Wikipedia
csbwiki
https://csb.wikipedia.org/wiki/Prz%C3%A9dn%C3%B4_starna
MediaWiki 1.45.0-wmf.7
first-letter
Media
Specjalnô
Diskùsëjô
Brëkòwnik
Diskùsëjô brëkòwnika
Wiki
Diskùsëjô Wiki
Òbrôzk
Diskùsëjô òbrôzków
MediaWiki
Diskùsëjô MediaWiki
Szablóna
Diskùsëjô Szablónë
Pòmòc
Diskùsëjô Pòmòcë
Kategòrëjô
Diskùsëjô Kategòrëji
TimedText
TimedText talk
Moduł
Dyskusja modułu
Wydarzenie
Dyskusja wydarzenia
Czasnik w kaszëbsczim jãzëkù
0
12242
190425
190008
2025-06-27T11:38:14Z
Dzywòwidz
17628
190425
wikitext
text/x-wiki
'''Czasnik''' - je partiã mòwë òznôczającym aktiwnosc abò stan. Òdpòwiôdô na pëtania: ''co robi?, co sã z nim dzeje?, w jaczim je stanie?'' Je samòstójnym partã mòwë; w zdanim mô fùnkcjã òrzeczeniô. Czasnik òtmieniwô sã przez: òsobë, lëczbë, czasë, ôrtë, ùstawë, tribë.
W kaszëbiznie wëapartniwô sã sétmë òsobów czasnika, trzë w pòjedinczny lëczbie, trzë we wielny lëczbie, ''trzë w pòdwójny lëczbie'' ë pòczestną fòrmã
{| class="wikitable"
|+
!Pòjedincznô lëczba
!''Pòdwójnô lëczba''
!Wielnô lëczba
|-
|1. Jô
|''1. Ma''
|1. Më
|-
|2. Të
|''2. Wa''
|2. Wa
|-
|3. Òn, òna, òno
|''3. Òna/Ònej''
|3. Òni/Òne
|-
| colspan="3" |'''Pòczestnô fòrma:''' Wë
|}
W kaszëbsczim jãzëkù wëapartniwô sã sztërë kòniugacjowé mòdła òtmianë. Spòdlim pòdzélu na kòniugacje w kaszëbsczim jãzëkù je fòrma 1. ë 2. òsobë pòjedinczny lëczbë ternégò czasu:
* '''Kòniugacjô I''' ''-ã, -esz (wiozã, wiezesz)''
* '''Kòniugacjô II''' ''-ã, -isz (robiã, robisz)''
* '''Kòniugacjô III''' ''-óm, -ôsz (gróm, grôsz)''
* '''Kòniugacjô IV''' ''-ém, -ész (wiém, wiész)''
== Òtmiana czasnika przez òsobë i lëczbë ==
==== Ternôzniészi czas ====
{| class="wikitable"
|+
! colspan="3" |Kòniugacjô I '''''-ã, -esz'' (pisac)'''
|-
|'''Pòjedincznô lëczba'''
|'''''Pòdwójnô lëczba'''''
|'''Wielnô lëczba'''
|-
|Jô pisz-'''ã'''
|''Ma pisz-'''ema'''''
|Më pisz-'''emë'''
|-
|Të pisz-'''esz'''
|''Wa pisz-'''eta'''''
|Wa pisz-'''eta'''
|-
|Òn pisz-'''e'''
|''Òna/Ònej pisz-'''eta'''''
|Òni pisz-'''ą'''
|-
| colspan="3" |Wë pisz-'''ece'''
|}
{| class="wikitable"
|+
! colspan="3" |Kòniugacjô II '''''-ã, -isz'' (pòlaszëc)'''
|-
|'''Pòjedincznô lëczba'''
|'''''Pòdwójnô lëczba'''''
|'''Wielnô lëczba'''
|-
|Jô pòlasz-'''ã'''
|''Ma pòlasz-'''ima'''''
|Më pòlasz-'''imë'''
|-
|Të pòlasz-'''isz'''
|''Wa pòlasz-'''ita'''''
|Wa pòlasz-'''ita'''
|-
|Òna pòlasz-'''i'''
|''Òna/Ònej pòlasz-'''ita'''''
|Òni pòlasz-'''ą'''
|-
| colspan="3" |Wë pòlasz-'''ice'''
|}
{| class="wikitable"
|+
! colspan="3" |Kòniugacjô III '''''-óm, -ôsz'' (kòchac)'''
|-
|'''Pòjedincznô lëczba'''
|'''''Pòdwójnô lëczba'''''
|'''Wielnô lëczba'''
|-
|Jô kòch-'''óm'''
|''Ma kòch-'''óma'''''
|Më kòch-'''ómë'''
|-
|Të kòch-'''ôsz'''
|''Wa kòch-'''ôta'''''
|Wa kòch-'''ôta'''
|-
|Òn kòch-'''ô'''
|''Òna/Ònej kòch-'''ôta'''''
|Òni kòch-'''ają'''
|-
| colspan="3" |Wë kòch-'''ôce'''
|}
{| class="wikitable"
|+
! colspan="3" |Kòniugacjô IV '''''-ém, -ész'' (wiedzec)'''
|-
|'''Pòjedincznô lëczba'''
|'''''Pòdwójnô lëczba'''''
|'''Wielnô lëczba'''
|-
|Jô wi-'''ém'''
|''Ma wi-'''éma'''''
|Më wi-'''émë'''
|-
|Të wi-'''ész'''
|''Wa wi-'''éta'''''
|Wa wi-'''éta'''
|-
|Òn wi-'''é'''
|''Òna/Ònej wi-'''éta'''''
|Òni wi-'''edzą'''
|-
| colspan="3" |Wë wi-'''éce'''
|}
{| class="wikitable"
|+
! colspan="3" |Czasnik ''bëc''
|-
|'''Pòjedincznô lëczba'''
|'''''Pòdwójnô lëczba'''''
|'''Wielnô lëczba'''
|-
|Jô jem
|''Ma jesma''
|Më jesmë
|-
|Të jes
|''Wa jesta''
|Wa jesta
|-
|Òn je
|''Òna/Ònej jesta''
|Òni są
|-
| colspan="3" |Wë jesce
|}
==== Rozkazëjący nôdżib (rozkazownik) ====
* pò cwiardëch spółzwãkach
{| class="wikitable"
|+
|'''Pòjedincznô lëczba'''
|'''''Pòdwójnô lëczba'''''
|'''Wielnô lëczba'''
|-
|
|
|Më pros-'''ëmë'''
|-
|Të pros-'''ë'''
|''Wa pros-'''ëta'''''
|Wa pros-'''ëta'''
|-
|Òn '''niech''' prose
|
|Òni '''niech''' proszą
|-
| colspan="3" |Wë pros-'''ëce'''
|}
* pò mitczich spółzwãkach
{| class="wikitable"
|+
|'''Pòjedincznô lëczba'''
|'''''Pòdwójnô lëczba'''''
|'''Wielnô lëczba'''
|-
|
|
|Më mërgn-'''imë'''
|-
|Të mërgn-'''i'''
|''Wa mërgn-'''ita'''''
|Wa mërgn-'''ita'''
|-
|Òn '''niech''' mërgnie
|
|Òni '''niech''' mergną
|-
| colspan="3" |Wë mergn-'''ice'''
|}
* rozkazownik zakùńczony na spółzwãkã '''''-j'''''
{| class="wikitable"
|+
|'''Pòjedincznô lëczba'''
|'''''Pòdwójnô lëczba'''''
|'''Wielnô lëczba'''
|-
|
|
|Më lej-'''më'''
|-
|Të lej
|''Wa lej-'''ta'''''
|Wa lej-'''ta'''
|-
|Òn '''niech''' leje
|
|Òni '''niech''' leją
|-
| colspan="3" |Wë lej-'''ce'''
|}
==== Ùszłi czas ====
{| class="wikitable"
|+
| colspan="3" |'''Pòjedincznô lëczba'''
| rowspan="2" |'''''Pòdwójnô lëczba'''''
| colspan="2" |'''Wielnô lëczba'''
|-
|'''Chłopsczi ôrt'''
|'''Białogłowsczi ôrt'''
|'''Dzecny ôrt'''
|'''Chłopsczi ôrt'''
|'''Białogłowsczi ôrt'''
|-
|Jô pisôł
|Jô pisała
|Jô pisało
|''Ma pisała''
|Më piselë
|Më pisałë
|-
|Të pisôł
|Të pisała
|Të pisało
|''Wa pisała''
|Wa piselë
|Wa pisałë
|-
|Òn pisôł
|Òna pisała
|Òno pisało
|''Òna/Ònej pisała''
|Òni piselë
|Òne pisałë
|-
| colspan="6" |Wë piselë
|}
==== Archajiznowi ùszłi czas ====
{| class="wikitable"
|+
|-
| colspan="3" |'''Pòjedincznô lëczba'''
| rowspan="2" |'''''Pòdwójnô lëczba'''''
| colspan="2" |'''Wielnô lëczba'''
|-
|'''Chłopsczi ôrt'''
|'''Białogłowsczi ôrt'''
|'''Dzecny ôrt'''
|'''Chłopsczi ôrt'''
|'''Białogłowsczi ôrt'''
|-
|Jô '''jem''' pisôł
|Jô '''jem''' pisała
|Jô '''jem''' pisało
|''Ma '''jesma''' pisała''
|Më '''jesmë''' piselë
|Më '''jesmë''' pisałë
|-
|Të '''jes''' pisôł
|Të '''jes''' pisała
|Të '''jes''' pisało
|''Wa '''jesta''' pisała''
|Wa '''jesta''' piselë
|Wa '''jesta''' pisałë
|-
|Òn '''je''' pisôł
|Òna '''je''' pisała
|Òno '''je''' pisało
|''Òna/Ònej '''jesta''' pisała''
|Òni '''są''' piselë
|Òne '''są''' pisałë
|-
| colspan="6" |Wë '''jesce''' piselë
|}
==== Òpisowi ùszłi czas ====
{| class="wikitable"
|+
|'''Pòjedincznô lëczba'''
|'''''Pòdwójnô lëczba'''''
|'''Wielnô lëczba'''
|-
|Jô '''móm''' pisóné
|''Ma '''móma''' pisóné''
|Më '''mómë''' pisóné
|-
|Të '''môsz''' pisóné
|''Wa '''môta''' pisóné''
|Wa '''môta''' pisóné
|-
|Òn '''mô''' pisóné
|''Òna/Ònej '''môta''' pisóné''
|Òni '''mają''' pisóné
|-
| colspan="3" |Wë '''môce''' pisóné
|}
[[Kategòrëjô:Dzéle mòwë]]
[[Kategòrëjô:Kaszëbsczi jãzëk]]
sai7d2zql444zptayvy17oordk2wyev