Википеди
cvwiki
https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%C4%95%D0%BF_%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%86%D0%B0
MediaWiki 1.45.0-wmf.8
first-letter
Медиа
Ятарлă
Сӳтсе явасси
Хутшăнакан
Хутшăнаканăн канашлу страници
Википеди
Википеди сӳтсе явмалли
Ӳкерчĕк
Ӳкерчĕке сӳтсе явмалли
MediaWiki
MediaWiki сӳтсе явмалли
Шаблон
Шаблона сӳтсе явмалли
Пулăшу
Пулăшăва сӳтсе явмалли
Категори
Категорине сӳтсе явмалли
TimedText
TimedText talk
Модуль
Обсуждение модуля
Event
Event talk
АОС
0
26931
857616
477529
2025-07-04T18:30:59Z
Amherst99
3381
857616
wikitext
text/x-wiki
'''Appellation d'origine controlee''' ( AOC ) - Апелласьон д*орижин контроле - ячĕ, вырăнĕ ăçтан пулни тĕрĕсленĕ. Паян [[Франци|Францире]] 57 % иçĕм лаптăкĕсене АОС категори панă.Кунта 44 % пĕтĕм француз эрехĕсем тăваçсĕ. Францире яхăн 300 [[эрех]], [[чăкăт]] тата ытти апат-çимĕс тăвакан тарăхсене АОС категори панă.
* АОС категори тĕрĕслев патшалăх органĕ - '''INAO''' ( Institut national des appellations d'origine ).
[[Категори:Франци эрехĕсем]]
rl3gj8g24939bxvp1wndcbc2ttabf7q
857617
857616
2025-07-04T18:31:28Z
Amherst99
3381
857617
wikitext
text/x-wiki
'''Appellation d'origine controlee''' ( AOC ) - апелласьон д*орижин контроле - ячĕ, вырăнĕ ăçтан пулни тĕрĕсленĕ. Паян [[Франци|Францире]] 57 % иçĕм лаптăкĕсене АОС категори панă.Кунта 44 % пĕтĕм француз эрехĕсем тăваçсĕ. Францире яхăн 300 [[эрех]], [[чăкăт]] тата ытти апат-çимĕс тăвакан тарăхсене АОС категори панă.
* АОС категори тĕрĕслев патшалăх органĕ - '''INAO''' ( Institut national des appellations d'origine ).
[[Категори:Франци эрехĕсем]]
g65p1uyzhcaftfw1ku7i3z7hx6ldbhz
857618
857617
2025-07-04T18:31:58Z
Amherst99
3381
857618
wikitext
text/x-wiki
'''Appellation d'origine controlee''' ( AOC ) - апелласьон д*орижин контроле - ячĕ, вырăнĕ ăçтан пулни тĕрĕсленĕ. Паян [[Франци|Францире]] 57 % иçĕм лаптăкĕсене АОС категори панă. Кунта 44 % пĕтĕм француз эрехĕсем тăваçсĕ. Францире яхăн 300 [[эрех]], [[чăкăт]] тата ытти апат-çимĕс тăвакан тарăхсене АОС категори панă.
* АОС категори тĕрĕслев патшалăх органĕ - '''INAO''' ( Institut national des appellations d'origine ).
[[Категори:Франци эрехĕсем]]
nq96kj70k0o9oh79f57ebqz1j2q1uei
Васильев Фёдор Семёнович
0
62454
857624
797797
2025-07-05T05:21:50Z
CommonsDelinker
188
Removing [[:c:File:1416661197_12-vasiliev_fs.jpg|1416661197_12-vasiliev_fs.jpg]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:Krd|Krd]] because: No license since 27 June 2025.
857624
wikitext
text/x-wiki
{{Пĕр хушаматлисем|Васильев}}
{{Мусăкçă
|Ят = Фёдор Васильев
|Фото =
|Фон = non_performing_personnel
|Тулли_ят = Васильев Фёдор Семёнович
|Çуралнă-вăхăт = [[1887]], [[пуш, 19]]
|Çуралнă_вырăн = {{ÇВ|Етĕрне уесĕ|Етĕрне уесĕнче}}, [[Хусан кĕпĕрни]] (халĕ [[Муркаш районĕ]]нчи [[Тури Панкли]] ялĕ), {{ÇВ|Чăваш АО|Чăваш Енре}}, <br /> [[Раççей империйĕ]]
|Вилнĕ_вăхăт = [[2000]], [[çу, 23]]
|Вилнĕ_вырăн = {{ВВ|Шупашкар|Шупашкарта}}, {{ВВ|Чăваш Республики|Чăваш Енре}}, [[РСФСР]], [[СССР]]
|Патшалăх = {{Раççей империйĕ}} <br />{{USSR}}
|Профессисем = XX ĕмĕрти совет, раççей композиторĕ, дирижёрĕ, мусăк педагогĕ
|Жанрсем = [[классика мусăкĕ]]
|Парнесем = {{Ĕçлĕх Хĕрлĕ Ялав орденĕ}} {{Тăван Çĕршывăн Аслă вăрçин 1 степеньлĕ орденĕ}} {{Тăван Çĕршывăн Аслă вăрçин 2 степеньлĕ орденĕ}} {{Хĕрлĕ Çăлтăр орденĕ}}
{{РСФСР тава тивĕçлĕ ӳнер ĕçченĕ|1968}} ЧАССР тава тивĕçлĕ ӳнер ĕçченĕ (1960), К. В. Иванов ячĕллĕ ЧАССР патшалăх парни (1976)
}}
'''Васильев, Фёдор Семёнович''' (4.10.1920, [[Тури Панкли]] ялĕ, Етĕрне уесĕ Хусан кĕпĕрни — 23.5.2000, Шупашкар, Чăваш Республики, РФ) — чăваш совет композиторĕ, педагог. ССРП композиторĕсен пĕрлешĕвĕн пайташĕ (1953). [[РСФСР тава тивĕçлĕ ӳнер ĕçченĕ]], ЧАССР тава тивĕçлĕ ӳнер ĕçченĕ (1960), К. В. Иванов ячĕллĕ ЧАССР патшалăх парни (1976)<ref>[http://nasledie.nbchr.ru/personalii/deyateli-iskusstva/artisty-i-muzykanty/vasilev-f/ Деятели культуры и искусства : Артисты и музыканты : Васильев Федор Семенович] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170108191704/http://www.nasledie.nbchr.ru/personalii/deyateli-iskusstva/artisty-i-muzykanty/vasilev-f/ |date=2017-01-08 }}</ref>.
== Биографи ==
[[Шупашкарти Ф. П. Павлов ячĕллĕ мусăк вĕрентешĕ|Шупашкарти мусăк вĕрентешĕнче]] вĕренсе тухнă. Вĕрентекенĕсем ҫаксем пулнă: [[:ru:Кривоносов,_Владимир_Михайлович|Владимир Кривоносов]] тата [[:ru:Максимов,_Степан_Максимович|Степан Максимов]]. Ленинградри патшалăх консерваторине вĕренме кĕнĕ, анчах та чирленипе вĕренĕве вĕçлеймен. [[Тăван Çĕршывăн Аслă вăрçи]]не хутшăннă.
== Чыслани ==
* Чăваш АССР тава тивĕçлĕ ӳнер ĕçченĕ (1960)
* РСФСР тава тивĕçлĕ ӳнер ĕçченĕ (1968)
* Чăваш АССР К.В. Иванов ячĕллĕ патшалăх премийĕ (1976)
* Ĕçлĕх Хĕрлĕ Ялав орденĕ
* Тăван Çĕршыв вăрçин 1-мĕш степеньлĕ орденĕ
* Тăван Çĕршыв вăрçин 2-мĕш степеньлĕ орденĕ
* Хĕрлĕ Çăлтăр орденĕ
* Чăваш АССР Ĕçри Мухтавпа Паттăрлăхăн Хисеплĕ Кĕнекине çырнă (1970).
== Вуламалли ==
# Илюхин, Ю. Илемлĕ кĕвĕ ăстисем / Ю. Илюхин // Ялав. – 1999. – № 2. – С. 85-87.
# Илюхин, Ю. Самана юрăçи / Ю. Илюхин // Коммунизм ялавĕ. – 1980. – 5 окт.
# Илюхин, Ю. Çунатлă кĕвĕсен авторĕ / Ю. Илюхин // Ялав. – 1980. – № 11. – С. 3 (хупл.).
# Илюхин, Ю. Юрри-кĕввине халăх юратать / Ю. Илюхин // Коммунизм ялавĕ. – 1990. – 4 окт.
# Краснова, Т. Унӑн ӗҫӗсем – чӑвашлӑх палли / Т. Краснова // Хыпар. – 2010. – 16 юпа. – С. 14.
# Маркиянов, Г. Пултаруллă композитор / Г. Маркиянов // Вучах. – 1991. – № 36. – С. 1.
# Михайлова, Г. Музыка – пурнăç илемĕ / Г. Михайлова // Тăван Атăл. – 1980. – № 10. – С. 70-72.
# Смирнова, Н. Композитор ячӗпе – юрӑ уявӗ / Н. Смирнова // Хыпар. – 2010. – 3 чӳк. – С. 4.
# Яковлев, Н. Федор Васильев : очерк / Н. Яковлев // Ҫӗнтерӳ ялавĕ (Муркаш р-нĕ). – 1998. – 24 авăн.
#. Антонова, Г. О чем молчал обычный дом / Г. Антонова // Совет. Чувашия. – 2005. – 7 окт. – С. 2.
# Васильев Федор Семенович // Моргаушский район : краткая энцикл. – Чебоксары, 2002. – С. 45.
# Васильев Федор Семенович // Ученые Чувашского государственного педагогического университета им. И. Я. Яковлева. – Чебоксары, 2005. – С. 57-58.
# Васильев Федор Семенович // Ученые Чувашского государственного педагогического университета им. И. Я. Яковлева. – Чебоксары, 2010. – С. 71.
# Васильев, Ф. «Благодарю свою судьбу» / Ф. Васильев ; записал Ю. Илюхин // Совет. Чувашия. – 1995. – 30 сент.
# Васильев, Ф. Ветераны в строю / Ф. Васильев // Музык. жизнь. – 1985. – № 9. – С. 3.
# Васильев, Ф. «Пишу то, что у меня в душе звучит» / Ф. Васильев ; записала Н. Киргизова // Чăваш ен. – 1995. – 4-11 нояб. (№ 44). – С. 6.
# Васильев Федор Семенович // Ими гордится Чувашия. – Чебоксары, 1987. – С. 142-143.
# Васильев Федор Семенович : [некролог] // Совет. Чувашия. – 2000. – 25 мая.
# Зайцева, Е. Первый во всем / Е. Зайцева // Совет. Чувашия. – 2010. – 9 нояб. – С. 2.
# Илюхин, Ю. Восхождение / Ю. Илюхин // Совет. Чувашия. – 1980. – 4 окт.
# Илюхин, Ю. А. Васильев Федор Семенович / Ю. А. Илюхин // [http://enc.cap.ru/?t=prsn&lnk=327 Чувашская энциклопедия. – Чебоксары, 2006. – Т. 1 : А-Е. – С. 285-286.]
# Кушкун, А. «Сыграй-ка нам, браток, «Варяга»... / А. Кушкун // Чебоксар. новости. – 1995. – 23 марта.
# Лукашин, А. Ведь я наконец-то в Москве : [стихотворение] // Лукашин, А. Жизнь в строке и песне / А. Лукашин. – Чебоксары, 1998. – С. 10-11.
# Тихонов, П. Композитор, которого любят поэты / П. Тихонов // Чебоксар. новости. – 1995. – 10 окт.
== Асăрхавсем ==
{{асăрхавсем}}
== Каçăсем ==
* [http://enc.cap.ru/?t=prsn&lnk=327 Чăваш энциклопединче]
* [http://www.nbchr.ru/index.php?option=com_irbis&view=irbis&Itemid=1341 Знаменательные и памятные даты Чувашии]
* [http://nasledie.nbchr.ru/personalii/deyateli-iskusstva/artisty-i-muzykanty/vasilev-f/ Культурное наследие Чувашии] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170108191704/http://www.nasledie.nbchr.ru/personalii/deyateli-iskusstva/artisty-i-muzykanty/vasilev-f/ |date=2017-01-08 }}
* [http://www.nbchr.ru/People_work/html/V/021_vasiliev.htm Люди труда – гордость Чувашии: электронное издание]
{{Чăваш АССР К. В. Иванов ячĕллĕ патшалăх преми лауреачĕсем}}
{{composer-stub}}
tce9yg0jz3l890gunjp64gp22cbgkif
857628
857624
2025-07-05T09:34:52Z
Ellodanis5
17302
857628
wikitext
text/x-wiki
{{Пĕр хушаматлисем|Васильев}}
{{Мусăкçă
|Ят = Фёдор Васильев
|Фото = 1416661203 17-vasiliev fs-1.jpg
|Фон = non_performing_personnel
|Тулли_ят = Васильев Фёдор Семёнович
|Çуралнă-вăхăт = [[1887]], [[пуш, 19]]
|Çуралнă_вырăн = {{ÇВ|Етĕрне уесĕ|Етĕрне уесĕнче}}, [[Хусан кĕпĕрни]] (халĕ [[Муркаш районĕ]]нчи [[Тури Панкли]] ялĕ), {{ÇВ|Чăваш АО|Чăваш Енре}}, <br /> [[Раççей империйĕ]]
|Вилнĕ_вăхăт = [[2000]], [[çу, 23]]
|Вилнĕ_вырăн = {{ВВ|Шупашкар|Шупашкарта}}, {{ВВ|Чăваш Республики|Чăваш Енре}}, [[РСФСР]], [[СССР]]
|Патшалăх = {{Раççей империйĕ}} <br />{{USSR}}
|Профессисем = XX ĕмĕрти совет, раççей композиторĕ, дирижёрĕ, мусăк педагогĕ
|Жанрсем = [[классика мусăкĕ]]
|Парнесем = {{Ĕçлĕх Хĕрлĕ Ялав орденĕ}} {{Тăван Çĕршывăн Аслă вăрçин 1 степеньлĕ орденĕ}} {{Тăван Çĕршывăн Аслă вăрçин 2 степеньлĕ орденĕ}} {{Хĕрлĕ Çăлтăр орденĕ}}
{{РСФСР тава тивĕçлĕ ӳнер ĕçченĕ|1968}} ЧАССР тава тивĕçлĕ ӳнер ĕçченĕ (1960), К. В. Иванов ячĕллĕ ЧАССР патшалăх парни (1976)
}}
'''Васильев, Фёдор Семёнович''' (4.10.1920, [[Тури Панкли]] ялĕ, Етĕрне уесĕ Хусан кĕпĕрни — 23.5.2000, Шупашкар, Чăваш Республики, РФ) — чăваш совет композиторĕ, педагог. ССРП композиторĕсен пĕрлешĕвĕн пайташĕ (1953). [[РСФСР тава тивĕçлĕ ӳнер ĕçченĕ]], ЧАССР тава тивĕçлĕ ӳнер ĕçченĕ (1960), К. В. Иванов ячĕллĕ ЧАССР патшалăх парни (1976)<ref>[http://nasledie.nbchr.ru/personalii/deyateli-iskusstva/artisty-i-muzykanty/vasilev-f/ Деятели культуры и искусства : Артисты и музыканты : Васильев Федор Семенович] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170108191704/http://www.nasledie.nbchr.ru/personalii/deyateli-iskusstva/artisty-i-muzykanty/vasilev-f/ |date=2017-01-08 }}</ref>.
== Биографи ==
[[Шупашкарти Ф. П. Павлов ячĕллĕ мусăк вĕрентешĕ|Шупашкарти мусăк вĕрентешĕнче]] вĕренсе тухнă. Вĕрентекенĕсем ҫаксем пулнă: [[:ru:Кривоносов,_Владимир_Михайлович|Владимир Кривоносов]] тата [[:ru:Максимов,_Степан_Максимович|Степан Максимов]]. Ленинградри патшалăх консерваторине вĕренме кĕнĕ, анчах та чирленипе вĕренĕве вĕçлеймен. [[Тăван Çĕршывăн Аслă вăрçи]]не хутшăннă.
== Чыслани ==
* Чăваш АССР тава тивĕçлĕ ӳнер ĕçченĕ (1960)
* РСФСР тава тивĕçлĕ ӳнер ĕçченĕ (1968)
* Чăваш АССР К.В. Иванов ячĕллĕ патшалăх премийĕ (1976)
* Ĕçлĕх Хĕрлĕ Ялав орденĕ
* Тăван Çĕршыв вăрçин 1-мĕш степеньлĕ орденĕ
* Тăван Çĕршыв вăрçин 2-мĕш степеньлĕ орденĕ
* Хĕрлĕ Çăлтăр орденĕ
* Чăваш АССР Ĕçри Мухтавпа Паттăрлăхăн Хисеплĕ Кĕнекине çырнă (1970).
== Вуламалли ==
# Илюхин, Ю. Илемлĕ кĕвĕ ăстисем / Ю. Илюхин // Ялав. – 1999. – № 2. – С. 85-87.
# Илюхин, Ю. Самана юрăçи / Ю. Илюхин // Коммунизм ялавĕ. – 1980. – 5 окт.
# Илюхин, Ю. Çунатлă кĕвĕсен авторĕ / Ю. Илюхин // Ялав. – 1980. – № 11. – С. 3 (хупл.).
# Илюхин, Ю. Юрри-кĕввине халăх юратать / Ю. Илюхин // Коммунизм ялавĕ. – 1990. – 4 окт.
# Краснова, Т. Унӑн ӗҫӗсем – чӑвашлӑх палли / Т. Краснова // Хыпар. – 2010. – 16 юпа. – С. 14.
# Маркиянов, Г. Пултаруллă композитор / Г. Маркиянов // Вучах. – 1991. – № 36. – С. 1.
# Михайлова, Г. Музыка – пурнăç илемĕ / Г. Михайлова // Тăван Атăл. – 1980. – № 10. – С. 70-72.
# Смирнова, Н. Композитор ячӗпе – юрӑ уявӗ / Н. Смирнова // Хыпар. – 2010. – 3 чӳк. – С. 4.
# Яковлев, Н. Федор Васильев : очерк / Н. Яковлев // Ҫӗнтерӳ ялавĕ (Муркаш р-нĕ). – 1998. – 24 авăн.
#. Антонова, Г. О чем молчал обычный дом / Г. Антонова // Совет. Чувашия. – 2005. – 7 окт. – С. 2.
# Васильев Федор Семенович // Моргаушский район : краткая энцикл. – Чебоксары, 2002. – С. 45.
# Васильев Федор Семенович // Ученые Чувашского государственного педагогического университета им. И. Я. Яковлева. – Чебоксары, 2005. – С. 57-58.
# Васильев Федор Семенович // Ученые Чувашского государственного педагогического университета им. И. Я. Яковлева. – Чебоксары, 2010. – С. 71.
# Васильев, Ф. «Благодарю свою судьбу» / Ф. Васильев ; записал Ю. Илюхин // Совет. Чувашия. – 1995. – 30 сент.
# Васильев, Ф. Ветераны в строю / Ф. Васильев // Музык. жизнь. – 1985. – № 9. – С. 3.
# Васильев, Ф. «Пишу то, что у меня в душе звучит» / Ф. Васильев ; записала Н. Киргизова // Чăваш ен. – 1995. – 4-11 нояб. (№ 44). – С. 6.
# Васильев Федор Семенович // Ими гордится Чувашия. – Чебоксары, 1987. – С. 142-143.
# Васильев Федор Семенович : [некролог] // Совет. Чувашия. – 2000. – 25 мая.
# Зайцева, Е. Первый во всем / Е. Зайцева // Совет. Чувашия. – 2010. – 9 нояб. – С. 2.
# Илюхин, Ю. Восхождение / Ю. Илюхин // Совет. Чувашия. – 1980. – 4 окт.
# Илюхин, Ю. А. Васильев Федор Семенович / Ю. А. Илюхин // [http://enc.cap.ru/?t=prsn&lnk=327 Чувашская энциклопедия. – Чебоксары, 2006. – Т. 1 : А-Е. – С. 285-286.]
# Кушкун, А. «Сыграй-ка нам, браток, «Варяга»... / А. Кушкун // Чебоксар. новости. – 1995. – 23 марта.
# Лукашин, А. Ведь я наконец-то в Москве : [стихотворение] // Лукашин, А. Жизнь в строке и песне / А. Лукашин. – Чебоксары, 1998. – С. 10-11.
# Тихонов, П. Композитор, которого любят поэты / П. Тихонов // Чебоксар. новости. – 1995. – 10 окт.
== Асăрхавсем ==
{{асăрхавсем}}
== Каçăсем ==
* [http://enc.cap.ru/?t=prsn&lnk=327 Чăваш энциклопединче]
* [http://www.nbchr.ru/index.php?option=com_irbis&view=irbis&Itemid=1341 Знаменательные и памятные даты Чувашии]
* [http://nasledie.nbchr.ru/personalii/deyateli-iskusstva/artisty-i-muzykanty/vasilev-f/ Культурное наследие Чувашии] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170108191704/http://www.nasledie.nbchr.ru/personalii/deyateli-iskusstva/artisty-i-muzykanty/vasilev-f/ |date=2017-01-08 }}
* [http://www.nbchr.ru/People_work/html/V/021_vasiliev.htm Люди труда – гордость Чувашии: электронное издание]
{{Чăваш АССР К. В. Иванов ячĕллĕ патшалăх преми лауреачĕсем}}
{{composer-stub}}
j90bp29wg9y6nyjl215jrd1nnww62tw
Вăйă юрри
0
79989
857629
797790
2025-07-05T10:53:06Z
Ellodanis5
17302
857629
wikitext
text/x-wiki
{{Юрă
|Ячĕ = Вăйă юрри
|Хуплашка =
|Шăрантаракан =
|Альбом =
|Кăларнă =
|Çырнă =
|Жанр = [[вăйă (уяв)]] [[юрă|юрри]]
|Вăрăхлăх =
|Лейбл =
|Автор = [[фольклор|фольклорла]] [[хайлав]] (авторĕ паллă мар)
|Продюсер =
|Унченхи =
|Номер1 =
|Номер2 =
|Çитесси =
|Номер3 =
}}
{{toc-right}}
'''Вăйă юрри''' — чи анлă пĕлтерĕшпе: вăйăра (уявра) юрламалли хуть те мĕнле юрă; кĕскерех пĕлтерĕшпе: халăхра чи анлă сарăлнă [[вăйă (уяв)]] юррисенчен пĕри. Кам ăсталани, [[текст]] тата [[кĕвĕ]] [[вăхăт]] иртнĕ майăн еплерех аталанса пыни паллă. мар. Эппин, ку [[хайлав|хайлава]] [[фольклор]] палăрăмĕ темелле. [[XXI ĕмĕр]]ти тăрăм пирки уçăмлăнах калама çук. Чи паллă чăваш халăх юррисенчен пĕри пулса юлать.
Унăн кĕввипе тата пĕр куплечĕпе Геннадий Борисов хăй 70 [[çул]] тултарнă май панă интервьюра паллашма пулать<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=Thzhy5x3-Z0 Геннадий Борисов 70 çул тултарнине халаласа...] — 31:40 хыççăн пăхмалла</ref>.
Вăйă юррисем — нумай. Анчах та чи палли, чи кирли çакă тесе шутламалла пуль. Çавăнпа та ăна ятарласа "Вăйă юрри" тесе ят пани вырăнлă та ĕнтĕ. "Вăйă" тени кунта халăх уявне пĕлтерет, ачасем (е аслисем) вылякан вăййа мар.
== Юррăн сăвви пирки ==
[[Фольклор]] [[хайлав]]ĕ пулнăран, ку сăввăн варианчĕсем те пулнă, халĕ те пур.
Геннадий Борисов илсе кăтартнă текст:
{{Цитата пуçламăшĕ}}
<poem>
Айтăр та хĕрсем выляма —
Таса çерем те тăршшĕпе.
Халь выляса юлнисем
Кайччăр ĕмĕр те тăршшĕпе.
</poem>
{{Цитата вĕçĕ}}
Курнавăшри Вера Воронова вĕрентевçĕ тата ыттисем илсе кăтартакан текст<ref>[http://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:38dC5IttLr0J:www.edu21.cap.ru/home/4200/2016-2017/proekt/voronovavn.doc+&cd=5&hl=ru&ct=clnk&gl=ru&client=opera Чăваш фольклорĕ] — Шкул директорĕ П.В.Кузнецов çирĕплетнĕ проект. 138/1№ хушу, 11.11.2016 çул. Шкулти педсовет ларăвĕнче пăхса тухнă. 2 № протокол. Çурла уйăхĕн 30-мĕшĕ, 2016 çул.</ref>:
{{Цитата пуçламăшĕ}}
<poem>
{{columns-list|2|
Айтăр утта тухар-и, çавăрсене çутатма
Айтăр вăййа каяр-и, чунăрсене йăпатма.
Айтăр, хĕрсем, выляма, ешĕл çерем тăршшĕне,
Халь выляса кулнисем кайччăр ĕмĕр тăршшĕне.
Кунта курăк пĕтнĕ иккен, пĕтнĕ çĕре шăтнă иккен.
Кунта пире кĕтнĕ иккен, кĕтнĕ çĕре çитнĕ иккен.
Пушмакăрсен кĕллисем, шак-шак! тăвать таканĕ,
Капла тăрса пулмĕ-ха, вăй пуçласа калар-ха.
Тирки-тирки вĕт йăва, касмасăрах пулмасть вăл.
Вăйă пуçласа каласси начар хĕртен пулмасть вăл.
Айтăр вăйă калар-и, сассăрсене янратса
Халь выляса кулнисем кайччăр ĕмĕр тăршшĕпех.
Леш айккинче вĕрене, çулçи вăр-вар тăвать-çке,
Пĕр каç вăййа тухмасан, ăшăм вăр-вар тăвать-çке.
Каçар-и-ха шыв урлă, шыв сирпĕнсе тăмалла
Калар-и-ха çăк вăййа çын тĕлĕнсе тăмалла.
Çуттăн-çуттăн курăнакан, пирĕн кÿлĕ мар-ши çав?
Сасси ян-ян каякан, пирĕн тантăш мар-и çав?
Шăлтăр-шăлтăр урапа, Симен кунччен анчах вăл
Ай-хай пирĕн вăйăсем, Питрав кунччен анчах вăл.
Чашки-чашки çут шăрçа сирпĕтмелле выляр-и?
Ай мĕн тарăн хĕр вăййи, виç кукăрла выляр-и?
Чашки-чашки вĕт шăрçа, сенкер тĕсли анчах çук
Пур-пур тантăш пурте пур, Минюк тантăш анчах çук.
Авăт куккук хытăрах, çу иртесси инçе мар.
Юрлăр, хĕрсем, хытăрах, вăй иртесси инçе мар.
Куккук хăçан чарăнать? Питравра та чарăнать.
Пирĕн вăйă хăçан чарăнать? Питравра та чарăнать.
}}
</poem>
{{Цитата вĕçĕ}}
Курăнать ĕнтĕ, юлашки [[текст]] самай вăрăм. Ытти çырса илнĕ е халлĕхе çырса та илме ĕлкĕреймен [[вариант]]сене шута илсен татах та вăрăмланма пултарать. Вĕçĕ-хĕррисĕр тăсăласси пирки те калаçма май пур. Сăввисене астуса пĕтерме те хĕн. Çапла вара, текста кулленхи [[пурнăç]]ра, калăпăр, концертсенче-мĕнсенче, усă курмашкăн, унăн [[Тĕп текст (текстологи)|канонла]] вариантне (версине) майлаштарсан аван пулмалла. Вăл, сăмахран, ак çапла пулма пултарать:
{{Цитата пуçламăшĕ}}
<poem>
{{columns-list|3|
Айтăр та хĕрсем выляма —
Таса çерем те тăршшĕпе.
Халь выляса юлнисем
Кайччăр ĕмĕр те тăршшĕпе.
Пушмакăрсен те кĕллисем,
Шак-шак! тăвать таканĕсем,
Капла тăрса пулмĕ-ха,
Вăй' пуçласа та калар-ха.
Тирки-тирки те вĕт йăва<ref>Йăвача.</ref>,
Касмасăрах та пулмасть вăл.
Вăй' пуçласа каласси
Начар та хĕртен пулмасть вăл.
Çуттăн-çуттăн та курăнакан,
Пирĕн те кÿлĕ мар-ши çав?
Сасси ян-ян каякан,
Пирĕн те тантăш мар-и çав?
Авăт, куккук, хытăрах та,
Чарăнассисем инçе мар.
Юрлар, хĕрсем, хытăрах,
Вăй' иртесси те инçе мар.
Шын урапа та чупасси
Сакурнеччен те анчах вăл.
Пирĕн вăйă вылясси
Питрав каçчен те анчах вăл.
Айтăр вăйă калар-и те,
Сасăсене, ай, янратса
Халь выляса кулнисем
Кайччăр ĕмĕр те тăршшĕпех.
}}
</poem>
{{Цитата вĕçĕ}}
Кĕвĕ майăн сыпăксен шутне шайлаштарса пыни пысăк пĕлтерĕшлĕ. Асăрхар, çăпата-тавраш пирки сăмах пымасть кунта — таканлă пушмаксем пирки каланă.
== Юррăн кĕвии ==
Халăх кĕвви темелле. Унпа, сăмахран, Геннадий Борисов Олег Цыпленкова (Ултияра) панă интервьюна итлесен паллашма пулать.
== Юррăн кунçулĕ ==
=== Хайлав — юрăçсен, пултарулăх ушкăнĕсен репертуарĕнче ===
==Ытти вăйă юррисем==
*[http://nasledie.nbchr.ru/upload/music/track_11.mp3 Сария (вăйă юрри) - Елена Шурту юрлать] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160506150015/http://nasledie.nbchr.ru/upload/music/track_11.mp3 |date=2016-05-06 }}
*Атьăр, вăййа тухар-и? (Г.Лебедев, В.Давыдов-Анатри, хăçан кун çути курни паллă мар)<ref>Давыдов-Анатри, Ваçлей. Хальхи юрăсем (Чăваш композиторĕсем кĕвĕленĕ). "Ялав" библиотеки. Ш., [[1990]].</ref>.
Чылай вăйă юррине асăннă çăлкуçра Геннадий Борисов кăтартакан кĕвĕпе юрлаççĕ. Анчах та урăхларах кĕвĕсем те пулма пултараççĕ, — ун пек чухне вĕсене расна юрăсем тесе шутламалла. Акă "Хыпар" хаçат пĕлтерекен вăйă юррин сăмахĕсем (мĕнле кĕвĕсемпе юрлани паллă мар)<ref>Гордеев, Андрей, 10 класс. [http://hypar.ru/ru/node/2421 Халăх сăмахлăхĕнчи кашни юрă-кĕвĕ – пуянлăх.] — 24 Апр, 2014 | Хыпар | Культура | Аваллăх мулĕ</ref>:
{{Цитата пуçламăшĕ}}
<poem>
{{columns-list|3|
Шынлă урапа чупасси
Сакурнеччен анчах вăл.
Пирĕн вăйă вылясси
Питрав каçчен анчах вăл.
Тарăн варта хур пусрăм (та), 2 хут
Вăрă тесе ан калăр.
Сăв пуçларăм, юрларăм (та), 2 хут
Шухă тесе ан калăр.
Кас суханне касмăттăм (та), 2 хут
Çиес килни пĕтерет.
Каçхи вăййа тухмăттăм (та), 2 хут
Тухас килни пĕтерет.
Такăр ути тĕлĕнче (те), 2 хут
Тапăрах та сикĕрех.
Аçăр-аннĕр килĕнче (те), 2 хут
Выльăрах та кулăрах.
Хамăр çулнă уттине (те), 2 хут
Паккусĕнчен паллатпăр.
Хамăр тенĕ каччине (те), 2 хут
Карттусĕнчен паллатпăр.
Атьăр, хĕрсем, утар-и (те), 2 хут
Утар хĕрне çитер-и?
Утар хĕрринче мĕскер пур (та), 2 хут
Виçĕ сарă ача пур.
Виç сар ача мĕн ыйтать (те), 2 хут
Виçĕ сарă хĕр ыйтать.
Пилĕк çинçе пултăр, тет (те), 2 хут
Куçĕ хура пултăр, тет.
Вĕрене çулçи çиле май (та), 2 хут
Çирĕк çулçи мĕнле май.
Сирĕн шухăш мĕнле май (та), 2 хут
Пирĕн шухăш киле май.
Улпут садра чей ĕçет (те), 2 хут
Чашăккине çутатса.
Çармăс ачи вăй вылять (те), 2 хут
Хут купăсне вылятса.
Сиксе-сиксе шыв юхать (те), 2 хут
Пулли ăçта тăрать-ши?
Кăçал кайнă хĕрĕсен (те) 2 хут
Чунĕсем ăçта тăраç-ши?
Кĕтÿ варри тап-такăр (та), 2 хут
Пĕтĕм выльăх йĕррисем.
Вăйă варри тап-такăр (та), 2 хут
Хĕрпе каччă йĕррисем.
Кĕтне шывĕ - тарăн шыв (та), 2 хут
Чăн тарăнни пилĕкрен.
Çармăс хĕрĕ сарă хĕр (те), 2 хут
Сарă çÿçĕ пилĕкрен.
Авăт, куккук, хытăрах (та), 2 хут
Чарăнасси инçе мар.
Юрлар, хĕрсем, хытăрах (та), 2 хут
Вăй иртесси инçе мар.
}}
</poem>
{{Цитата вĕçĕ}}
"Çармăс" тени кунта нацилĕхе мар, ял ятне пĕлтерет.
*Тутарстанри Элмет районĕнчи [[Патраклă]] ялĕнчи вăйă юрри<ref>[https://www.youtube.com/watch?time_continue=347&v=J8qnOzXiOVc&feature=emb_logo Ильмукова З.Б. чăваш халăх тĕнĕ тата йăла-йĕркисем çинчен каласа пани (5:02 хыççăн пăхмалла)]</ref>.
== Асăрхавсем ==
{{Асăрхавсем}}
== Каçăсем ==
[[Категори:Чăваш культури]]
[[Категори:Чăваш юррисем]]
[[Категори:Чăваш халăх юррисем]]
[[Категори:Чăваш мусăкĕ]]
[[Категори:Уявсем]]
qugafm6lgcgkejlowounwyx0sdcgpo7
Элиста
0
103600
857623
852149
2025-07-04T22:10:05Z
Nakonana
34839
/* Кунҫул */±better photo
857623
wikitext
text/x-wiki
{{Хула çинчен|Элиста <br>{{lang-xal|Элст}}|Ӳкерчĕк=ElistaMontage.png|[[File:Coat of Arms of Elista (Kalmykia) (2004).png|125px]]|[[Раççей Федерацийĕ|Раççей]]|[[Калмăк Республики]]|[[1865]] (шутлаççĕ),<br /> [[1865]] (асăннă)|[[1930]]|103531|2022|1120,95|49°19′ ç.ш.|44°16′ х.т.д.}}
'''Элиста''' ({{lang-xal|Элст}}, {{lang-ru|Элиста}}, [[1944]]—[[1957]] ҫулсенче — '''Степной''') — [[Калмăк Республики|Калмăк Республикин]], [[Раççей Федерацийĕ|Раҫҫей Федерацинче]] [[тĕп хула|тӗп хули]].
== Этимологи ==
Хула [[ял]] пекех [[1865]] ҫулта никӗсленӗ. [[Элиста (юханшыв)|Элиста]] юханшывӗрен "Элистинка" ятлӑ. Калмӑкларан ''элсн, элсен'' - «хӑйӑр, песук» пӗлтерет.
[[1930]] ҫулта ялне хула статусӗ Элиста хули илнӗ. [[Калмӑк депортацийӗ]] тата [[Калмӑк Автономлӑ Совет Социалист Республики|Калмӑк АССР]] ликвидацийӗ хыҫҫӑн, [[Аслӑ Канаш Президиумӗ|Аслӑ Канаш Президиумӗн]] [[çу, 25]] [[1944]] ҫулхи № 129 указӗпе Элиста ҫӗнӗ ят пачӗҫ – «Степной» хули. [[1957]] ҫулта кивӗ ячӗ «Элиста» каялла илчӗҫ{{sfn|Поспелов|2002|с=480}}.
==Географи==
Ергени сӑрчӗсенче, Элиста (юханшыв) тӳремлӗхӗнче вырнаҫнӑ.
===Тӗмӗнле хуласем хушши===
{{Div col|col=2}}
* ҫурҫӗр-хӗвеланӑҫ
[[Мускав]] ~ 125км<br>[[Воронеж]] ~ 610 км<br>[[Волгодонск]] ~ 230 км
* ҫурҫӗр
[[Чулхула]] ~ 1300 км<br>[[Сарăту|Сарӑту]] ~ 650 км<br>[[Волгоград]] ~ 260 км
* ҫурҫӗр-хӗвелтухӑҫ
[[Хусан]] ~ 1300 км<br>[[Самар]] ~ 1100 км<br>[[Оренбург]] ~ 1400 км
* хӗвеланӑҫ
[[Тан-çинчи-Ростов|Тан-ҫинчи-Ростов]] ~ 480 км<br>[[Сальск]] ~ 270 км
* хӗвелтухӑҫ
[[Аçтăрхан (хула)|Аҫтӑрхан]] ~ 300 км<br>[[Лагань]] ~ 310 км
* кӑнтӑр-хӗвеланӑҫ
[[Ставрополь]] ~ 260 км<br>[[Краснодар]] ~ 500 км<br>[[Сочи]] ~ 750 км
* кӑнтӑр
[[Будённовск]] ~ 250 км<br>[[Минеральные Воды]] ~ 360 км<br>[[Тбилиси]] ~ 780 км
* кӑнтӑр-хӗвелтухӑҫ
[[Махачкала]] ~ 560 км<br>[[Баку]] ~ 900 км
{{Div col end}}
==Кунҫул==
[[File:Пагода Золотого Будды (39287320750).jpg|250px|Будда палакӗ]]
Элиста [[1865]] ҫулта пӗчӗк пурӑнан вырӑнӗ пек никӗсленӗ. [[Калмăк чĕлхи|Калмӑк чӗлхинчен]] "элс(е)н" - 'хӑйӑр(лӑ)' пӗлтерет.<ref name="Pospelov">Е. М. Поспелов. "Географические названия мира", Москва, 1998, стр. 480.</ref>
[[Чӳк уйăхĕ|Чӳк уйӑхӗнче]], [[1920]] ҫулта, Элиста [[Калмӑк Автономи облаҫӗ|Калмӑк Автономи облаҫӗн]] административлӗ центрӗ йышӑннӑ. [[1930]] ҫул вӗҫӗнче [[Сталин Иосиф Виссарионович|Иосиф Сталин]] режимӗн коллективизацинчен тата террорӗрен нумай [[Калмăксем|калмӑксем]] вӗсен традици куҫан халӑх пурнӑҫӗрен илнӗ тата хальхи, хула пурнӑҫӗнче тӑратнӑ. [[Юпа уйăхĕ|Юпа уйӑхӗн]] [[1935]] ҫулта, Элиста Калмӑк АССРӗн тӗп хули йышӑннӑ.
[[Тăван Çĕршывăн Аслă вăрçи|Аслӑ Тӑван ҫӗршыв вӑрҫин]] вӑхӑтӗнче, хула [[Виççĕмĕш райх|Наци Германийӗн]] ҫаресен оккупацинче пулнӑ. Калмӑк коллаборацийӗшӗн, оккупаци режимӗ вӑхӑтӗнче, Калмӑк АССР ликвидациленӗ тата вырӑнти калмӑксем [[Ҫӗпӗр]]е депортациленӗ. Элиста ҫӗнӗ '''Степной''' ятне улӑштарнӑ. Пушӑ (калмӑксӑр) хулара нумай [[Вырăссем|вырӑссем]] пурӑнса ҫитнӗ. [[1957]] ҫулта калмӑк депортацийӗн йышӑнӑвӗ саккунсӑр йышӑннӑ. Тата депортацирен калмӑксем вӗсен тӑван ҫӗршывра каялла таврӑнса кайнӑ. Хулана унӑн кивӗ ятне каялла улӑштарнӑ.
[[1998]] ҫулта кунта [[Шахмат]] Олимпиачӗ пулнӑ.
==Административлӑ статус==
Элиста [[Калмăк Республики|Калмӑк Республикин]] тӗп хули тата Элиста хула тӑрӑхӗ тунӑ.
*Элиста администрацийӗн пуҫлӑхӗ - Шафран Григорьевич Тепшинов
==Халӑх==
[[2010]] ҫулхи Пӗтӗм Раҫҫей ҫырӑвӗпе, хулара 103 749 ҫын пуранать. [[2002]] ҫулта 104 254 ҫын, [[1989]] ҫулта 89 695 ҫын пулнӑ.
===Халӑх йышӗ===
Халӑхсем ([[2021]] ҫулта):
* [[Калмăксем|Калмӑксем]] – 76.9%
* [[Вырӑссем]] – 19.1%
* [[Казахсем]] – 0.6%
* Ыттисем – 3.4%
==Тӑван хуласем==
Элиста малалла хуласемпе тӑван<ref>[https://www.gorod-elista.ru/investitsii/invest_pasport_ekonom123.pdf Инвестиционный паспортгорода Элисты] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200920175445/https://www.gorod-elista.ru/investitsii/invest_pasport_ekonom123.pdf |date=2020-09-20 }}</ref>.
*{{Ялавлани|Казахстан}}, [[Актау]]
*{{Ялавлани|Грузи}}, [[Хони]]
*{{Ялавлани|РФ}}, [[Тыва]], [[Кызыл]]
*{{Ялавлани|Китай}}, [[Лхаса]]
*{{Ялавлани|Монголи}}, [[Улан-Батор]]
*{{Ялавлани|РФ}}, [[Буряти]], [[Улан-Удэ]]
==Ҫавӑн пекех пӑхӑр==
*[[Калмыки]]
*[[Буддизм]]
== Асăрхавсем ==
{{Асăрхавсем}}
== Вуламалли==
* Поспелов Е. М. — Географические названия мира. Топонимический словарь. 2020 год.
* Константин Паустовский — Подводные ветры. 1930 год.
*Justin Corfield, ''The History of Kalmykia: From Ancient Times to Kirsan Ilyumzhinov and Aleksey Orlov'', 2015. {{ISBN|978-1-876586-29-4}}.
== Каçăсем ==
*[https://gorod-elista.ru/ Элиста сайчӗ]
*[https://elista.jsprav.ru/ Элиста бизнессӗ]
*[http://r08.info/elista.php Элиста ҫинчен информаци] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120304022752/http://r08.info/elista.php |date=2012-03-04 }}
gpeqvas93dbgl7acgyez8mu5fi0db8h
«Шывармань» оперăри вăйă юрри
0
103960
857625
765784
2025-07-05T05:21:59Z
CommonsDelinker
188
Removing [[:c:File:1416661197_12-vasiliev_fs.jpg|1416661197_12-vasiliev_fs.jpg]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:Krd|Krd]] because: No license since 27 June 2025.
857625
wikitext
text/x-wiki
{{Юрă
|Ячĕ = «Шывармань» оперăри вăйă юрри
|Хуплашка =
|Шăрантаракан =
|Альбом =
|Кăларнă =
|Çырнă =
|Жанр = лирикăллă [[юрă|юрри]] («Шывармань» оперăран)
|Вăрăхлăх = паллă мар
|Лейбл =
|Автор = Фёдор Васильев (мусăк), Александр Алга (сăвă)
|Продюсер =
|Унченхи =
|Номер1 =
|Номер2 =
|Çитесси =
|Номер3 =
}}
[[File:Polenov staraya melnica.jpg|thumb|350px|В. Д. Поленов. Кивĕ арман. [[1880]]]]
[[File:1416661383 07-shyvarman.jpg|thumb|350px|«Шывармань» оперăри сцена ([[1960]]-мĕш çулхи лартăм)]]
'''«Шывармань» оперăри вăйă юрри''' — [[XX ĕмĕр]] варринче халăхра, çавăн пекех [[чăвашсем]] хушшинчи юрăçсен, пултарулăх ушкăнĕсен репертуарĕсенче анлă сарăлнă [[юрă|юрăсенчен]] пĕри. [[Сергеев Александр Сергеевич|Фёдор Васильев]] композитор Александр Алга сăввипе çырнă.
«Шыварамань» оперăран.
== Юррăн сăвви ==
{{Цитата пуçламăшĕ}}
<big>«Шывармань» оперăри вăйă юрри</big>
1. Утса-чупса пынă чухне
:Лартăм чĕркуççи çине.
:Эп лармарăм. эп лармарăм,
:Эп лармарăм ывăннăран —
:Лартăм ăшăм çуннăран, çуннăран.
2. Хĕвел анать те каç пулать,
:Пулмасть тесе ан калăр.
:Çамрăк ĕмĕр, çамрăк ĕмĕр,
:Çамрăк ĕмĕр иртсе пырать,
:Иртмест тесе ан калăр.
{{Цитата вĕçĕ}}
== Юррăн кĕвии ==
Фёдор Васильев композитор.
== Юррăн кунçулĕ ==
=== Хайлав — юрăçсен, пултарулăх ушкăнĕсен репертуарĕнче ===
== Асăрхавсем ==
{{Асăрхавсем}}
== Каçăсем ==
* [https://www.youtube.com/watch?v=3E_UufGMWnU "Пĕчĕк çеç путене" юрă, Комсомольски 3-мĕш ача садне çÿрекенсем юрлаççĕ]
[[Категори:Чăвашла юрăсем]]
[[Категори:Фёдор Васильев юррисем]]
[[Категори:Чăваш юррисем]]
[[Категори:Юрăсем, алфавитпа]]
[[Категори:Александр Алга]]
[[Категори:«Шывармань» опера]]
9heccq8kcvn38g7m0qj0f6w1i483klz
Уçăмсăрлăхлă йыш
0
124796
857621
857586
2025-07-04T22:06:52Z
200.24.154.85
857621
wikitext
text/x-wiki
'''Уçăмсăрлăхлă йыш'''<ref>{{Кĕнеке|автор=|пуçелĕк=Bulletin of the Academy of Sciences of the Georgian SSR|каçă=https://books.google.com/books?id=0DUoAQAAIAAJ|яваплă=|кăларăм=|вырăн=|издательство=Академия|çул=1974|страницы=157|страниц=786|isbn=|isbn2=|archive-date=2017-04-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20170404142410/https://books.google.com/books?id=0DUoAQAAIAAJ}}</ref><ref>{{Статья|автор=Козлова Наталья Николаевна|пуçелĕк=Цветовая картина мира в языке|каçă=http://cyberleninka.ru/article/n/tsvetovaya-kartina-mira-v-yazyke|кăларăм=Ученые записки Забайкальского государственного университета. Серия: Филология, история, востоковедение|çул=2010|том=|выпуск=3|номер=|страницы=|issn=2308-8753|archivedate=2017-04-04|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170404215556/http://cyberleninka.ru/article/n/tsvetovaya-kartina-mira-v-yazyke}}</ref><ref>{{Кĕнеке|автор=|пуçелĕк=Химия и жизнь, XXI век|ссылка=https://books.google.com/books?id=m34fAQAAMAAJ|вырăн=Мускав|издательство=Компания "Химия и жизнь"|çул=2008|страницы=37|страниц=472|isbn=|isbn2=|archive-date=2017-04-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20170404143029/https://books.google.com/books?id=m34fAQAAMAAJ}}</ref> — [[Заде, Лотфи Аскер|Лотфи Заде]] [[1965]]-мĕш çулта «Fuzzy Sets» статьяра ({{iw|Information and Control}} журналта) кĕртнĕ ăнлав<ref>''Лотфи А. Заде'' Основы нового подхода к анализу сложных систем и процессов принятия решений (пер. с анг. В. А. Горелик, С. А. Орловский, Н. И. Ринго) // Математика сегодня. — М., Знание, 1974. — с. 5-48</ref>. Унта [[йыш]]ăн классикăлла палăртавне анлăлалтнă, çавна май, йышăн [[Индикатор (математика)|палăрăмлăхлă функцийĕ]] (ăна Заде уçăмсăрлăхлă йышăн [[тивевлĕх функцийĕ]] тенĕ) <math>[0, 1]</math> интервалта, <math>0</math> е <math>1</math> çеç мар, хуть те мĕнле пĕлтерĕшсем те йышăнма пултарать тесе кăтартнă. [[Уçăмсăрлăхлă логика|Уçăмсăрлăхлă логикăра]] никĕсле ăнлав пулса тăрать.
[[File:Zadeh, L.A. 2005.jpg|thumb|left|Лотфи Заде]]
== Асăрхавсем ==
{{Асăрхавсем}}
== Çавăн пекех ==
* [[Çемçе йыш]]
== Литература ==
* Заде Л. Понятие лингвистической переменной и его применение к принятию приближенных решений. — М.: Мир, 1976. — 166 с.
* Кофман А. Введение в теорию нечетких множеств. — М.: Радио и связь, 1982. — 432 с.
* Нечеткие множества и теория возможностей: Последние достижения / Р. Р. Ягер. — М.: Радио и связь, 1986.
* Zadeh L. A. Fuzzy sets // Information and Control. — 1965. — Т. 8, № 3. — P. 338-353.
* Орловский С. А. Проблемы принятия решений при нечеткой исходной информации. — М.: Наука, 1981. — 208 с. — 7600 экз.
{{Йышсен теорийĕ}}{{Тулаш каçăсем}}
[[Категори:Йышсен теорийĕ]]
[[Категори:Уçăмсăрлăхлă логика]]
8rg6r5phlvvfwq5rwojgwa1opb74g4w
Çемçе йыш
0
126156
857622
857587
2025-07-04T22:07:03Z
200.24.154.85
857622
wikitext
text/x-wiki
'''Çемçе йыш''', [[Уçăмсăрлăхлă йыш|уçăмсăрлăхлă йыш теорийĕ]]нчи<ref>{{Кĕнеке|автор=|пуçелĕк=Bulletin of the Academy of Sciences of the Georgian SSR|каçă=https://books.google.com/books?id=0DUoAQAAIAAJ|яваплă=|кăларăм=|вырăн=|издательство=Академия|çул=1974|страницы=157|страниц=786|isbn=|isbn2=|archive-date=2017-04-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20170404142410/https://books.google.com/books?id=0DUoAQAAIAAJ}}</ref><ref>{{Статья|автор=Козлова Наталья Николаевна|пуçелĕк=Цветовая картина мира в языке|каçă=http://cyberleninka.ru/article/n/tsvetovaya-kartina-mira-v-yazyke|кăларăм=Ученые записки Забайкальского государственного университета. Серия: Филология, история, востоковедение|çул=2010|том=|выпуск=3|номер=|страницы=|issn=2308-8753|archivedate=2017-04-04|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170404215556/http://cyberleninka.ru/article/n/tsvetovaya-kartina-mira-v-yazyke}}</ref><ref>{{Кĕнеке|автор=|пуçелĕк=Химия и жизнь, XXI век|ссылка=https://books.google.com/books?id=m34fAQAAMAAJ|вырăн=Мускав|издательство=Компания "Химия и жизнь"|çул=2008|страницы=37|страниц=472|isbn=|isbn2=|archive-date=2017-04-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20170404143029/https://books.google.com/books?id=m34fAQAAMAAJ}}</ref> ăнлав.
[[File:Zadeh, L.A. 2005.jpg|thumb|left|Лотфи Заде]]
== Асăрхавсем ==
{{Асăрхавсем}}
== Çавăн пекех ==
* [[Уçăмсăрлăхлă йыш]]
== Литература ==
* Заде Л. Понятие лингвистической переменной и его применение к принятию приближенных решений. — М.: Мир, 1976. — 166 с.
* Мациевский С. В. Множества, мультимножества, нечёткие и мягкие множества без универсума. — Вестник РГУ им. И. Канта, 2007. — Вып. 10. — С. 44—52.
* Могиленко А. В., Балуев А. В. Элементарные понятия теории нечётких множеств место = Новосибирск. — 2003.
* Молодцов Д. А. Теория мягких множеств. — М.: Едиториал УРСС, 2003.
* Нечёткие множества в моделях управления и искусственного интеллекта / Под ред. Д. А. Поспелова. — М.: Наука. Гл. ред. физ.-мат. лит., 1986.
* Кофман А. Введение в теорию нечетких множеств. — М.: Радио и связь, 1982. — 432 с.
* Нечеткие множества и теория возможностей: Последние достижения / Р. Р. Ягер. — М.: Радио и связь, 1986.
* Zadeh L. A. Fuzzy sets // Information and Control. — 1965. — Т. 8, № 3. — P. 338-353.
* Орловский С. А. Проблемы принятия решений при нечеткой исходной информации. — М.: Наука, 1981. — 208 с. — 7600 экз.
{{Йышсен теорийĕ}}{{Тулаш каçăсем}}
[[Категори:Йышсен теорийĕ]]
[[Категори:Уçăмсăрлăхлă логика]]
mb29dxmnfhaan3srac84kikkurpkkzo
Шаблон:Potd/2025-07-8
10
126161
857619
2025-07-04T18:57:51Z
Ymblanter
7764
Ҫӗнӗ страница: «Breda beeld van een heilige - Sint-Antoniuskathedraal 2024-09-17.jpg»
857619
wikitext
text/x-wiki
Breda beeld van een heilige - Sint-Antoniuskathedraal 2024-09-17.jpg
088omxpegcyjxc1fv9q845ixsu8loq1
Шаблон:Potd/2025-07-8 (cv)
10
126162
857620
2025-07-04T18:58:09Z
Ymblanter
7764
Ҫӗнӗ страница: «Статуя на фасаде собора Святого Антония Падуанского, Бреда, Северный Брабант, Нидерланды»
857620
wikitext
text/x-wiki
Статуя на фасаде собора Святого Антония Падуанского, Бреда, Северный Брабант, Нидерланды
eu3xubswfv5n60zsw20lyloovfdwd45
Семёновка-Сарбайка
0
126163
857626
2025-07-05T05:57:25Z
Ellodanis5
17302
Ҫӗнӗ страница: «{{ПВ-Раççей |статус = Ял |чăвашла çĕлĕк = Семёновка-Сарбайка |тăван çĕлĕк = |герб = Coat of Arms of Samara oblast.png |ялав = Flag of Samara Oblast.svg |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = |CoordAddon = type:city(100)_region:RU |CoordScale = |ЯндексКартти...»
857626
wikitext
text/x-wiki
{{ПВ-Раççей
|статус = Ял
|чăвашла çĕлĕк = Семёновка-Сарбайка
|тăван çĕлĕк =
|герб = Coat of Arms of Samara oblast.png
|ялав = Flag of Samara Oblast.svg
|lat_deg = |lat_min = |lat_sec =
|lon_deg = |lon_min = |lon_sec =
|CoordAddon = type:city(100)_region:RU
|CoordScale =
|ЯндексКартти =
|регион карттин пысăкăшĕ =
|район карттин пысăкăшĕ =
|регион = Самар облаçĕ
|регион тапăлра = Самар облаçĕ
|район тĕсĕ = Муниципаллă район
|район = Самар облаçĕн Кинель-Черкассы районĕ
|район тапăлра = Кинель-Черкассы районĕ{{!}}Кинель-Черкассы районĕ
|пурăнан тăрăх тĕсĕ = Ял тăрăхĕ
|пурăнан тăрăх = Красная Горка ял тăрăхĕ
|пурăнан тăрăх тапăлра = Красная Горка ял тăрăхĕ{{!}}Красная Горка
|шалти пайлану = урамсем
|пуçлăх =
|никĕсленĕ вăхăт =
|пĕрремĕш асăну =
|малтанхи ятсем =
|статус = Ял
|лаптăк =
|ПВ центрĕн çӳллĕшĕ =
|пурăнан халăх = 42
|халăх çыравĕн çулĕ = 2002
|йышлăх =
|агломераци =
|наци йышĕ = вырăссем, чăвашсем
|конфесси йышĕ = православсем
|этнохороним = седышисем
|вăхăт тăрăхĕ =
|почтă индексĕ = 446649
|почтă индексĕсем =
|телефон кочĕ = +7 84671
|автомобиль кочĕ = 63
|цифрăллă идентификатор = 36202804003
|категори Commons-ра =
|сайт =
}}
'''Семёновка-Сарбайка''' ({{lang-ru|Самовольно-Ивановка}}) — [[Самар облаçĕ]] [[Самар облаçĕн Кинель-Черкассы районĕ|Кинель-Черкассы районĕн]] [[ял]]ĕ. Вырăссем пурăнаççĕ. Хăшпĕр хыпарсем тăрăх, чăвашсем никĕсленĕ ял шутланать. Хыпарĕсем вара — шанчăклă, мĕншĕн тесен вĕсене истори ăславĕсен докторĕ Е. А. Ягафова документсемпе çиреплетнĕ<ref>Ягафова Е. А. РУССКИЕ И ЧУВАШИ: ОПЫТ МЕЖЭТНИЧЕСКОГО ВЗАИМОДЕЙСТВИЯ В САМАРСКОМ ЗАВОЛЖЬЕ В XVIII — XX ВЕКАХ // [https://www.chgign.ru/a/news/6210.html Современная гуманитаристика 2025. Том 1. № 2 Научный журнал] ISSN 3034-6827 — С. 65-74.</ref>.
==Истори==
{{Цитата пуçламăшĕ}}
{{oq|ru|}}<Куçару: >
{{Цитата вĕçĕ}}
==Халăх йышĕ==
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=15 | '''Пĕтĕмĕшле демографи кăтартăвĕсем'''
|--- class='bright'
| colspan=12 | Пĕтĕмпе|| colspan=2 |
|--- class='shadow'
|çул || 1989 || 2002
|---
|çын || ||181
|}
==Паллă çннисем тата ытти харкамлăхсем==
==Асăрхаттарусем==
{{асăрхавсем}}
==Вуламалли==
* Коновалов Г. Тăван ял пĕтсе пынишĕн чĕре ыратать. // Самар ен хаçат, 1996, август, 10 (10№).
* Коновалов Г. Посёлку Дружба — 65 лет. // "Красное Приволжье" [[хаçат]], [[1990]], август (çурла), 23, 100 (7078)№.
==Каçăсем==
* [http://sam.2rus.org/sedyshi/karta/ Карта посёлка Седыши, Алексеевский район.]
* [http://www.bankgorodov.ru/place/sedishi Седыши ялĕ (вырăсла)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170906090338/http://www.bankgorodov.ru/place/sedishi |date=2017-09-06 }}
* [http://sam.2rus.org/krasnyy_klyuch_shigonskiy_rayon/karta/ Кăнай ялĕ (вырăсла)]
{{Samar-obl-geo-stub}}
{{Кинель-Черкассы районĕ}}
{{Самар облаçĕнчи чăваш ялĕсем}}
[[Категори:Самар облаçĕнчи Кинель-Черкассы районĕн ялĕсем]]
[[Категори:Самар облаçĕнчи чăваш ялĕсем]]
[[Категори:Семёновка-Сарбайка]]
3v1ldj1re91g50ksljz020axu7xg0th
857627
857626
2025-07-05T06:02:36Z
Ellodanis5
17302
857627
wikitext
text/x-wiki
{{ПВ-Раççей
|статус = Ял
|чăвашла çĕлĕк = Семёновка-Сарбайка
|тăван çĕлĕк =
|герб = Coat of Arms of Samara oblast.png
|ялав = Flag of Samara Oblast.svg
|lat_deg = |lat_min = |lat_sec =
|lon_deg = |lon_min = |lon_sec =
|CoordAddon = type:city(100)_region:RU
|CoordScale =
|ЯндексКартти =
|регион карттин пысăкăшĕ =
|район карттин пысăкăшĕ =
|регион = Самар облаçĕ
|регион тапăлра = Самар облаçĕ
|район тĕсĕ = Муниципаллă район
|район = Самар облаçĕн Кинель-Черкассы районĕ
|район тапăлра = Кинель-Черкассы районĕ{{!}}Кинель-Черкассы районĕ
|пурăнан тăрăх тĕсĕ = Ял тăрăхĕ
|пурăнан тăрăх = Красная Горка ял тăрăхĕ
|пурăнан тăрăх тапăлра = Красная Горка ял тăрăхĕ{{!}}Красная Горка
|шалти пайлану = урамсем
|пуçлăх =
|никĕсленĕ вăхăт =
|пĕрремĕш асăну =
|малтанхи ятсем =
|статус = Ял
|лаптăк =
|ПВ центрĕн çӳллĕшĕ =
|пурăнан халăх = 42
|халăх çыравĕн çулĕ = 2002
|йышлăх =
|агломераци =
|наци йышĕ = вырăссем, чăвашсем
|конфесси йышĕ = православсем
|этнохороним = седышисем
|вăхăт тăрăхĕ =
|почтă индексĕ = 446649
|почтă индексĕсем =
|телефон кочĕ = +7 84671
|автомобиль кочĕ = 63
|цифрăллă идентификатор = 36202804003
|категори Commons-ра =
|сайт =
}}
'''Семёновка-Сарбайка''' ({{lang-ru|Самовольно-Ивановка}}) — [[Самар облаçĕ]] [[Самар облаçĕн Кинель-Черкассы районĕ|Кинель-Черкассы районĕн]] [[ял]]ĕ. Вырăссем пурăнаççĕ. Хăшпĕр хыпарсем тăрăх, чăвашсем никĕсленĕ ял шутланать. Хыпарĕсем вара — шанчăклă, мĕншĕн тесен вĕсене истори ăславĕсен докторĕ Е. А. Ягафова документсемпе çиреплетнĕ<ref>Ягафова Е. А. РУССКИЕ И ЧУВАШИ: ОПЫТ МЕЖЭТНИЧЕСКОГО ВЗАИМОДЕЙСТВИЯ В САМАРСКОМ ЗАВОЛЖЬЕ В XVIII — XX ВЕКАХ // [https://www.chgign.ru/a/news/6210.html Современная гуманитаристика 2025. Том 1. № 2 Научный журнал] ISSN 3034-6827 — С. 65-74.</ref>.
==Истори==
==Халăх йышĕ==
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=15 | '''Пĕтĕмĕшле демографи кăтартăвĕсем'''
|--- class='bright'
| colspan=12 | Пĕтĕмпе|| colspan=2 |
|--- class='shadow'
|çул || 1989 || 2010
|---
|çын || Палла мар ||739
|}
==Паллă çннисем тата ытти харкамлăхсем==
==Асăрхаттарусем==
{{асăрхавсем}}
==Вуламалли==
* Коновалов Г. Тăван ял пĕтсе пынишĕн чĕре ыратать. // Самар ен хаçат, 1996, август, 10 (10№).
* Коновалов Г. Посёлку Дружба — 65 лет. // "Красное Приволжье" [[хаçат]], [[1990]], август (çурла), 23, 100 (7078)№.
==Каçăсем==
* [http://sam.2rus.org/sedyshi/karta/ Карта посёлка Седыши, Алексеевский район.]
* [http://www.bankgorodov.ru/place/sedishi Седыши ялĕ (вырăсла)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170906090338/http://www.bankgorodov.ru/place/sedishi |date=2017-09-06 }}
* [http://sam.2rus.org/krasnyy_klyuch_shigonskiy_rayon/karta/ Кăнай ялĕ (вырăсла)]
{{Цитата пуçламăшĕ}}
{{oq|ru|}}<Куçару: >
{{Цитата вĕçĕ}}
{{Samar-obl-geo-stub}}
{{Кинель-Черкассы районĕ}}
{{Самар облаçĕнчи чăваш ялĕсем}}
[[Категори:Самар облаçĕнчи Кинель-Черкассы районĕн ялĕсем]]
[[Категори:Самар облаçĕнчи чăваш ялĕсем]]
[[Категори:Семёновка-Сарбайка]]
ait66bk3wmmslp16s9acu53a82cd6ym