Википеди cvwiki https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%C4%95%D0%BF_%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%86%D0%B0 MediaWiki 1.45.0-wmf.4 first-letter Медиа Ятарлă Сӳтсе явасси Хутшăнакан Хутшăнаканăн канашлу страници Википеди Википеди сӳтсе явмалли Ӳкерчĕк Ӳкерчĕке сӳтсе явмалли MediaWiki MediaWiki сӳтсе явмалли Шаблон Шаблона сӳтсе явмалли Пулăшу Пулăшăва сӳтсе явмалли Категори Категорине сӳтсе явмалли TimedText TimedText talk Модуль Обсуждение модуля 0 2809 856611 797011 2025-06-12T06:41:59Z InternetArchiveBot 28304 Rescuing 0 sources and tagging 2 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 856611 wikitext text/x-wiki {{Çыравçă |Ят = Турхан Энтри |Ӳкерчĕк = |Ӳкерчĕке ăнлантарни = |Çуралнă чухнехи ят = Васильев Андрей Васильевич |Çуралнă вăхăт = [[1888]], [[çурла, 8]] |Çуралнă вырăн = [[Турхан (Елчĕк районĕ)|Турхан]] ялĕ, {{ÇВ|Теччĕ уесĕ|Теччĕ уесĕнче}}, [[Хусан кĕпĕрни]], [[Раççей империйĕ]] |Вилнĕ вăхăт = [[1972]], [[çу, 25]] |Вилнĕ вырăн = [[Патăрьел]] ялĕ, [[Патăрьел районĕ]], {{ВВ|Патăрьел районĕ|Патăрьел районĕнче}}, [[Чăваш АССР]], [[РСФСР]], [[ССРП]] |Пăхăнулăх = {{Flagicon|USSR}} |Ĕçлев тĕсĕ = [[чăвашсем|чăваш]] [[проза|прозăçи]] тата [[сăвă]]çи |Хастар çулсем = |Тĕлĕ = |Жанр = [[калав]], [[сăвă]], куçару |Ĕçсен чĕлхи = [[чăваш чĕлхи|чăваш]], [[вырăс чĕлхи|вырăс]] |Викиампар = |Викивулавăш = }} {{Пĕр хушаматлисем|Васильев}} '''Турхан Энтри''', ''Васильев Андрей Васильевич'', [[1888]], [[çурла, 8]], [[Турханкас]] ялĕ, [[Теччĕ уесĕ]], (халĕ [[Чăваш Ен]]ĕн [[Елчĕк районĕ]]) — [[1972]] çулхи [[çу, 25]], [[Турхан (Елчĕк районĕ)|Турхан]] ялĕ, Елчĕк районĕ, Чăваш Ен) — чăваш прозăçи, сăвăçи, тăлмачĕ. [[Хусан]]та пурнакан [[Турхан Евгений Андреевич|Евгений Андреевич Турхан]]ăн ([[1950]] çур.), [[чăвашсем|чăваш]] журналисчĕн тата [[çыравçă|çыравçин]], ашшĕ. == Биографи == [[1888]] çулхи [[çурла, 8|çурла уйăхĕн 8]] [[Тетюш уесĕ]]нчи (халĕ [[Чăваш Ен]]ĕн [[Елчĕк районĕ]]) [[Турханкас]] (халĕ Турхан) ялĕнче çуралнă. Хусанти вĕрентекенсен семинарине, кайран Мускаври пĕрремĕш ытти халăх чĕлхисен педагогика институтĕнче вĕренсе тухнă. Вĕрентекен, [[иерей]] вырăнĕнче ĕçленĕ. Патăрьелти педагогика вĕрентĕшĕнче вĕрентнĕ. Сăвăсене çырма [[1904]] çулта пуçланă. [[Сăвă]]сем, статьясем, сăвăллă [[юмах]]сем çырнă. [[Ж.Б. Мольер]], [[Толстой Лев Николаевич|Л.Н. Толстой]] çырнисене [[чăваш чĕлхи]] çине куçарнă. Çавăн пекех вырăс халăх тата революци сăввисене куçарнă. [[1972]] çулхи [[çу, 25|çу уйăхĕн 25-мĕшĕнче]] [[Патăрьел]]ĕнче вилнĕ. [[File:Evgeniy Turhan (2022-07-14).JPG|thumb|left|Evgeniy Turhan (ÿкерĕннĕ вăхăт: 2022-07-14), Энтри Турхан ывăлĕ]] == Тăхăмĕсем пирки == * Ывăлĕ — [[Турхан Евгений Андреевич]], [[Хусан]]та пурăнать. * Вероника хĕрĕ Шупашкарта ак çакнашкал кĕнеке кăларнă: — Турхан, Вероника Андреевна. Под крылом оборотня : повесть / Вероника Турхан. - Чебоксары : Новое Время, 2011. - 147 с. : портр. ; 20 см. - 200 экз. == Каçăсем == * [http://www.grani21.ru/pub/pojet-istorik-perevodchik Сăвăçă, историк, тăлмач] * [https://vulacv.wordpress.com/2008/07/10/%D1%87a%D0%B2%D0%B0%D1%88%D1%81%D0%B5%D0%BD-%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D0%B9e-%D1%82%D1%83%D1%80%D1%85%D0%B0%D0%BD-%D1%8D%D0%BD%D1%82%D1%80%D0%B8-turhan-entri/ Чăвашсен историйĕ, Турхан Энтри/ Turhan Entri] * [http://www.nshim-yaltch.edu21.cap.ru/?t=news&eduid=4200&news=338256 ТУРХАН ЭНТРИ ÇУРАЛНǍРАНПА - 125 ÇУЛ]{{Ĕçлемен каçă|date=June 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * [http://www.kuglic-rcheb.edu21.cap.ru/?t=publ&eduid=4613&publ=337220 ТУРХАН ЭНТРИ АВТОБИОГРАФИЙӖ]{{Ĕçлемен каçă|date=June 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} {{Chuvashia-bio-stub}} [[Категори:Чăваш Енĕн паллă çыннисем]] [[Категори:Çыравçăсем, алфавитпа]] [[Категори:Сăвăçсем, алфавитпа]] [[Категори:Раççей çыравçисем]] [[Категори:Раççей сăвăçисем]] [[Категори:Чăваш çыравçисем]] [[Категори:Чăваш сăвăçисем]] [[Категори:1888 çулта çуралнисем]] [[Категори:Çурлан 8-мĕшĕнче çуралнисем]] [[Категори:1972 çулта вилнисем]] [[Категори:Çăвăн 25-мĕшĕнче вилнисем]] 4h24jni5fw6jkz5say4le72e0chawkt 0 3693 856625 793743 2025-06-12T11:52:18Z InternetArchiveBot 28304 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 856625 wikitext text/x-wiki {{Пĕр хушаматлисем|Чиндыков}} {{Çыравçă |Ят = Борис Чиндыков |Çуралнă чухнехи ят = Борис Борисович Чиндыков |Ӳкерчĕк = Chindikov.jpg |Ӳкерчĕке ăнлантарни = |Çуралнă вăхăт = [[Çурла, 1]], [[1960]] |Çуралнă вырăн = [[Палтай]] ялĕ, [[Етĕрне районĕ]], {{ÇВ|Етĕрне районĕ|Етĕрне районĕнче}}, [[Чăваш АССР]], [[РСФСР]], [[СССР]] |Вилнĕ вăхăт = |Вилнĕ вырăн = |Ĕçлев тĕсĕ = драматурги, проза, поэзи, публицистика, тăлмач ĕçĕ |Хастар çулсем = 1987 - х.в. |Тĕлĕ = |Жанр = |Ĕçсен чĕлхи = чăваш, вырăс |Чыславсем = Чăваш Енĕн литературăпа ӳнер патшалăх парни }} '''Чиндыков Борис Борисович''' ( [[1960]] çулхи [[çурла, 1|çурла уйăхĕн 1-мĕшĕ]] [[Чăваш АССР]], [[Етĕрне районĕ]]нчи [[Палтай]] [[ял]]ĕ çур.) — чăваш [[драматург]]ĕ, [[проза|прозăçи]], [[сăвăç]]ĕ, публицисчĕ, [[тăлмач]]ĕ. СССР ÇП пайташĕ ([[1990]] ç.). [[1993]] çулта «Çатан карта çинчи хура хăмла çырли» пьесишĕн Чăваш Енĕн литературăпа ӳнер патшалăх парнине тивĕçлĕ пулнă<ref>[http://enc.cap.ru/?t=prsn&lnk=123 Чувашская энциклопедия. Персоналии.]</ref>. == Пурнăçĕ == [[1960]] çулхи [[çурла, 1|çурла уйăхĕн 1]] [[Чăваш АССР]]ĕн [[Етĕрне районĕ]]нчи [[Палтай]] [[ял]]ĕнче çуралнă. Мускавра А. М. Горький ячĕпе хисепленекен Литература институтĕнче ([[1984]]) вĕренсе тухнă<ref>[http://www.stachp-batyr.edu21.cap.ru/?t=hry&eduid=4588&hry=./4433/162090/162095 Страница Балдаевской средней общеобразовательной школы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160204181932/http://www.stachp-batyr.edu21.cap.ru/?t=hry&eduid=4588&hry=./4433/162090/162095 |date=2016-02-04 }}</ref>. Чăваш республики Çыравçисен Пĕрлешĕвенче литература консультанчĕ ([[1985]]—[[1988]]), «[[Тăван Атăл (журнал)|Тăван Атăл]]» [[журнал]]ăн литература тишкерĕвĕпе публицистика пайĕн пуçлăхĕ ([[1988]]—[[1989]]), Чăваш Республикин Аслă Канашĕнче консультант, «[[Лик Чувашии (журнал)|Лик Чувашии]]» [[журнал]]ăн тĕп редакторĕ ([[1994]]—[[1997]]) вырăнĕсенче ĕçленĕ. Хăй вăхăтĕнче «[[Аван-и (хаçат)|Аван-и]]» ([[1990]]—[[1993]]) тата «Реклама и объявления» ([[1992]]—[[1993]], хальхи вăхăтра Шупашкарта «[[Почтовый экспресс (хаçат)|Почтовый экспресс]]» ятпа тухса тăрать) [[хаçат]]сем кăларнă. Чăваш рекламин чи талантлă креаторĕ тата копирайтерĕ шутланать. [[Чăваш Аталану Партийĕ|ЧАП]] парти ятне, «Сансăр» тата «Teen/Тин» юрă ушкăнĕсен ячĕсене, «Аван-и» [[хаçат]] ятне, шутласа тупнă, [http://www.chuvash.ru Чуваш.ру] [[сайт]]а уçнă. 1996—2007 çулсенче [[Мускав]]ра тĕрлĕ турккă фирмисенче куçаруçă, янрав менеджерĕ тата директорĕ пулса ĕçленĕ. 2009 çулхи пуш — 2010 çулхи юпа уйăхĕсенче [[Тăван ен (хаçат)|«Тăван ен» хаçатăн]] тĕп редакторĕ пулса ĕçленĕ, «ТЕ»-не Шупашкар район хаçатĕнчен республикипех сутăнакан «Шупашкар ен хаçачĕ» туса хунă, эрнере пĕрре тухакан таблоид çулĕ çине тăратнă; «ТЕ»-пе пĕрле редакци çĕнĕ хаçат — вырăсла «Причебоксарье» кăларма пуçланă. Хăй çырнисĕр пуçне, [[чăваш чĕлхи|чăвашларан]] тата [[турккă чĕлхи|турккăлларан]] [[вырăс чĕлхи|вырăсла]], çавăн пекех [[вырăс чĕлхи|вырăсларан]], [[акăлчан чĕлхи|акăлчанларан]], [[турккă чĕлхи|турккăлларан]] [[чăваш чĕлхи|чăвашла]] чылай куçарнă. == Пултарулăхĕ== ===Кĕнекесем=== * «Чӳк уйăхĕ» (калавсем, [[1987]]); * «Çурçĕр хыççăнхи апатлану» (калавсем, драмăллă хайлав, [[1992]]); * «Урасмет» (трагеди, [[1993]]); * «Çатан карта çинчи хура хăмла çырли» (пьеса, [[1995]]); * «Хура чĕкеç» (монодрама, [[2003]]); * «Шведский стол» (драма, [[2003]]); * «Тухса кайиччен» (проза, драматурги, [[2009]]); === Пьесăсем === * «Алăксем умĕнче» (драма, [[1995]]); * «Çĕр хăйăрĕн тусанĕ» (пьеса, [[1981]]); * «Хупланнă тĕкĕрсем» (драма, [[1997]]; * "Урасмет" (историлле трагеди) * "Масаркасси ясарĕн 77-мĕш матки" (камит) * "[[Нарспи (мюзикл)|Сарă хĕр Нарспи]]" (мюзикл либретти) * [[Çатан карта çинчи хура хăмла çырли]] === Калавсем === * «Ăçта каян, чĕкеç...» ([[калав]]) * [[Hotel Chuvashia (калав)|«Hotel Chuvashia»]] (калав) * «Нараста» (калав, [[1990]]); * «Пуçăм ыратать» (калав, [[1988]]); * «Бобби» (калав, [[1988]]); * «Тухса кайиччен» (калав, [[1988]]); * "Хутлă канфет" (калав, 1988); * «Йĕпхӳ» (калав); * «Элчел: love story» (калав, [[1982]]); * "Кĕлчечек" (калав, 1983) === Публицистика === * «Уроки чувашского» ([[1984]], «Молодой коммунист») * «Малалла каяс тесен...» (1988, "Тăван Атăл") * «Двуязычие как оно есть: взгляд с чувашской колокольни» (1988, "Радуга/Vikerkaar", Таллинн) * "Хушшăмăрти чикĕсем çинчен" (1989, "Паянтан") * «Двуязычие и национальный вопрос» (1989, "Советская Чувашия") * «Хроника одного года. Репортаж из 37-го года» (1988, "Молодой коммунист") * «Чăваш поп-музыкин историйӗ: умтапхăр» (1990) * «Выпала... Никто не заметил?» ([[2003]], «[[Республика (хаçат)|Республика]]») * «Время и пространство ЧНК» (2005, www.forum.msk.ru) * «Инсульт российской демократии, или зачем Кремлю переназначать Федорова президентом Чувашии?» (2005, www.forum.msk.ru) === Куçарусем === * [[Достоевский Федор Михайлович|Ф.М.Достоевский]]ĕн «Марей мушик» (калав) * [[Оскар Уайльд]]ăн «Тĕлĕнтермĕш юмахсем» * [[Анатолий Рыбаков]]ăн «Арбат ачисем» (роман) * [[Назым Хикмет Ран|Назым Хикмет]]. Сăвăсем * [[Ĕстимĕр Инче]]. Сăвăсем * [[Оярс Вациетис]]ăн «Çулпуçăмăра чĕртсе тăратни» (поэма) * [[Муххаммад Салих]]. Сăвăсем * [[Эка Бакрадзе]]. Сăвăсем * [[Рей Бредбери]]н «Ракета» (калав) * [[Юрга Иванаускайте]]н «Лантăш çулĕ» (калав) * [[Петр Железнов]]ăн «Классикăлла музыкăна юратни» (калав) === Чăвашла/вырăсла куçарусем === * [[Скворцов Юрий Илларионович|Юрий Скворцовăн]] «Уках хурăнĕ» хайлавĕ (Береза Угахви) * [[Хветĕр Уяр]]ăн «Кĕрхи çумăр» романĕ (Поздний дождь) * [[Артемьев Александр Спиридонович|Александр Артемьев]]ăн «Сĕрĕм» повĕçĕ (Угар) ===Эстрада юррисен сăввисем=== * «Пĕчĕк тăлăх хĕрачам» * «Пĕчĕк калаçу» * «Пукане» * «Йăнăш ăнлантăн» * «Эпĕ шутланăччĕ» * «Амăшĕсем» === Вырăсла ĕçĕсем === * «Ежевика вдоль плетня» (''Çатан карта çинчи хура хăмла çырли'', драма, [[1994]]); * «Ужин после полуночи» (''Çурçĕр хыççăнхи апатлану'', драма, [[1992]]) * «Шведский стол» (''Швед сĕтелĕ'', пьеса, [[1996]]); * «Царский сад» (''Патша сачĕ'', ачасем валли çырнă пьеса, [[1996]]); * «Рассказы» (''Калавсем'', [[1997]]); * «Возвращение хана» (''Хан таврăнни'', калав, [[2000]]); == Литература == * Афанасьева Е. Чăваш драматургийĕнчи трагеди / Е. Афансьева // Тăван Атăл. — 2007. — № 9. — С. 153—154. * Сачкова Л. Эреветлĕ-теветлĕ «Хура Чĕкеç», пăчăнтăр-р-р… / Л. Сачкова // Хыпар. — 2005. — 29 утă. * Романова З. В. Борис Борисович Чиндыков: 1960. «Ежевика…» — пьеса-айсберг / З. В. Романова // Писатели. — Чебоксары, 2008. — Т. 6. — С. 333—342. * Хузангай А. П. Чиндыков Борис Борисович / А. П. Хузангай // Краткая чувашская энциклопедия. — Чебоксары, 2001. — С. 462. * Чиндыков Борис Борисович // Афанасьев П. Писатели Чувашии / П. Афанасьев. — Чебоксары, 2006. — С. 487. * [http://elbib.nbchr.ru/lib_files/0/kkst_0_0000017.pdf Борис Чиндыков: опыт реконструкции чувашского мира] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180717183557/http://elbib.nbchr.ru/lib_files/0/kkst_0_0000017.pdf |date=2018-07-17 }} == Асăрхавсем == {{асăрхавсем}} == Каçăсем == * [http://www.archives21.ru/home/989/files/kalen_2010/kal_2010/Kalend/0801chindikov_full.htm 50 лет со дня рождения Чиндыкова Бориса Борисовича (1960)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140622132104/http://www.archives21.ru/home/989/files/kalen_2010/kal_2010/Kalend/0801chindikov_full.htm |date=2014-06-22 }} * [https://chuvash.org/news/16453.html Борис Чиндыкова «Ирӗклӗх» ҫуралнӑ кунпа саламлать] * [http://www.elbib.nbchr.ru/lib_files/0/kkst_0_0000017.pdf Борис Чиндыков: опыт реконструкции чувашского мира] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180717183557/http://elbib.nbchr.ru/lib_files/0/kkst_0_0000017.pdf |date=2018-07-17 }} {{Чăваш Республикин патшалăх премин лауреачĕсем}} [[Категори:Çыравçăсем, алфавитпа]] [[Категори:Раççей çыравçисем]] [[Категори:СССР тăлмачĕсем]] [[Категори:СССР драматургĕсем]] [[Категори:СССР сăвăçисем]] [[Категори:СССР çыравçисем]] [[Категори:Раççей драматургĕсем]] [[Категори:Раççей сăвăçисем]] [[Категори:Раççей тăлмачĕсем]] [[Категори:Чăваш тăлмачĕсем]] [[Категори:Чăваш драматургĕсем]] [[Категори:Чăваш сăвăçисем]] [[Категори:Чăваш çыравçисем]] [[Категори:Чăваш Енĕн паллă çыннисем]] [[Категори:Çурлан 1-мĕшĕнче çуралнисем]] [[Категори:1962 çулта çуралнисем]] [[Категори:Халĕ пурăнакансем]] [[Категори:Нарспи]] msdu0bll9oyq7lpk8vibniv6uzjmsdq 0 4638 856610 816585 2025-06-12T05:33:33Z InternetArchiveBot 28304 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 856610 wikitext text/x-wiki {{Çыравçă |Ят = Лев Николаевич Толстой |Ӳкерчĕк = Leon tolstoi.jpg |Анлăшĕ = |Ӳкерчĕке ăнлантарни = И. Н. Крамской, Лев Николаевич Толстой сăнарĕ, 1873 çул |Çуралнă чухнехи ят = Лев Николаевич Толстой |Суя ятсем = |Çуралнă вăхăт = [[1828]] çулхи [[авăн, 9|авăн уйăхĕн 9-мĕшĕ]] |Çуралнă вырăн = {{ÇуралнăВырăн|Ясная Поляна|Ясная Полянăра}}, [[Раççей империйĕ]] |Вилнĕ вăхăт = [[1910]] çулхи [[чӳк, 20|чӳк уйăхĕн 20-мĕшĕ]] |Вилнĕ вырăн = [[ Астапово]], {{ВилнĕВырăн|Раççей империйĕ|Раççей империнче}} |Гражданлăх = Раççей |Ĕçлев тĕсĕ = 19-мĕш ĕмĕрти вырăс çыравçи |Хастар çулсем = [[1847]]—[[1910]] |Тĕлĕ = [[Реализм]] |Ĕçсен чĕлхи = [[вырăс чĕлхи|вырăс]] |Дебют = |Çырни = Signature of Leo Tolstoy.jpg |Викиампар = |Викивулавăш = }} [[Ӳкерчĕк:Tolstoï à cheval, Meurisse.jpg|мини|справа|Л. Н. Толстой ут çинче,1910]] '''Лев Николаевич Толстой''', — тĕнчипе паллă вырăс çыравçи. [[1828]] çулхи [[авăн, 9|авăн уйăхен 9-мĕшĕнче]] [[Тулă кĕперни]]н Крапивинка уесĕнчи Ясная Полянăра çуралнă. [[1910]] çулхи [[чӳк, 20|чӳк уйăхĕн 20-мĕшĕнче]] вилнĕ. == Пурнăçĕ == Лев Толстой çуралнăранпа икĕ çула çитеччинех унăн амăшĕ вилсе кайнă. Амăшсăр юлнă ачасене аякри тăванĕ Т. А. Ергольская пăхса вĕрентме тытăннă. [[1837]] çулта аслă ывăлне университета кайма вăхăт çитнĕ пирки, кил-йышĕпе пĕрле [[Мускав]]а куçса кайнă. Анчах кĕтмен çертен инкек килнĕ, ашшĕ вилсе кайнă. Ун хыççăн виçĕ кĕçĕн ывăлĕ каллех Яснăй Полянăна таврăннă, вĕсене Т. А. Ергольская пăхма пуçланă. [[1840]] çулта Лев Николаевич [[Хусан]]а куçса килнĕ. Кунта ăна ашшĕн йăмăкĕ П. И. Юшкова пăхма пуçланă. 15 çула çитсен, [[1843]] çулта, Лев Толстой [[Хусан университечĕ|Хусан университетне]] вĕренме кĕнĕ. [[1847]] çулхи [[çуркунне]] Лев Николаевич университета пăрахать те хай çуралнă çĕре, Яснăй Полянăна таврăнать. == Библиографи == * «Ачалăх» (Детство, повеç, [[1852]]) * «Çамрăклăх» (Отрочество, повеç, [[1854]]) * «Севастополь калавĕсем» (Севастопольские рассказы, 1855) ** «Раштав уйăхĕнчи Севастополь» (Севастополь в декабре месяце) ** «Çу уйăхĕнчи Севастополь» (Севастополь в мае) ** «1855 çулхи çурла уйăхĕнчи Севастополь» (Севастополь в августе 1855 года) * «Çил-тăвăл» (Метель, калав, [[1856]]) * «Икĕ гусар» (Два гусара, повесть, [[1856]]) * «Çамрăклăх» (Юность, повесть, [[1857]]) * «Альберт» (повесть, [[1858]]) * «Кил-йыш телейĕ» (Семейное счастье, роман, [[1859]]) * «Поликушка» (повесть, [[1863]]) * «Казаксем» (Казаки, повесть, [[1863]]) * «Вăрçăпа мир» (Война и мир, 4 томлă роман, [[1867]]—[[1869]]) * «Анна Каренина» (роман, [[1878]]) * «Холстомер» (повесть, [[1886]]) * «Ивана Ильич вилĕмĕ» (Смерть Ивана Ильича, повесть, [[1886]]) * «Дьявол» (повесть, [[1889]]) * «Крейцерова соната» (повесть, [[1890]]) * «Отец Сергий» (повесть, [[1890]]) * «Хаджи-Мурат» (повесть, [[1896]]) * «Воскресение» (роман, [[1899]]) * «Исповедь» * «Кавказский пленник» == Чăвашла куçарнисем == Унăн литература ĕçĕсене чăвашла [[Ишетер Федосия Дмитриевна]] куçарнă. == Каçăсем == {{Çӳрев |Тема = Лев Толстой |Викиампар=Лев Николаевич Толстой |Викикаларăш=Лев Николаевич Толстой |Викивулавăш=Лев Николаевич Толстой }} * [http://lib.russportal.ru/index.php?id=biogr.tolstoi_ln02 Определение Святейшего Синода, от 20-22 февраля 1901 года № 557, с посланием верным чадам Православной Грекороссийской Церкви о графе Льве Толстом] «Церковные ведомости». СПб., 1901. * [http://lib.russportal.ru/index.php?id=biogr.tolstoi_ln03 Письмо графини С. А. Толстой к Митрополиту С.-Петербургскому и Ладожскому Антонию (Вадковскому)] «Прибавления к Церковным ведомостям». СПб., 1901. * [http://lib.russportal.ru/index.php?id=biogr.tolstoi_ln04 Ответ митрополита Антония графине С. А. Толстой на её письмо по поводу оповещения святейшего Синода об отпадении от православной церкви графа Л. Н. Толстого] СПб., 1912. * {{Сотрудник РАН|52375|Льва Николаевича Толстого}} * [http://proza.ru/2010/11/12/756 К 100-летию смерти Л. Н. Толстого ] * [http://www.foma.ru/article/index.php?news=4860 Интервью Петра Толстого, праправнука Льва Николаевича, о творчестве Толстого и его отношениях с церковью] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131010174819/http://www.foma.ru/article/index.php?news=4860 |date=2013-10-10 }} === Л. Н. Толстой пултарулăхĕ === * [http://rvb.ru/tolstoy/toc.htm Л.Н. Толстой. Собрание сочинений в 22 томах. М., 1978—1985]. * {{lib.ru|http://az.lib.ru/t/tolstoj_lew_nikolaewich/}}. * [http://www.feb-web.ru/feb/tolstoy/ ЭНИ «Лев ТОЛСТОЙ» ] в Фундаментальной электронной библиотеке «Русская литература и фольклор». * [http://www.magister.msk.ru/library/tolstoy/tolstoy.htm Сочинения Л. Н. Толстого] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20230511060304/http://www.magister.msk.ru/library/tolstoy/tolstoy.htm |date=2023-05-11 }} и статьи о нём. * [http://hobbitaniya.ru/tolstoyln/tolstoyln.php Сказки Толстого Льва Николаевича]. * [http://imwerden.de/cat/modules.php?name=books&pa=showbook&pid=131 Л. Н. Толстой читает свои 23 письма 1908—1909 годов]. * [http://imwerden.de/cat/modules.php?name=books&pa=showbook&pid=132 Л. Н. Толстой читает прозу и статьи]. * [http://www.chukfamily.ru/Kornei/Prosa/tolstoi.htm Последняя статья Льва Николаевича Толстого]. === Л. Н. Толстой пирки === * [http://dlib.rsl.ru/rsl01003000000/rsl01003713000/rsl01003713486/rsl01003713486.pdf Гр. Лев Толстой, великий писатель земли русской, в портретах, гравюрах, живописи, скульптуре, каррикатурах и т. д. / Сост. Пл. Н. Краснов и Л. М. Вольф. — СПб.: Т-во М. О. Вольф, 1903. — 104 с.]. * [http://russia-today.narod.ru/past/gen/tolstoy_lev_nic.htm Родословная графа Л. Н. Толстого]. * [http://www.youtube.com/watch?v=h9QsDBSUR0I Кадры кинохроники с Л. Н. Толстым]. * ''Литвинов М., Мамин С.'' [http://jorigami.narod.ru/Contents/n_05/5_41_Lev_Tolstoy_and_origami.htm Толстой и оригами] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110430132235/http://jorigami.narod.ru/Contents/n_05/5_41_Lev_Tolstoy_and_origami.htm |date=2011-04-30 }} // Журнал «Оригами» № 1(5), 1997 г. * ''Луначарский А. В.'' [http://lunacharsky.newgod.su/lib/theme/lev-tolstoy 9 статей и лекций о Толстом.] * ''[[Чуковский, Корней Иванович|Чуковский К. И.]]'' [http://www.chukfamily.ru/Kornei/Prosa/witman.htm «Л. Толстой об Уолте Уитмане»] * ''[[Леонов, Леонид Максимович|Леонов Л. М.]]'' [http://feb-web.ru/feb/tolstoy/critics/ln1/ln1-007-.htm Слово о Толстом] * ''[[Дорошевич, Влас Михайлович|Дорошевич, В. М.]]'' [[s:Толстой и сегодняшний день (Дорошевич)|«Толстой и сегодняшний день»]] * ''[[Роллан, Ромен|Роллан Р.]]'' Жизнь Толстого / В кн.: Ромен Роллан. Собрание сочинений. Том. второй. Жизни великих людей.— М.: Гос. изд-во худ. литературы, 1954. С. 219—368. * ''[[Свенцицкий, Валентин Павлович|Свенцицкий В. П.]]'' [http://az.lib.ru/s/swencickij_w_p/text_0130_venok.shtml Венок на могилу Льва Толстого] // Наш современник. 2010. №&nbsp;11.— С. 242-261. * ''[http://rulitbox.16mb.com/bunin_indep.html И. Бунин. «Освобождение Толстого»] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130728120425/http://rulitbox.16mb.com/bunin_indep.html |date=2013-07-28 }}'' // (По изд.: И. А. Бунин. Собрание сочинений в шести томах, М., "Художественная литература", 1988 г.) * {{cite web | author = А. Мадисон | url = http://www.netslova.ru/madison/ll.html | title = Левый Лев: Толстой как хиппи, панк и анархист | archiveurl = http://www.webcitation.org/67hCfArDk | archivedate = 2012-05-16 }} {{-}}{{Лев Николаевич Толстой}} {{ВП-порталсем|Литература|Пайăр çынсем|Раççей}} {{Normdaten|PND=11864291X|LCCN=n/79/68416|VIAF=96987389|TSURL=viaf/96987389}} [[Категори:Толстойлăх]] [[Категори:Раççей çыравçисем, алфавитпа]] [[Категори:XIX ĕмĕрти Раççей çыравçисем]] [[Категори:Вырăс çыравçисем, алфавитпа]] [[Категори:XIX ĕмĕрти вырăс çыравçисем]] [[Категори:Истори романĕсен авторĕсем]] [[Категори:Ача-пăча çыравçисем, алфавитпа]] [[Категори:Раççей империн ача-пăча çыравçисем]] [[Категори:Паллă кун кĕнекисен авторĕсем]] [[Категори:Драматургсем, алфавитпа]] [[Категори:Раççей империн драматургĕсем]] [[Категори:Вырăс драматургĕсем]] [[Категори:XIX ĕмĕрти драматургсем]] [[Категори:Публицистсем, алфавитпа]] [[Категори:Раççей империн публицисчĕсем]] [[Категори:Лев Толстой| ]] [[Категори:Толстой ăрачĕ|Лев Николаевич]] [[Категори:Ӳпке чрĕпе вилнисем]] [[Категори:Кавказ вăрçисене хутшăннăскерсем]] [[Категори:Санкт-Петербург ăслăхсен академин пайташ-корреспонденчĕсем]] [[Категори:Санкт-Петербург ăслăхсен академин хисеплĕ пайташĕсем]] [[Категори:Раççей çутлăхçисем]] [[Категори:Пацифистсем]] [[Категори:Чиркӳрен хăтарнисем]] [[Категори:Ересиархсем]] [[Категори:XIX ĕмĕрти педагогсем]] [[Категори:Раççей империн педагогĕсем]] [[Категори:Тулă облаçĕнче пытарнисем]] [[Категори:Прозăçсем]] [[Категори:Юмахçăсем]] [[Категори:Крым вăрçине хутшăннисем]] ejkrlnwr6ytjdlgxlyn2ylgcchrx7nu 0 5006 856614 789293 2025-06-12T07:22:24Z InternetArchiveBot 28304 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 856614 wikitext text/x-wiki : ''Çак статья Украина гимнĕ пирки. [[Украина ССР гимнĕ]] те пур.'' {{Гимн | ячĕ = Ще не вмерла України | транскрипци = | чăвашла ячĕ = Украина вилмен-ха | ӳкерчĕк = Shche ne vmerla Ukraina.png | пысăкăш = 250 | алпусни = Украина гимнĕ нотисем. | текст авторĕ = [[Чубинский Павел Платонович|Павел Чубинский]] | текста хайланă вăхăт = [[1862]] | композитор = [[Вербицкий Михаил Михайлович|Михаил Вербицкий]] | мусăка хайланă вăхăт = [[1863]] | патшалăх = {{UKR}} | çирĕплетнĕ = [[пуш, 6]] - [[2003]] | пăрахнă = | аудиофайл = | ăнлантарни = Украина гимнĕ | формат = }} [[Ӳкерчĕк:Mykhaylo Verbytsky.jpg|thumb|Михайло Вербицкий, кĕвĕçĕ]] '''Ще не вмерла України і слава, і воля''' (''Украина вилмен-ха''), — [[Украина]] патшăлăхĕн [[гимн]]ĕ. Кĕввине [[Вербицкий Михаил]] кĕвĕленĕ. Сăввине [[Павел Чубинский]] çырнă. == Сăмахĕсем == Ще не вмерла України і слава, і воля,<br /> Ще нам, браття молодії, усміхнеться доля.<br /> Згинуть наші воріженьки, як роса на сонці,<br /> Запануєм і ми, браття, у своїй сторонці. Приспів: Душу, тіло ми положим за нашу свободу.<br /> І покажем, що ми, браття, козацького роду.<br /> [[Украина]] [[Конституция|Конституциĕ]] офиициаллă майпа палăртнă [[текст]] çакăнпа вĕçленет. Анчах та унăн çирĕплетсе çитермен малалли [[Çавра|çаврисем]] те пур. == Гимн сăмахĕсене чăвашла куçарса пăхни<ref name="УГ">[https://chuvash.org/blogs/comments/2024.html Украина Гимнӗ чӑвашла.]</ref> == Вилеймен-ха Украинăн сумĕпе сулмакĕ,<br /> Пирĕншĕн те ырă пурнăç килсе çитĕ, акă.<br /> Тăшманкка тавраш çухалĕ ирхи сывлăм майлăн,<br /> Хамăр тăрăхшăн пĕр çын пек тăрăпăр нумайăн.<br /> Хушăм:<br /> Малалла туртать хăватлăн ирĕклĕхĕн маршĕ,<br /> Ма тесессĕн эпĕр хамăр казаксен таврашĕ.<br /> == Гимнăн официаллă мар пайне чăвашла куçарса пăхни<ref name="УГ" /> == :Пирĕн чикĕсемĕр евĕр — Сан тата Дон шывĕ... :Тăрăх пулмĕ нихăçан та çичĕ ютшăн çывăх! :Хура тинĕс кулса ярĕ, ват Днипро шавлайĕ, :Украинăшан тивлетлĕ вăхăт çитнĕ майăн. :Хушăм: :Малалла туртать йыхравлăн ирĕклĕхĕн маршĕ, :Ма тесессĕн эпĕр хамăр казаксен таврашĕ! :Ăнтăлу тата ĕçченлĕх хăй вăйне кăтартĕ — :Украина ирĕк кĕвĕ янратмашкăн хатĕр: :Унăн ахрăмĕ Карпатăн, уй-хирсемĕн юхĕ, :Тăшманкка тавраш пулаймĕ ĕлĕххи пек шухă. :Хушăм: :Малалла туртать йыхравлăн ирĕклĕхĕн маршĕ, :Ма тесессĕн эпĕр хамăр казаксен таврашĕ! == Литература == * За волю України. Антологія пісень національно-визвольних змагань. Упорядник Євген Гіщинський. — Луцьк: Видавництво «Волинська обласна друкарня», 2002. — 316 с. * ''Салтан Н. М., Салтан О. М.'' [http://www.siver-litopis.cn.ua/arh/2016/04_16.pdf Живи Україно незламна і сильна…] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180128061748/http://www.siver-litopis.cn.ua/arh/2016/04_16.pdf |date=2018-01-28 }} Парламентські дебати навколо затвердження тексту Державного гімну України 4 та 6 березня 2003 року // Сіверянський літопис. Всеукраїнський науковий журнал. — 2016. — № 4 (130). — С. 16-36. == Асăрхавсем == {{Асăрхавсем}} == Каçăсем == * [http://zakon.rada.gov.ua/cgi-bin/laws/main.cgi?nreg=602-15&p=1144227733539789 Закон Украины «О Государственном гимне»] * [http://proridne.com/pisni/ЩЕ%20НЕ%20ВМЕРЛА%20УКРАЇНА.html Ще не вмерла Україна (ноты, слова)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090218001451/http://proridne.com/pisni/%D0%A9%D0%95%20%D0%9D%D0%95%20%D0%92%D0%9C%D0%95%D0%A0%D0%9B%D0%90%20%D0%A3%D0%9A%D0%A0%D0%90%D0%87%D0%9D%D0%90.html |date=2009-02-18 }}{{ref-uk}} * [http://youtube.com/watch?v=dJeLiPnz6E8 Гимн Украины] на [[YouTube]] * {{cite web|url=http://www.focus.ua/society/137833|title=Гимн Украины перевели на 14 языков нацменьшинств|date=13 августа 2010|format=текст и видео|accessdate=2010-08-17|archiveurl=https://www.webcitation.org/65jM6aOGW?url=http://focus.ua/society/137833|archivedate=2012-02-26|deadlink=no}} * [http://www.svoboda.org/media/video/25199662.html Исполнение Гимна Украины] [[Евромайдан]]ом (04:00 13.12.[[2013]]) * [https://soundcloud.com/champagne-morning/ukraine-anthem Исполнение Гимна Украины эстрадным хором Alice White] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160806035410/https://soundcloud.com/champagne-morning/ukraine-anthem |date=2016-08-06 }} * [http://gska2.rada.gov.ua:7777/site/const/GimnUkraineVerevki.mp3 MP3 форматпа] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070705085016/http://gska2.rada.gov.ua:7777/site/const/GimnUkraineVerevki.mp3 |date=2007-07-05 }} [[Категори:Украина]] [[Категори:Гимнсем, патшалăхсемпе]] [[Категори:Украинăн патшалăх символĕсем]] [[Категори:1863 çулăн юррисем]] [[Категори:Украин юррисем]] 1n00yc795za3i14h14c35a9gl0e8x3p 0 7636 856612 856504 2025-06-12T06:44:54Z InternetArchiveBot 28304 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 856612 wikitext text/x-wiki '''[[Турци]] патшалăхĕн гимнĕ''' '''İstiklâl Marşı''' (''Пăхăнманлăх маршĕ''). [[1921]] çулхи [[Пуш, 12|пуш уйăхĕн 12-мĕшĕнче]] патшалăх гимнĕ шутне йышăннă. Сăввине [[Мехмет Акиф Эрсой]] çырнă, кĕввине — [[Осман Зеки Ӳнгёр]]. == Сăмахĕсем == :Korkma, sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak; :Sönmeden yurdumun üstünde tüten en son ocak. :O benim milletimin yıldızıdır parlayacak; :O benimdir, o benim milletimindir ancak. :Çatma, kurban olayım çehreni ey nazlı hilal! :Kahraman ırkıma bir gül! ne bu şiddet bu celal? :Sana olmaz dökülen kanlarımız sonra helal, :Hakkıdır, Hakk'a tapan, milletimin istiklal! :Ben ezelden beridir hür yaşadım, hür yaşarım. :Hangi çılgın bana zincir vuracakmış? Şaşarım; :Kükremiş sel gibiyim, bendimi çiğner aşarım; :Yırtarım dağları, enginlere sığmam, taşarım. :Garbın afakını sarmışsa çelik zırhlı duvar, :Benim iman dolu göğsüm gibi serhaddim var. :Ulusun, korkma! Nasıl böyle bir imanı boğar. :"Medeniyet!" dediğin tek dişi kalmış canavar? :Arkadaş! Yurduma alçakları uğratma sakın! :Siper et gövdeni, dursun bu hayasızca akın. :Doğacaktır sana vaadettiği günler Hakk'ın; :Kimbilir, belki yarın, belki yarından da yakın. :Bastığın yerleri "toprak" diyerek geçme, tanı! :Düşün, altında binlerce kefensiz yatanı. :Sen şehit oğlusun, incitme, yazıktır atanı; :Verme, dünyaları alsan da bu cennet vatanı. :Kim bu cennet vatanın uğruna olmaz ki feda? :Şüheda fışkıracak toprağı sıksan, şüheda! :Canı, cananı, bütün varımı alsın da Hüda, :Etmesin tek vatanımdan beni dünyada cüda. :Ruhumun senden, ilahi, şudur ancak emeli; :Değmesin mabedimin göğsüne na-mahrem eli! :Bu ezanlar ki şahadetleri dinin temeli, :Ebedi yurdumun üstünde benim inlemeli :O zaman vecd ile bin secde eder varsa taşım; :Her cerihamdan, ilahi, boşanıp kanlı yaşım, :Fışkırır ruh-i mücerret gibi yerden na'aşım; :O zaman yükselerek arşa değer belki başım! :Dalgalan sen de şafaklar gibi ey şanlı hilal; :Olsun artık dökülen kanlarımın hepsi helal! :Ebediyyen sana yok, ırkıma yok izmihlal. :Hakkıdır, hür yaşamış bayrağımın hürriyet; :Hakkıdır, Hakk'a tapan milletimin istiklal! == Каçăсем == * [http://news.bbc.co.uk/olmedia/1020000/audio/_1022222_turkey.ram "İstiklâl Marşı" гимнĕн кĕввин RealAudio-версийĕ] * [http://www.ptr.co.nz/realaudio/turkish_anthem.ram "İstiklâl Marşı" гимнĕн сăввин RealAudio-версийĕ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20051028064849/http://www.ptr.co.nz/realaudio/turkish_anthem.ram |date=2005-10-28 }} * [http://www.ptr.co.nz/turkey/audio/turkey_national_anthem.mid "İstiklâl Marşı" MIDI-форматпа] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20051028111752/http://www.ptr.co.nz/turkey/audio/turkey_national_anthem.mid |date=2005-10-28 }} * [http://www.turkishclass.com/istiklal_marsi_1.html Турци патшалăхĕн гимнĕн кунçулĕ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20050326094521/http://www.turkishclass.com/istiklal_marsi_1.html |date=2005-03-26 }} [[Категори:Турци]] [[Категори:Патшалăх гимнĕсем]] har21x532jvw7wnkt95u8spo9j1z7vp 0 8325 856593 711902 2025-06-11T18:33:04Z InternetArchiveBot 28304 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 856593 wikitext text/x-wiki {{ПВ-Раççей |статус = Ял |чăвашла çĕлĕк = Муркаш |тăван çĕлĕк = |герб = Coat of Arms of Chuvashia.svg |ялав = Flag of Chuvashia.svg |lat_deg =55 |lat_min =57 |lat_sec = 52 |lon_deg =46 |lon_min =45 |lon_sec = 55 |CoordAddon = type:city(100)_region:RU |CoordScale = |ЯндексКартти = |регион карттин пысăккăшĕ = |район карттин пысăккăшĕ = |регион = Чăваш Ен |регион тапăлра = Чăваш Ен |район тĕсĕ = Муниципаллă район |район = Муркаш районĕ |район тапăлра = Муркаш районĕ{{!}}Муркаш |пурăнан тăрăх тĕсĕ = Ял тăрăхĕ |пурăнан тăрăх = Муркаш ял тăрăхĕ |пурăнан тăрăх тапăлра = Муркаш ял тăрăхĕ{{!}}Муркаш |шалти пайлану = |пуçлăх = Ермолаев Сергей Николаевич |никĕсленĕ вăхăт = |пĕрремĕш асăну = 1374 |малтанхи ятсем = |статус = |лаптăк = |ПВ центрĕн çӳллĕшĕ = |пурăнан халăх = 4380 |халăх çыравĕн çулĕ = 2010 |йышлăх = |агломераци = |наци йышĕ = чăвашсем — 97% - вырăссем — 3% |конфесси йышĕ = православсем |этнохороним = |вăхăт тăрăхĕ = |почтă индексĕ = 429530 |почтă индексĕсем = |телефон кочĕ = 83541 |автомобиль кочĕ = |цифрăллă идентификатор = 97205873001 |категория Commons-ра = |сайт = http://gov.cap.ru/main.asp?govid=423 }} {{Капăрлатмалла}} '''Муркаш''' — [[Чăваш Ен]]ри [[Муркаш районĕ]]н [[администраци центрĕ]]. ==Географи== Муркаш районĕн центрĕнче, [[Муркаш (юханшыв)|Муркаш]] [[юханшыв]] хĕрринче ларать. Чăваш Республикин тĕп хулинчен, Шупашкартан хĕвеланăçалла 47 çухрăмра ларать. Район хаçачĕ — «[[Çĕнтерӳ ялавĕ]]». Муркашра, тĕпрен илсен, чăвашсем пурăнаççĕ (97% - чăвашсем. 3% - вырăссем тата ыттисем). ==Халăх йышĕ, ял тытăмĕ== Халăх шучĕ - 2992 çын (2002 ç. кăрлач уйăхĕн 1-мĕш тĕлне). Кил йăви шучĕ - 1109. ==Кун-çулĕ== ===Этимологи=== ''Муркаш'' ячĕ ''Моркавaш'' (Морка + вaш) сăмахсенчен пулнă. ==Вуламалли== == Каçăсем == * [http://gov.cap.ru/main.asp?govid=71 Муркаш районĕн администраци сайчĕ]; * [http://www.enc.cap.ru/morgau/open.asp?id=1&topic=%CC%EE%F0%E3%E0%F3%F8%E8 Муркаш район энциклопедийĕнчи статья]{{Ĕçлемен каçă|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} *[http://www.sosh-morgau.edu21.cap.ru/?t=eduid&eduid=4444 Муркаш вӑтам шкулӗн сайчӗ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200531074655/http://www.sosh-morgau.edu21.cap.ru/?t=eduid&eduid=4444 |date=2020-05-31 }} *[http://morbibl.ucoz.ru/index/0-6 Мурашри тӗп библиотека сайчӗ] {{Chuvash-geo-stub}} {{Муркаш районĕ}} [[Категори:Чăваш ялĕсем]] [[Категори:Чăваш Енĕн Муркаш районĕ]] i5molr1o7zedgsg1kane3l7ho0f8adl 0 8480 856594 856096 2025-06-11T18:41:56Z InternetArchiveBot 28304 Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 856594 wikitext text/x-wiki {{Университет карточки |çĕлĕк = Мускаври энергетика Институчĕ (Тĕпчев наци университечĕ) |кĕскен = |эмблема = |ӳкерчĕк = [[Ӳкерчĕк:Lefortovo mei.jpg|thumb|200px]] |тăван çĕлĕк = |тĕнчери = Moscow Power Engineering Institute (MPEI) |малтанхи = |йыхрав = Energia omnium fundamentum (''Энерги — мĕнпурлăх никĕсĕ'') |никĕсленĕ = [[1930]] |хупнă = |тĕс = |ĕс вырăнĕн ячĕ = Ректор |ĕç вырăнĕн хяа = [[Серебрянников Сергей Владимирович]] |президент = |ăслăлăх ертӳçи = |студентсем = 12 000 ''ях.'' |ютçĕр студенчĕсем = |специалитет = |бакалавриат = |магистратура = |аспирантура = |докторантура = |тухтăрсем = |профессорсем = |вĕрентӳçсем = 1700 ''яхăн'' |вырнаçăвĕ = {{flagicon|Russia}} [[Мускав]], [[Раççей]] |метро = [[Авиамоторная (метро станцийĕ)|Авиамоторная]] |кампус = |адрес = 111250 Мускав,<br />[[Красноказарменная урамĕ]], 17 |сайт = [http://www.mpei.ru/ www.mpei.ru] |чыславсем = {{Ленин орденĕ|тĕс=йĕркелӳ}} {{Октябрь Революцин орденĕ|тĕс=йĕркелӳ}} |lat_dir = N |lat_deg = 55 |lat_min = 45 |lat_sec = 17 |lon_dir = E |lon_deg = 37 |lon_min = 42 |lon_sec = 29 |CoordScale = |edu_region = RU }} '''Мускаври энергетика институчĕ''' (техника университечĕ), — Раççейри пысăк техника университечĕсенчен пĕри, [[1930]]-мĕш çулта никĕсленĕ. МЭИ энергетика, электротехника, электроника тата информатика енĕпе ăстаçăсене хатĕрлет. == Факультетсем == * Гуманитарипе практикăра усă курмалли институт (ГПуИ) * Автоматикăпа шутлакан техника институчĕ (АШТИ) * энергетика ăнăçлăхĕн ыйтăвĕсен институчĕ (ЭнĂнЫИ) * Радиотехникăпа электроника институчĕ (РЭИ) * Теплоэнергетикăпа техника физиккин институчĕ (ТТФИ) * Технологисемпе экологи тата пуçару ĕçĕн институчĕ (ТЭПĕИ) * Электротехника институчĕ (ЭТИ) * Электроэнергетика институчĕ (ЭЭИ) * Энергомашиностроенипе механика институчĕ (ЭнМИ) * Çар вĕрентĕвĕн факультечĕ (ÇВФ) * ВУЗа кĕрес умĕн вĕрентекен факультет (ФДП) * Преподавательсен квалификацине ӳстерекен факультет (ПКӲФ) == Истори == == Литература == * {{кĕнеке|пуçелĕк=50 лет Московского ордена Ленина энергетического института имени В. М. Молотова (1905—1955)|вырăн=М.|издательство=[[Госэнергоиздат]]|çул=1955|страниц=303|ref=50 лет МЭИ}} * {{кĕнеке|пуçелĕк=Московский ордена Ленина энергетический институт. 1905—1965|вырăн=М.|издательство=[[Энергия (издательство)|Энергия]]|çул=1965|страниц=391}} * {{кĕнеке|пуçелĕк=Московский энергетический институт за 50 лет Советской власти|вырăн=М.|издательство=[[Энергия (издательство)|Энергия]]|çул=1967|страниц=278}} * {{кĕнеке|пуçелĕк=Московский ордена Ленина энергетический институт. 1905—1975|вырăн=М.|издательство=[[Энергия (издательство)|Энергия]]|çул=1975|страниц=240}} * {{кĕнеке|пуçелĕк=Энергомашу — 60 лет|вырăн=М.|издательство=Издательство МЭИ|çул=2003|страниц=240|ref=Энергомашу — 60 лет}} * {{кĕнеке|пуçелĕк=Московский энергетический институт (технический университет). 1930—2005|вырăн=М.|издательство=Издательство МЭИ|çул=2005|страниц=454|isbn=5-7046-1234-2}} * {{кĕнеке|пуçелĕк=МЭИ: история, люди, годы. Сборник воспоминаний. Т. 1|яваплă=Под ред. [[Серебрянников Сергей Владимирович|С. В. Серебрянникова]]|вырăн=М.|издательство=Издательский дом МЭИ|çул=2010|страниц=544|сери=Выдающиеся деятели МЭИ|isbn=978-5-383-00575-0}} * {{кĕнеке|пуçелĕк=МЭИ: история, люди, годы. Сборник воспоминаний. Т. 2|яваплă=Под ред. [[Серебрянников Сергей Владимирович|С. В. Серебрянникова]]|вырăн=М.|издательство=Издательский дом МЭИ|çул=2010|страниц=560|сери=Выдающиеся деятели МЭИ|isbn=978-5-383-00577-4}} * {{кĕнеке|пуçелĕк=МЭИ: история, люди, годы. Сборник воспоминаний. Т. 3|яваплă=Под ред. [[Серебрянников Сергей Владимирович|С. В. Серебрянникова]]|вырăн=М.|издательство=Издательский дом МЭИ|çул=2010|страниц=536|сери=Выдающиеся деятели МЭИ|isbn=978-5-383-00578-1}} * {{статья |автор=Антон Канарейкин |пуçелĕк=Работа с прицелом на будущее: 85 лет Московскому энергетическому институту |каçă=https://mpei.ru/news/Documents/eprussia_mpei.pdf |кăларăм=Энергетика и промышленность России |тĕс=газета |çул=2015 |уйăх=07 |номер=13—14 |страницы=30—31 |ref=Канарейкин}} == Каçăсем == * [http://www.mpei.ru Официаллă сайчĕ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130430043748/http://rector.mpei.ru/ |date=2013-04-30 }} * [http://www.opzmei.ru/ Опытный завод МЭИ] * [http://www.vfmei.ru Официальный сайт филиала в Волжском] * [http://80.mpei.ru/massmedia/Pages/default.aspx{{Недоступная ссылка|date=Август 2018 |bot=InternetArchiveBot }} Публикации в СМИ к 80-летию института]{{Ĕçлемен каçă|date=June 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Недоступная ссылка|date=Сентябрь 2019 |bot=InternetArchiveBot }} * [https://www.youtube.com/watch?v=Fj8MWxES3gY Московский энергетический институт.] Фильм телекомпании «ЛЕНПРОДАКШН ФИЛЬМ». * [http://ftemk.mpei.ac.ru/prj/video/FlvHandler.aspx?src=80-2.flv Юбилейный фильм, посвящённый 80-летию МЭИ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20201029194052/http://ftemk.mpei.ac.ru/prj/video/FlvHandler.aspx?src=80-2.flv |date=2020-10-29 }} * ''[[Новожилов, Игорь Васильевич|Новожилов И. В.]]'' [http://vuz.exponenta.ru/PDF/book\novozylov\mehmat.htm Воспоминания об Энергомаше] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200812041224/http://vuz.exponenta.ru/PDF/book%5Cnovozylov%5Cmehmat.htm |date=2020-08-12 }} * ''[[Черток, Борис Евсеевич|Черток Б. Е.]]'' [http://epizodsspace.narod.ru/bibl/chertok/kniga-1/4-5.html Союз с наукой] * [http://sbmpei.ru Смоленский филиал МЭИ] * [http://mpei.ru/Science/AcademicWork/Documents/Science2007_2008.pdf МЭИ, научные исследования 2007—2008] * [https://dml.cz/bitstream/handle/10338.dmlcz/137436/PokrokyMFA_01-1956-4_23.pdf PADESÁT LET MOSKEVSKÉHO ENERGETICKÉHO INSTITUTU] * [http://mos80.ru/ea/evakuatsiya_etnografii/mei.html Московский энергетический институт]. Энциклопедия Москва. 1980. {{тулаш каçăсем}} {{-}} {{Раççейри нацин тĕпчев университечĕсем}} {{Мускаври вашсем}} [[Категори:Мускаври университетсем]] [[Категори:МЭИ]] [[Категори:Лефортово]] jgpk7mqz6x2przch15b2z9oebrj9yut 0 9488 856608 845143 2025-06-12T04:01:04Z InternetArchiveBot 28304 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 856608 wikitext text/x-wiki {{Пĕлтерĕшсем|Тĕмен (пĕлтерĕшсем)}} '''Тĕмен''' ({{lang-ru|Тюмень}}, {{lang-tt|Төмән}}, {{lang-sty|Цимке-тора}}) — [[Тĕмен облаçĕ]]н тĕп хули. == Тавралăхĕ == Хула [[Анăç Çĕпĕр]]те, [[Typă (юханшыв)|Турă]] шывĕ çинче вырнаçнă. [[Мускав]]а çитме 2144 çухрăм. Çĕр лаптăкĕ 235 çм². Кунта Çĕпĕрвитĕр магистралĕн чукун çул çыххи, юханшыв порчĕ, тĕнче аэропорчĕ — «Рощино», вырăнти — «Плеханово» пур. == Климат == Климачĕ континенталлă, пĕрмай хăвăрт улшăнуллă çанталăк. Вăтам температура кăрлачра −17 °С (чи сивви −49 °С). Вăтам температура утăра +18 °С, чи шăрăххи +38 °С. == Истори == [[1586]] çулхи [[утă, 29]] Чимги-Тура (Чинги-Тура) карманĕ патĕнче, Фёдор Иванович патша хушнипе Тĕмен сыхлавне никĕсленĕ. Ун çинчен çапла çырнă: <blockquote>«Лета 7093 ([[1586]]) посланы воеводы с Москвы Василие Борисов Сукин, да Иван Мясной, да письменный голова Данило Чулков с тремя сты человек, поставиша град Тюмень июля в 29 день, еже Чимги слых…»</blockquote> Карман валли анлă сăмсаха суйласа илнĕ, анăç енчен — çырмасем, [[Тĕмен (юханшыв)|Тĕмен]] шывĕ, тухăç енче — [[Турă (юханшыв)|Турă]] шывĕ. Тĕмен [[Вăтам Ази]]рен [[Атăлçи]]не пыракан авалхи караван çулĕ çинче ларать. Вăл çулăн пайне «Тĕмен туртăмĕ» тенĕ, уншăн [[Кăнтăр Çĕпĕр]]ти куçса çӳрекенсем пĕр-пĕринпе ĕмĕр-ĕмĕрĕпе кĕрешнĕ. Шыв çулĕсемпе Тĕмен хули Аякри Çурçĕр тата Инçе Тухăç çĕрĕсемпе çыхăнать. Малтан хулара хĕсмет çыннисем пурăнннă: боярсем, стрелецсем, казаксем. Кунтах [[1605]] çулта [[Çĕпĕр]]ти пĕрремĕш Ям слободине никĕсленĕ. [[XVIII ĕмĕр]] пуçламăшĕнче Тĕмен [[Раççей]] Çĕпĕрĕн [[Китай]]па сутă-илӳ тумалли çыхăнăвĕн çыххи пулса тăнă. Хула хăй йышăннă çĕр лаптăкне анлăлатнă. [[Тимĕрçĕ]] ĕçĕ, чансем шăратас, сăран промыçлĕ ĕçĕ хăвăрт аталана тытăннă. [[XIX ĕмĕр]]те хулан аталану ярăмĕ пуçланать. Çак вырăнтан [[материк]] варрине пĕрремĕш çĕруçакансем тухса кайнă, Çĕпĕрти пĕрремĕш пăрахутсем кунтан шыва тухнă, Тĕменре пĕрремĕш православи храмĕсем уçăлнă, чукун çул, шыв пăрăхĕсем хунă, телеграфа ĕçе кĕртнĕ. Паянкунхи Тĕмен — пысăк промыçлă тĕпĕ, тĕпчев, культура тата спорт хули. Юлашки çулсенче хула питĕ хытă улшăнса кайнă. Çĕнĕ микрорайонсем, автомобиль çулĕсем, кĕперсем тунă, урамсене сарлăлатнă. == Каçăсем == {{commonscat|Tyumen}} * [http://tyumen-city.ru/ Тĕменĕн Официаллă сайчĕ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210428231613/http://tyumen-city.ru/ |date=2021-04-28 }} * [http://tyumen.2gis.ru/ Карта-справочник, Тĕмен хули] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070316001445/http://tyumen.2gis.ru/ |date=2007-03-16 }} * [http://3.tyumen.ru/ Тĕмен хулин ресурссен каталогĕ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060201235707/http://3.tyumen.ru/ |date=2006-02-01 }} * [http://www.uralpro.ru/ Тĕмен официаллă мар порталĕ, ĕç вырăнĕсем] * [http://www.utmn.ru/ Тĕмен Патшалăх Университечĕ] * [http://www.tsogu.ru/ Тĕменти нефтьпе газ Патшалăх Университечĕ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070316151621/http://www.tsogu.ru/ |date=2007-03-16 }} * {{cite web |title = Городище 72 — История и истории о Тюмени и тюменцах |url = http://gorod72.info/ |archiveurl = https://web.archive.org/web/20171015024320/http://gorod72.info/ |archivedate = 2017-10-15 |deadlink = yes }} www.gorod72.info * {{cite web|author=|date=|url=http://www.tmb72.ru/|title=Малый бизнес Тюмени|publisher=|accessdate=2009-10-31}} * [http://tvtm.ru/video/channel/alexande.html Проект «Тюмень свысока»] * {{cite web|author=|date=|url=http://www.2men.info/|title=Проект «Фото Тюмени»|website = Фото Тюмени|accessdate=2009-11-22|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110809031602/http://www.2men.info/|archivedate=2011-08-09|deadlink=yes}} * [http://mail2.tmnlib.ru/tyumen_virtual_chronicle/ Виртуальная летопись Тюмени] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200717050934/http://mail2.tmnlib.ru/tyumen_virtual_chronicle/ |date=2020-07-17 }} {{Тĕмен облаçĕ}} {{Ĕçри хастарлăх хулисем}} [[Категори:Тĕмен| ]] [[Категори:XVI ĕмĕрте никĕсленĕ хуласем]] [[Категори:Тура çинчи хуласем]] [[Категори:Тĕмен облаçĕн район центрĕсем]] [[Категори:РФ облаç центрĕсем]] [[Категори:1586 çул Раççейре]] atl7r68kgwg4sfd9lj4xg05zueopz7z 0 10765 856615 846625 2025-06-12T07:37:28Z InternetArchiveBot 28304 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 856615 wikitext text/x-wiki {{ПВ-Раççей |статус = Ял |чăвашла çĕлĕк = Уравăш |тăван çĕлĕк = |герб = Coat of Arms of Chuvashia.svg |ялав = Flag of Chuvashia.svg |lat_deg =55 |lat_min =30 |lat_sec =6 |lon_deg =47 |lon_min = 4|lon_sec =33 |CoordAddon = type:city(100)_region:RU |CoordScale = |ЯндексКартти = |регион карттин пысăкăшĕ = |район карттин пысăкăшĕ = |регион = Чăваш Ен |регион тапăлра = Чăваш Ен |район тĕсĕ = Муниципаллă район |район = Вăрнар районĕ |район тапăлра = Вăрнар районĕ{{!}}Вăрнар |пурăнан тăрăх тĕсĕ = Ял тăрăхĕ |пурăнан тăрăх = Хирпуç ял тăрăхĕ |пурăнан тăрăх тапăлра = Хирпуç ял тăрăхĕ{{!}}Хирпуç |шалти пайлану = |пуçлăх = |никĕсленĕ вăхăт = |пĕрремĕш асăну = |малтанхи ятсем = |статус = |лаптăк = |ПВ центрĕн çӳллĕшĕ = |пурăнан халăх = 527 |халăх çыравĕн çулĕ = 2010 |йышлăх = |агломераци = |наци йышĕ = чăвашсем |конфесси йышĕ = православсем |этнохороним = |вăхăт тăрăхĕ = |почтă индексĕ = 429207 |почтă индексĕсем = |телефон кочĕ = 83537 |автомобиль кочĕ = 21, 121 |цифрăллă идентификатор = 97210864001 |категори Commons-ра = |сайт = }}'''Уравăш''', — [[Чăваш Ен]]ĕн [[Вăрнар районĕ]]нчи [[ял]]<ref>[http://enc.cap.ru/?t=world&lnk=511 Чувашская энциклопедия]</ref>. ==Истори== [[1927]] çулчен [[Етĕрне уесĕ]]н [[Туçа вулăсĕ|Туçа вулăсне]] кĕнĕ, вулăс тĕпĕ пулнă. [[1927]] çулхи [[юпа, 1|юпа уйăхĕн 1]] хыççăн хальхи вăхăтчен [[Вăрнар районĕ|Вăрнар районне]] кĕрет. ==Паллă çыннисем== * [[Орлов Пётр Иванович]] ([[1880]]-[[1959]]), чăваш [[сăвăç]]и, халăх пултарулăхне пухакан, "Уравăш" поэма ([[1903]], [[1906]]) [[автор]]ĕ. * [[Андреева Зоя Ананьевна]] — Чӑваш АССР патшалӑх ӗҫченӗ, Чӑваш АССР-н Аслӑ Канашӗн ертӳҫи. == Асăрхавсем == {{асăрхавсем}} ==Каçăсем== * [http://www.oraush-vurnar.edu21.cap.ru/?t=eduid&eduid=3943 Шкул сайчĕ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170710083230/http://www.oraush-vurnar.edu21.cap.ru/?t=eduid&eduid=3943 |date=2017-07-10 }} {{Вăрнар районĕ}} [[Категори:Чăваш Енĕн Вăрнар районĕ]] {{Chuvash-geo-stub}} oatkvwbxu9lplxktjgi0okguv16cr17 0 11792 856598 837380 2025-06-11T20:22:54Z InternetArchiveBot 28304 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 856598 wikitext text/x-wiki [[Ӳкерчĕк:Abdomal organs.svg|thumb|Çын пĕверĕн (4) вырнаçăвĕ]] [[Ӳкерчĕк:Perfused_Rat_Liver.JPG|thumb|Йĕкехӳре пĕверĕ]] '''Пĕвер''' (hepar) — çурăм шаммиллĕ чĕрчунсен, çав шутра [[çын]]нăн шалти, хырăм ăшĕнчĕ вырнаçнă, пурнăçа кирлĕ физиологиллĕ тĕрлĕ ĕçсем тăвакан пушмаклă мар органĕ.<ref>[https://ru.geptral.com/articles/pochemu-voznikayut-problemi-s-pecheniyu/ Пӗверпе йывӑрлӑхсем сиксе тухнин сӑлтавӗ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20201024061955/https://ru.geptral.com/articles/pochemu-voznikayut-problemi-s-pecheniyu/ |date=2020-10-24 }}</ref> == Пĕверĕн тĕп функцийĕсем == * тĕрлĕ ют япаласене ([[ксенобиотик]]сене) пĕтересси, тĕслĕхрен [[аллерген]]сене, [[наркăмăш]]сене тата [[токсин]]сене ытлах сиенлĕ мар, сахалрах токсиклă е ăшчикрен çăмăл кăлармалли çыхăнусене куçарасси; * ытлашши [[гормон]]сене, [[медиатор]]сене, [[витамин]]сене, çавăн пекех токсикăллă тата улăштару вĕççин япалисене те, тĕслĕхрен, [[аммиак]]а, [[фенол]]а, [[этанол]]а, [[ацетон]]а, кетон йӳçĕкĕсене пĕтерсе организăмран кăларасси; * апат-çимĕçе хырăмра (çĕртересси) пайласа хурасси, чĕрчуна энергетика кирлĕхĕсене «энергетика укçипе» — [[глюкоза|глюкозăпа]] тивĕçтересси, хăват çăлкуçĕсене (ирĕклĕ çу йӳçĕкне, [[амин йӳçĕкĕ|амин йӳçĕкне]], [[глицерин]]а, [[сĕт йӳçĕкĕ|сĕт йӳçĕкне]]) глюкозăна куçарасси ([[глюконеогенез]] ĕçĕ); * хăвăрт энергетика куçăмлă [[гликоген]]а тултарасси тата упрасси, [[углевод]] ылмаштарăвне йĕркелесе тăрасси; * хăшпĕр витаминсене тултарасси тата упрасси (уйрăмах пĕверте çупа ирĕлекен А, D, шывра ирĕлекен B12 витамин чылай), çаплах [[микроэлемент]]сен [[катион]]ĕсен ĕречĕ, тĕслĕхрен, [[тимĕр]], [[пăхăр]] тата [[кобальт]] катионĕсем; * юн тăвас ĕçсене хутшăнать, сăмахран чылай [[белок]]сен [[юн]] [[плазма|плазмин]] — [[альбумин]]сен, альфа- тата бета-[[глобулин]]сен, тĕрлĕ гармонсемпе витаминсен транспорт белокĕсен, юна çыхакан тата юн çыхăнăвне хирĕç йĕркеллĕ белоксен тата ыттисен [[синтĕс]]ĕ; * [[холестерин]]нпа унăн эфирĕсене, [[липид]]сене, [[фосфолипид]]сене, [[липопротеид]]сене тата липид ылмаштарăвĕсене йĕркелесе тăрать; * [[ват йӳçĕкĕ]]пе [[билирубин]] синтĕсĕ, [[ват]] йӳçсе тухни; * çавăн пекех чылай юн калăпăшне упрать: юн çухатсан е [[шок]] пулсан, пĕвере юн турттаракан тымарсем хĕсĕнеççĕ те пĕрлĕ пăрăхсене тивĕçтерӳлĕх юна параççĕ . == Пĕверĕн чирĕ-амакĕ == * [[Пĕвер циррозĕ]] — хроникăллă аталанса пыран пĕвер чирĕ, унăн чĕрĕклĕхлĕ структурине пăсать, çыхăнтаракан тканĕ сарăлса каять, паренхимă патологиллĕ регенерациленет; функцийĕсем енчен пĕверĕн çитменлĕх пулать тата порталлă гипертензипе аптăрать. Пĕвер чирĕн сăлтавĕсем: хроникăллă [[алкоголизм]] (пĕверĕн алкоголлĕ цирроз чирĕсем тĕрлĕ çĕршывсенче 20 — 95%) тата вируслă [[гепатит]] ( 10—40%). == Пӗвер чирӗсем == Пӗвер циррозӗ - вӑраха аталантаракан чир; вӑл пӗверӗн долька тытӑмне пӑснипе, паренхимӑн пӗрлештерекен пусма тата патологи регенерацийӗ ӳсентӑрансен шучӗпе ҫыхӑнтаракан тытӑма пӑснипе палӑрса тӑрать; пӗвер тата порталлӑ гипертези ӗҫ-хӗл ҫителӗксӗрри палӑрать. Ытларах чухне чирсенчен вӑрах алкоголизм (алкоголь циррозӗсен уйрӑм виҫи тӗрлӗ ҫӗршывсенче 20-45 процентран пуҫласа 95%), вирус гепатит (пӗвер ҫинчи мӗнпур циррозран 10-40 процентпа танлашать), пӗверте гельминт (ытларах чухне опистрхис, фасциол, клонорхис, токококар, нотокотилус) тата ансатрисене, ҫав шутра трихомонад та, пур<ref>[https://pronarco.ru/info/alkogol/gepatit-c/ Эрех-сӑрапа гепатит] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210421174211/https://pronarco.ru/info/alkogol/gepatit-c/ |date=2021-04-21 }}</ref>. Пӗвер ракӗ-йывӑр чир. Ҫынна тӗлӗнтерекен шыҫӑ хушшинче ҫак чир ҫиччӗмӗш вырӑнта тӑрать. Тӗпчевҫӗсенчен нумайӑшӗ пӗвер ракне аталантарас теветкеллӗхпе ҫыхӑннӑ темиҫе фактор уйӑрать. Вӗсем шутне ҫаксем кӗреҫҫӗ: пӗвер циррозӗ, В Гепатит В тата паразитла печенисем, эрех-сӑрапа иртӗхни, хӑш-пӗр концерогенсемпе (микоксинсемпе) тата ыттисем кӗреҫҫӗ. Паха аден, ангиосарк, печени, гепателляр карцинӗсем андрого йышши контрацептивлӑ тата анаболика препарачӗсем ҫине витӗм кӳнипе ҫыхӑннӑ. Афлатоксин B1-токсин калама ҫук токсиллӗ тата гепатоканцероген. Афлантоксикоз-ҫивӗч е вӑрах интоксикаци, гепатоксинсемпе гепатокцерогенсем вӑйлӑрах, алимент ҫулӗпе, урӑхла каласан, апат урлӑ, тухать. Афлатоксинсем шутне иккӗмӗш метаболитсем кӗреҫҫӗ, вӗсем Аспергилл пек пӑнтӑхнӑ кӑмпасем туса хураҫҫӗ, сӑмахран, Aspergillus flavus тата Aspergillus parasiticus. Аспергиллсем апат — ҫимӗҫ продукчӗсене пурне те тенӗ пекех пӗтереҫҫӗ, анчах та тӗштырӑран, пӑрҫа тата ҫу йывӑҫҫисен культурисенчен, арахис, рис, кукуруза, пӑрҫа, хӗвелҫаврӑнӑш вӑрри тата ытти те, апат-ҫимӗҫ контаминациленӗ (вараланнӑ) апата пӗр хутчен усӑ курнӑ Чухне аспергиллсем ҫивӗч афлантоксикоз-вӑйлӑ интоксикаци пулса тӑрать, вӗсене токсика гепатитӗпе танлаштарма пулать. Апат-ҫимӗҫ контаминациленӗ апат-ҫимӗҫ ҫителӗклӗ усӑ курнӑ чухне вӑрах афланоксикоз ҫуралать, ҫав шутра гепателляр карциночӗ 100 процента яхӑн аталанать. == Токсинсене сиенсӗрлетмелли Механизм == Пӗрремӗш фазӑра веществӑна йӳҫӗтмелле (электронсене пӗрлештермелле), юсамалла (электронсене пӗрлештермелле) е гидролиза. Иккӗмӗш фазӑра ҫӗнӗрен вӗреннӗ химилле активлӑ ушкӑнсем ҫумне мӗнле те пулин япала хутшӑнать.<ref>[https://medi-cn.ru/stati/sekretyi-kitajskoj-mediczinyi-ukreplyaem-pechen-vesnoj.html Токсинсене сиенсӗрлетмелли Механизм.]</ref> == Каçăсем == <references />{{Тĕвĕ çулçисенчен аталанакан органсем тата тĕртĕмсем}} [[Категори:Çын анатомийĕ]] [[Категори:Гепатологи]] [[Категори:Чĕрчун органĕсем]] aewsylobi3znn9wqlh7jep4k4lylnnj 0 12678 856602 712374 2025-06-11T22:47:36Z InternetArchiveBot 28304 Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 856602 wikitext text/x-wiki '''Марсель Пруст''' (Valentin Louis Georges Eugène Marcel Proust; [[утă, 10]], [[1871]] — [[чӳк, 18]], [[1922]]) — [[франци]] çыравçи. Прустăн паллă ĕçĕ — çич романран пухăнакан «[[Çухатнă вăхăта шыраса]]» циклĕ (т. 1-16, 1913—1927, юлашки 6 томне вилнĕ хыççăн пичетленĕ). == Кун-çулĕ == Марсель Пруст [[Париж]]ра [[1871]] çулхи [[утă, 10]] çителĕклĕ çемйере çуралнă: ашшĕ, Адриан Пруст — коммерции çын ывăлĕ, медицинă факультечĕн профессорĕ, амăшĕ, Жанна Вейль — еврей биржă маклерĕн хĕрĕ. Марсель [[Кондорсэ]] лицейĕнче вĕреннĕ, унта вăл Жак Бизепе, [[Жорж Бизе]] кĕвĕçĕн ывăлĕпе, тата Люсьен Додепе, [[Альфонс Доде]] романистăн ывăлĕпе паллашать. Ун хыççăн вăл юридици факультетĕнче [[Сорбонна|Сорбоннăн]], анчах та вĕренсе пĕтермен. Çамрăк чух Пруст «[[Фигаро (хаçат)|Фигаро]]» хаçатра салун хроникине ертсе пынă. 1894 çулта вăл декаденс стилĕпе прозăллă сăвăсен пуххин кĕнекине кăларать. == Пултарулăхĕ == === Тĕп ĕçĕсем === [[Ӳкерчĕк:Marcel Proust (Père Lachaise).jpg|thumb|''[[Пер-Лашез]] масарĕ çинчи вил тăпри палăкĕ'']] * [[1896]] — [[Йăпанăç кунсем]] (Les Plaisirs et les Jours) * [[1896]]—[[1899]] — [[Жан Сантей]] (Jean Santeuil) * [[1908]]—[[1909]] — [[Сент-Бёва хире-хирĕç]] (Contre Sainte-Beuve) * [[чӳк]] [[1913]] — [[Сван еннелле]] (Du côté de chez Swann). * [[1919]] — [[Под сенью девушек в цвету]] (À l’ombre des jeunes filles en fleurs) * [[1921]]—[[1922]] — [[Гермăнтсем патĕнче]] (Le côté de Guermantes I et II) * [[1922]]—[[1923]] — [[Содомпа Гоморра (роман)|Содомпа Гоморра]] (Sodome et Gomorrhe I et II) * [[1925]] — [[Тыткăнри хĕр]] (La prisonnière) * [[1927]] — [[Таркăн (Пруст)|Таркăн]] (Albertine disparue) * [[1927]] — [[Туяннă вăхăт]] (Le Temps retrouvé) === Ытти кăсăк ĕçсем === [[Ӳкерчĕк:MS A la recherche du temps perdu.jpg|thumb|''Гранки «[[Сван еннелле]]» автор юсавĕсемпе'']] == Вуламалли == * [[Саламан Эстер|''Salaman E.'']] The Great Confession: from Aksakov and De Quincey to Tolstoy and Proust. London. [[Allen Lane]] [[Penguin Books|The Penguin Press]], 1973. * [[Батай Жорж|''Батай Ж.'']] [http://www.highbook.narod.ru/philos/bataile/prust.htm Пруст] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090531101910/http://www.highbook.narod.ru/philos/bataile/prust.htm |date=2009-05-31 }} // [[Батай, Жорж|''Батай Ж.'']] Литература и Зло [: Сб. эссе:]. М.: [[МГУ]], [[1994]]. — ISBN 5-211-03159-8 * [[Мамардашвили Мераб Константинович|''Мамардашвили М. К.'']] [http://yanko.lib.ru/books/philosoph/mamardashvili-topology.htm#_Toc76566213 Психологическая топология пути: М.Пруст «В поисках утраченного времени»] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130219213845/http://yanko.lib.ru/books/philosoph/mamardashvili-topology.htm#_Toc76566213 |date=2013-02-19 }} [: лекции [[1984]]—[[1985]] гг. ] / Редактор ''И. К. Мамардашвили''. СПб.: [[Русский Христианский гуманитарный институт]], [[1997]]. — 571 с. — ISBN 5-88812-049-9 * Женнет, Жерар. Фигуры. М.: «Издательство им. Сабашниковых», [[1998]]. — ISBN 5-8242-0065-3 * [[Ортега-и-Гассет Хосе|''Ортега-и-Гассет, Хосе'']] [http://www.philosophy.ru/library/ortega/time.html Время, расстояние и форма в искусстве Пруста]{{Ĕçлемен каçă|date=June 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * Таганов А. Н. Русская тема в творчестве Пруста // Наваждения: к истории «русской идеи» во французской литературе XX в.: материалы российско-французского коллоквиума (С.-Петерб., 2-3 июля 2001 г.)/отв. ред. С. Л. Фокин. М.: Наука, 2005. С.24-35. * Николаева Т.М. О чём на самом деле писал Марсель Пруст? — М.: Языки славянской культуры, 2012. — 128 с. — (Studia philological/ Series minor). — 600 экз., ISBN 978-5-9551-0519-2 == Асăрхавсем == {{асăрхавсем}} == Каçăсем == * [http://moshkow.perm.ru/win/INPROZ/PRUST/ Марсель Пруст moshkow.perm.ru сайчĕ çинче] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070309222915/http://moshkow.perm.ru/win/INPROZ/PRUST/ |date=2007-03-09 }} * [http://jydupuis.apinc.org/Proust/index.htm Марсель Пруст] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060509135923/http://jydupuis.apinc.org/Proust/index.htm |date=2006-05-09 }} * {{lib.ru|http://lib.ru/INPROZ/PRUST/|title=Марсель Пруст}} * ''Ощепков А. Р., Луков Вл. А.'' [http://www.zpu-journal.ru/e-zpu/2008/5/Oshchepkov&Lukov/ Русская рецепция Марселя Пруста] * ''Трыков В. П.'' [http://www.zpu-journal.ru/e-zpu/2008/5/Trykov_Proust/  Марсель Пруст — журналист] * ''Трыков В. П.'' [http://www.zpu-journal.ru/e-zpu/2008/5/Trykov_Proust_Russia/  Марсель Пруст: отношение к России] * ''Фокин. С.'' [http://seance.ru/blog/marsel-prust/ Марсель Пруст и кинематографическая точка зрения], журнал [[Сеанс (журнал)|«Сеанс»]] № 49/50 * [http://lib.aldebaran.ru/series/v_poiskah_utrachennogo_vremeni/ '''В поисках утраченного времени''' на ''aldebaran.ru''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080314021101/http://lib.aldebaran.ru/series/v_poiskah_utrachennogo_vremeni/ |date=2008-03-14 }} * [http://www.proost.ru Сайт, посвященный Марселю Прусту] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120625020026/http://www.proost.ru/ |date=2012-06-25 }} {{Çухатнă вăхăта шыраса}} {{"Çухатнă вăхăта шыраса" роман сăнарĕсем}} [[Категори:Кондорсе лицейĕнче веренсе тухнăскерсем]] [[Категори:Франци çыравçисем]] [[Категори:Гонкур парни лауреачĕсем]] [[Категори:Пер-Лашез çавине пытарнисем]] [[Категори:Франци çыравçисем]] 5k9qm6vscnyf9cxv6gedcs98r9fdani 0 13241 856607 847561 2025-06-12T02:57:19Z InternetArchiveBot 28304 Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 856607 wikitext text/x-wiki {{Пайăр çын}} '''Иосиф Виссарионович Сталин''' (паспортри хушамачĕ — '''Джугашвили''', {{lang-ka|იოსებ ჯუღაშვილი}} - იოსებ ჯუღაშვილი), [[раштав, 21]], [[1879]], [[Гори]], [[Грузи]], [[Раççей империйĕ]] — [[пуш, 5]] [[1953]] ç., [[Кунцево (хула)|Кунцево]], [[Мускав облаçĕ]], [[СССР]]) — совет [[патшалăх]] ĕçченĕ, [[политик]] тата çарпуçĕ. == Кун-çулĕ == === Ачалăхĕпе яшлăхĕ === ==== Ачалăх ==== [[Ӳкерчĕк:Vissarion Jughashvili.jpg|left|thumb|170px|[[Виссарион Джугашвили]]]] [[Ӳкерчĕк:Ekaterina Dzhugashvili.jpg|left|thumb|170px|[[Геладзе Екатерина Георгиевна]]]] Иосиф Сталин грузин çемьинче, хăш çăлкуçсенче осетин çемьинче çуралнă.<ref group="~">Тепĕр версипе, Джугашвили — грузин хушамачĕ мар, [[осетинсем|осетин]] хушамачĕ. Сталинăн ар йĕрĕпе осетин асаттисем пулнă темелле хыпара ''С. Кравченко и Н. Максимова'' [http://www.runewsweek.ru/science/7909/ «Зри в корни»] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100612142140/http://www.runewsweek.ru/science/7909 |date=2010-06-12 }} (журнал «[[Русский Newsweek]]») статьинче кăтартнă; унта Сталин мăнукĕ — театр режиссёрĕ [[Бурдонский Александр Васильевич|А. В. Бурдонский]] — [[ДНК]] тĕсĕхне пама килĕшни пирки çырнă. Вара, Иосиф Виссарионовичăн ДНК молекули [[G гаплоушкăн (Y-ДНК)|G2 гаплоушкăна]] кĕрет, имĕш. [[РМĂА]] ăслăлăх медицинăпа генетика центрĕн этем популяци генетики лабораторин ĕçтешĕ Олег Балановский çакна çирĕплетет: ''«Çак гаплоушкăн çыннисем, Индире е Пакистанра 14 300 çул маларах çуралнă та 12 500 çул маларах Вăта Азиире, Европăра тата Вăтам Хĕвел тухăçа çити саралнă. Малтан СССР пулнă территорире çак гаплоушкăнăн çыннисем Çурçĕр Арамаçире те, Грузире те пурăнаççĕ. Çапах та, хăш хыпарсемпе, çак гаплоушкăн ытларах осетин халăхĕнче тупăнать»''. Сталин çемьи осетин халăхĕнчен тухнине раççей историкĕ [[Островский Александр Владимирович|А. В. Островский]] ({{кĕнеке|автор=Островский А. В.|пуçелĕк=Кто стоял за спиной Сталина?|страница=638|каçă=http://books.google.com/books?id=uKzx-htVB0YC&pg=PA81&dq=%22Фамилия+Джугашвили+буквально+означает%22&cd=1#v=onepage&q=%22Фамилия%20Джугашвили%20буквально%20означает%22&f=false|isbn=9785765417713|издательство=М.: Издательский дом «Нева»|çул=2002}}) тĕпчет. Семинаринче Иосиф Джугашвилипе пĕр класра вĕреннĕ [[Иремашвили Иосиф|И. Иремашвили]] хăйĕн [[1932]] çулта Германире [[Verfasser]] издательствинче нимĕçле пичетленĕ «Сталин и трагедия Грузии» кĕнекинче Сталин ашшĕ Бесо Иванович Джугашвили ''«наци тымарĕпе осетин» тесе çирĕплетет''</ref> . Ашшĕ — [[Джугашвили Виссарион Иванович|Виссарион Иванович Джугашвили]] — профессипе [[атăçă]], каярахпа — Адельханов фабрикантăн атă-пушмак фабрикинчи ĕçтешĕ<ref>[http://www.hronos.km.ru/biograf/bio_a/adelhanov.html Адельханов. Фабрикант, владелец обувной фабрики в Тифлисе.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071021012024/http://www.hronos.km.ru/biograf/bio_a/adelhanov.html |date=2007-10-21 }}</ref> . Амăшĕ — [[Геладзе Екатерина Георгиевна|Екатерина Георгиевна Джугашвили]] (хĕр чухнехи — Геладзе) — [[Гамбареули]] чӳркӳ ялĕнчи Геладзе [[крепоçлă çĕр ĕçтешĕ]]н хĕрĕ пулнă. ==== Пĕлӳлĕх. Революци ĕçлĕхне кĕни ==== {{also|Тифлисри чиркӳ семинарийĕ}} [[Ӳкерчĕк:Stalin 1894.jpg|thumb|left|150px|Сосо́ Джугашвили — Тифлисри чиркӳ семинаринче вĕренкенĕ ([[1894]])]] {| |По Священной истории Ветхого Завета | — (5) |- |По Священной истории Нового Завета | — (5) |- |По Православному катехизису | — (5) |- |Изъяснению богослужения с церковным уставом | — (5) |- |<b>Языкам:</b> | |- |русскому с церковнославянским | — (5) |- |греческому | — (4) очень хорошо |- |грузинскому | — (5) отлично |- |Арифметике | — (4) очень хорошо |- |Географи |— (5) |- |Чистописанию | — (5)<br /> |- |<b>Церковному пению:</b> | |- |русскому |— (5) |- |и грузинскому | — (5) |} ==== Революци ĕçлĕхĕ ==== [[Ӳкерчĕк:Stalin 1902.jpg|thumb|right|200px| Коба, марксист кĕтесĕн пайташĕ ([[1902]])]] [[Ӳкерчĕк:Stalin Baku.jpg|thumb|Сталин пайăр ĕçĕ жандарм управленинче [[Баку]] ([[1910]])]] === Революциччен === === [[Раççейри граждан вăрçи]] === {{main|Сталинăн граждан вăрçинчи ролĕ}} ==== Царицын хӳтĕлевĕ ==== {{main|Царицын хӳтĕлевĕ}} === 1920-мĕш çулсем === === 1930-мĕш çулсем === == Вăрçă хыççăн == == Атом бомбине туни == [[Ӳкерчĕк:Potsdam conference 1945-1.jpg|thumb|right|200px|Потсдам конференцийĕ]] == Сталин тата метро == == Сталин тата ССРП-ри аслă пĕлӳлĕх == == Сталин вилĕмĕ == == Чысĕсем == * [[Социаллă Ӗç Паттăрĕ]] ([[1939]]) * [[Совет Союзĕн Паттăрĕ]] ([[1945]]). кавалер: * [[Ленин орденĕ]] (1939, 1945, 1949) * [[«Победа» орденĕ]] ([[1943]], [[1945]]) * [[Суворов орденĕ]] I степеньлĕ (1943) * [[Хĕрлĕ Ялав орденĕ]] (1919, 1939, 1944). == Сталин пирки астăвăм == === Музейсем === {{main|Сталин музейĕсем}} === Сталин палăкĕсем === {{main|Сталин палăкĕсем}} === Сталин ятне панăскерсем === {{main|Сталин ятне тивĕçнĕ объектсем}} СССР хулисем: * Сталино — Украинăри хула ([[1924]] — [[1961]]), халĕ [[Донецк]]. * Сталинград — Волгоград облаçĕнчи хула ([[1925]] — [[1961]]), халĕ [[Волгоград]]. * Сталинабад — Таджикистанри хула ([[1929]] — [[1961]]), халĕ [[Душанбе]]. * Сталиниси — Грузири хула ([[1931]] — [[1934]]), халĕ [[Хашури]]. * Сталинск (Сталинск-Кузнецк) — Кемĕр облаçĕнчи хула ([[1932]] — [[1961]]), халĕ [[Новокузнецк]]. * Сталиногорск — Тулă облаçĕнчи хула ([[1934]] — [[1961]]), халĕ [[Новомосковск (Тулă облаçĕ)|Новомосковск]]). * Сталинири — Кăнтăр Осетири хула ([[1934]] — [[1961]]), халĕ [[Цхинвал]]. СССР тулашĕнчи хуласем: * Сталин — Болгарири хула ([[1949]] — [[1956]]), халĕ [[Варна]]. * Орашул-Сталин — Румынири хула ([[1950]] — [[1960]]) халĕ [[Брашов]]. * Сталин — Албанири хула ([[1950]] — [[1990]]), халĕ [[Кучова]]. * Сталинварош — Венгрири хула ([[1952]] — [[1961]]), халĕ [[Дунайварош]]. * Сталиногруд — Польшăри хула ([[1953]] — [[1956]]), халĕ [[Катовице]]. * Сталинштадт — Германири хула( [[1953]] — [[1961]]), халĕ [[Айзенхюттенштадт]]. Урăх объектсем: * Сталин ту тăрри — Памирăн тăрри, Таджикистанри тата [[СССР]]ти чи çӳллĕ вырăн (7495 м) и. [[1928]] çулта тупнă. Пĕрремĕш ятне [[1932]] çулта туяннă. [[1932]] — [[1962]] çç. Сталин ту тăрри, [[1962]] — [[1998]] — Коммунизм ту тăрри (халĕ [[Исмаил Самани ту тăрри]]). == Асăрхавсем == {{асăрхавсем|group=~}} {{асăрхавсем|2|height=280}} == Каçăсем == [http://stalinanavas.net/ StalinaNaVas.NET]<br /> [http://rutracker.org/forum/viewtopic.php?t=2548118 Иосиф Виссарионович Сталин и его время. Коллекция книг] {{warheroes|id=1067}} {{Çӳрев |Портал = |Викисăмахсар = |Викикĕнеке = |Викицитатник = Иосиф Виссарионович Сталин |Викивулавăш = Иосиф Виссарионович Сталин |Викитĕссем = |Викихыпар = |Викиампар = Иосиф Виссарионович Сталин |Метавики = |Тема = И. В. Сталин |Родовод = 126729 }} === Сталинăн тапăчĕсем тата ĕçĕсем === * [http://www.iosif-stalin.su/ И. В. Сталин. Собрание сочинений] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111128015327/http://www.iosif-stalin.su/ |date=2011-11-28 }} * [http://www.petrograd.biz/stalin/ Собрание сочинений И. В. Сталина] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130308084934/http://www.petrograd.biz/stalin/ |date=2013-03-08 }} * [http://www.battlefield.ru/ru/documents/87-orders-and-reports/315-order-270.html Приказ ставки ВГК № 270 от 16 августа 1941] * [http://www.battlefield.ru/ru/documents/87-orders-and-reports/319-order-277.html Приказ ставки ВГК № 227 от 28 июля 1942] * [http://vlastitel.com.ru/stalin/index.html И. В. Сталин на сайте «Великие властители прошлого»] * [http://www.cprf.ru/library/classics/marx/stalin/3708.html И.Сталин. О Великой Отечественной войне Советского Союза]{{Ĕçлемен каçă|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * [http://www.patriotica.ru/history/stalin_9may.html Обращение Сталина к советскому народу 9 мая 1945 года] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110302160441/http://www.patriotica.ru/history/stalin_9may.html |date=2011-03-02 }} * И. Сталин. Вопросы ленинизма. Государственное издательство Москва-Ленинград 1930. * [http://1stalin.ru/ Полное собрание сочинений И. В. Сталина] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100201180022/http://1stalin.ru/ |date=2010-02-01 }} === Çăлкусем === * [http://oldgazette.ru/kopravda/06031953/index1.html Сообщение о смерти Сталина] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110813232115/http://oldgazette.ru/kopravda/06031953/index1.html |date=2011-08-13 }} — [[Комсомольская правда (газета)|Комсомольская правда]], 6 Марта 1953 г. * [http://lib.ru/MEMUARY/ALLILUEWA/ Светлана Аллилуева. «Двадцать писем другу» в библиотеке Мошкова.] * [http://stalinism.ru/content/view/826/42/ Василий Сойма. «Запрещённый Сталин».] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090217123105/http://stalinism.ru/content/view/826/42/ |date=2009-02-17 }} Собрание уникальных документов, неправленных стенограмм и т. п., ранее не публиковавшихся. * [http://web.archive.org/web/20070929092254/www.zavtra.ru/cgi//veil//data/zavtra/06/649/42.html Артём Сергеев Интервью газете «Завтра» апрель-май 2006 ] * [https://web.archive.org/web/20011216072636/http://www.geocities.com/CapitolHill/Parliament/7231/barbius/barbius1.htm А. Барбюс. «Сталин, человек через которого раскрывается новый мир» 1936 г. перевод с французского.]{{deadlink}} * Чуев Ф. Сто сорок бесед с Молотовым [http://stalinism.ru/content/view/824/42/ Сталин: время, люди, Империя — Сто сорок бесед с Молотовым<!-- Заголовок добавлен ботом -->] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090217124018/http://stalinism.ru/content/view/824/42/ |date=2009-02-17 }} * [http://www.krotov.info/spravki/persons/20person/1891yaru.html#2 Митрополит Николай (Ярушевич) Апология Сталина] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070819032637/http://www.krotov.info/spravki/persons/20person/1891yaru.html#2 |date=2007-08-19 }} * [http://stalinism.ru/stalin_i_tserkov/rech_patriarha_aleksiya_pered_panihidoy_po_stalinu.html Речь Святейшего Патриарха Московского и всея Руси Алексия перед панихидой по И. В. Сталину] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071226152206/http://stalinism.ru/stalin_i_tserkov/rech_patriarha_aleksiya_pered_panihidoy_po_stalinu.html |date=2007-12-26 }} * [http://web.mit.edu/people/fjk/BO/index.html Бюллетень Оппозиции (Большевиков-ленинцев).] * [http://perpetrator2004.narod.ru/ Документы Советской власти и советско-коммунистического террора.] * [[Кривицкий Вальтер Германович|Вальтер Кривицкий]]. [http://scepsis.ru/library/id_559.html «Я был агентом Сталина: Записки советского разведчика».] * [[Фельбинг Лейба Лазаревич|Александр Орлов]]. [http://trst.narod.ru/orlov/oglav.htm Тайная история сталинских преступлений.] * Фёдор Раскольников. [http://scepsis.ru/library/id_446.html «Открытое письмо Сталину».] * Мартемьян Рютин. [http://scepsis.ru/library/id_939.html «Сталин и кризис пролетарской диктатуры».] * [[Симонов Константин]]. Глазами человека моего поколения (Размышления о И. В. Сталине). * [[Троцкий Лев Давыдович|Лев Троцкий]]. [http://www.1917.com/Marxism/Trotsky/SSF/Main.html Сталинская школа фальсификаций.] * [[Лион Фейхтвангер]]. [http://www.lib.ru/INPROZ/FEJHTWANGER/moscow1937.txt Москва 1937.] * Joseph E. Davies. Mission to Moscow. A record of confidential dispatches to the state Department, official and personal correspondence, current diary and journal entries, including notes and comment up to October 1941. With Ill. New York, Simon and Schuster 1941. * Савицкий Евгений Яковлевич. Полвека с небом. В послевоенной Германии. http://militera.lib.ru/memo/russian/savitsky1/04.html * Катуков Михаил Ефимович. На острие главного удара http://militera.lib.ru/memo/russian/katukov/12.html * Рыбин А. Т. Рядом со Сталиным http://stalinism.ru/content/view/755/42/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090209202319/http://stalinism.ru/content/view/755/42/ |date=2009-02-09 }} * [http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,790648,00.html Статья «Die, But Do Not Retreat» в журнале «Time» о провозглашении И. В. Сталина в 1942 году «человеком года».] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130715225709/http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,790648,00.html |date=2013-07-15 }} * [[Ласло Белади]], [[Тамаш Краус]]. Сталин. Издательство политической литературы, 1989 г. ISBN 5-250-01069-5 === Ăслăлăх публикацисем === * [[:ru:Карпов,_Владимир_Васильевич|Непредвзятая биография Сталина]] «Генералиссимус», в 2 томах (2002) — биография Сталина. Автор: Владимир Карпов. ISBN 5-7406-0595-4. * [http://militera.lib.ru/bio/stalin/index.html Иосиф Виссарионович Сталин. Краткая биография] / Сост.: ''Александров Г. Ф., Галактионов М. Р., Кружков В. С., Митин М. Б., Мочалов В. Д., Поспелов П. Н.'' / 2-е изд., испр. и доп. — М.: Воениздат, 1947 * ''[[Мозохин Олег Борисович|Мозохин О. Б.]]'' [http://stalinism.ru/dokumentyi/statistika-repressivnoy-deyatelnosti-ogpu-nkvd-1941-1953-g.html Статистика репрессивной деятельности ОГПУ-НКВД 1941—1953 г.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110107022802/http://stalinism.ru/Dokumentyi/Statistika-repressivnoy-deyatelnosti-OGPU-NKVD-1941-1953-g.html |date=2011-01-07 }} // stalinism.ru * ''[[Вайскопф Михаил|Вайскопф М.]]'' [http://plexus.org.il/texts/vaiskopf_pisat.htm Писатель Сталин] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071217203921/http://plexus.org.il/texts/vaiskopf_pisat.htm |date=2007-12-17 }} — М.: Новое литературное обозрение, 2001, 384 с. * ''[[Гордиенко Андрей Николаевич|Гордиенко А. Н.]]'' Иосиф Сталин. — Минск: 1998, ISBN 985-437-701-6 * ''[[Горьков Юрий Александрович|Горьков Ю. А.]]'' [http://militera.lib.ru/research/gorkov2/07.html Кремль. Ставка. Генштаб.] — Тверь: 1995 * ''[[Ян Грей]]'' [http://www.lib.com.ua/books/6/373n1.html Сталин.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20101126033514/http://lib.com.ua/books/6/373n1.html |date=2010-11-26 }} {{lang-en|Stalin. Man of History. A biography by Ian Grey. Doubleday & Company, Inc. New York, 1979.}} * ''[[Жуков Юрий Николаевич|Жуков Ю. Н.]]'' [http://www.bookssite.ru/scr/page_137731.html Иной Сталин. Политические реформы в СССР в 1933—1937 гг.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100629003716/http://www.bookssite.ru/scr/page_137731.html |date=2010-06-29 }} — М.: Вагриус,2003, 510 с. ISBN 5-9560-0147-X * ''[[Жуков, Юрий Николаевич|Жуков Ю. Н.]]'' [http://militera.lib.ru/research/zhukov_yn02/index.html Сталин: тайны власти.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100914051545/http://militera.lib.ru/research/zhukov_yn02/index.html |date=2010-09-14 }} — М.: Вагриус, 2005, 720 с. * ''[[Жухрай Владимир Михайлович|Жухрай В. М.]]'' Сталин: правда и ложь. — М.: Изд. Сварогъ, 1996. * Завольский Дометий. [http://www.apn.ru/publications/article22444.htm Правозащитник Сталин и дизельпанк]. «АПН», 5.03.2010. * ''[[Кен Олег Николаевич|Кен О. Н.]]''[http://old.russ.ru/ist_sovr/2004_ken.html Сталин как стратег (между двумя войнами)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110522041603/http://old.russ.ru/ist_sovr/2004_ken.html |date=2011-05-22 }} * ''[[Медведев Рой Александрович|Медведев Р. А.]]'' [http://vivovoco.rsl.ru/VV/PAPERS/HISTORY/STAL_41.HTM Сталин в первые дни Великой Отечественной войны] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110722222519/http://vivovoco.rsl.ru/VV/PAPERS/HISTORY/STAL_41.HTM |date=2011-07-22 }} * ''[[Козлов Александр|Козлов А.]]'' [http://scepsis.ru/library/id_492.html «Царицынский „опыт“».] * ''[[Себаг-Монтефиоре Саймон|Монтефиоре С.]]'' [http://www.inosmi.ru/translation/229102.html Секреты жизни и смерти Сталина.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080202191859/http://www.inosmi.ru/translation/229102.html |date=2008-02-02 }} * ''[[Себаг-Монтефиоре Саймон|Монтефиоре С.]]'' ''[http://books.google.com/books?id=Q4pd4mTpZVMC&dq=Монтефиоре+С.+Сталин.+Двор+Красного+монарха&printsec=frontcover&source=bl&ots=XUBw346tx6&sig=knBo1RTKx7axkiZTDg631n2NNvc&hl=en&ei=FQdUSpf2BJjKtgf3nPiwCA&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1 Сталин. Двор Красного монарха]'' Олма-Пресс 2006 ISBN 5-224-04781-1 * ''Смолененкова В. В.'' [http://genhis.philol.msu.ru/article_105.shtml Риторика Сталина военного времени. Приказ № 70.] Московский государственный университет им. М. В. Ломоносова 2006 * ''[[Роговин Вадим Захарович|Роговин В. З.]]'' [http://trst.narod.ru/ «Была ли альтернатива?»: «„Троцкизм“-взгляд через годы», «Власть и оппозиции», «Сталинский неонэп», «1937», «Партия расстрелянных», «Мировая революция и мировая война», «Конец означает начало»] * ''Соловьёв Б., Суходеев В.'' [http://militera.lib.ru/research/solovyov_suhodeev/index.html Полководец Сталин.] — М.: Эксмо, 2003, 320 с. * {{кĕнеке |автор = Суходеев В. В. |пай = |пуçелĕк = Сталин. Военный гений |тăван ят = |каçă = http://militera.lib.ru/research/suhodeev_vv/index.html |яваплă = |кăларăм = 1-е |вырăн = Москва |издательство = ОЛМА-ПРЕСС |çул = 2005 |том = |страницăсем = |страница = 415 |сери = |isbn = 5–224–05042–1 |тираж = 3 000 }} * ''[[Бим-Бад Борис Михайлович|Бим-Бад Б. М.]]'' Сталин. Исследование жизненного стиля. — М.: Издательство УРАО, 2002. ISBN 5-204-00316-9 * ''[[Иванов Роберт Фёдорович|Иванов Р. Ф.]]'' Сталин и союзники. 1941—1945 годы. — М.: Вече, 2005. ISBN 5-9533-0517-6 * [http://lost-empire.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=165&Itemid=14 На приёме у Сталина. Тетради (журналы) записей лиц, принятых И. В. Сталиным (1924—1953 гг.)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120320173354/http://lost-empire.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=165&Itemid=14 |date=2012-03-20 }} М.: Новый хроног­раф, 2008. — 784 с. * {{кĕнеке |автор = Роберт Такер |пуçелĕк = Сталин. История и личность |вырăн = М. |издательство = Весь Мир |çул = 2006 |страниц = 864 |isbn = 5-7777-0352-6 |тираж = 2000 }} * {{кĕнеке |автор = {{куçарман|чĕлхе=ним.|есть=:de:Heinz-Dietrich Löwe|кирлĕ=Лёве, Хайнц-Дитрих|текст=Хайнц-Дитрих Лёве}} |пуçелĕк = Сталин |вырăн = М. |издательство = Российская политическая энциклопедия, Фонд Первого Президента России Б. Н. Ельцина |çул = 2009 |страниц = 352 |сери = История сталинизма |isbn = 978-5-8243-1137-2 |тираж = 2000 }} === Видео- тата аудиоматериалсем === ;Кинохроника * [http://www.documen.tv/asset/Staline_film.html Документальный фильм о Сталине] * [http://rutube.ru/tracks/295214.html?v=58762f95684c30d87a6562dd0a80e846 Рукоплескания словам Сталина] * [http://www.youtube.com/watch?v=_NG7UdQHH2w Речь Сталина, 1937 г.] * [http://www.youtube.com/watch?v=V2wkFgHnTXs Речь Сталина, начало войны] * [http://rutube.ru/tracks/115489.html?v=a021dea907e1b4d6ca03255d8c0baa48 Последняя речь Сталина, XIX съезд КПСС 1952 г.] * [http://www.youtube.com/watch?v=ybnzMnFEWJY Churchill, Stalin and Roosevelt meet in Yalta] * [http://rutube.ru/tracks/119269.html?v=8297324bc4c1a329820c96ae4e8aa9db Великое прощание — похороны Сталина] * [http://vlastitel.com.ru/multimedia/video.html Историческое видео на сайте «Великие властители прошлого»] ;Сасă çырăвĕсем * [http://vlastitel.com.ru/multimedia/audio.html Историческое аудио на сайте «Великие властители прошлого»] * [http://vlastitel.com.ru/multimedia/audio/Stalin_speech.wma Из предвыборной речи Сталина] ;Калаçусем * [http://www.5-tv.ru/video/503652/ После смерти — Иосиф Сталин]{{Ĕçлемен каçă|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} === Публицистика === * [https://archive.is/20121225134323/antisys.narod.ru/sidak.html Фальшивка со стажем] Версия о поддельности «секретных протоколов». * [http://www.thewalls.ru/truth/index.htm Правда о «злодеяниях» Сталина"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110718134711/http://www.thewalls.ru/truth/index.htm |date=2011-07-18 }} (статьи учёных вперемешку с публицистикой). * [http://delostalina.ru/?p=32 Елена Прудникова. Хрущёв. Творцы террора.] * [http://www.echo.msk.ru/programs/staliname/ «Именем Сталина»] Передачи радиостанции «Эхо Москвы» * [[Роберт Конквест]]. [http://zhurnal.lib.ru/l/lewashow_e_w/conq1zip.shtml «Голод и террор в России в 30-х гг.»] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060619103648/http://zhurnal.lib.ru/l/lewashow_e_w/conq1zip.shtml |date=2006-06-19 }} * Анатолий Цыганок. [http://www.polit.ru/analytics/2006/01/18/stalin.html Дилетантство Сталина] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070930184403/http://www.polit.ru/analytics/2006/01/18/stalin.html |date=2007-09-30 }}, [http://www.polit.ru/analytics/2005/12/01/war.html Ещё раз о причинах поражений в начале войны] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090211164545/http://polit.ru/analytics/2005/12/01/war.html |date=2009-02-11 }} * Леонид Баткин. [http://wsyachina.narod.ru/history/stalin.html Сон разума. О социо-культурных масштабах личности Сталина] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060516042857/http://wsyachina.narod.ru/history/stalin.html |date=2006-05-16 }} * Деннис Данн. «Между Рузвельтом и Сталиным. Американские послы в Москве». Три квадрата, М., 2004. <small>Глава «Сталинский поцелуй», с. 33-58.</small> * http://padonnak.ru/catalog/item176985.html{{Ĕçлемен каçă|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} Сталин на энциклопедии падоннков] * [[Александр Бушков]]. ''Сталин. Корабль без капитана''; ''Сталин. Красный монарх''; ''Сталин. Ледяной трон''. * [http://ej.ru/comments/entry/971/ Наследство Сталина: бессмысленное и беспощадное] * [http://www.dictatorofthemonth.com Диктатор месяца: биографии и фотогалерея диктаторов, начиная с 1900 года] (на англ. и нем.) ** [http://www.peoples.ru/state/king/russia/stalin/ И. В. Сталин на сайт Peoples.RU] * [http://www.thewalls.ru/truth/index.htm Опровержения террора] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110718134711/http://www.thewalls.ru/truth/index.htm |date=2011-07-18 }} * [[Мухин Юрий Игнатьевич|Ю. Мухин]] [http://sovnarkom.ru/BOOKS/MUHIN/STALIN_1/muhin_st_.htm Убийство Сталина и Берия], «Сталин — хозяин Советского Союза» (ISBN 978-5-9265-0533-4) * В. Зубов. [http://www.hrono.ru/libris/lib_f/ford00.html Форд и Сталин: О том, как жить по-человечески. Альтернативные принципы глобализации] * И. Науменко. [http://scepsis.ru/library/id_1105.html «Как судили райком»] * [[Дудко Дмитрий|о. Дмитрий Дудко]]. [http://www.patriotica.ru/history/dudko_stalin.html Из мыслей священника о Сталине] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20101031115334/http://www.patriotica.ru/history/dudko_stalin.html |date=2010-10-31 }} * [http://stalin.su/ Сталин. Антимифы. Факты. Аргументы и контраргументы.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20101124063604/http://www.stalin.su/ |date=2010-11-24 }} * [http://www.news2000.com.ua/print/svobodaslova/utratyiobreteniyanavesahi.html Мнения великих людей о Сталине] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071017163513/http://news2000.com.ua/print/svobodaslova/utratyiobreteniyanavesahi.html |date=2007-10-17 }} * [http://ussr.km.ru/rulers/stalin/ Всё о Сталине] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110514172830/http://ussr.km.ru/rulers/stalin/ |date=2011-05-14 }} Фотографии, анекдоты. * [[Святослав Рыбас]]. [http://www.whoiswho.ru/russian/Curnom/32005/is.htm Иосиф Сталин. Биография.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080621015721/http://www.whoiswho.ru/russian/Curnom/32005/is.htm |date=2008-06-21 }} * [http://stalinism.ru/ Сталин: Время, Люди, Империя] * В. Сойма. Запрещённый Сталин * [[Разумный Владимир Александрович|В. А. Разумный]] [http://razumny.ru/stalin.htm Воспоминания современника об И. В. Сталине] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110122035408/http://razumny.ru/stalin.htm |date=2011-01-22 }} * [http://ricolor.org/history/rsv/portret/stalin/ Сталин: известный и неизвестный] * [http://hrono.info/statii/2006/lebed_cherch.html В. Лебедев «Рождение мифа о Черчилле и Сталине»] * [http://www.vestnik.com/issues/1999/0803/win/kuksin.htm Илья Куксин «Пять покушений на Сталина»] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120126084104/http://www.vestnik.com/issues/1999/0803/win/kuksin.htm |date=2012-01-26 }} * [http://www.memo.ru/HISTORY/next.htm История сталинских репрессий.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20061028065114/http://www.memo.ru/history/next.htm |date=2006-10-28 }} * [[Рейфилд, Дональд|Рейфилд Д.]] Сталин и его подручные. — М.: [[Новое литературное обозрение (издательство)|Новое литературное обозрение]], 2008. — 576 с. — ISBN 978-5-86793-651-8. * [[Николаев, Владимир|В. Николаев.]] [http://www.hrpublishers.org/ru/katalog/649.html Сталин, Гитлер и мы]. — М.: [[Human Rights Publishers|Издательство «Права человека»]], 2002. — ISBN 5-7712-0165-0. * [http://www.grad-petrov.ru/archive.phtml?subj=19&mess=200 "Почему для многих в Русской Православной Церкви Сталин остаётся одной из самых позитивных фигур в XX веке?"В программе «Уроки истории» протоиерей Георгий Митрофанов комментирует интервью архиепископа Илариона (Алфеева)] * [http://rkrp-rpk.ru/content/view/8780/1/ 60 лет без Сталина] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130306134632/http://rkrp-rpk.ru/content/view/8780/1 |date=2013-03-06 }} {{Иосиф Сталин}} {{Тĕпсек}} {{Совет Союзĕн правительствин ертӳçисем}} {{Совет Союзĕн Маршалĕсем}} {{«Çĕнтерӳ» орден кавалерĕсем}} {{Çул çынни (Тайм журнал версипе) 1927-1950|патшалăх=СССР}} {{Раççейĕн вăрçă ведомствин ертӳçисем}} {{Раççей генералиссимусĕсем}} {{Совет Союзĕн Паттăрĕсем}} {{Социализм Ĕçĕн Паттăрĕсем}} {{ССКП XIX съезчĕн президиумĕ}} {{Марксизм}} [[Категори:Тăван Çĕршывăн Аслă вăрçи]] [[Категори:Генералиссимуссем]] [[Категори:ССКП ТК Тĕп секретарĕсем]] [[Категори:ССКП ТК Политбюро пайташĕсем]] [[Категори:Совет Союзĕн Паттăрĕсем]] [[Категори:Социаллă Ӗç Паттăрĕсем]] [[Категори:Иосиф Сталин]] [[Категори:Хĕрлĕ Ялав орден кавалерĕсем]] [[Категори:Ленин орден кавалерĕсем]] [[Категори:Суворов орден кавалерĕсем]] [[Категори:«Çĕнтерӳ» орден кавалерĕсем]] [[Категори:Коммунистсем]] [[Категори:Иккĕмĕш Тĕнче вăрçи]] [[Категори:Марксистсем]] [[Категори:Совет Союзĕн Маршалĕсем]] [[Категори:Политиксем]] [[Категори:СССР Министрсен Канашĕн Ертӳçисем]] [[Категори:Раççей революционерĕсем]] [[Категори:Грузи революционерĕсем]] [[Категори:Социалистсем]] [[Категори:ССКП пайташĕсем]] [[Категори:ССКП ТК Политбюро пайташĕсем]] [[Категори:Раççей коммунисчĕсем]] [[Категори:Горире çуралнисем]] [[Категори:Мускав облаçĕнче вилнисем]] [[Категори:СССР Аслă Канашĕн депутачĕсем]] [[Категори:Раççейри граждан вăрçине хутшăннăскерсем]] [[Категори:Инсульт чирĕпе вилнисем]] [[Категори:Месек çынсем]] [[Категори:Большевиксем]] [[Категори:СССР вăрçă пуçлăхĕсем]] [[Категори:СССР ĂА чыслă пайташĕсем]] [[Категори:СССР Халăх Комиссарĕсен Канашĕн ертӳçисем]] [[Категори:Кремль хӳми некропольне пытарнисем]] [[Категори:Пĕтĕм Раççейри Йĕркелев пухун пайташĕсем]] [[Категори:Пĕтĕм Раççейри Канашсен I съезчĕн делегачĕсем (1917)]] qwdongnpp23o2isnen7jfq72tk9wqhh 0 15802 856599 811189 2025-06-11T20:28:24Z InternetArchiveBot 28304 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 856599 wikitext text/x-wiki '''Пĕлӳ''' — [[çын]] [[Пĕлӳлĕх (философи)|пĕлӳлĕх ĕç-хĕлĕн]] пĕтĕмлетĕвĕсене упрамалли, йĕркемелли хорми. '''Пĕлӳ''' анлă шухăшпа - [[ăнлав]]сен, [[теори|теориллĕ тăвăмсен]], [[Пĕлтерӳ (философи)|пĕлтерӳсен]] пĕрлĕхĕ. '''Пĕлӳ''', ансат шухăшпа, — [[хыпар]]сем, [[информаци]]. == Çав. пекех == * [[Ăслай]] * [[Ӳнерлĕх]] * [[Хевтелĕх]] * [[Ăнлану]] * [[Хăнăху]] == Каçăсем == * [http://www.philosophy.ru/library/kn_book/04.html Знание как сознательный феномен] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081023083530/http://philosophy.ru/library/kn_book/04.html |date=2008-10-23 }} * [http://newknowledges.narod.ru Новые метадисциплинарные опережающие знания] * ''Гаврилова Т. А., Хорошевский В. Ф.'' Базы знаний интеллектуальных систем. Учебник. — СПб.: Питер, 2000. * В. П. Кохановский тата ур. Основы философии науки. Феникс, 2007 г. 608 стр. ISBN 978-5-222-11009-6 {{Пĕлӳсен инженерийĕ}} [[Категори:Философи терминĕсем]] tmj2h15jrdap00laaeo21omfy26kb3v 0 15994 856604 779064 2025-06-12T00:04:47Z InternetArchiveBot 28304 Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 856604 wikitext text/x-wiki {{Юханшыв|Ячĕ = Риони |Нацилле ячĕ = {{lang-ka|რიონი}} |Ӳкерчĕк = Rioni river - Georgia (Europe).jpg |Ӳкерчĕке ăнлантарни = Риони |Ӳкерчĕк анлăшĕ = |Карттă = |Карттăн алпусни = |Карттăн анлăшĕ = |Тăршшĕ = 327 |Бассейн лаптăкĕ = 13400 |Бассейн = Хура тинĕс/ |Шыв тăкакĕ = 405 |Виçнĕ вырăн = |Шыв пуçламăшĕ = [[Мăн Кавказ]] |Шыв пуçламăшĕн вырнаçăвĕ = |Шыв пуçламăшĕн çӳллĕшĕ = |s_lat_dir = N |s_lat_deg =42 |s_lat_min =53 |s_lat_sec =09 |s_lon_dir = E |s_lon_deg =43 |s_lon_min =21 |s_lon_sec =00 |Шыв вăрри = [[Поти]] |Шыв вăррин вырнаçăвĕ = |Шыв вăррин çӳллĕшĕ = |m_lat_dir = N |m_lat_deg =42 |m_lat_min =11 |m_lat_sec =03 |m_lon_dir = E |m_lon_deg =41 |m_lon_min =38 |m_lon_sec =10 |Юханшыв тайлăмĕ = |Патшалăх = Грузи |Регион = |Бассейн категорийĕ = |Commmons = Rioni }} '''Рио́ни''' ({{lang-ka|რიონი}}) — [[Кавказ лешьен]]ĕн пысăк юханшывĕсенчен пĕри. Аваллăхра Фазис ятпа палăрнă. == Тавралăхĕ çинчен == Грузире юхать. Тăсăлăвĕ — 327 çм, шыв-çĕр лаптăкĕ — 13,4 тыс. км². [[Мăн Кавказ]] айăккисенче пуçланать; [[Кутаиси]]рен анатарах [[Колхида айлăмĕ]]пе юхать. [[Хура тинĕс]]е [[Поти]] патĕнче юхса кĕрет. Вăтамран 405 м3/ç турттарать. [[Они]] патĕнче шывпа кимĕ-караппа çӳреме пулать. Уй-хире шăварса усă кураççĕ. [[ГЭС-Риони каскадĕ]] ([[Гумат ГЭС-ĕсем|Гумат]], [[Варцих ГЭС-ĕ|Варцих]], [[Ладжанур ГЭС-ĕ|Ладжанур]] тата [[Риони ГЭС-ĕ]]) электро-хăват парать. [[Самтредиа]] хулинчен анатарах карапсем çӳреççĕ. Тури Риони юхăмĕнче [[Çар-Осетин çулĕ]] выртать. == Истори хыпарĕсем == [[Авалхи Греци|Авалхи грексем]] юханшыва '''Фазис''' (е Фасис; {{lang-el|Φάσις}}) тенĕ, çак палăртупа ăна пĕрмĕш [[Гесиод]] хăйĕн «Теогонии»<ref>Гесиод. Теогония. — l.340</ref> çырăвĕнче асăнать. Каярах [[Аполлоний Родосский]] <ref>Аполлоний Родосский. Аргонавтика. — 2.12.61</ref>, [[Публий Вергилий Марон|Вергилий]] <ref>[http://lib.aldebaran.ru/author/vergilii_publii/vergilii_publii_bukoliki_georgiki_yeneida/vergilii_publii_bukoliki_georgiki_yeneida__6.html Публий Вергилий Марон. Георгики. — 4.367] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070504163853/http://lib.aldebaran.ru/author/vergilii_publii/vergilii_publii_bukoliki_georgiki_yeneida/vergilii_publii_bukoliki_georgiki_yeneida__6.html |date=2007-05-04 }}</ref> тата [[Публий Элий Аристид|Элий Аристид]] <ref>Публий Элий Аристид. Ad Romam. — 82</ref> юханшыва тинĕс çулçӳревĕнче (навигацинче) чи тухăçри тесе пĕлтернĕ. Платонăн «[[Федон]]ĕнче» [[Сократ]] хăйĕн пĕр калаçăвĕнче çак юханшыва [[ойкумена|ойкуменăн]] чикки тесе палăртать:<blockquote>— Малалла каласан, эпĕ Çĕр çав тери мăннине курса ĕнентĕм, эпир вара, '''Фасисран''' [[Геракл Столпĕсем]] таран унăн пĕчĕк пайне кăна йышăнатпăр; эпир хамăр тинĕсĕм тавра, кăткă тĕмески çумĕнче е шапа шурлăххинче пекех хĕсĕнсе пурăнатпăр, çавăн пекех ытти халăхсем кунти пекех чылай çĕрсенче пурнăç йĕрне тытса пыраççĕ<ref>[http://www.philosophy.ru/library/plato/fedon.html Платон. «Федон».] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180902052340/http://philosophy.ru/library/plato/fedon.html |date=2018-09-02 }}</ref>. </blockquote> == Асăрхавсем == {{асăрхавсем}} == Каçăсем == * [http://lib.ru/POEEAST/GESIOD/theogonia.txt Гесиод. Турăсем пулса кайни пирки (Теогони)] * [http://lib.aldebaran.ru/author/vergilii_publii/vergilii_publii_bukoliki_georgiki_yeneida Публий Марон Вергилий. Буколики. Георгики. Энеида] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20061103150141/http://lib.aldebaran.ru/author/vergilii_publii/vergilii_publii_bukoliki_georgiki_yeneida/ |date=2006-11-03 }} * [http://www.philosophy.ru/library/plato/fedon.html Платон. Федон.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180902052340/http://philosophy.ru/library/plato/fedon.html |date=2018-09-02 }} [[Категори:Грузи юханшывĕсем]] [[Категори:Хура тинĕсе кĕрекен юханшывсем]] 0tniiwxktiesshyk2c2kv6k7k37yh25 0 17021 856595 819173 2025-06-11T18:51:58Z InternetArchiveBot 28304 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 856595 wikitext text/x-wiki {{Патшалăх |ChNm = Намиби |NationName = Republic of Namibia {{ref-en}} <br />Republiek van Namibië {{ref-af}} <br />Republik Namibia {{ref-de}} |FlagTitle = [[Намиби ялавĕ]] |PicFlag = [[Ӳкерчĕк:Flag_of_Namibia.svg|125px]] |LctCn = [[Ӳкерчĕк:Location Namibia AU Africa.svg|250px]] |CoA = [[Ӳкерчĕк:Coat of Arms of Namibia.svg|125px]] |CoATitle = [[Намиби гербĕ]] |LNGs = [[акăлчан чĕлхи]] |CapCn = [[Виндхук]] |BigCity = [[Виндхук]] |TitleGl = [[Намиби президенчĕсем|Президент]] |PrezName = [[Хификепунье Похамба]] |MinList = |MName = |SqNumb = 33 |SqAll = 825 418 |YearP = 2010 |NasPop = 2 171 916{{Нет АИ|18|3|2011}} |NasPlot = 2.2 |NasNum = 143 |Valuta = Намиби долларĕ |GTOt = -01 |GTDo = -01 |GimnName = [[Намиби патшалăхĕн гимнĕ]] |Domen = [[.na]] |Tel = 264 }} '''Намиби''' ({{lang-en|Republic of Namibia}}), 1968-мĕш çулччен '''Кăнтăр-Хĕвеланăç Африка''' — [[Кăнтăр Африка|Кăнтăр Африкăра]] вырнаçнă [[патшалăх]]. Тĕп хули — [[Виндхук]]. [[Ангола]], [[Замби]], [[Ботсвана]] тата [[Кăнтăр Африка Республики|Кăнтăр Африка Республикипе]] чикĕ тытать. Хĕвеланăç çыранĕ [[Атлантика океанĕ]] хĕринче вырнаçнă. [[Ӳкерчĕк:Un-namibia1975-263-264.jpg|left|230px|thumb|ООН Намиби валли 1975-мĕш çулта пичетленĕ маркăсем <small>(Скотт: Нью-Йорк #263 и #264, Женева #53 тата #54)</small>]] [[Ӳкерчĕк:рельеф Намибии.png|right|400px|Намиби рельефĕ]] == Административла пайлану == [[Ӳкерчĕк:Namibia Regions numbered.png|left]] [[1977]]—[[1992]] çç. Намибия 26 [[Округ (Намиби)|округ]] пайланнă. [[1992]] округенчен 13 [[Облаç (географи)|облаç]] (regions) йĕркеленĕ. Намиби облаçĕсем: # [[Каприви]] # [[Эронго]] # [[Хардап]] # [[Карас (Намиби)|Карас]] # [[Окаванго (Намиби)|Окаванго]] # [[Кхомас]] # [[Кунене (Намиби)|Кунене]] # [[Охангвена]] # [[Омахеке]] # [[Омусати]] # [[Ошана]] # [[Ошикото]] # [[Очосондьюпа]] [[Ӳкерчĕк:Dead Vlei Sossusvlei Namib Desert Namibia Luca Galuzzi 2004.JPG|thumb|Намиб пушхирĕнче]] == Халăхĕ == [[Ӳкерчĕк:Namibie Himba 0712a.jpg|thumb|[[химба]] йăхĕн хĕрĕ хăйĕн çурчĕ патĕнче]] Намибири тĕп чĕлхесем: * [[Африкаанс]] * [[Нимĕç чĕлхи|Нимĕç]] (халăхăн 32 % пĕлет) * [[Акăлчан чĕлхи|Акăлчан]] (официаллă чĕлхи язык, халăхăн 7 % пĕлет) * [[Ндонга (чĕлхи)|Ндонга]], е ошивамбо * [[Гереро (чĕлхи)|Гереро]] * [[Нама (чĕлхи)|Нама]], е дамара Уровень грамотности среди людей старше 15 лет составляет 85 %. == Каçăсем == * [http://www.krugosvet.ru/enc/strany_mira/NAMIBIYA.html НАМИБИЯ, энциклопедия Кругосвет] === Правительство === * [https://archive.is/20121203072358/http://www.grnnet.gov.na/ Government of Namibia] Правительственный портал * [http://www.windhoekcc.org.na/ Windhoek City Council] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20201119115836/http://www.windhoekcc.org.na/ |date=2020-11-19 }} Мэрия Виндхука * http://www.embnamibia.at - EMBASSY / PERMANENT MISSION OF THE REPUBLIC OF NAMIBIA in Austria === МИХ === * [http://www.republikein.com.na Die Republikein] Газета на африкаанс * [http://www.az.com.na/ Allgemeine Zeitung] Единственная в Африке газета на немецком языке * [http://www.namibian.com.na/ The Namibian] Газета на английском, ндонга, а также португальском языках * [http://www.newera.com.na/ New Era] Газета на английском и ряде африканских языков * [http://www.radiokudu.com.na/ Radio Kudu] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060516032337/http://www.radiokudu.com.na/ |date=2006-05-16 }} Радиостанция, вещание на английском языке, новости также на африкаанс * [http://www.radiowave.com.na/ Radiowave 96,7 FM] Музыкальная радиостанция * [http://www.nbc.com.na/ Namibian Broadcasting Corporation] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100315082134/http://www.nbc.com.na/ |date=2010-03-15 }} Государственная радио- и телекомпания === Ыттисем === {{commonscat|Namibia}} * [http://www.hengs.ru/interesting/namib.html Намиб-последняя пустыня Африки] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110203044031/http://www.hengs.ru/interesting/namib.html |date=2011-02-03 }} * [http://www.opec.ru/1318269.html Статистика экономического и политического состояния Намибии] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120508071136/http://opec.ru/1318269.html |date=2012-05-08 }} * [http://sov-art.ru/categories.php?cat_id=324 Природа и животный мир Намибии] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160305235009/http://sov-art.ru/categories.php?cat_id=324 |date=2016-03-05 }} (рус.) * [http://www.klausdierks.com/ Библиотека Клауса Диркса] * [http://genocide.ru/lib/genocides/herero-nama.htm Уничтожение коренных народов Намибии в 1904—1907 гг.] * [http://www.trubagaz.ru/gkm/gazovoe-mestorozhdenie-kudu-namibija/ Запасы природного газа Намибии] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140904010219/http://www.trubagaz.ru/gkm/gazovoe-mestorozhdenie-kudu-namibija/ |date=2014-09-04 }} * [http://www.namrus.com Namibian Russian Development Close Company - Союз Намибии и России] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120825225725/http://www.namrus.com/ |date=2012-08-25 }} {{Намиби темăсенче}} {{Африка патшалăхĕсем}} {{Африка союзĕ}} [[Категори:Унитарлă патшалăхсем]] [[Категори:Акăлчан чĕлхеллĕ патшалăхсем]] [[Категори:Кăнтăр Африка]] [[Категори:Африка патшалăхĕсем]] [[Категори:Намиби]] s5aeble57zbqr38fkkctrdgg9lcrvhg 0 18528 856597 677044 2025-06-11T20:06:01Z InternetArchiveBot 28304 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 856597 wikitext text/x-wiki {{Капăрлатмалла}} {| border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" align="right" style="margin-left:1em; background:#f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" | align="center" | [[Image:Coat of Arms of Chuvashia.svg|100px|Чăваш Енĕн гербĕ]] | align="center" | [[Image:Flag of Chuvashia.svg|100px|Чăваш Енĕн ялавĕ]] |---- bgcolor="#b9e4FF" ! bgcolor="#b9e4FF" | [[Чăваш Ен гербĕ|Герб]] ! bgcolor="#b9e4FF" | [[Чăваш Ен ялавĕ|Ялав]] |---- bgcolor="#e3e3e3" ! colspan="2" bgcolor="#e3e3e3" | '''Отарккă''' '''Otarkkă''' |---- | [[Патшалăх]] || [[Раççей Федерацийĕ]] |---- | [[Республика]] || [[Чăваш Республики]] |---- | [[Район]] || [[Муркаш районĕ]] |---- | [[Ял тăрăхĕ]] || [[Чуманкасси ял тăрăхĕ]] |---- | [[Лаптăк]] || км² |---- | [[Халăх йышĕ]] || <small>()</small> |---- | [[Йышлăхĕ]] || 465 |---- | [[Телефон префиксĕ]] || +7 83ххх |---- | [[Почта индексĕ]] || 429ххх |---- | Геогр. широти || хх°хх′хх″ Ç/N |---- | Геогр. долготи || хх°хх′хх″ Т/E |---- |[[Вăхăт тăрăхĕ]] || [[UTC+3]], [[çулла]] [[UTC+4]] |---- | ОКАТО (код) || |---- | align="center" style="background:#e3e3e3;" colspan="2" style="border-bottom:3px solid gray;" | |} '''Отарккă''', '''Otarkkă''' — [[Чăваш Ен|Чăваш Республикин]] [[Муркаш районĕ]]нчи [[ял]]. ==Кун-çулĕ== Пурăнакансем – чăвашсем, 1866 çулччен – патшалăх хресченĕсем пулнă. == Ял тытамĕ, халăх йышĕ == === Организацисем === Отарккă ялĕнче çак организацисем пур: * [[Чуманкаси пĕтĕмĕшле вăтам пĕлу паракан шкул|Чуманкассинчи пĕтĕмĕшле вăтам пĕлу паракан шкул]]; * «Малыш» ача-пăча сачĕ; * Отарккă фельдшер-акушер пункчĕ; * Чуманкасси ял тăрăхĕнчи * Чуманкасси ял тăрăхĕнчи спорт çурчĕ; * В. И. Чапаева ячĕллĕ ял-хуçалăх производство кооперативĕ * Чуманкасси ял вулавăш çурчĕ * Отарккă çыхăну пайĕ; * Муркаш ЛТЦ Отарккă АТС; * Отарккă ветеринар çурчĕ; * Муркаш райпо-н Отарккă магазинĕ; * «Апаш-Весна» магазин; * Отарккăн çăкăр пĕçерекен çурт == Каçăсем == * [http://gov.cap.ru/main.asp?govid=429 Чуманкасси ял тăрăхĕн официаллă сайчĕ]. *[http://www.chuman-morgau.edu21.cap.ru/?t=eduid&eduid=4453 Чуманкассинчи пĕтĕмĕшле вăтам пĕлу паракан шкул сайчĕ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200513183513/http://www.chuman-morgau.edu21.cap.ru/?t=eduid&eduid=4453 |date=2020-05-13 }} {{Чуманкасси ял тăрăхĕ}} {{Муркаш районĕ}} [[Категори:Чăваш Енри Муркаш районĕн ялĕсем]] i4nxl5fpicd5gumdo3a8e372ptoxigq 0 18559 856584 847242 2025-06-11T12:22:05Z InternetArchiveBot 28304 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 856584 wikitext text/x-wiki {{ПВ-Раççей |статус = Ял |чăвашла çĕлĕк = Калайкасси |тăван çĕлĕк = |герб = Coat of Arms of Chuvashia.svg |ялав = Flag of Chuvashia.svg | lat_deg = 56| lat_min = 3| lat_sec =33 | lon_deg = 46| lon_min =52| lon_sec = 52 |CoordAddon = type:city(100)_region:RU |CoordScale = |ЯндексКартти = |регион карттин пысăкăшĕ = |район карттин пысăкăшĕ = |регион = Чăваш Ен |регион тапăлра = Чăваш Ен |район тĕсĕ = Муниципаллă район |район = Муркаш районĕ |район тапăлра = Муркаш районĕ{{!}}Муркаш |пурăнан тăрăх тĕсĕ = Ял тăрăхĕ |пурăнан тăрăх = Катькас ял тăрăхĕ |пурăнан тăрăх тапăлра = Катькас ял тăрăхĕ{{!}}Катькас |шалти пайлану = |пуçлăх = |никĕсленĕ вăхăт = |пĕрремĕш асăну = |малтанхи ятсем = Кола Касы |статус = |лаптăк = |ПВ центрĕн çӳллĕшĕ = |пурăнан халăх = 157 |халăх çыравĕн çулĕ = 2010 |йышлăх = |агломераци = |наци йышĕ = чăвашсем |конфесси йышĕ = христиансем |этнохороним = |вăхăт тăрăхĕ = |почтă индексĕ = 429541 |почтă индексĕсем = |телефон кочĕ = |автомобиль кочĕ = |цифрăллă идентификатор = |категория Commons-ра = |сайт = }} '''Калайкасси''', — [[Чăваш Ен|Чăваш Республикин]] [[Муркаш районĕ]]нчи [[ял]]. == Географи == Чăваш Енĕн çурçĕр-анăç пайĕнче, [[Муркаш]]ран çурçĕр-çурçĕр-тухăçалла тӳррĕн 11 км, М-7 автомагистралĕпе юнашар, вырнаçнă == Халăх йышĕ, ял тытăмлăхĕ == Пĕрмаях 2002 çулта 152 çын (чăвашсем — 99 %) пурăннă<ref>{{Cite web|url=http://www.lingvarium.org/russia/settlem-database.shtml|title=База данных "Этно-языковой состав населённых пунктов России"|author=Коряков Ю.Б.|website=lingvarium.org|access-date=2022-01-06|archive-date=2017-11-16|archive-url=https://web.archive.org/web/20171116115903/http://www.lingvarium.org/russia/settlem-database.shtml|deadlink=no}}</ref>, 157 (2010 çулта)<ref>{{Кĕнеке|пуçелĕк=Численность населения городских округов, муниципальных районов, городских и сельских поселений, населенных пунктов Чувашской республики по итогам Всероссийской переписи населения 2010 года|çул=2012|вырăн=Чебоксары|издательство=Чувашстат|страниц=82}}</ref>. == Истори == Яла пĕрремĕш 1795 çулта асăннă, ун чухне кунта 20 кил пулнă. 1858 çулта 183 çын пурăннă. 1906 çулта 49 килте 233 çын, 1926 çулта 57 килте 269 çын, 1939 — 277 çын, 1979 — 228 пурăннă. 2002 çулта 74 киле, 2010 — 69 килхуçалăхне шута илнĕ. 1930 çулта «Коммуна пятилетки» коммуна (1931 çултанпа — «Искра») йĕркеленĕ, 2010 çулта АУП "Птицефабрика «Моргаушская» ĕçлет<ref>{{Cite web|url=http://www.enc.cap.ru/?t=world&lnk=675|title=Калайкасы|author=В.И. Демакова, У.В. Юманова|website=Чувашская энциклопедия|access-date=2022-01-06|archive-date=2022-01-06|archive-url=https://web.archive.org/web/20220106101634/http://www.enc.cap.ru/?t=world&lnk=675|deadlink=no}}</ref>. == Вуламалли == * Л.П.Сергеев, «Моргаушский район. Краткая энциклопедия», Шупашкар, 2002. == Асăрхавсем == {{асăрхавсем}} == Каçăсем == * [http://chuvash.org/news/15593.html Калайкасси шкулӗнче «Чӑваш ачи чӑвашах» фестиваль иртнӗ] * [http://www.kalai-morgau.edu21.cap.ru/?t=gal&eduid=4447&gal=85c440ba-2275-4d53-b032-b8b37d44547c Калайкасси шкулӗнче «Чӑваш ачи чӑвашах» фестиваль иртнӗ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170501014004/http://www.kalai-morgau.edu21.cap.ru/?t=gal&eduid=4447&gal=85c440ba-2275-4d53-b032-b8b37d44547c |date=2017-05-01 }} * [https://chuvash.org/news/15890.html Калайкасси шкул ачисем кӑҫал та Акатуй ирттерчӗҫ] {{Chuvash-geo-stub}} {{Муркаш районĕ}} [[Категори:Муркаш районĕнчи пурăнан вырăнсем]] c250wyybbturkb66q9d0hfmzz4721ad 0 19070 856588 793310 2025-06-11T17:15:35Z InternetArchiveBot 28304 Rescuing 8 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 856588 wikitext text/x-wiki {{Ăсчах | Ят = Мераб Мамардашвили | Алпусни = Мераб Мамардашвили | Ӳкерчĕк = Merab mamardashvili.jpg | Çуралнă вăхăт = [[авăн, 15]] [[1930]] | Çуралнă вырăн = [[Гори]], [[Грузи ССР]], [[СССР]] | Вилнĕ вăхăт = [[чӳк, 25]] [[1990]] | Вилнĕ вырăн = [[Мускав]], [[СССР]] | Ăслăх сфери = Паллă [[Раççей философĕсен йышĕ|совет философĕ]], [[чĕлхе философийĕ|чĕлхе философипе]] [[ăс-тăн]] тĕпчевçи }} '''Мераб Константи́нович Мамардашви́ли''' ([[авăн, 15]] [[1930]], [[Гори]], [[Грузи ССР]], [[СССР]] — [[чӳк, 25]] [[1990]], [[Мускав]]) — совет философĕ, философи ăслăхĕсен тухтăрĕ ([[1968]]), профессор ([[1972]]). ==Кун-çулĕ== [[Гори]] хулинче ([[Грузи]]), çар çыннин çемйинче [[1930]] çулхи [[авăн, 15|авăнăн 15-мĕшĕнче]] çуралнă. [[1955]] çулта [[Мускав патшалăх М. В. Ломоносов ячĕллĕ университечĕ|Мускав патшалăх университечĕн]] [[МПУ философи факультечĕ|философи факультетĕнчен]] вĕренсе тухать. [[Мускаври логика кĕтесĕ|Мускаври логика кĕтесне]] ([[1952]] ç.; Кĕтесе [[Грушин Борис|Б. Грушин]], [[Зиновьев Александр Александрович|А. А. Зиновьев]] тата [[Щедровицкий Георгий Петрович|Г. П. Щедровицкий]] хутшăннă; каярах — [[Мускаври методологи кĕтесĕ]]). 1961—1966 çç. [[Мускав|Мускавра]] «Вопросы мира и социализма» журналра; [[1980]] çултанпа — [[Грузи|Грузире]] ĕçленĕ. Мамардашвили философин «сократ» пахалăвĕ унăн Мускавра тата урăх хуласенче вуланă нумай лекцинче (çав шутра [[Декарт Рене|Декарт]], [[Кант Иммануил|И. Кант]], [[Пруст Марсель|М. Пруст]], [[ăс-тăн]] тата ур. пирки) палăртма пулать. Лекцисене вăл [[Франци]], [[Германи]] тата урăх патшалăхсен университечĕсенче те ирттернĕ. 2001 çулта Тбилисире Мамардашвилин палăкне лартнă. ==Философири ĕçĕ-хĕлĕ== Мамардашвили философие «чăн философие» тата философи системисене уйăрать. === Ăслăх ĕçĕсем === * Формы и содержание мышления ([[1968]]) * [http://abovo.net.ru/book/86125 Анализ сознания в работах Маркса]{{Ĕçлемен каçă|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} ([[1968]]) * [http://abovo.net.ru/book/86177 Проблема объективного метода в психологии] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070525062129/http://abovo.net.ru/book/86177 |date=2007-05-25 }} ([[1977]]) * [http://filosof.historic.ru/books/item/f00/s00/z0000229/index.shtml Современная европейская философия (20век)]. ([[1979]]). * [http://www.philosophy.ru/library/mmk/simvol.html Символ и сознание. Метафизические рассуждения о сознании, символике и языке] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110809005237/http://www.philosophy.ru/library/mmk/simvol.html |date=2011-08-09 }} ([[Пятигорский Александр Моисеевич|А. М. Пятигорскипе пĕрле]], [[Иерусалим]], [[1982]]) * [http://www.philosophy.ru/library/mmk/knir/mam_rat.html Классические и неклассические идеалы рациональности] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110808194622/http://www.philosophy.ru/library/mmk/knir/mam_rat.html |date=2011-08-08 }} ([[1984]]) * [http://abovo.net.ru/book/86153 Сознание и цивилизация]{{Ĕçлемен каçă|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} ([http://www.psylib.ukrweb.net/books/_mamar02.htm ''idem''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20091204185739/http://www.psylib.ukrweb.net/books/_mamar02.htm |date=2009-12-04 }}, [http://www.philosophy.ru/library/mmk/civiliz.html ''idem''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070512205226/http://www.philosophy.ru/library/mmk/civiliz.html |date=2007-05-12 }}) ([[1984]]) * [http://www.philosophy.ru/library/mmk/kak_pon.html Как я понимаю философию] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110809010636/http://www.philosophy.ru/library/mmk/kak_pon.html |date=2011-08-09 }} (издание избранных работ М. К. Мамардашвили: доклады, выступления, интервью, статьи. [[1990]]) * [http://www.philosophy.ru/library/mmk/topology.html Лекции о Прусте (Психологическая топология пути)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110808222447/http://www.philosophy.ru/library/mmk/topology.html |date=2011-08-08 }} [http://zmier.iatp.by/mamardashvili.htm Аудио-лекцисем] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110120162818/http://zmier.iatp.by/mamardashvili.htm |date=2011-01-20 }} ([[1995]] çулта кăларнă) * Грузия вблизи и на расстоянии ([[1995]] çулта кăларнă) * Необходимость себя. Введение в философию, доклады, статьи, философские заметки ([[1996]] çулта кăларнă) * [http://www.philosophy.ru/library/mmk/kr/index.html Картезианские размышления] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20101130063850/http://www.philosophy.ru/library/mmk/kr/index.html |date=2010-11-30 }} ([[1997]] çулта кăларнă) * [http://www.philosophy.ru/library/mmk/kant_var.html Кантианские вариации] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20101130063833/http://www.philosophy.ru/library/mmk/kant_var.html |date=2010-11-30 }} (Мускавра [[1982]] çулта вуланă лекции фрагменчĕсем; [[1997]] çулта кăларнă) * Стрела познания. Набросок естественноисторической гносеологии ([[1997]] çулта кăларнă) * [http://www.vusnet.ru/biblio/archive/mamardashvilli_lpaf/default.aspx Лекции по античной философии]{{Ĕçлемен каçă|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} ([[1997]] çулта кăларнă) * [http://www.philosophy.ru/library/mmk/estetika.html Эстетика мышления] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110809013322/http://www.philosophy.ru/library/mmk/estetika.html |date=2011-08-09 }} ([[1986]]-[[1987|87]] çç. [[Тбилиси университечĕ|Тбилиси университетĕнче]] вуланă лекцисем, [[2000]] çулта кăларнă) {{Викицитатник|Мераб Константинович Мамардашвили}} == Çавăн пекех == * [[Никаноров Спартак Петрович]] * [[Ильенков Эвальд Васильевич]] == Каçăсем == * [http://www.mamardashvili.ru/ Сайт «Мераб Мамардашвили: Метафизика свободы»] * [http://www.mamard.ru/index.html Сайт «Мераб Мамардашвили»] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090325013702/http://www.mamard.ru/index.html |date=2009-03-25 }} * [http://www.mamardashvili.ru/node/14 Библиография, составленная И. Н. Клятис, гл. библиотекарем ОНОЛ БЕН РАН] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090307105736/http://www.mamardashvili.ru/node/14 |date=2009-03-07 }} * [http://www.isfp.co.uk/russian_thinkers/merab_mamardashvili.html Мераб Мамардашвили] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120708173933/http://www.isfp.co.uk/russian_thinkers/merab_mamardashvili.html |date=2012-07-08 }} в [http://www.isfp.co.uk/russian_thinkers Галерее Международного Общества Философов] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131010153348/http://www.isfp.co.uk/russian_thinkers/ |date=2013-10-10 }}{{ref-en}} {{Капăрлатмалла}} {{stub}} [[Категори:1930 çулта çуралнисем]] [[Категори:Авăнăн 15-мĕшĕнче çуралнисем]] [[Категори:Горире çуралнисем]] [[Категори:1990 çулта вилнисем]] [[Категори:Чӳкĕн 25-мĕшĕнче вилнисем]] [[Категори:Мускавра вилнисем]] [[Категори:XX ĕмĕрти философĕсем]] [[Категори:СССР философĕсем]] [[Категори:Грузи философĕсем]] [[Категори:Раççей философĕсем]] [[Категори:МПУ-ран вĕренсе тухнăскерсем]] 7lz89kkg9oek5iukn6q0dvkhc63lvcd 0 19206 856619 841989 2025-06-12T08:49:31Z InternetArchiveBot 28304 Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 856619 wikitext text/x-wiki {{ПВ-Раççей |статус = Ял |чăвашла çĕлĕк = Хăвăл Çырма |тăван çĕлĕк = |герб = Coat of Arms of Chuvashia.svg |ялав = Flag of Chuvashia.svg |lat_deg =55.264983 |lon_deg =47.822968 |CoordAddon = type:city(100)_region:RU |CoordScale = |ЯндексКартти = |регион карттин пысăкăшĕ = |район карттин пысăкăшĕ = |регион = Чăваш Ен |регион тапăлра = Чăваш Ен |район тĕсĕ = Муниципаллă район |район = Елчĕк районĕ |район тапăлра = Елчĕк районĕ {{!}}Елчĕк районĕ |пурăнан тăрăх тĕсĕ = Ял тăрăхĕ |пурăнан тăрăх = Çирĕклĕ Шăхаль ял тăрăхĕ |пурăнан тăрăх тапăлра = Çирĕклĕ Шăхаль ял тăрăхĕ{{!}} Çирĕклĕ Шăхаль |пуçлăх = |никĕсленĕ вăхăт = |пĕрремĕш асăну = |малтанхи ятсем = Кушелга, Андреева тож |статус = |лаптăк = |ПВ центрĕн çӳллĕшĕ = |пурăнан халăх = 417<ref>[http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D# 2010 çулхи çыравăн бази.]</ref> |халăх çыравĕн çулĕ = 2010 |йышлăх = |агломераци = |наци йышĕ = чăвашсем, вырăссем |конфесси йышĕ = |этнохороним = |вăхăт тăрăхĕ =[[UTC+4]] |почтă индексĕ = 429395 |почтă индексĕсем = |телефон кочĕ = 83549 |автомобиль кочĕ = 21, 121 |цифрăллă идентификатор = 97255817001 |категори Commons-ра = |сайт = }} '''Хăвăлçырма''' ({{lang-ru|Кушелга}}, {{lang-tt|Эндри<ref>Чăвашла пулсан ăна "Энтри" пек çырмаллаччĕ ĕнтĕ.</ref>}}), — [[Чăваш Ен|Чăваш Республикин]] [[Елчĕк районĕ]]нчи [[ял]]. ==Халăх йышĕ, ял тытăмĕ== Калинин, Улăх, Çамрăксен, Кӳлĕ, Тĕп, Шкул урамĕсем. Тепĕр тĕлте урамсен йышне ак çапла палартнă: Тĕп урам, Кив кас урамĕ, Калинин, Турчка, Улăх, Кÿлĕ тата Çамрăксен урамĕсем. 2010-мĕш çулхи çыравпа ялта 417 çын, çав шутра 191 арçын, 226 хĕрарăм пурăннă<ref>[https://archive.org/download/Chislmovpn2010| Численность населения городских округов, муниципальных районов, городских и сельских поселений, населенных пунктов Чувашской Республики] </ref>. ==Тавралăхĕ== [[Кĕтне|Кĕтнене]] юхса кĕрекен çырма (''Пушçырма'') хĕрринче вырнаçнă. Асăннă çырман пуçламăшĕнче [[Кӳлпуç]] ялĕ ларать. ==Кун-çулĕ== Ак çакăн пек çырни пур<ref>Браславский Л. Ю. [http://сувары.рф/ru/content/islam-v-chuvashii Ислам в Чуашии.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20201023235006/https://xn--80ad7bbk5c.xn--p1ai/ru/content/islam-v-chuvashii |date=2020-10-23 }} Чебоксары: изд. «Чувашия», 1997. — 160 с., илл.</ref>: {{Цитата пуçламăшĕ}} {{oq|ru|Деревня Кушелга (Тетюшского уезда, ныне Яльчикского района) входила в приход села Ново-Тинчурино. С основания название деревни было «Кушелга» от татарского «кушлытка», что означает «дуплистое укромное место». Второе название деревни чисто чувашское «Хавал Çирма» — кустарный овраг и третье название Эндри — Андреевка. По преданию, некий чуваш Андрей с другими крестьянами из деревни Цивильского уезда «Хавал Сырма» переселся в Тетюшский уезд, и татарская деревня стала чувашской, хотя жители утверждают, они исконно были чувашами. В деревне по просьбе жителей в 1883 г. была открыта Братская школа, преподавал в ней учитель из старокрещенных татар Петр Платонов. Учил он детей на татарском языке, за что школа была закрыта и учитель выслан из деревни. В 1884 г. чебоксарский епископ Кирилл своим распоряжением открыл школу, назначив Л. Лаптева, знающего чувашский язык, преподавателем. Совет Братства св. Гурия выделил 50 руб. в год на содержание школы }} {{Цитата вĕçĕ}} Çакăнта çырни чăнлăхпа мĕн таран килĕшсе тăнине е тăманнине халиччен никамах та тишкермен пулмалла. Сăмахаран, тутар сăмахсарĕсенче "кушлытка" текен сăмах курăнмасть. Анчах та "куыш" текен [[сăмах]] пур<ref>[http://tatpoisk.net/dict/ Татарско-русский и русско-татарский словари онлайн.]</ref>. Вăл "хăвăл" тенине пĕлтерет. "Елга" — юханшыв, çырма. Çапла вара, [[ял|ялăн]] [[чăваш чĕлхи|чăвашла]] тата [[вырăс чĕлхи|вырăсла]] [[ят|ячĕсем]] пĕр ăнлавах пĕлтернĕ пек пулса тухать. Куыш+Елга > Кушелга = Хăвăлçырма. [[Тутар чĕлхи|тутарла]] ят çеç (''Эндри'') пачах урăхла пĕлтерĕшлĕ. [[Шкул]] мĕнле уçăлни пирки те тепĕр тĕлте пачах урăхла каланă<ref>[http://www.kushelg-yaltch.edu21.cap.ru/?t=publ&eduid=4619&publ=283034 Публичный доклад директора школы.]{{Ĕçлемен каçă|date=June 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>: {{Цитата пуçламăшĕ}} {{oq|ru|В деревне Кушелга в 1894 году была открыта школа братства святого Гурия (по архивным данным из фонда ЦБА Татарской АССР, фонд 160, опись 1, дело 1641, лист180). Обучалось 17 мальчиков. Их учил выпускник Казанской классной семинарии Иван Соловьев.}} {{Цитата вĕçĕ}} 1917 çулчен [[Хусан кĕперни|Хусан кĕпернин]] Теччĕ уесĕн Аслă Таяпа вулăсне кĕнĕ. ==Вуламалли== Галкина, Олеся. [http://hypar.ru/cv/havalcyrma-ketne-ytarenchi-yal Хăвăлçырма: Кĕтне ытарĕнчи ял.] — "Хыпар" хаçат, 29, Maй, 2014. == Асăрхавсем == {{Асăрхавсем}} ==Каçăсем== * [https://ok.ru/kuchelga ХĂВĂЛÇЫРМА(КУШЕЛГА)-ХИТРЕ ЯЛ.] *[http://zakupki.cap.ru/kladr/book/к.htm Чăваш Ен пурăнан вырăнсем] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160827185919/http://zakupki.cap.ru/kladr/book/%D0%BA.htm |date=2016-08-27 }} * [http://www.enc.cap.ru/?t=world&lnk=984http://enc.cap.ru/?t=world&lnk=1032 В.Ф. Питернова, У.В. Юманова. Чăваш энциклопедийĕ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210416212631/http://www.enc.cap.ru/?t=world&lnk=984http%3A%2F%2Fenc.cap.ru%2F%3Ft%3Dworld&lnk=1032 |date=2021-04-16 }} {{Капăрлатмалла}} {{stub}} {{Елчĕк районĕ}} [[Категори:Чăваш Енри Елчĕк районĕн ялĕсем]] 5ohwpmer9jexwbsomgm751zxx0xepa1 0 19339 856624 812535 2025-06-12T11:00:38Z InternetArchiveBot 28304 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 856624 wikitext text/x-wiki '''Финанс министерстви''' — [[Чăваш Республики]]н укҫа-тенкӗпе ҫыхӑннӑ ĕçсене йĕркелесе пыракан министерство. ==Министерствăн тытăмĕ== Чӑваш Республикин финанс министрӗ Чӑваш Республикин Министрсен Кабинечӗн Председателӗн пӗрремӗш ҫумӗ шутланать<ref>https://fs.cap.ru/file/Po88Ibviddo0eyjULufLYFOLBg7atFkE {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20240104202123/https://fs.cap.ru/file/Po88Ibviddo0eyjULufLYFOLBg7atFkE |date=2024-01-04 }}</ref>. Ӑна пилӗк ҫум пӑхӑнаҫҫӗ: * '''Пӗрремӗш министр ҫумӗ'''. Ӑна Бюджет политикин пайӗ, Бюджетсем хушшинчи ҫыхӑнусен пайӗ, Налук политикипе тупӑш прогнозӗн пайӗ пӑхӑнаҫҫӗ. * '''Министр ҫумӗ'''. Ку министр ҫумӗ Экономика отраслӗсенчи бюджет политикин управленин тата Патшалӑх парӑмӗн, инвестицин тата финанс политикин пайӗн ӗҫне йӗркелет. * '''Министр ҫумӗ'''. Ку министр ҫумӗ Казначейство управленин, Закупка сферин аталанӑвӗпе тӗрӗслев секторӗн тата Информаци хӑрушсӑрлӑхне тивӗҫтерекен секторӑн ӗҫне йӗркелет. * '''Министр ҫумӗ'''. Ку министр ҫумӗ Хысна учечӗпе отчетность управленин, Информаци системисен методологийӗн пайӗн тата Пурлӑхпа тивӗҫтерекен секторӑн ӗҫне йӗркелет. * '''Министр ҫумӗ — Управлени ертӳҫи'''. Ку министр ҫумӗ Социаллӑ сфера отраслӗсемпе патшалӑх аппаратне финансланин бюджет политики управленийӗн ӗҫне йӗркелет. Патшалӑх финанс тӗрӗслев управленийӗ, Право акчӗсен экспертиза пайӗ тата Ӗҫе йӗркелекен тата корпоративлӑ культурӑна аталантаракан пай тӳрремӗн министра пӑхӑнаҫҫӗ. Унсӑр пуҫне министрӑн пулӑшуҫи, пресс-секретарӗ тата мобилизаци ӗҫӗпе вӑрттӑн ӗҫ хучӗсене йӗркелекен тӗп специалист-эксперт пур. == Министр пуканне йышӑннисем == Тӗрлӗ вӑхӑтра финанс министрӗн пуканне ҫак ҫынсем йышӑннӑ<ref>https://minfin.cap.ru/about/info/ministri-finansov-chuvashskoj-respubliki</ref>: * [[Бочаров Александр Николаевич]] (07.07.1920 – 02.12.1920) * [[Крынецкий Иван Алексеевич]] (02.12.1920 – 21.09.1923) * [[Лаврентьев Тимофей Лаврентьевич]] (01.10.1923 – 13.03.1929) * [[Токсин Василий Иванович]] (01.04.1929 – 27.06.1930) * [[Ананьев Павел Ананьевич]] (29.03.1931 – 03.10.1933) * [[Марков Александр Иванович]] (28.02.1933 – 25.10.1936) * [[Захаров Иван Захарович]] (25.07.1937 – 17.03.1938) * [[Ерофеев Александр Павлович]] (31.07.1938 – 02.10.1938) * [[Семенов Федор Тимофеевич]] (04.10.1938 – 23.09.1942) * [[Золотников Иван Ильич]] (23.09.1942 – 23.01.1951) * [[Сомов Александр Васильевич]] (23.01.1951 – 01.09.1956) * [[Алексеев Георгий Алексеевич]] (01.10.1956 – 21.11.1961) * [[Иртышов Герман Иванович]] (21.12.1961 – 02.07.1975) * [[Гладков Аркадий Михайлович]] (07.07.1975 – 17.12.1979) * [[Ильин Владимир Ильич]] (01.02.1980 – 14.06.1988) * [[Арефьев Владимир Николаевич]] (14.06.1988 – 17.02.1992) * [[Смирнов Николай Васильевич]] (17.02.1992 - 24.12.2010) * [[Ноздряков Михаил Геннадьевич]] (31.01.2011 - 03.02.2014) * [[Енилина Светлана Александровна]] (23.02.2014 - 31.01.2020) * [[Ноздряков Михаил Геннадьевич]] (03.02.2020 - хальхи вӑхӑтччен) ==Вуламалли== ==Ӑнлантарусем== {{Асăрхавсем}} ==Каçăсем== * [http://gov.cap.ru/main.asp?govid=22 Финанс министерствин официаллă сайчĕ] [[Категори:Чăваш Республикин Министрсен кабинечĕ]] lsr7qetic48ihm248ai66kwm219dsbl 0 29761 856601 712268 2025-06-11T21:40:47Z InternetArchiveBot 28304 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 856601 wikitext text/x-wiki {{Юханшыв |Ячĕ = Пехорка (Пехра) |Нацилле ячĕ = |Ӳкерчĕк = Tomilino pehorka river.png |Ӳкерчĕк анлăшĕ = 250px |Алпусни = [[МЧÇ Кисан тĕлĕ|чукун çулăн Кисан уйрăмĕн]] [[Томилино (платформа)|Томилино]] тата [[Красково (платформа)|Красково]] платформисем енчи сăнĕ |Карттă = |Карттă анлăшĕ = 250px |Картта алпусни = |Тăршшĕ = 42 |Бассейн лаптăкĕ = 513 |Бассейн = [[Каçпи тинĕсĕ]]н |Юханшывсен бассейнĕ = [[Мускав (юханшыв)|Мускав]], [[Хура Атăл]], [[Атăл]] |Шыв тăкакĕ = |Виçнĕ вырăнĕ = |Шыв пуçламăшĕ = Лукино ([[Балашиха]]) микрорайонтан 1,5 çм çурçĕрелле |Пуçламăш вырнаçăвĕ = |Пуçламăш çӳллĕшĕ = |s_lat_dir = N |s_lat_deg = 55 |s_lat_min = 50 |s_lat_sec = 10.4 |s_lon_dir = E |s_lon_deg = 37 |s_lon_min = 52 |s_lon_sec = 49.7 |Шыв вăрри = Мускав-шыв |Шыв вăррин вырнаçăвĕ = |Шыв вăррин çӳллĕшĕ = |m_lat_dir = N |m_lat_deg = 55 |m_lat_min = 35 |m_lat_sec = 44.9 |m_lon_dir = E |m_lon_deg = 38 |m_lon_min = 3 |m_lon_sec = 29.8 |Юханшыв тайлăкĕ = |Патшалăх = Раççей |Регион = [[Мускав облаçĕ]] |Категори Викисампарта = Pekhorka River }} {{пĕлтерĕшсем|Пехорка (пĕлтерĕшсем)}} '''Пехо́рка''' ('''Пехра́''') — [[Мускав облаçĕ]]пе [[Мускав]]ăн юханшывĕ, [[Мускав (юханшыв)|Мускав-шывĕн]] сулахай юппи. Мĕнпур тăршшĕ — 42 км, шыв пухăм лаптăкĕ — 513 км². Пуçламăшĕ — Лукино микрорайонтан ([[Балашиха]]) 5 çм çурçĕрелле. Çурçĕртен кăнтăралла юхать. Юханшыв çинче [[Балашиха]] тата [[Железнодорожный (Мускав облаçĕ)|Железнодорожный]] хуласем, [[Томилино]] тата [[Красково]] [[хула евĕр паççулкă]]сем, çаплах мускав районĕнчи [[Некрасовка (Мускав районĕ)|Некрасовка]] промăçлă зона. Пехорка [[Мускав (юханшыв)|Мускав-шывне]] [[Жуковский (хула)|Жуковский]] патĕнче, [[Быково (чарăну)|Быково]] чукун çул чарăнăвĕнчен 4 çм кăнтăралла, юхса кĕрет. == Фотопухăм== <center><gallery perrow="5" widths="250px" heights="150px"> File:Алексеевский пруд. Лосиный Остров. Москва.jpg|Алексей пĕви File:Река Пехорка. Лосиный Остров. Москва.jpg|Пехорка Алексей пĕви патĕнче File:Pehorka vid s mosta.JPG|Пехорка [[Сад, пахча тата дача коммерциллĕ мар пĕрлешӳсем|СНТ]] "Зенино" патĕнче File:Pehorka r1.JPG|Пехорка [[Красково]] хула евĕр паççулкăран инçех мар File:Pehorka A102.JPG|Пехорка урлă кĕперпе регион пĕлтерĕшлĕ [[А102 (автоçул)|А102]] автомобиль çулĕ каçать, Пехорка ялĕ патĕнче. File:Pehorka vozle Mihnevo.JPG|Пехорка сăнĕ, Михнево ялĕ çумĕнчи кĕпер енчен File:Место слияния Пехорки и Москвы-реки.JPG|[[Мускав (юханшыв)|Мускав-шывĕ]] Пехоркăпа пĕрлешĕннĕ тĕлте </gallery></center> ==Çавăн пекех== * [[Савăш кĕперĕ (Балашиха)]] == Вуламалли == * ''Смирнова Е. Д.'' Реки и озёра Московской области. — М., 1958. * ''[[Смолицкая, Галина Петровна|Смолицкая Г. П.]]'' Гидронимия бассейна Оки. Список рек и озёр. — М., 1976. * ''[[Вагнер Бертиль Бертильевич|Вагнер Б. Б.]]'' Реки и озера Подмосковья. — М.: Вече, 2006. — 480 с. — (Исторический путеводитель). — ISBN 5-9533-1028-5. ==Асăрхавсем== {{асăрхавсем}} == Каçăсем == * [http://www.matchfishing.ru/forum/showthread.php?p=171386 Фотографии Пехорки на форуме matchfishing.ru] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090627152501/http://www.matchfishing.ru/forum/showthread.php?p=171386 |date=2009-06-27 }} * [http://www.ibalashiha.ru/i/balashiha/reka-pehorka.html История реки Пехорка на городском сайте Балашиха] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111110013442/http://www.ibalashiha.ru/i/balashiha/reka-pehorka.html |date=2011-11-10 }} * [http://www.balabike.ru/about/town_h/detail.php?ID=937 Велотуризм в окрестностях Балашихи — Пехорка] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080502151136/http://www.balabike.ru/about/town_h/detail.php?ID=937 |date=2008-05-02 }} * [http://rgo.msk.ru/commissions/toponymy/2006_12_12.html Гидронимические работы Г. П. Смолицкой] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140817010934/http://rgo.msk.ru/commissions/toponymy/2006_12_12.html |date=2014-08-17 }} {{Мускав юханшывĕсем}} [[Категори:Мускав облаçĕн юханшывĕсем]] [[Категори:Мускав юханшывĕсем тата каналĕсем]] [[Категори:Мускав юпписем]] [[Категори:Лосиный Остров]] d37dvsmruh5yrd1za0j92z6684a5qc5 0 34213 856613 576771 2025-06-12T06:46:16Z InternetArchiveBot 28304 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 856613 wikitext text/x-wiki '''Тутар Автономиллĕ Социаллă Совет Республики''' ('''ТАССР''') ({{lang-tt|Татарстан Автономияле Совет Социалистик Республикасы (ТАССР, Тутарстан)}}) — [[Раççей Социаллă Федераци Совет Республики]] йышĕнчи [[автономи республики]]. == Кун-çулĕ == {{Тутарстан кун-çулĕ}} [[1920]] çулхи [[пуш, 22|пушăн 22-мĕшĕнче]] [[В. И. Ленин]] Кремльте [[Мансуров Бурхан Хуснутдинович|Б. X. Мансуровпа]], [[Саид-Галиев Сахиб-Гарей|С. Г. Саид-Галиевпа]] тата ыттисемпе Тутар республикине туса хурас ыйтăва хускатнă<ref name="sie">''Мухарямов М. К., Халиков А. Х.'' [http://www.runivers.ru/bookreader/book10473/#page/68/mode/1up Татарская Автономная Советская Социалистическая Республика] // [[Советская историческая энциклопедия]]. — М.: Советская энциклопедия, 1973. — Т. 14. — 524 с.</ref>. Ăна [[ПРĔК]] тата [[РСФСР халком канашĕ]]н [[1920]] çулхи [[çу, 27|çăвăн 27-мĕшĕнчи]] йышăнăвĕпе çирĕплетнĕ<ref name="dekret">Декрет ВЦИК и СНК от 27 мая 1920 года «[http://tassr90.ru/archive/decret/ Об Автономной Татарской Социалистической Советской Республике] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110302111736/http://www.tassr90.ru/archive/decret/ |date=2011-03-02 }}» // [[Известия|Известия ЦИК]]. — 1920 — № 115. — 29 мая; [[Собрание узаконений РСФСР|Собрание узаконений и распоряжений Рабочего и Крестьянского правительства]]. — 1920. — № 51. — 8 июня.</ref> те çав çулăн [[çĕртме, 25|çĕртмен 25-мĕшĕнче]] '''Автономлă Тутар Социаллă Совет республики''' ('''<nowiki>А.Т.С.С.Р.</nowiki>''', '''Татреспублика''') ({{lang-tt|Avtonomia Tatarstan Soviet Socialistiq Respublikasy (A.T.S.S.R., Tatarstan)}} ятпа палăртнă<ref>1920—1930-мĕш çулсенче [[Тутар çырулăхĕ|тутар чĕлхин çырăвĕ]] темиçе хутчен те улшăннă.</ref>). Тутар автономин [[1937]] çулхи [[çĕртме, 25|çĕртмен 25-мĕшĕнчи]] ятарлă XI-мĕш съезчĕ республикăн конституцине йышăннă<ref name="konst1937" />, унта вара вырăс чĕлхинчи ятĕнчи сăмах йĕркине «Татарская Автономная Совет Социалистическая Республика» çине куçарнă. == Пурăнан халăх == {{Main|Тутарстанра пурăнан халăхĕ}} {| class="standard" ! Халăх||[[1926]] <br />пин çын<ref>[http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus_nac_26.php?reg=423 Демоскоп Weekly — Приложение. Справочник статистических показателей]</ref>||[[1939]] çул <br />пин çын<ref>[http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus_nac_39.php?reg=73 Демоскоп Weekly — Приложение. Справочник статистических показателей]</ref>||[[1959]] çын <br />пин çын<ref>[http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus_nac_59.php?reg=86 Демоскоп Weekly — Приложение. Справочник статистических показателей]</ref>||[[1970]] çул <br />пин çын<ref>[http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus_nac_70.php?reg=42 Демоскоп Weekly — Приложение. Справочник статистических показателей]</ref>||[[1979]] çын <br />пин çын<ref>[http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus_nac_79.php?reg=42 Демоскоп Weekly — Приложение. Справочник статистических показателей]</ref>||[[1989]] çул <br />пин çын<ref>[http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus_nac_89.php?reg=42 Демоскоп Weekly — Приложение. Справочник статистических показателей]</ref> |- |+Наци йышĕ, халăх çыравĕн хыпарĕсемпе | [[Тутарсем]] | 1263,4 (48,7 %) | 1421,5 (48,8 %) | 1345,2 (47,2 %) | 1536,4 (49,1 %) | 1641,6 (47,6 %) | 1765,4 (48,5 %) |- | çав шутра [[крешенсем]]<ref>1926 çулхи халăх çыравĕн материалĕсенче [[крешенсем|крешенсене]] уйрăм халăх тесе йышăннă. 1939—1989 çулсенче вĕсене тутарсемпе пĕрлех шутланă.</ref> | 99,0 (3,8 %) | - | - | - | - | - |- | [[Вырăссем]] | 1118,8 (43,1 %) | 1250,7 (42,9 %) | 1252,4 (43,9 %) | 1328,7 (42,4 %) | 1516,0 (44,0 %) | 1575,4 (43,3 %) |- | [[Чăвашсем]] | 127,3 (4,9 %) | 138,9 (4,8 %) | 143,6 (5,0 %) | 153,5 (4,9 %) | 147,1 (4,3 %) | 143,2 (3,7 %) |- | [[Украинсем]] | 3,1 | 13,1 | 16,1 | 16,9 | 28,6 | 32,8 |- | [[Мордва]] | 35,1 (1,4 %) | 35,8 (1,2 %) | 32,9 (1,2 %) | 31,0 | 29,9 | 28,9 |- | [[Удмуртсем]] | 23,9 | 25,9 | 22,7 | 24,5 | 25,3 | 24,8 |- | [[Марисем]] | 13,1 | 14,0 | 13,5 | 15,6 | 16,8 | 19,4 |- | [[Пушкăртсем]] | 1,8 | ... | … | 2,9 | 9,3 | 19,1 |- | [[Беларуссем]] | … | 2,3 | 4,1 | 4,3 | 7,1 | 8,4 |- | [[Еврейсем]] | 4,3 | 6,1 | 10,4 | 9,5 | 8,7 | 7,3 |- | [[Азербайджансем]] | … | 0,1 | 0,3 | 0,4 | 1,3 | 3,9 |- | [[Эрменсем]] | 0,1 | 0,4 | 0,6 | 0,5 | 1,2 | 1,8 |- |} == Вуламалли == == Асăрхавсем == {{асăрхавсем}} == Каçăсем == {{РСФСР}} [[Категори:Тутар АССР| ]] nxnm4f8qbhu4riw4u2zxwbequ6140f0 0 80517 856616 855541 2025-06-12T07:50:23Z InternetArchiveBot 28304 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 856616 wikitext text/x-wiki '''Усрава илни''' — [[ача]]сене пăхса ÿстерсе [[витерев|витерессин]] меслечĕ. Кун пек чухне усрава илекенсемпе усрава пыракансем хушшинче ашшĕ-амăшĕпе вĕсен тăван ачисен хушшинчи пек çыхăнусем йĕркелесе яраççĕ, вăл шутра право (юридици) енĕпе те<ref>Усыновление — статья из Большого Энциклопедического словаря</ref>. == Вуламалли == *Рудов А. Г., Красницкая Г. С. Как усыновить ребёнка. В помощь будущим усыновителям. — Ростов-на-Дону: Феникс, 2011. — 256 с. — (Сердце отдаю детям). — 2 000 экз. — ISBN 978-5-222-17538-5. *Карпунина Е. В. Как усыновить ребёнка? — М.: Эксмо, 2011. — 192 с. — (Народный адвокат). — 3 000 экз. — ISBN 978-5-699-44211-9. *Летова Н. В. Усыновление в Российской Федерации. Правовые проблемы. — Wolters Kluwer, 2006. — 248 с. — 1 000 экз. — ISBN 5-466-00192-9. *Абдулина О. П. Усыновление в Российской Федерации. Правовые проблемы. — Ростов-на-Дону: Феникс, 2008. — 224 с. — (Без проблем). — 3 000 экз. — ISBN 978-5-222-13236-4. *Петрановская. Л. В класс пришёл приёмный ребёнок. — Студио-Диалог, 2009. — 172 с. — 4 000 экз. — ISBN 978-5-9901763-1-7. *Петрановская. Л. Как ты себя ведешь? 10 шагов по изменению трудного поведения. Пособие для приёмных родителей. — Студио-Диалог, 2010. — 96 с. — ISBN 978-5-9901763-2-4. *Губина Т. В. Кузя, Мишка, Верочка и другие ничейные дети. — Ваша типография, 2011. — 290 с. — 1 000 экз. — ISBN 978-5-8493-0081-8. *Ракита М. Дневники приёмной матери ребёнка из детского дома. Личная история психолога. — МИК, 2010. — 134 с. *Бетси Кифер и Скулер Джейн И.,. Как рассказать правду усыновленному или приёмному ребёнку. Как помочь ребёнку осознать своё прошлое. — Киев: Феникс, 2009. — 270 с. — ISBN 978-966-651-752-7. *Петрановская. Л. Дитя двух семей. Книга для приемных родителей. — Независимая фирма Класс, 2013. — 110 с. — ISBN 978-5-86375-185-6. == Асăрхавсем == {{Асăрхавсем}} == Каçăсем == * [http://www.usynovite.ru/adoption/adoption/ Усыновление] * http://минобрнауки.рф/открытые-данные/274/2649/103-РИК_РФ_03042013.xls|title=Сведения{{Ĕçлемен каçă|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} о выявлении и устройстве детей-сирот и детей, оставшихся без попечения родителей за 2012}} * [http://www.ed.gov.ru/files/materials/12934/103rik.pdf Сведения о выявлении и устройстве детей-сирот и детей, оставшихся без попечения родителей за 2009 год]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140108134322/http://www.ed.gov.ru/files/materials/12934/103rik.pdf |date=2014-01-08 }} * [http://www.ed.gov.ru/files/materials/9315/103rik.pdf Сведения о выявлении и устройстве детей и подростков, оставшихся без попечения родителей за 2008 год]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130214163851/http://www.ed.gov.ru/files/materials/9315/103rik.pdf |date=2013-02-14 }} * [http://echo.msk.ru/doc/973040-echo.html Соглашение между Российской Федерацией и Соединенными Штатами Америки о сотрудничестве в области усыновления (удочерения) детей] Вашингтон, 13 июля 2011 года * [http://vse-posobia.ru/usynovlenie/otmena/ Отмена усыновления: когда это необходимо?] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20191209063114/https://vse-posobia.ru/usynovlenie/otmena/ |date=2019-12-09 }} * ''Саймон Хаким, Эрвин Блэкстоун.'' [http://www.inliberty.ru/library/401-rynochnaya-alternativa-vnbspsfere-usynovleniya-inbsppatronatnogo-vospitaniya-detey Рыночная альтернатива в сфере усыновления и патронатного воспитания детей. Опыт США.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180314181535/http://www.inliberty.ru/library/401-rynochnaya-alternativa-vnbspsfere-usynovleniya-inbsppatronatnogo-vospitaniya-detey |date=2018-03-14 }} <!-- Пожалуйста, не захламляйте данный раздел и ограничьте количество внешних ссылок 3-4 ссылками на наиболее важные и авторитетные, по Вашему мнению, источники по теме «Усыновление» --> {{Тăванла хутшăнусем}} [[Категори:Усрава илни]] [[Категори:Килйыш]] [[Категори:Тăванла хутшăнусем]] cvu7p2hwxyig1xomg0k1g94q0vjzmr4 0 80696 856617 666632 2025-06-12T07:51:20Z InternetArchiveBot 28304 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 856617 wikitext text/x-wiki {{Ӳкерçĕ |фон = |ят = Утагава Хиросигэ |тăван ят = (歌川広重) |çуралнă чухнехи ят = |ӳкерчĕк = Memorial Portrait of Hiroshige, by Kunisada.jpg |анлăшĕ = |ӳкерчĕке ăнлантарни = Хиросигэ, Утагава Кунисада (1786—1864), ӗҫӗ |çуралнă вăхăт= [[1797]] |çуралнă вырăн = |вилнĕ вăхăт= [[1858]] |вилнĕ вырăн= |пулса тухни= |гражданлăх= |жанр = |вĕренӳ = |стиль = |ĕçсем = |сĕм = |сĕм янă = |викиампар= Утагава Хиросигэ }} '''Утагава Хиросигэ''' (歌川広重; [[1797]]—[[1858]]) — япони ӳнерҫи-графикӗ, [[укиё-э]] юхӑмӗн юлашки пайташӗсенчен пӗри, тӗслӗ [[ксилографи]] ӑсти, 5400 ытла гравюра авторӗ. Ӑстан чи паллӑ ӗҫӗсем - Токайдо 53 станциӥӗ тата 100 Эдо хулин, (хальхи [[Токио]]) 100 паллӑ сӑнӗсем пулса тӑраҫҫӗ. Ытларах вӑл жанра палӑртакан темасенче ӗҫленӗ - [[кабуки]] театрӑн актерӗсене, [[Бидзинга|хитре хӗрарӑмсене]], Эдо тапхӑрӗн Япони хулин тӗрлӗ тӗслӗ пурнӑҫне сӑнарланӑ. Хокусай Утагава сӗм панӑ май Фудзи тӑвӗн 36 сӑнӗсен кӑшӑлне, фукэй-га — пейзаж тата [[катё-э|катё-га]] — кайӑксемпе чечексене ӳкерес жанрӗсенче пурнӑҫлать. Лирикаллӑ пейзажӗсенче ҫутҫанталӑкӑн улшӑнуллӑ, юрлӑ е тӗтреллӗ саманчӗсене сӑнарланӑ. Ӗҫӗсене Андо Хиросигэ (安藤広重) суя ятпа алӑ пуснӑ. Утагава ӗҫӗсем франц тата вырӑс [[импрессионизм|импрессионисчӗсене]] вӑйлӑ сӗм янӑ. == Пурнӑҫӗ == == Ӗҫӗ-хӗлӗ == <center> <gallery widths="220px" heights="220px"> File:Utagawa Hiroshige I, published by Uoya Eikichi - Horikiri Iris Garden (Horikiri no hanashōbu), from the series One Hundred Famous Views of Edo (Meish... - Google Art Project.jpg File:Utagawa Hiroshige - Evening on the Sumida river - Google Art Project.jpg File:Ando Hiroshige - Plum Garden, Kameido - Google Art Project.jpg File:Ando Hiroshige - Moon over Ships Moored at Tsukuda Island from Eitai Bridge - Google Art Project.jpg File:Brooklyn Museum - Moonlight View of Tsukuda with Lady on a Balcony - Utagawa Hiroshige (Ando).jpg File:26 Kozuke.jpg File:Sumida River, the Wood of the Water God, at Masaki LACMA M.66.35.5.jpg File:Hiroshige Atake sous une averse soudaine.jpg File:Utagawa Hiroshige I, published by Uoya Eikichi - New Fuji, Meguro (Meguro Shin-Fuji), from the series One Hundred Famous Views of Edo (Meisho Edo hya... - Google Art Project.jpg </gallery> </center> == Вуламалли == *Дашкевич В. Т. Хиросиге. — М.: Искусство, 1974. *Новый Энциклопедический Словарь. — Рипол Классик, 2004. *Мировое искусство. Андо Хиросигэ: Серия гравюр «53 станции Токайдо», «69 станций Кисокайдо». — СПб.: ООО «СЗКЭО» «Кристалл», 2006. — 160 с.: ил. — ISBN 5-9603-0052-4 *Мировое искусство. Андо Хиросигэ. «100 видов Эдо» — СПб.: ООО «СЗКЭО» «Кристалл», 2007. — 128 с.: ил. — ISBN 978-5-9603-0053-7 == Каҫӑсем == * [http://yumenohikari.ru/utagawa_hiroshige_master_ukiyo-e/ Утагава Хиросигэ: атмосфера и дух Японии] * [http://hirosige.ru/ hirosige.ru — Андо Хиросиге в России] * [https://www.artwall.ru/catalog/107 Хиросиге Андо] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20191108130720/https://www.artwall.ru/catalog/107 |date=2019-11-08 }} * [http://www.wm-painting.ru/yaponskaya_zhivopis/p2_articleid/1701 Гравюры Хиросиге] [[Категори:Япони паллă çыннисем]] [[Категори:Япони]] [[Категори:Ӳнер]] [[Категори:Ӳкерçĕсем, патшалăхсемпе]] [[Категори:Япони ӳкерçисем]] 2lyc4rcombvbbrtvnorege0x426kjoj 0 81186 856621 845437 2025-06-12T10:28:54Z Kapakoiva turkulainen 37707 856621 wikitext text/x-wiki [[Ӳкерчĕк:Deutschsprachige Finanzminister verabschieden Bodensee Erklärung (53920799739)(3x4 cropped).jpg|250px|thumb|right|Кристиан Линднер (2024)]] '''Кристиан Линднер''' ([[нимĕç чĕлхи|ним.]] ''Christian Lindner''), — нимĕç политикĕ, FDP/СвДП партин ертӳçи. == Пурнăçĕ == [[1979]] çулхи [[кӑрлач, 7|кӑрлач уйăхĕн 7]]-мӗшӗнче [[Вуппертал]] хулинче çуралнă. Ачалăхне Вермельскирхен хулинче ирттернĕ. Бонн Университетне (2006) вĕренсе пĕтернĕ. 2000-2009 çулсенче [[Çурçĕр Рейн-Вестфали]] Ен Парламенчĕн депутачĕ пулнă. 2009-мĕш çултан пуçласа 2012-мĕш çулччен Германи Парламенчĕн (Бундестаг) депутачĕ пулнă. 2017-мĕш çултан пуçласа çĕнĕрен Бундестагăн депутачĕ. [[Категори:Нимĕç политикĕсем]] g89kxbc0wb8u4nb1n6qn2rjz0myq3nh 0 81357 856620 669705 2025-06-12T09:25:10Z InternetArchiveBot 28304 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 856620 wikitext text/x-wiki '''Харкамлăх çавахлăхĕ''' — [[философи]]ри проблема<ref>Çавăн пекех, ахăртнех, [[психологи]]ри проблема та</ref>. Харпăр [[çын]] пурăннăçем аталанса пырать. Çавна май унăн харкамлăхĕ улшăнать-и? == Вуламалли == *Олсон, Эрик Т. [http://philosophy.ru/tozhdestvo-lichnosti/ Тождество личности // Стэнфордская энциклопедия философии (версия осени 2014 года)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180322081659/http://philosophy.ru/tozhdestvo-lichnosti/ |date=2018-03-22 }} / Ред. Эдвард Н. Залта. Пер. с англ. В.В. Васильева. *Челпанов Г. И. Мозг и душа. Критика материализма и очерк современных учений о душе. — М.: ЛКИ, 2007. — 326 с. *Тейхмюллер Г. Бессмертие души. Философское исследование. — Юрьев, 1895. — 200 с. *Струве Г. Е. Самостоятельное начало душевных явлений. — М.: Университетская типография, 1870. — 106 с. == Асăрхавсем == {{Асăрхавсем}} [[Категори:Философи]] [[Категори:Харкамлăх]] [[Категори:Çавахлăх]] [[Категори:Çын]] 5wq59g69hrkp54ir80dnzs9g2q7oe9n 0 83907 856622 779493 2025-06-12T10:29:40Z Kapakoiva turkulainen 37707 856622 wikitext text/x-wiki [[Ӳкерчĕк:2015-01-17_3813_Jörg_Meuthen_(Landesparteitag_AfD_Baden-Württemberg).jpg|250px|thumb|right|Йорг Мойтен (2015)]] '''Йорг Мойтен''' ([[нимĕç чĕлхи|ним.]] ''Jörg Meuthen'') — нимĕç политикĕ. == Пурнăçĕ == [[1961]] çулхи [[çĕртме, 29|çĕртме уйăхĕн 29]]-мӗшӗнче [[Эсен]] хулинче çуралнă. 1989 çулта Майнц Университетне вĕренсе пĕтернĕ. 2015-мĕш çултан 2022-мĕш çулччен [[Германи валли альтернатива]] партин ертӳçи пулнă. 2019-мĕш çултан пуçласа Европа Парламенчĕн депутачĕ. [[Категори:Нимĕç политикĕсем]] 2qu24y20xowzxp09w7ds3z146llgsfn 0 84907 856623 829038 2025-06-12T10:30:15Z Kapakoiva turkulainen 37707 856623 wikitext text/x-wiki [[Ӳкерчĕк:2019-04-11_Wolfgang_Kubicki_FDP_MdB_by_Olaf_Kosinsky8006.jpg|250px|thumb|right|Вольфганг Кубики (2019)]] '''Вольфганг Кубики''' ([[нимĕç чĕлхи|ним.]] ''Wolfgang Kubicki''), — нимĕç политикĕ. == Пурнăçĕ == [[1952]] çулхи [[пуш, 3|пуш уйăхĕн 3]]-мӗшӗнче [[Брауншвайг]] хулинче çуралнă. Ачалăхне Брауншвайгра ирттернĕ. 1990-мĕш çултан пуçласа 1992-мĕш çулччен Германи Парламенчĕн (Бундестаг) депутачĕ пулнă. 2017-мĕш çултан пуçласа çĕнĕрен Бундестагăн депутачĕ. [[Категори:Нимĕç политикĕсем]] 1yl7c4hws05eqgpwje4mmhs6h1gq1pm 0 89177 856596 834832 2025-06-11T19:52:12Z InternetArchiveBot 28304 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 856596 wikitext text/x-wiki :''Ку ăнлава '''[[Антологи]]''' тенипе ан пăтраштарăр'' {{Пĕлтерĕшсем|Онтологи (пĕлтерĕшсем)}} [[File:Rudolf Goclenius der Ältere.jpg|thumb|Rudolf Goclenius der Ältere, «онтологи» сăмаха чи малтан кĕртнĕскер]] '''Онтоло́ги''' ({{lang-neolat|ontologia}} {{lang-grc|ὄν}}, [[туртăм ӳкĕмĕ|т. ÿк.]] {{lang-grc2|ὄντος}} — мĕн пурри, пурри + {{lang-grc2|λόγος}} — вĕрентÿ, ăслав) — мĕн пурри çинчен вĕрентни<ref>[http://terme.ru/dictionary/194/word/ontologija ''В. Соловьёв''. Онтология] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140606215135/http://terme.ru/dictionary/194/word/ontologija |date=2014-06-06 }} // В. Соловьёв. Толковый словарь по философии.</ref>; [[пулăмлăх]] çинчен çав халлĕн вĕрентни; [[философи|философи]] уйрăмĕ, пулăмлăхăн никĕсле [[принцип]]ĕсем пирки, унăн пĕтĕмĕшле [[ен (философи)|енĕсем]] тата [[Категори (философи)|категорийĕсем]] тĕлĕшпе вĕрентет<ref>[http://terme.ru/dictionary/879/word/ontologija ''А. Л. Доброхотов''. ОНТОЛОГИЯ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140606213559/http://terme.ru/dictionary/879/word/ontologija |date=2014-06-06 }} // Новая философская энциклопедия, 2003.</ref>, çавăн пекех — [[Тытăм (философи)|тытăм]]а тата [[саккунлав]]сене<ref>Онтология. Современный словарь иностранных слов: Ок. 20000 слов. 4-е изд., М. изд. Русский язык. 2001</ref>. Логикăпа тата пĕлев теорийĕпе пĕрлĕхре тăракан тата пулавлăхăн пĕрлĕхле категорийĕсемпе саккунлавĕсем çинчен калакан философилле вĕрентÿ<ref>С.И.Ожегов, Н. Ю. Шведова. Толковый словарь русского языка. Российская академия наук. Институт русского языка им. В. В. Виноградова. 4-е изд., дополненое. - М.1996. // с.874</ref>. == Асăрхавсем == {{Асăрхавсем}} == Каçăсем == * [http://sprach-insel.com/index.php?option=com_content&task=view&id=125&Itemid=61 ''Карнап Р.'' Эмпиризм, семантика и онтология] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081014191346/http://sprach-insel.com/index.php?option=com_content&task=view&id=125&Itemid=61 |date=2008-10-14 }} * [http://sprach-insel.com/index.php?option=com_content&task=view&id=127&Itemid=61 ''Куайн У. В. О.'' Онтологическая относительность] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120310062102/http://sprach-insel.com/index.php?option=com_content&task=view&id=127&Itemid=61 |date=2012-03-10 }} * {{Filosof.historic.ru|http://filosof.historic.ru/books/c0014_1.shtml|заглавие=Онтология и гносеология}} * {{Philosophy.ru|http://philosophy.ru/library/lib1.html|title=Онтология и теория познания}} * [http://bigspb.ru/theory/km/onto_technologies.php Технологии применения онтологий] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304081517/http://bigspb.ru/theory/km/onto_technologies.php |date=2016-03-04 }} * [http://www.philsci.univ.kiev.ua/biblio/Teoria/2.htm Учение о бытии (онтология)] * [https://web.archive.org/web/20120316002709/http://nounivers.narod.ru/ofir/revision.htm ''Шухов А.'' Преонтологическая эпистемологическая ревизия] * [http://philosophy.ru/metaphysics/ Питер ван Инваген, Метафизика] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180511114547/http://philosophy.ru/metaphysics/ |date=2018-05-11 }} from [[Stanford Encyclopaedia of Philosophy]] {{Философи уйрăмĕсем}} [[Категори:Философи]] 18w50gtpz6zx217hoyyed7uc8jglvum 0 89374 856606 847527 2025-06-12T00:50:22Z InternetArchiveBot 28304 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 856606 wikitext text/x-wiki [[File:Leathertools.jpg|thumb|[[Сăран]]ран тунă япаласем]] '''Сăран''' — выльăх-чĕрлĕх, чĕрчун тирĕнчен ятарлă технологипе тунă материал. Анчах та ăна '''[[чĕн]]''' тенипе пăтраштармалла мар. Чĕне урăхларах технологипе тăваççĕ. == Вуламалли == *Leder [inklusive speziellen Deckenmalereien]. In: Hans-Herbert Möller (Hrsg.): Restaurierung von Kulturdenkmalen. Beispiele aus der niedersächsischen Denkmalpflege (= Berichte zur Denkmalpflege, Beiheft 2), Niedersächsisches Landesverwaltungsamt – Institut für Denkmalpflege, Niemeyer, Hameln 1989, ISBN 3-87585-152-8, S. 327–346 *Rainer Atzbach: Leder und Pelz am Ende des Mittelalters und zu Beginn der Neuzeit. Die Funde aus den Gebäudehohlräumen des Mühlberg-Ensembles in Kempten (Allgäu). Bamberger Schriften zur Archäologie des Mittelalters und der Neuzeit 2. = Mühlbergforschungen 1, Bonn 2005. == Каçăсем == {{Commonscat|Leather|Сăран}} {{Wikiquote}} {{Wiktionary}} * [http://www.lgr-reutlingen.de/ LGR-Reutlingen, Gerber und Ledertechnikerausbildung] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210210221341/http://www.lgr-reutlingen.de/ |date=2021-02-10 }} * [http://www.leder-gerbereien.ch/leder.html Geschichte des Leders im Netzauftritt des Verbandes schweizerischer Gerbereien] * [http://www.lederpedia.de/ Lederpedia.de, umfangreiches fachspezifisches Wiki] * [http://www.lederzentrum.de/wiki/ Lederlexikon]{{Ĕçлемен каçă|date=February 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * [https://vdl-web.de/ Verband der deutschen Lederindustrie e. V.] [[Категори:Материалсем]] [[Категори:Сăран]] [[Категори:Тир-сăран]] sakl72fek7ocjr3u8gho8c7loxm6m1a 0 90935 856603 811426 2025-06-11T23:01:52Z InternetArchiveBot 28304 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 856603 wikitext text/x-wiki {{пĕлтерĕшсем}} :''Ку статья — философи ăнлавĕ çинчен. Библин пĕр кĕнекине вара чăвашла '''[[Пулни]]''' тесе ят панă'' (ăна, çавăн пекех, '''пулнилĕх''' теме те май пулнă :''Ăнлава кирлĕ япаласен йышне пĕлтерекен '''[[Пурлăх]]''' сăмахпа пăтраштармалла мар'' '''Пуррилĕх''' — анлăн пăхсан: пур пулни, «пур» тăрăмра тăни, [[пурри]], пурăнни, [[пурăнавлăх]]ра тăни, пултарайни. == Литература == * [http://philosophy.ru/sushhestvovanie/ Нелсон, М. Существование // Стэнфордская энциклопедия философии (версия зимы 2012 года) / Ред. Эдвард Н. Залта. Пер. с англ. В. В. Васильева.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20230408232758/https://philosophy.ru/sushhestvovanie/ |date=2023-04-08 }} * Бадью А. Бытие и событие. (L’Etre et l'Événement. — Paris: Seuil, coll.L’ordre philosophique, 1988.) * [[Гайденко, Пиама Павловна|Гайденко П. П.]] Бытие и разум. // [[Вопросы философии]]. 1997.№ 7. * {{Источник/НФЭ|Бытие|[[Гайденко, Пиама Павловна|Гайденко П. П.]]|url=http://iph.ras.ru/elib/0521.html}} * {{БРЭ|статья=Бытие|id=1892568|автор=[[Гайденко, Пиама Павловна|Гайденко П. П.]]|том=4|страницы=457—459|ref=Гайденко}} * [[Доброхотов, Александр Львович|Доброхотов А. Л.]]. [http://psylib.org.ua/books/dobro01/index.htm Категория бытия в классической западноевропейской философии.] М.: [[Издательство Московского университета]]. М., 1986. * Исаев А. А. Проблема обоснования категорий «бытие» и «существование» в истории философии // Философская жизнь Урала. Екатеринбург, 1999. С. 200—2006. * [[Жан-Поль Сартр|Сартр Ж.-П.]] [[Бытие и ничто|Бытие и ничто: Опыт феноменологической онтологии]] / Пер. с фр., предисл., примеч. В. И. Колядко. — М.: [[Республика (издательство)|Республика]], 2000. * [[Солодухо, Натан Моисеевич|Солодухо Н. М.]] Бытие и небытие как предельные основания мира //[[Вопросы философии]], № 6, 2001. * [http://iph.ras.ru/page50747371.htm Тавризян Г. М. Габриэль Марсель. Цикл лекций «Таинство бытия»] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160628100441/http://iph.ras.ru/page50747371.htm |date=2016-06-28 }} * [[Хайдеггер, Мартин|Хайдеггер М.]] [[Бытие и время]]. — М.: [[Ad Marginem]], 1997. Перевод с немецкого [[В. В. Бибихин]]а. * Цывелев В. Р. Категория бытия в русской философии: (от Вл. Соловьева к С. Л. Рубинштейну) // Учёные записки МГПИ.- Мурманск, 2002.-Вып.1.- С. 64-72. == Çав. пекех == * [[Таса пуррилĕх]] * [[Пуррилĕх тата вăхăт]] * [[Пуррилĕх тата нимтемарлăх]] * [[Пуррилĕх тата тĕш (Жильсон)]] [[Категори:Онтологи]] [[Категори:Метафизикăри ăнлавсем]] [[Категори: Кулленхилĕх]] [[Категори:Пуррилĕх]] f3xjow0xc8owtfjjt072c7g2hg40mj1 0 97140 856609 797612 2025-06-12T04:12:50Z InternetArchiveBot 28304 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 856609 wikitext text/x-wiki {{toc-right}} [[File:PrirodneNauke.svg|thumb|left|130px|]] {{main|Тĕнчен карччынĕ}} {{Пĕлтерĕшсем|Карччын (пĕлтерĕшсем)}} '''Тĕнчен ăславла карччынĕ''' — ăславла теорисен пĕр пĕтĕмĕшле тата хирĕçÿлĕхсемсĕр пĕрлĕхĕ<ref name="Губбыева">Губбыева З. О., Каширин А. Ю., Шлапакова Н. А. [http://www.tspu.tula.ru/res/other/kse/lec3.html#parag2 Концепция современного естествознания] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080225213639/http://www.tspu.tula.ru/res/other/kse/lec3.html#parag2 |date=2008-02-25 }}</ref>. ''Тĕнчен ăславла карччынĕ'' тени  — [[ăслав философийĕ]]нчи никĕсле ăнлавсенчен пĕри  Пĕлÿсем тата шухăшларăшсем тĕлĕшпе ăслав никĕсре тăнине палăртакан тытăма [[сциентизм]] теççĕ. Хăçан еплерех карччынсем пулнине ак çак тапăлпа кăтартма пулать. {| class="wikitable" ! !Аристотелле карччын !Ньютонла карччын !Эйнштейнла карччын |- |'''Тапхăр''' |пирĕн эрăчченхи VI-IV ĕмĕрсем. |XVI-XVIII ĕмĕрсем. |XIX-XX ĕмĕрсен чикки. |- |'''Уçнăлăхсем''' |Формаллĕ логика — пĕлÿ тата шухăшлав инструменчĕ. Категорисемпе ăнлавсен аппарачĕ. Ăслава йĕркелемелли канон. Пĕлĕве хăйне тĕрлĕ ушкăнсене дифференцилени (математика, метафизика, çутçанталăк ăславĕсем). |Н. Коперник, Г. Галилей, И. Кеплер, Р. Декарта çитенĕсене пĕтĕмлетсе, И. Ньютон тĕнчен çĕнĕ никĕсле карччынне туса хунă. |Атом тытăмне, радиоактивлăх пулăмне тупса палăртнă; квантла физика, СТО тата ОТО пурнăçа кĕнĕ. |- |'''Результат''' |Ăслăх çурални тата вăл тĕнчене пĕлмелли ытти формăсенчен çирĕппĕн уйрăлни. |Экспериментла тата математикăлла пĕлÿ никĕсĕ çинче тĕнчен механикăлла ăславла карччынĕ çурални. |Объектсем хушшинчи ансат вăйсене тупса палăртсах çутçаталăк карччынне кăтартма пултарасси — çавнашкал лару-тăру патне пырса тухни. |} == Çавăн пекех == * [[Тĕнчен карччынĕ]] * [[Тĕнче моделĕ (мифологи)]] * [[Тĕнчен чĕлхелле карччынĕ]] == Асăрхавсем == {{Асăрхавсем}} == Литература == {{refbegin|2}} * В. Г. Архипкин, В. П. Тимофеев [http://kirensky.ru/institut/service/postgrad/stud/natural Естественно-научная картина мира]{{Ĕçлемен каçă|date=Март 2018 |bot=InternetArchiveBot }} * Философия и методология науки / Под ред. В. И. Купцова. М., 1996 * Антонов А. Н. Преемственность и возникновение нового знания в науке. М.: МГУ, 1985. 172 с. * Ахутин А. В. История принципов физического эксперимента от античности до XVII в. М.: Наука, 1976. 292 с. * Бернал Дж. Наука в истории общества. М.: Изд-во иностр. лит. 1956. 736 с. * Гайденко П. П., Смирнов Г. А. Западноевропейская наука в Средние века: Общие принципы и учение о движении. М.: Наука, 1989. 352 с. * Гайденко П. П. Эволюция понятия науки: Становление и развитие первых научных программ. М.: Наука, 1980. 568 с. * Гайденко П. П. Эволюция понятия науки (XVII—XVIII вв.): Формирование научных программ нового времени. М.: Наука. 1987. 447 с. * Гуревич А. Я. Категория средневековой культуры. М.: Искусство, 1972. 318 с. * Дитмар А. Б. От Птолемея до Колумба. М.: Мысль, 1989. * Койре А. Очерки истории философской мысли: О влиянии философских концепций на развитие научных теорий. М.: Прогресс, 1985.286с. * Косарева Л. М. Социокультурный генезис науки нового времени. Философский аспект проблемы. М.: Наука, 1989. * Кузнецов Б. Г. Развитие научной картины мира в физике XVII—XVIII века. М.: АН СССР, 1955. * Кузнецов Б. Г. Эволюция картины мира. М.: АН СССР. 1961. 352 с. * Кун Т. Структура научных революций. М.: Прогресс, 1975. 288 с. * Майоров Г. Г. Формирование средневековой философии: Латинская патристика. М.: Мысль, 1979. 432 с. * Маркова Л. А. Наука. История и историография. М.: Наука, 1987. 264с. * Мец А. Мусульманский Ренессанс. М.: Наука. 1973. * Механика и цивилизация XVII—XIX вв. М.: Наука. 1979. * Надточев А. С. Философия и наука в эпоху античности. М.: МГУ, 1990. 286 с. * Нейгебауэр О. Точные науки в древности. М.: Наука, 1968. 224 с. * Окладный В. А. Возникновение и соперничество научных теорий. Свердловск: Изд. Уральск, ун-та, 1990. 240 с. * Олынки Л. История научной литературы на новых языках. Т. 1— 3. М.; Л,: ГТТИ, 1993—1994. * Принципы историографии естествознания. Теория и история. М.: Наука, 1993. 368 с. * Старостин Б. А. Становление историографии науки: От возникновения до XVIII в. М.: Наука, 1990. * Стёпин В. С. Становление научной теории. Минск: Изд. Белорусок, ун-та, 1976. 319 с. * Стёпин B.C., Кузнецова Л. Ф. Научная картина мира в культуре техногенной цивилизации. М.. 1994. * Стёпин B.C. Философия науки. М., 2003. * Ушаков Е. В. Философия и методология науки. — М.: Юрайт, 2017. — 392 с. {{refend}} == Каçăсем == * [http://elementy.ru/lib/25524/25530 Статья академика В. Гинзбурга о нерешённых научных проблемах] * [http://elementy.ru/trefil Энциклопедия науки] * [http://philosophy.ru/models_in_science/ Фригг, Роман. Модели в науке // Стэнфордская энциклопедия философии (версия осени 2012 года) / Ред. Эдвард Н. Залта. Пер. с англ. Д. В. Чирва] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180911230935/http://philosophy.ru/models_in_science |date=2018-09-11 }} [[Категори:Ăслăх пĕлĕвĕ]] [[Категори:Пĕлӳ]] [[Категори:Тĕнчекурăм]] [[Категори:Тĕнчен ăславла карччынĕ]] [[Категори:Ăслăх философийĕ]] ganz4m65vmoeu7xi14jfl6xppit8n34 0 101947 856600 787807 2025-06-11T21:00:54Z InternetArchiveBot 28304 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 856600 wikitext text/x-wiki [[File:Tricot rouge.jpg|мини|Йĕпсесемпе [[пански]] çыхни]] '''Пански''', е '''Пански çыхни''' — ансат инструментсемпе çипе е çипсене яваласа, çыхса-çыхăнтарса, йăлмаксем туса [[Пир|пусма]] е [[хатĕрлĕш]] (час-часах тум [[Элемент (философи)|элеменчĕ]] е [[интерьер]] япали) тунин процесĕ. Инструментсем шутне ахаль йĕпсесем (пански йĕпписем) тата ятарлă машшынсем кĕреççĕ; çавăн пекех {{iw|Пÿрнесемпе пански çыхни|пÿрнесемпе||Finger knitting}}) çыхма май пур. Пански çыхни [[яву|явăвăн]] пĕр тĕсĕ пулать, вăл меслетпе [[нуски]], [[алса]], [[калпак]] йышши япаласем тăваççĕ. Тата — [[салфетка]], [[сĕтел çитти]], [[чаршав]], интерьера [[декор]]лани.<ref>[https://urokivjazanija.ru/vyazanie-sledkov-spiczami Йӗрсене йӗппе ҫыхмалли утӑмсен инструкцийӗ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20230408182013/https://urokivjazanija.ru/vyazanie-sledkov-spiczami |date=2023-04-08 }}</ref> Благодаря вязанию создаются петли. Они могут быть сделаны из любого вида пряжи, которые идут друг за другом рядком. Связанное изделие состоит из определённого количества рядков из соединенных петель, переплетающихся с последующим и предыдущим рядами. Различная пряжа (различается: вес, тип волокна, однородность пряжи), размер спиц и тип строчки, всё это даёт возможность получить большое разнообразие трикотажных изделий с многообразием свойств: водонепроницаемость, цвет, толщина, текстура, теплосохранность, целостность. == Çавăн пекех == * [[Трикотаж]] == Асăрхавсем == {{Асăрхавсем}} {{Викисловарь|пански}} == Литература == * Джонс С. Вязание крючком для начинающих. — М.: АСТ, Астрель, 2008. [[Категори:Пански|*]] [[Категори:Халăх пултарулăхĕ]] [[Категори:Трикотаж]] [[Категори:Яву]] ee55v837y37wnd6qzdewd16nxv1npmf 0 102212 856591 835573 2025-06-11T17:59:15Z InternetArchiveBot 28304 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 856591 wikitext text/x-wiki {{пĕр хушаматлисем|Миронов}} {{Театр ĕçченĕ | Ят = Андрей Миронов | Ӳкерчĕк = Figaro-mironov.jpg | Ӳкерчĕке ăнлантарни = {{small|Фигаро ролĕ, «[[Безумный день, или Женитьба Фигаро (спектакль)|Безумный день, или Женитьба Фигаро]]» спектакль-фильмра (1974)}} |Çуралнă вăхăт = [[1941]], [[пуш, 8]] |Çуралнă вырăн = {{ÇуралнăВырăн|Мускав|Мускавра}} |Вилнĕ вăхăт = [[1987]] [[çурла, 16]] |Вилнĕ вырăн = {{ВилнĕВырăн|Рига|Ригара}} | Çуралнă чухнехи ят = Андрей Александрович Менакер | Професси = XX ĕмĕрти совет актёрĕ, юрăçĕ, телеертӳçи | Хастар çулсем = 1960—1987 | Театр = [[Сатира театрĕ (Мускав)|МАСТ]] | Чыславсемпе парнесем = {{{!}} style="background:transparent" {{!}} {{Ĕçри хастарлăхшăн медаль|1980}} {{!!}} {{РСФСР халăх артисчĕ|1980}} {{!!}} {{РСФСР тава тивĕçлĕ артисчĕ|1974}} {{!}}} | Алпусни = Автограф Андрея Миронова1.jpg }} '''Андрей Александрович Миронов''' (8.3.1941, [[Мускав]] — 16.8.1987, [[Рига]]) — совет кино актёр. == Биографи == {{Çырмалла}} == Фильмографи == # 1961 — [[Енчен ку юрату пулсан?]] # 1962 — [[Манăн шăллăм]] # 1963 — [[Виççĕ плюс иккĕ (фильм)|Виççĕ плюс иккĕ]] # 1966 — [[Автомобильрен сыхлан]] # 1968 — [[Бриллиант алă]] # 1968 — [[Любить...]] # 1971 — [[Республика хаклăлăхĕ (фильм)|Республика хаклăлăхĕ]] # 1971 — [[Ватă-хурах]] # 1971 — [[Мĕлке (фильм, 1971)|Мĕлке]] # 1973 — [[Итальянсем Раççейре темтепĕр курса çÿрени]] # 1973 — [[Кивĕ хÿме]] # 1976 — [[12 пукан (фильм, 1976)|12 пукан]] # 1978 — [[Обыкновенное чудо (фильм, 1978)|Обыкновенное чудо]] # 1982 — [[Будьте моим мужем]] # 1984 — [[Хайхи сарри]] # 1984 — [[Ман тус Иван Лапшин]] # 1987 — [[Капуцинсен бульварĕнчи çын]] # 1987 — [[Йĕрлевçĕ (фильм, 1987)|Йĕрлевçĕ]] == Каçăсем == * {{Imdb name|0592490}} * [http://nashekino.ru/data.persons?id=2629 Андрей Миронов] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20161020165853/http://nashekino.ru/data.persons?id=2629 |date=2016-10-20 }} на сайте Наше кино * [https://web.archive.org/web/20101027052423/http://cccp.tv/person/mironov/ Андрей Миронов] на СССР ТВ * [http://www.gctm.ru/branch/mmm/ Музей-квартира актёрской семьи М. В., А. А. Мироновых — А. С. Менакера] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190920165846/http://www.gctm.ru/branch/mmm/ |date=2019-09-20 }} * [https://sputnik.by/culture/20170816/1030333649/andrej-mironov-vspomnim-velikogo-sovetskogo-aktera-teatra-i-kino.html Андрей Миронов: вспомним великого советского актёра театра и кино] * {{cite web |author= |url=https://tass.ru/encyclopedia/person/mironov-andrey-aleksandrovich |title=Миронов Андрей Александрович |lang=ru |website=tass.ru |publisher=[[ТАСС]] |date= |access-date=2021-09-27}} * {{cite web |author= |url=https://www.lenfilm.ru/person/Mironov+Andrey+ |title=Миронов Андрей Александрович |lang=ru |website=www.lenfilm.ru |publisher=[[Ленфильм]] |date= |access-date=2022-03-14}} [[Категори:1941 çулта çуралнисем]] [[Категори:Пушăн 8-мĕшĕнче çуралнисем]] [[Категори:1987 çулта вилнисем]] [[Категори:Çурлан 16-мĕшĕнче вилнисем]] cdvub4cftoetn7ns3mrxkp05wpf5fzy 0 103537 856587 835569 2025-06-11T14:11:56Z Ziv 32730 → File has been renamed on Commons ([[:c:GR]]) 856587 wikitext text/x-wiki {{ПВ-Раççей |статус= Хула |чăвашла çĕлĕк= Магас |тăван çĕлĕк = [[File:Магас_(Magas).jpg|300px|Магас]] |герб= Coat of Arms of Magas.svg |ялав=Flag of Magas.svg |lat_deg=43|lat_min=9|lat_sec=00 |lon_deg=44|lon_min=49|lon_sec=00 |CoordAddon = type:city(100)_region:RU |CoordScale = |ЯндексКартти = |регион карттин пысăкăшĕ = |район карттин пысăкăшĕ = |регион = Ингушети |регион тапăлра = Ингушети |район тĕсĕ = |район = |район тапăлра = |пурăнан тăрăх тĕсĕ = Хула округĕ |пурăнан тăрăх = Магас хула округĕ |пурăнан тăрăх тапăлра = Магас хули |шалти пайлану = |пуçлăх = [[Арсамаков Руслан Мустафаевич|Арсамаков Руслан]]<ref name = 'пуçлăх'>[https://tass.ru/politika/6910641 Исполняющим обязанности главы Магаса избран Руслан Арсамаков]</ref> |никĕсленĕ вăхăт = 1994 |пĕрремĕш асăну = |малтанхи ятсем = |лаптăк = 12,63<ref name = 'лаптăк'>[http://www.adm-magas.ru/index.php/istoriya Официальный сайт муниципального образования «Городской округ город Магас». История]</ref> |ПВ центрĕн çӳллĕшĕ = 600 |пурăнан халăх = 16 931<ref name = 'халăх2023'>[https://rosstat.gov.ru/storage/mediabank/Bul_MO_2023.xlsx Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2023 года (с учётом итогов Всероссийской переписи населения 2020 г.)]</ref> |халăх çыравĕн çулĕ = [[2023]] |йышлăх = 1340,54<ref name = 'халăх2023'/> |агломераци = |наци йышĕ = [[ингушсем]], [[вырăссем]] |конфесси йышĕ = |этнохороним = магассем |вăхăт тăрăхĕ = |почтă индексĕ = |почтă индексĕсем = |телефон кочĕ = 8734 |автомобиль кочĕ = 06 |цифрăллă идентификатор = 26401 |категори Commons-ра = |сайт = }} {{Пĕлтерĕшсем|Магас (пĕлтерĕшсем)}} '''Магас''' ({{lang-inh|Магас}}) — [[Ингушети|Ингуш Республикин]] тĕп хули, [[Раççей Федерацийĕ|Раççей]] кăнтăр енче вырнаçнă. Чи çамрăк пурăнан вырăнсенчен РФ-н субъекчĕн центрĕ. Республика пĕлтерĕвпе хули, пĕр ячĕллĕ хула округĕ йĕркелет<ref>[http://docs.cntd.ru/document/895201294 Закон от 23 февраля 2009 года № 5-РЗ «Об установлении границ муниципальных образований Республики Ингушетия и наделении их статусом сельского поселения, муниципального района и городского округа»]</ref>. Хула пуҫлӑхӗ [[Арсамаков Руслан Мустафаевич|Арсамаков Руслан]]<ref>{{Cite web |url=https://www.adm-magas.ru/index.php/administratsiya |title=Администрация. Глава города Магас |access-date=2018-09-27 |archive-date=2018-09-27 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180927125327/https://www.adm-magas.ru/index.php/administratsiya |deadlink=no }}</ref>. == Этимологи == «Магас» ячӗ Кодзоев Н.Д. хайласа тупнӑ<ref>[http://base.consultant.ru/cons/cgi/online.cgi?req=doc;base=PRJ;n=30119 «К проекту Федерального закона «О присвоении столице Республики Ингушетия наименования город Магас» «КонсультантПлюс»]</ref>. Ҫапла ят Авалхи Аланин тӗп хули пекех. «Магас» топонимӗре «Ма» сӑмахӗ «хӗвел» пӗлтерет<ref>{{lang-inh|Малх}} - хӗвел</ref>, слогпа «га»/«го» («ҫавракӑш», «диск») — «мага»/«маго» пӗлтерет «хӗвел ҫавракӑшĕ, хӗвел дискӗ». «С» саспалли сӑмахӑн вӗҫӗнче — «са» сӑмахӗрен — «ҫӗр, вырӑн» ингуш топоформанчӗ. Ҫапла ӗнтӗ, «Магас» сӑмахӗ «ҫӗр, хӗвел вырӑнӗ», тата «хӗвел хули»{{sfn|Кодзоев, Местонахождение и значение|2001|с=44}}<ref>{{cite web|url=http://ghalghay.com/2009/11/28/%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D1%8B-%D0%B2-i%E2%80%94ix-%D0%B2%D0%B2/|title=АЛАНЫ в I—IX вв.|author=Исторический проект «Ингушетия:Исторические Параллели»|date=2009-11-28|work=|publisher=Ghalghay.com|accessdate=2015-11-09|lang=ru|archive-date=2015-11-17|archive-url=https://web.archive.org/web/20151117022956/http://ghalghay.com/2009/11/28/%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D1%8B-%D0%B2-i%E2%80%94ix-%D0%B2%D0%B2/|deadlink=no}}</ref>. == Географи == Магас [[Назрань]]ран кӑнтӑр-хӗвелтухӑҫра 4 ҫухрӑмра, Ингушетипе [[Çурçĕр Осети|Ҫурҫӗр Алани - Осети]] чиккирен 500 метртан вырнаҫнӑ. Хула [[Сунжа (Терек юпппи)|Сунжа]] юханшывӗ инҫех мар вырнаҫнӑ, абсолютлӑ ҫӳллӗшӗ — тинӗс шайӗнчен 540 метртан - 600 метр таран. Магас [[мускав вăхăчĕ]]н зонинче вырнаҫнӑ. == Кунҫул == [[Нарăс, 23|Нарӑс, 23]]-мӗшӗнче [[1994]] ҫулта, Руслан Аушев, пӗрремӗш Ингушетин президенчӗ, Магас хулин пӗрремӗш чулне хывнӑ<ref>{{cite web|url= http://tochka-na-karte.ru/Goroda-i-Gosudarstva/560-Magas.html|title= Магас|author= Информационно-туристический портал «Точка на карте»|date= |work= |publisher= Tochka-na-karte.ru|accessdate= 2016-01-09|lang= ru|archive-date= 2016-03-04|archive-url= https://web.archive.org/web/20160304122023/http://tochka-na-karte.ru/Goroda-i-Gosudarstva/560-Magas.html|deadlink= no}}</ref>. [[Ака, 15]]-мӗшӗнче 1994 ҫулта, [[Ельцин Борис Николаевич|Борис Ельцин]], пӗрремӗш РФ президенчӗ, "Ингуш Республикин тӗп хулин туни ҫинчен"<ref>вырӑсла "О строительстве столицы Республики Ингушетия"</ref> указӗ алӑ пуснӑ. Ҫак кун "Магас хули кунӗ" пекех ирттерет. [[Ака, 3]]-мӗшӗнче [[1998]] ҫулта, Ингушетин Халӑх Пухӑвӗ - Парламенчӗ "Ингуш Республикин тӗп хулине ят пар — Магас хули ҫинчен"<ref> вырӑсла "О наименовании столицы Республики Ингушетия — город Магас" </ref> постановленине йышӑннӑ. [[Юпа, 31]]-мӗшӗнче 1998, пӗрремӗш объект - Президент керменӗ, ӑҫта Ингушетин Пуҫлӑхӗн Администрацийӗ вырнаҫнӑ, уҫса уяв иртрӗ. Унтан Ингуш Республикин Правительстви тата Ингуш Республикин Халӑх Пухӑвӗ - Парламенчӗ ҫурчӗсем уҫнӑ. [[Раштав, 20]]-мӗшӗнче [[2000]] ҫулта Раҫҫей Федерацийӗн [[Федераци пуçтарăнăвĕ|Федераци Пухӑвӗн]] [[Федераци Канашĕ|Федераци Канашӗн]] постановленипе № 149-ФС "Ингуш Республикин тӗп хулине ят пар — Магас ҫинчен"<ref>№ 149-ФЗ «О присвоении столице Республики Ингушетия наименования — Магас»</ref> Федераци саккунӗ йышӑннӑ. [[Раштав, 26]]-мӗшӗнче РФ президенчӗ [[Путин Владимир Владимирович|В.В. Путин]] ӑна алӑ пуснӑ. [[2013]] ҫулта хула варринче наци стилӗпе, ингуш традициллӗ башня пекех, 100 метрлӑ Килӗшӳ Башни тунӑ. == Халăх == ; Наци йышĕ [[Пĕтĕм Раççейри 2010 çулхи халăх çыравĕ|2010 çулхи Пĕтĕм Раççей халăх çырăвĕпе]]<ref>{{cite web|url=http://ingstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/ingstat/resources/88de168040471b769f8bdf0fa8517bb1/том+4.+Национальный+состав+и+владение+языками%2C+гражданство+по+Республике+Ингушетия.rar|title=Том 4. Таблица 04-04 Население Ингушетии по национальности и владению русским языком|access-date=2021-05-11|archive-date=2016-03-06|archive-url=https://web.archive.org/web/20160306015147/http://ingstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/ingstat/resources/88de168040471b769f8bdf0fa8517bb1/том+4.+Национальный+состав+и+владение+языками,+гражданство+по+Республике+Ингушетия.rar|deadlink=yes}}</ref>: * [[ингушсем]] — 1961 çын (78,38 %) * [[вырăссем]] — 406 çын (16,23 %) * [[аварсем]] — 26 çын (1,04 %) * ыттисем— 109 çын (4,36 %) [[Пĕтĕм Раççей халăх çырăвĕ (2020)|2020 çулхи Пĕтĕм Раççей халăх çырăвĕпе]] кунта малалла халăхсем пурăнаççĕ (халăхсем пĕчĕкрех 1 % тата урăхлă, «Ыттисем» сноскинче пăхăр)<ref name="ВПН2020">[https://26.rosstat.gov.ru/storage/mediabank/%D0%A2%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D1%86%D0%B0%201.%20%D0%9D%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8B%D0%B9%20%D1%81%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%B2%20%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F(2).xlsx Итоги Всероссийской переписи населения 2020 года. Том 5. Национальный состав и владение языками. Таблица 1. Национальный состав населения Кабардино-Балкарской Республики, городских округов и муниципальных районов]</ref>: {| class='standard' |- ! Халăх || Йыш, çын || Процент |- |Ингушсем || align=right | 13 180 || align=right | 86,31 % |- |Вырăссем || align=right | 1213 || align=right | 7,94 % |- | Ыттисем<ref>'''Абазинсем ''' (1), '''Аварсем''' (29), '''Агулсем''' (2), '''Адыгейсем''' (3), '''Азербайджансем''' (18), '''Алтайсем''' (3), '''Арапсем ''' (1), '''Эрменсем ''' (14), '''Балкарсем ''' (39), '''Пушкăртсем''' (8), '''Белоруссем''' (5), '''Бурятсем ''' (5), '''Грексем''' (3), '''Грузинсем ''' (3), '''Даргинсем ''' (21), '''Кабардасем ''' (25), '''Казахсем ''' (50), '''Калмăксем ''' (16), '''Карачайсем''' (1), '''Корейсем''' (2), '''Кумыксем ''' (1), '''Лаксем''' (16), '''Лезгинсем ''' (42), '''Çармăçсем ''' (5), '''Мордвасем ''' (4), '''Нимĕçсем ''' (1), '''Нухайсем ''' (7), '''Осетинсем ''' (31), '''Рутулсем''' (8), '''Словенсем''' (1), '''Табасарансем''' (15), '''Таджиксем ''' (10), '''Тутарсем''' (30), '''Тывасем ''' (5), '''Туркменсем''' (5), '''Удмуртсем ''' (7), '''Украинсем ''' (13), '''Черкессем ''' (1), '''Чеченсем ''' (51), '''Чăвашсем ''' (33), '''Якутсем''' (1), '''Ытти халăхсене çырăнакансем''' (7), '''Халăха çырман çынсем''' (5), '''Çынсем, хăшпĕр çырăв лисчĕсенче халăх çырман''' (330)</ref> || align=right | 878 || align=right | 5,75 % |- | Пĕтĕмпе || align=right | 15 271 || align=right | 100,00 % |} == Вĕренӳ == '''Ăслăлăх''' * [[Ингуш Чах Ахриев ячĕллĕ гуманитарлă ăслăлăхсен ăслăлăх-тĕпчев институчĕ]] '''Ăслă вĕренӳ шкулĕ:''' * [[Ингуш патшалăх университечĕ|Ингуш патшалăх университечĕ (ИнгГУ)]] (Тĕп корпусĕ) '''Шкулсем''' * Лицей номер 1 * Лицей-ача сачĕ == Транспорт == [[Ӳкерчĕк:Russia stamp 2020 № 2140.jpg|thumb|200px|Почта марки. Ингуш Республики]] Хуларан 8 çухрăмпа [[Назрань (станци)|Назрань]] чукун çул станцийĕ вырнаçнă, 33 çм — «[[Магас (аэропорт)|Магас]]» аэропорчĕ, юнашар «[[Кавказ (автомагистраль)|Кавказ]]» автоçулĕ пур. Хула общество транспорчĕ [[2015]] çулхи пуçланă тата кашни кунпа 7-рен 22-ччен сехетсенче ĕçлет<ref>{{Cite web |url=http://www.vestikavkaza.ru/news/V-Magase-poyavilsya-obshchestvennyy-transport.html |title=В Магасе появился общественный транспорт |access-date=2015-08-21 |archive-date=2016-03-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304093648/http://www.vestikavkaza.ru/news/V-Magase-poyavilsya-obshchestvennyy-transport.html |deadlink=no }}</ref>. [[2017]] çултан хулара [[велосипед]] çулчĕкĕ пур, паянхи [[велорикша|велотакси]] (велокэб) ĕçлет<ref>{{Cite web |url=http://gazetaingush.ru/obshchestvo/v-magase-zapustili-velotaksi-na-solnechnyh-batareyah |title=В Магасе запустили велотакси на солнечных батареях // Интернет-газета «Ингушетия», 18.09.2017 |access-date=2018-09-04 |archive-date=2018-09-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180904192119/http://gazetaingush.ru/obshchestvo/v-magase-zapustili-velotaksi-na-solnechnyh-batareyah |deadlink=no }}</ref>. ==Фотогалерей== <gallery widths="150" class="center" mode="packed"> Ӳкерчĕк:Vovnushki-arkhitekturnoe.jpg|Магас, тунин пуçламăшĕ Ӳкерчĕк:Magas001.jpg|[[Президент керменĕ (Магас)|Президент керменĕ]] Ӳкерчĕк:Magas-1.PNG|Республика Аллейĕ (сулахайран — [[Хрущёв Никита Сергеевич|Никита Хрущёвăн]] урамĕ). 2010 çул Ӳкерчĕк:Magas-2.PNG|Республика Аллейĕ (ингуш патшалăхне 80-çуллĕ тунă). 2010 çул Ӳкерчĕк:Magas-4.PNG|[[Ингуш Республикин Правительстви|Ингуш Республикин Правительствин]] çурчĕ. 2010 çул Ӳкерчĕк:Magas-3.PNG|[[Магас хули хула округĕ|Магас хулин]] Администраци çурчĕ. 2010 çул Ӳкерчĕк:Magas 2021.jpg|Магас центрĕ. 2021 çул Ӳкерчĕк:Alania Gates 2.jpg|[[Магас Тауэр]]те курав, [[Аланин хапхи (арка)|Аланин хапхинчен]] (2015) Ӳкерчĕк:Скульптура ингушского воина 1.JPG|Ингуш паттăрĕн скульптури, хулари кĕрни хапхинче </gallery> == Асăрхавсем == {{Асăрхавсем}} == Литература == * {{кĕнеке |автор = Долгиева М. Б., Картоев М. М., Кодзоев Н. Д., Матиев Т. Х. |ят = История Ингушетии |издание = 4-е изд |вырăн = Ростов-на-Дону |издательство = Южный издательский дом |çул = 2013 |страниц = 600 |isbn = 978-5-98864-056-1 |ref = Долгиева, Картоев, Кодзоев, Матиев }} * Заяц Д. В. — Магас — Город Солнца — новая столица Ингушетии. 2001 * [http://www.liveinternet.ru/community/2411429/post80498386/ Кодзоев Н. Д. — Местонахождение и значение названия аланской столицы города Магас. 2001] * Кодзоев Н. Д. — Археологические памятники Магаса. 2001 * [https://cyberleninka.ru/article/n/identichnost-i-pamyat-v-urbanonimah-magasa/viewer Тхакахов В. Х. 2018] == Каçăсем == * [http://www.magasonline.ru/ Магас Администрацийӗ] * [http://www.magas.ru/ Магас сайчӗ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210204111113/http://www.magas.ru/ |date=2021-02-04 }} * [http://www.mojgorod.ru/r_ingushetia/magas/index.html Магас] в энциклопедии «Мой Город» * [http://danlux.livejournal.com/20580.html Современные фотографии города Магас] *[http://kremlin.ru/acts/bank/5920 Указ Президента Российской Федерации от 15.04.1994 г. № 788] *[http://council.gov.ru/activity/documents/1870 Постановление Совета Федерации ФC РФ О Федеральном законе «О присвоении столице Республики Ингушетия наименования — Магас»] {{Ингушети}} [[Категори: Магас|*]] [[Категори:Хуласем, XX-мĕш ĕмĕрте никĕсленĕ]] [[Категори:Раççей хулисем]] [[Категори:Пурăнан вырăнсем, алфавитпа]] 7r46dah0rlmyqygqdqripx5n8xaq53o 0 105004 856605 786403 2025-06-12T00:45:27Z InternetArchiveBot 28304 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 856605 wikitext text/x-wiki [[File:"Freedom of Speech" - NARA - 513536.jpg|thumb|"Freedom of Speech" (Сăмах ирĕклĕхĕ). [[Роквелл, Норман|Норман Роквелл]] ӳкерчĕкĕ]] '''Сăмах ирĕклĕхĕ''' — [[çын]] хăйĕн шухăшне пĕлтерме пултарнин тивĕç-ирĕкĕ. == Çавăн пекех == * [[Çын тивĕç-ирĕкĕсем]] * [[Интернета кĕмелли тивĕç-ирĕк]] * [[Политикăлла ирĕклĕх]] * [[Тивĕç-ирĕксемлĕ патшалăх]] * [[Çын тивĕç-ирĕкĕсен пĕтĕмĕшле декларацийĕ]], статья 19 * [[Çын тивĕç-ирĕкĕсене тата тĕп ирĕклĕхсене хӳтĕлессин Европăри конвенцийĕ]], статья 10 * [[Раççей Федерацийĕн Конституцийĕ]], статья 29 * [[Цензура]] * [[Интернет-цензура]] == Асăрхавсем == {{Асăрхавсем}} == Литература == * ''Левинсон Л.'' [http://www.sova-center.ru/files/books/ya02-text.pdf Баланс или несоразмерность] // Язык мой… проблема этничнеской и религиозной нетерпимости в российских СМИ. / Сост. А. М. Верховский. М.: РОО «Центр „Панорама“», 2002. ISBN 5-94420-008-1 — стр. 154—164 * ''Соболева А.'' [https://web.archive.org/web/20090429180331/http://www.hrights.ru/text/b25/Chapter3%205.htm Толкование понятия «ограничения, необходимые в демократическом обществе» в свете статьи 10 ЕКПЧ]// Российский бюллетень по правам человека, № 25. М.: Институт прав человека, 2008 * ''Маковей М., Чефранова Е. А.'' [https://web.archive.org/web/20071030214953/http://www.hri.ru/docs/?content=file&id=375 Комментарий] к статье 10 [[ЕКПЧ]] * {{статья | автор = Смирнов А. Ю. | пуçелĕк = Свобода слова по-французски: либеральное движение в эпоху Реставрации (начало) |каçă = http://www.zpu-journal.ru/zpu/2004_1/Smirnov/22.pdf |кăларăм = [[Знание. Понимание. Умение]] |вырăн = | çул = 2004 | номер = 1 | страницы = 153-157}} * [http://www.echr.coe.int/library/DIGDOC/DG2/HRFILES/DG2-EN-HRFILES-18(2007).pdf Freedom of expression in Europe. Case-law concerning Article 10 of the European Convention on Human rights], 2007{{ref-en}} * ''Macovei M.'' [http://www.echr.coe.int/library/DIGDOC/DG2/HRHAND/DG2-EN-HRHAND-02(2004).pdf Freedom of expression. A guide to the implementation of Article 10 of the European Convention on Human Rights], 2004{{ref-en}} == Каçăсем == * [http://www2.ohchr.org/english/issues/opinion/index.htm Специальный докладчик ООН по укреплению свободы слова]{{ref-en}} * [http://www.un.org/ru/rights/expression/ Свобода убеждений и их выражения] на портале ООН * [http://www.osce.org/fom Представитель ОБСЕ по вопросам свободы СМИ]{{ref-en}} * Замечания общего порядка [[КПЧ ООН]] к статьям [http://www2.ohchr.org/english/bodies/hrc/docs/GC34.pdf 19] и [http://www1.umn.edu/humanrts/russian/gencomm/Rhrcom11.html 20] [[МПГПП]] * [http://www.medialaw.ru/ Право и средства массовой информации. Сайт Института проблем информационного права] * [http://www.medialaw.ru/article10/5/index.htm Комментарии к статье 10 ЕКПЧ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111109191645/http://www.medialaw.ru/article10/5/index.htm |date=2011-11-09 }} * [http://www.medialaw.ru/article10/6/index.htm Практика ЕСПЧ по вопросам свободы слова: аннотации, постановления и анализ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111109174455/http://www.medialaw.ru/article10/6/index.htm |date=2011-11-09 }} * [https://web.archive.org/web/20070322224842/http://www.ifex.org/ International Freedom of Expression Exchange]{{ref-en}} * [https://web.archive.org/web/20061102024143/http://www.rsf.org/article.php3?id_article=19388 Рейтинг свободы прессы]{{ref-en}} * [http://gtmarket.ru/ratings/worldwide-press-freedom-index/info Информация об исследовании «Всемирный индекс свободы прессы» организации «Репортёры без границ»] * [http://gtmarket.ru/ratings/freedom-of-the-press/info Информация об исследовании «Свобода прессы в мире» организации «Freedom House»] * [https://web.archive.org/web/20080925174120/http://hro1.org/taxonomy/term/1 Раздел о свободе слова на сайте «Права человека в России»] * [https://web.archive.org/web/20090103211154/http://www.hri.ru/docs/?content=dir&dir=rights&id=34 Раздел о свободе слова на сайте ''hri.ru''] * [http://medialaw.asia/ Портал «Право и СМИ Центральной Азии»] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20221102173032/https://medialaw.asia/ |date=2022-11-02 }} * {{cite web|datepublished=2008|url=http://unesdoc.unesco.org/images/0016/001631/163102R.pdf |title=Показатели развития средств информации: система оценки развития средств информации |work=Международная программа развития коммуникации |publisher=[[ЮНЕСКО]]|accessdate=2014-08-30}} * {{cite web |author=|authorlink=|datepublished=|url=http://www.uscourts.gov/educational-resources/get-involved/constitution-activities/first-amendment/free-speech.aspx|title=What Does Free Speech Mean?|format=|work=|publisher=uscourts.gov|accessdate=2014-10-20|lang=en|description=}} * {{cite web |author=Андрей Сошников, Анна Шаманская |author-link= |url=https://www.svoboda.org/a/russia-mass-media-pressure/31337986.html |title=Что произошло с независимыми СМИ в России за год. Таймлайн |subtitle=С лета 2020 года в России заметно усилилось давление на независимые СМИ. Журналистов регулярно приговаривают к штрафам и тюремным срокам за несуществующие преступления, а обыски в неугодных редакциях (и в домах их сотрудников) стали обычным делом. Основные эпизоды собраны в таймлайне [[Настоящее время (телеканал)|Настоящего Времени]] |lang=ru |website= |publisher=[[Радио Свобода]] |date=2021-07-02 |quote= |access-date=2021-07-05 |deadlink=no |archive-url=https://archive.md/yUOIO |archive-date=2021-07-05}} {{тивĕç-ирĕк}} [[Категори:Сăмах ирĕклĕхĕ| ]] [[Категори:Либерализм]] sfwub87ag5b27gq997c3j5b7oor3fuw 0 106113 856586 817681 2025-06-11T13:39:17Z InternetArchiveBot 28304 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 856586 wikitext text/x-wiki {{Мусăк ушкăнĕ | Ячĕ = Кино | Алпусни = | Лого = Kino band logo.svg | Лого_анлăшĕ = 265px | Фото = Kino1986leningrad.jpg | Фото_ăнлантарни = | Фото_анлăшĕ = | Фон = | Жанрсем = [[рок]] | Çулсем = [[1981]] — [[1991]] | Патшалăхсем = {{Ялавлани|ССРП}}<br />{{Ялавлани|Раççей}} | Хула = Санкт-Петербург | Лейбл = | Йыш = Юрий Каспарян<br>Александр Титов<br>Игорь Тихомиров<br>[[Цой Виктор Робертович|Виктор Цой]] | Урăх проектсем = | Сайт = [https://kino.band/ kino-band] }} '''«Кино»''' — раççей [[Мусăк ушкăнĕ|мусăк группи]]. == Истори == == Дискографи == === Альбомсем === * [[1982]] — «[[45 (альбом)|45]]» * [[1983]] — «[[46 (альбом)|46]]» * [[1984]] — «[[Начальник Камчатки]]» * [[1985]] — «[[Это не любовь]]» * [[1986]] — «[[Ночь (альбом)|Ночь]]» * [[1988]] — «[[Группа крови (альбом)|Группа крови]]» * [[1989]] — «[[Звезда по имени Солнце]]» * [[1991]] — «[[Чёрный альбом]]» == Асăрхавсем == {{асăрхавсем}} == Каçăсем == * [https://kino.band/ Официальный сайт группы Кино] * [http://www.kinoman.net/ Ведущий сайт фанатов группы Кино] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121228163855/http://www.kinoman.net/ |date=2012-12-28 }} * [https://music.yandex.ru/artist/41075 КИНО] — прослушивание всех альбомов на сайте Яндекс.Музыка * {{Cite web|url=http://www.kursivom.ru/кино/|title=Рок-толкование песен Виктора Цоя и группы КИНО|author=Курий Сергей Иванович|work=Рок-толкование|date=|publisher=КУР.С.ИВ.ом|accessdate=2016-10-26}} {{band-stub}} [[Категори:Мусăк ушкăнĕсем, алфавитпа]] [[Категори:Раççей рок-групписем]] ind66i3j3vpuqaq82hd8oz2yj7ijmie 0 112900 856585 841625 2025-06-11T12:32:13Z InternetArchiveBot 28304 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 856585 wikitext text/x-wiki {{РФ субъекчĕ |RuNm = Камчатка Ен |OfNm1 = Камчатский край |OfNm2 = &nbsp; |FSFlag = Flag_of_Kamchatka_Krai.svg |FSCoA = Coat_of_Arms_of_Kamchatka_Krai.svg |FlagLnk = Камчатка Енӗн ялавӗ |CoALnk = Камчатка Енӗн гербӗ |FSMap = Map of Russia (2014–2022) - Kamchatka Krai (Crimea disputed).svg |FSCtrWhat = Тĕп хули |FSCtrNm = [[Петропавловск-Камчаткăри]] |AreaRnk = 10 |TotArea = 464 275 |WaterPrcnt = |PopRnk = 79 |PopQty = 288 730 çын |PopCtDate = 2023 |PopDens = 0,62 çын |FedDistrNm = [[Инçет-Тухăç федераци тăрăхĕ]] |EcRegNm = [[Инçет-Тухăç экономика районĕ]] |CadNo = 41 |LangLangs = s |OfLangs = [[Вырăс чĕлхи]], [[коряк чĕлхи]] |HeadTtl = Губернатор |HeadNm = [[Солодов Владимир Викторович]] |ViceTtl = Саккун кăларакан канашĕн председателĕ |ViceNm = [[Унтилова Ирина Леонидовна]] |LegislTtl = |LegislNm = |FSAnthem = [[Камчатка Енĕн гимнĕ]] |FSUTC = [[Камчатка вăхăчĕ]] }} '''Камчатка Ен''' (''Камчатка'', {{lang-ru|Камчатский край}}) — [[Раççейĕн Инçет Тухăçĕ|Раççей тухăç енче]] вырнаçнă [[Раççей|Федераци]] субъекчĕ<ref>{{cite web|url=http://www.consultant.ru/document/cons_doc_LAW_28399/d027bc5c1fa488e9337111c52c7aa947104dc7ad/|title=Статья 65. Конституция Российской Федерации|publisher=[[КонсультантПлюс]]|accessdate=2019-06-02|archive-date=2018-09-18|archive-url=https://web.archive.org/web/20180918031508/http://www.consultant.ru/document/cons_doc_LAW_28399/d027bc5c1fa488e9337111c52c7aa947104dc7ad/|deadlink=no}}</ref>. [[Инçет-Тухăç федераци тăрăхĕ|Инçет-Тухăç федераци тăрăхне]] кĕрет, [[Инçет Тухăç экономика районĕ]]н пайĕ. [[Администраци центрĕ]] — [[Петропавловск-Камчаткăри]]. [[2007]] çулхи [[утă, 1]]-мĕшĕнче, [[Камчатка облаçĕ]] тата [[Коряк автономи тăрăхĕ]] пĕрлешĕвĕ çинчен референдум çавна пул, Камчатка Ен йĕркеленнĕ<ref>{{cite web|url=https://rg.ru/2006/07/15/kamchatsky-kray-dok.html|title=Федеральный конституционный закон от 12 июля 2006 года N 2-ФКЗ, Москва Об образовании в составе Российской Федерации нового субъекта Российской Федерации в результате объединения Камчатской области и Корякского автономного округа|website=Российская газета|date=2006-07-15|accessdate=2018-06-21|archive-date=2018-06-22|archive-url=https://web.archive.org/web/20180622004852/https://rg.ru/2006/07/15/kamchatsky-kray-dok.html|deadlink=no}}</ref>. Çурçĕр-хĕвеланăç енче [[Магадан облаçĕ]], çурçĕр енче [[Чукотка автономи тăрăхĕ]], кăнтăр енче ([[Пĕрремĕш Курил пырĕ]] урлă) [[Сахалин облаçĕ]] [[Раççей Федерацийĕ|РФ]]-н субъечĕсемпе чикĕленет. ==Тавралăх== {{main|Камчатка Енĕн географийĕ}} [[File:Голубые озера.JPG|thumb|right|[[Сенкер кӳллисем (Камчатка Ен)|Сенкер кӳллисем]]]] Камчатка Ен [[Камчатка]] çурутравĕнче, [[Карагин утравĕ]]нче тата [[Командор утравĕсем|Командор утравĕсенче]] вырнаçнă. Ен патĕнче хĕвелтухăçран [[Беринг тинĕсĕ]] (2000 км ытла ҫыран вӑрӑмӑшӗ), хĕвеланăçран [[Охот тинĕсĕ]] (2000 км ҫыран вӑрӑмӑшӗ) пур. Камчатка Енĕн территорийĕнче 14 100 юханшывсем юхаççĕ. Вĕсенчен чи пысăксем: [[Камчатка (юханшыв)|Камчатка]] (758 км вăрăмăш), [[Пенжина (юханшыв)|Пенжина]] (713 км), [[Таловка (юханшыв, Охот тинĕсĕнче)|Куюл-Таловка]] (458 км), [[Вывенка (юханшыв)|Вывенка]] (395 км), [[Пахача]] (293 км), [[Апука (юханшыв)|Апука]] (296 км), [[Укэлаят]] (288 км). Кӳлĕсем: [[Таловка кӳлли]] (44 км²), [[Палана кӳлли]] (28 км²). [[Ӳкерчĕк:Кроноцкая сопка с залива у низовий Унаны.jpg|thumb|right|Кроноцки сопки]] Камчатка Ен 12-сехет зонинче вырнаçнă, [[Камчатка вăхăчĕ]] ятлă. Тĕнчери координациленĕ вăхăчĕпе [[UTC]] тĕрлĕлĕх +12:00 тăрать. [[Раççей Федерацийĕ|Раççей Федерацийĕн]] [[Тĕп хула|тĕпхулипе]] [[Мускав|Мускавпа]] тĕрлĕлĕх — 9 сехет. Территорипе Камчатка Ен [[Папуа — Çĕнĕ Гвиней]] е [[Камерун]] пекех. ==Кунçул== [[Чуллă ĕмĕр]]ĕн пуçламăшĕнче пĕрремĕш çынсен кунта кайлакан [[коряксем]], [[айнусем]] тата [[итĕлменсем]] пулнă. [[XIX]] ĕмĕрте кунта [[эвенсем]] çитнĕ. Авалхи лару-тăрусен раскопкисем, хăш Анадырь районĕн территориĕнчи пулнă, кунта кĕçĕн палеолит вăхăчĕнчен пуçласа çынсем пулнă. Нумай мар халăхсем-ăрусем выльăх-чĕрлĕх ĕрчетни е сунарни тунă. [[XVII ĕмĕр|XVII]] ĕмĕрте [[Раççей империйĕ|Раççей империйĕн]] саралакансем кунта чи пĕрремĕш ял-хула тунă — [[Петропавловск-Камчатский]]. [[1697]] çулта Камчаткăра пĕрремĕш [[вырăссем]] ([[казаксем]]) çитнĕ, сăмахран [[якутсем|якут]] казакĕ [[Атласов Владимир Васильевич|Атласов]], унăн казаксем [[Ясак|ясак]] усрани валли [[Острог|острог]] тунă, Аушин ительмен пурăнан вырăнĕ юнашар<ref>[http://www.ivki.ru/kapustin/person/atlasov/atlasov.htm Атласов Владимир Васильевич // 100 великих путешественников / Сост. И. А. Муромов. — М.: Вече, 2000]</ref>. Яланхи вырăс халăхĕ кунта [[1730]] çул патне пурăнать, тата вĕсем нумай-йышлĕ мар пулнă та вырăнти халăхсемпе ([[Итĕлменсем|ительменсемпе]]) хальхи гео-этнонимре пĕрлешнĕ — [[Камчадалсем|камчадалсем]]. [[XX]] ĕмĕр патне Камчаткăра пĕрлешнĕ çуралнипе (вырăс-ительмен) 3600 çын пулнă, тата вăл пĕр этнографиллĕ ушкăн пекех, пĕр культурăпа та [[Вырăс чĕлхи|вырăс чĕлхипе]] калаçнипе<ref>[http://www.severcom.ru/nations/item5.html Çурçĕр вырăнти халăхĕсем] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070930094448/http://www.severcom.ru/nations/item5.html |date=2007-09-30 }}</ref>. [[2007]] çулхи [[утă, 1|утăн 1-мĕшĕнче]] [[Камчатка облаçĕ]]нче тата [[Коряк автономиллĕ тăрăхĕ]]нче пĕрлешĕес пирки референдум ирттернĕ. Çапла ĕнтĕ, Камчатка Енĕ йĕркеленнĕ. ==Халăх== Росстатпа Камчатка Енте 288 730 çын пурăнать, вĕсенчен 56,45% Петропавловск-Камчаткăри пурăнать. Халăх йышлăхĕ — 0,62 çын/км². Хула халăхĕ — 78,98%. ==Администраци пайланăвĕ== Камчатка Ен уставĕпе тата «Об административно-территориальном устройстве Камчатского края» саккунĕпе Ен малалла администраци-территори виçисенче пайланать: 3 хула ен пăхăнăвĕпе, 11 район (4 [[Коряк тăрăхĕ]])<ref name="АТУ">{{cite web|url=http://docs.cntd.ru/document/819047077|title=Закон Камчатского края от 29 апреля 2008 года №46 «Об административно-территориальном устройстве Камчатского края» (с изменениями на 1 июня.2017)|accessdate=2018-06-21|archive-date=2018-08-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20180804173528/http://docs.cntd.ru/document/819047077|deadlink=no}}</ref><ref>{{cite web|url=http://docs.cntd.ru/document/819079312|title=УСТАВ КАМЧАТСКОГО КРАЯ (с изменениями на 21 декабря 2017 года), Устав Камчатского края от 04 декабря 2008 года №141, Закон Камчатского края от 04 декабря 2008 года №141|publisher=docs.cntd.ru|accessdate=2018-06-21|archive-date=2020-02-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20200208064848/http://docs.cntd.ru/document/819079312|deadlink=no}}</ref>. ===Хуласем=== * [[Петропавловск-Камчаткăри]] [[хула|хули]] * [[Вилючинск]] хули (ХАТЙ) * [[Палана]] [[паççулкă|паççулки]] ===Районсем=== * [[Алеут районĕ]] — [[Никольское (Камчатка Ен)|Никольское]] [[ял|ялĕ]] * [[Быстрая районĕ]] — [[Эссо]] ялĕ * [[Елизово районĕ]] — [[Елизово]] хули * [[Карага районĕ]]<ref name=koryak>[[Коряк тăрăхĕ]] шутне кĕрет</ref> — [[Оссора (паççулкă)|Оссора]] паççулки * [[Мильково районĕ]] — [[Мильково (Камчатка Ен)|Мильково]] ялĕ * [[Олютор районĕ]]<ref name=koryak></ref> — [[Тиличики]] ялĕ * [[Пенжина районĕ]]<ref name=koryak></ref> — [[Каменчкое (Камчатка Ен)|Каменское]] ялĕ * [[Соболево районĕ]] — [[Соболево (Камчатка Ен)|Соболево]] ялĕ * [[Тигиль районĕ]]<ref name=koryak></ref> — [[Тигиль (ял)|Тигиль]] ялĕ * [[Усть-Большерецк районĕ]] — Усть-Большерецк ялĕ * [[Усть-Камчатск районĕ]] — Усть-Камчатск паççулки ==Асăрхавсем== {{Асăрхавсем}} ==Каçăсем== * [https://kamgov.ru/ Правительство Камчатского Края] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180224054136/https://kamgov.ru/ |date=2018-02-24 }} * [http://www.piragis.ru/ История Камчатского края] * [http://www.photokamchatka.ru/ Камчатский край в фотографиях: пейзажи, природа, люди, события] * [https://web.archive.org/web/20141013141040/http://kamchatka.news-city.info/docs/ Законодательство Камчатского края] * [http://www.kamchatsky-krai.ru «Камчатский край, Петропавловск-Камчатский — краеведческий сайт Камчатки»] * [http://tapemark.narod.ru/geograf/6_3_2_5.html Камчатка] в книге: ''Н. А. Гвоздецкий, Н. И. Михайлов.'' Физическая география СССР. М., 1978. {{Камчатка Ен}} {{Инçет-Тухăç федераци тăрăхĕ}} {{Раççей Федераци субъекчĕсем}} {{Раççей регионĕсене пĕрлештерни}} [[Категори:Раççей Федерацин субъекчĕсем]] au7g1wsfb94coros7ufuayqbjplsqza 0 124245 856592 851167 2025-06-11T18:05:33Z InternetArchiveBot 28304 Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 856592 wikitext text/x-wiki {{Пĕр хушаматлисем|Михайлов}} {{Ăсчах |Ят = Лазарь Андреевич<br>МИХАЙЛОВ |Ӳкерчĕк = |Анлăшĕ = 230 |Ӳкерчĕке ăнлантарни = |Çуралнă вăхăт = [[1934]], [[пуш, 16]] |Çуралнă вырăн = [[Мăн Тукташ]] ялĕ, {{ÇВ|Элĕк районĕ|Элĕк районĕнче}}, [[Чăваш АССР]], [[РСФСР]], ССРП |Вилнĕ вăхăт = [[2004]], [[çу, 5]] |Вилнĕ вырăн = {{ВВ|Челепи|Челепире}}, [[Челепи облаçĕ]], РФ |Ăслăх сфери = [[атом бомби]] |Гражданлăх = {{USSR}} {{RUS}} |Ĕç вырăнĕ = |Ăсчах степенĕ = техника ăслăхĕсен кандидачĕ |Ăсчах хисепĕ = |Альма-матер = |Ăслăх ертӳçи = |Паллă вĕренекенсем = |Паллă = |Чыславсемпе парнесем = {{{!}} style="background: transparent" {{!}}{{Ĕçлĕх Хĕрлĕ Ялав орденĕ|}}{{!!}}{{Сталин премийĕ}} {{!}}} }} '''Лазарь Андреевич Миха́йлов''' ([[1911]]—[[2004]]) — совет инженер-конструкторĕ. [[Техника ăслăхĕсен кандидачĕ]]. 2-мĕш степеньлĕ Сталин премин лауреачĕ. == Биографи == 1911 çулхи пушăн 28-мĕшĕнче Хусан кĕпĕрнине кĕнĕ Етĕрне уесĕн Элĕк вулăсенчи (халĕ [[Чуваш Ен]]ĕн [[Элĕк районĕ]]) [[Мăн Тукташ]] ялĕнче çуралнă. [[Етĕрне педтехникумĕ]]нче пĕлӳ илнĕ. 20 ытла ăслăх ĕçне хатĕрлесе çырнă. Атом бомбине тунă чухне кирлĕ ĕçсене тунă. 2004 çулхи çăвăн 5-мĕшĕнче [[Челепи]]ре вилнĕ. == Чыслани == * III степеньлĕ [[Сталин премийĕ]] (1951) — ССРП МК, № 4964-2148сс/оп (06.12.1951)]]). * [[Ĕçлĕх Хĕрлĕ Ялав орденĕ]] * медальсем. == Литература == * Михайлов, Л. А. Моя жизнь, мои достижения : воспоминания ветерана труда [уроженца деревни Большие Токташи Аликовского района Чувашии] / Лазарь Андреевич Михайлов; [предисл. В. А. Иванова]. — Чебоксары : Новое Время, 2016. — 58, [1] с. : портр., ил. ; 20 см. — Загл. обл. : Лауреат Государственной премии СССР. — Текст рус., чуваш. — Библиогр.: с. 57-58 (29 назв.). — Перечень трудов Л. А. Михайлова: с. 55-56 (23 назв.). — 300 экз. == Каçăсем == * [http://www.book-chel.ru/ind.php?id=1549&what=card Лазарь] * [http://enc.cap.ru/?t=prsn&lnk=3416 ЧЭ] * [http://энциклопедия-урала.рф/index.php/Михайлов_Лазарь_Андреевич Секрет] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20241130162831/http://xn----8sbanercnjfnpns8bzb7hyb.xn--p1ai/index.php/%D0%9C%D0%B8%D1%85%D0%B0%D0%B9%D0%BB%D0%BE%D0%B2_%D0%9B%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D1%80%D1%8C_%D0%90%D0%BD%D0%B4%D1%80%D0%B5%D0%B5%D0%B2%D0%B8%D1%87 |date=2024-11-30 }} * [http://magazines.gorky.media/urnov/2002/13/fo.html Тайна]{{Ĕçлемен каçă|date=June 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * [https://web.archive.org/web/20141102202107/http://www.npoelm.ru/img/vipusk57.pdf Гомберг о Лазаре] * [https://www.mngz.ru/russia-world-sensation/2048874-sostoyalos-otkrytie-memorialnoy-doski-pamyati-inzhenera-konstruktora-lazarya-andreevicha-mihaylova.html Доска] // www.mngz.ru {{Тулаш каçăсем}} [[Категори:Пайăр çынсем:Элĕк районĕ]] [[Категори:1934 çулта çуралнисем]] [[Категори:Пушăн 16-мĕшĕнче çуралнисем]] [[Категори:2004 çулта вилнисем]] [[Категори:Çăвăн 5-мĕшĕнче вилнисем]] [[Категори:Инженерсем, алфавитпа]] [[Категори:ССРП инженерĕсем]] [[Категори:Раççей инженерĕсем]] [[Категори:XX ĕмĕрти инженерсем]] ei7v5w9mvxosi7561l2xxszy8ergugm 10 125970 856589 2025-06-11T17:46:25Z Ymblanter 7764 Ҫӗнӗ страница: «Beacon Stawa Młyny, Świnoujście.jpg» 856589 wikitext text/x-wiki Beacon Stawa Młyny, Świnoujście.jpg 2t0z0xxcy8k8gsslzp603mu8vbaooqd 10 125971 856590 2025-06-11T17:46:37Z Ymblanter 7764 Ҫӗнӗ страница: «Бакен Става Млини, Свиноуйсьце, Западно-Поморское воеводство, Польша» 856590 wikitext text/x-wiki Бакен Става Млини, Свиноуйсьце, Западно-Поморское воеводство, Польша px8bn2m5fi1ccbxamf09n29robodaaf 0 125972 856618 2025-06-12T08:38:50Z Ellodanis5 17302 Ҫӗнӗ страница: «[[File:Reflexion on wall.jpg|thumb|Reflexion on wall]] {{Пĕлтерĕшсем|Мулкачка}} '''Хĕвел мулкачки''' == Асăрхавсем == {{Асăрхавсем}} {{Тулаш каçăсем}} {{phys-stub}} [[Категори:Геометрилле оптика]] [[Категори:Хĕвел]] [[Категори:Куçкĕски]] [[Категори:Мулкчка]]» 856618 wikitext text/x-wiki [[File:Reflexion on wall.jpg|thumb|Reflexion on wall]] {{Пĕлтерĕшсем|Мулкачка}} '''Хĕвел мулкачки''' == Асăрхавсем == {{Асăрхавсем}} {{Тулаш каçăсем}} {{phys-stub}} [[Категори:Геометрилле оптика]] [[Категори:Хĕвел]] [[Категори:Куçкĕски]] [[Категори:Мулкчка]] twj3haa7vwjjc1omfgclun7hextsgmq