Википеди cvwiki https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%C4%95%D0%BF_%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%86%D0%B0 MediaWiki 1.45.0-wmf.7 first-letter Медиа Ятарлă Сӳтсе явасси Хутшăнакан Хутшăнаканăн канашлу страници Википеди Википеди сӳтсе явмалли Ӳкерчĕк Ӳкерчĕке сӳтсе явмалли MediaWiki MediaWiki сӳтсе явмалли Шаблон Шаблона сӳтсе явмалли Пулăшу Пулăшăва сӳтсе явмалли Категори Категорине сӳтсе явмалли TimedText TimedText talk Модуль Обсуждение модуля Event Event talk 0 11809 857516 851442 2025-07-01T23:07:38Z FireDragonValo 30195 Changed colors of the Canadian flag to the Pantone version as recommended by the government of Canada. 857516 wikitext text/x-wiki {{Патшалăх |ChNm = Канада |NationName = Canada |FlagTitle = [[Канада ялавĕ]] |PicFlag = [[Ӳкерчĕк:Flag of Canada (Pantone).svg|125px]] |LctCn = [[Ӳкерчĕк:Canada_(orthographic_projection).svg|250px]] |CoA = [[Ӳкерчĕк:Royal Coat of arms of Canada.svg|125px]] |CoATitle = [[Канада гербĕ]] |LNGs = [[акăлчан чĕлхи|акăлчан]], [[франци чĕлхи|франци]] |CapCn = [[Оттава]] |BigCity = [[Торонто]], [[Монреаль]], [[Ванкувер]], [[Калгари]], [[Оттава]] |TitleGl = Королева |PrezName = [[Чарльз III]] |MinList = Генерал-губернатор<br />Ерөнхий сайд |MName = Мэри Саймон<br /><br />Марк Карни |SqNumb = 2 |SqAll = 9 984 670 |YearP = 2010 |NasPop = 34 051 447 |NasPlot = 3.4 |NasNum = 21 |Valuta = [[Канада долларĕ]] |GTOt = -3,30 |GTDo = -8 |GimnName = [[Канада гимнĕ|«O Canada!»]] |Domen = .ca |Tel = +1 }} '''Канада''' ({{lang-en|Canada}} {{Audio-IPA|En-ca-Canada.ogg|[ˈkænədə]}}; {{lang-fr|Canada}} {{Audio-IPA|Fr-Canada.ogg|[kanadɑ]}}) — [[Çурçĕр Америка|Çурçĕр Америкăри]] патшалăх, территории шучĕпе тĕнчере иккĕмĕш ([[Раççей]] хыççăн) вырăнта шутланать. == Тавралăхĕ == Çĕрĕсем [[Атлантика океанĕ|Атлантика]], [[Лăпкă океан|Лăпкă]] тата [[Çурçĕр Пăрлă океан|Çурçĕр Пăрлă]] океан шывĕсем çине тухаççĕ, кăнтăрпа çурçĕр-анăçра [[АПШ]]-па чикĕ тытать. == Политика тытăмĕ == Парламентлă система, федераллă конституциллĕ монархи. Канада икĕ чĕлхеллĕ тĕрлĕ культурăллă çĕршыв, акăлчан тата франци чĕлхисем официаллă статусне федераци шайĕнче çирĕплетнĕ. [[Технологи]] енчен аталаннă Канадăна нумай отраслĕллĕ экономикă никĕслет. Çутçанталăкĕн управĕсемпе пуян çĕршыв сутă-илӳпе хăйĕн хăватне хăпартать, АПШ-па тачă çыхăну тытать. Канада паянкун франци чĕлхиллĕ [[Квебек]] тата акăлчан чĕлхиллĕ 9 провинцисенчен («акăлчанлă Канада») тытăнса тăрать. Акăлчан чĕлхиллĕ провинцисем хушшинче тухăçри Нью-Брансуик çеç пĕртен-пĕр официаллă икĕ чĕлхеллĕ провинци шутланать. == Халăх йышĕ == == Истори == Канада британи виçĕ колонийĕсен пĕрлĕхĕнчен пуçланса кайнă (Çĕнĕ Франци тапхăрĕнче вĕсем франци колонийĕсем пулнă). Çак конфедераци шутне ун чухне 10 провинципе 3 территори кĕнĕ. Канада хăйĕн ирĕклĕхне Пĕрлешĕннĕ Патшалăхран [[1867]] — [[1982]] çулсем хушшинче лăпкă калаçса çĕнтерсе илнĕ. == Экономика == Ввп динамики 1992-2009 ҫулсенче, 1992 ҫул шайӗнчи процентсенче Пысӑк саккӑрсем. Канада халӑх чунне пысӑк тупӑш кӳрекен тӗнчери чи пуян ҫӗршывсенчен пӗри шутланать тата экономика пӗр-пӗринпе килӗштерсе ӗҫлессине, аталанӑвне (ОЭР) тата Пысӑк семерка организацийӗн членӗ пулса тӑрать. Иртнӗ ӗмӗрте ял хуҫалӑх промышленноҫне тата пулӑшу ӗҫӗсен секторне туса илекен производство ӳсӗмӗ ытларах ял хуҫалӑх промышленноҫне тата хула тулашне туса хунӑ. Ытти аталаннӑ ҫӗршывсенчи пекех, канадӑри экономикӑра пулӑшу сферисем ытларах, унта ӗҫлекен каникулсенчен виҫӗ пайне яхӑн пайне йышӑннӑ. 2010 ҫулта канадӑра пулӑшу ӗҫӗсен сферинче 39% йышӑннӑ, промышленноҫ производствин сферинче — 10% тата 1% ял хуҫалӑхӗнче (пӗтӗм халӑх йышӗнчен). Канадӑри статистика статистикинче 1960 ҫулта палӑртнӑ тӑрӑх, 1940 ҫулта Канадӑри ял хуҫалӑхӗнче ӗҫлекен хӑй валли тата ытти тӑхӑр ҫын валли ҫителӗклӗ апат-ҫимӗҫ лартнӑ, 1960 ҫулта вара вӑл хӑй валли тата ҫирӗм икӗ ҫын валли ҫителӗклӗ апат-ҫимӗҫ тунӑ. 2010 ҫулта Канадӑри пӗр ял хуҫалӑх ӗҫченӗ 100 ҫынна тӑрантарнӑ, вӑл шутра хӑйне те<ref>[https://visasam.ru/oformlenie/usacanada/rabochaya-visa-v-kanadu.html Канадӑра рабочисем виза илесси]</ref>. Хӑйӗн чӗр секторӗ питӗ кирлӗ пулнӑран аталаннӑ ҫӗршывсем хушшинче Канада шутланать, унта вӑрман хатӗрлесси тата нефть промышленноҫӗ чи пӗлтерӗшлӗ отрасль шутланать. Канадӑн экономики хутӑшса каять; Неeritage Foundation индексӗ АПШРАН сахалрах экономика ирӗклӗхӗн степенӗ, анчах та хӗвеланӑҫ европӑри ҫӗршывсенчен чылай пысӑкрах. == Асăрхавсем == {{асăрхавсем}} {{Çурçĕр Америка}} {{G20}} [[Категори:Çурçĕр Америкăри патшалăхсем]] 7ug5zngphe5gc1pug1g8etymtvzwndn 10 20268 857515 219864 2025-07-01T23:04:45Z FireDragonValo 30195 Changed colors of the Canadian flag to the Pantone version as recommended by the government of Canada. 857515 wikitext text/x-wiki [[Ӳкерчĕк:Flag of Canada (Pantone).svg|border|{{{1|22px}}}|Канада ялавĕ]]<noinclude> [[Категори:Шаблонсем:Патшалăхсен ялавĕсем|Канада]] </noinclude> a9npx5xhjsrpi7aek3l44e1u2p1w1xx 0 59196 857512 857447 2025-07-01T17:01:51Z Ellodanis5 17302 857512 wikitext text/x-wiki {{Юрă |Ячĕ = Вăрмана кĕнĕ чух савăнса кĕр |Хуплашка = |Шăрантаракан = "Çавал" ансамбль, "Ялар" ансамбль, Алексей Шадриков, Алексей Московский тата ыттисем |Альбом = паллă мар |Кăларнă = паллă мар |Çырнă = паллă мар |Жанр = лирикăлла [[юрă]] |Вăрăхлăх = |Лейбл = |Автор = [[фольклор|фольклорла]] [[хайлав]] (авторĕ паллă мар, анчах та ăна тутарсенчен йышăнма пултарнă: Сара Садыкова мусăкĕ; сăвви вара чат чăвашла: тутарсенчен илни нимех те çук темелле) |Продюсер = паллă мар |Унченхи = |Номер1 = |Номер2 = |Çитесси = |Номер3 = }} [[File:-i---i- (50370631647).jpg|thumb|295px|Вăрмана кĕнĕ чух савăнса кĕр!]] '''Вăрмана кĕнĕ чух савăнса кĕр''' — [[XX ĕмĕр]] вĕçĕнче, [[XXI ĕмĕр]]те [[чăвашсем]] хушшинче анлă сарăлнă [[юрă|юрăсенчен]] пĕри. Кам ăсталани, [[текст]] тата [[кĕвĕ]] [[вăхăт]] иртнĕ майăн еплерех аталанса пыни паллă. мар. Эппин, ку [[хайлав|хайлава]] [[фольклор]] палăрăмĕ темелле. [[Тутарсем]] ку юрра [[Садыкова Сара Гарифовна|Сара Садыкова]] композитор ([[1906]]-[[1986]]) тата Ахмет Рашитов поэт ([[1936]] çур.) çырнă тесе шутлаççĕ<ref>[http://erlar.ru/node/379 Беренче мәхәббәт (беренче вариант)]</ref>. "Халăх юрри" текенсем те пур<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=V2sYGMHOCoo « Беренче мэхэббэт ». Татарская народная песня] </ref>. Çапла вара "Вăрмана кĕнĕ чух савăнса кĕр" [[хайлав]] [[кавер-верси]], [[ремейк]] йышши [[пулăм]]сене çывăх тăрать теме пулать. == Юррăн тексчĕ пирки == Тетелте "Вăрмана кĕнĕ чух савăнса кĕр" юррăн тексчĕсем пур<ref>[http://iomedia.ru/чăваш_халăх_юрри/вăрмана_кĕнĕ_чух_çавал/ Чăваш халăх юрри – Вăрмана кĕнĕ чух (Çавал).]</ref><ref>[https://new.vk.com/topic-15251719_22415167?post=2265 Виктор Яковлев 22 фев 2016 в 22:50]</ref>. [[Фольклор]] пулнăран çав текстсенчен нихăшне те [[Тĕп текст (текстологи)|канонланă]] япала темелле мар. Ытти вариантсене илес пулсан, уйрăмах юррăн пуçламăшĕ кăсăклă. Ытларах чухне — "Вăрмана кĕнĕ чух '''шăхăрса''' кĕр" теççĕ. Анчах та "Вăрмана кĕнĕ чух '''юрласа''' кĕр" тени те пур<ref>[http://gov.cap.ru/Publication.aspx?gov_id=75&id=2560365 Публикации » Вăрмана кĕнĕ чух юрласа кĕр. Ç.ЛИДИ. Пуянкасси ялĕ.]</ref>. [[Петĕр Яккусен]] [[сăвăç|сăвăçăн]] пĕр хайлавĕнче вара, [[Хусанкай Атнер Петрович|Атнер Хусанкая]] халалланăскерте, "Вăрмана кĕнĕ чух '''савăнса''' кĕр" тенĕ. {{Цитата пуçламăшĕ}} <poem> Сарлака-и кунçулăмăр сакĕ? Ан шарла, курăнать, ав, ĕшне. Вăрмана кĕнĕ чух — савăнса кĕр, Илсе кĕр пурăну савăшне.<ref>Яккусен, Петĕр. "Сарлака-и кунçулăмăр сакĕ..." — Ялав, [[1988]], 5№, çу (май). — 12 С.</ref> </poem> {{Цитата вĕçĕ}} Ахăртнех, çакна чи ăнăçлă вариант темелле пуль (Чăваш Республикин тата Раççей Федерацийĕн культурăн тава тивĕçлĕ ĕçлевçи [[Борисов Геннадий Арсентьевич|Геннадий Борисов]] çинчен çырнă статьяра та çав вариантах асăннă<ref name="ЕЕ">Смирнова В., [http://елчекен.рф/2020/07/13/турa-панa-пултарулaх/ ТУРĂ ПАНĂ ПУЛТАРУЛĂХ] — Елчĕк ен хаçат, 13.07.2020</ref>). Вара эпир статьяра пăхса тухакан юррăн пуçламăшĕ ак çапла курăнать: {{Цитата пуçламăшĕ}} <poem> Вăрмана кĕнĕ чух савăнса кĕр, Сарă кайăк тăтăр шăхăрса... </poem> {{Цитата вĕçĕ}} Калас пулать, "сарă кайăк тăтăр '''тĕлĕнсе'''..." текен вариант та пур<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=EP2Cry2YexI Валерий Раштавăн «Шухăша вĕçтереймĕн çилпе» кĕнеке куравĕ] — 38:00 хыççăн пăхмалла.</ref>. Юррăн "канона çывăх" тексчĕ (сăвви): {{Цитата пуçламăшĕ}} <poem> {{columns-list|3| Вăрмана кĕнĕ чух савăнса кĕр, Сарă кайăк тăтăр шăхăрса Савни, вăййа тухсан, лăпкăн çÿрĕ Çĕнĕ хĕру тăтăр сăнаса. Хĕрлĕ çырлийĕсем пиçсессĕн те, Хура çырли часах пиçес çук Савни, эсĕ мана мансасăн та, Эпĕ сана нихçан манас çук. Манас çук пирвайхи юратăва Манас çук пирвайхи каçсене Пирвайхи юрату аса килсен Ик куçăмран куççуль тăкăнать Сад пахчи, сад пахчи, сад турачĕ, Сад турачĕ çине ан ларăр Кăмăлăра кайсан, чунăр савсан, Çын сăмахе хыççăн ан кайăр. Хĕрлĕ çырлийĕсем пиçсессĕн те, Ăна татса çимен çын пур-ши? Ачаран выляса пĕрле ÿссен, Уйрăлнă чух йĕмен çын пур-ши? }} </poem> {{Цитата вĕçĕ}} [[File:Sara Sadíqova Mäskäw konservatoriäsendä uqığan çaqta 1924.jpg|thumb|Сара Садыкова композитор ([[1906]]-[[1986]]), Ахмет Рашитов ([[1936]]-[[2020]]) сăввипе çырнă «Беренче мэхэббэт» (Пĕрремĕш юрату) юрă авторĕ. Чăвашсем хушшинче ку юрă «Вăрмана кĕнĕ чух савăнса кĕр...» ятпа тата урăхларах текстпа сарăлнă]] Кунти виççемĕш тата тăваттамĕш куплетсем хушшине ак çак йĕркесене кĕртсе хуни тĕл пулать<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=-Nc1GBRn384 "Çавал" ушкăн - Вăрмана кĕнĕ чух (Чăваш халăх юрри)]</ref>: {{Цитата пуçламăшĕ}} <poem> Каçас тенĕ пулсан каçми пурччĕ — Юлас терĕм çыран ку енне. Каяс тенĕ пулсан каччи пурччĕ — Кĕтес терĕм çарти савнине. </poem> {{Цитата вĕçĕ}} "Канонла" текен текста ку йĕркесене мĕншĕн кĕртменнине ăнланма пулать: "çар" пирки калани çапах та юрра вĕтетсе ярать, анлă курăмран уйрăмми патне илсе пырать. == Юррăн кунçулĕ == Юррăн кунçулĕ уçăмлах мар. [[1960]]-мĕш çулсен вĕçĕнче çуралнă пуль теме пулать<ref>Çак йĕкресене çыраканĕ, калăпăр, ку юрра чи малтан [[1972]]-мĕш çулхи çуркунне Патăрьел районĕнчи шкул ачисен туризм енĕпе ирттернĕ ĕçпулăмĕнче, Шăхаль вăрманĕнчи Хуравай таврашĕнче, илтнĕ. Çав тери пысăк фурор пулнă: çĕрле, кăвайт умĕнче, тахăш шкул ячĕпе килнĕ çамрăксем купăс кĕвви майăн юрлаççĕ...</ref>. Хăшпĕр хыпарсем тăрăх, авторĕ [[Елчĕк районĕ|Елчĕк районĕнчи]] [[Патреккел]]ти халăх хорĕн ертÿçи Геннадий Борисов текенсем те пур<ref name="ЕЕ"/>. Сăмахран, Йĕпреç районĕнчи Çăкалăх ялĕнчи концертра кун пирки Полина Борисова та пĕлтерет<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=bVTt_3u00qo Çăкалăх. Чăваш паттăрне халаланă концерт.] — 8:20 хыççăн пăхмалла.</ref>. Тен, тĕрлĕ çăлкуçсене шута илсен, кÿнтеленсемпе калаçсан, чăнлăх патне çывхарма май килĕ. Халлĕхе вара Геннадий Арсентьевич Борисова çак юрра чăвашсем хушшинче сарас тĕлĕшпе палăрнă çын пек курмалла. === Тутарла вариантсем === [[File:Белая в Ишимбае.jpg|thumb|left|[[Шурă Атăл]] [[Ишимбай]] тĕлĕнче]] Çак хайлавăн кĕввипе юрлакан юрăсем тутарсем хушшинче те пур. Сăмахран, [[Сергач]] [[мишер|мишерĕсен]] хушшинче. Ăçтан лекнĕ вăл вĕсен хушшине — каллех паллă мар. [[Тутарсем]] чăвашсенчен йышăннă-ши, е тепĕр майлă пулнă — ку ыйтусене никамах та тĕпчемен. *[https://www.youtube.com/watch?v=AnScc26eFQ4 Фануза - Беренче мэхэббэт (2009)] *[https://www.youtube.com/watch?v=rqlWd3gOAQg Габдулла Рахимкулов - Беренче мэхэббэт (1993)] *[https://www.youtube.com/watch?v=6m1WGJ_W3qc Ренат Ибрагимов -'Беренче мәхәббәт'] *[https://www.youtube.com/watch?v=4ixCloXBt7o Фларид Минкагиров-Беренче мэхэббэт] *[https://www.youtube.com/watch?v=QGreWiDLc4I Рустам Сарваров и Гольнур - Беренче мэхэббэт (2004)] *[https://www.youtube.com/watch?v=q-___PinXjc Казан егетляре Беренче махэббэт] *[https://www.youtube.com/watch?v=QW9HqiAEQao "Беренче мәхәббәт" Мусфира Галямова] *[https://www.youtube.com/watch?v=QC6znzqi8ow Лилия Муллагалиева - Беренче мэхэббэт] *[https://www.youtube.com/watch?v=qN1TI3odETc Караоке - "Беренче мәхәббәт" Татарча җыр | Татарская песня "Беренче мэхэббэт" KaraTatTv] *[https://www.youtube.com/watch?v=9xrrYu4FpKg БЕРЕНЧЕ МЭХЭББЭТ РАЗБОР ПЕСНИ НА ГАРМОНИ] Мусăк: Сара Садыкова, сăвă: Ахмет Рашитов. {| class="wikitable" |+ !Тутарла !Чăвашла йĕркепĕрлĕх !Чăвашла поэзилле куçару !Паллă мар чĕлхепе<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=HeRXc3WKG0E Беренче мәхәббәт Первая любовь) — комментарисенче.]</ref> |- |'''Беренче мэхэббэт''' :Хәтердә ул тыныч айлы кичләр, :Хәтердә бормалы су юлы. :Онтылмый беренче саф мәхәббәт, :Онтылмый Агыйдел сылуы. ::Ул мине утларда яндырды да, ::Тилмертте аерылу газабы. ::Нигә соң чәчәктәй яшь гомернең ::Кавышу булмады азагы? :Юлларда киртәләр очратсагыз, :Күңелегез булса да яралы, :Сез искә алыгыз яшьли сөйгән, :Беренче яраткан ярларны. | : '''Пĕрремĕш юрату''' :Асăмра лăпкă та уйăхлă каçсем, :Асăмра юхан шывăн кукри. :Манăçмасть малтанхи таса юрату, :Манăçмасть [[Шурă Атăл|Шурă Атăл]] илемĕ. ::Мана вĕри вут хыпса илчĕ те ::Уйрăлу асапĕ ывăнтарчĕ. ::Ма вара ешерен пурнăçра ::Тĕлпулу пулмарĕ каярах? :Çул çинче чăрмавсем тупăнсассăн, :Чун суранĕсем каллах уçăлсассăн, :Аса илĕр яш чухне тус тунă, :Чи малтан юратнă савнисене. | : '''Пĕрремĕш юрату''' :(Халлĕхе текст çук) | : '''<ятне палăртман>''' :Aklımda o sakin aylı geceler :Aklımda kıvrımlı su yolu :Unutulmaz ilk saf temiz sevda :Unutulmaz Ağıydel'in güzelliği ::O beni ateşlerde yandırdı ::Acı çektirdi ayrılış azabı ::Niye çiçek gibi genç ömrün ::Sonucu kavuşma olmadı? :Yollarda çitlere rastlarsanız :Gönülünüz olsa da yaralı :Hatırlayın gençken seven, :İlk sevdiğiniz yarleri |} === Хайлав — юрăçсен репертуарĕнче === Ку юрра чылай юрăç тата ушкăн хăйсен репертуарне кĕртнĕ. Вăл шутра: "Çавал" ушкăн<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=yHkJibypHhI вăрмана кĕнĕ чух...]</ref>, [[Алексей Шадриков]], [[Алексей Московский]], Николай Ключников<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=iLU2uFRD69w Калян Ключников - Вăрмана кĕнĕ чух...]</ref>, Иван Шинжаев, Константин Евруков. == Сара Садыкова тата мĕнле юрăсем çырнă? == Сара Садыкова Ĕпхÿ хули çинчен çырнă чи чаплă юррăн авторĕ, паллах, мусăк енĕпе. * [https://yandex.ru/video/preview/11479508250485505048 Видео Константин Денисов "Уфа каласы ни эчен матур?"/"Чем хороша Уфа?"] (Тата çавăн пекех — https://yandex.ru/video/preview/15426959334610882600). «Вăрмаана кĕнĕ чух...» юррăн кĕвви Сара Садыкова иккенне пĕлме пуçлани чылайранпа ĕнтĕ. «Уфа калассă ни ĕччен маттур» (Ма хитре-ши Уфа хули) юррăн кĕввине те вăлах çырнине пĕлме пуçлани вара нумаях мар. Чи малтан çав юлашки юрра 1980 мĕш çулсенче Патăрьелĕнчи Культура çуртĕнче илтсеччĕ. Тутар йĕкĕчĕ юрларĕ. Сăмах май каласан, «Шăнкрав курăкĕн» тутарла вариантне те (тутарла текстпа) çав концертрах илтнĕччĕ. Хиртипикшиксем юрларĕç. Каярахпа çав тутарла текста юри шыраса та пăхнăччĕ, анчах тупса пулмарĕ. == Асăрхавсем == {{Асăрхавсем}} == Каçăсем == * [https://www.youtube.com/watch?v=jtjvk-9Fw8M А. Васильев - О. Храмова - "Вăрмана кĕнĕ чух..."] * [https://www.youtube.com/watch?v=dCBjX7Ei4vs Надежда Сандркина юрлать] [[Категори:Чăваш культури]] [[Категори:Чăваш юррисем]] [[Категори:Чăваш халăх юррисем]] t2rxmsx9ij0j5lkcxt4i2xs1rcovvce 0 88086 857517 857481 2025-07-02T06:19:02Z Max Tenche 25572 857517 wikitext text/x-wiki {{Taxobox | name = Ҫурупӑтесем | image file = GarnettsGalago CincinnatiZoo.jpg | phylum = | classis = | ordo = | familia = | genus = | species = | subspecies = | latin = Strepsirrhini | wikispecies = | commons = | itis = | ncbi = | range map = }} '''Ҫурупӑтесем''', е айри приматсем, е «йӗпе сӑмсаллӑ» приматсем (лат. Strepsirrhini), — сӗт ҫиекенсен кӗҫӗн [[Приматсем|приматсен]] ушкӑнӗ. Ҫурупӑтесем Африкӑра тата Кӑнтӑр-Хӗвелтухӑҫ Азире, ытларах Мадагаскарта сарӑлнӑ. Йывӑҫсем ҫинче пурӑнаҫҫӗ, ҫӗрле е каҫхине ытларах хастар. == Классификаци == *[[Лемур йышшисем]], ''Lemuridae'' == Вуламалли == * == Каҫӑсем == * [[Категори:Приматсем]] [[Категори:Чĕрчунсем, алфавитпа]] fbs14hw7kg77qrgjw289s6ha919jj5o 0 114831 857518 857478 2025-07-02T06:22:44Z Max Tenche 25572 /* Нарӑс */ 857518 wikitext text/x-wiki {{Çулсем|2024|XX ĕмĕр|XXI ĕмĕр|XXII ĕмĕр}} '''2024 ҫул (икӗ пин те ҫирӗм тӑваттӑмӗш ҫул)''' — [[Кӗркури календарӗ]]пе — [[йӗкӗр ҫул]]. 2024 ҫул [[тунтикун]]ран пуҫланнӑ. Вӑл пирӗн эрӑн 2024-мӗш ҫулӗ. Вӑл 3-мӗш пин ҫулӑн [[XXI ӗмӗр]]ӗн 3-мӗш вун ҫулӑн 4-мӗш ҫулӗ, вӑл [[2020-мӗш ҫулсем|2020-мӗш ҫулсен]] 5-мӗш ҫулӗ. Ку иртнӗ ҫул. [[Чӑваш Республики]]нче вӑл '''[[Экологи]] культурин тата [[ҫутҫанталӑк]]па перекетлӗ усӑ курмалли ҫулталӑк'''<ref>[https://minpriroda.cap.ru/action/activity/2024-god-god-ekologicheskoj-kuljturi-i-berezhnogo ЧР ҫутҫанталӑк министрлӗхӗн сайчӗ]{{Ĕçлемен каçă|date=June 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref><ref>[https://glava.cap.ru/doc/laws/2023/09/04/decree-120 Чӑваш Енӗн Пуҫлӑхӗн указӗ]{{Ĕçлемен каçă|date=January 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>. [[ПНО]] йышӑнӑвӗпе ку ''[[Тӗве]]сен тӗнчери ҫулталӑкӗ''<ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/ru/sections/observances/international-years/|title=Международные годы|date=2015-01-06|publisher=www.un.org|lang=ru|accessdate=2020-01-13|archive-date=2020-01-13|archive-url=https://web.archive.org/web/20200113135546/https://www.un.org/ru/sections/observances/international-years/|url-status=live}}</ref>. [[Белоруси]]ре вӑл килӗшӳ, пултару та пахалӑх ҫулталӑкӗ<ref>{{Cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=_duWFEBChO0|title=Лукашенко объявил 2024-й Годом качества в Беларуси|lang=ru-RU|access-date=2023-09-30}}</ref>. [[Раҫҫей]]ре вӑл этеплӗх, ӳнер, кил-йыш та спорт ҫулталӑкӗ<ref>{{Cite web|url=https://ognov.ru/2024-god-obyavlen-prezidentom-godom-razvitiya-v-rossii/|title=2024 год объявлен президентом годом российской культуры и искусства|lang=ru-RU|last=controlistr|website=ognov.ru|date=2023-09-06|access-date=2023-10-08}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://ria.ru/20231122/semya-1911067078.html|title=Путин объявил 2024 год годом семьи|lang=ru-RU|author=|website=РИА Новости|date=2023-11-21|access-date=2023-11-22|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://tass.ru/sport/19062137|title=Путин поддержал идею возобновления спортивных парадов на Красной площади|website=TACC|access-date=2023-12-17}}</ref>. [[Пӑхӑнман Патшалӑхсен Пӗрлешӗвӗ]]нче вӑл [[ниме]] юхӑмӗн ҫулталӑкӗ<ref>{{Cite web|url=https://www.gosrf.ru/2024-god-stanet-godom-volonterskogo-dvizheniya-v-sng/|title=2024 год станет Годом волонтерского движения в СНГ|lang=ru-RU|first=Галатея|last=Петрова|website=Регионы России|date=2023-06-08|access-date=2023-10-08}}</ref>. == Пулса иртнӗ == === Кăрлач === * [[Кӑрлач, 1]]: ** [[Тури Карабах]] [[Азербайджан]] йышне вӗҫлесе интеграциленӗ, [[Тури Карабах Республики]] пӑрахӑҫ кӑларнӑ<ref>{{Cite web|url=https://www.gazeta.ru/politics/2023/09/28/17653861.shtml|title=Республика Нагорный Карабах прекращает существование. Половина жителей бежали в Армению|lang=ru|website=Газета.Ru|date=2023-09-28|access-date=2023-10-01}}</ref>. ** [[Бразили]] [[ОПЕК+]] йӗркелӗве кӗнӗ<ref>{{Cite web|url=https://www.interfax.ru/business/934125|title=Источник сообщил, что Бразилия присоединится к ОПЕК+ с 2024 года|lang=ru|website=Interfax.ru|date=2023-11-30|access-date=2023-12-01}}</ref>. ** [[Египет]], [[Иран]], [[Пӗрлешӗннӗ Арап Эмирачӗсем]], [[Сауд Аравийĕ]] те [[Эфиопи]] [[БРИКС]]а кĕнĕ<ref>{{Cite web|url=https://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/18574863|title=В БРИКС в 2024 году войдут шесть новых стран|website=TACC|access-date=2023-10-01}}</ref>. ** [[Раҫҫей]]ри [[Чернобыль инкекӗ|Отчуждени зони]] пӑрахӑҫ кӑларнӑ<ref>{{Cite web|url=https://www.rbc.ru/rbcfreenews/642740b89a79477b90634812|title=В России не станет зоны отчуждения|lang=ru|website=РБК|date=2023-04-01|access-date=2023-12-28}}</ref>. ** [[Steam]]-ӗн пулӑшу пултарни [[Windows 7]], [[Windows 8|8]], [[Windows 8.1|8.1]] валли вӗҫленӗ<ref>{{Cite web|url=https://steamcommunity.com/discussions/forum/26/3821910251180452380/|title=Steam перестанет работать на windows 7 :: Русскоязычный Форум|lang=ru|website=steamcommunity.com|access-date=2023-12-31}}</ref>. ** [[Япони тинӗсӗ]]нчи [[Япони тинӗсӗнчи ҫӗр чӗтрени (2024)|ҫӗр чӗтрени]], [[Япони]]ре 7,6-ччен магнитудӑллӑ ҫӗр чӗтрени пулнӑ. 73 ҫын вилнӗ<ref>{{Cite web|url=https://tass.ru/proisshestviya/19670537|title=Число жертв землетрясений в Японии увеличилось до 73|website=TACC|access-date=2024-01-03}}</ref>. ** [[Эфиопи]] [[Сомалиленд]]па [[Бербера]] порчӗн пӗтӗм усӑ курни валли килӗшӳ ҫырнӑ. Тата, Эфиопи Сомалилендӗн никамран пӑхӑнманлӑхне йышӑнчӗ, вӑл пӗрремӗш ҫӗр-шыв куна тунӑ пулса тӑнӑ<ref>{{Cite web|url=https://www.reuters.com/world/africa/landlocked-ethiopia-signs-pact-use-somalilands-red-sea-port-2024-01-01/|title=Ethiopia signs pact to use Somaliland's Red Sea port|website=Reuters|access-date=2024-01-13}}</ref>. * [[Кӑрлач, 2]]: ** [[Корей Республики]]нчи 3 уйӑх [[Корей Республикинчи Парламент суйлавӗсем (2024)|парламент суйлавӗсен]]ччен [[Тобуро Демократи партийӗ]]н пуҫлӑхӗ [[Ли Джэмён|Ли Чжэ Мён]] ҫине [[Ли Джэмён ҫине вӗлерме тапӑнни|вӗлерме тапӑнни]] пулнӑ, унӑн мӑйне ҫӗҫӗпе амантнӑ<ref>{{Cite news|title=В Южной Корее совершено покушение на лидера оппозиции|url=https://www.vedomosti.ru/politics/articles/2024/01/02/1013861-v-yuzhnoi-koree-pokushenie|website=Ведомости|access-date=2024-01-04|lang=ru}}</ref>. ** [[Маршалл утравӗсенчи пӗтӗм суйлавсем (2023)|Маршалл утравӗсенче пӗтӗм суйлавӗсем]]: [[Маршалл утравӗсен саккун тӑвакан канашӗ]] [[Хайн Хильда|Хайн Хильдӑна]] президент иккӗмӗш хутпа суйланӑ<ref>{{Cite web|url=https://www.rnz.co.nz/international/pacific-news/505980/hilda-heine-sworn-in-as-president-of-the-marshall-islands|title=Hilda Heine sworn in as President of the Marshall Islands|lang=en-nz|website=RNZ|date=2024-01-03|access-date=2024-01-13}}</ref>. * [[Кӑрлач, 3]] — [[Иран]]ти [[Керман теракчӗ|Керман масарӗнче теракт]] пулнӑ<ref>{{Cite web|url=https://ria.ru/20240103/terakt-1919604739.html|title=Путин выразил властям Ирана соболезнования после теракта в Кермане|lang=ru|first=|last=|website=РИА Новости|date=20240103T1814|access-date=2024-01-13}}</ref>. * [[Кӑрлач, 7]] — [[Бангладешри парламент суйлавӗсем (2024)|Бангладешри парламент суйлавӗсем]] пулнӑ<ref>{{Cite web|url=http://cikrf.ru/news/cec/54382/|title=Андрей Шутов принял участие в международном наблюдении за парламентскими выборами в Народной Республике Бангладеш|website=cikrf.ru|access-date=2024-01-13}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://bdnews24.com/bangladesh/5ps4txfm44|title=Bangladesh Election Commission schedules parliamentary polls for Jan 7|lang=en|first=Senior|last=Correspondent|website=bdnews24.com|access-date=2024-01-13}}</ref><ref>{{Cite news|title=Bangladesh election: PM Sheikh Hasina wins fourth term in controversial vote|url=https://www.bbc.com/news/world-asia-67889387|date=2024-01-07|access-date=2024-01-13|lang=en-GB}}</ref>. * [[Кӑрлач, 8]] — [[Astrobotic Technology]] компанийӗ [[Peregrine (лартмалли модуль)|Перегрин]] коммерци уйӑха лартмалли модулне вӗҫтерсе яни тунӑ. Вӗҫтерсе яни ҫӗнӗ [[Vulcan (ракета-йӑтакан)|Vulcan]] ракета-йӑтакан пулӑшпа тунӑ<ref>{{Cite web|url=https://spacenews.com/vulcan-centaur-launches-peregrine-lunar-lander-on-inaugural-mission/|title=Vulcan Centaur launches Peregrine lunar lander on inaugural mission|lang=en-US|first=Jeff|last=Foust|website=SpaceNews|date=2024-01-08|access-date=2024-01-08}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://tass.ru/kosmos/19686899|title=ULA запустила к Луне ракету Vulcan с модулем Peregrine|website=TACC|access-date=2024-01-08}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.astrobotic.com/astrobotics-peregrine-launches-to-the-moon/|title=Astrobotic’s Peregrine Launches to the Moon|lang=en-US|last=alivia|website=Astrobotic|date=2024-01-08|access-date=2024-01-08}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.nasa.gov/news-release/nasa-science-heads-to-moon-on-first-us-private-robotic-artemis-flight/|title=NASA Science Heads to Moon on First US Private Robotic Artemis Flight - NASA|lang=en-US|access-date=2024-01-08}}</ref>. * [[Кӑрлач, 9]] — [[Los Choneros]] картелӗн лидерӗ тӗрмерен тухса тарнӑран [[Эквадор]] президенчӗ [[Нобоа Даниэль|Даниэль Нобоа]] ҫӗр-шывра черетсӗр лару-тӑру йышӑннӑ<ref>{{Cite web|url=https://www.kp.ru/online/news/5621351/|title=Президент Эквадора Нобоа ввёл режим внутреннего вооружённого конфликта в стране|lang=ru|first=|last=|website=kp.ru|access-date=2024-01-13}}</ref>. * [[Кӑрлач, 11]] — Полици ӗҫлекенӗсемпе салтаксем валли ӗҫ укҫи суса тухнин йӑнӑшӗнчен [[Папуа — Ҫӗнӗ Гвиней]]ри [[Папуа — Ҫӗнӗ Гвинейри йӗркесӗрлӗхсем (2024)|йӗркесӗрлӗхсем]] пур ҫӗр-шыв тӑрӑх сиксе тухнӑ.<ref>{{Cite web|url=https://www.rnz.co.nz/international/pacific-news/506478/at-least-10-dead-after-looting-fires-on-port-moresby-s-darkest-day|title=At least 10 dead after looting, fires on Port Moresby's 'darkest day'|lang=en-nz|website=RNZ|date=2024-01-11|access-date=2024-01-13}}</ref>. * [[Кӑрлач, 12]] — [[АПШ]]па [[Аслӑ Британи]] [[Йемене авиатапӑсем (2024)|Йемене авиатапӑсене]] тума пуҫланӑ та (ӗлӗкхине АПШ ҫакна тума пуҫланӑ)<ref>{{Cite web|url=https://www.nbcnews.com/news/world/us-britain-strikes-houthi-yemen-rcna133576|title=U.S. and Britain launch strikes against Houthi rebel targets in Yemen|lang=en|website=NBC News|date=2024-01-12|access-date=2024-01-13}}</ref>. * [[Кӑрлач, 13]] — [[Китай Республикинчи президент суйлавĕсем (2024)|Тайваньти президент суйлавĕсем]]: [[Лай Циндэ]] 40% сасӑсемпе ҫӗнтернӗ<ref>{{Cite news|title=Taiwan elects Lai Ching-te, from incumbent pro-sovereignty party, as president|first=Helen|last=Davidson|url=https://www.theguardian.com/world/2024/jan/13/taiwan-ruling-partys-lai-ching-te-wins-presidential-election|website=The Guardian|id=0261-3077|date=2024-01-13|access-date=2024-01-13|lang=en-GB}}</ref>. * [[Кӑрлач, 14]] — [[Маргрете II]] [[Дани]]н король хӗрӗ патшаран тухнӑ. [[Фредерик X]] Данин ҫӗнӗ королӗ патшана ларнӑ.<ref>{{Cite web|url=https://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/19661193|title=Королева Дании отречётся от престола 14 января|website=TACC|access-date=2024-01-13}}</ref>. * [[Кӑрлач, 15]]-[[Кӑрлач, 18|18]] — [[Паймак]]ра, [[Пушкӑртстанти протестсем (2024)|Пушкӑртстанти протестсем]]<ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.com/russian/articles/ce9m7p05pe0o|title=В Башкирии сотни людей пришли к суду поддержать активиста, защищавшего шихан Куштау|lang=ru|website=BBC News Русская служба|date=2024-01-15|access-date=2024-01-17}}</ref><ref>{{Cite news|title=Экстремисты под видом экологов: кому нужны были беспорядки в Башкирии|url=https://lenta.ru/articles/2024/01/23/ekstremisty/|website=Lenta}}</ref>. * [[Кӑрлач, 24]] — [[Белгород облаҫӗнчи раҫҫей Ил-76 инкекӗ|Белгород облаҫӗнчи раҫҫей Ил-76 инкекӗ]]. * [[Кӑрлач, 26]] — [[Тувалури парламент суйлавӗсем (2024)|Тувалури парламент суйлавӗсем]]<ref>{{Cite web|url=https://www.npr.org/2024/01/25/1227066448/voting-begins-in-tiny-tuvalu-in-election-that-reverberates-from-china-to-austral|title=Voting begins in tiny Tuvalu in election that reverberates from China to Australia|website=NPR|access-date=2024-01-27}}</ref>. * [[Кӑрлач, 28]] ** [[Буркина-Фасо]], [[Мали]] тата [[Нигер]] [[ЭКОВАС]]-ран тухнӑ<ref>[https://m.gazeta.ru/politics/news/2024/01/28/22209643.shtml?utm_source=yxnews&utm_medium=mobile&utm_referrer=https%3A%2F%2Fdzen.ru%2Fnews%2Fstory%2FBurkina-Faso_Mali_iNiger_vyshli_izEHkonomicheskogo_soobshhestva_Zapadnoj_Afriki--ad52dbc7fb298ecf82b6b6e499b26705 Три страны резко оборвали связь с ECOWAS]</ref>. ** [[Финляндири парламент суйлавӗсем (2024)|Финляндири парламент суйлавӗсем]]<ref>[http://vybor-naroda.rg/vn_exclusive/255673-v-finljandii-neizbezhen-vtoroj-tur-prezidentskih-vyborov.html?utm_source=yxnews&utm_medium=mobile&utm_referrer=https%3A%2F%2Fdzen.ru%2Fnews%2Fsearch%3Ftext%3D В Финляндии неизбежен второй тур президентских выборов]{{Ĕçлемен каçă|date=February 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>. * [[Кӑрлач, 31]] — [[Малайзи]] [[Янг ди-Пертуан Агонг|корольне суйланă]] [[Ибрагим Исмаил|Ибрагим Исмаилӗн]] престолӗнче ларни, татах вӑл [[Джохор|Джохор султанӗ]] пулса тӑнӑ<ref>{{Cite web|url=https://glasnarod.ru/mir/sultan-ibragim-stal-sledujushhim-koroljom-malajzii/|title=Султан Ибрагим стал следующим королём Малайзии|lang=ru-RU|first=|last=|website=Интернет-газета «Глас Народа»|date=2023-10-27|access-date=2024-01-13}}</ref>. === Нарӑс === * [[Нарӑс, 2]] – [[Бишкек]] [[Ӑшӑэлектроцентраль|ӐЭЦ]]ĕнчи шултра авари<ref>{{Cite web|url=https://ria.ru/20240202/kirgiziya-1924943848.html|title=Число пострадавших при аварии на ТЭЦ Бишкека возросло до пяти|lang=ru|first=|last=|website=РИА Новости|date=20240202T0734|access-date=2024-02-05}}</ref>. * [[Нарӑс, 3]] – Тапнине пула [[Лисичанск]]ри ([[ЛХР]] — аннексиленĕ [[Луганск облаҫӗ]]) пекарня ишӗлсе аннӑ, 28 ҫын вилнĕ<ref>{{Cite web|url=https://ria.ru/20240204/lisichansk-1925337904.html|title=В Лисичанске завершили поисковую операцию|lang=ru|first=|last=|website=РИА Новости|date=20240204T1633|access-date=2024-02-05}}</ref>. * [[Нарӑс, 4]] – [[Сальвадорти пӗтӗм суйлавӗсем (2024)|Сальвадорти пӗтӗм суйлавӗсем]]. * [[Нарӑс, 7]] – [[Азербайджан]]ти черетсӗр [[Азербайджанти президент суйлавӗсем (2024)|президент суйлавĕсем]]<ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.com/russian/articles/clle3dl9zy9o|title=В Азербайджане проходят очередные внеочередные выборы|lang=ru|website=BBC News Русская служба|date=2024-02-07|access-date=2024-02-07}}</ref>. Хальхи президент [[Алиев Ильхам|Ильхам Алиев]] çӗнетсе суйланӑ пиллӗкмӗш срок ҫине, уншӑн 92,12% сасӑлакан ҫынсем сасӑ панӑ<ref>{{Cite web|url=https://apnews.com/article/azerbaijan-election-ilham-aliyev-39a3b0811de492afdcc96e2f17b6f797|title=Azerbaijan's Aliyev appears headed to a landslide win in election called after retaking Karabakh|lang=en|website=AP News|date=2024-02-07|access-date=2024-02-08}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://ria.ru/20240211/vybory-1926712011.html|title=Алиев победил на президентских выборах в Азербайджане|lang=ru|first=|last=|website=РИА Новости|date=2024-02-11|access-date=2024-02-11}}</ref>. * [[Нарӑс, 8]]  ** [[Пакистан]]ти [[Пакистанри парламент суйлавӗсем (2024)|парламент суйлавĕсем]]<ref>{{Cite web|url=https://www.dawn.com/news/1785760|title=President, ECP agree on holding elections on February 8|lang=en|first=|last=|website=DAWN.COM|date=2023-11-02|access-date=2024-01-13|archive-date=2024-01-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20240112120521/https://www.dawn.com/news/1785760|url-status=live}}</ref>. Никамран пӑхӑнман политиксен нумайрахӑшӗ — "Тӗрӗслӗхшӗн юхӑм" чарнӑ политика партийӗн хутшӑнаканӗсем Наци ассамблейӗнчи вырӑнсен чылайӑшӗ илнӗ<ref>{{Cite web|url=https://www.ft.com/content/35a6dd5b-2924-40ad-a650-004ec6379e00|title=Imran Khan loyalists win shock victory in Pakistan election|website=www.ft.com|access-date=2024-02-11}}</ref>. ** Иртнӗ [[Бразили]] президенчӗ Жаир Болсонарӑва патшалӑх пӑтӑрмахӗ тума хӑтланнӑшӑн айӑплама арестленӗ<ref>{{Cite web|url=https://t.me/rian_ru/230726|title=РИА Новости|website=Telegram|access-date=2024-02-11}}</ref>. * [[Нарӑс, 10]] – [[Венгри]] президенчӗ [[Новак Каталин|Каталин Новак]] ӗҫлеме вырӑнтан тухнӑ<ref>{{Cite web|url=https://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/19954637|title=Президент Венгрии подала в отставку|website=TACC|access-date=2024-02-11}}</ref>. * [[Нарӑс, 11]] – [[Финлянди]] президент суйлавӗсен иккӗмӗш пайӗ<ref>{{Cite news|title=Финляндии предстоит второй тур президентских выборов|url=https://www.svoboda.org/a/finlyandii-predstoit-vtoroy-tur-prezidentskih-vyborov-/32795413.html|website=Радио Свобода|date=2024-01-28|access-date=2024-02-05|lang=ru}}</ref>. * [[Нарӑс, 12]]—[[Нарӑс, 18|18]] – [[Европа кӗрешӳ чемпионачӗ (2024)|Европа кӗрешӳ чемпионачӗ]] пулнӑ ([[Бухарест]], [[Румыни]])<ref>{{Cite web|url=https://uww.org/event/seniors-european-championships/results|title=Seniors european championships|lang=en|website=uww.org|access-date=2024-02-05}}</ref>. * [[Нарӑс, 14]] – [[Индонези]]ри [[Индонезири президент суйлавӗсем (2024)|президент суйлавĕсем]]. * [[Нарӑс, 15]] – [[Белгород]]а [[2024 ҫулхи нарӑсӑн 15-мӗшӗнчи Белгорода персе тӑни|персе тăни]]. 7 ҫын вилнӗ, 20 ҫын аманнӑ<ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.com/russian/articles/c89n5w2l1yyo|title=Белгород подвергся обстрелу, погибли семь человек, в том числе ребёнок. Что известно|lang=ru|website=BBC News Русская служба|date=2024-02-15|access-date=2024-02-15}}</ref>. * [[Нарӑс, 16]] – [[ЯНАО]]-н [[Харп (хула евӗр посёлок)|Харп]] тӗрминчи Раҫҫей оппозиционерӗ [[Навальный Алексей Анатольевич|Алексей Навальный]] вилчӗ. * [[Нарӑс, 17]] – [[Украина хӗҫпӑшаллӑ вӑйӗсем|УХВ]] [[Авдеевка|Авдеевкӑран]] [[Авдеевка ҫапӑҫӑвӗ (2022—2024)|тухнӑ]]<ref>{{Cite news|title=Ukrainian forces withdraw from Avdiivka to avoid encirclement, army chief says|first=Shaun|last=Walker|url=https://www.theguardian.com/world/2024/feb/16/ukrainian-forces-give-up-some-positions-in-avdiivka-as-russian-assault-continues|website=The Guardian|id=0261-3077|date=2024-02-17|access-date=2024-02-17|lang=en-GB}}</ref>. * [[Нарӑс, 22]] – [[Nova-C]] лартмалли модуль [[АПШ]]-н [[Intuitive Machines]] компани пӗрремӗш коммерци аппарачӗ [[Уйӑх (Ҫӗр ҫулташӗ)|Уйӑхра]] анса ларнӑ<ref>{{Cite news|title=Odysseus spacecraft lands on the moon as Nasa hails ‘giant leap forward’ – as it happened|first=|last=|url=https://www.theguardian.com/science/live/2024/feb/22/nasa-odysseus-moon-landing-intuitive-machines|website=the Guardian|id=0261-3077|date=2024-02-23|access-date=2024-02-25|lang=en-GB}}</ref>. * [[Нарӑс, 23]] – [[Эрмени]], [[де-факто]], хӑйӗн [[Коллективлӗ хӑрушсӑрлӑх килӗшӗвӗн йӗркелӗвӗ|КХКЙран]] хутшӑннине чарнӑ<ref>{{Cite web|url=https://www.kommersant.ru/doc/6532171|title=Секретариат ОДКБ не получал заявлений от Армении о приостановке членства|lang=ru|website=Коммерсантъ|date=2024-02-23|access-date=2024-03-01}}</ref>. * [[Нарӑс, 25]] – [[Беларуҫ]]ри [[Беларуçри парламентр суйлавӗсем (2024)|пӗтӗм сасӑлани кунӗ]]<ref>{{Cite web|url=https://rec.gov.by/ru/election-schedule-ru/view/elections-2024-edg#:~:text=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D0%BD%D1%8B%D0%B9%20%D0%BF%D0%BB%D0%B0%D0%BD%20%D0%BE%D1%80%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D1%85%20%D0%BC%D0%B5%D1%80%D0%BE%D0%BF%D1%80%D0%B8%D1%8F%D1%82%D0%B8%D0%B9%20%D0%BF%D0%BE,%D0%B3%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D1%81%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F%2025%20%D1%84%D0%B5%D0%B2%D1%80%D0%B0%D0%BB%D1%8F%202024%20%D0%B3.|title=Календарь выборов и референдумов {{!}} Русская версия|website=rec.gov.by|access-date=2023-12-26|archive-date=2023-12-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20231227181659/https://rec.gov.by/ru/election-schedule-ru/view/elections-2024-edg#:~:text=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D0%BD%D1%8B%D0%B9%20%D0%BF%D0%BB%D0%B0%D0%BD%20%D0%BE%D1%80%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D1%85%20%D0%BC%D0%B5%D1%80%D0%BE%D0%BF%D1%80%D0%B8%D1%8F%D1%82%D0%B8%D0%B9%20%D0%BF%D0%BE,%D0%B3%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D1%81%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F%2025%20%D1%84%D0%B5%D0%B2%D1%80%D0%B0%D0%BB%D1%8F%202024%20%D0%B3.|url-status=live}}</ref>. * [[Нарӑс, 26]] – [[Венгри]]ри [[Венгрири президент суйлавӗсем (2024)|президент суйлавĕсем]]<ref>{{Cite web|url=https://ria.ru/20240223/prezident-1929155145.html|title=Выборы нового президента Венгрии пройдут 26 февраля|lang=ru|first=|last=|website=РИА Новости|date=2024-02-23|access-date=2024-02-26}}</ref>. [[Шуйок Тамаш|Тамаш Шуйок]]а суйланă<ref>{{Cite web|url=https://magyarnemzet.hu/belfold/2024/02/hamarosan-megvalasztja-az-orszaggyules-az-uj-koztarasagi-elnokot-kovesse-nalunk-eloben|title=Megválasztották Sulyok Tamást köztársasági elnöknek|lang=hu|first=|last=|website=Magyar Nemzet|date=2024-02-26|access-date=2024-03-01}}</ref>. * [[Нарӑс, 29]] – [[Израиль–ХАМАС вӑрҫи]]: [[Газа|Газӑри]] вӑрҫлакан [[Израиль хӳтӗленӳ вӑйӗсем]] [[гуманитарлӑ конвоя атака]] тунӑ. Атакӑна пула 100 ытла [[Палестина]] ҫыннисем вилнӗ. Палестина ҫухату тӳсӗвӗсем 30 пинччен ӳснӗ<ref>{{Cite web |date=2024-02-29 |title=More than 100 killed as Israeli troops open fire on Gazans crowded around aid convoy |url=https://www.nbcnews.com/news/world/israel-hamas-war-aid-convoy-gaza-city-dead-idf-opened-fire-rcna141195 |access-date=2024-02-29 |publisher=NBC News |language=en |archive-date=February 29, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240229215024/https://www.nbcnews.com/news/world/israel-hamas-war-aid-convoy-gaza-city-dead-idf-opened-fire-rcna141195 |url-status=live }}</ref>. === Пуш === * [[Пуш, 1]]: ** [[Казахстан]] [[Казахстан вӑхӑчӗ|хӑйӗн]] пур территоринче пӗр сехет зонине йышӑннӑ (ӗлӗкхи икӗ пулнӑ)<ref>{{Cite web|url=https://www.nur.kz/society/2063623-vremya-pereveli-na-chas-nazad-v-kazahstane/?|title=Время перевели на час назад в Казахстане|lang=ru|website=www.nur.kz|date=2024-02-29|access-date=2024-03-01}}</ref>. ** [[Иран]]ти [[Иранти парламент суйлавӗсем (2024)|парламент суйлавӗсем]]. ** [[Бразили]]ри шыв инкекӗ. 40 ҫын яхӑн вилнӗ<ref>[https://t.me/MIR24MOLDOVA/3214 Telegram: Contact @MIR24MOLDOVA]</ref>. ** [[Мускав]]ӑн [[Борисово масарӗ]]нчи [[Навальный Алексей Анатольевич|Алексей Навальный]] пытарӑвӗ пулнӑ<ref>{{Cite web|url=https://www.rbc.ru/politics/01/03/2024/65e1d3649a79474fb1498546|title=Алексея Навального похоронили в Москве|lang=ru|website=РБК|date=2024-03-01|access-date=2024-03-01}}</ref>. * [[Пуш, 7]] – Юлашки [[Скандинави]]ри ҫӗр-шыв, [[Швеци]], [[НАТО]]-на кӗнӗ<ref>{{cite web |title=Sweden officially joins NATO |url=https://www.nato.int/cps/en/natohq/news_223446.htm |access-date=7 March 2024 |date=7 March 2024 |publisher=NATO |archive-date=March 31, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240331212531/https://www.nato.int/cps/en/natohq/news_223446.htm |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |title=Sweden finally joins Nato after nearly two-year wait |url=https://www.theguardian.com/world/2024/mar/07/sweden-joins-nato-after-ratification-hungary-drops-opposition |access-date=7 March 2024 |date=7 March 2024 |work=The Guardian |archive-date=June 9, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240609045522/https://www.theguardian.com/world/2024/mar/07/sweden-joins-nato-after-ratification-hungary-drops-opposition |url-status=live }}</ref>. * [[Пуш, 10]] – [[Португалири парламент суйлавӗсем (2024)|Португалири парламент суйлавӗсем]]: [[Демократиллӗ альянс (Португали, 2024)|Демократиллӗ альянс]] нумайрахӑш вырӑнсене илет, тата сахалрахӑш ертсе пырӑвӗ йӗркелет. [[Социалист партийӗ (Португали)|Социалист партийӗ]] вырӑнсене пӗтет, сылтӑм парти [[Chega]] нумай вырӑнсене илет<ref>{{Cite web |date=2024-03-10 |title=Portugal election sees above-average turnout in very tight contest |url=https://www.politico.eu/article/portugual-election-above-average-participation/ |access-date=2024-03-10 |website=Politico |language=en |archive-date=March 10, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240310154709/https://www.politico.eu/article/portugual-election-above-average-participation/ |url-status=live }}</ref><ref>{{Cite web |last=Vock |first=Ido |date=21 March 2024 |title=Luís Montenegro: Centre-right leader invited to form minority government |url=https://www.bbc.com/news/world-europe-68622683 |archive-url=https://archive.today/20240321051720/https://www.bbc.com/news/world-europe-68622683 |archive-date=21 March 2024 |access-date=21 March 2024 |publisher=BBC News |language=en}}</ref>. * [[Пуш, 11]] – [[Гаити]]: [[Гаити премьер-министрӗ|премьер-министр]] ӗҫне вӑхӑтлӑ тӑваканӗ [[Анри Ариэль]] ӗҫлеме вырӑнтан тухнӑ, мӗншӗн тесен ҫӗр-шывра [[Гаити кризисӗ (2018–халлӗхе)|бандит кризисӗ]] [[Гаитири бандит вӑрҫи|пуҫланнӑ]]<ref>{{Cite news |date=2024-03-12 |title=Haiti's prime minister Ariel Henry resigns as law and order collapses |url=https://www.bbc.com/news/world-latin-america-68541349 |access-date=2024-03-13 |language=en-GB |archive-date=March 13, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240313111145/https://www.bbc.com/news/world-latin-america-68541349 |url-status=live }}</ref>. * [[Пуш, 13]] – [[Европа Пӗрлешӗвӗ]] [[хайлавлӑ ӑс-тӑн акчӗ]] йышӑннӑ. Ку пӗрремӗш [[хайлавлӑ ӑс-тӑн]]а ертсе пыракан хут<ref>{{cite web |title=World's first major act to regulate AI passed by European lawmakers |url=https://www.cnbc.com/2024/03/13/european-lawmakers-endorse-worlds-first-major-act-to-regulate-ai.html |access-date=13 March 2024 |date=14 March 2024 |publisher=CNBC |archive-date=March 13, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240313120308/https://www.cnbc.com/2024/03/13/european-lawmakers-endorse-worlds-first-major-act-to-regulate-ai.html |url-status=live }}</ref>. * [[Пуш, 15]]–[[Пуш, 17|17]] – [[Раҫҫейри прзидент суйлавӗсем (2024)|Раҫҫейри президент суйлавӗсем]]: [[Путин Владимир Владимирович|Владимир Путин]] пиллӗкмӗш хут президент ӗҫне суйланӑ<ref>{{cite web|title=Putin wins Russia election in landslide with no serious competition|url=https://www.reuters.com/world/europe/russias-presidential-vote-starts-final-day-with-accusations-kyiv-sabotage-2024-03-17/|access-date=18 March 2024|date=18 March 2024|publisher=[[Reuters]]}}</ref>. * [[Пуш, 22]] – [[Ислам патшалӑхӗ – Хорасан вилаячӗ|Террористсем]] [[Мускав облаҫӗ]]н [[Красногорск (Мускав облаҫӗ)|Красногорск]]ри "Крокус Сити Холл"а атакӑланӑ. 145 ҫын вилнӗ, 551 аманнӑ<ref>{{Cite web |date=March 29, 2024 |title=Death toll from concert hall attack in Russia's Moscow region rises to 144 |publisher=Anadolu Agency |url=https://www.aa.com.tr/en/asia-pacific/death-toll-from-concert-hall-attack-in-russia-s-moscow-region-rises-to-144/3178519 |access-date=29 March 2024 |archive-date=30 March 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240330062453/https://www.aa.com.tr/en/asia-pacific/death-toll-from-concert-hall-attack-in-russia-s-moscow-region-rises-to-144/3178519 |url-status=live }}</ref>. * [[Пуш, 25]] – [[ПНО Хӑрушсӑрлӑх Канашӗ]] [[Газа вӑрҫи]]нче "пени чарма" тата "тыткӑнти ҫынсене ирӗклетме" хутне йышӑннӑ<ref>{{cite web |title=UN Security Council resolution calls for Gaza ceasefire |url=https://www.bbc.co.uk/news/world-middle-east-68658415 |access-date=25 March 2024 |date=25 March 2024 |publisher=BBC News |archive-date=March 25, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240325151053/https://www.bbc.co.uk/news/world-middle-east-68658415 |url-status=live }}</ref>. * [[Пуш, 30]]: ** [[Шенген зони]]не шыв тата сывлӑш ҫулӗсем тӑрӑх [[Румыни]]пе [[Болгари]] пӗрлешнӗ<ref>{{cite web|date=30 March 2024|title=Bulgaria and Romania join the Schengen area|url=https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/ip_24_1722|access-date=30 March 2024|publisher=European Commission|archive-date=March 30, 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240330150353/https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/ip_24_1722|url-status=live}}</ref>. ** [[Турци]]ри вырӑн суйлавӗсем<ref>{{Cite news |author1=Scott McLean |author2=Mohammed Tawfeeq |author3=Nadeen Ebrahim |date=2024-04-01 |title=Turkey's Erdogan dealt major election blow as opposition party wins big cities |url=https://www.cnn.com/2024/04/01/middleeast/turkey-local-election-blow-erdogan-opposition-mime-intl/index.html |access-date=2024-04-01 |publisher=CNN |language=en |archive-date=August 7, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240807103050/https://www.cnn.com/2024/04/01/middleeast/turkey-local-election-blow-erdogan-opposition-mime-intl/index.html |url-status=live }}</ref>. === Ака === * [[Ака, 1]] – [[Израиль]] [[Дамаск]]ри [[Иран]]ӑн элчӗлӗхне [[Дамаскри Иран элчӗлӗхне Израиль авиаҫапӑвӗ|авиаҫапу]] тунӑ, 16 ҫын вилнӗ<ref name="cghs2">{{Cite web |date=3 April 2024 |title=Woman and her son among 16 people killed in Israeli raid on building attached to Iranian embassy |url=https://www.syriahr.com/en/330101/ |access-date=2024-04-14 |publisher=Syrian Observatory For Human Rights |archive-date=April 3, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240403193442/https://www.syriahr.com/en/330101/ |url-status=live }}</ref>. * [[Ака, 3]] – [[Тайвань|Тайванӗн]] тухӑҫ хӗрринче 7,4 магнитудӑллӑ [[Хуалянь ҫӗр чӗтрени (2024)|ҫӗр чӗтрени]] пулнӑ, унран цунами [[Япони]]н [[Окинава префектури]]ччен ҫитнӗ<ref>{{Cite web |date=2 April 2024 |title=Taiwan 7.7 magnitude earthquake sparks tsunami warning in Japan |url=https://www.theguardian.com/world/2024/apr/03/taiwan-earthquake-magnitude-tsunami-warning-japan-okinawa |access-date=3 April 2024 |website=The Guardian |archive-date=April 3, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240403005317/https://www.theguardian.com/world/2024/apr/03/taiwan-earthquake-magnitude-tsunami-warning-japan-okinawa |url-status=live }}</ref>. * [[Ака, 4]] – [[Кувейт]]ри [[Кувейтри парламент суйлавӗсем (2024)|парламент суйлавӗсем]]. [[Наци ассамблейӗ (Кувейт)|Наци ассамблейӗнчи]] оппозици нумайрахӑш вырӑнсем илнӗ<ref name="ajresult">{{cite web |url=https://www.aljazeera.com/news/2024/4/5/few-changes-after-kuwait-holds-first-parliamentary-election-under-new-emir |title=Few changes after Kuwait holds first parliamentary election under new emir |publisher=Al Jazeera English |date=5 April 2024 |access-date=April 12, 2024 |archive-date=April 11, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240411170642/https://www.aljazeera.com/news/2024/4/5/few-changes-after-kuwait-holds-first-parliamentary-election-under-new-emir |url-status=live }}</ref>. * [[Ака, 5]] – [[Эквадор]] полицийӗ [[Кито|Китӑри]] [[Мексика]] [[Эквадорти Мексика элчӗлӗхне тапӑнни (2024)|элчӗлӗхне тапӑннӑ]]. Полици Эквадорӑн иртнӗ вице-президентне [[Глас Хорхе|Хорхе Гласа]] арестленӗ, вӑл Мексика политика хӳтӗлӗхӗ илмеллеччӗ. Кун пек тапӑннисем [[Дипломатиллӗ ҫыхӑну Вена конвенцийӗ]] йӗркене пӑснӑран Мексикӑпа [[Никарагуа]] Эквадорпа дипломатиллӗ ҫыхӑну пӗтерсе татнӑ<ref>{{Cite web |last=Vélez |first=Roger |title=México rompe relaciones diplomáticas con Ecuador, tras irrupción policial en Embajada México rompe relaciones diplomáticas con Ecuador |url=https://www.primicias.ec/noticias/politica/mexico-policia-ecuador-roberto-canseco-embajada/ |access-date=6 April 2024 |website=Primicias |date=6 April 2024 |language=es |archive-date=April 6, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240406045205/https://www.primicias.ec/noticias/politica/mexico-policia-ecuador-roberto-canseco-embajada/ |url-status=live }}</ref>. * [[Ака, 6]] – [[Словаки]]ри [[Словакири президент суйлавӗсем (2024)|президент суйлавӗсем]]: иккӗмӗш хутра [[Пеллегрини Петер]] Словаки президенчӗ суйланӑ<ref>{{Cite web |title=Slovak presidency goes to government candidate |url=https://www.politico.eu/article/slovak-presidential-election-second-round/ |date=6 April 2024 |website=Politico |access-date=April 6, 2024 |archive-date=August 18, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240818233128/https://www.politico.eu/article/slovak-presidential-election-second-round/ |url-status=live }}</ref>. * [[Ака, 8]] – [[Ҫурҫӗр Америка|Ҫурҫӗр Америкӑра]] [[Хӗвел тӗттӗмленни (2024 акан 8)|Хӗвел тӗттӗмленнине]] курма пулнӑ<ref>{{citation |title=Where & When |url=https://science.nasa.gov/eclipses/future-eclipses/eclipse-2024/where-when/ |date=2024-04-06 |publisher=NASA |language=en |access-date=April 8, 2024 |archive-date=April 8, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240408053255/https://science.nasa.gov/eclipses/future-eclipses/eclipse-2024/where-when/ |url-status=live }}</ref>. * [[Ака, 9]] – [[Варадкар Лео|Лео Варадкар]] ӗҫлеме вырӑнтан тухнӑ хыҫҫӑн [[Фине Гэл]] пуҫлӑхӗ [[Харрис Саймон|Саймон Харрис]] [[Ирланди]]н чи ҫамрӑк [[Тишек]]ӗ пулса тӑнӑ. Вӑл [[Дойл Эрен]] сасӑлавӗнче 69 сасӑсене хирӗҫ 88 сасӑсемпе суйланӑ тата [[Ирланди президенчӗ]] [[Хиггинс Майкл|Майкл Д. Хиггинс]] йышӑну тӑрӑх ӗҫе лартнӑ<ref>{{cite news|url=https://www.rte.ie/news/politics/2024/0409/1442464-harris-politics/|title=Simon Harris formally appointed Taoiseach after Dáil vote|publisher=RTÉ News|date=9 April 2024|access-date=April 11, 2024|archive-date=April 9, 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240409130013/https://www.rte.ie/news/politics/2024/0409/1442464-harris-politics/|url-status=live}}</ref>. * [[Ака, 10]] – [[Кӑнтӑр Корей]]ри [[Кӑнтӑр Корейри парламент суйлавӗсем (2024)|парламент суйлавӗсем]]: [[Демократиллӗ парти (Кӑнтӑр Корей, 2015)|Демократиллӗ партипе]] [[Корейӗн демократиллӗ альянсӗ|Демократиллӗ альянс]] 176 вырӑнсене ҫӗнтернӗ, анчах [[Халӑх вӑйӗ партийӗ (Кӑнтӑр Корей)|Халӑх вӑйӗпе]] [[Халӑх пуласлӑхӗ партийӗ|Халӑх пуласлӑхӗ]] (ӑҫта [[Кӑнтӑр Корей президенчӗ|президент]] [[Юн Сок Ёль]]) 108 вырӑнсене кӑна ҫӗнтернӗ<ref>{{cite news|url=https://www.csis.org/analysis/south-koreas-2024-general-election-results-and-implications/|title=South Korea's 2024 General Election: Results and Implications|publisher=CSIS|date=10 April 2024|access-date=April 13, 2024|archive-date=April 13, 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240413000539/https://www.csis.org/analysis/south-koreas-2024-general-election-results-and-implications|url-status=live}}</ref>. * [[Ака, 13]] – [[Израиль|Израиле]] хирӗҫ [[Иран]]ӑн [[Израиле хирӗҫ Иранӑн ракет авиаҫапӑвӗсем (2024 Ака)|ракет ҫапнисем]]<ref>{{Cite web |last=Harris |first=Chris |date=2024-04-13 |title=Iran launches wave of drone attacks at Israel: report |url=https://nypost.com/2024/04/13/world-news/iran-launches-wave-of-drone-attacks-at-israel-report/ |access-date=2024-04-13 |website=New York Post |archive-date=August 18, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240818233029/https://nypost.com/2024/04/13/world-news/iran-launches-wave-of-drone-attacks-at-israel-report/ |url-status=live }}</ref>. * [[Ака, 16]] – [[Перс кӳлмекӗ]]нчи [[Перс кӳлмекӗнчи ҫӗр-шывсене шыв илни (2024)|ҫӗр-шывсене шыв илни]]. [[Ҫывӑх Тухӑҫ]]ра 32 яхӑн ҫын вилнӗ<ref>{{cite news|title=Dubai airport chaos as UAE and Oman reel from deadly storms|date=16 April 2024|url=https://www.bbc.com/news/world-middle-east-68831408|access-date=April 20, 2024|archive-date=April 17, 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240417001907/https://www.bbc.com/news/world-middle-east-68831408|url-status=live}}</ref>. * [[Ака, 17]] ** [[Соломон утравӗсем|Соломон утравӗсенчи]] [[Соломон утравӗсенчи парламент суйлавӗсем (2024)| парламент суйлавӗсем]]: [[Пурлӑх, пӗрлӗх тата тивӗҫлӗх партийӗ|ППТ]] партийӗ нумайрахӑш вырӑнсене ҫӗнтернӗ<ref>{{Cite web |title=Solomon Islands pro-China PM Manasseh Sogavare fails to secure majority |url=https://www.aljazeera.com/news/2024/4/24/solomon-islands-pro-china-pm-manasseh-sogavare-fails-to-secure-majority |access-date=2024-04-25 |publisher=Al Jazeera English |language=en |archive-date=April 24, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240424070504/https://www.aljazeera.com/news/2024/4/24/solomon-islands-pro-china-pm-manasseh-sogavare-fails-to-secure-majority |url-status=live }}</ref>. ** [[Хорватири парламент суйлавӗсем (2024)|Хорватири парламент суйлавӗсем]]: [[Хорват демократиллӗ пӗрлешӗвӗ]] нумайрахӑш вырӑнсене ҫӗнтернӗ<ref>{{Cite news |last1=Henley |first1=Jon |date=2024-04-18 |title=Political uncertainty in Croatia as ruling party wins most seats but no majority |url=https://www.theguardian.com/world/2024/apr/18/croatia-election-results-hdz-democratic-union-pm-andrej-plenkovic-without-majority-sdp-homeland-movement |access-date=2024-04-18 |work=The Guardian |language=en-GB |issn=0261-3077 |archive-date=April 22, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240422190025/https://www.theguardian.com/world/2024/apr/18/croatia-election-results-hdz-democratic-union-pm-andrej-plenkovic-without-majority-sdp-homeland-movement |url-status=live }}</ref>. * [[Ака, 19]] – [[Иран]]а хирӗҫ [[Израль|Израилӗн]] [[Ирана хирӗҫ Израилӗн авиаҫапӑвӗсем (2024 Ака)|авиаҫапӑвӗсем]]<ref>{{cite news |last1=Alkhshali |first1=Hamdi |title=Isfahan, Iran: Explosions Hear, Reports Say |url=https://www.cnn.com/2024/04/18/middleeast/isfahan-iran-explosion-intl-hnk |access-date=19 April 2024 |agency=CNN |archive-date=April 19, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240419021802/https://www.cnn.com/2024/04/18/middleeast/isfahan-iran-explosion-intl-hnk |url-status=live }}</ref>. * [[Ака, 25]] – [[Гаити]]н премьер-министрӗ ӗҫлеме вырӑнтан тухнӑран патшалӑх пуҫлӑхӗн ӗҫӗсем [[Транзитлӗ президентлӗ канаш]] аллине килнӗ<ref name="sworn in">{{cite news |last=Robenson |first=Geffrard |date=2024-04-25 |title=Les membres du Conseil présidentiel de transition ont prêté serment, tôt jeudi 25 avril 2024, au Palais national |url=https://lenouvelliste.com/article/247858/les-membres-du-conseil-presidentiel-de-transition-ont-prete-serment-tot-jeudi-25-avril-2024-au-palais-national |newspaper=Le Nouvelliste |language=fr |access-date=April 27, 2024 |archive-date=April 26, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240426122820/https://lenouvelliste.com/article/247858/les-membres-du-conseil-presidentiel-de-transition-ont-prete-serment-tot-jeudi-25-avril-2024-au-palais-national |url-status=live }}</ref>. * [[Ака, 29]] ** [[Бразили]]н [[Риу-Гранди-ду-Сул]] штатӗнчи шыв илни<ref>{{Cite news |date=2024-05-01 |title=Brazil floods: Residents stranded on rooftops in Rio Grande do Sul |url=https://www.bbc.com/news/world-latin-america-68935249 |access-date=2024-05-09 |publisher=[[BBC News]] |language=en-GB |archive-date=May 9, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240509013527/https://www.bbc.com/news/world-latin-america-68935249 |url-status=live }}</ref>. ** Нумай ҫумӑрсем ҫунӑран Кенипе Танзанире шыв илнине пула 488 ҫын вилнӗ, 503 000 ҫын куҫса кайтарнӑ<ref>{{Cite news |date=2024-04-29 |title=Kenya flooding: Around 50 killed in villages near Mai Mahiu town |url=https://www.bbc.com/news/world-africa-68896456 |access-date=2024-05-10 |publisher=[[BBC News]] |language=en-GB |archive-date=April 29, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240429100348/https://www.bbc.com/news/world-africa-68896456 |url-status=live }}</ref>. * [[Ака, 30]] – [[Пысӑк Ҫиччӗ]] ҫӗр-шывӗсем 2030–2035 ҫулсем патне [[кӑмрӑк энергетики]]не усӑ курма чарма килӗшнӗ<ref>{{cite news |title=STATEMENT: G7 Leaders Agree to Shut Down Coal Plants |url=https://www.wri.org/news/statement-g7-leaders-agree-shut-down-coal-plants |date=30 April 2024 |access-date=8 May 2024 |publisher=World Resources Institute |archive-date=May 8, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240508145930/https://www.wri.org/news/statement-g7-leaders-agree-shut-down-coal-plants |url-status=live }}</ref>. == Ҫавӑн пекех == {{Çӳрев |Тема = 2024 çул |Портал = |Викисăмахсар = |Викикĕнеке = |Викикаларăш = |Викивулавăш = |Викитĕссем = |Викихыпар = Категори:2024 |Викиампар = Category:2024 |Метавики = |Проект = |Родовод = }} * [[2024 çул мусăкра]] * [[2024 çул литературăра]] == Асӑрхавсем == {{Асӑрхавсем|2}} {{year-stub}} [[Категори:2024 çул| ]] [[Категори:Пур хронологи ят-йышĕсем]] [[Категори:Викиампар каçă статьисем]] [[Категори:Викихыпар каçă статьисем]] [[Категори:Çулсем çинчен çырса пĕтермен статьясем]] [[Категори:2024 çул]] skxf904bb9qbnxfvcn2z8t8dahtnmlk 857519 857518 2025-07-02T06:24:47Z Max Tenche 25572 /* Кăрлач */ 857519 wikitext text/x-wiki {{Çулсем|2024|XX ĕмĕр|XXI ĕмĕр|XXII ĕмĕр}} '''2024 ҫул (икӗ пин те ҫирӗм тӑваттӑмӗш ҫул)''' — [[Кӗркури календарӗ]]пе — [[йӗкӗр ҫул]]. 2024 ҫул [[тунтикун]]ран пуҫланнӑ. Вӑл пирӗн эрӑн 2024-мӗш ҫулӗ. Вӑл 3-мӗш пин ҫулӑн [[XXI ӗмӗр]]ӗн 3-мӗш вун ҫулӑн 4-мӗш ҫулӗ, вӑл [[2020-мӗш ҫулсем|2020-мӗш ҫулсен]] 5-мӗш ҫулӗ. Ку иртнӗ ҫул. [[Чӑваш Республики]]нче вӑл '''[[Экологи]] культурин тата [[ҫутҫанталӑк]]па перекетлӗ усӑ курмалли ҫулталӑк'''<ref>[https://minpriroda.cap.ru/action/activity/2024-god-god-ekologicheskoj-kuljturi-i-berezhnogo ЧР ҫутҫанталӑк министрлӗхӗн сайчӗ]{{Ĕçлемен каçă|date=June 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref><ref>[https://glava.cap.ru/doc/laws/2023/09/04/decree-120 Чӑваш Енӗн Пуҫлӑхӗн указӗ]{{Ĕçлемен каçă|date=January 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>. [[ПНО]] йышӑнӑвӗпе ку ''[[Тӗве]]сен тӗнчери ҫулталӑкӗ''<ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/ru/sections/observances/international-years/|title=Международные годы|date=2015-01-06|publisher=www.un.org|lang=ru|accessdate=2020-01-13|archive-date=2020-01-13|archive-url=https://web.archive.org/web/20200113135546/https://www.un.org/ru/sections/observances/international-years/|url-status=live}}</ref>. [[Белоруси]]ре вӑл килӗшӳ, пултару та пахалӑх ҫулталӑкӗ<ref>{{Cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=_duWFEBChO0|title=Лукашенко объявил 2024-й Годом качества в Беларуси|lang=ru-RU|access-date=2023-09-30}}</ref>. [[Раҫҫей]]ре вӑл этеплӗх, ӳнер, кил-йыш та спорт ҫулталӑкӗ<ref>{{Cite web|url=https://ognov.ru/2024-god-obyavlen-prezidentom-godom-razvitiya-v-rossii/|title=2024 год объявлен президентом годом российской культуры и искусства|lang=ru-RU|last=controlistr|website=ognov.ru|date=2023-09-06|access-date=2023-10-08}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://ria.ru/20231122/semya-1911067078.html|title=Путин объявил 2024 год годом семьи|lang=ru-RU|author=|website=РИА Новости|date=2023-11-21|access-date=2023-11-22|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://tass.ru/sport/19062137|title=Путин поддержал идею возобновления спортивных парадов на Красной площади|website=TACC|access-date=2023-12-17}}</ref>. [[Пӑхӑнман Патшалӑхсен Пӗрлешӗвӗ]]нче вӑл [[ниме]] юхӑмӗн ҫулталӑкӗ<ref>{{Cite web|url=https://www.gosrf.ru/2024-god-stanet-godom-volonterskogo-dvizheniya-v-sng/|title=2024 год станет Годом волонтерского движения в СНГ|lang=ru-RU|first=Галатея|last=Петрова|website=Регионы России|date=2023-06-08|access-date=2023-10-08}}</ref>. == Пулса иртнӗ == === Кăрлач === * [[Кӑрлач, 1]]: ** [[Тури Карабах]] [[Азербайджан]] йышне вӗҫлесе интеграциленӗ, [[Тури Карабах Республики]] пӑрахӑҫ кӑларнӑ<ref>{{Cite web|url=https://www.gazeta.ru/politics/2023/09/28/17653861.shtml|title=Республика Нагорный Карабах прекращает существование. Половина жителей бежали в Армению|lang=ru|website=Газета.Ru|date=2023-09-28|access-date=2023-10-01}}</ref>. ** [[Бразили]] [[ОПЕК+]] йӗркелӗве кӗнӗ<ref>{{Cite web|url=https://www.interfax.ru/business/934125|title=Источник сообщил, что Бразилия присоединится к ОПЕК+ с 2024 года|lang=ru|website=Interfax.ru|date=2023-11-30|access-date=2023-12-01}}</ref>. ** [[Египет]], [[Иран]], [[Пӗрлешӗннӗ Арап Эмирачӗсем]], [[Сауд Аравийĕ]] те [[Эфиопи]] [[БРИКС]]а кĕнĕ<ref>{{Cite web|url=https://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/18574863|title=В БРИКС в 2024 году войдут шесть новых стран|website=TACC|access-date=2023-10-01}}</ref>. ** [[Раҫҫей]]ри [[Чернобыль инкекӗ|Отчуждени зони]] пӑрахӑҫ кӑларнӑ<ref>{{Cite web|url=https://www.rbc.ru/rbcfreenews/642740b89a79477b90634812|title=В России не станет зоны отчуждения|lang=ru|website=РБК|date=2023-04-01|access-date=2023-12-28}}</ref>. ** [[Steam]]-ӗн пулӑшу пултарни [[Windows 7]], [[Windows 8|8]], [[Windows 8.1|8.1]] валли вӗҫленӗ<ref>{{Cite web|url=https://steamcommunity.com/discussions/forum/26/3821910251180452380/|title=Steam перестанет работать на windows 7 :: Русскоязычный Форум|lang=ru|website=steamcommunity.com|access-date=2023-12-31}}</ref>. ** [[Япони тинӗсӗ]]нчи [[Япони тинӗсӗнчи ҫӗр чӗтрени (2024)|ҫӗр чӗтрени]], [[Япони]]ре 7,6-ччен магнитудӑллӑ ҫӗр чӗтрени пулнӑ. 73 ҫын вилнӗ<ref>{{Cite web|url=https://tass.ru/proisshestviya/19670537|title=Число жертв землетрясений в Японии увеличилось до 73|website=TACC|access-date=2024-01-03}}</ref>. ** [[Эфиопи]] [[Сомалиленд]]па [[Бербера]] порчӗн пӗтӗм усӑ курни валли килӗшӳ ҫырнӑ. Тата, Эфиопи Сомалилендӗн никамран пӑхӑнманлӑхне йышӑнчӗ, вӑл пӗрремӗш ҫӗр-шыв куна тунӑ пулса тӑнӑ<ref>{{Cite web|url=https://www.reuters.com/world/africa/landlocked-ethiopia-signs-pact-use-somalilands-red-sea-port-2024-01-01/|title=Ethiopia signs pact to use Somaliland's Red Sea port|website=Reuters|access-date=2024-01-13}}</ref>. * [[Кӑрлач, 2]]: ** [[Корей Республики]]нчи 3 уйӑх [[Корей Республикинчи Парламент суйлавӗсем (2024)|парламент суйлавӗсен]]ччен [[Тобуро Демократи партийӗ]]н пуҫлӑхӗ [[Ли Джэмён|Ли Чжэ Мён]] ҫине [[Ли Джэмён ҫине вӗлерме тапӑнни|вӗлерме тапӑнни]] пулнӑ, унӑн мӑйне ҫӗҫӗпе амантнӑ<ref>{{Cite news|title=В Южной Корее совершено покушение на лидера оппозиции|url=https://www.vedomosti.ru/politics/articles/2024/01/02/1013861-v-yuzhnoi-koree-pokushenie|website=Ведомости|access-date=2024-01-04|lang=ru}}</ref>. ** [[Маршалл утравӗсенчи пӗтӗм суйлавсем (2023)|Маршалл утравӗсенче пӗтӗм суйлавӗсем]]: [[Маршалл утравӗсен саккун тӑвакан канашӗ]] [[Хайн Хильда|Хайн Хильдӑна]] президент иккӗмӗш хутпа суйланӑ<ref>{{Cite web|url=https://www.rnz.co.nz/international/pacific-news/505980/hilda-heine-sworn-in-as-president-of-the-marshall-islands|title=Hilda Heine sworn in as President of the Marshall Islands|lang=en-nz|website=RNZ|date=2024-01-03|access-date=2024-01-13}}</ref>. * [[Кӑрлач, 3]] – [[Иран]]ти [[Керман теракчӗ|Керман масарӗнче теракт]] пулнӑ<ref>{{Cite web|url=https://ria.ru/20240103/terakt-1919604739.html|title=Путин выразил властям Ирана соболезнования после теракта в Кермане|lang=ru|first=|last=|website=РИА Новости|date=20240103T1814|access-date=2024-01-13}}</ref>. * [[Кӑрлач, 7]] – [[Бангладешри парламент суйлавӗсем (2024)|Бангладешри парламент суйлавӗсем]] пулнӑ<ref>{{Cite web|url=http://cikrf.ru/news/cec/54382/|title=Андрей Шутов принял участие в международном наблюдении за парламентскими выборами в Народной Республике Бангладеш|website=cikrf.ru|access-date=2024-01-13}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://bdnews24.com/bangladesh/5ps4txfm44|title=Bangladesh Election Commission schedules parliamentary polls for Jan 7|lang=en|first=Senior|last=Correspondent|website=bdnews24.com|access-date=2024-01-13}}</ref><ref>{{Cite news|title=Bangladesh election: PM Sheikh Hasina wins fourth term in controversial vote|url=https://www.bbc.com/news/world-asia-67889387|date=2024-01-07|access-date=2024-01-13|lang=en-GB}}</ref>. * [[Кӑрлач, 8]] – [[Astrobotic Technology]] компанийӗ [[Peregrine (лартмалли модуль)|Перегрин]] коммерци уйӑха лартмалли модулне вӗҫтерсе яни тунӑ. Вӗҫтерсе яни ҫӗнӗ [[Vulcan (ракета-йӑтакан)|Vulcan]] ракета-йӑтакан пулӑшпа тунӑ<ref>{{Cite web|url=https://spacenews.com/vulcan-centaur-launches-peregrine-lunar-lander-on-inaugural-mission/|title=Vulcan Centaur launches Peregrine lunar lander on inaugural mission|lang=en-US|first=Jeff|last=Foust|website=SpaceNews|date=2024-01-08|access-date=2024-01-08}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://tass.ru/kosmos/19686899|title=ULA запустила к Луне ракету Vulcan с модулем Peregrine|website=TACC|access-date=2024-01-08}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.astrobotic.com/astrobotics-peregrine-launches-to-the-moon/|title=Astrobotic’s Peregrine Launches to the Moon|lang=en-US|last=alivia|website=Astrobotic|date=2024-01-08|access-date=2024-01-08}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.nasa.gov/news-release/nasa-science-heads-to-moon-on-first-us-private-robotic-artemis-flight/|title=NASA Science Heads to Moon on First US Private Robotic Artemis Flight - NASA|lang=en-US|access-date=2024-01-08}}</ref>. * [[Кӑрлач, 9]] – [[Los Choneros]] картелӗн лидерӗ тӗрмерен тухса тарнӑран [[Эквадор]] президенчӗ [[Нобоа Даниэль|Даниэль Нобоа]] ҫӗр-шывра черетсӗр лару-тӑру йышӑннӑ<ref>{{Cite web|url=https://www.kp.ru/online/news/5621351/|title=Президент Эквадора Нобоа ввёл режим внутреннего вооружённого конфликта в стране|lang=ru|first=|last=|website=kp.ru|access-date=2024-01-13}}</ref>. * [[Кӑрлач, 11]] – Полици ӗҫлекенӗсемпе салтаксем валли ӗҫ укҫи суса тухнин йӑнӑшӗнчен [[Папуа — Ҫӗнӗ Гвиней]]ри [[Папуа — Ҫӗнӗ Гвинейри йӗркесӗрлӗхсем (2024)|йӗркесӗрлӗхсем]] пур ҫӗр-шыв тӑрӑх сиксе тухнӑ.<ref>{{Cite web|url=https://www.rnz.co.nz/international/pacific-news/506478/at-least-10-dead-after-looting-fires-on-port-moresby-s-darkest-day|title=At least 10 dead after looting, fires on Port Moresby's 'darkest day'|lang=en-nz|website=RNZ|date=2024-01-11|access-date=2024-01-13}}</ref>. * [[Кӑрлач, 12]] – [[АПШ]]па [[Аслӑ Британи]] [[Йемене авиатапӑсем (2024)|Йемене авиатапӑсене]] тума пуҫланӑ та (ӗлӗкхине АПШ ҫакна тума пуҫланӑ)<ref>{{Cite web|url=https://www.nbcnews.com/news/world/us-britain-strikes-houthi-yemen-rcna133576|title=U.S. and Britain launch strikes against Houthi rebel targets in Yemen|lang=en|website=NBC News|date=2024-01-12|access-date=2024-01-13}}</ref>. * [[Кӑрлач, 13]] – [[Китай Республикинчи президент суйлавĕсем (2024)|Тайваньти президент суйлавĕсем]]: [[Лай Циндэ]] 40% сасӑсемпе ҫӗнтернӗ<ref>{{Cite news|title=Taiwan elects Lai Ching-te, from incumbent pro-sovereignty party, as president|first=Helen|last=Davidson|url=https://www.theguardian.com/world/2024/jan/13/taiwan-ruling-partys-lai-ching-te-wins-presidential-election|website=The Guardian|id=0261-3077|date=2024-01-13|access-date=2024-01-13|lang=en-GB}}</ref>. * [[Кӑрлач, 14]] – [[Маргрете II]] [[Дани]]н король хӗрӗ патшаран тухнӑ. [[Фредерик X]] Данин ҫӗнӗ королӗ патшана ларнӑ.<ref>{{Cite web|url=https://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/19661193|title=Королева Дании отречётся от престола 14 января|website=TACC|access-date=2024-01-13}}</ref>. * [[Кӑрлач, 15]]—[[Кӑрлач, 18|18]] – [[Паймак]]ра, [[Пушкӑртстанти протестсем (2024)|Пушкӑртстанти протестсем]]<ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.com/russian/articles/ce9m7p05pe0o|title=В Башкирии сотни людей пришли к суду поддержать активиста, защищавшего шихан Куштау|lang=ru|website=BBC News Русская служба|date=2024-01-15|access-date=2024-01-17}}</ref><ref>{{Cite news|title=Экстремисты под видом экологов: кому нужны были беспорядки в Башкирии|url=https://lenta.ru/articles/2024/01/23/ekstremisty/|website=Lenta}}</ref>. * [[Кӑрлач, 24]] – [[Белгород облаҫӗнчи раҫҫей Ил-76 инкекӗ|Белгород облаҫӗнчи раҫҫей Ил-76 инкекӗ]]. * [[Кӑрлач, 26]] – [[Тувалури парламент суйлавӗсем (2024)|Тувалури парламент суйлавӗсем]]<ref>{{Cite web|url=https://www.npr.org/2024/01/25/1227066448/voting-begins-in-tiny-tuvalu-in-election-that-reverberates-from-china-to-austral|title=Voting begins in tiny Tuvalu in election that reverberates from China to Australia|website=NPR|access-date=2024-01-27}}</ref>. * [[Кӑрлач, 28]] ** [[Буркина-Фасо]], [[Мали]] тата [[Нигер]] [[ЭКОВАС]]-ран тухнӑ<ref>[https://m.gazeta.ru/politics/news/2024/01/28/22209643.shtml?utm_source=yxnews&utm_medium=mobile&utm_referrer=https%3A%2F%2Fdzen.ru%2Fnews%2Fstory%2FBurkina-Faso_Mali_iNiger_vyshli_izEHkonomicheskogo_soobshhestva_Zapadnoj_Afriki--ad52dbc7fb298ecf82b6b6e499b26705 Три страны резко оборвали связь с ECOWAS]</ref>. ** [[Финляндири парламент суйлавӗсем (2024)|Финляндири парламент суйлавӗсем]]<ref>[http://vybor-naroda.rg/vn_exclusive/255673-v-finljandii-neizbezhen-vtoroj-tur-prezidentskih-vyborov.html?utm_source=yxnews&utm_medium=mobile&utm_referrer=https%3A%2F%2Fdzen.ru%2Fnews%2Fsearch%3Ftext%3D В Финляндии неизбежен второй тур президентских выборов]{{Ĕçлемен каçă|date=February 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>. * [[Кӑрлач, 31]] – [[Малайзи]] [[Янг ди-Пертуан Агонг|корольне суйланă]] [[Ибрагим Исмаил|Ибрагим Исмаилӗн]] престолӗнче ларни, татах вӑл [[Джохор|Джохор султанӗ]] пулса тӑнӑ<ref>{{Cite web|url=https://glasnarod.ru/mir/sultan-ibragim-stal-sledujushhim-koroljom-malajzii/|title=Султан Ибрагим стал следующим королём Малайзии|lang=ru-RU|first=|last=|website=Интернет-газета «Глас Народа»|date=2023-10-27|access-date=2024-01-13}}</ref>. === Нарӑс === * [[Нарӑс, 2]] – [[Бишкек]] [[Ӑшӑэлектроцентраль|ӐЭЦ]]ĕнчи шултра авари<ref>{{Cite web|url=https://ria.ru/20240202/kirgiziya-1924943848.html|title=Число пострадавших при аварии на ТЭЦ Бишкека возросло до пяти|lang=ru|first=|last=|website=РИА Новости|date=20240202T0734|access-date=2024-02-05}}</ref>. * [[Нарӑс, 3]] – Тапнине пула [[Лисичанск]]ри ([[ЛХР]] — аннексиленĕ [[Луганск облаҫӗ]]) пекарня ишӗлсе аннӑ, 28 ҫын вилнĕ<ref>{{Cite web|url=https://ria.ru/20240204/lisichansk-1925337904.html|title=В Лисичанске завершили поисковую операцию|lang=ru|first=|last=|website=РИА Новости|date=20240204T1633|access-date=2024-02-05}}</ref>. * [[Нарӑс, 4]] – [[Сальвадорти пӗтӗм суйлавӗсем (2024)|Сальвадорти пӗтӗм суйлавӗсем]]. * [[Нарӑс, 7]] – [[Азербайджан]]ти черетсӗр [[Азербайджанти президент суйлавӗсем (2024)|президент суйлавĕсем]]<ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.com/russian/articles/clle3dl9zy9o|title=В Азербайджане проходят очередные внеочередные выборы|lang=ru|website=BBC News Русская служба|date=2024-02-07|access-date=2024-02-07}}</ref>. Хальхи президент [[Алиев Ильхам|Ильхам Алиев]] çӗнетсе суйланӑ пиллӗкмӗш срок ҫине, уншӑн 92,12% сасӑлакан ҫынсем сасӑ панӑ<ref>{{Cite web|url=https://apnews.com/article/azerbaijan-election-ilham-aliyev-39a3b0811de492afdcc96e2f17b6f797|title=Azerbaijan's Aliyev appears headed to a landslide win in election called after retaking Karabakh|lang=en|website=AP News|date=2024-02-07|access-date=2024-02-08}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://ria.ru/20240211/vybory-1926712011.html|title=Алиев победил на президентских выборах в Азербайджане|lang=ru|first=|last=|website=РИА Новости|date=2024-02-11|access-date=2024-02-11}}</ref>. * [[Нарӑс, 8]]  ** [[Пакистан]]ти [[Пакистанри парламент суйлавӗсем (2024)|парламент суйлавĕсем]]<ref>{{Cite web|url=https://www.dawn.com/news/1785760|title=President, ECP agree on holding elections on February 8|lang=en|first=|last=|website=DAWN.COM|date=2023-11-02|access-date=2024-01-13|archive-date=2024-01-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20240112120521/https://www.dawn.com/news/1785760|url-status=live}}</ref>. Никамран пӑхӑнман политиксен нумайрахӑшӗ — "Тӗрӗслӗхшӗн юхӑм" чарнӑ политика партийӗн хутшӑнаканӗсем Наци ассамблейӗнчи вырӑнсен чылайӑшӗ илнӗ<ref>{{Cite web|url=https://www.ft.com/content/35a6dd5b-2924-40ad-a650-004ec6379e00|title=Imran Khan loyalists win shock victory in Pakistan election|website=www.ft.com|access-date=2024-02-11}}</ref>. ** Иртнӗ [[Бразили]] президенчӗ Жаир Болсонарӑва патшалӑх пӑтӑрмахӗ тума хӑтланнӑшӑн айӑплама арестленӗ<ref>{{Cite web|url=https://t.me/rian_ru/230726|title=РИА Новости|website=Telegram|access-date=2024-02-11}}</ref>. * [[Нарӑс, 10]] – [[Венгри]] президенчӗ [[Новак Каталин|Каталин Новак]] ӗҫлеме вырӑнтан тухнӑ<ref>{{Cite web|url=https://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/19954637|title=Президент Венгрии подала в отставку|website=TACC|access-date=2024-02-11}}</ref>. * [[Нарӑс, 11]] – [[Финлянди]] президент суйлавӗсен иккӗмӗш пайӗ<ref>{{Cite news|title=Финляндии предстоит второй тур президентских выборов|url=https://www.svoboda.org/a/finlyandii-predstoit-vtoroy-tur-prezidentskih-vyborov-/32795413.html|website=Радио Свобода|date=2024-01-28|access-date=2024-02-05|lang=ru}}</ref>. * [[Нарӑс, 12]]—[[Нарӑс, 18|18]] – [[Европа кӗрешӳ чемпионачӗ (2024)|Европа кӗрешӳ чемпионачӗ]] пулнӑ ([[Бухарест]], [[Румыни]])<ref>{{Cite web|url=https://uww.org/event/seniors-european-championships/results|title=Seniors european championships|lang=en|website=uww.org|access-date=2024-02-05}}</ref>. * [[Нарӑс, 14]] – [[Индонези]]ри [[Индонезири президент суйлавӗсем (2024)|президент суйлавĕсем]]. * [[Нарӑс, 15]] – [[Белгород]]а [[2024 ҫулхи нарӑсӑн 15-мӗшӗнчи Белгорода персе тӑни|персе тăни]]. 7 ҫын вилнӗ, 20 ҫын аманнӑ<ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.com/russian/articles/c89n5w2l1yyo|title=Белгород подвергся обстрелу, погибли семь человек, в том числе ребёнок. Что известно|lang=ru|website=BBC News Русская служба|date=2024-02-15|access-date=2024-02-15}}</ref>. * [[Нарӑс, 16]] – [[ЯНАО]]-н [[Харп (хула евӗр посёлок)|Харп]] тӗрминчи Раҫҫей оппозиционерӗ [[Навальный Алексей Анатольевич|Алексей Навальный]] вилчӗ. * [[Нарӑс, 17]] – [[Украина хӗҫпӑшаллӑ вӑйӗсем|УХВ]] [[Авдеевка|Авдеевкӑран]] [[Авдеевка ҫапӑҫӑвӗ (2022—2024)|тухнӑ]]<ref>{{Cite news|title=Ukrainian forces withdraw from Avdiivka to avoid encirclement, army chief says|first=Shaun|last=Walker|url=https://www.theguardian.com/world/2024/feb/16/ukrainian-forces-give-up-some-positions-in-avdiivka-as-russian-assault-continues|website=The Guardian|id=0261-3077|date=2024-02-17|access-date=2024-02-17|lang=en-GB}}</ref>. * [[Нарӑс, 22]] – [[Nova-C]] лартмалли модуль [[АПШ]]-н [[Intuitive Machines]] компани пӗрремӗш коммерци аппарачӗ [[Уйӑх (Ҫӗр ҫулташӗ)|Уйӑхра]] анса ларнӑ<ref>{{Cite news|title=Odysseus spacecraft lands on the moon as Nasa hails ‘giant leap forward’ – as it happened|first=|last=|url=https://www.theguardian.com/science/live/2024/feb/22/nasa-odysseus-moon-landing-intuitive-machines|website=the Guardian|id=0261-3077|date=2024-02-23|access-date=2024-02-25|lang=en-GB}}</ref>. * [[Нарӑс, 23]] – [[Эрмени]], [[де-факто]], хӑйӗн [[Коллективлӗ хӑрушсӑрлӑх килӗшӗвӗн йӗркелӗвӗ|КХКЙран]] хутшӑннине чарнӑ<ref>{{Cite web|url=https://www.kommersant.ru/doc/6532171|title=Секретариат ОДКБ не получал заявлений от Армении о приостановке членства|lang=ru|website=Коммерсантъ|date=2024-02-23|access-date=2024-03-01}}</ref>. * [[Нарӑс, 25]] – [[Беларуҫ]]ри [[Беларуçри парламентр суйлавӗсем (2024)|пӗтӗм сасӑлани кунӗ]]<ref>{{Cite web|url=https://rec.gov.by/ru/election-schedule-ru/view/elections-2024-edg#:~:text=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D0%BD%D1%8B%D0%B9%20%D0%BF%D0%BB%D0%B0%D0%BD%20%D0%BE%D1%80%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D1%85%20%D0%BC%D0%B5%D1%80%D0%BE%D0%BF%D1%80%D0%B8%D1%8F%D1%82%D0%B8%D0%B9%20%D0%BF%D0%BE,%D0%B3%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D1%81%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F%2025%20%D1%84%D0%B5%D0%B2%D1%80%D0%B0%D0%BB%D1%8F%202024%20%D0%B3.|title=Календарь выборов и референдумов {{!}} Русская версия|website=rec.gov.by|access-date=2023-12-26|archive-date=2023-12-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20231227181659/https://rec.gov.by/ru/election-schedule-ru/view/elections-2024-edg#:~:text=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D0%BD%D1%8B%D0%B9%20%D0%BF%D0%BB%D0%B0%D0%BD%20%D0%BE%D1%80%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D1%85%20%D0%BC%D0%B5%D1%80%D0%BE%D0%BF%D1%80%D0%B8%D1%8F%D1%82%D0%B8%D0%B9%20%D0%BF%D0%BE,%D0%B3%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D1%81%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F%2025%20%D1%84%D0%B5%D0%B2%D1%80%D0%B0%D0%BB%D1%8F%202024%20%D0%B3.|url-status=live}}</ref>. * [[Нарӑс, 26]] – [[Венгри]]ри [[Венгрири президент суйлавӗсем (2024)|президент суйлавĕсем]]<ref>{{Cite web|url=https://ria.ru/20240223/prezident-1929155145.html|title=Выборы нового президента Венгрии пройдут 26 февраля|lang=ru|first=|last=|website=РИА Новости|date=2024-02-23|access-date=2024-02-26}}</ref>. [[Шуйок Тамаш|Тамаш Шуйок]]а суйланă<ref>{{Cite web|url=https://magyarnemzet.hu/belfold/2024/02/hamarosan-megvalasztja-az-orszaggyules-az-uj-koztarasagi-elnokot-kovesse-nalunk-eloben|title=Megválasztották Sulyok Tamást köztársasági elnöknek|lang=hu|first=|last=|website=Magyar Nemzet|date=2024-02-26|access-date=2024-03-01}}</ref>. * [[Нарӑс, 29]] – [[Израиль–ХАМАС вӑрҫи]]: [[Газа|Газӑри]] вӑрҫлакан [[Израиль хӳтӗленӳ вӑйӗсем]] [[гуманитарлӑ конвоя атака]] тунӑ. Атакӑна пула 100 ытла [[Палестина]] ҫыннисем вилнӗ. Палестина ҫухату тӳсӗвӗсем 30 пинччен ӳснӗ<ref>{{Cite web |date=2024-02-29 |title=More than 100 killed as Israeli troops open fire on Gazans crowded around aid convoy |url=https://www.nbcnews.com/news/world/israel-hamas-war-aid-convoy-gaza-city-dead-idf-opened-fire-rcna141195 |access-date=2024-02-29 |publisher=NBC News |language=en |archive-date=February 29, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240229215024/https://www.nbcnews.com/news/world/israel-hamas-war-aid-convoy-gaza-city-dead-idf-opened-fire-rcna141195 |url-status=live }}</ref>. === Пуш === * [[Пуш, 1]]: ** [[Казахстан]] [[Казахстан вӑхӑчӗ|хӑйӗн]] пур территоринче пӗр сехет зонине йышӑннӑ (ӗлӗкхи икӗ пулнӑ)<ref>{{Cite web|url=https://www.nur.kz/society/2063623-vremya-pereveli-na-chas-nazad-v-kazahstane/?|title=Время перевели на час назад в Казахстане|lang=ru|website=www.nur.kz|date=2024-02-29|access-date=2024-03-01}}</ref>. ** [[Иран]]ти [[Иранти парламент суйлавӗсем (2024)|парламент суйлавӗсем]]. ** [[Бразили]]ри шыв инкекӗ. 40 ҫын яхӑн вилнӗ<ref>[https://t.me/MIR24MOLDOVA/3214 Telegram: Contact @MIR24MOLDOVA]</ref>. ** [[Мускав]]ӑн [[Борисово масарӗ]]нчи [[Навальный Алексей Анатольевич|Алексей Навальный]] пытарӑвӗ пулнӑ<ref>{{Cite web|url=https://www.rbc.ru/politics/01/03/2024/65e1d3649a79474fb1498546|title=Алексея Навального похоронили в Москве|lang=ru|website=РБК|date=2024-03-01|access-date=2024-03-01}}</ref>. * [[Пуш, 7]] – Юлашки [[Скандинави]]ри ҫӗр-шыв, [[Швеци]], [[НАТО]]-на кӗнӗ<ref>{{cite web |title=Sweden officially joins NATO |url=https://www.nato.int/cps/en/natohq/news_223446.htm |access-date=7 March 2024 |date=7 March 2024 |publisher=NATO |archive-date=March 31, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240331212531/https://www.nato.int/cps/en/natohq/news_223446.htm |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |title=Sweden finally joins Nato after nearly two-year wait |url=https://www.theguardian.com/world/2024/mar/07/sweden-joins-nato-after-ratification-hungary-drops-opposition |access-date=7 March 2024 |date=7 March 2024 |work=The Guardian |archive-date=June 9, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240609045522/https://www.theguardian.com/world/2024/mar/07/sweden-joins-nato-after-ratification-hungary-drops-opposition |url-status=live }}</ref>. * [[Пуш, 10]] – [[Португалири парламент суйлавӗсем (2024)|Португалири парламент суйлавӗсем]]: [[Демократиллӗ альянс (Португали, 2024)|Демократиллӗ альянс]] нумайрахӑш вырӑнсене илет, тата сахалрахӑш ертсе пырӑвӗ йӗркелет. [[Социалист партийӗ (Португали)|Социалист партийӗ]] вырӑнсене пӗтет, сылтӑм парти [[Chega]] нумай вырӑнсене илет<ref>{{Cite web |date=2024-03-10 |title=Portugal election sees above-average turnout in very tight contest |url=https://www.politico.eu/article/portugual-election-above-average-participation/ |access-date=2024-03-10 |website=Politico |language=en |archive-date=March 10, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240310154709/https://www.politico.eu/article/portugual-election-above-average-participation/ |url-status=live }}</ref><ref>{{Cite web |last=Vock |first=Ido |date=21 March 2024 |title=Luís Montenegro: Centre-right leader invited to form minority government |url=https://www.bbc.com/news/world-europe-68622683 |archive-url=https://archive.today/20240321051720/https://www.bbc.com/news/world-europe-68622683 |archive-date=21 March 2024 |access-date=21 March 2024 |publisher=BBC News |language=en}}</ref>. * [[Пуш, 11]] – [[Гаити]]: [[Гаити премьер-министрӗ|премьер-министр]] ӗҫне вӑхӑтлӑ тӑваканӗ [[Анри Ариэль]] ӗҫлеме вырӑнтан тухнӑ, мӗншӗн тесен ҫӗр-шывра [[Гаити кризисӗ (2018–халлӗхе)|бандит кризисӗ]] [[Гаитири бандит вӑрҫи|пуҫланнӑ]]<ref>{{Cite news |date=2024-03-12 |title=Haiti's prime minister Ariel Henry resigns as law and order collapses |url=https://www.bbc.com/news/world-latin-america-68541349 |access-date=2024-03-13 |language=en-GB |archive-date=March 13, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240313111145/https://www.bbc.com/news/world-latin-america-68541349 |url-status=live }}</ref>. * [[Пуш, 13]] – [[Европа Пӗрлешӗвӗ]] [[хайлавлӑ ӑс-тӑн акчӗ]] йышӑннӑ. Ку пӗрремӗш [[хайлавлӑ ӑс-тӑн]]а ертсе пыракан хут<ref>{{cite web |title=World's first major act to regulate AI passed by European lawmakers |url=https://www.cnbc.com/2024/03/13/european-lawmakers-endorse-worlds-first-major-act-to-regulate-ai.html |access-date=13 March 2024 |date=14 March 2024 |publisher=CNBC |archive-date=March 13, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240313120308/https://www.cnbc.com/2024/03/13/european-lawmakers-endorse-worlds-first-major-act-to-regulate-ai.html |url-status=live }}</ref>. * [[Пуш, 15]]–[[Пуш, 17|17]] – [[Раҫҫейри прзидент суйлавӗсем (2024)|Раҫҫейри президент суйлавӗсем]]: [[Путин Владимир Владимирович|Владимир Путин]] пиллӗкмӗш хут президент ӗҫне суйланӑ<ref>{{cite web|title=Putin wins Russia election in landslide with no serious competition|url=https://www.reuters.com/world/europe/russias-presidential-vote-starts-final-day-with-accusations-kyiv-sabotage-2024-03-17/|access-date=18 March 2024|date=18 March 2024|publisher=[[Reuters]]}}</ref>. * [[Пуш, 22]] – [[Ислам патшалӑхӗ – Хорасан вилаячӗ|Террористсем]] [[Мускав облаҫӗ]]н [[Красногорск (Мускав облаҫӗ)|Красногорск]]ри "Крокус Сити Холл"а атакӑланӑ. 145 ҫын вилнӗ, 551 аманнӑ<ref>{{Cite web |date=March 29, 2024 |title=Death toll from concert hall attack in Russia's Moscow region rises to 144 |publisher=Anadolu Agency |url=https://www.aa.com.tr/en/asia-pacific/death-toll-from-concert-hall-attack-in-russia-s-moscow-region-rises-to-144/3178519 |access-date=29 March 2024 |archive-date=30 March 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240330062453/https://www.aa.com.tr/en/asia-pacific/death-toll-from-concert-hall-attack-in-russia-s-moscow-region-rises-to-144/3178519 |url-status=live }}</ref>. * [[Пуш, 25]] – [[ПНО Хӑрушсӑрлӑх Канашӗ]] [[Газа вӑрҫи]]нче "пени чарма" тата "тыткӑнти ҫынсене ирӗклетме" хутне йышӑннӑ<ref>{{cite web |title=UN Security Council resolution calls for Gaza ceasefire |url=https://www.bbc.co.uk/news/world-middle-east-68658415 |access-date=25 March 2024 |date=25 March 2024 |publisher=BBC News |archive-date=March 25, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240325151053/https://www.bbc.co.uk/news/world-middle-east-68658415 |url-status=live }}</ref>. * [[Пуш, 30]]: ** [[Шенген зони]]не шыв тата сывлӑш ҫулӗсем тӑрӑх [[Румыни]]пе [[Болгари]] пӗрлешнӗ<ref>{{cite web|date=30 March 2024|title=Bulgaria and Romania join the Schengen area|url=https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/ip_24_1722|access-date=30 March 2024|publisher=European Commission|archive-date=March 30, 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240330150353/https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/ip_24_1722|url-status=live}}</ref>. ** [[Турци]]ри вырӑн суйлавӗсем<ref>{{Cite news |author1=Scott McLean |author2=Mohammed Tawfeeq |author3=Nadeen Ebrahim |date=2024-04-01 |title=Turkey's Erdogan dealt major election blow as opposition party wins big cities |url=https://www.cnn.com/2024/04/01/middleeast/turkey-local-election-blow-erdogan-opposition-mime-intl/index.html |access-date=2024-04-01 |publisher=CNN |language=en |archive-date=August 7, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240807103050/https://www.cnn.com/2024/04/01/middleeast/turkey-local-election-blow-erdogan-opposition-mime-intl/index.html |url-status=live }}</ref>. === Ака === * [[Ака, 1]] – [[Израиль]] [[Дамаск]]ри [[Иран]]ӑн элчӗлӗхне [[Дамаскри Иран элчӗлӗхне Израиль авиаҫапӑвӗ|авиаҫапу]] тунӑ, 16 ҫын вилнӗ<ref name="cghs2">{{Cite web |date=3 April 2024 |title=Woman and her son among 16 people killed in Israeli raid on building attached to Iranian embassy |url=https://www.syriahr.com/en/330101/ |access-date=2024-04-14 |publisher=Syrian Observatory For Human Rights |archive-date=April 3, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240403193442/https://www.syriahr.com/en/330101/ |url-status=live }}</ref>. * [[Ака, 3]] – [[Тайвань|Тайванӗн]] тухӑҫ хӗрринче 7,4 магнитудӑллӑ [[Хуалянь ҫӗр чӗтрени (2024)|ҫӗр чӗтрени]] пулнӑ, унран цунами [[Япони]]н [[Окинава префектури]]ччен ҫитнӗ<ref>{{Cite web |date=2 April 2024 |title=Taiwan 7.7 magnitude earthquake sparks tsunami warning in Japan |url=https://www.theguardian.com/world/2024/apr/03/taiwan-earthquake-magnitude-tsunami-warning-japan-okinawa |access-date=3 April 2024 |website=The Guardian |archive-date=April 3, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240403005317/https://www.theguardian.com/world/2024/apr/03/taiwan-earthquake-magnitude-tsunami-warning-japan-okinawa |url-status=live }}</ref>. * [[Ака, 4]] – [[Кувейт]]ри [[Кувейтри парламент суйлавӗсем (2024)|парламент суйлавӗсем]]. [[Наци ассамблейӗ (Кувейт)|Наци ассамблейӗнчи]] оппозици нумайрахӑш вырӑнсем илнӗ<ref name="ajresult">{{cite web |url=https://www.aljazeera.com/news/2024/4/5/few-changes-after-kuwait-holds-first-parliamentary-election-under-new-emir |title=Few changes after Kuwait holds first parliamentary election under new emir |publisher=Al Jazeera English |date=5 April 2024 |access-date=April 12, 2024 |archive-date=April 11, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240411170642/https://www.aljazeera.com/news/2024/4/5/few-changes-after-kuwait-holds-first-parliamentary-election-under-new-emir |url-status=live }}</ref>. * [[Ака, 5]] – [[Эквадор]] полицийӗ [[Кито|Китӑри]] [[Мексика]] [[Эквадорти Мексика элчӗлӗхне тапӑнни (2024)|элчӗлӗхне тапӑннӑ]]. Полици Эквадорӑн иртнӗ вице-президентне [[Глас Хорхе|Хорхе Гласа]] арестленӗ, вӑл Мексика политика хӳтӗлӗхӗ илмеллеччӗ. Кун пек тапӑннисем [[Дипломатиллӗ ҫыхӑну Вена конвенцийӗ]] йӗркене пӑснӑран Мексикӑпа [[Никарагуа]] Эквадорпа дипломатиллӗ ҫыхӑну пӗтерсе татнӑ<ref>{{Cite web |last=Vélez |first=Roger |title=México rompe relaciones diplomáticas con Ecuador, tras irrupción policial en Embajada México rompe relaciones diplomáticas con Ecuador |url=https://www.primicias.ec/noticias/politica/mexico-policia-ecuador-roberto-canseco-embajada/ |access-date=6 April 2024 |website=Primicias |date=6 April 2024 |language=es |archive-date=April 6, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240406045205/https://www.primicias.ec/noticias/politica/mexico-policia-ecuador-roberto-canseco-embajada/ |url-status=live }}</ref>. * [[Ака, 6]] – [[Словаки]]ри [[Словакири президент суйлавӗсем (2024)|президент суйлавӗсем]]: иккӗмӗш хутра [[Пеллегрини Петер]] Словаки президенчӗ суйланӑ<ref>{{Cite web |title=Slovak presidency goes to government candidate |url=https://www.politico.eu/article/slovak-presidential-election-second-round/ |date=6 April 2024 |website=Politico |access-date=April 6, 2024 |archive-date=August 18, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240818233128/https://www.politico.eu/article/slovak-presidential-election-second-round/ |url-status=live }}</ref>. * [[Ака, 8]] – [[Ҫурҫӗр Америка|Ҫурҫӗр Америкӑра]] [[Хӗвел тӗттӗмленни (2024 акан 8)|Хӗвел тӗттӗмленнине]] курма пулнӑ<ref>{{citation |title=Where & When |url=https://science.nasa.gov/eclipses/future-eclipses/eclipse-2024/where-when/ |date=2024-04-06 |publisher=NASA |language=en |access-date=April 8, 2024 |archive-date=April 8, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240408053255/https://science.nasa.gov/eclipses/future-eclipses/eclipse-2024/where-when/ |url-status=live }}</ref>. * [[Ака, 9]] – [[Варадкар Лео|Лео Варадкар]] ӗҫлеме вырӑнтан тухнӑ хыҫҫӑн [[Фине Гэл]] пуҫлӑхӗ [[Харрис Саймон|Саймон Харрис]] [[Ирланди]]н чи ҫамрӑк [[Тишек]]ӗ пулса тӑнӑ. Вӑл [[Дойл Эрен]] сасӑлавӗнче 69 сасӑсене хирӗҫ 88 сасӑсемпе суйланӑ тата [[Ирланди президенчӗ]] [[Хиггинс Майкл|Майкл Д. Хиггинс]] йышӑну тӑрӑх ӗҫе лартнӑ<ref>{{cite news|url=https://www.rte.ie/news/politics/2024/0409/1442464-harris-politics/|title=Simon Harris formally appointed Taoiseach after Dáil vote|publisher=RTÉ News|date=9 April 2024|access-date=April 11, 2024|archive-date=April 9, 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240409130013/https://www.rte.ie/news/politics/2024/0409/1442464-harris-politics/|url-status=live}}</ref>. * [[Ака, 10]] – [[Кӑнтӑр Корей]]ри [[Кӑнтӑр Корейри парламент суйлавӗсем (2024)|парламент суйлавӗсем]]: [[Демократиллӗ парти (Кӑнтӑр Корей, 2015)|Демократиллӗ партипе]] [[Корейӗн демократиллӗ альянсӗ|Демократиллӗ альянс]] 176 вырӑнсене ҫӗнтернӗ, анчах [[Халӑх вӑйӗ партийӗ (Кӑнтӑр Корей)|Халӑх вӑйӗпе]] [[Халӑх пуласлӑхӗ партийӗ|Халӑх пуласлӑхӗ]] (ӑҫта [[Кӑнтӑр Корей президенчӗ|президент]] [[Юн Сок Ёль]]) 108 вырӑнсене кӑна ҫӗнтернӗ<ref>{{cite news|url=https://www.csis.org/analysis/south-koreas-2024-general-election-results-and-implications/|title=South Korea's 2024 General Election: Results and Implications|publisher=CSIS|date=10 April 2024|access-date=April 13, 2024|archive-date=April 13, 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240413000539/https://www.csis.org/analysis/south-koreas-2024-general-election-results-and-implications|url-status=live}}</ref>. * [[Ака, 13]] – [[Израиль|Израиле]] хирӗҫ [[Иран]]ӑн [[Израиле хирӗҫ Иранӑн ракет авиаҫапӑвӗсем (2024 Ака)|ракет ҫапнисем]]<ref>{{Cite web |last=Harris |first=Chris |date=2024-04-13 |title=Iran launches wave of drone attacks at Israel: report |url=https://nypost.com/2024/04/13/world-news/iran-launches-wave-of-drone-attacks-at-israel-report/ |access-date=2024-04-13 |website=New York Post |archive-date=August 18, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240818233029/https://nypost.com/2024/04/13/world-news/iran-launches-wave-of-drone-attacks-at-israel-report/ |url-status=live }}</ref>. * [[Ака, 16]] – [[Перс кӳлмекӗ]]нчи [[Перс кӳлмекӗнчи ҫӗр-шывсене шыв илни (2024)|ҫӗр-шывсене шыв илни]]. [[Ҫывӑх Тухӑҫ]]ра 32 яхӑн ҫын вилнӗ<ref>{{cite news|title=Dubai airport chaos as UAE and Oman reel from deadly storms|date=16 April 2024|url=https://www.bbc.com/news/world-middle-east-68831408|access-date=April 20, 2024|archive-date=April 17, 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240417001907/https://www.bbc.com/news/world-middle-east-68831408|url-status=live}}</ref>. * [[Ака, 17]] ** [[Соломон утравӗсем|Соломон утравӗсенчи]] [[Соломон утравӗсенчи парламент суйлавӗсем (2024)| парламент суйлавӗсем]]: [[Пурлӑх, пӗрлӗх тата тивӗҫлӗх партийӗ|ППТ]] партийӗ нумайрахӑш вырӑнсене ҫӗнтернӗ<ref>{{Cite web |title=Solomon Islands pro-China PM Manasseh Sogavare fails to secure majority |url=https://www.aljazeera.com/news/2024/4/24/solomon-islands-pro-china-pm-manasseh-sogavare-fails-to-secure-majority |access-date=2024-04-25 |publisher=Al Jazeera English |language=en |archive-date=April 24, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240424070504/https://www.aljazeera.com/news/2024/4/24/solomon-islands-pro-china-pm-manasseh-sogavare-fails-to-secure-majority |url-status=live }}</ref>. ** [[Хорватири парламент суйлавӗсем (2024)|Хорватири парламент суйлавӗсем]]: [[Хорват демократиллӗ пӗрлешӗвӗ]] нумайрахӑш вырӑнсене ҫӗнтернӗ<ref>{{Cite news |last1=Henley |first1=Jon |date=2024-04-18 |title=Political uncertainty in Croatia as ruling party wins most seats but no majority |url=https://www.theguardian.com/world/2024/apr/18/croatia-election-results-hdz-democratic-union-pm-andrej-plenkovic-without-majority-sdp-homeland-movement |access-date=2024-04-18 |work=The Guardian |language=en-GB |issn=0261-3077 |archive-date=April 22, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240422190025/https://www.theguardian.com/world/2024/apr/18/croatia-election-results-hdz-democratic-union-pm-andrej-plenkovic-without-majority-sdp-homeland-movement |url-status=live }}</ref>. * [[Ака, 19]] – [[Иран]]а хирӗҫ [[Израль|Израилӗн]] [[Ирана хирӗҫ Израилӗн авиаҫапӑвӗсем (2024 Ака)|авиаҫапӑвӗсем]]<ref>{{cite news |last1=Alkhshali |first1=Hamdi |title=Isfahan, Iran: Explosions Hear, Reports Say |url=https://www.cnn.com/2024/04/18/middleeast/isfahan-iran-explosion-intl-hnk |access-date=19 April 2024 |agency=CNN |archive-date=April 19, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240419021802/https://www.cnn.com/2024/04/18/middleeast/isfahan-iran-explosion-intl-hnk |url-status=live }}</ref>. * [[Ака, 25]] – [[Гаити]]н премьер-министрӗ ӗҫлеме вырӑнтан тухнӑран патшалӑх пуҫлӑхӗн ӗҫӗсем [[Транзитлӗ президентлӗ канаш]] аллине килнӗ<ref name="sworn in">{{cite news |last=Robenson |first=Geffrard |date=2024-04-25 |title=Les membres du Conseil présidentiel de transition ont prêté serment, tôt jeudi 25 avril 2024, au Palais national |url=https://lenouvelliste.com/article/247858/les-membres-du-conseil-presidentiel-de-transition-ont-prete-serment-tot-jeudi-25-avril-2024-au-palais-national |newspaper=Le Nouvelliste |language=fr |access-date=April 27, 2024 |archive-date=April 26, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240426122820/https://lenouvelliste.com/article/247858/les-membres-du-conseil-presidentiel-de-transition-ont-prete-serment-tot-jeudi-25-avril-2024-au-palais-national |url-status=live }}</ref>. * [[Ака, 29]] ** [[Бразили]]н [[Риу-Гранди-ду-Сул]] штатӗнчи шыв илни<ref>{{Cite news |date=2024-05-01 |title=Brazil floods: Residents stranded on rooftops in Rio Grande do Sul |url=https://www.bbc.com/news/world-latin-america-68935249 |access-date=2024-05-09 |publisher=[[BBC News]] |language=en-GB |archive-date=May 9, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240509013527/https://www.bbc.com/news/world-latin-america-68935249 |url-status=live }}</ref>. ** Нумай ҫумӑрсем ҫунӑран Кенипе Танзанире шыв илнине пула 488 ҫын вилнӗ, 503 000 ҫын куҫса кайтарнӑ<ref>{{Cite news |date=2024-04-29 |title=Kenya flooding: Around 50 killed in villages near Mai Mahiu town |url=https://www.bbc.com/news/world-africa-68896456 |access-date=2024-05-10 |publisher=[[BBC News]] |language=en-GB |archive-date=April 29, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240429100348/https://www.bbc.com/news/world-africa-68896456 |url-status=live }}</ref>. * [[Ака, 30]] – [[Пысӑк Ҫиччӗ]] ҫӗр-шывӗсем 2030–2035 ҫулсем патне [[кӑмрӑк энергетики]]не усӑ курма чарма килӗшнӗ<ref>{{cite news |title=STATEMENT: G7 Leaders Agree to Shut Down Coal Plants |url=https://www.wri.org/news/statement-g7-leaders-agree-shut-down-coal-plants |date=30 April 2024 |access-date=8 May 2024 |publisher=World Resources Institute |archive-date=May 8, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240508145930/https://www.wri.org/news/statement-g7-leaders-agree-shut-down-coal-plants |url-status=live }}</ref>. == Ҫавӑн пекех == {{Çӳрев |Тема = 2024 çул |Портал = |Викисăмахсар = |Викикĕнеке = |Викикаларăш = |Викивулавăш = |Викитĕссем = |Викихыпар = Категори:2024 |Викиампар = Category:2024 |Метавики = |Проект = |Родовод = }} * [[2024 çул мусăкра]] * [[2024 çул литературăра]] == Асӑрхавсем == {{Асӑрхавсем|2}} {{year-stub}} [[Категори:2024 çул| ]] [[Категори:Пур хронологи ят-йышĕсем]] [[Категори:Викиампар каçă статьисем]] [[Категори:Викихыпар каçă статьисем]] [[Категори:Çулсем çинчен çырса пĕтермен статьясем]] [[Категори:2024 çул]] 9z89kopcmm0b2cz53zlapjennxhsymp 857520 857519 2025-07-02T06:28:41Z Max Tenche 25572 /* Ака */ 857520 wikitext text/x-wiki {{Çулсем|2024|XX ĕмĕр|XXI ĕмĕр|XXII ĕмĕр}} '''2024 ҫул (икӗ пин те ҫирӗм тӑваттӑмӗш ҫул)''' — [[Кӗркури календарӗ]]пе — [[йӗкӗр ҫул]]. 2024 ҫул [[тунтикун]]ран пуҫланнӑ. Вӑл пирӗн эрӑн 2024-мӗш ҫулӗ. Вӑл 3-мӗш пин ҫулӑн [[XXI ӗмӗр]]ӗн 3-мӗш вун ҫулӑн 4-мӗш ҫулӗ, вӑл [[2020-мӗш ҫулсем|2020-мӗш ҫулсен]] 5-мӗш ҫулӗ. Ку иртнӗ ҫул. [[Чӑваш Республики]]нче вӑл '''[[Экологи]] культурин тата [[ҫутҫанталӑк]]па перекетлӗ усӑ курмалли ҫулталӑк'''<ref>[https://minpriroda.cap.ru/action/activity/2024-god-god-ekologicheskoj-kuljturi-i-berezhnogo ЧР ҫутҫанталӑк министрлӗхӗн сайчӗ]{{Ĕçлемен каçă|date=June 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref><ref>[https://glava.cap.ru/doc/laws/2023/09/04/decree-120 Чӑваш Енӗн Пуҫлӑхӗн указӗ]{{Ĕçлемен каçă|date=January 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>. [[ПНО]] йышӑнӑвӗпе ку ''[[Тӗве]]сен тӗнчери ҫулталӑкӗ''<ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/ru/sections/observances/international-years/|title=Международные годы|date=2015-01-06|publisher=www.un.org|lang=ru|accessdate=2020-01-13|archive-date=2020-01-13|archive-url=https://web.archive.org/web/20200113135546/https://www.un.org/ru/sections/observances/international-years/|url-status=live}}</ref>. [[Белоруси]]ре вӑл килӗшӳ, пултару та пахалӑх ҫулталӑкӗ<ref>{{Cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=_duWFEBChO0|title=Лукашенко объявил 2024-й Годом качества в Беларуси|lang=ru-RU|access-date=2023-09-30}}</ref>. [[Раҫҫей]]ре вӑл этеплӗх, ӳнер, кил-йыш та спорт ҫулталӑкӗ<ref>{{Cite web|url=https://ognov.ru/2024-god-obyavlen-prezidentom-godom-razvitiya-v-rossii/|title=2024 год объявлен президентом годом российской культуры и искусства|lang=ru-RU|last=controlistr|website=ognov.ru|date=2023-09-06|access-date=2023-10-08}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://ria.ru/20231122/semya-1911067078.html|title=Путин объявил 2024 год годом семьи|lang=ru-RU|author=|website=РИА Новости|date=2023-11-21|access-date=2023-11-22|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://tass.ru/sport/19062137|title=Путин поддержал идею возобновления спортивных парадов на Красной площади|website=TACC|access-date=2023-12-17}}</ref>. [[Пӑхӑнман Патшалӑхсен Пӗрлешӗвӗ]]нче вӑл [[ниме]] юхӑмӗн ҫулталӑкӗ<ref>{{Cite web|url=https://www.gosrf.ru/2024-god-stanet-godom-volonterskogo-dvizheniya-v-sng/|title=2024 год станет Годом волонтерского движения в СНГ|lang=ru-RU|first=Галатея|last=Петрова|website=Регионы России|date=2023-06-08|access-date=2023-10-08}}</ref>. == Пулса иртнӗ == === Кăрлач === * [[Кӑрлач, 1]]: ** [[Тури Карабах]] [[Азербайджан]] йышне вӗҫлесе интеграциленӗ, [[Тури Карабах Республики]] пӑрахӑҫ кӑларнӑ<ref>{{Cite web|url=https://www.gazeta.ru/politics/2023/09/28/17653861.shtml|title=Республика Нагорный Карабах прекращает существование. Половина жителей бежали в Армению|lang=ru|website=Газета.Ru|date=2023-09-28|access-date=2023-10-01}}</ref>. ** [[Бразили]] [[ОПЕК+]] йӗркелӗве кӗнӗ<ref>{{Cite web|url=https://www.interfax.ru/business/934125|title=Источник сообщил, что Бразилия присоединится к ОПЕК+ с 2024 года|lang=ru|website=Interfax.ru|date=2023-11-30|access-date=2023-12-01}}</ref>. ** [[Египет]], [[Иран]], [[Пӗрлешӗннӗ Арап Эмирачӗсем]], [[Сауд Аравийĕ]] те [[Эфиопи]] [[БРИКС]]а кĕнĕ<ref>{{Cite web|url=https://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/18574863|title=В БРИКС в 2024 году войдут шесть новых стран|website=TACC|access-date=2023-10-01}}</ref>. ** [[Раҫҫей]]ри [[Чернобыль инкекӗ|Отчуждени зони]] пӑрахӑҫ кӑларнӑ<ref>{{Cite web|url=https://www.rbc.ru/rbcfreenews/642740b89a79477b90634812|title=В России не станет зоны отчуждения|lang=ru|website=РБК|date=2023-04-01|access-date=2023-12-28}}</ref>. ** [[Steam]]-ӗн пулӑшу пултарни [[Windows 7]], [[Windows 8|8]], [[Windows 8.1|8.1]] валли вӗҫленӗ<ref>{{Cite web|url=https://steamcommunity.com/discussions/forum/26/3821910251180452380/|title=Steam перестанет работать на windows 7 :: Русскоязычный Форум|lang=ru|website=steamcommunity.com|access-date=2023-12-31}}</ref>. ** [[Япони тинӗсӗ]]нчи [[Япони тинӗсӗнчи ҫӗр чӗтрени (2024)|ҫӗр чӗтрени]], [[Япони]]ре 7,6-ччен магнитудӑллӑ ҫӗр чӗтрени пулнӑ. 73 ҫын вилнӗ<ref>{{Cite web|url=https://tass.ru/proisshestviya/19670537|title=Число жертв землетрясений в Японии увеличилось до 73|website=TACC|access-date=2024-01-03}}</ref>. ** [[Эфиопи]] [[Сомалиленд]]па [[Бербера]] порчӗн пӗтӗм усӑ курни валли килӗшӳ ҫырнӑ. Тата, Эфиопи Сомалилендӗн никамран пӑхӑнманлӑхне йышӑнчӗ, вӑл пӗрремӗш ҫӗр-шыв куна тунӑ пулса тӑнӑ<ref>{{Cite web|url=https://www.reuters.com/world/africa/landlocked-ethiopia-signs-pact-use-somalilands-red-sea-port-2024-01-01/|title=Ethiopia signs pact to use Somaliland's Red Sea port|website=Reuters|access-date=2024-01-13}}</ref>. * [[Кӑрлач, 2]]: ** [[Корей Республики]]нчи 3 уйӑх [[Корей Республикинчи Парламент суйлавӗсем (2024)|парламент суйлавӗсен]]ччен [[Тобуро Демократи партийӗ]]н пуҫлӑхӗ [[Ли Джэмён|Ли Чжэ Мён]] ҫине [[Ли Джэмён ҫине вӗлерме тапӑнни|вӗлерме тапӑнни]] пулнӑ, унӑн мӑйне ҫӗҫӗпе амантнӑ<ref>{{Cite news|title=В Южной Корее совершено покушение на лидера оппозиции|url=https://www.vedomosti.ru/politics/articles/2024/01/02/1013861-v-yuzhnoi-koree-pokushenie|website=Ведомости|access-date=2024-01-04|lang=ru}}</ref>. ** [[Маршалл утравӗсенчи пӗтӗм суйлавсем (2023)|Маршалл утравӗсенче пӗтӗм суйлавӗсем]]: [[Маршалл утравӗсен саккун тӑвакан канашӗ]] [[Хайн Хильда|Хайн Хильдӑна]] президент иккӗмӗш хутпа суйланӑ<ref>{{Cite web|url=https://www.rnz.co.nz/international/pacific-news/505980/hilda-heine-sworn-in-as-president-of-the-marshall-islands|title=Hilda Heine sworn in as President of the Marshall Islands|lang=en-nz|website=RNZ|date=2024-01-03|access-date=2024-01-13}}</ref>. * [[Кӑрлач, 3]] – [[Иран]]ти [[Керман теракчӗ|Керман масарӗнче теракт]] пулнӑ<ref>{{Cite web|url=https://ria.ru/20240103/terakt-1919604739.html|title=Путин выразил властям Ирана соболезнования после теракта в Кермане|lang=ru|first=|last=|website=РИА Новости|date=20240103T1814|access-date=2024-01-13}}</ref>. * [[Кӑрлач, 7]] – [[Бангладешри парламент суйлавӗсем (2024)|Бангладешри парламент суйлавӗсем]] пулнӑ<ref>{{Cite web|url=http://cikrf.ru/news/cec/54382/|title=Андрей Шутов принял участие в международном наблюдении за парламентскими выборами в Народной Республике Бангладеш|website=cikrf.ru|access-date=2024-01-13}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://bdnews24.com/bangladesh/5ps4txfm44|title=Bangladesh Election Commission schedules parliamentary polls for Jan 7|lang=en|first=Senior|last=Correspondent|website=bdnews24.com|access-date=2024-01-13}}</ref><ref>{{Cite news|title=Bangladesh election: PM Sheikh Hasina wins fourth term in controversial vote|url=https://www.bbc.com/news/world-asia-67889387|date=2024-01-07|access-date=2024-01-13|lang=en-GB}}</ref>. * [[Кӑрлач, 8]] – [[Astrobotic Technology]] компанийӗ [[Peregrine (лартмалли модуль)|Перегрин]] коммерци уйӑха лартмалли модулне вӗҫтерсе яни тунӑ. Вӗҫтерсе яни ҫӗнӗ [[Vulcan (ракета-йӑтакан)|Vulcan]] ракета-йӑтакан пулӑшпа тунӑ<ref>{{Cite web|url=https://spacenews.com/vulcan-centaur-launches-peregrine-lunar-lander-on-inaugural-mission/|title=Vulcan Centaur launches Peregrine lunar lander on inaugural mission|lang=en-US|first=Jeff|last=Foust|website=SpaceNews|date=2024-01-08|access-date=2024-01-08}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://tass.ru/kosmos/19686899|title=ULA запустила к Луне ракету Vulcan с модулем Peregrine|website=TACC|access-date=2024-01-08}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.astrobotic.com/astrobotics-peregrine-launches-to-the-moon/|title=Astrobotic’s Peregrine Launches to the Moon|lang=en-US|last=alivia|website=Astrobotic|date=2024-01-08|access-date=2024-01-08}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.nasa.gov/news-release/nasa-science-heads-to-moon-on-first-us-private-robotic-artemis-flight/|title=NASA Science Heads to Moon on First US Private Robotic Artemis Flight - NASA|lang=en-US|access-date=2024-01-08}}</ref>. * [[Кӑрлач, 9]] – [[Los Choneros]] картелӗн лидерӗ тӗрмерен тухса тарнӑран [[Эквадор]] президенчӗ [[Нобоа Даниэль|Даниэль Нобоа]] ҫӗр-шывра черетсӗр лару-тӑру йышӑннӑ<ref>{{Cite web|url=https://www.kp.ru/online/news/5621351/|title=Президент Эквадора Нобоа ввёл режим внутреннего вооружённого конфликта в стране|lang=ru|first=|last=|website=kp.ru|access-date=2024-01-13}}</ref>. * [[Кӑрлач, 11]] – Полици ӗҫлекенӗсемпе салтаксем валли ӗҫ укҫи суса тухнин йӑнӑшӗнчен [[Папуа — Ҫӗнӗ Гвиней]]ри [[Папуа — Ҫӗнӗ Гвинейри йӗркесӗрлӗхсем (2024)|йӗркесӗрлӗхсем]] пур ҫӗр-шыв тӑрӑх сиксе тухнӑ.<ref>{{Cite web|url=https://www.rnz.co.nz/international/pacific-news/506478/at-least-10-dead-after-looting-fires-on-port-moresby-s-darkest-day|title=At least 10 dead after looting, fires on Port Moresby's 'darkest day'|lang=en-nz|website=RNZ|date=2024-01-11|access-date=2024-01-13}}</ref>. * [[Кӑрлач, 12]] – [[АПШ]]па [[Аслӑ Британи]] [[Йемене авиатапӑсем (2024)|Йемене авиатапӑсене]] тума пуҫланӑ та (ӗлӗкхине АПШ ҫакна тума пуҫланӑ)<ref>{{Cite web|url=https://www.nbcnews.com/news/world/us-britain-strikes-houthi-yemen-rcna133576|title=U.S. and Britain launch strikes against Houthi rebel targets in Yemen|lang=en|website=NBC News|date=2024-01-12|access-date=2024-01-13}}</ref>. * [[Кӑрлач, 13]] – [[Китай Республикинчи президент суйлавĕсем (2024)|Тайваньти президент суйлавĕсем]]: [[Лай Циндэ]] 40% сасӑсемпе ҫӗнтернӗ<ref>{{Cite news|title=Taiwan elects Lai Ching-te, from incumbent pro-sovereignty party, as president|first=Helen|last=Davidson|url=https://www.theguardian.com/world/2024/jan/13/taiwan-ruling-partys-lai-ching-te-wins-presidential-election|website=The Guardian|id=0261-3077|date=2024-01-13|access-date=2024-01-13|lang=en-GB}}</ref>. * [[Кӑрлач, 14]] – [[Маргрете II]] [[Дани]]н король хӗрӗ патшаран тухнӑ. [[Фредерик X]] Данин ҫӗнӗ королӗ патшана ларнӑ.<ref>{{Cite web|url=https://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/19661193|title=Королева Дании отречётся от престола 14 января|website=TACC|access-date=2024-01-13}}</ref>. * [[Кӑрлач, 15]]—[[Кӑрлач, 18|18]] – [[Паймак]]ра, [[Пушкӑртстанти протестсем (2024)|Пушкӑртстанти протестсем]]<ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.com/russian/articles/ce9m7p05pe0o|title=В Башкирии сотни людей пришли к суду поддержать активиста, защищавшего шихан Куштау|lang=ru|website=BBC News Русская служба|date=2024-01-15|access-date=2024-01-17}}</ref><ref>{{Cite news|title=Экстремисты под видом экологов: кому нужны были беспорядки в Башкирии|url=https://lenta.ru/articles/2024/01/23/ekstremisty/|website=Lenta}}</ref>. * [[Кӑрлач, 24]] – [[Белгород облаҫӗнчи раҫҫей Ил-76 инкекӗ|Белгород облаҫӗнчи раҫҫей Ил-76 инкекӗ]]. * [[Кӑрлач, 26]] – [[Тувалури парламент суйлавӗсем (2024)|Тувалури парламент суйлавӗсем]]<ref>{{Cite web|url=https://www.npr.org/2024/01/25/1227066448/voting-begins-in-tiny-tuvalu-in-election-that-reverberates-from-china-to-austral|title=Voting begins in tiny Tuvalu in election that reverberates from China to Australia|website=NPR|access-date=2024-01-27}}</ref>. * [[Кӑрлач, 28]] ** [[Буркина-Фасо]], [[Мали]] тата [[Нигер]] [[ЭКОВАС]]-ран тухнӑ<ref>[https://m.gazeta.ru/politics/news/2024/01/28/22209643.shtml?utm_source=yxnews&utm_medium=mobile&utm_referrer=https%3A%2F%2Fdzen.ru%2Fnews%2Fstory%2FBurkina-Faso_Mali_iNiger_vyshli_izEHkonomicheskogo_soobshhestva_Zapadnoj_Afriki--ad52dbc7fb298ecf82b6b6e499b26705 Три страны резко оборвали связь с ECOWAS]</ref>. ** [[Финляндири парламент суйлавӗсем (2024)|Финляндири парламент суйлавӗсем]]<ref>[http://vybor-naroda.rg/vn_exclusive/255673-v-finljandii-neizbezhen-vtoroj-tur-prezidentskih-vyborov.html?utm_source=yxnews&utm_medium=mobile&utm_referrer=https%3A%2F%2Fdzen.ru%2Fnews%2Fsearch%3Ftext%3D В Финляндии неизбежен второй тур президентских выборов]{{Ĕçлемен каçă|date=February 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>. * [[Кӑрлач, 31]] – [[Малайзи]] [[Янг ди-Пертуан Агонг|корольне суйланă]] [[Ибрагим Исмаил|Ибрагим Исмаилӗн]] престолӗнче ларни, татах вӑл [[Джохор|Джохор султанӗ]] пулса тӑнӑ<ref>{{Cite web|url=https://glasnarod.ru/mir/sultan-ibragim-stal-sledujushhim-koroljom-malajzii/|title=Султан Ибрагим стал следующим королём Малайзии|lang=ru-RU|first=|last=|website=Интернет-газета «Глас Народа»|date=2023-10-27|access-date=2024-01-13}}</ref>. === Нарӑс === * [[Нарӑс, 2]] – [[Бишкек]] [[Ӑшӑэлектроцентраль|ӐЭЦ]]ĕнчи шултра авари<ref>{{Cite web|url=https://ria.ru/20240202/kirgiziya-1924943848.html|title=Число пострадавших при аварии на ТЭЦ Бишкека возросло до пяти|lang=ru|first=|last=|website=РИА Новости|date=20240202T0734|access-date=2024-02-05}}</ref>. * [[Нарӑс, 3]] – Тапнине пула [[Лисичанск]]ри ([[ЛХР]] — аннексиленĕ [[Луганск облаҫӗ]]) пекарня ишӗлсе аннӑ, 28 ҫын вилнĕ<ref>{{Cite web|url=https://ria.ru/20240204/lisichansk-1925337904.html|title=В Лисичанске завершили поисковую операцию|lang=ru|first=|last=|website=РИА Новости|date=20240204T1633|access-date=2024-02-05}}</ref>. * [[Нарӑс, 4]] – [[Сальвадорти пӗтӗм суйлавӗсем (2024)|Сальвадорти пӗтӗм суйлавӗсем]]. * [[Нарӑс, 7]] – [[Азербайджан]]ти черетсӗр [[Азербайджанти президент суйлавӗсем (2024)|президент суйлавĕсем]]<ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.com/russian/articles/clle3dl9zy9o|title=В Азербайджане проходят очередные внеочередные выборы|lang=ru|website=BBC News Русская служба|date=2024-02-07|access-date=2024-02-07}}</ref>. Хальхи президент [[Алиев Ильхам|Ильхам Алиев]] çӗнетсе суйланӑ пиллӗкмӗш срок ҫине, уншӑн 92,12% сасӑлакан ҫынсем сасӑ панӑ<ref>{{Cite web|url=https://apnews.com/article/azerbaijan-election-ilham-aliyev-39a3b0811de492afdcc96e2f17b6f797|title=Azerbaijan's Aliyev appears headed to a landslide win in election called after retaking Karabakh|lang=en|website=AP News|date=2024-02-07|access-date=2024-02-08}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://ria.ru/20240211/vybory-1926712011.html|title=Алиев победил на президентских выборах в Азербайджане|lang=ru|first=|last=|website=РИА Новости|date=2024-02-11|access-date=2024-02-11}}</ref>. * [[Нарӑс, 8]]  ** [[Пакистан]]ти [[Пакистанри парламент суйлавӗсем (2024)|парламент суйлавĕсем]]<ref>{{Cite web|url=https://www.dawn.com/news/1785760|title=President, ECP agree on holding elections on February 8|lang=en|first=|last=|website=DAWN.COM|date=2023-11-02|access-date=2024-01-13|archive-date=2024-01-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20240112120521/https://www.dawn.com/news/1785760|url-status=live}}</ref>. Никамран пӑхӑнман политиксен нумайрахӑшӗ — "Тӗрӗслӗхшӗн юхӑм" чарнӑ политика партийӗн хутшӑнаканӗсем Наци ассамблейӗнчи вырӑнсен чылайӑшӗ илнӗ<ref>{{Cite web|url=https://www.ft.com/content/35a6dd5b-2924-40ad-a650-004ec6379e00|title=Imran Khan loyalists win shock victory in Pakistan election|website=www.ft.com|access-date=2024-02-11}}</ref>. ** Иртнӗ [[Бразили]] президенчӗ Жаир Болсонарӑва патшалӑх пӑтӑрмахӗ тума хӑтланнӑшӑн айӑплама арестленӗ<ref>{{Cite web|url=https://t.me/rian_ru/230726|title=РИА Новости|website=Telegram|access-date=2024-02-11}}</ref>. * [[Нарӑс, 10]] – [[Венгри]] президенчӗ [[Новак Каталин|Каталин Новак]] ӗҫлеме вырӑнтан тухнӑ<ref>{{Cite web|url=https://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/19954637|title=Президент Венгрии подала в отставку|website=TACC|access-date=2024-02-11}}</ref>. * [[Нарӑс, 11]] – [[Финлянди]] президент суйлавӗсен иккӗмӗш пайӗ<ref>{{Cite news|title=Финляндии предстоит второй тур президентских выборов|url=https://www.svoboda.org/a/finlyandii-predstoit-vtoroy-tur-prezidentskih-vyborov-/32795413.html|website=Радио Свобода|date=2024-01-28|access-date=2024-02-05|lang=ru}}</ref>. * [[Нарӑс, 12]]—[[Нарӑс, 18|18]] – [[Европа кӗрешӳ чемпионачӗ (2024)|Европа кӗрешӳ чемпионачӗ]] пулнӑ ([[Бухарест]], [[Румыни]])<ref>{{Cite web|url=https://uww.org/event/seniors-european-championships/results|title=Seniors european championships|lang=en|website=uww.org|access-date=2024-02-05}}</ref>. * [[Нарӑс, 14]] – [[Индонези]]ри [[Индонезири президент суйлавӗсем (2024)|президент суйлавĕсем]]. * [[Нарӑс, 15]] – [[Белгород]]а [[2024 ҫулхи нарӑсӑн 15-мӗшӗнчи Белгорода персе тӑни|персе тăни]]. 7 ҫын вилнӗ, 20 ҫын аманнӑ<ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.com/russian/articles/c89n5w2l1yyo|title=Белгород подвергся обстрелу, погибли семь человек, в том числе ребёнок. Что известно|lang=ru|website=BBC News Русская служба|date=2024-02-15|access-date=2024-02-15}}</ref>. * [[Нарӑс, 16]] – [[ЯНАО]]-н [[Харп (хула евӗр посёлок)|Харп]] тӗрминчи Раҫҫей оппозиционерӗ [[Навальный Алексей Анатольевич|Алексей Навальный]] вилчӗ. * [[Нарӑс, 17]] – [[Украина хӗҫпӑшаллӑ вӑйӗсем|УХВ]] [[Авдеевка|Авдеевкӑран]] [[Авдеевка ҫапӑҫӑвӗ (2022—2024)|тухнӑ]]<ref>{{Cite news|title=Ukrainian forces withdraw from Avdiivka to avoid encirclement, army chief says|first=Shaun|last=Walker|url=https://www.theguardian.com/world/2024/feb/16/ukrainian-forces-give-up-some-positions-in-avdiivka-as-russian-assault-continues|website=The Guardian|id=0261-3077|date=2024-02-17|access-date=2024-02-17|lang=en-GB}}</ref>. * [[Нарӑс, 22]] – [[Nova-C]] лартмалли модуль [[АПШ]]-н [[Intuitive Machines]] компани пӗрремӗш коммерци аппарачӗ [[Уйӑх (Ҫӗр ҫулташӗ)|Уйӑхра]] анса ларнӑ<ref>{{Cite news|title=Odysseus spacecraft lands on the moon as Nasa hails ‘giant leap forward’ – as it happened|first=|last=|url=https://www.theguardian.com/science/live/2024/feb/22/nasa-odysseus-moon-landing-intuitive-machines|website=the Guardian|id=0261-3077|date=2024-02-23|access-date=2024-02-25|lang=en-GB}}</ref>. * [[Нарӑс, 23]] – [[Эрмени]], [[де-факто]], хӑйӗн [[Коллективлӗ хӑрушсӑрлӑх килӗшӗвӗн йӗркелӗвӗ|КХКЙран]] хутшӑннине чарнӑ<ref>{{Cite web|url=https://www.kommersant.ru/doc/6532171|title=Секретариат ОДКБ не получал заявлений от Армении о приостановке членства|lang=ru|website=Коммерсантъ|date=2024-02-23|access-date=2024-03-01}}</ref>. * [[Нарӑс, 25]] – [[Беларуҫ]]ри [[Беларуçри парламентр суйлавӗсем (2024)|пӗтӗм сасӑлани кунӗ]]<ref>{{Cite web|url=https://rec.gov.by/ru/election-schedule-ru/view/elections-2024-edg#:~:text=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D0%BD%D1%8B%D0%B9%20%D0%BF%D0%BB%D0%B0%D0%BD%20%D0%BE%D1%80%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D1%85%20%D0%BC%D0%B5%D1%80%D0%BE%D0%BF%D1%80%D0%B8%D1%8F%D1%82%D0%B8%D0%B9%20%D0%BF%D0%BE,%D0%B3%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D1%81%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F%2025%20%D1%84%D0%B5%D0%B2%D1%80%D0%B0%D0%BB%D1%8F%202024%20%D0%B3.|title=Календарь выборов и референдумов {{!}} Русская версия|website=rec.gov.by|access-date=2023-12-26|archive-date=2023-12-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20231227181659/https://rec.gov.by/ru/election-schedule-ru/view/elections-2024-edg#:~:text=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D0%BD%D1%8B%D0%B9%20%D0%BF%D0%BB%D0%B0%D0%BD%20%D0%BE%D1%80%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D1%85%20%D0%BC%D0%B5%D1%80%D0%BE%D0%BF%D1%80%D0%B8%D1%8F%D1%82%D0%B8%D0%B9%20%D0%BF%D0%BE,%D0%B3%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D1%81%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F%2025%20%D1%84%D0%B5%D0%B2%D1%80%D0%B0%D0%BB%D1%8F%202024%20%D0%B3.|url-status=live}}</ref>. * [[Нарӑс, 26]] – [[Венгри]]ри [[Венгрири президент суйлавӗсем (2024)|президент суйлавĕсем]]<ref>{{Cite web|url=https://ria.ru/20240223/prezident-1929155145.html|title=Выборы нового президента Венгрии пройдут 26 февраля|lang=ru|first=|last=|website=РИА Новости|date=2024-02-23|access-date=2024-02-26}}</ref>. [[Шуйок Тамаш|Тамаш Шуйок]]а суйланă<ref>{{Cite web|url=https://magyarnemzet.hu/belfold/2024/02/hamarosan-megvalasztja-az-orszaggyules-az-uj-koztarasagi-elnokot-kovesse-nalunk-eloben|title=Megválasztották Sulyok Tamást köztársasági elnöknek|lang=hu|first=|last=|website=Magyar Nemzet|date=2024-02-26|access-date=2024-03-01}}</ref>. * [[Нарӑс, 29]] – [[Израиль–ХАМАС вӑрҫи]]: [[Газа|Газӑри]] вӑрҫлакан [[Израиль хӳтӗленӳ вӑйӗсем]] [[гуманитарлӑ конвоя атака]] тунӑ. Атакӑна пула 100 ытла [[Палестина]] ҫыннисем вилнӗ. Палестина ҫухату тӳсӗвӗсем 30 пинччен ӳснӗ<ref>{{Cite web |date=2024-02-29 |title=More than 100 killed as Israeli troops open fire on Gazans crowded around aid convoy |url=https://www.nbcnews.com/news/world/israel-hamas-war-aid-convoy-gaza-city-dead-idf-opened-fire-rcna141195 |access-date=2024-02-29 |publisher=NBC News |language=en |archive-date=February 29, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240229215024/https://www.nbcnews.com/news/world/israel-hamas-war-aid-convoy-gaza-city-dead-idf-opened-fire-rcna141195 |url-status=live }}</ref>. === Пуш === * [[Пуш, 1]]: ** [[Казахстан]] [[Казахстан вӑхӑчӗ|хӑйӗн]] пур территоринче пӗр сехет зонине йышӑннӑ (ӗлӗкхи икӗ пулнӑ)<ref>{{Cite web|url=https://www.nur.kz/society/2063623-vremya-pereveli-na-chas-nazad-v-kazahstane/?|title=Время перевели на час назад в Казахстане|lang=ru|website=www.nur.kz|date=2024-02-29|access-date=2024-03-01}}</ref>. ** [[Иран]]ти [[Иранти парламент суйлавӗсем (2024)|парламент суйлавӗсем]]. ** [[Бразили]]ри шыв инкекӗ. 40 ҫын яхӑн вилнӗ<ref>[https://t.me/MIR24MOLDOVA/3214 Telegram: Contact @MIR24MOLDOVA]</ref>. ** [[Мускав]]ӑн [[Борисово масарӗ]]нчи [[Навальный Алексей Анатольевич|Алексей Навальный]] пытарӑвӗ пулнӑ<ref>{{Cite web|url=https://www.rbc.ru/politics/01/03/2024/65e1d3649a79474fb1498546|title=Алексея Навального похоронили в Москве|lang=ru|website=РБК|date=2024-03-01|access-date=2024-03-01}}</ref>. * [[Пуш, 7]] – Юлашки [[Скандинави]]ри ҫӗр-шыв, [[Швеци]], [[НАТО]]-на кӗнӗ<ref>{{cite web |title=Sweden officially joins NATO |url=https://www.nato.int/cps/en/natohq/news_223446.htm |access-date=7 March 2024 |date=7 March 2024 |publisher=NATO |archive-date=March 31, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240331212531/https://www.nato.int/cps/en/natohq/news_223446.htm |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |title=Sweden finally joins Nato after nearly two-year wait |url=https://www.theguardian.com/world/2024/mar/07/sweden-joins-nato-after-ratification-hungary-drops-opposition |access-date=7 March 2024 |date=7 March 2024 |work=The Guardian |archive-date=June 9, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240609045522/https://www.theguardian.com/world/2024/mar/07/sweden-joins-nato-after-ratification-hungary-drops-opposition |url-status=live }}</ref>. * [[Пуш, 10]] – [[Португалири парламент суйлавӗсем (2024)|Португалири парламент суйлавӗсем]]: [[Демократиллӗ альянс (Португали, 2024)|Демократиллӗ альянс]] нумайрахӑш вырӑнсене илет, тата сахалрахӑш ертсе пырӑвӗ йӗркелет. [[Социалист партийӗ (Португали)|Социалист партийӗ]] вырӑнсене пӗтет, сылтӑм парти [[Chega]] нумай вырӑнсене илет<ref>{{Cite web |date=2024-03-10 |title=Portugal election sees above-average turnout in very tight contest |url=https://www.politico.eu/article/portugual-election-above-average-participation/ |access-date=2024-03-10 |website=Politico |language=en |archive-date=March 10, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240310154709/https://www.politico.eu/article/portugual-election-above-average-participation/ |url-status=live }}</ref><ref>{{Cite web |last=Vock |first=Ido |date=21 March 2024 |title=Luís Montenegro: Centre-right leader invited to form minority government |url=https://www.bbc.com/news/world-europe-68622683 |archive-url=https://archive.today/20240321051720/https://www.bbc.com/news/world-europe-68622683 |archive-date=21 March 2024 |access-date=21 March 2024 |publisher=BBC News |language=en}}</ref>. * [[Пуш, 11]] – [[Гаити]]: [[Гаити премьер-министрӗ|премьер-министр]] ӗҫне вӑхӑтлӑ тӑваканӗ [[Анри Ариэль]] ӗҫлеме вырӑнтан тухнӑ, мӗншӗн тесен ҫӗр-шывра [[Гаити кризисӗ (2018–халлӗхе)|бандит кризисӗ]] [[Гаитири бандит вӑрҫи|пуҫланнӑ]]<ref>{{Cite news |date=2024-03-12 |title=Haiti's prime minister Ariel Henry resigns as law and order collapses |url=https://www.bbc.com/news/world-latin-america-68541349 |access-date=2024-03-13 |language=en-GB |archive-date=March 13, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240313111145/https://www.bbc.com/news/world-latin-america-68541349 |url-status=live }}</ref>. * [[Пуш, 13]] – [[Европа Пӗрлешӗвӗ]] [[хайлавлӑ ӑс-тӑн акчӗ]] йышӑннӑ. Ку пӗрремӗш [[хайлавлӑ ӑс-тӑн]]а ертсе пыракан хут<ref>{{cite web |title=World's first major act to regulate AI passed by European lawmakers |url=https://www.cnbc.com/2024/03/13/european-lawmakers-endorse-worlds-first-major-act-to-regulate-ai.html |access-date=13 March 2024 |date=14 March 2024 |publisher=CNBC |archive-date=March 13, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240313120308/https://www.cnbc.com/2024/03/13/european-lawmakers-endorse-worlds-first-major-act-to-regulate-ai.html |url-status=live }}</ref>. * [[Пуш, 15]]–[[Пуш, 17|17]] – [[Раҫҫейри прзидент суйлавӗсем (2024)|Раҫҫейри президент суйлавӗсем]]: [[Путин Владимир Владимирович|Владимир Путин]] пиллӗкмӗш хут президент ӗҫне суйланӑ<ref>{{cite web|title=Putin wins Russia election in landslide with no serious competition|url=https://www.reuters.com/world/europe/russias-presidential-vote-starts-final-day-with-accusations-kyiv-sabotage-2024-03-17/|access-date=18 March 2024|date=18 March 2024|publisher=[[Reuters]]}}</ref>. * [[Пуш, 22]] – [[Ислам патшалӑхӗ – Хорасан вилаячӗ|Террористсем]] [[Мускав облаҫӗ]]н [[Красногорск (Мускав облаҫӗ)|Красногорск]]ри "Крокус Сити Холл"а атакӑланӑ. 145 ҫын вилнӗ, 551 аманнӑ<ref>{{Cite web |date=March 29, 2024 |title=Death toll from concert hall attack in Russia's Moscow region rises to 144 |publisher=Anadolu Agency |url=https://www.aa.com.tr/en/asia-pacific/death-toll-from-concert-hall-attack-in-russia-s-moscow-region-rises-to-144/3178519 |access-date=29 March 2024 |archive-date=30 March 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240330062453/https://www.aa.com.tr/en/asia-pacific/death-toll-from-concert-hall-attack-in-russia-s-moscow-region-rises-to-144/3178519 |url-status=live }}</ref>. * [[Пуш, 25]] – [[ПНО Хӑрушсӑрлӑх Канашӗ]] [[Газа вӑрҫи]]нче "пени чарма" тата "тыткӑнти ҫынсене ирӗклетме" хутне йышӑннӑ<ref>{{cite web |title=UN Security Council resolution calls for Gaza ceasefire |url=https://www.bbc.co.uk/news/world-middle-east-68658415 |access-date=25 March 2024 |date=25 March 2024 |publisher=BBC News |archive-date=March 25, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240325151053/https://www.bbc.co.uk/news/world-middle-east-68658415 |url-status=live }}</ref>. * [[Пуш, 30]]: ** [[Шенген зони]]не шыв тата сывлӑш ҫулӗсем тӑрӑх [[Румыни]]пе [[Болгари]] пӗрлешнӗ<ref>{{cite web|date=30 March 2024|title=Bulgaria and Romania join the Schengen area|url=https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/ip_24_1722|access-date=30 March 2024|publisher=European Commission|archive-date=March 30, 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240330150353/https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/ip_24_1722|url-status=live}}</ref>. ** [[Турци]]ри вырӑн суйлавӗсем<ref>{{Cite news |author1=Scott McLean |author2=Mohammed Tawfeeq |author3=Nadeen Ebrahim |date=2024-04-01 |title=Turkey's Erdogan dealt major election blow as opposition party wins big cities |url=https://www.cnn.com/2024/04/01/middleeast/turkey-local-election-blow-erdogan-opposition-mime-intl/index.html |access-date=2024-04-01 |publisher=CNN |language=en |archive-date=August 7, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240807103050/https://www.cnn.com/2024/04/01/middleeast/turkey-local-election-blow-erdogan-opposition-mime-intl/index.html |url-status=live }}</ref>. === Ака === * [[Ака, 1]] – [[Израиль]] [[Дамаск]]ри [[Иран]]ӑн элчӗлӗхне [[Дамаскри Иран элчӗлӗхне Израиль авиаҫапӑвӗ|авиаҫапу]] тунӑ, 16 ҫын вилнӗ<ref name="cghs2">{{Cite web |date=3 April 2024 |title=Woman and her son among 16 people killed in Israeli raid on building attached to Iranian embassy |url=https://www.syriahr.com/en/330101/ |access-date=2024-04-14 |publisher=Syrian Observatory For Human Rights |archive-date=April 3, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240403193442/https://www.syriahr.com/en/330101/ |url-status=live }}</ref>. * [[Ака, 3]] – [[Тайвань|Тайванӗн]] тухӑҫ хӗрринче 7,4 магнитудӑллӑ [[Хуалянь ҫӗр чӗтрени (2024)|ҫӗр чӗтрени]] пулнӑ, унран цунами [[Япони]]н [[Окинава префектури]]ччен ҫитнӗ<ref>{{Cite web |date=2 April 2024 |title=Taiwan 7.7 magnitude earthquake sparks tsunami warning in Japan |url=https://www.theguardian.com/world/2024/apr/03/taiwan-earthquake-magnitude-tsunami-warning-japan-okinawa |access-date=3 April 2024 |website=The Guardian |archive-date=April 3, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240403005317/https://www.theguardian.com/world/2024/apr/03/taiwan-earthquake-magnitude-tsunami-warning-japan-okinawa |url-status=live }}</ref>. * [[Ака, 4]] – [[Кувейт]]ри [[Кувейтри парламент суйлавӗсем (2024)|парламент суйлавӗсем]]. [[Наци ассамблейӗ (Кувейт)|Наци ассамблейӗнчи]] оппозици нумайрахӑш вырӑнсем илнӗ<ref name="ajresult">{{cite web |url=https://www.aljazeera.com/news/2024/4/5/few-changes-after-kuwait-holds-first-parliamentary-election-under-new-emir |title=Few changes after Kuwait holds first parliamentary election under new emir |publisher=Al Jazeera English |date=5 April 2024 |access-date=April 12, 2024 |archive-date=April 11, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240411170642/https://www.aljazeera.com/news/2024/4/5/few-changes-after-kuwait-holds-first-parliamentary-election-under-new-emir |url-status=live }}</ref>. * [[Ака, 5]] – [[Эквадор]] полицийӗ [[Кито|Китӑри]] [[Мексика]] [[Эквадорти Мексика элчӗлӗхне тапӑнни (2024)|элчӗлӗхне тапӑннӑ]]. Полици Эквадорӑн иртнӗ вице-президентне [[Глас Хорхе|Хорхе Гласа]] арестленӗ, вӑл Мексика политика хӳтӗлӗхӗ илмеллеччӗ. Кун пек тапӑннисем [[Дипломатиллӗ ҫыхӑну Вена конвенцийӗ]] йӗркене пӑснӑран Мексикӑпа [[Никарагуа]] Эквадорпа дипломатиллӗ ҫыхӑну пӗтерсе татнӑ<ref>{{Cite web |last=Vélez |first=Roger |title=México rompe relaciones diplomáticas con Ecuador, tras irrupción policial en Embajada México rompe relaciones diplomáticas con Ecuador |url=https://www.primicias.ec/noticias/politica/mexico-policia-ecuador-roberto-canseco-embajada/ |access-date=6 April 2024 |website=Primicias |date=6 April 2024 |language=es |archive-date=April 6, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240406045205/https://www.primicias.ec/noticias/politica/mexico-policia-ecuador-roberto-canseco-embajada/ |url-status=live }}</ref>. * [[Ака, 6]] – [[Словаки]]ри [[Словакири президент суйлавӗсем (2024)|президент суйлавӗсем]]: иккӗмӗш хутра [[Пеллегрини Петер]] Словаки президенчӗ суйланӑ<ref>{{Cite web |title=Slovak presidency goes to government candidate |url=https://www.politico.eu/article/slovak-presidential-election-second-round/ |date=6 April 2024 |website=Politico |access-date=April 6, 2024 |archive-date=August 18, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240818233128/https://www.politico.eu/article/slovak-presidential-election-second-round/ |url-status=live }}</ref>. * [[Ака, 8]] – [[Ҫурҫӗр Америка|Ҫурҫӗр Америкӑра]] [[Хӗвел тӗттӗмленни (2024 акан 8)|Хӗвел тӗттӗмленнине]] курма пулнӑ<ref>{{citation |title=Where & When |url=https://science.nasa.gov/eclipses/future-eclipses/eclipse-2024/where-when/ |date=2024-04-06 |publisher=NASA |language=en |access-date=April 8, 2024 |archive-date=April 8, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240408053255/https://science.nasa.gov/eclipses/future-eclipses/eclipse-2024/where-when/ |url-status=live }}</ref>. * [[Ака, 9]] – [[Варадкар Лео|Лео Варадкар]] ӗҫлеме вырӑнтан тухнӑ хыҫҫӑн [[Фине Гэл]] пуҫлӑхӗ [[Харрис Саймон|Саймон Харрис]] [[Ирланди]]н чи ҫамрӑк [[Тишек]]ӗ пулса тӑнӑ. Вӑл [[Дойл Эрен]] сасӑлавӗнче 69 сасӑсене хирӗҫ 88 сасӑсемпе суйланӑ тата [[Ирланди президенчӗ]] [[Хиггинс Майкл|Майкл Д. Хиггинс]] йышӑну тӑрӑх ӗҫе лартнӑ<ref>{{cite news|url=https://www.rte.ie/news/politics/2024/0409/1442464-harris-politics/|title=Simon Harris formally appointed Taoiseach after Dáil vote|publisher=RTÉ News|date=9 April 2024|access-date=April 11, 2024|archive-date=April 9, 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240409130013/https://www.rte.ie/news/politics/2024/0409/1442464-harris-politics/|url-status=live}}</ref>. * [[Ака, 10]] – [[Кӑнтӑр Корей]]ри [[Кӑнтӑр Корейри парламент суйлавӗсем (2024)|парламент суйлавӗсем]]: [[Демократиллӗ парти (Кӑнтӑр Корей, 2015)|Демократиллӗ партипе]] [[Корейӗн демократиллӗ альянсӗ|Демократиллӗ альянс]] 176 вырӑнсене ҫӗнтернӗ, анчах [[Халӑх вӑйӗ партийӗ (Кӑнтӑр Корей)|Халӑх вӑйӗпе]] [[Халӑх пуласлӑхӗ партийӗ|Халӑх пуласлӑхӗ]] (ӑҫта [[Кӑнтӑр Корей президенчӗ|президент]] [[Юн Сок Ёль]]) 108 вырӑнсене кӑна ҫӗнтернӗ<ref>{{cite news|url=https://www.csis.org/analysis/south-koreas-2024-general-election-results-and-implications/|title=South Korea's 2024 General Election: Results and Implications|publisher=CSIS|date=10 April 2024|access-date=April 13, 2024|archive-date=April 13, 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240413000539/https://www.csis.org/analysis/south-koreas-2024-general-election-results-and-implications|url-status=live}}</ref>. * [[Ака, 13]] – [[Израиль|Израиле]] хирӗҫ [[Иран]]ӑн [[Израиле хирӗҫ Иранӑн ракет авиаҫапӑвӗсем (2024 Ака)|ракет ҫапнисем]]<ref>{{Cite web |last=Harris |first=Chris |date=2024-04-13 |title=Iran launches wave of drone attacks at Israel: report |url=https://nypost.com/2024/04/13/world-news/iran-launches-wave-of-drone-attacks-at-israel-report/ |access-date=2024-04-13 |website=New York Post |archive-date=August 18, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240818233029/https://nypost.com/2024/04/13/world-news/iran-launches-wave-of-drone-attacks-at-israel-report/ |url-status=live }}</ref>. * [[Ака, 16]] – [[Перс кӳлмекӗ]]нчи [[Перс кӳлмекӗнчи ҫӗр-шывсене шыв илни (2024)|ҫӗр-шывсене шыв илни]]. [[Ҫывӑх Тухӑҫ]]ра 32 яхӑн ҫын вилнӗ<ref>{{cite news|title=Dubai airport chaos as UAE and Oman reel from deadly storms|date=16 April 2024|url=https://www.bbc.com/news/world-middle-east-68831408|access-date=April 20, 2024|archive-date=April 17, 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240417001907/https://www.bbc.com/news/world-middle-east-68831408|url-status=live}}</ref>. * [[Ака, 17]] ** [[Соломон утравӗсем|Соломон утравӗсенчи]] [[Соломон утравӗсенчи парламент суйлавӗсем (2024)| парламент суйлавӗсем]]: [[Пурлӑх, пӗрлӗх тата тивӗҫлӗх партийӗ|ППТ]] партийӗ нумайрахӑш вырӑнсене ҫӗнтернӗ<ref>{{Cite web |title=Solomon Islands pro-China PM Manasseh Sogavare fails to secure majority |url=https://www.aljazeera.com/news/2024/4/24/solomon-islands-pro-china-pm-manasseh-sogavare-fails-to-secure-majority |access-date=2024-04-25 |publisher=Al Jazeera English |language=en |archive-date=April 24, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240424070504/https://www.aljazeera.com/news/2024/4/24/solomon-islands-pro-china-pm-manasseh-sogavare-fails-to-secure-majority |url-status=live }}</ref>. ** [[Хорватири парламент суйлавӗсем (2024)|Хорватири парламент суйлавӗсем]]: [[Хорват демократиллӗ пӗрлешӗвӗ]] нумайрахӑш вырӑнсене ҫӗнтернӗ<ref>{{Cite news |last1=Henley |first1=Jon |date=2024-04-18 |title=Political uncertainty in Croatia as ruling party wins most seats but no majority |url=https://www.theguardian.com/world/2024/apr/18/croatia-election-results-hdz-democratic-union-pm-andrej-plenkovic-without-majority-sdp-homeland-movement |access-date=2024-04-18 |work=The Guardian |language=en-GB |issn=0261-3077 |archive-date=April 22, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240422190025/https://www.theguardian.com/world/2024/apr/18/croatia-election-results-hdz-democratic-union-pm-andrej-plenkovic-without-majority-sdp-homeland-movement |url-status=live }}</ref>. * [[Ака, 19]] – [[Иран]]а хирӗҫ [[Израль|Израилӗн]] [[Ирана хирӗҫ Израилӗн авиаҫапӑвӗсем (2024 Ака)|авиаҫапӑвӗсем]]<ref>{{cite news |last1=Alkhshali |first1=Hamdi |title=Isfahan, Iran: Explosions Hear, Reports Say |url=https://www.cnn.com/2024/04/18/middleeast/isfahan-iran-explosion-intl-hnk |access-date=19 April 2024 |agency=CNN |archive-date=April 19, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240419021802/https://www.cnn.com/2024/04/18/middleeast/isfahan-iran-explosion-intl-hnk |url-status=live }}</ref>. * [[Ака, 25]] – [[Гаити]]н премьер-министрӗ ӗҫлеме вырӑнтан тухнӑран патшалӑх пуҫлӑхӗн ӗҫӗсем [[Транзитлӗ президентлӗ канаш]] аллине килнӗ<ref name="sworn in">{{cite news |last=Robenson |first=Geffrard |date=2024-04-25 |title=Les membres du Conseil présidentiel de transition ont prêté serment, tôt jeudi 25 avril 2024, au Palais national |url=https://lenouvelliste.com/article/247858/les-membres-du-conseil-presidentiel-de-transition-ont-prete-serment-tot-jeudi-25-avril-2024-au-palais-national |newspaper=Le Nouvelliste |language=fr |access-date=April 27, 2024 |archive-date=April 26, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240426122820/https://lenouvelliste.com/article/247858/les-membres-du-conseil-presidentiel-de-transition-ont-prete-serment-tot-jeudi-25-avril-2024-au-palais-national |url-status=live }}</ref>. * [[Ака, 29]] ** [[Бразили]]н [[Риу-Гранди-ду-Сул]] штатӗнчи шыв илни<ref>{{Cite news |date=2024-05-01 |title=Brazil floods: Residents stranded on rooftops in Rio Grande do Sul |url=https://www.bbc.com/news/world-latin-america-68935249 |access-date=2024-05-09 |publisher=[[BBC News]] |language=en-GB |archive-date=May 9, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240509013527/https://www.bbc.com/news/world-latin-america-68935249 |url-status=live }}</ref>. ** Нумай ҫумӑрсем ҫунӑран Кенипе Танзанире шыв илнине пула 488 ҫын вилнӗ, 503 000 ҫын куҫса кайтарнӑ<ref>{{Cite news |date=2024-04-29 |title=Kenya flooding: Around 50 killed in villages near Mai Mahiu town |url=https://www.bbc.com/news/world-africa-68896456 |access-date=2024-05-10 |publisher=[[BBC News]] |language=en-GB |archive-date=April 29, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240429100348/https://www.bbc.com/news/world-africa-68896456 |url-status=live }}</ref>. * [[Ака, 30]] – [[Мӑн Ҫиччӗлӗх]] ҫӗр-шывӗсем 2030–2035 ҫулсем патне [[кӑмрӑк энергетики]]не усӑ курма чарма килӗшнӗ<ref>{{cite news |title=STATEMENT: G7 Leaders Agree to Shut Down Coal Plants |url=https://www.wri.org/news/statement-g7-leaders-agree-shut-down-coal-plants |date=30 April 2024 |access-date=8 May 2024 |publisher=World Resources Institute |archive-date=May 8, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240508145930/https://www.wri.org/news/statement-g7-leaders-agree-shut-down-coal-plants |url-status=live }}</ref>. == Ҫавӑн пекех == {{Çӳрев |Тема = 2024 çул |Портал = |Викисăмахсар = |Викикĕнеке = |Викикаларăш = |Викивулавăш = |Викитĕссем = |Викихыпар = Категори:2024 |Викиампар = Category:2024 |Метавики = |Проект = |Родовод = }} * [[2024 çул мусăкра]] * [[2024 çул литературăра]] == Асӑрхавсем == {{Асӑрхавсем|2}} {{year-stub}} [[Категори:2024 çул| ]] [[Категори:Пур хронологи ят-йышĕсем]] [[Категори:Викиампар каçă статьисем]] [[Категори:Викихыпар каçă статьисем]] [[Категори:Çулсем çинчен çырса пĕтермен статьясем]] [[Категори:2024 çул]] lpbo88iajtggkeyss5z8fodnjxqxs1j 0 126118 857521 857462 2025-07-02T10:14:11Z Viktor 168 /* Каçăсем */ 857521 wikitext text/x-wiki :{{çавăн пекех|Пытару}} :{{ан арпаштарăр|Пытару|Пытарупа}} {{Пĕлтерĕшсем}} [[Ӳкерчĕк:Funeral of Alexander Solzhenitsyn-2.jpg|мини|[[Солженицын Александр Исаевич|А. И. Солженицына]] пытарни, 2008-мĕш çул.]] '''Çĕре кĕртÿ''', çавăн пекех '''ингумаци''' — [[виле|вилнĕ]] [[çын]]нăн кĕлеткине [[Çĕр]]е (Çĕр ăшне) вырнаçтарни. == Çавăн пекех == * [[Эксгумаци]] * [[Террамаци]] * [[Скудельница]] == Асăрхавсем == {{Асăрхавсем}} == Каçăсем == {{Навигаци|Портал=|Викитека = Похороны}} * {{БРЭ|автор=Е. С., М. А. Членов (иудаизм), В. О. Бобровников (ислам)|2=26|3=520|статья=Погребение|ссылка=https://old.bigenc.ru/ethnology/text/3148753|архив=https://web.archive.org/web/20230103231621/https://bigenc.ru/ethnology/text/3148753|архив дата=2023-01-03}} {{Тулаш каçăсем}} [[Категори:Мешехесем тата ритуалсем]] [[Категори:Чинопоследования]] sx60wl84r7jraifn800s2hvg1jgakdz 10 126136 857513 2025-07-01T18:38:24Z Ymblanter 7764 Ҫӗнӗ страница: «Redstart (Phoenicurus phoenicurus) male ringed Malta.jpg» 857513 wikitext text/x-wiki Redstart (Phoenicurus phoenicurus) male ringed Malta.jpg ige3m2yju8hjx1vpxjob1rrqi2t002x 10 126137 857514 2025-07-01T18:38:41Z Ymblanter 7764 Ҫӗнӗ страница: «Обыкновенная горихвостка, природный заповедник Гадира, Северный регион, Мальта» 857514 wikitext text/x-wiki Обыкновенная горихвостка, природный заповедник Гадира, Северный регион, Мальта 4t9awbgf2dyen4wqj2ocfw9gazxp9q9 10 126138 857522 2025-07-02T10:23:40Z Viktor 168 Ҫӗнӗ страница: «{{Çӳрев тапăлĕ |ят = Православире Турăна кĕлтуни тĕсĕсем |state = <includeonly>{{{state|autocollapse}}}</includeonly> |стиль = background:{{тĕс|Христианлăх}}; |пуçелĕк = [[Христианлахра Турăна кĕлтуни|Православире Турăна кĕлтуни]] тĕсĕсем |ят-йышсен_класĕ = hlist Категори:Çӳрев шабл...» 857522 wikitext text/x-wiki {{Çӳрев тапăлĕ |ят = Православире Турăна кĕлтуни тĕсĕсем |state = <includeonly>{{{state|autocollapse}}}</includeonly> |стиль = background:{{тĕс|Христианлăх}}; |пуçелĕк = [[Христианлахра Турăна кĕлтуни|Православире Турăна кĕлтуни]] тĕсĕсем |ят-йышсен_класĕ = hlist [[Категори:Çӳрев шаблонĕсем:Православи]] [[Категори:Литургика]] </noinclude> r15ad4jr2dxu25dnzi7kgtbin2y7nhr 857523 857522 2025-07-02T10:26:10Z Viktor 168 857523 wikitext text/x-wiki {{Çӳрев тапăлĕ |ят = Православире Турăна кĕлтуни тĕсĕсем |state = <includeonly>{{{state|autocollapse}}}</includeonly> |стиль = background:{{тĕс|Христианлăх}}; |пуçелĕк = [[Христианлахра Турăна кĕлтуни|Православире Турăна кĕлтуни]] тĕсĕсем |ят-йышсен_класĕ = hlist |пуçелĕк4 = [[Келья|Келейные]] (домашние)<br>[[Молитва|молитвы]] и [[Христианская этика|обязанности]] {{*}} |ят-йыш4 = [[Молитвенное правило]] {{*}} [[Начальные молитвы]] {{*}} [[Молитвы утренние]] {{*}} [[Молитвы на сон грядущим]] {{*}} [[Молитва мытаря]] {{*}} [[Иисусова молитва]] {{*}} [[Царю небесный]] {{*}} [[Трисвятое]] {{*}} [[Краткое славословие]] {{*}} [[Молитва ко Пресвятой Троице]] {{*}} [[Господи, помилуй!|Господи помилуй]] {{*}} [[Отче наш]] {{*}} [[Песнь Пресвятой Богородице|Богородице Дево]] {{*}} [[Псалом 50]] {{*}} [[Никео-Цареградский Символ веры]] {{*}} [[Взбранной Воеводе]] {{*}} [[Молитва Ефрема Сирина]] {{*}} [[Благодарственные молитвы по Святом Причащении]] {{*}} [[Аллилуйя]] {{*}} [[Послушания]] {{*}} [[Дела милосердия]] {{*}} тата ыт. }}<noinclude> [[Категори:Çӳрев шаблонĕсем:Православи]] [[Категори:Литургика]] </noinclude> 0j2whqdslpedgollnz86kx1nealaqs3 857524 857523 2025-07-02T10:28:18Z Viktor 168 857524 wikitext text/x-wiki {{Çӳрев тапăлĕ |ят = Православире Турăна кĕлтуни тĕсĕсем |state = <includeonly>{{{state|autocollapse}}}</includeonly> |стиль = background:{{тĕс|Христианлăх}}; |пуçелĕк = [[Христианлахра Турăна кĕлтуни|Православире Турăна кĕлтуни]] тĕсĕсем |ят-йышсен_класĕ = hlist |пуçелĕк3 = Православири [[мешехе]]сем |ят-йыш3 = [[Молебен]] {{*}} [[Акафист]] {{*}} [[Святая вода|Водосвятие]] {{*}} [[Освящение храма]] {{*}} [[Благословение]] {{*}} [[Крестное знамение]] {{*}} [[Земной поклон]] {{*}} [[Катехизация|Оглашение]] {{*}} [[Воцерковление]] {{*}} [[Обручение]] {{*}} [[Хиротесия]] {{*}} [[Помазание на царство]] {{*}} [[Наречение во епископа]] {{*}} [[Поместный собор]] {{*}} [[Освящение]] [[Священные сосуды|священных сосудов]], [[Облачения|облачений]], [[Икона|икон]], [[крест]], [[Свеча|свеч]], всякой вещи {{*}} [[Экзорцизм|Отчитка]] {{*}} [[Омовение ног]] {{*}} [[Крестный ход]] {{*}} [[Паломничество]] {{*}} [[Пострижение]] в [[монашество]] {{*}} [[Отходная молитва]] {{*}} [[Отпевание]] {{*}} [[Погребение]] {{*}} [[Панихида]] {{*}} [[Поминки]] {{*}} [[Канонизация]] |пуçелĕк4 = [[Келья|Келейные]] (домашние)<br>[[Молитва|молитвы]] и [[Христианская этика|обязанности]] {{*}} |ят-йыш4 = [[Молитвенное правило]] {{*}} [[Начальные молитвы]] {{*}} [[Молитвы утренние]] {{*}} [[Молитвы на сон грядущим]] {{*}} [[Молитва мытаря]] {{*}} [[Иисусова молитва]] {{*}} [[Царю небесный]] {{*}} [[Трисвятое]] {{*}} [[Краткое славословие]] {{*}} [[Молитва ко Пресвятой Троице]] {{*}} [[Господи, помилуй!|Господи помилуй]] {{*}} [[Отче наш]] {{*}} [[Песнь Пресвятой Богородице|Богородице Дево]] {{*}} [[Псалом 50]] {{*}} [[Никео-Цареградский Символ веры]] {{*}} [[Взбранной Воеводе]] {{*}} [[Молитва Ефрема Сирина]] {{*}} [[Благодарственные молитвы по Святом Причащении]] {{*}} [[Аллилуйя]] {{*}} [[Послушания]] {{*}} [[Дела милосердия]] {{*}} тата ыт. }}<noinclude> [[Категори:Çӳрев шаблонĕсем:Православи]] [[Категори:Литургика]] </noinclude> bjryasxlsy1nzkj595stxublr40b9c4 857525 857524 2025-07-02T10:29:11Z Viktor 168 857525 wikitext text/x-wiki {{Çӳрев тапăлĕ |ят = Православире Турăна кĕлтуни тĕсĕсем |state = <includeonly>{{{state|autocollapse}}}</includeonly> |стиль = background:{{тĕс|Христианлăх}}; |пуçелĕк = [[Христианлахра Турăна кĕлтуни|Православире Турăна кĕлтуни]] тĕсĕсем |ят-йышсен_класĕ = hlist |пуçелĕк2 = [[Таинство|Таинства]] |ят-йыш2 = [[Крещение]] {{*}} [[Миропомазание]] {{*}} [[Евхаристия]] {{*}} [[Исповедь в христианстве|Покаяние]] {{*}} [[Елеосвящение]] {{*}} [[Венчание]] {{*}} [[Священство]] |пуçелĕк3 = Православири [[мешехе]]сем |ят-йыш3 = [[Молебен]] {{*}} [[Акафист]] {{*}} [[Святая вода|Водосвятие]] {{*}} [[Освящение храма]] {{*}} [[Благословение]] {{*}} [[Крестное знамение]] {{*}} [[Земной поклон]] {{*}} [[Катехизация|Оглашение]] {{*}} [[Воцерковление]] {{*}} [[Обручение]] {{*}} [[Хиротесия]] {{*}} [[Помазание на царство]] {{*}} [[Наречение во епископа]] {{*}} [[Поместный собор]] {{*}} [[Освящение]] [[Священные сосуды|священных сосудов]], [[Облачения|облачений]], [[Икона|икон]], [[крест]], [[Свеча|свеч]], всякой вещи {{*}} [[Экзорцизм|Отчитка]] {{*}} [[Омовение ног]] {{*}} [[Крестный ход]] {{*}} [[Паломничество]] {{*}} [[Пострижение]] в [[монашество]] {{*}} [[Отходная молитва]] {{*}} [[Отпевание]] {{*}} [[Погребение]] {{*}} [[Панихида]] {{*}} [[Поминки]] {{*}} [[Канонизация]] |пуçелĕк4 = [[Келья|Келейные]] (домашние)<br>[[Молитва|молитвы]] и [[Христианская этика|обязанности]] {{*}} |ят-йыш4 = [[Молитвенное правило]] {{*}} [[Начальные молитвы]] {{*}} [[Молитвы утренние]] {{*}} [[Молитвы на сон грядущим]] {{*}} [[Молитва мытаря]] {{*}} [[Иисусова молитва]] {{*}} [[Царю небесный]] {{*}} [[Трисвятое]] {{*}} [[Краткое славословие]] {{*}} [[Молитва ко Пресвятой Троице]] {{*}} [[Господи, помилуй!|Господи помилуй]] {{*}} [[Отче наш]] {{*}} [[Песнь Пресвятой Богородице|Богородице Дево]] {{*}} [[Псалом 50]] {{*}} [[Никео-Цареградский Символ веры]] {{*}} [[Взбранной Воеводе]] {{*}} [[Молитва Ефрема Сирина]] {{*}} [[Благодарственные молитвы по Святом Причащении]] {{*}} [[Аллилуйя]] {{*}} [[Послушания]] {{*}} [[Дела милосердия]] {{*}} тата ыт. }}<noinclude> [[Категори:Çӳрев шаблонĕсем:Православи]] [[Категори:Литургика]] </noinclude> 9bgrfgnrbl6fvbw1hjyfcbh0q7lbaap 857527 857525 2025-07-02T10:51:47Z Viktor 168 857527 wikitext text/x-wiki {{Çӳрев тапăлĕ |ят = Православире Турăна кĕлтуни тĕсĕсем |state = <includeonly>{{{state|autocollapse}}}</includeonly> |стиль = background:{{тĕс|Христианлăх}}; |пуçелĕк = [[Христианлахра Турăна кĕлтуни|Православире Турăна кĕлтуни]] тĕсĕсем |ят-йышсен_класĕ = hlist |пуçелĕк1 = Регулярное [[Типикон|уставное]] |ят-йыш1 = [[Аллилуйная служба]] {{*}} [[Вседневная служба]] {{*}} [[Шестеричная служба]] {{*}} [[Великое славословие]] {{*}} [[Полиелей]] {{*}} [[Всенощное бдение]] {{*}} [[Страстная седмица]] {{*}} [[Пасхальное богослужение]] |пуçелĕк2 = [[Таинство|Таинства]] |ят-йыш2 = [[Крещение]] {{*}} [[Миропомазание]] {{*}} [[Евхаристия]] {{*}} [[Исповедь в христианстве|Покаяние]] {{*}} [[Елеосвящение]] {{*}} [[Венчание]] {{*}} [[Священство]] |пуçелĕк3 = Православири [[мешехе]]сем |ят-йыш3 = [[Молебен]] {{*}} [[Акафист]] {{*}} [[Святая вода|Водосвятие]] {{*}} [[Освящение храма]] {{*}} [[Благословение]] {{*}} [[Крестное знамение]] {{*}} [[Земной поклон]] {{*}} [[Катехизация|Оглашение]] {{*}} [[Воцерковление]] {{*}} [[Обручение]] {{*}} [[Хиротесия]] {{*}} [[Помазание на царство]] {{*}} [[Наречение во епископа]] {{*}} [[Поместный собор]] {{*}} [[Освящение]] [[Священные сосуды|священных сосудов]], [[Облачения|облачений]], [[Икона|икон]], [[крест]], [[Свеча|свеч]], всякой вещи {{*}} [[Экзорцизм|Отчитка]] {{*}} [[Омовение ног]] {{*}} [[Крестный ход]] {{*}} [[Паломничество]] {{*}} [[Пострижение]] в [[монашество]] {{*}} [[Отходная молитва]] {{*}} [[Отпевание]] {{*}} [[Погребение]] {{*}} [[Панихида]] {{*}} [[Поминки]] {{*}} [[Канонизация]] |пуçелĕк4 = [[Келья|Келейные]] (домашние)<br>[[Молитва|молитвы]] и [[Христианская этика|обязанности]] {{*}} |ят-йыш4 = [[Молитвенное правило]] {{*}} [[Начальные молитвы]] {{*}} [[Молитвы утренние]] {{*}} [[Молитвы на сон грядущим]] {{*}} [[Молитва мытаря]] {{*}} [[Иисусова молитва]] {{*}} [[Царю небесный]] {{*}} [[Трисвятое]] {{*}} [[Краткое славословие]] {{*}} [[Молитва ко Пресвятой Троице]] {{*}} [[Господи, помилуй!|Господи помилуй]] {{*}} [[Отче наш]] {{*}} [[Песнь Пресвятой Богородице|Богородице Дево]] {{*}} [[Псалом 50]] {{*}} [[Никео-Цареградский Символ веры]] {{*}} [[Взбранной Воеводе]] {{*}} [[Молитва Ефрема Сирина]] {{*}} [[Благодарственные молитвы по Святом Причащении]] {{*}} [[Аллилуйя]] {{*}} [[Послушания]] {{*}} [[Дела милосердия]] {{*}} тата ыт. }}<noinclude> [[Категори:Çӳрев шаблонĕсем:Православи]] [[Категори:Литургика]] </noinclude> ntls6nuoa1lj27hs5q1utlk41chxvbx 857528 857527 2025-07-02T10:53:00Z Viktor 168 857528 wikitext text/x-wiki {{Çӳрев тапăлĕ |ят = Православире Турăна кĕлтуни тĕсĕсем |state = <includeonly>{{{state|autocollapse}}}</includeonly> |стиль = background:{{тĕс|Христианлăх}}; |пуçелĕк = [[Христианлахра Турăна кĕлтуни|Православире Турăна кĕлтуни]] тĕсĕсем |ят-йышсен_класĕ = hlist |пуçелĕк1 = Регулярное [[Типикон|уставное]] |ят-йыш1 = [[Аллилуйная служба]] {{*}} [[Вседневная служба]] {{*}} [[Шестеричная служба]] {{*}} [[Великое славословие]] {{*}} [[Полиелей]] {{*}} [[Всенощное бдение]] {{*}} [[Страстная седмица]] {{*}} [[Мăнкунри Турăна кĕлтуни]] |пуçелĕк2 = [[Таинство|Таинства]] |ят-йыш2 = [[Крещение]] {{*}} [[Миропомазание]] {{*}} [[Евхаристия]] {{*}} [[Исповедь в христианстве|Покаяние]] {{*}} [[Елеосвящение]] {{*}} [[Венчание]] {{*}} [[Священство]] |пуçелĕк3 = Православири [[мешехе]]сем |ят-йыш3 = [[Молебен]] {{*}} [[Акафист]] {{*}} [[Святая вода|Водосвятие]] {{*}} [[Освящение храма]] {{*}} [[Благословение]] {{*}} [[Крестное знамение]] {{*}} [[Земной поклон]] {{*}} [[Катехизация|Оглашение]] {{*}} [[Воцерковление]] {{*}} [[Обручение]] {{*}} [[Хиротесия]] {{*}} [[Помазание на царство]] {{*}} [[Наречение во епископа]] {{*}} [[Поместный собор]] {{*}} [[Освящение]] [[Священные сосуды|священных сосудов]], [[Облачения|облачений]], [[Икона|икон]], [[крест]], [[Свеча|свеч]], всякой вещи {{*}} [[Экзорцизм|Отчитка]] {{*}} [[Омовение ног]] {{*}} [[Крестный ход]] {{*}} [[Паломничество]] {{*}} [[Пострижение]] в [[монашество]] {{*}} [[Отходная молитва]] {{*}} [[Отпевание]] {{*}} [[Погребение]] {{*}} [[Панихида]] {{*}} [[Поминки]] {{*}} [[Канонизация]] |пуçелĕк4 = [[Келья|Келейные]] (домашние)<br>[[Молитва|молитвы]] и [[Христианская этика|обязанности]] {{*}} |ят-йыш4 = [[Молитвенное правило]] {{*}} [[Начальные молитвы]] {{*}} [[Молитвы утренние]] {{*}} [[Молитвы на сон грядущим]] {{*}} [[Молитва мытаря]] {{*}} [[Иисусова молитва]] {{*}} [[Царю небесный]] {{*}} [[Трисвятое]] {{*}} [[Краткое славословие]] {{*}} [[Молитва ко Пресвятой Троице]] {{*}} [[Господи, помилуй!|Господи помилуй]] {{*}} [[Отче наш]] {{*}} [[Песнь Пресвятой Богородице|Богородице Дево]] {{*}} [[Псалом 50]] {{*}} [[Никео-Цареградский Символ веры]] {{*}} [[Взбранной Воеводе]] {{*}} [[Молитва Ефрема Сирина]] {{*}} [[Благодарственные молитвы по Святом Причащении]] {{*}} [[Аллилуйя]] {{*}} [[Послушания]] {{*}} [[Дела милосердия]] {{*}} тата ыт. }}<noinclude> [[Категори:Çӳрев шаблонĕсем:Православи]] [[Категори:Литургика]] [[ru:Шаблон:Виды православного богослужения]]</noinclude> lpgk6zyt0fglvhtpjok38pbnfv4lylx 857529 857528 2025-07-02T11:00:10Z Viktor 168 857529 wikitext text/x-wiki {{Çӳрев тапăлĕ |ят = Православире Турăна кĕлтуни тĕсĕсем |state = <includeonly>{{{state|autocollapse}}}</includeonly> |стиль = background:{{тĕс|Христианлăх}}; |пуçелĕк = [[Христианлахра Турăна кĕлтуни|Православире Турăна кĕлтуни]] тĕсĕсем |ят-йышсен_класĕ = hlist |пуçелĕк1 = Регулярное [[Типикон|уставное]] |ят-йыш1 = [[Аллилуйная служба]] {{*}} [[Вседневная служба]] {{*}} [[Шестеричная служба]] {{*}} [[Великое славословие]] {{*}} [[Полиелей]] {{*}} [[Всенощное бдение]] {{*}} [[Страстная седмица]] {{*}} [[Мăнкунри Турăна кĕлтуни]] |пуçелĕк2 = [[Таинство|Таинства]] |ят-йыш2 = [[Тĕне кĕни]] {{*}} [[Миропомазание]] {{*}} [[Евхаристи]] {{*}} [[Исповедь в христианстве|Покаяние]] {{*}} [[Елеосвящение]] {{*}} [[Венчете тăни]] {{*}} [[Сăваплăх]] |пуçелĕк3 = Православири [[мешехе]]сем |ят-йыш3 = [[Молебен]] {{*}} [[Акафист]] {{*}} [[Сăваплă шыв|Шыва сăваплани]] {{*}} [[Храма сăваплани]] {{*}} [[Благословение]] {{*}} [[Крестное знамение]] {{*}} [[Земной поклон]] {{*}} [[Катехизация|Оглашение]] {{*}} [[Воцерковление]] {{*}} [[Обручение]] {{*}} [[Хиротесия]] {{*}} [[Помазание на царство]] {{*}} [[Наречение во епископа]] {{*}} [[Поместный собор]] {{*}} [[Освящение]] [[Сăваплă савăт-сапа|Савăт-сапана сăваплани]], [[Облачения|облачений]], [[Икона|икон]], [[крест]], [[Çурта|свеч]], всякой вещи {{*}} [[Экзорцизм|Отчитка]] {{*}} [[Омовение ног]] {{*}} [[Крестный ход]] {{*}} [[Паломничество]] {{*}} [[Пострижение]] в [[монашество]] {{*}} [[Отходная молитва]] {{*}} [[Отпевание]] {{*}} [[Погребение]] {{*}} [[Панихида]] {{*}} [[Поминки]] {{*}} [[Канонизация]] |пуçелĕк4 = [[Келья|Келейные]] (домашние)<br>[[Молитва|молитвы]] и [[Христианская этика|обязанности]] {{*}} |ят-йыш4 = [[Молитвенное правило]] {{*}} [[Начальные молитвы]] {{*}} [[Молитвы утренние]] {{*}} [[Молитвы на сон грядущим]] {{*}} [[Молитва мытаря]] {{*}} [[Иисус кĕлтăвĕ]] {{*}} [[Царю небесный]] {{*}} [[Трисвятое]] {{*}} [[Краткое славословие]] {{*}} [[Молитва ко Пресвятой Троице]] {{*}} [[Господи, помилуй!|Господи помилуй]] {{*}} [[Отче наш]] {{*}} [[Песнь Пресвятой Богородице|Богородице Дево]] {{*}} [[Псалом 50]] {{*}} [[Никео-Цареградский Символ веры]] {{*}} [[Взбранной Воеводе]] {{*}} [[Молитва Ефрема Сирина]] {{*}} [[Благодарственные молитвы по Святом Причащении]] {{*}} [[Аллилуйя]] {{*}} [[Послушания]] {{*}} [[Дела милосердия]] {{*}} тата ыт. }}<noinclude> [[Категори:Çӳрев шаблонĕсем:Православи]] [[Категори:Литургика]] [[ru:Шаблон:Виды православного богослужения]]</noinclude> 4ksugbvzekhbwb84h8bn4oqgw7gssje 11 126139 857526 2025-07-02T10:31:46Z Ellodanis5 17302 Ҫӗнӗ страница: «Турăна мар, Турра. ~~~~» 857526 wikitext text/x-wiki Турăна мар, Турра. [[Хутшăнакан:Ellodanis5|Ellodanis5]] ([[Хутшăнаканăн канашлу страници:Ellodanis5|сӳтсе явни]]) 10:31, 2 Утӑ уйӑхӗн 2025 (UTC) qcu5blkt1l2ev2fksifre2q47h24hoa