Википеди cvwiki https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%C4%95%D0%BF_%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%86%D0%B0 MediaWiki 1.45.0-wmf.4 first-letter Медиа Ятарлă Сӳтсе явасси Хутшăнакан Хутшăнаканăн канашлу страници Википеди Википеди сӳтсе явмалли Ӳкерчĕк Ӳкерчĕке сӳтсе явмалли MediaWiki MediaWiki сӳтсе явмалли Шаблон Шаблона сӳтсе явмалли Пулăшу Пулăшăва сӳтсе явмалли Категори Категорине сӳтсе явмалли TimedText TimedText talk Модуль Обсуждение модуля Баренц тавралăхĕ 0 16900 856702 846502 2025-06-14T08:44:47Z InternetArchiveBot 28304 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 856702 wikitext text/x-wiki [[Image:Barents-region.PNG|right|thumb|250px]] '''Ба́ренц тавралăхĕ''' (Баренц Евро-Арктика Регионĕ) — [[1993|1993 çулхи]] [[кăрлач, 11]] тĕнчери пĕрлĕ ĕçлĕхе аталантарас тĕллевпе уйăрнă [[Баренц тинĕсĕ]] çумĕнчи территори. Тавралăх шутне [[Норвеги]]н кĕпернисем: [[Нурланн|Нордланд]], [[Тромс]], [[Финнмарк]], [[Швеци]]н [[Вестерботтен ленĕ|Вестерботтенпе]] [[Норрботтен ленĕ|Норрботтен]] ленĕсем, [[Финлянди]]н [[Лапланди]], [[Çурçĕр Остроботни]]пе [[Каинуу]] провинцисем, [[Раççей]]ĕн [[Мурманск облаçĕ]], [[Архангельск облаçĕ]], [[Коми Республики]], [[Ненец автономла тăрăхĕ]]пе, [[Карели Республики]] кĕрет. Хутшăнакан тăватă патшалăх пĕр-пĕрин хыççăн пĕнрлĕ ĕçлĕхе ертсе пыраççĕ. Тавралăхăн территорийĕ — {{тв.çм.|1.9|млн.}} çитет. Халăх йышĕ — 6 миллион çын. Баренц Евро-Арктика Регионĕн пĕрлĕ ĕçлĕхне икĕ шайра тытса пыраççĕ: тĕп тата вырăнти. Пĕрле ĕç-пуçа ертсе пыма тĕп шайра Баренц Канашне туса хунă, унăн ĕçне ют çĕр министăрĕсем хутшăнаççĕ. Вырăнти шайра Регион Канашĕ пур, унăн ĕçĕсене пĕрле ĕçлекен территорисен администрации ертӳçсем (кĕпернеттĕрсем) хутшăнаççĕ. == Каçăсем == * [http://www.barentsinfo.org/ Barents Info порталĕ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210228171426/http://www.barentsinfo.org/ |date=2021-02-28 }} * [http://www.barents.no/ Норвегин Баренц Секретариачĕн сайчĕ] * [http://www.barentsobserver.com/ Баренц пĕрлĕ ĕçлĕх темипе çырнă хаçат-журнала пăхса тухни] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120207052559/http://www.barentsobserver.com/ |date=2012-02-07 }} * [http://www.region51.com/ Баренц тавралăхĕн темипе çырнă статьясем] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071110230141/http://region51.com/ |date=2007-11-10 }} {{Баренц тавралăхĕ}} <!--Categories--> [[Категори:Баренц-регион|*]] {{geo-stub}} 6win8infymqrkq1tpdovat04inugzn1 Категори:Компьютерсем 14 20151 856677 839757 2025-06-13T18:54:59Z 2A03:D000:2E:7545:1:0:D302:A89 Компьютерсем Кирилл самсонов 856677 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Komputersem Kirill samsonov }} [[Категори:Техника]] [[be:Катэгорыя:Камп'ютар]] jpmbojjcvxlb9fitjz3uykpbnsz14r9 856678 856677 2025-06-13T18:57:22Z 2A03:D000:2E:7545:1:0:D302:A89 Ебальник 856678 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Komputersem Kirill samsonov ебальник }} [[Категори:Техника]] [[be:Катэгорыя:Камп'ютар]] gf34ibv69xvq76c8vvkhhffqcyznp9i Атлантида 0 20668 856698 821637 2025-06-14T07:40:18Z InternetArchiveBot 28304 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 856698 wikitext text/x-wiki '''Атланти́да''' ({{lang-el|Ἀτλαντίς}}) — халапсенче асăнакан çĕр ([[утрав-призрак]], [[архипелаг]] е [[континент]]). Платон тăрăх хальхи [[Атлантика океанĕ]] вырăнĕнче пулнă. Халапсем тăрăх 11 500 çул каялла паллă мар катаклизма пула мĕн-пур çыннисемпе (атлантсемпе) пĕрле тинĕс айне пулнă. Сăлтавĕ [[талай]] та, [[çĕр чĕтренĕвĕ]] те пулма пултарнă. Пĕрремĕш хут [[Платон]] ăна хăйĕн «[[Тимей (Платон)|Тимей]]» тата «[[Критий (Платон)|Критий]]» диалогĕсенче асăнать. Хальхи саманта ăслăхсем ăна е пĕтĕмпех [[Платон]] шутласа кăларнă философи [[халап]]ĕ, е авалхи катострофа асаилĕвĕсем никĕсĕпе хайланă халап тесе йышăнаççĕ. Ăслăх таврашĕнче Атлантида пирки темĕн тĕрлĕ [[гипотеза]] çуралнă . Атлантида çавăн пекех илемлĕ пултарулăх, фантастика хайлавĕсенче мăн вырăн йышăнать. == Халап историйĕ == === [[Платон]] диалогĕсем === [[Ӳкерчĕк:Plato-raphael.jpg|thumb|right|Платон [[Рафаэль|Рафаэлĕн]] фрескинче.]] Атлантида пирки пĕтĕм хыпар [[Платон]]ăн икĕ диалогĕсенче: «[[Тимей (Платон)|Тимей]]» (кĕскен) тата «[[Критий (Платон)|Критий]]» (анлă ăнлантарнă). === Аваллăхри урăх авторсем === [[Ӳкерчĕк:Aristoteles Louvre.jpg|thumb|left|[[Лувр]]ти [[Аристотель|Аристотелĕн]] [[Лисипп]] хайланă [[Авалхи Рим|Рим]] копийĕ.]] == Гипотезăсем == === Атлантида — Платон шутласа кăларнăскер === === Атлантида Атлантика океанĕнче === [[Ӳкерчĕк:Atlantis Ocean spots.png|thumb|right|[[Атлантика океанĕ]]нчи вырăн, кунта тĕрлĕ тĕпчевçĕ Атлантида пулнă теççĕ.]] === Атлантида Вăтаçĕр тинĕсĕнче === === Циркумпонти регионĕ ([[Хура тинĕс]]) === === Атлантида Каçпи тата Хура тинĕсĕсенче (метрополи, архонлăх тата колонисем) === === Тип çĕр гипотезисем === === Андăри Атлантида === == Этеплĕхе сĕм яни == [[Ӳкерчĕк:Nemo Aronax Atlantis.jpg|thumb|Профессор Аронакс тата капитан Немо Атлантида ишĕлчĕкĕсем хушшинче]] [[Ӳкерчĕк:Atlantis Monsu Desiderio.jpg|thumb|200px|left|Монсу Дезидерио. ''Атлантида ӳкĕнĕвĕ'']] * ''Атлантида ӳкĕнĕвĕ'' — франци барокко сăрăçисен коллективлă [[Монсу Дезидерио]] суя ячĕпе кăтартнă фантастика ӳкерчĕкĕ (XVII ĕмĕр.) === Фантастика литературинче === * [[Жюль Верн]]ăн «[[Çирĕм пин лье шыв айĕнче]]» [[капитан Немо]] Аронакс профессора Атлантика океанĕн тĕпĕнчи Атлантидăна кăтартать; вĕсем океан тĕпĕпе водолаз тумĕпе утса çӳреççĕ. * [[Толстой Алексей Николаевич|Алексей Толстойăн]] [[Аэлита (роман)|«Аэлитинче»]] этемлĕхĕн ум кун-çулĕн версине сĕннĕ. Атлантида шыв тĕпне çĕр чĕтренĕвĕ хыççăн анса ларать, çапах та атлантсен пайĕ — [[магацитăлсем]] — [[Марс (планета)|Марс]] çине куçса каяççĕ. === Урăх литературăра === * [[1910-мĕш çулсем|1910]]-[[1920- мĕш çулсем|1920]] çулсенче Атлантида этемлĕх сăпки гипотези çын этеплĕхĕнче [[Брюсов Валерий Яковлевич|Валерий Брюсов]], «Учители учителей» атлантсем çинчен антракт авторĕн ĕçĕсенче палăрать. * [[Джеймс Чĕрчвăрт]] акăлчан оккультисчĕн «Çухалнă Му континент» (1926) кĕнекинче Атлантида лăпкă океан континентăн çӳллĕ аталаннă расин колонийĕ пулать. * [[Лев Кассиль|Лев Кассилĕн]] «[[Кондуит и Швамбрания]]» повĕçĕнче Степан «Атлантида» гимназиста кăтартнă, ăна çапла çухална материка туаса ӳнта социализммйĕркелесшĕн ĕмĕтшĕн витлев ят панă. * [[Анчаров]]ăн «[http://lit.lib.ru/a/ancharow_m_l/samshit.shtml Самшитовый лес]» романĕнче археологпа вăрттăн атлантолог Аркадий Максимович Атлантида çинчен авалхи документ тупаççĕ, тепĕртакран ăслăх дискуссинче, романăн тĕп паттăрĕ Сапожников, Атлантида пулмалла тет — вăл пулни тата çухални историри тата палеонтологири нумай çитменлĕхсене ăнлантарать. * Дэвид Гиббинсăн археологăн «Атлантида» (2005) романĕнче — атлантсем Хура тинĕсри Гибралтар кӳлмекĕ пулнă хыççăн тăварсăр кӳлĕ таврашĕнче пурăннă неолит шайĕнчи инди-европейсем. Çавăн пек вара, атлант халапĕсене авалхи икĕпатсем çырса хунă, каярах улăштарса Солонпа Платон патне лекнĕ. === Синематографра === * 1992 çулта [[LucasArts|Lucas Arts]] студинче тӳрех жанр классикĕ пулса тăнă [[:en:Indiana Jones and the Fate of Atlantis|Indiana Jones and the Fate of Atlantis]] компьютер квесчĕ тухать. * [[Атлантидăн çăлтăр хапхи|«Çăлтăр хапхи:Атлантида»]] ăслăх-фантастика телесериалĕнче Атлантида — [[Авалхисем (Çăлтăр хапхи)|«Авалхисен»]] этемлĕх расин темиçе миллион çул каялла Çĕрĕн Кăнтăр полюсĕнчен ([[Орай (Çăлтăр хапхи)|Орай]] чуминчен пулнăскер, пулас) вĕçсе тухнă хула-космос карапĕ [[Галактика Пегас (Çăлтăр хапхи)|Пегас галактикине]] çитсе, унта çĕнĕрен пурнăç чĕртме. 10 пин çул маларах Атлантидăна океан тĕпне вăрçăпа çĕнтернĕ [[Рейфсем|Рейфсенчен]] хӳтĕленсе антарнă. Хула шыва анса ларсан авалхисем Çăлтăр хапхаи витĕр Çĕр çине таврăннă. Сериал версипе, çав таврăннă Авалхисенчен Платон Атлантида пирки тата вăл океан тĕпне анса ларнине пĕлет. ==== Атлантида пирки илемлĕ кинофильмсем ==== * [[Вожди Атлантиды (фильм)|Вожди Атлантиды]] (1977) * [[Сериал "Атлантида]]", СТС телеканалпа 2007 çулта кăтартнă. === Мусăкра === * [[Symphony X]] V ушкăнĕ— The New Mythology Suite альбумĕ. * [[Therion]] ушкăнĕ— «Crowning of Atlantis» юрри. * [[Nautilus Pompilius]] ушкăнĕ— «Атлантида» юрри. * Imperio ушкăнĕн «Anlantis» юрри * Bal-Sagoth британсен хевтелĕхĕ == Литература == * Амельченко В.М., "Золото амазонок, героев и царей привело к Атлантиде", isbn = 5-86692-169-3, 2007, Ростов-Тан-çинчи, "Новая книга" изд. * Амельченко В.М., "Древнейшая цивилизация юга России", isbn = 5-86692-169-3, 2009, Ростов-Тан-çинчи, издательство "Новая книга", DVD * Аноприенко А.Я., "Атлантида и индоевропейская цивилизация: новые факты, аргументы и модели", isbn 966-8248-12-0, 2007, Донецк, издательство [[«УНИТЕХ»]] * [[Жак-Ив Кусто|Ж.-И.Кусто]] и Паккале И. В поисках Атлантиды. — Мысль, 1986 * [[Владимир Щербаков|Щербаков В.]] повести: Золотой чертог Посейдона, Далекая Атлантида; документальные: Где искать Атлантиду?, Все об Атлантиде. — 1986—1990 * Воронин А. А. Морские колонии Атлантиды. — М.: Вече, 2004.- 480 с.-(Библиотека Атлантиды); * [[Доннелли, Игнатиус|Доннели И.]] Гибель богов в эпоху Огня и Камня/ И. Доннели. — М.: Вече, 2007. — 400 с.;.- (Тайны древних цивилизаций); * Дэвинь Р., Берлиц Ч. Атлантида. В поисках пропавшего континента . — М.: Вече, 2004. — 320 с. — (Библиотека Атлантиды); * Жиров Н. Ф. Атлантида. Основные проблемы атлантологии. — М.: Вече, 2004. −512 с.-(Библиотека Атлантиды); * Зайдлер Л. Атлантида. Великая катастрофа . — М.: Вече, 2005. — 368 с.-(Библиотека Атлантиды); * Кавказ и Дон в произведениях античных авторов Составители: В. Ф. ПАТРАКОВА, В. В.ЧЕРНОУС * Панченко Д. В. Платон и Атлантида Л.: Наука. Ленингр.отделение. 1990.- 190 с. ИЗДАТЕЛЬСТВО «РУССКАЯ ЭНЦИКЛОПЕДИЯ», Ростов-на-Дону, 1990; * Мук О. Небесный меч над Атлантидой / О. Мук . — М.: Вече, 2007.- 320 с.- (Тайны древних цивилизаций); * Сора Д. Атлантида и царство гигантов. Религия гигантов и цивилизация насекомых/ Дени Сора . — М.: Вече, 2005. — 320 с.- (Библиотека Атлантиды). * Роберт Т. Кэррол, "Энциклопедия заблуждений: собрание невероятных фактов, удивительных открытий и опасных поверий", ''Атлантида''' пайĕ, тăван ячĕ The Skeptic's Dictionary: A Collection of Strange Beliefs, Amusing Deceptions, and Dangerous Delusions, isbn = 5-8459-0830-2, 2005, Мускав, издательство [[Диалектика (издательство)|«Диалектика»]] == Асăрхавсем == {{асăрхавсем}} == Каçăсем == {{commonscat|Atlantis}} * [http://www.koob.lgg.ru/books/ob_atlantide.rar Атлантида çинчен — Пророк, Эдгар Кейси]{{Ĕçлемен каçă|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * ''[[Бэкон Фрэнсис|Фрэнсис Бэкон]]'' [http://www.ashtray.ru/main/lib/newatlant.htm Çĕнĕ Атлантида] * [http://www.philosophy.ru/library/plato/tim.html Платон. Тимей] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20061209195252/http://www.philosophy.ru/library/plato/tim.html |date=2006-12-09 }} * [http://www.gumer.info/bogoslov_Buks/Philos/Platon/krit.php Платон. Критий] * [http://www.lib.ru/POEEAST/PLATO/dialogi.txt Платон. «Диалоги»] [[Максим Мошков вулавăшĕ]]нче. * [http://www.geographer.ru/article/atlantida/ Гибель Атлантиды] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090604102518/http://geographer.ru/article/atlantida/ |date=2009-06-04 }} на сайте [http://geographer.ru Geographer.ru] — Атлантида пулнă пирки версисенчен пĕри * [http://ec-dejavu.ru/a/Atlantis.html Е. Г. Рабинович. Атлантида (платон халапĕн контексчĕсем)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070128182600/http://ec-dejavu.ru/a/Atlantis.html |date=2007-01-28 }} * [http://www.hlrs.de/news-events/2007/sevastopol2007/presentations/anoprijenko_2.pdf Аноприенко А. Я. Презентация книги «Атлантида и индоевропейская цивилизация»] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080301034132/http://www.hlrs.de/news-events/2007/sevastopol2007/presentations/anoprijenko_2.pdf |date=2008-03-01 }} * [http://multiversum.ru/?pg=Atlantida_mify_i_realmznostmz Алекс Р. Гонсалес. Мифы и реальность Атлантиды] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090211063755/http://multiversum.ru/?pg=Atlantida_mify_i_realmznostmz |date=2009-02-11 }} * [http://imperia.lirik.ru/index.php/content/view/14/8/ Кузьмин И. «Открытая Атлантида?»] — теория заговора * [http://intrest.ru/archives/203 Атлантида — непознанное] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090301053739/http://intrest.ru/archives/203 |date=2009-03-01 }} — четыре публикации о жизни Атлантиды, описании гибели в легендах, возможных причинах гибели. * [http://ka2.ru/under/fobos.html Гибель Атлантиды в новейшей русской литературе] {{Халаплăхри континентсем}} {{Континентсем}} [[Категори:Атлантида|*]] [[Категори:Халаплăхри патшалăхсем]] [[Категори:Путнă çĕрсем пирки халапсем]] [[Категори:Аваллăх вăхăтĕнчи мĕлке-утравсем]] [[Категори:Шухăшласа кăларнă континентсем]] [[Категори:Грек халаплăхĕн географийĕ]] [[Категори:Халăплăхри утравсем]] [[Категори:Гипотетикăри çĕрсем]] 0s7v5vfg30k559d9qpfeaflzr1q11sc USS Mount Whitney 0 23565 856682 717383 2025-06-14T01:26:08Z InternetArchiveBot 28304 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 856682 wikitext text/x-wiki {{Тинĕс çар карапĕ |Ячĕ = |Тăван ячĕ = USS Mount Whitney |Капăрлату = USS Mount Whitney;10012001.jpg |Алпусни = |Карап тĕсĕ = командир карапĕ |Ялав = |Порт = [[Гаэта]] |Йĕркелӳ = [[АПШ ТÇФ улттăмĕш флочĕ|АПШ 6-мĕш флочĕ]] |Тăвакан = Newport News Shipbuilding and Drydock Company |Тума пуçланă = 1969 çулхи кăрлачăн 8-мĕшĕ |Антарнă = 1970 çулхи кăрлачăн 8-мĕшĕ |Эксплуатацире = 1971 çулхи кăрлачăн 16-мĕшĕ |Кăларнă = |Статус = |Шыв кăларăш = 18400 тонн |Тăршшĕ = 189 м. |Анлăшĕ = 33 м. |Çӳллĕшĕ = |Анса ларни = |Броньăлани = |Двигательсем = |Винтсем = |Хăват = |Хăвăртлăхĕ = 23 çыхă (43 çм/сех) |Автономлă çӳрев= |Экипаж = |Артиллери = 2x25 мм M242 Bushmaster тупăсем, <br /> 2x20 мм Phalanx CIWS тупăсем, <br />0,5'' 2 пулемёт |Торпеда мина хĕçпăшалĕ = |Ракета хĕçпăшалĕ = |Тӳпе хĕçпăшалĕ = |Авиаци ушкăнĕ = 1 вертолёт }} '''USS Mount Whitney''' — АПШ тинĕс çар карапĕ, [[АПШ улттăмĕш флочĕ]]н [[флагман карапĕ]]. Blue Ridge класри командир карапĕ. 1971 çулхи кăрлачăн 16-мĕшĕнче х ĕсмете кĕртнĕ. [[Калифорни]] штатĕнчи [[Сьерра-Невада (АПШ)|Сьерра-Невада]] ту хысакĕ шутĕнчи чи çӳллĕ [[Уитни (ту)|Уитни тăвĕсем]] ячĕпе тивĕçтернĕ. Атлантика океанĕнчи, Вăтаçĕр, Кариб тинĕсенчи, Инди океанĕнчи операцисене хутшăннă. 1994 çулта Гаити çинчи вăрçă ĕçĕсене хутшăннă. 2005 çултанпа — [[АПШ ТÇФ ултăмĕш флочĕ|АПШ 6-мĕш флочĕн]] флагман карапĕ, [[Гаэта]] итал портĕнче базăра тăрать. 2008 çулхи çурла уйăхĕнче [[Кăнтăр Осетири хĕçпăшаллă хирĕçӳ (2008)|Кăнтăр Осетири конфликт‎]] вăхăтĕнче [[ÇАПУ]] карапĕсенчен пĕрремĕш [[Поти]] ([[Грузи]]) портне гуманитари япалисене илсе çитернĕ. == Асăрхавсем == {{асăрхавсем}} == Каçăсем == {{commonscat}} * [http://www.mtwhitney.navy.mil USS ''Mount Whitney'' official Site] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150716024841/http://www.mtwhitney.navy.mil/ |date=2015-07-16 }} * [http://www.navsource.org/archives/10/01/0120.htm Photos] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20191112181137/http://www.navsource.org/archives/10/01/0120.htm |date=2019-11-12 }} [[Категори:АПШ тинĕс çар карапĕсем]] gaws9vmt0p3o5ikj80984fjjud2itiv Хĕрлĕ çăлтăр 0 25502 856688 831542 2025-06-14T04:03:37Z RustaviOri21 37722 /* Пĕрлехи хыпарсем */ 856688 wikitext text/x-wiki {{пĕлтерĕшсем|Хĕрлĕ çăлтăр (пĕлтерĕшсем)}} [[File:Red star.svg|135px|right|Хĕрлĕ çăлтăр]] '''Хĕрлĕ çăлтăр́''' — [[Хĕрлĕ Çар]]ăн символĕ пулнă геральд палли,<ref name=autogenerated1>[http://mechcorps.rkka.ru/vik-vistrel/Libros/Polit/kz.htm Красная Звезда — символ Красной Армии<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref> СССР [[СССР ялавĕ|ялавĕпе]] [[СССР гербĕ|гербĕ]], [[Варшава килĕшĕвĕ]]н патшалăхĕсен ялавĕсемпе гербĕсем çинче те пулнă. Вăл [[Раççей Федерацин Хĕçпăшаллă вăйĕсен ялавĕ]]н, эмблем Беларуç Ркспубликин Хĕçпăшаллă вăйĕсен ялавĕн <ref>[http://www.deti.mil.by/paradeground_6_10/armedforces/ Детям об армии › Плац › Геральдические символы Вооруженных Сил Республики Беларусь<!-- Заголовок добавлен ботом -->] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20161113160049/http://deti.mil.by/paradeground_6_10/armedforces/ |date=2016-11-13 }}</ref>, [[Казахстанăн Хĕçпăшаллă вăйĕсем|Казахстанăн Хĕçпăшаллă вăйĕсен]] тата Китай [[ХИКÇ]] элеменчĕсен пĕри шутланать, урăх хăшпĕр патшалăхсемпе администраци виçисен официаллă символĕсенче пур. Вăл çаплах спорт клубĕсен, сăмахран, [[ЦСКА]], хăш компанисен, тĕслĕхрен [[Heineken]] (XIX ĕмĕртенпе) тĕл пулать. == Пĕрлехи хыпарсем == СССР-та вăл тĕнчери Çĕр çинчи пĕтĕм пиллĕк [[континент]]ри [[пролетариат]]ăн пĕрлĕхне пĕлтернĕ<ref>Александр Дерябин. [http://lib.aldebaran.ru/author/deryabin_aleksandr/deryabin_aleksandr_grazhdanskaya_voina_v_rossii_19171922_krasnaya_armiya/2/ Гражданская война в России 1917—1922. Красная Армия] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080518073025/http://lib.aldebaran.ru/author/deryabin_aleksandr/deryabin_aleksandr_grazhdanskaya_voina_v_rossii_19171922_krasnaya_armiya/2/ |date=2008-05-18 }}</ref>: çăлтăрăн пиллĕк тăрри — планетăн пиллĕк [[материк]]ĕ. Хĕрлĕ тĕсĕ — пролетари революцин тĕсĕ, унăн пĕтĕм пиллĕк континента пĕрлĕ тĕллеве тата пĕрлĕ пуçа пĕрлештермелле. [[File:Zvezda red star.jpg|170px]] Пиллĕк тăррăллă хĕрлĕ çăлтăр [[Хĕрлĕ Çар]]ăн символĕ пулнă.<ref name=autogenerated1 /> Хĕрлĕ çăлтăра авалхи римсен Марс [[Вăрçă турри|вăрçă турри]] «марс çăлтăрĕ» тенĕ. Советсен йăлипе Марс лăпкă ĕçе хӳтĕленине кăтартнă. Çавăнпа та ĕнтĕ, хĕрлĕ çăлтăра [[СССР гербĕ]] çинче планета çийĕнче ӳкернĕ. Хĕрлĕ çăлтăр ĕçлекенсене выçлăхран, вăрçăран, чухăнлăхран, чуралăхран хăтараканнине пĕлтернĕ. Хĕрлĕ çăлтăра, [[Хĕрлĕ Çар]]ăн символĕ пулма Хĕрлĕ Çара йĕркелекен вăрçă коллегийĕ сĕннĕ, эмблемăна тăваканĕ [[Петроградри вăрçă тăрăхĕ]]н çарпуçĕ [[Еремеев Константин Степанович|Константин Еремеев]] пулнă.<ref>Похлебкин В. В. Словарь международной символики и эмблематики. — М.: ЗАО Центрполиграф, 2006</ref> === Историлле ялавсем, гербсем, эмблемăсем === <gallery> File:SovRussiaVseNaOboronu.jpg|[[Дмитрий Моор|Д. Моорăн]] 1919 ç. плакачĕ ''«Советская Россия — осаждённый лагерь. Все на оборону!»'' [[РÇХÇ|Рабочи-Çĕр ĕçтеш Хĕрлĕ Çарĕ]]н малтанхи символĕсенчен пĕри. File:Вступайте в красную конницу, 1920.jpg|Хĕрлĕ çăлтăрлă [[буденовка|буденовка]] тăхăннă кавалерист «Вступайте в красную конницу!» плакат çинче (1920). File:Redarmy.gif|[[РÇХÇ|Рабочи-Çĕр ĕçтеш Хĕрлĕ Çарĕ]]н эмблеми (1918) File:Red Army Badge.svg|[[СССР Хĕçпăшаллă Вăйĕсем|СССР Хĕçпăшаллă Вăйĕсен]] эмблеми. File:Naval Ensign of the Soviet Union.svg|[[СССР тинĕс-çар флочĕ]]н ялавĕ. File:Naval Jack of the Soviet Union.svg|СССР тинĕс-çар флочĕн [[гюйс]]ĕ (1964—1992). File:Red Army flag (Fictitious).svg|[[СССР Типçĕр çарĕсем|СССР Типçĕр çарĕсен]] ялавĕ. File:Flag of the Soviet Air Force.svg|[[СССР Сывлăш-çар вăйĕсем|СССР Сывлăш-çар вăйĕсен]] ялавĕ. File:Flag of the Soviet Union.svg|[[СССР ялавĕ]] (1924–1991). File:State Emblem of the Soviet Union.svg |[[СССР гербĕ]] (1956–1991). File:Flag of SFR Yugoslavia.svg|[[Социаллă Федерациллĕ Югослави Республики]]н ялавĕ (1945–1992). File:Emblem_of_SFR_Yugoslavia.svg|[[Югослави гербĕ|Социаллă Федерациллĕ Югослави Республики]]н гербĕ (1946–1992). File:Flag of Albania 1946.svg|[[Албани Халăх Социаллă Республики]]н ялавĕ (1946–1992). File:Flag of Benin (1975-1990).svg|[[Бенин]] Халăх Республикин ялавĕ (1975–1990). File:Coat_of_arms_of_Tajik_SSR.png|[[Таджик Совет Социаллă Республики]]н гербĕ. File:Coat of arms of the Socialist Republic of Romania.svg|[[Румыни гербĕ|Социаллă Румын республики]] (1966–1989). File:RAF-Logo.svg|[[Хĕрлĕ Çар фракцийĕ|Хĕрлĕ Çар фракцин]] эмблеми. </gallery> === Хальхи ялавсемпе гербсем === <gallery> File:Banner of the Armed Forces of the Russian Federation (obverse).svg| [[Раççей Федерацин Хĕçпăшаллă вăйĕсен ялавĕ]] (2003–халиччен) File:Official coat of arms of the Republic of Belarus (v).svg|[[Беларуç Республики]]н гербĕ (1995–халиччен) File:California Lone Star Flag 1836.svg|Калифорни ялавĕ, 1836 çулта йышăннă File:Flag of Birmingham, Alabama.svg|Бирмингем ялавĕ, Алабама File:Flag of Hong Kong.svg|[[Гонконг ялавĕ]] (1990–халиччен) File:Flag of Djibouti.svg|[[Джибути ялавĕ]] (1977–халиччен) File:Flag of Zimbabwe.svg|[[Зимбабве ялавĕ]] (1980–халиччен) File:Coat of Arms of Zimbabwe.svg| [[Зимбабве]] гербĕ (1981–халиччен) File:Emblem of Mozambique.svg|[[Мозамбик гербĕ]] (1990–халиччен) File:Flag of New Zealand.svg|[[Çĕнĕ Зеланди]]н ялавĕ (1902–халиччен) File:Naval Ensign of New Zealand.svg|[[Çĕнĕ Зеланди]]н тинĕс-çар ялавĕ (1902–халиччен) File:Coat of arms of New Zealand.svg|[[Çĕнĕ Зеланди]]н гербĕ (1956–халиччен) File:Transnistria State Flag.svg|[[Днестрçум Молдави Республики]]н ялавĕ (1991–халиччен) File:Transnistria-coa.svg|[[Днестрçум Молдави Республики]]н гербĕ (1991–халиччен) :Flag of Algeria.svg|[[Алжир ялавĕ]] (1962–халиччен) File:Coat of arms of Algeria.svg|[[Алжир гербĕ]] (1976–халиччен) File:Flag of Western Sahara.svg|[[Сахара Араб Демократиллĕ Республики]]н ялавĕ (1976–халиччен) File:Flag of Tunisia.svg|[[Тунис ялавĕ]] (1999–халиччен) File:Coat of arms of Tunisia.svg|[[Тунис гербĕ]] (1999–халиччен) File:Flag of the Turkish Republic of Northern Cyprus.svg|[[Çурçĕр Кипр Турккă Республики]]н ялавĕ File:TurkishEmblem.svg|[[Турци]]н наци эмблеми (официаллă мар) File:Flag of Canton of Valais.svg|[[Вале]] кантонăн ялавĕ, [[Швейцари]] File:Flag redstarpacketline.jpg|[[АПШ]] пăрахутлăхĕ <br /> Red Star Line File:Flag of Washington, D.C.svg|[[Вашингтон]] ялавĕ, [[АПШ]] File:Flag of Nagasaki, Nagasaki.svg|[[Нагасаки]] ялавĕ, [[Япони]] File:Flag of North Korea.svg|[[КХДР ялавĕ|Корей Халăх-Демократи Республикин]] ялавĕ (1948–халиччен) File:Coat of Arms of North Korea.svg|[[КХДР гербĕ|Корей Халăх-Демократи Республикин]] гербĕ (1948–халиччен) File:Flag of the EZLN.svg|[[Наци ирĕклĕхĕн сапат çарĕ]]н ялавĕ File:US-AssistantSecretaryOfTheNavyAeronautics-Flag.svg|[[АПШ]] ТÇФ Çарпуç çумĕн ялавĕ File:Flag of Algeria.svg|[[Алжир ялавĕ]] <br />([[1962]] — халиччен) File:Flag of Hokkaido Development Commission vector.svg|[[Хоккайдо]] [[префектура|префектурин]] <br /> [[ялав]]ĕ, [[Япони]] File:Flag of Panama.svg|[[Панама ялавĕ]] ([[1903]] çултанпа) </gallery> === Спорт клубĕсем === <gallery> File:Red Star Paris logo.PNG|[[Ред Стар]] [[франци]] [[футбол]] клубĕн эмблеми, [[Парис]] File:Logo czvezda.png|[[Белград]]ри профессиллĕ [[Црвена Звезда БК|Црвена Звезда]] [[баскетбол]] клубĕн эмблеми (Серби) File:FK Roter Stern Belgrad.svg|[[Белград]]ри профессиллĕ [[Црвена Звезда ФК|Црвена Звезда]] [[футбол]] клубĕн эмблеми (Серби) File:PFK CSKA 2008.svg|[[ЦСКА ФК Мускав|ЦСКА футбол клубĕн]] эмблеми </gallery> === Компанисемпе фирмăсен логотипĕсем, брендсем === <gallery> Файл:Macys.svg|[[Macy's]] [[америка]]н универмагĕсен логотипĕ File:White Red Pentastar Chrysler.jpg|[[Крайслер]] автомобилĕсен [[Эмблема|эмблеми]]<br />White Red Pentastar File:Heineken logo.png|[[Heineken]] [[Нидерландсем|нидерланд]] [[сăра вĕретекен компани]]н логотипĕ File:Jetstar_logo.svg|Jetstar авиакомпании [[логотип]]ĕ, [[Австрали]] File:Biertje2.png|«[[Heineken]]» сăра [[янрав]]ĕ </gallery> === Хĕрлĕ çăлтăр ют патшалăхсен парнисем çинче === <gallery> File:Gallipoli-star-unadorned.jpg|[[Галлиополи çăлтăрĕ]], [[Турци]], [[1915]] çул File:L'insigne des blessés militaires (France).jpg|«Çăлтăр» [[Медаль|медалĕ]], (аманнăшăн), <br />[[Франци]], [[1915]] çул File:De Orde van Liefdadigheid Osmaanse Rijk.jpg|[[Осман Империйĕ|Осман Империн]] [[орден]]ĕ, [[1878]] çул, Шейхад Нисани File:Patriotic Women's Association merit badge.jpg|«Хĕрарăм патриотсен пĕрлĕхĕн» [[Медаль|медалĕ]], [[Япони]] </gallery> == Асăрхавсем == {{асăрхавсем}} == Çавăн пекех пăхăр == {{col-begin}} {{col-2}} * [[Пиллĕк кĕтеслĕ çăлтăр]] * [[Пентаграмма]] * [[Кремль çăлтăрĕсем]] * [[Хĕрлĕ Çăлтăр орденĕ]] {{col-2}} * [[Хĕрлĕ çăлтăр (роман)]] * [[Хĕрлĕ çăлтăр (хаçат)]] * [[Кокарда]] {{col-end}} == Вуламалли == == Каçăсем == {{USSR-stub}} [[Категори:Коммунизм]] [[Категори:Геральд фигурисем]] [[Категори:СССР патшалăх символĕсем]] [[Категори:СССР Хĕçпăшаллă вăйĕсем]] [[Категори:Çăлтăр евĕр символсем]] gnlu3aw0cag1nv5auk8ilncr6dqi3gw Буран (космос карапĕ) 0 25662 856704 719110 2025-06-14T09:59:42Z InternetArchiveBot 28304 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 856704 wikitext text/x-wiki {{урăх пĕлтерĕшсем|Буран (пĕлтерĕшсем)}} [[File:Buran.2.jpg|thumb|250px|«Буран ОК-ГЛИ» (БТС 002) тĕслĕхне атмосферăра тĕрĕслени. МАКС авиа-космос салонĕ, 1999.]] '''«Буран»''' — «[[Энергия (ракета-носитель)|Энергия]] — [[Буран (космос программи)|Буран]]» программипе тунă [[СССР|совет]] [[нумай хут вĕçекен транспорт космос карапĕ]]. == Кун-çулĕ == {{multiple image | зона = right | тĕлĕ = vertical | пуçелĕк = Ле-Бурже авиасалонĕ, [[1989]] çул | пуçелĕк_зони = center | пуçелĕк_фонĕ = | алпусни = | алпусни_зони = center | алпусни_фонĕ = | анлăшĕ = 200 | ӳкерч1 = Buran on An-225 (Le Bourget 1989) 1.JPEG | анлăшĕ1 = | алпусни1 = Ан-225 тата «[[Буран (космос карапĕ)|Буран]]»… | ӳкерч2 = Buran on An-225 (Le Bourget 1989).JPEG | анлăшĕ2 = | алпусни2 = | ӳкерч3 = Buran partian left side view on An-225 (Le Bourget 1989).JPEG | анлăшĕ3 = | алпусни3 = | ӳкерч4 = Buran rear view on An-225 (Le Bourget 1989).JPEG | анлăшĕ4 = | алпусни4 = }} «Бурана» вăрçă системи евĕр шутласа тунă. == Макетсем == [[File:Buran.rhein008.jpg|thumb|[[Шпайер]]ăн техника музейĕнче БТС-002 куçарни]] [[File:БТС 002 в техническом музее Шпайера 001.jpg|thumb||left|БТС-002 [[Шпайер]]ăн техника музейĕнче]] == Çавăн пекех пăхăр == * [[Буря (ракета)]] * [[Байкал-Ангара]] == Асăрхавсем == {{асăрхавсем}} == Вуламалли == * Б. Е. Черток. [http://epizodsspace.testpilot.ru/bibl/chertok/kniga-4/obl-4.html Ракеты и люди. Лунная гонка] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090429035502/http://epizodsspace.testpilot.ru/bibl/chertok/kniga-4/obl-4.html |date=2009-04-29 }} М.: Машиностроение, 1999. Гл. 20 == Каçăсем == {{Commons|Space Shuttle Buran}} * [http://www.buran.ru/ «Буран» и другие многоразовые транспортные космические системы] (история, документы, технические характеристики, интервью, редкие фотографии, книги) * [http://www.buran-energia.com/ Английский сайт о корабле «Буран»] * [http://www.mapsssr.ru/ О создании «Бурана»] Сайт Минавиапрома СССР (история, фотографии, воспоминания и документы) * [http://www.spaceistheplace.ca/start1.mpg Взлёт «Бурана»] (видео) * [http://maps.google.com/maps?ll=55.728718,37.596803&spn=0.005636,0.008816&t=k&hl=en Карта парка Горького с хорошо видимым макетом ОК-ТВА] * [http://maps.google.com/maps?t=k&hl=ru&ie=UTF8&z=18&ll=45.919613,63.309998&spn=0.002388,0.004018&om=1 «Буран 1.02» на площадке хранения на космодроме Байконур] С весны 2007 года находится в 2 км юго-восточнее данного места, в музее истории Байконура * [http://www.buran.ru/htm/str831.htm ЧП на Байконуре 12 мая 2002] * [http://www.novosti-kosmonavtiki.ru/content/numbers/235/35.shtml Что же всё-таки случилось на Байконуре?] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110715231802/http://www.novosti-kosmonavtiki.ru/content/numbers/235/35.shtml |date=2011-07-15 }} * [http://buran.ru/htm/otzyv.htm#stih Стихотворение о полёте «Бурана», наверное, единственное] * [http://www.popmech.ru/part/print.php?rubricid=13&articleid=2640 Буря вокруг «Бурана»] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070908070855/http://www.popmech.ru/part/print.php?rubricid=13&articleid=2640 |date=2007-09-08 }} * [http://newse.3dn.ru/news/2009-01-23-13 Кто породнил «Шаттл» и «Буран»?] * [http://tvroscosmos.ru/frm/planeta/2010/buran.php Последний «Буран» империи] Телесюжет. [[Телестудия Роскосмоса]] * [http://a5.bstu.spb.su/ebibl/DP/buran.rar Основные понятия и история развития орбитального комплекса «Буран»] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120119173613/http://a5.bstu.spb.su/ebibl/DP/buran.rar |date=2012-01-19 }} [[Балтийский государственный технический университет «Военмех»]] имени Д. Ф. Устинова, отчёт по первой работе УНИРС * [http://nvo.ng.ru/notes/2009-12-25/7_construktor.html Глеб Евгеньевич Лозино-Лозинский — возглавлял разработку] * [http://reedcat.photo-mentor.com/2008/10/05/shuttle_buran/ В гости к «Бурану»]{{Ĕçлемен каçă|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} Technik Museum Speyr, Германия * [http://media.bcm.ru/25/1c33044d-6bb8-481e-a477-86342a6afe4c.jpg Гагарин и прообраз «Бурана». Фотография 1966 года]{{Ĕçлемен каçă|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * [http://www.mapsssr.ru/piloty.html Пилоты Бурана] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100721200149/http://www.mapsssr.ru/piloty.html |date=2010-07-21 }} Сайт ветеранов 12 Главного управления Минавиапрома СССР-Пилоты «Бурана» {{МТКК}} {{Çын тытса пыран космос вĕçевĕсем}} {{Буран (космос программи)}} [[Категори:Пĕтĕмĕшле автомат режимĕнчи вĕçевсем]] [[Категори:«Буран» программи]] rw4s5esfjpwu10qdar11snyf5u3nde8 Брайль шрифчĕ 0 40024 856703 844038 2025-06-14T09:47:35Z InternetArchiveBot 28304 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 856703 wikitext text/x-wiki [[File:braille calendar cs.jpg|thumb|Чехсен календарĕ, Брайль шрифчĕпе.]] [[File:DSC 4050-MR-Braille.jpg|right|thumbnail|200px| ⠏⠗⠑⠍⠊⠑⠗⠑ ({{lang-fr|premiere, пĕрремĕш}}) сăмах, [[Марсель]] муниципаллă архивăн перилĕ çинче каснă.]] '''Брайль шрифчĕ''' — куç курман çынсем валли çырма/вулама кирлĕ рельеф-пăнчăллă [[Тактиль алфавичĕ|тактиль]] шрифчĕ<ref>[https://ubi-pack.com.ua/service/shrift-braylya/ Брайль шрифтне палӑртмалли меслетсем] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20211022162530/https://ubi-pack.com.ua/service/shrift-braylya/ |date=2021-10-22 }}</ref>. [[1824]] çулта [[Брайль Луи|Луи Брайль]] ({{lang-fr|Louis Braille}}) франци çынĕ, атăç ывăлĕ, шутласа кăларнă. == Чăваш алфавичĕ == Тĕрлĕ чĕлхесенче Брайль шрифчĕн нумай версийĕ, çав шутра латин алфавичĕн никĕсĕпе çеç мар, пур. Сăмахран, [[чăваш чĕлхи]]нче, [[:ru:Шрифт Брайля|кириллицăран]] туна çакăн пекки: <gallery> Image:Braille A1.svg|[[А|А]] Image:Braille Ê.svg|[[Ӑ]] Image:Braille B2.svg|[[Б|Б]] Image:Braille W.svg|[[В|В]] Image:Braille G7.svg|[[Г]] Image:Braille D4.svg|[[Д]] Image:Braille E5.svg|[[Е]] Image:Braille Å.svg|[[Ё]] Image:Braille Ä.svg|[[Ӗ]] Image:Braille J0.svg|[[Ж]] Image:Braille Z.svg|[[З]] Image:Braille I9.svg|[[И]] Image:Braille AND.svg|[[Й]] Image:Braille K.svg|[[К]] Image:Braille L.svg|[[Л]] Image:Braille M.svg|[[М]] Image:Braille N.svg|[[Н]] Image:Braille O.svg|[[О]] Image:Braille P.svg|[[П]] Image:Braille R.svg|[[Р]] Image:Braille S.svg|[[С]] Image:Braille Y.svg|[[Ҫ]] Image:Braille T.svg|[[Т]] Image:Braille U.svg|[[У]] Image:Braille Ò.svg|[[Ӳ]] Image:Braille F6.svg|[[Ф]] Image:Braille H8.svg|[[Х]] Image:Braille C3.svg|[[Ц]] Image:Braille Q.svg|[[Ч]] Image:Braille Û.svg|[[Ш]] Image:Braille X.svg|[[Щ]] Image:Braille À.svg|[[Ъ]] Image:Braille È.svg|[[Ы]] Image:Braille Ù.svg|[[Ь]] Image:Braille Ö.svg|[[Э]] Image:Braille Ü.svg|[[Ю]] Image:Braille Ë.svg|[[Я]] Image:Braille Period.svg|[[Пăнчă (тăхатав палли)|.]] Image:Braille ExclamationPoint.svg|[[Кăшкăру палли|!]] Image:Braille Hyphen.svg|[[Дефис|-]] Image:Braille QuoteOpen.svg|[[Кавычки|«]] Image:Braille QuoteClose.svg|[[Кавычки|»]] Image:Braille S.svg|[[Скобки#Круглые скобки|(]] Image:Braille Û.svg|[[Скобки#Круглые скобки|)]] Image:Braille Comma.svg|[[Хӳреллĕ пăнчă|,]] Image:Braille QuestionMark.svg|[[Ыйту палли|?]] </gallery> {| class="wikitable" |- ! Braille ! Символ ! Braille ! Символ |- | ⠁ || А 1 || ⠗ || Р |- | ⠣ || Ӑ || ⠎ || С |- | ⠃ || Б 2 || ⠽ || Ҫ |- | ⠺ || В || ⠞ || Т |- | ⠛ || Г 7 || ⠥ || У |- | ⠙ || Д 4 || ⠬ || Ӳ |- | ⠑ || Е 5 || ⠋ || Ф 6 |- | ⠡ || Ё || ⠓ || Х 8 |- | ⠜ || Ӗ || ⠉ || Ц 3 |- | ⠚ || Ж 0 || ⠟ || Ч |- | ⠵ || З || ⠱ || Ш |- | ⠊ || И 9 || ⠭ || Щ |- | ⠯ || Й || ⠷ || Ъ |- | ⠅ || К || ⠮ || Ы |- | ⠇ || Л || ⠾ || Ь |- | ⠍ || М || ⠪ || Э |- | ⠝ || Н || ⠳ || Ю |- | ⠕ || О || ⠫ || Я |- | ⠏ || П || || Пушă |} ==Асăрхавсем== {{Асăрхавсем}} == Вуламалли == * Y. Shirai, Three-dimensiomal Computer Vision, Springer, 1987 * B. Horn, M. Brooks, (eds.), Shape from Shading, MIT Press 1989 * Ch. Wagner, Informationstheoretische Grenzen optischer 3D-Sensoren, PhD thesis at the University Erlangen-Nurnberg, 2003 == Каçăсем == {{Commonscat|Braille}} * [http://www.unicode.org/charts/PDF/U2800.pdf Чарт Unicode с глифами для шрифта Брайля]{{ref-en}} * [http://www.popmech.ru/article/2238-brayl/ История возникновения шрифта Брайля] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100722235914/http://www.popmech.ru/article/2238-brayl |date=2010-07-22 }} * [http://braille.ru Конвертер текста с русского, английского и эсперанто в азбуку Брайля] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220401225947/http://braille.ru/ |date=2022-04-01 }} — поддерживается весь русский, английский алфавиты, эсперанто, цифры и некоторые символы. * [http://my-web-dev.16mb.com/braille.php Онлайн-конвертер текста со шрифта Брайля в кириллицу (русский алфавит)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130928075723/http://my-web-dev.16mb.com/braille.php |date=2013-09-28 }} {{Çырулăхсем}} [[Категори:XIX ĕмĕрте ăсталанă çырулăхсем]] [[Категори:Алфавитсем]] tcaf66vv4zg7ummirw9z7jgdydt7c3c Интерлакен (тăрăх) 0 59493 856671 856378 2025-06-13T18:31:23Z Ziv 32730 ([[c:GR|GR]]) [[File:CHE Bönigen COA.svg]] → [[File:CHE Bönigen BE COA.svg]] → File replacement: update to new version ([[c:c:GR]]) 856671 wikitext text/x-wiki {{Швейцари тăрăхĕ |Чăвашла ячĕ = Интерлакен (тăрăх) |Тăван ячĕ = Bezirk Konolfingen |Герб = Interlaken-coat of arms.svg |Вырнаçу = Karte_Bezirk_Interlaken.png |Карттă2=Karte Gemeinden des Bezirks Interlaken.png |Патшалăх = [[Швейцари]] |Кантон = [[Берн]] |Центр = [[Интерлакен]] |Автомобиль кочĕ = BE }} '''Интерлакен''' ({{lang-de|Schwarzenburg (Bezirk)}}) — [[Швейцари|Швейцарири]] [[Швейцари тăрăхĕ|тăрăх]]. Тăрăх центрĕ — [[Интерлакен]] хула. Тăрăх малтан [[Берн]] [[Швейцарин администрациллĕ пайланăвĕ|кантонне]] кĕнĕ. 2010 çулхи кăрлачăн 1-мĕшĕнче ăна çĕнĕ [[Интерлакен-Оберхасли]] тăрăха кĕртнĕ. == Тăрăхри коммунăсем == <div style="padding:1em 20px 1em 20px; color:#000000;text-align:left;"> {| border="1" cellpadding="5" cellspacing="0" style="border-collapse:collapse;" ! align="center" bgcolor="#EFEFEF" | Герб ! align="left" bgcolor="#EFEFEF" | Коммуна ! align="center" bgcolor="#EFEFEF" | Пурăнан халăх<br /><small>(2007)</small> ! align="center" bgcolor="#EFEFEF" | Лаптăк<br /> км² ! align="center" bgcolor="#EFEFEF" | [[Субъект хăйтытăмлăхĕн идентификаци кочĕ|Официаллă код]] |- | align="center" | [[File:CHE Beatenberg COA.svg|35px|[[Беатенберг]]]] || [[Беатенберг]] || align="center" | 1183|| align="right" | 29,2|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Bönigen BE COA.svg|35px|[[Бёниген]]]] || [[Бёниген]] || align="center" | 2305|| align="right" | 15,1|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Brienz COA.svg|35px|[[Бриенц (Берн)|Бриенц]]]] || [[Бриенц (Берн)|Бриенц]] || align="center" | 2948|| align="right" | 48,0|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Brienzwiler COA.svg|35px|[[Бриенцвилер]]]] || [[Бриенцвилер]] || align="center" | 560|| align="right" | 17,6|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Därligen COA.svg|35px|[[Дерлиген]]]] || [[Дерлиген]] || align="center" | 393|| align="right" | 6,9|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Grindelwald COA.svg|35px|[[Гриндельвальд]]]] || [[Гриндельвальд]] || align="center" | 3816|| align="right" | 171,1|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Gsteigwiler COA.svg|35px|[[Гштейгвилер]]]] || [[Гштейгвилер]] || align="center" | 418|| align="right" | 7,0|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Gündlischwand-coat of arms.svg|35px|[[Гюндлишванд]]]] || [[Гюндлишванд]] || align="center" | 284|| align="right" | 16,9|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Habkern COA.svg|35px|[[Хабкерн]]]] || [[Хабкерн]] || align="center" | 642|| align="right" | 51,1|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Hofstetten bei Brienz-coat of arms.svg|35px|[[Хофштеттен-Бриенц]]]] || [[Хофштеттен-Бриенц]] || align="center" | 550|| align="right" | 8,7|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Interlaken-coat of arms.svg|35px|[[Интерлакен]]]] || [[Интерлакен]] || align="center" | 15206|| align="right" | 4,4|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Iseltwald COA.svg|35px|[[Изельтвальд]]]] || [[Изельтвальд]] || align="center" | 404|| align="right" | 21,9|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Lauterbrunnen-coat of arms.svg|35px|[[Лаутербруннен]]]] || [[Лаутербруннен]] || align="center" | 2545|| align="right" | 164,4|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Leissigen-coat of arms.svg|35px|[[Лайссиген]]]] || [[Лайссиген]] || align="center" | 970|| align="right" | 10,4|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Lütschental-coat of arms.svg|35px|[[Люченталь]]]] || [[Люченталь]] || align="center" | 254|| align="right" | 12,4|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Matten bei Interlaken COA.svg|35px|[[Маттен-Интерлакен]]]] || [[Маттен-Интерлакен]] || align="center" | 3517|| align="right" | 6,0|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Niederried bei Interlaken-coat of arms.svg|35px|[[Нидеррид-Интерлакен]]]] || [[Нидеррид-Интерлакен]] || align="center" | 360|| align="right" | 6,81|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Oberried am Brienzersee-coat of arms.svg|35px|[[Оберрид-ам-Бринцерзее]]]] || [[Оберрид-ам-Бринцерзее]] || align="center" | 489|| align="right" | 20,0|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Ringgenberg COA.svg|35px|[[Ринггенберг (Берн)|Ринггенберг]]]] || [[Ринггенберг (Берн)|Ринггенберг]] || align="center" | 2634|| align="right" | 8,7|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Saxeten-coat of arms.svg|35px|[[Заксетен]]]] || [[Заксетен]] || align="center" | 115|| align="right" | 19,2|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Schwanden bei Brienz-coat of arms.svg|35px|[[Шванден-Бринц]]]] || [[Шванден-Бринц]] || align="center" | 599|| align="right" | 7,1|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Unterseen-coat of arms.svg|35px|[[Унтерзен]]]] || [[Унтерзен]] || align="center" | 5453|| align="right" | 14,1|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Wilderswil COA.svg|35px|[[Вильдерсвиль]]]] || [[Вильдерсвиль]] || align="center" | 2370|| align="right" | 13,5|| align="center" | |- style="background-color:#EFEFEF;" | align="center" | | '''Пурĕпе''' (23) || align="center" | 38&nbsp;015|| align="right" | 680,51|| align="center" | |} == Каçăсем == {{Switzerland-geo-stub}} {{Берн тăрăхĕсем (2009-чен)}} {{Швейцари:Интерлакен тăрăхĕ:Хуласем}} [[Категори:Берн (кантон)]] ke38fpezptc5mkdc7yvz7c9htq1eu2s Бёниген 0 59524 856672 848898 2025-06-13T18:31:24Z Ziv 32730 ([[c:GR|GR]]) [[File:CHE Bönigen COA.svg]] → [[File:CHE Bönigen BE COA.svg]] → File replacement: update to new version ([[c:c:GR]]) 856672 wikitext text/x-wiki {{ПВ |статус=Коммуна |чăвашла çĕлĕк=Бёниген |тăван çĕлĕк=Bönigen |патшалăх=Швейцари |регион тĕсĕ=кантон (Швейцари) |регион=Берн (кантон) |регион тапăлра=Берн (кантон) |район тĕсĕ=тăрăх |район=Интерлакен (тăрăх) |район тапăлра=Интерлакен (тăрăх) |община тĕсĕ= |община= |община тапăлра= |пăхану= |герб= CHE Bönigen BE COA.svg |ялав= |герб анлăшĕ= |ялав анлăшĕ= |lat_dir=N|lat_deg=46|lat_min=40|lat_sec=59 |lon_dir=E|lon_deg=7|lon_min=53|lon_sec=0 |CoordAddon= |CoordScale= |ЯндексКартти= |патшалăх картти= |регион картти= |район картти= |патшалăх карттин пысăкăшĕ= |регион карттин пысăкăшĕ= |район карттин пысăкăшĕ= |шалти пайлану= |пуçлăх тĕсĕ=Бургомистр |пуçлăх= |никĕсленĕ вăхăт= |пĕрремĕш асăну= |малтанхи ятсем= |статус= |лаптăк=15.1 |ПВ центрĕн çӳллĕшĕ=568 |çӳллĕш тĕсĕ= |климат= |официаллă чĕлхе=нимĕç чĕлхи{{!}}нимĕç |официаллă чĕлхе-ref= |пурăнан халăх=2281 |çырав çулĕ=2006 |йышлăх= |агломераци= |наци йышĕ= |конфесси йышĕ= |этнохороним= |вăхăт тăрăхĕ=+1 |DST=пур |телефон кочĕ= |почтă индексĕ=3806 |почтă индексĕсем= |автомобиль кочĕ=BE |идентификатор тĕсĕ=Субъект хăйтытăмлăхĕн идентификаци кочĕ{{!}}Официаллă код |цифрăллă идентификатор=0572 |категори Commons-ра=Bönigen |сайт=http://www.boenigen.ch |сайт чĕлхи=de |сайт чĕлхи 2= |сайт чĕлхи 3= |сайт чĕлхи 4= |сайт чĕлхи 5= |add2n= |add2= |add3n= |add3= }} '''Бёниген''' — ({{lang-de|Bönigen}}) — [[Швейцари|Швейцарири]] коммуна, [[Берн (кантон)|Берн]] [[Швейцарин администрациллĕ пайланăвĕ|кантонне]] кĕрет. [[Интерлакен (тăрăх)|Интерлакен]] тăрăхне кĕрет. 2281 çын ([[2006]]) пурăнать. [[Субъект хăйтытăмлăхĕн идентификаци кочĕ|Официаллă код]] — ''0572''. == Каçăсем == * [http://www.boenigen.ch Официаллă страница] {{Берн тăрăхĕсем}} {{Швейцари:Интерлакен тăрăхĕ:Хуласем}} {{Switzerland-geo-stub}} [[Категори:Берн кантонĕн хулисем]] n2fjfu342l4017k93vtkqibkylduiuz Фраубруннен (тăрăх) 0 59813 856700 856141 2025-06-14T08:12:01Z Ziv 32730 ([[c:GR|GR]]) [[File:Zauggenried-coat of arms.svg]] → [[File:CHE Zauggenried COA.svg]] → File replacement: update to new version ([[c:c:GR]]) 856700 wikitext text/x-wiki {{Урăх пĕлтерĕшсем|Берн (пĕлтерĕшсем)}} {{Швейцари тăрăхĕ |Чăвашла ячĕ = Фраубруннен (тăрăх) |Тăван ячĕ = Fraubrunnen (Bezirk) |Герб = CHE Fraubrunnen COA.svg |Вырнаçу = Karte_Bezirk_Fraubrunnen.png |Карта2=Karte Gemeinden des Bezirks Fraubrunnen.png |Патшалăх = [[Швейцари]] |Кантон = [[Берн]] |Центр = [[Фраубруннен]] |Автомобил кочĕ = BE }} '''Фраубруннен''' ({{lang-de|Bern (Bezirk)}}) — [[Швейцари|Швейцарири]] [[Швейцари тăрăхĕ|тăрăх]]. Тăрăх центрĕ — [[Фраубруннен]] хула. Тăрăх [[Берн]] [[Швейцарин администрациллĕ пайланăвĕ|кантонне]] қĕрет. == Тăрăхри коммунăсем == <div style="padding:1em 20px 1em 20px; color:#000000;text-align:left;"> {| border="1" cellpadding="5" cellspacing="0" style="border-collapse:collapse;" ! align="center" bgcolor="#EFEFEF" | Герб ! align="left" bgcolor="#EFEFEF" | Коммуна ! align="center" bgcolor="#EFEFEF" | Пурăнан халăх<br /><small>(2007)</small> ! align="center" bgcolor="#EFEFEF" | Лаптăк<br /> км² ! align="center" bgcolor="#EFEFEF" | [[Субъект хăйтытăмлăхĕн идентификаци кочĕ|Официаллă код]] |- | align="center" | [[File:Ballmoos-coat of arms.svg|35px|[[Бальмос]]]] || [[Бальмос]] || align="center" | 53|| align="right" | 1,5|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Bangerten-coat of arms.svg|35px|[[Бангертен]]]] || [[Бангертен]] || align="center" | 157|| align="right" | 2,2|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Bätterkinden COA.svg|35px|[[Беттеркинден]]]] || [[Беттеркинден]] || align="center" | 2828|| align="right" | 10,1|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Büren zum Hof COA.svg|35px|[[Бюрен-цум-Хоф]]]] || [[Бюрен-цум-Хоф]] || align="center" | 461|| align="right" | 3,5|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Deisswil bei Münchenbuchsee COA.svg|35px|[[Дайсвиль-Мюнхенбуксе]]]] || [[Дайсвиль-Мюнхенбуксе]] || align="center" | 85|| align="right" | 2,1|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Diemerswil-coat of arms.svg|35px|[[Димерсвиль]]]] || [[Димерсвиль]] || align="center" | 204|| align="right" | 2,8|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Etzelkofen-coat of arms.svg|35px|[[Этцелькофен]]]] || [[Этцелькофен]] || align="center" | 337|| align="right" | 2,8|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Fraubrunnen COA.svg|35px|[[Фраубруннен (Берн)|Фраубруннен]]]] || [[Фраубруннен (Берн)|Фраубруннен]] || align="center" | 1718|| align="right" | 7,7|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Grafenried-coat of arms.svg|35px|[[Графенрид (Берн)|Графенрид]]]] || [[Графенрид (Берн)|Графенрид]] || align="center" | 919|| align="right" | 4,7|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Iffwil COA.svg|35px|[[Ифвиль]]]] || [[Ифвиль]] || align="center" | 395|| align="right" | 5,0|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Jegenstorf COA.svg|35px|[[Йегенсторф]]]] || [[Йегенсторф]] || align="center" | 4194|| align="right" | 7,4|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Limpach-coat of arms.svg|35px|[[Лимпах (Берн)|Лимпах]]]] || [[Лимпах (Берн)|Лимпах]] || align="center" | 325|| align="right" | 4,4|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Mattstetten COA.svg|35px|[[Матштеттен]]]] || [[Матштеттен]] || align="center" | 553|| align="right" | 3,8|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Moosseedorf COA.svg|35px|[[Мосзеедорф]]]] || [[Мосзеедорф]] || align="center" | 3411|| align="right" | 6,3|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Mülchi-coat of arms.svg|35px|[[Мюльхи]]]] || [[Мюльхи]] || align="center" | 249|| align="right" | 3,8|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Münchenbuchsee COA.svg|35px|[[Мюнхенбуксе]]]] || [[Мюнхенбуксе]] || align="center" | 9580|| align="right" | 8,9|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Münchringen-coat of arms.svg|35px|[[Мюнхринген]]]] || [[Мюнхринген]] || align="center" | 557|| align="right" | 2,4|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Ruppoldsried-coat of arms.svg|35px|[[Руппольдсрид]]]] || [[Руппольдсрид]] || align="center" | 256|| align="right" | 2,2|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Schalunen-coat of arms.svg|35px|[[Шалунен]]]] || [[Шалунен]] || align="center" | 389|| align="right" | 1,4|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Scheunen-coat of arms.svg|35px|[[Шойнен]]]] || [[Шойнен]] || align="center" | 72|| align="right" | 2|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Urtenen-Schönbühl COA.svg|35px|[[Уртенен-Шёнбюль]]]] || [[Уртенен-Шёнбюль]] || align="center" | 5428|| align="right" | 7,2|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Utzenstorf COA.svg|35px|[[Утценсторф]]]] || [[Утценсторф]] || align="center" | 3852|| align="right" | 17,0|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Wiggiswil COA.svg|35px|[[Виггисвиль]]]] || [[Виггисвиль]] || align="center" | 100|| align="right" | 1,4|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Wiler bei Utzenstorf COA.svg|35px|[[Вилер-Утценсторф]]]] || [[Вилер-Утценсторф]] || align="center" | 813|| align="right" | 3,8|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Zauggenried COA.svg|35px|[[Цауггенрид]]]] || [[Цауггенрид]] || align="center" | 324|| align="right" | 3,7|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Zielebach COA.svg|35px|[[Цилебах]]]] || [[Цилебах]] || align="center" | 326|| align="right" | 1,9|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Zuzwil BE COA.svg|35px|[[Цуцвиль (Берн)|Цуцвиль]]]] || [[Цуцвиль (Берн)|Цуцвиль]] || align="center" | 484|| align="right" | 3,5|| align="center" | |- style="background-color:#EFEFEF;" | align="center" | | '''Пурĕпе''' (27) || align="center" | 38&nbsp;070|| align="right" | 123,5|| align="center" | |} == Каçăсем == {{Switzerland-geo-stub}} {{Берн тăрăхĕсем (2009-чен)}} {{Швейцари:Фраубруннен тăрăхĕ:Хуласем}} [[Категори:Берн (кантон)]] k7p0guecx76ar715bgcexe07uk6uq88 Çĕнĕ Улхаш 0 60907 856684 785235 2025-06-14T02:23:32Z InternetArchiveBot 28304 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 856684 wikitext text/x-wiki {{ПВ-Раççей |статус = Ял |чăвашла çĕлĕк = Çĕнĕ Улхаш |тăван çĕлĕк = Çенĕ Улхаш |герб = Coat of Arms of Ulyanovsk Oblast.png |ялав = Флаг Ульяновской области (2013).svg |lat_deg =54 |lat_min = 42 |lat_sec = 48 |lon_deg =47 |lon_min = 44 |lon_sec = 57 |CoordAddon = |CoordAddon = type:city(100)_region:RU |CoordScale = |ЯндексКартти = |регион карттин пысăккăшĕ = |район карттин пысăккăшĕ = |регион = Чĕмпĕр облаçĕ |регион тапăлра = Чĕмпĕр облаçĕ |район тĕсĕ = Муниципаллă район |район = Чăнлă районĕ |район тапăлра = Чăнлă районĕ{{!}}Чăнлă |пурăнан тăрăх тĕсĕ = Ял тăрăхĕ |пурăнан тăрăх = Улхаш ял хутлăхĕ |пурăнан тăрăх тапăлра = Улхаш ял хутлăхĕ{{!}}Улхаш |шалти пайлану = |пуçлăх = |никĕсленĕ вăхăт = |пĕрремĕш асăну = |малтанхи ятсем = |статус = |лаптăк = |ПВ центрĕн çӳллĕшĕ = |пурăнан халăх = |халăх çыравĕн çулĕ = |йышлăх = |агломераци = |наци йышĕ = чăвашсем |конфесси йышĕ = православсем |этнохороним = çĕнĕулхашсем |вăхăт тăрăхĕ = |почтă индексĕ = 433648 |почтă индексĕсем = |телефон кочĕ = 84245 |автомобиль кочĕ = 73 |цифрăллă идентификатор = 73254880003 |категория Commons-ра = |сайт = }} '''Çĕнĕ Улхаш''' - [[Чĕмпĕр облаçĕ]]н [[Чăнлă районĕ]]нчи [[ял]], [[Улхаш ял хутлăхĕ|Улхаш ял хутлăхне]] кĕрет. == Тавралăх == Вăрмансăр, уй=хирлĕ, ана-çаранлă [[вырăн]]та вырнаçнă. Чи çывăхри [[ял]] — [[Чăвашкасси]]. == Ял тытăмĕ, халăх йышĕ == Çĕнĕ Улхашра ак çапла [[вырăс чĕлхи|вырăсла]] ятсемлĕ урамсем пур: улица Амбулаторная, улица Вьетнам, улица Заречная, улица Зеленая, улица Зерновая,улица Каркас, улица Клубная, улица Колхозная, улица Куликовка, улица Луговая, улица Магазинная, улица Мельничная, улица Молодежная, улица Мостовая, улица Набережная, улица Нижняя, улица Овражная, улица Пионерская, улица Полевая, улица Садовая, улица Северная, улица Хлебная, улица, Центральная, улица Школьная<ref>[https://mapbase.ru/Ульяновская/район-Цильнинский/место-с_Новые_Алгаши Подробная карта Новые Алгаши с улицами и номерами домов.]{{Ĕçлемен каçă|date=February 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>. Асăннă урамсен [[чăваш чĕлхи|чăвашла]] ячĕсем епле пулни паллă мар, весене халлĕхе тупса палăртайман. == Паллă çынсем тата ытти харкамлăхсем == * [[Дмитриев Иван Васильевич]] ([[1902]]-[[1991]]) — ӳнерçĕ<ref>Меньшикова И.П. [http://enc.cap.ru/?t=prsn&lnk=1290 Чăваш энциклопедийĕнчи статья.]</ref>. * [[Майков Евгений Иванович]] ([[1913]]-[[1999]]), — [[генерал-лейтенант-инженер]]<ref>Ачалăхĕ [[Чăваш Ен]]ти [[Патăрьел районĕ|Патăрьел районенчи]] [[Çĕнĕ Ахпӳрт]]ре иртнĕ.</ref>. * Майков Виталий Иванович ([[1914]] çур.) — [[çар]] [[ăслăх|ăславĕсен]] кандидачĕ, [[полковник]]<ref>[http://www.nachp-batyr.edu21.cap.ru/?t=hry&eduid=4263&hry=./4108/24369/145535 Çĕнĕ Ахпӳрт шкулĕн историйĕ.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171224064317/http://www.nachp-batyr.edu21.cap.ru/?t=hry&eduid=4263&hry=./4108/24369/145535 |date=2017-12-24 }}</ref>. Майков Е.И. шăллĕ. * [[Долгова Алевтина Петровна]] ([[1967]] çур.) — [[чĕлхеçĕ]]<ref>Бойко И.И. [http://enc.cap.ru/?t=prsn&lnk=2660 Чăваш энциклопедийĕнчи статья.]</ref>. * Имуллов Евгений Кириллович (30.03.[[1931]] çур.) — Чăнлă районĕн хисеплĕ элтешĕ<ref name="ПГ">[http://cilna.ru/?id=82 Почётные граждане. Список лиц, которым присвоено звание «Почётный гражданин Цильнинского района»]</ref>. * Утриванова Надежда Михайловна (01.01.[[1957]]) — Чăнлă районĕн хисеплĕ элтешĕ<ref name="ПГ" />. * Ильин Владимир Васильевич (01.09.[[1934]]-?) — Чăнлă районĕн хисеплĕ элтешĕ<ref name="ПГ" />. == Вуламалли == * Г.Б. Матвеев, Е.А. Ягафова. [http://enc.cap.ru/?t=publ&lnk=3934 Чуваши Ульяновские]. Чăваш электронла энциклопедийĕнчи статья. * Садыкова Резеда Камиловна. ИСТОРИКО-ЛИНГВИСТИЧЕСКИЙ АНАЛИЗ ТЮРКО-ТАТАРСКОЙ ТОПОНИМИИ УЛЬЯНОВСКОЙ ОБЛАСТИ РОССИЙСКОЙ ФЕДЕРАЦИИ 10.02.02.- Языки народов Российской Федерации(татарский язык) АВТОРЕФЕРАТ диссертации на соискание ученой степени кандидата филологических наук Казань-2003 * Научный отчет по проекту "Чуваши Приволжского округа", [[Шупашкар]], 2002. 192 с. * [[Мĕтри Юман]]. Ульяновск енчи чăвашсем. // Мĕтри Юман. Çырнисен пуххи. Шупашкар, [[1997]]. — С.435-438. * [[Ромашкин Валериан Фёдорович|Ромашкин, Валериан Федорович.]] Чуваши Симбирского Поволжья : ( Расселение, состав, этногенез, культура, религия ) / В. Ф. Ромашкин, В.Н. Федоров, Л.П. Шабалина. - Ульяновск: Симбирская книга, 1998. - 168 с. : ил. * Культура и быт низовых чувашей. Ч., 1984. * [[Иванов Виталий Петрович|Иванов В.П.]] Этническая география чувашского народа. Ч., 2005. * [[Ягафова Екатерина Андреевна|Ягафова Е.А.]] Чуваши Урало-Поволжья (история и традиционная культура этнотерриториальных групп). Ч., 2007. * Краткая чувашская региональная энциклопедия. Пензенская, Саратовская, Ульяновская области. Ульяновск, 2009. == Асăрхавсем == {{Асăрхавсем}} == Каçăсем == * [http://www.komandirovka.ru/cities/novye_algashi_ulyan._obl./ Село Новые Алгаши, Ульяновская область] * [http://index.kodifikant.ru/ru/7302000002000 Индекс село Новые Алгаши, Цильнинский р-н, Ульяновская обл.] * [https://vk.com/club8167056 с. НОВЫЕ АЛГАШИ rulez-z-z-z] {{Ulyan-obl-geo-stub}} {{Чăнлă районĕ}} {{Чĕмпĕр чăваш ялĕсем}} 772qap7hks2n6mxpvbe16wht6v30cpg Мутье (тăрăх) 0 68551 856675 856641 2025-06-13T18:53:11Z Ziv 32730 ([[c:GR|GR]]) [[File:Corcelles-BE-coat-of-arms.svg]] → [[File:CHE Corcelles COA.svg]] → File replacement: update to new version ([[c:c:GR]]) 856675 wikitext text/x-wiki {{Швейцари тăрăхĕ |Чăвашла ячĕ = Мутье (тăрăх) |Тăван ячĕ = Moutier (Bezirk), District de Moutier |Герб = CHE Moutier COA.svg |Вырнаçу = Karte_Bezirk_Moutier.png |Карттă2 = Karte Gemeinden des Bezirks Moutier.png |Патшалăх = [[Швейцари]] |Кантон = [[Берн]] |Центр = [[Мутье]] |Автомобиль кочĕ = BE }} '''Мутье''' ({{lang-de|Moutier (Bezirk)}}, {{lang-fr|District de Moutier}}) — [[Швейцари|Швейцарири]] [[Швейцари тăрăхĕ|тăрăх]]. Тăрăх центрĕ — [[Мутье (Швейцари)|Мутье]] хула. Тăрăх [[Берн (кантон)|Берн]] [[Швейцарин администрациллĕ пайланăвĕ|кантонне]] кĕрет. == Тăрăхри коммунăсем == <div style="padding:1em 20px 1em 20px; color:#000000;text-align:left;"> {| class="wikitable sortable" border="1" cellpadding="5" cellspacing="0" style="border-collapse:collapse;" ! align="center" bgcolor="#EFEFEF" | Герб ! align="left" bgcolor="#EFEFEF" | Коммуна ! align="center" bgcolor="#EFEFEF" | Халăх<br /><small>(2007)</small> ! align="center" bgcolor="#EFEFEF" | Лаптăк<br /> км² ! align="center" bgcolor="#EFEFEF" | [[Хăйтьытăмлăх субъектăн идентификаци кочĕ|Официаллă код]] |- | align="center" | [[File:CHE Belprahon COA.svg|35px|[[Бельпраон]]]] || [[Бельпраон]] || align="center" | 327|| align="right" | 3,79|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Bévilard-coat of arms.svg|35px|[[Бевиллар]]]] || [[Бевиллар]] || align="center" | 1708|| align="right" | 5,63|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Champoz COA.svg|35px|[[Шампо]]]] || [[Шампо]] || align="center" | 160|| align="right" | 7,11|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Châtelat-coat of arms.svg|35px|[[Шатла]]]] || [[Шатла]] || align="center" | 134|| align="right" | 4,09|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Corcelles COA.svg|35px|[[Корсель (Берн)|Корсель]]]] || [[Корсель (Берн)|Корсель]] || align="center" | 230|| align="right" | 6,78|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Court COA.svg|35px|[[Кур (Берн)|Кур]]]] || [[Кур (Берн)|Кур]] || align="center" | 1370|| align="right" | 24,60|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Crémines COA.svg|35px|[[Кремин]]]] || [[Кремин]] || align="center" | 545|| align="right" | 9,35|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Eschert-coat of arms.svg|35px|[[Эшерт]]]] || [[Эшерт]] || align="center" | 373|| align="right" | 6,56|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Grandval-coat of arms.svg|35px|[[Грандваль (Берн)|Грандваль]]]] || [[Грандваль (Берн)|Грандваль]] || align="center" | 346|| align="right" | 8,21|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Loveresse-blason.png|35px|[[Ловрес]]]] || [[Ловрес]] || align="center" | 311|| align="right" | 4,64|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Malleray-coat of arms.svg|35px|[[Мальре (Швейцария)|Мальре]]]] || [[Мальре (Швейцария)|Мальре]] || align="center" | 1885|| align="right" | 10,35|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Monible-coat of arms.svg|35px|[[Монибль]]]] || [[Монибль]] || align="center" | 35|| align="right" | 3,39|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Moutier COA.svg|35px|[[Мутье]]]] || [[Мутье]] || align="center" | 7566|| align="right" | 19,53|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Perrefitte-coat of arms.svg|35px|[[Перрфитт]]]] || [[Перрфитт]] || align="center" | 503|| align="right" | 8,67|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Pontenet-coat of arms.svg|35px|[[Понтене]]]] || [[Понтене]] || align="center" | 209|| align="right" | 2,74|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Rebévelier-coat of arms.svg|35px|[[Ребевелье]]]] || [[Ребевелье]] || align="center" | 49|| align="right" | 3,52|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Reconvilier COA.svg|35px|[[Реконвилье]]]] || [[Реконвилье]] || align="center" | 2293|| align="right" | 8,23|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Roches-coat of arms.svg|35px|[[Рош (Берн)|Рош]]]] || [[Рош (Берн)|Рош]] || align="center" | 235|| align="right" | 8,97|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Saicourt COA.svg|35px|[[Секур]]]] || [[Секур]] || align="center" | 597|| align="right" | 13,75|| align="center" | |- |align="center" | [[File:Saules-coat of arms.svg|35px|[[Соль (Берн)|Соль]]]] || [[Соль (Берн)|Соль]] || align="center" | 151|| align="right" | 4,25|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Schelten COA.svg|35px|[[Шельтен]]]] || [[Шельтен]] (Ла-Шельт) || align="center" | 51|| align="right" | 5,61|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Seehof-coat of arms.svg|35px|[[Зеехоф (Берн)|Зеехоф]]]] || [[Зеехоф (Берн)|Зеехоф]] (франс. Эле) || align="center" | 82|| align="right" | 8,42|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Sornetan-coat of arms.svg|35px|[[Сорнетан]]]] || [[Сорнетан]] || align="center" | 116|| align="right" | 5,62|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Sorvilier COA.svg|35px|[[Сорвилье]]]] || [[Сорвилье]] || align="center" | 273|| align="right" | 7,02|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Souboz-coat of arms.svg|35px|[[Субо]]]] || [[Субо]] || align="center" | 125|| align="right" | 10,63|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Tavannes-coat of arms.svg|35px|[[Таван]]]] || [[Таван]] || align="center" | 3343|| align="right" | 14,65|| align="center" | |- style="background-color:#EFEFEF;" | align="center" | | '''Пурĕпе''' (26) || align="center" | 23&nbsp;017|| align="right" | 216,11|| align="center" | |} == Каçăçем == {{Switzerland-geo-stub}}{{Берн тăрăхĕсем (2009-чен)}} {{Швейцари:Мутье тăрăхĕ:Хуласем}} [[Категори:Берн (кантон)]] 67xui224nq4qbouoq72xpdyau0gy655 856679 856675 2025-06-13T19:06:11Z Ziv 32730 ([[c:GR|GR]]) [[File:Loveresse-blason.png]] → [[File:CHE Loveresse COA.svg]] → File replacement: jpg/png/gif to svg vector image ([[c::c:GR]]) 856679 wikitext text/x-wiki {{Швейцари тăрăхĕ |Чăвашла ячĕ = Мутье (тăрăх) |Тăван ячĕ = Moutier (Bezirk), District de Moutier |Герб = CHE Moutier COA.svg |Вырнаçу = Karte_Bezirk_Moutier.png |Карттă2 = Karte Gemeinden des Bezirks Moutier.png |Патшалăх = [[Швейцари]] |Кантон = [[Берн]] |Центр = [[Мутье]] |Автомобиль кочĕ = BE }} '''Мутье''' ({{lang-de|Moutier (Bezirk)}}, {{lang-fr|District de Moutier}}) — [[Швейцари|Швейцарири]] [[Швейцари тăрăхĕ|тăрăх]]. Тăрăх центрĕ — [[Мутье (Швейцари)|Мутье]] хула. Тăрăх [[Берн (кантон)|Берн]] [[Швейцарин администрациллĕ пайланăвĕ|кантонне]] кĕрет. == Тăрăхри коммунăсем == <div style="padding:1em 20px 1em 20px; color:#000000;text-align:left;"> {| class="wikitable sortable" border="1" cellpadding="5" cellspacing="0" style="border-collapse:collapse;" ! align="center" bgcolor="#EFEFEF" | Герб ! align="left" bgcolor="#EFEFEF" | Коммуна ! align="center" bgcolor="#EFEFEF" | Халăх<br /><small>(2007)</small> ! align="center" bgcolor="#EFEFEF" | Лаптăк<br /> км² ! align="center" bgcolor="#EFEFEF" | [[Хăйтьытăмлăх субъектăн идентификаци кочĕ|Официаллă код]] |- | align="center" | [[File:CHE Belprahon COA.svg|35px|[[Бельпраон]]]] || [[Бельпраон]] || align="center" | 327|| align="right" | 3,79|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Bévilard-coat of arms.svg|35px|[[Бевиллар]]]] || [[Бевиллар]] || align="center" | 1708|| align="right" | 5,63|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Champoz COA.svg|35px|[[Шампо]]]] || [[Шампо]] || align="center" | 160|| align="right" | 7,11|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Châtelat-coat of arms.svg|35px|[[Шатла]]]] || [[Шатла]] || align="center" | 134|| align="right" | 4,09|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Corcelles COA.svg|35px|[[Корсель (Берн)|Корсель]]]] || [[Корсель (Берн)|Корсель]] || align="center" | 230|| align="right" | 6,78|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Court COA.svg|35px|[[Кур (Берн)|Кур]]]] || [[Кур (Берн)|Кур]] || align="center" | 1370|| align="right" | 24,60|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Crémines COA.svg|35px|[[Кремин]]]] || [[Кремин]] || align="center" | 545|| align="right" | 9,35|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Eschert-coat of arms.svg|35px|[[Эшерт]]]] || [[Эшерт]] || align="center" | 373|| align="right" | 6,56|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Grandval-coat of arms.svg|35px|[[Грандваль (Берн)|Грандваль]]]] || [[Грандваль (Берн)|Грандваль]] || align="center" | 346|| align="right" | 8,21|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Loveresse COA.svg|35px|[[Ловрес]]]] || [[Ловрес]] || align="center" | 311|| align="right" | 4,64|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Malleray-coat of arms.svg|35px|[[Мальре (Швейцария)|Мальре]]]] || [[Мальре (Швейцария)|Мальре]] || align="center" | 1885|| align="right" | 10,35|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Monible-coat of arms.svg|35px|[[Монибль]]]] || [[Монибль]] || align="center" | 35|| align="right" | 3,39|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Moutier COA.svg|35px|[[Мутье]]]] || [[Мутье]] || align="center" | 7566|| align="right" | 19,53|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Perrefitte-coat of arms.svg|35px|[[Перрфитт]]]] || [[Перрфитт]] || align="center" | 503|| align="right" | 8,67|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Pontenet-coat of arms.svg|35px|[[Понтене]]]] || [[Понтене]] || align="center" | 209|| align="right" | 2,74|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Rebévelier-coat of arms.svg|35px|[[Ребевелье]]]] || [[Ребевелье]] || align="center" | 49|| align="right" | 3,52|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Reconvilier COA.svg|35px|[[Реконвилье]]]] || [[Реконвилье]] || align="center" | 2293|| align="right" | 8,23|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Roches-coat of arms.svg|35px|[[Рош (Берн)|Рош]]]] || [[Рош (Берн)|Рош]] || align="center" | 235|| align="right" | 8,97|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Saicourt COA.svg|35px|[[Секур]]]] || [[Секур]] || align="center" | 597|| align="right" | 13,75|| align="center" | |- |align="center" | [[File:Saules-coat of arms.svg|35px|[[Соль (Берн)|Соль]]]] || [[Соль (Берн)|Соль]] || align="center" | 151|| align="right" | 4,25|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Schelten COA.svg|35px|[[Шельтен]]]] || [[Шельтен]] (Ла-Шельт) || align="center" | 51|| align="right" | 5,61|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Seehof-coat of arms.svg|35px|[[Зеехоф (Берн)|Зеехоф]]]] || [[Зеехоф (Берн)|Зеехоф]] (франс. Эле) || align="center" | 82|| align="right" | 8,42|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Sornetan-coat of arms.svg|35px|[[Сорнетан]]]] || [[Сорнетан]] || align="center" | 116|| align="right" | 5,62|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Sorvilier COA.svg|35px|[[Сорвилье]]]] || [[Сорвилье]] || align="center" | 273|| align="right" | 7,02|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Souboz-coat of arms.svg|35px|[[Субо]]]] || [[Субо]] || align="center" | 125|| align="right" | 10,63|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Tavannes-coat of arms.svg|35px|[[Таван]]]] || [[Таван]] || align="center" | 3343|| align="right" | 14,65|| align="center" | |- style="background-color:#EFEFEF;" | align="center" | | '''Пурĕпе''' (26) || align="center" | 23&nbsp;017|| align="right" | 216,11|| align="center" | |} == Каçăçем == {{Switzerland-geo-stub}}{{Берн тăрăхĕсем (2009-чен)}} {{Швейцари:Мутье тăрăхĕ:Хуласем}} [[Категори:Берн (кантон)]] 8wrqdsmhlgn0zd93v5a78gp4a6kp9h4 856690 856679 2025-06-14T04:22:28Z Ziv 32730 ([[c:GR|GR]]) [[File:Eschert-coat of arms.svg]] → [[File:CHE Eschert COA.svg]] → File replacement: update to new version ([[c:c:GR]]) 856690 wikitext text/x-wiki {{Швейцари тăрăхĕ |Чăвашла ячĕ = Мутье (тăрăх) |Тăван ячĕ = Moutier (Bezirk), District de Moutier |Герб = CHE Moutier COA.svg |Вырнаçу = Karte_Bezirk_Moutier.png |Карттă2 = Karte Gemeinden des Bezirks Moutier.png |Патшалăх = [[Швейцари]] |Кантон = [[Берн]] |Центр = [[Мутье]] |Автомобиль кочĕ = BE }} '''Мутье''' ({{lang-de|Moutier (Bezirk)}}, {{lang-fr|District de Moutier}}) — [[Швейцари|Швейцарири]] [[Швейцари тăрăхĕ|тăрăх]]. Тăрăх центрĕ — [[Мутье (Швейцари)|Мутье]] хула. Тăрăх [[Берн (кантон)|Берн]] [[Швейцарин администрациллĕ пайланăвĕ|кантонне]] кĕрет. == Тăрăхри коммунăсем == <div style="padding:1em 20px 1em 20px; color:#000000;text-align:left;"> {| class="wikitable sortable" border="1" cellpadding="5" cellspacing="0" style="border-collapse:collapse;" ! align="center" bgcolor="#EFEFEF" | Герб ! align="left" bgcolor="#EFEFEF" | Коммуна ! align="center" bgcolor="#EFEFEF" | Халăх<br /><small>(2007)</small> ! align="center" bgcolor="#EFEFEF" | Лаптăк<br /> км² ! align="center" bgcolor="#EFEFEF" | [[Хăйтьытăмлăх субъектăн идентификаци кочĕ|Официаллă код]] |- | align="center" | [[File:CHE Belprahon COA.svg|35px|[[Бельпраон]]]] || [[Бельпраон]] || align="center" | 327|| align="right" | 3,79|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Bévilard-coat of arms.svg|35px|[[Бевиллар]]]] || [[Бевиллар]] || align="center" | 1708|| align="right" | 5,63|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Champoz COA.svg|35px|[[Шампо]]]] || [[Шампо]] || align="center" | 160|| align="right" | 7,11|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Châtelat-coat of arms.svg|35px|[[Шатла]]]] || [[Шатла]] || align="center" | 134|| align="right" | 4,09|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Corcelles COA.svg|35px|[[Корсель (Берн)|Корсель]]]] || [[Корсель (Берн)|Корсель]] || align="center" | 230|| align="right" | 6,78|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Court COA.svg|35px|[[Кур (Берн)|Кур]]]] || [[Кур (Берн)|Кур]] || align="center" | 1370|| align="right" | 24,60|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Crémines COA.svg|35px|[[Кремин]]]] || [[Кремин]] || align="center" | 545|| align="right" | 9,35|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Eschert COA.svg|35px|[[Эшерт]]]] || [[Эшерт]] || align="center" | 373|| align="right" | 6,56|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Grandval-coat of arms.svg|35px|[[Грандваль (Берн)|Грандваль]]]] || [[Грандваль (Берн)|Грандваль]] || align="center" | 346|| align="right" | 8,21|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Loveresse COA.svg|35px|[[Ловрес]]]] || [[Ловрес]] || align="center" | 311|| align="right" | 4,64|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Malleray-coat of arms.svg|35px|[[Мальре (Швейцария)|Мальре]]]] || [[Мальре (Швейцария)|Мальре]] || align="center" | 1885|| align="right" | 10,35|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Monible-coat of arms.svg|35px|[[Монибль]]]] || [[Монибль]] || align="center" | 35|| align="right" | 3,39|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Moutier COA.svg|35px|[[Мутье]]]] || [[Мутье]] || align="center" | 7566|| align="right" | 19,53|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Perrefitte-coat of arms.svg|35px|[[Перрфитт]]]] || [[Перрфитт]] || align="center" | 503|| align="right" | 8,67|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Pontenet-coat of arms.svg|35px|[[Понтене]]]] || [[Понтене]] || align="center" | 209|| align="right" | 2,74|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Rebévelier-coat of arms.svg|35px|[[Ребевелье]]]] || [[Ребевелье]] || align="center" | 49|| align="right" | 3,52|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Reconvilier COA.svg|35px|[[Реконвилье]]]] || [[Реконвилье]] || align="center" | 2293|| align="right" | 8,23|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Roches-coat of arms.svg|35px|[[Рош (Берн)|Рош]]]] || [[Рош (Берн)|Рош]] || align="center" | 235|| align="right" | 8,97|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Saicourt COA.svg|35px|[[Секур]]]] || [[Секур]] || align="center" | 597|| align="right" | 13,75|| align="center" | |- |align="center" | [[File:Saules-coat of arms.svg|35px|[[Соль (Берн)|Соль]]]] || [[Соль (Берн)|Соль]] || align="center" | 151|| align="right" | 4,25|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Schelten COA.svg|35px|[[Шельтен]]]] || [[Шельтен]] (Ла-Шельт) || align="center" | 51|| align="right" | 5,61|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Seehof-coat of arms.svg|35px|[[Зеехоф (Берн)|Зеехоф]]]] || [[Зеехоф (Берн)|Зеехоф]] (франс. Эле) || align="center" | 82|| align="right" | 8,42|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Sornetan-coat of arms.svg|35px|[[Сорнетан]]]] || [[Сорнетан]] || align="center" | 116|| align="right" | 5,62|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Sorvilier COA.svg|35px|[[Сорвилье]]]] || [[Сорвилье]] || align="center" | 273|| align="right" | 7,02|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Souboz-coat of arms.svg|35px|[[Субо]]]] || [[Субо]] || align="center" | 125|| align="right" | 10,63|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Tavannes-coat of arms.svg|35px|[[Таван]]]] || [[Таван]] || align="center" | 3343|| align="right" | 14,65|| align="center" | |- style="background-color:#EFEFEF;" | align="center" | | '''Пурĕпе''' (26) || align="center" | 23&nbsp;017|| align="right" | 216,11|| align="center" | |} == Каçăçем == {{Switzerland-geo-stub}}{{Берн тăрăхĕсем (2009-чен)}} {{Швейцари:Мутье тăрăхĕ:Хуласем}} [[Категори:Берн (кантон)]] nflb99q3r0rvoyui1h77t8wppjpkvux 856697 856690 2025-06-14T04:42:04Z Ziv 32730 ([[c:GR|GR]]) [[File:Grandval-coat of arms.svg]] → [[File:CHE Grandval COA.svg]] → File replacement: update to new version ([[c:c:GR]]) 856697 wikitext text/x-wiki {{Швейцари тăрăхĕ |Чăвашла ячĕ = Мутье (тăрăх) |Тăван ячĕ = Moutier (Bezirk), District de Moutier |Герб = CHE Moutier COA.svg |Вырнаçу = Karte_Bezirk_Moutier.png |Карттă2 = Karte Gemeinden des Bezirks Moutier.png |Патшалăх = [[Швейцари]] |Кантон = [[Берн]] |Центр = [[Мутье]] |Автомобиль кочĕ = BE }} '''Мутье''' ({{lang-de|Moutier (Bezirk)}}, {{lang-fr|District de Moutier}}) — [[Швейцари|Швейцарири]] [[Швейцари тăрăхĕ|тăрăх]]. Тăрăх центрĕ — [[Мутье (Швейцари)|Мутье]] хула. Тăрăх [[Берн (кантон)|Берн]] [[Швейцарин администрациллĕ пайланăвĕ|кантонне]] кĕрет. == Тăрăхри коммунăсем == <div style="padding:1em 20px 1em 20px; color:#000000;text-align:left;"> {| class="wikitable sortable" border="1" cellpadding="5" cellspacing="0" style="border-collapse:collapse;" ! align="center" bgcolor="#EFEFEF" | Герб ! align="left" bgcolor="#EFEFEF" | Коммуна ! align="center" bgcolor="#EFEFEF" | Халăх<br /><small>(2007)</small> ! align="center" bgcolor="#EFEFEF" | Лаптăк<br /> км² ! align="center" bgcolor="#EFEFEF" | [[Хăйтьытăмлăх субъектăн идентификаци кочĕ|Официаллă код]] |- | align="center" | [[File:CHE Belprahon COA.svg|35px|[[Бельпраон]]]] || [[Бельпраон]] || align="center" | 327|| align="right" | 3,79|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Bévilard-coat of arms.svg|35px|[[Бевиллар]]]] || [[Бевиллар]] || align="center" | 1708|| align="right" | 5,63|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Champoz COA.svg|35px|[[Шампо]]]] || [[Шампо]] || align="center" | 160|| align="right" | 7,11|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Châtelat-coat of arms.svg|35px|[[Шатла]]]] || [[Шатла]] || align="center" | 134|| align="right" | 4,09|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Corcelles COA.svg|35px|[[Корсель (Берн)|Корсель]]]] || [[Корсель (Берн)|Корсель]] || align="center" | 230|| align="right" | 6,78|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Court COA.svg|35px|[[Кур (Берн)|Кур]]]] || [[Кур (Берн)|Кур]] || align="center" | 1370|| align="right" | 24,60|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Crémines COA.svg|35px|[[Кремин]]]] || [[Кремин]] || align="center" | 545|| align="right" | 9,35|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Eschert COA.svg|35px|[[Эшерт]]]] || [[Эшерт]] || align="center" | 373|| align="right" | 6,56|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Grandval COA.svg|35px|[[Грандваль (Берн)|Грандваль]]]] || [[Грандваль (Берн)|Грандваль]] || align="center" | 346|| align="right" | 8,21|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Loveresse COA.svg|35px|[[Ловрес]]]] || [[Ловрес]] || align="center" | 311|| align="right" | 4,64|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Malleray-coat of arms.svg|35px|[[Мальре (Швейцария)|Мальре]]]] || [[Мальре (Швейцария)|Мальре]] || align="center" | 1885|| align="right" | 10,35|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Monible-coat of arms.svg|35px|[[Монибль]]]] || [[Монибль]] || align="center" | 35|| align="right" | 3,39|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Moutier COA.svg|35px|[[Мутье]]]] || [[Мутье]] || align="center" | 7566|| align="right" | 19,53|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Perrefitte-coat of arms.svg|35px|[[Перрфитт]]]] || [[Перрфитт]] || align="center" | 503|| align="right" | 8,67|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Pontenet-coat of arms.svg|35px|[[Понтене]]]] || [[Понтене]] || align="center" | 209|| align="right" | 2,74|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Rebévelier-coat of arms.svg|35px|[[Ребевелье]]]] || [[Ребевелье]] || align="center" | 49|| align="right" | 3,52|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Reconvilier COA.svg|35px|[[Реконвилье]]]] || [[Реконвилье]] || align="center" | 2293|| align="right" | 8,23|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Roches-coat of arms.svg|35px|[[Рош (Берн)|Рош]]]] || [[Рош (Берн)|Рош]] || align="center" | 235|| align="right" | 8,97|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Saicourt COA.svg|35px|[[Секур]]]] || [[Секур]] || align="center" | 597|| align="right" | 13,75|| align="center" | |- |align="center" | [[File:Saules-coat of arms.svg|35px|[[Соль (Берн)|Соль]]]] || [[Соль (Берн)|Соль]] || align="center" | 151|| align="right" | 4,25|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Schelten COA.svg|35px|[[Шельтен]]]] || [[Шельтен]] (Ла-Шельт) || align="center" | 51|| align="right" | 5,61|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Seehof-coat of arms.svg|35px|[[Зеехоф (Берн)|Зеехоф]]]] || [[Зеехоф (Берн)|Зеехоф]] (франс. Эле) || align="center" | 82|| align="right" | 8,42|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Sornetan-coat of arms.svg|35px|[[Сорнетан]]]] || [[Сорнетан]] || align="center" | 116|| align="right" | 5,62|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Sorvilier COA.svg|35px|[[Сорвилье]]]] || [[Сорвилье]] || align="center" | 273|| align="right" | 7,02|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Souboz-coat of arms.svg|35px|[[Субо]]]] || [[Субо]] || align="center" | 125|| align="right" | 10,63|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Tavannes-coat of arms.svg|35px|[[Таван]]]] || [[Таван]] || align="center" | 3343|| align="right" | 14,65|| align="center" | |- style="background-color:#EFEFEF;" | align="center" | | '''Пурĕпе''' (26) || align="center" | 23&nbsp;017|| align="right" | 216,11|| align="center" | |} == Каçăçем == {{Switzerland-geo-stub}}{{Берн тăрăхĕсем (2009-чен)}} {{Швейцари:Мутье тăрăхĕ:Хуласем}} [[Категори:Берн (кантон)]] cucjfifho3e4c4shhysyctwiocs38z8 Эшерт 0 68724 856691 601241 2025-06-14T04:22:29Z Ziv 32730 ([[c:GR|GR]]) [[File:Eschert-coat of arms.svg]] → [[File:CHE Eschert COA.svg]] → File replacement: update to new version ([[c:c:GR]]) 856691 wikitext text/x-wiki {{ПВ |статус=Коммуна |чăвашла çĕлĕк=Эшерт |тăван çĕлĕк=Eschert |патшалăх=Швейцари |регион тĕсĕ=кантон (Швейцари) |регион=Берн (кантон) |регион тапăлра=Берн (кантон) |район тĕсĕ=тăрăх |район=Мутье (тăрăх) |район тапăлра=Мутье (тăрăх) |община тĕсĕ= |община= |община тапăлра= |пăхану= |герб=CHE Eschert COA.svg |ялав= |герб анлăшĕ= |ялав анлăшĕ= |lat_dir=N|lat_deg=47|lat_min=16|lat_sec=35 |lon_dir=E|lon_deg=7|lon_min=24|lon_sec=0 |CoordAddon= |CoordScale= |ЯндексКартти= |патшалăх картти=250 |регион картти= |район картти= |патшалăх карттин пысăкăшĕ= |регион карттин пысăкăшĕ= |район карттин пысăкăшĕ= |шалти пайлану= |пуçлăх тĕсĕ=Бургомистр |пуçлăх= |никĕсленĕ вăхăт= |пĕрремĕш асăну= |малтанхи ятсем= |статус= |лаптăк=6.56 |ПВ центрĕн çӳллĕшĕ=596 |çӳллĕш тĕсĕ= |климат= |официаллă чĕлхе=нимĕç чĕлхи{{!}}нимĕç |официаллă чĕлхе-ref= |пурăнан халăх=369 |çырав çулĕ=2006 |йышлăх= |агломераци= |наци йышĕ= |конфесси йышĕ= |этнохороним= |вăхăт тăрăхĕ=+1 |DST=пур |телефон кочĕ= |почтă индексĕ=2743 |почтă индексĕсем= |автомобиль кочĕ=BE |идентификатор тĕсĕ=Субъект хăйтытăмлăхĕн идентификаци кочĕ{{!}}Официаллă код |цифрăллă идентификатор=0692 |категори Commons-ра=Escher |сайт=http://www.schert.ch |сайт чĕлхи=de |сайт чĕлхи 2= |сайт чĕлхи 3= |сайт чĕлхи 4= |сайт чĕлхи 5= |add2n= |add2= |add3n= |add3= }} '''Эшерт''' — ({{lang-de|Eschert}}) — [[Швейцари|Швейцарири]] коммуна, [[Берн (кантон)|Берн]] [[Швейцарин администрациллĕ пайланăвĕ|кантонне]] кĕрет. [[Мутье (тăрăх)|Мутье]] тăрăхне кĕрет. 369 çын ([[2006]]) пурăнать. [[Субъект хăйтытăмлăхĕн идентификаци кочĕ|Официаллă код]] — ''0692''. [[File:Eschert vilagha puto 208.JPG|thumb|left|200px|Эшерт]] == Каçăсем == * [http://www.eschert.ch Официаллă страница] {{Берн тăрăхĕсем}} {{Швейцари:Мутье тăрăхĕ:Хуласем}} {{Switzerland-geo-stub}} [[Категори:Берн кантонĕн хулисем]] ojafyi7ul3h12v3wxj2dw0qbqq43pyw Ловрес 0 68858 856680 601107 2025-06-13T19:06:12Z Ziv 32730 ([[c:GR|GR]]) [[File:Loveresse-blason.png]] → [[File:CHE Loveresse COA.svg]] → File replacement: jpg/png/gif to svg vector image ([[c::c:GR]]) 856680 wikitext text/x-wiki {{ПВ |статус=Коммуна |чăвашла çĕлĕк=Ловрес |тăван çĕлĕк=Loveresse |патшалăх=Швейцари |регион тĕсĕ=кантон (Швейцари) |регион=Берн (кантон) |регион тапăлра=Берн (кантон) |район тĕсĕ=тăрăх |район=Мутье (тăрăх) |район тапăлра=Мутье (тăрăх) |община тĕсĕ= |община= |община тапăлра= |пăхану= |герб=CHE Loveresse COA.svg|ялав= |герб анлăшĕ= |ялав анлăшĕ= |lat_dir=N|lat_deg=47|lat_min=14|lat_sec=35 |lon_dir=E|lon_deg=7|lon_min=14|lon_sec=15 |CoordAddon= |CoordScale= |ЯндексКартти= |патшалăх картти=250 |регион картти= |район картти= |патшалăх карттин пысăкăшĕ= |регион карттин пысăкăшĕ= |район карттин пысăкăшĕ= |шалти пайлану= |пуçлăх тĕсĕ=Бургомистр |пуçлăх= |никĕсленĕ вăхăт= |пĕрремĕш асăну= |малтанхи ятсем= |статус= |лаптăк=4.64 |ПВ центрĕн çӳллĕшĕ=761 |çӳллĕш тĕсĕ= |климат= |официаллă чĕлхе=нимĕç чĕлхи{{!}}нимĕç |официаллă чĕлхе-ref= |пурăнан халăх=316 |çырав çулĕ=2006 |йышлăх= |агломераци= |наци йышĕ= |конфесси йышĕ= |этнохороним= |вăхăт тăрăхĕ=+1 |DST=пур |телефон кочĕ= |почтă индексĕ=2732 |почтă индексĕсем= |автомобиль кочĕ=BE |идентификатор тĕсĕ=Субъект хăйтытăмлăхĕн идентификаци кочĕ{{!}}Официаллă код |цифрăллă идентификатор=0696 |категори Commons-ра=Loveresse |сайт=http://www.loveresse.ch |сайт чĕлхи=de |сайт чĕлхи 2= |сайт чĕлхи 3= |сайт чĕлхи 4= |сайт чĕлхи 5= |add2n= |add2= |add3n= |add3= }} '''Ловрес''' — ({{lang-de|Loveresse}}) — [[Швейцари|Швейцарири]] коммуна, [[Берн (кантон)|Берн]] [[Швейцарин администрациллĕ пайланăвĕ|кантонне]] кĕрет. [[Мутье (тăрăх)|Мутье]] тăрăхне кĕрет. 316 çын ([[2006]]) пурăнать. [[Субъект хăйтытăмлăхĕн идентификаци кочĕ|Официаллă код]] — ''0696''. == Каçăсем == * [http://www.loveresse.ch Официаллă страница] {{Берн тăрăхĕсем}} {{Швейцари:Мутье тăрăхĕ:Хуласем}} {{Switzerland-geo-stub}} [[Категори:Берн кантонĕн хулисем]] t49mjdoqrnfkbeik8m2nmdbf359cb2p Корсель (Берн) 0 68916 856676 601051 2025-06-13T18:53:12Z Ziv 32730 ([[c:GR|GR]]) [[File:Corcelles-BE-coat-of-arms.svg]] → [[File:CHE Corcelles COA.svg]] → File replacement: update to new version ([[c:c:GR]]) 856676 wikitext text/x-wiki {{ПВ |статус=Коммуна |чăвашла çĕлĕк=Корсель |тăван çĕлĕк=Corcelles BE |патшалăх=Швейцари |регион тĕсĕ=кантон (Швейцари) |регион=Берн (кантон) |регион тапăлра=Берн (кантон) |район тĕсĕ=тăрăх |район=Мутье (тăрăх) |район тапăлра=Мутье (тăрăх) |община тĕсĕ= |община= |община тапăлра= |пăхану= |герб=CHE Corcelles COA.svg |ялав= |герб анлăшĕ= |ялав анлăшĕ= |lat_dir=N|lat_deg=47|lat_min=17|lat_sec=10 |lon_dir=E|lon_deg=7|lon_min=27|lon_sec=15 |CoordAddon= |CoordScale= |ЯндексКартти= |патшалăх картти=250 |регион картти= |район картти= |патшалăх карттин пысăкăшĕ= |регион карттин пысăкăшĕ= |район карттин пысăкăшĕ= |шалти пайлану= |пуçлăх тĕсĕ=Бургомистр |пуçлăх= |никĕсленĕ вăхăт= |пĕрремĕш асăну= |малтанхи ятсем= |статус= |лаптăк=6.78 |ПВ центрĕн çӳллĕшĕ=655 |çӳллĕш тĕсĕ= |климат= |официаллă чĕлхе=нимĕç чĕлхи{{!}}нимĕç |официаллă чĕлхе-ref= |пурăнан халăх=237 |çырав çулĕ=2006 |йышлăх= |агломераци= |наци йышĕ= |конфесси йышĕ= |этнохороним= |вăхăт тăрăхĕ=+1 |DST=пур |телефон кочĕ= |почтă индексĕ=2747 |почтă индексĕсем= |автомобиль кочĕ=BE |идентификатор тĕсĕ=Субъект хăйтытăмлăхĕн идентификаци кочĕ{{!}}Официаллă код |цифрăллă идентификатор=0687 |категори Commons-ра=Corcelles BE |сайт= |сайт чĕлхи=de |сайт чĕлхи 2= |сайт чĕлхи 3= |сайт чĕлхи 4= |сайт чĕлхи 5= |add2n= |add2= |add3n= |add3= }} '''Корсель''' — ({{lang-de|Corcelles BE}}) — [[Швейцари|Швейцарири]] коммуна, [[Берн (кантон)|Берн]] [[Швейцарин администрациллĕ пайланăвĕ|кантонне]] кĕрет. [[Мутье (тăрăх)|Мутье]] тăрăхне кĕрет. 237 çын ([[2006]]) пурăнать. [[Субъект хăйтытăмлăхĕн идентификаци кочĕ|Официаллă код]] — ''0687''. == Каçăсем == * [ Официаллă страница] {{Берн тăрăхĕсем}} {{Швейцари:Мутье тăрăхĕ:Хуласем}} {{Switzerland-geo-stub}} [[Категори:Берн кантонĕн хулисем]] b18wke0zi2f0sjkhukw0q1ic200hvcg Таракан йышшисем 0 74906 856701 731605 2025-06-14T08:13:35Z Ellodanis5 17302 856701 wikitext text/x-wiki {{Taxobox | name = Таракан йышшисем | image file = American-cockroach.jpg | regnum = | phylum = | classis = | ordo = | familia = | genus = | species = | subspecies = | latin = Blattodea | wikispecies = | commons = | itis = | ncbi = | range map = }} '''Тарака́нсем''', е '''тарака́н йышшисем''' ({{lang-la|Blattodea}}) — [[Таракан евӗрлисем|таракан евĕрлисен]] (''Dictyoptera'') мăн отрядĕнчи [[Хурт-кăпшанкă|хурт-кăпшакăсен]] отрячĕ. Тараккан йышшисен 7570 ытла тĕсĕ пуррине палăртнă, вĕсенчен 4640 ытла тĕсĕ тараккансем хăйсем тата 2900 [[Isoptera|термит]] тĕсĕ (халĕ вĕсене çак отряда кĕртеççĕ).<ref name=beccaloni>Çăлкуç.</ref>. == Литература == * {{кĕнеке | автор = [[Дрёмова Виктория Петровна|Дремова В. П.]], [[Алешо Нина Александровна|Алешо Н. А.]] | пуçелĕк = Тараканы: Биология, экология, санитарно-эпидемиологическое значение, контроль численности синантропных тараканов | яваплă = Рец.: [[Чайка Станислав Юрьевич|С. Ю. Чайка]], С. А. Шилова | вырăн = М. | издательство = Т-во науч. изд. КМК | çул = 2011 | страниц = 312 | серия = | isbn = 978-5-87317-708-0 | doi = | тираж = 1200 | ref = }} == Асăрхавсем == {{Асăрхавсем}} {{Тулаш каçăсем}} {{Хурт-кăпшанкăсен отрячĕсем}} [[Категори:Таракан йышшисем]] [[Категори:Хурт-кăпшанкăсем отрячĕсем]] [[Категори:Хурт-кăпшанкăсем]] mnh8kb4x9d7obbu5jiczjo7hvnklqp0 Çĕнĕ Ахпӳрт шкулĕ 0 76975 856683 654534 2025-06-14T02:14:27Z InternetArchiveBot 28304 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 856683 wikitext text/x-wiki {{Шкул | Ячĕ = Çĕнĕ Ахпӳртри вăтам шкул | Ӳкерчĕк = | Ӳкерчĕке ăнлантарни = | Йыхрав = | Никĕсленĕ = [[18]] | Хупнă = | Директор = | Тĕс = Пĕтĕмĕшле вăтам пĕлӳ паракан шкул | Вĕренекен = | Адрес = Çĕнĕ Ахпӳрт, Патăрьел районĕ, Чăваш Ен | Координатсем = | Телефон = | Факс = | E-mail = | Сайт = }} '''Çĕнĕ Ахпӳрт вăтам шкулĕ''', — [[Чăваш Ен]]ĕн [[Патăрьел районĕ]]нчи [[Çĕнĕ Ахпӳрт (Патăръел районĕ)|Çĕнĕ Ахпӳрт]] [[ял]]ĕнче вырнаçнă [[шкул]]. Тĕрлĕ вăхăтра тĕрлĕ [[статус]] пулнă, тĕрлĕ [[ят]]па çÿренĕ. ==Истори== 19-мĕш ĕмĕртех уçăлнă<ref>[http://www.nachp-batyr.edu21.cap.ru/?t=hry&eduid=4263&hry=./4108/24369/145535 Шкул историйĕ (вырăсла).] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171224064317/http://www.nachp-batyr.edu21.cap.ru/?t=hry&eduid=4263&hry=./4108/24369/145535 |date=2017-12-24 }} — Çĕнĕ Ахпÿрт шкулĕн сайтĕнчен.</ref>. === Статус === * [[1890]]-[[1903]] — Икçуллăх пĕр класлă хутла вĕрентекен шкул. * [[1903]]-[[1919]] — Чиркÿ-приххут шкулĕ. * [[1919]]-[[1932]] — 1-мĕш сыпăклă пусламăш шкул. * [[1932]]-[[1956]] — 7 çул вĕренмелли шкул * [[1956]]—[[1961]] — Пĕтĕмĕшле пĕлÿ паракан 10 çуллăх вăтам шкул * [[1961]]-[[1965]] — Ĕçе вĕрентсе пĕтĕмĕшле пĕлÿ паракан 11 çуллăх вăтам шкул * [[1965]]- — Пĕтĕмĕшле пĕлÿ паракан 10 çуллăх вăтам шкул ==Ертÿçĕсем== ==Вĕрентекенсем== == Вуламалли == * Лекарев К.Е. Восхождение. Çĕнĕ Ахпрт шкулĕ çинчен ятарласа çырнă кĕнеке. Хăçан, ăçта, миçе страницăпа, мĕнле тиражпа тухни паллă мар. == Асăрхавсем == {{Асăрхавсем}} == Каçăсем == {{Капăрлатмалла}} {{Каçă çук}} {{Интервики çук}} {{edu-stub}} [[Категори:Чăваш Енри Патăрьел районĕн шкулĕсем]] [[Категори:Чăваш Ен шкулĕсем]] [[Категори:Раççей Федерацин шкулĕсем]] [[Категори:Шкулсем]] 4hchnu1vmuvc2ugmkaozby1dz5w5b2o Çимĕçлĕх тавралăх 0 88839 856685 696510 2025-06-14T03:01:43Z InternetArchiveBot 28304 Rescuing 7 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 856685 wikitext text/x-wiki {{Пĕлтерĕшсем|Тавралăх (пĕлтерĕшсем)}} [[File:IMViC Results.jpg|thumb|Микроорганизмсене палласа илес шутпа йĕркеленĕ çимĕçлĕх шĕвек тавралăхсем (сулахайри ултă пробирка)]] '''Çимĕçлĕх тавралăх''' — [[микроорганизм]]сене е аслă [[организм]]сен [[пайрăм культури]]не ÿстермелли пĕр е темиçе компонентран тăракан субстрат. == Каçăсем == * ''Замчук Л. А.'' [https://бмэ.орг/index.php/ПИТАТЕЛЬНЫЕ_СРЕДЫ Питательные среды] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210118013244/https://xn--90aw5c.xn--c1avg/index.php/%D0%9F%D0%98%D0%A2%D0%90%D0%A2%D0%95%D0%9B%D0%AC%D0%9D%D0%AB%D0%95_%D0%A1%D0%A0%D0%95%D0%94%D0%AB |date=2021-01-18 }} // [[Большая медицинская энциклопедия]], 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия. — Т. 19. * ''Калина Г. П.'' [https://бмэ.орг/index.php/СИНТЕТИЧЕСКИЕ_ПИТАТЕЛЬНЫЕ_СРЕДЫ Синтетические питательные среды] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170811154150/http://xn--90aw5c.xn--c1avg/index.php/%D0%A1%D0%98%D0%9D%D0%A2%D0%95%D0%A2%D0%98%D0%A7%D0%95%D0%A1%D0%9A%D0%98%D0%95_%D0%9F%D0%98%D0%A2%D0%90%D0%A2%D0%95%D0%9B%D0%AC%D0%9D%D0%AB%D0%95_%D0%A1%D0%A0%D0%95%D0%94%D0%AB |date=2017-08-11 }} // [[Большая медицинская энциклопедия]], 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия. — Т. 23. * ''Биргер М. О.'' [https://бмэ.орг/index.php/ДИФФЕРЕНЦИАЛЬНО-ДИАГНОСТИЧЕСКИЕ_СРЕДЫ Дифференциально-диагностические среды] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170829034608/http://xn--90aw5c.xn--c1avg/index.php/%D0%94%D0%98%D0%A4%D0%A4%D0%95%D0%A0%D0%95%D0%9D%D0%A6%D0%98%D0%90%D0%9B%D0%AC%D0%9D%D0%9E-%D0%94%D0%98%D0%90%D0%93%D0%9D%D0%9E%D0%A1%D0%A2%D0%98%D0%A7%D0%95%D0%A1%D0%9A%D0%98%D0%95_%D0%A1%D0%A0%D0%95%D0%94%D0%AB |date=2017-08-29 }} // [[Большая медицинская энциклопедия]], 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия. — Т. 7. * ''Белокрысенко С. С.'' [https://бмэ.орг/index.php/БАКТЕРИАЛЬНАЯ_КУЛЬТУРА Бактериальная культура] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20201209160347/https://xn--90aw5c.xn--c1avg/index.php/%D0%91%D0%90%D0%9A%D0%A2%D0%95%D0%A0%D0%98%D0%90%D0%9B%D0%AC%D0%9D%D0%90%D0%AF_%D0%9A%D0%A3%D0%9B%D0%AC%D0%A2%D0%A3%D0%A0%D0%90 |date=2020-12-09 }} // [[Большая медицинская энциклопедия]], 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия. — Т. 2. * ''Белокрысенко С. С.'' [https://бмэ.орг/index.php/ГЕМОКУЛЬТУРА Гемокультура] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170712000747/http://xn--90aw5c.xn--c1avg/index.php/%D0%93%D0%95%D0%9C%D0%9E%D0%9A%D0%A3%D0%9B%D0%AC%D0%A2%D0%A3%D0%A0%D0%90 |date=2017-07-12 }} // [[Большая медицинская энциклопедия]], 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия. — Т. 5. * ''Белокрысенко С. С.'' [https://бмэ.орг/index.php/БИОЛОГИЧЕСКАЯ_ПРОБА Биологическая проба в микробиологии] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170711015331/http://xn--90aw5c.xn--c1avg/index.php/%D0%91%D0%98%D0%9E%D0%9B%D0%9E%D0%93%D0%98%D0%A7%D0%95%D0%A1%D0%9A%D0%90%D0%AF_%D0%9F%D0%A0%D0%9E%D0%91%D0%90 |date=2017-07-11 }} // [[Большая медицинская энциклопедия]], 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия. — Т. 3. * ''Игнатова Т. H., Поспелова Т. В., Губин В. А., Добрынин Я. В., Чертков И. Л.'' [https://бмэ.орг/index.php/КУЛЬТУРЫ_КЛЕТОК_И_ТКАНЕЙ Культуры клеток и тканей (питательные среды для культур клеток и тканей)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20201026064100/https://xn--90aw5c.xn--c1avg/index.php/%D0%9A%D0%A3%D0%9B%D0%AC%D0%A2%D0%A3%D0%A0%D0%AB_%D0%9A%D0%9B%D0%95%D0%A2%D0%9E%D0%9A_%D0%98_%D0%A2%D0%9A%D0%90%D0%9D%D0%95%D0%99 |date=2020-10-26 }} // [[Большая медицинская энциклопедия]], 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия. — Т. 12. * {{БСЭ3|[http://bse.sci-lib.com/article110808.html Титр бактерий]}} == Асăрхавсем == {{Асăрхавсем}} [[Категори:Çимĕçлĕх тавралăхсем| ]] [[Категори:Микроорганизмсем]] 8plmvv4imrzbg0re1i5d0flbyeycpnr Этем çурăм шăмми 0 89226 856681 697970 2025-06-14T00:08:20Z InternetArchiveBot 28304 Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 856681 wikitext text/x-wiki :''Ку статья этем çурăм шăмми пирки. '''[[Çурăм шăмми]]''' çинчен пĕтĕмĕшле çырни тепĕр ятарлă статьяра'' [[File:Gray 111 - Vertebral column-coloured.png|thumb|]] '''Çурăм шăмми''', '''çурăм шăммин юпи''' (columna vertebralis) — этем [[шăмшак]]ĕн тĕп пайĕ. 33-34 сыпăран тăрать, вĕсем пĕр-пĕринпе вертикаллĕ майпа умлăн-хыçлăн çыхăннă<ref name="БСЭ">{{Из БСЭ|Позвоночник}}</ref><ref name="БМЭ-3изд-ТОМ-20">Мовшович И.А., Илларионов В.П., Маттис Э.Р., Митбрейт И.М., Никитюк Б.А., Тагер И.Л., Фрейдин Л.М., Цивьян Я.Л. [http://бмэ.орг/index.php/ПОЗВОНОЧНИК Позвоночник] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210301061507/https://xn--90aw5c.xn--c1avg/index.php/%D0%9F%D0%9E%D0%97%D0%92%D0%9E%D0%9D%D0%9E%D0%A7%D0%9D%D0%98%D0%9A |date=2021-03-01 }}. гл. ред. [[Петровский, Борис Васильевич|Б.В. Петровский]]|. [[Большая медицинская энциклопедия]].3 изд. Москва. [[Советская энциклопедия]]. 1983. том=20. [http://бмэ.орг/index.php/Категория:Том_20 Пневмопексия - Преднизолон] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210813034113/https://xn--90aw5c.xn--c1avg/index.php/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F:%D0%A2%D0%BE%D0%BC_20 |date=2021-08-13 }}</ref>. Сыпăсем темиçе тĕрлисем пур: мăй, кăкăр, пилĕк тĕленчисем, [[ыса]] тата [[ăйхă]] шутне кĕрекеннисем. == Асăрхавсем == {{Асăрхавсем}} {{Куçармалла|en|Shoulder girdle}} {{anatomy-stub}} {{Çын шăммисем}} {{Çанçурăм}} {{Артрологи}} {{Тĕвĕ çулçисенчен аталанакан органсем тата тĕртĕмсем}} [[Категори:Çурăм шăмми|*]] [[Категори:Ортопеди]] [[Категори:Биомеханика]] l4w4kqlsqpzf1fm83nf2ilz2xsfem4k Пуррилĕх 0 90935 856686 856603 2025-06-14T03:56:45Z Ellodanis5 17302 856686 wikitext text/x-wiki {{пĕлтерĕшсем}} :''Ку статья — философи ăнлавĕ çинчен. Библин пĕр кĕнекине вара чăвашла '''[[Пулни]]''' тесе ят панă'' (ăна, çавăн пекех, '''пулнилĕх''' теме те май пулнă :''Ăнлава кирлĕ япаласен йышне пĕлтерекен '''[[Пурлăх]]''' сăмахпа пăтраштармалла мар'' '''Пуррилĕх''', е '''пурри''' — анлăн пăхсан: пур пулни, «пур» тăрăмра тăни, [[пурри]], пурăнни, [[пурăнавлăх]]ра тăни, пултарайни. == Литература == * [http://philosophy.ru/sushhestvovanie/ Нелсон, М. Существование // Стэнфордская энциклопедия философии (версия зимы 2012 года) / Ред. Эдвард Н. Залта. Пер. с англ. В. В. Васильева.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20230408232758/https://philosophy.ru/sushhestvovanie/ |date=2023-04-08 }} * Бадью А. Бытие и событие. (L’Etre et l'Événement. — Paris: Seuil, coll.L’ordre philosophique, 1988.) * [[Гайденко, Пиама Павловна|Гайденко П. П.]] Бытие и разум. // [[Вопросы философии]]. 1997.№ 7. * Гайденко П. П. Бытие // Новая философская энциклопедия / Ин-т философии РАН; Нац. обществ.-науч. фонд; Предс. научно-ред. совета В. С. Стёпин, заместители предс.: А. А. Гусейнов, Г. Ю. Семигин, уч. секр. А. П. Огурцов. — 2-е изд., испр. и допол. — М.: Мысль, 2010. — ISBN 978-5-244-01115-9. * Бытие : [арх. 26 декабря 2022] / Гайденко П. П. // Большой Кавказ — Великий канал. — М. : Большая российская энциклопедия, 2006. — С. 457—459. — (Большая российская энциклопедия : [в 35 т.] / гл. ред. Ю. С. Осипов ; 2004—2017, т. 4). — ISBN 5-85270-333-8. * [[Доброхотов, Александр Львович|Доброхотов А. Л.]]. [http://psylib.org.ua/books/dobro01/index.htm Категория бытия в классической западноевропейской философии.] М.: [[Издательство Московского университета]]. М., 1986. * Исаев А. А. Проблема обоснования категорий «бытие» и «существование» в истории философии // Философская жизнь Урала. Екатеринбург, 1999. С. 200—2006. * [[Жан-Поль Сартр|Сартр Ж.-П.]] [[Бытие и ничто|Бытие и ничто: Опыт феноменологической онтологии]] / Пер. с фр., предисл., примеч. В. И. Колядко. — М.: [[Республика (издательство)|Республика]], 2000. * [[Солодухо, Натан Моисеевич|Солодухо Н. М.]] Бытие и небытие как предельные основания мира //[[Вопросы философии]], № 6, 2001. * [http://iph.ras.ru/page50747371.htm Тавризян Г. М. Габриэль Марсель. Цикл лекций «Таинство бытия»] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160628100441/http://iph.ras.ru/page50747371.htm |date=2016-06-28 }} * [[Хайдеггер, Мартин|Хайдеггер М.]] [[Бытие и время]]. — М.: [[Ad Marginem]], 1997. Перевод с немецкого [[В. В. Бибихин]]а. * Цывелев В. Р. Категория бытия в русской философии: (от Вл. Соловьева к С. Л. Рубинштейну) // Учёные записки МГПИ.- Мурманск, 2002.-Вып.1.- С. 64-72. == Çав. пекех == * [[Таса пуррилĕх]] * [[Пуррилĕх тата вăхăт]] * [[Пуррилĕх тата нимтемарлăх]] * [[Пуррилĕх тата тĕш (Жильсон)]] [[Категори:Онтологи]] [[Категори:Метафизикăри ăнлавсем]] [[Категори: Кулленхилĕх]] [[Категори:Пуррилĕх]] 0fc728mhte493bsjyuc207i5oafprs3 Мулкачка (фильм) 0 98591 856693 781272 2025-06-14T04:32:52Z Ellodanis5 17302 Ellodanis5 [[Мулкач (фильм)]] страницӑн ятне [[Мулкачка (фильм)]] ҫине улӑштарчӗ 742987 wikitext text/x-wiki {{Фильм |ЧăвЯчĕ = Мулкач |ТăвЯчĕ = Зайчик |Ӳкерчĕк = |Жанр = [[камит]] |Режиссёр = [[Леонид Быков]] |Сценарист = [[Гиндин Михаил Маркович|Михаил Гиндин]]<br> [[Рябкин Генрих Семенович|Генрих Рябкин]]<br> [[Рыжов Ким Иванович|Ким Рыжов]] |Актёрсем = Леонид Быков<br>[[Красина Ольга Михайловна|Ольга Красина]] |Оператор = [[Иванов Сергей Васильевич (кинооператор)|Сергей Иванов]], [[Грамматиков Вадим Александрович|Вадим Грамматиков]] |Композитор = [[Петров Андрей Павлович|Андрей Петров]] |Патшалăх = {{USSR}} |Çул = 1964 |Компани = [[Ленфильм]] |Вăхăт = |imdb_id = 0058767 }} '''Мулкач''' ({{lang-ru|Зайчик}}) — [[Ленфильм]] киностудире [[Леонид Быков]] режиссёр 1964 çулта ӳкернĕ совет мусăк илемлĕ камичĕ. == Сюжет == {{Çырмалла}} == Рольсенче == * [[Быков Леонид Фёдорович|Леонид Быков]] — ''Зайчик, гримёр'' * [[Красина Ольга Михайловна|Ольга Красина]] — ''Наташа (Наталья Николаевна), çамрăк актриса'' * [[Горбачёв Игорь Олегович|Игорь Горбачёв]] — ''Шабашников, пуçлăх'' * [[Филиппов Сергей Николаевич|Сергей Филиппов]] — ''Борис Михайлович, театр директорĕ'' * [[Вицин Георгий Михайлович|Георгий Вицин]] — ''Фёдор Михайлович, режиссёр ассистенчĕ'' * [[Смирнов Алексей Макарович|Алексей Смирнов]] — ''шавлакан'' * [[Дмитриев Игорь Борисович|Игорь Дмитриев]] — ''Игорь Борисович, актёр, [[граф Нулин|Нулин графа]] сăнаралăскер'' * [[Степанов Лев Константинович|Лев Степанов]] — ''Х. Х. Патрончиков, драматург'' * [[Богданова-Чеснокова Гликерия Васильевна|Гликерия Богданова-Чеснокова]] — ''Гликерия Васильевна Богданова-Чеснокова, халăх артисчĕ'' == Ӳнерлекен ушкăн == * Сценарист — [[Гиндин Михаил Маркович|Михаил Гиндин]], [[Рябкин Генрих Семенович|Генрих Рябкин]], [[Ким Рыжов]] * Режиссёр — [[Быков Леонид Фёдорович|Леонид Быков]] * Тĕп оператор — [[Иванов Сергей Васильевич (кинооператор)|Сергей Иванов]] * Ӳкерçĕ — [[Маневич Белла Семеновна|Белла Маневич]] * Режиссёр — [[Терентьев Вадим Сафонович|Вадим Терентьев]] * Оператор — [[Грамматиков Вадим Александрович|Вадим Грамматиков]] * Композитор — [[Петров Андрей Павлович|Андрей Петров]] * Текст — Ким Рыжов («Гаснут на песке волны без следа», исп. Л. Быков) * Директор — Иосиф Шурухт == Асăрхавсем == {{асăрхавсем}} == Каçăсем == * {{imdb title | id=0058767 | title=«Зайчик»}} * [https://www.youtube.com/watch?v=1_3D2gry2HM Фильм «Зайчик»] на официальном [[YouTube]]-канале «[[Ленфильм]]а» * [http://www.leonid-bykov.ru/film/9_1.htm Песня из кинофильма «Зайчик»] (текст) на сайте ''Leonid-Bykov''.''Ru'' {{Леонид Быковăн фильмĕсем}} [[Категори:ССРП кинокамичĕсем]] [[Категори:1964 çулхи кинокамитсем]] [[Категори:«Ленфильм» студин фильмĕсем]] [[Категори:ССРП 1964 çулхи фильмĕсем]] [[Категори:Вырăсла фильмсем]] 1vil109gxivg78rpwfn8xcd0j8cx4lx Сӳтсе явасси:Пӗрлешӗннӗ Арап Эмирачӗсем 1 114804 856667 856652 2025-06-13T12:05:34Z Ellodanis5 17302 /* United-шӗн стандарт */ 856667 wikitext text/x-wiki Мĕншĕн «пĕрлешĕннĕ» тесе мекĕçлемелле? Мĕнле логика пур кунта? [[Хутшăнакан:Ellodanis5|Ellodanis5]] ([[Хутшăнаканăн канашлу страници:Ellodanis5|сӳтсе явни]]) 15:57, 9 Кӑрлач уйӑхӗн 2024 (UTC) :Темле те ҫыраҫҫӗ. Ку варианта суйларӑм. '''[[Хутшăнакан:PCode|Николай Плотников]]''' <sup>([[Хутшăнаканăн канашлу страници:PCode|ыйтса пĕлĕр]])</sup> 16:03, 9 Кӑрлач уйӑхӗн 2024 (UTC) ::Темех мар. Кунта пырать. Чĕнес те çукчĕ те, анчах та химири «химическое соединение» тата, çавăн пекех «параллельное соединение», «последовательное соединение» тенисем пур. Унта куçкĕрет ытлашши. --[[Хутшăнакан:Ellodanis5|Ellodanis5]] ([[Хутшăнаканăн канашлу страници:Ellodanis5|сӳтсе явни]]) 22:38, 9 Кӑрлач уйӑхӗн 2024 (UTC) == United-шӗн стандарт == Акӑлчанла "United" тени валли пӗр стандарт "Пӗрлешнӗ" усӑ курма чӗнесшӗн. Мӗншӗн тесен вӑл а) чи кӗске, ӑ) чи ӑнланмалла, б) чи сарӑлнӑ. Вырӑс куҫарӑвне пӑхма кирлӗ мар, унта тӳрӗ историллӗ куҫару, м.т. вырӑс патшалӑхӗ унӑн историн тӗрлӗ вӑхӑтӗнче кун пек ""United" сӑмахпа" патшалӑхсем ҫыхӑну пуҫарнӑ. Эпир вара ҫук [[Хутшăнакан:Max Tenche|Max Tenche]] ([[Хутшăнаканăн канашлу страници:Max Tenche|сӳтсе явни]]) 10:57, 13 Ҫӗртме уйӑхӗн 2025 (UTC) :Пĕрлеш'''ĕн'''нĕ тени кунта ним тумаа кирлĕ мар. Ытлашши ăслăлăх. --[[Хутшăнакан:Ellodanis5|Ellodanis5]] ([[Хутшăнаканăн канашлу страници:Ellodanis5|сӳтсе явни]]) 12:05, 13 Ҫӗртме уйӑхӗн 2025 (UTC) r352ivb7v2d5iyb3k4zeqb7bz8ha4n3 856668 856667 2025-06-13T12:06:00Z Ellodanis5 17302 /* United-шӗн стандарт */ 856668 wikitext text/x-wiki Мĕншĕн «пĕрлешĕннĕ» тесе мекĕçлемелле? Мĕнле логика пур кунта? [[Хутшăнакан:Ellodanis5|Ellodanis5]] ([[Хутшăнаканăн канашлу страници:Ellodanis5|сӳтсе явни]]) 15:57, 9 Кӑрлач уйӑхӗн 2024 (UTC) :Темле те ҫыраҫҫӗ. Ку варианта суйларӑм. '''[[Хутшăнакан:PCode|Николай Плотников]]''' <sup>([[Хутшăнаканăн канашлу страници:PCode|ыйтса пĕлĕр]])</sup> 16:03, 9 Кӑрлач уйӑхӗн 2024 (UTC) ::Темех мар. Кунта пырать. Чĕнес те çукчĕ те, анчах та химири «химическое соединение» тата, çавăн пекех «параллельное соединение», «последовательное соединение» тенисем пур. Унта куçкĕрет ытлашши. --[[Хутшăнакан:Ellodanis5|Ellodanis5]] ([[Хутшăнаканăн канашлу страници:Ellodanis5|сӳтсе явни]]) 22:38, 9 Кӑрлач уйӑхӗн 2024 (UTC) == United-шӗн стандарт == Акӑлчанла "United" тени валли пӗр стандарт "Пӗрлешнӗ" усӑ курма чӗнесшӗн. Мӗншӗн тесен вӑл а) чи кӗске, ӑ) чи ӑнланмалла, б) чи сарӑлнӑ. Вырӑс куҫарӑвне пӑхма кирлӗ мар, унта тӳрӗ историллӗ куҫару, м.т. вырӑс патшалӑхӗ унӑн историн тӗрлӗ вӑхӑтӗнче кун пек ""United" сӑмахпа" патшалӑхсем ҫыхӑну пуҫарнӑ. Эпир вара ҫук [[Хутшăнакан:Max Tenche|Max Tenche]] ([[Хутшăнаканăн канашлу страници:Max Tenche|сӳтсе явни]]) 10:57, 13 Ҫӗртме уйӑхӗн 2025 (UTC) :Пĕрлеш'''ĕн'''нĕ тени кунта ним тума та кирлĕ мар. Ытлашши ăслăлăх. --[[Хутшăнакан:Ellodanis5|Ellodanis5]] ([[Хутшăнаканăн канашлу страници:Ellodanis5|сӳтсе явни]]) 12:05, 13 Ҫӗртме уйӑхӗн 2025 (UTC) cryzakahhswcl4h9dvgoqkk7lt3xk0s 2024 0 114831 856669 856656 2025-06-13T16:07:03Z Max Tenche 25572 /* Пулса иртнӗ */ 856669 wikitext text/x-wiki {{Çулсем|2024|XX ĕмĕр|XXI ĕмĕр|XXII ĕмĕр}} '''2024 ҫул (икӗ пин те ҫирӗм тӑваттӑмӗш ҫул)''' — [[Кӗркури календарӗ]]пе — [[йӗкӗр ҫул]]. 2024 ҫул [[тунтикун]]ран пуҫланнӑ. Вӑл пирӗн эрӑн 2024-мӗш ҫулӗ. Вӑл 3-мӗш пин ҫулӑн [[XXI ӗмӗр]]ӗн 3-мӗш вун ҫулӑн 4-мӗш ҫулӗ, вӑл [[2020-мӗш ҫулсем|2020-мӗш ҫулсен]] 5-мӗш ҫулӗ. Ку иртнӗ ҫул. [[Чӑваш Республики]]нче вӑл '''[[Экологи]] культурин тата [[ҫутҫанталӑк]]па перекетлӗ усӑ курмалли ҫулталӑк'''<ref>[https://minpriroda.cap.ru/action/activity/2024-god-god-ekologicheskoj-kuljturi-i-berezhnogo ЧР ҫутҫанталӑк министрлӗхӗн сайчӗ]</ref><ref>[https://glava.cap.ru/doc/laws/2023/09/04/decree-120 Чӑваш Енӗн Пуҫлӑхӗн указӗ]{{Ĕçлемен каçă|date=January 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>. [[ПНО]] йышӑнӑвӗпе ку ''[[Тӗве]]сен тӗнчери ҫулталӑкӗ''<ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/ru/sections/observances/international-years/|title=Международные годы|date=2015-01-06|publisher=www.un.org|lang=ru|accessdate=2020-01-13|archive-date=2020-01-13|archive-url=https://web.archive.org/web/20200113135546/https://www.un.org/ru/sections/observances/international-years/|url-status=live}}</ref>. [[Белоруси]]ре вӑл килӗшу, пултару та пахалӑх ҫулталӑкӗ<ref>{{Cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=_duWFEBChO0|title=Лукашенко объявил 2024-й Годом качества в Беларуси|lang=ru-RU|access-date=2023-09-30}}</ref>. [[Раҫҫей]]ре вӑл этеплӗх, ӳнер, кил-йыш та спорт ҫулталӑкӗ<ref>{{Cite web|url=https://ognov.ru/2024-god-obyavlen-prezidentom-godom-razvitiya-v-rossii/|title=2024 год объявлен президентом годом российской культуры и искусства|lang=ru-RU|last=controlistr|website=ognov.ru|date=2023-09-06|access-date=2023-10-08}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://ria.ru/20231122/semya-1911067078.html|title=Путин объявил 2024 год годом семьи|lang=ru-RU|author=|website=РИА Новости|date=2023-11-21|access-date=2023-11-22|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://tass.ru/sport/19062137|title=Путин поддержал идею возобновления спортивных парадов на Красной площади|website=TACC|access-date=2023-12-17}}</ref>. [[Пӑхӑнман Патшалӑхсен Пӗрлешӗвӗ]]нче вӑл [[ниме]] юхӑмӗн ҫулталӑкӗ<ref>{{Cite web|url=https://www.gosrf.ru/2024-god-stanet-godom-volonterskogo-dvizheniya-v-sng/|title=2024 год станет Годом волонтерского движения в СНГ|lang=ru-RU|first=Галатея|last=Петрова|website=Регионы России|date=2023-06-08|access-date=2023-10-08}}</ref>. == Пулса иртнӗ == === Кăрлач === * [[Кӑрлач, 1]]: ** [[Тури Карабах]] [[Азербайджан]] йышне вӗҫлесе интеграциленӗ, [[Тури Карабах Республики]] пӑрахӑҫ кӑларнӑ<ref>{{Cite web|url=https://www.gazeta.ru/politics/2023/09/28/17653861.shtml|title=Республика Нагорный Карабах прекращает существование. Половина жителей бежали в Армению|lang=ru|website=Газета.Ru|date=2023-09-28|access-date=2023-10-01}}</ref>. ** [[Бразили]] [[ОПЕК+]] йӗркелӗве кӗнӗ<ref>{{Cite web|url=https://www.interfax.ru/business/934125|title=Источник сообщил, что Бразилия присоединится к ОПЕК+ с 2024 года|lang=ru|website=Interfax.ru|date=2023-11-30|access-date=2023-12-01}}</ref>. ** [[Египет]], [[Иран]], [[Пӗрлешӗннӗ Арап Эмирачӗсем]], [[Сауд Аравийĕ]] те [[Эфиопи]] [[БРИКС]]а кĕнĕ<ref>{{Cite web|url=https://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/18574863|title=В БРИКС в 2024 году войдут шесть новых стран|website=TACC|access-date=2023-10-01}}</ref>. ** [[Раҫҫей]]ри [[Чернобыль инкекӗ|Отчуждени зони]] пӑрахӑҫ кӑларнӑ<ref>{{Cite web|url=https://www.rbc.ru/rbcfreenews/642740b89a79477b90634812|title=В России не станет зоны отчуждения|lang=ru|website=РБК|date=2023-04-01|access-date=2023-12-28}}</ref>. ** [[Steam]]-ӗн пулӑшу пултарни [[Windows 7]], [[Windows 8|8]], [[Windows 8.1|8.1]] валли вӗҫленӗ<ref>{{Cite web|url=https://steamcommunity.com/discussions/forum/26/3821910251180452380/|title=Steam перестанет работать на windows 7 :: Русскоязычный Форум|lang=ru|website=steamcommunity.com|access-date=2023-12-31}}</ref>. ** [[Япони тинӗсӗ]]нчи [[Япони тинӗсӗнчи ҫӗр чӗтрени (2024)|ҫӗр чӗтрени]], [[Япони]]ре 7,6-ччен магнитудӑллӑ ҫӗр чӗтрени пулнӑ. 73 ҫын вилнӗ<ref>{{Cite web|url=https://tass.ru/proisshestviya/19670537|title=Число жертв землетрясений в Японии увеличилось до 73|website=TACC|access-date=2024-01-03}}</ref>. ** [[Эфиопи]] [[Сомалиленд]]па [[Бербера]] порчӗн пӗтӗм усӑ курни валли килӗшӳ ҫырнӑ. Тата, Эфиопи Сомалилендӗн никамран пӑхӑнманлӑхне йышӑнчӗ, вӑл пӗрремӗш ҫӗр-шыв куна тунӑ пулса тӑнӑ<ref>{{Cite web|url=https://www.reuters.com/world/africa/landlocked-ethiopia-signs-pact-use-somalilands-red-sea-port-2024-01-01/|title=Ethiopia signs pact to use Somaliland's Red Sea port|website=Reuters|access-date=2024-01-13}}</ref>. * [[Кӑрлач, 2]]: ** [[Корей Республики]]нчи 3 уйӑх [[Корей Республикинчи Парламент суйлавӗсем (2024)|парламент суйлавӗсен]]ччен [[Тобуро Демократи партийӗ]]н пуҫлӑхӗ [[Ли Джэмён|Ли Чжэ Мён]] ҫине [[Ли Джэмён ҫине вӗлерме тапӑнни|вӗлерме тапӑнни]] пулнӑ, унӑн мӑйне ҫӗҫӗпе амантнӑ<ref>{{Cite news|title=В Южной Корее совершено покушение на лидера оппозиции|url=https://www.vedomosti.ru/politics/articles/2024/01/02/1013861-v-yuzhnoi-koree-pokushenie|website=Ведомости|access-date=2024-01-04|lang=ru}}</ref>. ** [[Маршалл утравӗсенчи пӗтӗм суйлавсем (2023)|Маршалл утравӗсенче пӗтӗм суйлавӗсем]]: [[Маршалл утравӗсен саккун тӑвакан канашӗ]] [[Хайн Хильда|Хайн Хильдӑна]] президент иккӗмӗш хутпа суйланӑ<ref>{{Cite web|url=https://www.rnz.co.nz/international/pacific-news/505980/hilda-heine-sworn-in-as-president-of-the-marshall-islands|title=Hilda Heine sworn in as President of the Marshall Islands|lang=en-nz|website=RNZ|date=2024-01-03|access-date=2024-01-13}}</ref>. * [[Кӑрлач, 3]] — [[Иран]]ти [[Керман теракчӗ|Керман масарӗнче теракт]] пулнӑ<ref>{{Cite web|url=https://ria.ru/20240103/terakt-1919604739.html|title=Путин выразил властям Ирана соболезнования после теракта в Кермане|lang=ru|first=|last=|website=РИА Новости|date=20240103T1814|access-date=2024-01-13}}</ref>. * [[Кӑрлач, 7]] — [[Бангладешри парламент суйлавӗсем (2024)|Бангладешри парламент суйлавӗсем]] пулнӑ<ref>{{Cite web|url=http://cikrf.ru/news/cec/54382/|title=Андрей Шутов принял участие в международном наблюдении за парламентскими выборами в Народной Республике Бангладеш|website=cikrf.ru|access-date=2024-01-13}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://bdnews24.com/bangladesh/5ps4txfm44|title=Bangladesh Election Commission schedules parliamentary polls for Jan 7|lang=en|first=Senior|last=Correspondent|website=bdnews24.com|access-date=2024-01-13}}</ref><ref>{{Cite news|title=Bangladesh election: PM Sheikh Hasina wins fourth term in controversial vote|url=https://www.bbc.com/news/world-asia-67889387|date=2024-01-07|access-date=2024-01-13|lang=en-GB}}</ref>. * [[Кӑрлач, 8]] — [[Astrobotic Technology]] компанийӗ [[Peregrine (лартмалли модуль)|Перегрин]] коммерци уйӑха лартмалли модулне вӗҫтерсе яни тунӑ. Вӗҫтерсе яни ҫӗнӗ [[Vulcan (ракета-йӑтакан)|Vulcan]] ракета-йӑтакан пулӑшпа тунӑ<ref>{{Cite web|url=https://spacenews.com/vulcan-centaur-launches-peregrine-lunar-lander-on-inaugural-mission/|title=Vulcan Centaur launches Peregrine lunar lander on inaugural mission|lang=en-US|first=Jeff|last=Foust|website=SpaceNews|date=2024-01-08|access-date=2024-01-08}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://tass.ru/kosmos/19686899|title=ULA запустила к Луне ракету Vulcan с модулем Peregrine|website=TACC|access-date=2024-01-08}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.astrobotic.com/astrobotics-peregrine-launches-to-the-moon/|title=Astrobotic’s Peregrine Launches to the Moon|lang=en-US|last=alivia|website=Astrobotic|date=2024-01-08|access-date=2024-01-08}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.nasa.gov/news-release/nasa-science-heads-to-moon-on-first-us-private-robotic-artemis-flight/|title=NASA Science Heads to Moon on First US Private Robotic Artemis Flight - NASA|lang=en-US|access-date=2024-01-08}}</ref>. * [[Кӑрлач, 9]] — [[Los Choneros]] картелӗн лидерӗ тӗрмерен тухса тарнӑран [[Эквадор]] президенчӗ [[Нобоа Даниэль|Даниэль Нобоа]] ҫӗр-шывра черетсӗр лару-тӑру йышӑннӑ<ref>{{Cite web|url=https://www.kp.ru/online/news/5621351/|title=Президент Эквадора Нобоа ввёл режим внутреннего вооружённого конфликта в стране|lang=ru|first=|last=|website=kp.ru|access-date=2024-01-13}}</ref>. * [[Кӑрлач, 11]] — Полици ӗҫлекенӗсемпе салтаксем валли ӗҫ укҫи суса тухнин йӑнӑшӗнчен [[Папуа — Ҫӗнӗ Гвиней]]ри [[Папуа — Ҫӗнӗ Гвинейри йӗркесӗрлӗхсем (2024)|йӗркесӗрлӗхсем]] пур ҫӗр-шыв тӑрӑх сиксе тухнӑ.<ref>{{Cite web|url=https://www.rnz.co.nz/international/pacific-news/506478/at-least-10-dead-after-looting-fires-on-port-moresby-s-darkest-day|title=At least 10 dead after looting, fires on Port Moresby's 'darkest day'|lang=en-nz|website=RNZ|date=2024-01-11|access-date=2024-01-13}}</ref>. * [[Кӑрлач, 12]] — [[АПШ]]па [[Аслӑ Британи]] [[Йемене авиатапӑсем (2024)|Йемене авиатапӑсене]] тума пуҫланӑ та (ӗлӗкхине АПШ ҫакна тума пуҫланӑ)<ref>{{Cite web|url=https://www.nbcnews.com/news/world/us-britain-strikes-houthi-yemen-rcna133576|title=U.S. and Britain launch strikes against Houthi rebel targets in Yemen|lang=en|website=NBC News|date=2024-01-12|access-date=2024-01-13}}</ref>. * [[Кӑрлач, 13]] — [[Китай Республикинчи президент суйлавĕсем (2024)|Тайваньти президент суйлавĕсем]]: [[Лай Циндэ]] 40% сасӑсемпе ҫӗнтернӗ<ref>{{Cite news|title=Taiwan elects Lai Ching-te, from incumbent pro-sovereignty party, as president|first=Helen|last=Davidson|url=https://www.theguardian.com/world/2024/jan/13/taiwan-ruling-partys-lai-ching-te-wins-presidential-election|website=The Guardian|id=0261-3077|date=2024-01-13|access-date=2024-01-13|lang=en-GB}}</ref>. * [[Кӑрлач, 14]] — [[Маргрете II]] [[Дани]]н король хӗрӗ патшаран тухнӑ. [[Фредерик X]] Данин ҫӗнӗ королӗ патшана ларнӑ.<ref>{{Cite web|url=https://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/19661193|title=Королева Дании отречётся от престола 14 января|website=TACC|access-date=2024-01-13}}</ref>. * [[Кӑрлач, 15]]-[[Кӑрлач, 18|18]] — [[Паймак]]ра, [[Пушкӑртстанти протестсем (2024)|Пушкӑртстанти протестсем]]<ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.com/russian/articles/ce9m7p05pe0o|title=В Башкирии сотни людей пришли к суду поддержать активиста, защищавшего шихан Куштау|lang=ru|website=BBC News Русская служба|date=2024-01-15|access-date=2024-01-17}}</ref><ref>{{Cite news|title=Экстремисты под видом экологов: кому нужны были беспорядки в Башкирии|url=https://lenta.ru/articles/2024/01/23/ekstremisty/|website=Lenta}}</ref>. * [[Кӑрлач, 24]] — [[Белгород облаҫӗнчи раҫҫей Ил-76 инкекӗ|Белгород облаҫӗнчи раҫҫей Ил-76 инкекӗ]]. * [[Кӑрлач, 26]] — [[Тувалури парламент суйлавӗсем (2024)|Тувалури парламент суйлавӗсем]]<ref>{{Cite web|url=https://www.npr.org/2024/01/25/1227066448/voting-begins-in-tiny-tuvalu-in-election-that-reverberates-from-china-to-austral|title=Voting begins in tiny Tuvalu in election that reverberates from China to Australia|website=NPR|access-date=2024-01-27}}</ref>. * [[Кӑрлач, 28]] ** [[Буркина-Фасо]], [[Мали]] тата [[Нигер]] [[ЭКОВАС]]-ран тухнӑ<ref>[https://m.gazeta.ru/politics/news/2024/01/28/22209643.shtml?utm_source=yxnews&utm_medium=mobile&utm_referrer=https%3A%2F%2Fdzen.ru%2Fnews%2Fstory%2FBurkina-Faso_Mali_iNiger_vyshli_izEHkonomicheskogo_soobshhestva_Zapadnoj_Afriki--ad52dbc7fb298ecf82b6b6e499b26705 Три страны резко оборвали связь с ECOWAS]</ref>. ** [[Финляндири парламент суйлавӗсем (2024)|Финляндири парламент суйлавӗсем]]<ref>[http://vybor-naroda.rg/vn_exclusive/255673-v-finljandii-neizbezhen-vtoroj-tur-prezidentskih-vyborov.html?utm_source=yxnews&utm_medium=mobile&utm_referrer=https%3A%2F%2Fdzen.ru%2Fnews%2Fsearch%3Ftext%3D В Финляндии неизбежен второй тур президентских выборов]{{Ĕçлемен каçă|date=February 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>. * [[Кӑрлач, 31]] — [[Малайзи]] [[Янг ди-Пертуан Агонг|корольне суйланă]] [[Ибрагим Исмаил|Ибрагима Исмаилӗн]] престолӗнче ларни, татах вӑл [[Джохор|Джохор султанӗ]] пулса тӑнӑ<ref>{{Cite web|url=https://glasnarod.ru/mir/sultan-ibragim-stal-sledujushhim-koroljom-malajzii/|title=Султан Ибрагим стал следующим королём Малайзии|lang=ru-RU|first=|last=|website=Интернет-газета «Глас Народа»|date=2023-10-27|access-date=2024-01-13}}</ref>. === Нарăс === * [[Нарăс, 2]] — [[Бишкек]] [[Ăшăэлектроцентраль|ĂЭЦ]]ĕнчи шултра авари<ref>{{Cite web|url=https://ria.ru/20240202/kirgiziya-1924943848.html|title=Число пострадавших при аварии на ТЭЦ Бишкека возросло до пяти|lang=ru|first=|last=|website=РИА Новости|date=20240202T0734|access-date=2024-02-05}}</ref>. * [[Нарăс, 3]] — Тапни пула [[Лисичанск]]ри ([[ЛХР]] — аннексиленĕ [[Луганск облаçĕ]] пекарня ишӗлсе аннӑ, 28 ҫын вилнĕ<ref>{{Cite web|url=https://ria.ru/20240204/lisichansk-1925337904.html|title=В Лисичанске завершили поисковую операцию|lang=ru|first=|last=|website=РИА Новости|date=20240204T1633|access-date=2024-02-05}}</ref>. * [[Нарăс, 4]] — {{Куçарман 3|Сальвадорти пĕтĕм суйлавĕсем (2024)|Сальвадорти пĕтĕм суйлавĕсем|en|2024 Salvadoran general election}}. * [[Нарӑс, 7]] — [[Азербайджан]]ри черетсĕр {{Куçарман 3|Азербайджанри президент суйлавĕсем (2024)|президент суйлавĕсем|ru|Президентские выборы в Азербайджане (2024)}}<ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.com/russian/articles/clle3dl9zy9o|title=В Азербайджане проходят очередные внеочередные выборы|lang=ru|website=BBC News Русская служба|date=2024-02-07|access-date=2024-02-07}}</ref>. Хальхи президент [[Алиев Ильхам|Ильхам Алиев]] çĕнетсе суйланă пиллĕкмĕш срок çинче, уншăн 92,12% сасăлакан çынсен сасăна панă<ref>{{Cite web|url=https://apnews.com/article/azerbaijan-election-ilham-aliyev-39a3b0811de492afdcc96e2f17b6f797|title=Azerbaijan's Aliyev appears headed to a landslide win in election called after retaking Karabakh|lang=en|website=AP News|date=2024-02-07|access-date=2024-02-08}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://ria.ru/20240211/vybory-1926712011.html|title=Алиев победил на президентских выборах в Азербайджане|lang=ru|first=|last=|website=РИА Новости|date=2024-02-11|access-date=2024-02-11}}</ref>. * [[Нарӑс, 8]]  ** [[Пакистан]]ри {{Куçарман 3|Пакистанри (2024)|парламент суйлавĕсем|en|2024 Pakistani general election}}<ref>{{Cite web|url=https://www.dawn.com/news/1785760|title=President, ECP agree on holding elections on February 8|lang=en|first=|last=|website=DAWN.COM|date=2023-11-02|access-date=2024-01-13|archive-date=2024-01-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20240112120521/https://www.dawn.com/news/1785760|url-status=live}}</ref>. Пăхăнман политиксен нумайрахăшĕ — "Тĕрĕслĕхшĕн юхăмĕ" чарнă политика партийĕн хутшăнаканĕсем Наци ассамблейĕнчи вырăнсен чылайăшĕ илнĕ<ref>{{Cite web|url=https://www.ft.com/content/35a6dd5b-2924-40ad-a650-004ec6379e00|title=Imran Khan loyalists win shock victory in Pakistan election|website=www.ft.com|access-date=2024-02-11}}</ref>. ** Ĕлĕкхи [[Бразили]] президенчӗ Жаир Болсонаруна патшалӑх пăтăрмахĕ тума хӑтланнӑшӑн айӑплама арестленӗ<ref>{{Cite web|url=https://t.me/rian_ru/230726|title=РИА Новости|website=Telegram|access-date=2024-02-11}}</ref>. * [[Нарӑс, 10]] — [[Венгри]] президенчĕ {{Куçарман 3|Новак Каталин|Каталин Новак|ru|Новак, Каталин}} вырăнтан тухнă<ref>{{Cite web|url=https://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/19954637|title=Президент Венгрии подала в отставку|website=TACC|access-date=2024-02-11}}</ref>. * [[Нарӑс, 11]] — [[Финлянди]] президент суйлавĕсен иккĕмĕш турĕ<ref>{{Cite news|title=Финляндии предстоит второй тур президентских выборов|url=https://www.svoboda.org/a/finlyandii-predstoit-vtoroy-tur-prezidentskih-vyborov-/32795413.html|website=Радио Свобода|date=2024-01-28|access-date=2024-02-05|lang=ru}}</ref>. * [[Нарăс, 12]]—[[Нарăс, 18|18]] — {{Куçарман 3|Кĕрешӳ Европа Чемпионачĕ (2024)|Кĕрешӳ Европа Чемпионачĕ|ru|Чемпионат Европы по борьбе 2024}} пулнă ([[Бухарест]], [[Румыни]])<ref>{{Cite web|url=https://uww.org/event/seniors-european-championships/results|title=Seniors european championships|lang=en|website=uww.org|access-date=2024-02-05}}</ref>. * [[Нарăс, 14]] — [[Индонези]]ри {{Куçарман 3|Индонезири президент суйлавĕсем (2024)|президент суйлавĕсем|ru|Президентские выборы в Индонезии (2024)}}. * [[Нарăс, 15]] — [[Белгород]] {{Куçарман 3|2024 çулхи нарăсăн 15 Белгород персе тăни|персе тăни|ru|Обстрел Белгорода 15 февраля 2024 года}}. 7 çын вилнĕ, 20 çын сурансене илнĕ<ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.com/russian/articles/c89n5w2l1yyo|title=Белгород подвергся обстрелу, погибли семь человек, в том числе ребёнок. Что известно|lang=ru|website=BBC News Русская служба|date=2024-02-15|access-date=2024-02-15}}</ref>. * [[Нарăс, 16]] — [[ЯНАО]]-н [[Харп (хула евĕр паççулкă)|Харп]] тĕрминчи раççей оппозиционерĕ [[Навальный Алексей Анатольевич|Алексей Навальный]] вилчĕ. * [[Нарӑс, 17]] — [[Украина хĕçпăшаллă вăйĕсем|УХВ]] ({{lang-uk|ЗСУ}}) [[Авдеевка]]ран {{Куçарман 3|Авдеевка çапăçăвĕ (2022)|тухнă|ru|Бои за Авдеевку (с 2022)}}<ref>{{Cite news|title=Ukrainian forces withdraw from Avdiivka to avoid encirclement, army chief says|first=Shaun|last=Walker|url=https://www.theguardian.com/world/2024/feb/16/ukrainian-forces-give-up-some-positions-in-avdiivka-as-russian-assault-continues|website=The Guardian|id=0261-3077|date=2024-02-17|access-date=2024-02-17|lang=en-GB}}</ref>. * [[Нарӑс, 22]] — [[Nova-C|Нова-Си]] лартчăк модуль [[Америкăри Пĕрлешĕннĕ Штатсем|американ]] [[Intuitive Machines|Интуитив Машинс]] компанийĕн пĕрремĕш коммерци аппарачĕ [[Уйăх (Çĕр çулташĕ)|Уйăх]] çинчи лартнине пулса танă<ref>{{Cite news|title=Odysseus spacecraft lands on the moon as Nasa hails ‘giant leap forward’ – as it happened|first=|last=|url=https://www.theguardian.com/science/live/2024/feb/22/nasa-odysseus-moon-landing-intuitive-machines|website=the Guardian|id=0261-3077|date=2024-02-23|access-date=2024-02-25|lang=en-GB}}</ref>. * [[Нарӑс, 23]] — [[Эрмени]], [[де-факто]], хăйĕн [[Коллективлă хăрушсăрлăх килĕшĕвĕн организацийĕ|КХКО-нчи]] хутшăннине чарăнса тунă<ref>{{Cite web|url=https://www.kommersant.ru/doc/6532171|title=Секретариат ОДКБ не получал заявлений от Армении о приостановке членства|lang=ru|website=Коммерсантъ|date=2024-02-23|access-date=2024-03-01}}</ref>. * [[Нарӑс, 25]] — [[Беларуç]]ри {{Куçарман 3|Беларуçри парламентр суйлавĕсем (2024)| пĕтĕм сасăлани кунĕ|ru|Парламентские выборы в Белоруссии (2024)}}<ref>{{Cite web|url=https://rec.gov.by/ru/election-schedule-ru/view/elections-2024-edg#:~:text=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D0%BD%D1%8B%D0%B9%20%D0%BF%D0%BB%D0%B0%D0%BD%20%D0%BE%D1%80%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D1%85%20%D0%BC%D0%B5%D1%80%D0%BE%D0%BF%D1%80%D0%B8%D1%8F%D1%82%D0%B8%D0%B9%20%D0%BF%D0%BE,%D0%B3%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D1%81%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F%2025%20%D1%84%D0%B5%D0%B2%D1%80%D0%B0%D0%BB%D1%8F%202024%20%D0%B3.|title=Календарь выборов и референдумов {{!}} Русская версия|website=rec.gov.by|access-date=2023-12-26|archive-date=2023-12-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20231227181659/https://rec.gov.by/ru/election-schedule-ru/view/elections-2024-edg#:~:text=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D0%BD%D1%8B%D0%B9%20%D0%BF%D0%BB%D0%B0%D0%BD%20%D0%BE%D1%80%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D1%85%20%D0%BC%D0%B5%D1%80%D0%BE%D0%BF%D1%80%D0%B8%D1%8F%D1%82%D0%B8%D0%B9%20%D0%BF%D0%BE,%D0%B3%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D1%81%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F%2025%20%D1%84%D0%B5%D0%B2%D1%80%D0%B0%D0%BB%D1%8F%202024%20%D0%B3.|url-status=live}}</ref>. * [[Нарӑс, 26]] — [[Венгри]]ри {{Куçарман 3|Венгрири президент суйлавĕсем (2024)|президент суйлавĕсем|en|2024 Hungarian presidential election}}<ref>{{Cite web|url=https://ria.ru/20240223/prezident-1929155145.html|title=Выборы нового президента Венгрии пройдут 26 февраля|lang=ru|first=|last=|website=РИА Новости|date=2024-02-23|access-date=2024-02-26}}</ref>. [[Шуйок Тамаш|Тамаш Шуйок]]а суйланă<ref>{{Cite web|url=https://magyarnemzet.hu/belfold/2024/02/hamarosan-megvalasztja-az-orszaggyules-az-uj-koztarasagi-elnokot-kovesse-nalunk-eloben|title=Megválasztották Sulyok Tamást köztársasági elnöknek|lang=hu|first=|last=|website=Magyar Nemzet|date=2024-02-26|access-date=2024-03-01}}</ref>. === Пуш === * [[Пуш, 1]]: ** [[Казахстан]] пĕр сехет зонине хăйĕн пурте территори çине йышăннă (ĕлĕкхи икĕ пулнă)<ref>{{Cite web|url=https://www.nur.kz/society/2063623-vremya-pereveli-na-chas-nazad-v-kazahstane/?|title=Время перевели на час назад в Казахстане|lang=ru|website=www.nur.kz|date=2024-02-29|access-date=2024-03-01}}</ref>. ** [[Иран]]ти {{Куçарман 3|Иранти парламент суйлавĕсем (2024)|парламент суйлавĕсем|en|2024 Iranian legislative election}}. ** [[Бразили]]ри шыв инкекĕ. 40 çын патнелле вилнĕ<ref>[https://t.me/MIR24MOLDOVA/3214 Telegram: Contact @MIR24MOLDOVA<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref>. ** [[Борисово масарĕ]]нчи [[Навальный Алексей Анатольевич|Алексей Навальный]] пытарăвĕ<ref>{{Cite web|url=https://www.rbc.ru/politics/01/03/2024/65e1d3649a79474fb1498546|title=Алексея Навального похоронили в Москве|lang=ru|website=РБК|date=2024-03-01|access-date=2024-03-01}}</ref>. == Çавăн пекех == {{Çӳрев |Тема = 2024 çул |Портал = |Викисăмахсар = |Викикĕнеке = |Викикаларăш = |Викивулавăш = |Викитĕссем = |Викихыпар = Категори:2024 |Викиампар = Category:2024 |Метавики = |Проект = |Родовод = }} * [[2024 çул мусăкра]] * [[2024 çул литературăра]] == Асăрхавсем == {{Асăрхавсем}} {{year-stub}} [[Категори:2024 çул| ]] [[Категори:Пур хронологи ят-йышĕсем]] [[Категори:Викиампар каçă статьисем]] [[Категори:Викихыпар каçă статьисем]] [[Категори:Çулсем çинчен çырса пĕтермен статьясем]] [[Категори:2024 çул]] i3q3w8r69c0htqt5pmq08qad679ugn0 856670 856669 2025-06-13T16:08:27Z Max Tenche 25572 /* Кăрлач */ Опечаткӑна тӳрлетнӗ 856670 wikitext text/x-wiki {{Çулсем|2024|XX ĕмĕр|XXI ĕмĕр|XXII ĕмĕр}} '''2024 ҫул (икӗ пин те ҫирӗм тӑваттӑмӗш ҫул)''' — [[Кӗркури календарӗ]]пе — [[йӗкӗр ҫул]]. 2024 ҫул [[тунтикун]]ран пуҫланнӑ. Вӑл пирӗн эрӑн 2024-мӗш ҫулӗ. Вӑл 3-мӗш пин ҫулӑн [[XXI ӗмӗр]]ӗн 3-мӗш вун ҫулӑн 4-мӗш ҫулӗ, вӑл [[2020-мӗш ҫулсем|2020-мӗш ҫулсен]] 5-мӗш ҫулӗ. Ку иртнӗ ҫул. [[Чӑваш Республики]]нче вӑл '''[[Экологи]] культурин тата [[ҫутҫанталӑк]]па перекетлӗ усӑ курмалли ҫулталӑк'''<ref>[https://minpriroda.cap.ru/action/activity/2024-god-god-ekologicheskoj-kuljturi-i-berezhnogo ЧР ҫутҫанталӑк министрлӗхӗн сайчӗ]</ref><ref>[https://glava.cap.ru/doc/laws/2023/09/04/decree-120 Чӑваш Енӗн Пуҫлӑхӗн указӗ]{{Ĕçлемен каçă|date=January 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>. [[ПНО]] йышӑнӑвӗпе ку ''[[Тӗве]]сен тӗнчери ҫулталӑкӗ''<ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/ru/sections/observances/international-years/|title=Международные годы|date=2015-01-06|publisher=www.un.org|lang=ru|accessdate=2020-01-13|archive-date=2020-01-13|archive-url=https://web.archive.org/web/20200113135546/https://www.un.org/ru/sections/observances/international-years/|url-status=live}}</ref>. [[Белоруси]]ре вӑл килӗшу, пултару та пахалӑх ҫулталӑкӗ<ref>{{Cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=_duWFEBChO0|title=Лукашенко объявил 2024-й Годом качества в Беларуси|lang=ru-RU|access-date=2023-09-30}}</ref>. [[Раҫҫей]]ре вӑл этеплӗх, ӳнер, кил-йыш та спорт ҫулталӑкӗ<ref>{{Cite web|url=https://ognov.ru/2024-god-obyavlen-prezidentom-godom-razvitiya-v-rossii/|title=2024 год объявлен президентом годом российской культуры и искусства|lang=ru-RU|last=controlistr|website=ognov.ru|date=2023-09-06|access-date=2023-10-08}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://ria.ru/20231122/semya-1911067078.html|title=Путин объявил 2024 год годом семьи|lang=ru-RU|author=|website=РИА Новости|date=2023-11-21|access-date=2023-11-22|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://tass.ru/sport/19062137|title=Путин поддержал идею возобновления спортивных парадов на Красной площади|website=TACC|access-date=2023-12-17}}</ref>. [[Пӑхӑнман Патшалӑхсен Пӗрлешӗвӗ]]нче вӑл [[ниме]] юхӑмӗн ҫулталӑкӗ<ref>{{Cite web|url=https://www.gosrf.ru/2024-god-stanet-godom-volonterskogo-dvizheniya-v-sng/|title=2024 год станет Годом волонтерского движения в СНГ|lang=ru-RU|first=Галатея|last=Петрова|website=Регионы России|date=2023-06-08|access-date=2023-10-08}}</ref>. == Пулса иртнӗ == === Кăрлач === * [[Кӑрлач, 1]]: ** [[Тури Карабах]] [[Азербайджан]] йышне вӗҫлесе интеграциленӗ, [[Тури Карабах Республики]] пӑрахӑҫ кӑларнӑ<ref>{{Cite web|url=https://www.gazeta.ru/politics/2023/09/28/17653861.shtml|title=Республика Нагорный Карабах прекращает существование. Половина жителей бежали в Армению|lang=ru|website=Газета.Ru|date=2023-09-28|access-date=2023-10-01}}</ref>. ** [[Бразили]] [[ОПЕК+]] йӗркелӗве кӗнӗ<ref>{{Cite web|url=https://www.interfax.ru/business/934125|title=Источник сообщил, что Бразилия присоединится к ОПЕК+ с 2024 года|lang=ru|website=Interfax.ru|date=2023-11-30|access-date=2023-12-01}}</ref>. ** [[Египет]], [[Иран]], [[Пӗрлешӗннӗ Арап Эмирачӗсем]], [[Сауд Аравийĕ]] те [[Эфиопи]] [[БРИКС]]а кĕнĕ<ref>{{Cite web|url=https://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/18574863|title=В БРИКС в 2024 году войдут шесть новых стран|website=TACC|access-date=2023-10-01}}</ref>. ** [[Раҫҫей]]ри [[Чернобыль инкекӗ|Отчуждени зони]] пӑрахӑҫ кӑларнӑ<ref>{{Cite web|url=https://www.rbc.ru/rbcfreenews/642740b89a79477b90634812|title=В России не станет зоны отчуждения|lang=ru|website=РБК|date=2023-04-01|access-date=2023-12-28}}</ref>. ** [[Steam]]-ӗн пулӑшу пултарни [[Windows 7]], [[Windows 8|8]], [[Windows 8.1|8.1]] валли вӗҫленӗ<ref>{{Cite web|url=https://steamcommunity.com/discussions/forum/26/3821910251180452380/|title=Steam перестанет работать на windows 7 :: Русскоязычный Форум|lang=ru|website=steamcommunity.com|access-date=2023-12-31}}</ref>. ** [[Япони тинӗсӗ]]нчи [[Япони тинӗсӗнчи ҫӗр чӗтрени (2024)|ҫӗр чӗтрени]], [[Япони]]ре 7,6-ччен магнитудӑллӑ ҫӗр чӗтрени пулнӑ. 73 ҫын вилнӗ<ref>{{Cite web|url=https://tass.ru/proisshestviya/19670537|title=Число жертв землетрясений в Японии увеличилось до 73|website=TACC|access-date=2024-01-03}}</ref>. ** [[Эфиопи]] [[Сомалиленд]]па [[Бербера]] порчӗн пӗтӗм усӑ курни валли килӗшӳ ҫырнӑ. Тата, Эфиопи Сомалилендӗн никамран пӑхӑнманлӑхне йышӑнчӗ, вӑл пӗрремӗш ҫӗр-шыв куна тунӑ пулса тӑнӑ<ref>{{Cite web|url=https://www.reuters.com/world/africa/landlocked-ethiopia-signs-pact-use-somalilands-red-sea-port-2024-01-01/|title=Ethiopia signs pact to use Somaliland's Red Sea port|website=Reuters|access-date=2024-01-13}}</ref>. * [[Кӑрлач, 2]]: ** [[Корей Республики]]нчи 3 уйӑх [[Корей Республикинчи Парламент суйлавӗсем (2024)|парламент суйлавӗсен]]ччен [[Тобуро Демократи партийӗ]]н пуҫлӑхӗ [[Ли Джэмён|Ли Чжэ Мён]] ҫине [[Ли Джэмён ҫине вӗлерме тапӑнни|вӗлерме тапӑнни]] пулнӑ, унӑн мӑйне ҫӗҫӗпе амантнӑ<ref>{{Cite news|title=В Южной Корее совершено покушение на лидера оппозиции|url=https://www.vedomosti.ru/politics/articles/2024/01/02/1013861-v-yuzhnoi-koree-pokushenie|website=Ведомости|access-date=2024-01-04|lang=ru}}</ref>. ** [[Маршалл утравӗсенчи пӗтӗм суйлавсем (2023)|Маршалл утравӗсенче пӗтӗм суйлавӗсем]]: [[Маршалл утравӗсен саккун тӑвакан канашӗ]] [[Хайн Хильда|Хайн Хильдӑна]] президент иккӗмӗш хутпа суйланӑ<ref>{{Cite web|url=https://www.rnz.co.nz/international/pacific-news/505980/hilda-heine-sworn-in-as-president-of-the-marshall-islands|title=Hilda Heine sworn in as President of the Marshall Islands|lang=en-nz|website=RNZ|date=2024-01-03|access-date=2024-01-13}}</ref>. * [[Кӑрлач, 3]] — [[Иран]]ти [[Керман теракчӗ|Керман масарӗнче теракт]] пулнӑ<ref>{{Cite web|url=https://ria.ru/20240103/terakt-1919604739.html|title=Путин выразил властям Ирана соболезнования после теракта в Кермане|lang=ru|first=|last=|website=РИА Новости|date=20240103T1814|access-date=2024-01-13}}</ref>. * [[Кӑрлач, 7]] — [[Бангладешри парламент суйлавӗсем (2024)|Бангладешри парламент суйлавӗсем]] пулнӑ<ref>{{Cite web|url=http://cikrf.ru/news/cec/54382/|title=Андрей Шутов принял участие в международном наблюдении за парламентскими выборами в Народной Республике Бангладеш|website=cikrf.ru|access-date=2024-01-13}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://bdnews24.com/bangladesh/5ps4txfm44|title=Bangladesh Election Commission schedules parliamentary polls for Jan 7|lang=en|first=Senior|last=Correspondent|website=bdnews24.com|access-date=2024-01-13}}</ref><ref>{{Cite news|title=Bangladesh election: PM Sheikh Hasina wins fourth term in controversial vote|url=https://www.bbc.com/news/world-asia-67889387|date=2024-01-07|access-date=2024-01-13|lang=en-GB}}</ref>. * [[Кӑрлач, 8]] — [[Astrobotic Technology]] компанийӗ [[Peregrine (лартмалли модуль)|Перегрин]] коммерци уйӑха лартмалли модулне вӗҫтерсе яни тунӑ. Вӗҫтерсе яни ҫӗнӗ [[Vulcan (ракета-йӑтакан)|Vulcan]] ракета-йӑтакан пулӑшпа тунӑ<ref>{{Cite web|url=https://spacenews.com/vulcan-centaur-launches-peregrine-lunar-lander-on-inaugural-mission/|title=Vulcan Centaur launches Peregrine lunar lander on inaugural mission|lang=en-US|first=Jeff|last=Foust|website=SpaceNews|date=2024-01-08|access-date=2024-01-08}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://tass.ru/kosmos/19686899|title=ULA запустила к Луне ракету Vulcan с модулем Peregrine|website=TACC|access-date=2024-01-08}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.astrobotic.com/astrobotics-peregrine-launches-to-the-moon/|title=Astrobotic’s Peregrine Launches to the Moon|lang=en-US|last=alivia|website=Astrobotic|date=2024-01-08|access-date=2024-01-08}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.nasa.gov/news-release/nasa-science-heads-to-moon-on-first-us-private-robotic-artemis-flight/|title=NASA Science Heads to Moon on First US Private Robotic Artemis Flight - NASA|lang=en-US|access-date=2024-01-08}}</ref>. * [[Кӑрлач, 9]] — [[Los Choneros]] картелӗн лидерӗ тӗрмерен тухса тарнӑран [[Эквадор]] президенчӗ [[Нобоа Даниэль|Даниэль Нобоа]] ҫӗр-шывра черетсӗр лару-тӑру йышӑннӑ<ref>{{Cite web|url=https://www.kp.ru/online/news/5621351/|title=Президент Эквадора Нобоа ввёл режим внутреннего вооружённого конфликта в стране|lang=ru|first=|last=|website=kp.ru|access-date=2024-01-13}}</ref>. * [[Кӑрлач, 11]] — Полици ӗҫлекенӗсемпе салтаксем валли ӗҫ укҫи суса тухнин йӑнӑшӗнчен [[Папуа — Ҫӗнӗ Гвиней]]ри [[Папуа — Ҫӗнӗ Гвинейри йӗркесӗрлӗхсем (2024)|йӗркесӗрлӗхсем]] пур ҫӗр-шыв тӑрӑх сиксе тухнӑ.<ref>{{Cite web|url=https://www.rnz.co.nz/international/pacific-news/506478/at-least-10-dead-after-looting-fires-on-port-moresby-s-darkest-day|title=At least 10 dead after looting, fires on Port Moresby's 'darkest day'|lang=en-nz|website=RNZ|date=2024-01-11|access-date=2024-01-13}}</ref>. * [[Кӑрлач, 12]] — [[АПШ]]па [[Аслӑ Британи]] [[Йемене авиатапӑсем (2024)|Йемене авиатапӑсене]] тума пуҫланӑ та (ӗлӗкхине АПШ ҫакна тума пуҫланӑ)<ref>{{Cite web|url=https://www.nbcnews.com/news/world/us-britain-strikes-houthi-yemen-rcna133576|title=U.S. and Britain launch strikes against Houthi rebel targets in Yemen|lang=en|website=NBC News|date=2024-01-12|access-date=2024-01-13}}</ref>. * [[Кӑрлач, 13]] — [[Китай Республикинчи президент суйлавĕсем (2024)|Тайваньти президент суйлавĕсем]]: [[Лай Циндэ]] 40% сасӑсемпе ҫӗнтернӗ<ref>{{Cite news|title=Taiwan elects Lai Ching-te, from incumbent pro-sovereignty party, as president|first=Helen|last=Davidson|url=https://www.theguardian.com/world/2024/jan/13/taiwan-ruling-partys-lai-ching-te-wins-presidential-election|website=The Guardian|id=0261-3077|date=2024-01-13|access-date=2024-01-13|lang=en-GB}}</ref>. * [[Кӑрлач, 14]] — [[Маргрете II]] [[Дани]]н король хӗрӗ патшаран тухнӑ. [[Фредерик X]] Данин ҫӗнӗ королӗ патшана ларнӑ.<ref>{{Cite web|url=https://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/19661193|title=Королева Дании отречётся от престола 14 января|website=TACC|access-date=2024-01-13}}</ref>. * [[Кӑрлач, 15]]-[[Кӑрлач, 18|18]] — [[Паймак]]ра, [[Пушкӑртстанти протестсем (2024)|Пушкӑртстанти протестсем]]<ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.com/russian/articles/ce9m7p05pe0o|title=В Башкирии сотни людей пришли к суду поддержать активиста, защищавшего шихан Куштау|lang=ru|website=BBC News Русская служба|date=2024-01-15|access-date=2024-01-17}}</ref><ref>{{Cite news|title=Экстремисты под видом экологов: кому нужны были беспорядки в Башкирии|url=https://lenta.ru/articles/2024/01/23/ekstremisty/|website=Lenta}}</ref>. * [[Кӑрлач, 24]] — [[Белгород облаҫӗнчи раҫҫей Ил-76 инкекӗ|Белгород облаҫӗнчи раҫҫей Ил-76 инкекӗ]]. * [[Кӑрлач, 26]] — [[Тувалури парламент суйлавӗсем (2024)|Тувалури парламент суйлавӗсем]]<ref>{{Cite web|url=https://www.npr.org/2024/01/25/1227066448/voting-begins-in-tiny-tuvalu-in-election-that-reverberates-from-china-to-austral|title=Voting begins in tiny Tuvalu in election that reverberates from China to Australia|website=NPR|access-date=2024-01-27}}</ref>. * [[Кӑрлач, 28]] ** [[Буркина-Фасо]], [[Мали]] тата [[Нигер]] [[ЭКОВАС]]-ран тухнӑ<ref>[https://m.gazeta.ru/politics/news/2024/01/28/22209643.shtml?utm_source=yxnews&utm_medium=mobile&utm_referrer=https%3A%2F%2Fdzen.ru%2Fnews%2Fstory%2FBurkina-Faso_Mali_iNiger_vyshli_izEHkonomicheskogo_soobshhestva_Zapadnoj_Afriki--ad52dbc7fb298ecf82b6b6e499b26705 Три страны резко оборвали связь с ECOWAS]</ref>. ** [[Финляндири парламент суйлавӗсем (2024)|Финляндири парламент суйлавӗсем]]<ref>[http://vybor-naroda.rg/vn_exclusive/255673-v-finljandii-neizbezhen-vtoroj-tur-prezidentskih-vyborov.html?utm_source=yxnews&utm_medium=mobile&utm_referrer=https%3A%2F%2Fdzen.ru%2Fnews%2Fsearch%3Ftext%3D В Финляндии неизбежен второй тур президентских выборов]{{Ĕçлемен каçă|date=February 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>. * [[Кӑрлач, 31]] — [[Малайзи]] [[Янг ди-Пертуан Агонг|корольне суйланă]] [[Ибрагим Исмаил|Ибрагим Исмаилӗн]] престолӗнче ларни, татах вӑл [[Джохор|Джохор султанӗ]] пулса тӑнӑ<ref>{{Cite web|url=https://glasnarod.ru/mir/sultan-ibragim-stal-sledujushhim-koroljom-malajzii/|title=Султан Ибрагим стал следующим королём Малайзии|lang=ru-RU|first=|last=|website=Интернет-газета «Глас Народа»|date=2023-10-27|access-date=2024-01-13}}</ref>. === Нарăс === * [[Нарăс, 2]] — [[Бишкек]] [[Ăшăэлектроцентраль|ĂЭЦ]]ĕнчи шултра авари<ref>{{Cite web|url=https://ria.ru/20240202/kirgiziya-1924943848.html|title=Число пострадавших при аварии на ТЭЦ Бишкека возросло до пяти|lang=ru|first=|last=|website=РИА Новости|date=20240202T0734|access-date=2024-02-05}}</ref>. * [[Нарăс, 3]] — Тапни пула [[Лисичанск]]ри ([[ЛХР]] — аннексиленĕ [[Луганск облаçĕ]] пекарня ишӗлсе аннӑ, 28 ҫын вилнĕ<ref>{{Cite web|url=https://ria.ru/20240204/lisichansk-1925337904.html|title=В Лисичанске завершили поисковую операцию|lang=ru|first=|last=|website=РИА Новости|date=20240204T1633|access-date=2024-02-05}}</ref>. * [[Нарăс, 4]] — {{Куçарман 3|Сальвадорти пĕтĕм суйлавĕсем (2024)|Сальвадорти пĕтĕм суйлавĕсем|en|2024 Salvadoran general election}}. * [[Нарӑс, 7]] — [[Азербайджан]]ри черетсĕр {{Куçарман 3|Азербайджанри президент суйлавĕсем (2024)|президент суйлавĕсем|ru|Президентские выборы в Азербайджане (2024)}}<ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.com/russian/articles/clle3dl9zy9o|title=В Азербайджане проходят очередные внеочередные выборы|lang=ru|website=BBC News Русская служба|date=2024-02-07|access-date=2024-02-07}}</ref>. Хальхи президент [[Алиев Ильхам|Ильхам Алиев]] çĕнетсе суйланă пиллĕкмĕш срок çинче, уншăн 92,12% сасăлакан çынсен сасăна панă<ref>{{Cite web|url=https://apnews.com/article/azerbaijan-election-ilham-aliyev-39a3b0811de492afdcc96e2f17b6f797|title=Azerbaijan's Aliyev appears headed to a landslide win in election called after retaking Karabakh|lang=en|website=AP News|date=2024-02-07|access-date=2024-02-08}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://ria.ru/20240211/vybory-1926712011.html|title=Алиев победил на президентских выборах в Азербайджане|lang=ru|first=|last=|website=РИА Новости|date=2024-02-11|access-date=2024-02-11}}</ref>. * [[Нарӑс, 8]]  ** [[Пакистан]]ри {{Куçарман 3|Пакистанри (2024)|парламент суйлавĕсем|en|2024 Pakistani general election}}<ref>{{Cite web|url=https://www.dawn.com/news/1785760|title=President, ECP agree on holding elections on February 8|lang=en|first=|last=|website=DAWN.COM|date=2023-11-02|access-date=2024-01-13|archive-date=2024-01-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20240112120521/https://www.dawn.com/news/1785760|url-status=live}}</ref>. Пăхăнман политиксен нумайрахăшĕ — "Тĕрĕслĕхшĕн юхăмĕ" чарнă политика партийĕн хутшăнаканĕсем Наци ассамблейĕнчи вырăнсен чылайăшĕ илнĕ<ref>{{Cite web|url=https://www.ft.com/content/35a6dd5b-2924-40ad-a650-004ec6379e00|title=Imran Khan loyalists win shock victory in Pakistan election|website=www.ft.com|access-date=2024-02-11}}</ref>. ** Ĕлĕкхи [[Бразили]] президенчӗ Жаир Болсонаруна патшалӑх пăтăрмахĕ тума хӑтланнӑшӑн айӑплама арестленӗ<ref>{{Cite web|url=https://t.me/rian_ru/230726|title=РИА Новости|website=Telegram|access-date=2024-02-11}}</ref>. * [[Нарӑс, 10]] — [[Венгри]] президенчĕ {{Куçарман 3|Новак Каталин|Каталин Новак|ru|Новак, Каталин}} вырăнтан тухнă<ref>{{Cite web|url=https://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/19954637|title=Президент Венгрии подала в отставку|website=TACC|access-date=2024-02-11}}</ref>. * [[Нарӑс, 11]] — [[Финлянди]] президент суйлавĕсен иккĕмĕш турĕ<ref>{{Cite news|title=Финляндии предстоит второй тур президентских выборов|url=https://www.svoboda.org/a/finlyandii-predstoit-vtoroy-tur-prezidentskih-vyborov-/32795413.html|website=Радио Свобода|date=2024-01-28|access-date=2024-02-05|lang=ru}}</ref>. * [[Нарăс, 12]]—[[Нарăс, 18|18]] — {{Куçарман 3|Кĕрешӳ Европа Чемпионачĕ (2024)|Кĕрешӳ Европа Чемпионачĕ|ru|Чемпионат Европы по борьбе 2024}} пулнă ([[Бухарест]], [[Румыни]])<ref>{{Cite web|url=https://uww.org/event/seniors-european-championships/results|title=Seniors european championships|lang=en|website=uww.org|access-date=2024-02-05}}</ref>. * [[Нарăс, 14]] — [[Индонези]]ри {{Куçарман 3|Индонезири президент суйлавĕсем (2024)|президент суйлавĕсем|ru|Президентские выборы в Индонезии (2024)}}. * [[Нарăс, 15]] — [[Белгород]] {{Куçарман 3|2024 çулхи нарăсăн 15 Белгород персе тăни|персе тăни|ru|Обстрел Белгорода 15 февраля 2024 года}}. 7 çын вилнĕ, 20 çын сурансене илнĕ<ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.com/russian/articles/c89n5w2l1yyo|title=Белгород подвергся обстрелу, погибли семь человек, в том числе ребёнок. Что известно|lang=ru|website=BBC News Русская служба|date=2024-02-15|access-date=2024-02-15}}</ref>. * [[Нарăс, 16]] — [[ЯНАО]]-н [[Харп (хула евĕр паççулкă)|Харп]] тĕрминчи раççей оппозиционерĕ [[Навальный Алексей Анатольевич|Алексей Навальный]] вилчĕ. * [[Нарӑс, 17]] — [[Украина хĕçпăшаллă вăйĕсем|УХВ]] ({{lang-uk|ЗСУ}}) [[Авдеевка]]ран {{Куçарман 3|Авдеевка çапăçăвĕ (2022)|тухнă|ru|Бои за Авдеевку (с 2022)}}<ref>{{Cite news|title=Ukrainian forces withdraw from Avdiivka to avoid encirclement, army chief says|first=Shaun|last=Walker|url=https://www.theguardian.com/world/2024/feb/16/ukrainian-forces-give-up-some-positions-in-avdiivka-as-russian-assault-continues|website=The Guardian|id=0261-3077|date=2024-02-17|access-date=2024-02-17|lang=en-GB}}</ref>. * [[Нарӑс, 22]] — [[Nova-C|Нова-Си]] лартчăк модуль [[Америкăри Пĕрлешĕннĕ Штатсем|американ]] [[Intuitive Machines|Интуитив Машинс]] компанийĕн пĕрремĕш коммерци аппарачĕ [[Уйăх (Çĕр çулташĕ)|Уйăх]] çинчи лартнине пулса танă<ref>{{Cite news|title=Odysseus spacecraft lands on the moon as Nasa hails ‘giant leap forward’ – as it happened|first=|last=|url=https://www.theguardian.com/science/live/2024/feb/22/nasa-odysseus-moon-landing-intuitive-machines|website=the Guardian|id=0261-3077|date=2024-02-23|access-date=2024-02-25|lang=en-GB}}</ref>. * [[Нарӑс, 23]] — [[Эрмени]], [[де-факто]], хăйĕн [[Коллективлă хăрушсăрлăх килĕшĕвĕн организацийĕ|КХКО-нчи]] хутшăннине чарăнса тунă<ref>{{Cite web|url=https://www.kommersant.ru/doc/6532171|title=Секретариат ОДКБ не получал заявлений от Армении о приостановке членства|lang=ru|website=Коммерсантъ|date=2024-02-23|access-date=2024-03-01}}</ref>. * [[Нарӑс, 25]] — [[Беларуç]]ри {{Куçарман 3|Беларуçри парламентр суйлавĕсем (2024)| пĕтĕм сасăлани кунĕ|ru|Парламентские выборы в Белоруссии (2024)}}<ref>{{Cite web|url=https://rec.gov.by/ru/election-schedule-ru/view/elections-2024-edg#:~:text=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D0%BD%D1%8B%D0%B9%20%D0%BF%D0%BB%D0%B0%D0%BD%20%D0%BE%D1%80%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D1%85%20%D0%BC%D0%B5%D1%80%D0%BE%D0%BF%D1%80%D0%B8%D1%8F%D1%82%D0%B8%D0%B9%20%D0%BF%D0%BE,%D0%B3%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D1%81%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F%2025%20%D1%84%D0%B5%D0%B2%D1%80%D0%B0%D0%BB%D1%8F%202024%20%D0%B3.|title=Календарь выборов и референдумов {{!}} Русская версия|website=rec.gov.by|access-date=2023-12-26|archive-date=2023-12-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20231227181659/https://rec.gov.by/ru/election-schedule-ru/view/elections-2024-edg#:~:text=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D0%BD%D1%8B%D0%B9%20%D0%BF%D0%BB%D0%B0%D0%BD%20%D0%BE%D1%80%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D1%85%20%D0%BC%D0%B5%D1%80%D0%BE%D0%BF%D1%80%D0%B8%D1%8F%D1%82%D0%B8%D0%B9%20%D0%BF%D0%BE,%D0%B3%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D1%81%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F%2025%20%D1%84%D0%B5%D0%B2%D1%80%D0%B0%D0%BB%D1%8F%202024%20%D0%B3.|url-status=live}}</ref>. * [[Нарӑс, 26]] — [[Венгри]]ри {{Куçарман 3|Венгрири президент суйлавĕсем (2024)|президент суйлавĕсем|en|2024 Hungarian presidential election}}<ref>{{Cite web|url=https://ria.ru/20240223/prezident-1929155145.html|title=Выборы нового президента Венгрии пройдут 26 февраля|lang=ru|first=|last=|website=РИА Новости|date=2024-02-23|access-date=2024-02-26}}</ref>. [[Шуйок Тамаш|Тамаш Шуйок]]а суйланă<ref>{{Cite web|url=https://magyarnemzet.hu/belfold/2024/02/hamarosan-megvalasztja-az-orszaggyules-az-uj-koztarasagi-elnokot-kovesse-nalunk-eloben|title=Megválasztották Sulyok Tamást köztársasági elnöknek|lang=hu|first=|last=|website=Magyar Nemzet|date=2024-02-26|access-date=2024-03-01}}</ref>. === Пуш === * [[Пуш, 1]]: ** [[Казахстан]] пĕр сехет зонине хăйĕн пурте территори çине йышăннă (ĕлĕкхи икĕ пулнă)<ref>{{Cite web|url=https://www.nur.kz/society/2063623-vremya-pereveli-na-chas-nazad-v-kazahstane/?|title=Время перевели на час назад в Казахстане|lang=ru|website=www.nur.kz|date=2024-02-29|access-date=2024-03-01}}</ref>. ** [[Иран]]ти {{Куçарман 3|Иранти парламент суйлавĕсем (2024)|парламент суйлавĕсем|en|2024 Iranian legislative election}}. ** [[Бразили]]ри шыв инкекĕ. 40 çын патнелле вилнĕ<ref>[https://t.me/MIR24MOLDOVA/3214 Telegram: Contact @MIR24MOLDOVA<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref>. ** [[Борисово масарĕ]]нчи [[Навальный Алексей Анатольевич|Алексей Навальный]] пытарăвĕ<ref>{{Cite web|url=https://www.rbc.ru/politics/01/03/2024/65e1d3649a79474fb1498546|title=Алексея Навального похоронили в Москве|lang=ru|website=РБК|date=2024-03-01|access-date=2024-03-01}}</ref>. == Çавăн пекех == {{Çӳрев |Тема = 2024 çул |Портал = |Викисăмахсар = |Викикĕнеке = |Викикаларăш = |Викивулавăш = |Викитĕссем = |Викихыпар = Категори:2024 |Викиампар = Category:2024 |Метавики = |Проект = |Родовод = }} * [[2024 çул мусăкра]] * [[2024 çул литературăра]] == Асăрхавсем == {{Асăрхавсем}} {{year-stub}} [[Категори:2024 çул| ]] [[Категори:Пур хронологи ят-йышĕсем]] [[Категори:Викиампар каçă статьисем]] [[Категори:Викихыпар каçă статьисем]] [[Категори:Çулсем çинчен çырса пĕтермен статьясем]] [[Категори:2024 çул]] h5heh3jez077pjn0l9lcw76voqgqxmn 856699 856670 2025-06-14T07:55:37Z Max Tenche 25572 /* Асăрхавсем */ 856699 wikitext text/x-wiki {{Çулсем|2024|XX ĕмĕр|XXI ĕмĕр|XXII ĕмĕр}} '''2024 ҫул (икӗ пин те ҫирӗм тӑваттӑмӗш ҫул)''' — [[Кӗркури календарӗ]]пе — [[йӗкӗр ҫул]]. 2024 ҫул [[тунтикун]]ран пуҫланнӑ. Вӑл пирӗн эрӑн 2024-мӗш ҫулӗ. Вӑл 3-мӗш пин ҫулӑн [[XXI ӗмӗр]]ӗн 3-мӗш вун ҫулӑн 4-мӗш ҫулӗ, вӑл [[2020-мӗш ҫулсем|2020-мӗш ҫулсен]] 5-мӗш ҫулӗ. Ку иртнӗ ҫул. [[Чӑваш Республики]]нче вӑл '''[[Экологи]] культурин тата [[ҫутҫанталӑк]]па перекетлӗ усӑ курмалли ҫулталӑк'''<ref>[https://minpriroda.cap.ru/action/activity/2024-god-god-ekologicheskoj-kuljturi-i-berezhnogo ЧР ҫутҫанталӑк министрлӗхӗн сайчӗ]</ref><ref>[https://glava.cap.ru/doc/laws/2023/09/04/decree-120 Чӑваш Енӗн Пуҫлӑхӗн указӗ]{{Ĕçлемен каçă|date=January 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>. [[ПНО]] йышӑнӑвӗпе ку ''[[Тӗве]]сен тӗнчери ҫулталӑкӗ''<ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/ru/sections/observances/international-years/|title=Международные годы|date=2015-01-06|publisher=www.un.org|lang=ru|accessdate=2020-01-13|archive-date=2020-01-13|archive-url=https://web.archive.org/web/20200113135546/https://www.un.org/ru/sections/observances/international-years/|url-status=live}}</ref>. [[Белоруси]]ре вӑл килӗшу, пултару та пахалӑх ҫулталӑкӗ<ref>{{Cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=_duWFEBChO0|title=Лукашенко объявил 2024-й Годом качества в Беларуси|lang=ru-RU|access-date=2023-09-30}}</ref>. [[Раҫҫей]]ре вӑл этеплӗх, ӳнер, кил-йыш та спорт ҫулталӑкӗ<ref>{{Cite web|url=https://ognov.ru/2024-god-obyavlen-prezidentom-godom-razvitiya-v-rossii/|title=2024 год объявлен президентом годом российской культуры и искусства|lang=ru-RU|last=controlistr|website=ognov.ru|date=2023-09-06|access-date=2023-10-08}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://ria.ru/20231122/semya-1911067078.html|title=Путин объявил 2024 год годом семьи|lang=ru-RU|author=|website=РИА Новости|date=2023-11-21|access-date=2023-11-22|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://tass.ru/sport/19062137|title=Путин поддержал идею возобновления спортивных парадов на Красной площади|website=TACC|access-date=2023-12-17}}</ref>. [[Пӑхӑнман Патшалӑхсен Пӗрлешӗвӗ]]нче вӑл [[ниме]] юхӑмӗн ҫулталӑкӗ<ref>{{Cite web|url=https://www.gosrf.ru/2024-god-stanet-godom-volonterskogo-dvizheniya-v-sng/|title=2024 год станет Годом волонтерского движения в СНГ|lang=ru-RU|first=Галатея|last=Петрова|website=Регионы России|date=2023-06-08|access-date=2023-10-08}}</ref>. == Пулса иртнӗ == === Кăрлач === * [[Кӑрлач, 1]]: ** [[Тури Карабах]] [[Азербайджан]] йышне вӗҫлесе интеграциленӗ, [[Тури Карабах Республики]] пӑрахӑҫ кӑларнӑ<ref>{{Cite web|url=https://www.gazeta.ru/politics/2023/09/28/17653861.shtml|title=Республика Нагорный Карабах прекращает существование. Половина жителей бежали в Армению|lang=ru|website=Газета.Ru|date=2023-09-28|access-date=2023-10-01}}</ref>. ** [[Бразили]] [[ОПЕК+]] йӗркелӗве кӗнӗ<ref>{{Cite web|url=https://www.interfax.ru/business/934125|title=Источник сообщил, что Бразилия присоединится к ОПЕК+ с 2024 года|lang=ru|website=Interfax.ru|date=2023-11-30|access-date=2023-12-01}}</ref>. ** [[Египет]], [[Иран]], [[Пӗрлешӗннӗ Арап Эмирачӗсем]], [[Сауд Аравийĕ]] те [[Эфиопи]] [[БРИКС]]а кĕнĕ<ref>{{Cite web|url=https://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/18574863|title=В БРИКС в 2024 году войдут шесть новых стран|website=TACC|access-date=2023-10-01}}</ref>. ** [[Раҫҫей]]ри [[Чернобыль инкекӗ|Отчуждени зони]] пӑрахӑҫ кӑларнӑ<ref>{{Cite web|url=https://www.rbc.ru/rbcfreenews/642740b89a79477b90634812|title=В России не станет зоны отчуждения|lang=ru|website=РБК|date=2023-04-01|access-date=2023-12-28}}</ref>. ** [[Steam]]-ӗн пулӑшу пултарни [[Windows 7]], [[Windows 8|8]], [[Windows 8.1|8.1]] валли вӗҫленӗ<ref>{{Cite web|url=https://steamcommunity.com/discussions/forum/26/3821910251180452380/|title=Steam перестанет работать на windows 7 :: Русскоязычный Форум|lang=ru|website=steamcommunity.com|access-date=2023-12-31}}</ref>. ** [[Япони тинӗсӗ]]нчи [[Япони тинӗсӗнчи ҫӗр чӗтрени (2024)|ҫӗр чӗтрени]], [[Япони]]ре 7,6-ччен магнитудӑллӑ ҫӗр чӗтрени пулнӑ. 73 ҫын вилнӗ<ref>{{Cite web|url=https://tass.ru/proisshestviya/19670537|title=Число жертв землетрясений в Японии увеличилось до 73|website=TACC|access-date=2024-01-03}}</ref>. ** [[Эфиопи]] [[Сомалиленд]]па [[Бербера]] порчӗн пӗтӗм усӑ курни валли килӗшӳ ҫырнӑ. Тата, Эфиопи Сомалилендӗн никамран пӑхӑнманлӑхне йышӑнчӗ, вӑл пӗрремӗш ҫӗр-шыв куна тунӑ пулса тӑнӑ<ref>{{Cite web|url=https://www.reuters.com/world/africa/landlocked-ethiopia-signs-pact-use-somalilands-red-sea-port-2024-01-01/|title=Ethiopia signs pact to use Somaliland's Red Sea port|website=Reuters|access-date=2024-01-13}}</ref>. * [[Кӑрлач, 2]]: ** [[Корей Республики]]нчи 3 уйӑх [[Корей Республикинчи Парламент суйлавӗсем (2024)|парламент суйлавӗсен]]ччен [[Тобуро Демократи партийӗ]]н пуҫлӑхӗ [[Ли Джэмён|Ли Чжэ Мён]] ҫине [[Ли Джэмён ҫине вӗлерме тапӑнни|вӗлерме тапӑнни]] пулнӑ, унӑн мӑйне ҫӗҫӗпе амантнӑ<ref>{{Cite news|title=В Южной Корее совершено покушение на лидера оппозиции|url=https://www.vedomosti.ru/politics/articles/2024/01/02/1013861-v-yuzhnoi-koree-pokushenie|website=Ведомости|access-date=2024-01-04|lang=ru}}</ref>. ** [[Маршалл утравӗсенчи пӗтӗм суйлавсем (2023)|Маршалл утравӗсенче пӗтӗм суйлавӗсем]]: [[Маршалл утравӗсен саккун тӑвакан канашӗ]] [[Хайн Хильда|Хайн Хильдӑна]] президент иккӗмӗш хутпа суйланӑ<ref>{{Cite web|url=https://www.rnz.co.nz/international/pacific-news/505980/hilda-heine-sworn-in-as-president-of-the-marshall-islands|title=Hilda Heine sworn in as President of the Marshall Islands|lang=en-nz|website=RNZ|date=2024-01-03|access-date=2024-01-13}}</ref>. * [[Кӑрлач, 3]] — [[Иран]]ти [[Керман теракчӗ|Керман масарӗнче теракт]] пулнӑ<ref>{{Cite web|url=https://ria.ru/20240103/terakt-1919604739.html|title=Путин выразил властям Ирана соболезнования после теракта в Кермане|lang=ru|first=|last=|website=РИА Новости|date=20240103T1814|access-date=2024-01-13}}</ref>. * [[Кӑрлач, 7]] — [[Бангладешри парламент суйлавӗсем (2024)|Бангладешри парламент суйлавӗсем]] пулнӑ<ref>{{Cite web|url=http://cikrf.ru/news/cec/54382/|title=Андрей Шутов принял участие в международном наблюдении за парламентскими выборами в Народной Республике Бангладеш|website=cikrf.ru|access-date=2024-01-13}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://bdnews24.com/bangladesh/5ps4txfm44|title=Bangladesh Election Commission schedules parliamentary polls for Jan 7|lang=en|first=Senior|last=Correspondent|website=bdnews24.com|access-date=2024-01-13}}</ref><ref>{{Cite news|title=Bangladesh election: PM Sheikh Hasina wins fourth term in controversial vote|url=https://www.bbc.com/news/world-asia-67889387|date=2024-01-07|access-date=2024-01-13|lang=en-GB}}</ref>. * [[Кӑрлач, 8]] — [[Astrobotic Technology]] компанийӗ [[Peregrine (лартмалли модуль)|Перегрин]] коммерци уйӑха лартмалли модулне вӗҫтерсе яни тунӑ. Вӗҫтерсе яни ҫӗнӗ [[Vulcan (ракета-йӑтакан)|Vulcan]] ракета-йӑтакан пулӑшпа тунӑ<ref>{{Cite web|url=https://spacenews.com/vulcan-centaur-launches-peregrine-lunar-lander-on-inaugural-mission/|title=Vulcan Centaur launches Peregrine lunar lander on inaugural mission|lang=en-US|first=Jeff|last=Foust|website=SpaceNews|date=2024-01-08|access-date=2024-01-08}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://tass.ru/kosmos/19686899|title=ULA запустила к Луне ракету Vulcan с модулем Peregrine|website=TACC|access-date=2024-01-08}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.astrobotic.com/astrobotics-peregrine-launches-to-the-moon/|title=Astrobotic’s Peregrine Launches to the Moon|lang=en-US|last=alivia|website=Astrobotic|date=2024-01-08|access-date=2024-01-08}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.nasa.gov/news-release/nasa-science-heads-to-moon-on-first-us-private-robotic-artemis-flight/|title=NASA Science Heads to Moon on First US Private Robotic Artemis Flight - NASA|lang=en-US|access-date=2024-01-08}}</ref>. * [[Кӑрлач, 9]] — [[Los Choneros]] картелӗн лидерӗ тӗрмерен тухса тарнӑран [[Эквадор]] президенчӗ [[Нобоа Даниэль|Даниэль Нобоа]] ҫӗр-шывра черетсӗр лару-тӑру йышӑннӑ<ref>{{Cite web|url=https://www.kp.ru/online/news/5621351/|title=Президент Эквадора Нобоа ввёл режим внутреннего вооружённого конфликта в стране|lang=ru|first=|last=|website=kp.ru|access-date=2024-01-13}}</ref>. * [[Кӑрлач, 11]] — Полици ӗҫлекенӗсемпе салтаксем валли ӗҫ укҫи суса тухнин йӑнӑшӗнчен [[Папуа — Ҫӗнӗ Гвиней]]ри [[Папуа — Ҫӗнӗ Гвинейри йӗркесӗрлӗхсем (2024)|йӗркесӗрлӗхсем]] пур ҫӗр-шыв тӑрӑх сиксе тухнӑ.<ref>{{Cite web|url=https://www.rnz.co.nz/international/pacific-news/506478/at-least-10-dead-after-looting-fires-on-port-moresby-s-darkest-day|title=At least 10 dead after looting, fires on Port Moresby's 'darkest day'|lang=en-nz|website=RNZ|date=2024-01-11|access-date=2024-01-13}}</ref>. * [[Кӑрлач, 12]] — [[АПШ]]па [[Аслӑ Британи]] [[Йемене авиатапӑсем (2024)|Йемене авиатапӑсене]] тума пуҫланӑ та (ӗлӗкхине АПШ ҫакна тума пуҫланӑ)<ref>{{Cite web|url=https://www.nbcnews.com/news/world/us-britain-strikes-houthi-yemen-rcna133576|title=U.S. and Britain launch strikes against Houthi rebel targets in Yemen|lang=en|website=NBC News|date=2024-01-12|access-date=2024-01-13}}</ref>. * [[Кӑрлач, 13]] — [[Китай Республикинчи президент суйлавĕсем (2024)|Тайваньти президент суйлавĕсем]]: [[Лай Циндэ]] 40% сасӑсемпе ҫӗнтернӗ<ref>{{Cite news|title=Taiwan elects Lai Ching-te, from incumbent pro-sovereignty party, as president|first=Helen|last=Davidson|url=https://www.theguardian.com/world/2024/jan/13/taiwan-ruling-partys-lai-ching-te-wins-presidential-election|website=The Guardian|id=0261-3077|date=2024-01-13|access-date=2024-01-13|lang=en-GB}}</ref>. * [[Кӑрлач, 14]] — [[Маргрете II]] [[Дани]]н король хӗрӗ патшаран тухнӑ. [[Фредерик X]] Данин ҫӗнӗ королӗ патшана ларнӑ.<ref>{{Cite web|url=https://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/19661193|title=Королева Дании отречётся от престола 14 января|website=TACC|access-date=2024-01-13}}</ref>. * [[Кӑрлач, 15]]-[[Кӑрлач, 18|18]] — [[Паймак]]ра, [[Пушкӑртстанти протестсем (2024)|Пушкӑртстанти протестсем]]<ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.com/russian/articles/ce9m7p05pe0o|title=В Башкирии сотни людей пришли к суду поддержать активиста, защищавшего шихан Куштау|lang=ru|website=BBC News Русская служба|date=2024-01-15|access-date=2024-01-17}}</ref><ref>{{Cite news|title=Экстремисты под видом экологов: кому нужны были беспорядки в Башкирии|url=https://lenta.ru/articles/2024/01/23/ekstremisty/|website=Lenta}}</ref>. * [[Кӑрлач, 24]] — [[Белгород облаҫӗнчи раҫҫей Ил-76 инкекӗ|Белгород облаҫӗнчи раҫҫей Ил-76 инкекӗ]]. * [[Кӑрлач, 26]] — [[Тувалури парламент суйлавӗсем (2024)|Тувалури парламент суйлавӗсем]]<ref>{{Cite web|url=https://www.npr.org/2024/01/25/1227066448/voting-begins-in-tiny-tuvalu-in-election-that-reverberates-from-china-to-austral|title=Voting begins in tiny Tuvalu in election that reverberates from China to Australia|website=NPR|access-date=2024-01-27}}</ref>. * [[Кӑрлач, 28]] ** [[Буркина-Фасо]], [[Мали]] тата [[Нигер]] [[ЭКОВАС]]-ран тухнӑ<ref>[https://m.gazeta.ru/politics/news/2024/01/28/22209643.shtml?utm_source=yxnews&utm_medium=mobile&utm_referrer=https%3A%2F%2Fdzen.ru%2Fnews%2Fstory%2FBurkina-Faso_Mali_iNiger_vyshli_izEHkonomicheskogo_soobshhestva_Zapadnoj_Afriki--ad52dbc7fb298ecf82b6b6e499b26705 Три страны резко оборвали связь с ECOWAS]</ref>. ** [[Финляндири парламент суйлавӗсем (2024)|Финляндири парламент суйлавӗсем]]<ref>[http://vybor-naroda.rg/vn_exclusive/255673-v-finljandii-neizbezhen-vtoroj-tur-prezidentskih-vyborov.html?utm_source=yxnews&utm_medium=mobile&utm_referrer=https%3A%2F%2Fdzen.ru%2Fnews%2Fsearch%3Ftext%3D В Финляндии неизбежен второй тур президентских выборов]{{Ĕçлемен каçă|date=February 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>. * [[Кӑрлач, 31]] — [[Малайзи]] [[Янг ди-Пертуан Агонг|корольне суйланă]] [[Ибрагим Исмаил|Ибрагим Исмаилӗн]] престолӗнче ларни, татах вӑл [[Джохор|Джохор султанӗ]] пулса тӑнӑ<ref>{{Cite web|url=https://glasnarod.ru/mir/sultan-ibragim-stal-sledujushhim-koroljom-malajzii/|title=Султан Ибрагим стал следующим королём Малайзии|lang=ru-RU|first=|last=|website=Интернет-газета «Глас Народа»|date=2023-10-27|access-date=2024-01-13}}</ref>. === Нарăс === * [[Нарăс, 2]] — [[Бишкек]] [[Ăшăэлектроцентраль|ĂЭЦ]]ĕнчи шултра авари<ref>{{Cite web|url=https://ria.ru/20240202/kirgiziya-1924943848.html|title=Число пострадавших при аварии на ТЭЦ Бишкека возросло до пяти|lang=ru|first=|last=|website=РИА Новости|date=20240202T0734|access-date=2024-02-05}}</ref>. * [[Нарăс, 3]] — Тапни пула [[Лисичанск]]ри ([[ЛХР]] — аннексиленĕ [[Луганск облаçĕ]] пекарня ишӗлсе аннӑ, 28 ҫын вилнĕ<ref>{{Cite web|url=https://ria.ru/20240204/lisichansk-1925337904.html|title=В Лисичанске завершили поисковую операцию|lang=ru|first=|last=|website=РИА Новости|date=20240204T1633|access-date=2024-02-05}}</ref>. * [[Нарăс, 4]] — {{Куçарман 3|Сальвадорти пĕтĕм суйлавĕсем (2024)|Сальвадорти пĕтĕм суйлавĕсем|en|2024 Salvadoran general election}}. * [[Нарӑс, 7]] — [[Азербайджан]]ри черетсĕр {{Куçарман 3|Азербайджанри президент суйлавĕсем (2024)|президент суйлавĕсем|ru|Президентские выборы в Азербайджане (2024)}}<ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.com/russian/articles/clle3dl9zy9o|title=В Азербайджане проходят очередные внеочередные выборы|lang=ru|website=BBC News Русская служба|date=2024-02-07|access-date=2024-02-07}}</ref>. Хальхи президент [[Алиев Ильхам|Ильхам Алиев]] çĕнетсе суйланă пиллĕкмĕш срок çинче, уншăн 92,12% сасăлакан çынсен сасăна панă<ref>{{Cite web|url=https://apnews.com/article/azerbaijan-election-ilham-aliyev-39a3b0811de492afdcc96e2f17b6f797|title=Azerbaijan's Aliyev appears headed to a landslide win in election called after retaking Karabakh|lang=en|website=AP News|date=2024-02-07|access-date=2024-02-08}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://ria.ru/20240211/vybory-1926712011.html|title=Алиев победил на президентских выборах в Азербайджане|lang=ru|first=|last=|website=РИА Новости|date=2024-02-11|access-date=2024-02-11}}</ref>. * [[Нарӑс, 8]]  ** [[Пакистан]]ри {{Куçарман 3|Пакистанри (2024)|парламент суйлавĕсем|en|2024 Pakistani general election}}<ref>{{Cite web|url=https://www.dawn.com/news/1785760|title=President, ECP agree on holding elections on February 8|lang=en|first=|last=|website=DAWN.COM|date=2023-11-02|access-date=2024-01-13|archive-date=2024-01-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20240112120521/https://www.dawn.com/news/1785760|url-status=live}}</ref>. Пăхăнман политиксен нумайрахăшĕ — "Тĕрĕслĕхшĕн юхăмĕ" чарнă политика партийĕн хутшăнаканĕсем Наци ассамблейĕнчи вырăнсен чылайăшĕ илнĕ<ref>{{Cite web|url=https://www.ft.com/content/35a6dd5b-2924-40ad-a650-004ec6379e00|title=Imran Khan loyalists win shock victory in Pakistan election|website=www.ft.com|access-date=2024-02-11}}</ref>. ** Ĕлĕкхи [[Бразили]] президенчӗ Жаир Болсонаруна патшалӑх пăтăрмахĕ тума хӑтланнӑшӑн айӑплама арестленӗ<ref>{{Cite web|url=https://t.me/rian_ru/230726|title=РИА Новости|website=Telegram|access-date=2024-02-11}}</ref>. * [[Нарӑс, 10]] — [[Венгри]] президенчĕ {{Куçарман 3|Новак Каталин|Каталин Новак|ru|Новак, Каталин}} вырăнтан тухнă<ref>{{Cite web|url=https://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/19954637|title=Президент Венгрии подала в отставку|website=TACC|access-date=2024-02-11}}</ref>. * [[Нарӑс, 11]] — [[Финлянди]] президент суйлавĕсен иккĕмĕш турĕ<ref>{{Cite news|title=Финляндии предстоит второй тур президентских выборов|url=https://www.svoboda.org/a/finlyandii-predstoit-vtoroy-tur-prezidentskih-vyborov-/32795413.html|website=Радио Свобода|date=2024-01-28|access-date=2024-02-05|lang=ru}}</ref>. * [[Нарăс, 12]]—[[Нарăс, 18|18]] — {{Куçарман 3|Кĕрешӳ Европа Чемпионачĕ (2024)|Кĕрешӳ Европа Чемпионачĕ|ru|Чемпионат Европы по борьбе 2024}} пулнă ([[Бухарест]], [[Румыни]])<ref>{{Cite web|url=https://uww.org/event/seniors-european-championships/results|title=Seniors european championships|lang=en|website=uww.org|access-date=2024-02-05}}</ref>. * [[Нарăс, 14]] — [[Индонези]]ри {{Куçарман 3|Индонезири президент суйлавĕсем (2024)|президент суйлавĕсем|ru|Президентские выборы в Индонезии (2024)}}. * [[Нарăс, 15]] — [[Белгород]] {{Куçарман 3|2024 çулхи нарăсăн 15 Белгород персе тăни|персе тăни|ru|Обстрел Белгорода 15 февраля 2024 года}}. 7 çын вилнĕ, 20 çын сурансене илнĕ<ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.com/russian/articles/c89n5w2l1yyo|title=Белгород подвергся обстрелу, погибли семь человек, в том числе ребёнок. Что известно|lang=ru|website=BBC News Русская служба|date=2024-02-15|access-date=2024-02-15}}</ref>. * [[Нарăс, 16]] — [[ЯНАО]]-н [[Харп (хула евĕр паççулкă)|Харп]] тĕрминчи раççей оппозиционерĕ [[Навальный Алексей Анатольевич|Алексей Навальный]] вилчĕ. * [[Нарӑс, 17]] — [[Украина хĕçпăшаллă вăйĕсем|УХВ]] ({{lang-uk|ЗСУ}}) [[Авдеевка]]ран {{Куçарман 3|Авдеевка çапăçăвĕ (2022)|тухнă|ru|Бои за Авдеевку (с 2022)}}<ref>{{Cite news|title=Ukrainian forces withdraw from Avdiivka to avoid encirclement, army chief says|first=Shaun|last=Walker|url=https://www.theguardian.com/world/2024/feb/16/ukrainian-forces-give-up-some-positions-in-avdiivka-as-russian-assault-continues|website=The Guardian|id=0261-3077|date=2024-02-17|access-date=2024-02-17|lang=en-GB}}</ref>. * [[Нарӑс, 22]] — [[Nova-C|Нова-Си]] лартчăк модуль [[Америкăри Пĕрлешĕннĕ Штатсем|американ]] [[Intuitive Machines|Интуитив Машинс]] компанийĕн пĕрремĕш коммерци аппарачĕ [[Уйăх (Çĕр çулташĕ)|Уйăх]] çинчи лартнине пулса танă<ref>{{Cite news|title=Odysseus spacecraft lands on the moon as Nasa hails ‘giant leap forward’ – as it happened|first=|last=|url=https://www.theguardian.com/science/live/2024/feb/22/nasa-odysseus-moon-landing-intuitive-machines|website=the Guardian|id=0261-3077|date=2024-02-23|access-date=2024-02-25|lang=en-GB}}</ref>. * [[Нарӑс, 23]] — [[Эрмени]], [[де-факто]], хăйĕн [[Коллективлă хăрушсăрлăх килĕшĕвĕн организацийĕ|КХКО-нчи]] хутшăннине чарăнса тунă<ref>{{Cite web|url=https://www.kommersant.ru/doc/6532171|title=Секретариат ОДКБ не получал заявлений от Армении о приостановке членства|lang=ru|website=Коммерсантъ|date=2024-02-23|access-date=2024-03-01}}</ref>. * [[Нарӑс, 25]] — [[Беларуç]]ри {{Куçарман 3|Беларуçри парламентр суйлавĕсем (2024)| пĕтĕм сасăлани кунĕ|ru|Парламентские выборы в Белоруссии (2024)}}<ref>{{Cite web|url=https://rec.gov.by/ru/election-schedule-ru/view/elections-2024-edg#:~:text=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D0%BD%D1%8B%D0%B9%20%D0%BF%D0%BB%D0%B0%D0%BD%20%D0%BE%D1%80%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D1%85%20%D0%BC%D0%B5%D1%80%D0%BE%D0%BF%D1%80%D0%B8%D1%8F%D1%82%D0%B8%D0%B9%20%D0%BF%D0%BE,%D0%B3%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D1%81%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F%2025%20%D1%84%D0%B5%D0%B2%D1%80%D0%B0%D0%BB%D1%8F%202024%20%D0%B3.|title=Календарь выборов и референдумов {{!}} Русская версия|website=rec.gov.by|access-date=2023-12-26|archive-date=2023-12-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20231227181659/https://rec.gov.by/ru/election-schedule-ru/view/elections-2024-edg#:~:text=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D0%BD%D1%8B%D0%B9%20%D0%BF%D0%BB%D0%B0%D0%BD%20%D0%BE%D1%80%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D1%85%20%D0%BC%D0%B5%D1%80%D0%BE%D0%BF%D1%80%D0%B8%D1%8F%D1%82%D0%B8%D0%B9%20%D0%BF%D0%BE,%D0%B3%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D1%81%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F%2025%20%D1%84%D0%B5%D0%B2%D1%80%D0%B0%D0%BB%D1%8F%202024%20%D0%B3.|url-status=live}}</ref>. * [[Нарӑс, 26]] — [[Венгри]]ри {{Куçарман 3|Венгрири президент суйлавĕсем (2024)|президент суйлавĕсем|en|2024 Hungarian presidential election}}<ref>{{Cite web|url=https://ria.ru/20240223/prezident-1929155145.html|title=Выборы нового президента Венгрии пройдут 26 февраля|lang=ru|first=|last=|website=РИА Новости|date=2024-02-23|access-date=2024-02-26}}</ref>. [[Шуйок Тамаш|Тамаш Шуйок]]а суйланă<ref>{{Cite web|url=https://magyarnemzet.hu/belfold/2024/02/hamarosan-megvalasztja-az-orszaggyules-az-uj-koztarasagi-elnokot-kovesse-nalunk-eloben|title=Megválasztották Sulyok Tamást köztársasági elnöknek|lang=hu|first=|last=|website=Magyar Nemzet|date=2024-02-26|access-date=2024-03-01}}</ref>. === Пуш === * [[Пуш, 1]]: ** [[Казахстан]] пĕр сехет зонине хăйĕн пурте территори çине йышăннă (ĕлĕкхи икĕ пулнă)<ref>{{Cite web|url=https://www.nur.kz/society/2063623-vremya-pereveli-na-chas-nazad-v-kazahstane/?|title=Время перевели на час назад в Казахстане|lang=ru|website=www.nur.kz|date=2024-02-29|access-date=2024-03-01}}</ref>. ** [[Иран]]ти {{Куçарман 3|Иранти парламент суйлавĕсем (2024)|парламент суйлавĕсем|en|2024 Iranian legislative election}}. ** [[Бразили]]ри шыв инкекĕ. 40 çын патнелле вилнĕ<ref>[https://t.me/MIR24MOLDOVA/3214 Telegram: Contact @MIR24MOLDOVA<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref>. ** [[Борисово масарĕ]]нчи [[Навальный Алексей Анатольевич|Алексей Навальный]] пытарăвĕ<ref>{{Cite web|url=https://www.rbc.ru/politics/01/03/2024/65e1d3649a79474fb1498546|title=Алексея Навального похоронили в Москве|lang=ru|website=РБК|date=2024-03-01|access-date=2024-03-01}}</ref>. == Çавăн пекех == {{Çӳрев |Тема = 2024 çул |Портал = |Викисăмахсар = |Викикĕнеке = |Викикаларăш = |Викивулавăш = |Викитĕссем = |Викихыпар = Категори:2024 |Викиампар = Category:2024 |Метавики = |Проект = |Родовод = }} * [[2024 çул мусăкра]] * [[2024 çул литературăра]] == Асӑрхавсем == {{Асӑрхавсем|2}} {{year-stub}} [[Категори:2024 çул| ]] [[Категори:Пур хронологи ят-йышĕсем]] [[Категори:Викиампар каçă статьисем]] [[Категори:Викихыпар каçă статьисем]] [[Категори:Çулсем çинчен çырса пĕтермен статьясем]] [[Категори:2024 çул]] nxis07sek978gknzrmyoayyzfubvvby Ăслăх меслечĕ 0 120802 856687 831838 2025-06-14T04:01:19Z InternetArchiveBot 28304 Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 856687 wikitext text/x-wiki [[File:FourMetricInstruments.JPG|thumb|Виçмелли нструментсем]] [[File:Inductive and deductive reasoning in the scientific method.svg|thumb|Ăслăх меслетĕнчи индуктивлă тата дедуктивлă çыхăнусем (акăлчан чĕлхипе майлаштарнă схема)]] '''Ăслăх меслечĕ''' — [[ăславçă]]сем тата ăславçăсен пĕрлĕхĕ хăйсен ĕçхĕлĕнче тĕпе хуракан категорисен, хаклăлăхсен, принципсен, тĕслĕхсен тата ытти çавнашкал япаласен тытăмĕ. == Вуламалли == * Мартин Голдстейн, Инге Ф. Голдстейн. Как мы познаём. Исследование процесса научного познания / Сокр. пер. с англ. А. Е. Петрова. — М.: Знание, 1984. — 256 с. * ''Ушаков Е.В.'' Философия и методология науки. - М.: Юрайт, 2017. - 392 с. - ISBN 978-5-534-02637-5 == Каçăсем == * [http://truemoral.ru/01.html О научном методе] // truemoral.ru * [http://elementy.ru/lib/430627 Что такое научный метод?] // «[[Химия и жизнь]]» №5, 2008 * {{cite web | last = Нестеров | first = Вячеслав | datepublished = | url = http://alter.sinor.ru/school/lecture_1.htm | title = Цикл лекций: Научное знание как модель. Современная теория истинности. | format = | work = | publisher = sinor.ru | accessdate = 2008-04-04 | description = }} * ''Серебряный А. И.'' [http://vivovoco.astronet.ru/VV/PAPERS/NATURE/VV_SC2_W.HTM Научный метод и ошибки] * ''[[Порус, Владимир Натанович|Порус В. Н.]]'' [https://web.archive.org/web/20080603081856/http://ru.philosophy.kiev.ua/iphras/library/ruspaper/PORUS1.htm Парадоксы научной рациональности и этики.] {{недоступная ссылка|число=13|месяц=05|год=2013|url=http://ru.philosophy.kiev.ua/iphras/library/ruspaper/PORUS1.htm}} * ''[[Сэм Харрис]]. ''[http://www.ted.com/talks/lang/rus/sam_harris_science_can_show_what_s_right.html Наука может дать ответ на вопросы морали.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111111083251/http://www.ted.com/talks/lang/rus/sam_harris_science_can_show_what_s_right.html |date=2011-11-11 }} Доклад на [[TED (конференция)|конференции TED]] ; Классикăлла ĕçсем * ''[[Лакатос, Имре|Имре Лакатос]]''. [https://web.archive.org/web/20080304020500/http://www.philosophy.ru/library/lakat/01/0.html Фальсификация и методология научно-исследовательских программ] * ''[[Майкл Полани]]'' [https://web.archive.org/web/20081210080159/http://intellectus.su/lib/00015.htm Личностное знание] * ''[[Кун, Томас Сэмюэл|Томас Кун]]'' [http://www.philosophy.ru/library/kuhn/01/00.html Структура научных революций] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080622044117/http://www.philosophy.ru/library/kuhn/01/00.html |date=2008-06-22 }} * ''[[Фейерабенд, Пол Карл|Пол Фейерабенд]]''. [http://www.philosophy.ru/library/feyerabend/2/00_sod.html Против метода] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180911193826/http://philosophy.ru/library/feyerabend/2/00_sod.html |date=2018-09-11 }} [[Категори:Ăслăх меслечĕ| ]] [[Категори:Ăслăх философийĕ]] [[ru:Категория:Научный метод]] 3egh5mhis2cvllzmh6cjwztbohj8395 Гравий 0 122271 856692 839376 2025-06-14T04:30:56Z Ellodanis5 17302 856692 wikitext text/x-wiki [[File:Gravel on a beach in Thirasia, Santorini, Greece.jpg|thumb|300px|Gravel on a beach in Thirasia, Santorini, Greece]] [[File:Tullingeåsen 2012.jpg|thumb|300px|Tullingeåsen 2012</br>Швецире гравий кăларни]] '''Гравий''', чи ансат [[палăртав]]па: [[çутçанталăк]]ри [[вак чул]]. '''Нăх''', '''нăх чул'''. == Çавăн пекех == * [[Вак чул]] * [[Керамзит]] <gallery widths="200px" style="margin:auto"> Ӳкерчĕк:Aniking 4.jpg|Гравий Ӳкерчĕк:Beach_and_cliffs_near_Porte_d’Aval,_Étretat-8233.jpg|Гравий, [[шакă]], [[Конгломерат (тăправ)|конгломерат]] (варринче) Ӳкерчĕк:Soratie Kalkkinen.jpg|Гравий сарнă [[çул]] ([[Финлянди]]) </gallery> == Асăрхавсем == {{Асăрхавсем}} == Каçăсем == {{викисловарь|гравий}} * {{ВТ-ЭСБЕ|Гравий}} {{Тулаш каçăсем}} {{Катăлу ту тăприсем}} [[Категори:Çутçанталăкри чул]] [[Категори:Чул]] 72ztt2dhxgfv1sfkr8wxhda9zl26wga Сӳтсе явасси:Мулкачка (фильм) 1 125956 856695 856528 2025-06-14T04:32:53Z Ellodanis5 17302 Ellodanis5 [[Сӳтсе явасси:Мулкач (фильм)]] страницӑн ятне [[Сӳтсе явасси:Мулкачка (фильм)]] ҫине улӑштарчӗ 856528 wikitext text/x-wiki Мулкачка. [[Хутшăнакан:Ellodanis5|Ellodanis5]] ([[Хутшăнаканăн канашлу страници:Ellodanis5|сӳтсе явни]]) 15:14, 8 Ҫӗртме уйӑхӗн 2025 (UTC) potr7m1oz7j3s9kac3eypk10ern1ts2 Шаблон:Potd/2025-06-17 10 125991 856673 2025-06-13T18:37:26Z Ymblanter 7764 Ҫӗнӗ страница: «Ambigram Escher and tessellation background - photomontage with reversible hands.jpg» 856673 wikitext text/x-wiki Ambigram Escher and tessellation background - photomontage with reversible hands.jpg 9xcs37uqvbowvgltn3kngub0yskfzef Шаблон:Potd/2025-06-17 (cv) 10 125992 856674 2025-06-13T18:37:44Z Ymblanter 7764 Ҫӗнӗ страница: «Амбиграмма, основаная на литографии Маурица Корнелиса Эшера "Рисующие руки"» 856674 wikitext text/x-wiki Амбиграмма, основаная на литографии Маурица Корнелиса Эшера "Рисующие руки" irawrk1cbetkxudf8kp6w4rokwtdqjn Пуррилĕх (пĕлтерĕшсем) 0 125993 856689 2025-06-14T04:07:24Z Ellodanis5 17302 Ҫӗнӗ страница: «'''Пуррилĕх''' — многозначный термин: * '''[[Пуррилĕх]]''' — философилле нлав. Чи анлă пĕлтерĕшпе  — пурăнавлăх. * Пуррилĕх — индуизмра ăна [[бхава]] теççĕ. '''Культурăра''' * «[[Пуррилĕх (поэма)|Пуррилĕх]]» — Codex Junius текенскерĕнче сыхланса юлнă аавалхи акăлчан...» 856689 wikitext text/x-wiki '''Пуррилĕх''' — многозначный термин: * '''[[Пуррилĕх]]''' — философилле нлав. Чи анлă пĕлтерĕшпе  — пурăнавлăх. * Пуррилĕх — индуизмра ăна [[бхава]] теççĕ. '''Культурăра''' * «[[Пуррилĕх (поэма)|Пуррилĕх]]» — Codex Junius текенскерĕнче сыхланса юлнă аавалхи акăлчан поэми, малсăлтарвлă ят. * «[[Пуррилĕх (илемлĕлĕх пĕрлешĕвĕ)|Пуррилĕх]]» — 1921—1930-мĕш çулсенчи Мускав ÿнерçисен пĕрлешевĕ. == Çавăн пекех == * [[Пуррилĕх кĕнеки]] — первая книга Пилеккĕнекелĕхен (Тора), Авалхи халалăн тата мĕнпур Библин малтанхи пайĕ. * [[Пурри]] {{disambig}} [[Категори:Пуррилĕх]] [[Категори:Нумай пĕлтерĕшлисем]] dlcohgwe9uck7czrft6hqhr81qtc9pl Мулкач (фильм) 0 125994 856694 2025-06-14T04:32:53Z Ellodanis5 17302 Ellodanis5 [[Мулкач (фильм)]] страницӑн ятне [[Мулкачка (фильм)]] ҫине улӑштарчӗ 856694 wikitext text/x-wiki #перенаправление [[Мулкачка (фильм)]] fya18d2kk6rajdnkszkobfls4vb2zz5 Сӳтсе явасси:Мулкач (фильм) 1 125995 856696 2025-06-14T04:32:53Z Ellodanis5 17302 Ellodanis5 [[Сӳтсе явасси:Мулкач (фильм)]] страницӑн ятне [[Сӳтсе явасси:Мулкачка (фильм)]] ҫине улӑштарчӗ 856696 wikitext text/x-wiki #перенаправление [[Сӳтсе явасси:Мулкачка (фильм)]] bjn65bvwtpkcpk53k3ojy8551hiqs9e