Википеди cvwiki https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%C4%95%D0%BF_%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%86%D0%B0 MediaWiki 1.45.0-wmf.6 first-letter Медиа Ятарлă Сӳтсе явасси Хутшăнакан Хутшăнаканăн канашлу страници Википеди Википеди сӳтсе явмалли Ӳкерчĕк Ӳкерчĕке сӳтсе явмалли MediaWiki MediaWiki сӳтсе явмалли Шаблон Шаблона сӳтсе явмалли Пулăшу Пулăшăва сӳтсе явмалли Категори Категорине сӳтсе явмалли TimedText TimedText talk Модуль Обсуждение модуля Мурманск облаçĕ 0 9462 857161 857106 2025-06-21T08:45:26Z A09 30435 Reverted 1 edit by [[Special:Contributions/Каштанов Варелий|Каштанов Варелий]] ([[User talk:Каштанов Варелий|talk]]): Rv test edits (TwinkleGlobal) 857161 wikitext text/x-wiki {{РФ субъекчĕ |RuNm = Мурманск облаçĕ |OfNm1 = Мурманская область |OfNm2 = &nbsp; |FSFlag = Flag_of_Murmansk_Oblast.svg |FSCoA = Герб_Мурманской_области.svg |FlagLnk = Мурманск облаҫӗн Ялавӗ |CoALnk = Мурманск облаҫӗн гербӗ |FSMap = Map of Russia (2014–2022) - Murmansk Oblast.svg |FSCtrWhat = Тĕп хули |FSCtrNm = [[Мурманск]] |AreaRnk = 25 |TotArea = 144 902 |WaterPrcnt = |PopRnk = 66 |PopQty = 658 698 çын |PopCtDate = 2023 |PopDens = 4,55 çын |FedDistrNm = [[Çурçĕр-Анăç федераци тăрăхĕ]] |EcRegNm = [[Çурçĕр экономика районĕ]] |CadNo = 51 |LangLangs = s |OfLangs = [[Вырăс чĕлхи]] |HeadTtl = Губернатор |HeadNm = [[Чибис Андрей Владимирович]] |ViceTtl = Облаç думин председателĕ |ViceNm = [[Дубовой Сергей Михайлович]] |LegislTtl = |LegislNm = |FSAnthem = [[Мурманск облаçĕн гимнĕ]] |FSUTC = +0300 }} '''Мурманск облаçĕ''' (''Кола Ен'', {{lang-ru|Мурманская область}}) — [[Раççей Федерацийĕ|Раççей Федерацин]] [[Çурçĕр-Анăç федераци тăрăхĕ]], [[Çурçĕр экономика районĕ]] кĕрекен субъекчĕ. Тĕп хули — [[Мурманск]] хули. 1938 çулхи çу 28 мĕшĕнче никĕсленнĕ. 2019 çултан облаç губернаторĕ — [[Чибис Андрей Владимирович]]<ref>{{Cite web|url=http://kremlin.ru/events/president/news/60124|title=Встреча с Андреем Чибисом|author=|website=Президент России|date=|publisher=}}</ref>. Ĕлĕк [[Ленинград облаçĕ]]н тытăмĕнче Мурманск тăрăхĕ пулнă. == Географи == Облаç Раççейĕн çурçĕр-анăçĕнче вырнаçнă. Лаптăкĕ 144,9 пин çм². Облаçĕн административлă тĕпĕ — Мурманск хули. Облаç Кола ӳрутрвĕнче, Çурçĕр поляр унки леш енче ларать. Кăнтăрта [[Карели Республики]]пе чикĕленет, анăçра — [[Норвеги]]пе тата [[Финлянди]]пе. [[Шурă тинĕс|Шурă]] тата [[Баренц тинĕсĕ]]сен шывĕсемпе çăвăнать. Авал тахçан Кола çурутравĕ пĕтĕмпех пăрлăхпа витĕннĕ пулнă, кайран çĕр çинче тарăн йĕрсем хăварса, пăрлăх шуçса тухнă, çавăнпа Мурманск облаçĕнче питĕ нумай шывсем ([[Варзуга]], [[Умба]], [[Нива]], [[Воронья]], [[Кола]], [[Тулома]], чи вăрăмми — [[Поной]]) тата кӳлĕсем ([[Умбозеро]], [[Ловозеро]], чи анлă лаптăкли — [[Имандра]]). Мурманск облаççĕрĕсенче [[Хибин]] тăвĕсем пур, унта кашни çул [[альпинист]]сем пуçтарăнаççĕ. == Климат == Кăнтăр енче вăтам тинĕслĕ, çурçĕр енче — субарктика климачĕ, ăшă [[Гольфстрим]] юхăмĕ пулнипе, çавăн пирки кунта çулĕпех тинĕс шыв çулĕсем уçă. Хĕлле — [[поляр каçĕсем]], çулла — [[поляр кунĕсем]]. == Çутçанталăкĕ == Пĕтĕм çĕрĕсенче [[тундра]] е хутăш тундра-вăрман, кăнтăр енче çеç — çурçĕр [[тайга|тайги]]. Йывăçсем облаçĕн çурçĕрĕнче карликлă (хурăн тата осина), кунта чăрăш лайăх ӳсет, хырсем тĕл пулаççĕ, тундрăра мăкпа тата лишайника сарса хунă пекех, çырла та нумай: черника, морошка, голубика, брусника тата клюква питĕ сарăлнă. Чĕрчунсем сахалтарах, шыв фауни çĕр çинчирен темĕн тĕрлĕрех. Тилĕсем, куницăсем, горностаи тĕл пулаççĕ, песец, кашкăр та хура упа, лоси и северные олени, пакшасем тата леммингсем нумай. Кайăксенчен шурă куропаткăна, поляр тăмине, тетеревсене тата глухарсене курма пулать, вăрмансенче снегири, синицы, свиристели пур. Нумай чарлансем, крачексем тата ытти тинĕс кайăкĕсем. Мурманск облаçĕнче треска, тинĕс окунĕ, палтус, зубатка, камбала, сельдь пуллисене тытаççĕ. Юхханшывсенче форель пур. == Халăхĕ == [[2005]] çулта кунта 872,8 пин çын пурăнать. Халăх-çын тăвăрлăхĕ: 6,0 çын/çм² (2005), хуласенче 91,5 % (2005) çын пурăнать. == Истори == Облаçе [[1938]] çулхи [[çу, 28]] йĕркеленĕ. == Хуласем == * [[Апатиты]] * [[Заполярный]] * [[Кандалакша]] * [[Кировск]] * [[Ковдор]] * [[Кола]] * [[Мончегорск]] * [[Оленегорск]] * [[Полярные Зори]] == Хупăннă хуласем, посёлксем == * [[Видяево]] * [[Гаджиево (Скалистый)]] * [[Заозёрск]] * [[Островной]] * [[Полярный]] * [[Североморск]] * [[Снежногорск]] == Урăх çĕртре кăтартни == * [http://www.kolvica.ru/ Кола çурутравĕн Туристсен Информаци Тĕпĕ "Колвица-Тур"] * [http://www.hibiny.ru/ Хибины.ru - Мурманск облаçĕн информаци серверĕ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070312164158/http://www.hibiny.ru/ |date=2007-03-12 }} * [http://www.region51.com/ Мурманск облаçĕн информаци ресурсĕ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071110230141/http://region51.com/ |date=2007-11-10 }} * [http://www.gov-murman.ru/ Мурманск облаçĕн Ертĕвĕ. Ӗçтăакан органсен официаллă порталĕ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20201127032238/http://www.gov-murman.ru/ |date=2020-11-27 }} * [http://www.tur.samara.ru/cgi-bin/allrussia/index.pl?act=reg&id=51& МУРМАНСК ОБЛАÇӖ. Административлă-çĕрсен пайланăвĕ Справочникĕ, 1.01.2005 ç. — каталогĕ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110831151903/http://www.tur.samara.ru/cgi-bin/allrussia/index.pl?act=reg&id=51& |date=2011-08-31 }} [[Категори:Мурманск облаçĕ]] {{Мурманск облаçĕ}} {{Çурçĕр-Анăç федераци тăрăхĕ}} {{Раççей Федерацин субъекчĕсем}} dsvzs1gv4g1dw8fuqgd6qq5g1ljndld Пенза 0 13049 857138 856719 2025-06-21T02:57:25Z InternetArchiveBot 28304 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 857138 wikitext text/x-wiki '''Пе́нза''' — [[Раççей]] хули (хула статусĕ — [[1719]]&nbsp;çултанпа) &nbsp; [[Пенза облаçĕ]]н административлă тĕпĕ (с&nbsp;[[1939]]&nbsp;çултанпа). [[1663]]&nbsp;çулта, карман вырăнĕпе йĕркеленĕ. Хула лаптăкĕ 288,5&nbsp;çм², халăхĕ 487&nbsp;пин çын (&nbsp;[[2025]] хыпарсем тăрăх &nbsp;çулхи). Пензăра пурăнакансене '''''пе́нзенецсем''''' е '''''пензяксем''''' теççĕ. == Тавралăхĕ == Хула [[Атăлçи сăртлăхĕ]]нче, [[Сăр (юханшыв)|Сăр]] ([[Атăл]] юппи) хĕрринче ларать. Мускава çитме&nbsp;709&nbsp;çм (чукун çулĕпе), &nbsp;630&nbsp;çм (Мускав-Челябинск (М5) автомобиль трассипе) &nbsp;кăнтăр-тухăçалла&nbsp;[[Мускав]]ран. Хула тăватă района пайланать— Железнодорожный, Ленинский, Октябрьский тата Первомайский. == Аслă пĕлӳлĕх керменĕсем == * [http://www.pnzgu.ru/] (1993 çулсен — Пенза политехника институчĕ) * [http://www.psta.ru/] (малтан — Завод-втуз, Пенза политехника институчĕ çумĕнче) * [http://pgpu.penza.com.ru/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070912180852/http://pgpu.penza.com.ru/ |date=2007-09-12 }} * [http://www.pgsha.penza.com.ru/] * [http://www.gasa.penza.com.ru/] * [[Пенза артиллери инженерлă институчĕ]] (унчен Пенза артиллерин Тĕп маршалĕ Н. Н. Воронов ячĕллĕ аслă артиллери инженерлă училищи) == Культура == === Театăрсем === * [[Пенза облаçĕн А.В. Луначарский ячĕллĕ драма театарĕ]] * [[Пенза облаçĕн пуканесен театăрĕ «Орлёнок»]] * [[Пенза облаçĕн çамрăк куракансен театăрĕ]] === Кинотеатăрсем === * [http://kino.sovremennik.info «Современник» кинокомплексĕ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110727062202/http://www.pnzgu.ru/ |date=2011-07-27 }} === Музейĕсем === * [http://www.museum.ru/M735 Тăван ен] ([[1905]] çулта уçнă) * [http://www.museum.ru/M731 Литература музейĕ] * [http://www.museum.ru/M1907Сцена ӳнерлĕхĕнмузейĕ] [[Мейерхольд, Всеволод Эмильевич]] * [http://www.penza.ru/root/social/culture/Penza_museums/people_art Музей народного творчества]{{Ĕçлемен каçă|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * [http://www.museum.ru/M1573 Ӳкерчĕксен галерейи] [[Савицкий Константин Аполлонович|К. А. Савицкий]] ячĕллĕ. * [http://www.museum.ru/M1574 Пĕр ӳкерчĕк музейĕ] * [http://www.museum.ru/M762 ăсчах-историк музейĕ] [[Ключевский Василий Осипович]] [[Ӳкерчĕк:Penza Gladkov street.jpg|right|250px|thumb|Гладков урамĕ]] == Сывлăх управлăхĕ == * [[Хулан Г. А. Захарьин ячĕллĕ тĕп пульници]] == Каçăсем == * [http://www.penza-gorod.ru/ Хула администрацийĕн официаллă сайчĕ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160223105328/http://www.penza-gorod.ru/ |date=2016-02-23 }} * [http://penza-online.ru/ Хыпарлă портал «Пенза-Онлайн»] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080409220052/http://www.penza-online.ru/ |date=2008-04-09 }} * [http://www.pnz.ru/ Пензăн хыпарлă порталĕ PNZ.RU] * [http://penza.rfn.ru/ ПТРК «Пенза». Пензă çĕрĕсен паллă хыпарĕсем] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170314224933/http://penza.rfn.ru/ |date=2017-03-14 }} * [http://maps.google.com/maps?ll=53.2,45.02&spn=0.08,0.129089&t=k&hl=en Пенза хули, космосран пăхсан] * [http://pnz.ru/ Пензăн хыпарлă порталĕ] * [http://heraldicum.narod.ru/russia/subjects/towns/penza.htm Пенза гербĕн историйĕ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20040720082350/http://heraldicum.narod.ru/russia/subjects/towns/penza.htm |date=2004-07-20 }} {{Пенза облаçĕ}} {{Ĕçри хастарлăх хулисем}} [[Категори:Пенза облаçĕ]] jez5a3lo40wxi7mghojx89oxu7vlvp4 Интернет 0 16319 857115 794452 2025-06-20T12:15:51Z InternetArchiveBot 28304 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 857115 wikitext text/x-wiki {{Пĕлтерĕшсем|Тетел (пĕлтерĕшсем)}} [[Ӳкерчĕк:Internet map 1024.jpg|thumb|300px|Интернет эрешĕн çыханăвĕсене ӳкерсе-çырса кăтартни]] [[Ӳкерчĕк:First Web Server.jpg|225px|thumb|This [[NeXT Computer]] was used by [[Sir Tim Berners-Lee]] at [[CERN]] and became the world's first [[Web server]].]] [[Ӳкерчĕк:Icannheadquarters.jpg|thumb|225px|ICANN headquarters in [[Marina Del Rey]], [[California]], United States]] '''Интерне́т''' ({{lang-en|Internet, Interconnected Networks}} — çыхăнуллă эрешсем, [''интэрнэ́т'']) — пĕтĕм хыпарлă тата шутлав янтă пуррисен (ресурссăсен) телекоммуникаци эрешĕсем. [[Пĕтĕм тĕнче эреш карти]]н '''физикăллă''' никĕсĕ пулса тăрать. Часах '''Пур тĕнче эрешĕ''' тата '''Пĕтĕмлĕ (глобаллă) эреш''' тесе те палăртаççĕ. Çаплах «'''ине́т'''», «'''нэт'''» тени те тĕл пулать. [[2008]] çул варринелле Интернетпе пĕрмаях усă куракансен йышĕ 1,4 млрд çынна (çĕр чăмăрĕн чĕрĕк пайĕ).<ref>[http://www.internet.ru/node/18678 internet.ru]</ref> çитрĕ. == Интернет эрешĕн кунĕ-çулĕ == ARPANET-ăн пĕрмĕш серверне [[1969]] çулхи [[авăн, 1]] [[Калифорни университечĕ|Калифорни университетĕнче]] ([[Лос-Анджелес]]) ĕçе кĕртнĕ. «Honeywell 516» [[компьютер]]ĕн 12 КБ [[оперативлă аставăм]]ĕ пулнă. [[1971]] çул тĕлне эшер витĕр [[электронлă почта|электронлă почтăна]] куçармалли пĕрремĕш [[Компьютер программи|программăна]] çырса хатĕрленĕ, вăл вара пур усă куракан кăмăлне юранă. [[1973]] çулта эреш çумне [[трансатлантика телефон кабелĕ]] витĕр [[Аслă Британи]]пе [[Норвеги]]ри пĕрремĕш ют çĕр йĕркелӳлĕхĕсене çыхăнтарать, çакăнтанпа вара интернет тĕрлĕ çĕршывсене пĕрлештерме тытăнать. [[1984]]çулта домен ячĕсене ({{lang-en|Domain Name System, [[DNS]]}}) йĕркелесе хута янă. == Интернет протоколĕсем == {| class="prettytable" !colspan="6" align="left"| 1. [[Хушма шайĕ]] |- | * [[DNS]] * [[FTP]] | * [[HTTP]] * [[HTTPS]] | * [[IMAP]] * [[LDAP]] | * [[POP3]] * [[SMTP]] | * [[SSH]] * [[Telnet]] | * [[XMPP]] ([[Jabber]]) * [[SNMP]] |- !colspan="6" align="left"| 2. [[Сеансăн шайĕ]]/[[курăмлăх шайĕ]] |- | * [[SSL]] | * [[TLS]] |- !colspan="6" align="left"| 3. [[Транспорчĕн шайĕ]] |- | * [[TCP]] | * [[UDP]] |- !colspan="6" align="left"| 4. [[Эрешĕн шайĕ]] |- | * [[BGP]] * [[ICMP]] | * [[IGMP]] * [[IP]] | * [[OSPF]] | * [[RIP2|RIP]] | * [[EIGRP]] | * [[IS-IS]] |- !colspan="6" align="left"| 5. [[Каналăн шайĕ]] |- | * [[Ethernet]] | * [[Frame relay]] | * [[HDLC]] | * [[PPP (эреш протоколĕ)|PPP]] | * [[SLIP]] |} == Цензура интернетре == === Китай === [[Китай]]ра «Аслă Китай [[брандмауэр|файерволĕ]]» ({{lang-en|«Great Firewall of China»}}) ĕçлет, вăл '''иккĕленӳллĕ ăшлăхлă''' [[веб-сайт|сайтсен]] [[IP-адрес]]ĕсене чаркалать. Хăйĕн пурнăçне çăмăллатас тесе, Китай правительстви [[интернет-провайдер|провайдерсене]] кирлĕ мар сайтсене чарса тăма хушнă (тĕслĕхрен, [http://news.bbc.co.uk/ BBC çĕнĕ хыпар сайчĕ]). [[2006]] çулхи кăрлачра «[[Google]]» компани, тинех, Китайра хăйĕн шырав сайтне уçнă. Анчах та, Китай правительствипе килĕшсе татăлнипе, шырава кăштах хĕстернĕ. [[Википеди]]е Китайра чарса лартнă. Кулăшла та пулĕ, анчах Китай правительстви çак чарака «[[МИХ|массăллă информаци хатĕрĕсене]] ирĕксĕрлес ĕçе пропогандăлассипе кĕрешме» туса лартнă. Тĕплĕнрех [[Википеди:Пресса Википеди пирки/Вики пирки|википеди пресси пирки]] вулăр. === Иран === Википедие кĕрессине [[Иран]]ра 2006 çулхи [[раштав, 3]], халăх кăмăллакан урăх сайтсемпе пĕрле, тĕслĕхрен [[YouTube]] тата [[IMDb]], хупса хунă. Çакна çĕршывра анăç культурин сĕмĕпе кĕрешес кампанипе çыхăннă. === Куба === 2004 — 2008 çулсенче [[Куба|Кубăра]] Пĕтĕм тĕнче эркшĕпе тухтăрсем кăна усă курма пултарнă, ытти граждансене çакна саккун вăйĕпе чарнă.<ref>http://www.lenta.ru/internet/2004/01/10/cuba/</ref> === Раççей === [[2007]] çулхи [[çу, 23]] [[Çĕн Çепĕр]] хула сучĕ Academ.org («Первая Миля») эрешне хăйĕн ресурсĕпе усă куракансене [[Экстремизм|экстремист]] сайчĕсене кĕме чарнă. [[Раççей Прокуратури|Прокуратурăн]] [[çу, 29]] çырăвĕпе, вăл «экстремизм тĕсĕллĕ интернет-ресурсĕсене кĕме чарма пултаракан хăш виçесене йышăннă». [[ХФХ]] облаç управленипе пĕрле прокурорсем тăватă район провайдерне — «Первая Миля», «Академтелеком», «Полимекс плюс» тата «Сибирь-Телеком» — экстремистсен ресурсĕсене кĕрес тĕлпе тĕрĕсленĕ.<ref>[http://news.ngs.ru/more/28489.php «НГС.НОВОСТИ», «Превед, цензура», 6 июня 2007] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090722100724/http://news.ngs.ru/more/28489.php |date=2009-07-22 }}</ref> === Çурçĕр Корей === [[Çурçĕр Корей]]а тулаш интернетпе çыхăнтаракан канал пур, анчах та çĕршв шалĕнче веб-серверсем çук; çурçĕр корей правительствин сайчĕсене ([http://www.kcckp.net/ru/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20091102012404/http://www.kcckp.net/ru/ |date=2009-11-02 }}, [http://www.kcna.co.jp/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20041006163736/http://www.kcna.co.jp/ |date=2004-10-06 }}) урăх патшалăхсенче вырнаçтарнă. Çапах та, [[2004]] çултанпа КХДР-та анлă мар ушкăн çын валли [[электронлă почтă]] ĕçлет; пĕр [[интернет-кафе]] пур. Çав чухнех «[[Кванмен]]» çурçĕр корей шалти компьютер эрешĕ ĕçлет<ref>[http://old.russ.ru/netcult/globus/20030212.html «Русский Журнал», «Северная Корея: „красный“ Интернет с душком капитализма», 12 февраля 2003] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130314045623/http://old.russ.ru/netcult/globus/20030212.html |date=2013-03-14 }}</ref>, ăна тулаш Интернетпе çыхăнтарман. == [[Рунет]] == '''Рунет''' (сасă паллисемпе, [''рунэ́т''] вуланать) — пĕтĕм тĕнчери Интернет эрешĕн [[вырăс чĕлхи]]ллĕ пайĕ. Кĕскерех каласан, Рунет — '''[[.ru]]''' тата '''[[.su]]''' наци доменĕсен Пĕтĕм тĕнчери эрешĕн пайĕ. [[1987]]—[[1994|94]] çулсем тăван Интернетшĕн паллă шутланаççĕ. [[Атом энерги И. В. Курчатов институчĕ]]пе [[Минавтопром]]ăн ИПК-ĕнче çуралнă профессиллĕ ăслăх эрешĕ 1990 çулхи [[çурла, 28]] тĕнчери Интернет эрешĕпе çыхăнса хальхи раççей эрешĕсен никĕсне хывать. 1990 çулхи [[авăн, 19]] [[InterNIC]] Тĕнче информации центрĕн хыпар базинче [[.su]] пĕрремĕш шайри домена регистрланă. Çакăнтанпа [[Совет Союзĕ]]нче Интернете çул уçăлать. 1994 çулхи [[ака, 7]] InterNIC-ра пĕрремĕш [[.ru]] раççей доменне регистрланă. == Çавăн пекех пăхăр == * [[Киберуçлăх]] * [[Дотком]] * [[Эреш нейтралитечĕ]] * [[Хостинг]] * [[Интернет янтă пурин каталогĕ]] * [[Пиринг эрешĕ]] * [[Геолокаци]] * [[Спам]] * [[Чăваш Тетелĕ|Чăвашнет]] === Истори === * [http://www.w3.org/History/19921103-hypertext/hypertext/WWW/TheProject.html Тĕнчери пĕрремĕш веб-сайт (архив)] * [http://www.isoc.org/internet/history/brief.shtml Тетел историйĕ, ISOC ] * [http://www.internetvalley.com/archives/mirrors/cerf-how-inet.txt Тетел мĕнле çуралнă] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060701050011/http://www.internetvalley.com/archives/mirrors/cerf-how-inet.txt |date=2006-07-01 }} * [http://www.zakon.org/robert/internet/timeline/ Тетел хронологийĕ «Hobbes' Internet Timeline» v7.0] * [http://home.al.ru/zakon/ Hobbes' Internet Timeline v6.1 вырăсла] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071022152650/http://home.al.ru/zakon/ |date=2007-10-22 }} === Интернетĕн тĕрлĕ аспекчĕсем === * акăлчанла ** [http://computer.howstuffworks.com/internet-infrastructure.htm Научно-популярное объяснение инфраструктуры Интернета на сайте «How Stuff Works»] ** [http://www.w3.org/People/Berners-Lee/Weaving/Overview.html Тим Бернерс-Ли «Эрешмен картине тĕрлесе: «Пур тĕнчери эрешĕн» пуçламăшĕпе пуласлăхĕ онлайн кĕнеки.] ** [http://samvak.tripod.com/internet.html Статья «Интернет как СМИ»] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160211211040/http://samvak.tripod.com/internet.html |date=2016-02-11 }} * вырăсла ** [http://www.i2r.ru/ «I2R» тетел-индустри янтă пуррисем] ** Курс лекций «[http://yury.name/internet.html Тетел алгоритмĕсем]» ** [http://www.vz.ru/society/2008/3/20/153668.html Тетел чухлама вĕренет] == Каçăсем == == Асăрхавсем == {{асăрхавсем}} [[Категори:Интернет]] biy6ttoye2otnl6l2jvnzdifmtj3x4f Шаблон:Телесериал 10 24076 857143 856519 2025-06-21T05:42:55Z VolnyiLev 24492 857143 wikitext text/x-wiki {{Карточка |кĕлетке_стилĕ = |çĕлĕк = |çĕлĕк_стилĕ = |çӳлте = {{{ChuvTitle|{{{ЧăвЯчĕ|{{PAGENAME}}}}}}}} |стиль_çӳлте = background:#C6C9FF; font-size:larger |çӳлте2 = {{{OrigTitle|{{{ТăвЯчĕ|}}}}}} |стиль_çӳлте2 = |ӳкерчĕк = {{{image|{{{ӳкерчĕк|}}}}}} |ӳкерчĕк_стилĕ = |алпусни = {{{caption|{{{алпусни|}}}}}} |алпусни_стилĕ = font-size:smaller; text-align:center |пуçелĕксен_стилĕ = |патасен_стилĕ = text-align:left |текст_стилĕ = |пата1 = Жанр |текст1 = {{{format|{{{жанр}}}}}} |пата2 = Шухăш авторĕ |текст2 = {{{creator|{{{автор|}}}}}} |пата3 = Продюсер |текст3 = {{{producer|{{{продюсер|}}}}}} |пата4 = Режиссёр |текст4 = {{{dir|{{{режиссёр|}}}}}} |пата5 = Оператор |текст5 = {{{оператор|}}} |пата6 = Сценарист |текст6 = {{{script|{{{сценарист|}}}}}} |пата7 = Композитор |текст7 = {{{composer|{{{композитор|}}}}}} |пата8 = Тĕп рольсенче |текст8 = {{{starring|{{{рольсенче}}}}}} |пата9 = Кĕртĕм |текст9 = {{{opentheme|{{{кĕртĕм|}}}}}} |пата10 = Патшалăх |текст10 = {{{country|{{{патшалăх}}}}}} |пата11 = Видео ирĕк пани |текст11 = {{{picture_format|{{{ирĕк пани|}}}}}} |пата12 = Сасă |текст12 = {{{audio_format|{{{сасă|}}}}}} |пата13 = Телеканал |текст13 = {{{network|{{{телеканал|}}}}}} |пата14 = Экранра |текст14 = {{{first_aired|{{{пĕрремĕш_курав}}}}}}{{#if: {{{last_aired|{{{юлашки_курав|}}}}}}|<br />— {{{last_aired|{{{юлашки_курав}}}}}}}} |пата15 = Серисен тăсăлăвĕ |текст15 = {{{runtime|{{{тăсăлу|}}}}}} |пата16 = Сезонсен шучĕ |текст16 = {{{num_seasons|{{{сезонсем|}}}}}} |пата17 = Серисен шучĕ |текст17 = {{{num_episodes|{{{хисеп|}}}}}} {{#if: {{{list_episodes|{{{серисен_ят-йышĕ|}}}}}} | ([[{{{list_episodes|{{{серисен_ят-йышĕ|}}}}}}|Серисен_ят-йышĕ]])}} |пата18 = Официаллă сайт |текст18 = {{{website|{{{сайт|}}}}}} |пата19 = Статус |текст19 = {{{status|{{{статус|}}}}}} |пата20 = [[Internet Movie Database|IMDb]] |текст20 = {{#if:{{{imdb_id|}}}|[[IMDbTitle:{{{imdb_id}}}|ID&nbsp;{{{imdb_id}}}]]}} |пата21 = [[TV.com]] |текст21 = {{#if: {{{tv_com_id|{{{tv_com|}}}}}} |[http://www.tv.com/show/{{{tv_com_id|{{{tv_com|}}}}}}/summary.html ID {{{tv_com_id|{{{tv_com|}}}}}}]}} |стиль_аялта = |аялта = }}{{статьясенче çеç категори|Телесериалсем, алфавитпа}}<noinclude> {{doc}}<!-- категорисемпе интервиксене документаци страницине хушмалла--> </noinclude> rh5g9rnrp5kwa921bdbr7f1aijycuwg 857144 857143 2025-06-21T05:48:58Z VolnyiLev 24492 857144 wikitext text/x-wiki {{Карточка |кĕлетке_стилĕ = |çĕлĕк = |çĕлĕк_стилĕ = |çӳлте = {{{ChuvTitle|{{{ЧăвЯчĕ|{{PAGENAME}}}}}}}} |стиль_çӳлте = background:#C6C9FF; font-size:larger |çӳлте2 = {{{OrigTitle|{{{ТăвЯчĕ|}}}}}} |стиль_çӳлте2 = |ӳкерчĕк = {{wikidata|p18|{{{image|{{{ӳкерчĕк|}}}}}}|caption={{{caption|{{{алпусни|}}}}}}|from={{{from|}}}}} |ӳкерчĕк_стилĕ = |пуçелĕксен_стилĕ = |патасен_стилĕ = text-align:left |текст_стилĕ = |пата1 = Жанр |текст1 = {{{format|{{{жанр}}}}}} |пата2 = Шухăш авторĕ |текст2 = {{{creator|{{{автор|}}}}}} |пата3 = Продюсер |текст3 = {{{producer|{{{продюсер|}}}}}} |пата4 = Режиссёр |текст4 = {{{dir|{{{режиссёр|}}}}}} |пата5 = Оператор |текст5 = {{{оператор|}}} |пата6 = Сценарист |текст6 = {{{script|{{{сценарист|}}}}}} |пата7 = Композитор |текст7 = {{{composer|{{{композитор|}}}}}} |пата8 = Тĕп рольсенче |текст8 = {{{starring|{{{рольсенче}}}}}} |пата9 = Кĕртĕм |текст9 = {{{opentheme|{{{кĕртĕм|}}}}}} |пата10 = Патшалăх |текст10 = {{{country|{{{патшалăх}}}}}} |пата11 = Видео ирĕк пани |текст11 = {{{picture_format|{{{ирĕк пани|}}}}}} |пата12 = Сасă |текст12 = {{{audio_format|{{{сасă|}}}}}} |пата13 = Телеканал |текст13 = {{{network|{{{телеканал|}}}}}} |пата14 = Экранра |текст14 = {{{first_aired|{{{пĕрремĕш_курав}}}}}}{{#if: {{{last_aired|{{{юлашки_курав|}}}}}}|<br />— {{{last_aired|{{{юлашки_курав}}}}}}}} |пата15 = Серисен тăсăлăвĕ |текст15 = {{{runtime|{{{тăсăлу|}}}}}} |пата16 = Сезонсен шучĕ |текст16 = {{{num_seasons|{{{сезонсем|}}}}}} |пата17 = Серисен шучĕ |текст17 = {{{num_episodes|{{{хисеп|}}}}}} {{#if: {{{list_episodes|{{{серисен_ят-йышĕ|}}}}}} | ([[{{{list_episodes|{{{серисен_ят-йышĕ|}}}}}}|Серисен_ят-йышĕ]])}} |пата18 = Официаллă сайт |текст18 = {{{website|{{{сайт|}}}}}} |викиданные18 = p856 |пата19 = Статус |текст19 = {{{status|{{{статус|}}}}}} |пата20 = [[Internet Movie Database|IMDb]] |текст20 = {{#if:{{{imdb_id|}}}|[[IMDbTitle:{{{imdb_id}}}|ID&nbsp;{{{imdb_id}}}]]}} |пата21 = [[TV.com]] |текст21 = {{#if: {{{tv_com_id|{{{tv_com|}}}}}} |[http://www.tv.com/show/{{{tv_com_id|{{{tv_com|}}}}}}/summary.html ID {{{tv_com_id|{{{tv_com|}}}}}}]}} |стиль_аялта = |аялта = }}{{статьясенче çеç категори|Телесериалсем, алфавитпа}}<noinclude> {{doc}}<!-- категорисемпе интервиксене документаци страницине хушмалла--> </noinclude> dhcssis4vnt3t97l9yi9bjv02qvovgz 857147 857144 2025-06-21T05:58:34Z VolnyiLev 24492 857147 wikitext text/x-wiki {{Карточка |кĕлетке_стилĕ = |çĕлĕк = |çĕлĕк_стилĕ = |çӳлте = {{{ChuvTitle|{{{ЧăвЯчĕ|{{PAGENAME}}}}}}}} |стиль_çӳлте = background:#C6C9FF; font-size:larger |çӳлте2 = {{{OrigTitle|{{{ТăвЯчĕ|}}}}}} |стиль_çӳлте2 = |ӳкерчĕк = {{wikidata|p18|{{{image|{{{ӳкерчĕк|}}}}}}|caption={{{caption|{{{алпусни|}}}}}}|from={{{from|}}}}} |ӳкерчĕк_стилĕ = |пуçелĕксен_стилĕ = |патасен_стилĕ = text-align:left |текст_стилĕ = |пата1 = Жанр |текст1 = {{{format|{{{жанр}}}}}} |пата2 = Шухăш авторĕ |текст2 = {{{creator|{{{автор|}}}}}} |пата3 = Продюсер |текст3 = {{{producer|{{{продюсер|}}}}}} |пата4 = Режиссёр |текст4 = {{{dir|{{{режиссёр|}}}}}} |пата5 = Оператор |текст5 = {{{оператор|}}} |пата6 = Сценарист |текст6 = {{{script|{{{сценарист|}}}}}} |пата7 = Композитор |текст7 = {{{composer|{{{композитор|}}}}}} |пата8 = Тĕп рольсенче |текст8 = {{{starring|{{{рольсенче}}}}}} |пата9 = Кĕртĕм |текст9 = {{{opentheme|{{{кĕртĕм|}}}}}} |пата10 = Патшалăх |текст10 = {{{country|{{{патшалăх}}}}}} |пата11 = Видео ирĕк пани |текст11 = {{{picture_format|{{{ирĕк пани|}}}}}} |пата12 = Сасă |текст12 = {{{audio_format|{{{сасă|}}}}}} |пата13 = Телеканал |текст13 = {{{network|{{{телеканал|}}}}}} |пата14 = Экранра |текст14 = {{{first_aired|{{{пĕрремĕш_курав}}}}}}{{#if: {{{last_aired|{{{юлашки_курав|}}}}}}|<br />— {{{last_aired|{{{юлашки_курав}}}}}}}} |пата15 = Серисен тăсăлăвĕ |текст15 = {{{runtime|{{{тăсăлу|}}}}}} |пата16 = Сезонсен шучĕ |текст16 = {{{num_seasons|{{{сезонсем|}}}}}} |пата17 = Серисен шучĕ |текст17 = {{{num_episodes|{{{хисеп|}}}}}} {{#if: {{{list_episodes|{{{серисен_ят-йышĕ|}}}}}} | ([[{{{list_episodes|{{{серисен_ят-йышĕ|}}}}}}|Серисен_ят-йышĕ]])}} |пата18 = Официаллă сайт |текст18 = {{{website|{{{сайт|}}}}}} |викиданные18 = p856 |пата19 = Статус |текст19 = {{{status|{{{статус|}}}}}} |пата20 = [[Internet Movie Database|IMDb]] |текст20 = {{#if:{{{imdb_id|}}}|[[IMDbTitle:{{{imdb_id}}}|ID&nbsp;{{{imdb_id}}}]]}} |стиль_аялта = |аялта = }}{{статьясенче çеç категори|Телесериалсем, алфавитпа}}<noinclude> {{doc}}<!-- категорисемпе интервиксене документаци страницине хушмалла--> </noinclude> dmir3lr4d48u5vdqyacrciaejiwj03d 857148 857147 2025-06-21T05:59:03Z VolnyiLev 24492 857148 wikitext text/x-wiki {{Карточка |кĕлетке_стилĕ = |çĕлĕк = |çĕлĕк_стилĕ = |çӳлте = {{{ChuvTitle|{{{ЧăвЯчĕ|}}}}}} |стиль_çӳлте = background:#C6C9FF; font-size:larger |çӳлте2 = {{{OrigTitle|{{{ТăвЯчĕ|}}}}}} |стиль_çӳлте2 = |ӳкерчĕк = {{wikidata|p18|{{{image|{{{ӳкерчĕк|}}}}}}|caption={{{caption|{{{алпусни|}}}}}}|from={{{from|}}}}} |ӳкерчĕк_стилĕ = |пуçелĕксен_стилĕ = |патасен_стилĕ = text-align:left |текст_стилĕ = |пата1 = Жанр |текст1 = {{{format|{{{жанр}}}}}} |пата2 = Шухăш авторĕ |текст2 = {{{creator|{{{автор|}}}}}} |пата3 = Продюсер |текст3 = {{{producer|{{{продюсер|}}}}}} |пата4 = Режиссёр |текст4 = {{{dir|{{{режиссёр|}}}}}} |пата5 = Оператор |текст5 = {{{оператор|}}} |пата6 = Сценарист |текст6 = {{{script|{{{сценарист|}}}}}} |пата7 = Композитор |текст7 = {{{composer|{{{композитор|}}}}}} |пата8 = Тĕп рольсенче |текст8 = {{{starring|{{{рольсенче}}}}}} |пата9 = Кĕртĕм |текст9 = {{{opentheme|{{{кĕртĕм|}}}}}} |пата10 = Патшалăх |текст10 = {{{country|{{{патшалăх}}}}}} |пата11 = Видео ирĕк пани |текст11 = {{{picture_format|{{{ирĕк пани|}}}}}} |пата12 = Сасă |текст12 = {{{audio_format|{{{сасă|}}}}}} |пата13 = Телеканал |текст13 = {{{network|{{{телеканал|}}}}}} |пата14 = Экранра |текст14 = {{{first_aired|{{{пĕрремĕш_курав}}}}}}{{#if: {{{last_aired|{{{юлашки_курав|}}}}}}|<br />— {{{last_aired|{{{юлашки_курав}}}}}}}} |пата15 = Серисен тăсăлăвĕ |текст15 = {{{runtime|{{{тăсăлу|}}}}}} |пата16 = Сезонсен шучĕ |текст16 = {{{num_seasons|{{{сезонсем|}}}}}} |пата17 = Серисен шучĕ |текст17 = {{{num_episodes|{{{хисеп|}}}}}} {{#if: {{{list_episodes|{{{серисен_ят-йышĕ|}}}}}} | ([[{{{list_episodes|{{{серисен_ят-йышĕ|}}}}}}|Серисен_ят-йышĕ]])}} |пата18 = Официаллă сайт |текст18 = {{{website|{{{сайт|}}}}}} |викиданные18 = p856 |пата19 = Статус |текст19 = {{{status|{{{статус|}}}}}} |пата20 = [[Internet Movie Database|IMDb]] |текст20 = {{#if:{{{imdb_id|}}}|[[IMDbTitle:{{{imdb_id}}}|ID&nbsp;{{{imdb_id}}}]]}} |стиль_аялта = |аялта = }}{{статьясенче çеç категори|Телесериалсем, алфавитпа}}<noinclude> {{doc}}<!-- категорисемпе интервиксене документаци страницине хушмалла--> </noinclude> hvr4k3dw3o8btw2tvifgnn06mmojbsr 857149 857148 2025-06-21T06:00:28Z VolnyiLev 24492 857148 хутшăнакан [[Ятарлă:Contributions/VolnyiLev|VolnyiLev]] ([[Хутшăнаканăн канашлу страници:VolnyiLev|сӳтсе яв]]) кĕртнĕ № улшăнăва тавăрнă 857149 wikitext text/x-wiki {{Карточка |кĕлетке_стилĕ = |çĕлĕк = |çĕлĕк_стилĕ = |çӳлте = {{{ChuvTitle|{{{ЧăвЯчĕ|{{PAGENAME}}}}}}}} |стиль_çӳлте = background:#C6C9FF; font-size:larger |çӳлте2 = {{{OrigTitle|{{{ТăвЯчĕ|}}}}}} |стиль_çӳлте2 = |ӳкерчĕк = {{wikidata|p18|{{{image|{{{ӳкерчĕк|}}}}}}|caption={{{caption|{{{алпусни|}}}}}}|from={{{from|}}}}} |ӳкерчĕк_стилĕ = |пуçелĕксен_стилĕ = |патасен_стилĕ = text-align:left |текст_стилĕ = |пата1 = Жанр |текст1 = {{{format|{{{жанр}}}}}} |пата2 = Шухăш авторĕ |текст2 = {{{creator|{{{автор|}}}}}} |пата3 = Продюсер |текст3 = {{{producer|{{{продюсер|}}}}}} |пата4 = Режиссёр |текст4 = {{{dir|{{{режиссёр|}}}}}} |пата5 = Оператор |текст5 = {{{оператор|}}} |пата6 = Сценарист |текст6 = {{{script|{{{сценарист|}}}}}} |пата7 = Композитор |текст7 = {{{composer|{{{композитор|}}}}}} |пата8 = Тĕп рольсенче |текст8 = {{{starring|{{{рольсенче}}}}}} |пата9 = Кĕртĕм |текст9 = {{{opentheme|{{{кĕртĕм|}}}}}} |пата10 = Патшалăх |текст10 = {{{country|{{{патшалăх}}}}}} |пата11 = Видео ирĕк пани |текст11 = {{{picture_format|{{{ирĕк пани|}}}}}} |пата12 = Сасă |текст12 = {{{audio_format|{{{сасă|}}}}}} |пата13 = Телеканал |текст13 = {{{network|{{{телеканал|}}}}}} |пата14 = Экранра |текст14 = {{{first_aired|{{{пĕрремĕш_курав}}}}}}{{#if: {{{last_aired|{{{юлашки_курав|}}}}}}|<br />— {{{last_aired|{{{юлашки_курав}}}}}}}} |пата15 = Серисен тăсăлăвĕ |текст15 = {{{runtime|{{{тăсăлу|}}}}}} |пата16 = Сезонсен шучĕ |текст16 = {{{num_seasons|{{{сезонсем|}}}}}} |пата17 = Серисен шучĕ |текст17 = {{{num_episodes|{{{хисеп|}}}}}} {{#if: {{{list_episodes|{{{серисен_ят-йышĕ|}}}}}} | ([[{{{list_episodes|{{{серисен_ят-йышĕ|}}}}}}|Серисен_ят-йышĕ]])}} |пата18 = Официаллă сайт |текст18 = {{{website|{{{сайт|}}}}}} |викиданные18 = p856 |пата19 = Статус |текст19 = {{{status|{{{статус|}}}}}} |пата20 = [[Internet Movie Database|IMDb]] |текст20 = {{#if:{{{imdb_id|}}}|[[IMDbTitle:{{{imdb_id}}}|ID&nbsp;{{{imdb_id}}}]]}} |стиль_аялта = |аялта = }}{{статьясенче çеç категори|Телесериалсем, алфавитпа}}<noinclude> {{doc}}<!-- категорисемпе интервиксене документаци страницине хушмалла--> </noinclude> dmir3lr4d48u5vdqyacrciaejiwj03d Кот-д'Ивуар 0 29861 857132 716299 2025-06-20T23:38:03Z 182.216.2.138 857132 wikitext text/x-wiki {{Патшалăх |ChNm = {{lang-fr|République de Côte d’Ivoire}} |NationName = Кот-д'Ивуар Республики |FlagTitle = [[ Кот-д’Ивуар ялавĕ]] |PicFlag = [[Ӳкерчĕк:Flag of Cote d'Ivoire.svg|125px]] |LctCn = [[Ӳкерчĕк:Côte d'Ivoire (orthographic projection).svg|250px]] |CoA = [[Ӳкерчĕк:Coat of arms of Ivory Coast.svg|125px]] |CoATitle = [[Кот-д’Ивуар гербĕ]] |LNGs = [[франци чĕлхи]] |CapCn = [[Ямусукро]] |BigCity = [[Абиджан]] |TitleGl = [[Кот-д’Ивуар президенчĕсем|Президент]] |PrezName = [[Уаттара, Алассан|Алассан Уаттара]] |MinList = Премьер-Министр |MName = [[Ауссу-Куадио Жанн]] |SqNumb = 67 |SqAll = 322 460 |YearP = 2009 |NasPop = 15 746 23221 075 000<ref name=unpop>{{cite paper | url=http://www.un.org/esa/population/publications/wpp2008/wpp2008_text_tables.pdf | title=World Population Prospects, Table A.1| version=2008 revision | format=.PDF | publisher=United Nations | author=Department of Economic and Social Affairs Population Division | date=2009 | accessdate= }}</ref> |NasPlot = 65 |NasNum = 581 |Valuta = [[Франк КФА]] |GTOt = +00 |GTDo = +00 |GimnName = [[Кот-д’Ивуар патшалăхĕн гимнĕ|L'Abidjanaise]] |Domen = [[.ci ]] |Tel = 225 }} [[Ӳкерчĕк:рельеф Кот-д'Ивуара.png|left|290px|Кот-д’Ивуар рельефĕ]] [[Ӳкерчĕк:Negroland and Guinea with the European Settlements, 1736.jpg|thumb|left|[[1729]] ç. карта, ун çинче Пил шăммин çыранне палăртнă]] '''Кот-д'Ивуар Республики''' ({{lang-fr|République de Côte d'Ivoire}} {{IPA|[ʁepyˈblik də kot diˈvwaʀ]}}) [[1986]]-мĕш çулччен официаллă ячĕ «'''Пил шăммин çыранĕ'''» - Хĕвеланăç Африкăри [[патшалăх]]. [[Либери|Либерипе]], [[Гвиней|Гвинейпа]], [[Мали]]пе, [[Буркина-Фасо]]па тата [[Гана|Ганăпа]] чикĕ тытать. Кăнтарта [[Атлантика океанĕ|Атлантика океанĕн]] [[Гвиней кӳлмекĕ]]. Маларах [[Франци|Франци]] [[колони]]йе пулнă. ==Чĕлхесем== Официаллă чĕлхе - [[франци чĕлхе|франци]], вырăнти чĕлхесенчен [[Дьюла (чĕлхе)|дьюла]], [[Бауле (чĕлхе)|бауле]], [[Бете (чĕлхе)|бете]] сарăлнă. == Географи == Патшалах кăнтарта нӳрĕ тропик вăрманлă, çурçĕрте çӳллĕ курăклă саваннăллă тӳремлĕх çинче вырнаçнă. Кăнтăрта [[Экватор климачĕ|экватор]], çурçĕрте [[Субэкватор климачĕ|субэкватор]] климачĕ. Çулталăкри вăтам температура + 26° - + 28°. [[Çумăр]] çулталăкра çурçĕрте 1100 мм, кăнтăрта 5000 мм таран. Çутçанталăк ресурсĕсем - — [[нефть]], [[газ]], [[кĕвер чул]], [[марганец]], [[тимер çĕрĕ]], [[кобальт]], [[боксит]], [[пăхăр]], [[ылтăн]], [[никĕль]], [[тантал (элемент)|тантал]]. ===Юханшывсем === Тĕп юханшывсем — [[Сасандра]], [[Бандама]] тата [[Комоэ]], анчах юханшывсем çинче чул пусахисем нумай пулнипе тата типĕ тапхăрта шыв шайĕ вăйлă ухнипе карапсем вăрринчен 65 çх нумайрах çуреймеççĕ. === Ӳсентăрансем=== Çыран херринче çăра тропик вăрманĕсем, çурçĕрте саванна сарăлать. === Чĕрчунсем === Кот-д’Ивуарта [[шакал]], [[Гиена]], [[пантера]], [[слон]], [[шимпанзе]], [[крокодил]], [[калта]]сен тата наркăмăшла çĕленсен темиçĕ тĕсĕ тел пулать. == Административла пайлану == [[Ӳкерчĕк:Cote d'Ivoire.png|thumb|right|270px|Кот-д’Ивуар облаçĕсем]] [[Ӳкерчĕк:Côte d'Ivoire Map.jpg|thumb|right|270px|Кот-д’Ивуар картти]] {{main| Кот-д’Ивуар административла пайланăвĕ}} Кот-д’Ивуар 19 облаçе пайланать. Вĕсем 81 департамент тата 2 районран тараççĕ. {|class="wikitable" |- !№||облаç||Адм. центр|Лаптăк,<br /> км²||Халăх йышĕ<br /> (2010), çын.||Йышлах,<br /> çын./км² |- |1.||[[Агнеби]]||[[Агбовиль]]||9 234||743 559||80,52 |- |2.||[[Бафинг]]||[[Туба (хула)|Туба]]||8 922||205 339||23,01 |- |3.||[[Ба-Сассандра]]||[[Сан-Педро (Кот д’Ивуар)|Сан-Педро]]||26 440||2 037 628||77,07 |- |4.||[[Денгеле]]||[[Одиенне]]||20 997||316 571||15,08 |- |5.||[[Монтань]]||[[Ман (хула)|Ман]]||16 782||1 334 387||79,51 |- |6.||[[Фромаже]]||[[Гагноа]]||6 903||772 368||111,89 |- |7.||[[О-Сассандра]]||[[Далоа]]||15 242||1 535 137||100,72 |- |8.||[[Лак (Кот-д’Ивуар)|Лак]]||[[Ямусукро]]||8 875||677 812||76,37 |- |9.||[[Лагюн]]||[[Абиджан]]||13 323||5 336 658||400,56 |- |10.||[[Марауэ]]||[[Буафле]]||8 698||791 689||91,02 |- |11.||[[Муайен-Кавелли]]||[[Гильо]]||14 268||737 699||51,70 |- |12.||[[Муайен-Комоэ]]||[[Абенгуру]]||6 921||561 853||81,18 |- |13.||[[Нзи-Комоэ]]||[[Димбокро]]||19 242||895 405||46,53 |- |14.||[[Саван (Кот-д’Ивуар)|Саван]]||[[Корого]]||40 210||1 319 240||32,81 |- |15.||[[Сюд-Бандама]]||[[Диво]]||10 677||972 144||91,05 |- |16.||[[Сюд-Комоэ]]||[[Адиаке]]||7 252||656 150||90,48 |- |17.||[[Валле-дю-Бандама]]||[[Буаке]]||28 518||1 538 484||53,95 |- |18.||[[Вородугу]]||[[Сегела]]||22 166||536 012||24,18 |- |19.||[[Занзан]]||[[Бандуку]]||38 251||999 586||26,13 |- style="background: #CCC;" | ||Пĕтĕмпе|| ||322 921||21 967 721||68,03 |+ |} == Асăрхавсем == {{асăрхавсем}} == Каçăсем == * [http://www.cotedivoirepr.ci/ Официальный сайт президента Кот-д’Ивуара] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110324075757/http://www.cotedivoirepr.ci/ |date=2011-03-24 }} {{ref-fr}} {{Кот-д’Ивуар темăсенче}} {{Африка патшалăхĕсем}} {{Африка пĕрлĕхĕ}} {{Латин пĕрлĕхе}} {{Франкофони}} [[Категори:Кот-д’Ивуар| ]] [[Категори:Франци чĕлхиллĕ патшалăхсем]] [[Категори:Унитарлă патшалăхĕсем]] [[Категори:Франци колони пулнисем]] [[Категори:Хĕвеланăç Африка]] 3xz9dlr9hbprpr20bzs5k09lalvzbuj Неккар 0 48292 857131 521025 2025-06-20T22:26:27Z InternetArchiveBot 28304 Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 857131 wikitext text/x-wiki {{Юханшыв|Ячĕ =Неккар |Нацилле ячĕ = {{lang-de|Neckar}} |Ӳкерчĕк =Neckar near Heidelberg.jpg |Ӳкерчĕке ăнлантарни =Неккар Гейдельбергра |Ӳкерчĕк анлăшĕ = |Карттă = NeckarVerlauf.jpg |Карттăн алпусни = |Карттăн анлăшĕ = |Тăршшĕ = 367 |Бассейн лаптăкĕ = 14000 |Бассейн = Рейн/Çурçĕр тинĕсĕ |Шыв тăкакĕ = |Виçнĕ вырăн = |Шыв пуçламăшĕ = Швеннинг шурлăхĕ |Шыв пуçламăшĕн вырнаçăвĕ = Филлинген-Швеннинген |Шыв пуçламăшĕн çӳллĕшĕ = 706 |s_lat_dir =N |s_lat_deg =48 |s_lat_min = 2|s_lat_sec =41.86 |s_lon_dir = E |s_lon_deg =8 |s_lon_min =31 |s_lon_sec =41.7 |Шыв вăрри = Рейн |Шыв вăррин вырнаçăвĕ = [[Мангейм]] |Шыв вăррин çӳллĕшĕ = 95 |m_lat_dir = N |m_lat_deg =49 |m_lat_min = 30|m_lat_sec =42 |m_lon_dir = E |m_lon_deg =8 |m_lon_min =26 |m_lon_sec =15 |Юханшыв тайлăмĕ = |Патшалăх = Германи |Регион= Баден-Вюртемберг/Гессен |Бассейн категорийĕ = |Commmons =Neckar }} [[File:NeckarVerlauf.jpg|thumb|left]] '''Неккар ''' — Германи территоринчи юханшыв ([[Баден-Вюртемберг]], [[Гессен]]). Шварцвальдри (Хура вăрман) Швеннинг шурлăхĕ ({{lang-de|Schwenninger Moos}}) пуçланса [[Рейн]] юханшыва [[Мангейм]] патĕнче юхса кĕрет. Юханшыв тăршшĕ 367км. == Юханшыв сăнĕсем == [[File:Neckar in Heidelberg.jpg||thumb|left|800px|Неккар Гайдельберра]] [[File:Zwingenberg.Neckar.jpg|thumb|left|800px|Цвингенберг]] [[File:Neckar bei Neckarsteinach.jpg|thumb|left|800px|Неккарштайнах]] == Портсем == * [[Мангейм]] * [[Хайльбронн]] * [[Штутгарт]] * [[Плохинген]] == Ытти хуласем == * [[Филлинген-Швеннинген]] * [[Ротвайль]] * [[Тюбинген]] * [[Эслинген]] * [[Хайдельберг]] == Асăрхавсем == {{асăрхавсем}} == Каçăсем == * [http://www.werow.com/guide/neckar Neckar: Interaktiver Gewässerführer und Kilometrierung]{{Ĕçлемен каçă|date=June 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} {{hydro-stub}} {{Тĕрĕслемен юханшыв}} {{Германи юханшывĕсем}} [[Категори:Баден-Вюртемберг юханшывĕсем]] [[Категори:Гессен юханшывĕсем]] [[Категори:Рейн юпписем]] 2g4fjiw5vwu0c4b21ikjt2gwudxxo5c Пăрăç 0 56902 857116 556505 2025-06-20T14:42:09Z Ellodanis5 17302 857116 wikitext text/x-wiki '''Пăрăç''': __NOTOC__ == Ӳсентăрансем == :* [[Пăрăç йышшисем]] * [[Пăрăç (кăк)]] ({{lang-la|Piper}}) ** [[Хура пăрăç]] — {{btname|Piper nigrum}} тĕс. * '''Пăрăç''' — {{bt-ruslat|Капсикум|Capsicum}} кăкран; ** [[Пахчаçимĕçлĕх пăрăç|Пахча пăрăçĕ]] (паприка, Пăлхар пăрăçĕ) ** [[Хĕрлĕ пăрăç]] (Чили). == Çимĕç (апат-çимĕç) == * Пăрăç — анлă сарăлнă техĕм. ** [[Шурă пăрăç]] — (''Piper nigrum'') хура пăрăçăн пиççе çитнĕ вăррисем. ** Симĕс пăрăç  * [[Шăршăллă пăрăç]], е Ямайка пăрăçĕ — (''Pimenta dioica'') Сиплĕ пиментăн пиçсе çитмен типĕтнĕ улмисем. * [[Шупка пăрăç]] — '''Перу пăрăçĕн''' (вăлах Çемçе шинус) е '''Бразили пăрăçĕн''' улмисенчен тунă техĕм. * [[Сычуань пăрăçĕ]] . == Ыттисем == * [[Пăрăç (телеканал)]] — раççей федераци телеканалĕ. * [[Хĕрлĕ пăрăç (журнал)]] — совет кулăш журналĕ. {{disambig}} [[Категори:Пăрăç]] eu5r32kd00wpzdk3yvw0xlkebmpvilo 857140 857116 2025-06-21T04:35:16Z Ellodanis5 17302 857140 wikitext text/x-wiki '''Пăрăç''': __NOTOC__ == Ӳсентăрансем == :* [[Пăрăç йышшисем]] * [[Пăрăç (кăк)]] ({{lang-la|Piper}}) ** [[Хура пăрăç]] — {{btname|Piper nigrum}} тĕс. * '''Пăрăç''' — {{bt-ruslat|Капсикум|Capsicum}} кăкран; ** [[Пахчаçимĕçлĕх пăрăç|Пахча пăрăçĕ]] (паприка, Пăлхар пăрăçĕ) ** [[Хаяр хĕрлĕ пăрăç]] (чили). == Çимĕç (апат-çимĕç) == * Пăрăç — анлă сарăлнă техĕм. ** [[Шурă пăрăç]] — (''Piper nigrum'') хура пăрăçăн пиççе çитнĕ вăррисем. ** Симĕс пăрăç  * [[Шăршăллă пăрăç]], е Ямайка пăрăçĕ — (''Pimenta dioica'') Сиплĕ пиментăн пиçсе çитмен типĕтнĕ улмисем. * [[Шупка пăрăç]] — '''Перу пăрăçĕн''' (вăлах Çемçе шинус) е '''Бразили пăрăçĕн''' улмисенчен тунă техĕм. * [[Сычуань пăрăçĕ]] . == Ыттисем == * [[Пăрăç (телеканал)]] — раççей федераци телеканалĕ. * [[Хĕрлĕ пăрăç (журнал)]] — совет кулăш журналĕ. {{disambig}} [[Категори:Пăрăç]] 6pxsacunftttqz6nj2snc3rh09r6m2t 857141 857140 2025-06-21T04:37:28Z Ellodanis5 17302 /* Çимĕç (апат-çимĕç) */ 857141 wikitext text/x-wiki '''Пăрăç''': __NOTOC__ == Ӳсентăрансем == :* [[Пăрăç йышшисем]] * [[Пăрăç (кăк)]] ({{lang-la|Piper}}) ** [[Хура пăрăç]] — {{btname|Piper nigrum}} тĕс. * '''Пăрăç''' — {{bt-ruslat|Капсикум|Capsicum}} кăкран; ** [[Пахчаçимĕçлĕх пăрăç|Пахча пăрăçĕ]] (паприка, Пăлхар пăрăçĕ) ** [[Хаяр хĕрлĕ пăрăç]] (чили). == Çимĕç (апат-çимĕç) == Чылай чухне çимĕçсен, техĕмсен ячĕсене ÿсентаранне курах калаççĕ. * Пăрăç — анлă сарăлнă техĕм. ** [[Шурă пăрăç]] — (''Piper nigrum'') хура пăрăçăн пиççе çитнĕ вăррисем. ** Симĕс пăрăç  * [[Шăршăллă пăрăç]], е Ямайка пăрăçĕ — (''Pimenta dioica'') Сиплĕ пиментăн пиçсе çитмен типĕтнĕ улмисем. * [[Шупка пăрăç]] — '''Перу пăрăçĕн''' (вăлах Çемçе шинус) е '''Бразили пăрăçĕн''' улмисенчен тунă техĕм. * [[Сычуань пăрăçĕ]] . == Ыттисем == * [[Пăрăç (телеканал)]] — раççей федераци телеканалĕ. * [[Хĕрлĕ пăрăç (журнал)]] — совет кулăш журналĕ. {{disambig}} [[Категори:Пăрăç]] be2js7e8p41vxmiofg36938l7t0ylvt Арау (тăрăх) 0 57020 857151 821377 2025-06-21T06:23:20Z Ziv 32730 ([[c:GR|GR]]) [[File:Rohr-blason.png]] → [[File:CHE Rohr AG COA.svg]] → File replacement: jpg/png/gif to svg vector image ([[c::c:GR]]) 857151 wikitext text/x-wiki {{пĕлтерĕшсем|Арау (пĕлтерĕшсем)}} {{Швейцари тăрăхĕ |Чăвашла ячĕ = Арау (тăрăх) |Тăван ячĕ = Aarau (Bezirk) |Герб = |Вырнаçу = Karte Bezirk Aarau 2007.png |Патшалăх = [[Швейцари]] |Кантон = [[Аргау]] |Центр = [[Арау]] |Лаптăк = 104,47 |Пурăнан халăх = 66&nbsp;482 |Официаллă код = 1901 |Сайт = |Автомобиль кочĕ = AG }} '''Арау''' ({{lang-de|Aarau (Bezirk)}}) — [[Швейцари|Швейцарин]] [[Швейцари тăрăхĕ|тăрăх]]. Тăрăх центрĕ — [[Арау]], [[хула]]. Тăрăх [[Аргау]] [[Швейцарин администрациллĕ пайланăвĕ|кантонне]] кĕрет. 104,47 км² лаптăка йышăнать. Пурăнан халăх 66&nbsp;482 çын. [[Субъект хăйтытăмлăхĕн идентификаци кочĕ|Официаллă код]] — ''1901''. == Тăрăхăн коммунисем == <div style="padding:1em 20px 1em 20px; color:#000000;text-align:left;"> {| border="1" cellpadding="5" cellspacing="0" style="border-collapse:collapse;" ! align="center" bgcolor="#EFEFEF" | Герб ! align="left" bgcolor="#EFEFEF" | Коммуна ! align="center" bgcolor="#EFEFEF" | Пурăнан халăх<br /><small>(2005)</small> ! align="center" bgcolor="#EFEFEF" | Лаптăк<br /> км² ! align="center" bgcolor="#EFEFEF" | [[Субъект хăйтытăмлăхĕн идентификаци кочĕ|Официаллă код]] |- | align="center" | [[File:CHE Aarau COA.svg|35px|[[Арау]]]] || [[Арау]] || align="center" | 15&nbsp;619|| align="right" | 8,94|| align="center" | 4001 |- | align="center" | [[File:Wappen Biberstein.svg|35px|[[Биберштайн]]]] || [[Биберштайн]] || align="center" | 1252|| align="right" | 4,10|| align="center" | 4002 |- | align="center" | [[File:Wappen Buchs AG.svg|35px|[[Букс (Ааргау)|Букс]]]] || [[Букс (Ааргау)|Букс]] || align="center" | 6358|| align="right" | 5,36|| align="center" | 4003 |- | align="center" | [[File:Wappen Densbüren.svg|35px|[[Денсбюрен]]]] || [[Денсбюрен]] || align="center" | 744|| align="right" | 12,52|| align="center" | 4004 |- | align="center" | [[File:Coat of arms of Erlinsbach AG.svg|35px|[[Эрлинсбах]]]] || [[Эрлинсбах]] || align="center" | 3472|| align="right" | 9,87|| align="center" | 4005 |- | align="center" | [[File:Coat of arms of Graenichen.svg|35px|[[Гренихен]]]] || [[Гренихен]] || align="center" | 6358|| align="right" | 17,21|| align="center" | 4006 |- | align="center" | [[File:Wappen Hirschthal AG.svg|35px|[[Хиршталь]]]] || [[Хиршталь]] || align="center" | 1314|| align="right" | 3,53|| align="center" | 4007 |- | align="center" | [[File:Coat of arms of Kienberg SO.svg|35px|[[Кюттиген]]]] || [[Кюттиген]] || align="center" | 5225|| align="right" | 11,89|| align="center" | 4008 |- | align="center" | [[File:Wappen Muhen AG.svg|35px|[[Муэн]]]] || [[Муэн]] || align="center" | 3257|| align="right" | 7,03|| align="center" | 4009 |- | align="center" | [[File:Wappen Oberentfelden AG.svg|35px|[[Оберентфельден]]]] || [[Оберентфельден]] || align="center" | 7209|| align="right" | 7,16|| align="center" | 4010 |- | align="center" | [[File:CHE Rohr AG COA.svg|35px|[[Рор (Аргау)|Рор]]]] || [[Рор (Аргау)|Рор]] || align="center" | 2857|| align="right" | 3,40|| align="center" | 4011 |- | align="center" | [[File:Wappen Suhr AG.svg|35px|[[Зур]]]] || [[Зур]] || align="center" | 9181|| align="right" | 10,59|| align="center" | 4012 |- | align="center" | [[File:Wappen Unterentfelden.svg|35px|[[Унтерентфельден]]]] || [[Унтерентфельден]] || align="center" | 3636|| align="right" | 2,87|| align="center" | 4013 |- style="background-color:#EFEFEF;" | align="center" | | '''Пурĕпе''' (13) || align="center" | 66&nbsp;482|| align="right" | 104,47|| align="center" | 1901 |} == Каçăсем == {{Switzerland-geo-stub}} {{Аргау тăрăхĕсем}} {{Арау тăрăхĕн хулисем}} [[Категори:Аргау]] kulwt7syhfppnysiil7bw0pg1uv1d2e Бругг (тăрăх) 0 57028 857155 846135 2025-06-21T07:26:26Z Ziv 32730 ([[c:GR|GR]]) [[File:Coat of arms of Schinznach-Bad.svg]] → [[File:CHE Schinznach-Bad COA.svg]] → File replacement: update to new version ([[c:c:GR]]) 857155 wikitext text/x-wiki {{Швейцари тăрăхĕ |Чăвашла ячĕ = Бругг (тăрăх) |Тăван ячĕ = Brugg (Bezirk) |Герб = |Вырнаçу = Karte Bezirk Brugg 2007.png |Патшалăх = [[Швейцари]] |Кантон = [[Аргау]] |Центр = [[Бруг]] |Лаптăк = 149,31 |Пурăнан халăх = 45&nbsp;176 |Официаллă код = 1904 |Сайт = |Автомобиль кочĕ = AG }} {{пĕлтерĕшсем|Бругг (пĕлтерĕшсем){{!}}Бругг}} '''Бругг''' ({{lang-de|Brugg (Bezirk)}}) — Швейцари [[Швейцари тăрăхĕ|тăрăхĕ]]. Центрĕ — [[Бругг]], хула. Тăрăх Швейцарин [[Аргау]] [[Швейцарин администрациллĕ пайланăвĕ|кантонне]] кĕрет. Çĕр-шыв лаптăкĕ — 149,31 км². Пурăнан халăх — 45&nbsp;176 çын. [[Субъект хăйтытăмлăхĕн идентификаци кочĕ|Официаллă код]] — ''1904''. == Тăрăхăн коммунисем == <div style="padding:1em 20px 1em 20px; color:#000000;text-align:left;"> {| border="1" cellpadding="5" cellspacing="0" style="border-collapse:collapse;" ! align="center" bgcolor="#EFEFEF" | Герб ! align="left" bgcolor="#EFEFEF" | Коммуна ! align="center" bgcolor="#EFEFEF" | Пурăнан халăх<br /><small>(2005)</small> ! align="center" bgcolor="#EFEFEF" | Лаптăқ<br /> км² ! align="center" bgcolor="#EFEFEF" | [[Субъект хăйтытăмлăхĕн идентификаци кочĕ|Официаллă код]] |- | align="center" | [[File:CHE Auenstein COA.svg|35px|[[Ауэнштайн]]]] || [[Ауэнштайн]] || align="center" | 1421|| align="right" | 5,68|| align="center" | 4091 |- | align="center" | [[File:Wappen Birr AG.svg|35px|[[Бирр (Аргау)|Бирр]]]] || [[Бирр (Аргау)|Бирр]] || align="center" | 3795|| align="right" | 5,05|| align="center" | 4092 |- | align="center" | [[File:Wappen Birrhard.svg|35px|[[Бирхард]]]] || [[Бирхард]] || align="center" | 635|| align="right" | 3,00|| align="center" | 4093 |- | align="center" | [[File:Coat of arms of Boezen.svg|35px|[[Бёцен]]]] || [[Бёцен]] || align="center" | 661|| align="right" | 3,96|| align="center" | 4094 |- | align="center" | [[File:Brugg-blason.svg|35px|[[Бруг]]]] || [[Бругг]] || align="center" | 9085|| align="right" | 5,58|| align="center" | 4095 |- | align="center" | [[File:Wappen Effingen.svg|35px|[[Эффинген]]]] || [[Эффинген]] || align="center" | 617|| align="right" | 6,85|| align="center" | 4096 |- | align="center" | [[File:Coat of arms of Elfingen.svg|35px|[[Эльфинген]]]] || [[Эльфинген]] || align="center" | 246|| align="right" | 4,21|| align="center" | 4097 |- | align="center" | [[File:Wappen Gallenkirch AG.svg|35px|[[Галленкирх]]]] || [[Галленкирх]] || align="center" | 128|| align="right" | 1,37|| align="center" | 4098 |- | align="center" | [[File:Wappen Habsburg AG.svg|35px|[[Габсбург (Аргау)|Габсбург]]]] || [[Габсбург (Аргау)|Габсбург]] || align="center" | 399|| align="right" | 2,23|| align="center" | 4099 |- | align="center" | [[File:CHE Hausen AG COA.svg|35px|[[Хаузен]]]] || [[Хаузен]] || align="center" | 2708|| align="right" | 3,21|| align="center" | 4100 |- | align="center" | [[File:Wappen Hottwil AG.svg|35px|[[Хотвиль]]]] || [[Хотвиль]] || align="center" | 250|| align="right" | 4,16|| align="center" | 4101 |- | align="center" | [[File:Wappen Linn AG.svg|35px|[[Линн (Аргау)|Линн]]]] || [[Линн (Аргау)|Линн]] || align="center" | 145|| align="right" | 2,54|| align="center" | 4103 |- | align="center" | [[File:Wappen Lupfig.svg|35px|[[Лупфиг]]]] || [[Лупфиг]] || align="center" | 2001|| align="right" | 5,15|| align="center" | 4104 |- | align="center" | [[File:Wappen Mandach AG.svg|35px|[[Мандах]]]] || [[Мандах]] || align="center" | 312|| align="right" | 5,54|| align="center" | 4105 |- | align="center" | [[File:Coat of arms of Moenthal.svg|35px|[[Мёнталь]]]] || [[Мёнталь]] || align="center" | 401|| align="right" | 3,94|| align="center" | 4106 |- | align="center" | [[File:Muelligen-blason.svg|35px|[[Мюллиген]]]] || [[Мюллиген]] || align="center" | 842|| align="right" | 3,16|| align="center" | 4107 |- | align="center" | [[File:Wappen Oberbözberg AG.svg|35px|[[Обербёцберг]]]] || [[Обербёцберг]] || align="center" | 520|| align="right" | 5,45|| align="center" | 4108 |- | align="center" | [[File:Wappen Oberflachs AG.svg|35px|[[Оберфлакс]]]] || [[Оберфлакс]] || align="center" | 470|| align="right" | 3,38|| align="center" | 4109 |- | align="center" | [[File:Wappen Remigen AG.svg|35px|[[Ремиген]]]] || [[Ремиген]] || align="center" | 1032|| align="right" | 7,87|| align="center" | 4110 |- | align="center" | [[File:Wappen Riniken AG.svg|35px|[[Риникен]]]] || [[Риникен]] || align="center" | 1360|| align="right" | 4,76|| align="center" | 4111 |- | align="center" | [[File:Wappen Rüfenach AG.svg|35px|[[Рюфенах]]]] || [[Рюфенах]] || align="center" | 800|| align="right" | 4,17|| align="center" | 4112 |- | align="center" | [[File:CHE Scherz AG COA.svg|35px|[[Шерц]]]] || [[Шерц]] || align="center" | 575|| align="right" | 3,30|| align="center" | 4113 |- | align="center" | [[File:CHE Schinznach-Bad COA.svg|35px|[[Шинцнах-Бад]]]] || [[Шинцнах-Бад]] || align="center" | 1266|| align="right" | 1,90|| align="center" | 4114 |- | align="center" | [[File:Coat of arms of Schinznach-Dorf.svg|35px|[[Шинцнах-Дорф]]]] || [[Шинцнах-Дорф]] || align="center" | 1701|| align="right" | 8,91|| align="center" | 4115 |- | align="center" | [[File:Wappen Thalheim AG.svg|35px|[[Тальхайм]]]] || [[Тальхайм]] || align="center" | 768|| align="right" | 9,92|| align="center" | 4117 |- | align="center" | [[File:CHE Umiken COA.svg|35px|[[Умикен]]]] || [[Умикен]] || align="center" | 1063|| align="right" | 0,80|| align="center" | 4118 |- | align="center" | [[File:Wappen Unterbözberg AG.svg|35px|[[Унтербёцберг]]]] || [[Унтербёцберг]] || align="center" | 703|| align="right" | 6,11|| align="center" | 4119 |- | align="center" | [[File:Wappen Veltheim AG.svg|35px|[[Фельтхайм]]]] || [[Фельтхайм]] || align="center" | 1368|| align="right" | 5,24|| align="center" | 4120 |- | align="center" | [[File:CHE Villigen COA.svg|35px|[[Филлиген]]]] || [[Филлиген]] || align="center" | 1855|| align="right" | 11,21|| align="center" | 4121 |- | align="center" | [[File:Wappen Villnachern AG.svg|35px|[[Фильнахерн]]]] || [[Фильнахерн]] || align="center" | 1375|| align="right" | 5,75|| align="center" | 4122 |- | align="center" | [[File:Wappen Windisch AG.svg|35px|[[Виндиш]]]] || [[Виндиш]] || align="center" | 6674|| align="right" | 4,91|| align="center" | 4123 |- style="background-color:#EFEFEF;" | align="center" | | '''Пурĕпе''' (31) || align="center" | 45&nbsp;176|| align="right" | 149,31|| align="center" | 1904 |} == Каçăсем == {{Switzerland-geo-stub}} {{Аргау тăрăхĕсем}} {{Бругг тăрăхĕн хулисем}} [[Категори:Аргау]] ix1p4tb490eagef01mmseq20moz4kdx 857156 857155 2025-06-21T07:35:00Z Ziv 32730 ([[c:GR|GR]]) [[File:Coat of arms of Schinznach-Dorf.svg]] → [[File:CHE Schinznach-Dorf COA.svg]] → File replacement: update to new version ([[c:c:GR]]) 857156 wikitext text/x-wiki {{Швейцари тăрăхĕ |Чăвашла ячĕ = Бругг (тăрăх) |Тăван ячĕ = Brugg (Bezirk) |Герб = |Вырнаçу = Karte Bezirk Brugg 2007.png |Патшалăх = [[Швейцари]] |Кантон = [[Аргау]] |Центр = [[Бруг]] |Лаптăк = 149,31 |Пурăнан халăх = 45&nbsp;176 |Официаллă код = 1904 |Сайт = |Автомобиль кочĕ = AG }} {{пĕлтерĕшсем|Бругг (пĕлтерĕшсем){{!}}Бругг}} '''Бругг''' ({{lang-de|Brugg (Bezirk)}}) — Швейцари [[Швейцари тăрăхĕ|тăрăхĕ]]. Центрĕ — [[Бругг]], хула. Тăрăх Швейцарин [[Аргау]] [[Швейцарин администрациллĕ пайланăвĕ|кантонне]] кĕрет. Çĕр-шыв лаптăкĕ — 149,31 км². Пурăнан халăх — 45&nbsp;176 çын. [[Субъект хăйтытăмлăхĕн идентификаци кочĕ|Официаллă код]] — ''1904''. == Тăрăхăн коммунисем == <div style="padding:1em 20px 1em 20px; color:#000000;text-align:left;"> {| border="1" cellpadding="5" cellspacing="0" style="border-collapse:collapse;" ! align="center" bgcolor="#EFEFEF" | Герб ! align="left" bgcolor="#EFEFEF" | Коммуна ! align="center" bgcolor="#EFEFEF" | Пурăнан халăх<br /><small>(2005)</small> ! align="center" bgcolor="#EFEFEF" | Лаптăқ<br /> км² ! align="center" bgcolor="#EFEFEF" | [[Субъект хăйтытăмлăхĕн идентификаци кочĕ|Официаллă код]] |- | align="center" | [[File:CHE Auenstein COA.svg|35px|[[Ауэнштайн]]]] || [[Ауэнштайн]] || align="center" | 1421|| align="right" | 5,68|| align="center" | 4091 |- | align="center" | [[File:Wappen Birr AG.svg|35px|[[Бирр (Аргау)|Бирр]]]] || [[Бирр (Аргау)|Бирр]] || align="center" | 3795|| align="right" | 5,05|| align="center" | 4092 |- | align="center" | [[File:Wappen Birrhard.svg|35px|[[Бирхард]]]] || [[Бирхард]] || align="center" | 635|| align="right" | 3,00|| align="center" | 4093 |- | align="center" | [[File:Coat of arms of Boezen.svg|35px|[[Бёцен]]]] || [[Бёцен]] || align="center" | 661|| align="right" | 3,96|| align="center" | 4094 |- | align="center" | [[File:Brugg-blason.svg|35px|[[Бруг]]]] || [[Бругг]] || align="center" | 9085|| align="right" | 5,58|| align="center" | 4095 |- | align="center" | [[File:Wappen Effingen.svg|35px|[[Эффинген]]]] || [[Эффинген]] || align="center" | 617|| align="right" | 6,85|| align="center" | 4096 |- | align="center" | [[File:Coat of arms of Elfingen.svg|35px|[[Эльфинген]]]] || [[Эльфинген]] || align="center" | 246|| align="right" | 4,21|| align="center" | 4097 |- | align="center" | [[File:Wappen Gallenkirch AG.svg|35px|[[Галленкирх]]]] || [[Галленкирх]] || align="center" | 128|| align="right" | 1,37|| align="center" | 4098 |- | align="center" | [[File:Wappen Habsburg AG.svg|35px|[[Габсбург (Аргау)|Габсбург]]]] || [[Габсбург (Аргау)|Габсбург]] || align="center" | 399|| align="right" | 2,23|| align="center" | 4099 |- | align="center" | [[File:CHE Hausen AG COA.svg|35px|[[Хаузен]]]] || [[Хаузен]] || align="center" | 2708|| align="right" | 3,21|| align="center" | 4100 |- | align="center" | [[File:Wappen Hottwil AG.svg|35px|[[Хотвиль]]]] || [[Хотвиль]] || align="center" | 250|| align="right" | 4,16|| align="center" | 4101 |- | align="center" | [[File:Wappen Linn AG.svg|35px|[[Линн (Аргау)|Линн]]]] || [[Линн (Аргау)|Линн]] || align="center" | 145|| align="right" | 2,54|| align="center" | 4103 |- | align="center" | [[File:Wappen Lupfig.svg|35px|[[Лупфиг]]]] || [[Лупфиг]] || align="center" | 2001|| align="right" | 5,15|| align="center" | 4104 |- | align="center" | [[File:Wappen Mandach AG.svg|35px|[[Мандах]]]] || [[Мандах]] || align="center" | 312|| align="right" | 5,54|| align="center" | 4105 |- | align="center" | [[File:Coat of arms of Moenthal.svg|35px|[[Мёнталь]]]] || [[Мёнталь]] || align="center" | 401|| align="right" | 3,94|| align="center" | 4106 |- | align="center" | [[File:Muelligen-blason.svg|35px|[[Мюллиген]]]] || [[Мюллиген]] || align="center" | 842|| align="right" | 3,16|| align="center" | 4107 |- | align="center" | [[File:Wappen Oberbözberg AG.svg|35px|[[Обербёцберг]]]] || [[Обербёцберг]] || align="center" | 520|| align="right" | 5,45|| align="center" | 4108 |- | align="center" | [[File:Wappen Oberflachs AG.svg|35px|[[Оберфлакс]]]] || [[Оберфлакс]] || align="center" | 470|| align="right" | 3,38|| align="center" | 4109 |- | align="center" | [[File:Wappen Remigen AG.svg|35px|[[Ремиген]]]] || [[Ремиген]] || align="center" | 1032|| align="right" | 7,87|| align="center" | 4110 |- | align="center" | [[File:Wappen Riniken AG.svg|35px|[[Риникен]]]] || [[Риникен]] || align="center" | 1360|| align="right" | 4,76|| align="center" | 4111 |- | align="center" | [[File:Wappen Rüfenach AG.svg|35px|[[Рюфенах]]]] || [[Рюфенах]] || align="center" | 800|| align="right" | 4,17|| align="center" | 4112 |- | align="center" | [[File:CHE Scherz AG COA.svg|35px|[[Шерц]]]] || [[Шерц]] || align="center" | 575|| align="right" | 3,30|| align="center" | 4113 |- | align="center" | [[File:CHE Schinznach-Bad COA.svg|35px|[[Шинцнах-Бад]]]] || [[Шинцнах-Бад]] || align="center" | 1266|| align="right" | 1,90|| align="center" | 4114 |- | align="center" | [[File:CHE Schinznach-Dorf COA.svg|35px|[[Шинцнах-Дорф]]]] || [[Шинцнах-Дорф]] || align="center" | 1701|| align="right" | 8,91|| align="center" | 4115 |- | align="center" | [[File:Wappen Thalheim AG.svg|35px|[[Тальхайм]]]] || [[Тальхайм]] || align="center" | 768|| align="right" | 9,92|| align="center" | 4117 |- | align="center" | [[File:CHE Umiken COA.svg|35px|[[Умикен]]]] || [[Умикен]] || align="center" | 1063|| align="right" | 0,80|| align="center" | 4118 |- | align="center" | [[File:Wappen Unterbözberg AG.svg|35px|[[Унтербёцберг]]]] || [[Унтербёцберг]] || align="center" | 703|| align="right" | 6,11|| align="center" | 4119 |- | align="center" | [[File:Wappen Veltheim AG.svg|35px|[[Фельтхайм]]]] || [[Фельтхайм]] || align="center" | 1368|| align="right" | 5,24|| align="center" | 4120 |- | align="center" | [[File:CHE Villigen COA.svg|35px|[[Филлиген]]]] || [[Филлиген]] || align="center" | 1855|| align="right" | 11,21|| align="center" | 4121 |- | align="center" | [[File:Wappen Villnachern AG.svg|35px|[[Фильнахерн]]]] || [[Фильнахерн]] || align="center" | 1375|| align="right" | 5,75|| align="center" | 4122 |- | align="center" | [[File:Wappen Windisch AG.svg|35px|[[Виндиш]]]] || [[Виндиш]] || align="center" | 6674|| align="right" | 4,91|| align="center" | 4123 |- style="background-color:#EFEFEF;" | align="center" | | '''Пурĕпе''' (31) || align="center" | 45&nbsp;176|| align="right" | 149,31|| align="center" | 1904 |} == Каçăсем == {{Switzerland-geo-stub}} {{Аргау тăрăхĕсем}} {{Бругг тăрăхĕн хулисем}} [[Категори:Аргау]] rj9ma0cy7iyuwwovweixrngxsg5ydvg Лауфенбург (тăрăх) 0 57033 857152 751227 2025-06-21T06:30:34Z Ziv 32730 ([[c:GR|GR]]) [[File:Etzgen-blason.png]] → [[File:Wappen Etzgen.svg]] → File replacement: jpg/png/gif to svg vector image ([[c::c:GR]]) 857152 wikitext text/x-wiki {{Швейцари тăрăхĕ |Чăвашла ячĕ = Лауфенбург (тăрăх) |Тăван ячĕ = Laufenburg (Bezirk) |Герб = |Вырнаçу = Karte Bezirk Laufenburg 2007.png |Патшалăх = [[Швейцари]] |Кантон = [[Аргау]] |Центр = [[Лауфенбург]] |Лаптăк = 125,57 |Пурăнан халăх = 27&nbsp;469 |Официаллă код = 1906 |Сайт = |Автомобиль кочĕ = AG }} {{пĕлтерĕшсем|Лауфенбург (пĕлтерĕшсем){{!}}Лауфенбург}} '''Лауфенбург''' ({{lang-de|Laufenburg (Bezirk)}}) — Швкйцарири [[Швейцари тăрăхĕ|тăрăх]]. Центрĕ — [[Лауфенбург]] хула. Тăрăх [[Аргау]] [[Швейцарин администрациллĕ пайланăвĕ|кантон]] кĕрет. Лаптăк — 125,57 км². 27&nbsp;469 çын пурăнать. [[Субъект хăйтытăмлăхĕн идентификаци кочĕ|Официаллă код]] — ''1906''. == Тăрăхăн коммунисем == <div style="padding:1em 20px 1em 20px; color:#000000;text-align:left;"> {| border="1" cellpadding="5" cellspacing="0" style="border-collapse:collapse;" ! align="center" bgcolor="#EFEFEF" | Герб ! align="left" bgcolor="#EFEFEF" | Коммуна ! align="center" bgcolor="#EFEFEF" | Население<br /><small>(2005)</small> ! align="center" bgcolor="#EFEFEF" | Площадь<br /> км² ! align="center" bgcolor="#EFEFEF" | [[Идентификационный код субъекта самоуправления|Официальный код]] |- | align="center" | [[File:Wappen Eiken.svg|35px|[[Айкен]]]] || [[Айкен]] || align="center" | 1914|| align="right" | 7,07|| align="center" | 4161 |- | align="center" | [[File:Wappen Etzgen.svg|35px|[[Эцген]]]] || [[Эцген]] || align="center" | 425|| align="right" | 3,28|| align="center" | 4162 |- | align="center" | [[File:Wappen Frick AG.svg|35px|[[Фрик (Ааргау)|Фрик]]]] || [[Фрик (Ааргау)|Фрик]] || align="center" | 4459|| align="right" | 9,96|| align="center" | 4163 |- | align="center" | [[File:Gansingen-blason.png|35px|[[Ганзинген]]]] || [[Ганзинген]] || align="center" | 933|| align="right" | 8,77|| align="center" | 4164 |- | align="center" | [[File:Gipf-Oberfrick-blason.png|35px|[[Гипф-Оберфрик]]]] || [[Гипф-Оберфрик]] || align="center" | 3104|| align="right" | 10,17|| align="center" | 4165 |- | align="center" | [[File:Herznach-blason.png|35px|[[Херцнах]]]] || [[Херцнах]] || align="center" | 1208|| align="right" | 6,26|| align="center" | 4166 |- | align="center" | [[File:Hornussen blason.png|35px|[[Хорнуссен]]]] || [[Хорнуссен]] || align="center" | 852|| align="right" | 7,27|| align="center" | 4167 |- | align="center" | [[File:Wappen Ittenthal.svg|35px|[[Иттенталь]]]] || [[Иттенталь]] || align="center" | 208|| align="right" | 3,89|| align="center" | 4168 |- | align="center" | [[File:Kaisten-blason.png|35px|[[Кайстен]]]] || [[Кайстен]] || align="center" | 2173|| align="right" | 14,22|| align="center" | 4169 |- | align="center" | [[File:Wappen Laufenburg AG.svg|35px|[[Лауфенбург]]]] || [[Лауфенбург]] || align="center" | 2050|| align="right" | 2,28|| align="center" | 4170 |- | align="center" | [[File:CHE Mettau COA.svg|35px|[[Меттау]]]] || [[Меттау]] || align="center" | 308|| align="right" | 3,29|| align="center" | 4171 |- | align="center" | [[File:CHE Münchwilen COA.svg|35px|[[Мюнхвилен]]]] || [[Мюнхвилен]] || align="center" | 612|| align="right" | 2,47|| align="center" | 4172 |- | align="center" | [[File:CHE Oberhof COA.svg|35px|[[Оберхоф (Ааргау)|Оберхоф]]]] || [[Оберхоф (Ааргау)|Оберхоф]] || align="center" | 569|| align="right" | 8,20|| align="center" | 4173 |- | align="center" | [[File:CHE Oberhofen AG COA.svg|35px|[[Оберхофен]]]] || [[Оберхофен]] || align="center" | 288|| align="right" | 3,12|| align="center" | 4174 |- | align="center" | [[File:Coat of arms of Oeschgen.svg|35px|[[Эшген]]]] || [[Эшген]] || align="center" | 862|| align="right" | 4,38|| align="center" | 4175 |- | align="center" | [[File:Schwaderloch-blason.png|35px|[[Швадерлох]]]] || [[Швадерлох]] || align="center" | 685|| align="right" | 2,77|| align="center" | 4176 |- | align="center" | [[File:CHE Sisseln COA.svg|35px|[[Зиссельн]]]] || [[Зиссельн]] || align="center" | 1324|| align="right" | 2,52|| align="center" | 4177 |- | align="center" | [[File:CHE Sulz COA.svg|35px|[[Зульц]]]] || [[Зульц]] || align="center" | 1144|| align="right" | 12,21|| align="center" | 4178 |- | align="center" | [[File:CHE Ueken COA.svg|35px|[[Икен (Ааргау)|Икен]]]] || [[Икен (Ааргау)|Икен]] || align="center" | 810|| align="right" | 5,10|| align="center" | 4179 |- | align="center" | [[File:CHE Wil AG COA.svg|35px|[[Виль (Ааргау)|Виль]]]] || [[Виль (Ааргау)|Виль]] || align="center" | 676|| align="right" | 7,71|| align="center" | 4180 |- | align="center" | [[File:CHE Wittnau COA.svg|35px|[[Витнау]]]] || [[Витнау]] || align="center" | 1120|| align="right" | 11,25|| align="center" | 4181 |- | align="center" | [[File:CHE Wölflinswil COA.svg|35px|[[Вёльфлинсвиль]]]] || [[Вёльфлинсвиль]] || align="center" | 839|| align="right" | 9,51|| align="center" | 4182 |- | align="center" | [[File:CHE Zeihen COA.svg|35px|[[Цайэн]]]] || [[Цайэн]] || align="center" | 906|| align="right" | 6,87|| align="center" | 4183 |- style="background-color:#EFEFEF;" | align="center" | | '''Пурĕпе''' (23) || align="center" | 27&nbsp;469|| align="right" | 125,57|| align="center" | 1906 |} == Каçăсем == {{Switzerland-geo-stub}} {{Аргау тăрăхĕсем}} {{Лауфенбург тăрăхĕн хулисем}} [[Категори:Аргау]] lirmvq9t2isi4qc10ikh4vg515383p7 857153 857152 2025-06-21T06:37:03Z Ziv 32730 ([[c:GR|GR]]) [[File:Herznach-blason.png]] → [[File:CHE Herznach COA.svg]] → File replacement: jpg/png/gif to svg vector image ([[c::c:GR]]) 857153 wikitext text/x-wiki {{Швейцари тăрăхĕ |Чăвашла ячĕ = Лауфенбург (тăрăх) |Тăван ячĕ = Laufenburg (Bezirk) |Герб = |Вырнаçу = Karte Bezirk Laufenburg 2007.png |Патшалăх = [[Швейцари]] |Кантон = [[Аргау]] |Центр = [[Лауфенбург]] |Лаптăк = 125,57 |Пурăнан халăх = 27&nbsp;469 |Официаллă код = 1906 |Сайт = |Автомобиль кочĕ = AG }} {{пĕлтерĕшсем|Лауфенбург (пĕлтерĕшсем){{!}}Лауфенбург}} '''Лауфенбург''' ({{lang-de|Laufenburg (Bezirk)}}) — Швкйцарири [[Швейцари тăрăхĕ|тăрăх]]. Центрĕ — [[Лауфенбург]] хула. Тăрăх [[Аргау]] [[Швейцарин администрациллĕ пайланăвĕ|кантон]] кĕрет. Лаптăк — 125,57 км². 27&nbsp;469 çын пурăнать. [[Субъект хăйтытăмлăхĕн идентификаци кочĕ|Официаллă код]] — ''1906''. == Тăрăхăн коммунисем == <div style="padding:1em 20px 1em 20px; color:#000000;text-align:left;"> {| border="1" cellpadding="5" cellspacing="0" style="border-collapse:collapse;" ! align="center" bgcolor="#EFEFEF" | Герб ! align="left" bgcolor="#EFEFEF" | Коммуна ! align="center" bgcolor="#EFEFEF" | Население<br /><small>(2005)</small> ! align="center" bgcolor="#EFEFEF" | Площадь<br /> км² ! align="center" bgcolor="#EFEFEF" | [[Идентификационный код субъекта самоуправления|Официальный код]] |- | align="center" | [[File:Wappen Eiken.svg|35px|[[Айкен]]]] || [[Айкен]] || align="center" | 1914|| align="right" | 7,07|| align="center" | 4161 |- | align="center" | [[File:Wappen Etzgen.svg|35px|[[Эцген]]]] || [[Эцген]] || align="center" | 425|| align="right" | 3,28|| align="center" | 4162 |- | align="center" | [[File:Wappen Frick AG.svg|35px|[[Фрик (Ааргау)|Фрик]]]] || [[Фрик (Ааргау)|Фрик]] || align="center" | 4459|| align="right" | 9,96|| align="center" | 4163 |- | align="center" | [[File:Gansingen-blason.png|35px|[[Ганзинген]]]] || [[Ганзинген]] || align="center" | 933|| align="right" | 8,77|| align="center" | 4164 |- | align="center" | [[File:Gipf-Oberfrick-blason.png|35px|[[Гипф-Оберфрик]]]] || [[Гипф-Оберфрик]] || align="center" | 3104|| align="right" | 10,17|| align="center" | 4165 |- | align="center" | [[File:CHE Herznach COA.svg|35px|[[Херцнах]]]] || [[Херцнах]] || align="center" | 1208|| align="right" | 6,26|| align="center" | 4166 |- | align="center" | [[File:Hornussen blason.png|35px|[[Хорнуссен]]]] || [[Хорнуссен]] || align="center" | 852|| align="right" | 7,27|| align="center" | 4167 |- | align="center" | [[File:Wappen Ittenthal.svg|35px|[[Иттенталь]]]] || [[Иттенталь]] || align="center" | 208|| align="right" | 3,89|| align="center" | 4168 |- | align="center" | [[File:Kaisten-blason.png|35px|[[Кайстен]]]] || [[Кайстен]] || align="center" | 2173|| align="right" | 14,22|| align="center" | 4169 |- | align="center" | [[File:Wappen Laufenburg AG.svg|35px|[[Лауфенбург]]]] || [[Лауфенбург]] || align="center" | 2050|| align="right" | 2,28|| align="center" | 4170 |- | align="center" | [[File:CHE Mettau COA.svg|35px|[[Меттау]]]] || [[Меттау]] || align="center" | 308|| align="right" | 3,29|| align="center" | 4171 |- | align="center" | [[File:CHE Münchwilen COA.svg|35px|[[Мюнхвилен]]]] || [[Мюнхвилен]] || align="center" | 612|| align="right" | 2,47|| align="center" | 4172 |- | align="center" | [[File:CHE Oberhof COA.svg|35px|[[Оберхоф (Ааргау)|Оберхоф]]]] || [[Оберхоф (Ааргау)|Оберхоф]] || align="center" | 569|| align="right" | 8,20|| align="center" | 4173 |- | align="center" | [[File:CHE Oberhofen AG COA.svg|35px|[[Оберхофен]]]] || [[Оберхофен]] || align="center" | 288|| align="right" | 3,12|| align="center" | 4174 |- | align="center" | [[File:Coat of arms of Oeschgen.svg|35px|[[Эшген]]]] || [[Эшген]] || align="center" | 862|| align="right" | 4,38|| align="center" | 4175 |- | align="center" | [[File:Schwaderloch-blason.png|35px|[[Швадерлох]]]] || [[Швадерлох]] || align="center" | 685|| align="right" | 2,77|| align="center" | 4176 |- | align="center" | [[File:CHE Sisseln COA.svg|35px|[[Зиссельн]]]] || [[Зиссельн]] || align="center" | 1324|| align="right" | 2,52|| align="center" | 4177 |- | align="center" | [[File:CHE Sulz COA.svg|35px|[[Зульц]]]] || [[Зульц]] || align="center" | 1144|| align="right" | 12,21|| align="center" | 4178 |- | align="center" | [[File:CHE Ueken COA.svg|35px|[[Икен (Ааргау)|Икен]]]] || [[Икен (Ааргау)|Икен]] || align="center" | 810|| align="right" | 5,10|| align="center" | 4179 |- | align="center" | [[File:CHE Wil AG COA.svg|35px|[[Виль (Ааргау)|Виль]]]] || [[Виль (Ааргау)|Виль]] || align="center" | 676|| align="right" | 7,71|| align="center" | 4180 |- | align="center" | [[File:CHE Wittnau COA.svg|35px|[[Витнау]]]] || [[Витнау]] || align="center" | 1120|| align="right" | 11,25|| align="center" | 4181 |- | align="center" | [[File:CHE Wölflinswil COA.svg|35px|[[Вёльфлинсвиль]]]] || [[Вёльфлинсвиль]] || align="center" | 839|| align="right" | 9,51|| align="center" | 4182 |- | align="center" | [[File:CHE Zeihen COA.svg|35px|[[Цайэн]]]] || [[Цайэн]] || align="center" | 906|| align="right" | 6,87|| align="center" | 4183 |- style="background-color:#EFEFEF;" | align="center" | | '''Пурĕпе''' (23) || align="center" | 27&nbsp;469|| align="right" | 125,57|| align="center" | 1906 |} == Каçăсем == {{Switzerland-geo-stub}} {{Аргау тăрăхĕсем}} {{Лауфенбург тăрăхĕн хулисем}} [[Категори:Аргау]] tktnonpk2irn1hyxis7yeq7shzvmsfo Цурцах (тăрăх) 0 57045 857150 831539 2025-06-21T06:00:48Z Ziv 32730 ([[c:GR|GR]]) [[File:Coat of arms of Böbikon.svg]] → [[File:Wappen Böbikon.svg]] → File replacement: update to new version ([[c:c:GR]]) 857150 wikitext text/x-wiki {{Швейцари тăрăхĕ |Чăвашла ячĕ = Цурцах |Тăван ячĕ = Zurzach |Герб = |Вырнаçу = Karte_Bezirk_Zurzach_2007.png |Патшалăх = [[Швейцари]] |Кантон = [[Аргау]] |Центр = [[Бад-Цурцах]] |Лаптăк = 129,99 |Пурăнан халăх = 31&nbsp;028 |Официаллă код = 1911 |Сайт = |Автомобиль кочĕ = AG }} '''Цурцах''' ({{lang-de|Bezirk Zurzach}}) — Швейцарири [[Швейцари тăрăхĕ|тăрăх]] . Центрĕ — [[Бад-Цурцах]] хула. Тăрăх [[Аргау]] [[Швейцарин администрациллĕ пайланăвĕ|кантонне]] кĕрет. Лаптăк — 129,99 км². 31&nbsp;028 çын пурăнать. [[Субъект хăйтытăмлăхĕн идентификаци кочĕ|Официаллă код]] — ''1911''. == Тăрăхăн коммунисем == <div style="padding:1em 20px 1em 20px; color:#000000;text-align:left;"> {| border="1" cellpadding="5" cellspacing="0" style="border-collapse:collapse;" ! align="center" bgcolor="#EFEFEF" | Герб ! align="left" bgcolor="#EFEFEF" | Коммуна ! align="center" bgcolor="#EFEFEF" | Пурăнан халăх<br /><small>(2005)</small> ! align="center" bgcolor="#EFEFEF" | Лаптăк<br /> км² ! align="center" bgcolor="#EFEFEF" | [[Субъект хăйтытăмлăхĕн идентификаци кочĕ|Официаллă код]] |- | align="center" | [[File:Zurzach Wappen.svg|35px|[[Бад-Цурцах]]]] || [[Бад-Цурцах]] || align="center" | 4055|| align="right" | 6,52|| align="center" | 4323 |- | align="center" | [[File:Wappen Baldingen AG.svg|35px|[[Бальдинген]]]] || [[Бальдинген]] || align="center" | 266|| align="right" | 2,82|| align="center" | 4301 |- | align="center" | [[File:Wappen Böbikon.svg|35px|[[Бёбикон]]]] || [[Бёбикон]] || align="center" | 179|| align="right" | 2,60|| align="center" | 4302 |- | align="center" | [[File:CHE Böttstein COA.svg|35px|[[Бётштайн]]]] || [[Бётштайн]] || align="center" | 3764|| align="right" | 7,43|| align="center" | 4303 |- | align="center" | [[File:Coat of arms of Doettingen AG.svg|35px|[[Дёттинген]]]] || [[Дёттинген]] || align="center" | 3391|| align="right" | 6,92|| align="center" | 4304 |- | align="center" | [[File:Coat of arms of Endingen AG.svg|35px|[[Эндинген]]]] || [[Эндинген]] || align="center" | 1842|| align="right" | 8,46|| align="center" | 4305 |- | align="center" | [[File:CHE Fisibach COA.svg|35px|[[Физибах]]]] || [[Физибах]] || align="center" | 381|| align="right" | 5,77|| align="center" | 4306 |- | align="center" | [[File:CHE Full-Reuenthal COA.svg|35px|[[Фулль-Ройенталь]]]] || [[Фулль-Ройенталь]] || align="center" | 832|| align="right" | 4,82|| align="center" | 4307 |- | align="center" | [[File:CHE Kaiserstuhl COA.svg|35px|[[Кайзерштуль]]]] || [[Кайзерштуль]] || align="center" | 420|| align="right" | 0,32|| align="center" | 4308 |- | align="center" | [[File:Klingnau-blason.png|35px|[[Клингнау]]]] || [[Клингнау]] || align="center" | 2924|| align="right" | 6,71|| align="center" | 4309 |- | align="center" | [[File:Koblenz-blason.png|35px|[[Кобленц (Ааргау)|Кобленц]]]] || [[Кобленц (Ааргау)|Кобленц]] || align="center" | 1568|| align="right" | 4,09|| align="center" | 4310 |- | align="center" | [[File:Coat of arms of Leibstadt.svg|35px|[[Лайбштадт]]]] || [[Лайбштадт]] || align="center" | 1282|| align="right" | 6,39|| align="center" | 4311 |- | align="center" | [[File:Lengnau-blason.png|35px|[[Ленгнау]]]] || [[Ленгнау]] || align="center" | 2434|| align="right" | 12,67|| align="center" | 4312 |- | align="center" | [[File:Coat of arms of Leuggern.svg|35px|[[Лойгерн]]]] || [[Лойгерн]] || align="center" | 2102|| align="right" | 13,76|| align="center" | 4313 |- | align="center" | [[File:CHE Mellikon COA.svg|35px|[[Мелликон]]]] || [[Мелликон]] || align="center" | 255|| align="right" | 2,70|| align="center" | 4314 |- | align="center" | [[File:CHE Rekingen COA.svg|35px|[[Рекинген]]]] || [[Рекинген]] || align="center" | 953|| align="right" | 3,10|| align="center" | 4315 |- | align="center" | [[File:Rietheim-blason.png|35px|[[Ритайм]]]] || [[Ритайм]] || align="center" | 677|| align="right" | 3,92|| align="center" | 4316 |- | align="center" | [[File:CHE Rümikon COA.svg|35px|[[Рюмикон]]]] || [[Рюмикон]] || align="center" | 210|| align="right" | 2,91|| align="center" | 4317 |- | align="center" | [[File:Coat of arms of Schneisingen.svg|35px|[[Шнайзинген]]]] || [[Шнайзинген]] || align="center" | 1226|| align="right" | 8,26|| align="center" | 4318 |- | align="center" | [[File:CHE Siglistorf COA.svg|35px|[[Зиглисторф]]]] || [[Зиглисторф]] || align="center" | 557|| align="right" | 5,51|| align="center" | 4319 |- | align="center" | [[File:CHE Tegerfelden COA.svg|35px|[[Тегерфельден]]]] || [[Тегерфельден]] || align="center" | 1017|| align="right" | 7,11|| align="center" | 4320 |- | align="center" | [[File:Coat of arms of Unterendingen.svg|35px|[[Унтерендинген]]]] || [[Унтерендинген]] || align="center" | 357|| align="right" | 3,45|| align="center" | 4321 |- | align="center" | [[File:CHE Wislikofen COA.svg|35px|[[Висликофен]]]] || [[Висликофен]] || align="center" | 336|| align="right" | 3,75|| align="center" | 4322 |- style="background-color:#EFEFEF;" | align="center" | | '''Пурĕпе''' (23) || align="center" | 31&nbsp;028|| align="right" | 129,99|| align="center" | 1911 |} </div> == Каçăсем == {{Switzerland-geo-stub}} {{Аргау тăрăхĕсем}} {{Цурцах тăрăхĕн хулисем}} [[Категори:Аргау]] 0fk837na850shdjd9oyx4l41rit8ia3 857154 857150 2025-06-21T06:55:11Z Ziv 32730 ([[c:GR|GR]]) [[File:Rietheim-blason.png]] → [[File:CHE Rietheim COA.svg]] → File replacement: jpg/png/gif to svg vector image ([[c::c:GR]]) 857154 wikitext text/x-wiki {{Швейцари тăрăхĕ |Чăвашла ячĕ = Цурцах |Тăван ячĕ = Zurzach |Герб = |Вырнаçу = Karte_Bezirk_Zurzach_2007.png |Патшалăх = [[Швейцари]] |Кантон = [[Аргау]] |Центр = [[Бад-Цурцах]] |Лаптăк = 129,99 |Пурăнан халăх = 31&nbsp;028 |Официаллă код = 1911 |Сайт = |Автомобиль кочĕ = AG }} '''Цурцах''' ({{lang-de|Bezirk Zurzach}}) — Швейцарири [[Швейцари тăрăхĕ|тăрăх]] . Центрĕ — [[Бад-Цурцах]] хула. Тăрăх [[Аргау]] [[Швейцарин администрациллĕ пайланăвĕ|кантонне]] кĕрет. Лаптăк — 129,99 км². 31&nbsp;028 çын пурăнать. [[Субъект хăйтытăмлăхĕн идентификаци кочĕ|Официаллă код]] — ''1911''. == Тăрăхăн коммунисем == <div style="padding:1em 20px 1em 20px; color:#000000;text-align:left;"> {| border="1" cellpadding="5" cellspacing="0" style="border-collapse:collapse;" ! align="center" bgcolor="#EFEFEF" | Герб ! align="left" bgcolor="#EFEFEF" | Коммуна ! align="center" bgcolor="#EFEFEF" | Пурăнан халăх<br /><small>(2005)</small> ! align="center" bgcolor="#EFEFEF" | Лаптăк<br /> км² ! align="center" bgcolor="#EFEFEF" | [[Субъект хăйтытăмлăхĕн идентификаци кочĕ|Официаллă код]] |- | align="center" | [[File:Zurzach Wappen.svg|35px|[[Бад-Цурцах]]]] || [[Бад-Цурцах]] || align="center" | 4055|| align="right" | 6,52|| align="center" | 4323 |- | align="center" | [[File:Wappen Baldingen AG.svg|35px|[[Бальдинген]]]] || [[Бальдинген]] || align="center" | 266|| align="right" | 2,82|| align="center" | 4301 |- | align="center" | [[File:Wappen Böbikon.svg|35px|[[Бёбикон]]]] || [[Бёбикон]] || align="center" | 179|| align="right" | 2,60|| align="center" | 4302 |- | align="center" | [[File:CHE Böttstein COA.svg|35px|[[Бётштайн]]]] || [[Бётштайн]] || align="center" | 3764|| align="right" | 7,43|| align="center" | 4303 |- | align="center" | [[File:Coat of arms of Doettingen AG.svg|35px|[[Дёттинген]]]] || [[Дёттинген]] || align="center" | 3391|| align="right" | 6,92|| align="center" | 4304 |- | align="center" | [[File:Coat of arms of Endingen AG.svg|35px|[[Эндинген]]]] || [[Эндинген]] || align="center" | 1842|| align="right" | 8,46|| align="center" | 4305 |- | align="center" | [[File:CHE Fisibach COA.svg|35px|[[Физибах]]]] || [[Физибах]] || align="center" | 381|| align="right" | 5,77|| align="center" | 4306 |- | align="center" | [[File:CHE Full-Reuenthal COA.svg|35px|[[Фулль-Ройенталь]]]] || [[Фулль-Ройенталь]] || align="center" | 832|| align="right" | 4,82|| align="center" | 4307 |- | align="center" | [[File:CHE Kaiserstuhl COA.svg|35px|[[Кайзерштуль]]]] || [[Кайзерштуль]] || align="center" | 420|| align="right" | 0,32|| align="center" | 4308 |- | align="center" | [[File:Klingnau-blason.png|35px|[[Клингнау]]]] || [[Клингнау]] || align="center" | 2924|| align="right" | 6,71|| align="center" | 4309 |- | align="center" | [[File:Koblenz-blason.png|35px|[[Кобленц (Ааргау)|Кобленц]]]] || [[Кобленц (Ааргау)|Кобленц]] || align="center" | 1568|| align="right" | 4,09|| align="center" | 4310 |- | align="center" | [[File:Coat of arms of Leibstadt.svg|35px|[[Лайбштадт]]]] || [[Лайбштадт]] || align="center" | 1282|| align="right" | 6,39|| align="center" | 4311 |- | align="center" | [[File:Lengnau-blason.png|35px|[[Ленгнау]]]] || [[Ленгнау]] || align="center" | 2434|| align="right" | 12,67|| align="center" | 4312 |- | align="center" | [[File:Coat of arms of Leuggern.svg|35px|[[Лойгерн]]]] || [[Лойгерн]] || align="center" | 2102|| align="right" | 13,76|| align="center" | 4313 |- | align="center" | [[File:CHE Mellikon COA.svg|35px|[[Мелликон]]]] || [[Мелликон]] || align="center" | 255|| align="right" | 2,70|| align="center" | 4314 |- | align="center" | [[File:CHE Rekingen COA.svg|35px|[[Рекинген]]]] || [[Рекинген]] || align="center" | 953|| align="right" | 3,10|| align="center" | 4315 |- | align="center" | [[File:CHE Rietheim COA.svg|35px|[[Ритайм]]]] || [[Ритайм]] || align="center" | 677|| align="right" | 3,92|| align="center" | 4316 |- | align="center" | [[File:CHE Rümikon COA.svg|35px|[[Рюмикон]]]] || [[Рюмикон]] || align="center" | 210|| align="right" | 2,91|| align="center" | 4317 |- | align="center" | [[File:Coat of arms of Schneisingen.svg|35px|[[Шнайзинген]]]] || [[Шнайзинген]] || align="center" | 1226|| align="right" | 8,26|| align="center" | 4318 |- | align="center" | [[File:CHE Siglistorf COA.svg|35px|[[Зиглисторф]]]] || [[Зиглисторф]] || align="center" | 557|| align="right" | 5,51|| align="center" | 4319 |- | align="center" | [[File:CHE Tegerfelden COA.svg|35px|[[Тегерфельден]]]] || [[Тегерфельден]] || align="center" | 1017|| align="right" | 7,11|| align="center" | 4320 |- | align="center" | [[File:Coat of arms of Unterendingen.svg|35px|[[Унтерендинген]]]] || [[Унтерендинген]] || align="center" | 357|| align="right" | 3,45|| align="center" | 4321 |- | align="center" | [[File:CHE Wislikofen COA.svg|35px|[[Висликофен]]]] || [[Висликофен]] || align="center" | 336|| align="right" | 3,75|| align="center" | 4322 |- style="background-color:#EFEFEF;" | align="center" | | '''Пурĕпе''' (23) || align="center" | 31&nbsp;028|| align="right" | 129,99|| align="center" | 1911 |} </div> == Каçăсем == {{Switzerland-geo-stub}} {{Аргау тăрăхĕсем}} {{Цурцах тăрăхĕн хулисем}} [[Категори:Аргау]] dt9max20wlqxf0lvf0dvugztnewr5vm Энтлебух (тытăмлани) 0 61519 857160 788681 2025-06-21T08:36:53Z Ziv 32730 ([[c:GR|GR]]) [[File:Pic Escholzmatt.png]] → [[File:CHE Escholzmatt COA.svg]] → File replacement: jpg/png/gif to svg vector image ([[c::c:GR]]) 857160 wikitext text/x-wiki {{Швейцари тăрăхĕ |Чăвашла ячĕ = Энтлебух (тытăмлани) |Тăван ячĕ = Entlebuch (Amt) |Герб = Wappen Entlebuch.svg |Вырнаçу = Karte_Bezirk_Entlebuch.png |Патшалăх = [[Швейцари]] |Кантон = [[Люцерн]] |Центр = [[Шюпфхайм (Люцерн)|Шюпфхайм]] |Лаптăк = 410,13 |Пурăнан халăх = 18&nbsp;384 |Официаллă код = 0301 |Автомобиль кочĕ = LU }} '''Энтлебух''' ({{lang-de|Entlebuch (Amt)}}) — [[Швейцари|Швейцарири]] [[Швейцари тăрăхĕ|тăрăх]]. Тăрăх центрĕ — [[Шюпфхайм (Люцерн)|Шюпфхайм]] хула. Тăрăх [[Люцерн]] [[Швейцарин администрациллĕ пайланăвĕ|кантонне]] кĕрет. Лаптăкĕ — 410,13 км². 18&nbsp;384 çын пурăнать. [[Хăйтытăмлă субъектăн идентификаци кочĕ|Официаллă код]] — ''0301''. == Тăрăх коммунисем == <div style="padding:1em 20px 1em 20px; color:#000000;text-align:left;"> {| border="1" cellpadding="5" cellspacing="0" style="border-collapse:collapse;" ! align="center" bgcolor="#EFEFEF" | Герб ! align="left" bgcolor="#EFEFEF" | Коммуна ! align="center" bgcolor="#EFEFEF" | Пурăнан халăх<br /><small>(2005)</small> ! align="center" bgcolor="#EFEFEF" | Площадь<br /> км² ! align="center" bgcolor="#EFEFEF" |[[Хăйтытăмлă субъектăн идентификаци кочĕ|Официаллă код]] |- | align="center" | [[File:Pic_Doppleschwand.png|35px|[[Допплешванд]]]] || [[Допплешванд]] || align="center" | 697|| align="right" | 6,95|| align="center" | 1001 |- | align="center" | [[File:Pic_Entlebuch.png|35px|[[Энтлебух (Люцерн)|Энтлебух]]]] || [[Энтлебух (Люцерн)|Энтлебух]] || align="center" | 3329|| align="right" | 56,90|| align="center" | 1002 |- | align="center" | [[File:CHE Escholzmatt COA.svg|35px|[[Эшольцмат]]]] || [[Эшольцмат]] || align="center" | 3210|| align="right" | 61,29|| align="center" | 1003 |- | align="center" | [[File:CHE Fluehli COA.svg|35px|[[Флюли]]]] || [[Флюли]] || align="center" | 1830|| align="right" | 108,24|| align="center" | 1004 |- | align="center" | [[File:Pic_Hasle.png|35px|[[Хасле (Люцерн)|Хасле]]]] || [[Хасле (Люцерн)|Хасле]] || align="center" | 1724|| align="right" | 40,33|| align="center" | 1005 |- | align="center" | [[File:CHE Marbach (Luzern) COA.png|35px|[[Марбах (Люцерн)|Марбах]]]] || [[Марбах (Люцерн)|Марбах]] || align="center" | 1193|| align="right" | 45,10|| align="center" | 1006 |- | align="center" | [[File:Pic_Romoos.png|35px|[[Ромос]]]] || [[Ромос]] || align="center" | 735|| align="right" | 37,24|| align="center" | 1007 |- | align="center" | [[File:Pic_Schuepfheim.png|35px|[[Шюпфхайм (Люцерн)|Шюпфхайм]]]] || [[Шюпфхайм (Люцерн)|Шюпфхайм]] || align="center" | 3749|| align="right" | 38,37|| align="center" | 1008 |- | align="center" | [[File:Coat of arms of Werthenstein.svg|35px|[[Вертенштайн]]]] || [[Вертенштайн]] || align="center" | 1917|| align="right" | 15,80|| align="center" | 1009 |- style="background-color:#EFEFEF;" | align="center" | | '''Пурĕпе''' (9) || align="center" | 18&nbsp;384|| align="right" | 410,13|| align="center" | 0301 |} == Каçăсем == {{Switzerland-geo-stub}} {{Люцерн тăрăхĕсем}} {{Швейцари:Энтлебух тытăмлани:Хуласем}} [[Категори:Люцерн (кантон)]] [[ru:Энтлебух (управление)]] 8yyh1ejws9mt38qmfnwpvl0kms2h6t9 857162 857160 2025-06-21T10:44:29Z Ziv 32730 ([[c:GR|GR]]) [[File:CHE Marbach (Luzern) COA.png]] → [[File:CHE Marbach LU COA.svg]] → File replacement: jpg/png/gif to svg vector image ([[c::c:GR]]) 857162 wikitext text/x-wiki {{Швейцари тăрăхĕ |Чăвашла ячĕ = Энтлебух (тытăмлани) |Тăван ячĕ = Entlebuch (Amt) |Герб = Wappen Entlebuch.svg |Вырнаçу = Karte_Bezirk_Entlebuch.png |Патшалăх = [[Швейцари]] |Кантон = [[Люцерн]] |Центр = [[Шюпфхайм (Люцерн)|Шюпфхайм]] |Лаптăк = 410,13 |Пурăнан халăх = 18&nbsp;384 |Официаллă код = 0301 |Автомобиль кочĕ = LU }} '''Энтлебух''' ({{lang-de|Entlebuch (Amt)}}) — [[Швейцари|Швейцарири]] [[Швейцари тăрăхĕ|тăрăх]]. Тăрăх центрĕ — [[Шюпфхайм (Люцерн)|Шюпфхайм]] хула. Тăрăх [[Люцерн]] [[Швейцарин администрациллĕ пайланăвĕ|кантонне]] кĕрет. Лаптăкĕ — 410,13 км². 18&nbsp;384 çын пурăнать. [[Хăйтытăмлă субъектăн идентификаци кочĕ|Официаллă код]] — ''0301''. == Тăрăх коммунисем == <div style="padding:1em 20px 1em 20px; color:#000000;text-align:left;"> {| border="1" cellpadding="5" cellspacing="0" style="border-collapse:collapse;" ! align="center" bgcolor="#EFEFEF" | Герб ! align="left" bgcolor="#EFEFEF" | Коммуна ! align="center" bgcolor="#EFEFEF" | Пурăнан халăх<br /><small>(2005)</small> ! align="center" bgcolor="#EFEFEF" | Площадь<br /> км² ! align="center" bgcolor="#EFEFEF" |[[Хăйтытăмлă субъектăн идентификаци кочĕ|Официаллă код]] |- | align="center" | [[File:Pic_Doppleschwand.png|35px|[[Допплешванд]]]] || [[Допплешванд]] || align="center" | 697|| align="right" | 6,95|| align="center" | 1001 |- | align="center" | [[File:Pic_Entlebuch.png|35px|[[Энтлебух (Люцерн)|Энтлебух]]]] || [[Энтлебух (Люцерн)|Энтлебух]] || align="center" | 3329|| align="right" | 56,90|| align="center" | 1002 |- | align="center" | [[File:CHE Escholzmatt COA.svg|35px|[[Эшольцмат]]]] || [[Эшольцмат]] || align="center" | 3210|| align="right" | 61,29|| align="center" | 1003 |- | align="center" | [[File:CHE Fluehli COA.svg|35px|[[Флюли]]]] || [[Флюли]] || align="center" | 1830|| align="right" | 108,24|| align="center" | 1004 |- | align="center" | [[File:Pic_Hasle.png|35px|[[Хасле (Люцерн)|Хасле]]]] || [[Хасле (Люцерн)|Хасле]] || align="center" | 1724|| align="right" | 40,33|| align="center" | 1005 |- | align="center" | [[File:CHE Marbach LU COA.svg|35px|[[Марбах (Люцерн)|Марбах]]]] || [[Марбах (Люцерн)|Марбах]] || align="center" | 1193|| align="right" | 45,10|| align="center" | 1006 |- | align="center" | [[File:Pic_Romoos.png|35px|[[Ромос]]]] || [[Ромос]] || align="center" | 735|| align="right" | 37,24|| align="center" | 1007 |- | align="center" | [[File:Pic_Schuepfheim.png|35px|[[Шюпфхайм (Люцерн)|Шюпфхайм]]]] || [[Шюпфхайм (Люцерн)|Шюпфхайм]] || align="center" | 3749|| align="right" | 38,37|| align="center" | 1008 |- | align="center" | [[File:Coat of arms of Werthenstein.svg|35px|[[Вертенштайн]]]] || [[Вертенштайн]] || align="center" | 1917|| align="right" | 15,80|| align="center" | 1009 |- style="background-color:#EFEFEF;" | align="center" | | '''Пурĕпе''' (9) || align="center" | 18&nbsp;384|| align="right" | 410,13|| align="center" | 0301 |} == Каçăсем == {{Switzerland-geo-stub}} {{Люцерн тăрăхĕсем}} {{Швейцари:Энтлебух тытăмлани:Хуласем}} [[Категори:Люцерн (кантон)]] [[ru:Энтлебух (управление)]] qwjdgnirvisocvq2jrz4prkz10gkah3 Марбах (Люцерн) 0 61531 857163 767641 2025-06-21T10:44:30Z Ziv 32730 ([[c:GR|GR]]) [[File:CHE Marbach (Luzern) COA.png]] → [[File:CHE Marbach LU COA.svg]] → File replacement: jpg/png/gif to svg vector image ([[c::c:GR]]) 857163 wikitext text/x-wiki {{ПВ |статус=Коммуна |чăвашла çĕлĕк=Марбах |тăван çĕлĕк=Marbach LU |патшалăх=Швейцари |регион тĕсĕ=кантон (Швейцари) |регион=Люцерн (кантон) |регион тапăлра=Люцерн (кантон) |район тĕсĕ=тăрăх |район=Энтлебух (тытăмлани) |район тапăлра=Энтлебух (тытăмлани) |община тĕсĕ= |община= |община тапăлра= |пăхăну= |герб=CHE Marbach LU COA.svg |ялав= |герб анлăшĕ= |ялав анлăшĕ= |lat_dir=N|lat_deg=46|lat_min=51|lat_sec=15 |lon_dir=E|lon_deg=7|lon_min=54|lon_sec=0 |CoordAddon= |CoordScale= |ЯндексКартти= |патшалăх картти= |регион картти= |район картти= |патшалăх карттин пысăкăшĕ= |регион карттин пысăкăшĕ= |район карттин пысăкăшĕ= |шалти пайлану= |пуçлăх тĕсĕ=Бургомистр |пуçлăх= |никĕсленĕ вăхăт= |пĕрремĕш асăну= |малтанхи ятсем= |статус= |лаптăк=45.10 |ПВ центрĕн çӳллĕшĕ=871 |çӳллĕш тĕсĕ= |климат= |официаллă чĕлхе=нимĕç чĕлхи |официалл чĕлхе-ref= |пурăнан халăх=1204 |çырав çулĕ=2006 |йышлăх= |агломераци= |наци йышĕ= |конфесси йыйĕ= |этнохороним= |вăхăт тăрăхĕ=+1 |DST=пур |телефон кочĕ= |почтă индексĕ=6196 |почтă индексĕсем= |автомобиль кочĕ=LU |идентификатор тĕсĕ=Хăйтытăмлă субъектăн идентификаци кочĕ{{!}}Официаллă код |цифрăллă идентификатор=1006 |категори Commons-ра=Marbach, LU |сайт=http://www.marbach-lu.ch |сайт чĕлхи=de |сайт чĕлхи 2= |сайт чĕлхи 3= |сайт чĕлхи 4= |сайт чĕлхи 5= |add2n= |add2= |add3n= |add3= }} '''Марбах''' ({{lang-de|Marbach LU}}) — [[Швейцари|Швейцарири]] коммуна, [[Гларус (кантон)|Гларус]] [[Швейцарин администрациллĕ пайланăвĕ|кантонне]] кĕрет. 1204 çын (2006, [[раштав, 31]]) пурнать. [[Хăйтытăмлă субъектăн идентификаци кочĕ|Официаллă код]] — ''1006''. == Каçăсем == * [http://www.marbach-lu.ch Официаллă страница] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150811090740/http://www.marbach-lu.ch/ |date=2015-08-11 }} {{Швейцари:Энтлебух тытăмлани:Хуласем}} {{Switzerland-geo-stub}} [[Категори:Люцерн хулисем]] 9qmk2w6w07uwae6aymn0hlvldk692mb Эшольцмат 0 61534 857159 785231 2025-06-21T08:36:18Z Ziv 32730 ([[c:GR|GR]]) [[File:CHE Escholzmatt COA.png]] → [[File:CHE Escholzmatt COA.svg]] → File replacement: jpg/png/gif to svg vector image ([[c::c:GR]]) 857159 wikitext text/x-wiki {{ПВ |статус=Коммуна |чăвашла çĕлĕк=Энтлебух |тăван çĕлĕк=Escholzmatt |патшалăх=Швейцари |регион тĕсĕ=кантон (Швейцари) |регион=Люцерн (кантон) |регион тапăлра=Люцерн (кантон) |район тĕсĕ=тăрăх |район=Энтлебух (тытăмлани) |район тапăлра=Энтлебух (тытăмлани) |община тĕсĕ= |община= |община тапăлра= |пăхăну= |герб=CHE Escholzmatt COA.svg |ялав= |герб анлăшĕ= |ялав анлăшĕ= |lat_dir=N|lat_deg=46|lat_min=54|lat_sec=48 |lon_dir=E|lon_deg=7|lon_min=56|lon_sec= |CoordAddon= |CoordScale= |ЯндексКартти= |патшалăх картти= |регион картти= |район картти= |патшалăх карттин пысăкăшĕ= |регион карттин пысăкăшĕ= |район карттин пысăкăшĕ= |шалти пайлану= |пуçлăх тĕсĕ=Бургомистр |пуçлăх= |никĕсленĕ вăхăт= |пĕрремĕш асăну= |малтанхи ятсем= |статус= |лаптăк=61.29 |ПВ центрĕн çӳллĕшĕ=858 |çӳллĕш тĕсĕ= |климат= |официаллă чĕлхе=нимĕç чĕлхи |официалл чĕлхе-ref= |пурăнан халăх=3162 |çырав çулĕ=2006 |йышлăх= |агломераци= |наци йышĕ= |конфесси йыйĕ= |этнохороним= |вăхăт тăрăхĕ=+1 |DST=пур |телефон кочĕ= |почтă индексĕ=6182 |почтă индексĕсем= |автомобиль кочĕ=LU |идентификатор тĕсĕ=Хăйтытăмлă субъектăн идентификаци кочĕ{{!}}Официаллă код |цифрăллă идентификатор=1003 |категори Commons-ра=Escholzmatt |сайт=http://www.escholzmatt.ch |сайт чĕлхи=de |сайт чĕлхи 2= |сайт чĕлхи 3= |сайт чĕлхи 4= |сайт чĕлхи 5= |add2n= |add2= |add3n= |add3= }} '''Энтлебух''' ({{lang-de|Escholzmatt}}) — [[Швейцари|Швейцарири]] коммуна, [[Гларус (кантон)|Гларус]] [[Швейцарин администрациллĕ пайланăвĕ|кантонне]] кĕрет. 3162 çын (2006, [[раштав, 31]]) пурнать. [[Хăйтытăмлă субъектăн идентификаци кочĕ|Официаллă код]] — ''1003''. == Каçăсем == * [http://www.escholzmatt.ch Официаллă страница] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070106201748/http://www.escholzmatt.ch/ |date=2007-01-06 }} {{Швейцари:Энтлебух тытăмлани:Хуласем}} {{Switzerland-geo-stub}} [[Категори:Люцерн хулисем]] [[ru:Энтлебух (Люцерн)]] ftwwgpblgpu9bwbstnr7u0yd3s6xtcv Пасарлă Карабулак районĕ 0 71276 857134 844129 2025-06-21T02:46:59Z InternetArchiveBot 28304 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 857134 wikitext text/x-wiki {{Администрациллĕ виçе |Тĕс1 = {{Тĕс|Раççей}} |Тĕс2 = |Чăвашла ячĕ = Пасарлă Карабулак районĕ |Тăван ячĕ = |Герб = Coat of Arms of Bazarny Karabulak rayon (Saratov oblast).png |Ялав = |Ялава ăнлантарни = Пасарлă Карабулак районĕн ялавĕ |Патшалăх = {{RUS}} |lat_dir = N |lat_deg =52 |lat_min =16 |lat_sec =20 |lon_dir = E |lon_deg =46 |lon_min =24 |lon_sec =50 |Гимн = |Статус = [[муниципаллă район]] |Кĕрет = [[Сарăту облаçĕ]] |Тытăмĕ = {{nobr|13 муниципаллă йĕркеленӳ}} |Тĕп хула = [[Пасарлă Карабулак]] хеп |Вăхăт = [[1928]], [[утă, 23]] |Пуçлăх = Комарова Лариса Петровна |Пуçлăх тĕсĕ = Район администрацин пуçлăхĕ |Пуçлăх2 = |Пуçлăх тĕсĕ2 = Район пуçлăхĕ/Район депутачĕсен Пухавĕн председателĕ |ШВП = |ШВП çулĕ = |ШВП вырăнĕ = |ШВП пурăнан кашни çынна = |ШВП пурăнан кашни çынна вырăнĕ = |Чĕлхе = вырăс |Чĕлхесем = |Пурăнан халăх = |Çырав çулĕ = 2010 |Пурăнан халăх проценчĕ = 1,18 |Пурăнан халăх вырăнĕ = |Йышлăх = 2293,83 |Йышлăх вырăнĕ = |Наци йышĕ = [[вырăссем]], [[чăвашсем]], [[тутарсем]] |Конфесси йышĕ = |Лаптăк = 2293,83<ref name='63_8006001'>[http://www.gks.ru/dbscripts/munst/munst63/DBInet.cgi?pl=8006001 Саратовская область. Общая площадь земель муниципального образования]</ref> |Лаптăк проценчĕ = |Лаптăк вырăнĕ = 18 |Максималлă çӳллĕш = |Вăтам çӳллĕшĕ = |Минималлă çӳллĕш = |Карттă = Bazarno-Karabulaksky locator map.svg |Администрациллĕ виçен картти = |АВ карттин пысăкăшĕ = 300px |ВăхăтТăрăхĕ = {{s|{{MSK+0}}}} |Аббревиатура = |ISO = |FIPS = |Телефон кочĕ = |Почтă индексĕсем = |Тетел-домен = |Автомобиль номерĕсен кочĕсем = 64, 164 |Сайт = http://bkarabulak.sarmo.ru/ |Commons-ри категори = |Асăрхавсем = }} '''Пасарлă Карабула́к райо́нĕ''' ({{lang-ru|Базарно-Карабулакский район}})— [[Сарăту облаçĕ]]н ([[РФ]]) [[Сарăту облаçĕн администрациллĕ-территориллĕ тытăмлăхĕ|администрациллĕ-территориллĕ виçи]] ([[Раççей районĕсем|район]]) тата [[муниципаллă йĕркеленӳ]] ([[муниципаллă район]]). [[Администраци центрĕ|Администраци тӗп]] — [[хула евĕр паçулкă|хула евĕрлĕ паçолок]] [[Пасарлă Карабулак]]. == Географи == Ҫурҫӗр пайӗнчи сылтӑм ҫыран енче вырнаҫнӑ, [[Атăлçи сăртлăхĕ|Атӑлҫи сӑртлӑхӗнче]]. Татнӑ рельефпе нумай вӑрмансем капӑрлӑх пейзажсене тӑваҫҫӗ Районри лаптӑкӗ — 2,3 пин км². Пӗтӗм ҫынлӑхри уҫӑкурнӑ ҫулсен ҫирӗп виттупа вӑрӑмӑшӗ — 324,0 км. == Истори == [[Утă, 23|Утӑ уйӑхӗн 23мӗшӗ]] [[1928]] ҫулта [[Вольск округĕ|Вольск округӗнче]] [[Анатри Атăл Ен|Анатри Атăл Енӗн]] Пасарлӑ Карапулак районӗ тунӑ. Унӑн территоринче [[Пасарлă Карапулак вулăсĕ|Пасарлӑ Карапулак вулӑсӗн]] [[Сарăту кĕперни|Сарӑту кӗпернин]] территорийӗ йышне кӗртрӗ. [[1934]] ҫултан район [[Сарăту Ен|Сарӑту Енче]] йышне кӗртрӗ, [[1936]] ҫулта вӑл Сарӑту облаҫӗнче. [[1958]] ҫулта малтанхи Курилов районӗн пайӗне Пасарлӑ Карапулак районӗнче йышне кӗртрӗ, тӗп ялӗпе [[Вязовка]] ялӗнче<ref>{{cite web |url = http://wwhp.ru/sarat.htm |title = Саратовская область на сайте «Всемирный исторический проект» |archiveurl = https://web.archive.org/web/20101203192830/http://wwhp.ru/sarat.htm |archivedate = 2010-12-03 }}</ref>. == Халӑх йышӗ == Наци тытӑмӗ [[2010]] ҫулта<ref>{{cite web |url=https://srtv.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/srtv/ru/census_and_researching/census/national_census_2010/ |title=Всероссийская перепись населения 2010::Саратовстат |accessdate=2013-07-13 |archiveurl=https://www.webcitation.org/5zkxwkUEt?url=https://www.gks.ru/free_doc/new_site/population/demo/perepis2010/svod.xls |archivedate=2011-06-27 |deadlink=yes }}</ref>: [[вырăссем]] — 79,6 %, [[тутарсем]] — 8,9 %, [[чăвашсем]] — 6,7 %, [[мордва]], [[украинсем]] и др. Компактлӑ районта ҫаксем ялсенче халӑхсем пурӑнаҫҫӗ: ([[Шурту]] — [[чăвашсем]], [[тутарсем]]; [[Ĕшнеуй]] — [[чăвашсем]]; [[Казанла]] — [[чăвашсем]]; [[Сухой Карапулак]], [[Рязайкино]] — [[ирçесем]]; [[Яковлевка]] — [[тутарсем]]). == Муниципаллӑ тытӑмӗ == Пасарлӑ Карапулак районӗнче 10 [[муниципаллă йĕркеленӳ]] йышне кӗрет, 2 [[хула тăрăхĕ]] тата 8 [[ял тăрăхĕ|ял тӑрӑхӗ]]<ref name="МО">{{Cite web |url=https://docs.cntd.ru/document/933006758 |title=Закон Саратовской области от 29 декабря 2004 года № 111-ЗСО «О муниципальных образованиях, входящих в состав Базарно-Карабулакского муниципального района» |access-date=2022-03-17 |archive-date=2022-03-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220317154021/https://docs.cntd.ru/document/933006758 |deadlink=no }}</ref>. Хула тӑрӑхӗсем: * Пасарлӑ Карапулак [[хула тăрăхĕ|муниципаллӑ йӗркеленӳ]] - [[Пасарлӑ Карапулак]] [[хула евĕр паçулкă|ӗҫ посёлокӗ]] * Свободный [[хула тăрăхĕ|муниципаллӑ йӗркеленӳ]] - [[Свободный]] [[хула евĕр паçулкă|ӗҫ посёлокӗ]] Ял тăрăхĕсем: * [[Алексеевка ял тăрăхĕ|Алексеевка муниципаллӑ йӗркеленӳ]] - [[Алексеевка (Сарăту облаçĕ|Алексеевка]] ялӗ * [[Ĕшнеуй ял тăрăхĕ|Ӗшнеуй муниципаллӑ йӗркеленӳ]] - [[Ĕшнеуй]] ялӗ * [[Кивӗ Жуковка ял тăрăхĕ|Кивӗ Жуковка муниципаллӑ йӗркеленӳ]] - [[Кивӗ Жуковка]] ялӗ * [[Кивӗ Пурасы ял тăрăхĕ|Кивӗ Пурасы муниципаллӑ йӗркеленӳ]] - [[Кивӗ Пурасы]] ялӗ * [[Липовка ял тăрăхĕ|Липовка муниципаллӑ йӗркеленӳ]] - [[Липовка]] ялӗ * [[Максимовка ял тăрăхĕ|Максимовка муниципаллӑ йӗркеленӳ]] - [[Максимовка]] ялӗ * [[Пысӑк Чечуйка ял тăрăхĕ|Пысӑк Чечуйка муниципаллӑ йӗркеленӳ]] - [[Пысӑк Чечуйка]] ялӗ * [[Яковлевка ял тăрăхĕ|Яковлевка муниципаллӑ йӗркеленӳ]] - [[Яковлевка]] ялӗ == Пурăнан вырăнсем == Районта 47 [[пурăнан вырăн]] пур, 45 [[ял]] тата 2 [[хула]] ([[хула евĕр паçулкă|ӗҫ посёлокӗ]]) == Вуламалли == * Атлас автомобильных дорог Саратовской области. Саратов, 2000. == Асăрхавсем == {{асăрхавсем}} == Каçăсем == * [http://saratov.gov.ru/region/municipal_areas/bazarnokarabulak.php Сведения на сайте областной администрации] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120325233940/http://saratov.gov.ru/region/municipal_areas/bazarnokarabulak.php |date=2012-03-25 }} * [http://region.sgu.ru/oblast/index.htm О районе] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140812095833/http://region.sgu.ru/oblast/index.htm |date=2014-08-12 }} {{Пасарлă Карабулак районĕ}} {{Сарăту облаçĕ}} [[Категори:Пасарлă Карабулак районĕ| ]] tu2ae21ila9xsiv3p9z7sw41n6xwbpa Фургал Сергей Иванович 0 83663 857142 678589 2025-06-21T05:40:06Z VolnyiLev 24492 857142 wikitext text/x-wiki {{Персона}} '''Серге́й Ива́нович Фурга́л''' (12, февраль, 1970, Поярково, Амур облаçĕ) — [[Раççей]] [[политика]] тата [[патшалăх]] ĕслевçи. [[Хабаровск крайĕ]]н кĕпĕрнаттăрĕ ([[2018]]-мĕш çулхи сентябрĕн 28-мĕшĕнчен пуçласа)<ref>Инаугурация Фургала состоится 28 сентября, РИА Новости (26, сентябрь, 2018). 26 сентябр 2018 тĕлĕнче пăхнă.</ref>. == Каçăсем == * [http://runews24.ru/portraits/03/10/2018/9b052570e0b053c49be1b19c1b76c35d Сергей Фургал. Пресс портрет // RuNews24.ru] ==Асăрхавсем== {{Асăрхавсем}} [[Категори:Раççей]] qj9ud6v3x2luoapssytyqvk4vuss8wq Офис (телесериал, АПШ) 0 95979 857145 727251 2025-06-21T05:53:24Z VolnyiLev 24492 857145 wikitext text/x-wiki {{Телесериал | RusTitle = Офис | OrigTitle = The Office | image = | caption = | format = суя документалистика | runtime = 22-42 мин. | creator = | producer = Жан-Пьер Герен <br />Кристина Ларсен | dir = Рэндалл Эйнхорн<br />Джей Джей Абрамс<br />Джосс Уидон<br />Джон Фавро<br />Гарольд Рамис<br />Джейсон Райтман<br />Марк Уэбб<br>Кен Куопис | script = Бенуа Жако, Жиль Tоро | starring = Стив Карелл<br />Рэйн Уилсон<br />Джон Красински<br />Дженна Фишер<br />Б. Дж. Новак<br />Эд Хелмс<br />Джеймс Спейдер | country = [[АПШ]] | network = [[NBC]] | first_aired = [[Пуш, 24]] [[2005]] | last_aired = [[Çу, 16]] [[2013]] | num_seasons = 9 | num_episodes = 201 | imdb_id = 0386676 }} '''Офис''' ({{lang-en|The Office}}) — ҫав ятлӑ халӑха килӗшнӗ BBC каналӗн сериалӗ ҫинче никӗсленӗ Америка сериалӗ, нумай йышлӑ парнесене илме тивӗҫнӗ: «Ылтӑн глобус», «Эмми» тата «Peabody Awards», псевдодокументалистика стилӗнче ӳкернӗ, пӗр офисӑн ӗҫченӗсен кулӑшла, хӑш чух туйӑмлӑ пурнӑҫӗ ҫинчен каласа парать. Ку чӗтрекен камерӑпа ӳкернӗ хальхи офисӑн пурнӑҫӗ ҫинчен пароди Пенсильвани штатӗнчи, Скрэнтон хулинчи Dunder Mifflin хутпа тивӗҫтерекен компани ӗҫченӗсем ҫинчен документлӑ-реалити шоу жанрӗнче каласа парать. == Сюжет == == Ролӗсенче == == Вуламалли == * == Каҫӑсем == * [http://www.nbc.com/The_Office/ Официальный сайт]{{ref-en}} * [https://web.archive.org/web/20110223195407/http://dundermifflin.com/ Официальный сайт Dunder Mifflin]{{ref-en}} [[Категори:Телесериалсем, алфавитпа]] 9pja1lncw6pwtpyzkh71uiu0rh6vx37 857146 857145 2025-06-21T05:53:53Z VolnyiLev 24492 857146 wikitext text/x-wiki {{Телесериал | RusTitle = Офис | OrigTitle = The Office | image = The Office US logo.svg | caption = | format = суя документалистика | runtime = 22-42 мин. | creator = | producer = Жан-Пьер Герен <br />Кристина Ларсен | dir = Рэндалл Эйнхорн<br />Джей Джей Абрамс<br />Джосс Уидон<br />Джон Фавро<br />Гарольд Рамис<br />Джейсон Райтман<br />Марк Уэбб<br>Кен Куопис | script = Бенуа Жако, Жиль Tоро | starring = Стив Карелл<br />Рэйн Уилсон<br />Джон Красински<br />Дженна Фишер<br />Б. Дж. Новак<br />Эд Хелмс<br />Джеймс Спейдер | country = [[АПШ]] | network = [[NBC]] | first_aired = [[Пуш, 24]] [[2005]] | last_aired = [[Çу, 16]] [[2013]] | num_seasons = 9 | num_episodes = 201 | imdb_id = 0386676 }} '''Офис''' ({{lang-en|The Office}}) — ҫав ятлӑ халӑха килӗшнӗ BBC каналӗн сериалӗ ҫинче никӗсленӗ Америка сериалӗ, нумай йышлӑ парнесене илме тивӗҫнӗ: «Ылтӑн глобус», «Эмми» тата «Peabody Awards», псевдодокументалистика стилӗнче ӳкернӗ, пӗр офисӑн ӗҫченӗсен кулӑшла, хӑш чух туйӑмлӑ пурнӑҫӗ ҫинчен каласа парать. Ку чӗтрекен камерӑпа ӳкернӗ хальхи офисӑн пурнӑҫӗ ҫинчен пароди Пенсильвани штатӗнчи, Скрэнтон хулинчи Dunder Mifflin хутпа тивӗҫтерекен компани ӗҫченӗсем ҫинчен документлӑ-реалити шоу жанрӗнче каласа парать. == Сюжет == == Ролӗсенче == == Вуламалли == * == Каҫӑсем == * [http://www.nbc.com/The_Office/ Официальный сайт]{{ref-en}} * [https://web.archive.org/web/20110223195407/http://dundermifflin.com/ Официальный сайт Dunder Mifflin]{{ref-en}} [[Категори:Телесериалсем, алфавитпа]] mgpfl6yxwkxeetwtpuiaoy7f7zelfxj Ашшĕлĕх 0 102499 857128 747838 2025-06-20T20:11:02Z Max Tenche 25572 /* Литература */ 857128 wikitext text/x-wiki '''Ашшĕлĕх''' (ятарлă литературăра çавăн пекех '''''патро́ним''''' теесси те пур) — [[ратнелĕх ят|ратнелĕх]] [[ят]]ăн пайĕ, вăл çуралнă ачана пурнăç тăршшĕпех ашшĕ енчи несĕлсемпе çыхăнтарать. Хăш чухне кунашкал элемент аяккарахри несĕлсемпе те (аслашшĕ, мăн аслашшĕ) çыхăнтарма пултарать. Чăвашсем хушшинче хальхи вăхăтра официаллă пурнăçра вырăссенчен йышăннă модельпе усă кураççĕ. Кулленхи пурнăçра, авалхи йăлари модель те (туртăм категорийĕпе палăртасси) пăрахаçа тухман-ха. == Çав. пекех == * [[Матроним]] * [[Текноним]] * [[Ят]] * [[Хушамат]] * [[Вăта ят]] == Асăрхавсем == {{Асăрхавсем}} == Литература == * {{ВТ-ЭСБЕ|Отчества в древней Руси|[[Тупиков Николай Михайлович|Тупиков Н. М.]]}} * * * * ''[[Чичагов Василий Константинович|Чичагов В. К.]]'' Из истории русских имён, отчеств и фамилий: (Вопросы русской исторической ономастики XV—XVII вв.). — {{М.}}: [[Учпедгиз]], 1959. — 128 с. * * ''Формановская Н. И.'' [http://literary.ru/literary.ru/readme.php?subaction=showfull&id=1206020198&archive=1206184486&start_from=&ucat=& Имя-отчество как национальный обычай и современные СМИ] / Н. И. Формановская // Русская словесность. — 2004. — № 4. == Каçăсем == * ''[[Успенский, Лев Васильевич|Лев Успенский]]''. [http://www.lib.ru/PROZA/USPENSKIJ_L/you_name.txt Ты и твоё имя] * [http://cheshuyka.ru/rub_Istoriya-Rusi_091228174146.html Происхождение отчеств на Руси] {{Ят}} [[Категори:Ашшĕлĕхсем| ]] [[Категори:Ят]] [[Категори:Çын]] 6wzrbv6ly0gn1ih8bny0dv8gw2tsi12 857129 857128 2025-06-20T20:11:14Z Max Tenche 25572 /* Каçăсем */ 857129 wikitext text/x-wiki '''Ашшĕлĕх''' (ятарлă литературăра çавăн пекех '''''патро́ним''''' теесси те пур) — [[ратнелĕх ят|ратнелĕх]] [[ят]]ăн пайĕ, вăл çуралнă ачана пурнăç тăршшĕпех ашшĕ енчи несĕлсемпе çыхăнтарать. Хăш чухне кунашкал элемент аяккарахри несĕлсемпе те (аслашшĕ, мăн аслашшĕ) çыхăнтарма пултарать. Чăвашсем хушшинче хальхи вăхăтра официаллă пурнăçра вырăссенчен йышăннă модельпе усă кураççĕ. Кулленхи пурнăçра, авалхи йăлари модель те (туртăм категорийĕпе палăртасси) пăрахаçа тухман-ха. == Çав. пекех == * [[Матроним]] * [[Текноним]] * [[Ят]] * [[Хушамат]] * [[Вăта ят]] == Асăрхавсем == {{Асăрхавсем}} == Литература == * {{ВТ-ЭСБЕ|Отчества в древней Руси|[[Тупиков Николай Михайлович|Тупиков Н. М.]]}} * * * * ''[[Чичагов Василий Константинович|Чичагов В. К.]]'' Из истории русских имён, отчеств и фамилий: (Вопросы русской исторической ономастики XV—XVII вв.). — {{М.}}: [[Учпедгиз]], 1959. — 128 с. * * ''Формановская Н. И.'' [http://literary.ru/literary.ru/readme.php?subaction=showfull&id=1206020198&archive=1206184486&start_from=&ucat=& Имя-отчество как национальный обычай и современные СМИ] / Н. И. Формановская // Русская словесность. — 2004. — № 4. == Каçăсем == * ''[[Успенский Лев Васильевич|Лев Успенский]]''. [http://www.lib.ru/PROZA/USPENSKIJ_L/you_name.txt Ты и твоё имя] * [http://cheshuyka.ru/rub_Istoriya-Rusi_091228174146.html Происхождение отчеств на Руси] {{Ят}} [[Категори:Ашшĕлĕхсем| ]] [[Категори:Ят]] [[Категори:Çын]] 3xnra78jwr6zo50u7jch6jt3z7p2aiq 857133 857129 2025-06-21T02:38:47Z Ellodanis5 17302 857133 wikitext text/x-wiki :{{ан арпаштарăр|Атилĕх|Атилĕхпе}} :{{ан арпаштарăр|Аттелĕх|Аттелĕхпе}} '''Ашшĕлĕх''' (ятарлă литературăра çавăн пекех '''''патро́ним''''' теесси те пур) — [[ратнелĕх ят|ратнелĕх]] [[ят]]ăн пайĕ, вăл çуралнă ачана пурнăç тăршшĕпех ашшĕ енчи несĕлсемпе çыхăнтарать. Хăш чухне кунашкал элемент аяккарахри несĕлсемпе те (аслашшĕ, мăн аслашшĕ) çыхăнтарма пултарать. Чăвашсем хушшинче хальхи вăхăтра официаллă пурнăçра вырăссенчен йышăннă модельпе усă кураççĕ. Кулленхи пурнăçра, авалхи йăлари модель те (туртăм категорийĕпе палăртасси) пăрахаçа тухман-ха. == Çав. пекех == * [[Матроним]] * [[Текноним]] * [[Ят]] * [[Хушамат]] * [[Вăта ят]] == Асăрхавсем == {{Асăрхавсем}} == Литература == * {{ВТ-ЭСБЕ|Отчества в древней Руси|[[Тупиков Николай Михайлович|Тупиков Н. М.]]}} * * * * ''[[Чичагов Василий Константинович|Чичагов В. К.]]'' Из истории русских имён, отчеств и фамилий: (Вопросы русской исторической ономастики XV—XVII вв.). — {{М.}}: [[Учпедгиз]], 1959. — 128 с. * * ''Формановская Н. И.'' [http://literary.ru/literary.ru/readme.php?subaction=showfull&id=1206020198&archive=1206184486&start_from=&ucat=& Имя-отчество как национальный обычай и современные СМИ] / Н. И. Формановская // Русская словесность. — 2004. — № 4. == Каçăсем == * ''[[Успенский Лев Васильевич|Лев Успенский]]''. [http://www.lib.ru/PROZA/USPENSKIJ_L/you_name.txt Ты и твоё имя] * [http://cheshuyka.ru/rub_Istoriya-Rusi_091228174146.html Происхождение отчеств на Руси] {{Ят}} [[Категори:Ашшĕлĕхсем| ]] [[Категори:Ят]] [[Категори:Çын]] 76kub7rt2zq1smqmtqukrapnaoufl0g Хутшăнакан:Max Tenche/ҪЫРНӐ СТАТЬЯСЕН ЯТ-ЙЫШӖ 2 114376 857130 856450 2025-06-20T20:14:01Z Max Tenche 25572 /* Халӑх */ 857130 wikitext text/x-wiki ; Тĕп страници [[Хутшăнакан:Max Tenche|Max Tenche]] Кунта манăн статьясен ят-йышӗ = Ӑслӑлӑх = == Вӑхӑтпа вырӑнлӑх == # [[2024]] == Википеди уйрӑмӗсем == # [[Туркмен Википедийӗ]] == Физика пысӑкӑшӗсем == # [[Тӑваткал ҫухрӑм]] = Географи = == АПШ == === Гуам === # [[Орднанс Аннекс]] # [[Ороте ҫурутравӗ]] === Ялавсем === # [[Нью-Йорк ялавĕ]] == Патшалӑхсем == # [[Корей Республики]] # [[Корей Халӑх Демократиллӗ Республики]] == Корей (КР/КХДР) == === Чӗлхесем === # [[Корей чӗлхи]] == РФ == === Сехет тӑрӑхӗсем === # [[Владивосток вăхăчĕ]] # [[Екатеринбург вăхăчĕ]] # [[Иркутск вăхăчĕ]] # [[Калининград вăхăчĕ]] # [[Камчатка вăхăчĕ]] # [[Красноярск вăхăчĕ]] # [[Магадан вăхăчĕ]] # [[Мускав вăхăчĕ]] # [[Омск вăхăчĕ]] # [[Самар вӑхӑчӗ]] # [[Якутск вăхăчĕ]] === Раҫҫей географийӗ === # [[Алтай Республикин географийӗ]] === Районсем === ;аймаксем, кантонсем # [[Быстрая районĕ]] # [[Екатериновка районӗ]] # [[Елизово районĕ]] # [[Каменка кантонӗ]] # [[Карага районĕ]] # [[Кош-Агач аймакӗ]] # [[Мильково районĕ]] # [[Олютор районĕ]] # [[Онгудай аймакӗ]] # [[Пенжина районĕ]] # [[Петровск районӗ]] # [[Соболево районĕ]] # [[Татищево районӗ]] # [[Тигиль районĕ]] # [[Усть-Большерецк районĕ]] # [[Усть-Камчатск районĕ]] === Субъектсем === # [[Алтай Республики]] # [[Брянск облаçĕ]] # [[Камчатка Ен]] # [[Карачай-Черкеси]] # [[Хакаси]] # [[Хустӑрма облаҫӗ]] === Тӑрӑхсем === # [[Инçет-Тухăç федераци тăрăхĕ]] # [[Коряк тăрăхĕ]] # [[Çурçĕр-Кавказ федераци тăрăхĕ]] === Чӗлхесем === # [[Абазин чĕлхи]] === Юханшывсем === # [[Оссора (юханшыв)]] === Ял-хула тӑрӑхӗсем === # [[Берёзовка муниципаллӑ йӗркеленӗвӗ (Сарӑту облаҫӗ)]] # [[Вязовка муниципаллӑ йӗркеленӗвӗ (Татищево районӗ)]] # [[Грачёвка муниципаллӑ йӗркеленӗвӗ]] # [[Идолга муниципаллӑ йӗркеленӗвӗ]] # [[Новозахаркино муниципаллӑ йӗркеленӗвӗ (Петровск районӗ)]] # [[Октябрьский муниципаллӑ йӗркеленӗвӗ (Татищево районӗ)]] # [[Пригородный муниципаллӑ йӗркеленӗвӗ (Сарӑту облаҫӗ)]] # [[Садовое муниципаллӑ йӗркеленӗвӗ]] # [[Садовый муниципаллӑ йӗркеленӗвӗ]] # [[Синенькие муниципаллӑ йӗркеленӗвӗ (Петровск районӗ)]] # [[Сторожевка муниципаллӑ йӗркеленӗвӗ]] # [[Ҫырла Уҫланки муниципаллӑ йӗркеленӗвӗ]] === Ялавсем === # [[Раҫҫей Федерацийӗн патшалӑх геральдика регистрӗ]] # [[Сарӑту облаҫӗн ялавӗсем]] # [[Татищево районӗн ялавӗ]] == Ҫар == # [[Позициллӗ район]] == Ҫӗр == # [[Ҫурҫӗр Ази]] # [[Тухӑҫ Ази]] = Кунҫул= # [[Алтай Республикин историйӗ]] = Пайӑр ҫынсем = == Ӑсчахсем == === Биологсем === # [[Тимирязев Климент Аркадьевич]] == Политикӑҫӑсем == # [[Андреева Зоя Ананьевна]] == Спортсменсем == # [[Биктимирова Алевтина Вениаминовна]] # [[Григорьева Лидия Николаевна (ҫӑмӑл атлет)]] # [[Иванова Алина Петровна]] # [[Захарова Светлана Владимировна]] # [[Майорова Альбина Геннадьевна]] # [[Нагорная Дарья Сергеевна]] # [[Романова Ольга Владиславовна]] # [[Соколова Вера Александровна]] # [[Тимофеева Ирина Николаевна]] == Ҫыравҫӑсем == # [[Калитко Екатерина Александровна]] == Хула пуҫлӑхӗсем == # [[Барнаул пуçлăхĕсем]] == Юрӑҫӑсем == # [[Асламас Мария Васильевна]] # [[Денисова Зоя Фёдоровна]] = Пӗлтерӗшсем = {{Div col|cols=2}} # [[Агаревка (пӗлтерӗшсем)]] # [[Беседка (пӗлтерӗшсем)]] # [[Беседки (пӗлтерӗшсем)]] # [[Вязовка (пӗлтерӗшсем)]] # [[Вязовка ял тӑрӑхӗ (пӗлтерӗшсем)]] # [[Вязовое ял тӑрӑхӗ (пӗлтерӗшсем)]] # [[Горный Ключ]] # [[Губаревка (пӗлтерӗшсем)]] # [[Елшанка (пӗлтерӗшсем)]] # [[Зеленкино (пӗлтерӗшсем)]] # [[Идолга (пӗлтерӗшсем)]] # [[Ильиновка (пӗлтерӗшсем)]] # [[Каменский (пӗлтерӗшсем)]] # [[Карякино (пӗлтерӗшсем)]] # [[Колки (пӗлтерӗшсем)]] # [[Македоновка (пӗлтерӗшсем)]] # [[Мӑн Каменка (пӗлтерӗшсем)]] # [[Новодубровка (пӗлтерӗшсем)]] # [[Новополье (пӗлтерӗшсем)]] # [[Оркино (пӗлтерӗшсем)]] # [[Оссора]] # [[Синенькие (пӗлтерӗшсем)]] # [[Сторожевка (пӗлтерӗшсем)]] # [[Ҫырла Уҫланки (пӗлтерӗшсем)]] # [[Широкое (пӗлтерӗшсем)]] # [[Шлыковка (пӗлтерӗшсем)]] {{Div col end}} = Политика = == Патшалӑх тӗсӗсем == # [[Нумай нациллӗ патшалӑх]] == Пӗрлешӳсем == # [[Хĕвеланăç Африка патшалăхĕсен экономика пĕрлешĕвĕ]] == Пулӑмсем == # [[Пушкăртстанри протестсем (2024)]] == Урӑх == # [[Шалти колонизаци]] = Пурӑнан вырӑнсем = == Инди == # [[Лакхнау]] == Казахстан == # [[Атырау]] == РФ == === Алтай крайӗ === # [[Барнаул]] === Алтай Республики === # [[Горно-Алтайск]] === Архангельск облаҫӗ === # [[Вотлажма хулашӗ]] === Брянск облаҫӗ === # [[Брянск]] === Ингуш Республики === # [[Магас]] === Камчатка крайӗ === # [[Анавгай]] # [[Горный Ключ (Камчатка Ен)]] # [[Елизово]] # [[Мильково (Камчатка Ен)]] # [[Никольское (Камчатка Ен)]] # [[Оссора (паççулкă)]] # [[Палана]] # [[Эссо]] === Карел Республики === # [[Петрозаводск]] === Карачай-Черкес Республики === # [[Черкесск]] === Калмӑк Республики === # [[Элиста]] === Сарӑту облаҫӗ === ==== Воскресенское районӗ ==== {{Div col|cols=2}} # [[Елшанка (Воскресенское районӗ)]] {{Div col end}} ==== Красноармейск районӗ ==== {{Div col|cols=2}} # [[Елшанка (Красноармейск районӗ)]] # [[Каменский (Красноармейск районӗ)]] {{Div col end}} ==== Петровск районӗ ==== {{Div col|cols=2}} # [[Агаревка (Петровск районӗ)]] # [[Колки (Сарӑту облаҫӗ)]] # [[Новодубровка (Сарӑту облаҫӗ)]] # [[Оркино (Сарӑту облаҫӗ)]] # [[Синенькие (Петровск районӗ)]] # [[Ҫӗнӗ Ӑвӑс]] # [[Ҫӗнӗ Вершаут]] # [[Тутар Пакаевки]] {{Div col end}} ==== Ҫӗнӗ Пурас районӗ ==== {{Div col|cols=2}} # [[Елшанка (Ҫӗнӗ Пурас районӗ)]] {{Div col end}} ==== Татищево районӗ ==== {{Div col|cols=2}} # [[Агарёвка (Татищево районӗ)]] # [[Асамлакан сӑваплӑ Микулай чиркӗвӗ (Октябрьский Городок)]] # [[Беседка (Сарӑту облаҫӗ)]] # [[Бурловино]] # [[Вязовка (Татищево районӗ)]] # [[Гартовка]] # [[Глядковка]] # [[Губарёвка (Сарӑту облаҫӗ)]] # [[Докторовка]] # [[Елшанка (Татищево районӗ)]] # [[Зеленкино (Сарӑту облаҫӗ)]] # [[Идолга (сала)]] # [[Ильиновка (Сарӑту облаҫӗ)]] # [[Каменский (Татищево районӗ)]] # [[Карамышка]] # [[Карякино (Сарӑту облаҫӗ)]] # [[Козий Лоб]] # [[Коминтерн (Татищево районӗ)]] # [[Корсаковка (Сарӑту облаҫӗ)]] # [[Кривопавловка]] # [[Македоновка (Сарӑту облаҫӗ)]] # [[Мӑн Каменка (Татищево районӗ)]] # [[Мизино-Лапшиновка]] # [[Новополье (Сарӑту облаҫӗ)]] # [[Октябрьский Городок]] # [[Петров (Сарӑту облаҫӗ)]] # [[Слепцовка]] # [[Сторожёвка (Сарӑту облаҫӗ)]] # [[Ҫырла Уҫланки (Сарӑту облаҫӗ)]] # [[Татищево]] # [[Широкое (Сарӑту облаҫӗ)]] # [[Шлыковка (Сарӑту облаҫӗ)]] {{Div col end}} === Смулен облаҫӗ === # [[Беседка (Смулен облаҫӗ)]] === Ставрополь крайӗ === # [[Пятигорск]] === Чукотка автономиллӗ округӗ === # [[Анадырь]] == Украина == === Киев облаҫӗ === # [[Беседка (Киев облаҫӗ)]] = Халӑхсем = ===Албансем=== # [[Тава коси]] ===Бацбисем=== # [[Бацбисем]] ===Корейсем=== # [[Корейсем]] ===Чикансем=== # [[Чикан ялавĕ]] = Конкурссем = # [[Википеди:Вики-çуркунне 2024|Вики-çуркунне 2024]] # [[Википеди:Ази уйӑхӗ 2024|Ази уйӑхӗ 2024]] # [[Википеди:Конкурссем/Феминизмпа фольклор/2025|Феминизмпа фольклор 2025]] # [[Википеди:Вики-çуркунне 2025|Викиҫуркунне-2025]] = Ҫавӑн пек пӑхӑр = * [[Хутшăнакан:Ellodanis5 /СУЙЛАСА ИЛНĔ СТАТЬЯСЕМ]] = Ҫӗнетсе ҫырнӑ/нумай тӳрлетнӗ статьясем = # [[Турккӑ Википедийӗ]] # [[Халӑх ҫырса тухӑвӗ]] 75pky4uryyampq5vtp2oeqrjnmuhxtl 2024 0 114831 857122 857074 2025-06-20T19:29:48Z Max Tenche 25572 /* Пуш */ 857122 wikitext text/x-wiki {{Çулсем|2024|XX ĕмĕр|XXI ĕмĕр|XXII ĕмĕр}} '''2024 ҫул (икӗ пин те ҫирӗм тӑваттӑмӗш ҫул)''' — [[Кӗркури календарӗ]]пе — [[йӗкӗр ҫул]]. 2024 ҫул [[тунтикун]]ран пуҫланнӑ. Вӑл пирӗн эрӑн 2024-мӗш ҫулӗ. Вӑл 3-мӗш пин ҫулӑн [[XXI ӗмӗр]]ӗн 3-мӗш вун ҫулӑн 4-мӗш ҫулӗ, вӑл [[2020-мӗш ҫулсем|2020-мӗш ҫулсен]] 5-мӗш ҫулӗ. Ку иртнӗ ҫул. [[Чӑваш Республики]]нче вӑл '''[[Экологи]] культурин тата [[ҫутҫанталӑк]]па перекетлӗ усӑ курмалли ҫулталӑк'''<ref>[https://minpriroda.cap.ru/action/activity/2024-god-god-ekologicheskoj-kuljturi-i-berezhnogo ЧР ҫутҫанталӑк министрлӗхӗн сайчӗ]</ref><ref>[https://glava.cap.ru/doc/laws/2023/09/04/decree-120 Чӑваш Енӗн Пуҫлӑхӗн указӗ]{{Ĕçлемен каçă|date=January 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>. [[ПНО]] йышӑнӑвӗпе ку ''[[Тӗве]]сен тӗнчери ҫулталӑкӗ''<ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/ru/sections/observances/international-years/|title=Международные годы|date=2015-01-06|publisher=www.un.org|lang=ru|accessdate=2020-01-13|archive-date=2020-01-13|archive-url=https://web.archive.org/web/20200113135546/https://www.un.org/ru/sections/observances/international-years/|url-status=live}}</ref>. [[Белоруси]]ре вӑл килӗшу, пултару та пахалӑх ҫулталӑкӗ<ref>{{Cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=_duWFEBChO0|title=Лукашенко объявил 2024-й Годом качества в Беларуси|lang=ru-RU|access-date=2023-09-30}}</ref>. [[Раҫҫей]]ре вӑл этеплӗх, ӳнер, кил-йыш та спорт ҫулталӑкӗ<ref>{{Cite web|url=https://ognov.ru/2024-god-obyavlen-prezidentom-godom-razvitiya-v-rossii/|title=2024 год объявлен президентом годом российской культуры и искусства|lang=ru-RU|last=controlistr|website=ognov.ru|date=2023-09-06|access-date=2023-10-08}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://ria.ru/20231122/semya-1911067078.html|title=Путин объявил 2024 год годом семьи|lang=ru-RU|author=|website=РИА Новости|date=2023-11-21|access-date=2023-11-22|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://tass.ru/sport/19062137|title=Путин поддержал идею возобновления спортивных парадов на Красной площади|website=TACC|access-date=2023-12-17}}</ref>. [[Пӑхӑнман Патшалӑхсен Пӗрлешӗвӗ]]нче вӑл [[ниме]] юхӑмӗн ҫулталӑкӗ<ref>{{Cite web|url=https://www.gosrf.ru/2024-god-stanet-godom-volonterskogo-dvizheniya-v-sng/|title=2024 год станет Годом волонтерского движения в СНГ|lang=ru-RU|first=Галатея|last=Петрова|website=Регионы России|date=2023-06-08|access-date=2023-10-08}}</ref>. == Пулса иртнӗ == === Кăрлач === * [[Кӑрлач, 1]]: ** [[Тури Карабах]] [[Азербайджан]] йышне вӗҫлесе интеграциленӗ, [[Тури Карабах Республики]] пӑрахӑҫ кӑларнӑ<ref>{{Cite web|url=https://www.gazeta.ru/politics/2023/09/28/17653861.shtml|title=Республика Нагорный Карабах прекращает существование. Половина жителей бежали в Армению|lang=ru|website=Газета.Ru|date=2023-09-28|access-date=2023-10-01}}</ref>. ** [[Бразили]] [[ОПЕК+]] йӗркелӗве кӗнӗ<ref>{{Cite web|url=https://www.interfax.ru/business/934125|title=Источник сообщил, что Бразилия присоединится к ОПЕК+ с 2024 года|lang=ru|website=Interfax.ru|date=2023-11-30|access-date=2023-12-01}}</ref>. ** [[Египет]], [[Иран]], [[Пӗрлешӗннӗ Арап Эмирачӗсем]], [[Сауд Аравийĕ]] те [[Эфиопи]] [[БРИКС]]а кĕнĕ<ref>{{Cite web|url=https://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/18574863|title=В БРИКС в 2024 году войдут шесть новых стран|website=TACC|access-date=2023-10-01}}</ref>. ** [[Раҫҫей]]ри [[Чернобыль инкекӗ|Отчуждени зони]] пӑрахӑҫ кӑларнӑ<ref>{{Cite web|url=https://www.rbc.ru/rbcfreenews/642740b89a79477b90634812|title=В России не станет зоны отчуждения|lang=ru|website=РБК|date=2023-04-01|access-date=2023-12-28}}</ref>. ** [[Steam]]-ӗн пулӑшу пултарни [[Windows 7]], [[Windows 8|8]], [[Windows 8.1|8.1]] валли вӗҫленӗ<ref>{{Cite web|url=https://steamcommunity.com/discussions/forum/26/3821910251180452380/|title=Steam перестанет работать на windows 7 :: Русскоязычный Форум|lang=ru|website=steamcommunity.com|access-date=2023-12-31}}</ref>. ** [[Япони тинӗсӗ]]нчи [[Япони тинӗсӗнчи ҫӗр чӗтрени (2024)|ҫӗр чӗтрени]], [[Япони]]ре 7,6-ччен магнитудӑллӑ ҫӗр чӗтрени пулнӑ. 73 ҫын вилнӗ<ref>{{Cite web|url=https://tass.ru/proisshestviya/19670537|title=Число жертв землетрясений в Японии увеличилось до 73|website=TACC|access-date=2024-01-03}}</ref>. ** [[Эфиопи]] [[Сомалиленд]]па [[Бербера]] порчӗн пӗтӗм усӑ курни валли килӗшӳ ҫырнӑ. Тата, Эфиопи Сомалилендӗн никамран пӑхӑнманлӑхне йышӑнчӗ, вӑл пӗрремӗш ҫӗр-шыв куна тунӑ пулса тӑнӑ<ref>{{Cite web|url=https://www.reuters.com/world/africa/landlocked-ethiopia-signs-pact-use-somalilands-red-sea-port-2024-01-01/|title=Ethiopia signs pact to use Somaliland's Red Sea port|website=Reuters|access-date=2024-01-13}}</ref>. * [[Кӑрлач, 2]]: ** [[Корей Республики]]нчи 3 уйӑх [[Корей Республикинчи Парламент суйлавӗсем (2024)|парламент суйлавӗсен]]ччен [[Тобуро Демократи партийӗ]]н пуҫлӑхӗ [[Ли Джэмён|Ли Чжэ Мён]] ҫине [[Ли Джэмён ҫине вӗлерме тапӑнни|вӗлерме тапӑнни]] пулнӑ, унӑн мӑйне ҫӗҫӗпе амантнӑ<ref>{{Cite news|title=В Южной Корее совершено покушение на лидера оппозиции|url=https://www.vedomosti.ru/politics/articles/2024/01/02/1013861-v-yuzhnoi-koree-pokushenie|website=Ведомости|access-date=2024-01-04|lang=ru}}</ref>. ** [[Маршалл утравӗсенчи пӗтӗм суйлавсем (2023)|Маршалл утравӗсенче пӗтӗм суйлавӗсем]]: [[Маршалл утравӗсен саккун тӑвакан канашӗ]] [[Хайн Хильда|Хайн Хильдӑна]] президент иккӗмӗш хутпа суйланӑ<ref>{{Cite web|url=https://www.rnz.co.nz/international/pacific-news/505980/hilda-heine-sworn-in-as-president-of-the-marshall-islands|title=Hilda Heine sworn in as President of the Marshall Islands|lang=en-nz|website=RNZ|date=2024-01-03|access-date=2024-01-13}}</ref>. * [[Кӑрлач, 3]] — [[Иран]]ти [[Керман теракчӗ|Керман масарӗнче теракт]] пулнӑ<ref>{{Cite web|url=https://ria.ru/20240103/terakt-1919604739.html|title=Путин выразил властям Ирана соболезнования после теракта в Кермане|lang=ru|first=|last=|website=РИА Новости|date=20240103T1814|access-date=2024-01-13}}</ref>. * [[Кӑрлач, 7]] — [[Бангладешри парламент суйлавӗсем (2024)|Бангладешри парламент суйлавӗсем]] пулнӑ<ref>{{Cite web|url=http://cikrf.ru/news/cec/54382/|title=Андрей Шутов принял участие в международном наблюдении за парламентскими выборами в Народной Республике Бангладеш|website=cikrf.ru|access-date=2024-01-13}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://bdnews24.com/bangladesh/5ps4txfm44|title=Bangladesh Election Commission schedules parliamentary polls for Jan 7|lang=en|first=Senior|last=Correspondent|website=bdnews24.com|access-date=2024-01-13}}</ref><ref>{{Cite news|title=Bangladesh election: PM Sheikh Hasina wins fourth term in controversial vote|url=https://www.bbc.com/news/world-asia-67889387|date=2024-01-07|access-date=2024-01-13|lang=en-GB}}</ref>. * [[Кӑрлач, 8]] — [[Astrobotic Technology]] компанийӗ [[Peregrine (лартмалли модуль)|Перегрин]] коммерци уйӑха лартмалли модулне вӗҫтерсе яни тунӑ. Вӗҫтерсе яни ҫӗнӗ [[Vulcan (ракета-йӑтакан)|Vulcan]] ракета-йӑтакан пулӑшпа тунӑ<ref>{{Cite web|url=https://spacenews.com/vulcan-centaur-launches-peregrine-lunar-lander-on-inaugural-mission/|title=Vulcan Centaur launches Peregrine lunar lander on inaugural mission|lang=en-US|first=Jeff|last=Foust|website=SpaceNews|date=2024-01-08|access-date=2024-01-08}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://tass.ru/kosmos/19686899|title=ULA запустила к Луне ракету Vulcan с модулем Peregrine|website=TACC|access-date=2024-01-08}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.astrobotic.com/astrobotics-peregrine-launches-to-the-moon/|title=Astrobotic’s Peregrine Launches to the Moon|lang=en-US|last=alivia|website=Astrobotic|date=2024-01-08|access-date=2024-01-08}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.nasa.gov/news-release/nasa-science-heads-to-moon-on-first-us-private-robotic-artemis-flight/|title=NASA Science Heads to Moon on First US Private Robotic Artemis Flight - NASA|lang=en-US|access-date=2024-01-08}}</ref>. * [[Кӑрлач, 9]] — [[Los Choneros]] картелӗн лидерӗ тӗрмерен тухса тарнӑран [[Эквадор]] президенчӗ [[Нобоа Даниэль|Даниэль Нобоа]] ҫӗр-шывра черетсӗр лару-тӑру йышӑннӑ<ref>{{Cite web|url=https://www.kp.ru/online/news/5621351/|title=Президент Эквадора Нобоа ввёл режим внутреннего вооружённого конфликта в стране|lang=ru|first=|last=|website=kp.ru|access-date=2024-01-13}}</ref>. * [[Кӑрлач, 11]] — Полици ӗҫлекенӗсемпе салтаксем валли ӗҫ укҫи суса тухнин йӑнӑшӗнчен [[Папуа — Ҫӗнӗ Гвиней]]ри [[Папуа — Ҫӗнӗ Гвинейри йӗркесӗрлӗхсем (2024)|йӗркесӗрлӗхсем]] пур ҫӗр-шыв тӑрӑх сиксе тухнӑ.<ref>{{Cite web|url=https://www.rnz.co.nz/international/pacific-news/506478/at-least-10-dead-after-looting-fires-on-port-moresby-s-darkest-day|title=At least 10 dead after looting, fires on Port Moresby's 'darkest day'|lang=en-nz|website=RNZ|date=2024-01-11|access-date=2024-01-13}}</ref>. * [[Кӑрлач, 12]] — [[АПШ]]па [[Аслӑ Британи]] [[Йемене авиатапӑсем (2024)|Йемене авиатапӑсене]] тума пуҫланӑ та (ӗлӗкхине АПШ ҫакна тума пуҫланӑ)<ref>{{Cite web|url=https://www.nbcnews.com/news/world/us-britain-strikes-houthi-yemen-rcna133576|title=U.S. and Britain launch strikes against Houthi rebel targets in Yemen|lang=en|website=NBC News|date=2024-01-12|access-date=2024-01-13}}</ref>. * [[Кӑрлач, 13]] — [[Китай Республикинчи президент суйлавĕсем (2024)|Тайваньти президент суйлавĕсем]]: [[Лай Циндэ]] 40% сасӑсемпе ҫӗнтернӗ<ref>{{Cite news|title=Taiwan elects Lai Ching-te, from incumbent pro-sovereignty party, as president|first=Helen|last=Davidson|url=https://www.theguardian.com/world/2024/jan/13/taiwan-ruling-partys-lai-ching-te-wins-presidential-election|website=The Guardian|id=0261-3077|date=2024-01-13|access-date=2024-01-13|lang=en-GB}}</ref>. * [[Кӑрлач, 14]] — [[Маргрете II]] [[Дани]]н король хӗрӗ патшаран тухнӑ. [[Фредерик X]] Данин ҫӗнӗ королӗ патшана ларнӑ.<ref>{{Cite web|url=https://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/19661193|title=Королева Дании отречётся от престола 14 января|website=TACC|access-date=2024-01-13}}</ref>. * [[Кӑрлач, 15]]-[[Кӑрлач, 18|18]] — [[Паймак]]ра, [[Пушкӑртстанти протестсем (2024)|Пушкӑртстанти протестсем]]<ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.com/russian/articles/ce9m7p05pe0o|title=В Башкирии сотни людей пришли к суду поддержать активиста, защищавшего шихан Куштау|lang=ru|website=BBC News Русская служба|date=2024-01-15|access-date=2024-01-17}}</ref><ref>{{Cite news|title=Экстремисты под видом экологов: кому нужны были беспорядки в Башкирии|url=https://lenta.ru/articles/2024/01/23/ekstremisty/|website=Lenta}}</ref>. * [[Кӑрлач, 24]] — [[Белгород облаҫӗнчи раҫҫей Ил-76 инкекӗ|Белгород облаҫӗнчи раҫҫей Ил-76 инкекӗ]]. * [[Кӑрлач, 26]] — [[Тувалури парламент суйлавӗсем (2024)|Тувалури парламент суйлавӗсем]]<ref>{{Cite web|url=https://www.npr.org/2024/01/25/1227066448/voting-begins-in-tiny-tuvalu-in-election-that-reverberates-from-china-to-austral|title=Voting begins in tiny Tuvalu in election that reverberates from China to Australia|website=NPR|access-date=2024-01-27}}</ref>. * [[Кӑрлач, 28]] ** [[Буркина-Фасо]], [[Мали]] тата [[Нигер]] [[ЭКОВАС]]-ран тухнӑ<ref>[https://m.gazeta.ru/politics/news/2024/01/28/22209643.shtml?utm_source=yxnews&utm_medium=mobile&utm_referrer=https%3A%2F%2Fdzen.ru%2Fnews%2Fstory%2FBurkina-Faso_Mali_iNiger_vyshli_izEHkonomicheskogo_soobshhestva_Zapadnoj_Afriki--ad52dbc7fb298ecf82b6b6e499b26705 Три страны резко оборвали связь с ECOWAS]</ref>. ** [[Финляндири парламент суйлавӗсем (2024)|Финляндири парламент суйлавӗсем]]<ref>[http://vybor-naroda.rg/vn_exclusive/255673-v-finljandii-neizbezhen-vtoroj-tur-prezidentskih-vyborov.html?utm_source=yxnews&utm_medium=mobile&utm_referrer=https%3A%2F%2Fdzen.ru%2Fnews%2Fsearch%3Ftext%3D В Финляндии неизбежен второй тур президентских выборов]{{Ĕçлемен каçă|date=February 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>. * [[Кӑрлач, 31]] — [[Малайзи]] [[Янг ди-Пертуан Агонг|корольне суйланă]] [[Ибрагим Исмаил|Ибрагим Исмаилӗн]] престолӗнче ларни, татах вӑл [[Джохор|Джохор султанӗ]] пулса тӑнӑ<ref>{{Cite web|url=https://glasnarod.ru/mir/sultan-ibragim-stal-sledujushhim-koroljom-malajzii/|title=Султан Ибрагим стал следующим королём Малайзии|lang=ru-RU|first=|last=|website=Интернет-газета «Глас Народа»|date=2023-10-27|access-date=2024-01-13}}</ref>. === Нарӑс === * [[Нарӑс, 2]] — [[Бишкек]] [[Ӑшӑэлектроцентраль|ӐЭЦ]]ĕнчи шултра авари<ref>{{Cite web|url=https://ria.ru/20240202/kirgiziya-1924943848.html|title=Число пострадавших при аварии на ТЭЦ Бишкека возросло до пяти|lang=ru|first=|last=|website=РИА Новости|date=20240202T0734|access-date=2024-02-05}}</ref>. * [[Нарӑс, 3]] — Тапнине пула [[Лисичанск]]ри ([[ЛХР]] — аннексиленĕ [[Луганск облаҫӗ]]) пекарня ишӗлсе аннӑ, 28 ҫын вилнĕ<ref>{{Cite web|url=https://ria.ru/20240204/lisichansk-1925337904.html|title=В Лисичанске завершили поисковую операцию|lang=ru|first=|last=|website=РИА Новости|date=20240204T1633|access-date=2024-02-05}}</ref>. * [[Нарӑс, 4]] — [[Сальвадорти пӗтӗм суйлавӗсем (2024)|Сальвадорти пӗтӗм суйлавӗсем]]. * [[Нарӑс, 7]] — [[Азербайджан]]ти черетсӗр [[Азербайджанти президент суйлавӗсем (2024)|президент суйлавĕсем]]<ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.com/russian/articles/clle3dl9zy9o|title=В Азербайджане проходят очередные внеочередные выборы|lang=ru|website=BBC News Русская служба|date=2024-02-07|access-date=2024-02-07}}</ref>. Хальхи президент [[Алиев Ильхам|Ильхам Алиев]] çӗнетсе суйланӑ пиллӗкмӗш срок ҫине, уншӑн 92,12% сасӑлакан ҫынсем сасӑ панӑ<ref>{{Cite web|url=https://apnews.com/article/azerbaijan-election-ilham-aliyev-39a3b0811de492afdcc96e2f17b6f797|title=Azerbaijan's Aliyev appears headed to a landslide win in election called after retaking Karabakh|lang=en|website=AP News|date=2024-02-07|access-date=2024-02-08}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://ria.ru/20240211/vybory-1926712011.html|title=Алиев победил на президентских выборах в Азербайджане|lang=ru|first=|last=|website=РИА Новости|date=2024-02-11|access-date=2024-02-11}}</ref>. * [[Нарӑс, 8]]  ** [[Пакистан]]ти [[Пакистанри парламент суйлавӗсем (2024)|парламент суйлавĕсем]]<ref>{{Cite web|url=https://www.dawn.com/news/1785760|title=President, ECP agree on holding elections on February 8|lang=en|first=|last=|website=DAWN.COM|date=2023-11-02|access-date=2024-01-13|archive-date=2024-01-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20240112120521/https://www.dawn.com/news/1785760|url-status=live}}</ref>. Никамран пӑхӑнман политиксен нумайрахӑшӗ — "Тӗрӗслӗхшӗн юхӑм" чарнӑ политика партийӗн хутшӑнаканӗсем Наци ассамблейӗнчи вырӑнсен чылайӑшӗ илнӗ<ref>{{Cite web|url=https://www.ft.com/content/35a6dd5b-2924-40ad-a650-004ec6379e00|title=Imran Khan loyalists win shock victory in Pakistan election|website=www.ft.com|access-date=2024-02-11}}</ref>. ** Иртнӗ [[Бразили]] президенчӗ Жаир Болсонарӑва патшалӑх пӑтӑрмахӗ тума хӑтланнӑшӑн айӑплама арестленӗ<ref>{{Cite web|url=https://t.me/rian_ru/230726|title=РИА Новости|website=Telegram|access-date=2024-02-11}}</ref>. * [[Нарӑс, 10]] — [[Венгри]] президенчӗ [[Новак Каталин|Каталин Новак]] ӗҫлеме вырӑнтан тухнӑ<ref>{{Cite web|url=https://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/19954637|title=Президент Венгрии подала в отставку|website=TACC|access-date=2024-02-11}}</ref>. * [[Нарӑс, 11]] — [[Финлянди]] президент суйлавӗсен иккӗмӗш пайӗ<ref>{{Cite news|title=Финляндии предстоит второй тур президентских выборов|url=https://www.svoboda.org/a/finlyandii-predstoit-vtoroy-tur-prezidentskih-vyborov-/32795413.html|website=Радио Свобода|date=2024-01-28|access-date=2024-02-05|lang=ru}}</ref>. * [[Нарӑс, 12]]—[[Нарӑс, 18|18]] — [[Европа кӗрешӳ чемпионачӗ (2024)|Европа кӗрешӳ чемпионачӗ]] пулнӑ ([[Бухарест]], [[Румыни]])<ref>{{Cite web|url=https://uww.org/event/seniors-european-championships/results|title=Seniors european championships|lang=en|website=uww.org|access-date=2024-02-05}}</ref>. * [[Нарӑс, 14]] — [[Индонези]]ри [[Индонезири президент суйлавӗсем (2024)|президент суйлавĕсем]]. * [[Нарӑс, 15]] — [[Белгород]]а [[2024 ҫулхи нарӑсӑн 15-мӗшӗнчи Белгорода персе тӑни|персе тăни]]. 7 ҫын вилнӗ, 20 ҫын аманнӑ<ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.com/russian/articles/c89n5w2l1yyo|title=Белгород подвергся обстрелу, погибли семь человек, в том числе ребёнок. Что известно|lang=ru|website=BBC News Русская служба|date=2024-02-15|access-date=2024-02-15}}</ref>. * [[Нарӑс, 16]] — [[ЯНАО]]-н [[Харп (хула евӗр посёлок)|Харп]] тӗрминчи Раҫҫей оппозиционерӗ [[Навальный Алексей Анатольевич|Алексей Навальный]] вилчӗ. * [[Нарӑс, 17]] — [[Украина хӗҫпӑшаллӑ вӑйӗсем|УХВ]] [[Авдеевка|Авдеевкӑран]] [[Авдеевка ҫапӑҫӑвӗ (2022—2024)|тухнӑ]]<ref>{{Cite news|title=Ukrainian forces withdraw from Avdiivka to avoid encirclement, army chief says|first=Shaun|last=Walker|url=https://www.theguardian.com/world/2024/feb/16/ukrainian-forces-give-up-some-positions-in-avdiivka-as-russian-assault-continues|website=The Guardian|id=0261-3077|date=2024-02-17|access-date=2024-02-17|lang=en-GB}}</ref>. * [[Нарӑс, 22]] — [[Nova-C]] лартмалли модуль [[АПШ]]-н [[Intuitive Machines]] компани пӗрремӗш коммерци аппарачӗ [[Уйӑх (Ҫӗр ҫулташӗ)|Уйӑхра]] анса ларнӑ<ref>{{Cite news|title=Odysseus spacecraft lands on the moon as Nasa hails ‘giant leap forward’ – as it happened|first=|last=|url=https://www.theguardian.com/science/live/2024/feb/22/nasa-odysseus-moon-landing-intuitive-machines|website=the Guardian|id=0261-3077|date=2024-02-23|access-date=2024-02-25|lang=en-GB}}</ref>. * [[Нарӑс, 23]] — [[Эрмени]], [[де-факто]], хӑйӗн [[Коллективлӗ хӑрушсӑрлӑх килӗшӗвӗн йӗркелӗвӗ|КХКЙран]] хутшӑннине чарнӑ<ref>{{Cite web|url=https://www.kommersant.ru/doc/6532171|title=Секретариат ОДКБ не получал заявлений от Армении о приостановке членства|lang=ru|website=Коммерсантъ|date=2024-02-23|access-date=2024-03-01}}</ref>. * [[Нарӑс, 25]] — [[Беларуҫ]]ри [[Беларуçри парламентр суйлавӗсем (2024)|пӗтӗм сасӑлани кунӗ]]<ref>{{Cite web|url=https://rec.gov.by/ru/election-schedule-ru/view/elections-2024-edg#:~:text=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D0%BD%D1%8B%D0%B9%20%D0%BF%D0%BB%D0%B0%D0%BD%20%D0%BE%D1%80%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D1%85%20%D0%BC%D0%B5%D1%80%D0%BE%D0%BF%D1%80%D0%B8%D1%8F%D1%82%D0%B8%D0%B9%20%D0%BF%D0%BE,%D0%B3%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D1%81%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F%2025%20%D1%84%D0%B5%D0%B2%D1%80%D0%B0%D0%BB%D1%8F%202024%20%D0%B3.|title=Календарь выборов и референдумов {{!}} Русская версия|website=rec.gov.by|access-date=2023-12-26|archive-date=2023-12-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20231227181659/https://rec.gov.by/ru/election-schedule-ru/view/elections-2024-edg#:~:text=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D0%BD%D1%8B%D0%B9%20%D0%BF%D0%BB%D0%B0%D0%BD%20%D0%BE%D1%80%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D1%85%20%D0%BC%D0%B5%D1%80%D0%BE%D0%BF%D1%80%D0%B8%D1%8F%D1%82%D0%B8%D0%B9%20%D0%BF%D0%BE,%D0%B3%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D1%81%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F%2025%20%D1%84%D0%B5%D0%B2%D1%80%D0%B0%D0%BB%D1%8F%202024%20%D0%B3.|url-status=live}}</ref>. * [[Нарӑс, 26]] — [[Венгри]]ри [[Венгрири президент суйлавӗсем (2024)|президент суйлавĕсем]]<ref>{{Cite web|url=https://ria.ru/20240223/prezident-1929155145.html|title=Выборы нового президента Венгрии пройдут 26 февраля|lang=ru|first=|last=|website=РИА Новости|date=2024-02-23|access-date=2024-02-26}}</ref>. [[Шуйок Тамаш|Тамаш Шуйок]]а суйланă<ref>{{Cite web|url=https://magyarnemzet.hu/belfold/2024/02/hamarosan-megvalasztja-az-orszaggyules-az-uj-koztarasagi-elnokot-kovesse-nalunk-eloben|title=Megválasztották Sulyok Tamást köztársasági elnöknek|lang=hu|first=|last=|website=Magyar Nemzet|date=2024-02-26|access-date=2024-03-01}}</ref>. * [[Нарӑс, 29]] — [[Израиль–ХАМАС вӑрҫи]]: [[Газа|Газӑри]] вӑрҫлакан [[Израиль хӳтӗленӳ вӑйӗсем]] [[гуманитарлӑ конвоя атака]] тунӑ. Атакӑна пула 100 ытла [[Палестина]] ҫыннисем вилнӗ. Палестина ҫухату тӳсӗвӗсем 30 пинччен ӳснӗ<ref>{{Cite web |date=2024-02-29 |title=More than 100 killed as Israeli troops open fire on Gazans crowded around aid convoy |url=https://www.nbcnews.com/news/world/israel-hamas-war-aid-convoy-gaza-city-dead-idf-opened-fire-rcna141195 |access-date=2024-02-29 |publisher=NBC News |language=en |archive-date=February 29, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240229215024/https://www.nbcnews.com/news/world/israel-hamas-war-aid-convoy-gaza-city-dead-idf-opened-fire-rcna141195 |url-status=live }}</ref>. === Пуш === * [[Пуш, 1]]: ** [[Казахстан]] [[Казахстан вӑхӑчӗ|хӑйӗн]] пур территоринче пӗр сехет зонине йышӑннӑ (ӗлӗкхи икӗ пулнӑ)<ref>{{Cite web|url=https://www.nur.kz/society/2063623-vremya-pereveli-na-chas-nazad-v-kazahstane/?|title=Время перевели на час назад в Казахстане|lang=ru|website=www.nur.kz|date=2024-02-29|access-date=2024-03-01}}</ref>. ** [[Иран]]ти [[Иранти парламент суйлавӗсем (2024)|парламент суйлавӗсем]]. ** [[Бразили]]ри шыв инкекӗ. 40 ҫын яхӑн вилнӗ<ref>[https://t.me/MIR24MOLDOVA/3214 Telegram: Contact @MIR24MOLDOVA]</ref>. ** [[Мускав]]ӑн [[Борисово масарӗ]]нчи [[Навальный Алексей Анатольевич|Алексей Навальный]] пытарӑвӗ пулнӑ<ref>{{Cite web|url=https://www.rbc.ru/politics/01/03/2024/65e1d3649a79474fb1498546|title=Алексея Навального похоронили в Москве|lang=ru|website=РБК|date=2024-03-01|access-date=2024-03-01}}</ref>. * [[Пуш, 7]] – Юлашки [[Скандинави]]ри ҫӗр-шыв, [[Швеци]], [[НАТО]]-на кӗнӗ<ref>{{cite web |title=Sweden officially joins NATO |url=https://www.nato.int/cps/en/natohq/news_223446.htm |access-date=7 March 2024 |date=7 March 2024 |publisher=NATO |archive-date=March 31, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240331212531/https://www.nato.int/cps/en/natohq/news_223446.htm |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |title=Sweden finally joins Nato after nearly two-year wait |url=https://www.theguardian.com/world/2024/mar/07/sweden-joins-nato-after-ratification-hungary-drops-opposition |access-date=7 March 2024 |date=7 March 2024 |work=The Guardian |archive-date=June 9, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240609045522/https://www.theguardian.com/world/2024/mar/07/sweden-joins-nato-after-ratification-hungary-drops-opposition |url-status=live }}</ref>. * [[Пуш, 10]] – [[Португалири парламент суйлавӗсем (2024)|Португалири парламент суйлавӗсем]]: [[Демократиллӗ альянс (Португали, 2024)|Демократиллӗ альянс]] нумайрахӑш вырӑнсене илет, тата сахалрахӑш ертсе пырӑвӗ йӗркелет. [[Социалист партийӗ (Португали)|Социалист партийӗ]] вырӑнсене пӗтет, сылтӑм парти [[Chega]] нумай вырӑнсене илет<ref>{{Cite web |date=2024-03-10 |title=Portugal election sees above-average turnout in very tight contest |url=https://www.politico.eu/article/portugual-election-above-average-participation/ |access-date=2024-03-10 |website=Politico |language=en |archive-date=March 10, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240310154709/https://www.politico.eu/article/portugual-election-above-average-participation/ |url-status=live }}</ref><ref>{{Cite web |last=Vock |first=Ido |date=21 March 2024 |title=Luís Montenegro: Centre-right leader invited to form minority government |url=https://www.bbc.com/news/world-europe-68622683 |archive-url=https://archive.today/20240321051720/https://www.bbc.com/news/world-europe-68622683 |archive-date=21 March 2024 |access-date=21 March 2024 |publisher=BBC News |language=en}}</ref>. * [[Пуш, 11]] – [[Гаити]]: [[Гаити премьер-министрӗ|премьер-министр]] ӗҫне вӑхӑтлӑ тӑваканӗ [[Анри Ариэль]] ӗҫлеме вырӑнтан тухнӑ, мӗншӗн тесен ҫӗр-шывра [[Гаити кризисӗ (2018–халлӗхе)|бандит кризисӗ]] [[Гаитири бандит вӑрҫи|пуҫланнӑ]]<ref>{{Cite news |date=2024-03-12 |title=Haiti's prime minister Ariel Henry resigns as law and order collapses |url=https://www.bbc.com/news/world-latin-america-68541349 |access-date=2024-03-13 |language=en-GB |archive-date=March 13, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240313111145/https://www.bbc.com/news/world-latin-america-68541349 |url-status=live }}</ref>. * [[Пуш, 13]] – [[Европа Пӗрлешӗвӗ]] [[хайлавлӑ ӑс-тӑн акчӗ]] йышӑннӑ. Ку пӗрремӗш [[хайлавлӑ ӑс-тӑн]]а ертсе пыракан хут<ref>{{cite web |title=World's first major act to regulate AI passed by European lawmakers |url=https://www.cnbc.com/2024/03/13/european-lawmakers-endorse-worlds-first-major-act-to-regulate-ai.html |access-date=13 March 2024 |date=14 March 2024 |publisher=CNBC |archive-date=March 13, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240313120308/https://www.cnbc.com/2024/03/13/european-lawmakers-endorse-worlds-first-major-act-to-regulate-ai.html |url-status=live }}</ref>. * [[Пуш, 15]]–[[Пуш, 17|17]] – [[Раҫҫейри прзидент суйлавӗсем (2024)|Раҫҫейри президент суйлавӗсем]]: [[Путин Владимир Владимирович|Владимир Путин]] пиллӗкмӗш хут президент ӗҫне суйланӑ<ref>{{cite web|title=Putin wins Russia election in landslide with no serious competition|url=https://www.reuters.com/world/europe/russias-presidential-vote-starts-final-day-with-accusations-kyiv-sabotage-2024-03-17/|access-date=18 March 2024|date=18 March 2024|publisher=[[Reuters]]}}</ref>. * [[Пуш, 22]] – [[Ислам патшалӑхӗ – Хорасан вилаячӗ|Террористсем]] [[Мускав облаҫӗ]]н [[Красногорск (Мускав облаҫӗ)|Красногорск]]ри "Крокус Сити Холл"а атакӑланӑ. 145 ҫын вилнӗ, 551 аманнӑ<ref>{{Cite web |date=March 29, 2024 |title=Death toll from concert hall attack in Russia's Moscow region rises to 144 |publisher=Anadolu Agency |url=https://www.aa.com.tr/en/asia-pacific/death-toll-from-concert-hall-attack-in-russia-s-moscow-region-rises-to-144/3178519 |access-date=29 March 2024 |archive-date=30 March 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240330062453/https://www.aa.com.tr/en/asia-pacific/death-toll-from-concert-hall-attack-in-russia-s-moscow-region-rises-to-144/3178519 |url-status=live }}</ref>. * [[Пуш, 25]] – [[ПНО Хӑрушсӑрлӑх Канашӗ]] [[Газа вӑрҫи]]нче "пени чарма" тата "тыткӑнти ҫынсене ирӗклетме" хутне йышӑннӑ<ref>{{cite web |title=UN Security Council resolution calls for Gaza ceasefire |url=https://www.bbc.co.uk/news/world-middle-east-68658415 |access-date=25 March 2024 |date=25 March 2024 |publisher=BBC News |archive-date=March 25, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240325151053/https://www.bbc.co.uk/news/world-middle-east-68658415 |url-status=live }}</ref>. * [[Пуш, 30]]: ** [[Шенген зони]]не шыв тата сывлӑш ҫулӗсем тӑрӑх [[Румыни]]пе [[Болгари]] пӗрлешнӗ<ref>{{cite web|date=30 March 2024|title=Bulgaria and Romania join the Schengen area|url=https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/ip_24_1722|access-date=30 March 2024|publisher=European Commission|archive-date=March 30, 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240330150353/https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/ip_24_1722|url-status=live}}</ref>. ** [[Турци]]ри вырӑн суйлавӗсем<ref>{{Cite news |author1=Scott McLean |author2=Mohammed Tawfeeq |author3=Nadeen Ebrahim |date=2024-04-01 |title=Turkey's Erdogan dealt major election blow as opposition party wins big cities |url=https://www.cnn.com/2024/04/01/middleeast/turkey-local-election-blow-erdogan-opposition-mime-intl/index.html |access-date=2024-04-01 |publisher=CNN |language=en |archive-date=August 7, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240807103050/https://www.cnn.com/2024/04/01/middleeast/turkey-local-election-blow-erdogan-opposition-mime-intl/index.html |url-status=live }}</ref>. === Ака === * [[Ака, 1]] – [[Израиль]] [[Дамаск]]ри [[Иран]]ӑн элчӗлӗхне [[Дамаскри Иран элчӗлӗхне Израиль авиаҫапӑвӗ|авиаҫапу]] тунӑ, 16 ҫын вилнӗ<ref name="cghs2">{{Cite web |date=3 April 2024 |title=Woman and her son among 16 people killed in Israeli raid on building attached to Iranian embassy |url=https://www.syriahr.com/en/330101/ |access-date=2024-04-14 |publisher=Syrian Observatory For Human Rights |archive-date=April 3, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240403193442/https://www.syriahr.com/en/330101/ |url-status=live }}</ref>. * [[Ака, 3]] – [[Тайвань|Тайванӗн]] тухӑҫ хӗрринче 7,4 магнитудӑллӑ [[Хуалянь ҫӗр чӗтрени (2024)|ҫӗр чӗтрени]] пулнӑ, унран цунами [[Япони]]н [[Окинава префектури]]ччен ҫитнӗ<ref>{{Cite web |date=2 April 2024 |title=Taiwan 7.7 magnitude earthquake sparks tsunami warning in Japan |url=https://www.theguardian.com/world/2024/apr/03/taiwan-earthquake-magnitude-tsunami-warning-japan-okinawa |access-date=3 April 2024 |website=The Guardian |archive-date=April 3, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240403005317/https://www.theguardian.com/world/2024/apr/03/taiwan-earthquake-magnitude-tsunami-warning-japan-okinawa |url-status=live }}</ref>. * [[Ака, 4]] – Кувейтри [[Кувейтри парламент суйлавӗсем (2024)|парламент суйлавӗсем]]. [[Наци ассамблейӗ (Кувейт)|Наци ассамблейӗнчи]] оппозици нумайрахӑш вырӑнсем илнӗ<ref name="ajresult">{{cite web |url=https://www.aljazeera.com/news/2024/4/5/few-changes-after-kuwait-holds-first-parliamentary-election-under-new-emir |title=Few changes after Kuwait holds first parliamentary election under new emir |publisher=Al Jazeera English |date=5 April 2024 |access-date=April 12, 2024 |archive-date=April 11, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240411170642/https://www.aljazeera.com/news/2024/4/5/few-changes-after-kuwait-holds-first-parliamentary-election-under-new-emir |url-status=live }}</ref>. == Çавăн пекех == {{Çӳрев |Тема = 2024 çул |Портал = |Викисăмахсар = |Викикĕнеке = |Викикаларăш = |Викивулавăш = |Викитĕссем = |Викихыпар = Категори:2024 |Викиампар = Category:2024 |Метавики = |Проект = |Родовод = }} * [[2024 çул мусăкра]] * [[2024 çул литературăра]] == Асӑрхавсем == {{Асӑрхавсем|2}} {{year-stub}} [[Категори:2024 çул| ]] [[Категори:Пур хронологи ят-йышĕсем]] [[Категори:Викиампар каçă статьисем]] [[Категори:Викихыпар каçă статьисем]] [[Категори:Çулсем çинчен çырса пĕтермен статьясем]] [[Категори:2024 çул]] i9zfi1158c7mtclx8s1nlpw8tfesa9z 857158 857122 2025-06-21T08:04:03Z Max Tenche 25572 /* Ака */ 857158 wikitext text/x-wiki {{Çулсем|2024|XX ĕмĕр|XXI ĕмĕр|XXII ĕмĕр}} '''2024 ҫул (икӗ пин те ҫирӗм тӑваттӑмӗш ҫул)''' — [[Кӗркури календарӗ]]пе — [[йӗкӗр ҫул]]. 2024 ҫул [[тунтикун]]ран пуҫланнӑ. Вӑл пирӗн эрӑн 2024-мӗш ҫулӗ. Вӑл 3-мӗш пин ҫулӑн [[XXI ӗмӗр]]ӗн 3-мӗш вун ҫулӑн 4-мӗш ҫулӗ, вӑл [[2020-мӗш ҫулсем|2020-мӗш ҫулсен]] 5-мӗш ҫулӗ. Ку иртнӗ ҫул. [[Чӑваш Республики]]нче вӑл '''[[Экологи]] культурин тата [[ҫутҫанталӑк]]па перекетлӗ усӑ курмалли ҫулталӑк'''<ref>[https://minpriroda.cap.ru/action/activity/2024-god-god-ekologicheskoj-kuljturi-i-berezhnogo ЧР ҫутҫанталӑк министрлӗхӗн сайчӗ]</ref><ref>[https://glava.cap.ru/doc/laws/2023/09/04/decree-120 Чӑваш Енӗн Пуҫлӑхӗн указӗ]{{Ĕçлемен каçă|date=January 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>. [[ПНО]] йышӑнӑвӗпе ку ''[[Тӗве]]сен тӗнчери ҫулталӑкӗ''<ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/ru/sections/observances/international-years/|title=Международные годы|date=2015-01-06|publisher=www.un.org|lang=ru|accessdate=2020-01-13|archive-date=2020-01-13|archive-url=https://web.archive.org/web/20200113135546/https://www.un.org/ru/sections/observances/international-years/|url-status=live}}</ref>. [[Белоруси]]ре вӑл килӗшу, пултару та пахалӑх ҫулталӑкӗ<ref>{{Cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=_duWFEBChO0|title=Лукашенко объявил 2024-й Годом качества в Беларуси|lang=ru-RU|access-date=2023-09-30}}</ref>. [[Раҫҫей]]ре вӑл этеплӗх, ӳнер, кил-йыш та спорт ҫулталӑкӗ<ref>{{Cite web|url=https://ognov.ru/2024-god-obyavlen-prezidentom-godom-razvitiya-v-rossii/|title=2024 год объявлен президентом годом российской культуры и искусства|lang=ru-RU|last=controlistr|website=ognov.ru|date=2023-09-06|access-date=2023-10-08}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://ria.ru/20231122/semya-1911067078.html|title=Путин объявил 2024 год годом семьи|lang=ru-RU|author=|website=РИА Новости|date=2023-11-21|access-date=2023-11-22|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://tass.ru/sport/19062137|title=Путин поддержал идею возобновления спортивных парадов на Красной площади|website=TACC|access-date=2023-12-17}}</ref>. [[Пӑхӑнман Патшалӑхсен Пӗрлешӗвӗ]]нче вӑл [[ниме]] юхӑмӗн ҫулталӑкӗ<ref>{{Cite web|url=https://www.gosrf.ru/2024-god-stanet-godom-volonterskogo-dvizheniya-v-sng/|title=2024 год станет Годом волонтерского движения в СНГ|lang=ru-RU|first=Галатея|last=Петрова|website=Регионы России|date=2023-06-08|access-date=2023-10-08}}</ref>. == Пулса иртнӗ == === Кăрлач === * [[Кӑрлач, 1]]: ** [[Тури Карабах]] [[Азербайджан]] йышне вӗҫлесе интеграциленӗ, [[Тури Карабах Республики]] пӑрахӑҫ кӑларнӑ<ref>{{Cite web|url=https://www.gazeta.ru/politics/2023/09/28/17653861.shtml|title=Республика Нагорный Карабах прекращает существование. Половина жителей бежали в Армению|lang=ru|website=Газета.Ru|date=2023-09-28|access-date=2023-10-01}}</ref>. ** [[Бразили]] [[ОПЕК+]] йӗркелӗве кӗнӗ<ref>{{Cite web|url=https://www.interfax.ru/business/934125|title=Источник сообщил, что Бразилия присоединится к ОПЕК+ с 2024 года|lang=ru|website=Interfax.ru|date=2023-11-30|access-date=2023-12-01}}</ref>. ** [[Египет]], [[Иран]], [[Пӗрлешӗннӗ Арап Эмирачӗсем]], [[Сауд Аравийĕ]] те [[Эфиопи]] [[БРИКС]]а кĕнĕ<ref>{{Cite web|url=https://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/18574863|title=В БРИКС в 2024 году войдут шесть новых стран|website=TACC|access-date=2023-10-01}}</ref>. ** [[Раҫҫей]]ри [[Чернобыль инкекӗ|Отчуждени зони]] пӑрахӑҫ кӑларнӑ<ref>{{Cite web|url=https://www.rbc.ru/rbcfreenews/642740b89a79477b90634812|title=В России не станет зоны отчуждения|lang=ru|website=РБК|date=2023-04-01|access-date=2023-12-28}}</ref>. ** [[Steam]]-ӗн пулӑшу пултарни [[Windows 7]], [[Windows 8|8]], [[Windows 8.1|8.1]] валли вӗҫленӗ<ref>{{Cite web|url=https://steamcommunity.com/discussions/forum/26/3821910251180452380/|title=Steam перестанет работать на windows 7 :: Русскоязычный Форум|lang=ru|website=steamcommunity.com|access-date=2023-12-31}}</ref>. ** [[Япони тинӗсӗ]]нчи [[Япони тинӗсӗнчи ҫӗр чӗтрени (2024)|ҫӗр чӗтрени]], [[Япони]]ре 7,6-ччен магнитудӑллӑ ҫӗр чӗтрени пулнӑ. 73 ҫын вилнӗ<ref>{{Cite web|url=https://tass.ru/proisshestviya/19670537|title=Число жертв землетрясений в Японии увеличилось до 73|website=TACC|access-date=2024-01-03}}</ref>. ** [[Эфиопи]] [[Сомалиленд]]па [[Бербера]] порчӗн пӗтӗм усӑ курни валли килӗшӳ ҫырнӑ. Тата, Эфиопи Сомалилендӗн никамран пӑхӑнманлӑхне йышӑнчӗ, вӑл пӗрремӗш ҫӗр-шыв куна тунӑ пулса тӑнӑ<ref>{{Cite web|url=https://www.reuters.com/world/africa/landlocked-ethiopia-signs-pact-use-somalilands-red-sea-port-2024-01-01/|title=Ethiopia signs pact to use Somaliland's Red Sea port|website=Reuters|access-date=2024-01-13}}</ref>. * [[Кӑрлач, 2]]: ** [[Корей Республики]]нчи 3 уйӑх [[Корей Республикинчи Парламент суйлавӗсем (2024)|парламент суйлавӗсен]]ччен [[Тобуро Демократи партийӗ]]н пуҫлӑхӗ [[Ли Джэмён|Ли Чжэ Мён]] ҫине [[Ли Джэмён ҫине вӗлерме тапӑнни|вӗлерме тапӑнни]] пулнӑ, унӑн мӑйне ҫӗҫӗпе амантнӑ<ref>{{Cite news|title=В Южной Корее совершено покушение на лидера оппозиции|url=https://www.vedomosti.ru/politics/articles/2024/01/02/1013861-v-yuzhnoi-koree-pokushenie|website=Ведомости|access-date=2024-01-04|lang=ru}}</ref>. ** [[Маршалл утравӗсенчи пӗтӗм суйлавсем (2023)|Маршалл утравӗсенче пӗтӗм суйлавӗсем]]: [[Маршалл утравӗсен саккун тӑвакан канашӗ]] [[Хайн Хильда|Хайн Хильдӑна]] президент иккӗмӗш хутпа суйланӑ<ref>{{Cite web|url=https://www.rnz.co.nz/international/pacific-news/505980/hilda-heine-sworn-in-as-president-of-the-marshall-islands|title=Hilda Heine sworn in as President of the Marshall Islands|lang=en-nz|website=RNZ|date=2024-01-03|access-date=2024-01-13}}</ref>. * [[Кӑрлач, 3]] — [[Иран]]ти [[Керман теракчӗ|Керман масарӗнче теракт]] пулнӑ<ref>{{Cite web|url=https://ria.ru/20240103/terakt-1919604739.html|title=Путин выразил властям Ирана соболезнования после теракта в Кермане|lang=ru|first=|last=|website=РИА Новости|date=20240103T1814|access-date=2024-01-13}}</ref>. * [[Кӑрлач, 7]] — [[Бангладешри парламент суйлавӗсем (2024)|Бангладешри парламент суйлавӗсем]] пулнӑ<ref>{{Cite web|url=http://cikrf.ru/news/cec/54382/|title=Андрей Шутов принял участие в международном наблюдении за парламентскими выборами в Народной Республике Бангладеш|website=cikrf.ru|access-date=2024-01-13}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://bdnews24.com/bangladesh/5ps4txfm44|title=Bangladesh Election Commission schedules parliamentary polls for Jan 7|lang=en|first=Senior|last=Correspondent|website=bdnews24.com|access-date=2024-01-13}}</ref><ref>{{Cite news|title=Bangladesh election: PM Sheikh Hasina wins fourth term in controversial vote|url=https://www.bbc.com/news/world-asia-67889387|date=2024-01-07|access-date=2024-01-13|lang=en-GB}}</ref>. * [[Кӑрлач, 8]] — [[Astrobotic Technology]] компанийӗ [[Peregrine (лартмалли модуль)|Перегрин]] коммерци уйӑха лартмалли модулне вӗҫтерсе яни тунӑ. Вӗҫтерсе яни ҫӗнӗ [[Vulcan (ракета-йӑтакан)|Vulcan]] ракета-йӑтакан пулӑшпа тунӑ<ref>{{Cite web|url=https://spacenews.com/vulcan-centaur-launches-peregrine-lunar-lander-on-inaugural-mission/|title=Vulcan Centaur launches Peregrine lunar lander on inaugural mission|lang=en-US|first=Jeff|last=Foust|website=SpaceNews|date=2024-01-08|access-date=2024-01-08}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://tass.ru/kosmos/19686899|title=ULA запустила к Луне ракету Vulcan с модулем Peregrine|website=TACC|access-date=2024-01-08}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.astrobotic.com/astrobotics-peregrine-launches-to-the-moon/|title=Astrobotic’s Peregrine Launches to the Moon|lang=en-US|last=alivia|website=Astrobotic|date=2024-01-08|access-date=2024-01-08}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.nasa.gov/news-release/nasa-science-heads-to-moon-on-first-us-private-robotic-artemis-flight/|title=NASA Science Heads to Moon on First US Private Robotic Artemis Flight - NASA|lang=en-US|access-date=2024-01-08}}</ref>. * [[Кӑрлач, 9]] — [[Los Choneros]] картелӗн лидерӗ тӗрмерен тухса тарнӑран [[Эквадор]] президенчӗ [[Нобоа Даниэль|Даниэль Нобоа]] ҫӗр-шывра черетсӗр лару-тӑру йышӑннӑ<ref>{{Cite web|url=https://www.kp.ru/online/news/5621351/|title=Президент Эквадора Нобоа ввёл режим внутреннего вооружённого конфликта в стране|lang=ru|first=|last=|website=kp.ru|access-date=2024-01-13}}</ref>. * [[Кӑрлач, 11]] — Полици ӗҫлекенӗсемпе салтаксем валли ӗҫ укҫи суса тухнин йӑнӑшӗнчен [[Папуа — Ҫӗнӗ Гвиней]]ри [[Папуа — Ҫӗнӗ Гвинейри йӗркесӗрлӗхсем (2024)|йӗркесӗрлӗхсем]] пур ҫӗр-шыв тӑрӑх сиксе тухнӑ.<ref>{{Cite web|url=https://www.rnz.co.nz/international/pacific-news/506478/at-least-10-dead-after-looting-fires-on-port-moresby-s-darkest-day|title=At least 10 dead after looting, fires on Port Moresby's 'darkest day'|lang=en-nz|website=RNZ|date=2024-01-11|access-date=2024-01-13}}</ref>. * [[Кӑрлач, 12]] — [[АПШ]]па [[Аслӑ Британи]] [[Йемене авиатапӑсем (2024)|Йемене авиатапӑсене]] тума пуҫланӑ та (ӗлӗкхине АПШ ҫакна тума пуҫланӑ)<ref>{{Cite web|url=https://www.nbcnews.com/news/world/us-britain-strikes-houthi-yemen-rcna133576|title=U.S. and Britain launch strikes against Houthi rebel targets in Yemen|lang=en|website=NBC News|date=2024-01-12|access-date=2024-01-13}}</ref>. * [[Кӑрлач, 13]] — [[Китай Республикинчи президент суйлавĕсем (2024)|Тайваньти президент суйлавĕсем]]: [[Лай Циндэ]] 40% сасӑсемпе ҫӗнтернӗ<ref>{{Cite news|title=Taiwan elects Lai Ching-te, from incumbent pro-sovereignty party, as president|first=Helen|last=Davidson|url=https://www.theguardian.com/world/2024/jan/13/taiwan-ruling-partys-lai-ching-te-wins-presidential-election|website=The Guardian|id=0261-3077|date=2024-01-13|access-date=2024-01-13|lang=en-GB}}</ref>. * [[Кӑрлач, 14]] — [[Маргрете II]] [[Дани]]н король хӗрӗ патшаран тухнӑ. [[Фредерик X]] Данин ҫӗнӗ королӗ патшана ларнӑ.<ref>{{Cite web|url=https://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/19661193|title=Королева Дании отречётся от престола 14 января|website=TACC|access-date=2024-01-13}}</ref>. * [[Кӑрлач, 15]]-[[Кӑрлач, 18|18]] — [[Паймак]]ра, [[Пушкӑртстанти протестсем (2024)|Пушкӑртстанти протестсем]]<ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.com/russian/articles/ce9m7p05pe0o|title=В Башкирии сотни людей пришли к суду поддержать активиста, защищавшего шихан Куштау|lang=ru|website=BBC News Русская служба|date=2024-01-15|access-date=2024-01-17}}</ref><ref>{{Cite news|title=Экстремисты под видом экологов: кому нужны были беспорядки в Башкирии|url=https://lenta.ru/articles/2024/01/23/ekstremisty/|website=Lenta}}</ref>. * [[Кӑрлач, 24]] — [[Белгород облаҫӗнчи раҫҫей Ил-76 инкекӗ|Белгород облаҫӗнчи раҫҫей Ил-76 инкекӗ]]. * [[Кӑрлач, 26]] — [[Тувалури парламент суйлавӗсем (2024)|Тувалури парламент суйлавӗсем]]<ref>{{Cite web|url=https://www.npr.org/2024/01/25/1227066448/voting-begins-in-tiny-tuvalu-in-election-that-reverberates-from-china-to-austral|title=Voting begins in tiny Tuvalu in election that reverberates from China to Australia|website=NPR|access-date=2024-01-27}}</ref>. * [[Кӑрлач, 28]] ** [[Буркина-Фасо]], [[Мали]] тата [[Нигер]] [[ЭКОВАС]]-ран тухнӑ<ref>[https://m.gazeta.ru/politics/news/2024/01/28/22209643.shtml?utm_source=yxnews&utm_medium=mobile&utm_referrer=https%3A%2F%2Fdzen.ru%2Fnews%2Fstory%2FBurkina-Faso_Mali_iNiger_vyshli_izEHkonomicheskogo_soobshhestva_Zapadnoj_Afriki--ad52dbc7fb298ecf82b6b6e499b26705 Три страны резко оборвали связь с ECOWAS]</ref>. ** [[Финляндири парламент суйлавӗсем (2024)|Финляндири парламент суйлавӗсем]]<ref>[http://vybor-naroda.rg/vn_exclusive/255673-v-finljandii-neizbezhen-vtoroj-tur-prezidentskih-vyborov.html?utm_source=yxnews&utm_medium=mobile&utm_referrer=https%3A%2F%2Fdzen.ru%2Fnews%2Fsearch%3Ftext%3D В Финляндии неизбежен второй тур президентских выборов]{{Ĕçлемен каçă|date=February 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>. * [[Кӑрлач, 31]] — [[Малайзи]] [[Янг ди-Пертуан Агонг|корольне суйланă]] [[Ибрагим Исмаил|Ибрагим Исмаилӗн]] престолӗнче ларни, татах вӑл [[Джохор|Джохор султанӗ]] пулса тӑнӑ<ref>{{Cite web|url=https://glasnarod.ru/mir/sultan-ibragim-stal-sledujushhim-koroljom-malajzii/|title=Султан Ибрагим стал следующим королём Малайзии|lang=ru-RU|first=|last=|website=Интернет-газета «Глас Народа»|date=2023-10-27|access-date=2024-01-13}}</ref>. === Нарӑс === * [[Нарӑс, 2]] — [[Бишкек]] [[Ӑшӑэлектроцентраль|ӐЭЦ]]ĕнчи шултра авари<ref>{{Cite web|url=https://ria.ru/20240202/kirgiziya-1924943848.html|title=Число пострадавших при аварии на ТЭЦ Бишкека возросло до пяти|lang=ru|first=|last=|website=РИА Новости|date=20240202T0734|access-date=2024-02-05}}</ref>. * [[Нарӑс, 3]] — Тапнине пула [[Лисичанск]]ри ([[ЛХР]] — аннексиленĕ [[Луганск облаҫӗ]]) пекарня ишӗлсе аннӑ, 28 ҫын вилнĕ<ref>{{Cite web|url=https://ria.ru/20240204/lisichansk-1925337904.html|title=В Лисичанске завершили поисковую операцию|lang=ru|first=|last=|website=РИА Новости|date=20240204T1633|access-date=2024-02-05}}</ref>. * [[Нарӑс, 4]] — [[Сальвадорти пӗтӗм суйлавӗсем (2024)|Сальвадорти пӗтӗм суйлавӗсем]]. * [[Нарӑс, 7]] — [[Азербайджан]]ти черетсӗр [[Азербайджанти президент суйлавӗсем (2024)|президент суйлавĕсем]]<ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.com/russian/articles/clle3dl9zy9o|title=В Азербайджане проходят очередные внеочередные выборы|lang=ru|website=BBC News Русская служба|date=2024-02-07|access-date=2024-02-07}}</ref>. Хальхи президент [[Алиев Ильхам|Ильхам Алиев]] çӗнетсе суйланӑ пиллӗкмӗш срок ҫине, уншӑн 92,12% сасӑлакан ҫынсем сасӑ панӑ<ref>{{Cite web|url=https://apnews.com/article/azerbaijan-election-ilham-aliyev-39a3b0811de492afdcc96e2f17b6f797|title=Azerbaijan's Aliyev appears headed to a landslide win in election called after retaking Karabakh|lang=en|website=AP News|date=2024-02-07|access-date=2024-02-08}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://ria.ru/20240211/vybory-1926712011.html|title=Алиев победил на президентских выборах в Азербайджане|lang=ru|first=|last=|website=РИА Новости|date=2024-02-11|access-date=2024-02-11}}</ref>. * [[Нарӑс, 8]]  ** [[Пакистан]]ти [[Пакистанри парламент суйлавӗсем (2024)|парламент суйлавĕсем]]<ref>{{Cite web|url=https://www.dawn.com/news/1785760|title=President, ECP agree on holding elections on February 8|lang=en|first=|last=|website=DAWN.COM|date=2023-11-02|access-date=2024-01-13|archive-date=2024-01-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20240112120521/https://www.dawn.com/news/1785760|url-status=live}}</ref>. Никамран пӑхӑнман политиксен нумайрахӑшӗ — "Тӗрӗслӗхшӗн юхӑм" чарнӑ политика партийӗн хутшӑнаканӗсем Наци ассамблейӗнчи вырӑнсен чылайӑшӗ илнӗ<ref>{{Cite web|url=https://www.ft.com/content/35a6dd5b-2924-40ad-a650-004ec6379e00|title=Imran Khan loyalists win shock victory in Pakistan election|website=www.ft.com|access-date=2024-02-11}}</ref>. ** Иртнӗ [[Бразили]] президенчӗ Жаир Болсонарӑва патшалӑх пӑтӑрмахӗ тума хӑтланнӑшӑн айӑплама арестленӗ<ref>{{Cite web|url=https://t.me/rian_ru/230726|title=РИА Новости|website=Telegram|access-date=2024-02-11}}</ref>. * [[Нарӑс, 10]] — [[Венгри]] президенчӗ [[Новак Каталин|Каталин Новак]] ӗҫлеме вырӑнтан тухнӑ<ref>{{Cite web|url=https://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/19954637|title=Президент Венгрии подала в отставку|website=TACC|access-date=2024-02-11}}</ref>. * [[Нарӑс, 11]] — [[Финлянди]] президент суйлавӗсен иккӗмӗш пайӗ<ref>{{Cite news|title=Финляндии предстоит второй тур президентских выборов|url=https://www.svoboda.org/a/finlyandii-predstoit-vtoroy-tur-prezidentskih-vyborov-/32795413.html|website=Радио Свобода|date=2024-01-28|access-date=2024-02-05|lang=ru}}</ref>. * [[Нарӑс, 12]]—[[Нарӑс, 18|18]] — [[Европа кӗрешӳ чемпионачӗ (2024)|Европа кӗрешӳ чемпионачӗ]] пулнӑ ([[Бухарест]], [[Румыни]])<ref>{{Cite web|url=https://uww.org/event/seniors-european-championships/results|title=Seniors european championships|lang=en|website=uww.org|access-date=2024-02-05}}</ref>. * [[Нарӑс, 14]] — [[Индонези]]ри [[Индонезири президент суйлавӗсем (2024)|президент суйлавĕсем]]. * [[Нарӑс, 15]] — [[Белгород]]а [[2024 ҫулхи нарӑсӑн 15-мӗшӗнчи Белгорода персе тӑни|персе тăни]]. 7 ҫын вилнӗ, 20 ҫын аманнӑ<ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.com/russian/articles/c89n5w2l1yyo|title=Белгород подвергся обстрелу, погибли семь человек, в том числе ребёнок. Что известно|lang=ru|website=BBC News Русская служба|date=2024-02-15|access-date=2024-02-15}}</ref>. * [[Нарӑс, 16]] — [[ЯНАО]]-н [[Харп (хула евӗр посёлок)|Харп]] тӗрминчи Раҫҫей оппозиционерӗ [[Навальный Алексей Анатольевич|Алексей Навальный]] вилчӗ. * [[Нарӑс, 17]] — [[Украина хӗҫпӑшаллӑ вӑйӗсем|УХВ]] [[Авдеевка|Авдеевкӑран]] [[Авдеевка ҫапӑҫӑвӗ (2022—2024)|тухнӑ]]<ref>{{Cite news|title=Ukrainian forces withdraw from Avdiivka to avoid encirclement, army chief says|first=Shaun|last=Walker|url=https://www.theguardian.com/world/2024/feb/16/ukrainian-forces-give-up-some-positions-in-avdiivka-as-russian-assault-continues|website=The Guardian|id=0261-3077|date=2024-02-17|access-date=2024-02-17|lang=en-GB}}</ref>. * [[Нарӑс, 22]] — [[Nova-C]] лартмалли модуль [[АПШ]]-н [[Intuitive Machines]] компани пӗрремӗш коммерци аппарачӗ [[Уйӑх (Ҫӗр ҫулташӗ)|Уйӑхра]] анса ларнӑ<ref>{{Cite news|title=Odysseus spacecraft lands on the moon as Nasa hails ‘giant leap forward’ – as it happened|first=|last=|url=https://www.theguardian.com/science/live/2024/feb/22/nasa-odysseus-moon-landing-intuitive-machines|website=the Guardian|id=0261-3077|date=2024-02-23|access-date=2024-02-25|lang=en-GB}}</ref>. * [[Нарӑс, 23]] — [[Эрмени]], [[де-факто]], хӑйӗн [[Коллективлӗ хӑрушсӑрлӑх килӗшӗвӗн йӗркелӗвӗ|КХКЙран]] хутшӑннине чарнӑ<ref>{{Cite web|url=https://www.kommersant.ru/doc/6532171|title=Секретариат ОДКБ не получал заявлений от Армении о приостановке членства|lang=ru|website=Коммерсантъ|date=2024-02-23|access-date=2024-03-01}}</ref>. * [[Нарӑс, 25]] — [[Беларуҫ]]ри [[Беларуçри парламентр суйлавӗсем (2024)|пӗтӗм сасӑлани кунӗ]]<ref>{{Cite web|url=https://rec.gov.by/ru/election-schedule-ru/view/elections-2024-edg#:~:text=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D0%BD%D1%8B%D0%B9%20%D0%BF%D0%BB%D0%B0%D0%BD%20%D0%BE%D1%80%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D1%85%20%D0%BC%D0%B5%D1%80%D0%BE%D0%BF%D1%80%D0%B8%D1%8F%D1%82%D0%B8%D0%B9%20%D0%BF%D0%BE,%D0%B3%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D1%81%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F%2025%20%D1%84%D0%B5%D0%B2%D1%80%D0%B0%D0%BB%D1%8F%202024%20%D0%B3.|title=Календарь выборов и референдумов {{!}} Русская версия|website=rec.gov.by|access-date=2023-12-26|archive-date=2023-12-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20231227181659/https://rec.gov.by/ru/election-schedule-ru/view/elections-2024-edg#:~:text=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D0%BD%D1%8B%D0%B9%20%D0%BF%D0%BB%D0%B0%D0%BD%20%D0%BE%D1%80%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D1%85%20%D0%BC%D0%B5%D1%80%D0%BE%D0%BF%D1%80%D0%B8%D1%8F%D1%82%D0%B8%D0%B9%20%D0%BF%D0%BE,%D0%B3%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D1%81%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F%2025%20%D1%84%D0%B5%D0%B2%D1%80%D0%B0%D0%BB%D1%8F%202024%20%D0%B3.|url-status=live}}</ref>. * [[Нарӑс, 26]] — [[Венгри]]ри [[Венгрири президент суйлавӗсем (2024)|президент суйлавĕсем]]<ref>{{Cite web|url=https://ria.ru/20240223/prezident-1929155145.html|title=Выборы нового президента Венгрии пройдут 26 февраля|lang=ru|first=|last=|website=РИА Новости|date=2024-02-23|access-date=2024-02-26}}</ref>. [[Шуйок Тамаш|Тамаш Шуйок]]а суйланă<ref>{{Cite web|url=https://magyarnemzet.hu/belfold/2024/02/hamarosan-megvalasztja-az-orszaggyules-az-uj-koztarasagi-elnokot-kovesse-nalunk-eloben|title=Megválasztották Sulyok Tamást köztársasági elnöknek|lang=hu|first=|last=|website=Magyar Nemzet|date=2024-02-26|access-date=2024-03-01}}</ref>. * [[Нарӑс, 29]] — [[Израиль–ХАМАС вӑрҫи]]: [[Газа|Газӑри]] вӑрҫлакан [[Израиль хӳтӗленӳ вӑйӗсем]] [[гуманитарлӑ конвоя атака]] тунӑ. Атакӑна пула 100 ытла [[Палестина]] ҫыннисем вилнӗ. Палестина ҫухату тӳсӗвӗсем 30 пинччен ӳснӗ<ref>{{Cite web |date=2024-02-29 |title=More than 100 killed as Israeli troops open fire on Gazans crowded around aid convoy |url=https://www.nbcnews.com/news/world/israel-hamas-war-aid-convoy-gaza-city-dead-idf-opened-fire-rcna141195 |access-date=2024-02-29 |publisher=NBC News |language=en |archive-date=February 29, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240229215024/https://www.nbcnews.com/news/world/israel-hamas-war-aid-convoy-gaza-city-dead-idf-opened-fire-rcna141195 |url-status=live }}</ref>. === Пуш === * [[Пуш, 1]]: ** [[Казахстан]] [[Казахстан вӑхӑчӗ|хӑйӗн]] пур территоринче пӗр сехет зонине йышӑннӑ (ӗлӗкхи икӗ пулнӑ)<ref>{{Cite web|url=https://www.nur.kz/society/2063623-vremya-pereveli-na-chas-nazad-v-kazahstane/?|title=Время перевели на час назад в Казахстане|lang=ru|website=www.nur.kz|date=2024-02-29|access-date=2024-03-01}}</ref>. ** [[Иран]]ти [[Иранти парламент суйлавӗсем (2024)|парламент суйлавӗсем]]. ** [[Бразили]]ри шыв инкекӗ. 40 ҫын яхӑн вилнӗ<ref>[https://t.me/MIR24MOLDOVA/3214 Telegram: Contact @MIR24MOLDOVA]</ref>. ** [[Мускав]]ӑн [[Борисово масарӗ]]нчи [[Навальный Алексей Анатольевич|Алексей Навальный]] пытарӑвӗ пулнӑ<ref>{{Cite web|url=https://www.rbc.ru/politics/01/03/2024/65e1d3649a79474fb1498546|title=Алексея Навального похоронили в Москве|lang=ru|website=РБК|date=2024-03-01|access-date=2024-03-01}}</ref>. * [[Пуш, 7]] – Юлашки [[Скандинави]]ри ҫӗр-шыв, [[Швеци]], [[НАТО]]-на кӗнӗ<ref>{{cite web |title=Sweden officially joins NATO |url=https://www.nato.int/cps/en/natohq/news_223446.htm |access-date=7 March 2024 |date=7 March 2024 |publisher=NATO |archive-date=March 31, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240331212531/https://www.nato.int/cps/en/natohq/news_223446.htm |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |title=Sweden finally joins Nato after nearly two-year wait |url=https://www.theguardian.com/world/2024/mar/07/sweden-joins-nato-after-ratification-hungary-drops-opposition |access-date=7 March 2024 |date=7 March 2024 |work=The Guardian |archive-date=June 9, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240609045522/https://www.theguardian.com/world/2024/mar/07/sweden-joins-nato-after-ratification-hungary-drops-opposition |url-status=live }}</ref>. * [[Пуш, 10]] – [[Португалири парламент суйлавӗсем (2024)|Португалири парламент суйлавӗсем]]: [[Демократиллӗ альянс (Португали, 2024)|Демократиллӗ альянс]] нумайрахӑш вырӑнсене илет, тата сахалрахӑш ертсе пырӑвӗ йӗркелет. [[Социалист партийӗ (Португали)|Социалист партийӗ]] вырӑнсене пӗтет, сылтӑм парти [[Chega]] нумай вырӑнсене илет<ref>{{Cite web |date=2024-03-10 |title=Portugal election sees above-average turnout in very tight contest |url=https://www.politico.eu/article/portugual-election-above-average-participation/ |access-date=2024-03-10 |website=Politico |language=en |archive-date=March 10, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240310154709/https://www.politico.eu/article/portugual-election-above-average-participation/ |url-status=live }}</ref><ref>{{Cite web |last=Vock |first=Ido |date=21 March 2024 |title=Luís Montenegro: Centre-right leader invited to form minority government |url=https://www.bbc.com/news/world-europe-68622683 |archive-url=https://archive.today/20240321051720/https://www.bbc.com/news/world-europe-68622683 |archive-date=21 March 2024 |access-date=21 March 2024 |publisher=BBC News |language=en}}</ref>. * [[Пуш, 11]] – [[Гаити]]: [[Гаити премьер-министрӗ|премьер-министр]] ӗҫне вӑхӑтлӑ тӑваканӗ [[Анри Ариэль]] ӗҫлеме вырӑнтан тухнӑ, мӗншӗн тесен ҫӗр-шывра [[Гаити кризисӗ (2018–халлӗхе)|бандит кризисӗ]] [[Гаитири бандит вӑрҫи|пуҫланнӑ]]<ref>{{Cite news |date=2024-03-12 |title=Haiti's prime minister Ariel Henry resigns as law and order collapses |url=https://www.bbc.com/news/world-latin-america-68541349 |access-date=2024-03-13 |language=en-GB |archive-date=March 13, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240313111145/https://www.bbc.com/news/world-latin-america-68541349 |url-status=live }}</ref>. * [[Пуш, 13]] – [[Европа Пӗрлешӗвӗ]] [[хайлавлӑ ӑс-тӑн акчӗ]] йышӑннӑ. Ку пӗрремӗш [[хайлавлӑ ӑс-тӑн]]а ертсе пыракан хут<ref>{{cite web |title=World's first major act to regulate AI passed by European lawmakers |url=https://www.cnbc.com/2024/03/13/european-lawmakers-endorse-worlds-first-major-act-to-regulate-ai.html |access-date=13 March 2024 |date=14 March 2024 |publisher=CNBC |archive-date=March 13, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240313120308/https://www.cnbc.com/2024/03/13/european-lawmakers-endorse-worlds-first-major-act-to-regulate-ai.html |url-status=live }}</ref>. * [[Пуш, 15]]–[[Пуш, 17|17]] – [[Раҫҫейри прзидент суйлавӗсем (2024)|Раҫҫейри президент суйлавӗсем]]: [[Путин Владимир Владимирович|Владимир Путин]] пиллӗкмӗш хут президент ӗҫне суйланӑ<ref>{{cite web|title=Putin wins Russia election in landslide with no serious competition|url=https://www.reuters.com/world/europe/russias-presidential-vote-starts-final-day-with-accusations-kyiv-sabotage-2024-03-17/|access-date=18 March 2024|date=18 March 2024|publisher=[[Reuters]]}}</ref>. * [[Пуш, 22]] – [[Ислам патшалӑхӗ – Хорасан вилаячӗ|Террористсем]] [[Мускав облаҫӗ]]н [[Красногорск (Мускав облаҫӗ)|Красногорск]]ри "Крокус Сити Холл"а атакӑланӑ. 145 ҫын вилнӗ, 551 аманнӑ<ref>{{Cite web |date=March 29, 2024 |title=Death toll from concert hall attack in Russia's Moscow region rises to 144 |publisher=Anadolu Agency |url=https://www.aa.com.tr/en/asia-pacific/death-toll-from-concert-hall-attack-in-russia-s-moscow-region-rises-to-144/3178519 |access-date=29 March 2024 |archive-date=30 March 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240330062453/https://www.aa.com.tr/en/asia-pacific/death-toll-from-concert-hall-attack-in-russia-s-moscow-region-rises-to-144/3178519 |url-status=live }}</ref>. * [[Пуш, 25]] – [[ПНО Хӑрушсӑрлӑх Канашӗ]] [[Газа вӑрҫи]]нче "пени чарма" тата "тыткӑнти ҫынсене ирӗклетме" хутне йышӑннӑ<ref>{{cite web |title=UN Security Council resolution calls for Gaza ceasefire |url=https://www.bbc.co.uk/news/world-middle-east-68658415 |access-date=25 March 2024 |date=25 March 2024 |publisher=BBC News |archive-date=March 25, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240325151053/https://www.bbc.co.uk/news/world-middle-east-68658415 |url-status=live }}</ref>. * [[Пуш, 30]]: ** [[Шенген зони]]не шыв тата сывлӑш ҫулӗсем тӑрӑх [[Румыни]]пе [[Болгари]] пӗрлешнӗ<ref>{{cite web|date=30 March 2024|title=Bulgaria and Romania join the Schengen area|url=https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/ip_24_1722|access-date=30 March 2024|publisher=European Commission|archive-date=March 30, 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240330150353/https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/ip_24_1722|url-status=live}}</ref>. ** [[Турци]]ри вырӑн суйлавӗсем<ref>{{Cite news |author1=Scott McLean |author2=Mohammed Tawfeeq |author3=Nadeen Ebrahim |date=2024-04-01 |title=Turkey's Erdogan dealt major election blow as opposition party wins big cities |url=https://www.cnn.com/2024/04/01/middleeast/turkey-local-election-blow-erdogan-opposition-mime-intl/index.html |access-date=2024-04-01 |publisher=CNN |language=en |archive-date=August 7, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240807103050/https://www.cnn.com/2024/04/01/middleeast/turkey-local-election-blow-erdogan-opposition-mime-intl/index.html |url-status=live }}</ref>. === Ака === * [[Ака, 1]] – [[Израиль]] [[Дамаск]]ри [[Иран]]ӑн элчӗлӗхне [[Дамаскри Иран элчӗлӗхне Израиль авиаҫапӑвӗ|авиаҫапу]] тунӑ, 16 ҫын вилнӗ<ref name="cghs2">{{Cite web |date=3 April 2024 |title=Woman and her son among 16 people killed in Israeli raid on building attached to Iranian embassy |url=https://www.syriahr.com/en/330101/ |access-date=2024-04-14 |publisher=Syrian Observatory For Human Rights |archive-date=April 3, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240403193442/https://www.syriahr.com/en/330101/ |url-status=live }}</ref>. * [[Ака, 3]] – [[Тайвань|Тайванӗн]] тухӑҫ хӗрринче 7,4 магнитудӑллӑ [[Хуалянь ҫӗр чӗтрени (2024)|ҫӗр чӗтрени]] пулнӑ, унран цунами [[Япони]]н [[Окинава префектури]]ччен ҫитнӗ<ref>{{Cite web |date=2 April 2024 |title=Taiwan 7.7 magnitude earthquake sparks tsunami warning in Japan |url=https://www.theguardian.com/world/2024/apr/03/taiwan-earthquake-magnitude-tsunami-warning-japan-okinawa |access-date=3 April 2024 |website=The Guardian |archive-date=April 3, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240403005317/https://www.theguardian.com/world/2024/apr/03/taiwan-earthquake-magnitude-tsunami-warning-japan-okinawa |url-status=live }}</ref>. * [[Ака, 4]] – Кувейтри [[Кувейтри парламент суйлавӗсем (2024)|парламент суйлавӗсем]]. [[Наци ассамблейӗ (Кувейт)|Наци ассамблейӗнчи]] оппозици нумайрахӑш вырӑнсем илнӗ<ref name="ajresult">{{cite web |url=https://www.aljazeera.com/news/2024/4/5/few-changes-after-kuwait-holds-first-parliamentary-election-under-new-emir |title=Few changes after Kuwait holds first parliamentary election under new emir |publisher=Al Jazeera English |date=5 April 2024 |access-date=April 12, 2024 |archive-date=April 11, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240411170642/https://www.aljazeera.com/news/2024/4/5/few-changes-after-kuwait-holds-first-parliamentary-election-under-new-emir |url-status=live }}</ref>. * [[Ака, 5]] – [[Эквадор]] полицийӗ [[Кито|Китӑри]] [[Мексика]] [[Эквадорти Мексика элчӗлӗхне тапӑнни (2024)|элчӗлӗхне тапӑннӑ]]. Полици Эквадорӑн иртнӗ вице-президентне [[Глас Хорхе|Хорхе Гласа]] арестленӗ, вӑл Мексика политика хӳтӗлӗхӗ илмеллеччӗ. Кун пек тапӑннисем [[Дипломатиллӗ ҫыхӑну Вена конвенцийӗ]] йӗркене пӑснӑран Мексикӑпа [[Никарагуа]] Эквадорпа дипломатиллӗ ҫыхӑну пӗтерсе татнӑ<ref>{{Cite web |last=Vélez |first=Roger |title=México rompe relaciones diplomáticas con Ecuador, tras irrupción policial en Embajada México rompe relaciones diplomáticas con Ecuador |url=https://www.primicias.ec/noticias/politica/mexico-policia-ecuador-roberto-canseco-embajada/ |access-date=6 April 2024 |website=Primicias |date=6 April 2024 |language=es |archive-date=April 6, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240406045205/https://www.primicias.ec/noticias/politica/mexico-policia-ecuador-roberto-canseco-embajada/ |url-status=live }}</ref>. * [[Ака, 6]] – [[Словаки]]ри [[Словакири президент суйлавӗсем (2024)|президент суйлавӗсем]]: иккӗмӗш хутра [[Пеллегрини Петер]] Словаки президенчӗ суйланӑ<ref>{{Cite web |title=Slovak presidency goes to government candidate |url=https://www.politico.eu/article/slovak-presidential-election-second-round/ |date=6 April 2024 |website=Politico |access-date=April 6, 2024 |archive-date=August 18, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240818233128/https://www.politico.eu/article/slovak-presidential-election-second-round/ |url-status=live }}</ref>. * [[Ака, 8]] – [[Ҫурҫӗр Америка|Ҫурҫӗр Америкӑра]] [[Хӗвел тӗттӗмленни (2024 акан 8)|Хӗвел тӗттӗмленнине]] курма пулнӑ<ref>{{citation |title=Where & When |url=https://science.nasa.gov/eclipses/future-eclipses/eclipse-2024/where-when/ |date=2024-04-06 |publisher=NASA |language=en |access-date=April 8, 2024 |archive-date=April 8, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240408053255/https://science.nasa.gov/eclipses/future-eclipses/eclipse-2024/where-when/ |url-status=live }}</ref>. * [[Ака, 9]] – [[Варадкар Лео|Лео Варадкар]] ӗҫлеме вырӑнтан тухнӑ хыҫҫӑн [[Фине Гэл]] пуҫлӑхӗ [[Харрис Саймон|Саймон Харрис]] [[Ирланди]]н чи ҫамрӑк [[Тишек]]ӗ пулса тӑнӑ. Вӑл [[Дойл Эрен]] сасӑлавӗнче 69 сасӑсене хирӗҫ 88 сасӑсемпе суйланӑ тата [[Ирланди президенчӗ]] [[Хиггинс Майкл|Майкл Д. Хиггинс]] йышӑну тӑрӑх ӗҫе лартнӑ<ref>{{cite news|url=https://www.rte.ie/news/politics/2024/0409/1442464-harris-politics/|title=Simon Harris formally appointed Taoiseach after Dáil vote|publisher=RTÉ News|date=9 April 2024|access-date=April 11, 2024|archive-date=April 9, 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240409130013/https://www.rte.ie/news/politics/2024/0409/1442464-harris-politics/|url-status=live}}</ref>. == Çавăн пекех == {{Çӳрев |Тема = 2024 çул |Портал = |Викисăмахсар = |Викикĕнеке = |Викикаларăш = |Викивулавăш = |Викитĕссем = |Викихыпар = Категори:2024 |Викиампар = Category:2024 |Метавики = |Проект = |Родовод = }} * [[2024 çул мусăкра]] * [[2024 çул литературăра]] == Асӑрхавсем == {{Асӑрхавсем|2}} {{year-stub}} [[Категори:2024 çул| ]] [[Категори:Пур хронологи ят-йышĕсем]] [[Категори:Викиампар каçă статьисем]] [[Категори:Викихыпар каçă статьисем]] [[Категори:Çулсем çинчен çырса пĕтермен статьясем]] [[Категори:2024 çул]] qke4s0lhpcho18ewvsztfuvs1evp0nt 2025 0 125093 857123 856577 2025-06-20T20:06:36Z Max Tenche 25572 857123 wikitext text/x-wiki {{Çулталăк çӳревĕ|2025}} {{Ĕмĕр çӳревĕ|21}} '''2025 (икӗ пин те ҫирӗм пиллӗкмӗш)''' ҫул, [[Кӗркури календарӗ|григориан календарӗпе]]— тӗкел мар, юнкун пуҫланакан ҫул. Ку пирӗн эрӑри 2025 ҫул, 3‑мӗш пинҫуллӑхӑн XXI ӗмӗрти 3-мӗш вунҫуллӑхри 5-мӗш ҫул, 2020‑мӗш ҫулсен 6-мӗш ҫулӗ. Ҫак хальхи ҫул. Кунччен ку ҫулта пысӑк ҫар конфликчӗсем малалла пыраҫҫӗ, вӗсенчен [[Украинӑна Раҫҫей тапӑнса кӗни]], [[Судан элтеш вӑрҫи (2023–халлӗхе)|Судан элтеш вӑрҫи]], [[Израиль–ХАМАС вӑрҫи]]. Шал кризисӗсем [[Бангладешри Шейх Хасина ӗҫлеме пӑрахни хыҫҫӑнхи пусмӑр (2024–халлӗхе)|Бангладешре]], [[Эквадорти хӳтӗленӳ кризисӗ|Эквадорта]], [[Грузири политика кризисӗ (2024–2025)|Грузире]], [[Германири экономика кризисӗ (2022–халлӗхе)|Германире]], [[Гаити кризисӗ (2018–халлӗхе)|Гаитире]], [[Сомалири конституциллӗ кризис|Сомалире]], [[Кӑнтӑр Корейри ҫар лару-тӑрӑвӗн кризисӗ|Кӑнтӑр Корейре]]. [[Корей Республики]]нче президент импичменчӗ хыҫҫӑн [[Юн Сок Ёль|Юн Сок Ёле]] арестленӗ. Ку ҫул [[Чӑваш Республики]]нче [[Тӑван Ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫи|Ҫӗнтерӳпе]] [[патриотизм]] ҫулталӑкӗ<ref name=ukaz>[http://publication.pravo.gov.ru/document/2100202410240001 Указ Главы Чувашской Республики от 24.10.2024 № 114 "Об объявлении в Чувашской Республике 2025 года Годом Победы и патриотизма"]</ref><ref name=MIH>[https://mintrud.cap.ru/action/activity/sobitiya/80-letie-pobedi-v-velikoj-otechestvennoj-vojne 2025 год – Год Победы и патриотизма в Чувашской Республике]</ref>. [[РФ|Раҫҫей Федерацинче]] [[Тӑван Ҫӗршыв]] хӳтӗленӳҫи ҫулталӑкӗ<ref>[https://www.ranepa.ru/news/2025-god-obyavlen-v-rossii-godom-zashchitnika-otechestva/?utm_source=google.com&utm_medium=organic&utm_campaign=google.com&utm_referrer=google.com 2025 год объявлен в России Годом защитника Отечества]</ref><ref>[http://publication.pravo.gov.ru/document/0001202501160039 Указ Президента Российской Федерации от 16.01.2025 № 28 "О проведении в Российской Федерации Года защитника Отечества"]</ref>. [[Пӑхӑнман Патшалӑхсен Пӗрлешӗвӗ]]нче [[Тӑван Ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫи]]нче Ҫӗнтерӳ 80 ҫул ҫулталӑкӗ<ref>{{Cite web|url=https://www.1tv.ru/publikacii/obzor-smi/lidery-stran-sng-prinyali-ideyu-putina-ob-obyavlenii-2025-goda-godom-80-letiya-pobedy-v-vov|title=Лидеры стран СНГ приняли идею Путина об объявлении 2025 года годом 80-летия Победы в ВОВ. Публикации. Первый канал|lang=ru|website=1tv.ru|access-date=2023-10-08|archive-date=2023-11-26|archive-url=https://web.archive.org/web/20231126184856/https://www.1tv.ru/publikacii/obzor-smi/lidery-stran-sng-prinyali-ideyu-putina-ob-obyavlenii-2025-goda-godom-80-letiya-pobedy-v-vov|url-status=live}}</ref>. [[ПНО|Пӗрлешнӗ Нацисен Организацинче]]: [[Квант]]лӑ пӗлӳ тата техника тӗнчери ҫулталӑкӗ<ref>[http://undocs.org/ru/A/RES/78/287 Международный год квантовой науки и техники]</ref>, [[Кооператив]]сен тӗнчери ҫулталӑкӗ<ref>[http://undocs.org/ru/A/RES/78/175 Международный год кооперативов]</ref>, [[Пӑрлӑх]]сене упрамалли тӗнчери ҫулталӑкӗ<ref>[http://undocs.org/ru/A/RES/77/158 Международный год сохранения ледников]</ref>, Тӑнӑҫпа шанӑҫ тӗнчери ҫулталӑкӗ<ref>[http://undocs.org/ru/A/RES/78/266 Международный год мира и доверия]</ref>. == Пулнисем == === Кӑрлач === * [[Кӑрлач, 1]] ** [[Европа Пӗрлешӗвӗ]]н [[Европа Пӗрлешӗвӗн Канашӗ|Канашӗнчи]] [[Венгри]] ертӳҫлӗхӗ хыҫҫӑн [[Польша]] лару пуҫӗ пулса тӑнӑ<ref>{{Cite news |last=Sekmistrz |first=Paweł |date=3 January 2025 |title=Poland takes over the presidency. Prime Minister on "difficult 6 months"(Polska przejmuje prezydencję. Premier o "trudnych sześciu miesiącach".) |url=https://www.polsatnews.pl/wiadomosc/2025-01-03/inauguracja-polskiej-prezydencji-w-ue/ |access-date=3 January 2025 |work=Polsat News}}</ref><ref>{{Cite news |date=3 January 2025 |title=PM Donald Tusk at the opening of the presidency: Europe is lucky(Donald Tusk na inauguracji prezydencji: Europa ma szczęście) |url=https://tvn24.pl/polska/polska-prezydencja-w-radzie-unii-europejskiej-oficjalna-inauguracja-przemowienie-premiera-donalda-tuska-st8245824 |access-date=3 January 2025 |website=TVN24}}</ref>. ** [[Румыни]]пе [[Болгари]] [[Шенген зони]]не кӗнӗ<ref>{{Cite web |date=1 January 2025 |title=Borders open: Bulgaria and Romania celebrate joining Schengen Area |url=https://www.euronews.com/video/2025/01/01/borders-open-bulgaria-and-romania-celebrate-joining-schengen-area |access-date=1 January 2025 |website=Euronews}}</ref>. ** [[Лихтенштейн]]те [[Лихтенштейнти элтеш партнёрлӑхӗ|элтеш партнёрлӑхне]] легализациленӗ. Вӑл 37-мӗш ҫӗр-шыв пулса тӑнӑ<ref>{{Cite web |date=17 May 2024 |title=Liechtenstein legalizes same-sex marriage in near-unanimous vote |url=https://www.politico.eu/article/liechtenstein-legalizes-same-sex-marriage-in-near-unanimous-vote/ |access-date=1 January 2025 |website=Politico |archive-date=January 1, 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250101120554/https://www.politico.eu/article/liechtenstein-legalizes-same-sex-marriage-in-near-unanimous-vote/ |url-status=live }}</ref>. ** [[Украина]] пилӗк ҫуллӑ газ транзичӗ килӗшӗвӗ вӗҫленӗренпе хӑй территорийӗ урлӑ Раҫҫейӗн пур газне иртме чарнӑ. [[Тӗнчери криминал сучӗ]]н пайташӗ пулса тӑнӑ<ref>{{Cite news |date=1 January 2025 |title=Russian gas supply to Europe via Ukraine halted after transit deal expires |url=https://www.aljazeera.com/news/2025/1/1/russian-gas-supply-to-europe-via-ukraine-halted-after-transit-deal-expires |access-date=1 January 2025 |publisher=Al Jazeera English}}</ref><ref>{{Cite news |date=2025-01-01 |title=Ukraine becomes ICC member state |url=https://www.ukrinform.net/rubric-society/3943923-ukraine-becomes-icc-member-state.html |access-date=2025-01-01 |work=Ukrinform |archive-date=January 1, 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250101102357/https://www.ukrinform.net/rubric-society/3943923-ukraine-becomes-icc-member-state.html |url-status=live }}</ref>. ** [[АПШ]]ри [[Луизиана]] штачӗн [[Нью-Орлеан]]та теракта пула 15 ҫын вилнӗ, 57 ҫын аманнӑ<ref>{{cite news|url=https://www.bbc.co.uk/news/live/cn4x88455qpt|title=Ten dead after vehicle drives into large crowd in New Orleans, authorities say|publisher=BBC News|date=1 January 2025|access-date=1 January 2025|archive-date=January 1, 2025|archive-url=https://web.archive.org/web/20250101122504/https://www.bbc.co.uk/news/live/cn4x88455qpt|url-status=live}}</ref>. ** [[Черногори]]ги [[Цетине|Цетинӗри]] [[Цетинӗри массӑллӑ вӗлерӳ (2025)|массӑллӑ вӗлерӗве]] пула 14 ҫын вилнӗ, 3 ҫын ытла аманнӑ<ref>{{Cite news |agency=Associated Press |date=2025-01-01 |title=At least 10 killed and 4 more wounded in Montenegro shooting |url=https://www.theguardian.com/world/2025/jan/01/at-least-four-killed-and-four-more-wounded-in-montenegro-shooting |access-date=2025-01-01 |work=The Guardian |language=en-GB |issn=0261-3077}}</ref>. == Вилнисем == {{catmain|2025 çулта вилнисен ят-йышĕ}} == Асăрхавсем == {{асăрхавсем}} asbobkcx4htnm65iakb26c1v8pi4ppt 857124 857123 2025-06-20T20:07:23Z Max Tenche 25572 /* Кӑрлач */ 857124 wikitext text/x-wiki {{Çулталăк çӳревĕ|2025}} {{Ĕмĕр çӳревĕ|21}} '''2025 (икӗ пин те ҫирӗм пиллӗкмӗш)''' ҫул, [[Кӗркури календарӗ|григориан календарӗпе]]— тӗкел мар, юнкун пуҫланакан ҫул. Ку пирӗн эрӑри 2025 ҫул, 3‑мӗш пинҫуллӑхӑн XXI ӗмӗрти 3-мӗш вунҫуллӑхри 5-мӗш ҫул, 2020‑мӗш ҫулсен 6-мӗш ҫулӗ. Ҫак хальхи ҫул. Кунччен ку ҫулта пысӑк ҫар конфликчӗсем малалла пыраҫҫӗ, вӗсенчен [[Украинӑна Раҫҫей тапӑнса кӗни]], [[Судан элтеш вӑрҫи (2023–халлӗхе)|Судан элтеш вӑрҫи]], [[Израиль–ХАМАС вӑрҫи]]. Шал кризисӗсем [[Бангладешри Шейх Хасина ӗҫлеме пӑрахни хыҫҫӑнхи пусмӑр (2024–халлӗхе)|Бангладешре]], [[Эквадорти хӳтӗленӳ кризисӗ|Эквадорта]], [[Грузири политика кризисӗ (2024–2025)|Грузире]], [[Германири экономика кризисӗ (2022–халлӗхе)|Германире]], [[Гаити кризисӗ (2018–халлӗхе)|Гаитире]], [[Сомалири конституциллӗ кризис|Сомалире]], [[Кӑнтӑр Корейри ҫар лару-тӑрӑвӗн кризисӗ|Кӑнтӑр Корейре]]. [[Корей Республики]]нче президент импичменчӗ хыҫҫӑн [[Юн Сок Ёль|Юн Сок Ёле]] арестленӗ. Ку ҫул [[Чӑваш Республики]]нче [[Тӑван Ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫи|Ҫӗнтерӳпе]] [[патриотизм]] ҫулталӑкӗ<ref name=ukaz>[http://publication.pravo.gov.ru/document/2100202410240001 Указ Главы Чувашской Республики от 24.10.2024 № 114 "Об объявлении в Чувашской Республике 2025 года Годом Победы и патриотизма"]</ref><ref name=MIH>[https://mintrud.cap.ru/action/activity/sobitiya/80-letie-pobedi-v-velikoj-otechestvennoj-vojne 2025 год – Год Победы и патриотизма в Чувашской Республике]</ref>. [[РФ|Раҫҫей Федерацинче]] [[Тӑван Ҫӗршыв]] хӳтӗленӳҫи ҫулталӑкӗ<ref>[https://www.ranepa.ru/news/2025-god-obyavlen-v-rossii-godom-zashchitnika-otechestva/?utm_source=google.com&utm_medium=organic&utm_campaign=google.com&utm_referrer=google.com 2025 год объявлен в России Годом защитника Отечества]</ref><ref>[http://publication.pravo.gov.ru/document/0001202501160039 Указ Президента Российской Федерации от 16.01.2025 № 28 "О проведении в Российской Федерации Года защитника Отечества"]</ref>. [[Пӑхӑнман Патшалӑхсен Пӗрлешӗвӗ]]нче [[Тӑван Ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫи]]нче Ҫӗнтерӳ 80 ҫул ҫулталӑкӗ<ref>{{Cite web|url=https://www.1tv.ru/publikacii/obzor-smi/lidery-stran-sng-prinyali-ideyu-putina-ob-obyavlenii-2025-goda-godom-80-letiya-pobedy-v-vov|title=Лидеры стран СНГ приняли идею Путина об объявлении 2025 года годом 80-летия Победы в ВОВ. Публикации. Первый канал|lang=ru|website=1tv.ru|access-date=2023-10-08|archive-date=2023-11-26|archive-url=https://web.archive.org/web/20231126184856/https://www.1tv.ru/publikacii/obzor-smi/lidery-stran-sng-prinyali-ideyu-putina-ob-obyavlenii-2025-goda-godom-80-letiya-pobedy-v-vov|url-status=live}}</ref>. [[ПНО|Пӗрлешнӗ Нацисен Организацинче]]: [[Квант]]лӑ пӗлӳ тата техника тӗнчери ҫулталӑкӗ<ref>[http://undocs.org/ru/A/RES/78/287 Международный год квантовой науки и техники]</ref>, [[Кооператив]]сен тӗнчери ҫулталӑкӗ<ref>[http://undocs.org/ru/A/RES/78/175 Международный год кооперативов]</ref>, [[Пӑрлӑх]]сене упрамалли тӗнчери ҫулталӑкӗ<ref>[http://undocs.org/ru/A/RES/77/158 Международный год сохранения ледников]</ref>, Тӑнӑҫпа шанӑҫ тӗнчери ҫулталӑкӗ<ref>[http://undocs.org/ru/A/RES/78/266 Международный год мира и доверия]</ref>. == Пулнисем == === Кӑрлач === * [[Кӑрлач, 1]] ** [[Европа Пӗрлешӗвӗ]]н [[Европа Пӗрлешӗвӗн Канашӗ|Канашӗнчи]] [[Венгри]] ертӳҫлӗхӗ хыҫҫӑн [[Польша]] лару пуҫӗ пулса тӑнӑ<ref>{{Cite news |last=Sekmistrz |first=Paweł |date=3 January 2025 |title=Poland takes over the presidency. Prime Minister on "difficult 6 months"(Polska przejmuje prezydencję. Premier o "trudnych sześciu miesiącach".) |url=https://www.polsatnews.pl/wiadomosc/2025-01-03/inauguracja-polskiej-prezydencji-w-ue/ |access-date=3 January 2025 |work=Polsat News}}</ref><ref>{{Cite news |date=3 January 2025 |title=PM Donald Tusk at the opening of the presidency: Europe is lucky(Donald Tusk na inauguracji prezydencji: Europa ma szczęście) |url=https://tvn24.pl/polska/polska-prezydencja-w-radzie-unii-europejskiej-oficjalna-inauguracja-przemowienie-premiera-donalda-tuska-st8245824 |access-date=3 January 2025 |website=TVN24}}</ref>. ** [[Румыни]]пе [[Болгари]] [[Шенген зони]]не кӗнӗ<ref>{{Cite web |date=1 January 2025 |title=Borders open: Bulgaria and Romania celebrate joining Schengen Area |url=https://www.euronews.com/video/2025/01/01/borders-open-bulgaria-and-romania-celebrate-joining-schengen-area |access-date=1 January 2025 |website=Euronews}}</ref>. ** [[Лихтенштейн]]те [[Лихтенштейнти элтеш партнёрлӑхӗ|элтеш партнёрлӑхне]] легализациленӗ. Вӑл 37-мӗш ҫӗр-шыв пулса тӑнӑ<ref>{{Cite web |date=17 May 2024 |title=Liechtenstein legalizes same-sex marriage in near-unanimous vote |url=https://www.politico.eu/article/liechtenstein-legalizes-same-sex-marriage-in-near-unanimous-vote/ |access-date=1 January 2025 |website=Politico |archive-date=January 1, 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250101120554/https://www.politico.eu/article/liechtenstein-legalizes-same-sex-marriage-in-near-unanimous-vote/ |url-status=live }}</ref>. ** [[Украина]] пилӗк ҫуллӑ газ транзичӗ килӗшӗвӗ вӗҫленӗренпе хӑй территорийӗ урлӑ Раҫҫейӗн пур газне иртме чарнӑ. [[Тӗнчери криминал сучӗ]]н пайташӗ пулса тӑнӑ<ref>{{Cite news |date=1 January 2025 |title=Russian gas supply to Europe via Ukraine halted after transit deal expires |url=https://www.aljazeera.com/news/2025/1/1/russian-gas-supply-to-europe-via-ukraine-halted-after-transit-deal-expires |access-date=1 January 2025 |publisher=Al Jazeera English}}</ref><ref>{{Cite news |date=2025-01-01 |title=Ukraine becomes ICC member state |url=https://www.ukrinform.net/rubric-society/3943923-ukraine-becomes-icc-member-state.html |access-date=2025-01-01 |work=Ukrinform |archive-date=January 1, 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250101102357/https://www.ukrinform.net/rubric-society/3943923-ukraine-becomes-icc-member-state.html |url-status=live }}</ref>. ** [[АПШ]]ри [[Луизиана]] штачӗн [[Нью-Орлеан]]та теракта пула 15 ҫын вилнӗ, 57 ҫын аманнӑ<ref>{{cite news|url=https://www.bbc.co.uk/news/live/cn4x88455qpt|title=Ten dead after vehicle drives into large crowd in New Orleans, authorities say|publisher=BBC News|date=1 January 2025|access-date=1 January 2025|archive-date=January 1, 2025|archive-url=https://web.archive.org/web/20250101122504/https://www.bbc.co.uk/news/live/cn4x88455qpt|url-status=live}}</ref>. ** [[Черногори]]н [[Цетине|Цетинӗри]] [[Цетинӗри массӑллӑ вӗлерӳ (2025)|массӑллӑ вӗлерӗве]] пула 14 ҫын вилнӗ, 3 ҫын ытла аманнӑ<ref>{{Cite news |agency=Associated Press |date=2025-01-01 |title=At least 10 killed and 4 more wounded in Montenegro shooting |url=https://www.theguardian.com/world/2025/jan/01/at-least-four-killed-and-four-more-wounded-in-montenegro-shooting |access-date=2025-01-01 |work=The Guardian |language=en-GB |issn=0261-3077}}</ref>. == Вилнисем == {{catmain|2025 çулта вилнисен ят-йышĕ}} == Асăрхавсем == {{асăрхавсем}} o5pgvnyoslig4gs1451ph7xfjzofzan 857127 857124 2025-06-20T20:10:08Z Max Tenche 25572 857127 wikitext text/x-wiki {{Çулталăк çӳревĕ|2025}} {{Ĕмĕр çӳревĕ|21}} '''2025 (икӗ пин те ҫирӗм пиллӗкмӗш)''' ҫул, [[Кӗркури календарӗ|григориан календарӗпе]]— тӗкел мар, юнкун пуҫланакан ҫул. Ку пирӗн эрӑри 2025 ҫул, 3‑мӗш пинҫуллӑхӑн XXI ӗмӗрти 3-мӗш вунҫуллӑхри 5-мӗш ҫул, 2020‑мӗш ҫулсен 6-мӗш ҫулӗ. Ҫак хальхи ҫул. Кунччен ку ҫулта пысӑк ҫар конфликчӗсем малалла пыраҫҫӗ, вӗсенчен [[Украинӑна Раҫҫей тапӑнса кӗни]], [[Судан элтеш вӑрҫи (2023–халлӗхе)|Судан элтеш вӑрҫи]], [[Израиль–ХАМАС вӑрҫи]]. Шал кризисӗсем [[Бангладешри Шейх Хасина ӗҫлеме пӑрахни хыҫҫӑнхи пусмӑр (2024–халлӗхе)|Бангладешре]], [[Эквадорти хӳтӗленӳ кризисӗ|Эквадорта]], [[Грузири политика кризисӗ (2024–2025)|Грузире]], [[Германири экономика кризисӗ (2022–халлӗхе)|Германире]], [[Гаити кризисӗ (2018–халлӗхе)|Гаитире]], [[Сомалири конституциллӗ кризис|Сомалире]], [[Кӑнтӑр Корейри ҫар лару-тӑрӑвӗн кризисӗ|Кӑнтӑр Корейре]]. [[Корей Республики]]нче президент импичменчӗ хыҫҫӑн [[Юн Сок Ёль|Юн Сок Ёле]] арестленӗ. Ку ҫул [[Чӑваш Республики]]нче [[Тӑван Ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫи|Ҫӗнтерӳпе]] [[патриотизм]] ҫулталӑкӗ<ref name=ukaz>[http://publication.pravo.gov.ru/document/2100202410240001 Указ Главы Чувашской Республики от 24.10.2024 № 114 "Об объявлении в Чувашской Республике 2025 года Годом Победы и патриотизма"]</ref><ref name=MIH>[https://mintrud.cap.ru/action/activity/sobitiya/80-letie-pobedi-v-velikoj-otechestvennoj-vojne 2025 год – Год Победы и патриотизма в Чувашской Республике]</ref>. [[РФ|Раҫҫей Федерацинче]] [[Атилӗх]] хӳтӗленӳҫи ҫулталӑкӗ<ref>[https://www.ranepa.ru/news/2025-god-obyavlen-v-rossii-godom-zashchitnika-otechestva/?utm_source=google.com&utm_medium=organic&utm_campaign=google.com&utm_referrer=google.com 2025 год объявлен в России Годом защитника Отечества]</ref><ref>[http://publication.pravo.gov.ru/document/0001202501160039 Указ Президента Российской Федерации от 16.01.2025 № 28 "О проведении в Российской Федерации Года защитника Отечества"]</ref>. [[Пӑхӑнман Патшалӑхсен Пӗрлешӗвӗ]]нче [[Тӑван Ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫи]]нче Ҫӗнтерӳ 80 ҫул ҫулталӑкӗ<ref>{{Cite web|url=https://www.1tv.ru/publikacii/obzor-smi/lidery-stran-sng-prinyali-ideyu-putina-ob-obyavlenii-2025-goda-godom-80-letiya-pobedy-v-vov|title=Лидеры стран СНГ приняли идею Путина об объявлении 2025 года годом 80-летия Победы в ВОВ. Публикации. Первый канал|lang=ru|website=1tv.ru|access-date=2023-10-08|archive-date=2023-11-26|archive-url=https://web.archive.org/web/20231126184856/https://www.1tv.ru/publikacii/obzor-smi/lidery-stran-sng-prinyali-ideyu-putina-ob-obyavlenii-2025-goda-godom-80-letiya-pobedy-v-vov|url-status=live}}</ref>. [[ПНО|Пӗрлешнӗ Нацисен Организацинче]]: [[Квант]]лӑ пӗлӳ тата техника тӗнчери ҫулталӑкӗ<ref>[http://undocs.org/ru/A/RES/78/287 Международный год квантовой науки и техники]</ref>, [[Кооператив]]сен тӗнчери ҫулталӑкӗ<ref>[http://undocs.org/ru/A/RES/78/175 Международный год кооперативов]</ref>, [[Пӑрлӑх]]сене упрамалли тӗнчери ҫулталӑкӗ<ref>[http://undocs.org/ru/A/RES/77/158 Международный год сохранения ледников]</ref>, Тӑнӑҫпа шанӑҫ тӗнчери ҫулталӑкӗ<ref>[http://undocs.org/ru/A/RES/78/266 Международный год мира и доверия]</ref>. == Пулнисем == === Кӑрлач === * [[Кӑрлач, 1]] ** [[Европа Пӗрлешӗвӗ]]н [[Европа Пӗрлешӗвӗн Канашӗ|Канашӗнчи]] [[Венгри]] ертӳҫлӗхӗ хыҫҫӑн [[Польша]] лару пуҫӗ пулса тӑнӑ<ref>{{Cite news |last=Sekmistrz |first=Paweł |date=3 January 2025 |title=Poland takes over the presidency. Prime Minister on "difficult 6 months"(Polska przejmuje prezydencję. Premier o "trudnych sześciu miesiącach".) |url=https://www.polsatnews.pl/wiadomosc/2025-01-03/inauguracja-polskiej-prezydencji-w-ue/ |access-date=3 January 2025 |work=Polsat News}}</ref><ref>{{Cite news |date=3 January 2025 |title=PM Donald Tusk at the opening of the presidency: Europe is lucky(Donald Tusk na inauguracji prezydencji: Europa ma szczęście) |url=https://tvn24.pl/polska/polska-prezydencja-w-radzie-unii-europejskiej-oficjalna-inauguracja-przemowienie-premiera-donalda-tuska-st8245824 |access-date=3 January 2025 |website=TVN24}}</ref>. ** [[Румыни]]пе [[Болгари]] [[Шенген зони]]не кӗнӗ<ref>{{Cite web |date=1 January 2025 |title=Borders open: Bulgaria and Romania celebrate joining Schengen Area |url=https://www.euronews.com/video/2025/01/01/borders-open-bulgaria-and-romania-celebrate-joining-schengen-area |access-date=1 January 2025 |website=Euronews}}</ref>. ** [[Лихтенштейн]]те [[Лихтенштейнти элтеш партнёрлӑхӗ|элтеш партнёрлӑхне]] легализациленӗ. Вӑл 37-мӗш ҫӗр-шыв пулса тӑнӑ<ref>{{Cite web |date=17 May 2024 |title=Liechtenstein legalizes same-sex marriage in near-unanimous vote |url=https://www.politico.eu/article/liechtenstein-legalizes-same-sex-marriage-in-near-unanimous-vote/ |access-date=1 January 2025 |website=Politico |archive-date=January 1, 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250101120554/https://www.politico.eu/article/liechtenstein-legalizes-same-sex-marriage-in-near-unanimous-vote/ |url-status=live }}</ref>. ** [[Украина]] пилӗк ҫуллӑ газ транзичӗ килӗшӗвӗ вӗҫленӗренпе хӑй территорийӗ урлӑ Раҫҫейӗн пур газне иртме чарнӑ. [[Тӗнчери криминал сучӗ]]н пайташӗ пулса тӑнӑ<ref>{{Cite news |date=1 January 2025 |title=Russian gas supply to Europe via Ukraine halted after transit deal expires |url=https://www.aljazeera.com/news/2025/1/1/russian-gas-supply-to-europe-via-ukraine-halted-after-transit-deal-expires |access-date=1 January 2025 |publisher=Al Jazeera English}}</ref><ref>{{Cite news |date=2025-01-01 |title=Ukraine becomes ICC member state |url=https://www.ukrinform.net/rubric-society/3943923-ukraine-becomes-icc-member-state.html |access-date=2025-01-01 |work=Ukrinform |archive-date=January 1, 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250101102357/https://www.ukrinform.net/rubric-society/3943923-ukraine-becomes-icc-member-state.html |url-status=live }}</ref>. ** [[АПШ]]ри [[Луизиана]] штачӗн [[Нью-Орлеан]]та теракта пула 15 ҫын вилнӗ, 57 ҫын аманнӑ<ref>{{cite news|url=https://www.bbc.co.uk/news/live/cn4x88455qpt|title=Ten dead after vehicle drives into large crowd in New Orleans, authorities say|publisher=BBC News|date=1 January 2025|access-date=1 January 2025|archive-date=January 1, 2025|archive-url=https://web.archive.org/web/20250101122504/https://www.bbc.co.uk/news/live/cn4x88455qpt|url-status=live}}</ref>. ** [[Черногори]]н [[Цетине|Цетинӗри]] [[Цетинӗри массӑллӑ вӗлерӳ (2025)|массӑллӑ вӗлерӗве]] пула 14 ҫын вилнӗ, 3 ҫын ытла аманнӑ<ref>{{Cite news |agency=Associated Press |date=2025-01-01 |title=At least 10 killed and 4 more wounded in Montenegro shooting |url=https://www.theguardian.com/world/2025/jan/01/at-least-four-killed-and-four-more-wounded-in-montenegro-shooting |access-date=2025-01-01 |work=The Guardian |language=en-GB |issn=0261-3077}}</ref>. == Вилнисем == {{catmain|2025 çулта вилнисен ят-йышĕ}} == Асăрхавсем == {{асăрхавсем}} 4jyir4fe3dunzvhj412cmvsi3mhybch Тискер ыхра 0 126063 857114 2025-06-20T12:08:27Z Ellodanis5 17302 Ҫӗнӗ страница: «{{Пĕлтерĕшсем|Ыхра (пĕлтерĕшсем)}} {{Taxobox | name = Ыхра | image file = Ursa ajlo 6.jpg | regnum = | phylum = | classis = | ordo = | familia = | genus = | species = | subspecies = | latin = Allium ursinum | wikispecies = | commons = | itis = | ncbi = | range map = }} '''Упа суханĕ''' ({{lang-la|Állium ursínum}}), е '''тискер ыхра''', е '''[[уксăм]]''' — многолет...» 857114 wikitext text/x-wiki {{Пĕлтерĕшсем|Ыхра (пĕлтерĕшсем)}} {{Taxobox | name = Ыхра | image file = Ursa ajlo 6.jpg | regnum = | phylum = | classis = | ordo = | familia = | genus = | species = | subspecies = | latin = Allium ursinum | wikispecies = | commons = | itis = | ncbi = | range map = }} '''Упа суханĕ''' ({{lang-la|Állium ursínum}}), е '''тискер ыхра''', е '''[[уксăм]]''' — [[многолетние растения|нумай çул ÿсекен]] [[курăк]]ла ÿсентăран<!--, [[Биологический вид|вид]] [[род (биология)|рода]] {{bt-ruslat|Лук (растение){{!}}Лук|Allium}} [[Подсемейство|подсемейства]] {{bt-ruslat|Луковые|Alliaceae}} [[Семейство|семейства]] {{bt-ruslat|Амариллисовые|Amaryllidaceae}}. Лук медвежий — исключительно [[Европа|европейский]] вид. В [[Сибирь|Сибири]] растет сходный по свойствам [[лук победный]] (''Allium victorialis''), который также называют '''черемшой''' или '''сибирской черемшой'''<ref>{{Cite web |url=https://pitomnik1.ru/product/cheremsha-sibirskaya-luk-pobednyj/ |title=Черемша сибирская (лук победный) // Специализированный орехоплодный питомник |access-date=2023-10-21 |archive-date=2023-10-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231001114656/https://pitomnik1.ru/product/cheremsha-sibirskaya-luk-pobednyj/ |url-status=live }}</ref>.--> == Каçăсем == * [https://web.archive.org/web/20140226231308/http://www.baerlauch.net/ baerlauch.net]{{ref-de}} — немецкий сайт, посвящённый черемше: «''Bärlauch — Ail des Ours — Allium ursinum — wilder Knoblauch''» * [https://www.youtube.com/watch?v=x5CRfECgvK0 Выжить, зарабатывая на черемше | СИБИРИАДА] {{техĕмлĕхсем}} {{Пахчаçимĕç культурисем}} {{Внешние ссылки|Растения}} [[Категори:Лук (растение)]] [[Категори:Флора Евразии]] [[Категори:Флора Северной Америки]] [[Категори:Лекарственные растения]] [[Категори:Пряности]] [[Категори:Медоносы]] [[Категори:Листовые овощи]] j9sbg72clpldo6554r5u0n9y639vxly Пăрăç (кăк) 0 126064 857117 2025-06-20T16:12:14Z Ellodanis5 17302 Ҫӗнӗ страница: «{{Пĕлтерĕшсем|Пăрăç}} :{{ан арпаштарăр|Пахчаçимĕçлĕх пăрăç|Пахчаçимĕçлĕх пăрăçпа}} {{Taxobox | name = Пăрăç | image file = Piper magnificum0.jpg | regnum = | phylum = | classis = | ordo = | familia = | genus = | species = | subspecies = | latin = Piper | wikispecies = | commons = | itis = | ncbi = | range map = }} '''Пăрăç''' ({{lang-la|Piper}}) — род (би...» 857117 wikitext text/x-wiki {{Пĕлтерĕшсем|Пăрăç}} :{{ан арпаштарăр|Пахчаçимĕçлĕх пăрăç|Пахчаçимĕçлĕх пăрăçпа}} {{Taxobox | name = Пăрăç | image file = Piper magnificum0.jpg | regnum = | phylum = | classis = | ordo = | familia = | genus = | species = | subspecies = | latin = Piper | wikispecies = | commons = | itis = | ncbi = | range map = }} '''Пăрăç''' ({{lang-la|Piper}}) — [[род (биология)|род]] [[Растения|растений]] семейства {{bt-ruslat|Перечные|Piperaceae}}. e5ti9uesdv1h84lkkzf15pxasq07pr0 857118 857117 2025-06-20T16:16:33Z Ellodanis5 17302 857118 wikitext text/x-wiki {{Пĕлтерĕшсем|Пăрăç}} :{{ан арпаштарăр|Пахчаçимĕçлĕх пăрăç|Пахчаçимĕçлĕх пăрăçпа}} {{Taxobox | name = Пăрăç | image file = Piper magnificum0.jpg | regnum = | phylum = | classis = | ordo = | familia = | genus = | species = | subspecies = | latin = Piper | wikispecies = | commons = | itis = | ncbi = | range map = }} '''Пăрăç''' ({{lang-la|Piper}}) — {{bt-ruslat|Пăрăç йышшисем|Piperaceae}} ямаахатри ÿсентăрансен [[рет (биологи)|речĕ (кăкĕ)]] . do3gtrz47pxk81bi2eiw9cpmbxz86x4 Пахчаçимĕçлĕх пăрăç 0 126065 857119 2025-06-20T18:56:43Z Ellodanis5 17302 Ҫӗнӗ страница: «{{Пĕлтерĕшсем|Пăрăç}} :{{ан арпаштарăр|пăрăç (кăк)|«Пăрăç» текен кăкпа}} {{Taxobox | name = Пахчаçимĕçлĕх пăрăç | image file = CapsicumConoides.jpg | regnum = | phylum = | classis = | ordo = | familia = | genus = | species = | subspecies = | latin = Capsicum | wikispecies = | commons = | itis = | ncbi = | range map = }} '''Капсикум'''{{sfn|БСЭ|}}{{sfn|Газ...» 857119 wikitext text/x-wiki {{Пĕлтерĕшсем|Пăрăç}} :{{ан арпаштарăр|пăрăç (кăк)|«Пăрăç» текен кăкпа}} {{Taxobox | name = Пахчаçимĕçлĕх пăрăç | image file = CapsicumConoides.jpg | regnum = | phylum = | classis = | ordo = | familia = | genus = | species = | subspecies = | latin = Capsicum | wikispecies = | commons = | itis = | ncbi = | range map = }} '''Капсикум'''{{sfn|БСЭ|}}{{sfn|Газенбуш|1960}}{{sfn|Милованова|1961}}, е '''Хутаçлă пăрăç''', е '''Пахчаçимĕçлĕх пăрăç'''{{sfn|Андреев}}{{sfn|Жуковский|1971}} ({{lang-la|Cāpsicum}}) — {{bt-ruslat|Йытçырли йышшисем|Solanaceae}} ямахатри {{bt-ruslat||Capsiceae}} .[[Триба (биологи)|трибăри]] ÿсентăрансен [[рет (биологи)|речĕ (кăкĕ)]] == Асăрхавсем == {{Асăрхавсем}} == Литература == * Перец овощной / Андреев Ю. М. // Большая российская энциклопедия : [в 35 т.] / гл. ред. Ю. С. Осипов. — М. : Большая российская энциклопедия, 2004—2017. *Муравьева Д. А. Перец стручковый // Тропические и субтропические лекарственные растения. — 2-е изд., перераб. и доп. — М.: Медицина, 1983. — С. 157—159. — 336 с. *Capsicum // Ботанический словарь / сост. Н. И. Анненков. — СПб.: Тип. Имп. АН, 1878. — XXI + 645 с. * {{ВТ-ЭСБЕ|Стручковый перец|том=XXXIa}} * Капсикум // Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978. * Газенбуш В.Л. Перец // Сорта овощных культур СССР / под ред. Д. Д. Брежнева. — М.—Л.: Сельхозгиз, 1960. — 536 с. * Милованова Л.В. Биохимия перца // Биохимия овощных культур. — М.—Л.: Сельхозгиз, 1961. * Жуковский П. М. Культурные растения и их сородичи. — 3 изд.. — Л.: Колос, 1971. — 752 с. * Энциклопедический словарь лекарственных растений и продуктов животного происхождения: Учеб. пособие / Под ред. Г. П. Яковлева и К. Ф. Блиновой. — СПб.: Изд-во СПХВА, 2002. — С. 219. — ISBN 5-299-00209-2. == Каçăсем == * * [https://hort.purdue.edu/newcrop/med-aro/factsheets/CAPSICUM_PEPPER.html Capsicum pepper factsheet] as of 2002-06-10 * [https://web.archive.org/web/20070415014525/http://www.g6csy.net/chile/database.html Chile varieties] as of 2003-11-07 * [http://www.thechileman.org Chile varieties database] as of 2006-10-27 {{Куçармалла|de|Paprika}} {{Внешние ссылки|Растения}} [[Категори:Капсикум| ]] 5mh1g5hnzi8ojzt0lv3pj6oj92vcikx 857136 857119 2025-06-21T02:53:45Z InternetArchiveBot 28304 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 857136 wikitext text/x-wiki {{Пĕлтерĕшсем|Пăрăç}} :{{ан арпаштарăр|пăрăç (кăк)|«Пăрăç» текен кăкпа}} {{Taxobox | name = Пахчаçимĕçлĕх пăрăç | image file = CapsicumConoides.jpg | regnum = | phylum = | classis = | ordo = | familia = | genus = | species = | subspecies = | latin = Capsicum | wikispecies = | commons = | itis = | ncbi = | range map = }} '''Капсикум'''{{sfn|БСЭ|}}{{sfn|Газенбуш|1960}}{{sfn|Милованова|1961}}, е '''Хутаçлă пăрăç''', е '''Пахчаçимĕçлĕх пăрăç'''{{sfn|Андреев}}{{sfn|Жуковский|1971}} ({{lang-la|Cāpsicum}}) — {{bt-ruslat|Йытçырли йышшисем|Solanaceae}} ямахатри {{bt-ruslat||Capsiceae}} .[[Триба (биологи)|трибăри]] ÿсентăрансен [[рет (биологи)|речĕ (кăкĕ)]] == Асăрхавсем == {{Асăрхавсем}} == Литература == * Перец овощной / Андреев Ю. М. // Большая российская энциклопедия : [в 35 т.] / гл. ред. Ю. С. Осипов. — М. : Большая российская энциклопедия, 2004—2017. *Муравьева Д. А. Перец стручковый // Тропические и субтропические лекарственные растения. — 2-е изд., перераб. и доп. — М.: Медицина, 1983. — С. 157—159. — 336 с. *Capsicum // Ботанический словарь / сост. Н. И. Анненков. — СПб.: Тип. Имп. АН, 1878. — XXI + 645 с. * {{ВТ-ЭСБЕ|Стручковый перец|том=XXXIa}} * Капсикум // Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978. * Газенбуш В.Л. Перец // Сорта овощных культур СССР / под ред. Д. Д. Брежнева. — М.—Л.: Сельхозгиз, 1960. — 536 с. * Милованова Л.В. Биохимия перца // Биохимия овощных культур. — М.—Л.: Сельхозгиз, 1961. * Жуковский П. М. Культурные растения и их сородичи. — 3 изд.. — Л.: Колос, 1971. — 752 с. * Энциклопедический словарь лекарственных растений и продуктов животного происхождения: Учеб. пособие / Под ред. Г. П. Яковлева и К. Ф. Блиновой. — СПб.: Изд-во СПХВА, 2002. — С. 219. — ISBN 5-299-00209-2. == Каçăсем == * * [https://hort.purdue.edu/newcrop/med-aro/factsheets/CAPSICUM_PEPPER.html Capsicum pepper factsheet] as of 2002-06-10 * [https://web.archive.org/web/20070415014525/http://www.g6csy.net/chile/database.html Chile varieties] as of 2003-11-07 * [http://www.thechileman.org Chile varieties database] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220330054440/https://thechileman.org/ |date=2022-03-30 }} as of 2006-10-27 {{Куçармалла|de|Paprika}} {{Внешние ссылки|Растения}} [[Категори:Капсикум| ]] 4je4zuf27d44krnik7hxk36dnwotemj Шаблон:Potd/2025-06-24 10 126066 857120 2025-06-20T18:59:37Z Ymblanter 7764 Ҫӗнӗ страница: «Göttingen asv2022-06 img37 Altes Rathaus.jpg» 857120 wikitext text/x-wiki Göttingen asv2022-06 img37 Altes Rathaus.jpg rii7rmq76zooac1aqo1hru05fc26aja Шаблон:Potd/2025-06-24 (cv) 10 126067 857121 2025-06-20T18:59:52Z Ymblanter 7764 Ҫӗнӗ страница: «Интерьер Старой ратуши, Гёттинген, Нижняя Саксония, Германия» 857121 wikitext text/x-wiki Интерьер Старой ратуши, Гёттинген, Нижняя Саксония, Германия o06amb6j11ejenbab1j6u6vi7oyi3ls Пӑрлӑх 0 126068 857125 2025-06-20T20:07:41Z Max Tenche 25572 [[Пăрлăх]] ҫине куҫарни 857125 wikitext text/x-wiki #redirect [[Пăрлăх]] 22so9o1guq5efez4c07hv6vzp57k3yu Атилӗх 0 126069 857126 2025-06-20T20:09:54Z Max Tenche 25572 [[Атилĕх]] ҫине куҫарни 857126 wikitext text/x-wiki #redirect [[Атилĕх]] hhqsbuex8zd3ewnhpjrbqop7bqz1lx3 Пĕрçуллăх хутаçлă пăрăç 0 126070 857135 2025-06-21T02:53:08Z Ellodanis5 17302 Ҫӗнӗ страница: «{{Пĕлтерĕшсем|Пăрăç}} :{{falseredirect|Пылак пăрăç}} {{Taxobox | name = Пĕрçуллăх хутаçлă пăрăç | image file = Capsicum annuum1.jpg | regnum = | phylum = | classis = | ordo = | familia = | genus = | species = | subspecies = | latin = Capsicum annuum | wikispecies = | commons = | itis = | ncbi = | range map = }} '''Хутаçлă пăрăç''' ('''Пĕрçуллăх хутаçлă пăрăç''...» 857135 wikitext text/x-wiki {{Пĕлтерĕшсем|Пăрăç}} :{{falseredirect|Пылак пăрăç}} {{Taxobox | name = Пĕрçуллăх хутаçлă пăрăç | image file = Capsicum annuum1.jpg | regnum = | phylum = | classis = | ordo = | familia = | genus = | species = | subspecies = | latin = Capsicum annuum | wikispecies = | commons = | itis = | ncbi = | range map = }} '''Хутаçлă пăрăç''' ('''Пĕрçуллăх хутаçлă пăрăç'''), çавăн пекех '''Пĕрçуллăх пахчаçимĕçлĕх пăрăç'''{{sfn|БРЭ, Ю.М. Андреев}} ({{lang-la|Cápsicum ánnuum}}), — рода семейства [[Йытçырли йышшисем]] (''Solanaceae'') ямахатри ''[[Capsicum]]'' ретри [[тĕс (биологи)|биологилле тĕс]]; çимĕсĕсене те çаплах калаççĕ. == Асăрхавсем == {{Асăрхавсем}} == Литература == * Перец овощной / Андреев Ю. М. // Большая российская энциклопедия : [в 35 т.] / гл. ред. Ю. С. Осипов. — М. : Большая российская энциклопедия, 2004—2017. *Муравьева Д. А. Перец стручковый // Тропические и субтропические лекарственные растения. — 2-е изд., перераб. и доп. — М.: Медицина, 1983. — С. 157—159. — 336 с. *Capsicum // Ботанический словарь / сост. Н. И. Анненков. — СПб.: Тип. Имп. АН, 1878. — XXI + 645 с. * {{ВТ-ЭСБЕ|Стручковый перец|том=XXXIa}} * Капсикум // Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978. * Газенбуш В.Л. Перец // Сорта овощных культур СССР / под ред. Д. Д. Брежнева. — М.—Л.: Сельхозгиз, 1960. — 536 с. * Милованова Л.В. Биохимия перца // Биохимия овощных культур. — М.—Л.: Сельхозгиз, 1961. * Жуковский П. М. Культурные растения и их сородичи. — 3 изд.. — Л.: Колос, 1971. — 752 с. * Энциклопедический словарь лекарственных растений и продуктов животного происхождения: Учеб. пособие / Под ред. Г. П. Яковлева и К. Ф. Блиновой. — СПб.: Изд-во СПХВА, 2002. — С. 219. — ISBN 5-299-00209-2. == Каçăсем == * * [https://hort.purdue.edu/newcrop/med-aro/factsheets/CAPSICUM_PEPPER.html Capsicum pepper factsheet] as of 2002-06-10 * [https://web.archive.org/web/20070415014525/http://www.g6csy.net/chile/database.html Chile varieties] as of 2003-11-07 * [http://www.thechileman.org Chile varieties database] as of 2006-10-27 {{Внешние ссылки|Растения}} [[Категори:Капсикум| ]] [[Категори:Пăрăç]] ijlaey4veo0koxtey9fsbgx0v6debf6 857137 857135 2025-06-21T02:54:52Z Ellodanis5 17302 857137 wikitext text/x-wiki {{Пĕлтерĕшсем|Пăрăç}} :{{falseredirect|Пылак пăрăç}} {{Taxobox | name = Пĕрçуллăх хутаçлă пăрăç | image file = Capsicum annuum1.jpg | regnum = | phylum = | classis = | ordo = | familia = | genus = | species = | subspecies = | latin = Capsicum annuum | wikispecies = | commons = | itis = | ncbi = | range map = }} '''Хутаçлă пăрăç''' ('''Пĕрçуллăх хутаçлă пăрăç'''), çавăн пекех '''Пĕрçуллăх пахчаçимĕçлĕх пăрăç'''{{sfn|БРЭ, Ю.М. Андреев}} ({{lang-la|Cápsicum ánnuum}}), — [[Йытçырли йышшисем]] (''Solanaceae'') ямахатри ''[[Capsicum]]'' ретри [[тĕс (биологи)|биологилле тĕс]]; çимĕсĕсене те çаплах калаççĕ. == Асăрхавсем == {{Асăрхавсем}} == Литература == * Перец овощной / Андреев Ю. М. // Большая российская энциклопедия : [в 35 т.] / гл. ред. Ю. С. Осипов. — М. : Большая российская энциклопедия, 2004—2017. *Муравьева Д. А. Перец стручковый // Тропические и субтропические лекарственные растения. — 2-е изд., перераб. и доп. — М.: Медицина, 1983. — С. 157—159. — 336 с. *Capsicum // Ботанический словарь / сост. Н. И. Анненков. — СПб.: Тип. Имп. АН, 1878. — XXI + 645 с. * {{ВТ-ЭСБЕ|Стручковый перец|том=XXXIa}} * Капсикум // Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978. * Газенбуш В.Л. Перец // Сорта овощных культур СССР / под ред. Д. Д. Брежнева. — М.—Л.: Сельхозгиз, 1960. — 536 с. * Милованова Л.В. Биохимия перца // Биохимия овощных культур. — М.—Л.: Сельхозгиз, 1961. * Жуковский П. М. Культурные растения и их сородичи. — 3 изд.. — Л.: Колос, 1971. — 752 с. * Энциклопедический словарь лекарственных растений и продуктов животного происхождения: Учеб. пособие / Под ред. Г. П. Яковлева и К. Ф. Блиновой. — СПб.: Изд-во СПХВА, 2002. — С. 219. — ISBN 5-299-00209-2. == Каçăсем == * * [https://hort.purdue.edu/newcrop/med-aro/factsheets/CAPSICUM_PEPPER.html Capsicum pepper factsheet] as of 2002-06-10 * [https://web.archive.org/web/20070415014525/http://www.g6csy.net/chile/database.html Chile varieties] as of 2003-11-07 * [http://www.thechileman.org Chile varieties database] as of 2006-10-27 {{Внешние ссылки|Растения}} [[Категори:Капсикум| ]] [[Категори:Пăрăç]] natkqn0s30fpvz3qh3upe7fjw6n2ajb Хаяр хĕрлĕ пăрăç 0 126071 857139 2025-06-21T03:17:06Z Ellodanis5 17302 Ҫӗнӗ страница: «[[File:Shan Hills, Myanmar, Red chili pepper plant.jpg|thumb|Red chili pepper.]] '''Хаяр хĕрлĕ пăрăç''' (çавăн пекех '''чили пăрăç''') тесе ''[[Пĕрçуллăх хутаçлă пăрăç|Capsicum annuum]]'' (syn. ''Capsicum frutescens'') ÿсентăранăн уйрăм сорчĕсене калаççĕ. Çимĕçĕсем хăйсем те çав ятпах паллă. Кунти «чили» сăмах çав ятл...» 857139 wikitext text/x-wiki [[File:Shan Hills, Myanmar, Red chili pepper plant.jpg|thumb|Red chili pepper.]] '''Хаяр хĕрлĕ пăрăç''' (çавăн пекех '''чили пăрăç''') тесе ''[[Пĕрçуллăх хутаçлă пăрăç|Capsicum annuum]]'' (syn. ''Capsicum frutescens'') ÿсентăранăн уйрăм сорчĕсене калаççĕ. Çимĕçĕсем хăйсем те çав ятпах паллă. Кунти «чили» сăмах çав ятлă çĕршыва мар пĕлтерет, вăл ацтексен чĕлхинчи «хĕрлĕ» ăнлавпа тÿр килет. == Каçăсем == {{commonscat-inline|Capsicum}} * Некоторые полезные свойства [http://www.chilipepper.com.ua/poleznye-svojstva/uncategorised/poleznye-svojstva острого перца] {{Внешние ссылки}} {{Техĕмлĕхсем}} {{Куçармалла|en|Chili pepper}} [[Категори:Пăрăç]] [[Категори:Ацтексен ботаники]] [[Категори:Инксен çĕрĕçлевĕ]] 05564m5dayhc2surho0g2a37sio4j4n Ҫурҫӗр Америка 0 126072 857157 2025-06-21T08:01:24Z Max Tenche 25572 [[Çурçĕр Америка]] ҫине куҫарни 857157 wikitext text/x-wiki #redirect [[Çурçĕр Америка]] 8d6cq6ar3rp3ckw2oa774ux3c5dx2up