Кăрăпчак;

<mediawiki xmlns="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.11/" xmlns:xsi="http://www.w3.org/2001/XMLSchema-instance" xsi:schemaLocation="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.11/ http://www.mediawiki.org/xml/export-0.11.xsd" version="0.11" xml:lang="cv">
  <siteinfo>
    <sitename>Википеди</sitename>
    <dbname>cvwiki</dbname>
    <base>https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%C4%95%D0%BF_%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%86%D0%B0</base>
    <generator>MediaWiki 1.45.0-wmf.7</generator>
    <case>first-letter</case>
    <namespaces>
      <namespace key="-2" case="first-letter">Медиа</namespace>
      <namespace key="-1" case="first-letter">Ятарлă</namespace>
      <namespace key="0" case="first-letter" />
      <namespace key="1" case="first-letter">Сӳтсе явасси</namespace>
      <namespace key="2" case="first-letter">Хутшăнакан</namespace>
      <namespace key="3" case="first-letter">Хутшăнаканăн канашлу страници</namespace>
      <namespace key="4" case="first-letter">Википеди</namespace>
      <namespace key="5" case="first-letter">Википеди сӳтсе явмалли</namespace>
      <namespace key="6" case="first-letter">Ӳкерчĕк</namespace>
      <namespace key="7" case="first-letter">Ӳкерчĕке сӳтсе явмалли</namespace>
      <namespace key="8" case="first-letter">MediaWiki</namespace>
      <namespace key="9" case="first-letter">MediaWiki сӳтсе явмалли</namespace>
      <namespace key="10" case="first-letter">Шаблон</namespace>
      <namespace key="11" case="first-letter">Шаблона сӳтсе явмалли</namespace>
      <namespace key="12" case="first-letter">Пулăшу</namespace>
      <namespace key="13" case="first-letter">Пулăшăва сӳтсе явмалли</namespace>
      <namespace key="14" case="first-letter">Категори</namespace>
      <namespace key="15" case="first-letter">Категорине сӳтсе явмалли</namespace>
      <namespace key="710" case="first-letter">TimedText</namespace>
      <namespace key="711" case="first-letter">TimedText talk</namespace>
      <namespace key="828" case="first-letter">Модуль</namespace>
      <namespace key="829" case="first-letter">Обсуждение модуля</namespace>
      <namespace key="1728" case="first-letter">Event</namespace>
      <namespace key="1729" case="first-letter">Event talk</namespace>
    </namespaces>
  </siteinfo>
  <page>
    <title>Кăрăпчак;</title>
    <ns>0</ns>
    <id>14964</id>
    <redirect title="Карăпчак" />
    <revision>
      <id>857461</id>
      <parentid>842332</parentid>
      <timestamp>2025-06-29T22:23:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Andre Engels</username>
        <id>3</id>
      </contributor>
      <comment>[[Карăпчак]] ҫине куҫарни</comment>
      <origin>857461</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="30" sha1="pnqryuj1b1ash97ecxd2kodpuxljhfm" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Карăпчак]]</text>
      <sha1>pnqryuj1b1ash97ecxd2kodpuxljhfm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Шаблон:Кострома облаçĕн хулисем</title>
    <ns>10</ns>
    <id>16391</id>
    <revision>
      <id>857466</id>
      <parentid>158485</parentid>
      <timestamp>2025-06-30T07:10:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Max Tenche</username>
        <id>25572</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>857466</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="559" sha1="ga3bitumoo1u41jbipm5mflgyvvzh4f" xml:space="preserve">&lt;br style=&quot;clear:both;&quot;/&gt;
&lt;center&gt;
{| id=&quot;toc&quot; style=&quot;margin: 0 2em 0 2em;&quot;
! style=&quot;background:#ccccff&quot; align=&quot;center&quot; | [[Хустӑрма облаҫӗ|Кострома облаçĕн]] хулисем 
|-
| align=&quot;center&quot; style=&quot;font-size: 120%&quot; | [[Административлă тĕп]]ĕ: [[Кострома]] | 
[[Буй]] | [[Волгореченск]] | [[Галич]] | [[Кологрив]]  [[Макарьев]] | [[Мантурово]] | [[Нерехта]] | [[Нея]] | [[Солигалич]] | [[Чухлома]] | [[Шарья]] |
|}
&lt;/center&gt;</text>
      <sha1>ga3bitumoo1u41jbipm5mflgyvvzh4f</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Карăпчак</title>
    <ns>0</ns>
    <id>26493</id>
    <revision>
      <id>857460</id>
      <parentid>842395</parentid>
      <timestamp>2025-06-29T22:23:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Andre Engels</username>
        <id>3</id>
      </contributor>
      <comment>Moved from [[Кăрăпчак;]] - author [[User:Ellodanis5]]</comment>
      <origin>857460</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4343" sha1="3tc02ojs49ijqh136lmxlo385yffllf" xml:space="preserve">{{Таксон
| name               = Карăпчак
| regnum             = Чĕрчунсем
| image file         = Scolopax rusticola.jpg
| image title        = 
| image descr        = 
| parent             = Scolopax
| rang               = Вид
| latin              = Scolopax rusticola
| author             = [[Линней Карл|Linnaeus]], [[1758]]
| syn                =
| typus              =
| children name      = Подвиды
| children           =
* ''S. r. rusticola''
* ''S. r. ultimus''
| range map          = 
| range legend       = 
| iucnstatus         = LC
| wikispecies        = Scolopax rusticola
| commons            = Category:Scolopax rusticola
| iucn               = 143960
| itis               = 176578
| ncbi               = 100826
| eol                = 79046
}}
[[Ӳкерчĕк:Scolopax rusticola.jpg|left|250px]]

'''Карăпчак'''&lt;ref&gt;{{кĕнеке:Пятиязычный словарь названий животных. Птицы|страницы=85}}&lt;/ref&gt; ({{lang-lat|Scolopax rusticola}}) — Евраçин вăтам тата субтропик зонинче йăва çавăракан шур такисен йышне кĕрекен пысăках мар вĕçен кайăксен тӗсӗ. 
Вырăсла ячĕ нимĕçсен ''waldschnepfe'' (буквально «лесной кулик»).&lt;ref name=&quot;sevin&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.sevin.ru/vertebrates/index.html?Birds/286.html|title=Позвоночные животные России - Columba livia Gmelin, 1789|publisher=[[Институт проблем экологии и эволюции имени А. Н. Северцова РАН|Институт РАН им. А. Н. Северцова]]|accessdate=8 сентября 2008}}&lt;/ref&gt; сăмахĕнчен пулнă. Даль сăмахсарĕхальхи вăхăтра сайра усăă куракан ытти сăмахсене асăнать  — боровой кулик, слука, крехтун, березовик, боровик и красный кулик.&lt;ref&gt;{{кĕнеке|автор=В. Даль.|часть=|пуçелĕк=Толковый словарь живого великорусского языка|оригинал=|ссылка=http://vidahl.agava.ru/cgi-bin/dic.cgi?p=16&amp;t=2503|издание=7-е|место=М.|издательство=Русский язык|год=1978|том=|страницы=|страниц=|isbn=}}&lt;/ref&gt;
== Апатланăвĕ ==

[[Ӳкерчĕк:Woodcock earthworm.jpg|right|thumb|250px|Карăпчакăн тĕп апачĕ - ăман]]
[[File:Scolopax rusticola rusticola MHNT.ZOO.2010.11.116.8.jpg|thumb| ''Scolopax rusticola rusticola'']]
Тĕп апачĕ - ăман хурчĕ. Çавăнпа нумай гумуслă тăпра çинче апатланать. Унсăр пуçне хурт-кăпшанкăсмпе вĕсен хурчĕсене, [[эрешмен|эрешменсене]] çиет. Тырă йышши культурăсен тĕшĕсене, ешĕл калчасене тата çырласене те кăштах çиет. Вăрман хĕрринчи çерем çинче, шурлăхра каçхине е каçпа апатланать. Хуртсемпе ăмансене шыраса хăйĕн вăрăм сăмсине çемçе тăпра ăшне чикет.

== Асăрхавсем ==
{{асăрхавсем}}


== Каçăсем ==

* [http://www.inf.tsu.ru/Works/Bio/Sistema.nsf/Sistematika/Scolopax_rusticola_L Карăпчак — К. Рябицев çырса кăтартни] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150610193421/http://www.inf.tsu.ru/Works/Bio/Sistema.nsf/Sistematika/Scolopax_rusticola_L |date=2015-06-10 }}
* [http://www.ecosystema.ru/08nature/birds/071.php Карăпчак ecosystema.ru сайтра ]
* [http://www.huntclub.ru/Books/vald/vald.htm Карăпчак] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130819065937/http://www.huntclub.ru/Books/vald/vald.htm |date=2013-08-19 }}
* [http://www.scolopax.org.ru Вальдшнеп - поэзия охоты - изучение защита охрана] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120509220600/http://www.scolopax.org.ru/ |date=2012-05-09 }}

[[Категори:Кăрăпчаксем]]
[[Категори:Еврази кайăкĕсем]]</text>
      <sha1>3tc02ojs49ijqh136lmxlo385yffllf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Парма</title>
    <ns>0</ns>
    <id>26767</id>
    <revision>
      <id>857473</id>
      <parentid>477476</parentid>
      <timestamp>2025-06-30T08:11:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ziv</username>
        <id>32730</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>([[c:GR|GR]]) [[c:COM:FR|File renamed]]: [[File:Parma 01.jpg]] → [[File:Palazzo del Governatore, Parma 2002.jpg]] [[c:COM:FR#FR2|Criterion 2]] · More precise</comment>
      <origin>857473</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="520" sha1="gy9qxwjnseqfhe82hyg1wkigyszr1fn" xml:space="preserve">[[Ӳкерчĕк:Palazzo del Governatore, Parma 2002.jpg|thumb|right|200px|Хула ертÿçин çурчĕ]]
'''Парма''' - [[Эмили-Романья]] ( Çурçĕр Итали ) облаçĕнче вырнаçнă хули.
== Халах йышĕ ==
Облаçра яхăн 184 пин çын ( 2009 )  пурăнать.
* Паллă çынсем :
1 ) [[Джузеппе Верди]] - композатор.
== Хуçалăх ==
== Тата пăхăр ==
* [[Пармиджано Реджано (чăкăт)]]</text>
      <sha1>gy9qxwjnseqfhe82hyg1wkigyszr1fn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Шаблон:Ялавлани/Кострома облаçĕ</title>
    <ns>10</ns>
    <id>87165</id>
    <revision>
      <id>857467</id>
      <parentid>765078</parentid>
      <timestamp>2025-06-30T07:11:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Max Tenche</username>
        <id>25572</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>857467</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="352" sha1="su62djx0rfiqptr15o3bb8trdgwozdc" xml:space="preserve">{{ {{{1&lt;noinclude&gt;|ялавлани/ялав&lt;/noinclude&gt;}}}
| пысăкăш = {{{пысăкăш|}}}
| variant = {{{variant|}}}
| alias = Хустӑрма облаҫӗ
| flag alias = Flag of Kostroma Oblast.svg
}}&lt;noinclude&gt;[[Категори:Шаблонсем:РФ субъекчĕсене ялавлани|Кострома облаçĕ]]&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>su62djx0rfiqptr15o3bb8trdgwozdc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>2024</title>
    <ns>0</ns>
    <id>114831</id>
    <revision>
      <id>857469</id>
      <parentid>857373</parentid>
      <timestamp>2025-06-30T08:07:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Max Tenche</username>
        <id>25572</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Ака */</comment>
      <origin>857469</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="43596" sha1="83nsx26sdz4c1k67hoaxk0dpcfsn0o6" xml:space="preserve">{{Çулсем|2024|XX ĕмĕр|XXI ĕмĕр|XXII ĕмĕр}}

'''2024 ҫул (икӗ пин те ҫирӗм тӑваттӑмӗш ҫул)''' — [[Кӗркури календарӗ]]пе — [[йӗкӗр ҫул]]. 2024 ҫул [[тунтикун]]ран пуҫланнӑ. Вӑл пирӗн эрӑн 2024-мӗш ҫулӗ. Вӑл 3-мӗш пин ҫулӑн [[XXI ӗмӗр]]ӗн 3-мӗш вун ҫулӑн 4-мӗш ҫулӗ, вӑл [[2020-мӗш ҫулсем|2020-мӗш ҫулсен]] 5-мӗш ҫулӗ. Ку иртнӗ ҫул.

[[Чӑваш Республики]]нче вӑл '''[[Экологи]] культурин тата [[ҫутҫанталӑк]]па перекетлӗ усӑ курмалли ҫулталӑк'''&lt;ref&gt;[https://minpriroda.cap.ru/action/activity/2024-god-god-ekologicheskoj-kuljturi-i-berezhnogo ЧР ҫутҫанталӑк министрлӗхӗн сайчӗ]{{Ĕçлемен каçă|date=June 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[https://glava.cap.ru/doc/laws/2023/09/04/decree-120 Чӑваш Енӗн Пуҫлӑхӗн указӗ]{{Ĕçлемен каçă|date=January 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;.

[[ПНО]] йышӑнӑвӗпе ку ''[[Тӗве]]сен тӗнчери ҫулталӑкӗ''&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.un.org/ru/sections/observances/international-years/|title=Международные годы|date=2015-01-06|publisher=www.un.org|lang=ru|accessdate=2020-01-13|archive-date=2020-01-13|archive-url=https://web.archive.org/web/20200113135546/https://www.un.org/ru/sections/observances/international-years/|url-status=live}}&lt;/ref&gt;.

[[Белоруси]]ре вӑл килӗшу, пултару та пахалӑх ҫулталӑкӗ&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=_duWFEBChO0|title=Лукашенко объявил 2024-й Годом качества в Беларуси|lang=ru-RU|access-date=2023-09-30}}&lt;/ref&gt;.

[[Раҫҫей]]ре вӑл этеплӗх, ӳнер, кил-йыш та спорт ҫулталӑкӗ&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://ognov.ru/2024-god-obyavlen-prezidentom-godom-razvitiya-v-rossii/|title=2024 год объявлен президентом годом российской культуры и искусства|lang=ru-RU|last=controlistr|website=ognov.ru|date=2023-09-06|access-date=2023-10-08}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://ria.ru/20231122/semya-1911067078.html|title=Путин объявил 2024 год годом семьи|lang=ru-RU|author=|website=РИА Новости|date=2023-11-21|access-date=2023-11-22|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://tass.ru/sport/19062137|title=Путин поддержал идею возобновления спортивных парадов на Красной площади|website=TACC|access-date=2023-12-17}}&lt;/ref&gt;.

[[Пӑхӑнман Патшалӑхсен Пӗрлешӗвӗ]]нче вӑл [[ниме]] юхӑмӗн ҫулталӑкӗ&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.gosrf.ru/2024-god-stanet-godom-volonterskogo-dvizheniya-v-sng/|title=2024 год станет Годом волонтерского движения в СНГ|lang=ru-RU|first=Галатея|last=Петрова|website=Регионы России|date=2023-06-08|access-date=2023-10-08}}&lt;/ref&gt;.

== Пулса иртнӗ ==

=== Кăрлач ===
* [[Кӑрлач, 1]]:
** [[Тури Карабах]] [[Азербайджан]] йышне вӗҫлесе интеграциленӗ, [[Тури Карабах Республики]] пӑрахӑҫ кӑларнӑ&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.gazeta.ru/politics/2023/09/28/17653861.shtml|title=Республика Нагорный Карабах прекращает существование. Половина жителей бежали в Армению|lang=ru|website=Газета.Ru|date=2023-09-28|access-date=2023-10-01}}&lt;/ref&gt;.
** [[Бразили]] [[ОПЕК+]] йӗркелӗве кӗнӗ&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.interfax.ru/business/934125|title=Источник сообщил, что Бразилия присоединится к ОПЕК+ с 2024 года|lang=ru|website=Interfax.ru|date=2023-11-30|access-date=2023-12-01}}&lt;/ref&gt;.
** [[Египет]], [[Иран]], [[Пӗрлешӗннӗ Арап Эмирачӗсем]], [[Сауд Аравийĕ]] те [[Эфиопи]] [[БРИКС]]а кĕнĕ&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/18574863|title=В БРИКС в 2024 году войдут шесть новых стран|website=TACC|access-date=2023-10-01}}&lt;/ref&gt;.
** [[Раҫҫей]]ри [[Чернобыль инкекӗ|Отчуждени зони]] пӑрахӑҫ кӑларнӑ&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.rbc.ru/rbcfreenews/642740b89a79477b90634812|title=В России не станет зоны отчуждения|lang=ru|website=РБК|date=2023-04-01|access-date=2023-12-28}}&lt;/ref&gt;.
** [[Steam]]-ӗн пулӑшу пултарни [[Windows 7]], [[Windows 8|8]], [[Windows 8.1|8.1]] валли вӗҫленӗ&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://steamcommunity.com/discussions/forum/26/3821910251180452380/|title=Steam перестанет работать на windows 7 :: Русскоязычный Форум|lang=ru|website=steamcommunity.com|access-date=2023-12-31}}&lt;/ref&gt;.
** [[Япони тинӗсӗ]]нчи [[Япони тинӗсӗнчи ҫӗр чӗтрени (2024)|ҫӗр чӗтрени]], [[Япони]]ре 7,6-ччен магнитудӑллӑ ҫӗр чӗтрени пулнӑ. 73 ҫын вилнӗ&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://tass.ru/proisshestviya/19670537|title=Число жертв землетрясений в Японии увеличилось до 73|website=TACC|access-date=2024-01-03}}&lt;/ref&gt;.
** [[Эфиопи]] [[Сомалиленд]]па [[Бербера]] порчӗн пӗтӗм усӑ курни валли килӗшӳ ҫырнӑ. Тата, Эфиопи Сомалилендӗн никамран пӑхӑнманлӑхне йышӑнчӗ, вӑл пӗрремӗш ҫӗр-шыв куна тунӑ пулса тӑнӑ&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.reuters.com/world/africa/landlocked-ethiopia-signs-pact-use-somalilands-red-sea-port-2024-01-01/|title=Ethiopia signs pact to use Somaliland's Red Sea port|website=Reuters|access-date=2024-01-13}}&lt;/ref&gt;.
* [[Кӑрлач, 2]]:
** [[Корей Республики]]нчи 3 уйӑх [[Корей Республикинчи Парламент суйлавӗсем (2024)|парламент суйлавӗсен]]ччен [[Тобуро Демократи партийӗ]]н пуҫлӑхӗ [[Ли Джэмён|Ли Чжэ Мён]] ҫине [[Ли Джэмён ҫине вӗлерме тапӑнни|вӗлерме тапӑнни]] пулнӑ, унӑн мӑйне ҫӗҫӗпе амантнӑ&lt;ref&gt;{{Cite news|title=В Южной Корее совершено покушение на лидера оппозиции|url=https://www.vedomosti.ru/politics/articles/2024/01/02/1013861-v-yuzhnoi-koree-pokushenie|website=Ведомости|access-date=2024-01-04|lang=ru}}&lt;/ref&gt;.
** [[Маршалл утравӗсенчи пӗтӗм суйлавсем (2023)|Маршалл утравӗсенче пӗтӗм суйлавӗсем]]: [[Маршалл утравӗсен саккун тӑвакан канашӗ]] [[Хайн Хильда|Хайн Хильдӑна]] президент иккӗмӗш хутпа суйланӑ&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.rnz.co.nz/international/pacific-news/505980/hilda-heine-sworn-in-as-president-of-the-marshall-islands|title=Hilda Heine sworn in as President of the Marshall Islands|lang=en-nz|website=RNZ|date=2024-01-03|access-date=2024-01-13}}&lt;/ref&gt;.
* [[Кӑрлач, 3]] — [[Иран]]ти [[Керман теракчӗ|Керман масарӗнче теракт]] пулнӑ&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://ria.ru/20240103/terakt-1919604739.html|title=Путин выразил властям Ирана соболезнования после теракта в Кермане|lang=ru|first=|last=|website=РИА Новости|date=20240103T1814|access-date=2024-01-13}}&lt;/ref&gt;.
* [[Кӑрлач, 7]] — [[Бангладешри парламент суйлавӗсем (2024)|Бангладешри парламент суйлавӗсем]] пулнӑ&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://cikrf.ru/news/cec/54382/|title=Андрей Шутов принял участие в международном наблюдении за парламентскими выборами в Народной Республике Бангладеш|website=cikrf.ru|access-date=2024-01-13}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://bdnews24.com/bangladesh/5ps4txfm44|title=Bangladesh Election Commission schedules parliamentary polls for Jan 7|lang=en|first=Senior|last=Correspondent|website=bdnews24.com|access-date=2024-01-13}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|title=Bangladesh election: PM Sheikh Hasina wins fourth term in controversial vote|url=https://www.bbc.com/news/world-asia-67889387|date=2024-01-07|access-date=2024-01-13|lang=en-GB}}&lt;/ref&gt;.
* [[Кӑрлач, 8]] — [[Astrobotic Technology]] компанийӗ [[Peregrine (лартмалли модуль)|Перегрин]] коммерци уйӑха лартмалли модулне вӗҫтерсе яни тунӑ. Вӗҫтерсе яни ҫӗнӗ [[Vulcan (ракета-йӑтакан)|Vulcan]] ракета-йӑтакан пулӑшпа тунӑ&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://spacenews.com/vulcan-centaur-launches-peregrine-lunar-lander-on-inaugural-mission/|title=Vulcan Centaur launches Peregrine lunar lander on inaugural mission|lang=en-US|first=Jeff|last=Foust|website=SpaceNews|date=2024-01-08|access-date=2024-01-08}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://tass.ru/kosmos/19686899|title=ULA запустила к Луне ракету Vulcan с модулем Peregrine|website=TACC|access-date=2024-01-08}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.astrobotic.com/astrobotics-peregrine-launches-to-the-moon/|title=Astrobotic’s Peregrine Launches to the Moon|lang=en-US|last=alivia|website=Astrobotic|date=2024-01-08|access-date=2024-01-08}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.nasa.gov/news-release/nasa-science-heads-to-moon-on-first-us-private-robotic-artemis-flight/|title=NASA Science Heads to Moon on First US Private Robotic Artemis Flight - NASA|lang=en-US|access-date=2024-01-08}}&lt;/ref&gt;.
* [[Кӑрлач, 9]] — [[Los Choneros]] картелӗн лидерӗ тӗрмерен тухса тарнӑран [[Эквадор]] президенчӗ [[Нобоа Даниэль|Даниэль Нобоа]] ҫӗр-шывра черетсӗр лару-тӑру йышӑннӑ&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.kp.ru/online/news/5621351/|title=Президент Эквадора Нобоа ввёл режим внутреннего вооружённого конфликта в стране|lang=ru|first=|last=|website=kp.ru|access-date=2024-01-13}}&lt;/ref&gt;.
* [[Кӑрлач, 11]] — Полици ӗҫлекенӗсемпе салтаксем валли ӗҫ укҫи суса тухнин йӑнӑшӗнчен [[Папуа — Ҫӗнӗ Гвиней]]ри [[Папуа — Ҫӗнӗ Гвинейри йӗркесӗрлӗхсем (2024)|йӗркесӗрлӗхсем]] пур ҫӗр-шыв тӑрӑх сиксе тухнӑ.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.rnz.co.nz/international/pacific-news/506478/at-least-10-dead-after-looting-fires-on-port-moresby-s-darkest-day|title=At least 10 dead after looting, fires on Port Moresby's 'darkest day'|lang=en-nz|website=RNZ|date=2024-01-11|access-date=2024-01-13}}&lt;/ref&gt;.
* [[Кӑрлач, 12]] — [[АПШ]]па [[Аслӑ Британи]] [[Йемене авиатапӑсем (2024)|Йемене авиатапӑсене]] тума пуҫланӑ та (ӗлӗкхине АПШ ҫакна тума пуҫланӑ)&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.nbcnews.com/news/world/us-britain-strikes-houthi-yemen-rcna133576|title=U.S. and Britain launch strikes against Houthi rebel targets in Yemen|lang=en|website=NBC News|date=2024-01-12|access-date=2024-01-13}}&lt;/ref&gt;.
* [[Кӑрлач, 13]] — [[Китай Республикинчи президент суйлавĕсем (2024)|Тайваньти президент суйлавĕсем]]: [[Лай Циндэ]] 40% сасӑсемпе ҫӗнтернӗ&lt;ref&gt;{{Cite news|title=Taiwan elects Lai Ching-te, from incumbent pro-sovereignty party, as president|first=Helen|last=Davidson|url=https://www.theguardian.com/world/2024/jan/13/taiwan-ruling-partys-lai-ching-te-wins-presidential-election|website=The Guardian|id=0261-3077|date=2024-01-13|access-date=2024-01-13|lang=en-GB}}&lt;/ref&gt;.
* [[Кӑрлач, 14]] — [[Маргрете II]] [[Дани]]н король хӗрӗ патшаран тухнӑ. [[Фредерик X]] Данин ҫӗнӗ королӗ патшана ларнӑ.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/19661193|title=Королева Дании отречётся от престола 14 января|website=TACC|access-date=2024-01-13}}&lt;/ref&gt;.
* [[Кӑрлач, 15]]-[[Кӑрлач, 18|18]] — [[Паймак]]ра, [[Пушкӑртстанти протестсем (2024)|Пушкӑртстанти протестсем]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.bbc.com/russian/articles/ce9m7p05pe0o|title=В Башкирии сотни людей пришли к суду поддержать активиста, защищавшего шихан Куштау|lang=ru|website=BBC News Русская служба|date=2024-01-15|access-date=2024-01-17}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|title=Экстремисты под видом экологов: кому нужны были беспорядки в Башкирии|url=https://lenta.ru/articles/2024/01/23/ekstremisty/|website=Lenta}}&lt;/ref&gt;.
* [[Кӑрлач, 24]] — [[Белгород облаҫӗнчи раҫҫей Ил-76 инкекӗ|Белгород облаҫӗнчи раҫҫей Ил-76 инкекӗ]].
* [[Кӑрлач, 26]] — [[Тувалури парламент суйлавӗсем (2024)|Тувалури парламент суйлавӗсем]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.npr.org/2024/01/25/1227066448/voting-begins-in-tiny-tuvalu-in-election-that-reverberates-from-china-to-austral|title=Voting begins in tiny Tuvalu in election that reverberates from China to Australia|website=NPR|access-date=2024-01-27}}&lt;/ref&gt;.
* [[Кӑрлач, 28]]
** [[Буркина-Фасо]], [[Мали]] тата [[Нигер]] [[ЭКОВАС]]-ран тухнӑ&lt;ref&gt;[https://m.gazeta.ru/politics/news/2024/01/28/22209643.shtml?utm_source=yxnews&amp;utm_medium=mobile&amp;utm_referrer=https%3A%2F%2Fdzen.ru%2Fnews%2Fstory%2FBurkina-Faso_Mali_iNiger_vyshli_izEHkonomicheskogo_soobshhestva_Zapadnoj_Afriki--ad52dbc7fb298ecf82b6b6e499b26705 Три страны резко оборвали связь с ECOWAS]&lt;/ref&gt;.
** [[Финляндири парламент суйлавӗсем (2024)|Финляндири парламент суйлавӗсем]]&lt;ref&gt;[http://vybor-naroda.rg/vn_exclusive/255673-v-finljandii-neizbezhen-vtoroj-tur-prezidentskih-vyborov.html?utm_source=yxnews&amp;utm_medium=mobile&amp;utm_referrer=https%3A%2F%2Fdzen.ru%2Fnews%2Fsearch%3Ftext%3D В Финляндии неизбежен второй тур президентских выборов]{{Ĕçлемен каçă|date=February 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;.
* [[Кӑрлач, 31]] — [[Малайзи]] [[Янг ди-Пертуан Агонг|корольне суйланă]] [[Ибрагим Исмаил|Ибрагим Исмаилӗн]] престолӗнче ларни, татах вӑл [[Джохор|Джохор султанӗ]] пулса тӑнӑ&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://glasnarod.ru/mir/sultan-ibragim-stal-sledujushhim-koroljom-malajzii/|title=Султан Ибрагим стал следующим королём Малайзии|lang=ru-RU|first=|last=|website=Интернет-газета «Глас Народа»|date=2023-10-27|access-date=2024-01-13}}&lt;/ref&gt;.

=== Нарӑс ===
* [[Нарӑс, 2]] — [[Бишкек]] [[Ӑшӑэлектроцентраль|ӐЭЦ]]ĕнчи шултра авари&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://ria.ru/20240202/kirgiziya-1924943848.html|title=Число пострадавших при аварии на ТЭЦ Бишкека возросло до пяти|lang=ru|first=|last=|website=РИА Новости|date=20240202T0734|access-date=2024-02-05}}&lt;/ref&gt;.
* [[Нарӑс, 3]] — Тапнине пула [[Лисичанск]]ри ([[ЛХР]] — аннексиленĕ [[Луганск облаҫӗ]]) пекарня ишӗлсе аннӑ, 28 ҫын вилнĕ&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://ria.ru/20240204/lisichansk-1925337904.html|title=В Лисичанске завершили поисковую операцию|lang=ru|first=|last=|website=РИА Новости|date=20240204T1633|access-date=2024-02-05}}&lt;/ref&gt;.
* [[Нарӑс, 4]] — [[Сальвадорти пӗтӗм суйлавӗсем (2024)|Сальвадорти пӗтӗм суйлавӗсем]].
* [[Нарӑс, 7]] — [[Азербайджан]]ти черетсӗр [[Азербайджанти президент суйлавӗсем (2024)|президент суйлавĕсем]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.bbc.com/russian/articles/clle3dl9zy9o|title=В Азербайджане проходят очередные внеочередные выборы|lang=ru|website=BBC News Русская служба|date=2024-02-07|access-date=2024-02-07}}&lt;/ref&gt;. Хальхи президент [[Алиев Ильхам|Ильхам Алиев]] çӗнетсе суйланӑ пиллӗкмӗш срок ҫине, уншӑн 92,12% сасӑлакан ҫынсем сасӑ панӑ&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://apnews.com/article/azerbaijan-election-ilham-aliyev-39a3b0811de492afdcc96e2f17b6f797|title=Azerbaijan's Aliyev appears headed to a landslide win in election called after retaking Karabakh|lang=en|website=AP News|date=2024-02-07|access-date=2024-02-08}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://ria.ru/20240211/vybory-1926712011.html|title=Алиев победил на президентских выборах в Азербайджане|lang=ru|first=|last=|website=РИА Новости|date=2024-02-11|access-date=2024-02-11}}&lt;/ref&gt;.
* [[Нарӑс, 8]] 
** [[Пакистан]]ти [[Пакистанри парламент суйлавӗсем (2024)|парламент суйлавĕсем]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.dawn.com/news/1785760|title=President, ECP agree on holding elections on February 8|lang=en|first=|last=|website=DAWN.COM|date=2023-11-02|access-date=2024-01-13|archive-date=2024-01-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20240112120521/https://www.dawn.com/news/1785760|url-status=live}}&lt;/ref&gt;. Никамран пӑхӑнман политиксен нумайрахӑшӗ — &quot;Тӗрӗслӗхшӗн юхӑм&quot; чарнӑ политика партийӗн хутшӑнаканӗсем Наци ассамблейӗнчи вырӑнсен чылайӑшӗ илнӗ&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.ft.com/content/35a6dd5b-2924-40ad-a650-004ec6379e00|title=Imran Khan loyalists win shock victory in Pakistan election|website=www.ft.com|access-date=2024-02-11}}&lt;/ref&gt;.
** Иртнӗ [[Бразили]] президенчӗ Жаир Болсонарӑва патшалӑх пӑтӑрмахӗ тума хӑтланнӑшӑн айӑплама арестленӗ&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://t.me/rian_ru/230726|title=РИА Новости|website=Telegram|access-date=2024-02-11}}&lt;/ref&gt;.
* [[Нарӑс, 10]] — [[Венгри]] президенчӗ [[Новак Каталин|Каталин Новак]] ӗҫлеме вырӑнтан тухнӑ&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/19954637|title=Президент Венгрии подала в отставку|website=TACC|access-date=2024-02-11}}&lt;/ref&gt;.
* [[Нарӑс, 11]] — [[Финлянди]] президент суйлавӗсен иккӗмӗш пайӗ&lt;ref&gt;{{Cite news|title=Финляндии предстоит второй тур президентских выборов|url=https://www.svoboda.org/a/finlyandii-predstoit-vtoroy-tur-prezidentskih-vyborov-/32795413.html|website=Радио Свобода|date=2024-01-28|access-date=2024-02-05|lang=ru}}&lt;/ref&gt;.
* [[Нарӑс, 12]]—[[Нарӑс, 18|18]] — [[Европа кӗрешӳ чемпионачӗ (2024)|Европа кӗрешӳ чемпионачӗ]] пулнӑ ([[Бухарест]], [[Румыни]])&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://uww.org/event/seniors-european-championships/results|title=Seniors european championships|lang=en|website=uww.org|access-date=2024-02-05}}&lt;/ref&gt;.
* [[Нарӑс, 14]] — [[Индонези]]ри [[Индонезири президент суйлавӗсем (2024)|президент суйлавĕсем]].
* [[Нарӑс, 15]] — [[Белгород]]а [[2024 ҫулхи нарӑсӑн 15-мӗшӗнчи Белгорода персе тӑни|персе тăни]]. 7 ҫын вилнӗ, 20 ҫын аманнӑ&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.bbc.com/russian/articles/c89n5w2l1yyo|title=Белгород подвергся обстрелу, погибли семь человек, в том числе ребёнок. Что известно|lang=ru|website=BBC News Русская служба|date=2024-02-15|access-date=2024-02-15}}&lt;/ref&gt;.
* [[Нарӑс, 16]] — [[ЯНАО]]-н [[Харп (хула евӗр посёлок)|Харп]] тӗрминчи Раҫҫей оппозиционерӗ [[Навальный Алексей Анатольевич|Алексей Навальный]] вилчӗ.
* [[Нарӑс, 17]] — [[Украина хӗҫпӑшаллӑ вӑйӗсем|УХВ]] [[Авдеевка|Авдеевкӑран]] [[Авдеевка ҫапӑҫӑвӗ (2022—2024)|тухнӑ]]&lt;ref&gt;{{Cite news|title=Ukrainian forces withdraw from Avdiivka to avoid encirclement, army chief says|first=Shaun|last=Walker|url=https://www.theguardian.com/world/2024/feb/16/ukrainian-forces-give-up-some-positions-in-avdiivka-as-russian-assault-continues|website=The Guardian|id=0261-3077|date=2024-02-17|access-date=2024-02-17|lang=en-GB}}&lt;/ref&gt;.
* [[Нарӑс, 22]] — [[Nova-C]] лартмалли модуль [[АПШ]]-н [[Intuitive Machines]] компани пӗрремӗш коммерци аппарачӗ [[Уйӑх (Ҫӗр ҫулташӗ)|Уйӑхра]] анса ларнӑ&lt;ref&gt;{{Cite news|title=Odysseus spacecraft lands on the moon as Nasa hails ‘giant leap forward’ – as it happened|first=|last=|url=https://www.theguardian.com/science/live/2024/feb/22/nasa-odysseus-moon-landing-intuitive-machines|website=the Guardian|id=0261-3077|date=2024-02-23|access-date=2024-02-25|lang=en-GB}}&lt;/ref&gt;.
* [[Нарӑс, 23]] — [[Эрмени]], [[де-факто]], хӑйӗн [[Коллективлӗ хӑрушсӑрлӑх килӗшӗвӗн йӗркелӗвӗ|КХКЙран]] хутшӑннине чарнӑ&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.kommersant.ru/doc/6532171|title=Секретариат ОДКБ не получал заявлений от Армении о приостановке членства|lang=ru|website=Коммерсантъ|date=2024-02-23|access-date=2024-03-01}}&lt;/ref&gt;.
* [[Нарӑс, 25]] — [[Беларуҫ]]ри [[Беларуçри парламентр суйлавӗсем (2024)|пӗтӗм сасӑлани кунӗ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://rec.gov.by/ru/election-schedule-ru/view/elections-2024-edg#:~:text=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D0%BD%D1%8B%D0%B9%20%D0%BF%D0%BB%D0%B0%D0%BD%20%D0%BE%D1%80%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D1%85%20%D0%BC%D0%B5%D1%80%D0%BE%D0%BF%D1%80%D0%B8%D1%8F%D1%82%D0%B8%D0%B9%20%D0%BF%D0%BE,%D0%B3%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D1%81%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F%2025%20%D1%84%D0%B5%D0%B2%D1%80%D0%B0%D0%BB%D1%8F%202024%20%D0%B3.|title=Календарь выборов и референдумов {{!}} Русская версия|website=rec.gov.by|access-date=2023-12-26|archive-date=2023-12-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20231227181659/https://rec.gov.by/ru/election-schedule-ru/view/elections-2024-edg#:~:text=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D0%BD%D1%8B%D0%B9%20%D0%BF%D0%BB%D0%B0%D0%BD%20%D0%BE%D1%80%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D1%85%20%D0%BC%D0%B5%D1%80%D0%BE%D0%BF%D1%80%D0%B8%D1%8F%D1%82%D0%B8%D0%B9%20%D0%BF%D0%BE,%D0%B3%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D1%81%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F%2025%20%D1%84%D0%B5%D0%B2%D1%80%D0%B0%D0%BB%D1%8F%202024%20%D0%B3.|url-status=live}}&lt;/ref&gt;.
* [[Нарӑс, 26]] — [[Венгри]]ри [[Венгрири президент суйлавӗсем (2024)|президент суйлавĕсем]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://ria.ru/20240223/prezident-1929155145.html|title=Выборы нового президента Венгрии пройдут 26 февраля|lang=ru|first=|last=|website=РИА Новости|date=2024-02-23|access-date=2024-02-26}}&lt;/ref&gt;. [[Шуйок Тамаш|Тамаш Шуйок]]а суйланă&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://magyarnemzet.hu/belfold/2024/02/hamarosan-megvalasztja-az-orszaggyules-az-uj-koztarasagi-elnokot-kovesse-nalunk-eloben|title=Megválasztották Sulyok Tamást köztársasági elnöknek|lang=hu|first=|last=|website=Magyar Nemzet|date=2024-02-26|access-date=2024-03-01}}&lt;/ref&gt;.
* [[Нарӑс, 29]] — [[Израиль–ХАМАС вӑрҫи]]: [[Газа|Газӑри]] вӑрҫлакан [[Израиль хӳтӗленӳ вӑйӗсем]] [[гуманитарлӑ конвоя атака]] тунӑ. Атакӑна пула 100 ытла [[Палестина]] ҫыннисем вилнӗ. Палестина ҫухату тӳсӗвӗсем 30 пинччен ӳснӗ&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2024-02-29 |title=More than 100 killed as Israeli troops open fire on Gazans crowded around aid convoy |url=https://www.nbcnews.com/news/world/israel-hamas-war-aid-convoy-gaza-city-dead-idf-opened-fire-rcna141195 |access-date=2024-02-29 |publisher=NBC News |language=en |archive-date=February 29, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240229215024/https://www.nbcnews.com/news/world/israel-hamas-war-aid-convoy-gaza-city-dead-idf-opened-fire-rcna141195 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;.

=== Пуш ===
* [[Пуш, 1]]:
** [[Казахстан]] [[Казахстан вӑхӑчӗ|хӑйӗн]] пур территоринче пӗр сехет зонине йышӑннӑ (ӗлӗкхи икӗ пулнӑ)&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.nur.kz/society/2063623-vremya-pereveli-na-chas-nazad-v-kazahstane/?|title=Время перевели на час назад в Казахстане|lang=ru|website=www.nur.kz|date=2024-02-29|access-date=2024-03-01}}&lt;/ref&gt;.
** [[Иран]]ти [[Иранти парламент суйлавӗсем (2024)|парламент суйлавӗсем]].
** [[Бразили]]ри шыв инкекӗ. 40 ҫын яхӑн вилнӗ&lt;ref&gt;[https://t.me/MIR24MOLDOVA/3214 Telegram: Contact @MIR24MOLDOVA]&lt;/ref&gt;.
** [[Мускав]]ӑн [[Борисово масарӗ]]нчи [[Навальный Алексей Анатольевич|Алексей Навальный]] пытарӑвӗ пулнӑ&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.rbc.ru/politics/01/03/2024/65e1d3649a79474fb1498546|title=Алексея Навального похоронили в Москве|lang=ru|website=РБК|date=2024-03-01|access-date=2024-03-01}}&lt;/ref&gt;.
* [[Пуш, 7]] – Юлашки [[Скандинави]]ри ҫӗр-шыв, [[Швеци]], [[НАТО]]-на кӗнӗ&lt;ref&gt;{{cite web |title=Sweden officially joins NATO |url=https://www.nato.int/cps/en/natohq/news_223446.htm |access-date=7 March 2024 |date=7 March 2024 |publisher=NATO |archive-date=March 31, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240331212531/https://www.nato.int/cps/en/natohq/news_223446.htm |url-status=live }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |title=Sweden finally joins Nato after nearly two-year wait |url=https://www.theguardian.com/world/2024/mar/07/sweden-joins-nato-after-ratification-hungary-drops-opposition |access-date=7 March 2024 |date=7 March 2024 |work=The Guardian |archive-date=June 9, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240609045522/https://www.theguardian.com/world/2024/mar/07/sweden-joins-nato-after-ratification-hungary-drops-opposition |url-status=live }}&lt;/ref&gt;.
* [[Пуш, 10]] – [[Португалири парламент суйлавӗсем (2024)|Португалири парламент суйлавӗсем]]: [[Демократиллӗ альянс (Португали, 2024)|Демократиллӗ альянс]] нумайрахӑш вырӑнсене илет, тата сахалрахӑш ертсе пырӑвӗ йӗркелет. [[Социалист партийӗ (Португали)|Социалист партийӗ]] вырӑнсене пӗтет, сылтӑм парти [[Chega]] нумай вырӑнсене илет&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2024-03-10 |title=Portugal election sees above-average turnout in very tight contest |url=https://www.politico.eu/article/portugual-election-above-average-participation/ |access-date=2024-03-10 |website=Politico |language=en |archive-date=March 10, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240310154709/https://www.politico.eu/article/portugual-election-above-average-participation/ |url-status=live }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Vock |first=Ido |date=21 March 2024 |title=Luís Montenegro: Centre-right leader invited to form minority government |url=https://www.bbc.com/news/world-europe-68622683 |archive-url=https://archive.today/20240321051720/https://www.bbc.com/news/world-europe-68622683 |archive-date=21 March 2024 |access-date=21 March 2024 |publisher=BBC News |language=en}}&lt;/ref&gt;.
* [[Пуш, 11]] – [[Гаити]]: [[Гаити премьер-министрӗ|премьер-министр]] ӗҫне вӑхӑтлӑ тӑваканӗ  [[Анри Ариэль]] ӗҫлеме вырӑнтан тухнӑ, мӗншӗн тесен ҫӗр-шывра [[Гаити кризисӗ (2018–халлӗхе)|бандит кризисӗ]] [[Гаитири бандит вӑрҫи|пуҫланнӑ]]&lt;ref&gt;{{Cite news |date=2024-03-12 |title=Haiti's prime minister Ariel Henry resigns as law and order collapses |url=https://www.bbc.com/news/world-latin-america-68541349 |access-date=2024-03-13 |language=en-GB |archive-date=March 13, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240313111145/https://www.bbc.com/news/world-latin-america-68541349 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;.
* [[Пуш, 13]] – [[Европа Пӗрлешӗвӗ]] [[хайлавлӑ ӑс-тӑн акчӗ]] йышӑннӑ. Ку пӗрремӗш [[хайлавлӑ ӑс-тӑн]]а ертсе пыракан хут&lt;ref&gt;{{cite web |title=World's first major act to regulate AI passed by European lawmakers |url=https://www.cnbc.com/2024/03/13/european-lawmakers-endorse-worlds-first-major-act-to-regulate-ai.html |access-date=13 March 2024 |date=14 March 2024 |publisher=CNBC |archive-date=March 13, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240313120308/https://www.cnbc.com/2024/03/13/european-lawmakers-endorse-worlds-first-major-act-to-regulate-ai.html |url-status=live }}&lt;/ref&gt;.
* [[Пуш, 15]]–[[Пуш, 17|17]] – [[Раҫҫейри прзидент суйлавӗсем (2024)|Раҫҫейри президент суйлавӗсем]]: [[Путин Владимир Владимирович|Владимир Путин]] пиллӗкмӗш хут президент ӗҫне суйланӑ&lt;ref&gt;{{cite web|title=Putin wins Russia election in landslide with no serious competition|url=https://www.reuters.com/world/europe/russias-presidential-vote-starts-final-day-with-accusations-kyiv-sabotage-2024-03-17/|access-date=18 March 2024|date=18 March 2024|publisher=[[Reuters]]}}&lt;/ref&gt;.
* [[Пуш, 22]] – [[Ислам патшалӑхӗ – Хорасан вилаячӗ|Террористсем]] [[Мускав облаҫӗ]]н [[Красногорск (Мускав облаҫӗ)|Красногорск]]ри &quot;Крокус Сити Холл&quot;а атакӑланӑ. 145 ҫын вилнӗ, 551 аманнӑ&lt;ref&gt;{{Cite web |date=March 29, 2024 |title=Death toll from concert hall attack in Russia's Moscow region rises to 144 |publisher=Anadolu Agency |url=https://www.aa.com.tr/en/asia-pacific/death-toll-from-concert-hall-attack-in-russia-s-moscow-region-rises-to-144/3178519 |access-date=29 March 2024 |archive-date=30 March 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240330062453/https://www.aa.com.tr/en/asia-pacific/death-toll-from-concert-hall-attack-in-russia-s-moscow-region-rises-to-144/3178519 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;.
* [[Пуш, 25]] – [[ПНО Хӑрушсӑрлӑх Канашӗ]] [[Газа вӑрҫи]]нче &quot;пени чарма&quot; тата &quot;тыткӑнти ҫынсене ирӗклетме&quot; хутне йышӑннӑ&lt;ref&gt;{{cite web |title=UN Security Council resolution calls for Gaza ceasefire |url=https://www.bbc.co.uk/news/world-middle-east-68658415 |access-date=25 March 2024 |date=25 March 2024 |publisher=BBC News |archive-date=March 25, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240325151053/https://www.bbc.co.uk/news/world-middle-east-68658415 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;.
* [[Пуш, 30]]:
** [[Шенген зони]]не шыв тата сывлӑш ҫулӗсем тӑрӑх [[Румыни]]пе [[Болгари]] пӗрлешнӗ&lt;ref&gt;{{cite web|date=30 March 2024|title=Bulgaria and Romania join the Schengen area|url=https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/ip_24_1722|access-date=30 March 2024|publisher=European Commission|archive-date=March 30, 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240330150353/https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/ip_24_1722|url-status=live}}&lt;/ref&gt;.
** [[Турци]]ри вырӑн суйлавӗсем&lt;ref&gt;{{Cite news |author1=Scott McLean |author2=Mohammed Tawfeeq |author3=Nadeen Ebrahim |date=2024-04-01 |title=Turkey's Erdogan dealt major election blow as opposition party wins big cities |url=https://www.cnn.com/2024/04/01/middleeast/turkey-local-election-blow-erdogan-opposition-mime-intl/index.html |access-date=2024-04-01 |publisher=CNN |language=en |archive-date=August 7, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240807103050/https://www.cnn.com/2024/04/01/middleeast/turkey-local-election-blow-erdogan-opposition-mime-intl/index.html |url-status=live }}&lt;/ref&gt;.

=== Ака ===
* [[Ака, 1]] – [[Израиль]] [[Дамаск]]ри [[Иран]]ӑн элчӗлӗхне [[Дамаскри Иран элчӗлӗхне Израиль авиаҫапӑвӗ|авиаҫапу]] тунӑ, 16 ҫын вилнӗ&lt;ref name=&quot;cghs2&quot;&gt;{{Cite web |date=3 April 2024 |title=Woman and her son among 16 people killed in Israeli raid on building attached to Iranian embassy |url=https://www.syriahr.com/en/330101/ |access-date=2024-04-14 |publisher=Syrian Observatory For Human Rights |archive-date=April 3, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240403193442/https://www.syriahr.com/en/330101/ |url-status=live }}&lt;/ref&gt;.
* [[Ака, 3]] – [[Тайвань|Тайванӗн]] тухӑҫ хӗрринче 7,4 магнитудӑллӑ [[Хуалянь ҫӗр чӗтрени (2024)|ҫӗр чӗтрени]] пулнӑ, унран цунами [[Япони]]н [[Окинава префектури]]ччен ҫитнӗ&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2 April 2024 |title=Taiwan 7.7 magnitude earthquake sparks tsunami warning in Japan |url=https://www.theguardian.com/world/2024/apr/03/taiwan-earthquake-magnitude-tsunami-warning-japan-okinawa |access-date=3 April 2024 |website=The Guardian |archive-date=April 3, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240403005317/https://www.theguardian.com/world/2024/apr/03/taiwan-earthquake-magnitude-tsunami-warning-japan-okinawa |url-status=live }}&lt;/ref&gt;.
* [[Ака, 4]] – Кувейтри [[Кувейтри парламент суйлавӗсем (2024)|парламент суйлавӗсем]]. [[Наци ассамблейӗ (Кувейт)|Наци ассамблейӗнчи]] оппозици нумайрахӑш вырӑнсем илнӗ&lt;ref name=&quot;ajresult&quot;&gt;{{cite web |url=https://www.aljazeera.com/news/2024/4/5/few-changes-after-kuwait-holds-first-parliamentary-election-under-new-emir |title=Few changes after Kuwait holds first parliamentary election under new emir |publisher=Al Jazeera English |date=5 April 2024 |access-date=April 12, 2024 |archive-date=April 11, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240411170642/https://www.aljazeera.com/news/2024/4/5/few-changes-after-kuwait-holds-first-parliamentary-election-under-new-emir |url-status=live }}&lt;/ref&gt;.
* [[Ака, 5]] – [[Эквадор]] полицийӗ [[Кито|Китӑри]] [[Мексика]] [[Эквадорти Мексика элчӗлӗхне тапӑнни (2024)|элчӗлӗхне тапӑннӑ]]. Полици Эквадорӑн иртнӗ вице-президентне [[Глас Хорхе|Хорхе Гласа]] арестленӗ, вӑл Мексика политика хӳтӗлӗхӗ илмеллеччӗ. Кун пек тапӑннисем [[Дипломатиллӗ ҫыхӑну Вена конвенцийӗ]] йӗркене пӑснӑран Мексикӑпа [[Никарагуа]] Эквадорпа дипломатиллӗ ҫыхӑну пӗтерсе татнӑ&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Vélez |first=Roger |title=México rompe relaciones diplomáticas con Ecuador, tras irrupción policial en Embajada México rompe relaciones diplomáticas con Ecuador |url=https://www.primicias.ec/noticias/politica/mexico-policia-ecuador-roberto-canseco-embajada/ |access-date=6 April 2024 |website=Primicias |date=6 April 2024 |language=es |archive-date=April 6, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240406045205/https://www.primicias.ec/noticias/politica/mexico-policia-ecuador-roberto-canseco-embajada/ |url-status=live }}&lt;/ref&gt;.
* [[Ака, 6]] – [[Словаки]]ри [[Словакири президент суйлавӗсем (2024)|президент суйлавӗсем]]: иккӗмӗш хутра [[Пеллегрини Петер]] Словаки президенчӗ суйланӑ&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Slovak presidency goes to government candidate |url=https://www.politico.eu/article/slovak-presidential-election-second-round/ |date=6 April 2024 |website=Politico |access-date=April 6, 2024 |archive-date=August 18, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240818233128/https://www.politico.eu/article/slovak-presidential-election-second-round/ |url-status=live }}&lt;/ref&gt;.
* [[Ака, 8]] – [[Ҫурҫӗр Америка|Ҫурҫӗр Америкӑра]] [[Хӗвел тӗттӗмленни (2024 акан 8)|Хӗвел тӗттӗмленнине]] курма пулнӑ&lt;ref&gt;{{citation |title=Where &amp; When |url=https://science.nasa.gov/eclipses/future-eclipses/eclipse-2024/where-when/ |date=2024-04-06 |publisher=NASA |language=en |access-date=April 8, 2024 |archive-date=April 8, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240408053255/https://science.nasa.gov/eclipses/future-eclipses/eclipse-2024/where-when/ |url-status=live }}&lt;/ref&gt;.
* [[Ака, 9]] – [[Варадкар Лео|Лео Варадкар]] ӗҫлеме вырӑнтан тухнӑ хыҫҫӑн [[Фине Гэл]] пуҫлӑхӗ [[Харрис Саймон|Саймон Харрис]] [[Ирланди]]н чи ҫамрӑк [[Тишек]]ӗ пулса тӑнӑ. Вӑл [[Дойл Эрен]] сасӑлавӗнче 69 сасӑсене хирӗҫ 88 сасӑсемпе суйланӑ тата [[Ирланди президенчӗ]] [[Хиггинс Майкл|Майкл Д. Хиггинс]] йышӑну тӑрӑх ӗҫе лартнӑ&lt;ref&gt;{{cite news|url=https://www.rte.ie/news/politics/2024/0409/1442464-harris-politics/|title=Simon Harris formally appointed Taoiseach after Dáil vote|publisher=RTÉ News|date=9 April 2024|access-date=April 11, 2024|archive-date=April 9, 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240409130013/https://www.rte.ie/news/politics/2024/0409/1442464-harris-politics/|url-status=live}}&lt;/ref&gt;.
* [[Ака, 10]] – [[Кӑнтӑр Корейри парламент суйлавӗсем (2024)|Кӑнтӑр Корейри парламент суйлавӗсем]]: [[Демократиллӗ парти (Кӑнтӑр Корей, 2015)|Демократиллӗ партипе]] [[Корейӗн демократиллӗ альянсӗ|Демократиллӗ альянс]] 176 вырӑнсене ҫӗнтернӗ, анчах [[Халӑх вӑйӗ партийӗ (Кӑнтӑр Корей)|Халӑх вӑйӗпе]] [[Халӑх пуласлӑхӗ партийӗ|Халӑх пуласлӑхӗ]] (ӑҫта [[Кӑнтӑр Корей президенчӗ|президент]] [[Юн Сок Ёль]]) 108 вырӑнсене кӑна ҫӗнтернӗ&lt;ref&gt;{{cite news|url=https://www.csis.org/analysis/south-koreas-2024-general-election-results-and-implications/|title=South Korea's 2024 General Election: Results and Implications|publisher=CSIS|date=10 April 2024|access-date=April 13, 2024|archive-date=April 13, 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240413000539/https://www.csis.org/analysis/south-koreas-2024-general-election-results-and-implications|url-status=live}}&lt;/ref&gt;.
* [[Ака, 13]] – [[Израиль|Израиле]] хирӗҫ Иранӑн [[Израиле хирӗҫ Иранӑн ракет авиаҫапӑвӗсем (2024 Ака)|ракет ҫапнисем]]&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Harris |first=Chris |date=2024-04-13 |title=Iran launches wave of drone attacks at Israel: report |url=https://nypost.com/2024/04/13/world-news/iran-launches-wave-of-drone-attacks-at-israel-report/ |access-date=2024-04-13 |website=New York Post |archive-date=August 18, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240818233029/https://nypost.com/2024/04/13/world-news/iran-launches-wave-of-drone-attacks-at-israel-report/ |url-status=live }}&lt;/ref&gt;.
* [[Ака, 16]] – [[Перс кӳлмекӗнчи ҫӗр-шывсене шыв илни (2024)|Перс кӳлмекӗнчи ҫӗр-шывсене шыв илни]]. [[Ҫывӑх Тухӑҫ]]ра 32 яхӑн ҫын вилнӗ&lt;ref&gt;{{cite news|title=Dubai airport chaos as UAE and Oman reel from deadly storms|date=16 April 2024|url=https://www.bbc.com/news/world-middle-east-68831408|access-date=April 20, 2024|archive-date=April 17, 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240417001907/https://www.bbc.com/news/world-middle-east-68831408|url-status=live}}&lt;/ref&gt;.

== Ҫавӑн пекех ==
{{Çӳрев
|Тема         = 2024 çул
|Портал       =
|Викисăмахсар  =
|Викикĕнеке  =
|Викикаларăш =
|Викивулавăш     =
|Викитĕссем     =
|Викихыпар  = Категори:2024
|Викиампар    = Category:2024
|Метавики     =
|Проект       =
|Родовод      =
}}

* [[2024 çул мусăкра]]
* [[2024 çул литературăра]]

== Асӑрхавсем ==
{{Асӑрхавсем|2}}
{{year-stub}}

[[Категори:2024 çул| ]]
[[Категори:Пур хронологи ят-йышĕсем]]
[[Категори:Викиампар каçă статьисем]] 
[[Категори:Викихыпар каçă статьисем]] 
[[Категори:Çулсем çинчен çырса пĕтермен статьясем]] 
[[Категори:2024 çул]]</text>
      <sha1>83nsx26sdz4c1k67hoaxk0dpcfsn0o6</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>857470</id>
      <parentid>857469</parentid>
      <timestamp>2025-06-30T08:08:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Max Tenche</username>
        <id>25572</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Ака */</comment>
      <origin>857470</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="43600" sha1="n4w5nvsnbbsivy6j1e0270nwgblexar" xml:space="preserve">{{Çулсем|2024|XX ĕмĕр|XXI ĕмĕр|XXII ĕмĕр}}

'''2024 ҫул (икӗ пин те ҫирӗм тӑваттӑмӗш ҫул)''' — [[Кӗркури календарӗ]]пе — [[йӗкӗр ҫул]]. 2024 ҫул [[тунтикун]]ран пуҫланнӑ. Вӑл пирӗн эрӑн 2024-мӗш ҫулӗ. Вӑл 3-мӗш пин ҫулӑн [[XXI ӗмӗр]]ӗн 3-мӗш вун ҫулӑн 4-мӗш ҫулӗ, вӑл [[2020-мӗш ҫулсем|2020-мӗш ҫулсен]] 5-мӗш ҫулӗ. Ку иртнӗ ҫул.

[[Чӑваш Республики]]нче вӑл '''[[Экологи]] культурин тата [[ҫутҫанталӑк]]па перекетлӗ усӑ курмалли ҫулталӑк'''&lt;ref&gt;[https://minpriroda.cap.ru/action/activity/2024-god-god-ekologicheskoj-kuljturi-i-berezhnogo ЧР ҫутҫанталӑк министрлӗхӗн сайчӗ]{{Ĕçлемен каçă|date=June 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[https://glava.cap.ru/doc/laws/2023/09/04/decree-120 Чӑваш Енӗн Пуҫлӑхӗн указӗ]{{Ĕçлемен каçă|date=January 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;.

[[ПНО]] йышӑнӑвӗпе ку ''[[Тӗве]]сен тӗнчери ҫулталӑкӗ''&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.un.org/ru/sections/observances/international-years/|title=Международные годы|date=2015-01-06|publisher=www.un.org|lang=ru|accessdate=2020-01-13|archive-date=2020-01-13|archive-url=https://web.archive.org/web/20200113135546/https://www.un.org/ru/sections/observances/international-years/|url-status=live}}&lt;/ref&gt;.

[[Белоруси]]ре вӑл килӗшу, пултару та пахалӑх ҫулталӑкӗ&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=_duWFEBChO0|title=Лукашенко объявил 2024-й Годом качества в Беларуси|lang=ru-RU|access-date=2023-09-30}}&lt;/ref&gt;.

[[Раҫҫей]]ре вӑл этеплӗх, ӳнер, кил-йыш та спорт ҫулталӑкӗ&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://ognov.ru/2024-god-obyavlen-prezidentom-godom-razvitiya-v-rossii/|title=2024 год объявлен президентом годом российской культуры и искусства|lang=ru-RU|last=controlistr|website=ognov.ru|date=2023-09-06|access-date=2023-10-08}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://ria.ru/20231122/semya-1911067078.html|title=Путин объявил 2024 год годом семьи|lang=ru-RU|author=|website=РИА Новости|date=2023-11-21|access-date=2023-11-22|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://tass.ru/sport/19062137|title=Путин поддержал идею возобновления спортивных парадов на Красной площади|website=TACC|access-date=2023-12-17}}&lt;/ref&gt;.

[[Пӑхӑнман Патшалӑхсен Пӗрлешӗвӗ]]нче вӑл [[ниме]] юхӑмӗн ҫулталӑкӗ&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.gosrf.ru/2024-god-stanet-godom-volonterskogo-dvizheniya-v-sng/|title=2024 год станет Годом волонтерского движения в СНГ|lang=ru-RU|first=Галатея|last=Петрова|website=Регионы России|date=2023-06-08|access-date=2023-10-08}}&lt;/ref&gt;.

== Пулса иртнӗ ==

=== Кăрлач ===
* [[Кӑрлач, 1]]:
** [[Тури Карабах]] [[Азербайджан]] йышне вӗҫлесе интеграциленӗ, [[Тури Карабах Республики]] пӑрахӑҫ кӑларнӑ&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.gazeta.ru/politics/2023/09/28/17653861.shtml|title=Республика Нагорный Карабах прекращает существование. Половина жителей бежали в Армению|lang=ru|website=Газета.Ru|date=2023-09-28|access-date=2023-10-01}}&lt;/ref&gt;.
** [[Бразили]] [[ОПЕК+]] йӗркелӗве кӗнӗ&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.interfax.ru/business/934125|title=Источник сообщил, что Бразилия присоединится к ОПЕК+ с 2024 года|lang=ru|website=Interfax.ru|date=2023-11-30|access-date=2023-12-01}}&lt;/ref&gt;.
** [[Египет]], [[Иран]], [[Пӗрлешӗннӗ Арап Эмирачӗсем]], [[Сауд Аравийĕ]] те [[Эфиопи]] [[БРИКС]]а кĕнĕ&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/18574863|title=В БРИКС в 2024 году войдут шесть новых стран|website=TACC|access-date=2023-10-01}}&lt;/ref&gt;.
** [[Раҫҫей]]ри [[Чернобыль инкекӗ|Отчуждени зони]] пӑрахӑҫ кӑларнӑ&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.rbc.ru/rbcfreenews/642740b89a79477b90634812|title=В России не станет зоны отчуждения|lang=ru|website=РБК|date=2023-04-01|access-date=2023-12-28}}&lt;/ref&gt;.
** [[Steam]]-ӗн пулӑшу пултарни [[Windows 7]], [[Windows 8|8]], [[Windows 8.1|8.1]] валли вӗҫленӗ&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://steamcommunity.com/discussions/forum/26/3821910251180452380/|title=Steam перестанет работать на windows 7 :: Русскоязычный Форум|lang=ru|website=steamcommunity.com|access-date=2023-12-31}}&lt;/ref&gt;.
** [[Япони тинӗсӗ]]нчи [[Япони тинӗсӗнчи ҫӗр чӗтрени (2024)|ҫӗр чӗтрени]], [[Япони]]ре 7,6-ччен магнитудӑллӑ ҫӗр чӗтрени пулнӑ. 73 ҫын вилнӗ&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://tass.ru/proisshestviya/19670537|title=Число жертв землетрясений в Японии увеличилось до 73|website=TACC|access-date=2024-01-03}}&lt;/ref&gt;.
** [[Эфиопи]] [[Сомалиленд]]па [[Бербера]] порчӗн пӗтӗм усӑ курни валли килӗшӳ ҫырнӑ. Тата, Эфиопи Сомалилендӗн никамран пӑхӑнманлӑхне йышӑнчӗ, вӑл пӗрремӗш ҫӗр-шыв куна тунӑ пулса тӑнӑ&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.reuters.com/world/africa/landlocked-ethiopia-signs-pact-use-somalilands-red-sea-port-2024-01-01/|title=Ethiopia signs pact to use Somaliland's Red Sea port|website=Reuters|access-date=2024-01-13}}&lt;/ref&gt;.
* [[Кӑрлач, 2]]:
** [[Корей Республики]]нчи 3 уйӑх [[Корей Республикинчи Парламент суйлавӗсем (2024)|парламент суйлавӗсен]]ччен [[Тобуро Демократи партийӗ]]н пуҫлӑхӗ [[Ли Джэмён|Ли Чжэ Мён]] ҫине [[Ли Джэмён ҫине вӗлерме тапӑнни|вӗлерме тапӑнни]] пулнӑ, унӑн мӑйне ҫӗҫӗпе амантнӑ&lt;ref&gt;{{Cite news|title=В Южной Корее совершено покушение на лидера оппозиции|url=https://www.vedomosti.ru/politics/articles/2024/01/02/1013861-v-yuzhnoi-koree-pokushenie|website=Ведомости|access-date=2024-01-04|lang=ru}}&lt;/ref&gt;.
** [[Маршалл утравӗсенчи пӗтӗм суйлавсем (2023)|Маршалл утравӗсенче пӗтӗм суйлавӗсем]]: [[Маршалл утравӗсен саккун тӑвакан канашӗ]] [[Хайн Хильда|Хайн Хильдӑна]] президент иккӗмӗш хутпа суйланӑ&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.rnz.co.nz/international/pacific-news/505980/hilda-heine-sworn-in-as-president-of-the-marshall-islands|title=Hilda Heine sworn in as President of the Marshall Islands|lang=en-nz|website=RNZ|date=2024-01-03|access-date=2024-01-13}}&lt;/ref&gt;.
* [[Кӑрлач, 3]] — [[Иран]]ти [[Керман теракчӗ|Керман масарӗнче теракт]] пулнӑ&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://ria.ru/20240103/terakt-1919604739.html|title=Путин выразил властям Ирана соболезнования после теракта в Кермане|lang=ru|first=|last=|website=РИА Новости|date=20240103T1814|access-date=2024-01-13}}&lt;/ref&gt;.
* [[Кӑрлач, 7]] — [[Бангладешри парламент суйлавӗсем (2024)|Бангладешри парламент суйлавӗсем]] пулнӑ&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://cikrf.ru/news/cec/54382/|title=Андрей Шутов принял участие в международном наблюдении за парламентскими выборами в Народной Республике Бангладеш|website=cikrf.ru|access-date=2024-01-13}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://bdnews24.com/bangladesh/5ps4txfm44|title=Bangladesh Election Commission schedules parliamentary polls for Jan 7|lang=en|first=Senior|last=Correspondent|website=bdnews24.com|access-date=2024-01-13}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|title=Bangladesh election: PM Sheikh Hasina wins fourth term in controversial vote|url=https://www.bbc.com/news/world-asia-67889387|date=2024-01-07|access-date=2024-01-13|lang=en-GB}}&lt;/ref&gt;.
* [[Кӑрлач, 8]] — [[Astrobotic Technology]] компанийӗ [[Peregrine (лартмалли модуль)|Перегрин]] коммерци уйӑха лартмалли модулне вӗҫтерсе яни тунӑ. Вӗҫтерсе яни ҫӗнӗ [[Vulcan (ракета-йӑтакан)|Vulcan]] ракета-йӑтакан пулӑшпа тунӑ&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://spacenews.com/vulcan-centaur-launches-peregrine-lunar-lander-on-inaugural-mission/|title=Vulcan Centaur launches Peregrine lunar lander on inaugural mission|lang=en-US|first=Jeff|last=Foust|website=SpaceNews|date=2024-01-08|access-date=2024-01-08}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://tass.ru/kosmos/19686899|title=ULA запустила к Луне ракету Vulcan с модулем Peregrine|website=TACC|access-date=2024-01-08}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.astrobotic.com/astrobotics-peregrine-launches-to-the-moon/|title=Astrobotic’s Peregrine Launches to the Moon|lang=en-US|last=alivia|website=Astrobotic|date=2024-01-08|access-date=2024-01-08}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.nasa.gov/news-release/nasa-science-heads-to-moon-on-first-us-private-robotic-artemis-flight/|title=NASA Science Heads to Moon on First US Private Robotic Artemis Flight - NASA|lang=en-US|access-date=2024-01-08}}&lt;/ref&gt;.
* [[Кӑрлач, 9]] — [[Los Choneros]] картелӗн лидерӗ тӗрмерен тухса тарнӑран [[Эквадор]] президенчӗ [[Нобоа Даниэль|Даниэль Нобоа]] ҫӗр-шывра черетсӗр лару-тӑру йышӑннӑ&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.kp.ru/online/news/5621351/|title=Президент Эквадора Нобоа ввёл режим внутреннего вооружённого конфликта в стране|lang=ru|first=|last=|website=kp.ru|access-date=2024-01-13}}&lt;/ref&gt;.
* [[Кӑрлач, 11]] — Полици ӗҫлекенӗсемпе салтаксем валли ӗҫ укҫи суса тухнин йӑнӑшӗнчен [[Папуа — Ҫӗнӗ Гвиней]]ри [[Папуа — Ҫӗнӗ Гвинейри йӗркесӗрлӗхсем (2024)|йӗркесӗрлӗхсем]] пур ҫӗр-шыв тӑрӑх сиксе тухнӑ.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.rnz.co.nz/international/pacific-news/506478/at-least-10-dead-after-looting-fires-on-port-moresby-s-darkest-day|title=At least 10 dead after looting, fires on Port Moresby's 'darkest day'|lang=en-nz|website=RNZ|date=2024-01-11|access-date=2024-01-13}}&lt;/ref&gt;.
* [[Кӑрлач, 12]] — [[АПШ]]па [[Аслӑ Британи]] [[Йемене авиатапӑсем (2024)|Йемене авиатапӑсене]] тума пуҫланӑ та (ӗлӗкхине АПШ ҫакна тума пуҫланӑ)&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.nbcnews.com/news/world/us-britain-strikes-houthi-yemen-rcna133576|title=U.S. and Britain launch strikes against Houthi rebel targets in Yemen|lang=en|website=NBC News|date=2024-01-12|access-date=2024-01-13}}&lt;/ref&gt;.
* [[Кӑрлач, 13]] — [[Китай Республикинчи президент суйлавĕсем (2024)|Тайваньти президент суйлавĕсем]]: [[Лай Циндэ]] 40% сасӑсемпе ҫӗнтернӗ&lt;ref&gt;{{Cite news|title=Taiwan elects Lai Ching-te, from incumbent pro-sovereignty party, as president|first=Helen|last=Davidson|url=https://www.theguardian.com/world/2024/jan/13/taiwan-ruling-partys-lai-ching-te-wins-presidential-election|website=The Guardian|id=0261-3077|date=2024-01-13|access-date=2024-01-13|lang=en-GB}}&lt;/ref&gt;.
* [[Кӑрлач, 14]] — [[Маргрете II]] [[Дани]]н король хӗрӗ патшаран тухнӑ. [[Фредерик X]] Данин ҫӗнӗ королӗ патшана ларнӑ.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/19661193|title=Королева Дании отречётся от престола 14 января|website=TACC|access-date=2024-01-13}}&lt;/ref&gt;.
* [[Кӑрлач, 15]]-[[Кӑрлач, 18|18]] — [[Паймак]]ра, [[Пушкӑртстанти протестсем (2024)|Пушкӑртстанти протестсем]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.bbc.com/russian/articles/ce9m7p05pe0o|title=В Башкирии сотни людей пришли к суду поддержать активиста, защищавшего шихан Куштау|lang=ru|website=BBC News Русская служба|date=2024-01-15|access-date=2024-01-17}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|title=Экстремисты под видом экологов: кому нужны были беспорядки в Башкирии|url=https://lenta.ru/articles/2024/01/23/ekstremisty/|website=Lenta}}&lt;/ref&gt;.
* [[Кӑрлач, 24]] — [[Белгород облаҫӗнчи раҫҫей Ил-76 инкекӗ|Белгород облаҫӗнчи раҫҫей Ил-76 инкекӗ]].
* [[Кӑрлач, 26]] — [[Тувалури парламент суйлавӗсем (2024)|Тувалури парламент суйлавӗсем]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.npr.org/2024/01/25/1227066448/voting-begins-in-tiny-tuvalu-in-election-that-reverberates-from-china-to-austral|title=Voting begins in tiny Tuvalu in election that reverberates from China to Australia|website=NPR|access-date=2024-01-27}}&lt;/ref&gt;.
* [[Кӑрлач, 28]]
** [[Буркина-Фасо]], [[Мали]] тата [[Нигер]] [[ЭКОВАС]]-ран тухнӑ&lt;ref&gt;[https://m.gazeta.ru/politics/news/2024/01/28/22209643.shtml?utm_source=yxnews&amp;utm_medium=mobile&amp;utm_referrer=https%3A%2F%2Fdzen.ru%2Fnews%2Fstory%2FBurkina-Faso_Mali_iNiger_vyshli_izEHkonomicheskogo_soobshhestva_Zapadnoj_Afriki--ad52dbc7fb298ecf82b6b6e499b26705 Три страны резко оборвали связь с ECOWAS]&lt;/ref&gt;.
** [[Финляндири парламент суйлавӗсем (2024)|Финляндири парламент суйлавӗсем]]&lt;ref&gt;[http://vybor-naroda.rg/vn_exclusive/255673-v-finljandii-neizbezhen-vtoroj-tur-prezidentskih-vyborov.html?utm_source=yxnews&amp;utm_medium=mobile&amp;utm_referrer=https%3A%2F%2Fdzen.ru%2Fnews%2Fsearch%3Ftext%3D В Финляндии неизбежен второй тур президентских выборов]{{Ĕçлемен каçă|date=February 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;.
* [[Кӑрлач, 31]] — [[Малайзи]] [[Янг ди-Пертуан Агонг|корольне суйланă]] [[Ибрагим Исмаил|Ибрагим Исмаилӗн]] престолӗнче ларни, татах вӑл [[Джохор|Джохор султанӗ]] пулса тӑнӑ&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://glasnarod.ru/mir/sultan-ibragim-stal-sledujushhim-koroljom-malajzii/|title=Султан Ибрагим стал следующим королём Малайзии|lang=ru-RU|first=|last=|website=Интернет-газета «Глас Народа»|date=2023-10-27|access-date=2024-01-13}}&lt;/ref&gt;.

=== Нарӑс ===
* [[Нарӑс, 2]] — [[Бишкек]] [[Ӑшӑэлектроцентраль|ӐЭЦ]]ĕнчи шултра авари&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://ria.ru/20240202/kirgiziya-1924943848.html|title=Число пострадавших при аварии на ТЭЦ Бишкека возросло до пяти|lang=ru|first=|last=|website=РИА Новости|date=20240202T0734|access-date=2024-02-05}}&lt;/ref&gt;.
* [[Нарӑс, 3]] — Тапнине пула [[Лисичанск]]ри ([[ЛХР]] — аннексиленĕ [[Луганск облаҫӗ]]) пекарня ишӗлсе аннӑ, 28 ҫын вилнĕ&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://ria.ru/20240204/lisichansk-1925337904.html|title=В Лисичанске завершили поисковую операцию|lang=ru|first=|last=|website=РИА Новости|date=20240204T1633|access-date=2024-02-05}}&lt;/ref&gt;.
* [[Нарӑс, 4]] — [[Сальвадорти пӗтӗм суйлавӗсем (2024)|Сальвадорти пӗтӗм суйлавӗсем]].
* [[Нарӑс, 7]] — [[Азербайджан]]ти черетсӗр [[Азербайджанти президент суйлавӗсем (2024)|президент суйлавĕсем]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.bbc.com/russian/articles/clle3dl9zy9o|title=В Азербайджане проходят очередные внеочередные выборы|lang=ru|website=BBC News Русская служба|date=2024-02-07|access-date=2024-02-07}}&lt;/ref&gt;. Хальхи президент [[Алиев Ильхам|Ильхам Алиев]] çӗнетсе суйланӑ пиллӗкмӗш срок ҫине, уншӑн 92,12% сасӑлакан ҫынсем сасӑ панӑ&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://apnews.com/article/azerbaijan-election-ilham-aliyev-39a3b0811de492afdcc96e2f17b6f797|title=Azerbaijan's Aliyev appears headed to a landslide win in election called after retaking Karabakh|lang=en|website=AP News|date=2024-02-07|access-date=2024-02-08}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://ria.ru/20240211/vybory-1926712011.html|title=Алиев победил на президентских выборах в Азербайджане|lang=ru|first=|last=|website=РИА Новости|date=2024-02-11|access-date=2024-02-11}}&lt;/ref&gt;.
* [[Нарӑс, 8]] 
** [[Пакистан]]ти [[Пакистанри парламент суйлавӗсем (2024)|парламент суйлавĕсем]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.dawn.com/news/1785760|title=President, ECP agree on holding elections on February 8|lang=en|first=|last=|website=DAWN.COM|date=2023-11-02|access-date=2024-01-13|archive-date=2024-01-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20240112120521/https://www.dawn.com/news/1785760|url-status=live}}&lt;/ref&gt;. Никамран пӑхӑнман политиксен нумайрахӑшӗ — &quot;Тӗрӗслӗхшӗн юхӑм&quot; чарнӑ политика партийӗн хутшӑнаканӗсем Наци ассамблейӗнчи вырӑнсен чылайӑшӗ илнӗ&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.ft.com/content/35a6dd5b-2924-40ad-a650-004ec6379e00|title=Imran Khan loyalists win shock victory in Pakistan election|website=www.ft.com|access-date=2024-02-11}}&lt;/ref&gt;.
** Иртнӗ [[Бразили]] президенчӗ Жаир Болсонарӑва патшалӑх пӑтӑрмахӗ тума хӑтланнӑшӑн айӑплама арестленӗ&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://t.me/rian_ru/230726|title=РИА Новости|website=Telegram|access-date=2024-02-11}}&lt;/ref&gt;.
* [[Нарӑс, 10]] — [[Венгри]] президенчӗ [[Новак Каталин|Каталин Новак]] ӗҫлеме вырӑнтан тухнӑ&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/19954637|title=Президент Венгрии подала в отставку|website=TACC|access-date=2024-02-11}}&lt;/ref&gt;.
* [[Нарӑс, 11]] — [[Финлянди]] президент суйлавӗсен иккӗмӗш пайӗ&lt;ref&gt;{{Cite news|title=Финляндии предстоит второй тур президентских выборов|url=https://www.svoboda.org/a/finlyandii-predstoit-vtoroy-tur-prezidentskih-vyborov-/32795413.html|website=Радио Свобода|date=2024-01-28|access-date=2024-02-05|lang=ru}}&lt;/ref&gt;.
* [[Нарӑс, 12]]—[[Нарӑс, 18|18]] — [[Европа кӗрешӳ чемпионачӗ (2024)|Европа кӗрешӳ чемпионачӗ]] пулнӑ ([[Бухарест]], [[Румыни]])&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://uww.org/event/seniors-european-championships/results|title=Seniors european championships|lang=en|website=uww.org|access-date=2024-02-05}}&lt;/ref&gt;.
* [[Нарӑс, 14]] — [[Индонези]]ри [[Индонезири президент суйлавӗсем (2024)|президент суйлавĕсем]].
* [[Нарӑс, 15]] — [[Белгород]]а [[2024 ҫулхи нарӑсӑн 15-мӗшӗнчи Белгорода персе тӑни|персе тăни]]. 7 ҫын вилнӗ, 20 ҫын аманнӑ&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.bbc.com/russian/articles/c89n5w2l1yyo|title=Белгород подвергся обстрелу, погибли семь человек, в том числе ребёнок. Что известно|lang=ru|website=BBC News Русская служба|date=2024-02-15|access-date=2024-02-15}}&lt;/ref&gt;.
* [[Нарӑс, 16]] — [[ЯНАО]]-н [[Харп (хула евӗр посёлок)|Харп]] тӗрминчи Раҫҫей оппозиционерӗ [[Навальный Алексей Анатольевич|Алексей Навальный]] вилчӗ.
* [[Нарӑс, 17]] — [[Украина хӗҫпӑшаллӑ вӑйӗсем|УХВ]] [[Авдеевка|Авдеевкӑран]] [[Авдеевка ҫапӑҫӑвӗ (2022—2024)|тухнӑ]]&lt;ref&gt;{{Cite news|title=Ukrainian forces withdraw from Avdiivka to avoid encirclement, army chief says|first=Shaun|last=Walker|url=https://www.theguardian.com/world/2024/feb/16/ukrainian-forces-give-up-some-positions-in-avdiivka-as-russian-assault-continues|website=The Guardian|id=0261-3077|date=2024-02-17|access-date=2024-02-17|lang=en-GB}}&lt;/ref&gt;.
* [[Нарӑс, 22]] — [[Nova-C]] лартмалли модуль [[АПШ]]-н [[Intuitive Machines]] компани пӗрремӗш коммерци аппарачӗ [[Уйӑх (Ҫӗр ҫулташӗ)|Уйӑхра]] анса ларнӑ&lt;ref&gt;{{Cite news|title=Odysseus spacecraft lands on the moon as Nasa hails ‘giant leap forward’ – as it happened|first=|last=|url=https://www.theguardian.com/science/live/2024/feb/22/nasa-odysseus-moon-landing-intuitive-machines|website=the Guardian|id=0261-3077|date=2024-02-23|access-date=2024-02-25|lang=en-GB}}&lt;/ref&gt;.
* [[Нарӑс, 23]] — [[Эрмени]], [[де-факто]], хӑйӗн [[Коллективлӗ хӑрушсӑрлӑх килӗшӗвӗн йӗркелӗвӗ|КХКЙран]] хутшӑннине чарнӑ&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.kommersant.ru/doc/6532171|title=Секретариат ОДКБ не получал заявлений от Армении о приостановке членства|lang=ru|website=Коммерсантъ|date=2024-02-23|access-date=2024-03-01}}&lt;/ref&gt;.
* [[Нарӑс, 25]] — [[Беларуҫ]]ри [[Беларуçри парламентр суйлавӗсем (2024)|пӗтӗм сасӑлани кунӗ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://rec.gov.by/ru/election-schedule-ru/view/elections-2024-edg#:~:text=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D0%BD%D1%8B%D0%B9%20%D0%BF%D0%BB%D0%B0%D0%BD%20%D0%BE%D1%80%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D1%85%20%D0%BC%D0%B5%D1%80%D0%BE%D0%BF%D1%80%D0%B8%D1%8F%D1%82%D0%B8%D0%B9%20%D0%BF%D0%BE,%D0%B3%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D1%81%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F%2025%20%D1%84%D0%B5%D0%B2%D1%80%D0%B0%D0%BB%D1%8F%202024%20%D0%B3.|title=Календарь выборов и референдумов {{!}} Русская версия|website=rec.gov.by|access-date=2023-12-26|archive-date=2023-12-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20231227181659/https://rec.gov.by/ru/election-schedule-ru/view/elections-2024-edg#:~:text=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D0%BD%D1%8B%D0%B9%20%D0%BF%D0%BB%D0%B0%D0%BD%20%D0%BE%D1%80%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D1%85%20%D0%BC%D0%B5%D1%80%D0%BE%D0%BF%D1%80%D0%B8%D1%8F%D1%82%D0%B8%D0%B9%20%D0%BF%D0%BE,%D0%B3%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D1%81%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F%2025%20%D1%84%D0%B5%D0%B2%D1%80%D0%B0%D0%BB%D1%8F%202024%20%D0%B3.|url-status=live}}&lt;/ref&gt;.
* [[Нарӑс, 26]] — [[Венгри]]ри [[Венгрири президент суйлавӗсем (2024)|президент суйлавĕсем]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://ria.ru/20240223/prezident-1929155145.html|title=Выборы нового президента Венгрии пройдут 26 февраля|lang=ru|first=|last=|website=РИА Новости|date=2024-02-23|access-date=2024-02-26}}&lt;/ref&gt;. [[Шуйок Тамаш|Тамаш Шуйок]]а суйланă&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://magyarnemzet.hu/belfold/2024/02/hamarosan-megvalasztja-az-orszaggyules-az-uj-koztarasagi-elnokot-kovesse-nalunk-eloben|title=Megválasztották Sulyok Tamást köztársasági elnöknek|lang=hu|first=|last=|website=Magyar Nemzet|date=2024-02-26|access-date=2024-03-01}}&lt;/ref&gt;.
* [[Нарӑс, 29]] — [[Израиль–ХАМАС вӑрҫи]]: [[Газа|Газӑри]] вӑрҫлакан [[Израиль хӳтӗленӳ вӑйӗсем]] [[гуманитарлӑ конвоя атака]] тунӑ. Атакӑна пула 100 ытла [[Палестина]] ҫыннисем вилнӗ. Палестина ҫухату тӳсӗвӗсем 30 пинччен ӳснӗ&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2024-02-29 |title=More than 100 killed as Israeli troops open fire on Gazans crowded around aid convoy |url=https://www.nbcnews.com/news/world/israel-hamas-war-aid-convoy-gaza-city-dead-idf-opened-fire-rcna141195 |access-date=2024-02-29 |publisher=NBC News |language=en |archive-date=February 29, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240229215024/https://www.nbcnews.com/news/world/israel-hamas-war-aid-convoy-gaza-city-dead-idf-opened-fire-rcna141195 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;.

=== Пуш ===
* [[Пуш, 1]]:
** [[Казахстан]] [[Казахстан вӑхӑчӗ|хӑйӗн]] пур территоринче пӗр сехет зонине йышӑннӑ (ӗлӗкхи икӗ пулнӑ)&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.nur.kz/society/2063623-vremya-pereveli-na-chas-nazad-v-kazahstane/?|title=Время перевели на час назад в Казахстане|lang=ru|website=www.nur.kz|date=2024-02-29|access-date=2024-03-01}}&lt;/ref&gt;.
** [[Иран]]ти [[Иранти парламент суйлавӗсем (2024)|парламент суйлавӗсем]].
** [[Бразили]]ри шыв инкекӗ. 40 ҫын яхӑн вилнӗ&lt;ref&gt;[https://t.me/MIR24MOLDOVA/3214 Telegram: Contact @MIR24MOLDOVA]&lt;/ref&gt;.
** [[Мускав]]ӑн [[Борисово масарӗ]]нчи [[Навальный Алексей Анатольевич|Алексей Навальный]] пытарӑвӗ пулнӑ&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.rbc.ru/politics/01/03/2024/65e1d3649a79474fb1498546|title=Алексея Навального похоронили в Москве|lang=ru|website=РБК|date=2024-03-01|access-date=2024-03-01}}&lt;/ref&gt;.
* [[Пуш, 7]] – Юлашки [[Скандинави]]ри ҫӗр-шыв, [[Швеци]], [[НАТО]]-на кӗнӗ&lt;ref&gt;{{cite web |title=Sweden officially joins NATO |url=https://www.nato.int/cps/en/natohq/news_223446.htm |access-date=7 March 2024 |date=7 March 2024 |publisher=NATO |archive-date=March 31, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240331212531/https://www.nato.int/cps/en/natohq/news_223446.htm |url-status=live }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |title=Sweden finally joins Nato after nearly two-year wait |url=https://www.theguardian.com/world/2024/mar/07/sweden-joins-nato-after-ratification-hungary-drops-opposition |access-date=7 March 2024 |date=7 March 2024 |work=The Guardian |archive-date=June 9, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240609045522/https://www.theguardian.com/world/2024/mar/07/sweden-joins-nato-after-ratification-hungary-drops-opposition |url-status=live }}&lt;/ref&gt;.
* [[Пуш, 10]] – [[Португалири парламент суйлавӗсем (2024)|Португалири парламент суйлавӗсем]]: [[Демократиллӗ альянс (Португали, 2024)|Демократиллӗ альянс]] нумайрахӑш вырӑнсене илет, тата сахалрахӑш ертсе пырӑвӗ йӗркелет. [[Социалист партийӗ (Португали)|Социалист партийӗ]] вырӑнсене пӗтет, сылтӑм парти [[Chega]] нумай вырӑнсене илет&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2024-03-10 |title=Portugal election sees above-average turnout in very tight contest |url=https://www.politico.eu/article/portugual-election-above-average-participation/ |access-date=2024-03-10 |website=Politico |language=en |archive-date=March 10, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240310154709/https://www.politico.eu/article/portugual-election-above-average-participation/ |url-status=live }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Vock |first=Ido |date=21 March 2024 |title=Luís Montenegro: Centre-right leader invited to form minority government |url=https://www.bbc.com/news/world-europe-68622683 |archive-url=https://archive.today/20240321051720/https://www.bbc.com/news/world-europe-68622683 |archive-date=21 March 2024 |access-date=21 March 2024 |publisher=BBC News |language=en}}&lt;/ref&gt;.
* [[Пуш, 11]] – [[Гаити]]: [[Гаити премьер-министрӗ|премьер-министр]] ӗҫне вӑхӑтлӑ тӑваканӗ  [[Анри Ариэль]] ӗҫлеме вырӑнтан тухнӑ, мӗншӗн тесен ҫӗр-шывра [[Гаити кризисӗ (2018–халлӗхе)|бандит кризисӗ]] [[Гаитири бандит вӑрҫи|пуҫланнӑ]]&lt;ref&gt;{{Cite news |date=2024-03-12 |title=Haiti's prime minister Ariel Henry resigns as law and order collapses |url=https://www.bbc.com/news/world-latin-america-68541349 |access-date=2024-03-13 |language=en-GB |archive-date=March 13, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240313111145/https://www.bbc.com/news/world-latin-america-68541349 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;.
* [[Пуш, 13]] – [[Европа Пӗрлешӗвӗ]] [[хайлавлӑ ӑс-тӑн акчӗ]] йышӑннӑ. Ку пӗрремӗш [[хайлавлӑ ӑс-тӑн]]а ертсе пыракан хут&lt;ref&gt;{{cite web |title=World's first major act to regulate AI passed by European lawmakers |url=https://www.cnbc.com/2024/03/13/european-lawmakers-endorse-worlds-first-major-act-to-regulate-ai.html |access-date=13 March 2024 |date=14 March 2024 |publisher=CNBC |archive-date=March 13, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240313120308/https://www.cnbc.com/2024/03/13/european-lawmakers-endorse-worlds-first-major-act-to-regulate-ai.html |url-status=live }}&lt;/ref&gt;.
* [[Пуш, 15]]–[[Пуш, 17|17]] – [[Раҫҫейри прзидент суйлавӗсем (2024)|Раҫҫейри президент суйлавӗсем]]: [[Путин Владимир Владимирович|Владимир Путин]] пиллӗкмӗш хут президент ӗҫне суйланӑ&lt;ref&gt;{{cite web|title=Putin wins Russia election in landslide with no serious competition|url=https://www.reuters.com/world/europe/russias-presidential-vote-starts-final-day-with-accusations-kyiv-sabotage-2024-03-17/|access-date=18 March 2024|date=18 March 2024|publisher=[[Reuters]]}}&lt;/ref&gt;.
* [[Пуш, 22]] – [[Ислам патшалӑхӗ – Хорасан вилаячӗ|Террористсем]] [[Мускав облаҫӗ]]н [[Красногорск (Мускав облаҫӗ)|Красногорск]]ри &quot;Крокус Сити Холл&quot;а атакӑланӑ. 145 ҫын вилнӗ, 551 аманнӑ&lt;ref&gt;{{Cite web |date=March 29, 2024 |title=Death toll from concert hall attack in Russia's Moscow region rises to 144 |publisher=Anadolu Agency |url=https://www.aa.com.tr/en/asia-pacific/death-toll-from-concert-hall-attack-in-russia-s-moscow-region-rises-to-144/3178519 |access-date=29 March 2024 |archive-date=30 March 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240330062453/https://www.aa.com.tr/en/asia-pacific/death-toll-from-concert-hall-attack-in-russia-s-moscow-region-rises-to-144/3178519 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;.
* [[Пуш, 25]] – [[ПНО Хӑрушсӑрлӑх Канашӗ]] [[Газа вӑрҫи]]нче &quot;пени чарма&quot; тата &quot;тыткӑнти ҫынсене ирӗклетме&quot; хутне йышӑннӑ&lt;ref&gt;{{cite web |title=UN Security Council resolution calls for Gaza ceasefire |url=https://www.bbc.co.uk/news/world-middle-east-68658415 |access-date=25 March 2024 |date=25 March 2024 |publisher=BBC News |archive-date=March 25, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240325151053/https://www.bbc.co.uk/news/world-middle-east-68658415 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;.
* [[Пуш, 30]]:
** [[Шенген зони]]не шыв тата сывлӑш ҫулӗсем тӑрӑх [[Румыни]]пе [[Болгари]] пӗрлешнӗ&lt;ref&gt;{{cite web|date=30 March 2024|title=Bulgaria and Romania join the Schengen area|url=https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/ip_24_1722|access-date=30 March 2024|publisher=European Commission|archive-date=March 30, 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240330150353/https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/ip_24_1722|url-status=live}}&lt;/ref&gt;.
** [[Турци]]ри вырӑн суйлавӗсем&lt;ref&gt;{{Cite news |author1=Scott McLean |author2=Mohammed Tawfeeq |author3=Nadeen Ebrahim |date=2024-04-01 |title=Turkey's Erdogan dealt major election blow as opposition party wins big cities |url=https://www.cnn.com/2024/04/01/middleeast/turkey-local-election-blow-erdogan-opposition-mime-intl/index.html |access-date=2024-04-01 |publisher=CNN |language=en |archive-date=August 7, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240807103050/https://www.cnn.com/2024/04/01/middleeast/turkey-local-election-blow-erdogan-opposition-mime-intl/index.html |url-status=live }}&lt;/ref&gt;.

=== Ака ===
* [[Ака, 1]] – [[Израиль]] [[Дамаск]]ри [[Иран]]ӑн элчӗлӗхне [[Дамаскри Иран элчӗлӗхне Израиль авиаҫапӑвӗ|авиаҫапу]] тунӑ, 16 ҫын вилнӗ&lt;ref name=&quot;cghs2&quot;&gt;{{Cite web |date=3 April 2024 |title=Woman and her son among 16 people killed in Israeli raid on building attached to Iranian embassy |url=https://www.syriahr.com/en/330101/ |access-date=2024-04-14 |publisher=Syrian Observatory For Human Rights |archive-date=April 3, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240403193442/https://www.syriahr.com/en/330101/ |url-status=live }}&lt;/ref&gt;.
* [[Ака, 3]] – [[Тайвань|Тайванӗн]] тухӑҫ хӗрринче 7,4 магнитудӑллӑ [[Хуалянь ҫӗр чӗтрени (2024)|ҫӗр чӗтрени]] пулнӑ, унран цунами [[Япони]]н [[Окинава префектури]]ччен ҫитнӗ&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2 April 2024 |title=Taiwan 7.7 magnitude earthquake sparks tsunami warning in Japan |url=https://www.theguardian.com/world/2024/apr/03/taiwan-earthquake-magnitude-tsunami-warning-japan-okinawa |access-date=3 April 2024 |website=The Guardian |archive-date=April 3, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240403005317/https://www.theguardian.com/world/2024/apr/03/taiwan-earthquake-magnitude-tsunami-warning-japan-okinawa |url-status=live }}&lt;/ref&gt;.
* [[Ака, 4]] – Кувейтри [[Кувейтри парламент суйлавӗсем (2024)|парламент суйлавӗсем]]. [[Наци ассамблейӗ (Кувейт)|Наци ассамблейӗнчи]] оппозици нумайрахӑш вырӑнсем илнӗ&lt;ref name=&quot;ajresult&quot;&gt;{{cite web |url=https://www.aljazeera.com/news/2024/4/5/few-changes-after-kuwait-holds-first-parliamentary-election-under-new-emir |title=Few changes after Kuwait holds first parliamentary election under new emir |publisher=Al Jazeera English |date=5 April 2024 |access-date=April 12, 2024 |archive-date=April 11, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240411170642/https://www.aljazeera.com/news/2024/4/5/few-changes-after-kuwait-holds-first-parliamentary-election-under-new-emir |url-status=live }}&lt;/ref&gt;.
* [[Ака, 5]] – [[Эквадор]] полицийӗ [[Кито|Китӑри]] [[Мексика]] [[Эквадорти Мексика элчӗлӗхне тапӑнни (2024)|элчӗлӗхне тапӑннӑ]]. Полици Эквадорӑн иртнӗ вице-президентне [[Глас Хорхе|Хорхе Гласа]] арестленӗ, вӑл Мексика политика хӳтӗлӗхӗ илмеллеччӗ. Кун пек тапӑннисем [[Дипломатиллӗ ҫыхӑну Вена конвенцийӗ]] йӗркене пӑснӑран Мексикӑпа [[Никарагуа]] Эквадорпа дипломатиллӗ ҫыхӑну пӗтерсе татнӑ&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Vélez |first=Roger |title=México rompe relaciones diplomáticas con Ecuador, tras irrupción policial en Embajada México rompe relaciones diplomáticas con Ecuador |url=https://www.primicias.ec/noticias/politica/mexico-policia-ecuador-roberto-canseco-embajada/ |access-date=6 April 2024 |website=Primicias |date=6 April 2024 |language=es |archive-date=April 6, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240406045205/https://www.primicias.ec/noticias/politica/mexico-policia-ecuador-roberto-canseco-embajada/ |url-status=live }}&lt;/ref&gt;.
* [[Ака, 6]] – [[Словаки]]ри [[Словакири президент суйлавӗсем (2024)|президент суйлавӗсем]]: иккӗмӗш хутра [[Пеллегрини Петер]] Словаки президенчӗ суйланӑ&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Slovak presidency goes to government candidate |url=https://www.politico.eu/article/slovak-presidential-election-second-round/ |date=6 April 2024 |website=Politico |access-date=April 6, 2024 |archive-date=August 18, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240818233128/https://www.politico.eu/article/slovak-presidential-election-second-round/ |url-status=live }}&lt;/ref&gt;.
* [[Ака, 8]] – [[Ҫурҫӗр Америка|Ҫурҫӗр Америкӑра]] [[Хӗвел тӗттӗмленни (2024 акан 8)|Хӗвел тӗттӗмленнине]] курма пулнӑ&lt;ref&gt;{{citation |title=Where &amp; When |url=https://science.nasa.gov/eclipses/future-eclipses/eclipse-2024/where-when/ |date=2024-04-06 |publisher=NASA |language=en |access-date=April 8, 2024 |archive-date=April 8, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240408053255/https://science.nasa.gov/eclipses/future-eclipses/eclipse-2024/where-when/ |url-status=live }}&lt;/ref&gt;.
* [[Ака, 9]] – [[Варадкар Лео|Лео Варадкар]] ӗҫлеме вырӑнтан тухнӑ хыҫҫӑн [[Фине Гэл]] пуҫлӑхӗ [[Харрис Саймон|Саймон Харрис]] [[Ирланди]]н чи ҫамрӑк [[Тишек]]ӗ пулса тӑнӑ. Вӑл [[Дойл Эрен]] сасӑлавӗнче 69 сасӑсене хирӗҫ 88 сасӑсемпе суйланӑ тата [[Ирланди президенчӗ]] [[Хиггинс Майкл|Майкл Д. Хиггинс]] йышӑну тӑрӑх ӗҫе лартнӑ&lt;ref&gt;{{cite news|url=https://www.rte.ie/news/politics/2024/0409/1442464-harris-politics/|title=Simon Harris formally appointed Taoiseach after Dáil vote|publisher=RTÉ News|date=9 April 2024|access-date=April 11, 2024|archive-date=April 9, 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240409130013/https://www.rte.ie/news/politics/2024/0409/1442464-harris-politics/|url-status=live}}&lt;/ref&gt;.
* [[Ака, 10]] – [[Кӑнтӑр Корейри парламент суйлавӗсем (2024)|Кӑнтӑр Корейри парламент суйлавӗсем]]: [[Демократиллӗ парти (Кӑнтӑр Корей, 2015)|Демократиллӗ партипе]] [[Корейӗн демократиллӗ альянсӗ|Демократиллӗ альянс]] 176 вырӑнсене ҫӗнтернӗ, анчах [[Халӑх вӑйӗ партийӗ (Кӑнтӑр Корей)|Халӑх вӑйӗпе]] [[Халӑх пуласлӑхӗ партийӗ|Халӑх пуласлӑхӗ]] (ӑҫта [[Кӑнтӑр Корей президенчӗ|президент]] [[Юн Сок Ёль]]) 108 вырӑнсене кӑна ҫӗнтернӗ&lt;ref&gt;{{cite news|url=https://www.csis.org/analysis/south-koreas-2024-general-election-results-and-implications/|title=South Korea's 2024 General Election: Results and Implications|publisher=CSIS|date=10 April 2024|access-date=April 13, 2024|archive-date=April 13, 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240413000539/https://www.csis.org/analysis/south-koreas-2024-general-election-results-and-implications|url-status=live}}&lt;/ref&gt;.
* [[Ака, 13]] – [[Израиль|Израиле]] хирӗҫ [[Иран]]ӑн [[Израиле хирӗҫ Иранӑн ракет авиаҫапӑвӗсем (2024 Ака)|ракет ҫапнисем]]&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Harris |first=Chris |date=2024-04-13 |title=Iran launches wave of drone attacks at Israel: report |url=https://nypost.com/2024/04/13/world-news/iran-launches-wave-of-drone-attacks-at-israel-report/ |access-date=2024-04-13 |website=New York Post |archive-date=August 18, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240818233029/https://nypost.com/2024/04/13/world-news/iran-launches-wave-of-drone-attacks-at-israel-report/ |url-status=live }}&lt;/ref&gt;.
* [[Ака, 16]] – [[Перс кӳлмекӗнчи ҫӗр-шывсене шыв илни (2024)|Перс кӳлмекӗнчи ҫӗр-шывсене шыв илни]]. [[Ҫывӑх Тухӑҫ]]ра 32 яхӑн ҫын вилнӗ&lt;ref&gt;{{cite news|title=Dubai airport chaos as UAE and Oman reel from deadly storms|date=16 April 2024|url=https://www.bbc.com/news/world-middle-east-68831408|access-date=April 20, 2024|archive-date=April 17, 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240417001907/https://www.bbc.com/news/world-middle-east-68831408|url-status=live}}&lt;/ref&gt;.

== Ҫавӑн пекех ==
{{Çӳрев
|Тема         = 2024 çул
|Портал       =
|Викисăмахсар  =
|Викикĕнеке  =
|Викикаларăш =
|Викивулавăш     =
|Викитĕссем     =
|Викихыпар  = Категори:2024
|Викиампар    = Category:2024
|Метавики     =
|Проект       =
|Родовод      =
}}

* [[2024 çул мусăкра]]
* [[2024 çул литературăра]]

== Асӑрхавсем ==
{{Асӑрхавсем|2}}
{{year-stub}}

[[Категори:2024 çул| ]]
[[Категори:Пур хронологи ят-йышĕсем]]
[[Категори:Викиампар каçă статьисем]] 
[[Категори:Викихыпар каçă статьисем]] 
[[Категори:Çулсем çинчен çырса пĕтермен статьясем]] 
[[Категори:2024 çул]]</text>
      <sha1>n4w5nvsnbbsivy6j1e0270nwgblexar</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>857472</id>
      <parentid>857470</parentid>
      <timestamp>2025-06-30T08:10:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Max Tenche</username>
        <id>25572</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>857472</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="43600" sha1="23ud672b04m5wwcvnh3l4xxpd4398my" xml:space="preserve">{{Çулсем|2024|XX ĕмĕр|XXI ĕмĕр|XXII ĕмĕр}}

'''2024 ҫул (икӗ пин те ҫирӗм тӑваттӑмӗш ҫул)''' — [[Кӗркури календарӗ]]пе — [[йӗкӗр ҫул]]. 2024 ҫул [[тунтикун]]ран пуҫланнӑ. Вӑл пирӗн эрӑн 2024-мӗш ҫулӗ. Вӑл 3-мӗш пин ҫулӑн [[XXI ӗмӗр]]ӗн 3-мӗш вун ҫулӑн 4-мӗш ҫулӗ, вӑл [[2020-мӗш ҫулсем|2020-мӗш ҫулсен]] 5-мӗш ҫулӗ. Ку иртнӗ ҫул.

[[Чӑваш Республики]]нче вӑл '''[[Экологи]] культурин тата [[ҫутҫанталӑк]]па перекетлӗ усӑ курмалли ҫулталӑк'''&lt;ref&gt;[https://minpriroda.cap.ru/action/activity/2024-god-god-ekologicheskoj-kuljturi-i-berezhnogo ЧР ҫутҫанталӑк министрлӗхӗн сайчӗ]{{Ĕçлемен каçă|date=June 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[https://glava.cap.ru/doc/laws/2023/09/04/decree-120 Чӑваш Енӗн Пуҫлӑхӗн указӗ]{{Ĕçлемен каçă|date=January 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;.

[[ПНО]] йышӑнӑвӗпе ку ''[[Тӗве]]сен тӗнчери ҫулталӑкӗ''&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.un.org/ru/sections/observances/international-years/|title=Международные годы|date=2015-01-06|publisher=www.un.org|lang=ru|accessdate=2020-01-13|archive-date=2020-01-13|archive-url=https://web.archive.org/web/20200113135546/https://www.un.org/ru/sections/observances/international-years/|url-status=live}}&lt;/ref&gt;.

[[Белоруси]]ре вӑл килӗшӳ, пултару та пахалӑх ҫулталӑкӗ&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=_duWFEBChO0|title=Лукашенко объявил 2024-й Годом качества в Беларуси|lang=ru-RU|access-date=2023-09-30}}&lt;/ref&gt;.

[[Раҫҫей]]ре вӑл этеплӗх, ӳнер, кил-йыш та спорт ҫулталӑкӗ&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://ognov.ru/2024-god-obyavlen-prezidentom-godom-razvitiya-v-rossii/|title=2024 год объявлен президентом годом российской культуры и искусства|lang=ru-RU|last=controlistr|website=ognov.ru|date=2023-09-06|access-date=2023-10-08}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://ria.ru/20231122/semya-1911067078.html|title=Путин объявил 2024 год годом семьи|lang=ru-RU|author=|website=РИА Новости|date=2023-11-21|access-date=2023-11-22|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://tass.ru/sport/19062137|title=Путин поддержал идею возобновления спортивных парадов на Красной площади|website=TACC|access-date=2023-12-17}}&lt;/ref&gt;.

[[Пӑхӑнман Патшалӑхсен Пӗрлешӗвӗ]]нче вӑл [[ниме]] юхӑмӗн ҫулталӑкӗ&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.gosrf.ru/2024-god-stanet-godom-volonterskogo-dvizheniya-v-sng/|title=2024 год станет Годом волонтерского движения в СНГ|lang=ru-RU|first=Галатея|last=Петрова|website=Регионы России|date=2023-06-08|access-date=2023-10-08}}&lt;/ref&gt;.

== Пулса иртнӗ ==

=== Кăрлач ===
* [[Кӑрлач, 1]]:
** [[Тури Карабах]] [[Азербайджан]] йышне вӗҫлесе интеграциленӗ, [[Тури Карабах Республики]] пӑрахӑҫ кӑларнӑ&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.gazeta.ru/politics/2023/09/28/17653861.shtml|title=Республика Нагорный Карабах прекращает существование. Половина жителей бежали в Армению|lang=ru|website=Газета.Ru|date=2023-09-28|access-date=2023-10-01}}&lt;/ref&gt;.
** [[Бразили]] [[ОПЕК+]] йӗркелӗве кӗнӗ&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.interfax.ru/business/934125|title=Источник сообщил, что Бразилия присоединится к ОПЕК+ с 2024 года|lang=ru|website=Interfax.ru|date=2023-11-30|access-date=2023-12-01}}&lt;/ref&gt;.
** [[Египет]], [[Иран]], [[Пӗрлешӗннӗ Арап Эмирачӗсем]], [[Сауд Аравийĕ]] те [[Эфиопи]] [[БРИКС]]а кĕнĕ&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/18574863|title=В БРИКС в 2024 году войдут шесть новых стран|website=TACC|access-date=2023-10-01}}&lt;/ref&gt;.
** [[Раҫҫей]]ри [[Чернобыль инкекӗ|Отчуждени зони]] пӑрахӑҫ кӑларнӑ&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.rbc.ru/rbcfreenews/642740b89a79477b90634812|title=В России не станет зоны отчуждения|lang=ru|website=РБК|date=2023-04-01|access-date=2023-12-28}}&lt;/ref&gt;.
** [[Steam]]-ӗн пулӑшу пултарни [[Windows 7]], [[Windows 8|8]], [[Windows 8.1|8.1]] валли вӗҫленӗ&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://steamcommunity.com/discussions/forum/26/3821910251180452380/|title=Steam перестанет работать на windows 7 :: Русскоязычный Форум|lang=ru|website=steamcommunity.com|access-date=2023-12-31}}&lt;/ref&gt;.
** [[Япони тинӗсӗ]]нчи [[Япони тинӗсӗнчи ҫӗр чӗтрени (2024)|ҫӗр чӗтрени]], [[Япони]]ре 7,6-ччен магнитудӑллӑ ҫӗр чӗтрени пулнӑ. 73 ҫын вилнӗ&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://tass.ru/proisshestviya/19670537|title=Число жертв землетрясений в Японии увеличилось до 73|website=TACC|access-date=2024-01-03}}&lt;/ref&gt;.
** [[Эфиопи]] [[Сомалиленд]]па [[Бербера]] порчӗн пӗтӗм усӑ курни валли килӗшӳ ҫырнӑ. Тата, Эфиопи Сомалилендӗн никамран пӑхӑнманлӑхне йышӑнчӗ, вӑл пӗрремӗш ҫӗр-шыв куна тунӑ пулса тӑнӑ&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.reuters.com/world/africa/landlocked-ethiopia-signs-pact-use-somalilands-red-sea-port-2024-01-01/|title=Ethiopia signs pact to use Somaliland's Red Sea port|website=Reuters|access-date=2024-01-13}}&lt;/ref&gt;.
* [[Кӑрлач, 2]]:
** [[Корей Республики]]нчи 3 уйӑх [[Корей Республикинчи Парламент суйлавӗсем (2024)|парламент суйлавӗсен]]ччен [[Тобуро Демократи партийӗ]]н пуҫлӑхӗ [[Ли Джэмён|Ли Чжэ Мён]] ҫине [[Ли Джэмён ҫине вӗлерме тапӑнни|вӗлерме тапӑнни]] пулнӑ, унӑн мӑйне ҫӗҫӗпе амантнӑ&lt;ref&gt;{{Cite news|title=В Южной Корее совершено покушение на лидера оппозиции|url=https://www.vedomosti.ru/politics/articles/2024/01/02/1013861-v-yuzhnoi-koree-pokushenie|website=Ведомости|access-date=2024-01-04|lang=ru}}&lt;/ref&gt;.
** [[Маршалл утравӗсенчи пӗтӗм суйлавсем (2023)|Маршалл утравӗсенче пӗтӗм суйлавӗсем]]: [[Маршалл утравӗсен саккун тӑвакан канашӗ]] [[Хайн Хильда|Хайн Хильдӑна]] президент иккӗмӗш хутпа суйланӑ&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.rnz.co.nz/international/pacific-news/505980/hilda-heine-sworn-in-as-president-of-the-marshall-islands|title=Hilda Heine sworn in as President of the Marshall Islands|lang=en-nz|website=RNZ|date=2024-01-03|access-date=2024-01-13}}&lt;/ref&gt;.
* [[Кӑрлач, 3]] — [[Иран]]ти [[Керман теракчӗ|Керман масарӗнче теракт]] пулнӑ&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://ria.ru/20240103/terakt-1919604739.html|title=Путин выразил властям Ирана соболезнования после теракта в Кермане|lang=ru|first=|last=|website=РИА Новости|date=20240103T1814|access-date=2024-01-13}}&lt;/ref&gt;.
* [[Кӑрлач, 7]] — [[Бангладешри парламент суйлавӗсем (2024)|Бангладешри парламент суйлавӗсем]] пулнӑ&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://cikrf.ru/news/cec/54382/|title=Андрей Шутов принял участие в международном наблюдении за парламентскими выборами в Народной Республике Бангладеш|website=cikrf.ru|access-date=2024-01-13}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://bdnews24.com/bangladesh/5ps4txfm44|title=Bangladesh Election Commission schedules parliamentary polls for Jan 7|lang=en|first=Senior|last=Correspondent|website=bdnews24.com|access-date=2024-01-13}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|title=Bangladesh election: PM Sheikh Hasina wins fourth term in controversial vote|url=https://www.bbc.com/news/world-asia-67889387|date=2024-01-07|access-date=2024-01-13|lang=en-GB}}&lt;/ref&gt;.
* [[Кӑрлач, 8]] — [[Astrobotic Technology]] компанийӗ [[Peregrine (лартмалли модуль)|Перегрин]] коммерци уйӑха лартмалли модулне вӗҫтерсе яни тунӑ. Вӗҫтерсе яни ҫӗнӗ [[Vulcan (ракета-йӑтакан)|Vulcan]] ракета-йӑтакан пулӑшпа тунӑ&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://spacenews.com/vulcan-centaur-launches-peregrine-lunar-lander-on-inaugural-mission/|title=Vulcan Centaur launches Peregrine lunar lander on inaugural mission|lang=en-US|first=Jeff|last=Foust|website=SpaceNews|date=2024-01-08|access-date=2024-01-08}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://tass.ru/kosmos/19686899|title=ULA запустила к Луне ракету Vulcan с модулем Peregrine|website=TACC|access-date=2024-01-08}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.astrobotic.com/astrobotics-peregrine-launches-to-the-moon/|title=Astrobotic’s Peregrine Launches to the Moon|lang=en-US|last=alivia|website=Astrobotic|date=2024-01-08|access-date=2024-01-08}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.nasa.gov/news-release/nasa-science-heads-to-moon-on-first-us-private-robotic-artemis-flight/|title=NASA Science Heads to Moon on First US Private Robotic Artemis Flight - NASA|lang=en-US|access-date=2024-01-08}}&lt;/ref&gt;.
* [[Кӑрлач, 9]] — [[Los Choneros]] картелӗн лидерӗ тӗрмерен тухса тарнӑран [[Эквадор]] президенчӗ [[Нобоа Даниэль|Даниэль Нобоа]] ҫӗр-шывра черетсӗр лару-тӑру йышӑннӑ&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.kp.ru/online/news/5621351/|title=Президент Эквадора Нобоа ввёл режим внутреннего вооружённого конфликта в стране|lang=ru|first=|last=|website=kp.ru|access-date=2024-01-13}}&lt;/ref&gt;.
* [[Кӑрлач, 11]] — Полици ӗҫлекенӗсемпе салтаксем валли ӗҫ укҫи суса тухнин йӑнӑшӗнчен [[Папуа — Ҫӗнӗ Гвиней]]ри [[Папуа — Ҫӗнӗ Гвинейри йӗркесӗрлӗхсем (2024)|йӗркесӗрлӗхсем]] пур ҫӗр-шыв тӑрӑх сиксе тухнӑ.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.rnz.co.nz/international/pacific-news/506478/at-least-10-dead-after-looting-fires-on-port-moresby-s-darkest-day|title=At least 10 dead after looting, fires on Port Moresby's 'darkest day'|lang=en-nz|website=RNZ|date=2024-01-11|access-date=2024-01-13}}&lt;/ref&gt;.
* [[Кӑрлач, 12]] — [[АПШ]]па [[Аслӑ Британи]] [[Йемене авиатапӑсем (2024)|Йемене авиатапӑсене]] тума пуҫланӑ та (ӗлӗкхине АПШ ҫакна тума пуҫланӑ)&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.nbcnews.com/news/world/us-britain-strikes-houthi-yemen-rcna133576|title=U.S. and Britain launch strikes against Houthi rebel targets in Yemen|lang=en|website=NBC News|date=2024-01-12|access-date=2024-01-13}}&lt;/ref&gt;.
* [[Кӑрлач, 13]] — [[Китай Республикинчи президент суйлавĕсем (2024)|Тайваньти президент суйлавĕсем]]: [[Лай Циндэ]] 40% сасӑсемпе ҫӗнтернӗ&lt;ref&gt;{{Cite news|title=Taiwan elects Lai Ching-te, from incumbent pro-sovereignty party, as president|first=Helen|last=Davidson|url=https://www.theguardian.com/world/2024/jan/13/taiwan-ruling-partys-lai-ching-te-wins-presidential-election|website=The Guardian|id=0261-3077|date=2024-01-13|access-date=2024-01-13|lang=en-GB}}&lt;/ref&gt;.
* [[Кӑрлач, 14]] — [[Маргрете II]] [[Дани]]н король хӗрӗ патшаран тухнӑ. [[Фредерик X]] Данин ҫӗнӗ королӗ патшана ларнӑ.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/19661193|title=Королева Дании отречётся от престола 14 января|website=TACC|access-date=2024-01-13}}&lt;/ref&gt;.
* [[Кӑрлач, 15]]-[[Кӑрлач, 18|18]] — [[Паймак]]ра, [[Пушкӑртстанти протестсем (2024)|Пушкӑртстанти протестсем]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.bbc.com/russian/articles/ce9m7p05pe0o|title=В Башкирии сотни людей пришли к суду поддержать активиста, защищавшего шихан Куштау|lang=ru|website=BBC News Русская служба|date=2024-01-15|access-date=2024-01-17}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|title=Экстремисты под видом экологов: кому нужны были беспорядки в Башкирии|url=https://lenta.ru/articles/2024/01/23/ekstremisty/|website=Lenta}}&lt;/ref&gt;.
* [[Кӑрлач, 24]] — [[Белгород облаҫӗнчи раҫҫей Ил-76 инкекӗ|Белгород облаҫӗнчи раҫҫей Ил-76 инкекӗ]].
* [[Кӑрлач, 26]] — [[Тувалури парламент суйлавӗсем (2024)|Тувалури парламент суйлавӗсем]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.npr.org/2024/01/25/1227066448/voting-begins-in-tiny-tuvalu-in-election-that-reverberates-from-china-to-austral|title=Voting begins in tiny Tuvalu in election that reverberates from China to Australia|website=NPR|access-date=2024-01-27}}&lt;/ref&gt;.
* [[Кӑрлач, 28]]
** [[Буркина-Фасо]], [[Мали]] тата [[Нигер]] [[ЭКОВАС]]-ран тухнӑ&lt;ref&gt;[https://m.gazeta.ru/politics/news/2024/01/28/22209643.shtml?utm_source=yxnews&amp;utm_medium=mobile&amp;utm_referrer=https%3A%2F%2Fdzen.ru%2Fnews%2Fstory%2FBurkina-Faso_Mali_iNiger_vyshli_izEHkonomicheskogo_soobshhestva_Zapadnoj_Afriki--ad52dbc7fb298ecf82b6b6e499b26705 Три страны резко оборвали связь с ECOWAS]&lt;/ref&gt;.
** [[Финляндири парламент суйлавӗсем (2024)|Финляндири парламент суйлавӗсем]]&lt;ref&gt;[http://vybor-naroda.rg/vn_exclusive/255673-v-finljandii-neizbezhen-vtoroj-tur-prezidentskih-vyborov.html?utm_source=yxnews&amp;utm_medium=mobile&amp;utm_referrer=https%3A%2F%2Fdzen.ru%2Fnews%2Fsearch%3Ftext%3D В Финляндии неизбежен второй тур президентских выборов]{{Ĕçлемен каçă|date=February 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;.
* [[Кӑрлач, 31]] — [[Малайзи]] [[Янг ди-Пертуан Агонг|корольне суйланă]] [[Ибрагим Исмаил|Ибрагим Исмаилӗн]] престолӗнче ларни, татах вӑл [[Джохор|Джохор султанӗ]] пулса тӑнӑ&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://glasnarod.ru/mir/sultan-ibragim-stal-sledujushhim-koroljom-malajzii/|title=Султан Ибрагим стал следующим королём Малайзии|lang=ru-RU|first=|last=|website=Интернет-газета «Глас Народа»|date=2023-10-27|access-date=2024-01-13}}&lt;/ref&gt;.

=== Нарӑс ===
* [[Нарӑс, 2]] — [[Бишкек]] [[Ӑшӑэлектроцентраль|ӐЭЦ]]ĕнчи шултра авари&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://ria.ru/20240202/kirgiziya-1924943848.html|title=Число пострадавших при аварии на ТЭЦ Бишкека возросло до пяти|lang=ru|first=|last=|website=РИА Новости|date=20240202T0734|access-date=2024-02-05}}&lt;/ref&gt;.
* [[Нарӑс, 3]] — Тапнине пула [[Лисичанск]]ри ([[ЛХР]] — аннексиленĕ [[Луганск облаҫӗ]]) пекарня ишӗлсе аннӑ, 28 ҫын вилнĕ&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://ria.ru/20240204/lisichansk-1925337904.html|title=В Лисичанске завершили поисковую операцию|lang=ru|first=|last=|website=РИА Новости|date=20240204T1633|access-date=2024-02-05}}&lt;/ref&gt;.
* [[Нарӑс, 4]] — [[Сальвадорти пӗтӗм суйлавӗсем (2024)|Сальвадорти пӗтӗм суйлавӗсем]].
* [[Нарӑс, 7]] — [[Азербайджан]]ти черетсӗр [[Азербайджанти президент суйлавӗсем (2024)|президент суйлавĕсем]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.bbc.com/russian/articles/clle3dl9zy9o|title=В Азербайджане проходят очередные внеочередные выборы|lang=ru|website=BBC News Русская служба|date=2024-02-07|access-date=2024-02-07}}&lt;/ref&gt;. Хальхи президент [[Алиев Ильхам|Ильхам Алиев]] çӗнетсе суйланӑ пиллӗкмӗш срок ҫине, уншӑн 92,12% сасӑлакан ҫынсем сасӑ панӑ&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://apnews.com/article/azerbaijan-election-ilham-aliyev-39a3b0811de492afdcc96e2f17b6f797|title=Azerbaijan's Aliyev appears headed to a landslide win in election called after retaking Karabakh|lang=en|website=AP News|date=2024-02-07|access-date=2024-02-08}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://ria.ru/20240211/vybory-1926712011.html|title=Алиев победил на президентских выборах в Азербайджане|lang=ru|first=|last=|website=РИА Новости|date=2024-02-11|access-date=2024-02-11}}&lt;/ref&gt;.
* [[Нарӑс, 8]] 
** [[Пакистан]]ти [[Пакистанри парламент суйлавӗсем (2024)|парламент суйлавĕсем]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.dawn.com/news/1785760|title=President, ECP agree on holding elections on February 8|lang=en|first=|last=|website=DAWN.COM|date=2023-11-02|access-date=2024-01-13|archive-date=2024-01-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20240112120521/https://www.dawn.com/news/1785760|url-status=live}}&lt;/ref&gt;. Никамран пӑхӑнман политиксен нумайрахӑшӗ — &quot;Тӗрӗслӗхшӗн юхӑм&quot; чарнӑ политика партийӗн хутшӑнаканӗсем Наци ассамблейӗнчи вырӑнсен чылайӑшӗ илнӗ&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.ft.com/content/35a6dd5b-2924-40ad-a650-004ec6379e00|title=Imran Khan loyalists win shock victory in Pakistan election|website=www.ft.com|access-date=2024-02-11}}&lt;/ref&gt;.
** Иртнӗ [[Бразили]] президенчӗ Жаир Болсонарӑва патшалӑх пӑтӑрмахӗ тума хӑтланнӑшӑн айӑплама арестленӗ&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://t.me/rian_ru/230726|title=РИА Новости|website=Telegram|access-date=2024-02-11}}&lt;/ref&gt;.
* [[Нарӑс, 10]] — [[Венгри]] президенчӗ [[Новак Каталин|Каталин Новак]] ӗҫлеме вырӑнтан тухнӑ&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/19954637|title=Президент Венгрии подала в отставку|website=TACC|access-date=2024-02-11}}&lt;/ref&gt;.
* [[Нарӑс, 11]] — [[Финлянди]] президент суйлавӗсен иккӗмӗш пайӗ&lt;ref&gt;{{Cite news|title=Финляндии предстоит второй тур президентских выборов|url=https://www.svoboda.org/a/finlyandii-predstoit-vtoroy-tur-prezidentskih-vyborov-/32795413.html|website=Радио Свобода|date=2024-01-28|access-date=2024-02-05|lang=ru}}&lt;/ref&gt;.
* [[Нарӑс, 12]]—[[Нарӑс, 18|18]] — [[Европа кӗрешӳ чемпионачӗ (2024)|Европа кӗрешӳ чемпионачӗ]] пулнӑ ([[Бухарест]], [[Румыни]])&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://uww.org/event/seniors-european-championships/results|title=Seniors european championships|lang=en|website=uww.org|access-date=2024-02-05}}&lt;/ref&gt;.
* [[Нарӑс, 14]] — [[Индонези]]ри [[Индонезири президент суйлавӗсем (2024)|президент суйлавĕсем]].
* [[Нарӑс, 15]] — [[Белгород]]а [[2024 ҫулхи нарӑсӑн 15-мӗшӗнчи Белгорода персе тӑни|персе тăни]]. 7 ҫын вилнӗ, 20 ҫын аманнӑ&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.bbc.com/russian/articles/c89n5w2l1yyo|title=Белгород подвергся обстрелу, погибли семь человек, в том числе ребёнок. Что известно|lang=ru|website=BBC News Русская служба|date=2024-02-15|access-date=2024-02-15}}&lt;/ref&gt;.
* [[Нарӑс, 16]] — [[ЯНАО]]-н [[Харп (хула евӗр посёлок)|Харп]] тӗрминчи Раҫҫей оппозиционерӗ [[Навальный Алексей Анатольевич|Алексей Навальный]] вилчӗ.
* [[Нарӑс, 17]] — [[Украина хӗҫпӑшаллӑ вӑйӗсем|УХВ]] [[Авдеевка|Авдеевкӑран]] [[Авдеевка ҫапӑҫӑвӗ (2022—2024)|тухнӑ]]&lt;ref&gt;{{Cite news|title=Ukrainian forces withdraw from Avdiivka to avoid encirclement, army chief says|first=Shaun|last=Walker|url=https://www.theguardian.com/world/2024/feb/16/ukrainian-forces-give-up-some-positions-in-avdiivka-as-russian-assault-continues|website=The Guardian|id=0261-3077|date=2024-02-17|access-date=2024-02-17|lang=en-GB}}&lt;/ref&gt;.
* [[Нарӑс, 22]] — [[Nova-C]] лартмалли модуль [[АПШ]]-н [[Intuitive Machines]] компани пӗрремӗш коммерци аппарачӗ [[Уйӑх (Ҫӗр ҫулташӗ)|Уйӑхра]] анса ларнӑ&lt;ref&gt;{{Cite news|title=Odysseus spacecraft lands on the moon as Nasa hails ‘giant leap forward’ – as it happened|first=|last=|url=https://www.theguardian.com/science/live/2024/feb/22/nasa-odysseus-moon-landing-intuitive-machines|website=the Guardian|id=0261-3077|date=2024-02-23|access-date=2024-02-25|lang=en-GB}}&lt;/ref&gt;.
* [[Нарӑс, 23]] — [[Эрмени]], [[де-факто]], хӑйӗн [[Коллективлӗ хӑрушсӑрлӑх килӗшӗвӗн йӗркелӗвӗ|КХКЙран]] хутшӑннине чарнӑ&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.kommersant.ru/doc/6532171|title=Секретариат ОДКБ не получал заявлений от Армении о приостановке членства|lang=ru|website=Коммерсантъ|date=2024-02-23|access-date=2024-03-01}}&lt;/ref&gt;.
* [[Нарӑс, 25]] — [[Беларуҫ]]ри [[Беларуçри парламентр суйлавӗсем (2024)|пӗтӗм сасӑлани кунӗ]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://rec.gov.by/ru/election-schedule-ru/view/elections-2024-edg#:~:text=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D0%BD%D1%8B%D0%B9%20%D0%BF%D0%BB%D0%B0%D0%BD%20%D0%BE%D1%80%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D1%85%20%D0%BC%D0%B5%D1%80%D0%BE%D0%BF%D1%80%D0%B8%D1%8F%D1%82%D0%B8%D0%B9%20%D0%BF%D0%BE,%D0%B3%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D1%81%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F%2025%20%D1%84%D0%B5%D0%B2%D1%80%D0%B0%D0%BB%D1%8F%202024%20%D0%B3.|title=Календарь выборов и референдумов {{!}} Русская версия|website=rec.gov.by|access-date=2023-12-26|archive-date=2023-12-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20231227181659/https://rec.gov.by/ru/election-schedule-ru/view/elections-2024-edg#:~:text=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D0%BD%D1%8B%D0%B9%20%D0%BF%D0%BB%D0%B0%D0%BD%20%D0%BE%D1%80%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D1%85%20%D0%BC%D0%B5%D1%80%D0%BE%D0%BF%D1%80%D0%B8%D1%8F%D1%82%D0%B8%D0%B9%20%D0%BF%D0%BE,%D0%B3%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D1%81%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F%2025%20%D1%84%D0%B5%D0%B2%D1%80%D0%B0%D0%BB%D1%8F%202024%20%D0%B3.|url-status=live}}&lt;/ref&gt;.
* [[Нарӑс, 26]] — [[Венгри]]ри [[Венгрири президент суйлавӗсем (2024)|президент суйлавĕсем]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://ria.ru/20240223/prezident-1929155145.html|title=Выборы нового президента Венгрии пройдут 26 февраля|lang=ru|first=|last=|website=РИА Новости|date=2024-02-23|access-date=2024-02-26}}&lt;/ref&gt;. [[Шуйок Тамаш|Тамаш Шуйок]]а суйланă&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://magyarnemzet.hu/belfold/2024/02/hamarosan-megvalasztja-az-orszaggyules-az-uj-koztarasagi-elnokot-kovesse-nalunk-eloben|title=Megválasztották Sulyok Tamást köztársasági elnöknek|lang=hu|first=|last=|website=Magyar Nemzet|date=2024-02-26|access-date=2024-03-01}}&lt;/ref&gt;.
* [[Нарӑс, 29]] — [[Израиль–ХАМАС вӑрҫи]]: [[Газа|Газӑри]] вӑрҫлакан [[Израиль хӳтӗленӳ вӑйӗсем]] [[гуманитарлӑ конвоя атака]] тунӑ. Атакӑна пула 100 ытла [[Палестина]] ҫыннисем вилнӗ. Палестина ҫухату тӳсӗвӗсем 30 пинччен ӳснӗ&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2024-02-29 |title=More than 100 killed as Israeli troops open fire on Gazans crowded around aid convoy |url=https://www.nbcnews.com/news/world/israel-hamas-war-aid-convoy-gaza-city-dead-idf-opened-fire-rcna141195 |access-date=2024-02-29 |publisher=NBC News |language=en |archive-date=February 29, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240229215024/https://www.nbcnews.com/news/world/israel-hamas-war-aid-convoy-gaza-city-dead-idf-opened-fire-rcna141195 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;.

=== Пуш ===
* [[Пуш, 1]]:
** [[Казахстан]] [[Казахстан вӑхӑчӗ|хӑйӗн]] пур территоринче пӗр сехет зонине йышӑннӑ (ӗлӗкхи икӗ пулнӑ)&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.nur.kz/society/2063623-vremya-pereveli-na-chas-nazad-v-kazahstane/?|title=Время перевели на час назад в Казахстане|lang=ru|website=www.nur.kz|date=2024-02-29|access-date=2024-03-01}}&lt;/ref&gt;.
** [[Иран]]ти [[Иранти парламент суйлавӗсем (2024)|парламент суйлавӗсем]].
** [[Бразили]]ри шыв инкекӗ. 40 ҫын яхӑн вилнӗ&lt;ref&gt;[https://t.me/MIR24MOLDOVA/3214 Telegram: Contact @MIR24MOLDOVA]&lt;/ref&gt;.
** [[Мускав]]ӑн [[Борисово масарӗ]]нчи [[Навальный Алексей Анатольевич|Алексей Навальный]] пытарӑвӗ пулнӑ&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.rbc.ru/politics/01/03/2024/65e1d3649a79474fb1498546|title=Алексея Навального похоронили в Москве|lang=ru|website=РБК|date=2024-03-01|access-date=2024-03-01}}&lt;/ref&gt;.
* [[Пуш, 7]] – Юлашки [[Скандинави]]ри ҫӗр-шыв, [[Швеци]], [[НАТО]]-на кӗнӗ&lt;ref&gt;{{cite web |title=Sweden officially joins NATO |url=https://www.nato.int/cps/en/natohq/news_223446.htm |access-date=7 March 2024 |date=7 March 2024 |publisher=NATO |archive-date=March 31, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240331212531/https://www.nato.int/cps/en/natohq/news_223446.htm |url-status=live }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |title=Sweden finally joins Nato after nearly two-year wait |url=https://www.theguardian.com/world/2024/mar/07/sweden-joins-nato-after-ratification-hungary-drops-opposition |access-date=7 March 2024 |date=7 March 2024 |work=The Guardian |archive-date=June 9, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240609045522/https://www.theguardian.com/world/2024/mar/07/sweden-joins-nato-after-ratification-hungary-drops-opposition |url-status=live }}&lt;/ref&gt;.
* [[Пуш, 10]] – [[Португалири парламент суйлавӗсем (2024)|Португалири парламент суйлавӗсем]]: [[Демократиллӗ альянс (Португали, 2024)|Демократиллӗ альянс]] нумайрахӑш вырӑнсене илет, тата сахалрахӑш ертсе пырӑвӗ йӗркелет. [[Социалист партийӗ (Португали)|Социалист партийӗ]] вырӑнсене пӗтет, сылтӑм парти [[Chega]] нумай вырӑнсене илет&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2024-03-10 |title=Portugal election sees above-average turnout in very tight contest |url=https://www.politico.eu/article/portugual-election-above-average-participation/ |access-date=2024-03-10 |website=Politico |language=en |archive-date=March 10, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240310154709/https://www.politico.eu/article/portugual-election-above-average-participation/ |url-status=live }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Vock |first=Ido |date=21 March 2024 |title=Luís Montenegro: Centre-right leader invited to form minority government |url=https://www.bbc.com/news/world-europe-68622683 |archive-url=https://archive.today/20240321051720/https://www.bbc.com/news/world-europe-68622683 |archive-date=21 March 2024 |access-date=21 March 2024 |publisher=BBC News |language=en}}&lt;/ref&gt;.
* [[Пуш, 11]] – [[Гаити]]: [[Гаити премьер-министрӗ|премьер-министр]] ӗҫне вӑхӑтлӑ тӑваканӗ  [[Анри Ариэль]] ӗҫлеме вырӑнтан тухнӑ, мӗншӗн тесен ҫӗр-шывра [[Гаити кризисӗ (2018–халлӗхе)|бандит кризисӗ]] [[Гаитири бандит вӑрҫи|пуҫланнӑ]]&lt;ref&gt;{{Cite news |date=2024-03-12 |title=Haiti's prime minister Ariel Henry resigns as law and order collapses |url=https://www.bbc.com/news/world-latin-america-68541349 |access-date=2024-03-13 |language=en-GB |archive-date=March 13, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240313111145/https://www.bbc.com/news/world-latin-america-68541349 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;.
* [[Пуш, 13]] – [[Европа Пӗрлешӗвӗ]] [[хайлавлӑ ӑс-тӑн акчӗ]] йышӑннӑ. Ку пӗрремӗш [[хайлавлӑ ӑс-тӑн]]а ертсе пыракан хут&lt;ref&gt;{{cite web |title=World's first major act to regulate AI passed by European lawmakers |url=https://www.cnbc.com/2024/03/13/european-lawmakers-endorse-worlds-first-major-act-to-regulate-ai.html |access-date=13 March 2024 |date=14 March 2024 |publisher=CNBC |archive-date=March 13, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240313120308/https://www.cnbc.com/2024/03/13/european-lawmakers-endorse-worlds-first-major-act-to-regulate-ai.html |url-status=live }}&lt;/ref&gt;.
* [[Пуш, 15]]–[[Пуш, 17|17]] – [[Раҫҫейри прзидент суйлавӗсем (2024)|Раҫҫейри президент суйлавӗсем]]: [[Путин Владимир Владимирович|Владимир Путин]] пиллӗкмӗш хут президент ӗҫне суйланӑ&lt;ref&gt;{{cite web|title=Putin wins Russia election in landslide with no serious competition|url=https://www.reuters.com/world/europe/russias-presidential-vote-starts-final-day-with-accusations-kyiv-sabotage-2024-03-17/|access-date=18 March 2024|date=18 March 2024|publisher=[[Reuters]]}}&lt;/ref&gt;.
* [[Пуш, 22]] – [[Ислам патшалӑхӗ – Хорасан вилаячӗ|Террористсем]] [[Мускав облаҫӗ]]н [[Красногорск (Мускав облаҫӗ)|Красногорск]]ри &quot;Крокус Сити Холл&quot;а атакӑланӑ. 145 ҫын вилнӗ, 551 аманнӑ&lt;ref&gt;{{Cite web |date=March 29, 2024 |title=Death toll from concert hall attack in Russia's Moscow region rises to 144 |publisher=Anadolu Agency |url=https://www.aa.com.tr/en/asia-pacific/death-toll-from-concert-hall-attack-in-russia-s-moscow-region-rises-to-144/3178519 |access-date=29 March 2024 |archive-date=30 March 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240330062453/https://www.aa.com.tr/en/asia-pacific/death-toll-from-concert-hall-attack-in-russia-s-moscow-region-rises-to-144/3178519 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;.
* [[Пуш, 25]] – [[ПНО Хӑрушсӑрлӑх Канашӗ]] [[Газа вӑрҫи]]нче &quot;пени чарма&quot; тата &quot;тыткӑнти ҫынсене ирӗклетме&quot; хутне йышӑннӑ&lt;ref&gt;{{cite web |title=UN Security Council resolution calls for Gaza ceasefire |url=https://www.bbc.co.uk/news/world-middle-east-68658415 |access-date=25 March 2024 |date=25 March 2024 |publisher=BBC News |archive-date=March 25, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240325151053/https://www.bbc.co.uk/news/world-middle-east-68658415 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;.
* [[Пуш, 30]]:
** [[Шенген зони]]не шыв тата сывлӑш ҫулӗсем тӑрӑх [[Румыни]]пе [[Болгари]] пӗрлешнӗ&lt;ref&gt;{{cite web|date=30 March 2024|title=Bulgaria and Romania join the Schengen area|url=https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/ip_24_1722|access-date=30 March 2024|publisher=European Commission|archive-date=March 30, 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240330150353/https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/ip_24_1722|url-status=live}}&lt;/ref&gt;.
** [[Турци]]ри вырӑн суйлавӗсем&lt;ref&gt;{{Cite news |author1=Scott McLean |author2=Mohammed Tawfeeq |author3=Nadeen Ebrahim |date=2024-04-01 |title=Turkey's Erdogan dealt major election blow as opposition party wins big cities |url=https://www.cnn.com/2024/04/01/middleeast/turkey-local-election-blow-erdogan-opposition-mime-intl/index.html |access-date=2024-04-01 |publisher=CNN |language=en |archive-date=August 7, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240807103050/https://www.cnn.com/2024/04/01/middleeast/turkey-local-election-blow-erdogan-opposition-mime-intl/index.html |url-status=live }}&lt;/ref&gt;.

=== Ака ===
* [[Ака, 1]] – [[Израиль]] [[Дамаск]]ри [[Иран]]ӑн элчӗлӗхне [[Дамаскри Иран элчӗлӗхне Израиль авиаҫапӑвӗ|авиаҫапу]] тунӑ, 16 ҫын вилнӗ&lt;ref name=&quot;cghs2&quot;&gt;{{Cite web |date=3 April 2024 |title=Woman and her son among 16 people killed in Israeli raid on building attached to Iranian embassy |url=https://www.syriahr.com/en/330101/ |access-date=2024-04-14 |publisher=Syrian Observatory For Human Rights |archive-date=April 3, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240403193442/https://www.syriahr.com/en/330101/ |url-status=live }}&lt;/ref&gt;.
* [[Ака, 3]] – [[Тайвань|Тайванӗн]] тухӑҫ хӗрринче 7,4 магнитудӑллӑ [[Хуалянь ҫӗр чӗтрени (2024)|ҫӗр чӗтрени]] пулнӑ, унран цунами [[Япони]]н [[Окинава префектури]]ччен ҫитнӗ&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2 April 2024 |title=Taiwan 7.7 magnitude earthquake sparks tsunami warning in Japan |url=https://www.theguardian.com/world/2024/apr/03/taiwan-earthquake-magnitude-tsunami-warning-japan-okinawa |access-date=3 April 2024 |website=The Guardian |archive-date=April 3, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240403005317/https://www.theguardian.com/world/2024/apr/03/taiwan-earthquake-magnitude-tsunami-warning-japan-okinawa |url-status=live }}&lt;/ref&gt;.
* [[Ака, 4]] – Кувейтри [[Кувейтри парламент суйлавӗсем (2024)|парламент суйлавӗсем]]. [[Наци ассамблейӗ (Кувейт)|Наци ассамблейӗнчи]] оппозици нумайрахӑш вырӑнсем илнӗ&lt;ref name=&quot;ajresult&quot;&gt;{{cite web |url=https://www.aljazeera.com/news/2024/4/5/few-changes-after-kuwait-holds-first-parliamentary-election-under-new-emir |title=Few changes after Kuwait holds first parliamentary election under new emir |publisher=Al Jazeera English |date=5 April 2024 |access-date=April 12, 2024 |archive-date=April 11, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240411170642/https://www.aljazeera.com/news/2024/4/5/few-changes-after-kuwait-holds-first-parliamentary-election-under-new-emir |url-status=live }}&lt;/ref&gt;.
* [[Ака, 5]] – [[Эквадор]] полицийӗ [[Кито|Китӑри]] [[Мексика]] [[Эквадорти Мексика элчӗлӗхне тапӑнни (2024)|элчӗлӗхне тапӑннӑ]]. Полици Эквадорӑн иртнӗ вице-президентне [[Глас Хорхе|Хорхе Гласа]] арестленӗ, вӑл Мексика политика хӳтӗлӗхӗ илмеллеччӗ. Кун пек тапӑннисем [[Дипломатиллӗ ҫыхӑну Вена конвенцийӗ]] йӗркене пӑснӑран Мексикӑпа [[Никарагуа]] Эквадорпа дипломатиллӗ ҫыхӑну пӗтерсе татнӑ&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Vélez |first=Roger |title=México rompe relaciones diplomáticas con Ecuador, tras irrupción policial en Embajada México rompe relaciones diplomáticas con Ecuador |url=https://www.primicias.ec/noticias/politica/mexico-policia-ecuador-roberto-canseco-embajada/ |access-date=6 April 2024 |website=Primicias |date=6 April 2024 |language=es |archive-date=April 6, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240406045205/https://www.primicias.ec/noticias/politica/mexico-policia-ecuador-roberto-canseco-embajada/ |url-status=live }}&lt;/ref&gt;.
* [[Ака, 6]] – [[Словаки]]ри [[Словакири президент суйлавӗсем (2024)|президент суйлавӗсем]]: иккӗмӗш хутра [[Пеллегрини Петер]] Словаки президенчӗ суйланӑ&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Slovak presidency goes to government candidate |url=https://www.politico.eu/article/slovak-presidential-election-second-round/ |date=6 April 2024 |website=Politico |access-date=April 6, 2024 |archive-date=August 18, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240818233128/https://www.politico.eu/article/slovak-presidential-election-second-round/ |url-status=live }}&lt;/ref&gt;.
* [[Ака, 8]] – [[Ҫурҫӗр Америка|Ҫурҫӗр Америкӑра]] [[Хӗвел тӗттӗмленни (2024 акан 8)|Хӗвел тӗттӗмленнине]] курма пулнӑ&lt;ref&gt;{{citation |title=Where &amp; When |url=https://science.nasa.gov/eclipses/future-eclipses/eclipse-2024/where-when/ |date=2024-04-06 |publisher=NASA |language=en |access-date=April 8, 2024 |archive-date=April 8, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240408053255/https://science.nasa.gov/eclipses/future-eclipses/eclipse-2024/where-when/ |url-status=live }}&lt;/ref&gt;.
* [[Ака, 9]] – [[Варадкар Лео|Лео Варадкар]] ӗҫлеме вырӑнтан тухнӑ хыҫҫӑн [[Фине Гэл]] пуҫлӑхӗ [[Харрис Саймон|Саймон Харрис]] [[Ирланди]]н чи ҫамрӑк [[Тишек]]ӗ пулса тӑнӑ. Вӑл [[Дойл Эрен]] сасӑлавӗнче 69 сасӑсене хирӗҫ 88 сасӑсемпе суйланӑ тата [[Ирланди президенчӗ]] [[Хиггинс Майкл|Майкл Д. Хиггинс]] йышӑну тӑрӑх ӗҫе лартнӑ&lt;ref&gt;{{cite news|url=https://www.rte.ie/news/politics/2024/0409/1442464-harris-politics/|title=Simon Harris formally appointed Taoiseach after Dáil vote|publisher=RTÉ News|date=9 April 2024|access-date=April 11, 2024|archive-date=April 9, 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240409130013/https://www.rte.ie/news/politics/2024/0409/1442464-harris-politics/|url-status=live}}&lt;/ref&gt;.
* [[Ака, 10]] – [[Кӑнтӑр Корейри парламент суйлавӗсем (2024)|Кӑнтӑр Корейри парламент суйлавӗсем]]: [[Демократиллӗ парти (Кӑнтӑр Корей, 2015)|Демократиллӗ партипе]] [[Корейӗн демократиллӗ альянсӗ|Демократиллӗ альянс]] 176 вырӑнсене ҫӗнтернӗ, анчах [[Халӑх вӑйӗ партийӗ (Кӑнтӑр Корей)|Халӑх вӑйӗпе]] [[Халӑх пуласлӑхӗ партийӗ|Халӑх пуласлӑхӗ]] (ӑҫта [[Кӑнтӑр Корей президенчӗ|президент]] [[Юн Сок Ёль]]) 108 вырӑнсене кӑна ҫӗнтернӗ&lt;ref&gt;{{cite news|url=https://www.csis.org/analysis/south-koreas-2024-general-election-results-and-implications/|title=South Korea's 2024 General Election: Results and Implications|publisher=CSIS|date=10 April 2024|access-date=April 13, 2024|archive-date=April 13, 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240413000539/https://www.csis.org/analysis/south-koreas-2024-general-election-results-and-implications|url-status=live}}&lt;/ref&gt;.
* [[Ака, 13]] – [[Израиль|Израиле]] хирӗҫ [[Иран]]ӑн [[Израиле хирӗҫ Иранӑн ракет авиаҫапӑвӗсем (2024 Ака)|ракет ҫапнисем]]&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Harris |first=Chris |date=2024-04-13 |title=Iran launches wave of drone attacks at Israel: report |url=https://nypost.com/2024/04/13/world-news/iran-launches-wave-of-drone-attacks-at-israel-report/ |access-date=2024-04-13 |website=New York Post |archive-date=August 18, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240818233029/https://nypost.com/2024/04/13/world-news/iran-launches-wave-of-drone-attacks-at-israel-report/ |url-status=live }}&lt;/ref&gt;.
* [[Ака, 16]] – [[Перс кӳлмекӗнчи ҫӗр-шывсене шыв илни (2024)|Перс кӳлмекӗнчи ҫӗр-шывсене шыв илни]]. [[Ҫывӑх Тухӑҫ]]ра 32 яхӑн ҫын вилнӗ&lt;ref&gt;{{cite news|title=Dubai airport chaos as UAE and Oman reel from deadly storms|date=16 April 2024|url=https://www.bbc.com/news/world-middle-east-68831408|access-date=April 20, 2024|archive-date=April 17, 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240417001907/https://www.bbc.com/news/world-middle-east-68831408|url-status=live}}&lt;/ref&gt;.

== Ҫавӑн пекех ==
{{Çӳрев
|Тема         = 2024 çул
|Портал       =
|Викисăмахсар  =
|Викикĕнеке  =
|Викикаларăш =
|Викивулавăш     =
|Викитĕссем     =
|Викихыпар  = Категори:2024
|Викиампар    = Category:2024
|Метавики     =
|Проект       =
|Родовод      =
}}

* [[2024 çул мусăкра]]
* [[2024 çул литературăра]]

== Асӑрхавсем ==
{{Асӑрхавсем|2}}
{{year-stub}}

[[Категори:2024 çул| ]]
[[Категори:Пур хронологи ят-йышĕсем]]
[[Категори:Викиампар каçă статьисем]] 
[[Категори:Викихыпар каçă статьисем]] 
[[Категори:Çулсем çинчен çырса пĕтермен статьясем]] 
[[Категори:2024 çул]]</text>
      <sha1>23ud672b04m5wwcvnh3l4xxpd4398my</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>2025</title>
    <ns>0</ns>
    <id>125093</id>
    <revision>
      <id>857474</id>
      <parentid>857127</parentid>
      <timestamp>2025-06-30T08:12:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Max Tenche</username>
        <id>25572</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Асăрхавсем */</comment>
      <origin>857474</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8918" sha1="bei0sbmvc04qdwkdc07hwl7elue3rye" xml:space="preserve">{{Çулталăк çӳревĕ|2025}}
{{Ĕмĕр çӳревĕ|21}}
'''2025 (икӗ пин те ҫирӗм пиллӗкмӗш)''' ҫул, [[Кӗркури календарӗ|григориан календарӗпе]]— тӗкел мар, юнкун пуҫланакан ҫул. Ку пирӗн эрӑри 2025 ҫул, 3‑мӗш пинҫуллӑхӑн XXI ӗмӗрти 3-мӗш вунҫуллӑхри 5-мӗш ҫул, 2020‑мӗш ҫулсен 6-мӗш ҫулӗ. Ҫак хальхи ҫул. 

Кунччен ку ҫулта пысӑк ҫар конфликчӗсем малалла пыраҫҫӗ, вӗсенчен [[Украинӑна Раҫҫей тапӑнса кӗни]], [[Судан элтеш вӑрҫи (2023–халлӗхе)|Судан элтеш вӑрҫи]], [[Израиль–ХАМАС вӑрҫи]]. Шал кризисӗсем [[Бангладешри Шейх Хасина ӗҫлеме пӑрахни хыҫҫӑнхи пусмӑр (2024–халлӗхе)|Бангладешре]], [[Эквадорти хӳтӗленӳ кризисӗ|Эквадорта]], [[Грузири политика кризисӗ (2024–2025)|Грузире]], [[Германири экономика кризисӗ (2022–халлӗхе)|Германире]], [[Гаити кризисӗ (2018–халлӗхе)|Гаитире]], [[Сомалири конституциллӗ кризис|Сомалире]], [[Кӑнтӑр Корейри ҫар лару-тӑрӑвӗн кризисӗ|Кӑнтӑр Корейре]]. [[Корей Республики]]нче президент импичменчӗ хыҫҫӑн [[Юн Сок Ёль|Юн Сок Ёле]] арестленӗ.

Ку ҫул [[Чӑваш Республики]]нче [[Тӑван Ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫи|Ҫӗнтерӳпе]] [[патриотизм]] ҫулталӑкӗ&lt;ref name=ukaz&gt;[http://publication.pravo.gov.ru/document/2100202410240001 Указ Главы Чувашской Республики от 24.10.2024 № 114 &quot;Об объявлении в Чувашской Республике 2025 года Годом Победы и патриотизма&quot;]&lt;/ref&gt;&lt;ref name=MIH&gt;[https://mintrud.cap.ru/action/activity/sobitiya/80-letie-pobedi-v-velikoj-otechestvennoj-vojne 2025 год – Год Победы и патриотизма в Чувашской Республике]&lt;/ref&gt;.

[[РФ|Раҫҫей Федерацинче]] [[Атилӗх]] хӳтӗленӳҫи ҫулталӑкӗ&lt;ref&gt;[https://www.ranepa.ru/news/2025-god-obyavlen-v-rossii-godom-zashchitnika-otechestva/?utm_source=google.com&amp;utm_medium=organic&amp;utm_campaign=google.com&amp;utm_referrer=google.com 2025 год объявлен в России Годом защитника Отечества]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://publication.pravo.gov.ru/document/0001202501160039 Указ Президента Российской Федерации от 16.01.2025 № 28 &quot;О проведении в Российской Федерации Года защитника Отечества&quot;]&lt;/ref&gt;.

[[Пӑхӑнман Патшалӑхсен Пӗрлешӗвӗ]]нче [[Тӑван Ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫи]]нче Ҫӗнтерӳ 80 ҫул ҫулталӑкӗ&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.1tv.ru/publikacii/obzor-smi/lidery-stran-sng-prinyali-ideyu-putina-ob-obyavlenii-2025-goda-godom-80-letiya-pobedy-v-vov|title=Лидеры стран СНГ приняли идею Путина об объявлении 2025 года годом 80-летия Победы в ВОВ. Публикации. Первый канал|lang=ru|website=1tv.ru|access-date=2023-10-08|archive-date=2023-11-26|archive-url=https://web.archive.org/web/20231126184856/https://www.1tv.ru/publikacii/obzor-smi/lidery-stran-sng-prinyali-ideyu-putina-ob-obyavlenii-2025-goda-godom-80-letiya-pobedy-v-vov|url-status=live}}&lt;/ref&gt;.

[[ПНО|Пӗрлешнӗ Нацисен Организацинче]]: [[Квант]]лӑ пӗлӳ тата техника тӗнчери ҫулталӑкӗ&lt;ref&gt;[http://undocs.org/ru/A/RES/78/287 Международный год квантовой науки и техники]&lt;/ref&gt;, [[Кооператив]]сен тӗнчери ҫулталӑкӗ&lt;ref&gt;[http://undocs.org/ru/A/RES/78/175 Международный год кооперативов]&lt;/ref&gt;, [[Пӑрлӑх]]сене упрамалли тӗнчери ҫулталӑкӗ&lt;ref&gt;[http://undocs.org/ru/A/RES/77/158 Международный год сохранения ледников]&lt;/ref&gt;, Тӑнӑҫпа шанӑҫ тӗнчери ҫулталӑкӗ&lt;ref&gt;[http://undocs.org/ru/A/RES/78/266 Международный год мира и доверия]&lt;/ref&gt;.

== Пулнисем ==
=== Кӑрлач ===
* [[Кӑрлач, 1]]
** [[Европа Пӗрлешӗвӗ]]н [[Европа Пӗрлешӗвӗн Канашӗ|Канашӗнчи]] [[Венгри]] ертӳҫлӗхӗ хыҫҫӑн [[Польша]] лару пуҫӗ пулса тӑнӑ&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Sekmistrz |first=Paweł  |date=3 January 2025 |title=Poland takes over the presidency. Prime Minister on &quot;difficult 6 months&quot;(Polska przejmuje prezydencję. Premier o &quot;trudnych sześciu miesiącach&quot;.) |url=https://www.polsatnews.pl/wiadomosc/2025-01-03/inauguracja-polskiej-prezydencji-w-ue/ |access-date=3 January 2025 |work=Polsat News}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news |date=3 January 2025 |title=PM Donald Tusk at the opening of the presidency: Europe is lucky(Donald Tusk na inauguracji prezydencji: Europa ma szczęście) |url=https://tvn24.pl/polska/polska-prezydencja-w-radzie-unii-europejskiej-oficjalna-inauguracja-przemowienie-premiera-donalda-tuska-st8245824 |access-date=3 January 2025 |website=TVN24}}&lt;/ref&gt;.
** [[Румыни]]пе [[Болгари]] [[Шенген зони]]не кӗнӗ&lt;ref&gt;{{Cite web |date=1 January 2025 |title=Borders open: Bulgaria and Romania celebrate joining Schengen Area |url=https://www.euronews.com/video/2025/01/01/borders-open-bulgaria-and-romania-celebrate-joining-schengen-area |access-date=1 January 2025 |website=Euronews}}&lt;/ref&gt;.
** [[Лихтенштейн]]те [[Лихтенштейнти элтеш партнёрлӑхӗ|элтеш партнёрлӑхне]] легализациленӗ. Вӑл 37-мӗш ҫӗр-шыв пулса тӑнӑ&lt;ref&gt;{{Cite web |date=17 May 2024 |title=Liechtenstein legalizes same-sex marriage in near-unanimous vote |url=https://www.politico.eu/article/liechtenstein-legalizes-same-sex-marriage-in-near-unanimous-vote/ |access-date=1 January 2025 |website=Politico |archive-date=January 1, 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250101120554/https://www.politico.eu/article/liechtenstein-legalizes-same-sex-marriage-in-near-unanimous-vote/ |url-status=live }}&lt;/ref&gt;.
** [[Украина]] пилӗк ҫуллӑ газ транзичӗ килӗшӗвӗ вӗҫленӗренпе хӑй территорийӗ урлӑ Раҫҫейӗн пур газне иртме чарнӑ. [[Тӗнчери криминал сучӗ]]н пайташӗ пулса тӑнӑ&lt;ref&gt;{{Cite news |date=1 January 2025 |title=Russian gas supply to Europe via Ukraine halted after transit deal expires |url=https://www.aljazeera.com/news/2025/1/1/russian-gas-supply-to-europe-via-ukraine-halted-after-transit-deal-expires |access-date=1 January 2025 |publisher=Al Jazeera English}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news |date=2025-01-01 |title=Ukraine becomes ICC member state |url=https://www.ukrinform.net/rubric-society/3943923-ukraine-becomes-icc-member-state.html |access-date=2025-01-01 |work=Ukrinform |archive-date=January 1, 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250101102357/https://www.ukrinform.net/rubric-society/3943923-ukraine-becomes-icc-member-state.html |url-status=live }}&lt;/ref&gt;.
** [[АПШ]]ри [[Луизиана]] штачӗн [[Нью-Орлеан]]та теракта пула 15 ҫын вилнӗ, 57 ҫын аманнӑ&lt;ref&gt;{{cite news|url=https://www.bbc.co.uk/news/live/cn4x88455qpt|title=Ten dead after vehicle drives into large crowd in New Orleans, authorities say|publisher=BBC News|date=1 January 2025|access-date=1 January 2025|archive-date=January 1, 2025|archive-url=https://web.archive.org/web/20250101122504/https://www.bbc.co.uk/news/live/cn4x88455qpt|url-status=live}}&lt;/ref&gt;.
** [[Черногори]]н [[Цетине|Цетинӗри]] [[Цетинӗри массӑллӑ вӗлерӳ (2025)|массӑллӑ вӗлерӗве]] пула 14 ҫын вилнӗ, 3 ҫын ытла аманнӑ&lt;ref&gt;{{Cite news |agency=Associated Press |date=2025-01-01 |title=At least 10 killed and 4 more wounded in Montenegro shooting |url=https://www.theguardian.com/world/2025/jan/01/at-least-four-killed-and-four-more-wounded-in-montenegro-shooting |access-date=2025-01-01 |work=The Guardian |language=en-GB |issn=0261-3077}}&lt;/ref&gt;.

== Вилнисем ==
{{catmain|2025 çулта вилнисен ят-йышĕ}}

== Асӑрхавсем ==
{{асӑрхавсем|2}}</text>
      <sha1>bei0sbmvc04qdwkdc07hwl7elue3rye</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Шаблона сӳтсе явмалли:Икĕпат кухни</title>
    <ns>11</ns>
    <id>126098</id>
    <revision>
      <id>857463</id>
      <parentid>857348</parentid>
      <timestamp>2025-06-30T06:16:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ellodanis5</username>
        <id>17302</id>
      </contributor>
      <origin>857463</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="812" sha1="2u30w3pduetfq8085re0czcsl4t51w8" xml:space="preserve">Египет тенине чăвашлатасах тесен, Йекипĕт е Йекипăт теме пулать.  [[Хутшăнакан:Ellodanis5|Ellodanis5]] ([[Хутшăнаканăн канашлу страници:Ellodanis5|сӳтсе явни]]) 05:44, 25 Ҫӗртме уйӑхӗн 2025 (UTC)

:Икĕ патша çĕршывĕ. Çавăнпа çапла çырнăччĕ эпĕ. [[Хутшăнакан:Viktor|Viktor]] ([[Хутшăнаканăн канашлу страници:Viktor|сӳтсе явни]]) 19:22, 26 Ҫӗртме уйӑхӗн 2025 (UTC)
::Кун пирки каланă. Пĕлетпĕр. --[[Хутшăнакан:Ellodanis5|Ellodanis5]] ([[Хутшăнаканăн канашлу страници:Ellodanis5|сӳтсе явни]]) 06:16, 30 Ҫӗртме уйӑхӗн 2025 (UTC)</text>
      <sha1>2u30w3pduetfq8085re0czcsl4t51w8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Шаблон:Potd/2025-07-3</title>
    <ns>10</ns>
    <id>126116</id>
    <revision>
      <id>857458</id>
      <timestamp>2025-06-29T18:22:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ymblanter</username>
        <id>7764</id>
      </contributor>
      <comment>Ҫӗнӗ страница: «Real Monasterio de San Juan de la Peña, Huesca, España, 2023-01-05, DD 48-50 HDR.jpg»</comment>
      <origin>857458</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="86" sha1="4yptpsgh1ydov1x3mjy04nd3qftira4" xml:space="preserve">Real Monasterio de San Juan de la Peña, Huesca, España, 2023-01-05, DD 48-50 HDR.jpg</text>
      <sha1>4yptpsgh1ydov1x3mjy04nd3qftira4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Шаблон:Potd/2025-07-3 (cv)</title>
    <ns>10</ns>
    <id>126117</id>
    <revision>
      <id>857459</id>
      <timestamp>2025-06-29T18:22:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ymblanter</username>
        <id>7764</id>
      </contributor>
      <comment>Ҫӗнӗ страница: «Апсида верхней церкви монастыря Сан-Хуан-де-ла-Пенья, Уэска, Арагон, Испания»</comment>
      <origin>857459</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="138" sha1="mxy6p0u1ckekpzzinyjqbkg6onkvrb6" xml:space="preserve">Апсида верхней церкви монастыря Сан-Хуан-де-ла-Пенья, Уэска, Арагон, Испания</text>
      <sha1>mxy6p0u1ckekpzzinyjqbkg6onkvrb6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Çĕре кĕртӳ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>126118</id>
    <revision>
      <id>857462</id>
      <timestamp>2025-06-30T06:13:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ellodanis5</username>
        <id>17302</id>
      </contributor>
      <comment>Ҫӗнӗ страница: «:{{çавăн пекех|Пытару}} :{{ан арпаштарăр|Пытару|Пытарупа}}  {{Пĕлтерĕшсем}} [[Ӳкерчĕк:Funeral of Alexander Solzhenitsyn-2.jpg|мини|[[Солженицын Александр Исаевич|А. И. Солженицына]] пытарни, 2008-мĕш çул.]] '''Çĕре кĕртÿ''', çавăн пекех '''ингумаци''' —  [[виле|вилнĕ]] [[çын]]нăн кĕлеткине  ...»</comment>
      <origin>857462</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1360" sha1="hr3275en9htu9cbxoiacjzzcbyqskth" xml:space="preserve">:{{çавăн пекех|Пытару}}
:{{ан арпаштарăр|Пытару|Пытарупа}}

{{Пĕлтерĕшсем}}
[[Ӳкерчĕк:Funeral of Alexander Solzhenitsyn-2.jpg|мини|[[Солженицын Александр Исаевич|А. И. Солженицына]] пытарни, 2008-мĕш çул.]]
'''Çĕре кĕртÿ''', çавăн пекех '''ингумаци''' —  [[виле|вилнĕ]] [[çын]]нăн кĕлеткине  [[Çĕр]]е (Çĕр ăшне) вырнаçтарни.

== Çавăн пекех ==
* [[Эксгумаци]]
* [[Террамаци]]
* [[Скудельница]]

== Асăрхавсем ==
{{Асăрхавсем}}

== Каçăсем ==
{{Навигаци|Портал=|Викитека = Похороны}}
* {{БРЭ|автор=Е. С., М. А. Членов (иудаизм), В. О. Бобровников (ислам)|2=26|3=520|статья=Погребение|ссылка=https://old.bigenc.ru/ethnology/text/3148753|архив=https://web.archive.org/web/20230103231621/https://bigenc.ru/ethnology/text/3148753|архив дата=2023-01-03}}

{{Тулаш каçăсем}}

[[Категори:Йăла-йĕрке тата ритуал]]
[[Категори:Чинопоследования]]
[[Категори:Йăласемпе ритуалсем]]
[[Категори:Вилĕм]]</text>
      <sha1>hr3275en9htu9cbxoiacjzzcbyqskth</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ĕлĕкхи чăваш тĕнĕн палăкĕсем (кĕнеке)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>126119</id>
    <revision>
      <id>857464</id>
      <timestamp>2025-06-30T07:00:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ellodanis5</username>
        <id>17302</id>
      </contributor>
      <comment>Ҫӗнӗ страница: «{{Пĕлтерĕшсем|Ĕлĕкхи чăваш тĕнĕн палăкĕсем}} '''Ĕлĕкхи чăваш тĕнĕн палăкĕсем''' ([[Венгри чĕлхи|венгрла]] ''A csuvas ösvallas emlćkei'') — Дюла Месарош венгрла çырнă, 1909-мĕш çулта Будапештра пичетлесе кăларнă кĕнеке, ăслав ĕçĕ.  == Вуламалли == * Mészáros, Gyula (1883-1957). A csuvas ősvallás e...»</comment>
      <origin>857464</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2495" sha1="4x2a2xbzhj2ml3sl5r18120mk8w28d2" xml:space="preserve">{{Пĕлтерĕшсем|Ĕлĕкхи чăваш тĕнĕн палăкĕсем}}
'''Ĕлĕкхи чăваш тĕнĕн палăкĕсем''' ([[Венгри чĕлхи|венгрла]] ''A csuvas ösvallas emlćkei'') — Дюла Месарош венгрла çырнă, 1909-мĕш çулта Будапештра пичетлесе кăларнă кĕнеке, ăслав ĕçĕ.

== Вуламалли ==
* Mészáros, Gyula (1883-1957). A csuvas ősvallás emlékei czímű nagyobb tanulmányom bevezető része / Mészáros Gyula.	Budapest : Franklin Társulat, 1909
* Емельянов А. И. (филолог) [http://elbib.nbchr.ru/lib_files/0/ioaie_0_0000111.pdf Памятники старой чувашской веры. (A csuvas ösvallas emlćkei).] Д-р Дюло Месарош. Будапешт. 1909 г. [Рец.], Доложено в общ. собр. О-ва а.и.э. в заседании 25 нояб. 1912 г. / [А.И. Емельянов]. — Казань : типо-лит. Имп. ун-та, 1913. — 20 с.; 23.
* Месарош, Д. Памятники старой чувашской веры / Дюла Месарош; Редакторы: Димитриев В. Д., доктор исторических наук, профессор, Хузангай А. П., кандидат филологических наук, профессор, Перевод с венгерского: Дмитриева Ю., кандидат филологических наук. – Чебоксары: Чувашский государственный институт гуманитарных наук, 2000. – 360 c. – ISBN 5-87677-017-5
* Магницкий, Василий Константинович (1839-1901). [https://www.prlib.ru/item/426961 Материалы к объяснению старой чувашской веры : собраны в некоторых местностях Казанской губернии В. Магницким, членом-сотрудником Казанского общества археологии, истории и этнографии.] - Казань : Тип. Имп. ун-та, 1881. -VI, 268 с. ; 24 см.
* Денисов П. В. [http://библиотека.сувары.рф/books/dyenisov_p._v._ryeligioznihye_vyerovaniya_chuvash_byez_35_36_93_94.pdf Религиозные верования чуваш.] Чебоксары, 1959.  

[[Категори:Ĕлĕкхи чăваш тĕнĕн палăкĕсем]]</text>
      <sha1>4x2a2xbzhj2ml3sl5r18120mk8w28d2</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>857465</id>
      <parentid>857464</parentid>
      <timestamp>2025-06-30T07:03:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ellodanis5</username>
        <id>17302</id>
      </contributor>
      <origin>857465</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2569" sha1="bow5oh4k3lafcyn02uv2loan24yv5ez" xml:space="preserve">{{Пĕлтерĕшсем|Ĕлĕкхи чăваш тĕнĕн палăкĕсем}}
'''Ĕлĕкхи чăваш тĕнĕн палăкĕсем''' ([[Венгри чĕлхи|венгрла]] ''A csuvas ösvallas emlćkei'') — Дюла Месарош венгрла çырнă, 1909-мĕш çулта Будапештра пичетлесе кăларнă кĕнеке, ăслав ĕçĕ.

== Вуламалли ==
* Mészáros, Gyula (1883-1957). [https://real-eod.mtak.hu/4420/1/MTA_Konyvek_AnthropO532_000879510.pdf A csuvas ősvallás emlékei czímű nagyobb tanulmányom bevezető részeъ] / Mészáros Gyula.	Budapest : Franklin Társulat, 1909
* Емельянов А. И. (филолог) [http://elbib.nbchr.ru/lib_files/0/ioaie_0_0000111.pdf Памятники старой чувашской веры. (A csuvas ösvallas emlćkei).] Д-р Дюло Месарош. Будапешт. 1909 г. [Рец.], Доложено в общ. собр. О-ва а.и.э. в заседании 25 нояб. 1912 г. / [А.И. Емельянов]. — Казань : типо-лит. Имп. ун-та, 1913. — 20 с.; 23.
* Месарош, Д. Памятники старой чувашской веры / Дюла Месарош; Редакторы: Димитриев В. Д., доктор исторических наук, профессор, Хузангай А. П., кандидат филологических наук, профессор, Перевод с венгерского: Дмитриева Ю., кандидат филологических наук. – Чебоксары: Чувашский государственный институт гуманитарных наук, 2000. – 360 c. – ISBN 5-87677-017-5
* Магницкий, Василий Константинович (1839-1901). [https://www.prlib.ru/item/426961 Материалы к объяснению старой чувашской веры : собраны в некоторых местностях Казанской губернии В. Магницким, членом-сотрудником Казанского общества археологии, истории и этнографии.] - Казань : Тип. Имп. ун-та, 1881. -VI, 268 с. ; 24 см.
* Денисов П. В. [http://библиотека.сувары.рф/books/dyenisov_p._v._ryeligioznihye_vyerovaniya_chuvash_byez_35_36_93_94.pdf Религиозные верования чуваш.] Чебоксары, 1959.  

[[Категори:Ĕлĕкхи чăваш тĕнĕн палăкĕсем]]</text>
      <sha1>bow5oh4k3lafcyn02uv2loan24yv5ez</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>857468</id>
      <parentid>857465</parentid>
      <timestamp>2025-06-30T07:45:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ellodanis5</username>
        <id>17302</id>
      </contributor>
      <origin>857468</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3121" sha1="a7918zm5qrx1vchwnf0intexy48s3zd" xml:space="preserve">{{Пĕлтерĕшсем|Ĕлĕкхи чăваш тĕнĕн палăкĕсем}}
'''Ĕлĕкхи чăваш тĕнĕн палăкĕсем''' ([[Венгри чĕлхи|венгрла]] ''A csuvas ösvallas emlćkei'') — Дюла Месарош венгрла çырнă, 1909-мĕш çулта Будапештра пичетлесе кăларнă кĕнеке, ăслав ĕçĕ.

== Вуламалли ==
* Mészáros, Gyula (1883-1957). [https://real-eod.mtak.hu/4420/1/MTA_Konyvek_AnthropO532_000879510.pdf A csuvas ősvallás emlékei czímű nagyobb tanulmányom bevezető részeъ] / Mészáros Gyula.	Budapest : Franklin Társulat, 1909
* Емельянов А. И. (филолог) [http://elbib.nbchr.ru/lib_files/0/ioaie_0_0000111.pdf Памятники старой чувашской веры. (A csuvas ösvallas emlćkei).] Д-р Дюло Месарош. Будапешт. 1909 г. [Рец.], Доложено в общ. собр. О-ва а.и.э. в заседании 25 нояб. 1912 г. / [А.И. Емельянов]. — Казань : типо-лит. Имп. ун-та, 1913. — 20 с.; 23.
* Месарош, Д. Памятники старой чувашской веры / Дюла Месарош; Редакторы: Димитриев В. Д., доктор исторических наук, профессор, Хузангай А. П., кандидат филологических наук, профессор, Перевод с венгерского: Дмитриева Ю., кандидат филологических наук. – Чебоксары: Чувашский государственный институт гуманитарных наук, 2000. – 360 c. – ISBN 5-87677-017-5
* Магницкий, Василий Константинович (1839-1901). [https://www.prlib.ru/item/426961 Материалы к объяснению старой чувашской веры : собраны в некоторых местностях Казанской губернии В. Магницким, членом-сотрудником Казанского общества археологии, истории и этнографии.] - Казань : Тип. Имп. ун-та, 1881. -VI, 268 с. ; 24 см.
* Денисов П. В. [http://библиотека.сувары.рф/books/dyenisov_p._v._ryeligioznihye_vyerovaniya_chuvash_byez_35_36_93_94.pdf Религиозные верования чуваш.] Чебоксары, 1959.
* Г.М. МАТВЕЕВ. [http://elbib.nbchr.ru/lib_files/0/kkni_0_0001309.pdf ЯЗЫЧЕСКИЕ ВЕРОВАНИЯ, ТРАДИЦИИ, ОБРЯДЫ И ОБРАЗ ЖИЗНИ НАШИХ ПРЕДКОВ]. Чебоксары 2003 
* Салмин Антон Кириллович. Праздники, обряды и верования чувашского народа. Научный редактор член-корреспондент РАН С.А. Арутюнов. – Чебоксары: Чуваш. кн. изд-во, 2016. – 688 с., цв. илл.


[[Категори:Ĕлĕкхи чăваш тĕнĕн палăкĕсем]]</text>
      <sha1>a7918zm5qrx1vchwnf0intexy48s3zd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ҫывӑх Тухӑҫ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>126120</id>
    <redirect title="Малти Хĕвелтухăç" />
    <revision>
      <id>857471</id>
      <timestamp>2025-06-30T08:09:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Max Tenche</username>
        <id>25572</id>
      </contributor>
      <comment>[[Малти Хĕвелтухăç]] ҫине куҫарни</comment>
      <origin>857471</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="45" sha1="fakgeztxbiw9r4yzwnf55fhgdi4nzmw" xml:space="preserve">#redirect [[Малти Хĕвелтухăç]]</text>
      <sha1>fakgeztxbiw9r4yzwnf55fhgdi4nzmw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Месарош, Дьюла</title>
    <ns>0</ns>
    <id>126121</id>
    <revision>
      <id>857475</id>
      <timestamp>2025-06-30T09:14:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ellodanis5</username>
        <id>17302</id>
      </contributor>
      <comment>Ҫӗнӗ страница: « '''Месарош, Дьюла''' (кунта ''Дьюла'' тени ята, ''Месарош'' тени хушамата пĕлтерет; {{lang-hu|Mészáros Gyula}}; [[1883]], [[:hu:Szakcs|Сакч]], [[Австро-Венгри]] — [[1957]], [[Нью-Йорк]]) — «Ĕлĕкхи чăваш тĕнĕн палăкĕсем» кĕнеке авторĕ, Венгри этнографĕ, антропологĕ тата фольклорçи.  == Çавăн...»</comment>
      <origin>857475</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2239" sha1="lxoigrkt22ffrlyzyx7hjxs74uo2i7t" xml:space="preserve">
'''Месарош, Дьюла''' (кунта ''Дьюла'' тени ята, ''Месарош'' тени хушамата пĕлтерет; {{lang-hu|Mészáros Gyula}}; [[1883]], [[:hu:Szakcs|Сакч]], [[Австро-Венгри]] — [[1957]], [[Нью-Йорк]]) — «Ĕлĕкхи чăваш тĕнĕн палăкĕсем» кĕнеке авторĕ, Венгри этнографĕ, антропологĕ тата фольклорçи. 
== Çавăн пекех ==
* [[Ĕлĕкхи чăваш тĕнĕн палăкĕсем (кĕнеке)]]
== Асăрхавсем ==
{{Асăрхавсем}}

== Литература ==
* Емельянов А. И. Д-р Дюла Месарош. Памятники старой чувашской веры, Будапешт, 1909: [Рецензия]// Известия Общества археологии, истории и этнографии при Императорском Казанском университете. — 1913. — Т. 28, вып. 6. — С. 566—584.
* Матвеев Г. Б. Дюла Месарош — исследователь верований, праздников и обрядов чувашей (к 125-летию со дня рождения)// Взаимодействие традиционных и инновационных процессов в социокультурной сфере: Материалы межрегиональной научно-практической конференции/ Чуваш. гос. ин-т культуры и искусств. — Чебоксары, 2009. — С. 116—121.

== Каçăсем ==
* [http://dka.oszk.hu/kereses/keres_cedulaelem.php?kulcsszo=bask%EDrok Фотографии Д. Месароша]
* {{ЭБЭ2013|2-statya/16489-mesarosh-dyula.html|Месарош Дьюла|автор=Кучумов И. В.}}
* [http://gov.cap.ru/hierarhy_cap.asp?page=./86/3743/3437 Месарош Д. «Памятники старой чувашской веры»]
{{Внешние ссылки}}

[[Категори:Этнографы Венгри этнографĕсем]]
[[Категори:Венгри ориенталисчĕсем]]
[[Категори:Венгри фольклорçисем]]</text>
      <sha1>lxoigrkt22ffrlyzyx7hjxs74uo2i7t</sha1>
    </revision>
  </page>
</mediawiki>