Википеди cvwiki https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%C4%95%D0%BF_%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%86%D0%B0 MediaWiki 1.45.0-wmf.4 first-letter Медиа Ятарлă Сӳтсе явасси Хутшăнакан Хутшăнаканăн канашлу страници Википеди Википеди сӳтсе явмалли Ӳкерчĕк Ӳкерчĕке сӳтсе явмалли MediaWiki MediaWiki сӳтсе явмалли Шаблон Шаблона сӳтсе явмалли Пулăшу Пулăшăва сӳтсе явмалли Категори Категорине сӳтсе явмалли TimedText TimedText talk Модуль Обсуждение модуля Сахалин облаçĕ 0 10856 856741 834498 2025-06-15T02:48:22Z We moved to 8.13 37730 856741 wikitext text/x-wiki {{РФ субъекчĕ |RuNm = Сахалинская область |OfNm1 = Сахалин облаҫӗ<br>[[File:Yuzhno-Sakhalinsk,_Sakhalin_Oblast,_Russia_-_panoramio_(1).jpg|250px]] |OfNm2 = &nbsp; |FSFlag = Flag_of_Sakhalin_Oblast.svg |FSCoA = Sakhalin Oblast Coat of Arms.svg |FlagLnk = Сахалин облаҫӗн ялавӗ |CoALnk = Сахалин облаҫӗн гербӗ |FSMap = Map of Russia (2014–2022) - Sakhalin Oblast.svg |FSCtrWhat = Тӗп хули |FSCtrNm = [[Кăнтăр Сахалинск|Кӑнтӑр Сахалинск]] |AreaRnk = 37 |TotArea = 87 101 |WaterPrcnt = 0,5 |PopRnk = 77 |PopQty = 460 535 ҫын |PopCtDate = 2023 |PopDens = 5,29 ҫын |FedDistrNm = [[Инҫет Тухӑҫ федераци тӑрӑхӗ]] |EcRegNm = [[Инҫет Тухӑҫ экономика районӗ]] |CadNo = 65 |LangLangs = s |OfLangs = [[вырăс чĕлхи|вырӑс]] |HeadTtl = Губернатор |HeadNm = [[Лимаренко Валерий Игоревич]] |ViceTtl = Облаҫ думин председателӗ |ViceNm = [[Касьянова Елена Николаевна]] |LegislTtl = |LegislNm = |FSAnthem = [[Сахалин облаҫӗн гимнӗ]] |FSUTC = +10, +11 }} '''Сахалин облаҫӗ''' ({{lang-ru|сахалинская область}}) — [[Раҫҫей Федерацийӗ]]н субъекчӗ, [[Сахалин]] утравӗпе [[Курил утравĕсем|Курил утравӗсен]] ҫӗрӗсене йышӑнать. Ҫыранӗсем [[Охотски тинĕсĕ|Охотскипе]] [[Япун тинӗсӗ]]сем тата [[Лӑпкӑ океан]] хӗррине тухаҫҫӗ. [[Инҫет Тухӑҫ федераци тӑрӑхӗ]]нче кӗрет. == Халăх == Облаçре пурăнакансен 85% — вырăссем. Çавăн пекех кунта украинсемпе корейсем (5%-шар) тата ытти халăхсем пурăнаççĕ. Çуралакансен шучĕ вилекеннисенчен пĕчĕкрех. Çавăн пекех халăх ку вырăна пăрахса кайнине кăтартакан пулăм пур. == Администрациллĕ-территориллĕ пайлану == [[Ӳкерчĕк:Sakhalin_oblast_Regions.png|thumb|right|200px|Сахалин облаçĕн районĕсем]] Сахалин облаçĕн 2011.03.23 саккунĕпе облаçра 17 район тата 1 облаç пĕлтерӳ хули пур<ref>{{Cite web |url=http://docs.cntd.ru/document/895292112 |title=Закон Сахалинской области от 23 марта 2011 года N 25-ЗО «Об административно-территориальном устройстве Сахалинской области» |access-date=2016-07-12 |archive-date=2016-12-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161201110731/http://docs.cntd.ru/document/895292112 |deadlink=no }}</ref>. Муниципаллă 18 хула тăрăхĕ<ref>{{cite web |url = http://www.admsakhalin.ru/index.php?id=215 |deadlink = yes |title = Официальный сайт Губернатора и Правительства Сахалинской области |accessdate = 2013-10-27 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20130311132506/http://www.admsakhalin.ru/index.php?id=215 |archivedate = 2013-03-11 }}</ref><ref name="МО">{{Cite web |url=http://docs.cntd.ru/document/802023505 |title=Закон Сахалинской области «О границах и статусе муниципальных образований в Сахалинской области» № 524 от 21 июля 2004 года |access-date=2016-07-12 |archive-date=2016-04-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160409194434/http://docs.cntd.ru/document/802023505 |deadlink=no }}</ref>. ; Хула * [[Южно-Сахалинск]] ; Районсем * [[Александровск-Сахалинский районĕ|Александровск-Сахалинский районĕ]] * [[Анива районĕ|Анива районĕ]] * [[Долинск районĕ|Долинск районĕ]] * [[Холмск районĕ|Холмск районĕ]] * [[Корсаков районĕ|Корсаков районĕ]] * [[Курильск районĕ|Курильск районĕ]] * [[Макаров районĕ|Макаров районĕ]] * [[Невельск районĕ|Невельск районĕ]] * [[Ноглики районĕ|Ноглики районĕ]] * [[Оха районĕ|Оха районĕ]] * [[Поронайск районĕ|Поронайск районĕ]] * [[Северо-Курильск районĕ|Çурçĕр Курильск районĕ]] * [[Смирных районĕ|Смирных районĕ]] * [[Томари районĕ|Томари районĕ]] * [[Тымовское районĕ|Тымовское районĕ]] * [[Углегорск районĕ|Углегорск районĕ]] * [[Южно-Курильск районĕ|Кăнтăр Курильск районĕ]] == Асăрхавсем == {{Асăрхавсем}} == Каçăсем == * [http://admsakhalin.ru Официальный сайт губернатора и правительства Сахалинской области] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140202195410/http://admsakhalin.ru/ |date=2014-02-02 }} * {{книга|часть=Остров Сахалин. Курильские острова (физическая карта, масштаб 1:2 500 000)|заглавие=[[Национальный атлас России]]|ссылка часть=http://национальныйатлас.рф/cd1/284-285.html|место=М.|издательство=Роскартография|год=2004|том=1|страницы=284—285|страниц=496|тираж=3000|isbn=5-85120-217-3}} * {{dmoz|/World/Russian/Страны_и_регионы/Европа/Россия/Субъекты_Федерации/Сахалинская_область/}} * [[s:Постановление Президиума Далькрайисполкома «О проведении районирования Дальневосточного края»|Постановление Президиума Далькрайисполкома «О проведении районирования Дальневосточного края» от ноября 1932 года]] * [[s:Указ Президиума ВС СССР от 2.02.1946 о национализации земли, банков… южной части острова Сахалин и Курильских островов|Указ Президиума ВС СССР от 02.02.1946 «О национализации земли, банков, промышленных и коммунальных предприятий, железнодорожного и водного транспорта и средств связи южной части острова Сахалин и Курильских островов»]] * [[s:Указ Президиума ВС СССР от 2.01.1947 о ликвидации Южно-Сахалинской области и включении её территории в состав Сахалинской области|Указ Президиума Верховного Совета СССР от 2 января 1947 года «О ликвидации Южно-Сахалинской области и включении её территории в состав Сахалинской области»]] * [[s:Указ Президиума ВС СССР от 18.04.1947 об установлении областного центра Сахалинской области|Указ Президиума ВС СССР от 18.04.1947 «Об установлении областного центра Сахалинской области»]] * [http://pravo.gov.ru/proxy/ips/?docbody=&nd=184012826&rdk=&backlink=1 О границах и статусе муниципальных образований в Сахалинской области] * [http://www.eastrussia.ru/material/sakhalin-v-2016-m-pauza-dlya-ekonomicheskogo-chuda-/ Сахалин в 2016-м: пауза для «экономического чуда»?] * [http://oldsakhalin.ru/ Исторические фото Сахалинской области] {{Сахалин облаçĕ}} {{Инçет Тухăç Федераллă Округĕ}} {{РФ субъекчĕсем}} [[Категори:Сахалин облаçĕ]] 99gt68yjuvmq4p64dlmrpj4k3nvq6uj 856742 856741 2025-06-15T02:49:55Z We moved to 8.13 37730 /* Халӑх */ 856742 wikitext text/x-wiki {{РФ субъекчĕ |RuNm = Сахалинская область |OfNm1 = Сахалин облаҫӗ<br>[[File:Yuzhno-Sakhalinsk,_Sakhalin_Oblast,_Russia_-_panoramio_(1).jpg|250px]] |OfNm2 = &nbsp; |FSFlag = Flag_of_Sakhalin_Oblast.svg |FSCoA = Sakhalin Oblast Coat of Arms.svg |FlagLnk = Сахалин облаҫӗн ялавӗ |CoALnk = Сахалин облаҫӗн гербӗ |FSMap = Map of Russia (2014–2022) - Sakhalin Oblast.svg |FSCtrWhat = Тӗп хули |FSCtrNm = [[Кăнтăр Сахалинск|Кӑнтӑр Сахалинск]] |AreaRnk = 37 |TotArea = 87 101 |WaterPrcnt = 0,5 |PopRnk = 77 |PopQty = 460 535 ҫын |PopCtDate = 2023 |PopDens = 5,29 ҫын |FedDistrNm = [[Инҫет Тухӑҫ федераци тӑрӑхӗ]] |EcRegNm = [[Инҫет Тухӑҫ экономика районӗ]] |CadNo = 65 |LangLangs = s |OfLangs = [[вырăс чĕлхи|вырӑс]] |HeadTtl = Губернатор |HeadNm = [[Лимаренко Валерий Игоревич]] |ViceTtl = Облаҫ думин председателӗ |ViceNm = [[Касьянова Елена Николаевна]] |LegislTtl = |LegislNm = |FSAnthem = [[Сахалин облаҫӗн гимнӗ]] |FSUTC = +10, +11 }} '''Сахалин облаҫӗ''' ({{lang-ru|сахалинская область}}) — [[Раҫҫей Федерацийӗ]]н субъекчӗ, [[Сахалин]] утравӗпе [[Курил утравĕсем|Курил утравӗсен]] ҫӗрӗсене йышӑнать. Ҫыранӗсем [[Охотски тинĕсĕ|Охотскипе]] [[Япун тинӗсӗ]]сем тата [[Лӑпкӑ океан]] хӗррине тухаҫҫӗ. [[Инҫет Тухӑҫ федераци тӑрӑхӗ]]нче кӗрет. == Халӑх == Облаҫре пурӑнакансен 85% — вырӑссем. Ҫавӑн пекех кунта украинсемпе корейсем (5%-шар) тата ытти халӑхсем пурӑнаҫҫӗ. Ҫуралакансен шучӗ вилекеннисенчен пӗчӗкрех. Ҫавӑн пекех халӑх ку вырӑна пӑрахса кайнине кӑтартакан пулӑм пур. == Администрациллĕ-территориллĕ пайлану == [[Ӳкерчĕк:Sakhalin_oblast_Regions.png|thumb|right|200px|Сахалин облаçĕн районĕсем]] Сахалин облаçĕн 2011.03.23 саккунĕпе облаçра 17 район тата 1 облаç пĕлтерӳ хули пур<ref>{{Cite web |url=http://docs.cntd.ru/document/895292112 |title=Закон Сахалинской области от 23 марта 2011 года N 25-ЗО «Об административно-территориальном устройстве Сахалинской области» |access-date=2016-07-12 |archive-date=2016-12-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161201110731/http://docs.cntd.ru/document/895292112 |deadlink=no }}</ref>. Муниципаллă 18 хула тăрăхĕ<ref>{{cite web |url = http://www.admsakhalin.ru/index.php?id=215 |deadlink = yes |title = Официальный сайт Губернатора и Правительства Сахалинской области |accessdate = 2013-10-27 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20130311132506/http://www.admsakhalin.ru/index.php?id=215 |archivedate = 2013-03-11 }}</ref><ref name="МО">{{Cite web |url=http://docs.cntd.ru/document/802023505 |title=Закон Сахалинской области «О границах и статусе муниципальных образований в Сахалинской области» № 524 от 21 июля 2004 года |access-date=2016-07-12 |archive-date=2016-04-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160409194434/http://docs.cntd.ru/document/802023505 |deadlink=no }}</ref>. ; Хула * [[Южно-Сахалинск]] ; Районсем * [[Александровск-Сахалинский районĕ|Александровск-Сахалинский районĕ]] * [[Анива районĕ|Анива районĕ]] * [[Долинск районĕ|Долинск районĕ]] * [[Холмск районĕ|Холмск районĕ]] * [[Корсаков районĕ|Корсаков районĕ]] * [[Курильск районĕ|Курильск районĕ]] * [[Макаров районĕ|Макаров районĕ]] * [[Невельск районĕ|Невельск районĕ]] * [[Ноглики районĕ|Ноглики районĕ]] * [[Оха районĕ|Оха районĕ]] * [[Поронайск районĕ|Поронайск районĕ]] * [[Северо-Курильск районĕ|Çурçĕр Курильск районĕ]] * [[Смирных районĕ|Смирных районĕ]] * [[Томари районĕ|Томари районĕ]] * [[Тымовское районĕ|Тымовское районĕ]] * [[Углегорск районĕ|Углегорск районĕ]] * [[Южно-Курильск районĕ|Кăнтăр Курильск районĕ]] == Асăрхавсем == {{Асăрхавсем}} == Каçăсем == * [http://admsakhalin.ru Официальный сайт губернатора и правительства Сахалинской области] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140202195410/http://admsakhalin.ru/ |date=2014-02-02 }} * {{книга|часть=Остров Сахалин. Курильские острова (физическая карта, масштаб 1:2 500 000)|заглавие=[[Национальный атлас России]]|ссылка часть=http://национальныйатлас.рф/cd1/284-285.html|место=М.|издательство=Роскартография|год=2004|том=1|страницы=284—285|страниц=496|тираж=3000|isbn=5-85120-217-3}} * {{dmoz|/World/Russian/Страны_и_регионы/Европа/Россия/Субъекты_Федерации/Сахалинская_область/}} * [[s:Постановление Президиума Далькрайисполкома «О проведении районирования Дальневосточного края»|Постановление Президиума Далькрайисполкома «О проведении районирования Дальневосточного края» от ноября 1932 года]] * [[s:Указ Президиума ВС СССР от 2.02.1946 о национализации земли, банков… южной части острова Сахалин и Курильских островов|Указ Президиума ВС СССР от 02.02.1946 «О национализации земли, банков, промышленных и коммунальных предприятий, железнодорожного и водного транспорта и средств связи южной части острова Сахалин и Курильских островов»]] * [[s:Указ Президиума ВС СССР от 2.01.1947 о ликвидации Южно-Сахалинской области и включении её территории в состав Сахалинской области|Указ Президиума Верховного Совета СССР от 2 января 1947 года «О ликвидации Южно-Сахалинской области и включении её территории в состав Сахалинской области»]] * [[s:Указ Президиума ВС СССР от 18.04.1947 об установлении областного центра Сахалинской области|Указ Президиума ВС СССР от 18.04.1947 «Об установлении областного центра Сахалинской области»]] * [http://pravo.gov.ru/proxy/ips/?docbody=&nd=184012826&rdk=&backlink=1 О границах и статусе муниципальных образований в Сахалинской области] * [http://www.eastrussia.ru/material/sakhalin-v-2016-m-pauza-dlya-ekonomicheskogo-chuda-/ Сахалин в 2016-м: пауза для «экономического чуда»?] * [http://oldsakhalin.ru/ Исторические фото Сахалинской области] {{Сахалин облаçĕ}} {{Инçет Тухăç Федераллă Округĕ}} {{РФ субъекчĕсем}} [[Категори:Сахалин облаçĕ]] 86bs3yx3s16ht1bguvvgf7sgubbdk4w 856743 856742 2025-06-15T02:56:59Z We moved to 8.13 37730 /* Администрациллӗ-территориллӗ пайлану */ 856743 wikitext text/x-wiki {{РФ субъекчĕ |RuNm = Сахалинская область |OfNm1 = Сахалин облаҫӗ<br>[[File:Yuzhno-Sakhalinsk,_Sakhalin_Oblast,_Russia_-_panoramio_(1).jpg|250px]] |OfNm2 = &nbsp; |FSFlag = Flag_of_Sakhalin_Oblast.svg |FSCoA = Sakhalin Oblast Coat of Arms.svg |FlagLnk = Сахалин облаҫӗн ялавӗ |CoALnk = Сахалин облаҫӗн гербӗ |FSMap = Map of Russia (2014–2022) - Sakhalin Oblast.svg |FSCtrWhat = Тӗп хули |FSCtrNm = [[Кăнтăр Сахалинск|Кӑнтӑр Сахалинск]] |AreaRnk = 37 |TotArea = 87 101 |WaterPrcnt = 0,5 |PopRnk = 77 |PopQty = 460 535 ҫын |PopCtDate = 2023 |PopDens = 5,29 ҫын |FedDistrNm = [[Инҫет Тухӑҫ федераци тӑрӑхӗ]] |EcRegNm = [[Инҫет Тухӑҫ экономика районӗ]] |CadNo = 65 |LangLangs = s |OfLangs = [[вырăс чĕлхи|вырӑс]] |HeadTtl = Губернатор |HeadNm = [[Лимаренко Валерий Игоревич]] |ViceTtl = Облаҫ думин председателӗ |ViceNm = [[Касьянова Елена Николаевна]] |LegislTtl = |LegislNm = |FSAnthem = [[Сахалин облаҫӗн гимнӗ]] |FSUTC = +10, +11 }} '''Сахалин облаҫӗ''' ({{lang-ru|сахалинская область}}) — [[Раҫҫей Федерацийӗ]]н субъекчӗ, [[Сахалин]] утравӗпе [[Курил утравĕсем|Курил утравӗсен]] ҫӗрӗсене йышӑнать. Ҫыранӗсем [[Охотски тинĕсĕ|Охотскипе]] [[Япун тинӗсӗ]]сем тата [[Лӑпкӑ океан]] хӗррине тухаҫҫӗ. [[Инҫет Тухӑҫ федераци тӑрӑхӗ]]нче кӗрет. == Халӑх == Облаҫре пурӑнакансен 85% — вырӑссем. Ҫавӑн пекех кунта украинсемпе корейсем (5%-шар) тата ытти халӑхсем пурӑнаҫҫӗ. Ҫуралакансен шучӗ вилекеннисенчен пӗчӗкрех. Ҫавӑн пекех халӑх ку вырӑна пӑрахса кайнине кӑтартакан пулӑм пур. == Администрациллӗ-территориллӗ пайлану == [[Ӳкерчĕк:Sakhalin_oblast_Regions.png|thumb|right|200px|Сахалин облаҫӗн районӗсем]] Сахалин облаҫӗн 2011.03.23 саккунӗпе облаҫра 17 район тата 1 облаҫ пӗлтерӳ хули пур<ref>{{Cite web |url=http://docs.cntd.ru/document/895292112 |title=Закон Сахалинской области от 23 марта 2011 года N 25-ЗО «Об административно-территориальном устройстве Сахалинской области» |access-date=2016-07-12 |archive-date=2016-12-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161201110731/http://docs.cntd.ru/document/895292112 |deadlink=no }}</ref>. Муниципаллӑ 18 хула тӑрӑхӗ<ref>{{cite web |url = http://www.admsakhalin.ru/index.php?id=215 |deadlink = yes |title = Официальный сайт Губернатора и Правительства Сахалинской области |accessdate = 2013-10-27 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20130311132506/http://www.admsakhalin.ru/index.php?id=215 |archivedate = 2013-03-11 }}</ref><ref name="МО">{{Cite web |url=http://docs.cntd.ru/document/802023505 |title=Закон Сахалинской области «О границах и статусе муниципальных образований в Сахалинской области» № 524 от 21 июля 2004 года |access-date=2016-07-12 |archive-date=2016-04-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160409194434/http://docs.cntd.ru/document/802023505 |deadlink=no }}</ref>. ; Хула * [[Южно-Сахалинск]] ; Районсем * [[Александровск-Сахалинский районĕ|Александровск-Сахалинский районӗ]] * [[Анива районĕ|Анива районӗ]] * [[Долинск районĕ|Долинск районӗ]] * [[Холмск районĕ|Холмск районӗ]] * [[Корсаков районӗ|Корсаков районӗ]] * [[Курильск районĕ|Курильск районӗ]] * [[Макаров районĕ|Макаров районӗ]] * [[Невельск районĕ|Невельск районӗ]] * [[Ноглики районĕ|Ноглики районӗ]] * [[Оха районĕ|Оха районӗ]] * [[Поронайск районĕ|Поронайск районӗ]] * [[Северо-Курильск районĕ|Ҫурҫӗр Курильск районӗ]] * [[Смирных районĕ|Смирных районӗ]] * [[Томари районĕ|Томари районӗ]] * [[Тымовское районĕ|Тымовское районӗ]] * [[Углегорск районĕ|Углегорск районӗ]] * [[Южно-Курильск районĕ|Кӑнтӑр Курильск районӗ]] == Асăрхавсем == {{Асăрхавсем}} == Каçăсем == * [http://admsakhalin.ru Официальный сайт губернатора и правительства Сахалинской области] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140202195410/http://admsakhalin.ru/ |date=2014-02-02 }} * {{книга|часть=Остров Сахалин. Курильские острова (физическая карта, масштаб 1:2 500 000)|заглавие=[[Национальный атлас России]]|ссылка часть=http://национальныйатлас.рф/cd1/284-285.html|место=М.|издательство=Роскартография|год=2004|том=1|страницы=284—285|страниц=496|тираж=3000|isbn=5-85120-217-3}} * {{dmoz|/World/Russian/Страны_и_регионы/Европа/Россия/Субъекты_Федерации/Сахалинская_область/}} * [[s:Постановление Президиума Далькрайисполкома «О проведении районирования Дальневосточного края»|Постановление Президиума Далькрайисполкома «О проведении районирования Дальневосточного края» от ноября 1932 года]] * [[s:Указ Президиума ВС СССР от 2.02.1946 о национализации земли, банков… южной части острова Сахалин и Курильских островов|Указ Президиума ВС СССР от 02.02.1946 «О национализации земли, банков, промышленных и коммунальных предприятий, железнодорожного и водного транспорта и средств связи южной части острова Сахалин и Курильских островов»]] * [[s:Указ Президиума ВС СССР от 2.01.1947 о ликвидации Южно-Сахалинской области и включении её территории в состав Сахалинской области|Указ Президиума Верховного Совета СССР от 2 января 1947 года «О ликвидации Южно-Сахалинской области и включении её территории в состав Сахалинской области»]] * [[s:Указ Президиума ВС СССР от 18.04.1947 об установлении областного центра Сахалинской области|Указ Президиума ВС СССР от 18.04.1947 «Об установлении областного центра Сахалинской области»]] * [http://pravo.gov.ru/proxy/ips/?docbody=&nd=184012826&rdk=&backlink=1 О границах и статусе муниципальных образований в Сахалинской области] * [http://www.eastrussia.ru/material/sakhalin-v-2016-m-pauza-dlya-ekonomicheskogo-chuda-/ Сахалин в 2016-м: пауза для «экономического чуда»?] * [http://oldsakhalin.ru/ Исторические фото Сахалинской области] {{Сахалин облаçĕ}} {{Инçет Тухăç Федераллă Округĕ}} {{РФ субъекчĕсем}} [[Категори:Сахалин облаçĕ]] bxm9qgct52ppvhnod4ktfu28wymy1d5 856744 856743 2025-06-15T02:57:44Z We moved to 8.13 37730 /* Асӑрхавсем */ 856744 wikitext text/x-wiki {{РФ субъекчĕ |RuNm = Сахалинская область |OfNm1 = Сахалин облаҫӗ<br>[[File:Yuzhno-Sakhalinsk,_Sakhalin_Oblast,_Russia_-_panoramio_(1).jpg|250px]] |OfNm2 = &nbsp; |FSFlag = Flag_of_Sakhalin_Oblast.svg |FSCoA = Sakhalin Oblast Coat of Arms.svg |FlagLnk = Сахалин облаҫӗн ялавӗ |CoALnk = Сахалин облаҫӗн гербӗ |FSMap = Map of Russia (2014–2022) - Sakhalin Oblast.svg |FSCtrWhat = Тӗп хули |FSCtrNm = [[Кăнтăр Сахалинск|Кӑнтӑр Сахалинск]] |AreaRnk = 37 |TotArea = 87 101 |WaterPrcnt = 0,5 |PopRnk = 77 |PopQty = 460 535 ҫын |PopCtDate = 2023 |PopDens = 5,29 ҫын |FedDistrNm = [[Инҫет Тухӑҫ федераци тӑрӑхӗ]] |EcRegNm = [[Инҫет Тухӑҫ экономика районӗ]] |CadNo = 65 |LangLangs = s |OfLangs = [[вырăс чĕлхи|вырӑс]] |HeadTtl = Губернатор |HeadNm = [[Лимаренко Валерий Игоревич]] |ViceTtl = Облаҫ думин председателӗ |ViceNm = [[Касьянова Елена Николаевна]] |LegislTtl = |LegislNm = |FSAnthem = [[Сахалин облаҫӗн гимнӗ]] |FSUTC = +10, +11 }} '''Сахалин облаҫӗ''' ({{lang-ru|сахалинская область}}) — [[Раҫҫей Федерацийӗ]]н субъекчӗ, [[Сахалин]] утравӗпе [[Курил утравĕсем|Курил утравӗсен]] ҫӗрӗсене йышӑнать. Ҫыранӗсем [[Охотски тинĕсĕ|Охотскипе]] [[Япун тинӗсӗ]]сем тата [[Лӑпкӑ океан]] хӗррине тухаҫҫӗ. [[Инҫет Тухӑҫ федераци тӑрӑхӗ]]нче кӗрет. == Халӑх == Облаҫре пурӑнакансен 85% — вырӑссем. Ҫавӑн пекех кунта украинсемпе корейсем (5%-шар) тата ытти халӑхсем пурӑнаҫҫӗ. Ҫуралакансен шучӗ вилекеннисенчен пӗчӗкрех. Ҫавӑн пекех халӑх ку вырӑна пӑрахса кайнине кӑтартакан пулӑм пур. == Администрациллӗ-территориллӗ пайлану == [[Ӳкерчĕк:Sakhalin_oblast_Regions.png|thumb|right|200px|Сахалин облаҫӗн районӗсем]] Сахалин облаҫӗн 2011.03.23 саккунӗпе облаҫра 17 район тата 1 облаҫ пӗлтерӳ хули пур<ref>{{Cite web |url=http://docs.cntd.ru/document/895292112 |title=Закон Сахалинской области от 23 марта 2011 года N 25-ЗО «Об административно-территориальном устройстве Сахалинской области» |access-date=2016-07-12 |archive-date=2016-12-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161201110731/http://docs.cntd.ru/document/895292112 |deadlink=no }}</ref>. Муниципаллӑ 18 хула тӑрӑхӗ<ref>{{cite web |url = http://www.admsakhalin.ru/index.php?id=215 |deadlink = yes |title = Официальный сайт Губернатора и Правительства Сахалинской области |accessdate = 2013-10-27 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20130311132506/http://www.admsakhalin.ru/index.php?id=215 |archivedate = 2013-03-11 }}</ref><ref name="МО">{{Cite web |url=http://docs.cntd.ru/document/802023505 |title=Закон Сахалинской области «О границах и статусе муниципальных образований в Сахалинской области» № 524 от 21 июля 2004 года |access-date=2016-07-12 |archive-date=2016-04-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160409194434/http://docs.cntd.ru/document/802023505 |deadlink=no }}</ref>. ; Хула * [[Южно-Сахалинск]] ; Районсем * [[Александровск-Сахалинский районĕ|Александровск-Сахалинский районӗ]] * [[Анива районĕ|Анива районӗ]] * [[Долинск районĕ|Долинск районӗ]] * [[Холмск районĕ|Холмск районӗ]] * [[Корсаков районӗ|Корсаков районӗ]] * [[Курильск районĕ|Курильск районӗ]] * [[Макаров районĕ|Макаров районӗ]] * [[Невельск районĕ|Невельск районӗ]] * [[Ноглики районĕ|Ноглики районӗ]] * [[Оха районĕ|Оха районӗ]] * [[Поронайск районĕ|Поронайск районӗ]] * [[Северо-Курильск районĕ|Ҫурҫӗр Курильск районӗ]] * [[Смирных районĕ|Смирных районӗ]] * [[Томари районĕ|Томари районӗ]] * [[Тымовское районĕ|Тымовское районӗ]] * [[Углегорск районĕ|Углегорск районӗ]] * [[Южно-Курильск районĕ|Кӑнтӑр Курильск районӗ]] == Асӑрхавсем == {{Асăрхавсем}} == Каçăсем == * [http://admsakhalin.ru Официальный сайт губернатора и правительства Сахалинской области] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140202195410/http://admsakhalin.ru/ |date=2014-02-02 }} * {{книга|часть=Остров Сахалин. Курильские острова (физическая карта, масштаб 1:2 500 000)|заглавие=[[Национальный атлас России]]|ссылка часть=http://национальныйатлас.рф/cd1/284-285.html|место=М.|издательство=Роскартография|год=2004|том=1|страницы=284—285|страниц=496|тираж=3000|isbn=5-85120-217-3}} * {{dmoz|/World/Russian/Страны_и_регионы/Европа/Россия/Субъекты_Федерации/Сахалинская_область/}} * [[s:Постановление Президиума Далькрайисполкома «О проведении районирования Дальневосточного края»|Постановление Президиума Далькрайисполкома «О проведении районирования Дальневосточного края» от ноября 1932 года]] * [[s:Указ Президиума ВС СССР от 2.02.1946 о национализации земли, банков… южной части острова Сахалин и Курильских островов|Указ Президиума ВС СССР от 02.02.1946 «О национализации земли, банков, промышленных и коммунальных предприятий, железнодорожного и водного транспорта и средств связи южной части острова Сахалин и Курильских островов»]] * [[s:Указ Президиума ВС СССР от 2.01.1947 о ликвидации Южно-Сахалинской области и включении её территории в состав Сахалинской области|Указ Президиума Верховного Совета СССР от 2 января 1947 года «О ликвидации Южно-Сахалинской области и включении её территории в состав Сахалинской области»]] * [[s:Указ Президиума ВС СССР от 18.04.1947 об установлении областного центра Сахалинской области|Указ Президиума ВС СССР от 18.04.1947 «Об установлении областного центра Сахалинской области»]] * [http://pravo.gov.ru/proxy/ips/?docbody=&nd=184012826&rdk=&backlink=1 О границах и статусе муниципальных образований в Сахалинской области] * [http://www.eastrussia.ru/material/sakhalin-v-2016-m-pauza-dlya-ekonomicheskogo-chuda-/ Сахалин в 2016-м: пауза для «экономического чуда»?] * [http://oldsakhalin.ru/ Исторические фото Сахалинской области] {{Сахалин облаçĕ}} {{Инçет Тухăç Федераллă Округĕ}} {{РФ субъекчĕсем}} [[Категори:Сахалин облаçĕ]] a37oflpkpckiphwe8ys1piq8bwe7dv6 856745 856744 2025-06-15T02:58:00Z We moved to 8.13 37730 /* Каҫӑсем */ 856745 wikitext text/x-wiki {{РФ субъекчĕ |RuNm = Сахалинская область |OfNm1 = Сахалин облаҫӗ<br>[[File:Yuzhno-Sakhalinsk,_Sakhalin_Oblast,_Russia_-_panoramio_(1).jpg|250px]] |OfNm2 = &nbsp; |FSFlag = Flag_of_Sakhalin_Oblast.svg |FSCoA = Sakhalin Oblast Coat of Arms.svg |FlagLnk = Сахалин облаҫӗн ялавӗ |CoALnk = Сахалин облаҫӗн гербӗ |FSMap = Map of Russia (2014–2022) - Sakhalin Oblast.svg |FSCtrWhat = Тӗп хули |FSCtrNm = [[Кăнтăр Сахалинск|Кӑнтӑр Сахалинск]] |AreaRnk = 37 |TotArea = 87 101 |WaterPrcnt = 0,5 |PopRnk = 77 |PopQty = 460 535 ҫын |PopCtDate = 2023 |PopDens = 5,29 ҫын |FedDistrNm = [[Инҫет Тухӑҫ федераци тӑрӑхӗ]] |EcRegNm = [[Инҫет Тухӑҫ экономика районӗ]] |CadNo = 65 |LangLangs = s |OfLangs = [[вырăс чĕлхи|вырӑс]] |HeadTtl = Губернатор |HeadNm = [[Лимаренко Валерий Игоревич]] |ViceTtl = Облаҫ думин председателӗ |ViceNm = [[Касьянова Елена Николаевна]] |LegislTtl = |LegislNm = |FSAnthem = [[Сахалин облаҫӗн гимнӗ]] |FSUTC = +10, +11 }} '''Сахалин облаҫӗ''' ({{lang-ru|сахалинская область}}) — [[Раҫҫей Федерацийӗ]]н субъекчӗ, [[Сахалин]] утравӗпе [[Курил утравĕсем|Курил утравӗсен]] ҫӗрӗсене йышӑнать. Ҫыранӗсем [[Охотски тинĕсĕ|Охотскипе]] [[Япун тинӗсӗ]]сем тата [[Лӑпкӑ океан]] хӗррине тухаҫҫӗ. [[Инҫет Тухӑҫ федераци тӑрӑхӗ]]нче кӗрет. == Халӑх == Облаҫре пурӑнакансен 85% — вырӑссем. Ҫавӑн пекех кунта украинсемпе корейсем (5%-шар) тата ытти халӑхсем пурӑнаҫҫӗ. Ҫуралакансен шучӗ вилекеннисенчен пӗчӗкрех. Ҫавӑн пекех халӑх ку вырӑна пӑрахса кайнине кӑтартакан пулӑм пур. == Администрациллӗ-территориллӗ пайлану == [[Ӳкерчĕк:Sakhalin_oblast_Regions.png|thumb|right|200px|Сахалин облаҫӗн районӗсем]] Сахалин облаҫӗн 2011.03.23 саккунӗпе облаҫра 17 район тата 1 облаҫ пӗлтерӳ хули пур<ref>{{Cite web |url=http://docs.cntd.ru/document/895292112 |title=Закон Сахалинской области от 23 марта 2011 года N 25-ЗО «Об административно-территориальном устройстве Сахалинской области» |access-date=2016-07-12 |archive-date=2016-12-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161201110731/http://docs.cntd.ru/document/895292112 |deadlink=no }}</ref>. Муниципаллӑ 18 хула тӑрӑхӗ<ref>{{cite web |url = http://www.admsakhalin.ru/index.php?id=215 |deadlink = yes |title = Официальный сайт Губернатора и Правительства Сахалинской области |accessdate = 2013-10-27 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20130311132506/http://www.admsakhalin.ru/index.php?id=215 |archivedate = 2013-03-11 }}</ref><ref name="МО">{{Cite web |url=http://docs.cntd.ru/document/802023505 |title=Закон Сахалинской области «О границах и статусе муниципальных образований в Сахалинской области» № 524 от 21 июля 2004 года |access-date=2016-07-12 |archive-date=2016-04-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160409194434/http://docs.cntd.ru/document/802023505 |deadlink=no }}</ref>. ; Хула * [[Южно-Сахалинск]] ; Районсем * [[Александровск-Сахалинский районĕ|Александровск-Сахалинский районӗ]] * [[Анива районĕ|Анива районӗ]] * [[Долинск районĕ|Долинск районӗ]] * [[Холмск районĕ|Холмск районӗ]] * [[Корсаков районӗ|Корсаков районӗ]] * [[Курильск районĕ|Курильск районӗ]] * [[Макаров районĕ|Макаров районӗ]] * [[Невельск районĕ|Невельск районӗ]] * [[Ноглики районĕ|Ноглики районӗ]] * [[Оха районĕ|Оха районӗ]] * [[Поронайск районĕ|Поронайск районӗ]] * [[Северо-Курильск районĕ|Ҫурҫӗр Курильск районӗ]] * [[Смирных районĕ|Смирных районӗ]] * [[Томари районĕ|Томари районӗ]] * [[Тымовское районĕ|Тымовское районӗ]] * [[Углегорск районĕ|Углегорск районӗ]] * [[Южно-Курильск районĕ|Кӑнтӑр Курильск районӗ]] == Асӑрхавсем == {{Асăрхавсем}} == Каҫӑсем == * [http://admsakhalin.ru Официальный сайт губернатора и правительства Сахалинской области] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140202195410/http://admsakhalin.ru/ |date=2014-02-02 }} * {{книга|часть=Остров Сахалин. Курильские острова (физическая карта, масштаб 1:2 500 000)|заглавие=[[Национальный атлас России]]|ссылка часть=http://национальныйатлас.рф/cd1/284-285.html|место=М.|издательство=Роскартография|год=2004|том=1|страницы=284—285|страниц=496|тираж=3000|isbn=5-85120-217-3}} * {{dmoz|/World/Russian/Страны_и_регионы/Европа/Россия/Субъекты_Федерации/Сахалинская_область/}} * [[s:Постановление Президиума Далькрайисполкома «О проведении районирования Дальневосточного края»|Постановление Президиума Далькрайисполкома «О проведении районирования Дальневосточного края» от ноября 1932 года]] * [[s:Указ Президиума ВС СССР от 2.02.1946 о национализации земли, банков… южной части острова Сахалин и Курильских островов|Указ Президиума ВС СССР от 02.02.1946 «О национализации земли, банков, промышленных и коммунальных предприятий, железнодорожного и водного транспорта и средств связи южной части острова Сахалин и Курильских островов»]] * [[s:Указ Президиума ВС СССР от 2.01.1947 о ликвидации Южно-Сахалинской области и включении её территории в состав Сахалинской области|Указ Президиума Верховного Совета СССР от 2 января 1947 года «О ликвидации Южно-Сахалинской области и включении её территории в состав Сахалинской области»]] * [[s:Указ Президиума ВС СССР от 18.04.1947 об установлении областного центра Сахалинской области|Указ Президиума ВС СССР от 18.04.1947 «Об установлении областного центра Сахалинской области»]] * [http://pravo.gov.ru/proxy/ips/?docbody=&nd=184012826&rdk=&backlink=1 О границах и статусе муниципальных образований в Сахалинской области] * [http://www.eastrussia.ru/material/sakhalin-v-2016-m-pauza-dlya-ekonomicheskogo-chuda-/ Сахалин в 2016-м: пауза для «экономического чуда»?] * [http://oldsakhalin.ru/ Исторические фото Сахалинской области] {{Сахалин облаçĕ}} {{Инçет Тухăç Федераллă Округĕ}} {{РФ субъекчĕсем}} [[Категори:Сахалин облаçĕ]] a43vdtasulryt7j6s72cj9swhy7weso Математика 0 12741 856759 767659 2025-06-15T04:35:14Z InternetArchiveBot 28304 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 856759 wikitext text/x-wiki '''Математика''' ({{lang-grc|μᾰθημᾰτικά}}<ref>[https://classes.ru/all-greek/dictionary-greek-russian-old-term-39609.htm ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ | ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ перевод | Древнегреческо-русский словарь Дворецкого] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190516042053/http://www.classes.ru/all-greek/dictionary-greek-russian-old-term-39609.htm |date=2019-05-16 }}</ref> < {{lang-grc2|μάθημα}} «тишкерни; ăслав») — тытăмсене, йĕркене тата çыхăнусене палăртакан [[ăслăх|ăслав]]. Шутлас, виçес, ăнлантарас кирлĕлĕхсене кура историре (пурнăçра) йĕркеленнĕ. [[File:Teorema de Pitágoras.png|thumb|Пифагор теореми. Схема туса куçа курăнмалла кăтартни (сăнарлă интерпретаци)]] == Математика кунçулĕ çинчен (кĕскен) == [[Колмогоров Андрей Николаевич|А. Н. Колмогоров]] академик математика историне çапла кăтартнă: # Математика çуралнă тапхăр, çак [[вăхăт]]ра чылай ĕç валли пĕлӳ-хăнăху пухнă; # Элементарлă математика тапхăрĕ, пирĕн эрăччен [[пирĕн эрăччен VI ĕмĕр|VI]]—[[пирĕн эрăччен V ĕмĕр|V]] ĕмĕрсенче пуçланса, [[XVI ĕмĕр]] вĕçĕнче вĕçленет. # Улшăнуллă капсен математикин тапхăрĕ, [[XVII ĕмĕр|XVII]]—[[XVIII ĕмĕр|XVIII]] ĕмĕрсем, «ăна çаплах тепĕр сăмахпа „аслă математика“ тапхăрĕ теме пулать»; # Хальхи математика тапхăрĕ —[[XIX ĕмĕр|XIX]]—[[XX ĕмĕр|XX]] ĕмĕрсем == Математикăн тĕп темисем == :[[Хисеп]]сем – [[Пурлăх хисепĕ]]сем – [[Тулли хисеп]]сем – [[Ваклă хисеп]]сем – [[Чăн хисепсем]] – [[Тытăмлă хисепсем]] – [[гипертытăмлă хисеп]]сем – [[Кватернион]]сем – [[Октонион]]сем – [[Седенион]]сем – [[Гиперчăн хисеп]]сем – [[Сюрреаллă хисеп]]сем – [[p-ади евĕр (?) хисеп|'''p'''-адикăлла хисепсем]] – [[Математика константи]]сем – [[Хисепсен ячĕсем]] – [[Вĕçсĕрлĕх]] – [[Никĕс (математика)|Никĕссем]] === Хисепсем === «Хисеп» паллă малтан [[пурлăх хисепĕ]]сем шутне кĕрет. Кайран çак палăрту [[ваклă хисеп]]сем, [[чăн хисепсем]], [[тытăмлă хисепсем]] тата ытти хисепсем çине те сарăлать. :{| style="border:1px solid #999; text-align:center;" cellspacing="20" | <math>1, 2, \ldots</math> || <math>0, 1, -1, \ldots</math> || <math>1, -1, \frac{1}{2}, \frac{2}{3}, 0.12,\ldots</math> |- | [[Пурлăх хисепĕ]]сем|| [[Тулли хисеп]]сем || [[Ваклă хисеп]]сем |- | <math>1, -1,\frac{1}{2},0.12,\pi,\sqrt{2},\ldots</math> || <math>-1,\frac{1}{2},0.12,\pi,3i+2, e^{i\pi/3},\ldots</math> || <math>1,i,j,k, \pi j - \frac{1}{2}k, \dots</math> |- | [[Чăн хисеп]]сем || [[Тытăмлă хисепсем]] || [[Кватернион]]сем |} === Улăштармасăр урăхлатни (Трансформацилени) === :{| style="border:1px solid #999; text-align:center;" cellspacing="20" | <math>36 \div 9 = 4</math> || [[Ӳкерчĕк:Integral as region under curve.svg|96px]] || [[Ӳкерчĕк:Vector field.svg|96px]] || <math>\int 1_S\,d\mu=\mu(S)</math> |- | [[Арифметика]] || [[Дифференциаллă шутлав|Дифференциаллă]] тата [[Интеграллă шутлав]] || [[Векторла анализ]] || [[Математикăлла анализ|Анализ]] |- || <math>\frac{d^2}{dx^2} y = \frac{d}{dx} y + c</math> || [[Ӳкерчĕк:Limitcycle.svg|96px]] || [[Ӳкерчĕк:LorenzAttractor.png|96px]] |- || [[Дифференциаллă танлăх]]сем || [[Динамикăллă система|Динамикăллă системăсем]] || [[Пăтрашу теорийĕ]] |} :[[Арифметика]] – [[Векторла анализ]] – [[Математикăлла анализ|Анализ]] – [[Йыш виçи|Виçе теорийĕ]] – [[Дифференциаллă танлăх]]сем – [[Динамикăллă система|Динамикăллă системăсем]] – [[Пăтрашу теорийĕ]] – [[Тивĕçсен шучĕсем]] === Структурăсем === :[[Йышсен теорийĕ]] – [[Абстрактлă алгебра]] – [[Ушкăнсен теорийĕ]] – [[Алгебрăллă структура|Алгебрăллă структурăсем]] – [[Алгебрăллă геометри]] – [[Хисепсен теорийĕ]] – [[Топологи]] – [[Линилле алгебра]] – [[Универсаллă алгебра]] – [[Категорисен теорийĕ]] – [[Умлă-хыçлăх теорийĕ]] == Уçлăхла тытăмсем == :{| style="border:1px solid #999; text-align:center;" cellspacing="15" | [[Ӳкерчĕк:Pythagorean.svg|128px]] || [[Ӳкерчĕк:Taylorsine.gif|128px]] || [[Ӳкерчĕк:Osculating circle.svg|128px]] || [[Ӳкерчĕк:Torus.jpg|128px]] || [[Ӳкерчĕк:Koch curve.svg|128px]] |- | [[Геометри]] || [[Тригонометри]] || [[Дифференциаллă геометри]] || [[Топологи]] || [[Фрактал]]сем |} === Дискретлă математика === :{| style="border:1px solid #999; text-align:center;" cellspacing="15" | <math>\forall x (P(x) \Rightarrow P(x'))</math> || [[Ӳкерчĕк:DFAexample.svg|128px]] || [[Ӳкерчĕк:Caesar3.svg|128px]] || [[Ӳкерчĕк:6n-graf.svg|128px]] |- | [[Математикăлла логика]] || [[Шутланаяслăх теорийĕ]] || [[Криптографи]] || [[Графсен теорийĕ]] |} :[[Комбинаторика]] – [[Йышсен теорийĕ]] – [[Чĕнтĕр теорийĕ]] – [[Математикăлла логика]] – [[Хисепсен теорийĕ]]– [[Криптографи]] – [[Теория дискретных функциональных систем|Дискретлă функционаллă системăсен теорийĕ]] – [[Графсен теорийĕ]] – [[Логикăлла шутлавсен теорийĕ]]сем == Пĕлӳлĕх сайчĕсем == * [http://allmatematika.ru Allmatematika.ru]. Вĕренӳ математика сайчĕ. Форум. * [http://www.exponenta.ru Exponenta.ru]. Вĕренӳ математика сайчĕ. * [http://www.problems.ru МЦНМО шутлавĕсем] === Математика энциклопедийĕсем === * ''Математическая энциклопедия'' (в 5-ти томах), 1980-е гг. // [http://eqworld.ipmnet.ru/ru/library/mathematics/handbooks.htm Общие и специальные справочники по математике на EqWorld] * Н.И.Кондаков, ''Логический словарь-справочник'', М.: "Наука", 1975. * [http://dz-srv1.sub.uni-goettingen.de/sub/digbib/loader?did=D183743 ''Энциклопедия математических наук и их приложений'']{{Ĕçлемен каçă|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}. 1899-1934 гг. (Нем., крупнейший обзор литературы 19 века) === Математикăн халăх валли кĕнекисем === * ''Ф. Клейн''. Элементарная математика с точки зрения высшей. :* [http://ilib.mccme.ru/djvu/klejn-1.htm Том первый. Арифметика. Алгебра. Анализ.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20151016185021/http://ilib.mccme.ru/djvu/klejn-1.htm |date=2015-10-16 }}, М., Наука, 1987, 432 с. :* [http://ilib.mccme.ru/djvu/klejn-2.htm Том второй. Геометрия.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20151016185026/http://ilib.mccme.ru/djvu/klejn-2.htm |date=2015-10-16 }}, М., Наука, 1987, 416 с. * ''А. Пуанкаре''. [http://sokolwlad.narod.ru/france/texts/philosophy/poin00.html Наука и метод] — текст эссе на русском и французском языках * ''[[Курант, Рихард|Р. Курант]], Г. Роббинс''. [http://www.mccme.ru/free-books/pdf/kurant.htm Что такое математика?] == Асăрхавсем == {{Асăрхавсем}} == Каçăсем == * [http://www.bethlehem.ru/russian/creatmom/creatmom2.htm Математикăн вăрттăнлăхĕ] == Пĕлӳсен классификаци системин кодĕсем == * [[УДК 51]] * [[Государственный рубрикатор научно-технической информации (ГРНТИ)]] (по состоянию на 2001 год): [http://www.gsnti-norms.ru/norms/common/doc.asp?0&/norms/grnti/gr27.htm 27 МАТЕМАТИКА]{{Ĕçлемен каçă|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} {{Ăслăх}} {{Математика уйрăмĕсем}} {{Виçелĕх}} [[Категори:Математика]] [[Категори:Шутлавлă ăславсем]] t6yswi3m4q1rudn4iwpvheo9rwn1awv Пенза 0 13049 856719 817488 2025-06-14T17:37:52Z Spokiyny 37725 856719 wikitext text/x-wiki '''Пе́нза''' — [[Раççей]] хули (хула статусĕ — [[1719]]&nbsp;çултанпа) &nbsp; [[Пенза облаçĕ]]н административлă тĕпĕ (с&nbsp;[[1939]]&nbsp;çултанпа). [[1663]]&nbsp;çулта, карман вырăнĕпе йĕркеленĕ. Хула лаптăкĕ 288,5&nbsp;çм², халăхĕ 487&nbsp;пин çын (&nbsp;[[2025]] хыпарсем тăрăх &nbsp;çулхи). Пензăра пурăнакансене '''''пе́нзенецсем''''' е '''''пензяксем''''' теççĕ. == Тавралăхĕ == Хула [[Атăлçи сăртлăхĕ]]нче, [[Сăр (юханшыв)|Сăр]] ([[Атăл]] юппи) хĕрринче ларать. Мускава çитме&nbsp;709&nbsp;çм (чукун çулĕпе), &nbsp;630&nbsp;çм (Мускав-Челябинск (М5) автомобиль трассипе) &nbsp;кăнтăр-тухăçалла&nbsp;[[Мускав]]ран. Хула тăватă района пайланать— Железнодорожный, Ленинский, Октябрьский тата Первомайский. == Аслă пĕлӳлĕх керменĕсем == * [http://www.pnzgu.ru/] (1993 çулсен — Пенза политехника институчĕ) * [http://www.psta.ru/] (малтан — Завод-втуз, Пенза политехника институчĕ çумĕнче) * [http://pgpu.penza.com.ru/] * [http://www.pgsha.penza.com.ru/] * [http://www.gasa.penza.com.ru/] * [[Пенза артиллери инженерлă институчĕ]] (унчен Пенза артиллерин Тĕп маршалĕ Н. Н. Воронов ячĕллĕ аслă артиллери инженерлă училищи) == Культура == === Театăрсем === * [[Пенза облаçĕн А.В. Луначарский ячĕллĕ драма театарĕ]] * [[Пенза облаçĕн пуканесен театăрĕ «Орлёнок»]] * [[Пенза облаçĕн çамрăк куракансен театăрĕ]] === Кинотеатăрсем === * [http://kino.sovremennik.info «Современник» кинокомплексĕ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110727062202/http://www.pnzgu.ru/ |date=2011-07-27 }} === Музейĕсем === * [http://www.museum.ru/M735 Тăван ен] ([[1905]] çулта уçнă) * [http://www.museum.ru/M731 Литература музейĕ] * [http://www.museum.ru/M1907Сцена ӳнерлĕхĕнмузейĕ] [[Мейерхольд, Всеволод Эмильевич]] * [http://www.penza.ru/root/social/culture/Penza_museums/people_art Музей народного творчества]{{Ĕçлемен каçă|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * [http://www.museum.ru/M1573 Ӳкерчĕксен галерейи] [[Савицкий Константин Аполлонович|К. А. Савицкий]] ячĕллĕ. * [http://www.museum.ru/M1574 Пĕр ӳкерчĕк музейĕ] * [http://www.museum.ru/M762 ăсчах-историк музейĕ] [[Ключевский Василий Осипович]] [[Ӳкерчĕк:Penza Gladkov street.jpg|right|250px|thumb|Гладков урамĕ]] == Сывлăх управлăхĕ == * [[Хулан Г. А. Захарьин ячĕллĕ тĕп пульници]] == Каçăсем == * [http://www.penza-gorod.ru/ Хула администрацийĕн официаллă сайчĕ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160223105328/http://www.penza-gorod.ru/ |date=2016-02-23 }} * [http://penza-online.ru/ Хыпарлă портал «Пенза-Онлайн»] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080409220052/http://www.penza-online.ru/ |date=2008-04-09 }} * [http://www.pnz.ru/ Пензăн хыпарлă порталĕ PNZ.RU] * [http://penza.rfn.ru/ ПТРК «Пенза». Пензă çĕрĕсен паллă хыпарĕсем] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170314224933/http://penza.rfn.ru/ |date=2017-03-14 }} * [http://maps.google.com/maps?ll=53.2,45.02&spn=0.08,0.129089&t=k&hl=en Пенза хули, космосран пăхсан] * [http://pnz.ru/ Пензăн хыпарлă порталĕ] * [http://heraldicum.narod.ru/russia/subjects/towns/penza.htm Пенза гербĕн историйĕ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20040720082350/http://heraldicum.narod.ru/russia/subjects/towns/penza.htm |date=2004-07-20 }} {{Пенза облаçĕ}} {{Ĕçри хастарлăх хулисем}} [[Категори:Пенза облаçĕ]] bhj40zzqaym7zhziwxhv6dywlr8x9p6 Иммануил Кант 0 13450 856723 856523 2025-06-14T19:09:00Z InternetArchiveBot 28304 Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 856723 wikitext text/x-wiki [[Ӳкерчĕк:Immanuel Kant - Gemaelde 1.jpg|мини|Иммануил Кант]] [[Ӳкерчĕк:Immanuelkant.JPG|thumb|right|Иммануил Кант]] [[Ӳкерчĕк:DBP - 250 Jahre Immanuel Kant - 90 Pfennig - 1974.jpg|thumb|right|Иммануил Кант]] '''Иммануил Кант''' ({{lang-de|Immanuel Kant}}; [[ака, 22]] [[1724]] — [[нарăс, 12]] [[1804]]) — нимĕç [[философ]]ĕ, [[нимĕç классикăллă философийĕ|нимĕç классикăллă философине]] пуçарса яраканĕ, [[Çутлăх самани|Çут ĕçĕпе]] [[Романтизм]] тапхăрĕсем хушшинче пурăннă, ĕçленĕ. == Кун-çулĕпе ĕçĕ-хĕлĕ == Пуян мар йĕнер ăсти çемйинче çуралнă. Арçын ачана [[Иммануил (таса çын)|таса Эммануилăн]] ятне тивĕçтернĕ. [[Теологи]] тухтарĕ Франц Альберт Шульц пулăшăвĕпе Иммануил Кант сумлă «Фридрихс-Коллегиум» гимназине пĕлӳ пухса вĕçлет, кайран [[Кёнигсберг университечĕ|Кёнигсберг университетне]] вĕренме кĕрет. Ашшĕ вилнĕ хыççăн вĕренĕве тăсаймасть, Кант 10 çуллăха килти вĕрентӳçĕ ĕçĕпе çемйене тăрантарма тивет. Çак [[1747]]—[[1755]] çулсенче, вăл [[Хĕвел системи]] малтанхи [[тĕтрелĕх]]рен пулса тухнине кăтартакан [[космогони]] гипотезине шутласа çырать — çак ĕç халĕ те хăйĕн сĕмне çухатман. [[1755]] çулта Кант тухтăр диссертацине ăнăçлă хӳтĕлет, çапла вăл университетра вĕрентме тытăнать. Хĕрĕх çул хушши верентӳç ĕçĕ-хĕлне вăй парать. == Ӗçĕсем == === Вырăсла кăларăмсем === * Иммануил Кант. ''Сочинения в шести томах. Том 1''. — М., 1963, 543 с ([[Философское наследие]], Т. 4) * Иммануил Кант. ''Сочинения в шести томах. Том 2''. — М., 1964, 510 с (Философское наследие, Т. 5) * Иммануил Кант. ''Сочинения в шести томах. Том 3''. — М., 1964, 799 с (Философское наследие, Т. 6) * Иммануил Кант. ''Сочинения в шести томах. Том 4, часть 1''. — М., 1965, 544 с (Философское наследие, Т. 14) * Иммануил Кант. ''Сочинения в шести томах. Том 4, часть 2''. — М., 1965, 478 с (Философское наследие, Т. 15) * Иммануил Кант. ''Сочинения в шести томах. Том 5''. — М., 1966, 564 с (Философское наследие, Т. 16) * Иммануил Кант. ''Сочинения в шести томах. Том 6''. — М., 1966, 743 с (Философское наследие, Т. 17) * Иммануил Кант. ''Критика чистого разума''. — М., 1994, 574 с (Философское наследие, Т. 118) * '''Кант И.''' Критика чистого разума / Пер. с нем. Н. Лосского сверен и отредактирован Ц. Г. Арзаканяном и М. И. Иткиным; Примеч. Ц. Г. Арзаканяна. — М.: Изд-во Эксмо, 2007. — 736 с ISBN 5-699-14702-0 === Тетелти ĕçĕсем === * [http://sprach-insel.com/index.php?option=com_content&task=view&id=106&Itemid=74 Çутĕç мĕн пулать?: ыйту çине явап (ним.)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080506013419/http://sprach-insel.com/index.php?option=com_content&task=view&id=106&Itemid=74 |date=2008-05-06 }} * [http://abovo.net.ru/book/86096 Пролегомены ко всякой будущей метафизике, могущей появиться как наука] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171024174154/http://abovo.net.ru/book/86096 |date=2017-10-24 }} (перевод: М.&nbsp;Иткина) * [http://www.philosophy.ru/library/kant/01/sod.html Таса ăс-тăн тишкерĕвĕ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20061209195702/http://www.philosophy.ru/library/kant/01/sod.html |date=2006-12-09 }} * [http://www.philosophy.ru/library/kant/02/0.html Кулленхи ăс-тăн тиркевĕ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070302080909/http://www.philosophy.ru/library/kant/02/0.html |date=2007-03-02 }} * [http://www.philosophy.ru/library/kant/03/0.html Шухăшлав хевтелĕхне тишкерни] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071010065742/http://www.philosophy.ru/library/kant/03/0.html |date=2007-10-10 }} * [http://www.philosophy.ru/library/kant/omn.html Ăс-хакăлпа туйăм-кăмăл метафизикин тĕпĕсем] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20061222045628/http://www.philosophy.ru/library/kant/omn.html |date=2006-12-22 }} * [http://sprach-insel.com/index.php?option=com_content&task=view&id=121&Itemid=74 Çĕр çутçанталăк енчен ватăлать-и] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080506013429/http://sprach-insel.com/index.php?option=com_content&task=view&id=121&Itemid=74 |date=2008-05-06 }} * [http://sprach-insel.com/index.php?option=com_content&task=view&id=123&Itemid=74 Тӳпен пурпĕрлĕхлĕ çутçанталăклă историйĕпе теорийĕ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080506013642/http://sprach-insel.com/index.php?option=com_content&task=view&id=123&Itemid=74 |date=2008-05-06 }} * [http://sprach-insel.com/index.php?option=com_content&task=view&id=122&Itemid=74 Чĕрĕ вăйсен чăн хаклăхĕн шухăшĕсем] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080506013434/http://sprach-insel.com/index.php?option=com_content&task=view&id=122&Itemid=74 |date=2008-05-06 }} == Канта вырăс чĕлхине куçаракансем == * [[Фохт Борис Александрович]] * [[Лосский Николай Онуфриевич]] * [[Соколов Николай Матвеевич]] * [[Владиславлев Михаил Иванович]] * [[Шейнман Сесиль Яковлевна]] == Çавăн пекех пăхăр == * [[Иммануил Кант ячĕллĕ Раççей патшалăх университечĕ]] * [[Джордж Беркли]] * [[a priori]] * [[Имманентлă философи]] == Каçăсем == * [http://www.gumer.info/authors.php?name=%CA%E0%ED%F2+%C8. Гумер философи вулавăшĕнчи Кант ĕçĕсем] * [http://sprach-insel.com/index.php?option=com_content&task=view&id=111&Itemid=68 Кантăн кун-çулĕ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080506013424/http://sprach-insel.com/index.php?option=com_content&task=view&id=111&Itemid=68 |date=2008-05-06 }} * [http://www.peoples.ru/science/philosophy/kant/ И.&nbsp;Кант «peoples.ru» сайчĕ çинче] * [http://www.chronos.msu.ru/biographies/lubinskaya_kant.html И.&nbsp;Кант «chronos.msu.ru» сайчĕ çинче] * [http://www.fraznik.ru/aw/1965.html И. Кант каланисем тата афорисăмĕсем] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080307161857/http://www.fraznik.ru/aw/1965.html |date=2008-03-07 }} * [http://white.narod.ru/Kant.html Белый А.А. «Кантовская цитата в пушкинском тексте»] [[Категори:Ака, 22 çуралнисем]] [[Категори:1724 çулта çуралнисем]] [[Категори:Нарăс, 12 вилнисем]] [[Категори:1804 çулта вилнисем]] [[Категори:Нимĕç философи шкулĕн философĕсем]] [[Категори:Нимĕç классикăллă философийĕ]] [[Категори:Кёнигсберг университечĕ]] [[Категори:XVIII ĕмĕрĕн философĕсем]] [[Категори:Германи философĕсем]] [[Категори:Кантианлăх]] [[Категори:Çут ĕçĕ тапхăрĕ]] [[Категори:Философсем, алфавитпа]] iiux38hh0za44g2887k9q9xyez8adpm Маматăш районĕ 0 15707 856758 709805 2025-06-15T04:18:11Z InternetArchiveBot 28304 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 856758 wikitext text/x-wiki {{Администрациллĕ виçе |Тĕс1 = {{Тĕс|Раççей}} |Тĕс2 = |Чăвашла ячĕ = Маматăш районĕ |Тăван ячĕ = {{lang-tt|Мамадыш районы}}<br>{{lang-ru|Мамадышский район}} |Герб = Coat of Arms of Mamadysh rayon (Tatarstan).png |Ялав = Flag of Mamadysh rayon (Tatarstan).png |Ялава ăнлантарни = Маматăш районĕн ялавĕ |Патшалăх = {{RUS}} |lat_dir = N |lat_deg = 55 |lat_min = 45 |lat_sec = |lon_dir = E |lon_deg = 51 |lon_min = 08 |lon_sec = |Гимн = |Статус = [[муниципаллă район]] |Кĕрет = {{Flagicon|Tatarstan}}[[Тутарстан]] |Тытăмĕ = {{nobr|29 муниципаллă йĕркеленӳ}} |Тĕп хула = [[Маматăш]] хула |Вăхăт = [[1930]] [[çурла, 30]] |Пуçлăх = Иванов Анатолий Петрович |Пуçлăх тĕсĕ = Район администрацин пуçлăхĕ |Пуçлăх2 = Дарземанов Ильшат Миннасхатович |Пуçлăх тĕсĕ2 = Район пуçлăхĕ/Район ĕçтăвкомĕн председателĕ |ШВП = |ШВП çулĕ = |ШВП вырăнĕ = |ШВП пурăнан кашни çынна = |ШВП пурăнан кашни çынна вырăнĕ = |Чĕлхе = тутар, вырăс |Чĕлхесем = |Пурăнан халăх = 42 021 |Çырав çулĕ = 2019 |Пурăнан халăх проценчĕ = 1,08 |Пурăнан халăх вырăнĕ = |Йышлăх = 16,16 |Йышлăх вырăнĕ = |Наци йышĕ = [[тутарсем]] — 76,3%, [[вырăссем]] — 20,1%, [[марисем]] — 1,37%, [[удмуртсем]] — 1,25% <ref name="GKS">[http://www.tatstat.ru/VPN2010/DocLib8/нац%20состав.pdf Всероссийская перепись населения 2010 года. Национальный состав населения Республики Татарстан]</ref> |Конфесси йышĕ = мăсăльман-суннитсем, православи христианĕсем, тăван тĕне тытакансем |Лаптăк = 2600,7 |Лаптăк проценчĕ = |Лаптăк вырăнĕ = 1 |Максималлă çӳллĕш = |Вăтам çӳллĕшĕ = 210 |Минималлă çӳллĕш = |Карттă = Location of Mamadyshsky District (Tatarstan).svg |Администрациллĕ виçен картти = |АВ карттин пысăкăшĕ = 300px |ВăхăтТăрăхĕ = {{s|{{MSK+0}}}} |Аббревиатура = |ISO = |FIPS = |Телефон кочĕ = |Почтă индексĕсем = |Тетел-домен = |Автомобиль номерĕсен кочĕсем = 16, 116 |Сайт = http://mamadysh.tatar.ru/ |Commons-ри категори = |Асăрхавсем = }} '''Маматăш районĕ''' ({{lang-tt|Mamadış район, Мамадыш район}}) — [[Тутарстан]]ăн районĕ. [[Административлă тĕп]]ĕ — [[Маматăш]] хула. == Халăх йышĕ, район тытăмĕ == == Тавралăхĕ == == Вуламалли == == Асăрхавсем == {{асăрхавсем}} == Каçăсем == * [http://www.mamadysh.ru Маматăш хулипе Маматăш районĕн официаллă сайчĕ]. * [http://MojGorod.Ru/r_tatarstan/mamadysh/index.html Мамадыш в энциклопедии «Мой город»] * [http://Mamadysh.Info/ Информационно-развлекательный портал г. Мамадыш] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120205215145/http://mamadysh.info/ |date=2012-02-05 }} {{Tatar-geo-stub}} {{Маматăш районĕ}} {{Тутарстан}} [[Категори:Тутарстан районĕсем]] ppbbmnmkbs4qrolju1ja2ru6s261gnq Локомотив Мускав ФК 0 16052 856751 848235 2025-06-15T03:24:51Z InternetArchiveBot 28304 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 856751 wikitext text/x-wiki '''«Локомотив» Мускав ФК''' — [[Раççей]] [[футбол клубĕ]]. [[1923]] çулта йĕркеленĕ. == Клуб гимнĕ == <blockquote> В каждом сердце навек твои цвета,<p> Мы крепли много лет.<p> Ты писал золотыми буквами историю побед,<p> Сквозь года и дни ты надежду пронёс,<p> В твой великий удел мы верим.<p> Развевайтесь, знамёна славные,<p> Зажглась твоя звезда.<p> Мы с тобою, наш «Локомотив»,<p> Отныне и навсегда. </blockquote> (тексчĕпе кĕвви — Август Крепак) == Кун-çулĕ == == '''Чемпионатсенчи пĕтĕмлетӳсем''' == === СССР чемпионачĕ === === Раççей чемпионачĕсем === * 1992. Çӳлти дивизион — 4-мĕш вырăн * 1993. Çӳлти дивизион — 5-мĕш вырăн * 1994. Çӳлти дивизион — 3-мĕш вырăн * 1995. Çӳлти дивизион — 2-мĕш вырăн * 1996. Çӳлти дивизион — 6-мĕш вырăн * 1997. Çӳлти дивизион — 5-мĕш вырăн * 1998. Çӳлти дивизион — 3-мĕш вырăн * 1999. Çӳлти дивизион — 2-мĕш вырăн * 2000. Çӳлти дивизион — 2-мĕш вырăн * 2001. Çӳлти дивизион — 2-мĕш вырăн * 2002. Премьер-лига — 1-мĕш вырăн * 2003. Премьер-лига — 4-мĕш вырăн * 2004. Премьер-лига — 1-мĕш вырăн * 2005. Премьер-лига — 3-мĕш вырăн * 2006. Премьер-лига — 3-мĕш вырăн * 2007. Премьер-лига — 7-мĕш вырăн * 2008. Премьер-лига — 7-мĕш вырăн * 2009. Премьер-лига — 4-мĕш вырăн * 2010. Премьер-лига — 5-мĕш вырăн * 2011/12. Премьер-лига — 7-мĕш вырăн * 2012/13. Премьер-лига — 9-мĕш вырăн * 2013/14. Премьер-лига — 3-мĕш вырăн * 2014/15. Премьер-лига — 7-мĕш вырăн * 2015/16. Премьер-лига — 6-мĕш вырăн * 2016/17. Премьер-лига — 8-мĕш вырăн * 2017/18. Премьер-лига — 1-мĕш вырăн * 2018/19. Премьер-лига — 2-мĕш вырăн === Еврочерккесем === * 1993/94. УЕФА Черкки — финалăн 1/32 пайĕ * 1995/96. УЕФА Черкки — финалăн 1/32 пайĕ * 1996/97. Черкке çĕнтерӳçисен Черкки — финалăн 1/8 пайĕ * 1997/98. Черкке çĕнтерӳçисен Черкки — '''финалăн 1/2 пайĕ''' * 1998/99. Черкке çĕнтерӳçисен Черкки — '''финалăн 1/2 пайĕ''' * 1999/00. УЕФА Черкки — финалăн 1/32 пайĕ * 2000/01. УЕФА Черкки — финалăн 1/16 пайĕ * 2001/02. УЕФА Черкки — финалăн 1/16 пайĕ * 2002/03. Чемпионсен Лиги — '''2-мĕш ушкăн этапĕ''' * 2003/04. Чемпионсен Лиги — '''финалăн 1/8 пайĕ''' * 2005/06. УЕФА Черкки — финалăн 1/16 пайĕ * 2006/07. УЕФА Черкки — 1-мĕш раунд * 2007/08. УЕФА Черкки — ушкăн этапĕ == Паллă тренерсем == * {{СССР ялавĕ}} [[Столяров Алексей Иванович|Алексей Столяров]] * {{СССР ялавĕ}} [[Качалин Гавриил Дмитриевич|Гавриил Качалин]] * {{СССР ялавĕ}} [[Аркадьев Борис Андреевич|Борис Аркадьев]] * {{СССР ялавĕ}} [[Елисеев Евгений Иванович|Евгений Елисеев]] * {{СССР ялавĕ}} [[Бесков Константин Иванович|Константин Бесков]] * {{СССР ялавĕ}} [[Бубукин Валентин Борисович|Валентин Бубукин]] (1966-68) * {{СССР ялавĕ}} [[Рогов Евгений Александрович|Евгений Рогов]] (1965, 1970-72) * {{СССР ялавĕ}} [[Марьенко Виктор Семенович|Виктор Марьенко]] (1969-70, 1978-80) * {{СССР ялавĕ}} [[Волчок Игорь Семенович|Игорь Волчок]] (1972, 1973-74, 1983-85) * {{СССР ялавĕ}} [[Якушин Михаил Иосифович|Михаил Якушин]] (1973) * {{СССР ялавĕ}} [[Севидов Александр Александрович|Александр Севидов]] (1981-82) * {{Раççей ялавĕ}} [[Сёмин Юрий Павлович|Юрий Сёмин]] (1986—1990, 1992—2005, 2009—2010, 2016—) * {{Раççей ялавĕ}} [[Бышовец Анатолий Фёдорович|Анатолий Бышовец]] (2007) == Клуб президенчĕсем == * {{СССР ялавĕ}} [[Пивоваров Леонид Сергеевич|Леонид Пивоваров]] ([[1989]]—[[1991]]) * {{Раççей ялавĕ}} [[Филатов Валерий Николаевич|Валерий Филатов]] ([[1992]]—[[2006]]) * {{Раççей ялавĕ}} [[Сёмин Юрий Павлович|Юрий Сёмин]] ([[2006]]—[[2007]]) * {{Раççей ялавĕ}} [[Наумов Николай Алексеевич|Николай Наумов]] (2007—2010) * {{Раççей ялавĕ}} Ольга Смородская (2010—2016) * {{Раççей ялавĕ}} [[Геркус Илья Леонидович|Илья Геркус]] (2016—2018) * {{Раççей ялавĕ}} [[Кикнадзе Василий Александрович|Василий Кикнадзе]] (2018—2020) * {{Раççей ялавĕ}} [[Леонченко Владимир Валерьевич|Владимир Леонченко]] (2020—) == Асăрхавсем == {{асăрхавсем}} == Каçăсем == * [http://fclm.ru «Локомотив» Мускав ФК официаллă сайчĕ] * [http://red-green.ru «Локомотив» Мускав ФК кăмăллакансен сайчĕ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090213081817/http://red-green.ru/ |date=2009-02-13 }} * [http://loko4you.ru LOKO4YOU — «Локомотив» Мускав ФК кăмăллакансем валли сайт] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100128235432/http://loko4you.ru/ |date=2010-01-28 }} * [http://www.lokomotiv.info «Локомотив» Мускав ФК кăмăллакансен блог-сайчĕ] * [http://www.unitedsouth.ru/ UnitedSouth — «Локомотив» Мускав ФК кăмăллакансен пĕрлешӳллĕ сайчĕ] * [http://www.l-oko.ru «Локомотив» Мускав ФК кăмăллакансемпе фанĕсен капăрлатнă журналĕ] {{РПЛФ}} {{Раççей футбол чемпионĕсем}} {{Раççей футбол черкки çĕнтерӳçисем}} {{Раççей футбол Мăн чĕркки çĕнтерӳçисем}} {{СССР футбол чĕркки çĕнтерӳçисем}} {{Раççей футболĕ}} {{Футбол порталĕ}} [[Категори:«Локомотив» Мускав ФК|*]] [[Категори:Мускав футбол клубĕсем]] [[Категори:Чукун çул футбол клубĕсем]] [[Категори:СССР футбол клубĕсем]] 5qezdr956n548raueajzn4mz08zq2k8 Ливингстон (утрав) 0 16244 856746 711579 2025-06-15T03:15:09Z InternetArchiveBot 28304 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 856746 wikitext text/x-wiki [[Ӳкерчĕк:Livingston-Greenwich-map.jpg|250px|thumb|right|Ливингстон (Смоленск) утравĕн картти.]] [[Ӳкерчĕк:Ohridski-Livingston.jpg|250px|thumb|Таса Климент Охридски станцийĕ]] '''Ливингстон (Смоленск)''' — [[Кăнтăр Шетланди утравĕсем]] [[архипелаг]]ăн [[утрав]]ĕ, географи координачĕсем: ({{coor|62|36|S|60|30|W|type:isle_region:AQ|scale=300000}}). [[Гринвич (утрав)|Гринвич]] (Березинăпа), [[Сноу (утрав)|Сноу]] (Кĕçĕн Ярославец) утравĕсем хушшинче вырнаçнă. == Истори == Уçнă пирки темиçĕ верси пур. Пĕрринпе, [[1819]] çулта ăна Уильям Смит шыраса тупнă, анчах та вăл çырса хăварман. Утрава [[Беллинсгаузен Фаддей Фаддеевич|Ф.Ф.Беллинсгаузен]] ят панă, çырса кăтартнă. == Çанталăкĕ == Чи ăшă уйăхри — [[нарăс]]ри — температура 1.3[[Цельси градусĕ|°C]], чи сивĕ [[çурла]]ри — –7&nbsp;°C. [[1988]] çултанпа [[утрав]] çинче [[Таса Климент Охридски (антарктика станци)|Таса Климент Охридски]] [[поляр станцийĕ]] ([[Болгари]]) ĕçлет. == Карта == * Л. Иванов. [http://id-team.org/apc/Apcbg-Web-New_files/image019.jpg Антарктика: Остров Ливингстън и острови Гринуич, Робърт, Сноу и Смит] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110726170735/http://id-team.org/apc/Apcbg-Web-New_files/image019.jpg |date=2011-07-26 }}. Топографска карта в мащаб 1:120000. Троян: Фондация Манфред Вьорнер, 2009. ISBN 978-954-92032-4-0 * Ivanov, L. [http://livingston-island.tripod.com/ General Geography and History of Livingston Island.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150626184552/http://livingston-island.tripod.com/ |date=2015-06-26 }} In: ''Bulgarian Antarctic Research: A Synthesis''. Eds. C. Pimpirev and N. Chipev. Sofia: St. Kliment Ohridski University Press, 2015. pp. 17-28. ISBN 978-954-07-3939-7 * L.L. Ivanov. [[:commons:File:Livingston-Island-Map-2010-15.png|Antarctica: Livingston Island and Smith Island]]. Scale 1:120000 topographic map. Manfred Wörner Foundation, 2017. ISBN 978-619-90008-3-0 {{stub}} [[Категори:Антарктика]] [[Категори:Кăнтăр Шетланди утравĕсем]] jxtt88q248ffghss6mo2wzpjrpwmf01 Светофор 0 21568 856781 797070 2025-06-15T11:13:12Z InternetArchiveBot 28304 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 856781 wikitext text/x-wiki [[Ӳкерчĕк:Traffic lights.jpg|thumb|right|200px|Светофор]] [[Ӳкерчĕк:Led traffic lights.jpg|thumb|[[Светодиод]]лă светофор]] '''Светофо́р''' ({{lang-ru|çутă}} тата {{lang-el|φορός}} — «паракан») — çуран çынсене, велосипедистсене, автомобильсене тата çул куçăмне хутшăнакан ыттисене, чукун çулпа метрополитен пуйăсĕсене, юханшыв тата тинĕс карапĕсене йĕркелемелли оптика [[сигнализаци|сигнализацие]] паракан хатĕрлĕх. == Кун-çулĕ == == Светофор тĕсĕсем == === Урам тата çул светофорĕсем === ==== Автомобиль светофорĕсем ==== [[Ӳкерчĕк:Traffic lights 4 states.svg|thumb|Четыре возможные фазы типового светофора]] ==== Çуран утакансем валли светофор ==== [[Ӳкерчĕк:Traffic light pedastrian.jpg|thumb|[[Светодиод]]ный светофор для пешеходов с обратным отсчётом времени в [[Томск]]е]] [[Ӳкерчĕк:East Berlin traffic lights3.jpg|thumb|Сувениры с изображением «светофорного» человечка]] ==== Трамвай светофорĕ ==== === [[Чукун çул]] светофорĕ === {{main|Чукун çул светофорĕ}} == Асăрхавсем == {{асăрхавсем}} == Каçăсем == {{Commonscat|Traffic signals}} {{stub}} * Светофорсем тата [[çул куçăмĕн йĕркелĕхĕ]]пе çирĕплетнĕ [http://www.prav-net.ru/6-signaly-svetofora-i-regulirovshhika/ светофор сигналĕсем] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140805160603/http://www.prav-net.ru/6-signaly-svetofora-i-regulirovshhika/ |date=2014-08-05 }} {{Çул-йĕр çинчи паллăсем}} [[Категори:Çул-йĕр куçăмĕн йĕркевĕсем]] [[Категори:Çул-йĕр çумхуçалăхĕ]] [[Категори:Чукун çул сигнализацийĕ]] [[Категори:Çуран утакансен каçăвĕ]] du0lrr9talj0tlfti0w93hnd6fhodxk Геополитика 0 21796 856712 846556 2025-06-14T14:51:10Z InternetArchiveBot 28304 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 856712 wikitext text/x-wiki '''Геополитика''' ({{lang-el|γη}} — ''çĕр'' + {{lang-el2|πολιτική}} — ''патшалăх е этем пĕрлĕх ĕçĕсем'') — тĕнчери халăхсен политика вăйĕсем усă куракан искусство е практика. == Палăрту == == Паллă геополитика шкулĕсем == === Нимĕç === * [[Карл Хаусхофер]] (1869—1946) * [[Фридрих Ратцель]] (1844—1904) * [[Карл Шмит]] (1888—1985) === Франци === * [[Видаль де ля Блаш]] (1845—1918) * [[Ив Лакост]] ([[1926]] çур.) === Акăлчан === * [[Хэлфорд Дж. Маккиндер]] (1861—1947) === Американ === * [[Альфред Тайер Мэхэн]] (1840—1914) * [[Элсуорт Хантингтон]] (1876—1947) * [[Спайкмен Николас|Николас Спайкмен]] (1893—1943) === Вырăс === Раççей авторĕсем «геополитика» термина 1920-мĕш çулсенче [[Евразийство|евразийства]] юхăм ĕçченĕсем ĕçе кĕртме тытăнаççĕ. [[1920-мĕш çулсем|1920-мĕш]] çулсен вĕçĕнче унпа пĕтĕм [[СССР]]-та усă курма пуçлаççĕ. * [[Виççĕмĕш Рим|«Мускав — Виççĕмĕш Рим» концепци]] (XV ĕмĕртенпе.) * [[Славянофильство]] (XIX ĕмĕртенпе) * [[Западничество]] (XIX ĕмĕртенпе) * [[Панславизм]] (XIX ĕм.) * [[Николай Яковлевич Данилевский]] (1822—1885) * [[Леонтьев Константин Николаевич|Константин Николаевич Леонтьев]] (1831—1891) * [[Мечников Лев Ильич|Лев Ильич Мечников]] (1838—1888) * [[Южаков Сергей Николаевич|Сергей Николаевич Южаков]] (1849—1910) * [[Ламанский Владимир Иванович|Владимир Иванович Ламанский]] (1833—1914) * [[Вандам Алексей Ефимович|Алексей Ефимович Вандам]] (1867—1933). Геополитикăн вăрçă-стратеги тĕлне аталантарать. [[Пĕрремĕш Тĕнче вăрçи]] умĕнче геополитикăпа 2 статья çырать: ''«[[Наше положение]]»''<ref name="Наше положение">{{кĕнеке |автор = Вандам А. |пай = Наше положение (1912) |пуçелĕк = [[Вандам Алексей Ефимович|Алексей Вандам]], [[Головин Николай Николаевич|Николай Головин]], [[Бубнов Александр Дмитриевич|Александр Бубнов]]. Неуслышанные пророки грядущих войн |каçă = |вырăн = М. |издательство = АСТ, Астрель |çул = 2004 |страницăсем = 368 |тираж = 5100 |сери = Великие противостояния |isbn = 5-17-025223-4 }}</ref> ([[1912]]) и ''«[[Величайшее из искусств]]»''<ref name="Величайшее из искусств">{{кĕнеке |автор = Вандам А. |пай = Величайшее из искусств. Обзор современного международного положения при свете высшей стратегии (1913) |пуçелĕк = [[Вандам Алексей Ефимович|Алексей Вандам]], [[Головин Николай Николаевич|Николай Головин]], [[Бубнов Александр Дмитриевич|Александр Бубнов]]. Неуслышанные пророки грядущих войн |каçă = |вырăн = М. |издательство = АСТ, Астрель |çул = 2004 |страницăсем = 368 |тираж = 5100 |сери = Великие противостояния |isbn = 5-17-025223-4 }}</ref> ([[1913]]). * [[Семёнов-Тян-Шанский, Вениамин Петрович|Вениамин Петрович Семёнов-Тян-Шанский]] (1870—1942) * [[Георгий Валентинович Плеханов]] (1856—1918) * [[Чижевский Александр Леонидович|Александр Леонидович Чижевский]] (1897—1964) * [[Дусинский Иван Иванович]] (?-1919) * [[Евразийство]] (1920-мĕш — 1930-мĕш çç.) * [[Пётр Николаевич Савицкий]] (1895—1968) * [[Гумилёв Лев Николаевич|Лев Николаевич Гумилёв]] (1912—1992) * [[Дугин Александр Гельевич]] (1962) == Вуламалли == # [[Переслегин Сергей Борисович|Переслегин С.]] Самоучитель игры на мировой шахматной доске. М.: АСТ, Terra Fantastica, 2005. ISBN 5-17-027583-8 (фрагмент: http://archipelag.ru/geopolitics/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100128013001/http://www.archipelag.ru/geopolitics/ |date=2010-01-28 }}). # [[Данилевский Николай Яковлевич|Данилевский Н.]] [http://vehi.net/danilevsky/rossiya/index.html Россия и Европа]. // «Классика геополитики, XIX век». М.: АСТ, 2003. ISBN 5-17-017281-8 # Макиндер Х. [http://geopolitika.ru/geop14.htm#1 Географическая ось истории] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080701183254/http://www.geopolitika.ru/geop14.htm#1 |date=2008-07-01 }} // Полис. 1995. № 4. # [[Збигнев Бжезинский|Бжезинский З.]] [http://www.koob.ru/bzenskiy/chess Мировая Шахматная доска]. М.: Международные отношения, 2005. ISBN 5-7133-0967-3 (в общественном доступе http://geopolitics.ru/common/library.htm {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100704174207/http://www.geopolitics.ru/common/library.htm |date=2010-07-04 }}) # Хантингтон С. [[Столкновение цивилизаций]]. М.: АСТ, 2003. ISBN 5-17-007923-0. (в общественном доступе http://geopolitics.ru/common/library.htm {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100704174207/http://www.geopolitics.ru/common/library.htm |date=2010-07-04 }}) # [[Дугин Александр Гельевич|Дугин А.]] [http://geopolitika.ru/ Основы геополитики] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20010720224358/http://geopolitika.ru/ |date=2001-07-20 }}. М.: «Арктогея», 2000. ISBN 5-8186-0004-1 # Колосов В. А., Мироненко Н. С. Геополитика и политическая география: учебник для студентов вузов. М.: Аспект-Пресс, 2001. ISBN 5-7567-0143-5 # Василенко И. А. Геополитика. М.: Гардарики, 2003. ISBN 5-8297-0254-1 # Миньяр-Белоручев К. В. Мировая геополитика. М.: Издательский дом «Проспект-АП», 2006. ISBN 5-98398-018-1 # Krejčí, Oskar: [http://book.publica.cz/ Geopolitics of the Central European Region. The view from Prague and Bratislava] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060816024204/http://book.publica.cz/ |date=2006-08-16 }} Bratislava: Veda, 2005. ISBN 80-224-0852-2 (Free download) # Елацков А. Б. О понятии «геополитика» в современной России // Вестник Санкт-Петербургского университета. Серия 7: геология, география. 2000, Вып. 3 == Çавăн пекех пăхăр == * [[Геоэкономика]] * [[Тĕнче хутшăнăвĕсем]] * [[Раççейĕн территори экспансийĕ]] * [[Тĕнче хутшăнăвĕсен теорийĕ]] * [[Тĕнче хутшăнăвĕсен системи]] == Каçăсем == # [http://www.geopolitics.ru/ Проект «Геополитика»] Анализ еженедельных новостей с точки зрения геополитики, геоэкономики, геостратегии. # [http://www.patriotica.ru/subjects/geopolitics.html Патриотика.ru] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100214160709/http://www.patriotica.ru/subjects/geopolitics.html |date=2010-02-14 }} Библиотека по геополитике, левый подход. # Сообщества в [[Живой Журнал|Живом Журнале]] по геополитике: [https://web.archive.org/web/20070330165105/http://community.livejournal.com/ru_geopolitics/ ru_geopolitics](на русском языке) и [http://community.livejournal.com/geopolitics/ geopolitics] (на английском языке) # [http://www.geopolitika.ru/ «Основы геополитики»] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100129003754/http://geopolitika.ru/ |date=2010-01-29 }} Александр Дугин, учебник. # [http://geopolitika.narod.ru/ Геополитика народа Российского] Международный проект «Геополитика народа российского» # [http://globalgeopolitics.net/ Global Geopolitics] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100703160744/http://globalgeopolitics.net/ |date=2010-07-03 }}{{ref-en}} # [http://geopolitika.ucoz.ru/ ГЕОПОЛИТИК▲] Международный аналитический журнал # [http://www.geopolityka.org/ Европейский Центр Геополитического Анализа] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100208211440/http://www.geopolityka.org/ |date=2010-02-08 }} (на польском языке) Польский геополитических портал == Асăрхавсем == {{асăрхавсем}} {{stub}} [[Категори:Геополитика]] [[Категори:Политика философийĕ]] [[Категори:Философи шкулĕсем]] [[Категори:Политика теорисем]] llt51l7jm69gs8dh4iovzza5smvije8 Виктор Суворов 0 23983 856707 841760 2025-06-14T13:28:43Z InternetArchiveBot 28304 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 856707 wikitext text/x-wiki {{Çыравçă | Ят = Виктор Суворов | Тăван ят = Владимир Богданович Резун | Ӳкерчĕк = Suworow Wiktor.jpg | Анлăшĕ = 200px | Алпусни = | Çуралнă чухнехи ят = Владимир Богданович Резун | Суя ятсем = Виктор Суворов | Çуралнă вăхăт = [[1947]], [[ака, 20]] | Çуралнă вырăн = [[Барабаш]] чиркӳ ялĕ,<br /> [[Тинĕсçум Ен]], [[СССР]] | Гражданлăх = {{USSR}}, {{GBR}} | Ĕçлев тĕсĕ = çыравçă | Хастар çулсем = | Тĕлĕ = Иккĕмĕш Тĕнче вăрçин кун-çулĕ | Жанр = историлĕ документлă проза, публицистика | Парнесем = | Чыславсем = | Lib = | Сайт = [http://www.suvorov.com www.suvorov.com] }} '''Ви́ктор Суво́ров''' (паспортри ят — '''Влади́мир Богда́нович Резу́н'''; [[ака, 20]] [[1947]], [[Барабаш]], [[Тинĕсçум Ен]], [[СССР]]) — паллă çыравçă. Хăйĕн вăрçă историн кĕнекисенче [[Иккĕмĕш Тĕнче вăрçи]]нчи [[СССР]] ролĕн çĕнĕ концепсисене сĕннĕ. Çак концепцисемпе меслетсем хыççăн нумай тавлашу тапранать. == Кун-çулĕ == [[Тинĕсçум Ен]]ĕн [[Барабаш]] ялĕнче<ref name="bio"/> çуралнă. Ашшĕ — [[украинсем|украин]], амăшĕ — [[вырăссем|вырăс]]<ref name="bio"/>. [[1957]] çулта, 11 çул тултарнăскер [[Воронежри Суворов çар училищи]]не вĕренме кĕрет. [[1963]] çулта училищĕне хупнипе юлнă 3 ротăна (пиллĕккĕмĕшне, улттăмĕшне тата çиччĕмĕшне), [[Калининри Суворов çар училищи]]не куçараççĕ. [[1965]] çулта Суворов Калининри училищĕрен вĕренсе тухать те Кейӳри аслă пĕрлехи çар командин училищин иккĕмĕш курсне вĕренме кĕрет. 19 çулта [[ССКП]] пайташĕ пулса тăрать. [[1968]] çулта вăл — танк взвочĕн командирĕ<ref>«Тепĕр кунне Резун тăрăх штабĕнче тан взвочĕн командирĕ ĕç вырăнне тивĕçсе чаçе полк командире патне каять.» //[http://books.google.com/books?id=sM_WMsZG_B4C&pg=PA127&lpg=PA127&dq=%D0%B2%D0%B8%D0%BA%D1%82%D0%BE%D1%80+%D1%81%D1%83%D0%B2%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B2+%D1%81%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B8%D0%BB&source=bl&ots=GlX6U7af89&sig=DUrr_TgmUUrnnl1QSaHoTi0PSEw&hl=en&ei=KrnBSe2AGNSzjAe_7NSsCw&sa=X&oi=book_result&resnum=8&ct=result#PPA106,M1 А. Кадетов. Как Виктор Суворов предавал «Аквариум»] — M., «Эксмо», 2006. ISBN 5-699-14255-X, стр. 106</ref>. [[«Тăнай» операци|Чехословаки территорине çарсене кĕртнĕ операцине]] хутшăннă. [[1968]]—[[1970]] çç. [[Карпатçум çар тăрăхĕ]]нче разведкăра хĕсметре тăрать. [[1970]]а&nbsp;— [[ССКП ТК]] номенклатуринче. [[1970]]—[[1971]] çç. [[Атăлçи çар тăрăхĕ]]н ([[Куйбышев]]ра) штабĕнче разведуйрăмĕн офицерĕ пулнă. [[1971]]—[[1974]] çç. [[Вăрçă-дипломати академийĕ|Вăрçă-дипломати академинче]] пĕлӳ пухнă. == Ĕçĕсем == Суворов кĕнекисене тĕнчери 23 чĕлхене куçарнă<ref>Дмитрий Хмельницкий «Беседы с Виктором Суворовым»</ref>. Вулакансене автор çулне пĕр кĕнеке хайлама шанăç панă<ref>Суворов В. «Аквариум»</ref>. * '''Освободитель''' (1981) * '''Inside the Soviet Army''' (1982), АПШ-ра уйăх кĕнеки пулса тăрать, вырăсла куçарса кăларман * '''Soviet Military Intelligence''' (1984), вырăсла куçарса кăларман * '''[[Аквариум (кĕнеке)|Аквариум]]''' (1985) * '''[[Ледокол (кĕнеке)|Ледокол]]''' (1968—1981), 1985 çулчен кăларакансем пичетлеме йышăнман, пайпа 1985—1986 çулсенче тухать, пĕтĕмпех — 1989 (нимĕçле), вырăсла Раççейре — 1992 çулта * '''Spetsnaz''' (1987) * '''[[День «М» (кĕнеке)|День «М»]]''' (1968—1993) * '''[[Контроль (кĕнеке)|Контроль]]''' (1981, çырнă 1994) * '''[[Контроль (кĕнеке)|Контроль.]]''' Фильм сценарийĕ. (юлашки тӳрлетӳ - нарăсăн 20-мĕшĕ, 2010) * '''Последняя республика''' (1995) * '''[[Выбор (кĕнеке)|Выбор]]''' (1997) * '''Очищение''' (1998) * '''Золотой эшелон''' (2000, урăх авторпа пĕрле) * '''Самоубийство''' (2000) * '''Тень победы''' (2002) * '''Беру свои слова обратно''' (2005) * '''Святое дело''' (2008), «Последняя республика» кĕнеке тăсăлăвĕ * '''The Chief Culprit: Stalin’s Grand Design to Start World War&nbsp;II''' (2008) Тинĕс вăрçи институчĕ [[АПШ]] ({{Lang-en|USNI}}) пичетленĕ <ref>[http://republic.com.ua/world.php?id_show=8379 «Главный виновник» кĕнекен рецензине] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20101129023331/http://republic.com.ua/world.php?id_show=8379 |date=2010-11-29 }} малтан [https://web.archive.org/web/20080918091049/http://www.voanews.com/russian/index.cfm?sel_tab=2 «Америка сассин» сайтăн «Вырăс страницинче» пичетленĕ]</ref> * '''Разгром''' (2010), «Последняя республика» трилогин вĕçлевĕ === Британири вăрçă-ăслăх журналĕнче пмчетлени === [[Сивлек вăрçă|Сивлек вăрçи]] тапхăрĕнче британ вăрçă тĕпчев центрĕн журналĕ [[:en:Royal United Services Institute|RUSI]] Суворовăн икĕ статьине çутта кăларать: * '''Who was planning to attack whom in June 1941, Hitler or Stalin?''' / by Viktor Suvorov. [[:en:RUSI Journal|Journal of the Royal United Services Institute for Defence Studies]]; v.30, June, 1985, pp.&nbsp;50–55<ref name="rusi30">[http://lib.leeds.ac.uk/record=b2150507~S4 Who was planning to attack whom in June 1941, Hitler or Stalin?] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180111192214/http://lib.leeds.ac.uk/record=b2150507~S4 |date=2018-01-11 }} / by Viktor Suvorov. [[:en:RUSI Journal|Journal of the Royal United Services Institute for Defence Studies]]; v.30, June, 1985, pp.50-55</ref> * '''Yes, Stalin was planning to attack Hitler in June 1941''' / by Viktor Suvorov. [[:en:RUSI Journal|Journal of the Royal United Services Institute for Defence Studies]]; v.31, June 1986, pp.&nbsp;73–74<ref name="rusi31">[http://lib.leeds.ac.uk/record=b2152370~S4 Yes, Stalin was planning to attack Hitler in June 1941] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180111191737/http://lib.leeds.ac.uk/record=b2152370~S4 |date=2018-01-11 }} / by Viktor Suvorov. [[:en:RUSI Journal|Journal of the Royal United Services Institute]]; v.31, June 1986, pp.73-74</ref> Çак статьясем пирки истори профессорĕ Бианка Пиетров-Энкер çапла çырать: «Суворовăн аргуменчĕсем çăв терии сахал пулнипе тиркевçĕсем „унăн историк пултарулăхĕ“ пирки иккĕленме пуçларĕç»<ref>Бианка Пиетров-Энкер, «Германия в июне 1941 г. — жертва советской агрессии? О разногласиях по поводу тезиса о превентивной войне» [https://web.archive.org/web/20010304001649/http://www.tuad.nsk.ru/~history/Author/Engl/P/Pietrow/Articles/bianka.htm]</ref>. <nowiki>*</nowiki> Асăрхав: [[:en:Royal United Services Institute|Royal United Services Institute]] — сумлă<ref>[http://www.rusi.org/about/ хаклă рекомендацисене] [[Елизавета II|Елизавета II патша]], премьер-министр [[Гордон Браун|Гордона Брауна]], премьер-министр пулнă [[Тони Блэр]]а</ref> [[Аслă Британи|британ]], ирĕклĕ<ref>[http://www.esrcsocietytoday.ac.uk/ESRCInfocentre/opportunities/eligibility/ ирĕклĕ тĕпчев йĕркелĕвĕсен ят-йышĕ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090521184902/http://www.esrcsocietytoday.ac.uk/ESRCInfocentre/opportunities/eligibility/ |date=2009-05-21 }} [[:en:ESRC|The Economic and Social Research Council (ESRC)]] хыпарĕпе</ref><ref>[http://www.rusi.org/about/ The Royal United Services Institute (RUSI) is an independent think tank] / RUSI — это независимый исследовательский центр</ref> [[ăслăх-тĕпчев институчĕ]]<ref>[http://www.rusi.org/news/ref:N48EB20ABE09D0/ RUSI получил награду, как «научный центр года»] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100710015503/http://www.rusi.org/news/ref:N48EB20ABE09D0/ |date=2010-07-10 }}</ref>, специализирующийся на вопросах [[вооружение|вооружения]], [[оборона|обороны]], [[безопасность|безопасности]] и [[Военная история|военной истории]]<ref>[http://www.rusi.org/publication/ RUSI Journal публикует в каждом номере 2—4 научные статьи по [[Военная история|военной истории]] («two to four scholarly studies on military history subjects»)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090401210026/http://www.rusi.org/publication |date=2009-04-01 }}</ref>. == Çавăн пекех == * [[Германин СССР хирĕç превентивлă вăрçă тезисĕ]] == Çемье == * Ашшĕ — Богдан Васильевич, çар çынни, артиллерист. Инçет Хĕвелтухăç вăрçă тăрăхĕн 5-мĕш çарăн Александр Невский орденĕллĕ 72 гварди полкĕнче хĕсметре тăнă. Çартан 1959 çулта майор çар хисепĕпе хĕсметрен тухнă. * Амăшĕ — Вера Спиридоновна * Шăллĕ — Александр, 1945 ç.çур., вăрçă çынни. 27 çул Ракета çарĕсенче хĕсметре тăнă. 1991 çулта подполковник çар хисепĕпе хĕсметрен тухнă. * Арăмĕ — Татьяна Степановна (Корж), 1952 ç.çур., 1971 çултанпа арăмĕ * Икĕ ача (хĕр тата ывăл), икĕ мăнук. == Асăрхавсем == {{асăрхавсем|height=200}} == Каçăсем == {{wikiquote}} * {{lib.ru|http://lib.ru/WSUWOROW/}} * [http://militera.lib.ru/research/index.html Виктор Суворов ĕçĕсем] «Милитера» («Военная литература») сайтĕнче * Игорь Лосев. [https://web.archive.org/web/20081006213012/http://www.inosmi.ru/print/241363.html Великий украинец Владимир Ризун] («[[День (хаçăт, Украина)|День]]», Украина, [[çу, 15|15.05]].[[2008]]) * [http://solonin.org/full.php?show=content&id=450&type=st2 Открытое письмо В. Суворова руководству издательства «АСТ»] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090525115256/http://solonin.org/full.php?show=content&id=450&type=st2 |date=2009-05-25 }} * [http://community.livejournal.com/ledokol_ru/ Соообщество "Книги Виктора Суворова"] === Интервью === * [http://avn.thelook.ru/_vragi_lib/suvorov/various/interv.zip Выступление в программе «Обличчя Світу» украинского ТВ-канала «Интер», 1999]{{Ĕçлемен каçă|date=September 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * [http://www.newizv.ru/news/2006-09-01/53116/ «За идеи в России сейчас не убивают»] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070610125823/http://www.newizv.ru/news/2006-09-01/53116/ |date=2007-06-10 }} («[[Новые известия]]», [[авăн, 1|01.09]].[[2006]]) * [http://www.inosmi.ru/world/20061003/230230.html Агентами ГРУ остаются всю жизнь] («Rzeczpospolita», Польша, [[юпа, 3|03.10]].[[2006]]) * [http://www.rg-rb.de/2008/30/gud.shtml Мы не дураки!] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081029041646/http://www.rg-rb.de/2008/30/gud.shtml |date=2008-10-29 }} («[[Русская Германия]]», [[1 августа|01.08]].[[2008]]) * [http://echo.msk.ru/guests/555025-echo/ Объяснение в истории ] («[[Радиостанция «Эхо Москвы» Цена победы]]» [[çу, 30|30.08]].[[2010]]) === Суворов кĕнекисем пирки истори литератури === ==== Килĕшӳллĕ литература ==== * {{cite book |ref=CITEREFSokolov |автор=[[Соколов, Борис Вадимович|Соколов Б. В.]] |пуçелĕк=Правда о Великой Отечественной войне (Сборник статей) |издательство=Алетейя |вырăн=СПб. |çул=1998 |isbn=9785893291025 |каçă=http://militera.lib.ru/research/sokolov1/index.html }} * {{cite book |ref=CITEREFПравда2006 |яваплă=Дм. Хмельницкий |пуçелĕк=Правда Виктора Суворова. Переписывая историю Второй Мировой: Антология |издательство=Яуза |çул=2006 |isbn=5-87849-214-8 |каçă=http://tapirr.com/texts/history/suvorov/pravda/ind.htm }} * {{cite book |ref=CITEREFSolonin |автор=[[Солонин, Марк|Марк Солонин]] |пуçелĕк=Когда началась Великая Отечественная война |издательство=[http://www.vidrodzhenia.org.ua/ Возрождение] |вырăн=Дрогобыч |çул=2004 |isbn=966-538-147-4 |каçă=http://www.lib.ru/HISTORY/SOLONIN_M/ }} * {{cite book |ref=CITEREFBunich |автор=[[Бунич Игорь Львович|Игорь Бунич]] |пуçелĕк=Операция 'Гроза', или Кровавые игры диктаторов |издательство=Облик |вырăн=СПб. |çул=1997 |isbn=5-85976-024-8 |каçă=http://lib.aldebaran.ru/author/bunich_igor/bunich_igor_groza_krovavye_igry_diktatorov/ }} ==== В.Суворов кĕнекисене асăнакан литература ==== * [[Невежин Владимир Александрович|Владимир Невежин.]] [http://gkaf.narod.ru/kirillov/ref-liter/nevezhin-95.html Речь Сталина 5 мая 1941 года и апология наступательной войны&nbsp;— Отечественная история, 1995, №&nbsp;2, с.&nbsp;54—69] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110726060335/http://gkaf.narod.ru/kirillov/ref-liter/nevezhin-95.html |date=2011-07-26 }} * [[Невежин Владимир Александрович|Владимир Невежин.]] [http://gkaf.narod.ru/kirillov/ref-liter/nevezhin-99.html Стратегические замыслы Сталина накануне 22 июня 1941 года (По итогам «незапланированной дискуссии» российских историков)&nbsp;— Отечественная история, 1999, №&nbsp;5, с.&nbsp;108—124] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110726060130/http://gkaf.narod.ru/kirillov/ref-liter/nevezhin-99.html |date=2011-07-26 }} * {{cite book |ref=CITEREFМельтюхов |автор=[[Мельтюхов Михаил Иванович|Михаил Мельтюхов]] |çĕлĕк=Упущенный шанс Сталина. Советский Союз и борьба за Европу: 1939—1941 (Документы, факты, суждения) |издательство=Вече |çул=2000 |вырăн=М. |isbn=5-7838-0590-4 |каçă=http://militera.lib.ru/research/meltyukhov/index.html }} ==== Тиркев литератури ==== * ''Исаев А., [[Свирин Михаил Николаевич|Свирин М.]], Дриг Е., Чобиток В. и др.'' Неправда Виктора Суворова. Военно-исторический сборник. — М.: Яуза, Эксмо, 2007. — 384 с ISBN 978-5-699-24861-2 * [http://deol.ru/manclub/war/suv.htm Полемика Сергея Харламова с Виктором Суворовым] * [[Исаев Алексей Валерьевич|''Исаев А.&nbsp;В.'']] [http://militera.lib.ru/research/isaev_av1/index.html Антисуворов] * [http://armor.kiev.ua/wiki/index.php?title=«Ледокол»_—_бред_2 ''Чобиток В.'' «Ледокол»&nbsp;— бред 2] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20101110005657/http://armor.kiev.ua/wiki/index.php?title=%C2%AB%D0%9B%D0%B5%D0%B4%D0%BE%D0%BA%D0%BE%D0%BB%C2%BB_%E2%80%94_%D0%B1%D1%80%D0%B5%D0%B4_2 |date=2010-11-10 }} * [[Городецкий Габриэль|''Городецкий Г.'']] [http://www.scepsis.ru/library/id_440.html Миф «Ледокола»] * Владимир Грызун [http://scepsis.ru/library/id_2398.html «Как Виктор Суворов сочинял историю»] * {{cite book |ref=CITEREFGorodetsky1999 |last=Gorodetsky |first=Gabriel |title=Grand Delusion: Stalin and the German Invasion of Russia |publisher=Yale University Press |location=New Haven, London |year=1999 |isbn=0-300-07792-0 }} * ''[[Безыменский Лев Александрович|Безыменский Л. А.]]'' [https://archive.is/20121225070910/antisys.narod.ru/fedorov4.html О плане Жукова от 15 мая 1941 г.] * ''Юбершер Г.'' [https://archive.is/20121225020217/antisys.narod.ru/Ueberschar.html 22 июня 1941 г в современной историографии ФРГ] * [http://armor.kiev.ua/army/hist/shuler.shtml ''Веремеев Ю.'' Шулер от истории] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070515045521/http://armor.kiev.ua/army/hist/shuler.shtml |date=2007-05-15 }} * {{cite book |ref=CITEREFНеправда2008 |пуçелĕк=Неправда Виктора Суворова-2 |кăларăм=Яуза, Эксмо |вырăн=М. |çул=2008 |isbn=978-5-699-26288-5 }} * {{кĕнеке |автор = В. Веселов |пай = |пуçелĕк = Новый антиСуворов |каçă = |яваплă = |кăларăм = |вырăн = М. |издательство = Яуза; Эксмо |çул = 2009 |том = |страницы = |страниц = 352 |сери = Великая Отечественная: Неизвестная война |isbn = 978-5-699-32204-6 |тираж = 5000 }} * {{статья | автор = А. Колганов | пуçелĕк = «Честная книга», полная лжи. О книгах Владимира Резуна (Суворова) | тăван çĕлĕк = | каçă = http://www.alternativy.ru/old/magazine/htm/98_4/iv.htm | кăларăм авторĕ = | кăларăм = Журнал «Альтернативы» | тĕс = | вырăн = | издательство = | çул = 1998 | выпуск = | том = | номер = 4 | страницы = | isbn = }} {{DEFAULTSORT:Суворов, Виктор}} [[Категори:Аслă Британи çыравçисем]] [[Категори:XX ĕмĕрти вырăс çыравçисем]] [[Категори:XXI ĕмĕрти вырăс çыравçисем]] [[Категори:Аслă Британи историкĕсем]] [[Категори:Аслă Британи публицисчĕсем]] [[Категори:ТРУ ĕçтешĕсем]] [[Категори:Истори ревизионисчĕсем]] [[Категори:Иккĕмĕш Тĕнче вăрçине урăхла ăнлантарни]] [[Категори:Виктор Суворов|*]] [[Категори:СССР разведчикĕсем]] [[Категори:ССКП пайташĕсем]] 0c8hhx27hiybs5bushj6jo46l9vvx9k Пи (хисеп) 0 25461 856775 809333 2025-06-15T07:50:49Z InternetArchiveBot 28304 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 856775 wikitext text/x-wiki [[Ӳкерчĕк:Pi-unrolled-720.gif|thumb|360px|right|Çавракăш диаметрĕ 1 пулсан çавракăш тăршшĕ — «пи» хисеп]] {| class="infobox" style="width:370px" | colspan="2" align="center" | [[Иррационаллă хисеп|Иррационаллă хисепсем]]<br /> |- | || |- ! Шутлав йĕркисем || <math>\pi</math> хисепне çывăхлатни |- | [[Иккĕллĕ шутлав йĕрки|Иккĕллĕ]] || 11,00100100001111110110… |- | [[Вуннăллă шутлав йĕрки|Вуннăллă]] || 3,1415926535897932384626433832795… |- | [[Вунултăллă шутлав йĕрки|Вунултăллă]] || 3,243F6A8885A308D31319… |- | Рационаллă çывăхлатни || <sup>22</sup>⁄<sub>7</sub>, <sup>223</sup>⁄<sub>71</sub>, <sup>355</sup>⁄<sub>113</sub>,<sup>103993</sup>/<sub>33102</sub>, … |- | [[Вĕçĕмсĕр ваклани]] ||{{nowrap|[3; 7, 15, 1, 1, 1, 1, 2, 1, 3, 1, 14, 2, 1, 1, … ]}} <small>(Кувĕçĕмсĕр аклани периодла мар. </small> |- | [[Евклид геометрийĕ]] ||<math>\pi</math> [[радиан]] = 180° |} {| class="infobox" style="width:30em;" |- |-style="text-align:center;" | <small>3.1415926535 8979323846 2643383279 5028841971 6939937510 5820974944 5923078164 0628620899 8628034825 3421170679 8214808651 3282306647 0938446095 5058223172 5359408128 4811174502 8410270193 8521105559 6446229489 5493038196 4428810975 6659334461 2847564823 3786783165 2712019091 4564856692 3460348610 4543266482 1339360726 0249141273 7245870066 0631558817 4881520920 9628292540 9171536436 7892590360 0113305305 4882046652 1384146951 9415116094 3305727036 5759591953 0921861173 8193261179 3105118548 0744623799 6274956735 1885752724 8912279381 8301194912 9833673362 4406566430 8602139494 6395224737 1907021798 6094370277 0539217176 2931767523 8467481846 7669405132 0005681271 4526356082 7785771342 7577896091 7363717872 1468440901 2249534301 4654958537 1050792279 6892589235 4201995611 2129021960 8640344181 5981362977 4771309960 5187072113 4[[Фейнман пăнчи|999999]]837 2978049951 0597317328 1609631859 5024459455 3469083026 4252230825 3344685035 2619311881 7101000313 7838752886 5875332083 8142061717 7669147303 5982534904 2875546873 1159562863 8823537875 9375195778 1857780532 1712268066 1300192787 6611195909 2164201989<br /> ...</small> |- |style="padding:0px; border-top:solid 1px #aaaaaa;"| <div class="thumbcaption">Пи хисепĕн запятой хыççăнхи малтанхи 1000 палли.<ref>[http://www.math.com/tables/constants/pi.htm PI]</ref></div> |- |} <font size="5"><math>\pi~</math></font> ('''«пи»''' тесе каламалла) — çавракăш тăршшĕне миçе çавракăш диаметрĕ кĕнине кăтартакан [[математика константи]]<ref>Ку палăрту Евклид геометрийĕ валли кăна. Ытти геометрисенче ку хисеп урăхла пулма пултарать. Сăмахран, Лобачевски геометринче ку хисеп <math>\pi~</math> пĕчĕкрех</ref> . [[греч алфавичĕ|Грек алфавитĕнчи]] «[[пи (буква)|пи]]» символпа палăртаççĕ. == Пахалăхĕсем == === Трансцендентлĕх тата иррациллĕх === * <math>\pi</math> — [[иррациллĕ хисеп]], унăн пĕлтерĕшне m/n евĕр вакпа танлаштарма çук (m тата n — вак мар хисеп). Çавăнпа вуннăлла кăтартни нихăçан та пĕтмест тата тапхăрла мар. <math>\pi</math> хисеп [[иррациллĕ хисеп]] иккенне [[Ламберт Иоганн Генрих|Иоганн Ламбертом]] 1761-мĕщ çулта <math>\frac{e-1}{2^n}</math> хисепе вĕçĕмсĕр вака пайласа çирĕплетнĕ<ref>{{Cite news | last = Lambert | first = Johann Heinrich | title = Mémoire sur quelques propriétés remarquables des quantités transcendentes circulaires et logarithmiques | publication-date = 1768 | year = 1761 | periodical = Histoire de l'Académie, | publication-place = Berlin | volume = XVII | pages = 265–322 | postscript = }}</ref>. 1794-мĕш çулта [[Лежандр Адриен Мари|Лежандр]] тата виçĕмлĕрех <math>\pi</math> тата <math>\pi^2</math> иррациллĕ пулнине çирĕплетнĕ. * <math>\pi</math> — [[трансцендентлĕ хисеп]]. Кăна 1882-мĕш çулта Кенинсберг универститечĕн профессорĕ [[Линдеман Фердинанд фон|Линдеманом]] çирĕплетнĕ. [[Клейн Феликс|Феликс Клейн]] 1894-мĕш çулта çирĕплетнине ансатлатнă. <ref>Доказательство Клейна приложено к работе «Вопросы элементарной и высшей математики», ч.&nbsp;1, вышедшей в [[Гёттинген]]е в 1908 году.</ref> === Шутлани === <math>\pi</math> хисепĕн нумай формули паллă: * [[Виет Франсуа|Франсуа Виет]]: :: <math>\frac2\pi= \frac{\sqrt{2}}2\cdot \frac{\sqrt{2+\sqrt2}}2\cdot \frac{\sqrt{2+\sqrt{2+\sqrt2}}}2 \cdot \ldots</math> * [[Валлис формули]]: :: <math>\frac{2}{1} \cdot \frac{2}{3} \cdot \frac{4}{3} \cdot \frac{4}{5} \cdot \frac{6}{5} \cdot \frac{6}{7} \cdot \frac{8}{7} \cdot \frac{8}{9} \cdots = \frac{\pi}{2}</math> * [[Лейбниц речĕ]], чи малтан [[Сангамаграмри Мадхава|Мадхавой]] 1400 мĕш çулта тупнă {{нет АИ|19|10|2010}} : :: <math>\frac{1}{1} - \frac{1}{3} + \frac{1}{5} - \frac{1}{7} + \frac{1}{9} - \cdots = \frac{\pi}{4}</math> * [[Эйлер Леонард|Эйлер]] пĕртанлăхĕ: :: <math>e^{i \pi} + 1 = 0\;</math> * [[Пуассон Симеон Дени|Пуассон]] интегралĕ» е «[[Гаусс Карл Фридрих|Гаусс]] интегралĕ» :: <math>\int\limits_{-\infty}^{+\infty}\ e^{-x^2}{dx} = \sqrt{\pi}</math> * [[Интеграллă синус]]: :: <math>\int\limits_{-\infty }^{+\infty }{\frac{\sin x}{x}dx}=\pi </math> * Полилогарифм урлă шутлани <ref>{{MathWorld|PiSquared|Pi Squared}}</ref> ::<math>\pi=\sqrt{6\ln^2 2+12\ \operatorname{Li}_2\left(\frac{1}{2}\right)}</math> [[Ӳкерчĕк:Cutcircle2.svg|thumb|Лю Хуэй алгоритмĕ]] * Хальхи вăхăтра Пи хисепĕн 5 триллион паллине тупнă<ref name="Рекорд" /> == Культурăра == * Пи ятлă илемлĕ фильм ӳкернĕ. * Сергей Лукьяненкон [[Спектр (роман)|Спектр]] романĕнче Пи 4-па тан тĕнчесене асăнаççĕ.. == Тата пăхăр == * [[Круг Квадратури]] * [[Рационаллă тригонометри]] == Асăрхавсем == {{асăрхавсем}} == ЛВуламалли == * ''Жуков А. В.'' [http://www.mccme.ru/mmmf-lectures/books/books/book.18.pdf О числе π] М.: МЦМНО, 2002. 32 с. ISBN 5-94057-030-5 * ''[[Перельман, Яков Исидорович|Перельман Я. И.]]'' Квадратура круга. Л.: Дом занимательной науки, 1941. [http://publ.lib.ru/ARCHIVES/P/PEREL'MAN_Yakov_Isidorovich/Kvadratura_kruga.(1941).%5Bdjv%5D.zip Текст в формате djv/zip]{{Ĕçлемен каçă|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}. == Каçăсем == * [http://ja0hxv.calico.jp/pai/epivalue.html 1 триллион знаков числа ПИ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111003034922/http://ja0hxv.calico.jp/pai/epivalue.html |date=2011-10-03 }} * {{MathWorld |urlname=PiFormulas |title=Pi Formulas}} * [http://www.wolframalpha.com/input/?i=Representations+of+Pi Различные представления числа Пи] на [[Wolfram Alpha]] * [http://arbuz.uz/x_pi.html Зона ПИ на «Арбузе»] * {{OEIS|A000796}} * [http://www.angio.net/pi/bigpi.cgi Поиск-online различных числовых последовательностей, среди первых 200 000 000 знаков числа Пи] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180705054317/http://www.angio.net/pi/bigpi.cgi |date=2018-07-05 }} * [http://evrika.tsi.lv/index.php?name=texts&file=show&f=32 100 000 знаков числа ПИ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120314164610/http://evrika.tsi.lv/index.php?name=texts&file=show&f=32 |date=2012-03-14 }}, * [http://keithschofield.com/pi/std.html Digits of Pi] {{Харпăр ятлă хисепсем}} [[Категори:Пи]] [[Категори:Ятлă хисепсем]] sr6dhs3lfaxto3o7ilu2mttizf8gt1l Курил утравĕсем 0 25484 856747 716394 2025-06-15T03:18:33Z We moved to 8.13 37730 856747 wikitext text/x-wiki '''Кури́л утравӗсем́''' — [[Камчатка]] ҫурутравӗпе [[Хоккайдо]] утравӗ хушшинчи [[утрав]], мӑка пӗккипе [[Охотское тинĕсĕ|Охотское тинӗсӗ]] [[Лӑпкӑ океан]]ран уйӑрать. Тӑсӑлӑвӗ — 1200 яхӑн ҫм. Пӗтӗмӗшле лаптӑкӗ — 10,5 пин ҫм²<ref>{{кĕнеке|автор=Российская академия наук. Институт географии РАН. Тихоокеанский институт географии ДВО РАН; Редкол.: Котляков В. М. (председатель), Бакланов П. Я., Комедчиков Н. Н. (гл. ред.) и др.; Отв. ред.-картограф Фёдорова Е. Я.|пуçелĕк=Атлас Курильских островов|вырăн=М.; Владивосток |издательство=ИПЦ «ДИК»|çул=2009|страницăсем=516}}</ref><ref>{{cite web|author=Управление природных ресурсов и охраны окружающей среды МПР России по Сахалинской области.|date=2003|url=http://ecosakh.ru/data/97_Doklad_o_sostoyanii_i_ob_ohrane_OS_Sahalinskoi_oblasti_v_2002_godu.pdf|title=Доклад «О состоянии и об охране окружающей среды Сахалинской области в 2002 году»|publisher=|accessdate=2010-06-21}}</ref><ref>{{cite web|author=|date=|url=http://www.adm.sakhalin.ru/index.php?id=11|title=Сахалинская область|publisher=Официальный сайт губернатора и правительства Сахалинской области|accessdate=2010-06-21}}</ref>. Утравсем икӗ параллельлӗ йӗртен тӑраҫҫӗ: [[Мӑн Курил гряди|Мӑн Курил]] тата [[Кӗҫӗн Курил гряди|Кӗҫӗн Курил]]. Вӗсен шутӗнче 30 пысӑк тата темӗн чуль вӗтӗ утрав. Вӑрҫӑ енчен стратегиллӗ тата экономика паллӑхлӑ шутланать<ref>''Макеев Б.'' «Курильская проблема: военный аспект». [[Мировая экономика и международные отношения]], 1993 год, № 1, стр. 54</ref>. == Утравсен ят-йышĕ == 1 км² лаптăкран пысăк утравсен ят-йышĕ, çурçĕртен кăнтăралла. [[File:Kuril Island.jpg|thumb|Курил çĕр пичĕ]] [[File:Atlasovisland.jpg|thumb|[[Атласов утравĕ]]]] [[File:Onekotan-Kurile-Islands.jpg|thumb|[[Онекотан]]]] [[File:Dolgaya 1.jpg|thumb|Вăрăм чул сăрчĕ ([[Ловушки (чул сăрчĕ)|Ловушки чул сăрчĕ]])]] {| class="standard" |- class="highlight" !align=center|Ячĕ !align=center|Лаптăк,<br /> км² !align=center|Максималлă<br /> çӳллĕш, м !align=center|Анлăх !align=center|Вăрăмлăх |- align=center | colspan=5 class="bright"|<big>'''''[[Мăн Курил йăранĕ]]'''''</big> |- align=center | colspan=5 class="highlight"|'''''Çурçĕр ушкăнĕ''''' |- align=right | [[Атласов утравĕ|Атласов]] || 150 || 2339 || 50°52' || 155°34' |- align=right | [[Шумшу]] || 388 || 189 || 50°45' || 156°21' |- align=right | [[Парамушир]] || 2053 || 1816 || 50°23' || 155°41' |- align=right | [[Анциферов утравĕ|Анциферов]] || 7 || 747 || 50°12' || 154°59' |- align=right | [[Маканруши]] || 49 || 1169 || 49°46' || 154°26' |- align=right | [[Онекотан]] || 425 || 1324 || 49°27' || 154°46' |- align=right | [[Харимкотан]] || 68 || 1157 || 49°07' || 154°32' |- align=right | [[Чиринкотан]] || 6 || 724 || 48°59' || 153°29' |- align=right | [[Экарма]] || 30 || 1170 || 48°57' || 153°57' |- align=right | [[Шиашкотан]] || 122 || 934 || 48°49' || 154°06' |- align=center | colspan=6 class="highlight"|'''''Вăта ушкăн''''' |- align=right | [[Райкоке]] || 4,6 || 551 || 48°17' || 153°15' |- align=right | [[Матуа]] || 52 || 1446 || 48°05' || 153°13' |- align=right | [[Расшуа]] || 67 || 948 || 47°45' || 153°01' |- align=right | ''[[Ушишир|Ушишир утравĕсем]]'' || 5 || 388 || — || — |- class="shadow" align=right | [[Рыпонкича]] || 1,3 || 121 || 47°32' || 152°50' |- class="shadow" align=right | [[Янкича]] || 3,7 || 388 || 47°31' || 152°49' |- align=right | [[Кетой]] || 73 || 1166 || 47°20' || 152°31' |- align=right | [[Симушир]] || 353 || 1539 || 46°58' || 152°00' |- align=right | [[Броутон утравĕ|Броутон]] || 7 || 800 || 46°43' || 150°44' |- align=right | ''[[Хура Тăвансем|Хура Тăвансем утрав]]'' || 37 || 749 || — || — |- class="shadow" align=right | [[Чирпой]] || 21 || 691 || 46°30' || 150°55' |- class="shadow" align=right | [[Брат-Чирпоев]] || 16 || 749 || 46°28' || 150°50' |- align=center | colspan=6 class="highlight"|'''''Кăнтăр ушкăнĕ''''' |- align=right | [[Уруп (утрав)|Уруп]] || 1450 || 1426 || 45°54' || 149°59' |- align=right | [[Итуруп]] || 3318,8 || 1634 || 45°00' || 147°53' |- align=right | [[Кунашир]] || 1495,24 || 1819 || 44°05' || 145°59' |-align=center |colspan=6 class="bright"|<big>'''''[[Кĕçĕн Курил йăранĕ]]'''''</big> |- align=right | [[Шикотан]] || 264,13 || 412 || 43°48' || 146°45' |- align=right | [[Полонскин утравĕ|Полонский]] || 11,57 || 16 || 43°38' || 146°19' <!-- |- align=right | ''[[Ванчăксем (утравсем)|Ванчăксем]]'' || 0,2 || 38 || 43°35' || 146°25'--> |- align=right | [[Симĕс (утрав, Лăпкă океан)|Симĕс]] || 58,72 || 24 || 43°30' || 146°08' |- align=right | [[Остров Танфильева|Танфильева]] || 12,92 || 15 || 43°26' || 145°55' |- align=right | [[Юрий (утрав)|Юрий]] || 10,32 || 44 || 43°25' || 146°04' <!-- |- align=right | ''[[Дёмин утравĕсем|Дёмин]]'' || 0,7 || 34 || 43°25' || 146°10'--> |- align=right | [[Анучин утравĕ|Анучин]] || 2,35 || 33 || 43°22' || 146°00' |} == Флор, фауна == [[File:212 1264 Baklany Shumshu.jpg|thumb|[[Баклансем]] [[Шумшу]] утравĕнче. Хыçалта — [[Парамушир]] утравĕ: [[Дунькин Пуп]] тăвĕпе [[Северо-Курильск]] хули.]] == Утравсен кун-çулĕ == === XVII ĕмĕр === === XVIII ĕмĕр === === XIX ĕмĕр === [[File:Kuril islands 1893.jpg|thumb|Курил утравĕсем 1893 çулхи акăлчан картти çинче]] === XX ĕмĕр === * 1905 ç. [[Вырăс-япун вăрçи|вырăс-япун вăрçинче]] парăнсан Раççей [[Сахалин]]ăн кăнтăр пайне Японие панă. * 1945 ç. нарăс уйăхĕнче Совет Союзĕ Сахалинпа Курил утравĕсене тавăрас шутпа, АПШ-па Аслă Британи шантарнипе, Японие хирĕç вăрçа кĕме кăмăл тунă. * [[1946]] ç. [[нарăс, 2]]. СССР Аслă Канашĕн Президиумăн хутайĕпе Кăнтăр [[Сахалин]]па Курил утравĕсене РСФСР шутне кĕртнĕ. * [[1947]]. Япунсемпе айнсене утравсенчен Японие [[депортаци|кăларса янă]]. 17 000 япунпа паллă мар шутлă айн инкеке лекнĕ. * [[1952]] ç. [[чӳк, 5]]. Хăватлă [[цунами]] Курилăн мĕнпур çыранне çапнă, чи пысăк инкекĕ [[Парамушир]]а çитнĕ. Питĕ пысăк хум [[Северо-Курильск]] (малт. [[Касивабара]]) хулана пĕтĕмпех шăлса кайнă. Пичетре çак катастрофа пирки асăнма чарнă<ref>О. Бондаренко, Неизвестные Курилы М. 1992 стр. 109</ref>. * 1956 ç., Совет Союзĕпе Япони официаллă икĕ патшалăха вăрçăран уйăракан тата Японие [[Хабомаи]]пе [[Шикотан]]а паракан Пĕрлĕхлĕ килĕшӳ тăваççĕ. Çапах та, килĕшӳ çине алă пусайман: эхер те [[Итуруп]]па [[Кунашир]]шăн кĕрешме пăрахсан АПШ Японие [[Окинава]] утравне тавăрса памастăп тесе хăратнă<ref>[http://kp.ru/daily/24566/739370/ Японцы просят Медведева не ехать на Курилы] // Сайт газеты [http://kp.ru/ «Комсомольская правда»], 29.09.2010</ref>. == Пăхăнуллăх тавлашăвĕ == {{Main|Кăнтăр Курил утравĕсен пăхăнуллăхĕн тавлашăвĕ}} == Халăх йышĕ == Курил утравĕсенче халăх пур çĕрте те пурăнмасть. Пĕрмаях [[Парамушир]], [[Итуруп]], [[Кунашир]] тата [[Шикотан]] утравĕсенче йăва çавăрнă. 2010 çулăн пуçламăшĕнче 19 пурăнан вырăн: икĕ хула ([[Северо-Курильск]], [[Курильск]]), хула евĕр паççулкă ([[Южно-Курильск]]) тата 16 ял пулнă. == Экономика == == Çавăн пекех пăхăр == {{commonscat|Kuril Islands}} * [[Раççей-япун хутшăнăвĕсем]] == Асăрхавсем == {{асăрхавсем}} == Вуламалли == * {{кĕнеке |пуçелĕк = Атлас Курильских островов |яваплă = Российская академия наук. Институт географии РАН. Тихоокеанский институт географии ДВО РАН; Редкол.: Котляков В. М. (председатель), Бакланов П. Я., Комедчиков Н. Н. (гл. ред.) и др.; Отв. ред.-картограф Фёдорова Е. Я. |вырăн = М.; Владивосток |издательство = ИПЦ «ДИК» |çул = 2009 |страница = 516 |isbn = 978-5-89658-034-8 |тираж = 300 }} == Каçăсем == * [http://www.kurilstour.ru/islands.shtml Курил утравĕсен тавралăхĕ] * [http://www.sakhalin.info/kuriles.ru Курил утравĕсен çĕн хыпарĕсем] * [http://www.pref.hokkaido.lg.jp/sm/hrt/hopporyodo/rosia1.htm Управление по вопросам Северных территорий общего департамента губернаторства Хоккайдо] * [http://www.sakhalin.ru/Rover/TEXTS/bears.html А. К. Клитин. Субъективные заметки о буром медведе Сахалина и Курильских островов] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110808181104/http://www.sakhalin.ru/Rover/TEXTS/bears.html |date=2011-08-08 }} * [http://www.forcedmigration.org/video/chishima/ru/ Чишима: границы Сан-Франциско] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110216152209/http://www.forcedmigration.org/video/chishima/ru/ |date=2011-02-16 }} * [http://www.kuriles.ru/ Курил утравĕсем] * [http://www.caas.ru/kurili.html#top/ Кăнтăр Курил, Итуруп тата Кунашир] * ''Н. А. Гвоздецкий, Н. И. Михайлов.'' [http://tapemark.narod.ru/geograf/6_3_2_6.html Курильские острова]. Физическая география СССР. М., 1978. * ''С. А. Липина'' [http://viperson.ru/wind.php?ID=631930&soch=1 Есть ли у России лишние острова]. Интервью О. Гороховской {{Шаблон:Курил утравĕсем}} {{Раççей Федерацин чиккисем}} [[Категори:Курил утравĕсем| ]] [[Категори:Тавлашуллă территорисем]] bnizt14t1qxduwnqm1aohg6tyofch23 856748 856747 2025-06-15T03:22:01Z We moved to 8.13 37730 /* Утравсен ят-йышӗ */ 856748 wikitext text/x-wiki '''Кури́л утравӗсем́''' — [[Камчатка]] ҫурутравӗпе [[Хоккайдо]] утравӗ хушшинчи [[утрав]], мӑка пӗккипе [[Охотское тинĕсĕ|Охотское тинӗсӗ]] [[Лӑпкӑ океан]]ран уйӑрать. Тӑсӑлӑвӗ — 1200 яхӑн ҫм. Пӗтӗмӗшле лаптӑкӗ — 10,5 пин ҫм²<ref>{{кĕнеке|автор=Российская академия наук. Институт географии РАН. Тихоокеанский институт географии ДВО РАН; Редкол.: Котляков В. М. (председатель), Бакланов П. Я., Комедчиков Н. Н. (гл. ред.) и др.; Отв. ред.-картограф Фёдорова Е. Я.|пуçелĕк=Атлас Курильских островов|вырăн=М.; Владивосток |издательство=ИПЦ «ДИК»|çул=2009|страницăсем=516}}</ref><ref>{{cite web|author=Управление природных ресурсов и охраны окружающей среды МПР России по Сахалинской области.|date=2003|url=http://ecosakh.ru/data/97_Doklad_o_sostoyanii_i_ob_ohrane_OS_Sahalinskoi_oblasti_v_2002_godu.pdf|title=Доклад «О состоянии и об охране окружающей среды Сахалинской области в 2002 году»|publisher=|accessdate=2010-06-21}}</ref><ref>{{cite web|author=|date=|url=http://www.adm.sakhalin.ru/index.php?id=11|title=Сахалинская область|publisher=Официальный сайт губернатора и правительства Сахалинской области|accessdate=2010-06-21}}</ref>. Утравсем икӗ параллельлӗ йӗртен тӑраҫҫӗ: [[Мӑн Курил гряди|Мӑн Курил]] тата [[Кӗҫӗн Курил гряди|Кӗҫӗн Курил]]. Вӗсен шутӗнче 30 пысӑк тата темӗн чуль вӗтӗ утрав. Вӑрҫӑ енчен стратегиллӗ тата экономика паллӑхлӑ шутланать<ref>''Макеев Б.'' «Курильская проблема: военный аспект». [[Мировая экономика и международные отношения]], 1993 год, № 1, стр. 54</ref>. == Утравсен ят-йышӗ == 1 км² лаптӑкран пысӑк утравсен ят-йышӗ, ҫурҫӗртен кӑнтӑралла. [[File:Kuril Island.jpg|thumb|Курил ҫӗр пичӗ]] [[File:Atlasovisland.jpg|thumb|[[Атласов утравӗ]]]] [[File:Onekotan-Kurile-Islands.jpg|thumb|[[Онекотан]]]] [[File:Dolgaya 1.jpg|thumb|Вӑрӑм чул сӑрчӗ ([[Ловушки (чул сӑрчӗ)|Ловушки чул сӑрчӗ]])]] {| class="standard" |- class="highlight" !align=center|Ячӗ !align=center|Лаптӑк,<br /> км² !align=center|Максималлӑ<br /> ҫӳллӗш, м !align=center|Анлӑх !align=center|Вӑрӑмлӑх |- align=center | colspan=5 class="bright"|<big>'''''[[Мӑн Курил йӑранӗ]]'''''</big> |- align=center | colspan=5 class="highlight"|'''''Ҫурҫӗр ушкӑнӗ''''' |- align=right | [[Атласов утравĕ|Атласов]] || 150 || 2339 || 50°52' || 155°34' |- align=right | [[Шумшу]] || 388 || 189 || 50°45' || 156°21' |- align=right | [[Парамушир]] || 2053 || 1816 || 50°23' || 155°41' |- align=right | [[Анциферов утравĕ|Анциферов]] || 7 || 747 || 50°12' || 154°59' |- align=right | [[Маканруши]] || 49 || 1169 || 49°46' || 154°26' |- align=right | [[Онекотан]] || 425 || 1324 || 49°27' || 154°46' |- align=right | [[Харимкотан]] || 68 || 1157 || 49°07' || 154°32' |- align=right | [[Чиринкотан]] || 6 || 724 || 48°59' || 153°29' |- align=right | [[Экарма]] || 30 || 1170 || 48°57' || 153°57' |- align=right | [[Шиашкотан]] || 122 || 934 || 48°49' || 154°06' |- align=center | colspan=6 class="highlight"|'''''Вăта ушкăн''''' |- align=right | [[Райкоке]] || 4,6 || 551 || 48°17' || 153°15' |- align=right | [[Матуа]] || 52 || 1446 || 48°05' || 153°13' |- align=right | [[Расшуа]] || 67 || 948 || 47°45' || 153°01' |- align=right | ''[[Ушишир|Ушишир утравӗсем]]'' || 5 || 388 || — || — |- class="shadow" align=right | [[Рыпонкича]] || 1,3 || 121 || 47°32' || 152°50' |- class="shadow" align=right | [[Янкича]] || 3,7 || 388 || 47°31' || 152°49' |- align=right | [[Кетой]] || 73 || 1166 || 47°20' || 152°31' |- align=right | [[Симушир]] || 353 || 1539 || 46°58' || 152°00' |- align=right | [[Броутон утравĕ|Броутон]] || 7 || 800 || 46°43' || 150°44' |- align=right | ''[[Хура Тăвансем|Хура Тӑвансем утрав]]'' || 37 || 749 || — || — |- class="shadow" align=right | [[Чирпой]] || 21 || 691 || 46°30' || 150°55' |- class="shadow" align=right | [[Брат-Чирпоев]] || 16 || 749 || 46°28' || 150°50' |- align=center | colspan=6 class="highlight"|'''''Кӑнтӑр ушкӑнӗ''''' |- align=right | [[Уруп (утрав)|Уруп]] || 1450 || 1426 || 45°54' || 149°59' |- align=right | [[Итуруп]] || 3318,8 || 1634 || 45°00' || 147°53' |- align=right | [[Кунашир]] || 1495,24 || 1819 || 44°05' || 145°59' |-align=center |colspan=6 class="bright"|<big>'''''[[Кӗҫӗн Курил йӑранӗ]]'''''</big> |- align=right | [[Шикотан]] || 264,13 || 412 || 43°48' || 146°45' |- align=right | [[Полонскин утравĕ|Полонский]] || 11,57 || 16 || 43°38' || 146°19' <!-- |- align=right | ''[[Ванчăксем (утравсем)|Ванчӑксем]]'' || 0,2 || 38 || 43°35' || 146°25'--> |- align=right | [[Симĕс (утрав, Лăпкă океан)|Симӗс]] || 58,72 || 24 || 43°30' || 146°08' |- align=right | [[Остров Танфильева|Танфильева]] || 12,92 || 15 || 43°26' || 145°55' |- align=right | [[Юрий (утрав)|Юрий]] || 10,32 || 44 || 43°25' || 146°04' <!-- |- align=right | ''[[Дёмин утравĕсем|Дёмин]]'' || 0,7 || 34 || 43°25' || 146°10'--> |- align=right | [[Анучин утравĕ|Анучин]] || 2,35 || 33 || 43°22' || 146°00' |} == Флор, фауна == [[File:212 1264 Baklany Shumshu.jpg|thumb|[[Баклансем]] [[Шумшу]] утравĕнче. Хыçалта — [[Парамушир]] утравĕ: [[Дунькин Пуп]] тăвĕпе [[Северо-Курильск]] хули.]] == Утравсен кун-çулĕ == === XVII ĕмĕр === === XVIII ĕмĕр === === XIX ĕмĕр === [[File:Kuril islands 1893.jpg|thumb|Курил утравĕсем 1893 çулхи акăлчан картти çинче]] === XX ĕмĕр === * 1905 ç. [[Вырăс-япун вăрçи|вырăс-япун вăрçинче]] парăнсан Раççей [[Сахалин]]ăн кăнтăр пайне Японие панă. * 1945 ç. нарăс уйăхĕнче Совет Союзĕ Сахалинпа Курил утравĕсене тавăрас шутпа, АПШ-па Аслă Британи шантарнипе, Японие хирĕç вăрçа кĕме кăмăл тунă. * [[1946]] ç. [[нарăс, 2]]. СССР Аслă Канашĕн Президиумăн хутайĕпе Кăнтăр [[Сахалин]]па Курил утравĕсене РСФСР шутне кĕртнĕ. * [[1947]]. Япунсемпе айнсене утравсенчен Японие [[депортаци|кăларса янă]]. 17 000 япунпа паллă мар шутлă айн инкеке лекнĕ. * [[1952]] ç. [[чӳк, 5]]. Хăватлă [[цунами]] Курилăн мĕнпур çыранне çапнă, чи пысăк инкекĕ [[Парамушир]]а çитнĕ. Питĕ пысăк хум [[Северо-Курильск]] (малт. [[Касивабара]]) хулана пĕтĕмпех шăлса кайнă. Пичетре çак катастрофа пирки асăнма чарнă<ref>О. Бондаренко, Неизвестные Курилы М. 1992 стр. 109</ref>. * 1956 ç., Совет Союзĕпе Япони официаллă икĕ патшалăха вăрçăран уйăракан тата Японие [[Хабомаи]]пе [[Шикотан]]а паракан Пĕрлĕхлĕ килĕшӳ тăваççĕ. Çапах та, килĕшӳ çине алă пусайман: эхер те [[Итуруп]]па [[Кунашир]]шăн кĕрешме пăрахсан АПШ Японие [[Окинава]] утравне тавăрса памастăп тесе хăратнă<ref>[http://kp.ru/daily/24566/739370/ Японцы просят Медведева не ехать на Курилы] // Сайт газеты [http://kp.ru/ «Комсомольская правда»], 29.09.2010</ref>. == Пăхăнуллăх тавлашăвĕ == {{Main|Кăнтăр Курил утравĕсен пăхăнуллăхĕн тавлашăвĕ}} == Халăх йышĕ == Курил утравĕсенче халăх пур çĕрте те пурăнмасть. Пĕрмаях [[Парамушир]], [[Итуруп]], [[Кунашир]] тата [[Шикотан]] утравĕсенче йăва çавăрнă. 2010 çулăн пуçламăшĕнче 19 пурăнан вырăн: икĕ хула ([[Северо-Курильск]], [[Курильск]]), хула евĕр паççулкă ([[Южно-Курильск]]) тата 16 ял пулнă. == Экономика == == Çавăн пекех пăхăр == {{commonscat|Kuril Islands}} * [[Раççей-япун хутшăнăвĕсем]] == Асăрхавсем == {{асăрхавсем}} == Вуламалли == * {{кĕнеке |пуçелĕк = Атлас Курильских островов |яваплă = Российская академия наук. Институт географии РАН. Тихоокеанский институт географии ДВО РАН; Редкол.: Котляков В. М. (председатель), Бакланов П. Я., Комедчиков Н. Н. (гл. ред.) и др.; Отв. ред.-картограф Фёдорова Е. Я. |вырăн = М.; Владивосток |издательство = ИПЦ «ДИК» |çул = 2009 |страница = 516 |isbn = 978-5-89658-034-8 |тираж = 300 }} == Каçăсем == * [http://www.kurilstour.ru/islands.shtml Курил утравĕсен тавралăхĕ] * [http://www.sakhalin.info/kuriles.ru Курил утравĕсен çĕн хыпарĕсем] * [http://www.pref.hokkaido.lg.jp/sm/hrt/hopporyodo/rosia1.htm Управление по вопросам Северных территорий общего департамента губернаторства Хоккайдо] * [http://www.sakhalin.ru/Rover/TEXTS/bears.html А. К. Клитин. Субъективные заметки о буром медведе Сахалина и Курильских островов] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110808181104/http://www.sakhalin.ru/Rover/TEXTS/bears.html |date=2011-08-08 }} * [http://www.forcedmigration.org/video/chishima/ru/ Чишима: границы Сан-Франциско] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110216152209/http://www.forcedmigration.org/video/chishima/ru/ |date=2011-02-16 }} * [http://www.kuriles.ru/ Курил утравĕсем] * [http://www.caas.ru/kurili.html#top/ Кăнтăр Курил, Итуруп тата Кунашир] * ''Н. А. Гвоздецкий, Н. И. Михайлов.'' [http://tapemark.narod.ru/geograf/6_3_2_6.html Курильские острова]. Физическая география СССР. М., 1978. * ''С. А. Липина'' [http://viperson.ru/wind.php?ID=631930&soch=1 Есть ли у России лишние острова]. Интервью О. Гороховской {{Шаблон:Курил утравĕсем}} {{Раççей Федерацин чиккисем}} [[Категори:Курил утравĕсем| ]] [[Категори:Тавлашуллă территорисем]] knygwuty2d56bnzg5a97k6wumtxpigz 856749 856748 2025-06-15T03:22:50Z We moved to 8.13 37730 /* Ҫавӑн пекех пӑхӑр */ 856749 wikitext text/x-wiki '''Кури́л утравӗсем́''' — [[Камчатка]] ҫурутравӗпе [[Хоккайдо]] утравӗ хушшинчи [[утрав]], мӑка пӗккипе [[Охотское тинĕсĕ|Охотское тинӗсӗ]] [[Лӑпкӑ океан]]ран уйӑрать. Тӑсӑлӑвӗ — 1200 яхӑн ҫм. Пӗтӗмӗшле лаптӑкӗ — 10,5 пин ҫм²<ref>{{кĕнеке|автор=Российская академия наук. Институт географии РАН. Тихоокеанский институт географии ДВО РАН; Редкол.: Котляков В. М. (председатель), Бакланов П. Я., Комедчиков Н. Н. (гл. ред.) и др.; Отв. ред.-картограф Фёдорова Е. Я.|пуçелĕк=Атлас Курильских островов|вырăн=М.; Владивосток |издательство=ИПЦ «ДИК»|çул=2009|страницăсем=516}}</ref><ref>{{cite web|author=Управление природных ресурсов и охраны окружающей среды МПР России по Сахалинской области.|date=2003|url=http://ecosakh.ru/data/97_Doklad_o_sostoyanii_i_ob_ohrane_OS_Sahalinskoi_oblasti_v_2002_godu.pdf|title=Доклад «О состоянии и об охране окружающей среды Сахалинской области в 2002 году»|publisher=|accessdate=2010-06-21}}</ref><ref>{{cite web|author=|date=|url=http://www.adm.sakhalin.ru/index.php?id=11|title=Сахалинская область|publisher=Официальный сайт губернатора и правительства Сахалинской области|accessdate=2010-06-21}}</ref>. Утравсем икӗ параллельлӗ йӗртен тӑраҫҫӗ: [[Мӑн Курил гряди|Мӑн Курил]] тата [[Кӗҫӗн Курил гряди|Кӗҫӗн Курил]]. Вӗсен шутӗнче 30 пысӑк тата темӗн чуль вӗтӗ утрав. Вӑрҫӑ енчен стратегиллӗ тата экономика паллӑхлӑ шутланать<ref>''Макеев Б.'' «Курильская проблема: военный аспект». [[Мировая экономика и международные отношения]], 1993 год, № 1, стр. 54</ref>. == Утравсен ят-йышӗ == 1 км² лаптӑкран пысӑк утравсен ят-йышӗ, ҫурҫӗртен кӑнтӑралла. [[File:Kuril Island.jpg|thumb|Курил ҫӗр пичӗ]] [[File:Atlasovisland.jpg|thumb|[[Атласов утравӗ]]]] [[File:Onekotan-Kurile-Islands.jpg|thumb|[[Онекотан]]]] [[File:Dolgaya 1.jpg|thumb|Вӑрӑм чул сӑрчӗ ([[Ловушки (чул сӑрчӗ)|Ловушки чул сӑрчӗ]])]] {| class="standard" |- class="highlight" !align=center|Ячӗ !align=center|Лаптӑк,<br /> км² !align=center|Максималлӑ<br /> ҫӳллӗш, м !align=center|Анлӑх !align=center|Вӑрӑмлӑх |- align=center | colspan=5 class="bright"|<big>'''''[[Мӑн Курил йӑранӗ]]'''''</big> |- align=center | colspan=5 class="highlight"|'''''Ҫурҫӗр ушкӑнӗ''''' |- align=right | [[Атласов утравĕ|Атласов]] || 150 || 2339 || 50°52' || 155°34' |- align=right | [[Шумшу]] || 388 || 189 || 50°45' || 156°21' |- align=right | [[Парамушир]] || 2053 || 1816 || 50°23' || 155°41' |- align=right | [[Анциферов утравĕ|Анциферов]] || 7 || 747 || 50°12' || 154°59' |- align=right | [[Маканруши]] || 49 || 1169 || 49°46' || 154°26' |- align=right | [[Онекотан]] || 425 || 1324 || 49°27' || 154°46' |- align=right | [[Харимкотан]] || 68 || 1157 || 49°07' || 154°32' |- align=right | [[Чиринкотан]] || 6 || 724 || 48°59' || 153°29' |- align=right | [[Экарма]] || 30 || 1170 || 48°57' || 153°57' |- align=right | [[Шиашкотан]] || 122 || 934 || 48°49' || 154°06' |- align=center | colspan=6 class="highlight"|'''''Вăта ушкăн''''' |- align=right | [[Райкоке]] || 4,6 || 551 || 48°17' || 153°15' |- align=right | [[Матуа]] || 52 || 1446 || 48°05' || 153°13' |- align=right | [[Расшуа]] || 67 || 948 || 47°45' || 153°01' |- align=right | ''[[Ушишир|Ушишир утравӗсем]]'' || 5 || 388 || — || — |- class="shadow" align=right | [[Рыпонкича]] || 1,3 || 121 || 47°32' || 152°50' |- class="shadow" align=right | [[Янкича]] || 3,7 || 388 || 47°31' || 152°49' |- align=right | [[Кетой]] || 73 || 1166 || 47°20' || 152°31' |- align=right | [[Симушир]] || 353 || 1539 || 46°58' || 152°00' |- align=right | [[Броутон утравĕ|Броутон]] || 7 || 800 || 46°43' || 150°44' |- align=right | ''[[Хура Тăвансем|Хура Тӑвансем утрав]]'' || 37 || 749 || — || — |- class="shadow" align=right | [[Чирпой]] || 21 || 691 || 46°30' || 150°55' |- class="shadow" align=right | [[Брат-Чирпоев]] || 16 || 749 || 46°28' || 150°50' |- align=center | colspan=6 class="highlight"|'''''Кӑнтӑр ушкӑнӗ''''' |- align=right | [[Уруп (утрав)|Уруп]] || 1450 || 1426 || 45°54' || 149°59' |- align=right | [[Итуруп]] || 3318,8 || 1634 || 45°00' || 147°53' |- align=right | [[Кунашир]] || 1495,24 || 1819 || 44°05' || 145°59' |-align=center |colspan=6 class="bright"|<big>'''''[[Кӗҫӗн Курил йӑранӗ]]'''''</big> |- align=right | [[Шикотан]] || 264,13 || 412 || 43°48' || 146°45' |- align=right | [[Полонскин утравĕ|Полонский]] || 11,57 || 16 || 43°38' || 146°19' <!-- |- align=right | ''[[Ванчăксем (утравсем)|Ванчӑксем]]'' || 0,2 || 38 || 43°35' || 146°25'--> |- align=right | [[Симĕс (утрав, Лăпкă океан)|Симӗс]] || 58,72 || 24 || 43°30' || 146°08' |- align=right | [[Остров Танфильева|Танфильева]] || 12,92 || 15 || 43°26' || 145°55' |- align=right | [[Юрий (утрав)|Юрий]] || 10,32 || 44 || 43°25' || 146°04' <!-- |- align=right | ''[[Дёмин утравĕсем|Дёмин]]'' || 0,7 || 34 || 43°25' || 146°10'--> |- align=right | [[Анучин утравĕ|Анучин]] || 2,35 || 33 || 43°22' || 146°00' |} == Флор, фауна == [[File:212 1264 Baklany Shumshu.jpg|thumb|[[Баклансем]] [[Шумшу]] утравĕнче. Хыçалта — [[Парамушир]] утравĕ: [[Дунькин Пуп]] тăвĕпе [[Северо-Курильск]] хули.]] == Утравсен кун-çулĕ == === XVII ĕмĕр === === XVIII ĕмĕр === === XIX ĕмĕр === [[File:Kuril islands 1893.jpg|thumb|Курил утравĕсем 1893 çулхи акăлчан картти çинче]] === XX ĕмĕр === * 1905 ç. [[Вырăс-япун вăрçи|вырăс-япун вăрçинче]] парăнсан Раççей [[Сахалин]]ăн кăнтăр пайне Японие панă. * 1945 ç. нарăс уйăхĕнче Совет Союзĕ Сахалинпа Курил утравĕсене тавăрас шутпа, АПШ-па Аслă Британи шантарнипе, Японие хирĕç вăрçа кĕме кăмăл тунă. * [[1946]] ç. [[нарăс, 2]]. СССР Аслă Канашĕн Президиумăн хутайĕпе Кăнтăр [[Сахалин]]па Курил утравĕсене РСФСР шутне кĕртнĕ. * [[1947]]. Япунсемпе айнсене утравсенчен Японие [[депортаци|кăларса янă]]. 17 000 япунпа паллă мар шутлă айн инкеке лекнĕ. * [[1952]] ç. [[чӳк, 5]]. Хăватлă [[цунами]] Курилăн мĕнпур çыранне çапнă, чи пысăк инкекĕ [[Парамушир]]а çитнĕ. Питĕ пысăк хум [[Северо-Курильск]] (малт. [[Касивабара]]) хулана пĕтĕмпех шăлса кайнă. Пичетре çак катастрофа пирки асăнма чарнă<ref>О. Бондаренко, Неизвестные Курилы М. 1992 стр. 109</ref>. * 1956 ç., Совет Союзĕпе Япони официаллă икĕ патшалăха вăрçăран уйăракан тата Японие [[Хабомаи]]пе [[Шикотан]]а паракан Пĕрлĕхлĕ килĕшӳ тăваççĕ. Çапах та, килĕшӳ çине алă пусайман: эхер те [[Итуруп]]па [[Кунашир]]шăн кĕрешме пăрахсан АПШ Японие [[Окинава]] утравне тавăрса памастăп тесе хăратнă<ref>[http://kp.ru/daily/24566/739370/ Японцы просят Медведева не ехать на Курилы] // Сайт газеты [http://kp.ru/ «Комсомольская правда»], 29.09.2010</ref>. == Пăхăнуллăх тавлашăвĕ == {{Main|Кăнтăр Курил утравĕсен пăхăнуллăхĕн тавлашăвĕ}} == Халăх йышĕ == Курил утравĕсенче халăх пур çĕрте те пурăнмасть. Пĕрмаях [[Парамушир]], [[Итуруп]], [[Кунашир]] тата [[Шикотан]] утравĕсенче йăва çавăрнă. 2010 çулăн пуçламăшĕнче 19 пурăнан вырăн: икĕ хула ([[Северо-Курильск]], [[Курильск]]), хула евĕр паççулкă ([[Южно-Курильск]]) тата 16 ял пулнă. == Экономика == == Ҫавӑн пекех пӑхӑр == {{commonscat|Kuril Islands}} * [[Раççей-япун хутшăнăвĕсем]] == Асăрхавсем == {{асăрхавсем}} == Вуламалли == * {{кĕнеке |пуçелĕк = Атлас Курильских островов |яваплă = Российская академия наук. Институт географии РАН. Тихоокеанский институт географии ДВО РАН; Редкол.: Котляков В. М. (председатель), Бакланов П. Я., Комедчиков Н. Н. (гл. ред.) и др.; Отв. ред.-картограф Фёдорова Е. Я. |вырăн = М.; Владивосток |издательство = ИПЦ «ДИК» |çул = 2009 |страница = 516 |isbn = 978-5-89658-034-8 |тираж = 300 }} == Каçăсем == * [http://www.kurilstour.ru/islands.shtml Курил утравĕсен тавралăхĕ] * [http://www.sakhalin.info/kuriles.ru Курил утравĕсен çĕн хыпарĕсем] * [http://www.pref.hokkaido.lg.jp/sm/hrt/hopporyodo/rosia1.htm Управление по вопросам Северных территорий общего департамента губернаторства Хоккайдо] * [http://www.sakhalin.ru/Rover/TEXTS/bears.html А. К. Клитин. Субъективные заметки о буром медведе Сахалина и Курильских островов] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110808181104/http://www.sakhalin.ru/Rover/TEXTS/bears.html |date=2011-08-08 }} * [http://www.forcedmigration.org/video/chishima/ru/ Чишима: границы Сан-Франциско] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110216152209/http://www.forcedmigration.org/video/chishima/ru/ |date=2011-02-16 }} * [http://www.kuriles.ru/ Курил утравĕсем] * [http://www.caas.ru/kurili.html#top/ Кăнтăр Курил, Итуруп тата Кунашир] * ''Н. А. Гвоздецкий, Н. И. Михайлов.'' [http://tapemark.narod.ru/geograf/6_3_2_6.html Курильские острова]. Физическая география СССР. М., 1978. * ''С. А. Липина'' [http://viperson.ru/wind.php?ID=631930&soch=1 Есть ли у России лишние острова]. Интервью О. Гороховской {{Шаблон:Курил утравĕсем}} {{Раççей Федерацин чиккисем}} [[Категори:Курил утравĕсем| ]] [[Категори:Тавлашуллă территорисем]] hx95qidqxpkbv29kdlwdott6312hvyc 856750 856749 2025-06-15T03:24:27Z We moved to 8.13 37730 /* Халӑх йышӗ */ 856750 wikitext text/x-wiki '''Кури́л утравӗсем́''' — [[Камчатка]] ҫурутравӗпе [[Хоккайдо]] утравӗ хушшинчи [[утрав]], мӑка пӗккипе [[Охотское тинĕсĕ|Охотское тинӗсӗ]] [[Лӑпкӑ океан]]ран уйӑрать. Тӑсӑлӑвӗ — 1200 яхӑн ҫм. Пӗтӗмӗшле лаптӑкӗ — 10,5 пин ҫм²<ref>{{кĕнеке|автор=Российская академия наук. Институт географии РАН. Тихоокеанский институт географии ДВО РАН; Редкол.: Котляков В. М. (председатель), Бакланов П. Я., Комедчиков Н. Н. (гл. ред.) и др.; Отв. ред.-картограф Фёдорова Е. Я.|пуçелĕк=Атлас Курильских островов|вырăн=М.; Владивосток |издательство=ИПЦ «ДИК»|çул=2009|страницăсем=516}}</ref><ref>{{cite web|author=Управление природных ресурсов и охраны окружающей среды МПР России по Сахалинской области.|date=2003|url=http://ecosakh.ru/data/97_Doklad_o_sostoyanii_i_ob_ohrane_OS_Sahalinskoi_oblasti_v_2002_godu.pdf|title=Доклад «О состоянии и об охране окружающей среды Сахалинской области в 2002 году»|publisher=|accessdate=2010-06-21}}</ref><ref>{{cite web|author=|date=|url=http://www.adm.sakhalin.ru/index.php?id=11|title=Сахалинская область|publisher=Официальный сайт губернатора и правительства Сахалинской области|accessdate=2010-06-21}}</ref>. Утравсем икӗ параллельлӗ йӗртен тӑраҫҫӗ: [[Мӑн Курил гряди|Мӑн Курил]] тата [[Кӗҫӗн Курил гряди|Кӗҫӗн Курил]]. Вӗсен шутӗнче 30 пысӑк тата темӗн чуль вӗтӗ утрав. Вӑрҫӑ енчен стратегиллӗ тата экономика паллӑхлӑ шутланать<ref>''Макеев Б.'' «Курильская проблема: военный аспект». [[Мировая экономика и международные отношения]], 1993 год, № 1, стр. 54</ref>. == Утравсен ят-йышӗ == 1 км² лаптӑкран пысӑк утравсен ят-йышӗ, ҫурҫӗртен кӑнтӑралла. [[File:Kuril Island.jpg|thumb|Курил ҫӗр пичӗ]] [[File:Atlasovisland.jpg|thumb|[[Атласов утравӗ]]]] [[File:Onekotan-Kurile-Islands.jpg|thumb|[[Онекотан]]]] [[File:Dolgaya 1.jpg|thumb|Вӑрӑм чул сӑрчӗ ([[Ловушки (чул сӑрчӗ)|Ловушки чул сӑрчӗ]])]] {| class="standard" |- class="highlight" !align=center|Ячӗ !align=center|Лаптӑк,<br /> км² !align=center|Максималлӑ<br /> ҫӳллӗш, м !align=center|Анлӑх !align=center|Вӑрӑмлӑх |- align=center | colspan=5 class="bright"|<big>'''''[[Мӑн Курил йӑранӗ]]'''''</big> |- align=center | colspan=5 class="highlight"|'''''Ҫурҫӗр ушкӑнӗ''''' |- align=right | [[Атласов утравĕ|Атласов]] || 150 || 2339 || 50°52' || 155°34' |- align=right | [[Шумшу]] || 388 || 189 || 50°45' || 156°21' |- align=right | [[Парамушир]] || 2053 || 1816 || 50°23' || 155°41' |- align=right | [[Анциферов утравĕ|Анциферов]] || 7 || 747 || 50°12' || 154°59' |- align=right | [[Маканруши]] || 49 || 1169 || 49°46' || 154°26' |- align=right | [[Онекотан]] || 425 || 1324 || 49°27' || 154°46' |- align=right | [[Харимкотан]] || 68 || 1157 || 49°07' || 154°32' |- align=right | [[Чиринкотан]] || 6 || 724 || 48°59' || 153°29' |- align=right | [[Экарма]] || 30 || 1170 || 48°57' || 153°57' |- align=right | [[Шиашкотан]] || 122 || 934 || 48°49' || 154°06' |- align=center | colspan=6 class="highlight"|'''''Вăта ушкăн''''' |- align=right | [[Райкоке]] || 4,6 || 551 || 48°17' || 153°15' |- align=right | [[Матуа]] || 52 || 1446 || 48°05' || 153°13' |- align=right | [[Расшуа]] || 67 || 948 || 47°45' || 153°01' |- align=right | ''[[Ушишир|Ушишир утравӗсем]]'' || 5 || 388 || — || — |- class="shadow" align=right | [[Рыпонкича]] || 1,3 || 121 || 47°32' || 152°50' |- class="shadow" align=right | [[Янкича]] || 3,7 || 388 || 47°31' || 152°49' |- align=right | [[Кетой]] || 73 || 1166 || 47°20' || 152°31' |- align=right | [[Симушир]] || 353 || 1539 || 46°58' || 152°00' |- align=right | [[Броутон утравĕ|Броутон]] || 7 || 800 || 46°43' || 150°44' |- align=right | ''[[Хура Тăвансем|Хура Тӑвансем утрав]]'' || 37 || 749 || — || — |- class="shadow" align=right | [[Чирпой]] || 21 || 691 || 46°30' || 150°55' |- class="shadow" align=right | [[Брат-Чирпоев]] || 16 || 749 || 46°28' || 150°50' |- align=center | colspan=6 class="highlight"|'''''Кӑнтӑр ушкӑнӗ''''' |- align=right | [[Уруп (утрав)|Уруп]] || 1450 || 1426 || 45°54' || 149°59' |- align=right | [[Итуруп]] || 3318,8 || 1634 || 45°00' || 147°53' |- align=right | [[Кунашир]] || 1495,24 || 1819 || 44°05' || 145°59' |-align=center |colspan=6 class="bright"|<big>'''''[[Кӗҫӗн Курил йӑранӗ]]'''''</big> |- align=right | [[Шикотан]] || 264,13 || 412 || 43°48' || 146°45' |- align=right | [[Полонскин утравĕ|Полонский]] || 11,57 || 16 || 43°38' || 146°19' <!-- |- align=right | ''[[Ванчăксем (утравсем)|Ванчӑксем]]'' || 0,2 || 38 || 43°35' || 146°25'--> |- align=right | [[Симĕс (утрав, Лăпкă океан)|Симӗс]] || 58,72 || 24 || 43°30' || 146°08' |- align=right | [[Остров Танфильева|Танфильева]] || 12,92 || 15 || 43°26' || 145°55' |- align=right | [[Юрий (утрав)|Юрий]] || 10,32 || 44 || 43°25' || 146°04' <!-- |- align=right | ''[[Дёмин утравĕсем|Дёмин]]'' || 0,7 || 34 || 43°25' || 146°10'--> |- align=right | [[Анучин утравĕ|Анучин]] || 2,35 || 33 || 43°22' || 146°00' |} == Флор, фауна == [[File:212 1264 Baklany Shumshu.jpg|thumb|[[Баклансем]] [[Шумшу]] утравĕнче. Хыçалта — [[Парамушир]] утравĕ: [[Дунькин Пуп]] тăвĕпе [[Северо-Курильск]] хули.]] == Утравсен кун-çулĕ == === XVII ĕмĕр === === XVIII ĕмĕр === === XIX ĕмĕр === [[File:Kuril islands 1893.jpg|thumb|Курил утравĕсем 1893 çулхи акăлчан картти çинче]] === XX ĕмĕр === * 1905 ç. [[Вырăс-япун вăрçи|вырăс-япун вăрçинче]] парăнсан Раççей [[Сахалин]]ăн кăнтăр пайне Японие панă. * 1945 ç. нарăс уйăхĕнче Совет Союзĕ Сахалинпа Курил утравĕсене тавăрас шутпа, АПШ-па Аслă Британи шантарнипе, Японие хирĕç вăрçа кĕме кăмăл тунă. * [[1946]] ç. [[нарăс, 2]]. СССР Аслă Канашĕн Президиумăн хутайĕпе Кăнтăр [[Сахалин]]па Курил утравĕсене РСФСР шутне кĕртнĕ. * [[1947]]. Япунсемпе айнсене утравсенчен Японие [[депортаци|кăларса янă]]. 17 000 япунпа паллă мар шутлă айн инкеке лекнĕ. * [[1952]] ç. [[чӳк, 5]]. Хăватлă [[цунами]] Курилăн мĕнпур çыранне çапнă, чи пысăк инкекĕ [[Парамушир]]а çитнĕ. Питĕ пысăк хум [[Северо-Курильск]] (малт. [[Касивабара]]) хулана пĕтĕмпех шăлса кайнă. Пичетре çак катастрофа пирки асăнма чарнă<ref>О. Бондаренко, Неизвестные Курилы М. 1992 стр. 109</ref>. * 1956 ç., Совет Союзĕпе Япони официаллă икĕ патшалăха вăрçăран уйăракан тата Японие [[Хабомаи]]пе [[Шикотан]]а паракан Пĕрлĕхлĕ килĕшӳ тăваççĕ. Çапах та, килĕшӳ çине алă пусайман: эхер те [[Итуруп]]па [[Кунашир]]шăн кĕрешме пăрахсан АПШ Японие [[Окинава]] утравне тавăрса памастăп тесе хăратнă<ref>[http://kp.ru/daily/24566/739370/ Японцы просят Медведева не ехать на Курилы] // Сайт газеты [http://kp.ru/ «Комсомольская правда»], 29.09.2010</ref>. == Пăхăнуллăх тавлашăвĕ == {{Main|Кăнтăр Курил утравĕсен пăхăнуллăхĕн тавлашăвĕ}} == Халӑх йышӗ == Курил утравӗсенче халӑх пур ҫӗрте те пурӑнмасть. Пӗрмаях [[Парамушир]], [[Итуруп]], [[Кунашир]] тата [[Шикотан]] утравӗсенче йӑва ҫавӑрнӑ. 2010 ҫулӑн пуҫламӑшӗнче 19 пурӑнан вырӑн: икӗ хула ([[Северо-Курильск]], [[Курильск]]), хула евӗр паҫҫулкӑ ([[Южно-Курильск]]) тата 16 ял пулнӑ. == Экономика == == Ҫавӑн пекех пӑхӑр == {{commonscat|Kuril Islands}} * [[Раççей-япун хутшăнăвĕсем]] == Асăрхавсем == {{асăрхавсем}} == Вуламалли == * {{кĕнеке |пуçелĕк = Атлас Курильских островов |яваплă = Российская академия наук. Институт географии РАН. Тихоокеанский институт географии ДВО РАН; Редкол.: Котляков В. М. (председатель), Бакланов П. Я., Комедчиков Н. Н. (гл. ред.) и др.; Отв. ред.-картограф Фёдорова Е. Я. |вырăн = М.; Владивосток |издательство = ИПЦ «ДИК» |çул = 2009 |страница = 516 |isbn = 978-5-89658-034-8 |тираж = 300 }} == Каçăсем == * [http://www.kurilstour.ru/islands.shtml Курил утравĕсен тавралăхĕ] * [http://www.sakhalin.info/kuriles.ru Курил утравĕсен çĕн хыпарĕсем] * [http://www.pref.hokkaido.lg.jp/sm/hrt/hopporyodo/rosia1.htm Управление по вопросам Северных территорий общего департамента губернаторства Хоккайдо] * [http://www.sakhalin.ru/Rover/TEXTS/bears.html А. К. Клитин. Субъективные заметки о буром медведе Сахалина и Курильских островов] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110808181104/http://www.sakhalin.ru/Rover/TEXTS/bears.html |date=2011-08-08 }} * [http://www.forcedmigration.org/video/chishima/ru/ Чишима: границы Сан-Франциско] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110216152209/http://www.forcedmigration.org/video/chishima/ru/ |date=2011-02-16 }} * [http://www.kuriles.ru/ Курил утравĕсем] * [http://www.caas.ru/kurili.html#top/ Кăнтăр Курил, Итуруп тата Кунашир] * ''Н. А. Гвоздецкий, Н. И. Михайлов.'' [http://tapemark.narod.ru/geograf/6_3_2_6.html Курильские острова]. Физическая география СССР. М., 1978. * ''С. А. Липина'' [http://viperson.ru/wind.php?ID=631930&soch=1 Есть ли у России лишние острова]. Интервью О. Гороховской {{Шаблон:Курил утравĕсем}} {{Раççей Федерацин чиккисем}} [[Категори:Курил утравĕсем| ]] [[Категори:Тавлашуллă территорисем]] j5leaclm1mm6fh3t9lrf2fx6sxx366h 856752 856750 2025-06-15T03:25:15Z We moved to 8.13 37730 /* Пӑхӑнуллӑх тавлашӑвӗ */ 856752 wikitext text/x-wiki '''Кури́л утравӗсем́''' — [[Камчатка]] ҫурутравӗпе [[Хоккайдо]] утравӗ хушшинчи [[утрав]], мӑка пӗккипе [[Охотское тинĕсĕ|Охотское тинӗсӗ]] [[Лӑпкӑ океан]]ран уйӑрать. Тӑсӑлӑвӗ — 1200 яхӑн ҫм. Пӗтӗмӗшле лаптӑкӗ — 10,5 пин ҫм²<ref>{{кĕнеке|автор=Российская академия наук. Институт географии РАН. Тихоокеанский институт географии ДВО РАН; Редкол.: Котляков В. М. (председатель), Бакланов П. Я., Комедчиков Н. Н. (гл. ред.) и др.; Отв. ред.-картограф Фёдорова Е. Я.|пуçелĕк=Атлас Курильских островов|вырăн=М.; Владивосток |издательство=ИПЦ «ДИК»|çул=2009|страницăсем=516}}</ref><ref>{{cite web|author=Управление природных ресурсов и охраны окружающей среды МПР России по Сахалинской области.|date=2003|url=http://ecosakh.ru/data/97_Doklad_o_sostoyanii_i_ob_ohrane_OS_Sahalinskoi_oblasti_v_2002_godu.pdf|title=Доклад «О состоянии и об охране окружающей среды Сахалинской области в 2002 году»|publisher=|accessdate=2010-06-21}}</ref><ref>{{cite web|author=|date=|url=http://www.adm.sakhalin.ru/index.php?id=11|title=Сахалинская область|publisher=Официальный сайт губернатора и правительства Сахалинской области|accessdate=2010-06-21}}</ref>. Утравсем икӗ параллельлӗ йӗртен тӑраҫҫӗ: [[Мӑн Курил гряди|Мӑн Курил]] тата [[Кӗҫӗн Курил гряди|Кӗҫӗн Курил]]. Вӗсен шутӗнче 30 пысӑк тата темӗн чуль вӗтӗ утрав. Вӑрҫӑ енчен стратегиллӗ тата экономика паллӑхлӑ шутланать<ref>''Макеев Б.'' «Курильская проблема: военный аспект». [[Мировая экономика и международные отношения]], 1993 год, № 1, стр. 54</ref>. == Утравсен ят-йышӗ == 1 км² лаптӑкран пысӑк утравсен ят-йышӗ, ҫурҫӗртен кӑнтӑралла. [[File:Kuril Island.jpg|thumb|Курил ҫӗр пичӗ]] [[File:Atlasovisland.jpg|thumb|[[Атласов утравӗ]]]] [[File:Onekotan-Kurile-Islands.jpg|thumb|[[Онекотан]]]] [[File:Dolgaya 1.jpg|thumb|Вӑрӑм чул сӑрчӗ ([[Ловушки (чул сӑрчӗ)|Ловушки чул сӑрчӗ]])]] {| class="standard" |- class="highlight" !align=center|Ячӗ !align=center|Лаптӑк,<br /> км² !align=center|Максималлӑ<br /> ҫӳллӗш, м !align=center|Анлӑх !align=center|Вӑрӑмлӑх |- align=center | colspan=5 class="bright"|<big>'''''[[Мӑн Курил йӑранӗ]]'''''</big> |- align=center | colspan=5 class="highlight"|'''''Ҫурҫӗр ушкӑнӗ''''' |- align=right | [[Атласов утравĕ|Атласов]] || 150 || 2339 || 50°52' || 155°34' |- align=right | [[Шумшу]] || 388 || 189 || 50°45' || 156°21' |- align=right | [[Парамушир]] || 2053 || 1816 || 50°23' || 155°41' |- align=right | [[Анциферов утравĕ|Анциферов]] || 7 || 747 || 50°12' || 154°59' |- align=right | [[Маканруши]] || 49 || 1169 || 49°46' || 154°26' |- align=right | [[Онекотан]] || 425 || 1324 || 49°27' || 154°46' |- align=right | [[Харимкотан]] || 68 || 1157 || 49°07' || 154°32' |- align=right | [[Чиринкотан]] || 6 || 724 || 48°59' || 153°29' |- align=right | [[Экарма]] || 30 || 1170 || 48°57' || 153°57' |- align=right | [[Шиашкотан]] || 122 || 934 || 48°49' || 154°06' |- align=center | colspan=6 class="highlight"|'''''Вăта ушкăн''''' |- align=right | [[Райкоке]] || 4,6 || 551 || 48°17' || 153°15' |- align=right | [[Матуа]] || 52 || 1446 || 48°05' || 153°13' |- align=right | [[Расшуа]] || 67 || 948 || 47°45' || 153°01' |- align=right | ''[[Ушишир|Ушишир утравӗсем]]'' || 5 || 388 || — || — |- class="shadow" align=right | [[Рыпонкича]] || 1,3 || 121 || 47°32' || 152°50' |- class="shadow" align=right | [[Янкича]] || 3,7 || 388 || 47°31' || 152°49' |- align=right | [[Кетой]] || 73 || 1166 || 47°20' || 152°31' |- align=right | [[Симушир]] || 353 || 1539 || 46°58' || 152°00' |- align=right | [[Броутон утравĕ|Броутон]] || 7 || 800 || 46°43' || 150°44' |- align=right | ''[[Хура Тăвансем|Хура Тӑвансем утрав]]'' || 37 || 749 || — || — |- class="shadow" align=right | [[Чирпой]] || 21 || 691 || 46°30' || 150°55' |- class="shadow" align=right | [[Брат-Чирпоев]] || 16 || 749 || 46°28' || 150°50' |- align=center | colspan=6 class="highlight"|'''''Кӑнтӑр ушкӑнӗ''''' |- align=right | [[Уруп (утрав)|Уруп]] || 1450 || 1426 || 45°54' || 149°59' |- align=right | [[Итуруп]] || 3318,8 || 1634 || 45°00' || 147°53' |- align=right | [[Кунашир]] || 1495,24 || 1819 || 44°05' || 145°59' |-align=center |colspan=6 class="bright"|<big>'''''[[Кӗҫӗн Курил йӑранӗ]]'''''</big> |- align=right | [[Шикотан]] || 264,13 || 412 || 43°48' || 146°45' |- align=right | [[Полонскин утравĕ|Полонский]] || 11,57 || 16 || 43°38' || 146°19' <!-- |- align=right | ''[[Ванчăксем (утравсем)|Ванчӑксем]]'' || 0,2 || 38 || 43°35' || 146°25'--> |- align=right | [[Симĕс (утрав, Лăпкă океан)|Симӗс]] || 58,72 || 24 || 43°30' || 146°08' |- align=right | [[Остров Танфильева|Танфильева]] || 12,92 || 15 || 43°26' || 145°55' |- align=right | [[Юрий (утрав)|Юрий]] || 10,32 || 44 || 43°25' || 146°04' <!-- |- align=right | ''[[Дёмин утравĕсем|Дёмин]]'' || 0,7 || 34 || 43°25' || 146°10'--> |- align=right | [[Анучин утравĕ|Анучин]] || 2,35 || 33 || 43°22' || 146°00' |} == Флор, фауна == [[File:212 1264 Baklany Shumshu.jpg|thumb|[[Баклансем]] [[Шумшу]] утравĕнче. Хыçалта — [[Парамушир]] утравĕ: [[Дунькин Пуп]] тăвĕпе [[Северо-Курильск]] хули.]] == Утравсен кун-çулĕ == === XVII ĕмĕр === === XVIII ĕмĕр === === XIX ĕмĕр === [[File:Kuril islands 1893.jpg|thumb|Курил утравĕсем 1893 çулхи акăлчан картти çинче]] === XX ĕмĕр === * 1905 ç. [[Вырăс-япун вăрçи|вырăс-япун вăрçинче]] парăнсан Раççей [[Сахалин]]ăн кăнтăр пайне Японие панă. * 1945 ç. нарăс уйăхĕнче Совет Союзĕ Сахалинпа Курил утравĕсене тавăрас шутпа, АПШ-па Аслă Британи шантарнипе, Японие хирĕç вăрçа кĕме кăмăл тунă. * [[1946]] ç. [[нарăс, 2]]. СССР Аслă Канашĕн Президиумăн хутайĕпе Кăнтăр [[Сахалин]]па Курил утравĕсене РСФСР шутне кĕртнĕ. * [[1947]]. Япунсемпе айнсене утравсенчен Японие [[депортаци|кăларса янă]]. 17 000 япунпа паллă мар шутлă айн инкеке лекнĕ. * [[1952]] ç. [[чӳк, 5]]. Хăватлă [[цунами]] Курилăн мĕнпур çыранне çапнă, чи пысăк инкекĕ [[Парамушир]]а çитнĕ. Питĕ пысăк хум [[Северо-Курильск]] (малт. [[Касивабара]]) хулана пĕтĕмпех шăлса кайнă. Пичетре çак катастрофа пирки асăнма чарнă<ref>О. Бондаренко, Неизвестные Курилы М. 1992 стр. 109</ref>. * 1956 ç., Совет Союзĕпе Япони официаллă икĕ патшалăха вăрçăран уйăракан тата Японие [[Хабомаи]]пе [[Шикотан]]а паракан Пĕрлĕхлĕ килĕшӳ тăваççĕ. Çапах та, килĕшӳ çине алă пусайман: эхер те [[Итуруп]]па [[Кунашир]]шăн кĕрешме пăрахсан АПШ Японие [[Окинава]] утравне тавăрса памастăп тесе хăратнă<ref>[http://kp.ru/daily/24566/739370/ Японцы просят Медведева не ехать на Курилы] // Сайт газеты [http://kp.ru/ «Комсомольская правда»], 29.09.2010</ref>. == Пӑхӑнуллӑх тавлашӑвӗ == {{Main|Кӑнтӑр Курил утравӗсен пӑхӑнуллӑхӗн тавлашӑвӗ}} == Халӑх йышӗ == Курил утравӗсенче халӑх пур ҫӗрте те пурӑнмасть. Пӗрмаях [[Парамушир]], [[Итуруп]], [[Кунашир]] тата [[Шикотан]] утравӗсенче йӑва ҫавӑрнӑ. 2010 ҫулӑн пуҫламӑшӗнче 19 пурӑнан вырӑн: икӗ хула ([[Северо-Курильск]], [[Курильск]]), хула евӗр паҫҫулкӑ ([[Южно-Курильск]]) тата 16 ял пулнӑ. == Экономика == == Ҫавӑн пекех пӑхӑр == {{commonscat|Kuril Islands}} * [[Раççей-япун хутшăнăвĕсем]] == Асăрхавсем == {{асăрхавсем}} == Вуламалли == * {{кĕнеке |пуçелĕк = Атлас Курильских островов |яваплă = Российская академия наук. Институт географии РАН. Тихоокеанский институт географии ДВО РАН; Редкол.: Котляков В. М. (председатель), Бакланов П. Я., Комедчиков Н. Н. (гл. ред.) и др.; Отв. ред.-картограф Фёдорова Е. Я. |вырăн = М.; Владивосток |издательство = ИПЦ «ДИК» |çул = 2009 |страница = 516 |isbn = 978-5-89658-034-8 |тираж = 300 }} == Каçăсем == * [http://www.kurilstour.ru/islands.shtml Курил утравĕсен тавралăхĕ] * [http://www.sakhalin.info/kuriles.ru Курил утравĕсен çĕн хыпарĕсем] * [http://www.pref.hokkaido.lg.jp/sm/hrt/hopporyodo/rosia1.htm Управление по вопросам Северных территорий общего департамента губернаторства Хоккайдо] * [http://www.sakhalin.ru/Rover/TEXTS/bears.html А. К. Клитин. Субъективные заметки о буром медведе Сахалина и Курильских островов] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110808181104/http://www.sakhalin.ru/Rover/TEXTS/bears.html |date=2011-08-08 }} * [http://www.forcedmigration.org/video/chishima/ru/ Чишима: границы Сан-Франциско] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110216152209/http://www.forcedmigration.org/video/chishima/ru/ |date=2011-02-16 }} * [http://www.kuriles.ru/ Курил утравĕсем] * [http://www.caas.ru/kurili.html#top/ Кăнтăр Курил, Итуруп тата Кунашир] * ''Н. А. Гвоздецкий, Н. И. Михайлов.'' [http://tapemark.narod.ru/geograf/6_3_2_6.html Курильские острова]. Физическая география СССР. М., 1978. * ''С. А. Липина'' [http://viperson.ru/wind.php?ID=631930&soch=1 Есть ли у России лишние острова]. Интервью О. Гороховской {{Шаблон:Курил утравĕсем}} {{Раççей Федерацин чиккисем}} [[Категори:Курил утравĕсем| ]] [[Категори:Тавлашуллă территорисем]] k5hse8b41t88h4fji3czh8ec6zd38l9 856753 856752 2025-06-15T03:29:56Z We moved to 8.13 37730 /* Утравсен кун-ҫулӗ */ 856753 wikitext text/x-wiki '''Кури́л утравӗсем́''' — [[Камчатка]] ҫурутравӗпе [[Хоккайдо]] утравӗ хушшинчи [[утрав]], мӑка пӗккипе [[Охотское тинĕсĕ|Охотское тинӗсӗ]] [[Лӑпкӑ океан]]ран уйӑрать. Тӑсӑлӑвӗ — 1200 яхӑн ҫм. Пӗтӗмӗшле лаптӑкӗ — 10,5 пин ҫм²<ref>{{кĕнеке|автор=Российская академия наук. Институт географии РАН. Тихоокеанский институт географии ДВО РАН; Редкол.: Котляков В. М. (председатель), Бакланов П. Я., Комедчиков Н. Н. (гл. ред.) и др.; Отв. ред.-картограф Фёдорова Е. Я.|пуçелĕк=Атлас Курильских островов|вырăн=М.; Владивосток |издательство=ИПЦ «ДИК»|çул=2009|страницăсем=516}}</ref><ref>{{cite web|author=Управление природных ресурсов и охраны окружающей среды МПР России по Сахалинской области.|date=2003|url=http://ecosakh.ru/data/97_Doklad_o_sostoyanii_i_ob_ohrane_OS_Sahalinskoi_oblasti_v_2002_godu.pdf|title=Доклад «О состоянии и об охране окружающей среды Сахалинской области в 2002 году»|publisher=|accessdate=2010-06-21}}</ref><ref>{{cite web|author=|date=|url=http://www.adm.sakhalin.ru/index.php?id=11|title=Сахалинская область|publisher=Официальный сайт губернатора и правительства Сахалинской области|accessdate=2010-06-21}}</ref>. Утравсем икӗ параллельлӗ йӗртен тӑраҫҫӗ: [[Мӑн Курил гряди|Мӑн Курил]] тата [[Кӗҫӗн Курил гряди|Кӗҫӗн Курил]]. Вӗсен шутӗнче 30 пысӑк тата темӗн чуль вӗтӗ утрав. Вӑрҫӑ енчен стратегиллӗ тата экономика паллӑхлӑ шутланать<ref>''Макеев Б.'' «Курильская проблема: военный аспект». [[Мировая экономика и международные отношения]], 1993 год, № 1, стр. 54</ref>. == Утравсен ят-йышӗ == 1 км² лаптӑкран пысӑк утравсен ят-йышӗ, ҫурҫӗртен кӑнтӑралла. [[File:Kuril Island.jpg|thumb|Курил ҫӗр пичӗ]] [[File:Atlasovisland.jpg|thumb|[[Атласов утравӗ]]]] [[File:Onekotan-Kurile-Islands.jpg|thumb|[[Онекотан]]]] [[File:Dolgaya 1.jpg|thumb|Вӑрӑм чул сӑрчӗ ([[Ловушки (чул сӑрчӗ)|Ловушки чул сӑрчӗ]])]] {| class="standard" |- class="highlight" !align=center|Ячӗ !align=center|Лаптӑк,<br /> км² !align=center|Максималлӑ<br /> ҫӳллӗш, м !align=center|Анлӑх !align=center|Вӑрӑмлӑх |- align=center | colspan=5 class="bright"|<big>'''''[[Мӑн Курил йӑранӗ]]'''''</big> |- align=center | colspan=5 class="highlight"|'''''Ҫурҫӗр ушкӑнӗ''''' |- align=right | [[Атласов утравĕ|Атласов]] || 150 || 2339 || 50°52' || 155°34' |- align=right | [[Шумшу]] || 388 || 189 || 50°45' || 156°21' |- align=right | [[Парамушир]] || 2053 || 1816 || 50°23' || 155°41' |- align=right | [[Анциферов утравĕ|Анциферов]] || 7 || 747 || 50°12' || 154°59' |- align=right | [[Маканруши]] || 49 || 1169 || 49°46' || 154°26' |- align=right | [[Онекотан]] || 425 || 1324 || 49°27' || 154°46' |- align=right | [[Харимкотан]] || 68 || 1157 || 49°07' || 154°32' |- align=right | [[Чиринкотан]] || 6 || 724 || 48°59' || 153°29' |- align=right | [[Экарма]] || 30 || 1170 || 48°57' || 153°57' |- align=right | [[Шиашкотан]] || 122 || 934 || 48°49' || 154°06' |- align=center | colspan=6 class="highlight"|'''''Вăта ушкăн''''' |- align=right | [[Райкоке]] || 4,6 || 551 || 48°17' || 153°15' |- align=right | [[Матуа]] || 52 || 1446 || 48°05' || 153°13' |- align=right | [[Расшуа]] || 67 || 948 || 47°45' || 153°01' |- align=right | ''[[Ушишир|Ушишир утравӗсем]]'' || 5 || 388 || — || — |- class="shadow" align=right | [[Рыпонкича]] || 1,3 || 121 || 47°32' || 152°50' |- class="shadow" align=right | [[Янкича]] || 3,7 || 388 || 47°31' || 152°49' |- align=right | [[Кетой]] || 73 || 1166 || 47°20' || 152°31' |- align=right | [[Симушир]] || 353 || 1539 || 46°58' || 152°00' |- align=right | [[Броутон утравĕ|Броутон]] || 7 || 800 || 46°43' || 150°44' |- align=right | ''[[Хура Тăвансем|Хура Тӑвансем утрав]]'' || 37 || 749 || — || — |- class="shadow" align=right | [[Чирпой]] || 21 || 691 || 46°30' || 150°55' |- class="shadow" align=right | [[Брат-Чирпоев]] || 16 || 749 || 46°28' || 150°50' |- align=center | colspan=6 class="highlight"|'''''Кӑнтӑр ушкӑнӗ''''' |- align=right | [[Уруп (утрав)|Уруп]] || 1450 || 1426 || 45°54' || 149°59' |- align=right | [[Итуруп]] || 3318,8 || 1634 || 45°00' || 147°53' |- align=right | [[Кунашир]] || 1495,24 || 1819 || 44°05' || 145°59' |-align=center |colspan=6 class="bright"|<big>'''''[[Кӗҫӗн Курил йӑранӗ]]'''''</big> |- align=right | [[Шикотан]] || 264,13 || 412 || 43°48' || 146°45' |- align=right | [[Полонскин утравĕ|Полонский]] || 11,57 || 16 || 43°38' || 146°19' <!-- |- align=right | ''[[Ванчăксем (утравсем)|Ванчӑксем]]'' || 0,2 || 38 || 43°35' || 146°25'--> |- align=right | [[Симĕс (утрав, Лăпкă океан)|Симӗс]] || 58,72 || 24 || 43°30' || 146°08' |- align=right | [[Остров Танфильева|Танфильева]] || 12,92 || 15 || 43°26' || 145°55' |- align=right | [[Юрий (утрав)|Юрий]] || 10,32 || 44 || 43°25' || 146°04' <!-- |- align=right | ''[[Дёмин утравĕсем|Дёмин]]'' || 0,7 || 34 || 43°25' || 146°10'--> |- align=right | [[Анучин утравĕ|Анучин]] || 2,35 || 33 || 43°22' || 146°00' |} == Флор, фауна == [[File:212 1264 Baklany Shumshu.jpg|thumb|[[Баклансем]] [[Шумшу]] утравĕнче. Хыçалта — [[Парамушир]] утравĕ: [[Дунькин Пуп]] тăвĕпе [[Северо-Курильск]] хули.]] == Утравсен кун-ҫулӗ == === XVII ӗмӗр === === XVIII ӗмӗр === === XIX ӗмӗр === [[File:Kuril islands 1893.jpg|thumb|Курил утравӗсем 1893 ҫулхи акӑлчан картти ҫинче]] === XX ӗмӗр === * 1905 ç. [[Вырăс-япун вăрçи|вырӑс-япун вӑрҫинче]] парӑнсан Раҫҫей [[Сахалин]]ӑн кӑнтӑр пайне Японие панӑ. * 1945 ҫ. нарӑс уйӑхӗнче Совет Союзӗ Сахалинпа Курил утравӗсене тавӑрас шутпа, АПШ-па Аслӑ Британи шантарнипе, Японие хирӗҫ вӑрҫа кӗме кӑмӑл тунӑ. * [[1946]] ҫ. [[нарӑс, 2]]. СССР Аслӑ Канашӗн Президиумӑн хутайӗпе Кӑнтӑр [[Сахалин]]па Курил утравӗсене РСФСР шутне кӗртнӗ. * [[1947]]. Япунсемпе айнсене утравсенчен Японие [[депортаци|кӑларса янӑ]]. 17 000 япунпа паллӑ мар шутлӑ айн инкеке лекнӗ. * [[1952]] ҫ. [[чӳк, 5]]. Хӑватлӑ [[цунами]] Курилӑн мӗнпур ҫыранне ҫапнӑ, чи пысӑк инкекӗ [[Парамушир]]а ҫитнӗ. Питӗ пысӑк хум [[Северо-Курильск]] (малт. [[Касивабара]]) хулана пӗтӗмпех шӑлса кайнӑ. Пичетре ҫак катастрофа пирки асӑнма чарнӑ<ref>О. Бондаренко, Неизвестные Курилы М. 1992 стр. 109</ref>. * 1956 ҫ., Совет Союзӗпе Япони официаллӑ икӗ патшалӑха вӑрҫӑран уйӑракан тата Японие [[Хабомаи]]пе [[Шикотан]]а паракан Пӗрлӗхлӗ килӗшӳ тӑваҫҫӗ. Ҫапах та, килӗшӳ ҫине алӑ пусайман: эхер те [[Итуруп]]па [[Кунашир]]шӑн кӗрешме пӑрахсан АПШ Японие [[Окинава]] утравне тавӑрса памастӑп тесе хӑратнӑ<ref>[http://kp.ru/daily/24566/739370/ Японцы просят Медведева не ехать на Курилы] // Сайт газеты [http://kp.ru/ «Комсомольская правда»], 29.09.2010</ref>. == Пӑхӑнуллӑх тавлашӑвӗ == {{Main|Кӑнтӑр Курил утравӗсен пӑхӑнуллӑхӗн тавлашӑвӗ}} == Халӑх йышӗ == Курил утравӗсенче халӑх пур ҫӗрте те пурӑнмасть. Пӗрмаях [[Парамушир]], [[Итуруп]], [[Кунашир]] тата [[Шикотан]] утравӗсенче йӑва ҫавӑрнӑ. 2010 ҫулӑн пуҫламӑшӗнче 19 пурӑнан вырӑн: икӗ хула ([[Северо-Курильск]], [[Курильск]]), хула евӗр паҫҫулкӑ ([[Южно-Курильск]]) тата 16 ял пулнӑ. == Экономика == == Ҫавӑн пекех пӑхӑр == {{commonscat|Kuril Islands}} * [[Раççей-япун хутшăнăвĕсем]] == Асăрхавсем == {{асăрхавсем}} == Вуламалли == * {{кĕнеке |пуçелĕк = Атлас Курильских островов |яваплă = Российская академия наук. Институт географии РАН. Тихоокеанский институт географии ДВО РАН; Редкол.: Котляков В. М. (председатель), Бакланов П. Я., Комедчиков Н. Н. (гл. ред.) и др.; Отв. ред.-картограф Фёдорова Е. Я. |вырăн = М.; Владивосток |издательство = ИПЦ «ДИК» |çул = 2009 |страница = 516 |isbn = 978-5-89658-034-8 |тираж = 300 }} == Каçăсем == * [http://www.kurilstour.ru/islands.shtml Курил утравĕсен тавралăхĕ] * [http://www.sakhalin.info/kuriles.ru Курил утравĕсен çĕн хыпарĕсем] * [http://www.pref.hokkaido.lg.jp/sm/hrt/hopporyodo/rosia1.htm Управление по вопросам Северных территорий общего департамента губернаторства Хоккайдо] * [http://www.sakhalin.ru/Rover/TEXTS/bears.html А. К. Клитин. Субъективные заметки о буром медведе Сахалина и Курильских островов] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110808181104/http://www.sakhalin.ru/Rover/TEXTS/bears.html |date=2011-08-08 }} * [http://www.forcedmigration.org/video/chishima/ru/ Чишима: границы Сан-Франциско] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110216152209/http://www.forcedmigration.org/video/chishima/ru/ |date=2011-02-16 }} * [http://www.kuriles.ru/ Курил утравĕсем] * [http://www.caas.ru/kurili.html#top/ Кăнтăр Курил, Итуруп тата Кунашир] * ''Н. А. Гвоздецкий, Н. И. Михайлов.'' [http://tapemark.narod.ru/geograf/6_3_2_6.html Курильские острова]. Физическая география СССР. М., 1978. * ''С. А. Липина'' [http://viperson.ru/wind.php?ID=631930&soch=1 Есть ли у России лишние острова]. Интервью О. Гороховской {{Шаблон:Курил утравĕсем}} {{Раççей Федерацин чиккисем}} [[Категори:Курил утравĕсем| ]] [[Категори:Тавлашуллă территорисем]] 5n3vafvvbg9astg4futg3hpcp98zcqq 856754 856753 2025-06-15T03:31:25Z We moved to 8.13 37730 /* Ҫавӑн пекех пӑхӑр */ 856754 wikitext text/x-wiki '''Кури́л утравӗсем́''' — [[Камчатка]] ҫурутравӗпе [[Хоккайдо]] утравӗ хушшинчи [[утрав]], мӑка пӗккипе [[Охотское тинĕсĕ|Охотское тинӗсӗ]] [[Лӑпкӑ океан]]ран уйӑрать. Тӑсӑлӑвӗ — 1200 яхӑн ҫм. Пӗтӗмӗшле лаптӑкӗ — 10,5 пин ҫм²<ref>{{кĕнеке|автор=Российская академия наук. Институт географии РАН. Тихоокеанский институт географии ДВО РАН; Редкол.: Котляков В. М. (председатель), Бакланов П. Я., Комедчиков Н. Н. (гл. ред.) и др.; Отв. ред.-картограф Фёдорова Е. Я.|пуçелĕк=Атлас Курильских островов|вырăн=М.; Владивосток |издательство=ИПЦ «ДИК»|çул=2009|страницăсем=516}}</ref><ref>{{cite web|author=Управление природных ресурсов и охраны окружающей среды МПР России по Сахалинской области.|date=2003|url=http://ecosakh.ru/data/97_Doklad_o_sostoyanii_i_ob_ohrane_OS_Sahalinskoi_oblasti_v_2002_godu.pdf|title=Доклад «О состоянии и об охране окружающей среды Сахалинской области в 2002 году»|publisher=|accessdate=2010-06-21}}</ref><ref>{{cite web|author=|date=|url=http://www.adm.sakhalin.ru/index.php?id=11|title=Сахалинская область|publisher=Официальный сайт губернатора и правительства Сахалинской области|accessdate=2010-06-21}}</ref>. Утравсем икӗ параллельлӗ йӗртен тӑраҫҫӗ: [[Мӑн Курил гряди|Мӑн Курил]] тата [[Кӗҫӗн Курил гряди|Кӗҫӗн Курил]]. Вӗсен шутӗнче 30 пысӑк тата темӗн чуль вӗтӗ утрав. Вӑрҫӑ енчен стратегиллӗ тата экономика паллӑхлӑ шутланать<ref>''Макеев Б.'' «Курильская проблема: военный аспект». [[Мировая экономика и международные отношения]], 1993 год, № 1, стр. 54</ref>. == Утравсен ят-йышӗ == 1 км² лаптӑкран пысӑк утравсен ят-йышӗ, ҫурҫӗртен кӑнтӑралла. [[File:Kuril Island.jpg|thumb|Курил ҫӗр пичӗ]] [[File:Atlasovisland.jpg|thumb|[[Атласов утравӗ]]]] [[File:Onekotan-Kurile-Islands.jpg|thumb|[[Онекотан]]]] [[File:Dolgaya 1.jpg|thumb|Вӑрӑм чул сӑрчӗ ([[Ловушки (чул сӑрчӗ)|Ловушки чул сӑрчӗ]])]] {| class="standard" |- class="highlight" !align=center|Ячӗ !align=center|Лаптӑк,<br /> км² !align=center|Максималлӑ<br /> ҫӳллӗш, м !align=center|Анлӑх !align=center|Вӑрӑмлӑх |- align=center | colspan=5 class="bright"|<big>'''''[[Мӑн Курил йӑранӗ]]'''''</big> |- align=center | colspan=5 class="highlight"|'''''Ҫурҫӗр ушкӑнӗ''''' |- align=right | [[Атласов утравĕ|Атласов]] || 150 || 2339 || 50°52' || 155°34' |- align=right | [[Шумшу]] || 388 || 189 || 50°45' || 156°21' |- align=right | [[Парамушир]] || 2053 || 1816 || 50°23' || 155°41' |- align=right | [[Анциферов утравĕ|Анциферов]] || 7 || 747 || 50°12' || 154°59' |- align=right | [[Маканруши]] || 49 || 1169 || 49°46' || 154°26' |- align=right | [[Онекотан]] || 425 || 1324 || 49°27' || 154°46' |- align=right | [[Харимкотан]] || 68 || 1157 || 49°07' || 154°32' |- align=right | [[Чиринкотан]] || 6 || 724 || 48°59' || 153°29' |- align=right | [[Экарма]] || 30 || 1170 || 48°57' || 153°57' |- align=right | [[Шиашкотан]] || 122 || 934 || 48°49' || 154°06' |- align=center | colspan=6 class="highlight"|'''''Вăта ушкăн''''' |- align=right | [[Райкоке]] || 4,6 || 551 || 48°17' || 153°15' |- align=right | [[Матуа]] || 52 || 1446 || 48°05' || 153°13' |- align=right | [[Расшуа]] || 67 || 948 || 47°45' || 153°01' |- align=right | ''[[Ушишир|Ушишир утравӗсем]]'' || 5 || 388 || — || — |- class="shadow" align=right | [[Рыпонкича]] || 1,3 || 121 || 47°32' || 152°50' |- class="shadow" align=right | [[Янкича]] || 3,7 || 388 || 47°31' || 152°49' |- align=right | [[Кетой]] || 73 || 1166 || 47°20' || 152°31' |- align=right | [[Симушир]] || 353 || 1539 || 46°58' || 152°00' |- align=right | [[Броутон утравĕ|Броутон]] || 7 || 800 || 46°43' || 150°44' |- align=right | ''[[Хура Тăвансем|Хура Тӑвансем утрав]]'' || 37 || 749 || — || — |- class="shadow" align=right | [[Чирпой]] || 21 || 691 || 46°30' || 150°55' |- class="shadow" align=right | [[Брат-Чирпоев]] || 16 || 749 || 46°28' || 150°50' |- align=center | colspan=6 class="highlight"|'''''Кӑнтӑр ушкӑнӗ''''' |- align=right | [[Уруп (утрав)|Уруп]] || 1450 || 1426 || 45°54' || 149°59' |- align=right | [[Итуруп]] || 3318,8 || 1634 || 45°00' || 147°53' |- align=right | [[Кунашир]] || 1495,24 || 1819 || 44°05' || 145°59' |-align=center |colspan=6 class="bright"|<big>'''''[[Кӗҫӗн Курил йӑранӗ]]'''''</big> |- align=right | [[Шикотан]] || 264,13 || 412 || 43°48' || 146°45' |- align=right | [[Полонскин утравĕ|Полонский]] || 11,57 || 16 || 43°38' || 146°19' <!-- |- align=right | ''[[Ванчăксем (утравсем)|Ванчӑксем]]'' || 0,2 || 38 || 43°35' || 146°25'--> |- align=right | [[Симĕс (утрав, Лăпкă океан)|Симӗс]] || 58,72 || 24 || 43°30' || 146°08' |- align=right | [[Остров Танфильева|Танфильева]] || 12,92 || 15 || 43°26' || 145°55' |- align=right | [[Юрий (утрав)|Юрий]] || 10,32 || 44 || 43°25' || 146°04' <!-- |- align=right | ''[[Дёмин утравĕсем|Дёмин]]'' || 0,7 || 34 || 43°25' || 146°10'--> |- align=right | [[Анучин утравĕ|Анучин]] || 2,35 || 33 || 43°22' || 146°00' |} == Флор, фауна == [[File:212 1264 Baklany Shumshu.jpg|thumb|[[Баклансем]] [[Шумшу]] утравĕнче. Хыçалта — [[Парамушир]] утравĕ: [[Дунькин Пуп]] тăвĕпе [[Северо-Курильск]] хули.]] == Утравсен кун-ҫулӗ == === XVII ӗмӗр === === XVIII ӗмӗр === === XIX ӗмӗр === [[File:Kuril islands 1893.jpg|thumb|Курил утравӗсем 1893 ҫулхи акӑлчан картти ҫинче]] === XX ӗмӗр === * 1905 ç. [[Вырăс-япун вăрçи|вырӑс-япун вӑрҫинче]] парӑнсан Раҫҫей [[Сахалин]]ӑн кӑнтӑр пайне Японие панӑ. * 1945 ҫ. нарӑс уйӑхӗнче Совет Союзӗ Сахалинпа Курил утравӗсене тавӑрас шутпа, АПШ-па Аслӑ Британи шантарнипе, Японие хирӗҫ вӑрҫа кӗме кӑмӑл тунӑ. * [[1946]] ҫ. [[нарӑс, 2]]. СССР Аслӑ Канашӗн Президиумӑн хутайӗпе Кӑнтӑр [[Сахалин]]па Курил утравӗсене РСФСР шутне кӗртнӗ. * [[1947]]. Япунсемпе айнсене утравсенчен Японие [[депортаци|кӑларса янӑ]]. 17 000 япунпа паллӑ мар шутлӑ айн инкеке лекнӗ. * [[1952]] ҫ. [[чӳк, 5]]. Хӑватлӑ [[цунами]] Курилӑн мӗнпур ҫыранне ҫапнӑ, чи пысӑк инкекӗ [[Парамушир]]а ҫитнӗ. Питӗ пысӑк хум [[Северо-Курильск]] (малт. [[Касивабара]]) хулана пӗтӗмпех шӑлса кайнӑ. Пичетре ҫак катастрофа пирки асӑнма чарнӑ<ref>О. Бондаренко, Неизвестные Курилы М. 1992 стр. 109</ref>. * 1956 ҫ., Совет Союзӗпе Япони официаллӑ икӗ патшалӑха вӑрҫӑран уйӑракан тата Японие [[Хабомаи]]пе [[Шикотан]]а паракан Пӗрлӗхлӗ килӗшӳ тӑваҫҫӗ. Ҫапах та, килӗшӳ ҫине алӑ пусайман: эхер те [[Итуруп]]па [[Кунашир]]шӑн кӗрешме пӑрахсан АПШ Японие [[Окинава]] утравне тавӑрса памастӑп тесе хӑратнӑ<ref>[http://kp.ru/daily/24566/739370/ Японцы просят Медведева не ехать на Курилы] // Сайт газеты [http://kp.ru/ «Комсомольская правда»], 29.09.2010</ref>. == Пӑхӑнуллӑх тавлашӑвӗ == {{Main|Кӑнтӑр Курил утравӗсен пӑхӑнуллӑхӗн тавлашӑвӗ}} == Халӑх йышӗ == Курил утравӗсенче халӑх пур ҫӗрте те пурӑнмасть. Пӗрмаях [[Парамушир]], [[Итуруп]], [[Кунашир]] тата [[Шикотан]] утравӗсенче йӑва ҫавӑрнӑ. 2010 ҫулӑн пуҫламӑшӗнче 19 пурӑнан вырӑн: икӗ хула ([[Северо-Курильск]], [[Курильск]]), хула евӗр паҫҫулкӑ ([[Южно-Курильск]]) тата 16 ял пулнӑ. == Экономика == == Ҫавӑн пекех пӑхӑр == {{commonscat|Kuril Islands}} * [[Раҫҫей-япун хутшӑнӑвӗсем]] == Асăрхавсем == {{асăрхавсем}} == Вуламалли == * {{кĕнеке |пуçелĕк = Атлас Курильских островов |яваплă = Российская академия наук. Институт географии РАН. Тихоокеанский институт географии ДВО РАН; Редкол.: Котляков В. М. (председатель), Бакланов П. Я., Комедчиков Н. Н. (гл. ред.) и др.; Отв. ред.-картограф Фёдорова Е. Я. |вырăн = М.; Владивосток |издательство = ИПЦ «ДИК» |çул = 2009 |страница = 516 |isbn = 978-5-89658-034-8 |тираж = 300 }} == Каçăсем == * [http://www.kurilstour.ru/islands.shtml Курил утравĕсен тавралăхĕ] * [http://www.sakhalin.info/kuriles.ru Курил утравĕсен çĕн хыпарĕсем] * [http://www.pref.hokkaido.lg.jp/sm/hrt/hopporyodo/rosia1.htm Управление по вопросам Северных территорий общего департамента губернаторства Хоккайдо] * [http://www.sakhalin.ru/Rover/TEXTS/bears.html А. К. Клитин. Субъективные заметки о буром медведе Сахалина и Курильских островов] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110808181104/http://www.sakhalin.ru/Rover/TEXTS/bears.html |date=2011-08-08 }} * [http://www.forcedmigration.org/video/chishima/ru/ Чишима: границы Сан-Франциско] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110216152209/http://www.forcedmigration.org/video/chishima/ru/ |date=2011-02-16 }} * [http://www.kuriles.ru/ Курил утравĕсем] * [http://www.caas.ru/kurili.html#top/ Кăнтăр Курил, Итуруп тата Кунашир] * ''Н. А. Гвоздецкий, Н. И. Михайлов.'' [http://tapemark.narod.ru/geograf/6_3_2_6.html Курильские острова]. Физическая география СССР. М., 1978. * ''С. А. Липина'' [http://viperson.ru/wind.php?ID=631930&soch=1 Есть ли у России лишние острова]. Интервью О. Гороховской {{Шаблон:Курил утравĕсем}} {{Раççей Федерацин чиккисем}} [[Категори:Курил утравĕсем| ]] [[Категори:Тавлашуллă территорисем]] 20lroktln1tcwopwye76emcmyfh2jqr 856755 856754 2025-06-15T03:32:29Z We moved to 8.13 37730 /* Флор, фауна */ 856755 wikitext text/x-wiki '''Кури́л утравӗсем́''' — [[Камчатка]] ҫурутравӗпе [[Хоккайдо]] утравӗ хушшинчи [[утрав]], мӑка пӗккипе [[Охотское тинĕсĕ|Охотское тинӗсӗ]] [[Лӑпкӑ океан]]ран уйӑрать. Тӑсӑлӑвӗ — 1200 яхӑн ҫм. Пӗтӗмӗшле лаптӑкӗ — 10,5 пин ҫм²<ref>{{кĕнеке|автор=Российская академия наук. Институт географии РАН. Тихоокеанский институт географии ДВО РАН; Редкол.: Котляков В. М. (председатель), Бакланов П. Я., Комедчиков Н. Н. (гл. ред.) и др.; Отв. ред.-картограф Фёдорова Е. Я.|пуçелĕк=Атлас Курильских островов|вырăн=М.; Владивосток |издательство=ИПЦ «ДИК»|çул=2009|страницăсем=516}}</ref><ref>{{cite web|author=Управление природных ресурсов и охраны окружающей среды МПР России по Сахалинской области.|date=2003|url=http://ecosakh.ru/data/97_Doklad_o_sostoyanii_i_ob_ohrane_OS_Sahalinskoi_oblasti_v_2002_godu.pdf|title=Доклад «О состоянии и об охране окружающей среды Сахалинской области в 2002 году»|publisher=|accessdate=2010-06-21}}</ref><ref>{{cite web|author=|date=|url=http://www.adm.sakhalin.ru/index.php?id=11|title=Сахалинская область|publisher=Официальный сайт губернатора и правительства Сахалинской области|accessdate=2010-06-21}}</ref>. Утравсем икӗ параллельлӗ йӗртен тӑраҫҫӗ: [[Мӑн Курил гряди|Мӑн Курил]] тата [[Кӗҫӗн Курил гряди|Кӗҫӗн Курил]]. Вӗсен шутӗнче 30 пысӑк тата темӗн чуль вӗтӗ утрав. Вӑрҫӑ енчен стратегиллӗ тата экономика паллӑхлӑ шутланать<ref>''Макеев Б.'' «Курильская проблема: военный аспект». [[Мировая экономика и международные отношения]], 1993 год, № 1, стр. 54</ref>. == Утравсен ят-йышӗ == 1 км² лаптӑкран пысӑк утравсен ят-йышӗ, ҫурҫӗртен кӑнтӑралла. [[File:Kuril Island.jpg|thumb|Курил ҫӗр пичӗ]] [[File:Atlasovisland.jpg|thumb|[[Атласов утравӗ]]]] [[File:Onekotan-Kurile-Islands.jpg|thumb|[[Онекотан]]]] [[File:Dolgaya 1.jpg|thumb|Вӑрӑм чул сӑрчӗ ([[Ловушки (чул сӑрчӗ)|Ловушки чул сӑрчӗ]])]] {| class="standard" |- class="highlight" !align=center|Ячӗ !align=center|Лаптӑк,<br /> км² !align=center|Максималлӑ<br /> ҫӳллӗш, м !align=center|Анлӑх !align=center|Вӑрӑмлӑх |- align=center | colspan=5 class="bright"|<big>'''''[[Мӑн Курил йӑранӗ]]'''''</big> |- align=center | colspan=5 class="highlight"|'''''Ҫурҫӗр ушкӑнӗ''''' |- align=right | [[Атласов утравĕ|Атласов]] || 150 || 2339 || 50°52' || 155°34' |- align=right | [[Шумшу]] || 388 || 189 || 50°45' || 156°21' |- align=right | [[Парамушир]] || 2053 || 1816 || 50°23' || 155°41' |- align=right | [[Анциферов утравĕ|Анциферов]] || 7 || 747 || 50°12' || 154°59' |- align=right | [[Маканруши]] || 49 || 1169 || 49°46' || 154°26' |- align=right | [[Онекотан]] || 425 || 1324 || 49°27' || 154°46' |- align=right | [[Харимкотан]] || 68 || 1157 || 49°07' || 154°32' |- align=right | [[Чиринкотан]] || 6 || 724 || 48°59' || 153°29' |- align=right | [[Экарма]] || 30 || 1170 || 48°57' || 153°57' |- align=right | [[Шиашкотан]] || 122 || 934 || 48°49' || 154°06' |- align=center | colspan=6 class="highlight"|'''''Вăта ушкăн''''' |- align=right | [[Райкоке]] || 4,6 || 551 || 48°17' || 153°15' |- align=right | [[Матуа]] || 52 || 1446 || 48°05' || 153°13' |- align=right | [[Расшуа]] || 67 || 948 || 47°45' || 153°01' |- align=right | ''[[Ушишир|Ушишир утравӗсем]]'' || 5 || 388 || — || — |- class="shadow" align=right | [[Рыпонкича]] || 1,3 || 121 || 47°32' || 152°50' |- class="shadow" align=right | [[Янкича]] || 3,7 || 388 || 47°31' || 152°49' |- align=right | [[Кетой]] || 73 || 1166 || 47°20' || 152°31' |- align=right | [[Симушир]] || 353 || 1539 || 46°58' || 152°00' |- align=right | [[Броутон утравĕ|Броутон]] || 7 || 800 || 46°43' || 150°44' |- align=right | ''[[Хура Тăвансем|Хура Тӑвансем утрав]]'' || 37 || 749 || — || — |- class="shadow" align=right | [[Чирпой]] || 21 || 691 || 46°30' || 150°55' |- class="shadow" align=right | [[Брат-Чирпоев]] || 16 || 749 || 46°28' || 150°50' |- align=center | colspan=6 class="highlight"|'''''Кӑнтӑр ушкӑнӗ''''' |- align=right | [[Уруп (утрав)|Уруп]] || 1450 || 1426 || 45°54' || 149°59' |- align=right | [[Итуруп]] || 3318,8 || 1634 || 45°00' || 147°53' |- align=right | [[Кунашир]] || 1495,24 || 1819 || 44°05' || 145°59' |-align=center |colspan=6 class="bright"|<big>'''''[[Кӗҫӗн Курил йӑранӗ]]'''''</big> |- align=right | [[Шикотан]] || 264,13 || 412 || 43°48' || 146°45' |- align=right | [[Полонскин утравĕ|Полонский]] || 11,57 || 16 || 43°38' || 146°19' <!-- |- align=right | ''[[Ванчăксем (утравсем)|Ванчӑксем]]'' || 0,2 || 38 || 43°35' || 146°25'--> |- align=right | [[Симĕс (утрав, Лăпкă океан)|Симӗс]] || 58,72 || 24 || 43°30' || 146°08' |- align=right | [[Остров Танфильева|Танфильева]] || 12,92 || 15 || 43°26' || 145°55' |- align=right | [[Юрий (утрав)|Юрий]] || 10,32 || 44 || 43°25' || 146°04' <!-- |- align=right | ''[[Дёмин утравĕсем|Дёмин]]'' || 0,7 || 34 || 43°25' || 146°10'--> |- align=right | [[Анучин утравĕ|Анучин]] || 2,35 || 33 || 43°22' || 146°00' |} == Флор, фауна == [[File:212 1264 Baklany Shumshu.jpg|thumb|[[Баклансем]] [[Шумшу]] утравӗнче. Хыҫалта — [[Парамушир]] утравӗ: [[Дунькин Пуп]] тӑвӗпе [[Северо-Курильск]] хули.]] == Утравсен кун-ҫулӗ == === XVII ӗмӗр === === XVIII ӗмӗр === === XIX ӗмӗр === [[File:Kuril islands 1893.jpg|thumb|Курил утравӗсем 1893 ҫулхи акӑлчан картти ҫинче]] === XX ӗмӗр === * 1905 ç. [[Вырăс-япун вăрçи|вырӑс-япун вӑрҫинче]] парӑнсан Раҫҫей [[Сахалин]]ӑн кӑнтӑр пайне Японие панӑ. * 1945 ҫ. нарӑс уйӑхӗнче Совет Союзӗ Сахалинпа Курил утравӗсене тавӑрас шутпа, АПШ-па Аслӑ Британи шантарнипе, Японие хирӗҫ вӑрҫа кӗме кӑмӑл тунӑ. * [[1946]] ҫ. [[нарӑс, 2]]. СССР Аслӑ Канашӗн Президиумӑн хутайӗпе Кӑнтӑр [[Сахалин]]па Курил утравӗсене РСФСР шутне кӗртнӗ. * [[1947]]. Япунсемпе айнсене утравсенчен Японие [[депортаци|кӑларса янӑ]]. 17 000 япунпа паллӑ мар шутлӑ айн инкеке лекнӗ. * [[1952]] ҫ. [[чӳк, 5]]. Хӑватлӑ [[цунами]] Курилӑн мӗнпур ҫыранне ҫапнӑ, чи пысӑк инкекӗ [[Парамушир]]а ҫитнӗ. Питӗ пысӑк хум [[Северо-Курильск]] (малт. [[Касивабара]]) хулана пӗтӗмпех шӑлса кайнӑ. Пичетре ҫак катастрофа пирки асӑнма чарнӑ<ref>О. Бондаренко, Неизвестные Курилы М. 1992 стр. 109</ref>. * 1956 ҫ., Совет Союзӗпе Япони официаллӑ икӗ патшалӑха вӑрҫӑран уйӑракан тата Японие [[Хабомаи]]пе [[Шикотан]]а паракан Пӗрлӗхлӗ килӗшӳ тӑваҫҫӗ. Ҫапах та, килӗшӳ ҫине алӑ пусайман: эхер те [[Итуруп]]па [[Кунашир]]шӑн кӗрешме пӑрахсан АПШ Японие [[Окинава]] утравне тавӑрса памастӑп тесе хӑратнӑ<ref>[http://kp.ru/daily/24566/739370/ Японцы просят Медведева не ехать на Курилы] // Сайт газеты [http://kp.ru/ «Комсомольская правда»], 29.09.2010</ref>. == Пӑхӑнуллӑх тавлашӑвӗ == {{Main|Кӑнтӑр Курил утравӗсен пӑхӑнуллӑхӗн тавлашӑвӗ}} == Халӑх йышӗ == Курил утравӗсенче халӑх пур ҫӗрте те пурӑнмасть. Пӗрмаях [[Парамушир]], [[Итуруп]], [[Кунашир]] тата [[Шикотан]] утравӗсенче йӑва ҫавӑрнӑ. 2010 ҫулӑн пуҫламӑшӗнче 19 пурӑнан вырӑн: икӗ хула ([[Северо-Курильск]], [[Курильск]]), хула евӗр паҫҫулкӑ ([[Южно-Курильск]]) тата 16 ял пулнӑ. == Экономика == == Ҫавӑн пекех пӑхӑр == {{commonscat|Kuril Islands}} * [[Раҫҫей-япун хутшӑнӑвӗсем]] == Асăрхавсем == {{асăрхавсем}} == Вуламалли == * {{кĕнеке |пуçелĕк = Атлас Курильских островов |яваплă = Российская академия наук. Институт географии РАН. Тихоокеанский институт географии ДВО РАН; Редкол.: Котляков В. М. (председатель), Бакланов П. Я., Комедчиков Н. Н. (гл. ред.) и др.; Отв. ред.-картограф Фёдорова Е. Я. |вырăн = М.; Владивосток |издательство = ИПЦ «ДИК» |çул = 2009 |страница = 516 |isbn = 978-5-89658-034-8 |тираж = 300 }} == Каçăсем == * [http://www.kurilstour.ru/islands.shtml Курил утравĕсен тавралăхĕ] * [http://www.sakhalin.info/kuriles.ru Курил утравĕсен çĕн хыпарĕсем] * [http://www.pref.hokkaido.lg.jp/sm/hrt/hopporyodo/rosia1.htm Управление по вопросам Северных территорий общего департамента губернаторства Хоккайдо] * [http://www.sakhalin.ru/Rover/TEXTS/bears.html А. К. Клитин. Субъективные заметки о буром медведе Сахалина и Курильских островов] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110808181104/http://www.sakhalin.ru/Rover/TEXTS/bears.html |date=2011-08-08 }} * [http://www.forcedmigration.org/video/chishima/ru/ Чишима: границы Сан-Франциско] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110216152209/http://www.forcedmigration.org/video/chishima/ru/ |date=2011-02-16 }} * [http://www.kuriles.ru/ Курил утравĕсем] * [http://www.caas.ru/kurili.html#top/ Кăнтăр Курил, Итуруп тата Кунашир] * ''Н. А. Гвоздецкий, Н. И. Михайлов.'' [http://tapemark.narod.ru/geograf/6_3_2_6.html Курильские острова]. Физическая география СССР. М., 1978. * ''С. А. Липина'' [http://viperson.ru/wind.php?ID=631930&soch=1 Есть ли у России лишние острова]. Интервью О. Гороховской {{Шаблон:Курил утравĕсем}} {{Раççей Федерацин чиккисем}} [[Категори:Курил утравĕсем| ]] [[Категори:Тавлашуллă территорисем]] p99cuyo4m2005zosn56oz75zlzeypgv 856756 856755 2025-06-15T03:33:23Z We moved to 8.13 37730 /* Асӑрхавсем */ 856756 wikitext text/x-wiki '''Кури́л утравӗсем́''' — [[Камчатка]] ҫурутравӗпе [[Хоккайдо]] утравӗ хушшинчи [[утрав]], мӑка пӗккипе [[Охотское тинĕсĕ|Охотское тинӗсӗ]] [[Лӑпкӑ океан]]ран уйӑрать. Тӑсӑлӑвӗ — 1200 яхӑн ҫм. Пӗтӗмӗшле лаптӑкӗ — 10,5 пин ҫм²<ref>{{кĕнеке|автор=Российская академия наук. Институт географии РАН. Тихоокеанский институт географии ДВО РАН; Редкол.: Котляков В. М. (председатель), Бакланов П. Я., Комедчиков Н. Н. (гл. ред.) и др.; Отв. ред.-картограф Фёдорова Е. Я.|пуçелĕк=Атлас Курильских островов|вырăн=М.; Владивосток |издательство=ИПЦ «ДИК»|çул=2009|страницăсем=516}}</ref><ref>{{cite web|author=Управление природных ресурсов и охраны окружающей среды МПР России по Сахалинской области.|date=2003|url=http://ecosakh.ru/data/97_Doklad_o_sostoyanii_i_ob_ohrane_OS_Sahalinskoi_oblasti_v_2002_godu.pdf|title=Доклад «О состоянии и об охране окружающей среды Сахалинской области в 2002 году»|publisher=|accessdate=2010-06-21}}</ref><ref>{{cite web|author=|date=|url=http://www.adm.sakhalin.ru/index.php?id=11|title=Сахалинская область|publisher=Официальный сайт губернатора и правительства Сахалинской области|accessdate=2010-06-21}}</ref>. Утравсем икӗ параллельлӗ йӗртен тӑраҫҫӗ: [[Мӑн Курил гряди|Мӑн Курил]] тата [[Кӗҫӗн Курил гряди|Кӗҫӗн Курил]]. Вӗсен шутӗнче 30 пысӑк тата темӗн чуль вӗтӗ утрав. Вӑрҫӑ енчен стратегиллӗ тата экономика паллӑхлӑ шутланать<ref>''Макеев Б.'' «Курильская проблема: военный аспект». [[Мировая экономика и международные отношения]], 1993 год, № 1, стр. 54</ref>. == Утравсен ят-йышӗ == 1 км² лаптӑкран пысӑк утравсен ят-йышӗ, ҫурҫӗртен кӑнтӑралла. [[File:Kuril Island.jpg|thumb|Курил ҫӗр пичӗ]] [[File:Atlasovisland.jpg|thumb|[[Атласов утравӗ]]]] [[File:Onekotan-Kurile-Islands.jpg|thumb|[[Онекотан]]]] [[File:Dolgaya 1.jpg|thumb|Вӑрӑм чул сӑрчӗ ([[Ловушки (чул сӑрчӗ)|Ловушки чул сӑрчӗ]])]] {| class="standard" |- class="highlight" !align=center|Ячӗ !align=center|Лаптӑк,<br /> км² !align=center|Максималлӑ<br /> ҫӳллӗш, м !align=center|Анлӑх !align=center|Вӑрӑмлӑх |- align=center | colspan=5 class="bright"|<big>'''''[[Мӑн Курил йӑранӗ]]'''''</big> |- align=center | colspan=5 class="highlight"|'''''Ҫурҫӗр ушкӑнӗ''''' |- align=right | [[Атласов утравĕ|Атласов]] || 150 || 2339 || 50°52' || 155°34' |- align=right | [[Шумшу]] || 388 || 189 || 50°45' || 156°21' |- align=right | [[Парамушир]] || 2053 || 1816 || 50°23' || 155°41' |- align=right | [[Анциферов утравĕ|Анциферов]] || 7 || 747 || 50°12' || 154°59' |- align=right | [[Маканруши]] || 49 || 1169 || 49°46' || 154°26' |- align=right | [[Онекотан]] || 425 || 1324 || 49°27' || 154°46' |- align=right | [[Харимкотан]] || 68 || 1157 || 49°07' || 154°32' |- align=right | [[Чиринкотан]] || 6 || 724 || 48°59' || 153°29' |- align=right | [[Экарма]] || 30 || 1170 || 48°57' || 153°57' |- align=right | [[Шиашкотан]] || 122 || 934 || 48°49' || 154°06' |- align=center | colspan=6 class="highlight"|'''''Вăта ушкăн''''' |- align=right | [[Райкоке]] || 4,6 || 551 || 48°17' || 153°15' |- align=right | [[Матуа]] || 52 || 1446 || 48°05' || 153°13' |- align=right | [[Расшуа]] || 67 || 948 || 47°45' || 153°01' |- align=right | ''[[Ушишир|Ушишир утравӗсем]]'' || 5 || 388 || — || — |- class="shadow" align=right | [[Рыпонкича]] || 1,3 || 121 || 47°32' || 152°50' |- class="shadow" align=right | [[Янкича]] || 3,7 || 388 || 47°31' || 152°49' |- align=right | [[Кетой]] || 73 || 1166 || 47°20' || 152°31' |- align=right | [[Симушир]] || 353 || 1539 || 46°58' || 152°00' |- align=right | [[Броутон утравĕ|Броутон]] || 7 || 800 || 46°43' || 150°44' |- align=right | ''[[Хура Тăвансем|Хура Тӑвансем утрав]]'' || 37 || 749 || — || — |- class="shadow" align=right | [[Чирпой]] || 21 || 691 || 46°30' || 150°55' |- class="shadow" align=right | [[Брат-Чирпоев]] || 16 || 749 || 46°28' || 150°50' |- align=center | colspan=6 class="highlight"|'''''Кӑнтӑр ушкӑнӗ''''' |- align=right | [[Уруп (утрав)|Уруп]] || 1450 || 1426 || 45°54' || 149°59' |- align=right | [[Итуруп]] || 3318,8 || 1634 || 45°00' || 147°53' |- align=right | [[Кунашир]] || 1495,24 || 1819 || 44°05' || 145°59' |-align=center |colspan=6 class="bright"|<big>'''''[[Кӗҫӗн Курил йӑранӗ]]'''''</big> |- align=right | [[Шикотан]] || 264,13 || 412 || 43°48' || 146°45' |- align=right | [[Полонскин утравĕ|Полонский]] || 11,57 || 16 || 43°38' || 146°19' <!-- |- align=right | ''[[Ванчăксем (утравсем)|Ванчӑксем]]'' || 0,2 || 38 || 43°35' || 146°25'--> |- align=right | [[Симĕс (утрав, Лăпкă океан)|Симӗс]] || 58,72 || 24 || 43°30' || 146°08' |- align=right | [[Остров Танфильева|Танфильева]] || 12,92 || 15 || 43°26' || 145°55' |- align=right | [[Юрий (утрав)|Юрий]] || 10,32 || 44 || 43°25' || 146°04' <!-- |- align=right | ''[[Дёмин утравĕсем|Дёмин]]'' || 0,7 || 34 || 43°25' || 146°10'--> |- align=right | [[Анучин утравĕ|Анучин]] || 2,35 || 33 || 43°22' || 146°00' |} == Флор, фауна == [[File:212 1264 Baklany Shumshu.jpg|thumb|[[Баклансем]] [[Шумшу]] утравӗнче. Хыҫалта — [[Парамушир]] утравӗ: [[Дунькин Пуп]] тӑвӗпе [[Северо-Курильск]] хули.]] == Утравсен кун-ҫулӗ == === XVII ӗмӗр === === XVIII ӗмӗр === === XIX ӗмӗр === [[File:Kuril islands 1893.jpg|thumb|Курил утравӗсем 1893 ҫулхи акӑлчан картти ҫинче]] === XX ӗмӗр === * 1905 ç. [[Вырăс-япун вăрçи|вырӑс-япун вӑрҫинче]] парӑнсан Раҫҫей [[Сахалин]]ӑн кӑнтӑр пайне Японие панӑ. * 1945 ҫ. нарӑс уйӑхӗнче Совет Союзӗ Сахалинпа Курил утравӗсене тавӑрас шутпа, АПШ-па Аслӑ Британи шантарнипе, Японие хирӗҫ вӑрҫа кӗме кӑмӑл тунӑ. * [[1946]] ҫ. [[нарӑс, 2]]. СССР Аслӑ Канашӗн Президиумӑн хутайӗпе Кӑнтӑр [[Сахалин]]па Курил утравӗсене РСФСР шутне кӗртнӗ. * [[1947]]. Япунсемпе айнсене утравсенчен Японие [[депортаци|кӑларса янӑ]]. 17 000 япунпа паллӑ мар шутлӑ айн инкеке лекнӗ. * [[1952]] ҫ. [[чӳк, 5]]. Хӑватлӑ [[цунами]] Курилӑн мӗнпур ҫыранне ҫапнӑ, чи пысӑк инкекӗ [[Парамушир]]а ҫитнӗ. Питӗ пысӑк хум [[Северо-Курильск]] (малт. [[Касивабара]]) хулана пӗтӗмпех шӑлса кайнӑ. Пичетре ҫак катастрофа пирки асӑнма чарнӑ<ref>О. Бондаренко, Неизвестные Курилы М. 1992 стр. 109</ref>. * 1956 ҫ., Совет Союзӗпе Япони официаллӑ икӗ патшалӑха вӑрҫӑран уйӑракан тата Японие [[Хабомаи]]пе [[Шикотан]]а паракан Пӗрлӗхлӗ килӗшӳ тӑваҫҫӗ. Ҫапах та, килӗшӳ ҫине алӑ пусайман: эхер те [[Итуруп]]па [[Кунашир]]шӑн кӗрешме пӑрахсан АПШ Японие [[Окинава]] утравне тавӑрса памастӑп тесе хӑратнӑ<ref>[http://kp.ru/daily/24566/739370/ Японцы просят Медведева не ехать на Курилы] // Сайт газеты [http://kp.ru/ «Комсомольская правда»], 29.09.2010</ref>. == Пӑхӑнуллӑх тавлашӑвӗ == {{Main|Кӑнтӑр Курил утравӗсен пӑхӑнуллӑхӗн тавлашӑвӗ}} == Халӑх йышӗ == Курил утравӗсенче халӑх пур ҫӗрте те пурӑнмасть. Пӗрмаях [[Парамушир]], [[Итуруп]], [[Кунашир]] тата [[Шикотан]] утравӗсенче йӑва ҫавӑрнӑ. 2010 ҫулӑн пуҫламӑшӗнче 19 пурӑнан вырӑн: икӗ хула ([[Северо-Курильск]], [[Курильск]]), хула евӗр паҫҫулкӑ ([[Южно-Курильск]]) тата 16 ял пулнӑ. == Экономика == == Ҫавӑн пекех пӑхӑр == {{commonscat|Kuril Islands}} * [[Раҫҫей-япун хутшӑнӑвӗсем]] == Асӑрхавсем == {{асăрхавсем}} == Вуламалли == * {{кĕнеке |пуçелĕк = Атлас Курильских островов |яваплă = Российская академия наук. Институт географии РАН. Тихоокеанский институт географии ДВО РАН; Редкол.: Котляков В. М. (председатель), Бакланов П. Я., Комедчиков Н. Н. (гл. ред.) и др.; Отв. ред.-картограф Фёдорова Е. Я. |вырăн = М.; Владивосток |издательство = ИПЦ «ДИК» |çул = 2009 |страница = 516 |isbn = 978-5-89658-034-8 |тираж = 300 }} == Каçăсем == * [http://www.kurilstour.ru/islands.shtml Курил утравĕсен тавралăхĕ] * [http://www.sakhalin.info/kuriles.ru Курил утравĕсен çĕн хыпарĕсем] * [http://www.pref.hokkaido.lg.jp/sm/hrt/hopporyodo/rosia1.htm Управление по вопросам Северных территорий общего департамента губернаторства Хоккайдо] * [http://www.sakhalin.ru/Rover/TEXTS/bears.html А. К. Клитин. Субъективные заметки о буром медведе Сахалина и Курильских островов] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110808181104/http://www.sakhalin.ru/Rover/TEXTS/bears.html |date=2011-08-08 }} * [http://www.forcedmigration.org/video/chishima/ru/ Чишима: границы Сан-Франциско] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110216152209/http://www.forcedmigration.org/video/chishima/ru/ |date=2011-02-16 }} * [http://www.kuriles.ru/ Курил утравĕсем] * [http://www.caas.ru/kurili.html#top/ Кăнтăр Курил, Итуруп тата Кунашир] * ''Н. А. Гвоздецкий, Н. И. Михайлов.'' [http://tapemark.narod.ru/geograf/6_3_2_6.html Курильские острова]. Физическая география СССР. М., 1978. * ''С. А. Липина'' [http://viperson.ru/wind.php?ID=631930&soch=1 Есть ли у России лишние острова]. Интервью О. Гороховской {{Шаблон:Курил утравĕсем}} {{Раççей Федерацин чиккисем}} [[Категори:Курил утравĕсем| ]] [[Категори:Тавлашуллă территорисем]] 0g0wjhm0juxkm9dcj6fveocpshato8q 856757 856756 2025-06-15T03:34:26Z We moved to 8.13 37730 /* Каҫӑсем */ 856757 wikitext text/x-wiki '''Кури́л утравӗсем́''' — [[Камчатка]] ҫурутравӗпе [[Хоккайдо]] утравӗ хушшинчи [[утрав]], мӑка пӗккипе [[Охотское тинĕсĕ|Охотское тинӗсӗ]] [[Лӑпкӑ океан]]ран уйӑрать. Тӑсӑлӑвӗ — 1200 яхӑн ҫм. Пӗтӗмӗшле лаптӑкӗ — 10,5 пин ҫм²<ref>{{кĕнеке|автор=Российская академия наук. Институт географии РАН. Тихоокеанский институт географии ДВО РАН; Редкол.: Котляков В. М. (председатель), Бакланов П. Я., Комедчиков Н. Н. (гл. ред.) и др.; Отв. ред.-картограф Фёдорова Е. Я.|пуçелĕк=Атлас Курильских островов|вырăн=М.; Владивосток |издательство=ИПЦ «ДИК»|çул=2009|страницăсем=516}}</ref><ref>{{cite web|author=Управление природных ресурсов и охраны окружающей среды МПР России по Сахалинской области.|date=2003|url=http://ecosakh.ru/data/97_Doklad_o_sostoyanii_i_ob_ohrane_OS_Sahalinskoi_oblasti_v_2002_godu.pdf|title=Доклад «О состоянии и об охране окружающей среды Сахалинской области в 2002 году»|publisher=|accessdate=2010-06-21}}</ref><ref>{{cite web|author=|date=|url=http://www.adm.sakhalin.ru/index.php?id=11|title=Сахалинская область|publisher=Официальный сайт губернатора и правительства Сахалинской области|accessdate=2010-06-21}}</ref>. Утравсем икӗ параллельлӗ йӗртен тӑраҫҫӗ: [[Мӑн Курил гряди|Мӑн Курил]] тата [[Кӗҫӗн Курил гряди|Кӗҫӗн Курил]]. Вӗсен шутӗнче 30 пысӑк тата темӗн чуль вӗтӗ утрав. Вӑрҫӑ енчен стратегиллӗ тата экономика паллӑхлӑ шутланать<ref>''Макеев Б.'' «Курильская проблема: военный аспект». [[Мировая экономика и международные отношения]], 1993 год, № 1, стр. 54</ref>. == Утравсен ят-йышӗ == 1 км² лаптӑкран пысӑк утравсен ят-йышӗ, ҫурҫӗртен кӑнтӑралла. [[File:Kuril Island.jpg|thumb|Курил ҫӗр пичӗ]] [[File:Atlasovisland.jpg|thumb|[[Атласов утравӗ]]]] [[File:Onekotan-Kurile-Islands.jpg|thumb|[[Онекотан]]]] [[File:Dolgaya 1.jpg|thumb|Вӑрӑм чул сӑрчӗ ([[Ловушки (чул сӑрчӗ)|Ловушки чул сӑрчӗ]])]] {| class="standard" |- class="highlight" !align=center|Ячӗ !align=center|Лаптӑк,<br /> км² !align=center|Максималлӑ<br /> ҫӳллӗш, м !align=center|Анлӑх !align=center|Вӑрӑмлӑх |- align=center | colspan=5 class="bright"|<big>'''''[[Мӑн Курил йӑранӗ]]'''''</big> |- align=center | colspan=5 class="highlight"|'''''Ҫурҫӗр ушкӑнӗ''''' |- align=right | [[Атласов утравĕ|Атласов]] || 150 || 2339 || 50°52' || 155°34' |- align=right | [[Шумшу]] || 388 || 189 || 50°45' || 156°21' |- align=right | [[Парамушир]] || 2053 || 1816 || 50°23' || 155°41' |- align=right | [[Анциферов утравĕ|Анциферов]] || 7 || 747 || 50°12' || 154°59' |- align=right | [[Маканруши]] || 49 || 1169 || 49°46' || 154°26' |- align=right | [[Онекотан]] || 425 || 1324 || 49°27' || 154°46' |- align=right | [[Харимкотан]] || 68 || 1157 || 49°07' || 154°32' |- align=right | [[Чиринкотан]] || 6 || 724 || 48°59' || 153°29' |- align=right | [[Экарма]] || 30 || 1170 || 48°57' || 153°57' |- align=right | [[Шиашкотан]] || 122 || 934 || 48°49' || 154°06' |- align=center | colspan=6 class="highlight"|'''''Вăта ушкăн''''' |- align=right | [[Райкоке]] || 4,6 || 551 || 48°17' || 153°15' |- align=right | [[Матуа]] || 52 || 1446 || 48°05' || 153°13' |- align=right | [[Расшуа]] || 67 || 948 || 47°45' || 153°01' |- align=right | ''[[Ушишир|Ушишир утравӗсем]]'' || 5 || 388 || — || — |- class="shadow" align=right | [[Рыпонкича]] || 1,3 || 121 || 47°32' || 152°50' |- class="shadow" align=right | [[Янкича]] || 3,7 || 388 || 47°31' || 152°49' |- align=right | [[Кетой]] || 73 || 1166 || 47°20' || 152°31' |- align=right | [[Симушир]] || 353 || 1539 || 46°58' || 152°00' |- align=right | [[Броутон утравĕ|Броутон]] || 7 || 800 || 46°43' || 150°44' |- align=right | ''[[Хура Тăвансем|Хура Тӑвансем утрав]]'' || 37 || 749 || — || — |- class="shadow" align=right | [[Чирпой]] || 21 || 691 || 46°30' || 150°55' |- class="shadow" align=right | [[Брат-Чирпоев]] || 16 || 749 || 46°28' || 150°50' |- align=center | colspan=6 class="highlight"|'''''Кӑнтӑр ушкӑнӗ''''' |- align=right | [[Уруп (утрав)|Уруп]] || 1450 || 1426 || 45°54' || 149°59' |- align=right | [[Итуруп]] || 3318,8 || 1634 || 45°00' || 147°53' |- align=right | [[Кунашир]] || 1495,24 || 1819 || 44°05' || 145°59' |-align=center |colspan=6 class="bright"|<big>'''''[[Кӗҫӗн Курил йӑранӗ]]'''''</big> |- align=right | [[Шикотан]] || 264,13 || 412 || 43°48' || 146°45' |- align=right | [[Полонскин утравĕ|Полонский]] || 11,57 || 16 || 43°38' || 146°19' <!-- |- align=right | ''[[Ванчăксем (утравсем)|Ванчӑксем]]'' || 0,2 || 38 || 43°35' || 146°25'--> |- align=right | [[Симĕс (утрав, Лăпкă океан)|Симӗс]] || 58,72 || 24 || 43°30' || 146°08' |- align=right | [[Остров Танфильева|Танфильева]] || 12,92 || 15 || 43°26' || 145°55' |- align=right | [[Юрий (утрав)|Юрий]] || 10,32 || 44 || 43°25' || 146°04' <!-- |- align=right | ''[[Дёмин утравĕсем|Дёмин]]'' || 0,7 || 34 || 43°25' || 146°10'--> |- align=right | [[Анучин утравĕ|Анучин]] || 2,35 || 33 || 43°22' || 146°00' |} == Флор, фауна == [[File:212 1264 Baklany Shumshu.jpg|thumb|[[Баклансем]] [[Шумшу]] утравӗнче. Хыҫалта — [[Парамушир]] утравӗ: [[Дунькин Пуп]] тӑвӗпе [[Северо-Курильск]] хули.]] == Утравсен кун-ҫулӗ == === XVII ӗмӗр === === XVIII ӗмӗр === === XIX ӗмӗр === [[File:Kuril islands 1893.jpg|thumb|Курил утравӗсем 1893 ҫулхи акӑлчан картти ҫинче]] === XX ӗмӗр === * 1905 ç. [[Вырăс-япун вăрçи|вырӑс-япун вӑрҫинче]] парӑнсан Раҫҫей [[Сахалин]]ӑн кӑнтӑр пайне Японие панӑ. * 1945 ҫ. нарӑс уйӑхӗнче Совет Союзӗ Сахалинпа Курил утравӗсене тавӑрас шутпа, АПШ-па Аслӑ Британи шантарнипе, Японие хирӗҫ вӑрҫа кӗме кӑмӑл тунӑ. * [[1946]] ҫ. [[нарӑс, 2]]. СССР Аслӑ Канашӗн Президиумӑн хутайӗпе Кӑнтӑр [[Сахалин]]па Курил утравӗсене РСФСР шутне кӗртнӗ. * [[1947]]. Япунсемпе айнсене утравсенчен Японие [[депортаци|кӑларса янӑ]]. 17 000 япунпа паллӑ мар шутлӑ айн инкеке лекнӗ. * [[1952]] ҫ. [[чӳк, 5]]. Хӑватлӑ [[цунами]] Курилӑн мӗнпур ҫыранне ҫапнӑ, чи пысӑк инкекӗ [[Парамушир]]а ҫитнӗ. Питӗ пысӑк хум [[Северо-Курильск]] (малт. [[Касивабара]]) хулана пӗтӗмпех шӑлса кайнӑ. Пичетре ҫак катастрофа пирки асӑнма чарнӑ<ref>О. Бондаренко, Неизвестные Курилы М. 1992 стр. 109</ref>. * 1956 ҫ., Совет Союзӗпе Япони официаллӑ икӗ патшалӑха вӑрҫӑран уйӑракан тата Японие [[Хабомаи]]пе [[Шикотан]]а паракан Пӗрлӗхлӗ килӗшӳ тӑваҫҫӗ. Ҫапах та, килӗшӳ ҫине алӑ пусайман: эхер те [[Итуруп]]па [[Кунашир]]шӑн кӗрешме пӑрахсан АПШ Японие [[Окинава]] утравне тавӑрса памастӑп тесе хӑратнӑ<ref>[http://kp.ru/daily/24566/739370/ Японцы просят Медведева не ехать на Курилы] // Сайт газеты [http://kp.ru/ «Комсомольская правда»], 29.09.2010</ref>. == Пӑхӑнуллӑх тавлашӑвӗ == {{Main|Кӑнтӑр Курил утравӗсен пӑхӑнуллӑхӗн тавлашӑвӗ}} == Халӑх йышӗ == Курил утравӗсенче халӑх пур ҫӗрте те пурӑнмасть. Пӗрмаях [[Парамушир]], [[Итуруп]], [[Кунашир]] тата [[Шикотан]] утравӗсенче йӑва ҫавӑрнӑ. 2010 ҫулӑн пуҫламӑшӗнче 19 пурӑнан вырӑн: икӗ хула ([[Северо-Курильск]], [[Курильск]]), хула евӗр паҫҫулкӑ ([[Южно-Курильск]]) тата 16 ял пулнӑ. == Экономика == == Ҫавӑн пекех пӑхӑр == {{commonscat|Kuril Islands}} * [[Раҫҫей-япун хутшӑнӑвӗсем]] == Асӑрхавсем == {{асăрхавсем}} == Вуламалли == * {{кĕнеке |пуçелĕк = Атлас Курильских островов |яваплă = Российская академия наук. Институт географии РАН. Тихоокеанский институт географии ДВО РАН; Редкол.: Котляков В. М. (председатель), Бакланов П. Я., Комедчиков Н. Н. (гл. ред.) и др.; Отв. ред.-картограф Фёдорова Е. Я. |вырăн = М.; Владивосток |издательство = ИПЦ «ДИК» |çул = 2009 |страница = 516 |isbn = 978-5-89658-034-8 |тираж = 300 }} == Каҫӑсем == * [http://www.kurilstour.ru/islands.shtml Курил утравӗсен тавралӑхӗ] * [http://www.sakhalin.info/kuriles.ru Курил утравӗсен ҫӗн хыпарӗсем] * [http://www.pref.hokkaido.lg.jp/sm/hrt/hopporyodo/rosia1.htm Управление по вопросам Северных территорий общего департамента губернаторства Хоккайдо] * [http://www.sakhalin.ru/Rover/TEXTS/bears.html А. К. Клитин. Субъективные заметки о буром медведе Сахалина и Курильских островов] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110808181104/http://www.sakhalin.ru/Rover/TEXTS/bears.html |date=2011-08-08 }} * [http://www.forcedmigration.org/video/chishima/ru/ Чишима: границы Сан-Франциско] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110216152209/http://www.forcedmigration.org/video/chishima/ru/ |date=2011-02-16 }} * [http://www.kuriles.ru/ Курил утравӗсем] * [http://www.caas.ru/kurili.html#top/ Кӑнтӑр Курил, Итуруп тата Кунашир] * ''Н. А. Гвоздецкий, Н. И. Михайлов.'' [http://tapemark.narod.ru/geograf/6_3_2_6.html Курильские острова]. Физическая география СССР. М., 1978. * ''С. А. Липина'' [http://viperson.ru/wind.php?ID=631930&soch=1 Есть ли у России лишние острова]. Интервью О. Гороховской {{Шаблон:Курил утравӗсем}} {{Раҫҫей Федерацин чиккисем}} [[Категори:Курил утравӗсем| ]] [[Категори:Тавлашуллӑ территорисем]] gw0kmmg7aovcrp0jt5v12wmctsslrfs Пĕтĕм тĕнчери авиаци тата космонавтика кунĕ 0 48804 856770 788294 2025-06-15T06:52:01Z InternetArchiveBot 28304 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 856770 wikitext text/x-wiki [[File:Soviet Union-1965-Stamp-0.12. Cosmonautics Day.jpg|thumb|right|1965 çулта кăларнă совет почтă маркки «Космонавтика кунĕ»]] '''Космонавтика кунĕ''' — [[çын]]ăн [[Космос уçлăхĕ|космослăха]] пĕрремĕш вĕçевне асăнса [[ака, 12|акан 12-мĕшĕнче]] иртерекен [[Раççей уявĕсем|паллă кун]]. == Кунçулĕ == == Галерея == <gallery perrow="4"> The Soviet Union 1964 CPA 3014 stamp (Space Exploration. Gagarin and Vostok 1).jpg|Ю. Гагарин. СССР, 1964 1967 CPA 3476.jpg|А.Леонов. СССР, 1967 1972. День космонавтики.jpg|СССР, 1972 The Soviet Union 1990 CPA 6193 stamp (Cosmonautics Day. 'Mir' space complex and cosmonaut).jpg|"Мир". СССР, 1990 Stamp of Kazakhstan 115.jpg|<small>Казахстан, 1996 RR5714-0010R.png|"Космоса ҫын пӗрремӗш хут вӗҫни 50 ҫул" Раҫҫей, 2011-мӗш Раҫҫей Банкӗн юбилей укҫи Stamp 2011 Gagarin (1).JPG|[[Украина]], 2011 Значок 12 Апрель День космонавтики.jpg|Ака уйӑхӗн 12-мӗшӗнче космонавтика Кунӗ </gallery> == Çавăн пекех == * [[Юрий каçĕ (космонавтика)|Юрий каçĕ]] * [[Космос çарĕсен кунĕ]] * [[Гагарин Юрий Алексеевич]] * [[Трава у дома|Раççей космонавтикин гимнĕ]] == Асăрхавсем == {{асăрхавсем}} == Каçăсем == {{commonscat|Cosmonautics Day}} * [http://yurisnight.ru Русский сайт Yuri’s Night] * [http://mapsssr.ru/dvflot.html История праздников День авиации и День космонавтики] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130326061724/http://mapsssr.ru/dvflot.html |date=2013-03-26 }} * [http://naukaprava.ru/Home/ReadNews/380 День космонавтики в официальных документах СССР] [[Категори:Акан 12-мĕшĕнчи уявсем]] [[Категори:Тĕнчери кунсем|Космонавтика]] [[Категори:Раççейри паллă кунсем]] [[Категори:Космонавтика культурăра]] [[Категори:СССР уявĕсем|Космонавтика]] [[Категори:Раççей уявĕсем|Космонавтика]] [[Категори:1962 çулта уçăлнисем]] htu1zgwz88m7e83tzoga79rfdqqyp4o Пӳрнепи 0 50785 856780 701342 2025-06-15T09:13:26Z InternetArchiveBot 28304 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 856780 wikitext text/x-wiki [[Ӳкерчĕк:Calineczka VP ubt.jpeg|мини|Пӳрнепи]] '''Пӳрнепи''' ({{lang-da|Tommelise}})  — [[Андерсен Ханс Кристиан|Ханс Кристиан Андерсен]] паллӑ юмахӗнчи шутласа кӑларнӑ пӳрне пысӑкӑшлӑ пӗчӗк хӗрача. == Чӑвашла ячӗ == Дани чӗлхипе вӑл ''Tommelise'' ятлӑ. Ячӗ икӗ сӑмахран пайланать: Tomme - пуҫ пӳрне, [[пӳрне]], [[дюйм]], ''Lise'' - сарӑлнӑ дани хӗр ячӗ. Данилле евӗрлӗ юмахри хӗрачан чӑвашла ячӗ те икӗ сӑмахран пайланать: ''пӳрне''пе ''пи(ке)'', ''пи'' чӑн чӑваш ячӗсенче те час-час тӗл пулать: Нарспи, Илемпи тата ыттисем те. == Çавăн пекех == *[[Пӳрнеккей]] == Вуламалли == * Сказка на ложках: По мотивам произведения Г. Х. Андерсена «Дюймовочка». — Владимир: Музей ложки, 2016. * Дюймовочка // Сказочная энциклопедия / Составитель Наталия Будур. — М.: ОЛМА-ПРЕСС, 2005. — С. 144—145. — 608 с. — 5000 экз. — ISBN 5-224-04818-4. == Каҫӑсем == * [http://lukoshko.net/andersen/anders2.shtml «Дюймовочка» на lukoshko.net] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210415042013/https://lukoshko.net/andersen/anders2.shtml |date=2021-04-15 }} * {{YouTube|XLsHXra82y8}} {{Ханс Кристиан Андерсен}} [[Категори:Персонажсем, алфавитпа]] [[Категори:Хаваслă пĕчĕкçĕсем]] [[Категори:Мультфильмсенчи персонажсем]] [[Категори:Юмахсенчи персонажсем]] [[Категори:Шухăшласа кăларнă принцессăсем]] [[Категори:Ханс Христиан Андерсен юмахĕсем]] [[Категори:Карлик-персонажсем]] [[Категори:Шухăшласа кăларнă хĕрачасем]] [[Категори:Пӳрнесем]] mtlou5g4dv9yn7h2no3msqmdd41d5qo Евдокимов Ярослав Александрович 0 58598 856718 856579 2025-06-14T17:08:26Z InternetArchiveBot 28304 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 856718 wikitext text/x-wiki {{Мусăкçă |Патшалăх = {{USSR}}<br />{{BLR}} {{RUS}} |Ят = Ярослав Евдокимов |Тăван_ят = Ярослав Олександрович Євдокимов (uk.) |Фото = Ярослав_Евдокимов_в_ЦКиОМ_Северодвинска.jpg |Ӳкерчĕке_ăнлантарни = Ярослав Евдокимов [[МАУ «Центр культуры и общественных мероприятий» Северодвинска|ЦКиОМ Северодвинска]] (2014 год) |Çуралнă_чухнехи_ят = Ярослав Олександрович Євдокимов |Тулли_ят = Ярослав Александрович Евдокимов |Çуралнă_вăхăт = [[1946]], [[чӳк, 22]] |Çуралнă_вырăн = Ровно, {{ялавлани|СССР}} |Вилнĕ_вăхăт = |Вилнĕ_вырăн = |Хастар_çулсем = 1975-па - |Профессисем = юрăç |Юрăç_сасси = лирика-драмăлла баритон, çутă тембрлă тĕслĕ;сасăн сайра тĕсĕ — баритон-мартин (тенор баритонĕ) |Жанр = эстрада |Лейблсем = Мелодия АЗГ [C60-27587-88 003]<br /> MTM Ltd.<br /> United Music<br /> CD Land<br /> Астра |Чыславсем = {{Беларуç ССР тава тивĕçлĕ артисчĕ}} {{Беларуç халăх артисчĕ}} {{РФ тава тивĕçлĕ артисчĕ}} |Сайт = http://www.yaevdokimov.com }} {{пĕр хушаматлисем|Евдокимов}} '''Ярослав Александрович Евдоки́мов''' ([[1946]], [[чӳк, 22]] çур.)<ref name=autogenerated31>[http://issuu.com/movazbor/docs/bielaruskaja_encyklapedyja.06-______4df61a3b872099/97] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20151127040810/http://issuu.com/movazbor/docs/bielaruskaja_encyklapedyja.06-______4df61a3b872099/97 |date=2015-11-27 }} Беларуская энцыклапедыя. Т. 6.&nbsp;— Мн., 1998.с.397.</ref><ref name=autogenerated30>[Золотой фонд Энциклопедии. Музыка. Репринтное издание "Музыкального энциклопедического словаря 1990 года". — М.:Большая Российская энциклопедия, 2003. 674 с. ил. — С.189. ISBN5-82270-254-4. УДК-78(03), ББК 85.3я2 М89.]</ref> — юрăç (баритон). [[Раççей Федерацин тава тивĕçлĕ артисчĕ]]. [[Беларуç халăх артисчĕ]]. == Биографи == === Ачалăхĕпе яшлăхĕ === Ярослав Александрович Евдокимов 1946 çулхи [[чӳк, 22|чӳкĕн 22-мĕшĕнче]]<ref name=autogenerated31 /><ref name=autogenerated30 />  в [[Ровно]], [[Украина]],<ref name=autogenerated1>[http://www.oblgazeta.ru/culture/13950/ Артист Ярослав Евдокимов рассказал «ОГ» о своих корнях] [[Областная газета]], 12 ноября 2013</ref> тĕрмере çуралнă — амăшне, Анастасия Харитоновна Очеретовича репрессиленĕ.<ref>[http://www.0362.ua/article/318405 У Рівному там, де катували людей, зараз грають в більярд. Сайт м.Рівне]</ref> Вăрçă хыççăнхи çулсене Норильск хулинче иртернĕ. Игоррь Шадханăн «Снег — судьба моя» документлă фильмĕнче Ярослав амăшĕ ывăлне тĕрмере çуратнине каласа парать. Ашшĕ - Александр Игнатьевич Евдокимов [[Перĕм облаçĕ]]н Красновишер районĕнче çуралнăскерне, репрессиленĕ.<ref name=autogenerated1 /> Ярославăн ачалăхĕ [[Ровно облаçĕ]]н ([[Украина Совет Социаллă Республики|Украина ССР]]) [[Корецки районĕ]]нчи [[Корысть (Ровно облаçĕ)|Корысть]] ялĕнче иртнĕ<ref name=autogenerated1 />. == Пресса артист пултарулăхĕ пирки == === Раççей Федерацин периодики === * Агафонов А. Фантазер Евдокимов дал концерт в одной из зон Красноярска / Агафонов Андрей // Красноярский комсомолец. — 1992. — 15 августа. (Kaleda.ru.)[http://kaleda.ru/articles/2073] * Кушанашвили О. Ярослав Евдокимов — жертва травли / Отар Кушанашвили // Новый взгляд. — 1993. — 14 августа.[http://www.newlookmedia.ru/?p=11849] * Снежинская А. Евдокимов уже обгоняет поезд / Алена Снежинская // Музыкальная правда. — 1995. — 29 сентября.[http://www.newlookmedia.ru/?p=13735] * Снежинская А. Ярослав Евдокимов: «Хочется остаться одному, но долго не протянешь» / Алена Снежинская // Моя газета. — 1995. — 4 октября.[http://www.newlookmedia.ru/?p=15573] * Гусейнова Ю. Ярослав Евдокимов: «Можете меня пощупать» / Юлия Гусейнова // Ежедневные новости. — 2000. — 16 марта.[http://daily.novostivl.ru/archive/index.php?f=ct&t=000316ct01] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150615225112/http://daily.novostivl.ru/archive/index.php?f=ct&t=000316ct01 |date=2015-06-15 }}, [http://ya.084vrn.ru/index2.php?mod=3], [http://daily.novostivl.ru/archive/?f=td&t=000316] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150615220027/http://daily.novostivl.ru/archive/?f=td&t=000316 |date=2015-06-15 }} * Вдовина Т. Горячий Хлопец! / Татьяна Вдовина // Столица Саранск.[http://ya.084vrn.ru/index2.php?mod=4] * Каледа Г. Ярослав Евдокимов: "Я удивился, когда узнал, что Киркоров вдруг запел мою песню «Роза красная»! / Геннадий Каледа // Kaleda.ru. — 2000. — 27 марта.[http://kaleda.ru/articles/2074] * Сегал Л. Ярослав Евдокимов / Лариса Сегал // Relga. — 2000. — 23 сентября.[http://www.relga.ru/Environ/WebObjects/tgu-www.woa/wa/Main?textid=1417&level1=main&level2=articles] * Катанян Д. Ярослав Евдокимов: «Я не светский человек» / Дмитрий Катанян // ТРР-Телевидение и радио. — 2000. — № 13.[http://ya.084vrn.ru/index2.php?mod=9] * Муранова М. Батька расшугал певчих птах / Марина Муранова // Независимая газета. — 2002. — 25 января.[http://www.ng.ru/capacity/2002-01-25/10_bird.html] * Архипова Е., Белобрагин В. Ярослав Евдокимов: «Мне в детстве дарили в основном деревянные самодельные игрушечки» / Екатерина Архипова, Виталий Белобрагин // Люди и игрушки. — 2002. — 14 октября.[http://www.aprilclub.pro/content/toys/42-yaroslav-evdokimov-mne-v-detstve-darili-v-osnovnom-derevyannye-samodelnye-igrushechki] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150702110758/http://www.aprilclub.pro/content/toys/42-yaroslav-evdokimov-mne-v-detstve-darili-v-osnovnom-derevyannye-samodelnye-igrushechki |date=2015-07-02 }} * Американская улыбка Ярослава Евдокимова // CITYOUT Санкт-Петербург. — 2002. — 25 ноября.[http://peterout.ru/articles/yarevdok] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150610090954/http://peterout.ru/articles/yarevdok |date=2015-06-10 }} * Беляев А., Камтаринов М., Муранова М. Женюсь на одной, а остальные? / Александр Беляев, Марк Камтаринов, Марина Муранова // Российская газета. — 2004. — 4 марта.[http://www.rg.ru/2004/03/04/prazdnik.html] * Логвинов И. Душа раскрывается в песне / Игорь Логвинов // Гудок. — 2004. — 13 октября.[http://www.gudok.ru/newspaper/?ID=764256] * Безрук С. Ярослав Евдокимов: «Очарование доброты» / Сергей Безрук // Неделя в Подлипках. — 2005. — 6 октября. * Зацепина О. В Тюмени Ярослав Евдокимов бьет рекорды продаж / Ольга Зацепина // NewsProm.Ru. — 2006. — 14 февраля.[http://newsprom.ru/news/1282.html] * Давлетшина Р. Красивый «Фантазер» / Рита Давлетшина // Магнитогорский металл. — 2006. — 27 февраля.[http://magmetall.ru/contribution/2483.htm] * Курпатина Ж. Ярослав Евдокимов: «Уважающим себя певцам — не место на телевидении!» / Жанна Курпатина // АиФ-Смоленск. — 2006. — 2 марта.[http://www.smolnews.ru/news/299] * Воеводин И. Ярослав Евдокимов: «Мое творчество от печки» / Игорь Воеводин // Московская правда. — 2006. — 11 марта.[http://www.pressmon.com/cgi-bin/press_view.cgi?id=110..] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150610090610/http://www.pressmon.com/cgi-bin/press_view.cgi?id=110.. |date=2015-06-10 }} * Королев А. Поет, как дед / Арсений Корольев // Симбирский курьер. — 2006. — 6 апреля.[http://www.sm-k.narod.ru/archives/2006/apr/36/23.htm] * Ярослав Евдокимов: «Мой тур приурочен к моему 60-летию» // АС Байкал ТВ. Медиахолдинг. — 2006.[http://as.baikal.tv/gallery/gallery.php?gid=56] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150610091336/http://as.baikal.tv/gallery/gallery.php?gid=56 |date=2015-06-10 }} * Гарипова Н. Ярослав Евдокимов: «Поверьте, скучно не будет» / Наталия Гарипова // Вечерние Челны. — 2006. — 26 апреля.[http://v-chelny.ru/release/20060427/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150610105749/http://v-chelny.ru/release/20060427/ |date=2015-06-10 }} * Боровлева И. Секрет молодости Ярослава Евдокимова / Ирина Боровлева // Вечерний Ставрополь. — 2006. — 28 апреля.[http://www.vechorka.ru/gazeta/?b=view&articleID=4..]{{Ĕçлемен каçă|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * В Ставрополе Ярослав Евдокимов искал Полину // Комсомольская правда. — 2006. — 28 апреля.[http://www.stav.kp.ru/daily/23698.4/197586/] * Ярослав Евдокимов: «С Минском меня связывает только дочка» // Комсольская правда. — 2006. — 27 июля.[http://www.kp.by/daily/23746/142266/]{{Ĕçлемен каçă|date=October 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * Заруцкая Н. Ярослав Евдокимов: говорил на русском, пел на белорусском / Наталья Заруцкая // Российская газета. Союз. — 2006. — 5 октября.[http://www.pressmon.com/cgi-bin/press_view.cgi?id=204..] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150610090925/http://www.pressmon.com/cgi-bin/press_view.cgi?id=204.. |date=2015-06-10 }} * Покоева И. К нам едет Евдокимов / Ирина Покоева // Пятница. — 2006. — 3 ноября.[http://baikalpress.ru/friday/2006/43/003002.html] * Новинская К. Музыка под снегом / Ксения Новинская // Премьер. Вологодская областная газета. — 2006. — 16 ноября.[http://premier.region35.ru/archive/2006/11/np478/s4.h..]{{Ĕçлемен каçă|date=October 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * Покоева И. Ярослав Евдокимов выступил в Иркутске / Ирина Покоева // Пятница. — 2006. — 17 ноября.[http://baikalpress.ru/friday/2006/45/017001.html] * До концерта Ярослава Евдокимова в Южно-Сахалинске считали дни // Компания «Корпорация Событий». — 2006. — 26 ноября.[http://www.eventscorp.ru/press.php?entry=dokontsertay..]{{Ĕçлемен каçă|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * Кокина-Славина Т. Ярослав Евдокимов: «Певцы самые плохие мужья» / Татьяна Кокина-Славина // Нижегородский рабочий. — 2006.[http://www.kokina.ru/art2006-11.htm] * Авдюшкина Н. Ярослав Евдокимов: «В Москве реализоваться гораздо легче» / Наталия Авдюшкина // Газета 35. — 2006. — 28 нояб. — С. 17. * Возвращение рядового Евдокимова // Вечерний Северодвинск. — 2006. — 7 декабря.[http://old.vdvsn.ru/papers/vs/2006/12/07/52582/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160305022109/http://old.vdvsn.ru/papers/vs/2006/12/07/52582/ |date=2016-03-05 }} * Звездова В. Ярослав Евдокимов / Вера Звездова // Нижегородские новости. — 2006. — 18 декабря.[http://www.nnews.nnov.ru/news/2006/12/18/culture/evdokimov/] * Ивашечкина М. В Брянске Ярослав Евдокимов ходил по воде / Мария Ивашечкина // Комсомольская правда-Брянск. — 2007. — 1 марта.[http://mediacratia.ru/owa/mc/mc_publications.html?a_i..] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150610130647/http://mediacratia.ru/owa/mc/mc_publications.html?a_i.. |date=2015-06-10 }} * Зиновьева С. Ярослав Евдокимов: «Пою душой и сердцем» / Светлана Зиновьева // Родник (Раменское). — 2007. — 7 марта. * Грошева И. Ярослав Евдокимов спел для тюменки Лидии и для Туры / Инна Грошева // Вслух.ru. — 2007. — 26 марта.[http://www.vsluh.ru/news/society/109588.html] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304213446/http://www.vsluh.ru/news/society/109588.html |date=2016-03-04 }} * Рыкусов В. После концерта / Вадим Рыкусов // Правда Севера. — 2007. — 27 октября.[http://www.arhpress.ru/ps/2007/10/27/11.shtml] * Ярослав Евдокимов: «На современной эстраде мне места нет!» // Новые рубежи. — 2007. * Воинский Т. Голос Ярослава / Тодор Воинский // Тюменская правда. — 2008. — 12 января. [http://tyum-pravda.ru] * Романов С. «Рай — в душе человека!» — интервью с Ярославом Евдокимовым / Сергей Романов // Вечный Зов. — 2008.[http://www.vzov.ru/arhiv_n.shtml] * Смирнова О. Ярослав Евдокимов спел вместе с туляками / Ольга Смирнова // MysloНовости. — 2008. — 3 марта.[http://myslo.ru/news/arhiv/news-15224] * Ермолина Л. Кумир остался прежним / Людмила Ермолина // Алтайская правда. — 2008. — 10 апреля.[http://www.ap.altairegion.ru/100-08/8.html] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150610090801/http://www.ap.altairegion.ru/100-08/8.html |date=2015-06-10 }} * Щиголева Е. «Пою душой и сердцем» / Елена Щиголева // Вечерний Барнаул. — 2008. — 11 апреля.[http://www.marktreview.net/2008/poyu-dushoi-i-serdtsem] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150610091911/http://www.marktreview.net/2008/poyu-dushoi-i-serdtsem |date=2015-06-10 }} * Евдокимов устроил в цирке дискотеку // PenzaInform.ru. Культура. — 2008. — 29 апреля.[http://www.penzainform.ru/news/culture/2008/04/29/evd..]{{Ĕçлемен каçă|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * Ярослав Евдокимов: «Я приехал в Саратов голодный и злой» // Комсомольская правда. — 2008. — 4 мая.[http://saratov.kp.ru/daily/24091/322146/] * Ярослав Евдокимов: «Благодаря «Майскому вальсу» я купил квартиру» // Теленеделя. — 2008. — 7 июня. * Звездова В. Звёздная быль / Вера Звездова // Online Газета. — 2008. — 25 сентября.[http://hhb.ru/gazeta/115.html] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150610091735/http://hhb.ru/gazeta/115.html |date=2015-06-10 }} * Одним из самых удачных концертов назвал Ярослав Евдокимов гастроли в Вологде // Новости Вологды и Вологодской области. — 2008. — 27 октября.[http://newsvo.ru/rubrics/kultura/2008/10/27/14:03:10...]{{Ĕçлемен каçă|date=May 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * Золотых О. Евдокимов споет о «Колодце» / Ольга Золотых // Вечерний Челябинск. — 2008. — 2 декабря.[http://vecherka.su/articles/society/43929/] * Евдокимов расцеловал волгоградок. Любимцы публики // Родной город. — 2008. — 17 декабря. * Киян М. Уфимцы помогли Ярославу Евдокимоу справиться с последствиями кризиса / Мила Киян // Комсомольская правда. — 2008. — 19 декабря.[http://www.ufa.kp.ru/daily/24217/420160/] * Кокина-Славина Т. Ярослав Евдокимов: На подлости реагирую мгновенно и с яростью / Татьяна Кокина-Славина // ЭКСПРЕСС газета. — 2009. — 5 ноября.[http://www.eg.ru/daily/stars/15385/] * Кокина-Славина Т. Пусть Киев с вас берет пример! / Татьяна Кокина-Славина // Нижегородские новости. — 2009. — 9 ноября.[http://www.nnews.nnov.ru/news/2009/11/09/culture/ewdokimof/] * Астафьев Н. Снова праздник на нашей улице / Николай Астафьев // Волго-Невский Проспект.— 2009.&nbsp;— 30 ноября.[http://vnpinfo.ru/arkhiv/item/2453-Snova_prazdnik_na_nashey_ulitce_2453.html] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304080913/http://vnpinfo.ru/arkhiv/item/2453-Snova_prazdnik_na_nashey_ulitce_2453.html |date=2016-03-04 }} * Кузьмина О. Евдокимов пел на заказ / Оксана Кузьмина // Открытая для Всех и Каждого. — 2010. — 2 февраля.[http://www.opengaz.ru/stat/evdokimov-pel-na-zakaz] * Мирошниченко М. Ярослав Евдокимов пустил самарцев в пляс / Мария Мирошниченко // Комсомольская правда. — 2010. — 3 ноября.[http://hab.kp.ru/daily/24585/755010/] * Штименко С. Брянских женщин восхитил все тот же Ярослав Евдокимов / Светлана Штименко // ИА Город_24. — 2010. — 21 ноября.[http://grigoriyantipenko.ru/news/647.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304194722/http://grigoriyantipenko.ru/news/647. |date=2016-03-04 }} * Лапина Т. Ярослав Евдокимов: «Я благодарен пиратам!» / Татьяна Лапина // Телепульт. — 2010. — 23 ноября. * Баркова М., Мирошниченко М. Как встретят новый год звезды шоу-бизнеса / Марина Баркова, Мария Мирошниченко // Комсомольская правда. — 2010. — 27 декабря.[http://www.kp.ru/daily/24614.5/782833/] * Лычагин В. На сцене «Октября» / Владимир Лычагин // Общественно-политическая газета Климовского специализированного патронного завода имени Ю. В. Андропова. — 2011. — 15 апреля.[http://info-profile.ru/article.aspx?articleId=1528&issueId=236]{{Ĕçлемен каçă|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * Седых Г. Ярослав Евдокимов / Галина Седых // Прогноз развития. — 2011. — 8 мая. * Чернова М. Неожиданное откровение / Марина Чернова // Премьер. Вологодская областная газета. — 2011. — 24 мая.[http://premier.region35.ru/gazeta/np712/s10.html] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150610090817/http://premier.region35.ru/gazeta/np712/s10.html |date=2015-06-10 }} * Максименко Л. Ярослав Евдокимов, узнав про открытие музея ГУЛАГа в Кузбассе. признался, что тоже родился в тюрьме / Лариса Максименко // Комсомольская правда. — 2011. — 4 ноября.[http://www.kp.ru/daily/25782/2765872/] * Попова Т. Евдокимов вылечил омичку песнями / Татьяна Попова // Omsk GAZETA. — 2011. — 8 ноября.[http://omskgazeta.ru/kultura/evdokimov_vyilechil_omic..] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150610091833/http://omskgazeta.ru/kultura/evdokimov_vyilechil_omic.. |date=2015-06-10 }} * Баркова М. Ярослав Евдокимов думал, что в Самаре живут одни украинцы / Марина Баркова // Комомольская правда. — 2012. — 17 февраля.[http://samara.kp.ru/daily/25836/2810197/] * Подъяблонская Т. Ветеранов Воронежа поздравит певец Ярослав Евдокимов / Татьяна Подъяблонская. — Комсомольская правда. — 2012. — 3 мая.[http://vrn.kp.ru/online/news/1144284/] * Воеводин И. «Фантазер» Ярослав Евдокимов в гостях у «Московской правды» / Игорь Воеводин // Московская правда. — 2012. — 28 мая.[http://maxpark.com/user/42415/content/1359810] * Евдан Ю. Ярослав Евдокимов пропел «Многая лета» саммиту АТЭС во Владивостоке / Юрий Евдан // PrimaMedia. — 2012. — 28 июня.[http://primamedia.ru/news/apec/28.06.2012/213571/vyacheslav-evdokimov-propel-quot-mnoguyu-letu-quot-sammitu-ates-vo-vladivostoke.html] * Павлюченко О. Ярослав Евдокимов: «Врать не умею, живу как все» / Олеся Павлюченко // Свеча. — 2012. — 25 июня.[http://www.svecha-news.ru/gazeta/issue/1225/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150610091125/http://www.svecha-news.ru/gazeta/issue/1225/ |date=2015-06-10 }} * Кузьмин В. Евдокимов за Дунаем / Валерий Кузьмин // Коммунар. — 2012. — 10 июля.[http://www.kommunar.info/index.php?option=com_content&view=article&id=2993:2012-07-09-03-57-00&catid=82:2011-02-17-00-54-48&Itemid=105] * Карпач М. О концерте Ярослава Евдокимова в городском дворце культуры / Михаил Карпач // Приамурские Ведомости. Он-лайн газета Хабаровска. — 2012. — 13 июля. [http://www.lred.ru/index.php/smiarticles/7493-о-%D0%B..]{{Ĕçлемен каçă|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * Воеводин И. В попутчиках бродяга ветер / Игорь Воеводин // Гудок. — 2012. — 24 августа.[http://www.gudok.ru/newspaper/?ID=682511&archive=]{{Ĕçлемен каçă|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * Желтов П. В наше время такого не было / Павел Желтов // Приазовские степи. — 2012. — 10 октября.[http://eysk.bezformata.ru/listnews/nashe-vremya-takogo-ne-bilo/7197310/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150610090720/http://eysk.bezformata.ru/listnews/nashe-vremya-takogo-ne-bilo/7197310/ |date=2015-06-10 }} * В Советском районе Воронежа провели праздничный концерт для ветеранов войны // Коммуна. Инфопортал Воронежа и Воронежской области. — 2013. — 25 января.[http://www.communa.ru/index.php?ELEMENT_ID=67846] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150610095112/http://www.communa.ru/index.php?ELEMENT_ID=67846 |date=2015-06-10 }} * Бонд А. Концерт Ярослава Евдокимова в Зеленоградском ДК / Алекс Бонд // Мобильный репортёр. — 2013. — 24 февраля.[http://www.mreporter.ru/reports/24195] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150712233505/http://www.mreporter.ru/reports/24195 |date=2015-07-12 }} * Юдина Д. Ярослав Евдокимов: «Ульяновск — очень чистый город» / Дарья Юдина // Аргументы и факты. — 2013. — 30 апреля.[http://www.ul.aif.ru/persona/details/165058] * Абумова Е. Помнит сердце, не забудет никогда / Елена Абумова // Хакасия. — 2013. — 17 мая.[http://gazeta19.ru/news/14794] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150610090422/http://gazeta19.ru/news/14794 |date=2015-06-10 }} * Жителей Советского района Воронежа поздравили с 40-летием со дня его основания // Коммуна. — 2013. — 24 июня.[http://www.voronezh.ru/inform/news/2013/33483314.html] * Дурнова Т. С наступлением заката / Татьяна Дурнова // Наше время. — 2013. — 13 сентября.[http://нвремя.рф/news/culture/with_onset_of_sunset/] * С юбилеем, Россошь! Фото. Видео // Сайт города Россошь. — 2013. — 15 сентября.[http://rossoshru.ru/uspehi-goroda/s-yubileem-rossosh-..]{{Ĕçлемен каçă|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * Салтыкова Е. Артист Ярослав Евдокимов рассказал «ОГ» о своих корнях / Елена Салтыкова // Областная газета (Свердловская обл.). — 2013. — 12 ноября.[http://www.oblgazeta.ru/culture/13950/] * Евдокимов нашёл украинцев в Уфе // Комсомольская правда. — 2013. — 4 декабря.[http://www.ufa.kp.ru/photo/gallery/10386/] * Зверева Н. Ярослав Евдокимов: «Когда я вспоминаю детство, мне хочется пойти перекусить / Наталья Зверева // Афиша. — 2013. — 16 декабря.[http://afisha.93.ru/text/afisha/737053.html] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150610090014/http://afisha.93.ru/text/afisha/737053.html |date=2015-06-10 }} * Васильева В. Музыка, с которой так хочется жить / Валентина Васильева // Вести Стрельны. — 2013. — 26 декабря. — С. 2.[http://www.mo-strelna.ru/upload/userfiles/files/vs_24_end(1).pdf] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150610090944/http://www.mo-strelna.ru/upload/userfiles/files/vs_24_end(1).pdf |date=2015-06-10 }} * Зверева Н. Ярослав Евдокимов: „Мне нравятся женщины, которых есть за что жалеть“ / Наталья Зверева // Метро74. — 2014. — 14 января.[http://metro74.ru/content/14-01-2014/yaroslav-evdokim..]{{Ĕçлемен каçă|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * Евполов Д. Известный певец Ярослав Евдокимов выступил в Барнауле / Дмитрий Евполов // Amic.ru. — 2014. — 15 апреля.[http://www.amic.ru/news/261119/] * Евполов Д. Известный певец Ярослав Евдокимов: „Теплее, чем в Барнауле, нигде не принимали“ / Дмитрий Евполов // Amic.ru. — 2014. — 16 апреля.[http://www.amic.ru/news/261322/] * В Пензенском драмтеатре выступил певец Ярослав Евдокимов // PenzaInform.ru. — 2014. — 3 июня.[http://www.penzainform.ru/news/culture/2014/06/03/v_penzenskom_dramteatre_vistupil_pevetc_yaroslav_evdokimov.html] * Ярослав Евдокимов в Волгограде пел по заявкам и говорил о смысле жизни // Родной город. — 2014. — 5 июня.[http://rodgor-vlg.ru/jaroslav-evdokimov-v-volgograde-pel-po-zajavkam-i-govoril-o-smysle-zhizni.html] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140610065744/http://rodgor-vlg.ru/jaroslav-evdokimov-v-volgograde-pel-po-zajavkam-i-govoril-o-smysle-zhizni.html |date=2014-06-10 }} * В Волгограде Ярослав Евдокимов раскрыл секрет счастья // Родной город. — 2014. — 11 июня.[http://rodgor-vlg.ru/v-volgograde-jaroslav-evdokimov-raskryl-sekret-schastja.html] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140613050241/http://rodgor-vlg.ru/v-volgograde-jaroslav-evdokimov-raskryl-sekret-schastja.html |date=2014-06-13 }} * Брюзгина В. На подтанцовках у Ярослав Евдокимова / Валентина Брюзгина // Куранты-Маяк. — 2014. — 20 июня.[http://www.kurant-mayak.ru/news-3-2655.html] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150610090133/http://www.kurant-mayak.ru/news-3-2655.html |date=2015-06-10 }} * Карандюк К. Вопрос дня: Что вам особенно памятно? / Кирилл Карандюк // Российская Газета. — 2014. — 18 сентября.[http://www.rg.ru/2014/09/18/vopros.html] * Марченко И. Кто созидал, создавал и верил... / Инна Марченко // Газета «Наш выбор». — 2014.&nbsp;— 25 сентября.[http://www.energomash-stroy.ru/press/nv/156/kto-sozidal-sozdaval-i-veril] * Ручников П. С песней по жизни / Петр Ручников // Тверская жизнь. — 2014. — 21 октября.[http://www.tverlife.ru/news/82698.html]{{Ĕçлемен каçă|date=May 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * Королькова И. „XXI век и война. Это страшно, не должно быть вражды!“: известный певец выступил на тагильской сцене» / Ирина Королькова // TagilCity.ru. — 2015. — 16 февраля.[http://tagilcity.ru/news/restnews/xxi-vek-i-voyna.-eto-strashno-ne-dolzhno-byt-vrazhdy-izvestnyy-pevec-vystupil-na-tagilskoy-scene-foto.html] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150610090449/http://tagilcity.ru/news/restnews/xxi-vek-i-voyna.-eto-strashno-ne-dolzhno-byt-vrazhdy-izvestnyy-pevec-vystupil-na-tagilskoy-scene-foto.html |date=2015-06-10 }} * В Курске на торжественном собрании к 23 февраля споет Ярослав Евдокимов // Новости Курска от 46ТВ. — 2015. — 20 февраля.[http://www.46tv.ru/line/kursk/037586/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150610091504/http://www.46tv.ru/line/kursk/037586/ |date=2015-06-10 }} * «Бокситогорский десант» в плену у музыки // Новый путь. — 2015. — 7 апреля.[http://adm.boksitogorsk.ru/smi/np-news/3434/] * Волкова А. Проникновенную встречу нескольких поколений подготовила к празднику Победы Управа Советского района г. Воронежа / Алина Волкова // Экономика и жизнь. Черноземье. — 2015. — 6 мая.[http://www.eizh.ru/articles/sotsiosfera/proniknovennuyu-vstrechu-neskolkikh-pokoleniy-podgotovila-k-prazdniku-pobedy-uprava-sovetskogo-rayon/] * Егоров С. Денис Глушаков: «Фантазера» ставлю. Но диджеем быть не планирую / Сергей Егоров // Sovsport.ru. — 2015. — 19 сентября.[http://www.sovsport.ru/gazeta/article-item/842192] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150921003155/http://www.sovsport.ru/gazeta/article-item/842192 |date=2015-09-21 }}, [http://fanat1k.ru/news-136307-denis-glushakov-fantazera-stavlyu.php] * Ильинский Д. Ярослав Евдокимов: Мама думала, что я женюсь на Ротару / Дмитрий Ильинский // Собеседник RU. — 2015. — 5 ноября.[http://so-l.ru/news/show/yaroslav_evdokimov_mama_dumala_chto_ya_zhenyus_na_ro] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20151117021221/http://so-l.ru/news/show/yaroslav_evdokimov_mama_dumala_chto_ya_zhenyus_na_ro |date=2015-11-17 }} * Гончаров М. Чествование тружеников и концерт / Михаил Гончаров // «Родина». Общественно-политическая газета Ивнянского района. — 2015. — 03 октября. Выпуск № 80-81 (9656-9657).[http://gazeta-rodina.ru/article/86709/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20151125070013/http://gazeta-rodina.ru/article/86709/ |date=2015-11-25 }} * Вахитов А. Ярослав Евдокимов споет в Уфе свои лучшие песни / Азат Вахитов // МКRU Уфа. — 2015. — 26 ноября.[http://ufa.mk.ru/articles/2015/11/26/yaroslav-evdokimov-spoet-v-ufe-svoi-luchshie-pesni. Ярослав Евдокимов споет в Уфе свои лучшие песни]{{Ĕçлемен каçă|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * Лучший голос Белоруссии выступит в Стерлитамаке // Cityopen.ru. — 2015. — 02 декабря. [http://cityopen.ru/?p=35187 Лучший голос Белоруссии выступит в Стерлитамаке] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20151208104628/http://cityopen.ru/?p=35187 |date=2015-12-08 }} * Хлапова Н. В Ярославле выступит Ярослав Евдокимов / Наталья Хлапова // Комсомольская правда. — 2015. — 10 декабря.[http://www.kp.ru/online/news/2241656/ В Ярославле выступит Ярослав Евдокимов] === Ютçĕр пресси === ==== Беларуç Республикин периодики ==== * Астапенка А. Песня – гэта хваляванне / А. Астапенка // Маладосць. – 1987. – № 9. – С. 165–170. * Загородний Г. В поисках своей песни / Г. Загородний // Неман. – 1990. – № 1. – С. 171–173. * Ерохин Р. «Может, крепко любят меня?..» / Р.Ерохин // Беларуская думка. – 1991. − №11. – С. 50-55. * Сафронова И. Скорпион с чарующим голосом подарил Галине Лукашенко «розу красную» / И. Сафронова // Вечер. Могилев. – 1998. – 11 нояб. – С. 3. * Марадудина Н. Ярослав Евдокимов: «Слышу о себе много чепухи» / Нина Марадудина // Вечерний Минск.&nbsp;— 1999.&nbsp;— 12 марта. [http://www.vminsk.by/news/30/11744/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150610105708/http://www.vminsk.by/news/30/11744/ |date=2015-06-10 }} * Евдокимов Я. «Роза красная» Ярослава Евдокимова / А. Клыга // Гомел. праўда. – 1999. – 18 сак. * Ядревский Г. Евдокимов пролетел над городом «фанерой» / Г. Ядревский // Вечер. Брест. – 1999. – 3 нояб. – С. 1–2. * Еўдакімаў Я. Не хачу быць рабом свайго голасу! / Т. Якушава // Культура. – 1999. – № 18/19. – С. 16. * Шлык Ф. Ярослава Евдокимова в Бобруйске помнят / Ф. Шлык // Нар. газ. – 1999. – 3 крас. – С. 6. * Ярослав Евдокимов. Отречение // Хартия'97&nbsp;— Новости Беларуси.&nbsp;— 2001.&nbsp;— 11 июля.[http://www.charter97.org/rus/news/2001/08/24/07] * Эйсмант М. Бунтар Яраслаў Еўдакімаў: вядомы беларускі спявак Я. Еўдакімаў адмовіўся ад звання «Народны артыст Беларусі» / М. Эйсмант // Нар. воля. – 2001. – 25 кастр. * Улевич О. Композитор Лученок ищет киллера для певца Евдокимова? / Ольга Улевич // Комсомольская правда в Белоруссии. — 2000. − 4 октября.[http://www.voltaire.ru/press.php?article=kompozitor_luchenok_ishet_killera_dlja_pevca_evdokimova Комсомольская правда. — 2000. − 4 октября.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304142130/http://www.voltaire.ru/press.php?article=kompozitor_luchenok_ishet_killera_dlja_pevca_evdokimova |date=2016-03-04 }} * Калі Лукашэнка застанецца пры ўладзе, Яраслаў Еўдакімаў адмовіцца ад званьня народнага артыста // Хартия'97&nbsp;— Новости Беларуси.&nbsp;— 2001.&nbsp;— 23 жніўня.[https://charter97.org/bel/news/2001/08/23/17] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20151117035055/https://charter97.org/bel/news/2001/08/23/17 |date=2015-11-17 }}[http://charter97.org/bel/news/2001/08/24/07] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160314201436/https://charter97.org/bel/news/2001/08/24/07 |date=2016-03-14 }} * Рымашэўская В. ВЯДОМЫ БЕЛАРУСКІ СЬПЯВАК ЯРАСЛАЎ ЕЎДАКІМАЎ АДМОВІЎСЯ АД ЗВАНЬНЯ "НАРОДНЫ АРТЫСТ БЕЛАРУСІ" / Вольша Рымашэўская // Радыё Свабода. — Менск. — 2001.&nbsp;— 8 лістапада.[http://www.svaboda.mobi/a/24839261.html] * Падбярэскі З. “Кветка шчасьця” / Зьміцер Падбярэскі // Радыё Свабода. — Менск. — 2002.&nbsp;— 28 красавіка.[https://archive.today/20150731065022/http://www.svaboda.org/content/article/24870502.html] * Шавыркін М. Лiст з 45-га. Анталогія беларускай песні / Мiхась Шавыркін // Звязда. Беларуская Газета. — 2005. — 28 красавiка [http://old2.zviazda.by/second.html?r=5&p=33&archiv=28042005] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150518080617/http://old2.zviazda.by/second.html?r=5&p=33&archiv=28042005 |date=2015-05-18 }} * Андриевич В., Хлыстун В. Белорусский вокзал встречает Победителей // Владимир Андриевич, Виктор Хлыстун // Звязда. Беларуская Газета. — 2005. — 12 мая. № 84 (25416).[http://old2.zviazda.by/second.html?r=39&p=42&archiv=12052005] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20151224052704/http://old2.zviazda.by/second.html?r=39&p=42&archiv=12052005 |date=2015-12-24 }} * Варабей М. Яраслаў ЕЎДАКIМАЎ: «Я не шукаю для сябе тытулаваных кампазiтараў&nbsp;— мне патрэбны таленавiтыя» / Марына Варабей // news. 21. BY.&nbsp;— 2005.&nbsp;— 24 лістапада.[http://news.21.by/2005/11/24/8903.html] * Ярослав Евдокимов: «Мне не нравится то, что в Беларуси происходит. Выборы прошли какие-то странные» // Хартия'97&nbsp;— Новости Беларуси.&nbsp;— 2006.&nbsp;— 27 июля.[http://charter97.org/bel/news/2006/07/27/evdokimov] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150610203447/http://charter97.org/bel/news/2006/07/27/evdokimov |date=2015-06-10 }} * Яраслаў Еўдакімаў: Мне не падабаецца атмасфэра у Беларусі // Наша Ніва.&nbsp;— 2006.&nbsp;— 27 ліпеня.[http://nn.by/?c=ar&i=2924] * Ярослав Евдокимов: в Беларуси я персона нон грата // Новости TUT.BY.&nbsp;— 2006.&nbsp;— 12 ноября.[http://news.tut.by/culture/77138.html] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150610090408/http://news.tut.by/culture/77138.html |date=2015-06-10 }} * Шевчук И. Дело было в армии… / Игорь Шевчук // NAVINY.BY.&nbsp;— 2007.&nbsp;— 23 февраля.[http://naviny.by/rubrics/society/2007/2/23/ic_articles_116_149820/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150621123006/http://naviny.by/rubrics/society/2007/2/23/ic_articles_116_149820/ |date=2015-06-21 }} * Слуцкая А. Госконтроль обвиняет Ярослава Евдокимова в захвате земли / Александра Слуцкая // «КП» в Белоруссии. — 2007. — 31 июля.[http://www.belaruspartisan.org/life/114376/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160308180501/http://www.belaruspartisan.org/life/114376/ |date=2016-03-08 }} * Миклошевский З. Передать незаконно возведенные дворцы детям / Зенон Миклошевский // Заўтра тваёй краіны. — 2007.&nbsp;— 28 сентября.[http://www.zautra.by/cont/print.php?sn_nid=994] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160310192357/http://www.zautra.by/cont/print.php?sn_nid=994 |date=2016-03-10 }} * Андрэеў І. Ці адбяруць лецішча ў Яраслава Еўдакімава? / Ігар Андрэеў // Тут і цяпер. — 2009. — 15 студзеня.[http://news.tut.by/society/126566.html] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160127062454/http://news.tut.by/society/126566.html |date=2016-01-27 }} * Павловская Д. Ярослав Евдокимов ушел в религию / Даша Павловская // Народная воля.&nbsp;— 2009.&nbsp;— 12 ноября.[http://www.nv-online.info/by/22/300/3199/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150610093806/http://www.nv-online.info/by/22/300/3199/ |date=2015-06-10 }} * Юрый Антонаў, Сафія Ратару і Яраслаў Еўдакімаў апошні тыдзень у Полацку. — Краязнаўчы музей, Полацк.— 2009.&nbsp;— 21 жніўня.[http://local.polotsk.museum.by/be/node/34193] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304091920/http://local.polotsk.museum.by/be/node/34193 |date=2016-03-04 }} * Гілевіч Н. У віры быцця і дум… Роздумы. Хто зацікаўлны? (10.11.2002) / Ніл Гілевіч // Верасень.&nbsp;— 2014.&nbsp;— №&nbsp;1.&nbsp;— С. 173–174.[http://tbm-mova.by/files/blocks/28579-1.pdf] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20151117024101/http://tbm-mova.by/files/blocks/28579-1.pdf |date=2015-11-17 }} * Бяласін Я. Казак выставіў партрэты вядомых літаратараў, артыстаў і спартоўцаў / Яўген Бяласін // Брестский курьер. — 2016. — 17 февраля.[http://www.bk-brest.by/2016/02/kazak-expozicia/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160308180340/http://www.bk-brest.by/2016/02/kazak-expozicia/ |date=2016-03-08 }} ==== Украина периодики ==== * Кононенко А. В. В Славутиче поют романсы / Алексей Кононенко // Зеркало недели. Украина. — 1995. — 17 марта. — С. 6.[http://gazeta.zn.ua/CULTURE/v_slavutiche_poyut_romansy.html] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150402182836/http://gazeta.zn.ua/CULTURE/v_slavutiche_poyut_romansy.html |date=2015-04-02 }} * Я. Евдокимов: «Хочу приехать ещё раз». Славутич К. В. — 1995. — № 3. — с. 7.[http://media.slavutich.org/view/divisions/romansislav.html] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150610130709/http://media.slavutich.org/view/divisions/romansislav.html |date=2015-06-10 }} * Котлова Т. «Роза красная моя» / Татьяна Котлова // Академия. — 2002. — 6 декабря.[http://www.dgma.donetsk.ua/~np/2002/2002_22/evdok.htm], [http://subscribe.ru/archive/press.world.akademia/200301/20114852.text] * Стретта О. Ярослав Евдокимов: «Ныне россиянин» / Ольга Стретта // Донецкий кряж. — 2002. — 12 декабря.[http://media.ukr-info.net/smi/view_article.cgi?sid=3&nid=83&aid=877] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150610091443/http://media.ukr-info.net/smi/view_article.cgi?sid=3&nid=83&aid=877 |date=2015-06-10 }} * Кручинин О. В Белоруссию я не вернусь / Олег Кручинин //[http://ya.084vrn.ru/index2.php?mod=1] * Марчук Л. Ярослав Євдокимов: «Я пишаюсь тим, що я українець»/ Людмила Марчук // Рівне Час. — 2007. — 11 жовтня. — С. 6. * Вальчук П. Ярослав Євдокимов — наш земляк. І син репресованої жінки / Поліна Вальчук // Сім днів. — 2007. — 12 жовтня. — С. 3. * Омелянчук І. Короткі миті материнського щастя: про незвичайну долю матері народного артиста Білорусі, заслуженого артиста Росії Я. Євдокимова Анастасії Очеретович / Інна Омелянчук // Урядовий кур'єр. — 2007. — 12 жовтня. — С. 7. * Новак С. Народний артист Білорусі Євдокимов мріє оселитися на Рівненщині / Сергій Новак // ВІСНИК+К. — 2007. — 21 листопада.[http://visnyk.lutsk.ua/2007/11/21/5061/]{{Ĕçлемен каçă|date=July 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * Смик О. Ярослав Євдокимов / Олександр Смик // Своя музика. — 2007. — № 1. — 15 грудня. * Гранишевская Е. Ярослав Евдокимов: «У меня связи с Запорожьем прервались» / Елена Гранишевская // Суббота+. — 2008. — 10 января. * Жукова Т. «Вас так мало!» — писали Евдокимову восторженные поклонники / Татьяна Жукова // Акцент. — 2009. — 4 февраля.[http://south-sudan.ru/index2.php?mod=2]{{Ĕçлемен каçă|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * Бородин С. Красивый «Фантазер» Ярослав Евдокимов / Сергей Бородин // Семейная газета. — 2009. — 21 мая.[http://www.liveinternet.ru/users/4843572/post285506358/] * Рівненське міжрайонне управління водного господарства // Сайт. — 2009. — 14 липня.[http://dimonedk.narod.ru/index6.htm] * Тубіна С. Мама зірки — співака Ярослава Євдокимова, уродженця Рівного — Анастасія Очеретович / Світлана Тубіна // Вісті Рівненщини. — 2009. — 23 липня. — С. 1,13. * Тубіна С. Мати зірки / Світлана Тубіна // Голос України. — 2009. — 5 серпня . — С. 6. [http://www.golos.com.ua/edition_archive] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150512194144/http://www.golos.com.ua/edition_archive |date=2015-05-12 }} * Омелянчук І. Ярослав Євдокимов: «Мені не вистачає мами й України» / Інна Омелянчук // Дивосвіт. — 2010. -­ № 3. — С. 33-­35. * Панченко С. Зелене купало в літо упало… / Світлана Панченко // Замкова гора. — 2011. — 9 липня.[http://ostroh.rv.ua/zamkova_gora/2011/862/zelene_kupalo_v] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150402103626/http://ostroh.rv.ua/zamkova_gora/2011/862/zelene_kupalo_v |date=2015-04-02 }} * Пшебільська Л. На Рівненщині посвідку на постійне проживання отримала мати Ярослава євдокимова, Народного артиста Білорусі / Людмила Пшебільська // Міграція. — 2013. — 25 березня.[http://migraciya.com.ua/News/destiny-immigrants/ua-there-were-a-permanent-residence-permit-have-received-yaroslav-evdokimov-peoples-artist-of-belarus/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140717195010/http://migraciya.com.ua/News/destiny-immigrants/ua-there-were-a-permanent-residence-permit-have-received-yaroslav-evdokimov-peoples-artist-of-belarus/ |date=2014-07-17 }} * Пшебільська Л. There were a permanent residence permit have received Yaroslav Evdokimov, People’s Artist of Belarus / Людмила Пшебільська // Migration. Міграція. — 2013. — 25 березня.[http://en.migraciya.com.ua/News/destiny-immigrants/en-there-were-a-permanent-residence-permit-have-received-yaroslav-evdokimov-peoples-artist-of-belarus/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20151117014212/http://en.migraciya.com.ua/News/destiny-immigrants/en-there-were-a-permanent-residence-permit-have-received-yaroslav-evdokimov-peoples-artist-of-belarus/ |date=2015-11-17 }} * Залуговская М. Ярослав Евдокимов: «Стараюсь быть лучше, чем на самом деле» / Маша Залуговская // Деснянка вільна + Деснянская неделя. — 2013. — 15 августа. — С.7.[https://web.archive.org/web/20160810124504/https://issuu.com/desnjnka/docs/457/7], [http://issuu.com/desnjnka/docs/457/6] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150610111532/http://issuu.com/desnjnka/docs/457/6 |date=2015-06-10 }} == Каçăсем == * [http://www.uaestrada.org/spivaki/evdokymov-yaroslav Ярослав Евдокимов на сайте «Золотий Фонд української естради»] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20151208065608/http://www.uaestrada.org/spivaki/evdokymov-yaroslav |date=2015-12-08 }}{{ref-uk}} * [https://en.wikipedia.org/wiki/Evdokimov_Yaroslav_Alexandrovich Yaroslav Alexandrovich Evdokimov] {{ref-en}} * [https://www.youtube.com/watch?v=BPTUk86PJUs Ярослав Евдокимов - Несе Галя воду]{{ref-uk}} * [http://unicat.nlb.by/opac/pls/dict.dic_tst_first?tu=r&l_siz=20&qstr=&name_view=va_all&a_001=BY-NLB-ar87248 Сводный электронный каталог системы корпоративной каталогизации] * [https://www.youtube.com/channel/UCuYsnBRWlRDKAPZegdy78NQ Канал на YouTube] * [http://sovetpesni.ru/86/ Ярослав Евдокимов на сайте «Песни советских композиторов»] * [http://www.pisni.org.ua/persons/1225.html Ярослав Евдокимов на сайте «Украинские песни»]{{ref-uk}} * [http://donbass56.narod.ru/evdokimov.html Ярослав Евдокимов на сайте «Советская эстрада»] * [http://www.discogs.com/search/?q=Ярослав+евдокимов&type=all Ярослав Євдокимов на сайті «Discogs»] {{ref-ru}} * [https://itunes.apple.com/us/artist/yaroslav-evdokimov/id620565874 Ярослав Євдокимов на сайті «iTunes»] {{ref-en}} * [https://itunes.apple.com/kz/artist/yaroslav-evdokimov/id620565874 Ярослав Євдокимов на сайті «iTunes»] {{ref-kz}} * [https://itunes.apple.com/tr/artist/aroslav-evdokimov/id620565874?l=tr Ярослав Євдокимов на сайті «iTunes»] {{ref-tr}} * [http://new.1000plastinok.net/Yaroslav_Evdokimov/ Ярослав Евдокимов на сайте 1000 пластинок] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160307172928/http://new.1000plastinok.net/Yaroslav_Evdokimov/ |date=2016-03-07 }} * [http://esu.com.ua/search_articles.php?id=17301 Евдокимов Ярослав Александрович. Энциклопедия Современной Украины]{{ref-uk}} * [http://ukrbizness.org/rovnenskaya-oblast Ярослав Евдокимов. Имиджевый сайт № 1. Ровенская область] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150912025149/http://ukrbizness.org/rovnenskaya-oblast |date=2015-09-12 }} * [http://ru.ogo.ua/news/solovey-sovetskoy-estradyi-rodilsya-v-tyurme-na-rovenschine Ярослав Евдокимов. РУМ — интерессные новости. Новости Ровно Online] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304232327/http://ru.ogo.ua/news/solovey-sovetskoy-estradyi-rodilsya-v-tyurme-na-rovenschine |date=2016-03-04 }} * [http://bibl.korets.in.ua/index.php?option=com_content&view=article&id=376:2015-05-28-09-02-28&catid=7:2010-09-11-17-54-40&Itemid=21 Ярослав Евдокимов. Корецкая центральная районна библиотека. Кореччина — Известные люди края] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20151117032202/http://bibl.korets.in.ua/index.php?option=com_content&view=article&id=376:2015-05-28-09-02-28&catid=7:2010-09-11-17-54-40&Itemid=21 |date=2015-11-17 }}{{ref-uk}} * [http://fenixclub.com/index.php?showtopic=150845 Ярослав Евдокимов. Киноклуб «Феникс»] * [http://music70-80.narod.ru/solist-1-1.htm Ярослав Евдокимов на сайте Моя любимая музыка ретро] * [http://muzperekrestok.ru/index.php?topic=13468.0 Ярослав Евдокимов на сайте Музыкальный перекресток] * [http://laminortv.ru/persons/2007/ Ярослав Евдокимов на сайте Ля минор. Первый российський телеканал душевных песен] * [http://sovetpesni.ru/86/ Ярослав Евдокимов на сайте Песни советских композиторов] * [https://www.wizardfox.net/forum/index.php?search/3409053/&q=Ярослав+Евдокимов&o=relevance Ярослав Евдокимов на форуме общества WizardFox!]{{Ĕçлемен каçă|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * [http://www.zvezdi.ru/artists/evdokimov_yaroslav Ярослав Евдокимов на сайте Звезды.ру] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20151002071958/http://www.zvezdi.ru/artists/evdokimov_yaroslav |date=2015-10-02 }} == Асăрхавсем == {{асăрхавсем|2}} [[Категори:XX ĕмĕрти юрăçсем]] [[Категори:XXI ĕмĕрти юрăçсем]] [[Категори:ССРП юрăçисем]] [[Категори:Юрăçсем, алфавитпа]] [[Категори:Баритонсем]] [[Категори:Беларуç юрăçĕсем]] [[Категори:Раççей юрăçĕсем]] [[Категори:Пайăр çынсем:Украина]] [[Категори:Украинăра çуралнисем]] [[Категори:Пайăр çынсем:Ровно]] [[Категори:Украина юрăçĕсем]] 0h5zr7ik4v47pu0b17b6v1s3p7fablv Интерлакен (тăрăх) 0 59493 856713 856671 2025-06-14T15:00:05Z Ziv 32730 ([[c:GR|GR]]) [[File:Unterseen-coat of arms.svg]] → [[File:CHE Unterseen COA.svg]] → File replacement: update to new version ([[c:c:GR]]) 856713 wikitext text/x-wiki {{Швейцари тăрăхĕ |Чăвашла ячĕ = Интерлакен (тăрăх) |Тăван ячĕ = Bezirk Konolfingen |Герб = Interlaken-coat of arms.svg |Вырнаçу = Karte_Bezirk_Interlaken.png |Карттă2=Karte Gemeinden des Bezirks Interlaken.png |Патшалăх = [[Швейцари]] |Кантон = [[Берн]] |Центр = [[Интерлакен]] |Автомобиль кочĕ = BE }} '''Интерлакен''' ({{lang-de|Schwarzenburg (Bezirk)}}) — [[Швейцари|Швейцарири]] [[Швейцари тăрăхĕ|тăрăх]]. Тăрăх центрĕ — [[Интерлакен]] хула. Тăрăх малтан [[Берн]] [[Швейцарин администрациллĕ пайланăвĕ|кантонне]] кĕнĕ. 2010 çулхи кăрлачăн 1-мĕшĕнче ăна çĕнĕ [[Интерлакен-Оберхасли]] тăрăха кĕртнĕ. == Тăрăхри коммунăсем == <div style="padding:1em 20px 1em 20px; color:#000000;text-align:left;"> {| border="1" cellpadding="5" cellspacing="0" style="border-collapse:collapse;" ! align="center" bgcolor="#EFEFEF" | Герб ! align="left" bgcolor="#EFEFEF" | Коммуна ! align="center" bgcolor="#EFEFEF" | Пурăнан халăх<br /><small>(2007)</small> ! align="center" bgcolor="#EFEFEF" | Лаптăк<br /> км² ! align="center" bgcolor="#EFEFEF" | [[Субъект хăйтытăмлăхĕн идентификаци кочĕ|Официаллă код]] |- | align="center" | [[File:CHE Beatenberg COA.svg|35px|[[Беатенберг]]]] || [[Беатенберг]] || align="center" | 1183|| align="right" | 29,2|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Bönigen BE COA.svg|35px|[[Бёниген]]]] || [[Бёниген]] || align="center" | 2305|| align="right" | 15,1|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Brienz COA.svg|35px|[[Бриенц (Берн)|Бриенц]]]] || [[Бриенц (Берн)|Бриенц]] || align="center" | 2948|| align="right" | 48,0|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Brienzwiler COA.svg|35px|[[Бриенцвилер]]]] || [[Бриенцвилер]] || align="center" | 560|| align="right" | 17,6|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Därligen COA.svg|35px|[[Дерлиген]]]] || [[Дерлиген]] || align="center" | 393|| align="right" | 6,9|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Grindelwald COA.svg|35px|[[Гриндельвальд]]]] || [[Гриндельвальд]] || align="center" | 3816|| align="right" | 171,1|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Gsteigwiler COA.svg|35px|[[Гштейгвилер]]]] || [[Гштейгвилер]] || align="center" | 418|| align="right" | 7,0|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Gündlischwand-coat of arms.svg|35px|[[Гюндлишванд]]]] || [[Гюндлишванд]] || align="center" | 284|| align="right" | 16,9|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Habkern COA.svg|35px|[[Хабкерн]]]] || [[Хабкерн]] || align="center" | 642|| align="right" | 51,1|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Hofstetten bei Brienz-coat of arms.svg|35px|[[Хофштеттен-Бриенц]]]] || [[Хофштеттен-Бриенц]] || align="center" | 550|| align="right" | 8,7|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Interlaken-coat of arms.svg|35px|[[Интерлакен]]]] || [[Интерлакен]] || align="center" | 15206|| align="right" | 4,4|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Iseltwald COA.svg|35px|[[Изельтвальд]]]] || [[Изельтвальд]] || align="center" | 404|| align="right" | 21,9|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Lauterbrunnen-coat of arms.svg|35px|[[Лаутербруннен]]]] || [[Лаутербруннен]] || align="center" | 2545|| align="right" | 164,4|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Leissigen-coat of arms.svg|35px|[[Лайссиген]]]] || [[Лайссиген]] || align="center" | 970|| align="right" | 10,4|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Lütschental-coat of arms.svg|35px|[[Люченталь]]]] || [[Люченталь]] || align="center" | 254|| align="right" | 12,4|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Matten bei Interlaken COA.svg|35px|[[Маттен-Интерлакен]]]] || [[Маттен-Интерлакен]] || align="center" | 3517|| align="right" | 6,0|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Niederried bei Interlaken-coat of arms.svg|35px|[[Нидеррид-Интерлакен]]]] || [[Нидеррид-Интерлакен]] || align="center" | 360|| align="right" | 6,81|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Oberried am Brienzersee-coat of arms.svg|35px|[[Оберрид-ам-Бринцерзее]]]] || [[Оберрид-ам-Бринцерзее]] || align="center" | 489|| align="right" | 20,0|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Ringgenberg COA.svg|35px|[[Ринггенберг (Берн)|Ринггенберг]]]] || [[Ринггенберг (Берн)|Ринггенберг]] || align="center" | 2634|| align="right" | 8,7|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Saxeten-coat of arms.svg|35px|[[Заксетен]]]] || [[Заксетен]] || align="center" | 115|| align="right" | 19,2|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Schwanden bei Brienz-coat of arms.svg|35px|[[Шванден-Бринц]]]] || [[Шванден-Бринц]] || align="center" | 599|| align="right" | 7,1|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Unterseen COA.svg|35px|[[Унтерзен]]]] || [[Унтерзен]] || align="center" | 5453|| align="right" | 14,1|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Wilderswil COA.svg|35px|[[Вильдерсвиль]]]] || [[Вильдерсвиль]] || align="center" | 2370|| align="right" | 13,5|| align="center" | |- style="background-color:#EFEFEF;" | align="center" | | '''Пурĕпе''' (23) || align="center" | 38&nbsp;015|| align="right" | 680,51|| align="center" | |} == Каçăсем == {{Switzerland-geo-stub}} {{Берн тăрăхĕсем (2009-чен)}} {{Швейцари:Интерлакен тăрăхĕ:Хуласем}} [[Категори:Берн (кантон)]] bh18sdwk608ijjtpuvxp69zsdwqrvqa 856715 856713 2025-06-14T15:17:38Z Ziv 32730 ([[c:GR|GR]]) [[File:Schwanden bei Brienz-coat of arms.svg]] → [[File:CHE Schwanden bei Brienz COA.svg]] → File replacement: update to new version ([[c:c:GR]]) 856715 wikitext text/x-wiki {{Швейцари тăрăхĕ |Чăвашла ячĕ = Интерлакен (тăрăх) |Тăван ячĕ = Bezirk Konolfingen |Герб = Interlaken-coat of arms.svg |Вырнаçу = Karte_Bezirk_Interlaken.png |Карттă2=Karte Gemeinden des Bezirks Interlaken.png |Патшалăх = [[Швейцари]] |Кантон = [[Берн]] |Центр = [[Интерлакен]] |Автомобиль кочĕ = BE }} '''Интерлакен''' ({{lang-de|Schwarzenburg (Bezirk)}}) — [[Швейцари|Швейцарири]] [[Швейцари тăрăхĕ|тăрăх]]. Тăрăх центрĕ — [[Интерлакен]] хула. Тăрăх малтан [[Берн]] [[Швейцарин администрациллĕ пайланăвĕ|кантонне]] кĕнĕ. 2010 çулхи кăрлачăн 1-мĕшĕнче ăна çĕнĕ [[Интерлакен-Оберхасли]] тăрăха кĕртнĕ. == Тăрăхри коммунăсем == <div style="padding:1em 20px 1em 20px; color:#000000;text-align:left;"> {| border="1" cellpadding="5" cellspacing="0" style="border-collapse:collapse;" ! align="center" bgcolor="#EFEFEF" | Герб ! align="left" bgcolor="#EFEFEF" | Коммуна ! align="center" bgcolor="#EFEFEF" | Пурăнан халăх<br /><small>(2007)</small> ! align="center" bgcolor="#EFEFEF" | Лаптăк<br /> км² ! align="center" bgcolor="#EFEFEF" | [[Субъект хăйтытăмлăхĕн идентификаци кочĕ|Официаллă код]] |- | align="center" | [[File:CHE Beatenberg COA.svg|35px|[[Беатенберг]]]] || [[Беатенберг]] || align="center" | 1183|| align="right" | 29,2|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Bönigen BE COA.svg|35px|[[Бёниген]]]] || [[Бёниген]] || align="center" | 2305|| align="right" | 15,1|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Brienz COA.svg|35px|[[Бриенц (Берн)|Бриенц]]]] || [[Бриенц (Берн)|Бриенц]] || align="center" | 2948|| align="right" | 48,0|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Brienzwiler COA.svg|35px|[[Бриенцвилер]]]] || [[Бриенцвилер]] || align="center" | 560|| align="right" | 17,6|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Därligen COA.svg|35px|[[Дерлиген]]]] || [[Дерлиген]] || align="center" | 393|| align="right" | 6,9|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Grindelwald COA.svg|35px|[[Гриндельвальд]]]] || [[Гриндельвальд]] || align="center" | 3816|| align="right" | 171,1|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Gsteigwiler COA.svg|35px|[[Гштейгвилер]]]] || [[Гштейгвилер]] || align="center" | 418|| align="right" | 7,0|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Gündlischwand-coat of arms.svg|35px|[[Гюндлишванд]]]] || [[Гюндлишванд]] || align="center" | 284|| align="right" | 16,9|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Habkern COA.svg|35px|[[Хабкерн]]]] || [[Хабкерн]] || align="center" | 642|| align="right" | 51,1|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Hofstetten bei Brienz-coat of arms.svg|35px|[[Хофштеттен-Бриенц]]]] || [[Хофштеттен-Бриенц]] || align="center" | 550|| align="right" | 8,7|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Interlaken-coat of arms.svg|35px|[[Интерлакен]]]] || [[Интерлакен]] || align="center" | 15206|| align="right" | 4,4|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Iseltwald COA.svg|35px|[[Изельтвальд]]]] || [[Изельтвальд]] || align="center" | 404|| align="right" | 21,9|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Lauterbrunnen-coat of arms.svg|35px|[[Лаутербруннен]]]] || [[Лаутербруннен]] || align="center" | 2545|| align="right" | 164,4|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Leissigen-coat of arms.svg|35px|[[Лайссиген]]]] || [[Лайссиген]] || align="center" | 970|| align="right" | 10,4|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Lütschental-coat of arms.svg|35px|[[Люченталь]]]] || [[Люченталь]] || align="center" | 254|| align="right" | 12,4|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Matten bei Interlaken COA.svg|35px|[[Маттен-Интерлакен]]]] || [[Маттен-Интерлакен]] || align="center" | 3517|| align="right" | 6,0|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Niederried bei Interlaken-coat of arms.svg|35px|[[Нидеррид-Интерлакен]]]] || [[Нидеррид-Интерлакен]] || align="center" | 360|| align="right" | 6,81|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Oberried am Brienzersee-coat of arms.svg|35px|[[Оберрид-ам-Бринцерзее]]]] || [[Оберрид-ам-Бринцерзее]] || align="center" | 489|| align="right" | 20,0|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Ringgenberg COA.svg|35px|[[Ринггенберг (Берн)|Ринггенберг]]]] || [[Ринггенберг (Берн)|Ринггенберг]] || align="center" | 2634|| align="right" | 8,7|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Saxeten-coat of arms.svg|35px|[[Заксетен]]]] || [[Заксетен]] || align="center" | 115|| align="right" | 19,2|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Schwanden bei Brienz COA.svg|35px|[[Шванден-Бринц]]]] || [[Шванден-Бринц]] || align="center" | 599|| align="right" | 7,1|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Unterseen COA.svg|35px|[[Унтерзен]]]] || [[Унтерзен]] || align="center" | 5453|| align="right" | 14,1|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Wilderswil COA.svg|35px|[[Вильдерсвиль]]]] || [[Вильдерсвиль]] || align="center" | 2370|| align="right" | 13,5|| align="center" | |- style="background-color:#EFEFEF;" | align="center" | | '''Пурĕпе''' (23) || align="center" | 38&nbsp;015|| align="right" | 680,51|| align="center" | |} == Каçăсем == {{Switzerland-geo-stub}} {{Берн тăрăхĕсем (2009-чен)}} {{Швейцари:Интерлакен тăрăхĕ:Хуласем}} [[Категори:Берн (кантон)]] 2kgmo4n96bjdhsj1umqug4yvpmhgdrq 856760 856715 2025-06-15T04:52:34Z Ziv 32730 ([[c:GR|GR]]) [[File:Saxeten-coat of arms.svg]] → [[File:CHE Saxeten COA.svg]] → File replacement: update to new version ([[c:c:GR]]) 856760 wikitext text/x-wiki {{Швейцари тăрăхĕ |Чăвашла ячĕ = Интерлакен (тăрăх) |Тăван ячĕ = Bezirk Konolfingen |Герб = Interlaken-coat of arms.svg |Вырнаçу = Karte_Bezirk_Interlaken.png |Карттă2=Karte Gemeinden des Bezirks Interlaken.png |Патшалăх = [[Швейцари]] |Кантон = [[Берн]] |Центр = [[Интерлакен]] |Автомобиль кочĕ = BE }} '''Интерлакен''' ({{lang-de|Schwarzenburg (Bezirk)}}) — [[Швейцари|Швейцарири]] [[Швейцари тăрăхĕ|тăрăх]]. Тăрăх центрĕ — [[Интерлакен]] хула. Тăрăх малтан [[Берн]] [[Швейцарин администрациллĕ пайланăвĕ|кантонне]] кĕнĕ. 2010 çулхи кăрлачăн 1-мĕшĕнче ăна çĕнĕ [[Интерлакен-Оберхасли]] тăрăха кĕртнĕ. == Тăрăхри коммунăсем == <div style="padding:1em 20px 1em 20px; color:#000000;text-align:left;"> {| border="1" cellpadding="5" cellspacing="0" style="border-collapse:collapse;" ! align="center" bgcolor="#EFEFEF" | Герб ! align="left" bgcolor="#EFEFEF" | Коммуна ! align="center" bgcolor="#EFEFEF" | Пурăнан халăх<br /><small>(2007)</small> ! align="center" bgcolor="#EFEFEF" | Лаптăк<br /> км² ! align="center" bgcolor="#EFEFEF" | [[Субъект хăйтытăмлăхĕн идентификаци кочĕ|Официаллă код]] |- | align="center" | [[File:CHE Beatenberg COA.svg|35px|[[Беатенберг]]]] || [[Беатенберг]] || align="center" | 1183|| align="right" | 29,2|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Bönigen BE COA.svg|35px|[[Бёниген]]]] || [[Бёниген]] || align="center" | 2305|| align="right" | 15,1|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Brienz COA.svg|35px|[[Бриенц (Берн)|Бриенц]]]] || [[Бриенц (Берн)|Бриенц]] || align="center" | 2948|| align="right" | 48,0|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Brienzwiler COA.svg|35px|[[Бриенцвилер]]]] || [[Бриенцвилер]] || align="center" | 560|| align="right" | 17,6|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Därligen COA.svg|35px|[[Дерлиген]]]] || [[Дерлиген]] || align="center" | 393|| align="right" | 6,9|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Grindelwald COA.svg|35px|[[Гриндельвальд]]]] || [[Гриндельвальд]] || align="center" | 3816|| align="right" | 171,1|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Gsteigwiler COA.svg|35px|[[Гштейгвилер]]]] || [[Гштейгвилер]] || align="center" | 418|| align="right" | 7,0|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Gündlischwand-coat of arms.svg|35px|[[Гюндлишванд]]]] || [[Гюндлишванд]] || align="center" | 284|| align="right" | 16,9|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Habkern COA.svg|35px|[[Хабкерн]]]] || [[Хабкерн]] || align="center" | 642|| align="right" | 51,1|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Hofstetten bei Brienz-coat of arms.svg|35px|[[Хофштеттен-Бриенц]]]] || [[Хофштеттен-Бриенц]] || align="center" | 550|| align="right" | 8,7|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Interlaken-coat of arms.svg|35px|[[Интерлакен]]]] || [[Интерлакен]] || align="center" | 15206|| align="right" | 4,4|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Iseltwald COA.svg|35px|[[Изельтвальд]]]] || [[Изельтвальд]] || align="center" | 404|| align="right" | 21,9|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Lauterbrunnen-coat of arms.svg|35px|[[Лаутербруннен]]]] || [[Лаутербруннен]] || align="center" | 2545|| align="right" | 164,4|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Leissigen-coat of arms.svg|35px|[[Лайссиген]]]] || [[Лайссиген]] || align="center" | 970|| align="right" | 10,4|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Lütschental-coat of arms.svg|35px|[[Люченталь]]]] || [[Люченталь]] || align="center" | 254|| align="right" | 12,4|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Matten bei Interlaken COA.svg|35px|[[Маттен-Интерлакен]]]] || [[Маттен-Интерлакен]] || align="center" | 3517|| align="right" | 6,0|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Niederried bei Interlaken-coat of arms.svg|35px|[[Нидеррид-Интерлакен]]]] || [[Нидеррид-Интерлакен]] || align="center" | 360|| align="right" | 6,81|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Oberried am Brienzersee-coat of arms.svg|35px|[[Оберрид-ам-Бринцерзее]]]] || [[Оберрид-ам-Бринцерзее]] || align="center" | 489|| align="right" | 20,0|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Ringgenberg COA.svg|35px|[[Ринггенберг (Берн)|Ринггенберг]]]] || [[Ринггенберг (Берн)|Ринггенберг]] || align="center" | 2634|| align="right" | 8,7|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Saxeten COA.svg|35px|[[Заксетен]]]] || [[Заксетен]] || align="center" | 115|| align="right" | 19,2|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Schwanden bei Brienz COA.svg|35px|[[Шванден-Бринц]]]] || [[Шванден-Бринц]] || align="center" | 599|| align="right" | 7,1|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Unterseen COA.svg|35px|[[Унтерзен]]]] || [[Унтерзен]] || align="center" | 5453|| align="right" | 14,1|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Wilderswil COA.svg|35px|[[Вильдерсвиль]]]] || [[Вильдерсвиль]] || align="center" | 2370|| align="right" | 13,5|| align="center" | |- style="background-color:#EFEFEF;" | align="center" | | '''Пурĕпе''' (23) || align="center" | 38&nbsp;015|| align="right" | 680,51|| align="center" | |} == Каçăсем == {{Switzerland-geo-stub}} {{Берн тăрăхĕсем (2009-чен)}} {{Швейцари:Интерлакен тăрăхĕ:Хуласем}} [[Категори:Берн (кантон)]] lp9ff4f93y8ityjs3jb07f3wx3qne6i 856762 856760 2025-06-15T05:18:34Z Ziv 32730 ([[c:GR|GR]]) [[File:Oberried am Brienzersee-coat of arms.svg]] → [[File:CHE Oberried am Brienzersee COA.svg]] → File replacement: update to new version ([[c:c:GR]]) 856762 wikitext text/x-wiki {{Швейцари тăрăхĕ |Чăвашла ячĕ = Интерлакен (тăрăх) |Тăван ячĕ = Bezirk Konolfingen |Герб = Interlaken-coat of arms.svg |Вырнаçу = Karte_Bezirk_Interlaken.png |Карттă2=Karte Gemeinden des Bezirks Interlaken.png |Патшалăх = [[Швейцари]] |Кантон = [[Берн]] |Центр = [[Интерлакен]] |Автомобиль кочĕ = BE }} '''Интерлакен''' ({{lang-de|Schwarzenburg (Bezirk)}}) — [[Швейцари|Швейцарири]] [[Швейцари тăрăхĕ|тăрăх]]. Тăрăх центрĕ — [[Интерлакен]] хула. Тăрăх малтан [[Берн]] [[Швейцарин администрациллĕ пайланăвĕ|кантонне]] кĕнĕ. 2010 çулхи кăрлачăн 1-мĕшĕнче ăна çĕнĕ [[Интерлакен-Оберхасли]] тăрăха кĕртнĕ. == Тăрăхри коммунăсем == <div style="padding:1em 20px 1em 20px; color:#000000;text-align:left;"> {| border="1" cellpadding="5" cellspacing="0" style="border-collapse:collapse;" ! align="center" bgcolor="#EFEFEF" | Герб ! align="left" bgcolor="#EFEFEF" | Коммуна ! align="center" bgcolor="#EFEFEF" | Пурăнан халăх<br /><small>(2007)</small> ! align="center" bgcolor="#EFEFEF" | Лаптăк<br /> км² ! align="center" bgcolor="#EFEFEF" | [[Субъект хăйтытăмлăхĕн идентификаци кочĕ|Официаллă код]] |- | align="center" | [[File:CHE Beatenberg COA.svg|35px|[[Беатенберг]]]] || [[Беатенберг]] || align="center" | 1183|| align="right" | 29,2|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Bönigen BE COA.svg|35px|[[Бёниген]]]] || [[Бёниген]] || align="center" | 2305|| align="right" | 15,1|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Brienz COA.svg|35px|[[Бриенц (Берн)|Бриенц]]]] || [[Бриенц (Берн)|Бриенц]] || align="center" | 2948|| align="right" | 48,0|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Brienzwiler COA.svg|35px|[[Бриенцвилер]]]] || [[Бриенцвилер]] || align="center" | 560|| align="right" | 17,6|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Därligen COA.svg|35px|[[Дерлиген]]]] || [[Дерлиген]] || align="center" | 393|| align="right" | 6,9|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Grindelwald COA.svg|35px|[[Гриндельвальд]]]] || [[Гриндельвальд]] || align="center" | 3816|| align="right" | 171,1|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Gsteigwiler COA.svg|35px|[[Гштейгвилер]]]] || [[Гштейгвилер]] || align="center" | 418|| align="right" | 7,0|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Gündlischwand-coat of arms.svg|35px|[[Гюндлишванд]]]] || [[Гюндлишванд]] || align="center" | 284|| align="right" | 16,9|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Habkern COA.svg|35px|[[Хабкерн]]]] || [[Хабкерн]] || align="center" | 642|| align="right" | 51,1|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Hofstetten bei Brienz-coat of arms.svg|35px|[[Хофштеттен-Бриенц]]]] || [[Хофштеттен-Бриенц]] || align="center" | 550|| align="right" | 8,7|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Interlaken-coat of arms.svg|35px|[[Интерлакен]]]] || [[Интерлакен]] || align="center" | 15206|| align="right" | 4,4|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Iseltwald COA.svg|35px|[[Изельтвальд]]]] || [[Изельтвальд]] || align="center" | 404|| align="right" | 21,9|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Lauterbrunnen-coat of arms.svg|35px|[[Лаутербруннен]]]] || [[Лаутербруннен]] || align="center" | 2545|| align="right" | 164,4|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Leissigen-coat of arms.svg|35px|[[Лайссиген]]]] || [[Лайссиген]] || align="center" | 970|| align="right" | 10,4|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Lütschental-coat of arms.svg|35px|[[Люченталь]]]] || [[Люченталь]] || align="center" | 254|| align="right" | 12,4|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Matten bei Interlaken COA.svg|35px|[[Маттен-Интерлакен]]]] || [[Маттен-Интерлакен]] || align="center" | 3517|| align="right" | 6,0|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Niederried bei Interlaken-coat of arms.svg|35px|[[Нидеррид-Интерлакен]]]] || [[Нидеррид-Интерлакен]] || align="center" | 360|| align="right" | 6,81|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Oberried am Brienzersee COA.svg|35px|[[Оберрид-ам-Бринцерзее]]]] || [[Оберрид-ам-Бринцерзее]] || align="center" | 489|| align="right" | 20,0|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Ringgenberg COA.svg|35px|[[Ринггенберг (Берн)|Ринггенберг]]]] || [[Ринггенберг (Берн)|Ринггенберг]] || align="center" | 2634|| align="right" | 8,7|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Saxeten COA.svg|35px|[[Заксетен]]]] || [[Заксетен]] || align="center" | 115|| align="right" | 19,2|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Schwanden bei Brienz COA.svg|35px|[[Шванден-Бринц]]]] || [[Шванден-Бринц]] || align="center" | 599|| align="right" | 7,1|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Unterseen COA.svg|35px|[[Унтерзен]]]] || [[Унтерзен]] || align="center" | 5453|| align="right" | 14,1|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Wilderswil COA.svg|35px|[[Вильдерсвиль]]]] || [[Вильдерсвиль]] || align="center" | 2370|| align="right" | 13,5|| align="center" | |- style="background-color:#EFEFEF;" | align="center" | | '''Пурĕпе''' (23) || align="center" | 38&nbsp;015|| align="right" | 680,51|| align="center" | |} == Каçăсем == {{Switzerland-geo-stub}} {{Берн тăрăхĕсем (2009-чен)}} {{Швейцари:Интерлакен тăрăхĕ:Хуласем}} [[Категори:Берн (кантон)]] 3h1igm5vczlxv2qujq39qanyicg0gxh 856772 856762 2025-06-15T07:12:07Z Ziv 32730 ([[c:GR|GR]]) [[File:Niederried bei Interlaken-coat of arms.svg]] → [[File:CHE Niederried bei Interlaken COA.svg]] → File replacement: update to new version ([[c:c:GR]]) 856772 wikitext text/x-wiki {{Швейцари тăрăхĕ |Чăвашла ячĕ = Интерлакен (тăрăх) |Тăван ячĕ = Bezirk Konolfingen |Герб = Interlaken-coat of arms.svg |Вырнаçу = Karte_Bezirk_Interlaken.png |Карттă2=Karte Gemeinden des Bezirks Interlaken.png |Патшалăх = [[Швейцари]] |Кантон = [[Берн]] |Центр = [[Интерлакен]] |Автомобиль кочĕ = BE }} '''Интерлакен''' ({{lang-de|Schwarzenburg (Bezirk)}}) — [[Швейцари|Швейцарири]] [[Швейцари тăрăхĕ|тăрăх]]. Тăрăх центрĕ — [[Интерлакен]] хула. Тăрăх малтан [[Берн]] [[Швейцарин администрациллĕ пайланăвĕ|кантонне]] кĕнĕ. 2010 çулхи кăрлачăн 1-мĕшĕнче ăна çĕнĕ [[Интерлакен-Оберхасли]] тăрăха кĕртнĕ. == Тăрăхри коммунăсем == <div style="padding:1em 20px 1em 20px; color:#000000;text-align:left;"> {| border="1" cellpadding="5" cellspacing="0" style="border-collapse:collapse;" ! align="center" bgcolor="#EFEFEF" | Герб ! align="left" bgcolor="#EFEFEF" | Коммуна ! align="center" bgcolor="#EFEFEF" | Пурăнан халăх<br /><small>(2007)</small> ! align="center" bgcolor="#EFEFEF" | Лаптăк<br /> км² ! align="center" bgcolor="#EFEFEF" | [[Субъект хăйтытăмлăхĕн идентификаци кочĕ|Официаллă код]] |- | align="center" | [[File:CHE Beatenberg COA.svg|35px|[[Беатенберг]]]] || [[Беатенберг]] || align="center" | 1183|| align="right" | 29,2|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Bönigen BE COA.svg|35px|[[Бёниген]]]] || [[Бёниген]] || align="center" | 2305|| align="right" | 15,1|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Brienz COA.svg|35px|[[Бриенц (Берн)|Бриенц]]]] || [[Бриенц (Берн)|Бриенц]] || align="center" | 2948|| align="right" | 48,0|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Brienzwiler COA.svg|35px|[[Бриенцвилер]]]] || [[Бриенцвилер]] || align="center" | 560|| align="right" | 17,6|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Därligen COA.svg|35px|[[Дерлиген]]]] || [[Дерлиген]] || align="center" | 393|| align="right" | 6,9|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Grindelwald COA.svg|35px|[[Гриндельвальд]]]] || [[Гриндельвальд]] || align="center" | 3816|| align="right" | 171,1|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Gsteigwiler COA.svg|35px|[[Гштейгвилер]]]] || [[Гштейгвилер]] || align="center" | 418|| align="right" | 7,0|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Gündlischwand-coat of arms.svg|35px|[[Гюндлишванд]]]] || [[Гюндлишванд]] || align="center" | 284|| align="right" | 16,9|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Habkern COA.svg|35px|[[Хабкерн]]]] || [[Хабкерн]] || align="center" | 642|| align="right" | 51,1|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Hofstetten bei Brienz-coat of arms.svg|35px|[[Хофштеттен-Бриенц]]]] || [[Хофштеттен-Бриенц]] || align="center" | 550|| align="right" | 8,7|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Interlaken-coat of arms.svg|35px|[[Интерлакен]]]] || [[Интерлакен]] || align="center" | 15206|| align="right" | 4,4|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Iseltwald COA.svg|35px|[[Изельтвальд]]]] || [[Изельтвальд]] || align="center" | 404|| align="right" | 21,9|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Lauterbrunnen-coat of arms.svg|35px|[[Лаутербруннен]]]] || [[Лаутербруннен]] || align="center" | 2545|| align="right" | 164,4|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Leissigen-coat of arms.svg|35px|[[Лайссиген]]]] || [[Лайссиген]] || align="center" | 970|| align="right" | 10,4|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Lütschental-coat of arms.svg|35px|[[Люченталь]]]] || [[Люченталь]] || align="center" | 254|| align="right" | 12,4|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Matten bei Interlaken COA.svg|35px|[[Маттен-Интерлакен]]]] || [[Маттен-Интерлакен]] || align="center" | 3517|| align="right" | 6,0|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Niederried bei Interlaken COA.svg|35px|[[Нидеррид-Интерлакен]]]] || [[Нидеррид-Интерлакен]] || align="center" | 360|| align="right" | 6,81|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Oberried am Brienzersee COA.svg|35px|[[Оберрид-ам-Бринцерзее]]]] || [[Оберрид-ам-Бринцерзее]] || align="center" | 489|| align="right" | 20,0|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Ringgenberg COA.svg|35px|[[Ринггенберг (Берн)|Ринггенберг]]]] || [[Ринггенберг (Берн)|Ринггенберг]] || align="center" | 2634|| align="right" | 8,7|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Saxeten COA.svg|35px|[[Заксетен]]]] || [[Заксетен]] || align="center" | 115|| align="right" | 19,2|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Schwanden bei Brienz COA.svg|35px|[[Шванден-Бринц]]]] || [[Шванден-Бринц]] || align="center" | 599|| align="right" | 7,1|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Unterseen COA.svg|35px|[[Унтерзен]]]] || [[Унтерзен]] || align="center" | 5453|| align="right" | 14,1|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Wilderswil COA.svg|35px|[[Вильдерсвиль]]]] || [[Вильдерсвиль]] || align="center" | 2370|| align="right" | 13,5|| align="center" | |- style="background-color:#EFEFEF;" | align="center" | | '''Пурĕпе''' (23) || align="center" | 38&nbsp;015|| align="right" | 680,51|| align="center" | |} == Каçăсем == {{Switzerland-geo-stub}} {{Берн тăрăхĕсем (2009-чен)}} {{Швейцари:Интерлакен тăрăхĕ:Хуласем}} [[Категори:Берн (кантон)]] qtjucoijroxcbrufudwn4o61z7znmtx 856774 856772 2025-06-15T07:32:23Z Ziv 32730 ([[c:GR|GR]]) [[File:Interlaken-coat of arms.svg]] → [[File:CHE Interlaken COA.svg]] → File replacement: update to new version ([[c:c:GR]]) 856774 wikitext text/x-wiki {{Швейцари тăрăхĕ |Чăвашла ячĕ = Интерлакен (тăрăх) |Тăван ячĕ = Bezirk Konolfingen |Герб = CHE Interlaken COA.svg |Вырнаçу = Karte_Bezirk_Interlaken.png |Карттă2=Karte Gemeinden des Bezirks Interlaken.png |Патшалăх = [[Швейцари]] |Кантон = [[Берн]] |Центр = [[Интерлакен]] |Автомобиль кочĕ = BE }} '''Интерлакен''' ({{lang-de|Schwarzenburg (Bezirk)}}) — [[Швейцари|Швейцарири]] [[Швейцари тăрăхĕ|тăрăх]]. Тăрăх центрĕ — [[Интерлакен]] хула. Тăрăх малтан [[Берн]] [[Швейцарин администрациллĕ пайланăвĕ|кантонне]] кĕнĕ. 2010 çулхи кăрлачăн 1-мĕшĕнче ăна çĕнĕ [[Интерлакен-Оберхасли]] тăрăха кĕртнĕ. == Тăрăхри коммунăсем == <div style="padding:1em 20px 1em 20px; color:#000000;text-align:left;"> {| border="1" cellpadding="5" cellspacing="0" style="border-collapse:collapse;" ! align="center" bgcolor="#EFEFEF" | Герб ! align="left" bgcolor="#EFEFEF" | Коммуна ! align="center" bgcolor="#EFEFEF" | Пурăнан халăх<br /><small>(2007)</small> ! align="center" bgcolor="#EFEFEF" | Лаптăк<br /> км² ! align="center" bgcolor="#EFEFEF" | [[Субъект хăйтытăмлăхĕн идентификаци кочĕ|Официаллă код]] |- | align="center" | [[File:CHE Beatenberg COA.svg|35px|[[Беатенберг]]]] || [[Беатенберг]] || align="center" | 1183|| align="right" | 29,2|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Bönigen BE COA.svg|35px|[[Бёниген]]]] || [[Бёниген]] || align="center" | 2305|| align="right" | 15,1|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Brienz COA.svg|35px|[[Бриенц (Берн)|Бриенц]]]] || [[Бриенц (Берн)|Бриенц]] || align="center" | 2948|| align="right" | 48,0|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Brienzwiler COA.svg|35px|[[Бриенцвилер]]]] || [[Бриенцвилер]] || align="center" | 560|| align="right" | 17,6|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Därligen COA.svg|35px|[[Дерлиген]]]] || [[Дерлиген]] || align="center" | 393|| align="right" | 6,9|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Grindelwald COA.svg|35px|[[Гриндельвальд]]]] || [[Гриндельвальд]] || align="center" | 3816|| align="right" | 171,1|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Gsteigwiler COA.svg|35px|[[Гштейгвилер]]]] || [[Гштейгвилер]] || align="center" | 418|| align="right" | 7,0|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Gündlischwand-coat of arms.svg|35px|[[Гюндлишванд]]]] || [[Гюндлишванд]] || align="center" | 284|| align="right" | 16,9|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Habkern COA.svg|35px|[[Хабкерн]]]] || [[Хабкерн]] || align="center" | 642|| align="right" | 51,1|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Hofstetten bei Brienz-coat of arms.svg|35px|[[Хофштеттен-Бриенц]]]] || [[Хофштеттен-Бриенц]] || align="center" | 550|| align="right" | 8,7|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Interlaken COA.svg|35px|[[Интерлакен]]]] || [[Интерлакен]] || align="center" | 15206|| align="right" | 4,4|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Iseltwald COA.svg|35px|[[Изельтвальд]]]] || [[Изельтвальд]] || align="center" | 404|| align="right" | 21,9|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Lauterbrunnen-coat of arms.svg|35px|[[Лаутербруннен]]]] || [[Лаутербруннен]] || align="center" | 2545|| align="right" | 164,4|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Leissigen-coat of arms.svg|35px|[[Лайссиген]]]] || [[Лайссиген]] || align="center" | 970|| align="right" | 10,4|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Lütschental-coat of arms.svg|35px|[[Люченталь]]]] || [[Люченталь]] || align="center" | 254|| align="right" | 12,4|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Matten bei Interlaken COA.svg|35px|[[Маттен-Интерлакен]]]] || [[Маттен-Интерлакен]] || align="center" | 3517|| align="right" | 6,0|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Niederried bei Interlaken COA.svg|35px|[[Нидеррид-Интерлакен]]]] || [[Нидеррид-Интерлакен]] || align="center" | 360|| align="right" | 6,81|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Oberried am Brienzersee COA.svg|35px|[[Оберрид-ам-Бринцерзее]]]] || [[Оберрид-ам-Бринцерзее]] || align="center" | 489|| align="right" | 20,0|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Ringgenberg COA.svg|35px|[[Ринггенберг (Берн)|Ринггенберг]]]] || [[Ринггенберг (Берн)|Ринггенберг]] || align="center" | 2634|| align="right" | 8,7|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Saxeten COA.svg|35px|[[Заксетен]]]] || [[Заксетен]] || align="center" | 115|| align="right" | 19,2|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Schwanden bei Brienz COA.svg|35px|[[Шванден-Бринц]]]] || [[Шванден-Бринц]] || align="center" | 599|| align="right" | 7,1|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Unterseen COA.svg|35px|[[Унтерзен]]]] || [[Унтерзен]] || align="center" | 5453|| align="right" | 14,1|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Wilderswil COA.svg|35px|[[Вильдерсвиль]]]] || [[Вильдерсвиль]] || align="center" | 2370|| align="right" | 13,5|| align="center" | |- style="background-color:#EFEFEF;" | align="center" | | '''Пурĕпе''' (23) || align="center" | 38&nbsp;015|| align="right" | 680,51|| align="center" | |} == Каçăсем == {{Switzerland-geo-stub}} {{Берн тăрăхĕсем (2009-чен)}} {{Швейцари:Интерлакен тăрăхĕ:Хуласем}} [[Категори:Берн (кантон)]] s0f2aibmd601dt49zuas4b1xec8zayd 856777 856774 2025-06-15T08:24:07Z Ziv 32730 ([[c:GR|GR]]) [[File:Lauterbrunnen-coat of arms.svg]] → [[File:CHE Lauterbrunnen COA.svg]] → File replacement: update to new version ([[c:c:GR]]) 856777 wikitext text/x-wiki {{Швейцари тăрăхĕ |Чăвашла ячĕ = Интерлакен (тăрăх) |Тăван ячĕ = Bezirk Konolfingen |Герб = CHE Interlaken COA.svg |Вырнаçу = Karte_Bezirk_Interlaken.png |Карттă2=Karte Gemeinden des Bezirks Interlaken.png |Патшалăх = [[Швейцари]] |Кантон = [[Берн]] |Центр = [[Интерлакен]] |Автомобиль кочĕ = BE }} '''Интерлакен''' ({{lang-de|Schwarzenburg (Bezirk)}}) — [[Швейцари|Швейцарири]] [[Швейцари тăрăхĕ|тăрăх]]. Тăрăх центрĕ — [[Интерлакен]] хула. Тăрăх малтан [[Берн]] [[Швейцарин администрациллĕ пайланăвĕ|кантонне]] кĕнĕ. 2010 çулхи кăрлачăн 1-мĕшĕнче ăна çĕнĕ [[Интерлакен-Оберхасли]] тăрăха кĕртнĕ. == Тăрăхри коммунăсем == <div style="padding:1em 20px 1em 20px; color:#000000;text-align:left;"> {| border="1" cellpadding="5" cellspacing="0" style="border-collapse:collapse;" ! align="center" bgcolor="#EFEFEF" | Герб ! align="left" bgcolor="#EFEFEF" | Коммуна ! align="center" bgcolor="#EFEFEF" | Пурăнан халăх<br /><small>(2007)</small> ! align="center" bgcolor="#EFEFEF" | Лаптăк<br /> км² ! align="center" bgcolor="#EFEFEF" | [[Субъект хăйтытăмлăхĕн идентификаци кочĕ|Официаллă код]] |- | align="center" | [[File:CHE Beatenberg COA.svg|35px|[[Беатенберг]]]] || [[Беатенберг]] || align="center" | 1183|| align="right" | 29,2|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Bönigen BE COA.svg|35px|[[Бёниген]]]] || [[Бёниген]] || align="center" | 2305|| align="right" | 15,1|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Brienz COA.svg|35px|[[Бриенц (Берн)|Бриенц]]]] || [[Бриенц (Берн)|Бриенц]] || align="center" | 2948|| align="right" | 48,0|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Brienzwiler COA.svg|35px|[[Бриенцвилер]]]] || [[Бриенцвилер]] || align="center" | 560|| align="right" | 17,6|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Därligen COA.svg|35px|[[Дерлиген]]]] || [[Дерлиген]] || align="center" | 393|| align="right" | 6,9|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Grindelwald COA.svg|35px|[[Гриндельвальд]]]] || [[Гриндельвальд]] || align="center" | 3816|| align="right" | 171,1|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Gsteigwiler COA.svg|35px|[[Гштейгвилер]]]] || [[Гштейгвилер]] || align="center" | 418|| align="right" | 7,0|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Gündlischwand-coat of arms.svg|35px|[[Гюндлишванд]]]] || [[Гюндлишванд]] || align="center" | 284|| align="right" | 16,9|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Habkern COA.svg|35px|[[Хабкерн]]]] || [[Хабкерн]] || align="center" | 642|| align="right" | 51,1|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Hofstetten bei Brienz-coat of arms.svg|35px|[[Хофштеттен-Бриенц]]]] || [[Хофштеттен-Бриенц]] || align="center" | 550|| align="right" | 8,7|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Interlaken COA.svg|35px|[[Интерлакен]]]] || [[Интерлакен]] || align="center" | 15206|| align="right" | 4,4|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Iseltwald COA.svg|35px|[[Изельтвальд]]]] || [[Изельтвальд]] || align="center" | 404|| align="right" | 21,9|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Lauterbrunnen COA.svg|35px|[[Лаутербруннен]]]] || [[Лаутербруннен]] || align="center" | 2545|| align="right" | 164,4|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Leissigen-coat of arms.svg|35px|[[Лайссиген]]]] || [[Лайссиген]] || align="center" | 970|| align="right" | 10,4|| align="center" | |- | align="center" | [[File:Lütschental-coat of arms.svg|35px|[[Люченталь]]]] || [[Люченталь]] || align="center" | 254|| align="right" | 12,4|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Matten bei Interlaken COA.svg|35px|[[Маттен-Интерлакен]]]] || [[Маттен-Интерлакен]] || align="center" | 3517|| align="right" | 6,0|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Niederried bei Interlaken COA.svg|35px|[[Нидеррид-Интерлакен]]]] || [[Нидеррид-Интерлакен]] || align="center" | 360|| align="right" | 6,81|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Oberried am Brienzersee COA.svg|35px|[[Оберрид-ам-Бринцерзее]]]] || [[Оберрид-ам-Бринцерзее]] || align="center" | 489|| align="right" | 20,0|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Ringgenberg COA.svg|35px|[[Ринггенберг (Берн)|Ринггенберг]]]] || [[Ринггенберг (Берн)|Ринггенберг]] || align="center" | 2634|| align="right" | 8,7|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Saxeten COA.svg|35px|[[Заксетен]]]] || [[Заксетен]] || align="center" | 115|| align="right" | 19,2|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Schwanden bei Brienz COA.svg|35px|[[Шванден-Бринц]]]] || [[Шванден-Бринц]] || align="center" | 599|| align="right" | 7,1|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Unterseen COA.svg|35px|[[Унтерзен]]]] || [[Унтерзен]] || align="center" | 5453|| align="right" | 14,1|| align="center" | |- | align="center" | [[File:CHE Wilderswil COA.svg|35px|[[Вильдерсвиль]]]] || [[Вильдерсвиль]] || align="center" | 2370|| align="right" | 13,5|| align="center" | |- style="background-color:#EFEFEF;" | align="center" | | '''Пурĕпе''' (23) || align="center" | 38&nbsp;015|| align="right" | 680,51|| align="center" | |} == Каçăсем == {{Switzerland-geo-stub}} {{Берн тăрăхĕсем (2009-чен)}} {{Швейцари:Интерлакен тăрăхĕ:Хуласем}} [[Категори:Берн (кантон)]] gy7p13ws29cacz0tc3joagfkj0rbdhx Унтерзен 0 59504 856714 570016 2025-06-14T15:00:06Z Ziv 32730 ([[c:GR|GR]]) [[File:Unterseen-coat of arms.svg]] → [[File:CHE Unterseen COA.svg]] → File replacement: update to new version ([[c:c:GR]]) 856714 wikitext text/x-wiki {{ПВ |статус=Коммуна |чăвашла çĕлĕк=Унтерзен |тăван çĕлĕк=Unterseen |патшалăх=Швейцари |регион тĕсĕ=кантон (Швейцари) |регион=Берн (кантон) |регион тапăлра=Берн (кантон) |район тĕсĕ=тăрăх |район=Интерлакен (тăрăх) |район тапăлра=Интерлакен (тăрăх) |община тĕсĕ= |община= |община тапăлра= |пăхану= |герб=CHE Unterseen COA.svg |ялав= |герб анлăшĕ= |ялав анлăшĕ= |lat_dir=N|lat_deg=46|lat_min=40|lat_sec=59 |lon_dir=E|lon_deg=7|lon_min=50|lon_sec=59 |CoordAddon= |CoordScale= |ЯндексКартти= |патшалăх картти= |регион картти= |район картти= |патшалăх карттин пысăкăшĕ= |регион карттин пысăкăшĕ= |район карттин пысăкăшĕ= |шалти пайлану= |пуçлăх тĕсĕ=Бургомистр |пуçлăх= |никĕсленĕ вăхăт= |пĕрремĕш асăну= |малтанхи ятсем= |статус= |лаптăк=14.1 |ПВ центрĕн çӳллĕшĕ=567 |çӳллĕш тĕсĕ= |климат= |официаллă чĕлхе=нимĕç чĕлхи{{!}}нимĕç |официаллă чĕлхе-ref= |пурăнан халăх=5491 |çырав çулĕ=2006 |йышлăх= |агломераци= |наци йышĕ= |конфесси йышĕ= |этнохороним= |вăхăт тăрăхĕ=+1 |DST=пур |телефон кочĕ= |почтă индексĕ=3800 |почтă индексĕсем= |автомобиль кочĕ=BE |идентификатор тĕсĕ=Субъект хăйтытăмлăхĕн идентификаци кочĕ{{!}}Официаллă код |цифрăллă идентификатор=0593 |категори Commons-ра=Unterseen |сайт=http://www.unterseen.ch |сайт чĕлхи=de |сайт чĕлхи 2= |сайт чĕлхи 3= |сайт чĕлхи 4= |сайт чĕлхи 5= |add2n= |add2= |add3n= |add3= }} '''Унтерзен''' — ({{lang-de|Unterseen}}) — [[Швейцари|Швейцарири]] коммуна, [[Берн (кантон)|Берн]] [[Швейцарин администрациллĕ пайланăвĕ|кантонне]] кĕрет. [[Интерлакен (тăрăх)|Интерлакен]] тăрăхне кĕрет. 5491 çын ([[2006]]) пурăнать. [[Субъект хăйтытăмлăхĕн идентификаци кочĕ|Официаллă код]] — ''0593''. == Каçăсем == * [http://www.unterseen.ch Официаллă страница] {{Берн тăрăхĕсем}} {{Швейцари:Интерлакен тăрăхĕ:Хуласем}} {{Switzerland-geo-stub}} [[Категори:Берн кантонĕн хулисем]] ly8ssx42jz3n4kf97to1w9is7vnezrq Интерлакен 0 59505 856776 570015 2025-06-15T08:10:02Z Ziv 32730 ([[c:GR|GR]]) [[File:Interlaken-wappen.png]] → [[File:CHE Interlaken COA.svg]] → File replacement: jpg/png/gif to svg vector image ([[c::c:GR]]) 856776 wikitext text/x-wiki {{ПВ |статус=Коммуна |чăвашла çĕлĕк=Интерлакен |тăван çĕлĕк=Interlaken |патшалăх=Швейцари |регион тĕсĕ=кантон (Швейцари) |регион=Берн (кантон) |регион тапăлра=Берн (кантон) |район тĕсĕ=тăрăх |район=Интерлакен (тăрăх) |район тапăлра=Интерлакен (тăрăх) |община тĕсĕ= |община= |община тапăлра= |пăхану= |герб=CHE Interlaken COA.svg |ялав= |герб анлăшĕ= |ялав анлăшĕ= |lat_dir=N|lat_deg=46|lat_min=40|lat_sec=59 |lon_dir=E|lon_deg=7|lon_min=51|lon_sec=59 |CoordAddon= |CoordScale= |ЯндексКартти= |патшалăх картти= |регион картти= |район картти= |патшалăх карттин пысăкăшĕ= |регион карттин пысăкăшĕ= |район карттин пысăкăшĕ= |шалти пайлану= |пуçлăх тĕсĕ=Бургомистр |пуçлăх= |никĕсленĕ вăхăт= |пĕрремĕш асăну= |малтанхи ятсем= |статус= |лаптăк=4.4 |ПВ центрĕн çӳллĕшĕ=568 |çӳллĕш тĕсĕ= |климат= |официаллă чĕлхе=нимĕç чĕлхи{{!}}нимĕç |официаллă чĕлхе-ref= |пурăнан халăх=5279 |çырав çулĕ=2006 |йышлăх= |агломераци= |наци йышĕ= |конфесси йышĕ= |этнохороним= |вăхăт тăрăхĕ=+1 |DST=пур |телефон кочĕ= |почтă индексĕ=3800 |почтă индексĕсем= |автомобиль кочĕ=BE |идентификатор тĕсĕ=Субъект хăйтытăмлăхĕн идентификаци кочĕ{{!}}Официаллă код |цифрăллă идентификатор=0588 |категори Commons-ра=Interlaken |сайт=http://www.interlaken-gemeinde.ch |сайт чĕлхи=de |сайт чĕлхи 2= |сайт чĕлхи 3= |сайт чĕлхи 4= |сайт чĕлхи 5= |add2n= |add2= |add3n= |add3= }} '''Интерлакен''' — ({{lang-de|Interlaken}}) — [[Швейцари|Швейцарири]] коммуна, [[Берн (кантон)|Берн]] [[Швейцарин администрациллĕ пайланăвĕ|кантонне]] кĕрет. [[Интерлакен (тăрăх)|Интерлакен]] тăрăхне кĕрет. 5279 çын ([[2006]]) пурăнать. [[Субъект хăйтытăмлăхĕн идентификаци кочĕ|Официаллă код]] — ''0593''. == Каçăсем == * [http://www.interlaken-gemeinde.ch Официаллă страница] {{Берн тăрăхĕсем}} {{Швейцари:Интерлакен тăрăхĕ:Хуласем}} {{Switzerland-geo-stub}} [[Категори:Берн кантонĕн хулисем]] 0vrdretz4jmkcxlj5eh2xbiuebfq2f7 Лаутербруннен 0 59522 856778 570067 2025-06-15T08:24:08Z Ziv 32730 ([[c:GR|GR]]) [[File:Lauterbrunnen-coat of arms.svg]] → [[File:CHE Lauterbrunnen COA.svg]] → File replacement: update to new version ([[c:c:GR]]) 856778 wikitext text/x-wiki {{ПВ |статус=Коммуна |чăвашла çĕлĕк=Лаутербруннен |тăван çĕлĕк=Lauterbrunnen |патшалăх=Швейцари |регион тĕсĕ=кантон (Швейцари) |регион=Берн (кантон) |регион тапăлра=Берн (кантон) |район тĕсĕ=тăрăх |район=Интерлакен (тăрăх) |район тапăлра=Интерлакен (тăрăх) |община тĕсĕ= |община= |община тапăлра= |пăхану= |герб=CHE Lauterbrunnen COA.svg |ялав= |герб анлăшĕ= |ялав анлăшĕ= |lat_dir=N|lat_deg=46|lat_min=35|lat_sec=59 |lon_dir=E|lon_deg=7|lon_min=54|lon_sec=31 |CoordAddon= |CoordScale= |ЯндексКартти= |патшалăх картти= |регион картти= |район картти= |патшалăх карттин пысăкăшĕ= |регион карттин пысăкăшĕ= |район карттин пысăкăшĕ= |шалти пайлану= |пуçлăх тĕсĕ=Бургомистр |пуçлăх= |никĕсленĕ вăхăт= |пĕрремĕш асăну= |малтанхи ятсем= |статус= |лаптăк=164.4 |ПВ центрĕн çӳллĕшĕ=795 |çӳллĕш тĕсĕ= |климат= |официаллă чĕлхе=нимĕç чĕлхи{{!}}нимĕç |официаллă чĕлхе-ref= |пурăнан халăх=3065 |çырав çулĕ=2006 |йышлăх= |агломераци= |наци йышĕ= |конфесси йышĕ= |этнохороним= |вăхăт тăрăхĕ=+1 |DST=пур |телефон кочĕ= |почтă индексĕ=3822 |почтă индексĕсем= |автомобиль кочĕ=BE |идентификатор тĕсĕ=Субъект хăйтытăмлăхĕн идентификаци кочĕ{{!}}Официаллă код |цифрăллă идентификатор=0584 |категори Commons-ра=Lauterbrunnen |сайт=http://www.lauterbrunnen.ch |сайт чĕлхи=de |сайт чĕлхи 2= |сайт чĕлхи 3= |сайт чĕлхи 4= |сайт чĕлхи 5= |add2n= |add2= |add3n= |add3= }} '''Лаутербруннен''' — ({{lang-de|Lauterbrunnen}}) — [[Швейцари|Швейцарири]] коммуна, [[Берн (кантон)|Берн]] [[Швейцарин администрациллĕ пайланăвĕ|кантонне]] кĕрет. [[Интерлакен (тăрăх)|Интерлакен]] тăрăхне кĕрет. 3065 çын ([[2006]]) пурăнать. [[Субъект хăйтытăмлăхĕн идентификаци кочĕ|Официаллă код]] — ''0584''. Хула çумĕнче Швейцарири чи çӳллĕ шыв сиккисенчен пĕрри — [[Штауббах шарлакĕ]] (шыв сикки) — вырнаçнă. Çаплах инçех мар [[Трюммельбах шарлакĕ]] пур. == Каçăсем == * [http://www.lauterbrunnen.ch Официаллă страница] {{Берн тăрăхĕсем}} {{Швейцари:Интерлакен тăрăхĕ:Хуласем}} {{Switzerland-geo-stub}} [[Категори:Берн кантонĕн хулисем]] 3bi11954c94od0m1r1z9mat5rb1nsof Заксетен 0 59525 856761 570064 2025-06-15T04:52:35Z Ziv 32730 ([[c:GR|GR]]) [[File:Saxeten-coat of arms.svg]] → [[File:CHE Saxeten COA.svg]] → File replacement: update to new version ([[c:c:GR]]) 856761 wikitext text/x-wiki {{ПВ |статус=Коммуна |чăвашла çĕлĕк=Заксетен |тăван çĕлĕк=Saxeten |патшалăх=Швейцари |регион тĕсĕ=кантон (Швейцари) |регион=Берн (кантон) |регион тапăлра=Берн (кантон) |район тĕсĕ=тăрăх |район=Интерлакен (тăрăх) |район тапăлра=Интерлакен (тăрăх) |община тĕсĕ= |община= |община тапăлра= |пăхану= |герб=CHE Saxeten COA.svg |ялав= |герб анлăшĕ= |ялав анлăшĕ= |lat_dir=N|lat_deg=46|lat_min=37|lat_sec=59 |lon_dir=E|lon_deg=7|lon_min=49|lon_sec=59 |CoordAddon= |CoordScale= |ЯндексКартти= |патшалăх картти= |регион картти= |район картти= |патшалăх карттин пысăкăшĕ= |регион карттин пысăкăшĕ= |район карттин пысăкăшĕ= |шалти пайлану= |пуçлăх тĕсĕ=Бургомистр |пуçлăх= |никĕсленĕ вăхăт= |пĕрремĕш асăну= |малтанхи ятсем= |статус= |лаптăк=19.2 |ПВ центрĕн çӳллĕшĕ=1103 |çӳллĕш тĕсĕ= |климат= |официаллă чĕлхе=нимĕç чĕлхи{{!}}нимĕç |официаллă чĕлхе-ref= |пурăнан халăх=105 |çырав çулĕ=2006 |йышлăх= |агломераци= |наци йышĕ= |конфесси йышĕ= |этнохороним= |вăхăт тăрăхĕ=+1 |DST=пур |телефон кочĕ= |почтă индексĕ=3813 |почтă индексĕсем= |автомобиль кочĕ=BE |идентификатор тĕсĕ=Субъект хăйтытăмлăхĕн идентификаци кочĕ{{!}}Официаллă код |цифрăллă идентификатор=0591 |категори Commons-ра=Saxeten |сайт=http://www.saxeten.ch |сайт чĕлхи=de |сайт чĕлхи 2= |сайт чĕлхи 3= |сайт чĕлхи 4= |сайт чĕлхи 5= |add2n= |add2= |add3n= |add3= }} '''Заксетен''' — ({{lang-de|Saxeten}}) — [[Швейцари|Швейцарири]] коммуна, [[Берн (кантон)|Берн]] [[Швейцарин администрациллĕ пайланăвĕ|кантонне]] кĕрет. [[Интерлакен (тăрăх)|Интерлакен]] тăрăхне кĕрет. 105 çын ([[2006]]) пурăнать. [[Субъект хăйтытăмлăхĕн идентификаци кочĕ|Официаллă код]] — ''0591''. == Каçăсем == * [http://www.saxeten.ch Официаллă страница] {{Берн тăрăхĕсем}} {{Швейцари:Интерлакен тăрăхĕ:Хуласем}} {{Switzerland-geo-stub}} [[Категори:Берн кантонĕн хулисем]] ky1n7h0a0h8jbizuyjsnbl3bvnmw2cd Шванден-бай-Бриенц 0 59528 856716 570061 2025-06-14T15:17:39Z Ziv 32730 ([[c:GR|GR]]) [[File:Schwanden bei Brienz-coat of arms.svg]] → [[File:CHE Schwanden bei Brienz COA.svg]] → File replacement: update to new version ([[c:c:GR]]) 856716 wikitext text/x-wiki {{ПВ |статус=Коммуна |чăвашла çĕлĕк=Шванден-бай-Бриенц |тăван çĕлĕк=Schwanden bei Brienz |патшалăх=Швейцари |регион тĕсĕ=кантон (Швейцари) |регион=Берн (кантон) |регион тапăлра=Берн (кантон) |район тĕсĕ=тăрăх |район=Интерлакен (тăрăх) |район тапăлра=Интерлакен (тăрăх) |община тĕсĕ= |община= |община тапăлра= |пăхану= |герб=CHE Schwanden bei Brienz COA.svg |ялав= |герб анлăшĕ= |ялав анлăшĕ= |lat_dir=N|lat_deg=46|lat_min=44|lat_sec=59 |lon_dir=E|lon_deg=8|lon_min=31|lon_sec=0 |CoordAddon= |CoordScale= |ЯндексКартти= |патшалăх картти= |регион картти= |район картти= |патшалăх карттин пысăкăшĕ= |регион карттин пысăкăшĕ= |район карттин пысăкăшĕ= |шалти пайлану= |пуçлăх тĕсĕ=Бургомистр |пуçлăх= |никĕсленĕ вăхăт= |пĕрремĕш асăну= |малтанхи ятсем= |статус= |лаптăк=6.47 |ПВ центрĕн çӳллĕшĕ=659 |çӳллĕш тĕсĕ= |климат= |официаллă чĕлхе=нимĕç чĕлхи{{!}}нимĕç |официаллă чĕлхе-ref= |пурăнан халăх=603 |çырав çулĕ=2008 |йышлăх= |агломераци= |наци йышĕ= |конфесси йышĕ= |этнохороним= |вăхăт тăрăхĕ=+1 |DST=пур |телефон кочĕ= |почтă индексĕ=3855 |почтă индексĕсем= |автомобиль кочĕ=BE |идентификатор тĕсĕ=Субъект хăйтытăмлăхĕн идентификаци кочĕ{{!}}Официаллă код |цифрăллă идентификатор=0592 |категори Commons-ра=Schwanden bei Brienz |сайт=http://www.schwandenbrienz.ch |сайт чĕлхи=de |сайт чĕлхи 2= |сайт чĕлхи 3= |сайт чĕлхи 4= |сайт чĕлхи 5= |add2n= |add2= |add3n= |add3= }} '''Шванден-бай-Бриенц''' — ({{lang-de|Schwanden bei Brienz}}) — [[Швейцари|Швейцарири]] коммуна, [[Берн (кантон)|Берн]] [[Швейцарин администрациллĕ пайланăвĕ|кантонне]] кĕрет. [[Интерлакен (тăрăх)|Интерлакен]] тăрăхне кĕрет. 603 çын ([[2008]]) пурăнать. [[Субъект хăйтытăмлăхĕн идентификаци кочĕ|Официаллă код]] — ''0592''. == Каçăсем == * [http://www.schwandenbrienz.ch Официаллă страница] {{Берн тăрăхĕсем}} {{Швейцари:Интерлакен тăрăхĕ:Хуласем}} {{Switzerland-geo-stub}} [[Категори:Берн кантонĕн хулисем]] 77rb1btwodjum4sho2xsf31za6zeghn Нидеррид-бай-Интерлакен 0 59529 856773 570060 2025-06-15T07:12:08Z Ziv 32730 ([[c:GR|GR]]) [[File:Niederried bei Interlaken-coat of arms.svg]] → [[File:CHE Niederried bei Interlaken COA.svg]] → File replacement: update to new version ([[c:c:GR]]) 856773 wikitext text/x-wiki {{ПВ |статус=Коммуна |чăвашла çĕлĕк=Нидеррид-бай-Интерлакен |тăван çĕлĕк=Niederried bei Interlaken |патшалăх=Швейцари |регион тĕсĕ=кантон (Швейцари) |регион=Берн (кантон) |регион тапăлра=Берн (кантон) |район тĕсĕ=тăрăх |район=Интерлакен (тăрăх) |район тапăлра=Интерлакен (тăрăх) |община тĕсĕ= |община= |община тапăлра= |пăхану= |герб=CHE Niederried bei Interlaken COA.svg |ялав= |герб анлăшĕ= |ялав анлăшĕ= |lat_dir=N|lat_deg=46|lat_min=42|lat_sec=59 |lon_dir=E|lon_deg=7|lon_min=54|lon_sec=59 |CoordAddon= |CoordScale= |ЯндексКартти= |патшалăх картти= |регион картти= |район картти= |патшалăх карттин пысăкăшĕ= |регион карттин пысăкăшĕ= |район карттин пысăкăшĕ= |шалти пайлану= |пуçлăх тĕсĕ=Бургомистр |пуçлăх= |никĕсленĕ вăхăт= |пĕрремĕш асăну= |малтанхи ятсем= |статус= |лаптăк=6.81 |ПВ центрĕн çӳллĕшĕ=578 |çӳллĕш тĕсĕ= |климат= |официаллă чĕлхе=нимĕç чĕлхи{{!}}нимĕç |официаллă чĕлхе-ref= |пурăнан халăх=366 |çырав çулĕ=2006 |йышлăх= |агломераци= |наци йышĕ= |конфесси йышĕ= |этнохороним= |вăхăт тăрăхĕ=+1 |DST=пур |телефон кочĕ= |почтă индексĕ=3853 |почтă индексĕсем= |автомобиль кочĕ=BE |идентификатор тĕсĕ=Субъект хăйтытăмлăхĕн идентификаци кочĕ{{!}}Официаллă код |цифрăллă идентификатор=0588 |категори Commons-ра=Niederried bei Interlaken |сайт=http://www.niederried-be.ch |сайт чĕлхи=de |сайт чĕлхи 2= |сайт чĕлхи 3= |сайт чĕлхи 4= |сайт чĕлхи 5= |add2n= |add2= |add3n= |add3= }} '''Нидеррид-бай-Интерлакен''' — ({{lang-de|Niederried bei Interlaken}}) — [[Швейцари|Швейцарири]] коммуна, [[Берн (кантон)|Берн]] [[Швейцарин администрациллĕ пайланăвĕ|кантонне]] кĕрет. [[Интерлакен (тăрăх)|Интерлакен]] тăрăхне кĕрет. 366 çын ([[2006]]) пурăнать. [[Субъект хăйтытăмлăхĕн идентификаци кочĕ|Официаллă код]] — ''0588''. [[File:Niederried Brienzersee.jpg|thumb|left|200px|Нидеррид-Интерлакен<!--Niederried vom See aus]]-->]] == Каçăсем == * [http://www.niederried-be.ch Официаллă страница] {{Берн тăрăхĕсем}} {{Швейцари:Интерлакен тăрăхĕ:Хуласем}} {{Switzerland-geo-stub}} [[Категори:Берн кантонĕн хулисем]] jr3y6b6hg9wypxd5rx71u7ayahxzkxm Оберрид-ам-Бринцерзее 0 59530 856763 570059 2025-06-15T05:18:35Z Ziv 32730 ([[c:GR|GR]]) [[File:Oberried am Brienzersee-coat of arms.svg]] → [[File:CHE Oberried am Brienzersee COA.svg]] → File replacement: update to new version ([[c:c:GR]]) 856763 wikitext text/x-wiki {{ПВ |статус=Коммуна |чăвашла çĕлĕк=Оберрид-ам-Бринцерзее |тăван çĕлĕк=Oberried am Brienzersee |патшалăх=Швейцари |регион тĕсĕ=кантон (Швейцари) |регион=Берн (кантон) |регион тапăлра=Берн (кантон) |район тĕсĕ=тăрăх |район=Интерлакен (тăрăх) |район тапăлра=Интерлакен (тăрăх) |община тĕсĕ= |община= |община тапăлра= |пăхану= |герб=CHE Oberried am Brienzersee COA.svg |ялав= |герб анлăшĕ= |ялав анлăшĕ= |lat_dir=N|lat_deg=46|lat_min=25|lat_sec=0 |lon_dir=E|lon_deg=7|lon_min=26|lon_sec=59 |CoordAddon= |CoordScale= |ЯндексКартти= |патшалăх картти= |регион картти= |район картти= |патшалăх карттин пысăкăшĕ= |регион карттин пысăкăшĕ= |район карттин пысăкăшĕ= |шалти пайлану= |пуçлăх тĕсĕ=Бургомистр |пуçлăх= |никĕсленĕ вăхăт= |пĕрремĕш асăну= |малтанхи ятсем= |статус= |лаптăк=20.0 |ПВ центрĕн çӳллĕшĕ=570 |çӳллĕш тĕсĕ= |климат= |официаллă чĕлхе=нимĕç чĕлхи{{!}}нимĕç |официаллă чĕлхе-ref= |пурăнан халăх=478 |çырав çулĕ=2006 |йышлăх= |агломераци= |наци йышĕ= |конфесси йышĕ= |этнохороним= |вăхăт тăрăхĕ=+1 |DST=пур |телефон кочĕ= |почтă индексĕ=3854 |почтă индексĕсем= |автомобиль кочĕ=BE |идентификатор тĕсĕ=Субъект хăйтытăмлăхĕн идентификаци кочĕ{{!}}Официаллă код |цифрăллă идентификатор=0589 |категори Commons-ра=Oberried |сайт=http://www.oberried.ch |сайт чĕлхи=de |сайт чĕлхи 2= |сайт чĕлхи 3= |сайт чĕлхи 4= |сайт чĕлхи 5= |add2n= |add2= |add3n= |add3= }} '''Оберрид-ам-Бринцерзее''' — ({{lang-de|Oberried am Brienzersee}}) — [[Швейцари|Швейцарири]] коммуна, [[Берн (кантон)|Берн]] [[Швейцарин администрациллĕ пайланăвĕ|кантонне]] кĕрет. [[Интерлакен (тăрăх)|Интерлакен]] тăрăхне кĕрет. 549 çын ([[2006]]) пурăнать. [[Субъект хăйтытăмлăхĕн идентификаци кочĕ|Официаллă код]] — ''0589''. [[File:Oberried Brienzersee.jpg|thumb|left|200px|Оберрид-ам-Бринцерзее<!--Oberried vom See aus]]-->]] == Каçăсем == * [http://www.oberried.ch Официаллă страница] {{Берн тăрăхĕсем}} {{Швейцари:Интерлакен тăрăхĕ:Хуласем}} {{Switzerland-geo-stub}} [[Категори:Берн кантонĕн хулисем]] 5yj8l3kfhlvxpfin9qahq7o9dftwj6c Киниксем 0 62761 856738 835367 2025-06-15T00:41:51Z InternetArchiveBot 28304 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 856738 wikitext text/x-wiki [[Ӳкерчĕк:Sanzio 01 cropped.png|мини|справа| [[Рафаэль]]ĕн ''Афин шкулĕ'' ĕçĕн пайĕ]] '''Киниксем''' ({{lang-grc|κῠνικοί}}, {{lang-grc2|κύων}} -ран ([[йытă]]) е {{lang-grc2|Κῠνόσαργες}} (Киносарг, Афинари сăрт); {{lang-la|Cynici}}), кинизм — сократ философи шкулĕсенчен пĕлтерĕшлисенчен пĕри. Унăн никĕслевçи [[Сократ]] вĕренекенĕ, Антисфен шутланать, паллă пайташĕ — [[Диоген|Синоп Диогенĕ]]. == Вуламалли == *Нахов И. М., Киническая литература, М., «Наука», 1981. *Нахов И. М. Кинизм и цинизм. Отжившее и живое (к истории понятия и слов) // Живое наследие античности. Вопросы классической филологии, Вып. IX. М., 1987, с. 231—245 *Нахов И. М. Философия киников. - М. - 1982. *«Антология кинизма», М., «Наука», 1984. *Диоген Лаэртский, «О жизни, учениях и изречениях знаменитых философов», М., «Мысль», 1986. == Каçăсем == * [http://www.philosophy.ru/library/losef/iae2/txt05.htm ''А. Ф. Лосев'', «Сократики» ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071008051538/http://www.philosophy.ru/library/losef/iae2/txt05.htm |date=2007-10-08 }} * [http://www.plato.spbu.ru/TEXTS/diogenl/b06.htm ''Диоген Лаэртский''. «О жизни, учениях и изречениях знаменитых философов»] * [http://filosof.historic.ru/books/item/f00/s00/z0000712/st000.shtml ''И. М. Нахов'', Очерк истории кинической философии. 1984] * [http://terme.ru/dictionary/175/word/sokraticheskie-shkoly Сократические школы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150610113912/http://terme.ru/dictionary/175/word/sokraticheskie-shkoly |date=2015-06-10 }} [[Категори: Философи]] [[Категори: Авалхи Греци]] no8tkuwuohu5elsyj3phfwubi6k89uf Волк Игорь Петрович 0 64203 856710 820287 2025-06-14T13:45:50Z InternetArchiveBot 28304 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 856710 wikitext text/x-wiki {{Пĕр хушаматлисем|Волк}} {{Çар ĕçченĕ |Ят = Волк Игорь Петрович |Нацилле ячĕ = {{lang-uk|Вовк Ігор Петрович}} |çуралнă вăхăт = [[1937]], [[ака, 12]] |вилнĕ вăхăт = [[2017]], [[кăрлач, 3]] |çуралнă вырăн = [[Змиев]], {{ÇВ|Харьков облаçĕ|Харьков облаçĕнче}}, Украина ССР, ССРП |вилнĕ вырăн = {{ВВ|Пловдив|Пловдивре}} [[Пăлхари]] |Ӳкерчĕк = Igor Volk 2.jpg |Ӳкерчĕке ăнлантарни = |Ӳкерчĕк анлăшĕ = |пăхăнулăх = {{USSR}} {{RUS}} |хĕсмет çулĕсем = |хисеп = |çар ăрачĕ = {{СовКосмонавтССП}} |командăланă = |чаç = |çапăçусем = |чыславсем = {{{!}} style=`background:transparent` {{!}} {{Ылтăн Çăлтăр медалĕ}} {{!}}} {{{!}} style=`background:transparent` {{!}} {{Ленин орденĕ}} {{!!}} {{Ĕçлĕх Хĕрлĕ Ялав орденĕ}} {{!!}} {{Халăхсен туслăхĕн орденĕ}} {{!!}} {{«Владимир Ильич Ленин 100 çул тултарнине асăнмалăх» медалĕ}} {{!}}- {{!}}} |çыхăнусем = |отставкăра = }} ''Волк Игорь Петрович {{lang-uk|Вовк Ігор Петрович}}'' — (;12.04.1937-03.01.2017), [[Совет Союзĕн Паттăрĕ]] '};<ref>{{cite web|url=http://www.az-libr.ru/Persons/000/Src/0006/f6b92e1b.shtml|title=Волк Игорь Петрович|archiveurl=http://www.webcitation.org/68NFUasSX|archivedate=2012-06-13}}</ref>, <ref>{{cite web|url=http://www.warheroes.ru/hero/hero.asp?Hero_id=607|title=Волк Игорь Петрович|archiveurl=http://www.webcitation.org/68NFVEzF1|archivedate=2012-06-13}}</ref>,'. Указ дати - {{Date|29|07|1984}}. Совет Союзĕн Паттăрĕн чысне илнĕ вăхăтра «[[Союз Т-12]]» космос карапĕн тата «[[Салют-7]]» орбитăри станцин космонавт-тĕпчевçи. == Чыслани == * [[Ленин орденĕ]] * [[Ĕçлĕх Хĕрлĕ Ялав орденĕ]] * [[Халăхсен туслăхĕн орденĕ]] * [[«Владимир Ильич Ленин 100 çул тултарнине асăнмалăх» медалĕ]] == Асăрхавсем == {{асăрхавсем}} ; Биографи «{{Кĕнеке:Герои Советского Союза|1}}» кĕнекере az-libr.ru сайтра. {{асăрхавсем|2|group=БС1}} ; {{Кĕнеке:Герои Советского Союза|3}}» az-libr.ru сайтра. {{асăрхавсем|group=БС3}} ; [['Патшалăх паттăрĕсем' (сайт)|Патшалăх паттăрĕсем]] {{асăрхавсем|group=ГС}} ; Ытти асăрхавсем {{асăрхавсем|group=Ас}} {{асăрхавсем|group=Пр}} == Каçăсем == * [http://www.mapsssr.ru/piloty.html Пилоты Бурана] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100721200149/http://www.mapsssr.ru/piloty.html |date=2010-07-21 }} (сайт ветеранов Минавиапрома СССР, 2 видео-интервью И. П. Волка об истории создания ОК «Буран» и истории создания отряда космонавтов Минавиапрома СССР) * [http://www.kramatorsk.info/?view&102522 Лётчик-космонавт СССР Игорь ВОЛК: На орбите дело доходило до рукопашной] * http://city.tomsk.net/~space/volk.htm {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20050227002246/http://city.tomsk.net/~space/volk.htm |date=2005-02-27 }} * [http://www.kurier.lt/?p=5469 «Сдуру доказывал: возможно все»] * [http://www.buran-energia.com/interviews/igor-volk-biography.php Detailled biography of Igor Volk (en)] * [http://www.astronautix.com/astros/volk.htm Bio at Astronautix (en)] * [http://rusaeromobile.narod.ru/index.html LARK-4 Project, Igor Volk makes his own aeromobil] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111001123046/http://rusaeromobile.narod.ru/index.html |date=2011-10-01 }} * [http://tvroscosmos.ru/frm/encyclopaedia/kosmonavt/58.php Космонавт Игорь Волк]. Видеоэнциклопедия «Космонавты». [[Телестудия Роскосмоса]] * [http://www.ramha.tv/2014/08/zdesiseychas-vypusk16.html Лётчик-испытатель Игорь Волк в тележурнале «Здесь и Сейчас»] * [http://www.kommersant.ru/doc/2845825 Победил полный автомат — «Коммерсантъ», 09.11.2015] {{warheroes|id=607}} {{Russia-bio-stub}} {{Совет Союзĕн Паттăрĕсем}} {{ССРП космонавт-вĕçевçисем}} [[Категори:1937 çулта çуралнисем]] [[Категори:Акан 12-мĕшĕнче çуралнисем]] [[Категори:2017 çулта вилнисем]] [[Категори:Кăрлачăн 3-мĕшĕнче вилнисем]] a28anlnxzu5l30o73a89fsn4g9eoko7 Серебрякова Зинаида Евгеньевна 0 65183 856782 836335 2025-06-15T11:16:44Z InternetArchiveBot 28304 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 856782 wikitext text/x-wiki {{Ӳкерçĕ |фон = |ят = |тăван ят = Зинаида Серебрякова |çуралнă чухнехи ят = |ӳкерчĕк = Serebryakova SefPortrait.jpg |анлăшĕ = |ӳкерчĕке ăнлантарни = Хăйне ÿкерни, 1909 |çуралнă вăхăт = [[раштав, 10]], [[1884]] |çуралнă вырăн = |вилнĕ вăхăт = [[авăн, 19]], [[1967]] (82 - ре) |вилнĕ вырăн = Париж, Франци |пулса тухни = |пăхăнулăх = |гражданлăх = |жанр = |вĕренӳ = |стиль = |ĕçĕсем = |пулăшакансем = |сĕм = |сĕм янă = |чыславсем = |хисепсем = |парнесем = |сайт = |викиампар = Category:Zinaida Serebriakova }} '''Зинаида Евгеньевна Серебрякова''' (хĕр хушамачĕ Лансере; 28 чÿк [10 раштав] 1884, Нескучное сали, Харьков кĕперни, Раççей империйĕ — 19 авăн 1967, Париж, Франци) — вырăс сăрпа ӳкерекенни (сăрлаканĕ), «[[Илемлĕх тĕнчи]]» пĕрлешĕвĕн пайташĕ. Вăл Осип Браз ÿнерçĕн вĕренекенĕ. Хăйĕн сăнарне час часах ÿкернĕ. == Пурнăçĕпе пултарулăхĕ == Бенуа-Лансере ÿнерçĕсен паллă çемьирен тухнă. Унăн кукашшĕ, Николай Бенуа паллă архитектор пулнă. Паллă вырăс ÿнерçи [[Бенуа Александр Николаевич|Александр Бенуа]] унăн амăшĕ енчен куккăшĕ пулнă. Ашшĕ, Евгений Лансере (1848-1886) — паллă кÿлепе ÿнерçи пулнă. == Хăшпĕр ĕçĕсем == <gallery widths="200px" heights="200" align="center"> File:Zinaida Serebriakova The Shoots of Autumn Crops.jpg File:Serebriakova orchard-1908.jpg File:Serebryakova Harvest 1915.jpg File:1912. Кормилица с ребенком.jpg File:Zinaida Serebryakova (1914) At Breakfast.jpg File:1911. Девушка со свечой.jpg File:Serebriakova apples-on-the-branches-1910.jpg File:Boris Serebryakov by Z.Serebryakova (1913, priv.coll).jpg File:Serebriakova window-1910.jpg </gallery> == Вуламалли == *Лапшин В. Зинаида Серебрякова // Искусство, 1965, № 11. С. 61—67. *Князева В. П. Зинаида Евгеньевна Серебрякова. — М., 1979. *Зинаида Серебрякова. Письма. Современники о художнице. Автор-составитель Князева В. П. — М., 1987. == Каçăсем == * [http://users.i.com.ua/~lak/russian/ukrmodern.htm Выставка «Перекрёстки: Украинский модернизм», Чикаго (2006), Нью-Йорк (2006—2007), Америка, Киев (2007)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130615215102/http://users.i.com.ua/~lak/russian/ukrmodern.htm |date=2013-06-15 }} * ''Дмитрий Горбачев.'' [http://users.i.com.ua/~lak/russian/Exhibitions_and_Publications.htm Украинское авангардное искусство 1910—1930 годов. Мыстэцтво, Киев, Украина, 1996.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140419044227/http://users.i.com.ua/~lak/russian/Exhibitions_and_Publications.htm |date=2014-04-19 }} * ''Лариса Давтян.'' [http://inieberega.ru/files/berega_234-web.pdf «Радостное волненье» искусства Зинаиды Серебряковой.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20230510190133/http://inieberega.ru/files/berega_234-web.pdf |date=2023-05-10 }} — Иные берега, 2(34), 2014, с.34—45 * [http://users.i.com.ua/~lak/p/a&u.htm Выставка «Авангард и Украина». Вилла Штук, Мюнхен, Германия, 1993]{{Ĕçлемен каçă|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * [http://users.i.com.ua/~lak/p/l'art.en.ukraine.htm Выставка «Искусство Украины», Тулуза, Франция, 1993.]{{Ĕçлемен каçă|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * [http://users.i.com.ua/~lak/p/zagreb.htm Выставка «Украинский авангард 1910—1930». [[Загреб]], [[Хорвати]], 1991.]{{Ĕçлемен каçă|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * [http://kharkov.vbelous.net/famous/fam-art/serebr.htm Зинаида Серебрякова — биография] * [http://noogen.su/galerei/serebr.htm Зинаида Серебрякова — галерея] * [http://mkrf.ru/press-tsentr/novosti/region/northwest/zinaida-serebryakova-obnazhennye Зинаида Серебрякова. «Обнаженные»] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170219094424/http://mkrf.ru/press-tsentr/novosti/region/northwest/zinaida-serebryakova-obnazhennye |date=2017-02-19 }} * [http://www.rusmuseum.ru/editions/catalog/2007/ Зинаида Серебрякова — каталог «Обнажённые», Издательство Русского музея] * [http://dobrodeya.ucoz.de/index/naslednica_znamenitoj_familii/0-519 Наследница знаменитой фамилии] * [http://artroots.com/ra/bio/serebryakova/zinaidaserebryakovabio.htm Zinaida Yevgenyevna Serebryakova (1884—1967)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20050420094539/http://artroots.com/ra/bio/serebryakova/zinaidaserebryakovabio.htm |date=2005-04-20 }}{{ref-en}} * [http://www.hrono.ru/proekty/vera/1rybakov.html О Серебряковых. Борис Рыбаков] * [http://ps.1september.ru/articlef.php?ID=200304516 Девушка со свечой. Дмитрий Шеваров] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304124533/http://ps.1september.ru/articlef.php?ID=200304516 |date=2016-03-04 }} * [http://telepoisk.com/peredacha-tv-archiv/187437741/14-1-2014 Телепередача «Мир искусства Зинаиды Серебряковой»] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140116122740/http://telepoisk.com/peredacha-tv-archiv/187437741/14-1-2014 |date=2014-01-16 }} * [http://serebriakova.ru Фонд Зинаиды Серебряковой] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170426150442/http://www.serebriakova.ru/ |date=2017-04-26 }} * [https://www.youtube.com/watch?v=pSgiO5g3EVY Интервью художницы Екатерины Серебряковой накануне её 100-летнего юбилея, 2013. ВИДЕО.] {{Серебрякова}} [[Категори:Лансере|Зинаида Евгеньевна]] [[Категори:Кĕмĕл ĕмĕрти ӳкерçĕсем]] [[Категори:Сент-Женевьев-де-Буа çăвинче пытарнисем]] [[Категори:Ӳнер]] [[Категори:Ӳнерçĕ-хĕрарăмсем]] qggoowcytpy11j0fi08v1f5xu631tq2 Владимиров Юрий Андреевич 0 73739 856709 835029 2025-06-14T13:42:15Z InternetArchiveBot 28304 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 856709 wikitext text/x-wiki {{Пĕр хушаматлисем|Владимиров}} {{Ăсчах |Ят = Владимиров Юрий Андреевич |Тăван ят = | Ӳкерчĕк = Владимиров Юрий Андреевич.jpg | Анлăшĕ = 180px | Ӳкерчĕке ăнлантарни = |Алпусни = |Çуралнă вăхăт = {{ÇуралнăВăхăт|18|08|1932}} |Çуралнă вырăн = Чăваш АССР {{ÇуралнăВырăн|Канаш районĕ|Канаш районĕнче}} [[Чарпуç]] |Вилнĕ вăхăт = |Вилнĕ вырăн = |Гражданлăх = СССР, Раççей |Ăслăх сфери = биологи | Ĕçлев вырăнĕ = Мускав патшалăх университечĕ | Ăсчах степенĕ= биологи ăслахĕсен тухтăрĕ | Ăсчах хисепĕ = {{Ăсчах хисепĕ|РĂА|0}}, {{Ăсчах хисепĕ|СССР МĂА|0}} |Альма-матер = Мускав патшалăх университечĕ |Ăслăлăх ертӳçи = Тарусов Б.Н. |Паллă вĕренекенсем = |Паллă = [[Мускав патшалăх М. В. Ломоносов ячĕллĕ университечĕ|Мускав патшалăх университечĕн]] фундаменталлă медицина факультечĕн медицина биофизики кафедрин пуçараканĕ тата ертӳçи |Чыславсемпе парнесем = {{{!}} style="background:transparent" {{!}} {{Туслăх орденĕ}} {{!!}} {{Раççей Федерацин тава тивĕçлĕ ăслăх ĕçченĕ}} {{!!}}{{СССР патшалăх парни}} {{!}}- {{!}}} |Сайт = }} '''Юрий Андреевич Владимиров ''' – (1932, Чăваш АССР, Канаш районĕ, Чарпуç ) - совет тата раççей биологĕ, биологи ăслахĕсен тухтарĕ (1968), профессор, [[СССР МĂА]] (1988, 1992 çултан — РМĂА, 2013 — [[РĂА]]) академикĕ, СССР патшалăх премин лауреачĕ. [[Мускав патшалăх М. В. Ломоносов ячĕллĕ университечĕ|Мускав патшалăх университечĕн]] фундаменталлă медицина факультечĕн медицина биофизики кафедрин пуçараканĕ тата ертӳçи, "Journal of Free Radical Biology and Medicine", "Journal of General Physiology and Biophysics", "Биофизика", "Биологические мембраны", "Toxicology" журналсен редколлеги пайташĕ <ref>[http://www.fbm.msu.ru/about/sovet/members/Vladimirov.php. МПУ фундаменталлă медицина факультетаăн сайчĕ]{{Ĕçлемен каçă|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> Нумай çул хушши [[Иккĕмĕш Мускав медицина институчĕ|Иккĕмĕш Мускав медицина институтĕ]]нче биофизика кафедрин ертӳçи пулнă. Биологи реакцисем вăхăтĕнчи Питĕ хавшак çуталнине, белоксен люменисценцине тата ыт. тĕпченĕ. ==Паллă ĕçĕçем== * Фотобиология и спектральные методы исследования, Практикум по общей биофизике, под ред. Б. Н. Тарусова, т. 8, М., 1964 (совм, с Литвиным Ф. Ф.); * Фотохимия и люминесценция белков, М., 1965; * Сверхслабое свечение при биохимических реакциях, М., 1966; * Перекисное окисление липидов в биологических мембранах, М., 1972 (совм, с Арчаковым А. И.); * Флуоресцентные зонды в исследовании' биологических мембран, М., 1980. {{Commons|}} == Асăрхавсем == {{асăрхавсем}} == Каçăсем == * [http://enc.cap.ru/?lnk=1164&t=prsn Чăваш энциклопедийĕ] * [http://medbiophys.ru/index.php?option=com_contact&view=contact&id=3%3A2009-10-07-13-53-52&catid=39%3A2009-10-05-13-42-46&Itemid=210 Владимиров Юрий Андреевич] // Сайт кафедры общей и медицинской биофизики медико-биологического факультета Российского национального исследовательского медицинского университета им. Н. И. Пирогова * {{Сотрудник РАН|62637|}} *[http://www.fbm.msu.ru/about/sovet/members/Vladimirov.php Владимиров Ю.А. сайт МТУ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180112043433/http://www.fbm.msu.ru/about/sovet/members/Vladimirov.php |date=2018-01-12 }} *[https://istina.msu.ru/profile/VladimirovYuA/ Пичетленнĕ ĕçĕсем] {{biologist-stub}} *[http://бмэ.орг/index.php/ВЛАДИМИРОВ_Юрий_Андреевич Пысăк медицина энциклопедийĕ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190203071850/http://xn--90aw5c.xn--c1avg/index.php/%D0%92%D0%9B%D0%90%D0%94%D0%98%D0%9C%D0%98%D0%A0%D0%9E%D0%92_%D0%AE%D1%80%D0%B8%D0%B9_%D0%90%D0%BD%D0%B4%D1%80%D0%B5%D0%B5%D0%B2%D0%B8%D1%87 |date=2019-02-03 }} [[Категори:Биологи ăслăхĕсен тухтăрĕсем]] [[Категори:СССР МĂА академикĕсем]] [[Категори:РМĂА академикĕсем]] [[Категори:РĂА пайташĕсем]] [[Категори:Канаш районĕнче çуралнисем]] [[Категори:Биологсем, алфавитпа]] dbhgsqp189e7w6hd80q54ncngnfh843 Карнавал 0 74277 856737 814772 2025-06-14T23:51:56Z InternetArchiveBot 28304 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 856737 wikitext text/x-wiki == Уявлани == [[File:Miel-carnaval-prado.jpg|thumb|[[Миль Ян|Ян Миль]]. ''Карнавал Римре'', [[1653]]. [[Прадо]]]] == Çав. пекех == * [[Çуллă кĕçнерникун]] * [[Çуллă ытларикун]] * [[Кёльнри карнавал]] * [[Фастнахт]] * [[Халăх христианлăхĕ]] * [[Монстраци]] == Асăрхавсем == {{асăрхавсем}} == Литература == * ''[[Бахтин Михаил Михайлович|Бахтин М. М.]]'' [http://philosophy.ru/library/bahtin/rable.html Творчество Франсуа Рабле и народная культура Средневековья и Ренессанса] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130122205029/http://philosophy.ru/library/bahtin/rable.html |date=2013-01-22 }} * {{кĕнеке |автор =Белкин А. А. |пуçелĕк=Русские скоморохи |вырăн=М. |издательство=Наука |çул=1975 |страниц=192 |ссылка=http://ethnocolocol.ru/load/russkie_skomorokhi/34-1-0-625 |серия=Институт истории искусств Министерства культуры СССР |ref=Белкин}} * Колязин В. Ф. [http://ec-dejavu.ru/c-2/Carnival.html Карнавал в Германии и других немецкоязычных землях] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080321204416/http://ec-dejavu.ru/c-2/Carnival.html |date=2008-03-21 }} // Колязин В. Ф. От мистерии к карнавалу: Театральность немецкой религиозной и площадной сцены раннего и позднего средневековья. — М.: Наука, 2002, с. 88-118 == Каçăсем == * [http://www.carnivalcities.com/ Federation European Carnival Cities] * [http://www.buenolatina.ru/news.php?id=1286 BuenoLatina. Рейтинг лучших карнавалов мира] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120716121355/http://www.buenolatina.ru/news.php?id=1286 |date=2012-07-16 }} * [http://www.muhranoff.ru/445/ Статья про уругвайский карнавал] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110416224451/http://www.muhranoff.ru/445/ |date=2011-04-16 }} * [http://www.dw-world.de/dw/article/0,,5237769,00.html Карнавал в Кельне] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100219074046/http://www.dw-world.de/dw/article/0,,5237769,00.html |date=2010-02-19 }} — сцены народного гулянья. Репортаж Deutsche Welle {{недоступная ссылка|число=17|месяц=02|год=2016}} * [http://kapitan.ru/smth-abt-all/renew060226/01.php «Пятое время года в Европе»] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060406052433/http://www.kapitan.ru/smth-abt-all/renew060226/01.php |date=2006-04-06 }} * [http://t1.dp.ua/sobytija/karnaval_ljubvi/ «Карнавал любви» Статья про карнавал на Украине] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150921230547/http://t1.dp.ua/sobytija/karnaval_ljubvi/ |date=2015-09-21 }} [[Категори:Карнавал|*]] [[Категори:Вăтам ĕмĕрсенчи культура]] [[Категори:Кулăш]] [[Категори:Маскарад]] [[Категори:Уявсем]] lbngadmqgeu5tyuxbu5vs4l9ed2pe55 Гаусс, Карл Фридрих 0 82199 856711 732370 2025-06-14T14:47:41Z InternetArchiveBot 28304 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 856711 wikitext text/x-wiki {{урăх пĕлтерĕшсем|Гаусс}} {{Ăсчах | Ят = Карл Фридрих Гаусс | Тăван ят = ''Carl Friedrich Gauß'' | Ӳкерчĕк = Carl_Friedrich_Gauss.jpg | Анлăшĕ = 220px | Ӳкерчĕке ăнлантарни = | Çуралнă вăхăт = [[1777]], [[ака, 30]] | Çуралнă вырăн = {{ÇВ|Брауншвейг|Брауншвейгре}} | Вилнĕ вырăн = {{ÇВ|Гёттинген|Гёттингенре}} | Вилнĕ вăхăт = [[1855]], [[нарăс, 23]] | Ăслăх сфери = [[математика]], [[механика]], [[физика]], [[астрономи]], [[геодези]] | Ĕç вырăнĕ = [[Гёттинген университечĕ]] | Альма-матер = [[Гёттинген университечĕ]] | Ăслăх ертӳçи = [[Пфафф Иоганн Фридрих]] | Паллă = | Паллă вĕренекенсем = [[Бойяи Фаркаш]], [[Август Фердинанд Мёбиус]], [[Петер Густав Лежён Дирихле]] тата [[Густав Роберт Кирхгоф]] | Чыславсемпе парнесем = [[Парис ĂА Лаланд ячĕллĕ премийĕ]] (1810) <br> [[Копли медалĕ]] (1838) | Алпусни = Carl Friedrich Gauß, Namenszug von 1794.jpg }} '''Иога́нн Карл Фри́дрих Га́усс''' ({{lang-de|Johann Carl Friedrich Gauß}}; 30.4.1777, Брауншвейг — 23.2.1855, Гёттинген) — XIX ĕмĕрти хисепсен теоринче ĕçленĕ [[Германи|нимĕç]] математикĕ, механикĕ, физикĕ, астрономĕ тата геодезисчĕ{{sfn|Боголюбов|1983|с=121—123}}. Мĕнпур вăхăтсен мăн математикĕсенчен пĕри, «математиксен королĕ»<ref>''Гиндикин С. Г.'' [http://www.mccme.ru/free-books/gindikin/index.html Рассказы о физиках и математиках.] — {{М.}}: МЦНМО, 2001. Глава «Король математиков».</ref>. [[Копли медалĕ]]н лауреачĕ (1838), [[Швеци королĕн ăслăхсен академийĕ|Швед]] (1821) тата [[Раççей ăслăхсен академийĕ|Петербург]] (1824) ăслăхĕсен академисен, акăлчан [[Королĕн Лондонри пĕрлĕхĕ|Королĕн пĕрлĕхĕн]] ютçĕр пайташĕ. == Биографи == [[File:Braunschweig Brunswick Geburtshaus CF Gauss (1914).jpg|thumb|left|<center>Гаусс çуралнă çурт (упранса юлман)</center>]] [[Брауншвейг (херцăклăх)|Брауншвейг]] нимĕç херцăклăхĕнче çуралнă. Маçаккăшĕ чухăн çын пулнă çĕр ĕçĕпе хăтланнă; ашшĕ, Гебхард Дитрих Гаусс, — пахчаçă, каменщик, канал пăхаканĕ; амăшĕ, Доротея Бенц, — каменщик хĕрĕ пулнă. Хут çырма пĕлменскер, амăшĕ ывăлĕн çуралнă кунне çырса хăварман, астуса юлнипе, ача юнкун çуралнă, [[Турă Чĕрĕлни]] уявĕччен сакăр кун маларах, ăна [[Мăнкун]] иртсен 40-мĕш кунне асăнаççĕ. 1799 çулта Гаусс хăй çуралнă кунне формулăпа тĕп-тĕрĕс шутласа кăларнă<ref>[http://american_almanac.tripod.com/gauss.htm] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220206053629/http://american_almanac.tripod.com/gauss.htm |date=2022-02-06 }}</ref>. == Вырăсла куçарнă ĕçĕсем == * ''Гаусс К. Ф.'' Избранные геодезические сочинения. Т. 1. — {{М.}}: Геодезиздат, 1957. * ''Гаусс К. Ф.'' Исследования по оптике. — НИЦ «Регулярная и хаотическая динамика», 2011. — ISBN 978-5-93972-871-3. * ''Гаусс К. Ф.'' [http://osnovanija.narod.ru/geometr/123.djvu Общие исследования о кривых поверхностях] // Основания геометрии (сб.). — {{М.}}: ГИТТЛ, 1956. * ''Гаусс К. Ф.'' [http://osnovanija.narod.ru/geometr/101.djvu Отрывки из писем и черновиков, относящиеся к неевклидовой геометрии.] // Основания геометрии (сб.). — {{М.}}: ГИТТЛ, 1956. * {{статья|автор=Гаусс К. Ф.|пуçелĕк=Пояснение возможности построения семнадцатиугольника | кăларăм=[[Историко-математические исследования]] |номер=21 |издательство=[[Наука (издательство)|Наука]]|вырăн=М.|çул=1976|страницы=285—291}} * ''Гаусс К. Ф.'' [http://eqworld.ipmnet.ru/ru/library/books/Gauss1959ru.djvu Труды по теории чисел.] Перевод Б. Б. Демьянова, общая редакция И. М. Виноградова, комментарии Б. Н. Делоне. — {{М.}}: Изд-во АН СССР, 1959. == Асăрхавсем == {{асăрхавсем}} == Литература == {{refbegin|2}} * {{кĕнеке|автор=Белл Э. Т.&nbsp;|пуçелĕк=Творцы математики|вырăн=М.|издательство=Просвещение|çул=1979|страниц=256|ref=Белл|каçă=http://www.math.ru/lib/book/djvu/istoria/bell.djvu}} * {{кĕнеке|автор=Боголюбов А. Н.&nbsp;|пуçелĕк=Математики. Механики. Биографический справочник|вырăн=Киев|издательство=Наукова думкаçул=1983|страниц=639|ref=Боголюбов}} * {{кĕнеке|автор=Бюлер В.&nbsp;|пуçелĕк=Гаусс. Биографическое исследование|вырăн=М.|издательство=Наука|çул=1989|страниц=208|isbn=5-02-013919-X|ref=Бюлер}} * {{кĕнеке||пуçелĕк=Гаусс К. Ф.: Сб. статей под ред. [[Виноградов, Иван Матвеевич|И. М. Виноградова]] (к 100-летию со дня смерти)|вырăн=М.|издательство=АН СССР|çул=1956|страниц=312|ref=Гаусс}} * {{кĕнеке|автор=[[Гиндикин Семён Григорьевич|Гиндикин С. Г.]]&nbsp;|пуçелĕк=Рассказы о физиках и математиках. 3-е изд|вырăн=М.|издательство=[[МЦНМО]]|çул=2001|isbn=5-900916-83-9|ref=Гиндикин|каçă=http://www.mccme.ru/free-books/gindikin/index.html}} * {{кĕнеке|автор=[[Голубев, Юрий Филиппович|Голубев Ю. Ф.]]&nbsp;|пуçелĕк=Основы теоретической механики|вырăн=М.|издательство=Изд-во Моск. ун-та|çул=2000|страниц=719|isbn=5-211-04244-1|ref=Голубев}} * {{кĕнеке|автор=[[Колмогоров, Андрей Николаевич|Колмогоров А. Н.]], [[Юшкевич, Адольф Павлович|Юшкевич А. П.]] (ред.)&nbsp;|пуçелĕк=Математика XIX века. Т. 1. Математическая логика. Алгебра. Теория чисел. Теория вероятностей|вырăн=М.|издательство=[[Наука (издательство)|Наука]]|çул=1978|ref=Колмогоров, Юшкевич|каçă=http://djvu.504.com1.ru:8019/WWW/a5d285a3a1b9867d419ac34eeab8834c.djvu}} * {{кĕнеке|автор=[[Колмогоров Андрей Николаевич|Колмогоров А. Н.]], [[Юшкевич Адольф Павлович|Юшкевич А. П.]] (ред.)&nbsp;|пуçелĕк=Математика XIX века. Т. 2. Геометрия. Теория аналитических функций|вырăн=М.|издательство=[[Наука (издательство)|Наука]]|çул=1981|ref=Колмогоров, Юшкевич|каçă=http://djvu.504.com1.ru:8019/WWW/2195fea01b9bd0b893a20ae895a6dc93.djvu}} * {{кĕнеке|автор=Колчинский И. Г., Корсунь А. А., Родригес М. Г.&nbsp;|пуçелĕк=Астрономы: Биографический справочник. — 2-е изд., перераб. и доп|вырăн=Киев|издательство=[[Наукова думка]]|çул=1986|страниц=512|ref=}} * {{кĕнеке|автор=[[Маркеев, Анатолий Павлович|Маркеев А. П.]]&nbsp;|пуçелĕк=Теоретическая механика|вырăн=М.|издательство=[[Наука (издательство)|Наука]]|çул=1990|страниц=416|isbn=5-02-014016-3|ref=Маркеев}} * {{кĕнеке|автор=[[Моисеев, Николай Дмитриевич (астроном)|Моисеев Н. Д.]]&nbsp;|пуçелĕк=Очерки истории развития механики|вырăн=М.|издательство=Изд-во Моск. ун-та|çул=1961|страниц=478|ref=Моисеев}} * {{кĕнеке|автор=[[Тюлина Ирина Александровна|Тюлина И. А.]]&nbsp;|пуçелĕк=История и методология механики|вырăн=М.|издательство=Изд-во Моск. ун-та|çул=1979|страниц=282|ref=Тюлина}} * {{кĕнеке:Храмов Ю. А.:Физики|пай = Гаусс Карл Фридрих (Gauss Karl)|с =76|каçă пайĕ = 387|ref=Храмов}} {{refend}} [[Категори:Карл Фридрих Гаусс]] ay39zhhxtwe682x43ijylxvr4jkk923 Нехо II 0 85888 856764 685764 2025-06-15T05:34:09Z InternetArchiveBot 28304 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 856764 wikitext text/x-wiki {{Пайăр çын |ят = Нехо II |тăван ят = |портрет = Necho-KnellingStatue BrooklynMuseum.png |портрета ăнлантарни = |ĕçлев тĕсĕ = фараон |çуралнă вăхăт = |çуралнă вырăн = |гражданлăх = |пăхăнулăх = |вилнĕ вăхăт = |вилнĕ вырăн = |амăшĕ = |ашшĕ = |упăшка = |арăм = |ачасем = |парнесемпе чыславсем = |сайт = |викиампар = }} '''Нехо II''' (тулли ячӗ Ухемибра Нехо II, Библире — Нехао) — Авалхи Египетри XXVI (Саис) династин фараонӗ, п. эрч. 610—595 ҫҫ. патне астулта ларнӑ. == Пурнӑҫӗ == == Ӗҫӗ-хӗлӗ == == Вуламалли == *Тураев Б. А. История Древнего Востока / Под редакцией Струве В. В. и Снегирёва И. Л. — 2-е стереот. изд. — Л.: Соцэкгиз, 1935. — Т. 2. — 15 250 экз. *Древний Восток и античность. // Правители Мира. Хронологическо-генеалогические таблицы по всемирной истории в 4 тт. / Автор-составитель В. В. Эрлихман. — Т. 1. *Jürgen von Beckerath. Handbuch der ägyptischen Königsnamen. — München: Deutscher Kunstverlag, 1984. — 314 p. — (Münchner ägyptologische Studien). — ISBN 3422008322. *Нехао // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона : в 86 т. (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907. == Каҫӑсем == * [http://www.livius.org/person/necho-ii/ Нехо II на сайте livius.org] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150218015837/http://www.livius.org/person/necho-ii/ |date=2015-02-18 }} {{Авалхи икĕпатсем}} [[Категори:Фараонсем, алфавитпа]] [[Категори:XXVI династин фараонĕсем]] [[Категори:П. эрч. VII ĕмĕрти Африкăри тăрăмсем]] [[Категори:Библири фараонсем]] 300le4fnjykqfgcd9w5tusrnpa21gjy Дафна 0 86023 856717 721316 2025-06-14T16:16:38Z InternetArchiveBot 28304 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 856717 wikitext text/x-wiki [[Ӳкерчĕк:John William Waterhouse Apollo And Daphne Fr.jpg|мини| [[Уотерхаус Джон Уильям|Уотерхаус]] ӗҫӗ]] [[Ӳкерчĕк:Apollo and Daphne (Bernini).jpg|мини|Бернини ӗҫӗ]] '''Дафна''' (ав.-грек. Δάφνη «лавр») — Авалхи Греци халаплăхĕн пайташӗ, хӳхӗм хӗрупраҫ-нимфа. [[Овидий]] хӑйӗн «Метаморфозасем», («Пулса тӑнисем») сӑввисенче Аполлонӑн Дафнана юратни ҫинчен ҫырса панӑ. Аполлон [[Эрос|Эрота]] кӳрентернӗ, лешӗ ӑна тавӑрнӑ - Аполлона Дафнӑна юратмала, Дафнине Аполлонран йӗрӗнмелле тунӑ. Ӑна юратса пӑрахнӑ [[Аполлон]] ӑна тытас тесе хӑваланӑ хыҫҫӑн, Дафна тарса турӑсенчен хӑйне ҫӑлма ыйтнӑ, лешӗсем ӑна лавр йывӑҫӗ туса хунӑ, ку йывӑҫ Аполлонӑн сӑваплӑ йывӑҫӗ пулса тӑнӑ. Аполлонпа Дафна ҫинчен юлнӑ халап эллинизм вӑхӑтӗнче пулса тухнӑ. Ку пур ӳнер тӗсӗсенче те юратнӑ сюжет. == Вуламалли == * АПОЛЛОН И ДАФНА // Энциклопедия мифологии (рус.). «Легенды и мифы Древней Греции». Н. А. Кун == Каҫӑсем == * [http://ancientrome.ru/antlitr/t.htm?a=1303705488#s450 Миф об Аполлоне и Дафне] в кн. 1. Овидия "Метаморфозы". М., «Художественная литература», 1977. * [http://mythology.sgu.ru/mythology/suzet/panteon_olimpa/panteon_olimpa.htm#Аполлон Миф об Аполлоне и Дафне] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120618052604/http://mythology.sgu.ru/mythology/suzet/panteon_olimpa/panteon_olimpa.htm#Аполлон |date=2012-06-18 }} Пантеон Олимпа * [http://www.legendami.ru/bod/greece/greece14.htm Миф об Аполлоне и Дафне] на сайте legendami.ru {{Нимфăсем}} {{Авалхи грек халаплăхĕ}} [[Категори:Авалхи Грецин халаплăхĕ]] [[Категори:Авалхи Грецин тĕнĕ]] [[Категори:Авалхи Греци]] g62wx5tucnbzatj416j4fd0hovuqg7p Калькутта 0 87265 856736 832411 2025-06-14T23:29:40Z InternetArchiveBot 28304 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 856736 wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement |official_name = Калькутта |settlement_type = хула |image_skyline = Kolkata Imgs.jpg |image_blank_emblem = |website = }} '''Калькутта''' (2001 ҫултан официаллӑ ячӗ — Колка́та) — Инди хули. Халӑхӗ 4 486 679 ҫын (2011). Хула лаптӑкӗ — 185 км². == Кун-ҫулӗ == == Паллӑ ҫынсем == * == Тӑванлӑ хуласем == * == Вуламалли == * == Каҫӑсем == * [http://www.ess.co.at/GAIA/CASES/IND/CAL/CALmain.html Not the City of Joy] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190107040134/http://www.ess.co.at/GAIA/CASES/IND/CAL/CALmain.html%20 |date=2019-01-07 }} * [https://web.archive.org/web/20150217061218/http://www.calcuttaweb.com/ Calcuttaweb.com] — Lots of information about Calcutta * [http://www.bengalweb.com/hist/histframe.html History of West Bengal and Calcutta] — Bengalweb.com’s effort to compile historical information with photographs * [https://www.flickr.com/groups/kolkata/ more Calcutta photos] * [http://cityofpalaces.tripod.com Calcutta: City of Palaces] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200823202233/http://cityofpalaces.tripod.com/ |date=2020-08-23 }} * [http://www.mohunbaganclub.com National Club of India, Situated at Kolkata] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210430192856/http://www.mohunbaganclub.com/ |date=2021-04-30 }} * [http://news.bbc.co.uk/2/hi/programmes/from_our_own_correspondent/881148.stm BBC story about Calcutta’s revival] [[Категори:Инди хулисем]] [[Категори:Пурăнан вырăнсем, алфавитпа]] [[Категори:Хула]] fc1171r08pce8ykmswdtb566ww5wia7 Кĕлчечек 0 87620 856734 855946 2025-06-14T23:05:00Z InternetArchiveBot 28304 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 856734 wikitext text/x-wiki [[Ӳкерчĕк:Rosa Charivari 2.jpg|мини|Кĕлчечек]] {{Пĕлтерĕшсем|Кĕл (пĕлтерĕшсем)}} {{Пĕлтерĕшсем|Роза (пĕлтерĕшсем)}} '''Кĕлчечек''' — [[Шăлан]] (лат. Rósa) йӑхӗн, ҫын пӑхса ӳстерекен (çавăн пекех пăхса ÿстерменнисен те) ӳсентӑран тӗсӗсен пайташӗсен пӗтӗмлӗ ячӗ.<ref>[https://florino.net/article/prostye-sovety-po-vyrashhivaniyu-roz Роза ҫитӗнтермелли ансат канашсем] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210228063957/https://florino.net/article/prostye-sovety-po-vyrashhivaniyu-roz |date=2021-02-28 }}</ref><ref>[https://florina.kh.ua/roza-printsessa-aleksandra Александр Роза Принципӗ ҫинчен ҫырса кӑтартни]</ref> Роза сорчӗсене чылайӑшне темиҫе хут шыва кӗртнӗ тата суйласа илнӗ. Хӑш-пӗр сортсем ӳсекен тӗрлӗ йышши формӑсем пулса тӑраҫҫӗ<ref>[https://cvetkof.kh.ua/index.php?route=blog/blog&blog_id=25 Розӑна тӗрӗс суйласа ил] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210715082248/https://cvetkof.kh.ua/index.php?route=blog%2Fblog&blog_id=25 |date=2021-07-15 }}</ref>. == Этимологи == Вырӑссен "роза" тата "тискер роза", "рожа", "рожан", "ружа" нимӗҫ посредстви урлӑ (нимӗҫ. Rose) латӑран илнӗ. rosa ҫак ӗҫе вара д. - грекран кивҫен илнӗ. 1-rhodon (с. декоративлӑ ӳсентӑрансем: - rhododendron — "роза йывӑҫ") Авалхи грек сӑмахӗ (прафа — * * wr площадкӑпа ҫӳренӗdon) ҫарпа ҫыхӑннӑ. 1 — vard— "роза" тата приранск. *ṷṛda-. Ҫакӑнтан перс та. gul - "роза". Вырӑсла йытӑлла — "гуляф" — "гуляф шывӗ", "кӗрен шыв" шиповник ятпа усӑ курнӑ, чи малтанхи пӗлтерӗшне ново-перси gullb, gul gul — "роза" тата мов — "шыв"кивҫен илнӗ. Ср.азерб. gullbi - "ырӑ шӑршӑллӑ эссенци". == Ботаника ҫырса кӑтартни == Тӗм форми саркаланчӑкран пуҫласа ансӑр спирамидальнӑй таранах пулма пултарать. Чайно-гибрид тата флорибунд ушкӑнӗсен ҫӳллӗшӗ-30-45 см; полиановсен-30-45 см, хӑш — пӗр сортсем 60 см ҫитӗнеҫҫӗ; миниатюра-25-35 см, ҫатан евӗрлӗ роза Ушкӑнӗ ҫатан авӑрлӑ, пӗкӗ пек саркаланакан хунавлӑ вӗтлӗхсене пӗлтерет, 2,5 метр тӑршшӗ. Розӑн нумай ҫул ӳсекен икӗ турата — тӗп е ҫу йывӑҫӗн турачӗсене, ҫӳллӗшӗпе тураттисене, пӗр ҫулхи пилӗк хунав — ҫӳллӗ, вӑхӑтсӑр, ҫу, генератив тата силлепика - уйӑрса илме йӑла пур. Пахчари роза чечекӗсен тӑршшӗ 10 см пуҫласа 80 см силленет. Роза чечекӗсем хӑйсен нумай енӗпе тӗлӗнтереҫҫӗ. Вӗсен виҫи 1,8 см таран чӳхенет, 5,28 см чечеке ҫити, вуншар тӗрлӗ тӗслӗ чечек пулма пултарать, чечексем пӗчченшерӗн те, виҫҫӗр см чечекре те икҫӗр штук таран пулма пултараҫҫӗ. Тӗрлӗ тӗслӗ гамма: таса кӑвак гамма ҫеҫ ҫук. Симӗс роза сорчӗ илнӗ, анчах вӑл ботаниксемшӗн ҫеҫ интереслӗ. Пӗр евӗрлисемсӗр пуҫне тӗрлӗ сортсем тӗрлӗ тӗссемпе пӗрлешеҫҫӗ, ҫавӑн пекех чечеке тӗрлӗ тӗспе улӑштараҫҫӗ. Тӗрлӗ тӗслӗ розӑсен тата тӗрлӗ тӗслӗ ырӑ шӑршисем тӗрлӗрен. Дамаск розин стандартлӑ ырӑ шӑршисӗр пуҫне улма-ҫырлапа цитрус ырӑ шӑршӑллӑ тата премӗк шӑршиллӗ розӑсем пур. Культура розисен нумай сорчӗсем сахалланни пинпӳ пайӗсене лепескид стаминоди туни пулса тӑчӗ. == Вуламалли == *Блей А. Роза // Энциклопедия полезных комнатных растений. — М.: Олма-пресс, 2000. — 320 с. — ISBN 5-224-00712-7. *Былов В. Н., Михайлов Н. Л., Сурина Е. И. Розы: Итоги интродукции. — М.: Наука, 1988. *Вехов Н. Розовый рай: Шиповники на Лесостепной опытно-селекционной станции // Цветоводство. — 2008. — № 1. — С. 29—31. *Воронцов В. В., Коробов В. И. Всё о розах. — М.: Фитон+, 1972. *Киселёв Г. Е. Розы // Цветоводство. — М.: Сельхозгиз, 1937. — 440 с. *Писарев Е. Моховые розы // Цветоводство. — 2008. — № 4. — С. 34—35. == Каҫӑсем == * [https://web.archive.org/web/20100420073620/http://www.hozvo.ru/newspaper575/rub5/art5575.html Описание сортов роз] // «Хозяйство», газета. — 2010. — 2 февраля. — № 5 (575). * ''Татаркова Д.'' [https://rg.ru/2009/10/21/roza-sin-site-anons.html Японские учёные вырастили натуральную синюю розу] // Российская газета. — 2009. — 21 октября. * [http://www.rosebook.ru/ Энциклопедия роз] * [http://www.upov.int/en/publications/tg-rom/tg011/tg_11_8_rev.pdf Принципы проведения тестирования новых сортов роз] //Международный союз по охране новых сортов растений (УПОВ). * {{cite web|url=http://www.rose.org/past-winners/|title=Розы, отмеченные ежегодной премией AARS|author=|date=|work=|publisher=All-America Rose Selections|accessdate=2013-06-28|lang=en|archiveurl=https://www.webcitation.org/6HncgwPAq?url=http://www.rose.org/past-winners/|archivedate=2013-07-02|deadlink=yes}} == Асăрхавсем == {{асăрхавсем}}{{Кĕлчечек}} {{botanics-stub}} [[Категори:Шăлан]] [[Категори:Декорациллĕ тĕмĕсем]] [[Категори:Касмалли культурăсем]] [[Категори:Пӳлĕмри ӳсентăрансем]] [[Категори:Кĕлчечек]] [[Категори:Роза]] l5923tnhhrwrgp4c7s3ojoldlymz98t Вĕче шăмми 0 89273 856705 785575 2025-06-14T12:20:03Z InternetArchiveBot 28304 Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 856705 wikitext text/x-wiki [[File:Ilium 02 animation.gif|thumb|]] [[File:Ilium 04 animation (Right hip bone).gif|thumb|]] '''Вĕче шăмми''' ({{lang-la|os ilium}}) — сутана шăммин пайĕ, мăшăрлă шăмă. Сутана ({{lang-la|pelvis}}) — [[шăмшак]]ăн пайĕ, вăл çурăм шăммин кайри вĕçĕнче вырнаçнă. Ку статьяра, тĕпрен илсен, [[этем]]ĕн вĕче шăммине пăхса тухма палăртнă. Анчах та унашкал шăмă, паллах, ытти сĕтпе ÿсекенсен те пур темелле. == Вуламалли == * ''Цодыкс В. М., Борзяк Э. И., Климова М. К., Ткаченко С. С., Чернуха Е. А.'' [https://бмэ.орг/index.php/ТАЗ Таз] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210511110724/https://xn--90aw5c.xn--c1avg/index.php/%D0%A2%D0%90%D0%97 |date=2021-05-11 }} // [[Большая медицинская энциклопедия]], 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия. — Т. 24. * ''Козлов В. И.'' [https://бмэ.орг/index.php/ТАЗОВЫЙ_ПОЯС Тазовый пояс] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20231125113648/https://xn--90aw5c.xn--c1avg/index.php/%D0%A2%D0%90%D0%97%D0%9E%D0%92%D0%AB%D0%99_%D0%9F%D0%9E%D0%AF%D0%A1 |date=2023-11-25 }} // [[Большая медицинская энциклопедия]], 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия. — Т. 24. * ''Михайлов С. С.'' [https://бмэ.орг/index.php/КОНЕЧНОСТИ Конечности] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20201022173231/https://xn--90aw5c.xn--c1avg/index.php/%D0%9A%D0%9E%D0%9D%D0%95%D0%A7%D0%9D%D0%9E%D0%A1%D0%A2%D0%98 |date=2020-10-22 }} // [[Большая медицинская энциклопедия]], 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия. — Т. 11. * {{ВТ-ЭСБЕ|Таз, в анатомии|[[Шимкевич, Владимир Михайлович|Шимкевич В. М.]]}} == Каçăсем == * [http://bse.sci-lib.com/article108436.html Сутана] * [https://bigenc.ru/biology/text/4178923 Сутана тĕлĕ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210506180653/https://bigenc.ru/biology/text/4178923 |date=2021-05-06 }} == Асăрхавсем == {{Асăрхавсем}} {{anatomy-stub}} {{Çын шăммисем}} {{Артрологи}} [[Категори:Сутана шăммисем|*]] [[Категори:Лаптак шăмăсем]] d2j2i1v2gavxkgowr4v2io3iyk5mvhe Купарча шăмми 0 89309 856740 785520 2025-06-15T02:17:09Z InternetArchiveBot 28304 Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 856740 wikitext text/x-wiki [[File:Ischium 02 animation.gif|thumb|Ischium 02 animation]] [[File:Ischium 04 animation (Right hip bone).gif|thumb|Ischium 04 animation (Right hip bone)]] '''Купарча шăмми''' ({{lang-lat|os ischii}}) — сутана шăммин пайĕ, мăшăрлă шăмă. Сутана ({{lang-la|pelvis}}) — [[шăмшак]]ăн пайĕ, вăл çурăм шăммин кайри вĕçĕнче вырнаçнă. Ку статьяра, тĕпрен илсен, [[этем]]ĕн купарча шăммине пăхса тухма палăртнă. Анчах та унашкал шăмă, паллах, ытти сĕтпе ÿсекенсен те пур темелле. == Вуламалли == * ''Цодыкс В. М., Борзяк Э. И., Климова М. К., Ткаченко С. С., Чернуха Е. А.'' [https://бмэ.орг/index.php/ТАЗ Таз] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210511110724/https://xn--90aw5c.xn--c1avg/index.php/%D0%A2%D0%90%D0%97 |date=2021-05-11 }} // [[Большая медицинская энциклопедия]], 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия. — Т. 24. * ''Козлов В. И.'' [https://бмэ.орг/index.php/ТАЗОВЫЙ_ПОЯС Тазовый пояс] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20231125113648/https://xn--90aw5c.xn--c1avg/index.php/%D0%A2%D0%90%D0%97%D0%9E%D0%92%D0%AB%D0%99_%D0%9F%D0%9E%D0%AF%D0%A1 |date=2023-11-25 }} // [[Большая медицинская энциклопедия]], 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия. — Т. 24. * ''Михайлов С. С.'' [https://бмэ.орг/index.php/КОНЕЧНОСТИ Конечности] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20201022173231/https://xn--90aw5c.xn--c1avg/index.php/%D0%9A%D0%9E%D0%9D%D0%95%D0%A7%D0%9D%D0%9E%D0%A1%D0%A2%D0%98 |date=2020-10-22 }} // [[Большая медицинская энциклопедия]], 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия. — Т. 11. * {{ВТ-ЭСБЕ|Таз, в анатомии|[[Шимкевич, Владимир Михайлович|Шимкевич В. М.]]}} == Каçăсем == * [http://bse.sci-lib.com/article108436.html Сутана] * [https://bigenc.ru/biology/text/4178923 Сутана тĕлĕ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210506180653/https://bigenc.ru/biology/text/4178923 |date=2021-05-06 }} == Асăрхавсем == {{Асăрхавсем}} {{anatomy-stub}} {{Çын шăммисем}} {{Артрологи}} [[Категори:Сутана шăммисем|*]] [[Категори:Лаптак шăмăсем]] jmfdb8rbvpdym1lcekdp6tibgoalnhl Вафли 0 90316 856706 702284 2025-06-14T12:50:42Z InternetArchiveBot 28304 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 856706 wikitext text/x-wiki [[File:Waffle Russian.jpg|thumb|Савутра тунă нумай сийлĕ вырăс (неаполитан) вафлисем]] '''Ва́фльă''' ({{lang-de|Waffel}}) — çийĕнче пăчăртаса палăртнă çӳхе типĕ печенин тĕсĕ. Кăпăклатнă шĕвек [[чуста]]на ятарлă [[Форма (япалан)|формăсенче]] пĕçерсе тăваççĕ. Чустана [[çăнăх]]а, [[çăмарта (çимĕç продукчĕ)|çăмартана]], [[сахăр]]а (пылак вафльăра) тата [[хăйма]]на çăрса хатĕрлеççĕ. == Ăнлантарни == [[File:2018-07-21 06 21 04 Scrambled eggs, bacon and a waffle served as part of breakfast at the Ramada by Wyndham Rochelle Park Near Paramus in Rochelle Park Township, Bergen County, New Jersey.jpg|мини|Çăмартапа [[бекон]] [[Пылаксăр чуста|пылаксăр]] вафльăсемпе]] [[File:Waffles-sweet-topping.jpg|мини|Пылак бельги вафлисем]] Вафльă [[вăтам нимĕç чĕлхи|вăтам нимĕçсен]] «wâfel» сăмахĕнчен пулса кайнă. Дансен «wafel» форми XVIII ĕмĕрте ''waffle'' çине улшăннă<ref>[[Merriam-Webster]]</ref><ref>[https://classes.ru/all-russian/russian-dictionary-Vasmer-term-1675.htm Вафля] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170917110942/https://classes.ru/all-russian/russian-dictionary-Vasmer-term-1675.htm |date=2017-09-17 }}, [[Фасмер Макс|Фасмер]] сăмахсарĕнче</ref> та çак тĕспе вырăс чĕлхине куçнă. == Вафльăран тунă япаласем == <gallery> File:Caramel-colored-wafer-sticks.jpg|Вафльă трубки (галет, типĕ) ăшлăхпе File:Essen Waffeln 01 (RaBoe).jpg|Вафльă трубки (кăпăшка, çемçе) ăшлăхпе File:Yalta (Unsplash).jpg|Мороженое в [[Вафельный рожок|вафельном рожке]] File:Plombir in der Waffel.jpg|[[Мороженое]] вафльă стаканĕнче File:Pückler-Schnitte.jpg|[[Пломбир]] татки File:WaffleRoulette.jpg|Вафльă [[Рулет (пĕçерни)|рулечĕсем]] File:Dragee "Вафли в шоколаде" 01.jpg|Шакколатлă [[Драже (канихват)|драже]], темиçе сийлĕ вафльăпа </gallery> == Асăрхавсем == {{асăрхавсем}} == Литература == * {{Кĕнеке |яваплă = Гл. ред. И.А. Пугачев |пуçелĕк = Товарный словарь. Том 1 |пай = Вафли |вырăн = М. |издательство = Госторгиздат |çул = 1956 |столбцы = 773—775 |ref = Товарный словарь }} * {{Кĕнеке |автор = Кузнецова Л.С., Сиданова М.Ю. |пуçелĕк = Технология приготовления мучных кондитерских изделий |пай = Технология приготовления вафель |вырăн = М. |издательство = Мастерство |çул = 2002 |страницы = 121—127 |страниц = 320 |ref = Кузнецова, Сиданова }} * {{Кĕнеке |автор = Бутейкис Н.Г., Кенгис Р.П. |пуçелĕк = Приготовление мучных кондитерских изделий |пай = Изделия из теста для вафель |вырăн = М. |издательство = Экономика |çул = 1965 |страницы = 84—86 |страниц = 252 |ref = Бутейкис, Кенгис }} * {{ВТ-БСЭ1|Вафли}} * {{ВТ-ЭСБЕ|Вафли}} * {{ВТ-ТСД2|Вафля}} ; Хашпĕр нормă докуменчĕсем * ГОСТ [http://docs.cntd.ru/document/1200022427 14031-68 «Вафли. Технические условия» (с изменениями № 1-4)] / Мучные кондитерские изделия: Сборник ГОСТов // М.: Издательство стандартов. — 2003. Текст документа на сайте справочной системы «[[Техэксперт]]». * ГОСТ [http://docs.cntd.ru/document/1200114251 14031-2014 «Вафли. Общие технические условия»] // М.: Стандартинформ. — 2015. Текст документа на сайте справочной системы «[[Техэксперт]]». [[Категори:Вафли| ]] [[Категори:Бельги кухни]] 8k3ie9xd28mcevs060g751gp335vu82 Витебск 0 93040 856708 856520 2025-06-14T13:36:58Z InternetArchiveBot 28304 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 856708 wikitext text/x-wiki {{Урăх пĕлтерĕшсем}} {{ПВ-Беларуç |статус=хула |пăхăну=облаç центрĕ |чăвашла çĕлĕк=Витебск |тăван çĕлĕк = Віцебск |ӳкерчĕк = Viciebsk collage.jpg |герб=Coat of Arms of Viciebsk, Belarus.svg |герба ăнлантарни=Витебск гербĕ |герб анлашĕ= |ялава ăнлантарни=Витебск ялавĕ |ялав=Flag of Viciebsk, Belarus.svg |ялав анлăшĕ= |регион карттин пысăкăшĕ= |район карттин пысăкăшĕ= |регион тĕсĕ=Облаç |регион=Витебск облаçĕ |регион тапăлра =Витебск облаçĕ{{!}}Витебск |район тĕсĕ= |район=Витебск районĕ{{!}}Витебск |район тапăлра= |община тĕсĕ= |община= |община тапăлра= |шалти пайлану = Чукун çул, Октябрь, Первомай районĕсем |пуçлăх= Орлов Николай Валерьевич |пуçлăх тĕсĕ=Хула ĕçтăвкомĕн председателĕ |никĕсленĕ вăхăт=974 çул |пĕрремĕш асăну=1021 çул |малтанхи ячĕсем= |статус = |lat_deg=55|lat_min=11|lat_sec= |lon_deg=30|lon_min=10|lon_sec= |CoordScale= |лаптăк=134,6<ref>[https://news.vitebsk.cc/2017/08/16/vitebsk-stal-na-1000-gektarov-bolshe/ Витебск стал на 1000 гектаров больше Народные новости Витебска] (по состоянию на 25 июля 2017 г.)</ref> |çӳллĕш тĕсĕ= |ПВ центрĕн çӳллĕшĕ= 125 — 204<ref name="enc">«Витебск. Энциклопедический справочник», Изд. «Белорусская Советская Энциклопедия» имени Петруся Бровки, Минск, 1988.</ref> |климат=[[континенри вăтам]] |пурăнан халăх={{ӳсĕм}} 364 800<ref name="belstat2020">[https://www.belstat.gov.by/upload/iblock/e6f/e6f80e95b0b19ac31f3c6931e2359502.pdf Численность населения на 1 января 2020 г. и среднегодовая численность населения за 2019 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и посёлков городского типа.] // Национальный статистический комитет Республики Беларусь. — Мн., 2019.</ref> |çырав çулĕ = 2020 |йышлăх = 2811,7 |пурăнан халăх = 418 000 çын |наци йышĕ=[[беларуссем]] — 80,47 %,<br>[[вырăссем]] — 12,67 %,<br>[[украинсем]] — 1,31 %,<br>урăххисем — 5,55 %<ref>{{cite web |title = Национальный состав населения |url = http://belstat.gov.by/homep/ru/perepic/2009/publications/national_structure_vitebsk.rar |archiveurl = https://web.archive.org/web/20111103030913/http://belstat.gov.by/homep/ru/perepic/2009/publications/national_structure_vitebsk.rar |archivedate = 2011-11-03 |deadlink = yes }}</ref> |конфесси йышĕ= |этнохороним=витеблянсем, витеблян |телефон кочĕ=212 |почтă индексĕсем=2100xx |идентификатор тĕсĕ= |цифрăллă идентификатор= |автомобиль кочĕ=2 |сайт=http://www.vitebsk.gov.by |сайт чĕлхи=ru |сайт чĕлхи 2=en |add1n=Магдебург тивĕç-ирĕкĕ |add1=1597, 1644 |add2n=Юханшывсем |add2=[[Анăç Двина]], [[Витьба]], [[Лучоса]] |add3n=Чыславсем |add3={{Ĕçлĕх Хĕрлĕ Ялав орденĕ|тĕс=хула}} }} [[File:Витебск. Успенский собор..JPG|мини|250px|Витьба вăрри. Успени соборĕ.]] '''Ви́тебск''' ({{lang-be|Віцебск}}) — [[Беларуç]]ĕн çурçĕр-тухăçĕнчи [[хула]], [[Витебской облаçĕ]]н тата [[Витебск районĕ]]н [[администраци центрĕ]]. [[Анăç Двина]] юханшывĕн тухăç облаçĕнче вырнаçнă. Пурăнан халăх йышĕпе ([[Минск]]па [[Гомель]] хыççăн) виççĕмĕш хула. Кунта 364 800 çын пурнать (2020 çулхи кăрлачăн 1-мĕшĕ тĕлне). Лаптăкĕ — 134,6 км² (2017 çулхи çурлан 16-мĕшĕнче). Кун-çулĕпе Беларуçре иккĕмĕш хула (974 çулта<ref>Çул çыравĕнче кăтартнипе, Витебска 974 çулта [[Ольга майра кнеç]] никĕс хунă. Анçах та майра-кнеç 969 çулта вилнĕ.</ref>), [[Полоцк]] хыççăн. Анăç Двинапа [[Витьба]] юханшывсен çӳллĕ çыранĕсенче хăпартнă, ятне иккĕмĕш юханшывĕнчен тивĕçнĕ. Ĕлĕк çак вырăнпа [[варягран грека çити çул]] выртнă. XVIII ĕмĕрти хула легендипе, [[Ольга (Кейӳ майра-кнеçĕ)|Ольга]] хушнипе никĕс хунă. Хула таврашĕнче [[Кривичсем|славян-кривичсем]] пĕрлешĕннĕ, географи енчен сутă-илӳ çӳлĕсем валли хăтлă вырăн пулнипе хула темиçе ĕмĕр ӳссе-аталанса пынă. == Истори == {{main|Витебск историйĕ}} == Тĕнчери хутшăнусем == === Тăванлă хуласем === 2017 çул тĕлне Витебск 9 хулапа тăванлă пулмашкăн килĕшӳ хучĕ çине алă пуснă<ref>{{cite web|url=http://www.vitebsk.gov.by/ru/goroda-pobratimy-ru/|title=Города-побратимы &#124; Витебск&#124; Новости Витебска {{!}}Витебский горисполком|publisher=www.vitebsk.gov.by|accessdate=2016-06-17}}</ref>: {{Div col|3}} * {{Польша ялавĕ}} [[Зелёна-Гура]], [[Польша]] (2002) * {{Молдави ялавĕ}} [[Бельцы]], [[Молдави]] (2002) * {{КХР ялавĕ}} [[Цзинань]], [[КХР]] (2006, 2009)<ref>{{cite web|url=http://www.vitbichi.by/news/politika/post7240.html|title=Витебск и Цзинань планируют и дальше развивать совместное экономическое, научное и культурное сотрудничество|publisher=www.vitbichi.by|accessdate=2016-06-17}}</ref> * {{КХР ялавĕ}} [[Харбин]], [[КХР]] (2009, 2012)<ref>{{cite web|url=http://news.tut.by/kaleidoscope/265955.html|title=У Витебска появился китайский побратим|publisher=TUT.BY|lang=ru|accessdate=2016-06-17|archive-date=2016-08-11|archive-url=https://web.archive.org/web/20160811002731/http://news.tut.by/kaleidoscope/265955.html|deadlink=yes}}</ref> * {{Эрмени ялавĕ}} [[Ванадзор]], [[Эрмени]] (2012)<ref>{{cite web|url=http://www.belta.by/regions/view/v-prazdnovanii-1039-letija-vitebska-prinimajut-uchastie-delegatsii-gorodov-pobratimov-20076-2013|title=В праздновании 1039-летия Витебска принимают участие делегации городов-побратимов|date=2013-06-28|publisher=Белорусское телеграфное агентство|lang=ru|accessdate=2016-06-17}}</ref> * {{РФ ялавĕ}} [[Липецк]], [[РФ]] (2014)<ref name=":1">{{cite web|url=http://www.vitbichi.by/news/glavnye-novosti/post6516.html|title=Виктор Николайкин: «Вместе нам многое по плечу». Интервью председателя Витебского горисполкома накануне Дня города|publisher=www.vitbichi.by|accessdate=2016-06-17}}</ref> * {{РФ ялавĕ}} [[Аçтăрхан]], [[РФ]] (2014)<ref name=":1" /> * {{Серби ялавĕ}} [[Ниш]], [[Серби]] (2015)<ref>{{cite web|url=http://news.21.by/society/2015/09/09/1116317.html|title=Ниш наш. У Витебска появился новый побратим - город в Сербии|publisher=Стартовая страница Беларуси. 21.by|accessdate=2016-06-17}}</ref> * {{РФ ялавĕ}} [[Белоярск районĕ (Хантă-Манси автономи тăрăхĕ)|Хантă-Манси автономи тăрăхĕн — Югран — Белоярск районĕ]], [[РФ]] (2016)<ref>{{cite web|url=https://vkurier.by/51537|title=У Витебска может появится новый город-побратим|date=2016-03-24|publisher=Газета «Витебский Курьер»|lang=ru|accessdate=2016-06-17}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.postkomsg.com/news/various/210129/|title=Белоярский район России и белорусский город Витебск стали побратимами|date=2016-09-13|publisher=soyuz.by|lang=ru|accessdate=2016-06-17}}</ref> {{Div col end}} === Партнёр-хуласем === 2017 çул тĕлне Витебск çак 13 хулапа партнёр пулмалли килĕшӳсем çине алă пуснă: {{Div col|3}} * {{Германи ялавĕ}} [[Нинбург (Везер)|Нинбург]], [[Германи]] (1991) * {{Германи ялавĕ}} [[Франкфурт-на-Одере]], [[Германи]] (1991) * {{Латви ялавĕ}} [[Резекне]], [[Латви]] (1995) * {{Латви ялавĕ}} [[Даугавпилс]], [[Латви]] (1998) * {{РФ ялавĕ}} [[Смулен]], [[РФ]] (1998) * {{Болгари ялавĕ}} [[Хасково]], [[Болгари]] (1998) * {{РФ ялавĕ}} [[Псков]], [[РФ]] (2000) * {{РФ ялавĕ}} [[Самар]], [[РФ]] (2001) * {{РФ ялавĕ}} [[Ступино районĕ|Ступино районĕ, Мускав облаçĕ]], [[РФ]] (2005) * {{РФ ялавĕ}} [[Савёлово районĕ|Савёлово районĕ, Мускав облаçĕ]], [[РФ]] (2006) * {{Израиль ялавĕ}} [[Ришон-ле-Цион]], [[Израиль]] (2008) * {{Швеци ялавĕ}} [[Готланд|Готланд утравĕ]], [[Швеци]] (2008) * {{РФ ялавĕ}} [[Геленджик]], [[РФ]] (2009) {{Div col end}} == Фотогалерея == <gallery> File:Vitebsk cityhall oct 2005.jpg|Ратуша File:Church of the Assumption in Viciebsk (2011).jpg|Турă амăшĕ вилнин соборĕ File:Vitebsk-pokrovcerkov.jpg|Сăваплă-Пукрав кафедрăллă соборĕ File:Belarus-Vitsebsk-Church of Christ Resurrection-4.jpg|Чĕрĕлӳ чиркĕвĕ File:Troitsky Markov-2.jpg|Троица Марк мăнастăрĕн Сăваплă Хусан чиркĕвĕ File:Vitsebsk Uspenskaja carkva.JPG|[[Успени чиркĕвĕ (Витебск)|Сăваплăрах Турă амăшĕ вилнин чиркĕвĕ]] File:ArtChagall.JPG|М. Шагал арт-центрĕ File:Belarus-Vitsebsk-Monument to Heroes of Patriotic War of 1812-4.jpg|1812 çулхи Тăван çĕршыв вăрçин паттăрĕсен палăкĕ File:Pobedy-monument.JPG|Тăван çĕршывăн аслă вăрçин паттăрĕсен палăкĕ File:BY Vitebsk central Lenin Street.jpg|Ленин урамĕ (Октябрь кеперĕ çинчен) File:ВГМУ (Витебск) - ЛТК.jpg|ВГМУ </gallery> == Литература == * ''Солженицын А. И.'' Двести лет вместе (1795—1995). Ч.1/Ред. Н. Д. Солженицына. — М. : Русский путь, 2001. — 511с. — (Исследования новейшей русской истории/Под общ.ред. А. И. Солженицына; 7). — Библиогр.в подстр.примеч. — ISBN 5-85887-110-0 * {{кĕнеке|пуçелĕк=Збор помнікаў гісторыі і культуры Беларусі. Віцебская вобласць|яваплă=АН БССР; Рэд. кал.: С. В. Марцэлеў (гал. рэд.) і інш|вырăн=Мн.|издательство=БелСЭ имени Петруся Бровки|çул=1985|страниц=496|тираж=8000}} (на белорусском языке). * {{кĕнеке|автор=|пуçелĕк=Витебск. Энциклопедический справочник|вырăн=Мн.|издательство=Белорусская Советская Энциклопедия имени Петруся Бровки|çул=1988|страниц=408|isbn=5-85700-004-1}} * {{кĕнеке|пуçелĕк =Беларуская энцыклапедыя: У 18 т.|яваплă =Редколл.: Г. П. Пашкоў і інш|вырăн =Мн.|издательство =БелЭн|çул =1997|том =4|страниц = 480|isbn =985-11-0090-0 (т. 4)|тираж =10000}} (на белорусском языке). * ''Подлипский А., Рогач В.'' — Доски, берегущие память. — Витебск: «Віцебская абласная друкарня», 2006. * Изобразительное искусство Витебска 1918—1923 гг. в местной периодической печати : библиогр. указ. и тексты публ. / сост. В. А. Шишанов. — Минск: Медисонт, 2010. — 264 с. * ''Волконский С. Г.'' Записки. — Иркутск: Восточно-Сибирское книжное издательство, 1991. * ''Давид Симанович''. Подорожная Александра Пушкина. — Минск: Мастацкая Літаратура, 1977. * ''Шишанов В. А.'' [http://issuu.com/linkedin63/docs/shishanov_vitebsk_museum_modern_art Витебский музей современного искусства: история создания и коллекции. 1918—1941] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131103160055/http://issuu.com/linkedin63/docs/shishanov_vitebsk_museum_modern_art |date=2013-11-03 }}. — Минск: Медисонт, 2007. — 144 с. * ''Шишанов В.'' [http://issuu.com/linkedin63/docs/2005_vitebsk_914 974, 947 или 914?] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20211216152311/https://issuu.com/linkedin63/docs/2005_vitebsk_914 |date=2021-12-16 }} // Витебский проспект. 2005. № 45. 10 нояб. С.3. * [https://www.academia.edu/44202970/2005_Ljubeznyj_mne_gorod Любезный мне город Витебск… Мемуары и документы. Конец XVIII — начало XIX в.] / Вступ. ст., науч., коммент., сост., публ. В. А. Шишанова. Мн.: Асобны Дах, 2005. 40 с. * {{кĕнеке|автор= [[Левко Ольга Николаевна|Левко О. Н.]]|пуçелĕк= Экскурсия по древнему Витебску|яваплă= |каçă= вырăн= Минск|издательство= Полымя|çул= 1984|том= |страницы= |страниц= 32|серия= |isbn= |тираж= 25000}} == Асăрхавсем == {{асăрхавсем|2}} == Каçăсем == * [http://www.vitebsk.gov.by Официальный сайт горисполкома] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121015112437/http://www.vitebsk.gov.by/ |date=2012-10-15 }}. * {{cite web |title = Витебский областной краеведческий музей |url = http://ratusha.by/ |archiveurl = https://web.archive.org/web/20100520062956/http://ratusha.by/ |archivedate = 2010-05-20 |deadlink = yes }}. {{Витебск}} {{Витебск облаçĕ}} e06s8s7ki7gi318gr3vcotv2d96nhry Псамметих I 0 96345 856779 771668 2025-06-15T08:45:46Z InternetArchiveBot 28304 Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 856779 wikitext text/x-wiki {{Пайăр çын |ят = Псамметих I |тăван ят = |портрет = Psammetique Ier TPabasa.jpg |анлăшĕ = |портрета ăнлантарни = |çуралнă чухнехи ят = |ĕçлев тĕсĕ = фараон |çуралнă вăхăт = |çуралнă вырăн = |гражданлăх = |пăхăнулăх = |вилнĕ вăхăт = |вилнĕ вырăн = |амăшĕ = |ашшĕ = |упăшка = |арăм = |ачасем = |парнесемпе чыславсем = |сайт = |викиампар = Category: }} '''Псамметих I''' (е Псамтик I, тулли ячӗ Уахибра Псамметих I) — Авалхи Египет фараонӗ, п. эрч. 664—610 ҫулсенче астулта ларнӑ, XXVI (Саис) династийӗн нкӗслевҫи. == Кун-ҫулӗпе ӗҫӗ-хӗлӗ == == Вуламалли == *[[Геродот]]. История. Кн. II. *Браун Т. Псамметих I и первая колония греков и карийцев // Кембриджская история Древнего мира. — Т. III, ч. 3: Расширение греческого мира. VIII—VI вв. до н. э. — М.: Ладомир, 2007 (также и во многих др. частях книги; см. «Указатель»). — ISBN 978-5-86218-467-9. *Тураев Б. А. История Древнего Востока / Под редакцией Струве В. В. и Снегирёва И. Л. — 2-е стереот. изд. — Л.: Соцэкгиз, 1935. — Т. 2. — 15 250 экз. *Древний Восток и античность. // Правители Мира. Хронологическо-генеалогические таблицы по всемирной истории в 4 тт. / Автор-составитель В. В. Эрлихман. — Т. 1. *Von Beckerath J. Handbuch der ägyptischen Königsnamen. — München: Deutscher Kunstverlag, 1984. — 314 p. — (Münchner ägyptologische Studien). — ISBN 3422008322. *Псаметих // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона : в 86 т. (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907. == Каҫӑсем == * [http://www.livius.org/person/psammetichus-i/ Псамметих I на сайте livius.org]{{Ĕçлемен каçă|date=June 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * [http://www.antikforever.com/Egypte/rois/psammetique_I.htm Псамметих I на сайте antikforever.com] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150923172607/http://www.antikforever.com/Egypte/rois/psammetique_I.htm |date=2015-09-23 }} {{Авалхи икĕпатсем}} [[Категори:Фараонсем, алфавитпа]] [[Категори:Нерет-мехтет номархĕсем]] [[Категори:XXVI династин фараонĕсем]] [[Категори:П. эрч. VII ĕмĕрти Африкăри тытăмçăсем]] e1rpotxdeprp9re8vimyg4uul7trv5x Интервалла арифметика 0 111433 856732 800232 2025-06-14T21:00:38Z InternetArchiveBot 28304 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 856732 wikitext text/x-wiki '''Интервалла арифметика''' — чăн хисепсен интервалĕсем (хушăксем) тĕлĕшпе арифметикăлла операцисем (тăвăмсем) палăртакан математикăлла структура. == Çавăн пекех == * [[Шутлавла математика|Çывхартса шутласси]] * [[IEEE 754]] == Асăрхавсем == {{Асăрхавсем}} == Литература == * ''Алефельд Г., Херцбергер Ю.''. [http://www.nsc.ru/interval/Library/InteBooks/AlefeHerz.pdf Введение в интервальные вычисления] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220402073201/http://www.nsc.ru/interval/Library/InteBooks/AlefeHerz.pdf |date=2022-04-02 }}. М.: Мир, 1987. 356 с. * ''Добронец Б. С.'' [http://www.nsc.ru/interval/Library/InteBooks/InteMath.pdf Интервальная математика] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220402073221/http://www.nsc.ru/interval/Library/InteBooks/InteMath.pdf |date=2022-04-02 }}. Красноярск: Издательство КГУ, 2004. * == Каçăсем == * [http://www.nsc.ru/interval/ Интервальный анализ и его приложения] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20230827103933/http://www.nsc.ru/interval/ |date=2023-08-27 }}. ** {{h|Исторические заметки}}[http://www.nsc.ru/interval/?page=Introduction/history Исторические заметки] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20230827103937/http://www.nsc.ru/interval/?page=Introduction/history |date=2023-08-27 }}. * [http://mathworld.wolfram.com/IntervalArithmetic.html Интервальная арифметика] на сайте Mathworld{{ref-en}}. {{Хисепсем}} [[Категори:Арифметика]] [[Категори:Хисепле меслетсем]] [[Категори:IEEE стадарчĕсем]] p3mwiw5tx6wh8z4as048fxaz2ev4xnf Сӳтсе явасси:Байкал Лешьен 1 112402 856768 804756 2025-06-15T06:23:16Z Max Tenche 25572 /* Край */ ҫӗнӗ тема 856768 wikitext text/x-wiki Икĕ компонета та пысăк саспаллипе çырмалла: Байкал Лешьен == Край == "Байкал Лешьен крайӗ" тени анлӑрах ӑнлава уҫать. Байкал Лешьен вӑл тӑрӑхӑн ячӗ пек илтӗнет. [[Хутшăнакан:Max Tenche|Max Tenche]] ([[Хутшăнаканăн канашлу страници:Max Tenche|сӳтсе явни]]) 06:23, 15 Ҫӗртме уйӑхӗн 2025 (UTC) eji1gnvy6hzl23rf0jzcthooh256611 856783 856768 2025-06-15T11:32:10Z Ellodanis5 17302 856783 wikitext text/x-wiki Икĕ компонета та пысăк саспаллипе çырмалла: Байкал Лешьен == Край == "Байкал Лешьен крайӗ" тени анлӑрах ӑнлава уҫать. Байкал Лешьен вӑл тӑрӑхӑн ячӗ пек илтӗнет. [[Хутшăнакан:Max Tenche|Max Tenche]] ([[Хутшăнаканăн канашлу страници:Max Tenche|сӳтсе явни]]) 06:23, 15 Ҫӗртме уйӑхӗн 2025 (UTC) :Край тени термин пулма кирлĕ. Байкал Лешекки крайĕ. --[[Хутшăнакан:Ellodanis5|Ellodanis5]] ([[Хутшăнаканăн канашлу страници:Ellodanis5|сӳтсе явни]]) 11:32, 15 Ҫӗртме уйӑхӗн 2025 (UTC) 0g01l03qqdonqr35jeuvwy7hq3dnupc 2024 0 114831 856726 856699 2025-06-14T19:25:15Z Max Tenche 25572 /* Нарăс */ 856726 wikitext text/x-wiki {{Çулсем|2024|XX ĕмĕр|XXI ĕмĕр|XXII ĕмĕр}} '''2024 ҫул (икӗ пин те ҫирӗм тӑваттӑмӗш ҫул)''' — [[Кӗркури календарӗ]]пе — [[йӗкӗр ҫул]]. 2024 ҫул [[тунтикун]]ран пуҫланнӑ. Вӑл пирӗн эрӑн 2024-мӗш ҫулӗ. Вӑл 3-мӗш пин ҫулӑн [[XXI ӗмӗр]]ӗн 3-мӗш вун ҫулӑн 4-мӗш ҫулӗ, вӑл [[2020-мӗш ҫулсем|2020-мӗш ҫулсен]] 5-мӗш ҫулӗ. Ку иртнӗ ҫул. [[Чӑваш Республики]]нче вӑл '''[[Экологи]] культурин тата [[ҫутҫанталӑк]]па перекетлӗ усӑ курмалли ҫулталӑк'''<ref>[https://minpriroda.cap.ru/action/activity/2024-god-god-ekologicheskoj-kuljturi-i-berezhnogo ЧР ҫутҫанталӑк министрлӗхӗн сайчӗ]</ref><ref>[https://glava.cap.ru/doc/laws/2023/09/04/decree-120 Чӑваш Енӗн Пуҫлӑхӗн указӗ]{{Ĕçлемен каçă|date=January 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>. [[ПНО]] йышӑнӑвӗпе ку ''[[Тӗве]]сен тӗнчери ҫулталӑкӗ''<ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/ru/sections/observances/international-years/|title=Международные годы|date=2015-01-06|publisher=www.un.org|lang=ru|accessdate=2020-01-13|archive-date=2020-01-13|archive-url=https://web.archive.org/web/20200113135546/https://www.un.org/ru/sections/observances/international-years/|url-status=live}}</ref>. [[Белоруси]]ре вӑл килӗшу, пултару та пахалӑх ҫулталӑкӗ<ref>{{Cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=_duWFEBChO0|title=Лукашенко объявил 2024-й Годом качества в Беларуси|lang=ru-RU|access-date=2023-09-30}}</ref>. [[Раҫҫей]]ре вӑл этеплӗх, ӳнер, кил-йыш та спорт ҫулталӑкӗ<ref>{{Cite web|url=https://ognov.ru/2024-god-obyavlen-prezidentom-godom-razvitiya-v-rossii/|title=2024 год объявлен президентом годом российской культуры и искусства|lang=ru-RU|last=controlistr|website=ognov.ru|date=2023-09-06|access-date=2023-10-08}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://ria.ru/20231122/semya-1911067078.html|title=Путин объявил 2024 год годом семьи|lang=ru-RU|author=|website=РИА Новости|date=2023-11-21|access-date=2023-11-22|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://tass.ru/sport/19062137|title=Путин поддержал идею возобновления спортивных парадов на Красной площади|website=TACC|access-date=2023-12-17}}</ref>. [[Пӑхӑнман Патшалӑхсен Пӗрлешӗвӗ]]нче вӑл [[ниме]] юхӑмӗн ҫулталӑкӗ<ref>{{Cite web|url=https://www.gosrf.ru/2024-god-stanet-godom-volonterskogo-dvizheniya-v-sng/|title=2024 год станет Годом волонтерского движения в СНГ|lang=ru-RU|first=Галатея|last=Петрова|website=Регионы России|date=2023-06-08|access-date=2023-10-08}}</ref>. == Пулса иртнӗ == === Кăрлач === * [[Кӑрлач, 1]]: ** [[Тури Карабах]] [[Азербайджан]] йышне вӗҫлесе интеграциленӗ, [[Тури Карабах Республики]] пӑрахӑҫ кӑларнӑ<ref>{{Cite web|url=https://www.gazeta.ru/politics/2023/09/28/17653861.shtml|title=Республика Нагорный Карабах прекращает существование. Половина жителей бежали в Армению|lang=ru|website=Газета.Ru|date=2023-09-28|access-date=2023-10-01}}</ref>. ** [[Бразили]] [[ОПЕК+]] йӗркелӗве кӗнӗ<ref>{{Cite web|url=https://www.interfax.ru/business/934125|title=Источник сообщил, что Бразилия присоединится к ОПЕК+ с 2024 года|lang=ru|website=Interfax.ru|date=2023-11-30|access-date=2023-12-01}}</ref>. ** [[Египет]], [[Иран]], [[Пӗрлешӗннӗ Арап Эмирачӗсем]], [[Сауд Аравийĕ]] те [[Эфиопи]] [[БРИКС]]а кĕнĕ<ref>{{Cite web|url=https://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/18574863|title=В БРИКС в 2024 году войдут шесть новых стран|website=TACC|access-date=2023-10-01}}</ref>. ** [[Раҫҫей]]ри [[Чернобыль инкекӗ|Отчуждени зони]] пӑрахӑҫ кӑларнӑ<ref>{{Cite web|url=https://www.rbc.ru/rbcfreenews/642740b89a79477b90634812|title=В России не станет зоны отчуждения|lang=ru|website=РБК|date=2023-04-01|access-date=2023-12-28}}</ref>. ** [[Steam]]-ӗн пулӑшу пултарни [[Windows 7]], [[Windows 8|8]], [[Windows 8.1|8.1]] валли вӗҫленӗ<ref>{{Cite web|url=https://steamcommunity.com/discussions/forum/26/3821910251180452380/|title=Steam перестанет работать на windows 7 :: Русскоязычный Форум|lang=ru|website=steamcommunity.com|access-date=2023-12-31}}</ref>. ** [[Япони тинӗсӗ]]нчи [[Япони тинӗсӗнчи ҫӗр чӗтрени (2024)|ҫӗр чӗтрени]], [[Япони]]ре 7,6-ччен магнитудӑллӑ ҫӗр чӗтрени пулнӑ. 73 ҫын вилнӗ<ref>{{Cite web|url=https://tass.ru/proisshestviya/19670537|title=Число жертв землетрясений в Японии увеличилось до 73|website=TACC|access-date=2024-01-03}}</ref>. ** [[Эфиопи]] [[Сомалиленд]]па [[Бербера]] порчӗн пӗтӗм усӑ курни валли килӗшӳ ҫырнӑ. Тата, Эфиопи Сомалилендӗн никамран пӑхӑнманлӑхне йышӑнчӗ, вӑл пӗрремӗш ҫӗр-шыв куна тунӑ пулса тӑнӑ<ref>{{Cite web|url=https://www.reuters.com/world/africa/landlocked-ethiopia-signs-pact-use-somalilands-red-sea-port-2024-01-01/|title=Ethiopia signs pact to use Somaliland's Red Sea port|website=Reuters|access-date=2024-01-13}}</ref>. * [[Кӑрлач, 2]]: ** [[Корей Республики]]нчи 3 уйӑх [[Корей Республикинчи Парламент суйлавӗсем (2024)|парламент суйлавӗсен]]ччен [[Тобуро Демократи партийӗ]]н пуҫлӑхӗ [[Ли Джэмён|Ли Чжэ Мён]] ҫине [[Ли Джэмён ҫине вӗлерме тапӑнни|вӗлерме тапӑнни]] пулнӑ, унӑн мӑйне ҫӗҫӗпе амантнӑ<ref>{{Cite news|title=В Южной Корее совершено покушение на лидера оппозиции|url=https://www.vedomosti.ru/politics/articles/2024/01/02/1013861-v-yuzhnoi-koree-pokushenie|website=Ведомости|access-date=2024-01-04|lang=ru}}</ref>. ** [[Маршалл утравӗсенчи пӗтӗм суйлавсем (2023)|Маршалл утравӗсенче пӗтӗм суйлавӗсем]]: [[Маршалл утравӗсен саккун тӑвакан канашӗ]] [[Хайн Хильда|Хайн Хильдӑна]] президент иккӗмӗш хутпа суйланӑ<ref>{{Cite web|url=https://www.rnz.co.nz/international/pacific-news/505980/hilda-heine-sworn-in-as-president-of-the-marshall-islands|title=Hilda Heine sworn in as President of the Marshall Islands|lang=en-nz|website=RNZ|date=2024-01-03|access-date=2024-01-13}}</ref>. * [[Кӑрлач, 3]] — [[Иран]]ти [[Керман теракчӗ|Керман масарӗнче теракт]] пулнӑ<ref>{{Cite web|url=https://ria.ru/20240103/terakt-1919604739.html|title=Путин выразил властям Ирана соболезнования после теракта в Кермане|lang=ru|first=|last=|website=РИА Новости|date=20240103T1814|access-date=2024-01-13}}</ref>. * [[Кӑрлач, 7]] — [[Бангладешри парламент суйлавӗсем (2024)|Бангладешри парламент суйлавӗсем]] пулнӑ<ref>{{Cite web|url=http://cikrf.ru/news/cec/54382/|title=Андрей Шутов принял участие в международном наблюдении за парламентскими выборами в Народной Республике Бангладеш|website=cikrf.ru|access-date=2024-01-13}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://bdnews24.com/bangladesh/5ps4txfm44|title=Bangladesh Election Commission schedules parliamentary polls for Jan 7|lang=en|first=Senior|last=Correspondent|website=bdnews24.com|access-date=2024-01-13}}</ref><ref>{{Cite news|title=Bangladesh election: PM Sheikh Hasina wins fourth term in controversial vote|url=https://www.bbc.com/news/world-asia-67889387|date=2024-01-07|access-date=2024-01-13|lang=en-GB}}</ref>. * [[Кӑрлач, 8]] — [[Astrobotic Technology]] компанийӗ [[Peregrine (лартмалли модуль)|Перегрин]] коммерци уйӑха лартмалли модулне вӗҫтерсе яни тунӑ. Вӗҫтерсе яни ҫӗнӗ [[Vulcan (ракета-йӑтакан)|Vulcan]] ракета-йӑтакан пулӑшпа тунӑ<ref>{{Cite web|url=https://spacenews.com/vulcan-centaur-launches-peregrine-lunar-lander-on-inaugural-mission/|title=Vulcan Centaur launches Peregrine lunar lander on inaugural mission|lang=en-US|first=Jeff|last=Foust|website=SpaceNews|date=2024-01-08|access-date=2024-01-08}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://tass.ru/kosmos/19686899|title=ULA запустила к Луне ракету Vulcan с модулем Peregrine|website=TACC|access-date=2024-01-08}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.astrobotic.com/astrobotics-peregrine-launches-to-the-moon/|title=Astrobotic’s Peregrine Launches to the Moon|lang=en-US|last=alivia|website=Astrobotic|date=2024-01-08|access-date=2024-01-08}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.nasa.gov/news-release/nasa-science-heads-to-moon-on-first-us-private-robotic-artemis-flight/|title=NASA Science Heads to Moon on First US Private Robotic Artemis Flight - NASA|lang=en-US|access-date=2024-01-08}}</ref>. * [[Кӑрлач, 9]] — [[Los Choneros]] картелӗн лидерӗ тӗрмерен тухса тарнӑран [[Эквадор]] президенчӗ [[Нобоа Даниэль|Даниэль Нобоа]] ҫӗр-шывра черетсӗр лару-тӑру йышӑннӑ<ref>{{Cite web|url=https://www.kp.ru/online/news/5621351/|title=Президент Эквадора Нобоа ввёл режим внутреннего вооружённого конфликта в стране|lang=ru|first=|last=|website=kp.ru|access-date=2024-01-13}}</ref>. * [[Кӑрлач, 11]] — Полици ӗҫлекенӗсемпе салтаксем валли ӗҫ укҫи суса тухнин йӑнӑшӗнчен [[Папуа — Ҫӗнӗ Гвиней]]ри [[Папуа — Ҫӗнӗ Гвинейри йӗркесӗрлӗхсем (2024)|йӗркесӗрлӗхсем]] пур ҫӗр-шыв тӑрӑх сиксе тухнӑ.<ref>{{Cite web|url=https://www.rnz.co.nz/international/pacific-news/506478/at-least-10-dead-after-looting-fires-on-port-moresby-s-darkest-day|title=At least 10 dead after looting, fires on Port Moresby's 'darkest day'|lang=en-nz|website=RNZ|date=2024-01-11|access-date=2024-01-13}}</ref>. * [[Кӑрлач, 12]] — [[АПШ]]па [[Аслӑ Британи]] [[Йемене авиатапӑсем (2024)|Йемене авиатапӑсене]] тума пуҫланӑ та (ӗлӗкхине АПШ ҫакна тума пуҫланӑ)<ref>{{Cite web|url=https://www.nbcnews.com/news/world/us-britain-strikes-houthi-yemen-rcna133576|title=U.S. and Britain launch strikes against Houthi rebel targets in Yemen|lang=en|website=NBC News|date=2024-01-12|access-date=2024-01-13}}</ref>. * [[Кӑрлач, 13]] — [[Китай Республикинчи президент суйлавĕсем (2024)|Тайваньти президент суйлавĕсем]]: [[Лай Циндэ]] 40% сасӑсемпе ҫӗнтернӗ<ref>{{Cite news|title=Taiwan elects Lai Ching-te, from incumbent pro-sovereignty party, as president|first=Helen|last=Davidson|url=https://www.theguardian.com/world/2024/jan/13/taiwan-ruling-partys-lai-ching-te-wins-presidential-election|website=The Guardian|id=0261-3077|date=2024-01-13|access-date=2024-01-13|lang=en-GB}}</ref>. * [[Кӑрлач, 14]] — [[Маргрете II]] [[Дани]]н король хӗрӗ патшаран тухнӑ. [[Фредерик X]] Данин ҫӗнӗ королӗ патшана ларнӑ.<ref>{{Cite web|url=https://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/19661193|title=Королева Дании отречётся от престола 14 января|website=TACC|access-date=2024-01-13}}</ref>. * [[Кӑрлач, 15]]-[[Кӑрлач, 18|18]] — [[Паймак]]ра, [[Пушкӑртстанти протестсем (2024)|Пушкӑртстанти протестсем]]<ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.com/russian/articles/ce9m7p05pe0o|title=В Башкирии сотни людей пришли к суду поддержать активиста, защищавшего шихан Куштау|lang=ru|website=BBC News Русская служба|date=2024-01-15|access-date=2024-01-17}}</ref><ref>{{Cite news|title=Экстремисты под видом экологов: кому нужны были беспорядки в Башкирии|url=https://lenta.ru/articles/2024/01/23/ekstremisty/|website=Lenta}}</ref>. * [[Кӑрлач, 24]] — [[Белгород облаҫӗнчи раҫҫей Ил-76 инкекӗ|Белгород облаҫӗнчи раҫҫей Ил-76 инкекӗ]]. * [[Кӑрлач, 26]] — [[Тувалури парламент суйлавӗсем (2024)|Тувалури парламент суйлавӗсем]]<ref>{{Cite web|url=https://www.npr.org/2024/01/25/1227066448/voting-begins-in-tiny-tuvalu-in-election-that-reverberates-from-china-to-austral|title=Voting begins in tiny Tuvalu in election that reverberates from China to Australia|website=NPR|access-date=2024-01-27}}</ref>. * [[Кӑрлач, 28]] ** [[Буркина-Фасо]], [[Мали]] тата [[Нигер]] [[ЭКОВАС]]-ран тухнӑ<ref>[https://m.gazeta.ru/politics/news/2024/01/28/22209643.shtml?utm_source=yxnews&utm_medium=mobile&utm_referrer=https%3A%2F%2Fdzen.ru%2Fnews%2Fstory%2FBurkina-Faso_Mali_iNiger_vyshli_izEHkonomicheskogo_soobshhestva_Zapadnoj_Afriki--ad52dbc7fb298ecf82b6b6e499b26705 Три страны резко оборвали связь с ECOWAS]</ref>. ** [[Финляндири парламент суйлавӗсем (2024)|Финляндири парламент суйлавӗсем]]<ref>[http://vybor-naroda.rg/vn_exclusive/255673-v-finljandii-neizbezhen-vtoroj-tur-prezidentskih-vyborov.html?utm_source=yxnews&utm_medium=mobile&utm_referrer=https%3A%2F%2Fdzen.ru%2Fnews%2Fsearch%3Ftext%3D В Финляндии неизбежен второй тур президентских выборов]{{Ĕçлемен каçă|date=February 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>. * [[Кӑрлач, 31]] — [[Малайзи]] [[Янг ди-Пертуан Агонг|корольне суйланă]] [[Ибрагим Исмаил|Ибрагим Исмаилӗн]] престолӗнче ларни, татах вӑл [[Джохор|Джохор султанӗ]] пулса тӑнӑ<ref>{{Cite web|url=https://glasnarod.ru/mir/sultan-ibragim-stal-sledujushhim-koroljom-malajzii/|title=Султан Ибрагим стал следующим королём Малайзии|lang=ru-RU|first=|last=|website=Интернет-газета «Глас Народа»|date=2023-10-27|access-date=2024-01-13}}</ref>. === Нарӑс === * [[Нарӑс, 2]] — [[Бишкек]] [[Ӑшӑэлектроцентраль|ӐЭЦ]]ĕнчи шултра авари<ref>{{Cite web|url=https://ria.ru/20240202/kirgiziya-1924943848.html|title=Число пострадавших при аварии на ТЭЦ Бишкека возросло до пяти|lang=ru|first=|last=|website=РИА Новости|date=20240202T0734|access-date=2024-02-05}}</ref>. * [[Нарӑс, 3]] — Тапнине пула [[Лисичанск]]ри ([[ЛХР]] — аннексиленĕ [[Луганск облаҫӗ]]) пекарня ишӗлсе аннӑ, 28 ҫын вилнĕ<ref>{{Cite web|url=https://ria.ru/20240204/lisichansk-1925337904.html|title=В Лисичанске завершили поисковую операцию|lang=ru|first=|last=|website=РИА Новости|date=20240204T1633|access-date=2024-02-05}}</ref>. * [[Нарӑс, 4]] — [[Сальвадорти пӗтӗм суйлавӗсем (2024)|Сальвадорти пӗтӗм суйлавӗсем]]. * [[Нарӑс, 7]] — [[Азербайджан]]ти черетсӗр [[Азербайджанти президент суйлавӗсем (2024)|президент суйлавĕсем]]<ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.com/russian/articles/clle3dl9zy9o|title=В Азербайджане проходят очередные внеочередные выборы|lang=ru|website=BBC News Русская служба|date=2024-02-07|access-date=2024-02-07}}</ref>. Хальхи президент [[Алиев Ильхам|Ильхам Алиев]] çӗнетсе суйланӑ пиллӗкмӗш срок ҫине, уншӑн 92,12% сасӑлакан ҫынсем сасӑ панӑ<ref>{{Cite web|url=https://apnews.com/article/azerbaijan-election-ilham-aliyev-39a3b0811de492afdcc96e2f17b6f797|title=Azerbaijan's Aliyev appears headed to a landslide win in election called after retaking Karabakh|lang=en|website=AP News|date=2024-02-07|access-date=2024-02-08}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://ria.ru/20240211/vybory-1926712011.html|title=Алиев победил на президентских выборах в Азербайджане|lang=ru|first=|last=|website=РИА Новости|date=2024-02-11|access-date=2024-02-11}}</ref>. * [[Нарӑс, 8]]  ** [[Пакистан]]ти [[Пакистанри парламент суйлавӗсем (2024)|парламент суйлавĕсем]]<ref>{{Cite web|url=https://www.dawn.com/news/1785760|title=President, ECP agree on holding elections on February 8|lang=en|first=|last=|website=DAWN.COM|date=2023-11-02|access-date=2024-01-13|archive-date=2024-01-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20240112120521/https://www.dawn.com/news/1785760|url-status=live}}</ref>. Никамран пӑхӑнман политиксен нумайрахӑшӗ — "Тӗрӗслӗхшӗн юхӑм" чарнӑ политика партийӗн хутшӑнаканӗсем Наци ассамблейӗнчи вырӑнсен чылайӑшӗ илнӗ<ref>{{Cite web|url=https://www.ft.com/content/35a6dd5b-2924-40ad-a650-004ec6379e00|title=Imran Khan loyalists win shock victory in Pakistan election|website=www.ft.com|access-date=2024-02-11}}</ref>. ** Иртнӗ [[Бразили]] президенчӗ Жаир Болсонарӑва патшалӑх ппӑтӑрмахӗ тума хӑтланнӑшӑн айӑплама арестленӗ<ref>{{Cite web|url=https://t.me/rian_ru/230726|title=РИА Новости|website=Telegram|access-date=2024-02-11}}</ref>. * [[Нарӑс, 10]] — [[Венгри]] президенчӗ [[Новак Каталин|Каталин Новак]] ӗҫлеме вырӑнтан тухнӑ<ref>{{Cite web|url=https://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/19954637|title=Президент Венгрии подала в отставку|website=TACC|access-date=2024-02-11}}</ref>. * [[Нарӑс, 11]] — [[Финлянди]] президент суйлавӗсен иккӗмӗш пайӗ<ref>{{Cite news|title=Финляндии предстоит второй тур президентских выборов|url=https://www.svoboda.org/a/finlyandii-predstoit-vtoroy-tur-prezidentskih-vyborov-/32795413.html|website=Радио Свобода|date=2024-01-28|access-date=2024-02-05|lang=ru}}</ref>. * [[Нарӑс, 12]]—[[Нарӑс, 18|18]] — [[Европа кӗрешӳ чемпионачӗ (2024)|Европа кӗрешӳ чемпионачӗ]] пулнӑ ([[Бухарест]], [[Румыни]])<ref>{{Cite web|url=https://uww.org/event/seniors-european-championships/results|title=Seniors european championships|lang=en|website=uww.org|access-date=2024-02-05}}</ref>. * [[Нарӑс, 14]] — [[Индонези]]ри [[Индонезири президент суйлавӗсем (2024)|президент суйлавĕсем]]. * [[Нарӑс, 15]] — [[Белгород]]а [[2024 ҫулхи нарӑсӑн 15-мӗшӗнчи Белгорода персе тӑни|персе тăни]]. 7 ҫын вилнӗ, 20 ҫын аманнӑ<ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.com/russian/articles/c89n5w2l1yyo|title=Белгород подвергся обстрелу, погибли семь человек, в том числе ребёнок. Что известно|lang=ru|website=BBC News Русская служба|date=2024-02-15|access-date=2024-02-15}}</ref>. * [[Нарӑс, 16]] — [[ЯНАО]]-н [[Харп (хула евӗр посёлок)|Харп]] тӗрминчи Раҫҫей оппозиционерӗ [[Навальный Алексей Анатольевич|Алексей Навальный]] вилчӗ. * [[Нарӑс, 17]] — [[Украина хӗҫпӑшаллӑ вӑйӗсем|УХВ]] [[Авдеевка|Авдеевкӑран]] [[Авдеевка ҫапӑҫӑвӗ (2022—2024)|тухнӑ]]<ref>{{Cite news|title=Ukrainian forces withdraw from Avdiivka to avoid encirclement, army chief says|first=Shaun|last=Walker|url=https://www.theguardian.com/world/2024/feb/16/ukrainian-forces-give-up-some-positions-in-avdiivka-as-russian-assault-continues|website=The Guardian|id=0261-3077|date=2024-02-17|access-date=2024-02-17|lang=en-GB}}</ref>. * [[Нарӑс, 22]] — [[Nova-C]] лартмалли модуль [[АПШ]]-н [[Intuitive Machines]] компани пӗрремӗш коммерци аппарачӗ [[Уйӑх (Ҫӗр ҫулташӗ)|Уйӑхра]] анса ларнӑ<ref>{{Cite news|title=Odysseus spacecraft lands on the moon as Nasa hails ‘giant leap forward’ – as it happened|first=|last=|url=https://www.theguardian.com/science/live/2024/feb/22/nasa-odysseus-moon-landing-intuitive-machines|website=the Guardian|id=0261-3077|date=2024-02-23|access-date=2024-02-25|lang=en-GB}}</ref>. * [[Нарӑс, 23]] — [[Эрмени]], [[де-факто]], хӑйӗн [[Коллективлӗ хӑрушсӑрлӑх килӗшӗвӗн йӗркелӗвӗ|КХКЙран]] хутшӑннине чарнӑ<ref>{{Cite web|url=https://www.kommersant.ru/doc/6532171|title=Секретариат ОДКБ не получал заявлений от Армении о приостановке членства|lang=ru|website=Коммерсантъ|date=2024-02-23|access-date=2024-03-01}}</ref>. * [[Нарӑс, 25]] — [[Беларуҫ]]ри [[Беларуçри парламентр суйлавӗсем (2024)|пӗтӗм сасӑлани кунӗ]]<ref>{{Cite web|url=https://rec.gov.by/ru/election-schedule-ru/view/elections-2024-edg#:~:text=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D0%BD%D1%8B%D0%B9%20%D0%BF%D0%BB%D0%B0%D0%BD%20%D0%BE%D1%80%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D1%85%20%D0%BC%D0%B5%D1%80%D0%BE%D0%BF%D1%80%D0%B8%D1%8F%D1%82%D0%B8%D0%B9%20%D0%BF%D0%BE,%D0%B3%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D1%81%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F%2025%20%D1%84%D0%B5%D0%B2%D1%80%D0%B0%D0%BB%D1%8F%202024%20%D0%B3.|title=Календарь выборов и референдумов {{!}} Русская версия|website=rec.gov.by|access-date=2023-12-26|archive-date=2023-12-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20231227181659/https://rec.gov.by/ru/election-schedule-ru/view/elections-2024-edg#:~:text=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D0%BD%D1%8B%D0%B9%20%D0%BF%D0%BB%D0%B0%D0%BD%20%D0%BE%D1%80%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D1%85%20%D0%BC%D0%B5%D1%80%D0%BE%D0%BF%D1%80%D0%B8%D1%8F%D1%82%D0%B8%D0%B9%20%D0%BF%D0%BE,%D0%B3%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D1%81%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F%2025%20%D1%84%D0%B5%D0%B2%D1%80%D0%B0%D0%BB%D1%8F%202024%20%D0%B3.|url-status=live}}</ref>. * [[Нарӑс, 26]] — [[Венгри]]ри [[Венгрири президент суйлавӗсем (2024)|президент суйлавĕсем]]<ref>{{Cite web|url=https://ria.ru/20240223/prezident-1929155145.html|title=Выборы нового президента Венгрии пройдут 26 февраля|lang=ru|first=|last=|website=РИА Новости|date=2024-02-23|access-date=2024-02-26}}</ref>. [[Шуйок Тамаш|Тамаш Шуйок]]а суйланă<ref>{{Cite web|url=https://magyarnemzet.hu/belfold/2024/02/hamarosan-megvalasztja-az-orszaggyules-az-uj-koztarasagi-elnokot-kovesse-nalunk-eloben|title=Megválasztották Sulyok Tamást köztársasági elnöknek|lang=hu|first=|last=|website=Magyar Nemzet|date=2024-02-26|access-date=2024-03-01}}</ref>. === Пуш === * [[Пуш, 1]]: ** [[Казахстан]] пĕр сехет зонине хăйĕн пурте территори çине йышăннă (ĕлĕкхи икĕ пулнă)<ref>{{Cite web|url=https://www.nur.kz/society/2063623-vremya-pereveli-na-chas-nazad-v-kazahstane/?|title=Время перевели на час назад в Казахстане|lang=ru|website=www.nur.kz|date=2024-02-29|access-date=2024-03-01}}</ref>. ** [[Иран]]ти {{Куçарман 3|Иранти парламент суйлавĕсем (2024)|парламент суйлавĕсем|en|2024 Iranian legislative election}}. ** [[Бразили]]ри шыв инкекĕ. 40 çын патнелле вилнĕ<ref>[https://t.me/MIR24MOLDOVA/3214 Telegram: Contact @MIR24MOLDOVA<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref>. ** [[Борисово масарĕ]]нчи [[Навальный Алексей Анатольевич|Алексей Навальный]] пытарăвĕ<ref>{{Cite web|url=https://www.rbc.ru/politics/01/03/2024/65e1d3649a79474fb1498546|title=Алексея Навального похоронили в Москве|lang=ru|website=РБК|date=2024-03-01|access-date=2024-03-01}}</ref>. == Çавăн пекех == {{Çӳрев |Тема = 2024 çул |Портал = |Викисăмахсар = |Викикĕнеке = |Викикаларăш = |Викивулавăш = |Викитĕссем = |Викихыпар = Категори:2024 |Викиампар = Category:2024 |Метавики = |Проект = |Родовод = }} * [[2024 çул мусăкра]] * [[2024 çул литературăра]] == Асӑрхавсем == {{Асӑрхавсем|2}} {{year-stub}} [[Категори:2024 çул| ]] [[Категори:Пур хронологи ят-йышĕсем]] [[Категори:Викиампар каçă статьисем]] [[Категори:Викихыпар каçă статьисем]] [[Категори:Çулсем çинчен çырса пĕтермен статьясем]] [[Категори:2024 çул]] eckdc52vibfkbu4xu79n1f54cfzwe1w 856727 856726 2025-06-14T19:28:10Z Max Tenche 25572 /* Пуш */ 856727 wikitext text/x-wiki {{Çулсем|2024|XX ĕмĕр|XXI ĕмĕр|XXII ĕмĕр}} '''2024 ҫул (икӗ пин те ҫирӗм тӑваттӑмӗш ҫул)''' — [[Кӗркури календарӗ]]пе — [[йӗкӗр ҫул]]. 2024 ҫул [[тунтикун]]ран пуҫланнӑ. Вӑл пирӗн эрӑн 2024-мӗш ҫулӗ. Вӑл 3-мӗш пин ҫулӑн [[XXI ӗмӗр]]ӗн 3-мӗш вун ҫулӑн 4-мӗш ҫулӗ, вӑл [[2020-мӗш ҫулсем|2020-мӗш ҫулсен]] 5-мӗш ҫулӗ. Ку иртнӗ ҫул. [[Чӑваш Республики]]нче вӑл '''[[Экологи]] культурин тата [[ҫутҫанталӑк]]па перекетлӗ усӑ курмалли ҫулталӑк'''<ref>[https://minpriroda.cap.ru/action/activity/2024-god-god-ekologicheskoj-kuljturi-i-berezhnogo ЧР ҫутҫанталӑк министрлӗхӗн сайчӗ]</ref><ref>[https://glava.cap.ru/doc/laws/2023/09/04/decree-120 Чӑваш Енӗн Пуҫлӑхӗн указӗ]{{Ĕçлемен каçă|date=January 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>. [[ПНО]] йышӑнӑвӗпе ку ''[[Тӗве]]сен тӗнчери ҫулталӑкӗ''<ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/ru/sections/observances/international-years/|title=Международные годы|date=2015-01-06|publisher=www.un.org|lang=ru|accessdate=2020-01-13|archive-date=2020-01-13|archive-url=https://web.archive.org/web/20200113135546/https://www.un.org/ru/sections/observances/international-years/|url-status=live}}</ref>. [[Белоруси]]ре вӑл килӗшу, пултару та пахалӑх ҫулталӑкӗ<ref>{{Cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=_duWFEBChO0|title=Лукашенко объявил 2024-й Годом качества в Беларуси|lang=ru-RU|access-date=2023-09-30}}</ref>. [[Раҫҫей]]ре вӑл этеплӗх, ӳнер, кил-йыш та спорт ҫулталӑкӗ<ref>{{Cite web|url=https://ognov.ru/2024-god-obyavlen-prezidentom-godom-razvitiya-v-rossii/|title=2024 год объявлен президентом годом российской культуры и искусства|lang=ru-RU|last=controlistr|website=ognov.ru|date=2023-09-06|access-date=2023-10-08}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://ria.ru/20231122/semya-1911067078.html|title=Путин объявил 2024 год годом семьи|lang=ru-RU|author=|website=РИА Новости|date=2023-11-21|access-date=2023-11-22|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://tass.ru/sport/19062137|title=Путин поддержал идею возобновления спортивных парадов на Красной площади|website=TACC|access-date=2023-12-17}}</ref>. [[Пӑхӑнман Патшалӑхсен Пӗрлешӗвӗ]]нче вӑл [[ниме]] юхӑмӗн ҫулталӑкӗ<ref>{{Cite web|url=https://www.gosrf.ru/2024-god-stanet-godom-volonterskogo-dvizheniya-v-sng/|title=2024 год станет Годом волонтерского движения в СНГ|lang=ru-RU|first=Галатея|last=Петрова|website=Регионы России|date=2023-06-08|access-date=2023-10-08}}</ref>. == Пулса иртнӗ == === Кăрлач === * [[Кӑрлач, 1]]: ** [[Тури Карабах]] [[Азербайджан]] йышне вӗҫлесе интеграциленӗ, [[Тури Карабах Республики]] пӑрахӑҫ кӑларнӑ<ref>{{Cite web|url=https://www.gazeta.ru/politics/2023/09/28/17653861.shtml|title=Республика Нагорный Карабах прекращает существование. Половина жителей бежали в Армению|lang=ru|website=Газета.Ru|date=2023-09-28|access-date=2023-10-01}}</ref>. ** [[Бразили]] [[ОПЕК+]] йӗркелӗве кӗнӗ<ref>{{Cite web|url=https://www.interfax.ru/business/934125|title=Источник сообщил, что Бразилия присоединится к ОПЕК+ с 2024 года|lang=ru|website=Interfax.ru|date=2023-11-30|access-date=2023-12-01}}</ref>. ** [[Египет]], [[Иран]], [[Пӗрлешӗннӗ Арап Эмирачӗсем]], [[Сауд Аравийĕ]] те [[Эфиопи]] [[БРИКС]]а кĕнĕ<ref>{{Cite web|url=https://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/18574863|title=В БРИКС в 2024 году войдут шесть новых стран|website=TACC|access-date=2023-10-01}}</ref>. ** [[Раҫҫей]]ри [[Чернобыль инкекӗ|Отчуждени зони]] пӑрахӑҫ кӑларнӑ<ref>{{Cite web|url=https://www.rbc.ru/rbcfreenews/642740b89a79477b90634812|title=В России не станет зоны отчуждения|lang=ru|website=РБК|date=2023-04-01|access-date=2023-12-28}}</ref>. ** [[Steam]]-ӗн пулӑшу пултарни [[Windows 7]], [[Windows 8|8]], [[Windows 8.1|8.1]] валли вӗҫленӗ<ref>{{Cite web|url=https://steamcommunity.com/discussions/forum/26/3821910251180452380/|title=Steam перестанет работать на windows 7 :: Русскоязычный Форум|lang=ru|website=steamcommunity.com|access-date=2023-12-31}}</ref>. ** [[Япони тинӗсӗ]]нчи [[Япони тинӗсӗнчи ҫӗр чӗтрени (2024)|ҫӗр чӗтрени]], [[Япони]]ре 7,6-ччен магнитудӑллӑ ҫӗр чӗтрени пулнӑ. 73 ҫын вилнӗ<ref>{{Cite web|url=https://tass.ru/proisshestviya/19670537|title=Число жертв землетрясений в Японии увеличилось до 73|website=TACC|access-date=2024-01-03}}</ref>. ** [[Эфиопи]] [[Сомалиленд]]па [[Бербера]] порчӗн пӗтӗм усӑ курни валли килӗшӳ ҫырнӑ. Тата, Эфиопи Сомалилендӗн никамран пӑхӑнманлӑхне йышӑнчӗ, вӑл пӗрремӗш ҫӗр-шыв куна тунӑ пулса тӑнӑ<ref>{{Cite web|url=https://www.reuters.com/world/africa/landlocked-ethiopia-signs-pact-use-somalilands-red-sea-port-2024-01-01/|title=Ethiopia signs pact to use Somaliland's Red Sea port|website=Reuters|access-date=2024-01-13}}</ref>. * [[Кӑрлач, 2]]: ** [[Корей Республики]]нчи 3 уйӑх [[Корей Республикинчи Парламент суйлавӗсем (2024)|парламент суйлавӗсен]]ччен [[Тобуро Демократи партийӗ]]н пуҫлӑхӗ [[Ли Джэмён|Ли Чжэ Мён]] ҫине [[Ли Джэмён ҫине вӗлерме тапӑнни|вӗлерме тапӑнни]] пулнӑ, унӑн мӑйне ҫӗҫӗпе амантнӑ<ref>{{Cite news|title=В Южной Корее совершено покушение на лидера оппозиции|url=https://www.vedomosti.ru/politics/articles/2024/01/02/1013861-v-yuzhnoi-koree-pokushenie|website=Ведомости|access-date=2024-01-04|lang=ru}}</ref>. ** [[Маршалл утравӗсенчи пӗтӗм суйлавсем (2023)|Маршалл утравӗсенче пӗтӗм суйлавӗсем]]: [[Маршалл утравӗсен саккун тӑвакан канашӗ]] [[Хайн Хильда|Хайн Хильдӑна]] президент иккӗмӗш хутпа суйланӑ<ref>{{Cite web|url=https://www.rnz.co.nz/international/pacific-news/505980/hilda-heine-sworn-in-as-president-of-the-marshall-islands|title=Hilda Heine sworn in as President of the Marshall Islands|lang=en-nz|website=RNZ|date=2024-01-03|access-date=2024-01-13}}</ref>. * [[Кӑрлач, 3]] — [[Иран]]ти [[Керман теракчӗ|Керман масарӗнче теракт]] пулнӑ<ref>{{Cite web|url=https://ria.ru/20240103/terakt-1919604739.html|title=Путин выразил властям Ирана соболезнования после теракта в Кермане|lang=ru|first=|last=|website=РИА Новости|date=20240103T1814|access-date=2024-01-13}}</ref>. * [[Кӑрлач, 7]] — [[Бангладешри парламент суйлавӗсем (2024)|Бангладешри парламент суйлавӗсем]] пулнӑ<ref>{{Cite web|url=http://cikrf.ru/news/cec/54382/|title=Андрей Шутов принял участие в международном наблюдении за парламентскими выборами в Народной Республике Бангладеш|website=cikrf.ru|access-date=2024-01-13}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://bdnews24.com/bangladesh/5ps4txfm44|title=Bangladesh Election Commission schedules parliamentary polls for Jan 7|lang=en|first=Senior|last=Correspondent|website=bdnews24.com|access-date=2024-01-13}}</ref><ref>{{Cite news|title=Bangladesh election: PM Sheikh Hasina wins fourth term in controversial vote|url=https://www.bbc.com/news/world-asia-67889387|date=2024-01-07|access-date=2024-01-13|lang=en-GB}}</ref>. * [[Кӑрлач, 8]] — [[Astrobotic Technology]] компанийӗ [[Peregrine (лартмалли модуль)|Перегрин]] коммерци уйӑха лартмалли модулне вӗҫтерсе яни тунӑ. Вӗҫтерсе яни ҫӗнӗ [[Vulcan (ракета-йӑтакан)|Vulcan]] ракета-йӑтакан пулӑшпа тунӑ<ref>{{Cite web|url=https://spacenews.com/vulcan-centaur-launches-peregrine-lunar-lander-on-inaugural-mission/|title=Vulcan Centaur launches Peregrine lunar lander on inaugural mission|lang=en-US|first=Jeff|last=Foust|website=SpaceNews|date=2024-01-08|access-date=2024-01-08}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://tass.ru/kosmos/19686899|title=ULA запустила к Луне ракету Vulcan с модулем Peregrine|website=TACC|access-date=2024-01-08}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.astrobotic.com/astrobotics-peregrine-launches-to-the-moon/|title=Astrobotic’s Peregrine Launches to the Moon|lang=en-US|last=alivia|website=Astrobotic|date=2024-01-08|access-date=2024-01-08}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.nasa.gov/news-release/nasa-science-heads-to-moon-on-first-us-private-robotic-artemis-flight/|title=NASA Science Heads to Moon on First US Private Robotic Artemis Flight - NASA|lang=en-US|access-date=2024-01-08}}</ref>. * [[Кӑрлач, 9]] — [[Los Choneros]] картелӗн лидерӗ тӗрмерен тухса тарнӑран [[Эквадор]] президенчӗ [[Нобоа Даниэль|Даниэль Нобоа]] ҫӗр-шывра черетсӗр лару-тӑру йышӑннӑ<ref>{{Cite web|url=https://www.kp.ru/online/news/5621351/|title=Президент Эквадора Нобоа ввёл режим внутреннего вооружённого конфликта в стране|lang=ru|first=|last=|website=kp.ru|access-date=2024-01-13}}</ref>. * [[Кӑрлач, 11]] — Полици ӗҫлекенӗсемпе салтаксем валли ӗҫ укҫи суса тухнин йӑнӑшӗнчен [[Папуа — Ҫӗнӗ Гвиней]]ри [[Папуа — Ҫӗнӗ Гвинейри йӗркесӗрлӗхсем (2024)|йӗркесӗрлӗхсем]] пур ҫӗр-шыв тӑрӑх сиксе тухнӑ.<ref>{{Cite web|url=https://www.rnz.co.nz/international/pacific-news/506478/at-least-10-dead-after-looting-fires-on-port-moresby-s-darkest-day|title=At least 10 dead after looting, fires on Port Moresby's 'darkest day'|lang=en-nz|website=RNZ|date=2024-01-11|access-date=2024-01-13}}</ref>. * [[Кӑрлач, 12]] — [[АПШ]]па [[Аслӑ Британи]] [[Йемене авиатапӑсем (2024)|Йемене авиатапӑсене]] тума пуҫланӑ та (ӗлӗкхине АПШ ҫакна тума пуҫланӑ)<ref>{{Cite web|url=https://www.nbcnews.com/news/world/us-britain-strikes-houthi-yemen-rcna133576|title=U.S. and Britain launch strikes against Houthi rebel targets in Yemen|lang=en|website=NBC News|date=2024-01-12|access-date=2024-01-13}}</ref>. * [[Кӑрлач, 13]] — [[Китай Республикинчи президент суйлавĕсем (2024)|Тайваньти президент суйлавĕсем]]: [[Лай Циндэ]] 40% сасӑсемпе ҫӗнтернӗ<ref>{{Cite news|title=Taiwan elects Lai Ching-te, from incumbent pro-sovereignty party, as president|first=Helen|last=Davidson|url=https://www.theguardian.com/world/2024/jan/13/taiwan-ruling-partys-lai-ching-te-wins-presidential-election|website=The Guardian|id=0261-3077|date=2024-01-13|access-date=2024-01-13|lang=en-GB}}</ref>. * [[Кӑрлач, 14]] — [[Маргрете II]] [[Дани]]н король хӗрӗ патшаран тухнӑ. [[Фредерик X]] Данин ҫӗнӗ королӗ патшана ларнӑ.<ref>{{Cite web|url=https://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/19661193|title=Королева Дании отречётся от престола 14 января|website=TACC|access-date=2024-01-13}}</ref>. * [[Кӑрлач, 15]]-[[Кӑрлач, 18|18]] — [[Паймак]]ра, [[Пушкӑртстанти протестсем (2024)|Пушкӑртстанти протестсем]]<ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.com/russian/articles/ce9m7p05pe0o|title=В Башкирии сотни людей пришли к суду поддержать активиста, защищавшего шихан Куштау|lang=ru|website=BBC News Русская служба|date=2024-01-15|access-date=2024-01-17}}</ref><ref>{{Cite news|title=Экстремисты под видом экологов: кому нужны были беспорядки в Башкирии|url=https://lenta.ru/articles/2024/01/23/ekstremisty/|website=Lenta}}</ref>. * [[Кӑрлач, 24]] — [[Белгород облаҫӗнчи раҫҫей Ил-76 инкекӗ|Белгород облаҫӗнчи раҫҫей Ил-76 инкекӗ]]. * [[Кӑрлач, 26]] — [[Тувалури парламент суйлавӗсем (2024)|Тувалури парламент суйлавӗсем]]<ref>{{Cite web|url=https://www.npr.org/2024/01/25/1227066448/voting-begins-in-tiny-tuvalu-in-election-that-reverberates-from-china-to-austral|title=Voting begins in tiny Tuvalu in election that reverberates from China to Australia|website=NPR|access-date=2024-01-27}}</ref>. * [[Кӑрлач, 28]] ** [[Буркина-Фасо]], [[Мали]] тата [[Нигер]] [[ЭКОВАС]]-ран тухнӑ<ref>[https://m.gazeta.ru/politics/news/2024/01/28/22209643.shtml?utm_source=yxnews&utm_medium=mobile&utm_referrer=https%3A%2F%2Fdzen.ru%2Fnews%2Fstory%2FBurkina-Faso_Mali_iNiger_vyshli_izEHkonomicheskogo_soobshhestva_Zapadnoj_Afriki--ad52dbc7fb298ecf82b6b6e499b26705 Три страны резко оборвали связь с ECOWAS]</ref>. ** [[Финляндири парламент суйлавӗсем (2024)|Финляндири парламент суйлавӗсем]]<ref>[http://vybor-naroda.rg/vn_exclusive/255673-v-finljandii-neizbezhen-vtoroj-tur-prezidentskih-vyborov.html?utm_source=yxnews&utm_medium=mobile&utm_referrer=https%3A%2F%2Fdzen.ru%2Fnews%2Fsearch%3Ftext%3D В Финляндии неизбежен второй тур президентских выборов]{{Ĕçлемен каçă|date=February 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>. * [[Кӑрлач, 31]] — [[Малайзи]] [[Янг ди-Пертуан Агонг|корольне суйланă]] [[Ибрагим Исмаил|Ибрагим Исмаилӗн]] престолӗнче ларни, татах вӑл [[Джохор|Джохор султанӗ]] пулса тӑнӑ<ref>{{Cite web|url=https://glasnarod.ru/mir/sultan-ibragim-stal-sledujushhim-koroljom-malajzii/|title=Султан Ибрагим стал следующим королём Малайзии|lang=ru-RU|first=|last=|website=Интернет-газета «Глас Народа»|date=2023-10-27|access-date=2024-01-13}}</ref>. === Нарӑс === * [[Нарӑс, 2]] — [[Бишкек]] [[Ӑшӑэлектроцентраль|ӐЭЦ]]ĕнчи шултра авари<ref>{{Cite web|url=https://ria.ru/20240202/kirgiziya-1924943848.html|title=Число пострадавших при аварии на ТЭЦ Бишкека возросло до пяти|lang=ru|first=|last=|website=РИА Новости|date=20240202T0734|access-date=2024-02-05}}</ref>. * [[Нарӑс, 3]] — Тапнине пула [[Лисичанск]]ри ([[ЛХР]] — аннексиленĕ [[Луганск облаҫӗ]]) пекарня ишӗлсе аннӑ, 28 ҫын вилнĕ<ref>{{Cite web|url=https://ria.ru/20240204/lisichansk-1925337904.html|title=В Лисичанске завершили поисковую операцию|lang=ru|first=|last=|website=РИА Новости|date=20240204T1633|access-date=2024-02-05}}</ref>. * [[Нарӑс, 4]] — [[Сальвадорти пӗтӗм суйлавӗсем (2024)|Сальвадорти пӗтӗм суйлавӗсем]]. * [[Нарӑс, 7]] — [[Азербайджан]]ти черетсӗр [[Азербайджанти президент суйлавӗсем (2024)|президент суйлавĕсем]]<ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.com/russian/articles/clle3dl9zy9o|title=В Азербайджане проходят очередные внеочередные выборы|lang=ru|website=BBC News Русская служба|date=2024-02-07|access-date=2024-02-07}}</ref>. Хальхи президент [[Алиев Ильхам|Ильхам Алиев]] çӗнетсе суйланӑ пиллӗкмӗш срок ҫине, уншӑн 92,12% сасӑлакан ҫынсем сасӑ панӑ<ref>{{Cite web|url=https://apnews.com/article/azerbaijan-election-ilham-aliyev-39a3b0811de492afdcc96e2f17b6f797|title=Azerbaijan's Aliyev appears headed to a landslide win in election called after retaking Karabakh|lang=en|website=AP News|date=2024-02-07|access-date=2024-02-08}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://ria.ru/20240211/vybory-1926712011.html|title=Алиев победил на президентских выборах в Азербайджане|lang=ru|first=|last=|website=РИА Новости|date=2024-02-11|access-date=2024-02-11}}</ref>. * [[Нарӑс, 8]]  ** [[Пакистан]]ти [[Пакистанри парламент суйлавӗсем (2024)|парламент суйлавĕсем]]<ref>{{Cite web|url=https://www.dawn.com/news/1785760|title=President, ECP agree on holding elections on February 8|lang=en|first=|last=|website=DAWN.COM|date=2023-11-02|access-date=2024-01-13|archive-date=2024-01-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20240112120521/https://www.dawn.com/news/1785760|url-status=live}}</ref>. Никамран пӑхӑнман политиксен нумайрахӑшӗ — "Тӗрӗслӗхшӗн юхӑм" чарнӑ политика партийӗн хутшӑнаканӗсем Наци ассамблейӗнчи вырӑнсен чылайӑшӗ илнӗ<ref>{{Cite web|url=https://www.ft.com/content/35a6dd5b-2924-40ad-a650-004ec6379e00|title=Imran Khan loyalists win shock victory in Pakistan election|website=www.ft.com|access-date=2024-02-11}}</ref>. ** Иртнӗ [[Бразили]] президенчӗ Жаир Болсонарӑва патшалӑх ппӑтӑрмахӗ тума хӑтланнӑшӑн айӑплама арестленӗ<ref>{{Cite web|url=https://t.me/rian_ru/230726|title=РИА Новости|website=Telegram|access-date=2024-02-11}}</ref>. * [[Нарӑс, 10]] — [[Венгри]] президенчӗ [[Новак Каталин|Каталин Новак]] ӗҫлеме вырӑнтан тухнӑ<ref>{{Cite web|url=https://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/19954637|title=Президент Венгрии подала в отставку|website=TACC|access-date=2024-02-11}}</ref>. * [[Нарӑс, 11]] — [[Финлянди]] президент суйлавӗсен иккӗмӗш пайӗ<ref>{{Cite news|title=Финляндии предстоит второй тур президентских выборов|url=https://www.svoboda.org/a/finlyandii-predstoit-vtoroy-tur-prezidentskih-vyborov-/32795413.html|website=Радио Свобода|date=2024-01-28|access-date=2024-02-05|lang=ru}}</ref>. * [[Нарӑс, 12]]—[[Нарӑс, 18|18]] — [[Европа кӗрешӳ чемпионачӗ (2024)|Европа кӗрешӳ чемпионачӗ]] пулнӑ ([[Бухарест]], [[Румыни]])<ref>{{Cite web|url=https://uww.org/event/seniors-european-championships/results|title=Seniors european championships|lang=en|website=uww.org|access-date=2024-02-05}}</ref>. * [[Нарӑс, 14]] — [[Индонези]]ри [[Индонезири президент суйлавӗсем (2024)|президент суйлавĕсем]]. * [[Нарӑс, 15]] — [[Белгород]]а [[2024 ҫулхи нарӑсӑн 15-мӗшӗнчи Белгорода персе тӑни|персе тăни]]. 7 ҫын вилнӗ, 20 ҫын аманнӑ<ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.com/russian/articles/c89n5w2l1yyo|title=Белгород подвергся обстрелу, погибли семь человек, в том числе ребёнок. Что известно|lang=ru|website=BBC News Русская служба|date=2024-02-15|access-date=2024-02-15}}</ref>. * [[Нарӑс, 16]] — [[ЯНАО]]-н [[Харп (хула евӗр посёлок)|Харп]] тӗрминчи Раҫҫей оппозиционерӗ [[Навальный Алексей Анатольевич|Алексей Навальный]] вилчӗ. * [[Нарӑс, 17]] — [[Украина хӗҫпӑшаллӑ вӑйӗсем|УХВ]] [[Авдеевка|Авдеевкӑран]] [[Авдеевка ҫапӑҫӑвӗ (2022—2024)|тухнӑ]]<ref>{{Cite news|title=Ukrainian forces withdraw from Avdiivka to avoid encirclement, army chief says|first=Shaun|last=Walker|url=https://www.theguardian.com/world/2024/feb/16/ukrainian-forces-give-up-some-positions-in-avdiivka-as-russian-assault-continues|website=The Guardian|id=0261-3077|date=2024-02-17|access-date=2024-02-17|lang=en-GB}}</ref>. * [[Нарӑс, 22]] — [[Nova-C]] лартмалли модуль [[АПШ]]-н [[Intuitive Machines]] компани пӗрремӗш коммерци аппарачӗ [[Уйӑх (Ҫӗр ҫулташӗ)|Уйӑхра]] анса ларнӑ<ref>{{Cite news|title=Odysseus spacecraft lands on the moon as Nasa hails ‘giant leap forward’ – as it happened|first=|last=|url=https://www.theguardian.com/science/live/2024/feb/22/nasa-odysseus-moon-landing-intuitive-machines|website=the Guardian|id=0261-3077|date=2024-02-23|access-date=2024-02-25|lang=en-GB}}</ref>. * [[Нарӑс, 23]] — [[Эрмени]], [[де-факто]], хӑйӗн [[Коллективлӗ хӑрушсӑрлӑх килӗшӗвӗн йӗркелӗвӗ|КХКЙран]] хутшӑннине чарнӑ<ref>{{Cite web|url=https://www.kommersant.ru/doc/6532171|title=Секретариат ОДКБ не получал заявлений от Армении о приостановке членства|lang=ru|website=Коммерсантъ|date=2024-02-23|access-date=2024-03-01}}</ref>. * [[Нарӑс, 25]] — [[Беларуҫ]]ри [[Беларуçри парламентр суйлавӗсем (2024)|пӗтӗм сасӑлани кунӗ]]<ref>{{Cite web|url=https://rec.gov.by/ru/election-schedule-ru/view/elections-2024-edg#:~:text=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D0%BD%D1%8B%D0%B9%20%D0%BF%D0%BB%D0%B0%D0%BD%20%D0%BE%D1%80%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D1%85%20%D0%BC%D0%B5%D1%80%D0%BE%D0%BF%D1%80%D0%B8%D1%8F%D1%82%D0%B8%D0%B9%20%D0%BF%D0%BE,%D0%B3%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D1%81%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F%2025%20%D1%84%D0%B5%D0%B2%D1%80%D0%B0%D0%BB%D1%8F%202024%20%D0%B3.|title=Календарь выборов и референдумов {{!}} Русская версия|website=rec.gov.by|access-date=2023-12-26|archive-date=2023-12-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20231227181659/https://rec.gov.by/ru/election-schedule-ru/view/elections-2024-edg#:~:text=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D0%BD%D1%8B%D0%B9%20%D0%BF%D0%BB%D0%B0%D0%BD%20%D0%BE%D1%80%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D1%85%20%D0%BC%D0%B5%D1%80%D0%BE%D0%BF%D1%80%D0%B8%D1%8F%D1%82%D0%B8%D0%B9%20%D0%BF%D0%BE,%D0%B3%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D1%81%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F%2025%20%D1%84%D0%B5%D0%B2%D1%80%D0%B0%D0%BB%D1%8F%202024%20%D0%B3.|url-status=live}}</ref>. * [[Нарӑс, 26]] — [[Венгри]]ри [[Венгрири президент суйлавӗсем (2024)|президент суйлавĕсем]]<ref>{{Cite web|url=https://ria.ru/20240223/prezident-1929155145.html|title=Выборы нового президента Венгрии пройдут 26 февраля|lang=ru|first=|last=|website=РИА Новости|date=2024-02-23|access-date=2024-02-26}}</ref>. [[Шуйок Тамаш|Тамаш Шуйок]]а суйланă<ref>{{Cite web|url=https://magyarnemzet.hu/belfold/2024/02/hamarosan-megvalasztja-az-orszaggyules-az-uj-koztarasagi-elnokot-kovesse-nalunk-eloben|title=Megválasztották Sulyok Tamást köztársasági elnöknek|lang=hu|first=|last=|website=Magyar Nemzet|date=2024-02-26|access-date=2024-03-01}}</ref>. === Пуш === * [[Пуш, 1]]: ** [[Казахстан]] [[Казахстан вӑхӑчӗ|хӑйӗн]] пур территоринче пӗр сехет зонине йышӑннӑ (ӗлӗкхи икӗ пулнӑ)<ref>{{Cite web|url=https://www.nur.kz/society/2063623-vremya-pereveli-na-chas-nazad-v-kazahstane/?|title=Время перевели на час назад в Казахстане|lang=ru|website=www.nur.kz|date=2024-02-29|access-date=2024-03-01}}</ref>. ** [[Иран]]ти [[Иранти парламент суйлавӗсем (2024)|парламент суйлавӗсем]]. ** [[Бразили]]ри шыв инкекӗ. 40 ҫын яхӑн вилнӗ<ref>[https://t.me/MIR24MOLDOVA/3214 Telegram: Contact @MIR24MOLDOVA<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref>. ** [[Мускав]]ӑн [[Борисово масарӗ]]нчи [[Навальный Алексей Анатольевич|Алексей Навальный]] пытарӑвӗ пулнӑ<ref>{{Cite web|url=https://www.rbc.ru/politics/01/03/2024/65e1d3649a79474fb1498546|title=Алексея Навального похоронили в Москве|lang=ru|website=РБК|date=2024-03-01|access-date=2024-03-01}}</ref>. == Çавăн пекех == {{Çӳрев |Тема = 2024 çул |Портал = |Викисăмахсар = |Викикĕнеке = |Викикаларăш = |Викивулавăш = |Викитĕссем = |Викихыпар = Категори:2024 |Викиампар = Category:2024 |Метавики = |Проект = |Родовод = }} * [[2024 çул мусăкра]] * [[2024 çул литературăра]] == Асӑрхавсем == {{Асӑрхавсем|2}} {{year-stub}} [[Категори:2024 çул| ]] [[Категори:Пур хронологи ят-йышĕсем]] [[Категори:Викиампар каçă статьисем]] [[Категори:Викихыпар каçă статьисем]] [[Категори:Çулсем çинчен çырса пĕтермен статьясем]] [[Категори:2024 çул]] 6wosqdsl8lw8hj6pgnkve8g3oflc1nd 856728 856727 2025-06-14T19:28:40Z Max Tenche 25572 /* Нарӑс */ 856728 wikitext text/x-wiki {{Çулсем|2024|XX ĕмĕр|XXI ĕмĕр|XXII ĕмĕр}} '''2024 ҫул (икӗ пин те ҫирӗм тӑваттӑмӗш ҫул)''' — [[Кӗркури календарӗ]]пе — [[йӗкӗр ҫул]]. 2024 ҫул [[тунтикун]]ран пуҫланнӑ. Вӑл пирӗн эрӑн 2024-мӗш ҫулӗ. Вӑл 3-мӗш пин ҫулӑн [[XXI ӗмӗр]]ӗн 3-мӗш вун ҫулӑн 4-мӗш ҫулӗ, вӑл [[2020-мӗш ҫулсем|2020-мӗш ҫулсен]] 5-мӗш ҫулӗ. Ку иртнӗ ҫул. [[Чӑваш Республики]]нче вӑл '''[[Экологи]] культурин тата [[ҫутҫанталӑк]]па перекетлӗ усӑ курмалли ҫулталӑк'''<ref>[https://minpriroda.cap.ru/action/activity/2024-god-god-ekologicheskoj-kuljturi-i-berezhnogo ЧР ҫутҫанталӑк министрлӗхӗн сайчӗ]</ref><ref>[https://glava.cap.ru/doc/laws/2023/09/04/decree-120 Чӑваш Енӗн Пуҫлӑхӗн указӗ]{{Ĕçлемен каçă|date=January 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>. [[ПНО]] йышӑнӑвӗпе ку ''[[Тӗве]]сен тӗнчери ҫулталӑкӗ''<ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/ru/sections/observances/international-years/|title=Международные годы|date=2015-01-06|publisher=www.un.org|lang=ru|accessdate=2020-01-13|archive-date=2020-01-13|archive-url=https://web.archive.org/web/20200113135546/https://www.un.org/ru/sections/observances/international-years/|url-status=live}}</ref>. [[Белоруси]]ре вӑл килӗшу, пултару та пахалӑх ҫулталӑкӗ<ref>{{Cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=_duWFEBChO0|title=Лукашенко объявил 2024-й Годом качества в Беларуси|lang=ru-RU|access-date=2023-09-30}}</ref>. [[Раҫҫей]]ре вӑл этеплӗх, ӳнер, кил-йыш та спорт ҫулталӑкӗ<ref>{{Cite web|url=https://ognov.ru/2024-god-obyavlen-prezidentom-godom-razvitiya-v-rossii/|title=2024 год объявлен президентом годом российской культуры и искусства|lang=ru-RU|last=controlistr|website=ognov.ru|date=2023-09-06|access-date=2023-10-08}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://ria.ru/20231122/semya-1911067078.html|title=Путин объявил 2024 год годом семьи|lang=ru-RU|author=|website=РИА Новости|date=2023-11-21|access-date=2023-11-22|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://tass.ru/sport/19062137|title=Путин поддержал идею возобновления спортивных парадов на Красной площади|website=TACC|access-date=2023-12-17}}</ref>. [[Пӑхӑнман Патшалӑхсен Пӗрлешӗвӗ]]нче вӑл [[ниме]] юхӑмӗн ҫулталӑкӗ<ref>{{Cite web|url=https://www.gosrf.ru/2024-god-stanet-godom-volonterskogo-dvizheniya-v-sng/|title=2024 год станет Годом волонтерского движения в СНГ|lang=ru-RU|first=Галатея|last=Петрова|website=Регионы России|date=2023-06-08|access-date=2023-10-08}}</ref>. == Пулса иртнӗ == === Кăрлач === * [[Кӑрлач, 1]]: ** [[Тури Карабах]] [[Азербайджан]] йышне вӗҫлесе интеграциленӗ, [[Тури Карабах Республики]] пӑрахӑҫ кӑларнӑ<ref>{{Cite web|url=https://www.gazeta.ru/politics/2023/09/28/17653861.shtml|title=Республика Нагорный Карабах прекращает существование. Половина жителей бежали в Армению|lang=ru|website=Газета.Ru|date=2023-09-28|access-date=2023-10-01}}</ref>. ** [[Бразили]] [[ОПЕК+]] йӗркелӗве кӗнӗ<ref>{{Cite web|url=https://www.interfax.ru/business/934125|title=Источник сообщил, что Бразилия присоединится к ОПЕК+ с 2024 года|lang=ru|website=Interfax.ru|date=2023-11-30|access-date=2023-12-01}}</ref>. ** [[Египет]], [[Иран]], [[Пӗрлешӗннӗ Арап Эмирачӗсем]], [[Сауд Аравийĕ]] те [[Эфиопи]] [[БРИКС]]а кĕнĕ<ref>{{Cite web|url=https://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/18574863|title=В БРИКС в 2024 году войдут шесть новых стран|website=TACC|access-date=2023-10-01}}</ref>. ** [[Раҫҫей]]ри [[Чернобыль инкекӗ|Отчуждени зони]] пӑрахӑҫ кӑларнӑ<ref>{{Cite web|url=https://www.rbc.ru/rbcfreenews/642740b89a79477b90634812|title=В России не станет зоны отчуждения|lang=ru|website=РБК|date=2023-04-01|access-date=2023-12-28}}</ref>. ** [[Steam]]-ӗн пулӑшу пултарни [[Windows 7]], [[Windows 8|8]], [[Windows 8.1|8.1]] валли вӗҫленӗ<ref>{{Cite web|url=https://steamcommunity.com/discussions/forum/26/3821910251180452380/|title=Steam перестанет работать на windows 7 :: Русскоязычный Форум|lang=ru|website=steamcommunity.com|access-date=2023-12-31}}</ref>. ** [[Япони тинӗсӗ]]нчи [[Япони тинӗсӗнчи ҫӗр чӗтрени (2024)|ҫӗр чӗтрени]], [[Япони]]ре 7,6-ччен магнитудӑллӑ ҫӗр чӗтрени пулнӑ. 73 ҫын вилнӗ<ref>{{Cite web|url=https://tass.ru/proisshestviya/19670537|title=Число жертв землетрясений в Японии увеличилось до 73|website=TACC|access-date=2024-01-03}}</ref>. ** [[Эфиопи]] [[Сомалиленд]]па [[Бербера]] порчӗн пӗтӗм усӑ курни валли килӗшӳ ҫырнӑ. Тата, Эфиопи Сомалилендӗн никамран пӑхӑнманлӑхне йышӑнчӗ, вӑл пӗрремӗш ҫӗр-шыв куна тунӑ пулса тӑнӑ<ref>{{Cite web|url=https://www.reuters.com/world/africa/landlocked-ethiopia-signs-pact-use-somalilands-red-sea-port-2024-01-01/|title=Ethiopia signs pact to use Somaliland's Red Sea port|website=Reuters|access-date=2024-01-13}}</ref>. * [[Кӑрлач, 2]]: ** [[Корей Республики]]нчи 3 уйӑх [[Корей Республикинчи Парламент суйлавӗсем (2024)|парламент суйлавӗсен]]ччен [[Тобуро Демократи партийӗ]]н пуҫлӑхӗ [[Ли Джэмён|Ли Чжэ Мён]] ҫине [[Ли Джэмён ҫине вӗлерме тапӑнни|вӗлерме тапӑнни]] пулнӑ, унӑн мӑйне ҫӗҫӗпе амантнӑ<ref>{{Cite news|title=В Южной Корее совершено покушение на лидера оппозиции|url=https://www.vedomosti.ru/politics/articles/2024/01/02/1013861-v-yuzhnoi-koree-pokushenie|website=Ведомости|access-date=2024-01-04|lang=ru}}</ref>. ** [[Маршалл утравӗсенчи пӗтӗм суйлавсем (2023)|Маршалл утравӗсенче пӗтӗм суйлавӗсем]]: [[Маршалл утравӗсен саккун тӑвакан канашӗ]] [[Хайн Хильда|Хайн Хильдӑна]] президент иккӗмӗш хутпа суйланӑ<ref>{{Cite web|url=https://www.rnz.co.nz/international/pacific-news/505980/hilda-heine-sworn-in-as-president-of-the-marshall-islands|title=Hilda Heine sworn in as President of the Marshall Islands|lang=en-nz|website=RNZ|date=2024-01-03|access-date=2024-01-13}}</ref>. * [[Кӑрлач, 3]] — [[Иран]]ти [[Керман теракчӗ|Керман масарӗнче теракт]] пулнӑ<ref>{{Cite web|url=https://ria.ru/20240103/terakt-1919604739.html|title=Путин выразил властям Ирана соболезнования после теракта в Кермане|lang=ru|first=|last=|website=РИА Новости|date=20240103T1814|access-date=2024-01-13}}</ref>. * [[Кӑрлач, 7]] — [[Бангладешри парламент суйлавӗсем (2024)|Бангладешри парламент суйлавӗсем]] пулнӑ<ref>{{Cite web|url=http://cikrf.ru/news/cec/54382/|title=Андрей Шутов принял участие в международном наблюдении за парламентскими выборами в Народной Республике Бангладеш|website=cikrf.ru|access-date=2024-01-13}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://bdnews24.com/bangladesh/5ps4txfm44|title=Bangladesh Election Commission schedules parliamentary polls for Jan 7|lang=en|first=Senior|last=Correspondent|website=bdnews24.com|access-date=2024-01-13}}</ref><ref>{{Cite news|title=Bangladesh election: PM Sheikh Hasina wins fourth term in controversial vote|url=https://www.bbc.com/news/world-asia-67889387|date=2024-01-07|access-date=2024-01-13|lang=en-GB}}</ref>. * [[Кӑрлач, 8]] — [[Astrobotic Technology]] компанийӗ [[Peregrine (лартмалли модуль)|Перегрин]] коммерци уйӑха лартмалли модулне вӗҫтерсе яни тунӑ. Вӗҫтерсе яни ҫӗнӗ [[Vulcan (ракета-йӑтакан)|Vulcan]] ракета-йӑтакан пулӑшпа тунӑ<ref>{{Cite web|url=https://spacenews.com/vulcan-centaur-launches-peregrine-lunar-lander-on-inaugural-mission/|title=Vulcan Centaur launches Peregrine lunar lander on inaugural mission|lang=en-US|first=Jeff|last=Foust|website=SpaceNews|date=2024-01-08|access-date=2024-01-08}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://tass.ru/kosmos/19686899|title=ULA запустила к Луне ракету Vulcan с модулем Peregrine|website=TACC|access-date=2024-01-08}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.astrobotic.com/astrobotics-peregrine-launches-to-the-moon/|title=Astrobotic’s Peregrine Launches to the Moon|lang=en-US|last=alivia|website=Astrobotic|date=2024-01-08|access-date=2024-01-08}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.nasa.gov/news-release/nasa-science-heads-to-moon-on-first-us-private-robotic-artemis-flight/|title=NASA Science Heads to Moon on First US Private Robotic Artemis Flight - NASA|lang=en-US|access-date=2024-01-08}}</ref>. * [[Кӑрлач, 9]] — [[Los Choneros]] картелӗн лидерӗ тӗрмерен тухса тарнӑран [[Эквадор]] президенчӗ [[Нобоа Даниэль|Даниэль Нобоа]] ҫӗр-шывра черетсӗр лару-тӑру йышӑннӑ<ref>{{Cite web|url=https://www.kp.ru/online/news/5621351/|title=Президент Эквадора Нобоа ввёл режим внутреннего вооружённого конфликта в стране|lang=ru|first=|last=|website=kp.ru|access-date=2024-01-13}}</ref>. * [[Кӑрлач, 11]] — Полици ӗҫлекенӗсемпе салтаксем валли ӗҫ укҫи суса тухнин йӑнӑшӗнчен [[Папуа — Ҫӗнӗ Гвиней]]ри [[Папуа — Ҫӗнӗ Гвинейри йӗркесӗрлӗхсем (2024)|йӗркесӗрлӗхсем]] пур ҫӗр-шыв тӑрӑх сиксе тухнӑ.<ref>{{Cite web|url=https://www.rnz.co.nz/international/pacific-news/506478/at-least-10-dead-after-looting-fires-on-port-moresby-s-darkest-day|title=At least 10 dead after looting, fires on Port Moresby's 'darkest day'|lang=en-nz|website=RNZ|date=2024-01-11|access-date=2024-01-13}}</ref>. * [[Кӑрлач, 12]] — [[АПШ]]па [[Аслӑ Британи]] [[Йемене авиатапӑсем (2024)|Йемене авиатапӑсене]] тума пуҫланӑ та (ӗлӗкхине АПШ ҫакна тума пуҫланӑ)<ref>{{Cite web|url=https://www.nbcnews.com/news/world/us-britain-strikes-houthi-yemen-rcna133576|title=U.S. and Britain launch strikes against Houthi rebel targets in Yemen|lang=en|website=NBC News|date=2024-01-12|access-date=2024-01-13}}</ref>. * [[Кӑрлач, 13]] — [[Китай Республикинчи президент суйлавĕсем (2024)|Тайваньти президент суйлавĕсем]]: [[Лай Циндэ]] 40% сасӑсемпе ҫӗнтернӗ<ref>{{Cite news|title=Taiwan elects Lai Ching-te, from incumbent pro-sovereignty party, as president|first=Helen|last=Davidson|url=https://www.theguardian.com/world/2024/jan/13/taiwan-ruling-partys-lai-ching-te-wins-presidential-election|website=The Guardian|id=0261-3077|date=2024-01-13|access-date=2024-01-13|lang=en-GB}}</ref>. * [[Кӑрлач, 14]] — [[Маргрете II]] [[Дани]]н король хӗрӗ патшаран тухнӑ. [[Фредерик X]] Данин ҫӗнӗ королӗ патшана ларнӑ.<ref>{{Cite web|url=https://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/19661193|title=Королева Дании отречётся от престола 14 января|website=TACC|access-date=2024-01-13}}</ref>. * [[Кӑрлач, 15]]-[[Кӑрлач, 18|18]] — [[Паймак]]ра, [[Пушкӑртстанти протестсем (2024)|Пушкӑртстанти протестсем]]<ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.com/russian/articles/ce9m7p05pe0o|title=В Башкирии сотни людей пришли к суду поддержать активиста, защищавшего шихан Куштау|lang=ru|website=BBC News Русская служба|date=2024-01-15|access-date=2024-01-17}}</ref><ref>{{Cite news|title=Экстремисты под видом экологов: кому нужны были беспорядки в Башкирии|url=https://lenta.ru/articles/2024/01/23/ekstremisty/|website=Lenta}}</ref>. * [[Кӑрлач, 24]] — [[Белгород облаҫӗнчи раҫҫей Ил-76 инкекӗ|Белгород облаҫӗнчи раҫҫей Ил-76 инкекӗ]]. * [[Кӑрлач, 26]] — [[Тувалури парламент суйлавӗсем (2024)|Тувалури парламент суйлавӗсем]]<ref>{{Cite web|url=https://www.npr.org/2024/01/25/1227066448/voting-begins-in-tiny-tuvalu-in-election-that-reverberates-from-china-to-austral|title=Voting begins in tiny Tuvalu in election that reverberates from China to Australia|website=NPR|access-date=2024-01-27}}</ref>. * [[Кӑрлач, 28]] ** [[Буркина-Фасо]], [[Мали]] тата [[Нигер]] [[ЭКОВАС]]-ран тухнӑ<ref>[https://m.gazeta.ru/politics/news/2024/01/28/22209643.shtml?utm_source=yxnews&utm_medium=mobile&utm_referrer=https%3A%2F%2Fdzen.ru%2Fnews%2Fstory%2FBurkina-Faso_Mali_iNiger_vyshli_izEHkonomicheskogo_soobshhestva_Zapadnoj_Afriki--ad52dbc7fb298ecf82b6b6e499b26705 Три страны резко оборвали связь с ECOWAS]</ref>. ** [[Финляндири парламент суйлавӗсем (2024)|Финляндири парламент суйлавӗсем]]<ref>[http://vybor-naroda.rg/vn_exclusive/255673-v-finljandii-neizbezhen-vtoroj-tur-prezidentskih-vyborov.html?utm_source=yxnews&utm_medium=mobile&utm_referrer=https%3A%2F%2Fdzen.ru%2Fnews%2Fsearch%3Ftext%3D В Финляндии неизбежен второй тур президентских выборов]{{Ĕçлемен каçă|date=February 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>. * [[Кӑрлач, 31]] — [[Малайзи]] [[Янг ди-Пертуан Агонг|корольне суйланă]] [[Ибрагим Исмаил|Ибрагим Исмаилӗн]] престолӗнче ларни, татах вӑл [[Джохор|Джохор султанӗ]] пулса тӑнӑ<ref>{{Cite web|url=https://glasnarod.ru/mir/sultan-ibragim-stal-sledujushhim-koroljom-malajzii/|title=Султан Ибрагим стал следующим королём Малайзии|lang=ru-RU|first=|last=|website=Интернет-газета «Глас Народа»|date=2023-10-27|access-date=2024-01-13}}</ref>. === Нарӑс === * [[Нарӑс, 2]] — [[Бишкек]] [[Ӑшӑэлектроцентраль|ӐЭЦ]]ĕнчи шултра авари<ref>{{Cite web|url=https://ria.ru/20240202/kirgiziya-1924943848.html|title=Число пострадавших при аварии на ТЭЦ Бишкека возросло до пяти|lang=ru|first=|last=|website=РИА Новости|date=20240202T0734|access-date=2024-02-05}}</ref>. * [[Нарӑс, 3]] — Тапнине пула [[Лисичанск]]ри ([[ЛХР]] — аннексиленĕ [[Луганск облаҫӗ]]) пекарня ишӗлсе аннӑ, 28 ҫын вилнĕ<ref>{{Cite web|url=https://ria.ru/20240204/lisichansk-1925337904.html|title=В Лисичанске завершили поисковую операцию|lang=ru|first=|last=|website=РИА Новости|date=20240204T1633|access-date=2024-02-05}}</ref>. * [[Нарӑс, 4]] — [[Сальвадорти пӗтӗм суйлавӗсем (2024)|Сальвадорти пӗтӗм суйлавӗсем]]. * [[Нарӑс, 7]] — [[Азербайджан]]ти черетсӗр [[Азербайджанти президент суйлавӗсем (2024)|президент суйлавĕсем]]<ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.com/russian/articles/clle3dl9zy9o|title=В Азербайджане проходят очередные внеочередные выборы|lang=ru|website=BBC News Русская служба|date=2024-02-07|access-date=2024-02-07}}</ref>. Хальхи президент [[Алиев Ильхам|Ильхам Алиев]] çӗнетсе суйланӑ пиллӗкмӗш срок ҫине, уншӑн 92,12% сасӑлакан ҫынсем сасӑ панӑ<ref>{{Cite web|url=https://apnews.com/article/azerbaijan-election-ilham-aliyev-39a3b0811de492afdcc96e2f17b6f797|title=Azerbaijan's Aliyev appears headed to a landslide win in election called after retaking Karabakh|lang=en|website=AP News|date=2024-02-07|access-date=2024-02-08}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://ria.ru/20240211/vybory-1926712011.html|title=Алиев победил на президентских выборах в Азербайджане|lang=ru|first=|last=|website=РИА Новости|date=2024-02-11|access-date=2024-02-11}}</ref>. * [[Нарӑс, 8]]  ** [[Пакистан]]ти [[Пакистанри парламент суйлавӗсем (2024)|парламент суйлавĕсем]]<ref>{{Cite web|url=https://www.dawn.com/news/1785760|title=President, ECP agree on holding elections on February 8|lang=en|first=|last=|website=DAWN.COM|date=2023-11-02|access-date=2024-01-13|archive-date=2024-01-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20240112120521/https://www.dawn.com/news/1785760|url-status=live}}</ref>. Никамран пӑхӑнман политиксен нумайрахӑшӗ — "Тӗрӗслӗхшӗн юхӑм" чарнӑ политика партийӗн хутшӑнаканӗсем Наци ассамблейӗнчи вырӑнсен чылайӑшӗ илнӗ<ref>{{Cite web|url=https://www.ft.com/content/35a6dd5b-2924-40ad-a650-004ec6379e00|title=Imran Khan loyalists win shock victory in Pakistan election|website=www.ft.com|access-date=2024-02-11}}</ref>. ** Иртнӗ [[Бразили]] президенчӗ Жаир Болсонарӑва патшалӑх пӑтӑрмахӗ тума хӑтланнӑшӑн айӑплама арестленӗ<ref>{{Cite web|url=https://t.me/rian_ru/230726|title=РИА Новости|website=Telegram|access-date=2024-02-11}}</ref>. * [[Нарӑс, 10]] — [[Венгри]] президенчӗ [[Новак Каталин|Каталин Новак]] ӗҫлеме вырӑнтан тухнӑ<ref>{{Cite web|url=https://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/19954637|title=Президент Венгрии подала в отставку|website=TACC|access-date=2024-02-11}}</ref>. * [[Нарӑс, 11]] — [[Финлянди]] президент суйлавӗсен иккӗмӗш пайӗ<ref>{{Cite news|title=Финляндии предстоит второй тур президентских выборов|url=https://www.svoboda.org/a/finlyandii-predstoit-vtoroy-tur-prezidentskih-vyborov-/32795413.html|website=Радио Свобода|date=2024-01-28|access-date=2024-02-05|lang=ru}}</ref>. * [[Нарӑс, 12]]—[[Нарӑс, 18|18]] — [[Европа кӗрешӳ чемпионачӗ (2024)|Европа кӗрешӳ чемпионачӗ]] пулнӑ ([[Бухарест]], [[Румыни]])<ref>{{Cite web|url=https://uww.org/event/seniors-european-championships/results|title=Seniors european championships|lang=en|website=uww.org|access-date=2024-02-05}}</ref>. * [[Нарӑс, 14]] — [[Индонези]]ри [[Индонезири президент суйлавӗсем (2024)|президент суйлавĕсем]]. * [[Нарӑс, 15]] — [[Белгород]]а [[2024 ҫулхи нарӑсӑн 15-мӗшӗнчи Белгорода персе тӑни|персе тăни]]. 7 ҫын вилнӗ, 20 ҫын аманнӑ<ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.com/russian/articles/c89n5w2l1yyo|title=Белгород подвергся обстрелу, погибли семь человек, в том числе ребёнок. Что известно|lang=ru|website=BBC News Русская служба|date=2024-02-15|access-date=2024-02-15}}</ref>. * [[Нарӑс, 16]] — [[ЯНАО]]-н [[Харп (хула евӗр посёлок)|Харп]] тӗрминчи Раҫҫей оппозиционерӗ [[Навальный Алексей Анатольевич|Алексей Навальный]] вилчӗ. * [[Нарӑс, 17]] — [[Украина хӗҫпӑшаллӑ вӑйӗсем|УХВ]] [[Авдеевка|Авдеевкӑран]] [[Авдеевка ҫапӑҫӑвӗ (2022—2024)|тухнӑ]]<ref>{{Cite news|title=Ukrainian forces withdraw from Avdiivka to avoid encirclement, army chief says|first=Shaun|last=Walker|url=https://www.theguardian.com/world/2024/feb/16/ukrainian-forces-give-up-some-positions-in-avdiivka-as-russian-assault-continues|website=The Guardian|id=0261-3077|date=2024-02-17|access-date=2024-02-17|lang=en-GB}}</ref>. * [[Нарӑс, 22]] — [[Nova-C]] лартмалли модуль [[АПШ]]-н [[Intuitive Machines]] компани пӗрремӗш коммерци аппарачӗ [[Уйӑх (Ҫӗр ҫулташӗ)|Уйӑхра]] анса ларнӑ<ref>{{Cite news|title=Odysseus spacecraft lands on the moon as Nasa hails ‘giant leap forward’ – as it happened|first=|last=|url=https://www.theguardian.com/science/live/2024/feb/22/nasa-odysseus-moon-landing-intuitive-machines|website=the Guardian|id=0261-3077|date=2024-02-23|access-date=2024-02-25|lang=en-GB}}</ref>. * [[Нарӑс, 23]] — [[Эрмени]], [[де-факто]], хӑйӗн [[Коллективлӗ хӑрушсӑрлӑх килӗшӗвӗн йӗркелӗвӗ|КХКЙран]] хутшӑннине чарнӑ<ref>{{Cite web|url=https://www.kommersant.ru/doc/6532171|title=Секретариат ОДКБ не получал заявлений от Армении о приостановке членства|lang=ru|website=Коммерсантъ|date=2024-02-23|access-date=2024-03-01}}</ref>. * [[Нарӑс, 25]] — [[Беларуҫ]]ри [[Беларуçри парламентр суйлавӗсем (2024)|пӗтӗм сасӑлани кунӗ]]<ref>{{Cite web|url=https://rec.gov.by/ru/election-schedule-ru/view/elections-2024-edg#:~:text=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D0%BD%D1%8B%D0%B9%20%D0%BF%D0%BB%D0%B0%D0%BD%20%D0%BE%D1%80%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D1%85%20%D0%BC%D0%B5%D1%80%D0%BE%D0%BF%D1%80%D0%B8%D1%8F%D1%82%D0%B8%D0%B9%20%D0%BF%D0%BE,%D0%B3%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D1%81%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F%2025%20%D1%84%D0%B5%D0%B2%D1%80%D0%B0%D0%BB%D1%8F%202024%20%D0%B3.|title=Календарь выборов и референдумов {{!}} Русская версия|website=rec.gov.by|access-date=2023-12-26|archive-date=2023-12-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20231227181659/https://rec.gov.by/ru/election-schedule-ru/view/elections-2024-edg#:~:text=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D0%BD%D1%8B%D0%B9%20%D0%BF%D0%BB%D0%B0%D0%BD%20%D0%BE%D1%80%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D1%85%20%D0%BC%D0%B5%D1%80%D0%BE%D0%BF%D1%80%D0%B8%D1%8F%D1%82%D0%B8%D0%B9%20%D0%BF%D0%BE,%D0%B3%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D1%81%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F%2025%20%D1%84%D0%B5%D0%B2%D1%80%D0%B0%D0%BB%D1%8F%202024%20%D0%B3.|url-status=live}}</ref>. * [[Нарӑс, 26]] — [[Венгри]]ри [[Венгрири президент суйлавӗсем (2024)|президент суйлавĕсем]]<ref>{{Cite web|url=https://ria.ru/20240223/prezident-1929155145.html|title=Выборы нового президента Венгрии пройдут 26 февраля|lang=ru|first=|last=|website=РИА Новости|date=2024-02-23|access-date=2024-02-26}}</ref>. [[Шуйок Тамаш|Тамаш Шуйок]]а суйланă<ref>{{Cite web|url=https://magyarnemzet.hu/belfold/2024/02/hamarosan-megvalasztja-az-orszaggyules-az-uj-koztarasagi-elnokot-kovesse-nalunk-eloben|title=Megválasztották Sulyok Tamást köztársasági elnöknek|lang=hu|first=|last=|website=Magyar Nemzet|date=2024-02-26|access-date=2024-03-01}}</ref>. === Пуш === * [[Пуш, 1]]: ** [[Казахстан]] [[Казахстан вӑхӑчӗ|хӑйӗн]] пур территоринче пӗр сехет зонине йышӑннӑ (ӗлӗкхи икӗ пулнӑ)<ref>{{Cite web|url=https://www.nur.kz/society/2063623-vremya-pereveli-na-chas-nazad-v-kazahstane/?|title=Время перевели на час назад в Казахстане|lang=ru|website=www.nur.kz|date=2024-02-29|access-date=2024-03-01}}</ref>. ** [[Иран]]ти [[Иранти парламент суйлавӗсем (2024)|парламент суйлавӗсем]]. ** [[Бразили]]ри шыв инкекӗ. 40 ҫын яхӑн вилнӗ<ref>[https://t.me/MIR24MOLDOVA/3214 Telegram: Contact @MIR24MOLDOVA<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref>. ** [[Мускав]]ӑн [[Борисово масарӗ]]нчи [[Навальный Алексей Анатольевич|Алексей Навальный]] пытарӑвӗ пулнӑ<ref>{{Cite web|url=https://www.rbc.ru/politics/01/03/2024/65e1d3649a79474fb1498546|title=Алексея Навального похоронили в Москве|lang=ru|website=РБК|date=2024-03-01|access-date=2024-03-01}}</ref>. == Çавăн пекех == {{Çӳрев |Тема = 2024 çул |Портал = |Викисăмахсар = |Викикĕнеке = |Викикаларăш = |Викивулавăш = |Викитĕссем = |Викихыпар = Категори:2024 |Викиампар = Category:2024 |Метавики = |Проект = |Родовод = }} * [[2024 çул мусăкра]] * [[2024 çул литературăра]] == Асӑрхавсем == {{Асӑрхавсем|2}} {{year-stub}} [[Категори:2024 çул| ]] [[Категори:Пур хронологи ят-йышĕсем]] [[Категори:Викиампар каçă статьисем]] [[Категори:Викихыпар каçă статьисем]] [[Категори:Çулсем çинчен çырса пĕтермен статьясем]] [[Категори:2024 çул]] s3jmyrnjlujwr7innerv36xlhphltpz 856731 856728 2025-06-14T19:40:35Z Max Tenche 25572 /* Нарӑс */ 856731 wikitext text/x-wiki {{Çулсем|2024|XX ĕмĕр|XXI ĕмĕр|XXII ĕмĕр}} '''2024 ҫул (икӗ пин те ҫирӗм тӑваттӑмӗш ҫул)''' — [[Кӗркури календарӗ]]пе — [[йӗкӗр ҫул]]. 2024 ҫул [[тунтикун]]ран пуҫланнӑ. Вӑл пирӗн эрӑн 2024-мӗш ҫулӗ. Вӑл 3-мӗш пин ҫулӑн [[XXI ӗмӗр]]ӗн 3-мӗш вун ҫулӑн 4-мӗш ҫулӗ, вӑл [[2020-мӗш ҫулсем|2020-мӗш ҫулсен]] 5-мӗш ҫулӗ. Ку иртнӗ ҫул. [[Чӑваш Республики]]нче вӑл '''[[Экологи]] культурин тата [[ҫутҫанталӑк]]па перекетлӗ усӑ курмалли ҫулталӑк'''<ref>[https://minpriroda.cap.ru/action/activity/2024-god-god-ekologicheskoj-kuljturi-i-berezhnogo ЧР ҫутҫанталӑк министрлӗхӗн сайчӗ]</ref><ref>[https://glava.cap.ru/doc/laws/2023/09/04/decree-120 Чӑваш Енӗн Пуҫлӑхӗн указӗ]{{Ĕçлемен каçă|date=January 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>. [[ПНО]] йышӑнӑвӗпе ку ''[[Тӗве]]сен тӗнчери ҫулталӑкӗ''<ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/ru/sections/observances/international-years/|title=Международные годы|date=2015-01-06|publisher=www.un.org|lang=ru|accessdate=2020-01-13|archive-date=2020-01-13|archive-url=https://web.archive.org/web/20200113135546/https://www.un.org/ru/sections/observances/international-years/|url-status=live}}</ref>. [[Белоруси]]ре вӑл килӗшу, пултару та пахалӑх ҫулталӑкӗ<ref>{{Cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=_duWFEBChO0|title=Лукашенко объявил 2024-й Годом качества в Беларуси|lang=ru-RU|access-date=2023-09-30}}</ref>. [[Раҫҫей]]ре вӑл этеплӗх, ӳнер, кил-йыш та спорт ҫулталӑкӗ<ref>{{Cite web|url=https://ognov.ru/2024-god-obyavlen-prezidentom-godom-razvitiya-v-rossii/|title=2024 год объявлен президентом годом российской культуры и искусства|lang=ru-RU|last=controlistr|website=ognov.ru|date=2023-09-06|access-date=2023-10-08}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://ria.ru/20231122/semya-1911067078.html|title=Путин объявил 2024 год годом семьи|lang=ru-RU|author=|website=РИА Новости|date=2023-11-21|access-date=2023-11-22|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://tass.ru/sport/19062137|title=Путин поддержал идею возобновления спортивных парадов на Красной площади|website=TACC|access-date=2023-12-17}}</ref>. [[Пӑхӑнман Патшалӑхсен Пӗрлешӗвӗ]]нче вӑл [[ниме]] юхӑмӗн ҫулталӑкӗ<ref>{{Cite web|url=https://www.gosrf.ru/2024-god-stanet-godom-volonterskogo-dvizheniya-v-sng/|title=2024 год станет Годом волонтерского движения в СНГ|lang=ru-RU|first=Галатея|last=Петрова|website=Регионы России|date=2023-06-08|access-date=2023-10-08}}</ref>. == Пулса иртнӗ == === Кăрлач === * [[Кӑрлач, 1]]: ** [[Тури Карабах]] [[Азербайджан]] йышне вӗҫлесе интеграциленӗ, [[Тури Карабах Республики]] пӑрахӑҫ кӑларнӑ<ref>{{Cite web|url=https://www.gazeta.ru/politics/2023/09/28/17653861.shtml|title=Республика Нагорный Карабах прекращает существование. Половина жителей бежали в Армению|lang=ru|website=Газета.Ru|date=2023-09-28|access-date=2023-10-01}}</ref>. ** [[Бразили]] [[ОПЕК+]] йӗркелӗве кӗнӗ<ref>{{Cite web|url=https://www.interfax.ru/business/934125|title=Источник сообщил, что Бразилия присоединится к ОПЕК+ с 2024 года|lang=ru|website=Interfax.ru|date=2023-11-30|access-date=2023-12-01}}</ref>. ** [[Египет]], [[Иран]], [[Пӗрлешӗннӗ Арап Эмирачӗсем]], [[Сауд Аравийĕ]] те [[Эфиопи]] [[БРИКС]]а кĕнĕ<ref>{{Cite web|url=https://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/18574863|title=В БРИКС в 2024 году войдут шесть новых стран|website=TACC|access-date=2023-10-01}}</ref>. ** [[Раҫҫей]]ри [[Чернобыль инкекӗ|Отчуждени зони]] пӑрахӑҫ кӑларнӑ<ref>{{Cite web|url=https://www.rbc.ru/rbcfreenews/642740b89a79477b90634812|title=В России не станет зоны отчуждения|lang=ru|website=РБК|date=2023-04-01|access-date=2023-12-28}}</ref>. ** [[Steam]]-ӗн пулӑшу пултарни [[Windows 7]], [[Windows 8|8]], [[Windows 8.1|8.1]] валли вӗҫленӗ<ref>{{Cite web|url=https://steamcommunity.com/discussions/forum/26/3821910251180452380/|title=Steam перестанет работать на windows 7 :: Русскоязычный Форум|lang=ru|website=steamcommunity.com|access-date=2023-12-31}}</ref>. ** [[Япони тинӗсӗ]]нчи [[Япони тинӗсӗнчи ҫӗр чӗтрени (2024)|ҫӗр чӗтрени]], [[Япони]]ре 7,6-ччен магнитудӑллӑ ҫӗр чӗтрени пулнӑ. 73 ҫын вилнӗ<ref>{{Cite web|url=https://tass.ru/proisshestviya/19670537|title=Число жертв землетрясений в Японии увеличилось до 73|website=TACC|access-date=2024-01-03}}</ref>. ** [[Эфиопи]] [[Сомалиленд]]па [[Бербера]] порчӗн пӗтӗм усӑ курни валли килӗшӳ ҫырнӑ. Тата, Эфиопи Сомалилендӗн никамран пӑхӑнманлӑхне йышӑнчӗ, вӑл пӗрремӗш ҫӗр-шыв куна тунӑ пулса тӑнӑ<ref>{{Cite web|url=https://www.reuters.com/world/africa/landlocked-ethiopia-signs-pact-use-somalilands-red-sea-port-2024-01-01/|title=Ethiopia signs pact to use Somaliland's Red Sea port|website=Reuters|access-date=2024-01-13}}</ref>. * [[Кӑрлач, 2]]: ** [[Корей Республики]]нчи 3 уйӑх [[Корей Республикинчи Парламент суйлавӗсем (2024)|парламент суйлавӗсен]]ччен [[Тобуро Демократи партийӗ]]н пуҫлӑхӗ [[Ли Джэмён|Ли Чжэ Мён]] ҫине [[Ли Джэмён ҫине вӗлерме тапӑнни|вӗлерме тапӑнни]] пулнӑ, унӑн мӑйне ҫӗҫӗпе амантнӑ<ref>{{Cite news|title=В Южной Корее совершено покушение на лидера оппозиции|url=https://www.vedomosti.ru/politics/articles/2024/01/02/1013861-v-yuzhnoi-koree-pokushenie|website=Ведомости|access-date=2024-01-04|lang=ru}}</ref>. ** [[Маршалл утравӗсенчи пӗтӗм суйлавсем (2023)|Маршалл утравӗсенче пӗтӗм суйлавӗсем]]: [[Маршалл утравӗсен саккун тӑвакан канашӗ]] [[Хайн Хильда|Хайн Хильдӑна]] президент иккӗмӗш хутпа суйланӑ<ref>{{Cite web|url=https://www.rnz.co.nz/international/pacific-news/505980/hilda-heine-sworn-in-as-president-of-the-marshall-islands|title=Hilda Heine sworn in as President of the Marshall Islands|lang=en-nz|website=RNZ|date=2024-01-03|access-date=2024-01-13}}</ref>. * [[Кӑрлач, 3]] — [[Иран]]ти [[Керман теракчӗ|Керман масарӗнче теракт]] пулнӑ<ref>{{Cite web|url=https://ria.ru/20240103/terakt-1919604739.html|title=Путин выразил властям Ирана соболезнования после теракта в Кермане|lang=ru|first=|last=|website=РИА Новости|date=20240103T1814|access-date=2024-01-13}}</ref>. * [[Кӑрлач, 7]] — [[Бангладешри парламент суйлавӗсем (2024)|Бангладешри парламент суйлавӗсем]] пулнӑ<ref>{{Cite web|url=http://cikrf.ru/news/cec/54382/|title=Андрей Шутов принял участие в международном наблюдении за парламентскими выборами в Народной Республике Бангладеш|website=cikrf.ru|access-date=2024-01-13}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://bdnews24.com/bangladesh/5ps4txfm44|title=Bangladesh Election Commission schedules parliamentary polls for Jan 7|lang=en|first=Senior|last=Correspondent|website=bdnews24.com|access-date=2024-01-13}}</ref><ref>{{Cite news|title=Bangladesh election: PM Sheikh Hasina wins fourth term in controversial vote|url=https://www.bbc.com/news/world-asia-67889387|date=2024-01-07|access-date=2024-01-13|lang=en-GB}}</ref>. * [[Кӑрлач, 8]] — [[Astrobotic Technology]] компанийӗ [[Peregrine (лартмалли модуль)|Перегрин]] коммерци уйӑха лартмалли модулне вӗҫтерсе яни тунӑ. Вӗҫтерсе яни ҫӗнӗ [[Vulcan (ракета-йӑтакан)|Vulcan]] ракета-йӑтакан пулӑшпа тунӑ<ref>{{Cite web|url=https://spacenews.com/vulcan-centaur-launches-peregrine-lunar-lander-on-inaugural-mission/|title=Vulcan Centaur launches Peregrine lunar lander on inaugural mission|lang=en-US|first=Jeff|last=Foust|website=SpaceNews|date=2024-01-08|access-date=2024-01-08}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://tass.ru/kosmos/19686899|title=ULA запустила к Луне ракету Vulcan с модулем Peregrine|website=TACC|access-date=2024-01-08}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.astrobotic.com/astrobotics-peregrine-launches-to-the-moon/|title=Astrobotic’s Peregrine Launches to the Moon|lang=en-US|last=alivia|website=Astrobotic|date=2024-01-08|access-date=2024-01-08}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.nasa.gov/news-release/nasa-science-heads-to-moon-on-first-us-private-robotic-artemis-flight/|title=NASA Science Heads to Moon on First US Private Robotic Artemis Flight - NASA|lang=en-US|access-date=2024-01-08}}</ref>. * [[Кӑрлач, 9]] — [[Los Choneros]] картелӗн лидерӗ тӗрмерен тухса тарнӑран [[Эквадор]] президенчӗ [[Нобоа Даниэль|Даниэль Нобоа]] ҫӗр-шывра черетсӗр лару-тӑру йышӑннӑ<ref>{{Cite web|url=https://www.kp.ru/online/news/5621351/|title=Президент Эквадора Нобоа ввёл режим внутреннего вооружённого конфликта в стране|lang=ru|first=|last=|website=kp.ru|access-date=2024-01-13}}</ref>. * [[Кӑрлач, 11]] — Полици ӗҫлекенӗсемпе салтаксем валли ӗҫ укҫи суса тухнин йӑнӑшӗнчен [[Папуа — Ҫӗнӗ Гвиней]]ри [[Папуа — Ҫӗнӗ Гвинейри йӗркесӗрлӗхсем (2024)|йӗркесӗрлӗхсем]] пур ҫӗр-шыв тӑрӑх сиксе тухнӑ.<ref>{{Cite web|url=https://www.rnz.co.nz/international/pacific-news/506478/at-least-10-dead-after-looting-fires-on-port-moresby-s-darkest-day|title=At least 10 dead after looting, fires on Port Moresby's 'darkest day'|lang=en-nz|website=RNZ|date=2024-01-11|access-date=2024-01-13}}</ref>. * [[Кӑрлач, 12]] — [[АПШ]]па [[Аслӑ Британи]] [[Йемене авиатапӑсем (2024)|Йемене авиатапӑсене]] тума пуҫланӑ та (ӗлӗкхине АПШ ҫакна тума пуҫланӑ)<ref>{{Cite web|url=https://www.nbcnews.com/news/world/us-britain-strikes-houthi-yemen-rcna133576|title=U.S. and Britain launch strikes against Houthi rebel targets in Yemen|lang=en|website=NBC News|date=2024-01-12|access-date=2024-01-13}}</ref>. * [[Кӑрлач, 13]] — [[Китай Республикинчи президент суйлавĕсем (2024)|Тайваньти президент суйлавĕсем]]: [[Лай Циндэ]] 40% сасӑсемпе ҫӗнтернӗ<ref>{{Cite news|title=Taiwan elects Lai Ching-te, from incumbent pro-sovereignty party, as president|first=Helen|last=Davidson|url=https://www.theguardian.com/world/2024/jan/13/taiwan-ruling-partys-lai-ching-te-wins-presidential-election|website=The Guardian|id=0261-3077|date=2024-01-13|access-date=2024-01-13|lang=en-GB}}</ref>. * [[Кӑрлач, 14]] — [[Маргрете II]] [[Дани]]н король хӗрӗ патшаран тухнӑ. [[Фредерик X]] Данин ҫӗнӗ королӗ патшана ларнӑ.<ref>{{Cite web|url=https://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/19661193|title=Королева Дании отречётся от престола 14 января|website=TACC|access-date=2024-01-13}}</ref>. * [[Кӑрлач, 15]]-[[Кӑрлач, 18|18]] — [[Паймак]]ра, [[Пушкӑртстанти протестсем (2024)|Пушкӑртстанти протестсем]]<ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.com/russian/articles/ce9m7p05pe0o|title=В Башкирии сотни людей пришли к суду поддержать активиста, защищавшего шихан Куштау|lang=ru|website=BBC News Русская служба|date=2024-01-15|access-date=2024-01-17}}</ref><ref>{{Cite news|title=Экстремисты под видом экологов: кому нужны были беспорядки в Башкирии|url=https://lenta.ru/articles/2024/01/23/ekstremisty/|website=Lenta}}</ref>. * [[Кӑрлач, 24]] — [[Белгород облаҫӗнчи раҫҫей Ил-76 инкекӗ|Белгород облаҫӗнчи раҫҫей Ил-76 инкекӗ]]. * [[Кӑрлач, 26]] — [[Тувалури парламент суйлавӗсем (2024)|Тувалури парламент суйлавӗсем]]<ref>{{Cite web|url=https://www.npr.org/2024/01/25/1227066448/voting-begins-in-tiny-tuvalu-in-election-that-reverberates-from-china-to-austral|title=Voting begins in tiny Tuvalu in election that reverberates from China to Australia|website=NPR|access-date=2024-01-27}}</ref>. * [[Кӑрлач, 28]] ** [[Буркина-Фасо]], [[Мали]] тата [[Нигер]] [[ЭКОВАС]]-ран тухнӑ<ref>[https://m.gazeta.ru/politics/news/2024/01/28/22209643.shtml?utm_source=yxnews&utm_medium=mobile&utm_referrer=https%3A%2F%2Fdzen.ru%2Fnews%2Fstory%2FBurkina-Faso_Mali_iNiger_vyshli_izEHkonomicheskogo_soobshhestva_Zapadnoj_Afriki--ad52dbc7fb298ecf82b6b6e499b26705 Три страны резко оборвали связь с ECOWAS]</ref>. ** [[Финляндири парламент суйлавӗсем (2024)|Финляндири парламент суйлавӗсем]]<ref>[http://vybor-naroda.rg/vn_exclusive/255673-v-finljandii-neizbezhen-vtoroj-tur-prezidentskih-vyborov.html?utm_source=yxnews&utm_medium=mobile&utm_referrer=https%3A%2F%2Fdzen.ru%2Fnews%2Fsearch%3Ftext%3D В Финляндии неизбежен второй тур президентских выборов]{{Ĕçлемен каçă|date=February 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>. * [[Кӑрлач, 31]] — [[Малайзи]] [[Янг ди-Пертуан Агонг|корольне суйланă]] [[Ибрагим Исмаил|Ибрагим Исмаилӗн]] престолӗнче ларни, татах вӑл [[Джохор|Джохор султанӗ]] пулса тӑнӑ<ref>{{Cite web|url=https://glasnarod.ru/mir/sultan-ibragim-stal-sledujushhim-koroljom-malajzii/|title=Султан Ибрагим стал следующим королём Малайзии|lang=ru-RU|first=|last=|website=Интернет-газета «Глас Народа»|date=2023-10-27|access-date=2024-01-13}}</ref>. === Нарӑс === * [[Нарӑс, 2]] — [[Бишкек]] [[Ӑшӑэлектроцентраль|ӐЭЦ]]ĕнчи шултра авари<ref>{{Cite web|url=https://ria.ru/20240202/kirgiziya-1924943848.html|title=Число пострадавших при аварии на ТЭЦ Бишкека возросло до пяти|lang=ru|first=|last=|website=РИА Новости|date=20240202T0734|access-date=2024-02-05}}</ref>. * [[Нарӑс, 3]] — Тапнине пула [[Лисичанск]]ри ([[ЛХР]] — аннексиленĕ [[Луганск облаҫӗ]]) пекарня ишӗлсе аннӑ, 28 ҫын вилнĕ<ref>{{Cite web|url=https://ria.ru/20240204/lisichansk-1925337904.html|title=В Лисичанске завершили поисковую операцию|lang=ru|first=|last=|website=РИА Новости|date=20240204T1633|access-date=2024-02-05}}</ref>. * [[Нарӑс, 4]] — [[Сальвадорти пӗтӗм суйлавӗсем (2024)|Сальвадорти пӗтӗм суйлавӗсем]]. * [[Нарӑс, 7]] — [[Азербайджан]]ти черетсӗр [[Азербайджанти президент суйлавӗсем (2024)|президент суйлавĕсем]]<ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.com/russian/articles/clle3dl9zy9o|title=В Азербайджане проходят очередные внеочередные выборы|lang=ru|website=BBC News Русская служба|date=2024-02-07|access-date=2024-02-07}}</ref>. Хальхи президент [[Алиев Ильхам|Ильхам Алиев]] çӗнетсе суйланӑ пиллӗкмӗш срок ҫине, уншӑн 92,12% сасӑлакан ҫынсем сасӑ панӑ<ref>{{Cite web|url=https://apnews.com/article/azerbaijan-election-ilham-aliyev-39a3b0811de492afdcc96e2f17b6f797|title=Azerbaijan's Aliyev appears headed to a landslide win in election called after retaking Karabakh|lang=en|website=AP News|date=2024-02-07|access-date=2024-02-08}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://ria.ru/20240211/vybory-1926712011.html|title=Алиев победил на президентских выборах в Азербайджане|lang=ru|first=|last=|website=РИА Новости|date=2024-02-11|access-date=2024-02-11}}</ref>. * [[Нарӑс, 8]]  ** [[Пакистан]]ти [[Пакистанри парламент суйлавӗсем (2024)|парламент суйлавĕсем]]<ref>{{Cite web|url=https://www.dawn.com/news/1785760|title=President, ECP agree on holding elections on February 8|lang=en|first=|last=|website=DAWN.COM|date=2023-11-02|access-date=2024-01-13|archive-date=2024-01-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20240112120521/https://www.dawn.com/news/1785760|url-status=live}}</ref>. Никамран пӑхӑнман политиксен нумайрахӑшӗ — "Тӗрӗслӗхшӗн юхӑм" чарнӑ политика партийӗн хутшӑнаканӗсем Наци ассамблейӗнчи вырӑнсен чылайӑшӗ илнӗ<ref>{{Cite web|url=https://www.ft.com/content/35a6dd5b-2924-40ad-a650-004ec6379e00|title=Imran Khan loyalists win shock victory in Pakistan election|website=www.ft.com|access-date=2024-02-11}}</ref>. ** Иртнӗ [[Бразили]] президенчӗ Жаир Болсонарӑва патшалӑх пӑтӑрмахӗ тума хӑтланнӑшӑн айӑплама арестленӗ<ref>{{Cite web|url=https://t.me/rian_ru/230726|title=РИА Новости|website=Telegram|access-date=2024-02-11}}</ref>. * [[Нарӑс, 10]] — [[Венгри]] президенчӗ [[Новак Каталин|Каталин Новак]] ӗҫлеме вырӑнтан тухнӑ<ref>{{Cite web|url=https://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/19954637|title=Президент Венгрии подала в отставку|website=TACC|access-date=2024-02-11}}</ref>. * [[Нарӑс, 11]] — [[Финлянди]] президент суйлавӗсен иккӗмӗш пайӗ<ref>{{Cite news|title=Финляндии предстоит второй тур президентских выборов|url=https://www.svoboda.org/a/finlyandii-predstoit-vtoroy-tur-prezidentskih-vyborov-/32795413.html|website=Радио Свобода|date=2024-01-28|access-date=2024-02-05|lang=ru}}</ref>. * [[Нарӑс, 12]]—[[Нарӑс, 18|18]] — [[Европа кӗрешӳ чемпионачӗ (2024)|Европа кӗрешӳ чемпионачӗ]] пулнӑ ([[Бухарест]], [[Румыни]])<ref>{{Cite web|url=https://uww.org/event/seniors-european-championships/results|title=Seniors european championships|lang=en|website=uww.org|access-date=2024-02-05}}</ref>. * [[Нарӑс, 14]] — [[Индонези]]ри [[Индонезири президент суйлавӗсем (2024)|президент суйлавĕсем]]. * [[Нарӑс, 15]] — [[Белгород]]а [[2024 ҫулхи нарӑсӑн 15-мӗшӗнчи Белгорода персе тӑни|персе тăни]]. 7 ҫын вилнӗ, 20 ҫын аманнӑ<ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.com/russian/articles/c89n5w2l1yyo|title=Белгород подвергся обстрелу, погибли семь человек, в том числе ребёнок. Что известно|lang=ru|website=BBC News Русская служба|date=2024-02-15|access-date=2024-02-15}}</ref>. * [[Нарӑс, 16]] — [[ЯНАО]]-н [[Харп (хула евӗр посёлок)|Харп]] тӗрминчи Раҫҫей оппозиционерӗ [[Навальный Алексей Анатольевич|Алексей Навальный]] вилчӗ. * [[Нарӑс, 17]] — [[Украина хӗҫпӑшаллӑ вӑйӗсем|УХВ]] [[Авдеевка|Авдеевкӑран]] [[Авдеевка ҫапӑҫӑвӗ (2022—2024)|тухнӑ]]<ref>{{Cite news|title=Ukrainian forces withdraw from Avdiivka to avoid encirclement, army chief says|first=Shaun|last=Walker|url=https://www.theguardian.com/world/2024/feb/16/ukrainian-forces-give-up-some-positions-in-avdiivka-as-russian-assault-continues|website=The Guardian|id=0261-3077|date=2024-02-17|access-date=2024-02-17|lang=en-GB}}</ref>. * [[Нарӑс, 22]] — [[Nova-C]] лартмалли модуль [[АПШ]]-н [[Intuitive Machines]] компани пӗрремӗш коммерци аппарачӗ [[Уйӑх (Ҫӗр ҫулташӗ)|Уйӑхра]] анса ларнӑ<ref>{{Cite news|title=Odysseus spacecraft lands on the moon as Nasa hails ‘giant leap forward’ – as it happened|first=|last=|url=https://www.theguardian.com/science/live/2024/feb/22/nasa-odysseus-moon-landing-intuitive-machines|website=the Guardian|id=0261-3077|date=2024-02-23|access-date=2024-02-25|lang=en-GB}}</ref>. * [[Нарӑс, 23]] — [[Эрмени]], [[де-факто]], хӑйӗн [[Коллективлӗ хӑрушсӑрлӑх килӗшӗвӗн йӗркелӗвӗ|КХКЙран]] хутшӑннине чарнӑ<ref>{{Cite web|url=https://www.kommersant.ru/doc/6532171|title=Секретариат ОДКБ не получал заявлений от Армении о приостановке членства|lang=ru|website=Коммерсантъ|date=2024-02-23|access-date=2024-03-01}}</ref>. * [[Нарӑс, 25]] — [[Беларуҫ]]ри [[Беларуçри парламентр суйлавӗсем (2024)|пӗтӗм сасӑлани кунӗ]]<ref>{{Cite web|url=https://rec.gov.by/ru/election-schedule-ru/view/elections-2024-edg#:~:text=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D0%BD%D1%8B%D0%B9%20%D0%BF%D0%BB%D0%B0%D0%BD%20%D0%BE%D1%80%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D1%85%20%D0%BC%D0%B5%D1%80%D0%BE%D0%BF%D1%80%D0%B8%D1%8F%D1%82%D0%B8%D0%B9%20%D0%BF%D0%BE,%D0%B3%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D1%81%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F%2025%20%D1%84%D0%B5%D0%B2%D1%80%D0%B0%D0%BB%D1%8F%202024%20%D0%B3.|title=Календарь выборов и референдумов {{!}} Русская версия|website=rec.gov.by|access-date=2023-12-26|archive-date=2023-12-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20231227181659/https://rec.gov.by/ru/election-schedule-ru/view/elections-2024-edg#:~:text=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D0%BD%D1%8B%D0%B9%20%D0%BF%D0%BB%D0%B0%D0%BD%20%D0%BE%D1%80%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D1%85%20%D0%BC%D0%B5%D1%80%D0%BE%D0%BF%D1%80%D0%B8%D1%8F%D1%82%D0%B8%D0%B9%20%D0%BF%D0%BE,%D0%B3%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D1%81%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F%2025%20%D1%84%D0%B5%D0%B2%D1%80%D0%B0%D0%BB%D1%8F%202024%20%D0%B3.|url-status=live}}</ref>. * [[Нарӑс, 26]] — [[Венгри]]ри [[Венгрири президент суйлавӗсем (2024)|президент суйлавĕсем]]<ref>{{Cite web|url=https://ria.ru/20240223/prezident-1929155145.html|title=Выборы нового президента Венгрии пройдут 26 февраля|lang=ru|first=|last=|website=РИА Новости|date=2024-02-23|access-date=2024-02-26}}</ref>. [[Шуйок Тамаш|Тамаш Шуйок]]а суйланă<ref>{{Cite web|url=https://magyarnemzet.hu/belfold/2024/02/hamarosan-megvalasztja-az-orszaggyules-az-uj-koztarasagi-elnokot-kovesse-nalunk-eloben|title=Megválasztották Sulyok Tamást köztársasági elnöknek|lang=hu|first=|last=|website=Magyar Nemzet|date=2024-02-26|access-date=2024-03-01}}</ref>. * [[Нарӑс, 29]] — [[Израиль–ХАМАС вӑрҫи]]: [[Газа|Газӑри]] вӑрҫлакан [[Израиль хӳтӗленӳ вӑйӗсем]] [[гуманитарлӑ конвоя атака]] тунӑ. Атакӑна пула 100 ытла [[Палестина]] ҫыннисем вилнӗ. Палестина ҫухату тӳсӗвӗсем 30 пинччен ӳснӗ<ref>{{Cite web |date=2024-02-29 |title=More than 100 killed as Israeli troops open fire on Gazans crowded around aid convoy |url=https://www.nbcnews.com/news/world/israel-hamas-war-aid-convoy-gaza-city-dead-idf-opened-fire-rcna141195 |access-date=2024-02-29 |publisher=NBC News |language=en |archive-date=February 29, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240229215024/https://www.nbcnews.com/news/world/israel-hamas-war-aid-convoy-gaza-city-dead-idf-opened-fire-rcna141195 |url-status=live }}</ref>. === Пуш === * [[Пуш, 1]]: ** [[Казахстан]] [[Казахстан вӑхӑчӗ|хӑйӗн]] пур территоринче пӗр сехет зонине йышӑннӑ (ӗлӗкхи икӗ пулнӑ)<ref>{{Cite web|url=https://www.nur.kz/society/2063623-vremya-pereveli-na-chas-nazad-v-kazahstane/?|title=Время перевели на час назад в Казахстане|lang=ru|website=www.nur.kz|date=2024-02-29|access-date=2024-03-01}}</ref>. ** [[Иран]]ти [[Иранти парламент суйлавӗсем (2024)|парламент суйлавӗсем]]. ** [[Бразили]]ри шыв инкекӗ. 40 ҫын яхӑн вилнӗ<ref>[https://t.me/MIR24MOLDOVA/3214 Telegram: Contact @MIR24MOLDOVA<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref>. ** [[Мускав]]ӑн [[Борисово масарӗ]]нчи [[Навальный Алексей Анатольевич|Алексей Навальный]] пытарӑвӗ пулнӑ<ref>{{Cite web|url=https://www.rbc.ru/politics/01/03/2024/65e1d3649a79474fb1498546|title=Алексея Навального похоронили в Москве|lang=ru|website=РБК|date=2024-03-01|access-date=2024-03-01}}</ref>. == Çавăн пекех == {{Çӳрев |Тема = 2024 çул |Портал = |Викисăмахсар = |Викикĕнеке = |Викикаларăш = |Викивулавăш = |Викитĕссем = |Викихыпар = Категори:2024 |Викиампар = Category:2024 |Метавики = |Проект = |Родовод = }} * [[2024 çул мусăкра]] * [[2024 çул литературăра]] == Асӑрхавсем == {{Асӑрхавсем|2}} {{year-stub}} [[Категори:2024 çул| ]] [[Категори:Пур хронологи ят-йышĕсем]] [[Категори:Викиампар каçă статьисем]] [[Категори:Викихыпар каçă статьисем]] [[Категори:Çулсем çинчен çырса пĕтермен статьясем]] [[Категори:2024 çул]] a4fxx6o6q0qk0amq1ko01ir0dvh683e Пушкăртстанра протестсем 0 115192 856729 814874 2025-06-14T19:35:13Z Xqbot 2635 исправление двойного перенаправления на [[Пушкӑртстанти протестсем (2024)]] 856729 wikitext text/x-wiki #перенаправление [[Пушкӑртстанти протестсем (2024)]] arpj6a4np8faa4li4zsjl9sisglvlbk Пушкăртстанра протестсем (2024) 0 115249 856730 814782 2025-06-14T19:35:18Z Xqbot 2635 исправление двойного перенаправления на [[Пушкӑртстанти протестсем (2024)]] 856730 wikitext text/x-wiki #перенаправление [[Пушкӑртстанти протестсем (2024)]] arpj6a4np8faa4li4zsjl9sisglvlbk Кредит 0 121296 856739 839186 2025-06-15T01:59:51Z InternetArchiveBot 28304 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 856739 wikitext text/x-wiki [[File:Supreme Court2.jpg|thumb|]] {{Пĕлтерĕшсем|Кредит (пĕлтерĕшсем)}} '''Кредит''' тени кулленхи калаçура час-часах '''кĕтев''' ('''кĕтевле'''), '''кивçен''' ('''кивçенле'''), '''парăмла''' тенисемпе тÿр килеççĕ, анчах та ăславра тата [[ĕçлевлĕх]]ре те вĕсен кашнийĕн хăйне çеç тивĕçлĕ пĕлтерĕшĕсем пур. {{Cleanup}} Физикӑпа юридически сӑпатсене кредитпа тивӗҫтерес ӗҫе пурнӑҫланӑ май банксемпе заемщиксем хушшинчи кредит бокерӗ-финанс рынокне Хутшӑннӑ.<ref>[https://nakredit.kz/blog/kto-takie-kreditnye-brokery/ Кам вӑл кредит брокерӗ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20241108082025/https://nakredit.kz/blog/kto-takie-kreditnye-brokery/ |date=2024-11-08 }}</ref> Ӗҫ вӑхӑтӗнче кредит брокерӗсем нумай финанс тытӑмӗсемпе тата компанисемпе: банксемпе, страховӑйсемпе, хаклав компанийӗсемпе, куҫманлӑх агенчӗсемпе, автосалонсемпе тата ытти те пӗр-пӗринпе ҫыхӑнса тӑраҫҫӗ. == Асăрхавсем == {{Асăрхавсем}} == Литература == * {{ВТ-ЭСБЕ|Ссуда имущества|[[Яновский, Абель Ефимович|Яновский А. Е.]],}} {{Тулаш каçăсем}} [[Категори:Пăркаланмилĕхле тивĕç-ирĕк]] [[Категори:Япала тивĕç-ирĕкĕ]] [[Категори:Элтешле тивĕç-ирĕкле килĕшӳсем]] [[Категори:Тивĕç-ирĕк]] [[Категори:Кредит]] 2uamu3ymyr6vegqgv0fcuyzhlmhcp2q Паранкăллă тăрна пăрçи 0 122181 856771 839117 2025-06-15T07:11:43Z InternetArchiveBot 28304 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 856771 wikitext text/x-wiki {{Пĕлтерĕшсем|Тăрна пăрçи (пĕлтерĕшсем)}} {{Пĕлтерĕшсем|Пăрçа (пĕлтерĕшсем)}} {{Taxobox | name = Паранкăллă тăрна пăрçи | image file = Lathyrus tuberosus 3.jpg | regnum = | phylum = | classis = | ordo = | familia = | genus = | species = | subspecies = | latin = Lathýrus tuberósus} | wikispecies = | commons = | itis = | ncbi = | range map = }} '''Паранкăллă тăрна пăрçи'''{{sfn|Живан, Шкляр|1936|страницы=107}}{{sfn|Федченко|1948|с=490}}{{sfn|Агабабян|1951|с=863}}{{sfn|Медведев, Сметанникова|1981|с=305}} ({{lang-la|Lathýrus tuberósus}}) — {{bt-ruslat|Пăрçа йышшисем|Fabaceae}} ямахатри (йышри) [[Тăрна пăрçи]] кăкри (ретри) [[нумайçуллăх ӳсентăран|нумай çул ÿсекен]] [[курăк]]ла ӳсентăран. Тепĕр ят та пур пулмалла — '''сысна паранки'''. == Асăрхавсем == {{Асăрхавсем}} == Литература == {{wikisource|Ботанический словарь (Анненков)/Lathyrus tuberosus/ДО|Lathyrus tuberosus}} * {{КормРастСССР|автор=[[Агабабян Ш. М.]]|том=2|стр=863—864|ref=Агабабян}} * {{ИОРСР|часть=803. ''Thalictrum simplex'' L. — Чина клубненосная|том=2|стр=446}} * Живан В. П., Шкляр Н. М. Новое кормовое растение — чина клубненосная (lathyrus tuberosus) // Природа : журнал. — 1936. — № 10. — С. 107—112. * Медведев П. Ф., Сметанникова А. И. Кормовые растения европейской части СССР. — Л.: Колос, 1981. — С. 305—306. — 336 с. — 25 000 экз. * Никифоров Ю. В. Алтайские травы-целители. — Горно-Алтайск: Юч-Сумер – Белуха, 1992. (Дата обращения: 10 ноября 2009) * Руднянская Е. И. Пыльценосы семейства бобовых // Пчеловодство : журнал. — 1982. — № 9. — С. 16—17. * Руднянская Е. И. Пыльцевая продуктивность некоторых растений // Пчеловодство : журнал. — 1985. — № 2. — С. 16. * Федченко Б. А. Род 826. Чина — LATHYRUS L. // Флора СССР = Flora URSS : в 30 т. / начато при рук. и под гл. ред. В. Л. Комарова. — М. ; Л. : Изд-во АН СССР, 1948. — Т. 13 / ред. тома Б. К. Шишкин, Е. Г. Бобров. — С. 490–491. — 588 с. — 4000 экз. == Каçăсем == * [http://www-sbras.nsc.ru/win/elbib/atlas/flora/450.html Электронный каталог сосудистых растений Азиатской России: чина клубненосная] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160305222000/http://www-sbras.nsc.ru/win/elbib/atlas/flora/450.html |date=2016-03-05 }} {{V|10|11|2009}} * [http://flower.onego.ru/liana/lathyrus.html Энциклопедия декоративных садовых растений: чина] {{V|10|11|2009}} {{Внешние ссылки|Растения}} [[Категори:Тăрна пăрçи|клубненосная]] [[Категори:Евразири флора]] [[Категори:Сиплĕ ӳсентăрансем]] [[Категори:Садри декоративлă ӳсентăрансем]] [[Категори:Species Plantarum кĕнекере çырса кăтартнисем]] [[Категори:Çум ӳсентăрансем]] [[Категори:Пăрçалла тĕш культурăсем]] [[Категори:Пăрçа йышшисем]] 40ix093pc3duk5pqj89295px50g2ddz Кĕнекен тĕнчери стандартлă номерĕ 0 125516 856735 854437 2025-06-14T23:08:18Z InternetArchiveBot 28304 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 856735 wikitext text/x-wiki == Асăрхавсем == {{асăрхавсем}} {{Delete}} == Каçăсем == * [http://www.isbn-international.org/ The International ISBN Agency] * [http://bookchamber.ru/isbn.html ПОРЯДОК ПРИСВОЕНИЯ НОМЕРА ISBN] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170811030943/http://www.bookchamber.ru/isbn.html |date=2017-08-11 }} * {{cite web|url=http://www.tgraf.ru/isbn.html |title=ISBN, УДК, ББК, штриховые коды, выходные данные |website=Издательское агентство «Типограф» |accessdate=2019-06-19 |lang=ru |description= |deadlink= |archivedate= |archiveurl= |ref=Типограф }} * [http://BookChamber.Ru Официальный веб-сайт] ''[[Российская книжная палата|Российской книжной палаты]]'' * [https://web.archive.org/web/20100907234533/http://www.bookchamber.ru/content/isbn/infoisbn.html РКП — Пособие для издателей по ISBN] * [http://www.iso.org/iso/en/CatalogueDetailPage.CatalogueDetail?CSNUMBER=36563&ICS1=1&ICS2=140&ICS3=20 ISO 2108:2005] на [http://www.iso.org www.iso.org] * RFC 3187 <!-- should be automatically linked by Wikipedia --> Использование индексов ISBN в качестве [[URN]] * [http://ISBN.Org/converterpub.asp Онлайн-конвертер 10-значных ISBN в 13-значные] на [http://ISBN.Org ISBN.Org] * [http://ofeni.ru/need/?isbn Расчет и проверка контрольной цифры 10-значных и 13-значных номеров ISBN самостоятельно] {{Тулаш каçăсем}} {{Кĕнеке кăларăмĕн туху хыпарĕсем}} {{ISO cтандарчĕсем}} [[Категори:Библиографи]] [[Категори:Уникаллă идентификаторсем]] [[Категори:ISO стандарчĕсем]] [[Категори:Кăларавăш ĕçĕ]] [[Категори:Туху хыпарĕсем]] [[Категори:ISBN]] [[Категори:Библиотекăри каталогсем тата классификаторсем]] e47vtdt1wimpg0nj9nzb4nq3xky2yh5 Кĕл 0 125866 856733 856008 2025-06-14T22:45:04Z InternetArchiveBot 28304 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 856733 wikitext text/x-wiki {{Пĕлтерĕшсем|Кĕл (пĕлтерĕшсем)}} [[Ӳкерчĕк:Steinkohlenasche.jpg|thumb|Çĕркăмрăкне çунтарнă хыççăн юлнă кĕл]] [[Ӳкерчĕк:Paper ash, Burnt paper, Rostov-on-Don, Russia.jpg|thumb|Хут çунтарнă хыççăн юлнă кĕл]] {{Навигаци|Викисловарь=кĕл}} '''Кĕл''' — мĕне те пулсан çунтарсан пулакан юлашки/каяш, çунманни. == Çавăн пекех == * [[Кĕллĕх]] == Асăрхавсем == {{Асăрхавсем}} == Литература == * Зола // Казахстан. Национальная энциклопедия. — Алматы: Қазақ энциклопедиясы, 2005. — Т. II. — ISBN 9965-9746-3-2. (CC BY-SA 3.0) == Каçăсем == * [http://www.new-garbage.com/?id=10233 Можно ли использовать золу и шлаки тепловых электростанций для производства стройматериалов] * [http://www.ecosanres.org/pdf_files/ESR1web-Russian.pdf Серия публикаций EcoSanRes] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20230307234531/http://www.ecosanres.org/pdf_files/ESR1web-Russian.pdf |date=2023-03-07 }} {{Тулаш каçăсем}} [[Категори:Минераллă пулăхлатăшсем]] i6qvov964b1mnb7acpnsswp1a9ao4hi Шаблон:Potd/2025-06-18 10 125996 856720 2025-06-14T18:36:25Z Ymblanter 7764 Ҫӗнӗ страница: «Nottuln, Gladbeck, Grashalm -- 2024 -- 4342.jpg» 856720 wikitext text/x-wiki Nottuln, Gladbeck, Grashalm -- 2024 -- 4342.jpg 6u79i8ii7pxnsco4cxq95r2snsw7p7f Шаблон:Potd/2025-06-18 (cv) 10 125997 856721 2025-06-14T18:36:43Z Ymblanter 7764 Ҫӗнӗ страница: «Колос на закате, Гладбек, Ноттульн, Северный Рейн - Вестфалия, Германия» 856721 wikitext text/x-wiki Колос на закате, Гладбек, Ноттульн, Северный Рейн - Вестфалия, Германия p77te1pnpeahw8140fwvrpijuy56ahj Ӑшӑэлектроцентраль 0 125998 856722 2025-06-14T19:00:25Z Max Tenche 25572 [[Ăшăэлектроцентраль]] ҫине куҫарни 856722 wikitext text/x-wiki #redirect [[Ăшăэлектроцентраль]] cie11ibyn0vryz6wutiu6ox7vsml3rg Украина хӗҫпӑшаллӑ вӑйӗсем 0 125999 856724 2025-06-14T19:15:41Z Max Tenche 25572 [[Украина хĕçпăшаллă вăйĕсем]] ҫине куҫарни 856724 wikitext text/x-wiki #redirect [[Украина хĕçпăшаллă вăйĕсем]] o6zlpzr0eewde9ixwwh6y28rz8tcao1 Уйӑх (Ҫӗр ҫулташӗ) 0 126000 856725 2025-06-14T19:22:20Z Max Tenche 25572 [[Уйăх (Çĕр çулташĕ)]] ҫине куҫарни 856725 wikitext text/x-wiki #redirect [[Уйăх (Çĕр çулташĕ)]] 3brnypxrzsqjb13iq29em3xb3djssdb Кострома облаҫӗ 0 126001 856765 2025-06-15T06:11:05Z Max Tenche 25572 чӑвашсен официаллӑ ҫырулӑхӗ - кирил ҫырулӑхӗ 856765 wikitext text/x-wiki #redirect [[Хустӑрма облаҫӗ]] 3j6uvn3rs6jylqxsc1ecrcmo6s1nemh Кострома облаçĕ 0 126002 856766 2025-06-15T06:11:43Z Max Tenche 25572 [[Хустӑрма облаҫӗ]] ҫине куҫарни 856766 wikitext text/x-wiki #redirect [[Хустӑрма облаҫӗ]] 3j6uvn3rs6jylqxsc1ecrcmo6s1nemh Хустăрма облаçĕ 0 126003 856767 2025-06-15T06:12:16Z Max Tenche 25572 [[Хустӑрма облаҫӗ]] ҫине куҫарни 856767 wikitext text/x-wiki #redirect [[Хустӑрма облаҫӗ]] 3j6uvn3rs6jylqxsc1ecrcmo6s1nemh НАТО 0 126004 856769 2025-06-15T06:27:52Z Max Tenche 25572 [[NATO]] ҫине куҫарни 856769 wikitext text/x-wiki #redirect [[NATO]] gijz7t0ap662yzypqhm83jsvks8j4k5