Wicidestun cywikisource https://cy.wikisource.org/wiki/Hafan MediaWiki 1.45.0-wmf.6 first-letter Media Arbennig Sgwrs Defnyddiwr Sgwrs Defnyddiwr Wicidestun Sgwrs Wicidestun Delwedd Sgwrs Delwedd MediaWici Sgwrs MediaWici Nodyn Sgwrs Nodyn Cymorth Sgwrs Cymorth Categori Sgwrs Categori Tudalen Sgwrs Tudalen Indecs Sgwrs Indecs TimedText TimedText talk Modiwl Sgwrs modiwl 104 42612 140396 98791 2025-06-19T21:12:58Z AlwynapHuw 1710 140396 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="AlwynapHuw" />{{Center block/s}}</noinclude><poem> Dan ei law, y fron a'r faenol Wisgir mewn mantelli cain; Aml-liwiog yw y dolydd,— Gwrida'r grug ar gopa'r mynydd; Tardda blodeu ar y drain. {{c|XI.}} Gwên nefolaidd a ymdaena Gylch gwefusau Anian dderch, Syllu arni wna yr huan, Erys yn y wybren lydan! Fel cariad—fab claf o serch! Drwy'r ffurfafen, cymyl gwlanog Deithiant yn osgorddlu gref; Pan â'r haul o dan ei gaerau, Gwelir hwy fel myrdd o dònnau,— Tonnau aur ar draeth y Nef! {{c|XII.}} Ysgafn rodio rhwng y blodau Wna y chwâ ar flaen ei throed, Yn yr hwyrddydd, balmaidd, tawel, Bron na thybiem mai bys angel Sydd yn ysgwyd dail y coed! Croesaw, croesaw, Fai siriolwedd, Eiliwn gerdd i'r dduwies wen! Casglwn dalaith frith o flodau, Plethwn hon gylch eu harleisiau,— Dawnsiwn dan y deiliog bren! </poem> {{Div end}} <br><br> [[File:Oriau yn y Wlad (page 125 crop).jpg|canol|300px]] {{nop}}<noinclude><references/></noinclude> rct3sqjkumxt29j05bbr6bszsbzkuz9 104 69806 140365 140231 2025-06-19T17:41:39Z AlwynapHuw 1710 140365 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="AlwynapHuw" /></noinclude>{{c|{{mawr|Cynnwys}}}} {{center block| <poem> [[Pentre'r Plant/Ar y Rhiniog|Ar y Rhiniog]] [[Pentre'r Plant/Y Gweithdy|Y Gweithdy]] [[Pentre'r Plant/Dull o Gerdded|Dull o Gerdded]] [[Pentre'r Plant/Hanes y Sgrin|Hanes y Sgrin]] [[Pentre'r Plant/Ffair Glamai|Ffair Glamai]] [[Pentre'r Plant/Nansi Owen|Nansi Owen]] [[Pentre'r Plant/Beth sydd mewn Enw?|Beth sydd mewn Enw?]] [[Pentre'r Plant/Hela'r Llwynog|Hela'r Llwynog]] [[Pentre'r Plant/Y Crwydryn|Y Crwydryn]] [[Pentre'r Plant/Y Samaritan|Y Samaritan]] [[Pentre'r Plant/Yr Esgid a'r Gân|Yr Esgid a'r Gân]] [[Pentre'r Plant/Nadolig y Pentre|Nadolig y Pentre]] [[Pentre'r Plant/Y Tlws Arian |Y Tlws Arian ]] [[Pentre'r Plant/Yr Athro Newydd|Yr Athro Newydd]] [[Pentre'r Plant/Y Torrwr Cerrig|Y Torrwr Cerrig]] [[Pentre'r Plant/Dyddiau Prysur|Dyddiau Prysur]] [[Pentre'r Plant/Ar Drothwy'r Haf|Ar Drothwy'r Haf]] [[Pentre'r Plant/Pentre'r Plant|Pentre'r Plant]] [[Pentre'r Plant/Ymwelwyr|Ymwelwyr]] [[Pentre'r Plant/Y Plismon|Y Plismon]] [[Pentre'r Plant/Dyfais y Meddyg|Dyfais y Meddyg]] [[Pentre'r Plant/Y Gŵr Diarth|Y Gŵr Diarth]] [[Pentre'r Plant/Y Caban Coed|Y Caban Coed]] [[Pentre'r Plant/Y Neuadd Newydd|Y Neuadd Newydd]] [[Pentre'r Plant/Wedi llawer blwyddyn|Wedi llawer blwyddyn]] </poem> }} <br><noinclude><references/></noinclude> o90telkbsyqpyr2hgxydhjk5yz1ters 104 69817 140377 140242 2025-06-19T18:31:39Z AlwynapHuw 1710 140377 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="AlwynapHuw" /></noinclude>bobl sydd yn arfer cerdded yn ''wastad''. Try'r rhan fwyaf i un ochr—y sawdl neu flaen y troed." Wel, a chaniatau hynny, try'r peth yn fantais i chwi fel crydd. Onid ar gyfrif y diffygion yna—os dyna'r gair priodol—y cewch chwi gymaint o waith trwsio esgidiau?" "Eithaf gwir. Ac erbyn meddwl, y mae'r un peth yn bod ym mhob cylch. Ni fuasai angen am blisman nac ustus heddwch pe cerddai pawb yn ''wastad''." "A ydych yn awgrymu y dylid cosbi pobl am beidio â gwisgo esgidiau yn wastad, Sadrac Jones?" "Dim o'r fath. Rhyw duedd naturiol ydyw hynny. Ond mi fuasai'n dda gennyf pe gellid cael rhyw foddion i gosbi'r sawl a ddaw i'r addoldy ar y Sul, yn ddiweddar, fel rheol,—a'u hesgidiau'n gwichian, nes tynnu sylw pawb." "Dichon mai dyna sydd mewn golwg ganddynt—tynnu sylw, fel y dywedwch. Ond, fyddwch chwi ddim yn arfer gwneud esgidiau'n gwichian. ?" "Na fyddaf, byth. Ond pryn y lodesi hwy yn y dre, a meddyliant y byd ohonynt eu hunain os bydd yr esgid yn gwichian ar lawr y capel. Dyna ferch y Weirglodd Lydan wedi bod am dymor yn Lerpwl, ac yn cerdded i'r 'moddion' fel tase consertina wrth ei thraed." "Ie, ond cafodd y ferch fach yna bâr arall o esgidiau, mae'n amlwg. Cerddai i'w sêt yn hollol suful a distaw y Sul diwedda." "Beth a barodd hynny, tybed? Gafodd hi gerydd gan rai o'r blaenoriaid?" {{nop}}<noinclude><references/></noinclude> a6teie22reys0jie1266cjihxhov0kg 104 69861 140390 140297 2025-06-19T19:30:01Z AlwynapHuw 1710 140390 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="AlwynapHuw" /></noinclude>oedd cryn bryder ym meddyliau'r mamau a'r plant. Tybed yr arferai'r wialen? Un ffeind iawn oedd yr hên athro. Ni fyddai rhaid i un o'r plant ond cŵyno ei fod yn sâl, cai gennad i fynd adre ar ei union. A phan fyddai plentyn wedi anghofio'r ''home-lesson'', byddai iddo fod ar neges dros ei fam yn esgusawd digonol. Ni orweithiai'r hên athro mo ymenyddiau'r plant, ond yr oedd ganddo ddawn arbennig i ''argraffu'' pethau ar eu cof. Beth am y dyn newydd? Tipyn yn geidwadol oedd pobl Llanaber gyda materion o'r fath. Yr oedd dieithrwch yn faen tramgwydd. Ond credai Sadrac Jones, fel arfer, mewn symud ymlaen gydag addysg a phopeth da. Ni fynnai ef ddychryn y plant, na chreu rhagfarn yn eu calonnau. "Mi fyddwch wrth eich bodd," meddai, "efo'r athro newydd. Mae o wedi ei gymhwyso i gyfrannu addysg, ac arnoch chwi bydd y bai oni ddowch yn wybodus. Y mae bron yn amhosibl i un dyn fod yn ffarmwr ac yn ysgolfeistr. Buasai'n llawn mor hawdd i ddyn fod yn grydd ac yn deiliwr." Nid oedd pawb mor selog dros addysg â Sadrac Jones. Oni ddaethai Hwn-a-Hwn ymlaen yn y byd heb gael ond "chwarter o ysgol." Ond yr oedd y cyfnod newydd—fel llanw'r môr—yn dod i mewn, ac ar ei frig daeth yr athro newydd. {{nop}}<noinclude><references/></noinclude> 8klhc8b057evhrld45nyz447fx4cex1 104 69876 140316 2025-06-19T13:02:27Z AlwynapHuw 1710 /* Wedi'i brawfddarllen */ 140316 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="AlwynapHuw" /></noinclude>Rhaid byw yn y wlad i fedru deall pethau o'r fath. Onid ar gangau'r helyg gyda glan yr afon y gwelid y "cywion gwyddau bach"; a ninnau'n torri cangen. wrth fynd adre o'r ysgol i'w dangos i Sadrac Jones? Siriolai ei lygaid. "Ie, wir, dyma nhw. Oes rhywbeth tlysach na'r rhain? Daw Clamai, a'r cywion gwyddau bach." "Be ydi 'Clamai,' Sadrac Jones?" "Wel, mi wyddoch beth ydi dydd Calan." "Gwyddom; y dydd cyntaf o'r flwyddyn." "Ie, siwr; a chalan Mai ydyw'r dydd cyntaf o haf. Cyfrifid o'n ddiwrnod gŵyl ers talwm. Cariai'r llanciau a'r lodesi gangau haf' yn eu dwylo, a chyfarfyddent ar y weirglodd i ddawnsio—dawnsio haf." "Welsoch chi hynny?" "Naddo, yr oedd yr arferiad wedi darfod ffordd yma ymhell cyn i mi fedru cofio. Ond mi glywais y nhaid a nain yn sôn yn ddifyr am y peth." "Dase'ch chi'n fachgen yr adeg honno, fuasech chi'n dawnsio, Sadrac Jones?" "Wn i ddim wir. Yr oeddwn i mor sionc ar fy nhraed ag unrhyw hogyn yn yr ardal yma, ac mi fedrwn redeg fel y gwynt. Ond mae llawer ffordd i chwi i'ch mwynhau eich hunan heblaw efo rhyw gampau o'r fath. Gwnewch yn fawr o'ch cyfle. Mynnwch weld prydferthwch mis Mai. Hwyrach y caf hamdden i ddwad am dro efo chi un o'r dyddiau nesaf. Dowch a'r sgrin' ymlaen at y ffenest yma. Ie, dyna hi. 'Rwan, chwiliwch am ddarnau barddonol sydd yn sôn am fis Mai." {{nop}}<noinclude><references/></noinclude> 5h4kqx03d4dos5lotyibdh4vmcm7y6o 104 69877 140317 2025-06-19T13:04:13Z AlwynapHuw 1710 /* Wedi'i brawfddarllen */ 140317 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="AlwynapHuw" /></noinclude>(Ninnau yn craffu ar y sgrin.') 'Oes, Sadrac Jones, y mae yma lawer o bethau wedi eu gosod yn ymyl ei gilydd." Debyg iawn. Felly yr arferwn wneud bob amser, rhoi barddoniaeth y misoedd yn eu lle. Mi fuase yn rhyfedd imi bastio' cân i fis Mai yn ymyl englyn i fis Rhagfyr. Popeth yn ei le, mechgyn i. Wel, darllenwch rai o'r darnau yna yn uchel, ac yn gywir. Dechreuwch gyda'r darnau byrion." (Ninnau yn darllen). {{center block| <poem> Mynnwn, pe nef a'i mynnai, Pe deuddeg mis fo mis Mai." </poem> }} "Pwy oedd awdur y llinellau yna?" "Dafydd ap Gwilym." "Ie, un o feirdd mwya' Cymru. Bardd yr ha' oedd o, ac eisiau i'r flwyddyn i gyd fod yn fis Mai." (Nid oedd y gân boblogaidd, "[[Caniadau Buddug/O! Na Byddai'n Haf o Hyd|O! na byddai'n haf o hyd,]]" wedi ei chyfansoddi yn nyddiau Sadrac Jones.) "Sut na fuasai'n fis Mai drwy'r flwyddyn?" "Nid dynion sydd yn trefnu pethau felly. Y mae haf a gaeaf, oerni a gwres, yn dilyn ei gilydd, rhag i ni gynefino gormod efo'r un peth. Y mae eisiau mis Rhagfyr yn ei dro, a phan ddaw hoffwch un peth sydd yn perthyn iddo." "Be ydi hwnnw?" "Wyddoch chi ddim? Wel, yn y mis yna y mae'r 'Dolig. Ond anodd ydyw cofio am y 'Dolig ym mis Mai. Ewch ymlaen efo'r farddoniaeth." {{nop}}<noinclude><references/></noinclude> sra24x2i55gzp6ido4z2qj708kuynes 104 69878 140318 2025-06-19T13:04:58Z AlwynapHuw 1710 /* Wedi'i brawfddarllen */ 140318 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="AlwynapHuw" /></noinclude>(Ninnau'n darllen.) "Wyneb y pruddglwyf wenai Weld llwyn, a maes mwyn, ym mis Mai." 'Pwy a wnaeth y ddwy linell yna?" "Gwilym Cawrdaf." "Ie, bardd hiraeth oedd o. Mi ganodd yn ardderchog, [[Dyddanwch yr Aelwyd/Hiraeth y Cymro am ei Wlad|'Hiraeth y Cymro am ei Wlad.']] A byddaf yn meddwl wrth edrych ar ei lun mai dyn dwys. oedd o, yn tueddu at fod yn 'felancolaidd,' fel y dywedir. A'r gair Cymraeg am felancoli' ydyw 'prudd-glwyf.' "Fyddwch chi ddim felly, Sadrac Jones?" "Wyddoch chi mo'r cwbl, fechgyn. Mi fase'n anodd bod yn felancolaidd yn eich sŵn a'ch dadwrdd chwi. Ond y mae mis Mai yn medru ymlid y pruddglwyf i ffwrdd wrth i mi edrych ar y llwyn a'r maes yn eu dillad newydd. Deudwch y llinellau eto." "Wyneb y pruddglwyf wenai Weld llwyn, a maes mwyn, ym mis Mai." "Wel, dyna ddigon heddiw. Y mae gennych eich gwersi at y fory, ac y mae'n rhaid i minnau orffen yr esgidiau yma cyn iddi ddod yn 'ben tymor.' {{***|4|6em}} Dyna'r dull ymhlith gweision a morynion yn y dyddiau gynt-cyflogi "tan Glamai." Yr oedd mis Mai yn ddarn o flwyddyn y Jiwbili, ac yn agor dorau'r wawr. Cai'r gwas bach fynd adre am dro i'r hên ardal, a phawb yn synnu ei fod wedi tyfu cymaint ac yn edrych mor dda. {{nop}}<noinclude><references/></noinclude> p3rwlvbhiey5xa105pyytizz95pgjfh 104 69879 140319 2025-06-19T13:05:44Z AlwynapHuw 1710 /* Wedi'i brawfddarllen */ 140319 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="AlwynapHuw" /></noinclude>"Mi fyddi'n hwsmon toc," ebe'r coeglyd wrth y bachgen ar ben tymor. Ac, yn sicr, ymwthiai tipyn o falchder i'r natur ddynol yn y pentre a'r ardal wledig. Deuai'r "hogyn gyrru'r wedd" i'r capel fore Sul ym Mai, â dillad newydd, esgidiau newydd, a het newydd, a honno ychydig ar ochr ei ben! Tybiai fod llygaid pawb yn y synagog yn craffu arno, ac o'r braidd y byddai drws y set yn ddigon llydan iddo fynd trwyddo. Pwy a warafunai hynny i'r bachgen hoff? Onid oedd yn dipyn o ad-daliad am lawer noswaith oer yn "llofft yr ystabl," a hiraeth ymron â'i lethu? Ond yr oedd mis Mai wedi dod, a rhwymau'r caethiwed wedi eu datod am ychydig. Chware teg iddo i fynd i mewn drwy ddrws rhamant am dro, a theimlo bod y byd a'i holl ogoniant yn eiddo iddo ef. Dyna fraint ieuenctid. Y mae deunydd ei "nefoedd" yn eithaf syml, ond y mae nefoedd bore oes yn ogoneddus a hyfryd. {{c|"Ni bydd na maes na dôl na bryn," }} yn yr adeg honno heb ei geinion. 'Wyneb y pruddglwyf wenai Weld llwyn, a maes mwyn, ym mis Mai." Pa faint mwy'r llawenydd pan fo'r galon yn ieuanc, a gwres yn y gwaed? Rhyw lanw oedd "pen tymor" yn ardal dawel Llanaber, yn torri dros y ceulennydd, ac yn codi llestri bychain o'r tywod ar ei frig. Dacw nhw yn mynd, a'r hwyliau'n wynion o flaen yr awel. O! ddedwydd ddyddiau Mai—Mai'r flwyddyn a Mai bywyd. {{nop}}<noinclude><references/></noinclude> bfaswd9avkp9b2e9emfb4l1tk96p2dc 104 69880 140320 2025-06-19T13:06:22Z AlwynapHuw 1710 /* Wedi'i brawfddarllen */ 140320 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="AlwynapHuw" /></noinclude>Gall Rhagfyr gynrychioli rhyddiaith y misoedd, ond urddwyd mis Mai yn fis yr awen a'r gân. "Mai ddynesa fel arlunydd :Uwch adfeilion gaeaf du, Gyda'i bwyntel y tyn ddarlun Haf, ar fynwes dôl a dyffryn; Adnewyddir anian gu. {{***|4}} Casglwn dalaith frith o flodau, Plethwn hon gylch ei arleisiau, Dawnsiwn dan y deiliog bren." <br> <section begin="aaa"/><section end="aaa"/> <section begin="bbb"/>{{c|PENNOD XVIII.<br>{{mawr|PENTRE'R PLANT.}}}} HYD y gwyddom nid ysgrifennodd neb lyfr ar hanes pentre tawel Llanaber. Dichon mai un rheswm am hynny ydyw nad oes iddo hanes eithriadol mewn unrhyw gyfeiriad. Ni chafodd y fraint o fod yn lle genedigol i neb a ddaeth yn enwog yn ei ddydd a'i oes, fel y digwydd i ambell bentre gwledig yng Nghymru. Rhyw bentre "diddrwg didda" ydoedd, heb nemawr hynodrwydd na bri. Beth oedd ei oedran? Sut y daeth yn bentre o gwbl? Gallesid tybied mai yr adeilad cyntaf a godwyd yn y fangre oedd eglwys y plwyf. Yr oedd honno yn hên ac oedrannus yr olwg arni. Gwelid hynny ar agwedd y muriau a'r clochdy, y coed yw yn y fynwent, a'r coffa syml ar y cerrig beddau. Rywsut, fe dyfodd <section end="bbb"/><noinclude><references/></noinclude> 6lt1hcux7t7zy4jywmknf8488j8422r 140397 140320 2025-06-20T10:02:53Z AlwynapHuw 1710 140397 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="AlwynapHuw" /></noinclude>Gall Rhagfyr gynrychioli rhyddiaith y misoedd, ond urddwyd mis Mai yn fis yr awen a'r gân.<ref>[[Oriau yn y Wlad/Mis Mai|Mis Mai gan Anthropos]]</ref> {{center block| <poem> "Mai ddynesa fel arlunydd :Uwch adfeilion gaeaf du, Gyda'i bwyntel y tyn ddarlun Haf, ar fynwes dôl a dyffryn; :Adnewyddir anian gu. {{***|4}} Casglwn dalaith frith o flodau, Plethwn hon gylch ei arleisiau, :Dawnsiwn dan y deiliog bren." </poem> }} <br> <section begin="aaa"/><section end="aaa"/> <section begin="bbb"/>{{c|PENNOD XVIII.<br>{{mawr|PENTRE'R PLANT.}}}} HYD y gwyddom nid ysgrifennodd neb lyfr ar hanes pentre tawel Llanaber. Dichon mai un rheswm am hynny ydyw nad oes iddo hanes eithriadol mewn unrhyw gyfeiriad. Ni chafodd y fraint o fod yn lle genedigol i neb a ddaeth yn enwog yn ei ddydd a'i oes, fel y digwydd i ambell bentre gwledig yng Nghymru. Rhyw bentre "diddrwg didda" ydoedd, heb nemawr hynodrwydd na bri. Beth oedd ei oedran? Sut y daeth yn bentre o gwbl? Gallesid tybied mai yr adeilad cyntaf a godwyd yn y fangre oedd eglwys y plwyf. Yr oedd honno yn hên ac oedrannus yr olwg arni. Gwelid hynny ar agwedd y muriau a'r clochdy, y coed yw yn y fynwent, a'r coffa syml ar y cerrig beddau. Rywsut, fe dyfodd <section end="bbb"/><noinclude><references/></noinclude> eqxazxsb71zgl1pqocly3zpog7cqrgg 104 69881 140321 2025-06-19T13:07:03Z AlwynapHuw 1710 /* Wedi'i brawfddarllen */ 140321 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="AlwynapHuw" /></noinclude>y pentre o'i hamgylch, a hynny heb unrhyw fath o gynllun na threfn. Nid oedd yno "stryd" o dai, â phob un yr un fath â'r llall. Yr oedd y rhan fwyaf o'r tai yn "annibynnol," ac yn wynebu pedwar gwynt y nefoedd. Ac eto yr oeddynt yn debyg o ran ffurf a chyflead. Ceid mymryn o ardd o flaen y drws, lle tyfai wermod lwyd, hên ŵr, a botwm gŵr ifanc. Yn y cefn yr oedd gardd fwy, lle codid tatws, moron, a riwbob, ac yno gwelid coed gwsberins, cyrans duon, a chochion, ac ambell bren afalau. Ac yn y rhanbarth hwnnw, yn ddieithriad, y ceid y cwt mochyn, a chwt yr ieir. Arferai pawb o'r braidd "besgi mochyn," ac os digwyddai tipyn o genfigen ddod i feddwl y trigolion ynglŷn â'r "mochyn" y deuai. Yr oedd canmol eiddo cymydog yn beth lled beryglus hyd ddiwrnod y "pwyso," ac yna rhaid oedd ymostwng i ddedfryd y glorian. Yr oedd yno un siop ag iddi enw Saesneg—''"London House."'' Dywedai Sadrac Jones mai "Siop Dafydd Puw" y gelwid hi ers talwm. Aeth un o'i feibion i Lundain am rai blynyddoedd, ond wedi marw ei dad daeth yn ol i Lanaber, a helaethodd y siop, gan ei galw, o barch i'r brif-ddinas, yn ''"London House."'' Cynhwysai'r siop honno bob rhyw beth—o ril o edau i fyny at own sidan. Mewn gair, yr oedd ynddi gyfuniad o nwyddau dillad, ymborth, celfi amaethyddol, a chyfferïau meddygol, &c. Ai ambell un o'r pentre ar ei dro i'r dref gyfagos, ond wedi dod adre cyffesai nad oedd ynddi ddim tebyg i ''"London House."'' I'r plant, fodd bynnag, siop arall, a gedwid gan Jane Jones, ac a elwid ar lafar gwlad yn "siop y bara<noinclude><references/></noinclude> tnipin5bid0w9b9tfnes4c7lnu8uka4 104 69882 140322 2025-06-19T13:07:31Z AlwynapHuw 1710 /* Wedi'i brawfddarllen */ 140322 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="AlwynapHuw" /></noinclude>gwyn," a feddai fwyaf o atyniad. Dynes sengl oedd Jane Jones, hynod o dwt a glân. Yr oedd ganddi ddawn i bobi a chrasu bara, a hwnnw yn "fara gwyn." Dyna oedd "moethau" yr ardal yn y dyddiau hynny. Fel rheol, bara haidd neu fara cymysg, fyddai ar y bwrdd; ond pan ddisgwylid rhywun "diarth" anfonid ar frys i siop Jane Jones i ymofyn y "bara gwyn." Eithr nid am fara yn unig yr oedd y siop honno yn enwog. Ei gogoniant i'r plant ydoedd y ffenestr lle dangosid y melysion," neu "fferins," yn iaith y fro. Yno yr oedd ''gingerbread'' wedi ei wneud ar lun ceffyl, ac wedi ei ymylu ag aur melyn. Yn y canol yr oedd y "minciag," a'r "losengis" mawr, â rhyw eiriau mwyn wedi eu gosod arnynt. Sawl gwaith y safasom o flaen y ffenestr honno, yn disgwyl i Jane Jones ddyfod i'r drws i ofyn, "Wnei di fynd â'r dorth yma i dŷ Mary Tomos? Mae hi yn disgwyl ei modryb yno i de." Nid oedd eisiau iddi ail ofyn. Gwyddem yr estynnai i ni ddarn o "finciag " neu gingerbread wedi i ni ddod yn ol. Coffa da am Santes y "bara gwyn." Yr oedd yn ffeind dros ben. Rhoddodd lawer o'r "fferins " wneud negesau. Gobeithio bod y bara gwyn wedi dwyn elw iddi. Ychydig o brofit a wnaeth ar y gingerbread. Rhannai ormod i'r plant. Ac wedi i blentyn gael llafn o finciag am gario'r "bara gwyn" i dŷ cymydog, mawr fyddai'r awydd ymhlith y plant eraill am gael "siâr " ohono. Ond yr oedd yn rhaid gwneud "bargen" deg. Math o ''exchange'' oedd honno am nifer o "farbles" neu rywbeth arall. {{nop}}<noinclude><references/></noinclude> gjt7h1w1swcl25zjqtvrvp15dgbf9oe 104 69883 140323 2025-06-19T13:08:10Z AlwynapHuw 1710 /* Wedi'i brawfddarllen */ 140323 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="AlwynapHuw" /></noinclude>Rhyfedd yr amrywiaeth o bethau a gedwir yn ''llogell'' bachgen. Y mae fel ''museum'' ar raddfa fechan—marbles, cyllell, pêl, llinyn, a "stirmant," neu chwibanogl. Nid oedd y cwbl yn nwyddau marchnadol. Ni fuasai yr un bachgen yn meddwl am roddi ei gyllell am ddarn o finciag. Nid oedd neb yn berchen ''pwrs'', oherwydd nid oedd arnom ddim angen amdano. Yr oedd y llogell yn ddigon at gadw'r ychydig geiniogau a ddeuai i'n rhan. Ond digwyddai weithiau fod twll yn y llogell, ac ai'r geiniog ar goll. Felly y bu gydag Ifan Tŷ Coch. Cawsai geiniog am fynd â llythyr i ffermdy rhyw filltir o'r pentre. Rhoes hi yn ei logell, ond wedi iddo gyrraedd yn ol at siop Jane Jones nid oedd hanes amdani. Yr oedd twll yn ei logell. Dychwelodd ar hyd y llwybr troed i chwilio yn ddyfal am y geiniog a gollwyd, ond yn gwbl ofer. Daeth yn ol ar hyd y "ffordd fawr," wedi anobeithio'n llwyr. Cerddai â'i ben i lawr, ac er ei syndod gwelai geiniog yn ymyl carreg ar fin y ffordd. Nid oedd neb yn y golwg, a chododd hi. Mawr oedd ei lawenydd, a braidd nad aeth i ymffrostio am y peth. "Do, mi gollais geiniog," meddai, " ond yr oedd popeth yn iawn. Mi ges geiniog arall. Dyma hi." "Ie," meddai Sadrac Jones, "ond paid di a thrysio gormod i beth fel yna. 'D ydi o ddim yn debyg o ddigwydd eto. Gwell i ti edrych mewn pryd a ydyw dy boced yn saff. Ffol ydyw disgwyl y cei di geiniog ar lawr bob dydd." Ond nid oedd raid i Sadrac Jones bryderu rhyw lawer yng nghylch pethau o'r fath. Ychydig o "geiniogau " a welem yn y dyddiau hynny. Telid i<noinclude><references/></noinclude> hwlg83uguvt8gxbh11j5zp0hlsngom2 104 69884 140324 2025-06-19T13:26:33Z AlwynapHuw 1710 /* Wedi'i brawfddarllen */ 140324 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="AlwynapHuw" /></noinclude>ni am wneud neges mewn ffordd arall, afal o'r ardd gan ambell un, a darn o "fara brith" gan Miss Harris y Persondy. Hi a ofalai am gysuron yr "Hen Berson," fel y gelwid ef. Nid oedd yn hên o ran yr olwg arno—dim hynach na Sadrac Jones. Ac edrychai'n well nag ef. Gŵr glandeg â bochau cochion, ac yn gwisgo "het silc" bob amser oedd y person. Adwaenai blant Llanaber i gyd, er nad ai ond ychydig ohonynt i'r "eglwys." Ni phasiai yr un bachgen ar y ffordd heb ofyn cwestiwn iddo, a hwnnw fel rheol yn gwestiwn o'r Beibl. Ni allem ei ateb ar y pryd. "Gofynnwch i'ch tad wedi mynd adref," meddai Mr. Harris, "a chaf wybod gennych pan gwrddwn y tro nesaf." A phed ai cryn amser heibio cyn iddo ein gweled drachefn, byddai'n sicr o gofio'r cwestiwn. "Beth oedd nifer cenedl Israel pan gychwynnai o'r Aifft?" Ac os gallem ateb yn gywir, dyna gwestiwn arall, "Pa nifer ohonynt a gyrhaeddodd i Wlad yr Addewid?" Rhyw lyfr bychan Cymraeg fyddai ei wobr ef. Daethom i fedru gwerthfawrogi hwnnw ymhen blynyddoedd ond ar yr adeg honno rhoddem y flaenoriaeth i'r "bara brith," am fynd â'r neges i Miss Harris. Buom heibio'r Persondy wedi llawer blwyddyn, ac yr oedd popeth wedi newid. Ond wrth sefyll yn ymyl y llidiart dychmygem weld Miss Harris a'i gwallt gwyn, a'i gown du, yn tafellu'r "bara brith." {{nop}}<noinclude><references/></noinclude> 3krg4kus3hhu0qoic5dq25fc0u2fb4z 104 69885 140325 2025-06-19T15:57:56Z AlwynapHuw 1710 /* Wedi'i brawfddarllen */ 140325 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="AlwynapHuw" /></noinclude>{{c|PENNOD XIX.<br>{{mawr|YMWELWYR.}}}} Yn ystod misoedd yr haf deuai ymwelwyr ar eu tro i bentref Llanaber. Nid oeddynt yn perthyn i'r dosbarth hwnnw o gymdeithas fydd i'w gweld ar lannau'r môr. Yn y dyddiau hynny ni ddychmygai neb am gyfnod y modur a'r charabanc. Mae'n debyg y gwibia'r cyfryw bethau trwy Lanaber heddiw. Ni wyddom hyd sicrwydd. Awn yno, ambell dro, yng ngherbyd breuddwydion, a gwelem y lle fel yr ydoedd yn nyddiau difyr Sadrac Jones. Nid dod yno i fwynhau'r golygfeydd, neu i geisio adferiad iechyd y byddai'r "ymwelwyr " y cofiwn yn dda amdanynt. Perthynai eu neges hwy yn nes i'w "galwedigaeth," os gellid ei galw felly. Yn eu plith yr oedd y "Sipsiwn." Deuent hwy bob blwyddyn, er na wyddid o ble. Eisteddai Nansi Owen yn ffenestr y llofft, a hysbysai Sadrac Jones yn y gwaelodion fod teulu "Abram Wood" yn dod dros Bont y Ddôl. Byddem ninnau'r plant yn gwybod am y peth, ac aem i ben y clawdd i'w gweld yn pasio, dwy neu dair o garafannau llwythog, yn cael eu tynnu gan hên geffylau teneuon, â'r dynion yn llewys eu crysau yn cerdded yn hamddenol tua'r pentre. Yr oedd ganddynt le arferol i wersyllu ar ddarn o dir wâst yn agos i'r afon. Ni warafunai neb iddynt, ac ni wnaent hwythau ddim i beri colled i'r ardalwyr. Gwerthent eu nwyddau o ddrws i ddrws—basgedi, carpedau a llestri alcan. Tynnai eu gwisgoedd sylw, lliwiau crand, a chadwyni tlysion am eu<noinclude><references/></noinclude> 5f7x82fctvsaj404cz75wpjink647tb 104 69886 140326 2025-06-19T15:58:40Z AlwynapHuw 1710 /* Wedi'i brawfddarllen */ 140326 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="AlwynapHuw" /></noinclude>gyddfau. Dywedai Sadrac Jones eu bod yn perthyn i'r llwyth parchusaf ymhlith y Sipsiwn, ac yn meddu eiddo mawr, ond bod yn well ganddynt fyw yn yr awyr agored na byw mewn tai, fel pobl eraill. Cymerai rhai o'r pentrefwyr olwg wahanol ar eu bywyd crwydrol, a chyfrifent hwy yn " baganiaid," am nad aent i "lan na chapel." Ond yr oedd eu hymddygiad yn weddus, ac yn foneddigaidd. Fe ddichon y gallasai y rhai a'u beirniadai ddysgu gwers ganddynt yn y peth hwnnw. A hwyrach ein bod ninnau wrth adrodd yr hanes yn cymryd golwg rhy eithafol ar y Sipsiwn. Yr oeddym, ac yr ydym, yn edrych arnynt trwy lygaid Sadrac Jones. Rhoddai ef air da iddynt bob amser. Dangosent hwythau yn amlwg eu bod yn meddwl yn barchus amdano yntau. Deuent i'r gweithdy fin nos, a medrent siarad Cymraeg yn well na llawer a fagwyd yn Gymry uniaith. Ni fedrent ddarllen y darnau barddonol oedd wedi eu "pastio ar y sgrîn, ond dywedent fod ganddynt hwythau ganeuon yn eu hiaith eu hunain. Ac wedi siarad ar draws ac ar hyd, tynnai un o'r Sipsiwn y ffidil oedd yn llogell fawr ei got laes allan, a gofynnai,— "Gawn ni roi tiwn, mistar?" "Rhoswch am eiliad gael i mi gadw'r pethe yma, a'm gwneud fy hun yn barod." Wedi diosg ei ffedog ai Sadrac Jones i'r gadair yn ymyl y ffenestr agored, a dyna'r ffidil yn dechrau siarad. Hwyrach mai canu a ddylasem ei ddweud, ond siaradai yr un pryd. Beth oedd yr iaith ni allwn fynegi, ond ai pethau rhyfedd drwy ein meddyliau. Erbyn heddiw credwn mai adrodd hanes bywyd y Sipsiwn" yr oedd y "ffidil" honno. Ymdoddai'r<noinclude><references/></noinclude> 13bhnd4jld5z7r7qajcqyvstj56odr2 104 69887 140327 2025-06-19T15:59:18Z AlwynapHuw 1710 /* Wedi'i brawfddarllen */ 140327 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="AlwynapHuw" /></noinclude>hindda a'r storm, y llon a'r lleddf i'w gilydd, cân aderyn ac ochenaid y gwynt, murmur afon a'r awel yn y coed. Gwrandawai Sadrac Jones fel dyn mewn gweledigaeth, a threiglai deigryn dros ei rudd. Craffai'r "Sipsiwn" arno, ac yn y man newidiai'r cywair, a chanai'r ffidil ryw fiwsig hoyw, ysgafndroed nes ein gwefreiddio. Gwrandawai Nansi Owen yn y llofft uwch ben, ac yn ystod yr adeg y cenid y miwsig hoyw clywid ei chadair yn symud, a sŵn troed yn cadw step â'r miwsig. Tybed fod Nansi Owen wedi anghofio ei helbulon i gyd, ac yn dawnsio ar lawr y llofft? "Peidiwch a sôn gair wrthi am y peth," ebe Sadrac Jones. "Codai'r ffidil yna awydd dawnsio ynof finnau, ond fedrwn i ddim." Yr oedd Sadrac Jones yn ffrind i'r Sipsiwn, a phe buasai'n fyw hyd heddiw, credwn y buasai yn edmygydd diderfyn o Gipsy Smith, gŵr sydd yn falch o'i dylwyth, ac wedi sŵyno miloedd â'i barabl a'i gân. Ond o blith yr ymwelwyr haf fe ddichon mai tylwyth gwahanol oedd yn fwyaf derbyniol gan bobl Llanaber. Delio mewn llestri pridd y byddent hwy, padelli, cawgiau, a phethau at wasanaeth y tŷ. A chan gofio, rhyw fath o "gyfnewid " oedd eu dull cyffredin o wneud busnes. Cludent eu nwyddau mewn trol ysgafn-" trol a mul," fel y dywedid, a'r gair Saesneg ''hawker'' wedi ei baentio ar ei hystlys i ddangos eu bod yn talu trwydded. Eu harfer oedd cyfnewid y llestri pridd am hên ddillad wedi darfod eu dydd, a chrwyn cwningod. Treulid peth wmbreth o amser i ddadlau am y pris ar hindda a'r storm, y llon a'r lleddf i'w gilydd, cân aderyn ac ochenaid y gwynt, murmur afon a'r awel yn y coed. Gwrandawai Sadrac Jones fel dyn mewn gweledigaeth, a threiglai deigryn dros ei rudd. Craffai'r "Sipsiwn" arno, ac yn y man newidiai'r cywair, a chanai'r ffidil ryw fiwsig hoyw, ysgafndroed nes ein gwefreiddio. Gwrandawai Nansi Owen yn y llofft uwch ben, ac yn ystod yr adeg y cenid y miwsig hoyw clywid ei chadair yn symud, a sŵn troed yn cadw step â'r miwsig. Tybed fod Nansi Owen wedi anghofio ei helbulon i gyd, ac yn dawnsio ar lawr y llofft? "Peidiwch a sôn gair wrthi am y peth," ebe Sadrac Jones. "Codai'r ffidil yna awydd dawnsio ynof finnau, ond fedrwn i ddim." Yr oedd Sadrac Jones yn ffrind i'r Sipsiwn, a phe buasai'n fyw hyd heddiw, credwn y buasai yn edmygydd diderfyn o Gipsy Smith, gŵr sydd yn falch o'i dylwyth, ac wedi sŵyno miloedd â'i barabl a'i gân. Ond o blith yr ymwelwyr haf fe ddichon mai tylwyth gwahanol oedd yn fwyaf derbyniol gan bobl Llanaber. Delio mewn llestri pridd y byddent hwy, padelli, cawgiau, a phethau at wasanaeth y tŷ. A chan gofio, rhyw fath o "gyfnewid " oedd eu dull cyffredin o wneud busnes. Cludent eu nwyddau mewn trol ysgafn-" trol a mul," fel y dywedid, a'r gair Saesneg ''hawker'' wedi ei baentio ar ei hystlys i ddangos eu bod yn talu trwydded. Eu harfer oedd cyfnewid y llestri pridd am hên ddillad wedi darfod eu dydd, a chrwyn cwningod. Treulid peth wmbreth o amser i ddadlau am y pris ar Q garreg y drws. Gwastreffid llawer o ddawn, ond yr ''hawkers'' fyddai'n cario'r dydd. Nid oedd fawr o groeso i'r dosbarth hwnnw yng ngweithdy Sadrac Jones. Pobl anniddorol oeddynt iddo ef, ac mor amddifad o awen â'r llestri pridd a gludid ganddynt ar hyd a lled y wlad. Rhoddai ef y flaenoriaeth i'r "Sipsiwn," a rhyfedd oedd hynny ar ryw olwg. Dyn diwyd, gweithgar oedd ef, yn byw'n rheolaidd a threfnus, ond yr oedd rhyw ramant yn ei enaid, a dyna, o bosibl, a esbonia ei hoffter o gymeriadau allan o'r ffordd gyffredin. Tybed fod un o'i hynafiaid wedi bod yn fardd teulu, neu yn delynor crwydrol? Pam y cai baledwr ar ei ymdaith o'r naill ffair i'r llall groeso ac ymgeledd o dan ei gronglwyd? Dyna'r ffaith, beth bynnag oedd yr esboniad. Bu yn Samaritan trugarog i lawer un nad ystyriai'r cymdogion ei fod yn werth sylw. Ond meddyliai Sadrac Jones yn garedig am y sawl oedd yn berchen awen, neu yn gwybod am fiwsig. A oedd hyn yn wendid ynddo? Os felly aeth amryw o'r bechgyn fu dan ei addysg yn y gweithdy yn debyg iddo yn ddiarwybod. Ni allant wrando dyn crwydr yn chware ffidil ar y stryd heb fynd i'r drws a rhoddi ceiniog yn y casgliad. Ac wrth wneud felly, daw'r atgof am "ffidil" y dyddiau gynt—''the fiddle of dreams.'' {{nop}} {{c|PENNOD XX.|{{mawr|Y PLISMON."}}}} NID oedd plismon" yn Llanaber. Ond deuai "plismon" y dre gyfagos yno ar ei dro. Cofiwn ef yn dda,—dyn mawr o gorff, wyneb coch, â golwg ffyrnig arno. Yr oedd ar y plant ei ofn, a rhedent i'r tai pan ddeuai i'r pentre. Adwaenid ef wrth yr enw "Jones y Plismon," a dyfalai pawb beth fyddai ei neges. Tybed fod rhywun wedi gwneud rhyw ddrwg? Ond, fel rheol, chwilio am y dosbarth hwnnw a elwid yn "drampers" y byddai ef, a gwae'r sawl a ddeuai i'w afaelion. Eu trosedd, gan amlaf, fyddai lladrata neu dorri i mewn i dŷ pan fyddai'r teulu oddi cartref. Digwyddai hynny ambell dro ar nos Sul yn adeg y "moddion." Ac os byddai'r hyn a ladratid o ryw werth anfonid at "Jones y Plismon," a deuai yntau i wneud ymchwiliad. Wedi eistedd yn y gadair wrth y bwrdd mawr yn y ffermdy, a thynnu ei lyfr allan, dechreuai holi : "'Ddaru chi gloi'r drws cyn cychwyn?" "Do, a rhoi y 'goriad dan lintar y ffenestr, fel arfer." "Hên arfer ffol ydi honno," ebe'r Plismon. "Mi ddylech fynd a'r 'goriad efo chi. Oedd y drws wedi ei gau pan ddoisoch yn ol o'r moddion?" "Oedd, ac wedi ei gloi, a'r 'goriad yn ei le, fel arfer." "Hên walch oedd y tramp yna," ebe Jones. "Rhaid ei fod yn llechu yn y stabal neu'r tŷ gwair, Q ac yn eich gweld yn cuddio'r 'goriad. Wel, sut olwg oedd ar y gegin pan ddoisoch yn ol?" Popeth yn strim-stram ar draws ei gilydd. Y cadeiriau â'u coesau i fyny, yr heiyrn tân ar y bwrdd, a llestri'r dresser wedi eu cario i'r briws." "Oedd rhywbeth wedi ei dorri?" "Na, dim byd felly, ond yr oedd un peth wedi mynd i ffwrdd, a pheth digon rhyfedd hefyd." Beth oedd hwnnw?" "Y canister te. Pan aeth Mari'r forwyn yma i chwilio amdano ar y silff acw, 'd oedd o ddim yno. Ac yr oedd pwys o de ynddo, wedi ei anfon yn bresant gan modryb Marged." "Wel," ebe Jones, gan gau ei lyfr, "chlywais i am yr un tramp wedi gwneud peth fel ene o'r blaen—mynd a chanister te o'r tŷ. Ydach chwi'n siwr nad aeth o ddim â'r fowlen siwgwr?" Ond nid oedd arwydd bod dim wedi mynd ond y canister te, a gwneud tipyn o anhrefn ar y dodrefn. Dyna'r damage i gyd, ac yr oedd Jones y Plismon braidd yn siomedig. Ond wedi iddo gael "pryd o fwyd," a dernyn o arian am ei garedigrwydd yn cymryd yr achos mewn llaw, daeth popeth yn gysurus. "Waeth i chi beidio â sôn am yr hyn ydych wedi ei golli," meddai, "dim ond dweud fy mod wedi galw, a bod y gyfraith yn gofyn am i'r cwbl gael ei gadw'n ''secret'' hyd nes daw'r lleidr i'r ddalfa." Ond nid felly yr oedd pethau i fod. Daeth "lleidr Tŷ Gwyn" yn air ysmala ar dafod yr ardal. Ac fel hyn y bu. Q Un bore, ar ol i'r plismon fod yno, agorodd gwraig y tŷ ddrws y ffrynt i fynd allan i odro, ac ar y rhiniog gwelai barsel mewn papur llwyd. Aeth ag ef i'r tŷ, ac wedi diosg y papur, gwelai'r canister te a gollasid! Ac ar ddarn o bapur gwyn yr oedd dwy linell fel hyn, "A wnewch chwi ddweud wrth blismon y dre Mai fi a gymerodd y canister de." NID TRAMP. "Un gair eto. Peidiwch â gadael y 'goriad dan lintar y ffenestr pan eloch o'r tŷ. Temtia peth felly rai pobl i wneud cast â chwi." Yr oedd Marged Huws yn ddig iawn am fod neb wedi arfer y fath hyfder, a siarsiai'r gwas a'r forwyn i beidio â sôn gair am y peth. Fe ddichon iddynt fethu â thewi. Rywsut aeth y si drwy'r ardal, a daeth helynt y "canister te " yn bwnc y dydd. Yr oedd Sadrac Jones yn lled ddistaw, er bod y sawl a ddeuai i'r gweithdy yn mynd dros y stori ac yn chwerthin yn braf. Hwyrach mai dysgu gwers iddynt oedd mewn golwg gan y sawl a wnaeth y 'cast' yna," ebe Sadrac Jones. "Y mae rhai pobl yn galed iawn, ac yn angharedig. Pan ddaw crwydryn at eu drws ni roddant iddo damaid na llymaid. Y mae hynny yn annynol ac annheilwng. Hwyrach fod gormod o hynny wedi digwydd mewn ffermdai fel y Tŷ Gwyn." "Rhyw awgrym oedd helynt y canister te' i ddangos y gallai'r tramp, pe mynnai, dalu'n ol. Ond ychydig iawn o hynny sydd wedi digwydd yn yr ardal hon." {{nop}} "Ie, Sadrac Jones, ond 'd ydi pawb ddim fel chwi, neu ni fuasai eisiau Jones y Plismon, na neb arall." A dyna, mae'n debyg, oedd yn wir. Ni adawai Sadrac Jones byth i'r un crwydryn fynd oddi wrth ei ddrws heb roi rhywbeth i'w helpu ar ei daith. Fe ddichon bod ambell "gymeriad " peryglus wedi galw ar ei dro, ond y mae rhywbeth yn nyfnderau natur y dyn gwaethaf a etyb i air a gweithred garedig. Gallasai Sadrac Jones fentro mynd i orffwys y nos heb gloi'r drws. Yr oedd ei dŷ a'i eiddo yn eithaf diogel rhag ymosodiadau. Bu hynny yn yr ardal wedi hyn. Lladratawyd eiddo gwerthfawr liw nos. Anfonwyd i'r dre, ond cofiai "Jones y Plismon" helynt y "canister te," ac ni chymerodd nemor sylw o'r peth. Anfonwyd drachefn i roddi mwy o fanylion. Ond erbyn hynny cawsai'r lleidr ddigon o amser i ddianc, ac ni chlywyd gair amdano, nac am yr eiddo coll. {{nop}}<noinclude><references/></noinclude> pwn4ix0fe8g6ac6bg52pdygp6f5bso3 104 69888 140328 2025-06-19T15:59:50Z AlwynapHuw 1710 /* Wedi'i brawfddarllen */ 140328 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="AlwynapHuw" /></noinclude>hindda a'r storm, y llon a'r lleddf i'w gilydd, cân aderyn ac ochenaid y gwynt, murmur afon a'r awel yn y coed. Gwrandawai Sadrac Jones fel dyn mewn gweledigaeth, a threiglai deigryn dros ei rudd. Craffai'r "Sipsiwn" arno, ac yn y man newidiai'r cywair, a chanai'r ffidil ryw fiwsig hoyw, ysgafndroed nes ein gwefreiddio. Gwrandawai Nansi Owen yn y llofft uwch ben, ac yn ystod yr adeg y cenid y miwsig hoyw clywid ei chadair yn symud, a sŵn troed yn cadw step â'r miwsig. Tybed fod Nansi Owen wedi anghofio ei helbulon i gyd, ac yn dawnsio ar lawr y llofft? "Peidiwch a sôn gair wrthi am y peth," ebe Sadrac Jones. "Codai'r ffidil yna awydd dawnsio ynof finnau, ond fedrwn i ddim." Yr oedd Sadrac Jones yn ffrind i'r Sipsiwn, a phe buasai'n fyw hyd heddiw, credwn y buasai yn edmygydd diderfyn o Gipsy Smith, gŵr sydd yn falch o'i dylwyth, ac wedi sŵyno miloedd â'i barabl a'i gân. Ond o blith yr ymwelwyr haf fe ddichon mai tylwyth gwahanol oedd yn fwyaf derbyniol gan bobl Llanaber. Delio mewn llestri pridd y byddent hwy, padelli, cawgiau, a phethau at wasanaeth y tŷ. A chan gofio, rhyw fath o "gyfnewid " oedd eu dull cyffredin o wneud busnes. Cludent eu nwyddau mewn trol ysgafn-" trol a mul," fel y dywedid, a'r gair Saesneg ''hawker'' wedi ei baentio ar ei hystlys i ddangos eu bod yn talu trwydded. Eu harfer oedd cyfnewid y llestri pridd am hên ddillad wedi darfod eu dydd, a chrwyn cwningod. Treulid peth wmbreth o amser i ddadlau am y pris ar Q garreg y drws. Gwastreffid llawer o ddawn, ond yr ''hawkers'' fyddai'n cario'r dydd. Nid oedd fawr o groeso i'r dosbarth hwnnw yng ngweithdy Sadrac Jones. Pobl anniddorol oeddynt iddo ef, ac mor amddifad o awen â'r llestri pridd a gludid ganddynt ar hyd a lled y wlad. Rhoddai ef y flaenoriaeth i'r "Sipsiwn," a rhyfedd oedd hynny ar ryw olwg. Dyn diwyd, gweithgar oedd ef, yn byw'n rheolaidd a threfnus, ond yr oedd rhyw ramant yn ei enaid, a dyna, o bosibl, a esbonia ei hoffter o gymeriadau allan o'r ffordd gyffredin. Tybed fod un o'i hynafiaid wedi bod yn fardd teulu, neu yn delynor crwydrol? Pam y cai baledwr ar ei ymdaith o'r naill ffair i'r llall groeso ac ymgeledd o dan ei gronglwyd? Dyna'r ffaith, beth bynnag oedd yr esboniad. Bu yn Samaritan trugarog i lawer un nad ystyriai'r cymdogion ei fod yn werth sylw. Ond meddyliai Sadrac Jones yn garedig am y sawl oedd yn berchen awen, neu yn gwybod am fiwsig. A oedd hyn yn wendid ynddo? Os felly aeth amryw o'r bechgyn fu dan ei addysg yn y gweithdy yn debyg iddo yn ddiarwybod. Ni allant wrando dyn crwydr yn chware ffidil ar y stryd heb fynd i'r drws a rhoddi ceiniog yn y casgliad. Ac wrth wneud felly, daw'r atgof am "ffidil" y dyddiau gynt—''the fiddle of dreams.'' {{nop}}<noinclude><references/></noinclude> gr2r3u4tvk2g76tjfqk8i25qnskr2fr 104 69889 140329 2025-06-19T16:01:26Z AlwynapHuw 1710 /* Wedi'i brawfddarllen */ 140329 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="AlwynapHuw" /></noinclude>{{c|PENNOD XX.|{{mawr|Y PLISMON."}}}} NID oedd plismon" yn Llanaber. Ond deuai "plismon" y dre gyfagos yno ar ei dro. Cofiwn ef yn dda,—dyn mawr o gorff, wyneb coch, â golwg ffyrnig arno. Yr oedd ar y plant ei ofn, a rhedent i'r tai pan ddeuai i'r pentre. Adwaenid ef wrth yr enw "Jones y Plismon," a dyfalai pawb beth fyddai ei neges. Tybed fod rhywun wedi gwneud rhyw ddrwg? Ond, fel rheol, chwilio am y dosbarth hwnnw a elwid yn "drampers" y byddai ef, a gwae'r sawl a ddeuai i'w afaelion. Eu trosedd, gan amlaf, fyddai lladrata neu dorri i mewn i dŷ pan fyddai'r teulu oddi cartref. Digwyddai hynny ambell dro ar nos Sul yn adeg y "moddion." Ac os byddai'r hyn a ladratid o ryw werth anfonid at "Jones y Plismon," a deuai yntau i wneud ymchwiliad. Wedi eistedd yn y gadair wrth y bwrdd mawr yn y ffermdy, a thynnu ei lyfr allan, dechreuai holi : "'Ddaru chi gloi'r drws cyn cychwyn?" "Do, a rhoi y 'goriad dan lintar y ffenestr, fel arfer." "Hên arfer ffol ydi honno," ebe'r Plismon. "Mi ddylech fynd a'r 'goriad efo chi. Oedd y drws wedi ei gau pan ddoisoch yn ol o'r moddion?" "Oedd, ac wedi ei gloi, a'r 'goriad yn ei le, fel arfer." "Hên walch oedd y tramp yna," ebe Jones. "Rhaid ei fod yn llechu yn y stabal neu'r tŷ gwair, {{c|PENNOD XX.|{{mawr|Y PLISMON."}}}} NID oedd plismon" yn Llanaber. Ond deuai "plismon" y dre gyfagos yno ar ei dro. Cofiwn ef yn dda,—dyn mawr o gorff, wyneb coch, â golwg ffyrnig arno. Yr oedd ar y plant ei ofn, a rhedent i'r tai pan ddeuai i'r pentre. Adwaenid ef wrth yr enw "Jones y Plismon," a dyfalai pawb beth fyddai ei neges. Tybed fod rhywun wedi gwneud rhyw ddrwg? Ond, fel rheol, chwilio am y dosbarth hwnnw a elwid yn "drampers" y byddai ef, a gwae'r sawl a ddeuai i'w afaelion. Eu trosedd, gan amlaf, fyddai lladrata neu dorri i mewn i dŷ pan fyddai'r teulu oddi cartref. Digwyddai hynny ambell dro ar nos Sul yn adeg y "moddion." Ac os byddai'r hyn a ladratid o ryw werth anfonid at "Jones y Plismon," a deuai yntau i wneud ymchwiliad. Wedi eistedd yn y gadair wrth y bwrdd mawr yn y ffermdy, a thynnu ei lyfr allan, dechreuai holi : "'Ddaru chi gloi'r drws cyn cychwyn?" "Do, a rhoi y 'goriad dan lintar y ffenestr, fel arfer." "Hên arfer ffol ydi honno," ebe'r Plismon. "Mi ddylech fynd a'r 'goriad efo chi. Oedd y drws wedi ei gau pan ddoisoch yn ol o'r moddion?" "Oedd, ac wedi ei gloi, a'r 'goriad yn ei le, fel arfer." "Hên walch oedd y tramp yna," ebe Jones. "Rhaid ei fod yn llechu yn y stabal neu'r tŷ gwair,<noinclude><references/></noinclude> 3d1p5qif5mtuhxskl2fefxihfpzd1he 140331 140329 2025-06-19T16:02:40Z AlwynapHuw 1710 140331 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="AlwynapHuw" /></noinclude>{{c|PENNOD XX.<br>{{mawr|Y PLISMON."}}}} NID oedd plismon" yn Llanaber. Ond deuai "plismon" y dre gyfagos yno ar ei dro. Cofiwn ef yn dda,—dyn mawr o gorff, wyneb coch, â golwg ffyrnig arno. Yr oedd ar y plant ei ofn, a rhedent i'r tai pan ddeuai i'r pentre. Adwaenid ef wrth yr enw "Jones y Plismon," a dyfalai pawb beth fyddai ei neges. Tybed fod rhywun wedi gwneud rhyw ddrwg? Ond, fel rheol, chwilio am y dosbarth hwnnw a elwid yn "drampers" y byddai ef, a gwae'r sawl a ddeuai i'w afaelion. Eu trosedd, gan amlaf, fyddai lladrata neu dorri i mewn i dŷ pan fyddai'r teulu oddi cartref. Digwyddai hynny ambell dro ar nos Sul yn adeg y "moddion." Ac os byddai'r hyn a ladratid o ryw werth anfonid at "Jones y Plismon," a deuai yntau i wneud ymchwiliad. Wedi eistedd yn y gadair wrth y bwrdd mawr yn y ffermdy, a thynnu ei lyfr allan, dechreuai holi : "'Ddaru chi gloi'r drws cyn cychwyn?" "Do, a rhoi y 'goriad dan lintar y ffenestr, fel arfer." "Hên arfer ffol ydi honno," ebe'r Plismon. "Mi ddylech fynd a'r 'goriad efo chi. Oedd y drws wedi ei gau pan ddoisoch yn ol o'r moddion?" "Oedd, ac wedi ei gloi, a'r 'goriad yn ei le, fel arfer." "Hên walch oedd y tramp yna," ebe Jones. "Rhaid ei fod yn llechu yn y stabal neu'r tŷ gwair,<noinclude><references/></noinclude> dnlaqlalut96y9cym02hzolibtebih8 104 69890 140330 2025-06-19T16:01:47Z AlwynapHuw 1710 /* Heb ei brawfddarllen eto */ Dechrau tudalen newydd gyda "ac yn eich gweld yn cuddio'r 'goriad. Wel, sut olwg oedd ar y gegin pan ddoisoch yn ol?" Popeth yn strim-stram ar draws ei gilydd. Y cadeiriau â'u coesau i fyny, yr heiyrn tân ar y bwrdd, a llestri'r dresser wedi eu cario i'r briws." "Oedd rhywbeth wedi ei dorri?" "Na, dim byd felly, ond yr oedd un peth wedi mynd i ffwrdd, a pheth digon rhyfedd hefyd." Beth oedd hwnnw?" "Y canister te. Pan aeth Mari'r forwyn yma i chwilio am... 140330 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="AlwynapHuw" /></noinclude>ac yn eich gweld yn cuddio'r 'goriad. Wel, sut olwg oedd ar y gegin pan ddoisoch yn ol?" Popeth yn strim-stram ar draws ei gilydd. Y cadeiriau â'u coesau i fyny, yr heiyrn tân ar y bwrdd, a llestri'r dresser wedi eu cario i'r briws." "Oedd rhywbeth wedi ei dorri?" "Na, dim byd felly, ond yr oedd un peth wedi mynd i ffwrdd, a pheth digon rhyfedd hefyd." Beth oedd hwnnw?" "Y canister te. Pan aeth Mari'r forwyn yma i chwilio amdano ar y silff acw, 'd oedd o ddim yno. Ac yr oedd pwys o de ynddo, wedi ei anfon yn bresant gan modryb Marged." "Wel," ebe Jones, gan gau ei lyfr, "chlywais i am yr un tramp wedi gwneud peth fel ene o'r blaen—mynd a chanister te o'r tŷ. Ydach chwi'n siwr nad aeth o ddim â'r fowlen siwgwr?" Ond nid oedd arwydd bod dim wedi mynd ond y canister te, a gwneud tipyn o anhrefn ar y dodrefn. Dyna'r damage i gyd, ac yr oedd Jones y Plismon braidd yn siomedig. Ond wedi iddo gael "pryd o fwyd," a dernyn o arian am ei garedigrwydd yn cymryd yr achos mewn llaw, daeth popeth yn gysurus. "Waeth i chi beidio â sôn am yr hyn ydych wedi ei golli," meddai, "dim ond dweud fy mod wedi galw, a bod y gyfraith yn gofyn am i'r cwbl gael ei gadw'n ''secret'' hyd nes daw'r lleidr i'r ddalfa." Ond nid felly yr oedd pethau i fod. Daeth "lleidr Tŷ Gwyn" yn air ysmala ar dafod yr ardal. Ac fel hyn y bu. Q Un bore, ar ol i'r plismon fod yno, agorodd gwraig y tŷ ddrws y ffrynt i fynd allan i odro, ac ar y rhiniog gwelai barsel mewn papur llwyd. Aeth ag ef i'r tŷ, ac wedi diosg y papur, gwelai'r canister te a gollasid! Ac ar ddarn o bapur gwyn yr oedd dwy linell fel hyn, "A wnewch chwi ddweud wrth blismon y dre Mai fi a gymerodd y canister de." NID TRAMP. "Un gair eto. Peidiwch â gadael y 'goriad dan lintar y ffenestr pan eloch o'r tŷ. Temtia peth felly rai pobl i wneud cast â chwi." Yr oedd Marged Huws yn ddig iawn am fod neb wedi arfer y fath hyfder, a siarsiai'r gwas a'r forwyn i beidio â sôn gair am y peth. Fe ddichon iddynt fethu â thewi. Rywsut aeth y si drwy'r ardal, a daeth helynt y "canister te " yn bwnc y dydd. Yr oedd Sadrac Jones yn lled ddistaw, er bod y sawl a ddeuai i'r gweithdy yn mynd dros y stori ac yn chwerthin yn braf. Hwyrach mai dysgu gwers iddynt oedd mewn golwg gan y sawl a wnaeth y 'cast' yna," ebe Sadrac Jones. "Y mae rhai pobl yn galed iawn, ac yn angharedig. Pan ddaw crwydryn at eu drws ni roddant iddo damaid na llymaid. Y mae hynny yn annynol ac annheilwng. Hwyrach fod gormod o hynny wedi digwydd mewn ffermdai fel y Tŷ Gwyn." "Rhyw awgrym oedd helynt y canister te' i ddangos y gallai'r tramp, pe mynnai, dalu'n ol. Ond ychydig iawn o hynny sydd wedi digwydd yn yr ardal hon." {{nop}} "Ie, Sadrac Jones, ond 'd ydi pawb ddim fel chwi, neu ni fuasai eisiau Jones y Plismon, na neb arall." A dyna, mae'n debyg, oedd yn wir. Ni adawai Sadrac Jones byth i'r un crwydryn fynd oddi wrth ei ddrws heb roi rhywbeth i'w helpu ar ei daith. Fe ddichon bod ambell "gymeriad " peryglus wedi galw ar ei dro, ond y mae rhywbeth yn nyfnderau natur y dyn gwaethaf a etyb i air a gweithred garedig. Gallasai Sadrac Jones fentro mynd i orffwys y nos heb gloi'r drws. Yr oedd ei dŷ a'i eiddo yn eithaf diogel rhag ymosodiadau. Bu hynny yn yr ardal wedi hyn. Lladratawyd eiddo gwerthfawr liw nos. Anfonwyd i'r dre, ond cofiai "Jones y Plismon" helynt y "canister te," ac ni chymerodd nemor sylw o'r peth. Anfonwyd drachefn i roddi mwy o fanylion. Ond erbyn hynny cawsai'r lleidr ddigon o amser i ddianc, ac ni chlywyd gair amdano, nac am yr eiddo coll. {{nop}} {{c|PENNOD XX.|{{mawr|Y PLISMON."}}}} NID oedd plismon" yn Llanaber. Ond deuai "plismon" y dre gyfagos yno ar ei dro. Cofiwn ef yn dda,—dyn mawr o gorff, wyneb coch, â golwg ffyrnig arno. Yr oedd ar y plant ei ofn, a rhedent i'r tai pan ddeuai i'r pentre. Adwaenid ef wrth yr enw "Jones y Plismon," a dyfalai pawb beth fyddai ei neges. Tybed fod rhywun wedi gwneud rhyw ddrwg? Ond, fel rheol, chwilio am y dosbarth hwnnw a elwid yn "drampers" y byddai ef, a gwae'r sawl a ddeuai i'w afaelion. Eu trosedd, gan amlaf, fyddai lladrata neu dorri i mewn i dŷ pan fyddai'r teulu oddi cartref. Digwyddai hynny ambell dro ar nos Sul yn adeg y "moddion." Ac os byddai'r hyn a ladratid o ryw werth anfonid at "Jones y Plismon," a deuai yntau i wneud ymchwiliad. Wedi eistedd yn y gadair wrth y bwrdd mawr yn y ffermdy, a thynnu ei lyfr allan, dechreuai holi : "'Ddaru chi gloi'r drws cyn cychwyn?" "Do, a rhoi y 'goriad dan lintar y ffenestr, fel arfer." "Hên arfer ffol ydi honno," ebe'r Plismon. "Mi ddylech fynd a'r 'goriad efo chi. Oedd y drws wedi ei gau pan ddoisoch yn ol o'r moddion?" "Oedd, ac wedi ei gloi, a'r 'goriad yn ei le, fel arfer." "Hên walch oedd y tramp yna," ebe Jones. "Rhaid ei fod yn llechu yn y stabal neu'r tŷ gwair, Q ac yn eich gweld yn cuddio'r 'goriad. Wel, sut olwg oedd ar y gegin pan ddoisoch yn ol?" Popeth yn strim-stram ar draws ei gilydd. Y cadeiriau â'u coesau i fyny, yr heiyrn tân ar y bwrdd, a llestri'r dresser wedi eu cario i'r briws." "Oedd rhywbeth wedi ei dorri?" "Na, dim byd felly, ond yr oedd un peth wedi mynd i ffwrdd, a pheth digon rhyfedd hefyd." Beth oedd hwnnw?" "Y canister te. Pan aeth Mari'r forwyn yma i chwilio amdano ar y silff acw, 'd oedd o ddim yno. Ac yr oedd pwys o de ynddo, wedi ei anfon yn bresant gan modryb Marged." "Wel," ebe Jones, gan gau ei lyfr, "chlywais i am yr un tramp wedi gwneud peth fel ene o'r blaen—mynd a chanister te o'r tŷ. Ydach chwi'n siwr nad aeth o ddim â'r fowlen siwgwr?" Ond nid oedd arwydd bod dim wedi mynd ond y canister te, a gwneud tipyn o anhrefn ar y dodrefn. Dyna'r damage i gyd, ac yr oedd Jones y Plismon braidd yn siomedig. Ond wedi iddo gael "pryd o fwyd," a dernyn o arian am ei garedigrwydd yn cymryd yr achos mewn llaw, daeth popeth yn gysurus. "Waeth i chi beidio â sôn am yr hyn ydych wedi ei golli," meddai, "dim ond dweud fy mod wedi galw, a bod y gyfraith yn gofyn am i'r cwbl gael ei gadw'n ''secret'' hyd nes daw'r lleidr i'r ddalfa." Ond nid felly yr oedd pethau i fod. Daeth "lleidr Tŷ Gwyn" yn air ysmala ar dafod yr ardal. Ac fel hyn y bu. Q Un bore, ar ol i'r plismon fod yno, agorodd gwraig y tŷ ddrws y ffrynt i fynd allan i odro, ac ar y rhiniog gwelai barsel mewn papur llwyd. Aeth ag ef i'r tŷ, ac wedi diosg y papur, gwelai'r canister te a gollasid! Ac ar ddarn o bapur gwyn yr oedd dwy linell fel hyn, "A wnewch chwi ddweud wrth blismon y dre Mai fi a gymerodd y canister de." NID TRAMP. "Un gair eto. Peidiwch â gadael y 'goriad dan lintar y ffenestr pan eloch o'r tŷ. Temtia peth felly rai pobl i wneud cast â chwi." Yr oedd Marged Huws yn ddig iawn am fod neb wedi arfer y fath hyfder, a siarsiai'r gwas a'r forwyn i beidio â sôn gair am y peth. Fe ddichon iddynt fethu â thewi. Rywsut aeth y si drwy'r ardal, a daeth helynt y "canister te " yn bwnc y dydd. Yr oedd Sadrac Jones yn lled ddistaw, er bod y sawl a ddeuai i'r gweithdy yn mynd dros y stori ac yn chwerthin yn braf. Hwyrach mai dysgu gwers iddynt oedd mewn golwg gan y sawl a wnaeth y 'cast' yna," ebe Sadrac Jones. "Y mae rhai pobl yn galed iawn, ac yn angharedig. Pan ddaw crwydryn at eu drws ni roddant iddo damaid na llymaid. Y mae hynny yn annynol ac annheilwng. Hwyrach fod gormod o hynny wedi digwydd mewn ffermdai fel y Tŷ Gwyn." "Rhyw awgrym oedd helynt y canister te' i ddangos y gallai'r tramp, pe mynnai, dalu'n ol. Ond ychydig iawn o hynny sydd wedi digwydd yn yr ardal hon." {{nop}} "Ie, Sadrac Jones, ond 'd ydi pawb ddim fel chwi, neu ni fuasai eisiau Jones y Plismon, na neb arall." A dyna, mae'n debyg, oedd yn wir. Ni adawai Sadrac Jones byth i'r un crwydryn fynd oddi wrth ei ddrws heb roi rhywbeth i'w helpu ar ei daith. Fe ddichon bod ambell "gymeriad " peryglus wedi galw ar ei dro, ond y mae rhywbeth yn nyfnderau natur y dyn gwaethaf a etyb i air a gweithred garedig. Gallasai Sadrac Jones fentro mynd i orffwys y nos heb gloi'r drws. Yr oedd ei dŷ a'i eiddo yn eithaf diogel rhag ymosodiadau. Bu hynny yn yr ardal wedi hyn. Lladratawyd eiddo gwerthfawr liw nos. Anfonwyd i'r dre, ond cofiai "Jones y Plismon" helynt y "canister te," ac ni chymerodd nemor sylw o'r peth. Anfonwyd drachefn i roddi mwy o fanylion. Ond erbyn hynny cawsai'r lleidr ddigon o amser i ddianc, ac ni chlywyd gair amdano, nac am yr eiddo coll. {{nop}}<noinclude><references/></noinclude> 0csxx8jvygne3kypz3r6isy4my91h50 140332 140330 2025-06-19T16:05:06Z AlwynapHuw 1710 /* Wedi'i brawfddarllen */ 140332 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="AlwynapHuw" /></noinclude>ac yn eich gweld yn cuddio'r 'goriad. Wel, sut olwg oedd ar y gegin pan ddoisoch yn ol?" Popeth yn strim-stram ar draws ei gilydd. Y cadeiriau â'u coesau i fyny, yr heiyrn tân ar y bwrdd, a llestri'r ''dresser'' wedi eu cario i'r briws." "Oedd rhywbeth wedi ei dorri?" "Na, dim byd felly, ond yr oedd un peth wedi mynd i ffwrdd, a pheth digon rhyfedd hefyd." Beth oedd hwnnw?" "Y canister te. Pan aeth Mari'r forwyn yma i chwilio amdano ar y silff acw, 'd oedd o ddim yno. Ac yr oedd pwys o de ynddo, wedi ei anfon yn bresant gan modryb Marged." "Wel," ebe Jones, gan gau ei lyfr, "chlywais i am yr un ''tramp'' wedi gwneud peth fel ene o'r blaen—mynd a chanister te o'r tŷ. Ydach chwi'n siwr nad aeth o ddim â'r fowlen siwgwr?" Ond nid oedd arwydd bod dim wedi mynd ond y canister te, a gwneud tipyn o anhrefn ar y dodrefn. Dyna'r ''damage'' i gyd, ac yr oedd Jones y Plismon braidd yn siomedig. Ond wedi iddo gael "pryd o fwyd," a dernyn o arian am ei garedigrwydd yn cymryd yr achos mewn llaw, daeth popeth yn gysurus. "Waeth i chi beidio â sôn am yr hyn ydych wedi ei golli," meddai, "dim ond dweud fy mod wedi galw, a bod y gyfraith yn gofyn am i'r cwbl gael ei gadw'n ''secret'' hyd nes daw'r lleidr i'r ddalfa." Ond nid felly yr oedd pethau i fod. Daeth "lleidr Tŷ Gwyn" yn air ysmala ar dafod yr ardal. Ac fel hyn y bu. {{nop}}<noinclude><references/></noinclude> 0sj3y3h017hlwk19r7brc0cezor5aqb 104 69891 140333 2025-06-19T16:06:41Z AlwynapHuw 1710 /* Wedi'i brawfddarllen */ 140333 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="AlwynapHuw" /></noinclude>Un bore, ar ol i'r plismon fod yno, agorodd gwraig y tŷ ddrws y ffrynt i fynd allan i odro, ac ar y rhiniog gwelai barsel mewn papur llwyd. Aeth ag ef i'r tŷ, ac wedi diosg y papur, gwelai'r canister te a gollasid! Ac ar ddarn o bapur gwyn yr oedd dwy linell fel hyn, {{center block| <poem> "A wnewch chwi ddweud wrth blismon y dre Mai fi a gymerodd y canister de." {{r|NID TRAMP.}} </poem> }} "Un gair eto. Peidiwch â gadael y 'goriad dan lintar y ffenestr pan eloch o'r tŷ. Temtia peth felly rai pobl i wneud cast â chwi." Yr oedd Marged Huws yn ddig iawn am fod neb wedi arfer y fath hyfder, a siarsiai'r gwas a'r forwyn i beidio â sôn gair am y peth. Fe ddichon iddynt fethu â thewi. Rywsut aeth y si drwy'r ardal, a daeth helynt y "canister te " yn bwnc y dydd. Yr oedd Sadrac Jones yn lled ddistaw, er bod y sawl a ddeuai i'r gweithdy yn mynd dros y stori ac yn chwerthin yn braf. Hwyrach mai dysgu gwers iddynt oedd mewn golwg gan y sawl a wnaeth y 'cast' yna," ebe Sadrac Jones. "Y mae rhai pobl yn galed iawn, ac yn angharedig. Pan ddaw crwydryn at eu drws ni roddant iddo damaid na llymaid. Y mae hynny yn annynol ac annheilwng. Hwyrach fod gormod o hynny wedi digwydd mewn ffermdai fel y Tŷ Gwyn." "Rhyw awgrym oedd helynt y canister te' i ddangos y gallai'r ''tramp'', pe mynnai, dalu'n ol. Ond ychydig iawn o hynny sydd wedi digwydd yn yr ardal hon." {{nop}}<noinclude><references/></noinclude> isiw80fch9p13r6jh7cizxxs9kretzd 140334 140333 2025-06-19T16:08:12Z AlwynapHuw 1710 140334 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="AlwynapHuw" /></noinclude>Un bore, ar ol i'r plismon fod yno, agorodd gwraig y tŷ ddrws y ffrynt i fynd allan i odro, ac ar y rhiniog gwelai barsel mewn papur llwyd. Aeth ag ef i'r tŷ, ac wedi diosg y papur, gwelai'r canister te a gollasid! Ac ar ddarn o bapur gwyn yr oedd dwy linell fel hyn, {{quote|{{center block| <poem> "A wnewch chwi ddweud wrth blismon y dre Mai fi a gymerodd y canister de." {{r|NID TRAMP.}} </poem> }} "Un gair eto. Peidiwch â gadael y 'goriad dan lintar y ffenestr pan eloch o'r tŷ. Temtia peth felly rai pobl i wneud cast â chwi."}} Yr oedd Marged Huws yn ddig iawn am fod neb wedi arfer y fath hyfder, a siarsiai'r gwas a'r forwyn i beidio â sôn gair am y peth. Fe ddichon iddynt fethu â thewi. Rywsut aeth y si drwy'r ardal, a daeth helynt y "canister te " yn bwnc y dydd. Yr oedd Sadrac Jones yn lled ddistaw, er bod y sawl a ddeuai i'r gweithdy yn mynd dros y stori ac yn chwerthin yn braf. Hwyrach mai dysgu gwers iddynt oedd mewn golwg gan y sawl a wnaeth y 'cast' yna," ebe Sadrac Jones. "Y mae rhai pobl yn galed iawn, ac yn angharedig. Pan ddaw crwydryn at eu drws ni roddant iddo damaid na llymaid. Y mae hynny yn annynol ac annheilwng. Hwyrach fod gormod o hynny wedi digwydd mewn ffermdai fel y Tŷ Gwyn." "Rhyw awgrym oedd helynt y canister te' i ddangos y gallai'r ''tramp'', pe mynnai, dalu'n ol. Ond ychydig iawn o hynny sydd wedi digwydd yn yr ardal hon." {{nop}}<noinclude><references/></noinclude> gvg1hg358rf67gwcbq2dkzrb5dhz60v 104 69892 140335 2025-06-19T16:08:49Z AlwynapHuw 1710 /* Wedi'i brawfddarllen */ 140335 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="AlwynapHuw" /></noinclude>"Ie, Sadrac Jones, ond 'd ydi pawb ddim fel chwi, neu ni fuasai eisiau Jones y Plismon, na neb arall." A dyna, mae'n debyg, oedd yn wir. Ni adawai Sadrac Jones byth i'r un crwydryn fynd oddi wrth ei ddrws heb roi rhywbeth i'w helpu ar ei daith. Fe ddichon bod ambell "gymeriad " peryglus wedi galw ar ei dro, ond y mae rhywbeth yn nyfnderau natur y dyn gwaethaf a etyb i air a gweithred garedig. Gallasai Sadrac Jones fentro mynd i orffwys y nos heb gloi'r drws. Yr oedd ei dŷ a'i eiddo yn eithaf diogel rhag ymosodiadau. Bu hynny yn yr ardal wedi hyn. Lladratawyd eiddo gwerthfawr liw nos. Anfonwyd i'r dre, ond cofiai "Jones y Plismon" helynt y "canister te," ac ni chymerodd nemor sylw o'r peth. Anfonwyd drachefn i roddi mwy o fanylion. Ond erbyn hynny cawsai'r lleidr ddigon o amser i ddianc, ac ni chlywyd gair amdano, nac am yr eiddo coll. {{nop}}<noinclude><references/></noinclude> pnkjtnzk40muvc97joituz8zxhnqtpx 104 69893 140336 2025-06-19T16:10:10Z AlwynapHuw 1710 /* Wedi'i brawfddarllen */ 140336 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="AlwynapHuw" /></noinclude>{{c|PENNOD XXI.<br>{{mawr|DYFAIS Y MEDDYG.}}}} BUASAI Sadrac Jones yn wannaidd ei iechyd ers tro, er na fynnai ef gydnabod hynny. Glynai gyda'i waith, er na fedrai wneud cymaint ag arfer. Pryderai Nansi Owen yn ei gylch, a chwynai wrth ei chymdogion nad oedd yn bwyta hanner digon. "'R wy'n methu'n glir a'i berswadio i godi allan, a mynd am dro drwy'r caeau fin nos. Pa reswm iddo fod yn eiste yn y gornel wedi cadw noswyl, ac yntau wedi bod yn eistedd gyda'i waith drwy'r dydd? Mi weles adeg y bydde fo'n darllen ac yn pondro efo'i lyfrau. Rwan dydi o ddim yn agor llyfr, a phrin y bydd o yn edrach ar y papur newydd." Ie, peth lled newydd yn ei hanes yw hynny. Beth am y sgrin, Nansi Owen?" "O, y mae honno'n cael llonydd 'rwan, ac wedi ei throi a'i hwyneb at y pared." Ryw ddiwrnod, pan ai Nansi Owen i nol y menyn i fferm Blaenddôl daeth Doctor Wyn heibio yn ei gerbyd. Boneddwr hynaws oedd ef, ac nid ai heibio i'r tlotaf ar y ffordd heb gyfarch gwell iddo. "Bore da, Nansi Owen. Cerddwch mor sionc a hogan ugain oed. Sut mae Sadrac Jones?" "Symol iawn," mi ddeud hynny. Doctor, er na fynne fo ar y byd i Mae o yn dal i weithio bob dydd, ond choeliech chi byth cyn i lleied y mae o yn i fwyta. A fedra i yn y myw ei gael i fynd allan, neu ddwad atoch chi i gael potelaid o ffisig." {{nop}}<noinclude><references/></noinclude> qpr6sd54hktpv1k9j2df2zp1330srn7 104 69894 140337 2025-06-19T16:10:50Z AlwynapHuw 1710 /* Wedi'i brawfddarllen */ 140337 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="AlwynapHuw" /></noinclude>"Felly'n siwr. Mi ddof heibio un o'r dyddiau nesa', ond waeth i chi heb ddweud dim am y peth. Mi ddisgynnaf ar ei wartha' fo fel barcut ar gyw. Peidiwch â thrwblo gormod yn ei gylch. Y mae cyfansoddiad Sadrac Jones mor wydn â'r lledr y mae o yn ei roi mewn esgidiau. Wedi rhedeg i lawr y mae o, fel ambell hên gloc, ond y mae'r ''main-spring'' yn iawn. Eisiau ei windio sydd, ac mi wnawn hynny, gewch chi weld." Aeth Nansi Owen adre yn ysgafnach ei meddwl, ond ddywedodd hi ddim am y sgwrs ar y ffordd. Ar brynhawn yr wythnos ddilynol daeth Doctor Wyn yn ei gerbyd, a gofynnodd i un o'r bechgyn ddal pen y ceffyl tra byddai ef yn y gweithdy. Yr oedd pob bachgen yn barod i wneud unrhyw gymwynas iddo ef, oni byddai'r ddannodd arno. Os poenid ef gan honno rhedai adref nerth ei draed rhag ofn i'r Doctor dynnu ei ddant! "Holo! Sadrac Jones, dal i guro'r ''lapston'' yr ydych o hyd. Ydach chi ddim wedi gwneud eich ffortiwn bellach?" Gwenodd Sadrac Jones. "Na, Doctor, nid ydyw yn debyg y gwnewch chi na finne lawer o ffortiwn yn y byd yma." Sut hynny? Yr ydan ni wedi gweithio'n galed am flynyddoedd—pob un yn ei ffordd ei hun." "Eitha gwir. Ond 'd yda ni ddim yn cael ein talu'n ddigon da i wneud ein ffortiwn." "Na hidiwch ddim, Sadrac Jones, mi gawn ddigon i dalu'n ffordd, er nad ydyw rhai pobol byth yn gweld eu digon. Ond galw wnes i heddiw i ofyn i chi ddwad am dro. Y mae arnaf hiraeth am weld<noinclude><references/></noinclude> 85rqpkad6b4m280wsv9d5llz53wik3e 104 69895 140338 2025-06-19T16:11:23Z AlwynapHuw 1710 /* Wedi'i brawfddarllen */ 140338 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="AlwynapHuw" /></noinclude>Llyn yr Hafod. Yr oedd o'n lle diguro am frithylliaid ers talwm. Ddowch chi?" "Y mae gen i waith wedi ei addo " 'Debyg iawn. Y mae gen innau waith hefyd, ond rhaid i ni gael ambell awr i orffwys neu fedrwn ni ddim dal ati. Taflwch yr esgid o'r neilltu a gwnewch eich hun yn barod." Yr oedd Nansi Owen wedi bod yn clustfeinio, ac wedi tynnu dillad gorau Sadrac Jones allan o'r drôr. Aeth yntau i'w ystafell i ymwisgo, a'r Doctor yn cerdded ol a blaen. "Un gair," meddai yn ddistaw wrth Nansi Owen. "Gofelwch fod y tecell yn berwi erbyn y down yn ol. Mi fydd arno fo eisiau bwyd arswydus." "O'r gorau," ebe Nansi Owen. "Ac mi fydd hynny yn beth go newydd yn ei hanes o, ers talwm." Wedi cael Sadrac Jones i'r cerbyd eisteddodd Doctor Wyn yn ei ymyl, cymerodd yr awenau o law'r bachgen, a throes at Nansi Owen, "P'nawn da. Mi ddown yn ol rywbryd cyn nos." Safodd Nansi Owen â'i phwys ar y llidiart bach. "Un rhyfedd ydi Doctor Wyn," meddai. "yr oeddwn yn disgwyl ei glywed yn sôn am ffisig, ond ddaru o ddim." Sylwai pobl y pentre ar y cerbyd yn mynd trwodd, a holent ei gilydd. "Beth sydd yn bod? Sadrac Jones yn ei ddillad gorau, ac yng ngherбyd Doctor Wyn." "Raid i chi synnu dim," ebe cymydog. "Edrychai Sadrac Jones yn gymaint o ŵr bonheddig â'r Doctor ei hun." {{nop}}<noinclude><references/></noinclude> ei1zccqi6ge0nrkbwvklztl1titw7po 104 69896 140339 2025-06-19T16:12:10Z AlwynapHuw 1710 /* Wedi'i brawfddarllen */ 140339 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="AlwynapHuw" /></noinclude>Ac felly yr ydoedd. Ac nid edrych yn ŵr bonheddig yn unig a wnai-dyna ydoedd. Yr oedd y nawn yn braf, ac awel y mynydd-dir fel gwin melys. Ac wedi iddynt ddod at Lyn yr Hafod yr oedd y ddau ymdeithydd fel bechgyn wedi cael diwrnod gwyl. Dychwelai atgofion bore oes fel y tonnau ar fynwes y Llyn. Gollyngwyd y ceffyl o'r cerbyd. Tynnwyd y ffrwyn o'i ben, fel y gallai wledda ar y borfa las. "Yr wyf wedi dod a gwialen bysgota," ebe'r Doctor, a rhaid i mi chwilio am bluen i ffitio'r dŵr. Y mae yma gyflawnder o bysgod: y gamp ydi eu dal nhw. Leiciech chi dreio'ch llaw, Sadrac Jones?" "Na, wir, fûm i ddim yn pysgota efo genwair erioed—dim ond ceisio dal efo fy nwylo yn afon Llanaber. Mi eisteddaf ar y dorlan yma i'ch gwylio. Mi fydd hynny yn ddigon o fwynhad." Ac yr oedd Sadrac Jones yn ei fwynhau ei hun yn y tawelwch a'r prydferthwch digymar. Gwyliai'r golau ar borffor y grug, a chysgod y cymylau gwynion ar y Llyn. Ac ar funud arall gwelai'r dŵr yn crychu, a physgodyn lliw arian yn cael ei gipio i'r lan. Yr oedd y Doctor yn "hen law," a'r cawell yn llenwi'n ddymunol. Ychydig a siaredid. Gwaith distaw ydyw eiddo'r pysgotwr. Llithrai'r oriau heibio fel breuddwyd, a daeth yr adeg i ddychwel adre. "'Does gen i ddim ond diolch o galon i chi," ebe Sadrac Jones, wedi dod i ymyl y tŷ. "Yr wyf wedi fy mwynhau fy hun yn ardderchog." "Peidiwch â sôn am ddiolch, ebe'r Doctor. "Oes arnoch chi eisiau bwyd?" {{nop}}<noinclude><references/></noinclude> 5pmrfuzjwlostz3p7r7wla12xmr22sk 104 69897 140340 2025-06-19T16:12:49Z AlwynapHuw 1710 /* Wedi'i brawfddarllen */ 140340 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="AlwynapHuw" /></noinclude>Oes," ebe Sadrac Jones, "bron a llwgu." "Mi ddeudes i wrth Nansi Owen y byddai newyn arnoch wedi bod wrth Lyn yr Hafod." Ac wedi iddynt fynd i'r gegin, tynnodd y Doctor hanner dwsin o frithyllod braf allan o'r cawell. "Rhowch y rhain yn y badell ffrio, Nansi Owen, a gwnewch swper iawn." <br> <section begin="aaa"/><section end="aaa"/> <section begin="bbb"/>{{c|PENNOD XXII.<br>{{mawr|"Y GWR DIARTH."}}}} UN o'r mannau mwyaf nodedig yn ardal Llanaber oedd yr Hendre Lwyd—hen blasty wedi ei gylchynu gan goed. Arferai hên foneddwr fyw ynddo, ond yng nghwrs amser aeth y lle yn wag, a gadawyd ef felly am rai blynyddoedd. Nid oedd neb yn awyddus i'w brynu. Dywedid bod Dafydd Owen, Tan y Clogwyn, yn cael ei dalu gan rywun o Lundain am edrych ar ol yr ardd a chadw golwg ar yr eiddo. Ond ar ddiwedd haf, un o'r blynyddoedd dilynol, daeth "gŵr diarth" i weld y lle, a thaenwyd y si ei fod wedi ei brynu, ac yn bwriadu dod yno i fyw. Dyna bwnc y dydd. Cadarnhawyd y sibrydion yr wythnosau wedyn. Gwelid seiri maen a choed yn cyrchu i'r Hendre Lwyd i atgyweirio'r tŷ a'r adeilad Gwelid wageni llwythog yn cludo dodrefn, ac yn y man daeth y perchennog newydd i arolygu'r gwaith. Ei enw ydoedd Mr. Bleddyn Rees. Dyn <section end="bbb"/><noinclude><references/></noinclude> l4bhvsd86uthhbmnay03lfjz8t9zmde 104 69898 140341 2025-06-19T16:13:25Z AlwynapHuw 1710 /* Wedi'i brawfddarllen */ 140341 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="AlwynapHuw" /></noinclude>canol oed ydoedd yn cerdded yn fywiog, â golwg siriol a hawddgar ar ei wyneb. Yr oedd pobl Llanaber fel rheol yn lled amheus o ddieithriaid, ond rhoddodd Bleddyn Rees argraff ffafriol arnynt ar unwaith. Yn un peth, yr oedd yn Gymro trwyadl, a hefyd yn ddyn hollol ddirodres. Yr oedd yn ddyn busnes, wedi bod yn byw yn un o drefi Lloegr, ac wedi "dwad ymlaen yn y byd." Ac ychwanegai'r ffaith honno at y diddordeb a deimlai'r ardalwyr yn ei ddyfodiad i'w plith. Tyn y dyn sydd wedi "dwad ymlaen yn y byd" sylw. Hanes llawer ydyw treio dod ymlaen, a methu. Ond yr oedd Bleddyn Rees wedi llwyddo. Rhaid ei fod, neu ni fedrai brynu'r Hendre Lwyd, a gwario ugeiniau o bunnoedd i wella'r adeiladau. Deallwyd hefyd y gwyddai bopeth am adeiladu, gwyddai werth y defnyddiau a holl fanylion gwaith y crefftwyr. Nid dyn i'w dwyllo â llygad-wasanaeth oedd Bleddyn Rees. Ond deliai'n anrhydeddus â'r gweithwyr, a daeth yr Hendre Lwyd yn ei ddiwyg newydd yn un o'r mannau gwŷchaf yn y wlad. Ac nid gormod yw dweud bod dyfodiad Bleddyn Rees a'i deulu yno i fyw yn ddechrau cyfnod newydd. Hyd hynny symudai popeth—os symudent o gwbl yn yr un rhigolau. Dilynai'r ffermwr lwybrau ei dad a'i daid; cadwai'r siopwr yn y pentre nwyddau da, ond yr oedd yn dra amharod i wneud dim cyfnewidiad mewn na drws na ffenestr. Gwelid yr un pethau yn y ffenestr o dymor i dymor,-haf a gaeaf, yr un fath. Yr oedd rhyw fath o ddarlun lliwiedig yn ffenestr John Puw, y teiliwr, yn dangos nifer o ddynion ifanc mewn dillad newydd, crand. {{nop}}<noinclude><references/></noinclude> nzc66m76z893jyynazfcwszu295068a 104 69899 140342 2025-06-19T16:13:57Z AlwynapHuw 1710 /* Wedi'i brawfddarllen */ 140342 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="AlwynapHuw" /></noinclude>Erbyn hyn aethai'r dynion ifanc hynny yn hynafgwyr, a chaniatau iddynt fyw, ond arhosai'r fashionplate yn hollol yr un fath. Ac felly gyda siopau eraill. Prynid "fferins " newydd i'w gwerthu, ond arhosai'r "fferins" yn y botel oedd yn y ffenestr heb newid dim, ond yn unig fod gwres yr haul yn yr haf wedi toddi rhai ohonynt, ac oerni'r gaeaf wedi eu troi mor galed â chraig. Ni ellid eu tynnu allan heb dorri'r botel! Sonnir weithiau am y "byd cyfnewidiol hwn," ond prin y meddyliasai neb hynny yn Llanaber cyn i Bleddyn Rees ddod i fyw i'r Hendre Lwyd. Gwelodd ef y ''posibilrwydd'' oedd yn y pentre, a'r gwelliannau oedd yn eisiau, os gellid perswadio'r bobl i newid eu dull o fyw. A gwaith anodd ydyw hwnnw mewn tref a gwlad. Y mae'r ymlyniad wrth yr "hen bethau " yn rhywbeth cryf iawn—bron cyn gryfed â greddf. Rhaid yw symud yn araf ac yn wyliadwrus. Ac un o'r pethau cyntaf a wnaeth Bleddyn Rees oedd chwilio am rywun o gyffelyb feddwl" ac yn medru edrych ymlaen. Ac felly y daeth i wybod am Sadrac Jones. Ac wrth basio un dydd troes i mewn i'r gweithdy. "Esgusodwch fi am holi," ebe Bleddyn Rees, ond y mae eich enw wedi peri i mi feddwl fy mod yn adnabod perthynas i chwi. Hwyrach mai ffansi ydi'r peth. A oes gennych frawd?" "Oes." "Beth ydyw ei enw ef?" "Mesac." "Dyna chwi. Adwaenwn ef yn dda cyn i mi symud i ran arall o ddinas L{{bar|2}}. Clywais ef yn sôn<noinclude><references/></noinclude> q882w89xx8rwtokh19evcrv4y99mqa8 104 69900 140343 2025-06-19T16:14:25Z AlwynapHuw 1710 /* Wedi'i brawfddarllen */ 140343 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="AlwynapHuw" /></noinclude>amdanoch, ond yr oedd hynny ymhell cyn i mi feddwl am ddod i fyw i'r wlad. Digwydd mynd ar daith yr oeddwn y llynedd, a syrthiodd fy llygad ar Hendre Lwyd, a gwelais fod yr eiddo ar werth. Mi wyddoch chwi am y lle a'i hanes, Sadrac Jones." "Mi fyddwn yn mynd yno ar adegau i fesur troed yr hen Sgweiar.' Un od oedd ef, ac ni fynnai newid dim ar y lle, oddi mewn nac oddi allan. Ond clywaf eich bod chwi wedi ei wneud fel newydd, ac wedi rhoi gwaith i'r crefftwyr yma mewn adeg ddigon marwaidd ar fasnach." "Rhaid i chwi ddod acw i'w weled, Sadrac Jones. Hoffwn gael eich barn ar y cyfnewidiadau, ac ar bethau eraill o ran hynny. Ni raid i chwi ddod acw i fesur fy nhroed, cewch wneud hynny yn y gweithdy yma; ond byddai'n dda gennyf eich croesawu, a thrafod rhyw bethau sydd yn fy mwriad. Hwyrach nad ydynt yn bethau y byddwch chwi yn eu cymeradwyo. Mi glywais eich bod yn hoff o farddoniaeth, ac wedi dysgu llawer i'r plant yn y ffordd honno. Mi fu un ohonynt—prentis o saer—yn sôn wrthyf am y'sgrîn.' A gaf fi ei gweled?" Q Rhywbeth i blant ydyw honno," ebe Sadrac Jones, "ac i rywun fel fi sydd yn mynd yn fwy o blentyn wrth heneiddio. Dyma hi." Edrychodd Bleddyn Rees ar y "sgrîn" gyda diddordeb digymysg. "Mi welais lawer o bethau rhyfedd yn Lloegr," meddai, "ond welais i ddim yr un fath â hon. Ychydig a wn i am feirdd a barddoniaeth: bu fy mywyd yn rhy brysur mewn cyfeiriadau eraill. Ond hwyrach nad ydw i ddim yn rhy hên i ddysgu, ac<noinclude><references/></noinclude> e0o7g6xx51si0jtuillryu9uzzwh6xt 104 69901 140344 2025-06-19T16:14:46Z AlwynapHuw 1710 /* Wedi'i brawfddarllen */ 140344 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="AlwynapHuw" /></noinclude>mi gewch chwi fod yn athro, os byddwch mor garedig." "Na, 'd oes neb yn rhy hên i ddysgu," ebe Sadrac Jones; "a dichon y bydd darllen llenyddiaeth Gymraeg yn gynhorthwy i chwi fwynhau'r seibiant a gewch wedi bod yn ymdrechu gyda masnach. Peth mawr yw cadw'r meddwl rhag rhydu." "Nid i segura y deuthum i fyw i'r wlad," ebe Bleddyn Rees. "Yr wyf yn disgwyl cael cyfle i wneud rhywbeth i wella'r gymdogaeth. Y mae yma le tlws a dymunol. Yr hyn sydd eisiau ydyw deffro'r bobol, a'u symbylu i symud ymlaen gyda'r oes." "Eithaf gwir," ebe Sadrac Jones. "Ac y mae'n dda gennyf glywed eich dymuniad. Bûm innau lawer tro yn breuddwydio breuddwydion, ond nid oedd gennyf allu na dawn i weithio allan y pethau y caraswn eu gweled. Yr ydych chwi yn wahanol, a dichon y gellir dweud amdanoch fel y dywedodd Mordecai wrth Esther ers llawer dydd: 'A phwy sydd yn gwybod ai oherwydd y fath amser a hwn y daethost ti i'r frenhiniaeth." Chwarddodd Bleddyn Rees. "Peidiwch â sôn am frenhiniaeth,' Sadrac Jones. Nid dod yma i deyrnasu a wnes i, pe gallwn, ond yn hytrach i fod o ryw wasanaeth syml i godi ychydig ar fywyd yr ardal, ac i roddi gwell mantais i'r bobl ifanc i dreulio eu horiau hamddenol. Ni fydd hynny ond datblygiad ar y gwaith a wnaethoch chwi o dan eich cronglwyd eich hun. Ac y mae'r plant sydd bellach wedi tyfu'n llanciau yn ddigon gonest i gydnabod eu dyled i'r gwersi a gawsant yng ngweithdy Sadrac Jones. Cofiwch ddod acw'r wythnos nesaf." {{nop}}<noinclude><references/></noinclude> pbdzx6kacjfmouj687lwcr82uwke7y6 104 69902 140345 2025-06-19T16:15:43Z AlwynapHuw 1710 /* Wedi'i brawfddarllen */ 140345 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="AlwynapHuw" /></noinclude>{{c|PENNOD XXIII.<br>{{mawr|Y CABAN COED.}}}} AR brynhawn yn yr Hydref aeth Sadrac Jones i roi tro i gyfeiriad yr Hendre Lwyd. Yr oedd y dydd yn dawel, a'r dail yn disgyn ar ymylon y ffordd. Ac wrth iddo gerdded deuai llawer atgof am y dyddiau gynt i'w feddwl. Cofiai am yr adegau y byddai galw arno i fynd i "fesur troed" yr hen " Sgweiar." Un rhyfedd oedd ef. Anfynych y gwelid ef y tu allan i derfynau'r Hendre Lwyd. Treuliai lawer o'i amser wrtho ei hun mewn caban coed ar gwr yr ardd. Ei unig gydymaith oedd ci mawr o'r enw "Bernard." Siaradai efo'r ci fel pe deallai bopeth. A dichon ei fod yn deall ei feistr yn well nag y deallai neb arall ef. Yr oedd yno was a morwyn wedi bod yn ei wasanaeth am flynyddoedd. Mae'n debyg eu bod hwythau yn ei ddeall yn lled dda—yn deall ei "ffordd," fel y dywedir. Gwneid popeth yn ei amser." Yr oedd amser i godi, amser i fwyta, ac amser i fynd i orffwys dros nos. A phan anfonai nodyn at Sadrac Jones, gofynnid iddo alw am "bedwar o'r gloch" yn y prynhawn. A phe digwyddai iddo fethu â chyrraedd erbyn yr adeg, ni chai weled y Sgweiar y diwrnod hwnnw. Ond ni ddigwyddai felly. Deallai Sadrac Jones "arwyddion yr amserau" yn rhy dda. Gofalai am fod yn ymyl y tŷ erbyn "pedwar o'r gloch." Daeth y Sgweiar i ddeall hynny, ac yr oedd y peth wrth ei fodd. Ni ellid agor y giat' fawr a arweiniai at ddrws y ffrynt heb wneud tipyn o dwrw. Clustfeiniai "Bernard" yn y caban coed,<noinclude><references/></noinclude> 37kjm70r5x20yfjdvy98pj3be6leoya 104 69903 140346 2025-06-19T16:16:26Z AlwynapHuw 1710 /* Wedi'i brawfddarllen */ 140346 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="AlwynapHuw" /></noinclude>a dechreuai gyfarth, cyfarthiad dwfn, cyrhaeddbell. "Paid â chodi dy gloch," ebe'r Sgweiar. "Sadrac Jones sy yna. Yr oeddwn yn ei ddisgwyl." Distawai'r cyfarthiad, a gwelid Bernard yn dilyn ei feistr i lawr y llwybr. "P'nawn da, Sadrac Jones. Yr ydych wedi dwad rhyw bum munud cyn yr amser. Dowch i'r ty." Ac yno yr oedd te ar y bwrdd—te a thôst, a Mari Lloyd yn gofalu am y trefniadau. Bu Sadrac Jones yn mynd ar yr un neges i'r Hendre Lwyd am flynyddoedd, ond ychydig a wyddai o hanes y Sgweiar. Ni siaradai am helyntion yr ardal, ac ni ofynnai gwestiynau. Eto yr oedd yn garedig a boneddigaidd. Gwahoddid Sadrac Jones i weld yr ardd, a lle godidog ydoedd. Yr oedd yno furiau uchel a choed ffrwythau yn tyfu ar hyd-ddynt; blodau amryliw, a rhosynau fil. "Beth ydych yn ei feddwl ohoni, Sadrac Jones?" "Paradwys," ebe Sadrac Jones, "pair i mi feddwl am Eden ardd. 'Yr Arglwydd Dduw a blannodd ardd.' Ac mi fyddaf yn hoffi'r adnod honno sy'n dweud ei fod Ef yn dod i'r ardd ac yn rhodio gydag awel y dydd.'" Safodd y Sgweiar ar y llwybr. "Lle mae'r geiriau yna?" meddai. "Yn nechrau llyfr Genesis," ebe Sadrac Jones. Ni ddywedodd y Sgweiar ddim rhagor, ond yr oedd rhyw ddwyster yn ei wyneb. A'r tro hwnnw gwahoddwyd Sadrac Jones i'r caban coed. Tynnodd y Sgweiar yr allwedd o'i logell ac agorodd y drws. {{nop}}<noinclude><references/></noinclude> nyzpkuff9kcjsedhzvtt4zlftw59k5c 104 69904 140347 2025-06-19T16:17:02Z AlwynapHuw 1710 /* Wedi'i brawfddarllen */ 140347 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="AlwynapHuw" /></noinclude>"Rhyw le preifat ydyw hwn," meddai; " ni ddaw neb iddo ond fi fy hunan." "Lle cysurus dros ben," ebe Sadrac Jones. Ac felly yr ydoedd. Yr oedd cypyrddau bychain yn y conglau, a chadair a bwrdd ar y canol. Ac ar y bwrdd yr oedd papurau a llyfrau. Yr oedd ystôf yn y pen pellaf i'r caban, a lamp fawr wedi ei hongian wrth y nenfwd. Ac yno y treuliai'r Sgweiar y rhan fwyaf o'i amser, heb neb yn gwmni ond y ci. Dyna tro cyntaf a'r olaf i Sadrac Jones fod yn y caban coed. A phe gwyddai'r cyfan, nid oedd neb ond ef wedi bod oddi mewn i'r lle rhyfedd hwnnw heblaw ei berchennog. Beth a barai iddo ef ddewis y fath fywyd unig? Sut yr aeth dyn mor hynaws yn feudwy? Ymhen peth amser wedi hynny bu farw'r Sgweiar yn lled ddisyfyd. Daeth rhyw berthynas iddo yno, a deallid iddo farw'n ddi-ewyllys. O'r hyn lleiaf, ni ddarganfuwyd un ewyllys. Aed â'r dodrefn ymaith; caewyd y tŷ, ac felly y bu hyd yr adeg y gwerthwyd y lle i Bleddyn Rees. Meddyliai Sadrac Jones am y pethau hyn ar ei ymdaith i'r Hendre Lwyd. Chwith oedd mynd yno a'r hên berchennog wedi ymado i'r distaw dir. Ni ddaethai nodyn iddo y dydd hwnnw yn gofyn iddo alw am "bedwar o'r gloch." Cafodd Sadrac Jones groeso pur gan Bleddyn Rees a'i briod. Yr oedd y danteithion ar y bwrdd yn fwy amrywiol nag oeddynt yn nyddiau'r Sgweiar—cyfnod y "te a'r tôst" oedd hwnnw. {{nop}}<noinclude><references/></noinclude> les9goebtzyygjsufapq6xgc7bke5hv 104 69905 140348 2025-06-19T16:17:40Z AlwynapHuw 1710 /* Wedi'i brawfddarllen */ 140348 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="AlwynapHuw" /></noinclude>Ac wedi ymgom wrth y bwrdd yr oedd y perchennog newydd yn awyddus i ddangos y gwelliannau a wnaethid ar yr ystafelloedd. Yr oedd popeth wedi cyfnewid, ac wedi ei wneud yn y modd gorau. Ond, rywfodd, nid apeliai'r gwelliannau yr un fath at Sadrac Jones. Da oedd ganddo fynd allan i'r ardd. Aethai honno dan gyfnewidiad. Yn ffodus ni ofynnwyd ei farn am y pethau hyn. Yr oedd Bleddyn Rees yn rhy ddwfn yn ei gynlluniau i holi cwestiynau—dim ond dangos rhyfeddodau. Ond rywfodd ni ddaeth "Gardd Eden" i feddwl Sadrac Jones y nawn hwnnw. Yr oedd yno fwy o ôl celf nag o ddelw Natur. Tybed fod yr hên Sgweiar wedi troi i lyfr Genesis i chwilio am yr adnod, "Yr Arglwydd Dduw a blannodd ardd?" Ac yna cofiodd am y "caban coed." Nid oedd Bleddyn Rees wedi crybwyll dim amdano. "Mi fyddai yna gaban yn rhywle yn y cyfeiriad acw?" ebe Sadrac Jones. "Mi fûm i ynddo ryw dro, estalwm. Ydi o yn aros?" "Ydi, er ei fod wedi mynd yn lled fregus. Meddyliais am ei dynnu i lawr, a gosod hafdy newydd yn ei le. Mae'n debyg y gwnaf hynny erbyn y flwyddyn nesaf. Leiciech chi ei weld fel y mae? Y mae'r llwybr bron wedi ei orchuddio gan chwyn." "Diolch yn fawr," ebe Sadrac Jones. "Mi hoffwn ei weld fel y mae er mwyn yr amser gynt." Prin yr oedd Bleddyn Rees yn deall awydd Sadrac Jones. Pethau newydd oedd ei hoffter ef. Y pethau a fu yn newydd ryw dro a garai Sadrac Jones. {{nop}} Aethant at y caban coed. Yr oedd yntau wedi newid, ac wedi ei adael yn ddiymgeledd. Yr oedd y tô yn rhwyllog, a'r coed yn pydru. Nid oedd clo ar y drws. Ac oddi mewn yr oedd y dodrefn wedi ymado y bwrdd, y gadair, y lamp—nid oedd yno ddim ond y muriau moel. Ymdaenasai gwê'r pry copyn dros y gongl bella. "Yr wyf yn meddwl i mi weld cwpwrdd yn y fan acw," ebe Sadrac Jones, "wedi ei osod yn y gwaith coed." Ysgubwyd gwê'r pry copyn i ffwrdd. Nid oedd dim i'w weld. Cymerodd Bleddyn Rees ei gyllell a rhoes hi yn yr agen, ac yn y man dyna ddrws y cwpwrdd yn agor. Tybed fod rhywbeth wedi ei adael yno? Yr oedd y gongl yn lled dywyll. Taniwyd matsen, a rhoddodd Bleddyn Rees ei fraich yn y cwpwrdd. "Y mae yma ryw bapurau," meddai, a thynnodd hwy allan. Ac yn eu plith yr oedd amlen fawr, wedi ei selio; a'r llwch wedi ymgasglu ar hyd-ddi. Beth ydoedd? Wedi ei chael i'r golau gwelid ei bod wedi ei chyfeirio at ffirm o gyfreithwyr yn Llundain, ac ar yr ymyl yr oedd y geiriau Strictly Private. "Anfonir hi i Lundain y dydd yfory," ebe Bleddyn Rees. "Ie, dyna sydd yn iawn. Fe ddichon fod ynddi rywbeth pwysig, ac yr effeithia ei darganfod ar rywrai berthynai i'r gŵr a'i hysgrifennodd." Anfonwyd yr ysgrif gudd i Lundain. Beth oedd ynddi? {{nop}}<noinclude><references/></noinclude> i7vhrtup9fjaqddz6xdpxyz17p7whjr 140353 140348 2025-06-19T16:20:53Z AlwynapHuw 1710 140353 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="AlwynapHuw" /></noinclude>Ac wedi ymgom wrth y bwrdd yr oedd y perchennog newydd yn awyddus i ddangos y gwelliannau a wnaethid ar yr ystafelloedd. Yr oedd popeth wedi cyfnewid, ac wedi ei wneud yn y modd gorau. Ond, rywfodd, nid apeliai'r gwelliannau yr un fath at Sadrac Jones. Da oedd ganddo fynd allan i'r ardd. Aethai honno dan gyfnewidiad. Yn ffodus ni ofynnwyd ei farn am y pethau hyn. Yr oedd Bleddyn Rees yn rhy ddwfn yn ei gynlluniau i holi cwestiynau—dim ond dangos rhyfeddodau. Ond rywfodd ni ddaeth "Gardd Eden" i feddwl Sadrac Jones y nawn hwnnw. Yr oedd yno fwy o ôl celf nag o ddelw Natur. Tybed fod yr hên Sgweiar wedi troi i lyfr Genesis i chwilio am yr adnod, "Yr Arglwydd Dduw a blannodd ardd?" Ac yna cofiodd am y "caban coed." Nid oedd Bleddyn Rees wedi crybwyll dim amdano. "Mi fyddai yna gaban yn rhywle yn y cyfeiriad acw?" ebe Sadrac Jones. "Mi fûm i ynddo ryw dro, estalwm. Ydi o yn aros?" "Ydi, er ei fod wedi mynd yn lled fregus. Meddyliais am ei dynnu i lawr, a gosod hafdy newydd yn ei le. Mae'n debyg y gwnaf hynny erbyn y flwyddyn nesaf. Leiciech chi ei weld fel y mae? Y mae'r llwybr bron wedi ei orchuddio gan chwyn." "Diolch yn fawr," ebe Sadrac Jones. "Mi hoffwn ei weld fel y mae er mwyn yr amser gynt." Prin yr oedd Bleddyn Rees yn deall awydd Sadrac Jones. Pethau newydd oedd ei hoffter ef. Y pethau a fu yn newydd ryw dro a garai Sadrac Jones. {{nop}}<noinclude><references/></noinclude> fq5r103egaw570or9n3igwe81yafzam 104 69906 140349 2025-06-19T16:18:25Z AlwynapHuw 1710 /* Wedi'i brawfddarllen */ 140349 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="AlwynapHuw" /></noinclude>{{c|PENNOD XXIV.<br>{{mawr|Y NEUADD NEWYDD.}}}} YMHEN peth amser wedi anfon yr hyn a ddarganfuwyd ar ddamwain yn y caban i'r cyfreithwyr Llundeinig yr oedd eu henwau ar yr amlen, daeth cenadwri yn ol at Bleddyn Rees yn ymholi am y dull a'r modd y cafwyd yr ysgrif. Anfonwyd ateb yn rhoddi'r holl fanylion. Ac felly yr arhosodd pethau am rai wythnosau. Ryw fore, fodd bynnag, daeth llythyr o Lundain. wedi ei gyfeirio i Sadrac Jones. Ac wedi cymryd ei spectol, a'i ddarllen yn ofalus, aeth Sadrac Jones i'r gegin, â golwg lled gyffrous arno. "Gawsoch chi ryw newydd drwg?" ebe Nansi Owen. "Naddo," ebe yntau, "ond y mae yn newydd go bwysig, a rhaid i mi fynd i weld Bleddyn Rees. Cewch wybod mwy pan ddeuaf yn ol, onid wyf wedi camgymeryd." Yr oedd Bleddyn Rees yn arolygu rhyw welliannau o gwmpas y tŷ, ond pan welodd Sadrac Jones yn dyfod drwy'r giât, prysurodd i'w gyfarfod. "Bore da, Sadrac Jones. Peth go ryfedd eich gweld chwi allan yr adeg yma ar y dydd. Oes rhywbeth wedi digwydd?" "Wedi cael llythyr yr ydw i—o Lundain-ac mi hoffwn i chwi ei ddarllen." Aed i'r parlwr. "Mi gawn heddwch yn y fan yma," ebe Bleddyn Rees, a chaeodd y drws. {{nop}}<noinclude><references/></noinclude> hua5d6ryogz9zncb31osuw0nzhke03d 140354 140349 2025-06-19T16:21:22Z AlwynapHuw 1710 140354 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="AlwynapHuw" /></noinclude>Aethant at y caban coed. Yr oedd yntau wedi newid, ac wedi ei adael yn ddiymgeledd. Yr oedd y tô yn rhwyllog, a'r coed yn pydru. Nid oedd clo ar y drws. Ac oddi mewn yr oedd y dodrefn wedi ymado y bwrdd, y gadair, y lamp—nid oedd yno ddim ond y muriau moel. Ymdaenasai gwê'r pry copyn dros y gongl bella. "Yr wyf yn meddwl i mi weld cwpwrdd yn y fan acw," ebe Sadrac Jones, "wedi ei osod yn y gwaith coed." Ysgubwyd gwê'r pry copyn i ffwrdd. Nid oedd dim i'w weld. Cymerodd Bleddyn Rees ei gyllell a rhoes hi yn yr agen, ac yn y man dyna ddrws y cwpwrdd yn agor. Tybed fod rhywbeth wedi ei adael yno? Yr oedd y gongl yn lled dywyll. Taniwyd matsen, a rhoddodd Bleddyn Rees ei fraich yn y cwpwrdd. "Y mae yma ryw bapurau," meddai, a thynnodd hwy allan. Ac yn eu plith yr oedd amlen fawr, wedi ei selio; a'r llwch wedi ymgasglu ar hyd-ddi. Beth ydoedd? Wedi ei chael i'r golau gwelid ei bod wedi ei chyfeirio at ffirm o gyfreithwyr yn Llundain, ac ar yr ymyl yr oedd y geiriau Strictly Private. "Anfonir hi i Lundain y dydd yfory," ebe Bleddyn Rees. "Ie, dyna sydd yn iawn. Fe ddichon fod ynddi rywbeth pwysig, ac yr effeithia ei darganfod ar rywrai berthynai i'r gŵr a'i hysgrifennodd." Anfonwyd yr ysgrif gudd i Lundain. Beth oedd ynddi? {{nop}}<noinclude><references/></noinclude> oi36ss7qtmwyxibfdpi7pggjhcdsaw0 104 69907 140350 2025-06-19T16:18:51Z AlwynapHuw 1710 /* Heb ei brawfddarllen eto */ Dechrau tudalen newydd gyda "Estynnodd Sadrac Jones y llythyr. Wedi ei ddarllen neidiodd Bleddyn Rees ar ei draed. "Yr wyf yn eich llongyfarch o waelod calon, a da gennyf mai fi ydi'r cynta' i gael gwneud hynny." Yr oedd Sadrac Jones fel gŵr yn breuddwydio. "Ydach chi'n meddwl fod y peth yn wir?" "'D oes dim amheuaeth, Sadrac Jones. Llawnodwyd y llythyr yma gan bennaeth y ffirm yr anfonwyd y papurau iddynt, a hysbysa ddarfod i Yswain yr Hendre Lwyd adael s... 140350 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="AlwynapHuw" /></noinclude>Estynnodd Sadrac Jones y llythyr. Wedi ei ddarllen neidiodd Bleddyn Rees ar ei draed. "Yr wyf yn eich llongyfarch o waelod calon, a da gennyf mai fi ydi'r cynta' i gael gwneud hynny." Yr oedd Sadrac Jones fel gŵr yn breuddwydio. "Ydach chi'n meddwl fod y peth yn wir?" "'D oes dim amheuaeth, Sadrac Jones. Llawnodwyd y llythyr yma gan bennaeth y ffirm yr anfonwyd y papurau iddynt, a hysbysa ddarfod i Yswain yr Hendre Lwyd adael swm anrhydeddus o arian i'w hên ffrind Sadrac Jones, crydd, Llanaber. Ac wedi profi'r ewyllys, yr hyn a wneir ar fyrder, anfonir sicrwydd am drosglwyddiad yr eiddo i'r dywededig Sadrac Jones. Mi fydd yma lawenydd mawr yn yr ardal pan ddaw'r peth yn hysbys." "Ni ŵyr neb ond chwi," ebe Sadrac Jones, ac mi garwn i'r peth gael ei gadw'n ddistaw hyd oni ddaw gair pellach ar y mater." "O'r gorau," ebe Bleddyn Rees. "Ni ddywedaf air wrth neb. Onid oedd yn rhyfedd i ni fynd i weld y caban coed y diwrnod hwnnw? Ond, gan gofio, chwi a feddyliodd am y peth, a chwi a soniodd am y cwpwrdd yn y mur. Gawn ni fynd i wel'd y lle unwaith eto?" Ac felly yr aethant. Ond yr oedd teimladau pur wahanol yn eu meddiannu. Sefyll mewn mudandod a wnaeth Sadrac Jones, a chofio'r dydd y bu yno gyda'r hên Sgweiar. Tybed mai wedi hynny y gwnaeth ei ewyllys? Tybed a ddaeth yr adnod a ddywedwyd yn ei glyw megis ar ddamwain â rhyw oleuni a chysur i'w feddwl? "Yr Arglwydd Dduw a blannodd ardd." A ddaeth Q Eden yn ol? Ai rhyw awel o Baradwys a chwythodd dros ei enaid, ac a barodd iddo gofio am un a gyfrifai yn "ffrind ffyddlon a phur "? Yr oedd Bleddyn Rees yn ddigon doeth i adael Sadrac Jones yn y tawelwch. Aeth allan am ennyd, gan gerdded ol a blaen. Ac wedi dod yn ol, dywedodd, "Wyddoch chi beth, Sadrac Jones? Yr ydw i am gadw'r caban yma, a'i wneud mor debyg ag y gellir i'r hyn ydoedd yn amser yr hên Sgweiar. Ac mi gewch chwithau ddod yma pan fynnoch i fwynhau eich hun." Aeth Sadrac Jones yn ol i'w weithdy, ac ni wyddys fod dim wedi digwydd. Ond amheuai Nansi Owen fod rhywbeth yn bod. Beth ydoedd, tybed? Yr oedd Sadrac Jones yn fwy tawedog, ac yn fwy disylw o bethau nag arfer. Ni wyddai hi am y meddyliau ymrithiai o'i flaen. Cadwai ei gyfrinach iddo ei hun. Nid oedd ynddo unrhyw awydd i ymgyfoethogi; ond, ar y llaw arall, ni allai wrthod yr hyn ddeuai iddo ar lwybr mor ddieithr ac annisgwyliadwy. Do, meddyliodd Sadrac Jones gryn lawer yn yr argyfwng hwn yn ei hanes. A phan ddaeth y manylion llawn a therfynol am drosglwyddiad yr eiddo iddo ef, yr oedd wedi penderfynu beth i'w wneud. Aeth at Bleddyn Rees i ddaddlennu ei fwriad. Ac mewn ymddiddan cyfrinachol dywedodd, "Yr ydych yn cofio'r ymgom a fu rhyngom amser yn ol, pan soniech am wneud rhywbeth i wella pethau yn Llanaber, ac i helpu'r bobl ifanc i ddiwyll- Q io eu meddwl, ac i wneud y gorau o'u horiau hamdden?" "Ydwyf," ebe Bleddyn Rees, "ac y mae'r peth yn fy meddwl o hyd, er nad oes gennyf weledigaeth eglur." "Yr oeddwn innau wedi meddwl yn yr un cyfeiriad ers blynyddoedd," ebe Sadrac Jones. "Ond nid oedd gennyf fodd i droi'r meddwl yn ffaith. Byddwn yn croesawu'r bechgyn i'r gweithdy ar fin nos, a dichon i mi fedru cadw rhai ohonynt rhag mynd ar ddisperod." "Nid oes dim amheuaeth am hynny," ebe Bleddyn Rees. "Yr oedd eich gweithdy gystal ag ysgol iddynt ysgol nos." "Wel, fy syniad i, pe buasai gennyf foddion, oedd cael adeilad pwrpasol yn y pentre, a'i neilltuo i fod yn Ddarllenfa Gyhoeddus at wasanaeth y bobl ifanc yn fwyaf arbennig. Ac, yn awr, wedi i Ragluniaeth wenu arnaf, yr wyf am roddi hanner y swm a adawyd i mi yn ewyllys y Sgweiar at yr amcan hwnnw, os bydd y trigolion yn cydweled â'r peth." "Yr ydych wedi fy rhagflaenu," ebe Bleddyn Rees. "Syniad ardderchog. Ac mi rof innau'r geddill fydd yn angenrheidiol i ddarparu Darllenfa newydd a hardd." Gwnaed y peth yn hysbys i'r ardal. Ac wedi i'r bobl ddeall mai anrheg ydoedd, ac na chwanegai ddim at y trethi, cymeradwywyd y peth mewn cyfarfod cyhoeddus. Codwyd ymddiriedolwyr, ac aed at y gwaith. Tynnwyd y cynlluniau gan Bleddyn Rees, a rhoddwyd y contract i grefftwyr yr ardal. {{***|4|6em}}}} Q Gorffennwyd y Ddarllenfa Gyhoeddus, a threfnwyd i'w hagor yn ystod wythnos y Nadolig. Diwrnod cofiadwy oedd hwnnw. Rhoddwyd te a bara brith i'r plant, swper i'r bobl mewn oed, a chynhaliwyd cyfarfod cyhoeddus yn yr hwyr. Traddodwyd anerchiadau brwd, a chafodd Sadrac Jones a Bleddyn Rees dderbyniad tywysogaidd. Galwyd am araith gan Sadrac Jones. Aeth yntau i'r llwyfan, ac yno yr oedd darn o ganfas yn cuddio rhywbeth ar y mur. Tynnodd Sadrac Jones y gorchudd, ac yna gwelid tabled o fynor gwyn, ac yn gerfiedig arno, "ER COF PARCHUS AM YSWAIN CAREDIG YR HENDRE LWYD." <br> <section begin="aaa"/><section end="aaa"/> <section begin="bbb"/>{{c|PENNOD XXV.<br>{{mawr|WEDI LLAWER BLWYDDYN.}}}} "Er mynd ymhell o Walia Wen, :A byw ohoni'n hir, Ac er i'r gwallt claerdduaf droi :Yn wyn mewn estron dir: Mae'r cof am dad a mam yn mynd :I'r bwthyn yn y ddôl, A chlychau mebyd yn y glust :Yn galw, galw'n ôl." BU'R Neuadd yn gaffaeliad i Lanaber. Dechreuodd bennod newydd yn hanes y pentre. Cawsai'r lle ei ddodrefnu'n daclus, ac ar nosweithiau gaeaf ceid Q yno gysuron yr aelwyd a chwmni difyr. Gofelid am y cyfan gan Mr. Bleddyn Rees a nifer o frodyr wedi eu penodi i'r gwaith. Trefnid cyrddau adloniadol, a cheid ambell ddarlith. Yno y gwelsom y "llusern ledrith" am y tro cyntaf, a mawr oedd ein syndod. Buasai darlithydd y noson honno ar daith yn yr Amerig, a daethai â darluniau gwych o ryfeddodau natur a chelfyddyd yn y wlad fawr honno i'w dangos. Gwelwyd rhaeadr y Niagara; yr adeiladau anferth; y gwastadeddau maith, a'r fforestydd ardderchog. Ac yr oedd gan y darlithydd lawer i'w ddweud am y Cymry a welsai yn y Gorllewin, rhai ohonynt wedi ennill safleoedd pwysig gydag amaethyddiaeth a masnach. Cyfeiriodd at un felly oedd yn San Francisco, ar lan y Tawelfor, ac yn un o swyddogion y porthladd. "Deuthum i gyfarfyddiad ag ef," ebe'r darlithydd, "yn nhŷ cyfaill iddo, ac yn ystod yr ymddiddan a gawsom, dywedai iddo adael yr hen wlad' pan yn bur ieuanc, ac iddo dreulio blynyddoedd ar y môr cyn ymsefydlu yn 'Frisco. Nid oedd wedi bod yng Nghymru yn ystod yr holl amser, er iddo fwriadu lawer gwaith. Soniai am ei fam, ond ofnai nad oedd hi ar dir y byw. Cyn gorffen yr ymgom daeth galwad amdano, ac ni chefais gyfle i'w weled wedyn. Ond deallais fod iddo hanes hynod, a'i fod yn fawr ei barch gan y Cymry yn y ddinas bellennig honno." Lletyai'r darlithydd yn Hendre Lwyd, a chawsai Sadrac Jones wahoddiad ato i swper. Wedi ymneilltuo ohonynt i ystafell arall aed i sôn am y pethau a glywsid yn y ddarlith. Dywedai Sadrac Jones iddo Q mynhau popeth, ond mai'r cyfeiriad at y Cymro hwnnw yn San Francisco oedd wedi glynu yn ei feddwl. Hoffai wybod rhagor amdano. "Tebyg bod rhyw reswm am hynny," ebe'r darlithydd. "Oes, a dyma fo: Aeth bachgen o'r ardal yma i ffwrdd lawer blwyddyn yn ol. Yr oedd rhyw awydd bod yn forwr arno, er nad oedd neb o'i deulu wedi bod yn agos i'r môr. Ceisiai ei fam ei berswadio i ddod ataf fi yn brentis o grydd, ond methodd. Aeth i ffwrdd yn ddistaw, ac ni chlybuwyd gair o'i hanes.' "A ydyw ei fam yn fyw?" ebr y darlithydd. Ydyw, ac yn rhyfedd, y mae hi yn dal i'w ddisgwyl adre bob dydd." "Oni fyddai'n well i chwi ei helpu trwy anfon llythyr i San Francisco? Gallech ei gyfeirio at y cyfaill y soniais amdano, a hwyrach y daw rhyw oleuni ar y dirgelwch, ac esboniad ar y distawrwydd." {{***|4|6em}} Anfonwyd llythyr un o'r dyddiau dilynol, wedi ei ysgrifennu gan Sadrac Jones, a'i gyfeirio i San Francisco. Ni soniwyd dim wrth Nansi Owen, rhag ofn i'r cyfan ddibennu mewn siom. {{***|4|6em}} Aeth amryw fisoedd heibio. Yr oedd yn ddydd o haf. Yn eu tro, daethai ymwelwyr i bentre Llanaber. Ac yn eu plith y diwrnod hwnnw yr oedd boneddwr trwsiadus, â golwg lled dramoraidd ar ei wisg. Cerddai yn hamddenol, gan edrych ar y tai, a safodd gerllaw'r Neuadd. Yr oedd y drws yn agored, ac aeth i mewn. Daeth allan a gwên ar ei Q wyneb. Pwy ydoedd? Yr oedd rhywbeth yn ei olwg yn peri i'r pentrefwyr graffu arno a meddwl ei fod yn debyg i rywun. Ond gwyddai Sadrac Jones, a gwaith anodd ydoedd cadw'r gyfrinach iddo ei hun. Yr oedd Nansi Owen fel arfer yn gwau wrth ffenestr y Llofft, a honno wedi ei hagor, fel y gallai weled i lawr i'r pentre. Aethai Sadrac Jones allan o'r gweithdy i'r ffordd, gan roi ei bwys ar glawdd yr ardd. Yr oedd hynny yn beth lled newydd yn ei hanes—gadael y gweithdy ar ganol ei orchwyl. Nid oedd Nansi Owen yn deall y peth. "Ydach chi yn disgwyl rhywun, Sadrac Jones?" "Ydw," ebr yntau. "Ond yr ydach chi mewn gwell mantais i weled. Oes yna rywun yn y golwg?" "Y mae acw ryw bobol ddiarth yn dwad dros y bont. Dyna nhw wedi troi at yr eglwys. 'Rhoswch. Dacw rywun yn dod i fyny'r allt, dyn dieithr, mae'n siwr, ond." Rhoes Nansi Owen ei phen allan o'r ffenestr. ac yr oedd rhyw gryndod yn ei llais. "Wyddoch chi be, y mae o yn cerdded yr un ffunud â Lewis." "Ydi, mi wranta," ebr Sadrac Jones. "Y fo ydi o, Nansi Owen." Ac felly y daeth Lewis yn ol. <br> <br> {{rule}} Argraffwyd yn Argraffdy'r Methodistiaid, Caernarfon. {{rule}}<section end="bbb"/><noinclude><references/></noinclude> f57ncnz2i4erdzoybh5tdywm18pzjpd 140352 140350 2025-06-19T16:20:10Z AlwynapHuw 1710 /* Wedi'i brawfddarllen */ 140352 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="AlwynapHuw" /></noinclude>{{c|PENNOD XXIV.<br>{{mawr|Y NEUADD NEWYDD.}}}} YMHEN peth amser wedi anfon yr hyn a ddarganfuwyd ar ddamwain yn y caban i'r cyfreithwyr Llundeinig yr oedd eu henwau ar yr amlen, daeth cenadwri yn ol at Bleddyn Rees yn ymholi am y dull a'r modd y cafwyd yr ysgrif. Anfonwyd ateb yn rhoddi'r holl fanylion. Ac felly yr arhosodd pethau am rai wythnosau. Ryw fore, fodd bynnag, daeth llythyr o Lundain. wedi ei gyfeirio i Sadrac Jones. Ac wedi cymryd ei spectol, a'i ddarllen yn ofalus, aeth Sadrac Jones i'r gegin, â golwg lled gyffrous arno. "Gawsoch chi ryw newydd drwg?" ebe Nansi Owen. "Naddo," ebe yntau, "ond y mae yn newydd go bwysig, a rhaid i mi fynd i weld Bleddyn Rees. Cewch wybod mwy pan ddeuaf yn ol, onid wyf wedi camgymeryd." Yr oedd Bleddyn Rees yn arolygu rhyw welliannau o gwmpas y tŷ, ond pan welodd Sadrac Jones yn dyfod drwy'r giât, prysurodd i'w gyfarfod. "Bore da, Sadrac Jones. Peth go ryfedd eich gweld chwi allan yr adeg yma ar y dydd. Oes rhywbeth wedi digwydd?" "Wedi cael llythyr yr ydw i—o Lundain-ac mi hoffwn i chwi ei ddarllen." Aed i'r parlwr. "Mi gawn heddwch yn y fan yma," ebe Bleddyn Rees, a chaeodd y drws. {{nop}}<noinclude><references/></noinclude> hua5d6ryogz9zncb31osuw0nzhke03d 104 69908 140351 2025-06-19T16:19:37Z AlwynapHuw 1710 /* Heb ei brawfddarllen eto */ Dechrau tudalen newydd gyda "Estynnodd Sadrac Jones y llythyr. Wedi ei ddarllen neidiodd Bleddyn Rees ar ei draed. "Yr wyf yn eich llongyfarch o waelod calon, a da gennyf mai fi ydi'r cynta' i gael gwneud hynny." Yr oedd Sadrac Jones fel gŵr yn breuddwydio. "Ydach chi'n meddwl fod y peth yn wir?" "'D oes dim amheuaeth, Sadrac Jones. Llawnodwyd y llythyr yma gan bennaeth y ffirm yr anfonwyd y papurau iddynt, a hysbysa ddarfod i Yswain yr Hendre Lwyd adael s... 140351 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="AlwynapHuw" /></noinclude>Estynnodd Sadrac Jones y llythyr. Wedi ei ddarllen neidiodd Bleddyn Rees ar ei draed. "Yr wyf yn eich llongyfarch o waelod calon, a da gennyf mai fi ydi'r cynta' i gael gwneud hynny." Yr oedd Sadrac Jones fel gŵr yn breuddwydio. "Ydach chi'n meddwl fod y peth yn wir?" "'D oes dim amheuaeth, Sadrac Jones. Llawnodwyd y llythyr yma gan bennaeth y ffirm yr anfonwyd y papurau iddynt, a hysbysa ddarfod i Yswain yr Hendre Lwyd adael swm anrhydeddus o arian i'w hên ffrind Sadrac Jones, crydd, Llanaber. Ac wedi profi'r ewyllys, yr hyn a wneir ar fyrder, anfonir sicrwydd am drosglwyddiad yr eiddo i'r dywededig Sadrac Jones. Mi fydd yma lawenydd mawr yn yr ardal pan ddaw'r peth yn hysbys." "Ni ŵyr neb ond chwi," ebe Sadrac Jones, ac mi garwn i'r peth gael ei gadw'n ddistaw hyd oni ddaw gair pellach ar y mater." "O'r gorau," ebe Bleddyn Rees. "Ni ddywedaf air wrth neb. Onid oedd yn rhyfedd i ni fynd i weld y caban coed y diwrnod hwnnw? Ond, gan gofio, chwi a feddyliodd am y peth, a chwi a soniodd am y cwpwrdd yn y mur. Gawn ni fynd i wel'd y lle unwaith eto?" Ac felly yr aethant. Ond yr oedd teimladau pur wahanol yn eu meddiannu. Sefyll mewn mudandod a wnaeth Sadrac Jones, a chofio'r dydd y bu yno gyda'r hên Sgweiar. Tybed mai wedi hynny y gwnaeth ei ewyllys? Tybed a ddaeth yr adnod a ddywedwyd yn ei glyw megis ar ddamwain â rhyw oleuni a chysur i'w feddwl? "Yr Arglwydd Dduw a blannodd ardd." A ddaeth Q Eden yn ol? Ai rhyw awel o Baradwys a chwythodd dros ei enaid, ac a barodd iddo gofio am un a gyfrifai yn "ffrind ffyddlon a phur "? Yr oedd Bleddyn Rees yn ddigon doeth i adael Sadrac Jones yn y tawelwch. Aeth allan am ennyd, gan gerdded ol a blaen. Ac wedi dod yn ol, dywedodd, "Wyddoch chi beth, Sadrac Jones? Yr ydw i am gadw'r caban yma, a'i wneud mor debyg ag y gellir i'r hyn ydoedd yn amser yr hên Sgweiar. Ac mi gewch chwithau ddod yma pan fynnoch i fwynhau eich hun." Aeth Sadrac Jones yn ol i'w weithdy, ac ni wyddys fod dim wedi digwydd. Ond amheuai Nansi Owen fod rhywbeth yn bod. Beth ydoedd, tybed? Yr oedd Sadrac Jones yn fwy tawedog, ac yn fwy disylw o bethau nag arfer. Ni wyddai hi am y meddyliau ymrithiai o'i flaen. Cadwai ei gyfrinach iddo ei hun. Nid oedd ynddo unrhyw awydd i ymgyfoethogi; ond, ar y llaw arall, ni allai wrthod yr hyn ddeuai iddo ar lwybr mor ddieithr ac annisgwyliadwy. Do, meddyliodd Sadrac Jones gryn lawer yn yr argyfwng hwn yn ei hanes. A phan ddaeth y manylion llawn a therfynol am drosglwyddiad yr eiddo iddo ef, yr oedd wedi penderfynu beth i'w wneud. Aeth at Bleddyn Rees i ddaddlennu ei fwriad. Ac mewn ymddiddan cyfrinachol dywedodd, "Yr ydych yn cofio'r ymgom a fu rhyngom amser yn ol, pan soniech am wneud rhywbeth i wella pethau yn Llanaber, ac i helpu'r bobl ifanc i ddiwyll- Q io eu meddwl, ac i wneud y gorau o'u horiau hamdden?" "Ydwyf," ebe Bleddyn Rees, "ac y mae'r peth yn fy meddwl o hyd, er nad oes gennyf weledigaeth eglur." "Yr oeddwn innau wedi meddwl yn yr un cyfeiriad ers blynyddoedd," ebe Sadrac Jones. "Ond nid oedd gennyf fodd i droi'r meddwl yn ffaith. Byddwn yn croesawu'r bechgyn i'r gweithdy ar fin nos, a dichon i mi fedru cadw rhai ohonynt rhag mynd ar ddisperod." "Nid oes dim amheuaeth am hynny," ebe Bleddyn Rees. "Yr oedd eich gweithdy gystal ag ysgol iddynt ysgol nos." "Wel, fy syniad i, pe buasai gennyf foddion, oedd cael adeilad pwrpasol yn y pentre, a'i neilltuo i fod yn Ddarllenfa Gyhoeddus at wasanaeth y bobl ifanc yn fwyaf arbennig. Ac, yn awr, wedi i Ragluniaeth wenu arnaf, yr wyf am roddi hanner y swm a adawyd i mi yn ewyllys y Sgweiar at yr amcan hwnnw, os bydd y trigolion yn cydweled â'r peth." "Yr ydych wedi fy rhagflaenu," ebe Bleddyn Rees. "Syniad ardderchog. Ac mi rof innau'r geddill fydd yn angenrheidiol i ddarparu Darllenfa newydd a hardd." Gwnaed y peth yn hysbys i'r ardal. Ac wedi i'r bobl ddeall mai anrheg ydoedd, ac na chwanegai ddim at y trethi, cymeradwywyd y peth mewn cyfarfod cyhoeddus. Codwyd ymddiriedolwyr, ac aed at y gwaith. Tynnwyd y cynlluniau gan Bleddyn Rees, a rhoddwyd y contract i grefftwyr yr ardal. {{***|4|6em}}}} Q Gorffennwyd y Ddarllenfa Gyhoeddus, a threfnwyd i'w hagor yn ystod wythnos y Nadolig. Diwrnod cofiadwy oedd hwnnw. Rhoddwyd te a bara brith i'r plant, swper i'r bobl mewn oed, a chynhaliwyd cyfarfod cyhoeddus yn yr hwyr. Traddodwyd anerchiadau brwd, a chafodd Sadrac Jones a Bleddyn Rees dderbyniad tywysogaidd. Galwyd am araith gan Sadrac Jones. Aeth yntau i'r llwyfan, ac yno yr oedd darn o ganfas yn cuddio rhywbeth ar y mur. Tynnodd Sadrac Jones y gorchudd, ac yna gwelid tabled o fynor gwyn, ac yn gerfiedig arno, "ER COF PARCHUS AM YSWAIN CAREDIG YR HENDRE LWYD." <br> <section begin="aaa"/><section end="aaa"/> <section begin="bbb"/>{{c|PENNOD XXV.<br>{{mawr|WEDI LLAWER BLWYDDYN.}}}} "Er mynd ymhell o Walia Wen, :A byw ohoni'n hir, Ac er i'r gwallt claerdduaf droi :Yn wyn mewn estron dir: Mae'r cof am dad a mam yn mynd :I'r bwthyn yn y ddôl, A chlychau mebyd yn y glust :Yn galw, galw'n ôl." BU'R Neuadd yn gaffaeliad i Lanaber. Dechreuodd bennod newydd yn hanes y pentre. Cawsai'r lle ei ddodrefnu'n daclus, ac ar nosweithiau gaeaf ceid Q yno gysuron yr aelwyd a chwmni difyr. Gofelid am y cyfan gan Mr. Bleddyn Rees a nifer o frodyr wedi eu penodi i'r gwaith. Trefnid cyrddau adloniadol, a cheid ambell ddarlith. Yno y gwelsom y "llusern ledrith" am y tro cyntaf, a mawr oedd ein syndod. Buasai darlithydd y noson honno ar daith yn yr Amerig, a daethai â darluniau gwych o ryfeddodau natur a chelfyddyd yn y wlad fawr honno i'w dangos. Gwelwyd rhaeadr y Niagara; yr adeiladau anferth; y gwastadeddau maith, a'r fforestydd ardderchog. Ac yr oedd gan y darlithydd lawer i'w ddweud am y Cymry a welsai yn y Gorllewin, rhai ohonynt wedi ennill safleoedd pwysig gydag amaethyddiaeth a masnach. Cyfeiriodd at un felly oedd yn San Francisco, ar lan y Tawelfor, ac yn un o swyddogion y porthladd. "Deuthum i gyfarfyddiad ag ef," ebe'r darlithydd, "yn nhŷ cyfaill iddo, ac yn ystod yr ymddiddan a gawsom, dywedai iddo adael yr hen wlad' pan yn bur ieuanc, ac iddo dreulio blynyddoedd ar y môr cyn ymsefydlu yn 'Frisco. Nid oedd wedi bod yng Nghymru yn ystod yr holl amser, er iddo fwriadu lawer gwaith. Soniai am ei fam, ond ofnai nad oedd hi ar dir y byw. Cyn gorffen yr ymgom daeth galwad amdano, ac ni chefais gyfle i'w weled wedyn. Ond deallais fod iddo hanes hynod, a'i fod yn fawr ei barch gan y Cymry yn y ddinas bellennig honno." Lletyai'r darlithydd yn Hendre Lwyd, a chawsai Sadrac Jones wahoddiad ato i swper. Wedi ymneilltuo ohonynt i ystafell arall aed i sôn am y pethau a glywsid yn y ddarlith. Dywedai Sadrac Jones iddo Q mynhau popeth, ond mai'r cyfeiriad at y Cymro hwnnw yn San Francisco oedd wedi glynu yn ei feddwl. Hoffai wybod rhagor amdano. "Tebyg bod rhyw reswm am hynny," ebe'r darlithydd. "Oes, a dyma fo: Aeth bachgen o'r ardal yma i ffwrdd lawer blwyddyn yn ol. Yr oedd rhyw awydd bod yn forwr arno, er nad oedd neb o'i deulu wedi bod yn agos i'r môr. Ceisiai ei fam ei berswadio i ddod ataf fi yn brentis o grydd, ond methodd. Aeth i ffwrdd yn ddistaw, ac ni chlybuwyd gair o'i hanes.' "A ydyw ei fam yn fyw?" ebr y darlithydd. Ydyw, ac yn rhyfedd, y mae hi yn dal i'w ddisgwyl adre bob dydd." "Oni fyddai'n well i chwi ei helpu trwy anfon llythyr i San Francisco? Gallech ei gyfeirio at y cyfaill y soniais amdano, a hwyrach y daw rhyw oleuni ar y dirgelwch, ac esboniad ar y distawrwydd." {{***|4|6em}} Anfonwyd llythyr un o'r dyddiau dilynol, wedi ei ysgrifennu gan Sadrac Jones, a'i gyfeirio i San Francisco. Ni soniwyd dim wrth Nansi Owen, rhag ofn i'r cyfan ddibennu mewn siom. {{***|4|6em}} Aeth amryw fisoedd heibio. Yr oedd yn ddydd o haf. Yn eu tro, daethai ymwelwyr i bentre Llanaber. Ac yn eu plith y diwrnod hwnnw yr oedd boneddwr trwsiadus, â golwg lled dramoraidd ar ei wisg. Cerddai yn hamddenol, gan edrych ar y tai, a safodd gerllaw'r Neuadd. Yr oedd y drws yn agored, ac aeth i mewn. Daeth allan a gwên ar ei Q wyneb. Pwy ydoedd? Yr oedd rhywbeth yn ei olwg yn peri i'r pentrefwyr graffu arno a meddwl ei fod yn debyg i rywun. Ond gwyddai Sadrac Jones, a gwaith anodd ydoedd cadw'r gyfrinach iddo ei hun. Yr oedd Nansi Owen fel arfer yn gwau wrth ffenestr y Llofft, a honno wedi ei hagor, fel y gallai weled i lawr i'r pentre. Aethai Sadrac Jones allan o'r gweithdy i'r ffordd, gan roi ei bwys ar glawdd yr ardd. Yr oedd hynny yn beth lled newydd yn ei hanes—gadael y gweithdy ar ganol ei orchwyl. Nid oedd Nansi Owen yn deall y peth. "Ydach chi yn disgwyl rhywun, Sadrac Jones?" "Ydw," ebr yntau. "Ond yr ydach chi mewn gwell mantais i weled. Oes yna rywun yn y golwg?" "Y mae acw ryw bobol ddiarth yn dwad dros y bont. Dyna nhw wedi troi at yr eglwys. 'Rhoswch. Dacw rywun yn dod i fyny'r allt, dyn dieithr, mae'n siwr, ond." Rhoes Nansi Owen ei phen allan o'r ffenestr. ac yr oedd rhyw gryndod yn ei llais. "Wyddoch chi be, y mae o yn cerdded yr un ffunud â Lewis." "Ydi, mi wranta," ebr Sadrac Jones. "Y fo ydi o, Nansi Owen." Ac felly y daeth Lewis yn ol. <br> <br> {{rule}} Argraffwyd yn Argraffdy'r Methodistiaid, Caernarfon. {{rule}}<section end="bbb"/><noinclude><references/></noinclude> f57ncnz2i4erdzoybh5tdywm18pzjpd 140355 140351 2025-06-19T16:21:53Z AlwynapHuw 1710 /* Wedi'i brawfddarllen */ 140355 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="AlwynapHuw" /></noinclude>Estynnodd Sadrac Jones y llythyr. Wedi ei ddarllen neidiodd Bleddyn Rees ar ei draed. "Yr wyf yn eich llongyfarch o waelod calon, a da gennyf mai fi ydi'r cynta' i gael gwneud hynny." Yr oedd Sadrac Jones fel gŵr yn breuddwydio. "Ydach chi'n meddwl fod y peth yn wir?" "'D oes dim amheuaeth, Sadrac Jones. Llawnodwyd y llythyr yma gan bennaeth y ffirm yr anfonwyd y papurau iddynt, a hysbysa ddarfod i Yswain yr Hendre Lwyd adael swm anrhydeddus o arian i'w hên ffrind Sadrac Jones, crydd, Llanaber. Ac wedi profi'r ewyllys, yr hyn a wneir ar fyrder, anfonir sicrwydd am drosglwyddiad yr eiddo i'r dywededig Sadrac Jones. Mi fydd yma lawenydd mawr yn yr ardal pan ddaw'r peth yn hysbys." "Ni ŵyr neb ond chwi," ebe Sadrac Jones, ac mi garwn i'r peth gael ei gadw'n ddistaw hyd oni ddaw gair pellach ar y mater." "O'r gorau," ebe Bleddyn Rees. "Ni ddywedaf air wrth neb. Onid oedd yn rhyfedd i ni fynd i weld y caban coed y diwrnod hwnnw? Ond, gan gofio, chwi a feddyliodd am y peth, a chwi a soniodd am y cwpwrdd yn y mur. Gawn ni fynd i wel'd y lle unwaith eto?" Ac felly yr aethant. Ond yr oedd teimladau pur wahanol yn eu meddiannu. Sefyll mewn mudandod a wnaeth Sadrac Jones, a chofio'r dydd y bu yno gyda'r hên Sgweiar. Tybed mai wedi hynny y gwnaeth ei ewyllys? Tybed a ddaeth yr adnod a ddywedwyd yn ei glyw megis ar ddamwain â rhyw oleuni a chysur i'w feddwl? "Yr Arglwydd Dduw a blannodd ardd." A ddaeth<noinclude><references/></noinclude> p3l63m0a7qbumv678vkx4af9z6gmq2o 104 69909 140356 2025-06-19T16:22:34Z AlwynapHuw 1710 /* Wedi'i brawfddarllen */ 140356 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="AlwynapHuw" /></noinclude>Eden yn ol? Ai rhyw awel o Baradwys a chwythodd dros ei enaid, ac a barodd iddo gofio am un a gyfrifai yn "ffrind ffyddlon a phur "? Yr oedd Bleddyn Rees yn ddigon doeth i adael Sadrac Jones yn y tawelwch. Aeth allan am ennyd, gan gerdded ol a blaen. Ac wedi dod yn ol, dywedodd, "Wyddoch chi beth, Sadrac Jones? Yr ydw i am gadw'r caban yma, a'i wneud mor debyg ag y gellir i'r hyn ydoedd yn amser yr hên Sgweiar. Ac mi gewch chwithau ddod yma pan fynnoch i fwynhau eich hun." Aeth Sadrac Jones yn ol i'w weithdy, ac ni wyddys fod dim wedi digwydd. Ond amheuai Nansi Owen fod rhywbeth yn bod. Beth ydoedd, tybed? Yr oedd Sadrac Jones yn fwy tawedog, ac yn fwy disylw o bethau nag arfer. Ni wyddai hi am y meddyliau ymrithiai o'i flaen. Cadwai ei gyfrinach iddo ei hun. Nid oedd ynddo unrhyw awydd i ymgyfoethogi; ond, ar y llaw arall, ni allai wrthod yr hyn ddeuai iddo ar lwybr mor ddieithr ac annisgwyliadwy. Do, meddyliodd Sadrac Jones gryn lawer yn yr argyfwng hwn yn ei hanes. A phan ddaeth y manylion llawn a therfynol am drosglwyddiad yr eiddo iddo ef, yr oedd wedi penderfynu beth i'w wneud. Aeth at Bleddyn Rees i ddaddlennu ei fwriad. Ac mewn ymddiddan cyfrinachol dywedodd, "Yr ydych yn cofio'r ymgom a fu rhyngom amser yn ol, pan soniech am wneud rhywbeth i wella pethau yn Llanaber, ac i helpu'r bobl ifanc i ddiwyll-<noinclude><references/></noinclude> 5l1b9ppxfuqvlpmon7nn7zmuqg4lrz7 104 69910 140357 2025-06-19T16:23:13Z AlwynapHuw 1710 /* Wedi'i brawfddarllen */ 140357 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="AlwynapHuw" /></noinclude>io eu meddwl, ac i wneud y gorau o'u horiau hamdden?" "Ydwyf," ebe Bleddyn Rees, "ac y mae'r peth yn fy meddwl o hyd, er nad oes gennyf weledigaeth eglur." "Yr oeddwn innau wedi meddwl yn yr un cyfeiriad ers blynyddoedd," ebe Sadrac Jones. "Ond nid oedd gennyf fodd i droi'r meddwl yn ffaith. Byddwn yn croesawu'r bechgyn i'r gweithdy ar fin nos, a dichon i mi fedru cadw rhai ohonynt rhag mynd ar ddisperod." "Nid oes dim amheuaeth am hynny," ebe Bleddyn Rees. "Yr oedd eich gweithdy gystal ag ysgol iddynt ysgol nos." "Wel, fy syniad i, pe buasai gennyf foddion, oedd cael adeilad pwrpasol yn y pentre, a'i neilltuo i fod yn Ddarllenfa Gyhoeddus at wasanaeth y bobl ifanc yn fwyaf arbennig. Ac, yn awr, wedi i Ragluniaeth wenu arnaf, yr wyf am roddi hanner y swm a adawyd i mi yn ewyllys y Sgweiar at yr amcan hwnnw, os bydd y trigolion yn cydweled â'r peth." "Yr ydych wedi fy rhagflaenu," ebe Bleddyn Rees. "Syniad ardderchog. Ac mi rof innau'r geddill fydd yn angenrheidiol i ddarparu Darllenfa newydd a hardd." Gwnaed y peth yn hysbys i'r ardal. Ac wedi i'r bobl ddeall mai anrheg ydoedd, ac na chwanegai ddim at y trethi, cymeradwywyd y peth mewn cyfarfod cyhoeddus. Codwyd ymddiriedolwyr, ac aed at y gwaith. Tynnwyd y cynlluniau gan Bleddyn Rees, a rhoddwyd y contract i grefftwyr yr ardal. {{***|4|6em}}}}<noinclude><references/></noinclude> nxhkwyr3x3ax77e5qbt0mzuf5y6tnma 104 69911 140358 2025-06-19T16:23:48Z AlwynapHuw 1710 /* Wedi'i brawfddarllen */ 140358 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="AlwynapHuw" /></noinclude>Gorffennwyd y Ddarllenfa Gyhoeddus, a threfnwyd i'w hagor yn ystod wythnos y Nadolig. Diwrnod cofiadwy oedd hwnnw. Rhoddwyd te a bara brith i'r plant, swper i'r bobl mewn oed, a chynhaliwyd cyfarfod cyhoeddus yn yr hwyr. Traddodwyd anerchiadau brwd, a chafodd Sadrac Jones a Bleddyn Rees dderbyniad tywysogaidd. Galwyd am araith gan Sadrac Jones. Aeth yntau i'r llwyfan, ac yno yr oedd darn o ganfas yn cuddio rhywbeth ar y mur. Tynnodd Sadrac Jones y gorchudd, ac yna gwelid tabled o fynor gwyn, ac yn gerfiedig arno, "ER COF PARCHUS AM YSWAIN CAREDIG YR HENDRE LWYD." <br> <section begin="aaa"/><section end="aaa"/> <section begin="bbb"/>{{c|PENNOD XXV.<br>{{mawr|WEDI LLAWER BLWYDDYN.}}}} "Er mynd ymhell o Walia Wen, :A byw ohoni'n hir, Ac er i'r gwallt claerdduaf droi :Yn wyn mewn estron dir: Mae'r cof am dad a mam yn mynd :I'r bwthyn yn y ddôl, A chlychau mebyd yn y glust :Yn galw, galw'n ôl." BU'R Neuadd yn gaffaeliad i Lanaber. Dechreuodd bennod newydd yn hanes y pentre. Cawsai'r lle ei ddodrefnu'n daclus, ac ar nosweithiau gaeaf ceid <section end="bbb"/><noinclude><references/></noinclude> nsjdn60xeani1g4l5i0b945vf5xp8an 140360 140358 2025-06-19T16:24:49Z AlwynapHuw 1710 140360 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="AlwynapHuw" /></noinclude>Gorffennwyd y Ddarllenfa Gyhoeddus, a threfnwyd i'w hagor yn ystod wythnos y Nadolig. Diwrnod cofiadwy oedd hwnnw. Rhoddwyd te a bara brith i'r plant, swper i'r bobl mewn oed, a chynhaliwyd cyfarfod cyhoeddus yn yr hwyr. Traddodwyd anerchiadau brwd, a chafodd Sadrac Jones a Bleddyn Rees dderbyniad tywysogaidd. Galwyd am araith gan Sadrac Jones. Aeth yntau i'r llwyfan, ac yno yr oedd darn o ganfas yn cuddio rhywbeth ar y mur. Tynnodd Sadrac Jones y gorchudd, ac yna gwelid tabled o fynor gwyn, ac yn gerfiedig arno, "ER COF PARCHUS AM YSWAIN CAREDIG YR HENDRE LWYD." <br> <section begin="aaa"/><section end="aaa"/> <section begin="bbb"/>{{c|PENNOD XXV.<br>{{mawr|WEDI LLAWER BLWYDDYN.}}}} {{center block| <poem> "Er mynd ymhell o Walia Wen, :A byw ohoni'n hir, Ac er i'r gwallt claerdduaf droi :Yn wyn mewn estron dir: Mae'r cof am dad a mam yn mynd :I'r bwthyn yn y ddôl, A chlychau mebyd yn y glust :Yn galw, galw'n ôl." </poem> }} <br> BU'R Neuadd yn gaffaeliad i Lanaber. Dechreuodd bennod newydd yn hanes y pentre. Cawsai'r lle ei ddodrefnu'n daclus, ac ar nosweithiau gaeaf ceid <section end="bbb"/><noinclude><references/></noinclude> r3sasywi7vkig37qqd4ftu6drufaziq 104 69912 140359 2025-06-19T16:24:06Z AlwynapHuw 1710 /* Heb ei brawfddarllen eto */ Dechrau tudalen newydd gyda "yno gysuron yr aelwyd a chwmni difyr. Gofelid am y cyfan gan Mr. Bleddyn Rees a nifer o frodyr wedi eu penodi i'r gwaith. Trefnid cyrddau adloniadol, a cheid ambell ddarlith. Yno y gwelsom y "llusern ledrith" am y tro cyntaf, a mawr oedd ein syndod. Buasai darlithydd y noson honno ar daith yn yr Amerig, a daethai â darluniau gwych o ryfeddodau natur a chelfyddyd yn y wlad fawr honno i'w dangos. Gwelwyd rhaeadr y Niagara; yr adeiladau... 140359 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="AlwynapHuw" /></noinclude>yno gysuron yr aelwyd a chwmni difyr. Gofelid am y cyfan gan Mr. Bleddyn Rees a nifer o frodyr wedi eu penodi i'r gwaith. Trefnid cyrddau adloniadol, a cheid ambell ddarlith. Yno y gwelsom y "llusern ledrith" am y tro cyntaf, a mawr oedd ein syndod. Buasai darlithydd y noson honno ar daith yn yr Amerig, a daethai â darluniau gwych o ryfeddodau natur a chelfyddyd yn y wlad fawr honno i'w dangos. Gwelwyd rhaeadr y Niagara; yr adeiladau anferth; y gwastadeddau maith, a'r fforestydd ardderchog. Ac yr oedd gan y darlithydd lawer i'w ddweud am y Cymry a welsai yn y Gorllewin, rhai ohonynt wedi ennill safleoedd pwysig gydag amaethyddiaeth a masnach. Cyfeiriodd at un felly oedd yn San Francisco, ar lan y Tawelfor, ac yn un o swyddogion y porthladd. "Deuthum i gyfarfyddiad ag ef," ebe'r darlithydd, "yn nhŷ cyfaill iddo, ac yn ystod yr ymddiddan a gawsom, dywedai iddo adael yr hen wlad' pan yn bur ieuanc, ac iddo dreulio blynyddoedd ar y môr cyn ymsefydlu yn 'Frisco. Nid oedd wedi bod yng Nghymru yn ystod yr holl amser, er iddo fwriadu lawer gwaith. Soniai am ei fam, ond ofnai nad oedd hi ar dir y byw. Cyn gorffen yr ymgom daeth galwad amdano, ac ni chefais gyfle i'w weled wedyn. Ond deallais fod iddo hanes hynod, a'i fod yn fawr ei barch gan y Cymry yn y ddinas bellennig honno." Lletyai'r darlithydd yn Hendre Lwyd, a chawsai Sadrac Jones wahoddiad ato i swper. Wedi ymneilltuo ohonynt i ystafell arall aed i sôn am y pethau a glywsid yn y ddarlith. Dywedai Sadrac Jones iddo Q mynhau popeth, ond mai'r cyfeiriad at y Cymro hwnnw yn San Francisco oedd wedi glynu yn ei feddwl. Hoffai wybod rhagor amdano. "Tebyg bod rhyw reswm am hynny," ebe'r darlithydd. "Oes, a dyma fo: Aeth bachgen o'r ardal yma i ffwrdd lawer blwyddyn yn ol. Yr oedd rhyw awydd bod yn forwr arno, er nad oedd neb o'i deulu wedi bod yn agos i'r môr. Ceisiai ei fam ei berswadio i ddod ataf fi yn brentis o grydd, ond methodd. Aeth i ffwrdd yn ddistaw, ac ni chlybuwyd gair o'i hanes.' "A ydyw ei fam yn fyw?" ebr y darlithydd. Ydyw, ac yn rhyfedd, y mae hi yn dal i'w ddisgwyl adre bob dydd." "Oni fyddai'n well i chwi ei helpu trwy anfon llythyr i San Francisco? Gallech ei gyfeirio at y cyfaill y soniais amdano, a hwyrach y daw rhyw oleuni ar y dirgelwch, ac esboniad ar y distawrwydd." {{***|4|6em}} Anfonwyd llythyr un o'r dyddiau dilynol, wedi ei ysgrifennu gan Sadrac Jones, a'i gyfeirio i San Francisco. Ni soniwyd dim wrth Nansi Owen, rhag ofn i'r cyfan ddibennu mewn siom. {{***|4|6em}} Aeth amryw fisoedd heibio. Yr oedd yn ddydd o haf. Yn eu tro, daethai ymwelwyr i bentre Llanaber. Ac yn eu plith y diwrnod hwnnw yr oedd boneddwr trwsiadus, â golwg lled dramoraidd ar ei wisg. Cerddai yn hamddenol, gan edrych ar y tai, a safodd gerllaw'r Neuadd. Yr oedd y drws yn agored, ac aeth i mewn. Daeth allan a gwên ar ei Q wyneb. Pwy ydoedd? Yr oedd rhywbeth yn ei olwg yn peri i'r pentrefwyr graffu arno a meddwl ei fod yn debyg i rywun. Ond gwyddai Sadrac Jones, a gwaith anodd ydoedd cadw'r gyfrinach iddo ei hun. Yr oedd Nansi Owen fel arfer yn gwau wrth ffenestr y Llofft, a honno wedi ei hagor, fel y gallai weled i lawr i'r pentre. Aethai Sadrac Jones allan o'r gweithdy i'r ffordd, gan roi ei bwys ar glawdd yr ardd. Yr oedd hynny yn beth lled newydd yn ei hanes—gadael y gweithdy ar ganol ei orchwyl. Nid oedd Nansi Owen yn deall y peth. "Ydach chi yn disgwyl rhywun, Sadrac Jones?" "Ydw," ebr yntau. "Ond yr ydach chi mewn gwell mantais i weled. Oes yna rywun yn y golwg?" "Y mae acw ryw bobol ddiarth yn dwad dros y bont. Dyna nhw wedi troi at yr eglwys. 'Rhoswch. Dacw rywun yn dod i fyny'r allt, dyn dieithr, mae'n siwr, ond." Rhoes Nansi Owen ei phen allan o'r ffenestr. ac yr oedd rhyw gryndod yn ei llais. "Wyddoch chi be, y mae o yn cerdded yr un ffunud â Lewis." "Ydi, mi wranta," ebr Sadrac Jones. "Y fo ydi o, Nansi Owen." Ac felly y daeth Lewis yn ol. <br> <br> {{rule}} Argraffwyd yn Argraffdy'r Methodistiaid, Caernarfon. {{rule}}<noinclude><references/></noinclude> 1gvkilmcyo1s8w74z33aq89m3ub0x1n 140361 140359 2025-06-19T16:25:21Z AlwynapHuw 1710 /* Wedi'i brawfddarllen */ 140361 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="AlwynapHuw" /></noinclude>yno gysuron yr aelwyd a chwmni difyr. Gofelid am y cyfan gan Mr. Bleddyn Rees a nifer o frodyr wedi eu penodi i'r gwaith. Trefnid cyrddau adloniadol, a cheid ambell ddarlith. Yno y gwelsom y "llusern ledrith" am y tro cyntaf, a mawr oedd ein syndod. Buasai darlithydd y noson honno ar daith yn yr Amerig, a daethai â darluniau gwych o ryfeddodau natur a chelfyddyd yn y wlad fawr honno i'w dangos. Gwelwyd rhaeadr y Niagara; yr adeiladau anferth; y gwastadeddau maith, a'r fforestydd ardderchog. Ac yr oedd gan y darlithydd lawer i'w ddweud am y Cymry a welsai yn y Gorllewin, rhai ohonynt wedi ennill safleoedd pwysig gydag amaethyddiaeth a masnach. Cyfeiriodd at un felly oedd yn San Francisco, ar lan y Tawelfor, ac yn un o swyddogion y porthladd. "Deuthum i gyfarfyddiad ag ef," ebe'r darlithydd, "yn nhŷ cyfaill iddo, ac yn ystod yr ymddiddan a gawsom, dywedai iddo adael yr hen wlad' pan yn bur ieuanc, ac iddo dreulio blynyddoedd ar y môr cyn ymsefydlu yn 'Frisco. Nid oedd wedi bod yng Nghymru yn ystod yr holl amser, er iddo fwriadu lawer gwaith. Soniai am ei fam, ond ofnai nad oedd hi ar dir y byw. Cyn gorffen yr ymgom daeth galwad amdano, ac ni chefais gyfle i'w weled wedyn. Ond deallais fod iddo hanes hynod, a'i fod yn fawr ei barch gan y Cymry yn y ddinas bellennig honno." Lletyai'r darlithydd yn Hendre Lwyd, a chawsai Sadrac Jones wahoddiad ato i swper. Wedi ymneilltuo ohonynt i ystafell arall aed i sôn am y pethau a glywsid yn y ddarlith. Dywedai Sadrac Jones iddo<noinclude><references/></noinclude> gjwchgw3a2clgmz57551u688wv5mrq8 104 69913 140362 2025-06-19T16:25:51Z AlwynapHuw 1710 /* Wedi'i brawfddarllen */ 140362 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="AlwynapHuw" /></noinclude>mynhau popeth, ond mai'r cyfeiriad at y Cymro hwnnw yn San Francisco oedd wedi glynu yn ei feddwl. Hoffai wybod rhagor amdano. "Tebyg bod rhyw reswm am hynny," ebe'r darlithydd. "Oes, a dyma fo: Aeth bachgen o'r ardal yma i ffwrdd lawer blwyddyn yn ol. Yr oedd rhyw awydd bod yn forwr arno, er nad oedd neb o'i deulu wedi bod yn agos i'r môr. Ceisiai ei fam ei berswadio i ddod ataf fi yn brentis o grydd, ond methodd. Aeth i ffwrdd yn ddistaw, ac ni chlybuwyd gair o'i hanes.' "A ydyw ei fam yn fyw?" ebr y darlithydd. Ydyw, ac yn rhyfedd, y mae hi yn dal i'w ddisgwyl adre bob dydd." "Oni fyddai'n well i chwi ei helpu trwy anfon llythyr i San Francisco? Gallech ei gyfeirio at y cyfaill y soniais amdano, a hwyrach y daw rhyw oleuni ar y dirgelwch, ac esboniad ar y distawrwydd." {{***|4|6em}} Anfonwyd llythyr un o'r dyddiau dilynol, wedi ei ysgrifennu gan Sadrac Jones, a'i gyfeirio i San Francisco. Ni soniwyd dim wrth Nansi Owen, rhag ofn i'r cyfan ddibennu mewn siom. {{***|4|6em}} Aeth amryw fisoedd heibio. Yr oedd yn ddydd o haf. Yn eu tro, daethai ymwelwyr i bentre Llanaber. Ac yn eu plith y diwrnod hwnnw yr oedd boneddwr trwsiadus, â golwg lled dramoraidd ar ei wisg. Cerddai yn hamddenol, gan edrych ar y tai, a safodd gerllaw'r Neuadd. Yr oedd y drws yn agored, ac aeth i mewn. Daeth allan a gwên ar ei<noinclude><references/></noinclude> qgvftvqdlbc5zr7paj5mciii9iwckk9 104 69914 140363 2025-06-19T16:26:06Z AlwynapHuw 1710 /* Wedi'i brawfddarllen */ 140363 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="AlwynapHuw" /></noinclude>wyneb. Pwy ydoedd? Yr oedd rhywbeth yn ei olwg yn peri i'r pentrefwyr graffu arno a meddwl ei fod yn debyg i rywun. Ond gwyddai Sadrac Jones, a gwaith anodd ydoedd cadw'r gyfrinach iddo ei hun. Yr oedd Nansi Owen fel arfer yn gwau wrth ffenestr y Llofft, a honno wedi ei hagor, fel y gallai weled i lawr i'r pentre. Aethai Sadrac Jones allan o'r gweithdy i'r ffordd, gan roi ei bwys ar glawdd yr ardd. Yr oedd hynny yn beth lled newydd yn ei hanes—gadael y gweithdy ar ganol ei orchwyl. Nid oedd Nansi Owen yn deall y peth. "Ydach chi yn disgwyl rhywun, Sadrac Jones?" "Ydw," ebr yntau. "Ond yr ydach chi mewn gwell mantais i weled. Oes yna rywun yn y golwg?" "Y mae acw ryw bobol ddiarth yn dwad dros y bont. Dyna nhw wedi troi at yr eglwys. 'Rhoswch. Dacw rywun yn dod i fyny'r allt, dyn dieithr, mae'n siwr, ond." Rhoes Nansi Owen ei phen allan o'r ffenestr. ac yr oedd rhyw gryndod yn ei llais. "Wyddoch chi be, y mae o yn cerdded yr un ffunud â Lewis." "Ydi, mi wranta," ebr Sadrac Jones. "Y fo ydi o, Nansi Owen." Ac felly y daeth Lewis yn ol. <br> <br> {{rule}} Argraffwyd yn Argraffdy'r Methodistiaid, Caernarfon. {{rule}}<noinclude><references/></noinclude> ba4z7f4o5krhb4h9w3s78yrtey954f2 140364 140363 2025-06-19T16:26:38Z AlwynapHuw 1710 140364 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="AlwynapHuw" /></noinclude>wyneb. Pwy ydoedd? Yr oedd rhywbeth yn ei olwg yn peri i'r pentrefwyr graffu arno a meddwl ei fod yn debyg i rywun. Ond gwyddai Sadrac Jones, a gwaith anodd ydoedd cadw'r gyfrinach iddo ei hun. Yr oedd Nansi Owen fel arfer yn gwau wrth ffenestr y Llofft, a honno wedi ei hagor, fel y gallai weled i lawr i'r pentre. Aethai Sadrac Jones allan o'r gweithdy i'r ffordd, gan roi ei bwys ar glawdd yr ardd. Yr oedd hynny yn beth lled newydd yn ei hanes—gadael y gweithdy ar ganol ei orchwyl. Nid oedd Nansi Owen yn deall y peth. "Ydach chi yn disgwyl rhywun, Sadrac Jones?" "Ydw," ebr yntau. "Ond yr ydach chi mewn gwell mantais i weled. Oes yna rywun yn y golwg?" "Y mae acw ryw bobol ddiarth yn dwad dros y bont. Dyna nhw wedi troi at yr eglwys. 'Rhoswch. Dacw rywun yn dod i fyny'r allt, dyn dieithr, mae'n siwr, ond." Rhoes Nansi Owen ei phen allan o'r ffenestr. ac yr oedd rhyw gryndod yn ei llais. "Wyddoch chi be, y mae o yn cerdded yr un ffunud â Lewis." "Ydi, mi wranta," ebr Sadrac Jones. "Y fo ydi o, Nansi Owen." Ac felly y daeth Lewis yn ol. <br> <br> {{rule}}{{rule}} {{c|Argraffwyd yn Argraffdy'r Methodistiaid, Caernarfon.}}<noinclude><references/></noinclude> oh21t1e4qg6z4558240cnvr54ckobz9 0 69915 140366 2025-06-19T17:45:38Z AlwynapHuw 1710 Dechrau tudalen newydd gyda "{{header | title =Pentre'r Plant | author =Robert David Rowland (Anthropos) | andauthor = | translator = | editor = | section = | previous = | next = [[/Pennod Nesaf/]] | notes =I'w lawr lwytho ar gyfer darllenydd e-lyfrau gweler [[Pentre'r Plant (testun cyfansawdd)]] }} {| style="margin-left: auto; margin-right: auto; border: none;" |- | {{Wicipedia|Robert David Rowland (Anthropos)}} |} <div style="margin-left:10%; margin-right:10%;"> <pages index="P..." 140366 wikitext text/x-wiki {{header | title =Pentre'r Plant | author =Robert David Rowland (Anthropos) | andauthor = | translator = | editor = | section = | previous = | next = [[/Pennod Nesaf/]] | notes =I'w lawr lwytho ar gyfer darllenydd e-lyfrau gweler [[Pentre'r Plant (testun cyfansawdd)]] }} {| style="margin-left: auto; margin-right: auto; border: none;" |- | {{Wicipedia|Robert David Rowland (Anthropos)}} |} <div style="margin-left:10%; margin-right:10%;"> <pages index="Pentre'r plant.djvu" from=5 to=6 /> </div> ==Nodiadau== {{Cyfeiriadau}} {{PD-old}} [[Categori:Pentre'r Plant]] [[Categori:Robert David Rowland (Anthropos)]] [[Categori:1922]] [[Categori:Llyfrau'r 1920au]] [[Categori:Atgofion]] l6x0qf29134pnwmaxzy7njyhi6axkex 140367 140366 2025-06-19T17:46:13Z AlwynapHuw 1710 140367 wikitext text/x-wiki {{header | title =Pentre'r Plant | author =Robert David Rowland (Anthropos) | andauthor = | translator = | editor = | section = | previous = | next = [[/Pennod Nesaf/]] | notes =I'w lawr lwytho ar gyfer darllenydd e-lyfrau gweler [[Pentre'r Plant (testun cyfansawdd)]] }} {| style="margin-left: auto; margin-right: auto; border: none;" |- | {{Wicipedia|Robert David Rowland (Anthropos)}} |} <div style="margin-left:10%; margin-right:10%;"> <pages index="Pentre'r plant.djvu" from=5 to=6 /> </div> ==Nodiadau== {{Cyfeiriadau}} {{PD-old-70}} [[Categori:Pentre'r Plant]] [[Categori:Robert David Rowland (Anthropos)]] [[Categori:1922]] [[Categori:Llyfrau'r 1920au]] [[Categori:Atgofion]] 0m9evmbgd38qc1vnvpbmt59jwe4wx1f 140369 140367 2025-06-19T17:48:31Z AlwynapHuw 1710 140369 wikitext text/x-wiki {{header | title =Pentre'r Plant | author =Robert David Rowland (Anthropos) | andauthor = | translator = | editor = | section = | previous = | next = [[/Pennod Nesaf/]] | notes =I'w lawr lwytho ar gyfer darllenydd e-lyfrau gweler [[Pentre'r Plant (testun cyfansawdd)]] }} {| style="margin-left: auto; margin-right: auto; border: none;" |- | {{Wicipedia|Robert David Rowland (Anthropos)}} |} <div style="margin-left:10%; margin-right:10%;"> <pages index="Pentre'r plant.djvu" from=6 to=7 /> </div> ==Nodiadau== {{Cyfeiriadau}} {{PD-old-70}} [[Categori:Pentre'r Plant]] [[Categori:Robert David Rowland (Anthropos)]] [[Categori:1922]] [[Categori:Llyfrau'r 1920au]] [[Categori:Atgofion]] t0q7izpru3l3a0k5e9ejptap6nwyerp 140370 140369 2025-06-19T17:49:15Z AlwynapHuw 1710 140370 wikitext text/x-wiki {{header | title =Pentre'r Plant | author =Robert David Rowland (Anthropos) | andauthor = | translator = | editor = | section = | previous = | next = [[/Rhagair/]] | notes =I'w lawr lwytho ar gyfer darllenydd e-lyfrau gweler [[Pentre'r Plant (testun cyfansawdd)]] }} {| style="margin-left: auto; margin-right: auto; border: none;" |- | {{Wicipedia|Robert David Rowland (Anthropos)}} |} <div style="margin-left:10%; margin-right:10%;"> <pages index="Pentre'r plant.djvu" from=6 to=7 /> </div> ==Nodiadau== {{Cyfeiriadau}} {{PD-old-70}} [[Categori:Pentre'r Plant]] [[Categori:Robert David Rowland (Anthropos)]] [[Categori:1922]] [[Categori:Llyfrau'r 1920au]] [[Categori:Atgofion]] 83nbj2ossc8yaytne5diqa1cqsmn26g 0 69916 140368 2025-06-19T17:47:45Z AlwynapHuw 1710 Dechrau tudalen newydd gyda "{{header | title =Pentre'r Plant (testun cyfansawdd) | author =Robert David Rowland (Anthropos) | andauthor = | translator = | editor = | section = | previous = | next = | notes =I'w lawr lwytho ar gyfer darllenydd e-lyfrau gweler [[Pentre'r Plant]] }} {| style="margin-left: auto; margin-right: auto; border: none;" |- | {{Wicipedia|Robert David Rowland (Anthropos)}} |} <div style="margin-left:10%; margin-right:10%;"> <pages index="Pentre'r plant.djvu..." 140368 wikitext text/x-wiki {{header | title =Pentre'r Plant (testun cyfansawdd) | author =Robert David Rowland (Anthropos) | andauthor = | translator = | editor = | section = | previous = | next = | notes =I'w lawr lwytho ar gyfer darllenydd e-lyfrau gweler [[Pentre'r Plant]] }} {| style="margin-left: auto; margin-right: auto; border: none;" |- | {{Wicipedia|Robert David Rowland (Anthropos)}} |} <div style="margin-left:10%; margin-right:10%;"> <pages index="Pentre'r plant.djvu" from=1 to=122 /> </div> ==Nodiadau== {{Cyfeiriadau}} {{PD-old-70}} [[Categori:Pentre'r Plant]] [[Categori:Robert David Rowland (Anthropos)]] [[Categori:1922]] [[Categori:Llyfrau'r 1920au]] [[Categori:Atgofion]] [[Categori:Testunau cyfansawdd]] 2kv3fxs4wghu9igmppfsg15shw0c8rl 0 69917 140371 2025-06-19T17:52:06Z AlwynapHuw 1710 Dechrau tudalen newydd gyda "{{header | title =Pentre'r Plant | author =Robert David Rowland (Anthropos) | andauthor = | translator = | editor = | section = | previous = [[../]] | next = [[../Ar y Rhiniog|Ar y Rhiniog]] | notes = }} <div style="margin-left:10%; margin-right:10%;"> <pages index="Pentre'r plant.djvu" from=11 to=11 /> </div> ==Nodiadau== {{Cyfeiriadau}} {{DEFAULTSORT:Cynnwys}} [[Categori:Pentre'r Plant]]" 140371 wikitext text/x-wiki {{header | title =Pentre'r Plant | author =Robert David Rowland (Anthropos) | andauthor = | translator = | editor = | section = | previous = [[../]] | next = [[../Ar y Rhiniog|Ar y Rhiniog]] | notes = }} <div style="margin-left:10%; margin-right:10%;"> <pages index="Pentre'r plant.djvu" from=11 to=11 /> </div> ==Nodiadau== {{Cyfeiriadau}} {{DEFAULTSORT:Cynnwys}} [[Categori:Pentre'r Plant]] 499gk16skon3s9kkor38wllmla9j6gm 140372 140371 2025-06-19T17:55:44Z AlwynapHuw 1710 140372 wikitext text/x-wiki {{header | title =Pentre'r Plant | author =Robert David Rowland (Anthropos) | andauthor = | translator = | editor = | section = | previous = [[../]] | next = [[../Cynnwys|Cynnwys]] | notes = }} <div style="margin-left:10%; margin-right:10%;"> <pages index="Pentre'r plant.djvu" from=9 to=9 /> </div> ==Nodiadau== {{Cyfeiriadau}} {{DEFAULTSORT:Rhagair}} [[Categori:Pentre'r Plant]] ck53outf0eggicsoccxj1war403zbd3 14 69918 140373 2025-06-19T17:56:29Z AlwynapHuw 1710 Rydych wedi creu tudalen wag 140373 wikitext text/x-wiki phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1 140395 140373 2025-06-19T21:02:08Z AlwynapHuw 1710 140395 wikitext text/x-wiki [[Delwedd:Pentre'r plant.djvu|bawd|tudalen=1]] gkz5egnizjfuhm5s49yu132roj8f0uy 0 69919 140374 2025-06-19T17:57:27Z AlwynapHuw 1710 Dechrau tudalen newydd gyda "{{header | title =Pentre'r Plant | author =Robert David Rowland (Anthropos) | andauthor = | translator = | editor = | section = | previous = [[../Rhagair|Rhagair]] | next = [[../Ar y Rhiniog|Ar y Rhiniog]] | notes = }} <div style="margin-left:10%; margin-right:10%;"> <pages index="Pentre'r plant.djvu" from=11 to=11 /> </div> ==Nodiadau== {{Cyfeiriadau}} {{DEFAULTSORT:Cynnwys}} [[Categori:Pentre'r Plant]]" 140374 wikitext text/x-wiki {{header | title =Pentre'r Plant | author =Robert David Rowland (Anthropos) | andauthor = | translator = | editor = | section = | previous = [[../Rhagair|Rhagair]] | next = [[../Ar y Rhiniog|Ar y Rhiniog]] | notes = }} <div style="margin-left:10%; margin-right:10%;"> <pages index="Pentre'r plant.djvu" from=11 to=11 /> </div> ==Nodiadau== {{Cyfeiriadau}} {{DEFAULTSORT:Cynnwys}} [[Categori:Pentre'r Plant]] hn27yl06mlo3q79g7sntkwyk39x1v2d 0 69920 140375 2025-06-19T17:57:59Z AlwynapHuw 1710 Dechrau tudalen newydd gyda "{{header | title =Pentre'r Plant | author =Robert David Rowland (Anthropos) | andauthor = | translator = | editor = | section = | previous = [[../Cynnwys|Cynnwys]] | next = [[../Y Gweithdy|Y Gweithdy]] | notes = }} <div style="margin-left:10%; margin-right:10%;"> <pages index="Pentre'r plant.djvu" from=13 to=15 /> </div> ==Nodiadau== {{Cyfeiriadau}} {{DEFAULTSORT:Ar y Rhiniog}} [[Categori:Pentre'r Plant]]" 140375 wikitext text/x-wiki {{header | title =Pentre'r Plant | author =Robert David Rowland (Anthropos) | andauthor = | translator = | editor = | section = | previous = [[../Cynnwys|Cynnwys]] | next = [[../Y Gweithdy|Y Gweithdy]] | notes = }} <div style="margin-left:10%; margin-right:10%;"> <pages index="Pentre'r plant.djvu" from=13 to=15 /> </div> ==Nodiadau== {{Cyfeiriadau}} {{DEFAULTSORT:Ar y Rhiniog}} [[Categori:Pentre'r Plant]] etdkzoluf0e0ssh5n0o9fh401ch37zv 0 69921 140376 2025-06-19T17:59:54Z AlwynapHuw 1710 Dechrau tudalen newydd gyda "{{header | title =Pentre'r Plant | author =Robert David Rowland (Anthropos) | andauthor = | translator = | editor = | section = | previous = [[../Ar y Rhiniog|Ar y Rhiniog]] | next = [[../Dull o Gerdded|Dull o Gerdded]] | notes = }} <div style="margin-left:10%; margin-right:10%;"> <pages index="Pentre'r plant.djvu" from=16 to=19 /> </div> ==Nodiadau== {{Cyfeiriadau}} {{DEFAULTSORT:Y Gweithdy}} [[Categori:Pentre'r Plant]]" 140376 wikitext text/x-wiki {{header | title =Pentre'r Plant | author =Robert David Rowland (Anthropos) | andauthor = | translator = | editor = | section = | previous = [[../Ar y Rhiniog|Ar y Rhiniog]] | next = [[../Dull o Gerdded|Dull o Gerdded]] | notes = }} <div style="margin-left:10%; margin-right:10%;"> <pages index="Pentre'r plant.djvu" from=16 to=19 /> </div> ==Nodiadau== {{Cyfeiriadau}} {{DEFAULTSORT:Y Gweithdy}} [[Categori:Pentre'r Plant]] n7292mwnxf0svfgw3e0l8rbepjyl5ez 0 69922 140378 2025-06-19T18:32:44Z AlwynapHuw 1710 Dechrau tudalen newydd gyda "{{header | title =Pentre'r Plant | author =Robert David Rowland (Anthropos) | andauthor = | translator = | editor = | section = | previous = [[../Y Gweithdy|Y Gweithdy]] | next = [[../Hanes y Sgrin|Hanes y Sgrin]] | notes = }} <div style="margin-left:10%; margin-right:10%;"> <pages index="Pentre'r plant.djvu" from=20 to=23 /> </div> ==Nodiadau== {{Cyfeiriadau}} {{DEFAULTSORT:Dull o Gerdded}} [[Categori:Pentre'r Plant]]" 140378 wikitext text/x-wiki {{header | title =Pentre'r Plant | author =Robert David Rowland (Anthropos) | andauthor = | translator = | editor = | section = | previous = [[../Y Gweithdy|Y Gweithdy]] | next = [[../Hanes y Sgrin|Hanes y Sgrin]] | notes = }} <div style="margin-left:10%; margin-right:10%;"> <pages index="Pentre'r plant.djvu" from=20 to=23 /> </div> ==Nodiadau== {{Cyfeiriadau}} {{DEFAULTSORT:Dull o Gerdded}} [[Categori:Pentre'r Plant]] h6nklwa7rn4zqtafbp5gvkpkthscpqp 0 69923 140379 2025-06-19T18:54:55Z AlwynapHuw 1710 Dechrau tudalen newydd gyda "{{header | title =Pentre'r Plant | author =Robert David Rowland (Anthropos) | andauthor = | translator = | editor = | section = | previous = [[../Hanes y Sgrin|Hanes y Sgrin]] | next = [[../Nansi Owen|Nansi Owen]] | notes = }} <div style="margin-left:10%; margin-right:10%;"> <pages index="Pentre'r plant.djvu" from=28 to=31 /> </div> ==Nodiadau== {{Cyfeiriadau}} {{DEFAULTSORT:Ffair Glamai}} [[Categori:Pentre'r Plant]]" 140379 wikitext text/x-wiki {{header | title =Pentre'r Plant | author =Robert David Rowland (Anthropos) | andauthor = | translator = | editor = | section = | previous = [[../Hanes y Sgrin|Hanes y Sgrin]] | next = [[../Nansi Owen|Nansi Owen]] | notes = }} <div style="margin-left:10%; margin-right:10%;"> <pages index="Pentre'r plant.djvu" from=28 to=31 /> </div> ==Nodiadau== {{Cyfeiriadau}} {{DEFAULTSORT:Ffair Glamai}} [[Categori:Pentre'r Plant]] lugzbxld1huyxdmeewceq85w0rtmjfj 0 69924 140380 2025-06-19T18:55:12Z AlwynapHuw 1710 Dechrau tudalen newydd gyda "{{header | title =Pentre'r Plant | author =Robert David Rowland (Anthropos) | andauthor = | translator = | editor = | section = | previous = [[../Ffair Glamai|Ffair Glamai]] | next = [[../Nansi Owen|Nansi Owen]] | notes = }} <div style="margin-left:10%; margin-right:10%;"> <pages index="Pentre'r plant.djvu" from=24 to=27 /> </div> ==Nodiadau== {{Cyfeiriadau}} {{DEFAULTSORT:Hanes y Sgrin}} [[Categori:Pentre'r Plant]]" 140380 wikitext text/x-wiki {{header | title =Pentre'r Plant | author =Robert David Rowland (Anthropos) | andauthor = | translator = | editor = | section = | previous = [[../Ffair Glamai|Ffair Glamai]] | next = [[../Nansi Owen|Nansi Owen]] | notes = }} <div style="margin-left:10%; margin-right:10%;"> <pages index="Pentre'r plant.djvu" from=24 to=27 /> </div> ==Nodiadau== {{Cyfeiriadau}} {{DEFAULTSORT:Hanes y Sgrin}} [[Categori:Pentre'r Plant]] t1dscoamjkbpsd7ypcsanoykc66mdpr 0 69925 140381 2025-06-19T19:00:36Z AlwynapHuw 1710 Dechrau tudalen newydd gyda "{{header | title =Pentre'r Plant | author =Robert David Rowland (Anthropos) | andauthor = | translator = | editor = | section = | previous = [[../Ffair Glamai|Ffair Glamai]] | next = [[../Beth sydd mewn Enw?|Beth sydd mewn Enw?]] | notes = }} <div style="margin-left:10%; margin-right:10%;"> <pages index="Pentre'r plant.djvu" from=32 to=35 tosection="aaa" /> </div> ==Nodiadau== {{Cyfeiriadau}} {{DEFAULTSORT:Nansi Owen}} [[Categori:Pentre'r Plant]]" 140381 wikitext text/x-wiki {{header | title =Pentre'r Plant | author =Robert David Rowland (Anthropos) | andauthor = | translator = | editor = | section = | previous = [[../Ffair Glamai|Ffair Glamai]] | next = [[../Beth sydd mewn Enw?|Beth sydd mewn Enw?]] | notes = }} <div style="margin-left:10%; margin-right:10%;"> <pages index="Pentre'r plant.djvu" from=32 to=35 tosection="aaa" /> </div> ==Nodiadau== {{Cyfeiriadau}} {{DEFAULTSORT:Nansi Owen}} [[Categori:Pentre'r Plant]] h8xf35pf6yh2yyr0wmhjvsh0mh8xx39 0 69926 140382 2025-06-19T19:04:30Z AlwynapHuw 1710 Dechrau tudalen newydd gyda "{{header | title =Pentre'r Plant | author =Robert David Rowland (Anthropos) | andauthor = | translator = | editor = | section = | previous = [[../Nansi Owen|Nansi Owen]] | next = [[../Hela'r Llwynog|Hela'r Llwynog]] | notes = }} <div style="margin-left:10%; margin-right:10%;"> <pages index="Pentre'r plant.djvu" from=35 to=40 fromsection="bbb" tosection="aaa"/> </div> ==Nodiadau== {{Cyfeiriadau}} {{DEFAULTSORT:Beth sydd mewn Enw?}} Categori:Pentre'..." 140382 wikitext text/x-wiki {{header | title =Pentre'r Plant | author =Robert David Rowland (Anthropos) | andauthor = | translator = | editor = | section = | previous = [[../Nansi Owen|Nansi Owen]] | next = [[../Hela'r Llwynog|Hela'r Llwynog]] | notes = }} <div style="margin-left:10%; margin-right:10%;"> <pages index="Pentre'r plant.djvu" from=35 to=40 fromsection="bbb" tosection="aaa"/> </div> ==Nodiadau== {{Cyfeiriadau}} {{DEFAULTSORT:Beth sydd mewn Enw?}} [[Categori:Pentre'r Plant]] 9qujjs0hqqrl3zn5gs7lr2ws6un7k15 0 69927 140383 2025-06-19T19:06:54Z AlwynapHuw 1710 Dechrau tudalen newydd gyda "{{header | title =Pentre'r Plant | author =Robert David Rowland (Anthropos) | andauthor = | translator = | editor = | section = | previous = [[../Beth sydd mewn Enw?|Beth sydd mewn Enw?]] | next = [[../Y Crwydryn|Y Crwydryn]] | notes = }} <div style="margin-left:10%; margin-right:10%;"> <pages index="Pentre'r plant.djvu" from=40 to=44 fromsection="bbb" /> </div> ==Nodiadau== {{Cyfeiriadau}} {{DEFAULTSORT:Hela'r Llwynog}} [[Categori:Pentre'r Plant]]" 140383 wikitext text/x-wiki {{header | title =Pentre'r Plant | author =Robert David Rowland (Anthropos) | andauthor = | translator = | editor = | section = | previous = [[../Beth sydd mewn Enw?|Beth sydd mewn Enw?]] | next = [[../Y Crwydryn|Y Crwydryn]] | notes = }} <div style="margin-left:10%; margin-right:10%;"> <pages index="Pentre'r plant.djvu" from=40 to=44 fromsection="bbb" /> </div> ==Nodiadau== {{Cyfeiriadau}} {{DEFAULTSORT:Hela'r Llwynog}} [[Categori:Pentre'r Plant]] 750fmxq9scrgtm1oomp0ud685lomkqc 0 69928 140384 2025-06-19T19:10:49Z AlwynapHuw 1710 Dechrau tudalen newydd gyda "{{header | title =Pentre'r Plant | author =Robert David Rowland (Anthropos) | andauthor = | translator = | editor = | section = | previous = [[../Hela'r Llwynog|Hela'r Llwynog]] | next = [[../Y Samaritan|Y Samaritan]] | notes = }} <div style="margin-left:10%; margin-right:10%;"> <pages index="Pentre'r plant.djvu" from=40 to=44 fromsection="bbb" /> </div> ==Nodiadau== {{Cyfeiriadau}} {{DEFAULTSORT:Y Crwydryn}} [[Categori:Pentre'r Plant]]" 140384 wikitext text/x-wiki {{header | title =Pentre'r Plant | author =Robert David Rowland (Anthropos) | andauthor = | translator = | editor = | section = | previous = [[../Hela'r Llwynog|Hela'r Llwynog]] | next = [[../Y Samaritan|Y Samaritan]] | notes = }} <div style="margin-left:10%; margin-right:10%;"> <pages index="Pentre'r plant.djvu" from=40 to=44 fromsection="bbb" /> </div> ==Nodiadau== {{Cyfeiriadau}} {{DEFAULTSORT:Y Crwydryn}} [[Categori:Pentre'r Plant]] 1rfnfo59ke740f2lrl1qo0rp7g36uz5 0 69929 140385 2025-06-19T19:13:32Z AlwynapHuw 1710 Dechrau tudalen newydd gyda "{{header | title =Pentre'r Plant | author =Robert David Rowland (Anthropos) | andauthor = | translator = | editor = | section = | previous = [[../Y Crwydryn|Y Crwydryn]] | next = [[../Yr Esgid a'r Gân|Yr Esgid a'r Gân]] | notes = }} <div style="margin-left:10%; margin-right:10%;"> <pages index="Pentre'r plant.djvu" from=45 to=48 /> </div> ==Nodiadau== {{Cyfeiriadau}} {{DEFAULTSORT:Y Samaritan}} [[Categori:Pentre'r Plant]]" 140385 wikitext text/x-wiki {{header | title =Pentre'r Plant | author =Robert David Rowland (Anthropos) | andauthor = | translator = | editor = | section = | previous = [[../Y Crwydryn|Y Crwydryn]] | next = [[../Yr Esgid a'r Gân|Yr Esgid a'r Gân]] | notes = }} <div style="margin-left:10%; margin-right:10%;"> <pages index="Pentre'r plant.djvu" from=45 to=48 /> </div> ==Nodiadau== {{Cyfeiriadau}} {{DEFAULTSORT:Y Samaritan}} [[Categori:Pentre'r Plant]] oin5u2tuyvsko2a5cligsv8gx5vkirv 0 69930 140386 2025-06-19T19:15:43Z AlwynapHuw 1710 Dechrau tudalen newydd gyda "{{header | title =Pentre'r Plant | author =Robert David Rowland (Anthropos) | andauthor = | translator = | editor = | section = | previous = [[../Y Samaritan|Y Samaritan]] | next = [[../Nadolig y Pentre|Nadolig y Pentre]] | notes = }} <div style="margin-left:10%; margin-right:10%;"> <pages index="Pentre'r plant.djvu" from=49 to=53 /> </div> ==Nodiadau== {{Cyfeiriadau}} {{DEFAULTSORT:Yr Esgid a'r Gân}} [[Categori:Pentre'r Plant]]" 140386 wikitext text/x-wiki {{header | title =Pentre'r Plant | author =Robert David Rowland (Anthropos) | andauthor = | translator = | editor = | section = | previous = [[../Y Samaritan|Y Samaritan]] | next = [[../Nadolig y Pentre|Nadolig y Pentre]] | notes = }} <div style="margin-left:10%; margin-right:10%;"> <pages index="Pentre'r plant.djvu" from=49 to=53 /> </div> ==Nodiadau== {{Cyfeiriadau}} {{DEFAULTSORT:Yr Esgid a'r Gân}} [[Categori:Pentre'r Plant]] anoap62vm5ivka4liy3d1mtzlrjwv69 140387 140386 2025-06-19T19:20:17Z AlwynapHuw 1710 140387 wikitext text/x-wiki {{header | title =Pentre'r Plant | author =Robert David Rowland (Anthropos) | andauthor = | translator = | editor = | section = | previous = [[../Y Samaritan|Y Samaritan]] | next = [[../Nadolig y Pentre|Nadolig y Pentre]] | notes = }} <div style="margin-left:10%; margin-right:10%;"> <pages index="Pentre'r plant.djvu" from=54 to=58 /> </div> ==Nodiadau== {{Cyfeiriadau}} {{DEFAULTSORT:Yr Esgid a'r Gân}} [[Categori:Pentre'r Plant]] rfg7y3r9229rfmq2d183wojvoon5qsq 0 69931 140388 2025-06-19T19:22:54Z AlwynapHuw 1710 Dechrau tudalen newydd gyda "{{header | title =Pentre'r Plant | author =Robert David Rowland (Anthropos) | andauthor = | translator = | editor = | section = | previous = [[../Yr Esgid a'r Gân|Yr Esgid a'r Gân]] | next = [[../Y Tlws Arian|Y Tlws Arian]] | notes = }} <div style="margin-left:10%; margin-right:10%;"> <pages index="Pentre'r plant.djvu" from=59 to=62 /> </div> ==Nodiadau== {{Cyfeiriadau}} {{DEFAULTSORT:Nadolig y Pentre}} [[Categori:Pentre'r Plant]]" 140388 wikitext text/x-wiki {{header | title =Pentre'r Plant | author =Robert David Rowland (Anthropos) | andauthor = | translator = | editor = | section = | previous = [[../Yr Esgid a'r Gân|Yr Esgid a'r Gân]] | next = [[../Y Tlws Arian|Y Tlws Arian]] | notes = }} <div style="margin-left:10%; margin-right:10%;"> <pages index="Pentre'r plant.djvu" from=59 to=62 /> </div> ==Nodiadau== {{Cyfeiriadau}} {{DEFAULTSORT:Nadolig y Pentre}} [[Categori:Pentre'r Plant]] fczr4nmq7qv5zsw0r9qt8kq1eevh7wp 0 69932 140389 2025-06-19T19:29:10Z AlwynapHuw 1710 Dechrau tudalen newydd gyda "{{header | title =Pentre'r Plant | author =Robert David Rowland (Anthropos) | andauthor = | translator = | editor = | section = | previous = [[../Nadolig y Pentre|Nadolig y Pentre]] | next = [[../Y Tlws Arian|Y Tlws Arian]] | notes = }} <div style="margin-left:10%; margin-right:10%;"> <pages index="Pentre'r plant.djvu" from=63 to=66 /> </div> ==Nodiadau== {{Cyfeiriadau}} {{DEFAULTSORT:Y Tlws Arian}} [[Categori:Pentre'r Plant]] Categori:John Philli..." 140389 wikitext text/x-wiki {{header | title =Pentre'r Plant | author =Robert David Rowland (Anthropos) | andauthor = | translator = | editor = | section = | previous = [[../Nadolig y Pentre|Nadolig y Pentre]] | next = [[../Y Tlws Arian|Y Tlws Arian]] | notes = }} <div style="margin-left:10%; margin-right:10%;"> <pages index="Pentre'r plant.djvu" from=63 to=66 /> </div> ==Nodiadau== {{Cyfeiriadau}} {{DEFAULTSORT:Y Tlws Arian}} [[Categori:Pentre'r Plant]] [[Categori:John Phillips (Tegidon)]] 3vj7qsjrza37eafi0ls8pj1b17hqbtq 140391 140389 2025-06-19T20:53:55Z AlwynapHuw 1710 140391 wikitext text/x-wiki {{header | title =Pentre'r Plant | author =Robert David Rowland (Anthropos) | andauthor = | translator = | editor = | section = | previous = [[../Nadolig y Pentre|Nadolig y Pentre]] | next = [[../Yr Athro Newydd|Yr Athro Newydd]] | notes = }} <div style="margin-left:10%; margin-right:10%;"> <pages index="Pentre'r plant.djvu" from=63 to=66 /> </div> ==Nodiadau== {{Cyfeiriadau}} {{DEFAULTSORT:Y Tlws Arian}} [[Categori:Pentre'r Plant]] [[Categori:John Phillips (Tegidon)]] hy5z0dorto79awvqkgx9w7bkrsonmbh 0 69933 140392 2025-06-19T20:55:40Z AlwynapHuw 1710 Dechrau tudalen newydd gyda "{{header | title =Pentre'r Plant | author =Robert David Rowland (Anthropos) | andauthor = | translator = | editor = | section = | previous = [[../Y Tlws Arian|Y Tlws Arian]] | next = [[../Y Torrwr Cerrig|Y Torrwr Cerrig]] | notes = }} <div style="margin-left:10%; margin-right:10%;"> <pages index="Pentre'r plant.djvu" from=67 to=70 /> </div> ==Nodiadau== {{Cyfeiriadau}} {{DEFAULTSORT:Yr Athro Newydd}} [[Categori:Pentre'r Plant]]" 140392 wikitext text/x-wiki {{header | title =Pentre'r Plant | author =Robert David Rowland (Anthropos) | andauthor = | translator = | editor = | section = | previous = [[../Y Tlws Arian|Y Tlws Arian]] | next = [[../Y Torrwr Cerrig|Y Torrwr Cerrig]] | notes = }} <div style="margin-left:10%; margin-right:10%;"> <pages index="Pentre'r plant.djvu" from=67 to=70 /> </div> ==Nodiadau== {{Cyfeiriadau}} {{DEFAULTSORT:Yr Athro Newydd}} [[Categori:Pentre'r Plant]] lyqfzcvmlbhamyr1td535xqylx8bqgn 0 69934 140393 2025-06-19T20:58:14Z AlwynapHuw 1710 Dechrau tudalen newydd gyda "{{header | title =Pentre'r Plant | author =Robert David Rowland (Anthropos) | andauthor = | translator = | editor = | section = | previous = [[../Yr Athro Newydd|Yr Athro Newydd]] | next = [[../Dyddiau Prysur|Dyddiau Prysur]] | notes = }} <div style="margin-left:10%; margin-right:10%;"> <pages index="Pentre'r plant.djvu" from=71 to=74 /> </div> ==Nodiadau== {{Cyfeiriadau}} {{DEFAULTSORT:Y Torrwr Cerrig}} [[Categori:Pentre'r Plant]]" 140393 wikitext text/x-wiki {{header | title =Pentre'r Plant | author =Robert David Rowland (Anthropos) | andauthor = | translator = | editor = | section = | previous = [[../Yr Athro Newydd|Yr Athro Newydd]] | next = [[../Dyddiau Prysur|Dyddiau Prysur]] | notes = }} <div style="margin-left:10%; margin-right:10%;"> <pages index="Pentre'r plant.djvu" from=71 to=74 /> </div> ==Nodiadau== {{Cyfeiriadau}} {{DEFAULTSORT:Y Torrwr Cerrig}} [[Categori:Pentre'r Plant]] ngrsx94oinzatm5sbfgkmrt1wrnltdx 0 69935 140394 2025-06-19T21:00:43Z AlwynapHuw 1710 Dechrau tudalen newydd gyda "{{header | title =Pentre'r Plant | author =Robert David Rowland (Anthropos) | andauthor = | translator = | editor = | section = | previous = [[../Y Torrwr Cerrig|Y Torrwr Cerrig]] | next = [[../Ar Drothwy'r Haf|Ar Drothwy'r Haf]] | notes = }} <div style="margin-left:10%; margin-right:10%;"> <pages index="Pentre'r plant.djvu" from=75 to=79 tosection="aaa" /> </div> ==Nodiadau== {{Cyfeiriadau}} {{DEFAULTSORT:Dyddiau Prysur}} [[Categori:Pentre'r Plant]]" 140394 wikitext text/x-wiki {{header | title =Pentre'r Plant | author =Robert David Rowland (Anthropos) | andauthor = | translator = | editor = | section = | previous = [[../Y Torrwr Cerrig|Y Torrwr Cerrig]] | next = [[../Ar Drothwy'r Haf|Ar Drothwy'r Haf]] | notes = }} <div style="margin-left:10%; margin-right:10%;"> <pages index="Pentre'r plant.djvu" from=75 to=79 tosection="aaa" /> </div> ==Nodiadau== {{Cyfeiriadau}} {{DEFAULTSORT:Dyddiau Prysur}} [[Categori:Pentre'r Plant]] b55exs8z4c6unphzj2vgvcazfnm6ege