, [[gad|gedon]]) hag ar [[kigdebrer|c'higdebrerien]] a c'hall ivez kontammiñ tud p'o deus stoket ouzh ul loen kontammet pe pa'z int bet dantet gant unan. ==En dud== Peurliesañ e taper ar vosenn pa vezer kontammet gant flemmadennoù c'hwen a zo bet o sunañ gwad ur razh pe ur c'hrigner a roe bod d'ar bakteri. Diwan a ra ar vosenn e-touez ar c'hrignerien da gentañ ha mervel a reont stank. Ret e vez d'ar c'hwen o deus kollet o fourchaserien boued klask loened all evit sunañ o gwad. Kontammiñ a reont neuze an dud hag al loened doñv. Tri stumm pennañ zo d'ar c'hleñved pa dag an dud, hervez ar rann eus ar [[Korfadurezh denel|c'horf]] : ar [[bosenn werblus|vosenn werblus]] (an hini baotañ), ar vosenn beurgontammus hag ar vosenn skeventfoel. An [[empenn]], ar [[gourlañchenn]], an [[lagad|daoulagad]] a c'hall bout taget ivez. Meur a azon zo d'ar vosenn : heugennoù, kridiennoù, poan-benn ha terzhienn eo ar re anatañ. ;Bosenn werblus Pa flemm ur c'hwenenn e sun [[gwad]] ha pa zislonk darn ar gwad-se er gouli e kas ''Yersinia pestis'' da wiadoù an den, ma c'houenn ar bakteri. Goude-se ec'h eont er forzhioù limf, o deus meur a roll e yec'hed ar c'horf : skarzhañ an dourennoù reñverek a zo er gwiadoù, digontammañ an organoù, treuzdougen ar bouedoù a-gevret gant ar gwad, aesaat red ar c'helligoù gwenn hag an hormonoù. Pan erru ar bakteri en ur c'houlm limfel (war-dro 800 anezho zo e korf un den) e koeñv hennezh ha ne c'hall mui parañ antikorfoù. Ar c'houlmoù limfel koeñvet eo ar gwerbloù a weler neuze, teñval o liv peogwir int leun a wad hag a wiadoù brein. Pa vez re garget ur c'houlm limfek e c'hall ''Yersinia pestis'' tremen e red ar gwad ha degas ar vosenn beurgontammus. ;Bosenn beurgontammus [[File:PlagueTypes.jpg|thumb|Bosenn beurgontammus]] Mar deu ar bakteri a-benn da vont tre e red er gwad e c'hallont bout kaset da hogozik an holl organoù, ma tegasont kaouledennoù er [[Gwazhiadurezh|reizhiad galongwazhiedel]] ha neuze e lakaont gwiadoù da vervel dre ziouer a wad. En abeg d'ar c'haouled ne c'hall mui ar c'horf bout mestr war an diwadañ : gwad en em vergn er [[kroc'hen|c'hroc'hen]], ar pezh a zegas takadoù ruz pe zu warnañ ; gwerbloù ruz par da flemmadennoù [[amprevan]]ed a zeu war wel. Organoù all a vez tizhet ivez, neuze e krog an den da gas gwad er-maez dre basaat pe dre zislonkañ. Marvus-holl (100%) eo ar vosenn beurgontammus pa ne vez ket prederiet diouzhtu ; koulskoude, etre 4% ha 15% e chom feur ar marvioù pa roer abred louzeier bevastaler d'un dud. ;Bosenn skeventfoel Pa vez tizhet ar [[skevent]] e c'hoarvez ar vosenn skeventfoel. Neuze e krog an dud da basaat, ar pezh a gas en aer skopitelloù karget a ''Yersinia pestis'' a c'hall komtammiñ tud all. Berr-tre eo goradur an doare bosenn-se : etre daou ha pevar devezh, pe un nebeud eurvezhioù hepken d'ar gwashañ. Hollret eo louzaouiñ an dud dindan eurvezhioù, anez e c'hall an dud mervel a-barzh c'hwec'h devezh d'ar muiañ. Mervel a ra an holl dud mar n'int ket prederiet abred. ==Kontammerezh== [[File:Xenopsylla chepsis (oriental rat flea).jpg|thumb|''Xenopsylla cheopis'' goude ur c'hofad gwad]] C'hwec'h doare pennañ zo da gontammerezh ''Yersinia pestis''. *Skopitelloù : pasaat pe streviañ tost d'un den. *Kenstok eeun : stekiñ ouzh un den kontammet. *Kenstok ameeun : stekiñ ouzh ur gorread kontammet (douar, arrebeuri, listri-kegin hag all). *Treuzkas dre nij : analat aer a zo bet difiñv e-pad pell amzer gant bakteri chomet ennañ. *Magadurezh : debriñ pe evañ bouedoù a zo bet saotret gant [[kaoc'h]] kontammet. *Loened : bout bet kontammet gant amprevaned pe loened all. E pep lec'h er bed etre al [[ledred]]où 55° Norzh (a-live gant [[Bro-Skos]]) ha 40° Su (a-live gant bevenn hanternozel [[Patagonia]]) — war-bouez [[Okeania]] — e vev ''Yersinia pestis'', er c'hrignerien peurgetket. N'eo ket ar razhed o-unan a skign ar vosenn, ret eo e vefent bet flemmet gant ur c'hwenenn eus ar [[spesad]] ''Xenopsylla cheopis'', a gaver e pep lec'h ivez ; ar razhed o-unan eo al loened kentañ o vervel diwar ar vosenn. Ne c'hall an dud pakañ ar c'hleñved nemet pa 'z int bet flemmet gant ur c'hwenenn a zo bet o sunañ gwad ur razh a zo bet kontammet gant ur c'hwenenn all a zouge ar bakteri ''Yersinia pestis''. ===[[Mezegiezh|Mezegadur]]=== Boutin da veur a gleñved eo azonoù ar vosenn : gwander, poan-benn ha terzhienn. Diarvar e vez anavet ar vosenn e korf un den pa gaver ''Yersinia pestis'' en e wad, en ur c'houlm limpf, er c'hraost a gas er-maez pa basa. Un doare all eo klask antikorfoù enep ar c'hleñved rak ma 'z eus anezho e ouzer ez eo bet kontammet an den ; ret eo avat kemer gwad meur a wech a vare da vare, ar pezh a c'houlenn re hir amzer alies e-keñver tizh ar vosenn : an den a c'hall mervel kent disoc'h an dielfenniñ. Seul abretoc'h e vez anavet ar vosenn, seul nebeutoc'h en em skign ha seul nebeutoc'h a dud a varv. ==Prederiadur== [[File:Waldemar Haffkine 2.jpg|thumb|Waldemar Haffkine]] ===Vaksin=== Gant ar bakteriologour [[Rusia|rus]] Waldemar Haffkine ([[ruseg]] : Владимир Аронович Хавкин ''Vladimir Aronovitch C'havkin'', [[1856]]-[[1930]]) e voe aozet ar c'hentañ vaksin enep ar vosenn, ken abred ha [[1897]]. Ur 26 milion bennak a dud a voe brec'hiet en [[Indez Breizh-Veur]] etre 1897 ha [[1925]], ar pezh a zegasas un digresk a 50-85% er marvioù en abeg d'ar c'hleñved<ref>{{en}} Gunter, Joel & Pandey, Vikas : {{cite web|url=https://www.bbc.com/news/world-asia-india-55050012 |title=Waldemar Haffkine: The vaccine pioneer the world forgot @ BBC, 11 Kerzu 2020|accessdate=07 Kzu 24}}</ref>. Dibaot e c'hoarvez ar vosenn er bed hiziv an deiz, setu e c'heller tremen hep hevelep brec'hiadegoù, met brec'hiañ zo rekis e lod tachennoù ma vev ''Xenopsylla cheopsis'' e krignerien c'hoazh, evel e kornôg [[Stadoù-Unanet Amerika]], ma ouzer pegoulz e tarzh ar vosenn ez-reoliek. Un nebeud hepken a dud neuze a rank bezañ brec'hiet : ar skiantourien ha skiantourezed hag a labour war-eeun war ar bakteri, ar re a labour gant boudoù ma chom ''Xenopsylla cheopsis'' enno en desped d'al louzeier bevastaler, hag ar re a labour war tachennoù kontammet<ref>{{en}} {{cite web|url=https://www.cdc.gov/mmwr/preview/mmwrhtml/00041848.htm |title=Plague Vaccine @ CDC|accessdate=07 Kzu 24}}</ref> ===Pare=== Mard eo kavet ar vosenn abred e c'hall bout lazhet aes a-walc'h gant louzeier bevastaler, met gouest eo ''Yersinia pestis'' da zont kalet ouzh hevelep louzeier, evel e [[Madagaskar]] e [[1995]]<ref>{{en}} Padma, T. V. : {{cite web|url=https://www.scidev.net/global/news/drugresistant-plague-a-major-threat-say-scient/ |title=Drug-resistant plague a ‘major threat’, say scientists @ SciDev.Net, 07/03/2023|accessdate=07 Kzu 24}}</ref>, a voe reuziet arre gant ar c'hleñved e miz Du [[2014]]<ref>{{en}} {{cite web|url=https://web.archive.org/web/20141123184009/http://www.who.int/csr/don/21-november-2014-plague/en/# |title=Plague – Madagascar @ WHO/OMS|accessdate=07 Kzu 24}}</ref> hag adarre e [[2017]]<ref>{{en}} {{cite web|url=https://www.who.int/en/news-room/detail/01-10-2017-who-scales-up-response-to-plague-in-madagascar |title=WHO scales up response to plague in Madagascar @ WHO/OMS|accessdate=07 Kzu 24}}</ref>. ===Enepkleñvedoniezh=== ;A-raok bout e-tal ''Xenopsylla cheopsis'' Trawalc'h eo d'an dud a ra war-dro klañvidi dougen ur maskl evit mirout a analat skopitelloù kontammet ; louzeier enepgarvevien zo ret avat mard eo risklus an endro : diouer a vaskloù, engroez a dud klañv, avelerezh re wan, hag all<ref name="ACN">{{en}} Nelson, Christina A. & all : {{cite web|url=https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC8312557/#sec8 |title=Antimicrobial Treatment and Prophylaxis of Plague: Recommendations for Naturally Acquired Infections and Bioterrorism Response @ National Library of Medicine|accessdate=07 Kzu 24}}</ref>. ;Goude bout bet e-tal ''Xenopsylla cheopsis'' Mard eo bet den pe zen eus ur c'hoskor mezegel tostoc'h eget 1,80 [[metr]] d'un den klañv hep bout gwisket-klok gant dilhad-gwareziñ e rank kaout louzeier enepgarvevien ; heñveldra mard eo bet tostoc'h eget 1,80 m d'ul loen kontammet (mezeien al loened, perc'henned war loened, hemolc'herien)<ref name="ACN" />. ==Reuziadoniezh== Etre [[2010]] ha [[2015]] ez eus bet renablet {{formatnum:3248}} den paket gant ar vosenn er bed, 584 anezho o vervel diwar ar c'hleñved.<ref>[[Aozadur Bedel ar Yec'hed]]/WHO/OMS, eil liamm diavaez.</ref> E 2017 e oa Madagaskar, [[Perou]] ha [[Republik Demokratel Kongo]] ar [[Stad]]où tizhet ar muiañ gant ar vosenn<ref>''Idem''.</ref>. ==Istor== Er bloaz [[2022]] ez eo bet kavet marteze orin ar bedreuziadoù a c'hoarvezas adalek ar [[Grennamzer]] betek hiziv : [[Trenkenn dezoksiribonukleek|TDN]] ''Yersinia pestis'' zo bet kavet e relegennoù tud a oa bet beziet e [[Kirgizstan]] e [[1338]]-[[1339|39]] ; nebeutoc'h eget 10 vlaz goude, e [[1346]] e-kerzh seziz Kaffa (Feodosiya hiziv<ref>[[Ukraineg]] : Феодосія.</ref>) e [[Krimea]], e tarzhas ar bedreuziad kentañ, en em skignas a-dreuz [[Europa (kevandir)|Europa]] a-bezh. E [[moregan]]ed e Kirgizstan ez eus bet kavet TDN ar bakteri a zo tost-tre da hini re ar relegennoù, ar pezh a gas da soñjal ez eo el lec'h-se ivez e tremenas ''Yersinia pestis'' eus loened da dud<ref>{{en}} Wilson, Clare : {{cite web|url=https://www.newscientist.com/article/2324597-origin-of-black-death-finally-found-in-bacteria-from-kyrgyzstan-graves/ |title=Origin of Black Death finally found in bacteria from Kyrgyzstan graves @ NewScientist, 15/06/2022|accessdate=07 Kzu 24}}</ref>. Ar bedreuziad brudetañ eo ar [[Bosenn Zu|Vosenn Du]] a c'hoarvezas en Europa adalek 1346 betek [[1353]], o lazhañ war-dro 50 milion a dud<ref>{{en}} {{cite web|url=https://cdn.who.int/media/images/default-source/infographics/plague-february-2017-jpg.jpg?sfvrsn=af65c05c_0 |title=Facts about plalague @ WHO/OMS|accessdate=07 Kzu 24}}</ref> ; [[Afrika an Norzh]] hag ar [[Reter-Nesañ]] a voe tizhet ivez. [[File:Beak Doctor.jpg|thumb|''Doktor Pigos eus [[Roma]]'', [[1656]] ; gwisket eo ar mezeg enep ar Vosenn Du]] <gallery mode="packed" heights="400px" caption="Ar Vosenn Du">1346-1353 spread of the Black Death in Europe map.svg</gallery> <gallery mode="packed" heights="220px"> Egyptian plague of boils in the Toggenburg Bible (black and white).jpg|Ar vosenn en [[Egipt]], hervez [[Bibl]] Toggenburg, [[Suis]], [[1411]] </gallery> ===E [[Breizh]]=== [[File:Louis Duveau La peste d'Elliant.jpg|thumb|Louis Duveau : ''Bosenn Eliant'' (1849)]] [[File:KalvarBosennHenbont1899.jpg|thumb|Kalvar Bosenn Henbont (1899)]] ;En [[Eliant]] *Er bloaz [[1349]] ec'h erruas ar Vosenn Du e [[Kemper]] hag en trowardroioù ; war-dro {{formatnum:7000}} den a varvas en Eliant, eleze tost d'ar boblañs a-bezh. Chomet eo an darvoud en hengoun dre ur c'han bet dastumet gant [[Kervarker]] 500 vloaz diwezhatoc'h, en {{XIXvet kantved}}, hag embannet e ''[[Barzhaz Breizh]]''<ref>{{br}} [https://br.wikisource.org/wiki/Barzhaz_Breizh/1867/Bosen_Elliant ''Bosenn Elliant'' @ikimammenn]</ref>. ;En [[Henbont]] *[[1588]] : ar c'hleñved oc'h ober he reuz e kêr<ref>{{fr}} Dhailly, Aude : {{cite web|url=http://www.sahpl.asso.fr/SITE_SAHPL/Dhailly_Aude_La_vie_des_Carmes_d_Hennebont_en_1588.htm |title=La vie des Carmes d'Hennebont en 1588|accessdate=07 Kzu 24}}</ref>. *[[1699]] : a-c'houde un eil reuziad drastus e c'houestlas Henbontiz lakaat sevel un delwenn argant d'an Intron-Varia evit bout diwallet ouzh ar c'hleñved<ref>{{fr}} Thomas-Bourgneuf, Maëlle : {{cite web|url=https://medievales-hennebont.com/conference-le-26-juillet-a-19h30/ |title=La Peste Noire et ses impacts durables sur l’Europe médiévale @ Médiévales Hennebont|accessdate=07 Kzu 24}}</ref>. ===E [[Lengadok|Lengadòc]]=== Meur a vech e voe taget Lengadòc hag he c'hêr-benn [[Toloza|Tolosa]] gant ar vosenn etre [[1348]] ha [[1666]]. Ar re washañ a gavor amañ. *1348-[[1350]] : etre 15% ha 30% eus an annezidi a varvas<ref name="CHU">{{fr}} {{cite web|url=https://www.chu-toulouse.fr/la-peste-et-la-1ere-restructuration-du-xiveme |title=La peste et la 1ère restructuration du XIVème siècle à la 1ère moitié du XVIIème siècle @ CHU Toulouse|accessdate=07 Kzu 24}}</ref>. Furchadegoù edan ar skolaj kozh Montalembert e [[2014]] a zizoloas ur garnelad bosenneien a varvas moarvat er grez-se<ref>{{fr}} Roux, Sylvie : {{cite web|url=https://www.ladepeche.fr/article/2014/09/05/1945725-un-cimetiere-de-pestiferes-decouvert-rue-des-36-ponts.html |title=Un cimetière de pestiférés découvert rue des 36 Ponts @ La Dépêche, 05/09/2014|accessdate=07 Kzu 24}}</ref>. *[[1506]] : 3 000 a dud a varvas e kêr<ref name="CHU" />. *[[1557]] : dreistpoblet e voe an ospitalioù gant klañvidi, a voe bac'het e meur a lec'h tro-dro da gêr<ref name="CHU" /> *[[1628]]-[[1631]] : tremen 10 000 den marvet diwar 50 000 a annezidi ; tremen {{formatnum:5000}} den a voe rediet da c'houlenn an aluzen.<ref name="CHU" /> ==Arm biologel== Meur a wech en Istor ar bed ez eo bet arveret ar vosenn evel un [[arm]] biologel e [[Sina]] an [[Henamzer]] hag en Europa er Grennamzer. Sinaiz, [[Mongoled]], [[Turkia|Turked]] a stlape korfoù-marv loened klañv ([[marc'h|mirc'hed]], [[buoc'h]]ed hag all) koulz ha re tud e porvezadoù dour o enebourien evit o c'hontammiñ. Korfoù-marv zo bet stlapet dre vannerezioù dreist mogerioù-difenn kêrioù sezizet<ref>{{en}} Schama, Simon : ''A History of Britain – At the Edge of the World? 3500 B.C. - 1603 A.D.''. New York : Miramax Books, 2000, p. 226 {{ISBN|978-0-7868-6675-5}}</ref>. Taget gant ar vosenn e voe ar Vongoled a oa o sezizañ Kaffa e Krimea, a oa e dalc'h [[Republik Genova]] d'ar mare. O rener a zivizas bannañ ar c'horfoù-marv dreist mogerioù kêr, ar pezh a gontammas ar sezizidi. Marteze ec'h erruas ar Vosenn Du en Europa ar Su dre listri Genoviz o tec'hel kuit eus Krimea<ref>{{en}} Wheelis, M. (2002) : ''Biological Warfare at the 1346 Siege of Caffa''. In : ''Emerging Infectious Diseases'', levrenn 8, niv. 9, {{cite web|url=https://wwwnc.cdc.gov/eid/article/8/9/01-0536_article#; |title=pp. 971-975|accessdate=07 Kzu 24}}</ref> En un doare disheñvel e reas [[Lu Impalaeriezh Japan]] e-kerzh an [[Eil Brezel-bed]] : magañ ur c'hementad bras a c'hwen a rejont kent o skignañ. P'edont o terc'hel [[Mandchouria]], [[Japan]]iz an [[Unvez 731]]<ref>[[Japaneg]] : 731部隊 ''Nana-san-ichi butai''.</ref> a gontammas a-ratozh-kaer tud disoudard ha prizonidi-brezel gant ''Yersinia pestis'', anezho Manchouriz, Sinaiz ha [[Korea|Koreiz]]. Diskejet e vezent da-heul, marvet pe get<ref>{{en}} Barenblatt, Daniel : ''A Plague upon Humanity: The Hidden History Of Japan's Biological Warfare Program''. New York : HarperCollins, 2005, pp. 220–221 {{ISBN|978-0-06-093387-6}}</ref>{{,}}<ref>{{en}} Boyuan, Chen : {{cite web|url=http://www.china.org.cn/china/2013-09/17/content_30056280.htm |title=New evidence of Japan's Unit 731 bio-warfare @ China.org.cn, 17/09/2013|accessdate=07 Kzu 24}}</ref>. Goude an Eil Brezel-bed, koulz Stadoù-Unanet Amerika hag [[Unaniezh ar Republikoù Sokialour Soviedel]] a fardas armoù da skignañ ar vosenn werblus a-gevret gant kleñvedoù all. Didalvez eo an armoù-se bremañ, en abeg d'ar c'hementadoù a louzeier bevastaler a zo en SUA hag e Rusia. ==Liammoù diavaez== {{commonscat|Plague}} *{{en}} {{cite web|url=https://www.cdc.gov/plague/about/ |title=U. S. Centers for Disease Control and Prevention (CDC)|accessdate=07 Kzu 24}} *{{en}} {{cite web|url=https://www.who.int/en/news-room/fact-sheets/detail/plague |title=Organisation mondiale de la Santé (OMS))|accessdate=07 Kzu 24}} *{{en}} {{cite web|url=https://iris.who.int/bitstream/handle/10665/66010/WHO_CDS_CSR_EDC_99.2.pdf?sequence=1&isAllowed=y |title=Plague Manual –Epidemiology, Distribution, Surveillane and Control @ WHO/OMS|accessdate=07 Kzu 24}} *{{fr}} Foucault, Didier & Mouysset, Sylvie : {{cite web|url=https://www.academie-sciences-lettres-toulouse.fr/wp-content/uploads/2020/04/La-peste-en-Midi-Toulousain-au-XVIIe-si%C3%A8cle-.pdf |title=Ordre et désordre de la peste dans le Midi toulousain au XVIIe diècle @ Centre d'Étude d'Histoire de la Médecine|accessdate=07 Kzu 24}} == Notennoù == {{Daveoù}} [[Rummad:Kleñvedoù kontammus]] bjvbi7c5cycqd8qxtexgfu3z5ylcvon 0 35957 2150257 2125937 2025-06-22T10:39:47Z Dakbzh 58931 + Nev. emdroadur ar boblañs ha kempenn. 2150257 wikitext text/x-wiki *''Evit ar sterioù all, gwelit [[Gwern]]''. ---- {{Infobox kumunioù Breizh | anv = Gwern | anvOfisiel = Guern | skeudenn = Guern mairie.jpg | alc'hwez = An ti-kêr. | ardamezioù = | bro = [[Bro-Gwened]] | departamant = [[Mor-Bihan]] | arondisamant = [[Arondisamant Pondi|Pondi]] | etrekumuniezh = [[Pondi Kumuniezh]] | bro velestradurel = [[Bro Pondi]] | kanton = [[Kanton Pondi|Pondi]] | cp = 56310 | maer = Stéphanie L'Hostis-Le Diagon | amzer-gefridi = [[2023]]-[[2026]] | gorread = 47.01 | hedred = -3.09055555556 | ledred = 48.0313888889 | uk = 140 | ubi = 67 | ubr = 188 | lec'hienn web = {{fr}}[http://guern.free.fr/ guern.free.fr] }} '''Gwern''' zo ur gumun e [[Breizh]] e [[kanton Pondi]] e departamant ar [[Mor-Bihan]]. == Douaroniezh == * War lez ar stêr [[Sar (Breizh)|Sar]] emañ Gwern. == Anv == * Erwan Vallerie ː ''Wern'', 836 ; ''Guer'', 1122 ; ''Gern'', ''Guern'', ''Guer'', 1124 ; ''Guer'', 1187 ; ''Guerne'', 1709. == Ardamezioù == {| |- |[[Restr:Blason ville fr Guer (Morbihan).svg|60px]] | :''En glazur e seizh mailhenn en aour e grenngonk plezhek etre argant ha gul.'' :Diwar ardamezioù familh Guer (skourr eus Le Sénéchal de Carcado. 1444 ; diforzhet gant ur c'hrenngonk). |} == Istor == === [[Dispac'h Gall]] === * Melestradurezh: krouet e voe ar gumun e 1790. Gant al lezenn eus an 23 a viz Eost 1790 e voe lakaet e [[Kanton Mêlrant (1790)|kanton Mêlrant]]; e [[distrig Pondi]] e oa; dilamet e voe kanton Mêlrant e 1801 gant al lezenn eus an ''8 pluviôse an IX'' ([[28 Genver|28 a viz Genver]] [[1801]]), dezhi an titl ''loi portant réduction du nombre de justices de paix''; lakaet e voe Gwern en [[arondisamant Pondi]] bet krouet e 1800 hag e [[kanton Pondi]] bet miret ha brasaet e 1801<ref>{{fr}}Robert Bouvier, Bernard Le Montagner, Alain Revoy ha Dominique Reynaud, ''Histoire de la Poste dans le Morbihan'', Embannadurioù Liv'Editions, Ar Faoued, 2006, pajenn 126 </ref>{{,}}<ref>{{fr}}[http://cassini.ehess.fr/cassini/fr/html/fiche.php?select_resultat=16365 Cassini - EHESS - Gwern - Fichenn ar gumun] </ref>. === {{XIXvet kantved}} === * Krouet e voe kumun [[Ar Sorn]] d'ar 1{{añ}} a viz Meurzh 1869 diwar lodennoù eus kumunioù [[Bizhui-an-Dour|Bizhui]], Gwern, [[Malgeneg]] ha [[Pondi]]<ref>{{fr}}Robert Bouvier, Bernard Le Montagner, Alain Revoy ha Dominique Reynaud, ''Histoire de la Poste dans le Morbihan'', Embannadurioù Liv'Editions, Ar Faoued, 2006, pajennoù 14, 126 ha 378 </ref>{{,}}<ref>{{fr}}[http://cassini.ehess.fr/cassini/fr/html/6_index.htm Cassini-EHESS]</ref>. === {{XXvet kantved}} === ==== [[Brezel-bed kentañ]] ==== * Mervel a reas 139 gwaz eus ar gumun abalamour d'ar brezel, da lâret eo 5,12 % eus he foblañs e 1911<ref>{{fr}}[http://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/resultcommune.php?insee=56076&dpt=56&idsource=52494&table=bp08 Memorialgenweb - Monumant ar re varv]</ref>. ==== [[Eil brezel-bed]] ==== * Mervel a reas pemzek den abalamour d'ar brezel<ref>{{fr}}[http://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/resultcommune.php?insee=56076&dpt=56&idsource=52494&table=bp08 Memorialgenweb - Monumant ar re varv]</ref>. ==== Brezelioù didrevadennañ ==== ===== [[Brezel Aljeria]] ===== * Mervel a reas ur milour eus ar gumun d'an [[31 a viz Mae]] [[1961]]<ref>{{fr}}[http://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/resultcommune.php?insee=56076&dpt=56&idsource=52494&table=bp08 Memorialgenweb - Monumant ar re varv]</ref>. == Monumantoù ha traoù heverk == === E kêriadenn Kelwenn === <gallery mode="packed"heights="140px"> ChapelItronVariaGelwennGwernBroGwened03.JPG|Ar benniliz. ChapelItronVariaGelwennGwernBroGwened01.JPG|Ar ''Scala Sancta'', {{XVIIvet kantved}}. FeunteunChapelItronVariaGelwennGwernBroGwened.JPG|Ar feunteun. </gallery> * E kêriadenn Kelwenn e kaver ar [[Penniliz Intron-Varia Gelwenn|benniliz Intron-Varia]] bet savet tro 1476, ur feunteun eus ar {{XVvet kantved}} hag ur ''Scala Sancta'' bet savet er {{XVIIvet kantved}}. === Chapelioù === * Chapel ''Sant Yann'', 1585. <gallery> Chapelle Locmeltro Guern.JPG 127 Locmeltro.jpg </gallery> * Chapel, kalvar ha feunteun Lokmeltroù, {{XVIvet kantved}}. * Chapel Boderel, {{XVIIIvet kantved}}. <gallery> Guern - La chapelle Saint-Gilles au lieu-dit Guermeur.jpg </gallery> * Chapel ''Sant Jili'', {{XVIIvet kantved}}. * Chapel ''Sant Salaun''. * Chapel ar Gerveur. <gallery> Guern (56) Église 01.JPG|An iliz katolik. </gallery> * Iliz katolik ''Sant Pêr ha Sant Paol''. <gallery> Guern (56) Croix de cimetière 01.JPG Guern (56) Croix de cimetière 02.JPG </gallery> * Kroaz ar vered. === Traoù all === <gallery> Ménorval 004.jpg|Ar maner. Ménorval.JPG </gallery> * Maner Menorval. * Ar vourc'h hag he zier kozh. * Traonienn ar [[Sar (Breizh)|Sar]]. * Monumant ar re varv e-tal an iliz katolik, luc'hskeudenn<ref>{{fr}}[https://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/photo.php?id_source=52494 Memorial Genweb]</ref>. Dioueliet e voe d'an [[8 a viz Ebrel]] [[1923]]<ref>{{fr}}[https://monumentsmorts.univ-lille.fr/monument/66713/guern-presdeleglise/?elm=99 Université de Lille]</ref>. * Plakennoù ar re varv (1914-1918) en iliz katolik, luc'hskeudenn<ref>{{fr}}[https://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/photo.php?id_source=113072 Memorial Genweb]</ref>. == Emdroadur ar boblañs abaoe 1962 == {{Demografiezh |titl=Niver a annezidi |dimx= |dimy= |popmax=2000 |passo1=200 |passo2=50 |bl1=1962 |bl2=1968 |bl3=1975 |bl4=1982 |bl5=1990 |bl6=1999 |bl7=2006 |bl8=2012 |bl9=2022 |p1=1896 |p2=1670 |p3=1555 |p4=1534 |p5=1409 |p6=1398 |p7=1445 |p8=1368 |p9=1379 |mammenn=EBSSA }} == Melestradurezh == {{DilennadDeroù |Titl= Roll ar vaered}} {{Dilennad |Deroù=1790 |Penn=? |Anv= Le Mouel|Strollad= |Karg= Labourer-douar}} {{Dilennad |Deroù=Meurzh [[2001]]|Penn=Meurzh [[2008]]|Anv= Yves Perez|Strollad= |Karg= }} {{Dilennad |Deroù=Meurzh [[2008]]|Penn= 2023|Anv= Joseph Le Bouédec|Strollad= |Karg= }} {{Dilennad |Deroù=Meurzh [[2023]]|Anv= Stéphanie L'Hostis-Le Diagon |Strollad= |Karg= }} {{DilennadFedoù}} {{DilennadPenn}} == Tud == === Ardamezeg ar familhoù === {| class="wikitable" |[[Restr:Le Baillif de Sule.jpg|80px]] |'''Le Baillif''', Aotrounez Quillio |''En aour e c'hastell en sabel, e sourinan balirant en argant'' |- |[[Restr:De Baud.gif|80px]] |'''de Baud''' Aotrounez Kerrieg |''En glazur e zek hanochenn en aour, 4, 3, 2, 1'' |- |[[Restr:Foullé.gif|80px]] |'''Foullé''',<ref>'''Jean Foullé''', kadoriad an Imbourc'hioù eus [[Breujoù Breizh]] e 1562</ref> Aotrou ar barrez Gwern |''En argant e dreustell en gul karget gant tri feul en glazur, hag heuliet gant c'hwec'h erminig en sabel, 4, 2'' |- | | | |} == Gevelliñ == == Levrlennadur == * {{fr}}Michel Froger & Michel Pressensé : ''Armorial des communes du Morbihan''. 1999 * {{fr}}Pol Potier de Courcy : ''Nobiliaire et armorial de Bretagne''. Adembannadur Editions des Régionalismes. Cressé. 2011/2014 * {{br}}Erwan Vallerie : ''Diazezoù studi istorel an anvioù-parrez. Corpus.'' An Here. 1995 == Liammoù diavaez == *{{br}} [http://www.geobreizh.com/breizh/bre/keriou-fichenn.asp?insee_ville=56076 Gwern war lec'hienn Geobreizh] == Daveoù ha notennoù == {{Daveoù}} [[Rummad:Kumunioù ar Mor-Bihan]] [[Rummad:Kumunioù bet krouet er Mor-Bihan e 1790]] 7rb9t6dic16evvzb8rximkwdc2aik1o 1 37840 2150135 2116357 2025-06-21T11:59:15Z Strebot 79554 implijer adanvet (via JWB) 2150135 wikitext text/x-wiki 1. Merci de compléter l'article, fait pour permettre un [[:wa:Yoran Embanner (eplaideu)|lien avec le Wiki wallon]]. 2. Pouvez-vous demander l'autorisation a l'éditeur de pouvoir envoyer la [[:wa:Imådje:Gaston10 e walon.jpg|page-couverture du Gaston en wallon]] sur les Commons de Wikipedia ? [[:wa:Uzeu:Lucyin|Lucien Mahin]], du Wiki wallon. == Postel, pellgomz hag all == Daoust hag e c'hell bezañ lakaet titouroù evel ar postel pe an niverenn delefon en ur pennad wiki ? A galon, [[Implijer:Kestenn|Kestenn]] ([[Kaozeadenn Implijer:Kestenn|kaozeal]]) 6 Her 2024 da 08:43 (UTC) :Demat, :boaz ne vez ket graet evit ne vije ket "spam" o kouezhañ warno. Gellet a raje ivez bezañ gwelet e-giz un doare bruderezh ar pezh a zo difennet. :A galon [[Implijer:Dishual|Dishual]] ([[Kaozeadenn Implijer:Dishual|kaozeal]]) 6 Her 2024 da 11:52 (UTC) ::Demat, trugarez evit ar respont. Tennañ a ran an titouroù neuze, war-bouez chomlec'h al lec'hienn internet. A galon, [[Implijer:Kestenn|Kestenn]] ([[Kaozeadenn Implijer:Kestenn|kaozeal]]) 7 Her 2024 da 08:41 (UTC) jou5dymrydzh7o2ow9fngtak0vvpc96 0 58779 2150182 2095385 2025-06-21T18:00:57Z Aenorl 82057 2150182 wikitext text/x-wiki {{Taxobox Loen | Gwiñvered | Sciurus-vulgaris hernandeangelis stockholm 2008-06-04.jpg | Ur gwiñver rous}} {{Taxobox Phylum | Chordata}} {{Taxobox Classis | Mammalia}} {{Taxobox Ordo | Rodentia}} {{Taxobox Familia | Sciuridae}} {{Taxobox Echu}} Ar '''gwiñvered''', pe '''kizhier-koad''', pe '''razhed-koad''', pe '''bisiged ruz''', a zo [[bronneged]] [[krigner]]ien, krenn pe krennik, eus ar [[kerentiad|c'herentiad]] ''Sciuridae''. ==Boued== [[greun|Greun]] a zebront koulz ha [[mez]], [[kraoñ]], [[kistin]] ha [[finij]]. Ral eo dezho debriñ [[amprevan]]ed pe vioù, pe evned bihan, rak n'int ket [[kigdebrer]]ien. Douar a c'hallont debriñ ivez. En holl gevandirioù abalamour d'o mod da vevañ ar gwiñverioù a seblant bezañ pouezus evit an ekoreizhiadoù dreist-holl en ur « disoñjal » greun a vez o c'herviñ, seul welloc'h ma vezont douaret a-wechoù gant al loened-se e toullo. == gouennadur == Peurvuiañ e vez graet gant ar gwiñverioù etre unan ha daou dougennad babiged a-hed ar bloaz. Cheñch a ra an niver a vugale en dougennoù-s ediouzh ar spesad . Daoust ma gan ar re vihan an deiz hep feur all ha divent kreskiñ a reont buan evit en em gavout en neuz a anavezomp. ==Spesadoù== E-touez ar [[spesad|spesadoù]] gwiñvered emañ: * ar [[gwiñver rous]] (''Sciurus vulgaris'') * ar [[gwiñver gris]] (''Sciurus carolinensis'') * [[gwiñver Persia]] (''Sciurus anomalus'') ... Spesadoù 'zo, ar [[gwiñver-nij|gwiñvered-nij]], a c'hell plavañ a-drugarez d'ur groc'henenn stag etre o favioù. {{Wikeriadur|gwiñver}} [[Rummad:Familhoù bronneged]] [[Rummad:Krignerien]] [[he:סנאי]] 4x8nmk8oyh9391benpsbrka8xai2i2r 2150209 2150182 2025-06-21T22:24:06Z Aenorl 82057 2150209 wikitext text/x-wiki {{Taxobox Loen | Gwiñvered | Sciurus-vulgaris hernandeangelis stockholm 2008-06-04.jpg | Ur gwiñver rous}} {{Taxobox Phylum | Chordata}} {{Taxobox Classis | Mammalia}} {{Taxobox Ordo | Rodentia}} {{Taxobox Familia | Sciuridae}} {{Taxobox Echu}} Ar '''gwiñvered''', pe '''kizhier-koad''', pe '''razhed-koad''', pe '''bisiged ruz''', a zo [[bronneged]] [[krigner]]ien, krenn pe krennik, eus ar [[kerentiad|c'herentiad]] ''Sciuridae''. ==Boued== [[greun|Greun]] a zebront koulz ha [[mez]], [[kraoñ]], [[kistin]] ha [[finij]]. Ral eo dezho debriñ [[amprevan]]ed pe vioù, pe evned bihan, rak n'int ket [[kigdebrer]]ien. Douar a c'hallont debriñ ivez. En holl gevandirioù eo ar gwiñverioù evit an ekoreizhiadoù dreist-holl pouezus abalamour d'o mod da vevañ: « disoñjal » a reont greun a vez o c'herviñ, hag o c'herviñ gwelloc'h choazh ma vezont douaret a-wechoù ha lakaet e darempred gant togoù-touseg gant al loened-se. == Gouennadur == Peurvuiañ e vez graet gant ar gwiñverioù etre unan ha daou dougennad babiged a-hed ar bloaz. Cheñch a ra an niver a vugale en dougennoù- se diouzh ar spesad . Daoust ma gan ar re vihan an deiz hep feur all ha divent kreskiñ a reont buan evit en em gavout en neuz a anavezomp. ==Spesadoù== E-touez ar [[spesad|spesadoù]] gwiñvered emañ: * ar [[gwiñver rous]] (''Sciurus vulgaris'') * ar [[gwiñver gris]] (''Sciurus carolinensis'') * [[gwiñver Persia]] (''Sciurus anomalus'') ... Spesadoù 'zo, ar [[gwiñver-nij|gwiñvered-nij]], a c'hell plavañ a-drugarez d'ur groc'henenn stag etre o favioù. {{Wikeriadur|gwiñver}} [[Rummad:Familhoù bronneged]] [[Rummad:Krignerien]] [[he:סנאי]] attgmc11o83kcl28nwo6gw2tr29igc8 0 79936 2150173 2146309 2025-06-21T16:42:23Z Arko 540 /* Lec'hanvadurezh */ 2150173 wikitext text/x-wiki '''Dominig''' zo un anv-bihan brezhonek.<br /> Peurvuiañ e c'hoarvez eus brezhonekaat an anv kar en ur yezh all. ==Yezhoù all== *[[Domenico]], en italianeg *[[Domingo]], e spagnoleg; diwarnañ e teu an anv-lec'h [[Santo Domingo]] *[[Dominic]], e saozneg *[[Dominik]], en alamaneg, [[tchekeg]], poloneg *[[Dominique]] e galleg ==Tud== ===Sent=== Ar sent anvet [[Dominig]] e brezhoneg. * [[Domingo Loricato]] ( 990 - 1060), sant italian * [[Dominig de Silos]] ( 1000 - 1073), sant spagnol * [[Dominig de la Calzada]] (1019 – 1109), sant spagnol * ''Dominig de Guzmán'', pe [[Domingo de Guzmán]] (1170 – 1221), sant spagnol * [[Dominig Savio]] ( 1842 - 1857), sant italian ==Lec'hanvadurezh== Ne gaver ket an anv e lec'hanvadurezh Breizh, nemet en anv un nebeud skolioù: *''Skolaj Sant Dominig'', e [[Gwengamp]], dalc'het gwechall gant leanezed Urzh Sant Dominig. Un toullad anvioù kar zo er broioù all *[[Dominika]], enezenn ha stad er [[Mor Karib]] * [[Sen Domynek]] (''St Dominic'' e saozneg), kêriadenn e [[Kerne-Veur]] ==Pennadoù kar, a bell pe a dost== *[[Dom]] *[[Santo Domingo]] [[Rummad:anvioù-bihan brezhonek]] dbuy6p56ab6tqankcl77sbvfwwtdiro 0 81836 2150211 2064437 2025-06-21T23:53:48Z InternetArchiveBot 61915 O saveteiñ 1 mammenn hag o tikedenniñ 0 evel marv.) #IABot (v2.0.9.5 2150211 wikitext text/x-wiki [[Restr:Flag of South Moravian Region.svg|thumb|right|200px|Banniel Rannvro Moravia ar Su]] [[Restr:South Moravian Region CoA CZ.svg|thumb|right|200px|Skoed-ardamez Rannvro Moravia ar Su]] [[Restr:Jihomoravsky kraj.svg|thumb|right|200px|Lec'hiadur Rannvro Moravia ar Su er Republik Tchek]] [[Restr:South Moravia districts.png|thumb|right|200px|Distrigoù Rannvro Moravia ar Su]] '''Rannvro Moravia ar Su''' ([[tchekeg]] : Jihomoravský kraj) a zo ur rann velestradurel ([[kraj]]) er [[Republik Tchek]], lec'hiet e mervent [[Moravia]]. War-bouez, [[Jobova Lhota]], hag a zo e [[Bohemia]]. [[Brno]] eo ar gêr-benn. 7 196,5 km² eo gorread ar Rannvro hag e [[2006]] e oa 1 132 563 annezad enni (stankter : 163 annead/km²). == Kêrioù == * [[Brno]] [[Restr:Brno View from Spilberk 128.JPG|thumb|right|200px|Brno]] * [[Blansko]] * [[Břeclav]] * [[Hodonín]] * [[Vyškov]] * [[Znojmo]] == Liammoù diavaez == * [http://www.kr-jihomoravsky.cz/ Lec'hienn ofisiel] * [http://www.jizni-morava.cz/index.php/public/page.php?lang=en Rannvro Moravia ar Su] * [https://web.archive.org/web/20220118214114/https://www.znojmocity.cz/ Lec'hienn ofisiel kêr Znojmo] {{Rannvroioù ar Republik Tchek}} {{Commons|Category:South Moravian Region}} {{DEFAULTSORT:Moravia ar Su}} [[Rummad:Rannvroioù ar Republik Tchek]] kwsq0krl744aqw20057n5l2b42r0h0w 3 84869 2150149 2150093 2025-06-21T12:02:47Z Huñvreüs 54570 /* Anv implijer nevez */ Respont 2150149 wikitext text/x-wiki {{Degemermat nevez}}--[[Implijer:Y-M D|Y-M D]] <small>[[Kaozeadenn Implijer:Y-M D|(kaozeal)]]</small> 13 Kzu 2010 da 18:38 (UTC) Skriv ar ger a gari en hirgarrezenn en nec'h, a-gleiz d'ar ger mont. Pouez war mont. Diazoutda bajenn wenn da zuañ. [[Implijer:Bianchi-Bihan|Bianchi-Bihan]] 11 C'hwe 2011 da 00:24 (UTC) Trugarez deoc'h ! F. == Patromoù yezh == Salud dit, Evit merkañ yezh un daveenn e reer peurliesañ gant patromoù evel <nowiki>{{fr}}</nowiki> {{fr}}, <nowiki>{{en}}</nowiki> {{en}}, hag all, hervez [[Listenn glok kodoù ISO 639-1|kod ISO ar yezh]]. Da skouer: {{en}} [https://www.unesco.org/en Lec’hienn ofisiel an UNESCO]. [[Implijer:Huñvreüs|Huñvreüs]] ([[Kaozeadenn Implijer:Huñvreüs|kaozeal]]) 11 C'hwe 2024 da 19:58 (UTC) :Salud dit, notennet eo. Ober a rin gant se, trugarez. [[Implijer:Kestenn|Kestenn]] ([[Kaozeadenn Implijer:Kestenn|kaozeal]]) 11 C'hwe 2024 da 20:02 (UTC) ==E== Salud dit ! E [[geriadur brezhoneg An Here]] (eil embannadur, p. 408) e kavi meur a skouer eus an araogenn "e" implijet evit merkañ priz un dra bennak : ''E pemzek kant lur emañ al lur amanenn bremañ. Deuet eo an timbroù e daou lur ha pevar-ugent. Chomet e oa ar moc'h e priz izel e-pad meur a vloavezh''. Skouerioù heñvel a gaver ivez e-barzh [[Le Trésor du Breton parlé]], gant [[Jules Gros]] : el levrenn gentañ, p. 201 (embannadur 1966) : '' ti Jul emañ ar hafe e c'hwech gwenneg'', ha re all c'hoazh. A galon, --[[Implijer:Llydawr|Llydawr]] ([[Kaozeadenn Implijer:Llydawr|kaozeal]]) 2 Mez 2024 da 12:59 (UTC) :Salud dit, ha trugarez ! [[Implijer:Kestenn|Kestenn]] ([[Kaozeadenn Implijer:Kestenn|kaozeal]]) 2 Mez 2024 da 13:31 (UTC) == Strolladoù liseidi == Salud dit, A-wechoù e vez krouet pajennoù amañ a-zivout strolladoù liseidi aet da get pell zo. Diverket am eus Wezzam. Pa gavez ur bajenn evel honnezh e c’hellez lakaat ar patrom <nowiki>{{diverkañ}}</nowiki> enni. Ma n’out ket sur e c’hallez menegiñ ar bajenn [[wp:pajennoù da nullañ|amañ]]. A galon. [[Implijer:Huñvreüs|Huñvreüs]] ([[Kaozeadenn Implijer:Huñvreüs|kaozeal]]) 10 Gou 2024 da 08:45 (UTC) :Trugarez dit. A galon, [[Implijer:Kestenn|Kestenn]] ([[Kaozeadenn Implijer:Kestenn|kaozeal]]) 10 Gou 2024 da 10:27 (UTC) == Obuzer/ kanol == Demat, Dedennus eo ar respont war an diforc'h etre obuzer ha kanol: https://guerreshistoire.science-et-vie.com/galerie/quelle-est-la-difference-de-fond-entre-canons-obusiers-et-armes-a-tirs-tendues-antichars-ou-dca-par-exemple-vlad-k-1318#:~:text=Au%20XVe%20si%C3%A8cle%2C%20un%20%C2%AB%20obusier,un%20canon%20%C3%A0%20courte%20port%C3%A9e. A-benn ar fin eo dreist-holl un diforc'h etre gwelet ar pal da dizhout pe get :) A galon [[Implijer:Dishual|Dishual]] ([[Kaozeadenn Implijer:Dishual|kaozeal]]) 14 Eos 2024 da 20:39 (UTC) :Setu, hag un obuzer zo izeloc'h tizh kentañ e vannadell dre ma vez tennet e "kloc'h". Etre ar mortez hag ar c'hanol e vez renket peurliesañ a-fed galloud. Gwir eo e vez implijet kalzik "canon" e galleg evit an daou daoust d'ar ger "obusier" bezañ anezhañ, met merzet 'm eus e veze implijet termenoù resisoc'h en alamaneg pe e saozneg (howitzer/cannon pe Haubitze/Kanone), gwelloc'h bezañ resis e brezhoneg marteze, memes ma n'eo ket diazezet war un implij stank eus ar gerioù en hor yezh el lennegezh da skouer :-) A galon, [[Implijer:Kestenn|Kestenn]] ([[Kaozeadenn Implijer:Kestenn|kaozeal]]) 15 Eos 2024 da 07:02 (UTC) == Patrom droukveskañ == Salud dit, ur patrom [[:Patrom:Droukveskañ]] zo, lakaet am eus anezhañ er pennad [[Poultr divoged]]. [[Implijer:Huñvreüs|Huñvreüs]] ([[Kaozeadenn Implijer:Huñvreüs|kaozeal]]) 26 Eos 2024 da 19:26 (UTC) :Salud dit, ha trugarez, cheñchet 'm eus war ar bajenn all. A galon, [[Implijer:Kestenn|Kestenn]] ([[Kaozeadenn Implijer:Kestenn|kaozeal]]) 26 Eos 2024 da 19:59 (UTC) ==Tennañ== Salud dit ! A-raok respont dit em eus sellet ouzh an displegadennoù a gaver er Wikipediaoù saoznek ha gallek (Help:Category hag Aide:Catégorisation), ha gwelet em eus n'eo ket ret ken tennañ an arouezioù ispisial evit urzhiañ ar pennadoù er rummadoù. Gwechall e oa ret, kuit da gaout arouezioù evel ñ pe é renket goude an holl lizherennoù (da lavaret eo goude z). Met gwellaet eo bet an doare urzhiañ bremañ ha renket e vez al lizherennoù-se evel al lizherennoù hep arouez diakritek. N'eo ket dav tennañ an dildenn eta. Ma, desket em eus un dra bennak, a-drugarez dit ! A galon, --[[Implijer:Llydawr|Llydawr]] ([[Kaozeadenn Implijer:Llydawr|kaozeal]]) 27 Gwe 2024 da 19:52 (UTC) ==Rummadoù== Salud dit ! Ma'm eus tennet ar rummad ''Armoù-tan'' eus ar pennad [[Smith & Wesson Model 19]], da skouer, ez eo peogwir e erbeder, er Wikipediaoù e yezhoù all : * chom hep lakaat ur pennad e rummadoù bras hag e rummadoù resisoc'h '''war un dro''' ([https://fr.wikipedia.org/wiki/Wikip%C3%A9dia:Conventions_sur_les_cat%C3%A9gories Wikipedia gallek] : ''Niveau d'inclusion : il est fortement recommandé d'inclure un article uniquement dans les catégories les plus proches, afin d'être précis et d'éviter les redondances. Par exemple, on n’inclura pas l'article « Paris » dans les catégories « Ville en France », « Ville » ou « France », parce que ces dernières incluent déjà la catégorie « Paris » liée à l'article « Paris ». Il s'agit là de la « règle de la catégorie la plus précise ou la plus immédiate. »''). Ar rummadoù "Revolverioù" hag Armoù SUA" zo isrummadoù e-barzh ar rummad "Armoù-tan". * chom hep kaout '''re''' a bennadoù en ur rummad ([https://fr.wikipedia.org/wiki/Wikip%C3%A9dia:Conventions_sur_les_cat%C3%A9gories Wikipedia gallek] : ''Nombre d'articles : il est recommandé de ne pas créer de catégorie s'il n'y a pas potentiellement une dizaine d'articles à y mettre. De même, il est recommandé, quand c'est possible, de réorganiser dans des sous-catégories les catégories qui possèdent plusieurs centaines d'entrées.''). Er rummad Armoù-tan ez eus bremañ kalz-kalz a bennadoù. * "Porched an armoù-tan" a venegez e traoñ ar pennadoù zo trawalc'h evit liammañ asambles an holl bennadoù a denn d'an armoù a-dost pe a-bell. N'eus ket ezhomm da lakaat anezho ivez er rummad "Armoù-tan". Efedusoc'h eo lakaat anezho e rummadoù resisoc'h. A galon, --[[Implijer:Llydawr|Llydawr]] ([[Kaozeadenn Implijer:Llydawr|kaozeal]]) 19 Her 2024 da 09:24 (UTC) :Salud dit, trugarez evit an displegadennoù. An dra a zo poellek (din-me) : n'eo ket armoù-tan an holl fuzuilhoù, hag ar c'hontrol zo gwir ivez, pa c'hellont bezañ armoù dre aer gwasket pe kopiennoù lakaomp. Kompren a ran ivez e vefe arabat lieskementiñ an isrummadoù enbarzhet e rummadoù all a weler e traoñ ar bajenn dija, paouez a rin da venegiñ "armoù-tan" neuze. A galon, [[Implijer:Kestenn|Kestenn]] ([[Kaozeadenn Implijer:Kestenn|kaozeal]]) 21 Her 2024 da 11:29 (UTC) ==[[DWM]]== Salud dit ! "Deutsche Waffen- und Munitionsfabriken" a drofen kentoc'h gant "uzinoù armoù ha munisionoù alaman". N'eo ket gwall vras ar c'hemm e-skoaz an droidigezh 'peus lakaet, gouzout a ran. A galon, --[[Implijer:Llydawr|Llydawr]] ([[Kaozeadenn Implijer:Llydawr|kaozeal]]) 29 Her 2024 da 09:18 (UTC) :Salud, re dreut va alamaneg evit gwelet an diforc'h-se. Cheñch a ran neuze ! Trugarez. A galon, [[Implijer:Kestenn|Kestenn]] ([[Kaozeadenn Implijer:Kestenn|kaozeal]]) 29 Her 2024 da 09:34 (UTC) == gallery ha thumb == Salud dit, Diezhomm eo lakaat an arventenn '''thumb''' pa aozer ur ''gallery'', hag ur fazi eo hervez ar meziant. N’eo ket grevus, evel-just. [[Implijer:Huñvreüs|Huñvreüs]] ([[Kaozeadenn Implijer:Huñvreüs|kaozeal]]) 17 Gen 2025 da 14:23 (UTC) :Salud dit, notennet eo, trugarez dit. [[Implijer:Kestenn|Kestenn]] ([[Kaozeadenn Implijer:Kestenn|kaozeal]]) 17 Gen 2025 da 19:20 (UTC) == Patrom Armoù hiniennel an U.S. Army en Eil Brezel-bed hag e Brezel Korea == Demat, Kudenn a zo gant titl ar pennad Johnson M1941 hag a zo Fuzuilh-vindrailher Johnson M1941 er patrom. A galon [[Implijer:Dishual|Dishual]] ([[Kaozeadenn Implijer:Dishual|kaozeal]]) 6 C'hwe 2025 da 08:08 (UTC) :Demat, n'eus ket : ur fuzuilh Johnson M1941 a zo (stumm kentañ an arm). Ur fuzuilh-vindrailher Johnson M1941 deveret anezhi a zo ivez, un tamm disheñvel. Gwir eo zo peadra da vezañ kollet ! Trugarez. A galon, [[Implijer:Kestenn|Kestenn]] ([[Kaozeadenn Implijer:Kestenn|kaozeal]]) 6 C'hwe 2025 da 16:49 (UTC) ::Trugarez! Ya pegen luziet a-wecho ::A galon! [[Implijer:Dishual|Dishual]] ([[Kaozeadenn Implijer:Dishual|kaozeal]]) 6 C'hwe 2025 da 17:11 (UTC) == Adkas hag all == Salud dit, Adkaset am eus [[Soaig Siberil]] war-du [[Soig Siberil]]. N’eo ket fall derc’hel adkasoù, evel-se ne vo ket adkrouet ar pennad, ha « digoust » int. Krouet ez eus bet kalz pennadoù gant tud nevez, sur a-walc’h ez eus ur raktres en ul lise pe ur skol-veur bennak. Labour difaziañ da zont… Hag ivez: nebeut amzer am eus bremañ hag ar merour oberiant nemetañ on. N’az pije ket c’hoant goulenn ar statud? D’am soñj ez peus fiziañs ar gumuniezh. A-hend-all e c’hallfe bezañ ur prantad amzer hep merour oberiant ebet, pezh n’eo ket mat morse. [[Implijer:Huñvreüs|Huñvreüs]] ([[Kaozeadenn Implijer:Huñvreüs|kaozeal]]) 9 Ebr 2025 da 18:25 (UTC) == Anv implijer nevez == Salud dit, Ma kerez e c’hell ma robot lakaat da anv implijer nevez e lec’h an hini kozh e pep lec’h ma kaver anezhañ, aes eo. Diret eo, dit da zivizout. [[Implijer:Huñvreüs|Huñvreüs]] ([[Kaozeadenn Implijer:Huñvreüs|kaozeal]]) 21 Mez 2025 da 11:40 (UTC) :Salud, :ya laouen, ma ne gemer ket re a amzer dit ivez eveljust. Trugarez ! [[Implijer:Kestenn|Kestenn]] ([[Kaozeadenn Implijer:Kestenn|kaozeal]]) 21 Mez 2025 da 11:45 (UTC) ::Graet eo {{graet}} [[Implijer:Huñvreüs|Huñvreüs]] ([[Kaozeadenn Implijer:Huñvreüs|kaozeal]]) 21 Mez 2025 da 12:02 (UTC) iwh4e8bq34vsnbrhmokimm6r76u94qz 2150153 2150149 2025-06-21T12:17:14Z Huñvreüs 54570 /* Anv implijer nevez */ Respont 2150153 wikitext text/x-wiki {{Degemermat nevez}}--[[Implijer:Y-M D|Y-M D]] <small>[[Kaozeadenn Implijer:Y-M D|(kaozeal)]]</small> 13 Kzu 2010 da 18:38 (UTC) Skriv ar ger a gari en hirgarrezenn en nec'h, a-gleiz d'ar ger mont. Pouez war mont. Diazoutda bajenn wenn da zuañ. [[Implijer:Bianchi-Bihan|Bianchi-Bihan]] 11 C'hwe 2011 da 00:24 (UTC) Trugarez deoc'h ! F. == Patromoù yezh == Salud dit, Evit merkañ yezh un daveenn e reer peurliesañ gant patromoù evel <nowiki>{{fr}}</nowiki> {{fr}}, <nowiki>{{en}}</nowiki> {{en}}, hag all, hervez [[Listenn glok kodoù ISO 639-1|kod ISO ar yezh]]. Da skouer: {{en}} [https://www.unesco.org/en Lec’hienn ofisiel an UNESCO]. [[Implijer:Huñvreüs|Huñvreüs]] ([[Kaozeadenn Implijer:Huñvreüs|kaozeal]]) 11 C'hwe 2024 da 19:58 (UTC) :Salud dit, notennet eo. Ober a rin gant se, trugarez. [[Implijer:Kestenn|Kestenn]] ([[Kaozeadenn Implijer:Kestenn|kaozeal]]) 11 C'hwe 2024 da 20:02 (UTC) ==E== Salud dit ! E [[geriadur brezhoneg An Here]] (eil embannadur, p. 408) e kavi meur a skouer eus an araogenn "e" implijet evit merkañ priz un dra bennak : ''E pemzek kant lur emañ al lur amanenn bremañ. Deuet eo an timbroù e daou lur ha pevar-ugent. Chomet e oa ar moc'h e priz izel e-pad meur a vloavezh''. Skouerioù heñvel a gaver ivez e-barzh [[Le Trésor du Breton parlé]], gant [[Jules Gros]] : el levrenn gentañ, p. 201 (embannadur 1966) : '' ti Jul emañ ar hafe e c'hwech gwenneg'', ha re all c'hoazh. A galon, --[[Implijer:Llydawr|Llydawr]] ([[Kaozeadenn Implijer:Llydawr|kaozeal]]) 2 Mez 2024 da 12:59 (UTC) :Salud dit, ha trugarez ! [[Implijer:Kestenn|Kestenn]] ([[Kaozeadenn Implijer:Kestenn|kaozeal]]) 2 Mez 2024 da 13:31 (UTC) == Strolladoù liseidi == Salud dit, A-wechoù e vez krouet pajennoù amañ a-zivout strolladoù liseidi aet da get pell zo. Diverket am eus Wezzam. Pa gavez ur bajenn evel honnezh e c’hellez lakaat ar patrom <nowiki>{{diverkañ}}</nowiki> enni. Ma n’out ket sur e c’hallez menegiñ ar bajenn [[wp:pajennoù da nullañ|amañ]]. A galon. [[Implijer:Huñvreüs|Huñvreüs]] ([[Kaozeadenn Implijer:Huñvreüs|kaozeal]]) 10 Gou 2024 da 08:45 (UTC) :Trugarez dit. A galon, [[Implijer:Kestenn|Kestenn]] ([[Kaozeadenn Implijer:Kestenn|kaozeal]]) 10 Gou 2024 da 10:27 (UTC) == Obuzer/ kanol == Demat, Dedennus eo ar respont war an diforc'h etre obuzer ha kanol: https://guerreshistoire.science-et-vie.com/galerie/quelle-est-la-difference-de-fond-entre-canons-obusiers-et-armes-a-tirs-tendues-antichars-ou-dca-par-exemple-vlad-k-1318#:~:text=Au%20XVe%20si%C3%A8cle%2C%20un%20%C2%AB%20obusier,un%20canon%20%C3%A0%20courte%20port%C3%A9e. A-benn ar fin eo dreist-holl un diforc'h etre gwelet ar pal da dizhout pe get :) A galon [[Implijer:Dishual|Dishual]] ([[Kaozeadenn Implijer:Dishual|kaozeal]]) 14 Eos 2024 da 20:39 (UTC) :Setu, hag un obuzer zo izeloc'h tizh kentañ e vannadell dre ma vez tennet e "kloc'h". Etre ar mortez hag ar c'hanol e vez renket peurliesañ a-fed galloud. Gwir eo e vez implijet kalzik "canon" e galleg evit an daou daoust d'ar ger "obusier" bezañ anezhañ, met merzet 'm eus e veze implijet termenoù resisoc'h en alamaneg pe e saozneg (howitzer/cannon pe Haubitze/Kanone), gwelloc'h bezañ resis e brezhoneg marteze, memes ma n'eo ket diazezet war un implij stank eus ar gerioù en hor yezh el lennegezh da skouer :-) A galon, [[Implijer:Kestenn|Kestenn]] ([[Kaozeadenn Implijer:Kestenn|kaozeal]]) 15 Eos 2024 da 07:02 (UTC) == Patrom droukveskañ == Salud dit, ur patrom [[:Patrom:Droukveskañ]] zo, lakaet am eus anezhañ er pennad [[Poultr divoged]]. [[Implijer:Huñvreüs|Huñvreüs]] ([[Kaozeadenn Implijer:Huñvreüs|kaozeal]]) 26 Eos 2024 da 19:26 (UTC) :Salud dit, ha trugarez, cheñchet 'm eus war ar bajenn all. A galon, [[Implijer:Kestenn|Kestenn]] ([[Kaozeadenn Implijer:Kestenn|kaozeal]]) 26 Eos 2024 da 19:59 (UTC) ==Tennañ== Salud dit ! A-raok respont dit em eus sellet ouzh an displegadennoù a gaver er Wikipediaoù saoznek ha gallek (Help:Category hag Aide:Catégorisation), ha gwelet em eus n'eo ket ret ken tennañ an arouezioù ispisial evit urzhiañ ar pennadoù er rummadoù. Gwechall e oa ret, kuit da gaout arouezioù evel ñ pe é renket goude an holl lizherennoù (da lavaret eo goude z). Met gwellaet eo bet an doare urzhiañ bremañ ha renket e vez al lizherennoù-se evel al lizherennoù hep arouez diakritek. N'eo ket dav tennañ an dildenn eta. Ma, desket em eus un dra bennak, a-drugarez dit ! A galon, --[[Implijer:Llydawr|Llydawr]] ([[Kaozeadenn Implijer:Llydawr|kaozeal]]) 27 Gwe 2024 da 19:52 (UTC) ==Rummadoù== Salud dit ! Ma'm eus tennet ar rummad ''Armoù-tan'' eus ar pennad [[Smith & Wesson Model 19]], da skouer, ez eo peogwir e erbeder, er Wikipediaoù e yezhoù all : * chom hep lakaat ur pennad e rummadoù bras hag e rummadoù resisoc'h '''war un dro''' ([https://fr.wikipedia.org/wiki/Wikip%C3%A9dia:Conventions_sur_les_cat%C3%A9gories Wikipedia gallek] : ''Niveau d'inclusion : il est fortement recommandé d'inclure un article uniquement dans les catégories les plus proches, afin d'être précis et d'éviter les redondances. Par exemple, on n’inclura pas l'article « Paris » dans les catégories « Ville en France », « Ville » ou « France », parce que ces dernières incluent déjà la catégorie « Paris » liée à l'article « Paris ». Il s'agit là de la « règle de la catégorie la plus précise ou la plus immédiate. »''). Ar rummadoù "Revolverioù" hag Armoù SUA" zo isrummadoù e-barzh ar rummad "Armoù-tan". * chom hep kaout '''re''' a bennadoù en ur rummad ([https://fr.wikipedia.org/wiki/Wikip%C3%A9dia:Conventions_sur_les_cat%C3%A9gories Wikipedia gallek] : ''Nombre d'articles : il est recommandé de ne pas créer de catégorie s'il n'y a pas potentiellement une dizaine d'articles à y mettre. De même, il est recommandé, quand c'est possible, de réorganiser dans des sous-catégories les catégories qui possèdent plusieurs centaines d'entrées.''). Er rummad Armoù-tan ez eus bremañ kalz-kalz a bennadoù. * "Porched an armoù-tan" a venegez e traoñ ar pennadoù zo trawalc'h evit liammañ asambles an holl bennadoù a denn d'an armoù a-dost pe a-bell. N'eus ket ezhomm da lakaat anezho ivez er rummad "Armoù-tan". Efedusoc'h eo lakaat anezho e rummadoù resisoc'h. A galon, --[[Implijer:Llydawr|Llydawr]] ([[Kaozeadenn Implijer:Llydawr|kaozeal]]) 19 Her 2024 da 09:24 (UTC) :Salud dit, trugarez evit an displegadennoù. An dra a zo poellek (din-me) : n'eo ket armoù-tan an holl fuzuilhoù, hag ar c'hontrol zo gwir ivez, pa c'hellont bezañ armoù dre aer gwasket pe kopiennoù lakaomp. Kompren a ran ivez e vefe arabat lieskementiñ an isrummadoù enbarzhet e rummadoù all a weler e traoñ ar bajenn dija, paouez a rin da venegiñ "armoù-tan" neuze. A galon, [[Implijer:Kestenn|Kestenn]] ([[Kaozeadenn Implijer:Kestenn|kaozeal]]) 21 Her 2024 da 11:29 (UTC) ==[[DWM]]== Salud dit ! "Deutsche Waffen- und Munitionsfabriken" a drofen kentoc'h gant "uzinoù armoù ha munisionoù alaman". N'eo ket gwall vras ar c'hemm e-skoaz an droidigezh 'peus lakaet, gouzout a ran. A galon, --[[Implijer:Llydawr|Llydawr]] ([[Kaozeadenn Implijer:Llydawr|kaozeal]]) 29 Her 2024 da 09:18 (UTC) :Salud, re dreut va alamaneg evit gwelet an diforc'h-se. Cheñch a ran neuze ! Trugarez. A galon, [[Implijer:Kestenn|Kestenn]] ([[Kaozeadenn Implijer:Kestenn|kaozeal]]) 29 Her 2024 da 09:34 (UTC) == gallery ha thumb == Salud dit, Diezhomm eo lakaat an arventenn '''thumb''' pa aozer ur ''gallery'', hag ur fazi eo hervez ar meziant. N’eo ket grevus, evel-just. [[Implijer:Huñvreüs|Huñvreüs]] ([[Kaozeadenn Implijer:Huñvreüs|kaozeal]]) 17 Gen 2025 da 14:23 (UTC) :Salud dit, notennet eo, trugarez dit. [[Implijer:Kestenn|Kestenn]] ([[Kaozeadenn Implijer:Kestenn|kaozeal]]) 17 Gen 2025 da 19:20 (UTC) == Patrom Armoù hiniennel an U.S. Army en Eil Brezel-bed hag e Brezel Korea == Demat, Kudenn a zo gant titl ar pennad Johnson M1941 hag a zo Fuzuilh-vindrailher Johnson M1941 er patrom. A galon [[Implijer:Dishual|Dishual]] ([[Kaozeadenn Implijer:Dishual|kaozeal]]) 6 C'hwe 2025 da 08:08 (UTC) :Demat, n'eus ket : ur fuzuilh Johnson M1941 a zo (stumm kentañ an arm). Ur fuzuilh-vindrailher Johnson M1941 deveret anezhi a zo ivez, un tamm disheñvel. Gwir eo zo peadra da vezañ kollet ! Trugarez. A galon, [[Implijer:Kestenn|Kestenn]] ([[Kaozeadenn Implijer:Kestenn|kaozeal]]) 6 C'hwe 2025 da 16:49 (UTC) ::Trugarez! Ya pegen luziet a-wecho ::A galon! [[Implijer:Dishual|Dishual]] ([[Kaozeadenn Implijer:Dishual|kaozeal]]) 6 C'hwe 2025 da 17:11 (UTC) == Adkas hag all == Salud dit, Adkaset am eus [[Soaig Siberil]] war-du [[Soig Siberil]]. N’eo ket fall derc’hel adkasoù, evel-se ne vo ket adkrouet ar pennad, ha « digoust » int. Krouet ez eus bet kalz pennadoù gant tud nevez, sur a-walc’h ez eus ur raktres en ul lise pe ur skol-veur bennak. Labour difaziañ da zont… Hag ivez: nebeut amzer am eus bremañ hag ar merour oberiant nemetañ on. N’az pije ket c’hoant goulenn ar statud? D’am soñj ez peus fiziañs ar gumuniezh. A-hend-all e c’hallfe bezañ ur prantad amzer hep merour oberiant ebet, pezh n’eo ket mat morse. [[Implijer:Huñvreüs|Huñvreüs]] ([[Kaozeadenn Implijer:Huñvreüs|kaozeal]]) 9 Ebr 2025 da 18:25 (UTC) == Anv implijer nevez == Salud dit, Ma kerez e c’hell ma robot lakaat da anv implijer nevez e lec’h an hini kozh e pep lec’h ma kaver anezhañ, aes eo. Diret eo, dit da zivizout. [[Implijer:Huñvreüs|Huñvreüs]] ([[Kaozeadenn Implijer:Huñvreüs|kaozeal]]) 21 Mez 2025 da 11:40 (UTC) :Salud, :ya laouen, ma ne gemer ket re a amzer dit ivez eveljust. Trugarez ! [[Implijer:Kestenn|Kestenn]] ([[Kaozeadenn Implijer:Kestenn|kaozeal]]) 21 Mez 2025 da 11:45 (UTC) ::Graet eo {{graet}} [[Implijer:Huñvreüs|Huñvreüs]] ([[Kaozeadenn Implijer:Huñvreüs|kaozeal]]) 21 Mez 2025 da 12:02 (UTC) :::Notenn: meneget eo an anv kozh 28 gwech e Commons c’hoazh. [[Implijer:Huñvreüs|Huñvreüs]] ([[Kaozeadenn Implijer:Huñvreüs|kaozeal]]) 21 Mez 2025 da 12:17 (UTC) a6h51mlahzz2scakoy1vccha2myzl6x 2150157 2150153 2025-06-21T14:20:08Z Kestenn 14086 /* Anv implijer nevez */ Respont 2150157 wikitext text/x-wiki {{Degemermat nevez}}--[[Implijer:Y-M D|Y-M D]] <small>[[Kaozeadenn Implijer:Y-M D|(kaozeal)]]</small> 13 Kzu 2010 da 18:38 (UTC) Skriv ar ger a gari en hirgarrezenn en nec'h, a-gleiz d'ar ger mont. Pouez war mont. Diazoutda bajenn wenn da zuañ. [[Implijer:Bianchi-Bihan|Bianchi-Bihan]] 11 C'hwe 2011 da 00:24 (UTC) Trugarez deoc'h ! F. == Patromoù yezh == Salud dit, Evit merkañ yezh un daveenn e reer peurliesañ gant patromoù evel <nowiki>{{fr}}</nowiki> {{fr}}, <nowiki>{{en}}</nowiki> {{en}}, hag all, hervez [[Listenn glok kodoù ISO 639-1|kod ISO ar yezh]]. Da skouer: {{en}} [https://www.unesco.org/en Lec’hienn ofisiel an UNESCO]. [[Implijer:Huñvreüs|Huñvreüs]] ([[Kaozeadenn Implijer:Huñvreüs|kaozeal]]) 11 C'hwe 2024 da 19:58 (UTC) :Salud dit, notennet eo. Ober a rin gant se, trugarez. [[Implijer:Kestenn|Kestenn]] ([[Kaozeadenn Implijer:Kestenn|kaozeal]]) 11 C'hwe 2024 da 20:02 (UTC) ==E== Salud dit ! E [[geriadur brezhoneg An Here]] (eil embannadur, p. 408) e kavi meur a skouer eus an araogenn "e" implijet evit merkañ priz un dra bennak : ''E pemzek kant lur emañ al lur amanenn bremañ. Deuet eo an timbroù e daou lur ha pevar-ugent. Chomet e oa ar moc'h e priz izel e-pad meur a vloavezh''. Skouerioù heñvel a gaver ivez e-barzh [[Le Trésor du Breton parlé]], gant [[Jules Gros]] : el levrenn gentañ, p. 201 (embannadur 1966) : '' ti Jul emañ ar hafe e c'hwech gwenneg'', ha re all c'hoazh. A galon, --[[Implijer:Llydawr|Llydawr]] ([[Kaozeadenn Implijer:Llydawr|kaozeal]]) 2 Mez 2024 da 12:59 (UTC) :Salud dit, ha trugarez ! [[Implijer:Kestenn|Kestenn]] ([[Kaozeadenn Implijer:Kestenn|kaozeal]]) 2 Mez 2024 da 13:31 (UTC) == Strolladoù liseidi == Salud dit, A-wechoù e vez krouet pajennoù amañ a-zivout strolladoù liseidi aet da get pell zo. Diverket am eus Wezzam. Pa gavez ur bajenn evel honnezh e c’hellez lakaat ar patrom <nowiki>{{diverkañ}}</nowiki> enni. Ma n’out ket sur e c’hallez menegiñ ar bajenn [[wp:pajennoù da nullañ|amañ]]. A galon. [[Implijer:Huñvreüs|Huñvreüs]] ([[Kaozeadenn Implijer:Huñvreüs|kaozeal]]) 10 Gou 2024 da 08:45 (UTC) :Trugarez dit. A galon, [[Implijer:Kestenn|Kestenn]] ([[Kaozeadenn Implijer:Kestenn|kaozeal]]) 10 Gou 2024 da 10:27 (UTC) == Obuzer/ kanol == Demat, Dedennus eo ar respont war an diforc'h etre obuzer ha kanol: https://guerreshistoire.science-et-vie.com/galerie/quelle-est-la-difference-de-fond-entre-canons-obusiers-et-armes-a-tirs-tendues-antichars-ou-dca-par-exemple-vlad-k-1318#:~:text=Au%20XVe%20si%C3%A8cle%2C%20un%20%C2%AB%20obusier,un%20canon%20%C3%A0%20courte%20port%C3%A9e. A-benn ar fin eo dreist-holl un diforc'h etre gwelet ar pal da dizhout pe get :) A galon [[Implijer:Dishual|Dishual]] ([[Kaozeadenn Implijer:Dishual|kaozeal]]) 14 Eos 2024 da 20:39 (UTC) :Setu, hag un obuzer zo izeloc'h tizh kentañ e vannadell dre ma vez tennet e "kloc'h". Etre ar mortez hag ar c'hanol e vez renket peurliesañ a-fed galloud. Gwir eo e vez implijet kalzik "canon" e galleg evit an daou daoust d'ar ger "obusier" bezañ anezhañ, met merzet 'm eus e veze implijet termenoù resisoc'h en alamaneg pe e saozneg (howitzer/cannon pe Haubitze/Kanone), gwelloc'h bezañ resis e brezhoneg marteze, memes ma n'eo ket diazezet war un implij stank eus ar gerioù en hor yezh el lennegezh da skouer :-) A galon, [[Implijer:Kestenn|Kestenn]] ([[Kaozeadenn Implijer:Kestenn|kaozeal]]) 15 Eos 2024 da 07:02 (UTC) == Patrom droukveskañ == Salud dit, ur patrom [[:Patrom:Droukveskañ]] zo, lakaet am eus anezhañ er pennad [[Poultr divoged]]. [[Implijer:Huñvreüs|Huñvreüs]] ([[Kaozeadenn Implijer:Huñvreüs|kaozeal]]) 26 Eos 2024 da 19:26 (UTC) :Salud dit, ha trugarez, cheñchet 'm eus war ar bajenn all. A galon, [[Implijer:Kestenn|Kestenn]] ([[Kaozeadenn Implijer:Kestenn|kaozeal]]) 26 Eos 2024 da 19:59 (UTC) ==Tennañ== Salud dit ! A-raok respont dit em eus sellet ouzh an displegadennoù a gaver er Wikipediaoù saoznek ha gallek (Help:Category hag Aide:Catégorisation), ha gwelet em eus n'eo ket ret ken tennañ an arouezioù ispisial evit urzhiañ ar pennadoù er rummadoù. Gwechall e oa ret, kuit da gaout arouezioù evel ñ pe é renket goude an holl lizherennoù (da lavaret eo goude z). Met gwellaet eo bet an doare urzhiañ bremañ ha renket e vez al lizherennoù-se evel al lizherennoù hep arouez diakritek. N'eo ket dav tennañ an dildenn eta. Ma, desket em eus un dra bennak, a-drugarez dit ! A galon, --[[Implijer:Llydawr|Llydawr]] ([[Kaozeadenn Implijer:Llydawr|kaozeal]]) 27 Gwe 2024 da 19:52 (UTC) ==Rummadoù== Salud dit ! Ma'm eus tennet ar rummad ''Armoù-tan'' eus ar pennad [[Smith & Wesson Model 19]], da skouer, ez eo peogwir e erbeder, er Wikipediaoù e yezhoù all : * chom hep lakaat ur pennad e rummadoù bras hag e rummadoù resisoc'h '''war un dro''' ([https://fr.wikipedia.org/wiki/Wikip%C3%A9dia:Conventions_sur_les_cat%C3%A9gories Wikipedia gallek] : ''Niveau d'inclusion : il est fortement recommandé d'inclure un article uniquement dans les catégories les plus proches, afin d'être précis et d'éviter les redondances. Par exemple, on n’inclura pas l'article « Paris » dans les catégories « Ville en France », « Ville » ou « France », parce que ces dernières incluent déjà la catégorie « Paris » liée à l'article « Paris ». Il s'agit là de la « règle de la catégorie la plus précise ou la plus immédiate. »''). Ar rummadoù "Revolverioù" hag Armoù SUA" zo isrummadoù e-barzh ar rummad "Armoù-tan". * chom hep kaout '''re''' a bennadoù en ur rummad ([https://fr.wikipedia.org/wiki/Wikip%C3%A9dia:Conventions_sur_les_cat%C3%A9gories Wikipedia gallek] : ''Nombre d'articles : il est recommandé de ne pas créer de catégorie s'il n'y a pas potentiellement une dizaine d'articles à y mettre. De même, il est recommandé, quand c'est possible, de réorganiser dans des sous-catégories les catégories qui possèdent plusieurs centaines d'entrées.''). Er rummad Armoù-tan ez eus bremañ kalz-kalz a bennadoù. * "Porched an armoù-tan" a venegez e traoñ ar pennadoù zo trawalc'h evit liammañ asambles an holl bennadoù a denn d'an armoù a-dost pe a-bell. N'eus ket ezhomm da lakaat anezho ivez er rummad "Armoù-tan". Efedusoc'h eo lakaat anezho e rummadoù resisoc'h. A galon, --[[Implijer:Llydawr|Llydawr]] ([[Kaozeadenn Implijer:Llydawr|kaozeal]]) 19 Her 2024 da 09:24 (UTC) :Salud dit, trugarez evit an displegadennoù. An dra a zo poellek (din-me) : n'eo ket armoù-tan an holl fuzuilhoù, hag ar c'hontrol zo gwir ivez, pa c'hellont bezañ armoù dre aer gwasket pe kopiennoù lakaomp. Kompren a ran ivez e vefe arabat lieskementiñ an isrummadoù enbarzhet e rummadoù all a weler e traoñ ar bajenn dija, paouez a rin da venegiñ "armoù-tan" neuze. A galon, [[Implijer:Kestenn|Kestenn]] ([[Kaozeadenn Implijer:Kestenn|kaozeal]]) 21 Her 2024 da 11:29 (UTC) ==[[DWM]]== Salud dit ! "Deutsche Waffen- und Munitionsfabriken" a drofen kentoc'h gant "uzinoù armoù ha munisionoù alaman". N'eo ket gwall vras ar c'hemm e-skoaz an droidigezh 'peus lakaet, gouzout a ran. A galon, --[[Implijer:Llydawr|Llydawr]] ([[Kaozeadenn Implijer:Llydawr|kaozeal]]) 29 Her 2024 da 09:18 (UTC) :Salud, re dreut va alamaneg evit gwelet an diforc'h-se. Cheñch a ran neuze ! Trugarez. A galon, [[Implijer:Kestenn|Kestenn]] ([[Kaozeadenn Implijer:Kestenn|kaozeal]]) 29 Her 2024 da 09:34 (UTC) == gallery ha thumb == Salud dit, Diezhomm eo lakaat an arventenn '''thumb''' pa aozer ur ''gallery'', hag ur fazi eo hervez ar meziant. N’eo ket grevus, evel-just. [[Implijer:Huñvreüs|Huñvreüs]] ([[Kaozeadenn Implijer:Huñvreüs|kaozeal]]) 17 Gen 2025 da 14:23 (UTC) :Salud dit, notennet eo, trugarez dit. [[Implijer:Kestenn|Kestenn]] ([[Kaozeadenn Implijer:Kestenn|kaozeal]]) 17 Gen 2025 da 19:20 (UTC) == Patrom Armoù hiniennel an U.S. Army en Eil Brezel-bed hag e Brezel Korea == Demat, Kudenn a zo gant titl ar pennad Johnson M1941 hag a zo Fuzuilh-vindrailher Johnson M1941 er patrom. A galon [[Implijer:Dishual|Dishual]] ([[Kaozeadenn Implijer:Dishual|kaozeal]]) 6 C'hwe 2025 da 08:08 (UTC) :Demat, n'eus ket : ur fuzuilh Johnson M1941 a zo (stumm kentañ an arm). Ur fuzuilh-vindrailher Johnson M1941 deveret anezhi a zo ivez, un tamm disheñvel. Gwir eo zo peadra da vezañ kollet ! Trugarez. A galon, [[Implijer:Kestenn|Kestenn]] ([[Kaozeadenn Implijer:Kestenn|kaozeal]]) 6 C'hwe 2025 da 16:49 (UTC) ::Trugarez! Ya pegen luziet a-wecho ::A galon! [[Implijer:Dishual|Dishual]] ([[Kaozeadenn Implijer:Dishual|kaozeal]]) 6 C'hwe 2025 da 17:11 (UTC) == Adkas hag all == Salud dit, Adkaset am eus [[Soaig Siberil]] war-du [[Soig Siberil]]. N’eo ket fall derc’hel adkasoù, evel-se ne vo ket adkrouet ar pennad, ha « digoust » int. Krouet ez eus bet kalz pennadoù gant tud nevez, sur a-walc’h ez eus ur raktres en ul lise pe ur skol-veur bennak. Labour difaziañ da zont… Hag ivez: nebeut amzer am eus bremañ hag ar merour oberiant nemetañ on. N’az pije ket c’hoant goulenn ar statud? D’am soñj ez peus fiziañs ar gumuniezh. A-hend-all e c’hallfe bezañ ur prantad amzer hep merour oberiant ebet, pezh n’eo ket mat morse. [[Implijer:Huñvreüs|Huñvreüs]] ([[Kaozeadenn Implijer:Huñvreüs|kaozeal]]) 9 Ebr 2025 da 18:25 (UTC) == Anv implijer nevez == Salud dit, Ma kerez e c’hell ma robot lakaat da anv implijer nevez e lec’h an hini kozh e pep lec’h ma kaver anezhañ, aes eo. Diret eo, dit da zivizout. [[Implijer:Huñvreüs|Huñvreüs]] ([[Kaozeadenn Implijer:Huñvreüs|kaozeal]]) 21 Mez 2025 da 11:40 (UTC) :Salud, :ya laouen, ma ne gemer ket re a amzer dit ivez eveljust. Trugarez ! [[Implijer:Kestenn|Kestenn]] ([[Kaozeadenn Implijer:Kestenn|kaozeal]]) 21 Mez 2025 da 11:45 (UTC) ::Graet eo {{graet}} [[Implijer:Huñvreüs|Huñvreüs]] ([[Kaozeadenn Implijer:Huñvreüs|kaozeal]]) 21 Mez 2025 da 12:02 (UTC) :::Notenn: meneget eo an anv kozh 28 gwech e Commons c’hoazh. [[Implijer:Huñvreüs|Huñvreüs]] ([[Kaozeadenn Implijer:Huñvreüs|kaozeal]]) 21 Mez 2025 da 12:17 (UTC) :::Dispar, trugarez ! [[Implijer:Kestenn|Kestenn]] ([[Kaozeadenn Implijer:Kestenn|kaozeal]]) 21 Mez 2025 da 14:20 (UTC) 9po33sj8sr46yhwetfrghwzj5d1c60x 1 106240 2150129 2140331 2025-06-21T11:59:08Z Strebot 79554 implijer adanvet (via JWB) 2150129 wikitext text/x-wiki perak n'eo ket Soïg, evel ma'z eo skrivet war e skritelloù? Drol implijout "Soaig" ma ne ra den ebet gant ar stumm-mañ evit skrivañ e anv. Kinnig a ran adenvel ar bajenn "Soïg Sibéril" pe "Soig Siberil" lakaomp. [[Implijer:Kestenn|Kestenn]] ([[Kaozeadenn Implijer:Kestenn|kaozeal]]) 6 Ebr 2025 da 12:38 (UTC) 3s5c05a3ok5r13rlf5edz4m7djv3i9a 0 115051 2150164 2106823 2025-06-21T15:28:29Z Violaine Tissier Le Nénaon 85271 ([[c:GR|GR]]) [[c:COM:FR|File renamed]]: [[File:Reproduction en plâtre.jpg]] → [[File:Statue de Jean Leperdit.jpg]] Harmonisation 2150164 wikitext text/x-wiki [[Restr:Mairie de Rennes - Leperdit.jpg|thumb|Poltred Jean Leperdit, gant Jules Jan, e ti-kêr Roazhon.]] '''Jean Leperdit''' a zo bet maer [[Roazhon]] etre [[1793]] ha [[1795]] (Bloaz II ha Bloaz IV ar Republik). Brudet eo bet evit e habaskter hag evit bezañ talet ouzh [[Jean-Baptiste Carrier]] hag e grizder. Ganet eo bet d'ar [[5 a viz Mae]] [[1752]] e [[Noal-Pondi]]. Aet eo da Anaon d'an [[3 a viz Eost]] [[1823]] e Roazhon. Mestr-kemener e oa. Beziet eo bet e bered an Norzh e Roazhon. Un delwenn anezhañ gant [[Emmanuel Dolivet]] a gaver plasenn [[Champ-Jacquet]] e Roazhon. Diskouezet eo o trailhañ ul listenn a dud da vezañ dibennet bet savet gant Carrier. Teuzet oa bet an delwenn gant an Alamaned, graet eo bet en-dro e 1991 ha staliet e 1994. Ur ru a zoug e anv e Roazhon hag unan all e [[Pondi]]. Un daolenn anezhañ bet livet gant [[Marie-Thérèse de Champ Renaud]] e [[1887]] a zo bet prenet gant [[Meurgêr Roazhon]] e [[2012]] evit [[Mirdi Breizh]]. Un daolenn all gant [[Jules Jan]] a gaver e saloñs bihan Ti-kêr Roazhon. [[Restr:Statue de Jean Leperdit.jpg|thumb]] ===Mammennoù=== * ''500 Bretons à connaître'', gant Jean-Loup Avril, embannadurioù L'Ancre de Marine, 1989. {{DEFAULTSORT:Leperdit, Jean}} [[Rummad:Maered Roazhon]] [[Rummad:Ganedigezhioù 1752]] [[Rummad:Marvioù 1823]] lw1jkl0bsxpwdxe98mv2jxqx37vyhp6 0 116041 2150203 2149415 2025-06-21T20:06:45Z InternetArchiveBot 61915 O saveteiñ 1 mammenn hag o tikedenniñ 0 evel marv.) #IABot (v2.0.9.5 2150203 wikitext text/x-wiki {{Adkas|USMC}}{{Droukveskañ|Continental Marines|Royal Marines}} {{Infobox/Deroù}} {{Infobox/Titl|United States Marine Corps|E1E1E1|}} |- | align="center" width="125px" | [[Restr:Flag_of_the_United_States_Marine_Corps.svg|125px|]]<br>[[Banniel an USMC]] | align="center" width="110px" | [[Restr:Seal of the United States Marine Corps.svg|150px|]]<br>[[Skoed-ardamez USMC]] |- {{Infobox/Istitl|Banniel ha skoed-ardamez an USMC}} {{Infobox/Linenn gemmesk|Krouidigezh|[[10 a viz Du]] [[1775]]}} {{Infobox/Linenn gemmesk|Padelezh|[[10 a viz Du]] [[1775]] - Ebrel 1783<br /> [[11 a viz Gouhere]] [[1798]] – Bremañ<ref>[http://www.marines.com/history-heritage/timeline ''Lec'hienn Marines.com rummad Istor an USMC''].</ref> }} {{Infobox/Linenn gemmesk|Sujidigezh|[[Departamant Difenn ar Stadoù-Unanet]]<br /> [[Departamant an Navy]]}} {{Infobox/Linenn gemmesk|Doare|Troadegiezh<br /> Nijerien<br /> Dilestradeg}} {{Infobox/Linenn gemmesk|Ger-stur|[[Semper Fidelis]] (Leal da viken) berraet alies e Semper Fi}} {{Infobox/Linenn gemmesk|Lec'h pennañ|[[Pentagon]], [[Stadoù-Unanet Amerika]]<br /> Marine Corps Base [[Quantico]], [[Virginia]], [[Stadoù-Unanet Amerika]]}} {{Infobox/Linenn gemmesk|Bro|[[Restr:Flag of the United States.svg|22px]] [[Stadoù-Unanet Amerika]]}} {{Infobox/Linenn gemmesk|Deiz-ha-bloaz|[[10 a viz Du]]}} {{Infobox/Linenn gemmesk|Anvioù all| "Continental Marines"<br /> "America's third air force"<br /> "Second land army"<br /> "Leathernecks"<br /> "The Few, The Proud, The Marines"<br /> "Jarheads"<br /> "Devil Dogs"<br /> "Teufel Hunden"<br /> }} {{Infobox/Linenn gemmesk|Izili|220 200 (e [[2016]]):<br /> * 182 000 oberiad * 38 500 adarmead * 1 199 karr-nij }} {{Infobox/Linenn gemmesk|Lec'hienn internet|http://www.marines.mil}} {{Infobox/Notennig|Infobox Bro}} {{Infobox/Dibenn}} '''United States Marine Corps''' ([[brezhoneg]] : Korf Fuzuilhourien-vor ar Stadoù-Unanet), berraet en '''US Marine Corps''' pe '''USMC''', a zo unan eus pemp rann [[Armeoù ar Stadoù-Unanet]] (''US Armed Forces''). Bet eo ur rann eus troadegiezh ar [[US Navy|Morlu Amerikan]], hini ar [[fuzuilherien-vor]], met gant an amzer e voe muioc'h-mui a nijerien, kanolerien, bleinerien kirri hobregonet enni. Kefridi pennañ ar Marines a zo tagañ adal ar mor gant harp dezougen bliv ar [[US Navy|Morlu Amerikan]]. Div vatailhon [[Continental Marines|Marines kevandirel]] ([[saozneg]]: ''[[Continental Marines]]'') a oa bet krouet d'an [[10 a viz Du]] [[1775]] e kêr [[Philadelphia]] dindan stumm ur strollad-stourm doare troadegiezh o stourm evit dieubidigezh Amerika ken war vor ha war an douar<ref>[http://www.marines.com/history-heritage/timeline ''Lec'hienn Marines.com rummad Istor an USMC dre deg bloaz''].</ref>. Abaoe ez eo kemmet rol ar Marines betek mont etrezek ar stourm en oabl, an dilestradegoù-prim hag all. Dre-se ez eo bet roet dezho al lesanvioù pobl: ''America's third air force'' pe c'hoazh ''Second land army''.<br> Korf ar Marines a zo bet lakaet kalz war-raok dre e oberezhioù-brezel dilestrañ hag e strategiezhoù e-pad an [[Eil Brezel-bed]] war [[Brezel ar Meurvor Habask (1937-1945)|tachenn ar Meurvor Habask]] ; dont a reas da vezañ a-benn neuze un diaz d'al lu Amerikan<ref>Warren James A. (2005), ''American Spartans: The U.S. Marines: A Combat History From Iwo Jima to Iraq.'' New York: Free Press, Simon & Schuster {{ISBN|0-684-87284-6}}</ref>. E-kreiz an {{XXvet kantved}} ez eo deuet an ''U.S. Marine Corps'' da vezañ ar strollad-stourm gwellañ a-fed dilestradegoù. Gellout a reont kas da benn un oberiadur-tagañ en un doare fonnus evit harpañ selloù etrebroadel ar Stad amerikan. Er bloavezh [[2020]] ez eus 220 200 Marines rannet e : * 180 958 oberiad<ref name="DoD">{{en}} [http://www.defense.gov/News/News-Releases/News-Release-View/Article/652687/department-of-defense-dod-releases-fiscal-year-2017-presidents-budget-proposal ''U.S. Department of Defense'']</ref> * 32,400 adarmead<ref name="DoD" /> * ha 13304 karr-nij ([[2015]])<ref>{{en}} [https://web.archive.org/web/20161229113224/https://d1fmezig7cekam.cloudfront.net/VPP/Global/Flight/Airline%20Business/AB%20home/Edit/WorldAirForces2015.pdf ''Flight International'']</ref> 177 200 soudarded Marines a zo dispaket dre ar bed hiziv-an-deiz<ref>[https://web.archive.org/web/20150909184926/http://todaysmilitary.com/joining/marine-corps ''Lec'hienn Today's military : Marine Corp'']</ref> gant un adarmead a 32 400 soudard. == Doktrin == Daou levrig a zo bet embannet er bloavezhioù 1930 o reiñ diazez doktin an USMC war div zachenn. An hini gentañ [[The Small Wars Manual]] en doa roet framm an oberiadurioù enep-emsavadeg eus [[Brezel Vietnam]] betek [[Brezel Irak|Iraq]] hag [[Brezel Afghanistan (2001-2021)|Afghanistan]]. ''The Tentative Landing Operations Manual'' en doa degaset framm evit an oberiadurioù dilestradegoù e-kerzh an Eil Brezel-bed. "Operational Maneuver from the Sea" eo anv an doktrin nevez a-fed nerzhioù kas abaoe 2006. == Oberiadurioù pennañ == === Brezelioù engouestlet === [[Restr:Battle of Nassau.jpg|thumb|Kentañ dilestradeg an ''USMC'' e [[New Providence]] e-kerzh Emgann Nassau e [[1776]]]] * [[Brezel dieubidigezh ar Stadoù Unanet]] ([[1775]]-[[1783]]) * [[Brezel diabarzh Stadoù-Unanet Amerika]] ([[1861]]-[[1865]]) * Kasadenn sikour e [[Sina]] ([[Emsavadeg ar Vokserien]], Even betek Eost [[1900]]) * Brezeliadenn [[Nicaragua]] ([[1912]]) * [[Brezel-bed kentañ]] ([[6 a viz Ebrel]] [[1917]]- [[11 a viz Du]] [[1918]]) * Dalc'hidigezh Nicaragua ([[6 a viz Genver]] [[1927]]- [[3 a viz Genver]] [[1933]]) * [[Eil Brezel-bed]] (7 a viz Kerzu 1941- [[15 a viz Eost]] [[1945]]) * [[Brezel Korea]] dindan sujidigezh mennad ar Vroadoù-Unanet ([[27 a viz Even]] [[1950]]- [[27 a viz Gouhere]] [[1953]]) * [[Brezel Vietnam]] ([[15 a viz Meurzh]] [[1962]]- [[28 a viz Genver]] [[1973]]) * [[Brezel Irak]] (Mae 2003 - [[1añ a viz Gwengolo]] [[2010]]) [[Restr:Marines01.jpg|thumb|Strollad soudarded Marines e [[1864]] e-kerzh [[Brezel diabarzh Stadoù-Unanet Amerika]]]] === Emgannoù brudet=== [[Restr:Scott Belleau Wood.jpg|thumb|250px|Soudarded Marines Amerika e-kerzh [[emgann koad Belleau]]]] *[[Emgann Quallah Batto]] ([[Sumatra]]) ([[6 a viz C'hwevrer]] [[1832]]) *[[Emgann Shanghaï]] ([[4 a viz Ebrel]] [[1854]]) *[[Emgann bae Ty-Ho]] (Sina) ([[4 a viz Eost]] [[1855]]) *[[Emgann Waya]] (inizi [[Fidji]]) ([[6 a viz Here]] [[1858]]) *[[Emgann Shimonoseki]] (Bag-brezel [[USS Wyoming]] e krog gant 3 bag [[japan]]at, [[18 a viz Gouhere]] [[1863]]) *[[Emgann koad Belleau]] (Kentañ Brezel-bed, [[Bro-C'hall]], 1añ a viz Even betek ar [[26 a viz Even]] [[1918]]) *[[Emgann Guadalcanal]] ([[7 a viz Eost]] [[1942]]- [[9 a viz C'hwevrer]] [[1943]]) *[[Emgann Saipan]] ([[15 a viz Even]] - [[9 a viz Gouhere]] [[1944]]) *[[Emgann Iwo Jima]] ([[19 a viz C'hwevrer]] - [[26 a viz Meurzh]] [[1945]]) *[[Emgann Okinawa]] ([[21 a viz Ebrel]]- [[23 a viz Mezheven]] [[1945]]) *[[Oberiadur-brezel Eagle Pull]] (Kambodia) (Ebrel [[1975]]) *[[Oberiadur-brezel Frequent Wind]] ([[Su Viêt Nam]]) (Ebrel [[1975]]) *[[Oberiadur brezel Joint Guardian]], ([[Kosovo]]) (1999) *[[Oberiadur brezel Enduring Freedom]], ([[Afghanistan]]) (abaoe ar [[7 a viz Here]] [[2001]], kenderc'hel a ra) *[[Oberiadur brezel Iraqi Freedom]], ([[Irak]]) (Meurzh betek miz Mae [[2003]]) [[Restr:Marines burrow in the volcanic sand on the beach of Iwo Jima.jpg|thumb|300px|Soudarded Marines stanket war an aod dindan tennoù lies ar japaniz o tont eus ar [[Menez Suribachi]] er foñs.]] == Istor ar c'horfad Marines == === Eil Brezel-bed === [[Restr:Peter Ortiz.jpg|thumb|left|150px|Ul [[Lejion estren gall|lejioner gall]], al [[letanant]] [[Peter J. Ortiz]] eus korfad ar Marines.]] [[Restr:USMC War Memorial Night.jpg|thumb|An [[USMC War Memorial]], un adsevel eus ar poltred mil anavezet gant ar banniel o sevel en Iwo Jima. Al lec'h-koun zo un adkemer eus poltred [[Joe Rosenthal]], ''[[Raising the Flag on Iwo Jima]]''.]] E-pad an [[Eil Brezel-bed]], ar c'horfad Marines a voe diaz lu ar [[Stadoù-Unanet Amerika|Stadoù-Unanet]] war [[Brezel ar Meurvor Habask (1937-1945)|talbenn ar Meurvor Habask]]. Emgannoù [[Emgann Guadalcanal|Guadalcanal]], [[Emgann Bougainville|Bougainville]], [[emgann Tarawa|Tarawa]], [[Emgann Guam|Guam]], [[Emgann Tinian|Tinian]], [[Emgann Cape Gloucester|Cape Gloucester]], [[Emgann Saipan|Saipan]], [[Emgann Peleliu|Peleliu]], [[Emgann Iwo Jima|Iwo Jima]], [[Emgann Okinawa|Okinawa]] a lakaas e-krog daonet, ar Marines gant nerzhioù [[Lu Impalaeriezh Japan]]. [[Emgann Iwo Jima]] a chom evel emgann pennañ ar c'horfad Marines e-kerzh an Eil Brezel-bed. Kroget d'an [[19 a viz C'hwevrer]] [[1945]], padout a reas betek ar [[26 a viz Meurzh]] [[1945]]. Trec'h e voe ar Marines war lu impalaeriezh Japan met spouronus e voe ar c'holloù : 26 000 Amerikan (6 821 lazhet ha 19 217 gloazet ), 20 530 japanat ( etre 17 845 ha 18 375 lazhet pe steuziet). E fin ar brezel, ar c'horfad a oa tremenet eus div vrigadenn da c'hwec'h divizion, pemp bagad nijerezioù, ouzhpenn d'an nerzhioù skoazell. En holl e oa 485 000 Marines. Ouzhpenn-se, arabat eo ankounac'hat 20 batalion difenn hag ur batalion harzlammerien a oa bet gourdonet. Tro 87 000 Marines zo bet kollet e-pad an Eil Brezel-bed (tro-dro da 20 000 lazhet) ; 82 anezho zo bet enoret gant ar ''[[Medal of Honor]]'' ("Medalenn an Enor"). Dres echuet ar brezel e savas kudennoù melestradurel tro-dro d'ar c'horfad Marines evit reiñ lamm dezhañ pe d'an nebeutañ digreskiñ e nerzh a-galz. Ur gudenn a arc'hant re verr a oa a-dreñv, hag a warizi a-berzh nerzhioù all lu ar Stadoù-Unanet. Lod jeneraled en [[US Army|Army]] a vountas kreñv evit rannañ ar c'horfad hag e gefridioù etre an [[US Navy|Navy]] hag an Army. Goude ur sach-blev hir ha spontus e voe gwarezet da viken korfad ar Marines dre an [[National Security Act of 1947]]. Ne oa ket tu ken da zisrannañ pe da reiñ lamm d'ar c'horfad Marines hervez lezenn, zoken war urzhioù eeun prezidant ar Stadoù-Unanet. An unvez nemeti eus Lu ar Stadoù-Unanet Amerika eo ar c'horfad Marines o vezañ gwarezet dre lezenn evel-se. == Kefridioù pennañ == Un nerzh kas eo an USMC. E gefridioù pennañ a zo bet fiziet gant an [[National Security Act of 1947|National Security Act bloavezh 1947]], war teir zachenn. # Krabanata pe difenn ar bazennoù-mor hag an tachennoù er vroioù pell ha reiñ harp d'ar [[US Navy|Morlu Amerikan]] e-pad e oberiadurioù-brezel pe gourdoniñ. # Reiñ lañs d'ar strategiezhioù, teknikoù ha d'an dafar da vezañ implijet evit an dilestradegoù liammet gant an [[United States Army|troadegiezh Us Army]] hag an [[United States Air Force|nij-lu Air Force]]. # Bezañ gwarded ar prezidant ha bezañ prest da reiñ lañs d'e urzhioù. {| |-valign="Center" |[[Restr:Seal of the United States National Military Establishment (1947–1949).png|thumb|Siell penn lu [[SUA]] etre 1947-1949]] |- |} == Tuta ha stummadur == === An nevezianted === [[Restr:Defense.gov News Photo 000906-M-0000K-003.jpg|thumb|Ur serjant gourdoniñ pe [[Drill instructor]] o huchal war un neveziant. Pal ar gourdonadeg diazez eo lakaat ur bec'h spered muioc'h evit ur bec'h korf d'an emouestlidi.]] An nevezianted a rank bezañ etre 17 ha 29 bloaz. Mare an engouestl diazez a vez etre 4 ha 5 bloaz. An nevezianted o vevañ e reter ar [[Mississippi]] a vez degemeret [[Parris Island]] ([[Carolina ar Su]]) evit tremen o c'hlasadoù. Ar re o vevañ e kornôg ar stêr-veur a vez degemeret e [[San Diego]] ([[Kalifornia]]). Ar gourdoniñ diazez a vez heuliet gant ur staj berr a-benn barrekaat war ar gadoniezh dre unvezhioù bihan ha war an armoù e [[Marine Corps Base Camp Lejeune|Kamp Lejeune]] ([[Carolina an Norzh]]) pe e [[Kamp Pendleton]] (Kalifornia). Korf an adarmeidi, a zo bet krouet e-kerzh ar [[Kentañ Brezel-bed|C'hentañ Brezel-bed]], a zo ul lodenn kenstaget gant peurrest ar c'horfad Marines. Etre 40&nbsp;000 hag 50&nbsp;000 eo an niver a adarmeidi. Kavet e vez ar 4re divizion troadegiezh hag ar 4re divizion-nij. An adarmeidi o devez daou zevezh gourdoniñ bep miz ha div sizhunvezh gourdoniñ e-kerzh an hañv. Mar bez ezhomm, an USMC a c'hell kreñvaat e nerzh eus ur c'hard ouzhpenn dindan un nebeud sizhunvezhioù gant ar c'horfad da c'hortoz. N'eus ket eus un akademiezh milourel disheñvel evit ar soudarded Marines evel ma vez kavet evit skourioù all nerzhioù lu ar Stadoù-Unanet. Darn eus an emouestlidi dedennet gant hent ar rank a ofiser er c'horfad Marines a ya da [[Akademiezh mor Annapolis]] ([[Maryland]]), zoken pa c'heller mont ivez da [[Akademiezh West Point]] ([[New York]]) pe c'hoazh d'an [[United States Air Force Academy]] e [[Colorado Springs]] ([[Colorado]]). An holl ofiserien a vez rediet da dremen dre hent [[Quantico]]. An holl re Varines a zo fuzuilherien-vor da zigentañ, adal ar pennofiser betek ar c'heginer ; heñvel eo al lezenn evit an nijerien. Ret eo dezho-holl gouzout embregiñ ur fuzuilh, arm diazez ar c'horfad USMC. War ar memes-tro ez eo ret dezho bezañ en ur stad yec'hed mat, un diazez d'ar servij. Amprouennoù a vez graet bep bloaz gant holl izili ar c'horfad, eus ar pennoù betek ar soudarded diazez, kadourien pe get. Ar re a c'hwit a vez skarzhet eus ar c'horfad (e gwirionez e vez sikouret dre ur gourdoniñ bihan-niver evit adtremen an arnodennoù, ral eo bezañ skarzhet dre an doare-se). === Gourdoniñ === [[Restr:Marine Corps Platoon.jpg|thumb|Ur serjant gourdoniñ pe ''drill instructor'' gant soudarded nevez erruet en USMC]] Bep bloaz, tro 2 000 ofiser evit ar Marines a vez galvet pe kemennet. 38 000 neveziant a zo enrollet ha gourdonet<ref>Chenoweth, USMCR (Ret.), Colonel H. Avery; Colonel Brooke Nihart, USMC (ret) (2005) : ''Semper fi: The Definitive Illustrated History of the U.S. Marines'', New York: Main Street {{ISBN|1-4027-3099-3}}</ref>. An holl anezho enrollet pe ofiserien kemennet a zo enrollet gant ar [[Marine Corps Recruiting Command]]. Gourdonadeg ar Marines eo an hini hirañ el lu stadunanat, pa bad 12 sizhunvezh, padal hini an droadegiezh a bad 10 sizhun hag hini ar [[US Navy|Morlu Amerikan]] a bad 9 sizhunvezh. An holl re nevez-enrollet a grog gant ur c'hourdonadeg-arnod da welet daoust hag e vez enno danvez ur soudard pe get. Pa vez c'hwitet e vez roet ur c'hourdonadeg arbenikaet dindan selloù spis a-benn tizhout an nebeutañ ret da vezañ degemeret. Ar merc'hed ne vezont ket kemmesket gant ar baotred el lec'hioù gourdonadiñ, kaset e vezont da virlec'h enrollañ [[Parris island]] ''(Marine Corps Recruit Depot)''. === Gourdoniñ ''airsoft'' === [[Restr:USMC-110621-M-0901H-99.jpg|thumb|Ur soudard eus an [[USMC]] o kuitaat an dachenn c'hourdoniñ evit mont etrezek ul lec'h goudor e-kerzh ur c'hourdonadeg tagadenn gêrel e [[Marine Corps Base Camp Lejeune]] e 2011]] Evit ar gourdoniñ doare CQB ([[saozneg]]: ''Close Quarter Battle''), gourdonadeg doare kêrel e savadurioù nemetken, e vez implijet gant an USMC an doare ''[[airsoft]]'' oc'h implij adskeudennoù armoù o tennañ boledoù plastik nemetken<ref>[http://www.popularairsoft.com/marines-turn-airsoft-active-shooter-training 30/10/2013 Lec'hienn popularairsoft.com gant Logan: ''Ar Marines troet gant an Airsoft evit goudonerezh an tennerien'' {{en}}]</ref>. Ar pal eo bezañ an tostañ eus gwirvoud an dachenn-emgann, dreist-holl hini dañjerus ar stourm er c'hêrioù ma vez ret bezañ mailh evit chom hep bezañ gloazet pe lazhet. Emgannoù doare re [[Emgann Fallujah|Fallujah]] (4 a viz Ebrel- [[1añ a viz Ebrel]] [[2004]]; 7 a viz Du - [[23 a viz Kerzu]] [[2004]]) a redias an USMC da gemmañ ar gourdoniñ ha da reiñ muioc'h a bouez war hini ar stourm er c'hêrioù gwelet evel an hini gwadusañ hag a vo muioc'h-muiañ anezhañ er bloavezhioù o tont. Kenstrivadegoù Airsoft a vez aozet gant an USMC a-benn talañ ouzh ar "spered mezvier"<ref>[http://www.marforpac.marines.mil/News/NewsArticleDisplay/tabid/919/Article/530254/marines-sailors-play-airsoft-hard.aspx 23/01/2008 Lec'hienn ofisiel USMC marforpac.marines.mil/ gant ar C'haporal R. Drew Hendricks: ''Marines, martoloded o c'hoari airsoft garv'' {{en}}]</ref> <ref>“A lot of Marines waste a lot of money and time on dumb stuff, like getting wasted on the weekends,” El Diablo said. “This sport is a much healthier and better way to spend your time and money.”</ref> Lod soudarded ur wech kuitaet an USMC a vez karget gant gourdoniñ nerzhioù difenn ar Stadoù-Unanet e-pad stajoù oc'h implij o skiant-prenet war an Airsot<ref>[http://www.fbibostoncaaa.org/content.aspx?page_id=87&club_id=770242&item_id=232329 30/07/2012 Lec'hienn ofisiel ar rann d'an FBI fbibostoncaaa: ''Gourdonadeg kadoniezh Airsoft'' {{en}}]</ref> === Gourenerezh === * Pennad spisoc'h : [[Program gourenerezh ar Marine Corps]] [[Restr:MCMAP Rear choke - Defense Visual Information Center 2006.jpg|thumb|upright 0.75|Gourenerezh doare MCMAP : trapañ ar gouzoug]] Er bloavezh 2001 e krogas ar Marine Corps gant sevel ur program gourenerezh arbennik evit talañ ouzh ar brezelioù nevez. ''[[Marine Corps Martial Arts Program]]'' (MCMAP) eo anv an hentenn-se. Ar brezelioù nevez a vez muioc'h-mui reoù e kêr gant kefridioù polis o welet ar soudarded Marines tostik-tost da du non-soudarded dizarmet. An MCMAP a zo gwelet evel ur respont d'ar fed-se o tegas un hent hep implij armoù marvus a-enep tud mennet gant ar stourm dorn-ha-dorn.<br> Ouzhpenn da se, ar c'hourdonadeg-se a chellfe derc'hel bev prederouriezh ar soudarded Marines ha spered brezeliñ ar c'horfad-stourm. Ar ''Marine Corps Martial Arts Program'' a zo ur c'hemmesk lies doareoù stourm gant an dorn ha gourenerezhioù hengounel kendeuzet. Kemeret eo bet : * an taolioù gant an dorn hag an treid eus an [[Taekwondo]] hag eus ar [[Karate|c'harate]] * implij pouez korf an enebour adal an [[Jujitsu]] * an tapout krog ouzh an traon adal an [[Jiu-Jitsu]] [[brazil]]ian * ur meskaj implij kontilli pe dammoù koad adal an [[iskrim]] * an taolioù glin hag ilin adal ar [[Muay Thai]]. Ar soudarded Marines a grog gant hent ar gourdonerezh MCMAP er c'hamp gourdoniñ kentañ ma z'int degemeret, hag eno e vezo gounezet ganto ar c'hentañ gouriz diwar 5 anezho en holl. == Soudardezed an USMC == == Ar c'horfad gwregel == * Pennad spisoc'h : [[United States Marine corps Women's Reserve|Korfad adarmeadezed an USMC]] <gallery mode="packed" heights="150px"> US Navy 041112-M-0095Z-181 Lance Cpl. Brandy L. Guerrero gives a kiss to an Iraqi baby waiting to be examined during a Humanitarian Assistance Operation (HAO) in the village of Ash Shafiyah, Iraq.jpg|Caporal Brandy L. Guerrero o pokañ ur babig irakian e 2005 USMC-08101.jpg|Savadur ''The Valdez Training Facility'' anvet en enor d'ar c'horporal Ramona M. Valdez lazhet en Irak e 2005. USMC-12098.jpg|''Be a Marine'' ("Deuit da vezañ ur Marine"), skritell propaganda e-kerzh an [[Eil Brezel-bed]], adkemeret e 2009 Women Marines rigging parachutes, circa 1943 (6049891391).jpg|Soudardezed Marines o teskiñ plegañ harzlammoù, bloavezh 1943 </gallery> E [[1942]] e voe krouet korfad an adarmeadezed. An izili a vez anvet pe er Stadoù-Unanet kevandirel pe e [[Hawaii]] a-benn sikour da stummañ ar soudarded d'an emgann. E [[1948]] e voe kenstaget da vat ar maouezed gant ar Marines, pa voe krouet « Lezenn kenstagañ ar c'hoskor gwregel e-kreiz an nerzhioù armet » ''(Women’s Armed Service Integration Act)'' gant [[Kongres ar Stadoù-Unanet]]. Hiziv-an-deiz, an neveziantezed a zo gourdonet e [[Parris Island]], ar re vennet gant dont da vezañ ofiserezed a ya da heuliañ kentelioù e [[Quantico]] ([[Virginia]]). === Merc'hed ouzh ar stourm ? === Abaoe pell e vez tabut a-zivout lec'h ar soudardezed Marines : d'an talbenn pe get ? Pennoù an USMC a sav a-enep ma vefe kaset merc'hed en unvezhioù dañjerusañ, en ur lakaat da dalvezout an arnodennoù korfel c'hwitet gant an danvez-soudardezed er c'horfad. === Tabut a-zivout an arnodennoù korfel === Rediet eo bet an USMC da gemmañ an arnodennoù korfel a-benn degemer un niver uhel a nezveziantezed<ref>{{fr}} [http://www.lexpress.fr/actualite/monde/amerique-nord/u-s-marines-les-tractions-epreuve-trop-dure-pour-les-femmes_1311341.html 3/01/2014 Lec'hienn LeMonde ''U.S. Marines: ar sachadennoù, amprouadenn re ziaes evit ar merc'hed ?'']</ref>. Er prouadoù e oa goulennet d'an neveziadezed ober 3 sachadenn met muioc'h evit an hanter ne zeuas ket a-benn (20 sachadenn da nebeutañ evit ar baotred). Hervez gourdonerien an USMC ez eus ur gudenn a c'hourdoniñ, ha ket unan liammet gant korf ar merc'hed. Ret e vefe neuze, hervezo, hiraat ha diaesaat ar gourdoniñ e-lec'h e verraat hag e aesaat. == Dafar-soudard == [[Restr:USMC Philippines Exercise.jpg|thumb|Soudarded an USMC e-pad ur gourdoniñ e [[Filipina]] e 2006. Dougen a reont al ''[[Lightweight Helmet]]'']] * Pennadoù spisoc'h : [[Dafar-soudard an United States Marine Corps]] ha [[Listenn dafar hiniennel an United States Marine Corps]] Er bloavezh 2013, diazez dafar-soudard ur Marines en droadegiezh a dalvez US$ 14&nbsp;000 (ne vez ket kontet priz al lunedoù-noz), da geñveriañ gant priz an dafar dre soudard dek vloaz a-raok hag a oa US$ 2 500. An niver a dammoù dafar (pep tra eus ar radioioù betek ar c'hamionoù) en ur vatailhon droadegiezh a zo aet war gresk kalz ivez : tremenet ez eo eus 3 400 tamm dafar er bloavezh 2001 da 8 500 e 2013. == Dafar brezel == Ar Marine Corps a oa pourvezet e penn-kentañ ar [[bloavezhioù 2000]] gant a-vras 500 nijerez ([[AV-8B Harrier]] II ha II+, [[F-18]], [[EA-6B Prowler]] ha KC-[[130 Hercules]]), 400 karr hobregonet doare [[M1-A1 Abrams]], 600 kanol ha 1 300 karbed dour-ha-douar [[AAV-7]] ; da ouzhpennañ eo ar c'harbedoù dezougen soudarded [[LAV-25]], gant meur a zoare anezho e servij. Dafar an USMC n'eo ket kement unan troet war an nevezinti abaoe e grouidigezh, met muioc'h troet war-du ar fiziañs : fuzuilh [[M16 (fuzuilh)|M-16A4]], fuzuilh [[M4]] pe doare [[M4A1]], arm dorn [[Beretta 92|M9]], pe [[fuzuilh-vindrailher]] [[M249 (fuzuilh-vindrailher)|M249 SAW]] evit an droadegiezh. An [[M27 Infantry Automatic Rifle|M27 IAR]] a vez kavet muioc'h-mui evel [[fuzuilh-arsailh]]. [[Biñsaskell]]où [[AH-1W Super Cobra]], biñsaskelloù [[UH-60]] Black Hawk, biñsaskelloù [[UH-1N]] (adkemeret diwar ar [[Bell UH-1 Iroquois]] "Huey", brudet-mat abaoe [[brezel Vietnam]]). Kemmoù bras a zo bet pa erruas an [[MV-22 Osprey]] eskemmus gant rotorioù gwintus, erruet er servij oberiant e miz Even 2007 ; er bloavezh 2014 o deus echuet da gemer plas ar [[Boeing CH-46 Sea Knight]]. Ar c'hirri-nij brezel a zo reoù [[F-18]]A/B/C/D hag ar re [[AV-8B Harrier II]] ha II+ a zibrad a-blom. Ar re-se a vez niverus ar gwallzarvoudoù ganto, gant 148 karbed kollet diwar 397 resevet e 2005 ; 52 levier kirri-nij zo aet da Anaon en ur ober 32 vloavezh servij. Evit an dilestradegoù, ar re Varines a zo dafaret gant 80 [[LCAC]] eus an [[US Navy]]. == Unwiskoù ar Marines == * Pennad spisoc'h : [[Unwiskoù an United States Marine Corps]] [[Restr:USMC uniforms.jpg|thumb|Adal an tu-kleiz: unwisk brezel, unwisk lid, unwisk servij, unwisk lid-noz]] Ar Marine Corps eo ar strollad brezeliñ stadunanat en deus an unwiskoù digemmusañ hag aesañ da anavezout. Al liv glas a zo deuet adal ar penn-kentañ, en {{XIXvet kantved}}. Digemm eo chomet an unwisk servij abaoe penn-kentañ an {{XXvet kantved}}.<br> Unwiskoù ar re Marines zo disheñvel diouzh ar re all dre ma z'int eeun : ar re Varines n'o deus ket ardamezioù, na bannieloù war hini ebet eus o unwiskoù ; n'emañ ket o anvioù war an unwiskoù servij pe furmel. Ar re Varines o deus tri unwisk diazez : unwisk lid, unwisk servij hag unwisk brezel. An unwisk lid eo an hini labouretañ, implijet e vez evit al lidoù meur pe evit an degouezhioù foran. == Renkoù soudard ar Marines == === Ofiserien uhel === {|style="border:1px solid #8888aa; background:#f7f8ff; padding:5px; font-size:95%; margin:0 12px 12px 0;" |- style="background:#ccc;" ![[U.S. uniformed services pay grades#Officer pay grades|U.S. DoD Pay Grade]]||O-1||O-2||O-3||O-4||O-5||O-6||O-7||O-8||O-9||O-10 |- align=center ||Ardamez ||[[Restr:US-OF1B.svg|center|22px|Gold vertical bar]] ||[[Restr:US-OF1A.svg|center|22px|Silver vertical bar]] ||[[Restr:U.S. O-3 insignia (USN, USMC, USCG, NOAACOC, PHSCC).svg|center|60px|Two silver vertical bars]] ||[[Restr:US-O4 insignia.svg|center|60px|Gold oak leaf]] ||[[Restr:US-O5 insignia.svg|center|60px|Silver oak leaf]] ||[[Restr:US-O6 insignia.svg|center|70px|Silver eagle with shield clutching arrows]] ||[[Restr:US-O7 insignia.svg|center|32px|Single silver star]] ||[[Restr:US-O8 insignia.svg|center|65px|Two silver stars]] ||[[Restr:US-O9 insignia.svg|center|100px|Three silver stars]] ||[[Restr:US-O10 insignia.svg|center|135px|Four silver stars]] |- align=center ||Titl ||[[Eil letanant (United States)|Eil letanant]] ||[[Kentañ letanant (United States)|Kentañ Letanant]] ||[[Kabiten (United States)|Kabiten]] ||[[Major (United States)|Major]] ||[[Letanant koronal (United States)|Letanant koronal]] ||[[Koronal (United States)|Koronal]] ||[[Brigader jeneral (United States)|Brigader jeneral]] ||[[Major jeneral (United States)|Major jeneral]] ||[[Letanant jeneral (United States)|Letanant jeneral]] ||[[Jeneral (United States)|Jeneral]] |- align=center ||Berradur ||2ndLt ||1stLt ||Capt ||Maj ||LtCol ||Col ||BGen ||MajGen ||LtGen ||Gen |- align=center ||Kod Otan (NATO Code) |colspan=2|OF-1 ||OF-2 ||OF-3 ||OF-4 ||OF-5 ||OF-6 ||OF-7 ||OF-8 ||OF-9 |} === Ofiserien kreizh arbenikaet === {|style="border:1px solid #8888aa; background:#f7f8ff; padding:5px; font-size:95%; margin:0 12px 12px 0;" |- style="background:#ccc;" ![[U.S. uniformed services pay grades#Warrant officer pay grades|U.S. DoD Pay Grade]]||W-1||W-2||W-3||W-4||W-5 |- align=center ||Ardamez ||[[Restr:USMC WO1.svg|25px|Gold bar with two red squares]] ||[[Restr:USMC CWO2.svg|25px|Gold bar with three red squares]] ||[[Restr:USMC CWO3.svg|25px|Silver bar with two red squares]] ||[[Restr:USMC CWO4.svg|25px|Silver bar with three red squares]] ||[[Restr:USMC CWO5.svg|25px|Silver bar with a red line down the long axis]] |- align=center ||Titl ||Ofiser kemennet 1 ||Penn Ofiser kemennet 2 ||Penn Ofiser kemennet 3 ||Penn Ofiser kemennet 4 ||Penn Ofiser kemennet 5 |- align=center ||Berradur||WO1||CWO2||CWO3||CWO4||CWO5 |- align=center ||Kod Otan (NATO Code) ||WO-1 ||WO-2 ||WO-3 ||WO-4 ||WO-5 |} === Marines emouestlet === {|style="border:1px solid #8888aa; background:#f7f8ff; padding:5px; font-size:95%; margin:0 12px 12px 0;" |- style="background:#ccc;" ![[U.S. uniformed services pay grades#Enlisted pay grades|U.S. DoD Pay grade]]||E-1||E-2||E-3||E-4||E-5||E-6||E-7||colspan=2|E-8||colspan=3|E-9 |- align=center ||Ardamez ||''Ardamez ebet'' ||[[Restr:USMC-E2.svg|50px|Single chevron]] ||[[Restr:USMC-E3.svg|50px|Single chevron with crossed rifles]] ||[[Restr:USMC corporal (E-4).svg|50px|Two chevrons with crossed rifles]] ||[[Restr:USMC-E5.svg|50px|Three chevrons with crossed rifles]] ||[[Restr:USMC-E6.svg|50px|Three chevrons up and one rocker with crossed rifles]] ||[[Restr:USMC-E7.svg|50px|Three chevrons up and two rockers with crossed rifles]] ||[[Restr:USMC-E8-MSG.svg|50px|Three chevrons up and three rockers with crossed rifles]] ||[[Restr:USMC-E8-1SG.svg|50px|Three chevrons up and three rockers with diamond]] ||[[Restr:USMC-E9-MGyS.svg|50px|Three chevrons up and four rockers with exploding grenade]] ||[[Restr:USMC-E9-SGM.svg|50px|Three chevrons up and four rockers with star]] ||[[Restr:USMC-E9-SGMMC.svg|50px|Three chevrons up and four rockers with Eagle, Globe, and Anchor insignia flanked by two stars]] |- align=center ||Titl ||[[Soudard (United States)|Soudard]] ||[[Soudard kentañ klas#United States|Soudard<br />kentañ klas]] ||[[Kaporal izel#United States|Kaporal<br />izel]] ||[[Kaporal#United States Marine Corps|Kaporal]] ||[[Serjant#Marine Corps|Serjant]] ||[[Serjant kreizh#U.S. Marine Corps|Serjant<br /> kreizh]] ||[[Gunnery Serjant|Gunnery<br />Serjant]] ||[[Penn Serjant#United States|Penn<br />Serjant]] ||[[Kentañ Serjant#United States Marine Corps|Kentañ <br /> Serjant]] ||[[Penn ar Gunnery Sergeant|Penn ar Gunnery<br />Serjant]] ||[[Serjant Major#United States Marine Corps|Serjant<br />Major]] ||[[Serjant Major of the Marine Corps|Serjant Major<br />ar Marine Corps]] |- align=center ||Berradur ||Pvt ||PFC ||LCpl ||Cpl ||Sgt ||SSgt ||GySgt ||MSgt ||1stSgt ||MGySgt ||SgtMaj ||SgtMajMarCor || |- align=center ||Kod Otan (NATO Code) ||OR-1 ||OR-2 ||OR-3 ||OR-4 ||OR-5 ||OR-6 ||OR-7 |colspan=2|OR-8 |colspan=3|OR-9 |} == Enorioù == {| |-valign="bottom" |[[Restr:Streamer PUC Navy.PNG|200px]]<br />[[Restr:Streamer PUC Army.PNG|200px]]<br>''[[Presidential Unit Citation (United States)|Presidential Unit Citation]]'' |<div style="width:25px;"></div> |[[Restr:Streamer JMUA.PNG|200px]]<br />''[[Joint Meritorious Unit Award]]'' |- |[[Restr:Navy Unit Commendation streamer (USMC).svg|200px]]<br />''[[Navy Unit Commendation]]'' |<div style="width:25px;"></div> |[[Restr:Streamer VUA Army.PNG|200px]]<br />''[[Valorous Unit Award]]'' |-valign="bottom" |[[Restr:Meritorious Unit Commendation (Navy-Marine) Streamer.jpg|200px]]<br />[[Restr:Streamer MUC Army.PNG|200px]]<br />''[[Meritorious Unit Commendation]]'' |<div style="width:25px;"></div> |[[Restr:Streamer FCDG.PNG|200px]]<br />''[[Croix de guerre 1914–1918 (France)|French Croix de guerre 1914–1918]]'' |- |[[Restr:Presidential Unit Citation (Philippines) Streamer.png|200px]]<br />''[[Philippine Republic Presidential Unit Citation|Philippine Presidential Unit Citation]]'' |<div style="width:25px;"></div> |[[Restr:Streamer KPUC.PNG|200px]]<br />''[[Republic of Korea Presidential Unit Citation|Korean Presidential Unit Citation]]'' |- |[[Restr:VGCP Streamer.jpg|200px]]<br />''[[Vietnam Gallantry Cross]]'' |<div style="width:25px;"></div> |[[Restr:Streamer RVMUCCA.PNG|200px]]<br />''[[Vietnam Civil Actions Medal]]'' |- |} ==Tabutoù== === Tagadennoù reizhel === * Pennad spisoc'h : ''[[Sexual Assault Prevention & Response]]'' [[Restr:USMC-16608.jpg|thumb|upright 0.75|Gourdonadeg evit ar soudarded kinniget da vezañ alvokaded gouzañvidi an tagadennoù reizhel]] Kudennoù a zo savet da-geñver tagadennoù a-enep merc'hed a oa izili eus an USMC, betek [[Tagadenn reizhel|tagadennoù reizhel]]. Hervez lec'hienn ofisiel an USMC, betek 8% eus hollad ar merc'hed a oa er strollad-stourm a zo bet taget dre o reizh pe en un doare reizhel, ar pezh a laka korfad an USMC da gaout an niver uhelañ a dagadennoù reizhel e [[lu]] ar Stadoù-Unanet<ref>{{en}} [http://www.marinecorpstimes.com/story/military/pentagon/2014/12/04/marine-corps-highest-sex-assault/19910575/ ''CorpsMarinestimes.com : New data shows Marine Corps has highest rate of sexual assault against women.'']</ref>. Evit klask talañ ouzh ar gudenn drastus-se ez eus bet ouzhpennet d'ar gourdonerezh abadennoù ha pezhioù-c'hoari. Un niverenn bellgomz a zo bet staliet ivez a-benn reiñ an tu d'ar c'houzañvadezed da glask sikour. Uhel e chomas an niver a glemmoù er bloavezh [[2013]], pa' z eus bet ul lamm a 93% anezho o tremen eus 453 da 876. Er bloavezh [[2014]] ez eo digresket a-nebeut, betek 855 klemm. Er c'hlemmoù-se ne vez ket kontet an tagadennoù feuls en tiez etre koubladoù. Ar gudenn-se a zo gwelet evel sirius-tre gant pennoù ar Marines dre ar brud fall a vez degaset<ref>{{en}} [http://thinkprogress.org/security/2013/06/14/2150351/military-address-sexual-assault/ ''Thinkprogress.org 14/06/2013: What The Military Is Doing To Address Its Sexual Assault Crisis'']</ref>, klasket e vez a-bep seurt diskoulmoù evit he renkañ, evel dibunadegoù, lidoù hag all<ref>{{en}} [http://www.marinecorpstimes.com/story/military/2015/04/01/marine-display-opposes-sexual-assault/70737662/ ''Marines take symbolic stand against sexual assault'']</ref>. Ur gevrenn d'an USMC a zo bet krouet, anvet ar ''[[Sexual Assault Prevention & Response]]'' (Diarbenn ha diskoulm d'an tagadennoù reizhel) en IIvet Marine nerzh kas, lec'hiet er [[Marine Corps Base Camp Lejeune]]. Ur c'houzañvadez a c'hell gervel un niverenn arbennik deiz-ha-noz evit kavout sikour eno. === Torfedoù-brezel === * Pennad spisoc'h : [[Torfedoù-brezel an USMC]] Torfedoù-brezel a vez rebechet d'an USMC, gwalladennoù, muntroù prizonidi ha mac'hagnerezh korfoù-marv ; an holl fedoù-se a zo difennet groñs gant [[kenemglevioù Geneva]]. * Mac'hagnerezh korfoù marv e-pad [[Emgann Tarawa]] (1943). Ar japaniz a oa spouronet gant ar fed ma vefe mac'hagnet o korfoù. Implijet e voe ar fedoù gwir-se evit reiñ nerzh kalon d'ar bobl japanat dre ar [[propaganda]]. [[Restr:Grim humor on Tarawa - NARA - 520984.tif|thumb|Torfed brezel an USMC e Tarawa, mac'hagnerezh korfoù marv.]] * Gwalladennoù e-kerzh ha goude [[emgann Okinawa]] (1945, tro 10 000 maouez a orin okinawan). Goude bloavezhioù enklask, an istorour japanat [[Oshiro Masayasu]] (pennrener Dielloù istorel prefeti Okinawa) a c'hell embann gant prouennoù : [[Restr:Pacific war.jpg|thumb|Ur poltred ral: ar "[[Skull stewing]]" ("poazhañ ar glopenn")<br>Soudarded Marines o poazhañ penn ur soudard japanat a-benn gwerzhañ ar glopenn (35$ e veze gwerzhet d'ar vartoloded)]] {{Quotation|''Soon after the U.S. Marines landed, all the women of a village on Motobu Peninsula fell into the hands of American soldiers. At the time, there were only women, children, and old people in the village, as all the young men had been mobilized for the war. Soon after landing, the Marines "mopped up" the entire village, but found no signs of Japanese forces. Taking advantage of the situation, they started "hunting for women" in broad daylight, and women who were hiding in the village or nearby air raid shelters were dragged out one after another.'' "Nebeut goude ma tilestras an U.S. Marines, holl vaouezed ur gêriadenn e Ledenez Motobu a gouezhas etre daouarn soudarded amerikan. D'ar c'houlz-se, ne chome nemet merc'hed, bugale, ha tud-kozh er gêriadenn, dre ma oa bet kaset da soudard an holl baotred yaouank evit ar brezel. Nebeud goude an dilestradeg, ar Marines a "naetaas" ar gêriadenn a-bezh, met hep kavout roud ebet eus nerzhioù japanat. O tennañ splet eus an degouezh e krogjont da "verc'heta" war greiz an deiz, hag ar maouezed a oa o kuzhat er gêriadenn pe nepell e goudorioù enep ar bombezadegoù a voe sachet er-maez anezho unan-hag-unan."}} * Mac'hagnerezh korfoù-marv e-kerzh [[emgann Okinawa]] (1945)<ref>{{en}} Eugene Sledge, ''With the Old Breed: At Peleliu and Okinawa'', Presidio Press, 2007, 384 pajenn {{ISBN|0891419195]].</ref> [[Restr:2005 Marine Killings in Haditha.jpg|thumb|Poltred tennet eus un teuliad-enklask gant an [[NCIS]] war un torfed-brezel e 2005 en Irak goude lazhadeg trevourien irakian en un taksi e Haditha]] * Lazhadeg trevourien e Haditha [[19 a viz Du]] [[2005]] ([[Irak]]) e-kerzh [[emgann Haditha]]. E-pad teir eurvezh, 23 den nann-soudard a voe lazhadeget, hag int diarmet en o dilhad-noz. Ar [[Frank Wuterich|Staff Sergeant Frank Wuterich]] gant e strollad-stourm (7 soudard ouzhpenn dezhañ) a zo bet barnet met eñ hepken a zo bet kondaonet (90 devezh toull-bac'h, met dre ma vreutaas kablus ne reas ket un devezh toull a-benn ar fin)<ref>{{fr}} [http://www.lemonde.fr/proche-orient/article/2012/01/25/le-responsable-de-la-tuerie-d-hadita-en-irak-n-ira-pas-en-prison_1634084_3218.html 25/01/2012 ''Le Monde'' {{fr}}]</ref> ha skarzhet e voe eus ar c'horfad USMC, tra ken<ref>{{en}} [http://www.sandiegouniontribune.com/news/2012/feb/20/military-frank-wuterich-no-longer-in-the-marine/ 20/02/2012 ''Military Frank Wuterich No Longer in the Marine'' gant Mark Walker].</ref>. * Mac'hagnerezh korfoù-marv (staotañ) en [[Afghanistan]] e [[2012]]<ref>{{en}} [http://www.theguardian.com/world/2012/jan/12/american-marines-accused-war-crimes 12/02/2012 The Guardian''].</ref>. == Sevenadur ha hengounioù an USMC == E forzh peseurt aozadur-stourm e kaver hengounioù ofisiel ha lod all nann ofisiel. En USMC ivez e talvez an hengounioù-se da ambroug muioc'h c'hoazh ar soudarded izili ha da greñvaat o c'henvreuriezh. Evel-just e talvezont ivez da lakaat izili ar bagad-soudard USMC da vezañ disheñvel diouzh ar bagadoù-soudard all. Dre istor hir an USMC hag e blas dibar e lu ar Stadoù-Unanet e kaver e-leizh a hengounioù hag a vez lakaet da vammenn an unvaniezh a vez etre ar soudarded Marines, zoken p'o deus kuitaet ar servij soudard. === Sevenadur hag hengounioù ofisiel=== {| class="infobox" |- | align="center" | [[Restr:Flags, USMC.png|220px]]<br>An erer, ar voul douar hag an eor,<br>gant ar banniel stadunanat,<br>hini an USMC ha hini<br>pennoù-uhel ar c'horfad. |- | <hr> |- | align="center" | '''''Semper Fidelis March'''''<br><small>Sonet gant an ''U.S. Marine Band'' e [[1909]]<br>[[Restr:John_Philip_Sousa_-_U.S._Marine_Band_-_Semper_Fidelis_March.ogg]] |- |} ;Ardamezioù An erer, ar voul douar hag an eor a voe dibabet e [[1868]]. ''EGA'', evit ''Eagle, Globe and Anchor'' eo lesanv ardamezioù an USMC. ;Kan-bale [[Kan-bale ar Marines]] eo an hini koshañ e lu ar Stadoù-Unanet, pa voe skrivet e [[1917]], lod pozioù anezhañ o tont eus emgannoù an XIXvet kantved.<br> Ger-stur ar Marines, ''[[Semper Fidelis]]'' ("leal da viken" e [[latin]]), berraet alies e ''Semper Fi'', eo ivez anv kan-bale ofisiel an USMC a zo bet aozet gant [[John Philip Sousa]]. [[Restr:U.S. Marines and sailors stand at attention while the Marines' Hymn plays during an award ceremony at Camp Lejeune, N.C., Aug. 22, 2013 130822-M-DA099-029.jpg|thumb|Soudarded an U.S. Marines ha martoloded en o sav sonn e-pad [[kan-bale ar Marines]] er [[Marine Corps Base Camp Lejeune]]]] === Gerioù-stur ar Marines === ''Semper Fidelis'' eo ger-stur pennañ an USMC, evel m'emañ displeget en disklêriadur : <blockquote>&nbsp;''We make Marines. We win our nation's battles. We develop quality citizens. These are the promises the Marine Corps makes to our nation and to our Marines. They are the reason for our demanding recruit training process. They form our reputation as America's force in readiness and are honored through the reciprocal commitment, between the Marine and Marine Corps, expressed in our motto: SEMPER FIDELIS''.<br> &nbsp"Sevel Marines a reomp. Gounez emgannoù hor bro a reomp. Diorren keodedourien a-zoare a reomp. Setu ar promesaoù a ra ar Marine Corps d'hor broad ha d'hor Marines. An abeg int da rankusted hor gourdoniñ enluidi nevez. Sevel a reont hor brud evel nerzh Amerika prest bepred ha sevenet int dre ar c'henemouestl etre ar Marine hag ar Marine Corps, a zo eztaolet en hor ger-stur : ''SEMPER FIDELIS''."<ref>[http://www.marines.com/history-heritage/our-purpose ''18/11/2015 Lec'hienn Marines.com {{en}}'']</ref></blockquote> Gerioù-sur all zo ; stag eo an holl anezho ouzh ar ger-stur pennañ. * ''Fortitudine'' : "Kalonegezh an ene". * ''Our purpose is our promise'' : "Hor promesa eo hon fal''. * ''By Sea and by Land'' : "Dre vor ha dre zouar", troidigezh ger-stur ar [[Royal Marines]] ''Per Mare, Per Terram'', a voe implijet betek 1868. * ''To the Shores of Tripoli'' : "Betek aodoù [[Tripoli]]'', implijet betek 1868 ivez. === Lezenn-stur ar soudarded Marines === [[Restr:Fat Albert low level pass.jpg|thumb|Karr-nij dezougen [[Hercules C-130]] o tremen a-us da soudarded Marines o tibuniñ]] ;Mellad I <blockquote>''I am an American, fighting in the forces which guard my country and our way of life. I am prepared to give my life in their defense.''<br> "Un Amerikan on, stourmer en nerzhioù a ziwall ma bro hag hon doare da vevañ. Prest on da reiñ ma buhez evit o difenn."</blockquote> ;Mellad II <blockquote>''I will never surrender of my own free will. If in command, I will never surrender the members of my command while they still have the means to resist.''<br> "Biken n'en em zaskorin a-youl-vat. Mar bezan e penn, biken ne zaskorin ma isurzhidi keit ha m'o devo peadra da stourm."</blockquote> ;Mellad III <blockquote>''If I am captured I will continue to resist by all means available. I will make every effort to escape and to aid others to escape. I will accept neither parole nor special favors from the enemy.<br> ''Mard on paket e kendalc'hin da stourm dre gement doare a vo tu din kavout. Strivañ a rin a-zevri a-benn tec'hel kuit ha sikour ar re all da dec'hel kuit. Ne asantin da nep komz na dreistgwir digant an enebour.</blockquote> === Kredo an U.S. Marine === [[Restr:William H. Rupertus.jpg|thumb|Jeneral [[William H. Rupertus]] skrivagner an USMC Rifle Creed]] ''The Creed of the United States Marine'', anavezet ivez dindan an anvioù ''The Rifleman's Creed'' ("Kredo ar Fuzuilher") ha ''My Rifle'' ("Ma Fuzuilh") zo un tamm pouezus eus kelennadurezh an USMC. Gant ar Major General William Henry Rupertus ([[1889]]-[[1945]]) e voe skrivet e-kerzh an Eil Brezel-bed, er bloavezh [[1941]] pe [[1942]].<br> An holl Varines a zesk ar c'hredo-se e-kerzh o amzer gourdoniñ.<br> Meur a gentel zo, berr pe hiroc'h ; setu amañ an doare a vez kelennet hiziv an deiz en USMC. {| |- | {| |+'''''This Is My Rifle – The Creed of a U.S. Marine''''' |- | ''This is my rifle. There are many like it, but this one is mine.'' ''My rifle is my best friend. It is my life. I must master it as I must master my life.'' ''Without me, my rifle is useless. Without my rifle, I am useless. I must fire my rifle true. I must shoot straighter than my enemy who is trying to kill me. I must shoot him before he shoots me. I will...'' ''My rifle and I know that what counts in war is not the rounds we fire, the noise of our burst, nor the smoke we make. We know that it is the hits that count. We will hit...'' ''My rifle is human, even as I, because it is my life. Thus, I will learn it as a brother. I will learn its weaknesses, its strength, its parts, its accessories, its sights and its barrel. I will keep my rifle clean and ready, even as I am clean and ready. We will become part of each other. We will...'' ''Before God, I swear this creed. My rifle and I are the defenders of my country. We are the masters of our enemy. We are the saviors of my life.'' ''So be it, until victory is America's and there is no enemy, but peace!'' |- |} | {| |+<br>'''Setu ma fuzuilh — Kredo un U. S. Marine''' | Setu ma fuzuilh. Kalz zo heñvel outañ, me ma hini eo hemañ. Ma gwellañ mignon eo ma fuzuilh. Ma buhez eo. Ret eo din e vestroniañ evel e ranhan mestroniañ ma buhez. Didalvez eo ma fuzuilh hepdon. Didalvez on hep ma fuzuilh. Ret eo din fuzuilhañ reizh. Ret eo din tennañ gwelloc'h eget an enebour a zo o klask ma lazhañ. Ret eo din e lazhañ a-raok bezañ lazhet gantañ. Grin... Ma fuzuilh ha me a oar n'eo nag ar boledoù a dennomp, na trouz hon tenn, nag ar moged a reomp a gont er brezel. Gouzout a reomp ez eo an tennoù a dizh ar pal a gont. Tizhout a raimp... Denel eo ma fuzuilh, eveldon, peogwir ez eo ma buhez. Neuze e teskin e anavezout evel ur breur. Deskiñ a rin e wanderioù, e nerzh, e dammoù, e adreizhoù, e gouchoù hag e ganol. Derc'hel a rin ma fuzuilh naet ha prest, evel ma vezan naet ha prest. Treiñ da elfenn an eil egile a raimp. Graimp... Dirak Doue e touan ar c'hredo-mañ. Difennerien hor bro eo ma fuzuilh ha me. Ni zo mistri war hon enebourien. Ni eo saveteerien ma buhez. Evel-se bezet graet, betek ma yelo an trec'h gant Amerika ha ne vo enebour ebet, peoc'h hepken ! |- |} |- | colspan="2" align="center" | — Jeneral divizion [[William H. Rupertus]], Korfad Marines ar Stadoù-Unanet. |- |} === Hengounioù nann ofisiel ha boazioù === [[Restr:Teufel Hunden US Marines recruiting poster.jpg|thumb|Ur skritell emouestlañ evit ar Marines oc'h implij al lesanv "Teufel Hunden"]] Kalz lesanvioù a zo d'ar soudarded Marines. * ''Devil Dog'' ("ki an ifern", ''Teufel Hunden'' en [[alamaneg]]) :Kalz displegadennoù a gaver d'al lesanv-se, hep bezañ asur eus unan anezhe da vat. Dre an hengoun ez eo chomet, ha kemmesket e vez gant ar c'hi ''bulldog'' saoz ; deuet eo da vezañ un arouez eus an USMC. ''Teufel Hunden'' a reas an [[Alamagn|Alamaned]] eus ar 5vet ha 6th Marine Regiments da geñver emgann Koadeg Belleau e [[Bouresches]] e-kichen [[Château-Thierry]] e [[1918]]<ref>{{en}} Waseleski, Michael (2009) : ''To Lead by the Unknowing, to Do the Unthinkable'', AuthorHouse, p. 5 {{ISBN|978-1-4389-5676-3}}.</ref> "Ken garv e voe ar Marines e Koadeg Belleau ma voent lesanvet ''chas an Ifern'' gant an droadeien alaman" eme un test<ref>{{en}} Myers, Thomas (1988) : ''Hearts of Darkness'', Walking Point, ''American Narratives of Vietnam'', Oxford University Press, USA, p. 114 {{ISBN|978-0-19-505351-7}}</ref>. * ''Gyrene'' :Ur c'hemmesk etre [[G.I. (soudarded)|G.I.]] ha Marine (GI-Marine), ''G.I.'' o talvezout kement ha ''Galvanized Iron'' ("houarn galvanieget") da aroueziañ kalonegezh ar soudarded stadunanat ; ar moraerien avat e oa gwell dezho bezañ anvet ''Marines''. * ''Jarhead'' :Diwar ficherezh blev ar Marines, a lakafe anezho da vezañ e stumm ur jarl. * ''Leathernecks'' ("choukoù lêr") :Diwar gouzougenn ar soudarded [[Continental Marines]] da vare [[Brezel dieubidigezh ar Stadoù Unanet]]. * ''Horse Marines'' ("Marines war varc'h") :A veze graet eus soudarded an USMC e Sina e penn-kentañ an XXvet kantved. Karget e oant da ziwall kannatioù ar Stadoù-Unanet eno, ha savet o devoa ur strollad gant [[poned]]où [[Mongolia]]n evit al lidoù ha diwall ouzh ar moradoù tud<ref>{{en}} [https://web.archive.org/web/20150108180341/http://www.shsu.edu/~his_ncp/USMC1.html ''Sam Houston University''].</ref> === An <q>ez-Marines</q> === Pep ezel eus an USMC a rank gounez an titl "U.S. Marine" dre vezañ ur soudard mat ha leal, hag ivez un den pe ur vaouez a enor war kement tachenn eus ar vuhez. Al lugan <q>''Once a Marine, Always a Marine''</q> ("Ur Marine ur wech, ur Marine da viken") a zo bet krouet evit taolenniñ ar mennozh-se : eoken pa guitaer an USMC e chomer ur Marine, ar pezh a dalvez e ranker chom un den mat evit na degas mezh d'ar c'horfad USMC en e bezh. Ne blij ket tamm ebet d'an USMC e vije kaoz eus "ez-Marines" e gwirionez. N'eus reolenn ebet skrivet splann a-zivout an doare da envel ur soudard Marines ur wech echuet gantañ e goñje met un nebeud troiennoù a zo deuet war wel, petra bennak ma n'eo ket ofisiel un darn anezho. * "Ez-Marine" a vez graet eus ur soudard skarzhet eus ar c'horfad-soudard USMC hep kaout un diskargadenn a enor (gloazhet don...). Gant ''ez-Marines'' e vez taolennet dreist-holl ar re a zo bet diskarget gant dizenor. Evit chom hep implij an droienn vezhus-se e c'heller gervel an den dre e anv hep komz eus an USMC. * "Marine" a vez degemeret mat, gant ur sell enorus, ar soñj a-dreñv o vezañ e chom an den ur soudard ''Marine'' betek fin e vuhez zoken p'en deus kuitaet an USMC. === Kazetennoù === Kazetennoù a zo bet savet evit soudarded an USMC hag ivez evit reiñ brud dezho : [https://www.mca-marines.org/gazette ''Marine Corps Gazette''] ha [http://www.marinecorpstimes.com/ ''Marine Corps Times'']. == Ensavadurioù == Meur a ensavadur zo stag ouzh an USMC, lod evit ar soudarded o servij, lod all evit familhoù ar re aet da Anaon e-kerzh o servij. Pevar anezho eo ar re bouezusañ : * ''Navy-Marine Corps Relief Society'', evit reiñ skoazell d'ar soudarded o servij ha d'ar familhoù : kudennoù yerc'hed hag all. * ''Marine Corps Scholarship Foundation'', evit reiñ sammadoù arc'hant da harpañ bugale ar Marines gant hent o studioù. * ''The Marine Corps Heritage Foundation'', evit reiñ harp da grouiñ mirdi an USMC. * ''Marine Corps – Law Enforcement Foundation (MC-LEF)'', evit reiñ skoazell da vugale ar Marines a zo aet da Anaon, e liamm gant ar skolioù. == Soudarded Marines brudet == * Pennad spisoc'h : [[Listenn izili brudet an USMC]] pe [[Listenn istorel an izili brudet en USMC]] [[Restr:Basilone Memorial Bridge Dedication Sign 1951.jpg|thumb|Kounlec'h en enor d'ar Marine [[John Basilone]]]] * [[Chesty Puller|Lewis Burwell "Chesty" Puller]] * [[R. Lee Ermey]], aktour er film ''[[Full Metal Jacket]]'', ma c'hoari e rol gwirion : ''drill sergeant'', serjant gourdoniñ. * [[John Glenn]], astraer, an Amerikan kentañ a zilestras en-dro war an Douar, an den koshañ bet en egor ha senedour amerikan. * [[Lee Harvey Oswald]], a voe lakaet da gablus evit muntr ar prezidant amerikan [[John F. Kennedy]]. * [[George Peppard]], aktour er stirad [[skinwel]] ''[[The A-team]]''. * [[Eugene Sledge]], soudard e-pad an Eil Brezel-bed, skrivagner ; ul lodenn eus ar stirad skinwel ''[[The Pacific]]'' a gont e vuhez soudard. * [[Gregory "Pappy" Boyington]], levier kirri-nij brezel e-pad an [[Eil Brezel-bed]]. * [[John Basilone]], ar Marine emezelet nemetañ a voe enoret gant ur vedalenn a enor ''([[Medal of Honor]])'' goude bezañ distroet d'an dachenn emgann ha marvet eno. == An USMC er sevenadur == === Soudarded Marines pe bet Marines ijinet === * [[Punisher (tudenn)|Franck Casttle, ar Punisher]] * [[Leroy Jethro Gibbs]], er stirad skinwel [[NCIS (stiradoù skinwel)|NCIS]] === Filmoù === * ''[[Apocalypse Now]]'', gant [[Francis Ford Coppola]], [[1979]] ; ur Marine eo an haroz [[Martin Sheen]]. * ''[[Space Marines]]'', gant [[John Weidner]], [[1996]] ; armead an egor eo "Marines an Egor". * ''[[Full Metal Jacket]]'', gant [[Stanley Kubrick]], [[1987]] ; istor ur strollad-stourm Marines adal an emouestladur betek tachennoù-emgann [[brezel Vietnam]]. * ''[[Jarhead]]'', gant [[Sam Mendes]], [[2005]] ; istor ur strollad-stourm Marines adal an emouestladur betek tachennoù-emgann [[brezel Irak]]. * ''[[World Invasion : Battle Los Angeles]]'', gant [[Jonathan Liebesman]], [[2011]] ; ur strollad-stourm Marines o stourm a-enep anevaled an [[egor]]. * ''[[Battleship]]'', gant [[Peter Berg]], [[2012]] ; ur strollad-stourm Marines o stourm a-enep [[egorlestr|egorlistri]] arallvedat. === Stiradoù skinwel === * ''[[Space: Above and Beyond]]'', gant [[Glen Morgan]] ha [[James Wong]], skignet adalek ar [[24 a viz Gwengolo]] [[1995]] betek an [[2 a viz Mezheven]] [[1996]] gant [[FOX Network]] ; istor ur rann ijinet eus an USMC, ar ''Space Aviator Cavalry, 58th Squadron'' kazarnet war al lestr doug-egorlistri ''Saratoga''. * ''[[Band of Brothers]]'', kenderc'het gant [[Steven Spielberg]] ha [[Tom Hanks]] diwar ul levr gant an istorour [[Stephen E. Ambrose]]<ref>{{en}} Stephen E. Ambrose, ''Band of Brothers'', Pocket Books, 2002 {{ISBN|978-0-7434-6411-6}}<br>{{fr}} Stephen E. Ambrose, ''Frères d'armes'', Le Livre de Poche, 2004 {{ISBN|978-2-253-10844-3}}</ref>, 2001 ; istor an ''Easy Company'', ur rann eus ar 506th Infantry Regiment, a oa ar 506th Parachute Infantry Regiment e-pad an Eil Brezel-bed. === C'hoarioù-taol === * [[Warhammer 40000]] hag ar [[Space Marines]] == Levrlennadur == ;Continental Marines (1775-1783) * (en) Charles Richard Smith, ''Marines in the Revolution: A History of the Continental Marines in the American Revolution 1775-1783'', embanner History and Museums Division Headquarters U.S. Marine Corps, adembanner University Press of the Pacific (516 pajenn), 1975 hag adembannadur 29 a viz Even 2005 {{ISBN|978-1410224668}} ;Eil Brezel-bed * {{en}} [[Eugene Sledge]], ''With the Old Breed: At Peleliu and Okinawa'', embanner Presidio Press (384 pajenn) adembannadur, 25 a viz Gwengolo 2007 {{ISBN| 0891419195}} * {{fr}} [[John Costello]], ''La Guerre du Pacifique : Nouvelle histoire à partir d'archives restées jusqu'ici secrètes'', embanner Pygmalion (868 pajenn), 25 a viz Eost 2010 {{ISBN|978-2756403649}} * {{en}} John Gordon, ''Fighting for MacArthur: The Navy and Marine Corps' Desperate Defense of the Philippines'', embannadur Naval Institute Press (416 pajenn), 15 a viz Here 2011 {{ISBN|978-1612510576}} * {{fr}} [[Douglas MacArthur]], ''Batailles du Pacifique 1941-1945'', embanner Laville Editions (152 pajenn), dastumadenn ''Batailles essentielles : mémoire des peuples'', 22 a viz Du 2012 {{ISBN|979-1090134256}} ;Istor an USMC * {{en}} [[Marine Corps Heritage Foundation]], ''The Marines'', embanner Marine Corps Heritage Foundation (359 pajenn), 31 a viz Here 1998 {{ISBN|978-0883631980}} * {{en}} Edwin Howard Simmons, ''The United States Marines: A History'', 4re embannadur, Annapolis, Maryland, embanner Naval Institute Press,‎ 2003 {{ISBN|1-59114-790-5}} * {{en}} H. Avery Chenoweth ha Brooke Nihart, ''Semper Fi: The Definitive Illustrated History of the U.S. Marines'', embanner Sterling (492 pajenn), 2 a viz Du 2010 {{ISBN|978-1402781032}} ;Mare a-vremañ * {{en}} Marco Martinez, ''Hard Corps: From Gangster to Marine Hero'', New York: Crown Forum, 2007 {{ISBN|978-0-307-38304-4}} * {{en}} David J. Ulbrich, ''Preparing for Victory: Thomas Holcomb and the Making of Modern Marine Corps, 1935–1943'', Annapolis, Embannadur Maryland: Naval Institute Press, 2011 {{ISBN|1-59114-903-7}} == Liammoù diavaez == ;Lec'hiennoù ofisiel * [https://web.archive.org/web/20210201110104/http://www.marines.mil/ Lec'hienn Ofisiel an USMC] * [https://web.archive.org/web/20150309024134/http://www.marines.com/home Lec'hienn emouestlañ an USMC] * [http://www.mcu.usmc.mil/historydivision/Pages/Staff/Publications.aspx Lec'hienn ar skourr Istor d'an USMC] * [https://twitter.com/usmc Twitter ofisiel an USMC] * [https://www.facebook.com/marinecorps?sk=wall&rf=106275189411437 Facebook ofisiel an USMC] ;Mirdi * [https://web.archive.org/web/20160331174134/http://www.usmcmuseum.com/index.asp Lec'hienn mirdi an USMC ] ;Ensavadurioù * [http://www.nmcrs.org/ Navy-Marine Corps Relief Society] * [https://web.archive.org/web/20150905065801/https://www.mcsf.org/about/ Lec'hienn ar Marine Corps Scholarship Foundation] * [http://www.marineheritage.org/ The Marine Corps Heritage Foundation] * [http://www.mc-lef.org/ Marine Corps – Law Enforcement Foundation: MC-LEF] ;Kazetennoù * [https://www.mca-marines.org/gazette Marine Corps Gazette] * [http://www.marinecorpstimes.com/ Marine corps times] ;Tagadennoù reizhel * [http://www.iimef.marines.mil/Units/SexualAssaultPreventionResponse.aspx Sexual Assault Prevention & Response II Marine Expeditionary Force] == Pennadoù kar == *[[Armeoù ar Stadoù-Unanet]] *[[Strollad Marines Republik Korea]] *[[Continental Marines]] == Notennoù ha daveennoù == {{Daveoù|bannoù=2}} {{Commons|Category:United States Marine Corps}} {{DEFAULTSORT:United States Marine Corps}} [[Rummad:Istor SUA]] [[Rummad:Douarlu SUA]] [[Rummad:Morlu SUA]] [[Rummad:Armeoù ar Stadoù-Unanet]] [[Rummad:United States Marine Corps]] [[Rummad:1775]] i19hrdxwxnjlnpduqlv00ejgm2kqupv 0 123889 2150262 1960142 2025-06-22T11:38:32Z Adriendelucca 53023 2150262 wikitext text/x-wiki {{Infobox rannvro Frañs | ardamezioù = BlasonNouvelleAquitaine.svg | skeudenn = Nouvelle-Aquitaine in France 2016.svg | anvOfisiel = Nouvelle-Aquitaine | prezidant = Alain Rousset | amzer-gefridi = 2015-2021 | prefed = Fabienne Buccio | anvAnnezidi = néo-aquitains | gorread = 84061 | ledred = 44.8366 | hedred = -0.5888 | arondisamant = 41 | kanton = 258 | kumun = 4314 |Yezh=brezhonek|anvYezh=Akitania-Nevez}} '''Nouvelle-Aquitaine''' ('''''Akitania Nevez''''' e brezhoneg<ref>"[https://niverel.brezhoneg.bzh/br/kerofis/91582 Akitania Nevez]", KerOfis (Ofis Publik ar Brezhoneg)</ref>) zo unan eus [[rannvroioù Bro-C'hall|rannvroioù melestradurel Bro-C'hall]], e mervent ar vro abaoe 2016. ==Istor== Kemeret he deus lec'h teir rannvro all — [[Akitania (rannvro)|Akitania]], [[Limousin (rannvro)|Limousin]] ha [[Poitou-Charentes]] — a zo bet bodet d'ar 1añ a viz Genver 2016, goude ar c'hempenn a zo bet graet d'ar rannvroioù gant ar gouarnamant gall e 2015<ref>[http://www.legifrance.gouv.fr/affichTexte.do;jsessionid=9FECBA9D9314D1D2C093CF793C886ED5.tpdila21v_1?idSectionTA=JORFSCTA000030109623&cidTexte=JORFTEXT000030109622&dateTexte=29990101 Loi n° 2015-29 du 16 janvier 2015 relative à la délimitation des régions, aux élections régionales et départementales et modifiant le calendrier électoral]</ref>{{,}}<ref>{{cite web|url=http://www.lemonde.fr/politique/article/2014/12/17/la-carte-a-13-regions-definitivement-adoptee_4542278_823448.html|title=La carte à 13 régions définitivement adoptée|date=17 December 2014|publisher=[[Le Monde]]|accessdate=06 Genver 2016}}</ref>. ''"Aquitaine-Limousin-Poitou-Charentes"'' a zo bet un anv da c'hortoz evit ar rannvro nevez, savet diwar strollañ anvioù ar rannvroioù a oa diagent, en urzh al lizherenneg. An anv « Nouvelle-Aquitaine » a zo bet dibabet da vat gant ar c'huzul-rannvro nevez d'ar 27 a viz Even 2016 ha kadarnaet gant ar [[Kuzul-Stad (Frañs)|C'huzul Stad]] d'an 13 a viz Gwengolo 2016. Rannvro vrasañ Bro-C'hall eo ar rannvro nevez, gant ur gorread par da hini [[Aostria]]. [[Bourdel]] zo bet lakaet da gêr-benn velestradurel dezhi. ==Notennoù== {{Daveoù}} {{Rannvroioù Frañs}} [[Rummad:Rannvroioù Bro-C'hall]] 6rcnziq0azgp143zu9ghcyjnek7i12g 0 137733 2150174 2148898 2025-06-21T17:07:49Z Dishual 612 2150174 wikitext text/x-wiki {{databox}} [[Restr:Kwantung Army Headquarters.JPG|thumb|Lec'h penn Arme ar C'hantōgun]] '''Arme Kantōgun''' a oa ur [[strollad arme]] eus [[Lu Impalaeriezh Japan]]. Krouet e voe e miz Ebrel 1906 ha padet e oa betek miz Eost 1945. An arme brasañ hag enoretañ e oa el lu japanat. Un toullad ofiserien eus an arme-se, evel [[Seishirō Itagaki]] pe [[Hideki Tōjō]], a bignas uhel kement en aozadur milourel pe trevour eus [[Impalaeriezh Japan]]. Arme ar C'hantōgun a oa bet diazez en trevadenniñ impalaerel hag e krouidigezh [[Manchoukouo|stad Manchoukouo]]. E miz Eost 1945, ar strollad arme, gant e-tro 713 000 ezel (a-ziwar un hollad a 1 320 000), a voe trec'het ha rediet da godianañ d'an nerzhioù lu soviedat goude [[Aloubadeg soviedel Manchouria|aloubadeg Manchouria]]. [[Restr:Japanese type95 tank in 1944.jpg|thumb|[[Tank skañv|Tankoù skañv]] [[Type 95 Ha-Go|Type 95]] e 1944]] E-touez an holl unvezioù eus arme ar C'hantōgun, unan a zo chomet gwallvrudet, an [[Unvez 731]], a oa bet karget da gas ar stourm biologel, hag a voe kablus eus torfedoù-brezel lies. [[Rummad:Strolladoù Arme Impalaeriezh Japan]] [[Rummad:Strolladoù hag aozadurioù soudardel lamet e 1945]] [[Rummad:Mandchoukouo]] [[Rummad:Arme Kantōgun]] cc3so9v1u3tnfgm1ppbggd635c6s9yq 0 137874 2150265 1999785 2025-06-22T11:43:02Z Hogweard 30372 2150265 wikitext text/x-wiki '''Longovicium''' a oa ur c'hreñvlec'h savet gant ar Romaned er mervent da [[Lanchester (Durham)|Lanchester]], e hanternoz [[proviñs Britannia]]. Edo war an [[Dere Street]], an hent a gase eus Eburacum ([[York]]) da c-Gorstopitum ([[Corbridge]]), war [[Moger Hadrian|Voger Hadrian]]. [[Restr:Lanchester - Longovicium.gif|thumb|Kartenn lec'hiañ]] == Anv == * Enskrivadur ''RIB'' 1074 ː VEX(ILLATIONIS) SUEBORUM LON(GOVICIANORUM) GOR(DIANAE) * [[Ravenna (Disanv)|Ravenna]] 107₁₂ ː LINEOIUGLA / LINEONIGLA * [[Notitia Dignitatum|N.D]]. XL₁₅ (skeudenn) ː LONGOUICIO / LONGOUITIO * [[Notitia Dignitatum|N.D]]. XL₃₀ (testenn) ː Praefectus numeri LONGOUICANORUM, LONGOUICIO (/ LONGO UICA, LONGOUITIO) Talvoudegezh ː diaes evit ar silabenn gentañ. ''Stourmerien war listri'' ?<ref>A.L.F Rivet & Colin Smith : ''The Place-names of Roman Britain''. Batsford Ltd. 1979. Édition 1982.</ref> == Istor == [[Restr:Bauinschrift Lanchester.jpg|thumb|Un dedi d'an Impalaer Gordianus III, gant Bagad kentañ al Lingoned, bet dizoloet kent 1700, war-dro 90 ''milia passuum'' er reter da greñvlec'h ''Longovicum''.]] [[Restr:Longovicium - geograph.org.uk - 344015.jpg|thumb|Moger roman, savet e stumm drein pesked]] == Daveoù == [[Rummad:Kreñvlec'hioù roman e Britannia]] lelobra16lvc5epdmacofdzshjzg6nn 0 139017 2150191 1975910 2025-06-21T19:28:19Z Dishual 612 2150191 wikitext text/x-wiki [[Restr:Sicario (2015) Logo.png|thumb|Logo ar film Sicario]] '''Sicario''', a c'hallfed treiñ en "muntrer"<ref>https://www.nouvelobs.com/monde/20161229.OBS3193/sicario-conversation-avec-un-assassin-des-cartels-mexicains.html</ref>, zo ur film polis avantur [[stadunanat]] eus [[2015]] sevenet gant [[Denis Villeneuve]], skrivet eo bet an istor gant [[Taylor Sheridan]]. Evel aktourien e vez [[Emily Blunt]], [[Benicio del Toro]], [[Josh Brolin]], ha [[Victor Garber]]. Ar film a ro tro da heuliañ daou ajant eus an [[FBI]] emezelet en ur skipailh stourm eus ar gouarnamant stadunanat evit tizhout unan eus pennoù ar [[Cartel drammoù|cartel dramm]] mec'hikan. Sicario a oa bet kinniget evit ar Palme d'Or e-pad [[Festival Cannes 2015]]. Da zigentañ eo bet bannet en un nebeud salioù er Stadoù-Unanet a-raok bezañ skignet dre ar bed-holl d'an [[2 a viz Here]] [[2015]]. Sicario a zo bet burutellet mat a-fed filmañ, renerezh, ar sonerezh, ha labour an aktourien Blunt ha del Toro. Ar film a oa bet lakaet e anv evit ar priz Best Cinematography, Best Original Score, ha Best Sound Editing eveit 88vet lid an Academy Awards, kement ha lakaet e anv tri gwech ar BAFTA evit ar Best Supporting Actor, Best Cinematography, ha Best Film Music. An arvesterien mec'hikan o deus burutellet an doare ma z'eo taolennet kêr [[Ciudad Juárez]]<ref>https://www.bbc.com/mundo/noticias/2015/10/151007_sicario_cine_ciudad_juarez_boicot_an</ref>. Ur film a heuil a zo bet embannet, [[Sicario: Day of the Soldado]], hag embannet d'an [[29 a viz Even]] [[2018]], o welet [[Columbia Pictures]] o kemer plas [[Lionsgate]]. == Aktourien == <gallery mode="packed" heights="180px"> Emily Blunt avp 2014.jpg|[[Emily Blunt]] Benicio Del Toro - Guardians of the Galaxy premiere - July 2014 (cropped).jpg|[[Benicio del Toro]] Josh Brolin Berlin 2016.jpg|[[Josh Brolin]] Crop of Jon Bernthal by Gage Skidmore 3.jpg|[[Jon Bernthal]] Daniel Kaluuya by Gage Skidmore.jpg|[[Daniel Kaluuya]] JeffreyDonovanUSONov09.jpg|[[Jeffrey Donovan]] </gallery> == Liammoù diavaez == * [http://www.radiobreizh.bzh/bzh/episode.php?epid=17903 Pennad kaoz diwar-benn Sicario war Radio Breizh] == Notennoù ha daveennoù == {{Daveoù}} [[Rummad:Filmoù SUA]] [[Rummad:Filmoù 2015]] 23v7n7p149u8whpdff4itqt9u33c9ac 2150192 2150191 2025-06-21T19:31:20Z Dishual 612 2150192 wikitext text/x-wiki [[Restr:Sicario (2015) Logo.png|thumb|Logo ar film Sicario]] {{databox}} '''Sicario''', a c'hallfed treiñ en "muntrer"<ref>https://www.nouvelobs.com/monde/20161229.OBS3193/sicario-conversation-avec-un-assassin-des-cartels-mexicains.html</ref>, zo ur film polis avantur [[stadunanat]] eus [[2015]] sevenet gant [[Denis Villeneuve]], skrivet eo bet an istor gant [[Taylor Sheridan]]. Evel aktourien e vez [[Emily Blunt]], [[Benicio del Toro]], [[Josh Brolin]], ha [[Victor Garber]]. Ar film a ro tro da heuliañ daou ajant eus an [[FBI]] emezelet en ur skipailh stourm eus ar gouarnamant stadunanat evit tizhout unan eus pennoù ar [[Cartel drammoù|cartel dramm]] mec'hikan. Sicario a oa bet kinniget evit ar Palme d'Or e-pad [[Festival Cannes 2015]]. Da zigentañ eo bet bannet en un nebeud salioù er Stadoù-Unanet a-raok bezañ skignet dre ar bed-holl d'an [[2 a viz Here]] [[2015]]. Sicario a zo bet burutellet mat a-fed filmañ, renerezh, ar sonerezh, ha labour an aktourien Blunt ha del Toro. Ar film a oa bet lakaet e anv evit ar priz Best Cinematography, Best Original Score, ha Best Sound Editing eveit 88vet lid an Academy Awards, kement ha lakaet e anv tri gwech ar BAFTA evit ar Best Supporting Actor, Best Cinematography, ha Best Film Music. An arvesterien mec'hikan o deus burutellet an doare ma z'eo taolennet kêr [[Ciudad Juárez]]<ref>https://www.bbc.com/mundo/noticias/2015/10/151007_sicario_cine_ciudad_juarez_boicot_an</ref>. Ur film a heuil a zo bet embannet, [[Sicario: Day of the Soldado]], hag embannet d'an [[29 a viz Even]] [[2018]], o welet [[Columbia Pictures]] o kemer plas [[Lionsgate]]. == Aktourien == <gallery mode="packed" heights="180px"> Emily Blunt avp 2014.jpg|[[Emily Blunt]] Benicio Del Toro - Guardians of the Galaxy premiere - July 2014 (cropped).jpg|[[Benicio del Toro]] Josh Brolin Berlin 2016.jpg|[[Josh Brolin]] Crop of Jon Bernthal by Gage Skidmore 3.jpg|[[Jon Bernthal]] Daniel Kaluuya by Gage Skidmore.jpg|[[Daniel Kaluuya]] JeffreyDonovanUSONov09.jpg|[[Jeffrey Donovan]] </gallery> == Liammoù diavaez == * [http://www.radiobreizh.bzh/bzh/episode.php?epid=17903 Pennad kaoz diwar-benn Sicario war Radio Breizh] == Notennoù ha daveennoù == {{Daveoù}} [[Rummad:Filmoù SUA]] [[Rummad:Filmoù 2015]] 2rqd6dhvgzroac0hzp0wrgiijdsehkr 2150193 2150192 2025-06-21T19:31:48Z Dishual 612 2150193 wikitext text/x-wiki [[Restr:Sicario (2015) Logo.png|thumb|300px|]] {{databox}} '''Sicario''', a c'hallfed treiñ en "muntrer"<ref>https://www.nouvelobs.com/monde/20161229.OBS3193/sicario-conversation-avec-un-assassin-des-cartels-mexicains.html</ref>, zo ur film polis avantur [[stadunanat]] eus [[2015]] sevenet gant [[Denis Villeneuve]], skrivet eo bet an istor gant [[Taylor Sheridan]]. Evel aktourien e vez [[Emily Blunt]], [[Benicio del Toro]], [[Josh Brolin]], ha [[Victor Garber]]. Ar film a ro tro da heuliañ daou ajant eus an [[FBI]] emezelet en ur skipailh stourm eus ar gouarnamant stadunanat evit tizhout unan eus pennoù ar [[Cartel drammoù|cartel dramm]] mec'hikan. Sicario a oa bet kinniget evit ar Palme d'Or e-pad [[Festival Cannes 2015]]. Da zigentañ eo bet bannet en un nebeud salioù er Stadoù-Unanet a-raok bezañ skignet dre ar bed-holl d'an [[2 a viz Here]] [[2015]]. Sicario a zo bet burutellet mat a-fed filmañ, renerezh, ar sonerezh, ha labour an aktourien Blunt ha del Toro. Ar film a oa bet lakaet e anv evit ar priz Best Cinematography, Best Original Score, ha Best Sound Editing eveit 88vet lid an Academy Awards, kement ha lakaet e anv tri gwech ar BAFTA evit ar Best Supporting Actor, Best Cinematography, ha Best Film Music. An arvesterien mec'hikan o deus burutellet an doare ma z'eo taolennet kêr [[Ciudad Juárez]]<ref>https://www.bbc.com/mundo/noticias/2015/10/151007_sicario_cine_ciudad_juarez_boicot_an</ref>. Ur film a heuil a zo bet embannet, [[Sicario: Day of the Soldado]], hag embannet d'an [[29 a viz Even]] [[2018]], o welet [[Columbia Pictures]] o kemer plas [[Lionsgate]]. == Aktourien == <gallery mode="packed" heights="180px"> Emily Blunt avp 2014.jpg|[[Emily Blunt]] Benicio Del Toro - Guardians of the Galaxy premiere - July 2014 (cropped).jpg|[[Benicio del Toro]] Josh Brolin Berlin 2016.jpg|[[Josh Brolin]] Crop of Jon Bernthal by Gage Skidmore 3.jpg|[[Jon Bernthal]] Daniel Kaluuya by Gage Skidmore.jpg|[[Daniel Kaluuya]] JeffreyDonovanUSONov09.jpg|[[Jeffrey Donovan]] </gallery> == Liammoù diavaez == * [http://www.radiobreizh.bzh/bzh/episode.php?epid=17903 Pennad kaoz diwar-benn Sicario war Radio Breizh] == Notennoù ha daveennoù == {{Daveoù}} [[Rummad:Filmoù SUA]] [[Rummad:Filmoù 2015]] fzxyz2ds1i73bu42s72qzdkrb0ceerr 2150194 2150193 2025-06-21T19:32:32Z Dishual 612 2150194 wikitext text/x-wiki [[Restr:Sicario (2015) Logo.png|thumb|300px|]] {{databox}} '''Sicario''', a c'hallfed treiñ en "muntrer"<ref>https://www.nouvelobs.com/monde/20161229.OBS3193/sicario-conversation-avec-un-assassin-des-cartels-mexicains.html</ref>, zo ur film polis avantur [[stadunanat]] eus [[2015]] sevenet gant [[Denis Villeneuve]], skrivet eo bet an istor gant [[Taylor Sheridan]]. Evel aktourien e vez [[Emily Blunt]], [[Benicio del Toro]], [[Josh Brolin]], ha [[Victor Garber]]. Ar film a ro tro da heuliañ daou ajant eus an [[FBI]] emezelet en ur skipailh stourm eus ar gouarnamant stadunanat evit tizhout unan eus pennoù ar [[Cartel drammoù|cartel dramm]] mec'hikan. Sicario a oa bet kinniget evit ar Palme d'Or e-pad [[Festival Cannes 2015]]. Da zigentañ eo bet bannet en un nebeud salioù er Stadoù-Unanet a-raok bezañ skignet dre ar bed-holl d'an [[2 a viz Here]] [[2015]]. Sicario a zo bet burutellet mat a-fed filmañ, renerezh, ar sonerezh, ha labour an aktourien Blunt ha del Toro. Ar film a oa bet lakaet e anv evit ar priz Best Cinematography, Best Original Score, ha Best Sound Editing eveit 88vet lid an Academy Awards, kement ha lakaet e anv tri gwech ar BAFTA evit ar Best Supporting Actor, Best Cinematography, ha Best Film Music. An arvesterien mec'hikan o deus burutellet an doare ma z'eo taolennet kêr [[Ciudad Juárez]]<ref>https://www.bbc.com/mundo/noticias/2015/10/151007_sicario_cine_ciudad_juarez_boicot_an</ref>. Ur film a heuil a zo bet embannet, [[Sicario: Day of the Soldado]], hag embannet d'an [[29 a viz Even]] [[2018]], o welet [[Columbia Pictures]] o kemer plas [[Lionsgate]]. == Aktourien == <gallery mode="packed" heights="180px"> Emily Blunt avp 2014.jpg|[[Emily Blunt]] Benicio Del Toro - Guardians of the Galaxy premiere - July 2014 (cropped).jpg|[[Benicio del Toro]] Josh Brolin Berlin 2016.jpg|[[Josh Brolin]] Crop of Jon Bernthal by Gage Skidmore 3.jpg|[[Jon Bernthal]] Daniel Kaluuya by Gage Skidmore.jpg|[[Daniel Kaluuya]] JeffreyDonovanUSONov09.jpg|[[Jeffrey Donovan]] </gallery> == Liammoù diavaez == * [http://www.radiobreizh.bzh/bzh/episode.php?epid=17903 Pennad kaoz diwar-benn Sicario war Radio Breizh] == Notennoù ha daveennoù == {{Daveoù}} [[Rummad:Filmoù SUA]] [[Rummad:Filmoù 2015]] [[Rummad:Filmoù torfederezh]] ci77t7fru8kqtmvilekm5mr05x26752 2150263 2150194 2025-06-22T11:39:19Z Kestenn 14086 2150263 wikitext text/x-wiki {{Stumm an titl|''Sicario'' (film 2015)}} [[Restr:Sicario (2015) Logo.png|thumb|300px|]] {{databox}} '''''Sicario''''', a c'hallfed treiñ en "muntrer"<ref>https://www.nouvelobs.com/monde/20161229.OBS3193/sicario-conversation-avec-un-assassin-des-cartels-mexicains.html</ref>, zo ur film polis avantur [[stadunanat]] eus [[2015]] sevenet gant [[Denis Villeneuve]]. Skrivet eo bet an istor gant [[Taylor Sheridan]]. E aktourien bennañ zo [[Emily Blunt]], [[Benicio del Toro]], [[Josh Brolin]], ha [[Victor Garber]]. Ar film a ro tro da heuliañ daou ajant eus an [[FBI]] emezelet en ur skipailh stourm eus ar gouarnamant stadunanat evit tizhout unan eus pennoù ar [[Cartel drammoù|cartel dramm]] mec'hikan. ''Sicario'' a oa bet kinniget evit ar Palme d'Or e-pad [[Gouel Canas]] 2015. Da zigentañ e oa bet bannet en un nebeud salioù er Stadoù-Unanet a-raok bezañ skignet dre ar bed-holl d'an [[2 a viz Here]] [[2015]]. ''Sicario'' a zo bet burutellet mat a-fed filmañ, renerezh, ar sonerezh, ha labour an aktourien Blunt ha del Toro. Ar film a oa bet lakaet e anv evit ar priz Best Cinematography, Best Original Score, ha Best Sound Editing eveit 88{{Vet}} lid an Academy Awards, kement ha lakaet e anv teir gwech ar BAFTA evit ar Best Supporting Actor, Best Cinematography, ha Best Film Music. An arvesterien mec'hikan o deus burutellet an doare ma z' eo taolennet kêr [[Ciudad Juárez]]<ref>https://www.bbc.com/mundo/noticias/2015/10/151007_sicario_cine_ciudad_juarez_boicot_an</ref>. Ur film a heuil a zo bet embannet, [[Sicario: Day of the Soldado|''Sicario: Day of the Soldado'']], hag embannet d'an [[29 a viz Even]] [[2018]], [[Columbia Pictures]] o kemer plas [[Lionsgate]] evit e zasparzhañ. == Aktourien == <gallery mode="packed" heights="180px"> Emily Blunt avp 2014.jpg|[[Emily Blunt]] Benicio Del Toro - Guardians of the Galaxy premiere - July 2014 (cropped).jpg|[[Benicio del Toro]] Josh Brolin Berlin 2016.jpg|[[Josh Brolin]] Crop of Jon Bernthal by Gage Skidmore 3.jpg|[[Jon Bernthal]] Daniel Kaluuya by Gage Skidmore.jpg|[[Daniel Kaluuya]] JeffreyDonovanUSONov09.jpg|[[Jeffrey Donovan]] </gallery> == Liammoù diavaez == * [http://www.radiobreizh.bzh/bzh/episode.php?epid=17903 Pennad kaoz diwar-benn Sicario war Radio Breizh] == Notennoù ha daveennoù == {{Daveoù}} [[Rummad:Filmoù SUA]] [[Rummad:Filmoù 2015]] [[Rummad:Filmoù torfederezh]] rdlvansn3rlh4ewkv8f0fzp81plxg4i 0 139031 2150189 2017902 2025-06-21T19:27:26Z Dishual 612 2150189 wikitext text/x-wiki '''Guy De Saint Cyr''', ganet d'ar [[15 a viz Ebrel]] [[1958]] e [[Berlin]], zo un aktour alaman. Gwelet e oa bet er film [[James Bond]] eus [[1989]], ''[[Licence to Kill]]'', evel un den vil o labourat evit ar penn [[Cartel drammoù|cartel]] [[Franz Sanchez]], c'hoariet gant [[Robert Davi]]<ref>[https://web.archive.org/web/20191031160039/http://www.jamesbondmm.co.uk/bond-villains/guy-de-saint-cyr James Bond Multimedia]</ref>. ==Filmlennadur== {| class="wikitable" |- ! Bloavezh ! Titl ! Roll ! Notennoù |- |1989|| ''[[Licence to Kill]]'' || Braun || |- |1989|| ''[[Romero (film)|Romero]]'' || Master Sergeant || |- |1999|| ''[[One Man's Hero]]'' || Lasher || |- |2001|| ''[[Original Sin (film 2001)|Original Sin]]'' || Chief Jailer || |- |2001|| ''The Pearl'' || Mariano || |} == Notennoù ha daveennoù == {{Daveoù}} {{DEFAULTSORT:De Saint Cyr, Guy}} [[Rummad:Ganedigezhioù 1958]] [[Rummad:Aktourien Alamagn]] 8iklbl8p5ccsmqco8nl819tmg44poze 2150190 2150189 2025-06-21T19:27:38Z Dishual 612 2150190 wikitext text/x-wiki {{databox}} '''Guy De Saint Cyr''', ganet d'ar [[15 a viz Ebrel]] [[1958]] e [[Berlin]], zo un aktour alaman. Gwelet e oa bet er film [[James Bond]] eus [[1989]], ''[[Licence to Kill]]'', evel un den vil o labourat evit ar penn [[Cartel drammoù|cartel]] [[Franz Sanchez]], c'hoariet gant [[Robert Davi]]<ref>[https://web.archive.org/web/20191031160039/http://www.jamesbondmm.co.uk/bond-villains/guy-de-saint-cyr James Bond Multimedia]</ref>. ==Filmlennadur== {| class="wikitable" |- ! Bloavezh ! Titl ! Roll ! Notennoù |- |1989|| ''[[Licence to Kill]]'' || Braun || |- |1989|| ''[[Romero (film)|Romero]]'' || Master Sergeant || |- |1999|| ''[[One Man's Hero]]'' || Lasher || |- |2001|| ''[[Original Sin (film 2001)|Original Sin]]'' || Chief Jailer || |- |2001|| ''The Pearl'' || Mariano || |} == Notennoù ha daveennoù == {{Daveoù}} {{DEFAULTSORT:De Saint Cyr, Guy}} [[Rummad:Ganedigezhioù 1958]] [[Rummad:Aktourien Alamagn]] mo12lc4dw4fjnlatmfx8ei9o1xoi0kt 0 139440 2150186 2081967 2025-06-21T18:51:12Z Dakbzh 58931 + Nev. maer, ha kempenn. 2150186 wikitext text/x-wiki {{labour a chom}} {{Infobox kumunioù Breizh | anvYezh = | Yezh = | anvOfisiel = Forges-de-Lanouée | skeudenn = | alc'hwez = Ar vourc'h. | ardamezioù = | bro = [[Bro-Sant-Maloù]] | departamant = [[Mor-Bihan]] | arondisamant = [[Arondisamant Pondi|Pondi]] | kanton = [[kanton Ploermael|Ploermael]] | etrekumuniezh = [[Ploermael Kumuniezh]] | bro velestradurel = [[Bro Ploermael - Kalon Breizh]] | maer = Jacques Bihouée | amzer-gefridi = [[2020]]-[[2026]] | gorread = 96.29 | hedred = -2.58055555556 | ledred = 48.0027777778 | uk = | ubi = 32 | ubr = 123 }} '''Govelioù-Lannoez'''<ref>{{br}}[http://www.brezhoneg.bzh/91-kerofis.htm Diaz-titouroù KerOfis] gant [[Ofis Publik ar Brezhoneg]].</ref> (''{{lang|fr|Forges-de-Lanouée}}'' e galleg) a zo ur gumun e [[Breizh]] e [[departamant gall|departamant]] ar [[Mor-Bihan]]. == Douaroniezh == == Istor == === {{XXIvet kantved}} === * Bodet e voe kumunioù [[Ar Govelioù]] ha [[Lannoez]] d'ar 1{{añ}} a viz Genver 2019 d'ober kumun nevez Govelioù-Lannoez<ref>{{fr}} [http://www.morbihan.gouv.fr/content/download/38905/286244/file/Cr%C3%A9ation%20commune%20nouvelle%20Forges%20de%20Lanou%C3%A9e.pdf Arrêté de création de la commune nouvelle de Forges-de-Lanouée], d'ar 27 a viz Kerzu 2018</ref>. == Monumantoù ha traoù heverk == <gallery> Les Forges (Morbihan) Château.JPG|Kastell ar Govelioù. Lanouée - église Saint-Pierre 3.JPG|Iliz katolik Lannoez. </gallery> == Emdroadur ar boblañs == == Melestradurezh == {{DilennadDeroù |Titl= Roll ar vaered}} {{DilennadBremañ |Deroù= Genver [[2019]]|Penn=|Anv= Jacques Bihouée|Strollad= |Karg= }} {{Dilennad |Deroù= Genver [[2019]]|Penn= Mae 2020Anv= Gérard Granvalet|Strollad= |Karg= }} {{DilennadPenn}} == Tud == == Pennadoù kar == * [[Ar Govelioù]], * [[Lannoez]]. == Liammoù diavaez == == Notennoù ha daveoù == {{Daveoù}} [[Rummad:Kumunioù ar Mor-Bihan]] szlf2yulge8wjbrwdq5z3plgtb0b4vk 0 147402 2150172 2091368 2025-06-21T16:37:34Z Arko 540 /* {{Breizh}} */ 2150172 wikitext text/x-wiki {{disheñvelout}} {{pennad zo|Don (titl enorus)}} '''Dom''' a c'hall ober dave da veur a dra. == Titl == Evel [[Don (titl enorus)|Don]], '''Dom''' zo un titl enorus tennet eus ''dominus'', ur ger [[latin]] hag a dalv kement hag [[ozhac'h]]. Implijet a vez e [[Portugal]] hag he zrevadennoù kozh, hag evit tud an ilizoù [[Iliz katolik|katolik]] ha reizhkredennour gresian. En Iliz e vez roet an titl-se da venec'h an urzhioù [[beneadat]], [[chartouz]] ha [[trapat]]. E Portugal ha Brazil e vez roet an titl d'ar rouaned, priñsed, izili an tiegezhioù uhel ha tud nobl bet dibabet gant ar roue, hag ivez an impalaerien evit a sell ouzh Brazil. '''Dona''' eo ar stumm gwregel. Implijet e vez e Portugal evit mont davet forzh peseurt maouez avat, ha pa ne vefe ket a renk uhel. === Tud === [[Restr:StJacut-D-Lobineau-Crux.jpg|thumb|Maen-bez an istorour [[Dom Lobineau]] e [[Sant-Yagu-an-Enez]].]] Holl [[Rouaned Portugal]] en deus douget an titl Dom. Portugaliz all : * [[Infant Dom Herri]] (1394-1460) pe Herri ar Merdeer, infant Portugal * Dom [[Vasco da Gama]] (1469-1524), ergerzher portugalat Tud a iliz anavezet : ===={{Brazil}} ==== * dom [[Hélder Câmara]] (1909-1999), eskob katolik brazilian ==== {{Breizh}} ==== * dom [[Mikael an Nobletz]] (1577-1652), misioner breizhat * [[dom Louis Le Pelletier]] pe Loeiz ar Pelleter (1663-1733), manac'h ha geriadurour brezhonek * [[dom Lobineau]] (1666-1727), manac'h hag istorour breizhat * dom [[Maodez ar C'hozhaned]] (1666-1720), beleg * [[Dom Morice]] (1693-1750), manac'h hag istorour breizhat * [[dom Duval]] (1705-1742), manac'h ha levraoueger breizhat * [[François Plaine|Dom Plaine]] (1833-1900), manac'h [[beneadat]] breizhat, saver buhezioù sent, istorour * dom [[Alexis Presse]] (1883-1965), manac'h kisterkiat, adsaver Manati Boken e [[Plened-Yugon]] * dom Bernard (1893-1970), beleg, abad Itron-Varia Maguzzano e [[Lonato del Garda]] e [[Lombardia]], beniget e 1935 ==== {{Bro-C'hall}} ==== * [[dom Pérignon]] (1638 pe 1639 - 1715), ur manac'h beneadat en dije krouet ar [[gwin Champagn]] hervez ar vojenn * [[Dom Robert]] (1907-1997), manac'h beneadat hag arzour-pallenner gall === Oberennoù === * ''[[Dom Juan ou le Festin de Pierre]]'', komedienn gant [[Molière]] == Berranvioù == '''Dom''' a c'hall bezañ stumm berraet [[Dominic]], Domenic ha [[Dominique]], da skouer : * [[Dom Duff]], soner-sonaozer brezhonek * [[Dom La Nena]], violoñselourez vrazilian == Pobloù == * an [[Domed]], ur bobl a zo strewet er [[Reter-Kreiz]] * an Domba pe Dom, ur strollad kenelel en [[India]] * Dom, ur [[kasta|c'hasta]] e stad [[Kornôg Bengal]], en India * ur bobl Dom all a zo o chom e [[Papoua Ginea-Nevez]] == Douaroniezh == * ar menez [[Dom (menez)|Dom]], trede lein uhelañ an Alpoù, e Suis * [[Dom-le-Mesnil]], ur gumun e departamant [[Ardennes (departamant)|Ardennes]] == Savadurioù == [[Restr:Szeged-dom-ter.jpg|thumb|Plasenn Dóm.]] Ar ger latin [[domus]] zo tremenet e meur a yezh. "Dom" a dalv kement hag [[iliz-veur]] e broioù zo : * [[Plasenn Dóm]], e [[Szeged]], en [[Hungaria]] * [[Tour Dom Utrecht]] en [[Izelvroioù]] * [[Berliner Dom]], [[Deutscher Dom]] ha [[Französischer Dom]], ilizoù-meur e [[Berlin]] "Dom" a dalv kement ha [[ti]] er yezhoù slavek : * "Dom Bretanii", Ti Breizh e [[Poznań]] * "Bely dom", anv rusek an [[Ti gwenn (Moskov)|Ti gwenn]], ti kentañ ministr Rusia == Teskanvioù == * ''[[Deo optimo maximo]]'' pe D.O.M. pe Deo Opt. Max. zo ul lavar latin hag a dalv "D'an Doue meur kenañ ha mat kenañ" * ''"Département d'Outre-mer"'' (DOM), un "[[Departamant tramor]]" e yezh melestradurezh Bro-C'hall * ''[[Document Object Model]]'' (DOM), un etrefas programmiñ arloadoù * [[2,5-Dimethoxy-4-methylamphetamin]], un dramm halukinogen psikedelek [[Rummad:Titloù]] [[Rummad:Berranvioù-tud]] p6wgory7b2vxgz28uotd2yo5qrq9r8u 0 156702 2150213 2029911 2025-06-22T03:16:34Z Groupir ! 32199 2150213 wikitext text/x-wiki {{Stumm an titl|''Grande Peur''}} [[Restr:Galerie Historique ou Tableaux des évènements de la Révolution française (1795-1799). Insurrection paysanne, émigration des Princes et des Courtisans de leurs Châteaux de Campagne brulés en août 1789.png|thumb|An Aon Bras, hañv 1789]] '''''La Grande Peur''''' ("An Aon Bras") a vez graet e [[galleg]] eus ul luskad emsavadegoù kouerien (''jacquerie'') a oa bet awenet gant un [[Aon (from)|aon]] a-stroll. Emledet e oa e [[Bro-C'hall]] dreist-holl eus an [[20 a viz Gouhere]] [[1789]] betek ar 6 a viz Eost 1789, met kendalc'het e oa siouloc'h goude-se memestra. Ne oant ket bet flastret, ar pezh en doa diskouezet e oa gwanaet kalz galloud ar [[Renad Kozh]]. Ul lod tud, dreist-holl an noblañs, a oa tec'het kuit diouzh ar vro. Souezhet ha saouzanet e oa bet goude-se an aozadurioù politikel nevez. Rediet e oant bet buan da gas an [[dreistgwirioù]] da get. [[Rummad:Dispac'h gall]] [[Rummad:1789]] c2cz0uecqkmi2jjzu0ypjtgi2gc6pao 0 161332 2150195 2046778 2025-06-21T19:42:05Z Arko 540 kempenn 2150195 wikitext text/x-wiki {{disheñvelout}} Ur ger liessteriek eo '''bann''' hag a c’hell bezañ implijet evit traou fetiș ha difetis. Ar meneg kentañ zo bet kavet en ur [[spisc’her]]iad en ur [[dornskrid]] war-dro [[1501]]<ref>Devri, pennad Bann .1 : ''Ban'' spisc’heriet gant ''stipula'', anv-kadarn [[latin]] evit "garenn" (pe : "korzenn") ur [[plant|blantenn]].</ref>. E [[1716]], [[Loeiz ar Pelleter]] a ziskouezas an [[adanv]] ''ban'' evit an ed korzennet. Dre vras e c’hell ''bann'' talvezout d'un draezenn hir ha moan, fetis pe difetis, ha da draoù [[goubarelezh|goubar]] ivez. Ar verb ''bannañ'' zo kevatal d'ar verb ''teurel/teuler''. == Gounezerezh == Gwezhall : lodenn [[feskenn]]où ed a veze ledet war al [[leur-dornañ]]. == Melestradurezh == * [[Renad kozh]] : [[Urzh]] foranet gant un [[aotrouniezh]] d’an dudjentiled evit ma teuint diskouez o [[harnez]]ioù. Ar bann a oa kevatal da embann an urzh ha dre astenn ar bagad tud urzhiet dont. * [[Dispac'h Gall]] : isrannadur melestradurel, sell ouzh [[Bann (isrann departamant)]] * Tiriad dindan beli ur barner pe ul [[lez-varn]], sell ouzh [[bann (barnerezh)]] == Traezennoù fetis hir ha moan == * Pevar bann a ya d’ober ur groaz. Liester : Bannoù a ya d’ober un ardivink, stumm ar groaz dezhañ, a zo staget d’ar vilin-avel ken e dap gremm an avel * Garid diri * Pezhioù dir hir-tre, lakaet kenstur evit sevel roudennoù an hentoù-houarn * Pezhioù hir, plat ha moan e koad, metal, hag all, a zo parzhioù an dra : ostilhoù (bann-dor, bann-skeul, bannoù ar gloued…) * [[Lizherenn]]où : skourrig a-serc’h : bannoù al lizherenn U == Traezennoù difetis hir ha moan == * Er [[sinema]], ar [[kleweled|c’hleweled]], an [[urzhiataerezh]] : ar pezh a vez gwelet pe vuzuliet evel ur [[bandenn|vandenn]] ** [[Bann drafet]] ** Bann tredanel,magnetek, … [[Arhent]] * Rannouig etre linennoù pe varzhioù a-serc’h war ur [[pajenn|bajenn]] ** an daolenn a zo gant rezoù ha bannoù ** Testennoù ar mareadegoù a vez dispaket e bannoù * Gouloù ** Gouloù strishaet o astenn (dre un toull, da skouer) : bannoù an heol, sellouzhbann == Troioù-lavar == * Er vann : Uhel etrezek an oabl * Chom er vann : chom a-sav evit un obererezh == Gerioù deveret == * Bannañ : teurel pe lakaat da vont pelloc'h un draezenn * Bannadell : obererezh bannañ  * Banner : a zo e perzh pe e labour teurel traezennoù er vann * Banner : ardivink da vannañ traou goulaouet. Sell ouzh [[Banner (ardivink)]] * Bannerez : [[arm]] a-wezhall da deurel [[maen|mein]] * Bannerezh : obererezh bannañ * Bannhent pe hent-bann<ref>Vallée, ''Dictionnaire français-breton'', 1931.</ref> : hent difetis ma tremen un dra o nijal ganti  * Bannikat : Teurel traezennoù tro-ha-tro ken nec'houezont ket war an douar; ger deveret : banniker * Banniñ :Lakaet da vezañ gouezet ez-publik * Bannlec'hed : * [[Bannlev]] <ref>Gregor Rostrenen, 1732.</ref> : Takadoù annezet tro-dro d'ur ger * [[Bannoù-treset]] : an 9{{vet}} arz * [[Bannouriezh]] : ar skiant studiañ fiñval ar bannadelloù dre lezennoù fizik ha matematik * [[Bannwel]] : takad eus an oabl a-sonn d'un den hag en un doare skientelañ uhelañ poent teorikel a-serc'h d'ur poent a-is (zenith) ; banwel-noz (gwenedeg) : serr-noz * Disvannañ : * Forbannañ : * [[Embann]] ha gerioù deveret diwarni : embannadenn, embannadigezh, embannadur, embanner, ti-embann * Ervannañ * [[Tribann]] * Videobanner ==Notennoù ha daveennoù== {{daveoù}} lt3vejl1unjs0q4flpvp1ayczi9sdsz 4 169018 2150146 2082877 2025-06-21T11:59:40Z Strebot 79554 implijer adanvet (via JWB) 2150146 wikitext text/x-wiki = 11/12/2023 — 17/12/2023 = :[http://br.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedia:Kumuniezh/An_davarn/sizhunvezh_<!--CHENCH 2-->50,_bloaz_2023&action=edit Skrivañ un dra bennak<!--CHENCH 3--> en hanterkantvet sizhun eus 2023] | [[Wikipedia:Kumuniezh/An_davarn|An davarn]] | [[Wikipedia:Kumuniezh/An_davarn/sizhunvezh_<!--CHENCH 4-->49, bloaz_2023|sizhun a-raok]] — [[Wikipedia:Kumuniezh/An_davarn/sizhunvezh_<!--CHENCH 5-->51, bloaz_2023|sizhun war-lerc'h]] == E roched·hiviz ur wikipedour·ez / Raktres gant liseidi divyezhek Lannuon == Demat deoc'h, Gant kelennerien eilvet klas lise an Danteg e Lannuon emaomp o sevel ur raktres pennadoù Wikipedia. Ma vefe ur wikipedour·ez gant skiant prenet prest da zont ha da ginnig Wikipedia e brezhoneg er c'hlas, vefemp laouen d'ho tegemer. Ar gwener beure e vo ar c'hentelioù, adalek Genver betek penn kentañ Meurzh. Setu ! Trugarez. [[Implijer:Steffi ar C&#39;hoajou|Steffi ar C&#39;hoajou]] ([[Kaozeadenn Implijer:Steffi ar C&#39;hoajou|kaozeal]]) 12 Kzu 2023 da 10:15 (UTC) :Demat dit, :Ur raktres brav eo, ne c’hellin ket dont avat. Gant ar spi e kavi unan bennak. [[Implijer:Huñvreüs|Huñvreüs]] ([[Kaozeadenn Implijer:Huñvreüs|kaozeal]]) 12 Kzu 2023 da 12:16 (UTC) :Demat tudoù :En em respont a ran evit sevel ur goulenn d'ar gumuniezh… Evit ar raktres gant al liseidi e vo ret dezho krouiñ kontoù. :Setu perak e vefe brav liammañ an destennig ruz (evit poent) "sikourit ac'hanon da zibab" war bajenn "[https://br.wikipedia.org/w/index.php?title=Dibar:KrouiñKont&returnto=Degemer krouiñ ur gont nevez]" d'ur bajenn a zo dija [[Wikipedia:Anv-implijer/ez|Anv implijer/ez]]. Siwazh n'on ket teknikel a-walc'h evit se. Piv c'hallo ober al liamm etre an div bajenn neuze ? Trugarez deoc'h ! [[Implijer:Steffi ar C&#39;hoajou|Steffi ar C&#39;hoajou]] ([[Kaozeadenn Implijer:Steffi ar C&#39;hoajou|kaozeal]]) 18 Gen 2024 da 11:12 (UTC) ::{{graet}} [[Implijer:Huñvreüs|Huñvreüs]] ([[Kaozeadenn Implijer:Huñvreüs|kaozeal]]) 18 Gen 2024 da 11:19 (UTC) == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">(New) Feature on [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Kartographer|Kartographer]]: Adding geopoints via QID</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="Body"/>Since September 2022, it is possible to create geopoints using a QID. Many wiki contributors have asked for this feature, but it is not being used much. Therefore, we would like to remind you about it. More information can be found on the [[M:WMDE_Technical_Wishes/Geoinformation/Geopoints via QID|project page]]. If you have any comments, please let us know on the [[M:Talk:WMDE Technical Wishes/Geoinformation/Geopoints via QID|talk page]]. – Best regards, the team of Technical Wishes at Wikimedia Deutschland <section end="Body"/> </div> [[M:User:Thereza Mengs (WMDE)|Thereza Mengs (WMDE)]] 13 Kzu 2023 da 12:31 (UTC) <!-- Message sent by User:Thereza Mengs (WMDE)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=WMDE_Technical_Wishes/Technical_Wishes_News_list_all_village_pumps&oldid=25955829 --> == Video — ober gant Wikidata == Setu amañ ur videoig a ziskouez penaos e vez graet gant Wikidata, diwar skouer pajenn [[John Browning]]. [[Restr:Wikidata John Browning.webm]] Gallout a rit sellout ouzh ar video e skramm leun, aesoc’h e vo lenn. {{ping|Kestenn|Skoboldi|Dakbzh}} gallout a rit lavarout din ha sklaeroc’h emañ an traoù bremañ. [[Implijer:Huñvreüs|Huñvreüs]] ([[Kaozeadenn Implijer:Huñvreüs|kaozeal]]) 13 Kzu 2023 da 19:22 (UTC) :Sklaeroc'h an traoù ya ! Trugarez dit. :Hag un "tuto" a gaver en un tu bennak evit aozañ an taolennoù, an "infobox", ha penaos enlakaat anezhe prop en ur bajenn ? Trugarez evit da skoazell adarre. [[Implijer:Kestenn|Kestenn]] ([[Kaozeadenn Implijer:Kestenn|kaozeal]]) 13 Kzu 2023 da 20:46 (UTC) ::Siwazh n’eus ket eus ur bajenn sikour eus ar seurt-se. Gallout a rez mont da welout [[:fr:Aide:Créer_une_infobox|an hini c’hallek]], pe krouiñ un infobox diwar skouer unan a zo anezhañ dija, pe er wiki-mañ, pe en ur wiki all. [[Implijer:Huñvreüs|Huñvreüs]] ([[Kaozeadenn Implijer:Huñvreüs|kaozeal]]) 14 Kzu 2023 da 09:15 (UTC) :::Lenn a rin ar bajenn e galleg, trugarez dit. [[Implijer:Kestenn|Kestenn]] ([[Kaozeadenn Implijer:Kestenn|kaozeal]]) 14 Kzu 2023 da 12:09 (UTC) rsfdads3yvz4dqtc8kdlzpbsj1gckw4 1 169790 2150132 2085139 2025-06-21T11:59:11Z Strebot 79554 implijer adanvet (via JWB) 2150132 wikitext text/x-wiki == "arm korventenn" == {{ping|Kestenn}} eus pelec'h e teu an droidigezh "arm korventenn"? D'am soñj e talv Sturmgewehr "arm arsailh", met merglet zo ma alamaneg. [[Implijer:Huñvreüs|Huñvreüs]] ([[Kaozeadenn Implijer:Huñvreüs|kaozeal]]) 24 Gen 2024 da 21:51 (UTC) :Laosket em eus evel ma oa, met n'eo ket diboell a gav din, Sturm a dalvez "korventenn" koulz hag "argad". Kordañ a ra gant ar c'hiz nazi da reiñ anvioù pompadus d'o armoù nevez (s.o. ar c'harr-nij Messerschmit Me 262 "Sturmvogel", lapous-korventenn, an Heinkel He 162 "Volksjager", chaseour ar bobl, pe al Luftfaust, "meilh-dorn o nijal"). :Gewehr a gaver evit "fuzuilh", a-wechoù "pistolenn", n'eo ket sklaer atav. Merglet eo un tamm va alamaneg ivez... [[Implijer:Kestenn|Kestenn]] ([[Kaozeadenn Implijer:Kestenn|kaozeal]]) 24 Gen 2024 da 22:31 (UTC) ::🤷 War a seblant ez eus bet graet [[:de:Sturmgewehr|Sturmgewehren]] abaoe 1913 betek bremañ, neuze ne seblant ket din bezañ ur ger staget ouzh an nazied. Laosket az peus « evel ma oa » pelec’h? Ne gavan troidigezh ebet er bajenn c’hallek, en hini saoznek e lenner ''assault rifle''. [[Implijer:Huñvreüs|Huñvreüs]] ([[Kaozeadenn Implijer:Huñvreüs|kaozeal]]) 25 Gen 2024 da 07:25 (UTC) :::Laosket 'm eus evel ma oa er bajenn vrezhonek. Klasket 'm eus ivez gouzout hiroc'h met n'em eus ket kavet meneg all ebet eus an afer "korventenn". Cheñch a ran an traoù war ar bajenn. [[Implijer:Kestenn|Kestenn]] ([[Kaozeadenn Implijer:Kestenn|kaozeal]]) 25 Gen 2024 da 13:09 (UTC) ::::🤦 Krediñ a raen az poa krouet ar bajenn. E gwirionez eo bet krouet gant @[[Implijer:Dishual|Dishual]]. Ma digarez. [[Implijer:Huñvreüs|Huñvreüs]] ([[Kaozeadenn Implijer:Huñvreüs|kaozeal]]) 25 Gen 2024 da 14:10 (UTC) :::::Demat, :::::lennet em boa an anv-se en ul levr istor pell zo bremañ ha disoñjet anv al levr. :::::Kavet e vez ral an anv-se evel amañ https://sites.utm.utoronto.ca/historyinternships/blog/03182019-0228/birth-world%E2%80%99s-first-assault-rifle-sturmgewehr-44 ''In late 1944 it was finally dubbed the StG 44 or the Sturmgewehr (Storm Gun) 44. The German industry pumped out 425,977 StG’s for the Wehrmacht until the end of the war.'' :::::Adkavet e vez ivez en anv Volkssturm a vez troet en "people's storm". :::::A galon [[Implijer:Dishual|Dishual]] ([[Kaozeadenn Implijer:Dishual|kaozeal]]) 25 Gen 2024 da 14:18 (UTC) ::::::Dedennus eo [[:fr:Volkssturm#cite_note-1|an displegadenn-mañ]]. Gallout a rafe bezañ troet ha lakaet er pennad [[Volkssturm]], petra a soñjit? [[Implijer:Huñvreüs|Huñvreüs]] ([[Kaozeadenn Implijer:Huñvreüs|kaozeal]]) 25 Gen 2024 da 17:09 (UTC) ::::::N’on ket sur e talv evit ar pennad-mañ, koulskoude. Gallout a rafemp sevel ur goulenn ouzh tud ar wiki alamanek. [[Implijer:Huñvreüs|Huñvreüs]] ([[Kaozeadenn Implijer:Huñvreüs|kaozeal]]) 25 Gen 2024 da 17:11 (UTC) :::::::Hervez ar respont am eus bet e pajenn gaozeal ar pennad alamanek e talv Sturmgewehr fuzuilh-arsailh, na denn ket eus an amzer. [[Implijer:Huñvreüs|Huñvreüs]] ([[Kaozeadenn Implijer:Huñvreüs|kaozeal]]) 2 C'hwe 2024 da 21:01 (UTC) svsob3oevqk6v6qtvqw9vytjmpziu0w 1 169842 2150125 2084776 2025-06-21T11:59:02Z Strebot 79554 implijer adanvet (via JWB) 2150125 wikitext text/x-wiki @[[Implijer:Huñvreüs|Huñvreüs]] @[[Implijer:Dishual|Dishual]] Kinnig a ran adenvel ar bajenn "Pistolenn-vindrailher" pe "Pistoled-mindrailher" (cf. Ménard, Favereau). - "Mitrailhetenn" ne raer ket gantañ en dielloù war an armoù pe e geriaoueg an arme.Ul lesanv tennet eus ul lesanv gallek eo. "Pistolenn-vindrailher" eo ar ger a-zere evit armoù evel-se. - "Pistolenn-vindrailher" a zeskriv mat petra eo (un arm-skoaz gouest da dennañ en ur mod aotomatek kartouchennoù pistolennoù). [[Implijer:Kestenn|Kestenn]] ([[Kaozeadenn Implijer:Kestenn|kaozeal]]) 31 Gen 2024 da 12:55 (UTC) :Mat eo din, ha klotañ a ra gant ar pezh a zo bet graet e yezhoù all. Seblantout a ra ''pistolenn'' bezañ stankoc’h evit ''pistoled'', hag ur bajenn [[pistolenn]] zo dija, neuze e vefen tuet da ober gant ''Pistolenn-vindrailher''. [[Implijer:Huñvreüs|Huñvreüs]] ([[Kaozeadenn Implijer:Huñvreüs|kaozeal]]) 31 Gen 2024 da 15:22 (UTC) ::Gwelout ivez: [[Pistolenn damemgefre]], adkas war-du [[Pistolenn]] evit poent. [[Implijer:Huñvreüs|Huñvreüs]] ([[Kaozeadenn Implijer:Huñvreüs|kaozeal]]) 31 Gen 2024 da 15:25 (UTC) Kudenn ebet gwell eo bezañ resis ha sklaer. A galon --[[Implijer:Dishual|Dishual]] ([[Kaozeadenn Implijer:Dishual|kaozeal]]) 31 Gen 2024 da 14:04 (UTC) :Mat, trugarez deoc'h ho-taou. Adanvet em eus ar bajenn eta. Roit din da c'houzout ma ranker enbarzhiñ tud all (merourien all ?) e kaozeadennoù a seurt-se, ne fell ket din ober traoù a-dreuz. A galon, [[Implijer:Kestenn|Kestenn]] ([[Kaozeadenn Implijer:Kestenn|kaozeal]]) 31 Gen 2024 da 15:31 (UTC) ::Mat e oa sevel ar goulenn er bajenn gaozeal evit ar pennad-mañ. A-hend-all, pa c’hell bezañ un dizemglev pe ur gudenn deknikel e c’hellez digeriñ ur [[Wikipedia:Goulenn adenvel|goulenn adenvel]]. ::Un dra vat eo ivez sellout ouzh ar [[Dibar:PetraGasBetekAma%C3%B1/Pistolenn-vindrailher|pajennoù liammet]] (e lañser Ostilhoù) ha sellout ouzh al liammoù, gallout a ra bezañ mat kemmañ anezho daoust ma n’eo ket ret. [[Implijer:Huñvreüs|Huñvreüs]] ([[Kaozeadenn Implijer:Huñvreüs|kaozeal]]) 31 Gen 2024 da 15:40 (UTC) :::Trugarez. Cheñchet em eus al liammoù neuze. [[Implijer:Kestenn|Kestenn]] ([[Kaozeadenn Implijer:Kestenn|kaozeal]]) 31 Gen 2024 da 16:36 (UTC) '''PISTOLET-MITRAILLEUR''' pistolenn-vindrailher ''f.'' pistolennoù-mindrailher e-barzh [[Dictionnaire français-breton (Martial Ménard)]], 2012/1028b.--[[Dibar:Degasadennoù/2A01:CB08:8E1D:9400:D5F3:6F2F:C16B:7691|2A01:CB08:8E1D:9400:D5F3:6F2F:C16B:7691]] 31 Gen 2024 da 16:17 (UTC) l2fuw6l8vt8ypkkz9ba814wpslq8kbr 4 169907 2150148 2130659 2025-06-21T11:59:43Z Strebot 79554 implijer adanvet (via JWB) 2150148 wikitext text/x-wiki * [[Wikipedia:Merourien/Klemmoù/Dielloù|Dielloù]] == Sevel a ran ur c’hlemm a-enep ar merour Huñvreüs == Ur c’hlemm a savan dirak kumuniezh ar wikipedourien enep '''kondu dizereat''' [[Implijer:Huñvreüs|Huñvreüs]] Abeg 1 : Mont er-maez eus e gefridi Abeg 2 : Dispriz war atebegezh didorr hor c’humuniezh wikipedourien (ya, sur, ar galloud uhelañ zo ganti!) Abeg 3 : Disevended ouzh an implijerien pa vezont adkaset da destenn ar wikipedia saozneg ha ne zegas arguzenn ebet, pa n’eus ket anv amañ eus un enklask digent, met d’un dibab gerioù (« The prohibition against original research means that all material added to articles must be verifiable in a reliable, published source, even if not already verified via an inline citation.… ») Setu an arguzenn diazaz embannet gant ar merour Huñvreüs : « Degas kemmoù amañ n’eo ket un afer a c’halloud. Kement-se n’eus netra da welout gant ar gaozeadenn-mañ. Evit dibab gerioù e ranker doujañ da reolennoù an Diazezadur Wikimedia, en o zouesk: chom hep ijinañ traoù nevez ha menegiñ daveoù. Huñvreüs (kaozeal) 9 Gen 2025 da 17:16 (UTC)[respont] Tri den o deus kemeret perzh er gaozeadenn : [[Implijer:Ar_choler|Ar_choler]], [[Implijer:Kestenn|Kestenn]], [[Implijer:Llydawr|Llydawr]]. A-du e voent gant Huñvreüs evit kendalc’h gant « levrlennadur ». Goude dispaket e  « arguzenn » hep diazez e kemmas ar bajenn « levrlennadur » ar merour Huñvreüs, evel ma vije bet un disentez gant ar gumuniezh. Ha n’eus ket bet. '''Ma respontoù''' : Da gentañ e soñjen ober un disparti etre an daou dermen, ken ne oa ket da adenvel, met da sevel div bajenn. Anat d’an holl ez eo ma ne dleer ket ober un enklask digent pa kinniger ober gant ger pe c’her. Amañ e vez troet ar gaoz war reizhañ ur fazi droukveskaj treuzkaset a remziad da remziad : abaoe 1904 marteze, kendalc’het gant Vallée ha Hemon.
<br> N’eo ket posubl reiñ da abeg ma c’helfe bezañ « an impljetañ ». Mammenn ? Ha perak e vez implijet « levrlennadurezh » gant enklaskerien eus ar c’hentañ troc’h muioc’h-mui ?<br> E diwezh troidigezh « An Ilias » (2016) e reas [[Paskal Tabuteau]] gant « lennadurezh » ken diaes eo dezhañ ober gant « levrlennadurezh », blaz an diresisted (pe ar c’hozhni ?) warni marteze. E 1996 ec’h embannas [[TermBret]]-Skol Uhel ar Vro, « Geriaoueg al levraouegoù = Vocabulaire des bibliothèques » (550 pennger). Evel pennlevraoueger em boen kemeret perzh d’ar sevel hag em boan kinniget : «  levrrollouriezh » evit an diskiblezh (n’eo ket ur skiant tamm ebet) ha » levrrolladur » evit ar rolloù, ar pezh a voe bet degemeret hag enskrivet, asamblez gant « levrlennadurezh » ha « levrlennadur ».<br> N’on ket sur e vije mat adkemer an termenoù, met ofisiel int. « Lennadurezh » a c’hellfe bezañ un ide vat. Ur ger deveret eus « dave » a vefe gwelloc’h, « daveoù » pe « daveva », « daveouaoueg… ». « Levrlennadur » a chomfe en e ster koshañ : rentañ-kont berr er c’helaouennoù. '''Goulenn''' : Ur wir gaozeadenn gant alioù diazezet war an implijoù nevesañ e-touez an arbennigourien hag a vije renet gant muioc’h a implijerien. {{Nann-sinet|Ch. Rogel}} :Evel-just n’eo ket me a raio war-dro ar c’hlemm-mañ. {{Implijer|VIGNERON}}, marteze. :# Er bajenn-mañ e c’haller sevel klemm a-enep drougimplij ar benvegoù merour. N’am eus ket implijet anezho en degouezh-mañ: n’am eus diverket pajenn ebet, stanket implijer ebet, graet netra nemet goulenn alioù ha lakaat anezho da bleustriñ evel ma c’hall pep hini ober. N’on ket aet ar-maez eus ma c’hefridi rak n’am eus graet mann ebet evel merour. Neuze e c’houlennan ma vo distaolet ar c’hlemm-mañ peogwir eo goullo. :# Lakaat alioù ar re all da bleustriñ n’eo ket « dispriz » ha menegiñ ar reolennoù diazez n’eo ket « disevended ». :# « Ur wir gaozeadenn » a zo anezhi dija peogwir eo bet [[Kaozeal:Levrlennadurezh#Kemm_bet_graet_a-enep_da_reolenno%C3%B9_mont_en-dro_ar_wiki_ha_hep_kenasant|boulc’het ganin]] a-raok kemmañ ar pajennoù. Te an hini eo a zo chomet hep respontiñ etre an 9 hag an 18 a viz Genver daoust m’az peus degaset kemmoù d’ar wiki etre an daou zeiziad-mañ. Pegeit e tleer gortoz? :# n’emañ ket amañ al lec’h da gaozeal diwar-benn ar gerioù ''levrlennadur'' ha ''levrlennadurezh''. [[Implijer:Huñvreüs|Huñvreüs]] ([[Kaozeadenn Implijer:Huñvreüs|kaozeal]]) 19 Gen 2025 da 16:39 (UTC) ::Hmm, n’eus netra da wellet en afer-se gant ar benvegoù merour. ::E gwirionez n'on ket gwall-sur petra da soñjal ; war [[Kaozeal:Levrlennadurezh#Kemm bet graet a-enep da reolennoù mont en-dro ar wiki ha hep kenasant]] zo sklaer displegadennoù Huñvreüs. Goude-se gant {{Implijer|Ar choler}}, {{Implijer|Kestenn}} ha {{Implijer|Llydawr}} vez lâret a-enep an adkas. War a seblant, {{Implijer|Ch. Rogel}} zo an hini an hini a-enep reolennoù wiki hag a-enep ar gumuniezh ouzhpenn. ::A galon, [[Implijer:VIGNERON|VIGNERON]] ([[Kaozeadenn Implijer:VIGNERON|kaozeal]]) 19 Gen 2025 da 17:14 (UTC) :N’on ket kontant gant ar respontoù : #Diseven e vez adkas un implijer d’ur bajenn saozneg bep tro (lenn a ran ar saozneg digudenn) #Disevenoc’h c’hoazh ma ne gaver er bajenn-se netra da welout gant kontrol ar gumuniezh war ar penngerioù hag a zo un afer kinnigoù ha enepkinnigoù, ha n’eo ket afer nevezded an testennoù.<br> N’eo ket serius tamm ebet. <br> Ne vefe ket afer ar benvegoù merour p’eo bet galvet d’un destenn diazaz ?<br> Erfin, n’on ket evit kenderc’hel gant ar rebechoù, pa n’eo ket grevus an traoù. 9nsl27i07bxvlpg73zo8eifa0r4vmsz 1 171261 2150124 2097309 2025-06-21T11:59:00Z Strebot 79554 implijer adanvet (via JWB) 2150124 wikitext text/x-wiki Cheñchet titl ar bajenn "Mindrailherez Kalachnikov" da "PK (mindrailherez)" evit doujañ da lizherennoù kentañ hec'h anv orin. "PK" a seblant bezañ implijet e kalz yezhoù all ivez. A galon, [[Implijer:Kestenn|Kestenn]] ([[Kaozeadenn Implijer:Kestenn|kaozeal]]) 19 Mae 2024 da 10:17 (UTC) 04dk09tlrk75ep4apx1izdt7rkf3zol 4 171682 2150145 2111137 2025-06-21T11:59:39Z Strebot 79554 implijer adanvet (via JWB) 2150145 wikitext text/x-wiki = 01/07/2024 — 07/07/2024 = :[http://br.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedia:Kumuniezh/An_davarn/sizhunvezh_<!--CHENCH 2-->27,_bloaz_2024&action=edit Skrivañ un dra bennak<!--CHENCH 3--> er seizhvet sizhun warn-ugent eus 2024] | [[Wikipedia:Kumuniezh/An_davarn|An davarn]] | [[Wikipedia:Kumuniezh/An_davarn/sizhunvezh_<!--CHENCH 4-->26, bloaz_2024|sizhun a-raok]] — [[Wikipedia:Kumuniezh/An_davarn/sizhunvezh_<!--CHENCH 5-->28, bloaz_2024|sizhun war-lerc'h]] ==Anvioù ar strolladoù politikel== Hiziv ez eus ur meskaj etre anvioù gallek ([[Parti Socialiste (Frañs)|Parti Socialiste]]…) ha re vrezhonek ([[Strollad Komunour Gall|Strollad Komunour]]…). Din e c’hallfed ober gant anvioù brezhonek, dreist-holl pa vez daveoù (kinniget gant ar strolladoù, mediaoù, Termofis…) pe pa vez anat an droidigezh (Strollad Sokialour, An Ekologourien…). E mediaoù saoznek ez eus kaoz eus ''Unbowed France'' ([[La France Insoumise]]) pe ''National Rally'' ([[Rassemblement National]]), da skouer. Met pouezusoc’h e vefe tizhout un emglev hag ober gant ar memes doare e pep lec’h. Petra a soñj deoc’h? [[Implijer:Huñvreüs|Huñvreüs]] ([[Kaozeadenn Implijer:Huñvreüs|kaozeal]]) 3 Gou 2024 da 18:48 (UTC) :Din-me ivez e c'haller ober gant anvioù brezhonek nemetken, en ur venegiñ ar vro en titl ma vez ezhomm : meur a d"Talbenn Vroadel" a zo pe a zo bet er bed da skouer. Lakaomp "Talbenn Vroadel (Bro-C'hall)" pe "Talbenn Vroadel (Belgia)". [[Implijer:Kestenn|Kestenn]] ([[Kaozeadenn Implijer:Kestenn|kaozeal]]) 3 Gou 2024 da 22:31 (UTC) ::Ne gav ket din e vefe ret degemer reolennoù re strizh er c'heñver-se. ''Parti'' pe ''socialiste'' zo gerioù aes da dreiñ (ha c'hoazh...), met [[Sinn Féin]] ha [[Vlaams Belang]] a chom [[Sinn Féin]] ha [[Vlaams Belang]] e kalz wikipediaoù (s.o. [https://www.wikidata.org/wiki/Q76382] ha [https://www.wikidata.org/wiki/Q682990]. [[La France insoumise]] ha [[Rassemblement National]] a chom evel m'emaint e kalz yezhoù ivez ([https://www.wikidata.org/wiki/Q27978402], [https://www.wikidata.org/wiki/Q205150]). Ha memes e yezhoù ma vezer techet da dreiñ alies e lezer anvioù zo er yezh orin (s.o. [[:en:Groen (political party)]]). --[[Implijer:Llydawr|Llydawr]] ([[Kaozeadenn Implijer:Llydawr|kaozeal]]) 14 Gou 2024 da 13:20 (UTC) :::Kompren a ran da savboent, met e Termofis ez eus troidigezhoù evit ''Parti socialiste'', ''Parti communiste'', pe c’hoazh ''Rassemblement national'' (n’eus ket evit ''Vlaams Belang''), neuze ne welan ket perak ne c’hellfent ket bezañ implijet, ha pa vefe titl ar pennad hini ofisiel ar strollad. Hag er wiki saoznek, da skouer, eo [[:en:La France Insoumise|La France Insoumise]] titl pennad ar strollad, met n’eo ket difennet ober gant [https://en.wikipedia.org/w/index.php?search=%22France+unbowed%22&title=Special:Search&profile=advanced&fulltext=1&ns0=1 ''France unbowed''] e pennadoù all. [[Implijer:Huñvreüs|Huñvreüs]] ([[Kaozeadenn Implijer:Huñvreüs|kaozeal]]) 14 Gou 2024 da 16:03 (UTC) ::::Neuze emaomp akord : anvioù zo a c'heller treiñ, met n'eo ket '''ret''' treiñ an holl. Ha [[Plaid Cymru]] a chomo Plaid Cymru. --[[Implijer:Llydawr|Llydawr]] ([[Kaozeadenn Implijer:Llydawr|kaozeal]]) 28 Gou 2024 da 09:44 (UTC) :::::Dre vras e tleer ober gant ar pezh a vez gwelet er wask brezhonek. N’eus ket da dortal pa vez kaoz eus ar strolladoù koshañ, rak un anv brezhonek a ya ganto bloavezioù-pad, met e weler nemedennoù evel Plaid Cymru ivez.<br> :::::E-barzh ‘’Bremañ'', '’Ya!'', ''Al Liamm’’, ‘’Aber’’ (aet da get) ha traoù kozh evel ‘’Ar Vro’’ pe ‘’Imbourc’h’’ e kaver meur a anv troet. Embannet eo bet ul levr politikouriezh gant TIR, nevez zo. Un hengoun « lennegel » hon eus da virout (ha da lakaat da chañch a-wezhigoù). [[Implijer:Ch. Rogel|Ch. Rogel]] ([[Kaozeadenn Implijer:Ch. Rogel|kaozeal]]) 8 Eos 2024 da 21:21 (UTC) c5535qf4hir3iflh97j50cxwo3j0odr 1 171778 2150136 2109025 2025-06-21T11:59:14Z Strebot 79554 implijer adanvet (via JWB) 2150136 wikitext text/x-wiki == Titl == {{ping|Kestenn}} rankout a ra danvez ur pennad Wikipedia bezañ «brudet», neuze kavan diezhomm ober gant ar ger-mañ. Gallout a rafe ar pennad bezañ anvet ''Roll tud bet drouklazhet'' (evel er wiki gallek) pe ''Roll drouklazhoù'' (evel er wiki saoznek). [[Implijer:Huñvreüs|Huñvreüs]] ([[Kaozeadenn Implijer:Huñvreüs|kaozeal]]) 11 Gou 2024 da 14:59 (UTC) :Mat eo, cheñch a ran an titl neuze. Trugarez. [[Implijer:Kestenn|Kestenn]] ([[Kaozeadenn Implijer:Kestenn|kaozeal]]) 11 Gou 2024 da 15:15 (UTC) ::👍 [[Implijer:Huñvreüs|Huñvreüs]] ([[Kaozeadenn Implijer:Huñvreüs|kaozeal]]) 11 Gou 2024 da 15:21 (UTC) ih1iz4a0jq7deyob3c328dv7u5g2l2r 1 171999 2150128 2111625 2025-06-21T11:59:07Z Strebot 79554 implijer adanvet (via JWB) 2150128 wikitext text/x-wiki Kanadianiz (ha n'eo ket Kanadianed) peogwir ne oa ket Ross ur c'hanadian. A galon, [[Implijer:Kestenn|Kestenn]] ([[Kaozeadenn Implijer:Kestenn|kaozeal]]) 14 Eos 2024 da 11:53 (UTC) t50s0l5waycfsu3xmx3n46pd8vsfxt1 1 172475 2150133 2116534 2025-06-21T11:59:13Z Strebot 79554 implijer adanvet (via JWB) 2150133 wikitext text/x-wiki == geografiezh == abaoe pell'zo e vez graet gant tolzennad evit treiñ massif (er skolioù Diwan, el lennegezh ...). Perak mont da cheñch gerioù? Null eo seurt emzalc'h. [[Implijer:Brezhoneg21|Brezhoneg21]] ([[Kaozeadenn Implijer:Brezhoneg21|kaozeal]]) 8 Her 2024 da 18:42 (UTC) :N’eo ket sur. Lakaet eo bet « torosad » evit ar geogr(afiez) e-barzh Geriadur Galleg-Brezhoneg An Here, gant skouer an « Torosad Arvorig ». :Ne dellezer ket bezeñ lakaet da « Null » evit bezañ graet ur fazienn vennak memestra. :Ezhomm hon eus habaskted ar genskridaozerien. [[Implijer:Ch. Rogel|Ch. Rogel]] ([[Kaozeadenn Implijer:Ch. Rogel|kaozeal]]) 8 Her 2024 da 21:09 (UTC) ::*A-fed menezioù, "tolzennad" = "massif" ha "torosad" = "aradennad" = "chaîne" en holl c'heriadurioù. ::*Ur geriadur brezhoneg-brezhoneg eo hini An Here ! ::*Kalzik fazioù a-seurt gant « adherañs ur pneu » (3 fazi amañ) zo e geriaoueg Brezhoneg21, met ne vern rak reizhet e vezont gant an dud, diouzh ezhomm. ::*Tagañ e-lec'h kinnig eo ar pezh a zo null, e Wikipedia evel e forzh pe lec'h arall. ::[[Dibar:Degasadennoù/2A01:CB08:8760:C700:6C2B:C9D8:E2C3:14CF|2A01:CB08:8760:C700:6C2B:C9D8:E2C3:14CF]] 9 Her 2024 da 20:15 (UTC) :::Demat, "tolzennad" a lenner evit "massif" el levrioù embannet gant TES ivez. Kinnig a ran cheñch an titl gant ar ger-mañ neuze. [[Implijer:Kestenn|Kestenn]] ([[Kaozeadenn Implijer:Kestenn|kaozeal]]) 9 Her 2024 da 20:34 (UTC) slge22aqx0pv0btxfj311cx3f31j5tg 1 172940 2150127 2121233 2025-06-21T11:59:04Z Strebot 79554 implijer adanvet (via JWB) 2150127 wikitext text/x-wiki == « Reduer-son » ? == [[Brezhoneg beleg]] e vije ar verb "reduiñ" mar bije anezhañ. Ur verb ''didrouzañ'' zo, alese un '''didrouzer''', evel meneget e [[Geriadur Al Liamm]], 2014, p. 174-a. [[Dibar:Degasadennoù/2A01:CB08:8760:C700:9425:D10B:82CB:8238|2A01:CB08:8760:C700:9425:D10B:82CB:8238]] 6 Kzu 2024 da 10:28 (UTC) :Ar verb "reduiñ/reduiañ" zo anezhañ e brezhoneg abaoe ar XVIvet kantved da nebeutañ (cf. Devri, Favereau...), hag en implij e brezhoneg yac'h e Treger / Leon hiziv ivez. An termen "didrouzer" am eus soñjet ennañ, met ne gord ket gant termenadur ur reduer-son pa ne voug ket ar son penn-da-benn evel ma weler er filmoù. Kordañ a rafe gant "silencieux" pe "silencer" implijet er yezh pemdez, pa gav gwelloc'h kalz tud arbennikaet ober gant "réducteur de son" pe "suppressor". A galon, [[Implijer:Kestenn|Kestenn]] ([[Kaozeadenn Implijer:Kestenn|kaozeal]]) 7 Kzu 2024 da 07:55 (UTC) ::Hepken e ''[[Le Mirouer de la Mort]]'', ur skrid kristen kentelius (''miroir'' er Grennamzer) a-zivout ar pezh a c'hoarvez gant an dud goude o zremenvan, e lenner ''reduiañ'' ha ''reduiet'', a zo brezhoneg beleg e-touez brezhoneg yac'hoc'h a-galz eget ar pezh a glever hag a lenner e Breizh-Izel a-bezh hag er pezh a chom eus an Emsav : ::*gwerzennoù 67-70 : ''An quentaff aneze, euelse a leaff, / Ez laqua pep heny den em humiliaff, / Ouz songeaff an danuez, peba'n deues bezaff : / Ha plen ê en heny, ez deuy da <u>reduiaff</u>.'' ::*gw. 219-223 : ''Gouuez lem an reman, ne quyffy glan manet, / Nemert breynder adreff, ha remaignant preuet : / En douar bet nary, ez yndy <u>reduiet</u>, / Deze ne taluoe stat, bezaff re goac maguet.'' ::A-fed teknik : mar mennit bout ker resis hag ar galleg → ''digresker'', ''direer'', ''koazher'' ; hag ar saozneg : didrouzer'',''mouger''. ::Alioù n'eo ken, evel-just. A galon, [[Dibar:Degasadennoù/2A01:CB08:8760:C700:6182:E9FC:F87D:27EC|2A01:CB08:8760:C700:6182:E9FC:F87D:27EC]] 7 Kzu 2024 da 09:41 (UTC) njmjhua0czez27hs4oo7exg31oweign 4 173035 2150147 2122777 2025-06-21T11:59:41Z Strebot 79554 implijer adanvet (via JWB) 2150147 wikitext text/x-wiki = 16/12/2024 — 22/12/2024 = :[http://br.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedia:Kumuniezh/An_davarn/sizhunvezh_<!--CHENCH 2-->51,_bloaz_2024&action=edit Skrivañ un dra bennak<!--CHENCH 3--> en unanvet sizhun ha hanter-kant eus 2024] | [[Wikipedia:Kumuniezh/An_davarn|An davarn]] | [[Wikipedia:Kumuniezh/An_davarn/sizhunvezh_<!--CHENCH 4-->50, bloaz_2024|sizhun a-raok]] — [[Wikipedia:Kumuniezh/An_davarn/sizhunvezh_<!--CHENCH 5-->52, bloaz_2024|sizhun war-lerc'h]] == « diorrenet » == Hervez a gredan gouzout e skriver ''diorroet'', met ne fell ket din kemmañ ma n’eo ket ret. Neuze, mat eo skrivañ « diorrenet » pe get ? [[Implijer:Huñvreüs|Huñvreüs]] ([[Kaozeadenn Implijer:Huñvreüs|kaozeal]]) 19 Kzu 2024 da 16:00 (UTC) :Diorroet sur, diorreet a c'haller skrivañ ivez, met ne soñj ket din e vefe reizh "diorrenet". [[Implijer:Kestenn|Kestenn]] ([[Kaozeadenn Implijer:Kestenn|kaozeal]]) 19 Kzu 2024 da 17:21 (UTC) ::''Diorren'' eo ar verb, ''diorro''- eo e bennrann, ''diorroet'' eo an anv-gwan-verb ; gwelit ''[[Yezhadur bras ar brezhoneg]]'' F. Kervella §182 ha ''[[La grammaire bretonne pour tous]]'' E. Chalm p; C-46. — [[Implijer:Ar choler|Ar choler]] ([[Kaozeadenn Implijer:Ar choler|kaozeal]]) 19 Kzu 2024 da 17:32 (UTC) :::Trugarez deoc’h. [[Implijer:Huñvreüs|Huñvreüs]] ([[Kaozeadenn Implijer:Huñvreüs|kaozeal]]) 19 Kzu 2024 da 18:08 (UTC) ::::Netra ! [[Implijer:Ar choler|Ar choler]] ([[Kaozeadenn Implijer:Ar choler|kaozeal]]) 19 Kzu 2024 da 19:18 (UTC) == Nedeleg ar skrivagnerien e Gwengamp disadorn == Emaon o paouez gwelout e vo aozet Nedeleg ar skrivagnerien e Gwengamp disadorn (21 a viz Kerzu). Ne c'hellin ket mont met ma tremen unan bennak eno, mar plij, grit luc'hskeudennoù: evit lod eus ar skrivagnerien, ma n'eo ket an holl, n'eus skeudenn ebet, pe unan kozh pe/ha fall. [[Implijer:Huñvreüs|Huñvreüs]] ([[Kaozeadenn Implijer:Huñvreüs|kaozeal]]) 20 Kzu 2024 da 21:24 (UTC) j45l6we8b2966dppunfph5p75vb6o53 1 173371 2150130 2126209 2025-06-21T11:59:09Z Strebot 79554 implijer adanvet (via JWB) 2150130 wikitext text/x-wiki == Adenvel == Kinnig a ran adenvel ar bajenn da "<u>Stourm</u> ar renkadoù", a zo aliet gant Termofis, M. Ménard, hkz. A galon, [[Implijer:Kestenn|Kestenn]] ([[Kaozeadenn Implijer:Kestenn|kaozeal]]) 15 Gen 2025 da 15:52 (UTC) :👍 [[Implijer:Huñvreüs|Huñvreüs]] ([[Kaozeadenn Implijer:Huñvreüs|kaozeal]]) 15 Gen 2025 da 15:56 (UTC) 962vkx5lbw6lbf413o2f3qji22ptfex 4 173521 2150139 2137056 2025-06-21T11:59:29Z Strebot 79554 implijer adanvet (via JWB) 2150139 wikitext text/x-wiki = 27/01/2025 — 02/02/2025 = :[http://br.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedia:Kumuniezh/An_davarn/sizhunvezh_05,_bloaz_2025&action=edit Skrivañ un dra bennak er bempvet sizhun eus 2025] | [[Wikipedia:Kumuniezh/An_davarn|An davarn]] | [[Wikipedia:Kumuniezh/An_davarn/sizhunvezh_04, bloaz_2025|sizhun a-raok]] — [[Wikipedia:Kumuniezh/An_davarn/sizhunvezh_06, bloaz_2025|sizhun war-lerc’h]] == Feminism and Folklore 2025 starts soon == <div style="border:8px maroon ridge;padding:6px;> [[File:Feminism and Folklore 2025 logo.svg|centre|550px|frameless]] ::<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <div class="center">''{{int:please-translate}}''</div> Dear Wiki Community, You are humbly invited to organize the '''[[:m:Feminism and Folklore 2025|Feminism and Folklore 2025]]''' writing competition from February 1, 2025, to March 31, 2025 on your local Wikipedia. This year, Feminism and Folklore will focus on feminism, women's issues, and gender-focused topics for the project, with a [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2025|Wiki Loves Folklore]] gender gap focus and a folk culture theme on Wikipedia. You can help Wikipedia's coverage of folklore from your area by writing or improving articles about things like folk festivals, folk dances, folk music, women and queer folklore figures, folk game athletes, women in mythology, women warriors in folklore, witches and witch hunting, fairy tales, and more. Users can help create new articles, expand or translate from a generated list of suggested articles. Organisers are requested to work on the following action items to sign up their communities for the project: # Create a page for the contest on the local wiki. # Set up a campaign on '''CampWiz''' tool. # Create the local list and mention the timeline and local and international prizes. # Request local admins for site notice. # Link the local page and the CampWiz link on the [[:m:Feminism and Folklore 2025/Project Page|meta project page]]. This year, the Wiki Loves Folklore Tech Team has introduced two new tools to enhance support for the campaign. These tools include the '''Article List Generator by Topic''' and '''CampWiz'''. The Article List Generator by Topic enables users to identify articles on the English Wikipedia that are not present in their native language Wikipedia. Users can customize their selection criteria, and the tool will present a table showcasing the missing articles along with suggested titles. Additionally, users have the option to download the list in both CSV and wikitable formats. Notably, the CampWiz tool will be employed for the project for the first time, empowering users to effectively host the project with a jury. Both tools are now available for use in the campaign. [https://tools.wikilovesfolklore.org/ '''Click here to access these tools'''] Learn more about the contest and prizes on our [[:m:Feminism and Folklore 2025|project page]]. Feel free to contact us on our [[:m:Talk:Feminism and Folklore 2025/Project Page|meta talk page]] or by email us if you need any assistance. We look forward to your immense coordination. Thank you and Best wishes, '''[[:m:Feminism and Folklore 2025|Feminism and Folklore 2025 International Team]]''' ::::Stay connected [[File:B&W Facebook icon.png|link=https://www.facebook.com/feminismandfolklore/|30x30px]]&nbsp; [[File:B&W Twitter icon.png|link=https://twitter.com/wikifolklore|30x30px]] </div> --[[Implijer:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Kaozeadenn Implijer:MediaWiki message delivery|kaozeal]]) 29 Gen 2025 da 02:35 (UTC) == Wiki Loves Folklore is back! == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> {{int:please-translate}} [[File:Wiki Loves Folklore Logo.svg|right|150px|frameless]] Dear Wiki Community, You are humbly invited to participate in the '''[[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2025|Wiki Loves Folklore 2025]]''' an international media contest organized on Wikimedia Commons to document folklore and intangible cultural heritage from different regions, including, folk creative activities and many more. It is held every year from the '''1st till the 31st''' of March. You can help in enriching the folklore documentation on Commons from your region by taking photos, audios, videos, and [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:UploadWizard&campaign=wlf_2025 submitting] them in this commons contest. You can also [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2025/Organize|organize a local contest]] in your country and support us in translating the [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2025/Translations|project pages]] to help us spread the word in your native language. Feel free to contact us on our [[:c:Commons talk:Wiki Loves Folklore 2025|project Talk page]] if you need any assistance. '''Kind regards,''' '''Wiki loves Folklore International Team''' --[[Implijer:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Kaozeadenn Implijer:MediaWiki message delivery|kaozeal]]) 29 Gen 2025 da 02:35 (UTC) </div> <!-- Message sent by User:Tiven2240@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery/Wikipedia&oldid=26503019 --> == Arme / Lu == Demat deoc'h, ar ger "Lu" - ha reoù deveret anezhañ - a vez implijet kalz amañ. Reizh eo e brezhoneg eveljust, met ma seller ouzh al levrioù-skol ha skolaj lakaomp e vez graet gant "Arme". Ma seller ouzh Devri eo rouez implij "Lu"[https://devri.bzh/dictionnaire/l/lu-4/], war-bouez en henvrezhoneg, hag e testennoù L. Herrieu. R. Hemon a veneg anezhañ evel ur ger dilezet. Kalz skouerioù avat a gaver evit "Arme" [https://devri.bzh/dictionnaire/a/arme/], "Arme-zouar", "Arme-vor", hag ar ger-mañ eo a vez klevet dre gomz. Meneget eo "Lu" evel rouez gant geriadur an Here ivez. Douetañs 'm eus e vefe implijet gant kalz brezhonegerien. Kinnig a rafen ober gant "arme" kentoc'h, e titloù ar pennadoù dreist-holl, evit ma vefent kavet aesoc'h gant al lennerien ha lennerezed. Kaoz a zo bet eus se dija marteze amañ. Petra eo ho soñj ? @Kestenn : [[Wikipedia:Kumuniezh/Kendivizoù reolata|Kendivizioù reolata]] a c’haller ober. War a seblant n’eo ket bet kaset a-benn an hini a-zivout [[Wikipedia:Kendivizoù reolata/Bro-C'hall pe Frañs ?|Bro-C'hall pe Frañs ?]]. Gallout a rafemp votiñ evit meur a c’her, mat e vefe gouzout penaos treiñ ''armée française''. Divizoù all a vefe da ober? [[Implijer:Huñvreüs|Huñvreüs]] ([[Kaozeadenn Implijer:Huñvreüs|kaozeal]]) 30 Gen 2025 da 09:12 (UTC) ::Koulz ''lu'' (ger brezhonek-rik testeniejiet abaoe an {{IXvet kantved}}) hag ar ''arme'' (XIV{{vet}} e galleg, XVII{{vet}} e brezhoneg) zo reizh ha boaziet, an daou zo en holl c'heriadurioù a zo em c'herz ; an daou c'her zo ivez e [https://brezhoneg21.com/geriadurGB.php Brezhoneg21] ({{br}} ''arme'', ''lu'', {{fr}} ''armée''). N'eus kudenn ebet aze neuze. ::Ar stumm ''luoz'' eo a zo rouez, evel meneget er geriadur brezhoneg An Here. ::Ur gudenn a c'hall sevel diwar daou ster ar ger lu, evel evit treiñ {{en}} ''a preposterous army'' {{fr}} ''une armée ridicule'' ("ul lu lu") pe {{fr}} ''se moquer de l'armée'' ("ober al lu gant al lu") ; anat eo e ranker kavout troiennoù all. Daou ziskoulm zo : chom peg ouzh ar ger brezhonek-rik hag ober gant ''lu-brezel'' pe implijout ar ger ''arme'' — a zo sklaeroc'h e seurt degouezhioù ! ::A-zivout ''lu'' / ''arme'' er wiki : [[Lu]] zo, hag [[Arme Frañs]] ivez, koulz ha [[Morlu]] (+ pennadoù all), [[Tirlu]] (+ pennadoù all). N'eus kudenn ebet gant klask dre ''lu'' pe ''arme'', neuze ne soñj ket din e ve ret reoliata war ar c'hraf-se. — [[Implijer:Ar choler|Ar choler]] ([[Kaozeadenn Implijer:Ar choler|kaozeal]]) 30 Gen 2025 da 09:58 (UTC) :::Ne soñj ket din e vefe ken boaziet ''lu'' ha se. El levrioù skolaj a zo ganin e vez graet gant ''arme'' ivez da skouer, hag un aesamant e vefe d'al lennerien/lennerezed ober gant hemañ, en titloù da nebeutañ. Heñvel eo din-me ouzh gerioù reizh e brezhoneg evel ''kon'' (''chas'') testeniekaet betek deroù an XXvet kantved el lennegezh hag aet diwar glevet ha lenn. Ur votadeg a ginnigan, evit an titloù da nebeutañ. N'ouzon ket e peseurt mod e vez graet. Hag o paouez diskoachañ ar bajennad ''Kendivizoù reolata'', trugarez @[[Implijer:Huñvreüs|Huñvreüs]] ! [[Implijer:Kestenn|Kestenn]] ([[Kaozeadenn Implijer:Kestenn|kaozeal]]) 31 Gen 2025 da 08:56 (UTC) :Mat eo din kendalc’h gant lu, p’eo ar furm glasel, hini Gwalarn, hag Al Liamm :Kinnig a ran votiñ da zivizout ha votet a vo 😈 [[Implijer:Huñvreüs|Huñvreüs]] ([[Kaozeadenn Implijer:Huñvreüs|kaozeal]]) 31 Gen 2025 da 08:25 (UTC) ::Demat, ::Evit bezañ honest n'eus tabut ebet rak ar pennad arme a embann: ::''Un arme, ul lu (liester : luioù pe luoz gant Meven Mordiern) a reer eus ur strollad tud armet, pe eus hollad an dud armet ez-reoliek war tiriad ur riez pe ur vroad.''. ::Aes eo a-benn neuze da gavout ster ar ger. ::Ar gudenn a sav a zo : lod pennadoù a zo rummataet en arme ha lod all gant lu (niverusoc'h). ::A galon [[Implijer:Dishual|Dishual]] ([[Kaozeadenn Implijer:Dishual|kaozeal]]) 31 Gen 2025 da 09:37 (UTC) :::@[[Implijer:Dishual|Dishual]] D’am soñj n’eus ket anv eus difenn ouzh den ebet da implijout ur ger pe egile, met kentoc’h dibab ur ger evit an titloù hag ar rummadoù. [[Implijer:Huñvreüs|Huñvreüs]] ([[Kaozeadenn Implijer:Huñvreüs|kaozeal]]) 31 Gen 2025 da 13:02 (UTC) ::::Se an hini eo. ::::Aliet eo "arme" gant OPAB ivez, war-bouez e troiennoù kevrennek (tirlu...). An OPAB ha TES evit ar skolioù a ranker kemer e kont, kuit da bellaat diouzh hon lennerien 'm eus aon. [[Implijer:Kestenn|Kestenn]] ([[Kaozeadenn Implijer:Kestenn|kaozeal]]) 2 C'hwe 2025 da 16:19 (UTC) Ar ger boas eo ''arme''. --[[Implijer:Llydawr|Llydawr]] ([[Kaozeadenn Implijer:Llydawr|kaozeal]]) 30 Gen 2025 da 16:16 (UTC). :Mat eo din kendalc’h gant ''lu'', ar furm glasel degemeret gant ''Gwalarn'' hag ''Al Liamm’’ a-gozh, ha gant M. Menard ivez, pa laka ''arme'' en a-raok, ha da-heul ''lu'', ne ginnig nemet kenstrolladoù gant hemañ. N’eo ket efedus menegiñ e c’hell bazañ implijetañ pe voas furm pe furm, ret eo klask degouezhioù el lennegezh pe al lizheradur.--[[Implijer:Ch. Rogel|Ch. Rogel]] ([[Kaozeadenn Implijer:Ch. Rogel|kaozeal]]) 31 Gen 2025 da 18:34 (UTC) :'''Armeou'''. ― Ar c'hirri-emgann, ar varc'hegiez, an droadegiez, ar chas-emgann, bodet holl a-gevret en-dro d'ar bannielou, a rae eun arme, a anved e keltieg koz ''korios'', pe ''slouga, sloga''. Deut eo ''sloga'' da veza ''lu'' e brezoneg ; ar ger-se hon eus dilezet, hep ezomm ebet, evel kel lies all a c'heriou keltiek, evit kemerout eur ger gallek. Meven Mordiern, ''Notennou diwar-benn ar Gelted Koz'', troet gant Frañsez Vallée, Skridou Breizh, 1944, p. 61.--[[Dibar:Degasadennoù/2A01:CB08:8E08:9800:41E2:802B:536A:FE22|2A01:CB08:8E08:9800:41E2:802B:536A:FE22]] 31 Gen 2025 da 12:53 (UTC) :@[[Implijer:Llydawr|Llydawr]] Petra eo da soñj a-zivout ar gerioù deveret evel ''tirlu'' pe ''morlu''? [[Implijer:Huñvreüs|Huñvreüs]] ([[Kaozeadenn Implijer:Huñvreüs|kaozeal]]) 31 Gen 2025 da 13:02 (UTC) == Liammoù etreyezhel == Demat, ne zeuan ket a-benn ken da gadarnaat al liammoù etreyezhel (pennadoù [[Strinker-tan]] ha [[Marianne Faithfull]]). ''"The following parameter was found in the query string, but must be in the POST body: token"'' a zeu war-wel er bazenn ziwezhañ a-raok kadarnaat. A galon, [[Implijer:Kestenn|Kestenn]] ([[Kaozeadenn Implijer:Kestenn|kaozeal]]) 31 Gen 2025 da 08:33 (UTC) :Memestra amañ. Deuet on a-benn d’hen ober evit Strinker-tan: aet on d’an [[:wikidata:Q45183|elfenn Wikidata]] hag eno em eus ouzhpennet al liamm war-du ar wiki brezhonek. N’ez a ket en-dro evit Marianne Faithfull, ne zeu ket a-benn ar meziant da gavout ar bajenn. Moarvat e ranker gortoz un tammig. [[Implijer:Huñvreüs|Huñvreüs]] ([[Kaozeadenn Implijer:Huñvreüs|kaozeal]]) 31 Gen 2025 da 09:03 (UTC) ::"Gortoz a ran" neuze, evel ma lavar ar c'haner. Trugarez dit ! [[Implijer:Kestenn|Kestenn]] ([[Kaozeadenn Implijer:Kestenn|kaozeal]]) 31 Gen 2025 da 09:19 (UTC) nqkbisoipbx59gmj99pceko4lexjmcu 4 173643 2150140 2132636 2025-06-21T11:59:32Z Strebot 79554 implijer adanvet (via JWB) 2150140 wikitext text/x-wiki = 03/02/2025 — 09/02/2025 = :[http://br.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedia:Kumuniezh/An_davarn/sizhunvezh_06,_bloaz_2025&action=edit Skrivañ un dra bennak er c’hwec’hvet sizhun eus 2025] | [[Wikipedia:Kumuniezh/An_davarn|An davarn]] | [[Wikipedia:Kumuniezh/An_davarn/sizhunvezh_05, bloaz_2025|sizhun a-raok]] — [[Wikipedia:Kumuniezh/An_davarn/sizhunvezh_07, bloaz_2025|sizhun war-lerc’h]] == Reminder: first part of the annual UCoC review closes soon == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> My apologies for writing in English. {{Int:Please-translate}}. This is a reminder that the first phase of the annual review period for the Universal Code of Conduct and Enforcement Guidelines will be closing soon. You can make suggestions for changes through [[d:Q614092|the end of day]], 3 February 2025. This is the first step of several to be taken for the annual review. [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review|Read more information and find a conversation to join on the UCoC page on Meta]]. After review of the feedback, proposals for updated text will be published on Meta in March for another round of community review. Please share this information with other members in your community wherever else might be appropriate. -- In cooperation with the U4C, [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) 3 C'hwe 2025 da 00:48 (UTC) </div> <!-- Message sent by User:Keegan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=28198931 --> == Gregach / Henc'hresianeg == Adkas a ra [[gregach]] war-du [[henc'hresianeg]]. Emaon o soñjal ober gant ''henc'hresianeg'' e pep lec’h neuze. Gant JWB e vefe buan a-walc’h, d’am soñj. Alioù mar plij ? [[Implijer:Huñvreüs|Huñvreüs]] ([[Kaozeadenn Implijer:Huñvreüs|kaozeal]]) 4 C'hwe 2025 da 19:13 (UTC) :Ya, ur soñj vat eo. A galon, [[Implijer:Kestenn|Kestenn]] ([[Kaozeadenn Implijer:Kestenn|kaozeal]]) 4 C'hwe 2025 da 19:22 (UTC) :: 🤔 Ha gwelloc’h eo skvrivañ ''e henc'hresianeg'' pe ''en henc'hresianeg''? An daou a gaver er wiki-mañ. [[Implijer:Huñvreüs|Huñvreüs]] ([[Kaozeadenn Implijer:Huñvreüs|kaozeal]]) 5 C'hwe 2025 da 15:49 (UTC) :::C'hwezhadennet e vez an [h] : ''hen ''['hɛ̃:n], ''hengeltiek ''[hengɛl'ti:ek], neuze : e henc'hresianeg (['henɤres'jã:nek]). — [[Implijer:Ar choler|Ar choler]] ([[Kaozeadenn Implijer:Ar choler|kaozeal]]) 5 C'hwe 2025 da 17:27 (UTC) ::::Mat eo, aesoc’h e vo evel-se. Graet am eus ul lodenn eus al labour gant sikour prizius JWB, kenderc’hel a rin diwezhatoc’h. [[Implijer:Huñvreüs|Huñvreüs]] ([[Kaozeadenn Implijer:Huñvreüs|kaozeal]]) 5 C'hwe 2025 da 18:09 (UTC) :::Ne vez ket c'hwezhadennet an [h] gant an holl dud, an daou zo mat neuze. Trugarez evit da labour, a-hend-all. [[Implijer:Kestenn|Kestenn]] ([[Kaozeadenn Implijer:Kestenn|kaozeal]]) 5 C'hwe 2025 da 18:11 (UTC) : {{graet}} war-dro mil degasadenn gant Strebot 😁 [[Implijer:Huñvreüs|Huñvreüs]] ([[Kaozeadenn Implijer:Huñvreüs|kaozeal]]) 6 C'hwe 2025 da 10:35 (UTC) ::Perak lakaat ''henc'hresianeg'' e pep lec'h ? Ma'z eus un adkas eus [[gregach]] da [[henc'hresianeg]], peseurt ezhomm zo da skarzhañ ar ger ''gregach'' eus ar skridoù ? Ur ger brezhonek eo, meneget er geriadurioù. N'eo ket difennet ober gantañ. --[[Implijer:Llydawr|Llydawr]] ([[Kaozeadenn Implijer:Llydawr|kaozeal]]) 15 C'hwe 2025 da 09:25 (UTC) fhntw47w6d4yqb50yg5k2findn382xx 1 174272 2150126 2138505 2025-06-21T11:59:03Z Strebot 79554 implijer adanvet (via JWB) 2150126 wikitext text/x-wiki == Holloueziadurel? == {{ping|Bulhornes}} Brudet e oa ar preti-mañ? Embannet ez eus bet pennadoù diwar e benn, mammennoù all zo? [[Implijer:Huñvreüs|Huñvreüs]] ([[Kaozeadenn Implijer:Huñvreüs|kaozeal]]) 23 Meu 2025 da 20:29 (UTC) :YA! skrivet eo war wikipedia e galleg ur skritell war he . [[Implijer:Bulhornes|Bulhornes]] ([[Kaozeadenn Implijer:Bulhornes|kaozeal]]) 24 Meu 2025 da 18:24 (UTC) ::War ar pennad e galleg ez eus kalz titouroù, ha c'hoazh n'eus mammenn ebet evite pe dost, ha kudennoù a sav er wiki-se war a seblant. Mat e vefe ouzhpennañ titouroù war ar bajenn e brezhoneg neuze, evit reiñ un endalc'h holloueziadurel dezhi. Ha menegiñ daveoù, mammennoù. A galon, [[Implijer:Kestenn|Kestenn]] ([[Kaozeadenn Implijer:Kestenn|kaozeal]]) 24 Meu 2025 da 19:03 (UTC) :::nan , an bajenn ze eo evit mirout anezhan ! mar - plij ! [[Implijer:Bulhornes|Bulhornes]] ([[Kaozeadenn Implijer:Bulhornes|kaozeal]]) 24 Meu 2025 da 19:16 (UTC) ::::Ne gomprenan ket ar pezh ho peus c'hoant da lavaret. A galon, [[Implijer:Kestenn|Kestenn]] ([[Kaozeadenn Implijer:Kestenn|kaozeal]]) 24 Meu 2025 da 19:29 (UTC) :::::@[[Implijer:Bulhornes|Bulhornes]], pe @[[Implijer:Tesow|Tesow]]: evel em eus lavaret dija, d’am soñj ez peus ezhomm da gaout sikour. Gwelloc’h e vefe goulenn ouzh ar re all, da skouer en [[Wikipedia:Kumuniezh/An davarn|Davarn]], a-raok klask aozañ pennadoù. [[Implijer:Huñvreüs|Huñvreüs]] ([[Kaozeadenn Implijer:Huñvreüs|kaozeal]]) 25 Meu 2025 da 08:13 (UTC) ::::::Piv eo Tesow ? [[Implijer:Bulhornes|Bulhornes]] ([[Kaozeadenn Implijer:Bulhornes|kaozeal]]) 25 Meu 2025 da 17:08 (UTC) :::::::Tesow zo [https://br.wikipedia.org/w/index.php?title=Dibar:Marilh&logid=175800 krouer ar gont Bulhornes], evel a ouzez mat. [[Implijer:Huñvreüs|Huñvreüs]] ([[Kaozeadenn Implijer:Huñvreüs|kaozeal]]) 25 Meu 2025 da 17:24 (UTC) ::::::::Faos eo ! [[Implijer:Bulhornes|Bulhornes]] ([[Kaozeadenn Implijer:Bulhornes|kaozeal]]) 25 Meu 2025 da 17:39 (UTC) :::::::::→ [[Kaozeadenn Implijer:Bulhornes|Pajenn gaozeal an implijer]]. [[Implijer:Huñvreüs|Huñvreüs]] ([[Kaozeadenn Implijer:Huñvreüs|kaozeal]]) 25 Meu 2025 da 21:43 (UTC) gl8mjvuddaipz8taxofm5nuv2aagm82 4 174336 2150141 2140372 2025-06-21T11:59:33Z Strebot 79554 implijer adanvet (via JWB) 2150141 wikitext text/x-wiki = 31/03/2025 — 06/04/2025 = :[http://br.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedia:Kumuniezh/An_davarn/sizhunvezh_14,_bloaz_2025&action=edit Skrivañ un dra bennak er bemzekvet sizhun eus 2025] | [[Wikipedia:Kumuniezh/An_davarn|An davarn]] | [[Wikipedia:Kumuniezh/An_davarn/sizhunvezh_13, bloaz_2025|sizhun a-raok]] — [[Wikipedia:Kumuniezh/An_davarn/sizhunvezh_15, bloaz_2025|sizhun war-lerc’h]] == Final proposed modifications to the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines and U4C Charter now posted == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> The proposed modifications to the [[foundation:Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines|Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines]] and the U4C Charter [[m:Universal_Code_of_Conduct/Annual_review/2025/Proposed_Changes|are now on Meta-wiki for community notice]] in advance of the voting period. This final draft was developed from the previous two rounds of community review. Community members will be able to vote on these modifications starting on 17 April 2025. The vote will close on 1 May 2025, and results will be announced no later than 12 May 2025. The U4C election period, starting with a call for candidates, will open immediately following the announcement of the review results. More information will be posted on [[m:Special:MyLanguage//Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Election|the wiki page for the election]] soon. Please be advised that this process will require more messages to be sent here over the next two months. The [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C)]] is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. This annual review was planned and implemented by the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, you may [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter|review the U4C Charter]]. Please share this message with members of your community so they can participate as well. -- In cooperation with the U4C, [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User_talk:Keegan (WMF)|talk]]) 4 Ebr 2025 da 02:04 (UTC) </div> <!-- Message sent by User:Keegan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=28469465 --> ==Pennadoù aozet gant implijerien nevez / troidigezh emgefre== (s.o. [[Kaozeal:Flavia coelho]]) A-wechoù e teu implijerien nevez gant youl vat, hag alies ne ouzont ket mat penaos ober gant ar wiki. Pa weler anezho e kinnigan komz ganto ha skoazellañ anezho. Gwechoù all e vez dislonket amañ troidigezhioù emgefre, alies gant tud a ra ar memes tra gant kalz wikioù all, alies evit brudañ un den pe un embregerezh. Kinnig a ran ober gant <nowiki>{{diverkañ}}</nowiki> ha mat pell zo. Gwelloc’h c’hoazh: goulenn ar statud merour ha diverkañ raktal. [[Implijer:Huñvreüs|Huñvreüs]] ([[Kaozeadenn Implijer:Huñvreüs|kaozeal]]) 6 Ebr 2025 da 10:53 (UTC) :Mat, trugarez. [[Implijer:Kestenn|Kestenn]] ([[Kaozeadenn Implijer:Kestenn|kaozeal]]) 7 Ebr 2025 da 02:57 (UTC) sbs47vcttnjj94o56kc9plbddjvn3qt 4 174429 2150142 2143001 2025-06-21T11:59:35Z Strebot 79554 implijer adanvet (via JWB) 2150142 wikitext text/x-wiki = 07/04/2025 — 13/04/2025 = :[http://br.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedia:Kumuniezh/An_davarn/sizhunvezh_15,_bloaz_2025&action=edit Skrivañ un dra bennak er c’hwezekvet sizhun eus 2025] | [[Wikipedia:Kumuniezh/An_davarn|An davarn]] | [[Wikipedia:Kumuniezh/An_davarn/sizhunvezh_14, bloaz_2025|sizhun a-raok]] — [[Wikipedia:Kumuniezh/An_davarn/sizhunvezh_16, bloaz_2025|sizhun war-lerc’h]] == [[Soaig Siberil]] == Chalet on gant implij an anv-bihan "Soaig", pa rae an arzour gant "Soig" war a seblant (cf. lec'hienn, pladennoù...). Ne gavan neblec'h implij "Soaig" er-maez eus ar bajenn WP e brezhoneg. Reishoc'h eo e brezhoneg kredabl, met ne gord ket gant ar wirionez. Ha n'eo ket bet graet ar choaz-mañ evit pajennoù all (cf. [[Saik Falc'hun]], [[Saig ar Go]]). Kinnig a ran adenvel ar bajenn da Soig Siberil. A galon, Kestenn :Salut deoc'h, Ha gellout a ran aliañ ac'hanoc'h da vont da lenn ar pennadig diwar-benn FRANCOIS e-barzh geriadurioù <u>Frañsez</u> FAVEREAU ? Unan eus ma eontred, a orin eus Lannuon, a voe graet Soaig anezhañ e vuhez-pad... A wir galon.--[[Dibar:Degasadennoù/2A01:CB08:8356:A000:88C4:B999:8DFD:9E97|2A01:CB08:8356:A000:88C4:B999:8DFD:9E97]] 7 Ebr 2025 da 07:22 (UTC) :Salud deoc'h, ne lavaran ket eo direizh "Soaig" pe ne vez graet gant an anv-mañ evit tud all, er c'hontrol memes, met "Soig" eo a veze implijet hepken evit ar soner gitar. A galon, [[Implijer:Kestenn|Kestenn]] ([[Kaozeadenn Implijer:Kestenn|kaozeal]]) 7 Ebr 2025 da 07:49 (UTC) ::Kompren a ran. Ar pezh a gavan-me souezhus eo e vefe skrivet "Soïg Sibéril" (war golo ar bladenn ''Red'', da skouer) e-lec'h "Soig Siberil"... Emañ ar wirionez ganeoc'h koulskoude : n'eus abeg ebet e vije "Soaig Siberil" titl ar pennad savet diwar-benn an arzour dre m'en devoa dibabet e-unan ober gant "Soïg Sibéril", anat eo. A galon.--[[Dibar:Degasadennoù/2A01:CB08:8356:A000:B097:EE78:F5F1:BB2D|2A01:CB08:8356:A000:B097:EE78:F5F1:BB2D]] 7 Ebr 2025 da 10:44 (UTC) :::Ret eo skrivañ an anv a oa bet choazet gant an arzour e-unan. Dizereat e kavan ma vije graet mod-all e anv ur seurt glannouriezh.<br> :::Saig a vez graet eus ar Fransezed e Leon (cf. [[Saig ar Go]] pe Saig Jestin). E Ploeneg (29) e veze lavaret Taig, hervez ur mignon d’am zad hag a veve eno. [[Implijer:Ch. Rogel|Ch. Rogel]] ([[Kaozeadenn Implijer:Ch. Rogel|kaozeal]]) 8 Ebr 2025 da 20:50 (UTC) == Mizvezh Diplomatiezh Sevenadurel Ukraina 2025 == Demat d'an holl, A-benn nebeut ec'h adkrogo [[mizvezh Diplomatiezh Sevenadurel Ukraina]]. Titouroù ouzhpenn: [https://meta.wikimedia.org/wiki/Ukraine%27s_Cultural_Diplomacy_Month_2025/br Mizvezh 2025] A galon [[Implijer:Dishual|Dishual]] ([[Kaozeadenn Implijer:Dishual|kaozeal]]) 9 Ebr 2025 da 19:17 (UTC) == Enklask Celtic Knot 2025 == Demat! kemennadenn dindan e kembraeg. Emaomp e soñj bodañ un emvod enlinenn diwezhatoc'h er bloaz-mañ evit [[metawiki:Celtic_Knot_Conference_2024|Celtic Knot]] (ur brezegenn da lidañ ar yezhoù minorelaet). Plijet e vefemp o kaout keloù ganeoc'h evit gouzout petra a fellfe deoc'h gwelet. Savet hon eus ur c'houlennadenn vihan evit gouzout petra a oa bet dedennus e-kerzh ar Celtic Knot 2024 ha petra a fellfe deoc'h gwelet er bloaz-mañ. Ar c'houlennadenn a zo digor d'an dud a oa bet er brezegenn er bloaz tremenet pe d'an dud a vije dedennet da gemer perzh en un emvod kumuniezhel enlinenn er bloaz-mañ. Evit kemer perzh, kit da https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSdBlgi-0XNjjgh9HCQsy7KQWJo4qhfJmCGtQjwFI4WWYipaMA/viewform?usp=dialog. Ar c'houlennadenn a c'haller kavout ivez en [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSccsyMDUDFYush1oBasvulH4Vsjp0hubrKS_9u_73LCVtbJ0Q/viewform?usp=dialog Kembraeg] pe [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLScN6IBXfAUowjhQ4Uc6-_SZXUMJ9Mtp-iUgX5thg8bPHOGA-A/viewform?usp=dialog Iwerzhoneg]. Rydym gynllunio ar gyfer cyfarfod cymunedol ar-lein yn ddiweddarach eleni ar gyfer [[metawiki:Celtic_Knot_Conference_2024/cy|Celtic Knot]] (cynhadledd sy’n dathlu ieithoedd lleiafrifol). Byddem wrth ein bodd yn dysgu oddi wrthych beth hoffech chi ei weld. Rydym wedi creu holiadur bach i ddysgu beth roedd yn llwyddiannus yn Celtic Knot 2024 a beth hoffech chi weld eleni. Mae’r arolwg yn agor i bobol sydd wedi mynychu’r gynhadledd llynedd a phobl gyda diddordeb am ddod i gyfarfod cymunedol ar-lein eleni. I gymryd rhan, ewch i https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSccsyMDUDFYush1oBasvulH4Vsjp0hubrKS_9u_73LCVtbJ0Q/viewform?usp=dialog (Gweler uchod ar gyfer y Gymraeg) [[Implijer:Gemma Coleman (WMUK)|Gemma Coleman (WMUK)]] ([[Kaozeadenn Implijer:Gemma Coleman (WMUK)|kaozeal]]) 17 Ebr 2025 da 09:21 (UTC) ms03h4ohi4ufx1qijyory8p54i6yuu0 0 174697 2150187 2143230 2025-06-21T19:05:43Z Kestenn 14086 /* Notennoù ha daveennoù */ 2150187 wikitext text/x-wiki {{databox}} Ar '''Chiappa Little Badger'''<ref name="ASJ">{{Cite news|url=http://americanshootingjournal.com/gun-review-chiappas-little-badger/|title=Chiappa Little Badger|date=2018-03-28|access-date=2018-10-14|language={{en}}}}</ref> zo ur familh [[karabinenn|karabinennoù]] rizennet pe flour o c'hanol a orin eus [[Italia]] ha savet gant [[Chiappa Firearms]]. An tri stumm diazez a zo kambret e [[.22 Long Rifle|.22 LR]], [[.22 WMR]], [[.17 Winchester Super Magnum|.17 WSM]], [[.17 HMR]], ha [[9 mm Flobert]]<ref name="ARM">{{Cite web|url=https://www.americanrifleman.org/articles/2016/12/7/chiappa-little-badger-survival-rifle-now-in-17-wsm/|title=Chiappa Little Badger Survival Rifle Now in 17 WSM|website=www.americanrifleman.org|language=en|access-date=2018-10-14}}</ref><ref name="GAREVIEW">[https://www.gunsamerica.com/digest/chiappa-little-badger-review/ 9mm Rimfire Shotgun – Chiappa Little Badger Review by CLAY MARTIN]</ref>. == Little Badger flour he c'hanol == Al '''Little Badger Shotgun''' a zo un doare [[fuzuilh-liorzh]] met pa vez sellet eo ar memes tres rik. An diforc'hoù eo e tenn kartouchennoù 9 mm Flobert, he c'hanol a zo un tammig hiroc'h, ha n'eus ket eus [[Kouch (arm-tan)|kouch]] na [[Geriaoueg an armoù-tan#Reilh|reilh Picatinny]] ebet<ref>{{Cite web |url=https://www.chiappafirearms.com/p/id/187/product/Little-Badger-Shotgun.php |title=Chiappa Firearms. Product. Little Badger Shotgun |access-date=2018-11-20 |archive-date=2018-11-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181120095816/https://www.chiappafirearms.com/p/id/187/product/Little-Badger-Shotgun.php |url-status=dead }}</ref>. == Pennadoù kar == *[[Chiappa Double Badger]] *[[Chiappa M6 Survival Gun]] *[[Chiappa Triple Crown]] == Liammoù diavaez == * {{en}} [https://web.archive.org/web/20190312201110/http://chiappafirearms.com/f.php?id=26 Lec'hienn ofisiel] * {{en}} [https://www.youtube.com/watch?v=nwPJJD-WCQY Chiappa Little Badger - Survival Gun Review] war [[YouTube]] == Daveennoù == {{Daveoù}} {{Porched:Armoù-tan}} [[Rummad:Karabinennoù]] [[Rummad:Armoù .22 LR]] [[Rummad:Armoù Italia]] [[Rummad:Armoù un tenn]] [[Rummad:Armoù dreistbevañ]] gr20bm7uiiwinbkhmsgk5sp3gzx4s0w 4 174829 2150143 2145793 2025-06-21T11:59:37Z Strebot 79554 implijer adanvet (via JWB) 2150143 wikitext text/x-wiki = 12/05/2025 — 18/05/2025 = :[http://br.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedia:Kumuniezh/An_davarn/sizhunvezh_20,_bloaz_2025&action=edit Skrivañ un dra bennak en unanvet sizhun warn-ugent eus 2025] | [[Wikipedia:Kumuniezh/An_davarn|An davarn]] | [[Wikipedia:Kumuniezh/An_davarn/sizhunvezh_19, bloaz_2025|sizhun a-raok]] — [[Wikipedia:Kumuniezh/An_davarn/sizhunvezh_21, bloaz_2025|sizhun war-lerc’h]] == <span lang="en" dir="ltr">Call for Candidates for the Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C)</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="announcement-content" /> The results of voting on the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines and Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) Charter is [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Annual review/2025#Results|available on Meta-wiki]]. You may now [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2025/Candidates|submit your candidacy to serve on the U4C]] through 29 May 2025 at 12:00 UTC. Information about [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2025|eligibility, process, and the timeline are on Meta-wiki]]. Voting on candidates will open on 1 June 2025 and run for two weeks, closing on 15 June 2025 at 12:00 UTC. If you have any questions, you can ask on [[m:Talk:Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2025|the discussion page for the election]]. -- in cooperation with the U4C, </div><section end="announcement-content" /> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User_talk:Keegan (WMF)|kaozeal]])</bdi> 15 Mae 2025 da 22:06 (UTC) <!-- Message sent by User:Keegan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=28618011 --> == Anv-badez / Anv-bihan == Demat deoc'h, adlañsañ a ran ar gaoz war ar choaz etre "[[anv-badez]]" hag "anv-bihan", a oa [[Kaozeal:Anv-badez|paouezet e 2007]]. Kavout a rafen a rafen gwelloc'h ober e titl ar pennad gant "anv-bihan", a gaver en holl c'heriadurioù, a zo aliet gant TermOfis, a zo an termen implijetañ a-bell en deskadurezh, hag a zo neptuoc'h evit "anv-badez", pa n'eo ket kristen ar braz eus an dud evel betek ar bloavezhioù 1960. Reizh eo "anv-badez" evit anvioù-bihan zo hepken war ar marc'had. Ho soñj ? A galon, [[Implijer:Kestenn|Kestenn]] ([[Kaozeadenn Implijer:Kestenn|kaozeal]]) 19 Mae 2025 da 08:48 (UTC) :Un [[anv-badez]] eo [[Ornella]], [[anv-bihan|anvioù-bihan]] eo Jinping, Djellal, Haruki... da lâret eo anvioù ha n'int ket kristen. N'eus ket da zibab da vat etre an daou, da bep den gouzout pe hini a zere ouzh an den-mañ-den. [[Dibar:Degasadennoù/2A01:CB08:8760:C700:A858:A09:6845:39EB|2A01:CB08:8760:C700:A858:A09:6845:39EB]] 19 Mae 2025 da 10:16 (UTC) ::Poan 'mez o welet petra zo "kristenoc'h" evit Jinping pe Haruki e "Ornella", pa voe - war a lennan - ijinet en XXvet kantved gant Gabriele D'Annunzio, un den tost ouzh ar frañmasonerezh hag a voe kavet abeg en e oberenn gant an Iliz katolik. Just a-walc'h, un dibab neptu a ranker ober, ha n'hall ket bezañ implijet "anv-badez" en ur mod hollek peogwir e ra dave d'ur stêr ispisial a roer d'un anv-bihan en unan eus relijionoù ar bed. Ha petra ober eus Adam, [[Anna]], implijet e meur a relijion pe sevenadur, a-raok ar gristeniezh memes ? Gwelloc'h implijout "anv-bihan" dre ziouer, ha menegiñ er pajennoù war an anvioù e c'hallont bezañ anvioù-badez ivez hervez ar gristenien. A galon, [[Implijer:Kestenn|Kestenn]] ([[Kaozeadenn Implijer:Kestenn|kaozeal]]) 19 Mae 2025 da 12:02 (UTC) :::Ha gwelet em eus ar pennad "Anv-bihan" ivez, kompren a ran. Met ar choaz "dre ziouer" meneget da gentann a rankfe bezañ "anv-bihan" er pajennoù war an anvioù-bihan, pa n'eo ket badezet an holl dud anvet evel-se. A galon, [[Implijer:Kestenn|Kestenn]] ([[Kaozeadenn Implijer:Kestenn|kaozeal]]) 19 Mae 2025 da 12:29 (UTC) : A-du evit ober gant ''anv-bihan''. Un abeg ouzhpenn: ''[[Gabriel]] zo un anv-badez'' hervez ar wiki-mañ, ha perak 'ta? Dont a ra eus ar Bibl, implijet eo gant yuzevien, muzulmaned, re hep relijion, re gant ur relijion met hep bedez… Implijet e oa a-raok ma oa eus ar badez. Neptu e rank bezañ un holloueziadur. [[Implijer:Huñvreüs|Huñvreüs]] ([[Kaozeadenn Implijer:Huñvreüs|kaozeal]]) 19 Mae 2025 da 20:50 (UTC) ::Gallout a ran lakaat Strebot da erlec’hiañ ''anv-bihan'' ouzh ''anv-badez'' en esaouenn anv pennañ, hag ar memes tra evit ar rummadoù. A-du emaoc’h? (@[[Implijer:Kestenn|Kestenn]] hag ar re all) [[Implijer:Huñvreüs|Huñvreüs]] ([[Kaozeadenn Implijer:Huñvreüs|kaozeal]]) 21 Mae 2025 da 14:04 (UTC) :::Mat eo din. Dispar e vefe peogwir e vije ur mell labour dre zorn. Trugarez dit ! [[Implijer:Kestenn|Kestenn]] ([[Kaozeadenn Implijer:Kestenn|kaozeal]]) 21 Mae 2025 da 14:09 (UTC) ::::Gwir ganit. Ur choaz mat eo d'ober gant anv-bihan. [[Implijer:Dishual|Dishual]] ([[Kaozeadenn Implijer:Dishual|kaozeal]]) 21 Mae 2025 da 16:26 (UTC) :::::{{graet}} [[Implijer:Huñvreüs|Huñvreüs]] ([[Kaozeadenn Implijer:Huñvreüs|kaozeal]]) 30 Mae 2025 da 11:32 (UTC) q6d1zdfl9kh7v1j69veny2g8eqx5h2u 1 175009 2150131 2148471 2025-06-21T11:59:10Z Strebot 79554 implijer adanvet (via JWB) 2150131 wikitext text/x-wiki == Sturienn pe ger-stur ? == Hervez endalc'h ar bajenn e rankfe kentoc'h bezañ anvet "Ger-stur" (cf. Wiki galleg "Devise"), ha n'eo ket "Sturienn", a zo un dra disheñvel (galleg "Maxime"). Kinnig a ran cheñch titl ar bajenn. A galon, [[Implijer:Kestenn|Kestenn]] ([[Kaozeadenn Implijer:Kestenn|kaozeal]]) 23 Mae 2025 da 19:09 (UTC) :Gwir ganez! [[Implijer:Dishual|Dishual]] ([[Kaozeadenn Implijer:Dishual|kaozeal]]) 23 Mae 2025 da 19:35 (UTC) ::''Ger-ardamez'' zo spisoc'h ; ''sturiad'' zo e [[geriadur Ménard]], 2020, p. 416-b, war dachenn an [[ardamezouriezh]]. — [[Implijer:Ar choler|Ar choler]] ([[Kaozeadenn Implijer:Ar choler|kaozeal]]) 6 Mez 2025 da 08:19 (UTC) dm37s1xlfvfhmuxaeupfz5eszb8cg7j 0 175063 2150158 2150012 2025-06-21T14:31:42Z Kestenn 14086 Adlakaet reizhadennoù 'zo degaset gant @Llydawr ha tennet, en o zouez : a-bep-eil (s.o. ar geriadurioù) ; "hen" e-unan ne vez implijet ket ken e brezhoneg evit "kozh" ; "amzer" zo nepreizh, evel "aer", "avel", "tra", da lavaret "daou amzer" met "amzer vrav", "amzer voutin" ; "Aten" a vez lavaret ha skrivet e brezhoneg. A galon, 2150158 wikitext text/x-wiki {{Stumm an titl|''Boustrofedon''}} [[File:Boustrofedon.svg|thumb|Ur boustrofedon brezhonek – Hag ur vi-koukoug zo ?]] Ur '''''boustrofedon''''' zo un [[doare-skrivañ]] ma kemmer tu al linennoù a-bep-eil, evel ma ra un [[ejen]] pa dres irvi ur park en ur vont a gleiz da zehou a-raok mont a zehou da gleiz pe ar c'hontrol. Alies e vez eilpennet al lizherennoù ivez : da skouer, al lizherennoù '''R''' en ul linenn a vo skrivet '''Я''' el linenn da heul. Kontrol eo neuze d'ar yezhoù [[Europa|europat]] a-vremañ, ma krog pep linenn war an hevelep tu atav, an hini kleiz peurliesañ. E stad kozh lod eus ar yezhoù e veze arveret an doare ''boustrofedon'', en enskrivadurioù war maen en [[Henc'hres]] dreist-holl, a-raok ma vefe divizet da vat tu ar skrivañ er yezhoù-se : a zehou da gleiz e skrived an henc'hresianeg, da skouer<ref>{{en}} Thrette, Leslie. ''The Grammar of Attic Inscriptions: Phonology''. Berlin : De Gruyter, 1980 {{ISBN|978-3-11-007344-7}}</ref>. Meur a skrid en [[etruskeg]], e [[safaiteg]] e [[Siria]], e [[sabaeg]] e [[Yemen]] a veze skrivet en doare ''boustrofedon''. ==Gerdarzh== Eus an [[henc'hresianeg]] βουστροφηδόν ''boustrophēdón'' "e doare un ejen a dro", diwar βοῦς ''bous'' "ejen", στροφή ''strophḗ'' "treiñ", hag al [[lostger]] [[adverb]]el -δόν, -''dón'' "evel", "e doare". <ref>N'eus bet kavet troidigezh vrezhonek solius ebet evit βουστροφηδόν er geriadurioù ; treuzskrivet eo bet neuze hervez [https://br.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Kendivizo%C3%B9_reolata/Anvio%C3%B9_divoutin_gresianek_kozh_ha_modern kendivizoù reolata an anvioù divoutin gresianek kozh ha modern].</ref> ==Istor== ;Henc'hres Implijet e veze an doare-skrivañ-se ivez evit engravañ tablezennoù [[hudouriezh|hud]], anvet κατάδεσμοί ''katádesmoí'', "tablezennoù-mallozhiñ", a oa e koar, e [[plom]] pe e pri. Lod zo bet kavet e lec'hioù [[c'hoarioù olimpek]] ; moarvat e oant bet graet evit lakaat ur c'hevezer da goll pe evit kaout an trec'h digant an [[doue]]où<ref>{{fr}} Graf, Fritz. ''La magie dans l’antiquité gréco-romaine''. Paris : Les Belles Lettres, 1994 {{ISBN|978-2251380278}}</ref>{{,}}<ref>{{fr}} Martin, Michaël. ''Sois maudit ! Malédictions et envoûtements dans l'Antiquité''. Paris : Errance, 2010 {{ISBN|978-2-87772-414-2}}</ref> E Sigeion (Σίγειον, e [[Troas]]) ez eus bet kavet ur ''boustrofedon'' a zo bet skrivet e-tro 550-540 kent an amzer voutin (KAB), div [[lizherenneg]] ha div [[rannyezh]] ennañ (war ar skeudenn amañ a-is ne weler nemet ar skrid e rannyezh [[Ionia]] gant al [[lizherenneg c'hresianek]] a-vremañ).<br> E Gortus (Γόρτυς, e [[Kreta]]) e voe kavet un dastumad lezennoù bet engravet e stumm ur ''boustrofedon'' en ur voger etre 500 ha 450 KAB. Adalek ar [[VIvet kantved kt JK|VI{{vet}} kantved KAB]] ec'h eas implij ar ''boustrofedon'' war ziskar, pa oa re ziaes da embregiñ ha pa glasked sevel un doare-skrivañ peurunvan<ref>{{fr}} Dain, Alphonse. ''L'écriture grecque''. In : Cohen M. ha Peignot, J. (renerion), ''Histoire et art de l'écriture''. Paris : Robert Laffont, 2005, p. 623 {{ISBN|978-2-221-10225-1}}</ref>. Er bloaz 403 KAB, an ''arc'hon'' (Άρχων, "komandour") Arc'hinos en [[Aten]] a lakaas al lizherenneg ionian, 24 arouezenn enni, da ofisiel e kêr. Nebeut-ha-nebeut neuze ec'h eas ar ''boustrofedon'' da get. ;Henroma En [[Henroma]] e veze arveret an doare ivez, evel m'en diskouez al ''lapis niger'' ("maen du") a zo bet kavet e [[Roma]] e [[1899]] : ur skrid [[latin|henlatin]] (e-tro 570-550 KAB) zo bet engravet ennañ e stumm ur ''boustrofedon''. <gallery mode="packed" heights="230px"> Example Boustrophedon (Ancient Greek).svg|Skrid Sigeion Gortys law inscription.jpg|Ouzh moger Gortus Lapis-niger.jpg|Linennoù 8-16 al ''lapis niger'' </gallery> ;Lec'hioù arall [[File:Cathédrale de Chartres-Plan de situation des vitraux.jpg|thumb|Lec'hiadur gwerelloù iliz-veur Chartres]] *Daoust d'al [[louviteg]] bout bet skrivet e [[skritur gennheñvel]] peurliesañ e oa ivez ur stumm hieroglifek anezhañ hag a veze lennet e stumm ur ''boustrofedon''<ref>{{en}} {{cite web|url=https://www.omniglot.com/writing/luwian.htm |title=Luwian @ Omniglot|accessdate=25 Mae 2025}}</ref>{{,}}<ref>{{en}} Campbell, George Frederick. ''Compendium of the World's Languages'', levrenn 2, p. 78. London : Routledge, 2000 {{ISBN|978-0-415-20296-1}}</ref>. *Lod skridoù etruskek ez eus ''boustrofedon'' enno. *Betek ar [[IVe kantved kt JK|IV{{vet}} kantved KAB]] e veze skrivet al latin gant ''boustrofedon'' ; goude-se e voe divizet da vat skrivañ a gleiz da zehou<ref>{{fr}} Fischer,Jean-Paul (2022). ''L'écriture en miroir des enfants : une histoire complète'', {{cite web|url=https://hal.science/hal-03829694/document |title=p. 27[accessdate=25 Mae 2025}}</ref>. *Skridoù kozh [[geuzeg|geuzek]] [[Iliz Ortodoks]] [[Etiopia]], hini [[Eritrea]] ha skridoù [[Beta Israel]] a veze skrivet en doare-se ivez, evel an [[arabeg]] e korn-bro Al-Safa e mervent Siria. *E ''boustrofedon'' eilpennet e veze skrivet yezh [[Rapa Nui]] : a gleiz da zehou e lenner al linenn gentañ, a-raok eilpenniñ ar skor evit lenn an eil linenn a gleiz da zehou ivez, hag evel-hont evit pep linenn. <gallery mode="packed" heights="230px">Rongorongo reversible glyphs.jpg|''Boustrofedon'' e Rapa Nui : merket eo an arouezennoù eilpennet daou-ha-daou</gallery> *Er [[Grennamzer]], etre [[1145]] ha [[1155]] e voe fardet [[gwerenn-livet|gwerennoù-livet]] [[iliz-veur]] [[Chartres]], a ranker lenn e doare ur ''boustrofedon''. *War Enez Pantekost e [[Vanuatu]] e vez skrivet ar yezh [[avoiuli]] e ''boustrofedon''<ref>{{en}} {{cite web|url=https://www.endangeredalphabets.net/alphabets/avoiuli/ |title=Avoiuli @ Atlas of the Endangered Alphabet|accessdate=25 Mae 2025}}</ref>. ==Notennoù ha daveennoù== {{Daveoù}} [[Rummad:Doareoù-skrivañ]] 1syu6xp4xzmwsowtydkb5bog3sqor76 0 175089 2150244 2144479 2025-06-22T08:27:20Z Llydawr 145 2150244 wikitext text/x-wiki [[Skeudenn:Cabot Strait.png|thumb|350px|Emañ Strizh-mor Cabot etre enez ar C'hab Breton hag enez an Douar-Nevez, e Kanada ar reter.]] Etre Kab Ray, e enez an [[Douar-Nevez]], ha Kab North, e [[enez ar C'hab Breton]] ([[Skos-Nevez]]), emañ '''strizh-mor Cabot''', e reter [[Kanada]]. Ar strizh-mor, dezhañ war-dro 110 kilometr ledander, eo an hini ledanañ eus an tri hent etre [[pleg-mor Sant-Laorañs]] hag ar [[Meurvor Atlantel]], ar re all o vezañ [[strizh-mor Belle Isle]] ha [[strizh-mor Canso]]. Anvet eo diwar anv an ergerzher italian [[Giovanni Caboto]] pe John Cabot e saozneg. Un hent-mor strategel eo bet ar strizh-mor a-hed istor Kanada hag an Douar-Nevez, hag un hent-mor etrebroadel a bouez eo c'hoazh hiziv dre ma'z eo an hent pennañ a liamm an Atlantel ouzh porzhioù diabarzh al [[Lennoù Bras]] hag [[Hent-mor ar Sant-Laorañs]]. Treuzet e vez bemdez gant ar "Marine Atlantic Ferry Service", a liamm Channel-Port aux Basques e su an Douar-Nevez ouzh North Sydney, e Skos-Nevez. Treuzet e vez ar strizh-mor gant bigi abaoe 1898, hag ur fun telegrafek dindanvor a voe staliet e 1856 e-barzh raktres ar fun telegrafek treuzatlantel. E miz Here [[1942]], an [[U-boot]] alaman U-69 a dagas hag a gasas d'ar strad ar vag SS Caribou eus an Douar-Nevez, o lazhañ 137 den.<ref>{{liamm web|url=http://www.uboat.net/allies/merchants/ships/2270.html|titl=Caribou (Steam merchant) - Ships hit by U-boats - uboat.net|access-date=2010-06-19}}</ref> Ha d'ar 25 a viz Du [[1944]] e voe taget ha kaset d'ar strad an HMCS Shawinigan hag an holl dud warni (91 den) gant al lestr-spluj alaman U-1228.<ref>''The Sea is at our Gates : The History of the Canadian Navy'' gant Tony German, 1990, embannet gant Clelland and Stewart Inc., Toronto, [https://archive.org/details/seaisatourgatesh00germ/page/177 gwelout al liamm web] {{ISBN|978-0-7710-3269-1}}</ref> E 1998, an traker kiprian MV Flare a voe rannet e daou e strizh-mor Cabot pa oa o vont eus Rotterdam da Gebek, ha 21 den a voe beuzet.<ref>{{liamm web| url=https://www.theglobeandmail.com/news/national/ship-owners-sued-for-1998-sinking/article18427616/ | titl=Ship owners sued for 1998 sinking |kazetenn=The Globe and Mail | deiziad=16 a viz Du 2000 }}</ref> [[Enez Sant-Paol (Skos-Nevez)|Enez Sant-Paol]], lec'hiet er strizh-mor hag a lakaas listri diniver da beñsea, en amzer ar merdeiñ-dre-lien, a zo lesanvet bered ar Pleg-mor (Sant-Laorañs). == Notennoù ha daveoù == {{Daveoù}} [[Rummad:Douar-Nevez]] [[Rummad:Skos-Nevez]] [[Rummad:Strizhoù-mor|Cabot]] bt57q3415kwdvstyjftc02jl1pgzzje 2150245 2150244 2025-06-22T08:27:44Z Llydawr 145 2150245 wikitext text/x-wiki [[Skeudenn:Cabot Strait.png|thumb|350px|Emañ Strizh-mor Cabot etre enez ar C'hab Breton hag enez an Douar-Nevez, e Kanada ar reter.]] Etre Kab Ray, e enez an [[Douar-Nevez]], ha Kab North, e [[enez ar C'hab Breton]] ([[Skos-Nevez]]), emañ '''strizh-mor Cabot''', e reter [[Kanada]]. Ar strizh-mor, dezhañ war-dro 110 kilometr ledander, eo an hini ledanañ eus an tri hent etre [[pleg-mor Sant-Laorañs]] hag ar [[Meurvor Atlantel]], ar re all o vezañ [[strizh-mor Belle Isle]] ha [[strizh-mor Canso]]. Anvet eo diwar anv an ergerzher italian [[Giovanni Caboto]] pe John Cabot e saozneg. Un hent-mor strategel eo bet ar strizh-mor a-hed istor Kanada hag an Douar-Nevez, hag un hent-mor etrebroadel a bouez eo c'hoazh hiziv dre ma'z eo an hent pennañ a liamm an Atlantel ouzh porzhioù diabarzh al [[Lennoù Bras]] hag [[Hent-mor ar Sant-Laorañs]]. Treuzet e vez bemdez gant ar "Marine Atlantic Ferry Service", a liamm Channel-Port aux Basques e su an Douar-Nevez ouzh North Sydney, e Skos-Nevez. Treuzet e vez ar strizh-mor gant bigi abaoe 1898, hag ur fun telegrafek dindanvor a voe staliet e 1856 e-barzh raktres ar fun telegrafek treuzatlantel. E miz Here [[1942]], an [[U-boot]] alaman U-69 a dagas hag a gasas d'ar strad ar vag SS Caribou eus an Douar-Nevez, o lazhañ 137 den.<ref>{{liamm web|url=http://www.uboat.net/allies/merchants/ships/2270.html|titl=Caribou (Steam merchant) - Ships hit by U-boats - uboat.net|access-date=2010-06-19}}</ref> Ha d'ar 25 a viz Du [[1944]] e voe taget ha kaset d'ar strad an HMCS Shawinigan hag an holl dud warni (91 den) gant al lestr-spluj alaman U-1228.<ref>''The Sea is at our Gates : The History of the Canadian Navy'' gant Tony German, 1990, embannet gant Clelland and Stewart Inc., Toronto, [https://archive.org/details/seaisatourgatesh00germ/page/177 gwelout al liamm web] {{ISBN|978-0-7710-3269-1}}</ref> E 1998, an traker kiprian MV Flare a voe rannet e daou e strizh-mor Cabot pa oa o vont eus Rotterdam da Gebek, ha 21 den a voe beuzet.<ref>{{liamm web| url=https://www.theglobeandmail.com/news/national/ship-owners-sued-for-1998-sinking/article18427616/ | titl=Ship owners sued for 1998 sinking |kazetenn=The Globe and Mail | deiziad=16 a viz Du 2000 }}</ref> [[Enez Sant-Paol (Skos-Nevez)|Enez Sant-Paol]], lec'hiet er strizh-mor hag a lakaas listri diniver da beñsea, en amzer ar merdeiñ-dre-lien, a zo lesanvet bered ar Pleg-mor (Sant-Laorañs). == Notennoù ha daveoù == {{Daveoù}} [[Rummad:Douar-Nevez]] [[Rummad:Nova Scotia]] [[Rummad:Strizhoù-mor|Cabot]] 650djdftdjf2yqk5c1v2mrewpxcgg6d 4 175261 2150144 2148418 2025-06-21T11:59:38Z Strebot 79554 implijer adanvet (via JWB) 2150144 wikitext text/x-wiki = 02/06/2025 — 08/06/2025 = :[http://br.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedia:Kumuniezh/An_davarn/sizhunvezh_23,_bloaz_2025&action=edit Skrivañ un dra bennak er bevare sizhun warn-ugent eus 2025] | [[Wikipedia:Kumuniezh/An_davarn|An davarn]] | [[Wikipedia:Kumuniezh/An_davarn/sizhunvezh_22, bloaz_2025|sizhun a-raok]] — [[Wikipedia:Kumuniezh/An_davarn/sizhunvezh_24, bloaz_2025|sizhun war-lerc’h]] == Chomlec’h IP ar c’hontoù berrbad == A-benn nebeut ne vo ket diskwelet ken chomlec’hioù IP ar re n’int ket kevreet. En o lec’h e vo graet gant [[foundation:Policy:Wikimedia Access to Temporary Account IP Addresses Policy|kontoù berrbad]]. An Diazezadur Wikimedia a gav gwelloc’h kuzhat anezho evit abegoù a brevezded. Setu amañ an dalc’h: talvoudus eo gouzout chomlec’h IP un implijer digevreet evit stourmañ a-enep ar spam, ar roñfled, hag all. Neuze e c’hallo tud zo gwelout ar chomlec’hioù IP c’hoazh, ar verourien en o zouez. Din e vefe talvoudus memestra aotren implijerien a fiziañs da welout anezho. Gallout a ra bezañ graet: evit se e rankomp ober ur c’hendiviz reolata evit krouiñ ur strollad nevez, gant reolennoù resis. Kinnig a rafen ober gant ar reolennoù diazez displeget el liamm a-is, ha netra ken. Da lavarout eo: * rankout a ra an implijer kaout ur gont bet krouet 6 miz zo da nebeutañ, * rankout a ra bezañ graet 300 degasadenn da nebeutañ, * rankout a ra ober ur [[Wikipedia:Goulenn ouzh ar verourien|goulenn ouzh ar verourien]] evit bezañ enskrivet er strollad, * gallout a ra ar verourien tennañ un implijer kuit eus ar strollad ma vez ezhomm (gwallimplij…), rankout a reont hen ober ma n’eus degasadenn ebet gant an implijer abaoe ur bloaz. * (kinnig a ran ouzhpennañ:) ma n’eus merour oberiant ebet e c’hall pep hini ober ur goulenn ouzh ar stewarded evit reiñ pe tennañ ar gwirioù. Ouzhpenn-se e kinnigan reiñ ar gwirioù [[mw:Help:Reverting#Rollback|disteuler]] (''rollback'') da izili ar strollad-mañ evit ma vo efedusoc’h o stourm a-enep ar gwallimplij. Gallout a rafe ar strollad bezañ anvet ''patrouilherien'', da skouer. Petra a soñj deoc’h? ({{ping|VIGNERON}} talvoudus e vefe kaout da soñj rak heuliañ a rez ar sujedoù eus ar seurt-se) [[Implijer:Huñvreüs|Huñvreüs]] ([[Kaozeadenn Implijer:Huñvreüs|kaozeal]]) 3 Mez 2025 da 09:44 (UTC) :{{ping|Huñvreüs}} mat-tre evidon. M'eus marteze ur reolenn ouzhpenn : n'oa ket bet stañket er 6 miz passeet. :Pinging implijerien oberiant: {{ping|Dishual|Kestenn|Dakbzh|Llydawr|Ar choler}} :A galon, [[Implijer:VIGNERON|VIGNERON]] ([[Kaozeadenn Implijer:VIGNERON|kaozeal]]) 3 Mez 2025 da 09:52 (UTC) ::Dedennus e vije ya da gaout ur strollad gwareziñ/gedred. A-feur ma gresk ar Wiki brezhoneg e vez tud droch o tont da foeltrañ. [[Implijer:Dishual|Dishual]] ([[Kaozeadenn Implijer:Dishual|kaozeal]]) 3 Mez 2025 da 10:31 (UTC) :::Ur soñj kaer. Mat eo din bezañ er strollad-mañ. [[Implijer:Kestenn|Kestenn]] ([[Kaozeadenn Implijer:Kestenn|kaozeal]]) 3 Mez 2025 da 10:57 (UTC) ::::Mat eo din ivez. --[[Implijer:Llydawr|Llydawr]] ([[Kaozeadenn Implijer:Llydawr|kaozeal]]) 5 Mez 2025 da 10:11 (UTC) : Krouet am eus [[Wikipedia:Kendivizoù reolata/Patrouilherien|testenn ar c’hendiviz reolata]]. N’am eus ket roet lañs d’ar votadeg c’hoazh, gortoz a ran un tammig evit ma c’hall pep hini ober goulennoù pe reizhañ ma brezhoneg 😳 [[Implijer:Huñvreüs|Huñvreüs]] ([[Kaozeadenn Implijer:Huñvreüs|kaozeal]]) 5 Mez 2025 da 18:46 (UTC) ivp0xndrzz18kpetzcmk40u1i3l1zbt 4 175358 2150138 2149544 2025-06-21T11:59:24Z Strebot 79554 implijer adanvet (via JWB) 2150138 wikitext text/x-wiki == Patrouilherien == Pal ar c’hendiviz reolata-mañ eo krouiñ ur strollad, eno implijerien a fiziañs, anvet ''patrouilherien''. Aotreet int: * da wiriañ degasadennoù n’int ket a-enep ar reolennoù ha da vezañ gwiriet o degasadennoù ent emgefreek (gwirioù ''patrol'' hag ''autopatrol''), * da implijout an arc’hweladur ''disteuler'' (gwir ''rollback'') evit stourmañ a-enep gwallimplij ar wiki (vandalerezh, spam, hag all), * da welout chomlec’hioù IP ar c’hontoù berrbad (gwirioù ar strollad teknikel ''temporary-account-viewer''). === Mont da batrouilher === Rankout a ra an neb a fell dezhañ mont da batrouilher kaout ur gont bet krouet 6 miz zo da nebeutañ ha bezañ graet 300 degasadenn da nebeutañ. Rankout a ra ober ur [[Wikipedia:Goulenn ouzh ar verourien|goulenn ouzh ar verourien]] evit kaout ar gwirioù. Nac’het e vo ar goulenn mard eo bet stanket an implijer e-pad ar 6 miz tremenet. === Implij ar gwirioù === Pa seller ouzh chomlec’hioù IP ar c’hontoù berrbad e ranker doujañ da [[foundation:Policy:Wikimedia Access to Temporary Account IP Addresses Policy|reolennoù an Diazezadur Wikimedia]]. N’eo aotreet ober gant ar benveg ''disteuler'' nemet evit * dizober vandalerezh, spam, degasadennoù a-enep ar reolennoù diazez pe graet gant tud bet baniset eus ar wiki, * dizober degasadennoù an implijer-eñ, da skouer peogwir int bet graet dre fazi, * dizober degasadennoù en esaouenn bersonel an implijer (pajenn implijer, pajenn gaozeal). Difennet-groñs eo ober gant ar benveg ''disteuler'' e-kerzh un tabut embann. === Tennañ ar gwirioù === Gallout a ra ar verourien tennañ un implijer kuit eus ar strollad patrouilherien ma vez ezhomm, dreist-holl mard eo bet gwallimplijet ar benvegoù. Rankout a reont hen ober ma n’eus degasadenn ebet gant an implijer abaoe 365 deiz. Gallout a ra an ez-patrouilher mont en-dro da batrouilher diwezhatoc’h hervez ar reolennoù diazez. Mard eo bet gwallimplijet ar benvegoù e c’hall ar verourien sevel a-enep ar goulenn, rankout a reont displegañ o diviz. === Diouer a verourien === Ma ne respont merour ebet d’ar goulenn eo erbedet sachañ o evezh, da skouer mont e darempred ganto dre o fajenn gaozeal. Goude 15 deiz hep respont digant ar verourien e c’hall pep hini mont da ober ur goulenn ouzh ar stewarded. Evit ma vo roet ar gwirioù e vo a-walc’h klotañ gant ar reolennoù a-is; evit ma vo tennet ar gwirioù digant un implijer bet graet gantañ un degasadenn e-pad an 365 deiz tremenet e vo ezhomm eus un emglev er gumuniezh, a c’hall bezañ graet en un esaouenn voutin evel an Davarn. == Mont en-dro ar votadeg == Digor e vo ar votadeg e-pad 7 deiz, eus ar 15/06/2025 00:01 (GMT+2) betek ar 21/06/2025 23:59. Gallout a ra pep implijer gant ar gont bet krouet 6 miz zo da nebeutañ ha graet 300 degasadenn gantañ da nebeutañ votiñ. Mont a raio ar c’hendiviz da dalvezout ma sav ar muianiver eus ar voterien a-du. Gallout a rit ober gant ar patromoù <nowiki>{{ya}}</nowiki> {{ya}}, <nowiki>{{nann}}</nowiki> {{nann}}, hag <nowiki>{{ingal}}</nowiki> {{ingal}} Ret eo sinañ ho vot gant <nowiki>~~~~</nowiki>. === Votoù === * {{ya}} [[Implijer:Kestenn|Kestenn]] ([[Kaozeadenn Implijer:Kestenn|kaozeal]]) * {{ya}} --[[Implijer:Llydawr|Llydawr]] ([[Kaozeadenn Implijer:Llydawr|kaozeal]]) 16 Mez 2025 da 08:19 (UTC) * {{ya}} [[Implijer:Huñvreüs|Huñvreüs]] ([[Kaozeadenn Implijer:Huñvreüs|kaozeal]]) 16 Mez 2025 da 08:51 (UTC) * {{ya}} [[Implijer:Dishual|Dishual]]--[[Implijer:Dishual|Dishual]] ([[Kaozeadenn Implijer:Dishual|kaozeal]]) 16 Mez 2025 da 09:32 (UTC) * {{ya}} [[Implijer:Dakbzh|Dakbzh]] ([[Kaozeadenn Implijer:Dakbzh|kaozeal]]) 16 Mez 2025 da 16:47 (UTC) rmc3tu9wj49xu31yp1fjz8914hfb0ha 2150239 2150138 2025-06-22T07:42:03Z Huñvreüs 54570 votadeg echu 2150239 wikitext text/x-wiki == Patrouilherien == Pal ar c’hendiviz reolata-mañ eo krouiñ ur strollad, eno implijerien a fiziañs, anvet ''patrouilherien''. Aotreet int: * da wiriañ degasadennoù n’int ket a-enep ar reolennoù ha da vezañ gwiriet o degasadennoù ent emgefreek (gwirioù ''patrol'' hag ''autopatrol''), * da implijout an arc’hweladur ''disteuler'' (gwir ''rollback'') evit stourmañ a-enep gwallimplij ar wiki (vandalerezh, spam, hag all), * da welout chomlec’hioù IP ar c’hontoù berrbad (gwirioù ar strollad teknikel ''temporary-account-viewer''). === Mont da batrouilher === Rankout a ra an neb a fell dezhañ mont da batrouilher kaout ur gont bet krouet 6 miz zo da nebeutañ ha bezañ graet 300 degasadenn da nebeutañ. Rankout a ra ober ur [[Wikipedia:Goulenn ouzh ar verourien|goulenn ouzh ar verourien]] evit kaout ar gwirioù. Nac’het e vo ar goulenn mard eo bet stanket an implijer e-pad ar 6 miz tremenet. === Implij ar gwirioù === Pa seller ouzh chomlec’hioù IP ar c’hontoù berrbad e ranker doujañ da [[foundation:Policy:Wikimedia Access to Temporary Account IP Addresses Policy|reolennoù an Diazezadur Wikimedia]]. N’eo aotreet ober gant ar benveg ''disteuler'' nemet evit * dizober vandalerezh, spam, degasadennoù a-enep ar reolennoù diazez pe graet gant tud bet baniset eus ar wiki, * dizober degasadennoù an implijer-eñ, da skouer peogwir int bet graet dre fazi, * dizober degasadennoù en esaouenn bersonel an implijer (pajenn implijer, pajenn gaozeal). Difennet-groñs eo ober gant ar benveg ''disteuler'' e-kerzh un tabut embann. === Tennañ ar gwirioù === Gallout a ra ar verourien tennañ un implijer kuit eus ar strollad patrouilherien ma vez ezhomm, dreist-holl mard eo bet gwallimplijet ar benvegoù. Rankout a reont hen ober ma n’eus degasadenn ebet gant an implijer abaoe 365 deiz. Gallout a ra an ez-patrouilher mont en-dro da batrouilher diwezhatoc’h hervez ar reolennoù diazez. Mard eo bet gwallimplijet ar benvegoù e c’hall ar verourien sevel a-enep ar goulenn, rankout a reont displegañ o diviz. === Diouer a verourien === Ma ne respont merour ebet d’ar goulenn eo erbedet sachañ o evezh, da skouer mont e darempred ganto dre o fajenn gaozeal. Goude 15 deiz hep respont digant ar verourien e c’hall pep hini mont da ober ur goulenn ouzh ar stewarded. Evit ma vo roet ar gwirioù e vo a-walc’h klotañ gant ar reolennoù a-is; evit ma vo tennet ar gwirioù digant un implijer bet graet gantañ un degasadenn e-pad an 365 deiz tremenet e vo ezhomm eus un emglev er gumuniezh, a c’hall bezañ graet en un esaouenn voutin evel an Davarn. == Mont en-dro ar votadeg == Digor e oa ar votadeg e-pad 7 deiz, eus ar 15/06/2025 00:01 (GMT+2) betek ar 21/06/2025 23:59. Gallout a ra pep implijer gant ar gont bet krouet 6 miz zo da nebeutañ ha graet 300 degasadenn gantañ da nebeutañ votiñ. Mont a raio ar c’hendiviz da dalvezout ma sav ar muianiver eus ar voterien a-du. Gallout a rit ober gant ar patromoù <nowiki>{{ya}}</nowiki> {{ya}}, <nowiki>{{nann}}</nowiki> {{nann}}, hag <nowiki>{{ingal}}</nowiki> {{ingal}} Ret eo sinañ ho vot gant <nowiki>~~~~</nowiki>. === Votoù === * {{ya}} [[Implijer:Kestenn|Kestenn]] ([[Kaozeadenn Implijer:Kestenn|kaozeal]]) * {{ya}} --[[Implijer:Llydawr|Llydawr]] ([[Kaozeadenn Implijer:Llydawr|kaozeal]]) 16 Mez 2025 da 08:19 (UTC) * {{ya}} [[Implijer:Huñvreüs|Huñvreüs]] ([[Kaozeadenn Implijer:Huñvreüs|kaozeal]]) 16 Mez 2025 da 08:51 (UTC) * {{ya}} [[Implijer:Dishual|Dishual]]--[[Implijer:Dishual|Dishual]] ([[Kaozeadenn Implijer:Dishual|kaozeal]]) 16 Mez 2025 da 09:32 (UTC) * {{ya}} [[Implijer:Dakbzh|Dakbzh]] ([[Kaozeadenn Implijer:Dakbzh|kaozeal]]) 16 Mez 2025 da 16:47 (UTC) === Disoc’h === Echu eo ar votadeg. Divizet he deus ar gumuniezh krouiñ ur strollad patrouilherien. 3t0q0voff9trujy7xqf4vkqjzvlw4io 2150240 2150239 2025-06-22T07:42:34Z Huñvreüs 54570 En deus gwarezet "[[Wikipedia:Kendivizoù reolata/Patrouilherien]]": Kendiviz reolata echu ([Kemmañ=Aotren ar verourien hepken] (da viken) [Adenvel=Aotren ar verourien hepken] (da viken)) 2150239 wikitext text/x-wiki == Patrouilherien == Pal ar c’hendiviz reolata-mañ eo krouiñ ur strollad, eno implijerien a fiziañs, anvet ''patrouilherien''. Aotreet int: * da wiriañ degasadennoù n’int ket a-enep ar reolennoù ha da vezañ gwiriet o degasadennoù ent emgefreek (gwirioù ''patrol'' hag ''autopatrol''), * da implijout an arc’hweladur ''disteuler'' (gwir ''rollback'') evit stourmañ a-enep gwallimplij ar wiki (vandalerezh, spam, hag all), * da welout chomlec’hioù IP ar c’hontoù berrbad (gwirioù ar strollad teknikel ''temporary-account-viewer''). === Mont da batrouilher === Rankout a ra an neb a fell dezhañ mont da batrouilher kaout ur gont bet krouet 6 miz zo da nebeutañ ha bezañ graet 300 degasadenn da nebeutañ. Rankout a ra ober ur [[Wikipedia:Goulenn ouzh ar verourien|goulenn ouzh ar verourien]] evit kaout ar gwirioù. Nac’het e vo ar goulenn mard eo bet stanket an implijer e-pad ar 6 miz tremenet. === Implij ar gwirioù === Pa seller ouzh chomlec’hioù IP ar c’hontoù berrbad e ranker doujañ da [[foundation:Policy:Wikimedia Access to Temporary Account IP Addresses Policy|reolennoù an Diazezadur Wikimedia]]. N’eo aotreet ober gant ar benveg ''disteuler'' nemet evit * dizober vandalerezh, spam, degasadennoù a-enep ar reolennoù diazez pe graet gant tud bet baniset eus ar wiki, * dizober degasadennoù an implijer-eñ, da skouer peogwir int bet graet dre fazi, * dizober degasadennoù en esaouenn bersonel an implijer (pajenn implijer, pajenn gaozeal). Difennet-groñs eo ober gant ar benveg ''disteuler'' e-kerzh un tabut embann. === Tennañ ar gwirioù === Gallout a ra ar verourien tennañ un implijer kuit eus ar strollad patrouilherien ma vez ezhomm, dreist-holl mard eo bet gwallimplijet ar benvegoù. Rankout a reont hen ober ma n’eus degasadenn ebet gant an implijer abaoe 365 deiz. Gallout a ra an ez-patrouilher mont en-dro da batrouilher diwezhatoc’h hervez ar reolennoù diazez. Mard eo bet gwallimplijet ar benvegoù e c’hall ar verourien sevel a-enep ar goulenn, rankout a reont displegañ o diviz. === Diouer a verourien === Ma ne respont merour ebet d’ar goulenn eo erbedet sachañ o evezh, da skouer mont e darempred ganto dre o fajenn gaozeal. Goude 15 deiz hep respont digant ar verourien e c’hall pep hini mont da ober ur goulenn ouzh ar stewarded. Evit ma vo roet ar gwirioù e vo a-walc’h klotañ gant ar reolennoù a-is; evit ma vo tennet ar gwirioù digant un implijer bet graet gantañ un degasadenn e-pad an 365 deiz tremenet e vo ezhomm eus un emglev er gumuniezh, a c’hall bezañ graet en un esaouenn voutin evel an Davarn. == Mont en-dro ar votadeg == Digor e oa ar votadeg e-pad 7 deiz, eus ar 15/06/2025 00:01 (GMT+2) betek ar 21/06/2025 23:59. Gallout a ra pep implijer gant ar gont bet krouet 6 miz zo da nebeutañ ha graet 300 degasadenn gantañ da nebeutañ votiñ. Mont a raio ar c’hendiviz da dalvezout ma sav ar muianiver eus ar voterien a-du. Gallout a rit ober gant ar patromoù <nowiki>{{ya}}</nowiki> {{ya}}, <nowiki>{{nann}}</nowiki> {{nann}}, hag <nowiki>{{ingal}}</nowiki> {{ingal}} Ret eo sinañ ho vot gant <nowiki>~~~~</nowiki>. === Votoù === * {{ya}} [[Implijer:Kestenn|Kestenn]] ([[Kaozeadenn Implijer:Kestenn|kaozeal]]) * {{ya}} --[[Implijer:Llydawr|Llydawr]] ([[Kaozeadenn Implijer:Llydawr|kaozeal]]) 16 Mez 2025 da 08:19 (UTC) * {{ya}} [[Implijer:Huñvreüs|Huñvreüs]] ([[Kaozeadenn Implijer:Huñvreüs|kaozeal]]) 16 Mez 2025 da 08:51 (UTC) * {{ya}} [[Implijer:Dishual|Dishual]]--[[Implijer:Dishual|Dishual]] ([[Kaozeadenn Implijer:Dishual|kaozeal]]) 16 Mez 2025 da 09:32 (UTC) * {{ya}} [[Implijer:Dakbzh|Dakbzh]] ([[Kaozeadenn Implijer:Dakbzh|kaozeal]]) 16 Mez 2025 da 16:47 (UTC) === Disoc’h === Echu eo ar votadeg. Divizet he deus ar gumuniezh krouiñ ur strollad patrouilherien. 3t0q0voff9trujy7xqf4vkqjzvlw4io 5 175376 2150247 2149273 2025-06-22T08:42:00Z Huñvreüs 54570 /* Da heul ar c’hendiviz */ rann nevez 2150247 wikitext text/x-wiki == Gwirioù patrol hag autopatrol == Gant ar gwirioù-mañ e c’haller merkañ degasadennoù n’int ket spam pe vandalerezh evel gwiriet, ha gwiriet e vo degasadennoù ar batrouilherien ent emgefreek. Roet e vez ar gwirioù-mañ d’ar batrouilherien er wikioù all, neuze e soñjan reiñ anezho amañ. Ouzhpennet am eus anezho d’ar ginnig kendiviz reolata. Setu amañ [[:mw:Help:Patrolled_edits|an teuliadur]]. Evel-just ne vo morse ''ret'' ober gant an holl benvegoù, pep hini a c’hall ober gant ar benvegoù a gav-eñ mat. [[Implijer:Huñvreüs|Huñvreüs]] ([[Kaozeadenn Implijer:Huñvreüs|kaozeal]]) 6 Mez 2025 da 12:05 (UTC) == Anv ar strollad == Graet am eus gant ''patrouilherien'' met gallout a rit kinnig un anv all ma karit. [[Implijer:Huñvreüs|Huñvreüs]] ([[Kaozeadenn Implijer:Huñvreüs|kaozeal]]) 6 Mez 2025 da 12:06 (UTC) == Mont en-dro ar benvegoù == Klikit war ar videoioù evit brasaat anezho. Digarez, n’on ket ur filmaozer… == Disteuler == [[File:Disteuler.webm|center|300px|Disteuler kemmoù]] == Merkañ kemmoù evel gwiriet == [[File:Merkañ-evel-gwiriet.webm|center|300px|Merkañ kemmoù evel gwiriet]] [[Implijer:Huñvreüs|Huñvreüs]] ([[Kaozeadenn Implijer:Huñvreüs|kaozeal]]) 8 Mez 2025 da 12:44 (UTC) == Strolladoù teknikel == E wikioù all ez eus bet krouet daou strollad e lec’h unan: patrouilherien gant ar gwirioù ''patrol'' ha ''disteuler'', gwelerien IP evit gwelout chomlec’hioù ar c’hontoù berrbad. N’ouzon ket hag asantet e vo krouiñ unan nemetken evit hor wiki met din ne ra vern, gallout a ra ar verourien ober gant daou strollad deknikel evel ma ne vefe nemet unan, hag aesoc’h eo reiñ / tennañ an holl gwirioù-mañ en un taol: un implijer a c’hall bezañ ur patrouilher a fiziañs pe get, ne welan ket penaos e vefe unan bennak etre an daou. [[Implijer:Huñvreüs|Huñvreüs]] ([[Kaozeadenn Implijer:Huñvreüs|kaozeal]]) 12 Mez 2025 da 16:36 (UTC) == Da heul ar c’hendiviz == Graet am eus [https://phabricator.wikimedia.org/T397576 ur goulenn e Phabricator] evit ma vo lakaet an diviz da dalvezout. [[Implijer:Huñvreüs|Huñvreüs]] ([[Kaozeadenn Implijer:Huñvreüs|kaozeal]]) 22 Mez 2025 da 08:42 (UTC) 9osh126kep6jqhlb8xcwv8ctea957ws 2150251 2150247 2025-06-22T09:44:54Z Kestenn 14086 /* Da heul ar c’hendiviz */ Respont 2150251 wikitext text/x-wiki == Gwirioù patrol hag autopatrol == Gant ar gwirioù-mañ e c’haller merkañ degasadennoù n’int ket spam pe vandalerezh evel gwiriet, ha gwiriet e vo degasadennoù ar batrouilherien ent emgefreek. Roet e vez ar gwirioù-mañ d’ar batrouilherien er wikioù all, neuze e soñjan reiñ anezho amañ. Ouzhpennet am eus anezho d’ar ginnig kendiviz reolata. Setu amañ [[:mw:Help:Patrolled_edits|an teuliadur]]. Evel-just ne vo morse ''ret'' ober gant an holl benvegoù, pep hini a c’hall ober gant ar benvegoù a gav-eñ mat. [[Implijer:Huñvreüs|Huñvreüs]] ([[Kaozeadenn Implijer:Huñvreüs|kaozeal]]) 6 Mez 2025 da 12:05 (UTC) == Anv ar strollad == Graet am eus gant ''patrouilherien'' met gallout a rit kinnig un anv all ma karit. [[Implijer:Huñvreüs|Huñvreüs]] ([[Kaozeadenn Implijer:Huñvreüs|kaozeal]]) 6 Mez 2025 da 12:06 (UTC) == Mont en-dro ar benvegoù == Klikit war ar videoioù evit brasaat anezho. Digarez, n’on ket ur filmaozer… == Disteuler == [[File:Disteuler.webm|center|300px|Disteuler kemmoù]] == Merkañ kemmoù evel gwiriet == [[File:Merkañ-evel-gwiriet.webm|center|300px|Merkañ kemmoù evel gwiriet]] [[Implijer:Huñvreüs|Huñvreüs]] ([[Kaozeadenn Implijer:Huñvreüs|kaozeal]]) 8 Mez 2025 da 12:44 (UTC) == Strolladoù teknikel == E wikioù all ez eus bet krouet daou strollad e lec’h unan: patrouilherien gant ar gwirioù ''patrol'' ha ''disteuler'', gwelerien IP evit gwelout chomlec’hioù ar c’hontoù berrbad. N’ouzon ket hag asantet e vo krouiñ unan nemetken evit hor wiki met din ne ra vern, gallout a ra ar verourien ober gant daou strollad deknikel evel ma ne vefe nemet unan, hag aesoc’h eo reiñ / tennañ an holl gwirioù-mañ en un taol: un implijer a c’hall bezañ ur patrouilher a fiziañs pe get, ne welan ket penaos e vefe unan bennak etre an daou. [[Implijer:Huñvreüs|Huñvreüs]] ([[Kaozeadenn Implijer:Huñvreüs|kaozeal]]) 12 Mez 2025 da 16:36 (UTC) == Da heul ar c’hendiviz == Graet am eus [https://phabricator.wikimedia.org/T397576 ur goulenn e Phabricator] evit ma vo lakaet an diviz da dalvezout. [[Implijer:Huñvreüs|Huñvreüs]] ([[Kaozeadenn Implijer:Huñvreüs|kaozeal]]) 22 Mez 2025 da 08:42 (UTC) :Trugarez dit. [[Implijer:Kestenn|Kestenn]] ([[Kaozeadenn Implijer:Kestenn|kaozeal]]) 22 Mez 2025 da 09:44 (UTC) s8mrguvcrat0ttzw0lesql98tvx1fil 1 175382 2150134 2148806 2025-06-21T11:59:14Z Strebot 79554 implijer adanvet (via JWB) 2150134 wikitext text/x-wiki == Pennad savet gant skoazell Google Treuzskrivañ == Ar pennad-se a zo bet troet gant skoazell Google Treuzskrivañ diwar ar saozneg (pennand ''Transcendence'' er Wiki saoznek). Mat a-walc’h e seblant bezañ an treuzskrivañ, met ul labour kempenn a oa d’ober memestra : * Reizhañ ar gerioù direizh : troet e oa bet ‘’transcendence'', pe gant ''treuzkiz'', pe gant ''treuzdougen'' * Lakaat gerioù kevazas tennet eus geriadur galleg-brezhoneg 2021. * Chañch un nebeud frazennoù drouksavet * Treiñ ar pezh a zo bet chomet e saozneg, titloù an oberennoù peurvuiañ Un dra a-bouez kenañ e vo an ostilhoù treiñ war-zu ar brezhoneg pa vo savet muioc’h a bennadoù diwar o implij. War an temoù diaes da vestroniañ evel ar mennozhioù hag ar skiantoù a vo savet un toullad a bennadoù ne vezont ket tretet e brezhoneg betek-hen. Ret e vo bezañ aketus war ar c’hempenn memestra. Fazioù ha traoù diazas zo e-leizh. [[Implijer:Ch. Rogel|Ch. Rogel]] ([[Kaozeadenn Implijer:Ch. Rogel|kaozeal]]) 6 Mez 2025 da 16:44 (UTC) :Demat, :Ar gudenn a chom eo ar Wikipedia brezhoneg hag a ro darn ar boued d'an IA a-benn treiñ e brezhoneg. Da ziwall bras a vo chom hep paouraat ar yezh en ur vevañ en ur skoulm. A-enep an troidigezhioù aotomatek war an holloueziadur on dre-se. :A galon [[Implijer:Dishual|Dishual]] ([[Kaozeadenn Implijer:Dishual|kaozeal]]) 7 Mez 2025 da 18:42 (UTC) ::Demat, gwir eo e vank pennadoù war tachennoù ar skiant, ar mennozhioù, met da ziwall a zo : ar pennadoù-se a vank peogwir ne skriv ket ar vrezhonegerien varrek war an tachennoù-mañ ; deomp da ziwall da sevel pennadoù war tachennoù ne vestroniomp ket just a-walc'h. Riskloù zo da lezel troidigezhioù kamm er pennadoù ha da lezel traoù direizh pe faos enne neuze. Met pennadoù evel hemañ a zo plijus da welet, anat. A galon, [[Implijer:Kestenn|Kestenn]] ([[Kaozeadenn Implijer:Kestenn|kaozeal]]) 7 Mez 2025 da 20:39 (UTC) :::Ne gavan ket e c’hellfe bezañ paouraet live ar yezh, hag er c’hontrol e vo pinvidikaet ar yezh gant gerioù ha ne vezont implijet alies. Pa meus tennet ar ranbennadoù kentañ e oa direizh kenañ ar gerioù kinniget evit treiñ « transcendance » (ur ger rouez-tre e brezhoneg). e-barzh an eztennad diwezhañ, kaset en ur prantad pelloc’h, meus kavet « trehont » ha marteze eo bet tapet ar ger gant Google diwar al lodenn gentañ kaset d’ar Wiki. Ha mistri war vrezhoneg Coogle e c’hellfemp bezañ ? :::Ret e vo sevel un nebeud evezhiadennoù hag erbedadennoù evit herzel ar skriverien ouzh ober ul labour diskiant.<br> :::N’eus ket da begañ an destenn hep gwiriekaat pep linenn. Koulskoude e vez graet an dra-se gant kenstroll ar Wikipedourien hag ur mont en-dro boas eo.<br> :::Un erbedadenn a-bouez : lakaat da c’houzout peseurt testennoù a zo bet troet gant skoazell an troer emgefre. Pe war ar bajenn pe war ar gaozeadenn.<br> :::Spi zo ganin e teuio un araokadenn vras er Wiki brezhonek diwwar an nevezenti-se. N’ho peus ket aon ! [[Implijer:Ch. Rogel|Ch. Rogel]] ([[Kaozeadenn Implijer:Ch. Rogel|kaozeal]]) 7 Mez 2025 da 22:19 (UTC) ::::Er mare-mañ e vez degaset alies endalc’h gant tud a blij dezho kemmañ kantadoù a wikioù hep gouzout o yezh. Peurliesañ n’eo ket brav o degasadennoù hag e c’hellont bezañ lakaet da ziverkañ prim. Pa c’haller saveteiñ an destenn, perak ket. ::::Ya, en un doare e c’hellomp bezañ « mistri war vrezhoneg Coogle », hag hini ChatGPT ha benvegoù all, peogwir int gourdonet gant roadennoù Wikipedia. Evel-just n’eo ket Wikipedia ar vammenn roadennoù brezhonek nemeti met pouezus eo. [[Implijer:Huñvreüs|Huñvreüs]] ([[Kaozeadenn Implijer:Huñvreüs|kaozeal]]) 8 Mez 2025 da 12:15 (UTC) 6yv4cpagsre6p7ic8858k0ac1x10h8m 2 175555 2150217 2150034 2025-06-22T06:37:54Z EmausBot 9831 Dresañ an adkas doubl da [[Browning Arms Company]] 2150217 wikitext text/x-wiki #ADKAS [[Browning Arms Company]] lq3h0w0hap6usg4x2wi5frd72jo0i53 2 175557 2150216 2150035 2025-06-22T06:37:44Z EmausBot 9831 Dresañ an adkas doubl da [[Bren (fuzuilh-vindrailher)]] 2150216 wikitext text/x-wiki #ADKAS [[Bren (fuzuilh-vindrailher)]] jvt4k0zy4m4zqgsuy4vyij92xhql8g7 2 175558 2150228 2150056 2025-06-22T06:39:45Z EmausBot 9831 Dresañ an adkas doubl da [[Remington 700]] 2150228 wikitext text/x-wiki #ADKAS [[Remington 700]] i6nsjjwccvcg064okw05y4h4c98f5eg 2 175559 2150221 2150038 2025-06-22T06:38:34Z EmausBot 9831 Dresañ an adkas doubl da [[HK 416]] 2150221 wikitext text/x-wiki #ADKAS [[HK 416]] rchz13m2gnqe5f180au4nc3sxlo1iyj 2 175561 2150223 2150042 2025-06-22T06:38:54Z EmausBot 9831 Dresañ an adkas doubl da [[Luger P08]] 2150223 wikitext text/x-wiki #ADKAS [[Luger P08]] bziw2r4l4t6jd30r32wprzytmcj9v2o 2 175562 2150225 2150044 2025-06-22T06:39:15Z EmausBot 9831 Dresañ an adkas doubl da [[Manufacture d'Armes de Saint-Étienne]] 2150225 wikitext text/x-wiki #ADKAS [[Manufacture d'Armes de Saint-Étienne]] c84ogzkbsug22b2q80i7ahm4suybqom 2 175563 2150232 2150046 2025-06-22T06:40:25Z EmausBot 9831 Dresañ an adkas doubl da [[Sturm, Ruger & Co.]] 2150232 wikitext text/x-wiki #ADKAS [[Sturm, Ruger & Co.]] 01lpha2u9q1f1524o8hp8l2qlv9845u 2 175564 2150230 2150048 2025-06-22T06:40:05Z EmausBot 9831 Dresañ an adkas doubl da [[Simo Häyhä]] 2150230 wikitext text/x-wiki #ADKAS [[Simo Häyhä]] 6s40ouot6tq0hn8zz46kjruecg2oncg 2 175565 2150234 2150050 2025-06-22T06:40:45Z EmausBot 9831 Dresañ an adkas doubl da [[Uzi]] 2150234 wikitext text/x-wiki #ADKAS [[Uzi]] ny5akobgfvl6zkhvlwhftnxqvseedyg 2 175566 2150236 2150052 2025-06-22T06:41:05Z EmausBot 9831 Dresañ an adkas doubl da [[Verney-Carron]] 2150236 wikitext text/x-wiki #ADKAS [[Verney-Carron]] c2nvh36ndeugzx00chk2ce9l2j6oz7d 2 175567 2150215 2150054 2025-06-22T06:37:34Z EmausBot 9831 Dresañ an adkas doubl da [[Bowling for Columbine]] 2150215 wikitext text/x-wiki #ADKAS [[Bowling for Columbine]] cs5c4kcg2sl8ybqaz3zvx6y3ztf05e9 2 175568 2150219 2150061 2025-06-22T06:38:14Z EmausBot 9831 Dresañ an adkas doubl da [[Fallschirmjägergewehr 42]] 2150219 wikitext text/x-wiki #ADKAS [[Fallschirmjägergewehr 42]] 8hyibusefh1lonqgmh6la9uzddnp5qa 2 175569 2150238 2150058 2025-06-22T06:41:25Z EmausBot 9831 Dresañ an adkas doubl da [[Winchester ankounac'haet]] 2150238 wikitext text/x-wiki #ADKAS [[Winchester ankounac'haet]] k2w8gf1fy8cbolje12vgvxmimkzh3xx 2 175570 2150220 2150060 2025-06-22T06:38:24Z EmausBot 9831 Dresañ an adkas doubl da [[Glock (embregerezh)]] 2150220 wikitext text/x-wiki #ADKAS [[Glock (embregerezh)]] gtpyy2nx0xgwkfaaj9y7zmb8iwv557q 2 175571 2150227 2150063 2025-06-22T06:39:35Z EmausBot 9831 Dresañ an adkas doubl da [[Porched:Armoù-tan]] 2150227 wikitext text/x-wiki #ADKAS [[Porched:Armoù-tan]] kodbunk2iumrnvrbxzu935g6gqgbztv 2 175572 2150214 2150065 2025-06-22T06:37:24Z EmausBot 9831 Dresañ an adkas doubl da [[Armoù ar Rezistañs e Breizh]] 2150214 wikitext text/x-wiki #ADKAS [[Armoù ar Rezistañs e Breizh]] lc2ieubncfoingtdhgiupq8rpa8d4d6 2 175573 2150218 2150067 2025-06-22T06:38:04Z EmausBot 9831 Dresañ an adkas doubl da [[Colt's Manufacturing Company]] 2150218 wikitext text/x-wiki #ADKAS [[Colt's Manufacturing Company]] dysq3r1sslce0si7l4krpjrq3xlrc2m 2 175574 2150222 2150069 2025-06-22T06:38:44Z EmausBot 9831 Dresañ an adkas doubl da [[Lebel (fuzuilh)]] 2150222 wikitext text/x-wiki #ADKAS [[Lebel (fuzuilh)]] ft1ntazo2uyyel365cpxf79wufqtlb0 2 175575 2150224 2150071 2025-06-22T06:39:04Z EmausBot 9831 Dresañ an adkas doubl da [[MAS 49]] 2150224 wikitext text/x-wiki #ADKAS [[MAS 49]] 6oooi6wrxhwkhf5mzeubu9bln12sv6z 2 175576 2150226 2150073 2025-06-22T06:39:25Z EmausBot 9831 Dresañ an adkas doubl da [[Marlin Model 60]] 2150226 wikitext text/x-wiki #ADKAS [[Marlin Model 60]] gw1gnl9adkaaqizp2mt0ehnpfbemc9h 2 175577 2150233 2150075 2025-06-22T06:40:35Z EmausBot 9831 Dresañ an adkas doubl da [[SIG Sauer]] 2150233 wikitext text/x-wiki #ADKAS [[SIG Sauer]] hcdw36w70ocgu0qa7cdwmr2w3roeam6 2 175578 2150231 2150077 2025-06-22T06:40:15Z EmausBot 9831 Dresañ an adkas doubl da [[Smith & Wesson]] 2150231 wikitext text/x-wiki #ADKAS [[Smith & Wesson]] fxbs8nur8b490g51bonzos0gfqjoeni 2 175579 2150235 2150079 2025-06-22T06:40:55Z EmausBot 9831 Dresañ an adkas doubl da [[Vassili Grigorievitch Zaïtsev]] 2150235 wikitext text/x-wiki #ADKAS [[Vassili Grigorievitch Zaïtsev]] pha7t3aqowv8zu86fl3x97sbaiy07qf 2 175580 2150237 2150081 2025-06-22T06:41:15Z EmausBot 9831 Dresañ an adkas doubl da [[Verney-Carron Sagittaire]] 2150237 wikitext text/x-wiki #ADKAS [[Verney-Carron Sagittaire]] 2fh7tu1w8fgiqubrh24xht3dc2ju1gs 2 175581 2150229 2150083 2025-06-22T06:39:55Z EmausBot 9831 Dresañ an adkas doubl da [[Ruger 10/22]] 2150229 wikitext text/x-wiki #ADKAS [[Ruger 10/22]] k1a56v44dltktliyecpxhm6evpzk0rw 0 175582 2150156 2150084 2025-06-21T14:18:51Z Kestenn 14086 2150156 wikitext text/x-wiki {{databox}} '''Gouel ar sonerezh'''<ref>https://www.glenmor.bzh/index.php/fr/?option=com_content&view=article&id=222&Itemid=999</ref> ([[galleg]] : '''Fête de la Musique''') eo anv ur gouel bloaziek a vez d'an 21 a viz Even. D'an devezh-se e vez broudet an dud d'ober sonerezh e lec'hioù foran, evel parkoù... Kalz abadennoù sonerezh digoust a zo aozet, ar sonerien, amatourien anezho alies, a son evit ar blijadur hag evit dudiañ ar brasañ niver. Ar c'hentañ gwech ma voe eus Gouel ar sonerezh a oa bet e 1982 e [[Bro-C'hall]], diwar atiz [[Jack Lang]], ministr ar Sevenadur neuze<ref>{{Fr}} ''[https://www.francebleu.fr/emissions/n-arrete-pas-le-progres-saison-3/la-fete-de-la-musique La fête de la musique]'', France Bleu, 21/06/2019 </ref>. == Notennoù ha daveennoù == {{Daveoù}} [[Rummad:Gouelioù]] [[Rummad:Istor Bro-C'hall]] 0dl692mhzt0tuykx5641rspg5cwx8mr 0 175583 2150171 2025-06-21T16:35:52Z Arko 540 Pajenn krouet gant : "{{disheñvelout}} '''Toussaint''' zo un [[anv-badez gallek]] hag un anv-tiegezh, talvezout a ra kement ha [[Hollsent]]. Toussainte eo ar stumm grwegel, met ral-kenañ eo. Lidet e vez d'ar {{1añ}} a viz Du, evel ar gouel kristen. == Tud == * [[Toussaint Rallier du Baty]], (1665-1734), maer Roazhon * [[La Motte Picquet]], Toussaint-Guillaume Picquet de La Motte en e anv klok (1720-1791), ofiser a vor breizhat * [[Toussaint Louverture]] (1743-1803), brogarour ha dispac..." 2150171 wikitext text/x-wiki {{disheñvelout}} '''Toussaint''' zo un [[anv-badez gallek]] hag un anv-tiegezh, talvezout a ra kement ha [[Hollsent]]. Toussainte eo ar stumm grwegel, met ral-kenañ eo. Lidet e vez d'ar {{1añ}} a viz Du, evel ar gouel kristen. == Tud == * [[Toussaint Rallier du Baty]], (1665-1734), maer Roazhon * [[La Motte Picquet]], Toussaint-Guillaume Picquet de La Motte en e anv klok (1720-1791), ofiser a vor breizhat * [[Toussaint Louverture]] (1743-1803), brogarour ha dispac'hour haitiat * [[Toussaint du Breil de Pontbriand]] ([[1776]]-[[1844]]) penn ar [[chouanerezh|chouaned]] ha soudard * [[Henri Toussaint]] (1849-1911), livour, engravour ha skeudennaouer gall * [[Santu Casanova]] (Pierre-Toussaint Casanova ent-ofisiel) (1850-1936), skrivagner korsek * [[Hollsent ar Garreg]] (Toussaint René Marie Le Garrec e marilh ar boblañs) (1862-1939), skrivagner brezhonek * René-Toussaint-Eugène Péan, dre e anv beleg dom Bernard (1893-1970), beleg breizhat, abad Itron-Varia Maguzzano e [[Lonato del Garda]] e [[Lombardia]], beniget e 1935 == Anvioù-lec'h == * [[Toussaint (Saena-an-Arvor)|Toussaint]], ur gumun e [[Saena-an-Arvor]], e Normandi * [[Strizh-mor Magalhães|strizh-mor an Hollsent]], an anv roet gant [[Magellan]] da strizh-mor Magellan * stêr Toussaint, un adstêr da [[mirlenn Gouin|virlenn Gouin]], e [[Kebek]] == Pennadoù kar == * [[Hollsent]] * [[All saints]] [[Rummad:Anvioù-bihan gallek]] [[Rummad:Anvioù-tiegezh gallek]] cnjod6y9u7mq93hki8atvisqim1bux2 2150199 2150171 2025-06-21T19:56:08Z Arko 540 /* Tud */ 2150199 wikitext text/x-wiki {{disheñvelout}} '''Toussaint''' zo un [[anv-badez gallek]] hag un anv-tiegezh, talvezout a ra kement ha [[Hollsent]]. Toussainte eo ar stumm grwegel, met ral-kenañ eo. Lidet e vez d'ar {{1añ}} a viz Du, evel ar gouel kristen. == Tud == * [[Toussaint Rallier du Baty]], (1665-1734), maer Roazhon * [[La Motte Picquet]], Toussaint-Guillaume Picquet de La Motte en e anv klok (1720-1791), ofiser a vor breizhat * [[Toussaint Louverture]] (1743-1803), brogarour ha dispac'hour haitiat * [[Toussaint du Breil de Pontbriand]] (1776-1844) penn ar [[chouanerezh|chouaned]] ha soudard * [[Henri Toussaint]] (1849-1911), livour, engravour ha skeudennaouer gall * [[Santu Casanova]] (Pierre-Toussaint Casanova ent-ofisiel) (1850-1936), skrivagner korsek * [[Hollsent ar Garreg]] (Toussaint Le Garrec e marilh ar boblañs) (1862-1939), skrivagner brezhonek * René-Toussaint-Eugène Péan, dre e anv beleg dom Bernard (1893-1970), beleg breizhat, abad Itron-Varia Maguzzano e [[Lonato del Garda]] e [[Lombardia]], beniget e 1935 == Anvioù-lec'h == * [[Toussaint (Saena-an-Arvor)|Toussaint]], ur gumun e [[Saena-an-Arvor]], e Normandi * [[Strizh-mor Magalhães|strizh-mor an Hollsent]], an anv roet gant [[Magellan]] da strizh-mor Magellan * stêr Toussaint, un adstêr da [[mirlenn Gouin|virlenn Gouin]], e [[Kebek]] == Pennadoù kar == * [[Hollsent]] * [[All saints]] [[Rummad:Anvioù-bihan gallek]] [[Rummad:Anvioù-tiegezh gallek]] qfzg1c7sgad4htidbg2ksw2xtwcgi2b 2150208 2150199 2025-06-21T21:47:40Z Dishual 612 V/k 2150208 wikitext text/x-wiki {{disheñvelout}} '''Toussaint''' zo un [[anv-badez gallek]] hag un anv-tiegezh, talvezout a ra kement ha [[Hollsent]]. Toussainte eo ar stumm gwregel, met ral-kenañ eo. Lidet e vez d'ar {{1añ}} a viz Du, evel ar gouel kristen. == Tud == * [[Toussaint Rallier du Baty]], (1665-1734), maer Roazhon * [[La Motte Picquet]], Toussaint-Guillaume Picquet de La Motte en e anv klok (1720-1791), ofiser a vor breizhat * [[Toussaint Louverture]] (1743-1803), brogarour ha dispac'hour haitiat * [[Toussaint du Breil de Pontbriand]] (1776-1844) penn ar [[chouanerezh|chouaned]] ha soudard * [[Henri Toussaint]] (1849-1911), livour, engravour ha skeudennaouer gall * [[Santu Casanova]] (Pierre-Toussaint Casanova ent-ofisiel) (1850-1936), skrivagner korsek * [[Hollsent ar Garreg]] (Toussaint Le Garrec e marilh ar boblañs) (1862-1939), skrivagner brezhonek * René-Toussaint-Eugène Péan, dre e anv beleg dom Bernard (1893-1970), beleg breizhat, abad Itron-Varia Maguzzano e [[Lonato del Garda]] e [[Lombardia]], beniget e 1935 == Anvioù-lec'h == * [[Toussaint (Saena-an-Arvor)|Toussaint]], ur gumun e [[Saena-an-Arvor]], e Normandi * [[Strizh-mor Magalhães|strizh-mor an Hollsent]], an anv roet gant [[Magellan]] da strizh-mor Magellan * stêr Toussaint, un adstêr da [[mirlenn Gouin|virlenn Gouin]], e [[Kebek]] == Pennadoù kar == * [[Hollsent]] * [[All saints]] [[Rummad:Anvioù-bihan gallek]] [[Rummad:Anvioù-tiegezh gallek]] d94dsn6rirbcdwyf5jl9xe60fw5nf11 0 175584 2150175 2025-06-21T17:09:05Z Dishual 612 Lañs dister 2150175 wikitext text/x-wiki {{databox}} {{nihongo|'''Unit 731'''|731部隊|Nana-san-ichi Butai|lead=yes}},<ref>Ar ger japanek ''[[:wikt:butai|butai]]'' a c'hell bezañ troet e meur a re all eus ar bed milourel evel "unvez", "bagad", "rejimant", pe "kompagnunezh".</ref>berradur eus '''Disparti Mandchou 731''' brudet ivez evel '''Disparti Kamo''' pe an '''Unvez Ishii''',<ref name="ciadoc">{{Cite web |title=Human Experimentation at Unit 731 |url=https://www.pacificatrocities.org/human-experimentation.html |access-date=2024-05-28 |website=Pacific Atrocities Education |language=en}}</ref> a oa un unvez [[enklask ha diorroiñ]] [[Brezel biologel|biologel]] ha [[Brezel kimiek|kimiek]] eus [[Lu Impaleriezh Japan]]. Pal an unvez a oa seveniñ taolioù-arnod marvus denel liammet gant ar gimiezh hag ar c'hleñvedoù-red evit kaout armoù nevez e-kerzh an [[Brezel Sina ha Japan (1937-1945)|Eil brezel etre Sina haJapan]] (1937–1945) hag an [[Eil Brezel-bed]]. Diaes eo da c'houzout an niver gwirion a c'houzañverien. Etre 1936 ha 1945, e voe tro 14 000 den lazhet gant an unvez 731.<ref name="The day the earth died">{{cite news | url=https://www.theguardian.com/theobserver/2003/mar/02/features.magazine37 | title=The day the earth died | newspaper=The Observer | date=2 March 2003 | last1=Hill | first1=Amelia }}</ref> Ouzhpenn an dud lazhet e-kerzh taolioù-arnod niverus, e voe lazhet d'an nebeutañ 200 000 all dre kleñvedoù-red stlapet gant an Unvez 731 pe gant skourroù enklask all liammet ganti. Pennlec'h an unvez a oa e [[Pingfang, Harbin|Pingfang]] distrig eus [[Harbin]], kêr vrasañ ar [[Stad margodenn]] japanat eus [[Mandchoukouo]] (hiziv e [[Dongbei]]) ha skourroù enklask all a oa dre [[Sina]] a-bezh hag [[Azia ar gevred]]. == Notennoù ha daveennoù == {{Daveoù}} [[Rummad:Torfedourien vrezel]] [[Rummad:Arme Kantōgun]] [[Rummad:Strolladoù hag aozadurioù soudardel lamet e 1945]] 95qmnql5nn39b33bfendeytrmbf24mv 2150176 2150175 2025-06-21T17:09:57Z Dishual 612 2150176 wikitext text/x-wiki {{databox}} {{nihongo|'''Unit 731'''|731部隊|Nana-san-ichi Butai|lead=yes}},<ref>Ar ger japanek ''[[:wikt:butai|butai]]'' a c'hell bezañ troet e meur a re all eus ar bed milourel evel "unvez", "bagad", "rejimant", pe "kompagnunezh".</ref>berradur eus '''Disparti Mandchou 731''' brudet ivez evel '''Disparti Kamo''' pe an '''Unvez Ishii''',<ref name="ciadoc">{{Cite web |title=Human Experimentation at Unit 731 |url=https://www.pacificatrocities.org/human-experimentation.html |access-date=2024-05-28 |website=Pacific Atrocities Education |language=en}}</ref> a oa un unvez [[enklask ha diorroiñ]] [[Brezel biologel|biologel]] ha [[Brezel kimiek|kimiek]] eus [[Lu Impalaeriezh Japan]]. Pal an unvez a oa seveniñ taolioù-arnod marvus denel liammet gant ar gimiezh hag ar c'hleñvedoù-red evit kaout armoù nevez e-kerzh an [[Brezel Sina ha Japan (1937-1945)|Eil brezel etre Sina haJapan]] (1937–1945) hag an [[Eil Brezel-bed]]. Diaes eo da c'houzout an niver gwirion a c'houzañverien. Etre 1936 ha 1945, e voe tro 14 000 den lazhet gant an unvez 731.<ref name="The day the earth died">{{cite news | url=https://www.theguardian.com/theobserver/2003/mar/02/features.magazine37 | title=The day the earth died | newspaper=The Observer | date=2 March 2003 | last1=Hill | first1=Amelia }}</ref> Ouzhpenn an dud lazhet e-kerzh taolioù-arnod niverus, e voe lazhet d'an nebeutañ 200 000 all dre kleñvedoù-red stlapet gant an Unvez 731 pe gant skourroù enklask all liammet ganti. Pennlec'h an unvez a oa e [[Pingfang, Harbin|Pingfang]] distrig eus [[Harbin]], kêr vrasañ ar [[Stad margodenn]] japanat eus [[Mandchoukouo]] (hiziv e [[Dongbei]]) ha skourroù enklask all a oa dre [[Sina]] a-bezh hag [[Azia ar gevred]]. == Notennoù ha daveennoù == {{Daveoù}} [[Rummad:Torfedourien vrezel]] [[Rummad:Arme Kantōgun]] [[Rummad:Strolladoù hag aozadurioù soudardel lamet e 1945]] jftob7xds05qqkxl32pzzdeg6fbralf 2150254 2150176 2025-06-22T10:18:47Z Kestenn 14086 2150254 wikitext text/x-wiki {{databox}} {{nihongo|'''Unvez 731'''|731部隊|Nana-san-ichi Butai|lead=yes}},<ref>Ar ger japanek ''[[:wikt:butai|butai]]'' a c'hell bezañ troet e meur a re all eus ar bed milourel evel "unvez", "bagad", "rejimant", pe "kompagnunezh".</ref>berradur eus '''Disparti Mandchou 731''', brudet ivez evel '''Disparti Kamo''' pe an '''Unvez Ishii''',<ref name="ciadoc">{{Cite web |title=Human Experimentation at Unit 731 |url=https://www.pacificatrocities.org/human-experimentation.html |access-date=2024-05-28 |website=Pacific Atrocities Education |language=en}}</ref> a oa un unvez [[enklask ha diorroiñ]] [[Brezel biologel|biologel]] ha [[Brezel kimiek|kimiek]] eus [[Lu Impalaeriezh Japan]]. Pal an unvez e oa seveniñ taolioù-arnod marvus denel liammet gant ar gimiezh hag ar c'hleñvedoù-red, evit kaout armoù nevez e-kerzh an [[Brezel Sina ha Japan (1937-1945)|Eil brezel etre Sina ha Japan]] (1937–1945) hag an [[Eil Brezel-bed]]. Diaes eo gouzout an niver gwirion a c'houzañverien. Etre 1936 ha 1945, e voe tro 14 000 den lazhet gant an unvez 731.<ref name="The day the earth died">{{cite news | url=https://www.theguardian.com/theobserver/2003/mar/02/features.magazine37 | title=The day the earth died | newspaper=The Observer | date=2 March 2003 | last1=Hill | first1=Amelia }}</ref> Ouzhpenn an dud lazhet e-kerzh taolioù-arnod niverus e voe lazhet d'an nebeutañ 200 000 all dre kleñvedoù-red stlapet gant an Unvez 731 pe gant skourroù enklask all liammet ganti. Pennlec'h an unvez a oa e [[Pingfang, Harbin|Pingfang]] distrig eus [[Harbin]], kêr vrasañ ar [[Stad margodenn]] japanat eus [[Mandchoukouo]] (hiziv e [[Dongbei]]) ha skourroù enklask all a oa dre [[Sina]] a-bezh hag [[Azia ar gevred]]. == Notennoù ha daveennoù == {{Daveoù}} [[Rummad:Torfedourien vrezel]] [[Rummad:Arme Kantōgun]] [[Rummad:Strolladoù hag aozadurioù soudardel lamet e 1945]] 0qvk2x7uhrbh32yqd4g08f9qwzzaazw 0 175585 2150188 2025-06-21T19:25:36Z Dishual 612 Pajenn krouet gant : "{{databox}} Ur '''C'hartel drammoù''' zo un is a [[Torfederezh aozet|aozadur torfederezh]] savet gant [[Aotrou an dramm|aotrouien an dramm]] emrenn met a [[Kendeuziñ (Gwir)|gendeuz]] evit klask muioc'h a c'halloud hag arc'hantaouiñ ha bezañ mestr war an [[trafikerezh dramm dilezennel]]. Ar c'harteloù dramm a zo aozadurioù savet evit kaout ar muiañ a c'halloud war ekonomiezh [[Pourveziñ (ekonomiezh)|pourvezadur]] an dramm maez lezenn en ur glask kaout ar prizio..." 2150188 wikitext text/x-wiki {{databox}} Ur '''C'hartel drammoù''' zo un is a [[Torfederezh aozet|aozadur torfederezh]] savet gant [[Aotrou an dramm|aotrouien an dramm]] emrenn met a [[Kendeuziñ (Gwir)|gendeuz]] evit klask muioc'h a c'halloud hag arc'hantaouiñ ha bezañ mestr war an [[trafikerezh dramm dilezennel]]. Ar c'harteloù dramm a zo aozadurioù savet evit kaout ar muiañ a c'halloud war ekonomiezh [[Pourveziñ (ekonomiezh)|pourvezadur]] an dramm maez lezenn en ur glask kaout ar prizioù an uhelañ posubl. Brudet-mat eo karteloù dramm [[Amerika Latin]] met en gwirionez e vezont kavet un tammig pep-lec'h dre ar bed. [[Kevezerezh]] a zo etre an aozadurioù hag a c'hell lakaat da darzhañ brezelioù gwadus. Ar c'harteloù dramm a zo arbennikaet war dezougen hag gwerzh an [[Dramm|drammoù]] ha [[Narkotik|produioù narkotek]]. Ne vez ket implijet alies an droienn "Kartel narkotek" evit ober eus seurt aozadurioù hag a zezougen produioù en un doare er maez eus al lezenn evel ar [[marijuana]]. [[Rummad:Aozadurioù torfederezh]] [[Rummad:Floderezh]] [[Rummad:Karteloù dramm]] jknz2hq6khs8ev8ef617co2yh79k621 2150207 2150188 2025-06-21T21:14:31Z Dishual 612 2150207 wikitext text/x-wiki {{databox}} Ur '''C'hartel drammoù''' zo un [[Torfederezh aozet|aozadur torfederezh]] savet gant [[Aotrou an dramm|aotrouien an dramm]] emrenn met a [[Kendeuziñ (Gwir)|gendeuz]] evit klask muioc'h a c'halloud hag arc'hantaouiñ ha bezañ mestr war an [[trafikerezh dramm dilezennel]]. Ar c'harteloù dramm a zo aozadurioù savet evit kaout ar muiañ a c'halloud war ekonomiezh [[Pourveziñ (ekonomiezh)|pourvezadur]] an dramm maez lezenn en ur glask kaout ar prizioù an uhelañ posubl. Brudet-mat eo karteloù dramm [[Amerika Latin]] met en gwirionez e vezont kavet un tammig pep-lec'h dre ar bed. [[Kevezerezh]] a zo etre an aozadurioù hag a c'hell lakaat da darzhañ brezelioù gwadus. Ar c'harteloù dramm a zo arbennikaet war dezougen hag gwerzh an [[Dramm|drammoù]] ha [[Narkotik|produioù narkotek]]. Ne vez ket implijet alies an droienn "Kartel narkotek" evit ober eus seurt aozadurioù hag a zezougen produioù en un doare er maez eus al lezenn evel ar [[marijuana]] da skouer. [[Rummad:Aozadurioù torfederezh]] [[Rummad:Floderezh]] [[Rummad:Karteloù dramm]] llzp3y6v8ww6u935ac8ldeqlr2f4zx4 1 175586 2150197 2025-06-21T19:48:22Z Arko 540 /* Kartell */ rann nevez 2150197 wikitext text/x-wiki == Kartell == Demat, cartel z ur ger saoznek ha galek, kartell e brezhoneg. [[Implijer:Arko|Arko]] ([[Kaozeadenn Implijer:Arko|kaozeal]]) 21 Mez 2025 da 19:48 (UTC) m6tk4eh00ncj4290j0mrnekf5057y4t 2150201 2150197 2025-06-21T19:58:44Z Dishual 612 /* Kartell */ Respont 2150201 wikitext text/x-wiki == Kartell == Demat, cartel z ur ger saoznek ha galek, kartell e brezhoneg. [[Implijer:Arko|Arko]] ([[Kaozeadenn Implijer:Arko|kaozeal]]) 21 Mez 2025 da 19:48 (UTC) :Demat, :amañ e teu a-ziwar ar spagnoleg ''Cártel''. :Petra d'ober. Lydawr en doa reizhet gant'' Cartel''. :Petra d'ober? :A glaon [[Implijer:Dishual|Dishual]] ([[Kaozeadenn Implijer:Dishual|kaozeal]]) 21 Mez 2025 da 19:58 (UTC) 5td9tk98v2ogifindics5748krftszj 2150202 2150201 2025-06-21T20:04:50Z Dishual 612 2150202 wikitext text/x-wiki == Kartell == Demat, cartel z ur ger saoznek ha galek, kartell e brezhoneg. [[Implijer:Arko|Arko]] ([[Kaozeadenn Implijer:Arko|kaozeal]]) 21 Mez 2025 da 19:48 (UTC) :Demat, :amañ e teu a-ziwar ar spagnoleg ''Cártel''. :Lydawr en doa reizhet gant'' Cartel''. :Petra d'ober? :A glaon [[Implijer:Dishual|Dishual]] ([[Kaozeadenn Implijer:Dishual|kaozeal]]) 21 Mez 2025 da 19:58 (UTC) fmch5xmuvq47evnaq5vuuwl02wqmkra 2150248 2150202 2025-06-22T09:26:41Z Kestenn 14086 /* Kartell */ Respont 2150248 wikitext text/x-wiki == Kartell == Demat, cartel z ur ger saoznek ha galek, kartell e brezhoneg. [[Implijer:Arko|Arko]] ([[Kaozeadenn Implijer:Arko|kaozeal]]) 21 Mez 2025 da 19:48 (UTC) :Demat, :amañ e teu a-ziwar ar spagnoleg ''Cártel''. :Lydawr en doa reizhet gant'' Cartel''. :Petra d'ober? :A glaon [[Implijer:Dishual|Dishual]] ([[Kaozeadenn Implijer:Dishual|kaozeal]]) 21 Mez 2025 da 19:58 (UTC) ::E yezhoù all eo bet azasaet ar ger (Kartell, Cartello, Kartel...). TermOfis a ginnig Kartell, perak pas ober gant ar stumm-mañ neuze. A galon, [[Implijer:Kestenn|Kestenn]] ([[Kaozeadenn Implijer:Kestenn|kaozeal]]) 22 Mez 2025 da 09:26 (UTC) 4pkixsy54jqs9i88auv8p26sggefc27 0 175587 2150198 2025-06-21T19:51:08Z Arko 540 Adkas war-du [[Toussaint-Guillaume Picquet de La Motte]] 2150198 wikitext text/x-wiki #ADKAS [[Toussaint-Guillaume Picquet de La Motte]] pi294owh27kbzf5s9klep0qxb6yy1gh 0 175588 2150204 2025-06-21T20:29:07Z Dishual 612 Pajenn krouet gant : "'''Cartel Juárez''' (spagnoleg: ''Cártel de Juárez''), brudet ivez evel '''Vicente Carrillo Fuentes Organization''', zo un aozadur [[cartel drammoù]] [[Mec'hikaned|Mec'hikan]] diaezet e [[Ciudad Juárez]], [[Chihuahua (stad)|Chihuahua]], war an [[Harzoù etre Mec'hik ha Stadoù-Unanet]] hag [[El Paso, Texas]].<ref>{{cite news|title=Sinaloa Cartel: responsible for 84% of "narco" homicides|url=http://www.borderlandbeat.com/2010/10/sinaloa-cartel-responsible-for-84-o..." 2150204 wikitext text/x-wiki '''Cartel Juárez''' (spagnoleg: ''Cártel de Juárez''), brudet ivez evel '''Vicente Carrillo Fuentes Organization''', zo un aozadur [[cartel drammoù]] [[Mec'hikaned|Mec'hikan]] diaezet e [[Ciudad Juárez]], [[Chihuahua (stad)|Chihuahua]], war an [[Harzoù etre Mec'hik ha Stadoù-Unanet]] hag [[El Paso, Texas]].<ref>{{cite news|title=Sinaloa Cartel: responsible for 84% of "narco" homicides|url=http://www.borderlandbeat.com/2010/10/sinaloa-cartel-responsible-for-84-of.html|newspaper=[[Borderland Beat]]|date=October 31, 2010}}</ref> Ar c'hartel a zo unan eus un toullad aozadurioù torfederezh floderezh drammoù ha brudet eo an aozadurioù-se dre implij ur feulster diroll evel [[dibennañ]] izili carteloù all, muturniañ korfoù ha stlapañ anezho e lec'hioù foran evit lakaat da sevel ur barrad aon er boblañs dre vras met ivez en nerzhioù polis ha surentez hag evel-just d'o enebourien doanet [[Cartel Sinaloa]].<ref>{{cite news | author=Bill Conroy | title=Juarez murders shine light on an emerging 'Military Cartel' | date=December 6, 2008 | publisher=NarcoSphere | url=http://narcosphere.narconews.com/notebook/bill-conroy/2008/12/juarez-murders-shine-light-emerging-military-cartel | access-date=2010-03-08 | archive-date=2014-04-15 | archive-url=https://web.archive.org/web/20140415105318/http://narcosphere.narconews.com/notebook/bill-conroy/2008/12/juarez-murders-shine-light-emerging-military-cartel | url-status=dead }}</ref> Penn Cartel Juárez eo [[Juan Pablo Ledezma]]. Ar c'hartel en deus ur skourr armet anvet [[La Línea (gang)|La Línea]], ur [[gang]] straed eus Juárez hag a seven al lazhadegoù hag a zo deuet da vezañ skourr bennañ ha galloudusañ ar c'hartel.<ref>{{cite news|title=Mexican police: Drug gang leader says he ordered 1,500 killings|url=http://articles.cnn.com/2011-07-31/world/mexico.drug.arrest_1_lesley-enriquez-consulate-employee-drug-gang?_s=PM:WORLD|newspaper=CNN|date=July 31, 2011|access-date=2011-09-20|archive-date=2012-10-11|archive-url=https://web.archive.org/web/20121011044657/http://articles.cnn.com/2011-07-31/world/mexico.drug.arrest_1_lesley-enriquez-consulate-employee-drug-gang?_s=PM:WORLD|url-status=dead}}</ref> Implijet e vez ivez ar gang [[Barrio Azteca]] evit tagañ enbourien Cartel Juárez.<ref name=pasoans>{{cite news|title=Background: Barrio Azteca gang|url=http://www.elpasotimes.com/ci_17579333?source=pkg|access-date=30 June 2012|newspaper=[[El Paso Times]]|date=3 October 2011|url-status=dead|archive-url=https://archive.today/20130122212948/http://www.elpasotimes.com/ci_17579333?source=pkg|archive-date=22 January 2013}}</ref> Cartel Juárez a oa penn an trafikerezh drammoù e kreiz ar vro, o vezañ mestr war darn vrasañ an trafikerezh [[kokain]] etre [[Mec'hiko]] ha [[Stadoù-Unanet Amerika]]. Marv [[Amado Carrillo Fuentes]] e 1997 a oa bet un taol fall evit an aozadur hag a oa kroget da goll galloud. Carrillo a oa liammet-mat gant ofiserien uhel ar servijoù mec'hikan enep trafikerezh dramm, evel ar jeneral divizion [[Jesús Gutiérrez Rebollo]].<ref name=briefs >[http://tech.mit.edu/V116/N64/gutierrez.64w.html Mexican Drug Czar Fired, Charged With Drug Corruption] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20161207191618/http://tech.mit.edu/V116/N64/gutierrez.64w.html |date=2016-12-07 }}.</ref><ref>[http://www.cnn.com/2008/WORLD/americas/10/27/mexico.drugs.ap/index.html Ezel eus ar c'hartel a spie an DEA e Mec'hiko] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081029235947/http://www.cnn.com/2008/WORLD/americas/10/27/mexico.drugs.ap/index.html |date=2008-10-29 }}</ref> == Notennoù ha daveennoù == {{Daveoù}} [[Rummad:Aozadurioù torfederezh]] [[Rummad:Cartel drammoù]] [[Rummad:Aozadurioù floderezh]] [[Rummad:Gangoù SUA]] 9pv7bndpymmlo7mwc7t6iasohsi5elv 2150205 2150204 2025-06-21T20:29:22Z Dishual 612 2150205 wikitext text/x-wiki '''Cartel Juárez''' ([[spagnoleg]]: ''Cártel de Juárez''), brudet ivez evel '''Vicente Carrillo Fuentes Organization''', zo un aozadur [[cartel drammoù]] [[Mec'hikaned|Mec'hikan]] diaezet e [[Ciudad Juárez]], [[Chihuahua (stad)|Chihuahua]], war an [[Harzoù etre Mec'hik ha Stadoù-Unanet]] hag [[El Paso, Texas]].<ref>{{cite news|title=Sinaloa Cartel: responsible for 84% of "narco" homicides|url=http://www.borderlandbeat.com/2010/10/sinaloa-cartel-responsible-for-84-of.html|newspaper=[[Borderland Beat]]|date=October 31, 2010}}</ref> Ar c'hartel a zo unan eus un toullad aozadurioù torfederezh floderezh drammoù ha brudet eo an aozadurioù-se dre implij ur feulster diroll evel [[dibennañ]] izili carteloù all, muturniañ korfoù ha stlapañ anezho e lec'hioù foran evit lakaat da sevel ur barrad aon er boblañs dre vras met ivez en nerzhioù polis ha surentez hag evel-just d'o enebourien doanet [[Cartel Sinaloa]].<ref>{{cite news | author=Bill Conroy | title=Juarez murders shine light on an emerging 'Military Cartel' | date=December 6, 2008 | publisher=NarcoSphere | url=http://narcosphere.narconews.com/notebook/bill-conroy/2008/12/juarez-murders-shine-light-emerging-military-cartel | access-date=2010-03-08 | archive-date=2014-04-15 | archive-url=https://web.archive.org/web/20140415105318/http://narcosphere.narconews.com/notebook/bill-conroy/2008/12/juarez-murders-shine-light-emerging-military-cartel | url-status=dead }}</ref> Penn Cartel Juárez eo [[Juan Pablo Ledezma]]. Ar c'hartel en deus ur skourr armet anvet [[La Línea (gang)|La Línea]], ur [[gang]] straed eus Juárez hag a seven al lazhadegoù hag a zo deuet da vezañ skourr bennañ ha galloudusañ ar c'hartel.<ref>{{cite news|title=Mexican police: Drug gang leader says he ordered 1,500 killings|url=http://articles.cnn.com/2011-07-31/world/mexico.drug.arrest_1_lesley-enriquez-consulate-employee-drug-gang?_s=PM:WORLD|newspaper=CNN|date=July 31, 2011|access-date=2011-09-20|archive-date=2012-10-11|archive-url=https://web.archive.org/web/20121011044657/http://articles.cnn.com/2011-07-31/world/mexico.drug.arrest_1_lesley-enriquez-consulate-employee-drug-gang?_s=PM:WORLD|url-status=dead}}</ref> Implijet e vez ivez ar gang [[Barrio Azteca]] evit tagañ enbourien Cartel Juárez.<ref name=pasoans>{{cite news|title=Background: Barrio Azteca gang|url=http://www.elpasotimes.com/ci_17579333?source=pkg|access-date=30 June 2012|newspaper=[[El Paso Times]]|date=3 October 2011|url-status=dead|archive-url=https://archive.today/20130122212948/http://www.elpasotimes.com/ci_17579333?source=pkg|archive-date=22 January 2013}}</ref> Cartel Juárez a oa penn an trafikerezh drammoù e kreiz ar vro, o vezañ mestr war darn vrasañ an trafikerezh [[kokain]] etre [[Mec'hiko]] ha [[Stadoù-Unanet Amerika]]. Marv [[Amado Carrillo Fuentes]] e 1997 a oa bet un taol fall evit an aozadur hag a oa kroget da goll galloud. Carrillo a oa liammet-mat gant ofiserien uhel ar servijoù mec'hikan enep trafikerezh dramm, evel ar jeneral divizion [[Jesús Gutiérrez Rebollo]].<ref name=briefs >[http://tech.mit.edu/V116/N64/gutierrez.64w.html Mexican Drug Czar Fired, Charged With Drug Corruption] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20161207191618/http://tech.mit.edu/V116/N64/gutierrez.64w.html |date=2016-12-07 }}.</ref><ref>[http://www.cnn.com/2008/WORLD/americas/10/27/mexico.drugs.ap/index.html Ezel eus ar c'hartel a spie an DEA e Mec'hiko] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081029235947/http://www.cnn.com/2008/WORLD/americas/10/27/mexico.drugs.ap/index.html |date=2008-10-29 }}</ref> == Notennoù ha daveennoù == {{Daveoù}} [[Rummad:Aozadurioù torfederezh]] [[Rummad:Cartel drammoù]] [[Rummad:Aozadurioù floderezh]] [[Rummad:Gangoù SUA]] ru82audsfwobj397a9rd2y6t2mlo1l0 2150206 2150205 2025-06-21T20:29:54Z Dishual 612 2150206 wikitext text/x-wiki {{databox}} '''Cartel Juárez''' ([[spagnoleg]]: ''Cártel de Juárez''), brudet ivez evel '''Vicente Carrillo Fuentes Organization''', zo un aozadur [[cartel drammoù]] [[Mec'hikaned|Mec'hikan]] diaezet e [[Ciudad Juárez]], [[Chihuahua (stad)|Chihuahua]], war an [[Harzoù etre Mec'hik ha Stadoù-Unanet]] hag [[El Paso, Texas]].<ref>{{cite news|title=Sinaloa Cartel: responsible for 84% of "narco" homicides|url=http://www.borderlandbeat.com/2010/10/sinaloa-cartel-responsible-for-84-of.html|newspaper=[[Borderland Beat]]|date=October 31, 2010}}</ref> Ar c'hartel a zo unan eus un toullad aozadurioù torfederezh floderezh drammoù ha brudet eo an aozadurioù-se dre implij ur feulster diroll evel [[dibennañ]] izili carteloù all, muturniañ korfoù ha stlapañ anezho e lec'hioù foran evit lakaat da sevel ur barrad aon er boblañs dre vras met ivez en nerzhioù polis ha surentez hag evel-just d'o enebourien doanet [[Cartel Sinaloa]].<ref>{{cite news | author=Bill Conroy | title=Juarez murders shine light on an emerging 'Military Cartel' | date=December 6, 2008 | publisher=NarcoSphere | url=http://narcosphere.narconews.com/notebook/bill-conroy/2008/12/juarez-murders-shine-light-emerging-military-cartel | access-date=2010-03-08 | archive-date=2014-04-15 | archive-url=https://web.archive.org/web/20140415105318/http://narcosphere.narconews.com/notebook/bill-conroy/2008/12/juarez-murders-shine-light-emerging-military-cartel | url-status=dead }}</ref> Penn Cartel Juárez eo [[Juan Pablo Ledezma]]. Ar c'hartel en deus ur skourr armet anvet [[La Línea (gang)|La Línea]], ur [[gang]] straed eus Juárez hag a seven al lazhadegoù hag a zo deuet da vezañ skourr bennañ ha galloudusañ ar c'hartel.<ref>{{cite news|title=Mexican police: Drug gang leader says he ordered 1,500 killings|url=http://articles.cnn.com/2011-07-31/world/mexico.drug.arrest_1_lesley-enriquez-consulate-employee-drug-gang?_s=PM:WORLD|newspaper=CNN|date=July 31, 2011|access-date=2011-09-20|archive-date=2012-10-11|archive-url=https://web.archive.org/web/20121011044657/http://articles.cnn.com/2011-07-31/world/mexico.drug.arrest_1_lesley-enriquez-consulate-employee-drug-gang?_s=PM:WORLD|url-status=dead}}</ref> Implijet e vez ivez ar gang [[Barrio Azteca]] evit tagañ enbourien Cartel Juárez.<ref name=pasoans>{{cite news|title=Background: Barrio Azteca gang|url=http://www.elpasotimes.com/ci_17579333?source=pkg|access-date=30 June 2012|newspaper=[[El Paso Times]]|date=3 October 2011|url-status=dead|archive-url=https://archive.today/20130122212948/http://www.elpasotimes.com/ci_17579333?source=pkg|archive-date=22 January 2013}}</ref> Cartel Juárez a oa penn an trafikerezh drammoù e kreiz ar vro, o vezañ mestr war darn vrasañ an trafikerezh [[kokain]] etre [[Mec'hiko]] ha [[Stadoù-Unanet Amerika]]. Marv [[Amado Carrillo Fuentes]] e 1997 a oa bet un taol fall evit an aozadur hag a oa kroget da goll galloud. Carrillo a oa liammet-mat gant ofiserien uhel ar servijoù mec'hikan enep trafikerezh dramm, evel ar jeneral divizion [[Jesús Gutiérrez Rebollo]].<ref name=briefs >[http://tech.mit.edu/V116/N64/gutierrez.64w.html Mexican Drug Czar Fired, Charged With Drug Corruption] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20161207191618/http://tech.mit.edu/V116/N64/gutierrez.64w.html |date=2016-12-07 }}.</ref><ref>[http://www.cnn.com/2008/WORLD/americas/10/27/mexico.drugs.ap/index.html Ezel eus ar c'hartel a spie an DEA e Mec'hiko] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081029235947/http://www.cnn.com/2008/WORLD/americas/10/27/mexico.drugs.ap/index.html |date=2008-10-29 }}</ref> == Notennoù ha daveennoù == {{Daveoù}} [[Rummad:Aozadurioù torfederezh]] [[Rummad:Cartel drammoù]] [[Rummad:Aozadurioù floderezh]] [[Rummad:Gangoù SUA]] cadeowjckg2y7g8vfqqpqq82nnr7g3h 0 175589 2150210 2025-06-21T22:38:38Z Aenorl 82057 krouet ar bajenn met ket echu c'hoazh. Mankout a ra kalz a draoù a rin diwezhatoc'h. 2150210 wikitext text/x-wiki Anne Peichert lesanvet Louane pe raloc'h Louane Emera ur ganerez eo sonerez hag aktourez c'hall ganet d'ar 26 a viz Du 1996 en Henin-Beaumont. D'ar 1añ a viz Genver 2013 e oa bet roet d'ar gumun al label Ya d'ar brezhoneg live 1. Ar vouezh Kaerañ Goude-se e teuas da vezañ brudetoc'h e 2014 gant he roll kentañ er film La Famille Bélier A-drugarez dezhañ e oa bet roet priz Kaezar ar muiañ a spi d'ar merc'hed e 2015 [[Restr:Louane Emera Vienne 2016.jpg|thumb|Louane e Vienne e 2016]] E albom kentañ Kambr 12 er-maez e 2015 An albom gwerzhet ar muiañ eus ar bloavezh e Frañs eo, ha gounezet en deus Trec'h an albom diskuliñ ar bloavezh e 2016. Goude-se ez embannas pevar albom all : Louane e 2017, Joie de vivre e 2020, Sentiments e 2022 ha Solo e 2024. Krouet eo bet ar ganaouenn-mañ e kenstrivadeg Eurovision ar ganaouenn 2025 gant an titl Maman. Er seizhvet plas emañ, tra ma vez garedonet he c'hanaouennoù hag he perzhioù arzel gant daou briz roet er marz d'ar genstrivadeg. == Engouestloù == Louane gwallgaser krennard e-pad pell en deus gouzañvet boulimiezh hiperfagiñ ha dismorfobiezhDiwar-benn ar bloavezh 1446 en deiziadur juluan eo ar bajenn-mañ. E 2016 e oa bet roet d'ar gumun al label Ya d'ar brezhoneg live 1. Louane a skoazellas ingal ar Sikour pobl gall[47] a oa maerez dezhi.             [[Rummad:Kanaouennoù]] [[Rummad:Aktourezed]] n5gz4ju3897f049rae81zbrfavglz6w 2150249 2150210 2025-06-22T09:40:42Z Kestenn 14086 Kempenn, liammoù, tennañ frazennoù re (Label Ya d'ar brezhoneg hag all). 2150249 wikitext text/x-wiki [[Restr:Louane Emera Vienne 2016.jpg|thumb|Louane e [[Vienne (kêr)|Vienne]] e 2016]]'''Anne Peichert,''' lesanvet '''Louane''' pe raloc'h '''Louane Emera''', zo ur ganerez, sonerez hag aktourez c'hall ganet d'ar 26 a viz Du 1996 en [[Hénin-Beaumont]]([[Pas-de-Calais|Pas-De-Calais]], [[Bro-C'hall]]). E 2013 e voe anavezet en abadenn skinwel ''[[The Voice : La plus belle voix]]''. Goude-se e teuas da vezañ brudetoc'h e 2014 gant he roll kentañ er film ''[[La Famille Bélier]]''. A-drugarez dezhañ e oa bet roet [[César du cinéma|César]] ar gwellañ spi evit ar merc'hed e 2015. E albom kentañ, ''[[Chambre 12]]'', a zeuas er-maez e 2015. An albom gwerzhet ar muiañ eus ar bloavezh e Frañs e voe, ha gounit a reas an arzourez Priz an albom diskoachañ ar bloaz er [[Victoires de la Musique]] e 2016. Goude-se ez embannas pevar albom all : ''[[Louane (pladenn, 2017)|Louane]]'' e 2017, ''[[Joie de vivre]]'' e 2020, ''[[Sentiments (pladenn, 2022)|Sentiments]]'' e 2022 ha ''[[Solo (pladenn Louane, 2024)|Solo]]'' e 2024. Kemeret he deus perzh e kenstrivadeg an [[Kenstrivadeg Eurovision ar C'han|Eurovision]] e 2025 en ur ganañ [[Maman (kanaouenn Louane)|Maman]], ur ganaouenn skrivet ganti. Er seizhvet plas eo erruet. Garedonet eo bet he c'hanaouennoù hag he ferzhioù arzel gant daou briz roet er-maez eus ar genstrivadeg. == Engouestloù == * Louane a zo bet gwallgaset pa oa krennardez, hag e-pad pell he deus gouzañvet [[boulimiezh]], hiperfagiñ ha dismorfobiezh. * Louane a skoazell ingal ar [[Secours Populaire (Bro-C'hall)|Sikour pobl gall]], hag o maeronez eo.             [[Rummad:Kanaouennoù]] [[Rummad:Aktourezed]] 51g6sqnftvks59485eiiaxe0uxqzim9 2150250 2150249 2025-06-22T09:42:34Z Kestenn 14086 2150250 wikitext text/x-wiki [[Restr:Louane Emera Vienne 2016.jpg|thumb|Louane e [[Vienne (kêr)|Vienne]] e 2016]]'''Anne Peichert,''' lesanvet '''Louane''' pe raloc'h '''Louane Emera''', zo ur ganerez, sonerez hag aktourez c'hall ganet d'ar 26 a viz Du 1996 en [[Hénin-Beaumont]] ([[Pas-de-Calais|Pas-De-Calais]], [[Bro-C'hall]]). E 2013 e voe anavezet en abadenn skinwel ''[[The Voice : La plus belle voix]]''. Goude-se e teuas da vezañ brudetoc'h e 2014 gant he roll kentañ er film ''[[La Famille Bélier]]''. A-drugarez dezhañ e oa bet roet [[César du cinéma|César]] ar gwellañ spi evit ar merc'hed e 2015. E albom kentañ, ''[[Chambre 12]]'', a zeuas er-maez e 2015. An albom gwerzhet ar muiañ eus ar bloavezh e Frañs e voe, ha gounit a reas an arzourez Priz an albom diskoachañ ar bloaz er [[Victoires de la Musique]] e 2016. Goude-se ez embannas pevar albom all : ''[[Louane (pladenn, 2017)|Louane]]'' e 2017, ''[[Joie de vivre]]'' e 2020, ''[[Sentiments (pladenn, 2022)|Sentiments]]'' e 2022 ha ''[[Solo (pladenn Louane, 2024)|Solo]]'' e 2024. Kemeret he deus perzh e kenstrivadeg an [[Kenstrivadeg Eurovision ar C'han|Eurovision]] e 2025 en ur ganañ [[Maman (kanaouenn Louane)|Maman]], ur ganaouenn skrivet ganti. Er seizhvet plas eo erruet. Garedonet eo bet he c'hanaouennoù hag he ferzhioù arzel gant daou briz roet er-maez eus ar genstrivadeg. == Engouestloù == * Louane a zo bet gwallgaset pa oa krennardez, hag e-pad pell he deus gouzañvet [[boulimiezh]], hiperfagiñ ha dismorfobiezh. * Louane a skoazell ingal ar [[Secours Populaire (Bro-C'hall)|Sikour pobl gall]], hag o maeronez eo. [[Rummad:Ganedigezhioù 1996]] [[Rummad:Kanerezed Bro-C'hall]] [[Rummad:Aktourezed Bro-C'hall]] l9vs9zr6np7xdyy9z0cg37vo192h7um 4 175590 2150212 2025-06-22T01:04:12Z Strebot 79554 Boulc’het 2150212 wikitext text/x-wiki = 23/06/2025 — 29/06/2025 = :[http://br.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedia:Kumuniezh/An_davarn/sizhunvezh_26,_bloaz_2025&action=edit Skrivañ un dra bennak er seizhvet sizhun warn-ugenten eizhvet sizhun warn-ugent eus 2025] | [[Wikipedia:Kumuniezh/An_davarn|An davarn]] | [[Wikipedia:Kumuniezh/An_davarn/sizhunvezh_25, bloaz_2025|sizhun a-raok]] — [[Wikipedia:Kumuniezh/An_davarn/sizhunvezh_27, bloaz_2025|sizhun war-lerc’h]] mcdkk77qrn8z2ixl2msgry76iq2hkvo