ویکیپیدیا ckbwiki https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D8%AF%DB%95%D8%B3%D8%AA%D9%BE%DB%8E%DA%A9 MediaWiki 1.45.0-wmf.6 first-letter میدیا تایبەت وتووێژ بەکارھێنەر لێدوانی بەکارھێنەر ویکیپیدیا لێدوانی ویکیپیدیا پەڕگە وتووێژی پەڕگە میدیاویکی وتووێژی میدیاویکی داڕێژە وتووێژی داڕێژە یارمەتی وتووێژی یارمەتی پۆل وتووێژی پۆل دەروازە لێدوانی دەروازە ویکیپرۆژە لێدوانی ویکیپرۆژە ڕەشنووس لێدوانی ڕەشنووس TimedText TimedText talk مۆدیوول لێدوانی مۆدیوول 0 809 1455073 1424897 2025-06-21T19:44:30Z Yousiphh 54819 This is not the portrait of Jafargoli Khan, see: [[:File:Abbasgulu Khan Erivanski.jpg]] 1455073 wikitext text/x-wiki {{زانیاریدانی نیشتنگە | ناو = خۆی | ناوی_فەرمی = خوی - Xoy - Khoy | ناوی_خۆماڵی = | زمانی_ناوی_خۆماڵی = | ناوەکانی_تر = | جۆری_نیشتنگە = [[شارۆچکە]] <!--- وێنەکان، ناسناو، دروشم ---> | وێنە =Stone gate of Khoy 2.JPG | قەبارەی_وێنە =300px | شرۆڤەی_وێنە = دیمەنێک لە شارۆچکەی خۆی | وێنەی_ئاڵا = | قەبارەی_ئاڵا = | وێنەی_مۆر = | قەبارەی_مۆر = | وێنەی_نیشان = | قەبارەی_نیشان = | ناسناو = | دروشم = <!-- نەخشەکان و شوێنی جوگرافیایی ------> | وێنەی_نەخشە = {{maplink|frame=y|plain=yes|frame-align=center|zoom=12|type=shape<!--line-->|stroke-color=|stroke-width=2|frame-lat= 38.5503 |frame-long= 44.9521 |frame-width=250|frame-height=300}} | قەبارەی_نەخشە =70px | شرۆڤەی_نەخشە = | دەرزیی_نەخشە = Iran | شوێنی_ناونیشانی_دەرزیی_نەخشە = | قەبارەی_دەرزیی_نەخشە = | شرۆڤەی_دەرزیی_نەخشە = جێگەی لە [[ئێران]] دا | دەرزیی_نەخشە١ = ڕۆژھەڵاتی کوردستان | شوێنی_ناونیشانی_دەرزیی_نەخشە١ = | قەبارەی_دەرزیی_نەخشە١ = | شرۆڤەی_دەرزیی_نەخشە١ = جێگەی لە [[کوردستان]]دا | پۆتانەکان = | دەرزیی_دیاریکردنی_پۆتانەکان = <!-- شوێن ------------------> | جۆری_دابەشکراو = [[وڵات]] | ناوی_دابەشکراو = {{ئاڵا|ئێران}}{{ھن}}{{flagicon image| Flag of Kurdistan.svg}} [[ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] | جۆری_دابەشکراو١ = [[پارێزگاکانی ئێران|پارێزگا]] | ناوی_دابەشکراو١ = [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا|ورمێ]] | جۆری_دابەشکراو٢ = [[شارستان]] | ناوی_دابەشکراو٢ = [[شارستانی خۆی|خۆی]] | جۆری_دابەشکراو٣ = [[ناوچە]] | ناوی_دابەشکراو٣ = [[ناوچەی ناوەندی شارستانی خۆی|ناوەندی]] | جۆری_دابەشکراو٤ = | ناوی_دابەشکراو٤ = <!-- دامەزران ---------------> | سەردێڕی_دامەزران = بوون بە [[شارۆچکە]] | ڕێکەوتی_دامەزران = ١٩٢٣ | سەردێڕی_دامەزران١ = | ڕێکەوتی_دامەزران١ = | سەردێڕی_لەناوچوون = | ڕێکەوتی_لەناوچوون = | دامەزرێنەر = | ھۆکاری_ناونران = <!-- ڕێبەرەکان، شێوازی دەسەڵات ---> | پەراوێزەکانی_دەسەڵات = | جۆری_دەسەڵات = [[دەسەڵاتی شارەوان–ئەنجومەن|شارەوان–ئەنجومەن]] | حیزبی_سەرۆک = | سەرناوی_سەرۆک = [[ڕاژۆر]] | ناوی_سەرۆک = ئەحمەد خەلیلی<ref> https://khoy.ir/ </ref> <!-- ڕووبەر ----------------------> | سەرجەمی_ڕووبەر_بە_کم٢ = | ڕووبەری_وشکایی_بە_کم٢ = | ڕووبەری_ئاو_بە_کم٢ = | ڕووبەری_ئاو_لەسەددا = | ڕووبەری_شاری_بە_کم٢ = | ڕووبەری_لادێیی_بە_کم٢ = <!-- بەرزایی ---------------------> | بەرزایی_بە_م = ١١٤٨ | بەرزترین_بەرزایی_بە_م = | نزمترین_بەرزایی_بە_م = <!-- ژمارەی_دانیشتووان ----------------> | ژمارەی_دانیشتووان = ١٩٨،٨٤٥<ref> https://web.archive.org/web/20190327172500/https://azgharbi.mporg.ir/FileSystem/View/File.aspx?FileId=5667c51a-59d4-482f-a804-bfe650b98de0 </ref> | دانیشتووان_لە = [[٢٠١٦]] | چڕیی_دانیشتووان_بە_کم٢ = | مەزندەی_دانیشتووان = | مەزندەی_دانیشتووان_لە = | دانیشتووانی_شاری = | چڕیی_دانیشتووانی_شاری_بە_کم٢ = | دانیشتووانی_لادێیی = | چڕیی_دانیشتووانی_لادێیی_بە_کم٢ = | سەرناوی_دانیشتووان = | ئاگاداریی_دانیشتووان = <!-- دانیشتوواناسی (بەشی ١) --------> | جۆری_دانیشتووانناسی١ = [[زمان]] و [[ئایین]] | سەرناوی١_دانیشتووانناسی١ = [[زمان]] | زانیاریی١_دانیشتووانناسی١ = [[زمانی کوردی|کوردی]] ([[کوردیی باکووری|کرمانجی]] و [[زمانی ئازەربایجانی|ئازەری]] | سەرناوی٢_دانیشتووانناسی١ = [[ئایین]] | زانیاریی٢_دانیشتووانناسی١ = [[ئیسلام]]([[سوننە]] و [[شیعە]]) | سەرناوی٣_دانیشتووانناسی١ = | زانیاریی٣_دانیشتووانناسی١ = <!-- کاتناوچە --------------> | کاتناوچە١ = | جیاوازی١_لە_utc = | کاتناوچە١_DST = | جیاوازی١_لە_DST = <!-- کۆدی_پۆستە، کۆدی_ناوچە ---> | جۆری_کۆدی_پۆستە = | کۆدی_پۆستە = | جۆری_کۆدی_پۆستە٢ = | کۆدی_پۆستە٢ = | جۆری_کۆدی_ناوچە = | کۆدی_ناوچە = ٠٤٤ <!-- وێبگە، پەراوێزەکان --------> | وێبگە = [http://www.khoycity.ir/ khoycity.ir] | پەراوێزەکان = }} '''خۆی'''، (بە [[زمانی ئینگلیزی|ئینگلیزی]] ''Khoy''، بە [[زمانی ئازەربایجانی|ئازەری]] ''Xoy''، بە [[زمانی ئەرمەنی|ئەرمەنی]] ''Հեր''، بە [[زمانی فارسی|فارسی]] ''خوی'') دووەمین و یەکێک لە شارەکانی [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا|پارێزگای ورمێ]] لە [[ئێران]]ە. شارۆچکەی خۆی ناوەندی [[شارستانی خۆی]]ە کە لە باکووری ڕۆژاوای [[ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] و [[ئێران]]دا ھەڵکەوتووە. ژمارەی دانیشتووانی ئەم شارە لە ساڵی ٢٠١٦دا بەرامبەر لەگەڵ ١٩٨،٨٤٥ کەس بووە و لەدوای [[ورمێ]]دا دووەم شاری گەورەی [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا|پارێزگای ورمێ]]یە، و ٨٠٧ کیلۆمەتر لە باکووری رۆژئاوای [[تاران]]ەوە دوورە.<ref> https://www.amar.org.ir/سرشماری-عمومی-نفوس-و-مسکن/نتایج-سرشماری/جمعیت-بھ-تفکیک-تقسیمات-کشوری-سال-1395 </ref> ئابووری ناوچەکە لەسەر بنەمای کشتوکاڵ دامەزراوە، بەتایبەتی بەرھەمھێنانی [[میوە]] و دانەوێڵە و [[دار]]. خۆی نازناوی شاری [[گوڵەبەڕۆژە]]ی [[ئێران]]ی لێنراوە. لە سەرژمێری ساڵی ٢٠٠٦دا ژمارەی دانیشتووانی شارەکە ١٧٨٧٠٨ کەس بووە، بە مەزەندەکردنی ژمارەی دانیشتووانی ساڵی ٢٠١٢ بە ٢٠٠ ھەزار و ٩٨٥ کەس. ژمارەی دانیشتووانی شاری خۆی بە پێی سەرژمێری ساڵی ٢٠١٦ بە ١٩٨ ھەزار و ٨٤٥ کەس بووە. خۆی دانیشتووی ھەم [[ئازەرییەکان]] و ھەم [[کورد]]ە. بیروباوەڕی سەرەکی بریتین لە [[ئیسلام]]ی ([[شیعە]] و [[سوننە]]).<ref>https://khoy.umsu.ac.ir/index.aspx?fkeyid=&siteid=42&pageid=5830 {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170705203901/http://www.khoy.umsu.ac.ir/index.aspx?fkeyid=&siteid=42&pageid=5830 |date= ٥ی تەممووزی ٢٠١٧ }}</ref> لە سەردەمی [[ماد]]ەکانەوە داگیرکراوە، مێژوویەکی دوور و درێژی ھەیە وەک ناوەندێکی گرنگی [[مەسیحی]].<ref> statement Wikimedia FoundationPowered by MediaWiki Andrew Burke, "Iran" pp. 138. Lonely Planet. </ref> ئەم شارۆچکەیە لەڕووی شارستانیەت و پێگەی ئایینییەوە بە یەکێک لە شارە دیارەکانی ئەو وڵاتە دادەنرێت وە یەکێکە لە ناوەندە دێرینەکانی شارستانیەت لە باکووری ڕۆژئاوای [[ئێران]] کە ناوەندی چەندین ڕووداوی مێژوویی بووە.<ref> https://www.yjc.news/fa/news/5762451/خوی-بھ-لحاظ-تمدن-وجایگاھ-مذھبی-یکی-از-شھرھای-شاخص-کشور-است </ref> مۆزەخانەی مێژوویی خوی لە ساڵی ١٩٦٩ی زاینیی دامەزراوە و بەرھەمە دێرین و مێژووییەکانی مێژوو و شارستانیەتی خوی بۆ ماوەی ٧ ھەزار ساڵ نیشان دەدەن. بەرھەمە نووسراوەکان کە تێیدا نیشانەکانی ناوچەی خوی ئێستا دەدۆزرێتەوە، پەیوەندی بە پترۆگلیف و نووسراوەکانی سۆمەری و ئاشوری و ئورارتییەوە ھەیە.<ref> http://www.honaronline.ir/بخش-اخبار-8/38401-خوی-عروس-شھرھای-ایران </ref> بە گوێرەی زۆربەی توێژەران، ناوچەی "عەرەتا"ی نووسراوەکانی [[سۆمەر]]ی، ھەمان ئەو ناوچەیەیە کە چەند سەدەیەک دواتر لە نووسراوەکانی ئاشوریدا بە ناوی "سانگی بوتو" (خۆی و مەراند و مەحاڵ گونەیی) باسی لێوە کراوە. بەھۆی ھەڵکەوتنی لەسەر [[ڕێگای ئاوریشم]] و ڕێگای بازرگانی ڕۆژھەڵات-ڕۆژئاوا، شاری خۆی لەلایەن گەلێک گەشتیار و [[ئێران]]ناسە وە سە ردانی کراوە. دوای فراوانبوونی [[دەوڵەتی سەلجووقی]] بۆ [[ئەنادۆڵ]] و [[ڕۆژاوا|ڕۆژئاوا]]، ئەم شارە بەھۆی شوێنی تایبەتی و بوونی لەسەر ڕێگای سەرەکی لە ڕۆژھەڵاتەوە بۆ ڕۆژئاوا، گرنگی و ئاوەدانی زانستی و فەرھەنگی و ئابووری گەورە بوو.<ref> ریاحی، محمد امین. تاریخ خوی. توس. صص. ۲۴. </ref> [[ڕێگای ئاوریشم]] بە دووری ٢٥ کیلۆمەتر لە باکووری ڕۆژئاوای خۆی لە ڕێگای چالداران لە سەرووی غوردیک قافێسی تێدەپەڕی، کە بە زمانی ناوچەکە ناوی "دۆح ئۆچان" (ئەو شوێنەی کە [[وشتر]]ەکان لێی دەفڕێت)؛ چونکە بەھۆی بەرزی لێواری ئەم ڕێگایە [[وشتر]]ەکان بە کەلوپەلەوە بە خێراییەکی زۆر دەجووڵان وەک ئەوەی بفڕن. لە سەرچاوە مێژووییەکان و سەفەرنامەکانەوە، لەوانەش [[گەشتنامەی ناسر خەسرەو]]، دەتوانرێت زانیاری بەرچاو لەسەر خۆی بەدەست بھێنرێت.<ref> لسترینج، گای (۱۳۹۳). جغرافیای تاریخی سرزمین ھای خلافت شرقی. تھران: علمی و فرھنگی. صص. ۱۷۸ و ۱۷۹. </ref><ref> https://web.archive.org/web/20181225110610/https://books.google.com/books?id=0KOSUrLPC6IC&pg=PA152&dq=majority+of+the+population+of+East+Azarbaijan+and+a+majority+of+West+Azarbaijan.&hl=ja#v=onepage&q=majority%20of%20the%20population%20of%20East%20Azarbaijan%20and%20a%20majority%20of%20West%20Azarbaijan.&f=false </ref> == ناو == [[پەڕگە:Azerbajan in Abbasid Caliphate.jpg|200px|وێنۆک|ڕاست|خۆی لە پارێزگای ئازەربایجان لە سەردەمی [[خەلافەتی عەباسی]]دا]] سەرەڕای ئەوەی کە نزیکەی ٣ ھەزار ساڵ لەمەوبەر لە ناوچەی خۆی ئەمڕۆ شارێک بوونی ھەبووە و ناوی خۆی لە ١٤ سەدە پێش ئێستاوە تا ئەمڕۆش بۆ ئەم شارۆچکەیە بەکارھاتووە. بەڵام مانای بنەچەی ناوی خۆی و مێژووی ئەم وشەیە ڕوون نییە. وە بۆچوونی جیاواز ھەیە لەسەر ناوی ئەم شارۆچکەیە. بە بڕوای ''محەممەد ئەمین ریاحی''، ئەم وشەیە پەیوەندی بە دوو وشەوە ھەیە: * یەکێکیان ناوی شاری ئولخۆیە کە دوو ھەزار و ٧٠٠ ساڵ لەمەوبەر دەکەوێتە شاری خۆی و ئەوی دیکەیان ناوی سەردۆی خورد کە قەڵایەکە کە سەردۆی یەکێک لە پاشاکانی [[ئورارتوو]] لە تەنیشت شاری ئۆلخۆ دروستی کردووە.<ref> https://rch.ac.ir/article/Details/8914# </ref> * ھەروەھا باس لەوە دەکرێت کە وشەی "خۆی" لە [[زمانی کوردی]] و ئێرانی ناوەڕاستدا بە واتای [[خوێ]] دێت، بەھۆی بوونی کانەکانی [[خوێ]] لە ناوچەکەدا بە "خۆی" ناسراوە. * ئەگەری ئەوەی کە ناوی خوی لە ڕەگی [[ئەرمەنی (ڕوونکردنەوە)|ئەرمەنییەوە]] وەرگیراوە بە واتای "رام" دروست نییە، چونکە ناوی ئەم شارە لە سەرچاوە ئەرمەنییەکاندا بە "ھیر" تۆمار کراوە.<ref> ریاحی، محمدامین (۱۳۷۲). تاریخ خوی. توس. صص. ۲۱. </ref> * ڕۆجەر سیڤێری ھۆکاری ناوی خوی بە ڕەچەڵەکی [[کورد]]ی دەزانێت کە پەیوەندی بە کانەکانی خوێی ئەم شارەوە ھەیە.<ref> https://books.google.com/books?id=cJQ3AAAAIAAJ&pg=PA28&lpg=PA28&dq=&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false </ref> == مێژوو == مێژووی ئەم شارۆچکەیە بۆ سێ ھەزار ساڵ دەگەڕێتەوە. لە سەردەمی کۆندا، خۆی وەک شارەکانی تری ئەتۆرپاتکان لە سەردەمی مادەکانەوە تا کۆتایی ساسانییەکان لەژێر دەسەڵاتی پاشاکانی ئێراندا بووە.<ref> فرزانە ساسانپور و مسعود طاوسی مسرور (۱۳۹۲). «خوی». دانشنامە جھان اسلام. ۱۶. تھران: بنیاد دائرةالمعارف اسلامی.</ref> پێش [[ماد]]ەکان شارۆچکەی خۆی بەشێک بوو لە ناوچەی دێرینی سان گیبوتۆ و بەشێک بوو لە خاکی [[ئورارتوو]]. لە کۆندا شارۆچکەی خۆی بە ھۆی بوونی لەسەر [[ڕێگای ئاوریشم]] زۆر گرنگ بووە.<ref>https://books.google.com/booksid=cJQ3AAAAIAAJ&pg=PA28&lpg=PA28&dq=&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false{{بەستەری مردوو|url=https://books.google.com/booksid%3DcJQ3AAAAIAAJ%26pg%3DPA28%26lpg%3DPA28%26dq%3D%26redir_esc%3Dy |date=کانوونی دووەمی ٢٠٢٣ }}</ref> لە سەردەمی ئەرمینیای گەورەدا ئەم شارۆچکەیە بەشێک بووە لە پارێزگای نۆر-شیراک (ئەشکار). خوی لە سەدەی ھەشتەمی زایینیدا باسی لێوە کراوە و لەلایەن ئەنانیا شیراکاتسی لە "ئەشخاراتسویتس"دا بە ھێر ناوی لێنراوە. لە سەردەمی [[ئیمپراتۆریەتیی ئەشکانی|ئەشکانیدا]] خۆی دەروازەی [[ئیمپراتۆریەتیی ئەشکانی]] بوو لە باکووری ڕۆژئاوا. لە دەوروبەری ساڵی ٣٧ی پێش زایین، مارک ئەنتۆنی لە یەکێک لە جەنگە زۆر و بەردەوامەکانی ڕۆم و پارتدا، ئەو دەشتەی بڕیبوو کە دەکەوێتە نێوان خوی و ماراند.<ref> statement Wikimedia FoundationPowered by MediaWiki Lida Balilan Asl, Elham Jafari. "Khoy's Expansion from Early Islam to Late Qajar According to Historical Documents" published spring 2013. vol 3 </ref> یەکێک لە توخمە مێژووییە گرنگەکانی ئەم شارە کڵێسای سورپ سەرکیسە. بەڵگەنامە [[ئەرمەنییەکان]] نووسیویانە کە بەرواری دروستکردنی دەبێت یان ساڵی ٣٣٢ یان ٣٣٣ی زایینی بێت. لە شارەکە و گوندەکانی دەوروبەری، کڵێساکان دەبینرێن و باس لەوە دەکرێت کە ھەمیشە [[ئەرمەنییەکان]] بڕێکی بەرچاو لە دانیشتوانی شارەکەیان پێکھێناوە. تا نیوەی یەکەمی سەدەی یازدەھەم [[ئیمپراتۆریەتیی بیزەنتی]] چالاکانە ھەوڵیان دەدا خاکەکانی ڕۆژھەڵاتی خۆیان کۆبکەنەوە، لە ھەوڵێکدا بۆ ھەڵمژینی شانشینە ناجێگیرەکانی ئەرمەنستان. لە ساڵی ١٠٢١-١٠٢٢ ئیمپراتۆر باسیل دووەم سەرکردایەتی سوپاکەی کرد تا '''خۆی''' لە ماوەی ١٧٥ کم لە دوین، و تەسلیمبوونی پاشایەتی لە شانشینی ئارتسرونی [[وان]]ی بەدەستھێنا.<ref> https://books.google.iq/books?id=Pzg8AAAAIAAJ&pg=PA52&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false </ref> لە ساڵی ١٢١٠ شارەکە لەلایەن ھێزەکانی شانشینی جۆرجیا داگیرکرا کە لەلایەن تاماری گەورەوە نێردرابوو لە ژێر فەرمانی زەکەریا و ئیڤانێ مخارگردزێلی. ئەمەش وەڵامێک بوو بۆ دەرکردنی ئەنی کە لە ژێر کۆنترۆڵی جۆرجیادا بوو کە لە ساڵی ١٢٠٨ ڕوویدا و ١٢ ھەزار مەسیحی بە مردن بەجێھێشت.<ref> L. Baker, Patricia; Smith, Hilary; Oleynik, Maria (2014). Iran. London, United Kingdom: Bradt Travel Guides. p. 158. </ref><ref> statement Wikimedia FoundationPowered by MediaWiki Salia, Kalistrat (1983). History of the Georgian nation. Madison, WI: University of Wisconsin. p. 181. </ref><ref> https://books.google.iq/books?id=WjQfo3a1eVMC&redir_esc=y </ref> === سەردەمی سەفەوییەکان === لە سەردەمی [[سەفەوییەکان]]دا شارۆچکەی خۆی بە ھۆی نزیکی لە سنووری [[ئیمپراتۆریەتیی عوسمانی]] لە ڕووی ستراتیژییەوە گرنگ بوو. [[شا ئیسماعیلی یەکەم|شا ئیسماعیل سەفەوی]] لە ساڵی ٩٢٠ی کۆچی/١٥١٤ی زایینی لە [[شارستانی چاڵدێران|چاڵداران]] کە نزیکەی حەفتا میل لەم شارۆچکەیەوە دوورە، لە لایەن سوڵتان [[سەلیمی یەکەم]]ەوە تووشی شکستێکی قورس بوو. لە سەردەمی [[سەفەوییەکان]]دا چەندین جار شارۆچکەی خۆی و ناوچەی [[ئازەربایجان (ھەرێم)|ئازەربایجان]] لە لایەن سوپای عوسمانییەوە ھێرشی کرایە سەر. ئەولیا چەلەبی، مێژوونووسی عوسمانی، یەکێک لەو ھێرشانە بەم شێوەیە ڕوون دەکاتەوە: <blockquote> لە ٢١ھەمین ڕۆژی گەمارۆدانی خۆی، ھێزەکانی عوسمانی لە بەشێک لە شارە داگیرکراوەکە ڕێگای ژێر زەوییان ھەڵکەند و نزیک بە چوار ھەزار کەسی خەڵکی قزڵباش گیانیان لە دەست دا. بەڵام خەڵکی خوی لە ئایینە درۆزنەکەیاندا سەقامگیر بوون و وازیان لە شەڕ ھێنا. دوای ئەم ڕووداوە سەردار محەممەد پاشا ئەماسیەی داگیر کرد و سنەوڵا پاشا لەگەڵ فەرماندەی گارسۆنی وان و سەربازانی یامین و یاسار و جانیسارەکانی ئەو وڵاتە، ئیلیان داگیر کرد. خوی بە تەقەمەنی تەواوەوە نارد بۆ یارمەتیدانی گەمارۆدراوەکان. ھێزە بێسنوورەکانی ئەلعوسمان بە ئەنجامدانی ئۆپەراسیۆنی سەربازی جۆراوجۆر و زۆر بە شەو و ڕۆژ گورزی چەقێنەریان داوە. دواجار دوای ٥٧ ڕۆژ لە گەمارۆدان و شەڕی چڕ، لە ١٨ی شەعبانی ١١٣٦ی کۆچی، ئەو شارۆچکەیە لە سەرخۆ داگیرکرایەوە. شەھباز خان و میرزا جەلال بە ٣٠٠٠ قزڵباش کۆمەڵکوژ کران و موڵک و ئەندامانی بنەماڵەکەیان بردران و بەدیل گیران. ڕۆژی دواتر لە شار نوێژ کرا و وتارێک بە ناوی "سوڵتان" خوێندرایەوە. دوای خۆی چروس بە ئاسانی گیرا.<ref> http://www.iichs.org/index.asp?id=1274&doc_cat=1 </ref> </blockquote> === [[دونبەلی]]ەکان === دونبەلی لە [[جزیر|بۆتان]]ەوە ھاتوون، کە ناوچەیەکی کوردیی لە نێوان [[سێرت]] و [[جزیر]]ە لە [[باکووری کوردستان]]. یەکەم باپیریان عیسا بەگ بوو، ساڵی ١٣٧٨ بوو بە میری سەکماناوا([[ماکۆ]]). ئەو کوڕەزای شێخ  ئەحمەد بەگە کە لە خزمەت تورکمانانی [[ئاق قۆیونلوو]] بوو، و ھەروەھا ئەم بنەماڵە چەندین پۆستیان لە دەوڵەتی فارس بە دەستەوە بوو. ئەحمەد بەگ کوڕی حەجی بەگ(حەجی سوڵتان) لە سەردەمی تاماسپی یەکەمی سەفەوی لە [[ئێران|وڵاتی عەجەم]]، میری سەکماناوا([[ماکۆ]]) و '''خۆی''' بوو. ساڵی ١٥٣٠ بنەماڵەی دونبەلی توانی میرنشینێکی نیمچە سەربەخۆ لە ناوچەکە دابمەزرێنێ کە ھەرێمی چورس و [[سەڵماس]]ی دەگرتەوە. لە سەردەمی شا عەبباسی یەکەم ئەم بنەماڵە [[میرنشین]]ەکەیان بۆ '''چورس''' و '''خۆی''' پەرە پێدا و ھەندێکجار بۆ دەسەڵاتی زۆرتر شەڕیان دەکرد. پاش کۆتایی ھاتنی دەسەڵاتی [[سەفەوییەکان]]، میرانی دونبەلی لە ساڵی ١٧٣٦ەوە، بوون بە خانی میراتی '''خۆی''' و [[تەورێز]].<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|سەردێڕ=DONBOLI |بڵاوکەرەوە=Encyclopaedia Iranica |دوایین=Oberling |یەکەم=Pierre |ناونیشان=http://www.iranicaonline.org/articles/donboli-1 |ڕێکەوتی سەردان=٢٩ی تشرینی دووەمی ٢٠١١|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20161117051404/http://www.iranicaonline.org/articles/donboli-1 |ڕێکەوتی ئەرشیڤ=١٧ی تشرینی دووەمی ٢٠١٦ |ڕەوشی ناونیشان=مردوو}}</ref> خێڵی دونبەلی وەک حاکمانی نیمچە-سەربەخۆ بۆ نزیکەی پەنجا ساڵ لە نێوان مەرگی [[نادر شا|نادرشای ئەفشار]] لە ساڵی١٧٤٧ تا بە پادشا بوونی [[ئاغا محەممەدخانی قاجاڕ]] لە ساڵی١٧٩٦، حکومەتی '''خاناتی خۆی''' و ھەروەھا [[تەورێز]]یشیان دەکرد. ئەوان ھەروەھا ھاوپەیمانی سێ خانەدانی حاکمی ئەفشار([[خانەدانی ئەفشاری]])، زەند([[زەندییەکان]]) و قاجار([[قاجاڕەکان]]) لە وڵاتی عەجەم بوون. یەکەم میری ھەڵکەوتوو و دیاری ئەم کاتە نەجەف قولی خان بوو. پاش کوشتی شاباز خانی یەکەمی بابی نەجەف قولی خان بە دەستی خاڵی، ئەیووب خانی چورس، بوو بە جێنشینی ئەو وەک میری چوورس و [[سەڵماس]]. ساڵی١٧٣٤ نەجەف قولی وەک سەردەستەی چەکداران چووە خزمەتی نادرشای ئەفشار و لە داگیرکردنی ھیند([[ھیندستان]]) لەگەڵی بوو و نازناوی بە ئەمیر ئەلئومەرای(میری میرانی) پێ بەخشرا و بووەوە بە میری خۆی. ساڵی ١٧٤٢ بوو بە بەگلەربەگی(حاکمی حاکمان) [[تەورێز]]. ساڵی ١٧٤٧ بوو بە خانی حاکمی تەورێز و ھەروەھا لە سەردەمی جێنشینانی نادرشایش ھەر لەم پۆستەی مایەوە. لە شەڕی جێنشینی نێوان چەندین داواکاری پادشایی وڵاتی عەجەم، نەجەف قولی خان و شاباز خانی دووھەمی برازای ساڵی١٧٥٠ چوونە پاڵ فەتح عەلی خانی ئەفشاری-ئەرەشلووی ورمێ. حکومەتی '''خۆی''' و [[سەڵماس]] بە شاباز خانی دووھەم بەخشرا و نەجەف قولی خان تەورێز و چوورسی بە دەستەوە بوو. پاش مەرگی فەتح عەلی خان، ساڵی ١٧٥٧، خانەکانی دونبەلی بەڵێنی سۆز و وەفاداری خۆیان بە محەمەد حەسەن خانی قاجار دا. ساڵی١٧٦٢ بەڵێن و پەیمانیان بە [[کەریم خانی زەند]] دا. ئەو ساڵی ١٧٦٣ عەبدولڕەزاق بەگی کوڕی وەک بارمتە نارد بۆ شیراز. ئەگەرچی نەجەف قولی خان وەک میری ئارام لە خاناتی خۆی مایەوە و شەھباز خان وەک حاکمی خۆی مایەوە لە شیراز، دەسەڵاتی ڕاستەقینێی دونبەلی بە دەستی  ئەمیر ئەحمەد خان برای شەھباز بوو، کە لە ١٧٦٣ تا کاتی مەرگی لە ١٧٨٦ وەک بەھێزترین میری دونبەلی و ڕکەبەری ئاغا موحەمەد خان بۆ سەرۆکایەتی وڵاتی عەجەم بوو . لە ئەنجامدا ساڵی ١٧٨٦ ئەحمەد خان لەگەڵ کوڕە گەورەکەی بە دەستی کوڕەکانی شەھباز کوژران،کە ڕەنگەبە ئەمری شای قاجار کردبێتیان. کوڕی دووھەمی ئەحمەد خان واتە حوسەین قولی خان ساڵی ١٧٨٦ بوو بە جێنشینی باوکی. ساڵی ١٧٩١ ئەو لەگەڵ ئاغا موحەمەد خان و خانەدانی قاجار پەیمانی بەست و بوو بە میری تەورێز، خۆی و ئەردەبیل. ساڵی ١٧٩٢ حوسەین قولی خان بوو بە ئەمیر ئەلئومەرا و بەگلەربەگی ئازەرباینجان. ئەو ھەروەھا لە بۆنەی تاج لەسەرنانی پاشایەتی ئاغا موحەمەد خان لە دەشتی موغان بەشدار بوو، لەوێ بوو ئاغا موحەمەد خان خۆی وەک شاھەنشا و ئیمپراتۆری سەرانسەری ئێران ناساند. ساڵی ١٧٩٣ کاتێک بوو بە ھاوپەیمانی ئیبراھیم خالی خانی جەوانشیر حاکمی [[قەرەباغ]]، و کچی ئەوی خواست، لەبەر چاوان کەوت. پاش مەرگی حوسەین قولی خان لە ساڵی ١٧٩٨ برای جەوانتری واتە جەعفەر قولی خان بوو بە جێنشینی. ھەروەھا لەگەڵ دوو شەڕی [[ڕووسیا|ڕووس]] و [[عەجەم]]، میرایەتی و حکومەتی دونبەلییەکان لە ساڵی ١٨٠٩ کۆتایی پێ ھات و دەسەڵاتی ناوچەیی ئەوان لە ساڵی ١٨٢٧ تەواو بوو. بەڵام ئەندامانی بنەماڵە چەندین پۆستی حکومەتییان لە ئازەرباینجان و پارێزگاکانی تری وڵاتی عەجەم بەدەستەوە بوو . لقێکی تر لە دونبەلییەکان چووبوونە کاشان، و ئەندامی بەرچاو و بەناوبانگی ئەوان فەتح عەلی خانی سەبای دونبەلی " مەلەک ئەلشوعەرا" ، شاعیر و شێوەکاری [[فەتح عەلی شا]]ی قاجار بوو.<ref>Mahboub and Sakineh Mahdaviyan: ''Donboli, the Ruling Tribe in Khoy'', Adv. Environ. Biol., 8(12), 1285-1290, 2014.</ref> === جەنگی جیھانی یەکەم === لە سەردەمی [[قاجاڕەکان]]دا ئەم شارۆچکەیە بە ھۆی نزیک بوونی لە سنووری [[ڕووسەکان]] گرینگییەکی زۆری ستراتیجی ھەبوو. پاشماوەی دیوارەکانی بەرگری شارۆچکەکە کە لە سەدەی ١٣ی کۆچی/١٩ لەسەر داوای فەتح عەلی شا لەلایەن ژەنەراڵ گاردنەوە دروستکراوە، تا ئێستاش دەبینرێت. دواتر شارۆچکەی خۆی شاھیدی ململانێی توندی نێوان ناسیۆنالیستەکان و شاھانەی پێشوو بوو لە کاتی جەنگی جیھانی یەکەمدا.<ref> Savory, R.M (1986). "Khoi". Encyclopaedia of Islam (بە انگلیسی). Vol. 5 (2nd ed.). Leiden: E. J. Brill. p. 29. Retrieved 14 February 2014. </ref> ئەحمەد کسرەوی لە کتێبی "ھەژدە ساڵی ئازەربایجان"دا بەم شێوەیە دەگێڕێتەوە: <blockquote> ھەروەھا پێنج شەش ھەزار ئەرمەنی لە [[یەریڤان]] و [[وان]] و نەخچیڤانەوە پەیوەست بوون بە شەڕڤانە [[مەسیحی]]یەکانەوە. ئەمە قەبارەی جەماوەرەکەیانە و ھەموویان یەکگرتوو بوون و ھەوڵیان دەدا بۆ خەون. لەو ژمارەیەش ٢٠ ھەزار سەرباز مەشقیان پێکراوە، ٨٠٠ سەرکردەی [[ڕووسیا]]ش نەچوونە رووسیا، بەڵکو لەگەڵیان ماونەتەوە و بە ھاوکاری ٧٢ سەرکردەی [[فەڕەنسا|فەرەنسا]] رێبەرایەتییان کردووە. چەکەکانیان ٢٥ تۆپ و ١٦٠ تیر بووە. نیکتین، کونسوڵی [[ڕووسیا]]، شێت، کونسوڵی [[ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا|ئەمریکا]] و گوجەل، بەرپرسی نەخۆشخانەیەکی [[فەڕەنسا|فەرەنسا]]، بەرپرسی سیاسەت و ڕێنمایی بوون. لە [[ئاشوورییەکان]]ەوە، دوای کوژرانی مارشمیۆن، ئاغا پاترۆس بەرپرسی کاروباری سەربازی بوو. ھەروەھا مەلیک خوشابە بە یەکێک لە سەرکردەکان ھەژمار دەکرا، بەو ھەوڵانە دەکرا چیت لە دژی ھێزێکی وا بکردایە.<ref> کسروی، سید احمد (۱۳۷۱) تاریخ ھیجدە سالە آذربایجان، انتشارات امیر کبیر، تھران ص 84 </ref> </blockquote> لە یەکەم ڕۆژی مانگی کانوونی دووەمی ساڵی ١٩١٨ و ١٣ی ڕەمەزانی ساڵی ١٣٣٦ی کۆچی ھەواڵی تێپەڕبوونی ئەندرانیک ئۆزانیان لە [[ڕووباری ئاراس|ئاراسەوە]] بە تەلەگراف گەیشتە شەھبەندەری. ھێزێکی ٥٠٠ کەس کە لە سەربازی عوسمانی و سواری ئێرانی پێکھاتبوون ئەو شەو بە مەبەستی بەرگری بەرەو ئیۆ ئۆغلی بەڕێکەوتن، لە تاریکی شەودا سەربازانی عوسمانی لە دەرگا بە دەرگە بە دوای [[ئەرمەنییەکان]]دا دەگەڕان.<ref> تاریخ خوی، ریاحی، ص 508 </ref> کە لە دەروازەی ساش ڕووبەڕووی ھێزی ئەندرانیک بووەوە و شەڕێک ڕوویدا، کە دەرئەنجامەکەی سەرکەوتنی ئەندرانیک بوو. بەرەبەیانی ڕۆژی دووشەممە ٣ی تەمووزی ١٩١٨، ڕیزەکانی ھێرشبەران لە تەنیشت شارەکە دەرکەوتن،<ref> دھقان، علی (1348). سرزمین زردشت، اوضاع طبیعی سیاسی اقتصادی فرھنگی اجتماعی تاریخی رضائیە، تھران: ابن سینا. ص 530 </ref> وە بە شاردنەوە لە کێڵگەکانی تەنیشت شار، نیوەی شارەکەیان گەمارۆدا.<ref> تاریخ ھیجدە سالە آذربایجان، کسروی، ص 84 </ref> گەمارۆی خۆی لە ھەمان کاتدا بوو لەگەڵ ھەڵمەتی عوسمانییەکان بەرەو [[ورمێ]]، کاتێک لە گەمارۆکەیان زانی، ڕێگایان بۆ خۆی گۆڕی. لەم نێوەندەدا خەڵکی ئەو شارە بە یارمەتی چەند چەکدارێک تا ھاتنی عوسمانییەکان بەرەنگاری بوون. لەم چوارچێوەیەدا، کسرەوی لە مێژووی ١٨ ساڵەی ئازەربایجاندا دەنووسێت: خۆییەکان لە دژی ھەموو بەرنامە زیانبەخشەکان و نەبوونی چەکی کانزایی شەڕیان کردووە. ئەو چەند عوسمانییە بریندارەش یارمەتیان دا و ھەریەکەیان سواری بەردێکی تر بوون و ھەوڵیان دا. ھەروەھا ژنەکان پەیوەست بوون بە پیاوەکان و درێغییان نەکرد لە یارمەتیدانیان، ھەروەھا ئاو و شروب و [[خۆراک]]یان بۆ سەربازەکان ھێنا و ئەمەش ورەیان زیاتر کرد و چەند سوارەیەکیش ھاتبوون بۆ یارمەتیدان و ئەمەش سەرچاوەی ھاندانیش بوو.<ref> تاریخ ھیجدە سالە آذربایجان، کسروی، ص 753 </ref> دوای گۆڕینی ڕێگا بەرەو خۆی، بە ئەگەرێکی زۆرەوە سوپای عوسمانی لە پاشنیوەڕۆی یەکێک لە ڕۆژانی ٥ یان ٦ی کانوونی دووەم بگاتە خۆی. بەپێی نوسینەکەی ئەمین ریاحی، تۆپخانەکانی عوسمانی ھێزەکانی ئەرمەنیان لەژێر تەقە گرتووە و لەماوەیەکی کەمدا ھەموویانیان چەقاندووە و ناچاریان کردووە ھەڵبێن. چیای غەزەنفەر کەوتە دەست عوسمانییەکان، شەڕەکەش لە پشتی شارەکەوە بەردەوام بوو تا نزیکی ئێوارە، سوپای عوسمانی گەیشتە تەشقەند و بەردەوام بوو لە تەقاندنی تۆپ بەرەو سەید ئاباد و بەدواداچوونی [[ئەرمەنییەکان]] کرد تا جۆلفە، دواجاریش کاتێک ئەرمەنییەکان بە [[ڕووباری ئاراس|ئاراس]] و... عەتاش لێدانی کردنەوەی پردەکە ڕاونانەکەی ڕاگرت.<ref> اریخ خوی، ریاحی، ص511 </ref> بە وتەی مێھدی ئاگاسی، عەلی ئیحسان پاشا دوای شکستی ئەندرانیک زۆربەی ھێزەکانی بەرەو [[ورمێ]] جوڵاند و بووە ھۆی سەرکەوتنی [[موسڵمان]]ان لە دژی [[مەسیحی]]یەکان کە لە لایەن ھێزەکانی [[بەریتانیای مەزن|بەریتانیا]] و [[فەڕەنسا|فەرەنسا]] پشتیوانیان لێدەکرا.<ref> تاریخ خوی، مھدی آقاسی، دانشکدە ادبیات و علوم انسانی تبریز 1350، ص 432 </ref> ===شۆڕشی [[سمکۆ]]=== [[پەڕگە:Simko Sikaki.jpg|وێنۆک|چەپ|[[سمکۆ|سمکۆی شکاک]]]] * دوای لاواز بوونی [[ڕووسیا]] بەھۆی شکانی لەسەریەکی لە جەنگی (ڕووسیا-[[ژاپۆن]])دا بەرەی ڕۆژھەڵاتی دوور، عوسمانییەکان لە [[ئاب]]ی [[١٩٠٦]]دا ناوچەی ورمێیان داگیرکرد جگە لە شاری [[ورمێ]]، بەبیانووی کێشەی سنوری نێوان ئێران و عوسمانی کە ھەرگیز ئەم کێشە سنوریەیان بۆ یەکلا نەدەبووەوە، پاشان عوسمانیەکان سەربازەکانی کۆکردەوەوە بردنی بۆبەرەی (باڵکان) کە لەوێ توشی شاکان ببوون، دوای پێکدادان لە [[تەورێز]] ڕووسەکان [[ورمێ]]یان داگیر کرد لە ساڵی [[١٩١١]]دا. * لەسەروبەندی [[جەنگی جیھانیی یەکەم]]دا شاری [[ورمێ]] دەست بەدەستی دەکرد بەدەست زلھێزەکانی ناوچەکەوە، دوای [[شۆڕشی ڕووسیا]] لەساڵی [[١٩١٧]]دا، بەرپرسیارێتی و بەڕێوەبردنی شاری ورمێ ڕادەستی ئەنجومەنی مەسیحی ئاشووری(موتاوا)کرد. پاش زنجیرە تاوانێکی ناسۆراوی و تاوانی خوێناوی وەک سەربڕین و رەشەکوژی موسوڵمانان لە [[ورمێ]] لەلایەن مەسیحیەکانەوە لە (٢٢/٢/١٩١٨). ئەم تاوانانە وەھای کرد کوردان بکەونە خۆیان و شۆرش بەرپا بکەن ئەوەبوو بەسەرکردایەتی [[سمکۆ|سمکۆی شکاک]] دەستی پێکردو ھەر لەوساڵەدا (مارشەمعون)ی سەرکردەی [[ئاشوورییەکان|ئاشووریەکان]] بەدەستی [[سمکۆ]] کوژرا، ھاتنی (٢٠ھەزار) ئاوارەی ئاشووری لە[[وان]]ەوە بۆ ناوچەی ورمێ لە ئەنجامی شەڕی عوسمانی و ئاشووری، وە نفوسی (٥٠ھەزار بۆ ٧٠ھەزار) ئاشووری کۆچیان پێکرا لە ورمێوە بۆ باشووری [[ئێران]] تاوەکو لە ژێر پاراستنی [[بەریتانیای مەزن|بەریتانیادابن]]، ئەم کۆچە بەکۆمەڵە لە ژنان و منداڵان بەڕەو بەناو [[ساینقەڵا]] و [[ھەمەدان]]دا بران، دواتر ئاوارەکان برانە [[بەعقووبە]]ی باکوری شاری [[بەغدا]] نیشتەجێکران، دوای ڕۆیشتنی ئاشوورییەکان (سۆنتاگ)، قەشەی پیرۆزی کاسۆلیکی و (ئێچ.فلاومەر)ی موژدەبەر کوژران لە (ئابی ١٩١٨ز)دا لە ورمێ. * ئیسماعیل ئاغا کە ناسرابوو بە [[سمکۆ|سمکۆی شکاک]] شاری ورمێی ڕزگارکرد لە [[ھاوین]]ی ساڵی [[١٩١٩]]دا، لە ساڵی [[١٩٢١]]دا ھێزیکی زۆر لە [[تاران]]ەوە، بەمەبەستی پشتیوانیکردنی ھێزەکانی ئێران لەنێوچەکە، گەیشتە شاری [[تەورێز]]. ھێشتا سوپای ئێران لە تەورێزەوە بەرەو [[کوردستان]] رێنەکەوتبوون کە [[سمکۆ]] فەرمانی گرتنی شاری [[مەھاباد]]ی دەرکرد. رۆژی [[٦ی تشرینی یەکەم]]ی ساڵی [[١٩٢١]]، ھێزەکانی کورد شاری [[مەھاباد]]یان گەمارۆدا. ئێران تیپێکی (٥٥٠) کەسی ژاندار و سەربازیان لە مەھاباد مۆڵدابوو. پاش چەند رۆژ گەمارۆدانی شار، لە ئەنجامی شەونخونی و ھێرشی خێرای ھێزەکانی [[سمکۆ]]، سەنگەرەکانی چەکدارانی ئێران، یەک لەدواییەک گیران و توانای بەرگریکردنیان نەما. لە ئاکامدا (سەد و پەنجا ئەفسەر و سەرباز)ی ئێرانی کوژران و چوارسەد کەسی دیکەشیان لێ بەدیل گیرا. دوابەدوای داگیرکردنی [[مەھاباد]] لەلایەن [[سمکۆ]]وە، ئەفسەرێکی سوێدی بەنیوی (لاند بێرگ)، فەرماندەیەتیی ھێرشێکی تازەی پێسپێردرا. لەشکری لاند بێرگ، ملی رێگەی گرتەبەر و لەناوچەکانی رزگارکراوی کوردستان نێزیک بووەوە. سمکۆ، ھێزێکی(٢٠٠) کەسیی کۆکردەوە و بەرنامەی تێکشکانی لەشکری [[ئێران]] بە فەرماندەیی ئەفسەری [[سوێد]]ی داڕشت. لەھێرشێکی خێرا و لەنەکاوی ھێزی چەکداری [[کوردستان]]دا، بە سەدان چەکداری ئێرانی کوژران و پاشماوەی ھێزەکەشیان ھەڵاتن و لەناوچەکە دوور کەوتنەوە. لەو شەڕانەدا فەرماندەی ھێزی ئازەرییەکان (سام خانی ئەمیر ئەرشەد) بوو. ئەمیر ئەرشەد برای '''زەرغام''' فەرماندەی سوپای ئازەرییەکان و ئەو کەسە بوو کە لە شاری [[تەورێز]] بە داڕشتنی پیلان '''جەعفەر ئاغای''' برا گەورەی [[سمکۆ]]ی کوشتبوو. (سام خانی ئەمیر ئەرشەد)، بەدەستی [[سمکۆ]] کوژرا و بەوجۆرە تۆڵەی خۆی لە (زەرغامی) دوژمن بە [[کورد]] و بکوژی براکەی، سەندەوە.<ref>https://psri.ir/?id=ixxmziuz</ref> * ھێزەکانی [[ئێران]] لەبەرامبەر ھێزەکانی [[سمکۆ]]دا، پەیتا پەیتا تووشی شکست دەبوون و شار و ناوچەیەکی زیاتری کوردستان ئازاد دەکرا و، دەکەوتەژێر دەسەڵاتی [[سمکۆ]]وە. فەرماندەکانی ئێران، جارێکی دیکە، ھێز و توانای خۆیان تاقیکردەوە و ھێرشیان ھێنایەوە. لەدوو نەبەردی گەورە و خوێناویدا کە لە [[ئازادگان]] و [[قەرەتەپە، خۆی|قەرەتەپە]] ڕوویاندا، ھێزەکانی ئێران تێکشکان و بەرەو شاری خۆی ھەڵاتن، بەڵام ھێزی کوردستان بەردەوامبوون لە ھێرشیان و لە سەرەتای [[کانوونی یەکەم]]ی [[١٩٢١]] سەرکەوتووانە چوونە نێو شاری خۆی و ئەو شارەی کوردستانیش لە ھێزەکانی داگیرکەری ئێرانی پاک کرایەوە. رێز و خۆشەویستیی خەڵکی [[کورد]] بەرامبەر بە [[سمکۆ]]، بەرادەیەکی زۆر پەرەی سەند. تەواوی سەرۆک [[ئێڵ]] و [[ھۆز]]ەکانی [[کوردستان]]، بەتایبەتیی لە [[ڕۆژھەڵاتی کوردستان]]، سەریان بۆ نەوی کرد و سمکۆیان بە سەرۆک و رێبەری خۆیان دەزانی. ھەر لە سنووری [[باکووری کوردستان]] – لە [[ماکۆ]]وە تاکو [[بانە]] و [[مەریوان]] بەدرێژایی سەدان کیلۆمەتر، لەژێر دەستی ھێزەکانی داگیرکەری [[ئێران]] پاک کرایەوە. * لەمانگی [[خەرمانان]]ی [[١٩٢٢]]دا، ھێزێکی ئامادەی پەروەردەکراو، لە [[تاران]]ەوە بە فەرماندەیەتیی (ژەنەڕاڵ جھانبانی)، ھەروەھا لەشکرێک لە ئازەرییەکان ئامادە دەکرێت. جگە لەوە ژمارەیەکی زۆر لە [[ئەرمەنییەکان]]ی [[ئێران]]، خولی راھێنانی سەربازیی تەواو دەکەن و خۆبەخشانە تیپیکی سەربازیی پێکدێنن. کابرایەکی ئەرمەنی بەنێوی (زرایۆف)، دەبێتە فەرماندەی تیپی ئەرمەنییەکان کە لە سوپای پێشووی [[ڕووسیا]]ی تزاریدا، ئەفسەر بووە. ئەوجا نەخشەی ھێرش بۆ سەر داگیرکردنەوەی کوردستانی ئازاد و لەنێوبردنی ھێزی چەکداری کورد دادەڕێژن. سوپای [[ئێران]] بەرەو شارەکانی [[سەڵماس]] و [[ورمێ]] دەکەوێتەڕێ. ھێزەکانی [[کوردستان]] سێ ھێرشی گەورە دەکەنە سەریان و زەرەر و زیانێکی زۆر بە دوژمن دەگەیەنن، بەڵام وەک جارەکانی پێشوو ناتوانن ھێزی دوژمن بشکێنن. بۆ جارێ چوارەم ھێرش دەبەنەوە سەریان و ئەوجارەیان دەبێتە (شەڕی مان و نەمان). لەزۆرجێگەدا بەرەوڕووی یەکدی دەبنەوە و لێیان دەبێتە شەڕی دەست و یەخە و بە [[خەنجەر]] و [[شمشێر]] پەلاماری یەکتر دەدەن. لەئاکامدا بەھۆی تۆپبارانی خەستی تۆپخانەی [[خەڵکی ئینگلیز|ئینگلیزەکان]] و زۆربوونی ژمارەی چەکدار و چەک و فیشەکی دوژمنەوە لەشکری کورد دەشکێت و بەناچاری پاشەکشێ دەکات. سوپای دوژمن، پاش چەند رۆژ، شاری [[ورمێ]] داگیر دەکاتەوە. شایانی باسە شاری ورمێ ماوەی (چوار ساڵ) لەژێر دەسەلاتی [[کورد]]دا بوو. لەماوەی ئەو چوار ساڵەدا کە ورمێ بەدەست کوردەوە بوو، رۆژنامەیەکی کوردی بەنێوی '''رۆژی کورد و شەوی عەجەم''' بڵاودەکرایەوە کە سەرنووسەرەکەی ناوی (محەممەدی تورجانیزادە) بوو. ھێزەکانی [[ئێران]] پاش داگیرکردنەوەی [[ورمێ]]، درێژەیان بە ھێرشەکانیان دا و، ھەموو ناوچەکانی کوردستانی ئازادیان داگیر کردەوە و دەستیان کرد بە گرتن و کوشتن و لەسێدارەدانی رۆڵەکانی کورد و سووکایەتیکردن بە خەڵکی رەشوڕووتی کوردەواریی. * لەدوای شکانی شۆڕشی [[سمکۆ]] و گرتنەوەی ناوچەکە لەلایەن سوپای ئێرانەوە بەھاوکاری بەریتانیا، سمکۆ چەند جارێک شۆڕشی بەرپاکردەوە بەڵام ناکام بوو شکستی دەھێنا و تاوەکو دواجار بە ناوی گفتوگۆوە فێڵیان لە سمکۆ کرد و لە شارۆچکەی [[شنۆ]] شەھیدیان کرد لە ٣٠ی [[حوزەیران]]ی [[١٩٣٠]]، بەمەش شۆڕشی سمکۆ کۆتای ھات. === [[جەنگی جیھانیی دووەم]] === بریتی بوو لە ناکۆکییەکی نێودەوڵەتی وێرانکەر کە لە ٧ی [[تەممووز]]ی [[١٩٣٧]] دەستی پێکرد لە [[ئاسیا]] و لە ١ی [[ئەیلوول]]ی [[١٩٣٩]] لە [[ئەورووپا]] و لە ساڵی [[١٩٤٥]] کۆتاییی ھات. لە ۲٥ی [[ئاب]]ی [[١٩٤١]]دا ھێزەکانی [[یەکێتیی سۆڤیەت]] لە باکوورەوە و ھێزەکانی [[بەریتانیای مەزن|بریتانیای مەزن]] لە باشوورەوە ھاتنە خاکی [[ئێران]]ەوە، بە ھۆکارەکانی ئەوەی ڕەزا شا لایەنگری و مەیللی بۆ [[ئەڵمانیای نازی]] ھەبوو وە نازییەکان چاویان بڕیبووە وزەی [[ڕۆژھەڵاتی ناوین]] و ھەروەھا یارمەتی ھاوپەیمانان لەڕێی [[ئێران]]ەوە ئەگەشتە [[ڕووسیا]]. ھەرێمی [[ورمێ]] و [[سەڵماس]] و خۆی و [[شارستانی چاڵدێران]] و [[ماکۆ]] و [[پۆلدەشت]] تایبەت مەندی خۆیان ھەیە کەتا ڕادەیەک زۆر لە ھەرێمەکانی دی [[ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] جیاوازە، ئەویش تێکڵاو بوونییەتی لەگەڵ ناوچە [[ئازەرییەکان|ئازەربایجانییەکان]] و گیرۆدە بوونییەتی بەو ناکۆکی و کێشە مەزھەبی و نەتەوەییە مێژووییەی نێوان دوو گەلی [[کورد]] و [[ئازەرییەکان|ئازەربایجانی]] کە بە کێشەی کورد و عەجەم دەناسرێت. ئەم کێشەیە کە ناوەڕۆکەکەی لەسەر زەوی و چەسپاندنی دەسەڵات و پێگەی ئابووری و کۆمەڵایەتییە، لە ئەنجامی سیاسەتی چەوتی چینە کاربەدەستەکان و دەسەڵاتدارانی [[ئێران]] بەمەبەستی خۆش کردنی ئاگری دووبەرەکی و بەدەستھێنانی بەرژەوەندییەکانیان زیاتر قوڵ بووەوە. حکومەتی ناوەندی بەردەوام ئاسانکاری بۆ [[ئازەرییەکان|ئازەربایجانی]] کردنی ناوچە [[کورد]]نشینەکان دەکرد و پاڵپشتی موڵکدارە عەجەمەکانی دەکرد تا زەوی و زاری کوردەکان زەوت بکەن و لە ناوچە دەشتایی و بەپیتەکان ھەڵیان کەنن و بەرەو چیاکان پاڵیان نێن. لەلایەکی ترەوە بەھۆی ھاو مەزھەبی [[ئازەرییەکان|ئازەربایجانی]] و [[فارسەکان|فارس]] حکومەتی ناوەندی لە ڕووی ئابووری و دەسەڵاتەوە باوەشی بۆ بەشێکی زۆری دەرەبەگ و ئەریستۆکراتی [[گوند]] و بۆرجوای بازرگانی عەجەمەکان کردبووەوە لە سەر حسابی [[کورد]]ەکان ڕۆژ بەڕۆژ پێگەی ئابووری و کۆمەڵایەتیان بەھێزتر دەکرد تا لەھەر ڕووبەڕوو بوونەوەیەکی کورد و دەسەڵاتی ناوەندیدا وەک ئامڕاز و لەمپەرێک دژی [[کورد]] بەکاریان بھێنێت.<ref name="کۆماری میللیی دیموکراتی کوردستان"<ref>{{بیرخستنەوەی وێب| سەردێڕ = کۆماری میللیی دیموکراتی کوردستان| ناونیشان = http://www.historyofkurd.com/wp-content/uploads/2017/09/%DA%A9%DB%86%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D9%85%DB%8C%D9%84%D9%84%DB%8C-%D8%AF%DB%8C%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%AA%DB%8C-%DA%A9%D9%88%D8%B1%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86.pdf | نووسەر = پ.ی.د یاسین [[سەردەشت]]ی |زمان = [[کوردیی ناوەندی]]}}</ref> ===[[کۆماری کوردستان]]=== [[پەڕگە: Republic of mahabad and iranian azerbaijan 1945 1946.png|وێنۆک|400px|چەپ|نەخشەی [[کۆماری کوردستان]] و [[کۆماری نەتەوەییی ئازەربایجان|کۆماری میللیی ئازەربایجان]]]] لەسەرەتای داگیرکاری [[ئێران]] لە باکوور و باشوورەوە و لابردنی [[ڕەزا شا]]، بۆشاییەکی کارگێڕی درووست بوو بەتایبەت لەناوچەکانی [[ڕۆژھەڵاتی کوردستان|ڕۆژهەڵاتی کوردستاندا]] و گەندەڵی و بەرتیلخۆری زیادی کرد و حکومەتی ناوەندی گوێی بە ناوچەکە نەدا، [[کورد]]ەکان لەڕێی دروستکردنی ئەنجومەنەوە ناوچەکەیان بەڕێوەدەبرد، هەروەها [[کۆماری نەتەوەییی ئازەربایجان|کۆماری میللیی ئازەربایجان]] درووست بوو کە ئەمه بووە هۆی پاڵنەری [[کورد]]ان کە وەک ئازەرییەکان بیر لە درووستکردنی [[کۆماری کوردستان]] بکەنەوە کە ئاوات و خەونی لە مێژینەی کوردان بوو، ئەم کۆمارە بووە پڕکردنەوەی بۆشایی دەسەڵات لە [[ماکۆ]] و خۆی و [[سەڵماس]] و [[شنۆ]] و [[مەھاباد|مەهاباد]] و [[بۆکان]] و [[سەردەشت]] و [[سەقز]].<ref name="کۆماری میللیی دیموکراتی کوردستان"/> [[کۆماری کوردستان]] یان '''کۆماری مەهاباد''' لە ٢ی [[ڕێبەندان]]ی ٢٦٤٦ی کوردی، بەرامبەر بە ٢٢ی [[کانوونی دووەم]]ی [[١٩٤٦]] لە [[ڕۆژھەڵاتی کوردستان|رۆژھەڵاتی کوردستان]] لەسەر دەستی [[حیزبی دێموکراتی کوردستان (حدک)]] دامەزرێنرا و پێشەوا [[قازی محەممەد]] وەک سەرۆک کۆمار سوێندی یاسایی خوارد، دەوڵەتێکی کوردی کەمتەمەن بوو کە لە [[سەدەی ٢٠ەم|سەدەی بیست]]دا و لە دوای [[کۆماری ئارارات]] لە [[تورکیا]] دامەزرا. پایتەختەکەی شاری [[مەھاباد]] بووە کە ئەکەوێتە باکووری خۆراوای [[ئێران]]. دامەزران و لەناوچوونی کۆمار راستە بەشێک بوو لەو قەیرانەی ئێرانی تێکەوتبوو، ئەو ململانێیەی لەنێوان [[ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا|ئەمریکا]] و [[یەکێتیی سۆڤیەت|سۆڤییەت]] دا ھەبوو کە [[شەڕی سارد]]ی لێکەوتەوە، بەڵام خواستی لەمێژینە و ئاواتی گەلی کورد بوو بۆ دامەزراندنی دەوڵەت و وڵاتێک بەناوی کوردستان، پێشینە لە مانگی ئابی ١٩٤١، راپەڕینێکی جەماوەریی کۆنترۆڵی ناوچە کوردییەکانی لە دەستی حکومەتی ناوەندیی ئێران دەرھێنا. لە شاری مەھاباد، کۆمیتەیەکی لە کەسانی چینی ناوەند بە پشتگیری سەرۆک خێڵەکان دەسەڵاتی ناوچەکەیان گرتە دەست. پارتێکی سیاسی بەناوی [[کۆمەڵەی ژیانەوەی کوردستان]] (ژێ کاف) دامەزرێنرا. قازی محەممەد، سەرۆکی بنەماڵەی قازی، بە سکرتێریی پارتەکە ھەڵبژێردرا. کۆمیتەکە بە سەرکردایەتیی قازی محەممەد ناوچەکەیان بە لێھاتوویی و سەرکەوتنێکی بەرچاوەوە بۆ ماوەی (٥ ساڵ) تا رووخانی کۆمار بەڕێوەبرد. سەبارەت بە پەیوەندییەکانی [[کورد]] و [[ئازەرییەکان|ئازەری]]، دەتوانرێت بە بەستنی پەیمانی یەکێتی و بێلایەنی لەنێوان [[کۆماری کوردستان]] و [[کۆماری نەتەوەییی ئازەربایجان|کۆماری میللیی ئازەربایجان]] کە لە ۳ی [[نیسان (مانگ)|نیسان]]ی [[١٩٤٦]]دا لەلایەن ژمارەیەک لە نوێنەرانی هەردوولاوە لە [[تەورێز]] مۆرکرا. بە دەسکەوتێکی سیاسی مەزن و وەچەرخانێکی ئەرێنی لە پەیوەندییەکانی هەردوولا دابنرێت. وەک ئاشکرایە لە ئەنجامی سیاسەتی چەوتی چەند ساڵەی حکومەتە یەک لە دوایەکەکانی [[ئێران]]، دوژمنایەتی و ناکۆکییەکی مێژوویی قووڵ لە نێوان هەردوو گەلی [[کورد]] و [[ئازەرییەکان|ئازەری]] درووست ببوو، بیرتەسکی ناسیۆنالیستانەی بەشێکی زۆری سەرانی حکومەتی میللیی ئازەربایجان کە ئامادە نەبوون دان بەدەسەڵاتێکی سیاسی کوردی جیاو سەربەخۆ لە دەسەڵاتەکەیاندا بنێن، پێیان وابوو گەلی کورد دەبێت لە ڕێگەی نوێنەری خۆیانەوە بۆ مەجلیسی میللی ئازەربایجانی گوێڕایەڵی خۆیان بۆ حکومەتی ئازەربایجانی ڕابگەیەنن و بیر لە هەنگاوی سەربەخۆ نەکەنەوە. شایەنی باسە بە دامەزراندنی حکومەتی میللیی کوردستان ناکۆکییەکانی هەردوولا توندتربوو، دەسەڵاتدارانی ئازەربایجان دژی ئەوە وەستانەوە کە قەڵمڕەوی حکومەتی کوردستان [[شار]]ە [[کورد]]ییەکانی ([[ماکۆ]] و خۆی و [[سەڵماس]] و [[ورمێ]] و [[میاندواو]]) بگرێتەوە بەو بیانووەی گوایە زۆرینەی ئەم شارانە ئازەرین. ئەو شارانەی کە کورد بە بەشێکی جیانەکراوەی خاکی کوردستانی دەزانی و بە هۆی سوارەکانی (ڕەشید بەگی هەرکی و زێڕۆ بەگە)وە دەسەڵاتی ناوەندییان لێوەدەرنرا بوو. (سەرهەنگ زەنگەنە) سەرکردەی هێزە ئێرانییکان لە شاری [[ورمێ]] بڕیاریدا چەک فڕێ نەدات و بەرگری بکات دژی هێزە دیموکڕاتەکان، ئینجا کەوتە دامەزراندنی حکومەتێکی سەربازی بە مەبەستی چاوترساندن چەند جارێک کوشتاری بە کۆمەڵی لە گوندە ئاشووری و کوردەکانی دەورووبەری ورمێ کرد، تا سوارەکانی (ڕەشید بەگی هەرکی و زێڕۆ بەگ) لە [[گوند]]ی [[بەراندێز]]ەوە پەلاماری شاریاندا و دوای ڕۆژێک شەڕ لە ۱٨ی [[کانوونی یەکەم]]ی [[١٩٤٥]]دا [[ورمێ]]یان گرت و سەرهەنگ زەنگەنە دەست بەسەر کرا. [[ئازەرییەکان]]ی [[ورمێ]] و دەورووبەری لەو کێشەیەدا پێیان خۆش بوو بە قازانجی [[کورد]]ەکاندا بکەوێتەوە، لەبەرئەوەی ئەوان لە سۆنگەی پاراستنی شوێن و پایەی چینایەتیان حەزیان بەکەوتنە ژێر دەسەڵاتێکی چەپڕەوی ڕادیکاڵ نەدەکرد، بۆیە زۆریان هانی سەرانی حکومەتی کوردستان دەدا پایتەختەکەیان لە [[مەھاباد]]ەوە بەرنە شاری [[ورمێ]]، لە ڕاستیدا هەر ئەم هۆکارەش بوو پاڵی بە قەرەپەپاغەکانی [[نەغەدە]]وە نا ببنە [[پێشمەرگە]] لە سوپای میللیی کوردستاندا. == شوێنەوارە مێژوویی و ئاینییەکان == [[پەڕگە:Khoy city.iran.jpg|وێنۆک|150px|شەقامی شێخ نوایی]] [[پەڕگە:Sorp SerKis Church-Khoy.jpg|وێنۆک|چەپ|150px|کڵێسای سورەپ سەرکیس]] لە ناوچەی خۆی چەندین شوێنەواری مێژوویی ھەیە، لەوانە: مەزاری [[شەمسی تەورێزی]] و تاوەری [[شەمسی تەورێزی]]، دەروازەی بەردین، گۆڕستانی شێخ نەوایی، مزگەوتی مەتاڵ خان، پردی خاتوون، بازاڕی خۆی، کاروانسەرەکانی خۆی لە دەوروبەری، پردی کۆتوڵ، بینای [[شارەوانی]] پێشوو، کڵێسای سورەپ سەرکیس، مزگەوتی شا "سەید ئەلشوھەدائی" خۆی، مزگەوتی مەلا حەسەن و گۆڕی پوریا وەلی. عەلەمدار خوی، ئیمام زادە سەید بەھلول، مەزارگەی میر فەتاح و تاڤگەی بەدلان، ئەشکەوتی عەلی شێخ، تەکیەی حەزرەتی ئەبولفەزل، ئەنسار حسێن خۆی(بالا ئیمام زادە) ناونران. == کۆنگرەی نێودەوڵەتی [[شەمسی تەورێزی|شەمس]] لە خۆی == یەکێک لە ھێماکانی خۆی گۆڕی [[شەمسی تەورێزی]] - خۆی شاری عەشق شاگردی [[مەولانای ڕۆمی]]، شەمس تەبریزییە. یەکەمین کۆنگرەی نێونەتەوەیی شەمسی تەورێزی لە شاری خۆی لە ساڵی ٢٠٠٩ بە ئامادەبوونی زیاتر لە ٤٠ [[ئەکتەر]]ی ناوداری سینەمای ئێران وەک(عەلی ناسریان، پەروێز پەرەستۆوی، ھەنیە تۆسەلی، حەمید جەبەلی و ھتد) و گۆرانییەکانی شوڕشگێڕانی ئێرانی وەک: [[شارام نازری]]، موختەباد، سیراج سالار ئاغیلی و ڕووخسارێکی نێودەوڵەتی بە ناوی عالم قاسمی کەیلد خورد. کە ھەموو ساڵێک و لە ساڵی ٢٠١٤دا، کۆنگرەی شەمس بۆ جارێکی بێشومار لە ئاستی نێودەوڵەتیدا بەڕێوەدەچێت؛ کە ھاوکاتە لەگەڵ ٧ی تشرینی یەکەم، کە ساڵانە میوان و گەشتیاران لە وڵاتانی: [[ئەڵمانیا]]، [[بولگاریا]]، [[تورکیا]]، [[ئازەربایجان]]، [[پاکستان]] و... بۆ ماوەی ھەفتەیەک بەڕێوەدەچێت، کە بریتییە لە بەرنامەی رۆشنبیری و پێشانگا و کۆنسێرتی خۆشی لەخۆدەگرێت، لەنێو ئەو بەرنامانەی کە لە ئاھەنگی [[شەمسی تەورێزی]]دا لە نێوان شارەکانی خۆی - تەبرێز - شیراز - نەیشابوردا ئاماژەیان پێکراوە. == سروشت == خوی دەکەوێتە نێوان شاخە بەرزەکان، ھەر بۆیە لە [[ھاوین]]دا کەشوھەوای گەرمە و لە [[زستان]]دا زۆر سارد دەبێت. کەشوھەوای ئەم شارە لە وەرزی [[بەھار]]دا زۆر خۆشە. چیای چەلێخانە دەکەوێتە دەوروبەری ئەم شارۆچکەیە، ھەروەھا چیای ئۆرین کە شاخێکی بەنرخ و مێژووییە بۆ خەڵکی ئەم شارۆچکەیە. ناوچەی جەھنەمی دەرە خۆی یان وەک پێی دەوترێت دەرە قریس، کە دۆڵێکی تەواو پاک و خاوێنە و شاخ و بەردەکانی تێدایە کە ڕێڕەوێکیان بە ناوەڕاستدا ھەیە، و بەرزییان ھەندێک جار دەگاتە بەرزی تاوەرێکی دە نھۆمی کە بەستراوەتەوە بۆ یەکتر لە لوتکەدا. لەم دۆڵە سەوزەدا ئاژەڵی وەک ورچی قاوەیی و ئاسک و کەڵەکێوی ھەن. شاری سەوز و گەشتیاری فیرۆراق- گوندی عەلی شێخ- گوندی وار و پێسک- و ناوچەی قەتور بە سپا و چارەسەرەکەیەوە بە یەکێک لە ناوەندە گەشتیارییەکانی ئەم شارە دادەنرێت. === پلەی گەرمی === سیستەمی پۆلێنکردنی کەشوھەوای کۆپن-گەیگەر کەشوھەواکەی بە نیمچە وشکی سارد (BSk) پۆلێن دەکات. {{Weather box |width = auto |metric first=yes |single line=yes |location=Khoy |Jan high C=2.8 |Feb high C=5.2 |Mar high C=11.6 |Apr high C=17.2 |May high C=23.9 |Jun high C=29.3 |Jul high C=32.6 |Aug high C=32.7 |Sep high C=28.0 |Oct high C=20.5 |Nov high C=13.1 |Dec high C=6.4 |Jan mean C=-1.4 |Feb mean C=0.6 |Mar mean C=6.1 |Apr mean C=11.2 |May mean C=16.9 |Jun mean C=21.4 |Jul mean C=24.7 |Aug mean C=24.5 |Sep mean C=19.6 |Oct mean C=13.6 |Nov mean C=7.5 |Dec mean C=1.9 |Jan low C=-5.6 |Feb low C=-4.0 |Mar low C=0.6 |Apr low C=5.3 |May low C=9.9 |Jun low C=13.5 |Jul low C=16.9 |Aug low C=16.3 |Sep low C=11.3 |Oct low C=6.7 |Nov low C=2.0 |Dec low C=-2.6 |precipitation colour=green |Jan precipitation mm=28 |Feb precipitation mm=20 |Mar precipitation mm=31 |Apr precipitation mm=47 |May precipitation mm=54 |Jun precipitation mm=21 |Jul precipitation mm=7 |Aug precipitation mm=5 |Sep precipitation mm=8 |Oct precipitation mm=22 |Nov precipitation mm=22 |Dec precipitation mm=19 | source = ''Climate-Data.org''، بەرزی: 1136م<ref> https://en.climate-data.org/asia/iran/west-azerbaijan/khoy-805/ </ref> }} == بەرھەمەکان == ساڵانێک لەمەوبەر بەھۆی جۆری خاکەکەوە، کێڵگەی [[پەتاتە]] تێیدا دەچێندرا و دەقۆزرایەوە؛ وە ئەم کێڵگانە بوونە ھۆی دروستبوونی بونیادنان لە خۆی؛ بەڵام وردە وردە کێڵگەی [[پەتاتە]] جێگەی خۆی بە [[گوڵەبەڕۆژە]](جۆری باخان)دا. تۆوی [[گوڵەبەڕۆژە]] یەکێکە لە بەرھەمە سەرەکییەکانی ئەم شارۆچکەیە، کە لە وڵاتەکەدا بەناوبانگە. ھەروەھا [[ھەنگوین]]ی کوالێتی ئەم شارە یەکێکە لە بەرھەمە خۆراکیەکانی تر. فەرشی دەستی نایاب بەرھەمەکانی تری ئەم شارەن. یەکێک لە مۆتیڤە درێژخایەنەکانی فەرشی ئێران "نەخشی ماسی"یە کە لەسەر بنەمای پەیمانی لیسبۆن و لەڕێگەی پرۆسەیەکی پسپۆڕەوە و بەپێی یاسا نێودەوڵەتییەکان دامەزراوە. فەرشەکەی ماھی خوی لە ئاستی جیھانیدا لە ڕێکخراوی جیھانی خاوەندارێتی ھزری (WIPO) تۆمارکرا کە بنکەکەی لە جنێڤە. پیشە دەستییەکانی ناوچەکە بریتین لە فەرش، جاجیم، جاڵ، زیلۆ، مات، سەبەتە، ڕیشاڵ چنین، کۆفە و دەست بونی پشم. == کانەکان == کانگاکانی خۆی بریتین لە: [[خوێ]]، [[خەڵوز]]، [[مس]] و [[زێڕ]]، تەنیا کانگای خوێیەکەی لە ئێستادا بەکاردێت و بە شێوەی بازرگانی وەک خوێی خۆی لە ھەموو شارەکانی نزیک دەفرۆشرێت.<ref> (فرھنگ جغرافیایی ایران ج. ۴، حسنعلی رزمآرا، تھران، دایرە جغرافیایی ستاد ارتش، ۱۳۱ -.۱۳۲)</ref><ref> (لغتنامە دھخدا) </ref> == تێرمیناڵی سنووری ڕازی خۆی == خۆی سەرەڕای ئەوەی دەروازەی سنووری ڕازی ھەیە و لەسەر [[ڕێگای ئاوریشم]] بوونی تاکە ڕێگای سنوورییە کە لە [[تورکیا]] نزیکە. خۆی تاکە شارە کە ١٢٠ کم لە [[وان]]ەوە دوورە لە [[تورکیا]] لە ڕێگای بازاڕچە ڕازیەوە. ساڵی ٢٠٠٦ ھایتی بەناوی [[تورکیا]]وە بە ئامادەبوونی بریکاری وەزیر و کەسانی دیکەی بەرپرسی ھەناردە و ھاوردەکردنی [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] کۆبوونەوەیەکی ئەنجامدا و خەڵکی ئەم شارەی ھەڵبژارد بۆ پێداچوونەوە بە دۆخی نێوان ھەردوو وڵاتدا. رۆژی ٤/١٥/٢٠١١ بە ئامادەبوونی وەزیرانی دەرەوەی [[ئێران]] و [[تورکیا]] و دەسەڵاتدارانی خۆجێی سنووری رازی بە فەرمی کرایەوە. == گواستنەوە == === تێرمیناڵی سەرنشینی خوی === تێرمیناڵی سەردار شەھید حاج محەمەد حەنیفە دەرشتی لە ساڵی ٢٠٠٧ وەک گەورەترین تێرمیناڵی سەرنشین لە باکووری ڕۆژئاوا و ڕۆژئاوای وڵات خراوەتە بواری جێبەجێکردنەوە. توانای ڕۆژانەی ئەم تێرمیناڵی سەرنشینە ٤٥٠٠ سەرنشینە. === [[فڕۆکەخانەی خۆی]] === [[پەڕگە:Plane & airport of khoy.JPG|وێنۆک|[[فڕۆکەخانەی خۆی]]]] فڕۆکەخانەی خۆی (IATA: KHY, ICAO: OITK) وەک دووەم فڕۆکەخانەی [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] لە ئۆکتۆبەری ٢٠١٣ خراوەتە بواری کارکردنەوە. لە ئێستادا [[فڕۆکەخانەی خۆی]] بەھۆی سنووری لەگەڵ [[تورکیا]]، شاری [[وان]]، و ھەبوونی دەروازەی سنووری ڕازی، گرنگترین دەروازەی گەشەسەندنی باکووری پارێزگاکەیە لە جموجۆڵی ئاسمانی سەرنشینان، گەشتیاران، بازرگانان، زانکۆکان پرۆفیسۆر و خوێندکار و ئەندازیار و پیشەوان و ھتد، وەک یەکێک لە جوانترین فڕۆکەخانەکانی وڵات ڕۆڵی ھەیە. خشتەی گەشتەکانی [[فڕۆکەخانەی خۆی]] ڕۆژانی شەممە و یەکشەممە لە [[تاران]]ەوە بۆ خۆی کاتژمێر ٠٦:١٠ و لە خۆیەوە بۆ [[تاران]] کاتژمێر ٠٨:١٠ و ڕۆژانی چوارشەممە کاتژمێر ١٦:١٠ لە [[تاران]]ەوە بۆ خوی و لە خۆیەوە بۆ [[تاران]] کاتژمێر ١٨:١٠. پلانەکانی داھاتووی خۆی بریتین لە دەستپێکردنی گەشتەکانی [[مەشھەد]]-خۆی [[نەجەف]] و [[کەربەلا]] و بەپێچەوانەوە، ھەروەھا گەشتی گەشتیاری. === وێستگەی شەمەندەفەری ڕازی خۆی === [[پەڕگە:Pol havai - railway bridge Khoy.jpg|وێنۆک|[[پردی کۆتۆل]]]] یەکێکە لە چواردە ناوچەی شەمەندەفەری [[ئێران]]. لە ڕێگای تاران، وێستگەی ڕازی-خۆی، [[پردی کۆتۆل]] کە گەورەترین پردی شەمەندەفەرە لە [[ڕۆژھەڵاتی ناوین]]دا، لە نزیک خۆی لەسەر ڕێگای شەمەندەفەری [[ئێران]]-[[تورکیا]] دروستکرا. ھاوکات لەگەڵ پەرەسەندنی گواستنەوەی شەمەندەفەر، کۆمپانیای ئاسنی کۆماری ئیسلامی ئێران بە ھاوکاری لەگەڵ ھێڵی ئاسنی تورکیا لە ساڵی ٢٠٠١ شەمەندەفەری [[تاران]] - [[ئەنقەرە]]ی خستە بازاڕەوە. ئەم شەمەندەفەرە شەوی دووشەممە لە [[تەورێز]]ەوە دەڕوات و بەیانی سێشەممە دەچێتە ناو شاری [[وان]] لە [[تورکیا]]. ئەم شەمەندەفەرە ڕۆژی شەممە ٤ کاتژمێر ٢٢:١٥ لە تاران بەڕێکەوت بۆ ئەنقەرە و دوای تێپەڕبوونی بە وێستگەی زەنجان، تەبرێز، سەلماس کاتژمێر ١٤:٤٥ دەگاتە وێستگەی سنووری ڕازی خوی، فۆرماڵیتی گومرگی و کۆنترۆڵی پاسپۆرت لە وێستگەی ڕازی ئەنجام دەدرێت، دواتر شەمەندەفەرەکە دوای ڕۆیشتنی ٣ کیلۆمەتر کاتژمێر ١٧:٤٠ بەردەوام دەبێت لە ڕێگا. لە وێستگەی سنووری کاپیکۆی لە تورکیا دەوەستێنرێت بۆ پشکنینی پاسپۆرت و گومرگ لەلایەن ئەفسەرانی ئەم وڵاتە. دوای ڕۆیشتنی ١٠٧ کم، شەمەندەفەرەکە دەچێتە ناو وێستگەی [[وان]]، و سەرنشینەکان لە [[دەریاچەی وان]] سواری کەشتییەکی دوو نھۆمی دەبن، و دوای ٥ کاتژمێر لە گەشتکردن بە بەلەم لەسەر [[دەریاچەی وان]]، دەگەنە وێستگەی [[تاتوان]]، و دوای گەشتکردن بە ١٣٣٠ کم ، شەمەندەفەرەکە کۆتایی بە گەشتەکەی دێت، بە شەمەندەفەری تورکی بەردەوام دەبن بۆ [[ئەنقەرە]] و کاتژمێر ١٠ی ڕۆژی شەممە دەگەنە [[ئەنقەرە]]. == شارەوانی خۆی == [[پەڕگە:Arg hokumati xoy.jpg|وێنۆک|قەڵای کۆنی حکومەت و شارەوانی خۆی]] بینای شارەوانی خۆی یان شارەوانی پێشوو سەر بە سەردەمی یەکەمی پەھلەوییە لە خۆی، ناوەندی شار کە بینای شارەوانی خۆی لە ساڵی ١٩٣٣ لەلایەن مامۆستا عەلی ئەکبەر توانا(تەلارسازێکی بەناوبانگی خۆی بوو) لە شوێنی بینای کۆنی شارەوانی کە دەکەوێتە شەقامی شەھید سەمەدزادەی(ئێستا) دروستکراوە. لە فەزای شارەوانی کۆن سەدان درەختی ڕەسەنی تەورێزی ھەبوو. جاران بە سەرۆکی شارەوانی شار ناودەبرا، لە کاتی دامەزراندنیدا ٥-٦ کرێکاری ڕۆژانەی ھەبوو. کۆڵانەکانی شار زیاتر گڵ بوون. لە ساڵی ١٩٣٣ شەقامە سەرەکییەکانی ئەو شارە دروستکران (شەقامی تاڵەغانی و شەقامی شەریعەتی)، لە ساڵی ١٩٣٧دا تەنیا لە چەند شوێنێکی شارەکەدا قیر ھەبووە. ئەرکەکانی شارەوانی لە سەرەتای پێکھێنانیدا زیاتر پاککردنەوە و ڕێکخستن بوو لە شاردا و لە ساڵی ١٩٥١دا ٣٥ کارمەند و ٢٠ کرێکاری ھەبوو. لە ماوەی ڕابردوودا شارەوانی خۆی لە ژێر چاودێری کۆمەڵەی شاردا کار دەکات و زۆرترین سەرچاوەی داھات بۆ شارەوانییەکە بریتین لە وەرگرتنی باج لەو خەڵکی شوێنی و سەرپەرشتی پرسی ئاو و کارەبا و نان و گۆشت و تەندروستی شار دەکات لەگەڵ پاککردنەوە و گواستنەوە و پاککردنەوەی (خزمەتگوزاری شار). لە ساڵی ١٩٢٨ شاری خۆی پێنج دەروازەی چوونە ژوورەوەی ھەبووە و لە ھەر یەکێک لەو دەروازانەدا پارەی چوونە ژوورەوە و دەرچوون بۆ کەلوپەلی ھاوردەکراو، ئەو کەلوپەلانەی لە گۆڕەپانەکاندا دەفرۆشرێن، [[گەنم]] و [[خوێ]] و [[جۆ]] وەردەگیرا. دواتر ئەرکەکانی شارەوانی فراوانتر کرا و وەرگرتنی رسومات لە مۆڵەتی بیناسازی و دوکانەکان و مۆڵەتی تری خەڵکیش بۆ سەرچاوەکانی داھاتی شارەوانی زیادکرا. لە ساڵی ١٩٥٩ لە شاری خۆی دەستی بە چاندنی درەختی چنار کرد و زۆربەی گۆڕەکان کرانەوە و چوونە ژوورەوەی ئاژەڵ بۆ ناو شار قەدەغە کرا. ئێستاش شارەوانی خۆی بە یەکێک لە شارەوانییە چالاکەکانی باکووری رۆژئاوای وڵات دادەنرێت، خاوەنی پلەی ١٠یە، ھەروەھا خاوەنی ٤ ناوچە و ٥ بنکەی ئاگرکوژێنەوە، پاس، [[تەکسی]]، تێرمیناڵ و گۆڕستانە. == گواستنەوە لە شارۆچکەی خۆی == === سەندیکای پاس و مینی پاسی خۆی === [[پەڕگە:Khoy bus.jpg|وێنۆک|پاسی شارۆچکەی خۆی]] ساڵی ١٩٩١ بەمەبەستی گواستنەوەی ھاووڵاتییانی خۆی، بە ژمارەی ٩ پاس و ١١ مینی پاس، دامەزرا و بە چارتەرێکی سەربەخۆ لەژێر مۆڵەتی دەرکردنی وەزارەتی شەرەفی وڵات، دەستی بە کارکردن کرد، ئێستاش خۆی و دەورووبەری سەندیکای پاس بە ٨٨ پاس و ١١٧ مینی پاس لە ٣٥ ھێڵ لە شار و گەڕەکەکانی شار خزمەتگوزاری پێشکەش بە ھاوڵاتیانی بەڕێز دەکات. === سەندیکای تاکسی خۆی === [[پەڕگە:Khoy taxi.jpg|وێنۆک|تاکسی شارۆچکەی خۆی]] سەندیکای بارەکانی تاکسی و تاکسی لە شارۆچکەی خۆی لە ساڵی ١٩٩١ دەستی بە چالاکی کرد و لە ساڵی ١٩٩٧ لەگەڵ پێکھێنانی کاروباری تەکسی لە شارەوانی خۆی لە ژێر چاودێری شارەوانی خۆی چووە نێو کۆکردنەوەکانەوە. کاروباری تەکسی شارەوانی خوی تا ساڵی ١٩٨٢ لەلایەن شارەوانی بەڕێوەدەبرا، کە بە دامەزراندنی ڕێکخراوەکە وەک یەکێک لە ڕێکخراوەکانی شارەوانی سەربەخۆ لە ڕوانگەی کارگێڕی و داراییەوە دەستی بە کارەکانی کرد. ڕێکخراوی بەڕێوەبردن و چاودێری تاکسی خۆی لە ساڵی ١٩٨٢ لە جێبەجێکردنی یاسای زیادکردنی تێبینییەک بۆ تاکە مادەی یاساکە سەبارەت بە چڕکردنەوەی کاروباری [[تەکسی]] وەک یەکێک لە ڕێکخراوەکانی ژێر شارەوانی خۆی دامەزراوە. ئەم ڕێکخراوە لەسەر بنەمای مادەی ٨٤ لە یاسای شارەوانییەکان و بڕگەی ١٥ لە مادەی ٧١ لە یاسای ڕێکخراوەکان و ئەرک و ھەڵبژاردنی ئەنجوومەنە ئیسلامییەکانی وڵات و ھەڵبژاردنی سەرۆک شارەوانییەکان کە لە ٣/٢٢/١٩٩٦ پەسەند کراوە. دامەزراوە و بابەت و ئامانج و ئەرکی ھەڵگرتن و بەڕێوەبردنی ھەموو بابەتەکانی پەیوەست بە تاکسی و گواستنەوەی گشتی سەرنشینانی ناو شارۆچکەی خۆی ھەیە. == گەشتیاری == === شوێنە گەشتیارییەکان === <div class="reflist references-small references-column-count references-column-count-3" style="{{column-count|3}}"> * بازاڕی خۆی * دەروازەی بەردین * مەزاری [[شەمسی تەورێزی|شەمسی تەبرێزی]] * کاروانسەرای خان * منارەی [[شەمسی تەورێزی|شەمسی تەبرێزی]] * باڵەخانەی شارەوانی خۆی * جەھنەم دەرەی خۆی * قەڵا گەورەی چوروس * مەزاری ئالی یەعقوب * خانی گەورە * گۆڕستانی بەردینی چیر * ئامادەیی حاکمە * مزگەوتی مەتڵەب خان * مزگەوتی داش ئاغلیان * مزگەوتی سەید شوھەدا * مزگەوتی مەلا حەسەن * کڵێسای مولھیزان * کلیسای خۆی(سورپ سوکیس) * پردی خاتوون * تەپە عەلەمدار بەدال ئاباد </div> <gallery mode="packed"> Municipality of Koy.jpg|باڵەخانەی شارەوانی خۆی Khan Caravanserai10.jpg|کاروانسەرای خان Shams tabrizi minaret.jpg|منارەی شەمسی تەورێزی Aal Yagoub Shrine3.jpg|مەزاری ئالی یەعقوب Davood Zand 4.jpg|گومبەدی کڵێسای مولھیزان Cheer Rock1.jpg|گۆڕستانی بەردینی چیر بازار خوی در یک روز تعطیل.jpg|بازاڕی خۆی Seyyedoshshohada Mosque22.jpg|مزگەوتی سەید شوھەدا Sorp Sarkis.jpg|کڵێسای خۆی(سورپ سوکیس) Motalleb Khan Mosque7.jpg|مزگەوتی مەتڵەب خان Khatoon Bridge222.jpg|پردی خاتوون </gallery> === ھۆتێلەکانی خۆی === بە ٣ ھۆتێل لەوانە: ھۆتێلی سامین ٣ ئەستێرە، ھۆتێل زومڕەد ٢ ئەستێرە، و ھۆتێل جەھانگۆردی ١ ئەستێرە، خۆی ئامادەیە بۆ پێشوازیکردن لە میوانەکان. === کەبابی خۆی === [[پەڕگە:Kabab khoy.jpg|وێنۆک|150px|کەبابی خۆی]] خواردنی سەرەکی شاری خۆی ماوەیەکی زۆرە کەبابی خۆی بووە، بۆ ئەوەی تامی ڕەسەنی کەبابی خۆی تام بکەیت، دەبێت بچیتە بازاڕی کۆنی خۆی و سەردانی حاجی حوسێن و چالو کبابی حاجی عەلی بکەیت بۆ ئەوەی تامی ڕاستەقینەی کەبابی خۆی بکەیت. == بازاڕی کۆنی خۆی == بازاڕی کۆنی خۆی بازاڕی خۆی دەکەوێتە لای ڕۆژھەڵاتی شاری خۆی و پاشماوەی بازاڕەکە فراوانە. مێژووی دروستکردنی بازاڕی ئێستا دەگەڕێتەوە بۆ سەردەمی سەفەوی، خاوەنی ٤ کاروانسەرای گەورەیە، میرزا ھاشم، کاروانسەرای خان و ھتد. زۆربەی بەشەکانی بە فەرمانی عەباس میرزایی قاجار و لەلایەن [[ئەمیر]] ئەحمەد خان [[دونبەلی]] لە سەرەتای سەردەمی [[قاجاڕەکان]]دا دروست کراون. بازاڕی خوی ھاوشێوەی بازاڕەکانی ئیسفەھان و کرمان و ھتد، دیکۆراتی کاشی گچکە و خشت و نووسراو و ھتدی تێدا نییە، بەڵام لە ھەندێک شوێن و بە تایبەت لە چوار لایەکەیدا دیکۆراتی کاشی خشت ھەیە. <gallery> پەڕگە:Bazzar khoy.jpg| بازاڕی کۆنی خۆی پەڕگە:Stone gate of Khoy 1.JPG|دەروازەی بەردینی خۆی </gallery> <gallery> | پاساژ شھرداری خوی پەڕگە:Shams big mall.jpg|کۆمەڵگەی بازرگانی شەمسی تەورێزی پەڕگە:Shams mall sqr.jpg|کۆمەڵگەی بازرگانی شەمسی تەورێزی </gallery> == ناوەندە پەروەردەییەکانی خۆی == خۆییەکان لە پێشەنگەکانی بزووتنەوەی دەستووری لە [[ئازەربایجان(ھەرێم)|ئازەربایجان]] و [[ئێران]] بوون و ئەمەش لە پاشخان و پێکھاتەی فەرھەنگیی ئەو شارەوە سەری ھەڵدا. بەرواری دروست بوونی یەکەمین قوتابخانە بەم شێوەی ئێستای لە خۆی دەگەڕێتەوە بۆ ساڵی ١٨٨٠ لەلایەن مژدەبەرە ئەمریکییەکانەوە؛ قوتابخانەی خوسرەوی یەکێکە لە بەرھەمە مێژووییەکانی خۆی کە لە دێرزەمانەوە ماوەتەوە کە دەکرێ باسی بکەین. ناوەندەکانی پەروەردەی خۆی بریتین لە: زانکۆی ئازادی ئیسلامی بە نزیکەی ٥٤٠٠ خوێندکار، زانکۆی پەیام نوور بە نزیکەی ٤٥٠٠ خوێندکار، فاکەڵتی زانستە پزیشکییەکانی خۆی بە نزیکەی ٧٠٠ خوێندکار، فاکەڵتی تەکنیکی و ئەندازیاری، فاکەڵتی زانستە قورئانییەکان، مەدرەسەی سەلام، ناوەندی ڕاھێنانی مامۆستایان و زانکۆکانی عەلامە خوەیی، زارینە و زانکۆ ناحکومییەکانی شەمس لە ناوەندە زانستی و پەروەردەییەکانی ئەو شارەن، ھەروەھا زانکۆی دەوڵەتی خوەییش لە قۆناغی دروستکردندایە، کە چاوەڕوان دەکرێت بۆ ئەوەی بە دروستکردن و تەواوکردنی تەواو بکرێت، گۆڕانکارییەکی گەورە لە ناوچەکەدا ڕوودەدات. ھەروەھا ئامادەیی عەڵامە حەلی خوی یەکێکە لە بەناوبانگترین قوتابخانەکانی پارێزگاکە و ساڵانە زۆرێک لە قوتابیانی ئەم ناوەندە لە ئۆڵۆمپیادی زانستی و تاقیکردنەوەی وەرگرتنی نەتەوەییدا دەدرەوشێنەوە، ئەمەش لە پارێزگاکەدا دیارە. == پیشەسازی لە شاری خۆی == لە نێو کارگە بەناوبانگە سەرەکییەکانی شاری خۆی بریتین لە: وێستگەی کارەبای خوێی تێکەڵاوی خۆی - چیمەنتۆی ئازەرەبادگان خۆی - کارگەی توانەوەی ئاسنی خۆی لە قۆناغی دروستکردندایە - کارگەی گەورەی قوماشی خۆی - شەربەت و چڕکەرەوەی گۆلشان خۆی - پاڵاوگەی خوێی ئازەر سێپید خۆی - کارگەی مۆبیلیات (بارش) - . ئیپێک یولی - گۆڵ - تورکیا - ئەستەنبوڵ و...). ھەروەھا شارۆچکەی پیشەسازی خۆی لە ساڵی ٢٠٠٠ پەسەند کراوە و دەکەوێتە باشووری شاری خۆی لەسەر ڕێگای خۆی - [[سەڵماس]] بە ڕووبەری ٢٢٢ ھێکتار. دەمەوێت ئەوەش زیاد بکەم کە شارۆچکە پیشەسازییەکانی کانزای کانزا و ناکانزاکانی شارۆچکەی مۆبول لە پرۆسەی دروستکردندان. === ناوچەی تایبەتی ئابوری خۆی === ناوچەی ئابووری تایبەتی شاری خۆی لە باشووری شاری خۆی، لەسەر ڕێگای خۆی بۆ [[سەڵماس]] و [[ورمێ]]، بە ڕووبەری ھەزار و چل ھێکتار، لەبەردەم شارۆچکەی پیشەسازی لەسەر ڕێگای فڕۆکەخانەی ئەم شارە، بە ئاسانکاری دیاری کراوە: [[فڕۆکەخانەی خۆی]] - وێستگەی کارەبای پاسکیل تێکەڵاوی خۆی - شارۆچکەی پیشەسازی خۆی و ھتد. لە ئێستادا کاری سەرەتایی خۆی لە دەستەی حکومەتدا ئەنجام دەدات. == ناوچەی ئازادی شاری خۆی == پێشنیازی دروستکردنی ناوچەی ئازاد خۆی لە بنەڕەتدا لەلایەن پارێزگاری [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]]وە پێشنیار کراوە. دەوترێت لەم پلانە پێشنیازکراوەدا بڕیارە خۆی بە ناوچەی ئازادی ئاراسەوە ببەسترێتەوە و شاری خۆی لە دووری ٢٥-٣٠ کیلۆمەتر سوودمەند دەبێت لەم ناوچە ئازادە و ئەم پرسە زۆر جدییە و لە ئێستادا بەناو خۆیدا تێدەپەڕێت قۆناغی سەرەکی و کۆتایی. <gallery> پەڕگە:Road of razi borader.jpg| جادەی ناوچەی ئازادی خۆی پەڕگە:Gotur road2.jpg|ناوچەی ئازادی خۆی |پل قطور خوی </gallery> == پێشانگا == <gallery> پەڕگە:Khaneh_kabiri_khoy4.jpg|خانووی کەبیری پەڕگە:Iran_bazar_khoy.jpg|بازاڕی خۆی پەڕگە:Khan Caravanserai10.jpg|کاروانسەرای خان پەڕگە:Stone gate of Khoy 2.JPG|دەروازەی بەردی خۆی پەڕگە:Khoy city views plane.jpg|دیمەنێکی شاری خۆی لە ناو فڕۆکەوە پەڕگە:Khoy airport &fokker100.jpg|دیمەنێکی فڕۆکەخانەی خۆی پەڕگە:PARK -E-MELLAT KHOY.jpg|باغی میلەتی خۆی پەڕگە:POL-E- SSEVOME KHORDAD.jpg|پردی سێیەمی جۆزەردانی خۆی پەڕگە:POL-E-KHATOON.jpg|پردی خاتونی خۆی پەڕگە:Tomb of Shams Tabrizi 2.JPG|گۆڕی شەمسی تەورێزی پەڕگە:Tomb of Shams Tabrizi 5.JPG|منارەی شەمس </gallery> == ئەمانەش ببینە == * [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] * [[شارستانی خۆی]] == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان|٢}} {{Bajar kurd Soranî}} {{پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژئاوا}} {{پۆلی کۆمنز|Khoy}} {{تووڵی دەروازە|ئێران|جوگرافیا}} [[پۆل:خۆی| ]] [[پۆل:شارەکانی ئێران]] [[پۆل:شارەکانی پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] [[پۆل:شارەکانی ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] [[پۆل:کوشتنی بەکۆمەڵ لە ساڵی ١٩١٨]] [[پۆل:شارستانی خۆی]] ppcyoujgf7pwtay4oo7strijkympkmz 0 1838 1455095 1296602 2025-06-22T09:13:33Z مامۆستا 39489 /* مێژووی مایکرۆسۆفت */ 1455095 wikitext text/x-wiki {{Coord|٤٧|٣٨|٢٢٫٥٥|N|١٢٢|٧|٤٢٫٤٢|W|region:US_dim:540|display=title}} {{زانیاریدانی کۆمپانیا |ناو = کۆمپانیای مایکرۆسۆفت<br/>Microsoft Corporation |لۆگۆ= [[پەڕگە:Microsoft logo and wordmark.svg|200px]] |جۆر= گشتی |بازرگانی_لە = Dow Jones Industrial Average<br/>NASDAQ-100|NASDAQ-100 Component<br/>S&P 500<br/>S&P 500 Component |پیشەسازی = [[نەرمە کاڵا]]ی [[کۆمپیوتەر]]<br/>ئامێری ئێلەکترۆنی<br/>دابەشکردن<br/>[[ڕەقامێر|ڕەقەکاڵای]] [[کۆمپیوتەر]]<br/>یاریی ڤیدیۆیی<br/>بواری ئایتی<br/>ڕێکلامی ئینتەرنێت<br/>تاک فرۆش |بوار= |جێگر = |دامەزراندن = ئەلبۆکوێریکۆ، [[نیو مەکسیکۆ]]، [[ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا|ئەمریکا‌‌‌]] لە ٤ی نیسانی ١٩٧٥ |دامەزرێنەر = [[بیل گەیتس]]، [[پاوڵ ئالەن]] |ناونیشانی_شار = رێدمۆند، [[واشینتۆن]]، [[ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا|ئەمریکا]] |ناونیشانی_وڵات= |نووسینگەکان = |ئەو وڵاتانەی کە تیایەتی = ھەموو جیھان |بەڕێوەبەران = [[ستیڤ بالمێر]] (سەرۆک)، [[بیل گەیتس]] (بەڕێوەبەر) |بەرھەمەکان = [[مایکرۆسۆفت ویندۆز]]، [[مایکرۆسۆفت ئۆفیس]] ھتد... |خزمەتگوزارییەکان = |داھات = ١٥٦٫٧٩٠ بلیون $ (٢٠١٧) {{بەرزبوونەوە}} |مایە = ٢٣٠٫٩٨٠ بلیون $ (٢٠١٧) {{بەرزبوونەوە}} |خاوەن = |ژ. کارمەند = ٩٢، ٠٠٠ (٢٠١١) |ماڵپەڕی سەرەکی =[http://www.microsoft.com/en-us/default.aspx ماڵپەڕی سەرەکی مایکرۆسۆفت] |پەراوێزەکان =}}'''مایکرۆسۆفت''' (بە [[زمانی ئینگلیزی|ئینگلیزی]]: ''Microsoft Corporation'') کۆمپانیایەکی چەندنەتەوەییی تەکنۆلۆژیای کۆمپیوتەرە. گرینگترین بەرھەمەکانی [[سیستمی بەکارخەری|سیستمی کارپێکردنی]] [[مایکرۆسۆفت ویندۆز]] و [[مایکرۆسۆفت ئۆفیس]]ە. مایکرۆسۆفت لە [[١٩٧٥]]دا دامەزراوە. مایکرۆسۆفت لە ساڵی ١٩٨٠کاندا MS-DOـی خستە بازاڕەوە کە بۆ بەکارھێنانی ماڵەوە بەکاردێت، کە لە دوای ئەویش Windows XPـی دروست کرد. == مێژووی مایکرۆسۆفت == [[پەڕگە:Bill Gates in WEF, 2007.jpg|چەپ|200px|وێنۆک|وێ '''[[بیل گەیتس]]''' - دامەزرێنەری کۆمپانیای مایکرۆسۆفت]] ھەر لە منداڵییەوە [[بیل گەیتس]] سەرنجێکی بەھێز و بیرێکی قووڵی ھەبوو. لە ھەشت ساڵی [[ئینسایکڵۆپیدیا]]ی بەتەواوی خوێند. لە قوتابخانەی لایک سایدی دواناوەندی [[بیل گەیتس]] توانی لە ھەموو ھاوڕێکانی باشتر تر بێت لە وانەی [[ماتماتیک|بیرکاری]]. لەو کاتەی کە [[بیل گەیتس]] لە قوتابخانەی لایک ساید بوو لەگەڵ ھاوڕێی بال ئالان زۆربەی کاتەکانیان لەسەر ئامێری (''teletype'') کە بە ئامێری [[کۆمپیوتەر]]ی (pep-10) بەسترابوو کە لەلایەن کۆمپانیای (''Digital Equipment Corporation'') دروستکرابوو وە لەلایەن کۆمپانیای [[جەنەراڵ ئێلەکتریک|جەنەڕاڵ ئێلەکتریک]] بەڕێوەدەبرا لە [[کۆمپانیای سەنتەری کۆمپیوتەر]] (Computer Center Corporation). کە [[زمانی بەیسک]] بەکاردەھێنرا. [[بیل گەیتس|گەیتس]] و ئالان کرێیان وەردەگرت بەرامبەر چاککردنەوە و دووبارە نووسینەوەی کۆدەکان بە زمانی بەیسک بۆ ھەندێک کۆپانیا وەک (TRQ) و (CCC) بە درێژایی چەند ساڵێک [[بیل گەیتس]] توانی لێھاتوویی خۆی پەرە پێبدات. [[بیل گەیتس]] پێش ئەوەی قوتابخانەی لایک سایدی دواناوەندی تەواو بکات وتی: کە تەمەنم دەگاتە ٢٥ ساڵ ملیۆنی یەکەمم بەدەست دێنم. بۆ تەواوکردنی قوتابخانەی لایک سایدی دوواناوەندی دایکی گەیتس ناچار بوو ٢٠٠ [[دۆلار]] بداتە قوتابخانە لە بڕی بەکارھێنانی گەیتس بۆ [[کۆمپیوتەر]] بە چڕی. گەیتس چووە [[زانکۆی ھارڤارد]]ی بەناوبانگ لە ساڵی [[١٩٧٣]] بەڵام گواسترایەوە [[زانکۆی ویلایەتی واشینتۆن]] کەچی لەوێ خوێندنی تەواو نەکرد. دواتر ئالان و گەیتس لە [[بۆستن]] بە یەکەوە کاریان کرد وەک دانەری بەرنامەی [[کۆمپیوتەر]] لە [[کۆمپانیای ھۆنی ویل]]. کاتێک کە ئالان قوتابخانەی دواناوەندی جێھێشت ویستی کۆمپنیایەک دامەزرێنێت. لەو کاتەی کە گەیتس لە [[زانکۆی ھارڤارد]] بوو زۆربەی کاتەکانی لە تاقیگەی [[کۆمپیوتەر]] لە [[زانکۆ]] بەسەر دەبرد کە ھەندێک جار دەگەیشتە ٣٦ [[کاتژمێر]]ی یەک لە دوای یەک بێ پچڕان کە تەنھا کۆلا و [[پیتزا]]ی دەخوارد بۆ ئەوەی بەئاگا بمێنێت. لە ساڵی [[١٩٧٥]] [[بیل گەیتس|گەیتس]] زانکۆی بەجێھێشت پێش ئەوەی تەواوی بکات وە ھەروەھا بۆستنی بەجێھێشت لەگەڵ ئالان. پاشان ئەم دوو ھاوڕێیە ریکلامێکیان خوێند دەربارەی (ئالتێر ٨٠٨٠) یەکەم ئامێری [[کۆمپیوتەر]]ی بچووک کە لەلایەن کۆمپانیای (MITS) دروست کرابوو وە پەیوەندیان بە [[ئاید ڕۆبێرتس]]ی خاوەنی کۆمپانیای (MITS) کرد و پێیان وت کە بەرنامەیەکیان پەرەپێداوە کە دەتوانێ زمانی بەیسیک لە بەرنامەی ئامێری (ئالتێر ٨٠٨٠) بەکار بێنێ، ئاید ڕۆبێرتسی خاوەنی کۆمپانیای (MITS) گرینگی بەم پڕۆژەیەدا، پاشان گەیتس و ئالان ئەم پڕۆژەیەیان پەرە پێدا بۆ ماوەی ھەشت ھەفتە بێ وەستان بە شەو و بە ڕۆژ. ئامێری (ئالتێر ٨٠٨٠)یان نەبوو لەبەر ئەوە لەسەر ئامێری (ئەنتل ٨٠٨٠) پڕۆژەکەیان پەرە پێدا. لەبەر کەمی [[کات]] لە کاتی گەشتەکەیان بەرەو کۆمپانیای (MITS) لە ناو فرۆکەکە (Boot Strap) یان دەنووسی بۆ ئەوەی لەگەل ئاید ڕۆبێرتس تاوتوێی بکەن، لە تاقیکردنەوە سەرکەوتن و واژوویان لەسەر رێکەوتنێک کرد بۆ بەکارھێنانی بەرنامەکەیان لەلایەن کۆمپانیایی (MITS) ناوی بەرنامەکەش بووە (مایکرۆسۆفت بەیسک). گەیتس دەڵێ: کاتێک کە گەیشتمە شوێنی کۆمپانیایی (MITS) ناچار بووم کرێی ماندوو بوون پێشینە وەرگرم بۆ ئەوەی کرێی ئوتێل بدەم چونکە گشت پارەکانمان چووە کرێی فرۆکە. == دامەزراندنی کۆمپانیا == لە تەمموزی ساڵی [[١٩٧٥]] گەیتس کۆمپانیایەکی دامەزراند لەگەڵ ئالانی ھاوڕێی، و ناوی کۆمپانیاکەیان نا مایکرۆسۆفت، ئامانجی ئەم کۆمپانیایە پەرەپێدانی زمانی بەرنامەی ئەلتیر و کۆمپانیاکانی تری [[کۆمپیوتەر]] بوو. کە لە سیاتلی [[ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا|ئەمریکی]] دەست بەکار بوو. ھەروەھا گەیتس (دیسک بەیسکی) ی ئەلتیری پێشخست. پاشان گەیتس داوای لە ئاید ڕۆبێرتس کرد کە (بەیسک) بفرۆشێتە ئەو بەرامبەر بە ٦٥٠٠ [[دۆلار]] چونکە لەلایەن زۆرکەس ئەم بەرنامەیە دەدزرا، بەڵام ئاید ڕۆبێرتس ڕازی نەبوو. لە ساڵی [[١٩٧٦]] ئەم کۆمپانیایانە ڕێک کەوتن کە بە ئازادی [[بەرنامەی مایکرۆسۆفت]] بێسیک بەکار بێنن: [[جەنەراڵ ئێلەکتریک|جەنەڕاڵ ئێلەکتریک]] و سیتی گرووپ و (National cash Register) لەم ماوەیەدا گەیتس (مناڵانی لاوی بچوکی زۆر زیرەک) ی دامەزراند کە دەیان ویست بێنە ناو جیھانی کۆمپیوتەری کەسی (تایبەت). لاوانێک کە سۆزێکی بێ وێنەیان ھەیە بۆ [[کۆمپیوتەر]] و ھەموو ھێز و توانایەکیان دەخەنە کار بۆ بەر بڵاوبوونەوەی [[تەکنۆلۆژیا]]. بەمەش گەیتس دەبوایە ڕێککەوتنەکانی لەگەڵ کۆمپانیای (MITS) پوچەڵ کاتەوە بۆ ئەوەی پارەی زیاتری دەست کەوێ. گەیتس سیستمێکی گرتەبەر بۆ ئاشت بوونەوە و پێکھاتن لە دەرەوەی دادگاکان بەمەش بووە خاوەنی بەرنامەی بێسیک. یەک لە شیکەرەوەکان ووتی: ئەمە یەکەم حاڵەت بوو لە حاڵەتەکانی تر کە لە لێھاتوویی [[بیل گەیتس]] کەم دەکرایەوە. لە نێوان ساڵەکانی [[١٩٧٦]]-[[١٩٨١]] گەیتس تەنھا دوو ڕۆژ پشووی وەردەگرت. لە ساڵی [[١٩٨٠]] کۆمپانیای [[ئای بی ئێم]] ھاتە جیھانی [[کۆمپیوتەر|کۆمپیوتەری]] بچووک لە ڕێگای ئامێرێک کە لەسەر تەنکەپەڕی یاد لە (ئەنتل ٨٠٨٦). کۆمپانیای [[ئای بی ئێم]] ڕێککەوت لەگەڵ کۆمپانیای مایکرۆسۆفت بۆ نووسینی بەرنامەی بەیسیک بۆ یادی [[ئای بی ئێم]]کە ھەشت بایت بوو، کۆمپانیای [[ئای بی ئێم]] داوای لە مایکرۆسۆفت کرد کە زمانەکانی تری وەک فۆرتران و پاسکال و کۆبۆل دابین بکات بۆ ئامێرەکانی [[ئای بی ئێم]]. بۆ ئەنجامدانی ئەم کارە پێویست بوو کە مایکرۆسۆفت شارەزایی تەواوی ھەبێ لەسەر سیستمی کارکردنی (CP/M) کە سەر بە کۆمپانیای [[دیجیتاڵ ڕیسێرچ]] بوو. نوێنەرانی کۆمپانیای [[ئای بی ئێم]] و کۆمپانیای مایکرۆسۆفت ھەوڵی دانووستانیان دا لەگەڵ کۆمپانیای [[دیجیتاڵ ڕیسێرچ]] بۆ ڕێککەوتنێک کە ڕێگەبدات کە مایکرۆسۆفت شارەزایی تەواوی ھەبێ لەسەر سیستمی کارکردنی (CP/M) کە سەر بە کۆمپانیای [[دیجیتاڵ ڕیسێرچ]]، بەڵام کۆمپانیای [[دیجیتاڵ ڕیسێرچ]] ڕازی نەبوو. لە کۆتاییدا [[بیل گەیتس]] دانانی سیستمی کارکردن بە (MS-DOS) ی ڕاگەیاند جگە لە زمانەکانی بەرنامەدانان، ئەم بیرۆکەیە لەلایەن کۆمپانیای [[ئای بی ئێم]] پەسەندکرا. لەم کاتەدا بال ئالان سیستمی کارکردنی (مغمور) بەناوی (Q-DOS) ی کڕی لە [[کۆمپانیای سیاتل]] بۆ کۆمپیوتەر بە بڕی (٥٠٠٠٠ دۆلار) ی [[ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا|ئەمریکی]]، سیستمی کارکردنی (Q-DOS) بۆ تەنکەپەڕی یاد لە (ئەنتل ٨٠٨٦) دانرابوو. ئەمەش بووە بنچینەیەک بۆ داھێنانی سیستمی [[مایکرۆسۆفت ویندۆز|ویندۆز]](MS-DOS). {| class="toccolours" style="float:left; clear:left; margin-left:1em; font-size:90%; line-height:1.4em; width:220px;" ! colspan="2" style="text-align: center;" | '''مێژووی لۆگۆکانی کۆمپانیای مایکرۆسۆفت''' |- | '''لۆگۆ'''|| '''ساڵەکان''' |- | colspan="2" |<hr> |- | || لۆگۆی کۆمپانیا لە ساڵانی ١٩٨٢-١٩٨٧ |- | <center>[[پەڕگە:Microsoft logo (1987) + slogan (1994).svg|100px]]</center>|| لۆگۆی کۆمپانیا لە ساڵانی ١٩٨٧-٢٠٠٦ |- | <center>[[پەڕگە:Microsoft logo (1987) + slogan (2006).svg|100px]]</center> || لۆگۆی کۆمپانیا لە ساڵانی ٢٠٠٦-٢٠١١ |- | <center>[[پەڕگە:Microsoft logo (1987) + slogan (2011) horizontal.png|100px]]</center> || لۆگۆی کۆمپانیا لە ساڵی ٢٠١١-٢٢ی ئابی ٢٠١٢ |- | || لۆگۆی کۆمپانیا لە ساڵی ٢٣ی ئابی ٢٠١٢-ئێستا |} پێش ئەوەی کە کۆمپانیای [[ئای بی ئێم]] بەرھەمەکانی بخاتە بازاڕ، سیستمی کارکردنی (CP/M) کە سەر بە کۆمپانیای [[دیجیتاڵ ڕیسێرچ]] بوو لەوپەڕی بەھێزی دابوو کە گشت بەشە ڕەقەکان و بەرنامەکان و جێبەجێکردنەکان وا بەرنامە ڕێژکرابوون کە لەگەڵیدا بەشێوەیەکی ئاسایی کاربکەن. لە کۆتاییدا (٩٩%)ی کۆپیەکانی [[ئای بی ئێم]] سیستمی (MS-DOS) یان ھەبوو وەک سیستمی کارکردن. لە ساڵی (١٩٨١ز) بەرھەمی فڕۆشراوی [[ئای بی ئێم]] بە شازدە میلیۆن دۆلار زیادی کرد، وە ژمارەی کرێکاران لە مایکرۆسۆفت لە (٨٥ کەس) بووە (١٢٥ کەس). ئەو ستراتیژیەتەی کە مایکرۆسۆفت گرتییەبەر لەو ماوەیەدا گەیتس بەم جۆرە کورتی دەکاتەوەو دەڵێ: خزمەتگوزارییەکانی کۆمپانیای مایکرۆسۆفت زۆر بە ھەرزانی پێشکەش دەکرێن بۆ ئەوەی کۆمپانیایاکانی تر نەتوانن بەرنامەکانیان پەرەپێ بدەن بۆخۆیان بە نرخێکی گونجاو. یەکگرتنی ھەردوو کۆمپانیای مایکرۆسۆفت و کۆمپانیای [[ئای بی ئێم]] لە ھەشتاکاندا بۆ یەکەم جار دیاردەی فرۆشتنی بۆ ھەمووان دابین کرد لە پیشەسازی [[کۆمپیوتەر]] بەپشت بەستن بە دابینکردنی تەنکە پەڕی [[کۆمپیوتەر]] و پێداویستییەکانی ترو سیستمی کارکردنی (MS-DOS). بە بەکارھێنانی سیستمی کارکردنی (MS-DOS) وەک پێوەرێکی بەرنامەیی لە پیشەسازی [[کۆمپیوتەر]]دا زیاتر لە (١٠٠ میلیۆن) [[کۆمپیوتەر]] سیستمی کارکردنی (MS-DOS) یان بەکار ھێنا بەمەش ڕۆل و گرینگی مایکرۆسۆفت گەورەتر و زیاتر بوو پیشەسازی و دروستکردنی [[کۆمپیوتەر]]. لە ساڵی (١٩٨٥ ز) مایکرۆسۆفت دەستی کرد بە بەکارھێنانی وێنە لە [[کۆمپیوتەر]] کە ئایکۆن بەکاردێت لە جیاتی دێری داخوازی وەک لاساییەکی سیستمی کارکردنی [[مەکینتۆش|ماکینتۆش]]. ئەم شۆڕشەش لە بواری سیستمی کارکردنی نوێ ی ئامێری [[کۆمپیوتەر]]ی کەسی (تایبەت) بووە ھۆی دیارکەوتنی سیستمی [[مایکرۆسۆفت ویندۆز|ویندۆز]] لە ساڵی (١٩٩٠ز) پاش زانینی [[ئەپڵ|کۆمپانیای ئەپڵ]] (کە [[ئەپڵ|کۆمپانیای ئەپڵ]] بەرھەمھێنی سیستمی کارکردنی [[مەکینتۆش|ماکینتۆشە]]) ئەم کارەی بە زیادڕۆیی ژمارد بۆ مافەکانی کۆپی کردن کە پارێزراوە بەپێی یاسا لە [[ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا]]، لەبەر ئەوە سکاڵای بەرز کرد لە دادگاکان لە دژی مایکرۆسۆفت. [[پەڕگە:Microsoft CES 2009.jpg|چەپ|250px|وێنۆک|مایکرۆسۆفت (CES)ی لە ساڵی ٢٠٠٩]] لە ساڵی (١٩٩١ز) کۆمپانیای مایکرۆسۆفت کۆتایی بە ڕێککەوتنەکانی لەگەڵ کۆمپانیای [[ئای بی ئێم]] ھێنا پاش دروست بوونی جیاوازی لە بیرو بۆچوون دەربارەی دواڕۆژی [[کۆمپیوتەر]]ی کەسی (تایبەت). کۆمپانیای [[ئای بی ئێم]] وای بەباش زانی کە لەو پڕۆژانە بەردەوام بێت کە لەگەڵ کۆمپانیای مایکرۆسۆفت دەستی پێکردبوو بە پێشخستنی سیستمی کارکردنی تایبەت بە خۆی (OS/2) کەچی کۆمپانیای مایکرۆسۆفت بەردەوام بوو لە پێشخستن و چاککردنی سیستمی کارکردنی [[مایکرۆسۆفت ویندۆز|ویندۆز]]. لە ساڵی (١٩٩٠ز) کۆمپانیای مایکرۆسۆفت دەرچوونی [[مایکرۆسۆفت ویندۆز|ویندۆز]] (٣٫٠) ی ڕاگەیاند پاشان دەرچوونی [[مایکرۆسۆفت ویندۆز|ویندۆز]] (٣٫١)ی ڕاگەیاند لە ساڵی (١٩٩٢ز). یەکێک لە ئامانجەکانی مایکرۆسۆفت دانانی [[بەرنامەی ویندۆز]] بوو لەسەر گشت جۆرەکانی [[کۆمپیوتەر]]. کۆمپانیای مایکرۆسۆفت بەردەوام بوو لە پێشخستن و چاککردنی جۆرەکانی سیستمی کارکردنی وە ویندۆز (NT)ی بەرھەم ھێنا کە بریتی یە لە سیستمی کارکردن کە دیزاین کراوە بۆ خزمەت کردن لەبواری تۆڕی گەورە. ویندۆز (NT) لە ساڵی (١٩٩٣ز) بەرھەم ھێنرا، پاشان [[مایکرۆسۆفت ویندۆز]] (٩٥)ی لە ساڵی (١٩٩٥ز) بەرھەم ھێنا ئینجا [[مایکرۆسۆفت ویندۆز|ویندۆز]] (٩٨)ی لە ساڵی (١٩٩٨ز) وە ویندوز (ME) لە ساڵی (٢٠٠٠ز) پاشان [[مایکرۆسۆفت ویندۆز|ویندۆز]] (XP) لە ساڵی (٢٠٠١ز). == سەرچاوەکان == * [http://en.wikipedia.org ویکیپیدیای ئینگلیزی] * [https://web.archive.org/web/20170610074047/http://rengar.com/ ماڵپەڕی ڕەنگار] {{کۆمپانیا سەرەکییەکانی تەکنۆلۆژیای زانیاری}}{{تووڵی دەروازە|مایکرۆسۆفت|تەکنۆلۆژیا|کۆمپیوتەر|زانستی کۆمپیوتەر|9=ئەمریکا|کالیفۆڕنیا|کایەی ڤیدیۆیی|کۆمپانیا|ئینتەرنێت|ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا}} {{پۆلی کۆمنز|Microsoft}} [[پۆل:مایکرۆسۆفت]] [[پۆل:دامەزرانەکانی ١٩٧٥ لە ویلایەتە یەکگرتووەکان]] [[پۆل:کۆمپانیاکان، دامەزرانی ١٩٧٥]] [[پۆل:پێشکەشکەرانی خزمەتگوزاری ژمێریاری ھەوری]] [[پۆل:دامەزراوەکانی کالیفۆرنیا لە ١٩٩٧]] [[پۆل:کارگەکانی موبایل]] [[پۆل:کۆمپانیا نەرمامێرەکانی ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا]] [[پۆل:براندە ئەمریکییەکان]] [[پۆل:کۆمپانیاکان لە ناسدەک-١٠٠]] [[پۆل:کۆمپانیاکان لە تێکڕای پیشەسازیی داو جۆنز]] [[پۆل:کۆمپانیا تەکنۆلۆژیاکانی ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا]] tbtvare2arg57co0ayx1mmxapl6kg5l 1455096 1455095 2025-06-22T09:13:57Z مامۆستا 39489 لە ڕێگەی [[وپ:تووڵامراز|تووڵامراز]] دەستکاری کراوە 1455096 wikitext text/x-wiki {{Coord|٤٧|٣٨|٢٢٫٥٥|N|١٢٢|٧|٤٢٫٤٢|W|region:US_dim:540|display=title}} {{زانیاریدانی کۆمپانیا |ناو = کۆمپانیای مایکرۆسۆفت{{ھن}}Microsoft Corporation |لۆگۆ= [[پەڕگە:Microsoft logo and wordmark.svg|200px]] |جۆر= گشتی |بازرگانی_لە = Dow Jones Industrial Average{{ھن}}NASDAQ-100|NASDAQ-100 Component{{ھن}}S&P 500{{ھن}}S&P 500 Component |پیشەسازی = [[نەرمە کاڵا]]ی [[کۆمپیوتەر]]{{ھن}}ئامێری ئێلەکترۆنی{{ھن}}دابەشکردن{{ھن}}[[ڕەقامێر|ڕەقەکاڵای]] [[کۆمپیوتەر]]{{ھن}}یاریی ڤیدیۆیی{{ھن}}بواری ئایتی{{ھن}}ڕێکلامی ئینتەرنێت{{ھن}}تاک فرۆش |بوار= |جێگر = |دامەزراندن = ئەلبۆکوێریکۆ، [[نیو مەکسیکۆ]]، [[ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا|ئەمریکا]] لە ٤ی نیسانی ١٩٧٥ |دامەزرێنەر = [[بیل گەیتس]]، [[پاوڵ ئالەن]] |ناونیشانی_شار = ڕێدمۆند، [[واشینتۆن]]، [[ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا|ئەمریکا]] |ناونیشانی_وڵات= |نووسینگەکان = |ئەو وڵاتانەی کە تیایەتی = ھەموو جیھان |بەڕێوەبەران = [[ستیڤ بالمێر]] (سەرۆک)، [[بیل گەیتس]] (بەڕێوەبەر) |بەرھەمەکان = [[مایکرۆسۆفت ویندۆز]]، [[مایکرۆسۆفت ئۆفیس]] ھتد… |خزمەتگوزارییەکان = |داھات = ١٥٦٫٧٩٠ بلیون $ (٢٠١٧) {{بەرزبوونەوە}} |مایە = ٢٣٠٫٩٨٠ بلیون $ (٢٠١٧) {{بەرزبوونەوە}} |خاوەن = |ژ. کارمەند = ٩٢، ٠٠٠ (٢٠١١) |ماڵپەڕی سەرەکی =[http://www.microsoft.com/en-us/default.aspx ماڵپەڕی سەرەکی مایکرۆسۆفت] |پەراوێزەکان =}}'''مایکرۆسۆفت''' (بە [[زمانی ئینگلیزی|ئینگلیزی]]: ''Microsoft Corporation'') کۆمپانیایەکی چەندنەتەوەییی تەکنۆلۆژیای کۆمپیوتەرە. گرینگترین بەرھەمەکانی [[سیستمی بەکارخەری|سیستمی کارپێکردنی]] [[مایکرۆسۆفت ویندۆز]] و [[مایکرۆسۆفت ئۆفیس]]ە. مایکرۆسۆفت لە [[١٩٧٥]]دا دامەزراوە. مایکرۆسۆفت لە ساڵی ١٩٨٠کاندا MS-DOی خستە بازاڕەوە کە بۆ بەکارھێنانی ماڵەوە بەکاردێت، کە لە دوای ئەویش Windows XPی دروست کرد. == مێژووی مایکرۆسۆفت == [[پەڕگە:Bill Gates in WEF, 2007.jpg|چەپ|200px|وێنۆک|وێ '''[[بیل گەیتس]]''' - دامەزرێنەری کۆمپانیای مایکرۆسۆفت]] ھەر لە منداڵییەوە [[بیل گەیتس]] سەرنجێکی بەھێز و بیرێکی قووڵی ھەبوو. لە ھەشت ساڵی [[ئینسایکڵۆپیدیا]]ی بەتەواوی خوێند. لە قوتابخانەی لایک سایدی دواناوەندی [[بیل گەیتس]] توانی لە ھەموو ھاوڕێکانی باشتر تر بێت لە وانەی [[ماتماتیک|بیرکاری]]. لەو کاتەی کە [[بیل گەیتس]] لە قوتابخانەی لایک ساید بوو لەگەڵ ھاوڕێی بال ئالان زۆربەی کاتەکانیان لەسەر ئامێری (''teletype'') کە بە ئامێری [[کۆمپیوتەر]]ی (pep-10) بەسترابوو کە لەلایەن کۆمپانیای (''Digital Equipment Corporation'') دروست کرابوو و لەلایەن کۆمپانیای [[جەنەراڵ ئێلەکتریک|جەنەڕاڵ ئێلەکتریک]] بەڕێوەدەبرا لە [[کۆمپانیای سەنتەری کۆمپیوتەر]] (Computer Center Corporation). کە [[زمانی بەیسک]] بەکاردەھێنرا. [[بیل گەیتس|گەیتس]] و ئالان کرێیان وەردەگرت بەرامبەر چاککردنەوە و دووبارە نووسینەوەی کۆدەکان بە زمانی بەیسک بۆ ھەندێک کۆپانیا وەک (TRQ) و (CCC) بە درێژایی چەند ساڵێک [[بیل گەیتس]] توانی لێھاتوویی خۆی پەرە پێبدات. [[بیل گەیتس]] پێش ئەوەی قوتابخانەی لایک سایدی دواناوەندی تەواو بکات وتی: کە تەمەنم دەگاتە ٢٥ ساڵ ملیۆنی یەکەمم بەدەست دێنم. بۆ تەواوکردنی قوتابخانەی لایک سایدی دوواناوەندی دایکی گەیتس ناچار بوو ٢٠٠ [[دۆلار]] بداتە قوتابخانە لە بڕی بەکارھێنانی گەیتس بۆ [[کۆمپیوتەر]] بە چڕی. گەیتس چووە [[زانکۆی ھارڤارد]]ی بەناوبانگ لە ساڵی [[١٩٧٣]] بەڵام گواسترایەوە [[زانکۆی ویلایەتی واشینتۆن]] کەچی لەوێ خوێندنی تەواو نەکرد. دواتر ئالان و گەیتس لە [[بۆستن]] بە یەکەوە کاریان کرد وەک دانەری بەرنامەی [[کۆمپیوتەر]] لە [[کۆمپانیای ھۆنی ویل]]. کاتێک کە ئالان قوتابخانەی دواناوەندی جێھێشت ویستی کۆمپنیایەک دامەزرێنێت. لەو کاتەی کە گەیتس لە [[زانکۆی ھارڤارد]] بوو زۆربەی کاتەکانی لە تاقیگەی [[کۆمپیوتەر]] لە [[زانکۆ]] بەسەر دەبرد کە ھەندێک جار دەگەیشتە ٣٦ [[کاتژمێر]]ی یەک لە دوای یەک بێ پچڕان کە تەنھا کۆلا و [[پیتزا]]ی دەخوارد بۆ ئەوەی بەئاگا بمێنێت. لە ساڵی ١٩٧٥ [[بیل گەیتس|گەیتس]] زانکۆی بەجێھێشت پێش ئەوەی تەواوی بکات و ھەروەھا بۆستنی بەجێھێشت لەگەڵ ئالان. پاشان ئەم دوو ھاوڕێیە ڕیکلامێکیان خوێند دەربارەی (ئالتێر ٨٠٨٠)یەکەم ئامێری [[کۆمپیوتەر]]ی بچووک کە لەلایەن کۆمپانیای (MITS) دروست کرابوو و پەیوەندیان بە [[ئاید ڕۆبێرتس]]ی خاوەنی کۆمپانیای (MITS) کرد و پێیان وت کە بەرنامەیەکیان پەرەپێداوە کە دەتوانێ زمانی بەیسیک لە بەرنامەی ئامێری (ئالتێر ٨٠٨٠) بەکار بێنێ، ئاید ڕۆبێرتسی خاوەنی کۆمپانیای (MITS) گرینگی بەم پڕۆژەیەدا، پاشان گەیتس و ئالان ئەم پڕۆژەیەیان پەرە پێدا بۆ ماوەی ھەشت ھەفتە بێ وەستان بە شەو و بە ڕۆژ. ئامێری (ئالتێر ٨٠٨٠)یان نەبوو لەبەر ئەوە لەسەر ئامێری (ئەنتل ٨٠٨٠) پڕۆژەکەیان پەرە پێدا. لەبەر کەمی [[کات]] لە کاتی گەشتەکەیان بەرەو کۆمپانیای (MITS) لە ناو فرۆکەکە (Boot Strap)یان دەنووسی بۆ ئەوەی لەگەل ئاید ڕۆبێرتس تاوتوێی بکەن، لە تاقیکردنەوە سەرکەوتن و واژوویان لەسەر ڕێکەوتنێک کرد بۆ بەکارھێنانی بەرنامەکەیان لەلایەن کۆمپانیایی (MITS) ناوی بەرنامەکەش بووە (مایکرۆسۆفت بەیسک). گەیتس دەڵێ: کاتێک کە گەیشتمە شوێنی کۆمپانیایی (MITS) ناچار بووم کرێی ماندوو بوون پێشینە وەرگرم بۆ ئەوەی کرێی ئوتێل بدەم چونکە گشت پارەکانمان چووە کرێی فرۆکە. == دامەزراندنی کۆمپانیا == لە تەممووزی ساڵی ١٩٧٥ گەیتس کۆمپانیایەکی دامەزراند لەگەڵ ئالانی ھاوڕێی، و ناوی کۆمپانیاکەیان نا مایکرۆسۆفت، ئامانجی ئەم کۆمپانیایە پەرەپێدانی زمانی بەرنامەی ئەلتیر و کۆمپانیاکانی تری [[کۆمپیوتەر]] بوو؛ کە لە سیاتلی [[ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا|ئەمریکی]] دەست بەکار بوو. ھەروەھا گەیتس (دیسک بەیسکی)ی ئەلتیری پێشخست. پاشان گەیتس داوای لە ئاید ڕۆبێرتس کرد کە (بەیسک) بفرۆشێتە ئەو بەرامبەر بە ٦٥٠٠ [[دۆلار]] چونکە لەلایەن زۆرکەس ئەم بەرنامەیە دەدزرا، بەڵام ئاید ڕۆبێرتس ڕازی نەبوو. لە ساڵی [[١٩٧٦]] ئەم کۆمپانیایانە ڕێک کەوتن کە بە ئازادی [[بەرنامەی مایکرۆسۆفت]] بێسیک بەکار بێنن: [[جەنەراڵ ئێلەکتریک|جەنەڕاڵ ئێلەکتریک]] و سیتی گرووپ و (National cash Register) لەم ماوەیەدا گەیتس (مناڵانی لاوی بچووکی زۆر زیرەک)ی دامەزراند کە دەیان ویست بێنە ناو جیھانی کۆمپیوتەری کەسی (تایبەت). لاوانێک کە سۆزێکی بێ وێنەیان ھەیە بۆ [[کۆمپیوتەر]] و ھەموو ھێز و توانایەکیان دەخەنە کار بۆ بەر بڵاوبوونەوەی [[تەکنۆلۆژیا]]. بەمەش گەیتس دەبوایە ڕێککەوتنەکانی لەگەڵ کۆمپانیای (MITS) پوچەڵ کاتەوە بۆ ئەوەی پارەی زیاتری دەست کەوێ. گەیتس سیستمێکی گرتەبەر بۆ ئاشت بوونەوە و پێکھاتن لە دەرەوەی دادگاکان بەمەش بووە خاوەنی بەرنامەی بێسیک. یەک لە شیکەرەوەکان وتی: ئەمە یەکەم حاڵەت بوو لە حاڵەتەکانی تر کە لە لێھاتوویی [[بیل گەیتس]] کەم دەکرایەوە. لە نێوان ساڵەکانی ١٩٧٦-[[١٩٨١]] گەیتس تەنھا دوو ڕۆژ پشووی وەردەگرت. لە ساڵی [[١٩٨٠]] کۆمپانیای [[ئای بی ئێم]] ھاتە جیھانی [[کۆمپیوتەر]]ی بچووک لە ڕێگای ئامێرێک کە لەسەر تەنکەپەڕی یاد لە (ئەنتل ٨٠٨٦). کۆمپانیای [[ئای بی ئێم]] ڕێککەوت لەگەڵ کۆمپانیای مایکرۆسۆفت بۆ نووسینی بەرنامەی بەیسیک بۆ یادی [[ئای بی ئێم]]کە ھەشت بایت بوو، کۆمپانیای [[ئای بی ئێم]] داوای لە مایکرۆسۆفت کرد کە زمانەکانی تری وەک فۆرتران و پاسکال و کۆبۆل دابین بکات بۆ ئامێرەکانی [[ئای بی ئێم]]. بۆ ئەنجامدانی ئەم کارە پێویست بوو کە مایکرۆسۆفت شارەزایی تەواوی ھەبێ لەسەر سیستمی کارکردنی (CP/M) کە سەر بە کۆمپانیای [[دیجیتاڵ ڕیسێرچ]] بوو. نوێنەرانی کۆمپانیای [[ئای بی ئێم]] و کۆمپانیای مایکرۆسۆفت ھەوڵی دانووستانیان دا لەگەڵ کۆمپانیای [[دیجیتاڵ ڕیسێرچ]] بۆ ڕێککەوتنێک کە ڕێگەبدات کە مایکرۆسۆفت شارەزایی تەواوی ھەبێ لەسەر سیستمی کارکردنی (CP/M) کە سەر بە کۆمپانیای [[دیجیتاڵ ڕیسێرچ]]، بەڵام کۆمپانیای [[دیجیتاڵ ڕیسێرچ]] ڕازی نەبوو. لە کۆتاییدا [[بیل گەیتس]] دانانی سیستمی کارکردن بە (MS-DOS)ی ڕاگەیاند جگە لە زمانەکانی بەرنامەدانان، ئەم بیرۆکەیە لەلایەن کۆمپانیای [[ئای بی ئێم]] پەسەندکرا. لەم کاتەدا بال ئالان سیستمی کارکردنی (مغمور) بەناوی (Q-DOS)ی کڕی لە [[کۆمپانیای سیاتل]] بۆ کۆمپیوتەر بە بڕی (٥٠٠٠٠ دۆلار)ی [[ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا|ئەمریکی]]، سیستمی کارکردنی (Q-DOS) بۆ تەنکەپەڕی یاد لە (ئەنتل ٨٠٨٦) دانرابوو. ئەمەش بووە بنچینەیەک بۆ داھێنانی سیستمی [[مایکرۆسۆفت ویندۆز|ویندۆز]](MS-DOS). {| class="toccolours" style="float:left; clear:left; margin-left:1em; font-size:90%; line-height:1.4em; width:220px;" ! colspan="2" style="text-align: center;" | '''مێژووی لۆگۆکانی کۆمپانیای مایکرۆسۆفت''' |- | '''لۆگۆ'''|| '''ساڵەکان''' |- | colspan="2" |<hr> |- | || لۆگۆی کۆمپانیا لە ساڵانی ١٩٨٢–١٩٨٧ |- | {{چینی ناوەند}}[[پەڕگە:Microsoft logo (1987) + slogan (1994).svg|100px]]{{کۆتایی}}|| لۆگۆی کۆمپانیا لە ساڵانی ١٩٨٧–٢٠٠٦ |- | {{چینی ناوەند}}[[پەڕگە:Microsoft logo (1987) + slogan (2006).svg|100px]]{{کۆتایی}} || لۆگۆی کۆمپانیا لە ساڵانی ٢٠٠٦–٢٠١١ |- | {{چینی ناوەند}}[[پەڕگە:Microsoft logo (1987) + slogan (2011) horizontal.png|100px]]{{کۆتایی}} || لۆگۆی کۆمپانیا لە ساڵی ٢٠١١–٢٢ی ئابی ٢٠١٢ |- | || لۆگۆی کۆمپانیا لە ساڵی ٢٣ی ئابی ٢٠١٢-ئێستا |} پێش ئەوەی کە کۆمپانیای [[ئای بی ئێم]] بەرھەمەکانی بخاتە بازاڕ، سیستمی کارکردنی (CP/M) کە سەر بە کۆمپانیای [[دیجیتاڵ ڕیسێرچ]] بوو لەوپەڕی بەھێزی دابوو کە گشت بەشە ڕەقەکان و بەرنامەکان و جێبەجێکردنەکان وا بەرنامە ڕێژکرابوون کە لەگەڵیدا بەشێوەیەکی ئاسایی کاربکەن. لە کۆتاییدا (٩٩٪)ی کۆپییەکانی [[ئای بی ئێم]] سیستمی (MS-DOS)یان ھەبوو وەک سیستمی کارکردن. لە ساڵی (١٩٨١ز) بەرھەمی فڕۆشراوی [[ئای بی ئێم]] بە شازدە ملیۆن دۆلار زیادی کرد، و ژمارەی کرێکاران لە مایکرۆسۆفت لە (٨٥ کەس) بووە (١٢٥ کەس). ئەو ستراتیژییەتەی کە مایکرۆسۆفت گرتییەبەر لەو ماوەیەدا گەیتس بەم جۆرە کورتی دەکاتەوەو دەڵێ: خزمەتگوزارییەکانی کۆمپانیای مایکرۆسۆفت زۆر بە ھەرزانی پێشکەش دەکرێن بۆ ئەوەی کۆمپانیایاکانی تر نەتوانن بەرنامەکانیان پەرەپێ بدەن بۆخۆیان بە نرخێکی گونجاو. یەکگرتنی ھەردوو کۆمپانیای مایکرۆسۆفت و کۆمپانیای [[ئای بی ئێم]] لە ھەشتاکاندا بۆ یەکەم جار دیاردەی فرۆشتنی بۆ ھەمووان دابین کرد لە پیشەسازی [[کۆمپیوتەر]] بەپشت بەستن بە دابینکردنی تەنکە پەڕی [[کۆمپیوتەر]] و پێداویستییەکانی ترو سیستمی کارکردنی (MS-DOS). بە بەکارھێنانی سیستمی کارکردنی (MS-DOS) وەک پێوەرێکی بەرنامەیی لە پیشەسازی [[کۆمپیوتەر]]دا زیاتر لە (١٠٠ ملیۆن) [[کۆمپیوتەر]] سیستمی کارکردنی (MS-DOS)یان بەکار ھێنا بەمەش ڕۆل و گرینگی مایکرۆسۆفت گەورەتر و زیاتر بوو پیشەسازی و دروستکردنی [[کۆمپیوتەر]]. لە ساڵی (١٩٨٥ ز) مایکرۆسۆفت دەستی کرد بە بەکارھێنانی وێنە لە [[کۆمپیوتەر]] کە ئایکۆن بەکاردێت لە جیاتی دێری داخوازی وەک لاسایییەکی سیستمی کارکردنی [[مەکینتۆش|ماکینتۆش]]. ئەم شۆڕشەش لە بواری سیستمی کارکردنی نوێ ی ئامێری [[کۆمپیوتەر]]ی کەسی (تایبەت) بووە ھۆی دیارکەوتنی سیستمی [[مایکرۆسۆفت ویندۆز|ویندۆز]] لە ساڵی (١٩٩٠ز) پاش زانینی [[ئەپڵ|کۆمپانیای ئەپڵ]] (کە [[ئەپڵ|کۆمپانیای ئەپڵ]] بەرھەمھێنی سیستمی کارکردنی [[مەکینتۆش|ماکینتۆشە]]) ئەم کارەی بە زیادڕۆیی ژمارد بۆ مافەکانی کۆپیکردن کە پارێزراوە بەپێی یاسا لە [[ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا]]، لەبەر ئەوە سکاڵای بەرز کرد لە دادگاکان لە دژی مایکرۆسۆفت. [[پەڕگە:Microsoft CES 2009.jpg|چەپ|250px|وێنۆک|مایکرۆسۆفت (CES)ی لە ساڵی ٢٠٠٩]] لە ساڵی (١٩٩١ز) کۆمپانیای مایکرۆسۆفت کۆتایی بە ڕێککەوتنەکانی لەگەڵ کۆمپانیای [[ئای بی ئێم]] ھێنا پاش دروستبوونی جیاوازی لە بیرو بۆچوون دەربارەی دواڕۆژی [[کۆمپیوتەر]]ی کەسی (تایبەت). کۆمپانیای [[ئای بی ئێم]] وای بەباش زانی کە لەو پڕۆژانە بەردەوام بێت کە لەگەڵ کۆمپانیای مایکرۆسۆفت دەستی پێکردبوو بە پێشخستنی سیستمی کارکردنی تایبەت بە خۆی (OS/2) کەچی کۆمپانیای مایکرۆسۆفت بەردەوام بوو لە پێشخستن و چاککردنی سیستمی کارکردنی [[مایکرۆسۆفت ویندۆز|ویندۆز]]. لە ساڵی (١٩٩٠ز) کۆمپانیای مایکرۆسۆفت دەرچوونی [[مایکرۆسۆفت ویندۆز|ویندۆز]] (٣٫٠)ی ڕاگەیاند پاشان دەرچوونی [[مایکرۆسۆفت ویندۆز|ویندۆز]] (٣٫١)ی ڕاگەیاند لە ساڵی (١٩٩٢ز). یەکێک لە ئامانجەکانی مایکرۆسۆفت دانانی [[بەرنامەی ویندۆز]] بوو لەسەر گشت جۆرەکانی [[کۆمپیوتەر]]. کۆمپانیای مایکرۆسۆفت بەردەوام بوو لە پێشخستن و چاککردنی جۆرەکانی سیستمی کارکردنی و ویندۆز (NT)ی بەرھەم ھێنا کە بریتی یە لە سیستمی کارکردن کە دیزاین کراوە بۆ خزمەت کردن لەبواری تۆڕی گەورە. ویندۆز (NT) لە ساڵی (١٩٩٣ز) بەرھەم ھێنرا، پاشان [[مایکرۆسۆفت ویندۆز]] (٩٥)ی لە ساڵی (١٩٩٥ز) بەرھەم ھێنا ئینجا [[مایکرۆسۆفت ویندۆز|ویندۆز]] (٩٨)ی لە ساڵی (١٩٩٨ز) و ویندوز (ME) لە ساڵی (٢٠٠٠ز) پاشان [[مایکرۆسۆفت ویندۆز|ویندۆز]] (XP) لە ساڵی (٢٠٠١ز). == سەرچاوەکان == * [http://en.wikipedia.org/ ویکیپیدیای ئینگلیزی] * [https://web.archive.org/web/20170610074047/http://rengar.com/ ماڵپەڕی ڕەنگار] {{کۆمپانیا سەرەکییەکانی تەکنۆلۆژیای زانیاری}}{{تووڵی دەروازە|مایکرۆسۆفت|تەکنۆلۆژیا|کۆمپیوتەر|زانستی کۆمپیوتەر|9=ئەمریکا|کالیفۆڕنیا|کایەی ڤیدیۆیی|کۆمپانیا|ئینتەرنێت|ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا}} {{پۆلی کۆمنز|Microsoft}} [[پۆل:مایکرۆسۆفت]] [[پۆل:دامەزرانەکانی ١٩٧٥ لە ویلایەتە یەکگرتووەکان]] [[پۆل:کۆمپانیاکان، دامەزرانی ١٩٧٥]] [[پۆل:پێشکەشکەرانی خزمەتگوزاری ژمێریاری ھەوری]] [[پۆل:دامەزراوەکانی کالیفۆرنیا لە ١٩٩٧]] [[پۆل:کارگەکانی موبایل]] [[پۆل:کۆمپانیا نەرمامێرەکانی ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا]] [[پۆل:براندە ئەمریکییەکان]] [[پۆل:کۆمپانیاکان لە ناسدەک-١٠٠]] [[پۆل:کۆمپانیاکان لە تێکڕای پیشەسازیی داو جۆنز]] [[پۆل:کۆمپانیا تەکنۆلۆژیاکانی ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا]] 6jjpq2qjhlog2beanxckc8a9a3efvy4 1455097 1455096 2025-06-22T09:14:25Z مامۆستا 39489 1455097 wikitext text/x-wiki {{زانیاریدانی کۆمپانیا |ناو = کۆمپانیای مایکرۆسۆفت{{ھن}}Microsoft Corporation |لۆگۆ= [[پەڕگە:Microsoft logo and wordmark.svg|200px]] |جۆر= گشتی |بازرگانی_لە = Dow Jones Industrial Average{{ھن}}NASDAQ-100|NASDAQ-100 Component{{ھن}}S&P 500{{ھن}}S&P 500 Component |پیشەسازی = [[نەرمە کاڵا]]ی [[کۆمپیوتەر]]{{ھن}}ئامێری ئێلەکترۆنی{{ھن}}دابەشکردن{{ھن}}[[ڕەقامێر|ڕەقەکاڵای]] [[کۆمپیوتەر]]{{ھن}}یاریی ڤیدیۆیی{{ھن}}بواری ئایتی{{ھن}}ڕێکلامی ئینتەرنێت{{ھن}}تاک فرۆش |بوار= |جێگر = |دامەزراندن = ئەلبۆکوێریکۆ، [[نیو مەکسیکۆ]]، [[ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا|ئەمریکا]] لە ٤ی نیسانی ١٩٧٥ |دامەزرێنەر = [[بیل گەیتس]]، [[پاوڵ ئالەن]] |ناونیشانی_شار = ڕێدمۆند، [[واشینتۆن]]، [[ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا|ئەمریکا]] |ناونیشانی_وڵات= |نووسینگەکان = |ئەو وڵاتانەی کە تیایەتی = ھەموو جیھان |بەڕێوەبەران = [[ستیڤ بالمێر]] (سەرۆک)، [[بیل گەیتس]] (بەڕێوەبەر) |بەرھەمەکان = [[مایکرۆسۆفت ویندۆز]]، [[مایکرۆسۆفت ئۆفیس]] ھتد… |خزمەتگوزارییەکان = |داھات = ١٥٦٫٧٩٠ بلیون $ (٢٠١٧) {{بەرزبوونەوە}} |مایە = ٢٣٠٫٩٨٠ بلیون $ (٢٠١٧) {{بەرزبوونەوە}} |خاوەن = |ژ. کارمەند = ٩٢، ٠٠٠ (٢٠١١) |ماڵپەڕی سەرەکی =[http://www.microsoft.com/en-us/default.aspx ماڵپەڕی سەرەکی مایکرۆسۆفت] |پەراوێزەکان =}}'''مایکرۆسۆفت''' (بە [[زمانی ئینگلیزی|ئینگلیزی]]: ''Microsoft Corporation'') کۆمپانیایەکی چەندنەتەوەییی تەکنۆلۆژیای کۆمپیوتەرە. گرینگترین بەرھەمەکانی [[سیستمی بەکارخەری|سیستمی کارپێکردنی]] [[مایکرۆسۆفت ویندۆز]] و [[مایکرۆسۆفت ئۆفیس]]ە. مایکرۆسۆفت لە [[١٩٧٥]]دا دامەزراوە. مایکرۆسۆفت لە ساڵی ١٩٨٠کاندا MS-DOی خستە بازاڕەوە کە بۆ بەکارھێنانی ماڵەوە بەکاردێت، کە لە دوای ئەویش Windows XPی دروست کرد. == مێژووی مایکرۆسۆفت == [[پەڕگە:Bill Gates in WEF, 2007.jpg|چەپ|200px|وێنۆک|وێ '''[[بیل گەیتس]]''' - دامەزرێنەری کۆمپانیای مایکرۆسۆفت]] ھەر لە منداڵییەوە [[بیل گەیتس]] سەرنجێکی بەھێز و بیرێکی قووڵی ھەبوو. لە ھەشت ساڵی [[ئینسایکڵۆپیدیا]]ی بەتەواوی خوێند. لە قوتابخانەی لایک سایدی دواناوەندی [[بیل گەیتس]] توانی لە ھەموو ھاوڕێکانی باشتر تر بێت لە وانەی [[ماتماتیک|بیرکاری]]. لەو کاتەی کە [[بیل گەیتس]] لە قوتابخانەی لایک ساید بوو لەگەڵ ھاوڕێی بال ئالان زۆربەی کاتەکانیان لەسەر ئامێری (''teletype'') کە بە ئامێری [[کۆمپیوتەر]]ی (pep-10) بەسترابوو کە لەلایەن کۆمپانیای (''Digital Equipment Corporation'') دروست کرابوو و لەلایەن کۆمپانیای [[جەنەراڵ ئێلەکتریک|جەنەڕاڵ ئێلەکتریک]] بەڕێوەدەبرا لە [[کۆمپانیای سەنتەری کۆمپیوتەر]] (Computer Center Corporation). کە [[زمانی بەیسک]] بەکاردەھێنرا. [[بیل گەیتس|گەیتس]] و ئالان کرێیان وەردەگرت بەرامبەر چاککردنەوە و دووبارە نووسینەوەی کۆدەکان بە زمانی بەیسک بۆ ھەندێک کۆپانیا وەک (TRQ) و (CCC) بە درێژایی چەند ساڵێک [[بیل گەیتس]] توانی لێھاتوویی خۆی پەرە پێبدات. [[بیل گەیتس]] پێش ئەوەی قوتابخانەی لایک سایدی دواناوەندی تەواو بکات وتی: کە تەمەنم دەگاتە ٢٥ ساڵ ملیۆنی یەکەمم بەدەست دێنم. بۆ تەواوکردنی قوتابخانەی لایک سایدی دوواناوەندی دایکی گەیتس ناچار بوو ٢٠٠ [[دۆلار]] بداتە قوتابخانە لە بڕی بەکارھێنانی گەیتس بۆ [[کۆمپیوتەر]] بە چڕی. گەیتس چووە [[زانکۆی ھارڤارد]]ی بەناوبانگ لە ساڵی [[١٩٧٣]] بەڵام گواسترایەوە [[زانکۆی ویلایەتی واشینتۆن]] کەچی لەوێ خوێندنی تەواو نەکرد. دواتر ئالان و گەیتس لە [[بۆستن]] بە یەکەوە کاریان کرد وەک دانەری بەرنامەی [[کۆمپیوتەر]] لە [[کۆمپانیای ھۆنی ویل]]. کاتێک کە ئالان قوتابخانەی دواناوەندی جێھێشت ویستی کۆمپنیایەک دامەزرێنێت. لەو کاتەی کە گەیتس لە [[زانکۆی ھارڤارد]] بوو زۆربەی کاتەکانی لە تاقیگەی [[کۆمپیوتەر]] لە [[زانکۆ]] بەسەر دەبرد کە ھەندێک جار دەگەیشتە ٣٦ [[کاتژمێر]]ی یەک لە دوای یەک بێ پچڕان کە تەنھا کۆلا و [[پیتزا]]ی دەخوارد بۆ ئەوەی بەئاگا بمێنێت. لە ساڵی ١٩٧٥ [[بیل گەیتس|گەیتس]] زانکۆی بەجێھێشت پێش ئەوەی تەواوی بکات و ھەروەھا بۆستنی بەجێھێشت لەگەڵ ئالان. پاشان ئەم دوو ھاوڕێیە ڕیکلامێکیان خوێند دەربارەی (ئالتێر ٨٠٨٠)یەکەم ئامێری [[کۆمپیوتەر]]ی بچووک کە لەلایەن کۆمپانیای (MITS) دروست کرابوو و پەیوەندیان بە [[ئاید ڕۆبێرتس]]ی خاوەنی کۆمپانیای (MITS) کرد و پێیان وت کە بەرنامەیەکیان پەرەپێداوە کە دەتوانێ زمانی بەیسیک لە بەرنامەی ئامێری (ئالتێر ٨٠٨٠) بەکار بێنێ، ئاید ڕۆبێرتسی خاوەنی کۆمپانیای (MITS) گرینگی بەم پڕۆژەیەدا، پاشان گەیتس و ئالان ئەم پڕۆژەیەیان پەرە پێدا بۆ ماوەی ھەشت ھەفتە بێ وەستان بە شەو و بە ڕۆژ. ئامێری (ئالتێر ٨٠٨٠)یان نەبوو لەبەر ئەوە لەسەر ئامێری (ئەنتل ٨٠٨٠) پڕۆژەکەیان پەرە پێدا. لەبەر کەمی [[کات]] لە کاتی گەشتەکەیان بەرەو کۆمپانیای (MITS) لە ناو فرۆکەکە (Boot Strap)یان دەنووسی بۆ ئەوەی لەگەل ئاید ڕۆبێرتس تاوتوێی بکەن، لە تاقیکردنەوە سەرکەوتن و واژوویان لەسەر ڕێکەوتنێک کرد بۆ بەکارھێنانی بەرنامەکەیان لەلایەن کۆمپانیایی (MITS) ناوی بەرنامەکەش بووە (مایکرۆسۆفت بەیسک). گەیتس دەڵێ: کاتێک کە گەیشتمە شوێنی کۆمپانیایی (MITS) ناچار بووم کرێی ماندوو بوون پێشینە وەرگرم بۆ ئەوەی کرێی ئوتێل بدەم چونکە گشت پارەکانمان چووە کرێی فرۆکە. == دامەزراندنی کۆمپانیا == لە تەممووزی ساڵی ١٩٧٥ گەیتس کۆمپانیایەکی دامەزراند لەگەڵ ئالانی ھاوڕێی، و ناوی کۆمپانیاکەیان نا مایکرۆسۆفت، ئامانجی ئەم کۆمپانیایە پەرەپێدانی زمانی بەرنامەی ئەلتیر و کۆمپانیاکانی تری [[کۆمپیوتەر]] بوو؛ کە لە سیاتلی [[ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا|ئەمریکی]] دەست بەکار بوو. ھەروەھا گەیتس (دیسک بەیسکی)ی ئەلتیری پێشخست. پاشان گەیتس داوای لە ئاید ڕۆبێرتس کرد کە (بەیسک) بفرۆشێتە ئەو بەرامبەر بە ٦٥٠٠ [[دۆلار]] چونکە لەلایەن زۆرکەس ئەم بەرنامەیە دەدزرا، بەڵام ئاید ڕۆبێرتس ڕازی نەبوو. لە ساڵی [[١٩٧٦]] ئەم کۆمپانیایانە ڕێک کەوتن کە بە ئازادی [[بەرنامەی مایکرۆسۆفت]] بێسیک بەکار بێنن: [[جەنەراڵ ئێلەکتریک|جەنەڕاڵ ئێلەکتریک]] و سیتی گرووپ و (National cash Register) لەم ماوەیەدا گەیتس (مناڵانی لاوی بچووکی زۆر زیرەک)ی دامەزراند کە دەیان ویست بێنە ناو جیھانی کۆمپیوتەری کەسی (تایبەت). لاوانێک کە سۆزێکی بێ وێنەیان ھەیە بۆ [[کۆمپیوتەر]] و ھەموو ھێز و توانایەکیان دەخەنە کار بۆ بەر بڵاوبوونەوەی [[تەکنۆلۆژیا]]. بەمەش گەیتس دەبوایە ڕێککەوتنەکانی لەگەڵ کۆمپانیای (MITS) پوچەڵ کاتەوە بۆ ئەوەی پارەی زیاتری دەست کەوێ. گەیتس سیستمێکی گرتەبەر بۆ ئاشت بوونەوە و پێکھاتن لە دەرەوەی دادگاکان بەمەش بووە خاوەنی بەرنامەی بێسیک. یەک لە شیکەرەوەکان وتی: ئەمە یەکەم حاڵەت بوو لە حاڵەتەکانی تر کە لە لێھاتوویی [[بیل گەیتس]] کەم دەکرایەوە. لە نێوان ساڵەکانی ١٩٧٦-[[١٩٨١]] گەیتس تەنھا دوو ڕۆژ پشووی وەردەگرت. لە ساڵی [[١٩٨٠]] کۆمپانیای [[ئای بی ئێم]] ھاتە جیھانی [[کۆمپیوتەر]]ی بچووک لە ڕێگای ئامێرێک کە لەسەر تەنکەپەڕی یاد لە (ئەنتل ٨٠٨٦). کۆمپانیای [[ئای بی ئێم]] ڕێککەوت لەگەڵ کۆمپانیای مایکرۆسۆفت بۆ نووسینی بەرنامەی بەیسیک بۆ یادی [[ئای بی ئێم]]کە ھەشت بایت بوو، کۆمپانیای [[ئای بی ئێم]] داوای لە مایکرۆسۆفت کرد کە زمانەکانی تری وەک فۆرتران و پاسکال و کۆبۆل دابین بکات بۆ ئامێرەکانی [[ئای بی ئێم]]. بۆ ئەنجامدانی ئەم کارە پێویست بوو کە مایکرۆسۆفت شارەزایی تەواوی ھەبێ لەسەر سیستمی کارکردنی (CP/M) کە سەر بە کۆمپانیای [[دیجیتاڵ ڕیسێرچ]] بوو. نوێنەرانی کۆمپانیای [[ئای بی ئێم]] و کۆمپانیای مایکرۆسۆفت ھەوڵی دانووستانیان دا لەگەڵ کۆمپانیای [[دیجیتاڵ ڕیسێرچ]] بۆ ڕێککەوتنێک کە ڕێگەبدات کە مایکرۆسۆفت شارەزایی تەواوی ھەبێ لەسەر سیستمی کارکردنی (CP/M) کە سەر بە کۆمپانیای [[دیجیتاڵ ڕیسێرچ]]، بەڵام کۆمپانیای [[دیجیتاڵ ڕیسێرچ]] ڕازی نەبوو. لە کۆتاییدا [[بیل گەیتس]] دانانی سیستمی کارکردن بە (MS-DOS)ی ڕاگەیاند جگە لە زمانەکانی بەرنامەدانان، ئەم بیرۆکەیە لەلایەن کۆمپانیای [[ئای بی ئێم]] پەسەندکرا. لەم کاتەدا بال ئالان سیستمی کارکردنی (مغمور) بەناوی (Q-DOS)ی کڕی لە [[کۆمپانیای سیاتل]] بۆ کۆمپیوتەر بە بڕی (٥٠٠٠٠ دۆلار)ی [[ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا|ئەمریکی]]، سیستمی کارکردنی (Q-DOS) بۆ تەنکەپەڕی یاد لە (ئەنتل ٨٠٨٦) دانرابوو. ئەمەش بووە بنچینەیەک بۆ داھێنانی سیستمی [[مایکرۆسۆفت ویندۆز|ویندۆز]](MS-DOS). {| class="toccolours" style="float:left; clear:left; margin-left:1em; font-size:90%; line-height:1.4em; width:220px;" ! colspan="2" style="text-align: center;" | '''مێژووی لۆگۆکانی کۆمپانیای مایکرۆسۆفت''' |- | '''لۆگۆ'''|| '''ساڵەکان''' |- | colspan="2" |<hr> |- | || لۆگۆی کۆمپانیا لە ساڵانی ١٩٨٢–١٩٨٧ |- | {{چینی ناوەند}}[[پەڕگە:Microsoft logo (1987) + slogan (1994).svg|100px]]{{کۆتایی}}|| لۆگۆی کۆمپانیا لە ساڵانی ١٩٨٧–٢٠٠٦ |- | {{چینی ناوەند}}[[پەڕگە:Microsoft logo (1987) + slogan (2006).svg|100px]]{{کۆتایی}} || لۆگۆی کۆمپانیا لە ساڵانی ٢٠٠٦–٢٠١١ |- | {{چینی ناوەند}}[[پەڕگە:Microsoft logo (1987) + slogan (2011) horizontal.png|100px]]{{کۆتایی}} || لۆگۆی کۆمپانیا لە ساڵی ٢٠١١–٢٢ی ئابی ٢٠١٢ |- | || لۆگۆی کۆمپانیا لە ساڵی ٢٣ی ئابی ٢٠١٢-ئێستا |} پێش ئەوەی کە کۆمپانیای [[ئای بی ئێم]] بەرھەمەکانی بخاتە بازاڕ، سیستمی کارکردنی (CP/M) کە سەر بە کۆمپانیای [[دیجیتاڵ ڕیسێرچ]] بوو لەوپەڕی بەھێزی دابوو کە گشت بەشە ڕەقەکان و بەرنامەکان و جێبەجێکردنەکان وا بەرنامە ڕێژکرابوون کە لەگەڵیدا بەشێوەیەکی ئاسایی کاربکەن. لە کۆتاییدا (٩٩٪)ی کۆپییەکانی [[ئای بی ئێم]] سیستمی (MS-DOS)یان ھەبوو وەک سیستمی کارکردن. لە ساڵی (١٩٨١ز) بەرھەمی فڕۆشراوی [[ئای بی ئێم]] بە شازدە ملیۆن دۆلار زیادی کرد، و ژمارەی کرێکاران لە مایکرۆسۆفت لە (٨٥ کەس) بووە (١٢٥ کەس). ئەو ستراتیژییەتەی کە مایکرۆسۆفت گرتییەبەر لەو ماوەیەدا گەیتس بەم جۆرە کورتی دەکاتەوەو دەڵێ: خزمەتگوزارییەکانی کۆمپانیای مایکرۆسۆفت زۆر بە ھەرزانی پێشکەش دەکرێن بۆ ئەوەی کۆمپانیایاکانی تر نەتوانن بەرنامەکانیان پەرەپێ بدەن بۆخۆیان بە نرخێکی گونجاو. یەکگرتنی ھەردوو کۆمپانیای مایکرۆسۆفت و کۆمپانیای [[ئای بی ئێم]] لە ھەشتاکاندا بۆ یەکەم جار دیاردەی فرۆشتنی بۆ ھەمووان دابین کرد لە پیشەسازی [[کۆمپیوتەر]] بەپشت بەستن بە دابینکردنی تەنکە پەڕی [[کۆمپیوتەر]] و پێداویستییەکانی ترو سیستمی کارکردنی (MS-DOS). بە بەکارھێنانی سیستمی کارکردنی (MS-DOS) وەک پێوەرێکی بەرنامەیی لە پیشەسازی [[کۆمپیوتەر]]دا زیاتر لە (١٠٠ ملیۆن) [[کۆمپیوتەر]] سیستمی کارکردنی (MS-DOS)یان بەکار ھێنا بەمەش ڕۆل و گرینگی مایکرۆسۆفت گەورەتر و زیاتر بوو پیشەسازی و دروستکردنی [[کۆمپیوتەر]]. لە ساڵی (١٩٨٥ ز) مایکرۆسۆفت دەستی کرد بە بەکارھێنانی وێنە لە [[کۆمپیوتەر]] کە ئایکۆن بەکاردێت لە جیاتی دێری داخوازی وەک لاسایییەکی سیستمی کارکردنی [[مەکینتۆش|ماکینتۆش]]. ئەم شۆڕشەش لە بواری سیستمی کارکردنی نوێ ی ئامێری [[کۆمپیوتەر]]ی کەسی (تایبەت) بووە ھۆی دیارکەوتنی سیستمی [[مایکرۆسۆفت ویندۆز|ویندۆز]] لە ساڵی (١٩٩٠ز) پاش زانینی [[ئەپڵ|کۆمپانیای ئەپڵ]] (کە [[ئەپڵ|کۆمپانیای ئەپڵ]] بەرھەمھێنی سیستمی کارکردنی [[مەکینتۆش|ماکینتۆشە]]) ئەم کارەی بە زیادڕۆیی ژمارد بۆ مافەکانی کۆپیکردن کە پارێزراوە بەپێی یاسا لە [[ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا]]، لەبەر ئەوە سکاڵای بەرز کرد لە دادگاکان لە دژی مایکرۆسۆفت. [[پەڕگە:Microsoft CES 2009.jpg|چەپ|250px|وێنۆک|مایکرۆسۆفت (CES)ی لە ساڵی ٢٠٠٩]] لە ساڵی (١٩٩١ز) کۆمپانیای مایکرۆسۆفت کۆتایی بە ڕێککەوتنەکانی لەگەڵ کۆمپانیای [[ئای بی ئێم]] ھێنا پاش دروستبوونی جیاوازی لە بیرو بۆچوون دەربارەی دواڕۆژی [[کۆمپیوتەر]]ی کەسی (تایبەت). کۆمپانیای [[ئای بی ئێم]] وای بەباش زانی کە لەو پڕۆژانە بەردەوام بێت کە لەگەڵ کۆمپانیای مایکرۆسۆفت دەستی پێکردبوو بە پێشخستنی سیستمی کارکردنی تایبەت بە خۆی (OS/2) کەچی کۆمپانیای مایکرۆسۆفت بەردەوام بوو لە پێشخستن و چاککردنی سیستمی کارکردنی [[مایکرۆسۆفت ویندۆز|ویندۆز]]. لە ساڵی (١٩٩٠ز) کۆمپانیای مایکرۆسۆفت دەرچوونی [[مایکرۆسۆفت ویندۆز|ویندۆز]] (٣٫٠)ی ڕاگەیاند پاشان دەرچوونی [[مایکرۆسۆفت ویندۆز|ویندۆز]] (٣٫١)ی ڕاگەیاند لە ساڵی (١٩٩٢ز). یەکێک لە ئامانجەکانی مایکرۆسۆفت دانانی [[بەرنامەی ویندۆز]] بوو لەسەر گشت جۆرەکانی [[کۆمپیوتەر]]. کۆمپانیای مایکرۆسۆفت بەردەوام بوو لە پێشخستن و چاککردنی جۆرەکانی سیستمی کارکردنی و ویندۆز (NT)ی بەرھەم ھێنا کە بریتی یە لە سیستمی کارکردن کە دیزاین کراوە بۆ خزمەت کردن لەبواری تۆڕی گەورە. ویندۆز (NT) لە ساڵی (١٩٩٣ز) بەرھەم ھێنرا، پاشان [[مایکرۆسۆفت ویندۆز]] (٩٥)ی لە ساڵی (١٩٩٥ز) بەرھەم ھێنا ئینجا [[مایکرۆسۆفت ویندۆز|ویندۆز]] (٩٨)ی لە ساڵی (١٩٩٨ز) و ویندوز (ME) لە ساڵی (٢٠٠٠ز) پاشان [[مایکرۆسۆفت ویندۆز|ویندۆز]] (XP) لە ساڵی (٢٠٠١ز). == سەرچاوەکان == * [http://en.wikipedia.org/ ویکیپیدیای ئینگلیزی] * [https://web.archive.org/web/20170610074047/http://rengar.com/ ماڵپەڕی ڕەنگار] {{کۆمپانیا سەرەکییەکانی تەکنۆلۆژیای زانیاری}}{{تووڵی دەروازە|مایکرۆسۆفت|تەکنۆلۆژیا|کۆمپیوتەر|زانستی کۆمپیوتەر|9=ئەمریکا|کالیفۆڕنیا|کایەی ڤیدیۆیی|کۆمپانیا|ئینتەرنێت|ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا}} {{پۆلی کۆمنز|Microsoft}} [[پۆل:مایکرۆسۆفت]] [[پۆل:دامەزرانەکانی ١٩٧٥ لە ویلایەتە یەکگرتووەکان]] [[پۆل:کۆمپانیاکان، دامەزرانی ١٩٧٥]] [[پۆل:پێشکەشکەرانی خزمەتگوزاری ژمێریاری ھەوری]] [[پۆل:دامەزراوەکانی کالیفۆرنیا لە ١٩٩٧]] [[پۆل:کارگەکانی موبایل]] [[پۆل:کۆمپانیا نەرمامێرەکانی ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا]] [[پۆل:براندە ئەمریکییەکان]] [[پۆل:کۆمپانیاکان لە ناسدەک-١٠٠]] [[پۆل:کۆمپانیاکان لە تێکڕای پیشەسازیی داو جۆنز]] [[پۆل:کۆمپانیا تەکنۆلۆژیاکانی ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا]] 1wcx5uamk08u38am6ufitsih89svbou 0 4791 1454993 1454903 2025-06-21T12:02:31Z AramBot 39807 بۆت: نرخی کۆنی پارامەترەکان نوێ کرایەوە؛ ناوی پارامەترە کۆنەکان نوێ کرایەوە (بە بەکارھێنانی [[وپ:نپس]]) 1454993 wikitext text/x-wiki {{Coord|35|11|N|45|59|E|name=Halabja Poison Gas Attack|type:city|display=title}}{{Short description|1988 massacre against Kurds in Iraq}} {{Use dmy dates|date=March 2020}} {{Infobox military conflict | conflict = کیمیابارانی ھەڵەبجە | partof = [[ھەڵمەتی ئەنفال]] و ئۆپەراسیۆنی زەفەر ٧ (لە کاتی شەڕی ئێران و عێراقدا) | image = [[File:Family_Graves_for_Victims_of_1988_Chemical_Attack_-_Halabja_-_Kurdistan_-_Iraq.jpg|440x220px|thumb|left|گۆڕی خێزان بۆ قوربانیانی کیمیابارانی ساڵی ١٩٨٨ - ھەڵەبجە - کوردستان - عێراق]] | date = ١٦ی ئازاری ١٩٨٨ | place = [[ھەڵەبجە]], [[ھەرێمی کوردستان]] | coordinates = {{Coord|35|11|N|45|59|E|display=inline,title|type:event_region:IQ}} | casus = Kurdish uprising against Iraqi government with Iranian support | territory = | result = عێراق براوە بوو * کوردانی شارۆچکەکە بەشێوەیەکی کاتی ھەڵەبجە جێدەھێڵن. * شارۆچکەکە لەلایەن ھێزە عێراقییەکانەوە وێران کرا. | combatant1 = [[حیزبی بەعس]]|١٩٦٣ | combatant2 = {{flagicon image|Flag of PUK.png}} [[یەکێتی نیشتیمانی کوردستان|یەکێتیی]] {{flagicon image|Flag of KDP.png}} [[پارتی دیموکراتی کوردستان|پارتی]] | commander1 = [[حیزبی بەعس|عێراقی بەعسی]] بە سەرۆکایەتی [[سەددام حوسێن]] | commander2 = {{flagicon image|Flag of PUK.png}} [[جەلال تاڵەبانی]] {{flagicon image |Flag of KDP.png}} [[مەسعود بارزانی]] | strength1 = | strength2 = | casualties3 = 3,200–5,000 مردووان<br />7,000–10,000 برینداران | notes = }} '''کیمیابارانی ھەڵەبجە''' یان '''[[کۆمەڵکوژی]]ی ھەڵەبجە''' لە [[١٦ی ئازار]]ی [[١٩٨٨]] ڕوویدا لە کۆتایی ڕۆژەکانی [[جەنگی ئێران-ئێراق]]، لەلایەن [[ڕژێمی بەعس]]ی عێراقەوە کە شاری ھەڵەبجەی بە [[گازی کیمیایی]] کیمیاباران کرد، زیاد لە ٥،٠٠٠ ھاوڵاتی کوردی بێتاوانی پێکھاتوو لە ژن و مناڵ و گەنج شەھیدکران و ١٠٬٠٠٠ کەسی تریش بریندارکران ئەمە جگە لە ونبوونی چەندەھا منداڵ. ئەمڕۆ، ٢٠١٠ کیمیابارانکردنی بە گەورەترین تاوانی دژ بە مرۆڤایەتی دادەنرێت بە گازی کیمیایی لە مێژووی مرۆڤایەتیدا.{{بەڵگە}} لە دوای دوو دەیە لە کیمابارانی ھەڵەبجە، ئاسەواری کیمیاباران بەسەر بریندارانی ھاوڵاتیانی ھەڵەبجەوە ماوە. لە درێژەی ھەوڵەکانی [[ڕێکخراوی چاک]] ناوبراو لەماوەی دوو ساڵدا، گەورە بازرگانی [[چەکی کیمیایی]]، [[فرانس ڤان ئەنرات]] ڕاکێشی دادگا کرا و بە تاوانی تاوانکاری جەنگ و [[کۆمەڵکوژی]] بەماوەی زیندانی تەنھا ١٥ ساڵ سزا درا. لە دوای کارەساتەکە، دەوڵەتە زلھێزەکانی وەک [[بەریتانیا]] و [[ئەمریکا]] ھەڵوێستیان ناڕوون یان ھەستان بە تۆمەتبارکردنی [[ئێران]] بە کیمیابارانکردنی ھەڵەبجە. بۆ نمونە، پەرلەمانتاری بەریتانی [[تۆنی بێن]] لە ٢٠٠٣ ئەڵێ: «ئێمە چەکەکانمان دابین کرد بۆ [[سەددام]]، ئێمە پڕچەکمان کرد، من لە پەرلەمان بووم کە [[ھەڵەبجە]] ڕوویدا، باسمان کرد بەڵام پێیان وتین کە ناتوانین ھیچ بکەین چونکە ھاوپەیمانە»<ref>[http://news.bbc.co.uk/1/hi/programmes/hardtalk/3193818.stm ماڵپەڕی بی بی سی] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20031227081118/http://news.bbc.co.uk/1/hi/programmes/hardtalk/3193818.stm |date=٢٧ی کانوونی یەکەمی ٢٠٠٣}}. ١٥ی تشرینی یەکەمی ٢٠٠٣، دوا سەردان ١٤ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٩.</ref> == دەرئەنجامە پزیشکی و بۆماوەییەکان == دوای دە ساڵ لە ساڵی ١٩٩٨ لانیکەم ٧٠٠ کەس ھێشتا چارەسەریان بۆ کاریگەرییە توندەکانی ھێرشەکە وەردەگرن، ٥٠٠ کەسیان بە دۆخێکی ناجێگیر دادەنرێن تەنانەت ئەگەر ڕەنگە توندترین بار و دۆخەکان پێشتر گیانیان لەدەستدابێت. لە ڕاپرسییەکانی پزیشکی ناوخۆیی دا [[ھەڵەبجە]] ڕێژەی تێکچوونی تەندروستی و لەبارچوون (ژمارەی لەدایکبوونی زیندوو و ١٤ ھێندەی ئاسایی زیاتر)، شێرپەنجەی قۆڵۆن (١٠ ھێندەی ئاسایی زیاتر)، نەخۆشی دڵ (چوار ئەوەندە لە نێوان ساڵانی ١٩٩٠ تاکو ١٩٩٦) بە بەراورد لەگەڵ [[چەمچەماڵ]]. جگە لەوەش، «شێرپەنجەکانی تر، نەخۆشیەکانی ھەناسەدان، کێشەکانی پێست و چاو، تێکچوونی توانای منداڵبوون و زاوزێ بە شێوەیەکی بەرچاو زیاترە لە شاری [[ھەڵەبجە]] و ئەو ناوچانەی تریش کە تووشی کیمیاباران کراون، ھەندێک لەوانەی لە ھێرشەکە ڕزگاریان بووە یان لەو کاتەدا بە ڕواڵەت تەنھا بە سوکی بریندار بوون دواتر تووشی بوون کێشەی تەندروستی کە پزیشکەکان پێیان وایە ھۆکارەکەی ماددە کیمیاییەکانە، نیگەرانی ئەوە ھەیە کە ھێرشەکە کاریگەری بۆماوەیی بەردەوامی لەسەر دانیشتوانی کورد ھەبێت لەوێدا، بەو پێیەی ڕاپرسییە سەرەتاییەکان دەریانخستووە ڕێژەی کەموکوڕی لە لەدایکبوون زیادی کردووە.<ref>https://web.archive.org/web/20170423093543/http://www.publications.steveplatt.net/halabja.htm</ref><ref>http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/2138447.stm</ref> ھەندێک لە ڕاپۆرتەکان ئاماژەیان بەوە کردووە کە ڕزگاربووانی ئەم ھێرشە تووشی برینێکی ھەمیشەیی بوون لەوانەش سووتانە، و ھەندێکیان نیشانەکانی تێکچوونی دەمارەکانیان نیشانداوە ھەرچەندە ھێشتا ئەمە بە ڕادەیەکی پێویست پشتڕاست نەکراوەتەوە.<ref>Eric Croddy with Clarisa Perez-Armendariz & John Hart, Chemical and Biological Warfare: A Comprehensive Survey for the Concerned Citizen (Spring Science+Business Media, 2002), p. 164.</ref> === وێرانبوونی ھەڵەبجە و نۆژەنکردنەوەی بەشێکی === ڕزگاربووان بە ھاوکاری [[پێشمەرگە]] و ئێرانییەکان بەپەلە زۆربەی کوژراوەکانیان لە گۆڕ بەکۆمەڵێکی کاتیدا بەخاک سپێردران. دوای کۆنترۆڵکردنەوەی [[ھەڵەبجە]] لە دەستی ھێزەکانی پاسداران و پێشمەرگە، ھێزە عێراقییەکان چاکەتی تیشکی (NBC)یان ھێنایە ھەڵەبجە بۆ لێکۆڵینەوە لە کاریگەری چەک و ھێرشەکانیان. شارەکە ھێشتا پڕ بوو لە کوژراوە نەنێژراوەکان و بە شێوەیەکی بەرنامەیی لەلایەن ھێزە عێراقییەکان بە بەکارھێنانی بولدۆزەر و تەقەمەنی وێران کرا. لە وەڵامدا [[میری]]ی [[ژاپۆن]] بودجەی پڕۆژەیەکی ٧٠ میلیۆن دۆلاری بۆ دەستڕاگەیشتن بە ئاوی خواردنەوەی پاک بۆ [[ھەڵەبجە]] دابینکرد. ھاوکات بەرپرسێکی باڵای عێراق، لە دیدارێکدا لەگەڵ [[خافێر پێرێز دی کوێلار]] سکرتێری گشتی [[نەتەوە یەکگرتووەکان]]، بە فەرمی دانی بە بەکارھێنانی [[چەکی کیمیایی]] لەلایەن ھێزە عێراقییەکان دژی [[کورد]]انی ھەڵەبجە.<ref>https://web.archive.org/web/20130827001603/http://www.theguardian.com/world/2003/mar/17/worlddispatch.iraq</ref><ref>{{بیرخستنەوەی وێب |ناونیشان=https://www.ekurd.net/mismas/articles/misc2008/3/independentstate2076.htm |سەردێڕ=وەشانی ئەرشیڤکراو |ڕێکەوتی سەردان=١٦ی ئازاری ٢٠٢٣ |ڕێکەوتی ئەرشیڤ=١٨ی شوباتی ٢٠٢٣ |ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20230218142118/https://www.ekurd.net/mismas/articles/misc2008/3/independentstate2076.htm |ڕەوشی ناونیشان=مردوو}}</ref><ref>https://web.archive.org/web/20210228223828/http://www.taghribnews.com/fa/news/409468/%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D8%B4-%D8%B3%D8%A7%D9%84%D8%B1%D9%88%D8%B2-%D8%AD%D9%85%D9%84%D9%87-%D8%B4%DB%8C%D9%85%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%AD%D8%B2%D8%A8-%D8%A8%D8%B9%D8%AB-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%A8%DB%8C-%DA%AF%D9%86%D8%A7%D9%87-%D8%AD%D9%84%D8%A8%DA%86%D9%87-%D9%86%D8%B3%D9%84-%DA%A9%D8%B4%DB%8C-%D8%B5%D8%AF%D8%A7%D9%85-%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%82</ref> === ئاژاوەی پەیکەری ھەڵەبجە ٢٠٠٦ === لە مانگی ئازاری ساڵی ٢٠٠٣ یادگارییەک بۆ قوربانیانی ھەڵەبجە لەو شارەدا دروستکرا کە ھێشتا تاڕادەیەکی زۆر وێران بووە. لە ١٦ی ئازاری ٢٠٠٦، چەند ھەزار دانیشتووی تووڕە، کە زۆرێکیان خوێندکاری ئامادەیی و زانکۆ بوون، ئاژاوەیان ئەنجامدا لە شوێنی ناڕەزایەیی کە بە پشتگوێخستنی گەڕەکەکان و بە بازرگانیکردن بە دۆخی نالەباری کورد دەیانبینی. خۆپیشاندەران پەیکەرەکەیان سووتاند و زۆربەی سیماکانی لەناوبرد؛ خۆپیشاندەرێکی خوێندکار لەلایەن پۆلیسەوە تەقەی لێکرا و دەیان کەسیش برینداربوون. دواتر پەریکەرەکە کە بە مۆنۆمێنتی ھەڵەبجە و مۆزەخانەی ئاشتی ناسراوە، درووستکرایەوە.<ref>https://web.archive.org/web/20121110114553/http://www.pbs.org/americarebuilds2/memorial/memorial_halabja.html</ref><ref>https://web.archive.org/web/20121021200505/http://www.independent.co.uk/news/world/middle-east/hundreds-protest-as-kurds-remember-halabja-gas-attack-470206.html</ref> == لە نەریتی باودا == * ساڵی ٢٠٠٨ کایھان کەلھوڕ و ڕایدەر برووکلن ئەلبوومی (شارە بێدەنگەکە)یان بۆ یادی کۆمەڵکوژیی ھەڵەبجە بڵاوکردەوە. بەرگی ئەلبوومەکە نووسرابوو: ئەم ئەلبوومە ڕێزلێنانێکە بۆ گوندی کوردنشینی ھەڵەبجە لە [[ھەرێمی کوردستان|کوردستانی عێراق]]. لەسەر بنەمای پێوەرێکی دەستکاریکراوی ئەی-مینۆر دامەزراوە بۆ تەوەری کوردی و یادکردنەوەی گەلی کورد بەکاردەھێنێت.<ref>https://www.amazon.com/Silent-City-Kayhan-Kalhor/dp/B0018OKH1Y</ref> * لە ساڵی ٢٠١١، کایھان کالھێر، یۆیۆ ما، و سیلک ڕۆد ئەلبوومی شاری بێدەنگیان لە شانۆی ساندەرز لە زانکۆی ھارڤارد پێشکەش کرد، ھەروەھا ڤیدیۆی بەشی کۆتایی کۆنسێرتەکەیان لە یووتیووب بڵاوکردەوە.<ref>https://www.youtube.com/watch?v=s804M9uGiAM</ref> * تیپی ڕۆکی کەنەدی سکینی پاپی لە گۆرانی «VX Gas Attack» لە ئەلبوومی «VIVIsectVI» ساڵی ١٩٨٨دا لێدوانێکیان لەسەر کیمیابارانی ھەڵەبجە کرد. * لە ساڵی ٢٠٠٢ فیلمێک بەناوی جیان لەسەر ھێرشی ھەڵەبجە بڵاوکرایەوە. لە نووسین و دەرھێنانی جانۆ ڕۆزیبیانی. * شاری لاھای پایتەختی [[ڕامیاری]] [[ھۆڵەندا]] بڕیاریدا یادێک بۆ قوربانیانی کۆمەڵکوژی [[ھەڵەبجە]] دروست بکرێت، کە لە کۆتایی مانگی نیسانی ٢٠١٤ کرایەوە.<ref>http://almasalah.com/ar/news/26675/%D9%86%D8%B5%D8%A8-%D8%AA%D8%B0%D9%83%D8%A7%D8%B1%D9%8A-%D9%84%D8%B6%D8%AD%D8%A7%D9%8A%D8%A7-%D8%AD%D9%84%D8%A8%D8%AC%D9%87-%D9%81%D9%8A-%D9%84%D8%A7%D9%87%D8%A7%D9%8A {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140329163516/http://www.almasalah.com/ar/news/26675/%D9%86%D8%B5%D8%A8-%D8%AA%D8%B0%D9%83%D8%A7%D8%B1%D9%8A-%D9%84%D8%B6%D8%AD%D8%A7%D9%8A%D8%A7-%D8%AD%D9%84%D8%A8%D8%AC%D9%87-%D9%81%D9%8A-%D9%84%D8%A7%D9%87%D8%A7%D9%8A |date=٢٩ی ئازاری ٢٠١٤ }}</ref> == لە فیلمدا == * [[تەختە سیا (فیلم)|تەختەڕەش]] (٢٠٠٠) * [[کیسەڵەکانیش دەفڕن]] (٢٠٠٥) * [[ھێلانە سووتاوەکان]] (٢٠١٣) * [[چیرۆکی ئەوینداری]] (٢٠١٦) == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{تووڵی دەروازە|مێژوو|کوردستان|مافەکانی مرۆڤ|پارێزگای ھەڵەبجە}} {{پۆلی کۆمنز|Halabja chemical attack}} [[پۆل:عێراق لە ١٩٨٨]] [[پۆل:مێژووی کورد]] [[پۆل:باشووری کوردستان]] [[پۆل:کۆمەڵکوژی لە ١٩٨٨]] [[پۆل:کۆمەڵکوژی]] [[پۆل:شەڕەکانی کوردستان]] [[پۆل:سەددام حوسێن]] [[پۆل:کۆمەڵکوژییەکانی کوردەکان]] [[پۆل:چەوساندنەوەی کوردان]] [[پۆل:ھەڵەبجە]] [[پۆل:پارێزگای ھەڵەبجە]] [[پۆل:چەوساندنەوەی کوردان لە عێراق]] [[پۆل:کۆمەڵکوژیەکان لە عێراق]] [[پۆل:شەڕی ئێران و عێراق]] [[پۆل:جینۆساید]] [[پۆل:دژەکوردبوون]] h7qkkqh1f6ttwvkmp47qizaykfw06qt 1455053 1454993 2025-06-21T17:03:34Z AramBot 39807 بۆت: زیادکردنی دەروازەکانی [[دەروازە:شەڕ|شەڕ]] و [[دەروازە:عێراق|عێراق]] 1455053 wikitext text/x-wiki {{Coord|35|11|N|45|59|E|name=Halabja Poison Gas Attack|type:city|display=title}}{{Short description|1988 massacre against Kurds in Iraq}} {{Use dmy dates|date=March 2020}} {{Infobox military conflict | conflict = کیمیابارانی ھەڵەبجە | partof = [[ھەڵمەتی ئەنفال]] و ئۆپەراسیۆنی زەفەر ٧ (لە کاتی شەڕی ئێران و عێراقدا) | image = [[File:Family_Graves_for_Victims_of_1988_Chemical_Attack_-_Halabja_-_Kurdistan_-_Iraq.jpg|440x220px|thumb|left|گۆڕی خێزان بۆ قوربانیانی کیمیابارانی ساڵی ١٩٨٨ - ھەڵەبجە - کوردستان - عێراق]] | date = ١٦ی ئازاری ١٩٨٨ | place = [[ھەڵەبجە]], [[ھەرێمی کوردستان]] | coordinates = {{Coord|35|11|N|45|59|E|display=inline,title|type:event_region:IQ}} | casus = Kurdish uprising against Iraqi government with Iranian support | territory = | result = عێراق براوە بوو * کوردانی شارۆچکەکە بەشێوەیەکی کاتی ھەڵەبجە جێدەھێڵن. * شارۆچکەکە لەلایەن ھێزە عێراقییەکانەوە وێران کرا. | combatant1 = [[حیزبی بەعس]]|١٩٦٣ | combatant2 = {{flagicon image|Flag of PUK.png}} [[یەکێتی نیشتیمانی کوردستان|یەکێتیی]] {{flagicon image|Flag of KDP.png}} [[پارتی دیموکراتی کوردستان|پارتی]] | commander1 = [[حیزبی بەعس|عێراقی بەعسی]] بە سەرۆکایەتی [[سەددام حوسێن]] | commander2 = {{flagicon image|Flag of PUK.png}} [[جەلال تاڵەبانی]] {{flagicon image |Flag of KDP.png}} [[مەسعود بارزانی]] | strength1 = | strength2 = | casualties3 = 3,200–5,000 مردووان<br />7,000–10,000 برینداران | notes = }} '''کیمیابارانی ھەڵەبجە''' یان '''[[کۆمەڵکوژی]]ی ھەڵەبجە''' لە [[١٦ی ئازار]]ی [[١٩٨٨]] ڕوویدا لە کۆتایی ڕۆژەکانی [[جەنگی ئێران-ئێراق]]، لەلایەن [[ڕژێمی بەعس]]ی عێراقەوە کە شاری ھەڵەبجەی بە [[گازی کیمیایی]] کیمیاباران کرد، زیاد لە ٥،٠٠٠ ھاوڵاتی کوردی بێتاوانی پێکھاتوو لە ژن و مناڵ و گەنج شەھیدکران و ١٠٬٠٠٠ کەسی تریش بریندارکران ئەمە جگە لە ونبوونی چەندەھا منداڵ. ئەمڕۆ، ٢٠١٠ کیمیابارانکردنی بە گەورەترین تاوانی دژ بە مرۆڤایەتی دادەنرێت بە گازی کیمیایی لە مێژووی مرۆڤایەتیدا.{{بەڵگە}} لە دوای دوو دەیە لە کیمابارانی ھەڵەبجە، ئاسەواری کیمیاباران بەسەر بریندارانی ھاوڵاتیانی ھەڵەبجەوە ماوە. لە درێژەی ھەوڵەکانی [[ڕێکخراوی چاک]] ناوبراو لەماوەی دوو ساڵدا، گەورە بازرگانی [[چەکی کیمیایی]]، [[فرانس ڤان ئەنرات]] ڕاکێشی دادگا کرا و بە تاوانی تاوانکاری جەنگ و [[کۆمەڵکوژی]] بەماوەی زیندانی تەنھا ١٥ ساڵ سزا درا. لە دوای کارەساتەکە، دەوڵەتە زلھێزەکانی وەک [[بەریتانیا]] و [[ئەمریکا]] ھەڵوێستیان ناڕوون یان ھەستان بە تۆمەتبارکردنی [[ئێران]] بە کیمیابارانکردنی ھەڵەبجە. بۆ نمونە، پەرلەمانتاری بەریتانی [[تۆنی بێن]] لە ٢٠٠٣ ئەڵێ: «ئێمە چەکەکانمان دابین کرد بۆ [[سەددام]]، ئێمە پڕچەکمان کرد، من لە پەرلەمان بووم کە [[ھەڵەبجە]] ڕوویدا، باسمان کرد بەڵام پێیان وتین کە ناتوانین ھیچ بکەین چونکە ھاوپەیمانە»<ref>[http://news.bbc.co.uk/1/hi/programmes/hardtalk/3193818.stm ماڵپەڕی بی بی سی] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20031227081118/http://news.bbc.co.uk/1/hi/programmes/hardtalk/3193818.stm |date=٢٧ی کانوونی یەکەمی ٢٠٠٣}}. ١٥ی تشرینی یەکەمی ٢٠٠٣، دوا سەردان ١٤ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٩.</ref> == دەرئەنجامە پزیشکی و بۆماوەییەکان == دوای دە ساڵ لە ساڵی ١٩٩٨ لانیکەم ٧٠٠ کەس ھێشتا چارەسەریان بۆ کاریگەرییە توندەکانی ھێرشەکە وەردەگرن، ٥٠٠ کەسیان بە دۆخێکی ناجێگیر دادەنرێن تەنانەت ئەگەر ڕەنگە توندترین بار و دۆخەکان پێشتر گیانیان لەدەستدابێت. لە ڕاپرسییەکانی پزیشکی ناوخۆیی دا [[ھەڵەبجە]] ڕێژەی تێکچوونی تەندروستی و لەبارچوون (ژمارەی لەدایکبوونی زیندوو و ١٤ ھێندەی ئاسایی زیاتر)، شێرپەنجەی قۆڵۆن (١٠ ھێندەی ئاسایی زیاتر)، نەخۆشی دڵ (چوار ئەوەندە لە نێوان ساڵانی ١٩٩٠ تاکو ١٩٩٦) بە بەراورد لەگەڵ [[چەمچەماڵ]]. جگە لەوەش، «شێرپەنجەکانی تر، نەخۆشیەکانی ھەناسەدان، کێشەکانی پێست و چاو، تێکچوونی توانای منداڵبوون و زاوزێ بە شێوەیەکی بەرچاو زیاترە لە شاری [[ھەڵەبجە]] و ئەو ناوچانەی تریش کە تووشی کیمیاباران کراون، ھەندێک لەوانەی لە ھێرشەکە ڕزگاریان بووە یان لەو کاتەدا بە ڕواڵەت تەنھا بە سوکی بریندار بوون دواتر تووشی بوون کێشەی تەندروستی کە پزیشکەکان پێیان وایە ھۆکارەکەی ماددە کیمیاییەکانە، نیگەرانی ئەوە ھەیە کە ھێرشەکە کاریگەری بۆماوەیی بەردەوامی لەسەر دانیشتوانی کورد ھەبێت لەوێدا، بەو پێیەی ڕاپرسییە سەرەتاییەکان دەریانخستووە ڕێژەی کەموکوڕی لە لەدایکبوون زیادی کردووە.<ref>https://web.archive.org/web/20170423093543/http://www.publications.steveplatt.net/halabja.htm</ref><ref>http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/2138447.stm</ref> ھەندێک لە ڕاپۆرتەکان ئاماژەیان بەوە کردووە کە ڕزگاربووانی ئەم ھێرشە تووشی برینێکی ھەمیشەیی بوون لەوانەش سووتانە، و ھەندێکیان نیشانەکانی تێکچوونی دەمارەکانیان نیشانداوە ھەرچەندە ھێشتا ئەمە بە ڕادەیەکی پێویست پشتڕاست نەکراوەتەوە.<ref>Eric Croddy with Clarisa Perez-Armendariz & John Hart, Chemical and Biological Warfare: A Comprehensive Survey for the Concerned Citizen (Spring Science+Business Media, 2002), p. 164.</ref> === وێرانبوونی ھەڵەبجە و نۆژەنکردنەوەی بەشێکی === ڕزگاربووان بە ھاوکاری [[پێشمەرگە]] و ئێرانییەکان بەپەلە زۆربەی کوژراوەکانیان لە گۆڕ بەکۆمەڵێکی کاتیدا بەخاک سپێردران. دوای کۆنترۆڵکردنەوەی [[ھەڵەبجە]] لە دەستی ھێزەکانی پاسداران و پێشمەرگە، ھێزە عێراقییەکان چاکەتی تیشکی (NBC)یان ھێنایە ھەڵەبجە بۆ لێکۆڵینەوە لە کاریگەری چەک و ھێرشەکانیان. شارەکە ھێشتا پڕ بوو لە کوژراوە نەنێژراوەکان و بە شێوەیەکی بەرنامەیی لەلایەن ھێزە عێراقییەکان بە بەکارھێنانی بولدۆزەر و تەقەمەنی وێران کرا. لە وەڵامدا [[میری]]ی [[ژاپۆن]] بودجەی پڕۆژەیەکی ٧٠ میلیۆن دۆلاری بۆ دەستڕاگەیشتن بە ئاوی خواردنەوەی پاک بۆ [[ھەڵەبجە]] دابینکرد. ھاوکات بەرپرسێکی باڵای عێراق، لە دیدارێکدا لەگەڵ [[خافێر پێرێز دی کوێلار]] سکرتێری گشتی [[نەتەوە یەکگرتووەکان]]، بە فەرمی دانی بە بەکارھێنانی [[چەکی کیمیایی]] لەلایەن ھێزە عێراقییەکان دژی [[کورد]]انی ھەڵەبجە.<ref>https://web.archive.org/web/20130827001603/http://www.theguardian.com/world/2003/mar/17/worlddispatch.iraq</ref><ref>{{بیرخستنەوەی وێب |ناونیشان=https://www.ekurd.net/mismas/articles/misc2008/3/independentstate2076.htm |سەردێڕ=وەشانی ئەرشیڤکراو |ڕێکەوتی سەردان=١٦ی ئازاری ٢٠٢٣ |ڕێکەوتی ئەرشیڤ=١٨ی شوباتی ٢٠٢٣ |ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20230218142118/https://www.ekurd.net/mismas/articles/misc2008/3/independentstate2076.htm |ڕەوشی ناونیشان=مردوو}}</ref><ref>https://web.archive.org/web/20210228223828/http://www.taghribnews.com/fa/news/409468/%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D8%B4-%D8%B3%D8%A7%D9%84%D8%B1%D9%88%D8%B2-%D8%AD%D9%85%D9%84%D9%87-%D8%B4%DB%8C%D9%85%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%AD%D8%B2%D8%A8-%D8%A8%D8%B9%D8%AB-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%A8%DB%8C-%DA%AF%D9%86%D8%A7%D9%87-%D8%AD%D9%84%D8%A8%DA%86%D9%87-%D9%86%D8%B3%D9%84-%DA%A9%D8%B4%DB%8C-%D8%B5%D8%AF%D8%A7%D9%85-%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%82</ref> === ئاژاوەی پەیکەری ھەڵەبجە ٢٠٠٦ === لە مانگی ئازاری ساڵی ٢٠٠٣ یادگارییەک بۆ قوربانیانی ھەڵەبجە لەو شارەدا دروستکرا کە ھێشتا تاڕادەیەکی زۆر وێران بووە. لە ١٦ی ئازاری ٢٠٠٦، چەند ھەزار دانیشتووی تووڕە، کە زۆرێکیان خوێندکاری ئامادەیی و زانکۆ بوون، ئاژاوەیان ئەنجامدا لە شوێنی ناڕەزایەیی کە بە پشتگوێخستنی گەڕەکەکان و بە بازرگانیکردن بە دۆخی نالەباری کورد دەیانبینی. خۆپیشاندەران پەیکەرەکەیان سووتاند و زۆربەی سیماکانی لەناوبرد؛ خۆپیشاندەرێکی خوێندکار لەلایەن پۆلیسەوە تەقەی لێکرا و دەیان کەسیش برینداربوون. دواتر پەریکەرەکە کە بە مۆنۆمێنتی ھەڵەبجە و مۆزەخانەی ئاشتی ناسراوە، درووستکرایەوە.<ref>https://web.archive.org/web/20121110114553/http://www.pbs.org/americarebuilds2/memorial/memorial_halabja.html</ref><ref>https://web.archive.org/web/20121021200505/http://www.independent.co.uk/news/world/middle-east/hundreds-protest-as-kurds-remember-halabja-gas-attack-470206.html</ref> == لە نەریتی باودا == * ساڵی ٢٠٠٨ کایھان کەلھوڕ و ڕایدەر برووکلن ئەلبوومی (شارە بێدەنگەکە)یان بۆ یادی کۆمەڵکوژیی ھەڵەبجە بڵاوکردەوە. بەرگی ئەلبوومەکە نووسرابوو: ئەم ئەلبوومە ڕێزلێنانێکە بۆ گوندی کوردنشینی ھەڵەبجە لە [[ھەرێمی کوردستان|کوردستانی عێراق]]. لەسەر بنەمای پێوەرێکی دەستکاریکراوی ئەی-مینۆر دامەزراوە بۆ تەوەری کوردی و یادکردنەوەی گەلی کورد بەکاردەھێنێت.<ref>https://www.amazon.com/Silent-City-Kayhan-Kalhor/dp/B0018OKH1Y</ref> * لە ساڵی ٢٠١١، کایھان کالھێر، یۆیۆ ما، و سیلک ڕۆد ئەلبوومی شاری بێدەنگیان لە شانۆی ساندەرز لە زانکۆی ھارڤارد پێشکەش کرد، ھەروەھا ڤیدیۆی بەشی کۆتایی کۆنسێرتەکەیان لە یووتیووب بڵاوکردەوە.<ref>https://www.youtube.com/watch?v=s804M9uGiAM</ref> * تیپی ڕۆکی کەنەدی سکینی پاپی لە گۆرانی «VX Gas Attack» لە ئەلبوومی «VIVIsectVI» ساڵی ١٩٨٨دا لێدوانێکیان لەسەر کیمیابارانی ھەڵەبجە کرد. * لە ساڵی ٢٠٠٢ فیلمێک بەناوی جیان لەسەر ھێرشی ھەڵەبجە بڵاوکرایەوە. لە نووسین و دەرھێنانی جانۆ ڕۆزیبیانی. * شاری لاھای پایتەختی [[ڕامیاری]] [[ھۆڵەندا]] بڕیاریدا یادێک بۆ قوربانیانی کۆمەڵکوژی [[ھەڵەبجە]] دروست بکرێت، کە لە کۆتایی مانگی نیسانی ٢٠١٤ کرایەوە.<ref>http://almasalah.com/ar/news/26675/%D9%86%D8%B5%D8%A8-%D8%AA%D8%B0%D9%83%D8%A7%D8%B1%D9%8A-%D9%84%D8%B6%D8%AD%D8%A7%D9%8A%D8%A7-%D8%AD%D9%84%D8%A8%D8%AC%D9%87-%D9%81%D9%8A-%D9%84%D8%A7%D9%87%D8%A7%D9%8A {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140329163516/http://www.almasalah.com/ar/news/26675/%D9%86%D8%B5%D8%A8-%D8%AA%D8%B0%D9%83%D8%A7%D8%B1%D9%8A-%D9%84%D8%B6%D8%AD%D8%A7%D9%8A%D8%A7-%D8%AD%D9%84%D8%A8%D8%AC%D9%87-%D9%81%D9%8A-%D9%84%D8%A7%D9%87%D8%A7%D9%8A |date=٢٩ی ئازاری ٢٠١٤ }}</ref> == لە فیلمدا == * [[تەختە سیا (فیلم)|تەختەڕەش]] (٢٠٠٠) * [[کیسەڵەکانیش دەفڕن]] (٢٠٠٥) * [[ھێلانە سووتاوەکان]] (٢٠١٣) * [[چیرۆکی ئەوینداری]] (٢٠١٦) == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{تووڵی دەروازە|مێژوو|کوردستان|مافەکانی مرۆڤ|پارێزگای ھەڵەبجە|شەڕ|عێراق}} {{پۆلی کۆمنز|Halabja chemical attack}} [[پۆل:عێراق لە ١٩٨٨]] [[پۆل:مێژووی کورد]] [[پۆل:باشووری کوردستان]] [[پۆل:کۆمەڵکوژی لە ١٩٨٨]] [[پۆل:کۆمەڵکوژی]] [[پۆل:شەڕەکانی کوردستان]] [[پۆل:سەددام حوسێن]] [[پۆل:کۆمەڵکوژییەکانی کوردەکان]] [[پۆل:چەوساندنەوەی کوردان]] [[پۆل:ھەڵەبجە]] [[پۆل:پارێزگای ھەڵەبجە]] [[پۆل:چەوساندنەوەی کوردان لە عێراق]] [[پۆل:کۆمەڵکوژیەکان لە عێراق]] [[پۆل:شەڕی ئێران و عێراق]] [[پۆل:جینۆساید]] [[پۆل:دژەکوردبوون]] 8ai2i3atcpmlwb4w3gsnx1ockc2kwn3 0 4844 1455002 1454861 2025-06-21T12:04:01Z AramBot 39807 بۆت: بەکوردیکردنی شێوازی ڕێکەوتەکان (بە بەکارھێنانی [[وپ:نپس]]) 1455002 wikitext text/x-wiki {{Use mdy dates|date=June 2016}} {{Infobox person | name = ڕیچارد ستۆڵمەن | image = Richard Stallman - Fête de l'Humanité 2014 - 010.jpg | caption = ستۆڵمەن لە ٢٠١٤ | birth_name = ڕیچارد ماتیۆ ستۆڵمەن | birth_date = {{Birth date and age|1953|03|16}} | birth_place = [[نیویۆرک|نیۆیۆرک]] | other_names = RMS | residence = [[کەمبریج]]، [[ماساچۆسێت]]، ئەمریکا | alma_mater = {{unbulleted list | [[زانکۆی ھارڤارد]] | [[ئینستیتۆی تەکنۆلۆژی ماساچۆسێت]]}} | occupation = {{hlist | کردەوەخواز | بەرنامەدارێژ}} | title = [[بونیاتی نەرمەکالای ئازاد]] | known_for = {{hlist | [[بزووتنەوەی نەرمەلکلای ئازاد]] | [[گنوو|گنو]] | [[ئیمەکس]] | [[GNU Compiler Collection|جی سی سی]] | [[جی پی ئێڵ]] | [[کۆپی لێفت]] | [[Free Software Foundation|FSF]]}} | website = {{official URL}} }} '''ڕیچارد ماتیۆ ستۆڵمەن''' (بە [[زمانی ئینگلیزی|ئینگلیزی]]: ''Richard Matthew Stallman'') لەدایکبووی ١٦ی ئازاری ١٩٥٣ لە [[نیویۆرک]] - [[ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا|ئەمریکا]]، زۆرتر بە کورتکراوەی ناوەکەی واتە '''RMS''' دەیناسن.<ref name="initials"/> کەسایەتییەکی چالاکە لە بانگەوازکردن بۆ پرۆژەکانی [[سەرچاوەکراوە]] و یەکێکە لە دامەزرێنەرانی [[کۆمەڵەی سەرچاوەکراوە]]. ڕیچارد ستۆڵمن [[بەرنامەداڕێژ]]ەرێکی بەناوبانگە و شارەزاییەکانی لە بەرنامەداڕشتندا دەگەڕێتەوە بۆ سەردەمی لاوێتی و کاتی [[خوێندنی دواناوەندی]]. شۆڕشی ستۆڵمەن بۆ نەرمەکالای ئازادە کە بەکارھێنەران بتوانن دەستی تێوەردەن، بیخوێنن و ھاوبەشی بکەن. واتە ھەر نەرمەکالایێک کە ئەم وەسفانەی تێدا بێ، پێی دەگوترێت نەرمەکالای ئازاد. ستۆڵمەن پرۆژەی [[لینوکس|گنوی]] درووستکرد، بونیاتی نەرمەکالای سەرچاوەکراوەی ڕێکخست، کۆی وەرگێڕانەکەی گنوی نەرمەکالای ([[GNU Emacs]]) پەرە پێدا و [[مۆڵەتی بڵاوکردنەوەی گشتی|مۆڵەتی بڵاوکردنەوەی گشتی گنوی]] دروستکرد (GNU General Public License). ستۆڵمە لە ساڵی ١٩٨٣ پرۆژەی [[گنوو|گنو]](GNU) دەستپێکرد تا کو سیستەمێکی کارپێکردن وەک [[یوونیکس|یونیکس]] کە بە جۆرێک تەواوی لە نەرمەکالای ئازاد درووستبووە، بڵاو بکاتەوە.<ref name="initialgnu"/> بەم کارە ئەو شۆڕشی نەرمەکالای ئازادی وەگڕ خست. ستۆڵمەن خولقێنەر و ڕێخەری نەرمەکالای ئازاد و پرۆژەی گنو بووە. نەرمەکالاکانی کە زۆر سوودی لێوەرگیراوە بەم جۆرەن وەرگێری کۆی نەرمەکالاکان گنو(GNU Compiler Collection),<ref name="gcc-contribs"/> ھەڵەچینی گنو(GNU Debugger),<ref name="RIT"/> دەستکاریکەری ئیمەکس(GNU Emacs text editor)<ref name="multic"/> لە ساڵێ ١٩٨٥ بونیاتی نەرمەکالای سەرچاوەکراوەی<ref name="fsfbio"/> بونیات نا. ڕیچارد ستۆڵمەن یەکەمین پێشرەوە لە خولقاندنی مانا یان وشەیکۆپی لێفت(copyleft) لە بەرامبەری کۆپی ڕایت بوو. ئەو لەبنەماکانی کۆپی ڕایتیش بۆ دەستکاریکردن و بڵاوکردن و گۆڕانی نەرمەکالا سوود وەردەگرێت. ھەر وەھا یەکەمین نووسەری [[نەرمەکالای ئازاد|مۆڵەتدانەکانی نەرمەکالای ئازاد]] بوو(free <ref>{{بیرخستنەوەی وێب|سەردێڕ=Gadgetssai|ناونیشان=https://www.gadgetssai.in/|ڕێکەوتی سەردان=٧ی تشرینی دووەمی ٢٠٢١|وێبگە=www.gadgetssai.in|ڕێکەوتی ئەرشیڤ= ٧ی تشرینی دووەمی ٢٠٢١|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20211107164955/https://www.gadgetssai.in/|ڕەوشی ناونیشان=مردوو}}</ref>software licenses) و ھەلومەرجەکانی شیدەکاتەوە. ھەر وەھا مۆڵەتدانی بڵاوکردنی گشتی گنو GNU General Public License (GPL)کە بە فەراوانی لە نەرمەکالای ئازاد سوودی لێوەردەگرن.<ref name="wheeler"/> بیرۆکەی فەرھەنگێکی کراوە کە تەواو بەکارھینەران بتوانن ھاوبەشبن تێیدا (وەک ویکیپێدیا) لە ساڵی ١٩٩٩ لە لایەن ستۆڵەن بوو.<ref>[https://www.gnu.org/encyclopedia/free-encyclopedia.html بانگەواز بۆ پرۆژەی فەرھەنگی سەرھێڵ]</ref> == ژیانی سەرەتایی == ڕیچارد ستۆڵمەن لە ساڵێ ١٩٥٣ لە بنەماڵەیێک جوو لە شاری نیویۆرک لەدایکبوو.<ref name="stallman-jewish-source-1"/> دیک و باوکی Alice Lippman، مامۆستا فێرگەکەی و دانیەل ستۆڵمەن لە کاری چاپەمەنی بوون. ستۆڵمەن لەگەڵ بابی پەیوەندیێکی خراپی بوو ھۆکار دەگەڕاوە بۆ ڕەوشتی خواردنەوەی مەی کە بە زۆر بە زڕدایکی دایدەسەپاند و ناچااری دەکرد لەگەڵێ ھاوڕێ بێ. ھەر ڕیچارد ھەمیشە بە ناوی زاڵم لە باوانی ناو دەبرد.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=https://www.psychologytoday.com/articles/201611/the-sorcerers-code|سەردێڕ=The Sorcerer's Code|بڵاوکەرەوە=Psychology Today|ڕێکەوت=١ی تشرینی دووەمی ٢٠١٦|ڕێکەوتی سەردان=٩ی ئایاری ٢٠١٧|نووسەر=Matthew Hutson}}</ref> ستۆڵمەن لە تەمەنی ھەرزەکاری زۆر خوازیاری فێربوونی کۆمپیوتر بوو، کاتێک ئەو لە گەردەشت ھاوینی بوو توانی کتێبی ڕێنمایی IBM 7094 بخوێنێ.<ref name="mgro">{{بیرخستنەوەی وێب|دوایین=Gross|یەکەم=Michael|سەردێڕ=Richard Stallman: High School Misfit, Symbol of Free Software, MacArthur-Certified Genius|ناونیشان=http://mgross.com/writing/books/the-more-things-change/bonus-chapters/richard-stallman-high-school-misfit-symbol-of-free-software-macarthur-certified-genius/|ئیش=The More Things Change|ڕێکەوتی سەردان=٩ی نیسانی ٢٠١٤|format=interview transcript|ساڵ=١٩٩٩}}</ref> لە ساڵەکانی ١٩٦٩تا ١٩٦٧ بە چاودێری زانکۆی کۆلۆمبیا لە شەممە لە لێژنەیێکی کۆبوونەوەی کۆمپیوتر ھاوبەشی کرد.<ref name="mgro"/> ھەروەھا ستۆڵمەن بە عینوانی یاریدەدەری خۆبەخش لە دێپارتمانی زیندەزانی زانکۆی ڕاکفلێر بوو. ھەر چەند کە ئەو خوزیاری [[ماتماتیک|بیرکاری]] و [[فیزیک]] بوو.<ref name="freeasinfreedom-chap3"/> ھەرچەند کە مامۆستاکەی گوتی کە تۆ دەبیتە زیندەزا. یەکەمین ئازموونی بۆ کۆمپیوتری ڕاستەقینە کاتی قۆناغەکانی پێش زانکۆ بوو، لە ناوەندی تاقیکردنەوەی IBM لە نیۆیۆرک. ئەو پشووی ھاوین بە ھۆی شیکردنەوەی پرۆگرامێکی ژمێریاری لە ساڵێ ١٩٧٠ لە Fortran دمەزرا.<ref name="mgro"/> ئەو کارەکەی خۆی پاش دوو حەفتە تەواو کرد و باقی کاتەکەی، لە سەر دەستکاریکەرێک بە ناوی APL<ref name="Berättar"/> سەرف کرد.<ref name="emac6"/> ستۆڵمەن ھاوینەکەی داھاتوش لە سەر بەرنامەیێکی ڕێکخەری PL/I لە IBM System/360 گوزەراند.<ref name="emac6"/> == زانکۆی ھارڤارد و MIT == ستۆڵمەن بۆ یەکەم ساڵی لە زانکۆی ھارڤارد لە پاییزی ساڵێ ١٩٧٠ جێگیر دەبێ. ستۆڵمەن دەیزانی بە ھۆی ئیشی زۆر لە بیرکاری ٥٥([[Math 55]].<ref name="freeasinfreedom-chap4"/>) ناسروە بووە. ستۆڵمەن دەڵێ «بۆ یەکەم جار لە ژیانم دا خانوێکم لە ھارڤارد پەیدا کرد».<ref name="mgro"/> لە ساڵێ ١٩٧١ لە کۆتایی وەرزی خوێندنی لە زانکۆی ھارڤارد ستۆڵمە بوو بە پرۆگرامێری تاقیگای ھۆشی زیرەکی MIT. چوو نێو کۆمەڵگای [[ھاکەر]]ەکان بە ناوی RMS کە ھەژمارەکەی لە نێو کۆمپیوتریش بوو.<ref name="initials"/><ref name="The Wikipedia Revolution by Andrew Lih">{{بیرخستنەوەی کتێب| سەردێڕ=The Wikipedia Revolution | ناونیشان=https://archive.org/details/wikipediarevolut00liha | نووسەر=Lih, Andrew | ساڵ=٢٠٠٩| بڵاوکەرەوە=Hyperion |شوێن=New York City | ژپنک=٩٧٨-١-٤٠١٣-٠٣٧١-٦|oclc=٢٣٢٩٧٧٦٨٦}}</ref> ستۆڵمەن شەھادی فیزیکی(''[[magna cum laude]]'') لە ساڵی ١٩٧٤ لە زانکۆی ھارڤارد وەرگرت.<ref name=Bio>{{بیرخستنەوەی وێب|دوایین١=Stallman|یەکەم١=Richard|سەردێڕ=Serious Bio|ناونیشان=https://www.stallman.org/biographies.html#serious|ڕێکەوتی سەردان=١٧ی تەممووزی ٢٠١٥}}</ref> ھەرچەند ستۆڵەمەن لە زانکۆی ھارڤارد نیشتەجێ بوو بەڵام پێی خۆش بوو بۆ بەردەوامی لە خوێندن ماستێرەکەی لە زانکۆی ماساچۆسێت (MIT) خۆی تۆمار بکا. ئەو ماوەی یەکساڵ بەردەوام بوو لە دکتۆرا لە فیزیک بەڵام، خوێندنی بەجێھێشت و بۆ بەردەوام بوون لە بەرنامەنووسی چۆ بە تاقیگای ھۆشی دەستکردی MIT.<ref name="mgro"/><ref name="emac6">{{بیرخستنەوەی کتێب|دوایین=Williams|یەکەم=Sam|سەردێڕ=Free as in freedom: Richard Stallman's crusade for free software|ناونیشان=https://archive.org/details/FreeAsInFreedom|ڕێکەوت=٢٠٠٢|بڵاوکەرەوە=O'Reilly|شوێن=Beijing|ژپنک=٠-٥٩٦-٠٠٢٨٧-٤|edition=2nd|chapter=Chapter 6 – The Emacs Commune}}</ref> کاتێک لە بەردەستی گێری ساسمەن ([[Gerald Jay Sussman|Gerry Sussman]]) لە ساڵی ١٩٧٥ یاریدەدەری توێژینەوە بوو.<ref name="emac6"/> ستۆڵمەن بابەتێکی زانستی لەگەڵ ساسمەن لە ١٩٧٧ لە سەر (پێچەوانەکردنی پەیوەندییەکان) بڵاو کردەوە.<ref name="russell"/> لەساڵێ ٢٠٠٩ ئەم بابەتە لە لایەن ستۆڵمەن و سسمەنناسرا کە بە شێوەیێکی بەھێز نیشن درا. شێوازی تۆمارکردنی لاواز لە دەر ئەنجام لەم بابەتە شرپڤەی لەسەر کراوە.<ref name="russell"/> کاتێک ستۆڵمەن بە عینوانی [[ھاککەر]]ێک لە تاقیگای MIT's AI کاری دەکرد، لە پرۆژە نەرمەکالاکانی TECO, Emacs بۆ ITS وە سیستەمی کارگێری لینپ Lisp machine چالاک بوو. (ھەرچەند بەشێکی وەکCONS لە ساڵێ ١٩٧٤–١٩٧٦ وە CADR لە ساڵئ ١٩٧٧–١٩٧٩ بوون بە بازرگانی).<ref name="The Wikipedia Revolution by Andrew Lih"/> لەو کاتە ئەو بوو بە ڕخنەگەرێک لە سەر سیستەمی داخراوە کە لە لایەن ئاژانسی توێژینەوەی پێسکەوتوو لە تاقیگا سنووردار کرابوو. کاتێک تاقیگای زانستی کۆمپیوترMITواتە (LCS) لە ساڵی ١٩٧٧ وشەی نھێنی خستە سەر کۆمپیوترەکانی، ستۆڵمان ھاکی کردوو گووتی لە شوێنی وشەی نھێنی ھیچ دامەنێن و بە چۆڵ بیھێڵنەوە. بە جیاتی وشەی نھێنی دەستپێگەیشتنی کەسێکی نەناسراو بۆ سیستەمەکەتان چالاک بکەن. ئەم کارە بوو بەھۆکارێک کە ئەو کات ٢٠٪ شارەزایان پشتیان گرت و ھاوکاری بوون. پاس ماوەیێک ستۆڵمەن سەرسام بوو لە ھۆگرانی بۆ ئەم پێشنیارە.<ref name="Levy"/> == ڕووداوەکانی ھاندانی گنو == لە کۆتایی ساڵەکانی ١٩٧٠ و سەرەتاکانی ١٩٨٠، فەرھەنگی ھاکەرەکان کە ستۆڵمەن لە نێوی پەرەی سەندبوو لە دۆخی دابەشکردن خۆی دەدی. بۆ ئەوە کە زۆر یەک لە نەرمەکالاکان بە ھۆی ڕکابەری ڕەقیبەکانیان کۆدەکانیان دادەخست و ڕێگەیان نەدەدا کە سوود لە کۆدی سەرچاوە لە لایەن ھاکەرەکان و خەڵکی خوازیار بگیرێت. ئینجا خۆیان بە لای ماف پاراستنی بەرھەم(copyright) و سنووردار کردنی دەستپێگەیشتن بە نەرمەکالا گرت. نەرمەکالای سەرچاوە داخراوە پێشتریش بوونی ھەبووە بەڵام ئەم شێوازە خەریک بوو دەبوو بە نەریتێک لە سەر کۆمەڵگا.<ref name="Cringely"/> ئەو کاتە کە برایان ڕەید ([[:en:Brian Reid (computer scientist)|Brian Reid]]) لە ساڵی ١٩٧٩ لە سەر زمانی [[:en:Scribe (markup language)|Scribe]] و نەرمەکالای دەستکاریکردنی وشە سنووری دانا. ستۆڵمەن گوتی: «ئەم ئیشە دژ بە مرۆڤایەتییە».<ref name="emac6"/> لەوتووێژێک لە ساڵی ٢٠٠٨، ستۆڵمەن ڕوونی کردەوە کە سنووردارکردنی نەرمەکلا بە بڕوای ئەو تاوانە نە وەرگرتنی شارژ بۆ نەرمەکالا.<ref name="unplugged"/> نەرمەکالای texinfo یستۆڵمەن جیگیرێکی گونجاوە بە مۆڵەتدانی GPL بۆ Scribe.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=https://www.gnu.org/software/texinfo |سەردێڕ=Texinfo&nbsp;– GNU Documentation System&nbsp;– GNU Project&nbsp;– Free Software Foundation (FSF) |بڵاوکەرەوە=Gnu.org |ڕێکەوت=١٩ی شوباتی ٢٠١٥|ڕێکەوتی سەردان=٢٧ی ئازاری ٢٠١٥}}</ref> وشانی فەرمی لە ساڵێ ١٩٨٦ تەواو کرا.<ref>[https://www.gnu.org/bulletins/bull1.txt Gnu Status], by Richard M. Stallman. 5. Documentation system. I now have a truly compatible pair of programs which can convert a file of texinfo format documentation into either a printed manual or an Info file. Documentation files are needed for many utilities. , February 1986, GNU'S BULLETIN, Volume 1 No.1</ref> لە ساڵی ١٩٨٠ ستۆڵمەن و چەندین ھاورێی [[ھاککەر]]ی، لە تاقیگای ھۆشی زیرەک(AI)، ئامێری چاپکەری لەیزێری(Xerox 9700) کە بە تازەیی دامەزرابوویان ھاک کرد. واتە دەستیان گەیشت بە کۆدەکانی. ئەمەش وا بوو کە ھەرکات بۆ ئیشێ بەکارھێنەر ئەم چاپکەرە شتێکی دەدا لە چاپ و بەکارھێنەر فرە دەبوون، دەبوو بە قەرەباڵغی و پەیامی دەدا بە تەواو بەکارھێنەران، ھەر ئەمەش وای کردبوو کە کۆمپانیای چاپکەر ھیچ ڕێگایێکی دانەنابوو کە بتوانرێت ئەم ھەڵە درووست بکەن، یان تایبەتمەندیێک کە بەکارھێنەران گەرەکیان بوو بە نەرمەکالا زیادی بکەن. ئەمەش ھۆکارێک بۆ ئەوە بوو کە ستۆڵمەن تێبگا کە نەرمەکالای ئازاد دەتوانێ نیازی جیاوازی بەکارھێنەرانی دابین بکا.<ref name="freeasinfreedom-Chap1"/> بیرۆکەی ستۆڵمەن ئازادی بەکارھێنەر لە نەرمەکالای ئازاد بوو، بەو شێوازە کە بەکارھێنەر بتوانێت ئەو نەرمەکالا بخوێنێت ، بیگۆڕێت واتە دەستکاری بکا بەپێی نیازی و ھاوبەشی بکا لە گەڵ ھاوسێکانی[بەکارھێنەرانی دیکە]. بەڵام ھەوڵی فرۆشیارانی نەرمەکالا بۆ بەرگیری لەم کارە کارێکی نامرۆڤانەیە و [[بێ ڕەوشتی]]یە.<ref name=OpenSources/> دەستواژەی «نەرمەکالای گەرەکیەتی ئازاد بێ» زۆر جار بە ھەڵە تێدەگەن، ستۆڵمەن دەڵێ ئەم ھەڵەی تێگەیشتنە لە بیرۆکەی فەلسەفەی منە.<ref name="Salus"/> ستۆڵمەن دەڵێ کە: " بوونی ئازادی ھەم بۆ کۆمەڵگا و ھەم بەکارھێنەران پێویستە زۆر بە نرخە. ئەمەش نە بە ھۆکاری کرداری کە بە چاوی تەکنیکی چاو لە نەرمەکالا بکەین لە ئاستی بەرزەوە. ھەر چەند نەرمەکالای ئازاد دەبێ بە ۆی پێشکەوتنی نەرمەکالا.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=https://www.gnu.org/philosophy/pragmatic.html|سەردێڕ=Copyleft: Pragmatic Idealism|بڵاوکەرەوە=Gnu.org|ڕێکەوتی سەردان=٢٧ی ئازاری ٢٠١٥}}</ref> ئێریک ئێس ڕیمۆند(Eric S. Raymond)، یەکێک لە خولقێنەرانی شۆڕشی [[نەرمامێری سەرچاوە کراوە|سەرچاوەکراوە]].<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=http://opensource.org/history|سەردێڕ=History of the Open Source Initiative|بڵاوکەرەوە=Opensource.org|ڕێکەوتی سەردان=٢٧ی ئازاری ٢٠١٥}}</ref> لە مانگێ دوو ١٩٨٤ ستۆڵمەن لە ئیشەکەی لە MIT دەستی کێشاوە. پرۆژەی گنو(GNU)ی کرد بە ئیشی فەرمی خۆی و بە شێوازی تەواو کات لە سەری ئیشی دەکرد. ئەمەش کارێک بوو کە لە مانگی نۆی ١٩٨٣ دەستیپێکردبوو. تائێستا ئەو پەیوەندی لەگەڵ MIT بە شێوازی خۆبەخشانە،<ref>http://news.mit.edu/2001/stallman-1017</ref> بۆ سەردانی زانستگای کۆمپیوتر و تاقیگای ھۆشی زیرەک بەردەوامە.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=https://www.csail.mit.edu/user/888 |سەردێڕ=وەشانی ئەرشیڤکراو |ڕێکەوتی سەردان=٥ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٨ |ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20171113215852/http://www.csail.mit.edu/user/888 |ڕێکەوتی ئەرشیڤ=١٣ی تشرینی دووەمی ٢٠١٧ |ڕەوشی ناونیشان=مردوو}}</ref> نزیک ١٩٩٨، ئەو شوێنە کە ئەو بە نیشتەجێبوونی دەیپارست تا ئێستا دوو بەرامبەر بووە.<ref name="Lifestyle">{{بیرخستنەوەی وێب|دوایین=Stallman |یەکەم=Richard |ساڵ=٢٠١٨|سەردێڕ=Lifestyle |ناونیشان=https://stallman.org/rms-lifestyle.html |وێبگە=Richard Stallman's Personal Site |ڕێکەوتی سەردان=٣٠ی ئابی ٢٠١٨}}</ref> == پڕۆژەی گنو == لە ساڵی ١٩٩٣ ستۆڵمەن ئاگاداریێکی دا لە چەند پێرستی پۆستی ئێلێکترۆنیکی لە [[ئارپانێت]](ARPANET)و یوزنێت(USENET) بۆ سیستەمی کارپێکردنی گنو(GNU).<ref name="newunix"/> ئەو پرۆژەکەی خۆی بە تەنیایی دەستپێکردو گوتی: «بە ناونیشانی گەشەپێدەرێکی سیستەمی کارپێکردن من شارەزایی تەواوەم لە بارەوە ھەیە. ھەر چەند سەرکەوتن بۆم ئیمکانی نەبوو بەڵام ھۆشیار بوومەوە کە من بۆ ئەم کارە ھەڵبژێردراوەم. من سیستەمێکم ھاوشێوەی یونیکس دروست دەکرد کە توانایی ھەڵگرتن و بەکارھێنەرانی یونیکس بیانتوانیبا سوودی لێبگرن و بێنەسەری.»<ref name="gnuproject"/> [[File:Richard Stallman 00.jpg|thumb|left|ستۆڵمەن لە ساڵێ ٢٠٠٣ لە کاتی پەردەلادان لە کۆمپانیای NIXAL (a [[GNU/Linux User Group|GLUG]]) لە [[زانکۆی ئەندازیارانی پێشەسازی ناباجی]]، کەلکەتەی، ھیند]] لەساڵێ ١٩٨٥ ستۆڵمەن بنەماکانی ئاگاداری کە بزوێنەر و ھاندانی بۆ سیستەمێکی کارپێکردنی خۆڕایی بەناوی '''گنوی''' کە ھاوشێوەی یونیکس بوو، بڵاو کردەوە.<ref name="The Wikipedia Revolution by Andrew Lih"/> گنو(GNU)کورتە ناوی گەڕاوەی «گنو یونیکس نییە»(GNU's Not Unix)دانراوە.<ref name="The Wikipedia Revolution by Andrew Lih"/> پاش ئەمە بە خێرایی ستۆڵمەن کۆمپانیایێکی بەناوی بونیاتی نەرمەکالای ئازاد بۆ بەرنامەداڕێژەرانی نەرمەکالای خۆڕایی دانا کە ژێرخانێکی یاساییشی بوو بۆ شۆڕسێ نەرمەکالای ئازاد دابین کرد. ستۆڵمەن سەروکۆماری FSFە، کە ڕێکخراوەی خۆبەخشانی 501(c)(٣) لە ماساچۆسێت بونیات ناوە.<ref name="DuBois"/> ستۆڵمەن واتای کۆپی لێفت(copyleft)ی بۆ پاراستنی بڵاوکردنەوەی دوبارەی نەرمەکالای ئازادی بەرچاوخست. ئەم بڕوانامە بۆ یەکەم بار لە سەر مۆڵەتدانی گشتی نەرمەکالای GNU Emacs جێبەجێکرا. یەکەم مۆڵەتدان لە ساڵی ١٩٨٩ بە ناوی مۆڵەتدانی گشتی گنو(General Public License (GPL))بە فەرمی بڵاو بوو. تا ئەو کات بەشێکی زۆری سیستەمی گنو تەواو کرا بوو. == کردارخوازی == ڕیچارد ستۆڵمەن چەندین نووسراوە و بڵاوکراوەی ھەیە، لەوانە ھەندێکی کراون بە کتێب و چەند جارێک لەچاپ دراونەتەوە. == ژیانی کەسی == ستۆڵمەن دەڵێ کە من کەسێکی بێ باوڕم لە باوانێکی جوو،<ref name="stallman-jewish-source-1"/> جاروو بار دوکمەیێکم ھەیە بۆ خوێندنی ڕخنەگرتن لە خودا.<ref name="freeasinfreedom-chap4"/><ref name="Proulx"/> ستۆڵمەن ئاماژە بە تەلەفۆنە دەستییەکان دەکا بە عینوانی چاودێری ھەڵگر و ئامێری شوێن پەیداکردن.<ref name="gpl3-22june"/> لە دارا بوونی تەلەفۆنی دەستی خۆی پارێزاوە ھۆکارەکەش دەگەڕێتەوە بۆ ئەوە کە تەلەفۆنەکان بەرگیری نەرمەکالای ئازاد دەکەن<ref name="infoweek"/> ھەروەھا بۆ کلیل کارتێک بۆ ڕۆیشتن بۆ ئۆفیسەکەی لە ئیدارە دژایەتی دەکاو ھیچکات وەری نەگرتووە.<ref name="shaggygod"/> بۆ ئەوە کە ئەم کارتانە شوێنی کەسەکان دەکەن لە ھەر شوێنێکی ئۆفیس. بە گوێرەی خۆدی ستۆڵمەن کە دەڵێ :"بێجگە لە چەند ماڵپەڕ و ماڵپەڕی گنوی وە FSF خۆی، لە کۆمپیوتری کەسی ھیچ ماڵپەڕێک سەردان ناکا تاکوو شتێک لە مێژووی وێبگەڕەکەی بە یادگار نەمێنێتەوە[لەبەر ئەوە ھۆشی بە پاراستنی خۆی ھەیە لە لایەن پاشکەوتی کووکیەکانی زانیاری بەکارھێنەری ستۆڵمەن]. بە جیاتی ئەمانە لە ئامێری grab-url-from-mail لە GNU Womb سوود دەگرێ کە دەتوانێ لە سیستەمێکی جودا جێ بەجێ بکرێ، شێوا وایە کە ماڵپەرەکان بە مەیل وەردەگرێت و دەتوانی بیانخوێنێتەوە.<ref name="stallman-computing"/><ref name="strawmen"/> لە دوایین وتەی دەڵێ ئێستا لە تۆڕ([[Tor (anonymity network)|Tor]]) بۆ سەردانی ماڵپەڕەکان سوود دەگرم بێجگە لە [[ویکیپیدیا|ویکیپێدیا]] لە کاتی دەستاکری کردنی.<ref name="SchuesslerInterview"/><ref name="SchuesslerNewspaper"/> ستۆڵمەن نیشتەجێی کەمبریجی ماساچۆسیتە.<ref name="Lifestyle"/> == شانازی و خەڵاتەکان == ١٩٨٦: ئەندامی فخری کۆمەڵگای کۆمپیوتری زانکۆی تەکلنۆلۆژی چاڵمێرز(Chalmers University of Technology)<ref name="CUT"/>{{ھن}} ١٩٩٠ :وەرگرتنی یارمەتی بەردەوامی لە خوێندنی مەک ئارتور(MacArthur Fellowship)<ref name="CUT"/>{{ھن}} ١٩٩٠: خەڵاتی گریس مۆری ھاپێر(Grace Murray Hopper) بۆ ئیشکردن لە سەر دەستکاریکەری ئیمەکس.<ref name="acmawards"/>{{ھن}} ١٩٩٦: دکتۆرای فەخری لە ئەنەستیتیۆی ڕۆیاڵی سوید.<ref name="Hedersdoktorer"/>{{ھن}} ١٩٩٨: خەڵاتی بونیاتی پێشرەوی سنووری ئەلەکترۆنیک.<ref name="pioneer"/>{{ھن}} ١٩٩٩: خەڵاتی یادەوری یوری ڕابینسکی (Yuri Rubinsky).<ref name="ahref"/>{{ھن}} ٢٠٠١: خەڵاتی خولقاندنی ئیشی تێکدا(Takeda) بۆ تەندروستی کۆمەڵگا. (武田研究奨励賞)<ref name="takeda"/><ref name="takeda-mit-2001-10-17"/>{{ھن}} ٢٠٠١: دکتۆرای فەخری لە زانکۆی گلاسکۆ.(University of Glasgow).<ref name="glasgow"/>{{ھن}} ٢٠٠٢: ئەندامبوون لە ئاکادێمی ئەندازیارانی نیشتمانی ولایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا.<ref name="NAE"/>{{ھن}} ٢٠٠٣: دکتۆرای فەخری لە زانکۆی وریج برۆسێڵ.<ref name="VUB"/>{{ھن}} ٢٠٠٤: دکتۆرای فەخری لە زانکۆی Universidad Nacional de Salta.<ref name="UNSA"/>{{ھن}} ٢٠٠٤: پرۆفۆسۆری فەخری لە زانکۆی Universidad Nacional de Ingeniería del Perú.<ref name="UNI"/>{{ھن}} ٢٠٠٥: خەڵاتی بۆنیاتی Pistoletto<ref name="UIGV"/>{{ھن}} ٢٠٠٧: دکتۆرای فەخری لە زانکۆی Universidad de Los Angeles de Chimbote<ref>{{بیرخستنەوەی کتێب|دوایین١=Steele|یەکەم١=Guy L.|سەردێڕ=The Hacker's Dictionary: A Guide to the World of Computer Wizards|ساڵ=١٩٩١|ناونیشان=https://archive.org/details/newhackersdictio00raym}}</ref>{{ھن}} ٢٠٠٧: دکتۆرای فەخری لە University of Pavia.<ref name="unipv"/>{{ھن}} ٢٠٠٨: پرۆفسۆری فەخری Universidad Inca Garcilaso de la Vega لە پێرۆ{{Citation needed|date=May 2011}}{{ھن}} ٢٠٠٩: دکتۆرای فەخری لە زانکۆی Lakehead University.<ref name="Lakehead"/><ref name="Agora"/>{{ھن}} ٢٠١١: دکتۆرای فەخری لە National University of Córdoba.<ref name="UNC"/>{{ھن}} ٢٠١٢: پرۆفسۆری فەخری لە Universidad César Vallejo de Trujillo{{Citation needed|date=July 2014}}{{ھن}} ٢٠١٢: دکتۆرای فەخری لە زانکۆی Universidad Latinoamericana Cima de Tacna لە پێرۆ.{{Citation needed|date=July 2014}}{{ھن}} ٢٠١٢: دکتۆرای فەخری لە Universidad José Faustino Sanchez Carrió.{{Citation needed|date=July 2014}}{{ھن}} ٢٠١٤: دکتۆرای فەخری لە زانکۆی Concordia لە مۆنتێراڵ<ref name="CONCORDIA"/>{{ھن}} ٢٠١٥: خەڵاتی ACM Software System بۆ ڕێبەری و پەرەپێدانیGCC<ref name="acmawards"/>{{ھن}} ٢٠١٦: دکتۆرای فەخری لە زانکۆی Pierre and Marie Curie<ref name="UPMC"/>{{ھن}} ٢٠١٦: خەڵاتی پزیشکی کۆمەڵاگا بۆ GNU Solidario<ref name="gnuhealthcon2016"/> == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان|30em|refs= <ref name="initials">{{بیرخستنەوەی وێب|ئیش=Richard Stallman's 1983 biography | وتەگێڕانەوە= 'Richard Stallman' is just my mundane name; you can call me 'rms' | دوایین= Stallman | یەکەم= Richard | ڕێکەوت= n.d. | سەردێڕ = Humorous Bio | بڵاوکەرەوە= First edition of "The Hacker's Dictionary" | ڕێکەوتی سەردان=٢٠ی تشرینی دووەمی ٢٠٠٨}}</ref><ref name="initialgnu">{{بیرخستنەوەی وێب| ناونیشان=https://www.gnu.org/gnu/initial-announcement.html | سەردێڕ=Initial GNU announcement | ڕێکەوت=٢٧ی ئەیلوولی ١٩٨٣| ڕێکەوتی سەردان=٢٠ی تشرینی دووەمی ٢٠٠٨| دوایین= Stallman | یەکەم= Richard}}</ref><ref name="gcc-contribs">{{بیرخستنەوەی وێب| ناونیشان = https://gcc.gnu.org/onlinedocs/gcc/Contributors.html | سەردێڕ = GCC Contributors}}</ref><ref name="RIT">{{بیرخستنەوەی وێب| سەردێڕ = Richard Stallman lecture at the Royal Institute of Technology, Sweden (October 30, 1986) | ناونیشان = https://www.gnu.org/philosophy/stallman-kth.html | ڕێکەوتی سەردان = ٢١ی ئەیلوولی ٢٠٠٦}}</ref><ref name="multic">{{بیرخستنەوەی وێب| ناونیشان = http://www.multicians.org/mepap.html#secii | سەردێڕ = Multics Emacs: The History, Design and Implementation | نووسەر = Bernard S. Greenberg}}; {{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=https://www.gnu.org/software/emacs/emacs-faq.html#Origin-of-the-term-Emacs | سەردێڕ = GNU Emacs FAQ}}; {{بیرخستنەوەی وێب| ناونیشان = http://www.jwz.org/doc/emacs-timeline.html | سەردێڕ = Emacs Timeline | نووسەر = Jamie Zawinski}}</ref><ref name="fsfbio">{{بیرخستنەوەی وێب| ناونیشان=http://www.fsf.org/about/leadership/ | سەردێڕ=The Free Software Foundation Management | یەکەم=Richard | دوایین=Stallman | ڕێکەوت=٧ی ئازاری ٢٠١١|ئیش=Free Software Foundation | لە=Richard M. Stallman, President | ڕێکەوتی سەردان=٢١ی تەممووزی ٢٠١١}}</ref><ref name="wheeler">{{بیرخستنەوەی وێب| ناونیشان=http://www.dwheeler.com/essays/gpl-compatible.html | سەردێڕ=Make Your Open Source Software GPL-Compatible. Or Else. | ڕێکەوتی سەردان=٢٠ی تشرینی دووەمی ٢٠٠٨| دوایین=Wheeler | یەکەم=David A. | ڕێکەوتی ئەرشیڤ=٢٣ی نیسانی ٢٠٠٢ | ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20020423030644/http://www.dwheeler.com/essays/gpl-compatible.html | ڕەوشی ناونیشان=مردوو}}</ref><ref name=freeasinfreedom-chap3>{{بیرخستنەوەی کتێب|نووسەر=Williams, Sam|سەردێڕ=[[Free as in Freedom: Richard Stallman's Crusade for Free Software]]|بڵاوکەرەوە=O'Reilly Media|ساڵ=٢٠٠٢|ژپنک=٠-٥٩٦-٠٠٢٨٧-٤}} Chapter 3. Available under the [[GFDL]] in both the initial [http://www.oreilly.com/openbook/freedom/ch03.html O'Reilly edition] (accessed on October 27, 2006) and the updated [http://www.faifzilla.org/ch03.html FAIFzilla edition] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181116000104/http://www.faifzilla.org/ch03.html |date=١٦ی تشرینی دووەمی ٢٠١٨}}. Retrieved October 27, 2006.</ref><ref name="Berättar">{{بیرخستنەوەی وێب|دوایین=Stallman |یەکەم=Richard M |ناونیشان=http://www.lysator.liu.se/history/garb/txt/87-2-rms.txt |سەردێڕ=RMS Berättar |ڕێکەوتی سەردان=٢٢ی ئەیلوولی ٢٠٠٩|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20181126072301/http://www.lysator.liu.se/history/garb/txt/87-2-rms.txt |ڕێکەوتی ئەرشیڤ=٢٦ی تشرینی دووەمی ٢٠١٨ |ڕەوشی ناونیشان=مردوو}}</ref><ref name="freeasinfreedom-chap4">{{بیرخستنەوەی کتێب|نووسەر=Williams, Sam|سەردێڕ=Free as in Freedom: Richard Stallman's Crusade for Free Software|ناونیشان=http://oreilly.com/openbook/freedom/ch04.html|بڵاوکەرەوە=O'Reilly Media|ساڵ=٢٠٠٢|ژپنک=٠-٥٩٦-٠٠٢٨٧-٤}}</ref><ref name=russell>{{بیرخستنەوەی کتێب| سەردێڕ = [[Artificial Intelligence: A Modern Approach]] | edition = 3rd | ساڵ = ٢٠٠٩|دوایین١= Russell |یەکەم١= Stuart |دوایین٢= Norvig |یەکەم٢= Peter | authorlink1 = Stuart J. Russell | authorlink2 = Peter Norvig | پەڕە = [https://archive.org/details/artificialintell٠٠russ/page/n٢٢٩ ٢٢٩]}}</ref><ref name="Levy">Levy, S: ''Hackers''. Penguin, 1984</ref><ref name="Cringely">Robert X. [https://www.pbs.org/cringely/nerdtv/shows/#4 Cringely's interview with Brewster Kahle] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111017014035/http://www.pbs.org/cringely/nerdtv/shows/#4 |date=١٧ی تشرینی یەکەمی ٢٠١١ }}, around the 46th minute</ref><ref name="unplugged">{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=http://www.datamation.com/osrc/article.php/12068_3737586_3/Richard-Stallman-Live-and-Unplugged.htm|سەردێڕ=Richard Stallman, Live and Unplugged|وتەگێڕانەوە=Q: You once said "the prospect of charging money for software was a crime against humanity." Do you still believe this? A: Well, I was not distinguishing the two meanings of free.|ڕێکەوتی سەردان= ٣ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٨|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20170629211002/http://www.datamation.com/osrc/article.php/12068_3737586_3/Richard-Stallman-Live-and-Unplugged.htm|ڕێکەوتی ئەرشیڤ=٢٩ی حوزەیرانی ٢٠١٧|ڕەوشی ناونیشان=مردوو}}</ref><ref name=freeasinfreedom-Chap1>{{بیرخستنەوەی کتێب|نووسەر=Williams, Sam|سەردێڕ=Free as in Freedom: Richard Stallman's Crusade for Free Software|ناونیشان=https://archive.org/details/FreeAsInFreedom|بڵاوکەرەوە=O'Reilly Media|ساڵ=٢٠٠٢|ژپنک=٠-٥٩٦-٠٠٢٨٧-٤}} Chapter 1. Available under the [[GFDL]] in both the initial [http://www.oreilly.com/openbook/freedom/ch01.html O'Reilly edition] (accessed on October 27, 2006) and the updated [http://www.faifzilla.org/ch01.html FAIFzilla edition] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181009092801/http://www.faifzilla.org/ch01.html |date= ٩ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٨}}. Retrieved October 27, 2006.</ref><ref name=OpenSources>{{بیرخستنەوەی کتێب|نووسەر=Various|سەردێڕ=Open Sources: Voices from the Open Source Revolution|بڵاوکەرەوە=O'Reilly Media|ساڵ=١٩٩٩|ژپنک=١-٥٦٥٩٢-٥٨٢-٣|chapter=Stallman chapter|chapterurl=http://www.oreilly.com/catalog/opensources/book/stallman.html}}</ref><ref name="Salus">{{بیرخستنەوەی وێب |ناونیشان=http://www.groklaw.net/article.php?story=20050513135545766 |سەردێڕ=The Daemon, the GNU and the Penguin- by Peter H. Salus |بڵاوکەرەوە=Groklaw.net |ڕێکەوت=١٣ی ئایاری ٢٠٠٥ |ڕێکەوتی سەردان=٢٢ی تەممووزی ٢٠١٢ |ڕێکەوتی ئەرشیڤ= ٥ی ئایاری ٢٠١٠ |ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20100505072505/http://www.groklaw.net/article.php?story=20050513135545766 |ڕەوشی ناونیشان=مردوو}}</ref><ref name="newunix">{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=http://groups.google.co.uk/group/net.unix-wizards/msg/4dadd63a976019d7?dmode=source |سەردێڕ=new UNIX implementation |بڵاوکەرەوە=Groups.google.co.uk |ڕێکەوتی سەردان=١٢ی ئازاری ٢٠١٠|ڕێکەوتی ئەرشیڤ=٢٥ی کانوونی دووەمی ٢٠١٠ |ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20100125115446/http://groups.google.co.uk/group/net.unix-wizards/msg/4dadd63a976019d7?dmode=source |ڕەوشی ناونیشان=مردوو}}</ref><ref name="gnuproject">{{بیرخستنەوەی وێب| ناونیشان=https://www.gnu.org/gnu/thegnuproject.html | سەردێڕ=The GNU Project | یەکەم=Richard | دوایین=Stallman | ساڵ=١٩٩٨|ئیش=Free Software Foundation | ڕێکەوتی سەردان=٧ی تەممووزی ٢٠١٢}}</ref><ref name="DuBois">{{بیرخستنەوەی وێب| ناونیشان=http://www.fsf.org/working-together/profiles/free-software-foundation/ | سەردێڕ=Free Software Foundation | یەکەم=Steven | دوایین=DuBois | ڕێکەوت=١٥ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٠|ئیش=Free Software Foundation | ڕێکەوتی سەردان=٢١ی تەممووزی ٢٠١١}}</ref><ref name="AI9">{{بیرخستنەوەی وێب| دوایین = Stallman | یەکەم = Richard M |نووسەر٢= Sussman, Gerald J | ساڵ = ١٩٧٧| سەردێڕ = Forward Reasoning and Dependency-Directed Backtracking in a System for Computer-Aided Circuit analysis | بڵاوکەرەوە = Artificial Intelligence 9 | پەڕەکان = ١٣٥–١٩٦| ناونیشان = http://dspace.mit.edu/bitstream/handle/1721.1/6255/AIM-380.pdf?sequence=4}}</ref><ref name="esr">{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=http://esr.ibiblio.org/?p=4386 |سەردێڕ=Why I think RMS is a fanatic, and why that matters |ئیش=Esr.ibiblio.org |ڕێکەوت=١١ی حوزەیرانی ٢٠١٢|ڕێکەوتی سەردان=١٤ی تەممووزی ٢٠١٣|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20180324053917/http://esr.ibiblio.org/?p=4386 |ڕێکەوتی ئەرشیڤ=٢٤ی ئازاری ٢٠١٨ |ڕەوشی ناونیشان=مردوو}}</ref><ref name="PE">{{بیرخستنەوەی وێب| ڕێکەوت = ٢ی شوباتی ٢٠٠٦| سەردێڕ = POSIX 1003.1 FAQ Version 1.12 | ناونیشان = http://www.opengroup.org/austin/papers/posix_faq.html| ڕێکەوتی سەردان = ١٦ی تەممووزی ٢٠٠٦}}</ref><ref name="Takver">[https://web.archive.org/web/20090601054752/http://melbourne.indymedia.org/news/2004/10/80957.php "Richard Stallman: GNU/Linux and a free society" article by Takver Sunday October 10, 2004 on ''Melbourne Indymedia'' site.] Hosted on the [[Wayback machine]].</ref><ref name=Church>{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=https://www.stallman.org/saint.html |سەردێڕ=St IGNUcius web page at www.stallman.org |بڵاوکەرەوە=Stallman.org |ڕێکەوتی سەردان=١٢ی ئازاری ٢٠١٠}}</ref><ref name="faif">{{بیرخستنەوەی کتێب|دوایین=Williams|یەکەم=Sam|سەردێڕ=Free as in Freedom: Richard Stallman's Crusade for Free Software|بڵاوکەرەوە=O'Reilly Media|ڕێکەوت=١٥ی ئازاری ٢٠٠٢|ژپنک=٠-٥٩٦-٠٠٢٨٧-٤|ناونیشان=http://www.oreilly.com/openbook/freedom/|ڕێکەوتی سەردان=٢٦ی تشرینی دووەمی ٢٠٠٦}}</ref><ref name="lemacs">{{بیرخستنەوەی وێب| ناونیشان = http://www.jwz.org/doc/lemacs.html | سەردێڕ = The Lemacs/FSFmacs Schism | ڕێکەوتی سەردان = ١٢ی کانوونی یەکەمی ٢٠٠٩| ڕێکەوتی ئەرشیڤ = ١٢ی کانوونی یەکەمی ٢٠٠٩| ناونیشانی ئەرشیڤ = https://www.webcitation.org/5lyRUxhVp?url=http://www.jwz.org/doc/lemacs.html}}</ref><ref name=leonard>{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=http://www.salon.com/2002/04/02/stallman/ |دوایین=Leonard |یەکەم=Andrew |سەردێڕ=Code free or die|ئیش=[[Salon.com]] |ڕێکەوتی سەردان=٢٠ی نیسانی ٢٠١٧}}</ref><ref name="zagreb">{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=http://fsfeurope.org/documents/rms-fs-2006-03-09.en.html |سەردێڕ=Transcript of Richard Stallman on the Free Software movement, Zagreb; 2006-03-09 |ڕێکەوتی سەردان=١٧ی کانوونی دووەمی ٢٠٠٨|ئیش=[[FSFE]]}}</ref><ref name="IFSO">{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=http://www.ifso.ie/documents/rms-2004-05-24.html |سەردێڕ=IFSO: Richard Stallman: The Dangers of Software Patents; 2004-05-24 (transcript) |بڵاوکەرەوە=Ifso.ie |ڕێکەوتی سەردان=١٧ی کانوونی دووەمی ٢٠٠٨|ڕێکەوتی ئەرشیڤ=١٥ی کانوونی دووەمی ٢٠١٣ |ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20130115221652/http://www.ifso.ie/documents/rms-2004-05-24.html |ڕەوشی ناونیشان=مردوو}}</ref><ref name="copyright-and-globalization">{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=https://www.gnu.org/philosophy/copyright-and-globalization.html |سەردێڕ=Copyright and Globalization in the Age of Computer Networks&nbsp;– GNU Project&nbsp;– Free Software Foundation (FSF) |ڕێکەوتی سەردان=١٧ی کانوونی دووەمی ٢٠٠٨}}</ref><ref name="gpl3">{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=http://www.fsfeurope.org/projects/gplv3/#transcripts |سەردێڕ=GPLv3 – GNU General Public License, version 3 |ڕێکەوتی سەردان=١٧ی کانوونی دووەمی ٢٠٠٨|ئیش=[[FSFE]]}}</ref><ref name="vrms">{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=http://vrms.alioth.debian.org/ |سەردێڕ=The Virtual Richard M. Stallman package |ڕێکەوتی سەردان=١٧ی کانوونی دووەمی ٢٠٠٨|ئیش=[[Debian]] |ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20160823192755/http://vrms.alioth.debian.org/ |ڕێکەوتی ئەرشیڤ=٢٣ی ئابی ٢٠١٦ |ڕەوشی ناونیشان=مردوو}}</ref><ref name="debbug">{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=http://bugs.debian.org/cgi-bin/bugreport.cgi?bug=221807 |سەردێڕ=#221807 - "vrms and RMS disagree sometimes... AND depends on non-free section presence..." - Debian Bug report logs |بڵاوکەرەوە=Bugs.debian.org |ڕێکەوتی سەردان=٢٧ی ئازاری ٢٠١٥}}</ref><ref name="free-encyclopedia">{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان = https://www.gnu.org/encyclopedia/free-encyclopedia.html|ڕێکەوتی سەردان = ١٥ی تشرینی یەکەمی ٢٠٠٦|سەردێڕ = The Free Universal Encyclopedia and Learning Resource|نووسەر = Richard Stallman}}</ref><ref name="encyclopedia">{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان = https://www.gnu.org/encyclopedia/encyclopedia.html|ڕێکەوتی سەردان = ١٥ی تشرینی یەکەمی ٢٠١١|سەردێڕ = The Free Encyclopedia Project|نووسەر = Richard Stallman}}</ref><ref name="chavez">{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=http://www.fsf.org/blogs/rms/entry-20041206 |سەردێڕ=Encounter with President Chavez (2004-12-01 to 2004-12-06) — Free Software Foundation — working together for free software |بڵاوکەرەوە=Fsf.org |ڕێکەوتی سەردان=٢٧ی ئازاری ٢٠١٥}}</ref><ref name="chavezthreat">{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=https://www.stallman.org/archives/2007-may-aug.html#27%20July%202007%20(Chavez%20threatens%20dignitaries)|سەردێڕ=Chavez threatens dignitaries|بڵاوکەرەوە=Stallman.org}}</ref><ref name="chaveztv">{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|ناونیشان=https://www.theguardian.com/international/story/0,3604,1535981,00.html|سەردێڕ=Chavez TV beams into South America |ئیش=The Guardian |شوێن=London | ڕێکەوت=٢٦ی تەممووزی ٢٠٠٥| ڕێکەوتی سەردان=٢٢ی ئایاری ٢٠١٠| یەکەم=Alfonso | دوایین=Daniels}}</ref><ref name="politics-feb">{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=https://www.stallman.org/archives/2010-nov-feb.html#26%20February%202011%20(Telesur%20Propaganda) | سەردێڕ = 26 February 2011 (Telesur Propaganda) |ئیش= Political notes from 2010: November–February | یەکەم = Richard | دوایین = Stallman |بڵاوکەرەوە=Stallman.org |ڕێکەوتی سەردان=٧ی حوزەیرانی ٢٠١١}}</ref><ref name="kerala">{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=http://www.financialexpress.com/fe_full_story.php?content_id=138464 |ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20061208075556/http://www.financialexpress.com/fe_full_story.php?content_id=138464 |ڕێکەوتی ئەرشیڤ=٨ی کانوونی یەکەمی ٢٠٠٦|سەردێڕ=Kerala logs Microsoft out |بڵاوکەرەوە=The Financial Express |ڕێکەوتی سەردان=١٢ی ئازاری ٢٠١٠}}</ref><ref name="president-india">{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=http://www.gnu.org.in/node/25 |سەردێڕ=Richard Stallman Meets the President of India |ڕەوشی ناونیشان=مردوو |ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20071016191823/http://gnu.org.in/node/25 |ڕێکەوتی ئەرشیڤ=١٦ی تشرینی یەکەمی ٢٠٠٧}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071016191823/http://gnu.org.in/node/25 |date=١٦ی تشرینی یەکەمی ٢٠٠٧ }}</ref><ref name="stallman-royal">{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=http://www.fsf.org/news/stallman-royal.html |سەردێڕ=Meeting between Ségolène Royal and Richard Stallman |بڵاوکەرەوە=Fsf.org |ڕێکەوتی سەردان=٢٢ی تەممووزی ٢٠١٢}}</ref><ref name="latin-america">{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=https://rudd-o.com/linux-and-free-software/c2a1success-for-free-software-in-latin-america <!-- Updated on July 25, 2016 from original: http://rudd-o.com/archives/2006/12/13/success-for-free-software-in-latin-america --> |سەردێڕ=Success for free software in Latin America! |ڕێکەوتی سەردان=٢٠ی نیسانی ٢٠١٤|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20171226104358/https://rudd-o.com/linux-and-free-software/c2a1success-for-free-software-in-latin-america |ڕێکەوتی ئەرشیڤ=٢٦ی کانوونی یەکەمی ٢٠١٧ |ڕەوشی ناونیشان=مردوو}}</ref><ref name="kpoe">{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=http://wien.kpoe.at/news/article.php/20050803081612703|سەردێڕ=Protest in Brussels against software patents|بڵاوکەرەوە=Wien.kpoe.at|ڕێکەوتی سەردان=٢٧ی ئازاری ٢٠١٥|ڕێکەوتی ئەرشیڤ=٢٦ی کانوونی یەکەمی ٢٠١٧|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20171226104412/http://wien.kpoe.at/news/article.php/20050803081612703|ڕەوشی ناونیشان=مردوو}}</ref><ref name="mpaa">{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=http://www.mccullagh.org/image/d30-23/richard-stallman-and-flag.html |ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20020803023102/http://www.mccullagh.org/image/d30-23/richard-stallman-and-flag.html |ڕەوشی ناونیشان=مردوو |ڕێکەوتی ئەرشیڤ= ٣ی ئابی ٢٠٠٢ |سەردێڕ=Protest outside and inside MPAA meeting on DRM |بڵاوکەرەوە=Mccullagh.org |ڕێکەوتی سەردان=٢٢ی تەممووزی ٢٠١٢}}</ref><ref name="protest-france">{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=http://stopdrm.info/index.php?2006/06/11/89-on-remet-ca-paris |سەردێڕ=Protest in France against DRM |بڵاوکەرەوە=Stopdrm.info |ڕێکەوتی سەردان=٢٢ی تەممووزی ٢٠١٢|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20170702062335/http://stopdrm.info/index.php?2006%2F06%2F11%2F89-on-remet-ca-paris |ڕێکەوتی ئەرشیڤ= ٢ی تەممووزی ٢٠١٧ |ڕەوشی ناونیشان=مردوو}}</ref><ref name="protest-ati">{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=http://www.fsf.org/blogs/community/rms-ati-protest.html |سەردێڕ=Protest against ATI nearly led to the arrest of RMS| بڵاوکەرەوە=Free Software Foundation page}}</ref><ref name="amd-open">{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=http://itknowledgeexchange.techtarget.com/enterprise-linux/amd-will-deliver-open-graphics-drivers/ |سەردێڕ=AMD will deliver open graphics drivers |بڵاوکەرەوە=Itknowledgeexchange.techtarget.com |ڕێکەوت=٩ی ئایاری ٢٠٠٧|ڕێکەوتی سەردان=٢٢ی تەممووزی ٢٠١٢|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20181205060711/https://itknowledgeexchange.techtarget.com/enterprise-linux/amd-will-deliver-open-graphics-drivers/ |ڕێکەوتی ئەرشیڤ= ٥ی کانوونی یەکەمی ٢٠١٨ |ڕەوشی ناونیشان=مردوو}}</ref><ref name="stallman-jewish-source-1">{{بیرخستنەوەی وێب|سەردێڕ=The Basement Interviews-Freeing the Code|بڵاوکەرەوە= IA|ڕێکەوت=٢١ی ئازاری ٢٠٠٦|ناونیشان=https://archive.org/download/The_Basement_Interviews/Richard_Stallman_Interview.pdf|ڕێکەوتی سەردان = ٢٥ی نیسانی ٢٠١٣}}</ref><ref name="IMSLP">{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=http://imslp.wikidot.com/ |سەردێڕ=Main page of the IMSLP |بڵاوکەرەوە=wikidot.com |ڕێکەوت=٦ی کانوونی یەکەمی ٢٠١١|ڕێکەوتی سەردان=٢٢ی تەممووزی ٢٠١٢|ناونیشانی ئەرشیڤ = https://web.archive.org/web/20080415201349/http://imslp.wikidot.com/ |ڕێکەوتی ئەرشیڤ = ١٥ی نیسانی ٢٠٠٨}}</ref><ref name="Proulx">{{بیرخستنەوەی وێب|نووسەر=François Proulx|ناونیشان=https://www.flickr.com/photos/francois/23625436/ |سەردێڕ=Richard Stallman |بڵاوکەرەوە=Flickr |ڕێکەوتی سەردان=٢ی ئەیلوولی ٢٠١١}}</ref><ref name="Jobs">{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=https://stallman.org/archives/2011-jul-oct.html#06_October_2011_(Steve_Jobs) |سەردێڕ=06 October 2011 (Steve Jobs) | یەکەم = Richard | دوایین = Stallman |ئیش= Political notes from 2011: July–October |بڵاوکەرەوە=Stallman.org |ڕێکەوتی سەردان=١٦ی شوباتی ٢٠١٢}}</ref><ref name="gpl3-22june">{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=http://www.fsfeurope.org/projects/gplv3/barcelona-rms-transcript.ca.html#draft2-preview |سەردێڕ=GPLv3 - Transcript of Richard Stallman from the third international GPLv3 conference, Barcelona; 2006-06-22 |زمان=ca|بڵاوکەرەوە=Fsfeurope.org |ڕێکەوت=٢٢ی حوزەیرانی ٢٠٠٦|ڕێکەوتی سەردان=٢٧ی ئازاری ٢٠١٥}}</ref><ref name="Clarke">{{بیرخستنەوەی وێب|دوایین=Clarke |یەکەم=Gavin |ناونیشان=https://www.theregister.co.uk/2011/10/10/stallman_glad_jobs_gone |سەردێڕ=Stallman: Jobs exerted 'malign influence' on computing |بڵاوکەرەوە=Theregister.co.uk |ڕێکەوت=١٠ی تشرینی یەکەمی ٢٠١١|ڕێکەوتی سەردان=٢٢ی تەممووزی ٢٠١٢|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20180918021314/https://www.theregister.co.uk/2011/10/10/stallman_glad_jobs_gone |ڕێکەوتی ئەرشیڤ=١٨ی ئەیلوولی ٢٠١٨ |ڕەوشی ناونیشان=مردوو}}</ref><ref name="infoweek">{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=http://www.informationweek.com/news/175802222?pgno=4 |سەردێڕ=A Rare Glimpse into Richard Stallman's World |بڵاوکەرەوە=Informationweek.com |ڕێکەوت=٦ی کانوونی دووەمی ٢٠٠٦|ڕێکەوتی سەردان=٢٢ی تەممووزی ٢٠١٢|ڕێکەوتی ئەرشیڤ= ٣ی نیسانی ٢٠١٢ |ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20120403073315/http://www.informationweek.com/news/175802222?pgno=4 |ڕەوشی ناونیشان=مردوو}}</ref><ref name="usesthis">{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=http://richard.stallman.usesthis.com/ |سەردێڕ=the setup is a bunch of nerdy interviews: What do people use to get the job done? |بڵاوکەرەوە=Richard.stallman.usesthis.com |ڕێکەوت=٢٣ی کانوونی دووەمی ٢٠١٠|ڕێکەوتی سەردان=١٢ی ئازاری ٢٠١٠|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20110717175618/http://richard.stallman.usesthis.com/ |ڕێکەوتی ئەرشیڤ=١٧ی تەممووزی ٢٠١١ |ڕەوشی ناونیشان=مردوو}}</ref><ref name="shaggygod">{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=http://www.bostonmagazine.com/articles/the_shaggy_god/ |سەردێڕ=The Shaggy God |بڵاوکەرەوە=Bostonmagazine.com |ڕێکەوتی سەردان=٢٢ی تەممووزی ٢٠١٢|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20120105024409/http://www.bostonmagazine.com/articles/the_shaggy_god/ |ڕێکەوتی ئەرشیڤ=٥ی کانوونی دووەمی ٢٠١٢}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120105024409/http://www.bostonmagazine.com/articles/the_shaggy_god/ |date= ٥ی کانوونی دووەمی ٢٠١٢ }}</ref><ref name="argentina">{{بیرخستنەوەی وێب|نووسەر=Guillermo Rauch|ناونیشان=http://www.devthought.com/2012/06/09/richard-stallman-robbed-in-argentina/|سەردێڕ=Richard Stallman has his bag stolen in Argentina|بڵاوکەرەوە=Devthought.com|ڕێکەوت=٩ی حوزەیرانی ٢٠١٢|ڕێکەوتی سەردان=٢٢ی تەممووزی ٢٠١٢|ڕەوشی ناونیشان=مردوو|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20120718014725/http://www.devthought.com/2012/06/09/richard-stallman-robbed-in-argentina/|ڕێکەوتی ئەرشیڤ=١٨ی تەممووزی ٢٠١٢|df=mdy-all}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120718014725/http://www.devthought.com/2012/06/09/richard-stallman-robbed-in-argentina/ |date=١٨ی تەممووزی ٢٠١٢ }}</ref><ref name="stallman-computing">{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20160410035339/https://stallman.org/stallman-computing.html|ڕێکەوتی ئەرشیڤ=١٠ی نیسانی ٢٠١٦|ناونیشان=https://stallman.org/stallman-computing.html |سەردێڕ=How I do my computing |ڕێکەوتی سەردان=١١ی حوزەیرانی ٢٠١٦}}</ref><ref name="chromeos">{{بیرخستنەوەی وێب|دوایین=Arthur |یەکەم=Charles |ناونیشان=https://www.theguardian.com/technology/blog/2010/dec/14/chrome-os-richard-stallman-warning|سەردێڕ=Google's ChromeOS means losing control of data, warns GNU founder Richard Stallman|ئیش=guardian.co.uk |بڵاوکەرەوە=Guardian |ڕێکەوت=١٤ی کانوونی یەکەمی ٢٠١٠|ڕێکەوتی سەردان=١٦ی شوباتی ٢٠١٢}}</ref><ref name="strawmen">{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=http://thread.gmane.org/gmane.os.openbsd.misc/134336/focus=134979 |سەردێڕ=Real men don't attack straw men |ڕێکەوتی سەردان=٢٤ی ئازاری ٢٠٠٩|نووسەر=Stallman, Richard |ڕێکەوت=١٥ی کانوونی یەکەمی ٢٠٠٧|بڵاوکەرەوە=OpenBSD 'misc' Mailing List |وتەگێڕانەوە=For personal reasons, I do not browse the web from my computer |ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20181116045202/http://thread.gmane.org/gmane.os.openbsd.misc/134336/focus=134979 |ڕێکەوتی ئەرشیڤ=١٦ی تشرینی دووەمی ٢٠١٨ |ڕەوشی ناونیشان=مردوو}}</ref><ref name="nochrome">Adhikari, Richard. [http://www.technewsworld.com/story/Why-Richard-Stallman-Takes-No-Shine-to-Chrome-71469.html "Why Richard Stallman Takes No Shine to Chrome"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210123151909/http://www.technewsworld.com/story/Why-Richard-Stallman-Takes-No-Shine-to-Chrome-71469.html |date=٢٣ی کانوونی دووەمی ٢٠٢١ }} ''LinuxInsider'', December 15, 2010.</ref><ref name=CUT>{{بیرخستنەوەی وێب|سەردێڕ=Event details: Talk by Richard rms Stallman|ناونیشان=http://www.ait.gu.se/aktuellt/kalendarium/Aktuellt_detalj/?eventId=1775246748|بڵاوکەرەوە=Chalmers University of Technology|ڕێکەوتی سەردان=٨ی نیسانی ٢٠١٢|ڕێکەوتی ئەرشیڤ=٦ی تشرینی دووەمی ٢٠١٨|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20181106195703/https://ait.gu.se/aktuellt/kalendarium/Aktuellt_detalj/?eventId=1775246748|ڕەوشی ناونیشان=مردوو}}</ref><ref name="boston-review">{{بیرخستنەوەی وێب|دوایین=Stallman|یەکەم=Richard|سەردێڕ=Who does that server really serve?|ناونیشان=https://www.gnu.org/philosophy/who-does-that-server-really-serve.html|بڵاوکەرەوە=[[GNU]], [[Boston Review]]|ڕێکەوتی سەردان=١٥ی کانوونی دووەمی ٢٠١٢|ڕێکەوت=٢٠ی ئەیلوولی ٢٠١١}}</ref><ref name="acmawards">{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=http://awards.acm.org/award_winners/stallman_9380313.cfm |سەردێڕ=Richard Stallman - Award Winner | وێبگە=ACM Awards | بڵاوکەرەوە=[[Association for Computing Machinery]] |ڕێکەوتی سەردان=٢٨ی نیسانی ٢٠١٦}}</ref><ref name="examples">{{بیرخستنەوەی وێب|دوایین=Hill|یەکەم=Benjamin Mako|سەردێڕ=Show Me the Code|ناونیشان=http://revealingerrors.com/show_me_the_code|ئیش=Revealing Errors|ڕێکەوتی سەردان=١٥ی کانوونی دووەمی ٢٠١٢|authorlink=Benjamin Mako Hill|ڕێکەوت=١ی شوباتی ٢٠٠٩}} {{بیرخستنەوەی وێب|دوایین=Assange|یەکەم=Julian|سەردێڕ=Interview Assange and RMS|ناونیشان=http://rt.com/news/wikileaks-revelations-assange-interview/|شوێن=London|ڕێکەوت=٩ی نیسانی ٢٠١١|بڵاوکەرەوە= RT |ڕێکەوتی سەردان=١٥ی کانوونی دووەمی ٢٠١٢|وتەگێڕانەوە=Facebook, Google, Yahoo– all these major U.S. organizations have built-in interfaces for US intelligence. It's not a matter of serving a subpoena. They have an interface that they have developed for U.S. intelligence to use.}}</ref><ref name="Hedersdoktorer">{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=http://www.kth.se/en/om/fakta/fame/hedersdoktorer/hedersdoktorer-vid-kth-1.3974 |سەردێڕ=KTH &#124; Honorary doctors at KTH |بڵاوکەرەوە=Kth.se |ڕێکەوت=١٩ی تشرینی دووەمی ٢٠١٤|ڕێکەوتی سەردان=٢٧ی ئازاری ٢٠١٥|ڕێکەوتی ئەرشیڤ=١٧ی نیسانی ٢٠١٥ |ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20150417073005/http://www.kth.se/en/om/fakta/fame/hedersdoktorer/hedersdoktorer-vid-kth-1.3974 |ڕەوشی ناونیشان=مردوو}}</ref><ref name="wired">{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=https://www.wired.com/wired/archive/11.11/linus_pr.html |سەردێڕ=Leader of the Free World, ''Wired'' Magazine, Issue 11.11, November 2003 |بڵاوکەرەوە=Wired.com |ڕێکەوت=١٧ی ئەیلوولی ١٩٩١|ڕێکەوتی سەردان=٢٢ی تەممووزی ٢٠١٢}}</ref><ref name="pioneer">{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=https://w2.eff.org/awards/pioneer/1998.php |سەردێڕ=EFF: Torvalds, Stallman, Simons Win 1998 Pioneer Awards |بڵاوکەرەوە=W2.eff.org |ڕێکەوتی سەردان=٢٧ی ئازاری ٢٠١٥|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20171108234837/https://w2.eff.org/awards/pioneer/1998.php |ڕێکەوتی ئەرشیڤ= ٨ی تشرینی دووەمی ٢٠١٧ |ڕەوشی ناونیشان=مردوو}}</ref><ref name="linux gnu">{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=https://www.gnu.org/philosophy/linux-gnu-freedom.html |سەردێڕ=Linux, GNU, Freedom by Richard M. Stallman |بڵاوکەرەوە=Gnu.org |ڕێکەوتی سەردان=٢٢ی تەممووزی ٢٠١٢}}</ref><ref name="free-open">{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=https://www.gnu.org/philosophy/free-software-for-freedom.html |سەردێڕ=Why "Free Software" is better than "Open Source" |بڵاوکەرەوە=Gnu.org |ڕێکەوتی سەردان=٢٢ی تەممووزی ٢٠١٢}}</ref><ref name="why-open">{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=https://www.gnu.org/philosophy/shouldbefree.html|سەردێڕ=Why Software Should Be Free|ڕێکەوت=٢٤ی نیسانی ١٩٩٢|بڵاوکەرەوە=gnu.org|نووسەر=Richard Stallman}}</ref><ref name="in-a-name">{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=https://www.gnu.org/gnu/why-gnu-linux.html |سەردێڕ=What's in a name? by Richard Stallman |بڵاوکەرەوە=Gnu.org |ڕێکەوت=٢٠ی ئەیلوولی ٢٠٠٠|ڕێکەوتی سەردان=٢٢ی تەممووزی ٢٠١٢}}</ref><ref name="torino">{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=http://www.fsfeurope.org/projects/gplv3/torino-rms-transcript.en.html#note-on-ip|سەردێڕ=Transcript of Richard Stallman speaking on GPLv3 in Torino|ڕێکەوت=١٨ی ئازاری ٢٠٠٦|وتەگێڕانەوە=Everyone who uses the term intellectual property is either confused himself or trying to confuse you.}}</ref><ref name="mirage">{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=https://www.gnu.org/philosophy/not-ipr.xhtml |سەردێڕ=Did You Say "Intellectual Property"? It's a Seductive Mirage by Richard M. Stallman |بڵاوکەرەوە=Gnu.org |ڕێکەوتی سەردان=٢٢ی تەممووزی ٢٠١٢}}</ref><ref name="athens">{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=http://mail.fsfeurope.org/pipermail/wsis-pct/2006-April/001115.html |سەردێڕ=Email "IP Justice Comment on Top Policy Issues for Athens" |بڵاوکەرەوە=Mail.fsfeurope.org |ڕێکەوتی سەردان=١٢ی ئازاری ٢٠١٠|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20171108235001/http://mail.fsfeurope.org/pipermail/wsis-pct/2006-April/001115.html |ڕێکەوتی ئەرشیڤ= ٨ی تشرینی دووەمی ٢٠١٧ |ڕەوشی ناونیشان=مردوو}}</ref><ref name="fsfindia">{{بیرخستنەوەی وێب|سەردێڕ=FSF India: A Q & A session with Richard M. Stallman |بڵاوکەرەوە=Free Software Foundation of India |ناونیشان=http://www.gnu.org.in/node/68 |ڕێکەوتی سەردان=٢٦ی تشرینی دووەمی ٢٠٠٦|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20061015205039/http://www.gnu.org.in/node/68 <!-- Bot retrieved archive --> |ڕێکەوتی ئەرشیڤ=١٥ی تشرینی یەکەمی ٢٠٠٦}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20061015205039/http://www.gnu.org.in/node/68 |date=١٥ی تشرینی یەکەمی ٢٠٠٦ }}</ref><ref name="Stallman, Why It Is (2012)">{{بیرخستنەوەی وێب|دوایین=Stallman |یەکەم=Richard |سەردێڕ=Why It Is Important Not to Have Children |ڕێکەوت=ئەیلوولی ٢٠١٢|وێبگە=Stallman.org |ناونیشان=https://stallman.org/articles/children.html |ڕێکەوتی سەردان=٢٧ی کانوونی یەکەمی ٢٠١٧|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20121102070833/https://stallman.org/articles/children.html |ڕێکەوتی ئەرشیڤ=٢ی تشرینی دووەمی ٢٠١٢|ڕەوشی ناونیشان=زیندوو}}</ref><ref name="black-and-white">{{بیرخستنەوەی وێب| ناونیشان = http://torvalds-family.blogspot.com/2008/11/black-and-white.html | سەردێڕ = Black and white | بڵاوکەرەوە = Linus' blog | ڕێکەوت = ٢ی تشرینی دووەمی ٢٠٠٨| ڕێکەوتی سەردان = ٩ی تشرینی یەکەمی ٢٠١١}}</ref><ref name="macfound">[http://www.macfound.org/site/c.lkLXJ8MQKrH/b.1142703/k.787E/Fellows_List__August_1990.htm] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20120307004157/http://www.macfound.org/site/c.lkLXJ8MQKrH/b.1142703/k.787E/Fellows_List__August_1990.htm |date=March 7, 2012}}</ref><ref name="ahref">{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=http://www.ahref.com/guides/industry/199907/0727piou2.html |ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20000816100041/http://www.ahref.com/guides/industry/199907/0727piou2.html |ڕێکەوتی ئەرشیڤ=١٦ی ئابی ٢٠٠٠ |ڕەوشی ناونیشان=مردوو |سەردێڕ=ahref.com > Guides > Industry > WWW8 Notes: Open-Source Software and Software Patents |ڕێکەوتی سەردان=٢ی نیسانی ٢٠١٥|df=mdy-all}}</ref><ref name="takeda">{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=http://www.takeda-foundation.jp/en/aboutus/topics/p20010911.html |سەردێڕ=The Takeda Foundation |بڵاوکەرەوە=Takeda-foundation.jp |ڕێکەوتی سەردان=٢٧ی ئازاری ٢٠١٥}}</ref><ref name="takeda-mit-2001-10-17">{{بیرخستنەوەی وێب|سەردێڕ = Stallman shares Takeda award of nearly $1M | بڵاوکەرەوە = MIT | ڕێکەوت = ١٧ی تشرینی یەکەمی ٢٠٠١| ناونیشان = http://web.mit.edu/newsoffice/2001/stallman-1017.html | ڕێکەوتی سەردان = ٢٦ی تشرینی دووەمی ٢٠٠٦}}</ref><ref name="glasgow">{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=http://www.gla.ac.uk/news/archive/2001/february/headline_29920_en.html |سەردێڕ=University of Glasgow :: University news :: Archive of news :: 2001 :: February :: University announces honorary degrees to celebrate 550th anniversary |بڵاوکەرەوە=Gla.ac.uk |ڕێکەوت=١ی شوباتی ٢٠٠١|ڕێکەوتی سەردان=٢٧ی ئازاری ٢٠١٥}}</ref><ref name="NAE">{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=http://www.nae.edu/MembersSection/Directory20412/30606.aspx |سەردێڕ=NAE Website - Dr. Richard M. Stallman |بڵاوکەرەوە=Nae.edu |ڕێکەوتی سەردان=٢٧ی ئازاری ٢٠١٥}}</ref><ref name="VUB">{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=http://www.vub.ac.be/english/home/DHC/overview.html |سەردێڕ=Vrije Universiteit Brussel |بڵاوکەرەوە=Vub.ac.be |ڕێکەوتی سەردان=٢٧ی ئازاری ٢٠١٥|ڕێکەوتی ئەرشیڤ= ٢ی نیسانی ٢٠١٥ |ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20150402140640/http://www.vub.ac.be/english/home/DHC/overview.html |ڕەوشی ناونیشان=مردوو}}</ref><ref name="UNSA">{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=http://bo.unsa.edu.ar/cs/R2004/R-CS-2004-0204.html |سەردێڕ=RESOLUCIÓN CS N° 204/04 |بڵاوکەرەوە=Bo.unsa.edu.ar |ڕێکەوتی سەردان=١٢ی ئازاری ٢٠١٠|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20110531174108/http://bo.unsa.edu.ar/cs/R2004/R-CS-2004-0204.html |ڕێکەوتی ئەرشیڤ=٣١ی ئایاری ٢٠١١ |ڕەوشی ناونیشان=مردوو}}</ref><ref name=UNI>{{بیرخستنەوەی وێب|سەردێڕ=Richard Matthew Stallman ofrecerá conferencia orientada al uso del software libre|ناونیشان=http://www.uni.edu.pe/sitio/novedades/2008/np_081114_stallman.htm|ئیش=Nota de Prensa|بڵاوکەرەوە=Universidad Nacional de Ingeniería del Perú|ڕێکەوتی سەردان=٨ی نیسانی ٢٠١٢|ڕەوشی ناونیشان=مردوو|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20120707171139/http://www.uni.edu.pe/sitio/novedades/2008/np_081114_stallman.htm|ڕێکەوتی ئەرشیڤ=٧ی تەممووزی ٢٠١٢|df=mdy-all}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120707171139/http://www.uni.edu.pe/sitio/novedades/2008/np_081114_stallman.htm |date= ٧ی تەممووزی ٢٠١٢ }}</ref><ref name=UIGV>{{بیرخستنەوەی وێب|سەردێڕ=Universidad Garcilaso realizó Conferencia Magistral a cargo del Dr. Richard Stallman |ناونیشان=http://www.uigv.edu.pe/relaciones-publicas/3108_conferenciastallman.php |ئیش=Noticias Garcilasinas |بڵاوکەرەوە=Universidad Inca Garcilaso de la Vega |ڕێکەوتی سەردان=٨ی نیسانی ٢٠١٢|ڕەوشی ناونیشان=مردوو |ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20120623143602/http://www.uigv.edu.pe/relaciones-publicas/3108_conferenciastallman.php |ڕێکەوتی ئەرشیڤ=٢٣ی حوزەیرانی ٢٠١٢}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120623143602/http://www.uigv.edu.pe/relaciones-publicas/3108_conferenciastallman.php |date=٢٣ی حوزەیرانی ٢٠١٢ }}</ref><ref name="unipv">{{بیرخستنەوەی وێب| ناونیشان = http://www.unipv.eu/on-line/Home/Ateneo/Organidigoverno/Rettore/articolo1229.html | سەردێڕ = Laurea in Ingegneria Informatica a Richard Stallman. | نووسەر = University of Pavia | ڕێکەوتی سەردان = ٣ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٨ | ناونیشانی ئەرشیڤ = https://web.archive.org/web/20111004234138/http://www.unipv.eu/on-line/Home/Ateneo/Organidigoverno/Rettore/articolo1229.html | ڕێکەوتی ئەرشیڤ = ٤ی تشرینی یەکەمی ٢٠١١ | ڕەوشی ناونیشان=مردوو}}</ref><ref name="20minutos">{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=http://www.20minutos.es/noticia/197555/0/richard/stallman/linux/ |سەردێڕ=El padre del software libre, Premio Internacional Extremadura |بڵاوکەرەوە=20minutos.es |ڕێکەوتی سەردان=٢٧ی ئازاری ٢٠١٥}}</ref><ref name="Lakehead">{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=https://www.youtube.com/watch?v=TRVzZogu3qU |سەردێڕ=RMS Given Honorary Degree at Lakehead |بڵاوکەرەوە=YouTube.com |ڕێکەوت=٣١ی ئایاری ٢٠٠٩|ڕێکەوتی سەردان=٢٧ی ئازاری ٢٠١٥}}</ref><ref name="Agora">{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=http://agora.lakeheadu.ca/agora.php?st=327 |سەردێڕ=Honorary Degree Recipients |بڵاوکەرەوە=Agora.lakeheadu.ca |ڕێکەوت=٢١ی ئایاری ٢٠٠٩|ڕێکەوتی سەردان=٢٧ی ئازاری ٢٠١٥|ڕەوشی ناونیشان=مردوو |ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20130821115904/http://agora.lakeheadu.ca/agora.php?st=327 |ڕێکەوتی ئەرشیڤ=٢١ی ئابی ٢٠١٣|df=mdy-all}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130821115904/http://agora.lakeheadu.ca/agora.php?st=327 |date=٢١ی ئابی ٢٠١٣ }}</ref><ref name="UNC">{{بیرخستنەوەی وێب| ناونیشان = http://www.unc.edu.ar/seccion/novedades/2011/agosto/honoris-causa-para-richard-stallman-el-guru-del-software-libre | ناونیشانی ئەرشیڤ = https://web.archive.org/web/20111024041223/http://www.unc.edu.ar/seccion/novedades/2011/agosto/honoris-causa-para-richard-stallman-el-guru-del-software-libre | ڕەوشی ناونیشان=مردوو | ڕێکەوتی ئەرشیڤ = ٢٤ی تشرینی یەکەمی ٢٠١١ | trans-title = Honoris Causa for Richard Stallman, Free Software guru | سەردێڕ = ''Honoris Causa para Richard Stallman, el gurú del software libre'' | نووسەر = National University of Córdoba | زمان = Spanish | ڕێکەوت = ١٦ی ئابی ٢٠١١| ڕێکەوتی سەردان = ٣ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٨}}</ref><ref name="CONCORDIA">{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=https://www.concordia.ca/cunews/main/stories/2014/10/01/concordia-awardshonorarydoctoratestoaquebecbusinessleaderaninter.html |سەردێڕ=Concordia awards 3 new honorary doctorates}}</ref><ref name="SchuesslerInterview">{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=https://www.youtube.com/watch?v=fkkDvKGcNSo&t=38m01s |سەردێڕ=Richard Stallman: Apple fanboys are foolish people}}</ref><ref name="UPMC">{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=http://www.upmc.fr/en/university/history_and_famous_people/doctors_honoris_causa/the_dhc_ceremony_at_the_sorbonne/the_2016_dhc.html|سەردێڕ=Cérémonie des docteurs honoris causa 2016|ڕێکەوتی سەردان=١٥ی کانوونی دووەمی ٢٠٢١|ڕێکەوتی ئەرشیڤ=٢٦ی کانوونی یەکەمی ٢٠١٧|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20171226104603/http://www.upmc.fr/en/university/history_and_famous_people/doctors_honoris_causa/the_dhc_ceremony_at_the_sorbonne/the_2016_dhc.html|ڕەوشی ناونیشان=مردوو}}</ref><ref name="SchuesslerNewspaper">{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=http://www.tagesanzeiger.ch/digital/internet/freiheitskaempfer-rebell-und-papst/story/25800176|سەردێڕ=Freiheitskämpfer, Rebell und Papst}}</ref><ref name="gnuhealthcon2016">{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=http://www.gnuhealthcon.org/2016-las_palmas/awards.html|سەردێڕ=GNU Health Social Medicine Awards 2016|ڕێکەوتی سەردان= ٣ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٨|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20181208001924/http://www.gnuhealthcon.org/2016-las_palmas/awards.html|ڕێکەوتی ئەرشیڤ= ٨ی کانوونی یەکەمی ٢٠١٨|ڕەوشی ناونیشان=مردوو}}</ref> }} == بەستەرە دەرەکییەکان == * {{وێبگەی فەرمی}} {{Bibliowiki|Richard Stallman}} * {{Dmoz|Computers/History/Pioneers/Stallman%2C_Richard/}} * [https://www.gnu.org/philosophy/ Essays on the ''Philosophy of the GNU Project''], almost all written by Stallman * {{Gutenberg author | id=Stallman, Richard}} * {{Internet Archive author |sname=Richard Matthew Stallman}} * {{IMDb name}} {{تووڵی دەروازە|ژیاننامە|ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا|جاڤا|کۆمپیوتەر|زانستی کۆمپیوتەر}} {{پۆلی کۆمنز|Richard Stallman}} [[پۆل:لینوکس]] [[پۆل:زیندووان]] [[پۆل:جووە ئەمریکییەکان]] [[پۆل:لەدایکبووانی ١٩٥٣]] [[پۆل:زانایانی ئەمریکیی جوو]] [[پۆل:بلۆگەرە ئەمریکییەکان]] [[پۆل:پڕۆگرامەرەکانی کۆمپیوتەر لە ئەمریکا]] [[پۆل:مولحیدانی ئەمریکا]] [[پۆل:نەرمامێرە خۆڕایییەکان]] [[پۆل:دەرچووانی زانکۆی ھارڤارد]] [[پۆل:بێخوایانی ئەمریکی]] 4z7c0aop5m0ral695wkwbtdqvthjts4 0 11372 1455074 1434939 2025-06-21T19:44:42Z Yousiphh 54819 This is not the portrait of Jafargoli Khan, see: [[:File:Abbasgulu Khan Erivanski.jpg]] 1455074 wikitext text/x-wiki {{زانیاریدانی نیشتنگە | ناو = شارستانی خۆی | ناوی_فەرمی = شھرستان خوی - خوی بؤلگەسی | ناوی_خۆماڵی = | زمانی_ناوی_خۆماڵی = | ناوەکانی_تر = Khoy County | جۆری_نیشتنگە = [[شارستان]] <!--- وێنەکان، ناسناو، دروشم ---> | وێنە = Khoy_County.png | قەبارەی_وێنە = 300px | شرۆڤەی_وێنە = جێگەی لە [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] | وێنەی_ئاڵا = | قەبارەی_ئاڵا = | وێنەی_مۆر = | قەبارەی_مۆر = | وێنەی_نیشان = | قەبارەی_نیشان = | ناسناو = | دروشم = <!-- نەخشەکان و شوێنی جوگرافیایی ------> | وێنەی_نەخشە = {{maplink|frame=y|plain=yes|frame-align=center|zoom=8|type=shape<!--line-->|stroke-color=|stroke-width=2|frame-lat= 38.58334|frame-long= 44.78335 |frame-width=250|frame-height=300}} | قەبارەی_نەخشە = 300px | شرۆڤەی_نەخشە = | دەرزیی_نەخشە = | شوێنی_ناونیشانی_دەرزیی_نەخشە = | قەبارەی_دەرزیی_نەخشە = | شرۆڤەی_دەرزیی_نەخشە = | پۆتانەکان = | دەرزیی_دیاریکردنی_پۆتانەکان = <!-- شوێن ------------------> | جۆری_دابەشکراو = [[وڵات]] | ناوی_دابەشکراو = {{ئاڵا|ئێران}}{{ھن}}{{flagicon image| Flag of Kurdistan.svg}} [[ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] | جۆری_دابەشکراو١ = [[پارێزگا]] | ناوی_دابەشکراو١ = [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] | جۆری_دابەشکراو٢ = | ناوی_دابەشکراو٢ = <!-- دامەزران ---------------> | سەردێڕی_دامەزران = بوون بە [[شارستان]] | ڕێکەوتی_دامەزران = [[١٩٣٧]] | سەردێڕی_دامەزران١ = | ڕێکەوتی_دامەزران١ = | سەردێڕی_لەناوچوون = | ڕێکەوتی_لەناوچوون = | دامەزرێنەر = | ھۆکاری_ناونران = <!-- ڕێبەرەکان، شێوازی دەسەڵات ---> | پەراوێزەکانی_دەسەڵات = | جۆری_دەسەڵات = | حیزبی_سەرۆک = | سەرناوی_سەرۆک = سەرۆکی شارستان | ناوی_سەرۆک = حوسێن سیوانی <!-- ڕووبەر ----------------------> | سەرجەمی_ڕووبەر_بە_کم٢ = ٤٤٥١ | ڕووبەری_وشکایی_بە_کم٢ = | ڕووبەری_ئاو_بە_کم٢ = | ڕووبەری_ئاو_لەسەددا = | ڕووبەری_شاری_بە_کم٢ = | ڕووبەری_لادێیی_بە_کم٢ = <!-- بەرزایی ---------------------> | بەرزایی_بە_م = | بەرزترین_بەرزایی_بە_م = | نزمترین_بەرزایی_بە_م = <!-- ژمارەی_دانیشتووان ----------------> | ژمارەی_دانیشتووان = ٣٤٨,٦٦٤ | دانیشتووان_لە = [[٢٠١٦]] | چڕیی_دانیشتووان_بە_کم٢ = ٧٨ کەس | مەزندەی_دانیشتووان = | مەزندەی_دانیشتووان_لە = | دانیشتووانی_شاری = ٢٢٥,٩٣١ | چڕیی_دانیشتووانی_شاری_بە_کم٢ = | دانیشتووانی_لادێیی = ١٢٢,٧٣٣ | چڕیی_دانیشتووانی_لادێیی_بە_کم٢ = | سەرناوی_دانیشتووان = | ئاگاداریی_دانیشتووان = <!-- دانیشتوواناسی (بەشی ١) --------> | جۆری_دانیشتووانناسی١ = [[زمان]] و [[ئایین]] | سەرناوی١_دانیشتووانناسی١ = [[زمان]] | زانیاریی١_دانیشتووانناسی١ = [[زمانی کوردی|کوردی]] ([[کوردیی باکووری|کرمانجی]])، [[زمانی ئازەربایجانی|ئازەری]]، [[زمانی ئەرمەنی|ئەرمەنی]] | سەرناوی٢_دانیشتووانناسی١ = [[ئایین]] | زانیاریی٢_دانیشتووانناسی١ = [[ئیسلام]]([[شیعە]] و [[سوننە]])، [[مەسیحی]] | سەرناوی٣_دانیشتووانناسی١ = | زانیاریی٣_دانیشتووانناسی١ = <!-- کاتناوچە --------------> | کاتناوچە١ = [[ناوچەی کاتی]] | جیاوازی١_لە_utc = +3:30 | کاتناوچە١_DST = ھاوین | جیاوازی١_لە_DST = +4:30 <!-- کۆدی_پۆستە، کۆدی_ناوچە ---> | جۆری_کۆدی_پۆستە = | کۆدی_پۆستە = | جۆری_کۆدی_پۆستە٢ = | کۆدی_پۆستە٢ = | جۆری_کۆدی_ناوچە = [[تەلەفۆن]] | کۆدی_ناوچە = ٠٤٤١ <!-- وێبگە، پەراوێزەکان --------> | وێبگە = [https://khoy.ir/ فەرمانداری خۆی] | پەراوێزەکان = }} '''شارستانی خۆی''' ({{بە فارسی|شھرستان خوی}}، {{بە ئازەربایجانی|خوی بۆلگەسی}}) یەکێکە لە شارستانەکانی [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]]، لە باکووری [[ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] لە وڵاتی [[ئێران]].<ref>https://www.gitashenasi.com/En/Product/Index.cfm?I=9 {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190327161630/http://gitashenasi.com/En/Product/Index.cfm?I=9 |date=٢٧ی ئازاری ٢٠١٩ }}</ref> لە باکوورەوە [[شارستانی چایپارە]] و [[شارستانی چاڵدێران]]، لە باشوورەوە [[شارستانی سەڵماس]]، لە ڕۆژھەڵاتەوە (شارستانی مەرەند)، لە ڕۆژاواوە (قەزای سەرای) لە [[پارێزگای وان]] لە [[باکووری کوردستان]] لە وڵاتی [[تورکیا]]. [[شارۆچکە]]ی [[خۆی]] ناوەندی ئەم شارستانەیە کە بە دووری (١٣٤کم) دەکەوێتە باکووری [[شار]]ی [[ورمێ]]وە، لەسەر ڕێگای سەرەکی [[ورمێ]]-[[خۆی]] و [[ورمێ]]-[[تەورێز]]ە.<ref> https://www.amar.org.ir/Portals/0/census/1385/results/all/04.xls </ref> [[خۆی]] بە شاری [[گوڵەبەڕۆژە]] ناسراوە. ئەم شارستانە بە یەکەم ناوەندی بەرھەمھێنانی تۆوی [[گوڵەبەڕۆژە]] و [[کولەکە]] لە وڵات دادەنرێت و خاوەنی گەورەترین بازاڕی تۆوی گوڵەبەڕۆژەیە لە وڵاتدا.<ref> https://www.mehrnews.com/news/4077105/خوی-صاحب-تنھا-بازار-بورس-دانھ-ھای-آفتابگردان-کشور-است </ref><ref> https://www.irna.ir/news/82721406/بازار-کساد-تخمھ-آفتابگردان-و-کدوی-آجیلی-در-بزرگترین-بورس-ایران </ref> شارەدێی [[فیروورەق]] ناوەندی بەرھەمھێنانی [[گێلاس]]ە لە وڵاتەکەدا.<ref> https://www.isna.ir/news/97012106919/پیش-بینی-برداشت-۳%DB%B0%DB%B0%DB%B0-تن-آلبالو-در-شھر-آلبالوی-ایران </ref> فەرشی ئازەربایجانی ڕۆژئاوا لە بازاڕەکانی ناوخۆ و دەرەوەدا زۆر بەناوبانگە و لەنێو ئەو فەرشانەی کە لە ئازەربایجانی ڕۆژئاوا بەرھەم دەھێنرێن، فەرشی ماھی(ماسی)، [[خۆی]] لەسەر ئاستی نیشتمانی و نێودەوڵەتی تۆمارکراوە.<ref> https://web.archive.org/web/20190302121028/http://exireno.ir/محبوبیت-فرش-آذربایجان-غربی-در-بازارھا/ </ref> گەورەترین شانۆخانە لە باکووری رۆژئاوای ئەو وڵاتە دەکەوێتە شاری [[خۆی]].<ref> http://www.honaronline.ir/بخش-استان-ھا-10/103204-بزرگترین-خانھ-تئاتر-شمال-غرب-کشور-در-خوی-افتتاح-شد </ref> گەورەترین تێرمیناڵی سەرنشین لە باکووری ڕۆژئاوا و ڕۆژئاوای وڵاتەکە دەکەوێتە شاری [[خۆی]].<ref> http://www.aftabir.com/news/view/2009/feb/11/c2c1234373142_economy_marketing_business_transportation_khoy_terminal.php/بزرگترین-پایانھ-مسافربری-شمالغرب-و-غرب-کشور </ref> لە بواری ئاژەڵداریدا زۆر باشە بەهۆی ناوچە شاخاوییەکانییەوە پاوەن و لەوەڕگایەکی زۆری هەیە. ئەم شارستانە لە ڕووی نەتەوەییەوە لە نەتەوەی [[کورد]]، [[ئازەرییەکان]]، [[کورەسوننی]] و [[ئەرمەنییەکان]] پێکهاتووە و ژیان لە نێوان نەتەوەکاندا لە ئێستادا دۆستانەیە و شارستانێکی بێ کێشەیە. == جوگرافیا == [[خۆی]] لە دوای [[ورمێ]] دووھەمین شاری گرنگە لە [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] و خاڵی باکووری رۆژئاوای [[ئێران]] و [[ئازەربایجان (ھەرێم)|ئازەربایجانە]] کە دەکەوێتە سەر سنووری [[تورکیا]].<ref> https://web.archive.org/web/20180412000948/http://econews.com/fa/content/654102</ref> ناوچەی بازرگانی خۆی وەک یەکێک لە گۆڕەپانی ئاڵوگۆڕی نێوان ڕۆژھەڵات و ڕۆژئاوا، ماوەیەکی زۆرە لە مێژووی ئابووری ئێراندا ئامادەیییەکی بەرچاوی ھەبووە. لە ڕابردوودا ئەم شارە ناوەندێکی ئابووری بووە و بەھۆی ھەڵکەوتی لەسەر ڕێگا بازرگانییە بەناوبانگەکانی وەک [[ڕێگای ئاوریشم]]، ڕێگای [[مەککە]]، ڕێگای تەرابۆزان-جۆڵفە، چەندین کاروانسەرای ھەیە، بۆ دابەزاندنی کەلوپەل و پشوودان بۆ بازرگانان، و بازاڕێکی فراوان بۆ بازرگانیکردن بە کاڵاکانەوە، جیاواز بووە. توانای و پێگەی نێودەوڵەتی شارستانی خۆی بەھۆی ھەڵکەوتەی لەسەر ڕێڕەوی [[ڕێگای ئاوریشم]] و ھەبوونی سنووری ڕازی و ھێڵی شەمەندەفەر کە بە [[ئەورووپا]]وە بەستراوەتەوە، بە ناوچەیەکی تایبەتی ئابووری و گەشتیاری دادەنرێت.<ref> https://article.tebyan.net/352580/سفر-نوروزی-بھ-خوی-را-از-دست-ندھید-</ref><ref> https://www.irna.ir/news/82273344/فرماندار-خوی-ظرفیت-تجاری-ارزشمندی-برای-تبدیل-بھ-منطقھ-ویژھ-اقتصادی</ref> خۆی بە درێژایی مێژوو یەکێک لە گرینگترین بنکە سەربازییەکان بووە بۆ بەرگری لە [[ئێران]]. لە نزیک ئەم شارستانە شەڕی چارەنووسساز و [[شەڕی چاڵدێران]] لە نێوان ھەردوو [[سەفەوییەکان]] و [[ئیمپراتۆریەتیی عوسمانی]]دا ڕوویدا. لە ئێرانی کۆندا و بە تایبەت لە سەردەمی [[ئیمپراتۆریەتیی ئەشکانی]] و [[ئیمپراتۆریەتیی ساسانی]]دا ئەو خاکەی کە ئەمڕۆ پێی دەوترێت شارستانی خۆی بەھایەکی گەورەی سەربازی ھەبووە و یەکێک لە گرنگترین قەڵا سەربازییەکانی [[ئێران]] واتە قەڵای زینتا لەم خاکەدا ھەڵکەوتووە. لەبەر ئەوەی لە ڕۆژئاوای ئەترۆپاتکان([[ئازەربایجان (ھەرێم)|ئازەربایجان]]) و لە نزیک [[ئەرمەنستان|ئەرمینیا]] بوو، قەڵای زینتا یەکەم سەربازگە بوو کە بەرگری لە [[ئێران]] کرد کاتێک [[ئیمپراتۆریەتیی ڕۆمی|ئیمپراتۆریەتیی ڕۆم]] لە ڕێگەی [[ئەرمەنستان|ئەرمینیاوە]] ھێرشی کردە سەر [[ئێران]]. لەو کاتەدا کە ئێران لە ھەوڵی مومارەسەکردنی سەروەریی خۆی بەسەر ئەرمینیادا بوو، قەڵای (زینتا) بە بنکەیەک دادەنرا بۆ ئەوەی سەربازانی ئێران خۆیان بۆ ھەڵمەتی ئەرمینیا ئامادە بکەن.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب |ناونیشان=http://amanatazarbaijan.com/fa/contents/news/%D9%81%D8%B1%DA%BE%D9%86%DA%AF%DB%8C/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%20%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85%20%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86%20/ |سەردێڕ=وەشانی ئەرشیڤکراو |ڕێکەوتی سەردان= ٦ی ئابی ٢٠٢٢ |ڕێکەوتی ئەرشیڤ= ٦ی ئابی ٢٠٢٢ |ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20220806124710/http://amanatazarbaijan.com/fa/contents/news/%D9%81%D8%B1%DA%BE%D9%86%DA%AF%DB%8C/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%20%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85%20%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86%20/ |ڕەوشی ناونیشان=مردوو}}</ref> شارستانی خۆی بە ڕووبەری ٥٥٤٨ کیلۆمەتر چوارگۆشە دەکەوێتە باکووری ڕۆژئاواترین خاڵی ئێران و ئازەربایجان و لەسەر سنووری تورکیا. دوورییەکەی لە [[تاران]]ەوە ٧٨٠ کم و لە [[تەورێز|تەبرێزەوە]] ١٦٥ کم. شاری [[خۆی]] بە دووری ١٣٥ کم لە شاری [[ورمێ]] ناوەندی [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] ھەڵکەوتووە. ڕێگای ترانزێتی [[ئێران]]-[[ئەورووپا]] ٣٠ کم لێی تێدەپەڕێت و دەکەوێتە ٦٧ کم لە سنووری تورکیاوە دوورە. شاری [[خۆی]] لە باکوورەوە بەرەو [[ماکۆ]]، لە ڕۆژھەڵاتەوە بەرەو ناوچەی ئازادی ئاراس باران (جۆڵفە) و لە باشوورەوە بەرەو [[سەڵماس]] و [[ورمێ]] دەڕوات، لە ڕۆژئاواوە بەرەو [[تورکیا]]، بۆ [[پارێزگای وان]] کە ناوەندی شاری [[وان]]ە.<ref> https://www.yjc.news/fa/news/4307618/وجود-موقعیت-استراتژیک-ناحیھ-صنعتی-ایواوغلی-خوی</ref> == فەرھەنگ و زمان == دانیشتوانی شارستانی خۆی ئەتوانین بڵێین نیوا و نیوە بۆ ھەردوو نەتەوەی [[کورد]] و [[ئازەرییەکان]]، لەم شارستانەدا [[زمانی کوردی]]([[کوردیی باکووری|کرمانجی]]) و [[زمانی ئازەربایجانی]] برەوی ھەیە، ھەرچەندە لەم شارستانەدا نەتەوەی [[کورد]] تواونەتەوە لە ناو نەتەوەی [[ئازەرییەکان]]دا، بە ھۆکاری سیاسی و ئابووری، وەک [[ھۆز]]ی [[دونبەلی]]، ھەرچەندە [[کورەسوننی]]ەکانیش ھەن کە ھەم خۆیان بە [[کورد]] دەزانن و ھەم خۆشیان بە ئازەری دەزانن. [[کورد]]ەکان زیاتر کەوتوونەتە ڕۆژاوای ئەم شارستانە و [[ئازەرییەکان]] بە پێچەوانەوە کەوتنەتە ڕۆژھەڵاتی. لەڕووی [[ئایین|ئاینییەوە]] ئەم شارستانە لە [[ئیسلام]] ئاینزاکانی([[سوننە]] و [[شیعە]]) پێکھاتووە.<ref> https://www.yjc.news/fa/news/5650991/شھرستان-خوی-یکی-از-شھرستان-ھای-آذربایجان-غربی</ref><ref> https://web.archive.org/web/20181117071710/http://www.iranicaonline.org/articles/kora-sonni </ref><ref> https://www.iranicaonline.org/articles/kurdish-tribes </ref> == مێژوو == مێژووی ئەم شارۆچکەیە بۆ سێ ھەزار ساڵ دەگەڕێتەوە. لە سەردەمی کۆندا، خۆی وەک شارەکانی تری ئەتۆرپاتکان لە سەردەمی مادەکانەوە تا کۆتایی ساسانییەکان لەژێر دەسەڵاتی پاشاکانی ئێراندا بووە.<ref> فرزانە ساسانپور و مسعود طاوسی مسرور (۱۳۹۲). «خوی». دانشنامە جھان اسلام. ۱۶. تھران: بنیاد دائرةالمعارف اسلامی.</ref> پێش [[ماد]]ەکان شارۆچکەی خۆی بەشێک بوو لە ناوچەی دێرینی سان گیبوتۆ و بەشێک بوو لە خاکی [[ئورارتوو]]. لە کۆندا شارۆچکەی خۆی بە ھۆی بوونی لەسەر [[ڕێگای ئاوریشم]] زۆر گرنگ بووە.<ref>https://books.google.com/booksid=cJQ3AAAAIAAJ&pg=PA28&lpg=PA28&dq=&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false{{بەستەری مردوو|url=https://books.google.com/booksid%3DcJQ3AAAAIAAJ%26pg%3DPA28%26lpg%3DPA28%26dq%3D%26redir_esc%3Dy |date=کانوونی دووەمی ٢٠٢٣ }}</ref> لە سەردەمی ئەرمینیای گەورەدا ئەم شارۆچکەیە بەشێک بووە لە پارێزگای نۆر-شیراک (ئەشکار). خوی لە سەدەی ھەشتەمی زایینیدا باسی لێوە کراوە و لەلایەن ئەنانیا شیراکاتسی لە "ئەشخاراتسویتس"دا بە ھێر ناوی لێنراوە. لە سەردەمی [[ئیمپراتۆریەتیی ئەشکانی|ئەشکانیدا]] خۆی دەروازەی [[ئیمپراتۆریەتیی ئەشکانی]] بوو لە باکووری ڕۆژئاوا. لە دەوروبەری ساڵی ٣٧ی پێش زایین، مارک ئەنتۆنی لە یەکێک لە جەنگە زۆر و بەردەوامەکانی ڕۆم و پارتدا، ئەو دەشتەی بڕیبوو کە دەکەوێتە نێوان خوی و ماراند.<ref> statement Wikimedia FoundationPowered by MediaWiki Lida Balilan Asl, Elham Jafari. "Khoy's Expansion from Early Islam to Late Qajar According to Historical Documents" published spring 2013. vol 3 </ref> یەکێک لە توخمە مێژووییە گرنگەکانی ئەم شارە کڵێسای سورپ سەرکیسە. بەڵگەنامە [[ئەرمەنییەکان]] نووسیویانە کە بەرواری دروستکردنی دەبێت یان ساڵی ٣٣٢ یان ٣٣٣ی زایینی بێت. لە شارەکە و گوندەکانی دەوروبەری، کڵێساکان دەبینرێن و باس لەوە دەکرێت کە ھەمیشە [[ئەرمەنییەکان]] بڕێکی بەرچاو لە دانیشتوانی شارەکەیان پێکھێناوە. تا نیوەی یەکەمی سەدەی یازدەھەم [[ئیمپراتۆریەتیی بیزەنتی]] چالاکانە ھەوڵیان دەدا خاکەکانی ڕۆژھەڵاتی خۆیان کۆبکەنەوە، لە ھەوڵێکدا بۆ ھەڵمژینی شانشینە ناجێگیرەکانی ئەرمەنستان. لە ساڵی ١٠٢١-١٠٢٢ ئیمپراتۆر باسیل دووەم سەرکردایەتی سوپاکەی کرد تا '''خۆی''' لە ماوەی ١٧٥ کم لە دوین، و تەسلیمبوونی پاشایەتی لە شانشینی ئارتسرونی [[وان]]ی بەدەستھێنا.<ref> https://books.google.iq/books?id=Pzg8AAAAIAAJ&pg=PA52&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false </ref> لە ساڵی ١٢١٠ شارەکە لەلایەن ھێزەکانی شانشینی جۆرجیا داگیرکرا کە لەلایەن تاماری گەورەوە نێردرابوو لە ژێر فەرمانی زەکەریا و ئیڤانێ مخارگردزێلی. ئەمەش وەڵامێک بوو بۆ دەرکردنی ئەنی کە لە ژێر کۆنترۆڵی جۆرجیادا بوو کە لە ساڵی ١٢٠٨ ڕوویدا و ١٢ ھەزار مەسیحی بە مردن بەجێھێشت.<ref> L. Baker, Patricia; Smith, Hilary; Oleynik, Maria (2014). Iran. London, United Kingdom: Bradt Travel Guides. p. 158. </ref><ref> statement Wikimedia FoundationPowered by MediaWiki Salia, Kalistrat (1983). History of the Georgian nation. Madison, WI: University of Wisconsin. p. 181. </ref><ref> https://books.google.iq/books?id=WjQfo3a1eVMC&redir_esc=y </ref> === سەردەمی سەفەوییەکان === لە سەردەمی [[سەفەوییەکان]]دا شارۆچکەی خۆی بە ھۆی نزیکی لە سنووری [[ئیمپراتۆریەتیی عوسمانی]] لە ڕووی ستراتیژییەوە گرنگ بوو. [[شا ئیسماعیلی یەکەم|شا ئیسماعیل سەفەوی]] لە ساڵی ٩٢٠ی کۆچی/١٥١٤ی زایینی لە [[شارستانی چاڵدێران|چاڵداران]] کە نزیکەی حەفتا میل لەم شارۆچکەیەوە دوورە، لە لایەن سوڵتان [[سەلیمی یەکەم]]ەوە تووشی شکستێکی قورس بوو. لە سەردەمی [[سەفەوییەکان]]دا چەندین جار شارۆچکەی خۆی و ناوچەی [[ئازەربایجان (ھەرێم)|ئازەربایجان]] لە لایەن سوپای عوسمانییەوە ھێرشی کرایە سەر. ئەولیا چەلەبی، مێژوونووسی عوسمانی، یەکێک لەو ھێرشانە بەم شێوەیە ڕوون دەکاتەوە: <blockquote> لە ٢١ھەمین ڕۆژی گەمارۆدانی خۆی، ھێزەکانی عوسمانی لە بەشێک لە شارە داگیرکراوەکە ڕێگای ژێر زەوییان ھەڵکەند و نزیک بە چوار ھەزار کەسی خەڵکی قزڵباش گیانیان لە دەست دا. بەڵام خەڵکی خوی لە ئایینە درۆزنەکەیاندا سەقامگیر بوون و وازیان لە شەڕ ھێنا. دوای ئەم ڕووداوە سەردار محەممەد پاشا ئەماسیەی داگیر کرد و سنەوڵا پاشا لەگەڵ فەرماندەی گارسۆنی وان و سەربازانی یامین و یاسار و جانیسارەکانی ئەو وڵاتە، ئیلیان داگیر کرد. خوی بە تەقەمەنی تەواوەوە نارد بۆ یارمەتیدانی گەمارۆدراوەکان. ھێزە بێسنوورەکانی ئەلعوسمان بە ئەنجامدانی ئۆپەراسیۆنی سەربازی جۆراوجۆر و زۆر بە شەو و ڕۆژ گورزی چەقێنەریان داوە. دواجار دوای ٥٧ ڕۆژ لە گەمارۆدان و شەڕی چڕ، لە ١٨ی شەعبانی ١١٣٦ی کۆچی، ئەو شارۆچکەیە لە سەرخۆ داگیرکرایەوە. شەھباز خان و میرزا جەلال بە ٣٠٠٠ قزڵباش کۆمەڵکوژ کران و موڵک و ئەندامانی بنەماڵەکەیان بردران و بەدیل گیران. ڕۆژی دواتر لە شار نوێژ کرا و وتارێک بە ناوی "سوڵتان" خوێندرایەوە. دوای خۆی چروس بە ئاسانی گیرا.<ref> http://www.iichs.org/index.asp?id=1274&doc_cat=1 </ref> </blockquote> === [[دونبەلی]]ەکان === دونبەلی لە [[جزیر|بۆتان]]ەوە ھاتوون، کە ناوچەیەکی کوردیی لە نێوان [[سێرت]] و [[جزیر]]ە لە [[باکووری کوردستان]]. یەکەم باپیریان عیسا بەگ بوو، ساڵی ١٣٧٨ بوو بە میری سەکماناوا([[ماکۆ]]). ئەو کوڕەزای شێخ  ئەحمەد بەگە کە لە خزمەت تورکمانانی [[ئاق قۆیونلوو]] بوو، و ھەروەھا ئەم بنەماڵە چەندین پۆستیان لە دەوڵەتی فارس بە دەستەوە بوو. ئەحمەد بەگ کوڕی حەجی بەگ(حەجی سوڵتان) لە سەردەمی تاماسپی یەکەمی سەفەوی لە [[ئێران|وڵاتی عەجەم]]، میری سەکماناوا([[ماکۆ]]) و '''خۆی''' بوو. ساڵی ١٥٣٠ بنەماڵەی دونبەلی توانی میرنشینێکی نیمچە سەربەخۆ لە ناوچەکە دابمەزرێنێ کە ھەرێمی چورس و [[سەڵماس]]ی دەگرتەوە. لە سەردەمی شا عەبباسی یەکەم ئەم بنەماڵە میرنشینەکەیان بۆ '''چورس''' و '''خۆی''' پەرە پێدا و ھەندێکجار بۆ دەسەڵاتی زۆرتر شەڕیان دەکرد. پاش کۆتایی ھاتنی دەسەڵاتی [[سەفەوییەکان]]، میرانی دونبەلی لە ساڵی ١٧٣٦ەوە، بوون بە خانی میراتی '''خۆی''' و [[تەورێز]].<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|سەردێڕ=DONBOLI |بڵاوکەرەوە=Encyclopaedia Iranica |دوایین=Oberling |یەکەم=Pierre |ناونیشان=http://www.iranicaonline.org/articles/donboli-1 |ڕێکەوتی سەردان=٢٩ی تشرینی دووەمی ٢٠١١|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20161117051404/http://www.iranicaonline.org/articles/donboli-1 |ڕێکەوتی ئەرشیڤ=١٧ی تشرینی دووەمی ٢٠١٦ |ڕەوشی ناونیشان=مردوو}}</ref> خێڵی دونبەلی وەک حاکمانی نیمچە-سەربەخۆ بۆ نزیکەی پەنجا ساڵ لە نێوان مەرگی [[نادر شا|نادرشای ئەفشار]] لە ساڵی١٧٤٧ تا بە پادشا بوونی [[ئاغا محەممەدخانی قاجاڕ]] لە ساڵی١٧٩٦، حکومەتی '''خاناتی خۆی''' و ھەروەھا [[تەورێز]]یشیان دەکرد. ئەوان ھەروەھا ھاوپەیمانی سێ خانەدانی حاکمی ئەفشار([[خانەدانی ئەفشاری]])، زەند([[زەندییەکان]]) و قاجار([[قاجاڕەکان]]) لە وڵاتی عەجەم بوون. یەکەم میری ھەڵکەوتوو و دیاری ئەم کاتە نەجەف قولی خان بوو. پاش کوشتی شاباز خانی یەکەمی بابی نەجەف قولی خان بە دەستی خاڵی، ئەیووب خانی چورس، بوو بە جێنشینی ئەو وەک میری چوورس و [[سەڵماس]]. ساڵی١٧٣٤ نەجەف قولی وەک سەردەستەی چەکداران چووە خزمەتی نادرشای ئەفشار و لە داگیرکردنی ھیند([[ھیندستان]]) لەگەڵی بوو و نازناوی بە ئەمیر ئەلئومەرای(میری میرانی) پێ بەخشرا و بووەوە بە میری خۆی. ساڵی ١٧٤٢ بوو بە بەگلەربەگی(حاکمی حاکمان) [[تەورێز]]. ساڵی ١٧٤٧ بوو بە خانی حاکمی تەورێز و ھەروەھا لە سەردەمی جێنشینانی نادرشایش ھەر لەم پۆستەی مایەوە. لە شەڕی جێنشینی نێوان چەندین داواکاری پادشایی وڵاتی عەجەم، نەجەف قولی خان و شاباز خانی دووھەمی برازای ساڵی١٧٥٠ چوونە پاڵ فەتح عەلی خانی ئەفشاری-ئەرەشلووی ورمێ. حکومەتی '''خۆی''' و [[سەڵماس]] بە شاباز خانی دووھەم بەخشرا و نەجەف قولی خان تەورێز و چوورسی بە دەستەوە بوو. پاش مەرگی فەتح عەلی خان، ساڵی ١٧٥٧، خانەکانی دونبەلی بەڵێنی سۆز و وەفاداری خۆیان بە محەمەد حەسەن خانی قاجار دا. ساڵی١٧٦٢ بەڵێن و پەیمانیان بە [[کەریم خانی زەند]] دا. ئەو ساڵی ١٧٦٣ عەبدولڕەزاق بەگی کوڕی وەک بارمتە نارد بۆ شیراز. ئەگەرچی نەجەف قولی خان وەک میری ئارام لە خاناتی خۆی مایەوە و شەھباز خان وەک حاکمی خۆی مایەوە لە شیراز، دەسەڵاتی ڕاستەقینێی دونبەلی بە دەستی  ئەمیر ئەحمەد خان برای شەھباز بوو، کە لە ١٧٦٣ تا کاتی مەرگی لە ١٧٨٦ وەک بەھێزترین میری دونبەلی و ڕکەبەری ئاغا موحەمەد خان بۆ سەرۆکایەتی وڵاتی عەجەم بوو . لە ئەنجامدا ساڵی ١٧٨٦ ئەحمەد خان لەگەڵ کوڕە گەورەکەی بە دەستی کوڕەکانی شەھباز کوژران،کە ڕەنگەبە ئەمری شای قاجار کردبێتیان. کوڕی دووھەمی ئەحمەد خان واتە حوسەین قولی خان ساڵی ١٧٨٦ بوو بە جێنشینی باوکی. ساڵی ١٧٩١ ئەو لەگەڵ ئاغا موحەمەد خان و خانەدانی قاجار پەیمانی بەست و بوو بە میری تەورێز، خۆی و ئەردەبیل. ساڵی ١٧٩٢ حوسەین قولی خان بوو بە [[ئەمیر]] ئەلئومەرا و بەگلەربەگی ئازەرباینجان. ئەو ھەروەھا لە بۆنەی تاج لەسەرنانی پاشایەتی ئاغا موحەمەد خان لە دەشتی موغان بەشدار بوو، لەوێ بوو ئاغا موحەمەد خان خۆی وەک شاھەنشا و ئیمپراتۆری سەرانسەری ئێران ناساند. ساڵی ١٧٩٣ کاتێک بوو بە ھاوپەیمانی ئیبراھیم خالی خانی جەوانشیر حاکمی [[قەرەباغ]]، و کچی ئەوی خواست، لەبەر چاوان کەوت. پاش مەرگی حوسەین قولی خان لە ساڵی ١٧٩٨ برای جەوانتری واتە جەعفەر قولی خان بوو بە جێنشینی. ھەروەھا لەگەڵ دوو شەڕی [[ڕووسیا|ڕووس]] و [[عەجەم]]، میرایەتی و حکومەتی دونبەلییەکان لە ساڵی ١٨٠٩ کۆتایی پێ ھات و دەسەڵاتی ناوچەیی ئەوان لە ساڵی ١٨٢٧ تەواو بوو. بەڵام ئەندامانی بنەماڵە چەندین پۆستی حکومەتییان لە ئازەرباینجان و پارێزگاکانی تری وڵاتی عەجەم بەدەستەوە بوو . لقێکی تر لە دونبەلییەکان چووبوونە کاشان، و ئەندامی بەرچاو و بەناوبانگی ئەوان فەتح عەلی خانی سەبای دونبەلی " مەلەک ئەلشوعەرا" ، شاعیر و شێوەکاری [[فەتح عەلی شا]]ی قاجار بوو.<ref>Mahboub and Sakineh Mahdaviyan: ''Donboli, the Ruling Tribe in Khoy'', Adv. Environ. Biol., 8(12), 1285-1290, 2014.</ref> === جەنگی جیھانی یەکەم === لە سەردەمی [[قاجاڕەکان]]دا ئەم شارۆچکەیە بە ھۆی نزیک بوونی لە سنووری [[ڕووسەکان]] گرینگییەکی زۆری ستراتیجی ھەبوو. پاشماوەی دیوارەکانی بەرگری شارۆچکەکە کە لە سەدەی ١٣ی کۆچی/١٩ لەسەر داوای فەتح عەلی شا لەلایەن ژەنەراڵ گاردنەوە دروستکراوە، تا ئێستاش دەبینرێت. دواتر شارۆچکەی خۆی شاھیدی ململانێی توندی نێوان ناسیۆنالیستەکان و شاھانەی پێشوو بوو لە کاتی جەنگی جیھانی یەکەمدا.<ref> Savory, R.M (1986). "Khoi". Encyclopaedia of Islam (بە انگلیسی). Vol. 5 (2nd ed.). Leiden: E. J. Brill. p. 29. Retrieved 14 February 2014. </ref> ئەحمەد کسرەوی لە کتێبی "ھەژدە ساڵی ئازەربایجان"دا بەم شێوەیە دەگێڕێتەوە: <blockquote> ھەروەھا پێنج شەش ھەزار ئەرمەنی لە [[یەریڤان]] و [[وان]] و نەخچیڤانەوە پەیوەست بوون بە شەڕڤانە [[مەسیحی]]یەکانەوە. ئەمە قەبارەی جەماوەرەکەیانە و ھەموویان یەکگرتوو بوون و ھەوڵیان دەدا بۆ خەون. لەو ژمارەیەش ٢٠ ھەزار سەرباز مەشقیان پێکراوە، ٨٠٠ سەرکردەی [[ڕووسیا]]ش نەچوونە رووسیا، بەڵکو لەگەڵیان ماونەتەوە و بە ھاوکاری ٧٢ سەرکردەی [[فەڕەنسا|فەرەنسا]] رێبەرایەتییان کردووە. چەکەکانیان ٢٥ تۆپ و ١٦٠ تیر بووە. نیکتین، کونسوڵی [[ڕووسیا]]، شێت، کونسوڵی [[ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا|ئەمریکا]] و گوجەل، بەرپرسی نەخۆشخانەیەکی [[فەڕەنسا|فەرەنسا]]، بەرپرسی سیاسەت و ڕێنمایی بوون. لە [[ئاشوورییەکان]]ەوە، دوای کوژرانی مارشمیۆن، ئاغا پاترۆس بەرپرسی کاروباری سەربازی بوو. ھەروەھا مەلیک خوشابە بە یەکێک لە سەرکردەکان ھەژمار دەکرا، بەو ھەوڵانە دەکرا چیت لە دژی ھێزێکی وا بکردایە.<ref> کسروی، سید احمد (۱۳۷۱) تاریخ ھیجدە سالە آذربایجان، انتشارات امیر کبیر، تھران ص 84 </ref> </blockquote> لە یەکەم ڕۆژی مانگی کانوونی دووەمی ساڵی ١٩١٨ و ١٣ی ڕەمەزانی ساڵی ١٣٣٦ی کۆچی ھەواڵی تێپەڕبوونی ئەندرانیک ئۆزانیان لە [[ڕووباری ئاراس|ئاراسەوە]] بە تەلەگراف گەیشتە شەھبەندەری. ھێزێکی ٥٠٠ کەس کە لە سەربازی عوسمانی و سواری ئێرانی پێکھاتبوون ئەو شەو بە مەبەستی بەرگری بەرەو ئیۆ ئۆغلی بەڕێکەوتن، لە تاریکی شەودا سەربازانی عوسمانی لە دەرگا بە دەرگە بە دوای [[ئەرمەنییەکان]]دا دەگەڕان.<ref> تاریخ خوی، ریاحی، ص 508 </ref> کە لە دەروازەی ساش ڕووبەڕووی ھێزی ئەندرانیک بووەوە و شەڕێک ڕوویدا، کە دەرئەنجامەکەی سەرکەوتنی ئەندرانیک بوو. بەرەبەیانی ڕۆژی دووشەممە ٣ی تەمووزی ١٩١٨، ڕیزەکانی ھێرشبەران لە تەنیشت شارەکە دەرکەوتن،<ref> دھقان، علی (1348). سرزمین زردشت، اوضاع طبیعی سیاسی اقتصادی فرھنگی اجتماعی تاریخی رضائیە، تھران: ابن سینا. ص 530 </ref> وە بە شاردنەوە لە کێڵگەکانی تەنیشت شار، نیوەی شارەکەیان گەمارۆدا.<ref> تاریخ ھیجدە سالە آذربایجان، کسروی، ص 84 </ref> گەمارۆی خۆی لە ھەمان کاتدا بوو لەگەڵ ھەڵمەتی عوسمانییەکان بەرەو [[ورمێ]]، کاتێک لە گەمارۆکەیان زانی، ڕێگایان بۆ خۆی گۆڕی. لەم نێوەندەدا خەڵکی ئەو شارە بە یارمەتی چەند چەکدارێک تا ھاتنی عوسمانییەکان بەرەنگاری بوون. لەم چوارچێوەیەدا، کسرەوی لە مێژووی ١٨ ساڵەی ئازەربایجاندا دەنووسێت: خۆییەکان لە دژی ھەموو بەرنامە زیانبەخشەکان و نەبوونی چەکی کانزایی شەڕیان کردووە. ئەو چەند عوسمانییە بریندارەش یارمەتیان دا و ھەریەکەیان سواری بەردێکی تر بوون و ھەوڵیان دا. ھەروەھا ژنەکان پەیوەست بوون بە پیاوەکان و درێغییان نەکرد لە یارمەتیدانیان، ھەروەھا ئاو و شروب و [[خۆراک]]یان بۆ سەربازەکان ھێنا و ئەمەش ورەیان زیاتر کرد و چەند سوارەیەکیش ھاتبوون بۆ یارمەتیدان و ئەمەش سەرچاوەی ھاندانیش بوو.<ref> تاریخ ھیجدە سالە آذربایجان، کسروی، ص 753 </ref> دوای گۆڕینی ڕێگا بەرەو خۆی، بە ئەگەرێکی زۆرەوە سوپای عوسمانی لە پاشنیوەڕۆی یەکێک لە ڕۆژانی ٥ یان ٦ی کانوونی دووەم بگاتە خۆی. بەپێی نوسینەکەی ئەمین ریاحی، تۆپخانەکانی عوسمانی ھێزەکانی ئەرمەنیان لەژێر تەقە گرتووە و لەماوەیەکی کەمدا ھەموویانیان چەقاندووە و ناچاریان کردووە ھەڵبێن. چیای غەزەنفەر کەوتە دەست عوسمانییەکان، شەڕەکەش لە پشتی شارەکەوە بەردەوام بوو تا نزیکی ئێوارە، سوپای عوسمانی گەیشتە تەشقەند و بەردەوام بوو لە تەقاندنی تۆپ بەرەو سەید ئاباد و بەدواداچوونی [[ئەرمەنییەکان]] کرد تا جۆلفە، دواجاریش کاتێک ئەرمەنییەکان بە [[ڕووباری ئاراس|ئاراس]] و... عەتاش لێدانی کردنەوەی پردەکە ڕاونانەکەی ڕاگرت.<ref> اریخ خوی، ریاحی، ص511 </ref> بە وتەی مێھدی ئاگاسی، عەلی ئیحسان پاشا دوای شکستی ئەندرانیک زۆربەی ھێزەکانی بەرەو [[ورمێ]] جوڵاند و بووە ھۆی سەرکەوتنی [[موسڵمان]]ان لە دژی [[مەسیحی]]یەکان کە لە لایەن ھێزەکانی [[بەریتانیای مەزن|بەریتانیا]] و [[فەڕەنسا|فەرەنسا]] پشتیوانیان لێدەکرا.<ref> تاریخ خوی، مھدی آقاسی، دانشکدە ادبیات و علوم انسانی تبریز 1350، ص 432 </ref> ===شۆڕشی [[سمکۆ]]=== [[پەڕگە:Simko Sikaki.jpg|وێنۆک|چەپ|[[سمکۆ|سمکۆی شکاک]]]] * دوای لاواز بوونی [[ڕووسیا]] بەھۆی شکانی لەسەریەکی لە جەنگی (ڕووسیا-ژاپۆن)دا بەرەی ڕۆژھەڵاتی دوور، عوسمانییەکان لە [[ئاب]]ی [[١٩٠٦]]دا ناوچەی ورمێیان داگیرکرد جگە لە شاری [[ورمێ]]، بەبیانووی کێشەی سنوری نێوان ئێران و عوسمانی کە ھەرگیز ئەم کێشە سنوریەیان بۆ یەکلا نەدەبووەوە، پاشان عوسمانیەکان سەربازەکانی کۆکردەوەوە بردنی بۆبەرەی (باڵکان) کە لەوێ توشی شاکان ببوون، دوای پێکدادان لە [[تەورێز]] ڕووسەکان [[ورمێ]]یان داگیر کرد لە ساڵی [[١٩١١]]دا. * لەسەروبەندی [[جەنگی جیھانیی یەکەم]]دا شاری [[ورمێ]] دەست بەدەستی دەکرد بەدەست زلھێزەکانی ناوچەکەوە، دوای [[شۆڕشی ڕووسیا]] لەساڵی [[١٩١٧]]دا، بەرپرسیارێتی و بەڕێوەبردنی شاری ورمێ ڕادەستی ئەنجومەنی مەسیحی ئاشووری(موتاوا)کرد. پاش زنجیرە تاوانێکی ناسۆراوی و تاوانی خوێناوی وەک سەربڕین و رەشەکوژی موسوڵمانان لە [[ورمێ]] لەلایەن مەسیحیەکانەوە لە (٢٢/٢/١٩١٨). ئەم تاوانانە وەھای کرد کوردان بکەونە خۆیان و شۆرش بەرپا بکەن ئەوەبوو بەسەرکردایەتی [[سمکۆ|سمکۆی شکاک]] دەستی پێکردو ھەر لەوساڵەدا (مارشەمعون)ی سەرکردەی [[ئاشوورییەکان|ئاشووریەکان]] بەدەستی [[سمکۆ]] کوژرا، ھاتنی (٢٠ھەزار) ئاوارەی ئاشووری لە[[وان]]ەوە بۆ ناوچەی ورمێ لە ئەنجامی شەڕی عوسمانی و ئاشووری، وە نفوسی (٥٠ھەزار بۆ ٧٠ھەزار) ئاشووری کۆچیان پێکرا لە ورمێوە بۆ باشووری [[ئێران]] تاوەکو لە ژێر پاراستنی [[بەریتانیای مەزن|بەریتانیادابن]]، ئەم کۆچە بەکۆمەڵە لە ژنان و منداڵان بەڕەو بەناو [[ساینقەڵا]] و [[ھەمەدان]]دا بران، دواتر ئاوارەکان برانە [[بەعقووبە]]ی باکوری شاری [[بەغدا]] نیشتەجێکران، دوای ڕۆیشتنی ئاشوورییەکان (سۆنتاگ)، قەشەی پیرۆزی کاسۆلیکی و (ئێچ.فلاومەر)ی موژدەبەر کوژران لە (ئابی ١٩١٨ز)دا لە ورمێ. * ئیسماعیل ئاغا کە ناسرابوو بە [[سمکۆ|سمکۆی شکاک]] شاری ورمێی ڕزگارکرد لە [[ھاوین]]ی ساڵی [[١٩١٩]]دا، لە ساڵی [[١٩٢١]]دا ھێزیکی زۆر لە [[تاران]]ەوە، بەمەبەستی پشتیوانیکردنی ھێزەکانی ئێران لەنێوچەکە، گەیشتە شاری [[تەورێز]]. ھێشتا سوپای ئێران لە تەورێزەوە بەرەو [[کوردستان]] رێنەکەوتبوون کە [[سمکۆ]] فەرمانی گرتنی شاری [[مەھاباد]]ی دەرکرد. رۆژی [[٦ی تشرینی یەکەم]]ی ساڵی [[١٩٢١]]، ھێزەکانی کورد شاری [[مەھاباد]]یان گەمارۆدا. ئێران تیپێکی (٥٥٠) کەسی ژاندار و سەربازیان لە مەھاباد مۆڵدابوو. پاش چەند رۆژ گەمارۆدانی شار، لە ئەنجامی شەونخونی و ھێرشی خێرای ھێزەکانی [[سمکۆ]]، سەنگەرەکانی چەکدارانی ئێران، یەک لەدواییەک گیران و توانای بەرگریکردنیان نەما. لە ئاکامدا (سەد و پەنجا ئەفسەر و سەرباز)ی ئێرانی کوژران و چوارسەد کەسی دیکەشیان لێ بەدیل گیرا. دوابەدوای داگیرکردنی [[مەھاباد]] لەلایەن [[سمکۆ]]وە، ئەفسەرێکی سوێدی بەنیوی (لاند بێرگ)، فەرماندەیەتیی ھێرشێکی تازەی پێسپێردرا. لەشکری لاند بێرگ، ملی رێگەی گرتەبەر و لەناوچەکانی رزگارکراوی کوردستان نێزیک بووەوە. سمکۆ، ھێزێکی(٢٠٠) کەسیی کۆکردەوە و بەرنامەی تێکشکانی لەشکری [[ئێران]] بە فەرماندەیی ئەفسەری [[سوێد]]ی داڕشت. لەھێرشێکی خێرا و لەنەکاوی ھێزی چەکداری [[کوردستان]]دا، بە سەدان چەکداری ئێرانی کوژران و پاشماوەی ھێزەکەشیان ھەڵاتن و لەناوچەکە دوور کەوتنەوە. لەو شەڕانەدا فەرماندەی ھێزی ئازەرییەکان (سام خانی ئەمیر ئەرشەد) بوو. ئەمیر ئەرشەد برای '''زەرغام''' فەرماندەی سوپای ئازەرییەکان و ئەو کەسە بوو کە لە شاری [[تەورێز]] بە داڕشتنی پیلان '''جەعفەر ئاغای''' برا گەورەی [[سمکۆ]]ی کوشتبوو. (سام خانی ئەمیر ئەرشەد)، بەدەستی [[سمکۆ]] کوژرا و بەوجۆرە تۆڵەی خۆی لە (زەرغامی) دوژمن بە [[کورد]] و بکوژی براکەی، سەندەوە.<ref>https://psri.ir/?id=ixxmziuz</ref> * ھێزەکانی [[ئێران]] لەبەرامبەر ھێزەکانی [[سمکۆ]]دا، پەیتا پەیتا تووشی شکست دەبوون و شار و ناوچەیەکی زیاتری کوردستان ئازاد دەکرا و، دەکەوتەژێر دەسەڵاتی [[سمکۆ]]وە. فەرماندەکانی ئێران، جارێکی دیکە، ھێز و توانای خۆیان تاقیکردەوە و ھێرشیان ھێنایەوە. لەدوو نەبەردی گەورە و خوێناویدا کە لە [[ئازادگان]] و [[قەرەتەپە، خۆی|قەرەتەپە]] ڕوویاندا، ھێزەکانی ئێران تێکشکان و بەرەو شاری [[خۆی]] ھەڵاتن، بەڵام ھێزی کوردستان بەردەوامبوون لە ھێرشیان و لە سەرەتای [[کانوونی یەکەم]]ی [[١٩٢١]] سەرکەوتووانە چوونە نێو شاری [[خۆی]] و ئەو شارەی کوردستانیش لە ھێزەکانی داگیرکەری ئێرانی پاک کرایەوە. رێز و خۆشەویستیی خەڵکی [[کورد]] بەرامبەر بە [[سمکۆ]]، بەرادەیەکی زۆر پەرەی سەند. تەواوی سەرۆک [[ئێڵ]] و [[ھۆز]]ەکانی [[کوردستان]]، بەتایبەتیی لە [[ڕۆژھەڵاتی کوردستان]]، سەریان بۆ نەوی کرد و سمکۆیان بە سەرۆک و رێبەری خۆیان دەزانی. ھەر لە سنووری [[باکووری کوردستان]] – لە [[ماکۆ]]وە تاکو [[بانە]] و [[مەریوان]] بەدرێژایی سەدان کیلۆمەتر، لەژێر دەستی ھێزەکانی داگیرکەری [[ئێران]] پاک کرایەوە. * لەمانگی [[خەرمانان]]ی [[١٩٢٢]]دا، ھێزێکی ئامادەی پەروەردەکراو، لە [[تاران]]ەوە بە فەرماندەیەتیی (ژەنەڕاڵ جھانبانی)، ھەروەھا لەشکرێک لە ئازەرییەکان ئامادە دەکرێت. جگە لەوە ژمارەیەکی زۆر لە [[ئەرمەنییەکان]]ی [[ئێران]]، خولی راھێنانی سەربازیی تەواو دەکەن و خۆبەخشانە تیپیکی سەربازیی پێکدێنن. کابرایەکی ئەرمەنی بەنێوی (زرایۆف)، دەبێتە فەرماندەی تیپی ئەرمەنییەکان کە لە سوپای پێشووی [[ڕووسیا]]ی تزاریدا، ئەفسەر بووە. ئەوجا نەخشەی ھێرش بۆ سەر داگیرکردنەوەی کوردستانی ئازاد و لەنێوبردنی ھێزی چەکداری کورد دادەڕێژن. سوپای [[ئێران]] بەرەو شارەکانی [[سەڵماس]] و [[ورمێ]] دەکەوێتەڕێ. ھێزەکانی [[کوردستان]] سێ ھێرشی گەورە دەکەنە سەریان و زەرەر و زیانێکی زۆر بە دوژمن دەگەیەنن، بەڵام وەک جارەکانی پێشوو ناتوانن ھێزی دوژمن بشکێنن. بۆ جارێ چوارەم ھێرش دەبەنەوە سەریان و ئەوجارەیان دەبێتە (شەڕی مان و نەمان). لەزۆرجێگەدا بەرەوڕووی یەکدی دەبنەوە و لێیان دەبێتە شەڕی دەست و یەخە و بە [[خەنجەر]] و [[شمشێر]] پەلاماری یەکتر دەدەن. لەئاکامدا بەھۆی تۆپبارانی خەستی تۆپخانەی [[خەڵکی ئینگلیز|ئینگلیزەکان]] و زۆربوونی ژمارەی چەکدار و چەک و فیشەکی دوژمنەوە لەشکری کورد دەشکێت و بەناچاری پاشەکشێ دەکات. سوپای دوژمن، پاش چەند رۆژ، شاری [[ورمێ]] داگیر دەکاتەوە. شایانی باسە شاری ورمێ ماوەی (چوار ساڵ) لەژێر دەسەلاتی [[کورد]]دا بوو. لەماوەی ئەو چوار ساڵەدا کە ورمێ بەدەست کوردەوە بوو، رۆژنامەیەکی کوردی بەنێوی '''رۆژی کورد و شەوی عەجەم''' بڵاودەکرایەوە کە سەرنووسەرەکەی ناوی (محەممەدی تورجانیزادە) بوو. ھێزەکانی [[ئێران]] پاش داگیرکردنەوەی [[ورمێ]]، درێژەیان بە ھێرشەکانیان دا و، ھەموو ناوچەکانی کوردستانی ئازادیان داگیر کردەوە و دەستیان کرد بە گرتن و کوشتن و لەسێدارەدانی رۆڵەکانی کورد و سووکایەتیکردن بە خەڵکی رەشوڕووتی کوردەواریی. * لەدوای شکانی شۆڕشی [[سمکۆ]] و گرتنەوەی ناوچەکە لەلایەن سوپای ئێرانەوە بەھاوکاری بەریتانیا، سمکۆ چەند جارێک شۆڕشی بەرپاکردەوە بەڵام ناکام بوو شکستی دەھێنا و تاوەکو دواجار بە ناوی گفتوگۆوە فێڵیان لە سمکۆ کرد و لە شارۆچکەی [[شنۆ]] شەھیدیان کرد لە ٣٠ی [[حوزەیران]]ی [[١٩٣٠]]، بەمەش شۆڕشی سمکۆ کۆتای ھات. === [[جەنگی جیھانیی دووەم]] === بریتی بوو لە ناکۆکییەکی نێودەوڵەتی وێرانکەر کە لە ٧ی [[تەممووز]]ی [[١٩٣٧]] دەستی پێکرد لە [[ئاسیا]] و لە ١ی [[ئەیلوول]]ی [[١٩٣٩]] لە [[ئەورووپا]] و لە ساڵی [[١٩٤٥]] کۆتاییی ھات. لە ۲٥ی [[ئاب]]ی [[١٩٤١]]دا ھێزەکانی [[یەکێتیی سۆڤیەت]] لە باکوورەوە و ھێزەکانی [[بەریتانیای مەزن|بریتانیای مەزن]] لە باشوورەوە ھاتنە خاکی [[ئێران]]ەوە، بە ھۆکارەکانی ئەوەی ڕەزا شا لایەنگری و مەیللی بۆ [[ئەڵمانیای نازی]] ھەبوو وە نازییەکان چاویان بڕیبووە وزەی [[ڕۆژھەڵاتی ناوین]] و ھەروەھا یارمەتی ھاوپەیمانان لەڕێی [[ئێران]]ەوە ئەگەشتە [[ڕووسیا]]. ھەرێمی [[ورمێ]] و [[سەڵماس]] و [[خۆی]] و [[شارستانی چاڵدێران]] و [[ماکۆ]] و [[پۆلدەشت]] تایبەت مەندی خۆیان ھەیە کەتا ڕادەیەک زۆر لە ھەرێمەکانی دی [[ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] جیاوازە، ئەویش تێکڵاو بوونییەتی لەگەڵ ناوچە [[ئازەرییەکان|ئازەربایجانییەکان]] و گیرۆدە بوونییەتی بەو ناکۆکی و کێشە مەزھەبی و نەتەوەییە مێژووییەی نێوان دوو گەلی [[کورد]] و [[ئازەرییەکان|ئازەربایجانی]] کە بە کێشەی کورد و عەجەم دەناسرێت. ئەم کێشەیە کە ناوەڕۆکەکەی لەسەر زەوی و چەسپاندنی دەسەڵات و پێگەی ئابووری و کۆمەڵایەتییە، لە ئەنجامی سیاسەتی چەوتی چینە کاربەدەستەکان و دەسەڵاتدارانی [[ئێران]] بەمەبەستی خۆش کردنی ئاگری دووبەرەکی و بەدەستھێنانی بەرژەوەندییەکانیان زیاتر قوڵ بووەوە. حکومەتی ناوەندی بەردەوام ئاسانکاری بۆ [[ئازەرییەکان|ئازەربایجانی]] کردنی ناوچە [[کورد]]نشینەکان دەکرد و پاڵپشتی موڵکدارە عەجەمەکانی دەکرد تا زەوی و زاری کوردەکان زەوت بکەن و لە ناوچە دەشتایی و بەپیتەکان ھەڵیان کەنن و بەرەو چیاکان پاڵیان نێن. لەلایەکی ترەوە بەھۆی ھاو مەزھەبی [[ئازەرییەکان|ئازەربایجانی]] و [[فارسەکان|فارس]] حکومەتی ناوەندی لە ڕووی ئابووری و دەسەڵاتەوە باوەشی بۆ بەشێکی زۆری دەرەبەگ و ئەریستۆکراتی [[گوند]] و بۆرجوای بازرگانی عەجەمەکان کردبووەوە لە سەر حسابی [[کورد]]ەکان ڕۆژ بەڕۆژ پێگەی ئابووری و کۆمەڵایەتیان بەھێزتر دەکرد تا لەھەر ڕووبەڕوو بوونەوەیەکی کورد و دەسەڵاتی ناوەندیدا وەک ئامڕاز و لەمپەرێک دژی [[کورد]] بەکاریان بھێنێت.<ref name="کۆماری میللیی دیموکراتی کوردستان"<ref>{{بیرخستنەوەی وێب| سەردێڕ = کۆماری میللیی دیموکراتی کوردستان| ناونیشان = http://www.historyofkurd.com/wp-content/uploads/2017/09/%DA%A9%DB%86%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D9%85%DB%8C%D9%84%D9%84%DB%8C-%D8%AF%DB%8C%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%AA%DB%8C-%DA%A9%D9%88%D8%B1%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86.pdf | نووسەر = پ.ی.د یاسین [[سەردەشت]]ی |زمان = [[کوردیی ناوەندی]]}}</ref> ===[[کۆماری کوردستان]]=== [[پەڕگە: Republic of mahabad and iranian azerbaijan 1945 1946.png|وێنۆک|400px|چەپ|نەخشەی [[کۆماری کوردستان]] و [[کۆماری نەتەوەییی ئازەربایجان|کۆماری میللیی ئازەربایجان]]]] لەسەرەتای داگیرکاری [[ئێران]] لە باکوور و باشوورەوە و لابردنی [[ڕەزا شا]]، بۆشاییەکی کارگێڕی درووست بوو بەتایبەت لەناوچەکانی [[ڕۆژھەڵاتی کوردستان]]دا و گەندەڵی و بەرتیلخۆری زیادی کرد و حکومەتی ناوەندی گوێی بە ناوچەکە نەدا، [[کورد]]ەکان لەڕێی دروستکردنی ئەنجومەنەوە ناوچەکەیان بەڕێوەدەبرد، ھەروەھا [[کۆماری نەتەوەییی ئازەربایجان|کۆماری میللیی ئازەربایجان]] درووست بوو کە ئەمە بووە ھۆی پاڵنەری [[کورد]]ان کە وەک ئازەرییەکان بیر لە درووستکردنی [[کۆماری کوردستان]] بکەنەوە کە ئاوات و خەونی لە مێژینەی کوردان بوو، ئەم کۆمارە بووە پڕکردنەوەی بۆشایی دەسەڵات لە [[ماکۆ]] و [[خۆی]] و [[سەڵماس]] و [[شنۆ]] و [[مەھاباد]] و [[بۆکان]] و [[سەردەشت]] و [[سەقز]].<ref name="کۆماری میللیی دیموکراتی کوردستان"/> [[کۆماری کوردستان]] یان '''کۆماری مەھاباد''' لە ٢ی [[ڕێبەندان]]ی ٢٦٤٦ی کوردی، بەرامبەر بە ٢٢ی [[کانوونی دووەم]]ی [[١٩٤٦]] لە [[ڕۆژھەڵاتی کوردستان|رۆژھەڵاتی کوردستان]] لەسەر دەستی [[حیزبی دێموکراتی کوردستان (حدک)]] دامەزرێنرا و پێشەوا [[قازی محەممەد]] وەک سەرۆک کۆمار سوێندی یاسایی خوارد، دەوڵەتێکی کوردی کەمتەمەن بوو کە لە [[سەدەی ٢٠ەم|سەدەی بیست]]دا و لە دوای [[کۆماری ئارارات]] لە [[تورکیا]] دامەزرا. پایتەختەکەی شاری [[مەھاباد]] بووە کە ئەکەوێتە باکووری خۆراوای [[ئێران]]. دامەزران و لەناوچوونی کۆمار راستە بەشێک بوو لەو قەیرانەی ئێرانی تێکەوتبوو، ئەو ململانێیەی لەنێوان [[ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا|ئەمریکا]] و [[یەکێتیی سۆڤیەت|سۆڤییەت]] دا ھەبوو کە [[شەڕی سارد]]ی لێکەوتەوە، بەڵام خواستی لەمێژینە و ئاواتی گەلی کورد بوو بۆ دامەزراندنی دەوڵەت و وڵاتێک بەناوی کوردستان، پێشینە لە مانگی ئابی ١٩٤١، راپەڕینێکی جەماوەریی کۆنترۆڵی ناوچە کوردییەکانی لە دەستی حکومەتی ناوەندیی ئێران دەرھێنا. لە شاری مەھاباد، کۆمیتەیەکی لە کەسانی چینی ناوەند بە پشتگیری سەرۆک خێڵەکان دەسەڵاتی ناوچەکەیان گرتە دەست. پارتێکی سیاسی بەناوی [[کۆمەڵەی ژیانەوەی کوردستان]] (ژێ کاف) دامەزرێنرا. قازی محەممەد، سەرۆکی بنەماڵەی قازی، بە سکرتێریی پارتەکە ھەڵبژێردرا. کۆمیتەکە بە سەرکردایەتیی قازی محەممەد ناوچەکەیان بە لێھاتوویی و سەرکەوتنێکی بەرچاوەوە بۆ ماوەی (٥ ساڵ) تا رووخانی کۆمار بەڕێوەبرد. سەبارەت بە پەیوەندییەکانی [[کورد]] و [[ئازەرییەکان|ئازەری]]، دەتوانرێت بە بەستنی پەیمانی یەکێتی و بێلایەنی لەنێوان [[کۆماری کوردستان]] و [[کۆماری نەتەوەییی ئازەربایجان|کۆماری میللیی ئازەربایجان]] کە لە ۳ی [[نیسان (مانگ)|نیسان]]ی [[١٩٤٦]]دا لەلایەن ژمارەیەک لە نوێنەرانی ھەردوولاوە لە [[تەورێز]] مۆرکرا. بە دەسکەوتێکی سیاسی مەزن و وەچەرخانێکی ئەرێنی لە پەیوەندییەکانی ھەردوولا دابنرێت. وەک ئاشکرایە لە ئەنجامی سیاسەتی چەوتی چەند ساڵەی حکومەتە یەک لە دوایەکەکانی [[ئێران]]، دوژمنایەتی و ناکۆکییەکی مێژوویی قووڵ لە نێوان ھەردوو گەلی [[کورد]] و [[ئازەرییەکان|ئازەری]] درووست ببوو، بیرتەسکی ناسیۆنالیستانەی بەشێکی زۆری سەرانی حکومەتی میللیی ئازەربایجان کە ئامادە نەبوون دان بەدەسەڵاتێکی سیاسی کوردی جیاو سەربەخۆ لە دەسەڵاتەکەیاندا بنێن، پێیان وابوو گەلی کورد دەبێت لە ڕێگەی نوێنەری خۆیانەوە بۆ مەجلیسی میللی ئازەربایجانی گوێڕایەڵی خۆیان بۆ حکومەتی ئازەربایجانی ڕابگەیەنن و بیر لە ھەنگاوی سەربەخۆ نەکەنەوە. شایەنی باسە بە دامەزراندنی حکومەتی میللیی کوردستان ناکۆکییەکانی ھەردوولا توندتربوو، دەسەڵاتدارانی ئازەربایجان دژی ئەوە وەستانەوە کە قەڵمڕەوی حکومەتی کوردستان [[شار]]ە [[کورد]]ییەکانی ([[ماکۆ]] و [[خۆی]] و [[سەڵماس]] و [[ورمێ]] و [[میاندواو]]) بگرێتەوە بەو بیانووەی گوایە زۆرینەی ئەم شارانە ئازەرین. ئەو شارانەی کە کورد بە بەشێکی جیانەکراوەی خاکی کوردستانی دەزانی و بە ھۆی سوارەکانی (ڕەشید بەگی ھەرکی و زێڕۆ بەگە)وە دەسەڵاتی ناوەندییان لێوەدەرنرا بوو. (سەرھەنگ زەنگەنە) سەرکردەی ھێزە ئێرانییکان لە شاری [[ورمێ]] بڕیاریدا چەک فڕێ نەدات و بەرگری بکات دژی ھێزە دیموکڕاتەکان، ئینجا کەوتە دامەزراندنی حکومەتێکی سەربازی بە مەبەستی چاوترساندن چەند جارێک کوشتاری بە کۆمەڵی لە گوندە ئاشووری و کوردەکانی دەورووبەری ورمێ کرد، تا سوارەکانی (ڕەشید بەگی ھەرکی و زێڕۆ بەگ) لە [[گوند]]ی [[بەراندێز]]ەوە پەلاماری شاریاندا و دوای ڕۆژێک شەڕ لە ۱٨ی [[کانوونی یەکەم]]ی [[١٩٤٥]]دا [[ورمێ]]یان گرت و سەرھەنگ زەنگەنە دەست بەسەر کرا. [[ئازەرییەکان]]ی [[ورمێ]] و دەورووبەری لەو کێشەیەدا پێیان خۆش بوو بە قازانجی [[کورد]]ەکاندا بکەوێتەوە، لەبەرئەوەی ئەوان لە سۆنگەی پاراستنی شوێن و پایەی چینایەتیان حەزیان بەکەوتنە ژێر دەسەڵاتێکی چەپڕەوی ڕادیکاڵ نەدەکرد، بۆیە زۆریان ھانی سەرانی حکومەتی کوردستان دەدا پایتەختەکەیان لە [[مەھاباد]]ەوە بەرنە شاری [[ورمێ]]، لە ڕاستیدا ھەر ئەم ھۆکارەش بوو پاڵی بە قەرەپەپاغەکانی [[نەغەدە]]وە نا ببنە [[پێشمەرگە]] لە سوپای میللیی کوردستاندا. == دابەشی کارگێڕی == دابەشکارییە کارگێڕییەکانی ئەم شارستانە، بەپێی ئەوەی لە ئەنجامی سەرژمێری ساڵی ٢٠١٦ی ھەموو وڵاتدا ھاتووە، بەپێی [[ناوچە]] و [[شار]] و [[گوندەوار]] و [[گوند]]، بەم شێوەیەیە: === ناوچەکان === [[ناوچە]] بریتییە لە یەکەیەک لە دابەشکردنەکانی وڵاتی ئێران کە ڕووبەرێکی جوگرافی دیاریکراوی ھەیە، کە بە یەکگرتنی چەند [[گوندەوار]]ێکی دراوسێ پێکدێت کە لە چەند کێڵگە و شوێن و [[گوند]] و ئەگەری ھەیە لە [[شارۆچکە]] و [[شارەدێ]] پێکبێت، کە لە ڕووی ھۆکارە سروشتییەکان و کۆمەڵایەتی، کولتووری، ئابوورییەوە و بارودۆخی سیاسی، یەکەیەکی یەکسان پێکدەھێنن، ھاتوونەتە بوون، پێکھێنراون.<ref> https://www.amar.org.ir/ارتباط-با-ما/تقسیمات-کشوری</ref> بەپێی دابەشکردنی وڵاتەکان لە ساڵی ٢٠١٦دا شارستانی خۆی چوار ناوچەی ھەیە بە ناوەکانی [[ناوچەی ناوەندی شارستانی خۆی]]، [[ناوچەی سەفایە]]، [[ناوچەی ئێوۆغلی]] و [[ناوچەی کۆتۆل]]. [[ناوچەی ناوەندی شارستانی خۆی]] ٥ گوندەوار لەخۆ دەگرێت(دیزج، قەرەسو، فیرۆراق، گۆھران و ڕەحالی). [[ناوچەی ئێوۆغلی]] گوندەواری(ڤاڵدیان و ئێوۆغلی) لەخۆدەگرێت، [[ناوچەی سەفایە]] گوندەوارەکانی(سەکمانئاباد و ئالەند) لەخۆدەگرێت، [[ناوچەی کۆتۆل]] گوندەوارەکانی (زارێ و کۆتۆل) لەخۆدەگرێت. {| class="wikitable sortable" |+ ژمارەی دانیشتوانی شارستانی خۆی بەپێی دابەشکردن<ref> https://www.amar.org.ir/سرشماری-عمومی-نفوس-و-مسکن/نتایج-سرشماری/جمعیت-بھ-تفکیک-تقسیمات-کشوری-سال-1395 </ref> !دانیشتوان !ژمارەی خێزان !ناوەندی ناوچە !ناوی ناوچە |- |٢٨٨٬٢٦٩ |٨٥٬٣٤٢ |[[خۆی]] |[[ناوچەی ناوەندی شارستانی خۆی|ناوچەی ناوەند]] |- |١٩٬٥٤٣ |٤٬٨٩٣ | [[زەراوا (خۆی)|زەراوا]] |[[ناوچەی سەفایە]] |- |١٦٬٢٥٩ |٥٬٠٥٥ | [[ئێوۆغلی]] | [[ناوچەی ئێوۆغلی]] |- |٢٤٬٥٩١ |٥٬٨٣٨ |[[کۆتۆل]] | [[ناوچەی کۆتۆل]] |} === شارۆچکە و شارەدێ === شارستانی خۆی خاوەنی ٦ شارۆچکە و شارەدێیە، سێ شارۆچکە و شارەدێی [[خۆی]]، [[دیزەدیز]] و [[فیروورەق]] دەکەونە [[ناوچەی ناوەندی شارستانی خۆی|ناوچەی ناوەند]]. ھەر سێ شارەدێی [[ئێوۆغلی]] و [[کۆتۆل]] و [[زەراوا (خۆی)|زەراوا]] بەڕیز لە [[ناوچەی ئێوۆغلی]] و [[ناوچەی کۆتۆل]] و [[ناوچەی سەفایە]] ھەڵکەوتوون. {| class="wikitable sortable" |+دانیشتوانی شارۆچکە و شارەدێیەکانی شارستانی خۆی !دانیشتوان !ژمارەی خێزان !ناوچە !ناوی شار |- |١٩٨٨٤٥ |٥٩٩٦٤ |[[ناوچەی ناوەندی شارستانی خۆی|ناوچەی ناوەند]] |[[خۆی]] |- |٩١٩٠ |٢٦٤٠ |[[ناوچەی ناوەندی شارستانی خۆی|ناوچەی ناوەند]] |[[فیروورەق]] |- |٨٢٨٢ |٢٣٦٤ |[[ناوچەی ناوەندی شارستانی خۆی|ناوچەی ناوەند]] |[[دیزەدیز]] |- |١١٤٧ |٣٢٤ |[[ناوچەی سەفایە]] |[[زەراوا (خۆی)|زەراوا]] |- |٣٣٢٠ |٩٩٩ |[[ناوچەی ئێوۆغلی]] | [[ئێوۆغلی]] |- |٥١٤٧ |١١٩٣ |[[ناوچەی کۆتۆل]] |[[کۆتۆل]] |} == شوێنەوارە مێژوویی و شوێنە سەرنجڕاکێشە سروشتییەکان == * بورجی [[شەمسی تەورێزی|شەمسی تەبرێزی]]: ناشتنی عیرفانی ئێرانی و موراد [[مەولانای ڕۆمی]] - سەردەمی سەلجوقی یان سەفەوی. * پردی خاتوون: سەردەمی دەسەڵاتی [[دونبەلی]] * دەروازەی بەردین: سەردەمی ئیلخانی. * بینای حکومی: سەردەمی [[قاجاڕەکان]]. * بازاڕی داپۆشراو: بە یەکێک لە بازاڕە مێژووییەکانی [[ئێران]] دادەنرێت و شێوازی تەلارسازی [[سەفەوییەکان]] و [[دونبەلی]] و [[قاجاڕەکان]]ی تێدا دەبینرێت. * ماڵی کەبیرییەکان: سەردەمی [[سەفەوییەکان]] و [[دونبەلی]]. * حەمام محەممەدبەی: ماوەی [[دونبەلی]]. * ئامادەیی خوسرەوی - سەردەمی پەھلەوی. * کونسوڵخانەی [[ڕووسیا]]، مزگەوتە کۆنەکانی مەتلەب خان، مەلا حەسەن، شا، حاجی بابا و خان سەردەمی [[قاجاڕەکان]]. * کڵێسای سورەپ سەرکیس و مەھلەزان، ئیمام زادە سەید بەھلول، یەکێک لە نەوەکانی ئیمام عەلی نەقی، گۆڕی ئاغای میر یەعقووب، پردی کۆتۆل لەسەر میحوەرەکەی ھێڵی ئاسنی [[ئاسیا]] -[[ئەورووپا]]. * قەڵای کورۆغڵو و بەناوبانگەکەی چێنلی بەیل( پشتێنەی تەماوی) لەسەر شاخێکی نزیک پردی کۆتۆل.<ref> https://www.iranicaonline.org/articles/azerbaijan-monuments </ref> == ژێرخانی کولتووری == چەندین بڵاوکراوەی ھەفتانەی "خۆی، ئۆرین خوی، نێدەی خوی، دار ئەلسەفا، فەرھەنگ شەمس و چاڵدران، ئابووری ئازەربایجان" بڵاودەکرێنەوە. زانکۆی ئازادی ئیسلامی بە نزیکەی ٥٣٠٠ خوێندکار، زانکۆی پەیام نوور بە نزیکەی ٢٥٠٠ خوێندکار، فاکەڵتی پەرستاری، فاکەڵتی تەکنیکی و ئەندازیاری، فاکەڵتی زانستە قورئانییەکان، مەدرەسەی نوێژ، ناوەندی ڕاھێنانی مامۆستایان و زانکۆکانی عەلامە خوەیی، زەرینە و شەمس ناحکومی لە زانکۆکانی زانستی و... ھەروەھا زانکۆی ویلایەتی خۆی لە قۆناغی دروستکردندایە. == بەرھەمی کشتوکاڵی == * شارستانی خۆی لەڕووی بەرھەمھێنانی [[ھەنگوین]]ەوە لە پلەی یەکەمی ئەو [[ئێران]]دایە. لەم شارستانەدا ١٩٣ ھەزار شانە [[ھەنگ]] ھەیە کە دەکاتە نزیکەی ٦ ھەزار تۆن [[ھەنگوین]]، کە دەکاتە ٦٥٪ی ئەو ھەنگوینەی کە لە ساڵی ٢٠٠٧ لە [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] بەرھەمدەھێنرێت و ٢٠٪ی ئەو ھەنگوینەی لە [[ئێران]]دا بەرھەمدەھێنرێت.<ref> سازمان جھاد کشاورزی استان آذربایجان غربی - مدیریت جھاد کشاورزی شھرستان خوی </ref> * زۆرێک لە کێڵگەکانی شارستانی خۆی کێڵگەی [[گوڵەبەڕۆژە]]ن و ئەم شارستانە بە یەکێک لە گرنگترین بەرھەمھێنەرانی تۆوی [[گوڵەبەڕۆژە]] لە ھەموو [[ئێران]]دا دادەنرێت. دەوترێت پلانی [[فڕۆکەخانەی خۆی]] لە شێوەی [[گوڵەبەڕۆژە]]یە لە دیمەنی سەرەوە دیزاین کراوە. بەرھەمەکانی تری ئەم شارستانە کە بەناوبانگن لە جیھاندا وەک: بەڵاڵوک؛ قەیسی؛ ھەڵوژە؛ گێلاس؛ دەتوانرێت باسی سێویش بکرێت. == ڕێگاوبان و گواستنەوە == شارستانی خۆی سەرەڕای ئەوەی لەسەر [[ڕێگای ئاوریشم]]ە، بوونی تاکە ڕێگای سنوورییە کە لە [[تورکیا]] نزیکە. لە ١٥ی نیسانی ٢٠١١ بە ئامادەبوونی وەزیرانی دەرەوەی [[ئێران]] و [[تورکیا]] و بەرپرسانی ناوخۆیی سنووری ڕازی بە فەرمی کرایەوە. == فڕۆکەخانی خۆی == [[فڕۆکەخانەی خۆی]] لە ئابی ٢٠٠٣ خراوەتە بواری جێبەجێکردنەوە. ھەفتانە دوو گەشتی ئاسمانی لە ڕێگەی تاران-خۆی-تاران لە لایەن ئێران ئایر (ھۆما) لەم فڕۆکەخانەوە بەڕێوە دەچێت. == تێرمیناڵ == تێرمیناڵی سەرنشینانی شەھید حاج محەمەد حەنیفە دەرشتی لە ساڵی ٢٠٠٧ وەک گەورەترین تێرمیناڵی سەرنشین لە باکووری ڕۆژئاوا و ڕۆژئاوای ئێراندا خراوەتە بواری جێبەجێکردنەوە.<ref> http://www.aftabir.com/news/view/2009/feb/11/c2c1234373142_economy_marketing_business_transportation_khoy_terminal.php/بزرگترین-پایانھ-مسافربری-شمالغرب-و-غرب-کشور </ref> توانای ڕۆژانەی ئەم تێرمیناڵی سەرنشینە ٤٥٠٠ سەرنشینە. == ناوچەی تایبەتی ئابوری خۆی == ناوچەی ئابووری تایبەتی شارستانی خۆی لە باشووری شارستانی خۆی، لەسەر ڕێگای خۆی بۆ [[سەڵماس]] و [[ورمێ]]، بە ڕووبەری ھەزار و چل ھێکتار، لەبەردەم شارۆچکەی پیشەسازی لەسەر ڕێگای فڕۆکەخانەی ئەم شارستانە، بە ئاسانکاری دیاری کراوە: [[فڕۆکەخانەی خۆی]] - وێستگەی کارەبای سووڕ تێکەڵاوی خۆی - شارۆچکەی پیشەسازی خۆی و ھتد. لە ئێستادا کاری سەرەتایی خۆی لە دەستەی حکومەتدا ئەنجام دەدات. <gallery> پەڕگە:Road of razi borader.jpg| ڕێگای ناوچەی ئازادی خۆی پەڕگە:Gate of iran.JPG| ناوچەی ئازادی خۆی </gallery> ئەم ناوچەیە دەکەوێتە ڕۆژئاوای شارستانی خۆی و بەشێک لە شاری [[خۆی]] و ڕێگای [[کۆتۆل]] و دەروازەی سنووری ڕازی لەخۆدەگرێت. [[خۆی]] تاکە شارە کە ھێڵی ئاسنی لە [[ئێران]]ەوە بۆ [[تورکیا]] و [[ئەورووپا]] ھەیە و مەودای وشکانی لەگەڵ شاری [[وان]] لە [[تورکیا]] ١٢٠ کیلۆمەتر لە ڕێگەی بازاڕچە رازیەوە دوورە. کە سەرەڕای دروست کردنی دوو پرد، ئیمکاناتی سەرنشینانی مەرزی ڕازی بۆ ھەردوو ترانزێت و بارھەڵگر دابین دەکرێت، لەگەڵ ئەو ئاسانکاریانەی کە لە ژێر دروست کردنی تێرمیناڵی گەورەی شەھید دەرشتی خۆی و [[فڕۆکەخانەی خۆی]] و وێستگەی شەمەندەفەری ڕازی خۆیدان. == وێنە == <gallery> پەڕگە:Khaneh_kabiri_khoy4.jpg|خانووی کەبیری پەڕگە:Iran_bazar_khoy.jpg|بازاڕی خۆی پەڕگە:Khan Caravanserai10.jpg|کاروانسەرای خان پەڕگە:Stone gate of Khoy 2.JPG|دەروازەی بەردی خۆی پەڕگە:Khoy city views plane.jpg|دیمەنێکی شاری خۆی لە ناو فڕۆکەوە پەڕگە:Khoy airport &fokker100.jpg|دیمەنێکی فڕۆکەخانەی خۆی پەڕگە:PARK -E-MELLAT KHOY.jpg|باغی میلەتی خۆی پەڕگە:POL-E- SSEVOME KHORDAD.jpg|پردی سێیەمی جۆزەردانی خۆی پەڕگە:POL-E-KHATOON.jpg|پردی خاتونی خۆی پەڕگە:Tomb of Shams Tabrizi 2.JPG|گۆڕی شەمسی تەورێزی پەڕگە:Tomb of Shams Tabrizi 5.JPG|منارەی شەمس </gallery> == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان|٢}} {{پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژئاوا}} {{تووڵی دەروازە|ئێران|جوگرافیا}} {{پۆلی کۆمنز|Khoy County}} [[پۆل:شارستانی خۆی]] [[پۆل:شارستانەکانی ئێران]] [[پۆل:شارستانەکانی پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] [[پۆل:ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] [[پۆل:شارستانەکانی ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] 66io195tn2wtpeoe2zk6n6sov4gsic9 0 18637 1455054 1454955 2025-06-21T17:03:54Z AramBot 39807 بۆت: زیادکردنی دەروازەکانی [[دەروازە:پۆڵەندا|پۆڵەندا]]، [[دەروازە:دەیەی ٢٠١٠|دەیەی ٢٠١٠]]، [[دەروازە:نژیاروانی|نژیاروانی]] و [[دەروازە:تۆپی پێ|تۆپی پێ]] 1455054 wikitext text/x-wiki {{Coord|52|14|22|N|21|02|44|E|display=it|region:PL_type:landmark_source:dewiki|display=title}} [[پەڕگە:Stadion Narodowy w Warszawie 20120422.jpg|چەپ|300px|وێنۆک|یاریگای نیشتیمانی وارسۆ]] '''یاریگای نیشتیمانی وارسۆ''' بە (ئینگلیزی: warsaw national stadium). یاریگایێکی نیشتیمانی وڵاتی پۆڵەندایە، یاریگایەکە پێشوازی لە یەکەم یاری (پاڵەوانیێتی یۆڕ)ی تۆپی پێکرد، کە لەو وڵاتە بە ابەشی لەگەڵ وڵاتی (کڕواتیا) ئەنجام درا، دواتر دوو یاری لە ھەمان قۆناغی کۆمەڵەکانی لەسەر ئەنجام دراو دواتر یارییەکی کوارتێر فایناڵ و یارییەکی پێش کۆتایی،یەکەم یاری لەسەر یاریگاکە لە نێوان ھەڵبژاردەکانی پۆڵاند و پۆرتوگال ئەنجامدرا، کە یارییکە بە بێ گۆڵ بەکۆتا ھات. ==زانیاری نامە== *ناوی تەواو : ستادیۆن نارۆدۆڤی ڤێرشاڤیێ *ژمارەی ئەستێرە : پێنج ئەستێرەیی *شوێن : ئەی ئێڵ ، ژیلینیێسکا ، واڕسۆ ، پۆڵاند *کاتی دەست پێکردن : ٢٠٠٨ *ماوەی دروست کردن : ٢٠٠٨ -٢٠١١ *ڕێکەوتی کرانەوە : ٢٩ـی یەناییری ساڵی ٢٠١١ *خاوەنی پڕۆژە : ترێژەری ستەیت *کارپێکەر : نارودۆ سێنتراڵ سپۆڕتس *بڕی تێچوو : ٥٠٠ ملیۆن یۆڕۆ *ئەندازیار : گێرکان ، ماڕگ و ھاوپشکەکانی *سەرپەرشتیاری پڕۆژەکە : ماریۆس ڕوتز و زبگنیێو پشولنیێ *توانایی لە خۆگرتنەوە : ٧٢.٩٠٠ ھاندەر *(دووری یاریگاییەکە : ١٠٥× ٦٨. == سەرچاوەکان == * [https://www.kooora.com/?showstadiums=1&stadium=5250 یاریگای نیشتیمانی وارسۆ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200728094927/https://www.kooora.com/?showstadiums=1&stadium=5250 |date=٢٨ی تەممووزی ٢٠٢٠ }} {{یاریگاکانی یۆرۆی ٢٠١٢}} {{تووڵی دەروازە |وەرزش |تۆپی پێ}} {{پۆلی کۆمنز|National Stadium in Warsaw}} {{شریتی دەروازە|پۆڵەندا|دەیەی ٢٠١٠|نژیاروانی|تۆپی پێ}} [[پۆل:دامەزرانەکانی ٢٠١٢ لە پۆلەندا]] [[پۆل:یاریگاکانی تۆپی پێی ئەمریکی لە پۆڵەندا]] [[پۆل:خانووبەرەکان و پێکھاتەکانی وارساو]] [[پۆل:یاریگاکانی تۆپی پێی پۆڵەندا]] [[پۆل:وەرزشی وارساو]] [[پۆل:یانە وەرزشییەکان، تەواوبوونی ٢٠١١]] 5yohtqjc5kw3kyo167ukc3stckn6cc6 4 25122 1455085 1454935 2025-06-22T00:03:21Z CdRBot 8950 Updated by Bot *** لەگەڵ دەقەکەیدا جێگۆڕ کرا *** 1455085 wikitext text/x-wiki <div style="background: #E5E4E2; padding: 0.5em; font-size: 130%; -moz-border-radius: 0.3em; border-radius: 0.3em;"> <center> پێرستی ١٠٠ بەشداربووی بەرزتر بە پێی ژمارەی دەستکارییەکان (بە بۆتەوە). ھەروەھا بڕوانە: [[ویکیپیدیا:ڕاپۆرتی بنکەدراوە/پێرستی نووسەرانی ویکیپیدیا بە پێی ژمارەی دەستکارییەکان|ئەم ئامارە بەبێ بۆت]] '''دوایین نوێکردنەوە لە لایەن [[user:CdRBot|CdRBot]]''': ''٠٠:٠٣، ٢٢ی حوزەیرانی ٢٠٢٥ (UTC)'' {| |- style="vertical-align:text-top;" | {| class="wikitable" border="1" style="margin:0px;" |- ! زنجیرە |- | ١ |- | ٢ |- | ٣ |- | ٤ |- | ٥ |- | ٦ |- | ٧ |- | ٨ |- | ٩ |- | ١٠ |- | ١١ |- | ١٢ |- | ١٣ |- | ١٤ |- | ١٥ |- | ١٦ |- | ١٧ |- | ١٨ |- | ١٩ |- | ٢٠ |- | ٢١ |- | ٢٢ |- | ٢٣ |- | ٢٤ |- | ٢٥ |- | ٢٦ |- | ٢٧ |- | ٢٨ |- | ٢٩ |- | ٣٠ |- | ٣١ |- | ٣٢ |- | ٣٣ |- | ٣٤ |- | ٣٥ |- | ٣٦ |- | ٣٧ |- | ٣٨ |- | ٣٩ |- | ٤٠ |- | ٤١ |- | ٤٢ |- | ٤٣ |- | ٤٤ |- | ٤٥ |- | ٤٦ |- | ٤٧ |- | ٤٨ |- | ٤٩ |- | ٥٠ |- | ٥١ |- | ٥٢ |- | ٥٣ |- | ٥٤ |- | ٥٥ |- | ٥٦ |- | ٥٧ |- | ٥٨ |- | ٥٩ |- | ٦٠ |- | ٦١ |- | ٦٢ |- | ٦٣ |- | ٦٤ |- | ٦٥ |- | ٦٦ |- | ٦٧ |- | ٦٨ |- | ٦٩ |- | ٧٠ |- | ٧١ |- | ٧٢ |- | ٧٣ |- | ٧٤ |- | ٧٥ |- | ٧٦ |- | ٧٧ |- | ٧٨ |- | ٧٩ |- | ٨٠ |- | ٨١ |- | ٨٢ |- | ٨٣ |- | ٨٤ |- | ٨٥ |- | ٨٦ |- | ٨٧ |- | ٨٨ |- | ٨٩ |- | ٩٠ |- | ٩١ |- | ٩٢ |- | ٩٣ |- | ٩٤ |- | ٩٥ |- | ٩٦ |- | ٩٧ |- | ٩٨ |- | ٩٩ |- | ١٠٠ |} | {| class="wikitable sortable" !بەکارھێنەر!!ژ. دەستکارییەکان |- | [[Special:Contributions/AramBot|AramBot]] || ٢٧٢٣٨١ |- | [[Special:Contributions/CalakBot|CalakBot]] || ١٧٧٣٩٤ |- | [[Special:Contributions/InternetArchiveBot|InternetArchiveBot]] || ٧٨٠١٤ |- | [[Special:Contributions/Aram|Aram]] || ٥٥٣٢٢ |- | [[Special:Contributions/Tessla|Tessla]] || ٥٣٥١٥ |- | [[Special:Contributions/Sakura emad|Sakura emad]] || ٤٤٤٦٣ |- | [[Special:Contributions/EmausBot|EmausBot]] || ٤٢٢٢٤ |- | [[Special:Contributions/Calak|Calak]] || ٣٣٨٢٣ |- | [[Special:Contributions/Épine|Épine]] || ٢٦٦٧٤ |- | [[Special:Contributions/Ahrir|Ahrir]] || ٢٤١٦١ |- | [[Special:Contributions/Xqbot|Xqbot]] || ٢٠٩٧١ |- | [[Special:Contributions/MFTG|MFTG]] || ١٩٢١٥ |- | [[Special:Contributions/Amine yousefi|Amine yousefi]] || ١٨٨١٠ |- | [[Special:Contributions/SakuraBot|SakuraBot]] || ١٨٥٣٠ |- | [[Special:Contributions/AlaaBot|AlaaBot]] || ١٧٦١٨ |- | [[Special:Contributions/Kushared|Kushared]] || ١٥٧٤٣ |- | [[Special:Contributions/MerlIwBot|MerlIwBot]] || ١٤٥١٢ |- | [[Special:Contributions/Serchia|Serchia]] || ١٣٧٢٩ |- | [[Special:Contributions/New user message|New user message]] || ١٢١٧٠ |- | [[Special:Contributions/مامۆستا|مامۆستا]] || ١٠٨٠٨ |- | [[Special:Contributions/ساکاتا گینتۆکی|ساکاتا گینتۆکی]] || ١٠٦٥٩ |- | [[Special:Contributions/Aza|Aza]] || ١٠٥٤٨ |- | [[Special:Contributions/1silent scientist|1silent scientist]] || ١٠٤٧٠ |- | [[Special:Contributions/Paraw|Paraw]] || ١٠٢٦٠ |- | [[Special:Contributions/Zemen|Zemen]] || ٩٨٠٤ |- | [[Special:Contributions/Pirehelokan|Pirehelokan]] || ٩٦٢٨ |- | [[Special:Contributions/Addbot|Addbot]] || ٩١٢٠ |- | [[Special:Contributions/Kurd2021|Kurd2021]] || ٨٨٤٢ |- | [[Special:Contributions/Danial2703kurdistan|Danial2703kurdistan]] || ٨٦٥٨ |- | [[Special:Contributions/Dexbot|Dexbot]] || ٨٢٠١ |- | [[Special:Contributions/Min.neel|Min.neel]] || ٨٠٣٥ |- | [[Special:Contributions/Legobot|Legobot]] || ٧٦١٨ |- | [[Special:Contributions/Diyar se|Diyar se]] || ٧٤٧٩ |- | [[Special:Contributions/-Haryad|-Haryad]] || ٧١٩٥ |- | [[Special:Contributions/ئاسۆ|ئاسۆ]] || ٦٥٠٠ |- | [[Special:Contributions/Hamaredha|Hamaredha]] || ٦٤٤٨ |- | [[Special:Contributions/Luckas-bot|Luckas-bot]] || ٦١١٧ |- | [[Special:Contributions/Broosk|Broosk]] || ٥٩٦٢ |- | [[Special:Contributions/CdRBot|CdRBot]] || ٥٢٤٢ |- | [[Special:Contributions/Abdurhman Ahmad|Abdurhman Ahmad]] || ٥٠٩٠ |- | [[Special:Contributions/Muhammed taha|Muhammed taha]] || ٤٨٣٤ |- | [[Special:Contributions/Gejeluk|Gejeluk]] || ٤٦٥٧ |- | [[Special:Contributions/Aro Salar|Aro Salar]] || ٤٣٨٨ |- | [[Special:Contributions/CommonsDelinker|CommonsDelinker]] || ٤٢٤٦ |- | [[Special:Contributions/AsoBot|AsoBot]] || ٤١٢٧ |- | [[Special:Contributions/Merkhas|Merkhas]] || ٤٠٣٦ |- | [[Special:Contributions/Hivja|Hivja]] || ٣٧٥٢ |- | [[Special:Contributions/WikitanvirBot|WikitanvirBot]] || ٣٧١١ |- | [[Special:Contributions/Gyan333|Gyan333]] || ٣٦٥٩ |- | [[Special:Contributions/Rannda|Rannda]] || ٣٣٧٩ |- | [[Special:Contributions/ZéroBot|ZéroBot]] || ٣٣٦٢ |- | [[Special:Contributions/فەرهاد|فەرهاد]] || ٣٣٢٩ |- | [[Special:Contributions/DarafshBot|DarafshBot]] || ٣٣٢٤ |- | [[Special:Contributions/Ibrahim aziz|Ibrahim aziz]] || ٣٢٥١ |- | [[Special:Contributions/MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] || ٣١٧٥ |- | [[Special:Contributions/دیاکۆ|دیاکۆ]] || ٣١٦٨ |- | [[Special:Contributions/Diyako kazm|Diyako kazm]] || ٣١٦٣ |- | [[Special:Contributions/Shahid tahir|Shahid tahir]] || ٢٩١٣ |- | [[Special:Contributions/Nskoalj|Nskoalj]] || ٢٩٠٢ |- | [[Special:Contributions/Marmzok|Marmzok]] || ٢٧٨٣ |- | [[Special:Contributions/Keenîî|Keenîî]] || ٢٧٨٠ |- | [[Special:Contributions/Sorou6sh|Sorou6sh]] || ٢٧٤٠ |- | [[Special:Contributions/Escarbot|Escarbot]] || ٢٧٢٢ |- | [[Special:Contributions/Barham|Barham]] || ٢٤٨١ |- | [[Special:Contributions/Arya sarhan|Arya sarhan]] || ٢٤٥٥ |- | [[Special:Contributions/هیوا|هیوا]] || ٢٣٧٦ |- | [[Special:Contributions/Halbast1|Halbast1]] || ٢١٦٣ |- | [[Special:Contributions/ChuispastonBot|ChuispastonBot]] || ٢١٤٦ |- | [[Special:Contributions/TXiKiBoT|TXiKiBoT]] || ٢١١٦ |- | [[Special:Contributions/Ari Qasm|Ari Qasm]] || ١٩٨٦ |- | [[Special:Contributions/Ebrambot|Ebrambot]] || ١٨٨٩ |- | [[Special:Contributions/Twana.ismail|Twana.ismail]] || ١٦٨٢ |- | [[Special:Contributions/کاردۆ جاف|کاردۆ جاف]] || ١٦٦٢ |- | [[Special:Contributions/MelancholieBot|MelancholieBot]] || ١٦٣٤ |- | [[Special:Contributions/Rebin galaly|Rebin galaly]] || ١٦٢٤ |- | [[Special:Contributions/ElphiBot|ElphiBot]] || ١٥٩٧ |- | [[Special:Contributions/TjBot|TjBot]] || ١٥٠٥ |- | [[Special:Contributions/Rabar ajax1|Rabar ajax1]] || ١٤٢٥ |- | [[Special:Contributions/RedBot|RedBot]] || ١٤٢٠ |- | [[Special:Contributions/KamikazeBot|KamikazeBot]] || ١٣٩٩ |- | [[Special:Contributions/Aminijian|Aminijian]] || ١٣٩٥ |- | [[Special:Contributions/Kován|Kován]] || ١٣٧٦ |- | [[Special:Contributions/Ismail.Sharifi|Ismail.Sharifi]] || ١٣٦٥ |- | [[Special:Contributions/Saad Goran|Saad Goran]] || ١٣٥٢ |- | [[Special:Contributions/SieBot|SieBot]] || ١٣٣٩ |- | [[Special:Contributions/FoxBot|FoxBot]] || ١٣١٠ |- | [[Special:Contributions/VolkovBot|VolkovBot]] || ١٢٩٩ |- | [[Special:Contributions/Ali Sardar 06|Ali Sardar 06]] || ١٢٩٤ |- | [[Special:Contributions/タチコマ robot|タチコマ robot]] || ١٢٩٢ |- | [[Special:Contributions/Khabat4545|Khabat4545]] || ١٢٨٨ |- | [[Special:Contributions/Ahmad.Kurdistan|Ahmad.Kurdistan]] || ١١٨٧ |- | [[Special:Contributions/Ferxwaz|Ferxwaz]] || ١١٣١ |- | [[Special:Contributions/GoRaN909|GoRaN909]] || ١١٢٨ |- | [[Special:Contributions/Blqk yeloow|Blqk yeloow]] || ١١٢٣ |- | [[Special:Contributions/Ayoub Majeed|Ayoub Majeed]] || ١١٢٠ |- | [[Special:Contributions/Eng.dilan86|Eng.dilan86]] || ١٠٣٢ |- | [[Special:Contributions/Burhan br|Burhan br]] || ١٠٣٢ |- | [[Special:Contributions/Ilamxan|Ilamxan]] || ١٠٢١ |- | [[Special:Contributions/Ibrahim N. Qader|Ibrahim N. Qader]] || ٩٨٢ |- | [[Special:Contributions/Khoshhat|Khoshhat]] || ٩٧٤ |} |} </center> </div> [[پۆل:ڕاپۆرتی بنکەدراوەی ویکیپیدیا]] 15cxcvyxfyhfmvx63hl08mkdk3g0ob9 4 25128 1455086 1454936 2025-06-22T00:03:31Z CdRBot 8950 Updated by Bot *** لەگەڵ دەقەکەیدا جێگۆڕ کرا *** 1455086 wikitext text/x-wiki <div style="background: #E5E4E2; padding: 0.5em; font-size: 130%; -moz-border-radius: 0.3em; border-radius: 0.3em;"> <center> پێرستی ١٠٠ بەشداربووی بەرزتر بە پێی ژمارەی دەستکارییەکان (بەبێ بۆت). ھەروەھا بڕوانە: [[ویکیپیدیا:ڕاپۆرتی بنکەدراوە/پێرستی نووسەرانی ویکیپیدیا بە پێی ژمارەی دەستکارییەکان (بە بۆتەوە)|ئەم ئامارە بە بۆتەوە]] '''دوایین نوێکردنەوە لە لایەن [[user:CdRBot|CdRBot]]''': ''٠٠:٠٣، ٢٢ی حوزەیرانی ٢٠٢٥ (UTC)'' {| |- style="vertical-align:text-top;" | {| class="wikitable" border="1" style="margin:0px;" |- ! زنجیرە |- | ١ |- | ٢ |- | ٣ |- | ٤ |- | ٥ |- | ٦ |- | ٧ |- | ٨ |- | ٩ |- | ١٠ |- | ١١ |- | ١٢ |- | ١٣ |- | ١٤ |- | ١٥ |- | ١٦ |- | ١٧ |- | ١٨ |- | ١٩ |- | ٢٠ |- | ٢١ |- | ٢٢ |- | ٢٣ |- | ٢٤ |- | ٢٥ |- | ٢٦ |- | ٢٧ |- | ٢٨ |- | ٢٩ |- | ٣٠ |- | ٣١ |- | ٣٢ |- | ٣٣ |- | ٣٤ |- | ٣٥ |- | ٣٦ |- | ٣٧ |- | ٣٨ |- | ٣٩ |- | ٤٠ |- | ٤١ |- | ٤٢ |- | ٤٣ |- | ٤٤ |- | ٤٥ |- | ٤٦ |- | ٤٧ |- | ٤٨ |- | ٤٩ |- | ٥٠ |- | ٥١ |- | ٥٢ |- | ٥٣ |- | ٥٤ |- | ٥٥ |- | ٥٦ |- | ٥٧ |- | ٥٨ |- | ٥٩ |- | ٦٠ |- | ٦١ |- | ٦٢ |- | ٦٣ |- | ٦٤ |- | ٦٥ |- | ٦٦ |- | ٦٧ |- | ٦٨ |- | ٦٩ |- | ٧٠ |- | ٧١ |- | ٧٢ |- | ٧٣ |- | ٧٤ |- | ٧٥ |- | ٧٦ |- | ٧٧ |- | ٧٨ |- | ٧٩ |- | ٨٠ |- | ٨١ |- | ٨٢ |- | ٨٣ |- | ٨٤ |- | ٨٥ |- | ٨٦ |- | ٨٧ |- | ٨٨ |- | ٨٩ |- | ٩٠ |- | ٩١ |- | ٩٢ |- | ٩٣ |- | ٩٤ |- | ٩٥ |- | ٩٦ |- | ٩٧ |- | ٩٨ |- | ٩٩ |- | ١٠٠ |} | {| class="wikitable sortable" !بەکارھێنەر!!ژ. دەستکارییەکان |- | [[Special:Contributions/Aram|Aram]] || ٥٥٣٢٢ |- | [[Special:Contributions/Tessla|Tessla]] || ٥٣٥١٥ |- | [[Special:Contributions/Sakura emad|Sakura emad]] || ٤٤٤٦٣ |- | [[Special:Contributions/Calak|Calak]] || ٣٣٨٢٣ |- | [[Special:Contributions/Épine|Épine]] || ٢٦٦٧٤ |- | [[Special:Contributions/Ahrir|Ahrir]] || ٢٤١٦١ |- | [[Special:Contributions/MFTG|MFTG]] || ١٩٢١٥ |- | [[Special:Contributions/Amine yousefi|Amine yousefi]] || ١٨٨١٠ |- | [[Special:Contributions/Kushared|Kushared]] || ١٥٧٤٣ |- | [[Special:Contributions/Serchia|Serchia]] || ١٣٧٢٩ |- | [[Special:Contributions/New user message|New user message]] || ١٢١٧٠ |- | [[Special:Contributions/مامۆستا|مامۆستا]] || ١٠٨٠٨ |- | [[Special:Contributions/ساکاتا گینتۆکی|ساکاتا گینتۆکی]] || ١٠٦٥٩ |- | [[Special:Contributions/Aza|Aza]] || ١٠٥٤٨ |- | [[Special:Contributions/1silent scientist|1silent scientist]] || ١٠٤٧٠ |- | [[Special:Contributions/Paraw|Paraw]] || ١٠٢٦٠ |- | [[Special:Contributions/Zemen|Zemen]] || ٩٨٠٤ |- | [[Special:Contributions/Pirehelokan|Pirehelokan]] || ٩٦٢٨ |- | [[Special:Contributions/Kurd2021|Kurd2021]] || ٨٨٤٢ |- | [[Special:Contributions/Danial2703kurdistan|Danial2703kurdistan]] || ٨٦٥٨ |- | [[Special:Contributions/Min.neel|Min.neel]] || ٨٠٣٥ |- | [[Special:Contributions/Diyar se|Diyar se]] || ٧٤٧٩ |- | [[Special:Contributions/-Haryad|-Haryad]] || ٧١٩٥ |- | [[Special:Contributions/ئاسۆ|ئاسۆ]] || ٦٥٠٠ |- | [[Special:Contributions/Hamaredha|Hamaredha]] || ٦٤٤٨ |- | [[Special:Contributions/Broosk|Broosk]] || ٥٩٦٢ |- | [[Special:Contributions/Abdurhman Ahmad|Abdurhman Ahmad]] || ٥٠٩٠ |- | [[Special:Contributions/Muhammed taha|Muhammed taha]] || ٤٨٣٤ |- | [[Special:Contributions/Gejeluk|Gejeluk]] || ٤٦٥٧ |- | [[Special:Contributions/Aro Salar|Aro Salar]] || ٤٣٨٨ |- | [[Special:Contributions/CommonsDelinker|CommonsDelinker]] || ٤٢٤٦ |- | [[Special:Contributions/Merkhas|Merkhas]] || ٤٠٣٦ |- | [[Special:Contributions/Hivja|Hivja]] || ٣٧٥٢ |- | [[Special:Contributions/Gyan333|Gyan333]] || ٣٦٥٩ |- | [[Special:Contributions/Rannda|Rannda]] || ٣٣٧٩ |- | [[Special:Contributions/فەرهاد|فەرهاد]] || ٣٣٢٩ |- | [[Special:Contributions/Ibrahim aziz|Ibrahim aziz]] || ٣٢٥١ |- | [[Special:Contributions/دیاکۆ|دیاکۆ]] || ٣١٦٨ |- | [[Special:Contributions/Diyako kazm|Diyako kazm]] || ٣١٦٣ |- | [[Special:Contributions/Shahid tahir|Shahid tahir]] || ٢٩١٣ |- | [[Special:Contributions/Nskoalj|Nskoalj]] || ٢٩٠٢ |- | [[Special:Contributions/Marmzok|Marmzok]] || ٢٧٨٣ |- | [[Special:Contributions/Keenîî|Keenîî]] || ٢٧٨٠ |- | [[Special:Contributions/Sorou6sh|Sorou6sh]] || ٢٧٤٠ |- | [[Special:Contributions/Barham|Barham]] || ٢٤٨١ |- | [[Special:Contributions/Arya sarhan|Arya sarhan]] || ٢٤٥٥ |- | [[Special:Contributions/هیوا|هیوا]] || ٢٣٧٦ |- | [[Special:Contributions/Halbast1|Halbast1]] || ٢١٦٣ |- | [[Special:Contributions/Ari Qasm|Ari Qasm]] || ١٩٨٦ |- | [[Special:Contributions/Twana.ismail|Twana.ismail]] || ١٦٨٢ |- | [[Special:Contributions/کاردۆ جاف|کاردۆ جاف]] || ١٦٦٢ |- | [[Special:Contributions/Rebin galaly|Rebin galaly]] || ١٦٢٤ |- | [[Special:Contributions/Rabar ajax1|Rabar ajax1]] || ١٤٢٥ |- | [[Special:Contributions/Aminijian|Aminijian]] || ١٣٩٥ |- | [[Special:Contributions/Kován|Kován]] || ١٣٧٦ |- | [[Special:Contributions/Ismail.Sharifi|Ismail.Sharifi]] || ١٣٦٥ |- | [[Special:Contributions/Saad Goran|Saad Goran]] || ١٣٥٢ |- | [[Special:Contributions/Ali Sardar 06|Ali Sardar 06]] || ١٢٩٤ |- | [[Special:Contributions/Khabat4545|Khabat4545]] || ١٢٨٨ |- | [[Special:Contributions/Ahmad.Kurdistan|Ahmad.Kurdistan]] || ١١٨٧ |- | [[Special:Contributions/Ferxwaz|Ferxwaz]] || ١١٣١ |- | [[Special:Contributions/GoRaN909|GoRaN909]] || ١١٢٨ |- | [[Special:Contributions/Blqk yeloow|Blqk yeloow]] || ١١٢٣ |- | [[Special:Contributions/Ayoub Majeed|Ayoub Majeed]] || ١١٢٠ |- | [[Special:Contributions/Burhan br|Burhan br]] || ١٠٣٢ |- | [[Special:Contributions/Eng.dilan86|Eng.dilan86]] || ١٠٣٢ |- | [[Special:Contributions/Ilamxan|Ilamxan]] || ١٠٢١ |- | [[Special:Contributions/Ibrahim N. Qader|Ibrahim N. Qader]] || ٩٨٢ |- | [[Special:Contributions/Khoshhat|Khoshhat]] || ٩٧٤ |- | [[Special:Contributions/ئاریا سالار|ئاریا سالار]] || ٩٦٤ |- | [[Special:Contributions/Baneh k|Baneh k]] || ٩٦٠ |- | [[Special:Contributions/ArkanEN123|ArkanEN123]] || ٩٤١ |- | [[Special:Contributions/Hamedvahid|Hamedvahid]] || ٩٢٦ |- | [[Special:Contributions/Hastyar Abdullah|Hastyar Abdullah]] || ٩١٤ |- | [[Special:Contributions/Hîwa Seqiz|Hîwa Seqiz]] || ٨٨٨ |- | [[Special:Contributions/ئاراس نوری|ئاراس نوری]] || ٨٦٧ |- | [[Special:Contributions/Rasan emprator page|Rasan emprator page]] || ٨٦٢ |- | [[Special:Contributions/Halvada|Halvada]] || ٧٨٠ |- | [[Special:Contributions/Qezwan|Qezwan]] || ٧٥٩ |- | [[Special:Contributions/Kareeeeem|Kareeeeem]] || ٧٤٦ |- | [[Special:Contributions/Ara Qadir|Ara Qadir]] || ٧٣٧ |- | [[Special:Contributions/Mamozk|Mamozk]] || ٧٢٠ |- | [[Special:Contributions/Shaxstan|Shaxstan]] || ٦٨٠ |- | [[Special:Contributions/Eyubm|Eyubm]] || ٦٣١ |- | [[Special:Contributions/444radio|444radio]] || ٦٢٢ |- | [[Special:Contributions/Sako Nanakli|Sako Nanakli]] || ٦١٥ |- | [[Special:Contributions/MuhammadKamaran|MuhammadKamaran]] || ٦١٣ |- | [[Special:Contributions/Qan4il|Qan4il]] || ٦٠٧ |- | [[Special:Contributions/Cwtiyar|Cwtiyar]] || ٥٩٧ |- | [[Special:Contributions/Rojhalatkurdistan|Rojhalatkurdistan]] || ٥٩٥ |- | [[Special:Contributions/Bilalinfo|Bilalinfo]] || ٥٧٠ |- | [[Special:Contributions/Sina Khezrii|Sina Khezrii]] || ٥٦٧ |- | [[Special:Contributions/شنەی ئازادی|شنەی ئازادی]] || ٥٥٧ |- | [[Special:Contributions/Barrazinji|Barrazinji]] || ٥٥٢ |- | [[Special:Contributions/د. توانا ع. بەرزنجی|د. توانا ع. بەرزنجی]] || ٥٤٨ |- | [[Special:Contributions/Cyrus abdi~ckbwiki|Cyrus abdi~ckbwiki]] || ٥٤٤ |- | [[Special:Contributions/KLBot2|KLBot2]] || ٥٢٥ |- | [[Special:Contributions/گرووپی قوتابخانە|گرووپی قوتابخانە]] || ٥٢١ |- | [[Special:Contributions/RasberryPedia|RasberryPedia]] || ٥٠٩ |- | [[Special:Contributions/Jarah Design|Jarah Design]] || ٤٩١ |} |} </center> </div> [[پۆل:ئاماری ویکیپیدیا]] [[پۆل:ڕاپۆرتی بنکەدراوەی ویکیپیدیا]] t4607j5s2h4jacjveahiaa2jkmiuhj9 0 27048 1455015 1397413 2025-06-21T13:32:08Z InternetArchiveBot 27288 دەربازدانی ١ سەرچاوە و تاگکردنی ٠ بە مردوو) #IABot (v2.0.9.5 1455015 wikitext text/x-wiki [[پەڕگە:Peace_dove_(3329620077).jpg|وێنۆک|پەیکەری [[کۆتری ئاشتی]] لە شاری [[لۆمێ]], [[تۆگۆ]], ئەفریقا. [[کۆتر]] و لقی زەیتون باوترین هێماکانن کە پەیوەندییان بە ئاشتیەوە هەیە. <ref>{{بیرخستنەوەی وێب|سەردێڕ=UN Logo and Flag|ناونیشان=https://www.un.org/en/sections/about-un/un-logo-and-flag/index.html|ڕێکەوتی سەردان=١٠ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢٠|وێبگە=UN.org|بڵاوکەرەوە=United Nations}}</ref> <ref>{{بیرخستنەوەی وێب|سەردێڕ=International Day of Peace 2020 Poster|ناونیشان=https://www.un.org/sites/un2.un.org/files/idp-2020-poster-en-print-pro.pdf|ڕێکەوتی سەردان=١٠ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢٠|وێبگە=UN.org|بڵاوکەرەوە=United Nations}}</ref>]] '''ئاشتی''' چەمکێکە لە دۆستایەتی کۆمەڵایەتی و هاوئاهەنگی لە نەبوونی دوژمنایەتی و توندوتیژیدا درووست دەبێت. لەڕووی کۆمەڵایەتییەوە، ئاشتی بە واتای نەبوونی ململانێ (وەک شەڕ) و ئازادبوون لە ترسی توندوتیژی نێوان تاکەکان یان گروپەکان بەکاردێت. بە درێژایی مێژوو سەرکردەکان ئاشتیخوازی و دیپلۆماسییان بەکارهێناوە بۆ دامەزراندنی جۆرێک لە خۆگرتنی ڕەفتار کە لە ئەنجامدا بووەتە هۆی دامەزراندنی ئاشتی ناوچەیی یان گەشەی ئابووری لە ڕێگەی فۆڕمی جۆراوجۆری ڕێککەوتن یان پەیمانی ئاشتی. زۆرجار ئەم جۆرە خۆگرتنە ڕەفتارانە بووەتە هۆی کەمبوونەوەی ململانێ، ئابوورییەکی باشتر و لە ئەنجامدا خۆشگوزەرانییەکی بەرچاو بەدی هاتووە. == وشەزانی == زاراوەی 'ئاشتی' لەم دواییانەدا لە ئینگلیز-فەرەنسییە ''pes سەرچاوەی گرتووە،'' و فەرەنسی کۆن ''pais'' ، بە واتای "ئاشتی، ئاشتەوایی، بێدەنگی، ڕێککەوتن" (سەدەی ١١). <ref>Online Etymology Dictionary, [http://www.etymonline.com/index.php?term=peace&allowed_in_frame=0 "Peace"] {{Webarchive}}.</ref> زاراوەی ئینگلیز و فەرەنسی ''pes'' خۆی لە زاراوەی [[زمانی لاتینی|لاتینی]] ''pax'' ەوە هاتووە کە بە واتای "ئاشتی، پەیمان، ڕێککەوتن، پەیمانی ئاشتی، ئارامی، نەبوونی دوژمنایەتی، هاوسەنگی". وشە ئینگلیزییەکە لە سڵاوی کەسی جۆراوجۆردا لە دەورووبەری ساڵانی ١٣٠٠ وەک وەرگێڕانی وشەی عیبری ''shalom'' ، کە بەپێی تیۆری جوولەکەکان لە کردارێکی عیبرییەوە هاتووە کە بە واتای 'تەواو دەبێ، هەموو' دێت. <ref>Benner, Jeff: Ancient Hebrew Research centre: http://www.ancient-hebrew.org/27_peace.html {{Webarchive}}</ref> هەرچەندە 'ئاشتی' وەرگێڕانێکی گشتیانەیە بۆ شالۆم، بەڵام وەرگێڕانێکی ناتەواوە، چونکە 'شالۆم' کە هاومانایە لەگەڵ ''سەلامی'' عەرەبی, جگە لە ئاشتی چەندین مانای دیکەی هەیە، لەوانە دادپەروەری، تەندروستی باش، سەلامەتی، باشی- بوون، خۆشگوزەرانی، یەکسانی، ئاسایش، بەختەوەری و دۆستایەتی، هەروەها بۆ بەخێرهاتن و "سڵاو" و "ماڵئاوا" دەگەیەنێت یان بەکاردێت. <ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=٢٨ی ئابی ٢٠٢١|سەردێڕ=Peace Sign|ناونیشان=https://innerpeacezone.com/peace_sign/|ڕەوشی ناونیشان=dead|ڕێکەوتی سەردان=١٧ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢١|وێبگە=Inner Peace Zone|زمان=en-US|ڕێکەوتی ئەرشیڤ=٢٠ی ئەیلوولی ٢٠٢١|archive-url=https://web.archive.org/web/20210920213111/https://innerpeacezone.com/peace_sign/}}</ref> لە ئاستی کەسیدا، ڕەفتارە ئاشتیخوازەکان میهرەبانی، پشاندانی ڕێز و لێبوردەیی بەرامبەر بە بیروباوەڕ و ڕەفتارەکانی ئەوانی تر – مەیلیان بۆ دەرخستنی نیازپاکی هەیە. لەم دواییانە پەیڤی ئاشتی بە مانای ئاسوودەیی لە دەروون یانیش بێدەنگی هاتووە. لە زۆرێک لە زمانەکان ئەوا وشەی ئاشتی بۆ سڵاو و ماڵئاوایی بەکارهاتووە وەک ئەوەی لە زمانی عەرەبی کە هەردوو مانا دەگەیەنێت، هەروەها لە زمانی ئینگلیزی وشەکە بۆ ماڵئاوایی کۆتایی لە دوای مردنی کەسێک بەکاردێت. == ڕێکخراوەکان و خەڵاتەکان == === نەتەوە یەکگرتووەکان === [[نەتەوە یەکگرتووەکان]] ڕێکخراوێکی نێودەوڵەتییە و ئامانجە ڕاگەیەندراوەکانی بریتین لە ئاسانکاری بۆ هاوکاری لە بواری یاسای نێودەوڵەتی، ئاسایشی نێودەوڵەتی، گەشەپێدانی ئابووری، پێشکەوتنی کۆمەڵایەتی، [[مافەکانی مرۆڤ]] و گەیشتن بە ئاشتی جیهانی. نەتەوە یەکگرتووەکان لە ساڵی ١٩٤٥ دوای جەنگی جیهانی دووەم بۆ جێگرتنەوەی کۆمەڵەی گەلان و وەستاندنی شەڕەکانی نێوان وڵاتان و دابینکردنی سەکۆیەک بۆ گفتوگۆ دامەزراوە. دوای مۆڵەتدان لەلایەن [[ئەنجومەنی ئاسایشی نەتەوە یەکگرتووەکان|ئەنجومەنی ئاسایشەوە]] ، نەتەوە یەکگرتووەکان هێزەکانی ئاشتیپارێز دەنێرێت بۆ ئەو ناوچانەی کە بەم دواییە ململانێی چەکداری وەستاوە یان وەستاوە بۆ جێبەجێکردنی مەرجەکانی ڕێککەوتننامەکانی ئاشتی و لە ناوبردنی ئەگەری لە دەستپێکردنەوەی شەڕەکان. بەو پێیەی نەتەوە یەکگرتووەکان هێزی چەکداری نییە، ئەوا هێزی ئاشتیپارێزی خۆبەخشانە لەلایەن وڵاتانی ئەندامی نەتەوە یەکگرتووەکانەوە دابین دەکرێن. ئەو هێزانەی کە بە "کڵاوی شین"یش ناودەبرێن، کە ڕێککەوتنەکانی نەتەوە یەکگرتووەکان جێبەجێ دەکەن، مەدالیای نەتەوە یەکگرتووەکانیان پێدەبەخشرێت. هێزی ئاشتیپارێز بە گشتی لە ساڵی ١٩٨٨ [[خەڵاتی ئاشتیی نۆبێل|خەڵاتی نۆبڵی ئاشتی وەرگرت]]. === یارییەکانی ئۆلۆمپیاد === [[پەڕگە:Jean_Henri_Dunant.jpg|وێنۆک|[[ھێنری دونان|هێنری دونانت]] یەکەم خەڵاتی نۆبڵی ئاشتی پێبەخشرا بەهۆی ڕۆڵی لە دامەزراندنی [[خاچی سووری نێودەوڵەتی]].]] داکۆکیکارییەکانی ئایدیالیستەکان بۆ ئاشتی لە کۆتاییەکانی سەدەی نۆزدەهەم بووە هۆی دروستکردنی [[خەڵاتی ئاشتیی نۆبێل|خەڵاتی نۆبڵ بۆ ئاشتی]] و سکۆلەرشیپەکانی ڕۆدس و دامەزراوەی نێونەتەوەیی کارنێگی بۆ ئاشتی و لە کۆتاییدا [[کۆمەڵەی نەتەوەکان|کۆمەڵەی گەلان]] ، هەروەها سەرهەڵدانەوەی بیرۆکەی کۆنی یارییەکانی ئۆڵۆمپی بەخۆیەوە بینی. ئەمەش بە سەرۆکایەتی پیێر دی کوبەرتین گەیشتە ئەنجام و لە ساڵی ١٨٩٦ یەکەم [[یارییەکانی ئۆڵمپیک|یارییە ئۆڵۆمپیادەکانی]] مۆدێرن بەڕێوەچوو . === خەڵاتی نۆبڵی ئاشتی === بەرزترین خەڵاتی ڕێزلێنانە کە بدرێت بە ئاشتیخوازان، ئەوا [[خەڵاتی ئاشتیی نۆبێل|خەڵاتی نۆبڵە بۆ ئاشتی]] کە لە ساڵی ١٩٠١وە لەلایەن لیژنەی نۆبڵی نەرویجەوە بەخشراوە . خەڵاتەکە ساڵانە دەبەخشرێتە کەسایەتییە دیارەکانی جیهان بەپێی وەسیەتنامەکەی [[ئەلفرێد نۆبێل|ئەلفڕێد نۆبڵ]]. بەپێی وەسیەتنامەکە، خەڵاتی ئاشتی دەبەخشرێتە ئەو کەسەی کە "...دەبێت زۆرترین یان باشترین کاری بۆ برایەتی نێوان گەلان، بۆ هەڵوەشاندنەوە یان کەمکردنەوەی بەکارهێنانی هێزی چەکداری، وە بۆ ڕاگرتن و بەرەوپێشبردنی ئاشتی کردبێت." <ref>{{بیرخستنەوەی وێب|سەردێڕ=Excerpt from the Will of Alfred Nobel|ناونیشان=http://nobelprize.org/alfred_nobel/will/short_testamente.html|ڕەوشی ناونیشان=مردوو|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20071026033111/http://nobelprize.org/alfred_nobel/will/short_testamente.html|ڕێکەوتی ئەرشیڤ= ٢٦ی تشرینی یەکەمی ٢٠٠٧|ڕێکەوتی سەردان=٣١ی ئازاری ٢٠٠٨|بڵاوکەرەوە=[[Nobel Foundation]]}}</ref> === خەڵاتی ئاشتیی گاندی === خەڵاتی ئاشتیی نێودەوڵەتیی گاندی کە بەناوی [[مەھاتما گاندی|مەهاتما گاندیەوە]] ناونراوە، ساڵانە لەلایەن حکومەتی [[ھیندستان|هیندستانەوە]] دەدرێت. وەک ڕێزلێنانێک بۆ ئایدۆلۆژییەکانی گاندی، خەڵاتەکە لە ساڵی ١٩٩٥ بە بۆنەی ١٢٥ ساڵەی لەدایکبوونیەوە دەست بە دابەشکردنی کرا، ساڵانەش دەدرێت بە تاک و دامەزراوەکان بۆ بەشداریکردنیان لە گۆڕانکاری کۆمەڵایەتی و ئابووری و سیاسی لە ڕێگەی ناتوندوتیژی و شێوازەکانی تری گاندی. خەڵاتەکە ١٠ ملیۆن ڕوپیەی هیندی بە کاش لە خۆ دەگرێت، بە هەر دراوێکی جیهان دەتوانرێت بگۆڕدرێتەوە، لەگەڵ پلاکێتێک کە نووسراوێکی لەسەرە. ئەم خەڵاتە کراوەیە بۆ هەموو کەسێک بەبێ گوێدانە نەتەوە، ڕەگەز، باوەڕ و ڕەگەز. === خەڵاتی ئاشتیی قوتابیان === خەڵاتی ئاشتیی خوێندکاران دوو ساڵ جارێک دەبەخشرێتە خوێندکارێک یان ڕێکخراوێکی خوێندکاری کە بەشدارییەکی بەرچاوی لە پێشخستنی ئاشتی و مافەکانی مرۆڤدا کردووە. == بیر و باوه‌ڕه‌ ئاینییه‌كان == زۆرجار بیروباوەڕە ئاینییەکان هەوڵدەدەن کێشە بنەڕەتییەکانی ژیانی مرۆڤ دەستنیشان بکەن و چارەسەری بکەن، لەوانەش ناکۆکی نێوان کەسەکان و کۆمەڵگاکان. لەو ناوچە دێرینانەی کە بە یۆنانی قسەیان دەکرد ، ئاشتی وەک خوداوەندی [[ئایرێن (خودای ژن)|ئایرێنە]] شێوە دەکرا و لە ناوچە لاتینی زمانەکاندا وەک خوداوەند [[پاکس (خودای ژن)|پاکس]] شێوە دەکرا. وێنەی ئاشتی بە شێوەیەکی گشتی لەلایەن پەیکەرتاشە دێرینەکان وەک ژنێکی تەواو گەورە نیشان دەدرا، بەزۆری بە قۆچێک، [[چەقۆ]] و هەندێکجاریش بە [[مەشخەڵ]] یانیش [[گەڵاکانی زەیتون]]. == مۆنیومێنتەکان == ئەمانەی خوارەوە مۆنۆمێنتی ئاشتین: {| class="wikitable" !ناو !شوێن !ڕێکخراو !مانا !وێنە |- |زەنگی ئاشتیی ژاپۆنی |[[نیویۆرک|نیویۆرک سیتی]] |[[نەتەوە یەکگرتووەکان]] |ئاشتی جیهانی |[[پەڕگە:Japanese_Peace_Bell_of_United_Nations.JPG|100x100پیکسڵ]] |- |''[[کانیاوی کات]]'' |[[شیکاگۆ]] |[[ناوچەی شیکاگۆ پارک]] |١٠٠ ساڵ ئاشتی نێوان ئەمریکا و بەریتانیا |[[پەڕگە:Fountain_of_Time_front1.jpg|100x100پیکسڵ]] |- |[[کۆشکی فرێدێنسبۆرگ]] |فرێدێنسبۆرگ, [[دانمارک|دانیمارک]] |فرێدریک چوارەم |ئاشتی نێوان [[دانمارک|دانیمارک]]-[[نەرویژ|نەرویج]] و [[سوێد|سوید]], دوای جەنگی گەورەی باکوور کە لە ٣ی تەمموزی ١٧٢٠ لە شوێنی کۆشکی تەواونەکراو واژۆ کرا. |[[پەڕگە:Fredensborg_Slot_124.JPG|100x100پیکسڵ]] |- |[[باخچەی ئاشتی نێودەوڵەتی]] |[[داکۆتای باکوور]], [[مانیتۆبا]] |ڕێکخراوێکی قازانج نەویست |ئاشتی نێوان ئەمریکا و کەنەدا، ئاشتی جیهانی |[[پەڕگە:2009-0521-CDNtrip003-PeaceGarden.jpg|122x122پیکسڵ]] |- |ئاشتی کەوانە |سنووری نێوان ئەمریکا و کەنەدا، لە نزیک سوری، بریتش کۆلومبیا . |ڕێکخراوێکی قازانج نەویست |بۆ ڕێزلێنان لە ١٠٠ ساڵی یەکەمی ئاشتی نێوان [[بەریتانیای مەزن|بەریتانیا]] و [[ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا|ئەمریکا]] دروستکراوە کە لە ئەنجامی واژۆکردنی پەیمانی گێنت لە ساڵی ١٨١٤دا دروست بووە. |[[پەڕگە:Peace_Arch.JPG|148x148پیکسڵ]] |- |''پەیکەری ئەوروپا'' |[[بروکسێل|برۆکسل]] |کۆمسیۆنی ئەورووپا |یەکێتی لە ئاشتیدا لە ئەوروپا |[[پەڕگە:Statue_of_Europe-(Unity-in-Peace).jpg|133x133پیکسڵ]] |- |پارکە نێودەوڵەتییەکەی ئاشتی واتەرتۆن-گلاسیێر |[[ئەلبێرتا|ئەلبێرتا،]] [[مۆنتانا|مۆنتانای]] |ڕێکخراوێکی قازانج نەویست |ئاشتی جیهانی |[[پەڕگە:GlacierNP_L7_20010701.jpg|100x100پیکسڵ]] |- |باخچەی ئاشتیی ژاپۆنی |فرێدریکسبێرگ، تەکساس |مۆزەخانەی نیشتمانی جەنگی زەریای هێمن |دیارییەک لەلایەن خەڵکی ژاپۆنەوە بۆ خەڵکی ئەمریکا، پێشکەشکرا بۆ ڕێزلێنان لە چێستەر دبلیو نیمیتز و وەک پشوویەک لە چڕی توندوتیژی و وێرانکاری و لەدەستدان دروستکرا. |[[پەڕگە:Japanese_Garden_Of_Peace.jpg|100x100پیکسڵ]] |- |شانتی ستوپا |[[نیپال|نیپاڵ]] |نیپۆنزان-میۆهۆجی-دایسانگا |یەکێکە لە هەشتا پاگۆدای ئاشتی لە جیهاندا. | |} == سەرچاوەکان == <references /> {{پۆلی کۆمنز|Peace}} {{تووڵی دەروازە|کۆمەڵگا|دەروونناسی|پەیوەندییە نێونەتەوەیییەکان}} [[پۆل:ئاشتی|ئاشتی]] [[پۆل:چەمکە کۆمەڵایەتییەکان]] [[پۆل:بنەمای ئەخلاقی]] j2regtcwl1cvfcrtty49ai7zy4phfvl 1 27049 1455016 1321463 2025-06-21T13:32:09Z InternetArchiveBot 27288 ھۆشدارەکانی سەرچاوە دەستکاریکراوەکان کە پێویستی بە بەسەرداچوونەوە ھەیە) #IABot (v2.0.9.5 1455016 wikitext text/x-wiki کاک چالاک تۆ دەسکاری کردنی نووسینەکانی من دەکەیت و وەریان دەگێڕیت بۆ سەر بنشێوەزاری خۆت کە جیاوازییەکی گەورەمان نییە تەنیا لە چەند ووشە و دەربڕینێکدا نەبێت وەکو ( گفتوگۆ بۆ وتووێژ) (کێشمەکێش بۆ گێرەوکێش) (ھاتۆتە دونیاوە بۆ بە دونیا ھاتووە)... کاکە لە جیاتی ئەم وەرگێڕانە خۆخۆرییە وتاری زمانێکی بیانی وەربگێڕیت زۆر چاکترە ئەو کات ھەرچۆنێکت ویست بینووسە نەک کوردی بۆ کوردی وەربگێڕیت... لەگەڵ ڕێزدا--[[بەکارھێنەر:Ferxwaz|Ferxwaz]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Ferxwaz|لێدوان]]) ١١:٠٨, ٣ تشرینی یەکەم ٢٠١٢ (UTC) :گفتوگۆ و کێشمەکێش فارسین و کوردی نین. گفتوگۆ بە فارسی دەبێتە گفت‌وگو و لە چاوگی گفتن ھاتووە. برایانی باشوور کە فارسی نازانن لایان وایە ھەر وشەیەک کە عەرەبی نەبێ کوردییە بۆیە زۆر زیاتر لە کوردەکانی ڕۆژھەڵات کوردییەکەیان فارسی تێدایە.--[[بەکارھێنەر: Calak|چالاک]]^{[[قسەی بەکارھێنەر:Calak|Wьтуwеж]]} <font size="0.5px">(١٢ی ڕەزبەری ٢٧١٢)</font> ١١:٣٣, ٣ تشرینی یەکەم ٢٠١٢ (UTC) == چاکسازی بەستەرە دەرەکییەکان == سڵاو ھاوڕێیان، من ئێستا دەستکاری ١ بەستەری دەرەکیی [[ئاشتی]]م کرد. تکایە [https://ckb.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=1321462 بەسەر دەستکارییەکەمدا بچۆرەوە]. ئەگەر ھەر پرسیارێکت ھەیە، یان پێویستە کە وا لە بۆتەکە بکەیت بەستەرەکان، یانیش ھەموو پەڕەکە فەرامۆش بکات، تکایە سەردانی [[:m:InternetArchiveBot/FAQ|پرسیارە دووپاتکراوەکان]] بکە بۆ وردەکاری زیادتر. من ئەم دەستکارییانەم ئەنجام داوە: *ئەرشیڤێکی نوێ https://web.archive.org/web/20110604155708/http://nobelprize.org/alfred_nobel/will/short_testamente.html بۆ http://nobelprize.org/alfred_nobel/will/short_testamente.html زیاد کرا تکایە سەردانی پرسیارە دووپاتکراوەکان بکە بۆ زانیاری لەسەر ڕاستکردنەوەی ھەڵەکانی بۆتەکە، کاتێکی شاد!—[[:en:User:InternetArchiveBot|'''<span style="color:darkgrey;font-family:monospace">InternetArchiveBot</span>''']] <span style="color:green;font-family:Rockwell">([[:en:User talk:InternetArchiveBot|سکاڵاکردنی کێشە]])</span> ‏٢٢:٠٠، ٢٥ی ئەیلوولی ٢٠٢٤ (UTC) == چاکسازی بەستەرە دەرەکییەکان == سڵاو ھاوڕێیان، من ئێستا دەستکاری ١ بەستەری دەرەکیی [[ئاشتی]]م کرد. تکایە [https://ckb.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=1455015 بەسەر دەستکارییەکەمدا بچۆرەوە]. ئەگەر ھەر پرسیارێکت ھەیە، یان پێویستە کە وا لە بۆتەکە بکەیت بەستەرەکان، یانیش ھەموو پەڕەکە فەرامۆش بکات، تکایە سەردانی [[:m:InternetArchiveBot/FAQ|پرسیارە دووپاتکراوەکان]] بکە بۆ وردەکاری زیادتر. من ئەم دەستکارییانەم ئەنجام داوە: *ئەرشیڤێکی نوێ https://web.archive.org/web/20210920213111/https://innerpeacezone.com/peace_sign/ بۆ https://innerpeacezone.com/peace_sign/ زیاد کرا تکایە سەردانی پرسیارە دووپاتکراوەکان بکە بۆ زانیاری لەسەر ڕاستکردنەوەی ھەڵەکانی بۆتەکە، کاتێکی شاد!—[[:en:User:InternetArchiveBot|'''<span style="color:darkgrey;font-family:monospace">InternetArchiveBot</span>''']] <span style="color:green;font-family:Rockwell">([[:en:User talk:InternetArchiveBot|سکاڵاکردنی کێشە]])</span> ١٣:٣٢، ٢١ی حوزەیرانی ٢٠٢٥ (UTC) n468i5ndqnrurqguxb72hon1ly4ill7 0 34254 1455055 1454947 2025-06-21T17:04:14Z AramBot 39807 بۆت: زیادکردنی دەروازەکانی [[دەروازە:عێراق|عێراق]]، [[دەروازە:کۆمپانیا|کۆمپانیا]] و [[دەروازە:فڕین|فڕین]] 1455055 wikitext text/x-wiki [[پەڕگە:Iraqi Airways Logo.svg|230px|وێنۆک|چەپ|لۆگۆی ھێڵە ئاسمانیەکانی عێراق]] '''ھێڵە ئاسمانیەکانی عێراق''' ({{بە عەرەبی|الخطوط الجوية العراقية}}، {{بە ئینگلیزی|Iraqi Airways}}) ناوی کۆمپانیایێکی ھاتووچووتی ئاسمانی کە لە عێراق کار دەکات. شارە تایبەیەکانی ئەم کۆمپانیە کە گرینگ دەژمێریێن ئەمانەن: [[بەغدا]]، [[ھەولێر]]، [[بەسرە]] و [[نەجەف]]. ==بەستەر بۆ دەرەوە== [[پەڕگە:Iraqi Airways Boeing 737-200Adv N239US PRG 2004-10-17.png|230px|وێنۆک|چەپ|وێنەی یەکێک لە فڕۆکەکانی «ھێڵە ئاسمانیەکانی عێراق»]] *[http://www.iq-airways.com/index.php?language_id=8 ھێڵە ئاسمانیەکانی عێراق] *[http://www.iq-airways.com/index.php?language_id=2 ھێڵە ئاسمانیەکانی عێراق] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121208052756/http://www.iq-airways.com/index.php?language_id=2 |date= ٨ی کانوونی یەکەمی ٢٠١٢ }} {{Ar}} {{پۆلی کۆمنز|Iraqi Airways}} {{شریتی دەروازە|عێراق|کۆمپانیا|فڕین}} l9xubbe0guru5u4x34ygkt3uqcw2gun 0 42469 1454989 1454939 2025-06-21T12:01:51Z AramBot 39807 بۆت: نرخی کۆنی پارامەترەکان نوێ کرایەوە؛ ناوی پارامەترە کۆنەکان نوێ کرایەوە (بە بەکارھێنانی [[وپ:نپس]]) 1454989 wikitext text/x-wiki {{زانیاریدانی کەسایەتی | پێشگری ڕێزلێنان = | ناو = ھۆشیار زێباری | پاشگری ڕێزلێنان = | ناوی خۆماڵی = | زمانی ناوی خۆماڵی = | وێنە = Hoshyar Zebari.jpg | قەبارەی وێنە = | جێگری وێنە = | لێدوانی وێنە = | ناوی کاتی لەدایکبوون = ھۆشیار مەحموود محەممەد زێباری | ڕێکەوتی لەدایکبوون = ٢ی کانوونی یەکەمی ١٩٥٣ | شوێنی لەدایکبوون =زێبار-گوندی نپاخیە | ڕێکەوتی ونبوون = | شوێنی ونبوون = | ڕەوشی ونبوون = | ڕێکەوتی مەرگ = | شوێنی مەرگ = | ھۆکاری مەرگ = | شوێنی تەرم = | شوێنی گۆڕ = | پۆتانەکانی گۆڕ = | مۆنیومێنتەکان = | نیشتەجێ = | نەتەوە =کورد | ناوەکانی تر = | شارومەندێتی = | پەروەردە = <!-- ئاستی پەروردە، نم. بەکەلۆریۆس، دکتۆرا، ھتد. لەگەڵ بواری خوێندنەکەی --> | خوێندنگە = <!-- ئەو زانکۆ، قوتابخانە، یان پەیمانگایەی لێی خوێندووە --> | پیشە = | ساڵانی چالاکی = | خاوەنکار = | ڕێکخراو = | وەکیل = | ناوبانگ = | کارە دیارەکان = | شێواز = | دارایی = | باڵا = | تەلەڤیزیۆن = | ئۆفیس = | وادە = | پێش = | پاش = | حیزب = | بزاڤ = | بەرامبەرەکان = | تۆمەت = | سزا = | دۆخی دادوەری = | ھاوسەر = | یار = | مناڵەکان = | باوان = | دایک = | باوک = [[مەحموود ئاغای زێباری]] | خزمەکان = [[رەزا زوبێر زێباری]] (برا) {{ھێڵی نوێ}} [[حەمایل زێباری]] (خوشک){{ھێڵی نوێ}}[[مەسعوود بارزانی]] (خوشکەزا)<ref name="ئافتاب ۱">[https://aftabnews.ir/fa/news/131484/ ئافتاب نیووز: ''دایکی مەسعوود بارزانی و خوشکی ھۆشیار زێباری کۆچی دوایی کرد'' (بە فارسی)، نووسراو لە ٢٧ی تەممووزی ٢٠١١؛] بازدید در ٤ی ئەیلوولی ٢٠٢١.</ref> | خێزان = | خەڵاتەکان = | ڕێزلێنان = | واژوو = | جێگری واژوو = | قەبارەی واژوو = | ماڵپەڕ = | پەراوێزەکان = }} '''ھۆشیار مەحموود محەممەد زێباری''' ناسراو بە '''ھۆشیار زێباری''' (لەدایکبووی ٢ی کانوونی یەکەمی ١٩٥٣ -) سیاسەتمەداری [[کورد]] و [[عێراق]]ییە. لەماوەی ٨ی ئەیلوولی ٢٠١٤ تاکوو ٢١ی ئەیلوولی ٢٠١٦ وەزیری دارایی عێراق بووە، بەر لەوەش لەھەردوو خولی ھەڵبژاردندا ٢٠٠٦ و ٢٠١٠ بووەتە وەزیری دەرەوەی [[عێراق]]، لە ساڵی ١٩٧٦ بڕوانامەی زانستە سیاسییەکانی لە [[زانکۆی ئەرەدن]] لە [[عەممان]] وەرگرتووە و ھەڵگری بڕواننامەی ماستەر لە [[کۆمەڵناسی]]، ھۆشیاری زێباری ئەندامی لیژنەی ناوەندی و ئەندامی مەکتەبی سیاسی [[پارتی دیموکراتی کوردستان]]ە. == ژیان == ھۆشیار زێباری لەدایکبووی ١٩٥٣ لە [[ئاکرێ]]، بەڵام لە [[مووسڵ]] گەورە بووە.<ref name="ekurd">{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=http://ekurd.net/mismas/articles/misc2014/5/govt2295.htm|سەردێڕ=Hoshyar Zebari, a consensus candidate for Iraqi presidency: Diplomat|بڵاوکەرەوە=Kurd Net|ڕێکەوت=١٢ی ئایاری ٢٠١٤|ڕێکەوتی سەردان=١٥ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٦|ڕێکەوتی ئەرشیڤ= ٣ی شوباتی ٢٠٢٢|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20220203101818/https://ekurd.net/mismas/articles/misc2014/5/govt2295.htm|ڕەوشی ناونیشان=مردوو}}</ref> ھۆشیار موسڵمانێکی سوننە مەزھەبە. باوکی مەحموود ئاغای زێباری دەکاتە مامی مەسعوود بارزانی، سەرۆکی پێشووی ھەرێمی کوردستان. ھەروەھا خوشکی ھۆشیار زێباری، حەمایل ھاوسەرگیری لەگەڵ [[مەلا مستەفا بارزانی|مستەفا بارزانی]] کردووە.<ref>{{بیرخستنەوەی کتێب|نووسەر=Chiman Zebari|ناونیشان=https://books.google.com/books?id=BJ8VCgAAQBAJ&pg=PT20&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwjmoaGpqdzPAhUIuY8KHReYBwsQ6AEIGzAA#v=onepage&f=false|سەردێڕ=My Life, My Food, My Kurdistan|بڵاوکەرەوە=Xlibris Corporation|ساڵ=٢٠١٥|پەڕە=٢٠}}</ref> ھۆشیار زێباری ھەڵگری ھاووڵاتینامەی عێراقی و بەریتانییە.<ref>{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|سەردێڕ=Iraq seeks to bar top officials from dual citizenship|ناونیشان=https://now.mmedia.me/lb/en/archive/iraq-seeks-to-bar-top-officials-from-dual-citizenship|بڵاوکەرەوە=Millenial Media|ڕێکەوت=١٦ی تەممووزی ٢٠١٣|ڕێکەوتی سەردان=١٥ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٦|ڕێکەوتی ئەرشیڤ=٢٨ی کانوونی یەکەمی ٢٠١٧|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20171228172531/https://now.mmedia.me/lb/en/archive/iraq-seeks-to-bar-top-officials-from-dual-citizenship|ڕەوشی ناونیشان=مردوو}}</ref> لە ساڵی ١٩٧٦، بڕوانامەی بەکالۆریۆسی لە کۆمەڵناسی بەدەستھێناوە لە زانکۆی ئەردەن. دواتر لە ساڵی ١٩٨٠، بڕوانامەی ماستەری لە کۆمەڵناسی لە زانکۆی ئیسکس لە بەریتانیا وەرگرتووە.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|سەردێڕ=H.E. Hoshyar Zebari|ناونیشان=http://ju.edu.jo/Lists/NewsLetter/Disp_form.aspx?ID=773&Issue=November%202014&order=11|بڵاوکەرەوە=The University of Jordan|ڕێکەوت=تشرینی دووەمی ٢٠١٤|ڕێکەوتی سەردان=١٥ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٦|ڕێکەوتی ئەرشیڤ=٢١ی ئەیلوولی ٢٠١٨|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20180921190946/http://ju.edu.jo/Lists/NewsLetter/Disp_form.aspx?ID=773&Issue=November%202014&order=11|ڕەوشی ناونیشان=مردوو}}</ref> ھۆشیار لە ساڵی ١٩٧٩، پەیوەندیکرد بە [[پارتی دیموکراتی کوردستان]]. لە ھەشتایەکان بوو بە [[پێشمەرگە]] لەدژی [[ڕژێمی بەعس]]. لە ساڵی ١٩٨٨، بووە ئەندامی لیژنەی ناوەندی لە پارتی. لە ساڵی ١٩٩٢، بووە نوێنەری پارتی لە [[ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا|ئەمریکا]] و [[شانشینی یەکگرتوو|بەریتانیا]]. دوایی لە ساڵی ١٩٩٩ بووە ئەندامی لیژنەی جێبەجێکار لە پارتی کۆنگرێسی نەتەوەیی عێراقی.<ref>{{بیرخستنەوەی کتێب|ناونیشان=https://books.google.com/books?id=ZmQYAgAAQBAJ&pg=PA678&source=bl&ots=8S0slkTbJm&sig=PeDKZjDOWwkKAbc2KynFf4JuAw0&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwig8fbnk9zPAhXKMI8KHeyyBwEQ6AEISjAJ#v=onepage&f=false|سەردێڕ=Historical Dictionary of Iraq|بڵاوکەرەوە=Scarecrow Press, Inc.|ساڵ=٢٠١٣|پەڕەکان=٦٧٨, ٦٧٩}}</ref><ref>{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|سەردێڕ='Iraq Is Facing a Mortal Threat'|ناونیشان=http://www.spiegel.de/international/world/spiegel-interview-with-iraqi-foreign-minister-hoshyar-zebari-a-978341.html|یەکەم=Bernhard|دوایین=Zand|ئیش=Der Spiegel|ڕێکەوت=٣٠ی حوزەیرانی ٢٠١٤|ڕێکەوتی سەردان=١٥ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٦}}</ref> لە دوای جەنگی ٢٠٠٣ لە عێراق، ھۆشیار بووە ئەندامی لیژنەی دادوەری عێراقی.<ref>{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|سەردێڕ=Ruling council in symbolic first step|ناونیشان=https://www.theguardian.com/world/2003/jul/14/iraq.michaelhoward|یەکەم=Bernhard|دوایین=Zand|ئیش=The Guardian|ڕێکەوت=١٤ی تەممووزی ٢٠٠٣|ڕێکەوتی سەردان=١٥ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٦}}</ref> لە ئەیلوولی ٢٠٠٣، بوو بە وەزیری دەرەوەی عێراق.<ref>{{بیرخستنەوەی کتێب|ناونیشان=https://books.google.com/books?id=nWgP_DiGKRUC&pg=PA170&source=bl&ots=dCMTyNgVdz&sig=sLBg9AZaKLW8Zka6yMGOJP24CbE&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwibgoaUodzPAhXERI8KHT6jDKIQ6AEIMjAE#v=onepage&f=false|سەردێڕ=After Saddam: Prewar Planning and the Occupation of Iraq|بڵاوکەرەوە=Rans Corporation|ساڵ=٢٠٠٨|پەڕە=١٧٠}}</ref> لە ١١ی تەممووزی ٢٠١٤، ھۆشیار زێباری لە پۆستی وەزیری دەرەوە لابرا و حسێن شارستانی جێگەی گرتەوە، ئەمەش وای کرد کە سیاسییە کوردەکان لە کابینەی وەزارەتی نوری مالیکی بکشێنەوە.<ref name="KurdsOilfields">{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|سەردێڕ=Tensions mount between Baghdad and Kurdish region as Kurds seize oil fields|ناونیشان=https://www.washingtonpost.com/world/middle_east/tensions-mount-between-baghdad-and-iraqs-kurds/2014/07/11/7baeea5e-2bfe-4d07-942b-1653af3d60a3_story.html|ڕێکەوت=١١ی تەممووزی ٢٠١٤|ئیش=[[Washington Post]]|ڕێکەوتی سەردان=١٥ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٦}}</ref> لە ١٨ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٤، ھۆشیار بوو بە وەزیری دارایی عێراق.<ref>{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|سەردێڕ=Iraq parliament approves new Defense, Interior ministers|ناونیشان=http://english.aawsat.com/2014/10/article55337678/iraq-parliament-approves-new-defense-interior-ministers|ئیش=Asharq al-Awsat|نووسەر=Hamza Mustafa|ڕێکەوت=١٨ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٤|ڕێکەوتی سەردان=١٥ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٦|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20160312130423/http://english.aawsat.com/2014/10/article55337678/iraq-parliament-approves-new-defense-interior-ministers|ڕێکەوتی ئەرشیڤ=١٢ی ئازاری ٢٠١٦|ڕەوشی ناونیشان=مردوو}}</ref> لە ٢١ی ئەیلوولی ٢٠١٦، لە پۆستەکەی دوورخرایەوە بەھۆی گەندەڵییەوە و وەڵامنەدانەوەی پرسیارەکانی پەرلەمانی عێراق لەسەر پرسی گەندەڵی.<ref>{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|سەردێڕ=Iraqi finance minister sacked, risking economic fallout|ناونیشان=https://www.reuters.com/article/idUSKCN11R1DV|بڵاوکەرەوە=Reuters|نووسەر=Stephen Kalin|ڕێکەوت=٢١ی ئەیلوولی ٢٠١٦|ڕێکەوتی سەردان=١٥ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٦}}</ref><ref>[https://rojnews.news/رۆژهه-ڵاتى-ناوه-راست/ڕۆژنیوز-ئەو-دۆسیەیانە-ئاشکرادەکات-کە-هۆشیار-زێباری-لەسەر-بانگهێشت-کراوە-6367 ڕۆژنیوز ئەو دۆسیەیانە ئاشکرادەکات کە ھۆشیار زێباری لەسەر بانگھێشت کراوە]{{بەستەری مردوو|url=https://rojnews.news/رۆژهه-ڵاتى-ناوه-راست/ڕۆژنیوز-ئەو-دۆسیەیانە-ئاشکرادەکات-کە-هۆشیار-زێباری-لەسەر-بانگهێشت-کراوە-6367 |date=کانوونی دووەمی ٢٠٢١}}، ماڵپەڕی ڕۆژنیوز، ڕۆژی ١٥ی ئابی ٢٠١٦ بڵاوکراوەتەوە.</ref> دوای دوورخستنەوەی لە پۆستەکەی، زێباری وتی «ھۆکاری لادانم ھەڵدانەوەی گەندەڵی بەرپرسان بووە.» لەدوای بەڕێوەچوونی ھەڵبژاردنی [[ھەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق، ٢٠٢١|پێشوەختەی عێراق]] ئەنجوومەنی نوێنەران سەرۆک و جێگرانی یەکەم و دووەمی سەرۆکی دەستنیشانکرد ، بڕیاردرا دەرگای خۆپاڵاوتن بۆ پۆستی [[سەرۆک کۆماری عێراق]] بکرێتەوە ، ھۆشیاری زێباری سەڕەڕای ئەوەی پێشتر ڕای گەیاند پارتی کاندی نابێت بۆ پۆستی سەرۆک کۆماری<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|سەردێڕ=هۆشیار زێباری: كاندیمان بۆ پۆستی سەرۆك كۆمار نابێت|ناونیشان=https://politicpress.com/79183/|ڕێکەوتی سەردان=١٣ی شوباتی ٢٠٢٢|وێبگە=Politic Press}}</ref> بەڵام دواتر بە شێوەیەکی فەرمی پارتی ئەوی کاندید کرد<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|سەردێڕ=ھۆشیار زێباری فۆڕمی خۆکاندیدکردنی بۆ پۆستی سەرۆک کۆماری عێراق پڕکردەوە|ناونیشان=https://politicpress.com/79376/|ڕێکەوتی سەردان=١٣ی شوباتی ٢٠٢٢|وێبگە=Politic Press}}</ref> ، ئەمەش ڕووبەرووی کاردانەوەی زۆری خەڵکی بووەوە بەھۆی ئەوەی پێشتر لەسەر کەیسی گەندەڵی لە کارەکانی دورخرابوونەوە . بەو ھۆیەوە چەند [[خۆپیشاندان|خۆپیشاندانێک]] دژی لە شاری [[بەغدا]] ئەنجامدرا . ڕۆژی ١٣ی شوباتی ٢٠٢٢ دادگای فیدڕاڵی عێراق پێداچوونەوەی بە دۆسیەی ھۆشیار زێباری کردەوە و بەشێوەیەکی فەرمی شیاوبوونی بۆ ئەو پۆستە ڕەتکرایەوە <ref>{{بیرخستنەوەی وێب|دوایین=Corporation|یەکەم=Nalia|سەردێڕ=دادگای باڵای فیدڕاڵی بریاریدا بە دوورخستنەوەی ھۆشیار زێباری لە کاندیدی سەرۆک کۆمار|ناونیشان=http://www.nrttv.com/detail/7865|ڕێکەوتی سەردان=١٣ی شوباتی ٢٠٢٢|وێبگە=nrttv.com}}</ref>.لە کاردانەوەی ئەو بڕیارەدا زێباری لە کۆنفرانسێکی ڕۆژنامەوانی وتی کە ئەوبڕیارەی دادگا سیاسی بووە نەک یاسایی و بەرگری لە خۆی کرد کە ھیچ کێشەیەکی یاسایی نییە .<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|سەردێڕ=هۆشیار زێباری: بڕیارەکەى دادگای فیدراڵی سیاسییەو دەزانین کێ لەپشتییەوەیەتی|ناونیشان=https://www.sharpress.net/all-detail.aspx?Jimare=201160|ڕێکەوتی سەردان=١٣ی شوباتی ٢٠٢٢|وێبگە=www.sharpress.net|ڕێکەوتی ئەرشیڤ=١٣ی شوباتی ٢٠٢٢|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20220213142039/https://www.sharpress.net/all-detail.aspx?Jimare=201160|ڕەوشی ناونیشان=مردوو}}</ref><ref>{{بیرخستنەوەی وێب|دوایین=Corporation|یەکەم=Nalia|سەردێڕ=هۆشیار زێباری: بڕیاری دادگای فیدڕاڵی دژ بە من نادادپەروەرانە بوو|ناونیشان=http://www.nrttv.com/detail/7870|ڕێکەوتی سەردان=١٣ی شوباتی ٢٠٢٢|وێبگە=nrttv.com}}</ref> == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان|٢}} {{تووڵی دەروازە|ژیاننامە|سیاسەت|کوردستان|عێراق}} {{پۆلی کۆمنز|Hoshyar Zebari}} [[پۆل:زیندووان]] [[پۆل:وەزیرانی حکوومەتی عێراق]] [[پۆل:کوردەکانی باشووری کوردستان]] [[پۆل:لەدایکبووانی ١٩٥٣]] [[پۆل:سیاسییەکانی پارتی دیموکراتی کوردستان]] [[پۆل:موسڵمانە سوننەکانی عێراق]] [[پۆل:خەڵکی پارێزگای دھۆک]] [[پۆل:کۆمەڵناسانی عێراقی]] [[پۆل:سیاسەتمەدارە عێراقییەکان]] [[پۆل:ئەندامانی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق]] h3kqfgb5f1fhd5p9vs4tw5yr2v1k3yr 4 73254 1455093 1208737 2025-06-22T09:02:47Z Arya sarhan 34132 /* ناوی یانەکانی تۆپی پێ */ بەشی نوێ 1455093 wikitext text/x-wiki {{بەکارھێنەر:Dexbot/Archivebot |archive = ویکیپیدیا:دیوەخان (سیاسەت)/ئەرشیڤی %(counter)s |algo = old(60d) |counter = 3 |maxarchivesize = 100K |archiveheader = {{ئەرشیڤی وتووێژ}} |minthreadsleft = 2 |minthreadstoarchive = 1 }} <noinclude> {{سەرپەڕەی دیوەخان|start= |1=سیاسەت|2= بەشی '''سیاسەتی''' دیوەخان بۆ وتووێژ لەسەر سیاسەت و ڕێسا پێشنیارکراوەکان و گۆڕینی ئەو سیاسەت و ڕێسایانەی وا ھەیە بەکاردەگیرێ. ئەگەر دەتانەوێ شتێکی نوێ پێشنیار بکەن کە سیاسەت یان رێسا ''نییە''، تکایە بەشی ''[[ویکیپیدیا:دیوەخان (پێشنیارەکان)|پێشنیارەکان]]'' بەکاربھێنن. |3=وپ:دخس|4=وپ:دخ/س}} __NEWSECTIONLINK__ __TOC__ <span id="below_toc"/> {{Clear}} [[پۆل:دیوەخانی ویکیپیدیا]] </noinclude> == نوێکردنەوە و بەسەرداچوونەوەی سیاسەتەکان == {{Pin message}}<!-- [[بەکارھێنەر:نموونە]] ١٦:٣٤، ١٢ی ئەیلوولی ٢٠٣١ (UTC) -->{{User:Dexbot/DoNotArchiveUntil|1908993528}} ئەمەوێت بەسەرداچوونەوەیەکی خێرا و نوێکارییەک بەسەر سیاسەتەکان بکەم، لەگەل ئەوەی ویکیپیدیا پێشدەکەوێت پێویستی بە بەدواداچوون و نوێگەریش دەبێت، ئەگەر ئێوە ڕەزامەندی خۆتانم پێ بدەن دەکرێ چەن بەسەرداچوونەوەیەکی خێرا بکەم بەسەر سیاسەتەکان و دواتر ئەنجامەکەی لێرە دادەنێم سپاس. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|—— 💖Sakura Hana🌸]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:٢٨، ٢١ی ئابی ٢٠٢١ (UTC) : {{وب|Sakura emad}} ئەمە شتێکی باشە، بەڵام پێم باشە پێش کارەکە بەوردی باسی بکەیت کە چی دەکەیت. ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٠:٢٨، ٢٢ی ئابی ٢٠٢١ (UTC) :: نوێکردنەوە و بەسەرداچوونەوەی سیاسەتەکان گوونجاندنی لەگەڵ ئێستا و داھاتوویەکی نزیکی ویکیپیدیای سۆرانی کە لەگەڵ مۆدێرن بگونجێت، ھەنێک لە بەشەکانی ویکی کۆنە پێویستە نوێ بکرێتەوە. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|—— 💖Sakura Hana🌸]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٠:٤٢، ٢٢ی ئابی ٢٠٢١ (UTC) ::: {{وب|Sakura emad}} تەواو بۆم ڕوون نییە کە چۆن کارەکە دەکەیت، بەڵام دڵنیام کە شتی باش دەکەیت. ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١١:٤٣، ٢٢ی ئابی ٢٠٢١ (UTC) :::: زۆر سوپاس بۆ متمانەکردن نوێکارییەکان دەھێنمە ئێرە ئەوکات ھەرچیتان بەدڵ نەبوو پووچەڵی دەکەینەوە، ئێستا چاوەڕێی دەنگی ئەوانی ترم. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|—— 💖Sakura Hana🌸]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٥:٢١، ٢٢ی ئابی ٢٠٢١ (UTC) {{سھ}} سپاس بۆ متمانە کردن [[بەکارھێنەر:Sakura emad|—— 💖Sakura Hana🌸]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٥:٢٢، ٢٢ی ئابی ٢٠٢١ (UTC) === بانگھێشتنامە === : @[[بەکارھێنەر:Ahrir|Ahrir]], @[[بەکارھێنەر:Serchia|Serchia]], @[[بەکارھێنەر:Calak|Calak]], @[[بەکارھێنەر:Aza|Aza]], @[[بەکارھێنەر:مامۆستا|مامۆستا]], @[[بەکارھێنەر:Amine yousefi|Amine yousefi]], @[[بەکارھێنەر:Danial2703kurdistan|Danial2703kurdistan]], @[[بەکارھێنەر:Kurd2021|Kurd2021]], @[[بەکارھێنەر:Ayoub Majeed|Ayoub Majeed]], @[[بەکارھێنەر:ArkanEN123|ArkanEN123]], @[[بەکارھێنەر:MFTG|MFTG]], @[[بەکارھێنەر:Kushared|Kushared]], @[[بەکارھێنەر:Pirehelokan|Pirehelokan]], @[[بەکارھێنەر:Aram|Aram]], @[[بەکارھێنەر:Halbast420|Halbast420]], @[[بەکارھێنەر:Paraw|Paraw]], @[[بەکارھێنەر:Muhammed taha|Muhammed taha]], @[[بەکارھێنەر:Épine|Épine]]. @[[بەکارھێنەر:ساکاتا گینتۆکی|ساکاتا گینتۆکی]], @[[بەکارھێنەر:-Haryad|-Haryad]], @[[بەکارھێنەر:Abdurhman Ahmad|Abdurhman Ahmad]], @[[بەکارھێنەر:فەرهاد|فەرهاد]], @[[بەکارھێنەر:هیوا|هیوا]]@ ،[[بەکارھێنەر:کاردۆ جاف|کاردۆ جاف]]، @[[بەکارھێنەر:Aram|Aram]] [[بەکارھێنەر:Sakura emad|—— 💖Sakura Hana🌸]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٠٧:٠٩، ٥ی ئەیلوولی ٢٠٢١ (UTC) === {{پشتگیری}} === <!----- بەشی پشتگیری نمونە {{لەگەڵ}} :لێدوانەکەت ----> * {{لەگەڵ}} [[بەکارھێنەر:Kushared|Kushared]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Kushared|لێدوان]]) ‏١٠:٤٤، ٥ی ئەیلوولی ٢٠٢١ (UTC) * {{لەگەڵ}} [[بەکارھێنەر:Kurd2021|Kurd2021]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Kurd2021|لێدوان]]) ‏١٣:٣٨، ٥ی ئەیلوولی ٢٠٢١ (UTC) * {{لەگەڵ}} [[بەکارھێنەر:Halbast420|ھەڵبەست]] <span style="font-size:85%;">([[لێدوانی بەکارھێنەر:Halbast420|لێدوان]])</span> ‏١٣:٤٩، ٥ی ئەیلوولی ٢٠٢١ (UTC) * {{لەگەڵ}} 👈[[بەکارھێنەر:ساکاتا گینتۆکی|<span style="font-family:Cursive; color:white; Background:Black; font-size:13px;">'''گینتۆکی'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:ساکاتا گینتۆکی|<span style="color:black; Background:white">'''وتووێژ🎭'''</span>]]} ‏١٤:٥١، ٥ی ئەیلوولی ٢٠٢١ (UTC) * {{لەگەڵ}}.سەرفڕازبیت.[[بەکارھێنەر:فەرهاد|فەرهاد]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:فەرهاد|لێدوان]]) ‏٠٥:٠٠، ٦ی ئەیلوولی ٢٠٢١ (UTC) * {{لەگەڵ}} '''بەڵام دەبێ دەستکارییەکان پێش بڵاوبوونەوە ببینین'''، ویکیپیدیا بە سیستم دەڕوا بەڕێوە و کارکردن بە سیاسەت و ڕێساکانی ویکیپیدیا ھیچ شەرمێکی تیا نییە، ئەو بەکارھێنەرانەشی پێیان وایە گوێڕایەڵی نەکردنی سیاسەتەکان شتێکی باشە یان ویکیپیدیای کوردی بەرەوپێش دەبا زۆر ھەڵەن و ویکیپیدیا بۆ مەبەستێکی ھەڵە بەکار دەبەن.--&#9666; [[بەکارھێنەر:Épine|<b style="color:purple;font-size:13px;display:inline-block;border:1px solid purple;border-radius:5px;">&#160;ئێپین&#160;</b>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Épine|<span style="color:purple">&#9836;</span>]]} ‏٠٨:٥٤، ٦ی ئەیلوولی ٢٠٢١ (UTC) * {{لەگەڵ}} [[بەکارھێنەر:-Haryad|<b style="color: purple;font-size:15px;display:inline-block;border:1px solid purple">ℋ𝒶𝓇𝓎𝒶𝒹</b>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:-Haryad|<b style="color: black;font-size:12px">وتووێژ💬</b><span style="color:black"></span>]]} ‏١٩:٢٢، ٧ی ئەیلوولی ٢٠٢١ (UTC) * {{لەگەڵ}} بەپێی وتەکانی بەڕێز Épine ھاوڕام. [[بەکارھێنەر:Ahrir|<span style="font-family:Cursive; color: #10C1FF; Background: White; font size:13px;">AGH</span>]] _{([[لێدوانی بەکارھێنەر:Ahrir|<span style="color:#ffd700; Background:White">'''وتووێژ📝'''</span>]])} ‏٢١:١٠، ١٠ی ئەیلوولی ٢٠٢١ (UTC) === {{دژایەتی}} === <!----- بەشی دژایەتی نمونە {{دژ}} :لێدوانەکەت ----> * {{دژ}} تاگی سڕینەوەی داوە لە بەعزێ لە وتارە بێسەرچاوەکان، دیارە نازانێ چی بۆ ویکیپیدیا باشە. من متمانەم پێ نییە. -[[بەکارھێنەر:Aza|Aza]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Aza|لێدوان]]) ‏١٨:٠٥، ٥ی ئەیلوولی ٢٠٢١ (UTC) * {{دژ}}، منیش ھاوڕای کاک ئازام. [[بەکارھێنەر:Amine yousefi|<span style="font-family:Segoe print; color: magenta; font-size:13px;">'''Şûşe'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Amine yousefi|<span style="color: pink">'''وتووێژ'''</span>]]} ‏١٨:١٠، ٥ی ئەیلوولی ٢٠٢١ (UTC) * {{دژ}} بەداخەوە ویکیپیدیاتان بەم کارانە کاول کردووە. وتارێکە بە ھەموویەوە ١٠ دێڕ نییە ٢٠ تاگی لێدراوە ھەر بۆ ئەوەی ژمارەی دەستکارییەکانی خۆیان زیاد کەن. بەشداری نەکردن لە بەشداریی ئاوا زۆر بەسوودترە. شوورەیییە بەڕاستی.-- [[بەکارھێنەر:Calak|<span style="color:blue">'''<span style="font-size:13px">چالاک</span>'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Calak|'''<span style="color:red">وتووێژ</span>''']]} ‏٠٧:٠٥، ٦ی ئەیلوولی ٢٠٢١ (UTC) * {{دژ}}. [[بەکارھێنەر:Danial2703kurdistan|DK2]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Danial2703kurdistan|لێدوان]]) ‏٠٧:١٣، ٦ی ئەیلوولی ٢٠٢١ (UTC) === لێدوانەکان === <!---- https://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Arguments_to_avoid_in_deletion_discussions https://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Arguments_to_avoid_in_adminship_discussions -----------> <!--- لێرە لێدوانی خۆت بنووسە نموونە: {{لێدوان}}: لێدوانەکەت ---> پشتگیریم تاکەکەسییم پێدایت بۆ ئەوەی دەست پێ بکەیت (دوای وەرگرتنی پشتگیری کۆمەڵگا)، ئەگەر چەند نموونەیەکیش لە کارەکانت دابنێی تاکوو سەیربکرێت ئەوا باشتر دەبێت. لە ئێستادا ڕێکخراوی ویکیمیدیا لەهەوڵی ئەوەدایە کە ڕێسایەکی گشتگیر و بنچینەیی لە ژێرناوی ([[metawiki:Universal_Code_of_Conduct|Universal Code of Conduct]]) بچەسپێنێت کە لە داهاتوودا لەسەرمانە وەرگێڕان بۆ ئەوانیش بکەین. لەکاتی هاتنە کایەی ئەو باسە ئەوا ئاگادارت دەکەمەوە کە لە وەرگێڕانی ئەم یاسایانەش بەشداربیت ئەوا شتێکی باش دەبێت. لە ئێستادا یاساکان لە قۆناغی پێداچوونەوە و وەرگرتنی بۆچوونە جیاوازەکانە. [[بەکارھێنەر:Kushared|Kushared]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Kushared|لێدوان]]) ‏١٠:٤٤، ٥ی ئەیلوولی ٢٠٢١ (UTC) : ھەوڵی تەواوی خۆم دەدەم بەڕێز @[[بەکارھێنەر:Kushared|Kushared]]، وە بەڵێ پێشووتر کارم کردووە لەسەر سیاسەتەکان، سەیری (([[ویکیپیدیا:دیوەخان (سیاسەت)/ئەرشیڤی ٢#سیاسەت و ڕێساکانی ویکیپیدیای سۆرانی|ئێرە بکە]])) چۆتە ئەرشیڤ [[بەکارھێنەر:Sakura emad|—— 💖Sakura Hana🌸]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٥:٣٢، ٥ی ئەیلوولی ٢٠٢١ (UTC) * {{لێدوان}} ئەم کارە بەم شێوەیە ناکرێت، ئاماژەت بە ھیچ نەداوە کە پلانت چییە و چ دەکەیت! سەرەتا دەبێت لە پەڕەیەکی سەر ناوی ھەژمارەکەت پێشنیارەکانت بنووسیت و دواتر ڕای کۆمەڵگە وەربگریت لەسەر ئەوەی کامیان پەسەند بکرێت. بەم شێوەیە ناکرێت ھیچ شتێک کەم و زیاد بکەیت لە سیاسەتەکان. [[بەکارھێنەر:Serchia|<span style="color:mediumblue">'''<span style="font-size:14px">سەرچیا</span>'''</span>]] — ‏١٥:٥٥، ٦ی ئەیلوولی ٢٠٢١ (UTC) === وەڵامەکانم (شیکردنەوە) === * {{لێدوان|لێدوان بۆ بەڕێز سەرچیا}}: بەڕێز {{پینگ|بەکارھێنەر:Serchia}} مەبەستم نوێکردنەوەی گشتیە وەک لەسەرەوە ئاماژەم پێداوە کە نوێکارییەکی گشتی بکەم پاشان دەیھێنمە ئێرە کە چی شتێکم نوێکردۆتەوە و چیم لابردووە بێگومان ئەو دەنگدانەی ئیستا تەنھا ڕێگەم پێدەدات نوێکاری بکەم نەک سیاسەت و ڕێسا دروست بکەم پەسەندکردنی سیاسەت و ڕێسا دەکەوێتە دەنگدانی دووەم کە نوێکارییەکانم خستە ڕوو.[[بەکارھێنەر:Sakura emad|—— 💖Sakura Hana🌸]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٢:٤٥، ٧ی ئەیلوولی ٢٠٢١ (UTC) * {{لێدوان|لێدوان بۆ بەڕێز ئازا}}: بەڕێز {{پینگ|Aza}} {{زۆر سپاس}} بۆ بەشداریکردن بەڵام ھەست دەکەم ھەڵە تێگەیشتنێک ھەبێت، بۆ وەڵامدانەوەی تاگ لێدانەکان پێشنیارم بۆکرا کە تاگی بێسەرچاوە و یەک سەرچاوە بەکاربێنم ئێمە ماوەیەکی زۆرە ئەم تاگانە بەکاردێنین ھیچ کاریگەرییەکی جدی لەسەر بەکارھێنەر نەبووە و ھەرکەسێک بیەوێت توانییەتی ناوەڕۆکی بێسەرچاوە بێنێتە ناو ویکیپیدیا کە ئەمەش نازانم گەر زیانی نەبێت سوودەکەی چۆنە ئەمە وادەکات ھەرکەسێک ھەرشتێکی بیەوێت زیادی بکاتە سەر ناوەڕۆکەکانمان، ھەرچۆنێک بێت بەکارھێنانی تاگی بێسەرچاوە و یەک سەرچاوە وەک ئاگاداری سپی وایە واتا دروستکەری وتار ئەتوانێت ئیھمالی بکات، یاخوود سەرچاوە زیاد بکات، گەر تێبینی پڕۆژەکەت کردبێت و ببینیت ئەنجامەکانی چۆن جدی بوون و فشاری خستۆتە سەر بەکارھێنەر بۆ زیادکردنی سەرچاوەلە وتارەکان ناوەڕۆکی بێسەرچاوە '''لە ئامانجی پڕۆژەکە لادەدات کە زانستنامەیە و پشت بە سەرچاوەی باوەڕپێکراو دەبەستێت'''<ref>[[ویکیپیدیا:سەلماندنیبوون|:سەلماندنیبوون]]:ھەر شتێک لە ویکیپیدیا دادەنێی پێویستی بە [[ویکیپیدیا:دیاریکردنی سەرچاوە باوەڕپێکراوەکان|سەرچاوەی باوەڕپێکراو]] و سەلمێندراو ھەیە</ref> ئەگەر وانەکەین خوێنەرانی ویکیپیدیا چیتر باوەر بە ویکیپیدیا ناکەن و پشتی پێ نابەستن ئێمە وتار بۆخوێنەر دەنووسین ئەگەر خوێنەریش متمانەی بە وتارەکانمان نەبێت کەواتە بۆ کێ دەینووسین، شتی وا لە ویکیپیدیا پێشکەوتووەکان پەسەند ناکرێت گەر کەسێک بەبێ سەرچاوە شت زیاد بکات دەسڕدرێتەوە، سیاسەتێکی سەرەکی ترمان لە ویکیپیدیا ناوی بێلایەنی ڕوانگەیە ئەمەش دەبەزێنرێت گەر بێت و سەرچاوە نەبێت ئەوکاتە دەبێتە Conflict of interest لە وتار نووسین ھەرکەسێک بەپێی ویستی خۆی ئەتوانێت زانیاری زیاد و کەم بکات لە ڕوانگەی خۆی چی بگوونجێت،وە لە پەڕەی وتووێژەکەم کاتێک گفتوگۆمان لەگەل بەڕێزت کرد سەبارەت بە تاگ لێدانەکان خستمە ڕوو کە ئەمە پڕۆژەیەکە کە وتارەکان ناسڕیتەوە و بەڵکو ناوەڕۆکە بێسەرچاوەکان کەمدەکاتەوە و کوالێتی دەگەڕێنێتەوە بۆ وتارەکان<ref>[[ویکیپرۆژە:سەرچاوەدانان|سەیری پڕۆژە بکە]]</ref>بە سەرچاوەدانان بۆ وتارەکان ئێوە دەمێکی زۆرە لێرەن ھەلبەتە شارەزان پێم خۆشە بۆم ڕوون بکەیتەوە ناوەڕۆکی بێسەرچاوە چۆن سوود دەگەیەنێت بە ویکیپیدیا گەر بزانم لەوانەیە منیش ھەڵەکەم چاک بکەمەوە دەکرێت ھەلە بم، لە کۆتایدا داوای لێبوردن ئەکەم گەر ڕەفتارەکانم ئێوەی نیگەران کردبێت ئێمە لە کۆتایدا بۆ پڕۆژەکە لێرەین.[[بەکارھێنەر:Sakura emad|—— Sakura Hana]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٢:٤٥، ٧ی ئەیلوولی ٢٠٢١ (UTC) {{و|Sakura emad}} نە ویکیپیدیای کوردی و نە زمانی کوردی و نە وێبی کوردیش چاوبڕیی ورد و توند لە یاسا ھەڵناگرێت. ئەمانە تۆ بە شوێنیەوەیت بۆ زمانە خاوەندارەکان و ویکیپیدیا پێشکەوتووەکانە. بۆیە دووبارە ئەیڵێمەوە تۆ و زۆر کەسی تریش لێرە بەداخەوە نازانن چی بۆ ویکیپیدیای کوردی باشە. ئێوە دەرکتان بە واقیعی زمانی کوردی و کۆمەڵگای کوردی نەکردووە و لە خەیاڵاتی خۆتاندا ئەسووڕێنەوە. ڕێزم ھەیە بۆ ھەوڵ و تەقالاتان بەڵام بێن و دەس لەمانە ھەڵگرن و لە جیاتی پەرە بە وتارەکان بدەن. دیسان ئەڵێم ویکیپیدیای کوردی چاوبڕیی ورد و توند لە یاسا و دەستوور ھەڵناگرێت و ئەم کارە زیانی پێ ئەگەیێنێ. -[[بەکارھێنەر:Aza|Aza]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Aza|لێدوان]]) ‏١٨:٤٥، ٧ی ئەیلوولی ٢٠٢١ (UTC) : {{و|Aza}} {{ئیمۆجی|1F615|size=27}} وەڵامی تەواوم بۆ ئەو قسانە وەرنەگرت بۆ نمونە '''باسی ئەوەم کرد''' کە بەکارھێنانی تاگەکانی {{دا|یەک سەرچاوە}} و {{دا|بێسەرچاوە}} سوودێکی نەبووە و پڕۆژەکە جدی تر توانیویەتی پەرە بە وتارەکان بدات {{ئیمۆجی|1F3AF|size=25}}، '''وە باسی ئەوەم کرد''' کە ناوەڕۆکی بێسەرچاوە لە ویکیپیدیا زیانەکانی چییە و پرسیارم کرد ئاخۆ دەبێت چ سوودێک بەم زانستنامەیە {{ئیمۆجی|1F4D6|size=26}} بگەیەنێت و باسی ویکیپدییای کوردیم کرد [[file:Nuvola wikipedia icon.png|25x25px]]، بەڵام یاسای جدی و توند لەکوێیە کە ئێمە تەنھا داوای ئەوە بکەین ئەو شتەی دەیھێنی پشت بە سەرچاوەکەی ببەستێت نازانم ئایا ئەمە ھیچ قورسیەکی تێدایە؟ کە بەلایەنی کەم سەرچاوەیەکی باوەڕپێکراو پشتگیری وتارێک بکات؟ یاخوود ھیچ ماندوو بوونێک لەوە ھەیە ھەر تەنھا بنووسیت لە فلانە شوێن و لاپەڕە و دەزگا ھێناومە ھیچی تێناچێت بەڕای من، سەبارەت بە '''وەڵامی دووەم''' ویکیپدیای کوردی سۆرانی ھیچی کەمتر نییە لە ئینگلیزی و عەرەبی یا فارسی، لەڕاستیدا سەرچاوە دوایین شتە گفتوۆگۆی لێرە لەسەر بکرێت و شتێکی زۆر بنەڕەتییە، داوا دەکەم بۆم ڕوون بکەیتەوە ئەوانەی باسم کرد {{زۆر سپاس}} [[بەکارھێنەر:Sakura emad|—— 💖Sakura Hana🌸]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٩:٢٨، ٧ی ئەیلوولی ٢٠٢١ (UTC) ھەموومان ئەزانین وتار سەرچاوەی بێت باشە و نەبێت جێی متمانە نییە، ئەمانە شتێ نییە کەس حاشای لێ بکا. بەڵام کام وتار؟ وتاری سیاسی یا دینی کە ئەتوانێ جێی ناکۆکی بێت بەڵێ، بەڵام بۆ وێنە وتاری [[بەرزی]] کە ھەمووی پێنج خەتە سەرچاوەیشی نەبوو نەبوو. بیبێ زۆر زۆر باشترە، بەڵام ئێستا کە نییەتی سڕینەوەی چ سوودێکی ھەیە؟ من لەوە تێ ناگەم. ئەوەش کە ئەڵێی ویکیپیدیای کوردی ھیچی لە فارسی و عەرەبی کەمتر نییە دەری ئەخا کە دووری لە واقیع و لە خەیاڵا ئەژیت. -[[بەکارھێنەر:Aza|Aza]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Aza|لێدوان]]) ‏١٥:٥٦، ٨ی ئەیلوولی ٢٠٢١ (UTC) {{سھ|:}}بەڕێز @[[بەکارھێنەر:Aza|Aza]] من سپاست ئەکەم وەکوو خۆت ئەڵێیت گەر وتار سەرچاوەی ھەبێت جێگای متمانە دەبێت، دەزانین ئەم وتارە لەکوێوە زانیارییەکانی ناوی ھاتووە بەم شێوەیەش دوو سیاسەت پێشێل ناکات<ref>[[وپ:سەلماندنیبوون]]</ref> <ref>[[وپ:بێلایەنی ڕوانگە]]</ref> سەبارەت بە سڕینەوەی وابزانم ئەوە ئامانجی زانستنامەکەیە کە ھەر شتێک بھێنرێتە ناوی پێویستە پشت بە سەرچاوەیەکی باوەرپێکراو ببەستێت، ئەمە شتێک نییە من لەخۆمەوە بیلێم بەڕێز [[جیمی وەیڵز]] زانستنامەکەی وا دامەزراندووە ئێرەش یان ھەر یەکێک لە پڕۆژەکان سەربە [[دامەزراوەی ویکیمیدیا|دامەزراوەی ویکیمیدیان]] و خاوەنی یاسایی پڕۆژەکانە ھەر لە وێبگەی فەرمی دامەزراوە باس لەوە دەکات کە ویکیپدییا پشت بە سەرچاوەی یباوەرپێکراو دەبەستێت بۆ ناوەڕۆکەکانی<ref>[[foundationsite:|وێبگەی فەرمی]] ، "Readers [[:en:Wikipedia:Verifiability|verify the facts]]. Articles are collaboratively created and edited by a community of volunteers using [[:en:Wikipedia:Verifiability#What_counts_as_a_reliable_source|reliable sources]], so no single person or company owns a Wikipedia article" ھێنراوە لە پەڕەی سەرەکی دامەزراوەی ویکیمیدیا.</ref> جگە لەوەش [[ویکیپیدیا:پڕۆژەی سەرچاوەدانان|ئەو پڕۆژەیەی]] من دامنا کە ھەڵە تێگەیشتنی لێ دروست بوو، ئامانجی سەرەکی پڕۆژەکە {{ھەڵە|message=سڕینەوەی وتار نەبوو}} بەڵکو کەمکردنەوەی ناوەڕۆکی بێسەرچاوە بوو<ref>[https://ckb.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%84%DB%8E%D8%AF%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%D9%BE%D8%B1%DB%86%DA%98%DB%95:%D8%B3%DB%95%D8%B1%DA%86%D8%A7%D9%88%DB%95%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86&direction=prev&oldid=834493 بینینی مێژووی پڕۆژە]</ref> بۆیە وتارەکەی تۆ کە تاگەکەی چووە سەر بۆ ئەوە بوو ناوەڕۆکەکانی کەم بکرێتەوە بۆ ڕێژەیەکی ستاندارد کە ئەتوانرێ سەرچاوەی بۆ دابنرێت و ڕێکبخرێتەوە، بەڵێ دوبارە دەیڵێمەوە ویکیپدیای کوردی سۆرانی ھیچی لە فارسی و عەرەبی کەمتر نییە ھەموو شتێک سەرەتاییەکی ھەیە دواتر پەرە دەسەنێت بۆ باشتر و باشتر، ئامانجی سەرەکی ھەمووان بنیادنانی کۆمەڵگەیەکی سەلامەت و ئاسوودەبەخشە کە بەخێرھاتنی ھەمووان دەکات لە بەشداریکردنی تۆش دڵنیام ھاوڕای لەگەڵم {{زۆر سپاس}}[[بەکارھێنەر:Sakura emad|—— 💖Sakura Hana🌸]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١١:٤٤، ٩ی ئەیلوولی ٢٠٢١ (UTC) <br>:: * {{لێدوان|لێدوان بۆ خاتوو شوشە}} {{Ping|Amine yousefi}}دەنگەکەت شیکردنەوەی لەگەڵ نییە. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|—— 💖Sakura Hana🌸]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٢:٤٥، ٧ی ئەیلوولی ٢٠٢١ (UTC) * {{لێدوان|لێدوان بۆ بەڕێز چالاک}} {{Ping|calak}} سپاس بۆ دەنگەکانتان من خۆشحاڵ دەبم ئەگەر لێرە بەیەکەوە کاربکەین بۆ بنیادنانی کۆمەڵگەیەکی باشتر بەبێ تێکەڵکردنی [[ویکیپیدیا:پەلاماری کەسی قەدەغەیە|بیرورای کەسی و رق بەرامبەرم]]، داوا دەکەم [[ویکیپیدیا:لێکدانەوەت باش بێت|لێکدانەوەتان باش]] بێت و ھەر کێشەیەکم ھەیە ڕاستەوخۆ باسی بکەن لێرە بەم شێوەیە من بەپەلە کێشەکە چاک دەکەمەوە و لە کۆتایدا نیازی من بەشداریکردن و باشترکردنی زانستنامەکەیە گەر ھەست دەکەیت ھەڵەیەک ھەیە تکایە وەرە بۆ پەڕەی وتووێژەکەم گفتوگۆم لەگەڵ بکە: بۆ وەڵامدانەوەی بەڕێزتان لەسەر وتارەکان ئەوەنەی من لە قسەکەی بەڕێزتان تێگەیشتم {{گێڕانەوەی لێدوان|وتارێکە بە ھەموویەوە ١٠ دێڕ نییە ٢٠ تاگی لێدراوە ھەر بۆ ئەوەی ژمارەی دەستکارییەکانی خۆیان زیاد کەن}} {{سھ}}قسەکتان دوو تێگەیشتن دێنێتە کایەوە من ھەردووکی لە ھەردوو ڕوانگە وەڵام دەدەمەوە:: * 🔍یەک:وتارێکی دیاریکراو ھەبووبێت لەچەن ڕستەیەکی کەم پێکھاتبێت من نزیکەی دە بۆ بیست تاگم لێدابێت❔ :: '''وەڵام''' من تێناگەم کامە وتار ھەبووە بەم شێوەیە، من بۆ وتار زیاتر لە دوو تاگ بەکارناھێنم زۆرترینی سیان بووە ئەویش لە حاڵەتی لەناکاوی وتارەکە، من [[ویکیپیدیا:تاگ بارانکردن|تاگ_بارانکردنم]] خوێندۆتەوە و دەزانم چیدەکەم و چۆن تاگ بەکاردێنم، ئەگەر دەزانیت شتێکی وام کردووە تکایە بەستەری وتارەکە دابنێ بێگومان من داوای لێبوردن لەھەر کارێک دەکەم کە ھەڵە بووبێت بەڵام دڵنیام لەم ڕوانگەیەوە ھەڵە تێگەیشتن ھەیە و من زیان لێرە نادەم. * 🔍دوو: تاگم بۆ ئەم وتاری بێسەرچاوانە بەکارھێناوە بۆ زیادکردنی ژمارەی دەستکارییەکانی خۆم: '''وەڵام''' ئێ ئەمە خراپکارییە ئەگەر شتی وام کردبێت خۆ تاگی سڕینەوە گاڵتە نییە و بەڕێوەبەران کاری لەسەر دەکەن گەر من بۆ زیادکردنی ژمارەی دەستکاری خۆم تاگی سڕینەوەم بەکارھێناوە و Conflict of interestم لەم ڕوانگەیە ھەیە تکایە مەوەستە پێویستە من ڕابگڕیت! نەک من ھەر بەکارھێنەرێکی تر ئەمە زۆر ترسناکە و شێواندنی بەڕێوەبردنی ویکیپیدیایە چونکە ئەم تاگانە بەڕێوەبەران کاری لەسەر دەکەن و شێواندنی بەڕێوەبردنی ویکیپیدیا شتی باشی لەدوا نایەت، وە پلان دانرابوو لەسەر سەدان وتار دابنرێن گەر وابێ دەبێ من لێکۆلینەوەم لەگەل بکریت لەسەر ئەو خراپکارییە، '''بەڵام''' بە پێچەوانەوە من ئامانجم لە گەڕاندنەوەی کوالێتی وتارەکان بووە ھەر لەسەرەتای کارەکەشم '''{{شین|دوو بەڕێوەبەرم}}''' ئاگادار کردۆتەوە<ref>[https://ckb.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%84%DB%8E%D8%AF%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%D9%BE%D8%B1%DB%86%DA%98%DB%95:%D8%B3%DB%95%D8%B1%DA%86%D8%A7%D9%88%DB%95%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86&direction=prev&oldid=834493 بڕوانە ئێرە]</ref> کە من چیدەکەم و ئامانجم چییە، بۆ زیادکردنی ژمارەی دەستکاری ئەسلەن بەبیرای من پێویست ناکات بۆ ژمارەی دەستکاری پڕۆژەیەکی وا گەروە بکەمەوە؟ بڕۆ دەستکاری پەڕەی خۆڵەپەتانێ بکە ژمارەی دەستکاری زیاد دەبێت شتێکی ئەوەنە گران نییە بۆ ئەوەی من پڕۆژەیەکی ئاوا گەورەی بۆ بکەمەوە، و دڵنیاتان دەکەمەوە ھەڵە تێگەیشتن ھەیە تکایە من و تۆ لەبەر زانستنامەیەک لێرەین و من پێم خۆشە وەک ھاوڕێ بمنینەوە و لێکدانەوەمان بەرامبەر یەکتر باش بێت چونکە لە داھاتوودا بەیەکەوە لەم کۆمەڵگەیەن لەگەڵ یەک کاردەکەین بمبورە ئەگەر قسەکانم زیاد لە پێویست بووە دوبارە {{زۆر سپاس}} * {{لێدوان|لێدوان بۆ بەڕێز دانیاڵ}} {{پینگ|Danial2703kurdistan}} ڕوونکردنەوەت بۆ دەنگەکەت نەداوە. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|—— 💖Sakura Hana🌸]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٢:٤٥، ٧ی ئەیلوولی ٢٠٢١ (UTC) === وەڵامدانەوە (دەنگەکان) === من سوپاسی ھەمووتان دەکەم کە بەشداریتان لەم دەنگانە کردووە ئەوە مانای ئەوەیە ئەتانەوێت ویکیپیدیا پێشبکەوێت، سەبارەت بە دەنگەکان من ھەنێک لە دەنگەکان بە بیروای کەسی دەبینم زیاتر، نەک بە شێوەی ئینسایکڵۆپیدیایی بێت<ref>{{Citation|title=Wikipedia:Arguments to avoid in deletion discussions|date=2021-09-07|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedia:Arguments_to_avoid_in_deletion_discussions&oldid=1042896251|work=Wikipedia|language=en|access-date=2021-09-07}}</ref><ref>{{Citation|title=Wikipedia:Arguments to avoid in adminship discussions|date=2021-09-04|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedia:Arguments_to_avoid_in_adminship_discussions&oldid=1042372163|work=Wikipedia|language=en|access-date=2021-09-07}}</ref> بۆ نمونە گەر سەیری [[:en:wp:AAAD|WP:AAAD]] بکەین ھەرچەنە لە ئینگلیزیە و مەبەستێکی ترە بەڵام بۆ ئەم دەنگانەی ئێمە سوودی ھەیە کە ڕوونی دەکاتەوە پێویستە دەنگەکانمان خزمەتی ویکیپیدیا بکات و دووربێت لە بیڕورای کەسی، دەنگ دەدەیت بە شتێک یان کەسێک کە ئەزانیت سوودی بۆ زانستنامەکە ھەیە نەک پێچەوانەکەی، بۆ نمونە لەم دەنگدانەی خۆمان من بەداخەوە ھەستم بەمانە کرد ([[:en:WP:JUSTAVOTE|WP:JUSTAVOTE]]:: تەنھا دەنگدان بەبێ ڕوونکردنەوە)، ([[:en:WP:PERX|WP:PERX]]:: بە پشت بەستان بە ڕوونکردنەوەی کەسێکی تر بەبێ ئەوەی خۆت ڕوونکردنەوە بدەیت) ([[:en:WP:IDL|WP:IDL]] و [[:en:WP:LIKE|WP:LIKE]] کە لە ھەنێک لە دەنگەکانی پشتگیری و دژایەتی بینیم، من دەنگی ھەمووتان بەرز دەنرخێنم بە دژایەتی و بە پشتگیریشەوە ھەڵبەتە ھۆکاری خۆتان ھەیە، بەڵام تکایە با دەنگەکان بۆ ویکیپیدیا بن ==== لە کۆتایدا ==== داوای یارمەتی لەھەمووتان ئەکەم بۆ بنیادنانی کۆمەڵگەیەکی باشتر لە ویکیپیدیای سۆرانی و دووربوون دڵشکان و ژینگەی ناخۆش، ئامادەکردنی ژینگەیەک کە بەخێرھاتنی ھەمووان بکات لە دروستکردنی ئینسایکڵۆپیدیادا {{زۆر سپاس}} [[بەکارھێنەر:Sakura emad|—— 💖Sakura Hana🌸]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٢:٤٥، ٧ی ئەیلوولی ٢٠٢١ (UTC) === پێداچوونەوە بۆ دەنگەکان === === لێدوانی پێداچوونەوە === === ئەنجامەکان === * [[ویکیپیدیا:واژوو]] {{tick}} ([[special:diff/879882|بینین]]) ١ پێداچوونەوە [[بەکارھێنەر:Sakura emad|—— 💖Sakura Hana🌸]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٢:٥٢، ٧ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٢ (UTC) * [[ویکیپیدیا:سیاسەتی_سڕینەوە]] نوێکردنەوە و پێداچوونەوە [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٠٣:٣٦، ١٧ی ئایاری ٢٠٢٢ (UTC) {{سەرچاوەکانی وتووێژ|گرووپ=}} == سەبارەت بە داتابۆکس == سڵاو لە @[[بەکارھێنەر:Aram|Aram]] @[[بەکارھێنەر:Sakura emad|Sakura emad]] @[[بەکارھێنەر:Tessla|Tessla]] @[[بەکارھێنەر:Nskoalj|Nskoalj]] و گشت بەژداربووەکانی دیکە. گشتان دەزانن کە لە ویکیپیدیا لەنێو وتارەکانماندا داتابۆکس زیادی کردووە خۆشتان دەزانن کە داتا بۆکس هەموو خشتەی زانیارییەکانی ناخاتە سەر کوردی === پێشنیار === دەمەوێت بڵێم کە داتابۆکس بکەین بە زیاتکراوێکی کاتی، واتا وتاریکی سەرەتا بۆ ماوەی ٣ مانگ زیاتر داتابۆکسی لەسەر نەبێت، واتا وەکو جێگرەوەیەکی خشتەکی زانیاری ڕاستەقینە دابنرێت تاوەکو خشتە ڕاستەقیینەکەی وەردەگێڕدرێت. === {{لەگەڵ}} === === {{دژایەتی}} === *{{دژ}}: ڕوونکردنەوە لە خوارەوەیە.<b><span style="font-family:Oswald;color:black"></span> [[User:Tessla|<span style="font-family:Oswald;color:FF003A6A">Tessla</span>]] ([[User Talk:Tessla#top|<span style="font-family:Oswald;color:black">وتووێژ</span>]])</b> ‏١٦:٤٢، ٢٠ی ئازاری ٢٠٢٤ (UTC) === {{لێدوان}} === زۆر سوپاس. [[بەکارھێنەر:Aro Salar|Aro Salar]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Aro Salar|لێدوان]]) ‏١٤:٥٣، ٢٠ی ئازاری ٢٠٢٤ (UTC) :ئەو شتە ناکرێت(ئەستەمە)؛ لەبەر کەمی بەشداریکردن و بەکارهێنەران ئێمە داتابۆکس-مان لە وتارەکاندا بەکاربردووە، کەس ئەو وزەیەی نییە دوای تێپەڕبوونی ئەو چەند مانگە هەستێت بە دانانی سندووقی زانیاریدان و لابردنی داتابۆکس. <b><span style="font-family:Oswald;color:black"></span> [[User:Tessla|<span style="font-family:Oswald;color:FF003A6A">Tessla</span>]] ([[User Talk:Tessla#top|<span style="font-family:Oswald;color:black">وتووێژ</span>]])</b> ‏١٦:٤١، ٢٠ی ئازاری ٢٠٢٤ (UTC) :: {{وب|Aro Salar}} نە سیستم بانگی کردم و نە لەم بەشەش تێگەشتم. ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ'''</span>]]} ‏٢٠:٢٥، ٢٢ی ئازاری ٢٠٢٤ (UTC) == ناوی یانەکانی تۆپی پێ == سڵاو ناوی یانەکانی تۆپی پێ ھەریەکەو بەجۆرێکە، ([[یانەی تۆپی پێی ڕیال مەدرید|'''یانەی تۆپی پێی ڕیال مەدرید''']]) ([[یانەی وەرزشیی ئەھلی|'''یانەی وەرزشیی ئەھلی''']]) ([[ئینتەر میلان|'''ئینتەر میلان''']])،چەندان نموونەی تریش. جا من پێم باشە سەرجەم ناوەکان بکەینە یەک ناو. پێشنیار دەکەم بیکەینە ('''یانەی ڕیال مەدرید ، یانەی ئەھلی، یانەی ئینتەر میلان...ھتد''')، چەند کورتر بێت باشترە لە کاتی گەڕانیش زووتر دەدۆزرێتەوە و سوودی لیدەینرێت. وە سەبارەت بەوەی یانەی باسکە یا ھەر جۆرە وەرزشێکی تریان ھەیە ئەوا لەو وتارانە ناوی وەرزشەکە دەنووسین. وەکو ('''یانەی تۆپی باسکەی ڕیال مەدرید'''). ھیواخوازم رای خۆتان بدەن لەسەری. === بانگھێشتنامە === : @[[بەکارھێنەر:Ahrir|Ahrir]], @[[بەکارھێنەر:Serchia|Serchia]], @[[بەکارھێنەر:Calak|Calak]], @[[بەکارھێنەر:Aza|Aza]], @[[بەکارھێنەر:مامۆستا|مامۆستا]], @[[بەکارھێنەر:Amine yousefi|Amine yousefi]], @[[بەکارھێنەر:Danial2703kurdistan|Danial2703kurdistan]], @[[بەکارھێنەر:Kurd2021|Kurd2021]], @[[بەکارھێنەر:Ayoub Majeed|Ayoub Majeed]], @[[بەکارھێنەر:ArkanEN123|ArkanEN123]], @[[بەکارھێنەر:MFTG|MFTG]], @[[بەکارھێنەر:Kushared|Kushared]], @[[بەکارھێنەر:Pirehelokan|Pirehelokan]], @[[بەکارھێنەر:Aram|Aram]], @[[بەکارھێنەر:Halbast420|Halbast420]], @[[بەکارھێنەر:Paraw|Paraw]], @[[بەکارھێنەر:Muhammed taha|Muhammed taha]], @[[بەکارھێنەر:Épine|Épine]]. @[[بەکارھێنەر:ساکاتا گینتۆکی|ساکاتا گینتۆکی]], @[[بەکارھێنەر:-Haryad|-Haryad]], @[[بەکارھێنەر:Abdurhman Ahmad|Abdurhman Ahmad]], @[[بەکارھێنەر:فەرهاد|فەرھاد]], @[[بەکارھێنەر:هیوا|ھیوا]]@ ،[[بەکارھێنەر:کاردۆ جاف|کاردۆ جاف]]، @[[بەکارھێنەر:Aram|Aram]] @[[بەکارھێنەر:Ari Qasm|Ari Qasm]] '''و سەرجەم بەکارھێنەرانی تریش''' === {{لەگەڵ}} === === {{دژایەتی}} === === {{لێدوان}} === [[بەکارھێنەر:Arya sarhan|Arya sarhan]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Arya sarhan|لێدوان]]) ٠٩:٠٢، ٢٢ی حوزەیرانی ٢٠٢٥ (UTC) mmvegschs9sf4pldk7ky2q1vire2nt3 1455094 1455093 2025-06-22T09:03:50Z Arya sarhan 34132 /* ناوی یانەکانی تۆپی پێ */ 1455094 wikitext text/x-wiki {{بەکارھێنەر:Dexbot/Archivebot |archive = ویکیپیدیا:دیوەخان (سیاسەت)/ئەرشیڤی %(counter)s |algo = old(60d) |counter = 3 |maxarchivesize = 100K |archiveheader = {{ئەرشیڤی وتووێژ}} |minthreadsleft = 2 |minthreadstoarchive = 1 }} <noinclude> {{سەرپەڕەی دیوەخان|start= |1=سیاسەت|2= بەشی '''سیاسەتی''' دیوەخان بۆ وتووێژ لەسەر سیاسەت و ڕێسا پێشنیارکراوەکان و گۆڕینی ئەو سیاسەت و ڕێسایانەی وا ھەیە بەکاردەگیرێ. ئەگەر دەتانەوێ شتێکی نوێ پێشنیار بکەن کە سیاسەت یان رێسا ''نییە''، تکایە بەشی ''[[ویکیپیدیا:دیوەخان (پێشنیارەکان)|پێشنیارەکان]]'' بەکاربھێنن. |3=وپ:دخس|4=وپ:دخ/س}} __NEWSECTIONLINK__ __TOC__ <span id="below_toc"/> {{Clear}} [[پۆل:دیوەخانی ویکیپیدیا]] </noinclude> == نوێکردنەوە و بەسەرداچوونەوەی سیاسەتەکان == {{Pin message}}<!-- [[بەکارھێنەر:نموونە]] ١٦:٣٤، ١٢ی ئەیلوولی ٢٠٣١ (UTC) -->{{User:Dexbot/DoNotArchiveUntil|1908993528}} ئەمەوێت بەسەرداچوونەوەیەکی خێرا و نوێکارییەک بەسەر سیاسەتەکان بکەم، لەگەل ئەوەی ویکیپیدیا پێشدەکەوێت پێویستی بە بەدواداچوون و نوێگەریش دەبێت، ئەگەر ئێوە ڕەزامەندی خۆتانم پێ بدەن دەکرێ چەن بەسەرداچوونەوەیەکی خێرا بکەم بەسەر سیاسەتەکان و دواتر ئەنجامەکەی لێرە دادەنێم سپاس. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|—— 💖Sakura Hana🌸]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٢١:٢٨، ٢١ی ئابی ٢٠٢١ (UTC) : {{وب|Sakura emad}} ئەمە شتێکی باشە، بەڵام پێم باشە پێش کارەکە بەوردی باسی بکەیت کە چی دەکەیت. ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١٠:٢٨، ٢٢ی ئابی ٢٠٢١ (UTC) :: نوێکردنەوە و بەسەرداچوونەوەی سیاسەتەکان گوونجاندنی لەگەڵ ئێستا و داھاتوویەکی نزیکی ویکیپیدیای سۆرانی کە لەگەڵ مۆدێرن بگونجێت، ھەنێک لە بەشەکانی ویکی کۆنە پێویستە نوێ بکرێتەوە. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|—— 💖Sakura Hana🌸]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٠:٤٢، ٢٢ی ئابی ٢٠٢١ (UTC) ::: {{وب|Sakura emad}} تەواو بۆم ڕوون نییە کە چۆن کارەکە دەکەیت، بەڵام دڵنیام کە شتی باش دەکەیت. ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ‏١١:٤٣، ٢٢ی ئابی ٢٠٢١ (UTC) :::: زۆر سوپاس بۆ متمانەکردن نوێکارییەکان دەھێنمە ئێرە ئەوکات ھەرچیتان بەدڵ نەبوو پووچەڵی دەکەینەوە، ئێستا چاوەڕێی دەنگی ئەوانی ترم. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|—— 💖Sakura Hana🌸]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٥:٢١، ٢٢ی ئابی ٢٠٢١ (UTC) {{سھ}} سپاس بۆ متمانە کردن [[بەکارھێنەر:Sakura emad|—— 💖Sakura Hana🌸]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٥:٢٢، ٢٢ی ئابی ٢٠٢١ (UTC) === بانگھێشتنامە === : @[[بەکارھێنەر:Ahrir|Ahrir]], @[[بەکارھێنەر:Serchia|Serchia]], @[[بەکارھێنەر:Calak|Calak]], @[[بەکارھێنەر:Aza|Aza]], @[[بەکارھێنەر:مامۆستا|مامۆستا]], @[[بەکارھێنەر:Amine yousefi|Amine yousefi]], @[[بەکارھێنەر:Danial2703kurdistan|Danial2703kurdistan]], @[[بەکارھێنەر:Kurd2021|Kurd2021]], @[[بەکارھێنەر:Ayoub Majeed|Ayoub Majeed]], @[[بەکارھێنەر:ArkanEN123|ArkanEN123]], @[[بەکارھێنەر:MFTG|MFTG]], @[[بەکارھێنەر:Kushared|Kushared]], @[[بەکارھێنەر:Pirehelokan|Pirehelokan]], @[[بەکارھێنەر:Aram|Aram]], @[[بەکارھێنەر:Halbast420|Halbast420]], @[[بەکارھێنەر:Paraw|Paraw]], @[[بەکارھێنەر:Muhammed taha|Muhammed taha]], @[[بەکارھێنەر:Épine|Épine]]. @[[بەکارھێنەر:ساکاتا گینتۆکی|ساکاتا گینتۆکی]], @[[بەکارھێنەر:-Haryad|-Haryad]], @[[بەکارھێنەر:Abdurhman Ahmad|Abdurhman Ahmad]], @[[بەکارھێنەر:فەرهاد|فەرهاد]], @[[بەکارھێنەر:هیوا|هیوا]]@ ،[[بەکارھێنەر:کاردۆ جاف|کاردۆ جاف]]، @[[بەکارھێنەر:Aram|Aram]] [[بەکارھێنەر:Sakura emad|—— 💖Sakura Hana🌸]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٠٧:٠٩، ٥ی ئەیلوولی ٢٠٢١ (UTC) === {{پشتگیری}} === <!----- بەشی پشتگیری نمونە {{لەگەڵ}} :لێدوانەکەت ----> * {{لەگەڵ}} [[بەکارھێنەر:Kushared|Kushared]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Kushared|لێدوان]]) ‏١٠:٤٤، ٥ی ئەیلوولی ٢٠٢١ (UTC) * {{لەگەڵ}} [[بەکارھێنەر:Kurd2021|Kurd2021]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Kurd2021|لێدوان]]) ‏١٣:٣٨، ٥ی ئەیلوولی ٢٠٢١ (UTC) * {{لەگەڵ}} [[بەکارھێنەر:Halbast420|ھەڵبەست]] <span style="font-size:85%;">([[لێدوانی بەکارھێنەر:Halbast420|لێدوان]])</span> ‏١٣:٤٩، ٥ی ئەیلوولی ٢٠٢١ (UTC) * {{لەگەڵ}} 👈[[بەکارھێنەر:ساکاتا گینتۆکی|<span style="font-family:Cursive; color:white; Background:Black; font-size:13px;">'''گینتۆکی'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:ساکاتا گینتۆکی|<span style="color:black; Background:white">'''وتووێژ🎭'''</span>]]} ‏١٤:٥١، ٥ی ئەیلوولی ٢٠٢١ (UTC) * {{لەگەڵ}}.سەرفڕازبیت.[[بەکارھێنەر:فەرهاد|فەرهاد]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:فەرهاد|لێدوان]]) ‏٠٥:٠٠، ٦ی ئەیلوولی ٢٠٢١ (UTC) * {{لەگەڵ}} '''بەڵام دەبێ دەستکارییەکان پێش بڵاوبوونەوە ببینین'''، ویکیپیدیا بە سیستم دەڕوا بەڕێوە و کارکردن بە سیاسەت و ڕێساکانی ویکیپیدیا ھیچ شەرمێکی تیا نییە، ئەو بەکارھێنەرانەشی پێیان وایە گوێڕایەڵی نەکردنی سیاسەتەکان شتێکی باشە یان ویکیپیدیای کوردی بەرەوپێش دەبا زۆر ھەڵەن و ویکیپیدیا بۆ مەبەستێکی ھەڵە بەکار دەبەن.--&#9666; [[بەکارھێنەر:Épine|<b style="color:purple;font-size:13px;display:inline-block;border:1px solid purple;border-radius:5px;">&#160;ئێپین&#160;</b>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Épine|<span style="color:purple">&#9836;</span>]]} ‏٠٨:٥٤، ٦ی ئەیلوولی ٢٠٢١ (UTC) * {{لەگەڵ}} [[بەکارھێنەر:-Haryad|<b style="color: purple;font-size:15px;display:inline-block;border:1px solid purple">ℋ𝒶𝓇𝓎𝒶𝒹</b>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:-Haryad|<b style="color: black;font-size:12px">وتووێژ💬</b><span style="color:black"></span>]]} ‏١٩:٢٢، ٧ی ئەیلوولی ٢٠٢١ (UTC) * {{لەگەڵ}} بەپێی وتەکانی بەڕێز Épine ھاوڕام. [[بەکارھێنەر:Ahrir|<span style="font-family:Cursive; color: #10C1FF; Background: White; font size:13px;">AGH</span>]] _{([[لێدوانی بەکارھێنەر:Ahrir|<span style="color:#ffd700; Background:White">'''وتووێژ📝'''</span>]])} ‏٢١:١٠، ١٠ی ئەیلوولی ٢٠٢١ (UTC) === {{دژایەتی}} === <!----- بەشی دژایەتی نمونە {{دژ}} :لێدوانەکەت ----> * {{دژ}} تاگی سڕینەوەی داوە لە بەعزێ لە وتارە بێسەرچاوەکان، دیارە نازانێ چی بۆ ویکیپیدیا باشە. من متمانەم پێ نییە. -[[بەکارھێنەر:Aza|Aza]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Aza|لێدوان]]) ‏١٨:٠٥، ٥ی ئەیلوولی ٢٠٢١ (UTC) * {{دژ}}، منیش ھاوڕای کاک ئازام. [[بەکارھێنەر:Amine yousefi|<span style="font-family:Segoe print; color: magenta; font-size:13px;">'''Şûşe'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Amine yousefi|<span style="color: pink">'''وتووێژ'''</span>]]} ‏١٨:١٠، ٥ی ئەیلوولی ٢٠٢١ (UTC) * {{دژ}} بەداخەوە ویکیپیدیاتان بەم کارانە کاول کردووە. وتارێکە بە ھەموویەوە ١٠ دێڕ نییە ٢٠ تاگی لێدراوە ھەر بۆ ئەوەی ژمارەی دەستکارییەکانی خۆیان زیاد کەن. بەشداری نەکردن لە بەشداریی ئاوا زۆر بەسوودترە. شوورەیییە بەڕاستی.-- [[بەکارھێنەر:Calak|<span style="color:blue">'''<span style="font-size:13px">چالاک</span>'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Calak|'''<span style="color:red">وتووێژ</span>''']]} ‏٠٧:٠٥، ٦ی ئەیلوولی ٢٠٢١ (UTC) * {{دژ}}. [[بەکارھێنەر:Danial2703kurdistan|DK2]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Danial2703kurdistan|لێدوان]]) ‏٠٧:١٣، ٦ی ئەیلوولی ٢٠٢١ (UTC) === لێدوانەکان === <!---- https://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Arguments_to_avoid_in_deletion_discussions https://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Arguments_to_avoid_in_adminship_discussions -----------> <!--- لێرە لێدوانی خۆت بنووسە نموونە: {{لێدوان}}: لێدوانەکەت ---> پشتگیریم تاکەکەسییم پێدایت بۆ ئەوەی دەست پێ بکەیت (دوای وەرگرتنی پشتگیری کۆمەڵگا)، ئەگەر چەند نموونەیەکیش لە کارەکانت دابنێی تاکوو سەیربکرێت ئەوا باشتر دەبێت. لە ئێستادا ڕێکخراوی ویکیمیدیا لەهەوڵی ئەوەدایە کە ڕێسایەکی گشتگیر و بنچینەیی لە ژێرناوی ([[metawiki:Universal_Code_of_Conduct|Universal Code of Conduct]]) بچەسپێنێت کە لە داهاتوودا لەسەرمانە وەرگێڕان بۆ ئەوانیش بکەین. لەکاتی هاتنە کایەی ئەو باسە ئەوا ئاگادارت دەکەمەوە کە لە وەرگێڕانی ئەم یاسایانەش بەشداربیت ئەوا شتێکی باش دەبێت. لە ئێستادا یاساکان لە قۆناغی پێداچوونەوە و وەرگرتنی بۆچوونە جیاوازەکانە. [[بەکارھێنەر:Kushared|Kushared]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Kushared|لێدوان]]) ‏١٠:٤٤، ٥ی ئەیلوولی ٢٠٢١ (UTC) : ھەوڵی تەواوی خۆم دەدەم بەڕێز @[[بەکارھێنەر:Kushared|Kushared]]، وە بەڵێ پێشووتر کارم کردووە لەسەر سیاسەتەکان، سەیری (([[ویکیپیدیا:دیوەخان (سیاسەت)/ئەرشیڤی ٢#سیاسەت و ڕێساکانی ویکیپیدیای سۆرانی|ئێرە بکە]])) چۆتە ئەرشیڤ [[بەکارھێنەر:Sakura emad|—— 💖Sakura Hana🌸]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٥:٣٢، ٥ی ئەیلوولی ٢٠٢١ (UTC) * {{لێدوان}} ئەم کارە بەم شێوەیە ناکرێت، ئاماژەت بە ھیچ نەداوە کە پلانت چییە و چ دەکەیت! سەرەتا دەبێت لە پەڕەیەکی سەر ناوی ھەژمارەکەت پێشنیارەکانت بنووسیت و دواتر ڕای کۆمەڵگە وەربگریت لەسەر ئەوەی کامیان پەسەند بکرێت. بەم شێوەیە ناکرێت ھیچ شتێک کەم و زیاد بکەیت لە سیاسەتەکان. [[بەکارھێنەر:Serchia|<span style="color:mediumblue">'''<span style="font-size:14px">سەرچیا</span>'''</span>]] — ‏١٥:٥٥، ٦ی ئەیلوولی ٢٠٢١ (UTC) === وەڵامەکانم (شیکردنەوە) === * {{لێدوان|لێدوان بۆ بەڕێز سەرچیا}}: بەڕێز {{پینگ|بەکارھێنەر:Serchia}} مەبەستم نوێکردنەوەی گشتیە وەک لەسەرەوە ئاماژەم پێداوە کە نوێکارییەکی گشتی بکەم پاشان دەیھێنمە ئێرە کە چی شتێکم نوێکردۆتەوە و چیم لابردووە بێگومان ئەو دەنگدانەی ئیستا تەنھا ڕێگەم پێدەدات نوێکاری بکەم نەک سیاسەت و ڕێسا دروست بکەم پەسەندکردنی سیاسەت و ڕێسا دەکەوێتە دەنگدانی دووەم کە نوێکارییەکانم خستە ڕوو.[[بەکارھێنەر:Sakura emad|—— 💖Sakura Hana🌸]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٢:٤٥، ٧ی ئەیلوولی ٢٠٢١ (UTC) * {{لێدوان|لێدوان بۆ بەڕێز ئازا}}: بەڕێز {{پینگ|Aza}} {{زۆر سپاس}} بۆ بەشداریکردن بەڵام ھەست دەکەم ھەڵە تێگەیشتنێک ھەبێت، بۆ وەڵامدانەوەی تاگ لێدانەکان پێشنیارم بۆکرا کە تاگی بێسەرچاوە و یەک سەرچاوە بەکاربێنم ئێمە ماوەیەکی زۆرە ئەم تاگانە بەکاردێنین ھیچ کاریگەرییەکی جدی لەسەر بەکارھێنەر نەبووە و ھەرکەسێک بیەوێت توانییەتی ناوەڕۆکی بێسەرچاوە بێنێتە ناو ویکیپیدیا کە ئەمەش نازانم گەر زیانی نەبێت سوودەکەی چۆنە ئەمە وادەکات ھەرکەسێک ھەرشتێکی بیەوێت زیادی بکاتە سەر ناوەڕۆکەکانمان، ھەرچۆنێک بێت بەکارھێنانی تاگی بێسەرچاوە و یەک سەرچاوە وەک ئاگاداری سپی وایە واتا دروستکەری وتار ئەتوانێت ئیھمالی بکات، یاخوود سەرچاوە زیاد بکات، گەر تێبینی پڕۆژەکەت کردبێت و ببینیت ئەنجامەکانی چۆن جدی بوون و فشاری خستۆتە سەر بەکارھێنەر بۆ زیادکردنی سەرچاوەلە وتارەکان ناوەڕۆکی بێسەرچاوە '''لە ئامانجی پڕۆژەکە لادەدات کە زانستنامەیە و پشت بە سەرچاوەی باوەڕپێکراو دەبەستێت'''<ref>[[ویکیپیدیا:سەلماندنیبوون|:سەلماندنیبوون]]:ھەر شتێک لە ویکیپیدیا دادەنێی پێویستی بە [[ویکیپیدیا:دیاریکردنی سەرچاوە باوەڕپێکراوەکان|سەرچاوەی باوەڕپێکراو]] و سەلمێندراو ھەیە</ref> ئەگەر وانەکەین خوێنەرانی ویکیپیدیا چیتر باوەر بە ویکیپیدیا ناکەن و پشتی پێ نابەستن ئێمە وتار بۆخوێنەر دەنووسین ئەگەر خوێنەریش متمانەی بە وتارەکانمان نەبێت کەواتە بۆ کێ دەینووسین، شتی وا لە ویکیپیدیا پێشکەوتووەکان پەسەند ناکرێت گەر کەسێک بەبێ سەرچاوە شت زیاد بکات دەسڕدرێتەوە، سیاسەتێکی سەرەکی ترمان لە ویکیپیدیا ناوی بێلایەنی ڕوانگەیە ئەمەش دەبەزێنرێت گەر بێت و سەرچاوە نەبێت ئەوکاتە دەبێتە Conflict of interest لە وتار نووسین ھەرکەسێک بەپێی ویستی خۆی ئەتوانێت زانیاری زیاد و کەم بکات لە ڕوانگەی خۆی چی بگوونجێت،وە لە پەڕەی وتووێژەکەم کاتێک گفتوگۆمان لەگەل بەڕێزت کرد سەبارەت بە تاگ لێدانەکان خستمە ڕوو کە ئەمە پڕۆژەیەکە کە وتارەکان ناسڕیتەوە و بەڵکو ناوەڕۆکە بێسەرچاوەکان کەمدەکاتەوە و کوالێتی دەگەڕێنێتەوە بۆ وتارەکان<ref>[[ویکیپرۆژە:سەرچاوەدانان|سەیری پڕۆژە بکە]]</ref>بە سەرچاوەدانان بۆ وتارەکان ئێوە دەمێکی زۆرە لێرەن ھەلبەتە شارەزان پێم خۆشە بۆم ڕوون بکەیتەوە ناوەڕۆکی بێسەرچاوە چۆن سوود دەگەیەنێت بە ویکیپیدیا گەر بزانم لەوانەیە منیش ھەڵەکەم چاک بکەمەوە دەکرێت ھەلە بم، لە کۆتایدا داوای لێبوردن ئەکەم گەر ڕەفتارەکانم ئێوەی نیگەران کردبێت ئێمە لە کۆتایدا بۆ پڕۆژەکە لێرەین.[[بەکارھێنەر:Sakura emad|—— Sakura Hana]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٢:٤٥، ٧ی ئەیلوولی ٢٠٢١ (UTC) {{و|Sakura emad}} نە ویکیپیدیای کوردی و نە زمانی کوردی و نە وێبی کوردیش چاوبڕیی ورد و توند لە یاسا ھەڵناگرێت. ئەمانە تۆ بە شوێنیەوەیت بۆ زمانە خاوەندارەکان و ویکیپیدیا پێشکەوتووەکانە. بۆیە دووبارە ئەیڵێمەوە تۆ و زۆر کەسی تریش لێرە بەداخەوە نازانن چی بۆ ویکیپیدیای کوردی باشە. ئێوە دەرکتان بە واقیعی زمانی کوردی و کۆمەڵگای کوردی نەکردووە و لە خەیاڵاتی خۆتاندا ئەسووڕێنەوە. ڕێزم ھەیە بۆ ھەوڵ و تەقالاتان بەڵام بێن و دەس لەمانە ھەڵگرن و لە جیاتی پەرە بە وتارەکان بدەن. دیسان ئەڵێم ویکیپیدیای کوردی چاوبڕیی ورد و توند لە یاسا و دەستوور ھەڵناگرێت و ئەم کارە زیانی پێ ئەگەیێنێ. -[[بەکارھێنەر:Aza|Aza]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Aza|لێدوان]]) ‏١٨:٤٥، ٧ی ئەیلوولی ٢٠٢١ (UTC) : {{و|Aza}} {{ئیمۆجی|1F615|size=27}} وەڵامی تەواوم بۆ ئەو قسانە وەرنەگرت بۆ نمونە '''باسی ئەوەم کرد''' کە بەکارھێنانی تاگەکانی {{دا|یەک سەرچاوە}} و {{دا|بێسەرچاوە}} سوودێکی نەبووە و پڕۆژەکە جدی تر توانیویەتی پەرە بە وتارەکان بدات {{ئیمۆجی|1F3AF|size=25}}، '''وە باسی ئەوەم کرد''' کە ناوەڕۆکی بێسەرچاوە لە ویکیپیدیا زیانەکانی چییە و پرسیارم کرد ئاخۆ دەبێت چ سوودێک بەم زانستنامەیە {{ئیمۆجی|1F4D6|size=26}} بگەیەنێت و باسی ویکیپدییای کوردیم کرد [[file:Nuvola wikipedia icon.png|25x25px]]، بەڵام یاسای جدی و توند لەکوێیە کە ئێمە تەنھا داوای ئەوە بکەین ئەو شتەی دەیھێنی پشت بە سەرچاوەکەی ببەستێت نازانم ئایا ئەمە ھیچ قورسیەکی تێدایە؟ کە بەلایەنی کەم سەرچاوەیەکی باوەڕپێکراو پشتگیری وتارێک بکات؟ یاخوود ھیچ ماندوو بوونێک لەوە ھەیە ھەر تەنھا بنووسیت لە فلانە شوێن و لاپەڕە و دەزگا ھێناومە ھیچی تێناچێت بەڕای من، سەبارەت بە '''وەڵامی دووەم''' ویکیپدیای کوردی سۆرانی ھیچی کەمتر نییە لە ئینگلیزی و عەرەبی یا فارسی، لەڕاستیدا سەرچاوە دوایین شتە گفتوۆگۆی لێرە لەسەر بکرێت و شتێکی زۆر بنەڕەتییە، داوا دەکەم بۆم ڕوون بکەیتەوە ئەوانەی باسم کرد {{زۆر سپاس}} [[بەکارھێنەر:Sakura emad|—— 💖Sakura Hana🌸]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٩:٢٨، ٧ی ئەیلوولی ٢٠٢١ (UTC) ھەموومان ئەزانین وتار سەرچاوەی بێت باشە و نەبێت جێی متمانە نییە، ئەمانە شتێ نییە کەس حاشای لێ بکا. بەڵام کام وتار؟ وتاری سیاسی یا دینی کە ئەتوانێ جێی ناکۆکی بێت بەڵێ، بەڵام بۆ وێنە وتاری [[بەرزی]] کە ھەمووی پێنج خەتە سەرچاوەیشی نەبوو نەبوو. بیبێ زۆر زۆر باشترە، بەڵام ئێستا کە نییەتی سڕینەوەی چ سوودێکی ھەیە؟ من لەوە تێ ناگەم. ئەوەش کە ئەڵێی ویکیپیدیای کوردی ھیچی لە فارسی و عەرەبی کەمتر نییە دەری ئەخا کە دووری لە واقیع و لە خەیاڵا ئەژیت. -[[بەکارھێنەر:Aza|Aza]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Aza|لێدوان]]) ‏١٥:٥٦، ٨ی ئەیلوولی ٢٠٢١ (UTC) {{سھ|:}}بەڕێز @[[بەکارھێنەر:Aza|Aza]] من سپاست ئەکەم وەکوو خۆت ئەڵێیت گەر وتار سەرچاوەی ھەبێت جێگای متمانە دەبێت، دەزانین ئەم وتارە لەکوێوە زانیارییەکانی ناوی ھاتووە بەم شێوەیەش دوو سیاسەت پێشێل ناکات<ref>[[وپ:سەلماندنیبوون]]</ref> <ref>[[وپ:بێلایەنی ڕوانگە]]</ref> سەبارەت بە سڕینەوەی وابزانم ئەوە ئامانجی زانستنامەکەیە کە ھەر شتێک بھێنرێتە ناوی پێویستە پشت بە سەرچاوەیەکی باوەرپێکراو ببەستێت، ئەمە شتێک نییە من لەخۆمەوە بیلێم بەڕێز [[جیمی وەیڵز]] زانستنامەکەی وا دامەزراندووە ئێرەش یان ھەر یەکێک لە پڕۆژەکان سەربە [[دامەزراوەی ویکیمیدیا|دامەزراوەی ویکیمیدیان]] و خاوەنی یاسایی پڕۆژەکانە ھەر لە وێبگەی فەرمی دامەزراوە باس لەوە دەکات کە ویکیپدییا پشت بە سەرچاوەی یباوەرپێکراو دەبەستێت بۆ ناوەڕۆکەکانی<ref>[[foundationsite:|وێبگەی فەرمی]] ، "Readers [[:en:Wikipedia:Verifiability|verify the facts]]. Articles are collaboratively created and edited by a community of volunteers using [[:en:Wikipedia:Verifiability#What_counts_as_a_reliable_source|reliable sources]], so no single person or company owns a Wikipedia article" ھێنراوە لە پەڕەی سەرەکی دامەزراوەی ویکیمیدیا.</ref> جگە لەوەش [[ویکیپیدیا:پڕۆژەی سەرچاوەدانان|ئەو پڕۆژەیەی]] من دامنا کە ھەڵە تێگەیشتنی لێ دروست بوو، ئامانجی سەرەکی پڕۆژەکە {{ھەڵە|message=سڕینەوەی وتار نەبوو}} بەڵکو کەمکردنەوەی ناوەڕۆکی بێسەرچاوە بوو<ref>[https://ckb.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%84%DB%8E%D8%AF%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%D9%BE%D8%B1%DB%86%DA%98%DB%95:%D8%B3%DB%95%D8%B1%DA%86%D8%A7%D9%88%DB%95%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86&direction=prev&oldid=834493 بینینی مێژووی پڕۆژە]</ref> بۆیە وتارەکەی تۆ کە تاگەکەی چووە سەر بۆ ئەوە بوو ناوەڕۆکەکانی کەم بکرێتەوە بۆ ڕێژەیەکی ستاندارد کە ئەتوانرێ سەرچاوەی بۆ دابنرێت و ڕێکبخرێتەوە، بەڵێ دوبارە دەیڵێمەوە ویکیپدیای کوردی سۆرانی ھیچی لە فارسی و عەرەبی کەمتر نییە ھەموو شتێک سەرەتاییەکی ھەیە دواتر پەرە دەسەنێت بۆ باشتر و باشتر، ئامانجی سەرەکی ھەمووان بنیادنانی کۆمەڵگەیەکی سەلامەت و ئاسوودەبەخشە کە بەخێرھاتنی ھەمووان دەکات لە بەشداریکردنی تۆش دڵنیام ھاوڕای لەگەڵم {{زۆر سپاس}}[[بەکارھێنەر:Sakura emad|—— 💖Sakura Hana🌸]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١١:٤٤، ٩ی ئەیلوولی ٢٠٢١ (UTC) <br>:: * {{لێدوان|لێدوان بۆ خاتوو شوشە}} {{Ping|Amine yousefi}}دەنگەکەت شیکردنەوەی لەگەڵ نییە. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|—— 💖Sakura Hana🌸]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٢:٤٥، ٧ی ئەیلوولی ٢٠٢١ (UTC) * {{لێدوان|لێدوان بۆ بەڕێز چالاک}} {{Ping|calak}} سپاس بۆ دەنگەکانتان من خۆشحاڵ دەبم ئەگەر لێرە بەیەکەوە کاربکەین بۆ بنیادنانی کۆمەڵگەیەکی باشتر بەبێ تێکەڵکردنی [[ویکیپیدیا:پەلاماری کەسی قەدەغەیە|بیرورای کەسی و رق بەرامبەرم]]، داوا دەکەم [[ویکیپیدیا:لێکدانەوەت باش بێت|لێکدانەوەتان باش]] بێت و ھەر کێشەیەکم ھەیە ڕاستەوخۆ باسی بکەن لێرە بەم شێوەیە من بەپەلە کێشەکە چاک دەکەمەوە و لە کۆتایدا نیازی من بەشداریکردن و باشترکردنی زانستنامەکەیە گەر ھەست دەکەیت ھەڵەیەک ھەیە تکایە وەرە بۆ پەڕەی وتووێژەکەم گفتوگۆم لەگەڵ بکە: بۆ وەڵامدانەوەی بەڕێزتان لەسەر وتارەکان ئەوەنەی من لە قسەکەی بەڕێزتان تێگەیشتم {{گێڕانەوەی لێدوان|وتارێکە بە ھەموویەوە ١٠ دێڕ نییە ٢٠ تاگی لێدراوە ھەر بۆ ئەوەی ژمارەی دەستکارییەکانی خۆیان زیاد کەن}} {{سھ}}قسەکتان دوو تێگەیشتن دێنێتە کایەوە من ھەردووکی لە ھەردوو ڕوانگە وەڵام دەدەمەوە:: * 🔍یەک:وتارێکی دیاریکراو ھەبووبێت لەچەن ڕستەیەکی کەم پێکھاتبێت من نزیکەی دە بۆ بیست تاگم لێدابێت❔ :: '''وەڵام''' من تێناگەم کامە وتار ھەبووە بەم شێوەیە، من بۆ وتار زیاتر لە دوو تاگ بەکارناھێنم زۆرترینی سیان بووە ئەویش لە حاڵەتی لەناکاوی وتارەکە، من [[ویکیپیدیا:تاگ بارانکردن|تاگ_بارانکردنم]] خوێندۆتەوە و دەزانم چیدەکەم و چۆن تاگ بەکاردێنم، ئەگەر دەزانیت شتێکی وام کردووە تکایە بەستەری وتارەکە دابنێ بێگومان من داوای لێبوردن لەھەر کارێک دەکەم کە ھەڵە بووبێت بەڵام دڵنیام لەم ڕوانگەیەوە ھەڵە تێگەیشتن ھەیە و من زیان لێرە نادەم. * 🔍دوو: تاگم بۆ ئەم وتاری بێسەرچاوانە بەکارھێناوە بۆ زیادکردنی ژمارەی دەستکارییەکانی خۆم: '''وەڵام''' ئێ ئەمە خراپکارییە ئەگەر شتی وام کردبێت خۆ تاگی سڕینەوە گاڵتە نییە و بەڕێوەبەران کاری لەسەر دەکەن گەر من بۆ زیادکردنی ژمارەی دەستکاری خۆم تاگی سڕینەوەم بەکارھێناوە و Conflict of interestم لەم ڕوانگەیە ھەیە تکایە مەوەستە پێویستە من ڕابگڕیت! نەک من ھەر بەکارھێنەرێکی تر ئەمە زۆر ترسناکە و شێواندنی بەڕێوەبردنی ویکیپیدیایە چونکە ئەم تاگانە بەڕێوەبەران کاری لەسەر دەکەن و شێواندنی بەڕێوەبردنی ویکیپیدیا شتی باشی لەدوا نایەت، وە پلان دانرابوو لەسەر سەدان وتار دابنرێن گەر وابێ دەبێ من لێکۆلینەوەم لەگەل بکریت لەسەر ئەو خراپکارییە، '''بەڵام''' بە پێچەوانەوە من ئامانجم لە گەڕاندنەوەی کوالێتی وتارەکان بووە ھەر لەسەرەتای کارەکەشم '''{{شین|دوو بەڕێوەبەرم}}''' ئاگادار کردۆتەوە<ref>[https://ckb.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%84%DB%8E%D8%AF%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%D9%BE%D8%B1%DB%86%DA%98%DB%95:%D8%B3%DB%95%D8%B1%DA%86%D8%A7%D9%88%DB%95%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86&direction=prev&oldid=834493 بڕوانە ئێرە]</ref> کە من چیدەکەم و ئامانجم چییە، بۆ زیادکردنی ژمارەی دەستکاری ئەسلەن بەبیرای من پێویست ناکات بۆ ژمارەی دەستکاری پڕۆژەیەکی وا گەروە بکەمەوە؟ بڕۆ دەستکاری پەڕەی خۆڵەپەتانێ بکە ژمارەی دەستکاری زیاد دەبێت شتێکی ئەوەنە گران نییە بۆ ئەوەی من پڕۆژەیەکی ئاوا گەورەی بۆ بکەمەوە، و دڵنیاتان دەکەمەوە ھەڵە تێگەیشتن ھەیە تکایە من و تۆ لەبەر زانستنامەیەک لێرەین و من پێم خۆشە وەک ھاوڕێ بمنینەوە و لێکدانەوەمان بەرامبەر یەکتر باش بێت چونکە لە داھاتوودا بەیەکەوە لەم کۆمەڵگەیەن لەگەڵ یەک کاردەکەین بمبورە ئەگەر قسەکانم زیاد لە پێویست بووە دوبارە {{زۆر سپاس}} * {{لێدوان|لێدوان بۆ بەڕێز دانیاڵ}} {{پینگ|Danial2703kurdistan}} ڕوونکردنەوەت بۆ دەنگەکەت نەداوە. [[بەکارھێنەر:Sakura emad|—— 💖Sakura Hana🌸]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٢:٤٥، ٧ی ئەیلوولی ٢٠٢١ (UTC) === وەڵامدانەوە (دەنگەکان) === من سوپاسی ھەمووتان دەکەم کە بەشداریتان لەم دەنگانە کردووە ئەوە مانای ئەوەیە ئەتانەوێت ویکیپیدیا پێشبکەوێت، سەبارەت بە دەنگەکان من ھەنێک لە دەنگەکان بە بیروای کەسی دەبینم زیاتر، نەک بە شێوەی ئینسایکڵۆپیدیایی بێت<ref>{{Citation|title=Wikipedia:Arguments to avoid in deletion discussions|date=2021-09-07|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedia:Arguments_to_avoid_in_deletion_discussions&oldid=1042896251|work=Wikipedia|language=en|access-date=2021-09-07}}</ref><ref>{{Citation|title=Wikipedia:Arguments to avoid in adminship discussions|date=2021-09-04|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedia:Arguments_to_avoid_in_adminship_discussions&oldid=1042372163|work=Wikipedia|language=en|access-date=2021-09-07}}</ref> بۆ نمونە گەر سەیری [[:en:wp:AAAD|WP:AAAD]] بکەین ھەرچەنە لە ئینگلیزیە و مەبەستێکی ترە بەڵام بۆ ئەم دەنگانەی ئێمە سوودی ھەیە کە ڕوونی دەکاتەوە پێویستە دەنگەکانمان خزمەتی ویکیپیدیا بکات و دووربێت لە بیڕورای کەسی، دەنگ دەدەیت بە شتێک یان کەسێک کە ئەزانیت سوودی بۆ زانستنامەکە ھەیە نەک پێچەوانەکەی، بۆ نمونە لەم دەنگدانەی خۆمان من بەداخەوە ھەستم بەمانە کرد ([[:en:WP:JUSTAVOTE|WP:JUSTAVOTE]]:: تەنھا دەنگدان بەبێ ڕوونکردنەوە)، ([[:en:WP:PERX|WP:PERX]]:: بە پشت بەستان بە ڕوونکردنەوەی کەسێکی تر بەبێ ئەوەی خۆت ڕوونکردنەوە بدەیت) ([[:en:WP:IDL|WP:IDL]] و [[:en:WP:LIKE|WP:LIKE]] کە لە ھەنێک لە دەنگەکانی پشتگیری و دژایەتی بینیم، من دەنگی ھەمووتان بەرز دەنرخێنم بە دژایەتی و بە پشتگیریشەوە ھەڵبەتە ھۆکاری خۆتان ھەیە، بەڵام تکایە با دەنگەکان بۆ ویکیپیدیا بن ==== لە کۆتایدا ==== داوای یارمەتی لەھەمووتان ئەکەم بۆ بنیادنانی کۆمەڵگەیەکی باشتر لە ویکیپیدیای سۆرانی و دووربوون دڵشکان و ژینگەی ناخۆش، ئامادەکردنی ژینگەیەک کە بەخێرھاتنی ھەمووان بکات لە دروستکردنی ئینسایکڵۆپیدیادا {{زۆر سپاس}} [[بەکارھێنەر:Sakura emad|—— 💖Sakura Hana🌸]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٢:٤٥، ٧ی ئەیلوولی ٢٠٢١ (UTC) === پێداچوونەوە بۆ دەنگەکان === === لێدوانی پێداچوونەوە === === ئەنجامەکان === * [[ویکیپیدیا:واژوو]] {{tick}} ([[special:diff/879882|بینین]]) ١ پێداچوونەوە [[بەکارھێنەر:Sakura emad|—— 💖Sakura Hana🌸]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏١٢:٥٢، ٧ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٢ (UTC) * [[ویکیپیدیا:سیاسەتی_سڕینەوە]] نوێکردنەوە و پێداچوونەوە [[بەکارھێنەر:Sakura emad|🌸 Sakura emad 💖]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Sakura emad|لێدوان]]) ‏٠٣:٣٦، ١٧ی ئایاری ٢٠٢٢ (UTC) {{سەرچاوەکانی وتووێژ|گرووپ=}} == سەبارەت بە داتابۆکس == سڵاو لە @[[بەکارھێنەر:Aram|Aram]] @[[بەکارھێنەر:Sakura emad|Sakura emad]] @[[بەکارھێنەر:Tessla|Tessla]] @[[بەکارھێنەر:Nskoalj|Nskoalj]] و گشت بەژداربووەکانی دیکە. گشتان دەزانن کە لە ویکیپیدیا لەنێو وتارەکانماندا داتابۆکس زیادی کردووە خۆشتان دەزانن کە داتا بۆکس هەموو خشتەی زانیارییەکانی ناخاتە سەر کوردی === پێشنیار === دەمەوێت بڵێم کە داتابۆکس بکەین بە زیاتکراوێکی کاتی، واتا وتاریکی سەرەتا بۆ ماوەی ٣ مانگ زیاتر داتابۆکسی لەسەر نەبێت، واتا وەکو جێگرەوەیەکی خشتەکی زانیاری ڕاستەقینە دابنرێت تاوەکو خشتە ڕاستەقیینەکەی وەردەگێڕدرێت. === {{لەگەڵ}} === === {{دژایەتی}} === *{{دژ}}: ڕوونکردنەوە لە خوارەوەیە.<b><span style="font-family:Oswald;color:black"></span> [[User:Tessla|<span style="font-family:Oswald;color:FF003A6A">Tessla</span>]] ([[User Talk:Tessla#top|<span style="font-family:Oswald;color:black">وتووێژ</span>]])</b> ‏١٦:٤٢، ٢٠ی ئازاری ٢٠٢٤ (UTC) === {{لێدوان}} === زۆر سوپاس. [[بەکارھێنەر:Aro Salar|Aro Salar]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Aro Salar|لێدوان]]) ‏١٤:٥٣، ٢٠ی ئازاری ٢٠٢٤ (UTC) :ئەو شتە ناکرێت(ئەستەمە)؛ لەبەر کەمی بەشداریکردن و بەکارهێنەران ئێمە داتابۆکس-مان لە وتارەکاندا بەکاربردووە، کەس ئەو وزەیەی نییە دوای تێپەڕبوونی ئەو چەند مانگە هەستێت بە دانانی سندووقی زانیاریدان و لابردنی داتابۆکس. <b><span style="font-family:Oswald;color:black"></span> [[User:Tessla|<span style="font-family:Oswald;color:FF003A6A">Tessla</span>]] ([[User Talk:Tessla#top|<span style="font-family:Oswald;color:black">وتووێژ</span>]])</b> ‏١٦:٤١، ٢٠ی ئازاری ٢٠٢٤ (UTC) :: {{وب|Aro Salar}} نە سیستم بانگی کردم و نە لەم بەشەش تێگەشتم. ⇐[[بەکارھێنەر:Aram|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Aram|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ'''</span>]]} ‏٢٠:٢٥، ٢٢ی ئازاری ٢٠٢٤ (UTC) == ناوی یانەکانی تۆپی پێ == سڵاو ناوی یانەکانی تۆپی پێ ھەریەکەو بەجۆرێکە، ([[یانەی تۆپی پێی ڕیال مەدرید|'''یانەی تۆپی پێی ڕیال مەدرید''']]) ([[یانەی وەرزشیی ئەھلی|'''یانەی وەرزشیی ئەھلی''']]) ([[ئینتەر میلان|'''ئینتەر میلان''']])،چەندان نموونەی تریش. جا من پێم باشە سەرجەم ناوەکان بکەینە یەک ناو. پێشنیار دەکەم بیکەینە ('''یانەی ڕیال مەدرید ، یانەی ئەھلی، یانەی ئینتەر میلان...ھتد''')، چەند کورتر بێت باشترە لە کاتی گەڕانیش زووتر دەدۆزرێتەوە و سوودی لیدەینرێت. وە سەبارەت بەوەی یانەی باسکە یا ھەر جۆرە وەرزشێکی تریان ھەیە ئەوا لەو وتارانە ناوی وەرزشەکە دەنووسین. وەکو ('''یانەی تۆپی باسکەی ڕیال مەدرید'''). ھیواخوازم رای خۆتان بدەن لەسەری. [[بەکارھێنەر:Arya sarhan|Arya sarhan]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Arya sarhan|لێدوان]]) ٠٩:٠٣، ٢٢ی حوزەیرانی ٢٠٢٥ (UTC) === بانگھێشتنامە === : @[[بەکارھێنەر:Ahrir|Ahrir]], @[[بەکارھێنەر:Serchia|Serchia]], @[[بەکارھێنەر:Calak|Calak]], @[[بەکارھێنەر:Aza|Aza]], @[[بەکارھێنەر:مامۆستا|مامۆستا]], @[[بەکارھێنەر:Amine yousefi|Amine yousefi]], @[[بەکارھێنەر:Danial2703kurdistan|Danial2703kurdistan]], @[[بەکارھێنەر:Kurd2021|Kurd2021]], @[[بەکارھێنەر:Ayoub Majeed|Ayoub Majeed]], @[[بەکارھێنەر:ArkanEN123|ArkanEN123]], @[[بەکارھێنەر:MFTG|MFTG]], @[[بەکارھێنەر:Kushared|Kushared]], @[[بەکارھێنەر:Pirehelokan|Pirehelokan]], @[[بەکارھێنەر:Aram|Aram]], @[[بەکارھێنەر:Halbast420|Halbast420]], @[[بەکارھێنەر:Paraw|Paraw]], @[[بەکارھێنەر:Muhammed taha|Muhammed taha]], @[[بەکارھێنەر:Épine|Épine]]. @[[بەکارھێنەر:ساکاتا گینتۆکی|ساکاتا گینتۆکی]], @[[بەکارھێنەر:-Haryad|-Haryad]], @[[بەکارھێنەر:Abdurhman Ahmad|Abdurhman Ahmad]], @[[بەکارھێنەر:فەرهاد|فەرھاد]], @[[بەکارھێنەر:هیوا|ھیوا]]@ ،[[بەکارھێنەر:کاردۆ جاف|کاردۆ جاف]]، @[[بەکارھێنەر:Aram|Aram]] @[[بەکارھێنەر:Ari Qasm|Ari Qasm]] '''و سەرجەم بەکارھێنەرانی تریش''' === {{لەگەڵ}} === === {{دژایەتی}} === === {{لێدوان}} === t5l9nlq4ilrsux3fikdta6p1eeh4q2t 0 76149 1454985 1454953 2025-06-21T12:01:11Z AramBot 39807 بۆت: نرخی کۆنی پارامەترەکان نوێ کرایەوە؛ ناوی پارامەترە کۆنەکان نوێ کرایەوە (بە بەکارھێنانی [[وپ:نپس]]) 1454985 wikitext text/x-wiki {{یەک سەرچاوە}} {{Coord|36.85187|42.996154|display=title|format=dms|type:landmark_scale:3000}} {{Infobox venue |name=یاریگای دھۆک |capacity=٢٠ ھەزار سەیرکەر |image= |surface=چیمەنی سروشتی |owner=یانەی وەرزشی دھۆک }} '''یاریگای نێودەوڵەتی دھۆک''' یاریگایەکی نێودەوڵەتییە لە شاری [[دھۆک]] تایبەت بە [[یانەی وەرزشیی دھۆک|یانەی وەرزشی دھۆک]]ە لە ساڵی ١٩٨٦ یاریگاکە دروست کراوە و لە ساڵی ٢٠٠٨ یاریگاکە نۆژەن کراوەتەوە و جێگای ٢٠ ھەزار<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|سەردێڕ=كووورة: الموقع العربي الرياضي الأول|ناونیشان=https://www.kooora.com/?stadium=126|ڕێکەوتی سەردان=٤ی ئایاری ٢٠٢٢|وێبگە=www.kooora.com|ڕێکەوتی ئەرشیڤ= ٩ی ئەیلوولی ٢٠٢١|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20210909084330/https://www.kooora.com/?stadium=126|ڕەوشی ناونیشان=مردوو}}</ref> سەیرکەر لە خۆ دەگرێ تیپی تۆپی پێی [[یانەی وەرزشیی دھۆک|یانەی دھۆک]] لەو یاریگایە یارییەکانی ئەنجام دەدات، چەندین پاڵەوانێتی و یاری گرنگی تیادا بەڕیوە چووە وەکو یارییەکانی [[جامی یەکێتی ئاسیا]] و [[پاڵاوتنی جامی ئاسیا بۆ تازەپێگەیشتوان]] لە ساڵی ٢٠١١ و [[جامی جیھانیی ڤیڤا|جامی جیھانی ھەرێمەکان (ڤیڤا) ٢٠١٢]] و یارییەکانی یانەی دھۆک لە [[خولی نایابی ءێراق|خولی نایابی عێراقی]]. == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{تووڵی دەروازە|تۆپی پێ|عێراق|وەرزش|پارێزگای دھۆک|نژیاروانی}} {{تۆپی پێ-کۆلکە}} {{پۆلی کۆمنز|Duhok Stadium}} [[پۆل:دھۆک]] [[پۆل:یاریگاکانی تۆپی پێی عێراق]] ni1t8rdppdwlp14rbfesgar56n4s4nn 0 76810 1454984 1454960 2025-06-21T12:01:01Z AramBot 39807 بۆت: نرخی کۆنی پارامەترەکان نوێ کرایەوە؛ ناوی پارامەترە کۆنەکان نوێ کرایەوە (بە بەکارھێنانی [[وپ:نپس]]) 1454984 wikitext text/x-wiki {{زانیاریدانی یانەی تۆپی پێ|ناوی یانە=دھۆک|وێنە=[[پەڕگە:Duhok SC logo (2023).png|200px]]|ناوی تەواو=یانا دھۆک یا وەرزشی|نازناو=ئەلھویت چیا|دامەزراندن={{Start date and age|١٩٧٠}}||یاریگا=[[یاریگای دھۆک]]|خول=[[خولی نایابی کوردستان]]{{ھن}}[[خولی ئەستێرەکانیی عێراق]] | pattern_la1 = _shoulder_stripes_blue_stripes | pattern_b1 = _shoulder_stripes_blue_stripes | pattern_ra1 = _shoulder_stripes_blue_stripes | pattern_sh1 = _adidasyellow | pattern_so1 = _3_stripes_blue | leftarm1 = FFFF00 | body1 = FFFF00 | rightarm1 = FFFF00 | shorts1 = FFFF00 | socks1 = FFFF00 | pattern_la2 = _shoulder_stripes_yellow_stripes | pattern_b2 = _shoulder_stripes_yellow_stripes | pattern_ra2 = _shoulder_stripes_yellow_stripes | pattern_sh2 = | pattern_so2 = _3_stripes_yellow | leftarm2 = 3b61ad | body2 = 3b61ad | rightarm2 = 3b61ad | shorts2 = 3b61ad | socks2 = 3b61ad }} '''یانەی وەرزشیی دھۆک''' ({{بە کوردیی باکووری|یانا دھۆک یا وەرزشی}}{{تێبینی|لاتینی: Yana Dihok ya werzişî}}) یانەیەکی وەرزشی پیشەگەریی [[ھەرێمی کوردستان|کوردستانە]]، و مەڵبەندەکەی لە شاری [[دھۆک]]ە. یانەکە خاوەن کۆمەڵێک یانەی یاریی جیاوازە، لە گرنگترینیان یاری [[تۆپی پێ]] و [[تۆپی باسکە]]یە. یانەی تۆپی پێی دھۆک لە ساڵی ١٩٧٠ دامەزراوە،<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|سەردێڕ=Iraq - Foundation Dates|ناونیشان=https://www.rsssf.org/tablesi/iraqfound.html|ڕێکەوتی سەردان=٥ی حوزەیرانی ٢٠٢٤|وێبگە=www.rsssf.org}}</ref> و لە وەرزی ٢٠٠٩–٢٠١٠ بووەتە پاڵەوانی خولی نایابی عێراق، ھەروەھا لە ساڵی ٢٠١١ چووەتە قۆناغی ھەشتی [[جامی یەکێتیی ئاسیا]]. لە ئێستادا لە [[خولی ئەستێرەکانیی عێراق]] بەشدارە. ھەروەھا گەورەترین ڕکابەریی یانەی دھۆک، [[یانەی وەرزشیی زاخۆ|زاخۆی]] دراوسێیەتی، ھەموو وەرزێک بەگڕوتینترین و توندترین یاریی ئەنجام دەدەن، یاری نێوان ئەم دوو یانەیە بە «دێربی بادینان» ناسراوە.<ref>https://www.kurdistan24.net/ckb/tag/دێربی%20بادینان</ref><ref>https://yariga.net/TAG/دێربی-بادینان/</ref>لە خولی پالەوانەکانی کەنداو ٢٠٢٤-٢٥ بۆ یەکەمجار لە مێژووی عێراق و هەرێمی کوردستان یانەی دهۆک بووە پاڵەوان و جامەکەی بەدەستهێنا،<ref>{{بیرخستنەوەی وێب |دوایین=کوردستان 24 |یەکەم=Kurdistan24- |ڕێکەوت=١٥ی نیسانی ٢٠٢٥|سەردێڕ=یانەی دهۆک بووە پاڵەوانی جامی کەنداو |ناونیشان=https://www.kurdistan24.net/ckb/story/835252 |ڕێکەوتی سەردان=٢١ی نیسانی ٢٠٢٥|وێبگە=یانەی دهۆک بووە پاڵەوانی جامی کەنداو}}</ref>دوای ئەوەی لە یاریی گەڕانەوەی کۆتاییدا لەسەر یاریگەی خۆیدا ٢ـ١ لە قادسیەی کوێتی بردەوە.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب |سەردێڕ=كووورة: الموقع العربي الرياضي الأول |ناونیشان=https://www.kooora.com/?c=27331 |ڕێکەوتی سەردان=٢١ی نیسانی ٢٠٢٥ |وێبگە=www.kooora.com |زمان=ar |ڕێکەوتی ئەرشیڤ= ٩ی نیسانی ٢٠٢٥ |ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20250409122448/https://www.kooora.com/?c=27331 |ڕەوشی ناونیشان=مردوو}}</ref> == پەیوەندییەکانی یانەکە == یانەی دھۆک کە پێشتر لە وەرزی ٢٠٠٩–٢٠١٠ نازناوی خولی نایابیی عێراقی بەدەستھێنا، بەڵام ساڵی ٢٠١٦ کشانەوەی خۆی لە خولی نایابی عێراق ڕاگەیاند و پێنج ساڵ لە ڕیزی یانە نایابەکان دوورکەوتەوە؛ بەم ھۆیەوە، [[یانەی داڵکورد]] ئامادەیی دەربڕی تا بۆ ماوەی سێ مانگ بە خواستن چوار یاریزانیی یانەکەی پێشکەشی یانەی دھۆک بکات وەک یارمەتییەک بۆ ئەوەی لە قۆناغی دووەمی خولی پلەیەکی عێراق یاریی بۆ یانەکە بکەن، یانەی داڵکورد جگە لەوەی ھەر چوار یاریزانەکەی بە خۆڕایی پێشکەشی یانەی دھۆک کرد، مووچەی یاریزانەکانیشی لە ئەستۆ گرت.<ref>https://www.kurdistan24.net/ckb/story/215234-داڵکورد-مەبەستییەتی-یانەی-دهۆک-بگەینێتەوە-ریزی-یانە-نایابەکانی-عێراق</ref> لە ٢٠ی نیسانی ٢٠٢٤، سەرۆکی یانەی دھۆک، عەبدوڵڵا جەلال، بە مەبەستی ئامادەبوون لە یارییەکی [[ئامەدسپۆر|یانەی ئامەدسپۆر]] سەردانی [[باکووری کوردستان]]ی کرد، بەڵام لە دەرەوەی یاریگای یانەکە لە شاری [[ئامەد]] لەلایەن ھێزە ئەمنییەکانیی [[تورکیا]]وە دەستبەسەر کرا. شڤان محەممەد، بەرپرسی ڕاگەیاندنی یانەی دھۆک ڕای گەیاند، کە سەرۆکی یانەی دھۆک لەسەر بانگھێشتنامەی یانەی ئامادسپۆر سەردانی ئەو شارەی کردووە، بەڵام لەلایەن ھێزی ئەمنیی تورکیاوە لە دەرەوەی یاریگا بۆ ماوەی کاتژمێرێک دەستبەسەر کراوە و ھۆیەکەشی پۆشینی [[جلی کوردی|جلوبەرگی کوردی]] بووە.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=٢١ی نیسانی ٢٠٢٤|سەردێڕ=سەرۆکی یانەی دهۆک لەلایەن تورکیاوە دەستگیرکرا|ناونیشان=https://ku.964media.com/184492/|ڕێکەوتی سەردان=٥ی حوزەیرانی ٢٠٢٤|وێبگە=+964}}</ref> == یاریگا == [[یاریگای دھۆک]] یاریگای یانەی وەرزشیی دھۆکە، تایبەت بەو یاریانەی کە میوانداری یانەکانی دیکەی لێ دەکات، ئەنجامی دەدات. یاریگایەکی ناسراوە لە دھۆک و کوردستان. یاریگاکە لە سەرەتادا جێگای ١٠ ھەزار کەسی دەکرد، بەڵام دوای نۆژەنکردنەوەی، ئێستا ٢٥ ھەزار کەس دەگرێت، ئەمەش وای کردووە ببێتە یەکێک لە گەورەترین یاریگاکانی عێراق. ساڵی ١٩٩٢ دروست کراوە. == دروشم و نازناو == ڕەنگی سەرەکیی یانەی دھۆک {{ڕەنگ|#EED921|زەرد}} و {{ڕەنگ|#0F9FFF|شینە}}، کە لە لۆگۆی یانەکە ئاماژەی پێکراوە. لۆگۆکە لە [[باز|بازێک]] پێکھاتووە، و دروشمی یانەی دھۆک نیشان دەدات، کە ''بازی چیاکان''ە. لە سەروویی لۆگۆکە بە پیتی [[ئینگلیزی]] «DSC» نووسراوە و کورتکراوەی یانەی وەرزشیی دھۆکە، لە خوارەوەشدا ساڵی دامەزراندنی یانەکە نووسراوە. == ڕکابەری == ھاندەرانی یانەی دھۆک، یانەکانی [[یانەی وەرزشیی زاخۆ|زاخۆ]] و [[یانەی وەرزشیی ھەولێر|ھەولێر]] بە ڕکابەریی سەرەکی خۆیان دەزانن. یانەی زاخۆ ڕکابەریی یەکەمیی یانەکەیە، کە بە ڕکابەریی «دێربی بادینان» ناسراوە. ھەروەھا یانەی ھەولێر و دھۆک ڕکابەرییەکی زۆر گەرمیان ھەیە، بەو پێیەی دوو ھەڵبژاردەی سەرەکیی کوردین لە خولەکانی عێراق، و ھەردوو یانەکە ھێشتا لە ڕکابەریدان؛ یاریی نێوان ئەو دوو یانەیە بە «دێربی باشووریی کوردستان» ناسراوە، یان لای عەرەبەکان و میدیا عێراقییەکان بە «دێربی باکووریی عێراق» ناسراوە، ئەمەش لەژێر کاریگەریی [[ڕەگەزپەرستی]]ی [[ناسیۆنالیزمی عێراقی]]. == دەستکەوتەکان == * '''[[خولی ئەستێرەکانیی عێراق]]''' ** براوەی وەرزی ٢٠٠٩–٢٠١٠<ref>https://m.goalzz.com/main.aspx?team=1772</ref> ** براوەی پلەی دووەمی ٢٠١١–٢٠١٢ * '''[[خولی نایابی عێراق]]''' ** براوەی وەرزی ١٩٩٧–١٩٩٨ * '''[[خولی پلە یەکی عێراق]]''' ** براوەی وەرزی ١٩٩٤–١٩٩٥ * '''[[خولی نایابی کوردستان]]''' ** براوەی وەرزی ٢٠٠٦–٢٠٠٧ * '''[[جامی یەکێتیی ئاسیا]]''': دووجار بەشداری کردن ** ٢٠١١: چارەکی کۆتایی ** ٢٠١٣: قۆناغی ١٦ ** [[خولی پاڵەوانەکانی کەنداو|'''خولی پاڵەوانەکانی کەنداو''']] ** [[خولی پاڵەوانەکانی کەنداو ٢٠٢٤-٢٥]] == تێبینییەکان == {{تێبینییەکان}} == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} == بەستەرە دەرەکییەکان == *[https://web.archive.org/web/20131004235139/http://www.duhoksportclub.com/kurdish/ ماڵپەڕی فەرمیی یانەی دھۆک] {{تووڵی دەروازە|وەرزش|تۆپی پێ|پارێزگای دھۆک|عێراق|کوردستان}} {{پۆلی کۆمنز|Duhok SC}}{{DEFAULTSORT:دھۆک}} {{یانە وەرزشییە کوردییەکان}} [[پۆل:پارێزگای دھۆک]] [[پۆل:دامەزرانەکانی ١٩٧٠ لە عێراق]] [[پۆل:یانەکانی تۆپی پێ، دامەزرانی ١٩٧٠]] [[پۆل:یانەکانی تۆپی پێی عێراق]] [[پۆل:دھۆک]] [[پۆل:یانەکانی تۆپی پێی کوردستان]] 7y9o4u7rxqswa9l7ml7y2c7bxzxavra 4 89337 1455077 1452523 2025-06-21T21:00:40Z AramBot 39807 بۆت: نوێکردنەوە 1455077 wikitext text/x-wiki {{/سەرپەڕە}} <onlyinclude>'''دوایین نوێکردنەوە لەلایەن [[بەکارھێنەر:AramBot|AramBot]]'''؛ لە ٢١:٠٠، ٢١ی حوزەیرانی ٢٠٢٥ (UTC)</onlyinclude> {| class="wikitable sortable" |- ! ناوی پۆل بە ئینگلیزی !! ژمارەی{{ھن}}نێوانویکییەکان |- | [[:en:Category:Project (main)|Category:Project (main)]] || ٣٠٦ |- | [[:en:Category:Sports competitors|Category:Sports competitors]] || ١٧١ |- | [[:en:Category:Astrology|Category:Astrology]] || ١٥٣ |- | [[:en:Category:Sexuality|Category:Sexuality]] || ١٤٥ |- | [[:en:Category:Saints|Category:Saints]] || ١٤٣ |- | [[:en:Category:All languages|Category:All languages]] || ١٤٣ |- | [[:en:Category:Jurists|Category:Jurists]] || ١٤١ |- | [[:en:Category:Constellations|Category:Constellations]] || ١٣٩ |- | [[:en:Category:Molluscs|Category:Molluscs]] || ١٣٧ |- | [[:en:Category:Monarchs|Category:Monarchs]] || ١٣٢ |- | [[:en:Category:Literary genres|Category:Literary genres]] || ١٢٦ |- | [[:en:Category:Bishops|Category:Bishops]] || ١٢٤ |- | [[:en:Category:Pages where post-expand include size is exceeded|Category:Pages where post-expand include size is exceeded]] || ١٢٣ |- | [[:en:Category:Canines|Category:Canines]] || ١٢٣ |- | [[:en:Category:Ancient Greek|Category:Ancient Greek]] || ١٢٣ |- | [[:en:Category:Sport of athletics|Category:Sport of athletics]] || ١٢٠ |- | [[:en:Category:Carnivorans|Category:Carnivorans]] || ١٢٠ |- | [[:en:Category:Rosaceae|Category:Rosaceae]] || ١١٩ |- | [[:en:Category:Anarchists|Category:Anarchists]] || ١١٩ |- | [[:en:Category:Models (profession)|Category:Models (profession)]] || ١١٨ |- | [[:en:Category:Semiotics|Category:Semiotics]] || ١١٨ |- | [[:en:Category:Genealogy|Category:Genealogy]] || ١١٧ |- | [[:en:Category:Pages where expansion depth is exceeded|Category:Pages where expansion depth is exceeded]] || ١١٦ |- | [[:en:Category:Asteraceae|Category:Asteraceae]] || ١١٥ |- | [[:en:Category:Oceania|Category:Oceania]] || ١١٥ |- | [[:en:Category:Textiles|Category:Textiles]] || ١١٤ |- | [[:en:Category:Philologists|Category:Philologists]] || ١١٤ |- | [[:en:Category:Belgian writers|Category:Belgian writers]] || ١١٣ |- | [[:en:Category:American television series|Category:American television series]] || ١١٣ |- | [[:en:Category:Art movements|Category:Art movements]] || ١١٣ |- | [[:en:Category:Poaceae|Category:Poaceae]] || ١١٢ |- | [[:en:Category:Composers by nationality|Category:Composers by nationality]] || ١١١ |- | [[:en:Category:Mycology|Category:Mycology]] || ١١١ |- | [[:en:Category:Passeriformes|Category:Passeriformes]] || ١١١ |- | [[:en:Category:French films|Category:French films]] || ١١١ |- | [[:en:Category:Eastern Orthodoxy|Category:Eastern Orthodoxy]] || ١١٠ |- | [[:en:Category:Canadian writers|Category:Canadian writers]] || ١٠٩ |- | [[:en:Category:Capital punishment|Category:Capital punishment]] || ١٠٩ |- | [[:en:Category:Bashkortostan|Category:Bashkortostan]] || ١٠٩ |- | [[:en:Category:Crustaceans|Category:Crustaceans]] || ١٠٩ |- | [[:en:Category:Arachnids|Category:Arachnids]] || ١٠٩ |- | [[:en:Category:Cantons of Switzerland|Category:Cantons of Switzerland]] || ١٠٨ |- | [[:en:Category:Portuguese footballers|Category:Portuguese footballers]] || ١٠٨ |- | [[:en:Category:Cognitive science|Category:Cognitive science]] || ١٠٨ |- | [[:en:Category:Christian festivals and holy days|Category:Christian festivals and holy days]] || ١٠٨ |- | [[:en:Category:Deities|Category:Deities]] || ١٠٧ |- | [[:en:Category:Galicia (Spain)|Category:Galicia (Spain)]] || ١٠٧ |- | [[:en:Category:Artiodactyls|Category:Artiodactyls]] || ١٠٧ |- | [[:en:Category:Clergy|Category:Clergy]] || ١٠٦ |- | [[:en:Category:Physicists by nationality|Category:Physicists by nationality]] || ١٠٦ |- | [[:en:Category:Vice presidents of the United States|Category:Vice presidents of the United States]] || ١٠٦ |- | [[:en:Category:Galliformes|Category:Galliformes]] || ١٠٦ |- | [[:en:Category:Imperialism|Category:Imperialism]] || ١٠٦ |- | [[:en:Category:Aircraft|Category:Aircraft]] || ١٠٥ |- | [[:en:Category:Finno-Ugric languages|Category:Finno-Ugric languages]] || ١٠٥ |- | [[:en:Category:Niger–Congo languages|Category:Niger–Congo languages]] || ١٠٥ |- | [[:en:Category:Pedagogues|Category:Pedagogues]] || ١٠٥ |- | [[:en:Category:Immunology|Category:Immunology]] || ١٠٤ |- | [[:en:Category:Venezuelan politicians|Category:Venezuelan politicians]] || ١٠٤ |- | [[:en:Category:Fabaceae|Category:Fabaceae]] || ١٠٤ |- | [[:en:Category:Île-de-France|Category:Île-de-France]] || ١٠٤ |- | [[:en:Category:Autobiographies|Category:Autobiographies]] || ١٠٤ |- | [[:en:Category:Equidae|Category:Equidae]] || ١٠٤ |- | [[:en:Category:West Germanic languages|Category:West Germanic languages]] || ١٠٤ |- | [[:en:Category:Polling templates|Category:Polling templates]] || ١٠٤ |- | [[:en:Category:Portuguese writers|Category:Portuguese writers]] || ١٠٣ |- | [[:en:Category:Solanaceae|Category:Solanaceae]] || ١٠٣ |- | [[:en:Category:Organic compounds|Category:Organic compounds]] || ١٠٣ |- | [[:en:Category:Drama films|Category:Drama films]] || ١٠٣ |- | [[:en:Category:Archaeological sites|Category:Archaeological sites]] || ١٠٣ |- | [[:en:Category:Serbo-Croatian language|Category:Serbo-Croatian language]] || ١٠٣ |- | [[:en:Category:Psychiatrists|Category:Psychiatrists]] || ١٠٣ |- | [[:en:Category:Antisemitism|Category:Antisemitism]] || ١٠٣ |- | [[:en:Category:Religious faiths, traditions, and movements|Category:Religious faiths, traditions, and movements]] || ١٠٢ |- | [[:en:Category:Sportspeople by nationality|Category:Sportspeople by nationality]] || ١٠٢ |- | [[:en:Category:Normandy|Category:Normandy]] || ١٠٢ |- | [[:en:Category:Action films|Category:Action films]] || ١٠٢ |- | [[:en:Category:Romansh language|Category:Romansh language]] || ١٠٢ |- | [[:en:Category:Conductors (music)|Category:Conductors (music)]] || ١٠١ |- | [[:en:Category:Forestry|Category:Forestry]] || ١٠١ |- | [[:en:Category:Ukrainians|Category:Ukrainians]] || ١٠١ |- | [[:en:Category:Toxicology|Category:Toxicology]] || ١٠١ |- | [[:en:Category:Beekeeping|Category:Beekeeping]] || ١٠١ |- | [[:en:Category:Lamiaceae|Category:Lamiaceae]] || ١٠١ |- | [[:en:Category:Anthems|Category:Anthems]] || ١٠١ |- | [[:en:Category:Natural resources|Category:Natural resources]] || ١٠١ |- | [[:en:Category:Interlingue|Category:Interlingue]] || ١٠١ |- | [[:en:Category:Spanish monarchs|Category:Spanish monarchs]] || ١٠١ |- | [[:en:Category:Recreation|Category:Recreation]] || ١٠٠ |- | [[:en:Category:Asturian language|Category:Asturian language]] || ١٠٠ |- | [[:en:Category:Malayalam language|Category:Malayalam language]] || ١٠٠ |- | [[:en:Category:Onomastics|Category:Onomastics]] || ١٠٠ |- | [[:en:Category:English nouns|Category:English nouns]] || ١٠٠ |- | [[:en:Category:Bovidae|Category:Bovidae]] || ١٠٠ |- | [[:en:Category:History of Belgium|Category:History of Belgium]] || ٩٩ |- | [[:en:Category:Pharaohs|Category:Pharaohs]] || ٩٩ |- | [[:en:Category:Russian musicians|Category:Russian musicians]] || ٩٩ |- | [[:en:Category:Colombian writers|Category:Colombian writers]] || ٩٩ |- | [[:en:Category:Perissodactyla|Category:Perissodactyla]] || ٩٩ |- | [[:en:Category:Numismatics|Category:Numismatics]] || ٩٩ |- | [[:en:Category:People from Germany|Category:People from Germany]] || ٩٩ |- | [[:en:Category:Brassicaceae|Category:Brassicaceae]] || ٩٨ |- | [[:en:Category:Provence-Alpes-Côte d'Azur|Category:Provence-Alpes-Côte d'Azur]] || ٩٨ |- | [[:en:Category:Fashion designers|Category:Fashion designers]] || ٩٨ |- | [[:en:Category:Competitors in athletics|Category:Competitors in athletics]] || ٩٨ |- | [[:en:Category:Cultural anthropology|Category:Cultural anthropology]] || ٩٨ |- | [[:en:Category:Cucurbitaceae|Category:Cucurbitaceae]] || ٩٨ |- | [[:en:Category:Counties of England|Category:Counties of England]] || ٩٨ |- | [[:en:Category:Rosales|Category:Rosales]] || ٩٨ |- | [[:en:Category:Subcultures|Category:Subcultures]] || ٩٨ |- | [[:en:Category:Voivodeships of Poland|Category:Voivodeships of Poland]] || ٩٨ |- | [[:en:Category:Rutaceae|Category:Rutaceae]] || ٩٧ |- | [[:en:Category:Orchidaceae|Category:Orchidaceae]] || ٩٧ |- | [[:en:Category:Monasteries|Category:Monasteries]] || ٩٧ |- | [[:en:Category:Plant morphology|Category:Plant morphology]] || ٩٧ |- | [[:en:Category:Austrian scientists|Category:Austrian scientists]] || ٩٧ |- | [[:en:Category:Cyclists|Category:Cyclists]] || ٩٧ |- | [[:en:Category:Speeches|Category:Speeches]] || ٩٧ |- | [[:en:Category:Generals|Category:Generals]] || ٩٧ |- | [[:en:Category:Apiaceae|Category:Apiaceae]] || ٩٧ |- | [[:en:Category:Language isolates|Category:Language isolates]] || ٩٦ |- | [[:en:Category:Wikipedia files|Category:Wikipedia files]] || ٩٦ |- | [[:en:Category:Literary awards|Category:Literary awards]] || ٩٦ |- | [[:en:Category:Biologists by nationality|Category:Biologists by nationality]] || ٩٦ |- | [[:en:Category:Swiss scientists|Category:Swiss scientists]] || ٩٦ |- | [[:en:Category:Virtue|Category:Virtue]] || ٩٦ |- | [[:en:Category:Bantu languages|Category:Bantu languages]] || ٩٦ |- | [[:en:Category:Swedish scientists|Category:Swedish scientists]] || ٩٥ |- | [[:en:Category:Krasnodar Krai|Category:Krasnodar Krai]] || ٩٥ |- | [[:en:Category:Ports and harbours|Category:Ports and harbours]] || ٩٥ |- | [[:en:Category:Paintings|Category:Paintings]] || ٩٥ |- | [[:en:Category:Malvaceae|Category:Malvaceae]] || ٩٥ |- | [[:en:Category:Literary critics|Category:Literary critics]] || ٩٥ |- | [[:en:Category:Communes in France|Category:Communes in France]] || ٩٥ |- | [[:en:Category:Magnetism|Category:Magnetism]] || ٩٥ |- | [[:en:Category:Turkic peoples|Category:Turkic peoples]] || ٩٥ |- | [[:en:Category:Lepidoptera|Category:Lepidoptera]] || ٩٥ |- | [[:en:Category:Parts of speech|Category:Parts of speech]] || ٩٥ |- | [[:en:Category:Austroasiatic languages|Category:Austroasiatic languages]] || ٩٥ |- | [[:en:Category:Chuvashia|Category:Chuvashia]] || ٩٥ |- | [[:en:Category:Essayists|Category:Essayists]] || ٩٥ |- | [[:en:Category:Slavs|Category:Slavs]] || ٩٥ |- | [[:en:Category:Vocabulary|Category:Vocabulary]] || ٩٤ |- | [[:en:Category:Place names|Category:Place names]] || ٩٤ |- | [[:en:Category:Prussia|Category:Prussia]] || ٩٤ |- | [[:en:Category:Sports competitions|Category:Sports competitions]] || ٩٤ |- | [[:en:Category:Perception|Category:Perception]] || ٩٤ |- | [[:en:Category:Gymnastics|Category:Gymnastics]] || ٩٤ |- | [[:en:Category:Kannada language|Category:Kannada language]] || ٩٤ |- | [[:en:Category:English verbs|Category:English verbs]] || ٩٤ |- | [[:en:Category:Seoul|Category:Seoul]] || ٩٣ |- | [[:en:Category:Architectural elements|Category:Architectural elements]] || ٩٣ |- | [[:en:Category:Cardinals (Catholic Church)|Category:Cardinals (Catholic Church)]] || ٩٣ |- | [[:en:Category:Humanists|Category:Humanists]] || ٩٣ |- | [[:en:Category:Manufacturing|Category:Manufacturing]] || ٩٣ |- | [[:en:Category:American physicians|Category:American physicians]] || ٩٣ |- | [[:en:Category:American psychologists|Category:American psychologists]] || ٩٣ |- | [[:en:Category:Public domain files|Category:Public domain files]] || ٩٣ |- | [[:en:Category:Marsupials|Category:Marsupials]] || ٩٣ |- | [[:en:Category:Sakha Republic|Category:Sakha Republic]] || ٩٣ |- | [[:en:Category:Gastropods|Category:Gastropods]] || ٩٣ |- | [[:en:Category:Liguria|Category:Liguria]] || ٩٣ |- | [[:en:Category:Punishments|Category:Punishments]] || ٩٣ |- | [[:en:Category:Competitions|Category:Competitions]] || ٩٣ |- | [[:en:Category:Cities in Portugal|Category:Cities in Portugal]] || ٩٣ |- | [[:en:Category:Flanders|Category:Flanders]] || ٩٣ |- | [[:en:Category:Geopolitics|Category:Geopolitics]] || ٩٣ |- | [[:en:Category:Biochemists|Category:Biochemists]] || ٩٣ |- | [[:en:Category:Tourist attractions|Category:Tourist attractions]] || ٩٣ |- | [[:en:Category:English adjectives|Category:English adjectives]] || ٩٣ |- | [[:en:Category:Feminine given names|Category:Feminine given names]] || ٩٢ |- | [[:en:Category:Superstitions|Category:Superstitions]] || ٩٢ |- | [[:en:Category:Literary characters|Category:Literary characters]] || ٩٢ |- | [[:en:Category:Pali|Category:Pali]] || ٩٢ |- | [[:en:Category:Interdisciplinary subfields|Category:Interdisciplinary subfields]] || ٩٢ |- | [[:en:Category:Balearic Islands|Category:Balearic Islands]] || ٩٢ |- | [[:en:Category:Melanesia|Category:Melanesia]] || ٩٢ |- | [[:en:Category:Astrologers|Category:Astrologers]] || ٩٢ |- | [[:en:Category:Horror films|Category:Horror films]] || ٩٢ |- | [[:en:Category:Cities in Belarus|Category:Cities in Belarus]] || ٩٢ |- | [[:en:Category:Fables|Category:Fables]] || ٩٢ |- | [[:en:Category:Freemasonry|Category:Freemasonry]] || ٩٢ |- | [[:en:Category:Ice hockey|Category:Ice hockey]] || ٩٢ |- | [[:en:Category:Adygea|Category:Adygea]] || ٩٢ |- | [[:en:Category:Phasianidae|Category:Phasianidae]] || ٩٢ |- | [[:en:Category:Producers|Category:Producers]] || ٩٢ |- | [[:en:Category:Monks|Category:Monks]] || ٩٢ |- | [[:en:Category:Scots language|Category:Scots language]] || ٩١ |- | [[:en:Category:Low German|Category:Low German]] || ٩١ |- | [[:en:Category:Military personnel by nationality|Category:Military personnel by nationality]] || ٩١ |- | [[:en:Category:Manitoba|Category:Manitoba]] || ٩١ |- | [[:en:Category:Anatidae|Category:Anatidae]] || ٩١ |- | [[:en:Category:Krasnoyarsk Krai|Category:Krasnoyarsk Krai]] || ٩١ |- | [[:en:Category:Christian denominations|Category:Christian denominations]] || ٩١ |- | [[:en:Category:American military personnel|Category:American military personnel]] || ٩١ |- | [[:en:Category:British biologists|Category:British biologists]] || ٩١ |- | [[:en:Category:Buryatia|Category:Buryatia]] || ٩١ |- | [[:en:Category:Charadriiformes|Category:Charadriiformes]] || ٩١ |- | [[:en:Category:Irkutsk Oblast|Category:Irkutsk Oblast]] || ٩١ |- | [[:en:Category:Collecting|Category:Collecting]] || ٩١ |- | [[:en:Category:Cities in Cuba|Category:Cities in Cuba]] || ٩١ |- | [[:en:Category:Åland|Category:Åland]] || ٩١ |- | [[:en:Category:Euphorbiaceae|Category:Euphorbiaceae]] || ٩١ |- | [[:en:Category:Fagaceae|Category:Fagaceae]] || ٩١ |- | [[:en:Category:Counties of the United States|Category:Counties of the United States]] || ٩١ |- | [[:en:Category:French nouns|Category:French nouns]] || ٩١ |- | [[:en:Category:West Slavic languages|Category:West Slavic languages]] || ٩٠ |- | [[:en:Category:Secretaries-general of the United Nations|Category:Secretaries-general of the United Nations]] || ٩٠ |- | [[:en:Category:American diplomats|Category:American diplomats]] || ٩٠ |- | [[:en:Category:Marche|Category:Marche]] || ٩٠ |- | [[:en:Category:Computer programmers|Category:Computer programmers]] || ٩٠ |- | [[:en:Category:Scientific disciplines|Category:Scientific disciplines]] || ٩٠ |- | [[:en:Category:Umbria|Category:Umbria]] || ٩٠ |- | [[:en:Category:American basketball players|Category:American basketball players]] || ٩٠ |- | [[:en:Category:Kaliningrad Oblast|Category:Kaliningrad Oblast]] || ٩٠ |- | [[:en:Category:Moons of Jupiter|Category:Moons of Jupiter]] || ٩٠ |- | [[:en:Category:Corvidae|Category:Corvidae]] || ٩٠ |- | [[:en:Category:Cities in Nigeria|Category:Cities in Nigeria]] || ٩٠ |- | [[:en:Category:Protista|Category:Protista]] || ٩٠ |- | [[:en:Category:Formula One drivers|Category:Formula One drivers]] || ٩٠ |- | [[:en:Category:Maharashtra|Category:Maharashtra]] || ٩٠ |- | [[:en:Category:Organizations based in the United States|Category:Organizations based in the United States]] || ٩٠ |- | [[:en:Category:Mayotte|Category:Mayotte]] || ٩٠ |- | [[:en:Category:Pinaceae|Category:Pinaceae]] || ٩٠ |- | [[:en:Category:Ericaceae|Category:Ericaceae]] || ٩٠ |- | [[:en:Category:Mongolic languages|Category:Mongolic languages]] || ٩٠ |- | [[:en:Category:Montserrat|Category:Montserrat]] || ٩٠ |- | [[:en:Category:Skiing|Category:Skiing]] || ٩٠ |- | [[:en:Category:Confucianism|Category:Confucianism]] || ٩٠ |- | [[:en:Category:Rabbis|Category:Rabbis]] || ٩٠ |- | [[:en:Category:Cyrillic script|Category:Cyrillic script]] || ٨٩ |- | [[:en:Category:Epic poems|Category:Epic poems]] || ٨٩ |- | [[:en:Category:Astronautics|Category:Astronautics]] || ٨٩ |- | [[:en:Category:Essays|Category:Essays]] || ٨٩ |- | [[:en:Category:Fluid mechanics|Category:Fluid mechanics]] || ٨٩ |- | [[:en:Category:Arecaceae|Category:Arecaceae]] || ٨٩ |- | [[:en:Category:East Slavic languages|Category:East Slavic languages]] || ٨٩ |- | [[:en:Category:Pays de la Loire|Category:Pays de la Loire]] || ٨٩ |- | [[:en:Category:Nature conservation|Category:Nature conservation]] || ٨٩ |- | [[:en:Category:Association football competitions|Category:Association football competitions]] || ٨٩ |- | [[:en:Category:Politicians from Georgia (country)|Category:Politicians from Georgia (country)]] || ٨٩ |- | [[:en:Category:Senses|Category:Senses]] || ٨٩ |- | [[:en:Category:Uttar Pradesh|Category:Uttar Pradesh]] || ٨٩ |- | [[:en:Category:First ladies of the United States|Category:First ladies of the United States]] || ٨٩ |- | [[:en:Category:Film festivals|Category:Film festivals]] || ٨٩ |- | [[:en:Category:Asturias|Category:Asturias]] || ٨٩ |- | [[:en:Category:Populated places in France|Category:Populated places in France]] || ٨٩ |- | [[:en:Category:Cities in Bangladesh|Category:Cities in Bangladesh]] || ٨٩ |- | [[:en:Category:Malayo-Polynesian languages|Category:Malayo-Polynesian languages]] || ٨٩ |- | [[:en:Category:Perm Krai|Category:Perm Krai]] || ٨٩ |- | [[:en:Category:Anseriformes|Category:Anseriformes]] || ٨٩ |- | [[:en:Category:Oleaceae|Category:Oleaceae]] || ٨٩ |- | [[:en:Category:Easter|Category:Easter]] || ٨٩ |- | [[:en:Category:Eskaleut languages|Category:Eskaleut languages]] || ٨٩ |- | [[:en:Category:Satire|Category:Satire]] || ٨٩ |- | [[:en:Category:Lizards|Category:Lizards]] || ٨٨ |- | [[:en:Category:Yaroslavl Oblast|Category:Yaroslavl Oblast]] || ٨٨ |- | [[:en:Category:Medical treatments|Category:Medical treatments]] || ٨٨ |- | [[:en:Category:Indian musicians|Category:Indian musicians]] || ٨٨ |- | [[:en:Category:Sicilian language|Category:Sicilian language]] || ٨٨ |- | [[:en:Category:Peninsulas of Europe|Category:Peninsulas of Europe]] || ٨٨ |- | [[:en:Category:Holy Roman Emperors|Category:Holy Roman Emperors]] || ٨٨ |- | [[:en:Category:Squirrels|Category:Squirrels]] || ٨٨ |- | [[:en:Category:Lighthouses|Category:Lighthouses]] || ٨٨ |- | [[:en:Category:Antibiotics|Category:Antibiotics]] || ٨٨ |- | [[:en:Category:Udmurtia|Category:Udmurtia]] || ٨٨ |- | [[:en:Category:Florence|Category:Florence]] || ٨٨ |- | [[:en:Category:Muscicapidae|Category:Muscicapidae]] || ٨٨ |- | [[:en:Category:Glaciers|Category:Glaciers]] || ٨٨ |- | [[:en:Category:Hymenoptera|Category:Hymenoptera]] || ٨٨ |- | [[:en:Category:Javanese language|Category:Javanese language]] || ٨٨ |- | [[:en:Category:Rio de Janeiro (city)|Category:Rio de Janeiro (city)]] || ٨٨ |- | [[:en:Category:Moraceae|Category:Moraceae]] || ٨٨ |- | [[:en:Category:Children's writers|Category:Children's writers]] || ٨٧ |- | [[:en:Category:Navies|Category:Navies]] || ٨٧ |- | [[:en:Category:Letters (message)|Category:Letters (message)]] || ٨٧ |- | [[:en:Category:Geography-related lists|Category:Geography-related lists]] || ٨٧ |- | [[:en:Category:Cities and towns in Lebanon|Category:Cities and towns in Lebanon]] || ٨٧ |- | [[:en:Category:Lamiales|Category:Lamiales]] || ٨٧ |- | [[:en:Category:Rivers of Belarus|Category:Rivers of Belarus]] || ٨٧ |- | [[:en:Category:Dutch philosophers|Category:Dutch philosophers]] || ٨٧ |- | [[:en:Category:Sapindales|Category:Sapindales]] || ٨٧ |- | [[:en:Category:American boxers|Category:American boxers]] || ٨٧ |- | [[:en:Category:Systems theory|Category:Systems theory]] || ٨٧ |- | [[:en:Category:Logistics|Category:Logistics]] || ٨٧ |- | [[:en:Category:Romance films|Category:Romance films]] || ٨٧ |- | [[:en:Category:Radio stations|Category:Radio stations]] || ٨٧ |- | [[:en:Category:Sverdlovsk Oblast|Category:Sverdlovsk Oblast]] || ٨٧ |- | [[:en:Category:Lagomorphs|Category:Lagomorphs]] || ٨٧ |- | [[:en:Category:Arkhangelsk Oblast|Category:Arkhangelsk Oblast]] || ٨٧ |- | [[:en:Category:Fringillidae|Category:Fringillidae]] || ٨٧ |- | [[:en:Category:Headgear|Category:Headgear]] || ٨٧ |- | [[:en:Category:Paleontologists|Category:Paleontologists]] || ٨٧ |- | [[:en:Category:Chancellors of Germany|Category:Chancellors of Germany]] || ٨٧ |- | [[:en:Category:Camelids|Category:Camelids]] || ٨٧ |- | [[:en:Category:Mythological creatures|Category:Mythological creatures]] || ٨٧ |- | [[:en:Category:Germanic peoples|Category:Germanic peoples]] || ٨٧ |- | [[:en:Category:Nouns|Category:Nouns]] || ٨٧ |- | [[:en:Category:Footwear|Category:Footwear]] || ٨٧ |- | [[:en:Category:German nouns|Category:German nouns]] || ٨٧ |- | [[:en:Category:Occult|Category:Occult]] || ٨٦ |- | [[:en:Category:Municipalities of Spain|Category:Municipalities of Spain]] || ٨٦ |- | [[:en:Category:Asterales|Category:Asterales]] || ٨٦ |- | [[:en:Category:Asparagales|Category:Asparagales]] || ٨٦ |- | [[:en:Category:Centre-Val de Loire|Category:Centre-Val de Loire]] || ٨٦ |- | [[:en:Category:Astronomers by nationality|Category:Astronomers by nationality]] || ٨٦ |- | [[:en:Category:Swedish monarchs|Category:Swedish monarchs]] || ٨٦ |- | [[:en:Category:Missionaries|Category:Missionaries]] || ٨٦ |- | [[:en:Category:Austria-Hungary|Category:Austria-Hungary]] || ٨٦ |- | [[:en:Category:Illustrators|Category:Illustrators]] || ٨٦ |- | [[:en:Category:Television presenters|Category:Television presenters]] || ٨٦ |- | [[:en:Category:Dog breeds|Category:Dog breeds]] || ٨٦ |- | [[:en:Category:West Bengal|Category:West Bengal]] || ٨٦ |- | [[:en:Category:Plant physiology|Category:Plant physiology]] || ٨٦ |- | [[:en:Category:Naples|Category:Naples]] || ٨٦ |- | [[:en:Category:Khabarovsk Krai|Category:Khabarovsk Krai]] || ٨٦ |- | [[:en:Category:Trentino-Alto Adige/Südtirol|Category:Trentino-Alto Adige/Südtirol]] || ٨٦ |- | [[:en:Category:Philately|Category:Philately]] || ٨٦ |- | [[:en:Category:Biomolecules|Category:Biomolecules]] || ٨٦ |- | [[:en:Category:Culture of Finland|Category:Culture of Finland]] || ٨٦ |- | [[:en:Category:Languages of Nepal|Category:Languages of Nepal]] || ٨٦ |- | [[:en:Category:Guarani language|Category:Guarani language]] || ٨٦ |- | [[:en:Category:Nizhny Novgorod Oblast|Category:Nizhny Novgorod Oblast]] || ٨٦ |- | [[:en:Category:Auvergne-Rhône-Alpes|Category:Auvergne-Rhône-Alpes]] || ٨٦ |- | [[:en:Category:Gruiformes|Category:Gruiformes]] || ٨٦ |- | [[:en:Category:Provinces of South Africa|Category:Provinces of South Africa]] || ٨٥ |- | [[:en:Category:Danish scientists|Category:Danish scientists]] || ٨٥ |- | [[:en:Category:Disputed territories|Category:Disputed territories]] || ٨٥ |- | [[:en:Category:Ingushetia|Category:Ingushetia]] || ٨٥ |- | [[:en:Category:Perciformes|Category:Perciformes]] || ٨٥ |- | [[:en:Category:Human sexuality|Category:Human sexuality]] || ٨٥ |- | [[:en:Category:Electromagnetic radiation|Category:Electromagnetic radiation]] || ٨٥ |- | [[:en:Category:Bloggers|Category:Bloggers]] || ٨٥ |- | [[:en:Category:Kartvelian languages|Category:Kartvelian languages]] || ٨٥ |- | [[:en:Category:Historical films|Category:Historical films]] || ٨٥ |- | [[:en:Category:Mountain climbers|Category:Mountain climbers]] || ٨٥ |- | [[:en:Category:Mountain passes|Category:Mountain passes]] || ٨٥ |- | [[:en:Category:Literature by period|Category:Literature by period]] || ٨٥ |- | [[:en:Category:Foreign relations by country|Category:Foreign relations by country]] || ٨٥ |- | [[:en:Category:Subdivisions of Italy|Category:Subdivisions of Italy]] || ٨٥ |- | [[:en:Category:Chemists by nationality|Category:Chemists by nationality]] || ٨٥ |- | [[:en:Category:Freemasons|Category:Freemasons]] || ٨٥ |- | [[:en:Category:Brazilian musicians|Category:Brazilian musicians]] || ٨٥ |- | [[:en:Category:Turin|Category:Turin]] || ٨٥ |- | [[:en:Category:Democratic Republic of the Congo people|Category:Democratic Republic of the Congo people]] || ٨٥ |- | [[:en:Category:Naturalists|Category:Naturalists]] || ٨٥ |- | [[:en:Category:German journalists|Category:German journalists]] || ٨٥ |- | [[:en:Category:Bashkir language|Category:Bashkir language]] || ٨٥ |- | [[:en:Category:Saskatchewan|Category:Saskatchewan]] || ٨٥ |- | [[:en:Category:Stavropol Krai|Category:Stavropol Krai]] || ٨٥ |- | [[:en:Category:Oxygen compounds|Category:Oxygen compounds]] || ٨٥ |- | [[:en:Category:Causes of death|Category:Causes of death]] || ٨٥ |- | [[:en:Category:Developmental biology|Category:Developmental biology]] || ٨٥ |- | [[:en:Category:Nonmetals|Category:Nonmetals]] || ٨٥ |- | [[:en:Category:Leningrad Oblast|Category:Leningrad Oblast]] || ٨٥ |- | [[:en:Category:Bankers|Category:Bankers]] || ٨٥ |- | [[:en:Category:English mathematicians|Category:English mathematicians]] || ٨٥ |- | [[:en:Category:Tuva|Category:Tuva]] || ٨٥ |- | [[:en:Category:Cannabis|Category:Cannabis]] || ٨٥ |- | [[:en:Category:Myrtaceae|Category:Myrtaceae]] || ٨٥ |- | [[:en:Category:Betulaceae|Category:Betulaceae]] || ٨٥ |- | [[:en:Category:California counties|Category:California counties]] || ٨٥ |- | [[:en:Category:Populated places in Poland|Category:Populated places in Poland]] || ٨٥ |- | [[:en:Category:Populated places in Russia|Category:Populated places in Russia]] || ٨٥ |- | [[:en:Category:Bourgogne-Franche-Comté|Category:Bourgogne-Franche-Comté]] || ٨٥ |- | [[:en:Category:Psychoactive drugs|Category:Psychoactive drugs]] || ٨٤ |- | [[:en:Category:Violinists|Category:Violinists]] || ٨٤ |- | [[:en:Category:Alcohols|Category:Alcohols]] || ٨٤ |- | [[:en:Category:Latin-script letters|Category:Latin-script letters]] || ٨٤ |- | [[:en:Category:English phrases|Category:English phrases]] || ٨٤ |- | [[:en:Category:Sports venues|Category:Sports venues]] || ٨٤ |- | [[:en:Category:Arts in the United States|Category:Arts in the United States]] || ٨٤ |- | [[:en:Category:Extinct animals|Category:Extinct animals]] || ٨٤ |- | [[:en:Category:People involved in religion|Category:People involved in religion]] || ٨٤ |- | [[:en:Category:Anacardiaceae|Category:Anacardiaceae]] || ٨٤ |- | [[:en:Category:Saratov Oblast|Category:Saratov Oblast]] || ٨٤ |- | [[:en:Category:Administrative law|Category:Administrative law]] || ٨٤ |- | [[:en:Category:Coups d'état|Category:Coups d'état]] || ٨٤ |- | [[:en:Category:Spanish philosophers|Category:Spanish philosophers]] || ٨٤ |- | [[:en:Category:Puerto Rican people|Category:Puerto Rican people]] || ٨٤ |- | [[:en:Category:French military personnel|Category:French military personnel]] || ٨٤ |- | [[:en:Category:Insurance|Category:Insurance]] || ٨٤ |- | [[:en:Category:British chemists|Category:British chemists]] || ٨٤ |- | [[:en:Category:Optical devices|Category:Optical devices]] || ٨٤ |- | [[:en:Category:Polish sportspeople|Category:Polish sportspeople]] || ٨٤ |- | [[:en:Category:Colombian footballers|Category:Colombian footballers]] || ٨٤ |- | [[:en:Category:Ranunculaceae|Category:Ranunculaceae]] || ٨٤ |- | [[:en:Category:Caribbean islands|Category:Caribbean islands]] || ٨٤ |- | [[:en:Category:Central Africa|Category:Central Africa]] || ٨٤ |- | [[:en:Category:Writing implements|Category:Writing implements]] || ٨٤ |- | [[:en:Category:Decorative arts|Category:Decorative arts]] || ٨٤ |- | [[:en:Category:Meat dishes|Category:Meat dishes]] || ٨٤ |- | [[:en:Category:Families|Category:Families]] || ٨٤ |- | [[:en:Category:Humorists|Category:Humorists]] || ٨٤ |- | [[:en:Category:Sapindaceae|Category:Sapindaceae]] || ٨٤ |- | [[:en:Category:Sardinian language|Category:Sardinian language]] || ٨٤ |- | [[:en:Category:Anti-communism|Category:Anti-communism]] || ٨٤ |- | [[:en:Category:Aosta Valley|Category:Aosta Valley]] || ٨٤ |- | [[:en:Category:Arts in Azerbaijan|Category:Arts in Azerbaijan]] || ٨٤ |- | [[:en:Category:Operas|Category:Operas]] || ٨٤ |- | [[:en:Category:Pacifists|Category:Pacifists]] || ٨٤ |- | [[:en:Category:Molise|Category:Molise]] || ٨٤ |- | [[:en:Category:Russo-Ukrainian War|Category:Russo-Ukrainian War]] || ٨٤ |- | [[:en:Category:Spanish nouns|Category:Spanish nouns]] || ٨٤ |- | [[:en:Category:Buddhists|Category:Buddhists]] || ٨٤ |- | [[:en:Category:Wrestlers|Category:Wrestlers]] || ٨٣ |- | [[:en:Category:Coats of arms|Category:Coats of arms]] || ٨٣ |- | [[:en:Category:Malpighiales|Category:Malpighiales]] || ٨٣ |- | [[:en:Category:Vladimir Oblast|Category:Vladimir Oblast]] || ٨٣ |- | [[:en:Category:Family law|Category:Family law]] || ٨٣ |- | [[:en:Category:Prime ministers of Azerbaijan|Category:Prime ministers of Azerbaijan]] || ٨٣ |- | [[:en:Category:Skyscrapers|Category:Skyscrapers]] || ٨٣ |- | [[:en:Category:Salicaceae|Category:Salicaceae]] || ٨٣ |- | [[:en:Category:Theatres|Category:Theatres]] || ٨٣ |- | [[:en:Category:Celts|Category:Celts]] || ٨٣ |- | [[:en:Category:Belgorod Oblast|Category:Belgorod Oblast]] || ٨٣ |- | [[:en:Category:Byzantine emperors|Category:Byzantine emperors]] || ٨٣ |- | [[:en:Category:Linguists by nationality|Category:Linguists by nationality]] || ٨٣ |- | [[:en:Category:Music awards|Category:Music awards]] || ٨٣ |- | [[:en:Category:Rivers of Portugal|Category:Rivers of Portugal]] || ٨٣ |- | [[:en:Category:Radiation|Category:Radiation]] || ٨٣ |- | [[:en:Category:DJs|Category:DJs]] || ٨٣ |- | [[:en:Category:Motorcycles|Category:Motorcycles]] || ٨٣ |- | [[:en:Category:Norwegian musicians|Category:Norwegian musicians]] || ٨٣ |- | [[:en:Category:Provinces of Belgium|Category:Provinces of Belgium]] || ٨٣ |- | [[:en:Category:Tyumen Oblast|Category:Tyumen Oblast]] || ٨٣ |- | [[:en:Category:Belgian painters|Category:Belgian painters]] || ٨٣ |- | [[:en:Category:Rubiaceae|Category:Rubiaceae]] || ٨٣ |- | [[:en:Category:War films|Category:War films]] || ٨٣ |- | [[:en:Category:Lao language|Category:Lao language]] || ٨٣ |- | [[:en:Category:Music festivals|Category:Music festivals]] || ٨٣ |- | [[:en:Category:Cnidarians|Category:Cnidarians]] || ٨٣ |- | [[:en:Category:Kamchatka Krai|Category:Kamchatka Krai]] || ٨٣ |- | [[:en:Category:Kursk Oblast|Category:Kursk Oblast]] || ٨٣ |- | [[:en:Category:Poales|Category:Poales]] || ٨٣ |- | [[:en:Category:Malvales|Category:Malvales]] || ٨٣ |- | [[:en:Category:J. R. R. Tolkien|Category:J. R. R. Tolkien]] || ٨٣ |- | [[:en:Category:Vegetarianism|Category:Vegetarianism]] || ٨٣ |- | [[:en:Category:Chelyabinsk Oblast|Category:Chelyabinsk Oblast]] || ٨٣ |- | [[:en:Category:Fast food|Category:Fast food]] || ٨٣ |- | [[:en:Category:Inorganic compounds|Category:Inorganic compounds]] || ٨٣ |- | [[:en:Category:Lexicographers|Category:Lexicographers]] || ٨٣ |- | [[:en:Category:Caryophyllales|Category:Caryophyllales]] || ٨٣ |- | [[:en:Category:Chuvash language|Category:Chuvash language]] || ٨٣ |- | [[:en:Category:Professions|Category:Professions]] || ٨٣ |- | [[:en:Category:Populated places in the United States|Category:Populated places in the United States]] || ٨٣ |- | [[:en:Category:Kashubian language|Category:Kashubian language]] || ٨٣ |- | [[:en:Category:Hauts-de-France|Category:Hauts-de-France]] || ٨٣ |- | [[:en:Category:Deaths by cause|Category:Deaths by cause]] || ٨٢ |- | [[:en:Category:Sexually transmitted diseases and infections|Category:Sexually transmitted diseases and infections]] || ٨٢ |- | [[:en:Category:Greek scientists|Category:Greek scientists]] || ٨٢ |- | [[:en:Category:Accipitridae|Category:Accipitridae]] || ٨٢ |- | [[:en:Category:Voronezh Oblast|Category:Voronezh Oblast]] || ٨٢ |- | [[:en:Category:Populated places in Italy|Category:Populated places in Italy]] || ٨٢ |- | [[:en:Category:Cathedrals|Category:Cathedrals]] || ٨٢ |- | [[:en:Category:Fabales|Category:Fabales]] || ٨٢ |- | [[:en:Category:Companies of the Netherlands|Category:Companies of the Netherlands]] || ٨٢ |- | [[:en:Category:Kabardino-Balkaria|Category:Kabardino-Balkaria]] || ٨٢ |- | [[:en:Category:Valencian Community|Category:Valencian Community]] || ٨٢ |- | [[:en:Category:People of World War II|Category:People of World War II]] || ٨٢ |- | [[:en:Category:Piciformes|Category:Piciformes]] || ٨٢ |- | [[:en:Category:Biographical films|Category:Biographical films]] || ٨٢ |- | [[:en:Category:Dependent territories|Category:Dependent territories]] || ٨٢ |- | [[:en:Category:Rivers of Belgium|Category:Rivers of Belgium]] || ٨٢ |- | [[:en:Category:Crafts|Category:Crafts]] || ٨٢ |- | [[:en:Category:Indian scientists|Category:Indian scientists]] || ٨٢ |- | [[:en:Category:Indian mathematicians|Category:Indian mathematicians]] || ٨٢ |- | [[:en:Category:Polish mathematicians|Category:Polish mathematicians]] || ٨٢ |- | [[:en:Category:Beaches|Category:Beaches]] || ٨٢ |- | [[:en:Category:Vietnamese politicians|Category:Vietnamese politicians]] || ٨٢ |- | [[:en:Category:Editors|Category:Editors]] || ٨٢ |- | [[:en:Category:British Virgin Islands|Category:British Virgin Islands]] || ٨٢ |- | [[:en:Category:Mughal Empire|Category:Mughal Empire]] || ٨٢ |- | [[:en:Category:Poisons|Category:Poisons]] || ٨٢ |- | [[:en:Category:Numeral systems|Category:Numeral systems]] || ٨٢ |- | [[:en:Category:Apocynaceae|Category:Apocynaceae]] || ٨٢ |- | [[:en:Category:Gardens|Category:Gardens]] || ٨٢ |- | [[:en:Category:Chemical compounds by element|Category:Chemical compounds by element]] || ٨٢ |- | [[:en:Category:Altai Krai|Category:Altai Krai]] || ٨٢ |- | [[:en:Category:Sports equipment|Category:Sports equipment]] || ٨٢ |- | [[:en:Category:Cities in Georgia (U.S. state)|Category:Cities in Georgia (U.S. state)]] || ٨٢ |- | [[:en:Category:Amino acids|Category:Amino acids]] || ٨٢ |- | [[:en:Category:Graphics|Category:Graphics]] || ٨٢ |- | [[:en:Category:Cities in Nepal|Category:Cities in Nepal]] || ٨٢ |- | [[:en:Category:Cities in Kenya|Category:Cities in Kenya]] || ٨٢ |- | [[:en:Category:Cities in Cyprus|Category:Cities in Cyprus]] || ٨٢ |- | [[:en:Category:Culture of Ukraine|Category:Culture of Ukraine]] || ٨٢ |- | [[:en:Category:Coraciiformes|Category:Coraciiformes]] || ٨٢ |- | [[:en:Category:Waste|Category:Waste]] || ٨٢ |- | [[:en:Category:Wallis and Futuna|Category:Wallis and Futuna]] || ٨٢ |- | [[:en:Category:Baltic states|Category:Baltic states]] || ٨٢ |- | [[:en:Category:Bryansk Oblast|Category:Bryansk Oblast]] || ٨٢ |- | [[:en:Category:Cartographers|Category:Cartographers]] || ٨٢ |- | [[:en:Category:Ericales|Category:Ericales]] || ٨٢ |- | [[:en:Category:Hindu deities|Category:Hindu deities]] || ٨٢ |- | [[:en:Category:Manx language|Category:Manx language]] || ٨٢ |- | [[:en:Category:Pacifism|Category:Pacifism]] || ٨٢ |- | [[:en:Category:Sandpipers|Category:Sandpipers]] || ٨٢ |- | [[:en:Category:Power stations|Category:Power stations]] || ٨٢ |- | [[:en:Category:Logicians|Category:Logicians]] || ٨٢ |- | [[:en:Category:United States senators|Category:United States senators]] || ٨٢ |- | [[:en:Category:Amur Oblast|Category:Amur Oblast]] || ٨٢ |- | [[:en:Category:Novosibirsk Oblast|Category:Novosibirsk Oblast]] || ٨٢ |- | [[:en:Category:Periodicals|Category:Periodicals]] || ٨٢ |- | [[:en:Category:Cities in Chile|Category:Cities in Chile]] || ٨٢ |- | [[:en:Category:Crops|Category:Crops]] || ٨٢ |- | [[:en:Category:Nouvelle-Aquitaine|Category:Nouvelle-Aquitaine]] || ٨٢ |- | [[:en:Category:Military units and formations|Category:Military units and formations]] || ٨١ |- | [[:en:Category:Piracy|Category:Piracy]] || ٨١ |- | [[:en:Category:Smolensk Oblast|Category:Smolensk Oblast]] || ٨١ |- | [[:en:Category:Amusement parks|Category:Amusement parks]] || ٨١ |- | [[:en:Category:Rulers|Category:Rulers]] || ٨١ |- | [[:en:Category:Overseas France|Category:Overseas France]] || ٨١ |- | [[:en:Category:Housing|Category:Housing]] || ٨١ |- | [[:en:Category:Anglicanism|Category:Anglicanism]] || ٨١ |- | [[:en:Category:Samara Oblast|Category:Samara Oblast]] || ٨١ |- | [[:en:Category:Caryophyllaceae|Category:Caryophyllaceae]] || ٨١ |- | [[:en:Category:Guangdong|Category:Guangdong]] || ٨١ |- | [[:en:Category:Renewable energy|Category:Renewable energy]] || ٨١ |- | [[:en:Category:Iridaceae|Category:Iridaceae]] || ٨١ |- | [[:en:Category:String manipulation templates|Category:String manipulation templates]] || ٨١ |- | [[:en:Category:Inventors by nationality|Category:Inventors by nationality]] || ٨١ |- | [[:en:Category:Translators by nationality|Category:Translators by nationality]] || ٨١ |- | [[:en:Category:Ivorian people|Category:Ivorian people]] || ٨١ |- | [[:en:Category:German military personnel|Category:German military personnel]] || ٨١ |- | [[:en:Category:Kra–Dai languages|Category:Kra–Dai languages]] || ٨١ |- | [[:en:Category:American comedians|Category:American comedians]] || ٨١ |- | [[:en:Category:Body fluids|Category:Body fluids]] || ٨١ |- | [[:en:Category:Centenarians|Category:Centenarians]] || ٨١ |- | [[:en:Category:Surrealism|Category:Surrealism]] || ٨١ |- | [[:en:Category:Columbiformes|Category:Columbiformes]] || ٨١ |- | [[:en:Category:Culture of South Korea|Category:Culture of South Korea]] || ٨١ |- | [[:en:Category:Star Trek|Category:Star Trek]] || ٨١ |- | [[:en:Category:Altai Republic|Category:Altai Republic]] || ٨١ |- | [[:en:Category:Federal districts of Russia|Category:Federal districts of Russia]] || ٨١ |- | [[:en:Category:Record producers|Category:Record producers]] || ٨١ |- | [[:en:Category:Beauty pageants|Category:Beauty pageants]] || ٨١ |- | [[:en:Category:Serbian sportspeople|Category:Serbian sportspeople]] || ٨١ |- | [[:en:Category:Educational institutions|Category:Educational institutions]] || ٨١ |- | [[:en:Category:Fagales|Category:Fagales]] || ٨١ |- | [[:en:Category:Hemiptera|Category:Hemiptera]] || ٨١ |- | [[:en:Category:Ants|Category:Ants]] || ٨١ |- | [[:en:Category:Vice presidents|Category:Vice presidents]] || ٨١ |- | [[:en:Category:Drawing|Category:Drawing]] || ٨١ |- | [[:en:Category:Act|Category:Act]] || ٨١ |- | [[:en:Category:Cities in Washington (state)|Category:Cities in Washington (state)]] || ٨١ |- | [[:en:Category:Murmansk Oblast|Category:Murmansk Oblast]] || ٨١ |- | [[:en:Category:Montreal|Category:Montreal]] || ٨١ |- | [[:en:Category:Liliaceae|Category:Liliaceae]] || ٨١ |- | [[:en:Category:Companies|Category:Companies]] || ٨١ |- | [[:en:Category:Individual adjectives|Category:Individual adjectives]] || ٨١ |- | [[:en:Category:Grand Est|Category:Grand Est]] || ٨١ |- | [[:en:Category:Dutch nouns|Category:Dutch nouns]] || ٨١ |- | [[:en:Category:Falconiformes|Category:Falconiformes]] || ٨٠ |- | [[:en:Category:Guernsey|Category:Guernsey]] || ٨٠ |- | [[:en:Category:British film directors|Category:British film directors]] || ٨٠ |- | [[:en:Category:Rapid transit|Category:Rapid transit]] || ٨٠ |- | [[:en:Category:Ivorian footballers|Category:Ivorian footballers]] || ٨٠ |- | [[:en:Category:Provinces of Vietnam|Category:Provinces of Vietnam]] || ٨٠ |- | [[:en:Category:Echinoderms|Category:Echinoderms]] || ٨٠ |- | [[:en:Category:French diplomats|Category:French diplomats]] || ٨٠ |- | [[:en:Category:Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 files|Category:Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 files]] || ٨٠ |- | [[:en:Category:Lauraceae|Category:Lauraceae]] || ٨٠ |- | [[:en:Category:Municipalities of Germany|Category:Municipalities of Germany]] || ٨٠ |- | [[:en:Category:Sculptures|Category:Sculptures]] || ٨٠ |- | [[:en:Category:Sculptors by nationality|Category:Sculptors by nationality]] || ٨٠ |- | [[:en:Category:Chinese scientists|Category:Chinese scientists]] || ٨٠ |- | [[:en:Category:Thai politicians|Category:Thai politicians]] || ٨٠ |- | [[:en:Category:Electronic music|Category:Electronic music]] || ٨٠ |- | [[:en:Category:Writers from Georgia (country)|Category:Writers from Georgia (country)]] || ٨٠ |- | [[:en:Category:Ancient Roman politicians|Category:Ancient Roman politicians]] || ٨٠ |- | [[:en:Category:Macedonia (region)|Category:Macedonia (region)]] || ٨٠ |- | [[:en:Category:Writers by period|Category:Writers by period]] || ٨٠ |- | [[:en:Category:Danish monarchs|Category:Danish monarchs]] || ٨٠ |- | [[:en:Category:Groups (periodic table)|Category:Groups (periodic table)]] || ٨٠ |- | [[:en:Category:Hydrogen compounds|Category:Hydrogen compounds]] || ٨٠ |- | [[:en:Category:Crete|Category:Crete]] || ٨٠ |- | [[:en:Category:Testudines|Category:Testudines]] || ٨٠ |- | [[:en:Category:Community of Madrid|Category:Community of Madrid]] || ٨٠ |- | [[:en:Category:Transport infrastructure|Category:Transport infrastructure]] || ٨٠ |- | [[:en:Category:Exoplanets|Category:Exoplanets]] || ٨٠ |- | [[:en:Category:Culture of Armenia|Category:Culture of Armenia]] || ٨٠ |- | [[:en:Category:Culture of Belgium|Category:Culture of Belgium]] || ٨٠ |- | [[:en:Category:Brassicales|Category:Brassicales]] || ٨٠ |- | [[:en:Category:Arts in France|Category:Arts in France]] || ٨٠ |- | [[:en:Category:Paridae|Category:Paridae]] || ٨٠ |- | [[:en:Category:Restaurants|Category:Restaurants]] || ٨٠ |- | [[:en:Category:Khakassia|Category:Khakassia]] || ٨٠ |- | [[:en:Category:Toponymy|Category:Toponymy]] || ٨٠ |- | [[:en:Category:Jersey|Category:Jersey]] || ٨٠ |- | [[:en:Category:Amaranthaceae|Category:Amaranthaceae]] || ٨٠ |- | [[:en:Category:Animal diseases|Category:Animal diseases]] || ٨٠ |- | [[:en:Category:Cupressaceae|Category:Cupressaceae]] || ٨٠ |- | [[:en:Category:Geneva|Category:Geneva]] || ٨٠ |- | [[:en:Category:Magadan Oblast|Category:Magadan Oblast]] || ٨٠ |- | [[:en:Category:Race (human categorization)|Category:Race (human categorization)]] || ٨٠ |- | [[:en:Category:Paganism|Category:Paganism]] || ٨٠ |- | [[:en:Category:Terrorist incidents|Category:Terrorist incidents]] || ٨٠ |- | [[:en:Category:Publishers (people)|Category:Publishers (people)]] || ٨٠ |- | [[:en:Category:Lipetsk Oblast|Category:Lipetsk Oblast]] || ٨٠ |- | [[:en:Category:Authors|Category:Authors]] || ٨٠ |- | [[:en:Category:German literature|Category:German literature]] || ٨٠ |- | [[:en:Category:Wikipedia template administration|Category:Wikipedia template administration]] || ٧٩ |- | [[:en:Category:North Ossetia–Alania|Category:North Ossetia–Alania]] || ٧٩ |- | [[:en:Category:UEFA|Category:UEFA]] || ٧٩ |- | [[:en:Category:Mental processes|Category:Mental processes]] || ٧٩ |- | [[:en:Category:New Brunswick|Category:New Brunswick]] || ٧٩ |- | [[:en:Category:Equestrianism|Category:Equestrianism]] || ٧٩ |- | [[:en:Category:Religion and politics|Category:Religion and politics]] || ٧٩ |- | [[:en:Category:Cities in Yemen|Category:Cities in Yemen]] || ٧٩ |- | [[:en:Category:Japanese scientists|Category:Japanese scientists]] || ٧٩ |- | [[:en:Category:Speculative fiction|Category:Speculative fiction]] || ٧٩ |- | [[:en:Category:Dublin (city)|Category:Dublin (city)]] || ٧٩ |- | [[:en:Category:Ancient Roman poets|Category:Ancient Roman poets]] || ٧٩ |- | [[:en:Category:Combinatorics|Category:Combinatorics]] || ٧٩ |- | [[:en:Category:Kaluga Oblast|Category:Kaluga Oblast]] || ٧٩ |- | [[:en:Category:Ukrainian musicians|Category:Ukrainian musicians]] || ٧٩ |- | [[:en:Category:Tver Oblast|Category:Tver Oblast]] || ٧٩ |- | [[:en:Category:Novgorod Oblast|Category:Novgorod Oblast]] || ٧٩ |- | [[:en:Category:Singaporean people|Category:Singaporean people]] || ٧٩ |- | [[:en:Category:American computer scientists|Category:American computer scientists]] || ٧٩ |- | [[:en:Category:Pskov Oblast|Category:Pskov Oblast]] || ٧٩ |- | [[:en:Category:South Slavic languages|Category:South Slavic languages]] || ٧٩ |- | [[:en:Category:House of Habsburg|Category:House of Habsburg]] || ٧٩ |- | [[:en:Category:Proboscideans|Category:Proboscideans]] || ٧٩ |- | [[:en:Category:Ulyanovsk Oblast|Category:Ulyanovsk Oblast]] || ٧٩ |- | [[:en:Category:Cakes|Category:Cakes]] || ٧٩ |- | [[:en:Category:Bioinformatics|Category:Bioinformatics]] || ٧٩ |- | [[:en:Category:Portuguese sportspeople|Category:Portuguese sportspeople]] || ٧٩ |- | [[:en:Category:Culture of Portugal|Category:Culture of Portugal]] || ٧٩ |- | [[:en:Category:Cities in Iceland|Category:Cities in Iceland]] || ٧٩ |- | [[:en:Category:Kostroma Oblast|Category:Kostroma Oblast]] || ٧٩ |- | [[:en:Category:Ryazan Oblast|Category:Ryazan Oblast]] || ٧٩ |- | [[:en:Category:Netherlands Antilles|Category:Netherlands Antilles]] || ٧٩ |- | [[:en:Category:Myrtales|Category:Myrtales]] || ٧٩ |- | [[:en:Category:Archaeological cultures|Category:Archaeological cultures]] || ٧٩ |- | [[:en:Category:People by political orientation|Category:People by political orientation]] || ٧٩ |- | [[:en:Category:Tunnels|Category:Tunnels]] || ٧٩ |- | [[:en:Category:Administrative regions of Greece|Category:Administrative regions of Greece]] || ٧٩ |- | [[:en:Category:Gymnasts|Category:Gymnasts]] || ٧٩ |- | [[:en:Category:Russian nouns|Category:Russian nouns]] || ٧٩ |- | [[:en:Category:Ethnic groups in the United States|Category:Ethnic groups in the United States]] || ٧٨ |- | [[:en:Category:Architectural styles|Category:Architectural styles]] || ٧٨ |- | [[:en:Category:Cacti|Category:Cacti]] || ٧٨ |- | [[:en:Category:Passeridae|Category:Passeridae]] || ٧٨ |- | [[:en:Category:Military leaders|Category:Military leaders]] || ٧٨ |- | [[:en:Category:Zabaykalsky Krai|Category:Zabaykalsky Krai]] || ٧٨ |- | [[:en:Category:Sports terminology|Category:Sports terminology]] || ٧٨ |- | [[:en:Category:Martial artists|Category:Martial artists]] || ٧٨ |- | [[:en:Category:Dramatists and playwrights by nationality|Category:Dramatists and playwrights by nationality]] || ٧٨ |- | [[:en:Category:Contemporary history|Category:Contemporary history]] || ٧٨ |- | [[:en:Category:Tanzanian people|Category:Tanzanian people]] || ٧٨ |- | [[:en:Category:Thai singers|Category:Thai singers]] || ٧٨ |- | [[:en:Category:Norwegian monarchs|Category:Norwegian monarchs]] || ٧٨ |- | [[:en:Category:American models|Category:American models]] || ٧٨ |- | [[:en:Category:Archery|Category:Archery]] || ٧٨ |- | [[:en:Category:Presidents of Georgia|Category:Presidents of Georgia]] || ٧٨ |- | [[:en:Category:Portuguese explorers|Category:Portuguese explorers]] || ٧٨ |- | [[:en:Category:South Korean singers|Category:South Korean singers]] || ٧٨ |- | [[:en:Category:Somalian people|Category:Somalian people]] || ٧٨ |- | [[:en:Category:Jurists by nationality|Category:Jurists by nationality]] || ٧٨ |- | [[:en:Category:Coins|Category:Coins]] || ٧٨ |- | [[:en:Category:Madhya Pradesh|Category:Madhya Pradesh]] || ٧٨ |- | [[:en:Category:Sturnidae|Category:Sturnidae]] || ٧٨ |- | [[:en:Category:Amaryllidaceae|Category:Amaryllidaceae]] || ٧٨ |- | [[:en:Category:Futures studies|Category:Futures studies]] || ٧٨ |- | [[:en:Category:Omsk Oblast|Category:Omsk Oblast]] || ٧٨ |- | [[:en:Category:Pelecaniformes|Category:Pelecaniformes]] || ٧٨ |- | [[:en:Category:Navarre|Category:Navarre]] || ٧٨ |- | [[:en:Category:Kemerovo Oblast|Category:Kemerovo Oblast]] || ٧٨ |- | [[:en:Category:Murder victims|Category:Murder victims]] || ٧٨ |- | [[:en:Category:Castilla–La Mancha|Category:Castilla–La Mancha]] || ٧٨ |- | [[:en:Category:Cantabria|Category:Cantabria]] || ٧٨ |- | [[:en:Category:Annelids|Category:Annelids]] || ٧٨ |- | [[:en:Category:Alkali metals|Category:Alkali metals]] || ٧٨ |- | [[:en:Category:Ho Chi Minh City|Category:Ho Chi Minh City]] || ٧٨ |- | [[:en:Category:Biological classification|Category:Biological classification]] || ٧٨ |- | [[:en:Category:Baseball players|Category:Baseball players]] || ٧٨ |- | [[:en:Category:Curaçao|Category:Curaçao]] || ٧٨ |- | [[:en:Category:Apiales|Category:Apiales]] || ٧٨ |- | [[:en:Category:Football clubs in Portugal|Category:Football clubs in Portugal]] || ٧٨ |- | [[:en:Category:Artillery|Category:Artillery]] || ٧٨ |- | [[:en:Category:Cannabaceae|Category:Cannabaceae]] || ٧٨ |- | [[:en:Category:Boraginaceae|Category:Boraginaceae]] || ٧٨ |- | [[:en:Category:Districts of Germany|Category:Districts of Germany]] || ٧٨ |- | [[:en:Category:Erotica|Category:Erotica]] || ٧٨ |- | [[:en:Category:Ethnologists|Category:Ethnologists]] || ٧٨ |- | [[:en:Category:Croatian writers|Category:Croatian writers]] || ٧٨ |- | [[:en:Category:Extremadura|Category:Extremadura]] || ٧٨ |- | [[:en:Category:Folklorists|Category:Folklorists]] || ٧٨ |- | [[:en:Category:Grammatical cases|Category:Grammatical cases]] || ٧٨ |- | [[:en:Category:Kirov Oblast|Category:Kirov Oblast]] || ٧٨ |- | [[:en:Category:Legislators|Category:Legislators]] || ٧٨ |- | [[:en:Category:Salads|Category:Salads]] || ٧٨ |- | [[:en:Category:Archbishops|Category:Archbishops]] || ٧٨ |- | [[:en:Category:Baroque|Category:Baroque]] || ٧٨ |- | [[:en:Category:Tula Oblast|Category:Tula Oblast]] || ٧٨ |- | [[:en:Category:Asparagaceae|Category:Asparagaceae]] || ٧٨ |- | [[:en:Category:Penza Oblast|Category:Penza Oblast]] || ٧٨ |- | [[:en:Category:Plantaginaceae|Category:Plantaginaceae]] || ٧٨ |- | [[:en:Category:Italian nouns|Category:Italian nouns]] || ٧٨ |- | [[:en:Category:Squamata|Category:Squamata]] || ٧٨ |- | [[:en:Category:Prime ministers of Poland|Category:Prime ministers of Poland]] || ٧٨ |- | [[:en:Category:Karachay-Cherkessia|Category:Karachay-Cherkessia]] || ٧٧ |- | [[:en:Category:Librarians|Category:Librarians]] || ٧٧ |- | [[:en:Category:Social classes|Category:Social classes]] || ٧٧ |- | [[:en:Category:Record labels|Category:Record labels]] || ٧٧ |- | [[:en:Category:Trade unions|Category:Trade unions]] || ٧٧ |- | [[:en:Category:Solanales|Category:Solanales]] || ٧٧ |- | [[:en:Category:Chemical bonding|Category:Chemical bonding]] || ٧٧ |- | [[:en:Category:Yukon|Category:Yukon]] || ٧٧ |- | [[:en:Category:Rivers of Georgia (country)|Category:Rivers of Georgia (country)]] || ٧٧ |- | [[:en:Category:Isotopes|Category:Isotopes]] || ٧٧ |- | [[:en:Category:Pokémon|Category:Pokémon]] || ٧٧ |- | [[:en:Category:Ancient literature|Category:Ancient literature]] || ٧٧ |- | [[:en:Category:American animated films|Category:American animated films]] || ٧٧ |- | [[:en:Category:Populated places in Spain|Category:Populated places in Spain]] || ٧٧ |- | [[:en:Category:Leporidae|Category:Leporidae]] || ٧٧ |- | [[:en:Category:American sociologists|Category:American sociologists]] || ٧٧ |- | [[:en:Category:Safety|Category:Safety]] || ٧٧ |- | [[:en:Category:Belgian sportspeople|Category:Belgian sportspeople]] || ٧٧ |- | [[:en:Category:German engineers|Category:German engineers]] || ٧٧ |- | [[:en:Category:Linguists from Germany|Category:Linguists from Germany]] || ٧٧ |- | [[:en:Category:Hirundinidae|Category:Hirundinidae]] || ٧٧ |- | [[:en:Category:Danish philosophers|Category:Danish philosophers]] || ٧٧ |- | [[:en:Category:Geneticists|Category:Geneticists]] || ٧٧ |- | [[:en:Category:Polish chemists|Category:Polish chemists]] || ٧٧ |- | [[:en:Category:South Korean actors|Category:South Korean actors]] || ٧٧ |- | [[:en:Category:Zimbabwean politicians|Category:Zimbabwean politicians]] || ٧٧ |- | [[:en:Category:Belgian musicians|Category:Belgian musicians]] || ٧٧ |- | [[:en:Category:Belgian singers|Category:Belgian singers]] || ٧٧ |- | [[:en:Category:British medical doctors|Category:British medical doctors]] || ٧٧ |- | [[:en:Category:Mongol Empire|Category:Mongol Empire]] || ٧٧ |- | [[:en:Category:Christian theology|Category:Christian theology]] || ٧٧ |- | [[:en:Category:Victoria (state)|Category:Victoria (state)]] || ٧٧ |- | [[:en:Category:Carbon compounds|Category:Carbon compounds]] || ٧٧ |- | [[:en:Category:Newspapers published in the United States|Category:Newspapers published in the United States]] || ٧٧ |- | [[:en:Category:Ciconiiformes|Category:Ciconiiformes]] || ٧٧ |- | [[:en:Category:Fossil fuels|Category:Fossil fuels]] || ٧٧ |- | [[:en:Category:Jewish Autonomous Oblast|Category:Jewish Autonomous Oblast]] || ٧٧ |- | [[:en:Category:Ice hockey players|Category:Ice hockey players]] || ٧٧ |- | [[:en:Category:Chondrichthyes|Category:Chondrichthyes]] || ٧٧ |- | [[:en:Category:European cuisine|Category:European cuisine]] || ٧٧ |- | [[:en:Category:Music of Azerbaijan|Category:Music of Azerbaijan]] || ٧٧ |- | [[:en:Category:Irish literature|Category:Irish literature]] || ٧٧ |- | [[:en:Category:Polygonaceae|Category:Polygonaceae]] || ٧٧ |- | [[:en:Category:Southern Europe|Category:Southern Europe]] || ٧٧ |- | [[:en:Category:Classical antiquity|Category:Classical antiquity]] || ٧٧ |- | [[:en:Category:Council of Europe|Category:Council of Europe]] || ٧٧ |- | [[:en:Category:Executed people|Category:Executed people]] || ٧٧ |- | [[:en:Category:Ivanovo Oblast|Category:Ivanovo Oblast]] || ٧٧ |- | [[:en:Category:Romani language|Category:Romani language]] || ٧٧ |- | [[:en:Category:Sámi languages|Category:Sámi languages]] || ٧٧ |- | [[:en:Category:Oryol Oblast|Category:Oryol Oblast]] || ٧٧ |- | [[:en:Category:Television in the United States|Category:Television in the United States]] || ٧٧ |- | [[:en:Category:Fashion accessories|Category:Fashion accessories]] || ٧٧ |- | [[:en:Category:Vologda Oblast|Category:Vologda Oblast]] || ٧٧ |- | [[:en:Category:Monocots|Category:Monocots]] || ٧٧ |- | [[:en:Category:Counties of Norway|Category:Counties of Norway]] || ٧٧ |- | [[:en:Category:Orenburg Oblast|Category:Orenburg Oblast]] || ٧٧ |- | [[:en:Category:Men|Category:Men]] || ٧٧ |- | [[:en:Category:Cities in Pakistan|Category:Cities in Pakistan]] || ٧٧ |- | [[:en:Category:Cities in Uzbekistan|Category:Cities in Uzbekistan]] || ٧٧ |- | [[:en:Category:English adverbs|Category:English adverbs]] || ٧٧ |- | [[:en:Category:Portuguese nouns|Category:Portuguese nouns]] || ٧٧ |- | [[:en:Category:Japanese nouns|Category:Japanese nouns]] || ٧٧ |- | [[:en:Category:Administrative divisions of the United Kingdom|Category:Administrative divisions of the United Kingdom]] || ٧٦ |- | [[:en:Category:English-language writers|Category:English-language writers]] || ٧٦ |- | [[:en:Category:Russian cosmonauts|Category:Russian cosmonauts]] || ٧٦ |- | [[:en:Category:Broadcasting|Category:Broadcasting]] || ٧٦ |- | [[:en:Category:Conspiracy theories|Category:Conspiracy theories]] || ٧٦ |- | [[:en:Category:Financial markets|Category:Financial markets]] || ٧٦ |- | [[:en:Category:Dutch mathematicians|Category:Dutch mathematicians]] || ٧٦ |- | [[:en:Category:Root vegetables|Category:Root vegetables]] || ٧٦ |- | [[:en:Category:Differential equations|Category:Differential equations]] || ٧٦ |- | [[:en:Category:Helicopters|Category:Helicopters]] || ٧٦ |- | [[:en:Category:Culture of the Soviet Union|Category:Culture of the Soviet Union]] || ٧٦ |- | [[:en:Category:Diasporas|Category:Diasporas]] || ٧٦ |- | [[:en:Category:Mountains of Azerbaijan|Category:Mountains of Azerbaijan]] || ٧٦ |- | [[:en:Category:Haute-Savoie|Category:Haute-Savoie]] || ٧٦ |- | [[:en:Category:Rallidae|Category:Rallidae]] || ٧٦ |- | [[:en:Category:Sports events|Category:Sports events]] || ٧٦ |- | [[:en:Category:Gentianales|Category:Gentianales]] || ٧٦ |- | [[:en:Category:German theologians|Category:German theologians]] || ٧٦ |- | [[:en:Category:Crocodilia|Category:Crocodilia]] || ٧٦ |- | [[:en:Category:Bas-Rhin|Category:Bas-Rhin]] || ٧٦ |- | [[:en:Category:Bouches-du-Rhône|Category:Bouches-du-Rhône]] || ٧٦ |- | [[:en:Category:Hungarian composers|Category:Hungarian composers]] || ٧٦ |- | [[:en:Category:Belgian scientists|Category:Belgian scientists]] || ٧٦ |- | [[:en:Category:Hungarian mathematicians|Category:Hungarian mathematicians]] || ٧٦ |- | [[:en:Category:Terrorists|Category:Terrorists]] || ٧٦ |- | [[:en:Category:Italian physicians|Category:Italian physicians]] || ٧٦ |- | [[:en:Category:IUCN Red List least concern species|Category:IUCN Red List least concern species]] || ٧٦ |- | [[:en:Category:Legal professions|Category:Legal professions]] || ٧٦ |- | [[:en:Category:Counties of Sweden|Category:Counties of Sweden]] || ٧٦ |- | [[:en:Category:Scouting|Category:Scouting]] || ٧٦ |- | [[:en:Category:Napoleonic Wars|Category:Napoleonic Wars]] || ٧٦ |- | [[:en:Category:Conifers|Category:Conifers]] || ٧٦ |- | [[:en:Category:Individual animals|Category:Individual animals]] || ٧٦ |- | [[:en:Category:Consonants|Category:Consonants]] || ٧٦ |- | [[:en:Category:Alkaline earth metals|Category:Alkaline earth metals]] || ٧٦ |- | [[:en:Category:Kyiv Oblast|Category:Kyiv Oblast]] || ٧٦ |- | [[:en:Category:Judoka|Category:Judoka]] || ٧٦ |- | [[:en:Category:Cyprinidae|Category:Cyprinidae]] || ٧٦ |- | [[:en:Category:Culture of Colombia|Category:Culture of Colombia]] || ٧٦ |- | [[:en:Category:Languages of Egypt|Category:Languages of Egypt]] || ٧٦ |- | [[:en:Category:Ray-finned fish|Category:Ray-finned fish]] || ٧٦ |- | [[:en:Category:Weightlifting|Category:Weightlifting]] || ٧٦ |- | [[:en:Category:Japonic languages|Category:Japonic languages]] || ٧٦ |- | [[:en:Category:Modernism|Category:Modernism]] || ٧٦ |- | [[:en:Category:Chukotka Autonomous Okrug|Category:Chukotka Autonomous Okrug]] || ٧٦ |- | [[:en:Category:Wallonia|Category:Wallonia]] || ٧٦ |- | [[:en:Category:Alkaloids|Category:Alkaloids]] || ٧٦ |- | [[:en:Category:Astrophysicists|Category:Astrophysicists]] || ٧٦ |- | [[:en:Category:Bihar|Category:Bihar]] || ٧٦ |- | [[:en:Category:British television series|Category:British television series]] || ٧٦ |- | [[:en:Category:Choreographers|Category:Choreographers]] || ٧٦ |- | [[:en:Category:Food additives|Category:Food additives]] || ٧٦ |- | [[:en:Category:Regions of Finland|Category:Regions of Finland]] || ٧٦ |- | [[:en:Category:Rituals|Category:Rituals]] || ٧٦ |- | [[:en:Category:Science and technology awards|Category:Science and technology awards]] || ٧٦ |- | [[:en:Category:South Holland|Category:South Holland]] || ٧٦ |- | [[:en:Category:Presidents of Colombia|Category:Presidents of Colombia]] || ٧٦ |- | [[:en:Category:Prokaryotes|Category:Prokaryotes]] || ٧٦ |- | [[:en:Category:West Frisian languages|Category:West Frisian languages]] || ٧٦ |- | [[:en:Category:Czech nouns|Category:Czech nouns]] || ٧٦ |- | [[:en:Category:Digital technology|Category:Digital technology]] || ٧٥ |- | [[:en:Category:Ceramics|Category:Ceramics]] || ٧٥ |- | [[:en:Category:Musical compositions|Category:Musical compositions]] || ٧٥ |- | [[:en:Category:Prime ministers of Finland|Category:Prime ministers of Finland]] || ٧٥ |- | [[:en:Category:Singer-songwriters|Category:Singer-songwriters]] || ٧٥ |- | [[:en:Category:Theatre directors|Category:Theatre directors]] || ٧٥ |- | [[:en:Category:Presidents of the People's Republic of China|Category:Presidents of the People's Republic of China]] || ٧٥ |- | [[:en:Category:Human pregnancy|Category:Human pregnancy]] || ٧٥ |- | [[:en:Category:Liliales|Category:Liliales]] || ٧٥ |- | [[:en:Category:Populated places in Canada|Category:Populated places in Canada]] || ٧٥ |- | [[:en:Category:Northeast Caucasian languages|Category:Northeast Caucasian languages]] || ٧٥ |- | [[:en:Category:20th-century works|Category:20th-century works]] || ٧٥ |- | [[:en:Category:Saxifragales|Category:Saxifragales]] || ٧٥ |- | [[:en:Category:Newfoundland and Labrador|Category:Newfoundland and Labrador]] || ٧٥ |- | [[:en:Category:Real estate|Category:Real estate]] || ٧٥ |- | [[:en:Category:Submarines|Category:Submarines]] || ٧٥ |- | [[:en:Category:Vancouver|Category:Vancouver]] || ٧٥ |- | [[:en:Category:Scottish scientists|Category:Scottish scientists]] || ٧٥ |- | [[:en:Category:Monarchs of Belgium|Category:Monarchs of Belgium]] || ٧٥ |- | [[:en:Category:Timekeeping|Category:Timekeeping]] || ٧٥ |- | [[:en:Category:Danish musicians|Category:Danish musicians]] || ٧٥ |- | [[:en:Category:JavaScript|Category:JavaScript]] || ٧٥ |- | [[:en:Category:Sudanese people|Category:Sudanese people]] || ٧٥ |- | [[:en:Category:Monegasque people|Category:Monegasque people]] || ٧٥ |- | [[:en:Category:Application software|Category:Application software]] || ٧٥ |- | [[:en:Category:Game theory|Category:Game theory]] || ٧٥ |- | [[:en:Category:Economic policy|Category:Economic policy]] || ٧٥ |- | [[:en:Category:Barbadian people|Category:Barbadian people]] || ٧٥ |- | [[:en:Category:Azerbaijani people by occupation|Category:Azerbaijani people by occupation]] || ٧٥ |- | [[:en:Category:Church Fathers|Category:Church Fathers]] || ٧٥ |- | [[:en:Category:Cattle|Category:Cattle]] || ٧٥ |- | [[:en:Category:Mary, mother of Jesus|Category:Mary, mother of Jesus]] || ٧٥ |- | [[:en:Category:Military alliances|Category:Military alliances]] || ٧٥ |- | [[:en:Category:Languages of Bhutan|Category:Languages of Bhutan]] || ٧٥ |- | [[:en:Category:Regions of the United States|Category:Regions of the United States]] || ٧٥ |- | [[:en:Category:Punjab, India|Category:Punjab, India]] || ٧٥ |- | [[:en:Category:Sultans|Category:Sultans]] || ٧٥ |- | [[:en:Category:Cypriniformes|Category:Cypriniformes]] || ٧٥ |- | [[:en:Category:Cocos (Keeling) Islands|Category:Cocos (Keeling) Islands]] || ٧٥ |- | [[:en:Category:Respiratory diseases|Category:Respiratory diseases]] || ٧٥ |- | [[:en:Category:Sausages|Category:Sausages]] || ٧٥ |- | [[:en:Category:Hérault|Category:Hérault]] || ٧٥ |- | [[:en:Category:Culture of Iceland|Category:Culture of Iceland]] || ٧٥ |- | [[:en:Category:Former monarchies|Category:Former monarchies]] || ٧٥ |- | [[:en:Category:Meditation|Category:Meditation]] || ٧٥ |- | [[:en:Category:Zurich|Category:Zurich]] || ٧٥ |- | [[:en:Category:Buildings and structures in China|Category:Buildings and structures in China]] || ٧٥ |- | [[:en:Category:Convolvulaceae|Category:Convolvulaceae]] || ٧٥ |- | [[:en:Category:European Parliament|Category:European Parliament]] || ٧٥ |- | [[:en:Category:Indo-European peoples|Category:Indo-European peoples]] || ٧٥ |- | [[:en:Category:Old Norse|Category:Old Norse]] || ٧٥ |- | [[:en:Category:Pulitzer Prize winners|Category:Pulitzer Prize winners]] || ٧٥ |- | [[:en:Category:Stationery|Category:Stationery]] || ٧٥ |- | [[:en:Category:Cultural organizations|Category:Cultural organizations]] || ٧٥ |- | [[:en:Category:Tomsk Oblast|Category:Tomsk Oblast]] || ٧٥ |- | [[:en:Category:New Testament people|Category:New Testament people]] || ٧٥ |- | [[:en:Category:Papaveraceae|Category:Papaveraceae]] || ٧٥ |- | [[:en:Category:Tokelau|Category:Tokelau]] || ٧٥ |- | [[:en:Category:Seven Wonders of the Ancient World|Category:Seven Wonders of the Ancient World]] || ٧٥ |- | [[:en:Category:Drummers|Category:Drummers]] || ٧٥ |- | [[:en:Category:Verbs|Category:Verbs]] || ٧٥ |- | [[:en:Category:Volleyball players|Category:Volleyball players]] || ٧٤ |- | [[:en:Category:Dominican Republic people|Category:Dominican Republic people]] || ٧٤ |- | [[:en:Category:Leipzig|Category:Leipzig]] || ٧٤ |- | [[:en:Category:Province of Soria|Category:Province of Soria]] || ٧٤ |- | [[:en:Category:Prime ministers of Portugal|Category:Prime ministers of Portugal]] || ٧٤ |- | [[:en:Category:Nilo-Saharan languages|Category:Nilo-Saharan languages]] || ٧٤ |- | [[:en:Category:Future events|Category:Future events]] || ٧٤ |- | [[:en:Category:Military aircraft|Category:Military aircraft]] || ٧٤ |- | [[:en:Category:Berbers|Category:Berbers]] || ٧٤ |- | [[:en:Category:Geography of Europe by country|Category:Geography of Europe by country]] || ٧٤ |- | [[:en:Category:Russian businesspeople|Category:Russian businesspeople]] || ٧٤ |- | [[:en:Category:Autism|Category:Autism]] || ٧٤ |- | [[:en:Category:Bioethics|Category:Bioethics]] || ٧٤ |- | [[:en:Category:Education in Russia|Category:Education in Russia]] || ٧٤ |- | [[:en:Category:Lanthanides|Category:Lanthanides]] || ٧٤ |- | [[:en:Category:Paralympic Games|Category:Paralympic Games]] || ٧٤ |- | [[:en:Category:Cuban writers|Category:Cuban writers]] || ٧٤ |- | [[:en:Category:Sports trophies and awards|Category:Sports trophies and awards]] || ٧٤ |- | [[:en:Category:Economy of South Korea|Category:Economy of South Korea]] || ٧٤ |- | [[:en:Category:Explorers by nationality|Category:Explorers by nationality]] || ٧٤ |- | [[:en:Category:Theatre by country|Category:Theatre by country]] || ٧٤ |- | [[:en:Category:Kosovan people|Category:Kosovan people]] || ٧٤ |- | [[:en:Category:Norwegian scientists|Category:Norwegian scientists]] || ٧٤ |- | [[:en:Category:Physical exercise|Category:Physical exercise]] || ٧٤ |- | [[:en:Category:Danish poets|Category:Danish poets]] || ٧٤ |- | [[:en:Category:Kharkiv Oblast|Category:Kharkiv Oblast]] || ٧٤ |- | [[:en:Category:North Holland|Category:North Holland]] || ٧٤ |- | [[:en:Category:Marne (department)|Category:Marne (department)]] || ٧٤ |- | [[:en:Category:Alpes-Maritimes|Category:Alpes-Maritimes]] || ٧٤ |- | [[:en:Category:Aisne|Category:Aisne]] || ٧٤ |- | [[:en:Category:Odesa Oblast|Category:Odesa Oblast]] || ٧٤ |- | [[:en:Category:Military of Germany|Category:Military of Germany]] || ٧٤ |- | [[:en:Category:Spanish sculptors|Category:Spanish sculptors]] || ٧٤ |- | [[:en:Category:Subfields of sociology|Category:Subfields of sociology]] || ٧٤ |- | [[:en:Category:Languages of Myanmar|Category:Languages of Myanmar]] || ٧٤ |- | [[:en:Category:Coordinate systems|Category:Coordinate systems]] || ٧٤ |- | [[:en:Category:Dictatorship|Category:Dictatorship]] || ٧٤ |- | [[:en:Category:Culture of Vietnam|Category:Culture of Vietnam]] || ٧٤ |- | [[:en:Category:Royalty|Category:Royalty]] || ٧٤ |- | [[:en:Category:Bivalves|Category:Bivalves]] || ٧٤ |- | [[:en:Category:Cuculiformes|Category:Cuculiformes]] || ٧٤ |- | [[:en:Category:German cuisine|Category:German cuisine]] || ٧٤ |- | [[:en:Category:Hydraulics|Category:Hydraulics]] || ٧٤ |- | [[:en:Category:Swords|Category:Swords]] || ٧٤ |- | [[:en:Category:Araceae|Category:Araceae]] || ٧٤ |- | [[:en:Category:Culture of Latvia|Category:Culture of Latvia]] || ٧٤ |- | [[:en:Category:Culture of Lithuania|Category:Culture of Lithuania]] || ٧٤ |- | [[:en:Category:Culture of Croatia|Category:Culture of Croatia]] || ٧٤ |- | [[:en:Category:Cities and towns in Bosnia and Herzegovina|Category:Cities and towns in Bosnia and Herzegovina]] || ٧٤ |- | [[:en:Category:Cucurbitales|Category:Cucurbitales]] || ٧٤ |- | [[:en:Category:Digital libraries|Category:Digital libraries]] || ٧٤ |- | [[:en:Category:Ammunition|Category:Ammunition]] || ٧٤ |- | [[:en:Category:Ranunculales|Category:Ranunculales]] || ٧٤ |- | [[:en:Category:Bromeliaceae|Category:Bromeliaceae]] || ٧٤ |- | [[:en:Category:Cebuano language|Category:Cebuano language]] || ٧٤ |- | [[:en:Category:Agronomists|Category:Agronomists]] || ٧٤ |- | [[:en:Category:Environmentalists|Category:Environmentalists]] || ٧٤ |- | [[:en:Category:Motacillidae|Category:Motacillidae]] || ٧٤ |- | [[:en:Category:Silent films|Category:Silent films]] || ٧٤ |- | [[:en:Category:Photosynthesis|Category:Photosynthesis]] || ٧٤ |- | [[:en:Category:Crassulaceae|Category:Crassulaceae]] || ٧٤ |- | [[:en:Category:Lutheranism|Category:Lutheranism]] || ٧٤ |- | [[:en:Category:Mormonism|Category:Mormonism]] || ٧٤ |- | [[:en:Category:The Hague|Category:The Hague]] || ٧٤ |- | [[:en:Category:Psychoanalysts|Category:Psychoanalysts]] || ٧٤ |- | [[:en:Category:Cushitic languages|Category:Cushitic languages]] || ٧٤ |- | [[:en:Category:Air forces|Category:Air forces]] || ٧٤ |- | [[:en:Category:Indigenous peoples of the Americas|Category:Indigenous peoples of the Americas]] || ٧٤ |- | [[:en:Category:Turkish nouns|Category:Turkish nouns]] || ٧٤ |- | [[:en:Category:Latin nouns|Category:Latin nouns]] || ٧٤ |- | [[:en:Category:Adverbs|Category:Adverbs]] || ٧٤ |- | [[:en:Category:Ethnic groups in India|Category:Ethnic groups in India]] || ٧٣ |- | [[:en:Category:Nordic countries|Category:Nordic countries]] || ٧٣ |- | [[:en:Category:Semiconductors|Category:Semiconductors]] || ٧٣ |- | [[:en:Category:Russian military personnel|Category:Russian military personnel]] || ٧٣ |- | [[:en:Category:Members of the Dominican Order|Category:Members of the Dominican Order]] || ٧٣ |- | [[:en:Category:Cities in Madagascar|Category:Cities in Madagascar]] || ٧٣ |- | [[:en:Category:Regions of England|Category:Regions of England]] || ٧٣ |- | [[:en:Category:Populated places in Belgium|Category:Populated places in Belgium]] || ٧٣ |- | [[:en:Category:Biological processes|Category:Biological processes]] || ٧٣ |- | [[:en:Category:Space telescopes|Category:Space telescopes]] || ٧٣ |- | [[:en:Category:Arts in Russia|Category:Arts in Russia]] || ٧٣ |- | [[:en:Category:Psittaciformes|Category:Psittaciformes]] || ٧٣ |- | [[:en:Category:German-language writers|Category:German-language writers]] || ٧٣ |- | [[:en:Category:Hubei|Category:Hubei]] || ٧٣ |- | [[:en:Category:Burgundy|Category:Burgundy]] || ٧٣ |- | [[:en:Category:Haut-Rhin|Category:Haut-Rhin]] || ٧٣ |- | [[:en:Category:Religious belief and doctrine|Category:Religious belief and doctrine]] || ٧٣ |- | [[:en:Category:Politics of Portugal|Category:Politics of Portugal]] || ٧٣ |- | [[:en:Category:Rivers of South Africa|Category:Rivers of South Africa]] || ٧٣ |- | [[:en:Category:Estonians|Category:Estonians]] || ٧٣ |- | [[:en:Category:Czech scientists|Category:Czech scientists]] || ٧٣ |- | [[:en:Category:New Year celebrations|Category:New Year celebrations]] || ٧٣ |- | [[:en:Category:Divination|Category:Divination]] || ٧٣ |- | [[:en:Category:Production and manufacturing|Category:Production and manufacturing]] || ٧٣ |- | [[:en:Category:Investment|Category:Investment]] || ٧٣ |- | [[:en:Category:Russian biologists|Category:Russian biologists]] || ٧٣ |- | [[:en:Category:Neologisms|Category:Neologisms]] || ٧٣ |- | [[:en:Category:Pas-de-Calais|Category:Pas-de-Calais]] || ٧٣ |- | [[:en:Category:Ain|Category:Ain]] || ٧٣ |- | [[:en:Category:Hong Kong people|Category:Hong Kong people]] || ٧٣ |- | [[:en:Category:Cyperaceae|Category:Cyperaceae]] || ٧٣ |- | [[:en:Category:Fossils|Category:Fossils]] || ٧٣ |- | [[:en:Category:Peruvian footballers|Category:Peruvian footballers]] || ٧٣ |- | [[:en:Category:Apodiformes|Category:Apodiformes]] || ٧٣ |- | [[:en:Category:Prime ministers of Belgium|Category:Prime ministers of Belgium]] || ٧٣ |- | [[:en:Category:Geographers by nationality|Category:Geographers by nationality]] || ٧٣ |- | [[:en:Category:Police officers|Category:Police officers]] || ٧٣ |- | [[:en:Category:Greek historians|Category:Greek historians]] || ٧٣ |- | [[:en:Category:Presidents of Serbia|Category:Presidents of Serbia]] || ٧٣ |- | [[:en:Category:Beatified people|Category:Beatified people]] || ٧٣ |- | [[:en:Category:Wikipedia files on Wikimedia Commons|Category:Wikipedia files on Wikimedia Commons]] || ٧٣ |- | [[:en:Category:Federalism|Category:Federalism]] || ٧٣ |} [[پۆل:ڕاپۆرتی بنکەدراوەی ویکیپیدیا]] 6u439e6o4mqw5klbl8ewacq7ovvofam 4 90420 1455087 1454937 2025-06-22T00:04:41Z CdRBot 8950 Updated by Bot *** لەگەڵ دەقەکەیدا جێگۆڕ کرا *** 1455087 wikitext text/x-wiki <div style="background: #E5E4E2; padding: 0.5em; font-size: 130%; -moz-border-radius: 0.3em; border-radius: 0.3em;"> <center> پێڕستی ١٠٠ بەشداربووی بەرزتر بەپێی ژمارەی دروستکردنی پەڕەکان (بە بۆتەوە). ھەروەھا بڕوانە: [[ویکیپیدیا:ڕاپۆرتی بنکەدراوە/پێڕستی نووسەرانی ویکیپیدیا بەپێی ژمارەی دروستکردنی پەڕەکان|ئەم ئامارە بەبێ بۆت]] '''دوایین نوێکردنەوە لە لایەن [[user:CdRBot|CdRBot]]''': ''٠٠:٠٤، ٢٢ی حوزەیرانی ٢٠٢٥ (UTC)'' {| |- style="vertical-align:text-top;" | {| class="wikitable" border="1" style="margin:0px;" |- ! زنجیرە |- | ١ |- | ٢ |- | ٣ |- | ٤ |- | ٥ |- | ٦ |- | ٧ |- | ٨ |- | ٩ |- | ١٠ |- | ١١ |- | ١٢ |- | ١٣ |- | ١٤ |- | ١٥ |- | ١٦ |- | ١٧ |- | ١٨ |- | ١٩ |- | ٢٠ |- | ٢١ |- | ٢٢ |- | ٢٣ |- | ٢٤ |- | ٢٥ |- | ٢٦ |- | ٢٧ |- | ٢٨ |- | ٢٩ |- | ٣٠ |- | ٣١ |- | ٣٢ |- | ٣٣ |- | ٣٤ |- | ٣٥ |- | ٣٦ |- | ٣٧ |- | ٣٨ |- | ٣٩ |- | ٤٠ |- | ٤١ |- | ٤٢ |- | ٤٣ |- | ٤٤ |- | ٤٥ |- | ٤٦ |- | ٤٧ |- | ٤٨ |- | ٤٩ |- | ٥٠ |- | ٥١ |- | ٥٢ |- | ٥٣ |- | ٥٤ |- | ٥٥ |- | ٥٦ |- | ٥٧ |- | ٥٨ |- | ٥٩ |- | ٦٠ |- | ٦١ |- | ٦٢ |- | ٦٣ |- | ٦٤ |- | ٦٥ |- | ٦٦ |- | ٦٧ |- | ٦٨ |- | ٦٩ |- | ٧٠ |- | ٧١ |- | ٧٢ |- | ٧٣ |- | ٧٤ |- | ٧٥ |- | ٧٦ |- | ٧٧ |- | ٧٨ |- | ٧٩ |- | ٨٠ |- | ٨١ |- | ٨٢ |- | ٨٣ |- | ٨٤ |- | ٨٥ |- | ٨٦ |- | ٨٧ |- | ٨٨ |- | ٨٩ |- | ٩٠ |- | ٩١ |- | ٩٢ |- | ٩٣ |- | ٩٤ |- | ٩٥ |- | ٩٦ |- | ٩٧ |- | ٩٨ |- | ٩٩ |- | ١٠٠ |} | {| class="wikitable" !بەکارھێنەر!!ژمارەی وتارەکان |- | [[Special:Contributions/AramBot|AramBot]] || ١٩١٨٨ |- | [[Special:Contributions/Tessla|Tessla]] || ٨٥٤٠ |- | [[Special:Contributions/MFTG|MFTG]] || ٥٤٦٧ |- | [[Special:Contributions/Sakura emad|Sakura emad]] || ٣٠١٤ |- | [[Special:Contributions/CalakBot|CalakBot]] || ٢٧٣٣ |- | [[Special:Contributions/DarafshBot|DarafshBot]] || ٢٢٣٢ |- | [[Special:Contributions/Kushared|Kushared]] || ٢١١٥ |- | [[Special:Contributions/1silent scientist|1silent scientist]] || ١٩١٠ |- | [[Special:Contributions/Kurd2021|Kurd2021]] || ١٨٠٣ |- | [[Special:Contributions/Zemen|Zemen]] || ١٣٧٢ |- | [[Special:Contributions/Danial2703kurdistan|Danial2703kurdistan]] || ١١٩٣ |- | [[Special:Contributions/Min.neel|Min.neel]] || ١١٨٢ |- | [[Special:Contributions/Ebrambot|Ebrambot]] || ٩٣١ |- | [[Special:Contributions/Serchia|Serchia]] || ٩٣٠ |- | [[Special:Contributions/Diyar se|Diyar se]] || ٨٦٩ |- | [[Special:Contributions/Hamaredha|Hamaredha]] || ٨٥٣ |- | [[Special:Contributions/مامۆستا|مامۆستا]] || ٨٥٢ |- | [[Special:Contributions/Aza|Aza]] || ٨٣٢ |- | [[Special:Contributions/Shahid tahir|Shahid tahir]] || ٧٦١ |- | [[Special:Contributions/Paraw|Paraw]] || ٧٥٥ |- | [[Special:Contributions/ئاسۆ|ئاسۆ]] || ٧١٩ |- | [[Special:Contributions/Ahrir|Ahrir]] || ٦٥٥ |- | [[Special:Contributions/Merkhas|Merkhas]] || ٦١٢ |- | [[Special:Contributions/Épine|Épine]] || ٥٧٢ |- | [[Special:Contributions/Aro Salar|Aro Salar]] || ٥٤٢ |- | [[Special:Contributions/ساکاتا گینتۆکی|ساکاتا گینتۆکی]] || ٥٠٠ |- | [[Special:Contributions/Pirehelokan|Pirehelokan]] || ٤٦٥ |- | [[Special:Contributions/Amine yousefi|Amine yousefi]] || ٤٦٥ |- | [[Special:Contributions/Kován|Kován]] || ٣٩٧ |- | [[Special:Contributions/Calak|Calak]] || ٣٩٥ |- | [[Special:Contributions/Khoshhat|Khoshhat]] || ٣٨٧ |- | [[Special:Contributions/Rebin galaly|Rebin galaly]] || ٣٨٢ |- | [[Special:Contributions/Diyako kazm|Diyako kazm]] || ٣٧٣ |- | [[Special:Contributions/دیاکۆ|دیاکۆ]] || ٣٦١ |- | [[Special:Contributions/Khabat4545|Khabat4545]] || ٣٠٨ |- | [[Special:Contributions/Ibrahim aziz|Ibrahim aziz]] || ٣٠٢ |- | [[Special:Contributions/Sorou6sh|Sorou6sh]] || ٢٧١ |- | [[Special:Contributions/Broosk|Broosk]] || ٢٦٥ |- | [[Special:Contributions/فەرهاد|فەرهاد]] || ٢٦٣ |- | [[Special:Contributions/Mamozk|Mamozk]] || ٢٤٩ |- | [[Special:Contributions/MuhammadKamaran|MuhammadKamaran]] || ٢٤٥ |- | [[Special:Contributions/هیوا|هیوا]] || ٢٣٨ |- | [[Special:Contributions/Muhammed taha|Muhammed taha]] || ٢٣٤ |- | [[Special:Contributions/کاردۆ جاف|کاردۆ جاف]] || ٢٣٢ |- | [[Special:Contributions/Keenîî|Keenîî]] || ٢٢٢ |- | [[Special:Contributions/Rannda|Rannda]] || ٢١٩ |- | [[Special:Contributions/Abdurhman Ahmad|Abdurhman Ahmad]] || ٢١٤ |- | [[Special:Contributions/AsoBot|AsoBot]] || ١٩١ |- | [[Special:Contributions/Aminijian|Aminijian]] || ١٨٦ |- | [[Special:Contributions/Ferxwaz|Ferxwaz]] || ١٨١ |- | [[Special:Contributions/Gejeluk|Gejeluk]] || ١٨١ |- | [[Special:Contributions/Blqk yeloow|Blqk yeloow]] || ١٧٦ |- | [[Special:Contributions/Cyrus abdi|Cyrus abdi]] || ١٧٤ |- | [[Special:Contributions/Shaxstan|Shaxstan]] || ١٦٦ |- | [[Special:Contributions/Burhan br|Burhan br]] || ١٦٤ |- | [[Special:Contributions/Ali Sardar 06|Ali Sardar 06]] || ١٦١ |- | [[Special:Contributions/Ari Qasm|Ari Qasm]] || ١٦١ |- | [[Special:Contributions/Halbast1|Halbast1]] || ١٤٣ |- | [[Special:Contributions/محمد فاتح حامد|محمد فاتح حامد]] || ١٤٢ |- | [[Special:Contributions/Jutyaar|Jutyaar]] || ١٣٨ |- | [[Special:Contributions/Ibrahim N. Qader|Ibrahim N. Qader]] || ١٣٧ |- | [[Special:Contributions/Helen S Abdulrahman|Helen S Abdulrahman]] || ١٣٧ |- | [[Special:Contributions/Maniu13|Maniu13]] || ١٣٠ |- | [[Special:Contributions/Ara Qadir|Ara Qadir]] || ١٢٨ |- | [[Special:Contributions/Twana.ismail|Twana.ismail]] || ١٢٧ |- | [[Special:Contributions/ArkanEN123|ArkanEN123]] || ١٢٧ |- | [[Special:Contributions/ZheenCenter|ZheenCenter]] || ١٢٤ |- | [[Special:Contributions/Gyan333|Gyan333]] || ١٢٣ |- | [[Special:Contributions/Barham|Barham]] || ١٢١ |- | [[Special:Contributions/Rabar ajax1|Rabar ajax1]] || ١٢١ |- | [[Special:Contributions/Cwtiyar|Cwtiyar]] || ١١٨ |- | [[Special:Contributions/Ilamxan|Ilamxan]] || ١١٣ |- | [[Special:Contributions/Abdullah Arfa|Abdullah Arfa]] || ١١٣ |- | [[Special:Contributions/Hîwa Seqiz|Hîwa Seqiz]] || ١١١ |- | [[Special:Contributions/Ismail.Sharifi|Ismail.Sharifi]] || ١٠٩ |- | [[Special:Contributions/ئاراس نوری|ئاراس نوری]] || ١٠٨ |- | [[Special:Contributions/Aram|Aram]] || ١٠٧ |- | [[Special:Contributions/Saad Goran|Saad Goran]] || ١٠٤ |- | [[Special:Contributions/Daniiiar|Daniiiar]] || ١٠٤ |- | [[Special:Contributions/GoRaN909|GoRaN909]] || ٩٤ |- | [[Special:Contributions/Cyrus abdi~ckbwiki|Cyrus abdi~ckbwiki]] || ٩٠ |- | [[Special:Contributions/Hivja|Hivja]] || ٨٦ |- | [[Special:Contributions/عبد الله عرفة (بيت الحكمة)|عبد الله عرفة (بيت الحكمة)]] || ٨٥ |- | [[Special:Contributions/-Haryad|-Haryad]] || ٨١ |- | [[Special:Contributions/Ferhad y|Ferhad y]] || ٨٠ |- | [[Special:Contributions/Bilalinfo|Bilalinfo]] || ٨٠ |- | [[Special:Contributions/Marmzok|Marmzok]] || ٧٥ |- | [[Special:Contributions/Nskoalj|Nskoalj]] || ٧١ |- | [[Special:Contributions/Yosf Mstf|Yosf Mstf]] || ٦٤ |- | [[Special:Contributions/Karwandoorandish|Karwandoorandish]] || ٦١ |- | [[Special:Contributions/Arya sarhan|Arya sarhan]] || ٥٨ |- | [[Special:Contributions/Hastyar Abdullah|Hastyar Abdullah]] || ٥٨ |- | [[Special:Contributions/Ppkb Vcsk|Ppkb Vcsk]] || ٥٣ |- | [[Special:Contributions/Kareeeeem|Kareeeeem]] || ٥٣ |- | [[Special:Contributions/444radio|444radio]] || ٥٠ |- | [[Special:Contributions/Baneh k|Baneh k]] || ٤٦ |- | [[Special:Contributions/Rauf t jabar|Rauf t jabar]] || ٤٦ |- | [[Special:Contributions/بنار|بنار]] || ٤٤ |- | [[Special:Contributions/Sakaros sasan|Sakaros sasan]] || ٤٣ |- | [[Special:Contributions/Eng.dilan86|Eng.dilan86]] || ٤٢ |} </center> [[پۆل:ڕاپۆرتی بنکەدراوەی ویکیپیدیا]] </div> 2ir9bjku8mwi9vaqvh77cujh1785pwy 4 90421 1455088 1454938 2025-06-22T00:04:51Z CdRBot 8950 Updated by Bot *** لەگەڵ دەقەکەیدا جێگۆڕ کرا *** 1455088 wikitext text/x-wiki <div style="background: #E5E4E2; padding: 0.5em; font-size: 130%; -moz-border-radius: 0.3em; border-radius: 0.3em;"> <center> پێڕستی ١٠٠ بەشداربووی بەرزتر بەپێی ژمارەی دروستکردنی پەڕەکان (بەبێ بۆت). ھەروەھا بڕوانە: [[ویکیپیدیا:ڕاپۆرتی بنکەدراوە/پێڕستی نووسەرانی ویکیپیدیا بەپێی ژمارەی دروستکردنی پەڕەکان (بە بۆتەوە)|ئەم ئامارە بە بۆتەوە]] '''دوایین نوێکردنەوە لەلایەن [[user:CdRBot|CdRBot]]''': ''٠٠:٠٤، ٢٢ی حوزەیرانی ٢٠٢٥ (UTC)'' </center> {| |- style="vertical-align:text-top;" | {| class="wikitable" border="1" style="margin:0px;" |- ! زنجیرە |- | ١ |- | ٢ |- | ٣ |- | ٤ |- | ٥ |- | ٦ |- | ٧ |- | ٨ |- | ٩ |- | ١٠ |- | ١١ |- | ١٢ |- | ١٣ |- | ١٤ |- | ١٥ |- | ١٦ |- | ١٧ |- | ١٨ |- | ١٩ |- | ٢٠ |- | ٢١ |- | ٢٢ |- | ٢٣ |- | ٢٤ |- | ٢٥ |- | ٢٦ |- | ٢٧ |- | ٢٨ |- | ٢٩ |- | ٣٠ |- | ٣١ |- | ٣٢ |- | ٣٣ |- | ٣٤ |- | ٣٥ |- | ٣٦ |- | ٣٧ |- | ٣٨ |- | ٣٩ |- | ٤٠ |- | ٤١ |- | ٤٢ |- | ٤٣ |- | ٤٤ |- | ٤٥ |- | ٤٦ |- | ٤٧ |- | ٤٨ |- | ٤٩ |- | ٥٠ |- | ٥١ |- | ٥٢ |- | ٥٣ |- | ٥٤ |- | ٥٥ |- | ٥٦ |- | ٥٧ |- | ٥٨ |- | ٥٩ |- | ٦٠ |- | ٦١ |- | ٦٢ |- | ٦٣ |- | ٦٤ |- | ٦٥ |- | ٦٦ |- | ٦٧ |- | ٦٨ |- | ٦٩ |- | ٧٠ |- | ٧١ |- | ٧٢ |- | ٧٣ |- | ٧٤ |- | ٧٥ |- | ٧٦ |- | ٧٧ |- | ٧٨ |- | ٧٩ |- | ٨٠ |- | ٨١ |- | ٨٢ |- | ٨٣ |- | ٨٤ |- | ٨٥ |- | ٨٦ |- | ٨٧ |- | ٨٨ |- | ٨٩ |- | ٩٠ |- | ٩١ |- | ٩٢ |- | ٩٣ |- | ٩٤ |- | ٩٥ |- | ٩٦ |- | ٩٧ |- | ٩٨ |- | ٩٩ |- | ١٠٠ |} | {| class="wikitable sortable" !style="background-color:#808080" align="center"|بەکارھێنەر!!style="background-color:#808080" align="center"|وتار!!style="background-color:#808080" align="center"|داڕێژە!!style="background-color:#808080" align="center"|پەڕەی یارمەتی!!style="background-color:#808080" align="center"|پۆل!!style="background-color:#808080" align="center"|دەروازە!!style="background-color:#808080" align="center"|ویکیپرۆژە |- | [[Special:Contributions/Tessla|Tessla]] || ٨٥٤٠ || ١٢٣ || ٠ || ٨٧٧٠ || ١٤٧٢ || ٢ |- | [[Special:Contributions/MFTG|MFTG]] || ٥٤٦٧ || ٤٣ || ٠ || ٢١ || ٠ || ٠ |- | [[Special:Contributions/Sakura emad|Sakura emad]] || ٣٠١٤ || ٦٥١ || ٢ || ٤٤٩٤ || ٥ || ٤ |- | [[Special:Contributions/Kushared|Kushared]] || ٢١١٥ || ٩٧ || ٠ || ١١٤ || ١ || ٣ |- | [[Special:Contributions/1silent scientist|1silent scientist]] || ١٩١٠ || ١ || ٠ || ٠ || ٠ || ٠ |- | [[Special:Contributions/Kurd2021|Kurd2021]] || ١٨٠٣ || ٨٦ || ٠ || ١٢٣ || ١٠ || ١ |- | [[Special:Contributions/Zemen|Zemen]] || ١٣٧٢ || ٢٥ || ١ || ٣٨ || ٣ || ٠ |- | [[Special:Contributions/Danial2703kurdistan|Danial2703kurdistan]] || ١١٩٣ || ٣ || ٠ || ٨٥ || ٢٣ || ٠ |- | [[Special:Contributions/Min.neel|Min.neel]] || ١١٨٢ || ٢٩ || ٠ || ٢١٥ || ٠ || ٠ |- | [[Special:Contributions/Serchia|Serchia]] || ٩٣٠ || ١٠٩ || ٠ || ٤٣١ || ١ || ٠ |- | [[Special:Contributions/Diyar se|Diyar se]] || ٨٦٩ || ٣١٧ || ٠ || ٢٧ || ٥ || ١ |- | [[Special:Contributions/Hamaredha|Hamaredha]] || ٨٥٣ || ٠ || ٠ || ٩٧٩ || ٠ || ٠ |- | [[Special:Contributions/مامۆستا|مامۆستا]] || ٨٥٢ || ٠ || ٠ || ٥٧١ || ٨ || ٢ |- | [[Special:Contributions/Aza|Aza]] || ٨٣٢ || ٩ || ٠ || ٢ || ٠ || ٠ |- | [[Special:Contributions/Shahid tahir|Shahid tahir]] || ٧٦١ || ٢ || ٠ || ٣ || ٢ || ٠ |- | [[Special:Contributions/Paraw|Paraw]] || ٧٥٥ || ١٠١ || ٠ || ٩٧٩ || ٠ || ٠ |- | [[Special:Contributions/ئاسۆ|ئاسۆ]] || ٧١٩ || ٣٧٥ || ٤ || ٤٨ || ١٣ || ٤ |- | [[Special:Contributions/Ahrir|Ahrir]] || ٦٥٥ || ١٢٣ || ١ || ٤٣٦ || ٣٨٤ || ٧ |- | [[Special:Contributions/Merkhas|Merkhas]] || ٦١٢ || ٢١٧ || ٠ || ٥٠ || ٠ || ٠ |- | [[Special:Contributions/Épine|Épine]] || ٥٧٢ || ٨٩٠ || ٩ || ٧١٤ || ٣١٥ || ١٢ |- | [[Special:Contributions/Aro Salar|Aro Salar]] || ٥٤٢ || ٣٩ || ٠ || ٥٤ || ٢ || ٣ |- | [[Special:Contributions/ساکاتا گینتۆکی|ساکاتا گینتۆکی]] || ٥٠٠ || ٤١ || ٠ || ٢٣٥ || ١٠ || ٠ |- | [[Special:Contributions/Pirehelokan|Pirehelokan]] || ٤٦٥ || ٢ || ٠ || ١٩٣ || ٢ || ٠ |- | [[Special:Contributions/Amine yousefi|Amine yousefi]] || ٤٦٥ || ٤٩ || ٠ || ٣٥٩ || ١٧٤٤ || ٠ |- | [[Special:Contributions/Kován|Kován]] || ٣٩٧ || ٦٤ || ٠ || ١٧١ || ٠ || ٠ |- | [[Special:Contributions/Calak|Calak]] || ٣٩٥ || ٤٦٤ || ١ || ٢٠٠٤ || ٠ || ٠ |- | [[Special:Contributions/Khoshhat|Khoshhat]] || ٣٨٧ || ٠ || ٠ || ٣١ || ٠ || ٠ |- | [[Special:Contributions/Rebin galaly|Rebin galaly]] || ٣٨٢ || ٢٢ || ٠ || ٩ || ٠ || ٠ |- | [[Special:Contributions/Diyako kazm|Diyako kazm]] || ٣٧٣ || ١١٨ || ٠ || ٥٥٠ || ٠ || ٠ |- | [[Special:Contributions/دیاکۆ|دیاکۆ]] || ٣٦١ || ٠ || ٠ || ١٨ || ٣٧٥ || ٠ |- | [[Special:Contributions/Khabat4545|Khabat4545]] || ٣٠٨ || ٦ || ٠ || ٣٨ || ٠ || ١ |- | [[Special:Contributions/Ibrahim aziz|Ibrahim aziz]] || ٣٠٢ || ١٣ || ٠ || ٢٣ || ٣٨ || ٠ |- | [[Special:Contributions/Sorou6sh|Sorou6sh]] || ٢٧١ || ٦ || ٠ || ١٩٧ || ٠ || ٠ |- | [[Special:Contributions/Broosk|Broosk]] || ٢٦٥ || ١١٧ || ٠ || ٣٠ || ٠ || ٠ |- | [[Special:Contributions/فەرهاد|فەرهاد]] || ٢٦٣ || ١ || ٠ || ٠ || ٩٧ || ٠ |- | [[Special:Contributions/Mamozk|Mamozk]] || ٢٤٩ || ٠ || ٠ || ٠ || ٠ || ٠ |- | [[Special:Contributions/MuhammadKamaran|MuhammadKamaran]] || ٢٤٥ || ٣ || ٠ || ١ || ٠ || ٠ |- | [[Special:Contributions/هیوا|هیوا]] || ٢٣٨ || ٥ || ١ || ١٥ || ٢ || ٠ |- | [[Special:Contributions/Muhammed taha|Muhammed taha]] || ٢٣٤ || ١١٨ || ١ || ٥٦ || ٤ || ٠ |- | [[Special:Contributions/کاردۆ جاف|کاردۆ جاف]] || ٢٣٢ || ٢ || ٠ || ٢ || ٠ || ٠ |- | [[Special:Contributions/Keenîî|Keenîî]] || ٢٢٢ || ٢ || ٠ || ١٠ || ٠ || ٠ |- | [[Special:Contributions/Rannda|Rannda]] || ٢١٩ || ٦٥ || ٠ || ٦٩ || ١ || ٠ |- | [[Special:Contributions/Abdurhman Ahmad|Abdurhman Ahmad]] || ٢١٤ || ٢ || ٠ || ٥٠ || ٣ || ٠ |- | [[Special:Contributions/Aminijian|Aminijian]] || ١٨٦ || ٣ || ٠ || ٢ || ٠ || ٠ |- | [[Special:Contributions/Ferxwaz|Ferxwaz]] || ١٨١ || ١ || ٠ || ١٤ || ٠ || ٠ |- | [[Special:Contributions/Gejeluk|Gejeluk]] || ١٨١ || ٣٧ || ٠ || ١١٦٢ || ٠ || ٠ |- | [[Special:Contributions/Blqk yeloow|Blqk yeloow]] || ١٧٦ || ٠ || ٠ || ٧ || ٠ || ٠ |- | [[Special:Contributions/Cyrus abdi|Cyrus abdi]] || ١٧٤ || ٠ || ٠ || ١٢ || ٠ || ٠ |- | [[Special:Contributions/Shaxstan|Shaxstan]] || ١٦٦ || ٢ || ٠ || ٣ || ٠ || ٠ |- | [[Special:Contributions/Burhan br|Burhan br]] || ١٦٤ || ٠ || ٠ || ٠ || ٠ || ٠ |- | [[Special:Contributions/Ali Sardar 06|Ali Sardar 06]] || ١٦١ || ٠ || ٠ || ١ || ٠ || ٠ |- | [[Special:Contributions/Ari Qasm|Ari Qasm]] || ١٦١ || ٠ || ٠ || ٠ || ٠ || ٠ |- | [[Special:Contributions/Halbast1|Halbast1]] || ١٤٣ || ١٠٦ || ٢ || ٥٠ || ١ || ٠ |- | [[Special:Contributions/محمد فاتح حامد|محمد فاتح حامد]] || ١٤٢ || ٠ || ٠ || ٠ || ٠ || ٠ |- | [[Special:Contributions/Jutyaar|Jutyaar]] || ١٣٨ || ٢ || ٠ || ٢ || ٠ || ٠ |- | [[Special:Contributions/Ibrahim N. Qader|Ibrahim N. Qader]] || ١٣٧ || ٠ || ٠ || ١ || ٤ || ٠ |- | [[Special:Contributions/Helen S Abdulrahman|Helen S Abdulrahman]] || ١٣٧ || ٠ || ٠ || ٠ || ٠ || ٠ |- | [[Special:Contributions/Maniu13|Maniu13]] || ١٣٠ || ٠ || ٠ || ١ || ٠ || ٠ |- | [[Special:Contributions/Ara Qadir|Ara Qadir]] || ١٢٨ || ١٥ || ٠ || ١٠ || ٠ || ٠ |- | [[Special:Contributions/Twana.ismail|Twana.ismail]] || ١٢٧ || ٢٩ || ٠ || ١٥٢ || ٠ || ٠ |- | [[Special:Contributions/ArkanEN123|ArkanEN123]] || ١٢٧ || ١٣ || ٠ || ٩ || ٠ || ٠ |- | [[Special:Contributions/ZheenCenter|ZheenCenter]] || ١٢٤ || ٠ || ٠ || ٠ || ٠ || ٠ |- | [[Special:Contributions/Gyan333|Gyan333]] || ١٢٣ || ٧ || ٠ || ١٩ || ٤٢ || ٠ |- | [[Special:Contributions/Barham|Barham]] || ١٢١ || ١٤١ || ٢ || ٣ || ١ || ٠ |- | [[Special:Contributions/Rabar ajax1|Rabar ajax1]] || ١٢١ || ١ || ٠ || ١ || ٠ || ٠ |- | [[Special:Contributions/Cwtiyar|Cwtiyar]] || ١١٨ || ٠ || ٠ || ٠ || ٠ || ٠ |- | [[Special:Contributions/Ilamxan|Ilamxan]] || ١١٣ || ٠ || ٠ || ١ || ٠ || ٠ |- | [[Special:Contributions/Abdullah Arfa|Abdullah Arfa]] || ١١٣ || ٠ || ٠ || ٠ || ٠ || ٠ |- | [[Special:Contributions/Hîwa Seqiz|Hîwa Seqiz]] || ١١١ || ٠ || ٠ || ٥ || ٠ || ٠ |- | [[Special:Contributions/Ismail.Sharifi|Ismail.Sharifi]] || ١٠٩ || ٦ || ٠ || ٥٨ || ٠ || ٠ |- | [[Special:Contributions/ئاراس نوری|ئاراس نوری]] || ١٠٨ || ٣ || ٠ || ٠ || ٠ || ٠ |- | [[Special:Contributions/Aram|Aram]] || ١٠٧ || ٩١٢ || ٠ || ٨٩٢ || ٧٣ || ١١ |- | [[Special:Contributions/Saad Goran|Saad Goran]] || ١٠٤ || ٠ || ٠ || ٥ || ٠ || ٠ |- | [[Special:Contributions/Daniiiar|Daniiiar]] || ١٠٤ || ٠ || ٠ || ٠ || ٠ || ٠ |- | [[Special:Contributions/GoRaN909|GoRaN909]] || ٩٤ || ٤ || ٠ || ٠ || ٠ || ٠ |- | [[Special:Contributions/Cyrus abdi~ckbwiki|Cyrus abdi~ckbwiki]] || ٩٠ || ٠ || ٠ || ١٤ || ٠ || ٠ |- | [[Special:Contributions/Hivja|Hivja]] || ٨٦ || ٢٠ || ٠ || ٤٢ || ١٨ || ٦ |- | [[Special:Contributions/عبد الله عرفة (بيت الحكمة)|عبد الله عرفة (بيت الحكمة)]] || ٨٥ || ٠ || ٠ || ٠ || ٠ || ٠ |- | [[Special:Contributions/-Haryad|-Haryad]] || ٨١ || ١٨ || ٠ || ٥٤ || ٧٧ || ٠ |- | [[Special:Contributions/Ferhad y|Ferhad y]] || ٨٠ || ٣ || ٠ || ٠ || ٠ || ٠ |- | [[Special:Contributions/Bilalinfo|Bilalinfo]] || ٨٠ || ٨ || ٠ || ٠ || ٠ || ٠ |- | [[Special:Contributions/Marmzok|Marmzok]] || ٧٥ || ٧٢ || ٧ || ٣ || ٠ || ٠ |- | [[Special:Contributions/Nskoalj|Nskoalj]] || ٧١ || ٢٩ || ٠ || ٣٥ || ٦ || ٢ |- | [[Special:Contributions/Yosf Mstf|Yosf Mstf]] || ٦٤ || ٠ || ٠ || ٠ || ٠ || ٠ |- | [[Special:Contributions/Karwandoorandish|Karwandoorandish]] || ٦١ || ٠ || ٠ || ١ || ٠ || ٠ |- | [[Special:Contributions/Arya sarhan|Arya sarhan]] || ٥٨ || ٢٢ || ٠ || ١٧٨ || ٢١٦ || ٠ |- | [[Special:Contributions/Hastyar Abdullah|Hastyar Abdullah]] || ٥٨ || ١١ || ٠ || ٣ || ٠ || ٠ |- | [[Special:Contributions/Ppkb Vcsk|Ppkb Vcsk]] || ٥٣ || ٠ || ٠ || ٠ || ٠ || ٠ |- | [[Special:Contributions/Kareeeeem|Kareeeeem]] || ٥٣ || ٣ || ٠ || ٩ || ٥ || ٠ |- | [[Special:Contributions/444radio|444radio]] || ٥٠ || ٠ || ٠ || ٢ || ٠ || ٠ |- | [[Special:Contributions/Baneh k|Baneh k]] || ٤٦ || ٥ || ٠ || ١ || ٠ || ٠ |- | [[Special:Contributions/Rauf t jabar|Rauf t jabar]] || ٤٦ || ٦ || ٠ || ١٠ || ٠ || ١ |- | [[Special:Contributions/بنار|بنار]] || ٤٤ || ٠ || ٠ || ٠ || ٠ || ٠ |- | [[Special:Contributions/Sakaros sasan|Sakaros sasan]] || ٤٣ || ٠ || ٠ || ٠ || ٠ || ٠ |- | [[Special:Contributions/Eng.dilan86|Eng.dilan86]] || ٤٢ || ٤ || ٠ || ٠ || ٠ || ٠ |- | [[Special:Contributions/Houshang tabrizi|Houshang tabrizi]] || ٤١ || ٣ || ٠ || ١٣ || ٠ || ٠ |- | [[Special:Contributions/Hamedvahid|Hamedvahid]] || ٤٠ || ١١ || ٠ || ١٠ || ٠ || ٠ |- | [[Special:Contributions/Jwanro|Jwanro]] || ٤٠ || ١ || ٠ || ٠ || ٠ || ٠ |- | [[Special:Contributions/AsosShafeek|AsosShafeek]] || ٣٧ || ٠ || ٠ || ٢ || ٠ || ٠ |- | [[Special:Contributions/Zhyar Afc|Zhyar Afc]] || ٣٥ || ٨ || ٠ || ٨ || ٠ || ٠ |} [[پۆل:ڕاپۆرتی بنکەدراوەی ویکیپیدیا]] </div> fnmi83v07juclddasqbmd6qnt3wix8k 0 111122 1455089 1449550 2025-06-22T06:43:59Z EmausBot 1914 چاکسازیی دووجار-ڕەوانەکردنەوە بۆ [[سووڕەتی شوعەرا]] 1455089 wikitext text/x-wiki #ڕەوانەکەر [[سووڕەتی شوعەرا]] nic812va1ezwmgnqtwhphyx5850ov5l 0 122169 1454987 1454943 2025-06-21T12:01:31Z AramBot 39807 بۆت: نرخی کۆنی پارامەترەکان نوێ کرایەوە؛ ناوی پارامەترە کۆنەکان نوێ کرایەوە (بە بەکارھێنانی [[وپ:نپس]]) 1454987 wikitext text/x-wiki '''ھێڤی ئیبراھیم''' ناوی تەواو ('''ھێڤی ئیبراھیم موستەفا''')<ref>https://www.dengiamerika.com/a/2658677.html{{بەستەری مردوو|url=https://www.dengiamerika.com/a/2658677.html |date=تەممووزی ٢٠٢٠ }}</ref> (لەدایکبووی ١٩٦٧، لە [[پارێزگای حەسیچە|حەسەکە]]) ئەندامی حیزبی [[پارتی یەکێتیی دیموکرات (سووریا)|پارتی یەکێتیی دیموکرات]]، لە ساڵی ٢٠١٤، بوو بە سەرۆک وەزیرانی ناوچەی عەفرین (تا ٢٠١٧ بەفەرمی پێی دەگوترا [[کانتۆنی عەفرین]]) کە ناوچەیەکی دیفاکتۆیە لە [[ڕۆژاوای کوردستان]].<ref name=rudaw>{{بیرخستنەوەی وێب|دوایین١=Civiroglu|یەکەم١=Mutlu|سەردێڕ=Head of Afrin Canton: 'We Exist and We Are Here'|ناونیشان=http://rudaw.net/english/interview/02022014|وێبگە=Rudaw|ڕێکەوتی سەردان=١٣ی حوزەیرانی ٢٠١٥|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20191231133457/http://www.rudaw.net/english/interview/02022014|ڕێکەوتی ئەرشیڤ=٣١ی کانوونی یەکەمی ٢٠١٩|ڕەوشی ناونیشان=مردوو}}</ref><ref>{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|ناونیشان=http://ekurd.net/kurdish-womens-unknown-history-of-struggle-2015-04-04|سەردێڕ=Kurdish women's unknown history of struggle|ڕێکەوت=٤ی نیسانی ٢٠١٥|ئیش=Kurd Net - Ekurd.net Daily News|ڕێکەوتی سەردان=٦ی ئەیلوولی ٢٠١٧|زمان=en-US|ڕێکەوتی ئەرشیڤ= ٦ی ئەیلوولی ٢٠١٧|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20170906230209/http://ekurd.net/kurdish-womens-unknown-history-of-struggle-2015-04-04|ڕەوشی ناونیشان=مردوو}}</ref> ھێڤی ماوەیەکی زۆر لە حەلەب ژیاوە، لەوێ بۆ ماوەی ٢٥ ساڵان کاری مامۆستایەتی کردووە تا لە ساڵی ٢٠١٢ دەگەڕێتەوە عەفرین لەکاتی [[شەڕی ناوخۆیی سووریا]]. == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{ژیاننامە-کۆلکە}} {{تووڵی دەروازە|ژن|ژیاننامە|سیاسەت|سووریا}} [[پۆل:لەدایکبووانی ١٩٦٧]] [[پۆل:زیندووان]] [[پۆل:ژنانی کورد]] [[پۆل:سیاسییەکانی کوردستانی ڕۆژاوا]] [[پۆل:لەدایکبووانی ١٩٥١]] [[پۆل:سیاسەتوانە کوردەکانی سووریا]] [[پۆل:خەڵکی پارێزگای حەسیچە]] [[پۆل:کوردەکانی سەدەی ٢١ەم]] [[پۆل:ژنانی سیاسیی کورد]] cxi744unli3cmhkhgiagqnbxpljibd3 0 130105 1455072 1447345 2025-06-21T18:32:27Z AXA Kurdish 69706 1455072 wikitext text/x-wiki {{خاوێنکردن}} {{ویکیسازی}} {{Infobox military conflict | conflict = ناکۆکیی تورکیا و پەکەکە | partof = [[سەربزێوییەکانی کورد لە تورکیا]] | image = [[File:PKK-Conflict-de.png|300px]] | caption = نەخشەی جەنگی نێوان پەکەکە و تورکیا | date = {{Tooltip|c.|circa}} ٢٧ی تشرینی دووەمی ١٩٧٨–١٢ی ئایاری ٢٠٢٥{{ھن}}({{Age in years, months, weeks and days|month1=11|day1=11|year1=١٩٧٨}}) | place = ڕۆژھەڵاتی تورکیا{{ھن}} هەرێمی کوردستان | territory = | result = | status = [[List of ongoing armed conflicts|بەردەوامە]]: * [[Solution process|Peace process attempt]] during 2012–15 | combatants_header = | combatant1 = '''{{flagicon|Turkey}} [[تورکیا]]''' * [[ھێزە جەکدارەکانی تورکیا]] * [[ھێزەکانی گشتی پۆلیسی تورکیا]] * [[ھێزەکانی پاراستنی گووندەکان]] * [[جەندرمە]] ---- '''ھێزەکانی دیکە:''' * [[Counter-Guerrilla]]{{citation needed|date=August 2016}} | combatant2 = {{flagicon image|Flag_of_Kurdistan_Workers_Party_(PKK).svg}} '''[[پارتی کرێکارانی کوردستان]] (پەکەکە)''' * {{flagicon image|Flag of Koma Komalên Kurdistan.svg}} [[کۆما جڤاکێن کوردستان]] * {{flagicon image|HPG_Flag.svg|border=}} [[ھێزەکانی پاراستنی گەل]] * {{flagicon image|Flag of YJA-Star.svg|border=}} [[ھێزێن سەپخۆیێن کوردیستانێ]] '''[[YDG-H]]:''' * [[یاکینەی پاراستنی سڤیل]] * [[یەکەی پاراستنی ژنان]] '''[[Peoples' United Revolutionary Movement|HBDH]]''' * {{flagicon image|MLKP Banner.svg}} [[Marxist–Leninist Communist Party (Turkey/Northern Kurdistan)|MLKP]] * {{flagicon image|Flag of Communist Party of Turkey-Marxist–Leninist.svg}} [[Communist Party of Turkey/Marxist–Leninist|TKP/ML-TİKKO]] ---- {{Collapsible list | bullets = yes | title = پشتگیری لەلایەن: | {{flag|Armenia}}<ref>{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|سەردێڕ=Armenian animosity rekindled through PKK terror|ناونیشان=http://www.al-monitor.com/pulse/originals/2016/03/turkey-armenia-akp-insults-of-kurds-armenians.html|ڕێکەوتی سەردان=١١ی ئازاری ٢٠١٦|ڕێکەوت=٧ی ئازاری ٢٠١٦|agency=[[Al-Monitor]]|ڕەوشی ناونیشان=مردوو|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20160311094042/http://www.al-monitor.com/pulse/originals/2016/03/turkey-armenia-akp-insults-of-kurds-armenians.html|ڕێکەوتی ئەرشیڤ=١١ی ئازاری ٢٠١٦}}</ref> | {{flag|Greece}}<ref>{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|سەردێڕ=Ocalan: Greeks supplied Kurdish rebels|ناونیشان=http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/358115.stm|ڕێکەوتی سەردان=٢١ی تەممووزی ٢٠١٣|ڕێکەوت=٢ی حوزەیرانی ١٩٩٩|agency=[[BBC News]]}}</ref><ref>{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|سەردێڕ=Turkey says Greece supports PKK|ناونیشان=http://www.hurriyetdailynews.com/default.aspx?pageid=438&n=turkey-says-greece-supports-pkk-1997-07-01|ڕێکەوتی سەردان=٢١ی تەممووزی ٢٠١٣|newspaper=[[Hürriyet Daily News]]|ڕێکەوت=١ی تەممووزی ١٩٩٩}}</ref> | {{flag|Soviet Union}} <small>([[Dissolution of the Soviet Union|until 1991]])</small><ref name="Faucompret"/><ref>{{بیرخستنەوەی کتێب|دوایین=Shapir|یەکەم=Yiftah|سەردێڕ=The Middle East Military Balance, 1996|ساڵ=١٩٩٨|بڵاوکەرەوە=Jaffee Center for Strategic Studies, Tel Aviv University|شوێن=Jerusalem, Israel|ژپنک=٩٧٨-٠-٢٣١-١٠٨٩٢-٨|پەڕە=١١٤|وتەگێڕانەوە=The PKK was originally established as a Marxist party, with ties to the Soviet Union}}</ref> | {{Flag|Syria}} <small>(until October 1998)</small><ref name="Faucompret">{{بیرخستنەوەی کتێب|دوایین=Faucompret|یەکەم=Erik|سەردێڕ=Turkish Accession to the EU: Satisfying the Copenhagen Criteria|ساڵ=٢٠٠٨|بڵاوکەرەوە=Taylor & Francis|شوێن=Hoboken|ژپنک=٩٧٨-٠-٢٠٣-٩٢٨٩٦-٧|پەڕە=١٦٨|نووسەر٢=Konings, Jozef |وتەگێڕانەوە=The Turkish establishment considered the Kurds' demand for the recognition of their identity a threat to the territorial integrity of the state, the more so because the PKK was supported by countries hostile to Turkey: Soviet Union, Greece, Cyprus, Iran and especially Syria. Syria hosted the organization and its leader for twenty years, and it provided training facilities in the Beka'a Valley of Syrian-controlled northern Lebanon.}}</ref><ref name="telegraph">{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|سەردێڕ=Syria and Iran 'backing Kurdish terrorist group', says Turkey|ناونیشان=http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/europe/turkey/9518194/Syria-and-Iran-backing-Kurdish-terrorist-group-says-Turkey.html|ڕێکەوتی سەردان=١٧ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٢|newspaper=The Telegraph|ڕێکەوت=٣ی ئەیلوولی ٢٠١٢}}</ref><ref>{{بیرخستنەوەی کتێب|دوایین=Bal|یەکەم=İdris|سەردێڕ=Turkish Foreign Policy In Post Cold War Era|ساڵ=٢٠٠٤|بڵاوکەرەوە=BrownWalker Press|شوێن=Boca Raton, Fl.|ژپنک=٩٧٨-١-٥٨١١٢-٤٢٣-١|پەڕە=٣٥٩|وتەگێڕانەوە=With the explicit supports of some Arab countries for the PKK such as Syria...}}</ref><ref name="Mannes">{{بیرخستنەوەی کتێب|دوایین=Mannes|یەکەم=Aaron|سەردێڕ=Profiles In Terror: The Guide To Middle East Terrorist Organizations|ساڵ=٢٠٠٤|بڵاوکەرەوە=Rowman & Littlefield Publishers|شوێن=Lanham, Maryland|ژپنک=٩٧٨-٠-٧٤٢٥-٣٥٢٥-١|پەڕە=١٨٥|وتەگێڕانەوە=PKK has had substantial operations in northern Iraq, with the support of Iran and Syria.}}</ref> | {{flagicon image|Flag_of_Iraq_(1991-2004).svg}} [[Ba'athist Iraq|Iraq]] <small>(until 2003)</small><ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ئیش=[[Council on Foreign Relations]]|سەردێڕ=Terrorism Havens: Iraq|ڕێکەوت=١ی کانوونی یەکەمی ٢٠٠٥|ناونیشان=http://www.cfr.org/iraq/terrorism-havens-iraq/p9513|وتەگێڕانەوە=Saddam has aided...the Kurdistan Workers’ Party (known by its Turkish initials, PKK), a separatist group fighting the Turkish government.|ڕێکەوتی سەردان=٣ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٦|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20160928075546/http://www.cfr.org/iraq/terrorism-havens-iraq/p9513|ڕێکەوتی ئەرشیڤ=٢٨ی ئەیلوولی ٢٠١٦|ڕەوشی ناونیشان=مردوو}}</ref>{{verify source|date=August 2016}} | {{flagicon image|Flag_of_Libya_(1977-2011).svg}} [[Libyan Arab Jamahiriya|Libya]] <small>(until 2006)</small><ref>{{بیرخستنەوە|العنوان=World Terrorism: An Encyclopedia of Political Violence from Ancient Times to the Post-9/11 Era|الناشر=Routledge|الأخير=Ciment|الأول=James|السنة=2015|الصفحة=721|اقتباس=Other groups that have received Libyan support include the Turkish PKK...}}</ref>{{verify source|date=August 2016}} | {{flag|Egypt}} <small>(since 2016)</small><ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ئیش=[[Rudaw]]|ناونیشان=http://rudaw.net/english/middleeast/270620161|ڕێکەوت=٢٧ی حوزەیرانی ٢٠١٦|سەردێڕ=Are the PKK and Cairo new allies?|وتەگێڕانەوە=Cairo allegedly gave the PKK delegation funds and weapons after the second meeting, the report adds.}}</ref> | {{flagicon image|ASALA logo.svg|border=}} [[Armenian Secret Army for the Liberation of Armenia|ASALA]] <small>(1970s–1988)</small><ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=https://fas.org/irp/world/para/docs/studies3.htm|سەردێڕ=III. International Sources of Support|بڵاوکەرەوە=Federation of American Scientists|ڕێکەوتی سەردان=٢٦ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٤}}</ref>{{verify source|date=August 2016}} }} ---- {{flagicon image|Flag of Partiya Jiyana Azad a Kurdistanê.svg}} [[پارتی ژیانی ئازادی کوردستان]]<ref name="presstv">{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=http://edition.presstv.ir/detail/74950.html|سەردێڕ=PJAK attacks along Iran borders decline|بڵاوکەرەوە=PressTV|ڕێکەوتی سەردان=١٣ی نیسانی ٢٠١٥|ڕەوشی ناونیشان=مردوو|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20150402153348/http://edition.presstv.ir/detail/74950.html|ڕێکەوتی ئەرشیڤ=٢ی نیسانی ٢٠١٥}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150402153348/http://edition.presstv.ir/detail/74950.html |date= ٢ی نیسانی ٢٠١٥ }}</ref>{{dubious|date=August 2016}}{{ھن}} ---- {{flagicon image|InfoboxTAK.png}} [[فالکۆنەکانی ئازادی کوردستان]] | commander1 = '''Current commanders'''{{ھن}} {{nowrap|{{flagicon|Turkey}} [[ڕەجەب تەیب ئەردۆغان]]}}{{ھن}} {{flagicon|Turkey}} [[بیناڵی یەڵدرم]]{{ھن}} {{flagicon|Turkey}} [[ھولوسی ئاکار]]{{ھن}} ---- {{Collapsible list |framestyle=border:none; padding:0; <!--as above--> |title=Past commanders: |1={{flagicon|Turkey}} [[عوسمان پاموکۆئۆغلو]] |2={{flagicon|Turkey}} [[کەنعان عەفرین]] |3={{flagicon|Turkey}} [[توگورت ئۆزالl]] |4={{flagicon|Turkey}} [[Süleyman Demirel]] |5={{flagicon|Turkey}} [[ئەحمەدNecdet Sezer]] |6={{flagicon|Turkey}} [[بوڵێت ئێڤەجارت]] |7={{flagicon|Turkey}} [[مەسعوود یەڵماز]] |8={{flagicon|Turkey}} [[Necmettin Erbakan]] |9={{flagicon|Turkey}} [[Tansu Çiller]] |10={{flagicon|Turkey}} [[Işık Koşaner]] |11={{flagicon|Turkey}} [[İlker Başbuğ]] |12={{flagicon|Turkey}} [[Yaşar Büyükanıt]] |13={{flagicon|Turkey}} [[Hilmi Özkök]] |14={{flagicon|Turkey}} [[Hüseyin Kıvrıkoğlu]] |15={{flagicon|Turkey}} [[İsmail Hakkı Karadayı]] |16={{flagicon|Turkey}} [[Doğan Güreş]] |17={{flagicon|Turkey}} [[Necip Torumtay]] |18={{flagicon|Turkey}} [[Necdet Üruğ]] |19={{flagicon|Turkey}} [[Nurettin Ersin]] }} | commander2 = '''Current commanders'''{{ھن}}{{flagicon image|Flag_of_Kurdistan_Workers_Party_(PKK).svg}} [[موراد قەرەیلان]]{{ھن}} {{flagicon image|Flag_of_Kurdistan_Workers_Party_(PKK).svg}} [[باهۆز ئەرداڵ]]{{ھن}} {{flagicon image|Flag_of_Kurdistan_Workers_Party_(PKK).svg}} [[جەمیل بایک]]{{ھن}} {{flagicon image|Flag_of_Kurdistan_Workers_Party_(PKK).svg}} [[مستەفا قەرەسو]]{{ھن}} {{flagicon image|Flag_of_Kurdistan_Workers_Party_(PKK).svg}} [[دوران کاڵکان]]{{ھن}} {{flagicon image|Flag_of_Kurdistan_Workers_Party_(PKK).svg}} {{ill|تر|(عەلی حەیدەر کایتان)}}{{ھن}} {{flagicon image|Flag of Koma Komalên Kurdistan.svg}} [[زوبەیر ئایدار]]{{ھن}} {{flagicon image|Flag of Partiya Jiyana Azad a Kurdistanê.svg}} [[حاجی ئەحمەدی]]<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=http://www.presstv.com/detail.aspx?id=74950&sectionid=351020101 |سەردێڕ=PJAK attacks along Iran borders decline |بڵاوکەرەوە=Presstv.com |ڕێکەوتی سەردان=١٥ی نیسانی ٢٠١١|ڕەوشی ناونیشان=مردوو |ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20120616044938/http://www.presstv.com/detail.aspx?id=74950&sectionid=351020101 |ڕێکەوتی ئەرشیڤ=١٦ی حوزەیرانی ٢٠١٢}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120616044938/http://www.presstv.com/detail.aspx?id=74950&sectionid=351020101 |date=١٦ی حوزەیرانی ٢٠١٢ }}</ref>{{ھن}} {{Collapsible list |framestyle=border:none; padding:0; <!--as above--> |title=Past commanders: |1={{flagicon image|Flag of the Kurdistan Workers' Party (1978-1995).svg}} [[عەبدوڵڵا ئۆجەلان]] {{POW}} |2={{flagicon image|Flag of the Kurdistan Workers' Party (1978-1995).svg}} [[سێمدین ساکیک]] {{POW}} |3={{flagicon image|Flag of the Kurdistan Workers' Party (1978-1995).svg}} [[عوسمان ئۆجالان]] |4={{flagicon image|Flag of the Kurdistan Workers' Party (1978-1995).svg}} [[مەحسوم کۆرکماز]]{{KIA}} |5={{flagicon image|Flag of the Kurdistan Workers' Party (1978-1995).svg}} [[نیزامەتین تاس]] |6={{flagicon image|Flag of the Kurdistan Workers' Party (1978-1995).svg}} [[مەزڵوم دۆگان]] {{POW}} |7={{flagicon image|Flag of the Kurdistan Workers' Party (1978-1995).svg}} [[کانی یڵماز]]{{KIA}} |8={{flagicon image|Flag of the Kurdistan Workers' Party (1978-1995).svg}} [[Hüseyin Yıldırım (insurgent)|حوسێن یڵدرم]] |9={{flagicon image|Flag of the Kurdistan Workers' Party (1978-1995).svg}} [[هاکی کارێر]]{{KIA}} |10={{flagicon image|Flag of the Kurdistan Workers' Party (1978-1995).svg}} [[حەلیل ئەتاچ]] }} | units1 = | units2 = | strength1 = [[ھێزە جەکدارەکانی تورکیا]]: 639,551:<ref name=aktifhaber>{{بیرخستنەوەی وێب|سەردێڕ=NEWS FROM TURKISH ARMED FORCES|ناونیشان=http://www.tsk.tr/3_basin_yayin_faaliyetleri/3_4_tskdan_haberler/2015/tsk_haberler_77.html#haber13|بڵاوکەرەوە=Turkish Armed Forces|ڕێکەوتی سەردان=تشرینی دووەمی ٢٠١٥|ڕەوشی ناونیشان=مردوو|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20151105231107/http://www.tsk.tr/3_basin_yayin_faaliyetleri/3_4_tskdan_haberler/2015/tsk_haberler_77.html#haber13|ڕێکەوتی ئەرشیڤ= ٥ی تشرینی دووەمی ٢٠١٥}}</ref>{{ھن}}[[Gendarmerie (Turkey)|Gendarmerie]]: 148,700<ref>{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|سەردێڕ=Turkey's Paramilitary Forces |ئیش=Orbat |پەڕە=٣٣|ڕێکەوت=٢٥ی تەممووزی ٢٠٠٦|ناونیشان=http://orbat.com/site/gd/cwpf_2006/cwpf_display%20version.pdf |format=PDF |ڕەوشی ناونیشان=مردوو |ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20090327045138/http://orbat.com/site/gd/cwpf_2006/cwpf_display%20version.pdf |ڕێکەوتی ئەرشیڤ=٢٧ی ئازاری ٢٠٠٩}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090327045138/http://orbat.com/site/gd/cwpf_2006/cwpf_display%20version.pdf |date=٢٧ی ئازاری ٢٠٠٩ }}</ref>{{ھن}}[[General Directorate of Security|Police]]: 225,000{{ھن}}[[Village guard system|Village Guards]]: 60,000<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=http://www.mysinchew.com/node/37882 |سەردێڕ=Turkey's 'village guards' tired of conflict |بڵاوکەرەوە=My Sinchew |ڕێکەوت=١٩ی نیسانی ٢٠١٠|ڕێکەوتی سەردان=٢٩ی ئابی ٢٠١٠|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20100421094821/http://www.mysinchew.com/node/37882 |ڕێکەوتی ئەرشیڤ=٢١ی نیسانی ٢٠١٠ |ڕەوشی ناونیشان=مردوو}}</ref>{{ھن}}{{flagicon|Turkey}} '''Total: 948,550'''{{ھن}}<small>(not all directly involved in the conflict)</small> | strength2 = {{flagicon image|Flag_of_Kurdistan_Workers_Party_(PKK).svg}} [[پارتی کرێکارانی کوردستان]]: 4,000–32,800<ref name="fas"/><ref name=Sabah>{{بیرخستنەوەی وێب|agency=Sabah News Agency |ناونیشان=http://www.sabah.com.tr/galeri/turkiye/iste-pkkli-hainlerin-il-il-dagilimi/85 |سەردێڕ=The PKK in Numbers |ڕێکەوت=٢٨ی کانوونی یەکەمی ٢٠١٥|ڕێکەوتی سەردان= ٣ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٦ |ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20160709004831/http://www.sabah.com.tr/galeri/turkiye/iste-pkkli-hainlerin-il-il-dagilimi/85 |ڕێکەوتی ئەرشیڤ= ٩ی تەممووزی ٢٠١٦ |ڕەوشی ناونیشان=مردوو}}</ref> {{flagicon image|Flag of Partiya Jiyana Azad a Kurdistanê.svg}} [[پارتی ژیانی ئازادی کوردستان]]: 1,000<ref>[[International Relations and Security Network|ISN]] [http://www.isn.ethz.ch/isn/Current-Affairs/Security-Watch/Detail/?lng=en&id=52966 Kurdish strike reminder of forgotten war], 26 February 2007</ref>–3,000<ref>[http://www.jamestown.org/programs/gta/single/?tx_ttnews%5Btt_news%5D=805&tx_ttnews%5BbackPid%5D=181&no_cache=1 Iran's Kurdish Threat: PJAK] {{Webarchive|url=https://archive.today/20130113043829/http://www.jamestown.org/programs/gta/single/?tx_ttnews%5Btt_news%5D=805&tx_ttnews%5BbackPid%5D=181&no_cache=1 |date=١٣ی کانوونی دووەمی ٢٠١٣}}, 15 June 2006</ref>{{ھن}}{{flagicon image|InfoboxTAK.png}} [[فالکۆنەکانی ئازادی کوردستان]]: A few dozen<ref name="Freedom Falcons"/>{{ھن}}'''Total: ≈5,000–32,800'''<ref name=Sabah/> |casualties1 = 5,347 soldiers, 283 police officers and 1,466 village guards killed, 95 captured <small>(24 currently held)</small><ref>14 taken (May 1993),[http://www.pkkeylemleri.com/bingol-katliami/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150511234249/http://www.pkkeylemleri.com/bingol-katliami/ |date=١١ی ئایاری ٢٠١٥ }} 8 taken (Oct. 2007),[http://www.dailymail.co.uk/news/article-491677/Turkish-soldiers-captured-Kurdish-guerrillas-released-Iraq.html] 23 taken (2011-12),[http://www.sondevir.com/rakamlarla-turkiye-dunya/87813/pkk-1-yilda-kac-kisiyi-kacirdi] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160120213619/http://www.sondevir.com/rakamlarla-turkiye-dunya/87813/pkk-1-yilda-kac-kisiyi-kacirdi |date=٢٠ی کانوونی دووەمی ٢٠١٦ }} 8 released (Feb. 2015),[http://www.bbc.com/news/world-europe-20971100] 20 taken/released (June-Sep. 2015),[http://www.bbc.com/turkce/haberler/2015/09/150923_asker_polis_aileleri] 20 held (Dec. 2015),[http://rudaw.net/turkish/middleeast/turkey/151220155] 2 taken (Jan. 2016),[http://www.timeturk.com/pkk-nin-elindeki-asker-ve-polisler-konustu/haber-110413] total of 95 reported taken</ref><ref>20 as of Dec. 2015,[http://rudaw.net/turkish/middleeast/turkey/151220155] 2 taken Jan. 2016,[http://www.timeturk.com/pkk-nin-elindeki-asker-ve-polisler-konustu/haber-110413] total of 22 reported currently held</ref>{{ھن}}'''Total:''' '''7,230 killed'''{{ھن}}(Turkish claim)<ref name=30yilda>{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|سەردێڕ=How many martyrs did Turkey lost?|ناونیشان=http://www.internethaber.com/turkiye-30-yilda-ne-kadar-sehit-verdi-642497h.htm|ڕێکەوتی سەردان=٧ی کانوونی یەکەمی ٢٠١٥|agency=Internethaber}}</ref><ref name=nearly7000/> |casualties2 = '''Total: 27,374–34,704 killed, 1,480 captured'''{{ھن}}(Turkish claim)<ref name=nearly7000/><ref name="Turkish casualties"/><ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=http://www.todayonline.com/world/turkey-counts-cost-conflict-kurdish-militant-battle-rages|سەردێڕ=Turkey counts cost of conflict as Kurdish militant battle rages on|ڕێکەوتی سەردان=١٦ی حوزەیرانی ٢٠١٦|ڕێکەوتی ئەرشیڤ=١١ی کانوونی دووەمی ٢٠٢١|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20210111191845/https://www.todayonline.com/world/turkey-counts-cost-conflict-kurdish-militant-battle-rages|ڕەوشی ناونیشان=مردوو}}</ref> |casualties3 = '''Total killed: 40,000–45,000'''<ref>[http://www.theguardian.com/world/2016/jan/11/turkish-forces-kill-32-kurdish-militants-in-bloody-weekend-as-conflict-escalates Turkish forces kill 32 Kurdish militants in bloody weekend as conflict escalates]</ref><ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=http://www.dailymail.co.uk/wires/afp/article-3305202/PKK-declares-end-pre-election-truce-Turkey.html |سەردێڕ=PKK declares end to unilateral truce in Turkey |ئیش=AFP |ڕێکەوت=٥ی تشرینی دووەمی ٢٠١٥}}</ref> ---- '''Civilian Casualties:'''{{ھن}} '''6,741''' killed and '''14,257''' wounded (Turkish claim)<ref name=nearly7000>{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=http://www.yenisafak.com/en/news/nearly-7000-civilians-killed-by-pkk-in-31-years-2237092 |سەردێڕ=Nearly 7,000 civilians killed by PKK in 31 years |ڕێکەوتی سەردان= ٣ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٦ |ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20161011091853/http://www.yenisafak.com/en/news/nearly-7000-civilians-killed-by-pkk-in-31-years-2237092 |ڕێکەوتی ئەرشیڤ=١١ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٦ |ڕەوشی ناونیشان=مردوو}}</ref>{{ھن}} '''18,000–20,000''' Kurds executed and 2,400–4,000+ villages destroyed by the Turkish government (Independent human rights reports and other estimates)<ref name="executions"/><ref>{{بیرخستنەوەی کتێب|دوایین١=Visweswaran|یەکەم١=edited by Kamala|سەردێڕ=Everyday occupations experiencing militarism in South Asia and the Middle East|ڕێکەوت=٢٠١٣|بڵاوکەرەوە=University of Pennsylvania Press|شوێن=Philadelphia|ژپنک=٠-٨١٢٢-٠٧٨٣-١|پەڕە=١٤|edition=1st ed.|ناونیشان=https://books.google.com/books?id=pGcUBAAAQBAJ}}</ref><ref>{{بیرخستنەوەی کتێب|دوایین١=Romano|یەکەم١=David|سەردێڕ=The Kurdish nationalist movement: opportunity, mobilization and identity|ڕێکەوت=٢٠٠٥|بڵاوکەرەوە=Cambridge University Press|شوێن=Cambridge|ژپنک=٠-٥٢١-٦٨٤٢٦-٩|پەڕە=٨١|ناونیشان=https://books.google.com/books?id=ohSNu6bidEQC}}</ref><ref name="wounded"/>{{ھن}} 17,000 missing<ref name="LA Times"/><ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=http://www.atimes.com/atimes/Middle_East/MC31Ak01.html|سەردێڕ=Turkey sees Kurdish threat in Syria unrest|ئیش=Asia Times|ڕێکەوتی سەردان=٢٦ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٤|ڕێکەوتی ئەرشیڤ=٣ی ئازاری ٢٠١٦|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20160303165552/http://www.atimes.com/atimes/Middle_East/MC31Ak01.html|ڕەوشی ناونیشان=مردوو}}</ref>{{ھن}} 3,000,000+ displaced<ref name="displaced"/> | notes= {{flagicon image|Green Shahada.png}} [[Turkish Hezbollah]] also known as Kurdish Hezbollah or just Hizbullah in Turkey, is a mainly [[Sunni]] [[Islamist]] militant organization, active against the [[Kurdistan Workers' Party]] (PKK) and the [[Government of Turkey]].<ref>{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|سەردێڕ=Turkish Hezbollah (Hizbullah) / Kurdish Hezbollah|ناونیشان=http://www.turkishweekly.net/article/180/turkish-hezbollah-hizbullah-kurdish-hezbollah.html|ڕێکەوتی سەردان=٢٧ی کانوونی یەکەمی ٢٠١٥|ئیش=Turkish Weekly|ڕەوشی ناونیشان=مردوو|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20150102143843/http://www.turkishweekly.net/article/180/turkish-hezbollah-hizbullah-kurdish-hezbollah.html|ڕێکەوتی ئەرشیڤ=٢ی کانوونی دووەمی ٢٠١٥}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150102143843/http://www.turkishweekly.net/article/180/turkish-hezbollah-hizbullah-kurdish-hezbollah.html |date= ٢ی کانوونی دووەمی ٢٠١٥ }}</ref><ref>{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|سەردێڕ=The real challenge to secular Turkey|ناونیشان=http://www.economist.com/node/7855127?story_id=7855127|ڕێکەوتی سەردان=٢٧ی کانوونی یەکەمی ٢٠١٥|ئیش=The Economist}}</ref><ref>{{بیرخستنەوەی کتێب|دوایین١=Dogan|یەکەم١=Azimet|سەردێڕ=Characteristics of Turkish Hezbollah: Implications for Policy and Programs|ڕێکەوت=٢٠٠٨|بڵاوکەرەوە=University of Baltimore|ناونیشان=https://books.google.fi/books/about/Characteristics_of_Turkish_Hezbollah.html?id=HUyJOgAACAAJ&redir_esc=y}}</ref><ref>{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|دوایین١=T. Nugent|یەکەم١=John|سەردێڕ=The Defeat of Turkish Hizballah as a Model for Counter-Terrorism Strategy|ناونیشان=http://www.rubincenter.org/2004/03/nugent-2004-03-06/|ڕێکەوتی سەردان=٢٧ی کانوونی یەکەمی ٢٠١٥|agency=the Department of National Security Affairs|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20160120213619/http://www.rubincenter.org/2004/03/nugent-2004-03-06/|ڕێکەوتی ئەرشیڤ=٢٠ی کانوونی دووەمی ٢٠١٦|ڕەوشی ناونیشان=مردوو}}</ref><ref>{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|دوایین١=Jenkins|یەکەم١=Gareth|سەردێڕ=A New Front in the PKK Insurgency|ناونیشان=http://www.isn.ethz.ch/Digital-Library/Articles/Detail//?lng=en&id=117499|ڕێکەوتی سەردان=٢٧ی کانوونی یەکەمی ٢٠١٥|agency=International Relations and Security Network (ISN)|بڵاوکەرەوە=International Relations and Security Network (ISN)|ڕێکەوت=٢٠١٠}}</ref> }} '''ناکۆکیی تورکیا و پەکەکە''' ناکۆکی و جەنگە کە لە ساڵی ١٩٨٤ەوە لەنێوان حکووەتی تورکیا و ھێزەکانی [[پارتی کرێکارانی کوردستان]] دەستی پێکردووە، کاتێک کە حکوومەتی تورکیا ڕەتی کردەوە ئازادی و ماف و خوێندن بەزمانی کوردی و حوکمەتی ئۆتۆنۆمی، بدات بە باکوری کوردستان، [[عەبدوڵا ئۆجالان]] ([[ئاپۆ]]) جەنگی لە دژی حوکمەتی تورکیا ڕاگەیاند ـە مەبەستی سەربەخۆیی هەر چوار پارچەی کوردستان یان [[کوردستانی گەورە]]، ئەمە پاش ئەوەی کە پارتی کرێکارانی کوردستان لە پەرلەمانی تورکیا سوکایەتیان پێکرا و کوردەکانیان بە "شاخستانەکان" ناو برد. ئێستا پەکەکە نزیکەی ١٠٠٫٠٠٠ جەنگاوەر یان [[گەریلا]]ـیان هەیە لە چیای قەندیلەوە هەتا حەلەب و ئامەد و عەفرین ، شەڕی زۆر سەخت دژی حوکمەتی تورکیا ئەکەن، تا ئێستا حوکمەتی تورکیا نەیتوانیوە شکستیان پێبێنێت، زیاتر لە ٥٠٠٫٠٠٠ سەربازی تورک کوژراون{{ژێدەر}} بەدەستی گەریلاکانی پەکەکە، و چەندین ئەفسەر و جەنەڕاڵی گەورەی تورکیان لەناوبردووە. تا ئێستاش سووکایەتی و دژایەتیەکانی حوکمەتی تورک بەرامبەر کوردەکانی باکوور ماوە، بەڵام بە هیچ شێوەیەک حوکمەتی تورکیای ترسنۆک ناتوانێت بەرەنگاری کورد ببێتەوە، هەروەک چۆن دیارە هەموو ساڵێک لە ڤیستیڤاڵی نەورۆز بە ملیۆنان کورد بەژداری ئەکەن و بە زمانی کوردی ووتار ئەخوێنن و ئاڵای کوردستانیان بە دەستەوەیە و خۆشی و شادی دەر ئەبڕن. == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان|٢}} {{تووڵی دەروازە|شەڕ|جوگرافیا|کوردستان|تورکیا|عێراق|سووریا}} {{کۆلکە}} [[پۆل:ناکۆکیی تورکیا و کوردەکان (١٩٧٨-ئێستاکە)]] [[پۆل:وتارە ھەتیوەکان]] [[پۆل:شەڕە ناوخۆیییەکان]] [[پۆل:شەڕەکان]] [[پۆل:سەربزێوییەکانی کورد لە تورکیا]] [[پۆل:ململانێکانی سەدەی ٢١ەم]] [[پۆل:باشووری کوردستان]] [[پۆل:ھەرێمی کوردستان]] [[پۆل:باکووری کوردستان]] [[پۆل:سەربزێوییەکانی سەدەی ٢٠ەم]] [[پۆل:ناکۆکیی تورکیا و کوردەکان]] [[پۆل:ناکۆکیی تورکیا و پەکەکە]] ravu418xqx648y6ibfc505ee5lli9sp 0 130808 1455075 1354741 2025-06-21T19:44:55Z Yousiphh 54819 This is not the portrait of Jafargoli Khan, see: [[:File:Abbasgulu Khan Erivanski.jpg]] 1455075 wikitext text/x-wiki '''دونبەلی''' یا '''دۆنبۆلی'''،  عەشیرەتێکی بە ڕەچەڵەک کوردن([[کورمانج]])، کە دانیشتووی ناوچەکانی خانەدانی [[خۆی]] لە [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا|پارێزگای ورمێ]] و خانەدانی [[تەورێز]] بوون و بە زمانی کوردی ئازەری قسە دەکەن.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|سەردێڕ= KURDISH TRIBES |بڵاوکەرەوە=Encyclopaedia Iranica |دوایین=Oberling |یەکەم=Pierre |ناونیشان= http://www.iranicaonline.org/articles/kurdish-tribes |ڕێکەوتی سەردان=٦ی ئەیلوولی ٢٠٠٩}}</ref> == مێژوو == دونبەلی لە ناوچەکانی موکریان و زاگرۆسەوە هاتوون، کە ناوچەیەکی کوردیی لە نێوان [[بۆکان]] و [[سەقز]]، یەکەم باپیریان عیسا بەگ بوو، ساڵی ١٣٧٨ بوو بە میری سەکماناوا([[ماکۆ]]). ئەو کوڕەزای شێخ  ئەحمەد بەگە، وە هەروەها ئەم بنەماڵە چەندین پۆستیان لە دەوڵەتی فارس بە دەستەوە بوو. ئەحمەد بەگ کوڕی حەجی بەگ(حەجی سوڵتان) لە سەردەمی تاماسپی یەکەمی سەفەوی لە [[ئێران|وڵاتی عەجەم]]، میری سۆکماناوا و خۆی بوو. ساڵی ١٥٣٠ بنەماڵەی دونبەلی توانی میرنشینێکی نیمچە سەربەخۆ لە ناوچەکە دابمەزرێنێ کە هەرێمی چورس و سەڵماسی دەگرتەوە. لە سەردەمی شا عەبباسی یەکەم ئەم بنەماڵە میرنشینەکەیان بۆ چورس و خۆی پەرە پێدا و هەندێکجار بۆ دەسەڵاتی زۆرتر شەڕیان دەکرد. پاش کۆتایی هاتنی دەسەڵاتی [[سەفەوییەکان]]، میرانی دونبەلی لە ساڵی ١٧٣٦ەوە، بوون بە خانی میراتی خۆی و تەورێز.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|سەردێڕ=DONBOLI |بڵاوکەرەوە=Encyclopaedia Iranica |دوایین=Oberling |یەکەم=Pierre |ناونیشان=http://www.iranicaonline.org/articles/donboli-1 |ڕێکەوتی سەردان=٢٩ی تشرینی دووەمی ٢٠١١|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20161117051404/http://www.iranicaonline.org/articles/donboli-1 |ڕێکەوتی ئەرشیڤ=١٧ی تشرینی دووەمی ٢٠١٦ |ڕەوشی ناونیشان=مردوو}}</ref> خێڵی دونبەلی وەک حاکمانی نیمچە-سەربەخۆ بۆ نزیکەی پەنجا ساڵ لە نێوان مەرگی [[نادرشای ئەفشار]] لە ساڵی١٧٤٧ تا بە پادشا بوونی [[ئاغا محەممەدخانی قاجاڕ]] لە ساڵی١٧٩٦، حکومەتی خاناتی خۆی و هەروەها تەورێزیشیان دەکرد. ئەوان هەروەها هاوپەیمانی سێ خانەدانی حاکمی ئەفشار([[خانەدانی ئەفشاری]])، زەند([[زەندییەکان]]) و قاجار([[قاجاڕەکان]]) لە وڵاتی عەجەم بوون. یەکەم میری هەڵکەوتوو و دیاری ئەم کاتە نەجەف شا قولی خان بوو. پاش کوشتی شاباز خانی یەکەمی بابی نەجەف شا قولی خان بە دەستی خاڵی، ئەیووب خانی چورس، بوو بە جێنشینی ئەو وەک میری چوورس و سەڵماس. ساڵی١٧٣٤ نەجەف شا قولی وەک سەردەستەی چەکداران چووە خزمەتی نادرشای ئەفشار و لە داگیرکردنی هیند([[ھیندستان]]) لەگەڵی بوو و نازناوی بە ئەمیر ئەلئومەرای(میری میرانی) پێ بەخشرا و بووەوە بە میری خۆی. ساڵی ١٧٤٢ بوو بە بەگلەربەگی(حاکمی حاکمان) تەورێز. ساڵی ١٧٤٧ بوو بە خانی حاکمی تەورێز و هەروەها لە سەردەمی جێنشینانی نادرشایش هەر لەم پۆستەی مایەوە. لە شەڕی جێنشینی نێوان چەندین داواکاری پادشایی وڵاتی عەجەم، نەجەف شا قولی خان و شاباز خانی دووهەمی برازای ساڵی١٧٥٠ چوونە پاڵ فەتح عەلی خانی ئەفشاری-ئەرەشلووی ورمێ. حکومەتی خۆی و سەڵماس بە شاباز خانی دووهەم بەخشرا و نەجەف شا قولی خان تەورێز و چوورسی بە دەستەوە بوو. پاش مەرگی فەتح عەلی خان، ساڵی ١٧٥٧، خانەکانی دونبەلی بەڵێنی سۆز و وەفاداری خۆیان بە محەمەد حەسەن خانی قاجار دا. ساڵی١٧٦٢ بەڵێن و پەیمانیان بە [[کەریم خانی زەند]] دا. ئەو ساڵی ١٧٦٣ عەبدولڕەزاق بەگی کوڕی وەک بارمتە نارد بۆ شیراز. ئەگەرچی نەجەف شا قولی خان وەک میری ئارام لە خاناتی خۆی مایەوە و شەهباز خان وەک حاکمی خۆی مایەوە لە شیراز، دەسەڵاتی ڕاستەقینێی دونبەلی بە دەستی  ئەمیر ئەحمەد خان برای شەهباز بوو، کە لە ١٧٦٣ تا کاتی مەرگی لە ١٧٨٦ وەک بەهێزترین میری دونبەلی و ڕکەبەری ئاغا موحەمەد خان بۆ سەرۆکایەتی وڵاتی عەجەم بوو . لە ئەنجامدا ساڵی ١٧٨٦ ئەحمەد خان لەگەڵ کوڕە گەورەکەی بە دەستی کوڕەکانی شەهباز کوژران،کە ڕەنگەبە ئەمری شای قاجار کردبێتیان. کوڕی دووهەمی ئەحمەد خان واتە حوسەین شا قولی خان ساڵی ١٧٨٦ بوو بە جێنشینی باوکی. ساڵی ١٧٩١ ئەو لەگەڵ ئاغا موحەمەد خان و خانەدانی قاجار پەیمانی بەست و بوو بە میری تەورێز، خۆی و ئەردەبیل. ساڵی ١٧٩٢ حوسەین شا قولی خان بوو بە ئەمیر ئەلئومەرا و بەگلەربەگی ئازەرباینجان. ئەو هەروەها لە بۆنەی تاج لەسەرنانی پاشایەتی ئاغا موحەمەد خان لە دەشتی موغان بەشدار بوو، لەوێ بوو ئاغا موحەمەد خان خۆی وەک شاهەنشا و ئیمپراتۆری سەرانسەری ئێران ناساند. ساڵی ١٧٩٣ کاتێک بوو بە هاوپەیمانی ئیبراهیم خالی خانی جەوانشیر حاکمی [[قەرەباغ]]، و کچی ئەوی خواست، لەبەر چاوان کەوت. پاش مەرگی حوسەین شا قولی خان لە ساڵی ١٧٩٨ برای جەوانتری واتە جەعفەر شا قولی خان بوو بە جێنشینی. هەروەها لەگەڵ دوو شەڕی [[ڕووسیا|ڕووس]] و [[عەجەم]]، میرایەتی و حکومەتی دونبەلییەکان لە ساڵی ١٨٠٩ کۆتایی پێ هات و دەسەڵاتی ناوچەیی ئەوان لە ساڵی ١٨٢٧ تەواو بوو. بەڵام ئەندامانی بنەماڵە چەندین پۆستی حکومەتییان لە ئازەرباینجان و پارێزگاکانی تری وڵاتی عەجەم بەدەستەوە بوو . لقەکانی تر لە دونبەلییەکان چووبوونە کاشان، کرماشان، سەقز، باشوری کوردستان و ئەندامی بەرچاو و بەناوبانگی ئەوان فەتح عەلی خانی سەبای دونبەلی " مەلەک ئەلشوعەرا" ، شاعیر و شێوەکاری [[فەتح عەلی شا]] بوو.<ref>Mahboub and Sakineh Mahdaviyan: ''Donboli, the Ruling Tribe in Khoy'', Adv. Environ. Biol., 8(12), 1285-1290, 2014.</ref> == ڕەچەڵەکناسی == === هێڵی یەکەم === * '''میر عیسا بەگ'''،١٣٧٨ میری سەکماناوا. * '''میر نەزەر عەلی خان''' (کوڕی ئەو) * '''میر ئەحمەد بەگ''' (کوڕی ئەو)، ١٤٦٧ بەڵێنی لەگەڵ ئاق قۆینلوەکان بەست. * '''میر بەهلۆل''' ناسراو بە "حاجی بەگ" (کوڕی ئەو)، ١٥٢٦ میری سەکماناوا و خۆی، مەرگ١٥٤٨ * سوڵتان عەلی بەگ (کوڕی ئەو) * سوڵتان نەزەر بەگ (کوڕی ئەو) * سوڵتان قوباح بەگ (کوڕی ئەو) * '''میر ڕوستەم''' ناسراو بە "شاوێردی خان" (کوڕی حاجی بەگ) * '''میر بەهرووز خانی یەکەم''' ناسراو بە "سەڵمان خەڵیفە" (کوڕی ئەو) * '''میر ئەیووب خانی یەکەم''' (کوڕی ئەو) * میر بەهرووز خانی دووهەم ناسراو بە "سەڵمان خان" (برای ئەو)، ١٦٣٦-١٦١٦ حاکمی چورس و سەڵماس بوو، بنیاتنەری هێڵی چورسە: * میر ئەیووب خانی دووهەم  ناسراو بە "سوباشی خان" (کوڕی ئەو)، ١٦٥٩-١٦٣٠ حاکمی چورس، سەڵماس و خۆی * '''میر شاقولی خان مەزن''' (کوڕی ئەو) سەرۆک وەزیرانی ئیمپڕاتۆریەت * میر مورتەزا شا قولی خان مەزن (کوڕی ئەو)، حاکمی چورس * '''میر شابەندە خان''' (کوڕی ئەیووب خانی یەکەم) * '''میر عەلی خان''' ناسراو بە "سەفی شا قولی خان"،١٦٧٤-١٦٣٠ (کوڕی ئەو) * '''میر مورتەزا شا قولی خانی یەکەم''' (کوڕی ئەو)، بنیاتنەری هێڵی کاشان * غیاسەدین بەگ (کوڕی ئەو) * شەریف بەگ ناسراو بە "عەبباس مەنزور خان" (کوڕی ئەو) * غازەل خان (کوڕی ئەو) * ئاغا موحەممەد بەگ (کوڕی ئەو) * فەتح عەلی خانی سەبا ناسراو بە " مەلەک ئەلشوعەرا" (کوڕی ئەو) * '''میر شەهباز خان''' (کوڕی مورتەزا شا قولی خان). === هێڵی خانەکانی خۆی === * '''مورتەزا شا قولی خانی دووهەم''' (کوڕی شەهباز خانی یەکەم)، یەکەم خانی خۆی، ماوەی حکومەت ١٧٤٦-١٧٣١ * '''شەهباز خانی دووهەم''' (کوڕی ئەو)، دووهەم خانی خۆی ، ماوەی حکومەت ١٧٦٣-١٧٤٦ * ساحەب سوڵتان خانم(کچی شەهباز خانی دووهەم) * موحەممەد بەگ (کوڕی شەهباز خانی دووهەم) * مەحمود خان (کوڕی ئەو)، میری خۆی لە ١٨٠٠-١٧٩٩ * مەهر نەسا خانم(خوشکی ئەو)، خێزانی [[فەتح عەلی شا]]ی قاجار * '''ئەحمەد خان''' (کوڕی مورتەزا شا قولی خانی دووهەم)، ١٧٨٦-١٧٦٣ حاکمی خۆی بوو * کەلب عەلی خان (کوڕی ئەو) * '''حوسەین شا قولی خان''' ( برای ئەو) * '''موحەمەد سادق خان''' (کوڕی ئەو)، ئەمیر ئەلئومەرا و حاکمی ئازەرباینجان ١٨١٣-١٧٩٨ * حوسەین خان (کوڕی ئەو) * ئاغە میرزا ئیبراهیم (کوڕی ئەو) * '''جەعفەر شا قولی خان''' (برای حوسەین قولی خان)، جێنشینی برای لە ١٧٩٣وە تا ١٧٩٨ لە خۆی * ئیسماعیل خان (کوڕی ئەو)، حاکمی شەککی * '''میر ئەسلان خان''' (جەوانترین کوڕی ئەحمەد خان). === هێڵی خانەکانی تەورێز === * '''نەجەف شا قولی خانی یەکەم''' (کوڕی شەهباز خانی یەکەم)، جێنشینی باوکی لە ١٧٣١ لە چورس، حاکمی تەورێز، یەکەم خانی تەورێز * '''خوداداد خان''' (کوڕی ئەو)، جێنشینی باوکی ١٧٨٥ لە تەورێز، دووهەمین خانی تەورێز * حاجی فەتاح عەلی بەگ (کوڕی ئەو) * '''نەجەف شا قولی خانی دووهەم'''(کوڕی ئەو)، ١٨٠٩حاکمی تەورێز. === هێڵی میر ئەسلان خانی دونبەلی === * میر ئەسلان خان (جەوانترین کوڕی ئەحمەد خان)،حاکمی تەورێز و خۆی و دواتر خەمسە و زەنجان، لە بەرەی ئەوە: * سەڵمان خان (کوڕی ئەو)ز لە بەرەی ئەوە: * حاجی قوڵام عەلی خان ناسراو بە ئەمین ئەدیوان لە لایەن ناسرەدین شای قاجارەوە، ١٨٨٢ حاکمی خۆی. * موحەممەد ئیسماعیل خان * موحەممەد زەمان خان "سەفەر خان" * ئەمانوڵڵا خان زیائەلسوڵتان، ئەو شازادە مەلەکە ئافاق خانمی کچی بەهمەن میرزای خواست * عەبباس عەلی خان * کەلب عەلی خان * عەسگەر خان.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|سەردێڕ=DONBOLI |بڵاوکەرەوە=Encyclopaedia Iranica |دوایین=Oberling |یەکەم=Pierre |ناونیشان=http://www.iranicaonline.org/articles/donboli-1 |ڕێکەوتی سەردان=٢٩ی تشرینی دووەمی ٢٠١١|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20161117051404/http://www.iranicaonline.org/articles/donboli-1 |ڕێکەوتی ئەرشیڤ=١٧ی تشرینی دووەمی ٢٠١٦ |ڕەوشی ناونیشان=مردوو}}; Mahboub Mahdaviyan and Sakineh Mahdaviyan: ''Donboli, the ruling Tribe in Khoy'', Adv. Environ. Biol., 8(12), 1285-1290, 2014, (the internet, 2015); Manoutchehr M. Eskandari-Qajar: ''Life at the Court of the Early Qajar Shahs'', transl. and edit. from "Tarikh-e 'Azodi" by Soltan Ahmad Mirza 'Azod al-Dowleh, Mage Publishers, Washington 2014, pp. 140 ff.;The Donboli Family page, http://www.donboli.info/mashahir.htm {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150304094215/http://www.donboli.info/mashahir.htm |date= ٤ی ئازاری ٢٠١٥ }}, internet 2015.</ref> == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{ھۆزەکان و عەشیرەتەکانی کورد}} [[پۆل:وتارە ھەتیوەکان]] [[پۆل:ھۆزە کوردییەکان]] [[پۆل:ھۆزەکانی ئازەربایجانی ڕۆژاوا]] dvite187n21ctq8ckeke8p6jrshqk67 0 154767 1455076 1139963 2025-06-21T20:55:37Z 185.84.70.135 /* بەرھەمەکان */ چاکسازی 1455076 wikitext text/x-wiki {{زانیاریدانی نووسەر | ناو = حوسێن عارف | وێنە = Hisên Arif.jpg | قەبارەی وێنە = | لێدوان = | سەردێڕ = | ناوی خۆماڵی = | زمانی ناو = | ناوی کاتی لەدایکبوون = حوسێن عارف عەبدولڕەحمان | ڕێکەوتی لەدایکبوون = ١٩٣٦ | شوێنی لەدایکبوون = [[سلێمانی]]، [[باشووری کوردستان]] | ڕێکەوتی مردن = | شوێنی مردن = | شوێنی گۆڕ = | پیشە = پارێزەر، ڕۆژنامەنووس و چیرۆکنووس | زمان = | نەتەوە = | ڕەگەز = | ڕەگەزنامە = | خوێندن = کۆلیژی یاسا | شوێنی بڕوانامە = | سەردەم = | بواری کارکردن = | قوتابخانەی ئەدەبی = | کارە دیارەکان = | خەڵاتە دیارەکان = | ساڵانی چالاکی = | ھاوسەر = | یار = | منداڵەکان = | خزمەکان = | واژوو = | لێدوانی واژوو = | ماڵپەڕ = }} '''حوسێن عارف عەبدولڕەحمان''' (١٩٣٦ لە [[سلێمانی]] - ) پارێزەر، ڕۆژنامەنووس و چیرۆکنووسی [[کورد]]ی خەڵکی [[باشووری کوردستان]] و یەکێک لە دامەزرێنەرانی [[گرووپی ڕوانگە]] بوو. ئەو یاساناسە و لە [[خولی یەکەمی پەرلەمانی کوردستان-عێراق|خولی یەکەمی پەرلەمانی کوردستان]] ئەندامی پەرلەمانیش بووە. حسێن عارف ئەندامی [[یەکێتیی نووسەرانی کورد]] و [[سەندیکای ڕۆژنامەنووسانی کوردستان]]ە.<ref name="پەرلەمانی کوردستان ۱">[https://www.parliament.krd/mps/previous-mps/mps-term-1/حسین-عارف-عبدلره-حمان/ پەرلەمانی کوردستان-عێراق: ''مێژووی ھەڵبژاردن خولی یەکەم ١٩٩٢'' (بە سۆرانی)، نووسراو لە ١٣ی شوباتی ٢٠٢١؛] سەردان لە ١٠ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢٣.</ref> == ئەندامێتی پەرلمان == حسێن عارف وەکوو ئەندامێکی [[یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان]] لە [[خولی یەکەمی پەرلەمانی کوردستان-عێراق|خولی یەکەمی پەرلەمانی کوردستان]] ئەندامی پەرلەمانیش بوو. ئەو لە پەرلەمان ئەندامی فراکسیۆنی سەوز بوو و لەنێو لیژنەکانی پەرلەمانیش ئەندامی لیژنەی کاروباری یاسایی بوو.<ref name="پەرلەمانی کوردستان ۱">[https://www.parliament.krd/mps/previous-mps/mps-term-1/حسین-عارف-عبدلره-حمان/ پەرلەمانی کوردستان-عێراق: ''مێژووی ھەڵبژاردن خولی یەکەم ١٩٩٢'' (بە سۆرانی)، نووسراو لە ١٣ی شوباتی ٢٠٢١؛] سەردان لە ١٠ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢٣.</ref> بەدوای [[ڕووداوەکانی ٣١ی ئاب]]، حوسێن عارف لەگەڵ چەندین پەرلەمانتاری دیکە دژ بە شەڕی چەکداریی [[پارتی دیموکراتی کوردستان]] و [[یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان]] بۆ ماوەی زیاتر لە مانگێک لەناو پەرلەمانی کوردستاندا مانییان گرتەوە.<ref name="زەمەن ١">[https://www.zamenpress.com/Details.aspx?jimare=3460 زەمەن: ''بیرەوەرییەکانی حسێن عارف''، ژمارەی ٥٧، نووسراوی ٢٣ی شوباتی ٢٠١٩؛]{{بەستەری مردوو|url=https://www.zamenpress.com/Details.aspx?jimare=3460 |date=ئابی ٢٠١٩ }} سەردان لە ١٧ی حوزەیرانی ٢٠١٩.</ref> == بەرھەمەکان == * حسێن عارف، شار، بەرگی یەکەم: ١٩٨٦، بەرگی دووھەم: ٢٠٠١؛ سلێمانی. * حسەین عارف، چای شیرین: سەرجەم چیڕۆکە کورتەکان * حسێن عارف. گەلە گورگ. چوار چیرۆک. ١٩٨٣. * حسێن عارف، کۆکتێل، زنجیرەی کتێبی دەزگای چاپ و پەخشی سەردەم، ٢٠٠٥؛ ٢٨٦ پ. * حسەین عارف، تەمەنێک لە بندەستی: ڕووداو و کارەساتەکانەوە، ٢ ب * حسەین عارف، توێشووی سەفەرێکی سەخت * حسەین عارف، بیبلیۆگرافیای دوو ساڵەی تەمەنی کاروان ١٩٨٤-١٩٨٢ * حسەین عارف، ئەندێشەی مرۆڤێک * حسێن عارف، ساڵێک لە تەمەن: بیرەوەری حسێن عارف * حسەین عارف، شانۆگەری جەنابی جانەوەر * حسێن عارف، قوتابخانەی شیعری تازە * حسەین عارف، ھێلانە * حسەین عارف، کڵافەیەک ژانی تووڕە === لێکۆڵینەوە === * حسەین عارف، چیڕۆکی ھونەریی کوردی * حسەین عارف، بیبلیۆگرافیای چیرۆکی کوردی * حسەین عارف، روانگە و یاران و نەیارانی * حسەین عارف، لە کۆڕی خەباتا: چیرۆک لە بەرھەمی دوای شۆڕش * حسەین عارف، نووسینەوەکانم لە بواری رەخنە و لێکۆڵینەوەدا ساڵانی ١٩٨٨-١٩٥٥ == بەستەرە دەرەکییەکان == * [https://archive.xelk.org/dreja.aspx?Jmare=27992&Jor=59 تۆڕی میدیایی خەڵک: لە شێرکۆ بێکەسەوە بۆ حسێن عارف: ئێوارە نامەیەک.]{{بەستەری مردوو|url=https://archive.xelk.org/dreja.aspx?Jmare=27992&Jor=59 |date=ئابی ٢٠٢١ }} == ئەمانەش ببینە == * [[خەڵاتی حسەین عارف]] == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{ڕۆمانە کوردییەکان}} [[پۆل:کوردەکانی باشووری کوردستان]] [[پۆل:خەڵکی سلێمانی]] [[پۆل:نووسەرانی کورد]] [[پۆل:ڕۆشنبیرانی کورد]] [[پۆل:لەدایکبووانی ١٩٣٦]] [[پۆل:ئەندامانی خولی یەکەمی پەرلەمانی کوردستان-عێراق]] h94qo7qaubbd8sakfh6nq4ton62k5x3 0 160214 1455008 1310984 2025-06-21T12:05:55Z 1silent scientist 51740 /* سەرچاوەکان */ 1455008 wikitext text/x-wiki {{کەسایەتی | ناو = تەرزە جاف | وێنە = Tarza Jaf.jpg | قەبارەی وێنە = | ناوی کاتی لەدایکبوون = تەرزە فایەق جاف | شوێنی لەدایکبوون = [[سلێمانی]] | ڕێکەوتی لەدایکبوون = {{birth date and age|١٩٧٢|١١|٥|df=y}} | ڕێکەوتی مردن = | شوێنی مردن = | ھۆکاری مردن = | شوێنی دۆزینەوەی تەرم = | شوێنی گۆڕ = | نیشتەجێ = [[ھەولێر]] | نەتەوە = [[کورد]] | ناوەکانی تر = تەرزە جاف | نەژاد = [[کورد]] | شارومەندێتی = کوردستانی | ڕادەی خوێندەواری = | دایەن = | پیشە = نووسەر و وەرگێڕ | ساڵانی چالاکی = ٢٠٠٧ | خاوەنکار = | شار = | مووچە = | دارایی = | باڵا = | کێش = | ناسراو بە ھۆی = داکۆکی لە مافی ژنان | سەرناو = | وادە = | پێشوو = | جێگر = | حیزب = | بەرانبەرەکان = | ئایین = [[ئیسلام]] | ھاوسەر = [[فەرھاد پیرباڵ]] (جیا بوونەتەوە) | یار = | منداڵەکان = تنۆک و ڕۆدان | خزمەکان = خەسرەو جاف | پەیوەندیەکان = | خەڵاتەکان = | واژوو = | ماڵپەڕ = | پەراوێزەکان = }} '''تەرزە فایەق جاف''' (لەدایکبووی ٥ی تشرینی دووەمی ١٩٧٢، [[سلێمانی]]) نووسەر، وەرگێڕ، توێژەر و شاعیری کوردە. == ژیاننامە == ناوی تەواوی تەرزە فایەق جافە. ڕۆژنامەنووس و ھۆنەر و چالاکوانێکی بواری ئافرەتانیشە. ساڵی ١٩٩٥ بەکالۆریۆسی لە بواری [[جوگرافیا]] بەدەست ھێناوە لە [[زانکۆی سەلاحەدین|زانکۆی سەلاحەددین]] (ھەولێر). لەنێوان ساڵانی ٢٠٠٩-٢٠٠٧ لە ئاژانسی (أصوات العراق) وەک نووسەر و وەرگێر کاری کردووە. ھاوسەری پێشووی نووسەر و فیلسووف دکتۆر [[فەرھاد پیرباڵ|فەرھاد پیرباڵ]] بوو کە بەھۆی ئەم پەیوەندییەیانەوە بەھرە و توانای ئەدەبییان بەرزەفڕ ببوو و زۆر لەژێر کاریگەریی یەکتردا بوون. ساڵی ٢٠١٦ وەکوو پێشکەشکار لە دامەزراوەی میدیاییی کوردستان ٢٤ دامەزرا. == بەرھەمەکان == * توێژینەوە لە مێژووی کورد، کۆمەڵێک لێکۆڵینەوەی مێژوویی و جوگرافی (وەرگێڕان) * پەتاتە بخۆن، کۆمەڵە کورتەچیرۆک (وەرگێڕان) * من ھەبم یاخود نا ئەمەیە زەلکاوەکە (ھۆنراوە) * لە کەوتنەخوارەوەشدا باڵەکانم ئاسمانیان ھەژاند (ھۆنراوە) * چەندین بابەتی ھەمەلایەنە لە گۆڤار و ڕۆژنامەکان == پێشانگا == <gallery> پەڕگە:Tarza Jaff.jpg|تەرزە جاف پەڕگە:Tarza Fayaq Jaff.jpg </gallery> == سەرچاوەکان == * https://web.archive.org/web/20161224041847/http://www.speemedia.com/dreja.aspx?Jmare=40096&Jor=25 * [https://www.dengiamerika.com/a/2928513.html دەنگی ئەمریکا: ژیان لە فەرھەنگدا] {{تووڵی دەروازە|ژیاننامە|عێراق|کوردستان}} [[پۆل:لەدایکبووانی ١٩٧٢]] [[پۆل:زیندووان]] [[پۆل:ڕاگەیاندن]] [[پۆل:نووسەران]] mw44ub83woan8w7iagwq816qq5i6sjd 0 160713 1455057 1453757 2025-06-21T17:19:40Z 88.236.37.115 1455057 wikitext text/x-wiki {{Infobox military person | honorific_prefix = | name = ئیسماعیل قائانی | image = Esmail Ghaani in january 2020.jpg | image_size = | caption = | birth_date = {{Birth date and age|mf=yes|1957|8|08}}<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|سەردێڕ=Esmail Ghaani: Who is Qasem Soleimani Successor?|ناونیشان=https://see.news/esmail-ghaani-who-is-qasem-soleimani-successor/|وێبگە=Sada El balad|بڵاوکەرەوە=see.news|ڕێکەوتی سەردان=٣١ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢٠|زمان=en|ڕێکەوت=٣ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٠}}</ref> | birth_place = [[مەشھەد]]، [[ئێران]] | religion = [[ئیسلام]] | allegiance = [[کۆماری ئیسلامیی ئێران]] | branch = [[سپای پاسدارانی شۆڕشی ئیسلامی]] | serviceyears = ١٩٨٠–٢٠٢٥ | rank = ژەنەڕاڵ | unit = | commands = [[ھێزی قودس]] | battles = [[سەربزێویی ١٩٧٩ی کوردان لە ئێران]]<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|سەردێڕ=اسماعیل قاآنی، جانشین قاسم سلیمانی کیست؟|ناونیشان=https://www.bbc.com/persian/iran-features-50981849|وێبگە=BBC News فارسی|بڵاوکەرەوە=BBCPERSIAN.COM|ڕێکەوتی سەردان=٣١ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢٠|زمان=fa}}</ref> {{ھن}}[[شەڕی ئێران و عێراق]]{{ھن}}[[شەڕی ناوخۆیی سووریا]] {{ھن}} [[کردە سەربازیەکانی دژبە (دەوڵەتی ئیسلامی لە عێراق و شام)|شەڕی داعش]] |death_date=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥}} [[پەڕگە:Esmail Ghaani May2019 (cropped).jpg|وێنۆک|جەنەڕاڵی [[ھێزی قودس]]ی ئێرانی]] '''ئیسماعیل قائانی''' ({{بە فارسی|اسماعیل قاآنی}}؛ لەدایکبووی ٨ی ئابی ١٩٥٨، [[مەشھەد]]، [[ئێران]] کەسایەتییەکی سەربازییە و پلەی [[عەمید]]ە، لە ٣ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٠، دوای کوژرانی [[قاسم سولەیمانی]] لە [[ھێرشی ئاسمانیی ٢٠٢٠ی فڕۆکەخانەی نێونەتەوەییی بەغدا]] پلەی فەرماندەی [[ھێزی قودس]]ی ئێرانی وەرگرت. == پلە سەربازییەکان == * فەرماندەی تاقمی ٢١ی ئیمام ڕەزا لە ساڵی ١٩٨٤ ھەتا ١٩٨٨ * فەرماندەی تاقمی نەسر ٥ لە ساڵی ١٩٨٨ * جێگری بەڕێوەبەری دەستەی ئەرکی ھاوبەشی سیخوڕیی سوپای پاسداران لە ساڵی ٢٠٠٧ ھەتا ٢٠٠٨ * جێگری فەرماندەی [[ھێزی قودس]] لە ساڵی ٢٠١٩ * فەرماندەی ھێزی قودس لە ٣ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٠ == سەرچاوەکان == * https://web.archive.org/web/20200103071608/https://www.pbs.org/wgbh/pages/frontline/tehranbureau/2011/12/profile-the-canny-general-quds-force-commander-ghasem-soleimani.html {{سەرچاوەکان}} {{تووڵی دەروازە|ئێران|ژیاننامە|شەڕ|ڕۆژھەڵاتی ناوین}} {{پۆلی کۆمنز|Esmail Ghaani}} [[پۆل:خەڵکی فارس]] [[پۆل:لەدایکبووانی ١٩٥٧]] [[پۆل:شیعە ئێرانییەکان]] [[پۆل:خەڵکی مەشھەد]] [[پۆل:مردووانی ٢٠٢٥]] [[پۆل:مردووان بە ھێرشی ئاسمانی ئیسرائیل]] h7jp2v2ae48mkfns43vf329im54xi6w 1455058 1455057 2025-06-21T17:20:39Z 88.236.37.115 1455058 wikitext text/x-wiki {{Infobox military person | honorific_prefix = | name = ئیسماعیل قائانی | image = Esmail Ghaani in january 2020.jpg | image_size = | caption = | birth_date = {{Birth date and age|mf=yes|1957|8|08}}<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|سەردێڕ=Esmail Ghaani: Who is Qasem Soleimani Successor?|ناونیشان=https://see.news/esmail-ghaani-who-is-qasem-soleimani-successor/|وێبگە=Sada El balad|بڵاوکەرەوە=see.news|ڕێکەوتی سەردان=٣١ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢٠|زمان=en|ڕێکەوت=٣ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٠}}</ref> | birth_place = [[مەشھەد]]، [[ئێران]] | religion = [[ئیسلام]] | allegiance = [[کۆماری ئیسلامیی ئێران]] | branch = [[سپای پاسدارانی شۆڕشی ئیسلامی]] | serviceyears = ١٩٨٠–تا ئێستا | rank = ژەنەڕاڵ | unit = | commands = [[ھێزی قودس]] | battles = [[سەربزێویی ١٩٧٩ی کوردان لە ئێران]]<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|سەردێڕ=اسماعیل قاآنی، جانشین قاسم سلیمانی کیست؟|ناونیشان=https://www.bbc.com/persian/iran-features-50981849|وێبگە=BBC News فارسی|بڵاوکەرەوە=BBCPERSIAN.COM|ڕێکەوتی سەردان=٣١ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢٠|زمان=fa}}</ref> {{ھن}}[[شەڕی ئێران و عێراق]]{{ھن}}[[شەڕی ناوخۆیی سووریا]] {{ھن}} [[کردە سەربازیەکانی دژبە (دەوڵەتی ئیسلامی لە عێراق و شام)|شەڕی داعش]] |death_date=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥}} [[پەڕگە:Esmail Ghaani May2019 (cropped).jpg|وێنۆک|جەنەڕاڵی [[ھێزی قودس]]ی ئێرانی]] '''ئیسماعیل قائانی''' ({{بە فارسی|اسماعیل قاآنی}}؛ لەدایکبووی ٨ی ئابی ١٩٥٨، [[مەشھەد]]، [[ئێران]] کەسایەتییەکی سەربازییە و پلەی [[عەمید]]ە، لە ٣ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٠، دوای کوژرانی [[قاسم سولەیمانی]] لە [[ھێرشی ئاسمانیی ٢٠٢٠ی فڕۆکەخانەی نێونەتەوەییی بەغدا]] پلەی فەرماندەی [[ھێزی قودس]]ی ئێرانی وەرگرت. == پلە سەربازییەکان == * فەرماندەی تاقمی ٢١ی ئیمام ڕەزا لە ساڵی ١٩٨٤ ھەتا ١٩٨٨ * فەرماندەی تاقمی نەسر ٥ لە ساڵی ١٩٨٨ * جێگری بەڕێوەبەری دەستەی ئەرکی ھاوبەشی سیخوڕیی سوپای پاسداران لە ساڵی ٢٠٠٧ ھەتا ٢٠٠٨ * جێگری فەرماندەی [[ھێزی قودس]] لە ساڵی ٢٠١٩ * فەرماندەی ھێزی قودس لە ٣ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٠ == سەرچاوەکان == * https://web.archive.org/web/20200103071608/https://www.pbs.org/wgbh/pages/frontline/tehranbureau/2011/12/profile-the-canny-general-quds-force-commander-ghasem-soleimani.html {{سەرچاوەکان}} {{تووڵی دەروازە|ئێران|ژیاننامە|شەڕ|ڕۆژھەڵاتی ناوین}} {{پۆلی کۆمنز|Esmail Ghaani}} [[پۆل:خەڵکی فارس]] [[پۆل:لەدایکبووانی ١٩٥٧]] [[پۆل:شیعە ئێرانییەکان]] [[پۆل:خەڵکی مەشھەد]] [[پۆل:مردووانی ٢٠٢٥]] [[پۆل:مردووان بە ھێرشی ئاسمانی ئیسرائیل]] l4o84hcw52tsgtaiq1a2djb701xxz4i 1455059 1455058 2025-06-21T17:21:24Z 88.236.37.115 1455059 wikitext text/x-wiki {{Infobox military person | honorific_prefix = | name = ئیسماعیل قائانی | image = Esmail Ghaani in january 2020.jpg | image_size = | caption = | birth_date = {{Birth date and age|mf=yes|1957|8|08}}<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|سەردێڕ=Esmail Ghaani: Who is Qasem Soleimani Successor?|ناونیشان=https://see.news/esmail-ghaani-who-is-qasem-soleimani-successor/|وێبگە=Sada El balad|بڵاوکەرەوە=see.news|ڕێکەوتی سەردان=٣١ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢٠|زمان=en|ڕێکەوت=٣ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٠}}</ref> | birth_place = [[مەشھەد]]، [[ئێران]] | religion = [[ئیسلام]] | allegiance = [[کۆماری ئیسلامیی ئێران]] | branch = [[سپای پاسدارانی شۆڕشی ئیسلامی]] | serviceyears = ١٩٨٠–تا ئێستا | rank = ژەنەڕاڵ | unit = | commands = [[ھێزی قودس]] | battles = [[سەربزێویی ١٩٧٩ی کوردان لە ئێران]]<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|سەردێڕ=اسماعیل قاآنی، جانشین قاسم سلیمانی کیست؟|ناونیشان=https://www.bbc.com/persian/iran-features-50981849|وێبگە=BBC News فارسی|بڵاوکەرەوە=BBCPERSIAN.COM|ڕێکەوتی سەردان=٣١ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢٠|زمان=fa}}</ref> {{ھن}}[[شەڕی ئێران و عێراق]]{{ھن}}[[شەڕی ناوخۆیی سووریا]] {{ھن}} [[کردە سەربازیەکانی دژبە (دەوڵەتی ئیسلامی لە عێراق و شام)|شەڕی داعش]] |death_date=}} [[پەڕگە:Esmail Ghaani May2019 (cropped).jpg|وێنۆک|جەنەڕاڵی [[ھێزی قودس]]ی ئێرانی]] '''ئیسماعیل قائانی''' ({{بە فارسی|اسماعیل قاآنی}}؛ لەدایکبووی ٨ی ئابی ١٩٥٨، [[مەشھەد]]، [[ئێران]] کەسایەتییەکی سەربازییە و پلەی [[عەمید]]ە، لە ٣ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٠، دوای کوژرانی [[قاسم سولەیمانی]] لە [[ھێرشی ئاسمانیی ٢٠٢٠ی فڕۆکەخانەی نێونەتەوەییی بەغدا]] پلەی فەرماندەی [[ھێزی قودس]]ی ئێرانی وەرگرت. == پلە سەربازییەکان == * فەرماندەی تاقمی ٢١ی ئیمام ڕەزا لە ساڵی ١٩٨٤ ھەتا ١٩٨٨ * فەرماندەی تاقمی نەسر ٥ لە ساڵی ١٩٨٨ * جێگری بەڕێوەبەری دەستەی ئەرکی ھاوبەشی سیخوڕیی سوپای پاسداران لە ساڵی ٢٠٠٧ ھەتا ٢٠٠٨ * جێگری فەرماندەی [[ھێزی قودس]] لە ساڵی ٢٠١٩ * فەرماندەی ھێزی قودس لە ٣ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٠ == سەرچاوەکان == * https://web.archive.org/web/20200103071608/https://www.pbs.org/wgbh/pages/frontline/tehranbureau/2011/12/profile-the-canny-general-quds-force-commander-ghasem-soleimani.html {{سەرچاوەکان}} {{تووڵی دەروازە|ئێران|ژیاننامە|شەڕ|ڕۆژھەڵاتی ناوین}} {{پۆلی کۆمنز|Esmail Ghaani}} [[پۆل:خەڵکی فارس]] [[پۆل:لەدایکبووانی ١٩٥٧]] [[پۆل:شیعە ئێرانییەکان]] [[پۆل:خەڵکی مەشھەد]] [[پۆل:مردووانی ٢٠٢٥]] [[پۆل:مردووان بە ھێرشی ئاسمانی ئیسرائیل]] 6klaoz9o0w3bka2jhmblmbb4y7cdv8k 1455060 1455059 2025-06-21T17:21:44Z 88.236.37.115 /* سەرچاوەکان */ 1455060 wikitext text/x-wiki {{Infobox military person | honorific_prefix = | name = ئیسماعیل قائانی | image = Esmail Ghaani in january 2020.jpg | image_size = | caption = | birth_date = {{Birth date and age|mf=yes|1957|8|08}}<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|سەردێڕ=Esmail Ghaani: Who is Qasem Soleimani Successor?|ناونیشان=https://see.news/esmail-ghaani-who-is-qasem-soleimani-successor/|وێبگە=Sada El balad|بڵاوکەرەوە=see.news|ڕێکەوتی سەردان=٣١ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢٠|زمان=en|ڕێکەوت=٣ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٠}}</ref> | birth_place = [[مەشھەد]]، [[ئێران]] | religion = [[ئیسلام]] | allegiance = [[کۆماری ئیسلامیی ئێران]] | branch = [[سپای پاسدارانی شۆڕشی ئیسلامی]] | serviceyears = ١٩٨٠–تا ئێستا | rank = ژەنەڕاڵ | unit = | commands = [[ھێزی قودس]] | battles = [[سەربزێویی ١٩٧٩ی کوردان لە ئێران]]<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|سەردێڕ=اسماعیل قاآنی، جانشین قاسم سلیمانی کیست؟|ناونیشان=https://www.bbc.com/persian/iran-features-50981849|وێبگە=BBC News فارسی|بڵاوکەرەوە=BBCPERSIAN.COM|ڕێکەوتی سەردان=٣١ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢٠|زمان=fa}}</ref> {{ھن}}[[شەڕی ئێران و عێراق]]{{ھن}}[[شەڕی ناوخۆیی سووریا]] {{ھن}} [[کردە سەربازیەکانی دژبە (دەوڵەتی ئیسلامی لە عێراق و شام)|شەڕی داعش]] |death_date=}} [[پەڕگە:Esmail Ghaani May2019 (cropped).jpg|وێنۆک|جەنەڕاڵی [[ھێزی قودس]]ی ئێرانی]] '''ئیسماعیل قائانی''' ({{بە فارسی|اسماعیل قاآنی}}؛ لەدایکبووی ٨ی ئابی ١٩٥٨، [[مەشھەد]]، [[ئێران]] کەسایەتییەکی سەربازییە و پلەی [[عەمید]]ە، لە ٣ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٠، دوای کوژرانی [[قاسم سولەیمانی]] لە [[ھێرشی ئاسمانیی ٢٠٢٠ی فڕۆکەخانەی نێونەتەوەییی بەغدا]] پلەی فەرماندەی [[ھێزی قودس]]ی ئێرانی وەرگرت. == پلە سەربازییەکان == * فەرماندەی تاقمی ٢١ی ئیمام ڕەزا لە ساڵی ١٩٨٤ ھەتا ١٩٨٨ * فەرماندەی تاقمی نەسر ٥ لە ساڵی ١٩٨٨ * جێگری بەڕێوەبەری دەستەی ئەرکی ھاوبەشی سیخوڕیی سوپای پاسداران لە ساڵی ٢٠٠٧ ھەتا ٢٠٠٨ * جێگری فەرماندەی [[ھێزی قودس]] لە ساڵی ٢٠١٩ * فەرماندەی ھێزی قودس لە ٣ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٠ == سەرچاوەکان == * https://web.archive.org/web/20200103071608/https://www.pbs.org/wgbh/pages/frontline/tehranbureau/2011/12/profile-the-canny-general-quds-force-commander-ghasem-soleimani.html {{سەرچاوەکان}} {{تووڵی دەروازە|ئێران|ژیاننامە|شەڕ|ڕۆژھەڵاتی ناوین}} {{پۆلی کۆمنز|Esmail Ghaani}} [[پۆل:خەڵکی فارس]] [[پۆل:لەدایکبووانی ١٩٥٧]] [[پۆل:شیعە ئێرانییەکان]] [[پۆل:خەڵکی مەشھەد]] [[پۆل:زیندووان]] [[پۆل:مردووان بە ھێرشی ئاسمانی ئیسرائیل]] 07tdatqkft61wbd5x4itkyjisj7vuxq 10 162343 1455083 1439738 2025-06-21T21:31:40Z Arya sarhan 34132 چاکسازی 1455083 wikitext text/x-wiki {{Navbox |name = براوەکانی جامی جیھانیی یانەکانی فیفا |title = [[پێڕستی یاری کۆتایی جامی جیھانیی یانەکانی فیفا|براوەکانی]] [[جامی جیھانیی یانەکانی فیفا]] |titlestyle = background:gold; |state = {{{state|autocollapse}}} |listclass = hlist | group1 = ساڵانی ٢٠٠٠ | list1 = *'''[[جامی جیھانیی یانەکانی فیفا ٢٠٠٠|٢٠٠٠]]:''' {{flagicon|بەڕازیل|قەبارە=15px}} [[یانەی تۆپی پێی کورینسیانز|کورینسیانز]] *'''[[جامی جیھانیی یانەکانی فیفا ٢٠٠٥|٢٠٠٥]]:''' {{flagicon|بەڕازیل|قەبارە=15px}} [[یانەی تۆپی پێی ساو پاولۆ|ساو پاولۆ]] *'''[[جامی جیھانیی یانەکانی فیفا ٢٠٠٦|٢٠٠٦]]:''' {{flagicon|بەڕازیل|قەبارە=15px}} [[یانەی تۆپی پێی ئینتەرناشیوناڵ|ئینتەرناشیوناڵ]] *'''[[جامی جیھانیی یانەکانی فیفا ٢٠٠٧|٢٠٠٧]]:''' {{flagicon|ئیتالیا|قەبارە=15px}} [[ئەی سی میلان]] *'''[[جامی جیھانیی یانەکانی فیفا ٢٠٠٨|٢٠٠٨]]:''' {{flagicon|ئینگلتەرا|قەبارە=15px}} [[یانەی تۆپی پێی مەنچستەر یوونایتد|مەنچستەر یوونایتد]] *'''[[جامی جیھانیی یانەکانی فیفا ٢٠٠٩|٢٠٠٩]]:''' {{flagicon|ئیسپانیا|قەبارە=15px}} [[یانەی تۆپی پێی بارسێلۆنا|یارسێلۆنا]] | group2 = ساڵانی ٢٠١٠ | list2 = *'''[[جامی جیھانیی یانەکانی فیفا٢٠١٠|٢٠١٠]]:''' {{flagicon|ئیتالیا|قەبارە=10پێکسل}} [[ئینتەر میلان|ئینتەر میلان]] *'''[[جامی جیھانیی یانەکانی فیفا ٢٠١١|٢٠١١]]:''' {{flagicon|ئیسپانیا|قەبارە=15px}} [[یانەی تۆپی پێی بارسێلۆنا|یارسێلۆنا]] *'''[[جامی جیھانیی یانەکانی فیفا ٢٠١٢|٢٠١٢]]:''' {{flagicon|بەڕازیل|قەبارە=15px}} [[یانەی تۆپی پێی کورینسیانز|کورینسیانز]] *'''[[جامی جیھانیی یانەکانی فیفا ٢٠١٣|٢٠١٣]]:''' {{flagicon|ئەڵمانیا|قەبارە=15px}} [[یانەی تۆپی پێی بایەرن میونشن|بایەرن میونشن]] *'''[[جامی جیھانیی یانەکانی فیفا ٢١٤|٢٠١٤]]:''' {{flagicon|ئیسپانیا|قەبارە=15px}} [[یانەی تۆپی پێی ڕیال مەدرید|ڕیال مەدرید]] *'''[[جامی جیھانیی یانەکانی فیفا ٢٠١٥|٢٠١٥]]:''' {{flagicon|ئیسپانیا|قەبارە=15px}} [[یانەی تۆپی پێی بارسێلۆنا|یارسێلۆنا]] *'''[[جامی جیھانیی یانەکانی فیفا ٢٠١٦|٢٠١٦]]:''' {{flagicon|ئیسپانیا|قەبارە=15px}} [[یانەی تۆپی پێی ڕیال مەدرید|ڕیال مەدرید]] *'''[[جامی جیھانیی یانەکانی فیفا ٢٠١٧|٢٠١٧]]:''' {{flagicon|ئیسپانیا|قەبارە=15px}} [[یانەی تۆپی پێی ڕیال مەدرید|ڕیال مەدرید]] *'''[[جامی جیھانیی یانەکانی فیفا ٢٠١٨|٢٠١٨]]:''' {{flagicon|ئیسپانیا|قەبارە=15px}} [[یانەی تۆپی پێی ڕیال مەدرید|ڕیال مەدرید]] *'''[[جامی جیھانیی یانەکانی فیفا ٢٠١٩|٢٠١٩]]:''' {{flagicon|ئینگلتەرا|قەبارە=15px}} [[یانەی تۆپی پێی لیڤەرپوول|لیڤەرپوول]] | group3 = ساڵانی ٢٠٢٠ | list3 = *'''[[جامی جیھانیی یانەکانی فیفا ٢٠٢٠|٢٠٢٠]]:''' {{flagicon|ئەڵمانیا|قەبارە=15px}} [[یانەی تۆپی پێی بایەرن میونشن|بایەرن میونشن]] *'''[[جامی جیھانیی یانەکانی فیفا ٢٠٢١|٢٠٢١]]:''' {{flagicon|ئینگلتەرا|قەبارە=15px}} [[یانەی تۆپی پێی چێڵسی|چێڵسی]] *'''[[جامی جیھانیی یانەکانی فیفا ٢٠٢٢|٢٠٢٢]]:''' {{flagicon|ئیسپانیا|قەبارە=15px}} [[یانەی تۆپی پێی ڕیال مەدرید|ڕیال مەدرید]] *'''[[جامی جیھانیی یانەکانی فیفا ٢٠٢٣|٢٠٢٣]]:''' {{flagicon|ئینگلتەرا|قەبارە=15px}} [[یانەی تۆپی پێی مانچستەر سیتی|مانچستەر سیتی]] }} 95tsr5bxpnom19v3wo1ozki7whwvcwa 0 163527 1455004 1454852 2025-06-21T12:04:21Z AramBot 39807 بۆت: نرخی کۆنی پارامەترەکان نوێ کرایەوە؛ ناوی پارامەترە کۆنەکان نوێ کرایەوە (بە بەکارھێنانی [[وپ:نپس]]) 1455004 wikitext text/x-wiki {{شێواز}} [[پەڕگە:CGRO s37-96-010.jpg|وێنۆک|ساتی بڵاوبوونەوەی ئامێرەکانی تەلیسکۆبی ڕوانگەی کۆمپتۆن]] '''ڕوانگەی کۆمپتۆنی تیشکی گامایی''' (بە [[ئینگلیزی]]: Compton Gamma Ray Observatory) تەلیسکۆبێکی گەردوونییە بۆ پێوانی [[تیشکی گاما]] کە سەرچاوەی لە چەند تەنێکی گەردوونییەوە، ئەو ڕوانگەیە دووەم پشکنەری گەورەیە، چوارچێوەی پرۆژەی ڕوانگەی گەورە کە دەزگای بۆشایی ئەمریکا [[ناسا]] ڕەوانەی دەرەوەی [[زەوی]] کردیە، یەکەم ڕوانگە لەو پرۆژەیە [[تەلیسکۆبی ھەبڵ]] بوو، ڕوانگەی کۆمپتۆن تایبەت بە تیشکی گاما بە ناوی زانای فیزیایی [[ئارتەر کۆمپتۆن]]ەوە کرایە (لە زانکۆی واشنتۆن لە سان لویس) ھەروەھا ئەو زانایە خەڵاتی نۆبڵی فیزیای وەرگرتووە لە ساڵی ١٩٢٧ لە بواری تیشکی گاما.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=https://nssdc.gsfc.nasa.gov/nmc/spacecraft/display.action?id=1991-027B|سەردێڕ= ناسا زانیاری دەربارەی ڕوانگەی کۆمپتۆن}}</ref> <ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=https://heasarc.gsfc.nasa.gov/docs/cgro/images/epo/gallery/cgro//|سەردێڕ=بەشێک لە وێنەی پرۆژەی ڕوانگەی کۆمتۆن تایبەت بە تیشکی گاما|ڕێکەوتی سەردان=٢٩ی تشرینی دووەمی ٢٠٢٣|ڕێکەوتی ئەرشیڤ= ٣ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢٤|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20241203172038/https://heasarc.gsfc.nasa.gov/docs/cgro/images/epo/gallery/cgro/|ڕەوشی ناونیشان=مردوو}}</ref> == سەرچاوە == {{سەرچاوەکان}} == بەستەرە دەرەکییەکان == * [https://heasarc.gsfc.nasa.gov/docs/cgro/index.html لاپەرەی ڕوانگەی کۆمپتۆن لە ماڵپەری ناسا] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080515223742/http://cossc.gsfc.nasa.gov/docs/cgro/index.html |date=١٥ی ئایاری ٢٠٠٨ }} {{پۆلی کۆمنز|Compton Gamma Ray Observatory|ڕوانگەی تیشکی گامای کۆمپتۆن}}{{Authority control}}{{تووڵی دەروازە|گەردوون|ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا|فڕینی بۆشایی}} [[پۆل:گەردوون]] [[پۆل:ڕوانگە ئاسمانییەکان]] gunuyjlt7o2t0skqg01xvqtz2erhpzs 0 167385 1455040 1454951 2025-06-21T16:03:09Z AramBot 39807 بۆت: گۆڕینی بەستەری پۆلی کۆمنز لە [[:Commons:Category:Costa Rica national football team|Costa Rica national football team]] بۆ [[:Commons:Category:Costa Rica national association football team|Costa Rica national association football team]] 1455040 wikitext text/x-wiki [[پەڕگە:Cos-Serb (3).jpg|وێنۆک]] '''ھەڵبژاردەی تۆپی پێی کۆستاریکا''' (بە [[ئینگلیزی]] :Costa Rica national football team) نوێنەری وڵاتی [[کۆستاریکا]]یە لە پاڵەوانێتییەکانی تۆپی پێ ساڵی ١٩٢١ یەکێتی تۆپی پێی کۆستاریکا دامەزرا ھەمان ساڵ بووە ئەندامی [[فیفا]]. یەکەم یاری نێودەوڵەتی ساڵی ١٩٢١ بەرامبەر ھەڵبژاردەی [[سلڤادۆر]] بوو کە بە ئەنجامی ٧ گۆڵی بێ بەرامبەر یارییەکەی بردەوە. پێنج جار بەشداری [[جامی جیھانی فیفا]]ی کردووە یەکەم بەشداری ساڵی [[جامی جیھانیی فیفای ١٩٩٠|١٩٩٠]] بوو ھەروەھا ساڵی ١٩٦٣ بۆ یەکەم جار بەشداری کۆنکاکافی کرد باشترین ئەنجامیش بەدەستی ھێنابێت لەم پاڵەوانێتییە لە ساڵەکانی (١٩٦٣-١٩٦٩-١٩٨٩)بوو کە نازناوەکەی تێدا بەدەست ھێنا. [[پەڕگە:Costa Rica vs. España (amistoso) -1.jpg|وێنۆک]] == سەرچاوەکان == [https://www.kooora.com/?team=346&mode=n ھەڵبژاردەی کۆستەریکا] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20201025000925/https://www.kooora.com/?team=346&mode=n |date=٢٥ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢٠ }} {{تووڵی دەروازە|تۆپی پێ}} {{پۆلی کۆمنز|Costa Rica national association football team}} [[پۆل:ھەڵبژاردەکانی تۆپی پێ]] prg4gghy2bpl4op4i9pbon482pp9nn7 1455045 1455040 2025-06-21T17:00:54Z AramBot 39807 بۆت: زیادکردنی دەروازەی [[دەروازە:ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا|ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا]] 1455045 wikitext text/x-wiki [[پەڕگە:Cos-Serb (3).jpg|وێنۆک]] '''ھەڵبژاردەی تۆپی پێی کۆستاریکا''' (بە [[ئینگلیزی]] :Costa Rica national football team) نوێنەری وڵاتی [[کۆستاریکا]]یە لە پاڵەوانێتییەکانی تۆپی پێ ساڵی ١٩٢١ یەکێتی تۆپی پێی کۆستاریکا دامەزرا ھەمان ساڵ بووە ئەندامی [[فیفا]]. یەکەم یاری نێودەوڵەتی ساڵی ١٩٢١ بەرامبەر ھەڵبژاردەی [[سلڤادۆر]] بوو کە بە ئەنجامی ٧ گۆڵی بێ بەرامبەر یارییەکەی بردەوە. پێنج جار بەشداری [[جامی جیھانی فیفا]]ی کردووە یەکەم بەشداری ساڵی [[جامی جیھانیی فیفای ١٩٩٠|١٩٩٠]] بوو ھەروەھا ساڵی ١٩٦٣ بۆ یەکەم جار بەشداری کۆنکاکافی کرد باشترین ئەنجامیش بەدەستی ھێنابێت لەم پاڵەوانێتییە لە ساڵەکانی (١٩٦٣-١٩٦٩-١٩٨٩)بوو کە نازناوەکەی تێدا بەدەست ھێنا. [[پەڕگە:Costa Rica vs. España (amistoso) -1.jpg|وێنۆک]] == سەرچاوەکان == [https://www.kooora.com/?team=346&mode=n ھەڵبژاردەی کۆستەریکا] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20201025000925/https://www.kooora.com/?team=346&mode=n |date=٢٥ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢٠ }} {{تووڵی دەروازە|تۆپی پێ|ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا}} {{پۆلی کۆمنز|Costa Rica national association football team}} [[پۆل:ھەڵبژاردەکانی تۆپی پێ]] hdrpk5l14dwm168n6vmt4838k3ycvhf 0 170602 1454981 1454967 2025-06-21T12:00:31Z AramBot 39807 بۆت: نرخی کۆنی پارامەترەکان نوێ کرایەوە؛ ناوی پارامەترە کۆنەکان نوێ کرایەوە (بە بەکارھێنانی [[وپ:نپس]]) 1454981 wikitext text/x-wiki {{ئامادەکردن|دانەر=}}[[پەڕگە:Simpleicons Interface business-woman-1.svg|وێنۆک]] ھەتا ساڵی ٢٠٢٣، ٦٤ ژن خەڵاتی نۆبێلیان بەدەستھێناوە ([[ماری کووری]] دوو جار ئەو خەڵاتەی بردەوە، جارێک لە فیزیک و جارێک لە کیمیادا). وەرگرانی خەڵاتی نۆبێل لەلایەن مێینە بەو شێوەیە: * نۆزدە ژن خەڵاتی نۆبێلی ئاشتییان بەدەستھێناوە (١٦٫٣٪ لە ١١٠ براوە لە کۆی گشتی) * حەفدە خەڵاتی نۆبێلی وێژەیان بەدەستھێنا (١٤٫٢٨٪ لە ١١٩ براوە لە کۆی گشتی) * سێزدەیان خەڵاتی نۆبێلی فیزیۆلۆجی یان پزیشکییان وەرگرتووتەوە (٥٫٦٪ لە ٢٣٠ براوە لە کۆی گشتی) * ھەشت خەڵاتی نۆبێلی کیمیایان بەدەستھێنا (٤٫١٪ی ١٩١ براوە لە کۆی گشتی) * پێنجیان خەڵاتی نۆبێلی فیزیکیان بەدەستھێنا (١٫٨٪ لە ٢٢٤ براوە لە کۆی گشتی) * سێ کەس ( [[ئێلینۆر ئۆسترۆم]], [[ئستەر دوفلۆ|ئیستەر دوفلۆ]] و [[کلۆدیا گۆڵدین]] ) خەڵاتی یادکردنەوەیان لە زانستە ئابوورییەکاندا بەدەستھێنا (٢٫١٧٪ لە ٩٢ براوە لە کۆی گشتی). <ref>{{بیرخستنەوەی وێب|سەردێڕ=All Prizes in Economic Sciences|ناونیشان=https://www.nobelprize.org/prizes/lists/all-prizes-in-economic-sciences|ڕێکەوتی سەردان=١ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢٠|وێبگە=NobelPrize.org}}</ref> یەکەم ژن کە خەڵاتی نۆبڵی بەدەستهێنا، [[ماری کووری]] بوو کە لە ساڵی ١٩٠٣ لەگەڵ هاوسەرەکەی [[پیەر کووری]] و [[ھێنری بێکەرێل]] خەڵاتی نۆبڵی فیزیای بەدەستهێنا. <ref name="NobelFactswomen">{{بیرخستنەوەی وێب|سەردێڕ=Nobel Laureates Facts - Women|ناونیشان=http://nobelprize.org/nobel_prizes/lists/women.html|ڕێکەوتی سەردان=٧ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٧|بڵاوکەرەوە=[[Nobel Foundation]]}}</ref> <ref name="Physics1903">{{بیرخستنەوەی وێب|سەردێڕ=Nobel Prize in Physics 1903|ناونیشان=http://nobelprize.org/nobel_prizes/physics/laureates/1903/|ڕێکەوتی سەردان=١٦ی تشرینی یەکەمی ٢٠٠٨|بڵاوکەرەوە=[[Nobel Foundation]]}}</ref> هەروەها کیووری یەکەم و تاکە ژنە کە چەندین خەڵاتی نۆبڵی بەدەستهێناوە؛ لە ساڵی ١٩١١ خەڵاتی نۆبڵی کیمیا بەدەستهێنا. کچەکەی کیووری، [[ئرێن ژولیۆ کوری|ئرێن ژولیۆ کووری]] ، خەڵاتی نۆبڵی کیمیا لە ساڵی ١٩٣٥ بەدەستهێنا، بەمەش ئەو دووانە تاکە دایک و کچێک بوون کە خەڵاتی نۆبڵیان بەدەستهێنابێت <ref name="NobelFactswomen" /> وە هەروەها [[پیەر کووری|پیەر]] و [[ئرێن ژولیۆ کوری|ئرێن]] تاکە باوک و کچن کە ئەم خەڵاتەیان بەدەستهێنابێت.لەکاتێکدا ٦ کور و باوک ئەم خەڵاتەیان بەدەستهێناوە. <ref>{{بیرخستنەوەی وێب|دوایین=Chatterjee|یەکەم=Debjani|سەردێڕ=Global Day Of Parents 2021: Parent-Child Pairs Who Won The Nobel Prize|ناونیشان=https://www.ndtv.com/india-news/global-day-of-parents-2021-parent-child-pairs-who-won-the-nobel-prize-2453933|ڕێکەوتی سەردان=١ی حوزەیرانی ٢٠٢١|وێبگە=[[NDTV]]}}</ref> زۆرترین خەڵاتی نۆبڵ کە لە یەک ساڵدا بە ژنان بەخشرا، لە ساڵی ٢٠٠٩ دا بوو، کە پێنج ژن لە چوار پۆلێندا بوونە خاوەن خەڵات. == پێڕستی ژنانی براوەی خەڵاتی نۆبێل == <!-- Do not add an image unless the source information and license are sufficient and verifiable. Images without these details will be removed. --> {|class="wikitable sortable" width="98%" style="background:#ffffff;" |- ! ساڵ!! class="unsortable" width="75px"|وێنە !! width="250px"|ناو !! width="150px"|وڵات !! width="150px"|بوار !! class="unsortable" | ھۆکار |- | align="center" | ١٩٠٣ | [[پەڕگە:Marie Curie.jpg|75px]] | | {{sortname|ماری |کوری}}{{ھن}}<small>(بەھاوبەشی لەگەڵ [[پیەر کوری]] و [[ھێنری بێکەرێل]])</small> | [[پۆلەندا]] و [[فەڕەنسا]] | [[خەڵاتی نۆبێل لە فیزیک|فیزیک]] | "لە پێزانینی ئەو خزمەتە نائاساییانەی کە بە توێژینەوە ھاوبەشەکانیان لەسەر ئەو دەرکەوتە تیشکانەی کە پرۆفیسۆر [[ھێنری بێکەرێل]] دۆزیویاویانە پێشکەشیان کردووە"<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|سەردێڕ=The Nobel Prize in Physics 1903|ناونیشان=https://www.nobelprize.org/prizes/physics/1903/summary/|وێبگە=nobelprize|ڕێکەوتی سەردان=٢٨ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢٠}}</ref> |- | align="center" | ١٩٠٥ | [[پەڕگە:Bertha von Suttner nobel.jpg|75px]] | [[بەرسا ڤۆن سەتنەر]] | [[نەمسا]] | [[خەڵاتی ئاشتیی نۆبێل|ئاشتیی]] | سەرۆکی فەخری نووسینگەی ئاشتی نێودەوڵەتی و بۆ نووسینی ڕۆمانی تفەنگەکەت دابنێ<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|سەردێڕ=The Nobel Peace Prize 1905|ناونیشان=https://www.nobelprize.org/prizes/peace/1905/summary/|وێبگە=nobelprize|ڕێکەوتی سەردان=٢٨ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢٠}}</ref> |- | align="center" | ١٩٠٩ | [[پەڕگە:Selma Lagerlöf.jpg|75px]] | [[سەلما لاگەرلۆف]] | [[سوێد]] | [[پێڕستی وەرگرانی خەڵاتی نۆبێل لە وێژە|وێژە]] | "بەھۆی ئایدیالییە بەرزەکەی و خەیاڵە زیندووەکان و ئەو دیدە ڕۆحییەی کە نوسینەکەی دیاری دەکات"<ref name="Literature1909">{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1909/|سەردێڕ=Nobel Prize in Literature 1909|بڵاوکەرەوە=Nobel Foundation|ڕێکەوتی سەردان=١٦ی تشرینی یەکەمی ٢٠٠٨}}</ref> |- | align="center" | ١٩١١ | [[پەڕگە:Marie Curie.jpg|75px]] | [[ماری کوری]] | [[پۆلەندا]] و [[فەڕەنسا]] | [[خەڵاتی نۆبێل لە کیمیا|کیمیا]] | "بۆ دۆزینەوەی [[ڕادیۆم]] و [[پۆلۆنیۆم]]"<ref name="Chemistry1911">{{بیرخستنەوەی وێب| سەردێڕ = The Nobel Prize in Chemistry 1911 | بڵاوکەرەوە = Nobel Foundation | ناونیشان = http://nobelprize.org/nobel_prizes/chemistry/laureates/1911/index.html|ڕێکەوتی سەردان=١٦ی تشرینی یەکەمی ٢٠٠٨}}</ref> |- | align="center" | ١٩٢٦ | [[پەڕگە:Grazia Deledda 1926.jpg|75px]] | [[گرازیا دیلێددا]] | [[ئیتاڵیا]] | [[پێڕستی وەرگرانی خەڵاتی نۆبێل لە وێژە|وێژە]] | "بەھۆی نووسینە ئیلھامبەخشەکانییەوە، کە ژیانی خۆی لەدوورگەی ماڵەکەیدا بەوێنەیەکی ڕوون و گۆڕانکراو ھاوبەشی لەگەڵ کێشە گشتییەکانی مرۆڤ وێنا دەکات "<ref name="Literature1926">{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1926/|سەردێڕ=Nobel Prize in Literature 1926|بڵاوکەرەوە=Nobel Foundation|ڕێکەوتی سەردان=١٦ی تشرینی یەکەمی ٢٠٠٨}}</ref> |- | align="center" | ١٩٢٨ | [[پەڕگە:Sigrid Undset 1928.jpg|75px]] | [[سیگرید ئوندسێت]] | [[نەرویژ]] | [[پێڕستی وەرگرانی خەڵاتی نۆبێل لە وێژە|وێژە]] | "بۆ باسکردنە بەھێزەکەی سەبارەت بە ژیانی باکوور لە سەدەکانی ناوەڕاست "<ref name="Literature1928">{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1928/|سەردێڕ=Nobel Prize in Literature 1928|بڵاوکەرەوە=Nobel Foundation|ڕێکەوتی سەردان=١٦ی تشرینی یەکەمی ٢٠٠٨}}</ref> |- | align="center" | ١٩٣١ | [[پەڕگە:Jane Addams profile.jpg|75px]] | [[جەن ئادامس]]{{ھن}}<small>(بە ھاوبەشی لەگەڵ [[نیکۆلاس مۆرای بۆتلەر]])</small> | [[ئەمریکا]] | [[خەڵاتی ئاشتیی نۆبێل|ئاشتیی]] | کۆمەڵناس و سەرۆکی کۆمەڵەی ژنانی جیھانی بۆ ئاشتی و ئازادی.<ref name="Peace1931">{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=http://nobelprize.org/nobel_prizes/peace/laureates/1931/|سەردێڕ=Nobel Peace Prize 1931|بڵاوکەرەوە=Nobel Foundation|ڕێکەوتی سەردان=١٦ی تشرینی یەکەمی ٢٠٠٨}}</ref> |- | align="center" | ١٩٣٥ | [[پەڕگە:Irène Joliot-Curie Harcourt.jpg|75px]] | [[ئرێن ژولیۆ کوری]]{{ھن}}<small>(بە ھاوبەشی لەگەڵ [[فرێدریک ژولیۆ کوری]])</small> | [[فەڕەنسا]] | [[خەڵاتی نۆبێل لە کیمیا|کیمیا]] | "بۆ دروستکردنی توخمە [[ناوکیدی تیشکن|تیشکدەرەکانی]] نوێ"<ref name="Chemistry1935">{{بیرخستنەوەی وێب| سەردێڕ = The Nobel Prize in Chemistry 1935 | بڵاوکەرەوە = Nobel Foundation | ناونیشان = http://nobelprize.org/nobel_prizes/chemistry/laureates/1935/index.html|ڕێکەوتی سەردان=١٦ی تشرینی یەکەمی ٢٠٠٨}}</ref> |- | align="center" | ١٩٣٨ | [[پەڕگە:Pearl Buck 1972.jpg|75px]] | [[پێرل باک]] | [[ئەمریکا]] | [[پێڕستی وەرگرانی خەڵاتی نۆبێل لە وێژە|وێژە]] | "بۆ ئەو وەسفە دەوڵەمەند و ئەفسانەیییەی ژیانی جوتیارانی چیین"<ref name="Literature1938">{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1938/|سەردێڕ=Nobel Prize in Literature 1938|بڵاوکەرەوە=Nobel Foundation|ڕێکەوتی سەردان=١٦ی تشرینی یەکەمی ٢٠٠٨}}</ref> |- | align="center" | ١٩٤٥ | [[پەڕگە:Gabriela Mistral-01.jpg|75px]] | [[گابریێلا میسترال]] | [[چیلی]] | [[پێڕستی وەرگرانی خەڵاتی نۆبێل لە وێژە|وێژە]] | "بۆ ئەو شعرە گۆرانییە ئیلھام بەخشە بەھێزەی کە وایکرد ناوەکەی ببێت بە ئاسۆی ھەموو جیھانی ئەمریکای لاتینی "<ref name="Literature1945">{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1945/|سەردێڕ=Nobel Prize in Literature 1945|بڵاوکەرەوە=Nobel Foundation|ڕێکەوتی سەردان=١٦ی تشرینی یەکەمی ٢٠٠٨}}</ref> |- | align="center" | ١٩٤٦ | [[پەڕگە:EmilyGreeneBalch.jpg|75px]] | [[ئیمێلی گرین بالچ]]{{ھن}}<small>(بە ھاوبەشی لەگەڵ [[جۆن مۆت]])</small> | [[ئەمریکا]] | [[خەڵاتی ئاشتیی نۆبێل|ئاشتیی]] | "بۆ ئەو کارانەی بە درێژایی ژیانی ئەنجامی دا لە پێناو ئاشتی ".<ref name="Peace1946">{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=http://nobelprize.org/nobel_prizes/peace/laureates/1946/|سەردێڕ=Nobel Peace Prize 1946|بڵاوکەرەوە=Nobel Foundation|ڕێکەوتی سەردان=١٦ی تشرینی یەکەمی ٢٠٠٨}}</ref> |- | align="center" | ١٩٤٧ | [[پەڕگە:Gerty Theresa Cori.jpg|75px]] | [[جێرتی کۆری]]{{ھن}}<small>(بەھاوبەشی لەگەڵ ھەریەکە لە [[کاڕڵ فێردیناند کۆری]] و [[بێرناردۆ ھۆسایی]])</small> | [[ئەمریکا]] | [[خەڵاتی نۆبێل لە زانستی ئەرکی ئەندام و پزیشکی|پزیشکی]] | "بۆ دۆزینەوەی دابڕینی گۆڕینی کارای یاریدەدەر بۆ کاتیگۆجین"<ref name="Medicine1947">{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=http://nobelprize.org/nobel_prizes/medicine/laureates/1947/|سەردێڕ=Nobel Prize in Physiology or Medicine 1947|بڵاوکەرەوە=Nobel Foundation|ڕێکەوتی سەردان=١٦ی تشرینی یەکەمی ٢٠٠٨}}</ref> |- | align="center" | ١٩٦٣ | [[پەڕگە:Maria Goeppert-Mayer.jpg|75px]] | [[ماریا گۆپەرت مایەر]]{{ھن}}<small>(بەھاوبەشی لەگەڵ ھەریەکە لە [[J. Hans D. Jensen]] و [[Eugene Wigner]])</small> | [[ئەمریکا]] | [[خەڵاتی نۆبێل لە فیزیک|فیزیک]] | "بۆ دۆزینەوەکانیان پەیوەندبە بەرگی ناوکی"<ref name="Physics1963">{{بیرخستنەوەی وێب| سەردێڕ = The Nobel Prize in Physics 1963 | بڵاوکەرەوە = Nobel Foundation | ناونیشان = http://nobelprize.org/nobel_prizes/physics/laureates/1963/index.html|ڕێکەوتی سەردان=١٦ی تشرینی یەکەمی ٢٠٠٨}}</ref> |- | align="center" | ١٩٦٤ | [[پەڕگە:Dorothy Hodgkin Nobel.jpg|75px]] | [[دۆرۆتی ھۆدگکین]] | [[شانشینی یەکگرتوو]] | [[خەڵاتی نۆبێل لە کیمیا|کیمیا]] | "بۆ دیاریکردنەکانی پێکھاتەکانی ماددە زیندە کیمیایییە گرنگەکان بە تەکنیکی تیشکی ئێکس "<ref name="Chemistry1964">{{بیرخستنەوەی وێب| سەردێڕ = The Nobel Prize in Chemistry 1964 | بڵاوکەرەوە = Nobel Foundation | ناونیشان = http://nobelprize.org/nobel_prizes/chemistry/laureates/1964/index.html|ڕێکەوتی سەردان=١٦ی تشرینی یەکەمی ٢٠٠٨}}</ref> |- | align="center" | ١٩٦٦ | [[پەڕگە:Nelly Sachs 1966.jpg|75px]] | [[نیلی زاکس]]{{ھن}}<small>(بە ھاوبەشی لەگەڵ [[شموئێل یووسف عەگنۆن]])</small> | [[سوێد]] – [[ئەڵمانیا]] | [[پێڕستی وەرگرانی خەڵاتی نۆبێل لە وێژە|وێژە]] | بۆ نووسینە نایاب و ناوازەکانی"<ref name="Literature1966">{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1966/|سەردێڕ=Nobel Prize in Literature 1966|بڵاوکەرەوە=Nobel Foundation|ڕێکەوتی سەردان=١٦ی تشرینی یەکەمی ٢٠٠٨}}</ref> |- | align="center" rowspan="2" | ١٩٧٦ | [[پەڕگە:Betty Williams.jpg|75px]] | [[بێتی ویلیامز]] | rowspan="2" | [[شانشینی یەکگرتوو]] | rowspan="2" | [[خەڵاتی ئاشتیی نۆبێل|ئاشتیی]] | rowspan="2" | بۆ دامەزراندنی بزووتنەوەی ئاشتیی ئیرلەندای باکوور (دواتر ناوەکەی گۆڕا بۆ کۆمیتەی ئاشتی خەڵک)<ref name="Peace1976">{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=http://nobelprize.org/nobel_prizes/peace/laureates/1976/|سەردێڕ=Nobel Peace Prize 1976|بڵاوکەرەوە=Nobel Foundation|ڕێکەوتی سەردان=١٦ی تشرینی یەکەمی ٢٠٠٨}}</ref> |- | [[پەڕگە:Mairead Corrigan Gaza.jpg|75px]] | [[مایرێد ماگوێر]] |- | align="center" | ١٩٧٧ | [[پەڕگە:Rosalyn Yalow - portrait.jpg|75px]] | [[ڕۆسالین یالۆو]]{{ھن}}<small>(بە ھاوبەشی لەگەڵ ھەریەکە لە [[ڕۆجەر گۆلمین]] و [[ئەندریو شاڵی]])</small> | [[ئەمریکا]] | [[خەڵاتی نۆبێل لە زانستی ئەرکی ئەندام و پزیشکی|پزیشکی]] | "بۆ گەشە پێدان و تاقیکردنەوەی بەرگری تیشکدەر لە [[ھۆڕمۆنی پێپتاید]]"<ref name="Medicine1977">{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=http://nobelprize.org/nobel_prizes/medicine/laureates/1977/|سەردێڕ=Nobel Prize in Physiology or Medicine 1977|بڵاوکەرەوە=Nobel Foundation|ڕێکەوتی سەردان=١٦ی تشرینی یەکەمی ٢٠٠٨}}</ref> |- | align="center" | ١٩٧٩ | [[پەڕگە:MotherTeresa 090.jpg|75px]] | [[دایکە تیرێسا]] | [[ھیندستان]] و [[یووگۆسلاڤیا]] | [[خەڵاتی ئاشتیی نۆبێل|ئاشتیی]] | سەرۆکی میسیۆنەری خێرخوازی، [[کەلکەتە]].<ref name="Peace1979">{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=http://nobelprize.org/nobel_prizes/peace/laureates/1979/|سەردێڕ=Nobel Peace Prize 1979|بڵاوکەرەوە=Nobel Foundation|ڕێکەوتی سەردان=١٦ی تشرینی یەکەمی ٢٠٠٨}}</ref> |- | align="center" | ١٩٨٢ | [[پەڕگە:ARB-Alva-Myrdal.jpg|75px]] | [[ئالڤا مێردال]]{{ھن}}<small>(بە ھاوبەشی لەگەڵ [[ئالفۆنسۆ گارسیا ڕۆبلیس]])</small> | [[سوێد]] | [[خەڵاتی ئاشتیی نۆبێل|ئاشتیی]] | وەزیری پێشوی حکوومەت و دیپلۆماتکار و نووسەر.<ref name="Peace1982">{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=http://nobelprize.org/nobel_prizes/peace/laureates/1982/|سەردێڕ=Nobel Peace Prize 1982|بڵاوکەرەوە=Nobel Foundation|ڕێکەوتی سەردان=١٦ی تشرینی یەکەمی ٢٠٠٨}}</ref> |- | align="center" | ١٩٨٣ | [[پەڕگە:Barbara McClintock (1902-1992) shown in her laboratory in 1947.jpg|75px]] | [[باربارا مەککلینتۆک]] | [[ئەمریکا]] | [[خەڵاتی نۆبێل لە زانستی ئەرکی ئەندام و پزیشکی|پزیشکی]] | "بۆ دۆزینەوەی ئەندامی چینی گوێزەرەوە"<ref name="Medicine1983">{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=http://nobelprize.org/nobel_prizes/medicine/laureates/1983/|سەردێڕ=Nobel Prize in Physiology or Medicine 1983|بڵاوکەرەوە=Nobel Foundation|ڕێکەوتی سەردان=١٦ی تشرینی یەکەمی ٢٠٠٨}}</ref> |- | align="center" | ١٩٨٦ | [[پەڕگە:Rita Levi Montalcini.jpg|75px]] | [[ڕیتا لێڤی مۆنتالچینی]]{{ھن}}<small>(بە ھاوبەشی لەگەڵ [[Stanley Cohen (biochemist)|Stanley Cohen]])</small> | [[ئیتالیا]] – [[ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا|ئەمریکا]] | [[خەڵاتی نۆبێل لە زانستی ئەرکی ئەندام و پزیشکی|پزیشکی]] | "بۆ دۆزینەوەکانی ھۆکارەکانی گەشەکردن"<ref name="Medicine1986">{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=http://nobelprize.org/nobel_prizes/medicine/laureates/1986/|سەردێڕ=Nobel Prize in Physiology or Medicine 1986|بڵاوکەرەوە=Nobel Foundation|ڕێکەوتی سەردان=١٦ی تشرینی یەکەمی ٢٠٠٨}}</ref> |- | align="center" | ١٩٨٨ | [[پەڕگە:Nci-vol-8236-300 Gertrude Elion.jpg|75px]] | [[گێرترود ئێلیۆن]]{{ھن}}<small>(بە ھاوبەشی لەگەڵ ھەریەکە لە [[James W. Black]] و [[George H. Hitchings]])</small> | [[ئەمریکا]] | [[خەڵاتی نۆبێل لە زانستی ئەرکی ئەندام و پزیشکی|پزیشکی]] | "بۆ دۆزینەوەی بنەمای گرینگ بۆ چارە سەری سڕکەرەکان "<ref name="Medicine1988">{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=http://nobelprize.org/nobel_prizes/medicine/laureates/1988/|سەردێڕ=Nobel Prize in Physiology or Medicine 1988|بڵاوکەرەوە=Nobel Foundation|ڕێکەوتی سەردان=١٦ی تشرینی یەکەمی ٢٠٠٨}}</ref> |- | align="center" rowspan="2" | ١٩٩١ | [[پەڕگە:Nadine Gordimer 01.JPG|75px]] | [[نادین گۆردیمەر]] | [[ئەفریقای باشوور]] | [[پێڕستی وەرگرانی خەڵاتی نۆبێل لە وێژە|وێژە]] | "بۆ نوسینە ئەفسانەیییە نایابەکانییەوە لە سەر وتەکانی ئەلفرێد نۆبڵ کە سودمەندە بۆ مرۆڤایەتی"<ref name="Literature1991">{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1991/|سەردێڕ=Nobel Prize in Literature 1991|بڵاوکەرەوە=Nobel Foundation|ڕێکەوتی سەردان=١٦ی تشرینی یەکەمی ٢٠٠٨}}</ref> |- | [[پەڕگە:Remise du Prix Sakharov à Aung San Suu Kyi Strasbourg 22 octobre 2013-18.jpg|75px]] | [[ئون سان سو چی]] | [[میانمار|بورما]] | [[خەڵاتی ئاشتیی نۆبێل|ئاشتیی]] | "بۆ خەبات و تێکۆشانی ئاشتیانەی لە پێناو دیموکراسی و مافەکانی مرۆڤ"<ref name="Peace1991">{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=http://nobelprize.org/nobel_prizes/peace/laureates/1991/|سەردێڕ=Nobel Peace Prize 1991|بڵاوکەرەوە=Nobel Foundation|ڕێکەوتی سەردان=١٦ی تشرینی یەکەمی ٢٠٠٨}}</ref> |- | align="center" | ١٩٩٢ | [[پەڕگە:Rigoberta Menchu 2009 cropped.jpg|75px]] | [[ڕیگۆبەرتا مەنچو]] | [[گواتیمالا]] | [[خەڵاتی ئاشتیی نۆبێل|ئاشتیی]] | " "لە بەرامبەر کار و چالاکییەکانی لە بواری دادپەروەریی کۆمەڵایەتی و تێگەیشتن لە نێوان نەتەوە و کولتوورە بنیاتنراوەکان لەسەر بنەمای ڕێزگرتن لە مافی خەڵکی ڕەسەن peoples"<ref name="Peace1992">{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=http://nobelprize.org/nobel_prizes/peace/laureates/1992/|سەردێڕ=Nobel Peace Prize 1992|بڵاوکەرەوە=Nobel Foundation|ڕێکەوتی سەردان=١٦ی تشرینی یەکەمی ٢٠٠٨}}</ref> |- | align="center" | ١٩٩٣ | [[پەڕگە:Toni Morrison 2008-2.jpg|75px]] | [[تۆنی مۆریسۆن]] | [[ئەمریکا]] | [[پێڕستی وەرگرانی خەڵاتی نۆبێل لە وێژە|وێژە]] | "یۆ ورد بینی و ناوەڕۆکی شاعیرانە لە ڕۆمانەکانیدا کە ڕووکەشە سەرەکییەکانی ئەمریکا دەردەخا"<ref name="Literature1993">{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1993/|سەردێڕ=Nobel Prize in Literature 1993|بڵاوکەرەوە=Nobel Foundation|ڕێکەوتی سەردان=١٦ی تشرینی یەکەمی ٢٠٠٨}}</ref> |- | align="center" | ١٩٩٥ | [[پەڕگە:Christiane Nüsslein-Volhard mg 4383.jpg|75px]] | [[کریستیانە نوسلاین ڤۆلھارد]]{{ھن}}<small>(بەھاوبەشی لەگەڵ ھەریەکە لە [[Edward B. Lewis]] و [[Eric F. Wieschaus]])</small> | [[ئەڵمانیا]] | [[خەڵاتی نۆبێل لە زانستی ئەرکی ئەندام و پزیشکی|پزیشکی]] | "لە پای ئەو کار و توێژینەوەیان لەسەر کۆنتڕۆڵکردنی [[جێنەتیک]]ی لەسەر گەشەکردنی [[ئاولەمە]]."<ref name="Medicine1995">{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=http://nobelprize.org/nobel_prizes/medicine/laureates/1995/|سەردێڕ=Nobel Prize in Physiology or Medicine 1995|بڵاوکەرەوە=Nobel Foundation|ڕێکەوتی سەردان=١٦ی تشرینی یەکەمی ٢٠٠٨}}</ref> |- | align="center" | ١٩٩٦ | [[پەڕگە:Szymborska 2011 (1).jpg|75px]] | [[ڤیسواڤا شیمبۆرسکا]] | [[پۆڵەندا|پۆلەندا]] | [[پێڕستی وەرگرانی خەڵاتی نۆبێل لە وێژە|وێژە]] | "بۆ شیعرە تەنز ئامێزەانی کە لە چوارچێوەیەکی مێژووی و ژیانی مەعریفی و تیشک خستنە سەر بەشەکانی حەقیقەتی مرۆڤایەتی بوو reality"<ref name="Literature1996">{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1996/|سەردێڕ=Nobel Prize in Literature 1996|بڵاوکەرەوە=Nobel Foundation|ڕێکەوتی سەردان=١٦ی تشرینی یەکەمی ٢٠٠٨}}</ref> |- | align="center" | ١٩٩٧ | [[پەڕگە:JodyWilliamsMay2010.jpg|75px]] | [[جۆدی ویلیامز]]{{ھن}}<small>(بەھاوبەشی لەگەڵ [[International Campaign to Ban Landmines]])</small> | [[ئەمریکا]] | [[خەڵاتی ئاشتیی نۆبێل|ئاشتیی]] | "لەپای کارەکانی بۆ پاککردنەوە و قەدەغەکردنی بەکارھێنانی مین لە دژی مرۆڤ"<ref name="Peace1997">{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=http://nobelprize.org/nobel_prizes/peace/laureates/1997/|سەردێڕ=Nobel Peace Prize 1997|بڵاوکەرەوە=Nobel Foundation|ڕێکەوتی سەردان=٩ی ئەیلوولی ٢٠١٢}}</ref> |- | align="center" | ٢٠٠٣ | [[پەڕگە:Shirin-Ebadi-Amsterdam-2011-Photo-by-Persian-Dutch-Network.jpg|75px]] | [[شیرین عیبادی]] | [[ئێران]] | [[خەڵاتی ئاشتیی نۆبێل|ئاشتیی]] | "بۆ کاروچالاکییەکانی لە بوارەکانی دێموکراسی و مافەکانی مرۆڤ و بە تایبەت مافەکانی ژنان و منداڵان "<ref name="Peace2003">{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=http://nobelprize.org/nobel_prizes/peace/laureates/2003/|سەردێڕ=Nobel Peace Prize 2003|بڵاوکەرەوە=Nobel Foundation|ڕێکەوتی سەردان=١٦ی تشرینی یەکەمی ٢٠٠٨}}</ref> |- | align="center" rowspan="3" | ٢٠٠٤ | [[پەڕگە:Elfriede jelinek 2004 small.jpg|75px]] | [[ئێلفرێدە ئیلینێک]] | [[نەمسا]] | [[پێڕستی وەرگرانی خەڵاتی نۆبێل لە وێژە|وێژە]] | "بۆ چوونە ناوەوەی مۆسیقای دەنگ و دەنگی دژ لە ڕۆمان و شانۆنامەکاندا کە بە گڕوتینێکی زمانەوانی تایبەتەوە پەردەی لەسەر خراپەکانی کڵێساو کۆمەڵگا و هێزی سڕینەوە هەڵماڵی"<ref name="Literature2004">{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/2004/|سەردێڕ=Nobel Prize in Literature 2004|بڵاوکەرەوە=Nobel Foundation|ڕێکەوتی سەردان=١٦ی تشرینی یەکەمی ٢٠٠٨}}</ref> |- | [[پەڕگە:Wangari Maathai portrait by Martin Rowe.jpg|75px]] | [[وانگاری ماتای]] | [[کینیا]] | [[خەڵاتی ئاشتیی نۆبێل|ئاشتیی]] | «بۆ بەشدارییەکانی لەپێناو گەشەپێدانی جێگیریی، دێموکراسی و ئاشتی»<ref name="Peace2004">{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=http://nobelprize.org/nobel_prizes/peace/laureates/2004/|سەردێڕ=Nobel Peace Prize 2004|بڵاوکەرەوە=Nobel Foundation|ڕێکەوتی سەردان=١٦ی تشرینی یەکەمی ٢٠٠٨}}</ref> |- | [[پەڕگە:LindaBuck cropped 1.jpg|75px]] | [[لیندا بڕاون باک]] <small>(بە ھاوبەشی لەگەڵ [[ڕیچارد ئەکسل]])</small> | [[ئەمریکا]] | [[خەڵاتی نۆبێل لە زانستی ئەرکی ئەندام و پزیشکی|پزیشکی]] | «بۆ دۆزینەوەی [[بۆن وەرگر|وەرگرە بۆندارەکان]] و ڕێکخستنی ئامێری بۆنکردن.»<ref name="Medicine2004">{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=http://nobelprize.org/nobel_prizes/medicine/laureates/2004/|سەردێڕ=Nobel Prize in Physiology or Medicine 2004|بڵاوکەرەوە=Nobel Foundation|ڕێکەوتی سەردان=١٦ی تشرینی یەکەمی ٢٠٠٨}}</ref> |- | align="center" | ٢٠٠٧ | [[پەڕگە:Doris lessing 20060312 (square).jpg|75px]] | [[دۆریس لێسینگ]] | [[شانشینی یەکگرتوو]] | [[پێڕستی وەرگرانی خەڵاتی نۆبێل لە وێژە|وێژە]] | "بەهۆی بەکارهێنانی ئەزموونی ژنبوونیەوە ،بە گومان و هێزی پێشبینیکردنەوە و خستنە ژێر پشکنینی بەشێکی شارستانییەتی."<ref name="Literature2007">{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/2007/|سەردێڕ=Nobel Prize in Literature 2007|بڵاوکەرەوە=Nobel Foundation|ڕێکەوتی سەردان=١٦ی تشرینی یەکەمی ٢٠٠٨}}</ref> |- | align="center" | ٢٠٠٨ | [[پەڕگە:Françoise Barré-Sinoussi-press conference Dec 06th, 2008-1.jpg|75px]] | [[فرانسواز باری سینۆسی]] <small>(بەھاوبەشی لەگەڵ ھەریەکە لە [[Harald zur Hausen]] و [[Luc Montagnier]])</small> | [[فەڕەنسا]] | [[خەڵاتی نۆبێل لە زانستی ئەرکی ئەندام و پزیشکی|پزیشکی]] | " لە پای دۆزینەوەکەیان بوو دەربارەی ڤایرۆسی نەمانی بەرگری لە مرۆڤ."<ref name="Medicine2008">{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=http://nobelprize.org/nobel_prizes/medicine/laureates/2008/|سەردێڕ=Nobel Prize in Physiology or Medicine 2008|بڵاوکەرەوە=Nobel Foundation|ڕێکەوتی سەردان=١٦ی تشرینی یەکەمی ٢٠٠٨}}</ref> |- | align="center" rowspan="5" | ٢٠٠٩ | [[پەڕگە:Elizabeth Blackburn CHF Heritage Day 2012 Rush 001.JPG|75px]] | [[ئیلیزابێت بلاکبێرن]]{{ھن}}<small>(بەھاوبەشی لەگەڵ [[Jack W. Szostak]])</small> | [[ئەمریکا]] – [[ئوسترالیا]] | rowspan="2" | [[خەڵاتی نۆبێل لە زانستی ئەرکی ئەندام و پزیشکی|پزیشکی]] | rowspan="2" | "بەهۆی دۆزینەوەی ئەوەی کە چۆن [[کرۆمۆسۆم|کرۆمۆسۆمەکان]] بەهۆی تیلۆمەرەکانەوە پارێزراون لە هەڵوەشاندن."<ref name="Medicine2009">{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=http://nobelprize.org/nobel_prizes/medicine/laureates/2009/|سەردێڕ=Nobel Prize in Physiology or Medicine 2009|بڵاوکەرەوە=Nobel Foundation|ڕێکەوتی سەردان=٥ی تشرینی یەکەمی ٢٠٠٩}}</ref> |- | [[پەڕگە:GREIDER Carol 2014 - Less vignetting.jpg|75px]] | [[کارۆل گریدەر]]{{ھن}}<small>(بەھاوبەشی لەگەڵ [[Jack W. Szostak]])</small> | [[ئەمریکا]] |- | [[پەڕگە:Ada E. Yonath.jpg|75px]] | [[عادا یۆنات]]{{ھن}}<small>(بەھاوبەشی لەگەڵ ھەریەکە لە [[Venkatraman Ramakrishnan]] و [[Thomas A. Steitz]])</small> | [[ئیسرائیل]] | [[خەڵاتی نۆبێل لە کیمیا|کیمیا]] |"بۆ توێژینەوەکەی لەسەر پێکھاتە و کاری ڕایبۆسۆم"<ref name="Chemistry2009">{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=http://nobelprize.org/nobel_prizes/chemistry/laureates/2009/|سەردێڕ=Nobel Prize in Chemistry 2009|بڵاوکەرەوە=Nobel Foundation|ڕێکەوتی سەردان=٧ی تشرینی یەکەمی ٢٠٠٩}}</ref> |- | [[پەڕگە:Müller, Herta.IMG 9379 cropped.JPG|75px]] | [[ھێرتا مولەر]] | [[ئەڵمانیا]] – [[ڕۆمانیا]] | [[پێڕستی وەرگرانی خەڵاتی نۆبێل لە وێژە|وێژە]] |"who, with the concentration of poetry and the frankness of prose, depicts the landscape of the dispossessed"<ref name="Literature2009">{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/2009/|سەردێڕ=Nobel Prize in Literature 2009|بڵاوکەرەوە=Nobel Foundation|ڕێکەوتی سەردان=٨ی تشرینی یەکەمی ٢٠٠٩}}</ref> |- | [[پەڕگە:Nobel Prize 2009-Press Conference KVA-30.jpg|75px]] | [[ئێلینۆر ئۆسترۆم]]{{ھن}}<small>(بەھاوبەشی لەگەڵ [[Oliver E. Williamson]])</small> | [[ئەمریکا]] | [[پێڕستی براوەکانی خەڵاتی نۆبێل لە بواری ئابووریدا|ئابووری]] |"for her analysis of economic governance, especially the commons"<ref name="Economics2009">{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=http://nobelprize.org/nobel_prizes/economics/laureates/2009/|سەردێڕ=Nobel Prize in Economics 2009|بڵاوکەرەوە=Nobel Foundation|ڕێکەوتی سەردان=١٢ی تشرینی یەکەمی ٢٠٠٩}}</ref> |- | align="center" rowspan="3" | ٢٠١١ | [[پەڕگە:Ellen Johnson-Sirleaf, April 2010.jpg|75px]] | [[ئەلن جۆنسن سیرلیف]] | rowspan="2" | [[لیبیا]] | rowspan="3" | [[خەڵاتی ئاشتیی نۆبێل|ئاشتیی]] | rowspan="3" | "بۆ خەباتی ئاشتیانەیان لە پێناو سەلامەتی و مافەکانی ژنان ھەروەھا بۆ بەشداریان لە کاری ئاشتیانەدا "<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=http://nobelprize.org/nobel_prizes/peace/laureates/2011/press.html |سەردێڕ=The Nobel Peace Prize 2011 |بڵاوکەرەوە=Nobel Foundation |ڕێکەوتی سەردان=٧ی تشرینی یەکەمی ٢٠١١}}</ref> |- | [[پەڕگە:Leymah-gbowee-at-emu-press-conference.jpg|75px]] | [[لیما گبۆوی]] |- | [[پەڕگە:Tawakkul Karman (Munich Security Conference 2012).jpg|75px]] | {{sortname|تەوەکەل|کرمان}} | [[یەمەن]] |- | align="center" | ٢٠١٣ | [[پەڕگە:Alice Munro.jpg|75px]] | [[ئالیس مونرۆ]] | [[کەنەدا]] | [[پێڕستی وەرگرانی خەڵاتی نۆبێل لە وێژە|وێژە]] |"بۆ لێھاتوویی لە نووسینی کورتە چیرۆکی ھاوچەرخ"<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/2013/press.pdf |سەردێڕ=The Nobel Prize in Literature 2013 |بڵاوکەرەوە=Nobel Foundation |format=PDF |ڕێکەوتی سەردان=١٠ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٣|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20131012073434/http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/2013/press.pdf |ڕێکەوتی ئەرشیڤ=١٢ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٣ |ڕەوشی ناونیشان=مردوو}}</ref> |- | align="center" rowspan="2" | ٢٠١٤ | [[پەڕگە:May-Britt Moser 2014.jpg|75px]] | [[مەی بریت مۆزەر]]{{ھن}}<small>(بەھاوبەشی لەگەڵ ھەریەکە لە [[Edvard Moser]] و [[John O'Keefe (neuroscientist)|John O'Keefe]])</small> | [[نەرویژ]] | [[خەڵاتی نۆبێل لە زانستی ئەرکی ئەندام و پزیشکی|پزیشکی]] | "بۆ دۆزینەوەی ئەو خانانەی کە سیستەمی شوێنی مێشک پێک ئەھینن "<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/medicine/laureates/2014/press.html |سەردێڕ=The Nobel Prize in Physiology or Medicine 2014 |بڵاوکەرەوە=Nobel Foundation |ڕێکەوتی سەردان=٧ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٤}}</ref> |- | [[پەڕگە:Malala Yousafzai at Girl Summit 2014.jpg|75px]] | {{sortname|مەلالە|یووسفزای|مەلالە یووسفزای}}{{ھن}}<small>(بەھاوبەشی لەگەڵ [[کایلاش ساتیارتی]])</small> | [[پاکستان]] | [[خەڵاتی ئاشتیی نۆبێل|ئاشتیی]] |"بۆ تێکۆشانی لە دژی سەرکوتکردنی منداڵان و گەنجان ھەوڵەکانی بۆ بەدەست ھێنانی [[مافی خوێندن]] بۆ منداڵان".<ref name="nobel-2014">{{بیرخستنەوەی وێب |ناونیشان=https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/peace/laureates/2014/press.pdf |سەردێڕ=The Nobel Peace Prize 2014 |بڵاوکەرەوە=Nobel Foundation |ڕێکەوتی سەردان=١٠ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٤ |ڕێکەوتی ئەرشیڤ=١٨ی ئازاری ٢٠١٧ |ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20170318005202/https://www.nobelprize.org/nobel_organizations/nobelmedia/nm_archive/award_ceremonies.html |ڕەوشی ناونیشان=مردوو}}</ref> |- | align="center" rowspan="2" | ٢٠١٥ | [[پەڕگە:Tu Youyou 5012-1-2015.jpg|75px]] | [[تو یویو]]{{ھن}}<small>(بەھاوبەشی لەگەڵ ھەریەکە لە [[William C. Campbell (scientist)|William C. Campbell]] و [[Satoshi Ōmura]])</small> | [[کۆماری گەلی چین|چین]] | [[خەڵاتی نۆبێل لە زانستی ئەرکی ئەندام و پزیشکی|پزیشکی]] |"بۆ دۆزینەوەی دەرمانێک نوێ بۆ چارەسەری [[مەلاریا]]"<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/medicine/laureates/2015/press.pdf |سەردێڕ=The Nobel Prize in Physiology or Medicine 2015 |بڵاوکەرەوە=Nobel Foundation|format=PDF |ڕێکەوتی سەردان=٥ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٥}}</ref> |- | [[پەڕگە:Swetlana Alexandrowna Alexijewitsch.jpg|75px]] | [[سڤێتلانا ئالیکسیێڤیچ]] | [[بیلاڕووس|بێلارووس]] | [[پێڕستی وەرگرانی خەڵاتی نۆبێل لە وێژە|وێژە]] |"for her polyphonic writings, a monument to suffering and courage in our time"<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/2015/|سەردێڕ=Nobel Prize in Literature 2015|بڵاوکەرەوە=Nobel Foundation|ڕێکەوتی سەردان=٨ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٥}}</ref> |- | align="center" rowspan="4" | ٢٠١٨ |[[پەڕگە:Donna Strickland - 2017 (cropped).jpg|75px]] |[[دانا ستریکلەند]]{{ھن}}<small>(shared with [[Gérard Mourou]] and [[Arthur Ashkin]])</small> |[[کەنەدا]] |[[خەڵاتی نۆبێل لە فیزیک|فیزیک]] |"for their method of generating [[Chirped pulse amplification|high-intensity, ultra-short optical pulses]]"<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=https://www.nobelprize.org/prizes/physics/2018/|سەردێڕ=The Nobel Prize in Physics 2018|بڵاوکەرەوە=Nobel Foundation|ڕێکەوتی سەردان=١٣ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٨}}</ref> |- |[[پەڕگە:Frances Arnold 2012.png|75px]] |[[فرانسیس ئارنۆڵد]]{{ھن}}<small>(بەھاوبەشی لەگەڵ ھەریەکە لە [[Greg Winter|Gregory Winter]] و [[George P. Smith (chemist)|George Smith]])</small> |[[ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا|ئەمریکا]] |[[خەڵاتی نۆبێل لە کیمیا|کیمیا]] |"بۆ دۆزینەوەی ڕێگایەکی نوێ لە بەکارھێنانی پەرەسەندنی ئاراستەکراو بۆ ئەندازیاری [[ئەنزیم]]ەکان"<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=https://www.nytimes.com/2018/10/03/science/chemistry-nobel-prize.html|سەردێڕ=Nobel Prize in Chemistry Is Awarded to 3 Scientists for Using Evolution in Design of Molecules|ڕێکەوتی سەردان=٣ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٨}}</ref> |- |[[پەڕگە:Nadia Murad in Washington - 2018 (42733243785) (cropped).jpg|75px]] |[[نادیە موراد]]{{ھن}}<small>(بە ھاوبەشی لەگەڵ [[Denis Mukwege]])</small> |[[عێراق]] |[[خەڵاتی ئاشتیی نۆبێل|ئاشتیی]] |"بۆ ھەوڵەکانی بۆ کۆتایی ھێنان بە بەکارھێنانی توندوتیژی سێکسی وەک چەکێک لە جەنگ و ململانێی چەکداریدا"<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=https://www.bbc.com/news/world-europe-45759221|سەردێڕ=Nobel Peace Prize for anti-rape activists Nadia Murad and Denis Mukwege|ڕێکەوتی سەردان=٥ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٨}}</ref> |- |[[پەڕگە:Olga Tokarczuk (2018).jpg|75px]] |[[ئۆلگا تۆکارچوک]] |[[پۆڵەندا|پۆلەندا]] |[[پێڕستی وەرگرانی خەڵاتی نۆبێل لە وێژە|وێژە]] |"for a narrative imagination that with encyclopedic passion represents the crossing of boundaries as a form of life"<ref name="Literature2018">{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/2018/|سەردێڕ=Nobel Prize in Literature 2018|بڵاوکەرەوە=Nobel Foundation|ڕێکەوتی سەردان=١٠ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٩}}</ref> |- | align="center" | ٢٠١٩ | [[پەڕگە:Esther Duflo - Pop!Tech 2009 - 001 (cropped (2)).jpg|75px]] | {{sortname|ئستەر |دوفلۆ}}{{ھن}}<small>(بەھاوبەشی لەگەڵ [[مایکڵ کریمر]] و [[ئەبھیجەت بانەرجی]])</small> | | [[فەڕەنسا|فەڕەنسی]] و [[ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا|ئەمریکی]] | | [[پێڕستی براوەکانی خەڵاتی نۆبێل لە بواری ئابووریدا|ئابووری]] |"بۆ پێشنیارەکەیان لەپێناو کەمکردنەوەی ھەژاری"<ref>Nobel Prize 2019 [https://www.nobelprize.org/prizes/economic-sciences/2019/summary/ nobelprize.org]</ref> |- | align="center" rowspan="4" | ٢٠٢٠ | | [[ئەندریا گیز]]{{ھن}}<small>(shared with [[Reinhard Genzel]] and [[Roger Penrose]])</small> | [[ئەمریکا]] | [[خەڵاتی نۆبێل لە فیزیک|فیزیک]] |"لەمەڕ دۆزینەوەکەیان لەبارەی بوونی ماددەی زۆر گەورە لە چاڵە ڕەشەکە"<ref>Nobel Prize 2020 [https://www.nobelprize.org/prizes/physics/2020/summary/ nobelprize.org]</ref> |- |[[پەڕگە:Emmanuelle Charpentier.jpg|75px]] | {{sortname|ئیمانیۆڵ |شاربێنتی}}{{ھن}}<small>(بەھاوبەشی لەگەڵ [[جنیفەر داودنا]])</small> | [[فەڕەنسا]] | [[خەڵاتی نۆبێل لە کیمیا|کیمیا]] |"پەرەپێدانی شێوازێک لە دەستکاریکردنی جینۆمی"<ref>name="Nobel Chemistry Prize 2020" [https://www.nobelprize.org/prizes/chemistry/2020/summary/ nobelprize.org]</ref> |- |[[پەڕگە:Professor Jennifer Doudna ForMemRS.jpg|75px]] | {{sortname|جنیفەر |داودنا}}{{ھن}}<small>(بەھاوبەشی لەگەڵ [[ئیمانیۆڵ شاربێنتی]])</small> | [[ئەمریکا]] | [[خەڵاتی نۆبێل لە کیمیا|کیمیا]] |"پەرەپێدانی شێوازێک لە دەستکاریکردنی جینۆمی"<ref>name="Nobel Chemistry Prize 2020"[https://www.nobelprize.org/prizes/chemistry/2020/summary/ nobelprize.org]</ref> |- |[[پەڕگە:Louise Glück circa 1977.jpg|75px]] | {{sortname|لویس |گلیک}} | [[ئەمریکا]] | [[پێڕستی وەرگرانی خەڵاتی نۆبێل لە وێژە|وێژە]] |"بۆ دەنگە شیعرییە بێ وێنەکەی، کە بە جوانییە تەواوەکەی، بوونی تاک گشتگیر دەکات"<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|سەردێڕ=Summary of the 2020 Nobel Prize in Literature| ناونیشان=https://www.nobelprize.org/prizes/literature/2020/summary/}}</ref> |- | align="center" | ٢٠٢١ | [[پەڕگە:Maria Ressa.jpg|75px]] | {{sortname|ماریا |رێسا}}{{ھن}}<small>(بەھاوبەشی لەگەڵ [[دیمیتری موراتۆڤ]])</small> | [[فلیپین]] | [[خەڵاتی ئاشتیی نۆبێل|ئاشتیی]] |""بۆ ھەوڵەکانیان لە پاراستنی ئازادی ڕادەربڕین، کە مەرج و ھۆکارێکە بۆ دیموکراسی و ئاشتی بەردەوام".<ref>Nobel Prize 2021 [https://www.nobelprize.org/prizes/peace/2021/summary/ nobelprize.org]</ref> |- |٢٠٢٢ |[[پەڕگە:Annie Ernaux al Salone del Libro (cropped2).jpg|75px]] |{{sortname|ئانی |ئێرنۆ}} |[[فەڕەنسا]] |[[پێڕستی وەرگرانی خەڵاتی نۆبێل لە وێژە|وێژە]] |"بۆ ئەو بوێری و وردبینییە کلینیکییەی کە بەھۆیەوە ڕەگ و دوورکەوتنەوە و سنوورەکانی بەکۆمەڵی یادەوەریی کەسی ئاشکرا دەکات"<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=https://www.nobelprize.org/prizes/literature/2022/summary/|سەردێڕ=The Nobel Prize in Literature 2022|وێبگە=NobelPrize.org|زمان=en-US|ڕێکەوتی سەردان=٦ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢٢}}</ref> |} == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان|٢}} {{خەڵاتەکانی نۆبێل}} {{تووڵی دەروازە|زانست|ژن|ژیاننامە|کۆمەڵگا}} {{پۆلی کۆمنز|Women Nobel laureates}} [[پۆل:ئەو خەڵاتانەی ژنانیان شکۆدارکردووە]] [[پۆل:ژنانی براوەی خەڵاتی نۆبێل]] [[پۆل:خەڵاتە زانستییەکان شکۆدارکردنی ژنان]] 4ga5a0nozw949buikqfh4sg7jxw5hfj 0 189188 1454999 1454877 2025-06-21T12:03:31Z AramBot 39807 بۆت: نرخی کۆنی پارامەترەکان نوێ کرایەوە؛ ناوی پارامەترە کۆنەکان نوێ کرایەوە (بە بەکارھێنانی [[وپ:نپس]]) 1454999 wikitext text/x-wiki {{داتابۆکس-کەسایەتی|party={{flagicon image|Flag of Kurdistan Workers Party (PKK).svg}} [[پارتی کرێکارانی کوردستان]] (پەکەکە)}} '''کانی یڵماز''' (ناوی خۆی '''فەیسەڵ دونلایجی'''، ١٩٥٠ لە [[جەیلانپنار|جەیلان پنار]] - ١١ی شوباتی ٢٠٠٦<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|دوایین=Laizer|یەکەم=Sheri|ڕێکەوت=١١ی شوباتی ٢٠٢١|سەردێڕ=Brakuji on The 15th Anniversary of The Murder of Kani Yilmaz|ناونیشان=https://ekurd.net/brakuji-15th-anniversary-yilmaz-2021-02-11|ڕێکەوتی سەردان=١٠ی ئابی ٢٠٢١|وێبگە=Kurd Net – Ekurd.net Daily News|زمان=en-US}}{{بەستەری مردوو|url=https://ekurd.net/brakuji-15th-anniversary-yilmaz-2021-02-11 |date=حوزەیرانی ٢٠٢٥ }}</ref><ref>{{بیرخستنەوەی وێب|سەردێڕ=PKK’s worst assassination to date|ناونیشان=https://www.hurriyet.com.tr/gundem/pkk-s-worst-assassination-to-date-3923599|ڕێکەوتی سەردان=١٠ی ئابی ٢٠٢١|وێبگە=www.hurriyet.com.tr|زمان=tr}}</ref>) یەکێک لە سەرکردەکانی [[پارتی کرێکارانی کوردستان]] بوو. سەردەمانێک کانی لە [[کودەتای ١٢ی تەممووز]] لە تورکیا گیرابوو و بۆ ١٢ ساڵ لە زیندانی عەسکەریی [[ئامەد]] مابووەوە. دواتریش ئاوارەی وڵاتانی بەریتانیا و ئەڵمانیا بووە و لەگەڵ [[عوسمان ئۆجەلان]]ی برای [[عەبدوڵڵا ئۆجەلان]]دا لە پەکەکە جیابوونەوە و پارتێکی تازەیان بەناوی پارتی وڵاتپارێزی دیموکراتیی کوردستان دروست کرد. کانی ھاوسەری ژنەنووسەر [[شێری لەیزەر]] بوو. لە ڕووداوێکی تیرۆریستیدا لە ١١ی شوباتی ٢٠٠٦دا<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|دوایین=Laizer|یەکەم=Sheri|ڕێکەوت=١١ی تشرینی دووەمی ٢٠١٦|سەردێڕ=PKK’s Assassination of Kani Yilmaz and Serdar Kaya|ناونیشان=https://ekurd.net/pkk-assassination-kani-yilmaz-2016-11-12|ڕێکەوتی سەردان=١٠ی ئابی ٢٠٢١|وێبگە=Kurd Net – Ekurd.net Daily News|زمان=en-US|ڕێکەوتی ئەرشیڤ=١٠ی ئابی ٢٠٢١|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20210810083824/https://ekurd.net/pkk-assassination-kani-yilmaz-2016-11-12|ڕەوشی ناونیشان=مردوو}}</ref> لە سلێمانی کوژرا و تەرمەکەی لە ڕەحا نێژرا. دوای ڕووداوەکە و لە ڕاگەیەندراوێکی پارتەکەیدا، بە فەرمی پارتی کرێکارانی کوردستان وەک ئەنجامدەری کارە تیرۆریستییەکە تۆمەتبار کرا.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|سەردێڕ=Indymedia NL (The Netherlands) – PKK killed Kani Yilmaz and Sabri Tori|ناونیشان=https://www.indymedia.nl/en/2006/02/34261.shtml|ڕێکەوتی سەردان=١٠ی ئابی ٢٠٢١|وێبگە=www.indymedia.nl}}</ref> == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{تووڵی دەروازە|ژیاننامە|تورکیا|پارێزگای سلێمانی}} {{ژیاننامە-کۆلکە}} [[پۆل:لەدایکبووانی ١٩٥٠]] [[پۆل:مردووانی ٢٠٠٦]] [[پۆل:کوردەکانی باکووری کوردستان]] [[پۆل:ئەندامانی پارتی کرێکارانی کوردستان]] [[پۆل:تیرۆرکراوانی کورد]] [[پۆل:تیرۆرکراوانی کورد لە عێراق]] [[پۆل:تیرۆرکراوانی کورد لە ھەرێمی کوردستان]] o6zvrbzrnunqtdzkdhaj89l4r3ixh2q 0 189471 1454988 1454941 2025-06-21T12:01:41Z AramBot 39807 بۆت: نرخی کۆنی پارامەترەکان نوێ کرایەوە؛ ناوی پارامەترە کۆنەکان نوێ کرایەوە (بە بەکارھێنانی [[وپ:نپس]]) 1454988 wikitext text/x-wiki {{داتابۆکس}} ھێرشێکی سەربازی بزووتنەوەی [[تاڵیبان]] و ھاوپەیمانەکانی وەکوو ڕێکخراوەی [[ئەلقاعیدە]]، دژی حکوومەتی [[ئەفغانستان]] بوو. ھێرشەکە لە ١ی ئایاری ٢٠٢١ دەستی پێکرد و ھەتا [[ڕووخانی کابول (٢٠٢١)|ڕووخانی کابول]] لە ١٥ی ئابی ٢٠٢١ بەردەوام بوو،<ref>{{بیرخستنەوەی ھەواڵ |سەردێڕ=Taliban declare victory in Afghanistan |ناونیشان=https://www.axios.com/taliban-takes-kabul-afghanistan-victory-6f2fe2bc-8328-4ad0-999f-d12ba3cbf235.html |ڕێکەوتی سەردان=١٨ی ئابی ٢٠٢١ |بڵاوکەرەوە=Axios |ڕێکەوت=١٦ی ئابی ٢٠٢١ |ڕێکەوتی ئەرشیڤ=١٨ی ئابی ٢٠٢١ |ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20210818095459/https://www.axios.com/taliban-takes-kabul-afghanistan-victory-6f2fe2bc-8328-4ad0-999f-d12ba3cbf235.html |ڕەوشی ناونیشان=مردوو}}</ref> ئەم ھێرشە ھاوکات لەگەڵ کشانەوەی زۆربەی [[ھێزە چەکدارەکانی ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا]] بوو. لەو ماوەیەدا تاڵیبان و ھاوپەیمانەکانی لە کۆی ٣٤ ویلایەت، ناوەندی ٣٣ ویلایەتی ئەفغانستان کۆنتڕۆڵکرد.<ref name="pc14">{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|دوایین١=Roggio |یەکەم١=Bill |سەردێڕ=After lengthy siege, Lashkar Gah is taken by the Taliban |ناونیشان=https://www.longwarjournal.org/archives/2021/08/after-lengthy-siege-lashkar-gah-is-taken-by-the-taliban.php |ڕێکەوتی سەردان=١٣ی ئابی ٢٠٢١|بڵاوکەرەوە=FDD's Long War Journal |ڕێکەوت=١٣ی ئابی ٢٠٢١|ڕێکەوتی ئەرشیڤ=١٣ی ئابی ٢٠٢١|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20210813112438/https://www.longwarjournal.org/archives/2021/08/after-lengthy-siege-lashkar-gah-is-taken-by-the-taliban.php |ڕەوشی ناونیشان=زیندوو}}</ref><ref>{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|سەردێڕ=Taliban sweep across Afghanistan's south|ناونیشان=https://apnews.com/article/middle-east-taliban-c6c8d4a41c554f36031a8131538d1402|ڕێکەوتی سەردان=١٣ی ئابی ٢٠٢١|ڕێکەوتی ئەرشیڤ=١٣ی ئابی ٢٠٢١|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20210813105628/https://apnews.com/article/middle-east-taliban-c6c8d4a41c554f36031a8131538d1402|ڕەوشی ناونیشان=زیندوو}}</ref> == خشتەی کات == === ئایار === لە مانگی ئایاردا تاڵیبان دەستی بە ١٥ ناوچەدا گرت کە گرنگترینیان [[پارێزگای وەردەک]] بوو. لەو شەرانەی کە لەو مانگەدا کران ٤٠٥ سەربازی ئەفغانستان و ٢٦٠ ھاووڵاتی و ٢١٤٦ چەکداری تاڵیبان کوژراون.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|یەکەم١=Fatima|دوایین١=Faizi|یەکەم٢=Fahim|دوایین٢=Abed|یەکەم٣=Najim|دوایین٣=Rahim|سەردێڕ=Afghan War Casualty Report: May 2021|ناونیشان=https://www.nytimes.com/2021/05/06/world/asia/afghan-war-casualty-report-may-2021.html|وێبگە=The New York Times|زمان=en}}</ref> === حوزەیران === لە مانگی حوزەیراندا لە بەردەوامی ھێرشێکەدا، ٦٩ ناوچەی تر کەوتنە دەست ھێزەکانی تاڵیبان و [[مەزار شەریف]] کە چوارەم گەورەترین شارە لە ئەفغانستان و پایتەختی [[پارێزگای بەلخ]] گەمارودرا. لە ماوەی ئەم مانگەدا ٧٠٣ چەکداری حکومی ئەفغانستان و ٢٠٨ ھاووڵاتی و ١٥٣٥ چەکداری تاڵیبان کوژراون، بە سەدان [[ھامڤی]] و کامیونی سەربازی کەوتنە دەست تاڵیبان.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|یەکەم١=Sebastien|دوایین١=Roblin|سەردێڕ=One Month, 700 Trucks: Afghanistan’s U.S. Military Vehicles Fall Into Taliban Hands|ناونیشان=https://www.forbes.com/sites/sebastienroblin/2021/06/30/one-month-700-trucks-afghanistans-us-military-vehicles-fall-into-taliban-hands/?sh=7bef7cb96c21|وێبگە=Forbes|زمان=en}}</ref> === تەممووز === لە مانگی تەممووزدا ٦٤ ناوچەی تر کەوتنە دەست ھێزەکانی تاڵیبان وەھەروەھا ھێزەکانیان چونە ناو ھەر دوو شاری ھێرات و قەندەھار لە [[پارێزگای ھێرات]] و [[پارێزگای قەندەھار]] کە دووەم و سیێەم گەورەترین شارن لە ئەفغانستان. لە ماوەی ئەم مانگەدا ٣٣٥ چەکداری حکومی ئەفغانستان و ١٨٩ ھاووڵاتی و ٣١٥٩ چەکداری تاڵیبان کوژراون.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|سەردێڕ=Some 1,500 Afghan soldiers crossed into Tajikistan over past 2 weeks – Tajik rep to CSTO|ناونیشان=https://interfax.com/newsroom/top-stories/72202/|وێبگە=interfax.com|زمان=en}}</ref> === ئاب === لە یەکەم ڕۆژەکانی مانگی ئابدا لە کۆی ٣٤ پارێزگا، ٢٦ بە تەواوی کۆنتڕۆڵکران لەلاێەن تاڵیبانەوە.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|سەردێڕ=بەرپرسانی ئەفغانستان: تاڵیبان گەیشتە کابوول|ناونیشان=https://www.rudaw.net/sorani/world/150820215|وێبگە=www.rudaw.net}}</ref> لە ١٥ی ئابی ٢٠٢١، لە دوای ھەڵاتنی [[ئەشڕەف غەنی]]، سەرۆککۆماری پێشووی ئەم وڵاتە و ڕۆشتنەوەی ھێزەکانی ویلایەتە یەکگرتووەکان بۆ وڵاتەکەیان، کابول [[ڕووخانی کابول (٢٠٢١)|ڕووخا]] و تاڵیبان توانی ٣٣ پارێزگای ئەم وڵاتە بگرێت.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|نووسەر١=Missy Ryan |نووسەر٢=Karen DeYoung |سەردێڕ=Biden will withdraw all U.S. forces from Afghanistan by Sept. 11, 2021 |ناونیشان=https://www.washingtonpost.com/national-security/biden-us-troop-withdrawal-afghanistan/2021/04/13/918c3cae-9beb-11eb-8a83-3bc1fa69c2e8_story.html |وێبگە=The Washington Post |ڕێکەوتی سەردان=١٦ی ئابی ٢٠٢١|زمان=English |ڕێکەوت=١٣ی نیسانی ٢٠٢١|ڕەوشی ناونیشان=زیندوو |ڕێکەوتی ئەرشیڤ=١٦ی ئابی ٢٠٢١|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20210816164812/https://www.washingtonpost.com/national-security/biden-us-troop-withdrawal-afghanistan/2021/04/13/918c3cae-9beb-11eb-8a83-3bc1fa69c2e8_story.html}}</ref> == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{تووڵی دەروازە|شەڕ|ئەفغانستان|دەیەی ٢٠٠٠|دەیەی ٢٠٢٠}} {{پۆلی کۆمنز|2021 Taliban offensive}} [[پۆل:کۆمارە ئیسلامییەکان]] [[پۆل:ئەفغانستان]] [[پۆل:تاڵیبان]] [[پۆل:شەڕ لە ئەفغانستان (٢٠٠١-٢٠٢١)]] [[پۆل:شەرەکانی ٢٠٢١]] [[پۆل:سەرۆکایەتیی جۆ بایدن]] ibtnytbr3o2lkxml0tvfqp0trova9q2 0 198853 1454995 1454893 2025-06-21T12:02:51Z AramBot 39807 بۆت: نرخی کۆنی پارامەترەکان نوێ کرایەوە؛ ناوی پارامەترە کۆنەکان نوێ کرایەوە (بە بەکارھێنانی [[وپ:نپس]]) 1454995 wikitext text/x-wiki {{زانیارییەکانی ھێرش بۆ سەر خەڵکی ئاسایی | سەردێڕ = کۆمەڵکوژیی ڕۆبۆسکی و قلابان | وێنە = Komkujiya roboskî.jpg | قەبارەی وێنە = 250px | شرۆڤەی وێنە = کاروانی پرسەی قوربانیان | نەخشە = | قەبارەی نەخشە = | شوێن = [[تورکیا]] ([[باکووری کوردستان]]) | ڕێکەوت = ٢٨ی کانوونی یەکەمی ٢٠١١ | کات = | کاتی ناوچەیی = | ئامانج = خەڵکی مەدەنیی کورد | جۆری ھێرش = [[کۆمەڵکوژی]] | چەکوچۆڵ = | خەسارەتەکان = | بریندارەکان = | قوربانی = ٣٤ کەس | ھەنگاونەرانی تۆمەتبار = دەستەی گشتی ھێزە چەکدارەکانی تورکیا | ژمارەی بەشداربووان = | داکۆکیکەران = }} '''کۆمەڵکوژیی ڕۆبۆسکی و قلابان''' یان '''ھێرشی ئاسمانیی قلابان'''،<ref>{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|سەردێڕ=Massacre at Uludere|ناونیشان=https://www.economist.com/europe/2012/06/09/massacre-at-uludere|ڕێکەوتی سەردان=٢٨ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢١|ئیش=The Economist|agency=The Economist|بڵاوکەرەوە=economist.com|ڕێکەوت=٩ی حوزەیرانی ٢٠١٢|زمان=en}}</ref><ref>{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|سەردێڕ=US Defense: "No comment about intelligence in Roboski massacre", Turkey denies report on U.S. help|ناونیشان=https://ekurd.net/mismas/articles/misc2012/5/turkey3931.htm|ڕێکەوتی سەردان=٢٨ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢١|ئیش=ekurd.net|agency=Ekurd Daily|بڵاوکەرەوە=ekurd.net|زمان=en|ڕێکەوتی ئەرشیڤ=٢٨ی ئایاری ٢٠١٢|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20120528140212/http://www.ekurd.net/mismas/articles/misc2012/5/turkey3931.htm|ڕەوشی ناونیشان=مردوو}}</ref> ٢٨ی کانوونی یەکەمی ٢٠١١ لە نزیک سنووری عێراق و تورکیا، فڕۆکە جەنگییەکانی ئولودێری بۆردومانی گرووپێک لە ھاووڵاتیانی کوردیان کرد کە بەنزین و جگەرەیان لە نێوان عێراق و تورکیا دەگواستەوە و ٣٤ کەسیان کوشت<ref name="theguardian">{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|سەردێڕ=Turkish air strikes kill dozens of villagers near Iraq border|ناونیشان=https://www.theguardian.com/world/2011/dec/29/turkish-air-strikes-iraq-border|ڕێکەوتی سەردان=٢٨ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢١|ئیش=the Guardian|agency=Guardian|بڵاوکەرەوە=theguardian.com|ڕێکەوت=٢٩ی کانوونی یەکەمی ٢٠١١|زمان=en}}</ref><ref>{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|سەردێڕ=State crime in Turkey: the Roboski Massacre|ناونیشان=https://www.opendemocracy.net/en/state-crime-in-turkey-roboski-massacre/|ڕێکەوتی سەردان=٢٨ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢١|ئیش=openDemocracy|agency=openDemocracy|بڵاوکەرەوە=opendemocracy.net|زمان=en}}</ref><ref>{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|سەردێڕ=Questions grow over Uludere intel failure - Turkey News|ناونیشان=https://www.hurriyetdailynews.com/questions-grow-over-uludere-intel-failure-10450|ڕێکەوتی سەردان=٢٨ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢١|ئیش=Hürriyet Daily News|agency=Hürriyet Daily News|بڵاوکەرەوە=hurriyetdailynews.com|شوێن=ISTANBUL / ANKARA|زمان=en}}</ref><ref>{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|سەردێڕ=35 Tabuta Kilometrelerce Gözyaşı|ناونیشان=https://www.haberler.com/35-tabuta-kilometrelerce-gozyasi-3226767-haberi/|ڕێکەوتی سەردان=٢٨ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢١|ئیش=Haberler.com|بڵاوکەرەوە=haberler.com|ڕێکەوت=٣٠ی کانوونی یەکەمی ٢٠١١|زمان=tr}}</ref> کە زۆربەیان منداڵ بوون.<ref>{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|سەردێڕ=کەجەکە: ڕۆبۆسکی لەبیر ناکرێت و لێپرسینەوە لەگەڵ بکوژەکان ئەنجام دەدریت|ناونیشان=https://anfsorani.com/ڕۆژانە/کەجەکە-رۆبۆسکی-لەبیر-ناکرێت-و-لێپرسینەوە-لەگەڵ-بکوژەکان-ئەنجام-د-14261|ڕێکەوتی سەردان=٢٨ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢١|ئیش=ANF News|بڵاوکەرەوە=anfsorani.com}}</ref> بەپێی ڕاگەیەندراوێکی ھێزی ئاسمانی تورکیا بە ھەڵە پێیان وابوو کە ئەو گرووپە ئەندامی پارتی کرێکارانی کوردستان -پەکەکەن.<ref name="theguardian"/> == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان|٢}} {{پۆلی کۆمنز|Roboski massacre}} {{تووڵی دەروازە|شەڕ|عێراق|تورکیا}} [[پۆل:کۆمەڵکوژییەکان لە تورکیا]] [[پۆل:ڕەگەزپەرستی لە تورکیا]] [[پۆل:عێراق لە ٢٠١١]] [[پۆل:تورکیا لە ٢٠١١]] [[پۆل:ململانێکانی ٢٠١١]] [[پۆل:کۆمەڵکوژییەکانی کوردەکان]] [[پۆل:٢٠١١ لە باشووری کوردستان]] [[پۆل:چەوساندنەوەی کوردەکان لە تورکیا]] 196vgyezqu3a7ito9sim2yqj4xft18n 0 204327 1454990 1454927 2025-06-21T12:02:01Z AramBot 39807 بۆت: بەکوردیکردنی شێوازی ڕێکەوتەکان (بە بەکارھێنانی [[وپ:نپس]]) 1454990 wikitext text/x-wiki {{ڕێکخستن}} {{دەستپێکی زۆر درێژ}} {{داتابۆکس}}'''مێژووی ژیریی دەستکرد''' ({{بە ئینگلیزی|History of artificial intelligence}})لە کۆندا بە [[ئەفسانە]] و [[چیرۆک]] و دەنگۆی تایبەت بە بوونەوەرە دەستکردەکان خاوەن زیرەکی یان ھۆشیاری، دەستی پێ کرد کە لەلایەن مامۆستا بنیاتنەرەوەکەیان پێیان بەخشرابوو. نووسەری ئینگلیزی [[پامێلا ماککۆردۆک]] دەنووسێت کە [[ژیریی دەستکرد]] دەستی پێ کرد «بە ئاواتێکی کۆن بۆ ساختەکردنی خوداکان.» تۆوی ژیریی دەستکردی مۆدێرن لەلایەن [[فەیلەسووف]]انی کلاسیکەوە چێندراون کە ھەوڵیاندا بە دەستکاریی میکانیکیی ھێماکان باسی پرۆسەی بیرکردنەوەی مرۆڤ بکەن. ئەمە بە داھێنانی [[کۆمپیوتەر]]ە [[دیجیتاڵ]]ییە بەرنامەڕێژکراوەکان لە دەیەی ١٩٤٠دا پەرەی سەند، بە مانای ئامێرێک کە لەسەر سروشتی ئەبستراکتی [[بیرکاری]] بنیاتنراوە. ئەم ئامێرە و بیرۆکەکانی پشتی وای لە ژمارەیەک لە زانایان کرد کە بە جددی باسی ئەگەری دروستکردنی مێشکی ئەلکترۆنی بکەن.<ref>{{بیرخستنەوەی ژوورناڵ|doi = 10.1016/j.bushor.2018.08.004|سەردێڕ= Siri, Siri, in my hand: Who's the fairest in the land? On the interpretations, illustrations, and implications of artificial intelligence|journal = Business Horizons|بەرگ= ٦٢|پەڕەکان= ١٥–٢٥|ساڵ= ٢٠١٩|دوایین١= Kaplan|یەکەم١= Andreas|دوایین٢= Haenlein|یەکەم٢= Michael}}</ref> لقی توێژینەوەی ژیریی دەستکرد (AI) لە [[کۆنفرانس]]ێکدا لە [[کۆلێژی دارتماوث|کۆلێژی دارتماوس]] لە ھاوینی ١٩٥٦ دامەزرا. ئەوانەی بەشدارییان کرد پێشڕەو بوون لە توێژینەوەی ئای ئەی بۆ ماوەی دەیان ساڵ. زۆر کەس لەوانە پێشبینی ئەوەیان دەکرد کە ئامێرێک وەک مرۆڤ بە زوویی و لە تەمەنی نەوەیەک دواتر یان کەمتر بێتە ئاراوە و بودجەی ملیۆن دۆلاریان پێدرا بۆ ئەوەی ئەم بینینە درک پێ بکەن. لەکۆتاییدا دەرکەوت کە گرانی پڕۆژەکەیان بە کەم زانیوە. لە ساڵی ١٩٧٣دا لە وەڵامی ڕەخنەکانی [[جەیمس لایتھیل]] و بەردەوامبوونی فشارەکانی [[کۆنگرە]]، حکوومەتەکانی [[بەریتانیا]] و [[ئەمریکا]] تەرخانکردنی دەرماڵە بۆ توێژینەوەی نەھێنراوی ژیریی دەستکردیان (AI) وەستاند. حەوت ساڵ دواتر، دەستپێشخەری پێشبینیی [[حکوومەتی ژاپۆن]] وای لە زۆرێک لە حکوومەتەکان کرد کە ملیارەھا دۆلار بۆ ژیریی دەستکرد خەرج بکەن. بەڵام لە کۆتایییەکانی دەیەی ١٩٨٠دا وەبەرھێنەکان لە خەو ھەستان و دووبارە وەبەرھێنانەکەیان ڕاگرت. ئەم پرۆسەیە ھێشتا ھەر بەم شێوە لە گفتوگۆکانی ژیریی دەستکرد و کۆمپیوتەرەکاندا ھەیە و ھەندێک کەس ھەندێک جار زیادەڕۆیی دەکەن لەبارەی داھاتوو دی کۆمپیوتەرەکان. پێشکەوتنی ژیریی دەستکرد سەرەڕای بەرزی و نزمی زۆر، ناوبانگی لە چاوی بیرۆکراتەکانی حکوومەت و سەرمایەداران بەردەوام بوو. ئەو کێشانەی کە لە دەیەی ١٩٧٠دا پێیان وا بوو چارەسەر ناکرێن، وایان لێ کرد کە چارەسەر بکرێن و ئێستا لە بەرھەمە سەرکەوتووەکانی بازرگانیدا بەکار دەھێنرێن. ھەرچەندە، بە پێچەوانەی پێشبینییە گەشبینییەکانی توێژەرانی نەوەی یەکەمی ئای ئەی، ھێشتا ھیچ ئامێرێک بە ھەمان ژیریی مرۆڤەوە دروست نەکراوە. [[ئەلن تیورینگ]]<ref>{{Harvnb|McCorduck|2004|pp=70–72}}, {{Harvnb|Crevier|1993|p=22−25}}, {{Harvnb|Russell|Norvig|2003|pp=2–3 and 948}}, {{Harvnb|Haugeland|1985|pp=6–9}}, {{Harvnb|Cordeschi|2002|pp=170–176}}. {{Harvnb|Turing|1950}}</ref> لە وتارە ناودارەکانی ساڵی ١٩٥٠دا، کە بووە ھۆی خێرایی توێژینەوە لە مۆدێرن کردنی ئامێرەکانی ژیری، باس لەوە دەکات کە «ئێمە تەنھا مەودایەکی کورت لە پێشمان دەبینین» و ئەوەشی وت «دەبێت کاری زۆر ئەنجام بدرێت». == مڕۆڤە پێشڕەوەکان == (ماککۆردۆک ٢٠٠٤) دەنووسێت، "ژیریی دەستکرد لە شێوازە جۆراوجۆرەکانی بیرکردنەوەیەکە کە مێژووی بیرکردنەوەی ڕۆژاوای لە خۆ گرتووە، خەونێکە کە پێویستی بە ھاتنە دییە، و لە [[میتۆلۆژیا]] و ئەفسانە و چیرۆک و بیرکردنەوە و ئامێرە کۆکییە ئۆتۆماتیکییەکان خۆی پیشان داوە.<ref>{{Harvnb|McCorduck|2004|pp=51–57, 80–107}}, {{Harvnb|Crevier|1993|pp=27–32}}, {{Harvnb|Russell|Norvig|2003|pp=15, 940}}, {{Harvnb|Moravec|1988|p=3}}, {{Harvnb|Cordeschi|2002|Chap. 5}}.</ref> == ژیریی دەستکرد لە ئەفسانە و خەیاڵدا == مرۆڤی میکانیکی و بوونەوەرە دەستکردەکان لە میتۆلۆژیای [[یۆنان]]دا دەبینرێن. بۆ نموونە، ڕۆبۆتە زێڕینەکانی [[ھێفاستۆس]] یان [[گالاتای پۆگمالیۆن]] دەتوانن ناوبنرێن. لە سەدەکانی ناوەڕاستدا دەنگۆی زیادکردنی عەقڵ بۆ ماددە بە کیمیا و میتۆدی نادیار لەسەر زمانەکان بوو، وەک گەشەکردنی [[جابەر بی حەیان]]، ھامۆنکۆلۆس (کورتەباڵای فیگورێک) پاراسێلوس یان ئادەمی دەستکرد ڕابی جودا لیۆ. لە سەدەی نۆزدەھەمدا، بیرۆکەکان دەربارەی مرۆڤی دەستکرد و ئامێرە بیرمەندەکان ڕێگایان کردە ناو چیرۆکە خەیاڵییەکاندا، وەک [[فرانکشتاین ماری شێلی]] یان [[کارگەی ڕۆبۆتی ڕۆسوم]] (R.U.R) لەلایەن کارل چاپێک، [[داروین]] لەنێو ئامێرەکان نووسینی [[ساموئێل بەتلەر]]. ژیریی دەستکرد لە ئێستادا توخمێکی گرنگی خەیاڵی زانستییە.<ref>{{Harvnb|Newquist|1994|pp=65}}</ref><ref>{{بیرخستنەوەی ژوورناڵ|دوایین١=Cave|یەکەم١=Stephen|دوایین٢=Dihal|یەکەم٢=Kanta|ڕێکەوت=٢٠١٩|سەردێڕ=Hopes and fears for intelligent machines in fiction and reality|ناونیشان=https://www.nature.com/articles/s42256-019-0020-9|journal=Nature Machine Intelligence|زمان=en|بەرگ=١|issue=2|پەڕەکان=٧٤–٧٨|doi=10.1038/s42256-019-0020-9|s2cid=150700981|issn=2522-5839}}</ref> == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{تووڵی دەروازە|زانست|کۆمپیوتەر|زانستی کۆمپیوتەر|دەروونناسی}} [[پۆل:مێژووی ژیریی دەستکرد]] [[پۆل:ژیریی دەستکرد]] 0u09v7n2skzul0bm0o4m4fhvgiu9c8k 0 212896 1455084 1399701 2025-06-21T23:28:06Z Arya sarhan 34132 نوێکردنەوە پەرەپێدان و درێژکردنەوەی وتار 1455084 wikitext text/x-wiki {{زانیاریدانی خولی تۆپی پێ | ناو = جامی جیھانیی یانەکانی فیفا | وێنە = FIFA Club World Cup logo.svg | قەبارەی_وێنە = 200 | ناونیشانی وێنە = لۆگۆی جامی جیھانیی یانەکانی فیفا کە لە ساڵی ٢٠٢٤ەوە بەکاردەھێنرێت | ڕێکخراوە لەلایەن = [[فیفا]] | دامەزراندن = {{Start date and age|df=yes|2000}} | ناوچە = نێودەوڵەتی | ژمارەی تیمەکان = ٣٢<br />(لە ٦ یەکێتیی کیشوەری) | پاڵەوانی ئێستا = {{ئاڵا|ئینگلتەرا}} [[یانەی تۆپی پێی مانچستەر سیتی|مانچستەر سیتی]]<br />(یەکەم نازناو) | سەرکەوتووترین یانە = {{ئاڵا|ئیسپانیا}} [[ڕیال مەدرید]]<br />(٥ نازناو) | ماڵپەڕی فەرمی = {{URL|https://www.fifa.com/tournaments/mens/fifa-club-world-cup|fifa.com/club-world-cup}} | پێشبڕکێ پەیوەندیدارەکان = [[جامی کیشوەرەکانی فیفا (تۆپی پێ)|جامی کیشوەرەکانی فیفا]] | وەرزی ئێستا = [[جامی جیھانیی یانەکانی فیفا ٢٠٢٥]] }} '''جامی جیھانیی یانەکانی فیفا''' پاڵەوانیەتییەکی نێودەوڵەتیی [[تۆپی پێ]]ی پیاوانە کە لەلایەن یەکێتیی نێودەوڵەتیی تۆپی پێی ([[فیفا]])، دەستەی بەڕێوەبەریی جیھانیی وەرزشەکەوە، ڕێکدەخرێت. یەکەم پاڵەوانیەتی لە ساڵی ٢٠٠٠ بە ناوی '''پاڵەوانیەتیی جیھانیی یانەکانی فیفا''' بەڕێوەچوو. لە نێوان ساڵانی ٢٠٠١ بۆ ٢٠٠٤ بەھۆی کۆمەڵێک ھۆکارەوە ئەنجام نەدرا، کە سەرەکیترینیان داڕمانی کۆمپانیای بازاڕکردنی فیفا، ئینتەرناشناڵ سپۆرت ئەند لێژەر (ISL) بوو. لە ساڵی ٢٠٠٥ وەک پاڵەوانیەتییەکی ساڵانە گەڕایەوە و تا ساڵی ٢٠٢٣ بەردەوام بوو. دوای پاڵەوانیەتیی ٢٠٢٣، جارێکی تر دیزاینی پاڵەوانیەتییەکە کرایەوە بۆ ئەوەی ببێتە پاڵەوانیەتییەکی چوار ساڵ جارێک، کە لە ساڵی ٢٠٢٥ەوە دەست پێدەکات. شکۆ و پێگەی جامەکە بووەتە جێی مشتومڕێکی بەرچاو.<ref>{{cite web |url=https://www.bbc.co.uk/blogs/timvickery/2008/12/one_of_my_regrets_is.html |last1=Vickery |first1=Tim |title=The prestige of the Club World Cup |work=[[بی بی سی وەرزش|BBC Sport]] |date=15 December 2008 |access-date=13 June 2021}}</ref><ref>{{cite news |url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/30497397 |last1=Vickery |first1=Tim |title=Club World Cup: Real Madrid ahead for San Lorenzo |work=[[بی بی سی وەرزش|BBC Sport]] |date=16 December 2014 |access-date=13 June 2021}}</ref> یەکەم پاڵەوانیەتیی جیھانیی یانەکانی فیفا لە ساڵی ٢٠٠٠ لە بەڕازیل بەڕێوەچوو، کە لەو ساڵەدا ھاوکات بوو لەگەڵ [[جامی ئینتەرکۆنتیننتال]]، کە پاڵەوانیەتییەک بوو لە نێوان براوەکانی [[خولی پاڵەوانەکانی ئەورووپا]] و [[جامی لیبێرتادۆرێس]] ئەنجام دەدرا، و لە ساڵی ٢٠١٧دا فیفا براوەی ھەردوو پاڵەوانیەتییەکەی بە فەرمی وەک پاڵەوانی جیھانیی یانەکان ناساند.<ref>{{Cite web |last=Campo |first=Carlo |date=27 October 2017 |title=FIFA recognises all winners of Intercontinental Cup as club world champions |url=https://www.thescore.com/epl/news/1408193 |access-date=30 May 2024|website=theScore}}</ref> لە ساڵی ٢٠٠٥دا، جامی ئینتەرکۆنتیننتال لەگەڵ پاڵەوانیەتیی جیھانیی یانەکانی فیفا تێکەڵ کرا، و لە ساڵی ٢٠٠٦دا، ناوی پاڵەوانیەتییەکە گۆڕدرا بۆ جامی جیھانیی یانەکانی فیفا. براوەی جامی جیھانیی یانەکان جامی پاڵەوانیەتییەکە و بڕوانامەیەکی پاڵەوانی جیھانیی فیفا وەردەگرێت. شێوازە نوێیەکە، کە لەگەڵ پاڵەوانیەتیی ٢٠٢٥دا کاری پێ دەکرێت، ٣٢ یانە لەخۆدەگرێت کە لە یاریگاکانی وڵاتی میوانداردا کێبڕکێ لەسەر نازناوەکە دەکەن؛ ١٢ یانە لە یەکێتیی تۆپی پێی ئەورووپا (یوێفا)، ٦ لە یەکێتیی تۆپی پێی ئەمریکای باشوور (کۆنمیبۆڵ)، ٤ لە یەکێتیی تۆپی پێی ئەفریقا (کاف)، ٤ لە یەکێتیی تۆپی پێی ئاسیا (ئەی ئێف سی)، ٤ لە یەکێتیی تۆپی پێی باکوور و ناوەڕاستی ئەمریکا و کاریبی (کۆنکاکاف)، ١ لە [[کۆنفیدراسیۆنی تۆپی پێی ئۆقیانووسیا|یەکێتیی تۆپی پێی ئۆقیانووسیا (ئۆ ئێف سی)]]، و ١ یانە لە وڵاتی میواندار. یانەکان دابەش دەکرێنە سەر ھەشت کۆمەڵەی چوار یانەیی، کە ھەر یانەیەک سێ یاری لە قۆناغی کۆمەڵەکاندا بە شێوازی خولی ئەنجام دەدات. دوو یانەی یەکەمی ھەر کۆمەڵەیەک سەردەکەون بۆ قۆناغی دەرکردن، کە بە قۆناغی ١٦ دەست پێدەکات و بە یاریی کۆتایی کۆتایی دێت. [[ڕیال مەدرید]] زۆرترین نازناوی پاڵەوانیەتییەکەی بەدەستھێناوە، کە پێنج جارە. یەکەم سەرکەوتنی یانەی کۆرنتیانس پاولێستا باشترین ئەنجامی پاڵەوانێکی خولی ناوخۆیی وڵاتی میواندارە. یانەکانی [[ئیسپانیا]] ھەشت جار پاڵەوانیەتییەکەیان بردووەتەوە، کە زۆرترینە بۆ ھەر وڵاتێک. [[ئینگلتەرا]] زۆرترین ژمارەی یانەی براوەی ھەیە، کە چوار یانەی جیاواز پاڵەوانیەتییەکەیان بەدەستھێناوە. پاڵەوانی ئێستای جیھان [[یانەی تۆپی پێی مانچستەر سیتی|مانچستەر سیتی]]یە، کە لە یاریی کۆتاییی جامی جیھانیی یانەکانی فیفای ٢٠٢٣دا بە ئەنجامی ٤-٠ لە یانەی فڵوومێنێنسێی بردەوە. == مێژوو == === بنچینە === یەکەم پاڵەوانیەتیی یانەکان کە وەک پاڵەوانیەتیی جیھانیی تۆپی پێ ناوزەد کرا لە ساڵی ١٨٨٧ بەڕێوەچوو، کە تێیدا براوەی جامی یەکێتیی ئینگلتەرا، [[یانەی تۆپی پێی ئەستۆن ڤێلا|ئەستۆن ڤێلا]]، لە براوەی جامی سکۆتلەندا، ھیبێرنیانی بردەوە، کە ئەوکات تەنھا پاڵەوانیەتیی نیشتمانی بوون. یەکەم جار کە پاڵەوانەکانی دوو خولی ئەورووپی یەکتریان بینی لەو پاڵەوانیەتییەدا بوو کە بە پاڵەوانیەتیی جیھانیی ١٨٩٥ ناسرابوو، کاتێک پاڵەوانی ئینگلتەرا، سەندەرلاند، بە ئەنجامی ٥-٣ لە پاڵەوانی سکۆتلەندا، ھارت ئۆف میدلۆتیانی بردەوە.<ref name=blazed/> شایەنی باسە، پێکھاتەی سەندەرلاند لە پاڵەوانیەتیی جیھانیی ١٨٩٥دا بە تەواوی لە یاریزانی سکۆتلەندی پێکھاتبوو. بەپێی وتەی فیفا، یەکەم ھەوڵ بۆ دروستکردنی پاڵەوانیەتییەکی جیھانیی تۆپی پێی یانەکان لە ساڵی ١٩٠٩ بوو، ٢١ ساڵ پێش یەکەم [[جامی جیھانیی فیفا]].<ref>{{cite web |url=https://www.fifa.com/newscentre/news/newsid=71488/index.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20131029194727/http://www.fifa.com/newscentre/news/newsid=71488/index.html |url-status=dead |archive-date=29 October 2013 |title=Maintaining the Corporate Image |publisher=FIFA |date=17 June 1998 |access-date=6 March 2013}}</ref> جامی سێر تۆماس لیپتۆن لە ساڵانی ١٩٠٩ و ١٩١١ لە ئیتاڵیا بەڕێوەچوو و یانەکانی ئینگلیزی، ئیتاڵی، ئەڵمانی و سویسری تێیدا بەشدار بوون.<ref>{{cite web |url=https://www.fifa.com/classicfootball/history/game/historygame4.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20070630151553/http://www.fifa.com/classicfootball/history/game/historygame4.html |url-status=dead |archive-date=30 June 2007 |title=The History of Football |publisher=FIFA |access-date=6 March 2013}}</ref> یانەی ھەواسکاری ئینگلیزی، وێست ئۆکلاند، لە ھەردوو جارەکەدا سەرکەوتنی بەدەستھێنا. بیرۆکەی ئەوەی کە فیفا دەبێت پاڵەوانیەتیی نێودەوڵەتیی یانەکان ڕێکبخات، دەگەڕێتەوە بۆ سەرەتاکانی دەیەی ١٩٥٠.<ref>{{cite web |url=https://www.rsssf.org/tablesl/lipton-trophy.html |last1=Veronese |first1=Andrea |title=Sir Thomas Lipton Trophy (Torino) |publisher=[[Rec.Sport.Soccer Statistics Foundation]] |date=20 November 2004 |access-date=6 March 2013}}</ref> لە ساڵی ١٩٥١، یەکێتیی تۆپی پێی بەڕازیل پاڵەوانیەتیی "کۆپا ڕیۆ"ی دروست کرد، کە لە بەڕازیل بە "جامی پاڵەوانانی جیھان" ناسرابوو، بە ئامانجی ئەوەی ببێتە جامی جیھانیی یانەکان. کاتێک پرسیار لە جوولس ڕیمێی سەرۆکی فیفا کرا سەبارەت بە بەشداریی فیفا، ئەو وتی کە پاڵەوانیەتییەکە لەژێر دەسەڵاتی فیفادا نییە چونکە لەلایەن یەکێتیی تۆپی پێی بەڕازیلەوە ڕێکخراوە.<ref>{{cite web |url=http://hemeroteca.mundodeportivo.com/preview/1951/04/05/pagina-3/1351260/pdf.html |title=Importantes Declaraciones de Mr. Jules Rimet, presidente de la F.I.F.A |page=3 |work=[[موندۆ دیپۆرتیڤۆ]] |date=5 April 1951 |access-date=6 March 2013 |language=es }}</ref> پاڵمێراس لە یاریی کۆتاییی کۆپا ڕیۆی ١٩٥١ لە [[یاریگای ماراکانا|ماراکانا]] لەبەردەم زیاتر لە ٢٠٠ ھەزار بینەردا لە [[یانەی تۆپی پێی یوڤێنتوس|یۆڤێنتوسی]] بردەوە و لەلایەن تەواوی میدیای بەڕازیلەوە وەک یەکەم پاڵەوانی جیھانیی یانەکان ستایش کرا. لە دەیەی ١٩٥٠دا، پاڵەوانیەتیی "پیکەنیا کۆپا دێل مۆندۆ" (جامی جیھانیی بچووک) لە ڤەنزوێلا لە نێوان ساڵانی ١٩٥٢ و ١٩٥٧ بەڕێوەچوو. لە ساڵی ١٩٦٠، فیفا مۆڵەتی بە "خولی نێودەوڵەتیی تۆپی پێ" دا، کە بە ئامانجی دروستکردنی جامی جیھانیی یانەکان دامەزرا بوو، بە ڕەزامەندیی ستانلی ڕۆس کە ئەوکات بووبووە سەرۆکی فیفا.<ref>{{cite web |url=http://acervo.estadao.com.br/pagina/#!/19610524-26404-nac-0017-999-17-not/busca/FIFA |title=O ESTADO DE S. PAULO: PÁGINAS DA EDIÇÃO DE 24 DE Maio DE 1961 |page=17 |work=[[O Estado de S. Paulo]] |date=24 May 1961 |access-date=6 March 2013 |language=pt}}</ref> ھەر لەو ساڵەدا، جامی ئینتەرکۆنتیننتال دامەزرا. === جامی ئینتەرکۆنتیننتال و پێشنیارە سەرەتایییەکانی جامی جیھانیی یانەکانی فیفا === {{سندووقی وتە | quote = ئێمە دەمانەوێت نازناوەکە ببەینەوە، نەک ئەوەندە بۆ خۆمان، بەڵکو بۆ ئەوەی ڕێگری لە ڕاسینگ بکەین ببێتە پاڵەوان. | source =—جۆک ستین، ڕاھێنەری [[سێلتیک]]، ١٩٦٥-١٩٧٨، لە لێدوانێکدا پێش یاریی پلەی ئۆفی جامی ئینتەرکۆنتیننتالی ١٩٦٧ کە بە 'شەڕی مۆنتیڤیدیۆ' ناسراوە؛ ''ئیڤنینگ تایمز''، ٣ی تشرینی دووەمی ١٩٦٧.<ref name="Reference 38" /> | align = right | width = 33% }} {{سندووقی وتە | quote = یانە ھۆڵەندییەکە، [[یانەی تۆپی پێی ئایاکس ئامستردام|ئەیاکس]]، بەبێ ھیچ کێشەیەک سەرکەوتنێکی بەدەستھێنا و ئەم یارییە لە ڕووبەڕووبوونەوەیەکی ئاساییی جامی ئەورووپا قورستر نەبوو. | source =—ڕۆژنامەنووسێکی ھۆڵەندی لە ئەمستردام، لە لێدوانێکدا لەسەر کوالێتیی پاڵەوانیەتییەکە و ڕکابەرەکەی ئەیاکس دوای جامی ئینتەرکۆنتیننتالی ١٩٧٢؛ ''دی تەلەگراف''، ٣٠ی ئەیلوولی ١٩٧٢.<ref>{{cite web |url=http://hemeroteca.mundodeportivo.com/preview/1972/09/30/pagina-13/979350/pdf.html |title=Cruyff: "Demasiada lentitud de los argentinos en sus ofensivas" |trans-title=Cruyff: "The Argentine offensive is way too slow" |page=13 |work=[[موندۆ دیپۆرتیڤۆ]] |date=30 September 1972 |access-date=6 March 2013 |language=es }}</ref> | align = right | width = 33% }} {{سندووقی وتە | quote = بێباکی و گوێنەدانی ھاندەران تاکە ڕوونکردنەوەیە بۆ شکستە دارایییەکەمان [لە جامی نێو کیشوەریدا]. زۆر باشتر دەبوو ئەگەر یارییەکی دۆستانەمان بکردایە ھاوشێوەی ئەوەی کە لە ١١ی کانوونی دووەم لە تەلئەبیب ئەنجامی دەدەین، لە بەرامبەر ٢٥٥ ھەزار دۆلاری ئەمریکی. | source =—دیتمار کرامر، ڕاھێنەری [[یانەی تۆپی پێی بایەرن میونشن|بایەرن میونشن]]، ١٩٧٥-١٩٧٧، لە لێدوانێکدا لەسەر گرنگیی کەم، شکۆ و پاداشتی جامی نێو کیشوەری دوای سەرکەوتنی یانەکەی لە جامی ئینتەرکۆنتیننتالی ١٩٧٦؛ ''جۆرناڵ دوو برازیل''، ٢٢ی کانوونی یەکەمی ١٩٧٦.<ref>{{cite web |url=https://news.google.com/newspapers?nid=0qX8s2k1IRwC&dat=19761222&printsec=frontpage&hl=pt-BR |title=Taça não interessa mais aos alemães |trans-title=The tournament holds no interest from the Germans |page=20 |work=[[Jornal do Brasil]] |date=22 December 1976 |access-date=6 March 2013 |language=pt}}</ref> | align = right | width = 33% }} پاڵەوانیەتیی پاریس (بە فەڕەنسی: ''Tournoi de Paris'') پاڵەوانیەتییەک بوو کە لە سەرەتادا بۆ کۆکردنەوەی باشترین یانەکانی ئەورووپا و ئەمریکای باشوور دامەزرا؛ یەکەم جار لە ساڵی ١٩٥٧ ئەنجامدرا کاتێک ڤاسکۆ دا گاما، پاڵەوانی ڕیۆ دی ژانێرۆ، لە یاریی کۆتاییدا لە پارک دی پرێنس بە ئەنجامی ٤-٣ لە [[ڕیال مەدرید]]ی پاڵەوانی ئەورووپای بردەوە. یارییەکە وەک یەکەم ڕووبەڕووبوونەوەی "باشترینی ئەورووپا دژی باشترینی ئەمریکای باشوور" ستایش کرا، چونکە یەکەم پاڵەوانیەتیی نێو کیشوەریی ڕیال مەدرید بوو وەک پاڵەوانی ئەورووپا. لە ساڵی ١٩٥٨، ڕیال مەدرید ڕەتی کردەوە بەشداری لە پاڵەوانیەتیی پاریسدا بکات بە بیانووی ئەوەی کە یاریی کۆتاییی خولی پاڵەوانەکانی ئەورووپای ١٩٥٧-١٩٥٨ تەنھا پێنج ڕۆژ دوای پاڵەوانیەتییەکە بوو. لە ٨ی تشرینی یەکەمی ١٩٥٨، ژواو ھاڤەلانژ، سەرۆکی یەکێتیی تۆپی پێی بەڕازیل، لە کۆبوونەوەیەکی یەکێتیی تۆپی پێی ئەورووپا (یوێفا) وەک میوانێک، بڕیاری دروستکردنی پاڵەوانیەتیی "باشترینەکانی ئەورووپا دژی باشترینەکانی ئەمریکای باشوور"ی ڕاگەیاند بە پشتگیریی یوێفا و کۆنمیبۆڵ: [[جامی لیبێرتادۆرێس]]، کە ھاوتای ئەمریکای باشووری خولی پاڵەوانەکانی ئەورووپا بوو، و [[جامی ئینتەرکۆنتیننتال]]، کە پاڵەوانیەتییەک بوو لەژێر سەرپەرشتیی ھەردوو یەکێتییەکە بۆ دیاریکردنی "باشترین یانەی جیھان". ڕیال مەدرید یەکەم جامی ئینتەرکۆنتیننتالی ١٩٦٠ی لە ساڵی ١٩٦٠دا بردەوە،<ref>{{cite web |url=http://historiayfutbol.obolog.com/copa-libertadores-america-25746 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080305212255/http://historiayfutbol.obolog.com/copa-libertadores-america-25746 |url-status=usurped |archive-date=5 March 2008 |title=¿Qué es la Copa Libertadores de América? |trans-title=What is the Copa Libertadores de América? |last1=Carluccio |first1=Jose |work=Historia y Fútbol |date=2 September 2007 |access-date=6 March 2013 |language=es }}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.fifa.com/clubworldcup/news/goodbye-toyota-cup-hello-fifa-club-world-championship-95645 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200211042106/https://www.fifa.com/clubworldcup/news/goodbye-toyota-cup-hello-fifa-club-world-championship-95645 |url-status=dead |archive-date=11 February 2020 |title=Goodbye Toyota Cup, hello FIFA Club World Championship |publisher=FIFA |date=10 December 2004 |access-date=6 March 2013 }}</ref> و خۆی بە ''پاڵەوانی جیھان'' ناوبرد تا فیفا ھاتە ناو بابەتەکەوە و ناڕەزایەتیی دەربڕی؛ فیفا ئاماژەی بەوە کرد کە پاڵەوانیەتییەکە ڕێگەی بە ھیچ پاڵەوانێکی دەرەوەی ئەورووپا و ئەمریکای باشوور نەداوە بەشداری بکات، بۆیە ڕایگەیاند کە یانەکان تەنھا دەتوانن بانگەشەی نازناوی پاڵەوانی نێو کیشوەری بکەن لە پاڵەوانیەتییەکدا کە لە نێوان دوو ڕێکخراوی کیشوەریدا ئەنجام دەدرێت.<ref>{{cite web|url=http://hemeroteca.mundodeportivo.com/preview/1979/06/08/pagina-2/1055660/pdf.html?search=copa|title=La Copa Intercontinental, un perro sin amo|work=Mundo Deportivo|access-date=2 July 2010|language=es}}</ref> فیفا ڕایگەیاند کە ئەگەر ڕێکخەران پاڵەوانیەتییەکە وەک یارییەکی دۆستانە یان تایبەت لە نێوان دوو ڕێکخراودا نەبینن، ڕێگری لە بەڕێوەچوونی جامی ئینتەرکۆنتیننتالی ١٩٦١ دەکات.<ref name="NYC">{{cite web |url=http://select.nytimes.com/gst/abstract.html?res=F7061FFA3B5912738DDDAD0A94DD405B818AF1D3 |title=Bangu, Karlsruhe Play Tonight in Polo Grounds Soccer Game; Permission is Received by International League to Continue its Schedule |last1=Briordy |first1=William |work=[[نیویۆرک تایمز]] |date=24 May 1961 |access-date=6 March 2013 }}</ref> جامی ئینتەرکۆنتیننتال سەرنجی کیشوەرەکانی تری ڕاکێشا.<ref>{{cite web |url=http://acervo.estadao.com.br/pagina/#!/19600115-25985-nac-0018-999-18-not/busca/York+torneio |title=O ESTADO DE S. PAULO: PÁGINAS DA EDIÇÃO DE 15 DE Janeiro DE 1960 |page=18 |work=[[O Estado de S. Paulo]] |date=15 January 1960 |access-date=6 March 2013 |language=pt}}</ref> یەکێتیی تۆپی پێی باکوور و ناوەڕاستی ئەمریکا، [[کۆنکاکاف]]، لە ساڵی ١٩٦١ بۆ چەند ھۆکارێک دامەزرا، یەکێکیان ھەوڵدان بوو بۆ بەشداریکردنی یانەکانی لە جامی لیبێرتادۆرێس و، بەم شێوەیە، لە جامی ئینتەرکۆنتیننتالدا.<ref>{{cite web |url=http://acervo.estadao.com.br/pagina/#!/19610820-26480-nac-0029-999-29-not/busca/Norte+Central |title=O ESTADO DE S. PAULO: PÁGINAS DA EDIÇÃO DE 20 DE Agosto DE 1961 |page=29 |work=[[O Estado de S. Paulo]] |date=20 August 1961 |access-date=6 March 2013 |language=pt}}</ref> بەڵام، داواکارییەکەیان بۆ بەشداریکردن لە ھەردوو پاڵەوانیەتییەکەدا ڕەت کرایەوە. دواتر، جامی پاڵەوانانی کۆنکاکاف لە ساڵی ١٩٦٢ دەستی پێکرد. بەھۆی توندوتیژیی یانەکانی ئەرجەنتین و ئوروگوای لە جامی ئینتەرکۆنتیننتالدا، لە کۆتایییەکانی دەیەی ١٩٦٠دا چەندین جار داوا لە فیفا کرا کە سزا بسەپێنێت و پاڵەوانیەتییەکە ڕێکبخات.<ref name="Reference 12">{{cite web |url=http://hemeroteca.mundodeportivo.com/preview/1967/11/01/pagina-4/931628/pdf.html?search=intercontinental%20fifa |title=La Copa Intercontinental de futbol debe ser oficial |trans-title=Football's Intercontinental Cup should be given official status |page=4 |work=[[موندۆ دیپۆرتیڤۆ]] |date=30 November 1967 |access-date=6 March 2013 |language=es }}</ref> بەڵام فیفا ھەموو داواکارییەکانی ڕەت کردەوە.<ref>{{cite web |url=http://hemeroteca.mundodeportivo.com/preview/1969/07/25/pagina-10/966431/pdf.html?search= |title=El proyecto de Copa del Mundo se discutira en Mejico |trans-title=The Club World Cup project will be discussed in Mexico |page=10 |work=[[موندۆ دیپۆرتیڤۆ]] |date=24 April 1970 |access-date=6 March 2013 |language=es }}</ref> یەکەم داواکاری لە ساڵی ١٩٦٧ بوو، دوای یارییەکی پلەی ئۆف کە بە "[[جامی نێو کیشوەری ١٩٦٧|شەڕی مۆنتیڤیدیۆ]]" ناوزەد کرا.<ref name="Reference 14">{{cite web |url=http://hemeroteca.mundodeportivo.com/preview/1966/07/27/pagina-6/936416/pdf.html?search=intercontinental |title=La FIFA, no controla la Intercontinental |trans-title=FIFA does not control the Intercontinental Cup |page=6 |work=[[موندۆ دیپۆرتیڤۆ]] |date=3 November 1967 |access-date=6 March 2013 |language=es }}</ref> یەکێتیی تۆپی پێی سکۆتلەندا، لە ڕێگەی سەرۆکەکەی، ویلی ئالانەوە، داوای لە فیفا کرد پاڵەوانیەتییەکە بناسێنێت بۆ ئەوەی ڕێسا فوتبۆڵییەکان جێبەجێ بکرێن؛ فیفا وەڵامی دایەوە کە ناتوانێت چاودێریی پاڵەوانیەتییەک بکات کە خۆی ڕێکی ناخات. {{وتەی ڕازێندراوە|''کۆنمیبۆڵ ئەو لایەنەیە کە بەرپرسە لە کۆنترۆڵکردنی ڕێکخستنی پاڵەوانیەتییەکە لە ئەمریکای باشوور لە نێوان پاڵەوانەکانی ئەورووپا و ئەمریکای [باشوور]، پاڵەوانیەتییەک کە فیفا بە دۆستانەی دادەنێت. ئێمە پێمان وانییە گونجاو بێت کە فیفا دەست لەو بابەتە وەربدات.''}} [[پەڕگە:Stanley Rous.jpg|thumb|170px|ستانلی ڕۆس دەتوانرێت وەک یەکێک لە "باوکە دامەزرێنەرەکانی" ڕێگای دروستبوونی جامی جیھانیی یانەکان دابنرێت. وەک ناوبژیوان، بەشداریی لە جامی نەتەوەکانی ١٩٣٠ کرد. وەک بەرپرسێکی تۆپی پێ، پشتگیریی کۆپا ڕیۆ و خولی نێودەوڵەتیی تۆپی پێی کرد. وەک سەرۆکی فیفا، یەکەم بەرپرسی فیفا بوو کە پێشنیاری فراوانکردنی جامی ئینتەرکۆنتیننتالی کرد بۆ جامی جیھانیی یانەکان لەژێر چاودێریی فیفادا، پێشنیارێک کە لە ساڵی ١٩٦٧ کردی و دواتر لە ساڵی ٢٠٠٠ بوو بە جامی جیھانیی یانەکانی فیفا]] ڕێنێ کورتێ، جێگری سکرتێری گشتیی فیفا، لە ساڵی ١٩٦٧دا وتارێکی نووسی و ڕایگەیاند کە فیفا جامی ئینتەرکۆنتیننتالی وەک "یارییەکی دۆستانەی ئەورووپی-ئەمریکای باشوور" دەبینێت. ئەمە لەلایەن ستانلی ڕۆسی سەرۆکی فیفاوە پشتڕاست کرایەوە. بە دانانی پاڵەوانیەتیی یانەکانی ئاسیا و ئەمریکای باکوور لە ساڵی ١٩٦٧دا، فیفا بیرۆکەی چاودێریکردنی جامی ئینتەرکۆنتیننتالی خستەڕوو ئەگەر ئەو یەکێتییانەش لەخۆ بگرێت. ستانلی ڕۆس وتی کە کۆنکاکاف و یەکێتیی تۆپی پێی ئاسیا لە ساڵی ١٩٦٧دا داوای بەشداریکردنی پاڵەوانەکانیان لە جامی ئینتەرکۆنتیننتالدا کردبوو؛ بەڵام پێشنیارەکە بە وەڵامێکی نەرێنی لەلایەن یوێفا و کۆنمیبۆڵەوە ڕووبەڕوو بووەوە. جامی ئینتەرکۆنتیننتالی ١٩٦٨ و ١٩٦٩ بە ھەمان شێوەی توندوتیژ کۆتاییان ھات، کە [[مات بەزبی]] ڕاھێنەری [[یانەی تۆپی پێی مانچستەر یونایتد|مانچستەر یونایتد]] پێداگریی کرد کە "دەبێت ئەرجەنتینییەکان لە ھەموو پاڵەوانیەتییەکانی تۆپی پێ قەدەغە بکرێن. فیفا دەبێت بە جددی دەستێوەردان بکات." لە ساڵی ١٩٧٠، لیژنەی جێبەجێکاری فیفا پێشنیاری دروستکردنی جامی جیھانیی یانەکانی فرە کیشوەریی کرد، کە تەنھا سنووردار نەبێت بە ئەورووپا و ئەمریکای باشوور، بەڵکو یەکێتییەکانی تریش لەخۆ بگرێت؛ بەڵام بیرۆکەکە بەھۆی بەرگریی یوێفاوە سەرکەوتوو نەبوو. لە ساڵی ١٩٧٣، ڕۆژنامەی فەڕەنسیی ''لێکیپ''، کە یارمەتیدەر بوو لە دامەزراندنی جامی ئەورووپا، پێشنیاری کرد سپۆنسەریی جامی جیھانیی یانەکان بکات کە لە نێوان پاڵەوانەکانی ئەورووپا، ئەمریکای باشوور، ئەمریکای باکوور و ئەفریقادا بەڕێوە بچێت، کە تاکە پاڵەوانیەتیی کیشوەریی یانەکان بوون لەو کاتەدا. پاڵەوانیەتییەکە وا دانرابوو کە لە نێوان ئەیلوول و تشرینی یەکەمی ١٩٧٤ لە [[پاریس]] بەڕێوە بچێت. نەرێنیبوونی توندی ئەورووپییەکان ڕێگریی لەم کارە کرد. بەھۆی کشانەوەی بەردەوامی یانە ئەورووپییەکان لە جامی ئینتەرکۆنتیننتال لە دەیەی ١٩٧٠دا، کۆمپانیای بازاڕکردنی بەریتانی، وێست نالی، لە ساڵی ١٩٨٠ لەلایەن یوێفا و کۆنمیبۆڵەوە بە کرێ گیرا بۆ دۆزینەوەی چارەسەرێکی گونجاو. [[تۆیۆتا]]، لە ڕێگەی وێست نالییەوە، پاڵەوانیەتییەکەی گرتە ئەستۆ و ناوی گۆڕی بۆ ''جامی تۆیۆتا''، کە یارییەکی تاکە یاری بوو لە ژاپۆن ئەنجام دەدرا. جامی تۆیۆتا بەھۆی ھاندانی داراییەوە پێشوازیی لێکرا، چونکە یانەکانی ئەورووپا و ئەمریکای باشوور کێشەی داراییان ھەبوو. بۆ پاراستنی خۆیان لە ئەگەری کشانەوەی ئەورووپییەکان، تۆیۆتا، یوێفا، و ھەموو بەشداربووانی جامی ئەورووپا گرێبەستی ساڵانەیان واژۆ دەکرد کە براوەکانی جامی ئەورووپا ناچار دەکرد بەشداری لە جامی ئینتەرکۆنتیننتالدا بکەن، وەک مەرجێک کە یوێفا بۆ بەشداریکردنی یانەکان لە جامی ئەورووپادا داینابوو، ئەگینا ڕووبەڕووی داوای یاسایی نێودەوڵەتی لەلایەن یوێفا و تۆیۆتاوە دەبوونەوە. === کردنەوە (٢٠٠٠–٢٠٠١) === {{سندووقی وتە | quote = مانچستەر یونایتد ئەمە بە دەرفەتێک دەبینێت بۆ کێبڕکێکردن لەسەر شەرەفی کۆتاییی بوون بە یەکەمین پاڵەوانی جیھانیی یانەکان. | source =—مارتن ئێدوەردز، سەرۆکی [[یانەی تۆپی پێی مانچستەر یونایتد |مانچستەر یونایتد]]، ١٩٨٠-٢٠٠٢، لە لێدوانێکدا لەسەر پاڵەوانیەتیی جیھانیی یانەکانی فیفا؛ ''ھەواڵەکانی بی بی سی''، ٣٠ی حوزەیرانی ١٩٩٩.<ref>{{cite web|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/sport/football/fa_carling_premiership/381662.stm |title=United pull out of FA Cup |publisher=[[بی بی سی]] |date=30 June 1999 |access-date=6 March 2013 }}</ref> | align = right | width = 33% }} چوارچێوەی [[جامی جیھانیی یانەکانی فیفا ٢٠٠٠|پاڵەوانیەتیی جیھانیی یانەکانی فیفای ٢٠٠٠]] ساڵانێک پێشتر دانرابوو.<ref>{{cite web |url=http://acervo.estadao.com.br/pagina/#!/19940616-36765-spo-0030-esp-e2-not/busca/verdadeiro+mundial+clubes |title=O ESTADO DE S. PAULO: PÁGINAS DA EDIÇÃO DE 16 DE Junho DE 1994 |page=30 |work=[[O Estado de S. Paulo]] |date=16 June 1994 |access-date=6 March 2013 |language=pt }}</ref> بە وتەی [[سێپ بلاتەر]]، بیرۆکەی پاڵەوانیەتییەکە لە کانوونی یەکەمی ١٩٩٣ لە [[لاس ڤێگاس]]ی ویلایەتە یەکگرتووەکان لەلایەن [[سیلڤیۆ بێرلوسکۆنی]]یەوە، سەرۆکی [[ئەی سی میلان]]، پێشکەش بە لیژنەی جێبەجێکار کرا.<ref name="Reference 35">{{cite web |url=https://www.fifa.com/clubworldcup/news/blatter-the-club-world-championship-holds-promise-for-the-future-71591 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200725073637/https://www.fifa.com/clubworldcup/news/blatter-the-club-world-championship-holds-promise-for-the-future-71591 |url-status=dead |archive-date=25 July 2020 |title=Blatter: "The Club World Championship holds promise for the future" |publisher=FIFA |date=6 December 1999 |access-date=6 March 2013 }}</ref> بەو پێیەی ھەموو یەکێتییە کیشوەرییەکان پاڵەوانیەتییەکی کیشوەریی جێگیریان ھەبوو، فیفا ھەستی کرد کە گونجاوە پاڵەوانیەتییەکی جیھانیی یانەکان ھەبێت. لە سەرەتادا، نۆ کاندید ھەبوون بۆ میوانداریکردنی پاڵەوانیەتییەکە: چین، بەڕازیل، مەکسیک، پاراگوای، عەرەبستانی سعوودی، تاھیتی، تورکیا، ویلایەتە یەکگرتووەکان و ئوروگوای. لە نۆ کاندیدەکە، تەنھا عەرەبستانی سعوودی، مەکسیک، بەڕازیل و ئوروگوای ئارەزووی خۆیان بۆ فیفا پشتڕاست کردەوە. لە ٧ی حوزەیرانی ١٩٩٩، فیفا بەڕازیلی بۆ میوانداریکردنی پاڵەوانیەتییەکە ھەڵبژارد.<ref>{{cite web|url=https://acervo.folha.com.br/leitor.do?numero=14274&keyword=Fifa%2CMorumbi%2CMaracana&anchor=704604&origem=busca&originURL=&pd=7029a4ba61ad255fa1e44f9dcc15b10a|title=Brasil recebe o primeiro mundial de clubes|date=8 June 1999|work=Folha de S.Paulo|access-date=7 June 2022|language=pt-br}}</ref> {{سندووقی وتە | quote = ئەوان وا بانگەشەیان دەکرد کە ئینگلیزەکان بایەخ بە پاڵەوانیەتیی جیھانی نادەن، کەچی بی بی سی ٦٠ کەسی ناردبوو بۆ ڕووماڵکردنی پاڵەوانیەتییەکە. ئەمە نیشانەی ئەوەیە کە ئەمە گرنگترین پاڵەوانیەتی بووە کە لە مێژووی خۆیاندا بەشدارییان تێدا کردووە. ئەوان ھاتنە ئێرە وایان دەزانی بە ئاسانی دەیبەنەوە، بەڵام حیسابیان بۆ ھێزی ڤاسکۆ نەکردبوو. ھیچ یاریزانێکی مانچستەر لە ئێستادا لە پێکھاتەی ڤاسکۆدا جێی نابێتەوە. بەڕازیلییەکان باشترین یاریزانانی جیھانن، ئەورووپییەکان تەنانەت لێیان نزیکیش نابنەوە. | source =—یوریکۆ میراندا، جێگری سەرۆکی یانەی [[ڤاسکۆ دا گاما]]، ١٩٨٦-٢٠٠٠، لە لێدوانێکدا لەسەر گرنگیی پاڵەوانیەتییەکە لای میدیاکانی بەریتانیا و ئاستی تۆپی پێی ئەورووپا و بەڕازیل دوای بردنەوەی یانەکەی ٣-١ لە مانچستەر یونایتد؛ ''ئیندیپێندێنت ئۆنلاین''، ١١ی کانوونی دووەمی ٢٠٠٠.<ref>{{cite web|url=http://www.iol.co.za/sport/reds-in-rio-to-drink-taunts-gerson-1.332008#.UUJPrFeXm_I |title=Reds in Rio to drink, taunts Gerson |work=[[Independent Online (South Africa)|Independent Online]] |date=11 January 2000 |access-date=13 March 2013 }}</ref> | align = left | width = 33% }} یەکەم پاڵەوانیەتی بە ھەشت یانەی بەشداربووەوە دەستی پێکرد: یانە بەڕازیلییەکان کۆرنتیانس و [[ڤاسکۆ دا گاما]]، یانەی ئینگلیزی مانچستەر یونایتد، یانەی مەکسیکی نیکاکسا، یانەی مەغریبی ڕەجا کازابلانکا، یانەی ئیسپانی ڕیال مەدرید، یانەی سعوودی [[یانەی تۆپی پێی نەسر|ئەلنەسر]]، و یانەی ئوسترالی ساوس مێلبۆرن.<ref>{{cite web |url=https://www.fifa.com/clubworldcup/news/who-will-down-history-71904 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190106010312/https://www.fifa.com/clubworldcup/news/who-will-down-history-71904 |url-status=dead |archive-date=6 January 2019 |title=Who will go down in history? |publisher=FIFA |date=31 December 1999 |access-date=6 March 2013 }}</ref> یەکەم گۆڵی پاڵەوانیەتییەکە لەلایەن نیکۆلاس ئانێلکای یاریزانی ڕیال مەدریدەوە لە دژی ئەلنەسر تۆمارکرا؛ یارییەکە ٣-١ لە بەرژەوەندیی ڕیال مەدرید کۆتایی ھات.<ref>{{cite web |url=https://www.fifa.com/tournaments/archive/clubworldcup/brazil2000/matches/round=3693/match=18534/index.html |title=Real Madrid – Al Nassr |publisher=FIFA |date=5 January 2000 |access-date=6 March 2013 }}</ref> یاریی کۆتایی بە تەواوی بەڕازیلی بوو، ھەروەھا تاکە یاریی کۆتایی بوو کە تێیدا لایەنێک سوودی لە میوانداریکردنی خۆی وەردەگرت.<ref name="Reference 34">{{cite web |url=https://www.fifa.com/tournaments/archive/clubworldcup/brazil2000/matches/round=3695/match=22236/index.html |title=Corinthians – Vasco da Gama |publisher=FIFA |date=14 January 2000 |access-date=6 March 2013 }}</ref> ڤاسکۆ دا گاما نەیتوانی سوود لە پشتگیریی ھاندەرانی ناوخۆی خۆی وەربگرێت و بە لێدانی یەکلاکەرەوە بە ئەنجامی ٤-٣ لە کۆرنتیانس دۆڕا، دوای یەکسانبوونی ٠-٠ لە کاتی ئاسایی و زیادکراودا.<ref name="Corinthians">{{cite web |url=http://www.corinthians.com.br/site/futebol/titulos/ |title=Futebol: Titulos |trans-title=Football: Titles |work=[[یانەی کۆرنتیانس پاولێستا]] |access-date=6 March 2013 |language=pt|archive-url=https://web.archive.org/web/20130304185528/http://corinthians.com.br/site/futebol/titulos/|archive-date=4 March 2013|url-status=dead}}</ref><ref name="BBC">{{cite news |url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/special_report/1999/12/99/world_club_championship/604434.stm |publisher=[[ھەواڵەکانی بی بی سی|BBC News]] |title=Corinthians crowned world champions |date=15 January 2000 |access-date=6 March 2013 }}</ref> [[جامی جیھانیی یانەکانی فیفا ٢٠٠١|پاڵەوانیەتیی جیھانیی یانەکانی فیفای ٢٠٠١]] وا دانرابوو کە لە ئیسپانیا بە بەشداریی ١٢ یانە بەڕێوە بچێت. بەڵام لە ١٨ی ئایار ھەڵوەشایەوە، بەھۆی کۆمەڵێک ھۆکارەوە کە گرنگترینیان داڕمانی کۆمپانیای بازاڕکردنی فیفا، ''ئینتەرناشناڵ سپۆرت ئەند لێژەر'' بوو. فیفا بڕیاریدا لەگەڵ یوێفا، کۆنمیبۆڵ و تۆیۆتا جامی ئینتەرکۆنتیننتال و پاڵەوانیەتیی جیھانیی یانەکان تێکەڵ بکات بۆ یەک پاڵەوانیەتی.<ref>{{cite web |url=https://www.fifa.com/clubworldcup/news/toyota-confirmed-fifa-club-world-championship-2005-naming-partner-96696-x2694 |title=Toyota confirmed as FIFA Club World Championship 2005 naming partner |publisher=FIFA |date=15 March 2005 |access-date=6 March 2013 }}</ref> === پاڵەوانیەتییەکانی دەرکردن (٢٠٠٥–٢٠٢٣) === [[پەڕگە:FC Barcelona Team 2011.jpg|thumb|[[پێپ گواردیۆلا]] دوای بردنەوەی [[یانەی تۆپی پێی بارسێلۆنا|بارسێلۆنا]] لە [[جامی جیھانیی یانەکانی فیفا ٢٠١١|پاڵەوانیەتیی جیھانیی یانەکانی فیفای ٢٠١١]]، کە بە ئەنجامی ٤-٠ لە یانەی سانتۆسی بردەوە، لەلایەن یاریزانانەوە بەرز کراوەتەوە.|alt=کۆمەڵێک یاریزانی تۆپی پێ، کە لە کاتی وێنەکەدا بۆ یانەی بارسێلۆنا یارییان دەکرد، ڕاھێنەرەکەیان بەرز دەکەنەوە دوای بردنەوەی دووەم جامی جیھانیی یانەکانیان.]] وەشانی [[جامی جیھانیی یانەکانی فیفا ٢٠٠٥|پاڵەوانیەتیی جیھانیی یانەکانی فیفای ٢٠٠٥]] کورتتر بوو و تەنھا شەش پاڵەوانی کیشوەریی لەخۆ گرتبوو، نوێنەرانی کۆنمیبۆڵ و یوێفا ڕاستەوخۆ دەگەیشتنە قۆناغی پێش کۆتایی. یانەی تۆپی پێی ساو پاولۆ نازناوەکەی بردەوە دوای بردنەوەی لە [[یانەی تۆپی پێی لیڤەرپوول|لیڤەرپوول]] بە گۆڵێکی مینیرۆ، کە بووە یەکەم یاریزان لە یاریی کۆتاییی جامی جیھانیی یانەکاندا گۆڵ تۆمار بکات. ئینتەرناسیۆنال لە پاڵەوانیەتیی ٢٠٠٦ نازناوەکەی بۆ بەڕازیل ھێشتەوە دوای بردنەوەی لە بارسێلۆنا لە یاریی کۆتاییدا. لە [[جامی جیھانیی یانەکانی فیفا ٢٠٠٧|پاڵەوانیەتیی جیھانیی یانەکانی فیفای ٢٠٠٧]]، زاڵبوونی بەڕازیل شکێنرا کاتێک ئەی سی میلان بە ئەنجامی ٤-٢ لە بۆکا جونیۆرزی بردەوە. ساڵی دواتر، مانچستەر یونایتد بە بردنەوەی لە یانەی ئیکوادۆری، لیگا دی کیتۆ، بووە پاڵەوانی جیھانی [[جامی جیھانیی یانەکانی فیفا ٢٠٠٨|پاڵەوانیەتیی جیھانیی یانەکانی فیفای ٢٠٠٨]]. [[پەڕگە:Corinthians Club World Cup 2012.jpg|thumb|left|کۆرنتیانس دووەم نازناوی جیھانیی خۆی بەدەستھێنا دوای بردنەوەی لە [[یانەی تۆپی پێی چێڵسی|چێڵسی]] بە ئەنجامی ١-٠ لە یاریی کۆتاییدا، و ئەو ساڵەی بەبێ دۆڕان لە یارییە نێودەوڵەتییەکاندا تەواو کرد و تەنھا چوار گۆڵی لێ کرا.|alt=یاریزانانی کۆرنتیانس ئاھەنگ دەگێڕن.]] میرنشینە یەکگرتووە عەرەبییەکان میوانداریی پاڵەوانیەتییەکانی ٢٠٠٩ و ٢٠١٠ی کرد. بارسێلۆنا نازناوی [[جامی جیھانیی یانەکانی فیفا ٢٠٠٩|پاڵەوانیەتیی جیھانیی یانەکانی فیفای ٢٠٠٩ی]] بردەوە دوای بردنەوەی لە ئێستودیانتێس لە کاتی زیادکراودا بە گۆڵێکی [[لیۆنێل مێسی]] و شەش نازناوی مێژوویی (Sextuple) تەواو کرد. [[جامی جیھانیی یانەکانی فیفا ٢٠١٠|پاڵەوانیەتیی جیھانیی یانەکانی فیفای ٢٠١٠]] یەکەم یاریی کۆتاییی بەخۆیەوە بینی کە یانەیەکی دەرەوەی ئەورووپا و ئەمریکای باشوور تێیدا بوو: یانەی کۆنگۆیی تی پی مازێمبێ لە یاریی پێش کۆتاییدا لە ئینتەرناسیۆنالی بردەوە، بەڵام لە یاریی کۆتاییدا بە ئینتەرناسیۆنالێ میلانۆ دۆڕا، کە بەمەش پێنجەم نازناوی خۆی (Quintuple) بەدەستھێنا. جامی جیھانیی یانەکان بۆ پاڵەوانیەتییەکانی ٢٠١١ و ٢٠١٢ گەڕایەوە ژاپۆن. لە [[جامی جیھانیی یانەکانی فیفا ٢٠١١|پاڵەوانیەتیی جیھانیی یانەکانی فیفای ٢٠١١]]، بارسێلۆنا بە ئاسانی نازناوەکەی بردەوە. [[جامی جیھانیی یانەکانی فیفا ٢٠١٢|پاڵەوانیەتیی جیھانیی یانەکانی فیفای ٢٠١٢]] کۆتاییی بە زاڵبوونی ئەورووپا ھێنا کاتێک کۆرنتیانس لە یاریی کۆتاییدا بە ئەنجامی ١-٠ لە چێڵسیی بردەوە و جامەکەی گەڕاندەوە بۆ بەڕازیل. [[پەڕگە:Zinedine Zidane by Tasnim 02.jpg|thumb|right|[[زینەدین زیدان]] لە کاتی کۆنفرانسێکی ڕۆژنامەوانیدا لە [[جامی جیھانیی یانەکانی فیفا ٢٠١٧|پاڵەوانیەتیی جیھانیی یانەکانی فیفای ٢٠١٧]]. [[ڕیال مەدرید]] بووە یەکەم یانە کە نازناوەکەی پاراست دوای ئەوەی [[جامی جیھانیی یانەکانی فیفا ٢٠١٦|پاڵەوانیەتیی جیھانیی یانەکانی فیفای ٢٠١٦یشی]] بردبووەوە.|alt=زێنەدین زیدان]] پاڵەوانیەتییەکانی [[جامی جیھانیی یانەکانی فیفا ٢٠١٣|پاڵەوانیەتیی جیھانیی یانەکانی فیفای ٢٠١٣]] و [[جامی جیھانیی یانەکانی فیفا ٢٠١٤|پاڵەوانیەتیی جیھانیی یانەکانی فیفای ٢٠١٤]] بۆ مەغریب گواسترانەوە. لە ٢٠١٣دا، یانەی میواندار ڕەجا کازابلانکا گەیشتە یاریی کۆتایی بەڵام بە بایەرن میونشن دۆڕا. لە ٢٠١٤دا ڕیال مەدرید نازناوەکەی بردەوە. لە [[جامی جیھانیی یانەکانی فیفا ٢٠١٥|پاڵەوانیەتیی جیھانیی یانەکانی فیفای ٢٠١٥]]، بارسێلۆنا سێیەم نازناوی خۆی بەدەستھێنا. لە [[جامی جیھانیی یانەکانی فیفا ٢٠١٦|پاڵەوانیەتیی جیھانیی یانەکانی فیفای ٢٠١٦]]، یانەی ژاپۆنی کاشیما ئانتلێرز گەیشتە یاریی کۆتایی بەڵام بە ڕیال مەدرید دۆڕا، کە بە ھاتریکێکی [[کریستیانۆ ڕۆناڵدۆ]] نازناوەکەی مسۆگەر کرد. لە ٢٠١٧دا، ڕیال مەدرید بووە یەکەم یانە کە توانیی نازناوەکەی بپارێزێت. لە [[جامی جیھانیی یانەکانی فیفا ٢٠١٨|پاڵەوانیەتیی جیھانیی یانەکانی فیفای ٢٠١٨]]، یانەی ئەلعەینی ئیماراتی گەیشتە یاریی کۆتایی بەڵام بە ڕیال مەدرید دۆڕا، کە بووە یەکەم یانە سێ ساڵ لەسەریەک نازناوەکە بباتەوە. [[قەتەر]] میوانداریی پاڵەوانیەتییەکانی ٢٠١٩ و ٢٠٢٠ی کرد. لە [[جامی جیھانیی یانەکانی فیفا ٢٠١٩|پاڵەوانیەتیی جیھانیی یانەکانی فیفای ٢٠١٩دا]]، لیڤەرپوول بۆ یەکەم جار نازناوەکەی بردەوە. لە یاریی کۆتاییی [[جامی جیھانیی یانەکانی فیفا ٢٠٢٠|پاڵەوانیەتیی جیھانیی یانەکانی فیفای ٢٠٢٠دا]]، بایەرن میونشن نازناوەکەی بردەوە و شەش نازناوی مێژوویی (Sextuple) خۆی تەواو کرد. پاڵەوانیەتیی [[جامی جیھانیی یانەکانی فیفا ٢٠٢١|پاڵەوانیەتیی جیھانیی یانەکانی فیفای ٢٠٢١]] لەلایەن چێڵسییەوە بردرایەوە. === فراوانکردن === لە کۆتایییەکانی ساڵی ٢٠١٦، [[جیانی ئینڤانتینۆ]]ی سەرۆکی فیفا پێشنیاری کرد کە جامی جیھانیی یانەکان بۆ ٣٢ یانە فراوان بکرێت و لە ساڵی ٢٠١٩ەوە بۆ مانگی حوزەیران بگوازرێتەوە، بۆ ئەوەی ھاوسەنگتر و سەرنجڕاکێشتر بێت بۆ کەناڵەکانی پەخش و سپۆنسەرەکان.<ref>{{cite news|title=FIFA boss suggests 32-team Club World Cup in 2019|url=http://www.cbc.ca/sports/soccer/fifa-infantino-32-team-club-world-cup-2019-1.3857019|access-date=14 December 2017|work=CBC Sports|agency=Associated Press|publisher=Canadian Broadcasting Corporation|date=18 November 2016}}</ref> لە کۆتایییەکانی ساڵی ٢٠١٧، فیفا گفتوگۆی لەسەر پێشنیارەکان کرد بۆ فراوانکردنی پاڵەوانیەتییەکە بۆ ٢٤ یانە و ئەنجامدانی ھەر چوار ساڵ جارێک تا ساڵی ٢٠٢١، وەک جێگرەوەی [[جامی کیشوەرەکانی فیفا]].<ref>{{cite news|title=FIFA considering 24-team Club World Cup to be played in summer|url=http://www.espn.com/soccer/fifa-club-world-cup/story/3251358/fifa-considering-24-team-club-world-cup-to-be-played-in-summer|access-date=14 December 2017|agency=Associated Press|work=ESPN|date=31 October 2017}}</ref> پاڵەوانیەتییە نوێیەکە کە بڕیار بوو بە ٢٤ یانە لە ساڵی ٢٠٢١ دەست پێبکات، بەڵام بەھۆی کێشەکانی خشتەبەندی کە لە ئەنجامی [[پەتای کۆڤید-١٩|پەتای جیھانیی کۆڤید-١٩ەوە]] دروست بوون، ھەڵوەشایەوە.<ref name="FIFA COVID">{{cite news |url=https://www.fifa.com/who-we-are/news/bureau-of-the-fifa-council-decisions-concerning-impact-of-covid-19 |title=Bureau of the FIFA Council decisions concerning impact of COVID-19 |publisher=FIFA |date=18 March 2020 |access-date=18 March 2020}}</ref> لە ١٦ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢٢، فیفا پاڵەوانیەتییەکی فراوانکراوی ڕاگەیاند کە ٣٢ یانە لەخۆدەگرێت و لە حوزەیرانی [[جامی جیھانیی یانەکانی فیفا ٢٠٢٥|٢٠٢٥]] دەست پێدەکات.<ref name=ESPN2022/> یەکێتیی نێودەوڵەتیی یاریزانانی پیشەگەر و فۆڕەمی خولەکانی جیھان ھەردووکیان یەکسەر ڕەخنەیان لە پێشنیارەکە گرت.<ref name=ESPN2022/> لە ٢٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٣، فیفا پشتڕاستی کردەوە کە [[ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا]] میوانداریی پاڵەوانیەتیی ٢٠٢٥ دەکات وەک پێشەکییەک بۆ [[جامی جیھانیی فیفای ٢٠٢٦]].<ref>{{cite news |date=23 June 2023 |title=United States to host expanded 32-team Club World Cup in 2025 |url=https://www.espn.com/soccer/story/_/id/37905292/united-states-host-expanded-32-team-club-world-cup-2025 |work=ESPN |agency=Associated Press |access-date=25 June 2023}}</ref> ٣٢ یانەکە دابەش دەکرێنە سەر ٨ کۆمەڵەی ٤ یانەیی، کە دوو یانەی یەکەمی ھەر کۆمەڵەیەک سەردەکەون بۆ قۆناغی دەرکردن. ھەروەھا ئەنجومەنی فیفا بە کۆی دەنگ بیرۆکەی پاڵەوانیەتییەکی ساڵانەی یانەکانی لە ساڵی ٢٠٢٤ەوە پەسەند کرد، کە ناوی [[جامی کیشوەرەکانی فیفا (تۆپی پێ)|جامی کیشوەرەکانی فیفا]]یە. شێوازی پاڵەوانیەتییەکە بووەتە ھۆی مشتومڕ، زۆرێک لە یانەکان و یەکێتییە نیشتمانییەکان دژایەتیی خشتەبەندییەکەیان کرد و فیفایان بەوە تۆمەتبار کرد کە پارەی لە پێش تەندروستیی یاریزانانەوە داناوە،<ref>{{cite web|url=https://onefootball.com/en/news/fifa-accused-of-prioritising-own-interests-after-revealing-club-world-cup-plans-38740610|title=FIFA accused of prioritising own interests after revealing Club World Cup plans|website=OneFootball|date=17 December 2023|access-date=21 December 2023}}</ref> و ئاماژەی بەوەش کرد کە زیادکردنی جامی کیشوەرەکانی فیفای نوێ دەبێتە ھۆی زۆربوونی پاڵەوانیەتییەکان و تەندروستیی یاریزانان دەخاتە مەترسییەوە. == ئەنجامەکان == === یارییە کۆتایییەکان === {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%; text-align:center;" ! rowspan=2 | وەشان ! rowspan=2 | ساڵ ! rowspan=2 | میواندار ! colspan=3 | یاریی پلەی یەکەم ! colspan=3 | یاریی پلەی سێیەم ! rowspan=2 | ژ.<br>یانەکان |- ! براوەکان ! ئەنجام ! پلەی دووەم ! پلەی سێیەم ! ئەنجام ! پلەی چوارەم |- | ١ | [[پاڵەوانیەتیی جیھانیی یانەکانی فیفای ٢٠٠٠|٢٠٠٠]] | {{ئاڵا|بەڕازیل}} | {{ئاڵا|بەڕازیل}} '''[[یانەی کۆرنتیانس پاولێستا|کۆرنتیانس]]''' | [[یاریی کۆتاییی پاڵەوانیەتیی جیھانیی یانەکانی فیفای ٢٠٠٠|٠-٠]] (ک.ز)<br>{{small|(٤–٣) (ل.ی)}} | {{ئاڵا|بەڕازیل}} [[ڤاسکۆ دا گاما]] | {{ئاڵا|مەکسیک}} [[یانەی نیکاکسا|نیکاکسا]] | ١–١ (ک.ز)<br>{{small|(٤–٣) (ل.ی)}} | {{ئاڵا|ئیسپانیا}} [[ڕیال مەدرید]] | ٨ |- | — | <s>[[پاڵەوانیەتیی جیھانیی یانەکانی فیفای ٢٠٠١|٢٠٠١]]</s> | {{ئاڵا|ئیسپانیا}} | style="background:#efefef;" colspan=6 | ''پاڵەوانیەتییەکە بەھۆی کێشەی داراییەوە ھەڵوەشایەوە'' | ١٢ |- | ٢ | [[پاڵەوانیەتیی جیھانیی یانەکانی فیفای ٢٠٠٥|٢٠٠٥]] | {{ئاڵا|ژاپۆن}} | {{ئاڵا|بەڕازیل}} '''[[یانەی تۆپی پێی ساو پاولۆ|ساو پاولۆ]]''' | [[یاریی کۆتاییی پاڵەوانیەتیی جیھانیی یانەکانی فیفای ٢٠٠٥|١–٠]] | {{ئاڵا|ئینگلتەرا}} [[یانەی تۆپی پێی لیڤەرپوول|لیڤەرپوول]] | {{ئاڵا|کۆستاریکا}} [[یانەی دیپۆرتیڤۆ ساپریسا|ساپریسا]] | ٣–٢ | {{ئاڵا|عەرەبستانی سعوودی}} [[یانەی ئیتیحاد (جەدە)|ئەلئیتیحاد]] | ٦ |- | ٣ | [[پاڵەوانیەتیی جیھانیی یانەکانی فیفای ٢٠٠٦|٢٠٠٦]] | {{ئاڵا|ژاپۆن}} | {{ئاڵا|بەڕازیل}} '''[[یانەی ئینتەرناسیۆنالی بەڕازیلی|ئینتەرناسیۆنال]]''' | [[یاریی کۆتاییی پاڵەوانیەتیی جیھانیی یانەکانی فیفای ٢٠٠٦|١–٠]] | {{ئاڵا|ئیسپانیا}} [[یانەی تۆپی پێی بارسێلۆنا|بارسێلۆنا]] | {{ئاڵا|میسر}} [[یانەی وەرزشیی ئەھلی|ئەھلی]] | ٢–١ | {{ئاڵا|مەکسیک}} [[یانەی ئەمریکی]] | ٦ |- | ٤ | [[پاڵەوانیەتیی جیھانیی یانەکانی فیفای ٢٠٠٧|٢٠٠٧]] | {{ئاڵا|ژاپۆن}} | {{ئاڵا|ئیتاڵیا}} '''[[ئەی سی میلان|میلان]]''' | [[یاریی کۆتاییی پاڵەوانیەتیی جیھانیی یانەکانی فیفای ٢٠٠٧|٤–٢]] | {{ئاڵا|ئەرژەنتین}} [[بۆکا جونیۆرز]] | {{ئاڵا|ژاپۆن}} [[یانەی ئوراوا ڕێد دایمۆندز]] | ٢-٢<br/>{{small|(٤-٢) (ل.ی)}} | {{ئاڵا|توونس}} [[یانەی وەرزشیی ئەستێرەی ساحیلی]] | ٧ |- | ٥ | [[پاڵەوانیەتیی جیھانیی یانەکانی فیفای ٢٠٠٨|٢٠٠٨]] | {{ئاڵا|ژاپۆن}} | {{ئاڵا|ئینگلتەرا}} '''[[یانەی تۆپی پێی مانچستەر یونایتد|مانچستەر یونایتد]]''' | [[یاریی کۆتاییی پاڵەوانیەتیی جیھانیی یانەکانی فیفای ٢٠٠٨|١–٠]] | {{ئاڵا|ئیکوادۆر}} [[لیگا دی کیتۆ]] | {{ئاڵا|ژاپۆن}} [[یانەی گامبا ئۆساکا]] | ١–٠ | {{ئاڵا|مەکسیک}} [[یانەی پاچوکا]] | ٧ |- | ٦ | [[پاڵەوانیەتیی جیھانیی یانەکانی فیفای ٢٠٠٩|٢٠٠٩]] | {{ئاڵا|میرنشینە یەکگرتووە عەرەبییەکان}} | {{ئاڵا|ئیسپانیا}} '''[[یانەی تۆپی پێی بارسێلۆنا|بارسێلۆنا]]''' | [[یاریی کۆتاییی پاڵەوانیەتیی جیھانیی یانەکانی فیفای ٢٠٠٩|٢–١]] (ک.ز) | {{ئاڵا|ئەرژەنتین}} [[یانەی ئێستودیانتێس]] | {{ئاڵا|کۆریای باشوور}} [[یانەی پۆھانگ ستیلرز]] | ١–١<br/>{{small|(٤–٣) (ل.ی)}} | {{ئاڵا|مەکسیک}} [[یانەی ئەتلانتی]] | ٧ |- | ٧ | [[پاڵەوانیەتیی جیھانیی یانەکانی فیفای ٢٠١٠|٢٠١٠]] | {{ئاڵا|میرنشینە یەکگرتووە عەرەبییەکان}} | {{ئاڵا|ئیتاڵیا}} '''[[ئینتەر میلان]]''' | [[یاریی کۆتاییی پاڵەوانیەتیی جیھانیی یانەکانی فیفای ٢٠١٠|٣–٠]] | {{ئاڵا|کۆماری دیموکراتیی کۆنگۆ}} [[تی پی مازێمبێ]] | {{ئاڵا|بەڕازیل}} [[یانەی ئینتەرناسیۆنالی بەڕازیلی|ئینتەرناسیۆنال]] | ٤–٢ | {{ئاڵا|کۆریای باشوور}} [[یانەی سیۆنگنام]] | ٧ |- | ٨ | [[پاڵەوانیەتیی جیھانیی یانەکانی فیفای ٢٠١١|٢٠١١]] | {{ئاڵا|ژاپۆن}} | {{ئاڵا|ئیسپانیا}} '''[[یانەی تۆپی پێی بارسێلۆنا|بارسێلۆنا]]''' | [[یاریی کۆتاییی پاڵەوانیەتیی جیھانیی یانەکانی فیفای ٢٠١١|٤–٠]] | {{ئاڵا|بەڕازیل}} [[یانەی سانتۆس]] | {{ئاڵا|قەتەر}} [[یانەی ئەلسەدی قەتەری]] | ٠–٠<br/>{{small|(٥–٣) (ل.ی)}} | {{ئاڵا|ژاپۆن}} [[کاشیوا ڕیسۆڵ]] | ٧ |- | ٩ | [[پاڵەوانیەتیی جیھانیی یانەکانی فیفای ٢٠١٢|٢٠١٢]] | {{ئاڵا|ژاپۆن}} | {{ئاڵا|بەڕازیل}} '''[[یانەی کۆرنتیانس پاولێستا|کۆرنتیانس]]''' | [[یاریی کۆتاییی پاڵەوانیەتیی جیھانیی یانەکانی فیفای ٢٠١٢|١–٠]] | {{ئاڵا|ئینگلتەرا}} [[یانەی تۆپی پێی چێڵسی|چێڵسی]] | {{ئاڵا|مەکسیک}} [[یانەی مۆنتێری]] | ٢–٠ | {{ئاڵا|میسر}} [[یانەی وەرزشیی ئەھلی|ئەھلی]] | ٧ |- | ١٠ | [[پاڵەوانیەتیی جیھانیی یانەکانی فیفای ٢٠١٣|٢٠١٣]] | {{ئاڵا|مەغریب}} | {{ئاڵا|ئەڵمانیا}} '''[[یانەی تۆپی پێی بایەرن میونشن|بایەرن میونشن]]''' | [[یاریی کۆتاییی پاڵەوانیەتیی جیھانیی یانەکانی فیفای ٢٠١٣|٢–٠]] | {{ئاڵا|مەغریب}} [[یانەی وەرزشیی ڕەجا|ڕەجا کازابلانکا]] | {{ئاڵا|بەڕازیل}} [[یانەی ئەتلەتیکۆ مینێرۆ]] | ٣–٢ | {{ئاڵا|چین}} [[یانەی تۆپی پێی گوانژۆ|گوانژۆ]] | ٧ |- | ١١ | [[پاڵەوانیەتیی جیھانیی یانەکانی فیفای ٢٠١٤|٢٠١٤]] | {{ئاڵا|مەغریب}} | {{ئاڵا|ئیسپانیا}} '''[[ڕیال مەدرید]]''' | [[یاریی کۆتاییی پاڵەوانیەتیی جیھانیی یانەکانی فیفای ٢٠١٤|٢–٠]] | {{ئاڵا|ئەرژەنتین}} [[سان لۆرێنزۆ]] | {{ئاڵا|نیوزیلاند}} [[یانەی ئۆکلاند سیتی]] | ١–١<br/>{{small|(٤–٢) (ل.ی)}} | {{ئاڵا|مەکسیک}} [[یانەی کروز ئازول]] | ٧ |- | ١٢ | [[پاڵەوانیەتیی جیھانیی یانەکانی فیفای ٢٠١٥|٢٠١٥]] | {{ئاڵا|ژاپۆن}} | {{ئاڵا|ئیسپانیا}} '''[[یانەی تۆپی پێی بارسێلۆنا|بارسێلۆنا]]''' | [[یاریی کۆتاییی پاڵەوانیەتیی جیھانیی یانەکانی فیفای ٢٠١٥|٣–٠]] | {{ئاڵا|ئەرژەنتین}} [[ڕیڤەر پلەیت]] | {{ئاڵا|ژاپۆن}} [[یانەی سانفرێس ھیرۆشیما]] | ٢–١ | {{ئاڵا|چین}} [[یانەی تۆپی پێی گوانژۆ|گوانژۆ]] | ٧ |- | ١٣ | [[پاڵەوانیەتیی جیھانیی یانەکانی فیفای ٢٠١٦|٢٠١٦]] | {{ئاڵا|ژاپۆن}} | {{ئاڵا|ئیسپانیا}} '''[[ڕیال مەدرید]]''' | [[یاریی کۆتاییی پاڵەوانیەتیی جیھانیی یانەکانی فیفای ٢٠١٦|٤–٢]] (ک.ز) | {{ئاڵا|ژاپۆن}} [[کاشیما ئانتلێرز]] | {{ئاڵا|کۆلۆمبیا}} [[ئەتلەتیکۆ ناسیۆناڵ]] | ٢-٢<br/>{{small|(٤–٣) (ل.ی)}} |{{ئاڵا|مەکسیک}} [[یانەی ئەمریکی]] | ٧ |- | ١٤ | [[پاڵەوانیەتیی جیھانیی یانەکانی فیفای ٢٠١٧|٢٠١٧]] | {{ئاڵا|میرنشینە یەکگرتووە عەرەبییەکان}} | {{ئاڵا|ئیسپانیا}} '''[[ڕیال مەدرید]]''' | [[یاریی کۆتاییی پاڵەوانیەتیی جیھانیی یانەکانی فیفای ٢٠١٧|١–٠]] | {{ئاڵا|بەڕازیل}} [[یانەی گرێمیۆ]] | {{ئاڵا|مەکسیک}} [[یانەی پاچوکا]] | ٤–١ | {{ئاڵا|میرنشینە یەکگرتووە عەرەبییەکان}} [[یانەی جەزیرە]] | ٧ |- | ١٥ | [[پاڵەوانیەتیی جیھانیی یانەکانی فیفای ٢٠١٨|٢٠١٨]] | {{ئاڵا|میرنشینە یەکگرتووە عەرەبییەکان}} | {{ئاڵا|ئیسپانیا}} '''[[ڕیال مەدرید]]''' | [[یاریی کۆتاییی پاڵەوانیەتیی جیھانیی یانەکانی فیفای ٢٠١٨|٤–١]] | {{ئاڵا|میرنشینە یەکگرتووە عەرەبییەکان}} [[یانەی تۆپی پێی ئەلعەین|ئەلعەین]] | {{ئاڵا|ئەرژەنتین}} [[ڕیڤەر پلەیت]] | ٤–٠ | {{ئاڵا|ژاپۆن}} [[کاشیما ئانتلێرز]] | ٧ |- | ١٦ | [[پاڵەوانیەتیی جیھانیی یانەکانی فیفای ٢٠١٩|٢٠١٩]] | {{ئاڵا|قەتەر}} | {{ئاڵا|ئینگلتەرا}} '''[[یانەی تۆپی پێی لیڤەرپوول|لیڤەرپوول]]''' | [[یاریی کۆتاییی پاڵەوانیەتیی جیھانیی یانەکانی فیفای ٢٠١٩|١–٠]] (ک.ز) | {{ئاڵا|بەڕازیل}} [[یانەی فلامینگۆ]] | {{ئاڵا|مەکسیک}} [[یانەی مۆنتێری]] | ٢-٢<br/>{{small|(٤–٣) (ل.ی)}} | {{ئاڵا|عەرەبستانی سعوودی}} [[یانەی تۆپی پێی ھیلال|ھیلال]] | ٧ |- | ١٧ | [[پاڵەوانیەتیی جیھانیی یانەکانی فیفای ٢٠٢٠|٢٠٢٠]] | {{ئاڵا|قەتەر}} | {{ئاڵا|ئەڵمانیا}} '''[[یانەی تۆپی پێی بایەرن میونشن|بایەرن میونشن]]''' | [[یاریی کۆتاییی پاڵەوانیەتیی جیھانیی یانەکانی فیفای ٢٠٢٠|١–٠]] | {{ئاڵا|مەکسیک}} [[تیگرێس]] | {{ئاڵا|میسر}} [[یانەی وەرزشیی ئەھلی|ئەھلی]] | ٠-٠<br/>{{small|(٣–٢) (ل.ی)}} |{{ئاڵا|بەڕازیل}} [[یانەی تۆپی پێی پاڵمێراس]] | ٦ |- | ١٨ | [[پاڵەوانیەتیی جیھانیی یانەکانی فیفای ٢٠٢١|٢٠٢١]] | {{ئاڵا|میرنشینە یەکگرتووە عەرەبییەکان}} | {{ئاڵا|ئینگلتەرا}} '''[[یانەی تۆپی پێی چێڵسی|چێڵسی]]''' | [[یاریی کۆتاییی پاڵەوانیەتیی جیھانیی یانەکانی فیفای ٢٠٢١|٢–١]] (ک.ز) | {{ئاڵا|بەڕازیل}} [[یانەی تۆپی پێی پاڵمێراس]] | {{ئاڵا|میسر}} [[یانەی وەرزشیی ئەھلی|ئەھلی]] | ٤–٠ | {{ئاڵا|عەرەبستانی سعوودی}} [[یانەی تۆپی پێی ھیلال|ھیلال]] | ٧ |- | ١٩ | [[جامی جیھانیی یانەکانی فیفای ٢٠٢٢|٢٠٢٢]] | {{ئاڵا|مەغریب}} | {{ئاڵا|ئیسپانیا}} '''[[ڕیال مەدرید]]''' | [[یاریی کۆتاییی جامی جیھانیی یانەکانی فیفای ٢٠٢٢|٥–٣]] | {{ئاڵا|عەرەبستانی سعوودی}} [[یانەی تۆپی پێی ھیلال|ھیلال]] | {{ئاڵا|بەڕازیل}} [[یانەی فلامینگۆ]] | ٤–٢ | {{ئاڵا|میسر}} [[یانەی وەرزشیی ئەھلی|ئەھلی]] | ٧ |- | ٢٠ | [[جامی جیھانیی یانەکانی فیفای ٢٠٢٣|٢٠٢٣]] | {{ئاڵا|عەرەبستانی سعوودی}} | {{ئاڵا|ئینگلتەرا}} '''[[یانەی تۆپی پێی مانچستەر سیتی|مانچستەر سیتی]]''' | [[یاریی کۆتاییی جامی جیھانیی یانەکانی فیفای ٢٠٢٣|٤–٠]] | {{ئاڵا|بەڕازیل}} [[یانەی تۆپی پێی فڵوومێنێنسێ|فڵوومێنێنسێ]] | {{ئاڵا|میسر}} [[یانەی وەرزشیی ئەھلی|ئەھلی]] | ٤–٢ | {{ئاڵا|ژاپۆن}} [[یانەی ئوراوا ڕێد دایمۆندز]] | ٧ |- | ٢١ | [[جامی جیھانیی یانەکانی فیفا ٢٠٢٥|٢٠٢٥]] | {{ئاڵا|ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا}} | | | | | | | ٣٢ |} <br clear="all"> === ئەنجام بەپێی یانە === {| class="wikitable plainrowheaders sortable" |+ئەنجامی یانەکان لە جامی جیھانیی یانەکان |- ! style="text-align:right;"| یانە ! نازناوەکان ! پلەی دووەم ! ساڵانی بردنەوە ! ساڵانی پلەی دووەم |- ! style="text-align:right;"|{{ئاڵا|ئیسپانیا}} [[ڕیال مەدرید]] | align="center"|٥ || align="center"|٠ || ٢٠١٤، ٢٠١٦، ٢٠١٧، ٢٠١٨، ٢٠٢٢ || — |- ! style="text-align:right;"|{{ئاڵا|ئیسپانیا}} [[یانەی تۆپی پێی بارسێلۆنا|بارسێلۆنا]] | align="center"|٣ || align="center"|١ || ٢٠٠٩، ٢٠١١، ٢٠١٥ || ٢٠٠٦ |- ! style="text-align:right;"|{{ئاڵا|بەڕازیل}} [[یانەی کۆرنتیانس پاولێستا|کۆرنتیانس]] | align="center"|٢ || align="center"|٠ || ٢٠٠٠، ٢٠١٢ || — |- ! style="text-align:right;"|{{ئاڵا|ئەڵمانیا}} [[یانەی تۆپی پێی بایەرن میونشن|بایەرن میونشن]] | align="center"|٢ || align="center"|٠ || ٢٠١٣، ٢٠٢٠ || — |- ! style="text-align:right;"|{{ئاڵا|ئینگلتەرا}} [[یانەی تۆپی پێی لیڤەرپوول|لیڤەرپوول]] | align="center"|١ || align="center"|١ || ٢٠١٩ || ٢٠٠٥ |- ! style="text-align:right;"|{{ئاڵا|ئینگلتەرا}} [[یانەی تۆپی پێی چێڵسی|چێڵسی]] | align="center"|١ || align="center"|١ || ٢٠٢١ || ٢٠١٢ |- ! style="text-align:right;"|{{ئاڵا|بەڕازیل}} [[یانەی تۆپی پێی ساو پاولۆ|ساو پاولۆ]] | align="center"|١ || align="center"|٠ || ٢٠٠٥ || — |- ! style="text-align:right;"|{{ئاڵا|بەڕازیل}} [[یانەی ئینتەرناسیۆنالی بەڕازیلی|ئینتەرناسیۆنال]] | align="center"|١ || align="center"|٠ || ٢٠٠٦ || — |- ! style="text-align:right;"|{{ئاڵا|ئیتاڵیا}} [[ئەی سی میلان|میلان]] | align="center"|١ || align="center"|٠ || ٢٠٠٧ || — |- ! style="text-align:right;"|{{ئاڵا|ئینگلتەرا}} [[یانەی تۆپی پێی مانچستەر یونایتد|مانچستەر یونایتد]] | align="center"|١ || align="center"|٠ || ٢٠٠٨ || — |- ! style="text-align:right;"|{{ئاڵا|ئیتاڵیا}} [[ئینتەر میلان]] | align="center"|١ || align="center"|٠ || ٢٠١٠ || — |- ! style="text-align:right;"|{{ئاڵا|ئینگلتەرا}} [[یانەی تۆپی پێی مانچستەر سیتی|مانچستەر سیتی]] | align="center"|١ || align="center"|٠ || ٢٠٢٣ || — |- ! style="text-align:right;"|{{ئاڵا|بەڕازیل}} [[ڤاسکۆ دا گاما]] | align="center"|٠ || align="center"|١ || — || ٢٠٠٠ |- ! style="text-align:right;"|{{ئاڵا|ئەرژەنتین}} [[بۆکا جونیۆرز]] | align="center"|٠ || align="center"|١ || — || ٢٠٠٧ |- ! style="text-align:right;"|{{ئاڵا|ئیکوادۆر}} [[لیگا دی کیتۆ]] | align="center"|٠ || align="center"|١ || — || ٢٠٠٨ |- ! style="text-align:right;"|{{ئاڵا|ئەرژەنتین}} [[یانەی ئێستودیانتێس]] | align="center"|٠ || align="center"|١ || — || ٢٠٠٩ |- ! style="text-align:right;"|{{ئاڵا|کۆماری دیموکراتیی کۆنگۆ}} [[تی پی مازێمبێ]] | align="center"|٠ || align="center"|١ || — || ٢٠١٠ |- ! style="text-align:right;"|{{ئاڵا|بەڕازیل}} [[یانەی سانتۆس]] | align="center"|٠ || align="center"|١ || — || ٢٠١١ |- ! style="text-align:right;"|{{ئاڵا|مەغریب}} [[یانەی وەرزشیی ڕەجا|ڕەجا کازابلانکا]] | align="center"|٠ || align="center"|١ || — || ٢٠١٣ |- ! style="text-align:right;"|{{ئاڵا|ئەرژەنتین}} [[سان لۆرێنزۆ]] | align="center"|٠ || align="center"|١ || — || ٢٠١٤ |- ! style="text-align:right;"|{{ئاڵا|ئەرژەنتین}} [[ڕیڤەر پلەیت]] | align="center"|٠ || align="center"|١ || — || ٢٠١٥ |- ! style="text-align:right;"|{{ئاڵا|ژاپۆن}} [[کاشیما ئانتلێرز]] | align="center"|٠ || align="center"|١ || — || ٢٠١٦ |- ! style="text-align:right;"|{{ئاڵا|بەڕازیل}} [[یانەی گرێمیۆ]] | align="center"|٠ || align="center"|١ || — || ٢٠١٧ |- ! style="text-align:right;"|{{ئاڵا|میرنشینە یەکگرتووە عەرەبییەکان}} [[یانەی تۆپی پێی ئەلعەین|ئەلعەین]] | align="center"|٠ || align="center"|١ || — || ٢٠١٨ |- ! style="text-align:right;"|{{ئاڵا|بەڕازیل}} [[یانەی فلامینگۆ]] | align="center"|٠ || align="center"|١ || — || ٢٠١٩ |- ! style="text-align:right;"|{{ئاڵا|مەکسیک}} [[تیگرێس]] | align="center"|٠ || align="center"|١ || — || ٢٠٢٠ |- ! style="text-align:right;"|{{ئاڵا|بەڕازیل}} [[یانەی تۆپی پێی پاڵمێراس]] | align="center"|٠ || align="center"|١ || — || ٢٠٢١ |- ! style="text-align:right;"|{{ئاڵا|عەرەبستانی سعوودی}} [[یانەی تۆپی پێی ھیلال|ھیلال]] | align="center"|٠ || align="center"|١ || — || ٢٠٢٢ |- ! style="text-align:right;"|{{ئاڵا|بەڕازیل}} [[یانەی تۆپی پێی فڵوومێنێنسێ|فڵوومێنێنسێ]] | align="center"|٠ || align="center"|١ || — || ٢٠٢٣ |} <br clear="all"> === ئەنجام بەپێی وڵات === {| class="wikitable plainrowheaders sortable" |+ئەنجام بەپێی وڵات |- ! style="text-align:right;"| وڵات ! نازناوەکان ! پلەی دووەم ! ساڵانی بردنەوە ! ساڵانی پلەی دووەم |- ! style="text-align:right;"| {{ئاڵا|ئیسپانیا}} ئیسپانیا | ٨ || ١ || ٢٠٠٩، ٢٠١١، ٢٠١٤، ٢٠١٥، ٢٠١٦، ٢٠١٧، ٢٠١٨، ٢٠٢٢ || ٢٠٠٦ |- ! style="text-align:right;"| {{ئاڵا|بەڕازیل}} بەڕازیل | ٤ || ٦ || ٢٠٠٠، ٢٠٠٥، ٢٠٠٦، ٢٠١٢ || ٢٠٠٠، ٢٠١١، ٢٠١٧، ٢٠١٩، ٢٠٢١، ٢٠٢٣ |- ! style="text-align:right;"| {{ئاڵا|ئینگلتەرا}} ئینگلتەرا | ٤ || ٢ || ٢٠٠٨، ٢٠١٩، ٢٠٢١، ٢٠٢٣ || ٢٠٠٥، ٢٠١٢ |- ! style="text-align:right;"| {{ئاڵا|ئیتاڵیا}} ئیتاڵیا | ٢ || ٠ || ٢٠٠٧، ٢٠١٠ || — |- ! style="text-align:right;"| {{ئاڵا|ئەڵمانیا}} ئەڵمانیا | ٢ || ٠ || ٢٠١٣، ٢٠٢٠ || — |- ! style="text-align:right;"| {{ئاڵا|ئەرژەنتین}} ئەرژەنتین | ٠ || ٤ || — || ٢٠٠٧، ٢٠٠٩، ٢٠١٤، ٢٠١٥ |- ! style="text-align:right;"| {{ئاڵا|ئیکوادۆر}} ئیکوادۆر | ٠ || ١ || — || ٢٠٠٨ |- ! style="text-align:right;"| {{ئاڵا|کۆماری دیموکراتیی کۆنگۆ}} کۆماری دیموکراتیی کۆنگۆ | ٠ || ١ || — || ٢٠١٠ |- ! style="text-align:right;"| {{ئاڵا|مەغریب}} مەغریب | ٠ || ١ || — || ٢٠١٣ |- ! style="text-align:right;"| {{ئاڵا|ژاپۆن}} ژاپۆن | ٠ || ١ || — || ٢٠١٦ |- ! style="text-align:right;"| {{ئاڵا|میرنشینە یەکگرتووە عەرەبییەکان}} میرنشینە یەکگرتووە عەرەبییەکان | ٠ || ١ || — || ٢٠١٨ |- ! style="text-align:right;"| {{ئاڵا|مەکسیک}} مەکسیک | ٠ || ١ || — || ٢٠٢٠ |- ! style="text-align:right;"| {{ئاڵا|عەرەبستانی سعوودی}} عەرەبستانی سعوودی | ٠ || ١ || — || ٢٠٢٢ |} === ئەنجام بەپێی کیشوەر === باشترین نوێنەرانی یەکێتیی تۆپی پێی ئەفریقا (کاف) بریتین لە تی پی مازێمبێی کۆماری دیموکراتیی کۆنگۆ و ڕەجا کازابلانکای مەغریبی، کە لە پاڵەوانیەتییەکانی [[جامی جیھانیی یانەکانی فیفا ٢٠١٠|٢٠١٠]] و [[جامی جیھانیی یانەکانی فیفا ٢٠١٣|٢٠١٣]] پلەی دووەمیان بەدەستھێنا. باشترین نوێنەرانی یەکێتیی تۆپی پێی ئاسیا (ئەی ئێف سی) بریتین لە کاشیما ئانتلێرزی ژاپۆنی، ئەلعەینی ئیماراتی و [[یانەی تۆپی پێی ھیلال|ئەلھیلالی]] سعوودی، کە لە پاڵەوانیەتییەکانی [[جامی جیھانیی یانەکانی فیفا ٢٠١٦|٢٠١٦]]، [[جامی جیھانیی یانەکانی فیفا ٢٠١٨|٢٠١٨]] و [[جامی جیھانیی یانەکانی فیفا ٢٠٢٢|٢٠٢٢دا]] پلەی دووەمیان بەدەستھێنا. باشترین ئەنجامی کیشوەری باکووری ئەمریکا (کۆنکاکاف) یانەی مەکسیکی تیگرێس بوو، کە لە [[جامی جیھانیی یانەکانی فیفا ٢٠٢٠|٢٠٢٠]] پلەی دووەمی بەدەستھێنا. ئەم شەش یانەیە تاکە یانەن لە دەرەوەی ئەورووپا و ئەمریکای باشوور کە گەیشتوونەتە یاریی کۆتایی. یانەی ئۆکلاند سیتیی نیوزیلاندی لە [[جامی جیھانیی یانەکانی فیفا ٢٠١٤|٢٠١٤]] پلەی سێیەمی بەدەستھێنا، کە تا ئێستا تاکە جارە یانەیەکی یەکێتیی تۆپی پێی ئۆقیانووسیا ([[کۆنفیدراسیۆنی تۆپی پێی ئۆقیانووسیا|ئۆ ئێف سی]]) گەیشتبێتە قۆناغی پێش کۆتایی. {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" |- ! یەکێتی !! براوەکان !! پلەی دووەم !! پلەی سێیەم |- |align=right| [[یەکێتیی تۆپی پێی ئەورووپا|یوێفا]] || ١٦ || ٣ || — |- |align=right| [[کۆنمیبۆڵ]] || ٤ || ١١ || ٥ |- |align=right| [[یەکێتیی تۆپی پێی ئاسیا|ئەی ئێف سی]] || — || ٣ || ٥ |- |align=right| [[یەکێتیی تۆپی پێی ئەفریقا|کاف]] || — || ٢ || ٤ |- |align=right| [[کۆنکاکاف]] || — || ١ || ٥ |- |align=right| [[کۆنفیدراسیۆنی تۆپی پێی ئۆقیانووسیا|ئۆ ئێف سی]] || — || — || ١ |- !align=right| کۆی گشتی !! ٢٠ !! ٢٠ !! ٢٠ |} == شێواز و یاساکان == {| class="wikitable" style="text-align:center;margin-left:1em;float:right" |+دابەشبوونی یانەکان لە <br> جامی جیھانیی یانەکانی فیفا (٢٠٠٧-٢٠٢٣) |- !scope=col|قۆناغی پلەی ئۆف |- |{{plainlist| *براوەکانی خولی پاڵەوانەکانی ئۆقیانووسیا *پاڵەوانی خولی نیشتمانیی وڵاتی میواندار }} |- !scope=col|قۆناغی چارەکی کۆتایی |- |{{plainlist| *براوەکانی خولی پاڵەوانەکانی ئاسیا *براوەکانی خولی پاڵەوانانی کۆنکاکاف *براوەکانی خولی پاڵەوانەکانی ئەفریقا *براوەی قۆناغی پلەی ئۆف }} |- !scope=col|قۆناغی پێش کۆتایی |- |{{plainlist| *براوەکانی کۆپا لیبەرتادۆریس *براوەکانی خولی پاڵەوانەکانی ئەورووپا *دوو براوەی قۆناغی چارەki کۆتایی }} |- !scope=col|یاریی کۆتایی |- |{{plainlist| *دوو براوەی قۆناغی پێش کۆتایی }} |} تا ساڵی ٢٠٢٣، زۆربەی یانەکان بە بردنەوەی پاڵەوانیەتییە کیشوەرییەکانیان سەردەکەوتن بۆ جامی جیھانیی یانەکان. وەشانی یەکەمی پاڵەوانیەتییەکە بە شێوازی دوو کۆمەڵەی چوار یانەیی بوو. دوای دەستپێکردنەوەی لە ساڵی ٢٠٠٥، شێوازەکە گۆڕدرا بۆ سیستەمی دەرکردنی تاک یاری. پاڵەوانیەتییەکە سێ قۆناغی ھەبوو: چارەکی کۆتایی، پێش کۆتایی، و یاریی کۆتایی. دواتر، یاریی پلەی پێنجم و جێگایەک بۆ پاڵەوانی وڵاتی میواندار زیادکرا. ئێستا چوار قۆناغ ھەیە: قۆناغی پلەی ئۆف، چارەکی کۆتایی، پێش کۆتایی، و یاریی کۆتایی. لە ساڵی ٢٠٢٢ەوە یاریی دیاریکردنی پلەی پێنجم لابرا. == جامەکە == [[پەڕگە:FIFA Club World cup trophy.jpg|thumb|left|200x200px|جامی جیھانی یانەکانی فیفا، کە لە ساڵی ٢٠٢٥ەوە بەکاردەھێنرێت.]] [[پەڕگە:FIFA CLUB WORLDCUP.jpg|thumb|230x230px|جامی جیھانی یانەکانی فیفا، کە لە نێوان ساڵانی ٢٠٠٥ و ٢٠٢٣ بەکارھێنراوە.]] جامی یەکەم پاڵەوانیەتی ناوی "جامی پاڵەوانیەتیی جیھانیی یانەکانی فیفا" بوو. لەلایەن کۆمپانیای دیزاینی ئیتاڵی، Sawaya & Moroni دروست کرابوو. {{سندووقی وتە | quote = ھەروەک چۆن جامی جیھانیی ژنان تێبینییەکی ژنانەی تایبەتی ھەبوو، ئەم جامە نوێیەش زیاتر پیاوانەیە. ھەروەھا لە ھەستێکی کلاسیکی ئەندازە و تەلارسازییەوە سەرچاوەی گرتووە، کە چەمکی بەردەوامن ھەروەک پێگەی پاڵەوانێکی جیھانی. | source =—ویلیام ساوایا، دیزاینەری جامی پاڵەوانیەتیی جیھانیی یانەکان؛ فیدراسیۆنی نێودەوڵەتیی تۆپی پێ، ٣ی کانوونی دووەمی ٢٠٠٠.<ref name="Trophy 3">{{cite web |title=New Silver Trophy for Club World Champions |url=https://www.fifa.com/clubworldcup/news/new-silver-trophy-for-club-world-champions-71821 |publisher=FIFA |date=3 January 2000 |access-date=6 March 2013 }}{{dead link|date=October 2021|bot=medic}}{{cbignore|bot=medic}}</ref> | align = left | quoted = 1 | width = 31% }} جامی دووەم، کە ناوی "جامی جیھانیی یانەکانی فیفا" بوو، لە ساڵی ٢٠٠٥ لەلایەن دیزاینەری ئینگلیزی، جەین پاوڵ، لە بێرمینگھام دیزاین کرا. جامەکە ٥٠ سم بەرزە و کێشی ٥.٢ کیلۆگرامە. لەگەڵ فراوانکردنی پاڵەوانیەتییەکە بۆ ٣٢ یانە، جامێکی نوێ بە ھاوکاری لەگەڵ کۆمپانیای بەناوبانگی تیفانی و کۆ دروست کرا و لە ١٤ی تشرینی دووەمی ٢٠٢٤ نمایش کرا. جامەکە ڕووکەشێکی داپۆشراو بە زێڕی ٢٤ عەیاری ھەیە. == خەڵاتەکان == [[پەڕگە:Messi with Neymar Junior the Future of Brazil.jpg|thumb|upright=0.9|right|[[لیۆنێل مێسی]] بە خەڵاتی تۆپی زێڕینەوە، سڵاو لە [[نەیمار]] دەکات کە خەڵاتی تۆپی بڕۆنزی بردەوە دوای یاریی کۆتاییی ٢٠١١.]] '''تۆپی زێڕین''': بۆ باشترین یاریزان، کە لەلایەن میدیاکارانەوە ھەڵدەبژێردرێت. ھەروەھا تۆپی زیوین و بڕۆنزیش بە یاریزانانی دووەم و سێیەم دەدرێت. '''یاریزانی یاری''': بۆ باشترین یاریزانی ھەر یارییەک. '''خەڵاتی یاریی خاوێنی فیفا''': بۆ ئەو یانەیەی کە باشترین تۆماری یاریی خاوێنی ھەیە. براوەکانی پاڵەوانیەتییەکە مافی لەبەرکردنی "نیشانەی پاڵەوانانی فیفا"یان ھەیە. == خەڵاتی دارایی == {| class="wikitable" style="text-align:center;margin-left:1em;float:right" |+خەڵاتی دارایی لە ٢٠٢٥ (دۆلاری ئەمریکی) |- | bgcolor="gold" align="center"| براوەکان | +٤٠ ملیۆن دۆلار |- | bgcolor="silver" align="center"| پلەی دووەم | +٣٠ ملیۆن دۆلار |- | align="center"| قۆناغی پێش کۆتایی | +٢١ ملیۆن دۆلار |- | align="center"| قۆناغی چارەکی کۆتایی | +١٣.١٢٥ ملیۆن دۆلار |- | align="center"| قۆناغی ١٦ | +٧.٥ ملیۆن دۆلار |- | align="center"| قۆناغی کۆمەڵەکان | ٢ ملیۆن دۆلار بۆ ھەر بردنەوەیەک<br />١ ملیۆن دۆلار بۆ ھەر یەکسانبوونێک |} یەکەم پاڵەوانیەتی لە ساڵی ٢٠٠٠، بڕی ٢٨ ملیۆن دۆلاری ئەمریکی وەک خەڵات دابەش کرد. لەگەڵ دەستپێکردنەوەی پاڵەوانیەتییەکە لە ٢٠٠٥، کۆی خەڵاتەکان بۆ ١٦ ملیۆن دۆلار کەم کرایەوە. بۆ وەشانی نوێی ٢٠٢٥، کۆی خەڵاتەکان بە ١ ملیار دۆلار دیاری کراوە، و براوەکان دەتوانن تا ١٢٥ ملیۆن دۆلار بەدەستبھێنن. == سپۆنسەرەکان == وەک [[جامی جیھانیی فیفا]]، جامی جیھانیی یانەکانیش لەلایەن گرووپێک لە کۆمپانیا نێودەوڵەتییەکانەوە سپۆنسەر دەکرێت. کۆمپانیای تۆیۆتا تا کۆتاییی ساڵی ٢٠١٤ سپۆنسەری سەرەکی بوو. لە ساڵی ٢٠١٥ەوە، گرووپی عەلی بابا گرێبەستێکی ھەشت ساڵەی واژۆ کرد بۆ بوون بە سپۆنسەری سەرەکیی پاڵەوانیەتییەکە. == تۆمار و ئامارەکان == [[پەڕگە:CSKA-RM18 (7) (cropped).jpg|thumb|200px|[[تۆنی کرووس]] تاکە یاریزانە کە شەش جار پاڵەوانیەتییەکەی بردووەتەوە.]] [[پەڕگە:Shahter-Reak M 2015 (11).jpg|thumb|200px|[[کریستیانۆ ڕۆناڵدۆ]] (وێنەکە لە ٢٠١٥ گیراوە بە درێسی ڕیال مەدرید و نیشانەی زێڕینی پاڵەوانانی فیفاوە) گۆڵکاری مێژوویی پاڵەوانیەتییەکەیە.]] [[تۆنی کرووس]] شەش جار جامی جیھانیی یانەکانی بردووەتەوە، کە زۆرترینە بۆ ھەر یاریزانێک. [[کریستیانۆ ڕۆناڵدۆ]] گۆڵکاری گشتیی مێژووی جامی جیھانیی یانەکانە، بە حەوت گۆڵ. حوسێن ئەلشەحات زۆرترین بەشداریی لە پاڵەوانیەتییەکەدا کردووە، بە ١٥ یاری. [[ڕیال مەدرید]] بە تۆماری پێنج جار زۆرترین نازناوی جامی جیھانیی یانەکانی بردووەتەوە. ھەروەھا زۆرترین بردنەوە (١٢) و زۆرترین گۆڵی تۆمارکراویان ھەیە لە پاڵەوانیەتییەکەدا (٤٠). یانەی ئۆکلاند سیتی زۆرترین بەشداریی لە پاڵەوانیەتییەکەدا کردووە (١١ جار)، لە کاتێکدا [[یانەی وەرزشیی ئەھلی|یانەی ئەھلی]] زۆرترین یاریی ئەنجامداوە (٢٥ یاری). == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{براوەکانی جامی جیھانیی یانەکانی فیفا}} {{تووڵی دەروازە|تۆپی پێ}} [[پۆل:جامی جیھانی یانەکان]] ioj04raxpj35dh3psjkk4zl36pygt8b 0 216102 1454996 1454891 2025-06-21T12:03:01Z AramBot 39807 بۆت: نرخی کۆنی پارامەترەکان نوێ کرایەوە؛ ناوی پارامەترە کۆنەکان نوێ کرایەوە (بە بەکارھێنانی [[وپ:نپس]]) 1454996 wikitext text/x-wiki {{داتابۆکس |وێنە=[[پەڕگە:Camp Speicher massacre Location after Fall of ISIS 13.jpg|وێنۆک|یادی شەھیدانی کۆمەڵکوژی کەمپی سپایکەر لە کۆشکەکانی سەرۆکایەتی سەدام لە تکریت دوای ڕووخانی داعش ئەو شوێنەی کە کۆمەڵکوژییەکەی تێدا ڕوویدا.]]}} '''کۆمەڵکوژیی سپایکەر''' کۆمەڵکوژییەکە دوای ئەوە ڕوویدا کە [[سەربازانی عێراق]]ی سەر بە فیرقەی ١٨ لە سوپای عێراق، ئەرکی پاراستنی بۆری [[نەوت]]ی بەیجی و ناوچەی [[کێڵگەی نەوت]]ی [[عەین ئەلجەحش]] لە [[مووسڵ]] لە بنکەی ئاسمانی سپایکەر، ئەرکی پاراستنی ئەو بۆرییە نەوتییەیان پێسپێردرابوو لە ١٢ی حوزەیرانی ٢٠١٤ دوای ئەوەی [[دەوڵەتی ئیسلامی (داعش)|داعش]] دەستی بەسەر شاری [[تکریت]]دا گرت، ڕۆژێک دوای کۆنترۆڵکردنەوەی شاری [[مووسڵ]]، لەوێ (٢٠٠٠–٢٢٠٠) سەربازیان گرت و بەرەو کۆشکەکانی سەرۆکایەتییان برد لە تکریت، لەوێ دەستیان کرد بە کوشتنیان و لە ناوچەی تر تەقەیان لێکردن و ھەندێکیان بە زیندوویی ناشت. [[دەوڵەتی ئیسلامی (داعش)|داعش]] ئەم کۆمەڵکوژییەی تۆمارکرد و تێیدا بەژدار بوو لە [[پارێزگای سەلاحەددین]]. بەشێک لە سەربازانی عێراقی توانیان لە کۆمەڵکوژییەکە ھەڵبێن بۆ [[ناحیەی ئەلعەلیم]]، کە نەکەوتە ژێر دەستی داعش. تا ڕێکەوتی ٢٤ی حوزەیرانی ٢٠١٤، ھزی ئەلجبور لەو ناوچەیە کە [[دیجلە|ڕووباری دیجلە]] لە [[تکریت]] جیادەکاتەوە چەند پێداویستییەک بۆ ئەو سەربازە عێراقیانە دابین کرا بۆ ئەوەی لە کۆنتڕۆڵی ڕێکخراوەکە دەرچن و ھەندێکیان بە ڕێگەی دیکە ھەڵھاتن ھەندێک لە خوێندکاران کۆمەڵکوژییەکەیان گێڕایەوە، وەک ئەوەی بەپێی لێدوان و ئیفادەکانیان، خوێندکارەکان لە بنکەی سپایکەرەوە ڕادەستکرابوون بەھۆی فریودانی ھەندێک لە سەرکردە سەربازییەکان و وەھمکردنی خوێندکاران کە دۆخەکە سەلامەتە.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=٢٧ی ئازاری ٢٠١٩|سەردێڕ=ناجي من جحيم داعش في قاعدة “سبايكر” في تكريت يروي تفاصيل عن المأساة {{!}} مبادرة التضامن مع المجتمع المدني العراقي|ناونیشان=https://www.almubadarairaq.org/?p=1618|ڕێکەوتی سەردان=٢١ی ئابی ٢٠٢٢|وێبگە=web.archive.org|ڕێکەوتی ئەرشیڤ=٢٧ی ئازاری ٢٠١٩|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20190327161457/https://www.almubadarairaq.org/?p=1618|ڕەوشی ناونیشان=مردوو}}</ref> ئەو کۆمەڵکوژییە خراپ کاریگەری لەسەر بنەماڵەی قوربانیانی بنکەی سپایکەر ھەبوو خۆپیشاندانیان ئەنجامدا بۆ دادگاییکردنی ئەو سەرکردانەی کە قوربانیانی سپایکەریان ڕادەستی [[دەوڵەتی ئیسلامی (داعش)|داعش]] کرد، و لە چەند خۆپیشاندانێک توانین بچنە [[ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق|پەرلەمان]] و بوونە ھۆی داخستی پردێک لە [[بەغدا]] وەک ناڕەزایەتییەک بەرامبەر بە دواکەوتنی حکوومەت لە ڕوونکردنەوەی چارەنووسی خۆیان منداڵان یان گرتنەبەری ڕێوشوێنی خێرا.<ref>https://www.ikhnews.com/index.php {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220901032843/https://www.ikhnews.com/index.php |date= ١ی ئەیلوولی ٢٠٢٢}}</ref> [[پەڕگە:A mother of one of the Camp Speicher massacre victims throws her headscarf at the Iraqi parliament speaker.webm|وێنۆک|دایکی یەکێک لە قوربانیانی کۆمەڵکوژیی کامپی سپایکەر، سەرپۆشەکەی خۆی فڕێدەداتە سەر سەرۆکی پەرلەمانی عێراق]] == دەستگیرکردنی تۆمەتبارانی کۆمەڵکوژی سپایکەر == بەرپرسێکی عێراقی لە میانی کۆنگرەیەکی ڕۆژنامەوانیدا کە لە بارەگای وەزارەتەکە بەڕێوەچوو، ڕایگەیاند، ژمارەیەک ئەندامی [[دەوڵەتی ئیسلامی (داعش)|داعش]] کە تۆمەتبارن بە ئەنجامدانی کۆمەڵکوژی سپایکەر لە باکووری [[عێراق]] دەستگیرکران قایمقامی [[پارێزگای سەلاحەددین|سەڵاحەدین]] گوتی: ھێزی ئەمنی لە سوپا و پۆلیس توانیان بەھۆی زانیارییە ھەواڵگرییە وردەکانیانەوە چەند ئەندامێکی داعش دەستگیر بکەن و گواسترانەوە بۆ ناوەندێکی ئەمنی بۆ لێکۆڵینەوە و بۆ ئەوەی بزانرێت کێ لەگەڵیان بووە ساتەوەختی کوشتنی خوێندکاران” بەڵام کاتی دەستگیرکردنی ئەندامەکانی داعش ئاشکرا نەکرا و ئەو ئەندامانە عەشیرەتەکانیان داوای ڕادەستکردیان کرد.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|دوایین=admin|ڕێکەوت=٨ی ئەیلوولی ٢٠١٤|سەردێڕ=بغداد: اعتقال متهمين بارتكاب مجزرة سبايكر ومفتي أهل السنة يطالب بمقاتلة «داعش»|ناونیشان=https://www.alquds.co.uk/بغداد-اعتقال-متهمين-بارتكاب-مجزرة-سبا/|ڕێکەوتی سەردان=٢١ی ئابی ٢٠٢٢|وێبگە=القدس العربي|زمان=ar}}</ref> == دوای ڕووداوەکە == لە ڕاگەیەندراوێکی لە کۆمسیۆن بەپێی [[ئاژانسی ھەواڵی میدیای عێراق]] ھاتووە، «کۆمسیۆنی باڵای نیشتمانی بۆ لێپرسینەوە و دادپەروەری» لەم دواییانەدا وردبینی کردووە بۆ ناوی ٥٧ تاوانبار کە سەلمێنراوە دەستیان ھەبووە لە ئەنجامدانی کۆمەڵکوژی «سپایکەر» دژی ئەو خوێندکارانەی کە پەیوەندییان پێوەکردووە ڕیزەکانی سوپای عێراق، ئەم تاوانبارانە ھەموویان ئەندامی [[حیزبی بەعسی عێراق|حزبی بەعسن]]، ھەرچەندە لە وێنەکاندا دەرکەوتووە کە ھەموو چەکدارێک ئەندامی [[دەوڵەتی ئیسلامی (داعش)|دەوڵەتی ئیسلامی]] بووە، کە سەرچاوە ئەمنییەکان باس لەوە دەکەن کە ھۆکاری لەسێدارەدانی ئەو قوربانیانە دەگەڕێتەوە بۆ کێشەی تائیفی لەکاتێکدا [[نووری مالیکی|نوری مالیکی]] سەرۆکوەزیرانی پێشوو ڕای گەیاند، لە بەیاننامەیەکی ڕۆژنامەوانی کە خێزانەکانی قوربانیانی بنکەی سپایکەر ھەڵیانکوتایە سەر بینای پەرلەمان و سێ ئەندامی پاسەوانی پەرلەمانیان ئازار داوە.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|سەردێڕ=الكشف عن أسماء 57 بعثياً متورطين بحادثة سبايكر - قناة العالم الاخبارية|ناونیشان=https://www.alalam.ir/news/1630719/الكشف-عن-أسماء-57-بعثياً-متورطين-بحادثة-سبايكر|ڕێکەوتی سەردان=٢١ی ئابی ٢٠٢٢|وێبگە=www.alalam.ir|زمان=ar}}</ref><ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٠ی ئەیلوولی ٢٠١٤|سەردێڕ="داعش"، "أزلام صدام" أم "طرف ثالث".. من يقف وراء قتل 1700 جندي في "مجزرة سبايكر" بالعراق؟|ناونیشان=https://arabic.cnn.com/middleeast/2014/09/10/iraq-speicher-massacre|ڕێکەوتی سەردان=٢١ی ئابی ٢٠٢٢|وێبگە=CNN Arabic|زمان=ar}}</ref><ref>{{بیرخستنەوەی وێب|سەردێڕ=اعتقال أربعة من المشتبه بمشاركتهم في جريمة سبايكر جنوبي كركوك|ناونیشان=https://www.alsumaria.tv/news/أمن/111007/اعتقال-أربعة-من-المشتبه-بمشاركتهم-في-جريمة-سبايكر|ڕێکەوتی سەردان=٢١ی ئابی ٢٠٢٢|وێبگە=قناه السومرية العراقية|زمان=ar}}</ref><ref>{{بیرخستنەوەی وێب|سەردێڕ=اقتحام أهالي ضحايا"سبايكر"للبرلمان ونواب في"القانون"يحملون"الجبوري"المسؤولية لتجاهلها|ناونیشان=https://www.iraqcenter.net/vb/showthread.php?t=80853&s=79100da8be10a66bdf4ae1cf0448788f|ڕێکەوتی سەردان=٢١ی ئابی ٢٠٢٢|وێبگە=www.iraqcenter.net|ڕێکەوتی ئەرشیڤ=٢١ی ئابی ٢٠٢٢|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20220821091502/https://www.iraqcenter.net/vb/showthread.php?t=80853&s=79100da8be10a66bdf4ae1cf0448788f|ڕەوشی ناونیشان=مردوو}}</ref> == چیرۆکی ڕزگاربووێک == ئەو سەربازەی کە لەنێو سەربازانی بنکەی سپایکەردا بووە، سێ جار لە مردن ڕزگاری بووە و ڕای گەیاندووە کە لە ناوەندی مەشق و ڕاھێنانی [[پارێزگای زیقار|زیقار]] بووە، ھەروەھا خۆبەخشانە بەژدار بوو لە دروستکردنی گرووپێکی سیخوڕی لەگەڵ سێ ھەزار سەربازی دیکە لە ھەموو پارێزگاکان، و نزیکەی مانگێک لەوێ مانەوە و لە حەوتی حوزەیران ئەوان چوونە [[پارێزگای زیقار|زیقار]]، و لە ڕۆژی دواتر یەکەکە لەگەڵ ھەموو سەربازەکانی گواسترایەوە بۆ فەرماندەیی سیخوڕی لەناو کەرتی ئۆپەراسیۆنەکانی [[پارێزگای سەلاحەددین|سەلاحەدین]] (تکریت)، لە دەوروبەری کاتژمێر دەی شەوی یازدەی حوزەیران، یەکەکەی کە لە سێ ھەزار سەرباز پێکھاتبوو، بە فەرمانی فەرماندەکەی، ڕۆیشتن بۆ بنکەی سپایکەر، بەبێ ئەوەی بزانن کە پارێزگاکانی [[مووسڵ|موسڵ]] و [[پارێزگای سەلاحەددین|سەڵاحەدین]] و ناوچەکانی دەوروبەریان بوونەتە ژێر دەسەڵاتی چەکدارەکان [[دەوڵەتی ئیسلامی (داعش)|داعش]]، چونکە ھیچ ڕادیۆ و تەلەڤیزیۆن و تەلەفۆن نییە، سەربازەکە دەشڵێت فەرماندەی یەکەکە، ھیچ چەکێکیان بۆ دابین نەکرا، کاتێک بە ئۆتۆمبێل و جلوبەرگی سەربازییەوە و دڵنیا بوونەوە کە کەس ناتوانێت بگاتە بنکە بەھێزەکە بۆ ماوەی پازدە ڕۆژ ڕێگەیان پێدراوە، دوای ئەوە دەبێت پەیوەندی بە بارەگای پێشوویانەوە بکەن لە نزیک [[زنجیرەچیای حەمرین|چیای حەمرین]]، بەڵام دەبێت بە جلوبەرگی مەدەنییەوە بچنە خوارەوە و ناسنامەکانیان بەجێبھێڵن بۆیە سواری ئۆتۆمبێلەکانیان بوون، شۆفێرەکانیان لەگەڵ چەکدارانی داعش ڕێککەوتنیان کردبوو ڕادەستیان بکەن بۆیە ڕادەستی داعشیان کردن و چاویان بەستن و خستیانە ناو ئۆتۆمبێلەکانیانەوە و خستیانە ناو یەکێک لە کۆشکەکانی سەرۆکایەتی سەدام و دایان نان لە ژوورێکدا کە بۆ ئەو ژمارە زۆرەی دیلەدا بچووک بوو کە ژمارەیان ١٥٠ زیندانی بوو بۆیە چەکدارەکان ئەوانیان برد بۆ لەبەردەم دادگای شەریعی بە سەرۆکایەتی دادوەرێکی شەریعەت و داواکاری گشتی و پارێزەرێک، و لە پشتیانەوە خاوەن شمشێرێک ھەیە و پرسیاری عەشرەتەکەی و مەزھەبەکەی لێ دەکرێت و لە پێنجەم ڕۆژ لەو شوێنە یەکێک لە چەکدارەکان موژدەیان پێداین کە [[ئەبووبەکر بەغدادی|ئەبوبەکر بەغدادی]] لە دیلە [[سوننە|سونە]]کان خۆشبوون سواری سەیارەیان کردن و لە ناوەڕاستی شارەکە دایان نان<ref>https://almadapress.com//view.php?cat=1{{بەستەری مردوو|url=https://almadapress.com//view.php?cat=1 |date=تشرینی یەکەمی ٢٠٢٢}}</ref> == ژمارەی قوربانییەکان بەپێی پارێزگاکان == [[پەڕگە:Camp Speicher massacre Location after Fall of ISIS 03.jpg|وێنۆک|یادگارییەک بۆ ئەو کەسانەی لە کۆمەڵکوژی سپایکەردا کوژران لە شوێنی ڕووداوەکە - کۆشکەکانی سەرۆکایەتی سەدام لە شاری تکریت]] بەپێی ئامارەکانی [[وەزارەتی تەندروستی عێراق]] ژمارەی قوربانیانی کۆمەڵکوژی سپایکەر گەیشتووەتە نزیکەی (١٩٠٧) پارێزگای [[پارێزگای زیقار|زیقار]] و [[پارێزگای بابل|بابل]] پلەی یەکەمیان داگیرکردووە. == لە سێدارەدانی ئەنجامدەرانی کۆمەڵکوژی سپایکەر == بەرەبەیانی ڕۆژی یەکشەممە ٢١ی ئابی ٢٠١٦ بە ئامادەبوونی [[حەیدەر ئەلزەمیلی]] وەزیری داد و قایمقامی [[پارێزگای زیقار|زیقار]] [[یەحیا ئەلناسیر]]ی سزای لە سێدارەدان بۆ سی و شەش کەس لە ئەنجامدەرانی کۆمەڵکوژی سپایکەر لە ناو زیندانی [[ناسریە]] جێبەجێ کرا.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|سەردێڕ=إعدام 36 مدانا من مرتكبي مجزرة سبايكر في العراق {{!}} الحرة|ناونیشان=https://www.alhurra.com/iraq/2016/08/21/%D8%A5%D8%B9%D8%AF%D8%A7%D9%85-36-%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%A7-%D9%85%D8%B1%D8%AA%D9%83%D8%A8%D9%8A-%D9%85%D8%AC%D8%B2%D8%B1%D8%A9-%D8%B3%D8%A8%D8%A7%D9%8A%D9%83%D8%B1-%D9%81%D9%8A-%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%82|ڕێکەوتی سەردان=٢١ی ئابی ٢٠٢٢|وێبگە=www.alhurra.com|زمان=ar|ڕێکەوتی ئەرشیڤ=٢٩ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٦|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20161029002901/http://www.alhurra.com/a/iraq-speicher-death-sentences/319871.html|ڕەوشی ناونیشان=مردوو}}</ref> == کۆمەڵێک وێنە == <gallery mode="packed"> File:Camp Speicher massacre Location after Fall of ISIS 13.jpg| File:Camp Speicher massacre Location after Fall of ISIS 04.jpg File:Camp Speicher massacre Location after Fall of ISIS 14.jpg File:Camp Speicher massacre Location after Fall of ISIS 07.jpg File:Camp Speicher massacre Location after Fall of ISIS 11.jpg File:Camp Speicher massacre Location after Fall of ISIS 12.jpg|[[یادی شەھیدانی کۆمەڵکوژی کامپی سپایکەر لە کۆشکی رزوانییە، کۆشکی سەرۆک کۆمار سەدام حسێن]] </gallery> == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان|٢}} {{تووڵی دەروازە|ئیسلام|شەڕ|عێراق|دەیەی ٢٠١٠}} [[پۆل:پارێزگای سەلاحەددین]] [[پۆل:کۆمەڵکوژیەکان لە عێراق]] [[پۆل:چەوساندنەوەی موسڵمانان]] [[پۆل:ململانێکانی ٢٠١٤]] qbp1xv9cz0sei1hg31y12qkosf6yiym 0 217072 1454986 1454945 2025-06-21T12:01:21Z AramBot 39807 بۆت: نرخی کۆنی پارامەترەکان نوێ کرایەوە؛ ناوی پارامەترە کۆنەکان نوێ کرایەوە؛ بەکوردیکردنی شێوازی ڕێکەوتەکان (بە بەکارھێنانی [[وپ:نپس]]) 1454986 wikitext text/x-wiki [[پەڕگە:Transsib_international.svg|وێنۆک|ھێڵی ترانس سیبیریا بە ڕەنگی سوور؛ [[ھێڵی سەرەکی بایکاڵ-ئامور]] بە ڕەنگی سەوز (نەخشەی کارلێککەر)]] '''ھێڵی ئاسنی ترانس سیبیریا''' (بە ڕووسی: Транссибирская магистраль) تۆڕێکە لە ھێڵی ئاسن کە ڕۆژاوای [[ڕووسیا]] بە [[ڕۆژھەڵاتی دووری ڕووسیا]] دەبەستێتەوە.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان= http://www.lonelyplanet.com/shop_pickandmix/free_chapters/trans-sib-rail-3-getting-started.pdf|سەردێڕ= Lonely Planet Guide to the Trans-Siberian Railway|بڵاوکەرەوە= Lonely Planet Publications|ڕەوشی ناونیشان=مردوو|ناونیشانی ئەرشیڤ= https://web.archive.org/web/20120905151439/http://www.lonelyplanet.com/shop_pickandmix/free_chapters/trans-sib-rail-3-getting-started.pdf|ڕێکەوتی ئەرشیڤ= ٥ی ئەیلوولی ٢٠١٢|ڕێکەوتی سەردان= ٩ی ئەیلوولی ٢٠٢٢}}</ref> درێژترین ھێڵی شەمەندەفەرە لە جیھاندا،<ref>{{بیرخستنەوەی کتێب|دوایین١=Thomas|یەکەم١=Bryn|دوایین٢=McCrohan|یەکەم٢=Daniel|بەستەری نووسەر٢=Daniel McCrohan| سەردێڕ = Trans-Siberian Handbook: The Guide to the World's Longest Railway Journey with 90 Maps and Guides to the Route, Cities and Towns in Russia, Mongolia and China| ناونیشان = https://books.google.com/books?id=PMPPzQEACAAJ| edition = 10| بڵاوکەرەوە = Trailblazer Publications| ڕێکەوت = ٢٠١٩| ژپنک = ٩٧٨-١-٩١٢٧١٦-٠٨-١| ڕێکەوتی سەردان = ١٥ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢٠}}</ref> بە درێژییەکەی زیاتر لە ٩٢٨٩ کیلۆمەتر (٥٧٧٢ میل)، لە [[مۆسکۆ]] پایتەختی ڕووسیا و گەورەترین شارەوە بە تەواوی لەناو [[ئەورووپا]]دا درێژ دەبێتەوە، تا [[ڤلادیڤۆستۆک]] کە دەکەوێتە بەدرێژایی دەریا لە [[ژاپۆن]]. وەزیرانی حکوومەتی [[ئیمپراتۆریەتیی ڕووسی|ئیمپراتۆریەتی ڕووسیا]] کە بە شێوەیەکی شەخسی لەلایەن ئیمپراتۆر [[ئەلێکساندەری سێیەمی ڕووسیا]] و لەلایەن کوڕەکەیەوە، تسارێڤیچ نیکۆلاس (دواتر ئیمپراتۆر نیکۆلاسی دووەم لە ساڵی ١٨٩٤) دەستنیشانکرابوون، سەرپەرشتی دروستکردنی ھێڵی ئاسنیان دەکرد لە نێوان ساڵانی ١٨٩١ بۆ ١٩١٦. تەنانەت پێش تەواوبوونی، ھێڵەکە گەشتیارانی بۆ لای خۆی ڕادەکێشا کە لەبارەی سەرگەرمییەکانیانەوە نووسیویانە.<ref>Meakin, Annette, ''A Ribbon of Iron'' (1901), reprinted in 1970 as part of the Russia Observed series (Arno Press/New York Times)({{oclc|118166}}).</ref> ھێڵی ئاسنی ترانس [[سیبیریا]] لە ساڵی ١٩١٦ەوە ڕاستەوخۆ مۆسکۆ بە ڤلادیڤۆستۆکەوە بەستەوە. فراوانکردنی سیستەمی شەمەندەفەر لە ساڵی ٢٠٢١ەوە بەردەوامە،<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=٨ی ئەیلوولی ٢٠١٧|سەردێڕ=New 8,400 mile train journey will connect London to Tokyo|ناونیشان=https://www.independent.co.uk/travel/london-tokyo-train-link-8400-mile-route-new-railway-trans-siberian-uk-japan-a7935961.html|ڕێکەوتی سەردان=١١ی تشرینی دووەمی ٢٠٢٠|وێبگە=[[The Independent]]|زمان=en}}</ref> لەگەڵ ھێڵی ئاسنی بەستنەوە کە دەچنە [[ئاسیا]]، ئەوانیش [[مەنگۆلیا]]، [[چین]] و [[کۆریای باکوور]].<ref name="Asia"/> باس لە پەیوەندیکردن بە تۆکیۆ دەکرێت لە ڕێگەی پردی نوێی نێوان ویشکانی سەرەکی و دوورگەکانی [[ساخالین]] و [[ھۆکایدۆ]].<ref name="Asia">{{بیرخستنەوەی وێب|سەردێڕ=Russia offers a bridge across history to connect Tokyo to the Trans-Siberian railway|ناونیشان=http://siberiantimes.com/business/investment/news/russia-offers-a-bridge-across-history-to-connect-tokyo-to-the-trans-siberian-railway/|ڕێکەوتی سەردان=١١ی تشرینی دووەمی ٢٠٢٠|وێبگە=siberiantimes.com|ڕێکەوتی ئەرشیڤ=١١ی تشرینی دووەمی ٢٠٢٠|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20201111223900/https://siberiantimes.com/business/investment/news/russia-offers-a-bridge-across-history-to-connect-tokyo-to-the-trans-siberian-railway/|ڕەوشی ناونیشان=مردوو}}</ref> == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان|٢}} {{پۆلی کۆمنز|Trans-Siberian railway}} {{تووڵی دەروازە|ڕووسیا|شەمەندەفەر}} [[پۆل:ھێڵی ئاسنی ترانس سیبیریا]] [[پۆل:گواستنەوەی شەمەندەفەر لە سیبیریا]] f11zud52o4ybvbcxg2ocwjcmn6nwttk 0 218878 1454992 1454910 2025-06-21T12:02:21Z AramBot 39807 بۆت: چاکسازیی ژمارەکان؛ زیادکردنی سەردێڕی ون؛ ناوی پارامەترە کۆنەکان نوێ کرایەوە؛ بەکوردیکردنی شێوازی ڕێکەوتەکان (بە بەکارھێنانی [[وپ:نپس]]) 1454992 wikitext text/x-wiki {{Infobox military person |honorific_prefix = [[ئەمیر (سوپای ئێران)|ئەمیر]] | name = عەلی شەمخانی | image = Ali Shamkhani by Tasnim 01 (cropped).jpg | allegiance = [[ئێران|کۆماری ئیسلامیی ئێران]] | branch = [[سپای پاسدارانی شۆڕشی ئیسلامی]] {{small|(١٩٧٩–١٩٨٩)}}{{-}}[[سوپای کۆماری ئیسلامیی ئێران]] {{small|(١٩٨٩–ئێستا)}} | serviceyears = ١٩٧٩–ئێستا | rank = [[دەریاوان]] | unit = | commands = [[ھێزی وشکانیی سوپای پاسدارانی شۆڕشی ئیسلامی|ھێزی وشکانیی سوپای پاسداران]]{{ھن}}[[ھێزی دەریاییی سوپای پاسدارانی شۆڕشی ئیسلامی|ھێزی دەریاییی سوپای پاسداران]]{{ھن}}[[ھێزی دەریاییی سوپای کۆماری ئیسلامیی ئێران|ھێزی دەریاییی سوپای ئێران]] | battles = [[شەڕی ئێران و عێراق]] | awards = [[پەڕگە:Order of Fat'h (1st Class).svg|30px]] [[خەڵاتی فەتح]] (٣){{ھن}}[[پەڕگە:Spange des König-Abdulaziz-Ordens.png|30px]] [[خەڵاتی شا عەبدولعەزیز]] | module = {{Infobox officeholder|embed=yes | header-color = lavender | birth_date = ٢٩ی ئەیلوولی ١٩٥٥ | birth_place = [[ئەھواز]]، [[ئێرانی پەھلەوی]] |death_date= |death_place= [[تاران]]، [[ئێران]] | nationality = ئێرانی | office = ئەندامی [[ئەنجومەنی دەستنیشانکردنی بەرژەوەندیی سیستەم]] | term_start = ٢٢ی ئایاری ٢٠٢٣ | term_end = | 1blankname = سەرۆک | 1namedata = [[سادق لاریجانی]] | appointer = [[عەلی خامنەیی]] | order1 = ڕاوێژکاری سیاسیی [[ڕێبەری کۆماری ئیسلامیی ئێران]] | term_start1 = ٢٢ی ئایاری ٢٠٢٣ | term_end1 = | predecessor1 = [[محەممەد مووسەوی خوئینیھا]] | successor1 = | appointer1 = [[عەلی خامنەیی]] | order2 = چوارەمین سکرتێری [[ئەنجومەنی باڵای ئاسایشی نیشتمانی]] | term_start2 = ١٠ی ئەیلوولی ٢٠١٣ | term_end2 = ٢٢ی ئایاری ٢٠٢٣ | president2 = [[حەسەن ڕۆحانی]]{{-}}[[ئیبراھیم ڕەئیسی]] | predecessor2 = [[سەعید جەلیلی]] | successor2 = [[عەلی ئەکبەر ئەحمەدیان]] | order3 = دەیەمین [[وەزارەتی بەرگری (ئێران)|وەزیری بەرگری]] | term_start3 = ٢٠ی ئابی ١٩٩٧ | term_end3 = ٢٤ی ئابی ٢٠٠٥ | president3 = [[محەممەد خاتەمی]] | predecessor3 = [[محەممەد فرووزەندە]] | successor3 = [[مستەفا محەممەدنەجار]] | order4 = دووەمین [[وەزارەتی سوپای پاسدارانی شۆڕشی ئیسلامی|وەزیری سوپای پاسداران]] | term_start4 = ٢٠ی ئەیلوولی ١٩٨٨ | term_end4 = ٢١ی ئابی ١٩٨٩ | primeminister4= [[میرحوسێن مووسەوی]] | predecessor4 = [[مەحموود پاکڕەوان]] {{small|(سەرپەرشتیار)}} | successor4 = ''وەزارەت ھەڵوەشایەوە'' | alma_mater = [[زانکۆی شەھید چەمرانی ئەھواز]] | party = [[ڕێکخراوەی موجاھیدینی شۆڕشی ئیسلامی]] {{small|(١٩٧٩–١٩٨١)}} }} }} '''عەلی شەمعخانی''' ناسراو بە '''عەلی شەمخانی''' ({{بە فارسی|علی شمخانی}}؛ ٢٩ی ئەیلوولی ١٩٥٥ لە [[ئەھواز]]) فەرماندەی سەربازی و [[سیاسەتوان]]ێکی ئێرانییە و ڕاوێژکاری سیاسی [[ڕێبەری کۆماری ئیسلامیی ئێران|ڕێبەری ئێرانە]]. [[ھێزەکانی بەرگریی ئیسرائیل|ھێزەکانی بەرگریی ئیسرائیل]] بانگەشەی ئەوەیان کرد کە لە ١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥ لە کاتی دەستپێکردنی [[شەڕی ئێران و ئیسرائیل|شەڕی ئێران و ئیسرائیلدا]] بە ھێرشێکی ئاسمانی شەمخانییان تیرۆر کردووە.<ref name=":0">{{بیرخستنەوەی وێب|دوایین=Ross |یەکەم=Adkin |دوایین٢=Michaelis |یەکەم٢=Tamar |دوایین٣=Ebrahim |یەکەم٣=Nadeen |ڕێکەوت=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://www.cnn.com/2025/06/13/middleeast/israel-iran-strikes-military-deaths-intl-hnk|سەردێڕ=Israeli strikes kill some of Iran’s most powerful men, including military and nuclear leaders |ڕێکەوتی سەردان=١٨ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|زمان=en}}</ref> <ref name=":1">{{بیرخستنەوەی وێب|دوایین=Staff |یەکەم=ToI |ناونیشان=https://www.timesofisrael.com/top-khamenei-adviser-among-senior-iranian-officials-killed-in-israeli-strikes/|سەردێڕ=Top Khamenei adviser among senior Iranian officials killed in Israeli strikes |ڕێکەوتی سەردان=١٨ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=www.timesofisrael.com |زمان=en-US}}</ref> <ref name=":2">{{بیرخستنەوەی وێب|دوایین=DiMella |یەکەم=Ashley |ڕێکەوت=١٤ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://www.foxnews.com/world/top-advisor-iranian-supreme-leader-killed-israeli-strikes-state-media-says|سەردێڕ=Top advisor to Iranian Supreme Leader killed in Israeli strikes, state media says |ڕێکەوتی سەردان=١٨ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=Fox News |زمان=en-US}}</ref> <ref name=":3">{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://www.iranintl.com/en/202506136136|سەردێڕ=Khamenei's top advisor Shamkhani killed in Israeli raid, sources say |ڕێکەوتی سەردان=١٨ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=www.iranintl.com |زمان=en}}</ref> بەڵام میدیاکانی ئێران لە ٢٠ی حوزەیران بانگەشەی ئەوەیان کرد کە شەمخانی ھێشتا لە ژیاندایە، و دوای چاکبوونەوەی لە برینەکانی باری تەندروستی جێگیرە.<ref name=":4">{{بیرخستنەوەی وێب|دوایین=Kouachi |یەکەم=Ikrame Imane |ڕێکەوت=٢٠ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/iranian-media-claims-top-khamenei-adviser-is-actually-alive-after-reporting-last-week-that-he-was-killed-by-israel/|سەردێڕ=Iranian media claims top Khamenei adviser is actually alive, after reporting last week that he was killed by Israel |ڕێکەوتی سەردان=٢٠ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=www.aa.com.tr |زمان=en-US}}</ref> <ref name=":5">{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=٢٠ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/iranian-media-claims-top-khamenei-adviser-is-actually-alive-after-reporting-last-week-that-he-was-killed-by-israel/|سەردێڕ=Iranian media claims top Khamenei adviser is actually alive, after reporting last week that he was killed by Israel |ڕێکەوتی سەردان=٢٠ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=www.thetimesofisrael.com |زمان=en}}</ref> ئەو یەکێکە لەو کەسە سیاسیانەی کە سەرپەرشتی [[دانوستانەکانی ئەمریکا و ئێران ٢٠٢٥|دانوستانەکانی ئەمریکا و ئێران]] دەکات کە ئامانج لێی گەیشتن بە ڕێککەوتنی ئاشتی ئەتۆمییە. <ref>{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|دوایین=MacFarquhar|یەکەم=Neil|ڕێکەوت=١٤ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|سەردێڕ=Will the U.S. and Iran Meet for More Nuclear Talks?|ناونیشان=https://www.nytimes.com/2025/06/14/world/middleeast/us-iran-nuclear-talks.html|ئیش=The New York Times}}</ref> ھەروەھا ئەو پێشتر لە ساڵی ٢٠١٣ ھەتا ٢٠٢٣، سکرتێری [[ئەنجومەنی باڵای ئاسایشی نیشتمانی]] و نوێنەری ڕێبەری کۆماری ئیسلامیی ئێران لەو ئەنجومەنەدا بوو.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|سەردێڕ=علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی |ناونیشان=http://www.bbc.com/persian/iran/2013/11/131111_l51_l12_shamkhani_profile |بڵاوکەرەوە=بی بی سیی فارسی |زمان=فارسی}}</ref> == ژیانی سەرەتایی و پەروەردە == شەمخانی لە ٢٩ی ئەیلوولی ١٩٥٥ <ref>[https://www.jamaran.news/%D9%85%D8%A4%D9%84%D9%81-84-%D8%B9%D9%84%DB%8C-%D8%B4%D9%85%D8%AE%D8%A7%D9%86%DB%8C زندگینامه علی شمخانی] {{In lang|fa}}</ref> لە [[ئەھواز|شاری ئەھواز]] [[پارێزگای خووزستان|لە خوزستان]] لە ئێران لە دایک بووە.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=https://ofac.treasury.gov/recent-actions/20200110}}</ref> بنەماڵەکەی بە ڕەچەڵەک [[عەرەبەکانی ئێران|عەرەبی ئێرانین]].<ref name="bar2">{{بیرخستنەوەی وێب|دوایین=Bar |یەکەم=Shmuel |ساڵ=٢٠٠٤|ناونیشان=http://www.herzliyaconference.org/_uploads/2615iraniandefense1.pdf|سەردێڕ=Wayback Machine |ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20120402141606/http://www.herzliyaconference.org/_Uploads/2615IranianDefense1.pdf |ڕێکەوتی ئەرشیڤ=٢ی نیسانی ٢٠١٢|ڕێکەوتی سەردان=٢٩ی تەممووزی ٢٠١٣|وێبگە=Institute for Policy and Strategy}}</ref> <ref name="apr2">{{بیرخستنەوەی وێب|دوایین=Antony Preston |ڕێکەوت=ئابی ٢٠٠١|ناونیشان=http://www.navyleague.org/sea_power/aug_01_17.php |ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20110107173251/http://www.navyleague.org/sea_power/aug_01_17.php |ڕێکەوتی ئەرشیڤ=٧ی کانوونی دووەمی ٢٠١١|ڕێکەوتی سەردان=٢٧ی ئابی ٢٠١٣|وێبگە=Navy League of the United States}}</ref> پێش [[شۆڕشی ١٩٧٩ی ئێران|شۆڕشی ئێران]]، شەمخانی ئەندامی گرووپێکی [[ئیسلامەتی|ئیسلامیی]] نھێنی بووە بە ناوی ''مەنسووروون''، خەریکی خەباتی چەکدارانە دژی [[شانشینی پەھلەوی|بنەماڵەی پەھلەوی]]. دوای شۆڕش پەیوەندی بە ڕێکخراوی موجاھدینی شۆڕشی ئیسلامیی کرد.<ref>{{بیرخستنەوە|دوایین=Alfoneh |یەکەم=Ali |سەردێڕ=Iran Unveiled: How the Revolutionary Guards Is Transforming Iran from Theocracy into Military Dictatorship |پەڕە=١٠|ساڵ=٢٠١٣|بڵاوکەرەوە=AEI Press}}</ref> لە زانکۆی شەھید چەمران لە ئەھواز ئەندازیاری خوێندووە.<ref name="lat982">{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|ڕێکەوت=١٥ی تشرینی دووەمی ١٩٩٨|سەردێڕ=Ali Shamkhani|ناونیشان=https://www.latimes.com/archives/la-xpm-1998-nov-15-op-44226-story.html|ڕێکەوتی سەردان=٢١ی ئابی ٢٠١٣|ئیش=Los Angeles Times|شوێن=Tehran}}</ref> == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} == بەستەرە دەرەکییەکان == {{commons category|Ali Shamkhani}} {{زانیارییە کتێبخانەیییەکان}} {{تووڵی دەروازە|ژیاننامە|سیاسەت|شەڕ|ئێران}} {{ژیاننامە-کۆلکە}} [[پۆل:زیندووان]] [[پۆل:لەدایکبووانی ١٩٥٥]] [[پۆل:خەڵکی ئەھواز]] [[پۆل:مردووانی ٢٠٢٥]] q9si2nnuheoal11uzwytqdlgg6knj36 0 238474 1455056 1454315 2025-06-21T17:06:25Z AramBot 39807 بۆت: زیادکردنی دەروازەی [[دەروازە:دەیەی ١٩٩٠|دەیەی ١٩٩٠]] 1455056 wikitext text/x-wiki {{داتابۆکس |وێنە=مركز الزهرة.png |دامەزران=١٩٩١ }} '''ناوەندی زووھرە''' کۆمپانیایەکی [[سووریا|سوورییە]] کە تایبەتە بە دۆبلاژکردنی کارتۆن و بەرنامەکانی منداڵان بۆ [[زمانی عەرەبی]]، بە تایبەتی [[ئەنیمێ]] [[ژاپۆن|ژاپۆنییەکان]] و لە ئێستادا تاکە ستۆدیۆیە کە ئەنیمێ لە [[جیھانی عەرەب|جیھانی عەرەبیدا]] لە [[زمانی ژاپۆنی]]یەوە دۆبلاژ دەکات. بارەگای سەرەکی کۆمپانیاکە دەکەوێتە [[دیمەشق|دیمەشقی]] پایتەختی [[سووریا]] لە ناوچەی جەمارک. ناوەندەکە بە سیاسەتی جەختکردنەوە لەسەر بێژەکردنی دروستی زمانی ستانداردی عەرەبی لە دۆبلاژکردنیدا، ھاوتاکردنی جوڵەی لێوەکان لە کاتی دۆبلاژکردندا و پاراستنی چینە دەنگییەکان.<ref>https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%B1%D9%83%D8%B2_%D8%A7%D9%84%D8%B2%D9%87%D8%B1%D8%A9?wprov=sfla1</ref> == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{تووڵی دەروازە|سووریا|کارتۆن|زمانی عەرەبی|ئەنیمێ|ئەنیمێ و مانگا|ئەنیمەیشن|کۆمپانیا|دەیەی ١٩٩٠}} [[پۆل:کۆمپانیا ئەنیمێیەکان]] [[پۆل:کۆمپانیاکانی سووریا]] 8z4bdngg6d7sclobsmzrt5pxos7341v 0 238921 1455000 1454875 2025-06-21T12:03:41Z AramBot 39807 بۆت: بەکوردیکردنی شێوازی ڕێکەوتەکان (بە بەکارھێنانی [[وپ:نپس]]) 1455000 wikitext text/x-wiki {{زانیاریدانی کەسایەتی |name=ڤەدات ئایدن |disappeared_place= |death_date=7 July {{death year and age|1991|1953}} |birth_date=١٩٥٣ |death_cause=کوژران |body_discovered=مادەن |resting_place=ئامەد |nationality=[[کورد]] |citizenship= |occupation=پارێزەر، چالاکوان |party=[[پارتی کاری گەل]] |spouse=شووکران ئایدن }} '''ڤەدات ئایدن''' (١٩٥٣ - ٧ی تەمموزی ١٩٩١) سیاسەتمەدار و داکۆکیکاری مافی مرۆڤی [[کورد]] بوو. ئەو سەرۆکی رێکخستنەکانی ئامەدی [[پارتی کاری گەل]] (ھەپ) بوو. ئایدن لە تەممووزی ١٩٩١ ڕفێندرا و دوای دوو ڕۆژ تەرمەکەی دۆزرایەوە. تا ئێستا بکووژی ئەو نادیارە.<ref name=":3">{{بیرخستنەوەی وێب|سەردێڕ=دۆسیەی یەکەمین قوربانیی تاوانی بکەر نادیار لە باکووری کوردستان دادەخرێت.|ناونیشان=https://www.rudaw.net/sorani/kurdistan/05072021|ڕەوشی ناونیشان=زیندوو|ڕێکەوتی سەردان=٦ی تەممووزی ٢٠٢٣|وێبگە=www.rudaw.net}}</ref><ref>{{بیرخستنەوەی وێب|سەردێڕ=برای ڤەدات ئایدن: دەوڵەت ئەوی کوشت|ناونیشان=https://anfsorani.com/کوردستان/برای-ڤەدات-ئایدن-دەوڵەت-ئەوی-کوشت-18457|ڕێکەوتی سەردان=٦ی تەممووزی ٢٠٢٣|وێبگە=ANF News}}</ref> ئایدن ھاوسەرگیری لەگەڵ شووکران ئایدن کردبوو. == ژیانی سەرەتایی و خوێندن == ڤەدات لە ساڵی ١٩٥٣ لە گوندی کازانجی سەر بە ناحیەی بسمیل سەر بە [[پارێزگای دیاربەکر]] لە دایکبووە. <ref name=":11">{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=٥ی تەممووزی ٢٠٢١|سەردێڕ=Vedat Aydın is living inside the hearts of the Kurdish people|ناونیشان=https://medyanews.net/vedat-aydin-is-living-inside-the-hearts-of-the-kurdish-people/|ڕێکەوتی سەردان=١٦ی حوزەیرانی ٢٠٢٢|وێبگە=Medya News|زمان=en-US}}</ref> <ref>{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|ڕێکەوت=١٥ی تشرینی دووەمی ٢٠٢٠|سەردێڕ=Bir dervişin hayatı: Vedat Aydın|زمان=tr|ناونیشان=https://yeniyasamgazetesi4.com/bir-dervisin-hayati-vedat-aydin/|ڕێکەوتی سەردان=٢ی حوزەیرانی ٢٠٢٣|ڕێکەوتی ئەرشیڤ= ٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٣|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20230607195410/https://yeniyasamgazetesi4.com/bir-dervisin-hayati-vedat-aydin/|ڕەوشی ناونیشان=مردوو}}</ref> لە ساڵی ١٩٧٩ بەشی ئەدەبی قوتابخانەی پیشەیی لە دیاربەکر دەرچووە <ref name=":1" /> دەبێتە ئەندامی دامەزرێنەر و نوێنەری لقی [[ئامەد]] لە کۆمەڵەی مافی مرۆڤی تورکیا (IHD). <ref name=":22">{{بیرخستنەوە|دوایین=Kurban|یەکەم=Dilek|سەردێڕ=Bottom-up: Kurdish Legal Mobilization at the ECtHR|ڕێکەوت=٢٠٢٠|ناونیشان=https://www.cambridge.org/core/books/limits-of-supranational-justice/bottomup/A67C80118499FB2478808241BE2B70FE|پەڕەکان=١٩١–١٩٢|editor-last=Kurban|editor-first=Dilek|periodical=Limits of Supranational Justice: The European Court of Human Rights and Turkey's Kurdish Conflict|شوێن=Cambridge|بڵاوکەرەوە=[[Cambridge University Press]]|ژپنک=٩٧٨-١-١٠٨-٤٨٩٣٢-٤|ڕێکەوتی سەردان=١٦ی حوزەیرانی ٢٠٢٢}}</ref> == چالاکوانی مافەکانی کورد == لە کۆبوونەوەی ساڵانەی IHD لە تشرینی یەکەمی ساڵی ١٩٩٠، ڤەدات یەکەم وتاری بە [[زمانی کوردی]] لە بەردەم خەڵک لە تورکیا پێشکەش کرد، لەو کاتە قسەکردن بە زمانی کوردی قەدەغە بوو. <ref name=":2">{{بیرخستنەوە|دوایین=Kurban|یەکەم=Dilek|سەردێڕ=Bottom-up: Kurdish Legal Mobilization at the ECtHR|ڕێکەوت=٢٠٢٠|ناونیشان=https://www.cambridge.org/core/books/limits-of-supranational-justice/bottomup/A67C80118499FB2478808241BE2B70FE|پەڕەکان=١٩١–١٩٢|editor-last=Kurban|editor-first=Dilek|periodical=Limits of Supranational Justice: The European Court of Human Rights and Turkey's Kurdish Conflict|شوێن=Cambridge|بڵاوکەرەوە=[[Cambridge University Press]]|ژپنک=٩٧٨-١-١٠٨-٤٨٩٣٢-٤|ڕێکەوتی سەردان=١٦ی حوزەیرانی ٢٠٢٢}}<cite class="citation cs2" data-ve-ignore="true" id="CITEREFKurban2020">Kurban, Dilek (2020), Kurban, Dilek (ed.), [https://www.cambridge.org/core/books/limits-of-supranational-justice/bottomup/A67C80118499FB2478808241BE2B70FE "Bottom-up: Kurdish Legal Mobilization at the ECtHR"], ''Limits of Supranational Justice: The European Court of Human Rights and Turkey's Kurdish Conflict'', Cambridge: [[چاپخانەی زانکۆی کامبریج|Cambridge University Press]], pp.&nbsp;191–192, {{ISBN|<bdi>978-1-108-48932-4</bdi>}}<span class="reference-accessdate">, retrieved <span class="nowrap">16 June</span> 2022</span></cite></ref> بڕیاری بە کوردی گوتنی وتارەکە لەلایەن نوێنەرانی کوردەوە درا، بەڵام کەسانی دیکەی تووشی سەرسوڕمان کرد. <ref>Kurban, Dilek (2020), p.191</ref> زۆرێک لە نوێنەرانی دیکەی غەیرە کورد لە ناڕەزایەتییەکدا کۆنگرەیان بەجێھێشت و ئایدنیش بەردەوام بوو لە وتارەکەی کە ئەحمەد زەکی ئۆکچوئۆغڵو وەرگێڕدرایە سەر زمانی تورکی. <ref name=":2" /> ئایدن لە زیندانی ئولوجانلار لە [[ئەنقەرە]] دەستبەسەر و دەستگیرکرا.<ref name=":1">{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=٥ی تەممووزی ٢٠٢١|سەردێڕ=Vedat Aydın is living inside the hearts of the Kurdish people|ناونیشان=https://medyanews.net/vedat-aydin-is-living-inside-the-hearts-of-the-kurdish-people/|ڕێکەوتی سەردان=١٦ی حوزەیرانی ٢٠٢٢|وێبگە=Medya News|زمان=en-US}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://medyanews.net/vedat-aydin-is-living-inside-the-hearts-of-the-kurdish-people/ "Vedat Aydın is living inside the hearts of the Kurdish people"]. ''Medya News''. 5 July 2021<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">16 June</span> 2022</span>.</cite></ref> دوای ئازادکردنی وەک سەرۆکی لقی پارتی کاری گەل لە [[ئامەد]] ھەڵبژێردرا. <ref name=":2" /> === تیرۆرکردن === لە ٥ی تەمموزدا، ئەو چەکدارانەی خۆیان وەک ئەفسەری پۆلیس ناساندبوو، لە ماڵەکەیدا خۆیان نیشان دا و بە زۆر سواری ئۆتۆمبێلێکیان کرد. لە ٧ی تەمموزدا تەرمی ناوبراو لە ژێر پردێکدا لە دەرەوەی پارێزگای دیاربەکر، لە قەزای [[مادەن]] لە پارێزگای [[پارێزگای خارپێت|ئێلازیگە]] دۆزرایەوە. <ref name="bianet.org">{{بیرخستنەوەی وێب|دوایین=Erol Önderoğlu|ڕێکەوت=١٧ی ئەیلوولی ٢٠٠٩|سەردێڕ=VEDAT AYDIN MURDER: Murder File Returned to its Origin after 18 Years|ناونیشان=http://www.bianet.org/english/minorities/117126-murder-file-returned-to-its-origin-after-18-years|وێبگە=Bianet – Bagimsiz Iletisim Agi}}</ref> دەستبەجێ لە شارەوانی مادەن بەخاک سپێردرا، بەڵام دواتر پشکنینی جەستەی بۆ کرا و دوای ئەوەی پشتڕاستکرایەوە کە تەرمەکەی ھی ئایدنە، لە دیاربەکر بەخاک سپێردرا. کەللەسەر و قاچەکانی شکا بوون و نزیکەی ١٥ فیشەک بە جەستەیەوە کەوت بوو. ٨ فیشەک لەناو جەستەیدا دۆزرایەوە. کەس بە تاوانی کوشتنی ڤەدات ئایدین تۆمەتبار نەکرا. لە پرسەکەیدا لە دیاربەکر لە ١٠ی خاکەلێوە، پۆلیس تەقەیان ئاراستەی جەماوەرێکی ھەزاران کەسی ماتەمینی کرد. پۆلیس بانگەشەی ئەوە کرد کە بەرد لە ناو خەڵکەکەوە بۆیان فڕێدراوە، ھەرچەندە شایەتحاڵەکان ئەمەیان ڕەتکردەوە. <ref name=":0">{{بیرخستنەوەی وێب|سەردێڕ=HSW|ناونیشان=https://www.hrw.org/reports/1992/WR92/HSW-06.htm|ڕێکەوتی سەردان=١٧ی ئازاری ٢٠١٩|وێبگە=www.hrw.org}}</ref> <ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=٢ی ئازاری ٢٠١٠|سەردێڕ=Wife of slain Kurdish politician Vedat Aydin says husband killed by Turkish intelligence JITEM|ناونیشان=https://ekurd.net/mismas/articles/misc2010/3/turkey2543.htm|وێبگە=ekurd.net}}{{بەستەری مردوو|url=https://ekurd.net/mismas/articles/misc2010/3/turkey2543.htm |date=حوزەیرانی ٢٠٢٥ }}</ref> لە ئەنجامدا ٧ <ref name=":0" /> بۆ ١٣ کەس کوژراون <ref>{{بیرخستنەوەی وێب|سەردێڕ=Mahmut Kaya: Widerstand ist legitim|ناونیشان=https://anfdeutsch.com/aktuelles/mahmut-kaya-widerstand-ist-legitim-9033|ڕێکەوتی سەردان=١٧ی ئازاری ٢٠١٩|وێبگە=ANF News|زمان=de}}</ref> و تا ١٠٠ کەسیش بریندار بوون. ناڕەزایەتییەکان دژی ئەم ڕووداوانە لە ڕۆژانی دواتردا دیاربەکر، [[نسێبین]] ، [[لجێ|لیجە]] ، ئولودەرێ و [[بسمل|بسمیل]] درووست بوو. <ref>{{بیرخستنەوەی کتێب|دوایین=Orhan|یەکەم=Mehmet|سەردێڕ=Political violence and Kurds in Turkey|بڵاوکەرەوە=Routledge|ساڵ=٢٠١٦|ژپنک=٩٧٨١٣١٥٦٨٨٢٠٦|پەڕەکان=١٨٤}}</ref> ھیچ کەسێک بە کوشتنی ئامادەبووانی پرسەکە بە تاوانبار لە قەڵەم نەدرا. لە ٤ی کانوونی دووەمی ١٩٩٣ شاندێکی پەرلەمانتارانی پارتی دیموکرات کەوتنە بەر ھێرشێکی چەکداری کاتێک لە [[ئێلح|باتمان]] لە ئەرکێکدا بوون و ھەوڵیان دەدا بزانن کێ ئایدنی کوشتووە. لە ئەنجامدا پەرلەمانتاری ماردین مەحمەت سینکار و سەرۆکی پارتی خۆجێیی باتمان کوژران و پەرلەمانتاری باتمان نیزامەدین تۆغوچ لەگەڵ سێ کەسی دیکە بریندار بوون. <ref>{{بیرخستنەوەی کتێب|دوایین=Gunes|یەکەم=Cengiz|سەردێڕ=The Kurdish National Movement in Turkey: From Protest to Resistance|ڕێکەوت=١١ی کانوونی دووەمی ٢٠١٣|بڵاوکەرەوە=Routledge|ژپنک=٩٧٨١١٣٦٥٨٧٩٨٦|پەڕەکان=١٦٣|زمان=en}}</ref> لێکۆڵینەوە لە کوشتنی ڤەدات ئایدن بەردەوام بوو، بەڵام لە ساڵی ٢٠٢١ دۆسییەکەی بەتەواوی لەلایەن دادگا داخرا.<ref name=":3" /> == ئەمەش ببینە == * [[پارتی کاری گەل]] == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} [[پۆل:خەڵکی ئامەد]] [[پۆل:کوردەکانی تورکیا]] [[پۆل:مردووانی ١٩٩١]] [[پۆل:لەدایکبووانی ١٩٥٣]] [[پۆل:سیاسەتمەدارە کوردە تیرۆرکراوەکان]] h9794z1cinkim7qfx2so0880tt6ss3m 4 241625 1455078 1454905 2025-06-21T21:00:49Z AramBot 39807 بۆت: نوێکردنەوە 1455078 wikitext text/x-wiki {{ئەمانەش ببینە|ویکیپیدیا:ڕاپۆرتی بنکەدراوە/پێڕستی بۆتە ناچالاکەکان}} {{چینی ناوەند}} پێرستی [[وپ:بۆت|بۆت]]ە چالاکەکانی ویکیپیدیا{{ھن}} بۆتی چالاک بە بۆتێک دەڵێن کە لە ٣٠ ڕۆژی ڕابردوو لانی کەم [[تایبەت:بەشدارییەکان|بەشدارییەکی]] ھەبووە.{{ھن}} لە ئێستادا ئەم ئامارە ڕۆژانە نوێ دەکرێتەوە.{{ھن}} '''دوایین نوێکردنەوە لەلایەن [[بەکارھێنەر:AramBot|AramBot]]'''؛ لە ''٢١:٠٠، ٢١ی حوزەیرانی ٢٠٢٥ (UTC)'' {{کۆتایی}} {| class="wikitable sortable" style="margin: auto;" |+ بۆتە چالاکەکان |- ! # !! بەکارھێنەر !! دوایین دەستکاری !! ژمارەی دەستکارییەکان !! مافەکان !! ڕێکەوتی خۆتۆمارکردن |- | ١ || [[بەکارھێنەر:AramBot|AramBot]] || [[تایبەت:بەشدارییەکان/AramBot|٢١ی حوزەیرانی ٢٠٢٥]] || ٢٧٢٣٧٦ || bot,botadmin || ٤ی نیسانی ٢٠٢٠ |- | ٢ || [[بەکارھێنەر:InternetArchiveBot|InternetArchiveBot]] || [[تایبەت:بەشدارییەکان/InternetArchiveBot|٢١ی حوزەیرانی ٢٠٢٥]] || ٧٨٠١٤ || bot || ٢٨ی تەممووزی ٢٠١٧ |- | ٣ || [[بەکارھێنەر:Dexbot|Dexbot]] || [[تایبەت:بەشدارییەکان/Dexbot|٢١ی حوزەیرانی ٢٠٢٥]] || ٨٢٠١ || bot || ٢ی ئایاری ٢٠١٢ |- | ٤ || [[بەکارھێنەر:CdRBot|CdRBot]] || [[تایبەت:بەشدارییەکان/CdRBot|٢١ی حوزەیرانی ٢٠٢٥]] || ٥٢٤٢ || bot || ٢٥ی کانوونی یەکەمی ٢٠١٢ |- | ٥ || [[بەکارھێنەر:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] || [[تایبەت:بەشدارییەکان/MediaWiki message delivery|١٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٥]] || ٣١٧٥ || bot || ١٩ی تشرینی دووەمی ٢٠١٣ |- | ٦ || [[بەکارھێنەر:Xqbot|Xqbot]] || [[تایبەت:بەشدارییەکان/Xqbot|٨ی حوزەیرانی ٢٠٢٥]] || ٢٠٩٧١ || bot || ٣١ی ئابی ٢٠٠٩ |} [[پۆل:ڕاپۆرتی بنکەدراوەی ویکیپیدیا]] djkujdx8r83omre35mutpheiiue4qhw 0 242540 1455001 1454868 2025-06-21T12:03:51Z AramBot 39807 بۆت: نرخی کۆنی پارامەترەکان نوێ کرایەوە؛ ناوی پارامەترە کۆنەکان نوێ کرایەوە (بە بەکارھێنانی [[وپ:نپس]]) 1455001 wikitext text/x-wiki {{خاوێنکردن}} {{تێکنەچێ|ڕەزا سەقایی}} {{Infobox sportsperson|name=ڕەزا سەفایی|image=Reza Safaei Iranian volleyball player.jpg|nationality=ئێرانی|birth_date={{Birth date and age|1990|06|27|mf=y}}|death_place=[[کوویەشت]]|height=m=۱.۹۸|weight={{convert|96|kg|lb|abbr=on}}}} '''ڕەزا سەفایی''' (ڕەزا سەفایی) لە ٦ی خاکەلێوەی ١٣٦٩ لە [[شارستانی کوویەشت]] لە دایکبووە، یاریزانێکی بالەی [[گەلانی ئێرانی]] . == چالاکیی وەرزشی == ڕەزا سەفایی لە ساڵی ١٣٧٩ دەستی بە یاری بالە کردووە. سەرەتا سەرنجی ڕاکێشا بۆ زۆرانبازی، بەڵام دواتر وازی لە زۆرانبازی هێنا و ڕووی کردە تۆپی بالە. دوای شەش مانگ بۆ پاڵەوانێتیی پاڵەوانی نیشتمانی هەڵبژێردرا و لەو پاڵەوانێتیەشدا بەهۆی یارییە قبوڵکراوەکانیەوە بۆچوونەکانی بۆ لای خۆی ڕاکێشا و لەو نێوەندەدا ئیڤان بۆگانیکۆڤ نازناوی گاگاری، ڕاهێنەری ڕووسی، بەهەمان شێوە حەزی لە یارییەکەی بوو. دوای ماوەیەک بانگهێشتی کەمپی هەڵبژاردەی نیشتمانی کرا و لە نێو ١٠٠ یاریزانی هەڵبژێردراودا، لە ١٧ یاریزانی یەکەمدا بوو. ماوەیەک دواتر بانگهێشتی هەڵبژاردەی نیشتمانیی تۆپی بالەی لاوانی ئێران کرا، لەو کاتەدا مستەفا فەرخان بەڕێوەبەری هەڵبژاردەی ئێران بوو. لەگەڵ هەڵبژاردەی لاوانی نیشتمانی لە پێشبڕکێی هیندستان بەشداری کردووە و دواتر پلەی یەکەمی لە پێشبڕکێی خوێندکاری جیهانی لە تورکیا بەدەستهێناوە. == یانەیەک == سەفایی بۆ یەکەمجار لە ساڵی ٢٠٠٥ پەیوەندی بە تیپی ڕاهێنانی جەستەیی لوڕستانەوە کرد و سەرکەوتنەکانی وای لێکرد بچێتە تیپی پارچین لیزینگ. لە ساڵی ۲۰۰۷ سەفایی پەیوەندی بە تیپی ستیل عەزین تارانەوە کرد کە سەرکەوتنێکی بەرچاوی هەبوو، پاشان لە ساڵی ۲۰۰۷ پەیوەندی بە گۆڵ گۆهار سیرجانەوە دەکات، دواتر لە ساڵی ۲۰۰۸ ، چووە تیمی پترۆکیمیایی بەندەر ئیمام. ساڵی ۲۰۰۹ پەیوەندی بە تیپی بارق کرمانەوە کردووە و چوار یاری یەکەمی لەگەڵ ئەم تیپە ئەنجامداوە و هەر چوار یارییەکەی بردووەتەوە. لەو ساڵەدا تیپی سایپا توانی پلەی دووەمی خولی نایابی ئینگلیزی بەدەستبهێنێت. دوای کۆتاییهاتنی خولەکە، تیپی پیکانی تاران کە پلەی یەکەمی خولی نایابی ئینگلیزی بەدەستهێنابوو، داوای کرد ئەو یاریزانە بۆ تیپی پیکان دابمەزرێنن. لەگەڵ تیپی پیکان سەرکەوت بۆ پاڵەوانێتی ئاسیا و توانی پلەی یەکەمی پاڵەوانێتییەکە و پلەی پێنجەمی یانەکانی جیهان بەدەستبهێنێت. ڕەزا سەفایی لە مانگی ئەیلولی ساڵی ٢٠١١ بە گرێبەستێکی یەک ساڵە پەیوەندی بە یانەی ئەلمەهدی ئەلەمنیۆمەوە کرد و لە ساڵی ٢٠١٢ جارێکی دیکە گرێبەستەکەی لەگەڵ ئەم تیپە نوێکردەوە. و دوای ئەوە، بەرەو پیکان ڕۆیشت و لە ساڵی ٢٠١٣ پیکان پلەی پاڵەوانێتی لە خولی نایابی ئینگلیزی بەدەستهێنا و لەگەڵ تیپەکەدا چووە جامی یانەکانی ئاسیا و نازناوی دووەمی بەدەستهێنا. لە ساڵی ٢٠١٤ سەفایی یاوەری تیپی پیکان بوو لە پێشبڕکێکانی پریمەرلیگ و بە هاوبەشی لەگەڵ ئەم تیپە، گەیشتە پلەی چوارەم لە جامی جیهانی یانەکاندا کە بەڕازیل میوانداری دەکات. لە ساڵی ٢٠١٥دا یاریزانی هێڵی بەرگری ئافرەتانی هەڵبژاردەی نیشتمانی بۆ ماوەی وەرزێک بەهۆی نەشتەرگەری ئەژنۆیەوە لە یاریگا دوورکەوتەوە. لە ساڵی ٢٠١٦ سەفایی چووە تیپی سارۆیە ساری و لە نیوەی یەکەمی وەرزی پریمەرلیگ پەیوەندی بە یانەی کالێسەوە کرد و بە درەوشاوەیی خۆی گرێبەستەکەی لەگەڵ ئەم تیپە بۆ وەرزێکی تر نوێکردەوە. سەفایی لە کۆتایی خولی ۲۰۱۸ دا نازناوی بەناوبانگترین یاریزانی بالەی ساڵ لەلایەن خەڵکی ئامۆڵەوە بەدەستهێنا. لە ساڵی ٢٠١٨ پەیوەندی بە تیپی سایپا کردووە، کە بەهۆی بڵاوبوونەوەی ڤایرۆسی کۆرۆناوە بە تەواونەکراوی ماوەتەوە. == نیشتیمانی == لەکۆتایی مانگی نیسانی ساڵی ۲۰۱۲ ، لەکاتێک کە لە کەمپی هەڵبژاردەی باڵا بوو، مەینێکی خوێن لە دەستیدا دۆزرایەوە، دوای بینینی مەینێکی لەو شێوەیە، خولیۆ ڤێلاسکۆ بەخێرایی بردیانە نەخۆشخانە و دواتر گەڕایەوە بۆ یاریگای بالە دوای نەشتەرگەرییەک. لە ساڵی ٢٠٠٨ ڕەزا سەفایی پاڵەوانێتی جیهانی لاوان لە مالیزیا بەدەستهێنا. لە ساڵی ٢٠٠٩ بووە پاڵەوانی پێشبڕکێی سوپای جیهانی. لە ساڵی ٢٠١٣ سەفایی لە قۆناغی هەشتەمدا لە یارییەکانی ئۆڵۆمپیادی خوێندکاری جیهانی لە چین کشایەوە، بەهۆی هۆکاری ڕووبەڕوونەبوونەوەی ڕژێمی داگیرکەری قودس. لە پشت هێڵی ئافرەتانی هەڵبژاردەی باڵای هەڵبژاردەی باڵا لە ساڵی ۲۰۱۱ ، لە یارییەکانی وڵاتانی ئیسلامی کە لەلایەن ئەندەنوسیا میوانداری دەکرا، گەیشتە پلەی پاڵەوانێتی. لە ساڵی ٢٠١٣ سەفایی گەیشتە پلەی چوارەم لە چوارچێوەی پێشبڕکێی AVC CUP کە لەلایەن کازاخستانەوە میوانداری کرابوو لەگەڵ تیپی نیشتمانی بالەی گەورەساڵان. لە ساڵی ٢٠١٤ ڕەزا سەفایی لەگەڵ هەڵبژاردەی باڵای تۆپی بالە، بووە پلەی دووەمی پاڵەوانێتی پیاوانی ئاسیا. <nowiki></br></nowiki><ref>{{بیرخستنەوەی وێب|سەردێڕ=رضا صفایی بستری شد|ناونیشان=http://www.yjc.ir/fa/news/3913572/-رضا-صفايي-بستري-شد-}}</ref> == ڕێزلێنان == * پلەی یەکەم لە پێشبڕکێی جیهانی خوێندکارانی [[تورکیا]] * پلەی دووەمی خولی نایابی بالە پێکەوە لەگەڵ سایپا * پلەی پێنجەمی یانەکان لە جیهاندا بە تیر * پاڵەوانێتی یانەکانی ئاسیا بە تیر * پاڵەوانێتی وڵاتانی ئیسلامی * پاڵەوانی پاڵەوانێتی فرەلایەنەی قەتەر * پلەی چوارەم لە جامی ئەی ڤی سی * پاڵەوانێتی خولی نایابی ئینگلیزی بە تیر * پلەی دووەمی پاڵەوانێتی بالەی ئاسیا * پلەی سێیەمی پریمەرلیگ پێکەوە لەگەڵ کالێس * پلەی دووەمی خولی نایابی ئینگلیزی لەگەڵ پیکان == تێبینی ژێرەوە == {{Reflist}} == سەرچاوەکان == * {{بیرخستنەوەی وێب|سەردێڕ=REZA SAFAEI|ناونیشان=http://clubworldchampionships.2015.men.fivb.com/en/competition/teams/pay-paykan%20tehran/players/reza-safaei?id=48938|ڕێکەوتی سەردان= ٣ی ئەیلوولی ٢٠٢٣|ڕێکەوتی ئەرشیڤ= ٧ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢٤|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20241207110509/http://clubworldchampionships.2015.men.fivb.com/en/competition/teams/pay-paykan%20tehran/players/reza-safaei?id=48938|ڕەوشی ناونیشان=مردوو}} * [http://www.mirmalas.com/news/30466/ولاسکو-۲۶-بازیکن-را-دعوت-کرد-رضا-صفایی/ بیوگرافی رضا صفایی] * [https://web.archive.org/web/20150502182817/http://www.rooshta.com/index.php?page=2 ولاسکو رضا صفایی را به تیم ملی فرا خواند] [[پۆل:لەدایکبووانی ١٩٩٠]] [[پۆل:زیندووان]] r54wnq2kqpxdzcuqtkt5rc7adsohfb2 0 245486 1454982 1454966 2025-06-21T12:00:41Z AramBot 39807 بۆت: نرخی کۆنی پارامەترەکان نوێ کرایەوە؛ ناوی پارامەترە کۆنەکان نوێ کرایەوە (بە بەکارھێنانی [[وپ:نپس]]) 1454982 wikitext text/x-wiki '''ژمارەی کەتەلۆگی مانگی دەستکرد''' ( '''SATCAT''', هەروەها ناسراوە بە '''NORAD (بەرگری ئاسمانی ئەمریکای باکوور) ژمارەی کەتەلۆگ''', '''NORAD ID''', '''ژمارەی شتەکانی USSPACECOM''' یان بە سادەیی '''ژمارەی کەتەلۆگ''', لە نێوان جۆرە هاوشێوەکانیدا) ژمارەیەکی یەک لە دوای یەک نۆ ژمارەییە کە لەلایەن فەرماندەیی بۆشایی ئاسمانی ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکاوە دیاری کراوە ( USSPACECOM) بە ڕێزبەندی هەڵدانی یان دۆزینەوە بۆ هەموو تەنە دەستکردەکانی ناو خولگەی [[زەوی]] و ئەوانەی لە خولگەی زەوی بەجێماوە، <ref>{{بیرخستنەوەی وێب|دوایین=Kelso|یەکەم=T.S.|ڕێکەوت=کانوونی دووەمی ١٩٩٨|سەردێڕ=Frequently Asked Questions: Two-Line Element Set Format|ناونیشان=https://celestrak.org/columns/v04n03/|ڕێکەوتی سەردان=٢٣ی حوزەیرانی ٢٠١٩|وێبگە=Satellite Times}}</ref> یەکەم شت کە کەتەلۆگ کراوە، ژمارەی کەتەلۆگ ١، هەڵگری هەڵدانی سپۆتنیک 1١ە، لەگەڵ مانگی دەستکردی [[سپوتنیک-١|سپۆتنیک 1]] کە ژمارەی کەتەلۆگی ٢ی بۆ دانراوە <ref>{{بیرخستنەوەی وێب|سەردێڕ=SL-1 R/B Satellite details 1957-001A NORAD 1|ناونیشان=https://www.n2yo.com/satellite/?s=1|ڕێکەوتی سەردان=٩ی کانوونی دووەمی ٢٠١٨}}</ref></meta> ئەو تەنانەی کە بۆ ماوەیەکی کورت شکست دەهێنن لە خولگە یان ئاسماندا، کەتەلۆگ ناکرێن. <ref>{{بیرخستنەوەی وێب|سەردێڕ=Frequently Asked Questions|ناونیشان=https://www.space-track.org/documentation#/faq|ڕێکەوتی سەردان=١٤ی تەممووزی ٢٠١٩|بڵاوکەرەوە=Space-Track.org|وتەگێڕانەوە=Q: What criteria are used to determine whether an orbiting object should receive a catalogue number and International Designation? A: We must be able to determine who it belongs to, what launch it correlates to, and the object must be able to be maintained (tracked well).}}</ref> کەمترین قەبارەی شتەکان لە کەتەلۆگەکەدا {{Convert|10|cm}} لە تیرەدا. <ref>{{بیرخستنەوەی وێب|سەردێڕ=Frequently Asked Questions|ناونیشان=https://www.space-track.org/documentation#/faq|ڕێکەوتی سەردان=٢٣ی حوزەیرانی ٢٠١٩|بڵاوکەرەوە=Space-Track.org|وتەگێڕانەوە=10 centimeter diameter or "softball size" is the typical minimum size object that current sensors can track and [[18th Space Control Squadron|18 SPCS]] maintains in the catalog.}}</ref> {{ھەتا ڕێکەوتی|2023|10|21}} </link></link> ، لە کەتەلۆگەکەدا ٥٨،٠١٠ تەنی خستۆتە ڕوو، لەنێویاندا ١٦،٦٤٥ مانگی دەستکرد کە لە ساڵی ١٩٥٧ەوە ڕەوانەی خولگە کراون کە ٨،٩٣٦یان هێشتا چالاک بوون. <ref>{{بیرخستنەوەی وێب|دوایین=Kelso|یەکەم=T.S.|سەردێڕ=SATCAT Boxscore|ناونیشان=https://celestrak.org/satcat/boxscore.php|ڕێکەوتی سەردان=٢١ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢٣|بڵاوکەرەوە=CelesTrak}}</ref> ٢٥ هەزار و ٧١٧ لەو شتانە بە باشی بەدواداچوونیان بۆ کراوە و دوو هەزار و ٥٥ شتیش لەدەستچوون. <ref>{{بیرخستنەوەی وێب|دوایین=Kelso|یەکەم=T.S.|سەردێڕ=TLE History Statistics|ناونیشان=https://celestrak.org/NORAD/elements/history.php|ڕێکەوتی سەردان=٢١ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢٣|بڵاوکەرەوە=CelesTrak}}</ref> جگە لەوەش USSPACECOM هەروەها بەدواداچوونی بۆ ١٦،٦٠٠ ئۆبجێکتی شیکار دەکرد. <ref>{{بیرخستنەوەی وێب|سەردێڕ=Space-Track.org Space Scoreboard|ناونیشان=https://www.space-track.org|ڕێکەوتی سەردان=١٥ی تشرینی دووەمی ٢٠٢٢|بڵاوکەرەوە=Space-Track.org}}</ref> شتە شیکارەکان بە شێوەیەکی گۆڕاو بەدواداچوونیان بۆ دەکرێت و لە شلەی بەردەوامدان، بۆیە داتاکانی کەتەلۆگ و کۆمەڵە توخمەکانیان بڵاو ناکرێتەوە. {{ھەتا ڕێکەوتی|2023|09|12}} </link></link> [[دەزگای بۆشاییی ئەورووپی|ESA]] مەزەندەی کردووە کە نزیکەی ٣٦٥٠٠ پارچە پاشماوەی خولگەیی هەبووە کە ئەوەندە گەورەن کە USSPACECOM بتوانێت شوێنپێی بگرێت. <ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٢ی ئەیلوولی ٢٠٢٣|سەردێڕ=Space debris by the numbers|ناونیشان=https://www.esa.int/Our_Activities/Space_Safety/Space_Debris/Space_debris_by_the_numbers|ڕێکەوتی سەردان=٢١ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢٣|بڵاوکەرەوە=[[ESA]]}}</ref> ئەو شتانەی کە بە شێوەیەکی هەمیشەیی کەتەلۆگ کراون ژمارەیەک لە ١ تا ٦٩،٩٩٩ <ref>{{بیرخستنەوەی وێب|سەردێڕ=Conjunction Summary Message Guide|ناونیشان=https://www.space-track.org/documents/CSM_Guide.pdf|ڕێکەوتی سەردان=٣٠ی ئازاری ٢٠٢٠|وێبگە=space-track.org}}</ref> یان زیاتر لە ٩٩،٩٩٩ دیاری دەکرێن. پێشبینی دەکرێت کۆمپانیای (سپەیس-تراک) لە ساڵی ٢٠٢٠ دەست بە بڵاوکردنەوەی شتومەکی زیاتر لە ٩٩٩٩٩ بکات <ref>{{بیرخستنەوەی وێب|دوایین=Kelso|یەکەم=T.S.|ڕێکەوت=٢٧ی ئایاری ٢٠٢٠|سەردێڕ=A New Way to Obtain GP Data (aka TLEs)|ناونیشان=https://celestrak.org/NORAD/documentation/gp-data-formats.php|ڕێکەوتی سەردان=٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٠|بڵاوکەرەوە=CelesTrak}}</ref> بە دەستپێکردنی ئەو پاشماوەی کە لەلایەن سپەیس فێنسەوە دۆزراونەتەوە. فەرماندەیی بۆشایی ئاسمان کەتەلۆگەکە لە ڕێگەی [https://space-track.org space-track.org] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20201117162059/https://www.space-track.org/ |date=١٧ی تشرینی دووەمی ٢٠٢٠ }} ەوە هاوبەش دەکات، <ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٠ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٨|سەردێڕ=USSTRATCOM expands SSA data on Space-Track.org|ناونیشان=https://www.afspc.af.mil/News/Article-Display/Article/1658619/usstratcom-expands-ssa-data-on-space-trackorg/|ڕێکەوتی سەردان=٢٣ی حوزەیرانی ٢٠١٩|بڵاوکەرەوە=[[Air Force Space Command]]|ڕێکەوتی ئەرشیڤ=٣٠ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢٣|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20231030130118/https://www.afspc.af.mil/News/Article-Display/Article/1658619/usstratcom-expands-ssa-data-on-space-trackorg/|ڕەوشی ناونیشان=مردوو}}</ref> کە لەلایەن فەوجی بەرگری بۆشایی ئاسمانی ١٨ (١٨ SDS)ەوە پارێزگاری لێدەکرێت. == مێژوو == سەرەتا کەتەلۆگەکە لەلایەن کۆمپانیای نۆرادەوە پارێزگاری لێدەکرا، لە ساڵی ١٩٨٥ بەدواوە، کۆمپانیای USSPACECOM ئەرکی دۆزینەوە و بەدواداچوون و ناسینەوە و پاراستنی کەتەلۆگی هەموو ئەو تەنانەی کە مرۆڤ دروستی کردووە لە خولگەی زەویدا پێسپێردرا. <ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١ی تشرینی یەکەمی ١٩٩١|سەردێڕ=Small Satellite Debris Catalog Maintenance Issues|ناونیشان=https://ntrs.nasa.gov/archive/nasa/casi.ntrs.nasa.gov/19910011416.pdf|ڕێکەوتی سەردان=٢٣ی حوزەیرانی ٢٠١٩|بڵاوکەرەوە=NASA}}</ref> لە ساڵی ٢٠٠٢دا کۆمپانیای USSPACECOM هەڵوەشایەوە و لەگەڵ فەرماندەیی ستراتیژی [[ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا]] (USSTRATCOM) تێکەڵکرا. بەڵام کۆمپانیای USSPACECOM لە ساڵی ٢٠١٩ دامەزرا. <ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=٢٤ی کانوونی دووەمی ٢٠١٩|سەردێڕ=US Policy and Capabilities on SSA|ناونیشان=https://swfound.org/media/206348/weeden-us-policy-and-capabilities-for-ssa.pdf|ڕێکەوتی سەردان=٣ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٩|وێبگە=Secure World Foundation|ڕێکەوتی ئەرشیڤ= ٣ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٩|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20191003221446/https://swfound.org/media/206348/weeden-us-policy-and-capabilities-for-ssa.pdf|ڕەوشی ناونیشان=مردوو}}</ref> پێش ساڵی ٢٠٢٠ ژمارەی کەتەلۆگەکە بە پێنج ژمارە سنووردار بوو بەهۆی سنووردارکردنی فۆرماتەکەی TLE . لە ساڵی ٢٠٢٠ کۆمپانیای (Space-Track) دەستیکرد بە دابینکردنی داتا بە فۆرمات CCSDS OMM (Orbit Mean-Elements Message)، کە زۆرترین ژمارەی کەتەلۆگی زیادکرد بۆ ٩٩٩,٩٩٩,٩٩٩. == هەروەها تەماشای == * دەستنیشانکەری نێودەوڵەتی, کە بە ناسنامەی COSPAR ناسراوە * پاشماوەی بۆشایی ئاسمان * کۆمەڵە توخمە دوو هێڵییەکان (TLE) * تۆڕی چاودێری بۆشایی ئاسمانی ئەمریکا == سەرچاوەکان == {{Reflist}} == بەستەری دەرەکی == * کەتەلۆگەکە: [https://www.space-track.org/ Space-Track.org] * [https://celestrak.org/satcat/search.php کەتەلۆگی مانگی دەستکردی CelesTrak] (کۆپییەکی بەشەکی کەتەلۆگی Space-Track.org) {{تووڵی دەروازە|گەردوون|فڕینی بۆشایی}} [[پۆل:گەردوون]] [[پۆل:مانگە دەستکردەکان]] [[پۆل:ناسێنەرەکان]] 8ciakqnqhs714h4278lint5s2y2j1bq 0 245843 1455005 1454846 2025-06-21T12:04:31Z AramBot 39807 بۆت: نرخی کۆنی پارامەترەکان نوێ کرایەوە؛ ناوی پارامەترە کۆنەکان نوێ کرایەوە (بە بەکارھێنانی [[وپ:نپس]]) 1455005 wikitext text/x-wiki {{Infobox bilateral relations|ھەرێمی کوردستان–فەڵەستین|فەلەستین|Kurdistan Region|map=Iraqi_Kurdistan_Palestine_locator.png}} '''پەیوەندییەکانی ھەرێمی کوردستان‒دەوڵەتی فەلەستین''' پەیوەندییە دیپلۆماسی و سیاسی و کولتوورییەکانی نێوان [[ھەرێمی کوردستان]] و [[دەسەڵاتی نیشتمانیی فەلەستین|دەسەڵاتی فەلەستینە]]، کە ئێستا [[دەوڵەتی فەلەستین]] دەگرێتەوە. [[دەسەڵاتی نیشتمانیی فەلەستین|دەسەڵاتی فەڵەستین]] لە ڕێگەی کونسوڵخانەی گشتییەوە نوێنەرایەتی دیپلۆماسی لە ھەرێمی کوردستان ھەبووە، و یەکێکە لە یەکەم حکوومەتە عەرەبییەکان کە پەیوەندی لەگەڵ کوردستاندا ھەیە.<ref name="support">{{بیرخستنەوەی وێب|سەردێڕ=KurdishGlobe- Palestinian General Consulate opens in Erbil<!-- Bot generated title -->|ناونیشان=http://www.kurdishglobe.net/article/7960288FE6165A0A76F990DA84CD0AE1/Palestinian-General-Consulate-opens-in-Erbil.html|ڕەوشی ناونیشان=مردوو|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20140224212450/http://www.kurdishglobe.net/article/7960288FE6165A0A76F990DA84CD0AE1/Palestinian-General-Consulate-opens-in-Erbil.html|ڕێکەوتی ئەرشیڤ=٢٤ی شوباتی ٢٠١٤|ڕێکەوتی سەردان=٣ی کانوونی دووەمی ٢٠١٤}}</ref> == پەیوەندی سیاسی == حکوومەتی فەلەستین لە ٢٩ی تشرینی دووەمی ٢٠١١،<ref name="kurdishglobe">{{بیرخستنەوەی وێب|سەردێڕ=KurdishGlobe- Kurdistan and Palestine bond via sports<!-- Bot generated title -->|ناونیشان=http://www.kurdishglobe.net/article/C60033A3D0F13EE31A90F16ADDB5C56F/Kurdistan-and-Palestine-bond-via-sports.http|ڕەوشی ناونیشان=مردوو|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20140224233106/http://www.kurdishglobe.net/article/C60033A3D0F13EE31A90F16ADDB5C56F/Kurdistan-and-Palestine-bond-via-sports.http|ڕێکەوتی ئەرشیڤ=٢٤ی شوباتی ٢٠١٤|ڕێکەوتی سەردان=٣ی کانوونی دووەمی ٢٠١٤}}</ref> لە [[ھەولێر]]، پایتەختی ھەرێمی کوردستان، کونسوڵخانەی گشتی خۆی بەفەرمی کردەوە.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب |ناونیشان=http://www.ekurd.net/mismas/articles/misc2011/11/state5614.htm |سەردێڕ=Palestine opens consulate in Iraqi Kurdistan |ڕێکەوتی سەردان=١٣ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢٣ |ڕێکەوتی ئەرشیڤ=٢١ی ئەیلوولی ٢٠١٧ |ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20170921145152/http://ekurd.net/mismas/articles/misc2011/11/state5614.htm |ڕەوشی ناونیشان=مردوو}}</ref> [[مەسعوود بارزانی]]، [[سەرۆکی ھەرێمی کوردستان]] ھیوای خواست کە کونسوڵخانەی گشتی فەلەستین ببێتە ھۆی ھاوکاری و سەردانی زیاتر لەگەڵ جیھانی عەرەبی. [[مەحموود عەباس]] یەکەم سەرکردەی عەرەبە کە سەردانی ھەرێمی کوردستان دەکات. == پەیوەندییە کولتوورییەکان == لە مانگی نیسانی ساڵی ٢٠١٢ [[ھەڵبژاردەی تۆپی پێی کوردستان]] بانگھێشت کرا بۆ بەشداریکردن لە جامی نێودەوڵەتی فەلەستین ٢٠١٢.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|دوایین=Azad|یەکەم=Tavga|ڕێکەوت=٢٤ی نیسانی ٢٠٢٣|سەردێڕ=Kurdistan to Host CONIFA World Football Cup|ناونیشان=https://kurdaily.com/2023/04/kurdistan-to-host-conifa-world-football-cup/|ڕێکەوتی سەردان=١٣ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢٣|وێبگە=Kurdaily|زمان=en-US}}</ref><ref>{{بیرخستنەوەی وێب|سەردێڕ=Kurdistan national team|ناونیشان=https://www.international-football.net/country?team=Kurdistan&datemax=2012-06-04|ڕێکەوتی سەردان=١٣ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢٣|وێبگە=www.international-football.net}}</ref> == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{تووڵی دەروازە|کوردستان|فەلەستین|پەیوەندییە نێونەتەوەیییەکان|سیاسەت}} [[پۆل:پەیوەندییەکانی دەرەوەی ھەرێمی کوردستان]] tr69llrgv8n67a96machsnyl7m1spko 0 253245 1454991 1454924 2025-06-21T12:02:11Z AramBot 39807 بۆت: نرخی کۆنی پارامەترەکان نوێ کرایەوە؛ ناوی پارامەترە کۆنەکان نوێ کرایەوە (بە بەکارھێنانی [[وپ:نپس]]) 1454991 wikitext text/x-wiki {{داتابۆکس}} لە ١٩ی ئایاری ٢٠٢٤، هەلیکۆپتەرێکی جۆری [[بێڵ ٢١٢]] یان [[بێڵ ٤١٢]] لە شاری [[وەرزەقان]] لە ئێران لە کاتێکدا بەرەو [[تەورێز]] دەگەڕایەوە کەوتووەتە خوارەوە.<ref name="NYTimesInfo">{{بیرخستنەوەی وێب|دوایین=Fassihi|یەکەم=Farnaz|ڕێکەوت=١٩ی ئایاری ٢٠٢٤|سەردێڕ=Helicopter Carrying Iran's President Has Crashed, State Media Reports|ناونیشان=https://www.nytimes.com/2024/05/19/world/middleeast/iran-president-helicopter-crash.html|ڕەوشی ناونیشان=زیندوو|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20240519142018/https://www.nytimes.com/2024/05/19/world/middleeast/iran-president-helicopter-crash.html|ڕێکەوتی ئەرشیڤ=١٩ی ئایاری ٢٠٢٤|ڕێکەوتی سەردان=١٩ی ئایاری ٢٠٢٤|وێبگە=[[The New York Times]]}}</ref> [[ئیبراھیم ڕەئیسی|ئیبراهیم ڕەئیسی]]، [[سەرۆک کۆماری ئێران]]، [[حوسێن ئەمیرعەبدوڵڵاھیان]] [[وەزیری کاروباری دەرەوەی ئێران]]، [[مالیک ڕەحمەتی]]، پارێزگاری [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژھەڵات|ئازەربایجانی ڕۆژھەڵات]] و [[محەممەدعەلی ئالی ھاشم]]، نوێنەری [[ڕێبەری کۆماری ئیسلامیی ئێران|ڕێبەری ئێران]] لە ئازەربایجانی ڕۆژهەڵات و پێشنوێژی ھەینیی [[تەورێز]]، بەرپرسی پاراستنی ڕەئیسی، پاسەوانێک و سێ ئەندامی تیمی فڕۆکەوانی لە ھەلیکۆپتەرەکەدا بوون کە بەھۆی ڕووداوەکەوە کوژران.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|دوایین=Picheta|یەکەم=Negar Mahmoodi, Artemis Moshtaghian, Tamara Qiblawi, Sophie Tanno, Helen Regan, Rob|ڕێکەوت=٢٠ی ئایاری ٢٠٢٤|سەردێڕ=Iranian President Ebrahim Raisi and foreign minister confirmed dead in helicopter crash|ناونیشان=https://www.cnn.com/2024/05/19/middleeast/iran-ebrahim-raisi-crash-intl-hnk/index.html|ڕێکەوتی سەردان=٢٠ی ئایاری ٢٠٢٤|وێبگە=CNN|زمان=en}}</ref><ref name="nosurvivors">{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=٢٠ی ئایاری ٢٠٢٤|سەردێڕ='No signs of helicopter's occupants being alive': Red Crescent|ناونیشان=https://aje.io/2sog0w?update=2912584|ڕەوشی ناونیشان=زیندوو|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20240520041815/https://www.aljazeera.com/news/liveblog/2024/5/19/iran-helicopter-accident-live-president-fm-on-missing-aircraft?update=2912584|ڕێکەوتی ئەرشیڤ=٢٠ی ئایاری ٢٠٢٤|ڕێکەوتی سەردان=٢٠ی ئایاری ٢٠٢٤|وێبگە=[[Al Jazeera]]}}</ref><ref>{{بیرخستنەوەی وێب|دوایین=Taylor|یەکەم=Jerome|ڕێکەوت=٢٠ی ئایاری ٢٠٢٤|سەردێڕ=Drone footage shows wreckage of crashed helicopter|ناونیشان=https://www.cnn.com/middleeast/live-news/raisi-iran-president-helicopter-crash/h_f56d9dc05b70138e1dacf0cfa1daa796|ڕەوشی ناونیشان=زیندوو|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20240520050505/https://www.cnn.com/middleeast/live-news/raisi-iran-president-helicopter-crash/h_f56d9dc05b70138e1dacf0cfa1daa796|ڕێکەوتی ئەرشیڤ=٢٠ی ئایاری ٢٠٢٤|ڕێکەوتی سەردان=٢٠ی ئایاری ٢٠٢٤|وێبگە=[[CNN]]}}</ref> ڕووداوەکە لە کاتێکدا ڕوویداوە کە ڕەئیسی لە [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژھەڵات|پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژهەڵاتی]] ئێران لە نزیک شاری جۆلفا کە دەکەوێتە سەر سنووری [[ئازەربایجان]] گەشت دەکات.<ref name=":02">{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٩ی ئایاری ٢٠٢٤|سەردێڕ=Helicopter carrying Iran's president suffers a 'hard landing,' state TV says without further details|ناونیشان=https://apnews.com/article/iran-helicopter-raisi-b483ba75e4339cfb0fe00c7349d023b8|ڕەوشی ناونیشان=زیندوو|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20240519134025/https://apnews.com/article/iran-helicopter-raisi-b483ba75e4339cfb0fe00c7349d023b8|ڕێکەوتی ئەرشیڤ=١٩ی ئایاری ٢٠٢٤|ڕێکەوتی سەردان=١٩ی ئایاری ٢٠٢٤|وێبگە=AP News|زمان=en}}</ref><ref name=":12">{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|ڕێکەوت=١٩ی ئایاری ٢٠٢٤|سەردێڕ=Helicopter carrying Iran's president Raisi makes rough landing, says state TV|ناونیشان=https://www.reuters.com/world/middle-east/helicopter-iranian-presidents-convoy-accident-says-strate-tv-2024-05-19/|ئیش=Reuters}}</ref> [[ڕێکخراوەی دەنگ و ڕەنگی کۆماری ئیسلامیی ئێران]] بڵاویکردەوە، ئۆپەراسیۆنەکانی ڕزگارکردن بەهۆی چڕ و پڕی دارستانەکانەوە تووشی ئاستەنگی بوو، ئەمەش بەهۆی بارودۆخی نالەباری کەشوهەوای وەک بارانێکی بەخوڕ و تەم و بای بەهێزەوە ئاڵۆزتربوو.<ref name=":02" /> بۆ یارمەتیدان لە گەڕان بەدوای کۆپتەرەکەدا، فڕۆکەی بێفڕۆکەوان و تیمەکانی گەڕان و فریاگوزاری و سەگی ڕاهێنراوی تایبەت لە ئۆپراسیۆنەکەدا بەکارهێنران.<ref name="WSJInfo">{{بیرخستنەوەی وێب|دوایین=Raice|یەکەم=Shayndi|دوایین٢=Eqbali|یەکەم٢=Aresu|ڕێکەوت=١٩ی ئایاری ٢٠٢٤|سەردێڕ=Iran Says Helicopter Carrying Its President Is Missing After 'Difficult Landing'|ناونیشان=https://www.wsj.com/world/middle-east/helicopter-carrying-irans-president-makes-difficult-landing-d51329d7|ڕەوشی ناونیشان=زیندوو|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20240519144415/https://www.wsj.com/world/middle-east/helicopter-carrying-irans-president-makes-difficult-landing-d51329d7|ڕێکەوتی ئەرشیڤ=١٩ی ئایاری ٢٠٢٤|ڕێکەوتی سەردان=١٩ی ئایاری ٢٠٢٤|وێبگە=[[The Wall Street Journal]]}}</ref><ref name="WSJInfo2">{{بیرخستنەوەی وێب|دوایین=Norman|یەکەم=Laurence|دوایین٢=Faucon|یەکەم٢=Benoit|دوایین٣=Eqbali|یەکەم٣=Aresu|ڕێکەوت=٢٠ی ئایاری ٢٠٢٤|سەردێڕ=Iran Says Helicopter Carrying Its President Is Missing After Crash|ناونیشان=https://www.wsj.com/world/middle-east/helicopter-carrying-irans-president-makes-difficult-landing-d51329d7|ڕەوشی ناونیشان=زیندوو|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20240519144415/https://www.wsj.com/world/middle-east/helicopter-carrying-irans-president-makes-difficult-landing-d51329d7|ڕێکەوتی ئەرشیڤ=١٩ی ئایاری ٢٠٢٤|ڕێکەوتی سەردان=٢٠ی ئایاری ٢٠٢٤|وێبگە=[[The Wall Street Journal]]}}</ref><ref name="BBC 69035051">{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٩ی ئایاری ٢٠٢٤|سەردێڕ=EU activates mapping service to aid search effort|ناونیشان=https://www.bbc.com/news/live/world-middle-east-69035051|ڕەوشی ناونیشان=زیندوو|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20240519143751/https://www.bbc.com/news/live/world-middle-east-69035051|ڕێکەوتی ئەرشیڤ=١٩ی ئایاری ٢٠٢٤|ڕێکەوتی سەردان=١٩ی ئایاری ٢٠٢٤|وێبگە=BBC News}}</ref><ref>{{بیرخستنەوەی وێب|سەردێڕ=Iranian president Ebrahim Raisi and foreign minister killed in helicopter crash – live updates|ناونیشان=https://www.theguardian.com/world/live/2024/may/20/iran-helicopter-crash-live-updates-ebrahim-raisi-iranian-president-search-and-rescue-middle-east-crisis-latest-news|بڵاوکەرەوە=The Guadian}}</ref> == پشت ڕووداوەکان == [[پەڕگە:Ilham_Aliyev_and_President_Seyyed_Ebrahim_Raisi_met_at_the_Azerbaijan-Iran_state_border_-_04.jpg|وێنۆک| ڕەئیسی لەگەڵ عەلیێڤ لە سنووری ئازەربایجان – ئێران پێش ڕووداوەکە، لەو ڕۆژەی ڕووداوەکە ڕوویدا]] لە ١٩ ئایاری ٢٠٢٤، ئیبراهیم ڕەئیسی، سەرۆک کۆماری ئێران لە [[ئازەربایجان]] بوو بۆ کردنەوەی بەنداوی قیزقەلەسی لەگەڵ [[ئیلھام عەلیێڤ]] سەرۆکی ئازەربایجان.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٩ی ئایاری ٢٠٢٤|سەردێڕ=Ceremony to commission "Khudafarin" hydroelectric complex and inaugurate "Giz Galasi" hydroelectric complex was held with participation of Azerbaijani and Iranian Presidents|ناونیشان=https://azertag.az/en/xeber/ceremony_to_commission__quotkhudafarin_quot_hydroelectric_complex_and_inaugurate__quotgiz_galasi_quot_hydroelectric_complex_was_held_with_participation_of_azerbaijani_and_iranian_presidents_video-3010630|بڵاوکەرەوە=Azerbaijan State News Agency}}</ref> ئەم بەنداوە سێیەم پڕۆژەی هاوبەشی نێوان ئێران و ئازەربایجانە لەسەر [[ڕووباری ئاراس]].<ref name=":02"/><ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٩ی ئایاری ٢٠٢٤|سەردێڕ=Qiz-Qalasi Dam symbol of cooperation between Tehran, Baku|ناونیشان=https://en.mehrnews.com/news/215356/Qiz-Qalasi-Dam-symbol-of-cooperation-between-Tehran-Baku|بڵاوکەرەوە=Mehr News Agency}}</ref><ref>{{بیرخستنەوەی وێب|سەردێڕ=روایت خبرنگار تسنیم از منطقه سانحه بالگرد رئیس‌جمهور + فیلم - تسنیم|ناونیشان=https://www.tasnimnews.com/fa/news/1403/02/30/3088772/%D8%B1%D9%88%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D8%AE%D8%A8%D8%B1%D9%86%DA%AF%D8%A7%D8%B1-%D8%AA%D8%B3%D9%86%DB%8C%D9%85-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82%D9%87-%D8%B3%D8%A7%D9%86%D8%AD%D9%87-%D8%A8%D8%A7%D9%84%DA%AF%D8%B1%D8%AF-%D8%B1%D8%A6%DB%8C%D8%B3-%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1-%D9%81%DB%8C%D9%84%D9%85|ڕێکەوتی سەردان=١٩ی ئایاری ٢٠٢٤|وێبگە=خبرگزاری تسنیم {{!}} Tasnim|زمان=fa}}</ref> == پێکدادان == [[پەڕگە:Raisi's_helicopter_leaving_Khudafarin_(cropped).jpg|وێنۆک| کۆپتەرەکەی ڕەئیسی]] دوای تەواوبوونی مەراسیمەکە، کۆپتەرێک کە [[ئیبراھیم ڕەئیسی]] و [[حوسێن ئەمیرعەبدوڵڵاھیان]] وەزیری دەرەوە و مەلەک ڕەحمەتی پارێزگاری ئازەربایجانی ڕۆژهەڵات و محەممەد عەلی هاشم<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٩ی ئایاری ٢٠٢٤|سەردێڕ=Who was on the missing helicopter?|ناونیشان=https://aje.io/2sog0w?update=2910703|ڕێکەوتی سەردان=١٩ی ئایاری ٢٠٢٤|بڵاوکەرەوە=[[Al Jazeera Media Network]]}}</ref> نوێنەری ڕێبەری باڵای ئازەربایجانی ڕۆژهەڵاتی هەڵگرتبوو لەگەڵ دوو هێلیکۆپتەری دیکە بە کاروانێک بەرەو [[تەورێز]] بەڕێکەوتن.<ref name="NYTimesInfo"/> نزیکەی کاتژمێر 13:30 IRST ( UTC+03:30 )، کۆپتەرەکەی هەڵگری ڕەیسی کەوتە خوارەوە<ref name="NYTimesInfo" /> دوای ماوەیەکی کەم لە پەیوەندییەکی فریاگوزاری هەندێک لە سەرنشینەکان. دواتر عەلی ئەکبەر مێهرابیان وەزیری وزە و مێهرداد بازرپاش وەزیری نیشتەجێکردن و گواستنەوە کە بە دوو هێلیکۆپتەرەکەی دیکە گەشتیان دەکرد، بە سەلامەتی گەیشتن.<ref name="ajcrash">{{بیرخستنەوەی وێب|دوایین=Motamedi|یەکەم=Maziar|ڕێکەوت=١٩ی ئایاری ٢٠٢٤|سەردێڕ=Search under way after helicopter carrying Iran's president Raisi crashes|ناونیشان=https://www.aljazeera.com/news/2024/5/19/helicopter-carrying-irans-president-suffers-hard-landing-state-tv|ڕەوشی ناونیشان=زیندوو|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20240519154543/https://www.aljazeera.com/news/2024/5/19/helicopter-carrying-irans-president-suffers-hard-landing-state-tv|ڕێکەوتی ئەرشیڤ=١٩ی ئایاری ٢٠٢٤|ڕێکەوتی سەردان=١٩ی ئایاری ٢٠٢٤|بڵاوکەرەوە=[[Al Jazeera]]}}</ref> تا ئێستا شوێن و بارودۆخی وردی کۆپتەرەکە ئاشکرا نەکراوە.<ref name=":02" /> دانیشتوانی ناوچەی وەرزەقانی باکووری [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژھەڵات]] ڕایانگەیاندووە کە گوێیان لە چەند دەنگێک بووە لە دەورووبەری ناوچەکەیان.<ref name="NYTimesInfo" /> تا کاتژمێر ٢١:٤٦، میدیاکانی ئێران بڵاویانکردەوە کە هەلیکۆپتەرەکە شوێنی دۆزراوەتەوە. <ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٩ی ئایاری ٢٠٢٤|سەردێڕ=Crashed helicopter found by search teams, state TV reports|ناونیشان=https://www.theguardian.com/world/live/2024/may/19/israel-gaza-war-live-people-killed-in-strike-nuseirat-refugee-camp-gaza|ڕێکەوتی سەردان=١٩ی ئایاری ٢٠٢٤|وێبگە=[[The Guardian]]}}</ref> مانگی سوور ئەو هەواڵانەی ڕەتکردەوە.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|دوایین=Al-Shamani|یەکەم=Abubakr|ڕێکەوت=١٩ی ئایاری ٢٠٢٤|سەردێڕ=Red Crescent denies reports helicopter found|ناونیشان=https://aje.io/2sog0w?update=2911891|ڕێکەوتی سەردان=١٩ی ئایاری ٢٠٢٤|بڵاوکەرەوە=[[Al Jazeera]]}}</ref> == هەوڵەکانی گەڕان و ڕزگارکردن == ئەم ڕووداوە لەلایەن میدیاکانی ئێرانەوە بە نیشتنەوەی سەخت وەسف کرا. [[محەممەد باقری]]، سەرۆکی ئەرکانی [[ھێزە چەکدارەکانی کۆماری ئیسلامیی ئێران|هێزە چەکدارەکانی کۆماری ئیسلامی ئێران]] فەرمانی بە هەموو لقەکانی کرد بەرەو ئۆپەراسیۆنەکانی ڕزگارکردن جێگیر بکەن.<ref name="ajcrash"/> تەمێکی زۆر کاریگەری لەسەر ئۆپەراسیۆنەکانی گەڕان و ڕزگارکردن لە [[وەرزەقان]] هەبوو.<ref name="WSJInfo"/> بەپێی ''[[گاردیان|هەواڵێکی ڕۆژنامەی گاردیانی بەریتانی]]''، پێشبینی دەکرا تا کاتژمێر ٢٠:٠٠ تیمەکانی گەڕان و فریاگوزاری بگەنە شوێنی کەوتنەخوارەوەی فڕۆکەکە.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٩ی ئایاری ٢٠٢٤|سەردێڕ=The dispatched rescue teams will reach the probable coordinates of president Raisi's helicopter within half an hour, state media is reporting.|ناونیشان=https://www.theguardian.com/world/live/2024/may/19/israel-gaza-war-live-people-killed-in-strike-nuseirat-refugee-camp-gaza|ڕەوشی ناونیشان=زیندوو|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20240519175307/https://www.theguardian.com/world/live/2024/may/19/israel-gaza-war-live-people-killed-in-strike-nuseirat-refugee-camp-gaza|ڕێکەوتی ئەرشیڤ=١٩ی ئایاری ٢٠٢٤|ڕێکەوتی سەردان=١٩ی ئایاری ٢٠٢٤|وێبگە=[[The Guardian]]}}</ref> تا کاتژمێر ٢٠:٣٩ هێزەکانی ئێران لە نزیک شوێنی کەوتنەخوارەوەی فڕۆکەکە بوون.<ref name="TelegraphInfo">{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|دوایین=Makoii|یەکەم=Akhtar|دوایین٢=Abrahams|یەکەم٢=Jessica|ڕێکەوت=١٩ی ئایاری ٢٠٢٤|سەردێڕ=Iranian president Ebrahim Raisi 'missing' after helicopter makes hard landing|ناونیشان=https://www.telegraph.co.uk/world-news/2024/05/19/helicopter-carrying-iran-president-ebrahim-raisi-hard-land/|ڕێکەوتی سەردان=١٩ی ئایاری ٢٠٢٤|ئیش=The Telegraph|issn=0307-1235|ڕێکەوتی ئەرشیڤ=١٩ی ئایاری ٢٠٢٤|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20240519150754/https://www.telegraph.co.uk/world-news/2024/05/19/helicopter-carrying-iran-president-ebrahim-raisi-hard-land/}}</ref> چل تیمی فریاگوزاری لە مانگی سووری ئێران<ref name="ajcrash" /> لەگەڵ [[فڕۆکەی بێ فڕۆکەوان|فڕۆکەی بێفڕۆکەوان]]، ڕەوانەی ناوچەی کەوتنەخوارەوەی فڕۆکەکە کران.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|دوایین=Antoinette Radford, Dakin Andone and Matt Meyer|ڕێکەوت=١٩ی ئایاری ٢٠٢٤|سەردێڕ=Live updates: Iranian President Raisi involved in helicopter crash|ناونیشان=https://www.cnn.com/middleeast/live-news/raisi-iran-president-helicopter-crash/index.html|ڕەوشی ناونیشان=زیندوو|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20240519161815/https://www.cnn.com/middleeast/live-news/raisi-iran-president-helicopter-crash/index.html|ڕێکەوتی ئەرشیڤ=١٩ی ئایاری ٢٠٢٤|ڕێکەوتی سەردان=١٩ی ئایاری ٢٠٢٤|وێبگە=CNN}}</ref> بەپێی ''هەواڵێکی ڕۆژنامەی گاردیانی بەریتانی''، بەرپرسان پەیوەندییان لەگەڵ سەرنشینێک و ئەندامێکی تیمی فڕۆکەوانیدا کردووە.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٩ی ئایاری ٢٠٢٤|سەردێڕ=Iranian official: Contact made with passenger and crew member|ناونیشان=https://www.theguardian.com/world/live/2024/may/19/israel-gaza-war-live-people-killed-in-strike-nuseirat-refugee-camp-gaza|ڕەوشی ناونیشان=زیندوو|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20240519180343/https://www.theguardian.com/world/live/2024/may/19/israel-gaza-war-live-people-killed-in-strike-nuseirat-refugee-camp-gaza|ڕێکەوتی ئەرشیڤ=١٩ی ئایاری ٢٠٢٤|ڕێکەوتی سەردان=١٩ی ئایاری ٢٠٢٤|وێبگە=[[The Guardian]]}}</ref> حکومەتی ئێران کۆبوونەوەی کابینەی حکومەتی ئێرانی هەڵوەشاندەوە.<ref name=":1">{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|ناونیشان=https://www.nytimes.com/live/2024/05/19/world/iran-president-helicopter-crash/9aaafb39-ae46-51c6-b52c-b0d21f63a26b|سەردێڕ=The Iranian government has canceled a planned cabinet meeting and convened an emergency meeting with the country's crisis management committee, state media reported.|دوایین=Fassihi|یەکەم=Farnaz|ئیش=[[The New York Times]]|ڕێکەوتی سەردان=١٩ی ئایاری ٢٠٢٤|ڕێکەوتی ئەرشیڤ=١٩ی ئایاری ٢٠٢٤|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20240519175151/https://www.nytimes.com/live/2024/05/19/world/iran-president-helicopter-crash/9aaafb39-ae46-51c6-b52c-b0d21f63a26b}}</ref> بەرپرسانی باڵا و ئەندامانی ئەنجومەنی باڵای ئاسایشی نیشتمانی سەفەریان بۆ تەورێز کرد.<ref name=":2">{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|ناونیشان=https://www.nytimes.com/live/2024/05/19/world/iran-president-helicopter-crash/585d34b1-50a4-5000-8362-5158ee9075ec|سەردێڕ=Members of Iran's Supreme National Security Committee and senior officials from the government have traveled to Tabriz, the closest major city to the site of the accident, state media reported.|دوایین=Fassihi|یەکەم=Farnaz|ئیش=[[The New York Times]]|ڕێکەوتی سەردان=١٩ی ئایاری ٢٠٢٤|ڕێکەوتی ئەرشیڤ=١٩ی ئایاری ٢٠٢٤|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20240519175157/https://www.nytimes.com/live/2024/05/19/world/iran-president-helicopter-crash/585d34b1-50a4-5000-8362-5158ee9075ec}}</ref>دواتر بەرپرسێکی ئێرانی بۆ [[ڕۆیتەرز|ئاژانسی ڕۆیتەرزی]] پشتڕاستکردەوە کە تیمەکانی فریاگوزاری لە هەوڵداندان بۆ گەیشتن بە شوێنی ڕووداوەکە.<ref name="crashandsearch">{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|ناونیشان=https://www.reuters.com/world/middle-east/helicopter-iranian-presidents-convoy-accident-says-strate-tv-2024-05-19/|سەردێڕ=Helicopter carrying Iran's President Raisi crashes, search under way|یەکەم=Parisa|دوایین=Hafezi|یەکەم٢=Elwely|دوایین٢=Elwelly|بڵاوکەرەوە=Reuters|ڕێکەوت=١٩ی ئایاری ٢٠٢٤|ڕێکەوتی سەردان=١٩ی ئایاری ٢٠٢٤}}</ref> ئەو بەرپرسە ئێرانییە کە لەگەڵ ڕۆیتەرز قسەی کردووە، هەروەها ڕایگەیاندووە کە ژیانی هەردوو ڕەئیسی و ئەمیر عەبدوڵڵاهیان "لە مەترسیدایە دوای کەوتنەخوارەوەی هێلیکۆپتەرەکە" و "لە کاتێکدا ئێمە هێشتا هیوامان هەیە، بەڵام ئەو زانیاریانەی لە شوێنی کەوتنەخوارەوەی کۆپتەرەکەوە دێن جێگای نیگەرانییە". هەریەک لە وڵاتانی [[ئەرمەنستان]]، [[ئازەربایجان]]، [[عێراق]]، [[قەتەر]]، [[تورکیا]] و [[ڕووسیا]] ئامادەیی خۆیان نیشاندا بۆ هاوکاری کردنی ئێران لە گەران و پشکنین بەدوای چارەنووسی هێلیکۆپتەرەکە.<ref>{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|ڕێکەوت=١٩ی ئایاری ٢٠٢٤|سەردێڕ=Turkey's Erdogan offers Iran 'all necessary support' in Raisi search|ناونیشان=https://english.alarabiya.net/News/middle-east/2024/05/19/turkey-s-erdogan-offers-iran-all-necessary-support-in-raisi-search|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20240519230427/https://english.alarabiya.net/News/middle-east/2024/05/19/turkey-s-erdogan-offers-iran-all-necessary-support-in-raisi-search|ڕێکەوتی ئەرشیڤ=١٩ی ئایاری ٢٠٢٤|ڕێکەوتی سەردان=١٩ی ئایاری ٢٠٢٤|ئیش=Al Arabiya|agency=AFP}}</ref><ref>{{Cite tweet}}</ref><ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٩ی ئایاری ٢٠٢٤|سەردێڕ=Russia ready to help: Foreign ministry|ناونیشان=https://www.aljazeera.com/news/liveblog/2024/5/19/iran-helicopter-accident-live-president-fm-on-missing-aircraft?update=2911875|ڕەوشی ناونیشان=زیندوو|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20240519230420/https://www.aljazeera.com/news/liveblog/2024/5/19/iran-helicopter-accident-live-president-fm-on-missing-aircraft?update=2911875|ڕێکەوتی ئەرشیڤ=١٩ی ئایاری ٢٠٢٤|ڕێکەوتی سەردان=١٩ی ئایاری ٢٠٢٤|وێبگە=[[Al Jazeera]]}}</ref> بەپێی وتەی سەرۆکی دەزگای بەڕێوەبردنی کارەساتەکانی تورکیا ئافاد ، ئێران داوای کۆپتەرێکی [[گەڕان و ڕزگارکردن|گەڕان و ڕزگارکردنی]] شەوانە لە تورکیاوە کردووە. هەروەها تورکیا بەڵێنی ناردنی ٣٢ کارمەندی فریاگوزاری و شەش ئۆتۆمبێلی دا.<ref>{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|ناونیشان=https://edition.cnn.com/2024/05/19/middleeast/iranian-president-raisi-helicopter-intl/index.html|سەردێڕ=Helicopter carrying Iranian President Raisi crashes, prompting massive search operation, local media reports|ئیش=[[CNN]]|ڕێکەوتی سەردان=١٩ی ئایاری ٢٠٢٤}}</ref><ref>{{Cite tweet}}</ref> [[فڕۆکەی بێ فڕۆکەوان]] (ئاکینجی تیها AKINCI TİHA) تورکی لە ئۆپراسیۆنەکە بەکارهێنرا دەرکەوتووە کە شوێنی کەوتنەخوارەوەی فڕۆکەکە لە بناری شاخێکی بەرزی {{Convert|20|km|mi}} دایە باشووری سنووری ئازەربایجان و ئێران.<ref name="ajdead">{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|ڕێکەوت=١٩ی ئایاری ٢٠٢٤|سەردێڕ=Iran's President Ebrahim Raisi confirmed dead in helicopter crash|ناونیشان=https://www.aljazeera.com/news/2024/5/20/rescuers-say-no-sign-of-life-as-wrecked-helicopter-of-irans-raisi-found|ڕێکەوتی سەردان=١٩ی ئایاری ٢٠٢٤|ئیش=[[Al Jazeera ]]|ڕێکەوتی ئەرشیڤ=٢٠ی ئایاری ٢٠٢٤|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20240520075621/https://www.aljazeera.com/news/2024/5/20/rescuers-say-no-sign-of-life-as-wrecked-helicopter-of-irans-raisi-found}}</ref><ref>{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|ناونیشان=https://www.aa.com.tr/en/middle-east/turkiye-s-akinci-uav-identifies-source-of-heat-suspected-to-be-crash-site-of-iranian-president-s-helicopter/3224277|سەردێڕ=Türkiye's Akinci UAV identifies source of heat suspected to be crash site of Iranian president's helicopter|agency=Anadolu Agency|ڕێکەوت=٢٠ی ئایاری ٢٠٢٤|ڕێکەوتی سەردان=٢٠ی ئایاری ٢٠٢٤|ڕێکەوتی ئەرشیڤ=٢٠ی ئایاری ٢٠٢٤|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20240520065447/https://www.aa.com.tr/en/middle-east/turkiye-s-akinci-uav-identifies-source-of-heat-suspected-to-be-crash-site-of-iranian-president-s-helicopter/3224277}}</ref> دواتر لە ١٩ی ئایاردا، ڕێکخراوەی دەنگ و ڕەنگی کۆماری ئیسلامیی ئێران ئاماژەی بەوەدا کە کۆپتەرەکە دۆزراوەتەوە<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٩ی ئایاری ٢٠٢٤|سەردێڕ=Crashed helicopter found by search teams, state TV reports|ناونیشان=https://www.theguardian.com/world/live/2024/may/19/israel-gaza-war-live-people-killed-in-strike-nuseirat-refugee-camp-gaza|ڕەوشی ناونیشان=زیندوو|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20240519230417/https://www.theguardian.com/world/live/2024/may/19/israel-gaza-war-live-people-killed-in-strike-nuseirat-refugee-camp-gaza|ڕێکەوتی ئەرشیڤ=١٩ی ئایاری ٢٠٢٤|ڕێکەوتی سەردان=١٩ی ئایاری ٢٠٢٤|وێبگە=[[The Guardian]]}}</ref> و "هیچ نیشانەیەکی ژیان" لە شوێنی کەوتنەخوارەوەکەدا نییە،<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|دوایین=Wintour|یەکەم=Patrick|ڕێکەوت=٢٠ی ئایاری ٢٠٢٤|سەردێڕ='No sign of life' at crash site, state TV says|ناونیشان=https://www.theguardian.com/world/live/2024/may/20/iran-helicopter-crash-live-updates-ebrahim-raisi-iranian-president-search-and-rescue-middle-east-crisis-latest-news|ڕەوشی ناونیشان=زیندوو|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20240520050505/https://www.theguardian.com/world/live/2024/may/20/iran-helicopter-crash-live-updates-ebrahim-raisi-iranian-president-search-and-rescue-middle-east-crisis-latest-news|ڕێکەوتی ئەرشیڤ=٢٠ی ئایاری ٢٠٢٤|ڕێکەوتی سەردان=٢٠ی ئایاری ٢٠٢٤|وێبگە=The Guardian}}</ref><ref>{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|دوایین=Gambrell|یەکەم=Jon|سەردێڕ='No sign of life' at crash site of helicopter carrying Iran's president, others|ناونیشان=https://apnews.com/article/iran-president-ebrahim-raisi-426c6f4ae2dd1f0801c73875bb696f48|ڕێکەوتی سەردان=٢٠ی ئایاری ٢٠٢٤|ئیش=AP News|ڕێکەوت=٢٠ی ئایاری ٢٠٢٤|ڕێکەوتی ئەرشیڤ=٢٠ی ئایاری ٢٠٢٤|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20240520030612/https://apnews.com/article/iran-president-ebrahim-raisi-426c6f4ae2dd1f0801c73875bb696f48}}</ref> ئاماژەی بەوەشکرد کە کۆپتەرەکە بە تەواوی سووتاوە دوای کەوتنەخوارەوە، جگە لە کلکی.<ref name="ajdead2">{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|ڕێکەوت=١٩ی ئایاری ٢٠٢٤|سەردێڕ=Iran's President Ebrahim Raisi confirmed dead in helicopter crash|ناونیشان=https://www.aljazeera.com/news/2024/5/20/rescuers-say-no-sign-of-life-as-wrecked-helicopter-of-irans-raisi-found|ڕێکەوتی سەردان=١٩ی ئایاری ٢٠٢٤|ئیش=[[Al Jazeera ]]|ڕێکەوتی ئەرشیڤ=٢٠ی ئایاری ٢٠٢٤|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20240520075621/https://www.aljazeera.com/news/2024/5/20/rescuers-say-no-sign-of-life-as-wrecked-helicopter-of-irans-raisi-found}}</ref> لە ٢٠ی ئایاردا ئۆپەراسیۆنەکانی گەڕان بە دەرهێنانی تەرمەکان کۆتایی هات، <ref name="bbcmourning">{{بیرخستنەوەی وێب|دوایین=Sheils McNamee|یەکەم=Michael|ڕێکەوت=٢٠ی ئایاری ٢٠٢٤|سەردێڕ=Iran declares five days of mourning for president|ناونیشان=https://www.bbc.com/news/articles/cpwwql21747o|ڕەوشی ناونیشان=زیندوو|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20240520171420/https://www.bbc.com/news/articles/cpwwql21747o|ڕێکەوتی ئەرشیڤ=٢٠ی ئایاری ٢٠٢٤|ڕێکەوتی سەردان=٢٠ی ئایاری ٢٠٢٤|وێبگە=BBC}}</ref> کە گواستراونەتەوە بۆ تەبرێز. <ref name="bbcknow">{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=٢٠ی ئایاری ٢٠٢٤|سەردێڕ=Ebrahim Raisi: What we know about deadly Iran helicopter crash|ناونیشان=https://www.bbc.com/news/articles/c4nnd23d505o|ڕەوشی ناونیشان=زیندوو|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20240520151854/https://www.bbc.com/news/articles/c4nnd23d505o|ڕێکەوتی ئەرشیڤ=٢٠ی ئایاری ٢٠٢٤|ڕێکەوتی سەردان=٢٠ی ئایاری ٢٠٢٤|وێبگە=[[BBC]]}}</ref> زۆرێک لە تەرمەکان لە دۆخێکی سووتاودا دۆزراونەتەوە <ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=٢٠ی ئایاری ٢٠٢٤|سەردێڕ=Death in the fog: the grim search for Raisi's helicopter|ناونیشان=https://www.france24.com/en/live-news/20240520-death-in-the-fog-the-grim-search-for-raisi-s-helicopter|ڕێکەوتی سەردان=٢٠ی ئایاری ٢٠٢٤|وێبگە=France 24}}</ref> == کوژراوەکان == لە سەرەتادا ڕاگەیەندرا کە لەو ڕووداوەدا ٩ کەس کوژراون.<ref name=":4">{{بیرخستنەوەی وێب|سەردێڕ=اسامی شهدای حادثه سقوط بالگرد +جزئیات|ناونیشان=https://www.khabaronline.ir/news/1908910/اسامی-شهدای-حادثه-سقوط-بالگرد-جزئیات|بڵاوکەرەوە=www.khabaronline.ir|ڕێکەوت=٢٠ی ئایاری ٢٠٢٤|ڕێکەوتی سەردان=٢٠ی ئایاری ٢٠٢٤|زمان=fa}}</ref> بەڵام دواتر ژمارەی کوژراوەکان ٨ کەس ڕاگەیەندرا.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|سەردێڕ=پیکر رئیس‌جمهور دچار سوختگی نشده است /شهدا ۸ نفر هستند /پیکرها در حال انتقال به تبریز است|ناونیشان=https://www.khabaronline.ir/news/1908970/پیکر-رئیس-جمهور-دچار-سوختگی-نشده-است-شهدا-۸-نفر-هستند-پیکرها|بڵاوکەرەوە=www.khabaronline.ir|ڕێکەوت=٢٠ی ئایاری ٢٠٢٤|ڕێکەوتی سەردان=٢٠ی ئایاری ٢٠٢٤|زمان=fa}}</ref> کوژراوەکان بریتیبوون لە: * [[ئیبراھیم ڕەئیسی]]، [[سەرۆک کۆماری ئێران]] * [[حوسێن ئەمیرعەبدوڵڵاھیان]]، [[وەزیری کاروباری دەرەوە (ئێران)|وەزیری کاروباری دەرەوە]] * [[محەممەدعەلی ئالی ھاشم]]، نوێنەری [[ڕێبەری کۆماری ئیسلامیی ئێران|ڕێبەری باڵا]] لە [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژھەڵات|ئازەربایجانی ڕۆژھەڵات]] و پێشنوێژی [[تەورێز]] * [[مالیک ڕەحمەتی]]، پارێزگاری [[پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژھەڵات|ئازەربایجانی ڕۆژھەڵات]] * مەھدی مووسەوی، فەرماندەی یەکینەی پاراستنی سەرۆک کۆمار * تاھیر مستەفەوی، فڕۆکەوان * موحسین دەریانووش، فڕۆکەوان * بێھرووز قەدیمی، ئەندازیاری فڕین == دواتر == ڕەئیسی دووەم سەرۆک کۆماری ئێران بوو کە لە پۆستەکەیدا کۆچی دوایی کرد، دوای [[محەممەدعەلی ڕەجایی]] کە لە ساڵی ١٩٨١ لە تەقینەوەی بۆمبێکی شاردراوە لە مەکتەبی سیاسی حزبی کۆماری ئیسلامی لە [[تاران]] لەگەڵ چەندین کەسی تر لە ھاوحزبییەکان و ئەندامانی کابینەکەی کوژرا.<ref>{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|سەردێڕ=Iran's president, foreign minister and others found dead at helicopter crash site, state media says|ناونیشان=https://apnews.com/article/iran-president-ebrahim-raisi-426c6f4ae2dd1f0801c73875bb696f48|ڕێکەوتی سەردان=٢٠ی ئایاری ٢٠٢٤|ئیش=Associated Press|ڕێکەوتی ئەرشیڤ=٢٠ی ئایاری ٢٠٢٤|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20240520030612/https://apnews.com/article/iran-president-ebrahim-raisi-426c6f4ae2dd1f0801c73875bb696f48}}</ref> بەپێی یاسای ئێران هەرکاتێک سەرۆک کۆمار ڕووداوێکی بەسەرهات یان نەخۆش کەوت و نەیتوانی کارەکانی وڵات بەڕێوەببات، دەسەڵاتەکانی بە ڕەزامەندی ڕێبەری باڵا دەدرێتە جێگری یەکەمی سەرۆککۆمار<ref>{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|دوایین=Fassihi|یەکەم=Farnaz|ڕێکەوت=٢٠ی ئایاری ٢٠٢٤|سەردێڕ=President Raisi Is Dead, Iranian Media Reports|ناونیشان=https://www.nytimes.com/live/2024/05/19/world/iran-president-crash|ڕێکەوتی سەردان=٢٠ی ئایاری ٢٠٢٤|ئیش=The New York Times|زمان=en-US|ڕێکەوتی ئەرشیڤ=٢٠ی ئایاری ٢٠٢٤|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20240520032705/https://www.nytimes.com/live/2024/05/19/world/iran-president-crash}}</ref> دواتر لە ماوەی ٥٠ ڕۆژ هەڵبژاردنی سەرۆکایەتی بەڕێوەبچێت.<ref name="ajdead3">{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|ڕێکەوت=١٩ی ئایاری ٢٠٢٤|سەردێڕ=Iran's President Ebrahim Raisi confirmed dead in helicopter crash|ناونیشان=https://www.aljazeera.com/news/2024/5/20/rescuers-say-no-sign-of-life-as-wrecked-helicopter-of-irans-raisi-found|ڕێکەوتی سەردان=١٩ی ئایاری ٢٠٢٤|ئیش=[[Al Jazeera ]]|ڕێکەوتی ئەرشیڤ=٢٠ی ئایاری ٢٠٢٤|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20240520075621/https://www.aljazeera.com/news/2024/5/20/rescuers-say-no-sign-of-life-as-wrecked-helicopter-of-irans-raisi-found}}</ref> دواتر دەسەڵاتداران [[ھەڵبژاردنی سەرۆکایەتیی ئێران ٢٠٢٤|٢٨ی حوزەیران]] وەک ڕۆژی هەڵبژاردنی پێشوەختە دیاریکرد . <ref>{{بیرخستنەوەی وێب|سەردێڕ=Iran to hold presidential elections on June 28 after Raisi's death|ناونیشان=https://english.alarabiya.net/News/middle-east/2024/05/20/iran-to-hold-presidential-elections-on-june-28-after-raisi-s-death|ڕەوشی ناونیشان=زیندوو|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20240520205132/https://english.alarabiya.net/News/middle-east/2024/05/20/iran-to-hold-presidential-elections-on-june-28-after-raisi-s-death|ڕێکەوتی ئەرشیڤ=٢٠ی ئایاری ٢٠٢٤|ڕێکەوتی سەردان=٢٠ی ئایاری ٢٠٢٤|وێبگە=[[Al Arabiya]]}}</ref> [[محەممەد موخبیر]] بە فەرمی لەلایەن [[عەلی خامنەیی]] ڕێبەری باڵای شۆڕشی ئیسلامی ئێرانەوە وەک سەرۆکی بە وەکالەت دەستنیشانکرا، لە کاتێکدا [[عەلی باقری]] وەک وەزیری دەرەوە بە وەکالەت دەستنیشانکرا.<ref name="apacting">{{بیرخستنەوەی وێب|سەردێڕ=Iran’s president, foreign minister and others found dead at helicopter crash site|ناونیشان=https://apnews.com/article/iran-president-ebrahim-raisi-426c6f4ae2dd1f0801c73875bb696f48|ڕێکەوتی سەردان=٢٠ی ئایاری ٢٠٢٤|وێبگە=Associated Press|زمان=en-US}}</ref> [[عەلی خامنەیی]]، رێبەری کۆماری ئیسلامی ئێران رایگەیاند، "با خەڵک نیگەران نەبێت، هیچ کێشەیەک بۆ دەوڵەت و کاروبارەکانی دروست نابێت".<ref name=":0">{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|دوایین=Badshah|یەکەم=Nadeem|دوایین٢=Lowe|یەکەم٢=Yohannes|دوایین٣=Murray|یەکەم٣=Jessica|دوایین٤=Badshah|یەکەم٤=Nadeem|دوایین٥=Murray|یەکەم٥=Jessica|ڕێکەوت=١٩ی ئایاری ٢٠٢٤|سەردێڕ=Helicopter carrying Iran's president crashes in mountains, official says – Middle East live|ناونیشان=https://www.theguardian.com/world/live/2024/may/19/israel-gaza-war-live-people-killed-in-strike-nuseirat-refugee-camp-gaza|ڕێکەوتی سەردان=١٩ی ئایاری ٢٠٢٤|ئیش=[[The Guardian]]|issn=0261-3077|ڕێکەوتی ئەرشیڤ=١٩ی ئایاری ٢٠٢٤|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20240519175307/https://www.theguardian.com/world/live/2024/may/19/israel-gaza-war-live-people-killed-in-strike-nuseirat-refugee-camp-gaza#pinned-post}}</ref> دواتر مەراسیمی دوعا کردن بۆ ڕەیسی لە شارەکانی ئێران بەڕێوەچوو، کە لەلایەن [[ڕێکخراوەی دەنگ و ڕەنگی کۆماری ئیسلامیی ئێران|میدیاکانی]] ئێرانەوە پەخش دەکران.<ref name="NYTimesInfo" /> لەگەڵ ئەوەشدا ڤیدیۆی ئاهەنگگێڕانی خەڵک و تەنانەت یارییە ئاگرینەکانیش لە سۆشیال میدیا بڵاوکرایەوە.<ref name=":0" /> حکومەتی ئێران کۆبوونەوەی کابینەی حکومەتی ئێرانی هەڵوەشاندەوە.<ref name=":1" /> بەرپرسانی باڵا و ئەندامانی ئەنجومەنی باڵای ئاسایشی نیشتمانی سەفەریان بۆ [[تەورێز]] کرد.<ref name=":2" /> دوابەدوای پشتڕاستکردنەوەی کۆچی دوایی ڕەئیسی، خامنەیی پێنج ڕۆژ ماتەمینی ڕاگەیاند.<ref name="apacting2">{{بیرخستنەوەی وێب|سەردێڕ=Iran’s president, foreign minister and others found dead at helicopter crash site|ناونیشان=https://apnews.com/article/iran-president-ebrahim-raisi-426c6f4ae2dd1f0801c73875bb696f48|ڕێکەوتی سەردان=٢٠ی ئایاری ٢٠٢٤|وێبگە=Associated Press|زمان=en-US}}</ref> [[محەممەدجەواد زەریف]]، وەزیری پێشووی دەرەوەی ئێران، ئەمریکای بە هۆکاری کەوتنەخوارەوەی فڕۆکەکە زانی و لە چاوپێکەوتنێکدا ڕایگەیاند، گەمارۆی فرۆشتنی فڕۆکە و پارچەی فڕۆکەوانی بە ئێران لەلایەن ئەمریکاوە "لە لیستی تاوانەکانی ئەمریکا لە دژی گەلی ئێران تۆمار دەکرێت". <ref name="apacting3">{{بیرخستنەوەی وێب|سەردێڕ=Iran’s president, foreign minister and others found dead at helicopter crash site|ناونیشان=https://apnews.com/article/iran-president-ebrahim-raisi-426c6f4ae2dd1f0801c73875bb696f48|ڕێکەوتی سەردان=٢٠ی ئایاری ٢٠٢٤|وێبگە=Associated Press|زمان=en-US}}</ref> === پرسە === پرسەی قوربانییەکان لە ٢١ی ئایاری ٢٠١٤ لە تەورێز دەستی پێکرد. پاشان پاشماوەی ڕەئیسی و ئەمیر عەبدوڵڵاهیان گواسترانەوە بۆ [[تاران]] و پاشان بۆ [[قوم|شاری قوم]] پێش ئەوەی لە ٢٢ی ئاياردا بۆ ڕێوڕەسمێکی دیکەی پرسە بۆ تاران بگەڕێنرێنەوە کە خامنەیی و کەسایەتییە بیانییەکان ئامادەی دەبن. تەرمی ڕەئیسی لە ٢٣ی ئایاردا دەبرێتە [[بیرجەند]] پێش ئەوەی بگوازرێتەوە بۆ زێدی خۆی لە [[مەشھەد|مەشهەد]] و لە هەمان ڕۆژدا لە [[مەزاری ئیمام ڕەزا|مەزارگەی ئیمام ڕەزا]] بە خاک دەسپێردرێت . <ref>{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|ڕێکەوت=٢١ی ئایاری ٢٠٢٤|سەردێڕ=Thousands at Iran president's funeral procession|ناونیشان=https://www.bbc.com/news/articles/cxwwydey489o|ڕێکەوتی سەردان=٢١ی ئایاری ٢٠٢٤|ئیش=BBC}}</ref> <ref>{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|ڕێکەوت=٢١ی ئایاری ٢٠٢٤|سەردێڕ=Thousands mourn Iran's Raisi in Tabriz procession after helicopter crash|ناونیشان=https://www.aljazeera.com/news/2024/5/21/funeral-ceremony-for-irans-raisi-in-tabriz-after-helicopter-crash|ڕێکەوتی سەردان=٢١ی ئایاری ٢٠٢٤|ئیش=Al Jazeera}}</ref> <ref name="apmourning">{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|ڕێکەوت=٢١ی ئایاری ٢٠٢٤|سەردێڕ=Mourners begin days of funerals for Iran's president and others killed in helicopter crash|ناونیشان=https://apnews.com/article/iran-president-raisi-helicopter-crash-funerals-7bb445b5885fdf0ac8616820bf7f59f6|ڕێکەوتی سەردان=٢١ی ئایاری ٢٠٢٤|ئیش=Associated Press}}</ref> بڕیاردرا لە ٢٢ی ئایاردا فەرمانگە حکومییەکان و شوێنە بازرگانییە تایبەتەکان دابخرێن. <ref name="ajmourning">{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|ڕێکەوت=٢١ی ئایاری ٢٠٢٤|سەردێڕ=Iran announces five days of mourning after President Raisi's death|ناونیشان=https://www.aljazeera.com/news/2024/5/20/iran-declares-five-days-of-mourning-after-president-raisis-death|ڕێکەوتی سەردان=٢١ی ئایاری ٢٠٢٤|ئیش=Al Jazeera}}</ref> === لێکۆڵینەوە === هێزە چەکدارەکانی کۆماری ئیسلامی ئێران بەرپرسیارێتی لێکۆڵینەوەی لە هۆکاری کەوتنەخوارەوەی فڕۆکەکە لە ئەستۆ گرت. <ref name="apmourning2">{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|ڕێکەوت=٢١ی ئایاری ٢٠٢٤|سەردێڕ=Mourners begin days of funerals for Iran's president and others killed in helicopter crash|ناونیشان=https://apnews.com/article/iran-president-raisi-helicopter-crash-funerals-7bb445b5885fdf0ac8616820bf7f59f6|ڕێکەوتی سەردان=٢١ی ئایاری ٢٠٢٤|ئیش=Associated Press}}</ref> == کاردانەوەکان == === ناوخۆیی === کاردانەوەکان لە ناوخۆی ئێران تێکەڵاو بوون؛ پێش پشتڕاستکردنەوەی مردنی ڕەئیسی، مەراسیمی دوعا کردن بۆ ڕەیسی لە شارەکانی ئێران بەڕێوەچوو، کە لەلایەن [[ڕێکخراوەی دەنگ و ڕەنگی کۆماری ئیسلامیی ئێران|میدیاکانی]] ئێرانەوە پەخش دەکران.، <ref name="NYTimesInfo2">{{بیرخستنەوەی وێب|دوایین=Fassihi|یەکەم=Farnaz|ڕێکەوت=١٩ی ئایاری ٢٠٢٤|سەردێڕ=Helicopter Carrying Iran's President Has Crashed, State Media Reports|ناونیشان=https://www.nytimes.com/2024/05/19/world/middleeast/iran-president-helicopter-crash.html|ڕەوشی ناونیشان=زیندوو|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20240519142018/https://www.nytimes.com/2024/05/19/world/middleeast/iran-president-helicopter-crash.html|ڕێکەوتی ئەرشیڤ=١٩ی ئایاری ٢٠٢٤|ڕێکەوتی سەردان=١٩ی ئایاری ٢٠٢٤|وێبگە=[[The New York Times]]}}</ref> لە هەمان کاتدا گرتە ڤیدیۆییەکانی خەڵک لە ئێران کە یارییە ئاگرینەکانی ئاهەنگگێڕانیان لە سۆشیال میدیادا بڵاوکرایەوە و هەندێکی دیکەش وەک هاوسۆزی لەگەڵ ئەوانەی ئاهەنگیان گێڕا سەمایان دەکرد، مۆسیقایان دەژەند، یان هۆڕنی ئۆتۆمبێلیان لێدەدا. <ref name="The Guardian">{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|دوایین=Badshah|یەکەم=Nadeem|دوایین٢=Lowe|یەکەم٢=Yohannes|دوایین٣=Murray|یەکەم٣=Jessica|ڕێکەوت=١٩ی ئایاری ٢٠٢٤|سەردێڕ=Helicopter carrying Iran's president crashes in mountains, official says – Middle East live|ناونیشان=https://www.theguardian.com/world/live/2024/may/19/israel-gaza-war-live-people-killed-in-strike-nuseirat-refugee-camp-gaza|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20240519175307/https://www.theguardian.com/world/live/2024/may/19/israel-gaza-war-live-people-killed-in-strike-nuseirat-refugee-camp-gaza#pinned-post|ڕێکەوتی ئەرشیڤ=١٩ی ئایاری ٢٠٢٤|ڕێکەوتی سەردان=١٩ی ئایاری ٢٠٢٤|ئیش=[[The Guardian]]|issn=0261-3077}}</ref> <ref name=":13">{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|دوایین=Parent|یەکەم=Deepa|ڕێکەوت=٢٠ی ئایاری ٢٠٢٤|سەردێڕ='People are in no mood to mourn': mixed reactions in Tehran after death of President Ebrahim Raisi|ناونیشان=https://www.theguardian.com/global-development/article/2024/may/20/people-are-in-no-mood-to-mourn-mixed-reactions-in-tehran-after-death-of-president-ebrahim-raisi|ڕێکەوتی سەردان=٢٠ی ئایاری ٢٠٢٤|ئیش=The Guardian|issn=0261-3077|ڕێکەوتی ئەرشیڤ=٢٠ی ئایاری ٢٠٢٤|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20240520205135/https://www.theguardian.com/global-development/article/2024/may/20/people-are-in-no-mood-to-mourn-mixed-reactions-in-tehran-after-death-of-president-ebrahim-raisi}}</ref> چەند وێنەیەک لە سۆشیال میدیای فارسدا بڵاوکرانەوە کە لە کاتی سەرکوتکردنی [[خۆپیشاندانەکانی ٢٠٢٢ی ئێران|ناڕەزایەتییەکانی ژینا ئەمینی]] ساڵی ٢٠٢٢ لە سەردەمی سەرۆکایەتی ڕەئیسیدا کوژراو و بریندار بوون. <ref>{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|دوایین=Kalbasi|یەکەم=Bahman|ڕێکەوت=٢١ی ئایاری ٢٠٢٤|سەردێڕ=How Iranians reacted to president's helicopter crash|ناونیشان=https://www.bbc.com/news/articles/c1rrnppp5lno|ڕێکەوتی سەردان=٢١ی ئایاری ٢٠٢٤|ئیش=BBC}}</ref> پۆلیسی تاران هۆشداریدا لەوەی هەرکەسێک بە ئاشکرا دڵخۆشی دەرببڕێت بە مردنی ڕەئیسی، دادگایی دەکرێت. <ref name=":13" /> دوابەدوای ڕاگەیاندنی کۆچی دوایی ڕەئیسی، سەدان کەس لە گۆڕەپانی وەلی عەسر بۆ ماتەمینی سەرۆک کۆمار کۆبوونەوە. === نێودەوڵەتی === دوابەدوای پشتڕاستکردنەوەی گیانلەدەستدانی ڕەئیسی و سەرنشینەکانی دیکە، سەرکردە و بەرپرسانی چەند وڵاتێک سەرەخۆشی و هاوخەمی خۆیان دەربڕی، لەوانە [[حەسەن ئاخوند]] سەرۆک وەزیرانی ئەفغانستان بە وەکالەت،<ref name="reuters">{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=٢٠ی ئایاری ٢٠٢٤|سەردێڕ=Reactions to the death of Iran's president in a helicopter crash|ناونیشان=https://www.reuters.com/world/reactions-death-irans-president-helicopter-crash-2024-05-20/|بڵاوکەرەوە=Reuters}}</ref> سەرۆکوەزیرانی ئەرمەنستان [[نیکۆڵ پاشینیان]]،<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=٢٠ی ئایاری ٢٠٢٤|سەردێڕ=Pashinyan sends condolence message: “The Republic of Armenia and its people stand by our good friend and neighboring state and people in this difficult period for the Islamic Republic of Iran”|ناونیشان=https://en.aravot.am/2024/05/20/347760/|بڵاوکەرەوە=Aravot.am}}</ref> سەرۆک کۆماری ئازەربایجان [[ئیلھام عەلیێڤ|ئیلهام عەلیێڤ]]،<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=٢٠ی ئایاری ٢٠٢٤|سەردێڕ=To His Holiness Ayatollah Sayyid Ali Khamenei, Supreme Leader of the Islamic Republic of Iran|ناونیشان=https://president.az/en/articles/view/65906|ڕێکەوتی سەردان=٢٠ی ئایاری ٢٠٢٤|وێبگە=Official web-site of President of Azerbaijan Republic|زمان=en}}</ref> سەرۆکی چین [[شی ژنپنگ]]،<ref name="lemonde">{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=٢٠ی ئایاری ٢٠٢٤|سەردێڕ=Iran: World reacts to death of Raisi|ناونیشان=https://www.lemonde.fr/en/international/article/2024/05/20/iran-world-reacts-to-death-of-raisi_6672029_4.html|بڵاوکەرەوە=Le Monde}}</ref> سەرۆکی میسر [[عەبدولفەتاح ئەلسیسی]].<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=٢٠ی ئایاری ٢٠٢٤|سەردێڕ=Egypt's Sisi Expresses 'Great Sadness And Grief' After Raisi Death|ناونیشان=https://www.barrons.com/news/egypt-s-sisi-expresses-great-sadness-and-grief-after-raisi-death-d49cce71|بڵاوکەرەوە=Barron's}}</ref> سەرۆکی ئەنجومەنی ئەورووپا [[چارڵز میشێل]]،<ref name="lemonde" /> سکرتێری گشتی کۆمکاری عەرەبی [[ئەحمەد ئەبولغەیت]]، <ref name="reuters" /> سەرۆکوەزیرانی هیندستان [[نارێندرا مۆدی]]،<ref name="gulftoday">{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=٢٠ی ئایاری ٢٠٢٤|سەردێڕ=World leaders offer condolences following death of Iran’s Ebrahim Raisi|ناونیشان=https://www.gulftoday.ae/news/2024/05/20/world-leaders-offer-condolences-following-death-of-iran-s-ebrahim-raisi|بڵاوکەرەوە=Gulf Today}}</ref> سەرۆکوەزیرانی عێراق [[محەممەد شیاع سوودانی]]،<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=٢٠ی ئایاری ٢٠٢٤|سەردێڕ=Prime Minister Extends Condolences to Iranian Government and People on the death of Raisi and Companions|ناونیشان=https://ina.iq/eng/32819-prime-minister-condolences-the-iranian-government-and-its-people-on-the-death-of-raisi-and-his-companions.html|بڵاوکەرەوە=INA|ڕێکەوتی سەردان=٢٠ی ئایاری ٢٠٢٤|ڕێکەوتی ئەرشیڤ=٢٠ی ئایاری ٢٠٢٤|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20240520174155/https://ina.iq/eng/32819-prime-minister-condolences-the-iranian-government-and-its-people-on-the-death-of-raisi-and-his-companions.html|ڕەوشی ناونیشان=مردوو}}</ref> شا [[عەبدوڵڵای دووەم]] پاشای ئوردن،<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=٢٠ی ئایاری ٢٠٢٤|سەردێڕ=Jordan King: We stand in solidarity with the brothers in Iran during this difficult time|ناونیشان=https://www.nna-leb.gov.lb/en/regional/695561/jordan-king-we-stand-in-solidarity-with-the-brothe|بڵاوکەرەوە=NNA}}</ref> سەرۆکی پەرلەمانی لوبنان نەبیح بێری،<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=٢٠ی ئایاری ٢٠٢٤|سەردێڕ=Mikati declares mourning over Raisi's death as Lebanese parties react|ناونیشان=https://www.naharnet.com/stories/en/305317-mikati-declares-mourning-over-raisi-s-death-as-lebanese-parties-react|بڵاوکەرەوە=Naharnet}}</ref> سەرۆکوەزیرانی مالیزیا ئەنوەر ئیبراهیم،<ref name="gulftoday" /> سەرۆک کۆماری ماڵدیڤ محەممەد مویززو،<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|سەردێڕ=The President extends condolences following the demise of Iranian President H.E. Dr Seyyed Ebrahim Raisi and Foreign Minister H.E. Hossein Amir-Abdollahian|ناونیشان=https://presidency.gov.mv/Press/Article/30752|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20240520082117/https://presidency.gov.mv/Press/Article/30752|ڕێکەوتی ئەرشیڤ=٢٠ی ئایاری ٢٠٢٤|ڕێکەوتی سەردان=٢٠ی ئایاری ٢٠٢٤|وێبگە=The President's Office}}</ref><ref>{{بیرخستنەوەی وێب|سەردێڕ=The President orders national flag flown at half-mast for three days following the passing of Iran's distinguished President, H.E. Dr Ebrahim Raisi|ناونیشان=https://presidency.gov.mv/Press/Article/30749|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20240520081747/https://presidency.gov.mv/Press/Article/30749|ڕێکەوتی ئەرشیڤ=٢٠ی ئایاری ٢٠٢٤|ڕێکەوتی سەردان=٢٠ی ئایاری ٢٠٢٤|وێبگە=[[The President's Office]]}}</ref> سەرۆکوەزیرانی پاکستان [[شەھباز شەریف|شێهباز شەریف]]،<ref name="gulftoday" /><ref name="jpost">{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=٢٠ی ئایاری ٢٠٢٤|سەردێڕ=World leaders, terrorist organizations express condolences over Raisi's death|ناونیشان=https://www.jpost.com/middle-east/article-801834|ڕێکەوتی سەردان=٢٠ی ئایاری ٢٠٢٤|وێبگە=The Jerusalem Post|زمان=en}}</ref> سەرۆکی فەلەستین [[مەحموود عەباس|مەحمود عەباس]]،<ref name="reuters" /> سەرۆکی فلیپین [[بۆنگ بۆنگ مارکۆس]]،<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=٢٠ی ئایاری ٢٠٢٤|سەردێڕ=Marcos condoles with Iran after President Raisi’s death|ناونیشان=https://globalnation.inquirer.net/236829/marcos-condoles-with-iran-after-president-raisis-death|بڵاوکەرەوە=Philippine Daily Inquirer}}</ref> میری قەتەر [[تەمیم کوڕی حەمەدی دووەم]]،<ref name="lemonde" /> سەرۆکی ڕووسیا [[ڤلادیمیر پوتین]]،<ref name="gulftoday" /> حکومەتی ژاپۆن،<ref name="reuters" /> شا [[سەلمان کوڕی عەبدولعەزیز|سەلمان]] و شازادەی جێنشینی [[محەممەد کوڕی سەلمان]]،<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=٢٠ی ئایاری ٢٠٢٤|سەردێڕ=Saudi Arabia Offers Condolences To Iran Over Raisi's Death|ناونیشان=https://www.barrons.com/news/saudi-arabia-offers-condolences-to-iran-over-raisi-s-death-5f90191d|بڵاوکەرەوە=Barron's}}</ref> سەرۆکی سریلانکا [[ڕانیل ویکریمێسینگ]]،<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=٢٠ی ئایاری ٢٠٢٤|سەردێڕ=Sri Lankan leaders express condolence over tragic demise of Iranian President Raisi|ناونیشان=https://www.newswire.lk/2024/05/20/sri-lankan-leaders-express-condolence-over-tragic-demise-of-iranian-president-raisi/|بڵاوکەرەوە=Newswire}}</ref> سەرۆکی سوریا [[بەشار ئەسەد]]،<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=٢٠ی ئایاری ٢٠٢٤|سەردێڕ=President al-Assad in a message of condolence to leader of the revolution and government of Iran: We express deep regret and sympathy for the painful incident and great loss|ناونیشان=https://www.sana.sy/en/?p=331144|بڵاوکەرەوە=SANA|ڕێکەوتی سەردان=٢٠ی ئایاری ٢٠٢٤|ڕێکەوتی ئەرشیڤ=٢٠ی ئایاری ٢٠٢٤|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20240520180411/https://www.sana.sy/en/?p=331144|ڕەوشی ناونیشان=مردوو}}</ref> سەرۆک کۆماری تورکیا [[ڕەجەب تەییب ئەردۆغان|ڕەجەب تەیب ئەردۆغان]]،<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=٢٠ی ئایاری ٢٠٢٤|سەردێڕ=Erdoğan sends condolences to Iran over death of Raisi, others|ناونیشان=https://www.dailysabah.com/politics/diplomacy/erdogan-sends-condolences-to-iran-over-death-of-raisi-others|بڵاوکەرەوە=Daily Sabah}}</ref> سەرۆکی ئیمارات [[محەممەد بن زاید]]،<ref name="lemonde" /> و سەرۆکی ڤەنزوێلا [[نیکۆلاس مادورۆ]].<ref>{{Cite tweet}}</ref> سه‌رۆكى هه‌رێمى كوردستان [[نێچیرڤان بارزانی|نێچيرڤان بارزانى]] <ref>{{بیرخستنەوەی وێب|سەردێڕ=سه‌رۆك نێچيرڤان بارزانى سه‌ره‌خۆشى له‌ كۆمارى ئيسلاميى ئێران ده‌كات|ناونیشان=https://presidency.gov.krd/president-nechirvan-barzani-sends-condolences-to-the-islamic-republic-of-iran/|ڕەوشی ناونیشان=زیندوو|ڕێکەوتی سەردان=٢١ی ئایاری ٢٠٢٤|وێبگە=presidency.gov.krd}}</ref>ڕۆژانی ماتەمینی فەرمی لە لوبنان و پاکستان و سوریا و عێراق ڕاگەیەندرا.<ref name="apacting4">{{بیرخستنەوەی وێب|سەردێڕ=Iran’s president, foreign minister and others found dead at helicopter crash site|ناونیشان=https://apnews.com/article/iran-president-ebrahim-raisi-426c6f4ae2dd1f0801c73875bb696f48|ڕێکەوتی سەردان=٢٠ی ئایاری ٢٠٢٤|وێبگە=Associated Press|زمان=en-US}}</ref>هاوکات، [[جیۆریجا میلۆنی]] ، سەرۆکوەزیرانی ئیتالیا هیوای خواست کە حکومەتێکی داهاتووی ئێران "خۆی پابەند بکات بە سەقامگیری و ئارامکردنەوەی ناوچەکە". == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان|٢}} {{تووڵی دەروازە|ئێران|فڕین|دەیەی ٢٠٢٠}} {{پۆلی کۆمنز|2024 Varzaqan helicopter crash}} 4txuy5rsmq0w9vsh32tlqu4ad5dpufk 0 276897 1455066 1406247 2025-06-21T18:01:11Z 1silent scientist 51740 1455066 wikitext text/x-wiki {{Databox}}'''پەیوەندییەکانی عێراق و سووریا''' بریتییە لە پەیوەندییە دووقۆڵی / [[دیپلۆماسی|دیپلۆماسییەکانی]] نێوان [[دەوڵەتی سەروەر|دەوڵەتە سەروەرەکانی]] [[عێراق]] و [[سووریا|سوریا]]. ھەردوو وڵات/نەتەوە دراوسێن و سنووری عێراق و سوریا ھاوبەشن. پەیوەندییەکان بە پەیوەندییە کولتووری و سیاسییە ھاوبەشە درێژخایەنەکان و ھەروەھا ڕکابەریی ناوچەیی پێشوون. ئەم دوو وڵاتە دوای [[ڕێکەوتنامەی سایکس–پیکۆ|ڕێکەوتنی سایکس-پیکۆ]] بۆ پارچەپارچەکردنی [[ئیمپراتۆریەتیی عوسمانی|ئیمپراتۆرییەتی عوسمانی]] بۆ کایەی کاریگەری بەریتانیا و فەرەنسا دوای [[جەنگی جیھانیی یەکەم|جەنگی جیھانی یەکەم]]، فۆڕمی ئێستای خۆیان گرتەبەر.<ref name="Six maps">{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|دوایین=Mughrabi|یەکەم=Maher|سەردێڕ=Iraq and Syria: the situation in six maps|ناونیشان=http://www.smh.com.au/world/iraq-and-syria-the-situation-in-six-maps-20140902-1092z9.html|ئیش=[[The Sydney Morning Herald]]|ڕێکەوتی سەردان=٣ی ئەیلوولی ٢٠١٤|ڕێکەوت=٢٧ی ئابی ٢٠١٤}}</ref> == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{پۆلی کۆمنز|Relations of Iraq and Syria}} {{تووڵی دەروازە|ئاسیا|سیاسەت|عێراق|سووریا|پەیوەندییە نێونەتەوەیییەکان}} dx4qc56ki5mvi7ig4t1amadq8mwfck3 1455067 1455066 2025-06-21T18:01:55Z 1silent scientist 51740 1silent scientist پەڕەی [[پەیوەندییەکانی عێراق و سوریا]]ی گواستەوە بۆ [[پەیوەندییەکانی عێراق و سووریا]]: گونجاندنی لەگەڵ تەختەکلیلی ستاندارد 1455066 wikitext text/x-wiki {{Databox}}'''پەیوەندییەکانی عێراق و سووریا''' بریتییە لە پەیوەندییە دووقۆڵی / [[دیپلۆماسی|دیپلۆماسییەکانی]] نێوان [[دەوڵەتی سەروەر|دەوڵەتە سەروەرەکانی]] [[عێراق]] و [[سووریا|سوریا]]. ھەردوو وڵات/نەتەوە دراوسێن و سنووری عێراق و سوریا ھاوبەشن. پەیوەندییەکان بە پەیوەندییە کولتووری و سیاسییە ھاوبەشە درێژخایەنەکان و ھەروەھا ڕکابەریی ناوچەیی پێشوون. ئەم دوو وڵاتە دوای [[ڕێکەوتنامەی سایکس–پیکۆ|ڕێکەوتنی سایکس-پیکۆ]] بۆ پارچەپارچەکردنی [[ئیمپراتۆریەتیی عوسمانی|ئیمپراتۆرییەتی عوسمانی]] بۆ کایەی کاریگەری بەریتانیا و فەرەنسا دوای [[جەنگی جیھانیی یەکەم|جەنگی جیھانی یەکەم]]، فۆڕمی ئێستای خۆیان گرتەبەر.<ref name="Six maps">{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|دوایین=Mughrabi|یەکەم=Maher|سەردێڕ=Iraq and Syria: the situation in six maps|ناونیشان=http://www.smh.com.au/world/iraq-and-syria-the-situation-in-six-maps-20140902-1092z9.html|ئیش=[[The Sydney Morning Herald]]|ڕێکەوتی سەردان=٣ی ئەیلوولی ٢٠١٤|ڕێکەوت=٢٧ی ئابی ٢٠١٤}}</ref> == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{پۆلی کۆمنز|Relations of Iraq and Syria}} {{تووڵی دەروازە|ئاسیا|سیاسەت|عێراق|سووریا|پەیوەندییە نێونەتەوەیییەکان}} dx4qc56ki5mvi7ig4t1amadq8mwfck3 1455069 1455067 2025-06-21T18:02:47Z 1silent scientist 51740 1455069 wikitext text/x-wiki {{Databox}}'''پەیوەندییەکانی عێراق و سووریا''' بریتییە لە پەیوەندییە دووقۆڵی / [[دیپلۆماسی|دیپلۆماسییەکانی]] نێوان [[دەوڵەتی سەروەر|دەوڵەتە سەروەرەکانی]] [[عێراق]] و [[سووریا|سووریا]]. ھەردوو وڵات/نەتەوە دراوسێن و سنووری عێراق و سووریا ھاوبەشن. پەیوەندییەکان بە پەیوەندییە کولتووری و سیاسییە ھاوبەشە درێژخایەنەکان و ھەروەھا ڕکابەریی ناوچەیی پێشوون. ئەم دوو وڵاتە دوای [[ڕێکەوتنامەی سایکس–پیکۆ|ڕێکەوتنی سایکس-پیکۆ]] بۆ پارچەپارچەکردنی [[ئیمپراتۆریەتیی عوسمانی|ئیمپراتۆرییەتی عوسمانی]] بۆ کایەی کاریگەری [[بەریتانیا]] و [[فەڕەنسا]] دوای [[جەنگی جیھانیی یەکەم|جەنگی جیھانی یەکەم]]، فۆڕمی ئێستای خۆیان گرتەبەر.<ref name="Six maps">{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|دوایین=Mughrabi|یەکەم=Maher|سەردێڕ=Iraq and Syria: the situation in six maps|ناونیشان=http://www.smh.com.au/world/iraq-and-syria-the-situation-in-six-maps-20140902-1092z9.html|ئیش=[[The Sydney Morning Herald]]|ڕێکەوتی سەردان=٣ی ئەیلوولی ٢٠١٤|ڕێکەوت=٢٧ی ئابی ٢٠١٤}}</ref> == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{پۆلی کۆمنز|Relations of Iraq and Syria}} {{تووڵی دەروازە|ئاسیا|سیاسەت|عێراق|سووریا|پەیوەندییە نێونەتەوەیییەکان}} kn0bxhosvkiqqf82xc1eq9woudzbaxl 3 279026 1455034 1385118 2025-06-21T15:52:42Z Taqnatanya 66864 /* تە نیاتاقانە */ بەشی نوێ 1455034 wikitext text/x-wiki == بەخێربێیت == {| bgcolor="#f8f8ff" align=center style="width:100% !important; -moz-border-radius: 1em;-webkit-border-radius:1em;border-radius:1em; border:1px solid #999999;" | <div class="tabber horizTabBox" style="width: 100% !important;"> <div class="tabbertab" title="&zwnj;ویکیپیدیا&zwnj;"> {{چینی ناوەند}}{{گەورە|'''بەخێرھاتی بۆ ویکیپیدیا {{PAGENAME}}'''!}}{{کۆتایی}} <span style="float:left">[[پەڕگە:Crystal_Clear_app_ktip.png|چەپ|100px|link=]]</span> '''[[ویکیپیدیا]]''' [[ئینسایکڵۆپیدیا]]یەکی ئازادی ئینتەرنێتییە کە بە دەستی بەشداربووانی خۆبەخشەوە لە سەرانسەری جیھاندا پێکدێت. سەیرکردن، لەبەرگرتنەوە و بەکارھێنانەوەی [[ناوەرۆکی ئازاد|ناوەڕۆکی ویکیپیدیا ئازادە]]. ویکیپیدیا دەستەی نووسەران یان چاودێرانی تایبەتی نییە و ھەموو کەس لەسەر ئینتەرنێت دەتوانێت دەستکاری و چاودێریی وتارەکانی بکات. ئەم ویکیپیدیایە کە بە شێوەزاری [[کوردیی ناوەندی|ناوەندی]] (سۆرانی) لە زمانی [[کوردی]] (Central Kurdish Branch) دەنووسرێت، لە [[٢٠٠٩]]ەوە لە [[:ku:|ویکیپیدیای کوردیی باکووری]] (کورمانجی) بەھۆی [[ویکیپیدیا:ھۆکارەکانی جوداکردنەوەی ویکیپیدیای سۆرانی|چەند کێشەی تەکنیکی و زمانەوانییەوە]] جیا بووەتەوە و ئێستا {{NUMBEROFARTICLES}} وتار و {{NUMBEROFACTIVEUSERS}} بەشداربووی چالاکی ھەیە. {{#if:|سوپاس بۆ بەشداربوون لە ویکیپیدیا و دەستکاریکردنی وتاری [[{{{art}}}]].}} {{چینی ناوەند}}ویکیپیدیا بە شێوەزارەکانی تری زمانی کوردی{{کۆتایی}} {| align="center" cellpadding="1" width="100%" style="text-align:right" |[[پەڕگە:Wikipedia-logo-v2-ku.png|40px|ویکیپیدیای کوردیی باکووری|link=:ku:]] [[:ku:|ویکیپیدیای کوردیی باکووری]] |[[پەڕگە:Wikipedia-logo-v2-sdh.svg|40px|ویکیپیدیای کوردیی باشووری]] [https://incubator.wikimedia.org/wiki/Wp/sdh/دەسپێک ویکیپیدیای کوردیی باشووری] |[[پەڕگە:Wikipedia-logo-v2-diq.png|40px|ویکیپیدیای کوردیی زازاکی|link=:diq:]] [[:diq:|ویکیپیدیای کوردیی زازاکی]] |} </div> <div class="tabbertab" title="&zwnj;بنەماکان&zwnj;"> بەر لە ھەموو شتێک، باشترە لەگەڵ [[ویکیپیدیا:ڕێبازەکان و ڕێساکان|سیاسەتەکانی]] ویکیپیدیا ئاشنا بیت: <span style="float:left">[[پەڕگە:WikiVote.png|link=|80px]]</span> * '''[[ویکیپیدیا:پێنج کۆڵەکە|پێنج کۆڵەکە]]'''، سیاسەتەکان و ستانداردەکانی ویکیپیدیا کە لەسەر ئەوان بنیات نراوە. * '''[[ویکیپیدیا:ویکیپیدیا چی نییە|ویکیپیدیا چی نییە]]'''، ئەو شتانە کە بە تەواوی لە ناوەرۆکی ویکیپیدیا دوورن. * '''[[ویکیپیدیا:بێلایەنی ڕوانگە|بێلایەنی ڕوانگە]]'''، پێویستە ھەموو ڕوانگە زۆرینەکان و کەمایەتییە بەرچاوەکان ئاماژەی پێ بکرێت. * '''[[ویکیپیدیا:ئاماژە بە سەرچاوە|ئاماژە بە سەرچاوە]]'''، پێویستە زانیارییەکان [[ویکیپیدیا:سەلماندنیبوون|سەلماندن]]ی بێت و ئاماژە بکرێت بە ژێدەری وەرگرتنیان. * '''[[ویکیپیدیا:ویکیپیدیا چی نییە|نووسینی ناسراوەکان]]'''، ئەم بابەتانە کە پێشتر لە شوێنێکی تر [[ویکیپیدیا:توێژینەوەی سەرەتایی قەدەغەیە|بڵاو نەکراونەتەوە]] یان ناودار نین، ناکرێ لە ویکیپیدیادا بڵاو بکرێتەوە. </div> <div class="tabbertab" title="&zwnj;پەڕەکەت&zwnj;"> <span style="float:left">[[پەڕگە:User-info.svg|link=|70px]]</span> '''[[تایبەت:MyPage|ئەم پەڕەیە]]''' تایبەت بە تۆیە و پێی دەوترێت [[ویکیپیدیا:پەڕەی بەکارھێنەر|پەڕەی بەکارھێنەر]]، لەوێدا دەتوانیت خۆتی تێدا بناسێنیت ئەگەر ئارەزووت کرد، '''[[تایبەت:لێدوانەکەم|ئەمەش]]''' پەڕەی لێدوانەکەتە و بەکارھێنەرانی تر لە ڕیگای ئەم پەڕەیەوە پەیوەندیت لەگەڵ دەگرن. لە پەڕەی بەکارھێنەریت و لێدوانەکەتدا ئەمانە لەبەر چاو بگرە: * تکایە ئەم شتانە کە پەیوەندی بە ویکیپیدیا و ئینسایکڵۆپیدیاوە نییە لە پەڕەی بەکارھێنەریتدا مەھێنە. * لە کاتی وتووێژدا '''[[ویکیپیدیا:ڕێساکانی وتووێژ|ڕێساکانی وتووێژ]]''' لەبەر چاو بگرە. * لە کۆتاییدا و دوای نووسینی بیروڕات، بە بەکارھێنانی '''<nowiki>~~~~</nowiki>''' یان کرتەکردن لەسەر دوگمەی [[پەڕگە:Button_sig.png|link=]] پەیامەکەت '''[[ویکیپیدیا:واژوو|واژوو]]''' بکە. </div> <div class="tabbertab" title="&zwnj;بەشداری&zwnj;"> ویکیپیدیای کوردی شوێنێکە بۆ پەرەپێدان و ناساندنی زمان و چاندی کوردی و کۆکردنەوەی زانیارییەکان لە یەک جێگەدا. بەشداریی ھەموو کەسێک ڕاستەوخۆ دەخرێتە ویکیپیدیای کوردی و پێویستی بە پەسەندکردنی کەس نییە. بۆ بەشداریکردن لە ویکیپیدیای کوردی: <span style="float:left">[[پەڕگە:Crystal Clear app kedit.png|چەپ|80px|link=]]</span> * پێش ھەموو شتێک لێرەدا دەتوانی '''[[ویکیپیدیا:ناساندن|لەگەڵ ویکیپیدیا ئاشنا بیت]]'''. * ئاگاداری '''[[ویکیپیدیا:نووسینی_کوردی|تەختەکلیلی ستاندارد]]''' و '''[[ویکیپیدیا:ڕێنووسی_زمانی_کوردی|ڕێنووسی زمانی کوردی]]''' ببە. * '''[[ویکیپیدیا:فێرکاری|خولی فێرکاری]]''' و '''[[ویکیپیدیا:ڕێنمای_خێرا|ڕێنمای خێرای دەستکاری]]''' ببینە و لە [[ویکیپیدیا:خۆڵەپەتانێ|پەڕەی خۆڵەپەتانێ]] ئەوەی فێر بووی تاقی بکەوە. * '''[[ویکیپیدیا:سێحربازی_وتارەکان|ئەم فێرکارییە]]''' یان '''[[ویکیپیدیا:نووسینی وتارێکی ویکیپیدیا|ئەمە]]''' دەتوانێ بە باشی یارمەتیت بدات بۆ ئاگاداری سەبارەت بە مەرجەکانی وتارەکان لە ویکیپیدیا. * لە کۆتاییدا، ھەر کات سەبارەت بە ھەر شتێک لە ویکیپیدیادا پرسیار، ڕەخنە یان پێشنارێکت بوو، دەتوانی لە '''[[ویکیپیدیا:پرسگا|پرسگادا]]''' باسی بکەی، بەکارھێنەرانی بەئەزموون بەخۆشحاڵییەوە گوێبیس و وەڵامدەر دەبن. دەتوانی بۆ پرسیار و لێدوانی تاکەکەسی پەڕەی لێدوانی بەکارھێنەرانی تر، و سەبارەت بە بابەتی وتارەکان، پەڕەی وتووێژی وتارەکان بەکاربێنیت. </div> </div> |} -- ⇐[[بەکارھێنەر:ئارام بکر|<span style="font-family:Cursive; color:yellow; Background:Black; font-size:13px;">'''ئارام'''</span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:ئارام بکر|<span style="color:black; Background:yellow">'''وتووێژ💭'''</span>]]} ١٩:٢٢، ٢٥ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢٤ (UTC) == تە نیاتاقانە == تە نیاحاتم صابر سالی لە دایکبوون1995/11/30 خە لکی هه ولیر. دانیشتویی گوندی:دووزتە پە یی خوێندوە ریی:شە شە ئامادە یی.. خێزاندە رم:خاوە نی 2 مندالام هه ردوو ک کچن.. 1)کلارە تە نیا حاتم... 2)دیلارەتەنیاحاتم هاوسە رە کە م ناوی کە وسە ر احیا [[پەڕگە:HS-ت-_Arabic.png|وێنۆک|alt=تە نیا حاتم|تە نیاتاقانە]] [[بەکارھێنەر:Taqnatanya|Taqnatanya]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Taqnatanya|لێدوان]]) ١٥:٥٢، ٢١ی حوزەیرانی ٢٠٢٥ (UTC) 2wc770r163aluyk1zwjmy8pkhmcfy42 0 280835 1455082 1451317 2025-06-21T21:30:46Z RamiPat 69040 1455082 wikitext text/x-wiki {{زانیاریدانی دەسەڵاتدار|name=ئەنەس خەتاب|native_name={{Script/Arabic|أنس خطاب}}|native_name_lang=ar|nickname=Abu Ahmad Hudoud{{ھن}}({{langx|ar|أبوو أحمد حدود}})|image=|birth_date=1987|birth_place=جەیرود، ڕیفی دیمەشق، سووریا|party=Independent|otherparty=[[ھەییەی تەحریر شام]] (until 2025) |image=Anas Khattab.jpg}} '''ئەنەس حەسەن خەتاب''' ({{Langx|ar|أنس حسن خطاب}}) سەرۆکی ئێستای دەزگای ھەواڵگری گشتییە لە [[سووریا]]، پۆستێکە کە لە ٢٦ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٤ وەک بەشێک لە دووبارە دابەشکردنەوەی پۆستەکانی فراوانتر دوای [[کەوتنی ڕژێمی ئەسەد|ڕووخانی ڕژێمی ئەسەد]] بۆی دەستنیشانکرا. ھەروەھا جێگری فەرماندەی [[ھەییەی تەحریر شام|ھەیییەی تەحریر شام]] لە سەردەمی [[ئەحمەد شەرع]] بووە، و سەرۆکی دەزگای ئاسایشی گشتی لەناو گرووپەکەدا.<ref name="syria-tv">{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=٢٦ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢٤|ناونیشان=https://www.syria.tv/تعیین-أنس-خطاب-رئیساً-لجھاز-الاستخبارات-العامة-فی-سوریا?amp|ڕێکەوتی سەردان=٢٦ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢٤|وێبگە=Syria TV|زمان=ar}}{{بەستەری مردوو|url=https://www.syria.tv/%D8%AA%D8%B9%DB%8C%DB%8C%D9%86-%D8%A3%D9%86%D8%B3-%D8%AE%D8%B7%D8%A7%D8%A8-%D8%B1%D8%A6%DB%8C%D8%B3%D8%A7%D9%8B-%D9%84%D8%AC%DA%BE%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%A7%D9%85%D8%A9-%D9%81%DB%8C-%D8%B3%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%A7?amp |date=ئازاری ٢٠٢٥ }}</ref><ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=٢٦ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢٤|ناونیشان=https://www.aa.com.tr/ar/الدول-العربیة/سوریا-أنس-خطاب-رئیسا-لجھاز-الاستخبارات-العامة/3435036|سەردێڕ=سوريا.. أنس خطاب رئيسا لجهاز الاستخبارات العامة |ڕێکەوتی سەردان=٢٦ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢٤|وێبگە=Anadolu Agency |زمان=ar}}</ref> == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{تووڵی دەروازە|ژیاننامە|شەڕ|سیاسەت|سووریا}} [[پۆل:سیاسەتمەدارە سوورییەکان]] [[پۆل:زیندووان]] [[پۆل:لەدایکبووانی ١٩٨٧]] [[پۆل:وتارەکان بە دەقی زمانی عەرەبی]] [[پۆل:ھەییەی تەحریر شام]] 7639jil5drzavl95hrg6luohe95uziv 0 285751 1455061 1451318 2025-06-21T17:27:29Z AramBot 39807 بۆت: زیادکردنی دەروازەی [[دەروازە:زمان|زمان]] 1455061 wikitext text/x-wiki '''ئەنیستیتۆخوازی''' یان '''بەدامەزراوەییکردن<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=https://www.meemapps.com/term/institutionalization|سەردێڕ=ميم {{!}} المرجع للأعمال {{!}} قاموس ونماذج وخدمات |ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20201024023747/https://www.meemapps.com/term/institutionalization |ڕێکەوتی ئەرشیڤ=٢٤ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢٠|ڕێکەوتی سەردان=٢٠ی تشرینی دووەمی ٢٠٢١|وێبگە=www.meemapps.com}}</ref>''' <ref>{{بیرخستنەوەی وێب|دوایین=Team |یەکەم=Almaany |ناونیشان=https://www.almaany.com/ar/dict/ar-ar/%D9%85%D8%A3%D8%B3%D8%B3%D8%A9/ |ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20211121064801/https://www.almaany.com/ar/dict/ar-ar/مأسسة/ |ڕێکەوتی ئەرشیڤ=٢١ی تشرینی دووەمی ٢٠٢١|ڕێکەوتی سەردان=٢٠ی تشرینی دووەمی ٢٠٢١|وێبگە=www.almaany.com |زمان=en}}</ref> لە [[کۆمەڵناسی]]دا، واتە بەدامەزراوەییکردن (یان دامەزراوەییبوون) بریتییە لە پرۆسەی چەسپاندنی ھەندێک چەمک (بۆ نموونە باوەڕێک، بنچینەیەک، ڕۆڵێکی کۆمەڵایەتی، بەھایەک، یان شێوەی ڕەفتار) لەناو ڕێکخراوێک، سیستەمێکی کۆمەڵایەتی، یان کۆمەڵگایەک بە گشتی. ھەروەھا دەتوانرێت ئەم دەستەواژەیە بۆ ئاماژەکردن بە پابەندبوونی تاک یان گرووپێک بە دامەزراوەیەکەوە بەکاربھێنرێت، وەک دامەزراوەیەکی تەندروستی دەروونی یان چاودێری کۆمەڵایەتی. ھەروەھا دەتوانرێت ئەم زاراوەیە بە مانایەکی سیاسی بەکاربھێنرێت بۆ دروستکردن یان ڕێکخستنی دامەزراوە حکوومییەکان یان دەزگا تایبەتەکان کە بەرپرسیارن لە سەرپەرشتیکردن یان جێبەجێکردنی سیاسەت، بۆ نموونە لە بواری خۆشگوزەرانی یان گەشەپێدان. لە سەردەمی [[شۆڕشی پیشەسازی]] لە ئەورووپادا، زۆرێک لە وڵاتان بە قۆناغێکی «دامەزراوەیی»دا تێپەڕین، کە فراوانبوون و گەشەسەندنی بەرچاوی ڕۆڵی [[حکوومەت]] لەناو [[کۆمەڵگا]]دا بەخۆیەوە بینی، بەتایبەتی لەو بوارانەی کە پێشتر بە بواری تایبەت دادەنران. ھەروەھا بەدامەزراوەییکردن وەک بەشێکی گرنگی پرۆسەی مۆدێرنیزاسیۆن لە وڵاتانی تازەپێگەیشتوودا سەیر دەکرێت، لەوانە فراوانکردن و باشترکردنی ڕێکخستنی پێکھاتەکانی حکوومەت.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=8 مایۆ 2012 |ناونیشان=https://www.alriyadh.com/733984|سەردێڕ=قراءة أولية في مسألة المأسسة |ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20211121062936/https://www.alriyadh.com/733984 |ڕێکەوتی ئەرشیڤ=٢١ی تشرینی دووەمی ٢٠٢١|وێبگە=alriyadh.com}}</ref> <ref>{{بیرخستنەوەی ژوورناڵ |دوایین=Owen |یەکەم=Richard |دوایین٢=Pansera |یەکەم٢=Mario |دوایین٣=Macnaghten |یەکەم٣=Phil |دوایین٤=Randles |یەکەم٤=Sally |ڕێکەوت=١ی کانوونی دووەمی ٢٠٢١|سەردێڕ=Organisational institutionalisation of responsible innovation |ناونیشان=https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0048733320302079 |journal=Research Policy |زمان=en |بەرگ=٥٠|issue=1 |پەڕەکان=١٠٤١٣٢|doi=10.1016/j.respol.2020.104132 |issn=0048-7333 |ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20201106175715/https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0048733320302079 |ڕێکەوتی ئەرشیڤ=٦ی تشرینی دووەمی ٢٠٢٠}}</ref> == سەرچاوەکان == == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{شریتی دەروازە|کۆمەڵگا|زمان}} [[پۆل:دامەزراوە کۆمەڵایەتییەکان]] cgct1hg5npzs8p57rkvs4cddy1pzlo4 0 285983 1455090 1449289 2025-06-22T06:44:09Z EmausBot 1914 چاکسازیی دووجار-ڕەوانەکردنەوە بۆ [[سووڕەتی شوعەرا]] 1455090 wikitext text/x-wiki #ڕەوانەکەر [[سووڕەتی شوعەرا]] nic812va1ezwmgnqtwhphyx5850ov5l 1 285984 1455091 1449291 2025-06-22T06:44:19Z EmausBot 1914 چاکسازیی دووجار-ڕەوانەکردنەوە بۆ [[وتووێژ:سووڕەتی شوعەرا]] 1455091 wikitext text/x-wiki #ڕەوانەکەر [[وتووێژ:سووڕەتی شوعەرا]] h0i0atlcs0hm99yim69n16s2ta4geyn 0 286396 1455013 1453245 2025-06-21T13:14:13Z 1silent scientist 51740 1455013 wikitext text/x-wiki {{Databox}}'''ڕۆژنامەی ئەلنیدا''' [[ڕۆژنامە]]یەکی [[عێراق|عێراقییە]] و لە ڕۆژی نۆیەمی [[داگیرکاریی عێراق بۆ سەر کووەیت|لەشکرکێشی عێراق بۆ سەر کووەیت]] دەرچووە. بڵاوکردنەوەکانی پێش [[شەڕی کەنداو|ئازادکردنی کووەیت]] لە [[١ی کانوونی دووەم|کانوونی دووەمی]] [[١٩٩١|١٩٩١]] ڕاگیرا. == بڵاوکردنەوە و ئامانج == لەلایەن ڕژێمی عێراقەوە لە کاتی داگیرکردنی کووەیت لە نۆیەمین ڕۆژی داگیرکاری لە مانگی ئابی ١٩٩٠ لەلایەن ڕژێمی عێراقەوە بڵاوکرایەوە، بارەگاکەی چاپخانەی ڕۆژنامەی ئەلقەبس کووەیتی بوو لە شەقامی ئەلسیحافە لە ناوچەی شووەیخ و شکۆمەندی بۆ [[سەددام حوسێن]]، سەرۆک کۆماری پێشووی عێراق و هێزە عێراقییەکان دەکرد و لە لایەن ئەوانەوە پارەی بۆ دابین دەکرا. دەسەڵاتدارانی عێراق ئەلقەبسیان داخست و ئەلنیدایان دامەزراند بە بەکارهێنانی ئەو دامەزراوانەی ڕۆژنامەی ئەلقەبس کە دەستیان بەسەردا گرت. ئەلنیدا تاکە ڕۆژنامە بوو کە لەم ماوەیەدا لە سەردەمی داگیرکارییەکانی عێراق لە ساڵانی ١٩٩٠-١٩٩١ دەرچووە. لە [[کووەیت]] بێ بەرامبەر دابەش کرا و لە [[ئوردن]]یش فرۆشرا. وتارەکانی سەرۆک سەددام حوسێن و زانیاری لەسەر یاسا و فەرمانەکانی دەسەڵاتدارانی عێراق بڵاوکردەوە. لە ١ی کانوونی دووەمی ١٩٩١ بەبێ ئاگادارکردنەوەی پێشوەختە داخراوە.<ref>https://web.archive.org/web/20181127193517/https://www.addiyar.com/article/792586-%D8%A7%D9%84%D8%B5%D9%81%D8%AD%D8%A9-5-261991</ref><ref>https://web.archive.org/web/20171014053100/https://books.google.com/books?id=AwweY4yYSMIC</ref><ref>https://web.archive.org/web/20200126082801/https://books.google.com/books?id=NUIcE0iOtekC&pg=PA126</ref><ref>https://web.archive.org/web/20180529100118/https://books.google.com/books?id=Ey0bAQAAIAAJ</ref> === ھەوڵی بەرخۆدانی کووەیت بۆ وەستاندنی === بەرخۆدانی کووەیت هەوڵیدا ئۆپەراسیۆنی ڕۆژنامەی ئەلنیدا هەڵبوەشێنێتەوە، چونکە ئەو ئۆپەراسیۆنە بووە هۆی بێزاری لە کۆمەڵگەی کووەیتدا. بڕیاریان دا بە دوو [[مووشەک]] هێرش بکەنە سەر ئەلنیدا. بەڵام لە کاتی ئۆپەراسیۆنەکەدا لەترسی کوژرانی ماڵە کووەیتییەکانی نزیکییەوە هەڵوەشایەوە.<ref>https://web.archive.org/web/20200505213251/http://alwatan.kuwait.tt/articledetails.aspx?id=340715&yearquarter=20141</ref> == ڕاگرتنی == دوای ئازادکردنی کووەیت لە ٢٦ی شوباتی ١٩٩١، دوای تێپەڕاندنی ١٠٠ ژمارە لە تەواوی ماوەی لەشکرکێشی عێراقدا، بڵاوبوونەوەی وەستاند. == دادگاییکردنی ئەو ڕۆژنامەنووسانەی کە کاریان بۆ کردووە == لە مانگی حوزەیرانی ساڵی ١٩٩١دا ٢٤ کەس دادگایی کران. تۆمەتباران بریتی بوون لە ژنێکی کووەیتی کە بەڕەچەڵەک [[عێراقی]] بوو، ١٤ ئوردنی بە ڕەچەڵەک [[فەلەستینی]]، پێنج عێراقی، کەسێکی بدوون و فەلەستینییەک کە بەڵگەنامەی گەشتکردنی ھەبوو. ئەوان تۆمەتبار بوون بەوەی لە ماوەی حەوت مانگی داگیرکاریدا کاریان بۆ ڕۆژنامەی ئەلنیدا کردووە کە دەم و زمانی عێراق بووە. سزای لەسێدارەدانیان بەسەردا سەپێندرا. دوای دەرچوونی یاسای سەربازی لە کووەیت لە ١٥ی حوزەیرانی ١٩٩١، چوار کەس بە زۆرترین سزای ١٥ ساڵ زیندانی کران، کە بڕیاری لە سێدارەدانی نزیکەی ١٨ سزادراوی دەرکرد بە تۆمەتی هاوکاری لەگەڵ دەسەڵاتی داگیرکەری عێراق لە کووەیت لەو کاتەدا. داواکاری گشتی کووەیت هەموو ئەو تۆمەتبارانەی کە لە ڕۆژنامەی ئەلنیدا کاریان دەکرد ئاراستەی تۆمەتێکی پێنج خاڵی کردبوو: ١- بەرکەوتن لەگەڵ دووژمن ٢- وەرگرتنی پارە لە دووژمن ٣- بێهیواکردنی ورە و مۆڕاڵی گەلی کووەیت ٤- کارکردن لە بڵاوکراوەیەکی دووژمن کە دووژمناییەتی کووەیت دەکات ٥- خیانەتی باڵا. کاتێک دادگا پرسیاری هۆکاری هاوکارییەکانیان لێکردوون، ڕایان گەیاندووە کە لەو کاتەدا لەلایەن بەرپرسی ڕاگەیاندنی عێراقی بەرپرسی گۆڕەپانی کووەیتەوە هەڕەشەی لەسێدارەدانیان لێکراوە، وەک خۆی لەو کاتەدا خۆی ناساندووە کە هاوپەیمانی ڕۆژنامەوانی پێشووی باڵیۆزخانەی عێراق لە کووەیت، حەمید ئەلموللا بووە کە هەڕەشەی لەسێدارەدانی لێکردوون ئەگەر ڕەتیانکردەوە کار بۆ ڕۆژنامەکە بکەن. بەڵام ئەو حووکمانە بەھۆی ناڕەزایەتییە توندەکان لە دژی ئەوان جێبەجێ نەکراون و شا [[حوسێن کوڕی تەلال|حوسێن بن تەلال]] ناوبژیوانی کرد بۆ ئازادکردنی هەشت ھاووڵاتی ئوردنی دوای ئەوەی نزیکەی ھەشت ساڵ لە بەندیخانەکانی کووەیت مابوون دوای کەمکردنەوەی حوکمی [[سزای مەرگ|لەسێدارەدان]] بۆ [[زیندانی ھەتاھەتایی]].<ref>https://web.archive.org/web/20200110222905/http://www.alghad.com/prints/544398-%D9%81%D9%84%D8%B3%D8%B7%D9%8A%D9%86%D9%8A-%D9%85%D9%86-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AA%D8%B6%D8%B1%D8%B1%D9%8A%D9%86-%D9%81%D9%8A-%D8%AD%D8%B1%D8%A8-%D8%A7%D9%84%D8%AE%D9%84%D9%8A%D8%AC?s=9734765f25b54e44a6338a597b8d0320</ref> == سەرچاوەکان == {{شریتی دەروازە|ڕۆژنامەوانی|عێراق|کووەیت}} 74805l1ijb8i9h8hsboe6ecqep8kqc2 1455014 1455013 2025-06-21T13:15:10Z 1silent scientist 51740 لە ڕێگەی [[وپ:تووڵامراز|تووڵامراز]] دەستکاری کراوە 1455014 wikitext text/x-wiki {{Databox}}'''ڕۆژنامەی ئەلنیدا''' [[ڕۆژنامە]]یەکی [[عێراق|عێراقییە]] و لە ڕۆژی نۆیەمی [[داگیرکاریی عێراق بۆ سەر کووەیت|لەشکرکێشی عێراق بۆ سەر کووەیت]] دەرچووە. بڵاوکردنەوەکانی پێش [[شەڕی کەنداو|ئازادکردنی کووەیت]] لە [[١ی کانوونی دووەم|کانوونی دووەمی]] [[١٩٩١]] ڕاگیرا. == بڵاوکردنەوە و ئامانج == لەلایەن ڕژێمی عێراقەوە لە کاتی داگیرکردنی کووەیت لە نۆیەمین ڕۆژی داگیرکاری لە مانگی ئابی ١٩٩٠ لەلایەن ڕژێمی عێراقەوە بڵاوکرایەوە، بارەگاکەی چاپخانەی ڕۆژنامەی ئەلقەبس کووەیتی بوو لە شەقامی ئەلسیحافە لە ناوچەی شووەیخ و شکۆمەندی بۆ [[سەددام حوسێن]]، سەرۆککۆماری پێشووی عێراق و ھێزە عێراقییەکان دەکرد و لەلایەن ئەوانەوە پارەی بۆ دابین دەکرا. دەسەڵاتدارانی عێراق ئەلقەبسیان داخست و ئەلنیدایان دامەزراند بە بەکارھێنانی ئەو دامەزراوانەی ڕۆژنامەی ئەلقەبس کە دەستیان بەسەردا گرت. ئەلنیدا تاکە ڕۆژنامە بوو کە لەم ماوەیەدا لە سەردەمی داگیرکارییەکانی عێراق لە ساڵانی ١٩٩٠–١٩٩١ دەرچووە. لە [[کووەیت]] بێ بەرامبەر دابەش کرا و لە [[ئوردن]]یش فرۆشرا. وتارەکانی سەرۆک سەددام حوسێن و زانیاری لەسەر یاسا و فەرمانەکانی دەسەڵاتدارانی عێراق بڵاوکردەوە. لە ١ی کانوونی دووەمی ١٩٩١ بەبێ ئاگادارکردنەوەی پێشوەختە داخراوە.<ref>https://web.archive.org/web/20181127193517/https://www.addiyar.com/article/792586-%D8%A7%D9%84%D8%B5%D9%81%D8%AD%D8%A9-5-261991</ref><ref>https://web.archive.org/web/20171014053100/https://books.google.com/books?id=AwweY4yYSMIC</ref><ref>https://web.archive.org/web/20200126082801/https://books.google.com/books?id=NUIcE0iOtekC&pg=PA126</ref><ref>https://web.archive.org/web/20180529100118/https://books.google.com/books?id=Ey0bAQAAIAAJ</ref> === ھەوڵی بەرخۆدانی کووەیت بۆ وەستاندنی === بەرخۆدانی کووەیت ھەوڵیدا ئۆپەراسیۆنی ڕۆژنامەی ئەلنیدا ھەڵبوەشێنێتەوە، چونکە ئەو ئۆپەراسیۆنە بووە ھۆی بێزاری لە کۆمەڵگەی کووەیتدا. بڕیاریان دا بە دوو [[مووشەک]] ھێرش بکەنە سەر ئەلنیدا؛ بەڵام لە کاتی ئۆپەراسیۆنەکەدا لەترسی کوژرانی ماڵە کووەیتییەکانی نزیکییەوە ھەڵوەشایەوە.<ref>https://web.archive.org/web/20200505213251/http://alwatan.kuwait.tt/articledetails.aspx?id=340715&yearquarter=20141</ref> == ڕاگرتنی == دوای ئازادکردنی کووەیت لە ٢٦ی شوباتی ١٩٩١، دوای تێپەڕاندنی ١٠٠ ژمارە لە تەواوی ماوەی لەشکرکێشی عێراقدا، بڵاوبوونەوەی وەستاند. == دادگاییکردنی ئەو ڕۆژنامەنووسانەی کە کاریان بۆ کردووە == لە مانگی حوزەیرانی ساڵی ١٩٩١دا ٢٤ کەس دادگایی کران. تۆمەتباران بریتی بوون لە ژنێکی کووەیتی کە بەڕەچەڵەک [[عێراقی]] بوو، ١٤ ئوردنی بە ڕەچەڵەک [[فەلەستینی]]، پێنج عێراقی، کەسێکی بدوون و فەلەستینییەک کە بەڵگەنامەی گەشتکردنی ھەبوو. ئەوان تۆمەتبار بوون بەوەی لە ماوەی حەوت مانگی داگیرکاریدا کاریان بۆ ڕۆژنامەی ئەلنیدا کردووە کە دەم و زمانی عێراق بووە. سزای لەسێدارەدانیان بەسەردا سەپێندرا. دوای دەرچوونی یاسای سەربازی لە کووەیت لە ١٥ی حوزەیرانی ١٩٩١، چوار کەس بە زۆرترین سزای ١٥ ساڵ زیندانی کران، کە بڕیاری لە سێدارەدانی نزیکەی ١٨ سزادراوی دەرکرد بە تۆمەتی ھاوکاری لەگەڵ دەسەڵاتی داگیرکەری عێراق لە کووەیت لەو کاتەدا. داواکاری گشتی کووەیت ھەموو ئەو تۆمەتبارانەی کە لە ڕۆژنامەی ئەلنیدا کاریان دەکرد ئاراستەی تۆمەتێکی پێنج خاڵی کردبوو: ١- بەرکەوتن لەگەڵ دووژمن ٢- وەرگرتنی پارە لە دووژمن ٣- بێھیواکردنی ورە و مۆڕاڵی گەلی کووەیت ٤- کارکردن لە بڵاوکراوەیەکی دووژمن کە دووژمنایییەتی کووەیت دەکات ٥- خیانەتی باڵا. کاتێک دادگا پرسیاری ھۆکاری ھاوکارییەکانیان لێکردوون، ڕایان گەیاندووە کە لەو کاتەدا لەلایەن بەرپرسی ڕاگەیاندنی عێراقی بەرپرسی گۆڕەپانی کووەیتەوە ھەڕەشەی لەسێدارەدانیان لێکراوە، وەک خۆی لەو کاتەدا خۆی ناساندووە کە ھاوپەیمانی ڕۆژنامەوانی پێشووی باڵیۆزخانەی عێراق لە کووەیت، حەمید ئەلموللا بووە کە ھەڕەشەی لەسێدارەدانی لێکردوون ئەگەر ڕەتیانکردەوە کار بۆ ڕۆژنامەکە بکەن؛ بەڵام ئەو حووکمانە بەھۆی ناڕەزایەتییە توندەکان لە دژی ئەوان جێبەجێ نەکراون و شا [[حوسێن کوڕی تەلال|حوسێن بن تەلال]] ناوبژیوانی کرد بۆ ئازادکردنی ھەشت ھاووڵاتی ئوردنی دوای ئەوەی نزیکەی ھەشت ساڵ لە بەندیخانەکانی کووەیت مابوون دوای کەمکردنەوەی حوکمی [[سزای مەرگ|لەسێدارەدان]] بۆ [[زیندانی ھەتاھەتایی]].<ref>https://web.archive.org/web/20200110222905/http://www.alghad.com/prints/544398-%D9%81%D9%84%D8%B3%D8%B7%D9%8A%D9%86%D9%8A-%D9%85%D9%86-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AA%D8%B6%D8%B1%D8%B1%D9%8A%D9%86-%D9%81%D9%8A-%D8%AD%D8%B1%D8%A8-%D8%A7%D9%84%D8%AE%D9%84%D9%8A%D8%AC?s=9734765f25b54e44a6338a597b8d0320</ref> == سەرچاوەکان == {{شریتی دەروازە|ڕۆژنامەوانی|عێراق|کووەیت}} oaenk8cs2vgau2g43tz3x2715f2myay 1455031 1455014 2025-06-21T15:01:20Z AramBot 39807 بۆت: زیادکردنی داڕێژەی بەجێماوی {{[[داڕێژە:سەرچاوەکان|سەرچاوەکان]]}} 1455031 wikitext text/x-wiki {{Databox}}'''ڕۆژنامەی ئەلنیدا''' [[ڕۆژنامە]]یەکی [[عێراق|عێراقییە]] و لە ڕۆژی نۆیەمی [[داگیرکاریی عێراق بۆ سەر کووەیت|لەشکرکێشی عێراق بۆ سەر کووەیت]] دەرچووە. بڵاوکردنەوەکانی پێش [[شەڕی کەنداو|ئازادکردنی کووەیت]] لە [[١ی کانوونی دووەم|کانوونی دووەمی]] [[١٩٩١]] ڕاگیرا. == بڵاوکردنەوە و ئامانج == لەلایەن ڕژێمی عێراقەوە لە کاتی داگیرکردنی کووەیت لە نۆیەمین ڕۆژی داگیرکاری لە مانگی ئابی ١٩٩٠ لەلایەن ڕژێمی عێراقەوە بڵاوکرایەوە، بارەگاکەی چاپخانەی ڕۆژنامەی ئەلقەبس کووەیتی بوو لە شەقامی ئەلسیحافە لە ناوچەی شووەیخ و شکۆمەندی بۆ [[سەددام حوسێن]]، سەرۆککۆماری پێشووی عێراق و ھێزە عێراقییەکان دەکرد و لەلایەن ئەوانەوە پارەی بۆ دابین دەکرا. دەسەڵاتدارانی عێراق ئەلقەبسیان داخست و ئەلنیدایان دامەزراند بە بەکارھێنانی ئەو دامەزراوانەی ڕۆژنامەی ئەلقەبس کە دەستیان بەسەردا گرت. ئەلنیدا تاکە ڕۆژنامە بوو کە لەم ماوەیەدا لە سەردەمی داگیرکارییەکانی عێراق لە ساڵانی ١٩٩٠–١٩٩١ دەرچووە. لە [[کووەیت]] بێ بەرامبەر دابەش کرا و لە [[ئوردن]]یش فرۆشرا. وتارەکانی سەرۆک سەددام حوسێن و زانیاری لەسەر یاسا و فەرمانەکانی دەسەڵاتدارانی عێراق بڵاوکردەوە. لە ١ی کانوونی دووەمی ١٩٩١ بەبێ ئاگادارکردنەوەی پێشوەختە داخراوە.<ref>https://web.archive.org/web/20181127193517/https://www.addiyar.com/article/792586-%D8%A7%D9%84%D8%B5%D9%81%D8%AD%D8%A9-5-261991</ref><ref>https://web.archive.org/web/20171014053100/https://books.google.com/books?id=AwweY4yYSMIC</ref><ref>https://web.archive.org/web/20200126082801/https://books.google.com/books?id=NUIcE0iOtekC&pg=PA126</ref><ref>https://web.archive.org/web/20180529100118/https://books.google.com/books?id=Ey0bAQAAIAAJ</ref> === ھەوڵی بەرخۆدانی کووەیت بۆ وەستاندنی === بەرخۆدانی کووەیت ھەوڵیدا ئۆپەراسیۆنی ڕۆژنامەی ئەلنیدا ھەڵبوەشێنێتەوە، چونکە ئەو ئۆپەراسیۆنە بووە ھۆی بێزاری لە کۆمەڵگەی کووەیتدا. بڕیاریان دا بە دوو [[مووشەک]] ھێرش بکەنە سەر ئەلنیدا؛ بەڵام لە کاتی ئۆپەراسیۆنەکەدا لەترسی کوژرانی ماڵە کووەیتییەکانی نزیکییەوە ھەڵوەشایەوە.<ref>https://web.archive.org/web/20200505213251/http://alwatan.kuwait.tt/articledetails.aspx?id=340715&yearquarter=20141</ref> == ڕاگرتنی == دوای ئازادکردنی کووەیت لە ٢٦ی شوباتی ١٩٩١، دوای تێپەڕاندنی ١٠٠ ژمارە لە تەواوی ماوەی لەشکرکێشی عێراقدا، بڵاوبوونەوەی وەستاند. == دادگاییکردنی ئەو ڕۆژنامەنووسانەی کە کاریان بۆ کردووە == لە مانگی حوزەیرانی ساڵی ١٩٩١دا ٢٤ کەس دادگایی کران. تۆمەتباران بریتی بوون لە ژنێکی کووەیتی کە بەڕەچەڵەک [[عێراقی]] بوو، ١٤ ئوردنی بە ڕەچەڵەک [[فەلەستینی]]، پێنج عێراقی، کەسێکی بدوون و فەلەستینییەک کە بەڵگەنامەی گەشتکردنی ھەبوو. ئەوان تۆمەتبار بوون بەوەی لە ماوەی حەوت مانگی داگیرکاریدا کاریان بۆ ڕۆژنامەی ئەلنیدا کردووە کە دەم و زمانی عێراق بووە. سزای لەسێدارەدانیان بەسەردا سەپێندرا. دوای دەرچوونی یاسای سەربازی لە کووەیت لە ١٥ی حوزەیرانی ١٩٩١، چوار کەس بە زۆرترین سزای ١٥ ساڵ زیندانی کران، کە بڕیاری لە سێدارەدانی نزیکەی ١٨ سزادراوی دەرکرد بە تۆمەتی ھاوکاری لەگەڵ دەسەڵاتی داگیرکەری عێراق لە کووەیت لەو کاتەدا. داواکاری گشتی کووەیت ھەموو ئەو تۆمەتبارانەی کە لە ڕۆژنامەی ئەلنیدا کاریان دەکرد ئاراستەی تۆمەتێکی پێنج خاڵی کردبوو: ١- بەرکەوتن لەگەڵ دووژمن ٢- وەرگرتنی پارە لە دووژمن ٣- بێھیواکردنی ورە و مۆڕاڵی گەلی کووەیت ٤- کارکردن لە بڵاوکراوەیەکی دووژمن کە دووژمنایییەتی کووەیت دەکات ٥- خیانەتی باڵا. کاتێک دادگا پرسیاری ھۆکاری ھاوکارییەکانیان لێکردوون، ڕایان گەیاندووە کە لەو کاتەدا لەلایەن بەرپرسی ڕاگەیاندنی عێراقی بەرپرسی گۆڕەپانی کووەیتەوە ھەڕەشەی لەسێدارەدانیان لێکراوە، وەک خۆی لەو کاتەدا خۆی ناساندووە کە ھاوپەیمانی ڕۆژنامەوانی پێشووی باڵیۆزخانەی عێراق لە کووەیت، حەمید ئەلموللا بووە کە ھەڕەشەی لەسێدارەدانی لێکردوون ئەگەر ڕەتیانکردەوە کار بۆ ڕۆژنامەکە بکەن؛ بەڵام ئەو حووکمانە بەھۆی ناڕەزایەتییە توندەکان لە دژی ئەوان جێبەجێ نەکراون و شا [[حوسێن کوڕی تەلال|حوسێن بن تەلال]] ناوبژیوانی کرد بۆ ئازادکردنی ھەشت ھاووڵاتی ئوردنی دوای ئەوەی نزیکەی ھەشت ساڵ لە بەندیخانەکانی کووەیت مابوون دوای کەمکردنەوەی حوکمی [[سزای مەرگ|لەسێدارەدان]] بۆ [[زیندانی ھەتاھەتایی]].<ref>https://web.archive.org/web/20200110222905/http://www.alghad.com/prints/544398-%D9%81%D9%84%D8%B3%D8%B7%D9%8A%D9%86%D9%8A-%D9%85%D9%86-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AA%D8%B6%D8%B1%D8%B1%D9%8A%D9%86-%D9%81%D9%8A-%D8%AD%D8%B1%D8%A8-%D8%A7%D9%84%D8%AE%D9%84%D9%8A%D8%AC?s=9734765f25b54e44a6338a597b8d0320</ref> == سەرچاوەکان == {{شریتی دەروازە|ڕۆژنامەوانی|عێراق|کووەیت}} {{سەرچاوەکان}} 2rl6yg9bw5eoza2vpwf6vlhyqqqxwln 0 286437 1455003 1454860 2025-06-21T12:04:11Z AramBot 39807 بۆت: زیادکردنی سەردێڕی ون؛ ناوی پارامەترە کۆنەکان نوێ کرایەوە؛ بەکوردیکردنی شێوازی ڕێکەوتەکان (بە بەکارھێنانی [[وپ:نپس]]) 1455003 wikitext text/x-wiki {{ھەنووکەیی}} {{داتابۆکس}} [[شەڕ|ململانێیەکی چەکدارییە]] لە نێوان [[ئێران]] و [[ئیسرائیل]] کە لە ١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥ بە ھێرشی ئیسرائیل بۆ سەر دەیان ئامانج لە سەرانسەری ئێران بە ئامانجی ڕاگەیەندراوی وەستاندنی فراوانبوونی [[بەرنامەی ئەتۆمیی ئێران|بەرنامەی ئەتۆمی ئێران]] دەستیپێکرد.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://www.bbc.com/news/articles/cdj9vj8glg2o|سەردێڕ=What we know as Israel-Iran conflict intensifies |ڕێکەوتی سەردان=١٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=BBC News |زمان=en-GB}}</ref><ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://www.theguardian.com/world/live/2025/jun/13/israel-iran-strikes-defence-minister-tehran-middle-east-live|سەردێڕ=Sirens sound in Tel Aviv and Jerusalem, explosions heard at Tehran airport – as it happened |ڕێکەوتی سەردان=١٤ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=[[The Guardian]] |زمان=en}}</ref> ئیسرائیل ھێرشێکی بەرفروانی کردە سەر چەند ناوچەیەکی ئێران. ناوی کۆدی ئیسرائیل بۆ ھێرشەکە '''ئۆپەراسیۆنی شێری ھەستاو''' بوو.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب |سەردێڕ=Netanyahu Says Operation ‘Rising Lion’ Will Last ‘as Many Days as It Takes’ |ناونیشان=https://www.wsj.com/livecoverage/israel-iran-strike-conflict/card/netanyahu-says-rising-lion-operation-will-last-as-many-days-as-it-takes--awFq7ykuEj4Mq9D4i0gw |وێبگە=The Wall Street Journal}}</ref><ref>{{بیرخستنەوەی وێب |ڕێکەوت=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥ |سەردێڕ=Israel launches Operation Rising Lion to target Iran's nuclear threat {{!}} The Jerusalem Post |ناونیشان=https://www.jpost.com/israel-news/defense-news/article-857577 |وێبگە=The Jerusalem Post}}</ref> ھێرشەکان لەلایەن [[ھێزەکانی بەرگریی ئیسرائیل|ھێزەکانی بەرگری ئیسرائیل]] و [[مۆساد|مۆسادەوە]] ئەنجامدراون و شوێنە ئەتۆمییەکان و سەربازییەکان و بیناکانی نیشتەجێبوونی بەرپرسانی کردە ئامانج. ھێرشی ئیسرائیل گەورەترین ھێرش بوو بۆ سەر ئێران لە دوای [[شەڕی ئێران و عێراق|شەڕی ئێران و عێراقەوە]].<ref>{{بیرخستنەوەی وێب |ڕێکەوت=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥ |سەردێڕ=Israel attacks Iran’s nuclear and missile sites and kills top military officials |ناونیشان=https://www.ctvnews.ca/world/article/israel-attacks-irans-capital-with-explosions-booming-across-tehran-live-updates-here/ |ڕێکەوتی سەردان=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥ |وێبگە=CTVNews |زمان=en |agency=The Associated Press}}</ref> لە ئێوارەی ١٣ی حوزەیران، ئێران تۆڵەی کردەوە و مووشەکی بالیستی و فڕۆکەی بێفڕۆکەوانی بۆ سەر شوێنە سەربازییەکان و شوێنە ھەواڵگرییەکان و ناوچەکانی نیشتەجێبوون ھەڵدا.<ref name="civilians Israel">{{بیرخستنەوەی وێب|دوایین=Campa |یەکەم=Kelly |دوایین٢=Morrison |یەکەم٢=Nidal |دوایین٣=Reddy |یەکەم٣=Ria |دوایین٤=Ganzeveld |یەکەم٤=Annika |ڕێکەوت=١٥ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://www.understandingwar.org/backgrounder/iran-update-special-report-june-15-2025-morning-edition|سەردێڕ=Institute for the Study of War |ڕێکەوتی سەردان=١٥ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=Critical Threats Project}}</ref> ناوی کۆدی ئێران بۆ ھێرشەکە ''ئۆپەراسیۆنی بەڵێنی ڕاستەقینەی٣'' بوو''{{بۆشایییەکان}}''. ململانێکەبە درێژکراوەی کێشەکانی ڕابردووی نێوان ئەو دوو وڵاتە دادەنرێت کە؛<ref name="Cornwell">{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|دوایین=Cornwell|یەکەم=Alexander|دوایین٢=Hafezi|یەکەم٢=Parisa|دوایین٣=Holland|یەکەم٣=Steve|دوایین٤=Cornwell|یەکەم٤=Alexander|ڕێکەوت=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|سەردێڕ=Iran strikes back at Israel with missiles over Jerusalem, Tel Aviv|ناونیشان=https://www.reuters.com/world/middle-east/israel-says-it-strikes-iran-amid-nuclear-tensions-2025-06-13/|ڕێکەوتی سەردان=١٤ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ئیش=Reuters|زمان=en}}</ref><ref name="Telegraph20250614">{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|دوایین=Langford|یەکەم=Antonia|دوایین٢=Hallows|یەکەم٢=Ruth|دوایین٣=White|یەکەم٣=Josh|دوایین٤=Hamblin|یەکەم٤=Andrea|دوایین٥=Bodkin|یەکەم٥=Henry|ڕێکەوت=١٤ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|سەردێڕ=Iran-Israel latest: Iran threatens to attack British and American bases|ناونیشان=https://www.telegraph.co.uk/world-news/2025/06/14/israel-iran-war-middle-east-latest-news/|ڕێکەوتی سەردان=١٤ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ئیش=The Telegraph|زمان=en-GB|issn=0307-1235|ڕێکەوتی ئەرشیڤ=١٤ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20250614000203/https://www.telegraph.co.uk/world-news/2025/06/14/israel-iran-war-middle-east-latest-news/}}</ref> پێشتر ئێران و ئیسرائیل لە مانگی نیسانی ٢٠٢٤ و تشرینی یەکەمی ٢٠٢٤ ھێرشیانکردبووە سەر یەکتر.<ref>{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|ڕێکەوت=١٤ی نیسانی ٢٠٢٤|سەردێڕ=Iran's attacks on Israel: World leaders warn against escalation, UN Security Council emergency meeting on Sunday|ناونیشان=https://www.lemonde.fr/en/international/article/2024/04/14/iran-s-attacks-on-israel-world-leaders-warn-against-escalation-un-security-meeting-emergency-meeting-on-sunday_6668359_4.html|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20240414023219/https://www.lemonde.fr/en/international/article/2024/04/14/iran-s-attacks-on-israel-world-leaders-warn-against-escalation-un-security-meeting-emergency-meeting-on-sunday_6668359_4.html|ڕێکەوتی ئەرشیڤ=١٤ی نیسانی ٢٠٢٤|ڕێکەوتی سەردان=١٤ی نیسانی ٢٠٢٤|ئیش=Le Monde|زمان=en}}</ref><ref name="Schneider-2024">{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|دوایین=Schneider|یەکەم=Tal|ڕێکەوت=٦ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢٤|سەردێڕ=How effective was Iran's attack? The Israeli public doesn't have the full picture|ناونیشان=https://www.timesofisrael.com/how-effective-was-irans-attack-the-israeli-public-doesnt-have-the-full-picture/|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://archive.today/20241010105617/https://www.timesofisrael.com/how-effective-was-irans-attack-the-israeli-public-doesnt-have-the-full-picture/|ڕێکەوتی ئەرشیڤ=١٠ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢٤|ڕێکەوتی سەردان=٦ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢٤|ئیش=The Times of Israel}}</ref> شەڕەکە لە سەردەمی قەیرانەکاندا دەستیپێکرد لە ڕۆژھەڵاتی ناوەڕاست کە دوای [[ھێرشی ٢٠٢٣ی حەماس بۆ سەر ئیسرائیل]] ھات، لەوانە [[شەڕی غەززە]] و [[پێکدادانەکانی ئیسرائیل و حیزبوڵڵا (٢٠٢٣–ئێستا)|ململانێی ئیسرائیل و حزبوڵڵا]] و [[قەیرانی دەریای سوور]]. ھێرشەکانی ئیسرائیل چەندین سەرکردەی باڵای سەربازی ئێران و سەرکردە باڵاکانی [[سوپای پاسدارانی شۆڕشی ئیسلامی|سپای پاسدارانی ئێران]] و زانایانی باڵای ئەتۆمی کردە ئامانج.<ref name="APNewsVideo20250613">{{بیرخستنەوەی میدیای دەنگوڕەنگی}}</ref><ref name="NYTimesLive202506122">{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|دوایین=Fassihi|یەکەم=Farnaz|دوایین٢=Nauman|یەکەم٢=Qasim|دوایین٣=Boxerman|یەکەم٣=Aaron|دوایین٤=Kingsley|یەکەم٤=Patrick|دوایین٥=Bergman|یەکەم٥=Ronen|ڕێکەوت=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|سەردێڕ=Israel Strikes Iran's Nuclear Program, Killing Top Military Officials: Live Updates|ناونیشان=https://www.nytimes.com/live/2025/06/12/world/israel-iran-us-nuclear|ڕێکەوتی سەردان=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ئیش=The New York Times|زمان=en-US|issn=0362-4331}}</ref><ref name="BBC202506132">{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://www.bbc.com/news/articles/czr85lpd7kyo|سەردێڕ=In Iran, grief for civilian casualties but little pity for commanders |ڕێکەوتی سەردان=١٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=BBC News |زمان=en-GB}}</ref> بەپێی ئاماری وەزارەتی تەندروستی ئێران و [[ھەڵسووڕاوانی مافەکانی مرۆڤ لە ئێران|چالاکانی مافی مرۆڤ لە ئێران]]، زۆرینەی قوربانییەکان خەڵکی سڤیل بوون.<ref name="Civilian casualties">{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|دوایین=Hafezi|یەکەم=Parisa|ڕێکەوت=١٦ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|سەردێڕ=Iranians flee capital for safety as Israeli airstrikes intensify|ناونیشان=https://www.reuters.com/world/middle-east/iranians-flee-capital-safety-israeli-airstrikes-intensify-2025-06-16/|ڕێکەوتی سەردان=١٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ئیش=Reuters|زمان=en}}</ref><ref name="CNNLive20250615">{{بیرخستنەوەی وێب|دوایین=Yeung |یەکەم=Jessie |دوایین٢=Harvey |یەکەم٢=Lex |دوایین٣=Tanno |یەکەم٣=Sophie |دوایین٤=Picheta |یەکەم٤=Rob |دوایین٥=Danaher |یەکەم٥=Caitlin |دوایین٦=Ebrahim |یەکەم٦=Nadeen |دوایین٧=McCluskey |یەکەم٧=Mitchell |دوایین٨=Hallam |یەکەم٨=Jonny |دوایین٩=Tawfeeq |یەکەم٩=Mohammed |ڕێکەوت=١٥ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://www.cnn.com/world/live-news/israel-iran-strikes-news-06-15-25|سەردێڕ=Israel and Iran broaden attacks as conflict enters fourth day |ڕێکەوتی سەردان=١٦ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=CNN |زمان=en}}</ref><ref name="hrana_casualties">{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|سەردێڕ=Over 1,000 Dead and Injured: Report on the Third Day of Israeli Attacks on Iran|ناونیشان=https://www.en-hrana.org/over-1000-dead-and-injured-report-on-the-third-day-of-israeli-attacks-on-iran/|ئیش=Hrana|ڕێکەوت=١٦ی حوزەیرانی ٢٠٢٥}}</ref>لەو ھێرشانەدا [[حوسێن سەلامی]] فەرماندەی سوپای پاسدارانی ئێران [[محەممەد باقری]]، سەرۆک ئەرکانی ھێزە چەکدارەکانی ئێران کوژرا.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب |ڕێکەوت=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥ |سەردێڕ=سردار سلامی بە شھادت ڕسید |trans-title=Death of General Salami and several IRGC commanders |ناونیشان=https://www.irna.ir/news/85860919/شھادت-سردار-سلامی-و-تنی-چند-از-فرماندھان-سپاە |ڕێکەوتی سەردان=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥ |وێبگە=IRNA |زمان=fa}}</ref><ref>{{بیرخستنەوەی وێب |سەردێڕ=Iran’s Revolutionary Guard commander Hossein Salami killed in Israeli strike, says Iranian state media |ناونیشان=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/irans-revolutionary-guard-commander-hossein-salami-killed-in-israeli-strike-says-iranian-state-media/ |ڕێکەوتی سەردان=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥ |وێبگە=The Times of Israel |زمان=en-US}}</ref><ref>{{بیرخستنەوەی وێب |سەردێڕ=Hossein Salami, Head of Iran’s Islamic Revolutionary Guard Corps, Killed in Israel’s Attack |ناونیشان=https://www.wsj.com/livecoverage/israel-iran-strike-conflict/card/salami-head-of-iran-s-islamic-revolutionary-guard-corps-killed-in-israel-s-attack-Q3i3is8ufPHTmq1qjt6C |ڕێکەوتی سەردان=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥ |وێبگە=WSJ |زمان=en-US}}</ref><ref name="JPost20250613b">{{بیرخستنەوەی وێب |ڕێکەوت=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥ |سەردێڕ=Iran's Revolutionary Guards Commander Hossein Salami killed {{!}} The Jerusalem Post |ناونیشان=https://www.jpost.com/middle-east/iran-news/article-857580 |ڕێکەوتی سەردان=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥ |وێبگە=The Jerusalem Post |زمان=en}}</ref> ھەروەھا زانایانی بواری ئەتۆمی فەریدوون و محەممەد مێھدی تارانچی بە گوێرەی میدیای دەوڵەتی ئێران کوژراون.<ref name="TimesOfIsraelLive20250613">{{بیرخستنەوەی وێب |سەردێڕ=Iran state media names two nuclear scientists killed in Israeli strike |ناونیشان=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/iran-state-media-names-two-nuclear-scientists-killed-in-israeli-strike/ |ڕێکەوتی سەردان=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥ |وێبگە=The Times of Israel |زمان=en-US}}</ref> لەو ھێرشانەدا ھەم ئەندامانی سەربازیی ئێران و ھەم خەڵکی مەدەنی ئێرانی کوژران.<ref name="Barrons20250613">{{بیرخستنەوەی وێب |سەردێڕ=Iran State Media Says Civilians Killed In Israel Strikes On Tehran |ناونیشان=https://www.barrons.com/news/iran-state-media-says-civilians-killed-in-israel-strikes-on-tehran-97ab1ead |ڕێکەوتی سەردان=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥ |وێبگە=barrons |زمان=en-us}}</ref> ھێرشە ئاسمانییەکان دامەزراوەی ئەتۆمی نەتەنزیان لەناوبرد و زیانیان بە دامەزراوەی گۆڕینی یۆرانیۆمی ئیسفەھان گەیاند، بەڵام وادیارە نەیانتوانی زیان بە وێستگەی پیتاندنی سووتەمەنی فۆردۆی ژێر زەوی بگەیەنن.<ref name="BBCJun15">{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٥ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://www.bbc.com/news/articles/c7808xvv737o|سەردێڕ=Satellite imagery reveals damage to key Iran nuclear sites |ڕێکەوتی سەردان=١٥ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=BBC |زمان=en-GB}}</ref><ref name="CNN20250614">{{بیرخستنەوەی وێب|دوایین=Picheta |یەکەم=Rob |ڕێکەوت=١٤ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://www.cnn.com/2025/06/14/middleeast/iran-israel-nuclear-facilities-damage-impact-intl|سەردێڕ=Israel attacked three key Iranian nuclear facilities. Did it strike a decisive blow? |ڕێکەوتی سەردان=١٥ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=CNN |زمان=en}}</ref> ھەروەھا ئیسرائیل کۆمەڵگەیەکی مووشەکی لە نزیک [[تەورێز]] و بنکەیەکی مووشەکی لە [[کرماشان]] و دامەزراوەکانی سوپای پاسداران لە نزیک تاران و [[پیرانشار]] کردە ئامانج. ھەروەھا ھێرشەکان زیانیان بە ژێرخانی گشتی گەیاندووە.<ref name="BBCJun15"/><ref name="CNN20250614"/> ڕێکخراوی IDF مەزەندەی کردووە کە ئێران لە کاتی ھێرشەکانی بۆ سەر ئیسرائیل نزیکەی ١٥٠ مووشەکی بالیستی و نزیکەی ١٠٠ فڕۆکەی بێفڕۆکەوانی ھەڵداوە و چەندینکە بەشێکیان ئانانجەکانیان پێکاوە.<ref name="CNNLive20250612">{{بیرخستنەوەی وێب|دوایین=Liebermann |یەکەم=Oren |دوایین٢=Diamond |یەکەم٢=Jeremy |دوایین٣=Regan |یەکەم٣=Helen |دوایین٤=Gan |یەکەم٤=Nectar |دوایین٥=Lau |یەکەم٥=Chris |دوایین٦=Izso |یەکەم٦=Lauren |دوایین٧=Michaelis |یەکەم٧=Tamar |دوایین٨=Blackburn |یەکەم٨=Piper Hudspeth |دوایین٩=Mogul |یەکەم٩=Rhea |دوایین١٠=Yeung |یەکەم١٠=Jessie |دوایین١١=Ebrahim |یەکەم١١=Nadeen |دوایین١٢=Salem |یەکەم١٢=Mostafa |دوایین١٣=Sangal |یەکەم١٣=Aditi |دوایین١٤=Powell |یەکەم١٤=Tori B. |ڕێکەوت=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://www.cnn.com/world/live-news/israel-iran-strikes-news-06-12-25-hnk-intl|سەردێڕ=Live updates: Israel attacks Iran, explosions in Tel Aviv and Tehran, US position |ڕێکەوتی سەردان=١٤ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=CNN |زمان=en}}</ref> لە [[تێل ئەڤیڤ]] بەھۆی کاریگەریی مووشەکێکی ئێرانییەوە، وەزارەتی بەرگری ئیسرائیل زیانی بەرکەوت. بە گوتەی حکوومەتی ئیسرائیل، سەرجەم ئەو کەسانەی کە بە تۆڵەی ئێران کوژراون، خەڵکی سڤیل بوون،<ref>{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|دوایین=Cornwell|یەکەم=Alexander|دوایین٢=Hafezi|یەکەم٢=Parisa|دوایین٣=Cornwell|یەکەم٣=Alexander|ڕێکەوت=١٦ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|سەردێڕ=Iranian state broadcaster hit as Iran urges Trump to make Israel halt war|ناونیشان=https://www.reuters.com/world/americas/israel-iran-battle-escalates-will-be-high-agenda-world-leaders-meet-2025-06-16/|ڕێکەوتی سەردان=١٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ئیش=Reuters|زمان=en}}</ref> ھەرچەندە حەوت سەربازیش بریندار بوون.<ref name=":3">{{بیرخستنەوەی وێب|دوایین=Fabian |یەکەم=Emanuel |ناونیشان=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/7-soldiers-lightly-injured-by-ballistic-missile-impact-in-central-israel-last-night-idf-says/|سەردێڕ=7 soldiers lightly injured by ballistic missile impact in central Israel last night, IDF says |ڕێکەوتی سەردان=١٤ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=The Times of Israel |زمان=en-US}}</ref> ھێرشەکانی ئیسرائیل لەلایەن ھەندێک گرووپی ئۆپۆزسیۆنی ئێران و [[دۆناڵد ترامپ|دۆناڵد ترەمپ]] سەرۆکی ئەمریکاوە ستایشی کرا و داوای لە ئێران کرد بەپەلە بە [[دانوستانەکانی ئەمریکا و ئێران ٢٠٢٥|ڕێککەوتنی ئەتۆمی]] ڕازی بێت.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://www.politico.com/news/2025/06/13/trump-israel-attacks-praise-interviews-00405303|سەردێڕ=Trump embraces Israel after ‘successful’ Iran attack |ڕێکەوتی سەردان=١٦ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=Politico |زمان=en}}</ref><ref>{{بیرخستنەوەی وێب|دوایین=Klein |یەکەم=Betsy |دوایین٢=Atwood |یەکەم٢=Kylie |دوایین٣=Treene |یەکەم٣=Alayna |دوایین٤=Jaramillo |یەکەم٤=Alejandra |دوایین٥=Picheta |یەکەم٥=Rob |دوایین٦=Bash |یەکەم٦=Dana |ڕێکەوت=١٢ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://www.cnn.com/2025/06/12/politics/trump-israel-iran-strike|سەردێڕ=Trump warns Iran to agree to a deal ‘before there is nothing left’ {{!}} CNN Politics |ڕێکەوتی سەردان=١٦ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=CNN |زمان=en}}</ref><ref name="JNS202506132">{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|دوایین=Lidor|یەکەم=Canaan|ڕێکەوت=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|سەردێڕ=Iranian opposition calls to overthrow the mullahs|ناونیشان=https://www.jns.org/iranian-opposition-calls-to-overthrow-the-mullahs/|ئیش=JNS}}</ref> ئەم ھەڵمەتە لەلایەن [[ڕووسیا]] و [[چین]] و وڵاتانی سەرانسەری ڕۆژھەڵاتی ناوەڕاست و ئەفریقا ئیدانە کرا. [[یەکێتیی ئەورووپا]] ئێرانیان وەک ھێزێکی ناسەقامگیر شەرمەزار کرد و دووپاتیان کردەوە کە ئێران ھەرگیز نابێت چەکی ئەتۆمی بەدەست بھێنێت و داوایان لە ئیسرائیل و ئێران کرد کە گرژییەکان کەم بکەنەوە.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|دوایین=Mojtahedi |یەکەم=Negar |ڕێکەوت=١٦ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://www.iranintl.com/en/202506167997|سەردێڕ=Europe backs Israel, blames Iran for instability |ڕێکەوتی سەردان=١٦ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=Iran International |زمان=en}}</ref><ref>{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|سەردێڕ=French FM says Iran's nuclear program is an existential threat to Israel and the region, urges diplomatic solution|ناونیشان=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/french-fm-says-irans-nuclear-program-is-an-existential-threat-to-israel-and-the-region-urges-diplomatic-solution/|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20250615125314/https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/french-fm-says-irans-nuclear-program-is-an-existential-threat-to-israel-and-the-region-urges-diplomatic-solution/|ڕێکەوتی ئەرشیڤ=١٥ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ڕێکەوتی سەردان=١٦ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ئیش=The Times of Israel|زمان=en-US|ڕەوشی ناونیشان=زیندوو}}</ref><ref>{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|ڕێکەوت=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|سەردێڕ=Starmer Says UK Has 'Grave Concerns' on Iran Nuclear Program|ناونیشان=https://www.bloomberg.com/news/articles/2025-06-13/starmer-says-uk-has-grave-concerns-on-iranian-nuclear-program|ئیش=Bloomberg News}}</ref> لە چەند مانگی پێش ھێرشەکەدا، ئێران و [[ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا|ئەمریکا]] دانوستانیان لەسەر ڕێککەوتنی ئەتۆمی نوێ کردبوو، دوای ئەوەی [[دۆناڵد ترامپ|دۆناڵد ترەمپ]] سەرۆکی ئەمریکا بەشداری ئەمریکای لە ڕێکەوتنامەی ئەتۆمی ئێران لە یەکەم [[سەرۆکایەتیی دۆناڵد ترامپ|خولی]] سەرۆکایەتی کشایەوە. ئێران لە ئێستادا سەرقاڵی پیتاندنی یۆرانیۆمە تا ٦٠٪ پاکی و نزیکە لە پلەی چەک و بە دانانی سەنتەرفیوجی پێشکەوتووتر پێشکەوتنە ئەتۆمییەکانی خێراتر کردووە.<ref name="Economist20250128">{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|سەردێڕ=Iran's alarming nuclear dash will soon test Donald Trump|ناونیشان=https://www.economist.com/middle-east-and-africa/2025/01/28/irans-alarming-nuclear-dash-will-soon-test-donald-trump|ڕێکەوتی سەردان=٢٣ی شوباتی ٢٠٢٥|ئیش=The Economist|issn=0013-0613}}</ref> ڕۆژێک پێش ھێرشەکە، [[ئاژانسی نێونەتەوەییی وزەی ئەتۆمی|ئاژانسی نێودەوڵەتی وزەی ئەتۆمی]] بۆ یەکەمجار لە ماوەی ٢٠ ساڵدا ئێرانی بە پابەندنەبوونی بە پابەندبوونە ئەتۆمییەکانی زانی.<ref name="Euronews20250612">{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=https://www.euronews.com/2025/06/12/un-nuclear-watchdog-finds-iran-in-non-compliance-with-nuclear-obligations|سەردێڕ=UN nuclear watchdog finds Iran in breach of its obligations |ڕێکەوتی سەردان=١٢ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=Euro News}}</ref> == پێش ڕووداو == لە ڕووی مێژووییەوە ئیسرائیل و ئێران تا [[شۆڕشی ١٩٧٩ی ئێران|شۆڕشی ساڵی ١٩٧٩]] پەیوەندییەکی نزیکیان ھەبووە.<ref name="Independent20250616">{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٦ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://www.the-independent.com/news/world/middle-east/israel-iran-conflict-timeline-attacks-b2770765.html|سەردێڕ=Israel-Iran conflict: A timeline of how the attacks unfolded |ڕێکەوتی سەردان=١٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=The Independent |زمان=en}}</ref> لە دوای شۆڕشەوە، حکوومەتی نوێی ئێران<ref name="Independent20250616"/> دژایەتی خۆی بۆ ئیسرائیل و جوولەکە ڕاگەیاندووە و بەلێنی لەناوبردنیان داوە<ref name="Litvak2025">{{بیرخستنەوە|دوایین=Litvak |یەکەم=Meir |سەردێڕ=Iranian Antisemitism and the Holocaust |ڕێکەوت=٢٠١٧|ئیش=Antisemitism Before and Since the Holocaust: Altered Contexts and Recent Perspectives |پەڕەکان=٢٠٩|editor-last=McElligott |editor-first=Anthony |editor-last2=Herf |editor-first2=Jeffrey |ناونیشان=https://doi.org/10.1007/978-3-319-48866-0_9 |ڕێکەوتی سەردان=١٦ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|شوێن=Cham |بڵاوکەرەوە=Springer International Publishing |زمان=en |doi=10.1007/978-3-319-48866-0_9 |ژپنک=٩٧٨-٣-٣١٩-٤٨٨٦٦-٠}}</ref><ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=٥ی نیسانی ٢٠١٣|ناونیشان=https://brandeiscenter.com/irans-incitement-to-genocide-against-israel/|سەردێڕ=Iran’s Incitement to Genocide Against Israel - Brandeis Center |ڕێکەوتی سەردان=١٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=Brandeis Center |زمان=en}}</ref><ref>{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|ڕێکەوت=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|سەردێڕ=Iranian nuclear threat meant Israelis had no choice|ناونیشان=https://www.theaustralian.com.au/subscribe/news/1/?sourceCode=TAWEB_WRE170_a_GGL&dest=https%3A%2F%2Fwww.theaustralian.com.au%2Fworld%2Firanian-nuclear-threat-meant-israelis-had-nochoice-but-to-strike%2Fnews-story%2F008feb9df6f5253574dae7ed1c897f4e&memtype=anonymous&mode=premium&v21=GROUPA-Segment-2-NOSCORE&V21spcbehaviour=append|ئیش=The Australian}}</ref><ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://www.tbsnews.net/features/panorama/why-are-iran-and-israel-sworn-enemies-1164451|سەردێڕ=Why are Iran and Israel sworn enemies? |ڕێکەوتی سەردان=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=The Business Standard |زمان=en}}</ref><ref name="Hein">{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|دوایین=von Hein|یەکەم=Shabnam|ڕێکەوت=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|سەردێڕ=Why are Iran and Israel sworn enemies?|ناونیشان=https://www.dw.com/en/iran-israel-attacks-hezbollah-ayatollah-ali-khamenei-islamic-revolution/a-68780605|ڕێکەوتی سەردان=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ئیش=Deutsche Welle}}</ref><ref>{{بیرخستنەوەی وێب|دوایین=Hjelmgaard |یەکەم=Kim |ڕێکەوت=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://www.usatoday.com/story/news/world/2025/06/13/israel-iran-attacks-nuclear-sites/84180887007/|سەردێڕ=What we know about Israel's attacks on Iran's nuclear sites − and Iran's drone response |ڕێکەوتی سەردان=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=USA TODAY |زمان=en-US}}</ref><ref>{{بیرخستنەوەی وێب|دوایین=Breen-Portnoy |یەکەم=Barney |ڕێکەوت=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://combatantisemitism.org/cam-news/this-is-the-time-to-stand-with-israel-cam-statement-on-idf-pre-emptive-strike-on-irans-nuclear-program/|سەردێڕ='This Is The Time to Stand With Israel': IDF Launches Pre-Emptive Strike on Iran's Nuclear Program |ڕێکەوتی سەردان=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=Combat Antisemitism Movement |زمان=en-US}}</ref> [[ڕووحوڵڵا خومەینی]] ئیسرائیلی وەک «داگیرکەرێکی ناشەرعیی خاکی موسڵمانان» و بەشێک لە [[ئیمپریالیزم]]ی ڕۆژاوا دەبینێت.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=http://www.pbs.org/wgbh/pages/frontline/tehranbureau/2010/10/iran-primer-iran-and-the-palestinians.html|سەردێڕ=Iran Primer: Iran and the Palestinians |ڕێکەوتی سەردان=١٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=[[PBS]] Public Broadcasting Service |زمان=en}}</ref><ref name="Litvak2025"/> ئیسرائیل دەڵێت، بەرنامە ئەتۆمییەکەی ئێران ڕێگە بە ئێران دەدات کە [[چەکی ئەتۆمی]] دروست بکات و بەم شێوەیە ئیسرائیل پێی وایە، ھەڕەشە بۆ ئیسرائیل دروست دەکات.<ref name="Independent20250616"/> ھەرچەندە ئێران و ئیسرائیل لە مێژە ململانێی بە وەکالەتیان ھەبووە، بەڵام ساڵی ٢٠٢٤ یەکەمجار بە ئاشکرا و ڕاستەوخۆ ھەردووکیان ھێرشیان کردە سەر یەکتر. لە ١ی نیسانی ٢٠٢٤، [[ھێرشی ئیسرائیل بۆ سەر باڵیۆزخانەی ئێران لە دیمەشق|ھێرشێکی ئاسمانی ئیسرائیل بۆ سەر کونسوڵخانەی ئێران لە دیمەشق،]] چەندین ئەفسەری ئێرانی کوژران. ئێران [[ھێرشی نیسانی ٢٠٢٤ی ئێران بۆ سەر ئیسرائیل|لە مانگی نیسانی ٢٠٢٤ بە لێدان لە ئیسرائیل]] تۆڵەی کردەوە و دواتر ئیسرائیل ھەمان مانگ بە لێدانی ئێران تۆڵەی کردەوە. لە مانگی تەممووزی ساڵی ٢٠٢٤، ئیسرائیل [[تیرۆرکردنی ئیسماعیل ھەنییە|ئیسماعیل ھەنییە، ڕێبەری بزووتنەوەی حەماسی لە تارانی پایتەختی ئێران تیرۆر کرد]]. لە تشریینی یەکەمی ٢٠٢٤ [[ھێرشی تشرینی یەکەمی ٢٠٢٤ی ئێران بۆ سەر ئیسرائیل|ئێران ھێرشی کردە سەر ئیسرائیل]]، ئیسرائیلیش ھێرشی کردەوە سەر ئێران.<ref name="Sykes">{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|دوایین=Sykes|یەکەم=Patrick|دوایین٢=Bronner|یەکەم٢=Ethan|دوایین٣=Capaccio|یەکەم٣=Anthony|ڕێکەوت=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|سەردێڕ=Israel and Iran Have Been Enemies for Decades. What Next?|ناونیشان=https://www.bloomberg.com/news/articles/2025-06-13/israel-iran-tensions-escalate-how-proxies-nuclear-ambitions-are-fueling-crisis|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://archive.is/daPUc|ڕێکەوتی ئەرشیڤ=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ڕێکەوتی سەردان=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ئیش=[[Bloomberg News]]|بڵاوکەرەوە=Bloomberg L.P.}}</ref> === بەرنامەی ئەتۆمی ئێران === [[بێنیامین نێتانیاھو]]، سەرۆک وەزیرانی ئیسرائیل، [[بەرنامەی ئەتۆمیی ئێران| بەرنامەی ئەتۆمی ئێرانی]] وەک ھۆکاری سەرەکی ھێنایەوە کە ئیسرائیل بڕیاریدا پێشوەختە ھێرش بکاتە سەر ئێران.<ref>{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|دوایین=Rosman|یەکەم=Rebecca|ڕێکەوت=١٦ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|سەردێڕ=Israel strikes Iranian state TV during live broadcast on the fourth day of conflict|ناونیشان=https://www.npr.org/2025/06/16/nx-s1-5434860/israel-iran-conflict|ڕێکەوتی سەردان=١٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ئیش=NPR|زمان=en}}</ref> ئیسرائیل بەرنامە ئەتۆمییەکەی ئێران بە ھەڕەشەیەکی ستراتیژی دەزانێت، ھەرچەندە ئیسرائیل خۆی خاوەنی چەکی ئەتۆمییە.<ref>{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|دوایین=Fernández|یەکەم=Belén|ڕێکەوت=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|سەردێڕ=As Israel strikes Iran, what happened to 'America First'?|ناونیشان=https://www.aljazeera.com/opinions/2025/6/13/israel-strikes-iran-what-happened-to-america-first|ڕێکەوتی سەردان=١٥ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ئیش=Al Jazeera English|زمان=en}}</ref> ئیسرائیل دەڵێت مافی خۆیەتی ڕێوشوێنی سەربازی لەدژی [[بەرنامەی ئەتۆمیی ئێران|بەرنامەی ئەتۆمیی ئێران]] بگرێتەبەر ئەگەر پێیوابێ ئەو بەرنامە ئەتۆمییە مەترسی بێت بۆ سەر ئاسایشی وڵاتەکە.<ref name="Hein2">{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|دوایین=von Hein|یەکەم=Shabnam|ڕێکەوت=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|سەردێڕ=Why are Iran and Israel sworn enemies?|ناونیشان=https://www.dw.com/en/iran-israel-attacks-hezbollah-ayatollah-ali-khamenei-islamic-revolution/a-68780605|ڕێکەوتی سەردان=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ئیش=Deutsche Welle}}</ref><ref name="Sykes2">{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|دوایین=Sykes|یەکەم=Patrick|دوایین٢=Bronner|یەکەم٢=Ethan|دوایین٣=Capaccio|یەکەم٣=Anthony|ڕێکەوت=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|سەردێڕ=Israel and Iran Have Been Enemies for Decades. What Next?|ناونیشان=https://www.bloomberg.com/news/articles/2025-06-13/israel-iran-tensions-escalate-how-proxies-nuclear-ambitions-are-fueling-crisis|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://archive.is/daPUc|ڕێکەوتی ئەرشیڤ=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ڕێکەوتی سەردان=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ئیش=[[Bloomberg News]]|بڵاوکەرەوە=Bloomberg L.P.}}</ref> تیرۆرکردنی پێنج زانای [[ئەتۆم|ناوکی]] ئێرانی لە [[تاران]] لە ساڵی ٢٠١٠ەوە بە شێوەیەکی باو بۆ ئیسرائیل دەگەڕێتەوە.<ref name="Sykes2"/> لە ساڵی ٢٠١٥ ئێران پلانی ھەمەلایەنەی ھاوبەشی کاری (JCPOA)ی واژوو کرد، کە لەلایەن سەرۆک [[باراک ئۆباما]] و [[ئەنجومەنی ئاسایشی نەتەوە یەکگرتووەکان]] و [[ئەڵمانیا]] دانوستانیان لەسەر کرا بۆ بەڕێوەبردنی گەشەپێدانی ئەتۆمی مەدەنی ئێران لە ئاستێکی سنوورداردا.<ref name="Tirone2">{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|دوایین=Tirone|یەکەم=Jonathan|ڕێکەوت=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|سەردێڕ=How Close Is Iran to a Nuclear Weapon as Trump Eyes a Deal?|ناونیشان=https://www.bloomberg.com/news/articles/2025-06-13/does-iran-have-nuclear-weapons-why-did-israel-attack-its-atomic-program|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://archive.is/AJZS1|ڕێکەوتی ئەرشیڤ=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ڕێکەوتی سەردان=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ئیش=[[Bloomberg News]]|بڵاوکەرەوە=Bloomberg L.P.}}</ref> لە ساڵی ٢٠١٨ [[دۆناڵد ترامپ|دۆناڵد ترامپ]] سەرۆک کۆماری ئەمریکا لە کاتی [[سەرۆکایەتیی دۆناڵد ترامپ|یەکەم سەرۆکایەتیدا]] بەشداری وڵاتەکەی لە ڕێککەوتنەکەدا ھەڵپەسارد و سزا ئابوورییەکانی سەر ئێران دەستپێکردەوە، سەرەڕای ڕاپۆرتی [[ئاژانسی نێونەتەوەییی وزەی ئەتۆمی|ئاژانسی نێونەتەوەییی وزەی ئەتۆمی]] کە ئێران پابەندە بەو ڕێککەوتنە.<ref name="Tirone2"/> ئێران تۆڵەی وازھێنانی ترامپ لە ڕێککەوتنەکەی دایەوە، بە زیادکردنی وردە وردە پیتاندنی یۆرانیۆم.<ref name="bbc22">{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|ڕێکەوت=١٤ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|سەردێڕ=Was Iran months away from producing a nuclear bomb?|ناونیشان=https://www.bbc.com/news/articles/cn840275p5yo|ئیش=BBC}}</ref> دوای [[ھێرشی ئاسمانیی ٢٠٢٠ی فڕۆکەخانەی نێونەتەوەییی بەغدا|تیرۆرکردنی قاسم سولەیمانی]] لە ساڵی ٢٠٢٠ لەلایەن ئەمریکاوە، کە ژەنەراڵێکی ئێرانی بوو، ئێران ڕای گەیاند کە چیتر پابەند نابێت بە سنووردارکردنی پیتاندنەکان.<ref>{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|دوایین=Rubin|یەکەم=April|ڕێکەوت=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|سەردێڕ=How failed Iran nuclear talks led to Israel's attack|ناونیشان=https://www.axios.com/2025/06/13/iran-israel-usa-nuclear-deal-timeline-attack-jcpoa|ئیش=Axios|زمان=en}}</ref> تا ساڵی ٢٠٢١ ئێران خەریکی پیتاندنی یۆرانیۆم بوو تا ٦٠٪ پاکی، ھاوشێوەی یۆرانیۆمی پلە چەک.<ref name="Tirone22">{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|دوایین=Tirone|یەکەم=Jonathan|ڕێکەوت=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|سەردێڕ=How Close Is Iran to a Nuclear Weapon as Trump Eyes a Deal?|ناونیشان=https://www.bloomberg.com/news/articles/2025-06-13/does-iran-have-nuclear-weapons-why-did-israel-attack-its-atomic-program|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://archive.is/AJZS1|ڕێکەوتی ئەرشیڤ=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ڕێکەوتی سەردان=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ئیش=[[Bloomberg News]]|بڵاوکەرەوە=Bloomberg L.P.}}</ref> لە مانگی ئایاری ٢٠٢٥ ئاژانسی نێونەتەوەییی وزەی ئەتۆمی ڕای گەیاند کە ئێران ٤٠٩ کیلۆگرام یۆرانیۆمی پاکی ٦٠٪ی کۆکردۆتەوە،<ref name="Tirone22"/> کە زیاترە لەوەی کە پێویستە بۆ بەکارھێنانی مەدەنی و نزیکە لە پلەی سەربازی.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٥ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://www.dw.com/en/iran-israel-attacks-nuclear-weapons-bomb-donald-trump-iaea-v2/a-72918689|سەردێڕ=How close is Iran to getting a nuclear bomb? – DW – 06/15/2025 |ڕێکەوتی سەردان=١٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=DW |زمان=en}}</ref> لە بەرامبەردا ئێران دامەزراوەیەکی نوێی پیتاندنی ئەتۆمی (سێھەمی خۆی) ڕاگەیاند، کە دەخرێتە ژێر چاودێری ئاژانسی نێونەتەوەییی وزەی ئەتۆمی.<ref name="Aamer22">{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|دوایین=Liechtenstein|یەکەم=Stephanie|دوایین٢=Gambrell|یەکەم٢=Jon|دوایین٣=Madhani|یەکەم٣=Aamer|ڕێکەوت=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|سەردێڕ=Iran announces a new nuclear enrichment site after UN watchdog censure|ناونیشان=https://apnews.com/article/iran-nuclear-iaea-sanctions-728b811da537abe942682e13a82ff8bd|ڕێکەوتی سەردان=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ئیش=Associated Press}}</ref><ref name="lewis2">{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|دوایین=Lewis|یەکەم=Jeffrey|ڕێکەوت=٢٥ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|سەردێڕ=Nuclear Claims Are a Smoke Screen for Hopes of Toppling Iran|ناونیشان=https://foreignpolicy.com/2025/06/13/israel-iran-strikes-regime-change-nuclear-claims/|ئیش=Foreign Policy}}</ref> مایکل کوریلا فەرماندەی فەرماندەیی ناوەندی ئەمریکا (CENTCOM) لە ١٠ی حوزەیرانی ٢٠٢٥ ھۆشداریدا لەوەی ئێران «'چەند ھەفتەیەک' لە چەکی ئەتۆمی دوورە».<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://www.jpost.com/middle-east/iran-news/article-858058|سەردێڕ=Iran was close to nuclear weapons before IDF strikes, US says {{!}} The Jerusalem Post |ڕێکەوتی سەردان=١٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=The Jerusalem Post |زمان=en}}</ref> ڕۆژێک پێش ڕوودانی ھێرشەکانی ئیسرائیل، ئاژانسی نێونەتەوەییی وزەی ئەتۆمی بۆ یەکەمجار لە ماوەی ٢٠ ساڵدا ئێرانی بە پابەندنەبوونی بە ڕێکەوتنە ئەتۆمییەکان زانی.<ref>{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|دوایین=Murphy|یەکەم=Francois|ڕێکەوت=١٢ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|سەردێڕ=IAEA board declares Iran in breach of non-proliferation obligations|ناونیشان=https://www.reuters.com/world/china/iaea-board-declares-iran-breach-non-proliferation-duties-diplomats-say-2025-06-12/|ڕێکەوتی سەردان=١٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ئیش=Reuters|زمان=en}}</ref> ئێران پێداگری دەکات کە بەدوای چەکی ئەتۆمیدا ناگەڕێت و [[عەلی خامنەیی|خامنەیی]] ڕێبەری ئێران دەرکرد و ڕای گەیاند چەکی ئەتۆمی نائەخلاقییە و ئێران ھەوڵی دروستکردنی نادات.<ref>{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|ڕێکەوت=١٦ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|سەردێڕ=The 'unsustainable' reason behind who can have nuclear weapons, and who can't|ناونیشان=https://www.sbs.com.au/news/article/the-unsustainable-decision-on-who-gets-to-have-nuclear-weapons-and-who-doesnt/dpk5breh3|ئیش=SBS News|زمان=en}}</ref> لە مانگی نیسانی ساڵی ٢٠٢٥ دۆناڵد ترامپ، سەرۆکی ئەمریکا [[دانوستانەکانی ئەمریکا و ئێران ٢٠٢٥|دانوستانەکانی نێوان ئەمریکا و ئێرانی]] سەبارەت بە بەرنامە ئەتۆمییەکەی ئێران ڕاگەیاند. [[کۆشکی سپی]] ڕای گەیاند کە ئێران دوو مانگی ماوە بۆ دەستەبەرکردنی ڕێککەوتنێک؛ وادەی دوو مانگەکە ڕۆژێک پێش لێدانەکانی ئیسرائیل کۆتایی ھات.<ref>{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|دوایین=Balmer|یەکەم=Crispian|ڕێکەوت=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|سەردێڕ=After years of waiting, Israel's Netanyahu finally makes his move on Iran|ناونیشان=https://www.reuters.com/world/middle-east/after-years-waiting-israels-netanyahu-finally-makes-his-move-iran-2025-06-13/|ڕێکەوتی سەردان=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ئیش=Reuters}}</ref><ref>{{بیرخستنەوەی وێب|دوایین=Klein |یەکەم=Betsy |دوایین٢=Ferris |یەکەم٢=Sarah |دوایین٣=Lillis |یەکەم٣=Katie Bo |دوایین٤=Atwood |یەکەم٤=Kylie |دوایین٥=Treene |یەکەم٥=Alayna |ڕێکەوت=١٤ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://www.cnn.com/2025/06/14/politics/israel-iran-attack-planning-trump|سەردێڕ=‘We fight or we die’: How days of frantic diplomacy and dire warnings culminated with Israel’s attack on Iran {{!}} CNN Politics |ڕێکەوتی سەردان=١٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=CNN |زمان=en}}</ref> === بەرنامەی مووشەکی بالیستیکی ئێران === ھاوکات لەگەڵ بەرنامەی ئەتۆمی ئێران، بەرنامەی [[مووشەکی بالیستیکی]] ئێران بە ھەڕەشە بۆ سەر ئیسرائیل دادەنرێت.<ref name="NYTimes20250614">{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|دوایین=Kershner|یەکەم=Isabel|ڕێکەوت=١٥ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|سەردێڕ=Even as Israel Blitzes Tehran, It Fears Iran’s Destructive Missiles|ناونیشان=https://www.nytimes.com/2025/06/14/world/middleeast/israel-iran-missile-attack.html|ڕێکەوتی سەردان=١٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ئیش=The New York Times|زمان=en-US|issn=0362-4331}}</ref> لە وتارێکی ''[[نیویۆرک تایمز]]دا'' ئاماژە بەوە کراوە کە ئیسرائیلییەکان پێیان وایە ئێران دەتوانێت مانگانە ٣٠٠ مووشەکی بالیستی دروست بکات و بەم شێوەیەش بێتە جێگای مەترسی بۆ سەر ئیسرائیل.<ref name="NYTimes20250614"/> == لێدانەکانی ئیسرائیل == [[پەڕگە:Explosions_in_different_areas_of_Tehran_following_Israeli_attack_Mizan_13_June_30.jpg|وێنۆک|کاریگەری ھێرشەکە بۆ سەر باڵەخانەکانی [[تاران]]]]لە کاتژمێرەکانی سەرەتای کاتژمێر ١٣ حوزەیرانی ٢٠٢٥، ھێزکانی ھێزی سەربازی ئێران ھێرشی کردە سەر دەیان بنکەی ئەتۆمی ئێران و بنکە سەربازییەکان و دامەزراوە و ژێرخانەکانی ئێران و فەرماندە باڵاکانی ئێران کە ھەندێکیان دووربوون لە چاوەڕوانی ئێران<ref name="JPost20250613a">{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://www.jpost.com/middle-east/article-857575|سەردێڕ=IDF strikes Iran nuclear targets, military commanders {{!}} The Jerusalem Post |ڕێکەوتی سەردان=١٢ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=The Jerusalem Post}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕێکەوتەکان]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: سەردێڕی ون]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ناونیشانی ڕووت]]</ref> تا کاتژمێر ٠٦:٣٠, [[ھێزی ئاسمانیی ئیسرائیل|ھێزی ئاسمانی ئیسرائیل]] پێنج شەپۆلی ھێرشی ئاسمانی دەستپێکردبوو،<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/israel-has-so-far-carried-out-5-waves-of-strikes-in-iran-military-official-says/|سەردێڕ=Israel has so far carried out 5 waves of strikes in Iran, military official says |ڕێکەوتی سەردان=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=The Times of Israel |زمان=en-US}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕێکەوتەکان]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: سەردێڕی ون]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ناونیشانی ڕووت]] [[پۆل:ئەو پەڕانەی ژێدەری ئینگلیزیی ئەمریکایییان ھەیە (en-us)]]</ref> بە بەکارھێنانی زیاتر لە ٢٠٠ فڕۆکەی ئیسرائیل بۆ فڕێدانی زیاتر لە ٣٣٠ تەقەمەنی بۆ سەر نزیکەی ١٠٠ ئامانج.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/idf-200-aircraft-involved-in-opening-strikes-on-iran-with-several-top-officials-killed/|سەردێڕ=IDF: 200 aircraft involved in opening strikes on Iran, with several top officials killed |ڕێکەوتی سەردان=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=The Times of Israel |زمان=en-US}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕێکەوتەکان]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: سەردێڕی ون]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ناونیشانی ڕووت]] [[پۆل:ئەو پەڕانەی ژێدەری ئینگلیزیی ئەمریکایییان ھەیە (en-us)]]</ref> ھاوکات [[مۆساد]] سیستمی بەرگریی ئاسمانی و ژێرخانی مووشەکی ئێرانی تێکدا.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/report-mossad-carried-out-covert-sabotage-operations-against-iranian-air-defenses-long-range-missiles/|سەردێڕ=Report: Mossad carried out covert sabotage operations against Iranian air defenses, long-range missiles |ڕێکەوتی سەردان=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=The Times of Israel |زمان=en-US}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕێکەوتەکان]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: سەردێڕی ون]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ناونیشانی ڕووت]] [[پۆل:ئەو پەڕانەی ژێدەری ئینگلیزیی ئەمریکایییان ھەیە (en-us)]]</ref> بەرپرسێکی ئیسرائیلی گوتی [[مۆساد]] چەکی وردی بە قاچاخ بردووە و بنکەیەکی فڕۆکەی بێفڕۆکەوانی نھێنی لە نزیک تاران دامەزراندووە،<ref name="TimesOfIsraelLive20250613b">{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/mossad-set-up-a-drone-base-in-iran-uavs-were-activated-overnight-to-strike-surface-to-surface-missile-launchers-aimed-at-israel/|سەردێڕ=Mossad set up drone base in Iran; UAVs were activated overnight to strike surface-to-surface missile launchers aimed at Israel |ڕێکەوتی سەردان=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=The Times of Israel |زمان=en-US}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕێکەوتەکان]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: سەردێڕی ون]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ناونیشانی ڕووت]] [[پۆل:ئەو پەڕانەی ژێدەری ئینگلیزیی ئەمریکایییان ھەیە (en-us)]]</ref> کە بۆ لەکارخستنی بەرگریی ئاسمانی بەکارھێنراوە، ئەمەش [[سەروەریی ئاسمانی]] بۆ فڕۆکە ئیسرائیلییەکان مسۆگەر کردووە.<ref name="TimesOfIsraelLive20250613b"/> نزیکەی کاتژمێر ٠٣:٠٠ بە کاتی ناوخۆ، وەزیری بەرگریی ئیسرائیل، باری نائاسایی لەسەر ئاستی وڵات ڕاگەیاند و ھۆشداریدا لە تۆڵەسەندنەوەی ئێران بە مووشەک و فڕۆکەی بێفڕۆکەوان.<ref>{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|ڕێکەوت=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|سەردێڕ=Israel begins preemptive strike against Iran, defense minister says; sirens wail across Israel|ناونیشان=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/israel-begins-preemptive-strike-against-iran-defense-minister-says-sirens-wail-across-israel/|ئیش=The Times of Israel}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕێکەوتەکان]]</ref> ئاگادارکەرەوەی ھۆشداری لە سەرانسەری ئیسرائیل چالاک کرا، ھەرچەندە ئێران تا ئێوارەی دواتر ھیچ مووشەکێکی بالیستیکی ھەڵنەدا.<ref name="JPost20250613a2">{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://www.jpost.com/middle-east/article-857575|سەردێڕ=IDF strikes Iran nuclear targets, military commanders {{!}} The Jerusalem Post |ڕێکەوتی سەردان=١٢ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=The Jerusalem Post}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕێکەوتەکان]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: سەردێڕی ون]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ناونیشانی ڕووت]]</ref> وەزیری بەرگریی زیاتر ھێرشی ئیسرائیل بۆ سەر ئێران بە «لێدانی پێشوەختە» وەسف کرد.<ref name="Cornwell2">{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|دوایین=Cornwell|یەکەم=Alexander|دوایین٢=Hafezi|یەکەم٢=Parisa|دوایین٣=Holland|یەکەم٣=Steve|دوایین٤=Cornwell|یەکەم٤=Alexander|ڕێکەوت=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|سەردێڕ=Iran strikes back at Israel with missiles over Jerusalem, Tel Aviv|ناونیشان=https://www.reuters.com/world/middle-east/israel-says-it-strikes-iran-amid-nuclear-tensions-2025-06-13/|ڕێکەوتی سەردان=١٤ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ئیش=Reuters|زمان=en}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕێکەوتەکان]] [[پۆل:ئەو پەڕانەی ژێدەری ئینگلیزییان ھەیە (en)]]</ref> بەگوێرەی ئاماری ئیسرائیل، ئەو چالاکییە بەھۆی زانیارییە ھەواڵگرییەکانەوە بووە کە ئاماژەیان بەوە کردووە، ئێران ئەوەندە یۆرانیۆمی پیتێنراوی کۆکردووەتەوە کە بتوانێت لە ماوەی چەند ڕۆژێکدا چەکی ئەتۆمی بەرھەمبھێنێت.<ref name="JPost20250613a2"/> بۆردوومانەکان زۆربەی بنکە سەربازییەکان و گەڕەکەکانی نیشتەجێبوونی فەرماندە باڵاکان لە تاران گرتەوە. شایەتحاڵەکان باسیان لە بڵێسەی زەبەلاح و تەقینەوە دووبارەبووەکان کردووە.<ref name="NYTimesLive20250612">{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|دوایین=Fassihi|یەکەم=Farnaz|دوایین٢=Nauman|یەکەم٢=Qasim|دوایین٣=Boxerman|یەکەم٣=Aaron|دوایین٤=Kingsley|یەکەم٤=Patrick|دوایین٥=Bergman|یەکەم٥=Ronen|ڕێکەوت=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|سەردێڕ=Israel Strikes Iran's Nuclear Program, Killing Top Military Officials: Live Updates|ناونیشان=https://www.nytimes.com/live/2025/06/12/world/israel-iran-us-nuclear|ڕێکەوتی سەردان=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ئیش=The New York Times|زمان=en-US|issn=0362-4331}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕێکەوتەکان]] [[پۆل:ئەو پەڕانەی ژێدەری ئینگلیزیی ئەمریکایییان ھەیە (en-us)]]</ref><ref name="IranIntlLive20250612">{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٥ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://www.iranintl.com/en/liveblog/202506127881|سەردێڕ=Israel attacks targets across Tehran as Trump says peace 'will happen soon' |ڕێکەوتی سەردان=١٥ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=Iran International |زمان=en}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕێکەوتەکان]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: سەردێڕی ون]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ناونیشانی ڕووت]] [[پۆل:ئەو پەڕانەی ژێدەری ئینگلیزییان ھەیە (en)]]</ref> ئاژانسی ھەواڵی فارس کە پەیوەندی بە سوپای پاسدارانەوە ھەیە، بڵاوی کردەوە، لە کاتی ھێرشەکەدا ھەندێک کۆمەڵگەی نیشتەجێبوون بەرکەوتوون.<ref>{{Cite magazine}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: بیرخستنەوەی واڵا]]</ref> ھەروەھا ڕاگەیەندرا کە لە شاری نەتەنز لە [[پارێزگای ئەسفەھان|پارێزگای ئیسفەھان]] کە یەکێک لە گرینگترین دامەزراوە ئەتۆمییەکانی ئێران لێیە، بەھەمان شێوە بۆردوومانکراوە. تەلەڤیزیۆنی دەوڵەتی ئێران «تەقینەوەیەکی بەرز»ی لە نزیک ئەو شوێنە پشتڕاستکردەوە کە دوو وێستگەی پیتاندنی تێدایە: وێستگەی گەورەی پیتاندنی سووتەمەنی ژێر زەوی (FEP) و وێستگەی پیتاندنی سووتەمەنی تاقیکاری (PFEP) لە سەرووی زەویەوە.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/explosions-heard-in-natanz-home-to-key-nuclear-site-says-iranian-state-television/|سەردێڕ=Explosions heard in Natanz, home to key nuclear site, says Iranian state television |ڕێکەوتی سەردان=١٢ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=The Times of Israel}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕێکەوتەکان]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: سەردێڕی ون]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ناونیشانی ڕووت]]</ref> ھەروەھا شوێنە ئەتۆمییەکانی [[خۆنداب]] و [[خوڕەماوە]] کرانە ئامانج.<ref name="IranIntlLive202506122">{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٥ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://www.iranintl.com/en/liveblog/202506127881|سەردێڕ=Israel attacks targets across Tehran as Trump says peace 'will happen soon' |ڕێکەوتی سەردان=١٥ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=Iran International |زمان=en}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕێکەوتەکان]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: سەردێڕی ون]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ناونیشانی ڕووت]] [[پۆل:ئەو پەڕانەی ژێدەری ئینگلیزییان ھەیە (en)]]</ref><ref name="kh2">{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|trans-title=Latest news on Israel's attack on Iran; widespread alert declared in the region |ناونیشان=https://www.sharghdaily.com/بخش-سیاست-6/1020829-آخرین-اخبار-حملھ-اسرائیل-ایران|سەردێڕ=آخرین اخبار از حمله اسرائیل به ایران؛ آماده‌باش گسترده در منطقه اعلام شد |ڕێکەوتی سەردان=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=Shargh |زمان=fa}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕێکەوتەکان]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: سەردێڕی وەرگێڕدراو]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ناونیشانی ڕووت]] [[پۆل:ئەو پەڕانەی ژێدەری فارسییان ھەیە (fa)]]</ref> === (١٤ی حوزەیران-٢٠ ی حوزەیران) === بەرەبەیانی ١٤ی حوزەیران، میدیاکانی ئێران ھەواڵی دەنگی تەقینەوە بەھێزەکانی [[فڕۆکەخانەی نێونەتەوەییی مێھرئاباد]] و دروستبوونی ئاگرێکی گەورە بڵاوکردەوە. بەپێی ڕاپۆرتی ئاژانسی ھەواڵی فارس، دوو موشەک بەر ناوچە نزیکەکان کەوتووە.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٤ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/blast-reported-at-tehrans-mehrabad-airport/|سەردێڕ=Blast reported at Tehran’s Mehrabad Airport; 2 projectiles said to hit area |ڕێکەوتی سەردان= |وێبگە=[[تایمز اسرائیل]] |زمان=en-US}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕێکەوتەکان]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: سەردێڕی ون]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ناونیشانی ڕووت]] [[پۆل:ئەو پەڕانەی ژێدەری ئینگلیزیی ئەمریکایییان ھەیە (en-us)]]</ref> ھەروەھا سیستمی بەرگریی ئاسمانی ئێران بەرپەرچی ھێرشە مووشەکیەکانی ئیسرائیلی داوەتەوە لە ئاسمانی [[ئەسفەھان|ئەسفەھاندا]].<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٤ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://www.iranintl.com/en/202506148587|سەردێڕ=Israeli airstrikes continue in Tehran and Isfahan, videos show |ڕێکەوتی سەردان= |وێبگە=[[ایران اینترنشنال]] |زمان=en}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕێکەوتەکان]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: سەردێڕی ون]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ناونیشانی ڕووت]] [[پۆل:ئەو پەڕانەی ژێدەری ئینگلیزییان ھەیە (en)]]</ref> ڕاپۆرتەکان ئاماژە بەوە دەکەن کە ھێزە سەربازییەکانی ئێران چەند فڕۆکەیەکی بێفڕۆکەوانی ئیسرائیلیان لە ئەرکەکانی سیخوڕی لە باکووری ڕۆژاوای ئێران خستووەتە خوارەوە<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٤ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://english.alarabiya.net/News/middle-east/2025/06/14/iran-launches-fresh-wave-of-attacks-on-israel-state-tv|سەردێڕ=Iran launches fresh wave of attacks on Israel, two killed: Reports |ڕێکەوتی سەردان= |زمان=en}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕێکەوتەکان]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: سەردێڕی ون]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ناونیشانی ڕووت]] [[پۆل:ئەو پەڕانەی ژێدەری ئینگلیزییان ھەیە (en)]]</ref> سوپای ئیسرائیل ڕای گەیاند کە دامەزراوەیەکی ژێرزەمینی لە ڕۆژاوای ئێران کە بۆ ھەڵگرتنی دەیان مووشەکی بالیستیک و کروز بەکاردەھێنرا، بۆردومان کراوە.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|دوایین=Fabian |یەکەم=Emanuel |ناونیشان=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/idf-spokesperson-israel-bombed-underground-iranian-facility-storing-dozens-of-missiles/|سەردێڕ=IDF spokesperson: Israel bombed underground Iranian facility storing dozens of missiles |ڕێکەوتی سەردان=١٤ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=The Times of Israel |زمان=en-US}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕێکەوتەکان]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: سەردێڕی ون]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ناونیشانی ڕووت]] [[پۆل:ئەو پەڕانەی ژێدەری ئینگلیزیی ئەمریکایییان ھەیە (en-us)]]</ref>ئێران ھەواڵی کوژرانی ھەریەکە لە ژەنەڕاڵ غوڵامڕەزا مێھرابی جێگری سەرۆکی ئیتلاعات بۆ ئەرکانی گشتیی ھێزە چەکدارەکان و ژەنەڕاڵ [[مەھدی ڕەبانی]] جێگری سەرۆکی ئۆپەراسیۆنەکان پشتڕاستکردەوە.<ref name="TimesOfIsraelLive20250614">{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٤ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/iran-confirms-two-more-senior-generals-killed-in-israeli-strikes/|سەردێڕ=Iran confirms two more senior generals killed in Israeli strikes |ڕێکەوتی سەردان=١٤ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=The Times of Israel |زمان=en-US |agency=Agence France-Presse}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕێکەوتەکان]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: سەردێڕی ون]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ناونیشانی ڕووت]] [[پۆل:ئەو پەڕانەی ژێدەری ئینگلیزیی ئەمریکایییان ھەیە (en-us)]]</ref> تا ئێستا ئێران بانگەشەی ئەوەی کردووە کە سێ فڕۆکەی [[ئێف-٣٥|ئێف ٣٥ی]] ئیسرائیلی خستووەتە خوارەوە و دوو فڕۆکەوانیشی گرتووە.<ref name="F35Jets">{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|ڕێکەوت=١٤ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|سەردێڕ=Third F-35 fighter jet downed in Iranian territory, two Israeli pilots now in custody|ناونیشان=https://www.tehrantimes.com/news/514337/Third-F-35-fighter-jet-downed-in-Iranian-territory-two-Israeli|ڕێکەوتی سەردان=١٤ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ئیش=[[تهران تایمز]]}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕێکەوتەکان]]</ref> وەزارەتی نەوتی ئێران ڕای گەیاند کە ھێرش کراوەتە سەر دوو کێڵگەی نەوتی لە پارێزگای [[بووشێھر]] کە بریتین لە پلاتفۆرمی کێڵگەی غازی قۆناغی ١٤ی پارسی باشوور و پاڵاوگەی غازی فەجر جەم.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=https://www.bbc.com/news/live/c93ydeqyq71t?post=asset%3Ae1780d58-29d1-4481-851c-0ab924b4e3bc#post |ڕێکەوتی سەردان=١٤ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=BBC News |زمان=en-GB}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕێکەوتەکان]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: سەردێڕی ون]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ناونیشانی ڕووت]] [[پۆل:ئەو پەڕانەی ژێدەری ئینگلیزیی بریتانیایییان ھەیە (en-gb)]]</ref><ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٤ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://www.iranintl.com/en/202506144861|سەردێڕ=Iran's biggest gas refinery still on fire despite official denial |ڕێکەوتی سەردان=١٤ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=Iran International |زمان=en}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕێکەوتەکان]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: سەردێڕی ون]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ناونیشانی ڕووت]] [[پۆل:ئەو پەڕانەی ژێدەری ئینگلیزییان ھەیە (en)]]</ref> ھێرشەکان ئاگری بەرفراوانیان لێکەوتەوە کە بەرھەمھێنانی لانیکەم ١٢ ملیۆن مەتر سێجا غازی داخست.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٤ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://www.iranintl.com/en/202506147968|سەردێڕ=Fire halts 12 million cubic meters of gas production at South Pars Phase 14 |ڕێکەوتی سەردان=١٤ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=Iran International |زمان=en}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕێکەوتەکان]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: سەردێڕی ون]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ناونیشانی ڕووت]] [[پۆل:ئەو پەڕانەی ژێدەری ئینگلیزییان ھەیە (en)]]</ref> تا ئەو کاتە، بەپێی [[بزووتنەوەی نێونەتەوەییی خاچی سوور و مانگیلەی سوور|ئاماری مانگی سوور]]، ھێرشەکانی ئیسرائیل کاریگەرییان لەسەر ١٨ پارێزگای ئێران ھەبووە لە کۆی ٣١ پارێزگا و ھەزار و ٤١٤ لە کارمەندانی ڕێکخراوەکەش لە ئۆپەراسیۆنە فریاگوزارییەکاندا بەشدار بوون.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٤ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://www.iranintl.com/en/202506147133|سەردێڕ=Israeli attacks affect 18 of Iran’s 31 provinces, Red Crescent says |ڕێکەوتی سەردان=١٤ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=Iran International |زمان=en}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕێکەوتەکان]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: سەردێڕی ون]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ناونیشانی ڕووت]] [[پۆل:ئەو پەڕانەی ژێدەری ئینگلیزییان ھەیە (en)]]</ref> کاتژمێر ١١:١١ی پاشنیوەڕۆ. بە کاتی ناوخۆ، سوپای ئیسرائیل ڕای گەیاند کە شەپۆلێکی نوێی ھێرش بۆ سەر «ئامانجە سەربازییەکان» لە تاران دەستیپێکردووە.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=https://www.bbc.com/news/live/c93ydeqyq71t?post=asset%3A342b766b-06b7-4f92-8b3b-bc3644ec8ba4#post |ڕێکەوتی سەردان=١٤ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=BBC News |زمان=en-GB}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕێکەوتەکان]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: سەردێڕی ون]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ناونیشانی ڕووت]] [[پۆل:ئەو پەڕانەی ژێدەری ئینگلیزیی بریتانیایییان ھەیە (en-gb)]]</ref> ھێرش کرایە سەر کۆگاکانی نەوت و بەنزین لەو شارە و بەھۆیەوە کارەبا لە گەڕەکی شەھران پچڕان.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٤ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://www.iranintl.com/en/202506145667|سەردێڕ=Gasoline and oil depots in western Tehran hit by Israeli airstrikes |ڕێکەوتی سەردان=١٤ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=Iran International |زمان=en}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕێکەوتەکان]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: سەردێڕی ون]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ناونیشانی ڕووت]] [[پۆل:ئەو پەڕانەی ژێدەری ئینگلیزییان ھەیە (en)]]</ref> دواتر لەو شەودا [[ئاژانسی ھەواڵی تەسنیم]] بڵاوی کردەوە کە ھێرشەکانی ئیسرائیل لە پایتەخت بارەگاکانی [[وەزارەتی بەرگری و پاڵپشتیی ھێزە چەکدارەکان (ئێران)|وەزارەتی بەرگریی و پاڵپشتیی ھێزە چەکدارەکان]] کردووەتە ئامانج.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٤ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://www.iranintl.com/en/202506143937|سەردێڕ=Israeli airstrikes hit SPND building in Tehran - Tasnim |ڕێکەوتی سەردان=١٤ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=Iran International |زمان=en}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕێکەوتەکان]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: سەردێڕی ون]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ناونیشانی ڕووت]] [[پۆل:ئەو پەڕانەی ژێدەری ئینگلیزییان ھەیە (en)]]</ref> لە ١٥ی حوزەیران، ھێزەکانی بەرگریی ئیسرائیل ھۆشداریی بە ھاووڵاتیانی مەدەنی ئێران دا کە ناوچەکانی دەوروبەری کارگەی چەک و بنکە سەربازییەکانی شیراز چۆڵ بکەن. ئێران لە ڕێگەی عومان و قەتەرەوە داوای نێوەندگیری کردووە بۆ دانوستان لەگەڵ ئەمریکا بۆ ڕاگرتنی ھێرشەکان و زیندووکردنەوەی دانوستانە ئەتۆمییەکان. ئێران ڕای گەیاند کە دوو کەسی دەستگیر کردووە بە تۆمەتی ئەندام بوون لە [[مۆساد]].<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٥ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://aje.io/9yu24p?update=3776515 |وێبگە=Al Jazeera English}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕێکەوتەکان]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: سەردێڕی ون]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ناونیشانی ڕووت]]</ref> ئیسرائیل بنکە سەربازییەکانی ئێرانی کردە ئامانج و ھەروەھا ھێرشی کردە سەر وەزارەتی دەرەوەی ئەو وڵاتە.<ref name="CNNLive202506152">{{بیرخستنەوەی وێب|دوایین=Ebrahim |یەکەم=Nadeen |ڕێکەوت=١٥ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://www.cnn.com/world/live-news/israel-iran-strikes-news-06-15-25|سەردێڕ=Israel and Iran broaden attacks as conflict enters fourth day |ڕێکەوتی سەردان=١٥ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=CNN |زمان=en}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕێکەوتەکان]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: سەردێڕی ون]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ناونیشانی ڕووت]] [[پۆل:ئەو پەڕانەی ژێدەری ئینگلیزییان ھەیە (en)]]</ref> لە ھێرشە موشەکییەکان[[محەممەد کازمی (ئەفسەری سەربازی)|محەممەد کازمی]] سەرۆکی ڕێکخراوی ھەواڵگری سوپای پاسداران و جێگرەکەی کوژران.<ref>{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|ناونیشان=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/netanyahu-confirms-israel-killed-irgc-intelligence-chief-and-his-deputy/|سەردێڕ=Netanyahu says Israel killed IRGC intelligence chief and his deputy|ئیش=The Times of Israel|ڕێکەوت=١٥ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ڕێکەوتی سەردان=١٥ی حوزەیرانی ٢٠٢٥}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕێکەوتەکان]]</ref> ھاوکات لەگەڵ ھێرشە ئاسمانییەکان پێنج ئۆتۆمبێلی بۆمبڕێژکراو لە تاران تەقینەوە و تەقینەوەکان لە نزیک شوێنە حکومییەکان و ئەوانەی پەیوەندییان بە بەرنامەی ئەتۆمیەوە بووە. ئاژانسی ھەواڵی دەوڵەتی ئێران، ئێرنا، بە پشتبەستن بە سەرچاوە ئاگادارەکان بانگەشەی ئەوەی کردووە کە ئۆپەراسیۆنەکە لەلایەن ئیسرائیلەوە ئەنجامدراوە، ھەرچەندە بەرپرسێکی ئیسرائیلی ڕەتیکردەوە ھیچ تێوەگلانێکی ھەبێت.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=https://www.aa.com.tr/en/middle-east/iran-reports-5-car-bomb-explosions-in-tehran-by-israel/3599545|سەردێڕ=Iran reports 5 car bomb explosions in Tehran by Israel |ڕێکەوتی سەردان=١٦ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=www.aa.com.tr}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕێکەوتەکان]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: سەردێڕی ون]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ناونیشانی ڕووت]]</ref><ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=https://iranwire.com/en/news/142178-car-bombs-detonate-near-tehran-government-buildings/|سەردێڕ=CAR BOMBS DETONATE NEAR TEHRAN GOVERNMENT BUILDINGS |ڕێکەوتی سەردان=١٦ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=iranwire.com |زمان=en}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕێکەوتەکان]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: سەردێڕی ون]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ناونیشانی ڕووت]] [[پۆل:ئەو پەڕانەی ژێدەری ئینگلیزییان ھەیە (en)]]</ref> ناتانیاھۆ گوتی ئیسرائیل ھیچ بژاردەیەکی تری نییە جگە لە ھێرشکردنە سەر ئێران بۆ ڕێگریکردن لە ھۆلۆکۆستی ئەتۆمی. حکوومەتی ئێرانی بە سەرکوتکردنی گەلی ئێران تۆمەتبار کرد و ڕای گەیاند کە ئەوە کاری گەلی ئێرانە کە «راپەڕن»یان نا.<ref name="CNNLive202506153">{{بیرخستنەوەی وێب|دوایین=Ebrahim |یەکەم=Nadeen |ڕێکەوت=١٥ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://www.cnn.com/world/live-news/israel-iran-strikes-news-06-15-25|سەردێڕ=Israel and Iran broaden attacks as conflict enters fourth day |ڕێکەوتی سەردان=١٥ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=CNN |زمان=en}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕێکەوتەکان]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: سەردێڕی ون]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ناونیشانی ڕووت]] [[پۆل:ئەو پەڕانەی ژێدەری ئینگلیزییان ھەیە (en)]]</ref> ڕۆژی ١٦ی حوزەیران ھێزەکانی بەرگریی ئیسرائیل ھێرشیان کردە سەر ناوەندی فەرماندەیی [[ھێزی قودس|سوپای قودس]] لە تاران.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/idf-says-it-hit-quds-force-command-centers-in-tehran|سەردێڕ=IDF says it hit Quds Force command centers in Tehran |وێبگە=The Times of Israel}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: سەردێڕی ون]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ناونیشانی ڕووت]]</ref> بەرپرسێکی ئیسرائیلی ''بە ڕۆژنامەی وۆڵ ستریت جۆرناڵی'' ڕاگەیاندووە کە نیشانەکانی «ڕووخان» لە دامەزراوە ئەتۆمییەکەی ژێرزەمینیی ناتانزدا ھەیە.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/israeli-official-to-wsj-underground-natanz-nuclear-facility-might-have-imploded/|سەردێڕ=Israeli official to WSJ: Underground Natanz nuclear facility might have imploded |وێبگە=The Times of Israel}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: سەردێڕی ون]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ناونیشانی ڕووت]]</ref> ئێران ئینتەرناشناڵ بڵاوی کردەوە کە دەنگی تەقینەوەکان لە نزیک دامەزراوەی ئەتۆمی فۆردۆ بیستراوە.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/loud-explosions-reported-near-irans-fordo-nuclear-facility/|سەردێڕ=Loud explosions reported near Iran’s Fordo nuclear facility |وێبگە=The Times of Israel}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: سەردێڕی ون]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ناونیشانی ڕووت]]</ref> فەیلەقی پاراستنی ئەنسارولمەھدی بڵاوی کردەوە، لە ھێرشێکدا لە [[شارستانی ئیجروود]] لە [[پارێزگای زەنگان]]، یەکێک لە فەرماندەکانی یەکەکە بە ناوی ڕەزا نەجەفی و سەربازێک بە ناوی حەسەن ڕەسووڵی کوژراون.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٦ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://aje.io/p8ugy8?update=3778543 |وێبگە=Al Jazeera}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕێکەوتەکان]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: سەردێڕی ون]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ناونیشانی ڕووت]]</ref> ئاژانسی ھەواڵیی سەر بە دەسەڵاتی دادوەری ئێران بڵاوی کردەوە، ئیسماعیل فیکری تۆمەتبار بە ھاوکاری لەگەڵ ئیسرائیل ھەڵواسراوە. ئاژانسە ھەواڵییەکە بڵاوی کردەوە، ئیسماعیل پێش دەستگیرکردنی لەگەڵ دوو ئەفسەری مۆساد پەیوەندی ھەبووە.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٦ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://aje.io/p8ugy8?update=3778481 |وێبگە=Al Jazeera}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕێکەوتەکان]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: سەردێڕی ون]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ناونیشانی ڕووت]]</ref> ئاژانسی ھەواڵی ئیرنا بڵاوی کردەوە، ھێزەکانی ئیسرائیل نەخۆشخانەی فارابییان لە [[کرماشان]] کردە ئامانج و زیانێکی بەرچاویان بە نەخۆشخانەکە و بیناکانی دەوروبەری گەیاندووە.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٦ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://aje.io/p8ugy8?update=3778971 |وێبگە=Al Jazeera}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕێکەوتەکان]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: سەردێڕی ون]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ناونیشانی ڕووت]]</ref> ھەروەھا ئیسرائیل لە میانی پەخشی ڕاستەوخۆی [[تۆڕی خەبەر (ئێران)|ھەواڵدا]] بینای [[ڕێکخراوەی دەنگ و ڕەنگی کۆماری ئیسلامیی ئێران]] بۆردومان کرد.<ref>{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|ڕێکەوت=١٦ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|سەردێڕ=Live blog June 16|ناونیشان=https://www.timesofisrael.com/liveblog-june-16-2025/|ئیش=[[تایمز اسرائیل]]}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕێکەوتەکان]]</ref> ئیسرائیل بانگەشە دەکات کە بارەگای ڕێکخراوەکە لەلایەن ھێزە چەکدارەکانی ئێرانەوە بەکارھێنراوە بۆ ئەنجامدانی ئۆپەراسیۆنی سەربازی لەژێر پەردەی مەدەنیدا،<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٦ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://aje.io/p8ugy8?update=3779787 |وێبگە=Al Jazeera English}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕێکەوتەکان]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: سەردێڕی ون]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ناونیشانی ڕووت]]</ref> بانگەشەیەک کە لەلایەن ئێرانەوە ڕەتکرایەوە.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٦ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://aje.io/p8ugy8?update=3779763 |وێبگە=Al Jazeera English}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕێکەوتەکان]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: سەردێڕی ون]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ناونیشانی ڕووت]]</ref> ھەروەھا ئیسرائیل فەرمانی چۆڵکردنی دانیشتووانی ھەندێک ناوچەی تارانیشی دەرکرد.<ref>https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/idf-says-its-attacking-missile-launchers-in-western-iran/</ref> ئیسرائیل مووشەکھاوێژەکانی ئێرانی لە ڕۆژاوای ئەو وڵاتە کردە ئامانج.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/idf-says-its-attacking-missile-launchers-in-western-iran/|سەردێڕ=IDF says it’s attacking missile launchers in western Iran |وێبگە=The Times of Israel}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: سەردێڕی ون]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ناونیشانی ڕووت]]</ref> ڕای گەیاند کە یەکێک لە فڕۆکە بێفڕۆکەوانەکانیان دوو فڕۆکەی جەنگی ئێف ١٤ی ئێرانی تێکشکاندووە.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٦ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://www.jpost.com/israel-news/defense-news/article-857964|سەردێڕ=IDF drone hits two of Iran's F-14 fighter jets in a Tehran airbase {{!}} The Jerusalem Post |ڕێکەوتی سەردان=١٦ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=The Jerusalem Post |زمان=en}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕێکەوتەکان]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: سەردێڕی ون]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ناونیشانی ڕووت]] [[پۆل:ئەو پەڕانەی ژێدەری ئینگلیزییان ھەیە (en)]]</ref> نور نیووز بڵاوی کردەوە، ھێزەکانی ئێران فڕۆکەیەکی جەنگی [[ئێف-٣٥|ئێف ٣٥]]یان لە ئاسمانی [[تەورێز]] خستووەتە خوارەوە.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٦ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://aje.io/p8ugy8?update=3779880 |وێبگە=Al Jazeera English}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕێکەوتەکان]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: سەردێڕی ون]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ناونیشانی ڕووت]]</ref> ترامپ لە پۆستێکدا لە تۆڕی کۆمەڵایەتی تراوت سۆشیال ڕای گەیاند کە پێویستە تاران چۆڵ بکرێت.<ref>{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|ڕێکەوت=١٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|سەردێڕ=Everyone Should Immediately Evacuate Tehran, Says Trump Amid Fierce Fighting|ناونیشان=https://www.ndtv.com/world-news/israel-iran-conflict-everyone-should-immediately-evacuate-tehran-says-donald-trump-amid-fierce-fighting-8686429|ئیش=NDTV|agency=Reuters}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕێکەوتەکان]]</ref><ref>{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|دوایین=Cornwell|یەکەم=Alexander|دوایین٢=Hafezi|یەکەم٢=Parisa|دوایین٣=Cornwell|یەکەم٣=Alexander|ڕێکەوت=١٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|سەردێڕ=Trump urges Tehran evacuation as Iran-Israel conflict enters fifth day|ناونیشان=https://www.reuters.com/business/aerospace-defense/trump-urges-tehran-evacuation-iran-israel-conflict-enters-fifth-day-2025-06-17/|ڕێکەوتی سەردان=١٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ئیش=Reuters|زمان=en}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕێکەوتەکان]] [[پۆل:ئەو پەڕانەی ژێدەری ئینگلیزییان ھەیە (en)]]</ref>ھێزەکانی بەرگریی ئیسرائیل تەنھا چەند ڕۆژێک دوای دەستبەکاربوونی وەک فەرماندەی [[بارەگای ناوەندیی خاتەم ئەلئەنبیا]] ژەنەڕاڵ [[عەلی شادمانی|عەلی شەدمانی]] تیرۆر کرد.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://www.jpost.com/middle-east/iran-news/article-857996|سەردێڕ=IDF kills Iranian commander Ali Shademani, showcasing intel. superiority {{!}} The Jerusalem Post |ڕێکەوتی سەردان= |وێبگە=[[The Jerusalem Post]] |زمان=en}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕێکەوتەکان]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: سەردێڕی ون]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ناونیشانی ڕووت]] [[پۆل:ئەو پەڕانەی ژێدەری ئینگلیزییان ھەیە (en)]]</ref> شادمانی کە لە دوای تیرۆرکردنی [[غوڵامعەلی ڕەشید]] شوێنی گرتەوە، بە گوتەی ھێزەکانی پاراستنی ئیسرائیل، باڵاترین بەرپرسی سەربازی ئێران بوو، وەک «سەرۆکی ئەرکانی جەنگ» و فەرماندەیی سوپای پاسداران و ھێزە چەکدارەکانی ئێران.<ref name="CNNLive20250617">{{بیرخستنەوەی وێب|دوایین=Yeung |یەکەم=Jessie |دوایین٢=Harvey |یەکەم٢=Lex |دوایین٣=Lau |یەکەم٣=Chris |دوایین٤=Michaelis |یەکەم٤=Tamar |دوایین٥=Khadder |یەکەم٥=Kareem |ڕێکەوت=١٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://www.cnn.com/world/live-news/israel-iran-attacks-06-17-25-intl-hnk|سەردێڕ=June 17, 2025 – Israel-Iran conflict |ڕێکەوتی سەردان=١٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=CNN |زمان=en}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕێکەوتەکان]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: سەردێڕی ون]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ناونیشانی ڕووت]] [[پۆل:ئەو پەڕانەی ژێدەری ئینگلیزییان ھەیە (en)]]</ref><ref>{{بیرخستنەوەی وێب|دوایین=Emanuel |یەکەم=Fabian |ناونیشان=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/israel-says-it-took-out-new-head-of-irans-war-command-after-killing-predecessor/|سەردێڕ=Israel says it took out new top Iranian military commander, after killing predecessor |ڕێکەوتی سەردان=١٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=Times of Israel |زمان=en-US}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕێکەوتەکان]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: سەردێڕی ون]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ناونیشانی ڕووت]] [[پۆل:ئەو پەڕانەی ژێدەری ئینگلیزیی ئەمریکایییان ھەیە (en-us)]]</ref>ئیسرائیل ڕای گەیاند کە «چەند ھێرشی بەرفراوان»ی بۆ سەر ئامانجە سەربازییەکان لە ڕۆژاوای ئێران ئەنجامداوە، کە مووشەکھاوێژەکان و دامەزراوەکانی عەمبارکردنی [[فڕۆکەی بێ فڕۆکەوان|فڕۆکەی بێ]] [[فڕۆکەی بێ فڕۆکەوان|فڕۆکەوانیان]] کردووەتە ئامانج.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://english.alarabiya.net/News/middle-east/2025/06/17/israel-conducted-extensive-strikes-on-military-targets-in-west-iran-|سەردێڕ=Israel launches ‘extensive strikes’ on west Iran |ڕێکەوتی سەردان= |وێبگە=[[Al Arabiya]] |زمان=en}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕێکەوتەکان]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: سەردێڕی ون]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ناونیشانی ڕووت]] [[پۆل:ئەو پەڕانەی ژێدەری ئینگلیزییان ھەیە (en)]]</ref> [[ئاژانسی ھەواڵی مێھر]] ڕایگەیاند، مووشەکێکی ڕژێمی زایۆنی لە بازگەیەکی شاری [[کاشان]] کەوتووەتە خوارەوە و بەھۆیەوە سێ کەس کوژراون و چواری دیکەش بریندار بوون.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://aje.io/gn5i1t?update=3780681 |وێبگە=[[Al Jazeera]]}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕێکەوتەکان]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: سەردێڕی ون]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ناونیشانی ڕووت]]</ref> بەگوێرەی ڕاپۆرتی ئیرنا، ھێزەکانی ئیسرائیل باڵەخانەیەکی نیشتەجێبوونیان لە تاران کردە ئامانج و سێ کەسیش لەلایەن کۆمەڵەی مانگی سووری ئێرانەوە لە داروپەردووەکان ڕزگار کران.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://aje.io/gn5i1t?update=3780747 |وێبگە=[[Al Jazeera]]}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕێکەوتەکان]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: سەردێڕی ون]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ناونیشانی ڕووت]]</ref> ئاژانسی ھەواڵی فارس بڵاوی کردەوە، بانکی سپا کە سەر بە حکوومەتە، کراوەتە ئامانجی ھێرشێکی ئەلیکترۆنی.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://aje.io/gn5i1t?update=3781152 |وێبگە=Al Jazeera}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕێکەوتەکان]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: سەردێڕی ون]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ناونیشانی ڕووت]]</ref> بەگوێرەی ھەواڵەکانی ئێران ئینتەرناشناڵ و میدیاکانی دیکە، گرووپی ھاککردنی سپارۆھۆک بە فەرمی بەرپرسیارێتی ئەم ھێرشە ئەلیکترۆنییەیان بۆ سەر بانکەکە گرتە ئەستۆ. دەگوترێ بانکی سێپا پەیوەندی قووڵی لەگەڵ سپای پاسداران و سوپای ئێران ھەیە.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://www.iranintl.com/en/202506176243|سەردێڕ=Hacktivist group claims cyberattack on Iran’s Bank Sepah |ڕێکەوتی سەردان=١٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=Iran International |زمان=en}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕێکەوتەکان]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: سەردێڕی ون]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ناونیشانی ڕووت]] [[پۆل:ئەو پەڕانەی ژێدەری ئینگلیزییان ھەیە (en)]]</ref><ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://www.jns.org/hackers-hit-irans-bank-sepah-disrupt-services-nationwide/|سەردێڕ=Hackers hit Iran's Bank Sepah, disrupt services nationwide |ڕێکەوتی سەردان=١٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=JNS |زمان=en-US}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕێکەوتەکان]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: سەردێڕی ون]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ناونیشانی ڕووت]] [[پۆل:ئەو پەڕانەی ژێدەری ئینگلیزیی ئەمریکایییان ھەیە (en-us)]]</ref><ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://www.jpost.com/middle-east/iran-news/article-858033|سەردێڕ=Cyberattack targets Iran’s Sepah Bank, disrupting services, gas stations {{!}} The Jerusalem Post |ڕێکەوتی سەردان=١٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=The Jerusalem Post |زمان=en}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕێکەوتەکان]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: سەردێڕی ون]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ناونیشانی ڕووت]] [[پۆل:ئەو پەڕانەی ژێدەری ئینگلیزییان ھەیە (en)]]</ref> ئاژانسی نێونەتەوەییی وزەی ئەتۆمی ڕای گەیاند کە ئەگەری زۆرە کە دامەزراوە ژێرزەمینییەکانی ناتانز لە ھێرشەکانی ئیسرائیلدا زیانیان پێگەیشتبێت.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/un-nuclear-watchdog-says-irans-underground-natanz-site-hit-during-israel-strikes/|سەردێڕ=UN nuclear watchdog says Iran’s underground Natanz site hit during Israel strikes |ڕێکەوتی سەردان=١٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=Times of Israel |زمان=en-US |agency=AFP}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕێکەوتەکان]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: سەردێڕی ون]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ناونیشانی ڕووت]] [[پۆل:ئەو پەڕانەی ژێدەری ئینگلیزیی ئەمریکایییان ھەیە (en-us)]]</ref> فڕۆکە جەنگییەکانی ئیسرائیل لە ڕۆژاوای ئەو وڵاتە مووشەکھەڵگرەکانی ئێرانیان کردە ئامانج.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/israeli-jets-complete-wave-of-airstrikes-on-iranian-missile-launchers-says-idf/|سەردێڕ=Israeli jets complete wave of airstrikes on Iranian missile launchers, says IDF |ڕێکەوتی سەردان=١٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=Times of Israel |زمان=en-US}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕێکەوتەکان]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: سەردێڕی ون]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ناونیشانی ڕووت]] [[پۆل:ئەو پەڕانەی ژێدەری ئینگلیزیی ئەمریکایییان ھەیە (en-us)]]</ref> سوپای ئێران بانگەشەی ئەوەی کردووە ١٨ «فڕۆکەی دوژمنکارانە»یان خستووەتە خوارەوە، لەنێویاندا فڕۆکەیەکی بێفڕۆکەوانی سیخوڕی. ئیسرائیل ئەم قسانەی ڕەتکردەوە.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://aje.io/gn5i1t?update=3781886 |وێبگە=Al Jazeera}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕێکەوتەکان]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: سەردێڕی ون]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ناونیشانی ڕووت]]</ref> لە ١٧ی حوزەیران ترەمپ داوای لە خەڵکی تاران کرد شارەکە جێبهێلن، <ref>{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|ڕێکەوت=١٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|سەردێڕ=Everyone Should Immediately Evacuate Tehran, Says Trump Amid Fierce Fighting|ناونیشان=https://www.ndtv.com/world-news/israel-iran-conflict-everyone-should-immediately-evacuate-tehran-says-donald-trump-amid-fierce-fighting-8686429|ئیش=NDTV|agency=Reuters}}</ref> <ref name="APNews20250616">{{بیرخستنەوەی وێب|دوایین=Bentov |یەکەم=Ami |دوایین٢=Lidman |یەکەم٢=Melanie |ڕێکەوت=١٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://apnews.com/article/israel-iran-missile-attacks-nuclear-news-06-16-2025-c98074e62ce5afd4c3f6d33edaffa069|سەردێڕ=Israel warns 300,000 people in Tehran to evacuate as Trump issues ominous message |ڕێکەوتی سەردان=٢٠ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=[[Associated Press|AP]]}}</ref> ڕایگەیاند کە "ئێمە." ئێستا کۆنترۆڵی تەواوەتی ئاسمانیيان بەسەر ئێراندا هەیە، و داوای " تەسلیمبوونی بێ مەرج "ی ئێرانیان کرد لە هەمان کاتدا هەڕەشەی تیرۆرکردنی عەلی خامنەیی ڕێبەری مەزنی ئێرانی کرد. <ref>{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|دوایین=Sanger|یەکەم=David E.|بەستەری نووسەر=David E. Sanger|ڕێکەوت=١٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|سەردێڕ=Trump calls for Iran's 'unconditional surrender' and threatens its supreme leader.|ناونیشان=https://www.nytimes.com/live/2025/06/17/world/israel-iran-trump|ڕێکەوتی سەردان=١٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ئیش=[[The New York Times]]|زمان=en-US|issn=0362-4331}}</ref> هەروەها ئەنجومەنی ئاسایشی نیشتمانی ئەمریکای بانگهێشت کرد . <ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/trump-convenes-national-security-council-meeting-on-iran-says-white-house-official/|سەردێڕ=Trump convenes National Security Council meeting on Iran, says White House official |ڕێکەوتی سەردان=١٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=The Times of Israel |زمان=en-US}}</ref> جێگری سەرۆک کۆمار [[جەی. دی. ڤانس|جەی دی ڤانس]] ئاماژەی بەوەدا کە ڕەنگە ئەمریکا بەشداری شەڕی دژی ئێران بکات. <ref>{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|دوایین=Cleave|یەکەم=Iona|دوایین٢=Kelly|یەکەم٢=Kieran|دوایین٣=Crilly|یەکەم٣=Rob|دوایین٤=Bodkin|یەکەم٤=Henry|دوایین٥=Yan|یەکەم٥=Sophia|دوایین٦=Blomfield|یەکەم٦=Adrian|دوایین٧=Nuki|یەکەم٧=Paul|ڕێکەوت=١٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|سەردێڕ=Iran-Israel latest: US may join war against Iran, says Vance|ناونیشان=https://www.telegraph.co.uk/world-news/2025/06/17/israel-iran-latest-news-missile-strikes-donald-trump/|ڕێکەوتی سەردان=١٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ئیش=[[The Daily Telegraph|The Telegraph]]|زمان=en-GB|issn=0307-1235}}</ref>سوپای ئیسرائیل تەنها چەند ڕۆژێک دوای دەستنیشانکردنی وەک فەرماندەی [[بارەگای ناوەندیی خاتەم ئەلئەنبیا]]، [[عەلی شادمانی|عەلی شەدمانی]] تیرۆر کرد. <ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://www.jpost.com/middle-east/iran-news/article-857996|سەردێڕ=IDF kills Iranian commander Ali Shademani, showcasing intel. superiority {{!}} The Jerusalem Post |وێبگە=[[The Jerusalem Post]] |زمان=en}}</ref> دوای ئەوەی شادمانی لە شوێنی لیوا [[غوڵامعەلی ڕەشید]] گرتەوە <ref name="CNNLive202506172">{{بیرخستنەوەی وێب|دوایین=Yeung |یەکەم=Jessie |دوایین٢=Harvey |یەکەم٢=Lex |دوایین٣=Lau |یەکەم٣=Chris |دوایین٤=Michaelis |یەکەم٤=Tamar |دوایین٥=Khadder |یەکەم٥=Kareem |ڕێکەوت=١٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://www.cnn.com/world/live-news/israel-iran-attacks-06-17-25-intl-hnk|سەردێڕ=June 17, 2025 – Israel-Iran conflict |ڕێکەوتی سەردان=١٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=[[CNN]] |زمان=en}}</ref> <ref>{{بیرخستنەوەی وێب|دوایین=Fabian |یەکەم=Emanuel |ناونیشان=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/israel-says-it-took-out-new-head-of-irans-war-command-after-killing-predecessor/|سەردێڕ=Israel says it took out new top Iranian military commander, after killing predecessor |ڕێکەوتی سەردان=١٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=[[The Times of Israel]] |زمان=en-US}}</ref> بەپێی هەواڵێکی ''ڕۆژنامەی ئۆرشەلیم پۆست'' ، شادمانی شانبەشانی دەیان ئەفسەری سوپای پاسداران کوژراوە. <ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٨ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://www.jpost.com/middle-east/iran-news/article-858221|سەردێڕ=Israel assassinated Iranian army chief in secret mountain hideout {{!}} The Jerusalem Post |ڕێکەوتی سەردان=١٨ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=The Jerusalem Post |زمان=en}}</ref>ئیسرائیل ڕایگەیاند کە "چەندین هێرشی بەرفراوان"ی بۆ سەر ئامانجە سەربازییەکان لە ڕۆژئاوای ئێران ئەنجامداوە و مووشەکهەڵگرەکان و دامەزراوەکانی عەمبارکردنی [[فڕۆکەی بێ فڕۆکەوان|فڕۆکەی بێ]] [[فڕۆکەی بێ فڕۆکەوان|فڕۆکەوانی]] کردووەتە ئامانج. <ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://english.alarabiya.net/News/middle-east/2025/06/17/israel-conducted-extensive-strikes-on-military-targets-in-west-iran-|سەردێڕ=Israel launches ‘extensive strikes’ on west Iran |وێبگە=[[Al Arabiya]] |زمان=en}}</ref> هێزەکانی ئاسایشی نێودەوڵەتی گرتەیەکی ڤیدیۆیی فڕۆکەکانیان بڵاوکردەوە کە فڕۆکە جەنگییەکانی ئێف ١٤ی ئێرانی لەسەر زەوی لەناو دەبەن. هەروەها گرتەیەکی ڤیدیۆیی ئەوانیش دەرکەوتووە کە موشەکهاوێژێکیان تێکشکاندووە کە سێ مووشەکی تێدابووە. <ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://www.bssnews.net/international/283140|سەردێڕ=Israel says conducted 'extensive strikes' in Iran's west {{!}} International |وێبگە=BSS News}}</ref> == زیانی گیانی == دەگوترێ فەرماندە باڵاکانی ئێران کوژراون. ئاژانسی نێودەوڵەتیی فڕۆکەوانی ڕای گەیاندووە، ئەگەری زۆرە جەنەڕاڵ [[محەممەد باقری|محەممەد باغری]]، سەرۆکی ئەرکانی ھێزە چەکدارەکانی ئێران لەو ھێرشانەدا کوژرابێت.<ref name="JPost20250613b"/> ئەو ئیدیعایە لەلایەن میدیای دەوڵەتی ئێرانی ئیرنا، ڕەتکرایەوە،<ref name="AlJazeeraLive20250613">{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://aje.io/auoxkc?update=3771136 |وێبگە=Al Jazeera English}}</ref> بەڵام لەلایەن ئاژانسی ھەواڵی فارس نیمچە فەرمییەوە پشتڕاستکرایەوە.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|دوایین=Fabian |یەکەم=Emanuel |ناونیشان=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/report-irans-military-chief-bagheri-killed-in-israeli-strike/|سەردێڕ=Report: Iran’s military chief Bagheri killed in Israeli strike |ڕێکەوتی سەردان=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=The Times of Israel |زمان=en-US}}</ref> لەلایەکی دیکەوە میدیای دەوڵەتی ئێران ھەواڵی مردنی [[حوسێن سەلامی|حسێن سەلامی]] بڵاوکردەوە کە دواتر لەلایەن سوپای پاسداران<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://aje.io/auoxkc?update=3771264 |وێبگە=Al Jazeera}}</ref> و فەرماندەی باڵای سوپای پاسداران غوڵام عەلی ڕەشید پشتڕاستکرایەوە.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://www.iranintl.com/en/202506132436|سەردێڕ=Iran's Revolutionary Guards chief killed in Israeli attack - state media |ڕێکەوتی سەردان=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=Iran International |زمان=en}}</ref><ref name="Osterman">{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|دوایین=Osterman|یەکەم=Cynthia|دوایین٢=Coates|یەکەم٢=Stephen|سەردێڕ=Israel says it strikes Iran amid nuclear tensions|ناونیشان=https://www.reuters.com/world/middle-east/israel-says-it-strikes-iran-amid-nuclear-tensions-2025-06-13/|ڕێکەوتی سەردان=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ئیش=Reuters|ڕێکەوت=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥}}</ref><ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/irans-revolutionary-guard-commander-hossein-salami-killed-in-israeli-strike-says-iranian-state-media/|سەردێڕ=Iran’s Revolutionary Guard commander Hossein Salami killed in Israeli strike, says Iranian state media |ڕێکەوتی سەردان=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=The Times of Israel |زمان=en-US}}</ref> [[عەلی شەمخانی]] ڕاوێژکاری ئایەتوڵڵا [[عەلی خامنەیی|خامنەیی]] ڕێبەری کۆماری ئیسلامی ئێران بە سەختی بریندار بووە و دواتر بەھۆی برینەکانیەوە گیانی لەدەستداوە.<ref>{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|ڕێکەوت=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|سەردێڕ=Khamenei's top advisor Shamkhani killed in Israeli raid, sources say|ناونیشان=https://www.iranintl.com/en/202506136136|ڕێکەوتی سەردان=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ئیش=Iran International}}</ref><ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://aje.io/auoxkc?update=3771180 |وێبگە=Al Jazeera English}}</ref>ھەروەھا زانایانی ئەتۆمی فێریدون عەباسی و محەممەد مێھدی تارانچی بە گوێرەی میدیای دەوڵەتی ئێران کوژراون.<ref name="TimesOfIsraelLive20250613"/><ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://aje.io/auoxkc?update=3771100 |وێبگە=Al Jazeera English}}</ref>ھاووڵاتی مەدەنی لەنێویاندا ژن و منداڵ، لەلایەن میدیا ناوخۆییەکانەوە لە نێو قوربانییەکاندا بڵاوکراونەتەوە.<ref name="WashingtonPost20250612">{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|دوایین=Chen|یەکەم=Janice Kai|دوایین٢=Rom|یەکەم٢=Alon|دوایین٣=Vinall|یەکەم٣=Frances|دوایین٤=DeYoung|یەکەم٤=Karen|دوایین٥=Balousha|یەکەم٥=Hazem|دوایین٦=Bisset|یەکەم٦=Victoria|دوایین٧=Ledur|یەکەم٧=Júlia|دوایین٨=Shapiro|یەکەم٨=Leslie|دوایین٩=Ovalle|یەکەم٩=David|ڕێکەوت=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|سەردێڕ=Live updates: Israel strikes Iran; head of Revolutionary Guard killed in Tehran|ناونیشان=https://www.washingtonpost.com/world/2025/06/12/israel-attacks-iran-tehran-explosions/|ڕێکەوتی سەردان=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ئیش=The Washington Post|زمان=en-US|issn=0190-8286}}</ref><ref name="Barrons20250613"/> دواتر [[ئاژانسی ھەواڵی تەسنیم]] بڵاوی کردەوە کە زیاتر لە ٥٠ کەس لە قەزای تەجریش لە باکووری تاران برینداربوون کە ٣٥ کەسیان ژن و منداڵ بوون و گواستراونەتەوە بۆ نەخۆشخانەی چەمران.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://aje.io/auoxkc?update=3771379 |وێبگە=Al Jazeera}}</ref> == کاریگەرییەکان == دوای ھێرشەکانی [[ئیسرائیل]] بۆ سەر [[ئێران]]، نرخی [[نەوت]] بەڕێژەی زیاتر لە ١٠٪ بازدانی بەخۆیەوە بینی، ئەمەش لەکاتێکدایە ترسی زیادبوونی گرژییەکانی [[ڕۆژھەڵاتی ناوەڕاست]] و کاریگەرییەکانیان لەسەر دابینکردنی نەوت ھەیە. ھەر بەرمیلێک نەوتی خاوی برێنت بە ڕێژەی ٦٫١٩٪ بەرزبووەوە و گەیشتە ٧٤ [[دۆلاری ئەمریکی|دۆلار]] و ٦٠ سەنت، ھاوکات نەوتی خاوی ڕۆژاوای [[تێکساس]]ی [[ئەمریکا]] بە ڕێژەی ١٣٫٤٩٪ بەرزبووەوە و گەیشتە ٧٧ دۆلار و ٢٢ سەنت، ھەردووکیان گەیشتنە بەرزترین ئاستی خۆیان لە ماوەی زیاتر لە دوو مانگدا. کۆمپانیای جەی پی مۆرگان ئاماژەی بەوەدا کە ئەگەر گەرووی ھورمز دابخرێت ئەگەری ھەیە نرخی نەوت بۆ نێوان ١٢٠ بۆ ١٣٠ دۆلار بەرزبێتەوە، ھەرچەندە ئەم سیناریۆیەی بە ئەگەرێکی کەم زانی.<ref>https://www.alarabiya.net/aswaq/oil-and-gas/2025/06/13/اسعار-النفط-ترتفع-6-بعد-الضربات-الاسرائیلیة-لایران</ref> == فێڵی ڕاگەیاندن == ڕۆژنامەی ئورشەلیم پۆست ئاشکرای کردووە، ئیسرائیل پێش ھێرشە سەربازییەکەی بۆ سەر ئێران، فێڵێکی میدیایی وردی ئەنجامداوە، بە ئامانجی بەرزکردنەوەی توخمە کتوپڕەکە و دواخستنی وەڵامدانەوەی ئێران. بەگوێرەی ئەم ڕاپۆرتە، ئیسرائیل لە ڕێگەی دزەپێکردنی میدیاکانەوە سەبارەت بە پشووەکەی [[بێنیامین نێتانیاھو]]، و گۆمانی ناکۆکی لەگەڵ سەرۆکوەزیرانی ئەمریکا [[دۆناڵد ترەمپ]]، و ئامادەکارییەکان بۆ ئاھەنگی ھاوسەرگیری کوڕەکەی، کەشێکی «ئارامی دەستکرد»ی بەرەوپێش بردووە. ھەروەھا کۆبوونەوەی ئەنجومەنی ئاسایشی نیشتمانیی لەژێر پەردەی تاوتوێکردنی پرسی زیندانییانی [[کەرتی غەززە|غەززە]]ی ڕاگەیاند. ھەروەھا ئیسرائیل بانگەشەی ئەوەی کرد کە شاندێک بۆ [[واشنتۆن]] دەنێرێت پێش خولێکی نوێی دانوستانە ئەتۆمییەکان، بە ئامانجی فریودانی تاران کە ھیچ نیازێکی نییە بۆ پەرەسەندنی سەربازی. لە واقیعدا حکوومەتی ئیسرائیل خەریکی کۆتایی ھێنان بە ئۆپەراسیۆنێکی سەربازی بوو لە قووڵایی ناوخۆیی ئێراندا و کابینەکەش لە کۆبوونەوەیەکی نھێنیدا بە کۆی دەنگ پەسەندی کرد. ڕووماڵی چەواشەکارانەی میدیاکان وای کرد ئیسرائیل لە بەرەبەیاندا لێدانەکە ئەنجام بدات و لە ئەنجامدا سەرکردە باڵاکانی ئامێری ئەمنی و سەربازیی ئێران لەوانە کەسایەتییە دیارەکانی بەرنامە ئەتۆمییەکە گیانیان لەدەستدا.<ref>https://www.alarabiya.net/arab-and-world/2025/06/13/خدعة-اعلامیة-محکمة</ref> == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان|٢}} {{پۆلی کۆمنز|June 2025 Israeli strikes in Iran}} {{شریتی دەروازە|ئیسرائیل|ئێران|شەڕ|ڕۆژھەڵاتی ناوین|دەیەی ٢٠٢٠}} [[پۆل:سپای پاسدارانی شۆڕشی ئیسلامی]] [[پۆل:ململانێی بریکاریی ئێران و ئیسرائیل]] [[پۆل:ئۆپەراسیۆنە سەربازییەکان بە بەشداریی ئێران]] [[پۆل:شەڕەکانی ئێران]] [[پۆل:عەلی خامنەیی]] 4w73kdt5cj8nylypwyoh54qrfybkf6e 1455092 1455003 2025-06-22T08:06:25Z 1silent scientist 51740 /* لێدانەکانی ئیسرائیل */ 1455092 wikitext text/x-wiki {{ھەنووکەیی}} {{داتابۆکس}} [[شەڕ|ململانێیەکی چەکدارییە]] لە نێوان [[ئێران]] و [[ئیسرائیل]] کە لە ١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥ بە ھێرشی ئیسرائیل بۆ سەر دەیان ئامانج لە سەرانسەری ئێران بە ئامانجی ڕاگەیەندراوی وەستاندنی فراوانبوونی [[بەرنامەی ئەتۆمیی ئێران|بەرنامەی ئەتۆمی ئێران]] دەستیپێکرد.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://www.bbc.com/news/articles/cdj9vj8glg2o|سەردێڕ=What we know as Israel-Iran conflict intensifies |ڕێکەوتی سەردان=١٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=BBC News |زمان=en-GB}}</ref><ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://www.theguardian.com/world/live/2025/jun/13/israel-iran-strikes-defence-minister-tehran-middle-east-live|سەردێڕ=Sirens sound in Tel Aviv and Jerusalem, explosions heard at Tehran airport – as it happened |ڕێکەوتی سەردان=١٤ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=[[The Guardian]] |زمان=en}}</ref> ئیسرائیل ھێرشێکی بەرفروانی کردە سەر چەند ناوچەیەکی ئێران. ناوی کۆدی ئیسرائیل بۆ ھێرشەکە '''ئۆپەراسیۆنی شێری ھەستاو''' بوو.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب |سەردێڕ=Netanyahu Says Operation ‘Rising Lion’ Will Last ‘as Many Days as It Takes’ |ناونیشان=https://www.wsj.com/livecoverage/israel-iran-strike-conflict/card/netanyahu-says-rising-lion-operation-will-last-as-many-days-as-it-takes--awFq7ykuEj4Mq9D4i0gw |وێبگە=The Wall Street Journal}}</ref><ref>{{بیرخستنەوەی وێب |ڕێکەوت=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥ |سەردێڕ=Israel launches Operation Rising Lion to target Iran's nuclear threat {{!}} The Jerusalem Post |ناونیشان=https://www.jpost.com/israel-news/defense-news/article-857577 |وێبگە=The Jerusalem Post}}</ref> ھێرشەکان لەلایەن [[ھێزەکانی بەرگریی ئیسرائیل|ھێزەکانی بەرگری ئیسرائیل]] و [[مۆساد|مۆسادەوە]] ئەنجامدراون و شوێنە ئەتۆمییەکان و سەربازییەکان و بیناکانی نیشتەجێبوونی بەرپرسانی کردە ئامانج. ھێرشی ئیسرائیل گەورەترین ھێرش بوو بۆ سەر ئێران لە دوای [[شەڕی ئێران و عێراق|شەڕی ئێران و عێراقەوە]].<ref>{{بیرخستنەوەی وێب |ڕێکەوت=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥ |سەردێڕ=Israel attacks Iran’s nuclear and missile sites and kills top military officials |ناونیشان=https://www.ctvnews.ca/world/article/israel-attacks-irans-capital-with-explosions-booming-across-tehran-live-updates-here/ |ڕێکەوتی سەردان=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥ |وێبگە=CTVNews |زمان=en |agency=The Associated Press}}</ref> لە ئێوارەی ١٣ی حوزەیران، ئێران تۆڵەی کردەوە و مووشەکی بالیستی و فڕۆکەی بێفڕۆکەوانی بۆ سەر شوێنە سەربازییەکان و شوێنە ھەواڵگرییەکان و ناوچەکانی نیشتەجێبوون ھەڵدا.<ref name="civilians Israel">{{بیرخستنەوەی وێب|دوایین=Campa |یەکەم=Kelly |دوایین٢=Morrison |یەکەم٢=Nidal |دوایین٣=Reddy |یەکەم٣=Ria |دوایین٤=Ganzeveld |یەکەم٤=Annika |ڕێکەوت=١٥ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://www.understandingwar.org/backgrounder/iran-update-special-report-june-15-2025-morning-edition|سەردێڕ=Institute for the Study of War |ڕێکەوتی سەردان=١٥ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=Critical Threats Project}}</ref> ناوی کۆدی ئێران بۆ ھێرشەکە ''ئۆپەراسیۆنی بەڵێنی ڕاستەقینەی٣'' بوو''{{بۆشایییەکان}}''. ململانێکەبە درێژکراوەی کێشەکانی ڕابردووی نێوان ئەو دوو وڵاتە دادەنرێت کە؛<ref name="Cornwell">{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|دوایین=Cornwell|یەکەم=Alexander|دوایین٢=Hafezi|یەکەم٢=Parisa|دوایین٣=Holland|یەکەم٣=Steve|دوایین٤=Cornwell|یەکەم٤=Alexander|ڕێکەوت=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|سەردێڕ=Iran strikes back at Israel with missiles over Jerusalem, Tel Aviv|ناونیشان=https://www.reuters.com/world/middle-east/israel-says-it-strikes-iran-amid-nuclear-tensions-2025-06-13/|ڕێکەوتی سەردان=١٤ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ئیش=Reuters|زمان=en}}</ref><ref name="Telegraph20250614">{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|دوایین=Langford|یەکەم=Antonia|دوایین٢=Hallows|یەکەم٢=Ruth|دوایین٣=White|یەکەم٣=Josh|دوایین٤=Hamblin|یەکەم٤=Andrea|دوایین٥=Bodkin|یەکەم٥=Henry|ڕێکەوت=١٤ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|سەردێڕ=Iran-Israel latest: Iran threatens to attack British and American bases|ناونیشان=https://www.telegraph.co.uk/world-news/2025/06/14/israel-iran-war-middle-east-latest-news/|ڕێکەوتی سەردان=١٤ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ئیش=The Telegraph|زمان=en-GB|issn=0307-1235|ڕێکەوتی ئەرشیڤ=١٤ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20250614000203/https://www.telegraph.co.uk/world-news/2025/06/14/israel-iran-war-middle-east-latest-news/}}</ref> پێشتر ئێران و ئیسرائیل لە مانگی نیسانی ٢٠٢٤ و تشرینی یەکەمی ٢٠٢٤ ھێرشیانکردبووە سەر یەکتر.<ref>{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|ڕێکەوت=١٤ی نیسانی ٢٠٢٤|سەردێڕ=Iran's attacks on Israel: World leaders warn against escalation, UN Security Council emergency meeting on Sunday|ناونیشان=https://www.lemonde.fr/en/international/article/2024/04/14/iran-s-attacks-on-israel-world-leaders-warn-against-escalation-un-security-meeting-emergency-meeting-on-sunday_6668359_4.html|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20240414023219/https://www.lemonde.fr/en/international/article/2024/04/14/iran-s-attacks-on-israel-world-leaders-warn-against-escalation-un-security-meeting-emergency-meeting-on-sunday_6668359_4.html|ڕێکەوتی ئەرشیڤ=١٤ی نیسانی ٢٠٢٤|ڕێکەوتی سەردان=١٤ی نیسانی ٢٠٢٤|ئیش=Le Monde|زمان=en}}</ref><ref name="Schneider-2024">{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|دوایین=Schneider|یەکەم=Tal|ڕێکەوت=٦ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢٤|سەردێڕ=How effective was Iran's attack? The Israeli public doesn't have the full picture|ناونیشان=https://www.timesofisrael.com/how-effective-was-irans-attack-the-israeli-public-doesnt-have-the-full-picture/|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://archive.today/20241010105617/https://www.timesofisrael.com/how-effective-was-irans-attack-the-israeli-public-doesnt-have-the-full-picture/|ڕێکەوتی ئەرشیڤ=١٠ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢٤|ڕێکەوتی سەردان=٦ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢٤|ئیش=The Times of Israel}}</ref> شەڕەکە لە سەردەمی قەیرانەکاندا دەستیپێکرد لە ڕۆژھەڵاتی ناوەڕاست کە دوای [[ھێرشی ٢٠٢٣ی حەماس بۆ سەر ئیسرائیل]] ھات، لەوانە [[شەڕی غەززە]] و [[پێکدادانەکانی ئیسرائیل و حیزبوڵڵا (٢٠٢٣–ئێستا)|ململانێی ئیسرائیل و حزبوڵڵا]] و [[قەیرانی دەریای سوور]]. ھێرشەکانی ئیسرائیل چەندین سەرکردەی باڵای سەربازی ئێران و سەرکردە باڵاکانی [[سوپای پاسدارانی شۆڕشی ئیسلامی|سپای پاسدارانی ئێران]] و زانایانی باڵای ئەتۆمی کردە ئامانج.<ref name="APNewsVideo20250613">{{بیرخستنەوەی میدیای دەنگوڕەنگی}}</ref><ref name="NYTimesLive202506122">{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|دوایین=Fassihi|یەکەم=Farnaz|دوایین٢=Nauman|یەکەم٢=Qasim|دوایین٣=Boxerman|یەکەم٣=Aaron|دوایین٤=Kingsley|یەکەم٤=Patrick|دوایین٥=Bergman|یەکەم٥=Ronen|ڕێکەوت=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|سەردێڕ=Israel Strikes Iran's Nuclear Program, Killing Top Military Officials: Live Updates|ناونیشان=https://www.nytimes.com/live/2025/06/12/world/israel-iran-us-nuclear|ڕێکەوتی سەردان=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ئیش=The New York Times|زمان=en-US|issn=0362-4331}}</ref><ref name="BBC202506132">{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://www.bbc.com/news/articles/czr85lpd7kyo|سەردێڕ=In Iran, grief for civilian casualties but little pity for commanders |ڕێکەوتی سەردان=١٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=BBC News |زمان=en-GB}}</ref> بەپێی ئاماری وەزارەتی تەندروستی ئێران و [[ھەڵسووڕاوانی مافەکانی مرۆڤ لە ئێران|چالاکانی مافی مرۆڤ لە ئێران]]، زۆرینەی قوربانییەکان خەڵکی سڤیل بوون.<ref name="Civilian casualties">{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|دوایین=Hafezi|یەکەم=Parisa|ڕێکەوت=١٦ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|سەردێڕ=Iranians flee capital for safety as Israeli airstrikes intensify|ناونیشان=https://www.reuters.com/world/middle-east/iranians-flee-capital-safety-israeli-airstrikes-intensify-2025-06-16/|ڕێکەوتی سەردان=١٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ئیش=Reuters|زمان=en}}</ref><ref name="CNNLive20250615">{{بیرخستنەوەی وێب|دوایین=Yeung |یەکەم=Jessie |دوایین٢=Harvey |یەکەم٢=Lex |دوایین٣=Tanno |یەکەم٣=Sophie |دوایین٤=Picheta |یەکەم٤=Rob |دوایین٥=Danaher |یەکەم٥=Caitlin |دوایین٦=Ebrahim |یەکەم٦=Nadeen |دوایین٧=McCluskey |یەکەم٧=Mitchell |دوایین٨=Hallam |یەکەم٨=Jonny |دوایین٩=Tawfeeq |یەکەم٩=Mohammed |ڕێکەوت=١٥ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://www.cnn.com/world/live-news/israel-iran-strikes-news-06-15-25|سەردێڕ=Israel and Iran broaden attacks as conflict enters fourth day |ڕێکەوتی سەردان=١٦ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=CNN |زمان=en}}</ref><ref name="hrana_casualties">{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|سەردێڕ=Over 1,000 Dead and Injured: Report on the Third Day of Israeli Attacks on Iran|ناونیشان=https://www.en-hrana.org/over-1000-dead-and-injured-report-on-the-third-day-of-israeli-attacks-on-iran/|ئیش=Hrana|ڕێکەوت=١٦ی حوزەیرانی ٢٠٢٥}}</ref>لەو ھێرشانەدا [[حوسێن سەلامی]] فەرماندەی سوپای پاسدارانی ئێران [[محەممەد باقری]]، سەرۆک ئەرکانی ھێزە چەکدارەکانی ئێران کوژرا.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب |ڕێکەوت=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥ |سەردێڕ=سردار سلامی بە شھادت ڕسید |trans-title=Death of General Salami and several IRGC commanders |ناونیشان=https://www.irna.ir/news/85860919/شھادت-سردار-سلامی-و-تنی-چند-از-فرماندھان-سپاە |ڕێکەوتی سەردان=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥ |وێبگە=IRNA |زمان=fa}}</ref><ref>{{بیرخستنەوەی وێب |سەردێڕ=Iran’s Revolutionary Guard commander Hossein Salami killed in Israeli strike, says Iranian state media |ناونیشان=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/irans-revolutionary-guard-commander-hossein-salami-killed-in-israeli-strike-says-iranian-state-media/ |ڕێکەوتی سەردان=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥ |وێبگە=The Times of Israel |زمان=en-US}}</ref><ref>{{بیرخستنەوەی وێب |سەردێڕ=Hossein Salami, Head of Iran’s Islamic Revolutionary Guard Corps, Killed in Israel’s Attack |ناونیشان=https://www.wsj.com/livecoverage/israel-iran-strike-conflict/card/salami-head-of-iran-s-islamic-revolutionary-guard-corps-killed-in-israel-s-attack-Q3i3is8ufPHTmq1qjt6C |ڕێکەوتی سەردان=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥ |وێبگە=WSJ |زمان=en-US}}</ref><ref name="JPost20250613b">{{بیرخستنەوەی وێب |ڕێکەوت=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥ |سەردێڕ=Iran's Revolutionary Guards Commander Hossein Salami killed {{!}} The Jerusalem Post |ناونیشان=https://www.jpost.com/middle-east/iran-news/article-857580 |ڕێکەوتی سەردان=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥ |وێبگە=The Jerusalem Post |زمان=en}}</ref> ھەروەھا زانایانی بواری ئەتۆمی فەریدوون و محەممەد مێھدی تارانچی بە گوێرەی میدیای دەوڵەتی ئێران کوژراون.<ref name="TimesOfIsraelLive20250613">{{بیرخستنەوەی وێب |سەردێڕ=Iran state media names two nuclear scientists killed in Israeli strike |ناونیشان=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/iran-state-media-names-two-nuclear-scientists-killed-in-israeli-strike/ |ڕێکەوتی سەردان=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥ |وێبگە=The Times of Israel |زمان=en-US}}</ref> لەو ھێرشانەدا ھەم ئەندامانی سەربازیی ئێران و ھەم خەڵکی مەدەنی ئێرانی کوژران.<ref name="Barrons20250613">{{بیرخستنەوەی وێب |سەردێڕ=Iran State Media Says Civilians Killed In Israel Strikes On Tehran |ناونیشان=https://www.barrons.com/news/iran-state-media-says-civilians-killed-in-israel-strikes-on-tehran-97ab1ead |ڕێکەوتی سەردان=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥ |وێبگە=barrons |زمان=en-us}}</ref> ھێرشە ئاسمانییەکان دامەزراوەی ئەتۆمی نەتەنزیان لەناوبرد و زیانیان بە دامەزراوەی گۆڕینی یۆرانیۆمی ئیسفەھان گەیاند، بەڵام وادیارە نەیانتوانی زیان بە وێستگەی پیتاندنی سووتەمەنی فۆردۆی ژێر زەوی بگەیەنن.<ref name="BBCJun15">{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٥ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://www.bbc.com/news/articles/c7808xvv737o|سەردێڕ=Satellite imagery reveals damage to key Iran nuclear sites |ڕێکەوتی سەردان=١٥ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=BBC |زمان=en-GB}}</ref><ref name="CNN20250614">{{بیرخستنەوەی وێب|دوایین=Picheta |یەکەم=Rob |ڕێکەوت=١٤ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://www.cnn.com/2025/06/14/middleeast/iran-israel-nuclear-facilities-damage-impact-intl|سەردێڕ=Israel attacked three key Iranian nuclear facilities. Did it strike a decisive blow? |ڕێکەوتی سەردان=١٥ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=CNN |زمان=en}}</ref> ھەروەھا ئیسرائیل کۆمەڵگەیەکی مووشەکی لە نزیک [[تەورێز]] و بنکەیەکی مووشەکی لە [[کرماشان]] و دامەزراوەکانی سوپای پاسداران لە نزیک تاران و [[پیرانشار]] کردە ئامانج. ھەروەھا ھێرشەکان زیانیان بە ژێرخانی گشتی گەیاندووە.<ref name="BBCJun15"/><ref name="CNN20250614"/> ڕێکخراوی IDF مەزەندەی کردووە کە ئێران لە کاتی ھێرشەکانی بۆ سەر ئیسرائیل نزیکەی ١٥٠ مووشەکی بالیستی و نزیکەی ١٠٠ فڕۆکەی بێفڕۆکەوانی ھەڵداوە و چەندینکە بەشێکیان ئانانجەکانیان پێکاوە.<ref name="CNNLive20250612">{{بیرخستنەوەی وێب|دوایین=Liebermann |یەکەم=Oren |دوایین٢=Diamond |یەکەم٢=Jeremy |دوایین٣=Regan |یەکەم٣=Helen |دوایین٤=Gan |یەکەم٤=Nectar |دوایین٥=Lau |یەکەم٥=Chris |دوایین٦=Izso |یەکەم٦=Lauren |دوایین٧=Michaelis |یەکەم٧=Tamar |دوایین٨=Blackburn |یەکەم٨=Piper Hudspeth |دوایین٩=Mogul |یەکەم٩=Rhea |دوایین١٠=Yeung |یەکەم١٠=Jessie |دوایین١١=Ebrahim |یەکەم١١=Nadeen |دوایین١٢=Salem |یەکەم١٢=Mostafa |دوایین١٣=Sangal |یەکەم١٣=Aditi |دوایین١٤=Powell |یەکەم١٤=Tori B. |ڕێکەوت=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://www.cnn.com/world/live-news/israel-iran-strikes-news-06-12-25-hnk-intl|سەردێڕ=Live updates: Israel attacks Iran, explosions in Tel Aviv and Tehran, US position |ڕێکەوتی سەردان=١٤ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=CNN |زمان=en}}</ref> لە [[تێل ئەڤیڤ]] بەھۆی کاریگەریی مووشەکێکی ئێرانییەوە، وەزارەتی بەرگری ئیسرائیل زیانی بەرکەوت. بە گوتەی حکوومەتی ئیسرائیل، سەرجەم ئەو کەسانەی کە بە تۆڵەی ئێران کوژراون، خەڵکی سڤیل بوون،<ref>{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|دوایین=Cornwell|یەکەم=Alexander|دوایین٢=Hafezi|یەکەم٢=Parisa|دوایین٣=Cornwell|یەکەم٣=Alexander|ڕێکەوت=١٦ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|سەردێڕ=Iranian state broadcaster hit as Iran urges Trump to make Israel halt war|ناونیشان=https://www.reuters.com/world/americas/israel-iran-battle-escalates-will-be-high-agenda-world-leaders-meet-2025-06-16/|ڕێکەوتی سەردان=١٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ئیش=Reuters|زمان=en}}</ref> ھەرچەندە حەوت سەربازیش بریندار بوون.<ref name=":3">{{بیرخستنەوەی وێب|دوایین=Fabian |یەکەم=Emanuel |ناونیشان=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/7-soldiers-lightly-injured-by-ballistic-missile-impact-in-central-israel-last-night-idf-says/|سەردێڕ=7 soldiers lightly injured by ballistic missile impact in central Israel last night, IDF says |ڕێکەوتی سەردان=١٤ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=The Times of Israel |زمان=en-US}}</ref> ھێرشەکانی ئیسرائیل لەلایەن ھەندێک گرووپی ئۆپۆزسیۆنی ئێران و [[دۆناڵد ترامپ|دۆناڵد ترەمپ]] سەرۆکی ئەمریکاوە ستایشی کرا و داوای لە ئێران کرد بەپەلە بە [[دانوستانەکانی ئەمریکا و ئێران ٢٠٢٥|ڕێککەوتنی ئەتۆمی]] ڕازی بێت.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://www.politico.com/news/2025/06/13/trump-israel-attacks-praise-interviews-00405303|سەردێڕ=Trump embraces Israel after ‘successful’ Iran attack |ڕێکەوتی سەردان=١٦ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=Politico |زمان=en}}</ref><ref>{{بیرخستنەوەی وێب|دوایین=Klein |یەکەم=Betsy |دوایین٢=Atwood |یەکەم٢=Kylie |دوایین٣=Treene |یەکەم٣=Alayna |دوایین٤=Jaramillo |یەکەم٤=Alejandra |دوایین٥=Picheta |یەکەم٥=Rob |دوایین٦=Bash |یەکەم٦=Dana |ڕێکەوت=١٢ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://www.cnn.com/2025/06/12/politics/trump-israel-iran-strike|سەردێڕ=Trump warns Iran to agree to a deal ‘before there is nothing left’ {{!}} CNN Politics |ڕێکەوتی سەردان=١٦ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=CNN |زمان=en}}</ref><ref name="JNS202506132">{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|دوایین=Lidor|یەکەم=Canaan|ڕێکەوت=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|سەردێڕ=Iranian opposition calls to overthrow the mullahs|ناونیشان=https://www.jns.org/iranian-opposition-calls-to-overthrow-the-mullahs/|ئیش=JNS}}</ref> ئەم ھەڵمەتە لەلایەن [[ڕووسیا]] و [[چین]] و وڵاتانی سەرانسەری ڕۆژھەڵاتی ناوەڕاست و ئەفریقا ئیدانە کرا. [[یەکێتیی ئەورووپا]] ئێرانیان وەک ھێزێکی ناسەقامگیر شەرمەزار کرد و دووپاتیان کردەوە کە ئێران ھەرگیز نابێت چەکی ئەتۆمی بەدەست بھێنێت و داوایان لە ئیسرائیل و ئێران کرد کە گرژییەکان کەم بکەنەوە.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|دوایین=Mojtahedi |یەکەم=Negar |ڕێکەوت=١٦ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://www.iranintl.com/en/202506167997|سەردێڕ=Europe backs Israel, blames Iran for instability |ڕێکەوتی سەردان=١٦ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=Iran International |زمان=en}}</ref><ref>{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|سەردێڕ=French FM says Iran's nuclear program is an existential threat to Israel and the region, urges diplomatic solution|ناونیشان=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/french-fm-says-irans-nuclear-program-is-an-existential-threat-to-israel-and-the-region-urges-diplomatic-solution/|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20250615125314/https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/french-fm-says-irans-nuclear-program-is-an-existential-threat-to-israel-and-the-region-urges-diplomatic-solution/|ڕێکەوتی ئەرشیڤ=١٥ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ڕێکەوتی سەردان=١٦ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ئیش=The Times of Israel|زمان=en-US|ڕەوشی ناونیشان=زیندوو}}</ref><ref>{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|ڕێکەوت=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|سەردێڕ=Starmer Says UK Has 'Grave Concerns' on Iran Nuclear Program|ناونیشان=https://www.bloomberg.com/news/articles/2025-06-13/starmer-says-uk-has-grave-concerns-on-iranian-nuclear-program|ئیش=Bloomberg News}}</ref> لە چەند مانگی پێش ھێرشەکەدا، ئێران و [[ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا|ئەمریکا]] دانوستانیان لەسەر ڕێککەوتنی ئەتۆمی نوێ کردبوو، دوای ئەوەی [[دۆناڵد ترامپ|دۆناڵد ترەمپ]] سەرۆکی ئەمریکا بەشداری ئەمریکای لە ڕێکەوتنامەی ئەتۆمی ئێران لە یەکەم [[سەرۆکایەتیی دۆناڵد ترامپ|خولی]] سەرۆکایەتی کشایەوە. ئێران لە ئێستادا سەرقاڵی پیتاندنی یۆرانیۆمە تا ٦٠٪ پاکی و نزیکە لە پلەی چەک و بە دانانی سەنتەرفیوجی پێشکەوتووتر پێشکەوتنە ئەتۆمییەکانی خێراتر کردووە.<ref name="Economist20250128">{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|سەردێڕ=Iran's alarming nuclear dash will soon test Donald Trump|ناونیشان=https://www.economist.com/middle-east-and-africa/2025/01/28/irans-alarming-nuclear-dash-will-soon-test-donald-trump|ڕێکەوتی سەردان=٢٣ی شوباتی ٢٠٢٥|ئیش=The Economist|issn=0013-0613}}</ref> ڕۆژێک پێش ھێرشەکە، [[ئاژانسی نێونەتەوەییی وزەی ئەتۆمی|ئاژانسی نێودەوڵەتی وزەی ئەتۆمی]] بۆ یەکەمجار لە ماوەی ٢٠ ساڵدا ئێرانی بە پابەندنەبوونی بە پابەندبوونە ئەتۆمییەکانی زانی.<ref name="Euronews20250612">{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=https://www.euronews.com/2025/06/12/un-nuclear-watchdog-finds-iran-in-non-compliance-with-nuclear-obligations|سەردێڕ=UN nuclear watchdog finds Iran in breach of its obligations |ڕێکەوتی سەردان=١٢ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=Euro News}}</ref> == پێش ڕووداو == لە ڕووی مێژووییەوە ئیسرائیل و ئێران تا [[شۆڕشی ١٩٧٩ی ئێران|شۆڕشی ساڵی ١٩٧٩]] پەیوەندییەکی نزیکیان ھەبووە.<ref name="Independent20250616">{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٦ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://www.the-independent.com/news/world/middle-east/israel-iran-conflict-timeline-attacks-b2770765.html|سەردێڕ=Israel-Iran conflict: A timeline of how the attacks unfolded |ڕێکەوتی سەردان=١٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=The Independent |زمان=en}}</ref> لە دوای شۆڕشەوە، حکوومەتی نوێی ئێران<ref name="Independent20250616"/> دژایەتی خۆی بۆ ئیسرائیل و جوولەکە ڕاگەیاندووە و بەلێنی لەناوبردنیان داوە<ref name="Litvak2025">{{بیرخستنەوە|دوایین=Litvak |یەکەم=Meir |سەردێڕ=Iranian Antisemitism and the Holocaust |ڕێکەوت=٢٠١٧|ئیش=Antisemitism Before and Since the Holocaust: Altered Contexts and Recent Perspectives |پەڕەکان=٢٠٩|editor-last=McElligott |editor-first=Anthony |editor-last2=Herf |editor-first2=Jeffrey |ناونیشان=https://doi.org/10.1007/978-3-319-48866-0_9 |ڕێکەوتی سەردان=١٦ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|شوێن=Cham |بڵاوکەرەوە=Springer International Publishing |زمان=en |doi=10.1007/978-3-319-48866-0_9 |ژپنک=٩٧٨-٣-٣١٩-٤٨٨٦٦-٠}}</ref><ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=٥ی نیسانی ٢٠١٣|ناونیشان=https://brandeiscenter.com/irans-incitement-to-genocide-against-israel/|سەردێڕ=Iran’s Incitement to Genocide Against Israel - Brandeis Center |ڕێکەوتی سەردان=١٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=Brandeis Center |زمان=en}}</ref><ref>{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|ڕێکەوت=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|سەردێڕ=Iranian nuclear threat meant Israelis had no choice|ناونیشان=https://www.theaustralian.com.au/subscribe/news/1/?sourceCode=TAWEB_WRE170_a_GGL&dest=https%3A%2F%2Fwww.theaustralian.com.au%2Fworld%2Firanian-nuclear-threat-meant-israelis-had-nochoice-but-to-strike%2Fnews-story%2F008feb9df6f5253574dae7ed1c897f4e&memtype=anonymous&mode=premium&v21=GROUPA-Segment-2-NOSCORE&V21spcbehaviour=append|ئیش=The Australian}}</ref><ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://www.tbsnews.net/features/panorama/why-are-iran-and-israel-sworn-enemies-1164451|سەردێڕ=Why are Iran and Israel sworn enemies? |ڕێکەوتی سەردان=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=The Business Standard |زمان=en}}</ref><ref name="Hein">{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|دوایین=von Hein|یەکەم=Shabnam|ڕێکەوت=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|سەردێڕ=Why are Iran and Israel sworn enemies?|ناونیشان=https://www.dw.com/en/iran-israel-attacks-hezbollah-ayatollah-ali-khamenei-islamic-revolution/a-68780605|ڕێکەوتی سەردان=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ئیش=Deutsche Welle}}</ref><ref>{{بیرخستنەوەی وێب|دوایین=Hjelmgaard |یەکەم=Kim |ڕێکەوت=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://www.usatoday.com/story/news/world/2025/06/13/israel-iran-attacks-nuclear-sites/84180887007/|سەردێڕ=What we know about Israel's attacks on Iran's nuclear sites − and Iran's drone response |ڕێکەوتی سەردان=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=USA TODAY |زمان=en-US}}</ref><ref>{{بیرخستنەوەی وێب|دوایین=Breen-Portnoy |یەکەم=Barney |ڕێکەوت=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://combatantisemitism.org/cam-news/this-is-the-time-to-stand-with-israel-cam-statement-on-idf-pre-emptive-strike-on-irans-nuclear-program/|سەردێڕ='This Is The Time to Stand With Israel': IDF Launches Pre-Emptive Strike on Iran's Nuclear Program |ڕێکەوتی سەردان=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=Combat Antisemitism Movement |زمان=en-US}}</ref> [[ڕووحوڵڵا خومەینی]] ئیسرائیلی وەک «داگیرکەرێکی ناشەرعیی خاکی موسڵمانان» و بەشێک لە [[ئیمپریالیزم]]ی ڕۆژاوا دەبینێت.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=http://www.pbs.org/wgbh/pages/frontline/tehranbureau/2010/10/iran-primer-iran-and-the-palestinians.html|سەردێڕ=Iran Primer: Iran and the Palestinians |ڕێکەوتی سەردان=١٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=[[PBS]] Public Broadcasting Service |زمان=en}}</ref><ref name="Litvak2025"/> ئیسرائیل دەڵێت، بەرنامە ئەتۆمییەکەی ئێران ڕێگە بە ئێران دەدات کە [[چەکی ئەتۆمی]] دروست بکات و بەم شێوەیە ئیسرائیل پێی وایە، ھەڕەشە بۆ ئیسرائیل دروست دەکات.<ref name="Independent20250616"/> ھەرچەندە ئێران و ئیسرائیل لە مێژە ململانێی بە وەکالەتیان ھەبووە، بەڵام ساڵی ٢٠٢٤ یەکەمجار بە ئاشکرا و ڕاستەوخۆ ھەردووکیان ھێرشیان کردە سەر یەکتر. لە ١ی نیسانی ٢٠٢٤، [[ھێرشی ئیسرائیل بۆ سەر باڵیۆزخانەی ئێران لە دیمەشق|ھێرشێکی ئاسمانی ئیسرائیل بۆ سەر کونسوڵخانەی ئێران لە دیمەشق،]] چەندین ئەفسەری ئێرانی کوژران. ئێران [[ھێرشی نیسانی ٢٠٢٤ی ئێران بۆ سەر ئیسرائیل|لە مانگی نیسانی ٢٠٢٤ بە لێدان لە ئیسرائیل]] تۆڵەی کردەوە و دواتر ئیسرائیل ھەمان مانگ بە لێدانی ئێران تۆڵەی کردەوە. لە مانگی تەممووزی ساڵی ٢٠٢٤، ئیسرائیل [[تیرۆرکردنی ئیسماعیل ھەنییە|ئیسماعیل ھەنییە، ڕێبەری بزووتنەوەی حەماسی لە تارانی پایتەختی ئێران تیرۆر کرد]]. لە تشریینی یەکەمی ٢٠٢٤ [[ھێرشی تشرینی یەکەمی ٢٠٢٤ی ئێران بۆ سەر ئیسرائیل|ئێران ھێرشی کردە سەر ئیسرائیل]]، ئیسرائیلیش ھێرشی کردەوە سەر ئێران.<ref name="Sykes">{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|دوایین=Sykes|یەکەم=Patrick|دوایین٢=Bronner|یەکەم٢=Ethan|دوایین٣=Capaccio|یەکەم٣=Anthony|ڕێکەوت=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|سەردێڕ=Israel and Iran Have Been Enemies for Decades. What Next?|ناونیشان=https://www.bloomberg.com/news/articles/2025-06-13/israel-iran-tensions-escalate-how-proxies-nuclear-ambitions-are-fueling-crisis|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://archive.is/daPUc|ڕێکەوتی ئەرشیڤ=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ڕێکەوتی سەردان=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ئیش=[[Bloomberg News]]|بڵاوکەرەوە=Bloomberg L.P.}}</ref> === بەرنامەی ئەتۆمی ئێران === [[بێنیامین نێتانیاھو]]، سەرۆک وەزیرانی ئیسرائیل، [[بەرنامەی ئەتۆمیی ئێران| بەرنامەی ئەتۆمی ئێرانی]] وەک ھۆکاری سەرەکی ھێنایەوە کە ئیسرائیل بڕیاریدا پێشوەختە ھێرش بکاتە سەر ئێران.<ref>{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|دوایین=Rosman|یەکەم=Rebecca|ڕێکەوت=١٦ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|سەردێڕ=Israel strikes Iranian state TV during live broadcast on the fourth day of conflict|ناونیشان=https://www.npr.org/2025/06/16/nx-s1-5434860/israel-iran-conflict|ڕێکەوتی سەردان=١٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ئیش=NPR|زمان=en}}</ref> ئیسرائیل بەرنامە ئەتۆمییەکەی ئێران بە ھەڕەشەیەکی ستراتیژی دەزانێت، ھەرچەندە ئیسرائیل خۆی خاوەنی چەکی ئەتۆمییە.<ref>{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|دوایین=Fernández|یەکەم=Belén|ڕێکەوت=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|سەردێڕ=As Israel strikes Iran, what happened to 'America First'?|ناونیشان=https://www.aljazeera.com/opinions/2025/6/13/israel-strikes-iran-what-happened-to-america-first|ڕێکەوتی سەردان=١٥ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ئیش=Al Jazeera English|زمان=en}}</ref> ئیسرائیل دەڵێت مافی خۆیەتی ڕێوشوێنی سەربازی لەدژی [[بەرنامەی ئەتۆمیی ئێران|بەرنامەی ئەتۆمیی ئێران]] بگرێتەبەر ئەگەر پێیوابێ ئەو بەرنامە ئەتۆمییە مەترسی بێت بۆ سەر ئاسایشی وڵاتەکە.<ref name="Hein2">{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|دوایین=von Hein|یەکەم=Shabnam|ڕێکەوت=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|سەردێڕ=Why are Iran and Israel sworn enemies?|ناونیشان=https://www.dw.com/en/iran-israel-attacks-hezbollah-ayatollah-ali-khamenei-islamic-revolution/a-68780605|ڕێکەوتی سەردان=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ئیش=Deutsche Welle}}</ref><ref name="Sykes2">{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|دوایین=Sykes|یەکەم=Patrick|دوایین٢=Bronner|یەکەم٢=Ethan|دوایین٣=Capaccio|یەکەم٣=Anthony|ڕێکەوت=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|سەردێڕ=Israel and Iran Have Been Enemies for Decades. What Next?|ناونیشان=https://www.bloomberg.com/news/articles/2025-06-13/israel-iran-tensions-escalate-how-proxies-nuclear-ambitions-are-fueling-crisis|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://archive.is/daPUc|ڕێکەوتی ئەرشیڤ=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ڕێکەوتی سەردان=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ئیش=[[Bloomberg News]]|بڵاوکەرەوە=Bloomberg L.P.}}</ref> تیرۆرکردنی پێنج زانای [[ئەتۆم|ناوکی]] ئێرانی لە [[تاران]] لە ساڵی ٢٠١٠ەوە بە شێوەیەکی باو بۆ ئیسرائیل دەگەڕێتەوە.<ref name="Sykes2"/> لە ساڵی ٢٠١٥ ئێران پلانی ھەمەلایەنەی ھاوبەشی کاری (JCPOA)ی واژوو کرد، کە لەلایەن سەرۆک [[باراک ئۆباما]] و [[ئەنجومەنی ئاسایشی نەتەوە یەکگرتووەکان]] و [[ئەڵمانیا]] دانوستانیان لەسەر کرا بۆ بەڕێوەبردنی گەشەپێدانی ئەتۆمی مەدەنی ئێران لە ئاستێکی سنوورداردا.<ref name="Tirone2">{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|دوایین=Tirone|یەکەم=Jonathan|ڕێکەوت=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|سەردێڕ=How Close Is Iran to a Nuclear Weapon as Trump Eyes a Deal?|ناونیشان=https://www.bloomberg.com/news/articles/2025-06-13/does-iran-have-nuclear-weapons-why-did-israel-attack-its-atomic-program|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://archive.is/AJZS1|ڕێکەوتی ئەرشیڤ=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ڕێکەوتی سەردان=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ئیش=[[Bloomberg News]]|بڵاوکەرەوە=Bloomberg L.P.}}</ref> لە ساڵی ٢٠١٨ [[دۆناڵد ترامپ|دۆناڵد ترامپ]] سەرۆک کۆماری ئەمریکا لە کاتی [[سەرۆکایەتیی دۆناڵد ترامپ|یەکەم سەرۆکایەتیدا]] بەشداری وڵاتەکەی لە ڕێککەوتنەکەدا ھەڵپەسارد و سزا ئابوورییەکانی سەر ئێران دەستپێکردەوە، سەرەڕای ڕاپۆرتی [[ئاژانسی نێونەتەوەییی وزەی ئەتۆمی|ئاژانسی نێونەتەوەییی وزەی ئەتۆمی]] کە ئێران پابەندە بەو ڕێککەوتنە.<ref name="Tirone2"/> ئێران تۆڵەی وازھێنانی ترامپ لە ڕێککەوتنەکەی دایەوە، بە زیادکردنی وردە وردە پیتاندنی یۆرانیۆم.<ref name="bbc22">{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|ڕێکەوت=١٤ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|سەردێڕ=Was Iran months away from producing a nuclear bomb?|ناونیشان=https://www.bbc.com/news/articles/cn840275p5yo|ئیش=BBC}}</ref> دوای [[ھێرشی ئاسمانیی ٢٠٢٠ی فڕۆکەخانەی نێونەتەوەییی بەغدا|تیرۆرکردنی قاسم سولەیمانی]] لە ساڵی ٢٠٢٠ لەلایەن ئەمریکاوە، کە ژەنەراڵێکی ئێرانی بوو، ئێران ڕای گەیاند کە چیتر پابەند نابێت بە سنووردارکردنی پیتاندنەکان.<ref>{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|دوایین=Rubin|یەکەم=April|ڕێکەوت=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|سەردێڕ=How failed Iran nuclear talks led to Israel's attack|ناونیشان=https://www.axios.com/2025/06/13/iran-israel-usa-nuclear-deal-timeline-attack-jcpoa|ئیش=Axios|زمان=en}}</ref> تا ساڵی ٢٠٢١ ئێران خەریکی پیتاندنی یۆرانیۆم بوو تا ٦٠٪ پاکی، ھاوشێوەی یۆرانیۆمی پلە چەک.<ref name="Tirone22">{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|دوایین=Tirone|یەکەم=Jonathan|ڕێکەوت=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|سەردێڕ=How Close Is Iran to a Nuclear Weapon as Trump Eyes a Deal?|ناونیشان=https://www.bloomberg.com/news/articles/2025-06-13/does-iran-have-nuclear-weapons-why-did-israel-attack-its-atomic-program|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://archive.is/AJZS1|ڕێکەوتی ئەرشیڤ=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ڕێکەوتی سەردان=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ئیش=[[Bloomberg News]]|بڵاوکەرەوە=Bloomberg L.P.}}</ref> لە مانگی ئایاری ٢٠٢٥ ئاژانسی نێونەتەوەییی وزەی ئەتۆمی ڕای گەیاند کە ئێران ٤٠٩ کیلۆگرام یۆرانیۆمی پاکی ٦٠٪ی کۆکردۆتەوە،<ref name="Tirone22"/> کە زیاترە لەوەی کە پێویستە بۆ بەکارھێنانی مەدەنی و نزیکە لە پلەی سەربازی.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٥ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://www.dw.com/en/iran-israel-attacks-nuclear-weapons-bomb-donald-trump-iaea-v2/a-72918689|سەردێڕ=How close is Iran to getting a nuclear bomb? – DW – 06/15/2025 |ڕێکەوتی سەردان=١٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=DW |زمان=en}}</ref> لە بەرامبەردا ئێران دامەزراوەیەکی نوێی پیتاندنی ئەتۆمی (سێھەمی خۆی) ڕاگەیاند، کە دەخرێتە ژێر چاودێری ئاژانسی نێونەتەوەییی وزەی ئەتۆمی.<ref name="Aamer22">{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|دوایین=Liechtenstein|یەکەم=Stephanie|دوایین٢=Gambrell|یەکەم٢=Jon|دوایین٣=Madhani|یەکەم٣=Aamer|ڕێکەوت=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|سەردێڕ=Iran announces a new nuclear enrichment site after UN watchdog censure|ناونیشان=https://apnews.com/article/iran-nuclear-iaea-sanctions-728b811da537abe942682e13a82ff8bd|ڕێکەوتی سەردان=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ئیش=Associated Press}}</ref><ref name="lewis2">{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|دوایین=Lewis|یەکەم=Jeffrey|ڕێکەوت=٢٥ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|سەردێڕ=Nuclear Claims Are a Smoke Screen for Hopes of Toppling Iran|ناونیشان=https://foreignpolicy.com/2025/06/13/israel-iran-strikes-regime-change-nuclear-claims/|ئیش=Foreign Policy}}</ref> مایکل کوریلا فەرماندەی فەرماندەیی ناوەندی ئەمریکا (CENTCOM) لە ١٠ی حوزەیرانی ٢٠٢٥ ھۆشداریدا لەوەی ئێران «'چەند ھەفتەیەک' لە چەکی ئەتۆمی دوورە».<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://www.jpost.com/middle-east/iran-news/article-858058|سەردێڕ=Iran was close to nuclear weapons before IDF strikes, US says {{!}} The Jerusalem Post |ڕێکەوتی سەردان=١٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=The Jerusalem Post |زمان=en}}</ref> ڕۆژێک پێش ڕوودانی ھێرشەکانی ئیسرائیل، ئاژانسی نێونەتەوەییی وزەی ئەتۆمی بۆ یەکەمجار لە ماوەی ٢٠ ساڵدا ئێرانی بە پابەندنەبوونی بە ڕێکەوتنە ئەتۆمییەکان زانی.<ref>{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|دوایین=Murphy|یەکەم=Francois|ڕێکەوت=١٢ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|سەردێڕ=IAEA board declares Iran in breach of non-proliferation obligations|ناونیشان=https://www.reuters.com/world/china/iaea-board-declares-iran-breach-non-proliferation-duties-diplomats-say-2025-06-12/|ڕێکەوتی سەردان=١٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ئیش=Reuters|زمان=en}}</ref> ئێران پێداگری دەکات کە بەدوای چەکی ئەتۆمیدا ناگەڕێت و [[عەلی خامنەیی|خامنەیی]] ڕێبەری ئێران دەرکرد و ڕای گەیاند چەکی ئەتۆمی نائەخلاقییە و ئێران ھەوڵی دروستکردنی نادات.<ref>{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|ڕێکەوت=١٦ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|سەردێڕ=The 'unsustainable' reason behind who can have nuclear weapons, and who can't|ناونیشان=https://www.sbs.com.au/news/article/the-unsustainable-decision-on-who-gets-to-have-nuclear-weapons-and-who-doesnt/dpk5breh3|ئیش=SBS News|زمان=en}}</ref> لە مانگی نیسانی ساڵی ٢٠٢٥ دۆناڵد ترامپ، سەرۆکی ئەمریکا [[دانوستانەکانی ئەمریکا و ئێران ٢٠٢٥|دانوستانەکانی نێوان ئەمریکا و ئێرانی]] سەبارەت بە بەرنامە ئەتۆمییەکەی ئێران ڕاگەیاند. [[کۆشکی سپی]] ڕای گەیاند کە ئێران دوو مانگی ماوە بۆ دەستەبەرکردنی ڕێککەوتنێک؛ وادەی دوو مانگەکە ڕۆژێک پێش لێدانەکانی ئیسرائیل کۆتایی ھات.<ref>{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|دوایین=Balmer|یەکەم=Crispian|ڕێکەوت=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|سەردێڕ=After years of waiting, Israel's Netanyahu finally makes his move on Iran|ناونیشان=https://www.reuters.com/world/middle-east/after-years-waiting-israels-netanyahu-finally-makes-his-move-iran-2025-06-13/|ڕێکەوتی سەردان=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ئیش=Reuters}}</ref><ref>{{بیرخستنەوەی وێب|دوایین=Klein |یەکەم=Betsy |دوایین٢=Ferris |یەکەم٢=Sarah |دوایین٣=Lillis |یەکەم٣=Katie Bo |دوایین٤=Atwood |یەکەم٤=Kylie |دوایین٥=Treene |یەکەم٥=Alayna |ڕێکەوت=١٤ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://www.cnn.com/2025/06/14/politics/israel-iran-attack-planning-trump|سەردێڕ=‘We fight or we die’: How days of frantic diplomacy and dire warnings culminated with Israel’s attack on Iran {{!}} CNN Politics |ڕێکەوتی سەردان=١٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=CNN |زمان=en}}</ref> === بەرنامەی مووشەکی بالیستیکی ئێران === ھاوکات لەگەڵ بەرنامەی ئەتۆمی ئێران، بەرنامەی [[مووشەکی بالیستیکی]] ئێران بە ھەڕەشە بۆ سەر ئیسرائیل دادەنرێت.<ref name="NYTimes20250614">{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|دوایین=Kershner|یەکەم=Isabel|ڕێکەوت=١٥ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|سەردێڕ=Even as Israel Blitzes Tehran, It Fears Iran’s Destructive Missiles|ناونیشان=https://www.nytimes.com/2025/06/14/world/middleeast/israel-iran-missile-attack.html|ڕێکەوتی سەردان=١٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ئیش=The New York Times|زمان=en-US|issn=0362-4331}}</ref> لە وتارێکی ''[[نیویۆرک تایمز]]دا'' ئاماژە بەوە کراوە کە ئیسرائیلییەکان پێیان وایە ئێران دەتوانێت مانگانە ٣٠٠ مووشەکی بالیستی دروست بکات و بەم شێوەیەش بێتە جێگای مەترسی بۆ سەر ئیسرائیل.<ref name="NYTimes20250614"/> == لێدانەکانی ئیسرائیل == [[پەڕگە:Explosions_in_different_areas_of_Tehran_following_Israeli_attack_Mizan_13_June_30.jpg|وێنۆک|کاریگەری ھێرشەکە بۆ سەر باڵەخانەکانی [[تاران]]]]لە کاتژمێرەکانی سەرەتای کاتژمێر ١٣ حوزەیرانی ٢٠٢٥، ھێزکانی ھێزی سەربازی ئێران ھێرشی کردە سەر دەیان بنکەی ئەتۆمی ئێران و بنکە سەربازییەکان و دامەزراوە و ژێرخانەکانی ئێران و فەرماندە باڵاکانی ئێران کە ھەندێکیان دووربوون لە چاوەڕوانی ئێران<ref name="JPost20250613a">{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://www.jpost.com/middle-east/article-857575|سەردێڕ=IDF strikes Iran nuclear targets, military commanders {{!}} The Jerusalem Post |ڕێکەوتی سەردان=١٢ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=The Jerusalem Post}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕێکەوتەکان]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: سەردێڕی ون]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ناونیشانی ڕووت]]</ref> تا کاتژمێر ٠٦:٣٠, [[ھێزی ئاسمانیی ئیسرائیل|ھێزی ئاسمانی ئیسرائیل]] پێنج شەپۆلی ھێرشی ئاسمانی دەستپێکردبوو،<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/israel-has-so-far-carried-out-5-waves-of-strikes-in-iran-military-official-says/|سەردێڕ=Israel has so far carried out 5 waves of strikes in Iran, military official says |ڕێکەوتی سەردان=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=The Times of Israel |زمان=en-US}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕێکەوتەکان]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: سەردێڕی ون]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ناونیشانی ڕووت]] [[پۆل:ئەو پەڕانەی ژێدەری ئینگلیزیی ئەمریکایییان ھەیە (en-us)]]</ref> بە بەکارھێنانی زیاتر لە ٢٠٠ فڕۆکەی ئیسرائیل بۆ فڕێدانی زیاتر لە ٣٣٠ تەقەمەنی بۆ سەر نزیکەی ١٠٠ ئامانج.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/idf-200-aircraft-involved-in-opening-strikes-on-iran-with-several-top-officials-killed/|سەردێڕ=IDF: 200 aircraft involved in opening strikes on Iran, with several top officials killed |ڕێکەوتی سەردان=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=The Times of Israel |زمان=en-US}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕێکەوتەکان]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: سەردێڕی ون]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ناونیشانی ڕووت]] [[پۆل:ئەو پەڕانەی ژێدەری ئینگلیزیی ئەمریکایییان ھەیە (en-us)]]</ref> ھاوکات [[مۆساد]] سیستمی بەرگریی ئاسمانی و ژێرخانی مووشەکی ئێرانی تێکدا.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/report-mossad-carried-out-covert-sabotage-operations-against-iranian-air-defenses-long-range-missiles/|سەردێڕ=Report: Mossad carried out covert sabotage operations against Iranian air defenses, long-range missiles |ڕێکەوتی سەردان=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=The Times of Israel |زمان=en-US}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕێکەوتەکان]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: سەردێڕی ون]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ناونیشانی ڕووت]] [[پۆل:ئەو پەڕانەی ژێدەری ئینگلیزیی ئەمریکایییان ھەیە (en-us)]]</ref> بەرپرسێکی ئیسرائیلی گوتی [[مۆساد]] چەکی وردی بە قاچاخ بردووە و بنکەیەکی فڕۆکەی بێفڕۆکەوانی نھێنی لە نزیک تاران دامەزراندووە،<ref name="TimesOfIsraelLive20250613b">{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/mossad-set-up-a-drone-base-in-iran-uavs-were-activated-overnight-to-strike-surface-to-surface-missile-launchers-aimed-at-israel/|سەردێڕ=Mossad set up drone base in Iran; UAVs were activated overnight to strike surface-to-surface missile launchers aimed at Israel |ڕێکەوتی سەردان=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=The Times of Israel |زمان=en-US}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕێکەوتەکان]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: سەردێڕی ون]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ناونیشانی ڕووت]] [[پۆل:ئەو پەڕانەی ژێدەری ئینگلیزیی ئەمریکایییان ھەیە (en-us)]]</ref> کە بۆ لەکارخستنی بەرگریی ئاسمانی بەکارھێنراوە، ئەمەش [[سەروەریی ئاسمانی]] بۆ فڕۆکە ئیسرائیلییەکان مسۆگەر کردووە.<ref name="TimesOfIsraelLive20250613b"/> نزیکەی کاتژمێر ٠٣:٠٠ بە کاتی ناوخۆ، وەزیری بەرگریی ئیسرائیل، باری نائاسایی لەسەر ئاستی وڵات ڕاگەیاند و ھۆشداریدا لە تۆڵەسەندنەوەی ئێران بە مووشەک و فڕۆکەی بێفڕۆکەوان.<ref>{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|ڕێکەوت=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|سەردێڕ=Israel begins preemptive strike against Iran, defense minister says; sirens wail across Israel|ناونیشان=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/israel-begins-preemptive-strike-against-iran-defense-minister-says-sirens-wail-across-israel/|ئیش=The Times of Israel}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕێکەوتەکان]]</ref> ئاگادارکەرەوەی ھۆشداری لە سەرانسەری ئیسرائیل چالاک کرا، ھەرچەندە ئێران تا ئێوارەی دواتر ھیچ مووشەکێکی بالیستیکی ھەڵنەدا.<ref name="JPost20250613a2">{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://www.jpost.com/middle-east/article-857575|سەردێڕ=IDF strikes Iran nuclear targets, military commanders {{!}} The Jerusalem Post |ڕێکەوتی سەردان=١٢ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=The Jerusalem Post}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕێکەوتەکان]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: سەردێڕی ون]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ناونیشانی ڕووت]]</ref> وەزیری بەرگریی زیاتر ھێرشی ئیسرائیل بۆ سەر ئێران بە «لێدانی پێشوەختە» وەسف کرد.<ref name="Cornwell2">{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|دوایین=Cornwell|یەکەم=Alexander|دوایین٢=Hafezi|یەکەم٢=Parisa|دوایین٣=Holland|یەکەم٣=Steve|دوایین٤=Cornwell|یەکەم٤=Alexander|ڕێکەوت=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|سەردێڕ=Iran strikes back at Israel with missiles over Jerusalem, Tel Aviv|ناونیشان=https://www.reuters.com/world/middle-east/israel-says-it-strikes-iran-amid-nuclear-tensions-2025-06-13/|ڕێکەوتی سەردان=١٤ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ئیش=Reuters|زمان=en}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕێکەوتەکان]] [[پۆل:ئەو پەڕانەی ژێدەری ئینگلیزییان ھەیە (en)]]</ref> بەگوێرەی ئاماری ئیسرائیل، ئەو چالاکییە بەھۆی زانیارییە ھەواڵگرییەکانەوە بووە کە ئاماژەیان بەوە کردووە، ئێران ئەوەندە یۆرانیۆمی پیتێنراوی کۆکردووەتەوە کە بتوانێت لە ماوەی چەند ڕۆژێکدا چەکی ئەتۆمی بەرھەمبھێنێت.<ref name="JPost20250613a2"/> بۆردوومانەکان زۆربەی بنکە سەربازییەکان و گەڕەکەکانی نیشتەجێبوونی فەرماندە باڵاکان لە تاران گرتەوە. شایەتحاڵەکان باسیان لە بڵێسەی زەبەلاح و تەقینەوە دووبارەبووەکان کردووە.<ref name="NYTimesLive20250612">{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|دوایین=Fassihi|یەکەم=Farnaz|دوایین٢=Nauman|یەکەم٢=Qasim|دوایین٣=Boxerman|یەکەم٣=Aaron|دوایین٤=Kingsley|یەکەم٤=Patrick|دوایین٥=Bergman|یەکەم٥=Ronen|ڕێکەوت=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|سەردێڕ=Israel Strikes Iran's Nuclear Program, Killing Top Military Officials: Live Updates|ناونیشان=https://www.nytimes.com/live/2025/06/12/world/israel-iran-us-nuclear|ڕێکەوتی سەردان=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ئیش=The New York Times|زمان=en-US|issn=0362-4331}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕێکەوتەکان]] [[پۆل:ئەو پەڕانەی ژێدەری ئینگلیزیی ئەمریکایییان ھەیە (en-us)]]</ref><ref name="IranIntlLive20250612">{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٥ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://www.iranintl.com/en/liveblog/202506127881|سەردێڕ=Israel attacks targets across Tehran as Trump says peace 'will happen soon' |ڕێکەوتی سەردان=١٥ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=Iran International |زمان=en}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕێکەوتەکان]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: سەردێڕی ون]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ناونیشانی ڕووت]] [[پۆل:ئەو پەڕانەی ژێدەری ئینگلیزییان ھەیە (en)]]</ref> ئاژانسی ھەواڵی فارس کە پەیوەندی بە سوپای پاسدارانەوە ھەیە، بڵاوی کردەوە، لە کاتی ھێرشەکەدا ھەندێک کۆمەڵگەی نیشتەجێبوون بەرکەوتوون.<ref>{{Cite magazine}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: بیرخستنەوەی واڵا]]</ref> ھەروەھا ڕاگەیەندرا کە لە شاری نەتەنز لە [[پارێزگای ئەسفەھان|پارێزگای ئیسفەھان]] کە یەکێک لە گرینگترین دامەزراوە ئەتۆمییەکانی ئێران لێیە، بەھەمان شێوە بۆردوومانکراوە. تەلەڤیزیۆنی دەوڵەتی ئێران «تەقینەوەیەکی بەرز»ی لە نزیک ئەو شوێنە پشتڕاستکردەوە کە دوو وێستگەی پیتاندنی تێدایە: وێستگەی گەورەی پیتاندنی سووتەمەنی ژێر زەوی (FEP) و وێستگەی پیتاندنی سووتەمەنی تاقیکاری (PFEP) لە سەرووی زەویەوە.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/explosions-heard-in-natanz-home-to-key-nuclear-site-says-iranian-state-television/|سەردێڕ=Explosions heard in Natanz, home to key nuclear site, says Iranian state television |ڕێکەوتی سەردان=١٢ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=The Times of Israel}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕێکەوتەکان]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: سەردێڕی ون]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ناونیشانی ڕووت]]</ref> ھەروەھا شوێنە ئەتۆمییەکانی [[خۆنداب]] و [[خوڕەماوە]] کرانە ئامانج.<ref name="IranIntlLive202506122">{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٥ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://www.iranintl.com/en/liveblog/202506127881|سەردێڕ=Israel attacks targets across Tehran as Trump says peace 'will happen soon' |ڕێکەوتی سەردان=١٥ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=Iran International |زمان=en}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕێکەوتەکان]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: سەردێڕی ون]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ناونیشانی ڕووت]] [[پۆل:ئەو پەڕانەی ژێدەری ئینگلیزییان ھەیە (en)]]</ref><ref name="kh2">{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|trans-title=Latest news on Israel's attack on Iran; widespread alert declared in the region |ناونیشان=https://www.sharghdaily.com/بخش-سیاست-6/1020829-آخرین-اخبار-حملھ-اسرائیل-ایران|سەردێڕ=آخرین اخبار از حمله اسرائیل به ایران؛ آماده‌باش گسترده در منطقه اعلام شد |ڕێکەوتی سەردان=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=Shargh |زمان=fa}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕێکەوتەکان]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: سەردێڕی وەرگێڕدراو]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ناونیشانی ڕووت]] [[پۆل:ئەو پەڕانەی ژێدەری فارسییان ھەیە (fa)]]</ref> === (١٤ی حوزەیران-٢٠ ی حوزەیران) === بەرەبەیانی ١٤ی حوزەیران، میدیاکانی ئێران ھەواڵی دەنگی تەقینەوە بەھێزەکانی [[فڕۆکەخانەی نێونەتەوەییی مێھرئاباد]] و دروستبوونی ئاگرێکی گەورە بڵاوکردەوە. بەپێی ڕاپۆرتی ئاژانسی ھەواڵی فارس، دوو موشەک بەر ناوچە نزیکەکان کەوتووە.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٤ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/blast-reported-at-tehrans-mehrabad-airport/|سەردێڕ=Blast reported at Tehran’s Mehrabad Airport; 2 projectiles said to hit area |ڕێکەوتی سەردان= |وێبگە=[[تایمز اسرائیل]] |زمان=en-US}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕێکەوتەکان]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: سەردێڕی ون]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ناونیشانی ڕووت]] [[پۆل:ئەو پەڕانەی ژێدەری ئینگلیزیی ئەمریکایییان ھەیە (en-us)]]</ref> ھەروەھا سیستمی بەرگریی ئاسمانی ئێران بەرپەرچی ھێرشە مووشەکیەکانی ئیسرائیلی داوەتەوە لە ئاسمانی [[ئەسفەھان|ئەسفەھاندا]].<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٤ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://www.iranintl.com/en/202506148587|سەردێڕ=Israeli airstrikes continue in Tehran and Isfahan, videos show |ڕێکەوتی سەردان= |وێبگە=[[ایران اینترنشنال]] |زمان=en}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕێکەوتەکان]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: سەردێڕی ون]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ناونیشانی ڕووت]] [[پۆل:ئەو پەڕانەی ژێدەری ئینگلیزییان ھەیە (en)]]</ref> ڕاپۆرتەکان ئاماژە بەوە دەکەن کە ھێزە سەربازییەکانی ئێران چەند فڕۆکەیەکی بێفڕۆکەوانی ئیسرائیلیان لە ئەرکەکانی سیخوڕی لە باکووری ڕۆژاوای ئێران خستووەتە خوارەوە<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٤ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://english.alarabiya.net/News/middle-east/2025/06/14/iran-launches-fresh-wave-of-attacks-on-israel-state-tv|سەردێڕ=Iran launches fresh wave of attacks on Israel, two killed: Reports |ڕێکەوتی سەردان= |زمان=en}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕێکەوتەکان]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: سەردێڕی ون]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ناونیشانی ڕووت]] [[پۆل:ئەو پەڕانەی ژێدەری ئینگلیزییان ھەیە (en)]]</ref> سوپای ئیسرائیل ڕای گەیاند کە دامەزراوەیەکی ژێرزەمینی لە ڕۆژاوای ئێران کە بۆ ھەڵگرتنی دەیان مووشەکی بالیستیک و کروز بەکاردەھێنرا، بۆردومان کراوە.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|دوایین=Fabian |یەکەم=Emanuel |ناونیشان=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/idf-spokesperson-israel-bombed-underground-iranian-facility-storing-dozens-of-missiles/|سەردێڕ=IDF spokesperson: Israel bombed underground Iranian facility storing dozens of missiles |ڕێکەوتی سەردان=١٤ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=The Times of Israel |زمان=en-US}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕێکەوتەکان]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: سەردێڕی ون]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ناونیشانی ڕووت]] [[پۆل:ئەو پەڕانەی ژێدەری ئینگلیزیی ئەمریکایییان ھەیە (en-us)]]</ref>ئێران ھەواڵی کوژرانی ھەریەکە لە ژەنەڕاڵ غوڵامڕەزا مێھرابی جێگری سەرۆکی ئیتلاعات بۆ ئەرکانی گشتیی ھێزە چەکدارەکان و ژەنەڕاڵ [[مەھدی ڕەبانی]] جێگری سەرۆکی ئۆپەراسیۆنەکان پشتڕاستکردەوە.<ref name="TimesOfIsraelLive20250614">{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٤ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/iran-confirms-two-more-senior-generals-killed-in-israeli-strikes/|سەردێڕ=Iran confirms two more senior generals killed in Israeli strikes |ڕێکەوتی سەردان=١٤ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=The Times of Israel |زمان=en-US |agency=Agence France-Presse}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕێکەوتەکان]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: سەردێڕی ون]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ناونیشانی ڕووت]] [[پۆل:ئەو پەڕانەی ژێدەری ئینگلیزیی ئەمریکایییان ھەیە (en-us)]]</ref> تا ئێستا ئێران بانگەشەی ئەوەی کردووە کە سێ فڕۆکەی [[ئێف-٣٥|ئێف ٣٥ی]] ئیسرائیلی خستووەتە خوارەوە و دوو فڕۆکەوانیشی گرتووە.<ref name="F35Jets">{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|ڕێکەوت=١٤ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|سەردێڕ=Third F-35 fighter jet downed in Iranian territory, two Israeli pilots now in custody|ناونیشان=https://www.tehrantimes.com/news/514337/Third-F-35-fighter-jet-downed-in-Iranian-territory-two-Israeli|ڕێکەوتی سەردان=١٤ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ئیش=[[تهران تایمز]]}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕێکەوتەکان]]</ref> وەزارەتی نەوتی ئێران ڕای گەیاند کە ھێرش کراوەتە سەر دوو کێڵگەی نەوتی لە پارێزگای [[بووشێھر]] کە بریتین لە پلاتفۆرمی کێڵگەی غازی قۆناغی ١٤ی پارسی باشوور و پاڵاوگەی غازی فەجر جەم.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=https://www.bbc.com/news/live/c93ydeqyq71t?post=asset%3Ae1780d58-29d1-4481-851c-0ab924b4e3bc#post |ڕێکەوتی سەردان=١٤ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=BBC News |زمان=en-GB}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕێکەوتەکان]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: سەردێڕی ون]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ناونیشانی ڕووت]] [[پۆل:ئەو پەڕانەی ژێدەری ئینگلیزیی بریتانیایییان ھەیە (en-gb)]]</ref><ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٤ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://www.iranintl.com/en/202506144861|سەردێڕ=Iran's biggest gas refinery still on fire despite official denial |ڕێکەوتی سەردان=١٤ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=Iran International |زمان=en}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕێکەوتەکان]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: سەردێڕی ون]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ناونیشانی ڕووت]] [[پۆل:ئەو پەڕانەی ژێدەری ئینگلیزییان ھەیە (en)]]</ref> ھێرشەکان ئاگری بەرفراوانیان لێکەوتەوە کە بەرھەمھێنانی لانیکەم ١٢ ملیۆن مەتر سێجا غازی داخست.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٤ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://www.iranintl.com/en/202506147968|سەردێڕ=Fire halts 12 million cubic meters of gas production at South Pars Phase 14 |ڕێکەوتی سەردان=١٤ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=Iran International |زمان=en}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕێکەوتەکان]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: سەردێڕی ون]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ناونیشانی ڕووت]] [[پۆل:ئەو پەڕانەی ژێدەری ئینگلیزییان ھەیە (en)]]</ref> تا ئەو کاتە، بەپێی [[بزووتنەوەی نێونەتەوەییی خاچی سوور و مانگیلەی سوور|ئاماری مانگی سوور]]، ھێرشەکانی ئیسرائیل کاریگەرییان لەسەر ١٨ پارێزگای ئێران ھەبووە لە کۆی ٣١ پارێزگا و ھەزار و ٤١٤ لە کارمەندانی ڕێکخراوەکەش لە ئۆپەراسیۆنە فریاگوزارییەکاندا بەشدار بوون.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٤ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://www.iranintl.com/en/202506147133|سەردێڕ=Israeli attacks affect 18 of Iran’s 31 provinces, Red Crescent says |ڕێکەوتی سەردان=١٤ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=Iran International |زمان=en}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕێکەوتەکان]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: سەردێڕی ون]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ناونیشانی ڕووت]] [[پۆل:ئەو پەڕانەی ژێدەری ئینگلیزییان ھەیە (en)]]</ref> کاتژمێر ١١:١١ی پاشنیوەڕۆ. بە کاتی ناوخۆ، سوپای ئیسرائیل ڕای گەیاند کە شەپۆلێکی نوێی ھێرش بۆ سەر «ئامانجە سەربازییەکان» لە تاران دەستیپێکردووە.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=https://www.bbc.com/news/live/c93ydeqyq71t?post=asset%3A342b766b-06b7-4f92-8b3b-bc3644ec8ba4#post |ڕێکەوتی سەردان=١٤ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=BBC News |زمان=en-GB}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕێکەوتەکان]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: سەردێڕی ون]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ناونیشانی ڕووت]] [[پۆل:ئەو پەڕانەی ژێدەری ئینگلیزیی بریتانیایییان ھەیە (en-gb)]]</ref> ھێرش کرایە سەر کۆگاکانی نەوت و بەنزین لەو شارە و بەھۆیەوە کارەبا لە گەڕەکی شەھران پچڕان.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٤ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://www.iranintl.com/en/202506145667|سەردێڕ=Gasoline and oil depots in western Tehran hit by Israeli airstrikes |ڕێکەوتی سەردان=١٤ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=Iran International |زمان=en}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕێکەوتەکان]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: سەردێڕی ون]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ناونیشانی ڕووت]] [[پۆل:ئەو پەڕانەی ژێدەری ئینگلیزییان ھەیە (en)]]</ref> دواتر لەو شەودا [[ئاژانسی ھەواڵی تەسنیم]] بڵاوی کردەوە کە ھێرشەکانی ئیسرائیل لە پایتەخت بارەگاکانی [[وەزارەتی بەرگری و پاڵپشتیی ھێزە چەکدارەکان (ئێران)|وەزارەتی بەرگریی و پاڵپشتیی ھێزە چەکدارەکان]] کردووەتە ئامانج.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٤ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://www.iranintl.com/en/202506143937|سەردێڕ=Israeli airstrikes hit SPND building in Tehran - Tasnim |ڕێکەوتی سەردان=١٤ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=Iran International |زمان=en}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕێکەوتەکان]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: سەردێڕی ون]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ناونیشانی ڕووت]] [[پۆل:ئەو پەڕانەی ژێدەری ئینگلیزییان ھەیە (en)]]</ref> لە ١٥ی حوزەیران، ھێزەکانی بەرگریی ئیسرائیل ھۆشداریی بە ھاووڵاتیانی مەدەنی ئێران دا کە ناوچەکانی دەوروبەری کارگەی چەک و بنکە سەربازییەکانی شیراز چۆڵ بکەن. ئێران لە ڕێگەی عومان و قەتەرەوە داوای نێوەندگیری کردووە بۆ دانوستان لەگەڵ ئەمریکا بۆ ڕاگرتنی ھێرشەکان و زیندووکردنەوەی دانوستانە ئەتۆمییەکان. ئێران ڕای گەیاند کە دوو کەسی دەستگیر کردووە بە تۆمەتی ئەندام بوون لە [[مۆساد]].<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٥ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://aje.io/9yu24p?update=3776515 |وێبگە=Al Jazeera English}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕێکەوتەکان]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: سەردێڕی ون]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ناونیشانی ڕووت]]</ref> ئیسرائیل بنکە سەربازییەکانی ئێرانی کردە ئامانج و ھەروەھا ھێرشی کردە سەر وەزارەتی دەرەوەی ئەو وڵاتە.<ref name="CNNLive202506152">{{بیرخستنەوەی وێب|دوایین=Ebrahim |یەکەم=Nadeen |ڕێکەوت=١٥ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://www.cnn.com/world/live-news/israel-iran-strikes-news-06-15-25|سەردێڕ=Israel and Iran broaden attacks as conflict enters fourth day |ڕێکەوتی سەردان=١٥ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=CNN |زمان=en}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕێکەوتەکان]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: سەردێڕی ون]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ناونیشانی ڕووت]] [[پۆل:ئەو پەڕانەی ژێدەری ئینگلیزییان ھەیە (en)]]</ref> لە ھێرشە موشەکییەکان[[محەممەد کازمی (ئەفسەری سەربازی)|محەممەد کازمی]] سەرۆکی ڕێکخراوی ھەواڵگری سوپای پاسداران و جێگرەکەی کوژران.<ref>{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|ناونیشان=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/netanyahu-confirms-israel-killed-irgc-intelligence-chief-and-his-deputy/|سەردێڕ=Netanyahu says Israel killed IRGC intelligence chief and his deputy|ئیش=The Times of Israel|ڕێکەوت=١٥ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ڕێکەوتی سەردان=١٥ی حوزەیرانی ٢٠٢٥}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕێکەوتەکان]]</ref> ھاوکات لەگەڵ ھێرشە ئاسمانییەکان پێنج ئۆتۆمبێلی بۆمبڕێژکراو لە تاران تەقینەوە و تەقینەوەکان لە نزیک شوێنە حکومییەکان و ئەوانەی پەیوەندییان بە بەرنامەی ئەتۆمیەوە بووە. ئاژانسی ھەواڵی دەوڵەتی ئێران، ئێرنا، بە پشتبەستن بە سەرچاوە ئاگادارەکان بانگەشەی ئەوەی کردووە کە ئۆپەراسیۆنەکە لەلایەن ئیسرائیلەوە ئەنجامدراوە، ھەرچەندە بەرپرسێکی ئیسرائیلی ڕەتیکردەوە ھیچ تێوەگلانێکی ھەبێت.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=https://www.aa.com.tr/en/middle-east/iran-reports-5-car-bomb-explosions-in-tehran-by-israel/3599545|سەردێڕ=Iran reports 5 car bomb explosions in Tehran by Israel |ڕێکەوتی سەردان=١٦ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=www.aa.com.tr}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕێکەوتەکان]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: سەردێڕی ون]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ناونیشانی ڕووت]]</ref><ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=https://iranwire.com/en/news/142178-car-bombs-detonate-near-tehran-government-buildings/|سەردێڕ=CAR BOMBS DETONATE NEAR TEHRAN GOVERNMENT BUILDINGS |ڕێکەوتی سەردان=١٦ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=iranwire.com |زمان=en}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕێکەوتەکان]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: سەردێڕی ون]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ناونیشانی ڕووت]] [[پۆل:ئەو پەڕانەی ژێدەری ئینگلیزییان ھەیە (en)]]</ref> ناتانیاھۆ گوتی ئیسرائیل ھیچ بژاردەیەکی تری نییە جگە لە ھێرشکردنە سەر ئێران بۆ ڕێگریکردن لە ھۆلۆکۆستی ئەتۆمی. حکوومەتی ئێرانی بە سەرکوتکردنی گەلی ئێران تۆمەتبار کرد و ڕای گەیاند کە ئەوە کاری گەلی ئێرانە کە «راپەڕن»یان نا.<ref name="CNNLive202506153">{{بیرخستنەوەی وێب|دوایین=Ebrahim |یەکەم=Nadeen |ڕێکەوت=١٥ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://www.cnn.com/world/live-news/israel-iran-strikes-news-06-15-25|سەردێڕ=Israel and Iran broaden attacks as conflict enters fourth day |ڕێکەوتی سەردان=١٥ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=CNN |زمان=en}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕێکەوتەکان]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: سەردێڕی ون]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ناونیشانی ڕووت]] [[پۆل:ئەو پەڕانەی ژێدەری ئینگلیزییان ھەیە (en)]]</ref> ڕۆژی ١٦ی حوزەیران ھێزەکانی بەرگریی ئیسرائیل ھێرشیان کردە سەر ناوەندی فەرماندەیی [[ھێزی قودس|سوپای قودس]] لە تاران.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/idf-says-it-hit-quds-force-command-centers-in-tehran|سەردێڕ=IDF says it hit Quds Force command centers in Tehran |وێبگە=The Times of Israel}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: سەردێڕی ون]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ناونیشانی ڕووت]]</ref> بەرپرسێکی ئیسرائیلی ''بە ڕۆژنامەی وۆڵ ستریت جۆرناڵی'' ڕاگەیاندووە کە نیشانەکانی «ڕووخان» لە دامەزراوە ئەتۆمییەکەی ژێرزەمینیی ناتانزدا ھەیە.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/israeli-official-to-wsj-underground-natanz-nuclear-facility-might-have-imploded/|سەردێڕ=Israeli official to WSJ: Underground Natanz nuclear facility might have imploded |وێبگە=The Times of Israel}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: سەردێڕی ون]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ناونیشانی ڕووت]]</ref> ئێران ئینتەرناشناڵ بڵاوی کردەوە کە دەنگی تەقینەوەکان لە نزیک دامەزراوەی ئەتۆمی فۆردۆ بیستراوە.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/loud-explosions-reported-near-irans-fordo-nuclear-facility/|سەردێڕ=Loud explosions reported near Iran’s Fordo nuclear facility |وێبگە=The Times of Israel}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: سەردێڕی ون]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ناونیشانی ڕووت]]</ref> فەیلەقی پاراستنی ئەنسارولمەھدی بڵاوی کردەوە، لە ھێرشێکدا لە [[شارستانی ئیجروود]] لە [[پارێزگای زەنگان]]، یەکێک لە فەرماندەکانی یەکەکە بە ناوی ڕەزا نەجەفی و سەربازێک بە ناوی حەسەن ڕەسووڵی کوژراون.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٦ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://aje.io/p8ugy8?update=3778543 |وێبگە=Al Jazeera}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕێکەوتەکان]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: سەردێڕی ون]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ناونیشانی ڕووت]]</ref> ئاژانسی ھەواڵیی سەر بە دەسەڵاتی دادوەری ئێران بڵاوی کردەوە، ئیسماعیل فیکری تۆمەتبار بە ھاوکاری لەگەڵ ئیسرائیل ھەڵواسراوە. ئاژانسە ھەواڵییەکە بڵاوی کردەوە، ئیسماعیل پێش دەستگیرکردنی لەگەڵ دوو ئەفسەری مۆساد پەیوەندی ھەبووە.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٦ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://aje.io/p8ugy8?update=3778481 |وێبگە=Al Jazeera}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕێکەوتەکان]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: سەردێڕی ون]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ناونیشانی ڕووت]]</ref> ئاژانسی ھەواڵی ئیرنا بڵاوی کردەوە، ھێزەکانی ئیسرائیل نەخۆشخانەی فارابییان لە [[کرماشان]] کردە ئامانج و زیانێکی بەرچاویان بە نەخۆشخانەکە و بیناکانی دەوروبەری گەیاندووە.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٦ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://aje.io/p8ugy8?update=3778971 |وێبگە=Al Jazeera}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕێکەوتەکان]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: سەردێڕی ون]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ناونیشانی ڕووت]]</ref> ھەروەھا ئیسرائیل لە میانی پەخشی ڕاستەوخۆی [[تۆڕی خەبەر (ئێران)|ھەواڵدا]] بینای [[ڕێکخراوەی دەنگ و ڕەنگی کۆماری ئیسلامیی ئێران]] بۆردومان کرد.<ref>{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|ڕێکەوت=١٦ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|سەردێڕ=Live blog June 16|ناونیشان=https://www.timesofisrael.com/liveblog-june-16-2025/|ئیش=[[تایمز اسرائیل]]}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕێکەوتەکان]]</ref> ئیسرائیل بانگەشە دەکات کە بارەگای ڕێکخراوەکە لەلایەن ھێزە چەکدارەکانی ئێرانەوە بەکارھێنراوە بۆ ئەنجامدانی ئۆپەراسیۆنی سەربازی لەژێر پەردەی مەدەنیدا،<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٦ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://aje.io/p8ugy8?update=3779787 |وێبگە=Al Jazeera English}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕێکەوتەکان]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: سەردێڕی ون]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ناونیشانی ڕووت]]</ref> بانگەشەیەک کە لەلایەن ئێرانەوە ڕەتکرایەوە.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٦ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://aje.io/p8ugy8?update=3779763 |وێبگە=Al Jazeera English}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕێکەوتەکان]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: سەردێڕی ون]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ناونیشانی ڕووت]]</ref> ھەروەھا ئیسرائیل فەرمانی چۆڵکردنی دانیشتووانی ھەندێک ناوچەی تارانیشی دەرکرد.<ref>https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/idf-says-its-attacking-missile-launchers-in-western-iran/</ref> ئیسرائیل مووشەکھاوێژەکانی ئێرانی لە ڕۆژاوای ئەو وڵاتە کردە ئامانج.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/idf-says-its-attacking-missile-launchers-in-western-iran/|سەردێڕ=IDF says it’s attacking missile launchers in western Iran |وێبگە=The Times of Israel}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: سەردێڕی ون]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ناونیشانی ڕووت]]</ref> ڕای گەیاند کە یەکێک لە فڕۆکە بێفڕۆکەوانەکانیان دوو فڕۆکەی جەنگی ئێف ١٤ی ئێرانی تێکشکاندووە.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٦ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://www.jpost.com/israel-news/defense-news/article-857964|سەردێڕ=IDF drone hits two of Iran's F-14 fighter jets in a Tehran airbase {{!}} The Jerusalem Post |ڕێکەوتی سەردان=١٦ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=The Jerusalem Post |زمان=en}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕێکەوتەکان]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: سەردێڕی ون]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ناونیشانی ڕووت]] [[پۆل:ئەو پەڕانەی ژێدەری ئینگلیزییان ھەیە (en)]]</ref> نور نیووز بڵاوی کردەوە، ھێزەکانی ئێران فڕۆکەیەکی جەنگی [[ئێف-٣٥|ئێف ٣٥]]یان لە ئاسمانی [[تەورێز]] خستووەتە خوارەوە.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٦ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://aje.io/p8ugy8?update=3779880 |وێبگە=Al Jazeera English}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕێکەوتەکان]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: سەردێڕی ون]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ناونیشانی ڕووت]]</ref> ترامپ لە پۆستێکدا لە تۆڕی کۆمەڵایەتی تراوت سۆشیال ڕای گەیاند کە پێویستە تاران چۆڵ بکرێت.<ref>{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|ڕێکەوت=١٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|سەردێڕ=Everyone Should Immediately Evacuate Tehran, Says Trump Amid Fierce Fighting|ناونیشان=https://www.ndtv.com/world-news/israel-iran-conflict-everyone-should-immediately-evacuate-tehran-says-donald-trump-amid-fierce-fighting-8686429|ئیش=NDTV|agency=Reuters}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕێکەوتەکان]]</ref><ref>{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|دوایین=Cornwell|یەکەم=Alexander|دوایین٢=Hafezi|یەکەم٢=Parisa|دوایین٣=Cornwell|یەکەم٣=Alexander|ڕێکەوت=١٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|سەردێڕ=Trump urges Tehran evacuation as Iran-Israel conflict enters fifth day|ناونیشان=https://www.reuters.com/business/aerospace-defense/trump-urges-tehran-evacuation-iran-israel-conflict-enters-fifth-day-2025-06-17/|ڕێکەوتی سەردان=١٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ئیش=Reuters|زمان=en}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕێکەوتەکان]] [[پۆل:ئەو پەڕانەی ژێدەری ئینگلیزییان ھەیە (en)]]</ref>ھێزەکانی بەرگریی ئیسرائیل تەنھا چەند ڕۆژێک دوای دەستبەکاربوونی وەک فەرماندەی [[بارەگای ناوەندیی خاتەم ئەلئەنبیا]] ژەنەڕاڵ [[عەلی شادمانی|عەلی شەدمانی]] تیرۆر کرد.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://www.jpost.com/middle-east/iran-news/article-857996|سەردێڕ=IDF kills Iranian commander Ali Shademani, showcasing intel. superiority {{!}} The Jerusalem Post |ڕێکەوتی سەردان= |وێبگە=[[The Jerusalem Post]] |زمان=en}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕێکەوتەکان]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: سەردێڕی ون]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ناونیشانی ڕووت]] [[پۆل:ئەو پەڕانەی ژێدەری ئینگلیزییان ھەیە (en)]]</ref> شادمانی کە لە دوای تیرۆرکردنی [[غوڵامعەلی ڕەشید]] شوێنی گرتەوە، بە گوتەی ھێزەکانی پاراستنی ئیسرائیل، باڵاترین بەرپرسی سەربازی ئێران بوو، وەک «سەرۆکی ئەرکانی جەنگ» و فەرماندەیی سوپای پاسداران و ھێزە چەکدارەکانی ئێران.<ref name="CNNLive20250617">{{بیرخستنەوەی وێب|دوایین=Yeung |یەکەم=Jessie |دوایین٢=Harvey |یەکەم٢=Lex |دوایین٣=Lau |یەکەم٣=Chris |دوایین٤=Michaelis |یەکەم٤=Tamar |دوایین٥=Khadder |یەکەم٥=Kareem |ڕێکەوت=١٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://www.cnn.com/world/live-news/israel-iran-attacks-06-17-25-intl-hnk|سەردێڕ=June 17, 2025 – Israel-Iran conflict |ڕێکەوتی سەردان=١٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=CNN |زمان=en}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕێکەوتەکان]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: سەردێڕی ون]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ناونیشانی ڕووت]] [[پۆل:ئەو پەڕانەی ژێدەری ئینگلیزییان ھەیە (en)]]</ref><ref>{{بیرخستنەوەی وێب|دوایین=Emanuel |یەکەم=Fabian |ناونیشان=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/israel-says-it-took-out-new-head-of-irans-war-command-after-killing-predecessor/|سەردێڕ=Israel says it took out new top Iranian military commander, after killing predecessor |ڕێکەوتی سەردان=١٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=Times of Israel |زمان=en-US}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕێکەوتەکان]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: سەردێڕی ون]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ناونیشانی ڕووت]] [[پۆل:ئەو پەڕانەی ژێدەری ئینگلیزیی ئەمریکایییان ھەیە (en-us)]]</ref>ئیسرائیل ڕای گەیاند کە «چەند ھێرشی بەرفراوان»ی بۆ سەر ئامانجە سەربازییەکان لە ڕۆژاوای ئێران ئەنجامداوە، کە مووشەکھاوێژەکان و دامەزراوەکانی عەمبارکردنی [[فڕۆکەی بێ فڕۆکەوان|فڕۆکەی بێ]] [[فڕۆکەی بێ فڕۆکەوان|فڕۆکەوانیان]] کردووەتە ئامانج.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://english.alarabiya.net/News/middle-east/2025/06/17/israel-conducted-extensive-strikes-on-military-targets-in-west-iran-|سەردێڕ=Israel launches ‘extensive strikes’ on west Iran |ڕێکەوتی سەردان= |وێبگە=[[Al Arabiya]] |زمان=en}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕێکەوتەکان]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: سەردێڕی ون]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ناونیشانی ڕووت]] [[پۆل:ئەو پەڕانەی ژێدەری ئینگلیزییان ھەیە (en)]]</ref> [[ئاژانسی ھەواڵی مێھر]] ڕای گەیاند، مووشەکێکی ڕژێمی زایۆنی لە بازگەیەکی شاری [[کاشان]] کەوتووەتە خوارەوە و بەھۆیەوە سێ کەس کوژراون و چواری دیکەش بریندار بوون.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://aje.io/gn5i1t?update=3780681 |وێبگە=[[Al Jazeera]]}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕێکەوتەکان]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: سەردێڕی ون]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ناونیشانی ڕووت]]</ref> بەگوێرەی ڕاپۆرتی ئیرنا، ھێزەکانی ئیسرائیل باڵەخانەیەکی نیشتەجێبوونیان لە تاران کردە ئامانج و سێ کەسیش لەلایەن کۆمەڵەی مانگی سووری ئێرانەوە لە داروپەردووەکان ڕزگار کران.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://aje.io/gn5i1t?update=3780747 |وێبگە=[[Al Jazeera]]}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕێکەوتەکان]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: سەردێڕی ون]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ناونیشانی ڕووت]]</ref> ئاژانسی ھەواڵی فارس بڵاوی کردەوە، بانکی سپا کە سەر بە حکوومەتە، کراوەتە ئامانجی ھێرشێکی ئەلیکترۆنی.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://aje.io/gn5i1t?update=3781152 |وێبگە=Al Jazeera}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕێکەوتەکان]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: سەردێڕی ون]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ناونیشانی ڕووت]]</ref> بەگوێرەی ھەواڵەکانی ئێران ئینتەرناشناڵ و میدیاکانی دیکە، گرووپی ھاککردنی سپارۆھۆک بە فەرمی بەرپرسیارێتی ئەم ھێرشە ئەلیکترۆنییەیان بۆ سەر بانکەکە گرتە ئەستۆ. دەگوترێ بانکی سێپا پەیوەندی قووڵی لەگەڵ سپای پاسداران و سوپای ئێران ھەیە.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://www.iranintl.com/en/202506176243|سەردێڕ=Hacktivist group claims cyberattack on Iran’s Bank Sepah |ڕێکەوتی سەردان=١٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=Iran International |زمان=en}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕێکەوتەکان]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: سەردێڕی ون]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ناونیشانی ڕووت]] [[پۆل:ئەو پەڕانەی ژێدەری ئینگلیزییان ھەیە (en)]]</ref><ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://www.jns.org/hackers-hit-irans-bank-sepah-disrupt-services-nationwide/|سەردێڕ=Hackers hit Iran's Bank Sepah, disrupt services nationwide |ڕێکەوتی سەردان=١٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=JNS |زمان=en-US}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕێکەوتەکان]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: سەردێڕی ون]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ناونیشانی ڕووت]] [[پۆل:ئەو پەڕانەی ژێدەری ئینگلیزیی ئەمریکایییان ھەیە (en-us)]]</ref><ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://www.jpost.com/middle-east/iran-news/article-858033|سەردێڕ=Cyberattack targets Iran’s Sepah Bank, disrupting services, gas stations {{!}} The Jerusalem Post |ڕێکەوتی سەردان=١٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=The Jerusalem Post |زمان=en}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕێکەوتەکان]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: سەردێڕی ون]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ناونیشانی ڕووت]] [[پۆل:ئەو پەڕانەی ژێدەری ئینگلیزییان ھەیە (en)]]</ref> ئاژانسی نێونەتەوەییی وزەی ئەتۆمی ڕای گەیاند کە ئەگەری زۆرە کە دامەزراوە ژێرزەمینییەکانی ناتانز لە ھێرشەکانی ئیسرائیلدا زیانیان پێگەیشتبێت.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/un-nuclear-watchdog-says-irans-underground-natanz-site-hit-during-israel-strikes/|سەردێڕ=UN nuclear watchdog says Iran’s underground Natanz site hit during Israel strikes |ڕێکەوتی سەردان=١٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=Times of Israel |زمان=en-US |agency=AFP}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕێکەوتەکان]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: سەردێڕی ون]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ناونیشانی ڕووت]] [[پۆل:ئەو پەڕانەی ژێدەری ئینگلیزیی ئەمریکایییان ھەیە (en-us)]]</ref> فڕۆکە جەنگییەکانی ئیسرائیل لە ڕۆژاوای ئەو وڵاتە مووشەکھەڵگرەکانی ئێرانیان کردە ئامانج.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/israeli-jets-complete-wave-of-airstrikes-on-iranian-missile-launchers-says-idf/|سەردێڕ=Israeli jets complete wave of airstrikes on Iranian missile launchers, says IDF |ڕێکەوتی سەردان=١٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=Times of Israel |زمان=en-US}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕێکەوتەکان]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: سەردێڕی ون]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ناونیشانی ڕووت]] [[پۆل:ئەو پەڕانەی ژێدەری ئینگلیزیی ئەمریکایییان ھەیە (en-us)]]</ref> سوپای ئێران بانگەشەی ئەوەی کردووە ١٨ «فڕۆکەی دوژمنکارانە»یان خستووەتە خوارەوە، لەنێویاندا فڕۆکەیەکی بێفڕۆکەوانی سیخوڕی. ئیسرائیل ئەم قسانەی ڕەتکردەوە.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://aje.io/gn5i1t?update=3781886 |وێبگە=Al Jazeera}} [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕێکەوتەکان]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: سەردێڕی ون]] [[پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ناونیشانی ڕووت]]</ref> لە ١٧ی حوزەیران ترەمپ داوای لە خەڵکی تاران کرد شارەکە جێبھێلن، <ref>{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|ڕێکەوت=١٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|سەردێڕ=Everyone Should Immediately Evacuate Tehran, Says Trump Amid Fierce Fighting|ناونیشان=https://www.ndtv.com/world-news/israel-iran-conflict-everyone-should-immediately-evacuate-tehran-says-donald-trump-amid-fierce-fighting-8686429|ئیش=NDTV|agency=Reuters}}</ref> <ref name="APNews20250616">{{بیرخستنەوەی وێب|دوایین=Bentov |یەکەم=Ami |دوایین٢=Lidman |یەکەم٢=Melanie |ڕێکەوت=١٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://apnews.com/article/israel-iran-missile-attacks-nuclear-news-06-16-2025-c98074e62ce5afd4c3f6d33edaffa069|سەردێڕ=Israel warns 300,000 people in Tehran to evacuate as Trump issues ominous message |ڕێکەوتی سەردان=٢٠ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=[[Associated Press|AP]]}}</ref> ڕای گەیاند کە «ئێمە». ئێستا کۆنترۆڵی تەواوەتی ئاسمانیيان بەسەر ئێراندا ھەیە، و داوای «خۆبەدەستەوەدانی بێ مەرج»ی ئێرانیان کرد لە ھەمان کاتدا ھەڕەشەی تیرۆرکردنی [[عەلی خامنەیی]] ڕێبەری مەزنی ئێرانی کرد.<ref>{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|دوایین=Sanger|یەکەم=David E.|بەستەری نووسەر=David E. Sanger|ڕێکەوت=١٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|سەردێڕ=Trump calls for Iran's 'unconditional surrender' and threatens its supreme leader.|ناونیشان=https://www.nytimes.com/live/2025/06/17/world/israel-iran-trump|ڕێکەوتی سەردان=١٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ئیش=[[The New York Times]]|زمان=en-US|issn=0362-4331}}</ref> ھەروەھا ئەنجومەنی ئاسایشی نیشتمانی ئەمریکای بانگھێشت کرد.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/trump-convenes-national-security-council-meeting-on-iran-says-white-house-official/|سەردێڕ=Trump convenes National Security Council meeting on Iran, says White House official |ڕێکەوتی سەردان=١٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=The Times of Israel |زمان=en-US}}</ref> جێگری سەرۆک کۆمار [[جەی. دی. ڤانس|جەی دی ڤانس]] ئاماژەی بەوەدا کە ڕەنگە ئەمریکا بەشداری شەڕی دژی ئێران بکات. <ref>{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|دوایین=Cleave|یەکەم=Iona|دوایین٢=Kelly|یەکەم٢=Kieran|دوایین٣=Crilly|یەکەم٣=Rob|دوایین٤=Bodkin|یەکەم٤=Henry|دوایین٥=Yan|یەکەم٥=Sophia|دوایین٦=Blomfield|یەکەم٦=Adrian|دوایین٧=Nuki|یەکەم٧=Paul|ڕێکەوت=١٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|سەردێڕ=Iran-Israel latest: US may join war against Iran, says Vance|ناونیشان=https://www.telegraph.co.uk/world-news/2025/06/17/israel-iran-latest-news-missile-strikes-donald-trump/|ڕێکەوتی سەردان=١٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ئیش=[[The Daily Telegraph|The Telegraph]]|زمان=en-GB|issn=0307-1235}}</ref>سوپای ئیسرائیل تەنھا چەند ڕۆژێک دوای دەستنیشانکردنی وەک فەرماندەی [[بارەگای ناوەندیی خاتەم ئەلئەنبیا]]، [[عەلی شادمانی|عەلی شەدمانی]] تیرۆر کرد. <ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://www.jpost.com/middle-east/iran-news/article-857996|سەردێڕ=IDF kills Iranian commander Ali Shademani, showcasing intel. superiority {{!}} The Jerusalem Post |وێبگە=[[The Jerusalem Post]] |زمان=en}}</ref> دوای ئەوەی شادمانی لە شوێنی لیوا [[غوڵامعەلی ڕەشید]] گرتەوە <ref name="CNNLive202506172">{{بیرخستنەوەی وێب|دوایین=Yeung |یەکەم=Jessie |دوایین٢=Harvey |یەکەم٢=Lex |دوایین٣=Lau |یەکەم٣=Chris |دوایین٤=Michaelis |یەکەم٤=Tamar |دوایین٥=Khadder |یەکەم٥=Kareem |ڕێکەوت=١٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://www.cnn.com/world/live-news/israel-iran-attacks-06-17-25-intl-hnk|سەردێڕ=June 17, 2025 – Israel-Iran conflict |ڕێکەوتی سەردان=١٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=[[CNN]] |زمان=en}}</ref> <ref>{{بیرخستنەوەی وێب|دوایین=Fabian |یەکەم=Emanuel |ناونیشان=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/israel-says-it-took-out-new-head-of-irans-war-command-after-killing-predecessor/|سەردێڕ=Israel says it took out new top Iranian military commander, after killing predecessor |ڕێکەوتی سەردان=١٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=[[The Times of Israel]] |زمان=en-US}}</ref> بەپێی ھەواڵێکی ''ڕۆژنامەی ئۆرشەلیم پۆست'' ، شادمانی شانبەشانی دەیان ئەفسەری سوپای پاسداران کوژراوە. <ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٨ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://www.jpost.com/middle-east/iran-news/article-858221|سەردێڕ=Israel assassinated Iranian army chief in secret mountain hideout {{!}} The Jerusalem Post |ڕێکەوتی سەردان=١٨ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=The Jerusalem Post |زمان=en}}</ref>ئیسرائیل ڕای گەیاند کە "چەندین ھێرشی بەرفراوان"ی بۆ سەر ئامانجە سەربازییەکان لە ڕۆژئاوای ئێران ئەنجامداوە و مووشەکھەڵگرەکان و دامەزراوەکانی عەمبارکردنی [[فڕۆکەی بێ فڕۆکەوان|فڕۆکەی بێ]] [[فڕۆکەی بێ فڕۆکەوان|فڕۆکەوانی]] کردووەتە ئامانج.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://english.alarabiya.net/News/middle-east/2025/06/17/israel-conducted-extensive-strikes-on-military-targets-in-west-iran-|سەردێڕ=Israel launches ‘extensive strikes’ on west Iran |وێبگە=[[Al Arabiya]] |زمان=en}}</ref> ھێزەکانی ئاسایشی نێونەتەوەیی گرتەیەکی ڤیدیۆیی فڕۆکەکانیان بڵاوکردەوە کە فڕۆکە جەنگییەکانی ئێف ١٤ی ئێرانی لەسەر زەوی لەناو دەبەن. ھەروەھا گرتەیەکی ڤیدیۆیی ئەوانیش دەرکەوتووە کە موشەکھاوێژێکیان تێکشکاندووە کە سێ مووشەکی تێدابووە.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://www.bssnews.net/international/283140|سەردێڕ=Israel says conducted 'extensive strikes' in Iran's west {{!}} International |وێبگە=BSS News}}</ref> == بۆردوومانی ئەمەریکا بۆ سەر شوێنە ئەتۆمییەکانی ئێران == [[دۆناڵد ترەمپ]]، سەرۆکی [[ئەمریکا]] لە بەرەبەیانی ڕۆژی یەکشەممە ٢٢ی حوزەیرانی ٢٠٢٥، ھێرشی کردە سەر سێ پێگەی ئەتۆمی لە ئێران کە بریتین لە فۆردۆ، نەتەنز و ئەسفەھان. ناوبراو لە ڕێگەی ھەژماری خۆیەوە لە تۆڕی کۆمەڵایەتیی (ترووت سۆشیال) زیادی کردووە: «ئێستا ھەموو فڕۆکەکان لە ئاسمانی ئێران دەرچوون، بارێکی تەواو لە بۆمب لە شوێنی سەرەکی فۆردۆ فڕێدراون».<ref>https://arabic.rt.com/world/1685584-%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%85%D8%A8-%D9%8A%D8%B9%D9%84%D9%86-%D8%B9%D9%86-%D9%87%D8%AC%D9%88%D9%85-%D8%A7%D9%84%D8%A2%D9%86-%D8%B9%D9%84%D9%89-%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%88%D8%A7%D9%82%D8%B9-%D8%A7%D9%84%D9%86%D9%88%D9%88%D9%8A%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D8%A5%D9%8A%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A%D8%A9-%D8%A8%D9%8A%D9%86%D9%87%D8%A7-%D9%85%D9%86%D8%B4%D8%A3%D8%A9-%D9%81%D9%88%D8%B1%D8%AF%D9%88/amp/</ref><ref>https://web.archive.org/web/20250622010738/https://www.bbc.com/arabic/live/cvgepldpk5xt</ref> == زیانی گیانی == دەگوترێ فەرماندە باڵاکانی ئێران کوژراون. ئاژانسی نێودەوڵەتیی فڕۆکەوانی ڕای گەیاندووە، ئەگەری زۆرە جەنەڕاڵ [[محەممەد باقری|محەممەد باغری]]، سەرۆکی ئەرکانی ھێزە چەکدارەکانی ئێران لەو ھێرشانەدا کوژرابێت.<ref name="JPost20250613b"/> ئەو ئیدیعایە لەلایەن میدیای دەوڵەتی ئێرانی ئیرنا، ڕەتکرایەوە،<ref name="AlJazeeraLive20250613">{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://aje.io/auoxkc?update=3771136 |وێبگە=Al Jazeera English}}</ref> بەڵام لەلایەن ئاژانسی ھەواڵی فارس نیمچە فەرمییەوە پشتڕاستکرایەوە.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|دوایین=Fabian |یەکەم=Emanuel |ناونیشان=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/report-irans-military-chief-bagheri-killed-in-israeli-strike/|سەردێڕ=Report: Iran’s military chief Bagheri killed in Israeli strike |ڕێکەوتی سەردان=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=The Times of Israel |زمان=en-US}}</ref> لەلایەکی دیکەوە میدیای دەوڵەتی ئێران ھەواڵی مردنی [[حوسێن سەلامی|حسێن سەلامی]] بڵاوکردەوە کە دواتر لەلایەن سوپای پاسداران<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://aje.io/auoxkc?update=3771264 |وێبگە=Al Jazeera}}</ref> و فەرماندەی باڵای سوپای پاسداران غوڵام عەلی ڕەشید پشتڕاستکرایەوە.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://www.iranintl.com/en/202506132436|سەردێڕ=Iran's Revolutionary Guards chief killed in Israeli attack - state media |ڕێکەوتی سەردان=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=Iran International |زمان=en}}</ref><ref name="Osterman">{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|دوایین=Osterman|یەکەم=Cynthia|دوایین٢=Coates|یەکەم٢=Stephen|سەردێڕ=Israel says it strikes Iran amid nuclear tensions|ناونیشان=https://www.reuters.com/world/middle-east/israel-says-it-strikes-iran-amid-nuclear-tensions-2025-06-13/|ڕێکەوتی سەردان=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ئیش=Reuters|ڕێکەوت=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥}}</ref><ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/irans-revolutionary-guard-commander-hossein-salami-killed-in-israeli-strike-says-iranian-state-media/|سەردێڕ=Iran’s Revolutionary Guard commander Hossein Salami killed in Israeli strike, says Iranian state media |ڕێکەوتی سەردان=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=The Times of Israel |زمان=en-US}}</ref> [[عەلی شەمخانی]] ڕاوێژکاری ئایەتوڵڵا [[عەلی خامنەیی|خامنەیی]] ڕێبەری کۆماری ئیسلامی ئێران بە سەختی بریندار بووە و دواتر بەھۆی برینەکانیەوە گیانی لەدەستداوە.<ref>{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|ڕێکەوت=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|سەردێڕ=Khamenei's top advisor Shamkhani killed in Israeli raid, sources say|ناونیشان=https://www.iranintl.com/en/202506136136|ڕێکەوتی سەردان=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ئیش=Iran International}}</ref><ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://aje.io/auoxkc?update=3771180 |وێبگە=Al Jazeera English}}</ref>ھەروەھا زانایانی ئەتۆمی فێریدون عەباسی و محەممەد مێھدی تارانچی بە گوێرەی میدیای دەوڵەتی ئێران کوژراون.<ref name="TimesOfIsraelLive20250613"/><ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://aje.io/auoxkc?update=3771100 |وێبگە=Al Jazeera English}}</ref>ھاووڵاتی مەدەنی لەنێویاندا ژن و منداڵ، لەلایەن میدیا ناوخۆییەکانەوە لە نێو قوربانییەکاندا بڵاوکراونەتەوە.<ref name="WashingtonPost20250612">{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|دوایین=Chen|یەکەم=Janice Kai|دوایین٢=Rom|یەکەم٢=Alon|دوایین٣=Vinall|یەکەم٣=Frances|دوایین٤=DeYoung|یەکەم٤=Karen|دوایین٥=Balousha|یەکەم٥=Hazem|دوایین٦=Bisset|یەکەم٦=Victoria|دوایین٧=Ledur|یەکەم٧=Júlia|دوایین٨=Shapiro|یەکەم٨=Leslie|دوایین٩=Ovalle|یەکەم٩=David|ڕێکەوت=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|سەردێڕ=Live updates: Israel strikes Iran; head of Revolutionary Guard killed in Tehran|ناونیشان=https://www.washingtonpost.com/world/2025/06/12/israel-attacks-iran-tehran-explosions/|ڕێکەوتی سەردان=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ئیش=The Washington Post|زمان=en-US|issn=0190-8286}}</ref><ref name="Barrons20250613"/> دواتر [[ئاژانسی ھەواڵی تەسنیم]] بڵاوی کردەوە کە زیاتر لە ٥٠ کەس لە قەزای تەجریش لە باکووری تاران برینداربوون کە ٣٥ کەسیان ژن و منداڵ بوون و گواستراونەتەوە بۆ نەخۆشخانەی چەمران.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|ناونیشان=https://aje.io/auoxkc?update=3771379 |وێبگە=Al Jazeera}}</ref> == کاریگەرییەکان == دوای ھێرشەکانی [[ئیسرائیل]] بۆ سەر [[ئێران]]، نرخی [[نەوت]] بەڕێژەی زیاتر لە ١٠٪ بازدانی بەخۆیەوە بینی، ئەمەش لەکاتێکدایە ترسی زیادبوونی گرژییەکانی [[ڕۆژھەڵاتی ناوەڕاست]] و کاریگەرییەکانیان لەسەر دابینکردنی نەوت ھەیە. ھەر بەرمیلێک نەوتی خاوی برێنت بە ڕێژەی ٦٫١٩٪ بەرزبووەوە و گەیشتە ٧٤ [[دۆلاری ئەمریکی|دۆلار]] و ٦٠ سەنت، ھاوکات نەوتی خاوی ڕۆژاوای [[تێکساس]]ی [[ئەمریکا]] بە ڕێژەی ١٣٫٤٩٪ بەرزبووەوە و گەیشتە ٧٧ دۆلار و ٢٢ سەنت، ھەردووکیان گەیشتنە بەرزترین ئاستی خۆیان لە ماوەی زیاتر لە دوو مانگدا. کۆمپانیای جەی پی مۆرگان ئاماژەی بەوەدا کە ئەگەر گەرووی ھورمز دابخرێت ئەگەری ھەیە نرخی نەوت بۆ نێوان ١٢٠ بۆ ١٣٠ دۆلار بەرزبێتەوە، ھەرچەندە ئەم سیناریۆیەی بە ئەگەرێکی کەم زانی.<ref>https://www.alarabiya.net/aswaq/oil-and-gas/2025/06/13/اسعار-النفط-ترتفع-6-بعد-الضربات-الاسرائیلیة-لایران</ref> == فێڵی ڕاگەیاندن == ڕۆژنامەی ئورشەلیم پۆست ئاشکرای کردووە، ئیسرائیل پێش ھێرشە سەربازییەکەی بۆ سەر ئێران، فێڵێکی میدیایی وردی ئەنجامداوە، بە ئامانجی بەرزکردنەوەی توخمە کتوپڕەکە و دواخستنی وەڵامدانەوەی ئێران. بەگوێرەی ئەم ڕاپۆرتە، ئیسرائیل لە ڕێگەی دزەپێکردنی میدیاکانەوە سەبارەت بە پشووەکەی [[بێنیامین نێتانیاھو]]، و گۆمانی ناکۆکی لەگەڵ سەرۆکوەزیرانی ئەمریکا [[دۆناڵد ترەمپ]]، و ئامادەکارییەکان بۆ ئاھەنگی ھاوسەرگیری کوڕەکەی، کەشێکی «ئارامی دەستکرد»ی بەرەوپێش بردووە. ھەروەھا کۆبوونەوەی ئەنجومەنی ئاسایشی نیشتمانیی لەژێر پەردەی تاوتوێکردنی پرسی زیندانییانی [[کەرتی غەززە|غەززە]]ی ڕاگەیاند. ھەروەھا ئیسرائیل بانگەشەی ئەوەی کرد کە شاندێک بۆ [[واشنتۆن]] دەنێرێت پێش خولێکی نوێی دانوستانە ئەتۆمییەکان، بە ئامانجی فریودانی تاران کە ھیچ نیازێکی نییە بۆ پەرەسەندنی سەربازی. لە واقیعدا حکوومەتی ئیسرائیل خەریکی کۆتایی ھێنان بە ئۆپەراسیۆنێکی سەربازی بوو لە قووڵایی ناوخۆیی ئێراندا و کابینەکەش لە کۆبوونەوەیەکی نھێنیدا بە کۆی دەنگ پەسەندی کرد. ڕووماڵی چەواشەکارانەی میدیاکان وای کرد ئیسرائیل لە بەرەبەیاندا لێدانەکە ئەنجام بدات و لە ئەنجامدا سەرکردە باڵاکانی ئامێری ئەمنی و سەربازیی ئێران لەوانە کەسایەتییە دیارەکانی بەرنامە ئەتۆمییەکە گیانیان لەدەستدا.<ref>https://www.alarabiya.net/arab-and-world/2025/06/13/خدعة-اعلامیة-محکمة</ref> == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان|٢}} {{پۆلی کۆمنز|June 2025 Israeli strikes in Iran}} {{شریتی دەروازە|ئیسرائیل|ئێران|شەڕ|ڕۆژھەڵاتی ناوین|دەیەی ٢٠٢٠}} [[پۆل:سپای پاسدارانی شۆڕشی ئیسلامی]] [[پۆل:ململانێی بریکاریی ئێران و ئیسرائیل]] [[پۆل:ئۆپەراسیۆنە سەربازییەکان بە بەشداریی ئێران]] [[پۆل:شەڕەکانی ئێران]] [[پۆل:عەلی خامنەیی]] mej0tomhvzgrfgvj9k4ppnfgmfuyrtx 0 286445 1454998 1454879 2025-06-21T12:03:21Z AramBot 39807 بۆت: نرخی کۆنی پارامەترەکان نوێ کرایەوە؛ ناوی پارامەترە کۆنەکان نوێ کرایەوە (بە بەکارھێنانی [[وپ:نپس]]) 1454998 wikitext text/x-wiki '''KSAF''' یان '''کساف''' کورتکراوەیەکی [[سوێد|سویدییە]] بۆ کۆمەڵەی ئەکادیمیی خوێندکارانی کورد (''Kurdiska Student- och Akademikerförbundet)''.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=http://www.sus.su.se/taggar/ksaf|سەردێڕ=ksaf {{!}} Stockholms universitets studentkår |ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20100909053510/http://sus.su.se/taggar/ksaf |ڕێکەوتی ئەرشیڤ=٩ی ئەیلوولی ٢٠١٠|ڕێکەوتی سەردان=١٧ی کانوونی یەکەمی ٢٠١٠}}</ref><ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=http://www.sus.su.se/taggar/ksaf |ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20100909053510/http://sus.su.se/taggar/ksaf |ڕێکەوتی ئەرشیڤ=٩ی ئەیلوولی ٢٠١٠|سەردێڕ=ksaf &#124; Stockholms universitets studentkår |بڵاوکەرەوە=Sus.su.se |ڕێکەوتی سەردان=١٧ی کانوونی یەکەمی ٢٠١٠|ڕەوشی ناونیشان=مردوو}}</ref> ڕێکخراوێکی نیشتیمانی و ڕێکخراوە ناوخۆیییەکانی کە لەڕووی سیاسی و ئایینییەوە سەربەخۆن. ئامانجیان کۆکردنەوەی کەسانی کورد و ئەو کەسانەی کە گرنگی بە کوردستان دەدەن بۆ چالاکییە جۆراوجۆرەکان، وەک چالاکییە کلتورییەکان کە تیشک دەخەنە سەر کورد و کوردستان. سەرەڕای ئەوەش، ئەندامەکان پابەندن بە ڕاکێشانی سەرنج لەسەر کێشەکانی کورد.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=٢٥ی ئابی ٢٠١٠|ناونیشان=http://www.ksafliu.se/|سەردێڕ=Classic nya högkvalitativa Bik Bok Kvinna AMY - Shorts grön U4OvgYff|ڕێکەوتی سەردان=١٧ی کانوونی یەکەمی ٢٠١٠}}{{بەستەری مردوو|url=http://www.ksafliu.se/ |date=حوزەیرانی ٢٠٢٥ }}</ref> ئەمڕۆ، ڕێکخراوە ناوخۆیییەکانی لە بنەڕەتدا لە ھەموو شارەکانی زانکۆ لە [[سوێد]] ھەن؛ KSAF Linköping، KSAF KSAF [[ئۆریبرۆ|Örebro]]، KSAS [[ستۆکھۆڵم|Stockholm]]، KSAF Uppsala و KSAF [[یۆتۆبۆری|Väst]]، ئەوان ئێوارەی فیلم ساز دەکەن، سیمینار و ووتار و ئێوارە خوان بۆ ئەندامەکان لەگەڵ زۆرێک لە ئامادەبووان بە بنەما نەتەوەییە جیاوازەکانەوە. بەم شێوەیە، ناونیشانی کۆمەڵە پەیوەندی بە سەروەری نەتەوەیی ئەندامەکانیەوە نییە بەڵکو پەیوەندی بە بابەت و چالاکیەکانیاندا ھەیە. ھەروەھا، چالاکییەکان تەنیا بۆ خوێندکار و ئەکادیمیستەکان نییە، بەڵکو بۆ ھەموو کەسێکە بەبێ گوێدانە کار و پیشەکەیان.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب |ڕێکەوت= |ناونیشان=http://www.ksafo.se/ |سەردێڕ=KSAF-Örebro |بڵاوکەرەوە=Ksafo.se |ڕێکەوتی سەردان=١٧ی کانوونی یەکەمی ٢٠١٠ |ڕێکەوتی ئەرشیڤ=١٢ی ئابی ٢٠١٠ |ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20100812112545/http://ksafo.se/ |ڕەوشی ناونیشان=مردوو}}</ref><ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٣ی کانوونی یەکەمی ٢٠٠٧|ناونیشان=http://www.beyan.net/kultur-artikel.aspx?id=118 |ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20110723025107/http://www.beyan.net/kultur-artikel.aspx?id=118 |ڕێکەوتی ئەرشیڤ=٢٣ی تەممووزی ٢٠١١|سەردێڕ=KSAF mot nya höjder |بڵاوکەرەوە=Beyan.net |ڕێکەوتی سەردان=١٧ی کانوونی یەکەمی ٢٠١٠|ڕەوشی ناونیشان=مردوو}}</ref> لەگەڵ ئەوەشدا، ئامانجێکی گرنگی ھاندانی گەنجی کوردە بۆ بەردەوامبوون لە خوێندن لە زانکۆ یان کۆلێژەکان.<ref>[http://static.sr.se/laddahem/podradio/SR_sri_kurdiska_090407110018.mp3 SR sri Kurdiska] sr.se</ref> کۆمەڵە نیشتیمانییەکە لە ١٢ی ئەیلوولی ٢٠٠٩ دامەزرا، بەڵام یەکەم کۆمەڵەی ناوخۆییی KSAF لە ساڵی ٢٠٠٢ لە [[ستۆکھۆڵم]] دامەزرا.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=٢٣ی تەممووزی ٢٠٠٦|ناونیشان=http://www.wekurd.com/dokumentkurdisverige.asp|سەردێڕ=WeKurd |ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20110718023729/http://www.wekurd.com/dokumentkurdisverige.asp |ڕێکەوتی ئەرشیڤ=١٨ی تەممووزی ٢٠١١|ڕێکەوتی سەردان=١٧ی کانوونی یەکەمی ٢٠١٠}}</ref> == سەرچاوەکان == <references /> == بەستەرە دەرەکییەکان == * [http://www.facebook.com/pages/KSAF-Kurdiska-Student-och-Akademikerforeningen/108199881553 پەڕەی فەیسبووکی KSAF] * [http://www.facebook.com/group.php?gid=261696100144 پەڕەی فەیسبووکی KSAF Väst] == ئەمانەش ببینە == * [https://www.youtube.com/watch?v=b7NMrWT6QmE چاوپێکەوتن لەگەڵ بەڕێوەبەری زانیاریی KSAF ستۆکھۆڵم] * [[پێڕستی ڕێکخراوە کوردییەکان]] {{ڕێکخراوە سیاسییەکانی کوردستان}}{{تووڵی دەروازە|کوردستان|سوێد|کۆمەڵگا|چاند|دەیەی ٢٠٠٠}} [[پۆل:ڕێکخراوە کوردییەکان]] kit52vtcydha7pm9b16p2ubw7am8exn 0 286505 1455019 1454141 2025-06-21T14:03:54Z 1silent scientist 51740 1455019 wikitext text/x-wiki '''ڕێکخراوی ئازادیی ژنان لە عێراق''' ڕێکخراوێکی ناحکوومییە و تایبەتمەندە لە داکۆکیکردن لە [[مافەکانی ژنان]] لە [[عێراق]]. لە مانگی حوزەیرانی [[٢٠٠٣|ساڵی ٢٠٠٣]] لەلایەن [[یەنار محەممەد]] و ناسیق ئەحمەد و نادیە مەحموود دامەزراوە. ئەو داکۆکی لە [[دنیاخوازی|عەلمانییەت]] و [[یەکسانیی جێندەری| یەکسانی تەواوەتی جێندەری]] دەکرد و دژی بناژۆخوازی ئیسلامی و [[شەڕی عێراق| داگیرکاری ئەمریکا]] شەڕی دەکرد. سەرۆکی ڕێکخراوەکە یەنار محەممەدە و وتەبێژی نێونەتەوەیی لە ساڵانی پێشوودا [[ھۆزان مەحموود]] بووە. سەرچاوەی ئەم ڕێکخراوە لە ڕێکخراوێکی دیکەدایە، ''ڕێکخراوی سەربەخۆی ژنان'' [[باشووری کوردستان|لە ھەرێمی کوردستان،]] کە لە نێوان [[١٩٩٢|ساڵانی ١٩٩٢]] بۆ [[٢٠٠٣]] بوونی ھەبووە، سەرەڕای سەرکوتی حکوومەت و ئیسلامییەکان، ھەروەھا ھ''اوپەیمانی بۆ داکۆکیکردن لە مافەکانی ژنانی عێراق'' کە لە [[١٩٩٨|ساڵی ١٩٩٨]] لەلایەن ژنانی دەربەدەری عێراقەوە دامەزراوە. ڕێکخراوەکە چالاکییەکانی لەسەر ڕووبەڕووبوونەوەی [[شەریعەتی ئیسلامی|یاسای شەریعەت]] و ڕفاندن و تیرۆرکردنی ژنان و [[کوشتن لەسەر شەرەف]] چڕدەکاتەوە. ڕێکخراوەکە ھەزاران ئەندامی ھەیە و تۆڕێکی پشتیوانی دەرەکی ھەیە، بە تایبەت لە [[ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا| ئەمریکا]]. چالاکوان و بەڕێوەبەرەکانی لەلایەن ڕێکخراوە ئیسلامییەکانەوە چەندین ھەڕەشەی تیرۆرکردنیان بەرکەوتووە. == سەرچاوەکان == ‌{{عێراق-کۆلکە}} {{شریتی دەروازە|سیاسەت|عێراق|ژن}} 1e25b24aqg61vh92q4tgde1pd5wad4a 0 286520 1455022 1454301 2025-06-21T14:07:12Z 1silent scientist 51740 /* میدیا */ 1455022 wikitext text/x-wiki {{Databox|وێنە=Ahekma_tayar.png }}[[پەڕگە:Iraq_Election_Hikmah_2018.svg|وێنۆک|ڕێژەی سەدی دەنگدان بۆ ڕەوتی حیکمەتی نیشتمانیی لە [[ھەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق، ٢٠١٨|ھەڵبژاردنی ٢٠١٨ی عێراق]] بەپێی پارێزگاکان]]'''ڕەوتی حیکمەتی نیشتمانیی''' حیزبێکی سیاسی [[عێراق]]ییە و لە ٢٤ی تەممووزی ٢٠١٧ لە [[بەغدا]] دامەزراوە، لەوکاتەدا عەمار حەکیم دامەزراندنی خۆی ڕاگەیاند. ==میدیا== ڕەوتی حیکمەتی نیشتمانیی خاوەنی کەناڵێکی مانگی دەستکردە بە ناوی «[[ئەلفورات|تەلەڤیزیۆنی ئەلفورات]]». == سەرچاوەکان == {{شریتی دەروازە|سیاسەت|عێراق}} 670uc6d9xb08i7meqx54r7ocpn3nopl 0 286544 1455006 1454834 2025-06-21T12:04:41Z AramBot 39807 بۆت: نرخی کۆنی پارامەترەکان نوێ کرایەوە؛ ناوی پارامەترە کۆنەکان نوێ کرایەوە (بە بەکارھێنانی [[وپ:نپس]]) 1455006 wikitext text/x-wiki {{زانیاریدانی نیشتنگە|ناو=پیانس|ناوی_فەرمی=Geçitli|جۆری_نیشتنگە=[[گوند]]|پۆتانەکان={{Coord|37.589|43.566|display=inline,title}}|جۆری_دابەشکراو=[[وڵات]]|ناوی_دابەشکراو={{flagicon image|Flag of Turkey.svg}} [[تورکیا]]{{ھن}}{{flagicon image|Flag of Kurdistan.svg}} [[باکووری کوردستان]]|جۆری_دابەشکراو١=[[پارێزگا]]|ناوی_دابەشکراو١=[[پارێزگای حەکاری]]}}'''پیانس''' یان '''گەچیتلی''' یان '''پەیانس''' ({{بە کوردیی باکووری|Peyanis}})<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=٢٧ی کانوونی دووەمی ٢٠٢١|ناونیشان=https://www.yuksekovahaber.com.tr/haber/hakkariye-bagli-koylerin-kurtce-turkce-ve-eski-isimleri-241558.htm|سەردێڕ=Hakkari'ye bağlı köylerin Kürtçe, Türkçe ve eski isimleri |ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20221215184817/https://www.yuksekovahaber.com.tr/haber/hakkariye-bagli-koylerin-kurtce-turkce-ve-eski-isimleri-241558.htm |ڕێکەوتی ئەرشیڤ=١٥ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢٢|ڕێکەوتی سەردان=١٦ی تەممووزی ٢٠٢٤|زمان=tr}}</ref> گوندێکە لە ناوچەی ناوەندی [[پارێزگای حەکاری]] لە [[باکووری کوردستان]] ([[تورکیا]]).<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=https://www.e-icisleri.gov.tr/Anasayfa/MulkiIdariBolumleri.aspx|سەردێڕ=Untitled Page|ڕێکەوتی سەردان=١٩ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢٢|وێبگە=T.C. İçişleri Bakanlığı|زمان=tr|ڕێکەوتی ئەرشیڤ= ٦ی ئازاری ٢٠٢٣|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20230306001414/https://www.e-icisleri.gov.tr/Anasayfa/MulkiIdariBolumleri.aspx|ڕەوشی ناونیشان=مردوو}}</ref> گوندەکە [[کورد|کوردانی]] ھۆزی گەودان و پینیانشیشی تێدایە و لە ساڵی ٢٠٢٣ ژمارەی دانیشتووانی ١٥٠٩ کەس بووە.<ref>{{بیرخستنەوەی کتێب|سەردێڕ=Ethnic Groups in the Republic of Turkey|ساڵ=١٩٨٩|editor-last=Peter Alfred|editor-first=Andrews|پەڕە=٢١٤|editor-last2=Benninghaus|editor-first2=Rüdiger}}</ref><ref name="tuik">{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=95&locale=en |ڕێکەوتی سەردان=١٠ی ئایاری ٢٠٢٤}}</ref> گێچتلی یان پەیانس پڕ دانیشتووترین گوندی پارێزگای حەکارییە.<ref name="tuik" /> == دانیشتووان == مێژووی دانیشتووان لە ١٩٩٧ تا ٢٠٢٣:<ref name="TÜİK1997">{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت=١٩٩٩|ناونیشان=https://kutuphane.tuik.gov.tr/pdf/0014235.pdf |ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20221030113057/https://kutuphane.tuik.gov.tr/pdf/0014235.pdf |ڕێکەوتی ئەرشیڤ=٣٠ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢٢|زمان=Turkish}}</ref><ref name="tuik"/> {{Historical populations|١٩٩٧|1729|٢٠٠٧|2032|٢٠١٢|2074|٢٠١٧|1782|٢٠٢٢|1561|٢٠٢٣|1509}} == سەرچاوەکان == [[پۆل:ئەو پۆتانانەی لەسەر ویکیدراوە ھەن]] [[پۆل:شارۆچکەکان]] [[پۆل:شارۆچکە]] [[پۆل:گوندەکان]] [[پۆل:گوند]] [[پۆل:گوندەکانی باکووری کوردستان]] [[پۆل:شارۆچکەکانی تورکیا]] [[پۆل:پارێزگای حەکاری]] <references />{{تووڵی دەروازە|کوردستان|تورکیا|کۆمەڵگا|شارەکان}} aacgxrg5g2n62hejk3zlx6ucpwu4ihf 0 286599 1455007 1454831 2025-06-21T12:04:57Z AramBot 39807 بۆت: زیادکردنی سەردێڕی ون؛ چاکسازیی ژمارەکان؛ ناوی پارامەترە کۆنەکان نوێ کرایەوە؛ بەکوردیکردنی شێوازی ڕێکەوتەکان (بە بەکارھێنانی [[وپ:نپس]]) 1455007 wikitext text/x-wiki [[پەڕگە:Nestorian_House_in_the_Tyari_(The_Nestorians_and_their_Rituals_p216).jpg|وێنۆک|300x300پیکسڵ|خانوویەکی ئاشووری لە تیاری (١٨٥٢)]] '''تیاری''' ({{Langx|syr|ܛܝܵܪܹܐ}})<ref name=":Maclean">{{بیرخستنەوەی کتێب|دوایین=Maclean|یەکەم=Arthur John|سەردێڕ=Grammar of the Dialects of Vernacular Syriac|ڕێکەوت=١٨٩٥|بڵاوکەرەوە=Cambridge University Press|شوێن=Cambridge|پەڕە=٢٤١}}</ref><ref>{{بیرخستنەوەی کتێب|دوایین=Payne Smith|یەکەم=Robert|سەردێڕ=Thesaurus Syriacus|ڕێکەوت=١٨٧٩–١٩٠١|بڵاوکەرەوە=Clarendon Press|شوێن=Oxford|لە=1464|زمان=la}}</ref> [[پێڕستی ھۆزە ئاشوورییەکان|ھۆزێکی]] [[ئاشوورییەکان|ئاشوورییە]] و قەزایەکی مێژوویییە لە [[حەکاری (ناوچەی مێژوویی)|ناوچەی حەکاری]] لە [[تورکیا]]. ناوچەکە بە شێوەیەکی نەریتی دابەش بووە بەسەر تیاری سەرەوە (''تیاریی لێتا''<ref name=":5">{{بیرخستنەوەی کتێب|دوایین=Odisho|یەکەم=Edward Y.|ناونیشان=http://worldcat.org/oclc/18465409|سەردێڕ=The sound system of modern Assyrian (Neo-Aramaic)|ڕێکەوت=١٩٨٨|بڵاوکەرەوە=Harrassowitz|ژپنک=٣-٤٤٧-٠٢٧٤٤-٤|پەڕەکان=٢١|oclc=١٨٤٦٥٤٠٩}}</ref>) و تیاریی خوارەوە (''تیاری ختێتا<ref name=":5" />'') ھەریەکەیان لە چەندین گوندی ئاشووری پێکھاتبوون. ھەردوو تیاریی سەرەوە و خوارەوە دەکەونە کەناری ڕۆژئاوای [[زێی گەورە]].<ref>{{بیرخستنەوەی کتێب|دوایین=Aboona|یەکەم=Hirmis|ناونیشان=http://worldcat.org/oclc/819325565|سەردێڕ=Assyrians, Kurds, and Ottomans : intercommunal relations on the periphery of the Ottoman Empire|بڵاوکەرەوە=Cambria Press|ساڵ=٢٠٠٨|ژپنک=٩٧٨-١-٦٢٤٩٩-١٦٧-٧|پەڕەکان=٢|oclc=٨١٩٣٢٥٥٦٥}}</ref> ئەمڕۆ، قەزاکە زیاتر لە دەورووبەری شارۆچکەی [[چەلێ|چەلێیە]].<ref name=":0">{{بیرخستنەوەی کتێب|ناونیشان=http://www.tyareh.org/social-system.html|سەردێڕ=Tribal Structure}}</ref><ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ڕێکەوت= |ناونیشان=http://www.aina.org/maps/eastern/map_assyria_amadiya.jpg |وێبگە=www.aina.org}}</ref><ref>[http://www.aina.org/maps/hakkarimap.png Assyrian villages in Hakkari]</ref> لە ڕووی مێژوویییەوە گەورەترین گوندی ناوچەکە بە ئاشیتا ناسرابوو.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|دوایین=Bet Benyamin |یەکەم=Gewargis |ڕێکەوت=٢٠٠١|ناونیشان=http://www.zindamagazine.com/html/archives/2001/zn032001/index.html|سەردێڕ=March 20, 2001 |وێبگە=Zinda Magazine}}</ref> بە گوێرەی ھاننیباڵ تراڤیس ئاشوورییەکانی تیاری بە لێھاتوویییان لە بونیادنان و چنین ناسراوبوون.<ref name=":0" /> بەر لە ساڵی ١٩١٥، تیاری شوێنی ئاشوورییەکانی ھۆزی [[Bet Tyari|بێت تیاری]] و ھەروەھا کەمینەیەکی [[کورد]] و [[ئەرمەنییەکان|ئەرمەنی]] بووە. دوای [[کۆمەڵکوژیی سەیفۆ|جینۆسایدی ئاشوورییەکان]] ، تیارییەکان، لەگەڵ ئاشوورییەکانی دیکە کە لە بەرزاییەکانی حەکاری نیشتەجێ بوون، ناچار بوون گوندەکانیان لە باشووری ڕۆژھەڵاتی ئەنادۆڵ بەجێبھێڵن و ھەڵاتن بۆ ئەوەی بچنە پاڵ برا ئاشوورییەکانی ھاوچەرخەکانیان لە باکووری [[عێراق|عێراقی]] مۆدێرن<ref name=":1">{{بیرخستنەوەی ژوورناڵ |دوایین=Speer |یەکەم=Robert Elliot |سەردێڕ=Robert Elliott Speer Manuscript Collection; Series II: Correspondence; Box 32, File 32:8 |ناونیشان=https://archive.org/details/correspondenceas00unse_14/page/n63/mode/1up/search/tiary |journal=Internet Archive}}</ref> ([[سەرسەنگ]]،<ref>{{بیرخستنەوەی کتێب|دوایین=Donabed|یەکەم=Sargon|ناونیشان=http://dx.doi.org/10.3366/edinburgh/9780748686025.001.0001|سەردێڕ=Reforging a Forgotten History|ڕێکەوت=١ی ئازاری ٢٠١٥|بڵاوکەرەوە=Edinburgh University Press|ژپنک=٩٧٨-٠-٧٤٨٦-٨٦٠٢-٥|پەڕەکان=٢٧٩|doi=10.3366/edinburgh/9780748686025.001.0001}}</ref> [[شەرەفیە]]،<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=https://www.ishtartv.com/en/viewarticle,35899.html|سەردێڕ=Sharafiya |ڕێکەوتی سەردان=٢٥ی نیسانی ٢٠٢٠|وێبگە=www.ishtartv.com}}</ref> چەمیکێ <ref>{{بیرخستنەوەی کتێب|دوایین=Donabed|یەکەم=Sargon|ناونیشان=http://dx.doi.org/10.3366/edinburgh/9780748686025.001.0001|سەردێڕ=Reforging a Forgotten History|ڕێکەوت=١ی ئازاری ٢٠١٥|بڵاوکەرەوە=Edinburgh University Press|ژپنک=٩٧٨-٠-٧٤٨٦-٨٦٠٢-٥|پەڕەکان=٣١٧|doi=10.3366/edinburgh/9780748686025.001.0001}}</ref> و گوندە جۆراوجۆرەکان لە [[دەشتی نەھلێ]]<ref>{{بیرخستنەوەی کتێب|دوایین=Donabed|یەکەم=Sargon|ناونیشان=http://dx.doi.org/10.3366/edinburgh/9780748686025.001.0001|سەردێڕ=Reforging a Forgotten History|ڕێکەوت=١ی ئازاری ٢٠١٥|بڵاوکەرەوە=Edinburgh University Press|ژپنک=٩٧٨-٠-٧٤٨٦-٨٦٠٢-٥|پەڕەکان=٣٢٩–٣٣٤|doi=10.3366/edinburgh/9780748686025.001.0001}}</ref>)، باکووری ڕۆژھەڵاتی [[سووریا]] ( تەل تامر<ref>{{بیرخستنەوەی کتێب|دوایین=Donabed|یەکەم=Sargon|ناونیشان=http://dx.doi.org/10.3366/edinburgh/9780748686025.001.0001|سەردێڕ=Reforging a Forgotten History|ڕێکەوت=١ی ئازاری ٢٠١٥|بڵاوکەرەوە=Edinburgh University Press|ژپنک=٩٧٨-٠-٧٤٨٦-٨٦٠٢-٥|پەڕەکان=١٢٥|doi=10.3366/edinburgh/9780748686025.001.0001}}</ref> و [[حەسیچە|حەسەکە]])، [[ئەرمەنستان]] و [[گورجستان|گورجستا]] و لە کۆتاییی سەدەی بیستەمەوە بۆ وڵاتانی ڕۆژئاوا. ھۆزی تیاری بە گوێرەی ڕۆبەرت ئیلیۆت سپێر کە یەکێک بووە لە "ئاشیرێتەکانی" ئاشوورییەکان.<ref name=":1" /> لە ساڵی ١٨٦٩دا ١٥ ھەزار ئاشووریی تیاری لە ٢٥٠٠ خانوودا لە ناوچەی تیاریدا دەژیا بەپێی جۆن جۆرج تەیلەر لە ڕاپۆرتێکدا بۆ ئیرل کلارێندۆن.<ref>{{بیرخستنەوەی کتێب|دوایین=Donabed|یەکەم=Sargon|ناونیشان=http://dx.doi.org/10.3366/edinburgh/9780748686025.001.0001|سەردێڕ=Reforging a Forgotten History|ڕێکەوت=١ی ئازاری ٢٠١٥|بڵاوکەرەوە=Edinburgh University Press|ژپنک=٩٧٨-٠-٧٤٨٦-٨٦٠٢-٥|پەڕەکان=٦٠|doi=10.3366/edinburgh/9780748686025.001.0001}}</ref> ئاشوورییەکانی تیاری لە سەرانسەری ٥١ گوندی جیاوازدا دەژیان و ٥٠ ھەزار ئەندامیان پێکدەھێنا - ئەمەش وایکرد کە بەھێزترین [[پێڕستی ھۆزە ئاشوورییەکان|ھۆزە ئاشوورییە]] نیمچە سەربەخۆکان بێت.<ref>{{بیرخستنەوەی کتێب|دوایین=Khan|یەکەم=Geoffrey|ناونیشان=http://worldcat.org/oclc/862139304|سەردێڕ=Neo-Aramaic dialect studies|ڕێکەوت=٢٠٠٨|بڵاوکەرەوە=Gorgias Press|ژپنک=٩٧٨-١-٥٩٣٣٣-٤٢٣-٩|پەڕەکان=٣٩|oclc=٨٦٢١٣٩٣٠٤}}</ref> قەزای تیاری دەکەوێتە سنووری شانشینی نوێی ئاشووریی [[ئادیابین]].<ref>{{بیرخستنەوەی کتێب|دوایین=Aboona|یەکەم=Hirmis|ناونیشان=http://worldcat.org/oclc/819325565|سەردێڕ=Assyrians, Kurds, and Ottomans : intercommunal relations on the periphery of the Ottoman Empire|ڕێکەوت=٢٠٠٨|بڵاوکەرەوە=Cambria Press|ژپنک=٩٧٨-١-٦٢٤٩٩-١٦٧-٧|پەڕەکان=١٨|oclc=٨١٩٣٢٥٥٦٥}}</ref> == سەرچاوەکان == [[پۆل:پارێزگای حەکاری]] <references />{{تووڵی دەروازە|مێژوو|ئیمپراتۆریەتیی عوسمانی|کوردستان|کۆمەڵگا|چاند}} [[پۆل:ھۆزەکانی ئاشووری]] [[پۆل:ھۆز]] [[پۆل:خێڵەکان]] cnq5s6r4qif0n71njft1zgts7krjifo 0 286604 1454997 1454888 2025-06-21T12:03:11Z AramBot 39807 بۆت: ناوی پارامەترە کۆنەکان نوێ کرایەوە؛ بەکوردیکردنی شێوازی ڕێکەوتەکان (بە بەکارھێنانی [[وپ:نپس]]) 1454997 wikitext text/x-wiki {{زانیاریدانی فڕۆکە |ناونیشان = بۆینگ EA-18G گراولەر |وێنە = U.S. Navy EA-18G Growler breaks away from a U.S. Air Force KC-135 (altered).jpg |قەبارەی_وێنە = 300px |تێبینی_وێنە = فڕۆکەیەکی جۆری EA-18G ی ھێزی دەریایی ئەمریکا لە کاتی فڕیندا بەسەر زەریای ھێمن |جۆر = شەڕی ئەلیکترۆنی، سەرکوتکردنی بەرگریی ئاسمانی |وڵاتی_دروستکەر = {{ئاڵای ئەمریکا}} ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا |کۆمپانیای_دروستکەر = کۆمپانیای بۆینگ، نۆرسرۆپ گرومن |یەکەم_فڕین = ١٥ی ئابی ٢٠٠٦<ref name="GrowlerFirstFlight">{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=http://www.boeing.com/news/releases/2006/q3/060816a_nr.html|سەردێڕ=Boeing Successfully Completes First Flight of EA-18G Growler|ڕێکەوت=١٦ی ئابی ٢٠٠٦|ڕێکەوتی سەردان=١٦ی تشرینی دووەمی ٢٠٢٣|بڵاوکەرەوە=Boeing}}</ref> |خستنەخزمەت = ٢٢ی ئەیلوولی ٢٠٠٩<ref name="IOC_Milestones">{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=https://web.archive.org/web/20171228224747/http://www.navy.mil/submit/display.asp?story_id=48615 |سەردێڕ=VAQ-132, First EA-18G Growler Squadron, Established |بڵاوکەرەوە=U.S. Navy |ڕێکەوت=٣ی تشرینی یەکەمی ٢٠٠٨}}</ref> |دۆخ = لە خزمەتدایە |بەکارھێنەری_سەرەکی = ھێزی دەریاییی ئەمریکا |بەکارھێنەرانی_تر = ھێزی ئاسمانیی شاھانەی ئوسترالیا |ساڵانی_بەرھەمھێنان = ٢٠٠٧–ئێستا |ژمارەی_دروستکراو = ١٧٣ (تا مانگی ئایاری ٢٠٢٣)<ref>{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|دوایین١=Trevithick |یەکەم١=Joseph |سەردێڕ=The Last EA-18G Growler Has Been Delivered |ناونیشان=https://www.thedrive.com/the-war-zone/the-last-ea-18g-growler-has-been-delivered |ڕێکەوتی سەردان=١٦ی تشرینی دووەمی ٢٠٢٣|ئیش=The War Zone |ڕێکەوت=٣١ی ئایاری ٢٠٢٣}}</ref> |نرخی_یەکە = ٦٨.٢ ملیۆن دۆلاری ئەمریکی (تێچووی فڕین)<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=http://fly.historicwings.com/2012/07/ea-18g-growler/ |سەردێڕ=EA-18G Growler |بڵاوکەرەوە=Historic Wings |ڕێکەوتی سەردان=١٦ی تشرینی دووەمی ٢٠٢٣}}</ref> |وەشانی_پێشوو = F/A-18F Super Hornet }} '''بۆینگ EA-18G گراولەر''' (بە ئینگلیزی: Boeing EA-18G Growler) فڕۆکەیەکی شەڕی ئەلیکترۆنیی ئەمریکییە، کە وەشانێکی تایبەتمەندی فڕۆکەی دوو کورسیی ئێف/ئەی-١٨ئی/ئێف سووپەر ھۆرنێت و توانای نیشتنەوە و فڕینی لەسەر فڕۆکەھەڵگرەکانی ھەیە. گراولەر لەلایەن کۆمپانیای بۆینگەوە پەرەی پێ دراوە بۆ شوێنگرتنەوەی فڕۆکەی نۆرسرۆپ گرومن ئی ئەی-٦ بی پراولەر لە خزمەتی ھێزی دەریاییی ئەمریکادا. توانای سەرەکیی گراولەر بریتییە لە ئەنجامدانی ئۆپەراسیۆنی جەنگی ئەلیکترۆنی و سەرکوتکردنی بەرگریی ئاسمانیی دوژمن (SEAD)، بەتایبەتی لە ڕێگەی شێواندنی سیگناڵی ڕادار و سیستەمەکانی پەیوەندیی دوژمنەوە (کە بە ''جەیمینگ'' ناسراوە). ئەم فڕۆکەیە لە ساڵی ٢٠٠٩ەوە بە فەرمی لە خزمەتی سەربازیدایە و جگە لە ئەمریکا، لەلایەن ئوسترالیاشەوە بەکار دەھێنرێت. == پەرەپێدان == لە ساڵی ٢٠٠٠، ھێزی دەریاییی ئەمریکا دەستی کرد بە گەڕان بۆ فڕۆکەیەکی نوێی جەنگی ئەلیکترۆنی بۆ ئەوەی شوێنی فڕۆکە کۆنەکانی جۆری EA-6B Prowler بگرێتەوە کە لە جەنگی ڤێتنامەوە لە خزمەتدابوون. دوای لێکۆڵینەوە، بڕیار درا کە وەشانێکی تایبەتی فڕۆکەی ئێف/ئەی-١٨ ئێف سوپەر ھۆرنێت بۆ ئەم مەبەستە پەرە پێ بدرێت. ئەم بڕیارە چەند سوودێکی ستراتیجی ھەبوو، لەوانە: *'''کەمکردنەوەی تێچوو:''' بەھۆی ئەوەی زیاتر لە ٩٠٪ی پێکھاتەکانی ھاوشێوەی F/A-18Fـە، تێچووی بەرھەمھێنان، ڕاھێنان و چاککردنەوەی زۆر کەمتر بوو.<ref>Connolly, P.J. "The need for a Growler." ''Air University,'' 2012.</ref> *'''توانای جەنگیی بەرز:''' گراولەر نەک تەنھا توانای جەنگی ئەلیکترۆنی ھەیە، بەڵکو دەتوانێت مووشەکی ھەوا-بە-ھەوای جۆری AIM-120 AMRAAM ھەڵبگرێت بۆ خۆپارێزی، ئەمەش وای کردووە پێویستی بە فڕۆکەی دیکە نەبێت بۆ پارێزگاریکردن لێی لەکاتی ئەرکدا. یەکەم فڕینی تاقیکاریی EA-18G لە ١٥ی ئابی ٢٠٠٦ ئەنجام درا. دوای زنجیرەیەک تاقیکردنەوەی سەرکەوتوو، فڕۆکەکە لە ٢٢ی ئەیلوولی ٢٠٠٩ بە فەرمی خرایە خزمەتی ھێزی دەریاییی ئەمریکاوە و یەکەم فەوجی فڕۆکەکە، VAQ-132، ئامادەی ئۆپەراسیۆن بوو.<ref name="IOC_Milestones" /> == دیزاین و تایبەتمەندییەکان == فڕۆکەی گراولەر لەسەر بنەمای دیزاینی F/A-18F Super Hornet دروست کراوە، بەڵام چەندین گۆڕانکاریی تێدا کراوە بۆ ئەوەی ئەرکی جەنگی ئەلیکترۆنی بە باشی جێبەجێ بکات. === سیستەمە ئەلیکترۆنییەکان === گراولەر بە سیستەمی پێشکەوتووی جەنگی ئەلیکترۆنی پڕچەک کراوە کە لەلایەن کۆمپانیای نۆرسرۆپ گرومنەوە پەرەی پێ دراوە. گرنگترینیان بریتین لە: *'''سیستەمی وەرگری AN/ALQ-218:''' ئەم سیستەمە لەسەر ھەردوو سەرەوەی باڵەکانی جێگیر کراوە و بە وردی دەتوانێت شوێن و جۆری ھەڕەشە ئەلیکترۆنییەکان (وەک ڕادار و سیستەمی پەیوەندی) دیاری بکات. *'''پۆدەکانی جەیمینگی AN/ALQ-99:''' فڕۆکەکە دەتوانێت تا پێنج پۆدی (Pod) AN/ALQ-99 ھەڵبگرێت. ئەم پۆدانە بۆ شێواندن و تێکدانی ڕادار و پەیوەندییەکانی دوژمن بەکار دێن، بەمەش ناوچەیەکی ئارام بۆ فڕۆکە ھاوپەیمانەکان دروست دەکات. *'''سیستەمی جەیمینگی نەوەی نوێ (NGJ):''' ھێزی دەریاییی ئەمریکا لە ئێستادا کار لەسەر پەرەپێدانی سیستەمێکی نوێتر دەکات بە ناوی ''Next Generation Jammer - NGJ'' بۆ شوێنگرتنەوەی پۆدە کۆنەکانی ALQ-99 کە توانایەکی زۆر زیاتری دەبێت لە ڕووبەڕووبوونەوەی ھەڕەشە نوێیەکان.<ref name="NGJ">{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|ناونیشان=https://news.usni.org/2018/07/11/raytheon-starting-production-jamming-pods-u-s-australian-navies|سەردێڕ=Raytheon Starting Production on Jamming Pods for U.S., Australian Navies|ئیش=USNI News|ڕێکەوت=١١ی تەممووزی ٢٠١٨|ڕێکەوتی سەردان=١٦ی تشرینی دووەمی ٢٠٢٣}}</ref> === چەک و گۆڕانکارییەکانی دیزاین === بۆ جێکردنەوەی ئامێرە ئەلیکترۆنییە پێشکەوتووەکان، تۆپی ئۆتۆماتیکی ٢٠ملمی (M61 Vulcan) کە لە فڕۆکەی F/A-18Fـی ستاندارددا ھەیە، لەم فڕۆکەیەدا لابراوە. لەگەڵ ئەوەشدا، گراولەر توانای ھەڵگرتنی چەکی ھێرشبەر و بەرگری ھەیە، لەوانە: *مووشەکی AGM-88 HARM: بۆ تێکشکاندنی ڕادارەکانی دوژمن. *مووشەکی AIM-120 AMRAAM: مووشەکی ھەوا-بە-ھەوا بۆ خۆپارێزی و شەڕی ئاسمانی. کۆکپیتەکەی دوو کورسییە: یەکەمیان بۆ فڕۆکەوان و دووەمیان بۆ ''ئەفسەری جەنگی ئەلیکترۆنی'' (Electronic Warfare Officer - EWO)، کە بەرپرسە لە بەکارھێنانی سیستەمەکانی جەیمینگ و شیکردنەوەی ھەڕەشە ئەلیکترۆنییەکان. == مێژووی کارکردن == === ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا === EA-18G گراولەر بۆ یەکەم جار لە (ئۆپەراسیۆنی ''بەرەبەیانی ئۆدیسا)'' لە لیبیا لە ساڵی ٢٠١١ بەکار ھێنرا. لەو ئۆپەراسیۆنەدا، فڕۆکەکان ڕۆڵێکی گرنگیان بینی لە شێواندنی سیستەمە بەرگرییە ئاسمانییەکانی ڕژێمی [[موعەمەر قەزافی]] و پاراستنی فڕۆکەکانی ھاوپەیمانان.<ref>''AFM'', May 2011, p. 11.</ref> ھەروەھا لە ئۆپەراسیۆنەکانی دژی داعش لە عێراق و سووریا بە فراوانی بەکار ھاتووە بۆ پاراستنی فڕۆکە جەنگییەکان لە ھەڕەشەی سیستەمە بەرگرییەکانی دوژمن. === ئوسترالیا === [[ھێزی ئاسمانیی شاھانەی ئوسترالیا]] تاکە بەکارھێنەری نێودەوڵەتیی ئەم فڕۆکەیەیە. ئوسترالیا داوای ١٢ فڕۆکەی لەم جۆرەی کرد و لە ساڵی ٢٠١٧ یەکەم دانەی وەرگرت. بوونی ئەم فڕۆکەیە توانای جەنگی ئەلیکترۆنیی ھێزی ئاسمانیی ئوسترالیای بە شێوەیەکی بەرچاو بەھێز کرد. یەکێک لە فڕۆکە ئوسترالیاییەکان لە ساڵی ٢٠١٨ لەکاتی مەشقێکدا لە بنکەی ھێزی ئاسمانیی نێلیس لە ئەمریکا تووشی ڕووداو ھات و لەکار کەوت.<ref name="NellisInt">{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=https://theaviationist.com/2018/01/29/royal-australian-air-force-ea-18g-growler-involved-in-nellis-afb-incident-during-red-flag-18-1/|سەردێڕ=Royal Australian Air Force EA-18G Growler Involved In Nellis AFB Incident During Red Flag 18-1|ڕێکەوت=٢٩ی کانوونی دووەمی ٢٠١٨|ڕێکەوتی سەردان=١٦ی تشرینی دووەمی ٢٠٢٣|بڵاوکەرەوە=The Aviationist}}</ref> == بەکارھێنەران == {{ئاڵا|ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا}} ** ھێزی دەریاییی ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا {{ئاڵا|ئوسترالیا}} ** ھێزی ئاسمانیی شاھانەی ئوسترالیا == تایبەتمەندییە گشتییەکان == سەرچاوەی زانیاری: ''U.S. Navy F/A-18E/F fact file,''<ref name=nav>{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=https://web.archive.org/web/20070102143924/http://www.navy.mil/navydata/fact_display.asp?cid=1100&tid=200&ct=1 |سەردێڕ=F/A-18E/F Super Hornet fact file |ڕێکەوتی سەردان=٢٨ی کانوونی دووەمی ٢٠١٥|بڵاوکەرەوە=U.S. Navy}}</ref> ''Boeing.com''<ref name=boeing>{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=https://www.boeing.com/defense/fa-18-super-hornet/index.page#/technical-specifications |سەردێڕ=EA-18G Growler |بڵاوکەرەوە=Boeing}}</ref> *'''تاقم:''' ٢ (فڕۆکەوان و ئەفسەری جەنگی ئەلیکترۆنی) *'''درێژی:''' ١٨.٣١ مەتر (٦٠ پێ و ١.٢٥ ئینج) *'''بەرینیی باڵەکان:''' ١٣.٦٢ مەتر (٤٤ پێ و ٨.٥ ئینج) *'''بەرزی:''' ٤.٨٨ مەتر (١٦ پێ) *'''ڕووبەری باڵ:''' ٤٦.٥ مەتر چوارگۆشە (٥٠٠ پێی چوارگۆشە) *'''کێشی بەتاڵ:''' ١٥،٠١١ کیلۆگرام (٣٣،٠٩٤ پاوەند) *'''زۆرترین کێشی ھەڵفڕین:''' ٢٩،٩٦٤ کیلۆگرام (٦٦،٠٠٠ پاوەند) *'''بزوێنەر:''' ٢ × بزوێنەری تۆربۆفانی جۆری General Electric F414-GE-400 *'''زۆرترین خێرایی:''' ١.٨ ماخ (١،٩٦٠ کیلۆمەتر لە کاتژمێرێکدا، ١،٢١٨ مایڵ/کاتژمێر) لە بەرزیی ٤٠،٠٠٠ پێ *'''مەودای جەنگی:''' ١،٥٧٠ کیلۆمەتر (٨٥٠ مایلی دەریایی) *'''بەرزترین بەرزیی فڕین:''' زیاتر لە ١٥،٠٠٠ مەتر (٥٠،٠٠٠ پێ) '''چەک:''' *'''خاڵەکانی ھەڵگرتن:''' ٩ خاڵی ھەڵگرتنی دەرەکی (کەمتر لە سوپەر ھۆرنێت بەھۆی زیادکردنی وەرگری ئەلیکترۆنی لە نووکی باڵەکان) ** تا ٥ پۆدی جەیمینگی AN/ALQ-99 ** ٢ مووشەکی ھەوا-بە-ھەوای AIM-120 AMRAAM ** ٢ مووشەکی دژە-ڕاداری AGM-88 HARM یان AGM-88G AARGM-ER == سەرچاوەکان == {{reflist}} == بەستەرە دەرەکییەکان == [https://www.boeing.com/defense/ea-18g-growler/index.page پەڕەی فەرمی EA-18G Growler لە ماڵپەڕی بۆینگ] [https://www.navy.mil/Resources/Fact-Files/Display-FactFiles/Article/2169822/ea-18g-growler-electronic-attack-aircraft/ پەڕەی فەرمی EA-18G Growler لە ماڵپەڕی ھێزی دەریاییی ئەمریکا] {{تووڵی دەروازە|فڕین|دەیەی ٢٠٠٠|ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا}} [[پۆل:فڕۆکەی جەنگی ئەلیکترۆنی ئەمریکا لە ساڵانی ٢٠٠٠]] [[پۆل:فڕۆکەی ھێرشبەری ئەمریکا ساڵانی ٢٠٠٠]] [[پۆل:ڕێوشوێنی بەرپەرچدانەوەی ئەلیکترۆنی]] ro62uczp9bfprv3kcvo4hxnwu1koe3x 1455036 1454997 2025-06-21T16:01:15Z AramBot 39807 بۆت: زیادکردنی {{پۆلی کۆمنز|Boeing EA-18G Growler}} 1455036 wikitext text/x-wiki {{زانیاریدانی فڕۆکە |ناونیشان = بۆینگ EA-18G گراولەر |وێنە = U.S. Navy EA-18G Growler breaks away from a U.S. Air Force KC-135 (altered).jpg |قەبارەی_وێنە = 300px |تێبینی_وێنە = فڕۆکەیەکی جۆری EA-18G ی ھێزی دەریایی ئەمریکا لە کاتی فڕیندا بەسەر زەریای ھێمن |جۆر = شەڕی ئەلیکترۆنی، سەرکوتکردنی بەرگریی ئاسمانی |وڵاتی_دروستکەر = {{ئاڵای ئەمریکا}} ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا |کۆمپانیای_دروستکەر = کۆمپانیای بۆینگ، نۆرسرۆپ گرومن |یەکەم_فڕین = ١٥ی ئابی ٢٠٠٦<ref name="GrowlerFirstFlight">{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=http://www.boeing.com/news/releases/2006/q3/060816a_nr.html|سەردێڕ=Boeing Successfully Completes First Flight of EA-18G Growler|ڕێکەوت=١٦ی ئابی ٢٠٠٦|ڕێکەوتی سەردان=١٦ی تشرینی دووەمی ٢٠٢٣|بڵاوکەرەوە=Boeing}}</ref> |خستنەخزمەت = ٢٢ی ئەیلوولی ٢٠٠٩<ref name="IOC_Milestones">{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=https://web.archive.org/web/20171228224747/http://www.navy.mil/submit/display.asp?story_id=48615 |سەردێڕ=VAQ-132, First EA-18G Growler Squadron, Established |بڵاوکەرەوە=U.S. Navy |ڕێکەوت=٣ی تشرینی یەکەمی ٢٠٠٨}}</ref> |دۆخ = لە خزمەتدایە |بەکارھێنەری_سەرەکی = ھێزی دەریاییی ئەمریکا |بەکارھێنەرانی_تر = ھێزی ئاسمانیی شاھانەی ئوسترالیا |ساڵانی_بەرھەمھێنان = ٢٠٠٧–ئێستا |ژمارەی_دروستکراو = ١٧٣ (تا مانگی ئایاری ٢٠٢٣)<ref>{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|دوایین١=Trevithick |یەکەم١=Joseph |سەردێڕ=The Last EA-18G Growler Has Been Delivered |ناونیشان=https://www.thedrive.com/the-war-zone/the-last-ea-18g-growler-has-been-delivered |ڕێکەوتی سەردان=١٦ی تشرینی دووەمی ٢٠٢٣|ئیش=The War Zone |ڕێکەوت=٣١ی ئایاری ٢٠٢٣}}</ref> |نرخی_یەکە = ٦٨.٢ ملیۆن دۆلاری ئەمریکی (تێچووی فڕین)<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=http://fly.historicwings.com/2012/07/ea-18g-growler/ |سەردێڕ=EA-18G Growler |بڵاوکەرەوە=Historic Wings |ڕێکەوتی سەردان=١٦ی تشرینی دووەمی ٢٠٢٣}}</ref> |وەشانی_پێشوو = F/A-18F Super Hornet }} '''بۆینگ EA-18G گراولەر''' (بە ئینگلیزی: Boeing EA-18G Growler) فڕۆکەیەکی شەڕی ئەلیکترۆنیی ئەمریکییە، کە وەشانێکی تایبەتمەندی فڕۆکەی دوو کورسیی ئێف/ئەی-١٨ئی/ئێف سووپەر ھۆرنێت و توانای نیشتنەوە و فڕینی لەسەر فڕۆکەھەڵگرەکانی ھەیە. گراولەر لەلایەن کۆمپانیای بۆینگەوە پەرەی پێ دراوە بۆ شوێنگرتنەوەی فڕۆکەی نۆرسرۆپ گرومن ئی ئەی-٦ بی پراولەر لە خزمەتی ھێزی دەریاییی ئەمریکادا. توانای سەرەکیی گراولەر بریتییە لە ئەنجامدانی ئۆپەراسیۆنی جەنگی ئەلیکترۆنی و سەرکوتکردنی بەرگریی ئاسمانیی دوژمن (SEAD)، بەتایبەتی لە ڕێگەی شێواندنی سیگناڵی ڕادار و سیستەمەکانی پەیوەندیی دوژمنەوە (کە بە ''جەیمینگ'' ناسراوە). ئەم فڕۆکەیە لە ساڵی ٢٠٠٩ەوە بە فەرمی لە خزمەتی سەربازیدایە و جگە لە ئەمریکا، لەلایەن ئوسترالیاشەوە بەکار دەھێنرێت. == پەرەپێدان == لە ساڵی ٢٠٠٠، ھێزی دەریاییی ئەمریکا دەستی کرد بە گەڕان بۆ فڕۆکەیەکی نوێی جەنگی ئەلیکترۆنی بۆ ئەوەی شوێنی فڕۆکە کۆنەکانی جۆری EA-6B Prowler بگرێتەوە کە لە جەنگی ڤێتنامەوە لە خزمەتدابوون. دوای لێکۆڵینەوە، بڕیار درا کە وەشانێکی تایبەتی فڕۆکەی ئێف/ئەی-١٨ ئێف سوپەر ھۆرنێت بۆ ئەم مەبەستە پەرە پێ بدرێت. ئەم بڕیارە چەند سوودێکی ستراتیجی ھەبوو، لەوانە: *'''کەمکردنەوەی تێچوو:''' بەھۆی ئەوەی زیاتر لە ٩٠٪ی پێکھاتەکانی ھاوشێوەی F/A-18Fـە، تێچووی بەرھەمھێنان، ڕاھێنان و چاککردنەوەی زۆر کەمتر بوو.<ref>Connolly, P.J. "The need for a Growler." ''Air University,'' 2012.</ref> *'''توانای جەنگیی بەرز:''' گراولەر نەک تەنھا توانای جەنگی ئەلیکترۆنی ھەیە، بەڵکو دەتوانێت مووشەکی ھەوا-بە-ھەوای جۆری AIM-120 AMRAAM ھەڵبگرێت بۆ خۆپارێزی، ئەمەش وای کردووە پێویستی بە فڕۆکەی دیکە نەبێت بۆ پارێزگاریکردن لێی لەکاتی ئەرکدا. یەکەم فڕینی تاقیکاریی EA-18G لە ١٥ی ئابی ٢٠٠٦ ئەنجام درا. دوای زنجیرەیەک تاقیکردنەوەی سەرکەوتوو، فڕۆکەکە لە ٢٢ی ئەیلوولی ٢٠٠٩ بە فەرمی خرایە خزمەتی ھێزی دەریاییی ئەمریکاوە و یەکەم فەوجی فڕۆکەکە، VAQ-132، ئامادەی ئۆپەراسیۆن بوو.<ref name="IOC_Milestones" /> == دیزاین و تایبەتمەندییەکان == فڕۆکەی گراولەر لەسەر بنەمای دیزاینی F/A-18F Super Hornet دروست کراوە، بەڵام چەندین گۆڕانکاریی تێدا کراوە بۆ ئەوەی ئەرکی جەنگی ئەلیکترۆنی بە باشی جێبەجێ بکات. === سیستەمە ئەلیکترۆنییەکان === گراولەر بە سیستەمی پێشکەوتووی جەنگی ئەلیکترۆنی پڕچەک کراوە کە لەلایەن کۆمپانیای نۆرسرۆپ گرومنەوە پەرەی پێ دراوە. گرنگترینیان بریتین لە: *'''سیستەمی وەرگری AN/ALQ-218:''' ئەم سیستەمە لەسەر ھەردوو سەرەوەی باڵەکانی جێگیر کراوە و بە وردی دەتوانێت شوێن و جۆری ھەڕەشە ئەلیکترۆنییەکان (وەک ڕادار و سیستەمی پەیوەندی) دیاری بکات. *'''پۆدەکانی جەیمینگی AN/ALQ-99:''' فڕۆکەکە دەتوانێت تا پێنج پۆدی (Pod) AN/ALQ-99 ھەڵبگرێت. ئەم پۆدانە بۆ شێواندن و تێکدانی ڕادار و پەیوەندییەکانی دوژمن بەکار دێن، بەمەش ناوچەیەکی ئارام بۆ فڕۆکە ھاوپەیمانەکان دروست دەکات. *'''سیستەمی جەیمینگی نەوەی نوێ (NGJ):''' ھێزی دەریاییی ئەمریکا لە ئێستادا کار لەسەر پەرەپێدانی سیستەمێکی نوێتر دەکات بە ناوی ''Next Generation Jammer - NGJ'' بۆ شوێنگرتنەوەی پۆدە کۆنەکانی ALQ-99 کە توانایەکی زۆر زیاتری دەبێت لە ڕووبەڕووبوونەوەی ھەڕەشە نوێیەکان.<ref name="NGJ">{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|ناونیشان=https://news.usni.org/2018/07/11/raytheon-starting-production-jamming-pods-u-s-australian-navies|سەردێڕ=Raytheon Starting Production on Jamming Pods for U.S., Australian Navies|ئیش=USNI News|ڕێکەوت=١١ی تەممووزی ٢٠١٨|ڕێکەوتی سەردان=١٦ی تشرینی دووەمی ٢٠٢٣}}</ref> === چەک و گۆڕانکارییەکانی دیزاین === بۆ جێکردنەوەی ئامێرە ئەلیکترۆنییە پێشکەوتووەکان، تۆپی ئۆتۆماتیکی ٢٠ملمی (M61 Vulcan) کە لە فڕۆکەی F/A-18Fـی ستاندارددا ھەیە، لەم فڕۆکەیەدا لابراوە. لەگەڵ ئەوەشدا، گراولەر توانای ھەڵگرتنی چەکی ھێرشبەر و بەرگری ھەیە، لەوانە: *مووشەکی AGM-88 HARM: بۆ تێکشکاندنی ڕادارەکانی دوژمن. *مووشەکی AIM-120 AMRAAM: مووشەکی ھەوا-بە-ھەوا بۆ خۆپارێزی و شەڕی ئاسمانی. کۆکپیتەکەی دوو کورسییە: یەکەمیان بۆ فڕۆکەوان و دووەمیان بۆ ''ئەفسەری جەنگی ئەلیکترۆنی'' (Electronic Warfare Officer - EWO)، کە بەرپرسە لە بەکارھێنانی سیستەمەکانی جەیمینگ و شیکردنەوەی ھەڕەشە ئەلیکترۆنییەکان. == مێژووی کارکردن == === ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا === EA-18G گراولەر بۆ یەکەم جار لە (ئۆپەراسیۆنی ''بەرەبەیانی ئۆدیسا)'' لە لیبیا لە ساڵی ٢٠١١ بەکار ھێنرا. لەو ئۆپەراسیۆنەدا، فڕۆکەکان ڕۆڵێکی گرنگیان بینی لە شێواندنی سیستەمە بەرگرییە ئاسمانییەکانی ڕژێمی [[موعەمەر قەزافی]] و پاراستنی فڕۆکەکانی ھاوپەیمانان.<ref>''AFM'', May 2011, p. 11.</ref> ھەروەھا لە ئۆپەراسیۆنەکانی دژی داعش لە عێراق و سووریا بە فراوانی بەکار ھاتووە بۆ پاراستنی فڕۆکە جەنگییەکان لە ھەڕەشەی سیستەمە بەرگرییەکانی دوژمن. === ئوسترالیا === [[ھێزی ئاسمانیی شاھانەی ئوسترالیا]] تاکە بەکارھێنەری نێودەوڵەتیی ئەم فڕۆکەیەیە. ئوسترالیا داوای ١٢ فڕۆکەی لەم جۆرەی کرد و لە ساڵی ٢٠١٧ یەکەم دانەی وەرگرت. بوونی ئەم فڕۆکەیە توانای جەنگی ئەلیکترۆنیی ھێزی ئاسمانیی ئوسترالیای بە شێوەیەکی بەرچاو بەھێز کرد. یەکێک لە فڕۆکە ئوسترالیاییەکان لە ساڵی ٢٠١٨ لەکاتی مەشقێکدا لە بنکەی ھێزی ئاسمانیی نێلیس لە ئەمریکا تووشی ڕووداو ھات و لەکار کەوت.<ref name="NellisInt">{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=https://theaviationist.com/2018/01/29/royal-australian-air-force-ea-18g-growler-involved-in-nellis-afb-incident-during-red-flag-18-1/|سەردێڕ=Royal Australian Air Force EA-18G Growler Involved In Nellis AFB Incident During Red Flag 18-1|ڕێکەوت=٢٩ی کانوونی دووەمی ٢٠١٨|ڕێکەوتی سەردان=١٦ی تشرینی دووەمی ٢٠٢٣|بڵاوکەرەوە=The Aviationist}}</ref> == بەکارھێنەران == {{ئاڵا|ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا}} ** ھێزی دەریاییی ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا {{ئاڵا|ئوسترالیا}} ** ھێزی ئاسمانیی شاھانەی ئوسترالیا == تایبەتمەندییە گشتییەکان == سەرچاوەی زانیاری: ''U.S. Navy F/A-18E/F fact file,''<ref name=nav>{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=https://web.archive.org/web/20070102143924/http://www.navy.mil/navydata/fact_display.asp?cid=1100&tid=200&ct=1 |سەردێڕ=F/A-18E/F Super Hornet fact file |ڕێکەوتی سەردان=٢٨ی کانوونی دووەمی ٢٠١٥|بڵاوکەرەوە=U.S. Navy}}</ref> ''Boeing.com''<ref name=boeing>{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=https://www.boeing.com/defense/fa-18-super-hornet/index.page#/technical-specifications |سەردێڕ=EA-18G Growler |بڵاوکەرەوە=Boeing}}</ref> *'''تاقم:''' ٢ (فڕۆکەوان و ئەفسەری جەنگی ئەلیکترۆنی) *'''درێژی:''' ١٨.٣١ مەتر (٦٠ پێ و ١.٢٥ ئینج) *'''بەرینیی باڵەکان:''' ١٣.٦٢ مەتر (٤٤ پێ و ٨.٥ ئینج) *'''بەرزی:''' ٤.٨٨ مەتر (١٦ پێ) *'''ڕووبەری باڵ:''' ٤٦.٥ مەتر چوارگۆشە (٥٠٠ پێی چوارگۆشە) *'''کێشی بەتاڵ:''' ١٥،٠١١ کیلۆگرام (٣٣،٠٩٤ پاوەند) *'''زۆرترین کێشی ھەڵفڕین:''' ٢٩،٩٦٤ کیلۆگرام (٦٦،٠٠٠ پاوەند) *'''بزوێنەر:''' ٢ × بزوێنەری تۆربۆفانی جۆری General Electric F414-GE-400 *'''زۆرترین خێرایی:''' ١.٨ ماخ (١،٩٦٠ کیلۆمەتر لە کاتژمێرێکدا، ١،٢١٨ مایڵ/کاتژمێر) لە بەرزیی ٤٠،٠٠٠ پێ *'''مەودای جەنگی:''' ١،٥٧٠ کیلۆمەتر (٨٥٠ مایلی دەریایی) *'''بەرزترین بەرزیی فڕین:''' زیاتر لە ١٥،٠٠٠ مەتر (٥٠،٠٠٠ پێ) '''چەک:''' *'''خاڵەکانی ھەڵگرتن:''' ٩ خاڵی ھەڵگرتنی دەرەکی (کەمتر لە سوپەر ھۆرنێت بەھۆی زیادکردنی وەرگری ئەلیکترۆنی لە نووکی باڵەکان) ** تا ٥ پۆدی جەیمینگی AN/ALQ-99 ** ٢ مووشەکی ھەوا-بە-ھەوای AIM-120 AMRAAM ** ٢ مووشەکی دژە-ڕاداری AGM-88 HARM یان AGM-88G AARGM-ER == سەرچاوەکان == {{reflist}} == بەستەرە دەرەکییەکان == [https://www.boeing.com/defense/ea-18g-growler/index.page پەڕەی فەرمی EA-18G Growler لە ماڵپەڕی بۆینگ] [https://www.navy.mil/Resources/Fact-Files/Display-FactFiles/Article/2169822/ea-18g-growler-electronic-attack-aircraft/ پەڕەی فەرمی EA-18G Growler لە ماڵپەڕی ھێزی دەریاییی ئەمریکا] {{تووڵی دەروازە|فڕین|دەیەی ٢٠٠٠|ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا}} {{پۆلی کۆمنز|Boeing EA-18G Growler}} [[پۆل:فڕۆکەی جەنگی ئەلیکترۆنی ئەمریکا لە ساڵانی ٢٠٠٠]] [[پۆل:فڕۆکەی ھێرشبەری ئەمریکا ساڵانی ٢٠٠٠]] [[پۆل:ڕێوشوێنی بەرپەرچدانەوەی ئەلیکترۆنی]] 9kbbtoxq8v1rr0t8ew1uw1ieczn9nf2 14 286609 1455044 1454886 2025-06-21T16:04:24Z AramBot 39807 بۆت: زیادکردنی {{پۆلی کۆمنز|Electronic countermeasures}} 1455044 wikitext text/x-wiki {{پۆلی کۆمنز|Electronic countermeasures}} i1b1vzvdeklynv6juevozi8rq5pyzzi 14 286611 1455039 1454964 2025-06-21T16:02:25Z AramBot 39807 بۆت: زیادکردنی {{پۆلی کۆمنز|Deepfake}} 1455039 wikitext text/x-wiki {{پۆلی کۆمنز|Deepfake}} [[پۆل:گرافیکی کۆمپیوتەر]] [[پۆل:ژیریی دەستکردی درووستکەر]] p3vuzmr39guzlx1fa3z9rsip2tz3w33 14 286612 1455038 1454896 2025-06-21T16:02:15Z AramBot 39807 بۆت: زیادکردنی {{پۆلی کۆمنز|Generative artificial intelligence}} 1455038 wikitext text/x-wiki {{پۆلی کۆمنز|Generative artificial intelligence}} [[پۆل:ژیریی دەستکرد]] 29gwnyvb7oan0m6z2sd3asu98d5zmq3 14 286613 1455043 1454897 2025-06-21T16:04:14Z AramBot 39807 بۆت: زیادکردنی {{پۆلی کۆمنز|Media studies}} 1455043 wikitext text/x-wiki {{پۆلی کۆمنز|Media studies}} [[پۆل:زانستە ڕاگەیێنییەکان]] [[پۆل:توێژینەوەی کولتووری]] [[پۆل:زانستە مرۆڤییەکان]] [[پۆل:میدیای بەکۆمەڵ]] [[پۆل:زانستە کۆمەڵایەتییەکان]] ibc7ah8u9mx2ua11x63aiqm0rzgqan3 14 286614 1455042 1454898 2025-06-21T16:04:04Z AramBot 39807 بۆت: زیادکردنی {{پۆلی کۆمنز|Text-to-image generation}} 1455042 wikitext text/x-wiki {{پۆلی کۆمنز|Text-to-image generation}} [[پۆل:گرافیکی کۆمپیوتەر]] psrpf2b7ydp8qvki8wpl8wr7orfgpxd 14 286615 1455041 1454899 2025-06-21T16:03:54Z AramBot 39807 بۆت: زیادکردنی {{پۆلی کۆمنز|Text-to-video generation}} 1455041 wikitext text/x-wiki {{پۆلی کۆمنز|Text-to-video generation}} [[پۆل:گرافیکی کۆمپیوتەر]] [[پۆل:تەکنۆلۆژیای فیلم و ڤیدیۆ]] mx2zq4u2ovee4vurh1el15fbwok5d0a 0 286616 1454994 1454901 2025-06-21T12:02:41Z AramBot 39807 بۆت: چاکسازیی ژمارەکان؛ نرخی کۆنی پارامەترەکان نوێ کرایەوە؛ ناوی پارامەترە کۆنەکان نوێ کرایەوە؛ بەکوردیکردنی شێوازی ڕێکەوتەکان (بە بەکارھێنانی [[وپ:نپس]]) 1454994 wikitext text/x-wiki {{ژیریی دەستکرد|}} '''دیپفەیک''' (بە ئینگلیزی: Deepfake) میدیایەکی دەستکردە کە تێیدا کەسێک لە وێنەیەک یان ڤیدیۆیەکی ھاوشێوەی بە کەسێکی تر دەگۆڕدرێت.<ref name="Pomerantsev2020">{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|دوایین=Pomerantsev|یەکەم=Peter|سەردێڕ=The digital apocalypse is not an abstract threat|ڕێکەوت=٢ی ئازاری ٢٠٢٠|ئیش=The Guardian|ناونیشان=https://www.theguardian.com/commentisfree/2020/mar/02/digital-apocalypse-abstract-threat-deepfakes-synths|ڕێکەوتی سەردان=٢٨ی شوباتی ٢٠٢٤|issn=0261-3077|زمان=en-GB}}</ref> ھەرچەندە دروستکردنی میدیای ساختە شتێکی نوێ نییە، بەڵام دیپفەیک تەکنیکە بەھێزەکانی [[فێربوونی مەکینە|فێربوونی ئامێر]] و [[ژیریی دەستکرد]] بەکاردەھێنێت بۆ دەستکاریکردن یان دروستکردنی ناوەڕۆکی بینراو و بیستراو کە پۆتانسییەلی فریودانی بەرزیان ھەیە.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|دوایین=Kietzmann|یەکەم=J.|ڕێکەوت=٢٠٢٠|سەردێڕ=Deepfakes: Trick or treat?|ناونیشان=https://doi.org/10.1016/j.bushor.2019.11.006|ئیش=Business Horizons|بەرگ=٦٣|issue=2|پەڕەکان=١٣٥–١٤٦|doi=10.1016/j.bushor.2019.11.006|s2cid=213328081}}</ref> زاراوەی "دیپفەیک" لە ساڵی ٢٠١٧ـەوە بەکاردێت و تێکەڵەیەکە لە "فێربوونی قووڵ" (deep learning) و "ساختە" (fake).<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|سەردێڕ=This is the future of fake news|ناونیشان=https://www.technologyreview.com/2018/02/21/145289/the-future-of-fake-news/|دوایین=Cole|یەکەم=Samantha|وێبگە=Vice|ڕێکەوت=٢٤ی کانوونی دووەمی ٢٠١٨|ڕێکەوتی سەردان=٣ی تشرینی دووەمی ٢٠٢٤}}</ref> تەکنیکە سەرەکییەکان کە بۆ دروستکردنی دیپفەیک بەکاردێن لەسەر بنەمای فێربوونی قووڵن و پشت بە [[تۆڕی بەرھەمھێنەری دژبەر]] (GANs) و "خۆکۆدکەرەکان" (autoencoders) دەبەستن.<ref name=horvitz>{{بیرخستنەوەی وێب|دوایین١=Horvitz|یەکەم١=Eric|سەردێڕ=On the Deceptive Use of AI|ناونیشان=https://medium.com/@erichorvitz/on-the-deceptive-use-of-ai-d80a37d353a2|ڕێکەوتی سەردان=١٨ی شوباتی ٢٠١٩|وێبگە=Medium|ڕێکەوت=١٥ی شوباتی ٢٠١٩}}</ref> بەکارھێنانە زیانبەخشەکانی دیپفەیک بریتین لە دروستکردنی ڤیدیۆی سێکسیی کەسانی بەناوبانگ و پۆرنۆگرافیی تۆڵەسەندنەوە،<ref name="guardian2019">{{بیرخستنەوەی ھەواڵ|ناونیشان=https://www.theguardian.com/technology/2019/jun/12/deep-fakes-hollywood-celebrity-porn-scarlett-johansson|سەردێڕ=Deepfake porn is ruining women's lives. Now the law may finally fight back|دوایین=Cole|یەکەم=Samantha|ئیش=The Guardian|ڕێکەوت=١٢ی حوزەیرانی ٢٠١٩|ڕێکەوتی سەردان=١٢ی حوزەیرانی ٢٠١٩}}</ref> گاڵتەی زیانبەخش، زانیاریی چەواشەکارانە، و ساختەکاریی دارایی.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=https://www.forbes.com/sites/jessedamiani/2019/09/03/a-voice-deepfake-was-used-to-scam-a-ceo-out-of-243000/#2e72847a2243|سەردێڕ=A Voice Deepfake Was Used To Scam A CEO Out Of $243,000|دوایین=Damiani|یەکەم=Jesse|ئیش=Forbes|ڕێکەوت=٣ی ئەیلوولی ٢٠١٩}}</ref> لەگەڵ ئەوەشدا، دیپفەیک دەتوانرێت بۆ مەبەستی ئەرێنی وەک کاریگەرییە بینراوەکان لە فیلمدا، دووبلاژکردنی فیلم بۆ زمانە جیاوازەکان، و بوژاندنەوەی ھونەری بەکاربھێنرێت. == مێژوو و وشەناسی == ھەرچەندە دەستکاریکردنی وێنە مێژوویەکی دوور و درێژی ھەیە، بەڵام تەکنەلۆژیای دیپفەیک لە توێژینەوەکانی ناوەندە ئەکادیمییەکانەوە لە دەیەی ١٩٩٠ سەریھەڵدا. بۆ نموونە، پڕۆگرامی "Video Rewrite" لە ساڵی ١٩٩٧ بڵاوکرایەوە کە دەیانتوانی دەربڕینی دەموچاوی کەسێک لە ڤیدیۆیەکدا بگۆڕن بۆ ئەوەی لەگەڵ دەنگێکی جیاوازدا بگونجێت.<ref>{{بیرخستنەوەی ژوورناڵ|دوایین١=Bregler |یەکەم١=Christoph |دوایین٢=Covell |یەکەم٢=Michele |دوایین٣=Slaney |یەکەم٣=Malcolm |ساڵ=١٩٩٧|سەردێڕ=Video Rewrite: Driving Visual Speech with Audio |journal=Proceedings of the 24th annual conference on Computer graphics and interactive techniques - SIGGRAPH '97 |پەڕەکان=٣٥٣–٣٦٠|doi=10.1145/258734.258880 |ژپنک=٠٨٩٧٩١٨٩٦٧|s2cid=53242037}}</ref> زاراوەی "دیپفەیک" بۆ یەکەمجار لە کۆتایی ساڵی ٢٠١٧ لەلایەن بەکارھێنەرێکی [[ڕێدیت]]ەوە بە ناوی "deepfakes" بەکارھێنرا.<ref name="reddit-ban">{{بیرخستنەوەی وێب|دوایین=Cole |یەکەم=Samantha |سەردێڕ=We Are Truly Fucked: Everyone Is Making AI-Generated Fake Porn Now |ناونیشان=https://www.vice.com/en_us/article/gydydm/gal-gadot-fake-ai-porn |ئیش=Vice |ڕێکەوت=١١ی کانوونی یەکەمی ٢٠١٧|ڕێکەوتی سەردان=٢٢ی ئازاری ٢٠٢٢}}</ref> ئەو کۆمەڵگەیەکی لەسەر ڕێدیت دروست کرد کە تایبەت بوو بە بڵاوکردنەوەی ڤیدیۆی پۆرنۆگرافیی دیپفەیک، کە تێیدا دەموچاوی کەسانی بەناوبانگ خرابووە سەر جەستەی ئەکتەرە پۆرنۆگرافییەکان. ئەم کۆمەڵگەیە لە ساڵی ٢٠١٨ لەلایەن ڕێدیتەوە قەدەغە کرا. دوای ئەمە، تەکنەلۆژیاکە بە خێرایی گەشەی کرد و چەندین ئەپی مۆبایل و بەرنامەی کۆمپیوتەر بۆ دروستکردنی دیپفەیک بە ئاسانی بەردەست بوون. == تەکنەلۆژیا == [[پەڕگە:Trump’s arrest (2).jpg|وێنۆک|200x200پیکسڵ|وێنەیەکی ساختە کە لەلایەن کۆمپانیای [[میدجۆرنی]] دروستکراوە کە دۆناڵد ترەمپ دەستگیرکراوە]] دیپفەیکەکان بە بەکارھێنانی تەکنیکەکانی فێربوونی قووڵ دروست دەکرێن، بەتایبەتی لە ڕێگەی دوو مۆدێلی سەرەکییەوە: === تۆڕی بەرھەمھێنەری دژبەر (GANs) === ئەمە باوترین تەکنیکە. تۆڕی دژبەریی بەرھەمھێنەر لە دوو بەشی سەرەکی پێکدێت کە "پێکەوە لە ڕکابەری"دان: 1. '''بەرھەمھێنەر (Generator):''' تۆڕێکی دەمارییە کە ھەوڵدەدات وێنە یان ڤیدیۆی ساختە دروست بکات. بۆ نموونە، وێنەی دەموچاوی کەسێک دروست دەکات. 2. '''جیاکەرەوە (Discriminator):''' تۆڕێکی دەماریی ترە کە ھەوڵدەدات جیاوازی بکات لەنێوان وێنە ڕاستەقینەکان (کە پێی دراوە) و وێنە ساختەکان (کە لەلایەن بەرھەمھێنەرەوە دروستکراون). ئەم دوو تۆڕە بە شێوەیەکی بەردەوام ڕاھێنانیان پێدەکرێت. بەرھەمھێنەرەکە ھەوڵدەدات جیاکەرەوەکە ھەڵبخەڵەتێنێت، و جیاکەرەوەکەش ھەوڵدەدات باشتر بێت لە دۆزینەوەی ساختەکان. ئەم پڕۆسەیە بەردەوام دەبێت تا ئەو کاتەی بەرھەمھێنەرەکە دەتوانێت وێنەی ئەوەندە ڕاستەقینە دروست بکات کە جیاکەرەوەکە چیتر نەتوانێت لێکیان جیا بکاتەوە. === خۆکۆدکەرەکان (Autoencoders) === ئەم تەکنیکە پشت بە تۆڕێکی دەماری دەبەستێت کە فێردەبێت وێنەی کەسێک بە وردی دووبارە دروست بکاتەوە. بۆ گۆڕینی دەموچاوەکان، سیستمەکە دوو مۆدێلی خۆکۆدکەر بەکاردەھێنێت کە لەسەر دوو کۆمەڵە وێنەی جیاواز (یەکەمیان بۆ کەسی A و دووەمیان بۆ کەسی B) ڕاھێنانیان پێکراوە. بۆ دروستکردنی دیپفەیک، کۆدکەری (encoder) کەسی A لەگەڵ کۆدشکێنەری (decoder) کەسی B بەکاردەھێنرێت. بەم شێوەیە، دەربڕین و جووڵەی دەموچاوی کەسی A دەخرێتە سەر دەموچاوی کەسی B. == بەکارھێنانەکان == === بەکارھێنانە زیانبەخشەکان === * '''پۆرنۆگرافی:''' باوترین و زیانبەخترین بەکارھێنانی دیپفەیک بریتییە لە دروستکردنی پۆرنۆگرافیی بێ-ڕەزامەندی. بەپێی ڕاپۆرتێکی ساڵی ٢٠١٩، ٩٦٪ی ھەموو ڤیدیۆکانی دیپفەیک لەسەر ئینتەرنێت پۆرنۆگرافین، و زۆربەی قوربانییەکان ژنن.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=https://sensity.ai/the-state-of-deepfakes-2019/|سەردێڕ=The State of Deepfakes: Landscape, Threats, and Impact|دوایین=Patrini|یەکەم=Giorgio|وێبگە=Sensity AI|ڕێکەوت=٧ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٩|ڕێکەوتی سەردان=٨ی تشرینی دووەمی ٢٠١٩|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20210115201018/https://sensity.ai/the-state-of-deepfakes-2019/|ڕێکەوتی ئەرشیڤ=١٥ی کانوونی دووەمی ٢٠٢١|ڕەوشی ناونیشان=زیندوو}}</ref> * '''کاریگەریی سیاسی:''' دیپفەیک دەتوانرێت بۆ مەبەستی سیاسی و بڵاوکردنەوەی زانیاریی چەواشەکارانە بەکاربھێنرێت. بۆ نموونە، لە کاتی [[شەڕی ڕووسیا و ئۆکرانیا|جەنگی ئۆکرانیادا]]، ڤیدیۆیەکی دیپفەیکی [[ڤلۆدیمیر زێلێنسکی]] بڵاوکرایەوە کە تێیدا داوای لە سەربازەکانی دەکرد خۆیان بەدەستەوە بدەن.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|دوایین=Vincent |یەکەم=James |ڕێکەوت=١٦ی ئازاری ٢٠٢٢|سەردێڕ=A deepfake of Ukrainian President Volodymyr Zelenskyy telling his soldiers to surrender has surfaced online |ناونیشان=https://www.theverge.com/2022/3/16/22981589/ukraine-zelenskyy-deepfake-surrender-facebook-youtube-russia |ڕەوشی ناونیشان=زیندوو |وێبگە=The Verge |ڕێکەوتی سەردان=٢١ی ئازاری ٢٠٢٢}}</ref> ھەرچەندە ڤیدیۆکە کوالێتییەکی نزمی ھەبوو و بە خێرایی ڕەتکرایەوە، بەڵام مەترسییەکانی ئەم تەکنەلۆژیایەی نیشان دا. * '''ساختەکاری و تاوان:''' دەنگی دیپفەیک بۆ ساختەکاریی دارایی بەکارھاتووە. لە ساڵی ٢٠١٩دا، تاوانباران توانییان بە بەکارھێنانی دەنگی دیپفەیکی بەڕێوەبەرێکی جێبەجێکار، ٢٤٣ ھەزار دۆلار لە کۆمپانیایەک بدزن.<ref name="forbes_damiani_2019">{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=https://www.forbes.com/sites/jessedamiani/2019/09/03/a-voice-deepfake-was-used-to-scam-a-ceo-out-of-243000/#2e72847a2243|سەردێڕ=A Voice Deepfake Was Used To Scam A CEO Out Of $243,000|دوایین=Damiani|یەکەم=Jesse|ئیش=Forbes|ڕێکەوت=٣ی ئەیلوولی ٢٠١٩|access-date=8 November 2019}}</ref> === بەکارھێنانە ئەرێنی و داھێنەرانەکان === * '''فیلم و کات بەسەربردن:''' تەکنەلۆژیای دیپفەیک بۆ مەبەستی کاریگەرییە بینراوەکان لە فیلمەکاندا بەکاردێت. بۆ نموونە، بۆ گەنجکردنەوەی ئەکتەرەکان یان دووبارە دروستکردنەوەی ئەکتەرە کۆچکردووەکان. لە زنجیرەی ''The Mandalorian''دا، تەکنیکێکی ھاوشێوە بۆ دروستکردنەوەی دەموچاوی گەنجی [[لوک سکایواکەر]] بەکارھێنرا.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|دوایین=Gartenberg |یەکەم=Chaim |ڕێکەوت=٢٦ی حوزەیرانی ٢٠٢١|سەردێڕ=A lone deepfaker is behind The Mandalorian's improved Luke Skywalker cameo |ناونیشان=https://www.theverge.com/2021/6/26/22551327/the-mandalorian-luke-skywalker-deepfake-shamook-lucasfilm |ڕەوشی ناونیشان=زیندوو |وێبگە=The Verge |ڕێکەوتی سەردان=١ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢١}}</ref> * '''دووبلاژکردنی فیلم:''' دیپفەیک دەتوانێت بۆ گۆڕینی جووڵەی لێوی ئەکتەرەکان بەکاربھێنرێت بۆ ئەوەی لەگەڵ دەنگی زمانێکی تردا بە تەواوی بگونجێت، ئەمەش وا دەکات دووبلاژکردن زۆر سروشتیتر دەربکەوێت. * '''ھونەر و تەنز:''' چەندین ھونەرمەند و کۆمیدیان تەکنەلۆژیای دیپفەیکیان بۆ دروستکردنی کاری ھونەری و ڤیدیۆی تەنزئامێز بەکارھێناوە. == دۆزینەوە و دژە-ڕێکارەکان == دۆزینەوەی دیپفەیکەکان کارێکی قورسە و وەک "پێشبڕکێی چەک" وایە لەنێوان ئەوانەی دروستی دەکەن و ئەوانەی ھەوڵی دۆزینەوەی دەدەن. ھەندێک لە نیشانە سەرەتاییەکانی دیپفەیک بریتی بوون لە: * نەترووکاندنی چاوەکان. * ناھەماھەنگی لە ڕووناکی و سێبەردا. * شێواوی لە لێوارەکانی دەموچاو. بەڵام لەگەڵ پێشکەوتنی تەکنەلۆژیاکە، ئەم نیشانانە کەمتر بوونەتەوە. کۆمپانیا گەورەکانی وەک [[فەیسبووک]]، مایکرۆسۆفت، و [[گووگڵ]] سەرمایەگوزارییەکی زۆریان کردووە لە دروستکردنی ئامراز بۆ دۆزینەوەی دیپفەیک. بۆ نموونە، مایکرۆسۆفت ئامرازێکی بە ناوی "Microsoft Video Authenticator" بڵاوکردەوە کە دەتوانێت شیکاری بۆ ڤیدیۆکان بکات و ئەگەری ساختەبوونیان دیاری بکات.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|سەردێڕ=Microsoft's new tool tells you if a video is a deepfake |ناونیشان=https://www.cnet.com/news/microsofts-new-tool-tells-you-if-a-video-is-a-deepfake/ |دوایین=Hollister |یەکەم=Sean |وێبگە=The Verge |ڕێکەوت=١ی ئەیلوولی ٢٠٢٠}}</ref> == کێشە یاسایی و ئەخلاقییەکان == دیپفەیک چەندین پرسیاری یاسایی و ئەخلاقیی ئاڵۆزی وروژاندووە. لە زۆربەی وڵاتاندا، دروستکردنی دیپفەیک بە شێوەیەکی گشتی نایاسایی نییە، بەڵام بەکارھێنانی بۆ مەبەستی ناوزڕاندن، ھەراسانکردن، ساختەکاری یان دروستکردنی پۆرنۆگرافیی بێ-ڕەزامەندی دەتوانێت بکەوێتە ژێر یاسا تاوانییەکانەوە. چەندین وڵات و ویلایەت دەستیان کردووە بە دەرکردنی یاسای تایبەت بە دیپفەیک. بۆ نموونە، لە [[ویلایەتە یەکگرتووەکان]]، ویلایەتەکانی وەک [[ڤیرجینیا]] و [[کالیفۆرنیا]] یاسایان دەرکردووە کە بڵاوکردنەوەی پۆرنۆگرافیی دیپفەیک بە تاوان دادەنێت.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=https://motherboard.vice.com/en_us/article/vbxj9a/deepfakes-are-now-illegal-in-virginia |سەردێڕ=Deepfakes are Now Illegal in Virginia |دوایین=Cole |یەکەم=Samantha |وێبگە=Vice |ڕێکەوت=٢٧ی حوزەیرانی ٢٠١٩}}</ref> == وتارە پەیوەندیدارەکان == * [[ژیریی دەستکرد]] * [[فێربوونی قووڵ]] * [[تۆڕی بەرھەمھێنەری دژبەر]] * [[یاریدەدەری خەیاڵی]] * [[ژیریی دەستکردی بەرھەمھێنەر]] == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{تووڵی دەروازە|زانستی کۆمپیوتەر|کۆمپیوتەر|تەکنۆلۆژیا|سیاسەت|ئینتەرنێت}} [[پۆل:ژیریی دەستکرد]] [[پۆل:میمەکانی ئینتەرنێت کە لە ٢٠٢٠ ناسێندران]] [[پۆل:میمەکانی ئینتەرنێت]] [[پۆل:توێژینەوەی میدیایی]] [[پۆل:ژیریی دەستکردی درووستکەر]] [[پۆل:دیپفەیکەکان]] [[پۆل:نەوەی دەق بۆ وێنە]] [[پۆل:نەوەی دەق بۆ ڤیدیۆ]] b2b559unz75iu82z2cdqq9rfmmaakmo 0 286619 1454983 1454962 2025-06-21T12:00:51Z AramBot 39807 بۆت: بەکوردیکردنی شێوازی ڕێکەوتەکان (بە بەکارھێنانی [[وپ:نپس]]) 1454983 wikitext text/x-wiki [[پەڕگە:Arabia_Felice_Nuova_Tavola_2.jpg|وێنۆک| عەرەبستان فیلیس نۆڤا تاڤۆلا]] '''گەلی سەمود''' گەلێکن کە لە [[قورئان]]دا باس کراون، پێشتر شاخیان دەتاشی و ماڵیان لێ دروست دەکرد، و لە دەشتەکانیان کۆشکیان دروست دەکرد. ناوی سەمود لە دەقە [[ئیمپراتۆریەتیی ئاشوور|ئاشوورییەکان]] لە یەکێک لە شەڕەکانی سارگۆنی دووەمدا ھاتووە، کە بە سەرکەوتنی ئاشوور و ژێردەستەکردنی سەمودییەکان کۆتایی ھات.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب |سەردێڕ=إسلام ویب - البدایة والنھایة - قصة صالح نبی ثمود علیە الصلاة والسلام - قصتە مع قومە والمعجزة التی أیدە اللە بھا- الجزء رقم1 |ناونیشان=https://www.islamweb.net/ar/library/content/59/26/قصتھ-مع-قومھ-والمعجزة-التی-أیدھ-اللھ-بھا |ڕێکەوتی سەردان=٢٠ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=www.islamweb.net |زمان=ar}}</ref> خەڵکی سەمود لە عەرەبە لەناوچووەکان بوون. ئەوان گەلێک بوون کە خودا پێغەمبەر [[ساڵح|ساڵح،]] سەلامی خوای لەسەر بێت بۆ ناردن، بانگی دەکردن بۆ ئەوەی تەنھا خودا بپەرستن و واز لە بتپەرستن بھێنن. وەڵامی بانگەوازەکەی [[ساڵح]]ی پێغەمبەری خودایان دایەوە، بەڵام دواتر زۆربەیان ھەڵگەڕانەوە و ئەو وشترە مێینەیان کوشت کە خودا وەک موعجیزە بۆی ناردبوون. تەحەدای پێغەمبەر [[ساڵح|ساڵحیان]] کرد کە سزایان بۆ بھێنێت و نۆ کەسیان پیلانیان بۆ کوشتنی ساڵح و بنەماڵەکەی دانا. جا خودا ئەوانەی ستەمیان کردبوو لەناو خەڵکی سەمود لەناوبرد و ساڵح و ئیماندارانی ڕزگار کرد.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب |سەردێڕ=ثمود |ناونیشان=https://modoee.com/show-book-scroll/332 |ڕێکەوتی سەردان=٢٠ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=modoee.com |زمان=ar}}</ref><ref>{{بیرخستنەوەی وێب |سەردێڕ=دیار ثمود، ومدائن صالح - الإسلام سؤال وجواب |ناونیشان=https://islamqa.info/ |ڕێکەوتی سەردان=٢٠ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=Islam-QA |زمان=ar}}</ref> == لە قورئاندا == * {{قورئان|فصلت|١٧|کوردی=بەڵێ}} * {{قورئان|ھوود|٦١|کوردی=بەڵێ}} * {{قورئان|الأعراف|٧٣|کوردی=بەڵێ}} * {{قورئان|الشعراء|١٤١|کوردی=بەڵێ}} {{قورئان|الشعراء|١٤٨|کوردی=بەڵێ}} {{قورئان|الشعراء|١٥٥|کوردی=بەڵێ}} * {{قورئان|النمل|٤٥|کوردی=بەڵێ}} * {{قورئان|الفجر|٦|کوردی=بەڵێ}} * {{قورئان|القمر|٢٣|کوردی=بەڵێ}} == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} [[پۆل:گرووپە ڕەگەزییەکانی عەرەب]] [[پۆل:خەڵکی دێرین]] [[پۆل:ویلایەتەکان و مەڵبەندەکان، ھەڵوەشانەوەی سەدەی ٥ەم]] 7spsdr4y5vl5umgn7mdb8vi7hh8xg94 1455037 1454983 2025-06-21T16:01:47Z AramBot 39807 بۆت: زیادکردنی {{پۆلی کۆمنز|Thamud}} 1455037 wikitext text/x-wiki [[پەڕگە:Arabia_Felice_Nuova_Tavola_2.jpg|وێنۆک| عەرەبستان فیلیس نۆڤا تاڤۆلا]] '''گەلی سەمود''' گەلێکن کە لە [[قورئان]]دا باس کراون، پێشتر شاخیان دەتاشی و ماڵیان لێ دروست دەکرد، و لە دەشتەکانیان کۆشکیان دروست دەکرد. ناوی سەمود لە دەقە [[ئیمپراتۆریەتیی ئاشوور|ئاشوورییەکان]] لە یەکێک لە شەڕەکانی سارگۆنی دووەمدا ھاتووە، کە بە سەرکەوتنی ئاشوور و ژێردەستەکردنی سەمودییەکان کۆتایی ھات.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب |سەردێڕ=إسلام ویب - البدایة والنھایة - قصة صالح نبی ثمود علیە الصلاة والسلام - قصتە مع قومە والمعجزة التی أیدە اللە بھا- الجزء رقم1 |ناونیشان=https://www.islamweb.net/ar/library/content/59/26/قصتھ-مع-قومھ-والمعجزة-التی-أیدھ-اللھ-بھا |ڕێکەوتی سەردان=٢٠ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=www.islamweb.net |زمان=ar}}</ref> خەڵکی سەمود لە عەرەبە لەناوچووەکان بوون. ئەوان گەلێک بوون کە خودا پێغەمبەر [[ساڵح|ساڵح،]] سەلامی خوای لەسەر بێت بۆ ناردن، بانگی دەکردن بۆ ئەوەی تەنھا خودا بپەرستن و واز لە بتپەرستن بھێنن. وەڵامی بانگەوازەکەی [[ساڵح]]ی پێغەمبەری خودایان دایەوە، بەڵام دواتر زۆربەیان ھەڵگەڕانەوە و ئەو وشترە مێینەیان کوشت کە خودا وەک موعجیزە بۆی ناردبوون. تەحەدای پێغەمبەر [[ساڵح|ساڵحیان]] کرد کە سزایان بۆ بھێنێت و نۆ کەسیان پیلانیان بۆ کوشتنی ساڵح و بنەماڵەکەی دانا. جا خودا ئەوانەی ستەمیان کردبوو لەناو خەڵکی سەمود لەناوبرد و ساڵح و ئیماندارانی ڕزگار کرد.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب |سەردێڕ=ثمود |ناونیشان=https://modoee.com/show-book-scroll/332 |ڕێکەوتی سەردان=٢٠ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=modoee.com |زمان=ar}}</ref><ref>{{بیرخستنەوەی وێب |سەردێڕ=دیار ثمود، ومدائن صالح - الإسلام سؤال وجواب |ناونیشان=https://islamqa.info/ |ڕێکەوتی سەردان=٢٠ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=Islam-QA |زمان=ar}}</ref> == لە قورئاندا == * {{قورئان|فصلت|١٧|کوردی=بەڵێ}} * {{قورئان|ھوود|٦١|کوردی=بەڵێ}} * {{قورئان|الأعراف|٧٣|کوردی=بەڵێ}} * {{قورئان|الشعراء|١٤١|کوردی=بەڵێ}} {{قورئان|الشعراء|١٤٨|کوردی=بەڵێ}} {{قورئان|الشعراء|١٥٥|کوردی=بەڵێ}} * {{قورئان|النمل|٤٥|کوردی=بەڵێ}} * {{قورئان|الفجر|٦|کوردی=بەڵێ}} * {{قورئان|القمر|٢٣|کوردی=بەڵێ}} == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{پۆلی کۆمنز|Thamud}} [[پۆل:گرووپە ڕەگەزییەکانی عەرەب]] [[پۆل:خەڵکی دێرین]] [[پۆل:ویلایەتەکان و مەڵبەندەکان، ھەڵوەشانەوەی سەدەی ٥ەم]] 85b5t34j88wb8pg9wh61i4ae44ogv3s 1455046 1455037 2025-06-21T17:01:14Z AramBot 39807 بۆت: زیادکردنی دەروازەکانی [[دەروازە:ئیسلام|ئیسلام]]، [[دەروازە:مێژوو|مێژوو]]، [[دەروازە:عەرەبستانی سعوودی|عەرەبستانی سعوودی]]، [[دەروازە:قورئان|قورئان]] و [[دەروازە:وڵاتەکان|وڵاتەکان]] 1455046 wikitext text/x-wiki [[پەڕگە:Arabia_Felice_Nuova_Tavola_2.jpg|وێنۆک| عەرەبستان فیلیس نۆڤا تاڤۆلا]] '''گەلی سەمود''' گەلێکن کە لە [[قورئان]]دا باس کراون، پێشتر شاخیان دەتاشی و ماڵیان لێ دروست دەکرد، و لە دەشتەکانیان کۆشکیان دروست دەکرد. ناوی سەمود لە دەقە [[ئیمپراتۆریەتیی ئاشوور|ئاشوورییەکان]] لە یەکێک لە شەڕەکانی سارگۆنی دووەمدا ھاتووە، کە بە سەرکەوتنی ئاشوور و ژێردەستەکردنی سەمودییەکان کۆتایی ھات.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب |سەردێڕ=إسلام ویب - البدایة والنھایة - قصة صالح نبی ثمود علیە الصلاة والسلام - قصتە مع قومە والمعجزة التی أیدە اللە بھا- الجزء رقم1 |ناونیشان=https://www.islamweb.net/ar/library/content/59/26/قصتھ-مع-قومھ-والمعجزة-التی-أیدھ-اللھ-بھا |ڕێکەوتی سەردان=٢٠ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=www.islamweb.net |زمان=ar}}</ref> خەڵکی سەمود لە عەرەبە لەناوچووەکان بوون. ئەوان گەلێک بوون کە خودا پێغەمبەر [[ساڵح|ساڵح،]] سەلامی خوای لەسەر بێت بۆ ناردن، بانگی دەکردن بۆ ئەوەی تەنھا خودا بپەرستن و واز لە بتپەرستن بھێنن. وەڵامی بانگەوازەکەی [[ساڵح]]ی پێغەمبەری خودایان دایەوە، بەڵام دواتر زۆربەیان ھەڵگەڕانەوە و ئەو وشترە مێینەیان کوشت کە خودا وەک موعجیزە بۆی ناردبوون. تەحەدای پێغەمبەر [[ساڵح|ساڵحیان]] کرد کە سزایان بۆ بھێنێت و نۆ کەسیان پیلانیان بۆ کوشتنی ساڵح و بنەماڵەکەی دانا. جا خودا ئەوانەی ستەمیان کردبوو لەناو خەڵکی سەمود لەناوبرد و ساڵح و ئیماندارانی ڕزگار کرد.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب |سەردێڕ=ثمود |ناونیشان=https://modoee.com/show-book-scroll/332 |ڕێکەوتی سەردان=٢٠ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=modoee.com |زمان=ar}}</ref><ref>{{بیرخستنەوەی وێب |سەردێڕ=دیار ثمود، ومدائن صالح - الإسلام سؤال وجواب |ناونیشان=https://islamqa.info/ |ڕێکەوتی سەردان=٢٠ی حوزەیرانی ٢٠٢٥|وێبگە=Islam-QA |زمان=ar}}</ref> == لە قورئاندا == * {{قورئان|فصلت|١٧|کوردی=بەڵێ}} * {{قورئان|ھوود|٦١|کوردی=بەڵێ}} * {{قورئان|الأعراف|٧٣|کوردی=بەڵێ}} * {{قورئان|الشعراء|١٤١|کوردی=بەڵێ}} {{قورئان|الشعراء|١٤٨|کوردی=بەڵێ}} {{قورئان|الشعراء|١٥٥|کوردی=بەڵێ}} * {{قورئان|النمل|٤٥|کوردی=بەڵێ}} * {{قورئان|الفجر|٦|کوردی=بەڵێ}} * {{قورئان|القمر|٢٣|کوردی=بەڵێ}} == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{پۆلی کۆمنز|Thamud}} {{شریتی دەروازە|ئیسلام|مێژوو|عەرەبستانی سعوودی|قورئان|وڵاتەکان}} [[پۆل:گرووپە ڕەگەزییەکانی عەرەب]] [[پۆل:خەڵکی دێرین]] [[پۆل:ویلایەتەکان و مەڵبەندەکان، ھەڵوەشانەوەی سەدەی ٥ەم]] 1wxd6pex7c6lwkfqi3l481vxqu2ussq 0 286629 1455033 1454971 2025-06-21T15:01:40Z AramBot 39807 بۆت: زیادکردنی داڕێژەی بەجێماوی {{[[داڕێژە:سەرچاوەکان|سەرچاوەکان]]}} 1455033 wikitext text/x-wiki {{Databox}}'''عەباس حەسەن مووسا عەباس ئەلبەیاتی''' [[سیاسەتمەدار]]ێکی [[عێراق|عێراقی]] بە ڕەچەڵەک [[تورکمانەکانی عێراق|تورکمانە]] و لە ساڵانی ٢٠٠٤ و ٢٠٠٥ وەک ئەندامی ئەنجومەنی نیشتمانیی کاتی ئینتیقالی کاری کردووە. ھەروەھا ئەندامی [[ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق|ئەنجومەنی نوێنەران]] بووە لە ساڵی ٢٠٠٥وە، ئەمەش خولی سێیەمی ئەنجومەنی نوێنەرانە.<ref>https://web.archive.org/web/20170730021313/http://daharchives.alhayat.com/issue_archive/Hayat%20INT/2004/8/20/%D9%84%D8%A7%D8%A6%D8%AD%D8%A9-%D8%A3%D8%B3%D9%85%D8%A7%D8%A1-%D8%A3%D8%B9%D8%B6%D8%A7%D8%A1-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AC%D9%84%D8%B3-%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%B7%D9%86%D9%8A-%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%88%D9%82%D8%AA.html</ref> نوێنەرایەتی [[ھاوپەیمانی نیشتمانیی عێراق|ھاوپەیمانی نیشتمانی عێراق]] دەکات لە [[ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق|ئەنجومەنی نوێنەران]] و وەک ئەندامی لیژنەی ئاسایش و بەرگری کاردەکات. ئەندامی لیژنەی بەدواداچوون و ھەماھەنگی بووە کە لەلایەن کۆنفرانسی ئۆپۆزسیۆنی عێراقەوە لە [[کانوونی یەکەم|کانوونی یەکەمی]] [[٢٠٠٢]] لە [[لەندەن]] ([[ئینگلتەرا]]) پەسەند کراوە. جێگای سەرنجە کە خاوەنی بڕوانامەی [[ماستەر]]ە لە [[زانستی سیاسی|زانستە سیاسییەکان]]، تایبەتمەندە لە توێژینەوە نێونەتەوەیییەکان، لە [[زانکۆی بەغدا]]. دوای کۆتا بڕوانامەکەی، سەرەڕای ئەوەی لە ساڵی ٢٠١١ لە تاقیکردنەوەی پێشبڕکێدا شکستی ھێنا، وەرگیرا بۆ خوێندنی [[ماستەر]] جگە لە تەمەن و مەرجی خزمەتگوزاری.<ref>https://web.archive.org/web/20170707152019/http://www.aljazeera.net/news/arabic/2002/12/17/%D9%86%D8%B5-%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%84%D8%AE%D8%AA%D8%A7%D9%85%D9%8A-%D9%84%D9%85%D8%A4%D8%AA%D9%85%D8%B1-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B9%D8%A7%D8%B1%D8%B6%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%82%D9%8A%D8%A9-%D9%81%D9%8A-%D9%84%D9%86%D8%AF%D9%86</ref><ref>http://middleeastreference.org.uk/iraqfuac.html</ref> == سەرچاوەکان == == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} mzutttbmemepfagvf2welmnkyi5wxah 1455048 1455033 2025-06-21T17:01:54Z AramBot 39807 بۆت: زیادکردنی دەروازەکانی [[دەروازە:عێراق|عێراق]]، [[دەروازە:سیاسەت|سیاسەت]] و [[دەروازە:ژیاننامە|ژیاننامە]] 1455048 wikitext text/x-wiki {{Databox}}'''عەباس حەسەن مووسا عەباس ئەلبەیاتی''' [[سیاسەتمەدار]]ێکی [[عێراق|عێراقی]] بە ڕەچەڵەک [[تورکمانەکانی عێراق|تورکمانە]] و لە ساڵانی ٢٠٠٤ و ٢٠٠٥ وەک ئەندامی ئەنجومەنی نیشتمانیی کاتی ئینتیقالی کاری کردووە. ھەروەھا ئەندامی [[ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق|ئەنجومەنی نوێنەران]] بووە لە ساڵی ٢٠٠٥وە، ئەمەش خولی سێیەمی ئەنجومەنی نوێنەرانە.<ref>https://web.archive.org/web/20170730021313/http://daharchives.alhayat.com/issue_archive/Hayat%20INT/2004/8/20/%D9%84%D8%A7%D8%A6%D8%AD%D8%A9-%D8%A3%D8%B3%D9%85%D8%A7%D8%A1-%D8%A3%D8%B9%D8%B6%D8%A7%D8%A1-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AC%D9%84%D8%B3-%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%B7%D9%86%D9%8A-%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%88%D9%82%D8%AA.html</ref> نوێنەرایەتی [[ھاوپەیمانی نیشتمانیی عێراق|ھاوپەیمانی نیشتمانی عێراق]] دەکات لە [[ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق|ئەنجومەنی نوێنەران]] و وەک ئەندامی لیژنەی ئاسایش و بەرگری کاردەکات. ئەندامی لیژنەی بەدواداچوون و ھەماھەنگی بووە کە لەلایەن کۆنفرانسی ئۆپۆزسیۆنی عێراقەوە لە [[کانوونی یەکەم|کانوونی یەکەمی]] [[٢٠٠٢]] لە [[لەندەن]] ([[ئینگلتەرا]]) پەسەند کراوە. جێگای سەرنجە کە خاوەنی بڕوانامەی [[ماستەر]]ە لە [[زانستی سیاسی|زانستە سیاسییەکان]]، تایبەتمەندە لە توێژینەوە نێونەتەوەیییەکان، لە [[زانکۆی بەغدا]]. دوای کۆتا بڕوانامەکەی، سەرەڕای ئەوەی لە ساڵی ٢٠١١ لە تاقیکردنەوەی پێشبڕکێدا شکستی ھێنا، وەرگیرا بۆ خوێندنی [[ماستەر]] جگە لە تەمەن و مەرجی خزمەتگوزاری.<ref>https://web.archive.org/web/20170707152019/http://www.aljazeera.net/news/arabic/2002/12/17/%D9%86%D8%B5-%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%84%D8%AE%D8%AA%D8%A7%D9%85%D9%8A-%D9%84%D9%85%D8%A4%D8%AA%D9%85%D8%B1-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B9%D8%A7%D8%B1%D8%B6%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%82%D9%8A%D8%A9-%D9%81%D9%8A-%D9%84%D9%86%D8%AF%D9%86</ref><ref>http://middleeastreference.org.uk/iraqfuac.html</ref> == سەرچاوەکان == == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{شریتی دەروازە|عێراق|سیاسەت|ژیاننامە}} ct2diwc3rabd7ctonjmo3oengeqests 1455080 1455048 2025-06-21T21:02:07Z AramBot 39807 [[ویکیپیدیا:پۆلێنکردنی وتارە ھاوسەنگەکان|بۆت]]: زیادکردنی پۆلە ھاوسەنگەکان 1455080 wikitext text/x-wiki {{Databox}}'''عەباس حەسەن مووسا عەباس ئەلبەیاتی''' [[سیاسەتمەدار]]ێکی [[عێراق|عێراقی]] بە ڕەچەڵەک [[تورکمانەکانی عێراق|تورکمانە]] و لە ساڵانی ٢٠٠٤ و ٢٠٠٥ وەک ئەندامی ئەنجومەنی نیشتمانیی کاتی ئینتیقالی کاری کردووە. ھەروەھا ئەندامی [[ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق|ئەنجومەنی نوێنەران]] بووە لە ساڵی ٢٠٠٥وە، ئەمەش خولی سێیەمی ئەنجومەنی نوێنەرانە.<ref>https://web.archive.org/web/20170730021313/http://daharchives.alhayat.com/issue_archive/Hayat%20INT/2004/8/20/%D9%84%D8%A7%D8%A6%D8%AD%D8%A9-%D8%A3%D8%B3%D9%85%D8%A7%D8%A1-%D8%A3%D8%B9%D8%B6%D8%A7%D8%A1-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AC%D9%84%D8%B3-%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%B7%D9%86%D9%8A-%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%88%D9%82%D8%AA.html</ref> نوێنەرایەتی [[ھاوپەیمانی نیشتمانیی عێراق|ھاوپەیمانی نیشتمانی عێراق]] دەکات لە [[ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق|ئەنجومەنی نوێنەران]] و وەک ئەندامی لیژنەی ئاسایش و بەرگری کاردەکات. ئەندامی لیژنەی بەدواداچوون و ھەماھەنگی بووە کە لەلایەن کۆنفرانسی ئۆپۆزسیۆنی عێراقەوە لە [[کانوونی یەکەم|کانوونی یەکەمی]] [[٢٠٠٢]] لە [[لەندەن]] ([[ئینگلتەرا]]) پەسەند کراوە. جێگای سەرنجە کە خاوەنی بڕوانامەی [[ماستەر]]ە لە [[زانستی سیاسی|زانستە سیاسییەکان]]، تایبەتمەندە لە توێژینەوە نێونەتەوەیییەکان، لە [[زانکۆی بەغدا]]. دوای کۆتا بڕوانامەکەی، سەرەڕای ئەوەی لە ساڵی ٢٠١١ لە تاقیکردنەوەی پێشبڕکێدا شکستی ھێنا، وەرگیرا بۆ خوێندنی [[ماستەر]] جگە لە تەمەن و مەرجی خزمەتگوزاری.<ref>https://web.archive.org/web/20170707152019/http://www.aljazeera.net/news/arabic/2002/12/17/%D9%86%D8%B5-%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%84%D8%AE%D8%AA%D8%A7%D9%85%D9%8A-%D9%84%D9%85%D8%A4%D8%AA%D9%85%D8%B1-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B9%D8%A7%D8%B1%D8%B6%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%82%D9%8A%D8%A9-%D9%81%D9%8A-%D9%84%D9%86%D8%AF%D9%86</ref><ref>http://middleeastreference.org.uk/iraqfuac.html</ref> == سەرچاوەکان == == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{شریتی دەروازە|عێراق|سیاسەت|ژیاننامە}} [[پۆل:شیعە عێراقییەکان]] [[پۆل:زیندووان]] [[پۆل:ئەندامانی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق]] 9ug6x9juntee8bjpz8yow88hwe7fz4y 0 286630 1455032 1454974 2025-06-21T15:01:30Z AramBot 39807 بۆت: زیادکردنی داڕێژەی بەجێماوی {{[[داڕێژە:سەرچاوەکان|سەرچاوەکان]]}} 1455032 wikitext text/x-wiki {{Databox}}'''عەباس بەیاتلی''' یان '''عەباس محەممەد نووری بەیات ئۆغلو''' یان '''عەباس محەممەد نووری ئەلبەیاتی''' [[سیاسەتوان|سیاسەتمەدارێکی]] [[تورکمانەکانی عێراق|تورکمانی]] [[خەڵکی عێراق|عێراقییە]]، کە وەک جێگری سەرۆکی [[بزووتنەوەی نیشتمانیی تورکمان]] لە عێراق کاردەکات. لە ساڵی ١٩٨٠ خوێندنی ناوەندی تەواو کردووە، لە ساڵی ١٩٨٦ کۆلێژی کشتوکاڵی لە [[زانکۆی مووسڵ]] تەواو کردووە. دانیشتووی [[پارێزگای کەرکووک|پارێزگای کەرکووکە]]. لە مانگی ئەیلوولی ٢٠١٨دا کاندیدبوونی خۆی بۆ پۆستی [[سەرۆک کۆماری عێراق]] ڕاگەیاندبوو.<ref>https://web.archive.org/web/20190308081052/https://www.alsumaria.tv/mobile/news/248169/%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%A7%D8%AA%D9%8A-%D9%8A%D8%B1%D8%B4%D8%AD-%D9%86%D9%81%D8%B3%D9%87-%D9%84%D8%B1%D8%A6%D8%A7%D8%B3%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%D9%8A%D8%A9/ar</ref> == سەرچاوەکان == == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} p2bs9leyj8l3sekxgmhsy69mdi2pawc 1455049 1455032 2025-06-21T17:02:14Z AramBot 39807 بۆت: زیادکردنی دەروازەکانی [[دەروازە:سیاسەت|سیاسەت]]، [[دەروازە:عێراق|عێراق]] و [[دەروازە:ژیاننامە|ژیاننامە]] 1455049 wikitext text/x-wiki {{Databox}}'''عەباس بەیاتلی''' یان '''عەباس محەممەد نووری بەیات ئۆغلو''' یان '''عەباس محەممەد نووری ئەلبەیاتی''' [[سیاسەتوان|سیاسەتمەدارێکی]] [[تورکمانەکانی عێراق|تورکمانی]] [[خەڵکی عێراق|عێراقییە]]، کە وەک جێگری سەرۆکی [[بزووتنەوەی نیشتمانیی تورکمان]] لە عێراق کاردەکات. لە ساڵی ١٩٨٠ خوێندنی ناوەندی تەواو کردووە، لە ساڵی ١٩٨٦ کۆلێژی کشتوکاڵی لە [[زانکۆی مووسڵ]] تەواو کردووە. دانیشتووی [[پارێزگای کەرکووک|پارێزگای کەرکووکە]]. لە مانگی ئەیلوولی ٢٠١٨دا کاندیدبوونی خۆی بۆ پۆستی [[سەرۆک کۆماری عێراق]] ڕاگەیاندبوو.<ref>https://web.archive.org/web/20190308081052/https://www.alsumaria.tv/mobile/news/248169/%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%A7%D8%AA%D9%8A-%D9%8A%D8%B1%D8%B4%D8%AD-%D9%86%D9%81%D8%B3%D9%87-%D9%84%D8%B1%D8%A6%D8%A7%D8%B3%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%D9%8A%D8%A9/ar</ref> == سەرچاوەکان == == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{شریتی دەروازە|سیاسەت|عێراق|ژیاننامە}} 6n7sz4sou6trvj82pa6sj8dt24sabr2 0 286632 1455009 2025-06-21T12:15:32Z Arya sarhan 34132 پەڕەی دروست کرد بە «{{Infobox video game | title = باتڵفیڵد ٤ | image = Battlefield 4 cover art.jpg | caption = بەرگی فەرمیی یارییەکە | developer = DICE | publisher = [[کۆمپانیای ئێلەکترۆنیک ئارتس|ئێلەکترۆنیک ئارتس]] | director = لارس گۆستاڤسۆن | producer = پاتریک باک | designer = ئالان کێرتز، تۆماس ئاندێرسۆن | composer = یوکا ڕینتاماکی،...»ەوە 1455009 wikitext text/x-wiki {{Infobox video game | title = باتڵفیڵد ٤ | image = Battlefield 4 cover art.jpg | caption = بەرگی فەرمیی یارییەکە | developer = DICE | publisher = [[کۆمپانیای ئێلەکترۆنیک ئارتس|ئێلەکترۆنیک ئارتس]] | director = لارس گۆستاڤسۆن | producer = پاتریک باک | designer = ئالان کێرتز، تۆماس ئاندێرسۆن | composer = یوکا ڕینتاماکی، یۆھان سکوگە | series = [[باتڵفیڵد (زنجیرە)]] | engine = Frostbite 3 | platform = {{plainlist| [[مایکرۆسۆفت ویندۆز]] [[پلەی ستەیشن ٣]] [[ئێکس بۆکس ٣٦٠]] [[پلەی ستەیشن ٤]] [[ئێکس بۆکس وەن]] }} | release = {{plainlist| '''ویندۆز، پلەی ستەیشن ٣، ئێکس بۆکس ٣٦٠''' ٢٩ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٣ '''پلەی ستەیشن ٤''' ١٥ی تشرینی دووەمی ٢٠١٣ '''ئێکس بۆکس وەن''' ٢٢ی تشرینی دووەمی ٢٠١٣ }} | genre = [[تەقەکەری کەسی یەکەم]] | modes = [[تاک یاریزان (کایەی ڤیدیۆیی)|تاک-یاریزان]]، [[فرە یاریزان (کایەی ڤیدیۆیی)|فرە-یاریزان]] }} '''باتڵفیڵد ٤''' (بە ئینگلیزی: Battlefield 4) یارییەکی ڤیدیۆیی جۆری [[تەقەکەری کەسی یەکەم]] کە لەلایەن ستۆدیۆی سویدی DICE گەشەی پێ دراوە و لەلایەن کۆمپانیای [[کۆمپانیای ئێلەکترۆنیک ئارتس|ئێلەکترۆنیک ئارتس]] بڵاو کراوەتەوە. یارییەکە درێژەپێدەری ڕاستەوخۆی یاریی ''باتڵفیڵد ٣''ـە و لە کۆتایییەکانی ساڵی ٢٠١٣ بۆ پلاتفۆرمەکانی [[مایکرۆسۆفت ویندۆز]]، [[پلەی ستەیشن ٣]]، [[ئێکس بۆکس ٣٦٠]]، [[پلەی ستەیشن ٤]] و [[ئێکس بۆکس وەن]] بڵاو کرایەوە. ''باتڵفیڵد ٤'' ستایشی زۆری بۆ کرا بەھۆی بەشی [[فرە یاریزان (کایەی ڤیدیۆیی)|فرە-یاریزان]] (Multiplayer)، شێوازی یاریکردن و گرافیکە سەرنجڕاکێشەکەی. بەڵام، ڕەخنەیەکی زۆریشی لێ گیرا بەھۆی کەمپیەینی [[تاک یاریزان (کایەی ڤیدیۆیی)|تاک-یاریزانی]] (Single-player) کورت و لاواز، ھەروەھا بەھۆی بوونی کێشەی تەکنیکی و بەگی زۆرەوە لە سەرەتای بڵاوبوونەوەیدا، کە بووە ھۆی ئەوەی یارییەکە بۆ ماوەیەک ناسەقامگیر بێت. سەرەڕای ئەمەش، لەڕووی بازرگانییەوە سەرکەوتنێکی گەورەی بەدەستھێنا و زیاتر لە ٧ ملیۆن دانەی لێ فرۆشرا. == شێوازی یاریکردن == شێوازی یاریکردنی ''باتڵفیڵد ٤'' لەسەر بنەماکانی بەشی پێش خۆی داڕێژراوە، بەڵام چەندین گۆڕانکاری و نوێگەریی تێدا کراوە. شاشەی یاریزان (HUD) لە دوو چوارگۆشەی بچووک پێکدێت کە نەخشەیەکی بچووک و کۆمپا، تەندروستی، و زانیاریی چەک پیشان دەدەن. یاریزان دەتوانێت ھاوکات چوار ئامێری جیاواز ھەڵبگرێت: چەکی سەرەکی، چەکی لاوەکی، چەقۆ، و نارنجۆک. === بەشی تاک-یاریزان (کەمپەین) === کەمپەینەکە چەندین توخم لە بەشی فرە-یاریزان وەردەگرێت، بۆ نموونە توانای نیشانەکردنی دوژمنان بۆ یارمەتیدانی ھاوڕێکانی تیمەکەت. یاریزان دەتوانێت چەک و ئامێرەکان لە سندوقی تایبەتدا (Weapon Crate) بدۆزێتەوە و بەکاریان بھێنێت. چیڕۆکی کەمپەینەکە لەسەر کارەکتەرێکی بێدەنگە بە ناوی "ڕێکەر"، کە یاریزان کۆنترۆڵی دەکات. === بەشی فرە-یاریزان (مەڵتیپلەیەر) === بەشی فرە-یاریزانی ''باتڵفیڵد ٤'' سێ لایەنی شەڕکەری تێدایە: ویلایەتە یەکگرتووەکان، ڕووسیا، و چین. یارییەکە گەڕانەوەی «دۆخی فەرماندە» (Commander Mode)ی بەخۆیەوە بینی، کە دواین جار لە ''باتڵفیڵد ٢١٤٢دا'' بەکارھاتبوو. ئەم دۆخە ڕێگە بە یەک یاریزان دەدات لە ھەر تیمێکدا لە ڕوانگەیەکی ستراتیجییەوە (سەروو نەخشە) فەرمانی تاکتیکی بدات بە ھاوڕێکانی و پشتگیرییان بکات. یەکێک لە گەورەترین نوێگەرییەکان ناساندنی سیستەمی "Levolution" بوو. ئەم سیستەمە ڕێگەی دەدا بە یاریزانان ژینگەی نەخشەکان بە شێوەیەکی دینامیکی و گەورە بگۆڕن، وەک ڕووخاندنی باڵەخانەیەکی زەبەلاح لە نەخشەی "Siege of Shanghai" یان شکاندنی بەنداوێک لە نەخشەی "Lancang Dam"، کە کاریگەریی ڕاستەوخۆی لەسەر شێوازی یاریکردن ھەبوو. بەشی فرە-یاریزان چەندین دۆخی جیاوازی تێدایە، وەک: '''(داگیرکاری):''' دۆخی کلاسیکی باتڵفیڵد، کە تێیدا دوو تیم شەڕ دەکەن بۆ کۆنترۆڵکردنی چەند خاڵێک (ئاڵا) لە نەخشەکەدا. '''(زاڵبوون):''' ھاوشێوەی داگیرکارییە بەڵام لە نەخشەی بچووکتر و خێراتردا. '''(ھێرشبردن):''' یەک تیم ھێرش دەکات بۆ تێکشکاندنی چەند وێستگەیەک، و تیمی بەرامبەر بەرگری دەکات. '''(یاری مەرگی تیمی):''' دوو تیم شەڕی یەکتر دەکەن تا زۆرترین کوشتن تۆمار بکەن. '''(پووچەڵکردنەوە):''' دۆخێکی بچووک و کێبڕکێییە، کە تێیدا ھێرشبەران ھەوڵی دانانی بۆمبێک دەدەن و بەرگریکاران ھەوڵی پووچەڵکردنەوەی دەدەن. == کورتەی چیڕۆک == === شوێن و کەسایەتییەکان === ڕووداوەکانی ''باتڵفیڵد ٤'' لە ساڵی ٢٠٢٠دا ڕوودەدەن، شەش ساڵ دوای ڕووداوەکانی ''باتڵفیڵد ٣''. یاریزان کۆنترۆڵی "دانیال ڕێکەر" دەکات کە ئەندامی دەستەیەکی تایبەتی ئەمریکییە بە ناوی "تۆمبستۆن" (Tombstone). ھاوڕێکانی تیمەکەی بریتین لە فەرماندە ویلیام دەن، کیمبڵ "ئایریش" گرەیڤز، و کڵەیتن "پاک" پاکاوسکی. لەگەڵ پێشکەوتنی چیڕۆکەکەدا، کەسایەتیی دیکەی وەک لاسلۆ کۆڤیچ لە سی ئای ئەی و ھاژاوەگێڕی چینی ھانا تساۆ پەیوەندییان پێوە دەکەن. دوژمنی سەرەکیی چیڕۆکەکە ئەدمیراڵ چانگ وەییە، کە پلانی کودەتایەکی لە چیندا ھەیە. === چیڕۆک === دەستەی تۆمبستۆن بۆ ئەرکێک دەنێردرێنە باکۆی ئازەربایجان تا زانیاری لەسەر ژەنەڕاڵێکی ڕووسی کۆ بکەنەوە. ئەرکەکە ئاڵۆز دەبێت و لە کاتی ھەڵاتندا، فەرماندە دەن خۆی دەکاتە قوربانی بۆ ڕزگارکردنی تیمەکەی. دواتر، دەستەکە بە سەرکردایەتیی ئایریش، دەنێردرێنە شانگھای بۆ ڕزگارکردنی دوو کەسی گرنگ: کۆڤیچ و ھانا. لە چین، ئەدمیراڵ چانگ کودەتایەکی سەربازیی دژی حکوومەتی ئێستای وڵاتەکە ڕاگەیاندووە و ڕووسیای بە ھاوپەیمانی خۆی داناوە. تۆمبستۆن بە سەرکەوتوویی ھەردوو کەسایەتییەکە ڕزگار دەکەن و لەگەڵ پەنابەرەکاندا لە ڕێگەی کەشتیی جەنگیی ''USS Valkyrie''ـەوە لە شارەکە ھەڵدێن. دواتر، لە سەنگاپوور، کەشتییەکەیان دەکەوێتە ژێر ھێرشی ھێزەکانی چین و ئەدمیراڵ چانگ. لە کۆتاییدا، دەستەی تۆمبستۆن ئەرکیان پێ دەسپێردرێت کە کەناڵی سوێس لەژێر کۆنترۆڵی ھێزەکانی چین دەربھێنن، بۆ ئەوەی کەشتییە ئەمریکییەکان بتوانن بچنە ناوچەکەوە. ئەوان بۆمبێک لەژێر کەشتییە جەنگییە سەرەکییەکەی چانگس دادەنێن، بەڵام بۆمبەکە لە دوورەوە تەکنەوە ناکرێت. بۆ تەقاندنەوەی، یەکێک لە ئەندامانی دەستەکە (ڕێکەر، ئایریش، یان ھانا) دەبێت خۆی بکاتە قوربانی. یاریزانەکە بڕیاری کۆتایی دەدات کە کێ قوربانییەکە بێت، ئەمەش سێ کۆتایی جیاواز بۆ چیڕۆکەکە دروست دەکات. == گەشەپێدان و بڵاوکردنەوە == یارییەکە بە بزوێنەری بەھێزی ''Frostbite 3'' دروست کرا، کە ڕێگەی بە گرافیکی کوالێتی بەرزتر، فیزیای پێشکەوتووتر و وێرانکاریی ژینگەیی گەورەتر دا. ''ئەلکترۆنیک ئارتس'' کەمپەینێکی بازاڕکردنی گەورەی بۆ یارییەکە ڕێکخست و پێش بڵاوبوونەوەی، وەشانی تاقیکاری (بێتا)ی بۆ بەردەست کرا. دوای بڵاوبوونەوەی، ''باتڵفیڵد ٤'' بۆ ماوەیەکی درێژ پشتگیری کرا و پێنج پاکێجی فراوانکردنی (DLC) گەورەی بۆ دەرچوو، کە ھەریەکەیان نەخشە و چەک و دۆخی نوێی بۆ زیاد دەکرد: '''China Rising:''' چوار نەخشەی نوێ لە خاکی چین. '''Second Assault:''' چوار نەخشەی بەناوبانگی ''باتڵفیڵد ٣'' کە بە بزوێنەری نوێ دووبارە دیزاین کرابوونەوە. '''Naval Strike:''' جەختی لەسەر شەڕی دەریایی دەکردەوە لە چوار نەخشەی نوێدا. '''Dragon's Teeth:''' شەڕی پیادەی لە چوار نەخشەی شارییدا پێشکەش دەکرد. '''Final Stand:''' یاریزانانی دەبردە ژینگەیەکی زستانەیی ڕووسیا، لەگەڵ چەکی تەکنەلۆژیای پێشکەوتوو. == پێشوازی == {{Video game reviews ||state=collapsed|MC=(PC) 85/100<br>(PS3) 80/100<br>(PS4) 85/100<br>(X360) 79/100<br>(XONE) 81/100|GR=(PC) 84%<br>(PS3) 80%<br>(PS4) 86%<br>(X360) 79%<br>(XONE) 81%|GameSpot=8/10 (PC)|IGN=8.5/10 (PC/PS4/XONE)|Joystiq=4.5/5|Kitn=٨/١٠<ref>[https://kitn.net/babat/3682 پێداچوونەوەی Battlefield 4] - ماڵپەڕی Kitn</ref>}} ''باتڵفیڵد ٤'' لەلایەن ڕەخنەگرانەوە پێشوازییەکی ئەرێنی لێ کرا. زۆربەی ستایشەکان بۆ بەشی فرە-یاریزان و تایبەتمەندییەکانی وەک Levolution و دۆخی فەرماندە بوون. ''Chris Watters'' لە GameSpot نووسیویەتی "باتڵفیڵد ٤ بەھێزترین بەشی فرە-یاریزانی ھەیە"، بەڵام ڕەخنەی لە کەمپەینە "نائومێدکەرەکە" گرت.<ref>[https://www.gamespot.com/reviews/battlefield-4-review/1900-6415512/ Battlefield 4 Review] - GameSpot</ref> ''Mitch Dyer'' لە IGN ستایشی گۆڕانکارییەکانی کرد بە بەراورد بە بەشی پێشوو و بە "جیاواز و پاداشت بەخش" وەسفی کرد.<ref>[https://www.ign.com/articles/2013/10/28/battlefield-4-review Battlefield 4 Review] - IGN</ref> بەڵام یارییەکە لە سەرەتای بڵاوبوونەوەیدا بە دەست کێشەی تەکنیکی زۆرەوە دەیناڵاند، وەک پچڕانی سێرڤەرەکان، بەگی گرافیکی، و کراشکردنی یارییەکە، کە کاردانەوەی نەرێنیی بەدوای خۆیدا ھێنا. ئەم کێشانە وای لە DICE کرد کە بۆ ماوەیەک کارکردن لەسەر پڕۆژەکانی داھاتوو ڕابگرێت و تەواوی سەرنجی بخاتە سەر چاککردنی یارییەکە. == ئەمانەش ببینە == * [[باتڵفیڵد (زنجیرە)]] * [[باتڵفیڵد ١]] * [[باتڵفیڵد ٢٠٤٢]] == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{تووڵی دەروازە|ئازەربایجان|ئێران|چین|دەیەی ٢٠١٠|تایلەند|پاریس|کایەی ڤیدیۆیی|ڕووسیا}} [[پۆل:کایە ڤیدیۆییەکانی ٢٠١٣]] [[پۆل:یارییەکانی ویندۆز]] [[پۆل:گەمەکانی ئێکس بۆکس وان]] [[پۆل:یارییەکانی ئێکس بۆکس ٣٦٠]] [[پۆل:یارییەکانی پلەی ستەیشن ٤]] [[پۆل:یارییەکانی پلەی ستەیشن ٣]] [[پۆل:تەقەکەری کەسی یەکەم]] [[پۆل:یارییە ھونەرییە ئەلکترۆنییەکان]] [[پۆل:یارییەکانی ئیسپۆرتز]] [[پۆل:کایە ڤیدیۆیییە تاک-یاریزان و فرەیاریزانەکان]] 25yz9fuwah2j4el9vnfo6imp119dqzd 1455010 1455009 2025-06-21T12:18:17Z Arya sarhan 34132 1455010 wikitext text/x-wiki {{Infobox video game | title = باتڵفیڵد ٤ | image = بەرگی باتڵفیڵد ٤ | caption = بەرگی فەرمیی یارییەکە | developer = DICE | publisher = [[کۆمپانیای ئێلەکترۆنیک ئارتس|ئێلەکترۆنیک ئارتس]] | director = لارس گۆستاڤسۆن | producer = پاتریک باک | designer = ئالان کێرتز، تۆماس ئاندێرسۆن | composer = یوکا ڕینتاماکی، یۆھان سکوگە | series = [[باتڵفیڵد (زنجیرە)]] | engine = Frostbite 3 | platform = {{plainlist| [[مایکرۆسۆفت ویندۆز]] [[پلەی ستەیشن ٣]] [[ئێکس بۆکس ٣٦٠]] [[پلەی ستەیشن ٤]] [[ئێکس بۆکس وەن]] }} | release = {{plainlist| '''ویندۆز، پلەی ستەیشن ٣، ئێکس بۆکس ٣٦٠''' ٢٩ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٣ '''پلەی ستەیشن ٤''' ١٥ی تشرینی دووەمی ٢٠١٣ '''ئێکس بۆکس وەن''' ٢٢ی تشرینی دووەمی ٢٠١٣ }} | genre = [[تەقەکەری کەسی یەکەم]] | modes = [[تاک یاریزان (کایەی ڤیدیۆیی)|تاک-یاریزان]]، [[فرە یاریزان (کایەی ڤیدیۆیی)|فرە-یاریزان]] }} '''باتڵفیڵد ٤''' (بە ئینگلیزی: Battlefield 4) یارییەکی ڤیدیۆیی جۆری [[تەقەکەری کەسی یەکەم]] کە لەلایەن ستۆدیۆی سویدی DICE گەشەی پێ دراوە و لەلایەن کۆمپانیای [[کۆمپانیای ئێلەکترۆنیک ئارتس|ئێلەکترۆنیک ئارتس]] بڵاو کراوەتەوە. یارییەکە درێژەپێدەری ڕاستەوخۆی یاریی ''باتڵفیڵد ٣''ـە و لە کۆتایییەکانی ساڵی ٢٠١٣ بۆ پلاتفۆرمەکانی [[مایکرۆسۆفت ویندۆز]]، [[پلەی ستەیشن ٣]]، [[ئێکس بۆکس ٣٦٠]]، [[پلەی ستەیشن ٤]] و [[ئێکس بۆکس وەن]] بڵاو کرایەوە. ''باتڵفیڵد ٤'' ستایشی زۆری بۆ کرا بەھۆی بەشی [[فرە یاریزان (کایەی ڤیدیۆیی)|فرە-یاریزان]] (Multiplayer)، شێوازی یاریکردن و گرافیکە سەرنجڕاکێشەکەی. بەڵام، ڕەخنەیەکی زۆریشی لێ گیرا بەھۆی کەمپیەینی [[تاک یاریزان (کایەی ڤیدیۆیی)|تاک-یاریزانی]] (Single-player) کورت و لاواز، ھەروەھا بەھۆی بوونی کێشەی تەکنیکی و بەگی زۆرەوە لە سەرەتای بڵاوبوونەوەیدا، کە بووە ھۆی ئەوەی یارییەکە بۆ ماوەیەک ناسەقامگیر بێت. سەرەڕای ئەمەش، لەڕووی بازرگانییەوە سەرکەوتنێکی گەورەی بەدەستھێنا و زیاتر لە ٧ ملیۆن دانەی لێ فرۆشرا. == شێوازی یاریکردن == شێوازی یاریکردنی ''باتڵفیڵد ٤'' لەسەر بنەماکانی بەشی پێش خۆی داڕێژراوە، بەڵام چەندین گۆڕانکاری و نوێگەریی تێدا کراوە. شاشەی یاریزان (HUD) لە دوو چوارگۆشەی بچووک پێکدێت کە نەخشەیەکی بچووک و کۆمپا، تەندروستی، و زانیاریی چەک پیشان دەدەن. یاریزان دەتوانێت ھاوکات چوار ئامێری جیاواز ھەڵبگرێت: چەکی سەرەکی، چەکی لاوەکی، چەقۆ، و نارنجۆک. === بەشی تاک-یاریزان (کەمپەین) === کەمپەینەکە چەندین توخم لە بەشی فرە-یاریزان وەردەگرێت، بۆ نموونە توانای نیشانەکردنی دوژمنان بۆ یارمەتیدانی ھاوڕێکانی تیمەکەت. یاریزان دەتوانێت چەک و ئامێرەکان لە سندوقی تایبەتدا (Weapon Crate) بدۆزێتەوە و بەکاریان بھێنێت. چیڕۆکی کەمپەینەکە لەسەر کارەکتەرێکی بێدەنگە بە ناوی "ڕێکەر"، کە یاریزان کۆنترۆڵی دەکات. === بەشی فرە-یاریزان (مەڵتیپلەیەر) === بەشی فرە-یاریزانی ''باتڵفیڵد ٤'' سێ لایەنی شەڕکەری تێدایە: ویلایەتە یەکگرتووەکان، ڕووسیا، و چین. یارییەکە گەڕانەوەی «دۆخی فەرماندە» (Commander Mode)ی بەخۆیەوە بینی، کە دواین جار لە ''باتڵفیڵد ٢١٤٢دا'' بەکارھاتبوو. ئەم دۆخە ڕێگە بە یەک یاریزان دەدات لە ھەر تیمێکدا لە ڕوانگەیەکی ستراتیجییەوە (سەروو نەخشە) فەرمانی تاکتیکی بدات بە ھاوڕێکانی و پشتگیرییان بکات. یەکێک لە گەورەترین نوێگەرییەکان ناساندنی سیستەمی "Levolution" بوو. ئەم سیستەمە ڕێگەی دەدا بە یاریزانان ژینگەی نەخشەکان بە شێوەیەکی دینامیکی و گەورە بگۆڕن، وەک ڕووخاندنی باڵەخانەیەکی زەبەلاح لە نەخشەی "Siege of Shanghai" یان شکاندنی بەنداوێک لە نەخشەی "Lancang Dam"، کە کاریگەریی ڕاستەوخۆی لەسەر شێوازی یاریکردن ھەبوو. بەشی فرە-یاریزان چەندین دۆخی جیاوازی تێدایە، وەک: '''(داگیرکاری):''' دۆخی کلاسیکی باتڵفیڵد، کە تێیدا دوو تیم شەڕ دەکەن بۆ کۆنترۆڵکردنی چەند خاڵێک (ئاڵا) لە نەخشەکەدا. '''(زاڵبوون):''' ھاوشێوەی داگیرکارییە بەڵام لە نەخشەی بچووکتر و خێراتردا. '''(ھێرشبردن):''' یەک تیم ھێرش دەکات بۆ تێکشکاندنی چەند وێستگەیەک، و تیمی بەرامبەر بەرگری دەکات. '''(یاری مەرگی تیمی):''' دوو تیم شەڕی یەکتر دەکەن تا زۆرترین کوشتن تۆمار بکەن. '''(پووچەڵکردنەوە):''' دۆخێکی بچووک و کێبڕکێییە، کە تێیدا ھێرشبەران ھەوڵی دانانی بۆمبێک دەدەن و بەرگریکاران ھەوڵی پووچەڵکردنەوەی دەدەن. == کورتەی چیڕۆک == === شوێن و کەسایەتییەکان === ڕووداوەکانی ''باتڵفیڵد ٤'' لە ساڵی ٢٠٢٠دا ڕوودەدەن، شەش ساڵ دوای ڕووداوەکانی ''باتڵفیڵد ٣''. یاریزان کۆنترۆڵی "دانیال ڕێکەر" دەکات کە ئەندامی دەستەیەکی تایبەتی ئەمریکییە بە ناوی "تۆمبستۆن" (Tombstone). ھاوڕێکانی تیمەکەی بریتین لە فەرماندە ویلیام دەن، کیمبڵ "ئایریش" گرەیڤز، و کڵەیتن "پاک" پاکاوسکی. لەگەڵ پێشکەوتنی چیڕۆکەکەدا، کەسایەتیی دیکەی وەک لاسلۆ کۆڤیچ لە سی ئای ئەی و ھاژاوەگێڕی چینی ھانا تساۆ پەیوەندییان پێوە دەکەن. دوژمنی سەرەکیی چیڕۆکەکە ئەدمیراڵ چانگ وەییە، کە پلانی کودەتایەکی لە چیندا ھەیە. === چیڕۆک === دەستەی تۆمبستۆن بۆ ئەرکێک دەنێردرێنە باکۆی ئازەربایجان تا زانیاری لەسەر ژەنەڕاڵێکی ڕووسی کۆ بکەنەوە. ئەرکەکە ئاڵۆز دەبێت و لە کاتی ھەڵاتندا، فەرماندە دەن خۆی دەکاتە قوربانی بۆ ڕزگارکردنی تیمەکەی. دواتر، دەستەکە بە سەرکردایەتیی ئایریش، دەنێردرێنە شانگھای بۆ ڕزگارکردنی دوو کەسی گرنگ: کۆڤیچ و ھانا. لە چین، ئەدمیراڵ چانگ کودەتایەکی سەربازیی دژی حکوومەتی ئێستای وڵاتەکە ڕاگەیاندووە و ڕووسیای بە ھاوپەیمانی خۆی داناوە. تۆمبستۆن بە سەرکەوتوویی ھەردوو کەسایەتییەکە ڕزگار دەکەن و لەگەڵ پەنابەرەکاندا لە ڕێگەی کەشتیی جەنگیی ''USS Valkyrie''ـەوە لە شارەکە ھەڵدێن. دواتر، لە سەنگاپوور، کەشتییەکەیان دەکەوێتە ژێر ھێرشی ھێزەکانی چین و ئەدمیراڵ چانگ. لە کۆتاییدا، دەستەی تۆمبستۆن ئەرکیان پێ دەسپێردرێت کە کەناڵی سوێس لەژێر کۆنترۆڵی ھێزەکانی چین دەربھێنن، بۆ ئەوەی کەشتییە ئەمریکییەکان بتوانن بچنە ناوچەکەوە. ئەوان بۆمبێک لەژێر کەشتییە جەنگییە سەرەکییەکەی چانگس دادەنێن، بەڵام بۆمبەکە لە دوورەوە تەکنەوە ناکرێت. بۆ تەقاندنەوەی، یەکێک لە ئەندامانی دەستەکە (ڕێکەر، ئایریش، یان ھانا) دەبێت خۆی بکاتە قوربانی. یاریزانەکە بڕیاری کۆتایی دەدات کە کێ قوربانییەکە بێت، ئەمەش سێ کۆتایی جیاواز بۆ چیڕۆکەکە دروست دەکات. == گەشەپێدان و بڵاوکردنەوە == یارییەکە بە بزوێنەری بەھێزی ''Frostbite 3'' دروست کرا، کە ڕێگەی بە گرافیکی کوالێتی بەرزتر، فیزیای پێشکەوتووتر و وێرانکاریی ژینگەیی گەورەتر دا. ''ئەلکترۆنیک ئارتس'' کەمپەینێکی بازاڕکردنی گەورەی بۆ یارییەکە ڕێکخست و پێش بڵاوبوونەوەی، وەشانی تاقیکاری (بێتا)ی بۆ بەردەست کرا. دوای بڵاوبوونەوەی، ''باتڵفیڵد ٤'' بۆ ماوەیەکی درێژ پشتگیری کرا و پێنج پاکێجی فراوانکردنی (DLC) گەورەی بۆ دەرچوو، کە ھەریەکەیان نەخشە و چەک و دۆخی نوێی بۆ زیاد دەکرد: '''China Rising:''' چوار نەخشەی نوێ لە خاکی چین. '''Second Assault:''' چوار نەخشەی بەناوبانگی ''باتڵفیڵد ٣'' کە بە بزوێنەری نوێ دووبارە دیزاین کرابوونەوە. '''Naval Strike:''' جەختی لەسەر شەڕی دەریایی دەکردەوە لە چوار نەخشەی نوێدا. '''Dragon's Teeth:''' شەڕی پیادەی لە چوار نەخشەی شارییدا پێشکەش دەکرد. '''Final Stand:''' یاریزانانی دەبردە ژینگەیەکی زستانەیی ڕووسیا، لەگەڵ چەکی تەکنەلۆژیای پێشکەوتوو. == پێشوازی == {{Video game reviews ||state=collapsed|MC=(PC) 85/100<br>(PS3) 80/100<br>(PS4) 85/100<br>(X360) 79/100<br>(XONE) 81/100|GR=(PC) 84%<br>(PS3) 80%<br>(PS4) 86%<br>(X360) 79%<br>(XONE) 81%|GameSpot=8/10 (PC)|IGN=8.5/10 (PC/PS4/XONE)|Joystiq=4.5/5|Kitn=٨/١٠<ref>[https://kitn.net/babat/3682 پێداچوونەوەی Battlefield 4] - ماڵپەڕی Kitn</ref>}} ''باتڵفیڵد ٤'' لەلایەن ڕەخنەگرانەوە پێشوازییەکی ئەرێنی لێ کرا. زۆربەی ستایشەکان بۆ بەشی فرە-یاریزان و تایبەتمەندییەکانی وەک Levolution و دۆخی فەرماندە بوون. ''Chris Watters'' لە GameSpot نووسیویەتی "باتڵفیڵد ٤ بەھێزترین بەشی فرە-یاریزانی ھەیە"، بەڵام ڕەخنەی لە کەمپەینە "نائومێدکەرەکە" گرت.<ref>[https://www.gamespot.com/reviews/battlefield-4-review/1900-6415512/ Battlefield 4 Review] - GameSpot</ref> ''Mitch Dyer'' لە IGN ستایشی گۆڕانکارییەکانی کرد بە بەراورد بە بەشی پێشوو و بە "جیاواز و پاداشت بەخش" وەسفی کرد.<ref>[https://www.ign.com/articles/2013/10/28/battlefield-4-review Battlefield 4 Review] - IGN</ref> بەڵام یارییەکە لە سەرەتای بڵاوبوونەوەیدا بە دەست کێشەی تەکنیکی زۆرەوە دەیناڵاند، وەک پچڕانی سێرڤەرەکان، بەگی گرافیکی، و کراشکردنی یارییەکە، کە کاردانەوەی نەرێنیی بەدوای خۆیدا ھێنا. ئەم کێشانە وای لە DICE کرد کە بۆ ماوەیەک کارکردن لەسەر پڕۆژەکانی داھاتوو ڕابگرێت و تەواوی سەرنجی بخاتە سەر چاککردنی یارییەکە. == ئەمانەش ببینە == * [[باتڵفیڵد (زنجیرە)]] * [[باتڵفیڵد ١]] * [[باتڵفیڵد ٢٠٤٢]] == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{تووڵی دەروازە|ئازەربایجان|ئێران|چین|دەیەی ٢٠١٠|تایلەند|پاریس|کایەی ڤیدیۆیی|ڕووسیا}} [[پۆل:کایە ڤیدیۆییەکانی ٢٠١٣]] [[پۆل:یارییەکانی ویندۆز]] [[پۆل:گەمەکانی ئێکس بۆکس وان]] [[پۆل:یارییەکانی ئێکس بۆکس ٣٦٠]] [[پۆل:یارییەکانی پلەی ستەیشن ٤]] [[پۆل:یارییەکانی پلەی ستەیشن ٣]] [[پۆل:تەقەکەری کەسی یەکەم]] [[پۆل:یارییە ھونەرییە ئەلکترۆنییەکان]] [[پۆل:یارییەکانی ئیسپۆرتز]] [[پۆل:کایە ڤیدیۆیییە تاک-یاریزان و فرەیاریزانەکان]] b872gxm6xfi992z7jcyoz6s8yyq8x5r 3 286633 1455011 2025-06-21T13:08:01Z New user message 11537 زیادکردنی [[داڕێژە:بەخێرھاتن|پەیامی بەخێرھاتن]] بە پەڕەی لێدوانی بەکارھێنەری نوێ 1455011 wikitext text/x-wiki == بەخێربێیت == {| bgcolor="#f8f8ff" align=center style="width:100% !important; -moz-border-radius: 1em;-webkit-border-radius:1em;border-radius:1em; border:1px solid #999999;" | <div class="tabber horizTabBox" style="width: 100% !important;"> <div class="tabbertab" title="&zwnj;ویکیپیدیا&zwnj;"> {{چینی ناوەند}}{{گەورە|'''بەخێرھاتی بۆ ویکیپیدیا {{PAGENAME}}'''!}}{{کۆتایی}} <span style="float:left">[[پەڕگە:Crystal_Clear_app_ktip.png|چەپ|100px|link=]]</span> '''[[ویکیپیدیا]]''' [[ئینسایکڵۆپیدیا]]یەکی ئازادی ئینتەرنێتییە کە بە دەستی بەشداربووانی خۆبەخشەوە لە سەرانسەری جیھاندا پێکدێت. سەیرکردن، لەبەرگرتنەوە و بەکارھێنانەوەی [[ناوەرۆکی ئازاد|ناوەڕۆکی ویکیپیدیا ئازادە]]. ویکیپیدیا دەستەی نووسەران یان چاودێرانی تایبەتی نییە و ھەموو کەس لەسەر ئینتەرنێت دەتوانێت دەستکاری و چاودێریی وتارەکانی بکات. ئەم ویکیپیدیایە کە بە شێوەزاری [[کوردیی ناوەندی|ناوەندی]] (سۆرانی) لە زمانی [[کوردی]] (Central Kurdish Branch) دەنووسرێت، لە [[٢٠٠٩]]ەوە لە [[:ku:|ویکیپیدیای کوردیی باکووری]] (کورمانجی) بەھۆی [[ویکیپیدیا:ھۆکارەکانی جوداکردنەوەی ویکیپیدیای سۆرانی|چەند کێشەی تەکنیکی و زمانەوانییەوە]] جیا بووەتەوە و ئێستا {{NUMBEROFARTICLES}} وتار و {{NUMBEROFACTIVEUSERS}} بەشداربووی چالاکی ھەیە. {{#if:|سوپاس بۆ بەشداربوون لە ویکیپیدیا و دەستکاریکردنی وتاری [[{{{art}}}]].}} {{چینی ناوەند}}ویکیپیدیا بە شێوەزارەکانی تری زمانی کوردی{{کۆتایی}} {| align="center" cellpadding="1" width="100%" style="text-align:right" |[[پەڕگە:Wikipedia-logo-v2-ku.png|40px|ویکیپیدیای کوردیی باکووری|link=:ku:]] [[:ku:|ویکیپیدیای کوردیی باکووری]] |[[پەڕگە:Wikipedia-logo-v2-sdh.svg|40px|ویکیپیدیای کوردیی باشووری]] [https://incubator.wikimedia.org/wiki/Wp/sdh/دەسپێک ویکیپیدیای کوردیی باشووری] |[[پەڕگە:Wikipedia-logo-v2-diq.png|40px|ویکیپیدیای کوردیی زازاکی|link=:diq:]] [[:diq:|ویکیپیدیای کوردیی زازاکی]] |} </div> <div class="tabbertab" title="&zwnj;بنەماکان&zwnj;"> بەر لە ھەموو شتێک، باشترە لەگەڵ [[ویکیپیدیا:ڕێبازەکان و ڕێساکان|سیاسەتەکانی]] ویکیپیدیا ئاشنا بیت: <span style="float:left">[[پەڕگە:WikiVote.png|link=|80px]]</span> * '''[[ویکیپیدیا:پێنج کۆڵەکە|پێنج کۆڵەکە]]'''، سیاسەتەکان و ستانداردەکانی ویکیپیدیا کە لەسەر ئەوان بنیات نراوە. * '''[[ویکیپیدیا:ویکیپیدیا چی نییە|ویکیپیدیا چی نییە]]'''، ئەو شتانە کە بە تەواوی لە ناوەرۆکی ویکیپیدیا دوورن. * '''[[ویکیپیدیا:بێلایەنی ڕوانگە|بێلایەنی ڕوانگە]]'''، پێویستە ھەموو ڕوانگە زۆرینەکان و کەمایەتییە بەرچاوەکان ئاماژەی پێ بکرێت. * '''[[ویکیپیدیا:ئاماژە بە سەرچاوە|ئاماژە بە سەرچاوە]]'''، پێویستە زانیارییەکان [[ویکیپیدیا:سەلماندنیبوون|سەلماندن]]ی بێت و ئاماژە بکرێت بە ژێدەری وەرگرتنیان. * '''[[ویکیپیدیا:ویکیپیدیا چی نییە|نووسینی ناسراوەکان]]'''، ئەم بابەتانە کە پێشتر لە شوێنێکی تر [[ویکیپیدیا:توێژینەوەی سەرەتایی قەدەغەیە|بڵاو نەکراونەتەوە]] یان ناودار نین، ناکرێ لە ویکیپیدیادا بڵاو بکرێتەوە. </div> <div class="tabbertab" title="&zwnj;پەڕەکەت&zwnj;"> <span style="float:left">[[پەڕگە:User-info.svg|link=|70px]]</span> '''[[تایبەت:MyPage|ئەم پەڕەیە]]''' تایبەت بە تۆیە و پێی دەوترێت [[ویکیپیدیا:پەڕەی بەکارھێنەر|پەڕەی بەکارھێنەر]]، لەوێدا دەتوانیت خۆتی تێدا بناسێنیت ئەگەر ئارەزووت کرد، '''[[تایبەت:لێدوانەکەم|ئەمەش]]''' پەڕەی لێدوانەکەتە و بەکارھێنەرانی تر لە ڕیگای ئەم پەڕەیەوە پەیوەندیت لەگەڵ دەگرن. لە پەڕەی بەکارھێنەریت و لێدوانەکەتدا ئەمانە لەبەر چاو بگرە: * تکایە ئەم شتانە کە پەیوەندی بە ویکیپیدیا و ئینسایکڵۆپیدیاوە نییە لە پەڕەی بەکارھێنەریتدا مەھێنە. * لە کاتی وتووێژدا '''[[ویکیپیدیا:ڕێساکانی وتووێژ|ڕێساکانی وتووێژ]]''' لەبەر چاو بگرە. * لە کۆتاییدا و دوای نووسینی بیروڕات، بە بەکارھێنانی '''<nowiki>~~~~</nowiki>''' یان کرتەکردن لەسەر دوگمەی [[پەڕگە:Button_sig.png|link=]] پەیامەکەت '''[[ویکیپیدیا:واژوو|واژوو]]''' بکە. </div> <div class="tabbertab" title="&zwnj;بەشداری&zwnj;"> ویکیپیدیای کوردی شوێنێکە بۆ پەرەپێدان و ناساندنی زمان و چاندی کوردی و کۆکردنەوەی زانیارییەکان لە یەک جێگەدا. بەشداریی ھەموو کەسێک ڕاستەوخۆ دەخرێتە ویکیپیدیای کوردی و پێویستی بە پەسەندکردنی کەس نییە. بۆ بەشداریکردن لە ویکیپیدیای کوردی: <span style="float:left">[[پەڕگە:Crystal Clear app kedit.png|چەپ|80px|link=]]</span> * پێش ھەموو شتێک لێرەدا دەتوانی '''[[ویکیپیدیا:ناساندن|لەگەڵ ویکیپیدیا ئاشنا بیت]]'''. * ئاگاداری '''[[ویکیپیدیا:نووسینی_کوردی|تەختەکلیلی ستاندارد]]''' و '''[[ویکیپیدیا:ڕێنووسی_زمانی_کوردی|ڕێنووسی زمانی کوردی]]''' ببە. * '''[[ویکیپیدیا:فێرکاری|خولی فێرکاری]]''' و '''[[ویکیپیدیا:ڕێنمای_خێرا|ڕێنمای خێرای دەستکاری]]''' ببینە و لە [[ویکیپیدیا:خۆڵەپەتانێ|پەڕەی خۆڵەپەتانێ]] ئەوەی فێر بووی تاقی بکەوە. * '''[[ویکیپیدیا:سێحربازی_وتارەکان|ئەم فێرکارییە]]''' یان '''[[ویکیپیدیا:نووسینی وتارێکی ویکیپیدیا|ئەمە]]''' دەتوانێ بە باشی یارمەتیت بدات بۆ ئاگاداری سەبارەت بە مەرجەکانی وتارەکان لە ویکیپیدیا. * لە کۆتاییدا، ھەر کات سەبارەت بە ھەر شتێک لە ویکیپیدیادا پرسیار، ڕەخنە یان پێشنارێکت بوو، دەتوانی لە '''[[ویکیپیدیا:پرسگا|پرسگادا]]''' باسی بکەی، بەکارھێنەرانی بەئەزموون بەخۆشحاڵییەوە گوێبیس و وەڵامدەر دەبن. دەتوانی بۆ پرسیار و لێدوانی تاکەکەسی پەڕەی لێدوانی بەکارھێنەرانی تر، و سەبارەت بە بابەتی وتارەکان، پەڕەی وتووێژی وتارەکان بەکاربێنیت. </div> </div> |} -- [[بەکارھێنەر:Calak|<span style="color:blue"><span style="font-size:13px">'''چالاک'''</span></span>]] _{[[لێدوانی بەکارھێنەر:Calak|'''<span style="color:red">وتووێژ</span>''']]} ١٣:٠٨، ٢١ی حوزەیرانی ٢٠٢٥ (UTC) 63gsz1kyeem6qi7uoullumihq5yl8j4 3 286634 1455012 2025-06-21T13:11:03Z New user message 11537 زیادکردنی [[داڕێژە:بەخێرھاتن|پەیامی بەخێرھاتن]] بە پەڕەی لێدوانی بەکارھێنەری نوێ 1455012 wikitext text/x-wiki == بەخێربێیت == {| bgcolor="#f8f8ff" align=center style="width:100% !important; -moz-border-radius: 1em;-webkit-border-radius:1em;border-radius:1em; border:1px solid #999999;" | <div class="tabber horizTabBox" style="width: 100% !important;"> <div class="tabbertab" title="&zwnj;ویکیپیدیا&zwnj;"> {{چینی ناوەند}}{{گەورە|'''بەخێرھاتی بۆ ویکیپیدیا {{PAGENAME}}'''!}}{{کۆتایی}} <span style="float:left">[[پەڕگە:Crystal_Clear_app_ktip.png|چەپ|100px|link=]]</span> '''[[ویکیپیدیا]]''' [[ئینسایکڵۆپیدیا]]یەکی ئازادی ئینتەرنێتییە کە بە دەستی بەشداربووانی خۆبەخشەوە لە سەرانسەری جیھاندا پێکدێت. سەیرکردن، لەبەرگرتنەوە و بەکارھێنانەوەی [[ناوەرۆکی ئازاد|ناوەڕۆکی ویکیپیدیا ئازادە]]. ویکیپیدیا دەستەی نووسەران یان چاودێرانی تایبەتی نییە و ھەموو کەس لەسەر ئینتەرنێت دەتوانێت دەستکاری و چاودێریی وتارەکانی بکات. ئەم ویکیپیدیایە کە بە شێوەزاری [[کوردیی ناوەندی|ناوەندی]] (سۆرانی) لە زمانی [[کوردی]] (Central Kurdish Branch) دەنووسرێت، لە [[٢٠٠٩]]ەوە لە [[:ku:|ویکیپیدیای کوردیی باکووری]] (کورمانجی) بەھۆی [[ویکیپیدیا:ھۆکارەکانی جوداکردنەوەی ویکیپیدیای سۆرانی|چەند کێشەی تەکنیکی و زمانەوانییەوە]] جیا بووەتەوە و ئێستا {{NUMBEROFARTICLES}} وتار و {{NUMBEROFACTIVEUSERS}} بەشداربووی چالاکی ھەیە. {{#if:|سوپاس بۆ بەشداربوون لە ویکیپیدیا و دەستکاریکردنی وتاری [[{{{art}}}]].}} {{چینی ناوەند}}ویکیپیدیا بە شێوەزارەکانی تری زمانی کوردی{{کۆتایی}} {| align="center" cellpadding="1" width="100%" style="text-align:right" |[[پەڕگە:Wikipedia-logo-v2-ku.png|40px|ویکیپیدیای کوردیی باکووری|link=:ku:]] [[:ku:|ویکیپیدیای کوردیی باکووری]] |[[پەڕگە:Wikipedia-logo-v2-sdh.svg|40px|ویکیپیدیای کوردیی باشووری]] [https://incubator.wikimedia.org/wiki/Wp/sdh/دەسپێک ویکیپیدیای کوردیی باشووری] |[[پەڕگە:Wikipedia-logo-v2-diq.png|40px|ویکیپیدیای کوردیی زازاکی|link=:diq:]] [[:diq:|ویکیپیدیای کوردیی زازاکی]] |} </div> <div class="tabbertab" title="&zwnj;بنەماکان&zwnj;"> بەر لە ھەموو شتێک، باشترە لەگەڵ [[ویکیپیدیا:ڕێبازەکان و ڕێساکان|سیاسەتەکانی]] ویکیپیدیا ئاشنا بیت: <span style="float:left">[[پەڕگە:WikiVote.png|link=|80px]]</span> * '''[[ویکیپیدیا:پێنج کۆڵەکە|پێنج کۆڵەکە]]'''، سیاسەتەکان و ستانداردەکانی ویکیپیدیا کە لەسەر ئەوان بنیات نراوە. * '''[[ویکیپیدیا:ویکیپیدیا چی نییە|ویکیپیدیا چی نییە]]'''، ئەو شتانە کە بە تەواوی لە ناوەرۆکی ویکیپیدیا دوورن. * '''[[ویکیپیدیا:بێلایەنی ڕوانگە|بێلایەنی ڕوانگە]]'''، پێویستە ھەموو ڕوانگە زۆرینەکان و کەمایەتییە بەرچاوەکان ئاماژەی پێ بکرێت. * '''[[ویکیپیدیا:ئاماژە بە سەرچاوە|ئاماژە بە سەرچاوە]]'''، پێویستە زانیارییەکان [[ویکیپیدیا:سەلماندنیبوون|سەلماندن]]ی بێت و ئاماژە بکرێت بە ژێدەری وەرگرتنیان. * '''[[ویکیپیدیا:ویکیپیدیا چی نییە|نووسینی ناسراوەکان]]'''، ئەم بابەتانە کە پێشتر لە شوێنێکی تر [[ویکیپیدیا:توێژینەوەی سەرەتایی قەدەغەیە|بڵاو نەکراونەتەوە]] یان ناودار نین، ناکرێ لە ویکیپیدیادا بڵاو بکرێتەوە. </div> <div class="tabbertab" title="&zwnj;پەڕەکەت&zwnj;"> <span style="float:left">[[پەڕگە:User-info.svg|link=|70px]]</span> '''[[تایبەت:MyPage|ئەم پەڕەیە]]''' تایبەت بە تۆیە و پێی دەوترێت [[ویکیپیدیا:پەڕەی بەکارھێنەر|پەڕەی بەکارھێنەر]]، لەوێدا دەتوانیت خۆتی تێدا بناسێنیت ئەگەر ئارەزووت کرد، '''[[تایبەت:لێدوانەکەم|ئەمەش]]''' پەڕەی لێدوانەکەتە و بەکارھێنەرانی تر لە ڕیگای ئەم پەڕەیەوە پەیوەندیت لەگەڵ دەگرن. لە پەڕەی بەکارھێنەریت و لێدوانەکەتدا ئەمانە لەبەر چاو بگرە: * تکایە ئەم شتانە کە پەیوەندی بە ویکیپیدیا و ئینسایکڵۆپیدیاوە نییە لە پەڕەی بەکارھێنەریتدا مەھێنە. * لە کاتی وتووێژدا '''[[ویکیپیدیا:ڕێساکانی وتووێژ|ڕێساکانی وتووێژ]]''' لەبەر چاو بگرە. * لە کۆتاییدا و دوای نووسینی بیروڕات، بە بەکارھێنانی '''<nowiki>~~~~</nowiki>''' یان کرتەکردن لەسەر دوگمەی [[پەڕگە:Button_sig.png|link=]] پەیامەکەت '''[[ویکیپیدیا:واژوو|واژوو]]''' بکە. </div> <div class="tabbertab" title="&zwnj;بەشداری&zwnj;"> ویکیپیدیای کوردی شوێنێکە بۆ پەرەپێدان و ناساندنی زمان و چاندی کوردی و کۆکردنەوەی زانیارییەکان لە یەک جێگەدا. بەشداریی ھەموو کەسێک ڕاستەوخۆ دەخرێتە ویکیپیدیای کوردی و پێویستی بە پەسەندکردنی کەس نییە. بۆ بەشداریکردن لە ویکیپیدیای کوردی: <span style="float:left">[[پەڕگە:Crystal Clear app kedit.png|چەپ|80px|link=]]</span> * پێش ھەموو شتێک لێرەدا دەتوانی '''[[ویکیپیدیا:ناساندن|لەگەڵ ویکیپیدیا ئاشنا بیت]]'''. * ئاگاداری '''[[ویکیپیدیا:نووسینی_کوردی|تەختەکلیلی ستاندارد]]''' و '''[[ویکیپیدیا:ڕێنووسی_زمانی_کوردی|ڕێنووسی زمانی کوردی]]''' ببە. * '''[[ویکیپیدیا:فێرکاری|خولی فێرکاری]]''' و '''[[ویکیپیدیا:ڕێنمای_خێرا|ڕێنمای خێرای دەستکاری]]''' ببینە و لە [[ویکیپیدیا:خۆڵەپەتانێ|پەڕەی خۆڵەپەتانێ]] ئەوەی فێر بووی تاقی بکەوە. * '''[[ویکیپیدیا:سێحربازی_وتارەکان|ئەم فێرکارییە]]''' یان '''[[ویکیپیدیا:نووسینی وتارێکی ویکیپیدیا|ئەمە]]''' دەتوانێ بە باشی یارمەتیت بدات بۆ ئاگاداری سەبارەت بە مەرجەکانی وتارەکان لە ویکیپیدیا. * لە کۆتاییدا، ھەر کات سەبارەت بە ھەر شتێک لە ویکیپیدیادا پرسیار، ڕەخنە یان پێشنارێکت بوو، دەتوانی لە '''[[ویکیپیدیا:پرسگا|پرسگادا]]''' باسی بکەی، بەکارھێنەرانی بەئەزموون بەخۆشحاڵییەوە گوێبیس و وەڵامدەر دەبن. دەتوانی بۆ پرسیار و لێدوانی تاکەکەسی پەڕەی لێدوانی بەکارھێنەرانی تر، و سەبارەت بە بابەتی وتارەکان، پەڕەی وتووێژی وتارەکان بەکاربێنیت. </div> </div> |} -- > [[بەکارھێنەر:Kushared|kushared]] ([[لێدوانی بەکارھێنەر:Kushared|لێدوان]]) ١٣:١١، ٢١ی حوزەیرانی ٢٠٢٥ (UTC) pamsd8hhzvyl3qkfqig5obaztni6rgd 0 286635 1455017 2025-06-21T13:49:20Z 1silent scientist 51740 بە وەرگێڕانی کردنەوەی بەش لە پەڕەی «[[:ar:Special:Redirect/revision/70248332|ينار محمد]]» دروست کراوە. 1455017 wikitext text/x-wiki '''یەنار محەممەد''' [[فێمینیزم|فێمینیستێکی]] ناسراوی [[عێراق|عێراقە]] لە ساڵی ١٩٦٠ لە بەغدا لەدایکبووە، ئەندامی دامەزرێنەر و بەڕێوەبەری ڕێکخراوی ئازادی ژنانە لە عێراق و سەرنووسەری ڕۆژنامەی ئەلموساوایە. یەکێکە لە داکۆکیکارە دیارەکانی مافەکانی ژنان لە عێراق و لە ساڵی ٢٠٠٨ خەڵاتی دامەزراوەی گرووبەر بۆ مافەکانی ژنان وەرگرتووە. == سەرچاوەکان == 7vtoycvwj94ceusc75p8b36nfkpz1kk 1455018 1455017 2025-06-21T14:02:22Z 1silent scientist 51740 1455018 wikitext text/x-wiki {{Databox}}'''یەنار محەممەد''' [[فێمینیزم|فێمینیستێکی]] ناسراوی [[عێراق|عێراقە]] لە ساڵی ١٩٦٠ لە [[بەغدا]] لەدایکبووە، ئەندامی دامەزرێنەر و بەڕێوەبەری [[ڕێکخراوی ئازادیی ژنان (عێراق)|ڕێکخراوی ئازادیی ژنانە لە عێراق]] و سەرنووسەری ڕۆژنامەی ئەلموساوایە. یەکێکە لە داکۆکیکارە دیارەکانی [[مافەکانی ژنان]] لە [[عێراق]] و لە ساڵی ٢٠٠٨ خەڵاتی دامەزراوەی گرووبەر بۆ مافەکانی ژنان وەرگرتووە. لە ساڵی ١٩٨٤ بڕوانامەی [[بەکالۆریۆس]]ی لە [[ئەندازیاری]] لە [[زانکۆی بەغدا]] بەدەستھێناوە و لە ساڵی ١٩٩٣ بڕوانامەی [[ماستەر]]ی لە [[زانکۆی تۆرۆنتۆ]] بەدەستھێناوە، دوای ڕووخانی ڕژێمی [[سەددام حوسێن]] گەڕایەوە [[عێراق]] بۆ دامەزراندنی [[ڕێکخراوی ئازادیی ژنان (عێراق)|ڕێکخراوی ئازادی ژنان لە عێراق]] کە بانگەشەی [[مافەکانی ژنان]] و [[دنیاگەرایی|عەلمانییەت]] و [[یەکسانیی جێندەری|یەکسانیی جێندەری]] دەکات و دژایەتی بناژۆخوازی [[ئیسلامی]] و [[داگیرکردنی عێراق لە ساڵی ٢٠٠٣|داگیرکاری ئەمریکا]] دەکات.<ref>https://www.radionawa.com/all-detail.aspx?jimare=11933&utm_source=perplexity</ref> بەھۆی چالاکییەکانییەوە لەلایەن گرووپە ئیسلامییە توندڕەوەکانەوە ھەڕەشەی کوشتنی لێکراوە بەھۆی داکۆکیکردن لە مافەکانی ژنان و ھەوڵدان بۆ چەسپاندنی یەکسانی لە یاسای عێراقدا، لە ساڵی ٢٠٠٤دا دوو ھەڕەشەی کوشتنی لەلایەن گرووپی ئیسلامی «فەرماندەیی باڵای جیھاد و ڕزگاری»ەوە لێکرا. لەو کاتەوە تا ئێستا پارێزگاری چەکداری وەرگرتووە. چەندین خەڵاتی نێونەتەوەیی وەرگرتووە بەھۆی داکۆکیکردن لە مافەکانی ژنان، لەوانە خەڵاتی دامەزراوەی گرووبەر لە ساڵی ٢٠٠٨ و خەڵاتی ڕافتۆی نەرویجی بۆ [[مافەکانی مرۆڤ]] لە ساڵی ٢٠١٦.<ref>https://www.alsumaria.tv/news/localnews/181152/%D9%85%D9%86-%D9%87%D9%8A-%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%82%D9%8A%D8%A9-%D9%8A%D9%86%D8%A7%D8%B1-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D8%AA%D9%8A-%D9%81%D8%A7%D8%B2%D8%AA-%D8%A8%D8%AC%D8%A7%D8%A6%D8%B2%D8%A9-%D8%B1%D8%A7%D9%81%D8%AA%D9%88-%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%B1%D9%88%D9%8A%D8%AC%D9%8A%D8%A9-%D8%9F?utm_source=perplexity</ref> == سەرچاوەکان == jybv2d4wkj0eim09i32ls3ks0s9spfs 1455030 1455018 2025-06-21T15:01:10Z AramBot 39807 بۆت: زیادکردنی داڕێژەی بەجێماوی {{[[داڕێژە:سەرچاوەکان|سەرچاوەکان]]}} 1455030 wikitext text/x-wiki {{Databox}}'''یەنار محەممەد''' [[فێمینیزم|فێمینیستێکی]] ناسراوی [[عێراق|عێراقە]] لە ساڵی ١٩٦٠ لە [[بەغدا]] لەدایکبووە، ئەندامی دامەزرێنەر و بەڕێوەبەری [[ڕێکخراوی ئازادیی ژنان (عێراق)|ڕێکخراوی ئازادیی ژنانە لە عێراق]] و سەرنووسەری ڕۆژنامەی ئەلموساوایە. یەکێکە لە داکۆکیکارە دیارەکانی [[مافەکانی ژنان]] لە [[عێراق]] و لە ساڵی ٢٠٠٨ خەڵاتی دامەزراوەی گرووبەر بۆ مافەکانی ژنان وەرگرتووە. لە ساڵی ١٩٨٤ بڕوانامەی [[بەکالۆریۆس]]ی لە [[ئەندازیاری]] لە [[زانکۆی بەغدا]] بەدەستھێناوە و لە ساڵی ١٩٩٣ بڕوانامەی [[ماستەر]]ی لە [[زانکۆی تۆرۆنتۆ]] بەدەستھێناوە، دوای ڕووخانی ڕژێمی [[سەددام حوسێن]] گەڕایەوە [[عێراق]] بۆ دامەزراندنی [[ڕێکخراوی ئازادیی ژنان (عێراق)|ڕێکخراوی ئازادی ژنان لە عێراق]] کە بانگەشەی [[مافەکانی ژنان]] و [[دنیاگەرایی|عەلمانییەت]] و [[یەکسانیی جێندەری|یەکسانیی جێندەری]] دەکات و دژایەتی بناژۆخوازی [[ئیسلامی]] و [[داگیرکردنی عێراق لە ساڵی ٢٠٠٣|داگیرکاری ئەمریکا]] دەکات.<ref>https://www.radionawa.com/all-detail.aspx?jimare=11933&utm_source=perplexity</ref> بەھۆی چالاکییەکانییەوە لەلایەن گرووپە ئیسلامییە توندڕەوەکانەوە ھەڕەشەی کوشتنی لێکراوە بەھۆی داکۆکیکردن لە مافەکانی ژنان و ھەوڵدان بۆ چەسپاندنی یەکسانی لە یاسای عێراقدا، لە ساڵی ٢٠٠٤دا دوو ھەڕەشەی کوشتنی لەلایەن گرووپی ئیسلامی «فەرماندەیی باڵای جیھاد و ڕزگاری»ەوە لێکرا. لەو کاتەوە تا ئێستا پارێزگاری چەکداری وەرگرتووە. چەندین خەڵاتی نێونەتەوەیی وەرگرتووە بەھۆی داکۆکیکردن لە مافەکانی ژنان، لەوانە خەڵاتی دامەزراوەی گرووبەر لە ساڵی ٢٠٠٨ و خەڵاتی ڕافتۆی نەرویجی بۆ [[مافەکانی مرۆڤ]] لە ساڵی ٢٠١٦.<ref>https://www.alsumaria.tv/news/localnews/181152/%D9%85%D9%86-%D9%87%D9%8A-%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%82%D9%8A%D8%A9-%D9%8A%D9%86%D8%A7%D8%B1-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D8%AA%D9%8A-%D9%81%D8%A7%D8%B2%D8%AA-%D8%A8%D8%AC%D8%A7%D8%A6%D8%B2%D8%A9-%D8%B1%D8%A7%D9%81%D8%AA%D9%88-%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%B1%D9%88%D9%8A%D8%AC%D9%8A%D8%A9-%D8%9F?utm_source=perplexity</ref> == سەرچاوەکان == == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} h1gyxoymxmttcavc57yxd8nfybii1gh 1455035 1455030 2025-06-21T16:00:27Z AramBot 39807 بۆت: زیادکردنی {{پۆلی کۆمنز|Yanar Mohammed}} 1455035 wikitext text/x-wiki {{Databox}}'''یەنار محەممەد''' [[فێمینیزم|فێمینیستێکی]] ناسراوی [[عێراق|عێراقە]] لە ساڵی ١٩٦٠ لە [[بەغدا]] لەدایکبووە، ئەندامی دامەزرێنەر و بەڕێوەبەری [[ڕێکخراوی ئازادیی ژنان (عێراق)|ڕێکخراوی ئازادیی ژنانە لە عێراق]] و سەرنووسەری ڕۆژنامەی ئەلموساوایە. یەکێکە لە داکۆکیکارە دیارەکانی [[مافەکانی ژنان]] لە [[عێراق]] و لە ساڵی ٢٠٠٨ خەڵاتی دامەزراوەی گرووبەر بۆ مافەکانی ژنان وەرگرتووە. لە ساڵی ١٩٨٤ بڕوانامەی [[بەکالۆریۆس]]ی لە [[ئەندازیاری]] لە [[زانکۆی بەغدا]] بەدەستھێناوە و لە ساڵی ١٩٩٣ بڕوانامەی [[ماستەر]]ی لە [[زانکۆی تۆرۆنتۆ]] بەدەستھێناوە، دوای ڕووخانی ڕژێمی [[سەددام حوسێن]] گەڕایەوە [[عێراق]] بۆ دامەزراندنی [[ڕێکخراوی ئازادیی ژنان (عێراق)|ڕێکخراوی ئازادی ژنان لە عێراق]] کە بانگەشەی [[مافەکانی ژنان]] و [[دنیاگەرایی|عەلمانییەت]] و [[یەکسانیی جێندەری|یەکسانیی جێندەری]] دەکات و دژایەتی بناژۆخوازی [[ئیسلامی]] و [[داگیرکردنی عێراق لە ساڵی ٢٠٠٣|داگیرکاری ئەمریکا]] دەکات.<ref>https://www.radionawa.com/all-detail.aspx?jimare=11933&utm_source=perplexity</ref> بەھۆی چالاکییەکانییەوە لەلایەن گرووپە ئیسلامییە توندڕەوەکانەوە ھەڕەشەی کوشتنی لێکراوە بەھۆی داکۆکیکردن لە مافەکانی ژنان و ھەوڵدان بۆ چەسپاندنی یەکسانی لە یاسای عێراقدا، لە ساڵی ٢٠٠٤دا دوو ھەڕەشەی کوشتنی لەلایەن گرووپی ئیسلامی «فەرماندەیی باڵای جیھاد و ڕزگاری»ەوە لێکرا. لەو کاتەوە تا ئێستا پارێزگاری چەکداری وەرگرتووە. چەندین خەڵاتی نێونەتەوەیی وەرگرتووە بەھۆی داکۆکیکردن لە مافەکانی ژنان، لەوانە خەڵاتی دامەزراوەی گرووبەر لە ساڵی ٢٠٠٨ و خەڵاتی ڕافتۆی نەرویجی بۆ [[مافەکانی مرۆڤ]] لە ساڵی ٢٠١٦.<ref>https://www.alsumaria.tv/news/localnews/181152/%D9%85%D9%86-%D9%87%D9%8A-%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%82%D9%8A%D8%A9-%D9%8A%D9%86%D8%A7%D8%B1-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D8%AA%D9%8A-%D9%81%D8%A7%D8%B2%D8%AA-%D8%A8%D8%AC%D8%A7%D8%A6%D8%B2%D8%A9-%D8%B1%D8%A7%D9%81%D8%AA%D9%88-%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%B1%D9%88%D9%8A%D8%AC%D9%8A%D8%A9-%D8%9F?utm_source=perplexity</ref> == سەرچاوەکان == == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{پۆلی کۆمنز|Yanar Mohammed}} 8zgir6dpi2m9tp6tk1l542uff0dxaiy 1455047 1455035 2025-06-21T17:01:34Z AramBot 39807 بۆت: زیادکردنی دەروازەکانی [[دەروازە:سیاسەت|سیاسەت]]، [[دەروازە:ژیاننامە|ژیاننامە]]، [[دەروازە:عێراق|عێراق]]، [[دەروازە:ژن|ژن]]، [[دەروازە:نژیاروانی|نژیاروانی]] و [[دەروازە:کەنەدا|کەنەدا]] 1455047 wikitext text/x-wiki {{Databox}}'''یەنار محەممەد''' [[فێمینیزم|فێمینیستێکی]] ناسراوی [[عێراق|عێراقە]] لە ساڵی ١٩٦٠ لە [[بەغدا]] لەدایکبووە، ئەندامی دامەزرێنەر و بەڕێوەبەری [[ڕێکخراوی ئازادیی ژنان (عێراق)|ڕێکخراوی ئازادیی ژنانە لە عێراق]] و سەرنووسەری ڕۆژنامەی ئەلموساوایە. یەکێکە لە داکۆکیکارە دیارەکانی [[مافەکانی ژنان]] لە [[عێراق]] و لە ساڵی ٢٠٠٨ خەڵاتی دامەزراوەی گرووبەر بۆ مافەکانی ژنان وەرگرتووە. لە ساڵی ١٩٨٤ بڕوانامەی [[بەکالۆریۆس]]ی لە [[ئەندازیاری]] لە [[زانکۆی بەغدا]] بەدەستھێناوە و لە ساڵی ١٩٩٣ بڕوانامەی [[ماستەر]]ی لە [[زانکۆی تۆرۆنتۆ]] بەدەستھێناوە، دوای ڕووخانی ڕژێمی [[سەددام حوسێن]] گەڕایەوە [[عێراق]] بۆ دامەزراندنی [[ڕێکخراوی ئازادیی ژنان (عێراق)|ڕێکخراوی ئازادی ژنان لە عێراق]] کە بانگەشەی [[مافەکانی ژنان]] و [[دنیاگەرایی|عەلمانییەت]] و [[یەکسانیی جێندەری|یەکسانیی جێندەری]] دەکات و دژایەتی بناژۆخوازی [[ئیسلامی]] و [[داگیرکردنی عێراق لە ساڵی ٢٠٠٣|داگیرکاری ئەمریکا]] دەکات.<ref>https://www.radionawa.com/all-detail.aspx?jimare=11933&utm_source=perplexity</ref> بەھۆی چالاکییەکانییەوە لەلایەن گرووپە ئیسلامییە توندڕەوەکانەوە ھەڕەشەی کوشتنی لێکراوە بەھۆی داکۆکیکردن لە مافەکانی ژنان و ھەوڵدان بۆ چەسپاندنی یەکسانی لە یاسای عێراقدا، لە ساڵی ٢٠٠٤دا دوو ھەڕەشەی کوشتنی لەلایەن گرووپی ئیسلامی «فەرماندەیی باڵای جیھاد و ڕزگاری»ەوە لێکرا. لەو کاتەوە تا ئێستا پارێزگاری چەکداری وەرگرتووە. چەندین خەڵاتی نێونەتەوەیی وەرگرتووە بەھۆی داکۆکیکردن لە مافەکانی ژنان، لەوانە خەڵاتی دامەزراوەی گرووبەر لە ساڵی ٢٠٠٨ و خەڵاتی ڕافتۆی نەرویجی بۆ [[مافەکانی مرۆڤ]] لە ساڵی ٢٠١٦.<ref>https://www.alsumaria.tv/news/localnews/181152/%D9%85%D9%86-%D9%87%D9%8A-%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%82%D9%8A%D8%A9-%D9%8A%D9%86%D8%A7%D8%B1-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D8%AA%D9%8A-%D9%81%D8%A7%D8%B2%D8%AA-%D8%A8%D8%AC%D8%A7%D8%A6%D8%B2%D8%A9-%D8%B1%D8%A7%D9%81%D8%AA%D9%88-%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%B1%D9%88%D9%8A%D8%AC%D9%8A%D8%A9-%D8%9F?utm_source=perplexity</ref> == سەرچاوەکان == == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{پۆلی کۆمنز|Yanar Mohammed}} {{شریتی دەروازە|سیاسەت|ژیاننامە|عێراق|ژن|نژیاروانی|کەنەدا}} 2nyk6hsisqlds7j9kmyl601e58n888w 1455081 1455047 2025-06-21T21:02:27Z AramBot 39807 [[ویکیپیدیا:پۆلێنکردنی وتارە ھاوسەنگەکان|بۆت]]: زیادکردنی پۆلە ھاوسەنگەکان 1455081 wikitext text/x-wiki {{Databox}}'''یەنار محەممەد''' [[فێمینیزم|فێمینیستێکی]] ناسراوی [[عێراق|عێراقە]] لە ساڵی ١٩٦٠ لە [[بەغدا]] لەدایکبووە، ئەندامی دامەزرێنەر و بەڕێوەبەری [[ڕێکخراوی ئازادیی ژنان (عێراق)|ڕێکخراوی ئازادیی ژنانە لە عێراق]] و سەرنووسەری ڕۆژنامەی ئەلموساوایە. یەکێکە لە داکۆکیکارە دیارەکانی [[مافەکانی ژنان]] لە [[عێراق]] و لە ساڵی ٢٠٠٨ خەڵاتی دامەزراوەی گرووبەر بۆ مافەکانی ژنان وەرگرتووە. لە ساڵی ١٩٨٤ بڕوانامەی [[بەکالۆریۆس]]ی لە [[ئەندازیاری]] لە [[زانکۆی بەغدا]] بەدەستھێناوە و لە ساڵی ١٩٩٣ بڕوانامەی [[ماستەر]]ی لە [[زانکۆی تۆرۆنتۆ]] بەدەستھێناوە، دوای ڕووخانی ڕژێمی [[سەددام حوسێن]] گەڕایەوە [[عێراق]] بۆ دامەزراندنی [[ڕێکخراوی ئازادیی ژنان (عێراق)|ڕێکخراوی ئازادی ژنان لە عێراق]] کە بانگەشەی [[مافەکانی ژنان]] و [[دنیاگەرایی|عەلمانییەت]] و [[یەکسانیی جێندەری|یەکسانیی جێندەری]] دەکات و دژایەتی بناژۆخوازی [[ئیسلامی]] و [[داگیرکردنی عێراق لە ساڵی ٢٠٠٣|داگیرکاری ئەمریکا]] دەکات.<ref>https://www.radionawa.com/all-detail.aspx?jimare=11933&utm_source=perplexity</ref> بەھۆی چالاکییەکانییەوە لەلایەن گرووپە ئیسلامییە توندڕەوەکانەوە ھەڕەشەی کوشتنی لێکراوە بەھۆی داکۆکیکردن لە مافەکانی ژنان و ھەوڵدان بۆ چەسپاندنی یەکسانی لە یاسای عێراقدا، لە ساڵی ٢٠٠٤دا دوو ھەڕەشەی کوشتنی لەلایەن گرووپی ئیسلامی «فەرماندەیی باڵای جیھاد و ڕزگاری»ەوە لێکرا. لەو کاتەوە تا ئێستا پارێزگاری چەکداری وەرگرتووە. چەندین خەڵاتی نێونەتەوەیی وەرگرتووە بەھۆی داکۆکیکردن لە مافەکانی ژنان، لەوانە خەڵاتی دامەزراوەی گرووبەر لە ساڵی ٢٠٠٨ و خەڵاتی ڕافتۆی نەرویجی بۆ [[مافەکانی مرۆڤ]] لە ساڵی ٢٠١٦.<ref>https://www.alsumaria.tv/news/localnews/181152/%D9%85%D9%86-%D9%87%D9%8A-%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%82%D9%8A%D8%A9-%D9%8A%D9%86%D8%A7%D8%B1-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D8%AA%D9%8A-%D9%81%D8%A7%D8%B2%D8%AA-%D8%A8%D8%AC%D8%A7%D8%A6%D8%B2%D8%A9-%D8%B1%D8%A7%D9%81%D8%AA%D9%88-%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%B1%D9%88%D9%8A%D8%AC%D9%8A%D8%A9-%D8%9F?utm_source=perplexity</ref> == سەرچاوەکان == == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{پۆلی کۆمنز|Yanar Mohammed}} {{شریتی دەروازە|سیاسەت|ژیاننامە|عێراق|ژن|نژیاروانی|کەنەدا}} [[پۆل:لەدایکبووانی ١٩٦٠]] [[پۆل:زیندووان]] [[پۆل:خەڵکی بەغدا]] [[پۆل:دەرچووانی زانکۆی بەغدا]] s2e7wwbps0alkyz0qk6vrm2ska8a0d3 1455098 1455081 2025-06-22T09:53:10Z 1silent scientist 51740 /* سەرچاوەکان */ 1455098 wikitext text/x-wiki {{Databox}}'''یەنار محەممەد''' [[فێمینیزم|فێمینیستێکی]] ناسراوی [[عێراق|عێراقە]] لە ساڵی ١٩٦٠ لە [[بەغدا]] لەدایکبووە، ئەندامی دامەزرێنەر و بەڕێوەبەری [[ڕێکخراوی ئازادیی ژنان (عێراق)|ڕێکخراوی ئازادیی ژنانە لە عێراق]] و سەرنووسەری ڕۆژنامەی ئەلموساوایە. یەکێکە لە داکۆکیکارە دیارەکانی [[مافەکانی ژنان]] لە [[عێراق]] و لە ساڵی ٢٠٠٨ خەڵاتی دامەزراوەی گرووبەر بۆ مافەکانی ژنان وەرگرتووە. لە ساڵی ١٩٨٤ بڕوانامەی [[بەکالۆریۆس]]ی لە [[ئەندازیاری]] لە [[زانکۆی بەغدا]] بەدەستھێناوە و لە ساڵی ١٩٩٣ بڕوانامەی [[ماستەر]]ی لە [[زانکۆی تۆرۆنتۆ]] بەدەستھێناوە، دوای ڕووخانی ڕژێمی [[سەددام حوسێن]] گەڕایەوە [[عێراق]] بۆ دامەزراندنی [[ڕێکخراوی ئازادیی ژنان (عێراق)|ڕێکخراوی ئازادی ژنان لە عێراق]] کە بانگەشەی [[مافەکانی ژنان]] و [[دنیاگەرایی|عەلمانییەت]] و [[یەکسانیی جێندەری|یەکسانیی جێندەری]] دەکات و دژایەتی بناژۆخوازی [[ئیسلامی]] و [[داگیرکردنی عێراق لە ساڵی ٢٠٠٣|داگیرکاری ئەمریکا]] دەکات.<ref>https://www.radionawa.com/all-detail.aspx?jimare=11933&utm_source=perplexity</ref> بەھۆی چالاکییەکانییەوە لەلایەن گرووپە ئیسلامییە توندڕەوەکانەوە ھەڕەشەی کوشتنی لێکراوە بەھۆی داکۆکیکردن لە مافەکانی ژنان و ھەوڵدان بۆ چەسپاندنی یەکسانی لە یاسای عێراقدا، لە ساڵی ٢٠٠٤دا دوو ھەڕەشەی کوشتنی لەلایەن گرووپی ئیسلامی «فەرماندەیی باڵای جیھاد و ڕزگاری»ەوە لێکرا. لەو کاتەوە تا ئێستا پارێزگاری چەکداری وەرگرتووە. چەندین خەڵاتی نێونەتەوەیی وەرگرتووە بەھۆی داکۆکیکردن لە مافەکانی ژنان، لەوانە خەڵاتی دامەزراوەی گرووبەر لە ساڵی ٢٠٠٨ و خەڵاتی ڕافتۆی نەرویجی بۆ [[مافەکانی مرۆڤ]] لە ساڵی ٢٠١٦.<ref>https://www.alsumaria.tv/news/localnews/181152/%D9%85%D9%86-%D9%87%D9%8A-%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%82%D9%8A%D8%A9-%D9%8A%D9%86%D8%A7%D8%B1-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D8%AA%D9%8A-%D9%81%D8%A7%D8%B2%D8%AA-%D8%A8%D8%AC%D8%A7%D8%A6%D8%B2%D8%A9-%D8%B1%D8%A7%D9%81%D8%AA%D9%88-%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%B1%D9%88%D9%8A%D8%AC%D9%8A%D8%A9-%D8%9F?utm_source=perplexity</ref> == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{پۆلی کۆمنز|Yanar Mohammed}} {{شریتی دەروازە|سیاسەت|ژیاننامە|عێراق|ژن|نژیاروانی|کەنەدا}} [[پۆل:لەدایکبووانی ١٩٦٠]] [[پۆل:زیندووان]] [[پۆل:خەڵکی بەغدا]] [[پۆل:دەرچووانی زانکۆی بەغدا]] d3ws3iyigf7timo45ry0qz95f5cvwyh 0 286636 1455020 2025-06-21T14:06:10Z 1silent scientist 51740 بە وەرگێڕانی کردنەوەی بەش لە پەڕەی «[[:ar:Special:Redirect/revision/69302924|قناة الفرات الفضائية]]» دروست کراوە. 1455020 wikitext text/x-wiki '''تەلەڤیزیۆنی ئەلفورات''' کەناڵێکی مانگی دەستکردی [[عێراق|عێراقییە]] و [[زمانی عەرەبی|بە زمانی عەرەبی]] پەخش دەکات. لە ساڵی ٢٠٠٤ لە عێراق لەلایەن [[عەمار حەکیم]] سەرۆکی [[بزووتنەوەی حیکمەتی نیشتمانیی|ڕەوتی حیکمەتی نیشتمانیی]] و سەرۆکی پێشووی [[ھاوپەیمانی نیشتمانیی عێراق]] دامەزراوە. تەلەڤیزیۆنی ئەلفورات لە جیھانی عەرەبیدا دەتوانرێت سەیری بکرێت و لە [[ئەورووپا|ئەورووپاش]] بوونی ھەیە. == سەرچاوەکان == 4z4f56uscs2gicbnetn3f2nl5cjtxwu 1455021 1455020 2025-06-21T14:06:29Z 1silent scientist 51740 1455021 wikitext text/x-wiki {{Databox}}'''تەلەڤیزیۆنی ئەلفورات''' کەناڵێکی مانگی دەستکردی [[عێراق|عێراقییە]] و [[زمانی عەرەبی|بە زمانی عەرەبی]] پەخش دەکات. لە ساڵی ٢٠٠٤ لە عێراق لەلایەن [[عەمار حەکیم]] سەرۆکی [[بزووتنەوەی حیکمەتی نیشتمانیی|ڕەوتی حیکمەتی نیشتمانیی]] و سەرۆکی پێشووی [[ھاوپەیمانی نیشتمانیی عێراق]] دامەزراوە. تەلەڤیزیۆنی ئەلفورات لە جیھانی عەرەبیدا دەتوانرێت سەیری بکرێت و لە [[ئەورووپا|ئەورووپاش]] بوونی ھەیە. == سەرچاوەکان == b9unk90dgpvchivwq8epkkty1zen7bl 1455052 1455021 2025-06-21T17:03:14Z AramBot 39807 بۆت: زیادکردنی دەروازەکانی [[دەروازە:ڕۆژنامەوانی|ڕۆژنامەوانی]]، [[دەروازە:عێراق|عێراق]] و [[دەروازە:تەلەڤیزیۆن|تەلەڤیزیۆن]] 1455052 wikitext text/x-wiki {{Databox}}'''تەلەڤیزیۆنی ئەلفورات''' کەناڵێکی مانگی دەستکردی [[عێراق|عێراقییە]] و [[زمانی عەرەبی|بە زمانی عەرەبی]] پەخش دەکات. لە ساڵی ٢٠٠٤ لە عێراق لەلایەن [[عەمار حەکیم]] سەرۆکی [[بزووتنەوەی حیکمەتی نیشتمانیی|ڕەوتی حیکمەتی نیشتمانیی]] و سەرۆکی پێشووی [[ھاوپەیمانی نیشتمانیی عێراق]] دامەزراوە. تەلەڤیزیۆنی ئەلفورات لە جیھانی عەرەبیدا دەتوانرێت سەیری بکرێت و لە [[ئەورووپا|ئەورووپاش]] بوونی ھەیە. == سەرچاوەکان == {{شریتی دەروازە|ڕۆژنامەوانی|عێراق|تەلەڤیزیۆن}} 8x61pf41c9m7yy7ifmu6zo4eur1p30v 1455079 1455052 2025-06-21T21:01:47Z AramBot 39807 [[ویکیپیدیا:پۆلێنکردنی وتارە ھاوسەنگەکان|بۆت]]: زیادکردنی پۆلە ھاوسەنگەکان 1455079 wikitext text/x-wiki {{Databox}}'''تەلەڤیزیۆنی ئەلفورات''' کەناڵێکی مانگی دەستکردی [[عێراق|عێراقییە]] و [[زمانی عەرەبی|بە زمانی عەرەبی]] پەخش دەکات. لە ساڵی ٢٠٠٤ لە عێراق لەلایەن [[عەمار حەکیم]] سەرۆکی [[بزووتنەوەی حیکمەتی نیشتمانیی|ڕەوتی حیکمەتی نیشتمانیی]] و سەرۆکی پێشووی [[ھاوپەیمانی نیشتمانیی عێراق]] دامەزراوە. تەلەڤیزیۆنی ئەلفورات لە جیھانی عەرەبیدا دەتوانرێت سەیری بکرێت و لە [[ئەورووپا|ئەورووپاش]] بوونی ھەیە. == سەرچاوەکان == {{شریتی دەروازە|ڕۆژنامەوانی|عێراق|تەلەڤیزیۆن}} [[پۆل:کەناڵە تەلەڤیزیۆنییەکانی زمانی عەرەبی]] 4422g2w0v8rmrv7sf3uzj0ga3rsu5uk 0 286637 1455023 2025-06-21T14:11:05Z 1silent scientist 51740 بە وەرگێڕانی کردنەوەی بەش لە پەڕەی «[[:ar:Special:Redirect/revision/62335054|سحبان فيصل محجوب]]» دروست کراوە. 1455023 wikitext text/x-wiki '''سووحبان فەیسەڵ مەحجوب''' بەڕەچەڵەک خەڵۆی مووسڵە و لە ساڵی ١٩٥٧ لەدایکبووە، وەک سەرۆکی ھەیئەی کارەبا (بە پلەی وەزیر) <ref>{{Cite web |last=الشماع |first=سلام |ناونیشان=http://www.alhadathcenter.net/views/8987-2017-01-25-23-16-55 |ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20200305063708/http://www.alhadathcenter.net/views/8987-2017-01-25-23-16-55 |ڕێکەوتی ئەرشیڤ=2020-03-05 |ڕێکەوتی سەردان=2020-03-05 |وێبگە=www.alhadathcenter.net |زمان=ar-aa}}</ref> <ref>{{Cite web |ڕێکەوت=الخميس، 11 سبتمبر 2014 |ناونیشان=http://wijhatnadhar2.blogspot.com/2014/09/blog-post_20.html |ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20190719020305/http://wijhatnadhar2.blogspot.com/2014/09/blog-post_20.html |ڕێکەوتی ئەرشیڤ=19 يوليو 2019 |ڕێکەوتی سەردان=2020-03-05 |وێبگە=وجهات نظر}}</ref> لە دوایین پێکھێنانی وەزاری [[حیزبی بەعسی عێراق|پارتی بەعسی سۆسیالیستی عەرەبی لە عێراق]] لە سەردەمی دەسەڵاتی [[سەددام حوسێن|سەدام حوسێندا]] دەستنیشانکراوە. لە ساڵی ٢٠٠٢ وەک جێگری یەکەمی [[عودەی سەددام حوسێن|عودەی سەدام حسێن]] لە [[نادي الجادرية للفروسية|یانەی سوارچاکی ئەلجەدریە]] لە پشت [[طه حمود الناصري|تەھا حەمود ئەلناسری]] دەستنیشانکرا. ساڵی ٢٠٠٣ لە [[بەغدا]] دەستگیرکرا و دوای چەند ڕۆژێک ئازادکرا بۆ [[ئوردن]]. دوای لەشکرکێشی ئەمریکا بۆ سەر عێراق چەند جارێک بۆ پۆستی وەزیری کارەبا کاندید کرا، بەڵام بە ھۆکاری سیاسی ڕەتکرایەوە. == سەرچاوەکان == skb6ao1sxpt191romsiymvru4043jaw 1455024 1455023 2025-06-21T14:12:44Z 1silent scientist 51740 1455024 wikitext text/x-wiki {{Databox}}'''سووحبان فەیسەڵ مەحجوب''' بەڕەچەڵەک خەڵکی [[مووسڵ]]ە و لە ساڵی ١٩٥٧ لەدایکبووە، وەک سەرۆکی ھەیئەی کارەبا (بە پلەی وەزیر)<ref>{{Cite web |last=الشماع |first=سلام |ناونیشان=http://www.alhadathcenter.net/views/8987-2017-01-25-23-16-55 |ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20200305063708/http://www.alhadathcenter.net/views/8987-2017-01-25-23-16-55 |ڕێکەوتی ئەرشیڤ=2020-03-05 |ڕێکەوتی سەردان=2020-03-05 |وێبگە=www.alhadathcenter.net |زمان=ar-aa}}</ref> <ref>{{Cite web |ڕێکەوت=الخميس، 11 سبتمبر 2014 |ناونیشان=http://wijhatnadhar2.blogspot.com/2014/09/blog-post_20.html |ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20190719020305/http://wijhatnadhar2.blogspot.com/2014/09/blog-post_20.html |ڕێکەوتی ئەرشیڤ=19 يوليو 2019 |ڕێکەوتی سەردان=2020-03-05 |وێبگە=وجهات نظر}}</ref> لە دوایین پێکھێنانی وەزاری [[حیزبی بەعسی عێراق]] لە سەردەمی دەسەڵاتی [[سەددام حوسێن|سەددام حوسێندا]] دەستنیشانکراوە. لە ساڵی ٢٠٠٢ وەک جێگری یەکەمی [[عودەی سەددام حوسێن|عودەی سەددام حوسێن]] لە [[یانەی سوارچاکی جادریە]] لە پشت [[تەھا حەموود ئەلناسری]] دەستنیشانکرا. ساڵی ٢٠٠٣ لە [[بەغدا]] دەستگیرکرا و دوای چەند ڕۆژێک ئازادکرا بۆ [[ئوردن]]. دوای لەشکرکێشی ئەمریکا بۆ سەر عێراق چەند جارێک بۆ پۆستی وەزیری کارەبا کاندید کرا، بەڵام بە ھۆکاری سیاسی ڕەتکرایەوە. == سەرچاوەکان == bwyohw2gl0g1tknrgap3t4nrqm0attp 1455029 1455024 2025-06-21T15:01:00Z AramBot 39807 بۆت: زیادکردنی داڕێژەی بەجێماوی {{[[داڕێژە:سەرچاوەکان|سەرچاوەکان]]}} 1455029 wikitext text/x-wiki {{Databox}}'''سووحبان فەیسەڵ مەحجوب''' بەڕەچەڵەک خەڵکی [[مووسڵ]]ە و لە ساڵی ١٩٥٧ لەدایکبووە، وەک سەرۆکی ھەیئەی کارەبا (بە پلەی وەزیر)<ref>{{Cite web |last=الشماع |first=سلام |ناونیشان=http://www.alhadathcenter.net/views/8987-2017-01-25-23-16-55 |ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20200305063708/http://www.alhadathcenter.net/views/8987-2017-01-25-23-16-55 |ڕێکەوتی ئەرشیڤ=2020-03-05 |ڕێکەوتی سەردان=2020-03-05 |وێبگە=www.alhadathcenter.net |زمان=ar-aa}}</ref> <ref>{{Cite web |ڕێکەوت=الخميس، 11 سبتمبر 2014 |ناونیشان=http://wijhatnadhar2.blogspot.com/2014/09/blog-post_20.html |ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20190719020305/http://wijhatnadhar2.blogspot.com/2014/09/blog-post_20.html |ڕێکەوتی ئەرشیڤ=19 يوليو 2019 |ڕێکەوتی سەردان=2020-03-05 |وێبگە=وجهات نظر}}</ref> لە دوایین پێکھێنانی وەزاری [[حیزبی بەعسی عێراق]] لە سەردەمی دەسەڵاتی [[سەددام حوسێن|سەددام حوسێندا]] دەستنیشانکراوە. لە ساڵی ٢٠٠٢ وەک جێگری یەکەمی [[عودەی سەددام حوسێن|عودەی سەددام حوسێن]] لە [[یانەی سوارچاکی جادریە]] لە پشت [[تەھا حەموود ئەلناسری]] دەستنیشانکرا. ساڵی ٢٠٠٣ لە [[بەغدا]] دەستگیرکرا و دوای چەند ڕۆژێک ئازادکرا بۆ [[ئوردن]]. دوای لەشکرکێشی ئەمریکا بۆ سەر عێراق چەند جارێک بۆ پۆستی وەزیری کارەبا کاندید کرا، بەڵام بە ھۆکاری سیاسی ڕەتکرایەوە. == سەرچاوەکان == == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} bc3cy1sp0mwupkmp6hupco9mte8rekv 1455050 1455029 2025-06-21T17:02:34Z AramBot 39807 بۆت: زیادکردنی دەروازەکانی [[دەروازە:ژیاننامە|ژیاننامە]] و [[دەروازە:عێراق|عێراق]] 1455050 wikitext text/x-wiki {{Databox}}'''سووحبان فەیسەڵ مەحجوب''' بەڕەچەڵەک خەڵکی [[مووسڵ]]ە و لە ساڵی ١٩٥٧ لەدایکبووە، وەک سەرۆکی ھەیئەی کارەبا (بە پلەی وەزیر)<ref>{{Cite web |last=الشماع |first=سلام |ناونیشان=http://www.alhadathcenter.net/views/8987-2017-01-25-23-16-55 |ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20200305063708/http://www.alhadathcenter.net/views/8987-2017-01-25-23-16-55 |ڕێکەوتی ئەرشیڤ=2020-03-05 |ڕێکەوتی سەردان=2020-03-05 |وێبگە=www.alhadathcenter.net |زمان=ar-aa}}</ref> <ref>{{Cite web |ڕێکەوت=الخميس، 11 سبتمبر 2014 |ناونیشان=http://wijhatnadhar2.blogspot.com/2014/09/blog-post_20.html |ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20190719020305/http://wijhatnadhar2.blogspot.com/2014/09/blog-post_20.html |ڕێکەوتی ئەرشیڤ=19 يوليو 2019 |ڕێکەوتی سەردان=2020-03-05 |وێبگە=وجهات نظر}}</ref> لە دوایین پێکھێنانی وەزاری [[حیزبی بەعسی عێراق]] لە سەردەمی دەسەڵاتی [[سەددام حوسێن|سەددام حوسێندا]] دەستنیشانکراوە. لە ساڵی ٢٠٠٢ وەک جێگری یەکەمی [[عودەی سەددام حوسێن|عودەی سەددام حوسێن]] لە [[یانەی سوارچاکی جادریە]] لە پشت [[تەھا حەموود ئەلناسری]] دەستنیشانکرا. ساڵی ٢٠٠٣ لە [[بەغدا]] دەستگیرکرا و دوای چەند ڕۆژێک ئازادکرا بۆ [[ئوردن]]. دوای لەشکرکێشی ئەمریکا بۆ سەر عێراق چەند جارێک بۆ پۆستی وەزیری کارەبا کاندید کرا، بەڵام بە ھۆکاری سیاسی ڕەتکرایەوە. == سەرچاوەکان == == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{شریتی دەروازە|ژیاننامە|عێراق}} 0d4m71t1bj2u6g834imj73g4xk6cm56 0 286638 1455025 2025-06-21T14:15:53Z 1silent scientist 51740 بە وەرگێڕانی کردنەوەی بەش لە پەڕەی «[[:ar:Special:Redirect/revision/58734164|منذر مظفر النقشبندي]]» دروست کراوە. 1455025 wikitext text/x-wiki '''مونزیر موزەفەر محەم؟ەد ئەسعەد نەقشبەندی''' [[ئەندازیار]] [[سیاسەتوان|و سیاسەتمەداری]] [[کورد|کوردی]] [[خەڵکی عێراق|عێراقە]] لە شاری ھەولێر لەدایک بووە و لە قۆناغی ناوەندیدا پەیوەندی بە [[پارتی دیموکراتی کوردستان|پارتی دیموکراتی کوردستانەوە]] کردووە. لە ساڵی ١٩٧٤ بەشداری بزووتنەوەی کورد کردووە و خاوەنی بڕوانامەی بەکالۆریۆسە لە ئەندازیاری میکانیکی. پێش [[داگیرکردنی عێراق لە ساڵی ٢٠٠٣|داگیرکارییەکە]] وەک دوایین وەزیری کار و کاروباری کۆمەڵایەتی لە [[عێراق]] لە سەردەمی [[سەددام حوسێن|سەدام حسێن]] کاری کردووە . دوای خانەنشین بوونی سەعدی توعمە عەباس لە ٢٩ی حوزەیرانی ٢٠٠٢ ئەو پۆستەی وەرگرت و لە ١٢ی تەممووزی ٢٠٠٢ دەستبەکاربوونی وەک وەزیر ڕاگەیەندرا تا لەشکرکێشی ئەمریکا بۆ سەر عێراق لە پۆستەکەیدا مایەوە. پاشان بەرەو زێدی خۆی لە [[ھەولێر|هەولێر]] بەڕێکەوت کە ئێستا لەگەڵ خێزانەکەی نیشتەجێیە. == سەرچاوەکان == mvkaqo4pjoequry4vzh3ck0zkk84cko 1455026 1455025 2025-06-21T14:17:46Z 1silent scientist 51740 1455026 wikitext text/x-wiki {{Databox}}'''مونزیر موزەفەر محەممەد ئەسعەد نەقشبەندی''' [[ئەندازیار]] و [[سیاسەتوان|سیاسەتمەداری]] [[کورد|کوردی]] [[خەڵکی عێراق|عێراقە]] لە شاری [[ھەولێر]] لەدایک بووە و لە قۆناغی ناوەندیدا پەیوەندی بە [[پارتی دیموکراتی کوردستان|پارتی دیموکراتی کوردستانەوە]] کردووە. لە ساڵی ١٩٧٤ بەشداری بزووتنەوەی کورد کردووە و خاوەنی بڕوانامەی [[بەکالۆریۆس]]ە لە ئەندازیاری میکانیکی. پێش [[داگیرکردنی عێراق لە ساڵی ٢٠٠٣]] وەک دوایین وەزیری کار و کاروباری کۆمەڵایەتی لە [[عێراق]] لە سەردەمی [[سەددام حوسێن|سەدام حسێن]] کاری کردووە. دوای خانەنشین بوونی سەعدی توعمە عەباس لە ٢٩ی حوزەیرانی ٢٠٠٢ ئەو پۆستەی وەرگرت و لە ١٢ی تەممووزی ٢٠٠٢ دەستبەکاربوونی وەک وەزیر ڕاگەیەندرا تا لەشکرکێشی ئەمریکا بۆ سەر عێراق لە پۆستەکەیدا مایەوە. پاشان بەرەو زێدی خۆی لە [[ھەولێر|ھەولێر]] بەڕێکەوت کە ئێستا لەگەڵ خێزانەکەی نیشتەجێیە. == سەرچاوەکان == heel37y5qv59k9wv9amgynyzhlt4ip6 1455027 1455026 2025-06-21T14:18:54Z 1silent scientist 51740 1455027 wikitext text/x-wiki {{Databox}}'''مونزیر موزەفەر محەممەد ئەسعەد نەقشبەندی''' [[ئەندازیار]] و [[سیاسەتوان|سیاسەتمەداری]] [[کورد|کوردی]] [[خەڵکی عێراق|عێراقە]] لە شاری [[ھەولێر]] لەدایک بووە و لە قۆناغی ناوەندیدا پەیوەندی بە [[پارتی دیموکراتی کوردستان|پارتی دیموکراتی کوردستانەوە]] کردووە. لە ساڵی ١٩٧٤ بەشداری بزووتنەوەی کورد کردووە و خاوەنی بڕوانامەی [[بەکالۆریۆس]]ە لە ئەندازیاری میکانیکی.<ref>https://web.archive.org/web/20180929042946/https://elaph.com/Web/Archive/1026901562376925400.html</ref> پێش [[داگیرکردنی عێراق لە ساڵی ٢٠٠٣]] وەک دوایین وەزیری کار و کاروباری کۆمەڵایەتی لە [[عێراق]] لە سەردەمی [[سەددام حوسێن|سەدام حسێن]] کاری کردووە.<ref>https://web.archive.org/web/20180929041142/https://elaph.com/Web/Archive/1026500705830898300.htm</ref> دوای خانەنشین بوونی سەعدی توعمە عەباس لە ٢٩ی حوزەیرانی ٢٠٠٢ ئەو پۆستەی وەرگرت و لە ١٢ی تەممووزی ٢٠٠٢ دەستبەکاربوونی وەک وەزیر ڕاگەیەندرا تا لەشکرکێشی ئەمریکا بۆ سەر عێراق لە پۆستەکەیدا مایەوە. پاشان بەرەو زێدی خۆی لە [[ھەولێر|ھەولێر]] بەڕێکەوت کە ئێستا لەگەڵ خێزانەکەی نیشتەجێیە.<ref>Historical Dictionary of Iraq - إدموند غريب</ref><ref>https://web.archive.org/web/20180929041459/https://www.iraqhurr.org/a/1629315.html</ref> == سەرچاوەکان == sk6danklizxuhkwlyyhj9ouz4547jrg 1455028 1455027 2025-06-21T15:00:50Z AramBot 39807 بۆت: زیادکردنی داڕێژەی بەجێماوی {{[[داڕێژە:سەرچاوەکان|سەرچاوەکان]]}} 1455028 wikitext text/x-wiki {{Databox}}'''مونزیر موزەفەر محەممەد ئەسعەد نەقشبەندی''' [[ئەندازیار]] و [[سیاسەتوان|سیاسەتمەداری]] [[کورد|کوردی]] [[خەڵکی عێراق|عێراقە]] لە شاری [[ھەولێر]] لەدایک بووە و لە قۆناغی ناوەندیدا پەیوەندی بە [[پارتی دیموکراتی کوردستان|پارتی دیموکراتی کوردستانەوە]] کردووە. لە ساڵی ١٩٧٤ بەشداری بزووتنەوەی کورد کردووە و خاوەنی بڕوانامەی [[بەکالۆریۆس]]ە لە ئەندازیاری میکانیکی.<ref>https://web.archive.org/web/20180929042946/https://elaph.com/Web/Archive/1026901562376925400.html</ref> پێش [[داگیرکردنی عێراق لە ساڵی ٢٠٠٣]] وەک دوایین وەزیری کار و کاروباری کۆمەڵایەتی لە [[عێراق]] لە سەردەمی [[سەددام حوسێن|سەدام حسێن]] کاری کردووە.<ref>https://web.archive.org/web/20180929041142/https://elaph.com/Web/Archive/1026500705830898300.htm</ref> دوای خانەنشین بوونی سەعدی توعمە عەباس لە ٢٩ی حوزەیرانی ٢٠٠٢ ئەو پۆستەی وەرگرت و لە ١٢ی تەممووزی ٢٠٠٢ دەستبەکاربوونی وەک وەزیر ڕاگەیەندرا تا لەشکرکێشی ئەمریکا بۆ سەر عێراق لە پۆستەکەیدا مایەوە. پاشان بەرەو زێدی خۆی لە [[ھەولێر|ھەولێر]] بەڕێکەوت کە ئێستا لەگەڵ خێزانەکەی نیشتەجێیە.<ref>Historical Dictionary of Iraq - إدموند غريب</ref><ref>https://web.archive.org/web/20180929041459/https://www.iraqhurr.org/a/1629315.html</ref> == سەرچاوەکان == == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} 8u9bgxnho4hu6vpxsb2vjqkrzfvguzf 1455051 1455028 2025-06-21T17:02:54Z AramBot 39807 بۆت: زیادکردنی دەروازەکانی [[دەروازە:سیاسەت|سیاسەت]]، [[دەروازە:عێراق|عێراق]] و [[دەروازە:ژیاننامە|ژیاننامە]] 1455051 wikitext text/x-wiki {{Databox}}'''مونزیر موزەفەر محەممەد ئەسعەد نەقشبەندی''' [[ئەندازیار]] و [[سیاسەتوان|سیاسەتمەداری]] [[کورد|کوردی]] [[خەڵکی عێراق|عێراقە]] لە شاری [[ھەولێر]] لەدایک بووە و لە قۆناغی ناوەندیدا پەیوەندی بە [[پارتی دیموکراتی کوردستان|پارتی دیموکراتی کوردستانەوە]] کردووە. لە ساڵی ١٩٧٤ بەشداری بزووتنەوەی کورد کردووە و خاوەنی بڕوانامەی [[بەکالۆریۆس]]ە لە ئەندازیاری میکانیکی.<ref>https://web.archive.org/web/20180929042946/https://elaph.com/Web/Archive/1026901562376925400.html</ref> پێش [[داگیرکردنی عێراق لە ساڵی ٢٠٠٣]] وەک دوایین وەزیری کار و کاروباری کۆمەڵایەتی لە [[عێراق]] لە سەردەمی [[سەددام حوسێن|سەدام حسێن]] کاری کردووە.<ref>https://web.archive.org/web/20180929041142/https://elaph.com/Web/Archive/1026500705830898300.htm</ref> دوای خانەنشین بوونی سەعدی توعمە عەباس لە ٢٩ی حوزەیرانی ٢٠٠٢ ئەو پۆستەی وەرگرت و لە ١٢ی تەممووزی ٢٠٠٢ دەستبەکاربوونی وەک وەزیر ڕاگەیەندرا تا لەشکرکێشی ئەمریکا بۆ سەر عێراق لە پۆستەکەیدا مایەوە. پاشان بەرەو زێدی خۆی لە [[ھەولێر|ھەولێر]] بەڕێکەوت کە ئێستا لەگەڵ خێزانەکەی نیشتەجێیە.<ref>Historical Dictionary of Iraq - إدموند غريب</ref><ref>https://web.archive.org/web/20180929041459/https://www.iraqhurr.org/a/1629315.html</ref> == سەرچاوەکان == == سەرچاوەکان == {{سەرچاوەکان}} {{شریتی دەروازە|سیاسەت|عێراق|ژیاننامە}} bqiswlv34egrkabfs2jyopwsw1q3770 0 286639 1455062 2025-06-21T17:49:33Z 1silent scientist 51740 بە وەرگێڕانی کردنەوەی بەش لە پەڕەی «[[:ar:Special:Redirect/revision/61712147|نوري فرحان الراوي]]» دروست کراوە. 1455062 wikitext text/x-wiki '''نووری فەرحان ئەلراوی''' [[سیاسەتوان|سیاسەتمەدارێکی]] [[خەڵکی عێراق|عێراقییە]] و خاوەنی ئاڕاستەی نەتەوەپەرستییە، لە ساڵی ١٩٤٥ لەدایک بووە. لە ساڵی ١٩٦٦ کۆلێژی پۆلیس دەرچووە. لە ساڵی ١٩٦٠ پەیوەندی بە بزووتنەوەی ناسیۆنالیستی عەرەبیەوە کردووە، بەهۆی دژایەتیکردنی [[حیزبی بەعس|پارتی سۆسیالیستی عەرەبی بەعسی]] زیاتر لە جارێک دەستگیرکراوە. لە ٣ی ئایاری ٢٠٠٥ تا ٢٠ی ئایاری ٢٠٠٦ وەزیری ڕۆشنبیری لە [[حکوومەتی ڕاگوزەری عێراق|حکوومەتی ڕاگوزەری عێراقدا]] بووە و دواتر ئەندامی مەکتەبی سیاسی پارتی یەکێتیی بووە. == سەرچاوەکان == 5py2idirda75cjhvxj23udklm34klp3 1455063 1455062 2025-06-21T17:51:32Z 1silent scientist 51740 1455063 wikitext text/x-wiki {{Databox}}'''نووری فەرحان ئەلراوی''' [[سیاسەتوان|سیاسەتمەدارێکی]] [[خەڵکی عێراق|عێراقییە]] و خاوەنی ئاڕاستەی [[ڕەگەزپەرستی|نەتەوەپەرستییە]]، لە ساڵی ١٩٤٥ لەدایکبووە. لە ساڵی ١٩٦٦ کۆلێژی پۆلیس دەرچووە. لە ساڵی ١٩٦٠ پەیوەندی بە بزووتنەوەی ناسیۆنالیستی عەرەبییەوە کردووە، بەھۆی دژایەتیکردنی [[حیزبی بەعس]] زیاتر لە جارێک دەستگیرکراوە. لە ٣ی ئایاری ٢٠٠٥ تا ٢٠ی ئایاری ٢٠٠٦ وەزیری ڕۆشنبیری لە [[حکوومەتی ڕاگوزەری عێراق|حکوومەتی ڕاگوزەری عێراقدا]] بووە و دواتر ئەندامی مەکتەبی سیاسی پارتی یەکێتیی بووە. == سەرچاوەکان == ltaoka8r7vdlj6zbr0ock7r9mi8d34x 0 286640 1455064 2025-06-21T17:57:38Z 1silent scientist 51740 بە وەرگێڕانی کردنەوەی بەش لە پەڕەی «[[:ar:Special:Redirect/revision/70636497|يوسف العاني]]» دروست کراوە. 1455064 wikitext text/x-wiki '''یووسف ئەلعانی''' ( [[١ی تەممووز|١ی تەمموزی]] [[١٩٢٧]] - [[١٠ی تشرینی یەکەم|١٠ی تشرینی یەکەمی]] [[٢٠١٦]] ) [[ئەکتەر]] و دەرھێنەر و ھونەرمەندێکی بەناوبانگی [[عێراق|عێراقی]] لەدایکبووی [[بەغدا|شاری بەغدا]] بووە. <ref>{{Cite web |ناونیشان=https://opc-kb.oclc.org/PPN?PPN=074839233 |ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20191216195548/http://opc4.kb.nl/PPN?PPN=074839233 |ڕێکەوتی ئەرشیڤ=2019-12-16}}</ref> <ref>{{Cite web |ناونیشان=https://elcinema.com/person/1031265/ |ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20190810144858/https://www.elcinema.com/person/1031265/ |ڕێکەوتی ئەرشیڤ=10 أغسطس 2019}}</ref> <ref>{{Cite web |ناونیشان=https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb143950129 |ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20191216195551/https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb143950129 |ڕێکەوتی ئەرشیڤ=2019-12-16}}</ref> لە گەڕەکێکی کۆنی بەناوبانگی [[بەغدا]] گەورە بووە کە بە گەڕەکی (بازاڕی حەمادە) ناسراوە، دەکەوێتە ناوەندی [[بەغدا|شاری بەغدا.]] پێدەچێت زۆرێک لە سەرچاوە و بناغە و فۆرمەکانی نووسینە شانۆییەکانی لە کەش و ھەوا ئەو گەڕەکە وەرگرتبێت. <ref>{{Cite Q|Q115759702}}</ref> <ref>{{Cite Q|Q111309344}}</ref> لە ١٠ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٦ لە یەکێک لە نەخۆشخانەکانی [[ئوردن]] کۆچی دوایی کردووە. <ref>{{Cite Q|Q111309344}}</ref> == سەرچاوەکان == afnf36vvd62n3c0tamzl7nd4twyady3 1455065 1455064 2025-06-21T18:00:01Z 1silent scientist 51740 1455065 wikitext text/x-wiki {{Databox}}'''یووسف ئەلعانی''' (١ی تەممووزی ١٩٢٧ – ١٠ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٦) [[ئەکتەر]] و [[دەرھێنەر]] و [[ھونەرمەند]]ێکی بەناوبانگی [[عێراق|عێراقی]] لەدایکبووی [[بەغدا|شاری بەغدا]] بووە.<ref>{{Cite web |ناونیشان=https://opc-kb.oclc.org/PPN?PPN=074839233 |ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20191216195548/http://opc4.kb.nl/PPN?PPN=074839233 |ڕێکەوتی ئەرشیڤ=2019-12-16}}</ref> <ref>{{Cite web |ناونیشان=https://elcinema.com/person/1031265/ |ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20190810144858/https://www.elcinema.com/person/1031265/ |ڕێکەوتی ئەرشیڤ=10 أغسطس 2019}}</ref> <ref>{{Cite web |ناونیشان=https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb143950129 |ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20191216195551/https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb143950129 |ڕێکەوتی ئەرشیڤ=2019-12-16}}</ref> لە گەڕەکێکی کۆنی بەناوبانگی [[بەغدا]] گەورە بووە کە بە گەڕەکی (بازاڕی حەمادە) ناسراوە، دەکەوێتە ناوەندی بەغدا. پێدەچێت زۆرێک لە سەرچاوە و بناغە و فۆرمەکانی نووسینە شانۆییەکانی لە کەش و ھەوا ئەو گەڕەکە وەرگرتبێت.<ref>{{Cite Q|Q115759702}}</ref> <ref>{{Cite Q|Q111309344}}</ref> لە ١٠ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٦ لە یەکێک لە نەخۆشخانەکانی [[ئوردن]] کۆچی دوایی کردووە.<ref>{{Cite Q|Q111309344}}</ref> == سەرچاوەکان == kq56vtovgx43wm17xngrgo477im6dre 0 286641 1455068 2025-06-21T18:01:55Z 1silent scientist 51740 1silent scientist پەڕەی [[پەیوەندییەکانی عێراق و سوریا]]ی گواستەوە بۆ [[پەیوەندییەکانی عێراق و سووریا]]: گونجاندنی لەگەڵ تەختەکلیلی ستاندارد 1455068 wikitext text/x-wiki #ڕەوانەکەر [[پەیوەندییەکانی عێراق و سووریا]] fkadbmg5rp4yi38t95bh52r5bfosmg2 0 286642 1455070 2025-06-21T18:04:48Z 1silent scientist 51740 بە وەرگێڕانی کردنەوەی بەش لە پەڕەی «[[:ar:Special:Redirect/revision/68168213|العلاقات الألمانية العراقية]]» دروست کراوە. 1455070 wikitext text/x-wiki '''پەیوەندییەکانی عێراق و ئەڵمانیا''' پەیوەندییە نێونەتەوەیییەکانی نێوان ھەردوو وڵاتی [[عێراق]] [[ئەڵمانیا|و ئەڵمانیایە]] کە باڵیۆزخانەی ئەڵمانیا لە [[بەغدا|بەغدای]] پایتەختی [[عێراق]] ھەیە، و کونسوڵخانەیەک لە [[ھەولێر]] ھەیە، و باڵیۆزخانەی عێراق لە [[بەرلین|بەرلینی]] پایتەختی [[ئەڵمانیا]] ھەیە، و کونسوڵخانەیەک لە [[فرانکفورت|فرانکفۆرت]] ھەیە، و لەنێو پەیوەندییەکاندا بوونی ٨٤–١٥٠ ھەزار عێراقی لە ئەڵمانیا. <ref>{{Cite news|last=Hudson|first=Alexandra|title=German cabinet approves training mission to Iraq|url=https://www.reuters.com/article/us-mideast-crisis-germany-mission/german-cabinet-approves-training-mission-to-iraq-idUSKBN0JV16S20141217|access-date=5 February 2015|work=Reuters|agency=Reuters|issue=17 December 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20150924211550/http://www.reuters.com/article/2014/12/17/us-mideast-crisis-germany-mission-idUSKBN0JV16S20141217|archive-date=24 سبتمبر 2015}}</ref> <ref>{{Cite news|title=Germany to arm Kurdish forces fighting Islamic State in Iraq|url=https://www.dw.com/en/germany-to-arm-kurdish-forces-fighting-islamic-state-in-iraq/a-17891859|access-date=5 February 2015|work=Deutsche Welle|agency=dpa/AP|publisher=Deutsche Welle|date=31 August 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20191211200839/http://dw.de/p/1D4UN|archive-date=2019-12-11}}</ref> <ref>{{Cite web |ناونیشان=https://almasalah.com/ar/NewsDetails.aspx?NewsID=215424 |ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20210923040639/https://almasalah.com/ar/NewsDetails.aspx?NewsID=215424 |ڕێکەوتی ئەرشیڤ=23 سبتمبر 2021 |ڕێکەوتی سەردان=2021-09-22 |وێبگە=almasalah.com}}</ref> == سەرچاوەکان == 2j6344caagc19xayiufedbs5zc7ifja 1455071 1455070 2025-06-21T18:10:39Z 1silent scientist 51740 1455071 wikitext text/x-wiki {{Databox|وێنە=Germany_Iraq_Locator.png }}'''پەیوەندییەکانی عێراق و ئەڵمانیا''' پەیوەندییە نێونەتەوەیییەکانی نێوان ھەردوو وڵاتی [[عێراق]] و [[ئەڵمانیا| ئەڵمانیایە]] کە [[باڵیۆزخانە]]ی ئەڵمانیا لە [[بەغدا|بەغدای]] پایتەختی [[عێراق]] ھەیە، و [[کونسوڵخانە]]یەک لە [[ھەولێر]] ھەیە، و باڵیۆزخانەی عێراق لە [[بەرلین|بەرلینی]] پایتەختی [[ئەڵمانیا]] ھەیە، و کونسوڵخانەیەک لە [[فرانکفورت|فرانکفۆرت]] ھەیە، و لەنێو پەیوەندییەکاندا بوونی ١٥٠–٢٥٠ ھەزار [[عێراقی]] لە ئەڵمانیا.<ref>{{Cite news|last=Hudson|first=Alexandra|title=German cabinet approves training mission to Iraq|url=https://www.reuters.com/article/us-mideast-crisis-germany-mission/german-cabinet-approves-training-mission-to-iraq-idUSKBN0JV16S20141217|access-date=5 February 2015|work=Reuters|agency=Reuters|issue=17 December 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20150924211550/http://www.reuters.com/article/2014/12/17/us-mideast-crisis-germany-mission-idUSKBN0JV16S20141217|archive-date=24 سبتمبر 2015}}</ref> <ref>{{Cite news|title=Germany to arm Kurdish forces fighting Islamic State in Iraq|url=https://www.dw.com/en/germany-to-arm-kurdish-forces-fighting-islamic-state-in-iraq/a-17891859|access-date=5 February 2015|work=Deutsche Welle|agency=dpa/AP|publisher=Deutsche Welle|date=31 August 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20191211200839/http://dw.de/p/1D4UN|archive-date=2019-12-11}}</ref> <ref>{{Cite web |ناونیشان=https://almasalah.com/ar/NewsDetails.aspx?NewsID=215424 |ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20210923040639/https://almasalah.com/ar/NewsDetails.aspx?NewsID=215424 |ڕێکەوتی ئەرشیڤ=23 سبتمبر 2021 |ڕێکەوتی سەردان=2021-09-22 |وێبگە=almasalah.com}}</ref><ref>https://baghdadtoday.news/211045-%D8%AA%D9%82%D8%B1%D9%8A%D8%B1-%D8%A7%D9%84%D8%AD%D9%83%D9%88%D9%85%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D8%A3%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%8A%D8%A9-%D8%AA%D9%83%D8%B4%D9%81-%D8%A7%D8%B9%D8%AF%D8%A7%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%82%D9%8A%D9%8A%D9%86-%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%82%D9%8A%D9%85%D9%8A%D9%86-%D9%81%D9%8A%D9%87%D8%A7.html</ref> == سەرچاوەکان == 4p1bofrdimx0tseq18q7xxddvakv327