Vicipéid gawiki https://ga.wikipedia.org/wiki/Pr%C3%ADomhleathanach MediaWiki 1.45.0-wmf.6 first-letter Meán Speisialta Plé Úsáideoir Plé úsáideora Vicipéid Plé Vicipéide Íomhá Plé íomhá MediaWiki Plé MediaWiki Teimpléad Plé teimpléid Cabhair Plé cabhrach Catagóir Plé catagóire TimedText TimedText talk Module Module talk Lá Fhéile Pádraig 0 2204 1271386 1261504 2025-06-24T16:58:25Z 2A02:8084:46C3:FD00:3033:3B73:3E9B:9C6C /* Pádraig */Fixed spelling, grammar. 1271386 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} Déanann pobal na h[[Éire]]ann ceiliúradh ar an [[17 Márta|17ú lá de Mhárta]] ar '''Lá Fhéile Pádraig''' (nó ''Lá ’le Pádraig'' uaireanta). Deirtear gur cailleadh [[Naomh Pádraig]], aspal [[náisiún]]ta na hÉireann ar an dáta seo.<ref>[http://www.history.com/topics/st-patricks-day St. Patrick's Day] ''The History Channel''</ref> Déantar ceiliúradh ar [[cultúr|chultúr]], [[Teanga (cumarsáid)|teangacha]], [[spórt]], [[reiligiún|reiligiúin]] agus [[ceol]] na [[tír]]e. Tá an fhéile [[Seachtain na Gaeilge]] mar chuid den cheiliúradh.[[Íomhá:PostcardStPatricksDaySouvinir1912.jpg|clé|mion|Cárta phoist, 1912]] [[Íomhá:St. Patrick Parade, Fifth Ave., New York LCCN2014683212.jpg|clé|mion|1909 i Nua Eabhrac]] == Pádraig == Is é [[Naomh Pádraig]] a thug an [[Críostaíocht|Chríostaíocht]] go hÉirinn. Nuair a bhí Pádraic ina bhuachaill óg, fuadaíodh é óna bhaile dúchais sa m[[an Bhreatain Bheag|Breatain Bheag]] agus tugadh anall go hÉirinn é, áit ar chaith sé blianta ag [[sclábhaíocht]], agus é ag tabhairt aire do thréad caorach agus muc ar [[Sliabh Mis|Shliabh Mis]] i g[[Contae Aontroma]]. [[Oíche]] amháin bhí [[brionglóid]] aige faoi phobal na hÉireann agus gur cheart dó dul ina measc agus a [[creideamh |chreideamh]] a chraobhscaoileadh. [[Íomhá:Día de San Patricio Buenos Aires 2.jpg|thumb|220x220px|Lá Fhéile Pádraig i [[Buenos Aires]].|clé]][[Íomhá:Chicago River dyed green, focus on river.jpg|thumb|222x222px|Lá Fhéile Pádraig i [[Chicago, Illinois|Chicago]]; an [[abhainn]] ruaimnithe le dath [[glas]].|clé]]Chuaigh Pádraic ar bhord [[long|loinge]] agus sheol sé ar ais abhaile. Nuair a h-oirníodh ina [[sagart|shagart]] é, bhí brionglóid eile aige ina bhfaca sé [[muintir na hÉireann]] ag glaoch ar ais air chun an [[An Chríostaíocht|Chríostaíocht]] a chraobhscaoileadh ann. Chaith Pádraic 40 [[lá]] agus oíche ag troscadh agus ag tréanas ar [[Cruach Phádraig]] gar don áit ina bhfuil [[Cathair na Mart]] i g[[Contae Mhaigh Eo]] inniu. == Ceiliúradh == Déantar ceiliúradh ar Phádraig aon áit ar fud an [[domhan|domhain]] ina mbailíonn na hÉireannaigh le chéile. Ar na hócáidí is mó, áirítear an ceann i [[Nua-Eabhrac (cathair)|Nua-Eabhrac]], ina mbíonn paráid ollmhór chuile bhliain ó [[Ardeaglais]] Naomh Pádraig suas an 5ú Ascaill, agus an ceann i m[[Bhaile Átha Cliath|Baile Átha Cliath]]. === Stair === Ar 17 Márta 1601, tharla an chéad pharáid a bhfuil tuairisc againn uirthi in onóir na Féile Pádraig,  san áit ar a dtugtar “Naomh Agaistín” anois in [[Florida]]. Léirítear sna tuarascálacha gur shocraigh [[biocáire]] Éireannach, Ricardo Artur, an mórshiúl san iar[[Coilíneachas|choilíneacht]] de chuid na Spáinne.<ref name=":0">{{Lua idirlín|url=https://www.listennotes.com/podcasts/nuacht-mhall/cothrom-an-lae-17-márta-1JroujKR8CG/|teideal=Cothrom an Lae - (Baile Átha Cliath) - Nuacht Mhall (podcast)|údar=Conradh na Gaeilge, Londain|dáta=17 Márta 2023|language=ga-IE|work=Listen Notes|dátarochtana=2023-03-20}}</ref> Breis agus céad bliain ina dhiaidh sin, d’eagraigh saighdiúirí Éireannacha in [[Arm na Breataine]] máirseáil i m[[Boston, Massachusetts|Bostún]] sa bhliain 1737. Sa naoú haois déag tháinig méadú mór ar an líon inimirceach Éireannach sna Stáit Aontaithe agus leis sin d’éirigh na paráidí ní b'fhorleithne. Inniu, déantar Lá Fhéile Pádraig a cheiliúradh i níos mó tíortha ná aon fhéile náisiúnta eile.<ref name=":0" /> === Nósanna === * Téann daoine chuig [[Cruach Phádraig]] ar thuras spioradálta.<ref>{{Lua idirlín|url=https://pilgrimagemedievalireland.com/2013/03/16/an-unfortunate-pilgrimage-to-croagh-patrick-on-st-patricks-day-in-1113/|teideal=An unfortunate pilgrimage to Croagh Patrick on St Patrick’s day in 1113|údar=Pilgrimagemedievalireland|dáta=2013-03-16|language=en|work=Pilgrimage In Medieval Ireland|dátarochtana=2023-03-20}}</ref> === Ceiliúradh Lá Fhéile Pádraig in Éirinn === <gallery> Saint Patrick's Day (1).jpg Saint Patrick's Day (2).jpg Saint Patrick's Day (3).jpg Saint Patrick's Day (4).jpg Saint Patrick's Day (5).jpg Saint Patrick's Day (6).jpg Saint Patrick's Day (7).jpg Saint Patrick's Day (8).jpg Saint Patrick's Day (9).jpg Saint Patrick's Day (10).jpg Saint Patrick's Day (11).jpg Saint Patrick's Day (12).jpg Saint Patrick's Day (13).jpg Saint Patrick's Day (14).jpg Saint Patrick's Day (15).jpg </gallery> == Tagairtí == {{reflist}} [[Catagóir:Féilte Críostaí]] [[Catagóir:Féilte Éireannacha]] [[Catagóir:Saoirí poiblí]] m53t0amgvena6v864t75xmrl8aftfvi 25 Meitheamh 0 4808 1271447 1229945 2025-06-25T08:40:48Z Conradder 34685 /* Daoine a fuair bás ar an lá seo */ 1271447 wikitext text/x-wiki {{Meitheamh}} Is é an '''25 Meitheamh''' an 176ú lá den bhliain de réir fhéilire Ghréagóra nó an 177ú lá i mbliain bhisigh. Tá 189 lá fágtha sa bhliain. == Féilte == * [[Mósaimbíc]] - Lá na Saoirse == Daoine a rugadh ar an lá seo == * [[1852]] — [[Antoni Gaudí]], ailtire Catalónach (b. [[1926]]) * [[1870]] — [[Robert Erskine Childers]], údar agus náisiúnaí Éireannach (b. [[1922]]) * [[1900]] — [[Louis Mountbatten, Earl Mountbatten de chuid Bhurma|Louis Mountbatten]], státaire agus oifigeach cabhlaigh Sasanach (b. [[1979]]) * [[1903]] — [[George Orwell]], scríbhneoir (b. [[1950]]) * [[1907]] — [[Johannes Hans Daniel Jensen]], fisiceoir núicléach Gearmánach (b. [[1973]]) * [[1911]] — [[William Howard Stein]], bithcheimiceoir Meiriceánach (b. [[1980]]) * [[1926]] — [[Paddy Belton]], polaiteoir Éireannach (b. [[1987]]) * [[1928]] — [[Alexei Alexeyevich Abrikosov]], fisiceoir Rúiseach (b. [[2017]]) * [[1929]] — [[Jean-Joseph Sanfourche]], ealaíontóir Francach (b. [[2010]]) * [[1930]] — [[László Antal]], Teangeolaí Ungárach (b. [[1993]]) * [[1941]] — [[Eddie Large]], fuirseoir Briotanach (b. [[2020]]) * [[1942]] — [[Michel Tremblay]], scríbhneoir Ceanadach * [[1954]] — [[Sonia Sotomayor]], breitheamh Meiriceánach * [[1956]] — [[Anthony Bourdain]], chef mór le rá, údar agus pearsa theilifíse (b. [[2018]]) * [[1960]] — [[Frances Black]], amhránaí Éireannach * [[1961]] — [[Ricky Gervais]], aisteoir Sasanach * [[1963]] — [[George Michael]], amhránaí Sasanach (b. [[2016]]) * [[1971]] — [[Neil Lennon]], imreoir sacair Éireannach * [[1971]] — [[Patrick Sensburg]], polaiteoir agus dlíodóir Gearmánach * [[1972]] — [[Gino Kenny]], polaiteoir Éireannach * [[1975]] — [[Vladimir Kramnik]], ardmháistir fichille Rúiseach * [[1976]] — [[Gavin Williamson]], polaiteoir coimeádach Briotanach * [[1980]] — [[Inma Cuesta]], ban-aisteoir Spáinneach * [[1988]] — [[Anthony Stokes]], imreoir sacair Éireannach * [[1989]] — [[Waleed Al-Husseini]], scríbhneoir aistí Palaistíneach == Daoine a fuair bás ar an lá seo == * [[1876]] — [[George Armstrong Custer]], 36, oifigeach in Arm na Stát Aontaithe (r. [[1839]]) * [[1919]] — [[William Máirtín Ó Murchadha]], polaiteoir agus fear gnó Éireannach (r. [[1844]]) * [[1950]] — [[Muiris Ó Súilleabháin]], 46, scríbhneoir Éireannach (r. [[1904]]) * [[1960]] — [[Walter Baade]], réalteolaí Gearmánach (r. [[1893]]) * [[1969]] — [[Seán Dunne]], polaiteoir Éireannach (r. [[1918]]) * [[1980]] — [[Séamus Ó Duilearga]], béaloideasaí Éireannach (r. [[1899]]) * [[1981]] — [[John Ormonde]], polaiteoir Éireannach (r. [[1905]]) * [[1995]] — [[Ernest Walton]], Fisiceoir Éireannach (r. [[1903]]) * [[2009]] — [[Farrah Fawcett]], aisteoir Meiriceánach (r. [[1947]]) * [[2009]] — [[Michael Jackson]], 50, amhránaí, ceoltóir agus cumadóir amhráin (r. [[1958]]) * [[2015]] — [[Patrick Macnee]], aisteoir Sasanach (r. [[1922]]) * [[2024]] — [[Mícheál Ó Muircheartaigh]], tráchtaire CLG (r. [[1930]]) == Tarluithe eile == * [[1950]] - Rinne [[An Chóiré Thuaidh]] ionradh ar an [[An Chóiré Theas|gCoiré Theas]] ag cur tús leis an gCogadh ansin * [[1975]] - Bhain [[Mósaimbíc]] neamhspleáchas amach ón [[An Phortaingéil|bPortaingéil]] * [[1991]] - Bhain [[An tSlóivéin]] agus [[An Chróit]] neamhspleáchas amach ón [[an Iúgslaiv|Iúgslaiv]] <!--idirvicí--> [[Catagóir:Dátaí|0625]] [[Catagóir:Míonna|Meitheamh, 25]] tr3og16tnn5lewcpv6olqqugwb1amhi 1271448 1271447 2025-06-25T08:54:42Z Conradder 34685 /* Tarluithe eile */ 1271448 wikitext text/x-wiki {{Meitheamh}} Is é an '''25 Meitheamh''' an 176ú lá den bhliain de réir fhéilire Ghréagóra nó an 177ú lá i mbliain bhisigh. Tá 189 lá fágtha sa bhliain. == Féilte == * [[Mósaimbíc]] - Lá na Saoirse == Daoine a rugadh ar an lá seo == * [[1852]] — [[Antoni Gaudí]], ailtire Catalónach (b. [[1926]]) * [[1870]] — [[Robert Erskine Childers]], údar agus náisiúnaí Éireannach (b. [[1922]]) * [[1900]] — [[Louis Mountbatten, Earl Mountbatten de chuid Bhurma|Louis Mountbatten]], státaire agus oifigeach cabhlaigh Sasanach (b. [[1979]]) * [[1903]] — [[George Orwell]], scríbhneoir (b. [[1950]]) * [[1907]] — [[Johannes Hans Daniel Jensen]], fisiceoir núicléach Gearmánach (b. [[1973]]) * [[1911]] — [[William Howard Stein]], bithcheimiceoir Meiriceánach (b. [[1980]]) * [[1926]] — [[Paddy Belton]], polaiteoir Éireannach (b. [[1987]]) * [[1928]] — [[Alexei Alexeyevich Abrikosov]], fisiceoir Rúiseach (b. [[2017]]) * [[1929]] — [[Jean-Joseph Sanfourche]], ealaíontóir Francach (b. [[2010]]) * [[1930]] — [[László Antal]], Teangeolaí Ungárach (b. [[1993]]) * [[1941]] — [[Eddie Large]], fuirseoir Briotanach (b. [[2020]]) * [[1942]] — [[Michel Tremblay]], scríbhneoir Ceanadach * [[1954]] — [[Sonia Sotomayor]], breitheamh Meiriceánach * [[1956]] — [[Anthony Bourdain]], chef mór le rá, údar agus pearsa theilifíse (b. [[2018]]) * [[1960]] — [[Frances Black]], amhránaí Éireannach * [[1961]] — [[Ricky Gervais]], aisteoir Sasanach * [[1963]] — [[George Michael]], amhránaí Sasanach (b. [[2016]]) * [[1971]] — [[Neil Lennon]], imreoir sacair Éireannach * [[1971]] — [[Patrick Sensburg]], polaiteoir agus dlíodóir Gearmánach * [[1972]] — [[Gino Kenny]], polaiteoir Éireannach * [[1975]] — [[Vladimir Kramnik]], ardmháistir fichille Rúiseach * [[1976]] — [[Gavin Williamson]], polaiteoir coimeádach Briotanach * [[1980]] — [[Inma Cuesta]], ban-aisteoir Spáinneach * [[1988]] — [[Anthony Stokes]], imreoir sacair Éireannach * [[1989]] — [[Waleed Al-Husseini]], scríbhneoir aistí Palaistíneach == Daoine a fuair bás ar an lá seo == * [[1876]] — [[George Armstrong Custer]], 36, oifigeach in Arm na Stát Aontaithe (r. [[1839]]) * [[1919]] — [[William Máirtín Ó Murchadha]], polaiteoir agus fear gnó Éireannach (r. [[1844]]) * [[1950]] — [[Muiris Ó Súilleabháin]], 46, scríbhneoir Éireannach (r. [[1904]]) * [[1960]] — [[Walter Baade]], réalteolaí Gearmánach (r. [[1893]]) * [[1969]] — [[Seán Dunne]], polaiteoir Éireannach (r. [[1918]]) * [[1980]] — [[Séamus Ó Duilearga]], béaloideasaí Éireannach (r. [[1899]]) * [[1981]] — [[John Ormonde]], polaiteoir Éireannach (r. [[1905]]) * [[1995]] — [[Ernest Walton]], Fisiceoir Éireannach (r. [[1903]]) * [[2009]] — [[Farrah Fawcett]], aisteoir Meiriceánach (r. [[1947]]) * [[2009]] — [[Michael Jackson]], 50, amhránaí, ceoltóir agus cumadóir amhráin (r. [[1958]]) * [[2015]] — [[Patrick Macnee]], aisteoir Sasanach (r. [[1922]]) * [[2024]] — [[Mícheál Ó Muircheartaigh]], tráchtaire CLG (r. [[1930]]) == Tarluithe eile == * [[1788]] - Dhaingnigh [[Virginia]] [[Bunreacht na Stát Aontaithe]] * [[1938]] - Insealbhaíodh [[Dubhghlas de hÍde]] agus rinneadh an chéad [[Uachtarán na hÉireann]] dó * [[1950]] - Rinne [[An Chóiré Thuaidh]] ionradh ar an [[An Chóiré Theas|gCoiré Theas]] ag cur tús leis an gCogadh ansin * [[1975]] - Bhain [[Mósaimbíc]] neamhspleáchas amach ón [[An Phortaingéil|bPortaingéil]] * [[1978]] - Bhí an [[Bratach bogha báistí |Bhratach bogha báistí]] ar foluain don chéad uair i [[San Francisco]] * [[1991]] - Bhain [[An tSlóivéin]] agus [[An Chróit]] neamhspleáchas amach ón [[an Iúgslaiv|Iúgslaiv]] <!--idirvicí--> [[Catagóir:Dátaí|0625]] [[Catagóir:Míonna|Meitheamh, 25]] cz6msz7oc17tznfvpv8at4hkzp6d34t Catagóir:Bailte i gContae Chill Mhantáin 14 11295 1271423 65348 2025-06-25T03:45:38Z Alison 570 Catagóir:Tíreolaíocht Chontae Chill Mhantáin 1271423 wikitext text/x-wiki [[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae Chill Mhantáin|Bailte]] [[Catagóir:Bailte in Éirinn|Chill Mhantáin, Bailte i gContae]] d3v3t6jr6jlkrrv8o1k9tpfg56py1ys Catagóir:Bailte i gContae Cheatharlach 14 11371 1271425 78201 2025-06-25T03:47:56Z Alison 570 Catagóir:Tíreolaíocht Chontae Cheatharlach 1271425 wikitext text/x-wiki [[Catagóir:Bailte in Éirinn|Ceatharlach]] [[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae Cheatharlach|Bailte]] 3kjoim8gak4rhcs6lnae45aq4wtrxk3 Plé úsáideora:Ériugena 3 12234 1271385 1271266 2025-06-24T16:58:16Z Ériugena 188 /* Iarratas ar leathanach a sheiceáil */ Freagra 1271385 wikitext text/x-wiki == Help == Hi Ériugena. You have asked me [https://als.wikipedia.org/w/index.php?title=Benutzer_Diskussion:Holder&diff=925295&oldid=922963 here] for help. I'll be glad to help you. Which article is it about? Best regards. --[[Úsáideoir:Holder|Holder]] ([[Plé úsáideora:Holder|plé]]) 19:55, 24 Meán Fómhair 2019 (UTC) == Translation request == Hello. Can you translate and upload the article [[:en:List of birds of Azerbaijan]] in Irish Wikipedia? Yours sincerely, [[Úsáideoir:Karalainza|Karalainza]] ([[Plé úsáideora:Karalainza|plé]]) 10:22, 21 Aibreán 2020 (UTC) :Thank you very much! [[Úsáideoir:Karalainza|Karalainza]] ([[Plé úsáideora:Karalainza|plé]]) 21:36, 21 Aibreán 2020 (UTC) == Liosta na n-éan in Éirinn == Táimid ag troid lena chéile i [[Liosta na n-éan in Éirinn]]! Tá ríomhchlár agam chun na táblaí speiceas a thiontú. [[Úsáideoir:Chuunen Baka|Chuunen Baka]] ([[Plé úsáideora:Chuunen Baka|plé]]) 13:52, 7 Iúil 2020 (UTC) Níl mé ag troid..thuig mé go raibh tú ag cabhrú liom leis an alt. Is oth liom go gceapann tú, de réir cosúlachta, a mhalairt. Ar scáth a chéile a mhairfimid! [[Úsáideoir:Ériugena|Ériugena]] ([[Plé úsáideora:Ériugena|plé]]) 15:09, 7 Iúil 2020 (UTC) :Gan troid ach dul isteach faoi chosa a chéile. Coinnigh ort leis an dea-obair. [[Úsáideoir:Chuunen Baka|Chuunen Baka]] ([[Plé úsáideora:Chuunen Baka|plé]]) 17:51, 7 Iúil 2020 (UTC) :: Maith sin...ach caithfidh go bhfuil rud ag cur as duit?? ::: Tá súil agam tabhairt faoi sonraí na n-éan a scríobh mar ceapaim go bhfuil siad iad uilig luaite (ainmnithe) ar an liosta! [[Úsáideoir:Ériugena|Ériugena]] ([[Plé úsáideora:Ériugena|plé]]) 18:59, 7 Iúil 2020 (UTC) ::Molaim dom na táblaí a chur isteach agus gur féidir linn an téacs a chur leis níos déanaí. [[Úsáideoir:Chuunen Baka|Chuunen Baka]] ([[Plé úsáideora:Chuunen Baka|plé]]) 08:11, 8 Iúil 2020 (UTC) :Go deimhin, tá an chuma air go bhfuil na táblaí uile againn. Seiceálfaidh mé iad inniu. [[Úsáideoir:Chuunen Baka|Chuunen Baka]] ([[Plé úsáideora:Chuunen Baka|plé]]) 08:23, 8 Iúil 2020 (UTC) == Bosca sonraí == A chara, d'fhreagair mé an ceist a bhí agat ar leathanach phlé [[Katie Bouman]]. Thug mé faoi deara anois go mbeidh caint sa chomhdháil Celtic Knot ar siúl amárach, a bhaineann leis an rud céanna (ar fáil [https://meta.wikimedia.org/wiki/Celtic_Knot_Conference_2020/Submissions/Wikidata-powered_infoboxes/ anseo]). [[Úsáideoir:Dowlinme|Dowlinme]] ([[Plé úsáideora:Dowlinme|plé]]) 14:17, 8 Iúil 2020 (UTC) == Universal Code of Conduct == Hi Ériugena I was asked by Wikimedia Foundation to promote this call for participation on the planned Universal Code of Conduct. Best regards --[[Úsáideoir:Holder|Holder]] ([[Plé úsáideora:Holder|plé]]) 04:29, 14 Lúnasa 2020 (UTC) ''At times, our contributor communities and projects have suffered from a lack of guidelines that can help us together create an environment where free knowledge can be shared safely without fear. ''There has been talk about the need for a global set of conduct rules in different communities over time. Recently, Wikimedia Foundation Board of Trustees announced a Community Culture Statement, asking for new standards to address harassment and promote inclusivity across projects. [https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_Board_noticeboard/May_2020_-_Board_of_Trustees_on_Healthy_Community_Culture,_Inclusivity,_and_Safe_Spaces] ''The universal code of conduct will be a binding minimum set of standards across all Wikimedia projects, and will apply to all of us, staff and volunteers alike, all around the globe.. It is of great importance that we all participate in expressing our opinions and thoughts about UCoC and its values. We should think about what we want it to cover or include and what it shouldn’t include, and how it may create difficulties or help our groups. ''This is the time to talk about it. Before starting drafting the code of conduct, we would like to hear from you and to solicit the opinions and feedback of your colleagues. ''In order for your voice to be heard, we encourage and invite you to read more about the universal code of conduct (UCoC) [https://meta.wikimedia.org/wiki/Universal_Code_of_Conduct] and then write down your opinions or feedback on the discussion page [https://meta.wikimedia.org/wiki/Talk:Universal_Code_of_Conduct]. To reduce language barriers during the process, you are welcomed to translate the universal code of conduct english main page into your respective local language [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Universal+Code+of+Conduct&language=en&action=page&filter=]. You and your community may choose to provide your opinions/feedback using your local languages. == Geoffrey of Monmouth (leabhar) == Hi [[User:Ériugena|Ériugena]]! The WD Bosca Sonraí Leabhar infobox won't work as its for people. As this is an article about a book it should have a different infobox (relevant to books). On the Welsh WP we have three Wikidata driven infoboxes: places, people and things. The 'people' infobox will eventually include all living things. You can copy templates form other language wikis. Let me know if I can help! [[Úsáideoir:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Plé úsáideora:Llywelyn2000|plé]]) 10:21, 4 Meán Fómhair 2020 (UTC) :Mea culpa![[Úsáideoir:Ériugena|Ériugena]] ([[Plé úsáideora:Ériugena|plé]]) 17:57, 4 Meán Fómhair 2020 (UTC) ::RE: You can copy templates from other language wikis. Let me know if I can help! Did not know that this was possible...would like to know about 'places' and 'things??[[Úsáideoir:Ériugena|Ériugena]] ([[Plé úsáideora:Ériugena|plé]]) 17:59, 4 Meán Fómhair 2020 (UTC) ==Iarratas== Tá an alt [[Próta-Ind-Eorpais]] beagnach réidh. Tá tagairtí flúirseach ann, agus creidim gur míníonn sé an t-ábhar go maith. An bhféadfa seiceáil gramadaí a dhéanamh air LDT? Creidim gur d'fhéadfadh sé bheith ina alt an-mhaith [[Úsáideoir:Samalou|Samalou]] ([[Plé úsáideora:Samalou|plé]]) 16:46, 18 Deireadh Fómhair 2020 (UTC) == Translation request == Hello Ériugena, Would you make an extension of the article of [[Isabelle de Charrière]] (Q123386) for the GA Wikipedia? She met [[Denis Diderot]] in The Hague. That would be appreciated. [[Úsáideoir:Boss-well63|Boss-well63]] ([[Plé úsáideora:Boss-well63|plé]]) 23:46, 17 Deireadh Fómhair 2020 (UTC) :''Duine suntasach in a h-am, cas sí leis an fealsamh '''Denis Diderot'''''...[[Úsáideoir:Ériugena|Ériugena]] ([[Plé úsáideora:Ériugena|plé]]) 19:04, 20 Deireadh Fómhair 2020 (UTC) ==WD== Grma as an WD a chur isteach insna beathaisnéisí úd ([[James Murphy]] srl). Bhí mé ag cur defaultsort isteach ar dtús agus ansin bhí mé le dul tríothu an dara huair leis an WD a chur leo. Níos éasca mar sin agus mé ag baint úsáid as cut and paste! Beidh me ag dul fríd bhaill an Oireachtais ar fad. An oiread sin díobh as ord na haibítre! [[Úsáideoir:SeoMac|SeoMac]] ([[Plé úsáideora:SeoMac|plé]]) 18:53, 21 Feabhra 2021 (UTC) == Hello, 20th anniversary of the Catalan Wikipedia == Hello, Sorry to write in English, I am an ignoramus in Irish..., unfortunately. The bird on your page is really nice by the way! I write you this message because we'll be celebrating our Catalan Viquipèdia 20th birthday soon and I would really appreciate having at least one user of your wikipedia (if you could have more people from your wikipedia it would be amazing!) saying a few words in your language in a short video, filmed horizontally, congratulating the Catalan Wikipedia. The time would be around 15 seconds and you are free to say what you want (if the background can be something beautiful of your country (building, monument) it would be just great..) though you would have to finish in Catalan saying "Bon aniversari" and/or "per molts anys". I really hope you will participate! The video has to be sent to viquipedia@wikimedia.cat if possible before next Wednesday. I hope to have at least one Irish person among the international contributions! Take real care and have a great Sunday! Claudi/[[Úsáideoir:Capsot|Capsot]] ([[Plé úsáideora:Capsot|plé]]) 14:09, 28 Feabhra 2021 (UTC) :Déanfaidh mé mo dhícheall / Faré tot el que pugui [[Úsáideoir:Ériugena|Ériugena]] ([[Plé úsáideora:Ériugena|plé]]) 15:09, 28 Feabhra 2021 (UTC) :: Go raibh maith agat/Moltíssimes gràcies! Una abraçada! Claudi/[[Úsáideoir:Capsot|Capsot]] ([[ úsáideora:Capsot|plé]]) 15:34, 28 Feabhra 2021 (UTC) ==[[Rina Zaripova]]== Dear [[Plé:Ériugena|Ériugena]], I am very grateful to you for your translation.--[[Úsáideoir:Фәрһад|Фәрһад]] ([[Plé úsáideora:Фәрһад|plé]]) 09:50, 11 Márta 2021 (UTC) == Íomhá neamh-saor in aisce == Dia duit, táim ag scríobh ar an Club Peile Dhún Dealgan Vicipéid, conas a uaslódáilim íomhá neamh-saor in aisce? Ba mhaith liom suaitheantas Club Peile Dhún Dealgan a nuashonrú go dtí an ceann nua :Cá bhfuil an ceann nua?[[Úsáideoir:Ériugena|Ériugena]] ([[Plé úsáideora:Ériugena|plé]]) 22:17, 27 Márta 2021 (UTC) == Club Peile Dhún Dealgan == Is é seo an suaitheantas nuashonraithe https://pngio.com/images/png-a2484528.html . Cuireadh réalta óir os cionn na scéithe. Tá sé ar an leathanach Béarla freisin https://en.wikipedia.org/wiki/Dundalk_F.C. . : GRMA, fiosróidh mé an t-ábhar agus toicfaidh mé ar ais chugat! [[Úsáideoir:Ériugena|Ériugena]] ([[Plé úsáideora:Ériugena|plé]]) 12:25, 28 Márta 2021 (UTC) == Stefania Turkewich == Hello Ériugena, When you have time can you take a look in my sandbox: [[Úsáideoir:Nicola Mitchell/Clár Dubh]]? I've been working on articles about Stefania Turkewich for the Wiki Gap project, trying to get her into Wikipediaes other than English. I did an Irish Wikipedia machine translation of the English [[en: Stefania Turkewich]] and placed it in my sandbox. Can you tell me if its worth fixing, or if its not, then I'll just erase it. Thanks. [[Úsáideoir:Nicola Mitchell|Nicola Mitchell]] ([[Plé úsáideora:Nicola Mitchell|plé]]) 20:03, 4 Aibreán 2021 (UTC) :Thank you! I've added the bottom part of the article. You might want to check the grammar on it. [[Úsáideoir:Nicola Mitchell|Nicola Mitchell]] ([[Plé úsáideora:Nicola Mitchell|plé]]) 10:58, 5 Aibreán 2021 (UTC) :: Це було задоволення!'' Ba mhór an pléisiúr é!'' Можливо, ти колись можеш зробити те саме для мене! ''B’fhéidir go ndéanfá an rud céanna domsa am éigin!'' [[Úsáideoir:Ériugena|Ériugena]] ([[Plé úsáideora:Ériugena|plé]]) 11:18, 5 Aibreán 2021 (UTC) :::Let me know when, and I'll do my best to be of help.[[Úsáideoir:Nicola Mitchell|Nicola Mitchell]] ([[Plé úsáideora:Nicola Mitchell|plé]]) 16:39, 5 Aibreán 2021 (UTC) == Buíochas == Grma a Eriugena as do chabhair leanúnach, go háirithe le Antonio Tabucchi. [[Úsáideoir:DaithíÓ|DaithíÓ]] ([[Plé úsáideora:DaithíÓ|plé]]) 19:50, 30 Nollaig 2021 (UTC) :Go raibh maith agat! B’fhéidir go bhféadfaimis bualadh le chéile i mBaile Átha Cliath lá éigin? Fan sábháiolte. [[Úsáideoir:Ériugena|Ériugena]] ([[Plé úsáideora:Ériugena|plé]]) 19:57, 30 Nollaig 2021 (UTC) D'fhéadaimis. Táim i gcónaí thart! [[Úsáideoir:DaithíÓ|DaithíÓ]] ([[Plé úsáideora:DaithíÓ|plé]]) 14:08, 31 Nollaig 2021 (UTC) :GRMA...déanfaidh mé teagmháil leat san athbhliain DV! [[Úsáideoir:Ériugena|Ériugena]] ([[Plé úsáideora:Ériugena|plé]]) 14:18, 31 Nollaig 2021 (UTC) ==Alt nua faoi Paasikivi== Leathanach deas é [[Juho Kusti Paasikivi]], ach ta leath den téacs sa dara paragraf ann faoi dhó. Ní raibh mé lánchinnte conas é a atheagthrú. [[Úsáideoir:SeoMac|SeoMac]] ([[Plé úsáideora:SeoMac|plé]]) 12:24, 9 Feabhra 2022 (UTC) :Ta go maith.GRMA :Éamonn [[Úsáideoir:Ériugena|Ériugena]] ([[Plé úsáideora:Ériugena|plé]]) 17:08, 9 Feabhra 2022 (UTC) ==An tAlt faoin nGearmáinis== Ní thuigim cén fáth ar scrios tú foirmeacha an ailt neamhdheimhnigh ar an leathanach faoin nGearmáinis. Cuid thábhachtach iad de ghramadach na teanga. 10:12, 24 Márta 2022 (UTC) :Dealraíonn sé nach dtuigim! Mar sin féin, ós rud é gur tusa ár saineolaí teanga, theastaigh uaim ghlacadh le do bharúil! ( Féach: https://ga.wikipedia.org/w/index.php?title=An_Ghearm%C3%A1inis&action=submit ) [[Úsáideoir:Ériugena|Ériugena]] ([[Plé úsáideora:Ériugena|plé]]) 13:14, 24 Márta 2022 (UTC) == Siondróm uireasa iaidín ó bhroinn == Hmmm - tá fadhb againn .... * [[Siondróm uireasa iaidín ó bhroinn]] agus * [[Siondróm easnamh iaidín ó bhroinn]] .. merge, b'fhéidir? - [[Úsáideoir:Alison|<span style="color:#FF823D;font-family: comic sans ms">'''A<font color= "#FF7C0A">l<font color= "#FFB550">is</font>o</font>n'''</span>]] <sup>[[Plé_úsáideora:Alison|❤]]</sup> 20:25, 8 Bealtaine 2022 (UTC) :[https://www.tearma.ie/q/iodine%20deficiency/ Hi Alison!] :Chinn mé ar 'uireasa iaidín' mar go raibh sin molta ag Tearma,ie...féach<nowiki/>https://www.tearma.ie/q/iodine%20deficiency/ :Sea, aontaím leat maidir le hiad a chomhcheangal ke chéile...ach ar an drochuair níl a fhios agam conas sin a dhéanamh! [[Úsáideoir:Ériugena|Ériugena]] ([[Plé úsáideora:Ériugena|plé]]) 11:08, 9 Bealtaine 2022 (UTC) == Leath Slighe == A Éamoinn a chara, cé nach bhfuil ainm oifigiúil Gaeilge ar “Halfway” ar logainm, tá ”Leath Slighe” ar na comharthaí bóthair timpeall na háite; féach [https://www.geograph.ie/photo/5846749] mar shampla. An bhféadfá an t-athainmniú a rinne tú a chealú? GRMA [[Úsáideoir:Kevin Scannell|Kevin Scannell]] ([[Plé úsáideora:Kevin Scannell|plé]]) 16:07, 20 Meitheamh 2022 (UTC) == A barnstar for the winner! == {| |+ Caption text |- | [[File:Tireless Contributor Barnstar.gif|Tireless Contributor Barnstar]] || '''I award you, Éamoinn a chara, this barnstar for your tireless work in the [https://meta.wikimedia.org/wiki/Celtic_Editathon Celtic Editathon on Meta]. You're the winner and indeed, you are '''the''' star!''' [[Úsáideoir:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Plé úsáideora:Llywelyn2000|plé]]) 11:24, 4 Deireadh Fómhair 2022 (UTC) |} :Diolch yn fawr Iawn! [[Úsáideoir:Ériugena|Ériugena]] ([[Plé úsáideora:Ériugena|plé]]) 11:51, 14 Deireadh Fómhair 2022 (UTC) :: Woohoo - chomhgáirdeas leat!! :) - [[Úsáideoir:Alison|<span style="color:#FF823D;font-family: comic sans ms">'''A<font color= "#FF7C0A">l<font color= "#FFB550">is</font>o</font>n'''</span>]] <sup>[[Plé_úsáideora:Alison|plé]]</sup> 15:03, 14 Deireadh Fómhair 2022 (UTC) :::Alison, a chara, GRMA! [[Úsáideoir:Ériugena|Ériugena]] ([[Plé úsáideora:Ériugena|plé]]) 15:32, 14 Deireadh Fómhair 2022 (UTC) == Vicí na mBan == A chara, toisc gur úsáideoir Vicipéide rialta thú, ba mhaith liom tusa a chur ar an eolas maidir le tionscadal nua atá ar siúl. Vicí na mBan, nó WikiWomen, is ainm do. Is comhfhiontar é idir Pobal Éireann Wikimedia, Coláiste Oiriall i Muineachán agus eagraíochtaí Vicipéide agus meánscoileanna sa [[An Fhreaslainn|Fhreaslainn]] agus i d[[Tír na mBascach]]. Le linn na tionscadail seo, beidh muid ag cruthú acmhainní teagaisc ionas go mbeidh daltaí meánscoileanna in ann ailt Vicipéide a scríobh as Gaeilge, as Freaslainnis nó as Bascais faoi mhná iomráiteacha. Beidh na daltaí ag foghlaim faoi Vicipéid ón mí seo chugainn ar aghaidh agus tosóidh siad ag scríobh sa bhliain úr. Tá breis eolais ar fáil as Béarla ar an leathanach Meta: https://meta.wikimedia.org/wiki/WikiWomen_Erasmus%2B_Project. Tá fáilte roimh cheisteanna agus bharúlacha chugamsa ar Vicipéid nó seol r-phost chugainn: wikimediaireland[at]gmail.com. Beidh mé ag cur teachtaireacht ar an halla baile chomh maith, mo leithscéal as crosphostáil a dhéanamh. [[Úsáideoir:Dowlinme|Dowlinme]] ([[Plé úsáideora:Dowlinme|plé]]) 16:50, 28 Deireadh Fómhair 2022 (UTC) :A Mhegan, a chara, :Bhí an t-eolas a sheol tú chugam faoin tionscadal an-suimiúil, agus má tá aon rud gur féidir liom a dhéanamh chun cabhrú leat, ná bíodh leisce ort teacht ar ais chugam! [[Úsáideoir:Ériugena|Ériugena]] ([[Plé úsáideora:Ériugena|plé]]) 11:06, 29 Deireadh Fómhair 2022 (UTC) ::Go raibh míle maith agat a chara, coinneoidh mé ar an eolas thú! [[Úsáideoir:Dowlinme|Dowlinme]] ([[Plé úsáideora:Dowlinme|plé]]) 15:36, 1 Samhain 2022 (UTC) :::Ta go maith, adh mór ort! [[Úsáideoir:Ériugena|Ériugena]] ([[Plé úsáideora:Ériugena|plé]]) 17:28, 1 Samhain 2022 (UTC) == Translation request == Hello. Can you translate and upload the article [[:en:Geography of Azerbaijan]] in Irish Wikipedia, in 2023? Yours sincerely, [[Úsáideoir:Karalainza|Karalainza]] ([[Plé úsáideora:Karalainza|plé]]) 20:09, 23 Nollaig 2022 (UTC) == Translation request == Hello Ériugena, Can you create the article [[:en:Laacher See]], which is the third most powerful volcano in Europe after Campi Flegrei and Santorini, in Irish Wikipedia? Kindest regards, [[Úsáideoir:Multituberculata|Multituberculata]] ([[Plé úsáideora:Multituberculata|plé]]) 16:51, 12 Meitheamh 2023 (UTC) :Thank you very much for the new article! [[Úsáideoir:Multituberculata|Multituberculata]] ([[Plé úsáideora:Multituberculata|plé]]) 16:38, 2 Lúnasa 2023 (UTC) :Tá fáilte romhat! :Nedankinde! :Gern geschehen![[Úsáideoir:Ériugena|Ériugena]] ([[Plé úsáideora:Ériugena|plé]]) 16:45, 2 Lúnasa 2023 (UTC) == Invitation to Rejoin the [https://mdwiki.org/wiki/WikiProjectMed:Translation_task_force Healthcare Translation Task Force] == [[File:Wiki Project Med Foundation logo.svg|right|frameless|125px]] You have been a [https://mdwiki.toolforge.org/prior/index.php medical translators within Wikipedia]. We have recently relaunched our efforts and invite you to [https://mdwiki.toolforge.org/Translation_Dashboard/index.php join the new process]. Let me know if you have questions. Best [[User:Doc James|<span style="color:#0000f1">'''Doc James'''</span>]] ([[User talk:Doc James|talk]] · [[Special:Contributions/Doc James|contribs]] · [[Special:EmailUser/Doc James|email]]) 12:34, 13 August 2023 (UTC) <!-- Message sent by User:Doc James@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Top_translators/10&oldid=25451576 --> :By the way we have a tool that fixes references after the translation is live.[https://mdwiki.toolforge.org/fixwikirefs.php] It will run automatically after some time or you can run it manually it you want it to work faster. It gives you this [[Úsáideoir:Doc James/Work]] Best [[Úsáideoir:Doc James|Doc James]] ([[Plé úsáideora:Doc James|plé]]) 03:15, 30 Meán Fómhair 2023 (UTC) == Thank you for being a medical contributors! == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[File:Wiki Project Med Foundation logo.svg|100px]] |style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" |'''The 2023 Cure Award''' |- | style="vertical-align: middle; padding: 3px;" |In 2023 you [https://mdwiki.toolforge.org/Translation_Dashboard/leaderboard.php?camp=all&project=all&year=2023&start=Filter joined us as a medical translator]. Thank you from [[m:WikiProject_Med|Wiki Project Med]] for helping bring free, complete, accurate, up-to-date health information to the public. We really appreciate you and the vital work you do! Wiki Project Med Foundation is a [[meta:Wikimedia_thematic_organizations|thematic organization]] whose mission is to improve our health content. Consider joining '''[[meta:Wiki_Project_Med#People_interested|here]]''', there are no associated costs and we look forwards to working together in 2024. |} Thanks again :-) -- [https://mdwiki.org/wiki/User:Doc_James <span style="color:#0000f1">'''Doc James'''</span>] along with the rest of the team at '''[[m:WikiProject_Med|Wiki Project Med Foundation]]''' </div> <!-- Message sent by User:Doc James@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Top_Medical_Editors_2023&oldid=26031072 --> ::Was looking at this template [https://ga.wikipedia.org/w/index.php?title=Teimpl%C3%A9ad:Cite_book-en&action=edit] and it is not set up to handle ga terms for the item names... Adjusted to the en labels here[https://ga.wikipedia.org/w/index.php?title=D%C3%ADbh%C3%A9artaicl%C3%ADteas&action=history] Best [[Úsáideoir:Doc James|Doc James]] ([[Plé úsáideora:Doc James|plé]]) 15:56, 7 Eanáir 2024 (UTC) == Thank you for being a medical contributors! == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[File:Wiki Project Med Foundation logo.svg|130px]] |style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" |'''The 2023 Cure Award''' |- | style="vertical-align: middle; padding: 3px;" |In 2023 you '''[https://mdwiki.org/wiki/WikiProjectMed:WikiProject_Medicine/Stats/Top_medical_editors_2023_(all) were one of the top medical editors in your language]'''. Thank you from [[m:WikiProject_Med|Wiki Project Med]] for helping bring free, complete, accurate, up-to-date health information to the public. We really appreciate you and the vital work you do! Wiki Project Med Foundation is a [[meta:Wikimedia_thematic_organizations|thematic organization]] whose mission is to improve our health content. '''[https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSdWfjVFbDO4ji-_qn2SsAgdCflhcOZychLnr1JUacsPaBr1eA/viewform Consider joining for 2024]''', there are no associated costs. Additionally one of our primary efforts revolves around translation of health content. We invite you to '''[https://mdwiki.toolforge.org/Translation_Dashboard/index.php try our new workflow]''' if you have not already. Our dashboard automatically [https://mdwiki.toolforge.org/Translation_Dashboard/leaderboard.php collects statistics] of your efforts and we are working on [https://mdwiki.toolforge.org/fixwikirefs.php tools to automatically improve formating]. |} Thanks again :-) -- [https://mdwiki.org/wiki/User:Doc_James <span style="color:#0000f1">'''Doc James'''</span>] along with the rest of the team at '''[[m:WikiProject_Med|Wiki Project Med Foundation]]''' 22:25, 3 Feabhra 2024 (UTC) </div> <!-- Message sent by User:Doc James@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Top_Other_Language_Editors_2023&oldid=26173705 --> == Cúrsaí ceadúnais == A Éamoinn a chara, tá mé i mbun oibre air seo faoi láthair: [[:en:Wikipedia:Image_license_migration]]. Chruthaigh tú roinnt pictiúr anseo a chuir tú faoin cheadúnas GFDL amháin. An mbeadh cead agam na pictiúir sin a athrú go "GFDL + CC-BY-SA"? Níos solúbtha sa chaoi sin. Dúradh liom gur leor do chead a thabhairt dom anseo, agus déanfaidh mé na hathruithe. Go raibh maith agat! [[Úsáideoir:Kevin Scannell|kscanne]] ([[Plé úsáideora:Kevin Scannell|plé]]) 21:16, 10 Meán Fómhair 2024 (UTC) :Tá cead agat. Is beag an ní nach cuidiú é! [[Úsáideoir:Ériugena|Ériugena]] ([[Plé úsáideora:Ériugena|plé]]) 20:03, 12 Meán Fómhair 2024 (UTC) == Translation request == Hello, Ériugena. Can you translate and upload the article about the prominent Turkish economist [[:en:Dani Rodrik]] in Irish Wikipedia? Kindest regards, [[Úsáideoir:Oirattas|Oirattas]] ([[Plé úsáideora:Oirattas|plé]]) 17:16, 14 Deireadh Fómhair 2024 (UTC) == Thank you for being a medical contributors! == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[File:Wiki Project Med Foundation logo.svg|130px]] |style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" |'''The 2024 Cure Award''' |- | style="vertical-align: middle; padding: 3px;" |In 2024 you '''[[mdwiki:WikiProjectMed:WikiProject_Medicine/Stats/Top_medical_editors_2024_(all)|were one of the top medical editors in your language]]'''. Thank you from [[m:WikiProject_Med|Wiki Project Med]] for helping bring free, complete, accurate, up-to-date health information to the public. We really appreciate you and the vital work you do! Wiki Project Med Foundation is a [[meta:Wikimedia_thematic_organizations|thematic organization]] whose mission is to improve our health content. '''[[meta:Wiki_Project_Med#People_interested|Consider joining for 2025]]''', there are no associated costs. Additionally one of our primary efforts revolves around translating health content. We invite you to '''[https://mdwiki.toolforge.org/Translation_Dashboard/index.php try our new workflow]''' if you have not already. Our dashboard automatically [https://mdwiki.toolforge.org/Translation_Dashboard/leaderboard.php collects statistics] of your efforts and we are working on [https://mdwiki.toolforge.org/fixwikirefs.php tools to automatically improve formating]. |} Thanks again :-) -- [[mdwiki:User:Doc_James|<span style="color:#0000f1">'''Doc James'''</span>]] along with the rest of the team at '''[[m:WikiProject_Med|Wiki Project Med Foundation]]''' 06:23, 26 Eanáir 2025 (UTC) </div> <!-- Message sent by User:Doc James@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Top_Other_Language_Editors_2024&oldid=28172893 --> == Thank you for being a medical translator! == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[File:Wiki Project Med Foundation logo.svg|100px]] |style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" |'''The 2024 Cure Translators Award''' |- | style="vertical-align: middle; padding: 3px;" |In 2024 you [https://mdwiki.toolforge.org/Translation_Dashboard/leaderboard.php?camp=all&project=all&year=2024&start=Filter joined us as a medical translator]. Thank you from [[m:WikiProject_Med|Wiki Project Med]] for helping bring free, complete, accurate, up-to-date health information to the public. We look forwards to working together in 2025. |} Thanks again :-) -- [https://mdwiki.org/wiki/User:Doc_James <span style="color:#0000f1">'''Doc James'''</span>] along with the rest of the team at '''[[m:WikiProject_Med|Wiki Project Med Foundation]]''' 06:54, 26 Eanáir 2025 (UTC) </div> <!-- Message sent by User:Doc James@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Top_Translators_2024&oldid=28173086 --> == Teastaíonn cabhair uaim chun iontráil Vicipéide a cheartú == Haigh, lig dom mé féin a chur in aithne: is mise Ines agus is mac léinn Iodálach mé. Tá duine de dhíth orm a bhfuil Gaeilge aige/aici agus atá toilteanach cabhrú liom le haistriúchán an ailt Vicipéide "Andrea Benetti" a fheabhsú – ealaíontóir cáiliúil Iodálach atá i gceist. Seo an nasc chuig an leathanach: https://ga.wikipedia.org/wiki/Andrea_Benetti Tá cabhair uaim chun an leathanach "Andrea Benetti" a fheabhsú, de réir na moltaí atá luaite ag tús an ailt. An féidir leat cabhrú liom, le do thoil? Mura bhfuil tú in ann cabhrú liom, an bhféadfá a rá liom cé chuige ar féidir liom dul chun an fhadhb seo a réiteach? Go raibh míle maith agat. [[Úsáideoir:InesVerlicchi|InesVerlicchi]] ([[Plé úsáideora:InesVerlicchi|plé]]) 22:38, 7 Bealtaine 2025 (UTC) :Va bene, farò del mio meglio![[Úsáideoir:Ériugena|Ériugena]] ([[Plé úsáideora:Ériugena|plé]]) 17:16, 8 Bealtaine 2025 (UTC) ::Go raibh maith agat, tá tú fíor-chineálta! Más gá duit aistriúcháin go hIodáilis, déan teagmháil liom. Feicfidh mé go luath thú. [[Úsáideoir:InesVerlicchi|InesVerlicchi]] ([[Plé úsáideora:InesVerlicchi|plé]]) 19:17, 8 Bealtaine 2025 (UTC) ::Dhearmad mé a iarraidh ort: le do thoil, nuair a bheidh an leathanach "Andrea Benetti" ceartaithe agat, seol teachtaireacht fógra chugam? Go raibh míle maith agat arís. [[Úsáideoir:InesVerlicchi|InesVerlicchi]] ([[Plé úsáideora:InesVerlicchi|plé]]) 08:14, 10 Bealtaine 2025 (UTC) ::Haigh @[[Úsáideoir:Ériugena|Ériugena]], an raibh tú in ann an t-alt a cheartú? https://ga.wikipedia.org/wiki/Andrea_Benetti ::Táim ag fanacht le do fhreagra, go raibh maith agat arís. [[Úsáideoir:InesVerlicchi|InesVerlicchi]] ([[Plé úsáideora:InesVerlicchi|plé]]) 16:19, 20 Bealtaine 2025 (UTC) == Cuireadh chuig Cruinniú Pobail – 27 Bealtaine == A chara, Tá súil agam go bhfuil tú go maith :) Tá Pobal Éireann Wikimedia | Wikimedia Community Ireland ag reáchtáil an chéad chruinniú pobail eile ar líne ar <nowiki>'''</nowiki>Dé Máirt, 27 Bealtaine ag 18:00<nowiki>'''</nowiki>. Ba bhreá linn tú a fheiceáil ann! Is deis é seo do Vicipéidéirí gníomhacha le: * Nuacht agus forbairtí a roinnt * Smaointe nua agus dúshláin a phlé * Vótáil ar an dréacht-Straitéis 2025–2028 <nowiki>'''</nowiki>Sonraí an chruinnithe:<nowiki>'''</nowiki> Ar Google Meet: [https://meet.google.com/mnw-pubq-xyc<nowiki> meet.google.com/mnw-pubq-xyc]</nowiki> Fón: +353 1 571 2001 | PIN: 202 328 238# Is féidir an straitéis a léamh roimh ré anseo: [[commons:File:2025-2030_Strategic_Plan_Wikimedia_Community_Ireland-Draft.pdf|[nascaithe anseo]]] Muna bhfuil tu in ann dul ach ba mhaith leat do thuairim nó moltaí ar an straitéis a thabhairt, seol r-phost chugam ag: <nowiki>'''</nowiki>oifigeach.gaeilge<nowiki>{{@}}</nowiki>wikimedia.ie<nowiki>'''</nowiki> Le gach dea-ghuí, Amy ~ [Úsáideoir:OifigeachWMIE] [[Úsáideoir:OifigeachWMIE|OifigeachWMIE]] ([[Plé úsáideora:OifigeachWMIE|plé]]) 14:12, 23 Bealtaine 2025 (UTC) == Wikimedia Community Ireland Strategic Plan Vote and Online Meeting June 24th == Dia Duit! Sophie here from Wikimedia Community Ireland, to invite you to come along to our next C'''ommunity Meeting on Tuesday June 24th at 6pm.''' You can RSVP and find links to the Google Meet [https://wikimedia.ie/2025/06/11/join-the-next-community-meeting-tuesday-june-24th-6pm/ here]. At the meeting we will be '''voting on the revised draft of our strategic plan''' which can be found [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:2025-2030_Strategic_Plan_Revised_Draft.pdf here.] and we would love for as many community members as possible to have their say. We will also be discussing this months community edit-a-thon or MeithealWiki which is focused on improving content around '''climate change and the environment in Irelan'''d. You are most welcome to sign up and get involved [https://wikimedia.ie/2025/06/03/2572/ here.] There is even a [https://docs.google.com/spreadsheets/d/16r-LHcmDM2m9qrV-4xg54t1vkrm3J3SL967d5POtvZ8/edit?gid=0#gid=0 tasklist] of pages that need to be updated, written and added to. This is part of [https://commons.wikimedia.org/wiki/Commons:Wiki_Loves_Earth_2025_in_Ireland Wiki Loves Earth] so photo uploads are also encouraged. Really hope to see you there! Beir bua agus beannacht, Sophie [[File:Éinín with Wikimedia Community Ireland logo.jpg|thumb|Informal logo of Wikimedia Community Ireland]] [[Úsáideoir:Cailínréalta|Cailínréalta]] ([[Plé úsáideora:Cailínréalta|plé]]) 10:50, 18 Meitheamh 2025 (UTC) == Iarratas ar leathanach a sheiceáil == Dia duit @[[Úsáideoir:Ériugena|Ériugena]], scríobh mé leathanach https://ga.wikipedia.org/wiki/Andrea_Benetti tamall ó shin ach ar an drochuair creidim go bhfuil earráidí gramadaí ann (creidim ar a laghad) toisc go bhfuil teimpléad ann a deir go bhfuil earráidí ann (mar sin féin, creidim go bhfuil siad ceartaithe go páirteach). Ní féidir liom a thuiscint an bhfuil an leathanach ceart go leor anois. An féidir leat féachaint orainn agus má tá am agat, ceartaigh aon earráidí? Go raibh míle maith agat. [[Úsáideoir:PamelaBertaccini|<span style="font-family: 'Futura LT Pro Light', Futura, sans-serif; text-shadow: 1px 1px 2px #a5a5a5; font-size:110%; color:#01b30e">'''PamelaBertaccini'''</span>]] 13:20, 22 Meitheamh 2025 (UTC) :Tá go maith![[Úsáideoir:Ériugena|Ériugena]] ([[Plé úsáideora:Ériugena|plé]]) 14:16, 22 Meitheamh 2025 (UTC) ::Go raibh maith agat @[[Úsáideoir:Ériugena|Ériugena]]. ::Mar sin, an féidir liom an teimpléad a bhaint ag barr an leathanaigh? [[Úsáideoir:PamelaBertaccini|<span style="font-family: 'Futura LT Pro Light', Futura, sans-serif; text-shadow: 1px 1px 2px #a5a5a5; font-size:110%; color:#01b30e">'''PamelaBertaccini'''</span>]] 15:30, 22 Meitheamh 2025 (UTC) :::Lig do scíth! Déanfaidh mé é nuair a bheidh sé léite agus curtha in eagar agam. Táim díreach ar ais ó shaoire![[Úsáideoir:Ériugena|Ériugena]] ([[Plé úsáideora:Ériugena|plé]]) 15:01, 23 Meitheamh 2025 (UTC) ::::@[[Úsáideoir:Ériugena|Ériugena]] Go raibh maith agat as do fhreagra cineálta. Mar sin féach tú go luath agus sásta teacht abhaile! [[Úsáideoir:PamelaBertaccini|<span style="font-family: 'Futura LT Pro Light', Futura, sans-serif; text-shadow: 1px 1px 2px #a5a5a5; font-size:110%; color:#01b30e">'''PamelaBertaccini'''</span>]] 15:08, 23 Meitheamh 2025 (UTC) :::::Драго ми је што могу да помогнем. Tá áthas orm cabhrú leat. [[Úsáideoir:Ériugena|Ériugena]] ([[Plé úsáideora:Ériugena|plé]]) 16:22, 23 Meitheamh 2025 (UTC) ::::::Go raibh maith agat @[[Úsáideoir:Ériugena|Ériugena]] bhí tú i ndáiríre cineálta. Má theastaíonn aistriúcháin Iodáilis uait, scríobh chugam agus beidh áthas orm cabhrú leat. [[Úsáideoir:PamelaBertaccini|<span style="font-family: 'Futura LT Pro Light', Futura, sans-serif; text-shadow: 1px 1px 2px #a5a5a5; font-size:110%; color:#01b30e">'''PamelaBertaccini'''</span>]] 20:40, 23 Meitheamh 2025 (UTC) :::::::GRMA ( Go raibh maith agat!) Mi fa piacere aiutarti.[[Úsáideoir:Ériugena|Ériugena]] ([[Plé úsáideora:Ériugena|plé]]) 16:58, 24 Meitheamh 2025 (UTC) pimxzgyh0psifbf7zot73v8u83iqnqg Na h-Eileanan a-staigh 0 25990 1271397 1259632 2025-06-24T18:48:04Z Ériugena 188 1271397 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}}{{glanadh-mar|Tá an leathanach seo i nGaeilge na hAlban}} [[Íomhá:Hebridesmap.png|thumb|Na hOileáin Istigh (dearg)]] Is grúpa oileán in iarthuaisceart na hAlban iad '''na h-Eileanan a-staigh''' ([[An Ghaeilge|Gaeilge]]: ''Na hOileáin Istigh''). Tá a bhformhór mar chuid den Chomhairle [[Earra-Ghàidheal agus Bòd]], ach is i g[[Comhairle na Gàidhealtachd]] atá [[an t-Eilean Sgitheanach]] agus na hoileáin bheaga mórthimpeall air, cé go bhfuil [[An t-Eilean Sgitheanach|an t-Eilean Sgitheanach]] agus na hoileáin bheaga máguaird ceangailte le Comhairle a’ [[Gàidhealtachd|Ghàidhealtachd]]. Tá an tionscal turasóireachta an-láidir ar na hoileáin. Tá cáil ar na h-Eileanan a-staig freisin as [[Uisce beatha|uisce beatha]], mar shampla: [[Laphroaig]] nó Talisker. Tá go leor drioglann ann, go háirithe ar an Oileán Skye.Tá cáil ar na hIndiacha mar gheall ar uisce beatha freisin, m.sh.: Laphroaig neo Talisker. Tá mórán drioglanna ann, go háirithe ar [[Ìle]]. ==Oileáin sna hOileáin Istigh== * [[Canaigh]], [[Cola]] * [[Diùra]] * [[An t-Eilean Sgitheanach]], [[Eige]] * [[Í Chaluim Chille]], [[Ìle|Íle]] * [[Lios Mór]] * [[Muile]] * [[Oileán na Muc]] * [[Rúm]] * [[Tiriodh]] ==Tagairtí== [[Catagóir:Tíreolaíocht na hAlban|Oileáin Istigh, Na h]] dhz21pft7zlqpfrxkwxdw6tdpa2zaef 1271398 1271397 2025-06-24T18:48:29Z Ériugena 188 1271398 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} [[Íomhá:Hebridesmap.png|thumb|Na hOileáin Istigh (dearg)]] Is grúpa oileán in iarthuaisceart na hAlban iad '''na h-Eileanan a-staigh''' ([[An Ghaeilge|Gaeilge]]: ''Na hOileáin Istigh''). Tá a bhformhór mar chuid den Chomhairle [[Earra-Ghàidheal agus Bòd]], ach is i g[[Comhairle na Gàidhealtachd]] atá [[an t-Eilean Sgitheanach]] agus na hoileáin bheaga mórthimpeall air, cé go bhfuil [[An t-Eilean Sgitheanach|an t-Eilean Sgitheanach]] agus na hoileáin bheaga máguaird ceangailte le Comhairle a’ [[Gàidhealtachd|Ghàidhealtachd]]. Tá an tionscal turasóireachta an-láidir ar na hoileáin. Tá cáil ar na h-Eileanan a-staig freisin as [[Uisce beatha|uisce beatha]], mar shampla: [[Laphroaig]] nó Talisker. Tá go leor drioglann ann, go háirithe ar an Oileán Skye.Tá cáil ar na hIndiacha mar gheall ar uisce beatha freisin, m.sh.: Laphroaig neo Talisker. Tá mórán drioglanna ann, go háirithe ar [[Ìle]]. ==Oileáin sna hOileáin Istigh== * [[Canaigh]], [[Cola]] * [[Diùra]] * [[An t-Eilean Sgitheanach]], [[Eige]] * [[Í Chaluim Chille]], [[Ìle|Íle]] * [[Lios Mór]] * [[Muile]] * [[Oileán na Muc]] * [[Rúm]] * [[Tiriodh]] ==Tagairtí== [[Catagóir:Tíreolaíocht na hAlban|Oileáin Istigh, Na h]] lucrdmcpzhc2s9eq2r8ynn3mbr4rd7r 1271399 1271398 2025-06-24T18:51:29Z Ériugena 188 /* Oileáin sna hOileáin Istigh */ 1271399 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} [[Íomhá:Hebridesmap.png|thumb|Na hOileáin Istigh (dearg)]] Is grúpa oileán in iarthuaisceart na hAlban iad '''na h-Eileanan a-staigh''' ([[An Ghaeilge|Gaeilge]]: ''Na hOileáin Istigh''). Tá a bhformhór mar chuid den Chomhairle [[Earra-Ghàidheal agus Bòd]], ach is i g[[Comhairle na Gàidhealtachd]] atá [[an t-Eilean Sgitheanach]] agus na hoileáin bheaga mórthimpeall air, cé go bhfuil [[An t-Eilean Sgitheanach|an t-Eilean Sgitheanach]] agus na hoileáin bheaga máguaird ceangailte le Comhairle a’ [[Gàidhealtachd|Ghàidhealtachd]]. Tá an tionscal turasóireachta an-láidir ar na hoileáin. Tá cáil ar na h-Eileanan a-staig freisin as [[Uisce beatha|uisce beatha]], mar shampla: [[Laphroaig]] nó Talisker. Tá go leor drioglann ann, go háirithe ar an Oileán Skye.Tá cáil ar na hIndiacha mar gheall ar uisce beatha freisin, m.sh.: Laphroaig neo Talisker. Tá mórán drioglanna ann, go háirithe ar [[Ìle]]. ==Oileáin sna hOileáin Istigh== * [[Canaigh]] * [[Cola]] * [[Diùra]] * [[An t-Eilean Sgitheanach]], [[Eige]] * [[Í Chaluim Chille]], [[Ìle|Íle]] * [[Lios Mór]] * [[Muile]] * [[Oileán na Muc]] * [[Rúm]] * [[Tiriodh]] ==Tagairtí== [[Catagóir:Tíreolaíocht na hAlban|Oileáin Istigh, Na h]] egbyaorycoixa2ykwgeu5r5pk9ghsvy 1271400 1271399 2025-06-24T18:51:57Z Ériugena 188 /* Oileáin sna hOileáin Istigh */ 1271400 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} [[Íomhá:Hebridesmap.png|thumb|Na hOileáin Istigh (dearg)]] Is grúpa oileán in iarthuaisceart na hAlban iad '''na h-Eileanan a-staigh''' ([[An Ghaeilge|Gaeilge]]: ''Na hOileáin Istigh''). Tá a bhformhór mar chuid den Chomhairle [[Earra-Ghàidheal agus Bòd]], ach is i g[[Comhairle na Gàidhealtachd]] atá [[an t-Eilean Sgitheanach]] agus na hoileáin bheaga mórthimpeall air, cé go bhfuil [[An t-Eilean Sgitheanach|an t-Eilean Sgitheanach]] agus na hoileáin bheaga máguaird ceangailte le Comhairle a’ [[Gàidhealtachd|Ghàidhealtachd]]. Tá an tionscal turasóireachta an-láidir ar na hoileáin. Tá cáil ar na h-Eileanan a-staig freisin as [[Uisce beatha|uisce beatha]], mar shampla: [[Laphroaig]] nó Talisker. Tá go leor drioglann ann, go háirithe ar an Oileán Skye.Tá cáil ar na hIndiacha mar gheall ar uisce beatha freisin, m.sh.: Laphroaig neo Talisker. Tá mórán drioglanna ann, go háirithe ar [[Ìle]]. ==Oileáin sna hOileáin Istigh== * [[Canaigh]] * [[Colla]] * [[Diùra]] * [[An t-Eilean Sgitheanach]], [[Eige]] * [[Í Chaluim Chille]], [[Ìle|Íle]] * [[Lios Mór]] * [[Muile]] * [[Oileán na Muc]] * [[Rúm]] * [[Tiriodh]] ==Tagairtí== [[Catagóir:Tíreolaíocht na hAlban|Oileáin Istigh, Na h]] bsspeaokcp1cxl9vg15cf6vbh53hkxh Rùm 0 29951 1271443 1041569 2025-06-25T07:50:56Z Ériugena 188 1271443 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} Is oileán é '''Rùm''', ceann de [[Na h-Eileanan Tarsainn|na h-Eileanan Tarsainn]], <ref>[http://www.smo.uhi.ac.uk/gaidhlig/faclair/sbg/lorg.php?facal=Na%20h-Eileanan%20Tarsainn&seorsa=Gaidhlig&tairg=Lorg&eis_saor=on Faclair SMO]</ref> i g[[Comhairle na Gàidhealtachd]]. Tá sé suite [[Na h-Eileanan a-staigh|sna h-Eileanan a-staigh]], ó dheas den [[An t-Eilean Sgitheanach|Eilean Sgitheanaich]] agus siar ó [[Malaig|Mhalaig]]. Le limistéar 40 míle cearnach, is é Rùm an t-oileán is mó de na h-Eileanan Tarsainn. == Tíreolaíocht == * [[Aisgeabhal]] {{síol}} {{DEFAULTSORT:Rum}} [[Catagóir:Comhairle na Gàidhealtachd]] [[Catagóir:Tíreolaíocht na hAlban]] 613152jxb0blj25khoxsc2shs9jbcp0 Loch Tóchair 0 34041 1271462 1269864 2025-06-25T09:58:25Z Marcas.oduinn 33120 /* Tagairtí */DEFAULTSORT 1271462 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} Is [[loch]] i g[[Contae Loch Garman]] é '''Loch Tóchair'''.<ref name="Logainm">{{Cite web-en|url=https://www.logainm.ie/ga/1166412|title=Loch Tóchair/Lady's Island Lake {{!}} logainm.ie|publisher=[[An Coimisiún Logainmneacha]]|access-date=2023-06-22|language=ga|work=[[Logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (Logainm.ie)}}</ref> == Tagairtí == {{Reflist}} {{Síol-tír-ie}} {{DEFAULTSORT:Tochair, Loch}} [[Catagóir:Lochanna Chontae Loch Garman]] d5h0421piydgwq76abw0t5d04t0qefc Asarlaíocht 0 44890 1271452 1147882 2025-06-25T09:18:27Z TGcoa 21229 1271452 wikitext text/x-wiki [[Íomhá:Sign-1240791, Dingle, Co. Kerry, Ireland.jpg|mion]] [[Íomhá:Signs-1110523, Blanchardstown, Co. Dublin, Ireland.jpg|mion]] Creideamh i gcumhachtaí nó eolaíochtaí osnádúrtha is ea '''asarlaíocht''',<ref>i mBéarla, ''magic (supernatural)''</ref> cosúil le [[draíocht]], [[astralaíocht]], [[ailceimic]], diasúnacht, is [[spioradachas]], le [[cumhacht]] an duine a mhéadú is é a chosaint ar dhrochfhórsaí, nó leis an todhchaí a réamhinsint. Bhí an t-am ann a bhíodh na heolaíochtaí nádúrtha leathbhainteach le hasarlaíocht, agus na heolaithe faoi amhras de bharr a rúndachta.<ref name="FreamhanEolais">{{Cite encyclopedia|last=Hussey|first=Matt|author-link=Matthew Hussey|title=Asarlaíocht|encyclopedia=[[Fréamh an Eolais]]|language=ga|date=2011|publisher=[[Coiscéim]]|page=50}}</ref> == Tagairtí == {{Reflist}} {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} 8ei19i8jbnayon2az5e0mqnegvrj9yw 1271454 1271452 2025-06-25T09:19:09Z TGcoa 21229 1271454 wikitext text/x-wiki [[Íomhá:Sign-1240791, Dingle, Co. Kerry, Ireland.jpg|mion]] [[Íomhá:Signs-1110523, Blanchardstown, Co. Dublin, Ireland.jpg|mion]] Creideamh i gcumhachtaí nó eolaíochtaí osnádúrtha is ea '''asarlaíocht''',<ref>i mBéarla, ''magic (supernatural)''</ref> cosúil le draíocht, [[astralaíocht]], [[ailceimic]], diasúnacht, is [[spioradachas]], le [[cumhacht]] an duine a mhéadú is é a chosaint ar dhrochfhórsaí, nó leis an todhchaí a réamhinsint. Bhí an t-am ann a bhíodh na heolaíochtaí nádúrtha leathbhainteach le hasarlaíocht, agus na heolaithe faoi amhras de bharr a rúndachta.<ref name="FreamhanEolais">{{Cite encyclopedia|last=Hussey|first=Matt|author-link=Matthew Hussey|title=Asarlaíocht|encyclopedia=[[Fréamh an Eolais]]|language=ga|date=2011|publisher=[[Coiscéim]]|page=50}}</ref> == Tagairtí == {{Reflist}} {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} d1225l69cs810d9w749lhgyxmf61y8q 1271455 1271454 2025-06-25T09:19:52Z TGcoa 21229 1271455 wikitext text/x-wiki [[Íomhá:Sign-1240791, Dingle, Co. Kerry, Ireland.jpg|mion]] [[Íomhá:Signs-1110523, Blanchardstown, Co. Dublin, Ireland.jpg|mion]] Creideamh i gcumhachtaí nó eolaíochtaí osnádúrtha is ea '''asarlaíocht''',<ref>i mBéarla, ''magic (supernatural)''</ref> cosúil le draíocht, [[astralaíocht]], [[ailceimic]], diasúnacht, is [[spioradachas]], le [[cumhacht]] an duine a mhéadú is é a chosaint ar dhrochfhórsaí, nó leis an todhchaí a réamhinsint. Bhí an t-am ann a bhíodh na heolaíochtaí nádúrtha leathbhainteach le hasarlaíocht, agus na heolaithe faoi amhras de bharr a rúndachta.<ref name="FreamhanEolais">{{Cite encyclopedia|last=Hussey|first=Matt|author-link=Matthew Hussey|title=Asarlaíocht|encyclopedia=[[Fréamh an Eolais]]|language=ga|date=2011|publisher=[[Coiscéim]]|page=50}}</ref> == Tagairtí == {{Reflist}} {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} [[Catagóir:Asarlaíocht]] dbwmdi33ppoxkcuflmh5hd3nfepxc2v A' Bheinn Mhòr (Muile) 0 52809 1271387 1042904 2025-06-24T17:22:12Z Ériugena 188 Bhog Ériugena an leathanach [[Beinn Mhór, Muile]] go [[A' Bheinn Mhòr (Muile)]]: gd 1042904 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} Is [[sliabh]] in [[Albain]] í '''Beinn Mhór''', atá suite ar an [[Muile]], [[Earra-Ghaidheal agus Bòd|Earra-Ghàidheal agus Bòd]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Beinn Mhor}} [[Catagóir:Sléibhte agus sliabhraonta na hAlban]] [[Catagóir:Muile]] [[Catagóir:Earra-Ghàidheal agus Bòd]] 0flo1hjjdwpcofmzr8uunkzq75nf3vg 1271393 1271387 2025-06-24T18:15:32Z Ériugena 188 1271393 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} Is sliabh in Albain í '''a' Bheinn Mhór'''.<ref>[http://www2.smo.uhi.ac.uk/gaidhlig/faclair/sbg/lorg.php?faclair=sbg&seorsa=Beurla&facal=Ben+More&tairg=Lorg Stòr-dàta SMO]</ref> Tá sí suite i [[Muile]]. Tá sí 966 m ar airde.<ref>[http://www.hill-bagging.co.uk/mountaindetails.php?qu=S&rf=1301 Hill Bagging] (Beurla)</ref> agus mar sin is í an sliabh is airde ar an oileán í. Is [[Munro na hAlban|Beinn Rothaich]], Murdo agus Marilyn í. Ó bharr an tsléibhe is féidir leat teacht ar cheann de na radhairc is fearr ar fud [[Na h-Eileanan a-staigh|na nOileán Istigh]].<ref name="gantzhorn">Ralf Gantzhorn: Schottland. Wanderungen an den Küsten und in den Highlands, Rother, 2. Auflage 2008, td. 88 (Gearmailtis)</ref> Cuirfear sléibhte na hAlban le chéile i liostaí speisialta de réir airde agus airde reatha (nó rinneach) mullach na binne. Tugtar Beinn Rothaich, Murdo, Marilyn, Donald, Graham nó Corbett orthu. Déanann grúpaí éagsúla iad a thomhas, agus ansin bailítear na tomhais i liostaí atá le fáil ar an suíomh gréasáin "Database of British and Irish hills".<ref>[http://www.hills-database.co.uk/downloads.html Database of British and Irish hills] (Beurla)</ref> Ó am go ham, déantar athbhreithniú ar airde an tsléibhe, agus rinneadh an t-athbhreithniú is déanaí ar a' Bheinn Mhór an 28 Deiread == Naisc sheachtracha == *[http://www.geograph.org.uk/gridref/NM5250033000 Pictiúir ag geograph.org] ==Tagairtí== [[Catagóir:Sléibhte agus sliabhraonta na hAlban]] [[Catagóir:Muile]] [[Catagóir:Earra-Ghàidheal agus Bòd]] 1dzbageaj6yhuvnzjqyi2wuu520dbd2 1271395 1271393 2025-06-24T18:18:49Z Ériugena 188 1271395 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} Is sliabh in [[Albain]] í '''a' Bheinn Mhór'''.<ref>[http://www2.smo.uhi.ac.uk/gaidhlig/faclair/sbg/lorg.php?faclair=sbg&seorsa=Beurla&facal=Ben+More&tairg=Lorg Stòr-dàta SMO]</ref> Tá sí suite i [[Muile]]. Tá sí 966 m ar airde.<ref>[http://www.hill-bagging.co.uk/mountaindetails.php?qu=S&rf=1301 Hill Bagging] (Beurla)</ref> agus mar sin is í an sliabh is airde ar an oileán í. Is [[Munro na hAlban|Beinn Rothaich]], Murdo agus Marilyn í. Ó bharr an tsléibhe is féidir leat teacht ar cheann de na radhairc is fearr ar fud [[Na h-Eileanan a-staigh|na nOileán Istigh]].<ref name="gantzhorn">Ralf Gantzhorn: Schottland. Wanderungen an den Küsten und in den Highlands, Rother, 2. Auflage 2008, td. 88 (Gearmailtis)</ref> Cuirfear sléibhte na hAlban le chéile i liostaí speisialta de réir airde agus airde reatha (nó rinneach) mullach na binne. Tugtar Beinn Rothaich, Murdo, Marilyn, Donald, Graham nó Corbett orthu. Tomhaistear iad i ngrúpaí éagsúla , agus ansin bailítear na tomhais i liostaí atá le fáil ar an suíomh gréasáin "''Database of British and Irish hills''".<ref>[http://www.hills-database.co.uk/downloads.html Database of British and Irish hills] (Beurla)</ref> Ó am go ham, déantar athbhreithniú ar airde an tsléibhe, agus rinneadh an t-athbhreithniú is déanaí ar a' Bheinn Mhór an 28 Deiread == Naisc sheachtracha == *[http://www.geograph.org.uk/gridref/NM5250033000 Pictiúir ag geograph.org] ==Tagairtí== [[Catagóir:Sléibhte agus sliabhraonta na hAlban]] [[Catagóir:Muile]] [[Catagóir:Earra-Ghàidheal agus Bòd]] 1i8xvxgx5ih4hy2ql07073c5hhah6rb Teimpléad:American Idol 10 66058 1271428 1266507 2025-06-25T06:31:59Z 2601:646:897E:A670:E477:7FD8:73CE:7B86 1271428 wikitext text/x-wiki {{Navbox |name = American Idol |state = |title = [[American Idol]] |bodyclass = hlist |titlestyle = background:#cc2222 |above = |groupstyle = background:#ffbb99 |group1 = Sraith |list1 = [[American Idol (sraith 1)|1]] • [[American Idol (sraith 2)|2]] • [[American Idol (sraith 3)|3]] • [[American Idol (sraith 4)|4]] • [[American Idol (sraith 5)|5]] • [[American Idol (sraith 6)|6]] • [[American Idol (sraith 7)|7]] • [[American Idol (sraith 8)|8]] • [[American Idol (sraith 9)|9]] • [[American Idol (sraith 10)|10]] • [[American Idol (sraith 11)|11]] • [[American Idol (sraith 12)|12]] • [[American Idol (sraith 13)|13]] • [[American Idol (sraith 14)|14]] • [[American Idol (sraith 15)|15]] • [[American Idol (sraith 16)|16]] • [[American Idol (sraith 17)|17]] • [[American Idol (sraith 18)|18]] • [[American Idol (sraith 19)|19]] • [[American Idol (sraith 20)|20]] • [[American Idol (sraith 21)|21]] • [[American Idol (sraith 22)|22]] • [[American Idol (sraith 23)|23]] |group2 = Buaiteoirí |list2 = [[Kelly Clarkson]] • [[Ruben Studdard]] • [[Fantasia Barrino]] • [[Carrie Underwood]] • [[Taylor Hicks]] • [[Jordin Sparks]] • [[David Cook]] • [[Kris Allen]] • [[Lee DeWyze]] • [[Scotty McCreery]] • [[Phillip Phillips]] • [[Candice Glover]] • [[Caleb Johnson]] • [[Nick Fradiani]] • [[Trent Harmon]] • [[Maddie Poppe]] • [[Laine Hardy]] • [[Just Sam]] • [[Chayce Beckham]] • [[Noah Thompson]] • [[Iam Tongi]] • [[Abi Carter]] • [[Jamal Roberts]] |group3 = Dara háit |list3 = [[Justin Guarini]] • [[Clay Aiken]] • [[Diana DeGarmo]] • [[Bo Bice]] • [[Katharine McPhee]] • [[Blake Lewis]] • [[David Archuleta]] • [[Adam Lambert]] • [[Crystal Bowersox]] • [[Lauren Alaina]] • [[Jessica Sanchez]] • [[Kree Harrison]] • [[Jena Irene]] • [[Clark Beckham]] • [[La'Porsha Renae]] • [[Caleb Lee Hutchinson]] • [[Alejandro Aranda]] • [[Arthur Gunn]] • Willie Spence • HunterGirl • Megan Danielle • Will Moseley • John Foster |group4 = Iomaitheoirí Eile |list4 = [[Josh Gracin]] • [[Jennifer Hudson]] • [[Elliott Yamin]] • [[Chris Daughtry]] • [[Kellie Pickler]] • [[Mandisa]] • [[Haley Reinhart]] • [[Angie Miller]] • [[Gabby Barrett]] • [[Catie Turner]] • [[Lauren Spencer-Smith]] • [[Benson Boone]] • [[Breanna Nix]] • [[Mattie Puritt]] |group5 = Singlí na buaiteoirí |list5 = "A Moment Like This" • "Flying Without Wings" • "I Believe" • "Inside Your Heaven" • "Do I Make You Proud" • "This Is My Now" • "The Time of My Life" • "No Boundaries" • "Beautiful Day" • "I Love You This Big" • "Home" • "I Am Beautiful" • "As Long as You Love Me" • "Beautiful Life" • "Falling" • "Going Going Gone" • "Flame" • "Rise Up" • "23" • "One Day Tonight" |group6 = Eile |list6 = "[[Judge Me Tender]]" |below = }} 25g2x9n74tlapkmoi8m76bktfh99rp5 1271429 1271428 2025-06-25T06:32:36Z 2601:646:897E:A670:E477:7FD8:73CE:7B86 1271429 wikitext text/x-wiki {{Navbox |name = American Idol |state = |title = [[American Idol]] |bodyclass = hlist |titlestyle = background:#cc2222 |above = |groupstyle = background:#ffbb99 |group1 = Sraith |list1 = [[American Idol (sraith 1)|1]] • [[American Idol (sraith 2)|2]] • [[American Idol (sraith 3)|3]] • [[American Idol (sraith 4)|4]] • [[American Idol (sraith 5)|5]] • [[American Idol (sraith 6)|6]] • [[American Idol (sraith 7)|7]] • [[American Idol (sraith 8)|8]] • [[American Idol (sraith 9)|9]] • [[American Idol (sraith 10)|10]] • [[American Idol (sraith 11)|11]] • [[American Idol (sraith 12)|12]] • [[American Idol (sraith 13)|13]] • [[American Idol (sraith 14)|14]] • [[American Idol (sraith 15)|15]] • [[American Idol (sraith 16)|16]] • [[American Idol (sraith 17)|17]] • [[American Idol (sraith 18)|18]] • [[American Idol (sraith 19)|19]] • [[American Idol (sraith 20)|20]] • [[American Idol (sraith 21)|21]] • [[American Idol (sraith 22)|22]] • [[American Idol (sraith 23)|23]] |group2 = Buaiteoirí |list2 = [[Kelly Clarkson]] • [[Ruben Studdard]] • [[Fantasia Barrino]] • [[Carrie Underwood]] • [[Taylor Hicks]] • [[Jordin Sparks]] • [[David Cook]] • [[Kris Allen]] • [[Lee DeWyze]] • [[Scotty McCreery]] • [[Phillip Phillips]] • [[Candice Glover]] • [[Caleb Johnson]] • [[Nick Fradiani]] • [[Trent Harmon]] • [[Maddie Poppe]] • [[Laine Hardy]] • [[Just Sam]] • [[Chayce Beckham]] • [[Noah Thompson]] • [[Iam Tongi]] • [[Abi Carter]] • [[Jamal Roberts]] |group3 = Dara háit |list3 = [[Justin Guarini]] • [[Clay Aiken]] • [[Diana DeGarmo]] • [[Bo Bice]] • [[Katharine McPhee]] • [[Blake Lewis]] • [[David Archuleta]] • [[Adam Lambert]] • [[Crystal Bowersox]] • [[Lauren Alaina]] • [[Jessica Sanchez]] • [[Kree Harrison]] • [[Jena Irene]] • [[Clark Beckham]] • [[La'Porsha Renae]] • [[Caleb Lee Hutchinson]] • [[Alejandro Aranda]] • [[Arthur Gunn]] • Willie Spence • HunterGirl • Megan Danielle • Will Moseley • John Foster |group4 = Iomaitheoirí Eile |list4 = [[Josh Gracin]] • [[Jennifer Hudson]] • [[Elliott Yamin]] • [[Chris Daughtry]] • [[Kellie Pickler]] • [[Mandisa]] • [[Haley Reinhart]] • [[Angie Miller]] • [[Gabby Barrett]] • [[Catie Turner]] • [[Lauren Spencer-Smith]] • [[Benson Boone]] • [[Breanna Nix]] • [[Mattie Pruitt]] |group5 = Singlí na buaiteoirí |list5 = "A Moment Like This" • "Flying Without Wings" • "I Believe" • "Inside Your Heaven" • "Do I Make You Proud" • "This Is My Now" • "The Time of My Life" • "No Boundaries" • "Beautiful Day" • "I Love You This Big" • "Home" • "I Am Beautiful" • "As Long as You Love Me" • "Beautiful Life" • "Falling" • "Going Going Gone" • "Flame" • "Rise Up" • "23" • "One Day Tonight" |group6 = Eile |list6 = "[[Judge Me Tender]]" |below = }} 1anlofdaum4nakf1int1cm2301xmifi J. Cole 0 69587 1271474 1243119 2025-06-25T11:50:15Z Fortn!te4life 67429 ghlan mé an alt chuir mé tagairtí isteach agus níos mó eolais 1271474 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is ealaíontóir agus léiritheoir ceoil hip hap [[Meiriceánach]] é '''Jermaine Lamarr Cole''' (saolaithe ar an 28ú Eanáir 1985), nó '''J. Cole''' mar is fearr aithne air. Tógadh é i bhFayetteville i g[[Carolina Thuaidh]]. Ghnóthaigh sé aitheantas forleathan mar cheoltóir rap nuair a d'eisigh sé a chéad mixtape, ''The Come Up,'' go luath i 2007. Thug sé faoi ghairm mar cheoltóir rap i ndiaidh seo agus dheisigh sé dhá mixtape eile tar éis gur shínigh sé le Roc Nation, lipéad ceoil [[Jay-Z]] i 2009. == Luath Saol == Saolaíodh Jermaine Lamarr Cole ar an 28ú Eanáir 1985 i bunáit de chuid airm Stáit Aontaithe Mheiriceá i bh[[Frankfurt]], Iarthar na [[An Ghearmáin|Germáine]]. Is iarshaighdiúr Afrai-Mheiriceánach le hairm SAM é a athair agus is Germánach bán í a mháthair a bhí ag obair le Seirbhís Poist na Stáit Aontaithe mar oibrí poist. Thréig athair Cole an teaghlach níos déanaí i rith a óige agus bhog a mháthair í féin, Cole agus a dheartháir Zach Cole go Fayetteville, [[Carolina Thuaidh]]. D'fhás Cole aníos i dtimpeallacht il-eitneach, agus nuair a chuireadh ceist air faoin impleacht a bhí ag a eitneacht air dúirt Cole "I can identify with white people, because I know my mother, her side of the family, who I love. But at the end of the day, [I've] never felt white. I can identify [with white people] but never have I felt like I'm one of them. I identify more with what I look like, because that's how I got treated [but] not necessarily in a negative way"<ref>{{Lua idirlín|url=https://boxden.com/showthread.php?t=1621284|teideal=J. Cole: "I Never Felt White. I Don't Know What That Feels Like"|dáta=2011-09-25|language=en|work=boxden.com|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>. I rith a óige D'eisigh J Cole 5 albam stiúideo chomh maith le go leor singles agus mixtapes. Ar 16 Samhain, d'eisigh Cole físeán ag fógairt go scaoileadh a tríú halbam stiúideo, ''2014 Forest Hills Drive'', ar 9ú Nollaig.Ba é an t-albam is mó tóir aige. chuaigh an albums seo platanam dúbailte gan gnéithe.Bhunaigh Rapper J. Cole an lipéad i 2007 Le linn comhdhéanamh ''The Come Up'', thosaigh Cole a lipéad taifead féin go luath i 2007 leis an uachtarán reatha lipéad Ibrahim Hamad. == Gairm Ceol == tar éis spreagadh a fháil ó [[Canibus]], [[Nas]], [[Tupac Shakur|Tupac]], and [[Eminem]], thosaigh Cole agus a chol ceathar ar a dtuiscuint bhunúsach ar rím agus ar chluichí focal. comh maith le seo, thosaigh siad ag foghlaim conas idirshuíomh a dhéanamh conas scéalaíocht a ionchorprú laistigh dá liricí.ag 14, bhí a lán cóipleabhar aige lán de smaointe amhrán, ach ní raibh sé ábalta táirg na buillí níos faide ná sampláil. níos déaní cheanaigh a mháthair an meaisín druma Roland TR-808 chun feabhsaigh a dtuiscuint ar táirg. thar na céad trí bliain eile, thosaigh sé ag postáil amhráin ar foirne idirlíne éagsúla faoin ainm '''Blaza''' ach níos déanaí aithrigh sé go dtí an ainm ''Therapist'' <ref>{{Lua idirlín|url=https://lattisawtapes.com/2011/05/j-cole-aka-therapist.html/|work=lattisawtapes.com|dátarochtana=2025-06-23}}</ref> == Tionchar Ar An gCeol == Chuaigh Cole i láthair ar albam [[Jay-Z|Jay Z]] '''''The Blueprint 3''<nowiki/>' ''(2009), ar an traic''''' ''A Star Is Born''<nowiki/>'. Servaigh Cole mar gníomh tacaíochta do '''Drake''' ar an gCruinniú Solas aisling agus Ceo na hOíche sa RA, ó 5–21 Eanáir, 2011. Cuireadh Cole i gcontúirt don Ealaíontóir Nua is Fearr ag '''''Duaiseanna Grammy''''' 2012. == Dioscliosta == * ''2014 Forest Hills Drive''<ref>{{Lua idirlín|url=https://pitchfork.com/reviews/albums/20054-2014-forest-hills-drive/|teideal=J. Cole: 2014 Forest Hills Drive|údar=Craig Jenkins|language=en-US|work=Pitchfork|dátarochtana=2025-06-25}}</ref><ref>{{Lua idirlín|url=https://www.bet.com/article/n3krja/j-cole-announces-new-album-2014-forest-hills-drive|teideal=J. Cole Announces New Album, 2014 Forest Hills Drive|language=en|work=BET|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> * ''4 Your Eyez Only''<ref>{{Lua idirlín|url=https://pitchfork.com/reviews/albums/22696-4-your-eyez-only/|teideal=J. Cole: 4 Your Eyez Only|údar=Paul A. Thompson|language=en-US|work=Pitchfork|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> * ''Born Sinner'' <ref>{{Lua idirlín|url=https://pitchfork.com/reviews/albums/17588-j-cole-born-sinner/|teideal=J. Cole: Born Sinner|údar=Corban Goble|language=en-US|work=Pitchfork|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> * ''KOD''<ref>{{Lua idirlín|url=https://pitchfork.com/reviews/albums/j-cole-kod/|teideal=J. Cole: KOD|údar=Jonah Bromwich|language=en-US|work=Pitchfork|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> * ''Revenge of the Dreamers III''<ref>{{Lua idirlín|url=https://pitchfork.com/news/watch-j-coles-revenge-of-the-dreamers-iii-documentary/|teideal=Watch J. Cole’s Revenge of the Dreamers III Documentary|údar=Evan Minsker|dáta=2019-07-03|language=en-US|work=Pitchfork|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> * ''The Off-Season''<ref>{{Lua idirlín|url=https://pitchfork.com/reviews/albums/j-cole-the-off-season/|teideal=J. Cole: The Off-Season|údar=Alphonse Pierre|language=en-US|work=Pitchfork|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> * ''The Fall Off''<ref>{{Lua idirlín|url=https://genius.com/albums/J-cole/The-fall-off|teideal=The Fall Off by J. Cole|language=en|work=Genius|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> == Tagairt == <references /> {{DEFAULTSORT:Cole, J.}} 91qun3dibgsbjkl69b76dlyts36j24t Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal 2 90239 1271366 1271052 2025-06-24T13:58:51Z Marcas.oduinn 33120 /* An Féineachas */ 1271366 wikitext text/x-wiki __NOINDEX__ {{Úsáideoir:Marcas.oduinn/Teimpléad:Barra Roghchláir}} =Réamhrá= [ [https://www.teanglann.ie/ teanglann.ie] | [https://www.focloir.ie/ focloir.ie] | [https://www.tearma.ie/ tearma.ie] | [http://dil.ie/ dil.ie] | [https://www.logainm.ie/ga/ logainm.ie] | [https://www.sloinne.ie sloinne.ie] | [https://en.wikisource.org/wiki/An_Etymological_Dictionary_of_the_Gaelic_Language MacBain] ] [CELT|CODECS|ISOS|THD|BILL|.. ] [ ''[https://medievalscotland.org/kmo/AnnalsIndex/index.shtml Index of Names in Irish Annals]''<!-- le Mari Elspeth nic Bryan--> | ''[https://www.libraryireland.com/names/contents.php Irish Names and Surnames]''<!-- le Rev Patrick Woulfe, ar Library Ireland--> | ''[http://research.ucc.ie/doi//locus?section=d487e79 Onomasticum Goedelicum]'' | ''[http://research.ucc.ie/doi/atlas Atlas of Names]'' | ''[http://fmg.ac/Projects/MedLands/IRELAND.htm#_Toc389126210 MEDIEVAL LANDS - Ireland]''<!-- ar fmg.ac--> ] Daoine: aicme, ciarraí, cine, cineál, clann, corca, dál, dream, duine/daoine, fine, muintir, pobal, síol, teaghlach, tuath; s/daor-chineál, sloinne Tosaíodh an obair seo ar an 6ú Meán Fómhair 2018, leis an leathanach [[Oidheadh Chlainne Uisnigh]] * Foinsí ar [https://www.ucc.ie/en/research-sites/celt/ CELT]: ** [https://celt.ucc.ie/published/G800011A/text001.html LGÉ], [https://celt.ucc.ie/published/G800011A/ LL], G800011A ** [https://celt.ucc.ie/published/G100005A/ ACM, ARÉ LS 1220 ''srl.''], G100005A ** [https://celt.ucc.ie/published/G100054/ FFÉ, OFM A 14 ''srl.''], G800054 * [http://exploringcelticciv.web.unc.edu/ Exploring Celtic Civilisation] * Sean-Ghaeilge ** [http://www.smo.uhi.ac.uk/liosta/old-irish-l/ OLD-IRISH-L] ** ''[https://www.digitalmedievalist.com/opinionated-celtic-faqs/how-to-learn-old-irish/ How to learn old irish]'' ** [https://lrc.la.utexas.edu/eieol/iriol U-Texas] ** [https://www.ria.ie/research-projects/focloir-stairiuil-na-gaeilge Foclóir Stairiuil na Gaeilge] ar ARÉ * [https://omniglot.com/writing/irish.htm Gaeilge] ar omniglot * [https://tuairisc.ie/comhairle-ghramadai-no-comhairle-gramadai-an-seimhiu-agus-an-rosheimhiu/ ‘Comhairle ghramadaí’ nó ‘comhairle gramadaí’? An séimhiú agus an róshéimhiú…], Kevin Hickey, tuairisc.ie # ''[https://web.archive.org/web/20070807234048/http://www.carroll.co.uk/irish/chapt01.htm The Eberian Kings]'' # [https://celt.ucc.ie/published/E900000-003/ Early Irish Population-Groups], [[Eoin Mac Néill]] # [https://wikipedialibrary.wmflabs.org/?next_url=/users/my_library/ Wikipedia Library] # Celtic Literature Collective (CLC) ## ''[http://www.maryjones.us/ctexts/index_irish.html Irish Literature]'', CLC ## ''[https://www.ancienttexts.org/library/celtic/ctexts/index_irish.html Irish index]'', Ancient Texts # [https://bill.celt.dias.ie/vol4/browseatsources.php Textual sources], CELT * [[:Teimpléad:cite web]] * [[:Teimpléad:cite book]] * [[:Teimpléad:citation]] * [[:Teimpléad:familytree]] * [[Speisialta:WhatLinksHere/Teimpléad:Glanadh-mar]] * [https://www.wikidata.org/wiki/Special:NewItem Earra nua] ar WikiData * [[Miotaseolaíocht na nGael]] * [[:Catagóir:Miotaseolaíocht na nGael]] * [[:Catagóir:Lámhscríbhinní Éireannacha]] * [[:Catagóir:Lámhscríbhinní Gaelacha na Meánaoise]] * Faiceachas {{Scéalta miotaseolaíochta}} {{An Rúraíocht}} {{An Fhiannaíocht}} {{Scéalaíocht na Ríthe}} {{Lámhscríbhinní Gaelacha na Meánaoise}} =Bliain 1, 2018 - 2019= ==Céim 1 - An Rúraíócht== Cóipeáil agus aistriú go díreach ó wiki-suímh (en, de, srl) eile. * béim ar an Rúraíocht... * ... agus Tuatha Dé Danann agus Ardríthe na hÉireann a thagann isteach leis na scéalta úd. * ainm an phríomhleathnaigh as NuaGhaeilge; athsheoladh ann don ainm as SeanGhaeilge * [[Donn Cuailnge]], [[Finnbhennach]], [[Maol]], [[Liath Macha agus Dub Sainglend]], [[Caladbolg]], [[Fragarach]], [[Fedelm]], [[Dáire mac Fiachna]], [[Cairpre Nia Fer]], [[Fedelm Noíchrothach]], [[Erc mac Cairpri]], [[Achall]] * Naisc dhearga nó athsheolta go [[:en:Ulster Cycle]] ar en.wiki *# a/s, [[Cairbre Cuanach]] *# a/s, [[Condere mac Echach]] *# n/d, [[Fiachu mac Fir Febhe]] *# n/d, [[Folloman mac Conchobair]] *# n/d, [[Friuch]] *# n/d, [[Goll mac Carbada]] *#* [[Nechtan Scéne]] ==Céim 2 - Scéalta Miotaseolaíochta== * Gramadach ** Tuiseal Ginideach ** na clásail choibhneasta díreacha agus indíreacha * Leathnaigh eile nach bhfuil fós an sna teimpléidí reatha * Scéalta Miotaseolaíochta: [[Cessair]], [[Partholón]], [[Nemed]], [[Fir Bolg]]; [[Fomhóraigh]]; (Tuatha Dé Danann agus Clann Mhíle í gcéim 3) ** [[Tuan mac Cairill]], [[Neimheadh]], [[Fiacha mac Delbaíth]], [[Mac Cuill]], [[Mac Gréine]], [[Cichol Gricenchos]], [[Fintán mac Bóchra]], [[Dealgnaid]], [[Bóinn (bandia)]], [[Ealcmhar]], [[Cethlenn]], [[Conand]], [[Elatha]], [[Tethra]], [[Glas Ghaibhneann]] * Leathanaigh eile: ** [[Leabhar Bhaile an Mhóta]], [[Tomhaidhm]] * Bunachar: tagairtí ISoS, CELT, CODECS srl ==Céim 3 - Tuatha Dé Danann, Clann Mhíle== * Gramadach (arís) ** Tuiseal Ginideach ** na clásail choibhneasta díreacha agus indíreacha * [[Tuatha Dé Danann]] ** [[Éber Finn]] &rarr; [[Éibhear Fionn]], [[Érimón]] &rarr; [[Éiremhón]] &rarr; [[Éireamhón]], [[Badb]] &rarr; [[Badhbh (bandia)]], [[Bres]], [[Aislinge Oenguso]], [[Ábartach]], [[Abhean]], [[Áed]], [[Airmed]], [[Anu]], [[Aobh]], [[Aoi]], [[Aoife (iníon Bhodhbh Dheirg)]], [[Bec]], [[Bodb Derg]], [[Brea]], [[Brian (miotaseolaíocht)]], [[Caer Ibormeith]], [[Cermait]], [[Creidhne]], [[Dian Cécht]], [[Ethal]], [[Ecne]], [[Fionnuala]], [[Goibhniu]], [[Iuchar]], [[Iucharba]], [[Ler]], [[Luchtaine]], [[Miach]], [[Neit]], [[Uaithne]] * [[Clann Mhíle]] ** [[Goídel Glas]], [[Fénius Farsaid]], [[Scota]], [[Amergin Glúingel]], [[Bilé]], [[Donn]], [[Muimne, Luigne agus Laigne]], [[Ér, Orba, Ferón agus Fergna]], [[Íriel Fáid]], [[Ethriel]], [[Conmáel]], [[Tigernmas]] * Eile ** [[Biróg]], [[Immram Brain]] ([[Bran mac Feabhail]]), [[Carman]], [[Crobh Dearg]], [[Crom Cruach]], [[Cailleach]], [[Ceithre Sheod]] ==Céim 4 - Ard-Ríthe== * [[Ard-Ríthe na hÉireann]] ** [[Eochaid Étgudach]], [[Cearmna Finn]], [[Sobhairce]], [[Eochaid Faebar Glas]], [[Fiacha Labhrainne]], [[Eochaid Mumu]], [[Óengus Olmucaid]], [[Énna Airgdech]], [[Rothechtaid mac Main]] (I), [[Sétna Airt]] (I), [[Fíachu Fínscothach]], [[Muinemón]], [[Faildergdóid]], [[Ollom Fódla]], [[Fínnachta]], [[Slánoll]], [[Géde Ollgothach]], [[Fíachu Findoilches]], [[Berngal]], [[Ailill mac Slánuill]], [[Sírna Sáeglach]], [[Rothechtaid Rotha]], [[Elim Olfínechta]], [[Gíallchad]], [[Art Imlech]], [[Nuadu Finn Fáil]], [[Bres Rí]], [[Eochaid Apthach]], [[Finn mac Blatha]], [[Sétna Innarraid]] (II), [[Siomón Brecc]], [[Dui Finn]], [[Muiredach Bolgrach]], [[Énna Derg]], [[Lugaid Íardonn]], [[Sírlám]], [[Eochaid Uairches]], [[Eochaid Fíadmuine]], [[Conaing Begeclach]], [[Lugaid Lámderg]], [[Art mac Lugdach]], [[Fíachu Tolgrach]], [[Ailill Finn]], [[Eochaid mac Ailella]], [[Airgetmar]], [[Dui Ladgrach]], [[Lugaid Laigde]], [[Áed Ruad, Díthorba agus Cimbáeth]] ([[Áed Rúad]] ([[Áed Ruad]]), [[Díthorba]], [[Cimbáeth]]), [[Rechtaid Rígderg]], [[Úgaine Mór]], [[Bodbchad]], [[Lóegaire Lorc]], [[Cobthach Cóel Breg]], [[Labraid Loingsech]], [[Meilge Molbthach]], [[Mog Corb]], [[Óengus Ollom]], [[Irereo]], [[Fer Corb]], [[Connla Cáem]], [[Ailill Caisfiaclach]] ([[Ailill]]*), [[Adamair]], [[Eochaid Ailtlethan]], [[Fergus Fortamail]], [[Óengus Tuirmech Temrach]], [[Conall Collamrach]], [[Nia Segamain]], [[Énna Aignech]], [[Crimthann Coscrach]], [[Rudraige mac Sithrigi]] (III), [[Finnat Már]], [[Bresal Bó-Díbad]], [[Conchobar Abradruad]], [[Crimthann Nia Náir]], [[Cairbre Cinnchait]], [[Feradach Finnfechtnach]], [[Fíatach Finn]], [[Fíachu Finnolach]], [[Elim mac Conrach]], [[Túathal Techtmar]], [[Mal mac Rochride]], [[Fedlimid Rechtmar]], [[Cathair Mór]], [[Conn Cétchathach]], [[Conaire Cóem]], [[Art mac Cuinn]], [[Lugaid mac Con]] ([[Lughaidh]]*), [[Fergus Dubdétach]], [[Cormac mac Airt]], [[Eochaid Gonnat]] ([[Eochaidh]]*), [[Cairbre Lifechair]], [[Fothad Cairpthech]], [[Fothad Airgthech]], [[Fíachu Sroiptine]], [[Colla Uais]], [[Muiredach Tirech]], [[Cáelbad]], [[Eochaid Mugmedon]], [[Crimthann mac Fidaig]] ([[Criofan]]*), [[Níall Noígíallach]] &larr; [[[[Niall Noígíallach]]]], [[Nath Í mac Fiachrach]], [[Lóegaire mac Néill]] ==Céim 5 - ABCDEí== * [[Annála na hÉireann]], [[Banseanchas]], [[Cóir Anmann]], [[Dinnseanchas]], [[Echtra]] ([[Eachtra]]) agus [[Immram]] ([[Iomramh]]), [[Echtra Condla]], [[Echtra Fergusa maic Léti]], [[Eachtra Neara]], [[Sanas Cormaic]] ==Céim 6 - An Fhiannaíocht== * [[An Fhiannaíocht]], Na [[Fianna]] Daoine * [[Creidne]], [[Finn Eces]], [[Finn mac Cumaill]] &larr; [[Fionn mac Cumhaill]], [[Oisín]], [[Diarmuid Ua Duibne]], [[Gráinne (miotaseolaíocht)|Gráinne]], [[Niamh Chinn Óir]], [[Bodhmall]], [[Muireann]], [[Plúr na mBan]], [[Sadb]] &rarr; [[Sadhbh]], [[Caílte mac Rónáin]], [[Conán mac Lia]], [[Conán mac Morna]], [[Cumall]], [[Goll mac Morna]], [[Liath Luachra]], [[Oscar mac Oisín]] Scéalta ar fáil * [[Agallamh Beag]], [[Agallamh na Seanórach]], [[Bruidhean Chaorthainn]], [[Cath Finntrágha]], [[Cath Gabhra]], [[Eachtra Bhodaigh an Chóta Lachtna]], [[Fianshruth]], [[Fionn agus Gráinne]], [[Macgnímartha Finn]], [[Tóraíocht Dhiarmada agus Ghráinne]] Scéalta nach bhfuil ar fáil ar wikipediae * [[Bruidhean Chéise Corainn]], [[Bruidhean Bheag na hAlmhaine]], [[Bruidhean Eochaidh Bhig Dheirg]] # [[Eachtra Iollainn Iolchrothaigh Mhic Ríogh na hEasbáinne]] ('''[http://en.wikipedia.org/wiki/Eachtra_Iollainn_Iolchrothaigh_Mhic_Ríogh_na_hEasbáinne en]''') # [[Eachtra an Ghiolla Dheacair]] ('''[http://en.wikipedia.org/wiki/Eachtra_an_Ghiolla_Dheacair en]''') # [[Eachtra Lomnachtáin]] ('''[http://en.wikipedia.org/wiki/Eachtra_Lomnachtáin en]''') #* [[Fotha Catha Cnucha]] # [[Tóraíocht Taise Taoibhghile]] ('''[http://en.wikipedia.org/wiki/Tóraíocht_Taise_Taoibhghile en]''') # [[Tóraíocht Shaidhbhe Iníne Eoghain Óig]] ('''[http://en.wikipedia.org/wiki/Tóraíocht_Shaidhbhe_Iníne_Eoghain_Óig en]''') #* [[Nessa Ní Shéaghdha]], [[Máirín Ní Mhuiríosa]] ==Céim 7 - Scéalaíocht na Ríthe== * [[Ard-Ríthe na hÉireann]] ''thuas, céim 4'', [[Baile in Scáil]], [[Baile Chuinn Chétchathaig]] (scrios: [https://ga.wikipedia.org/wiki/Baile_Chuinn_Cétchathaigh?redirect=no Baile_Chuinn_Cétchathaigh], [https://ga.wikipedia.org/wiki/Baile_Chuinn_Cétchathaig?redirect=no Baile_Chuinn_Cétchathaig]), [[Sadb ingen Chuinn]] ==Céim 8 - Lámhscríbhinní== * [[Teimpléad:Lámhscríbhinní Gaelacha na Meánaoise]] ** [[Leabhar Gabhála na hÉireann]] *# [[Leabhar Fhear Maí]] ** [[Leabhar na gCeart]], Oidheadh Chlainne x 3: [[Oidheadh Chlainne Lir|... Lir]] ([[Clann Lir]]), [[Oidheadh Chlainne Tuireann|... Tuireann]], [[Oidheadh Chlainne Uisnigh|... Uisnigh]] ==Céim 9 - Aithbhreithniú== * Glan / Cuir le roinnt leathnach ** [[Aengus]] &rarr; [[Aonghas]], [[Áine]], [[Badb]] &rarr; [[Badhbh (bandia)]], [[Breogán]], [[Brigit]], [[Cormac mac Airt]], [[Daghdha]], [[Enbarr]], [[An Fhiannaíocht]], [[Fionn mac Cumhaill]], [[Grian (bandia)]], [[Lugh]], [[Níall Noígíallach]], [[Niamh Chinn Óir]], [[Oisín]] * Leathanaigh eile: ** ''[[Úsáideoir:Marcas.oduinn/List of Irish mythological figures]]'' ** [[Miotaseolaíocht na nGael]], [[Na Scéalta Miotaseolaíochta]], [[An Rúraíocht]], [[An Fhiannaíocht]], [[Scéalaíocht na Ríthe]] ==Céim 10 - feabhsú na Gaeilge== * [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Cruthaithe|Cruthaithe]] * Gramadach (arís eile) ** Tuiseal Ginideach ** na clásail choibhneasta díreacha agus indíreacha =Bliain 2, 2019 - 2020= == Feabhsú na Gaeilge (2) == * Tuiseal ginideach ** Mo chuid airgid ''vs.'' Mo chuid den airgead ** Séimhithe * na clásail choibhneasta díreacha agus indíreacha * Ainmneacha Sean &rarr; Meán &rarr; Nua-Ghaeilge ** Eisceachtaí: [[Aengus]], [[Brigit]] (''vs.'' [[Naomh Bríd]]), [[Daghda]] nó [[Daghdha]] (ní *Dea-dhia), [[Lugh]] (ní [[Lú]]) ==Tagairtí== * Bunachar: tagairtí ISoS, CELT, CODECS, WikiData * LGÉ, ACM, FFÉ go Gaeilge (go háirithe i leathanaigh na nArd-Ríthe) ==Ath-bhreithniú== * [[Ceasair]], [[Parthalán]], [[Neimheadh]], [[Fir Bholg]] * [[Sláine mac Deala]]... [[Eochaid mac Eirc]] ==Catagóirí== * [[:Catagóir:Dreamanna na hÉireann]], [[:Catagóir:Éarainn]], [[:Catagóir:Ulaid]], [[:Catagóir:Eoghanachta]], [[:Catagóir:Ríthe na Teamhrach]] ==Ogham, [[Aibítir]]== * [[Ogham]], [[:Catagóir:Ogham]], [[Auraicept na n-Éces]], [[Bríatharogam]]=[[Briatharogham]], [[De Dúilib Feda na Forfid]], [[In Lebor Ogaim]]=[[An Leabhar Oghaim]], [[Inscríbhinní Oghaim]] * [[:Teimpléad:Litreacha Oghaim]], [[beith (ogham)|beith]]*, [[luis (ogham)|luis]], [[fearn (ogham)|fearn]], [[sail (ogham)|sail]], [[nion (ogham)|nion]] | [[uath (ogham)|uath]], [[dair (ogham)|dair]], [[tinne (ogham)|tinne]], [[coll (ogham)|coll]], [[ceirt (ogham)|ceirt]] | [[muin (ogham)|muin]], [[gort (ogham)|gort]], [[nGéadal (ogham)|nGéadal]]*, [[straif (ogham)|straif]], [[ruis (ogham)|ruis]] | [[ailm (ogham)|ailm]], [[onn (ogham)|onn]], [[úr (ogham)|úr]], [[eadhadh (ogham)|eadhadh]], [[iodhadh (ogham)|iodhadh]] | [[Forfeda]], ''[[Ébad (ogham)|Ébad]]-a, [[Oir (ogham)|Oir]]-a, [[Uillenn (ogham)|Uillenn]]-a,'' [[Iphín (ogham)|Iphín]]=[[Ifín (ogham)|Ifín]], ''[[Emancholl (ogham)|Emancholl]]-s'', [[Peith (ogham)|Peith]] * [[:Catagóir:Inscríbhinní Oghaim]], [[CIIC 2]]=[[Cloch Oghaim Chluain Muirís]], [[CIIC 10]]=[[Cloch Oghaim Bhréisteach]], [[CCIC 11]]=[[Ráth na Dromainne]], [[CIIC 38]]=[[Cloch Oghaim Bhaile Mhuadáin]], [[CIIC 47]]=[[Cloch Oghaim Cháisleán tSíomoin]], [[CIIC 50]]<[[Ráth Chrois Uaithne]], [[CIIC 57]]–58=[[Clocha Oghaim Phlácais]], [[CIIC 66]]=[[Cloch Oghaim Bhéal an Churraigh Bháin]], [[CIIC 145]]=[[Cloch Oghaim Airghleanna]], [[CIIC 155]]-163=[[Clocha Oghaim Bhaile an tSagairt]], [[CIIC 170]]<[[Teampall Mhanachain]], [[CIIC 187]]<[[Cill Maoilchéadair]], [[CIIC 193]]<[[Mám an Óraigh]], [[CIIC 197]]–203=[[Clocha Oghaim Dhún Lóich]], [[CIIC 206]]–213=[[Clocha Oghaim Chill Chuallachta Thoir]], [[CIIC 220]]=<strike>[[Cloch Oghaim Dhoire Fhíonáin]]</strike> &rarr; [[Cloch Oghaim Dhoire Fhíonáin Beag]], [[CIIC 230]]<[[Clochán Cárthainn]], [[CIIC 241]]=[[Clocha Oghaim Dhún Lóich]], [[CIIC 246]]=<strike>[[Chlocha Oghaim Aird Chánachta]]</strike> &rarr; [[Clocha Oghaim Aird Chánachta]], [[CIIC 266]]-267=<strike>[[Clochanna Oghaim Chill Tíre]]</strike> &rarr; [[Clocha Oghaim Chill Tíre]], [[CIIC 272]]-281<[[Uaimh agus Clocha Oghaim Dhrom Lócháin]], CICC iii=[[Cloch Oghaim Bhaile an Bhúlaeraigh Thuaidh]], CIIC iii=[[Cloch Oghaim Dhún gCoimín]], CIIC iii<[[Caiseal Imileá an Bhóthair]], CIIC iii=[[Clocha Oghaim Tulaigh Garráin]], CIIC iii<<strike>[[Bhaile Uí Bhaoithín]]</strike> &rarr; [[Baile Uí Bhaoithín]], CIIC iii<<strike>[[Teampall Ráth Theas]]</strike> &rarr; [[Teampall Ráth Teas]] ==Dreamanna== {| |- valign=top || [[Íomhá:Ptolemy's Ireland.png|mion|100px|Léarscáil Tolamaes]] || [[Íomhá:Ireland early peoples and politics.gif|mion|100px|Luath-dhreamanna]] || [[Íomhá: Ireland900.svg|mion|100px|Éire 900]] || [[Íomhá:Www.wesleyjohnston.com-users-ireland-maps-historical-map1014.gif|thumb|100px|Éire 1014]] || [[Íomhá:www.wesleyjohnston.com-users-ireland-maps-historical-map1300.gif|mion|100px|[[Tiarnas na hÉireann]], 1300]] || [[Íomhá:Ireland 1450.png|mion|100px|Éire 1450]] || [[Íomhá:IrelandBaronies1899Map.png|mion|105px|Barúntachtaí 1899]] |- valign=top || [[Íomhá: Ireland900.svg|mion|100px]] || [[Íomhá:Kingdom of Munster-900.svg|mion|100px]] || [[Íomhá:Kingdom of Osraige-900.svg|mion|100px]] || [[Íomhá:Kingdom of Leinster-900.svg|mion|100px]] || [[Íomhá:Kingdom of Mide-900.svg|mion|100px]] || [[Íomhá:Kingdom of Connacht-900.svg|mion|100px]] || [[Íomhá:Kingdom of Breifne-900.svg|mion|100px]] |- valign=top || [[Íomhá:UlsterDioceseKingdoms.png|mion|100px]] || [[Íomhá:NorthernUiNeill.png|mion|100px]] |} ===Luath-dhreamanna=== * [[Prótastair Éireann]]<[[Stair na hÉireann]], [[Periplus Massiliach]], [[Ora Maritima]], [[Almagest]]- ([[Úsáideoir:Ériugena|ÉG]]), [[Geografaíocht (Tolamaes)]]-, [[Scotti]], [[Attacotti]]-, [[Breatain (logainm)]], [[:Teimpléad:Éire Tholamaes]] * Connacht: [[Auteini]]=[[Uaithni]], [[Fir Ol nEchmacht]], [[Nagnatae]], [[Nagnata]]; Laigin: [[Brigantes (Éire)]], [[Cauci]], [[Coriondi]], [[Domnu]], [[Fir Domnann]], [[Gailióin]], <strike>[[Manapi]]</strike> &rarr; [[Manapii]]; Mide: [[Eblani]]=[[Ebdani]]=[[Blanii]], [[Eblana]]; Muma: [[Gangani]]=[[Concani]], [[Iverni]], [[Uellabori]], [[Uodiae]]=[[Usdiae]]; Uladh: [[Darini]], [[Erdini]], [[Uennicnii]] * Eile: [[Belgae]], [[Scotia]]-, [[Gleann Scoithín]], [[Albion]]-, [[Caledonia]]-, [[Damnonii]], [[Dumnonii]], [[Hibernia]]- * Le dáileadh: [[Indech]], [[Octriallach]], * [[Ríochtaí Éireann]], [[Cúigí na hÉireann]] * [[Dáire Doimthech]], [[Lugaid Loígde]] (Lugaid mac Con), [[Ríthe Éireann]], [[Flaith]], [[Tigerna]]=[[Tiarna]], [[Liosta Ríthe na hÉireann]], [[Ard-Ríthe na hÉireann]]-, [[Rí na Teamhrach]]=[[Ríthe na Teamhrach]], [[Coirpre mac Néill]]=[[Cairbre mac Néill]]-, [[Ailill Molt]], [[Lugaid mac Lóegairi]]=[[Lughaidh mac Laoghaire]], [[Ríocht na Mumhan]], [[Rí na Mumhan]]=[[Ríthe na Mumhan]], [[Rí na Deasmhumhan]]=[[Ríthe na Deasmhumhan]], [[Rí na Tuadhmhumhan]]=[[Ríthe na Tuadhmhumhan]], [[Rí na hIarmhumhan]]=[[Ríthe na hIarmhumhan]], [[Rí na hUrmhumhan]]=[[Ríthe na hUrmhumhan]], [[Liosta Ríthe Uladh]] &rarr; [[Rí na nUladh]]=[[Ríthe na nUladh]], [[An Dubhaltach Mac Fhirbhisigh]] &rarr; [[Dubhaltach Mac Firbhisigh]], [[Ríocht na Mí]], [[Rí na Mí]]=[[Ríthe na Mí]], [[Airgíalla]]=[[Oirialla]], <strike>[[Ríthe an Oiriall]]</strike> &rarr; [[Ríthe na nOiriall]]=[[Ríthe Oiriall]], [[Bréifne]], [[Ríthe na Bréifne]], [[Ríthe na Laighean]], [[Ríthe an Osraí]], [[Tiarnas na hÉireann]]-, [[Túathal mac Cormaic]]=[[Túathal Máelgarb]]=[[Tuathal Maolgharbh]], [[Diarmait mac Cerbaill]]=[[Diarmaid mac Cearbhaill]]-, [[Domnall Ilchelgach]]=[[Domnall mac Muirchertaig]]=[[Domhnall mac Muircheartaigh]], [[Forggus mac Muirchertaig]]=[[Fearghas Mac Muircheartaigh]], [[Eochaid mac Domnaill]]=[[Eochaidh mac Domhnaill]], [[Báetán mac Muirchertaig]]=[[Baotán mac Muircheartaigh]], [[Ainmuire mac Sétnai]]=[[Ainmhire mac Seanna]], [[Báetán mac Ninnedo]]=[[Baotán mac Nínneadha]], [[Áed mac Ainmuirech]]=[[Aodh mac Ainmhireach]], [[Áed Sláine]]=[[Aodh Sláine]], [[Colmán Rímid]]=[[Colmán Ríomhaí]]=[[Colmán mac Báetáin]]=[[Colmán mac Baotáin]], [[Áed Uaridnach]]=[[Aodh Fuariodhnach]], [[Máel Coba mac Áedo]]=[[Maol Cobha mac Aodha]], [[Suibne Menn]]=[[Suibhne Meann]], [[Domnall mac Áedo]]=[[Domhnall mac Aodha]] {{Éire Tholamaes}} Féach ''[http://sites.rootsweb.com/~irlkik/ihm/ire000.htm IHM]'': {|class = wikitable ! width=10% | Dream ! width=10% | Treibh ! width=10% | As ! width=10% | Am ! width=20% | [[Leabhar Gabhála na hÉireann|LGÉ]] ! width=40% | Dál/Corca/Clann |- valign=top || [[Cruithne]] || [[Priteni]] || Breatain || 8u - 5ú RC || [[Fomhóraigh]]? || [[Dál nAraidi]], [[Uí Echach Cobo|Uí Eachach Cobha]], ''[[Loígis]]'', [[Soghain]] |- valign=top || [[Éarainn]] || [[Belgae]] || Breatain || 5ú - 3ú RC || [[Fir Bholg]] || ''Ulaid'' (Dál Riada, Dál Fiatach), [[Corca Laidhe]], [[Múscraí]], [[Corca Dhuibhne]], [[Corca Bhaiscinn]], [[Uí Mhaine]], [[Conmhaicne]] |- valign=top || [[Laigin]] || || Armorica || 3ú - 1ú RC || [[Tuatha Dé Danann]]? || [[Fir Domnann]], [[Gailióin]]; [[Uí Fhailí]], ''[[Uí Bairrche]]'', [[Uí Eineachghlais]]; [[Gailenga]]? |- valign=top || [[Gaeil]] || [[Míl Easpáine]] || Gall || 2ú - 1ú RC || [[Féine]] || [[Eoghanachta]], [[Connachta]] |} ===Breá=== * [[Brega]]=[[Breá]] ===Bréifne=== * [[Ríthe Bhréifne]] ===Ciannachta=== * [[Ciannachta]], [[Ciannachta Glen Geimin]]=[[Ciannacht Ghleann Geimhin]], [[Síl nÁedo Sláine]]=[[Síol Aodha Sláine]], [[Gailenga]] ===Iverni=== * =[[Érainn]]=[[Éarainn]], [[Dáire]], [[Darini]], [[Dáirine]], [[Corcu Loígde]]=[[Corca Laidhe]], [[Corc mac Luigthig]]=[[Conall Corc]], [[Dáire Doimthech]]*, [[Lugaid Loígde]]~[[Lugaid Laigdech]], [[Íar mac Dedad]], [[Óengus Bolg]]=[[Aonghas Boilg]], [[Aimend]]=[[Aimeann]], [[Deda mac Sin]]<[[Cland Dedad]], [[Dál gCais]]-, [[Dáire mac Dedad]], [[Síl Conairi]]=[[Síol Chonaire]], [[Cairpre]], [[Mairtine]], [[Múscraige]]=[[Múscraí]], [[Corcu Duibne]]=[[Corca Dhuibhne]], [[Corcu Baiscinn]]=[[Corca Bhaiscinn]], [[Dáire Cerbba]]=[[Dáire Cearba]], [[Uí Liatháin]], [[Uí Fidgenti]]=[[Uí Fiodhghinte]] ===''Laigin''=== * [[Laigin]], [[Uí Failgi]]=[[Uí Fhailí]], [[Failge Berraide]]=[[xxx]], [[Fothairt]], [[Dál Cormaic]]-, [[Énnae Cennsalach]], [[Crimthann mac Énnai]]=[[Criomhthann mac Éanna]], [[Augaire mac Ailella]]=[[Agaire mac Ailealla]]?, ([[Diarmait Mac Murchada]]=[[Diarmaid Mac Murchadha]]), [[Domhnall Caomhánach]], [[Art Óg mac Murchadha Caomhánach]] * [[Uí Chinnsealaigh]], [[Áed mac Colggen]]=[[Aodh mac Colgan]] {{Navbox | name = Laigin | title = [[Laigin]] | state = {{{state|}}} | listclass = hlist | group1 = Kindreds and septs | list1 = {{Navbox|child | group1 = Dál Niad Cuirp | list1 = [[Uí Máil]]&nbsp;• [[Uí Dúnlainge]]&nbsp;• [[Uí Ceinnselaig]]&nbsp;• [[Uí Failge]]&nbsp;• [[Uí Bairrche]]&nbsp;• [[Uí Enechglaiss]]&nbsp;• Uí Crimthainn Áin<!-- {{Navbox|child | group1 = [[Uí Máil]] | list1 = O'Tighe&nbsp;* [[O'Kelly]] | group2 = [[Uí Dúnlainge]] | list2 = Fitzdermot&nbsp;* [[O'Toole family|O'Toole]]&nbsp;* [[O'Byrne family|O'Byrne]]&nbsp;* [[Cosgrave|O'Cosgrave]] | group3 = [[Uí Cheinnselaig]] | list3 = [[MacMurrough dynasty|MacMurrough Kavanagh]]&nbsp;* [[Kinsella]]&nbsp;* [[Kehoe]]&nbsp;* [[Finneran|O'Finneran]]&nbsp;* [[Murphy|O'Murphy]]&nbsp;* [[O'Garvey]]&nbsp;* [[Hartley (surname)|O'Hartley]]&nbsp;* [[O'Ryan]]&nbsp;* [[Morrow (surname)|Morrow]] | group4 = [[Uí Failghe]] | list4 = [[O'Connor Faly]]&nbsp;* [[O'Dunne]]&nbsp;* [[O'Dempsey]]&nbsp;* [[Kavanagh (surname)|Kavanagh]]&nbsp;* [[Branagh]]&nbsp;* [[Fitzpatrick (surname)|MacGilpatrick (Fitzpatrick)]]&nbsp;* [[O'Dwyer (surname)|O'Dwyer]]&nbsp;* [[O'Holohan]]&nbsp;* [[O'Hennessy]] | group5 = [[Uí Bairrche]] | list5 = [[MacGorman]]&nbsp;* [[Kearney (disambiguation)|Kearney]]&nbsp;* [[Tracy (name)|Tracy]]&nbsp;* [[Hughes (disambiguation)|Hughes]]&nbsp;* [[Mooney]]&nbsp;* [[Carney (surname)|Carney]] | group6 = [[Uí Enechglaiss]] | list6 = ''O'Feary | group7 = Uí Crimthainn Áin | list7 = ''O'Duff }}--> | group2 = Dál Cairpre Arad | list2 = O'Kealy | group3 = [[Dál Messin Corb]] | list3 = [[Uí Garrchon]] }} | group2 = Daoine | list2 = [[Úgaine Mór]]&nbsp;• [[Lóegaire Lorc]]&nbsp;• [[Labraid Loingsech]]&nbsp;• [[Óengus Ollom]]&nbsp;• [[Fergus Fortamail]]&nbsp;• [[Crimthann Coscrach]]&nbsp;• [[Nuadu Necht]]&nbsp;• [[Cumall|Cumhall]]&nbsp;• [[Fionn mac Cumhaill]]&nbsp;• [[Oisín]]&nbsp;• [[Oscar mac Oisín|Oscar]]&nbsp;• [[Conchobar Abradruad]]&nbsp;• [[Cathair Mór]]&nbsp;• [[Énnae Cennsalach]]&nbsp;• [[Crimthann mac Énnai]]&nbsp;• [[Áed mac Colggen]]&nbsp;• [[Augaire mac Ailella]]&nbsp;• [[Máel Mórda mac Murchada]]&nbsp;• [[Diarmait Mac Murchada]]&nbsp;• [[Art Óg mac Murchadha Caomhánach]]&nbsp;• [[Fiach Mac Aodha Ó Broin]] | group3 = Aiteanna | list3 = [[An Nás]]&nbsp;• [[Mullach Maistean]]&nbsp;• [[Cnoc Liamhna]] | group4 = Cathanna | list4 = [[Cath Cheann Fuait|Ceann Fuait]]&nbsp;• [[Cath Ghleann Máma|Gleann Máma]]&nbsp;• [[Cath Chluain Tarbh|Cluain Tarbh]]&nbsp;• [[Cath na Móna Móire|Móin Mhór]]&nbsp;• [[Cath Ros Mhic Thriúin|Ros Mhic Thriúin]]&nbsp;• [[Cath Ghleann Molúra|Gleann Molúra]] | group5 = Altanna gaolmhara | list5 = [[Gaeil]]&nbsp;• [[Míl Espáine]]&nbsp;• [[Érimón]]&nbsp;• [[Scéalta Miotaseolaíochta]]&nbsp;• [[An Fhiannaíocht]]&nbsp;• [[Dinnseanchas]]&nbsp;• [[Leabhar Laighneach]]&nbsp;• [[Ríthe na Laighean]]<!--&nbsp;• [[O'Rahilly's historical model]]&nbsp;• [[Gaelic nobility of Ireland]]&nbsp;• ''[[Follow Me up to Carlow]]''--> }} ===Mumha=== * [[Iarmumu]]=[[Iarmuman]]=[[Iarmhumha]]=[[Iarmhumhain]]=[[Iarumhain]], [[Tuadmumu]]=[[Tuadhmhumha]]=[[Tuadhmhumhain]]=[[Tuamhain]], [[Deasmumu]]=[[Deasmhumha]]=[[Deasmhumhain]]=[[Deasumhain]]-, [[Urmumu]]=[[Urmhumha]]=[[Urumhain]] * [[Éoganachta]]=[[Eoghanachta]], [[Mug Nuadat]]=[[Mogh Nuadhad]], [[Ailill Aulom]], [[Lugaid mac Con]], [[Mac Con]], [[Éogan Mór]]=[[Eógan Mór]]=[[Eoghan Mór]], [[Fiachu Muillethan]], [[Éile]], [[Eoghanacht Chaisil]], [[Eoghanacht Ghleanndamhnach]], [[Eoghanacht Áine]], [[Eoghanacht Locha Léin]], [[Eoghanacht Raithlinn]], [[Eoghanacht Oirthir Cliach]], [[Eóganacht Ninussa]], [[Mathghamhain]], [[Deirgtine]], [[Fiachu Muillethan]], [[Ailill Flann Bec]]=[[Ailill Flann Beag]], <strike>[[Feidlimid mac Cremthanin]]</strike>=[[Fedelmid mac Cremthainn]]=[[Feidlimid mac Crimthainn]]=[[Feilimí mac Criomhthainn]], [[Mór Mumhan]], [[Óengus mac Nad Froích]], [[Feidlimid mac Óengusa]]=[[Feilimí mac Aonghasa]], [[Fíngen mac Áedo Duib]]=[[Finghin mac Aodha Dhuibh]], [[Eochaid mac Óengusa]]=[[Eochaidh mac Aonghasa]], [[Crimthann Srem mac Echado]]=[[Criomhthann Sreamh mac Eochada]], [[Áed Bennán mac Crimthainn]]=[[Aodh Beanmán mac Criomhthainn]], [[Nad Froích mac Cuirc]]=[[Nadh Fraoigh mac Coirc]], [[Bressal mac Ailello Thassaig]]=[[Bressal mac Ailello]]=[[Breasal mac Ailealla]], [[Angias]]=[[Angas]], [[Faílbe Flann mac Áedo Duib]]=[[Failbhe Flann mac Aodha Dhuibh]], [[Cathal mac Finguine]] {{Mumhain}} ===Oirialla=== * [[Ríthe Oiriall]] # Dallán Forgaill # [[xxx]]=[[Rossa Buí Mac Mathúna]] &larr; [[:en:Rossa Buide Mac Mathúna]] #* [[Uí Tuirtri]]=[[Uí Thoirtre]], [[Donnchad Ua Cerbaill]]=[[Donnchadh Ó Cearbhaill]] ===Osraí=== * [[Dál Birn]], [[Óengus Osrithe]]=[[Aonghas Osraithe]], [[Lóegaire Birn Búadach]]=[[Laoghaire Birn Buach]] ===''Ulaid'' / Cruithne=== * [[Ulaid]] (FFÉ: Oll-sháith), [[Clanna Rudraige]], [[Dál Riata]]=[[Dál Riada]]-, [[Dál Fiatach]], [[Cruthin]]=[[Cruithne]], Conall Anglonnach, [[Conaille Muirtheimne]], [[Dál mBuinne]], [[Erc Dhál Riada]], [[Loarn mac Eirc]]&rarr;[[Cenél Loairn]]=[[Cineál Loairn]], [[Aonghas mac Eirc]]&rarr;[[Cenél nÓengusa]]=[[Cineál Aonghasa]], [[Adomnán]]=[[Adhamhnán]]=[[Naomh Adhamhnán]], [[Senchus Fer n-Alban]]=[[Seanchas Fear Alban]], [[Duan Albanach]], [[Muirchertach mac Muiredaig]]=[[Muircheartach mac Muireadaigh]]-, [[Fergus Mór]]=[[Fearghas Mór]], [[Domangart Réti]]=[[Domhanghart Réite]], [[Gabrán mac Domangairt]]=[[Gabhrán mac Domhanghairt]]&rarr;[[Cenél nGabráin]]=[[Cineál Gabhráin]], [[Comgall mac Domangairt]]=[[Comhghall mac Domhanghairt]]>[[Cenél Comgaill]]=[[Cineál Comhghaill]], [[Eilne]], [[Loígis]], [[Sogain]]=[[Soghain]], [[Senchineoil]]=[[Seanchineál]], [[Uí Blathmaic]], [[Uí Echach Arda]], [[Conmhaícne]]=[[Conmhaicne]], [[Ciarraige]]=[[Ciarraí]], [[Corco Mruad]]=[[Corca Mrua]], [[Vita tripartita Sancti Patricii]]-, [[Dál nAraidi]]=[[Dál Araí]], [[Ríthe Dáil Araidi]]=[[Ríthe Dhál Araí]], [[Dál nAraidi Mag Line]]=[[Dál Araí Mhaigh Line]], [[Dál nAraidi in Tuaiscirt]]=[[Dál Araí an Tuaiscirt]], [[Uí Echach Cobo]]=[[Uíbh Eachach Cobha]], [[Uí Erca Céin]], [[Leath Cathail]]=[[Leath Chathail]], [[Tipraiti Tireach]]=[[Tiobraid Tíreach]], [[Ríthe na nUladh]], [[Muiredach Muinderg]]=[[Muireadhach Muindearg]], [[Eochaid mac Muiredaig Muinderg]]=[[Eochaidh mac Muireadhaigh Mhuindeirg]], [[Cairell mac Muiredaig Muinderg]]=[[Caireall mac Muireadhaigh Mhuindeirg]], [[Demmán mac Cairill]]=[[Deamán mac Cairill]], [[Báetán mac Cairill]]=[[Baotán mac Cairill]], [[Áed Dub mac Suibni]]=[[Aodh Dubh mac Suibne]], [[Eochaid mac Condlai]]=[[Eochaidh mac Connla]], [[Fergnae mac Oengusso Ibdaig]]=[[Feargna mac Aonghasa Iobhdaigh]], [[Fíachnae mac Báetáin]]=[[Fiachna mac Baotáin]], [[Fiachra Cáech]]=[[Fiachra Caoch]], [[Fiachnae mac Demmáin]]=[[Fiachna mac Deamáin]], [[Connad Cerr]]=[[Connadh Cearr]], [[Dúnchad mac Fiachnai]]=[[Dúnchadh mac Fiachna]], [[Máel Cobo mac Fiachnai]]=[[Maol Cobha mac Fiachna]], [[Blathmac mac Máele Cobo]]=[[Blathmac mac Maoil Chobha]], [[Congal Cennfota mac Dúnchada]]=[[Congal Ceannfhada mac Dúnchadha]], [[Mongán mac Fiachnai]]=[[Mongán mac Fiachna]], [[Bécc Bairrche mac Blathmaic]]=[[Béic Bairrche mac Blathmhaic]], [[Áedán mac Gabráin]]=[[Aodhán mac Gabhráin]], [[Congal Cáech]]=[[Conghal Caoch]] {{Navbox | name = Ulaid | title = [[Ulaid]] | state = {{{state|}}} | group1 = Finte agus clanna | list1 = {{Navbox|child | group1 = [[Dál nAraidi]] | list1 = [[Uí Echach Cobo|Uí Eachach Cobha]]&nbsp;* ''[[Loígis]]''&nbsp;* [[Soghain]] <!--{{Navbox|child | group1 = [[Uí Echach Cobo]] | list1 = [[MacGowan]]&nbsp;* [[Magennis]]&nbsp;* [[McCartan]]&nbsp;* [[Lynch (surname)|Lynch]] | group2 = [[Loígis]] | list2 = [[Moore (surname)|O'More]]&nbsp;* [[O'Kelly]]&nbsp;* O'Deevy&nbsp;* O'Doran&nbsp;* O'Lalor&nbsp;* [[O'Dowling]]&nbsp;* [[McEvoy|MacEvoy]]&nbsp;* [[Bergin|O'Bergin]]&nbsp;* O'Mulcahy | group3 = [[Soghain]] | list3 = O'Manning&nbsp;* [[Mac an Bhaird|MacWard]]&nbsp;* O'Scurry&nbsp;* [[Lennon|O'Lennon]]&nbsp;* MacCashin&nbsp;* [[Gilly]]&nbsp;* MacGing }}--> | group2 = [[Conmhaícne]] | list2 = Conmhaícne Mara&nbsp;* Conmaicne Magh Réin&nbsp;* Conmaicne Cuile Toladh&nbsp;* Conmaicne Mide <!--{{Navbox|child | group1 = [[Conmhaícne Mara]] | list1 = O'Kealy&nbsp;* MacConneely&nbsp;* O'Devaney&nbsp;* O'Cloherty&nbsp;* [[Folan|MacFolan]] | group2 = Conmaicne<br/>Magh Réin<br> | list2 = MacRannall&nbsp;* MacDorcy&nbsp;* O'Mulvey&nbsp;* [[O'Farrell]]&nbsp;* O'Beglin&nbsp;* [[Borden (surname)|Borden]]&nbsp;* [[Hallissey|O'Hallissy]]&nbsp;* O'Murry&nbsp;* O'Curneen&nbsp;* O'Mulooly&nbsp;* MacMullock&nbsp;* O'Doonan&nbsp;* O'Kearon&nbsp;* MacCoogan&nbsp;* [[Gaynor|MacGaynor]]&nbsp;* [[Quinn|O'Quinn]]&nbsp;* MacShaffrey&nbsp;* [[Connick|MacConnick]]&nbsp;* [[Keegan|O'Keegan]]&nbsp;* MacLeavy&nbsp;* MacMorrow&nbsp;* [[MacShane]]&nbsp;* O'Sullahan&nbsp;* [[O'Tormey]] | group3 = Conmaicne <br>Cuile Toladh | list3 = O'Tolleran&nbsp;* O'Colleran&nbsp;* O'Moran&nbsp;* [[Martin (surname)|Martin]] | group4 = Conmaicne Mide | list4 = MacRourke&nbsp;* O'Breen&nbsp;* O'Toler }}--> | group3 = ''[[Ciarraige]]'' | list3 = &nbsp;<!--[[Ó Céirín|O'Kieran (Kearns)]]&nbsp;* [[O'Conor Kerry]]&nbsp;* [[O'Murtagh]]&nbsp;* O'Neide--> | group4 = [[Corco Mruad]] | list4 = &nbsp;<!--[[Ó Conchubhair Corcomroe|O'Conor Corcomroe]]&nbsp;* [[Uí Lochlainn|O'Loughlin]]&nbsp;* [[O'Flaherty]]&nbsp;* O'Deely&nbsp;* [[O'Drennan]]&nbsp;* O'Melody&nbsp;* MacCurtin&nbsp;* [[O'Davoren]]--> }} | group2 = Pearsana | list2 = [[Cermna Finn]]&nbsp;* [[Sobairce]]&nbsp;* [[Ollom Fódla]]&nbsp;* [[Fínnachta]]&nbsp;* [[Slánoll]]&nbsp;* [[Géde Ollgothach]]&nbsp;* [[Fíachu Findoilches]]&nbsp;* [[Berngal]]&nbsp;* [[Ailill mac Slánuill]]&nbsp;* [[Finn mac Blatha]]&nbsp;* [[Sírlám]]&nbsp;* [[Airgetmar]]&nbsp;* [[Áed Ruad, Díthorba agus Cimbáeth]]&nbsp;* [[Macha]]&nbsp;* [[Rudraige mac Sithrigi]]&nbsp;* [[Congal Cláiringnech]]&nbsp;* [[Bresal Bó-Díbad]]&nbsp;* [[Fachtna Fáthach]]&nbsp;* [[Conchobar mac Nessa]]&nbsp;* [[Fergus mac Róich]]&nbsp;* [[Fedelm Noíchrothach]]&nbsp;* [[Deichtine]]&nbsp;* [[Cúscraid]]&nbsp;* [[Cormac Cond Longas]]&nbsp;* [[Findchóem]]&nbsp;* [[Amergin mac Eccit]]&nbsp;* [[Conall Cernach]]&nbsp;* [[Mal mac Rochride]]&nbsp;* [[Tipraiti Tireach]]&nbsp;* [[Fiacha Araidhe]]&nbsp;* [[Cáelbad]]&nbsp;* [[Fiachnae mac Báetáin]]&nbsp;* [[Congal Cáech]]&nbsp;* [[Fergus mac Áedáin]]&nbsp;* [[Máel Bressail mac Ailillo]]&nbsp;* [[Mac Creiche]] | group3 = Litríocht | list3 = ''[[Scéla Conchobair]]''&nbsp;* ''[[Táin Bó Cúailnge]]''&nbsp;* ''[[Compert Con Culainn]]''&nbsp;* ''[[Scéal Muc Mhic Dhathó]]''&nbsp;* ''[[Mesca Ulad]]''&nbsp;* ''[[Annála Uladh]]'' | group4 = Áiteanna | list4 = [[Eamhain Mhacha]]&nbsp;* [[Teamhair]]&nbsp;* [[Ros na Rí]] | group5 = Críocha | list5 = [[Airrther]]&nbsp;* [[Bairrche]]&nbsp;* [[Cineál Fhaghartaigh]]&nbsp;* [[Conaille Muirtheimne]]&nbsp;* [[Cruithne]]&nbsp;* [[Uí Echach Cobo|Cobha]]&nbsp;* [[Dál Fiatach]]&nbsp;* [[Dál mBuinne]]&nbsp;* [[Dál nAraidi]]&nbsp;* [[Dál nAraidi in Tuaiscirt]]&nbsp;* [[Dál nAraidi Mag Line]]&nbsp;* [[Dál Riada]]&nbsp;* [[An Duifrian]]&nbsp;* [[Eilne]]&nbsp;* [[Latharna]]&nbsp;* [[Leath Cathail]]&nbsp;* [[Na hArda]]&nbsp;* [[Semne]]&nbsp;* [[Uí Blathmaic]]&nbsp;* [[Uí Dercco Céin]] | group6 = Altanna gaolmhara | list6 = [[Clanna Rudraige]]&nbsp;* [[Craobh Rua]]&nbsp;* [[Cú Chulainn]]&nbsp;* [[Uoluntii]]&nbsp;* [[Geografaíocht (Tolamaes)]]&nbsp;* [[Rúraíocht]]&nbsp;* [[Ríthe na nUladh]]&nbsp;* [[Ríthe Dáil Araidi]]&nbsp;* [[Gaeil]]&nbsp;* [[Míl Espáine]]&nbsp;* }} {{navbox |name = Kings of Dál Riata |title = [[List of Kings of Dál Riata|Kings of Dál Riata]] |state = {{{state|autocollapse}}} |listclass = hlist |list1 = * [[Fergus Mór|Fergus&nbsp;Mór]] * [[Domangart Réti|Domangart&nbsp;Réti]] * [[Comgall mac Domangairt|Comgall]] * [[Gabrán mac Domangairt|Gabrán]] * [[Conall mac Comgaill|Conall]] * [[Áedán mac Gabráin|Áedán]] * [[Eochaid Buide|Eochaid&nbsp;Buide]] * [[Connad Cerr|Connad&nbsp;Cerr]] * [[Domnall Brecc|Domnall&nbsp;Brecc]] * [[Ferchar mac Connaid|Ferchar]] * [[Conall Crandomna|Conall&nbsp;Crandomna]] * [[Dúnchad mac Conaing|Dúnchad]] * [[Domangart mac Domnaill|Domangart]] * [[Máel Dúin mac Conaill|Máel&nbsp;Dúin]] * [[Domnall Donn|Domnall&nbsp;Donn]] * [[Ferchar Fota|Ferchar&nbsp;Fota]] * [[Eochaid mac Domangairt|Eochaid&nbsp;mac&nbsp;Domangairt]] * [[Ainbcellach mac Ferchair|Ainbcellach]] * [[Fiannamail ua Dúnchado|Fiannamail]] * [[Selbach mac Ferchair|Selbach]] * [[Dúnchad Bec|Dúnchad&nbsp;Bec]] * [[Dúngal mac Selbaig|Dúngal]] * [[Eochaid mac Echdach|Eochaid&nbsp;mac&nbsp;Echdach]] * [[Muiredach mac Ainbcellaig|Muiredach]] * [[Eógan mac Muiredaig|Eógan]] * Interregnum * [[Áed Find|Áed&nbsp;Find]] * [[Fergus mac Echdach|Fergus]] * [[Donncoirce]] * Interregnum? * [[Conall mac Taidg|Conall&nbsp;mac&nbsp;Taidg]] * [[Conall mac Áedáin|Conall&nbsp;mac&nbsp;Áedáin]] * [[Domnall mac Caustantín|Domnall]] * [[Áed mac Boanta|Áed&nbsp;mac&nbsp;Boanta]] }} ===Eile=== # ''via'' [https://books.google.ie/books?id=XhZtDwAAQBAJ&pg=PA139&lpg=PA139&dq=Fir+Ol+nEchmacht&source=bl&ots=6Qd9jwIFix&sig=ACfU3U1c4bcDTv3wZGSQRXYbA_I7VG5WMA&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwjC_9yr8rnhAhXYQxUIHay6Ax8Q6AEwB3oECAIQAQ#v=onepage&q=Fir%20Ol%20nEchmacht&f=false Everything about Ireland]: #* [[Conmaicne]]=[[Conmhaicne]] ## srl... # ''via'' [http://sites.rootsweb.com/~irlkik/ihm/munster.htm irlkik/ihm/munster], ''22 stipendiary princes of Muma were the Kings of ... #* Dál Cais - [[Dál gCais]] ## Gabhrán - [[Gabhrán (dream)]] ##* Eoghanacht (when not King of Cashel) - [[Eoghanachta]] ## Deise - [[Déisi]] ##* Ui Liathain - [[Uí Liatháin]], Raithleann - [[Eoghanacht Raithlinn]], Muscraighe - [[Múscraige]], Dairfhine - [[Dáirine]] ## Dairfhine of the mt. - [[xxx]] ##* L. Léin - [[Eoghanacht Locha Léin]], Ciarraighe Lúachra - [[Ciarraige]] Lúachra, Corca Bhaiscinn and Léim na Con - [[Corca Bhaiscinn]], Ui Chonaill Gabhra - [[Uí Chonaill Gabhra]]<[[Uí Fidgenti]], Ui Chairbre - [[Uí Chairbre Aobha]]<[[Uí Fidgenti]], Cliu - Cliú, [[Eoghanacht Airthir Cliach]], Uaithne - [[Uaithne (dream)]], Eile - [[Éile]], Glenn Amhnach - [[Eoghanacht Ghleanndamhnach]], Corcu Luigde - [[Corca Laidhe]], Corcu Duibne - [[Corca Dhuibhne]] ## Boirenn - [[Boirenn]] ## Sechtmodh - [[Sechtmodh]] ==Scéal-liosta ó de.wiki== * [[Aided Cheit maic Mágach]], [[Aided Cheltchair maic Uthechair]], [[Aided Chonchobuir]]=[[Anbhás Chonchúir]], [[Aided Chon Culainn]]=[[Anbhás Chú Chulainn]], [[Aided Loegairi Buadaig]], [[Airne Fingein]], [[Baile Binnbérlach mac Buain]], [[Bóramha]], [[Cath Étair]]=[[Cath Éadair]], [[Cath Finntrágha]], [[Cath Maige Mucrama]], [[Compert Conchobuir]]=[[Coimpeart Chonchúir]], [[De chophur in da muccida]], [[Echtrae Nerai]], [[Immacallam in dá Thuarad]], [[Macgnímrada Con Culainn]], [[Tochmarc Luaine acus aided Athirni]], [[Esnada Tige Buchet]], [[Orgain Denna Ríg]]=[[Argain Dinn Rí]] Daoine: * [[Achtan]], [[Adnae mac Uthidir]], [[Eithne Tháebfhota]]=[[Eithne Thaobhfhada]], [[Ferchertne]], [[Lugaid Lága]], [[Mes Gegra]]+[[Mesgegra]]=[[Meas Geagra]], [[Néde]]-[[Neidhe]], [[Tadhg mac Céin]] ==Dlí, nós, aicme== ** [[Áes dána]]=[[Aos dána]], [[Alltar]], [[Emain Ablach]]=[[Eamhain Abhlach]], [[Mag Mell]]=[[Magh Meall]] # [[Mag Muirthemne]] #* [[Tech Duinn]]=[[Teach Doinn]], [[Tír na nÓg]], [[Uí Bhreasail]], [[Aithech fortha]], [[Ánradh]]-s, [[Bard]]* # [[Bean ní]] #* [[Breithem]]-s, [[Bretha Crólige]], [[Bruiden]]-[[Bruíon]], [[Briugu]]-[[Brughaidh]], [[Cana]]-s, [[Clí]]-s, [[Craobh Airgid]], [[Críth gablach]], [[Curadhmhír]], [[Díchetal do chennaib]]-s=[[dícheadal do cheannaibh]]?, [[Féth fíada]], [[Fáith]] (Vates), [[Filid]], [[Fír flathemon]], [[Gáu flathemon]], [[Geis]], [[Glám dícenn]]=[[Glámh dícheann]]=[[Glámh dígeann]], [[Imbas forosnai]], [[Lóg n-enech]], [[Ollam Érenn]]=[[Ollamh Éireann]]* # [[Seanchaí]] # [[Sluaigh sí]] #* [[Tarbfeis]]-[[Tarbhfheis]], [[Teinm laída]]-s=[[Seinm laoidhte]]?, [[Trícha cét]]=[[Tríocha céad]], [[Túath]]=[[Tuath]] ==Suíomhanna== * [[Corpus of Electronic Texts]] ==Lámhscríbhinní / Annála== * [[Betham 154]]=[[ARÉ 23 N 10]], [[Leabhar Leasa Mhóir]]=[[Leabhar Mhic Cárthaigh Riabhaigh]], [[Leabhar Ua Maine]]=[[Leabhar Uí Mhaine]] &larr; [[:en:Leabhar Ua Maine]], [[Egerton 88]] &larr; [[:en:British Library, MS Egerton 88]], [[Egerton 90]]<[[Leabhar Uí Mhaine#Ábhar ar iarraidh]], [[Egerton 1782]] &larr; [[:en:British Library, MS Egerton 1782]], [[Leabhar an Iarla Bháin]]=[[Laud 610]], [[Rawlinson B 502]] &larr; [[:en:Bodleian Library, MS Rawlinson B 502]], [[Rawlinson B 512]], Síolta: [[An Leabhar Breac]], [[Liber Flavus Fergusiorum]], [[Gníomhais Thuamhan]] (dlí), ''[[Bodleian Library]]'', ''[[British Library]]'' * [[Saltair Caisil]], [[Annála Tiarnaigh]], [[Chronicon Scotorum]]=[[Chronicum Scotorum]], [[Croinic na hÉireann]], [[Annála Mhainistir na Búille]], [[Annála Easpacha na hÉireann]], [[Annála Chluain Mhic Nóis]], [[Annála Connacht]], [[Annála Mhainistir an Dubhuisce]], [[Leabhar Oiris]], [[Annála an Aonaigh]], [[Leabhar Mhic Cárthaigh]], [[Annála Inis Faithlinn as Áth Cliath]]?, [[Annála Gearra Thír Chonaill]], [[Annála Gearra Laighean]], [[Memoranda Gadelica]], [[Annála Gearra as Proibhinse Ard Macha]], [[Mír Annál Éireannach]]? ==Deirdre et al== * [[Deirdre]] ** [[Naoise]] *# [[Longes Mac n-Uislenn]] + [[Longes mac nUislenn]] + [[Oidheadh Chlainne Uisnigh]] ** [[Ealbha]], [[Anbhás Chú Chulainn]], [[Liath Macha]], [[Cridenbél]], [[Calatin]]-[[Cailitin]], [[Lao]]=[[Lao mac Rianghabhra]]=[[Láeg mac Riangabra]], [[Cloch an Fhir Mhóir]], [[Cairbre mac Eithne]] ==Teangacha== * [[Próit-Ind-Eorpais]] <> [[Na teangacha Ind-Eorpacha]] * [[Prótai-Cheiltis]] <> [[Teangacha Ceilteacha]] * [[Gaeilge Chianach]] ~ [[An Ghaeilge Ársa]] * [[Sean-Ghaeilge]] * [[Meán-Ghaeilge]] * [[Gaeilge Chlasaiceach]] * [[Gaeilge]] * [[Gaeilge na hAlban]] * [[Gaeilge Mhanann]] * [[An Bhreatnais]], [[Breatnais]] * [[An Bhriotáinis]], [[Briotáinis]] ==Eile== * [[Aos Sí]], [[Miotaseolaíocht na nGael]], [[Lámhscríbhinn Ghleann Masain]]-[[Lámhscríbhinn Ghleann Masáin]] # [[Leipreachán]] &larr; [[:en:Leprechaun]] * [[Na Cruithnigh]], [[Cernunnos]], [[Annála Inis Faithlinn]], [[Sé Aois an Domhain]] (''uath-imdhealú''), [[Sex Aetates Mundi]] (''síol''), [[Sex Aetates Mundi (Gaelach)]] (''síol''), [[Nuadha]], [[Noínden Ulad]], [[Indech]], [[Octriallach]] = Bliain 3, 2020 - 2021 = * [[Dartraige]]=[[Dartraí (tuath)]], [[Masraige]]=[[Masraí]] == Feabhsú na Gaeilge (3) == Mar is gnách... féach thuas. == Féineachas == * [[Audacht Morainn]], [[Bechbretha]], [[Bretha Crólige]], [[Bretha Nemed Déidenach]], [[Cáin Adomnáin]], [[Críth gablach]], ''[[De duodecim abusivis saeculi]]'', [[Derbfine]]=[[Dearbhfhine]], [[Fír flathemon]], [[Fortúatha]]=[[Forthuatha]], [[Gáu flathemon]], [[Gúbretha Caratniad]], [[Lóg n-enech]], [[Senchas Már]]=[[Seanchas Mór]], [[Tánaisteacht]], [[Tecosca Cormaic]]=[[Teagasc Chormaic]], [[Uraicecht na Ríar]]=[[Bunleabhar na Riar]], [[Uraicecht Becc]]=[[Bunleabhar Beag]], [[Éraic]]=[[Éiric]] == Bréifne == * [[Ríthe Bhréifne]], [[Bréifne Thoir]]-, [[Bréifne Thiar]]-, [[Tigernán Ua Ruairc]]=[[Tighearnán Ua Ruairc]]- ==Laigin== * [[Bran Becc mac Murchado]]=[[Bran Beag mac Murchadha]], [[Bran Mut mac Conaill]]=[[Bran Buta mac Conaill]], [[Fáelán mac Colmáin]]=[[Faolán mac Colmáin]], [[Rónán mac Colmáin]], [[Brandub mac Echach]]=[[Bran Dubh mac Eochach]], [[Cellach Cualann]]=[[Ceallach Chualann]], [[Fiannamail mac Maoil Tuile]]=[[Fiannamail mac Máele Tuile]], [[Áed Dibchine]]=[[Aodh Dibhchine]], [[Áed Dub mac Colmáin]]=[[Aodh Dubh mac Colmáin]], [[Crimthann mac Áedo]]=[[Criomhthann mac Aodha]], [[Murchad mac Brain Mut]], [[Dúnchad mac Murchado]]=[[Dúnchadh mac Murchadha]], [[Fáelán mac Murchado]]=[[Faolán mac Murchadha]], [[Muiredach mac Murchado]]=[[Muireadhach mac Murchadha]], [[Cellach mac Dúnchada]]=[[Ceallach mac Dúnchadha]], [[Ruaidrí mac Fáeláin]]=[[Ruairí mac Faoláin]], [[Bran Ardchenn]]=[[Bran Ardcheann]], [[Fínsnechta Cethardec]]=[[Fíonsneachta Ceathairdheach]], [[Muiredach mac Brain Ardchinn]]=[[Muireadhach mac Brain Ardchinn]], [[Muiredach mac Ruadrach]]=[[Muireadhach mac Ruairí]], [[Cellach mac Brain]]=[[Ceallach mac Brain]], [[Bran mac Fáeláin]]=[[Bran mac Faoláin]], [[Lorcán mac Cellaig]]=[[Lorcán mac Ceallaigh]], [[Túathal mac Máele-Brigte]]=[[Tuathal mac Maoilbhríde]], <strike>[[Ruarc mac Bran]]</strike>&rarr;[[Ruarc mac Brain]], [[Muirecán mac Diarmata]]=[[Muireacán mac Diarmada]], [[Dúnlaing mac Muiredaig]]=[[Dúnlaing mac Muireadhaigh]], [[Ailill mac Dúnlainge]], [[Domnall mac Muirecáin]]=[[Domhnall mac Muireacáin]], [[Muiredach mac Brain]]=[[Muireadhach mac Brain]], [[Crundmáel Erbuilc]]=[[Crannmhaol Anbholg]], [[Cerball mac Muirecáin]]=[[Cearbhall mac Muireacáin]], [[Fáelán mac Muiredach]]=[[Fáelán mac Muiredaig]]=[[Faolán mac Muireadhaigh]], [[Lorcán mac Fáeláin]]=[[Lorcán mac Faoláin]], [[Túathal mac Úgaire]]=[[Tuathal mac Aughaire]], [[Cellach mac Fáeláin]]=[[Ceallach mac Faoláin]], [[Úgaire mac Túathail]]=[[Aughaire mac Tuathail]], [[Domnall Cláen]]=[[Domhnall Claon mac Lorcáin]], [[Donnchad mac Domnall Claen]]?=[[Donnchad mac Domnaill Cláin]], ([[Máel Mórda mac Murchada]])=[[Maol Mórdha mac Murchadha]], [[Dúnlaing mac Túathail]]=[[Dúnlaing mac Tuathail]], [[Donncuan mac Dúnlainge]]=[[Donnchuan mac Dúnlainge]], [[Augaire mac Dúnlainge]]=[[Aughaire mac Dúnlainge]], [[Donnchad mac Dúnlainge]]=[[Donnchadh mac Dúnlainge]], [[Murchad mac Dúnlainge]]=[[Murchadh mac Dúnlainge]], [[Murchad mac Diarmata]]=[[Murchadh mac Diarmada]], [[Domhnall mac Murchadha (uathimdhealú)]]*, [[Domnall mac Murchada meic Diarmata]]≠[[Domhnall mac Murchadha]], [[Donnchad mac Domnaill Remair]]=[[Donnchadh mac Domhnaill Ramhair]], [[Énna mac Diarmata]]=[[Éanna mac Diarmada]], <strike>[[Diarmait mac Énna]]</strike>&rarr;[[Diarmait mac Énnai]]=[[Diarmaid mac Éanna]], [[Donnchad mac Murchada]]=[[Donnchadh mac Murchadha]], [[Diarmait mac Énna meic Murchada]]=[[Diarmaid mac Éanna mhic Mhurchadha]], [[Énna mac Donnchada meic Murchada]]=[[Énna Mac Murchada]]=[[Éanna mac Donnchadha mhic Mhurchadha]]=[[Éanna Mac Murchadha]], <strike>[[Bran Fionn mac Máelmórda]]</strike>&rarr;[[Bróen mac Máelmórda]]=[[Braon mac Maoilmhórdha]], <strike>[[Murchad mac Brain Fionn]]</strike>&rarr;[[Murchad mac Finn]]=[[Murchadh mac Fionn]] ==Uí Chinnsealaigh== * [[Bran ua Máele Dúin]]=[[Bran ó Maoil Dúin]], [[Cú Chongelt mac Con Mella]]=[[Cú Chongheilt mac Con Mealla]], [[Echu mac Muiredaig]]=[[Eochadh mac Muireadaigh]], [[Eterscél mac Áeda]]=[[Eidirscéal mac Aodha]]?, [[Laidcnén mac Con Mella]]=[[Laoghcheann mac Con Mealla]], [[Sechnassach mac Colggen]]=[[Seachnasach mac Colgan]], [[Crundmáel Bolg Luatha]]=[[Crannmhaol xxx Luatha]], [[Bran Ua Máele Dúin]] &#x2192; [[Bran ua Máele Dúin]]=[[Bran ó Maoil Dúin]], [[Élothach mac Fáelchon]]=[[Éalathach mac Faolcháin]], [[Donngal mac Laidcnén]]=[[Donnghal mac Laoghchinn]], [[Dub Calgaid mac Laidcnén]]=[[Dubh Cealgadh mac Laoghchinn]], [[Cennselach mac Brain]]=[[Cinnsealach mac Brain]], [[Cairpre mac Laidcnén]]=[[Cairbre mac Laoghchinn]], [[Cellach Tosach mac Donngaile]]=[[Ceallach Tosach mac Donnghaile]], [[Cathal mac Dúnlainge]] == Uí Fhailí == * [[Uí Failge]]=[[Uí Failghe]]=[[Uí Fhailí]], [[Ríthe Uí Fhailí]], [[Failge Berraide]], [[Bruidge mac Nath Í]]=[[Bruí mac Nath Í]], [[Áed Rón mac Cathail]]=[[Aodh Rón mac Cathail]], [[Ailill mac Áedo Róin]]=[[Ailill mac Aodha Róin]], [[Cillíne mac Forannáin]], [[Fland Dá Chongal]]=[[Flann ó Congaile]], [[Forbassach Ua Congaile]]=[[Forbasach ó Congaile]], [[Ailill Corrach mac Flainn]], [[Flaithnia mac Flainn]], [[Cummascach mac Flainn]]=[[Cumascach mac Flainn]], [[Cináed mac Flainn]]=[[Cionaoth mac Flainn]], [[Mugrón mac Flainn]]=[[Mughrón mac Flainn]], [[Domnall mac Flaíthnia]]=[[Domhnall mac Flaíthnia]], [[Óengus mac Mugróin]]=[[Aonghas mac Mughróin]], [[Flaíthnia mac Cináeda]]=[[Flaithnia mac Cionaoith]], [[Cináed mac Mugróin]]=[[Cionaoth mac Mughróin]] ==Mumha== * [[Saltair Caisil]]=[[Saltair Chaisil]] * [[Coirpre Cromm mac Crimthainn]]=[[Cairbre Crom mac Criomhthainn]], [[Feidlimid mac Coirpri Chruimm]]=[[Feilimí mac Cairbre Chroim]], [[Fergus Scandal mac Crimthainn]]=[[Fearghas Scannal mac Criomhthainn]], [[Feidlimid mac Tigernaig]]=[[Feilimí mac Tiarnaigh]], [[Amalgaid mac Éndai]]=[[Amhalghaidh mac Éanna]], [[Garbán mac Éndai]]=[[Garbhán mac Éanna]], [[Cathal mac Áedo]]=[[Cathal mac Aodha]], [[Cúán mac Amalgado]]=[[Cúán mac Amhalghadha]], [[Máenach mac Fíngin]]=[[Maonach mac Finghin]], [[Cathal Cú-cen-máthair]]=[[Cathal Cú-gan-mháthair]], [[Colgú mac Faílbe Flaind]]=[[Colgú mac Failbhe Flainn]], [[Finguine mac Cathail]]=[[Finghin mac Cathail]], [[Ailill mac Cathail]], [[Cormac mac Ailello]]=[[Cormac mac Ailealla]], [[Eterscél mac Máele Umai]]=[[Eidirscéal mac Maoil Umha]], [[Cathussach mac Eterscélai]]=[[Cathasach mac Eidirscéil]], [[Máel Dúin mac Áedo]]=[[Maol Dúin mac Aodha]], [[Ólchobar mac Duib-Indrecht]]=[[Ólchúr mac Duibh-Ixxx]], [[Ólchobar mac Flainn]]=[[Ólchúr mac Flainn]], [[Artrí mac Cathail]]=[[Airtrí mac Cathail]], [[Tnúthgal mac Artrach]]=[[xxx]], [[Tnúthgal mac Donngaile]]=[[Tnúthghal mac Donnghaile]], [[Feidlimid mac Cremthainn]]=[[Fedelmid mac Cremthainn]]=[[Feilimí mac Criomhthainn]], [[Ólchobar mac Cináeda]]=[[Ólchúr mac Cxxx]], [[Áilgenán mac Donngaile]]=[[Áilgeanán mac Donnghaile]], [[Máel Gualae mac Donngaile]]=[[Maol Guala mac Donnghaile]], [[Cenn Fáelad hua Mugthigirn]]=[[Ceann Faoladh Ó Macthiarna]], [[Dúnchad mac Duib-dá-Bairenn]]=[[Dúnchadh mac Duibh-dá-Bhoireann]], [[Dub Lachtna mac Máele Gualae]]=[[Dubh Lachtna mac Maoil Gualainne]], [[Finguine Cenn nGécan mac Loégairi]]=[[Finghin Ceann Géagán mac Laoghaire]], [[Cormac mac Cuilennáin]]=[[Cormac mac Cuileannáin]], [[Flaithbertach mac Inmainén]]=[[Flaithbheartach mac Ionúin]], [[Lorcán mac Coinlígáin]]=[[Lorcán mac Coinlíogáin]], [[Cellachán Caisil]]=[[Ceallachán Chaisil]], [[Máel Fathardaig mac Flainn]]=[[Maol Fathardaigh mac Flainn]]-, [[Dub-dá-Bairenn mac Domnaill]]=[[Dubh-dá-Bhoireann mac Domhnaill]], [[Fer Gráid mac Cléirig]]=[[Fear Grá mac Cléirigh]], [[Donnchad mac Cellacháin]]=[[Donnchadh mac Ceallacháin]], [[Máel Muad mac Brain|Maol Muadh mac Brain]], [[Íomhar Luimnigh]]-, [[Mathgamain mac Cennétig]]=[[Mathúin mac Cinnéide]], [[Diarmait Ua Briain]]=[[Diarmaid Ó Briain]], [[Muirchertach Ua Briain]]=[[Muircheartach Ua Briain]]-, [[Cormac Mac Carthaigh]]=[[Cormac Mac Cárthaigh]], [[Conchobar Ua Briain]]=[[Conchúr Ó Briain]], <strike>[[Toirdhealbhach mac Diarmada Ua Bhriain]]</strike>&rarr;[[Toirdhelbach mac Diarmata Ua Briain]]=[[Toirdhealbhach mac Diarmada Ó Briain]], [[Domnall Mór Ua Briain]]=[[Domhnall Mór Ó Briain]], [[Dúngal mac Máel Fothardaig Ua Donnchada]]=[[Dúnghal mac Maoil Fhothardaigh Ó Donnchadha]], Murchad mac Donnchada, [[Brian mac Murchada Ua Briain]]=[[Brian mac Murchadha Ó Briain]] == Iarmhumha == * [[Coirpre Luachra mac Cuirc]]=[[Cairbre Luachra mac Coirc]], [[Dauí Iarlaithe mac Maithni]]=[[]], [[Máel Dúin mac Áedo Bennán]]=[[Maol Dúin mac Aodha Beannáin]], [[Congal mac Máele Dúin]]=[[Congal mac Maoil Dúin]] == Oirialla == * [[Gofraid mac Fergusa]]=[[Gofraidh mac Fearghasa]]-, [[Donnchad Ua Cerbaill]]=[[Donnchadh Ó Cearbhaill]] ==Osraí== * [[Osraige]]=[[Osraí]], [[Cerball mac Dúnlainge]]=[[Cearbhall mac Dúnlainge]], [[Anmchad mac Con Cherca]]=[[Anmchadh mac Con Chearca]], [[Forbasach mac Ailella]]=[[Forbasach mac Ailealla]], [[Tóim Snáma mac Flainn]]=[[Tuaim Snámha mac Flainn]], [[Cellach mac Fáelchair]]=[[Ceallach mac Faolchair]], [[Dúngal mac Cellaig]]=[[Dúnghal mac Ceallaigh]], [[Donnchad mac Gilla Pátraic]]=[[Donnchadh mac Giolla Phádraig]] (1), [[Gilla Pátraic mac Donnchada]]=[[Giolla Phádraig mac Donnchadha]], [[Fáelchar Ua Máele Ódrain]]=[[Faolchar ó Maoil Ódrain]], [[Cú Cherca mac Fáeláin]]=[[Cú Chearca mac Faoláin]], [[Ailill mac Fáeláin]]=[[Ailill mac Faoláin]], [[Fáelán mac Forbasaig]]=[[Faolán mac Forbasaigh]], [[Fergal mac Anmchada]]=[[Fearghal mac Anmchadha]], [[Dúngal mac Fergaile]]=[[Dúnghal mac Fearghaile]], [[Riacán mac Dúnlainge]]=[[Riagán mac Dúnlainge]], [[Diarmait mac Cerbaill (rí Osraí)]]=[[Diarmaid mac Cearbhaill (rí Osraí)]], [[Cellach mac Cerbaill]]=[[Ceallach mac Cearbhaill]] == Uí Néill == * [[Uí Néill]] ** [[Uí Néill an Tuaiscirt]] *** [[Aileach]], [[Ríthe Ailigh]] *** [[Cenél Conaill]]=[[Cineál Chonaill]] *** [[Cenél nEógain]]=[[Cineál Eoghain]] **** [[Ó Néill]] ** [[Uí Néill an Deiscirt]] *** [[Ríthe Bhreá]] **** [[Síol Aodha Sláine]] **** [[Cnóbha]] **** [[Loch Gabhair]] *** [[Ríocht na Mí]] **** [[Ríthe na Mí]] *** [[Tethba]]=[[Tethbae]]=[[Txxx]] **** [[Cenél Coirpri]] **** [[Cenél Maini]] *** [[Ríthe Uisnigh]] **** [[Clann Cholmáin]] ***** [[Clann Cholmáin Bhig]] ***** [[Clann Cholmáin Mhóir]] **** [[Ríthe Fhir Chúl Bhreá]] == Uí Néill an Deiscirt == === [[Ríthe Bhreá]] === * [[Conall Laeg Breg]] mac Aodha Sláine=[[Conall Laogh Bhreá]] mac Aodha Sláine, [[Congal mac Áedo Sláine]]=[[Conghal mac Aodha Sláine]], [[Ailill Cruitire]] mac Aodha Sláine, [[Conaing Cuirre]] mac Congaile=[[Conaing Coirre]] mac Conghaile, [[Congalach mac Conaing Cuirre]]=[[Conghalach mac Conaing Choirre]], [[Írgalach mac Conaing]]=[[Irgalach mac Conaing]] Cuirre=[[Iorghalach mac Conaing]] Choirre, [[Amalgaid mac Congalaig]]=[[Amhalaidh mac Conghalaigh]], [[Conall Grant]]=[[Conall Grant mac Cernaig]]=[[Conall Grant mac Cearnaigh]], [[Conaing mac Amalgado]]=[[Conaing mac Amhalaí]], [[Indrechtach mac Dungalaig]]=[[Indreachtach mac Dunghalaigh]], [[Dúngal mac Amalgado]]=[[Dúnghal mac Amhalaí]], [[Coirpre mac Fogartaig]]=[[Cairbre mac Fógartaigh]], [[Congalach mac Conaing]]=[[Conghalach mac Conaing]], [[Diarmait mac Conaing]]=[[Diarmaid mac Conaing]], [[Flann mac Congalaig]]=[[Flann mac Conghalaigh]], [[Cernach mac Congalaig]]=[[Cearnach mac Conghalaigh]], [[Cummascach mac Congalaig]]=[[Cumascach mac Conghalaigh]], [[Conaing mac Flainn]], [[Cináed mac Conaing]]=[[]], [[Flann mac Conaing]], [[Niall mac Cernaig Sotal]]=[[Niall mac Cearnaigh Sotal]], [[Maine mac Néill]], [[Cathal mac Néill]], [[Cathal mac Áeda]]=[[Cathal mac Aodha, rí Bhreá]], [[Cernach mac Fogartaig]]=[[Cearnach mac Fógartaigh]], [[Fergus mac Fogartaig]]=[[Fearghas mac Fógartaigh]], [[Niall mac Conaill]], [[Máel Dúin mac Fergusa]]=[[Maol Dúin mac Fearghasa]], [[Fogartach mac Cummascaig]]=[[Fógartach mac Cumascaigh]], [[Cummascach mac Fogartaig]]=[[Cumascach mac Fógartaigh]], [[Ailill mac Fergusa]]=[[Ailill mac Fearghasa]], [[Cernach mac Fergusa]]=[[Cearnach mac Fearghasa]], [[Tigernach mac Fócartai]]=[[Tiarnach mac Fógartaigh]] === [[Ríthe na Mí]] === * [[Fallomon mac Con Congalt]]=[[Fallamhain mac Con Congheilte]], [[Domnall mac Donnchada Midi]]=[[Domhnall mac Donnchadha na Mí]], [[Muiredach mac Domnaill Midi]]=[[Muireadhach mac Domhnaill na Mí]], [[Máel Ruanaid mac Donnchada Midi]]=[[Maol Rúnaí mac Donnchadha na Mí]], [[Lorcán mac Cathail]], [[Donnchad mac Aedacain]]=[[Donnchadh mac Aodhacáin]] === [[Ríthe Uisnigh]] === * [[Conall Cremthainne]] mac Néill=[[Conall Criomhthainn]], [[Fiachu mac Néill]]=[[Fiacha mac Néill]], [[Ardgal mac Conaill]]=[[Ardal mac Conaill]], [[Maine mac Cerbaill]]=[[Maine mac Cearbhaill]], ([[Colmán Már mac Diarmato]]= [[Colmán Bec mac Diarmato]])=[[Colmán mac Diarmato]]=[[Colmán mac Diarmada]], [[Suibne mac Colmáin]]=[[Suibhne mac Colmáin]], [[Fergus mac Colmáin]]=[[Fearghas Mac Colmáin]], [[Óengus mac Colmáin]]=[[Aonghas mac Colmáin]], [[Conall Guthbinn]]=[[Conall Guthbinn mac Suibni]]=[[Conall Guthbhinn mac Suibhne]], [[Máel Dóid mac Suibni]]=[[Maol Dxxx mac Suibhne]], [[Diarmait Dian]]=[[Diarmaid Dian]], [[Murchad Midi]]=[[Murchadh na Mí]] === Ríthe Fir Chúl Bhreá === * [[Áed mac Dlúthaig]]=[[Aodh mac Dlúthaigh]], [[Flann mac Áedo]]=[[Flann mac Aodha]] === Tethba === * [[Cenél Coirpri]]/[[Cenél Maini]] &rarr; [[Tethba]]=[[Tethbae]] == Uí Néill an Tuaiscirt == * [[Uí Néill an Tuaiscirt]] &larr; [[Aileach]], [[Ríthe Ailigh]], [[Muiredach mac Eógain]]=[[Muireadhach mac Eoghain]], [[Colcu mac Domnaill]]=[[Colga mac Domhnaill]], [[Máel Fithrich mac Áedo]] Uaridnach=[[Maol Fithrigh mac Aodha]], [[Ernaine mac Fiachnai]]=[[Earnaine mac Fiachna]], [[Urthuile mac Máele Tuile]]-, [[Crundmáel mac Suibni]] Menn=[[Crannmhaol mac Suibhne]], [[Ferg mac Crundmaíl]]=[[Fearg mac Crannmhaoil]], [[Máel Dúin mac Máele Fithrich]]=[[Maol Dúin mac Maoil Fhithrigh]], [[Fland mac Máele Tuile]]=[[Flann mac Maoil Tuile]], [[Máel Dúin mac Áedo Alláin]]=[[Maol Dúin mac Aodha Alláin]], [[Murchad mac Máele Dúin]]=[[Murchadh mac Maoil Dúin]], [[Domnall mac Áeda]]=[[Domhnall mac Aodha (rí Ailigh)]], [[Muirchertach mac Néill]]=[[Muircheartach mac Néill]], [[Flaithbertach Ua Néill]]=[[Flaithbheartach Ó Néill]], [[Domnall Ua Lochlainn]]==[[Domhnall Mac Lochlainn]], [[Niall Mac Lochlainn]], [[Áed in Macáem Tóinlesc]] Ua Néill=[[Aodh an Macaomh Tóinleasc]] mac Muircheartaigh, [[Ríthe Thír Eoghain]], [[Grianán Ailigh#Miotaseolaíocht]], [[Conall Gulban]], [[Cenél Conaill]]=[[Cineál Chonaill]], [[Tír Chonaill]], [[Ríthe Thír Chonaill]], [[Conall Cú mac Áedo]]=[[Conall Cú mac Aodha]], [[Áed Muinderg]] mac Flaithbertaig=[[Aodh Muindearg]], [[Loingsech mac Flaithbertaig]]=[[Loingseach mac Flaithbheartaigh]], [[Murchad mac Flaithbertaig]]=[[Murchadh mac Flaithbheartaigh]], [[Domnall mac Áeda Muindeirg]]=[[Domhnall mac Aodha Mhuindeirg]], [[Eógan mac Néill]]=[[Eoghan mac Néill]], [[Cenél nEógain]]=[[Cineál Eoghain]], [[Tír Eoghain]], [[Ruaidrí ua Canannáin]] == Ulaid == * [[Dál Fiatach]], [[Uí Echach Cobo]], [[Fergus mac Áedáin]]=[[Fearghas mac Aodháin]], [[Cú Chuarán mac Dúngail Eilni]]=[[Cú Chuarán mac Dúnghaile Eilne]], [[Áed Róin mac Bécce Bairrche]]=[[Áed Róin]]=[[Aodh Róin]], [[Cathussach mac Ailello]]=[[Cathasach mac Ailealla]], [[Bressal mac Áedo Róin]]=[[Breasal mac Aodha Róin]], [[Fiachnae mac Áedo Róin]]=[[Fiachna mac Aodha Róin]], [[Tommaltach mac Indrechtaig]]=[[Tomaltach mac Ionrachtaigh]], [[Eochaid mac Fiachnai]]=[[Eochaidh mac Fiachna]], [[Cairell mac Fiachnai]]=[[Caireall mac Fiachna]], [[Máel Bressail mac Ailillo]]=[[Maol Bhreasail mac Ailealla]], [[Muiredach mac Eochada]]=[[Muireadhach mac Eochadha]], [[Matudán mac Muiredaig]]=[[Madadán mac Muireadhaigh]], [[Lethlobar mac Loingsig]]=[[Leathlobhar mac Loingsigh]], [[Cathalán mac Indrechtaig]]=[[Cathalán mac Ionrachtaigh]], [[Ainbíth mac Áedo]]=[[Ainbhioth mac Aodha]], [[Eochocán mac Áedo]]=[[Eochagán mac Aodha]], [[Airemón mac Áedo]]=[[Éireamhón mac Aodha]], [[Fiachnae mac Ainbítha]]=[[Fiachna mac Ainbhith]], [[Bécc mac Airemóin]]=[[Bxxx mac Éireamhóin]], [[Muiredach mac Eochocáin]]=[[Muireadhach mac Eochagáin]], [[Máel Mocheirge mac Indrechtaig]]=[[Maol Mochéirí mac Ionrachtaigh]], [[Aitíth mac Laigni]]=[[Axxx mac Lxxx]], [[Cenn Etig mac Lethlobair]]=[[Cenn Étig mac Lethlobair]]=[[Ceann Éidigh mac Leathlobhair]], [[Áed mac Eochocáin]]=[[Aodh mac Eochagáin]], <strike>[[Loingsech mac Cenn Étig]]</strike>=[[Loingsech mac Cinn Étig]], [[Áed mac Loingsig]]=[[Aodh mac Loingsigh]], [[Niall mac Eochada]]=[[Niall mac Eochadha]] * [[Dál nAraidi]]=[[Dál Araí]], [[Dál nAraidi an Tuaiscirt]]=[[Dál Araí an Tuaiscirt]], [[Uí Echach Cobo]]=[[Uí Eachach Chobha]], [[Eilne]], [[Sárán mac Cóelbad]]=[[Sárán mac Caolbhaidh]], [[Condlae mac Cóelbad]]=[[Connla mac Caolbhaidh]], [[Fíachna Lonn mac Cóelbad]]=[[Fiachna Lonn mac Caolbhaidh]], [[Scandal mac Bécce]]=[[Scannal mac ''Bécce'']], [[Eochaid Iarlaithe mac Lurgain]]=[[Eochaid Iarlaithe]]=[[Eochaidh Iarlaithe]], [[Cathassach mac Lurgain]]=[[Cathasach mac Lorgan]], [[Dúngal Eilni mac Scandail]]=[[Dúnghal Eilne mac Scannail]], [[Cathassach mac Máele Cáich]]=[[Cathasach mac Maoil Chaoich]], [[Ailill mac Dúngaile Eilni]]=[[Ailill mac Dúnghaile Eilne]], [[Áed Aired]]=[[Aodh Aireach]], [[Lethlobar mac Echach]]=[[Leathlobhar mac Eachach]], [[Fiachra Cossalach]]=[[Fiachra Cosalach]], [[Indrechtach mac Lethlobair]]=[[Ionrachtach mac Leathlobhair]], [[Flathróe mac Fiachrach]]=[[Fxxx mac Fiachra]], [[Cináed Ciarrge mac Cathussaig]]&rarr;[[Cináed Cairge mac Cathussaig]]=[[Cxxx Cairge mac Cathasaigh]] ==Déise== * [[Déisi]]=[[Déise]], [[Dál Fiachrach Suighe]]=[[Dál Fhiachra Shuí]], [[Déisi Temro]]=[[Déise Theamhrach]], [[Déisi Becc]]=[[Déise Beag]], [[Déisi Muman]]=[[Déise Mumhan]]==[[Déisi Deiscirt]], <strike>[[Déisi in Tuaiscirt]]</strike>&rarr;[[Déisi Tuaiscirt]]=[[Déise an Tuaiscirt]], [[Ríthe Dhéise Mumhan]], [[Tairired na nDéssi]]=[[Tairshireadh na nDéis]] > [[Óengus Gaíbúaibthech]]=[[Aonghas Gabhuaibhtheach]], [[Ríocht Dyfed]]-, [[Cogad Gáedel re Gallaib]]=[[Cogadh Gael le Gaill]], [[Delbna]]=[[Dealbhna (dream)]] == Miotaseolaíocht == * [[Bradán feasa]] ==Ard-Ríthe== * [[Cellach mac Máele Coba]]=[[Ceallach mac Maoil Chobha]], [[Conall mac Máele Coba]]=[[Conall mac Maoil Chobha]]=[[Conall Cóel]]=[[Conall Caol]], [[Diarmait mac Áedo Sláine]]=[[Diarmaid mac Aodha Sláine]], [[Blathmac mac Áedo Sláine]]=[[Blathmac mac Aodha Sláine]], [[Sechnassach]]=[[Seachnasach]]=[[Sechnassach mac Blathmaic]]=[[Seachnassach mac Blathmaic]], [[Cenn Fáelad]]=[[Cenn Fáelad mac Blathmaic]]=[[Ceann Faoladh mac Blathmaic]], [[Fínsnechta Fledach]]=[[Fíonsneachta Fleách]]=[[Fínsnechta Fledach mac Dúnchada]]=[[Fíonsneachta Fleách mac Dúnchadha]], [[Loingsech mac Óengusso]]=[[Loingseach mac Aonghasa]], [[Congal Cennmagair]]=[[Conghal Ceannmhaghair]], [[Fergal mac Máele Dúin]]=[[Fearghal mac Maoil Dúin]], [[Fógartach mac Néill]], [[Cináed mac Írgalaig]]=[[Cxxx mac Iorghalaigh]], [[Flaithbertach mac Loingsig]]=[[Flaithbeartach mac Loingsigh]], [[Áed Allán]]=[[Aodh Allán]], [[Domnall Midi]]&rarr;[[Domhnall Mac Murchadha]]=[[Domhnall Mí]]=[[Domhnall mac Murchadha]], [[Niall Frossach]]=[[Niall Frasach]], [[Donnchad Midi]]=[[Donnchadh Mí]], [[Aed Oirdnide]]=[[Aodh Oirdní]], [[Conchobar mac Donnchada]]=[[Conchúr mac Donnchadha]]], [[Niall Caille]] / [[Fedelmid mac Cremthainn]] ([[Annála Inis Faithlinn|AIF]]), [[Niall Noígíallach]] &larr; [[Níall Noígíallach]], ([[Fiachrae Cássan]]=)[[Fiachrae Cassán]]=[[Fiachra Casán]], [[Dáire Drechlethan]]=[[Dáire Dreachleathan]], [[Áed Findliath]]=[[Aodh Fionnliath]], [[Niall Glúndub]]=[[Niall Glúindubh]], [[Donnchad Donn]]=[[Donnchadh Donn]], [[Congalach Cnogba]]=[[Conghalach Cnobha]], [[Domnall ua Néill]]=[[Domhnall Ó Néill]], [[Donnchad mac Briain]]=[[Donnchadh mac Briain]], [[Diarmait mac Máel na mBó]]=[[Diarmait mac Maíl na mBó]]=[[Diarmaid mac Maoil na mBó]], [[Flaithbertach mac Loingsig]]=[[Flaithbheartach mac Loingsigh]] ==Scéalta== * [[Scátháin na bhFlatha]], [[Sedulius Scottus]]-, [[Caithréim Chellacháin Chaisil]], [[Cogad Gáedel re Gallaib]], [[Senchas Fagbála Caisil]], [[Immram Curaig Maíle Dúin]]=[[Immram curaig Maíle Dúin]]=[[Máel Dúin]]=[[Maol Dúin]], [[Immram curaig Ua Corra]]=[[Iomramh Currach Uí Chorra]], [[Imrum Snedhghusa ocus Mic Ríagla]]=[[Iomramh S agus Mic Riagla]], [[Baile Suibne]]=[[Buile Shuibhne]], [[Cath Maige Rátha]], [[Cenn Fáelad mac Ailella]]=[[Ceann Faoladh mac Ailealla]]-, [[Mo Ling]]-, [[Fled Dúin na nGéd]], [[Aided Chlainne Tuirenn]]=[[Oidheadh Chlainne Tuireann]], [[Aided Muirchertaig meic Erca]], <strike>[[Aislinge Meic Chon Glinne]]</strike>&rarr;[[Aislinge Meic Con Glinne]], [[Amra Choluim Chille]], [[Caithréim Cellaig]], [[Compert Mongáin]]=[[Compert Mongáin ocus serc Duibe Lacha do Mongán]], [[Eachtra Thaidhg mhic Céin]]=[[Tadhg mac Céin#Eachtra Thaidhg mhic Céin]], [[Fingal Rónáin]], [[Máel Dúin (uathimdhealú)]]=[[Maol Dúin (uathimdhealú)]], [[Scéla Cano meic Gartnáin]], [[Tochmarc Becfola]], [[Duanaire Finn]], [[Eachtra an Mhadra Mhaoil]], [[Eachtra Mhacaoimh an Iolair]], [[Echtra Cormaic i Tír Tairngiri]] &rarr; [[Cormac mac Airt]], [[Eachtra Thaidhg Mhic Céin]] &rarr; [[Tadhg mac Céin]], [[Fotha Catha Cnucha]] &rarr; [[Cumall]], [[Navigatio Sancti Brendani Abbatis]] &rarr; [[Naomh Breandán]] == ''Ól nÉchmacht'' == * [[Annála Connacht]]=[[Annála Chonnacht]], [[Cóiced Ol nEchmacht]]=[[Cóiced Ól nÉchmacht]]=[[Cúige Dhál Éachmacht]], [[Fir Craibe]]=[[Fir Chraibhe]], [[Túatha Taíden]]=[[Tuatha Taiden]]=[[Tuatha Taoidhean]], [[Delbna Nuadat]]=[[Dealbhna Nuad]], [[Dealbhna Thír Dhá Loch]], ([[Corco Mogha]]), [[Cálraige]], [[Partraige]], [[Corco Fir Trí]]=[[Corca Fhir Thrí]], [[Cian d'Fhearaibh Bolg]]=[[Cian d'Fhir Bholg]] == Conmhaicne == * [[Conmhaicne#Clanna]], [[Conmhaicne Mara]], [[Conmaícne Dúna Móir]]=[[Conmhaicne Dhúin Mhóir]], [[Trícha Máenmaige]]=[[Conmaícne Máenmaige]]=<strike>[[Conmhaicne Mheáinmhaigh]]</strike>&rarr;[[Conmhaicne Mheánmhaigh]]&rarr;[[Conmhaicne Mheánmhaighe]], [[Conmaícne Cúile]]=[[Conmhaicne Coille]], [[Cluain Conmhaícne]]=[[Cluain Chonmhaicne]], <strike>[[Conmhaícne Cenel Luacháin]]</strike>&rarr;[[Conmaícne Cenél Luacháin]]=[[Conmhaicne Cineál Luacháin]], [[Conmaícne Carra]]=[[Conmhaicne Ceara]], [[Conmhaicne Anghaile]], [[Uí Fiachrach Finn]]=[[Uí Fhiachrach Fhionn]], [[Maigh Nissi]]&rarr;[[Liatroim, Barúntacht, Contae Liatroma]], [[Eolas mac Biobhsaigh]], [[Muintir Eolais]], [[Leabar Fidhnacha]]=[[Leabhar Fíonacha]] == Connachta == * [[Connachta]], [[Ríthe na gConnacht]], [[Brión mac Echach Mugmedóin]]=[[Brión mac Echach Muigmedóin]]=[[Brian mac xxx]], [[Ailill mac Echach Mugmedóin]]=[[Ailill mac xxx]], [[Fiachrae]]=[[Fiachra]], [[Cairpre mac Néill]]=[[Cairbre mac Néill]], [[Aided Chrimthaind maic Fhidaig ocus Trí mac Echach Muigmedóin]], [[Ciarraige Aí]]=[[Ciarraí Aoi]], [[Ciarraige Locha na nÁirne]]=[[Ciarraí Locha na nAirní]], [[Ciarraige Airtig]]=[[Ciarraí Airtigh]], [[Ciarraige Óic Bethra]]=[[Ciarraí Óig Bheathra]], [[Aidne]]=[[Aidhne]], [[Áengus mac Umor]]=[[Aonghas mac Úmhór]], [[Amalgaid mac Fiachrach]]=[[Amhalaí mac Fiachra]], [[Dauí Tenga Uma]]=[[Dxxx Teanga Umha]], [[Duinsech ingen Duach]]=[[Duinseach ní Dhuach]], [[Eógan Bél]]=[[Eoghan Béal]], [[Ailill Inbanda]]=[[Ailill Baineanda]], [[Echu Tirmcharna]]=[[Eocha Tirimcharna]], [[Áed mac Echach]]=[[Aodh mac Eachach]], [[Uatu mac Áedo]]=[[Uada mac Aodha]], [[Colmán mac Cobthaig]]=[[Colmán mac Cobhthaigh]], [[Rogallach mac Uatach]], [[Loingsech mac Colmáin]], [[Guaire Aidne mac Colmáin]]=[[Guaire Aidhne mac Colmáin]], [[Cenn Fáelad mac Colgan]]=[[Ceann Faoladh mac Colgan]], [[Dúnchad Muirisci]]=[[Dúnchadh Mhuirisce]], [[Fergal Aidne mac Artgaile]]=[[Fearghal Aidhne mac Ardaile]], [[Muiredach Muillethan]]=[[Muireadhach Moilleathan]], [[Cellach mac Rogallaig]]=[[Ceallach mac Raghallaigh]], [[Indrechtach mac Dúnchado]]=[[Indreachtach mac Dúnchadha]], [[Indrechtach mac Muiredaig]]=[[Indreachtach mac Muireadhaigh]], [[Domnall mac Cellaig]]=[[Domhnall mac Ceallaigh]], [[Cathal mac Muiredaig]]=[[Cathal mac Muireadhaigh]], [[Áed Balb mac Indrechtaig]]=[[Aodh Balbh mac Indreachtaigh]], [[Forggus mac Cellaig]]=[[Fearghas mac Ceallaigh]], [[Ailill Medraige mac Indrechtaig]]=[[Ailill Mheadraí mac Indreachtaigh]], [[Dub-Indrecht mac Cathail|Dubh-Indreacht mac Cathail]], [[Donn Cothaid mac Cathail]]=[[Donn Cothú mac Cathail]], [[Flaithrí mac Domnaill]]=[[Flaithrí mac Domhnaill]], [[Artgal mac Cathail]]=[[Ardal mac Cathail]], [[Tipraite mac Taidg]]=[[Tiobraid mac Taidhg]], [[Cináed mac Artgail]]=[[Cináed mac Ardail]], [[Colla mac Fergusso]]=[[Colla mac Fearghasa]], [[Muirgius mac Tommaltaig]], [[Diarmait mac Tommaltaig]], [[Cathal mac Muirgiussa]]=[[Cathal mac Muiriosa]], [[Murchad mac Áedo]]=[[Murchadh mac Aodha]], [[Fergus mac Fothaid]]=[[Fearghas mac Fothaidh]], [[Finsnechta mac Tommaltaig]], [[Mugron mac Máele Cothaid]], [[Conchobar mac Taidg Móir]]=[[Conchúr mac Taidhg Mhóir]], [[Áed mac Conchobair]]=[[Aodh mac Conchúir]], [[Tadg mac Conchobair]]=[[Tadhg mac Conchúir]], [[Cathal mac Conchobair]]=[[Cathal mac Conchúir]], [[Tadg mac Cathail]]=[[Tadhg mac Cathail]], [[Fergal Ua Ruairc]]=[[Fearghal Ó Ruairc]], <strike>[[Conchobar mac Tadg]]</strike>=[[Conchobar mac Taidg]], <strike>[[Cathal mac Tadg]]</strike>=[[Cathal mac Taidg]]=[[Cathal mac Taidhg]], [[Cathal mac Conchobair maic Taidg]]=[[Cathal mac Conchúir mhic Thaidhg]], [[Tadg in Eich Gil]]=[[Tadhg an Eich Ghil]], [[Art Uallach Ua Ruairc]]=[[Art Ualach Ó Ruairc]], [[Áed in Gai Bernaig|Aodh an Gha Bhearnaigh]], [[Áed Ua Ruairc]]=[[Aodh Ó Ruairc]], [[Ruaidrí na Saide Buide]]=[[Ruairí na Saidhe Buí]], <strike>[[Flaithbertaigh Ua Flaithbertaigh]]</strike>=[[Flaithbertach Ua Flaithbertaigh]]=[[Flaithbheartach Ó Flaithbheartaigh]], [[Tadg mac Ruaidrí Ua Conchobair]]=[[Tadhg mac Ruairí Ó Conchúir]], [[Domnall Ua Ruairc]]=[[Domhnall Ó Ruairc]], [[Domnall Ua Conchobair]]=[[Domhnall Ó Conchúir]], [[Tairrdelbach Ua Conchobair]]=[[Toirdhealbhach Ua Conchobhair]], [[Ruaidrí Ua Conchobair]]=[[Ruaidri mac Tairrdelbach Ua Conchobair]]=[[Ruaidrí mac Tairrdelbaig Ua Conchobair]], [[Uí Briúin]]=[[Uí Bhriúin]] &larr; [[Uí Briúin Aí]]=[[Uí Bhriúin Aoi]] &larr; [[Uí Briúin Seóla]]=[[Uí Bhriúin Seola]] &larr; [[Uí Briúin Bréifne]]=[[Uí Bhriúin Bhréifne]] &larr; [[Síl Muiredaig]]=[[Síol Muireadhaigh]] &larr; [[Síl Cellaig]]=[[Síol Cheallaigh]] &larr; [[Síl Cathail]]=[[Síol Chathail]], [[Muintir Murchada]]=[[Muintir Mhurchadha]], [[Clann Fhergail]]=[[Clann Fhearghaile]], [[Clann Taidg]]=[[Clann Taidhg]], [[Crichaireacht cinedach nduchasa Muintiri Murchada]]=[[Críochadóireacht chiníoch dúchais Mhuintir Mhurchadha]], <strike>[[Uí Chonchúír]]</strike>&rarr;[[Uí Chonchúir]], [[Uí Fiachrach]]=[[Uí Fhiachrach]]=[[Uí Fiachra]], [[Uí Fiachrach Aidne]]=[[Uí Fhiachrach Aidhne]], [[Uí Fiachrach Muaide]]=[[Uí Fhiachrach Mhuaidhe]], [[Cenél Áeda na hEchtge]]=[[Cineál Aodha na hEachtaí]], [[Seachnasach mac Donnchadha]], [[Uí Sheachnasaigh]], [[Uí Dhubhda]], [[Uí Ruairc]], [[Muirchertach Nár mac Guairi]]=[[Muircheartach Nár mac Guaire]], [[Conchobar Maenmaige Ua Conchobair]]=[[Conchúr Mheánmhaighe Ó Conchúir]], [[Cathal Carragh Ua Conchobair]] {{Navbox | name = Ríocht na gConnacht | title = [[Ríocht na gConnacht]] | group1 = [[Tuath]]a | list1 = {{Navbox|child | group1 = [[Connachta]] | list1 = [[Uí Briúin Aí]]&nbsp;• [[Uí Briúin|Uí Briúin Bréifne]]&nbsp;• [[Uí Briúin Seóla]]&nbsp;• [[Umaill|Uí Briúin Maille]]&nbsp;• [[Uí Fiachrach Aidne]]&nbsp;• [[Uí Fiachrach Muaide]]&nbsp;• [[Partraige]]&nbsp;• [[Uí Maine]]&nbsp;• [[Uí Fiachrach Finn]]&nbsp;• [[Cairbre Drom Cliabh]] | group2 = [[Ulaid]] | list2 = [[Conmhaicne Mara]]&nbsp;• [[Conmhaícne|Conmhaícne Cenéoil Dubáin]]&nbsp;• [[Conmhaícne|Conmhaícne Cúile Tolad]]&nbsp;• [[Conmhaícne|Conmhaícne Maigh Réin]]&nbsp;• [[Conmhaícne|Conmhaícne Meánmhaighe]]&nbsp;• [[Conmhaícne|Conmhaícne Sléibe Formaile]]&nbsp;• [[Ciarraige Aí]]&nbsp;• [[Ciarraige Locha na nÁirne]]&nbsp;• [[Ciarraige Airtech]]&nbsp;• [[Ciarraige Óic Bethra]] &nbsp;• [[Soghain]] | group3 = [[Deirgtine]] | list3 = [[Luigne Chonnacht|Luighne]]&nbsp;• [[Corca Fhir Trí]]&nbsp;• [[Gailenga]]&nbsp;• [[Delbna]]&nbsp;• [[Éile]] | group4 = [[Érainn]] | list4 = [[Cálraige]]&nbsp;• [[Dartraige]] | group5 = Eile | list5 = [[Fir Ol nEchmacht]]&nbsp;• [[Dál nDruithne]]&nbsp;• [[Gamanraige]]&nbsp;• [[Fir Domnann]]&nbsp;• [[Senchineoil]]&nbsp;• [[Grecraige]]&nbsp;• [[Delbhna|Delbhna Cuile Fabhair]]&nbsp;• [[Dealbhna Thír Dhá Loch|Delbna Tír Dhá Locha]]&nbsp;• [[Delbna Nuadat]]&nbsp;• [[Uaithne]]&nbsp;• [[Masraige]]&nbsp;• [[Corco Moga]] }} | group2 = Rítheaghlaigh | list2 = {{Navbox|child | group1 = Muintreacha | list1 = [[Uí Fiachrach]]&nbsp;• [[Uí Fiachrach Aidne]]&nbsp;• [[Uí Fiachrach Muaide]]&nbsp;• [[Uí Briúin]]&nbsp;• [[Uí Briúin Seóla]]&nbsp;• [[Uí Briúin Aí]]&nbsp;• [[Uí nAilello]]&nbsp;• [[Uí Maine]] | group2 = Clanna | list2 = [[Uí Sheachnasaigh]]&nbsp;• [[Uí Chonchúir]]&nbsp;• [[Uí Dhubhda]]&nbsp;• [[Uí Fhlannagáin]]&nbsp;• [[Uí Ruairc]]&nbsp;• [[Uí Fhlaithbheartaigh]] }} | group10 = Ríochtaí comharbachta | list10 = [[Uí Maine]] ([[Síol Anmchadha]], [[Máenmaige]], [[Clann Uatach]])&nbsp;• [[Bréifne]] ([[Bréifne Thoir|Thoir]] agus [[Bréifne Thiar|Thiar]])&nbsp;• [[Uí Díarmata]]&nbsp;• [[Síl Máelruain]]&nbsp;• [[Magh Luir]]&nbsp;• [[Umaill]]&nbsp;• [[Iar Connacht]] | group11 = Ábhair | list11 = [[Ríthe na gConnacht]]&nbsp;• [[Ráth Cruachan]]&nbsp;• [[Annála Connacht]]&nbsp;• [[Táin Bó Flidais]]&nbsp;• [[Cóiced Ol nEchmacht]]&nbsp;• [[Nagnatae]]&nbsp;• [[Auteini]]&nbsp;• [[na Trí Tuatha]]&nbsp;• [[Clann Taidg]]&nbsp;• [[Clann Fhearghaile]]&nbsp;• [[Muintir Murchada]]&nbsp;• [[Maigh Seóla]] | belowclass = hlist | below = {{Icon|Category}} [[:Catagóir:Connachta|Category]]&nbsp;• {{Icon|WikiProject}} [[Wikipedia:WikiProject Celts|WikiProject]] }} == Íochtar Chonnacht == * [[Íochtar Chonnacht]], [[Cairbre Drom Cliabh]]=[[Cairbre Dhroim Chliabh]], [[Corann]], [[Cúl ó bhFionn]] ([[Cúil Ó bhFinn]]-), [[Luigne Chonnacht]]=[[Luíne Chonnacht]], [[Tír Fíacrach Múaide]]=[[Tír Fhiacrach Mhuaidhe]], <strike>[[Tir Ollíol]]</strike>&rarr;[[Tír Ollíol]]=[[Tír Oirill]] == Ríthe Uí Fhiachrach Aidhne == * [[Ríthe Uí Fhiachrach Aidhne]], [[Goibnenn mac Conaill]]=[[Goibhneann mac Conaill]], [[Cobthach mac Gabráin]]=[[Cobhthach mac Gabhráin]], [[Cellach mac Guairi]]=[[Ceallach mac Guairi]]=[[Ceallach mac Guaire]], [[Muirchertach Nár mac Guairi]], [[Conchobar mac Cummascaig]]=[[Conchúr mac Cumascaigh]], [[Art mac Flaitnia]]=[[Art mac Flaithnia]], [[Anluan mac Conchobhair]]=[[Anluan mac Cumascaigh]], [[Cathal Aidhne mac Ailealla]]-, [[Cléireach mac Ceadaigh]]-, [[Tighearnach mac Cathmogha]]=[[Tiarnach mac Cathmhogha]]-, [[Uathmharán mac Brocáin]]-, [[Mael Fabhaill mac Cléirigh]]=[[Maolfhabhaill mac Cléirigh]], [[Eidhean mac Cléirigh]], [[Tighearnach ua Cléirigh]], [[Mael Macduach]]=[[Maol xxx]]-, [[Domhnall mac Lorcáin]]-, [[Flann Ua Cléirigh]]-, [[Comhaltán Ua Cléirigh]], [[Mac Comhaltáin Ua Cléirigh]], [[Giolla Cheallaigh Ua Cléirigh]], [[Mael Ruanaidh na Paidre Ua hEidhin]], [[Ua Comhaltáin Ua Cléirigh]], [[Mael Fabhaill Ua hEidhin]], [[Giolla na Naomh Ua hEidhin]], [[Aodh Ua hEidhin]], [[Giolla Mo Choinne Ua Cathail]], [[Giolla Cheallaigh Ua hEidhin]]-, [[Muirgheas Ua hEidhin]]-, [[Eoghan Ó hEidhin]]-, [[Eoghan Ó hEidhin (II)]] == Maigh Sheola == * [[Maigh Seóla]]=[[Maigh Sheola]], [[Donn mac Cumascaigh]], [[Maolán mac Cathmhogha]], [[Murchadh mac Maonaigh]], [[Cléirchén mac Murchadha]], [[Urchadh mac Murchadha]], [[Donnchadh mac Urchadha]], [[Murchadh mac Flainn mhic Gleithneacháin]], [[Ruaidhrí mac Coscraigh]], [[Maelcairearda]], [[Brian mac Maolruanaidh]], [[Cathal mac Ruaidhrí]], [[Amhalaidh mac Cathail]], [[Cathal mac Ruaidhrí]], [[Muireadhach ua Flaithbheartaigh]], [[Murchadh ua an Chapaill Ua Flaithbheartaigh]]- == Iar Chonnacht == * [[Iar Connacht]]=[[Iar Chonnacht]], (Maigh Sheola: [[Donn mac Cumascaigh]], [[Maolán mac Cathmhogha]], [[Murchadh mac Maonaigh]], [[Urchadh mac Murchadha]], [[Donnchadh mac Urchadha]], [[Brian mac Maolruanaidh]], [[Muireadhach ua Flaithbheartaigh]], [[Murchadh ua an Chapaill Ua Flaithbheartaigh]], [[Cathal mac Ruaidhrí]], [[Amhalaidh mac Cathail]]), [[Cathal mac Tigernáin]]=[[Cathal mac Tiarnáin]], Rúaidhri Ua Flaithbheartaigh&rarr;[[Ruaidhrí Ua Flaithbheartaigh (I)]]=[[Ruairí Ó Flaithearta (I)]], [[Aedh Ua Flaithbheartaigh]]=[[Aodh Ó Flaithearta (I)]], Mac meic Aedh Ua Flaithbheartaigh&rarr;[[Mac mic Aodha Ua Flaithbheartaigh]]=[[Mac mhic Aodha Ó Flaithearta]], [[Flaithbertach Ua Flaithbertaigh]]=[[Flaitheartach Ó Flaithearta]], [[Brian Ua Flaithbheartaigh]]=[[Brian Ó Flaithearta]], [[Muireadhach Ua Flaithbheartaigh]]=[[Muireadhach Ó Flaithearta]], [[Conchobhar Ua Flaithbheartaigh]]=[[Conchúr Ó Flaithearta (I)]], Ruaidhri Ua Flaithbheartaigh&rarr;[[Ruaidhrí Ua Flaithbheartaigh (II)]]=[[Ruairí Ó Flaithearta (II)]], Áedh Ua Flaithbheartaigh&rarr;[[Aodh Ua Flaithbheartaigh]]=[[Aodh Ó Flaithearta (II)]], [[Conchubhar Ua Flaithbheartaigh]]=[[Conchúr Ó Flaithearta (II)]], Ruadhri Ua Flaithbertaigh&rarr;[[Ruaidhrí Ua Flaithbheartaigh (III)]]=[[Ruairí Ó Flaithearta (III)]], Murtough Ua Flaithbertaigh&rarr;[[Muircheartach Ua Flaithbheartaigh]]=[[Muircheartach Ó Flaithearta]], Rudhraighe Ó Flaithbheartaigh&rarr;[[Ruaidhrí Ua Flaithbheartaigh (IV)]]=[[Ruairí Ó Flaithearta (IV)]], [[Aedh Mór Ua Flaithbheartaigh]]=[[Aodh Mór Ó Flaithearta]], Morogh Ó Flaithbheartaigh&rarr;[[Murchadh Ua Flaithbheartaigh]]=[[Murchadh Ó Flaithearta]], Ruaidhri Ó Flaithbheartaigh&rarr;[[Ruaidhrí Ua Flaithbheartaigh (V)]]=[[Ruairí Ó Flaithearta (V)]] Cúigear Ruairí..! # Rúaidhri Ua Flaithbheartaigh, ACM 1061.13: Ruaidhri Ua Flaithbheartaigh # Ruaidhri Ua Flaithbheartaigh, ACM 1145.17: Ruaidhri Ua Flaithbheartaigh. # Ruadhri Ua Flaithbertaigh, AU 1186.7 LATE: Ruaidhri h-Ua Flaithbertaigh, ACM 1186.2: Ruaidhri Ua Flaithbheartaigh # Rudhraighe Ó Flaithbheartaigh, ACM 1214.6: Brian mac Ruaidhri Í Fhlaithb<u>e</u>rtaigh # Ruaidhri Ó Flaithbheartaigh, ACM 1256.9: Ruaidhri Ua Flaithb<u>e</u>rtaigh Beirt Aodh # [[Aedh Ua Flaithbheartaigh]], ACM 1079.8: Aedh Ua Flaithbhertaigh # Áedh Ua Flaithbheartaigh, ACM 1178.10: Aodh Ua Flaithbertaigh Beirt Chonchúr # [[Conchobhar Ua Flaithbheartaigh]], ACM 1132.11: Concobhar Ua Flaithbheartaigh, # [[Conchubhar Ua Flaithbheartaigh]], AU 1186.7 LATE: Conchubhar h-Ua Flaithbhertaigh == Uí Dhiarmada == * [[Uí Díarmata]]=[[Uí Dhiarmada]], [[Ríthe Uí Dhiarmada]], [[Tadhg mac Muircheartaigh]]=[[Tadhg Uí Dhiarmada]], [[Cú Cheanainn mac Taidhg]], [[Giolla Comáin mac Néill]], [[Muirghius mac Aodha]], [[Mac Con Cheanainn]], [[Muirgheas ua Con Cheanainn]], [[Aodh Ua Con Cheanainn (I)]], [[Muirgheas Ua Con Cheanainn]], [[Aodh Ua Con Cheanainn (II)]], [[Tadhg Ua Con Cheanainn]], [[Uada Ua Con Cheanainn]], [[Cú Cheanainn Ó Con Cheanainn]] == Síol Anmchadha == * [[Síol Anmchadha]], [[Ríthe Shíol Anmchadha]], [[Diarmaid mac Dúnadhaigh]], [[Cú Chonnacht mac Dúnadhaigh]], [[Madadhán mac Gadhra Mhóir]], [[Gadhra Mór mac Dúnadhaigh]], [[Doghra mac Dúnadhaigh]], [[Dúnadhach mac Con Chonnacht]], [[Diarmaid mac Madadháin]], [[Madadhán Reamhar Ua Madadháin]], [[Gilla Find mac Maic Uallacháin]]=[[Giolla Fionn mac Mhic Uallacháin]], [[Diarmaid Ua Madadháin]], [[Cú Choirne Ua Madadháin]], [[Madadhán Mór Ua Madadháin]], [[Maoileachlann Ua Madadháin]], [[Diarmaid Cléireach Ua Madadháin]], [[Madadhán Óg Ó Madadháin]], [[Cathal Ó Madadháin]] == Uí Mhaine == * [[Uí Maine]]=[[Uí Mhaine]], [[Máine Mór]]=[[Maine Mór]]?, [[Ríthe Uí Mhaine]], [[Bresal mac Maine Móir]]=[[Breasal mac Maine Mhóir]], [[Fiachra Finn]], [[Conall Cas Ciabhach]], [[Dallán mac Breasail]], [[Duach mac Dalláin]], [[Lughaidh mac Dalláin]], [[Feradhach mac Lughadha]]=[[Fearadhach mac Luighdheach]], [[Maine mac Cerbaill]]=[[Maine mac Cearbhaill]], [[Marcán]], [[Cairbre Crom]], [[Brenainn mac Cairbre]], [[Aedh Buidhe]]=[[Aodh Buí]], [[Conall mac Maelduib]]=[[Conall mac Maolduibh]], [[Marcán mac Tommáin]]=[[Marcán mac Tomáin]], [[Fithceallach mac Flainn]]=[[Ficheallach mac Flainn]], [[Sechnassach mac Congail]]=[[Seachnasach mac Congail]], [[Dluthach mac Fithcheallaigh]]=[[Dlúthach mac Ficheallaigh]], [[Cathal Maenmaighe]]=[[Cathal Mheánmhaigh]], [[Ailill ua Daimine]]=[[Ailill ua Daimhine]]=[[Ailill ó Daimhine]], [[Inreachtach mac Dluthaigh]]=[[Inreachtach mac Dlúthaigh]], [[Aedh Ailghin]]=[[Aodh Ailghin]], [[Dunchadh ua Daimhine]]=[[Dúnchadh ó Daimhine]], [[Conall mac Fidhghaile]], [[Dunchadh mac Duib Da Tuadh]]=[[Dúnchadh mac Duibh Dhá Thuadh]], [[Amhalgaidh]], [[Ailill mac Inreachtaigh]], [[Dub Dá Leithe mac Tomaltaigh]]=[[Dubh Dhá Leath mac Tomaltaigh]], [[Cathal mac Murchadha]], [[Cathal mac Ailella]]=[[Cathal mac Ailealla]], [[Mughrón mac Sochlacháin]], [[Sochlachán mac Diarmata]]=[[Sochlachán mac Diarmada]], [[Murchadh mac Sochlacháin]], [[Murchadh mac Aodha Uí Mhaine]], [[Geibennach mac Aedha]]=[[Geibheannach mac Aodha]], [[Muirgheas mac Domhnaill]] * [[Tadg Mór Ua Cellaigh]]=[[Tadhg Mór Ó Ceallaigh]], Gadhra mac Dúnadhaigh, [[Concobar mac Taidg Ua Cellaigh]]=[[Conchúr mac Taidhg Ó Ceallaigh]], [[Mac Taidg Ua Cellaigh]]=[[Diarmait mac Taidg Ua Cellaigh]]=[[Diarmaid mac Taidhg Ó Ceallaigh]], [[Dunchadh Ua Cellaigh]]=[[Dúnchadh Ó Ceallaigh]], [[Aed Ua Cellaigh]]=[[Aodh Ó Ceallaigh]], [[Diarmaid Ua Madadháin]], [[Tadg Ua Cellaigh]]=[[Tadhg Ó Ceallaigh]], [[Conchobar Maenmaige Ua Cellaigh]]=[[Conchúr Mheánmhaighe Ó Ceallaigh]], [[Murchad Ua Cellaigh]]=[[Murchadh Ó Ceallaigh]], [[Domnall Mór Ua Cellaigh]]=[[Domhnall Mór Ó Ceallaigh]] == Ríthe Shliabh Lugha == * [[Sliabh Lugha]]&rarr;[[Ríthe Sliabh Lugha]]=[[Ríthe Shliabh Lugha]], [[Donn Sléibhe Ó Gadhra (I)]], [[Ruairí Ó Gadhra (I)]], [[Domhnall Ó Gadhra]], [[Donn Sléibhe Ó Gadhra (II)]], [[Ruairí Ó Gadhra (II)]], [[Ruairí Ó Gadhra (III)]] == Magh Loirg == * [[Mag Luirg]]=[[Magh Loirg]], [[Ríthe Mhagh Loirg]], [[Maolruanaidh Mór mac Taidhg]], [[Muircheartach mac Maolruanaí Mhóir]], [[Tadhg mac Muircheartaigh]], [[Maolruanaidh mac Taidhg]], [[Tadhg Mór mac Maolruanaí]], [[Maolseachlann mac Taidhg Mhóir]], <strike>[[Diarmad mac Taidhg Mhóir]]</strike>&rarr;[[Diarmaid mac Taidhg Mhóir]], [[Muirgheas mac Taidhg Mhóir]], [[Conchúr mac Diarmada]], [[Tomaltach na Cairge Mac Diarmata]]=[[Tomaltach na Carraige Mac Diarmada]], [[Cormac Mac Diarmada (I)]] == Ríthe Uí Fhiachrach Mhuaidhe == * [[Ríthe Uí Fhiachrach Mhuaidhe]], [[Aireachtach ua Dúnchadha Mhuirsce]], [[Connmhach mac Duinn Cothaidhe]]=[[Conmhach mac Doinn Cothaithe]], [[Dubhda mac Conmhaigh]], [[Aodh ua Dubhda]], [[Maol Ruanaidh Ua Dubhda]], [[Aedhuar Ua Dubhda]], [[Muircheartach An Collach Ua Dubhda]], [[Domhnall Fionn Ua Dubhda]], [[Mac Aodha Ua Dubhda]], [[Amhlaibh mac Domhnaill Fhionn Ua Dubhda]], [[Mac Domhnaill Ua Dubhda]], [[Aodh mac Muircheartaigh Ua Dubhda]], [[Ruaidhrí Mear Ua Dubhda]], [[An Cosnamhaigh Ua Dubhda]], [[Taichleach Ua Dubhda]] * Eile gan leathanaigh: Cathal mac Ailealla, Aodh mac Maoil Phádraig, Mael Cluiche mac Conchobair=Maol Cloiche mac Conchúir, ''Crichan mac Mael Muire'' == Umhaill == * <strike>[[Umall]]</strike>=[[Umaill]]=[[Umhaill]], [[Ríthe Umhaill]], [[Maille mac Conaill]], [[Flannabhra]], [[Dunghal mac Flaithniadh]], [[Aedhghal]], [[Flathghal mac Flannbhrath]], [[Cosgrach mac Flannbhrath]], [[Cairbre mac Cinaedh]], [[Gilla na nInghen Ua Cobhthaigh]], [[Domhnall Ó Máille (I)]], [[Domhnall Ó Máille (II)]] (Rua), [[Domhnall Ó Máille (III)]], [[Aodh Ó Máille]], [[Diarmaid Ó Máille]], [[Tadhg mac Diarmada Ó Máille]] == Ríthe Luíne Chonnacht == * [[Ríthe Luíne Chonnacht]], [[Eaghra Paiprigh mac Saorghais]] == Eile (3) == * [[Ríochtaí Éireann]] * [[Liosta de Bharúntachtaí]] = Bliain 4, 2021 - 2022 = == Feabhsú na Gaeilge == Mar is gnách... féach thuas. == Ollaimh Éireann == * [[Adna mac Uthidir]], [[Torna Éices]], [[Dubhthach moccu Lughair]], ([[Dallán Forgaill]]), [[Senchán Torpéist]], <strike>[[Máel Muire Otháin]]=</strike>[[Máel Muire Othna]]=[[Maol Mhuire Fhathna]], [[Flann mac Lonáin]], <strike>[[Torpaid mac Taicthech]]=</strike>[[Torpaid mac Taicthich]]=[[]], [[Óengus mac Óengusa]]=[[Aonghas mac Aonghasa]], [[Bard Boinne]], [[Uallach ingen Muinecháin]], [[Cormacán Éigeas]], [[Cinaedh Ua hArtagáin]]=[[Cinaedh ua hArtagáin]]=[[Cionnaoth ó hArtagáin]], [[Eochaidh Ua Floinn]]=[[Eochaidh ua Floinn]], [[Urard mac Coise]], [[Clothna mac Aenghusa]], [[Muircheartach mac Con Cheartaigh Mac Liag]], [[Cúán úa Lothcháin]], [[Cú Mara mac Maic Liac]], [[Mac Beathaidh mac Ainmire]], [[Ceaunfaeladh ua Cuill]]=[[]], [[Flaithem mac Maele Gaimrid]], [[Cellach úa Rúanada]], [[Mael Isa ua Máilgiric]], [[Cú Collchaille Ua Baígilláin]], [[Cú Connacht Ua Dálaigh]], [[Gillamaire Ua Conallta]], [[Tadhg Ua Dálaigh]], [[Máel Íosa Ua Dálaigh]], [[Giolla Ernain Ó Martain]], [[Gofraidh Fionn Ó Dálaigh]], # [[Cearbhall mac Lochlainn Ó Dálaigh]], # [[Sean mac Fergail Óicc Ó hUiccinn]] == Ginealas == * [[Ginealas Éireannach]], [[Leabhar na nGinealach]], [[Coimre na nGinealach]], [[An Leabhar Muimhneach]], [[Leabhar Cloinne Maoil Ruanaidh]]=[[Leabhar Chlann Mhaoil Ruanaidh]], [[Leabhar Clainne Suibhne]]=[[Leabhar Chlann Suibhne]], [[Leabhar Ádhaimh Uí Chianáin]] == Gineolaithe == * [[Eochaid ua Flannacáin]], [[Flann Mainistrech]]=[[Flann Mainistreach]], [[Gilla Cómáin mac Gilla Samthainde]], [[Gilla Críst Ua Máel Eóin]]=[[Giolla Chríost Ó Maoil Eoin]], [[Amhlaoibh Mór mac Fir Bhisigh]], [[Gilla na Naemh Ua Duinn]]=[[Giolla na Naomh Ó Duinn]], [[Giolla Íosa Mac Fir Bhisigh]], [[Tanaide Mór mac Dúinnín Ó Maolconaire]]=[[Tanaí Mór mac Dúinnín Ó Maolchonaire]], [[Domnall Ó Cuindlis]], [[Lúcás Ó Dalláin]], [[Seán Mór Ó Dubhagáin]], [[Ádhamh Ó Cianáin]], [[Ádhamh Cúisín]], [[Faolán Mac an Ghabhann na Scéal]], [[Giolla Íosa Mór Mac Firbhisigh]], [[Giolla na Naomh Ó hUidhrín]], [[Giolla na Naomh Mac Aodhagáin]], [[Cú Choigcríche Ó Cléirigh]]=[[Cú Choigríche Ó Cléirigh]], [[Lughaidh Ó Cléirigh]], [[Cú Choigcríche Ó Duibhgeannain]]=[[Cú Choigríche Ó Duibhgeannáin]], [[Triallam timcheall na Fodla]], [[Tuilleadh feasa ar Éirinn óigh]], [[Críchad an Chaoilli]], [[Máel Muire mac Céilechair]]=[[Maol Mhuire mac Céileachair]]- == Scoláirí == * [[James Ware]]-, [[Uilliam Ó Duinnín]], [[Seán Ó Catháin]], [[Séarlas Ó Conchubhair Doinn]]=[[Séarlas Ó Conchúir Dhoinn]], [[John O'Donovan (scoláire)]]=([[Seán Ó Donnabháin]]), [[John O'Hart]]-, ([[Edward MacLysaght]]=[[Éamonn Mac Giolla Iasachta]]), [[Nollaig Ó Muraíle]]-, ([[Rudolf Thurneysen]]), [[Osborn Bergin]]-, [[R. I. Best]]=[[Richard Irvine Best]]-, ([[D. A. Binchy]]), ([[Kuno Meyer]]), ([[Eugene O'Curry]]=[[Eoghan Ó Comhraí]]), [[James Carney]], [[John Carey]], ([[T. F. O'Rahilly]]=[[Tomás Ó Rathile]]=[[Tomás Ó Rathaile]]), [[Francis J. Byrne]]=[[Francis John Byrne]], [[Edel Bhreathnach]], [[John T. Koch]]-, [[Celtica (iriseán)]], [[Éigse (iriseán)]], [[R. A. Stewart Macalister]], [[T. M. Charles-Edwards]]=[[Thomas Charles-Edwards]], [[Hubert T. Knox]]=[[Hubert Thomas Knox]], [[Donnchadh Ó Corráin]] == Déise == * [[Ríthe Dhéise Mumhan]] * [[Dál gCais]]+ ** [[Dál gCais#Stair]] == Suíomhanna == # [[A. G. van Hamel]], [[Stichting Van Hamel]], [[CODECS]], *selgā # [[Thesaurus Linguae Hibernicae]] (TLH) # [[Irish Script on Screen]], [[Meamram Páipéar Ríomhaire]] (ISoS, ISOS) # [[Celtic Digital Initiative]] (CDI) == Dál Riada == * [[Dál Riada]], [[Ríthe Dhál Riada]], [[Fearghas Mór mac Eirc]]=[[Fearghas Mór]], [[Domhanghart Réite]], [[Comhghall mac Domhanghairt]], [[Gabhrán mac Domhanghairt]], [[Conall mac Comgaill]], [[Aodhán mac Gabhráin]], [[Eochaid Buide]]=[[Eochaidh Buí]], [[Connad Cerr]], [[Domnall Brecc]]=[[Domhnall Breac]], [[Ferchar mac Connaid]]=[[Fearchar mac Connaidh]], [[Dúnchad mac Conaing]]=[[Dúnchadh mac Conaing]], [[Conall Crandomna]]=[[Conall Crannomhna]], [[Domangart mac Domnaill]]=[[Domhanghart mac Domhnaill]], [[Máel Dúin mac Conaill]]=[[Maol Dúin mac Conaill]], [[Domnall Donn]]=[[Domhnall Donn]], [[Ferchar Fota]]=[[Fearchar Fada]], [[Eochaid mac Domangairt]]=[[Eochaidh mac Domhanghairt]], [[Ainbcellach mac Ferchair]]=[[Ainfhaichilleach mac Fearchair]], [[Fiannamail ua Dúnchado]]=[[Fianamhail ó Dúnchadha]], [[Selbach mac Ferchair]]=[[Sealbhach mac Fearchair]], [[Dúngal mac Selbaig]]=[[Dúnghal mac Sealbhaigh]], [[Eochaid mac Echdach]]=[[Eochaidh mac Eochach]], [[Alpín mac Echdach]]=[[Ailpín mac Eochach]], [[Muiredach mac Ainbcellaig]]=[[Muireadhach mac Ainfhaichilligh]], [[Eógan mac Muiredaig]]=[[Eoghan mac Muireadhaigh]] # [[Áed Find]]=[[Aodh Fionn]] # [[Fergus mac Echdach]] # [[Donn Coirce]] # [[Eochaid mac Áeda Find]] # [[Constantine]] # [[Oengus]] # [[Drust]] # [[Eoganan]] # [[Alpin II]] # [[Coinneach I na hAlban|Coinneach]] == Connachta srl. == * [[Cairpre Gabra]]=[[Cairbre Ghabhra]], [[Senchán Torpéist]], [[Tromdámh Guaire]] == Tuamha == # Muircheartach mac Toirdhealbhach # Muircheartach Dall # Conchúr Rua == An Féineachas, srl == * [[An Féineachas]] *# [[Aithechtúatha]] *# [[Cóic Conara Fugill]] * [[Breithem]] *# [[Breithem#Stair]] &larr; [[:en:Brehon#History]] *# [[Breithem#Céilí Dé]] &larr; [[:en:Brehon#Brehon Laws and the Early Irish Church(Céilí Dé)]] *# [[Breithem#Na Normannaigh]] &larr; [[:en:Brehon#The Brehon laws and Anglo-Norman Invasion of 1169]] * [[Dubthach maccu Lugair]]=[[Dubhthach moccu Lughair]]=[[Dubhthach mhic Lughair]] # [[Odhrán (giolla Phádraig)]] &larr; [[:en:Odran (disciple of Saint Patrick)]] # [[Odrán]]=[[Órán]] &larr; [[:en:Odran]] #* [[Slat na ríghe]], [[Iomarbhágh na bhFileadh]]=[[Iomarbhá na bhFilí]] == Scéalta (4) == # [[Navigatio Sancti Brendan]] &larr; [[:de:Navigatio Sancti Brendani]] # Aided Con Roí # Forfess Fer Fálgae agus Síaburcharpat Con Culainn # Orgguin Trí Mac Díarmata mic Cerbaill # Cath Achadh Leithdheirg # Cath Móin Daire Lothair # Cath Cairnd Chonaill # [[:en:List of conflicts in Ireland]] == Ogham == # [[CIIC 1]] # [[CIIC 54]]=[[Cnámh Thulach Chumann]] &larr; [[:en:Tullycommon Bone]] # [[CIIC 362]] # [[CIIC 500]] &larr; [[:en:CIIC 500]] # [[CIIC 504]] &larr; [[:en:CIIC 504]] == Miotaseolaíocht (4) == # [[Miotaseolaíocht na gCeilteach]] &larr; [[:en:Celtic mythology]] #* [[Déithe na gCeilteach]] == Ag líonadh na mbearnaí == * [[Rítheaghlaigh Ghaelacha]], [[Ceann na Fine]]-, [[Éire (bandia)]]+, [[Cúigí na hÉireann#Réamhstair]], [[Cúigí na hÉireann#Stair]], [[Cúige Chonnacht#Luathstair]], [[Hipitéis substráit Ghaeilise]], [[Ealaín na nOileán]]-, [[Cló na nOileán]], [[Teimpléad:Unicode chart Insular]], [[Uí Chléirigh]], [[Peter Schrijver]], [[Leabhar Ard Mhacha]]+, [[Ferdomnach]]=[[Feardhomhnach]], [[Muirchú moccu Machtheni]]-, [[Bachall Isu]]=[[Bachall Íosa]]-, [[Leabhar Dharú]], [[Cathach Cholm Cille]], [[Cúige Chonnacht#Ríocht na gConnacht]], [[Uí Chonchúir Dhoinn]], [[Síl Muiredaig]]=[[Síol Muiredaigh]]=[[Síol Mhuireadhaigh]]=[[Síol Mhuirí]], [[Uí Cellaigh]]=[[Uí Cheallaigh]], [[Cellach mac Fíonachta]]=[[Ceallach mac Fíonachta]], [[Cualu]]=[[Cuala]], [[James MacKillop]]-, [[Uí Flaithbertaigh]]=[[Uí Fhlaithbheartaigh]], [[Bé Binn iníon Urchadha]]=[[Béibhinn ní Urchadha]], [[Creassa iníon Urchadha]]=[[Creasa ní Urchadha]], [[Caineach iníon Urchadha]]=[[Caineach ní Urchadha]], [[Cainnech (ainm)]]=[[Caineach (ainm)]], [[Clann Cosgraigh]]=[[Clann Chosgraigh]], [[Muireadhach mac Aodha]], [[Ruaidhrí Mac Aodha]], [[Banfhlaith]]=[[Flaith]], [[Mhic Dhiarmada]], [[Cúige Laighean#Stair]], [[Uí Dúnchada]]=[[Uí Dhúnchadha]], [[Uí Fáeláin]]=[[Uí Fhaoláin]], [[Uí Muiredaig]]=[[Uí Mhuireadhaigh]]=[[Uí Mhuirí]], [[Uí Thuathail]], [[Uí Bhroin]], [[Leabhar Branach]], [[Mhic Giolla Phádraig]], [[Fir Cheall]], [[Uí Dhubhuir]], [[Cúige Mumhan#Stair]], [[Uí Eidirsceoil]], [[Uí Bhriain]], [[Lugaid Mend]]-, [[Conall Eachluath]]-, [[Tál Cas]], <strike>[[Lorcáin mac Lachtna]]</strike>→[[Lorcán mac Lachtna]], [[Muircheartach mac Toirdhealbhach Ua Briain]], [[Uí Ghrádaigh]], [[Uí Allmhuráin]], [[Mhic an Airchinnigh]], [[Uí Chinnéide]], [[Órlaith ingen Cennétig]], [[Mhic Cárthaigh]], [[Mhic Cárthaigh Mhúscraí]]-, [[Mhic Cárthaigh Riabhach]]-, [[Uí Ímair]]=[[Uí Íomhair]]-, [[Uí Chaoimh]], [[Mhic Giolla Chuda]], [[Mac Giolla Chuda na gCruach]], [[Uí Dhonnchadha na nGleann]], [[Uí Chonaill]], [[Conall (idirdhealú)]], [[Uí Shúilleabháin]]-, [[Uí Cheallacháin]]-, [[Uí Dhonnchadha]]-, [[Uí Dhonnabháin]]-, [[Uí Shéaghdha]], [[Cúige Uladh#Luathstair]], [[Mhic Lochlainn]], [[Uí Dhomhnaill]], [[Máelsechnaill Ua Domnaill]]=[[Maol Seachlainn Ó Domhnaill]], [[Gofraid Ua Domnaill]]=[[Gofraidh Ó Domhnaill]], [[Domnall Óg Ua Domnaill]]=[[Domhnall Óg Ó Domhnaill]], [[Uí Dhonnghaile]], [[Uí Raghallaigh]], [[An Anaíle]], [[Uí Fhaircheallaigh]], [[Liber Flavus Fergusiorum]]+, [[Uí Fhearghail]], [[Clann Somhairle]]-, [[Féilire Thamhlachta]], [[Seán Mac Colgan]]-, [[Saltair na Rann]], [[Táin Bó]], [[Táin Bó Regamon]] * [[Trecheng Breth Féne]], [[Echtra Cormaic]], [[Leabhar Dimma]]=[[Leabhar Dhioma]], [[Leabhar Mholing]], [[Codex Usserianus Primus]], [[Codex Usserianus Secundus]]=[[Ceithre Leabhar Bhinn Éadair]], [[Leabhar Aifrinn Lothra]]=[[Leabhar Aifrinn Stowe]], [[Leabhar Cloinne Aodha Buidhe]], [[ARÉ 24 P 33]], [[Leabhar Donn]], [[Soiscéalta Mhic Thornáin]], [[Leabhar Ghinealaigh Uí Chléirigh]], [[Cumdach]]=[[Cumhdach]]-, [[Teimpléad:Cumhdaigh]], [[Soiscél Molaisse]]=[[Soiscéal Mholaise]]-, [[Domnach Airgid]]=[[Domhnach Airgid]]-, [[An Míosach]]- * [[Cú Connacht Ua Dálaigh]], [[Gillamaire Ua Conallta]], [[Tadhg Ua Dálaigh]], [[Máel Íosa Ua Dálaigh]], [[Giolla Ernain Ó Martain]], [[Máine Tethbae]], [[Uí Laoghaire]], [[Uí Dhálaigh]]-, [[Dáithí Ó Coimín]]=[[Dáithí Coimín]], [[Edward Gwynn]], [[Gearóid Mac Niocaill]], [[Margaret Dobbs]], [[Peter Berresford Ellis]], [[Marie-Louise Sjoestedt]], [[Pól Breathnach]]-, [[Kenneth Nicholls]], [[Patrick Weston Joyce]], [[Robert Dwyer Joyce]]-, [[Donncha Ó Cróinín]], [[Dáibhí Ó Cróinín]], [[Trevor Joyce]]-, [[Muireann Ní Bhrolcháin]], [[Meidhbhín Ní Úrdail]], [[Liosta de lámhscríbhinní Éireannacha]], [[Saltair Chaimín]], [[Leabhar Dhèir]]=[[Leabhar Dhéir]], [[Revue Celtique]]=[[Études Celtiques]], [[Uí Fergusa]]=[[Uí Fhearghasa]], [[Aedh Ua Conchobair]]=[[Aodh Ó Conchúir]]- mac Cathail Chrobhdheirg, [[Aedh mac Ruaidri Ua Conchobair]]=[[Aodh mac Ruairí Ó Conchúir]], [[Altram Tige Dá Medar]], [[Éadbhard Ó Raghallaigh]], [[Gormflaith ingen Murchada]]=[[Gormlaith ní Mhurchadha]], Miotaseolaíocht na nGael (tuilleadh), [[Nodens]]-, [[Lugus]]-, [[Taranis]]-, [[Ogmios]]-, [[Catubodua]]-, [[Brigantia]]-, [[Lámhscríbhinn dhathmhaisithe]]-, [[Leabhar Soiscéal]]-, [[Miotaseolaíocht na gCeilteach]], [[Ildiachas Ceilteach]]-=[[Sean-reiligiún Ceilteach?]] creideamh? creidimh? ársa?, [[Ceiltigh na nOileán]]-, [[Ceiltis na nOileán]]-, [[Ceiltis na Mór-Roinne]]-, [[Na Briotanaigh Cheilteacha]]-=[[Briotanaigh Cheilteacha]], [[Miotaseolaíocht na mBreatnach]]-, [[Ábhar na Breataine]]-, [[Triscéil]]-, [[Nora Kershaw Chadwick]]-, [[Léann Ceilteach]]-, [[Náisiúin Cheilteacha]]-, [[Peritia]], [[Teangacha Briotainice]]-, [[Briotainic Choiteann]]- [[Cruithnis]]-, [[Teimpléad:lang-br]], [[Epona]]-, [[Mearcair (miotaseolaíocht)]]-, [[Esus]]-, [[Teutates]]-, [[Bandia an fhlaithis]], [[Nuadha (ainm)]], [[Feis]]-, [[Ceiltibéaraigh]]-, [[Belenos]]-, [[Belisama]]-, [[Sucellus]]- == Eile (4) == * [[Cairpre Gabra]], [[Dál gCais#Stair]], [[Breithem#Stair]], [[Slat na ríghe]], [[Suíomhanna ríoga Éireann]], [[Donnabhán mac Cathail]]-, [[Tadc mac Briain]]=[[Tadhg mac Briain]], [[Ressad]]=[[Reasadh]], [[Na Ceiltigh#Réamhrá]], [[Déithe na gCeilteach]], [[Liosta de Dhéithe Ceilteacha]], [[Aibell]], [[Uirne]], [[Tadg mac Nuadat]]=[[Tadhg mac Nuad]], [[Bran agus Sceólang]]=[[]], [[Aonach]] * Dreamanna *# [[]] &larr; [[:en:List of Irish clans]] * Léarscáileanna *# [[Cairt phortalach]] *# [[Cairt Chatalóinise]] * Lámhscríbhinní *# [[Liosta Lámhscríbhinní Gaelacha]] &larr; [[:en:List of Irish manuscripts]] *#* [[Leabhar Ard Mhacha]] *# Book of Ballycummin (RIA MS 23 N 10) *#* [[Leabhar Dharú]], [[Lebor Cuanu]]=[[Leabhar Chuana]], [[Landnámabók]] * Ríochtaí *# [[Ríocht Átha Cliath]] *# [[Ríocht na nOileán]] *# [[Ríthe na gCruithneach]] *## [[Vipoig]] &larr; [[:en:Vipoig]] *# [[Fáistine Bhreacáin]] * Le meadú ** [[Cúirt an Mheán Oíche#Achoimre an dáin]] *# [[Gallóglach]] *# [[Cluain Catha]] (leac uaighe) *# [[Bard]] *# [[Seanchaí]] *#* [[Cenn Fáelad mac Ailella]]=[[Ceann Faoladh mac Ailealla]] *# [[Mo Ling]] = Bliain 5, 2025 - = == An Féineachas == [[An Féineachas]] (agus/nó b'fhéidir [[Seanchas]] / [[Béaloideas]]). Spreagtha ag ''[[:en:Wikipedia:Recent_additions/2025/March#8 March 2025|Recent additions, 8 March 2025]]'' ''[https://dil.ie/34117 othrus]'' ≈ fulaingt tinnis/othrais. Nuashonraithe (lámhscríbhinní): * [[Senchas Már]] (SM), [[Bechbretha]] ([[Senchas Már#Bechbretha agus Coibes Uisci Thairdne|SM #21]]), [[Bretha Crólige]] ([[Senchas Már#Slicht Othrusa, Bretha Crólige agus Bretha Déin Chécht|SM #33]]), [[Críth Gablach]] (MacA), [[Gúbretha Caratniad]] ([[Bodleian Library]], [[Rawlinson B 502]]) As nua, iomlán: * [[Corpus Iuris Hibernici]] (CIH), [[Sanas Uí Dhuibhdábhoireann]] (MacA), [[Cethairṡlicht Athgabálae]] ([[Senchas Már#Cethairslicht Athgabálae|SM #2]]), [[Sechtae]] ([[Senchas Már#Sechtae|SM #9]]), [[Recholl Breth]] (SM #13), [[Bretha Déin Chécht]] ([[Senchas Már#Slicht Othrusa, Bretha Crólige agus Bretha Déin Chécht|SM #34]]), [[Muirbretha]] ([[Senchas Már#Clár ábhar|SM #38]]) [[Anfuigell]] (m.s., CnaT, LS 1387; MacA), [[Berrad Airechta]] (CnaT, LS 1337), [[Bretha Étgid]] ([[Acadamh Ríoga na hÉireann|ARÉ]] LS 23 P 3) [[Cóic Conara Fugill]] (m.s., [[Uraicecht Becc]], [[Corpus Iuris Hibernici|CIH]]), [[Di Astud Chor]] (''via'' [[Corpus Iuris Hibernici|CIH]]), [[Mellbretha]] ([[Leabharlann Choláiste na Tríonóide|CnaT]], LS 1363), [[Uí Lochlainn]], [[Uí Dhuibhdábhoireann]], [[CnaT BÁC, LS 1317]], [[Coláiste na Tríonóide, Baile Átha Cliath, LS 1317]], [[Bóaire]], [[Coinmheadh is buannacht]], [[Brehon Law Commission]], [[Mac Aodhagáin]] &rightarrow; [[Mhic Aodhagáin]], [[John Lynch (Gratianus Lucius)]], [[Fearghas Ó Ceallaigh]], [[Leabharlann COBÁC]], [[Cathair Mhic Neachtain]], [[Thom McGinty]] As nua, síolta: * [[Dlí Ceilteach]]-, [[Gabháil chine]]-, [[Cyfraith Hywel]]-, [[Galanas]]-, [[Accessus ad auctores]]-, [[Hapax legomenon]]-, [[Robert Atkinson]]- == Foclóireacht == # [[Foclóireacht na Gaeilge]] # [[Leabharlann an Ard Easpaig Marsh]]=[[Leabharlann Marsh]]- # [[foclóir.ie]]=[[focloir.ie]] == Litríoch == # [[Murúch]]- # [[Tongu do dia toinges mo thúath]]- # [[Remscéla]]=[[Réamhscéalta]] # [[Bernhard Maier]] # [[Lebor Bretnach]]=[[Leabhar Breatnach]] # [[Annála Doiminiceacha Ros Comáin]] # [[Irish Astronomical Tract]]=[[]] # [[Ranna an aeir]] == Abhantrach na Sionainne == # ''[[:en:Shannon River Basin|Shannon River Basin]]'' - [[Abhantrach na Sionainne]] # [[Inis Cloithrinn]] # [[Inis Bó Finne, Contae na hIarmhí]] # [[Loch Bó Dearg]] # [[Loch Bó Finne]] (idirdhealú) # [[Loch Bó Finne (An tSionainn)]] # [[Loch Bó Finne, Contae na Gaillimhe]]- # [[Loch Foirbis]] # [[Loch Teapa]]- # [[:Catagóir:An tSionainn]] # [[Loc Albert]] # [[Canáil Chill Srianáin]] # [[Canáil na Leithcheathrún]] # [[Abhainn na Mainistreach]] # [[An Inthe]] # [[An Eithne]] # [[Abhainn Chalatroma]] # [[Loch na gCurrach]] # [[Loch Fuinseann]] # [[Loch Éadaoine]] # [[An Abhainn Mhór, Contae an Chabháin]] = Scéal-liostaí = * [https://www.vanhamel.nl/codecs/Medieval_Irish_tale_lists Scéal-liostaí A agus B] ar CODECS * ''Ces Ulad ''vs.'' Noínden Ulad * ''Tromdámh Guaire * ''It é saigte gona súain == Mythen und Sagen aus Irland == {| width="100%" class="wikitable" |- class="hintergrundfarbe5" ! Titel !! Inhalt |- valign=top | [[Acallam na Senórach]]=[[Agallamh na Seanórach]] || Begegnung zwischen mythischen Helden und dem heiligen [[Naomh Pádraig]] |- valign=top | [[Aided Cheit maic Mágach]] || Kampf [[Conall Cernach]]s mit [[Cet mac Mágach]] und Bélchús Verrat und Tod |- valign=top | [[Aided Cheltchair maic Uthechair]] || [[Celtchar]] mac Uthechairs Sühnetaten für die Tötung Blaís |- valign=top | [[Aided Chlainne Tuirenn]] || Rache Lugs an den Söhnen [[Tuirenn]]s für die Ermordung seines Vaters [[Cian]] |- valign=top | [[Aided Chonchobuir]] || Tod [[Conchúr mac Neasa]]s durch die Hand [[Cet mac Mágach]]s |- valign=top | [[Aided Chon Culainn]] || Ermordung [[Cú Chulainn]]s und [[Conall Cernach]]s Rache an den Tätern |- valign=top | [[Aided Loegairi Buadaig]] || [[Lóegaire Búadach]]s Tod beim Versuch, Aed mac Ainninne zu retten |- valign=top | [[Aided Muirchertaig meic Erca]] || [[Muircheartach mac Muireadhaigh|Muirchertach mac Erca]]s Strafe für seinen Ehebruch mit Sín |- valign=top | [[Aided Óenfir Aífe]] || Zweikampf [[Cú Chulainn]]s mit seinem Sohn [[Connla]] und dessen Tod |- valign=top | [[Airne Fingein]] || eine Fee prophezeit Fingein mac Luchta |- valign=top | [[Aislinge Meic Con Glinne|Aislinge Meic Chon Glinne]] || Parodie auf das Klosterleben und die Jenseitsvisionen |- valign=top | [[Aislinge Oenguso]] || [[Remscéla|Remscél]] der [[Táin Bó Cuailnge]] über [[Óengus]]’ Suche nach seiner geträumten Frau |- valign=top | [[Amra Choluim Chille]] || Gedicht auf den Klostergründer [[Colm Cille]] |- valign=top | [[Baile Binnbérlach mac Buain]] || unerfüllte Liebe zwischen Baile und Ailinn |- valign=top | [[Baile in Scáil]] || Blick [[Conn Cétchathach]]s in die Zukunft seines Geschlechtes |- valign=top | [[Bóramha]] || Kampf um den Tribut der Provinz [[Laighin]] an die [[Uí Néill]] |- valign=top | [[Buile Shuibhne]] || [[Suibhne]]s Wahnsinn in der Schlacht und sein Tod im Kloster |- valign=top | [[Caithréim Cellaig]] || Cellachs Weg vom Mönch über den Thron von [[Connacht]] zum Bischof |- valign=top | [[Cath Étair]] || Belagerung von Etar, Tod [[Mes Gegra]]s durch [[Conall Cernach]] |- valign=top | [[Cath Finntrágha]] || Verteidigung Irlands durch [[Fionn mac Cumhaill]] und seine [[Fianna]] gegen den „König der Welt“ |- valign=top | [[Cath Maige Mucrama]] || [[Lugaid mac Con]]s Kampf um den Thron von Irland und seine Ermordung durch [[Ailill Aulom]] |- valign=top | [[Cath Maige Rátha]] || Krieg Congal Claens gegen den Hochkönig Domnall mac Aeda |- valign=top | [[Cath Maighe Tuireadh|Cath Maige Tuired]] || Kriege der [[Túatha Dé Danann]] gegen [[Fir Bholg]] und [[Fomhóraigh]] |- valign=top | [[Compert Conchobuir]] || [[Cathbad]]s Kampf um Asa (Ni-Asa) und die Zeugung [[Conchobar mac Nessa]]s |- valign=top | [[Compert Con Culainn]] || Schwangerschaft von [[Conchobar mac Nessa]]s Tochter und Geburt von [[Setanta|Setanta/Cú Chulainn]] |- valign=top | [[Compert Mongáin|Compert Mongáin ocus serc Duibe Lacha do Mongán]] || Zeugung Mongáns, [[Manannán mac Lir]]s Sohn und seine Ehe mit Dub Lacha |- valign=top | [[De chophur in da muccida]] || [[Remscéla|Remscél]] der [[Táin Bó Cuailnge]] über die Verwandlung der beiden Hirten in die Stiere [[Donn Cuailnge]] und [[Fionnbheannach]] |- valign=top | [[Duanaire Finn]] || Gedichte und Balladen aus dem [[an Fhiannaíocht|Finn-Zyklus]] |- valign=top | [[Eachtra an Mhadra Mhaoil]] || Verfolgung eines bösen Ritters durch Balbhuaidh ([[Gawain]]) |- valign=top | [[Eachtra Mhacaoimh an Iolair]] || Suche des Adlerknaben nach seiner Herkunft |- valign=top | [[Cormac mac Airt#Mythologie|Echtra Cormaic i Tír Tairngire]] || [[Cormac mac Airt]]s Reise zu den Feen |- valign=top | [[Tadhg mac Céin#Eachtra Thaidhg Mhic Céin]] || Der Wortbruch von [[Tadhg mac Céin]]s Sohn |- valign=top | [[Echtra Fergusa maic Léti]] || [[Fearghas mac Léite]]s Kampf mit einem Meeresungeheuer |- valign=top | [[Echtra Condla]] || [[Conn Cétchathach]]s Sohn [[Connla (Conn Cétchathach)|Connla]] und seine Liebe zu einer Fee |- valign=top | [[Echtrae Nerai]] || [[Remscéla|Remscél]] der [[Táin Bó Cuailnge]] über [[Nera]]s Warnung an die Bewohner von [[Ráth Cruachan|Cruachan]] |- valign=top | [[Esnada Tige Buchet]] || Das Schicksal des gastfreundlichen Buchet von [[Laigin]] |- valign=top | [[Fingal Rónáin]] || Rónáns irrtümlicher Mord an seinem Sohn |- valign=top | [[Fled Bricrenn]] || Streit um den Ehrenplatz beim Fest zwischen [[Ulaid]] Helden |- valign=top | [[Fled Dúin na nGéd]] || Streit zwischen Domnall mac Aeda und Congal Claen |- valign=top | [[Fotha Catha Cnucha]] || Tod [[Cumall]] mac Basnas und Zeugung [[Fionn mac Cumhaill]]s |- valign=top | [[Cormac mac Airt#Mythologie|Geneamuin Cormaic Ua Chuind]] || [[Cormac mac Airt]]s gesamtes Leben bis zum Tod |- valign=top | [[Immacallam in dá Thuarad]] || Disput von Néde und [[Ferchertne]] um den Titel des obersten Dichters Irlands |- valign=top | [[Immram Brain]] || [[Bran mac Febail]] mythische Reise zur Insel der Frauen |- valign=top | [[Immram Curaig Maíle Dúin]] || [[Maol Dúin]]s Reise zu einigen mythischen Inseln |- valign=top | [[Lebor Gabála Érenn]] || mythische Einwanderungswellen und Machtkämpfe um Irland |- valign=top | [[Longes Mac nUislenn]], [[Longes mac nUislenn]] || [[Remscéla|Remscél]] der [[Táin Bó Cuailnge]] über die Geschichte [[Deirdre]]s |- valign=top | [[Macgnímartha Finn]] || Erzählungen über [[Fionn mac Cumhaill]]s Jugend, s.&nbsp;a. [[Aillen]] |- valign=top | [[Macgnímrada Con Culainn]] || Erzählung über [[Cú Chulainn]]s Jugend im [[Táin Bó Cuailnge]] |- valign=top | [[Mesca Ulad]] || [[Cú Roí]] Hinterlist gegen [[Conchobar mac Nessa]] |- valign=top | [[Navigatio Sancti Brendani Abbatis|Navigatio Sancti Brendani]] || [[Naomh Breandán|Brendans]] Fahrt zu den mythischen Inseln |- valign=top | [[Noínden Ulad]], auch Ces Ulad || Verfehlung der Ulter gegen [[Macha]] und Gründung [[Emain Macha]]s |- valign=top | [[Oidheadh Chlainne Lir]] || [[Lir]]s Kinder werden in Schwäne verwandelt |- valign=top | [[Orgain Denna Ríg]] || [[Labraid Loingsech|Labraid Moen]]s Kampf um den Thron seines Vaters |- valign=top | [[Scéla Cano meic Gartnáin]] || Cano mac Gartnáins Abenteuer und unglückliche Liebe in Irland |- valign=top | [[Cormac mac Airt#Mythologie|Scéla Eogain agus Cormaic]] || Kindheit und Jugend [[Cormac mac Airt]]s bis zum Antritt seiner Herrschaft |- valign=top | [[Scéal Muc Mhic Dhathó]] || Streit der Helden [[Uladh|Ulsters]] und [[Connachta]]s den [[curadhmhír|Heldenbissen]] |- valign=top | [[Scél Túain meic Cairill]] &rarr; [[Tuan mac Cairill]] || Verwandlungen [[Tuan mac Cairill]]s in der Zeit des [[Lebor Gabála Érenn]] |- valign=top | [[Serglige Con Culainn]] || [[Cú Chulainn]] Liebeskrankheit und der Ehebruch mit [[Fand]] |- valign=top | [[Táin Bó Cuailnge]] || Heldentaten [[Cú Chulainn]] beim Krieg um den Stier [[Donn Cuailnge]] |- valign=top | [[Táin Bó Flidais]] || [[Fergus mac Róich]] Kampf um [[Flidais]] und ihre Wunderkuh |- valign=top | [[Táin Bó Fraích]] || [[Remscéla|Remscél]] der [[Táin Bó Cuailnge]] über die Erlebnisse [[Froech]] |- valign=top | [[Tochmarc Becfola]] || Werbung König Diarmait mac Aeda Slaines um die Fee Becfola |- valign=top | [[Tochmarc Emire]] || [[Remscéla|Remscél]] der [[Táin Bó Cuailnge]] über [[Cú Chulainn]]s Werbung um [[Emer]] |- valign=top | [[Tochmarc Étaíne]] || [[Fuamnach]] Rache an ihrer Nebenbuhlerin [[Étaín]] |- valign=top | [[Tochmarc Luaine acus aided Athirni]] || [[Conchobar mac Nessa]] Werbung um Luaine und [[Athirne]] Ermordung |- valign=top | [[Togail Bruidne Dá Derga]] || Königsherrschaft und Untergang [[Conaire Mór]] |- valign=top | [[Tóraíocht Dhiarmada agus Ghráinne]] || [[Fionn mac Cumhaill]]s Verfolgungsjagd [[Diarmaid]] und [[Gráinne (miotaseolaíocht)|Gráinne]] |- |} == Sprüche-Sammlungen und Glossare == {| width="100%" class="wikitable sortable" |- class="hintergrundfarbe5" ! Titel !! Aois !! Nóta |- | [[Bretha Crólige]] || - || Bußtaxen bei Verwundungen, 3.&nbsp;Teil des [[Senchas Már]] |- | [[Bretha Nemed Déidenach]] || 7ú || Texte der Rechtsschule von Nemed |- | [[Cáin Adomnáin]] || 7ú || Gesetzestext zum Schutz von Frauen, Kindern und Klerikern |- | [[De duodecim abusivis saeculi]] || 7ú || Abhandlung über die Moral und das Recht (auch altirische Rechtsgrundsätze inkludiert) |- | [[Senchas Már]] || 8ú || Sammlung altirischer Rechtstexte |- | [[Críth Gablach]] || 8ú || Sammlung altirischer Rechtstexte |- | [[Audacht Morainn]] || 8ú. || Sammlung von Lehrsprüchen des Richters [[Morann]] |- | [[Tecosca Cormaic]] || 8ú. || Sammlung von Lehrsprüchen [[Cormac mac Airt]] |- | [[Gúbretha Caratniad]] || 9ú || vom üblichen irischen Recht abweichende Urteile |- | [[Sanas Cormaic]] || 10ú ||Glossar von Rechts- und Dichterausdrücken, Orts- und Personennamen |- | [[Leabhar na gCeart]] || 11ú || Aufzählung der Rechte und Pflichten des Königs von [[Caiseal]] |- | [[Bansenchas]] || 12ú || Verzeichnis berühmter Frauen der Geschichte bis zum [[Lebor Gabála Érenn]], [[An Rúraíocht]] und anderen irischen Annalen |- | [[Dindsenchas]] || 12ú || Etymologie von Ortsnamen |- | [[Cóir Anmann]] || 14ú || Personen- und Stammesnamen |- | [[Auraicept na n-Éces]] || 14ú || Geschichte der irischen Sprache und Schrift |- |} == Sammelwerke aus Irland == {| width="100%" class="wikitable" |- class="hintergrundfarbe5" ! Titel !! Zeit !! Inhalt |- | [[Cín Dromma Snechtai]] || 8ú || |- | [[Lebor na hUidre]] || 12ú || [[Táin Bó Cuailnge]] |- | [[Lebor Laignech]] || 12ú || [[Lebor Gabála Érenn]], [[An Fhiannaíocht]] |- | [[Annála Tiarnaigh]] || 12ú || 807 RC - AD 1178 |- | [[Leabhar Buí Leacáin]] || 14ú || |- | [[Leabhar Mór Leacáin]] || 14ú || |- | [[Leabhar Bhaile an Mhóta]] || 14ú || |- | [[Annála Uladh]] || 15ú || 431 - 1541 |- | [[Leabhar Mhic Cárthaigh Riabhaigh]] || 15ú || |- | [[Foras Feasa ar Éirinn]] || 17ú. || |- | [[Annála Ríoghdhachta Éireann]]=[[Annála na gCeithre Máistrí]] || 17ú || |- |} == [https://iso.ucc.ie/Irish-sagas-list.html ISO] == * [[Acallamh na Senórach]]=[[Agallamh na Seanórach]] * [[Aided Chonchobuir]] # [[Aided Diarmada meic Fergusa Cerrbeoil]] # [[Diarmaid mac Cearbhaill]]+ #* [[Aided Óenfir Aífe]] #* [[Aislinge Meic Con Glinne]] #* [[Aislinge Óenguso]]=[[Aisling Aonghasa]] #* [[Baile Binnbérlach mac Buain]] #* [[Buile Shuibhne]] #* [[Caithréim Cellaig]] # [[Cath Almaine]] # [[Cath Cairnn Chonaill]] #* [[Cath Maige Mucrama]] # [[Ceart Claidib Cormaic]] #* Compert Mongáin ocus Serc Duibe-Lacha do Mongán=[[Compert Mongáin]] #* [[Echtra Chondla]]=[[Echtra Condla]] # [[Echtra Cormaic i Tír Tairngirí]] #* [[Echtra Fergusa maic Léti]] # [[Echtra mac nEchach Muigmedóin]] #* [[Esnada Tige Buchet]] # [[Feis tighe Chonáin]] #* [[Fingal Rónáin]] # [[Forbuis Droma Damhghaire]] - ''The Siege of Knocklong # [[Geneamuin Chormaic]] #* [[Immram Brain]] #* [[Longes mac n-Uislenn]]=[[Longes mac nUislenn]] #* [[Noínden Ulad ocus Emuin Macha]]=[[Noínden Ulad]] # [[Oenach indiu luid in rí]] - ''Find and the phantoms #* [[Oidhe Chloinne Lir]]=[[Oidheadh Chlainne Lir]] #* [[Scéla Cano meic Gartnáin]] # [[Scéla Colmáin meic Duach ocus Guairi meic Colmáin]] # [[Scéla Guairi meic Colmáin ocus Meic Teléne]] # [[Scéla Guairi meic Colmáin ocus Óenu moccu Loígse]] # [[Scéla Mongáin ocus Echdach Rígéicis]] - ''Why Mongán was deprived of noble issue #* [[Scéla Mucce Meic Da Thó]]=[[Scéla Mucce Meic Dathó]] #* [[Táin Bó Cúalnge]] #* [[Tochmarc Étaíne]] #* [[Togail Bruidne Dá Derga]] #* [[Tóruigheacht Dhiarmada agus Ghráinne]]=[[Tóraíocht Dhiarmada agus Ghráinne]] == [https://celt.ucc.ie//MsOmit2017/index.html MsOmit 2017] == 138 go iomlán # [[Aided Ailella ocus Chonaill Chernaig]] # [[Aided Bresail meic Diarmata]] #* [[Aided Cheit meic Mágach]]=[[Aided Cheit maic Mágach]] (Orgain Bélchon Bréifne) #* [[Aided Cheltchair meic Uthechair]]=[[Aided Cheltchair maic Uthechair]]=[[]] # [[Aided Chon Roí]] #* [[Aided Chonchobair]]=[[Aided Chonchobuir]]=[[Anbhás Chonchúir]] #* [[Aided Chrimthainn meic Fidaig]]=[[Aided Chrimthaind maic Fhidaig ocus Trí mac Echach Muigmedóin]] # [[Aided Chúanach meic Ailchini]] # [[Aided Chuind Chétchathaig]] # [[Aided Derbforgaill]] # [[Aided Diarmata meic Cerrbaill]] # [[Aided Echach meic Maíreda]] # [[Aided Fergusa meic Roich]] # [[Aided Guill 7 Gairb]] #* [[Aided Loegaire Búadaig]]=[[Aided Loegairi Buadaig]] # [[Aided Maelodráin]] # [[Aided Meic Con]] # [[Aided Meidbe]] #* [[Aided Muirchertaig meic Erca]]=[[]] # [[Aided Nath Í ocus a Adnacol]] (Suidigud Tellaig na Crúachna) #* [[Aided Oenfir Aífe]]=[[Aided Óenfhir Aífe]] # [[Aigidecht Aithirni]] # [[Airec Menman Uraird meic Coisse]] # [[Airem Muintire Finn]] #* [[Airne Fíngein]] #* [[Aislinge Meic Con Glinne]] #* [[Aislinge Oenguso]] # [[Baile Binnbérlach mac Búain]] #* [[Baile Chuind Chétchathaig]]=[[Baile Chuinn Chétchathaig]] #* [[Baile in Scáil]] # [[Bórama]] #* [[Brislech Mór Maige Muirthemni]] =[[Aided Chon Culainn]]=[[Anbhás Chú Chulainn]] # [[Bruiden Átha]] # [[Bruiden Da Choca]] # [[Bruiden Meic Da Réo]] (Orgain Chairpri Chind Chait) #* [[Caithréim Cellaig]]=[[]] # [[Cath Airtig]] # [[Cath Almaine]] # [[Cath Belaig Dúin Bolg]] # [[Cath Cairn Chonaill]] # [[Cath Cinn Abrad]] # [[Cath Crinna]] # [[Cath Cula Dremne]] #* [[Cath Maige Mucrama]] # [[Cath Maige Rath]] #* [[Cath Maige Tuired]]=[[Cath Maighe Tuireadh]] - ''first # Cath Maige Tuired - ''second # [[Cath Ruis na Ríg]] #* [[Compert Chon Culainn]]=[[Compert Con Culainn]]=[[Coimpeart Chú Chulainn]] (Feis Tige Becfoltaig) #* [[Compert Chonchobair]]=[[Compert Conchobuir]]=[[Coimpeart Chonchúir]] # [[Comrac Con Culainn re Senbecc ua nEbricc]] (Bruiden Senbicc uí Ebricc) # [[Comrac Liadaine 7 Cuirithir]] # [[Comthóth Lóegairi co Cretim 7 a Aided]] # ''[[Conall Corc and the Corco Luigde]] #* [[Sanas Cormaic]] (Gaire, Lethech, Mug Éme, Nesscoit, Orc tréith, Prull) # [[Cuislinn Brigde 7 Aided Meic Díchoime]] #* [[De Chophur in Dá Muccida]]&larr;[[De chophur in dá muccida]] # [[De Gabáil in tSída]] # [[De Maccaib Conairi]] # [[De Síl Chonairi Móir]] # [[Do Faillsigud Tána Bó Cúailnge]] #* [[Echtra Chondla]]=[[Echtra Condla]] # [[Echtra Chormaic i Tír Tairngiri]] #* [[Echtra Fergusa meic Léti]]=[[Echtra Fergusa maic Léti]] # [[Echtra Finn]] (''Finn and the Phantoms'') # [[Echtra Laegairi meic Crimthainn]] # [[Echtra Mac nEchdach Muigmedóin]] #* [[Echtra Nera]]=[[Echtra Nerai]]=[[Eachtra Neara]] (Táin Bé Aingen) # [[Erchoitmed ingine Gulidi]] #* [[Esnada Tige Buchet]] #* [[Fingal Rónáin]] # [[Finn agus Gráinne]] # ''[[Finn and the Man in the Tree]] #* [[Fled Bricrenn]] # [[Fled Bricrenn 7 Loinges mac nDuil Dermait]] # [[Fochonn Loingse Fergusa meic Roig]] # [[Forfess Fer Falgae]] # [[Fotha Catha Cnucha]] #* [[Annála Easpacha na hÉireann]] (scéalta leabaithe) # [[Gein Branduib meic Echach 7 Aedáin meic Gabráin]] # [[Genemain Aeda Sláine]] # [[Genemain Chormaic]] # [[Immacallam Choluim Chille 7 ind Óclaig]] #* [[Immacallam in Dá Thuar]](ad)=[[Immacallam in dá Thuarad]] (Acallam in Dá Suad, Túar) # [[Immathchor nAilella 7 Airt]] #* [[Immram Brain]]=[[Immram Brain]] #* [[Immram Curraig Maíle Dúin]]=[[Immram curaig Ua Corra]] # [[Immram Snedgusa 7 Meic Ríagla]] (Echtra, Merugud Clérech Coluim Chille) # [[Imthechta Tuaithe Luchra ocus Aided Fergusa]] # [[Imthechta Tuirill 7 a Mac]] # [[Longes Chonaill Chuirc]] #* [[Longes mac nUislenn]] (Uisnig) #* [[Macgnímartha Finn]] #* [[Mesca Ulad]] #* ''Mongán Stories'' #* [[Compert Mongáin]] # Scél asa mberar etc. [Aided Fothaid Airgdig] # Scél Mongáin # Tucait Baile Mongáin #* [[Noínden Ulad]] (Ces Noínden Ulad) # [[Orgain Néill Noígíallaig]] (Aided) #* [[Orgain Denna Ríg]] (Bruiden Túamma Tenbad) # [[Orgain Trí mac Diarmata meic Cerbaill]] # ''[[Quarrel between Finn and Oisín]] # [[Reicne Fothaid Canainne]] # [[Scél na Fír Flatha, Echtra Chormaic i Tír Tairngire 7 Cert Claidib Chormaic]] # [[Scél Túain meic Cairill]] (Immacallam Túain fri Finnia) # [[Scéla Alaxandair]] #* [[Scéla Cano meic Gartnáin]] # [[Scéla Conchobuir meic Nessa]] (''Conchobar's Household'') # [[Scéla Eogain 7 Cormaic]] (Scéla Geine Cormaic) # [[Scéla Mosauluim]] #* [[Scéla Mucce Meic Da Thó]] # [[Senchas Airgiall]] #* [[Senchas Fagbála Caisil]] #* [[Serglige Con Culainn]] # [[Siaburcharpat Con Culainn]] # [[Suidigud Tellaig Themra]] #* [[Táin Bó Cúailnge]] # [[Táin Bó Dartada]] #* [[Táin Bó Flidais]] #* [[Táin Bó Fraích]] #* [[Táin Bó Regamain]]=[[Táin Bó Regamon]] # [[Táin Bó Regamna]] # [[Talland Étair]] # [[Tesmolta Cormaic 7 Aided Finn]] # [[Tochmarc Ailbe]] #* [[Tochmarc Becfhola]]=[[Tochmarc Becfola]] #* [[Tochmarc Emire]]=[[Tochmharc Eimhire]] #* [[Tochmarc Étaine]]=[[Tochmarc Étaíne]]=[[Tochmharc Éadaoine]] I, II, III # [[Tochmarc Ferbe]] #* [[Tochmarc Lúaine ocus Aided Aithirne]]=[[Tochmarc Luaine acus aided Athirni]] # [[Tochmarc Momera]] #* [[Togail Bruidne Da Derga]]=[[Toghail Brú Dá Dearga]], Orgain Bruidne Uí Derga # [[Togail Troí]] # [[Tucait Fagbála in Fessa do Finn 7 Marbad Cuil Duib]] #* [[Tucait Indarba na nDéssi]] ([[Tairired na nDéisi]]=[[Tairired na nDéssi]]) # [[Úath Beinne Étair]] # [[Verba Scáthaige]] == [http://www.maryjones.us/ctexts/index_irish.html Celtic Language Collective] == === '' Manuscripts '' === # [[Lebar na Núachongbála]]=[[Leabhar Laighneach]] # [[Lebor na nUidre]]=[[Leabhar na hUidhre]] # [[Leabhar Bhaile an Mhóta]] # [[Leabhar Mór Mhic Fhir Bhisigh]]=[[Leabhar Mór Leacáin]] # [[Leabhar Buidhe Lecáin]]=[[Leabhar Buí Leacáin]] # [[Leabhar Feirmoithe]]=[[Leabhar Fhear Maí]] # [[Leabhar Méig Shamhradháin]]=[[Dúnaire Mag Shamhradhain]]=[[]] # [[Leabhar Í Eadhra]]=[[Leabhar Uí Eadhra]] # [[Leabar Chaillín]]=[[Leabar Fidhnacha]]=[[Leabhar Fhianacha]] === '' The Mythological Cycle '' === # [[Lebor Gabála Érenn]]=[[Leabhar Gabhála na hÉireann]] # [[Do Flathiusaib Hérend]]=[[]] (LL) # [[Lebor Bretnach]]=[[]] # [[Cath Maige Tuired]]=[[Cath Maighe Tuireadh]] # [[Tuath De Danand na set soim]]=[[Ceithre Sheod]] # [[Oidheadh Chloinne Tuireann]]=[[Oidheadh Chlainne Tuireann]] # [[Tochomlod mac Miledh a hEspain i nErind]]=[[]] # [[De Gabáil in t-Sída]]=[[]] # [[Tochmarc Étaíne]]=[[]] (LU, Egerton 1782) # [[Togail Bruidne Dá Derga]]=[[]] # [[Aislinge Óenguso]]=[[]] # [[Oidheadh Chloinne Lir]]=[[Oidheadh Chlainne Lir]] # [[Altram Tige Dá Medar]]=[[]] # [[Scél Túain maic Cairill]]=[[Tuan mac Cairill]] # [[Eachtra Léithín]]=[[]] # [[Suidigud Tellaich Temra]]=[[]] # [[Moí coire coir goiriath]]=[[]] # [[Cía cétliaigh robúi ind-Érinn]]=[[]] # [[Cóir Anmann]]=[[]] # [[Bodleian Dinnshenchas (Rawl B 506)]]=[[Dinnseanchas]] # [[Edinburgh Dindsenchas (MS Kilbride XVI)]]=[[]] # [[Rennes Dindsenchas I (Rennes MS)]]=[[]] # [[Metrical Dindsenchas]]=[[]] # [[Banshenchus]]=[[Banseanchas]] # [[The Battle of Partholon's Sons]]=[[]] ([[Seanchas Mór]]) === '' The Ulster Cycle '' === # [[]]=[[]] t87em7qudeg9r4nb7z0fe3z6emg0klt 1271367 1271366 2025-06-24T13:59:26Z Marcas.oduinn 33120 /* Foclóireacht */ 1271367 wikitext text/x-wiki __NOINDEX__ {{Úsáideoir:Marcas.oduinn/Teimpléad:Barra Roghchláir}} =Réamhrá= [ [https://www.teanglann.ie/ teanglann.ie] | [https://www.focloir.ie/ focloir.ie] | [https://www.tearma.ie/ tearma.ie] | [http://dil.ie/ dil.ie] | [https://www.logainm.ie/ga/ logainm.ie] | [https://www.sloinne.ie sloinne.ie] | [https://en.wikisource.org/wiki/An_Etymological_Dictionary_of_the_Gaelic_Language MacBain] ] [CELT|CODECS|ISOS|THD|BILL|.. ] [ ''[https://medievalscotland.org/kmo/AnnalsIndex/index.shtml Index of Names in Irish Annals]''<!-- le Mari Elspeth nic Bryan--> | ''[https://www.libraryireland.com/names/contents.php Irish Names and Surnames]''<!-- le Rev Patrick Woulfe, ar Library Ireland--> | ''[http://research.ucc.ie/doi//locus?section=d487e79 Onomasticum Goedelicum]'' | ''[http://research.ucc.ie/doi/atlas Atlas of Names]'' | ''[http://fmg.ac/Projects/MedLands/IRELAND.htm#_Toc389126210 MEDIEVAL LANDS - Ireland]''<!-- ar fmg.ac--> ] Daoine: aicme, ciarraí, cine, cineál, clann, corca, dál, dream, duine/daoine, fine, muintir, pobal, síol, teaghlach, tuath; s/daor-chineál, sloinne Tosaíodh an obair seo ar an 6ú Meán Fómhair 2018, leis an leathanach [[Oidheadh Chlainne Uisnigh]] * Foinsí ar [https://www.ucc.ie/en/research-sites/celt/ CELT]: ** [https://celt.ucc.ie/published/G800011A/text001.html LGÉ], [https://celt.ucc.ie/published/G800011A/ LL], G800011A ** [https://celt.ucc.ie/published/G100005A/ ACM, ARÉ LS 1220 ''srl.''], G100005A ** [https://celt.ucc.ie/published/G100054/ FFÉ, OFM A 14 ''srl.''], G800054 * [http://exploringcelticciv.web.unc.edu/ Exploring Celtic Civilisation] * Sean-Ghaeilge ** [http://www.smo.uhi.ac.uk/liosta/old-irish-l/ OLD-IRISH-L] ** ''[https://www.digitalmedievalist.com/opinionated-celtic-faqs/how-to-learn-old-irish/ How to learn old irish]'' ** [https://lrc.la.utexas.edu/eieol/iriol U-Texas] ** [https://www.ria.ie/research-projects/focloir-stairiuil-na-gaeilge Foclóir Stairiuil na Gaeilge] ar ARÉ * [https://omniglot.com/writing/irish.htm Gaeilge] ar omniglot * [https://tuairisc.ie/comhairle-ghramadai-no-comhairle-gramadai-an-seimhiu-agus-an-rosheimhiu/ ‘Comhairle ghramadaí’ nó ‘comhairle gramadaí’? An séimhiú agus an róshéimhiú…], Kevin Hickey, tuairisc.ie # ''[https://web.archive.org/web/20070807234048/http://www.carroll.co.uk/irish/chapt01.htm The Eberian Kings]'' # [https://celt.ucc.ie/published/E900000-003/ Early Irish Population-Groups], [[Eoin Mac Néill]] # [https://wikipedialibrary.wmflabs.org/?next_url=/users/my_library/ Wikipedia Library] # Celtic Literature Collective (CLC) ## ''[http://www.maryjones.us/ctexts/index_irish.html Irish Literature]'', CLC ## ''[https://www.ancienttexts.org/library/celtic/ctexts/index_irish.html Irish index]'', Ancient Texts # [https://bill.celt.dias.ie/vol4/browseatsources.php Textual sources], CELT * [[:Teimpléad:cite web]] * [[:Teimpléad:cite book]] * [[:Teimpléad:citation]] * [[:Teimpléad:familytree]] * [[Speisialta:WhatLinksHere/Teimpléad:Glanadh-mar]] * [https://www.wikidata.org/wiki/Special:NewItem Earra nua] ar WikiData * [[Miotaseolaíocht na nGael]] * [[:Catagóir:Miotaseolaíocht na nGael]] * [[:Catagóir:Lámhscríbhinní Éireannacha]] * [[:Catagóir:Lámhscríbhinní Gaelacha na Meánaoise]] * Faiceachas {{Scéalta miotaseolaíochta}} {{An Rúraíocht}} {{An Fhiannaíocht}} {{Scéalaíocht na Ríthe}} {{Lámhscríbhinní Gaelacha na Meánaoise}} =Bliain 1, 2018 - 2019= ==Céim 1 - An Rúraíócht== Cóipeáil agus aistriú go díreach ó wiki-suímh (en, de, srl) eile. * béim ar an Rúraíocht... * ... agus Tuatha Dé Danann agus Ardríthe na hÉireann a thagann isteach leis na scéalta úd. * ainm an phríomhleathnaigh as NuaGhaeilge; athsheoladh ann don ainm as SeanGhaeilge * [[Donn Cuailnge]], [[Finnbhennach]], [[Maol]], [[Liath Macha agus Dub Sainglend]], [[Caladbolg]], [[Fragarach]], [[Fedelm]], [[Dáire mac Fiachna]], [[Cairpre Nia Fer]], [[Fedelm Noíchrothach]], [[Erc mac Cairpri]], [[Achall]] * Naisc dhearga nó athsheolta go [[:en:Ulster Cycle]] ar en.wiki *# a/s, [[Cairbre Cuanach]] *# a/s, [[Condere mac Echach]] *# n/d, [[Fiachu mac Fir Febhe]] *# n/d, [[Folloman mac Conchobair]] *# n/d, [[Friuch]] *# n/d, [[Goll mac Carbada]] *#* [[Nechtan Scéne]] ==Céim 2 - Scéalta Miotaseolaíochta== * Gramadach ** Tuiseal Ginideach ** na clásail choibhneasta díreacha agus indíreacha * Leathnaigh eile nach bhfuil fós an sna teimpléidí reatha * Scéalta Miotaseolaíochta: [[Cessair]], [[Partholón]], [[Nemed]], [[Fir Bolg]]; [[Fomhóraigh]]; (Tuatha Dé Danann agus Clann Mhíle í gcéim 3) ** [[Tuan mac Cairill]], [[Neimheadh]], [[Fiacha mac Delbaíth]], [[Mac Cuill]], [[Mac Gréine]], [[Cichol Gricenchos]], [[Fintán mac Bóchra]], [[Dealgnaid]], [[Bóinn (bandia)]], [[Ealcmhar]], [[Cethlenn]], [[Conand]], [[Elatha]], [[Tethra]], [[Glas Ghaibhneann]] * Leathanaigh eile: ** [[Leabhar Bhaile an Mhóta]], [[Tomhaidhm]] * Bunachar: tagairtí ISoS, CELT, CODECS srl ==Céim 3 - Tuatha Dé Danann, Clann Mhíle== * Gramadach (arís) ** Tuiseal Ginideach ** na clásail choibhneasta díreacha agus indíreacha * [[Tuatha Dé Danann]] ** [[Éber Finn]] &rarr; [[Éibhear Fionn]], [[Érimón]] &rarr; [[Éiremhón]] &rarr; [[Éireamhón]], [[Badb]] &rarr; [[Badhbh (bandia)]], [[Bres]], [[Aislinge Oenguso]], [[Ábartach]], [[Abhean]], [[Áed]], [[Airmed]], [[Anu]], [[Aobh]], [[Aoi]], [[Aoife (iníon Bhodhbh Dheirg)]], [[Bec]], [[Bodb Derg]], [[Brea]], [[Brian (miotaseolaíocht)]], [[Caer Ibormeith]], [[Cermait]], [[Creidhne]], [[Dian Cécht]], [[Ethal]], [[Ecne]], [[Fionnuala]], [[Goibhniu]], [[Iuchar]], [[Iucharba]], [[Ler]], [[Luchtaine]], [[Miach]], [[Neit]], [[Uaithne]] * [[Clann Mhíle]] ** [[Goídel Glas]], [[Fénius Farsaid]], [[Scota]], [[Amergin Glúingel]], [[Bilé]], [[Donn]], [[Muimne, Luigne agus Laigne]], [[Ér, Orba, Ferón agus Fergna]], [[Íriel Fáid]], [[Ethriel]], [[Conmáel]], [[Tigernmas]] * Eile ** [[Biróg]], [[Immram Brain]] ([[Bran mac Feabhail]]), [[Carman]], [[Crobh Dearg]], [[Crom Cruach]], [[Cailleach]], [[Ceithre Sheod]] ==Céim 4 - Ard-Ríthe== * [[Ard-Ríthe na hÉireann]] ** [[Eochaid Étgudach]], [[Cearmna Finn]], [[Sobhairce]], [[Eochaid Faebar Glas]], [[Fiacha Labhrainne]], [[Eochaid Mumu]], [[Óengus Olmucaid]], [[Énna Airgdech]], [[Rothechtaid mac Main]] (I), [[Sétna Airt]] (I), [[Fíachu Fínscothach]], [[Muinemón]], [[Faildergdóid]], [[Ollom Fódla]], [[Fínnachta]], [[Slánoll]], [[Géde Ollgothach]], [[Fíachu Findoilches]], [[Berngal]], [[Ailill mac Slánuill]], [[Sírna Sáeglach]], [[Rothechtaid Rotha]], [[Elim Olfínechta]], [[Gíallchad]], [[Art Imlech]], [[Nuadu Finn Fáil]], [[Bres Rí]], [[Eochaid Apthach]], [[Finn mac Blatha]], [[Sétna Innarraid]] (II), [[Siomón Brecc]], [[Dui Finn]], [[Muiredach Bolgrach]], [[Énna Derg]], [[Lugaid Íardonn]], [[Sírlám]], [[Eochaid Uairches]], [[Eochaid Fíadmuine]], [[Conaing Begeclach]], [[Lugaid Lámderg]], [[Art mac Lugdach]], [[Fíachu Tolgrach]], [[Ailill Finn]], [[Eochaid mac Ailella]], [[Airgetmar]], [[Dui Ladgrach]], [[Lugaid Laigde]], [[Áed Ruad, Díthorba agus Cimbáeth]] ([[Áed Rúad]] ([[Áed Ruad]]), [[Díthorba]], [[Cimbáeth]]), [[Rechtaid Rígderg]], [[Úgaine Mór]], [[Bodbchad]], [[Lóegaire Lorc]], [[Cobthach Cóel Breg]], [[Labraid Loingsech]], [[Meilge Molbthach]], [[Mog Corb]], [[Óengus Ollom]], [[Irereo]], [[Fer Corb]], [[Connla Cáem]], [[Ailill Caisfiaclach]] ([[Ailill]]*), [[Adamair]], [[Eochaid Ailtlethan]], [[Fergus Fortamail]], [[Óengus Tuirmech Temrach]], [[Conall Collamrach]], [[Nia Segamain]], [[Énna Aignech]], [[Crimthann Coscrach]], [[Rudraige mac Sithrigi]] (III), [[Finnat Már]], [[Bresal Bó-Díbad]], [[Conchobar Abradruad]], [[Crimthann Nia Náir]], [[Cairbre Cinnchait]], [[Feradach Finnfechtnach]], [[Fíatach Finn]], [[Fíachu Finnolach]], [[Elim mac Conrach]], [[Túathal Techtmar]], [[Mal mac Rochride]], [[Fedlimid Rechtmar]], [[Cathair Mór]], [[Conn Cétchathach]], [[Conaire Cóem]], [[Art mac Cuinn]], [[Lugaid mac Con]] ([[Lughaidh]]*), [[Fergus Dubdétach]], [[Cormac mac Airt]], [[Eochaid Gonnat]] ([[Eochaidh]]*), [[Cairbre Lifechair]], [[Fothad Cairpthech]], [[Fothad Airgthech]], [[Fíachu Sroiptine]], [[Colla Uais]], [[Muiredach Tirech]], [[Cáelbad]], [[Eochaid Mugmedon]], [[Crimthann mac Fidaig]] ([[Criofan]]*), [[Níall Noígíallach]] &larr; [[[[Niall Noígíallach]]]], [[Nath Í mac Fiachrach]], [[Lóegaire mac Néill]] ==Céim 5 - ABCDEí== * [[Annála na hÉireann]], [[Banseanchas]], [[Cóir Anmann]], [[Dinnseanchas]], [[Echtra]] ([[Eachtra]]) agus [[Immram]] ([[Iomramh]]), [[Echtra Condla]], [[Echtra Fergusa maic Léti]], [[Eachtra Neara]], [[Sanas Cormaic]] ==Céim 6 - An Fhiannaíocht== * [[An Fhiannaíocht]], Na [[Fianna]] Daoine * [[Creidne]], [[Finn Eces]], [[Finn mac Cumaill]] &larr; [[Fionn mac Cumhaill]], [[Oisín]], [[Diarmuid Ua Duibne]], [[Gráinne (miotaseolaíocht)|Gráinne]], [[Niamh Chinn Óir]], [[Bodhmall]], [[Muireann]], [[Plúr na mBan]], [[Sadb]] &rarr; [[Sadhbh]], [[Caílte mac Rónáin]], [[Conán mac Lia]], [[Conán mac Morna]], [[Cumall]], [[Goll mac Morna]], [[Liath Luachra]], [[Oscar mac Oisín]] Scéalta ar fáil * [[Agallamh Beag]], [[Agallamh na Seanórach]], [[Bruidhean Chaorthainn]], [[Cath Finntrágha]], [[Cath Gabhra]], [[Eachtra Bhodaigh an Chóta Lachtna]], [[Fianshruth]], [[Fionn agus Gráinne]], [[Macgnímartha Finn]], [[Tóraíocht Dhiarmada agus Ghráinne]] Scéalta nach bhfuil ar fáil ar wikipediae * [[Bruidhean Chéise Corainn]], [[Bruidhean Bheag na hAlmhaine]], [[Bruidhean Eochaidh Bhig Dheirg]] # [[Eachtra Iollainn Iolchrothaigh Mhic Ríogh na hEasbáinne]] ('''[http://en.wikipedia.org/wiki/Eachtra_Iollainn_Iolchrothaigh_Mhic_Ríogh_na_hEasbáinne en]''') # [[Eachtra an Ghiolla Dheacair]] ('''[http://en.wikipedia.org/wiki/Eachtra_an_Ghiolla_Dheacair en]''') # [[Eachtra Lomnachtáin]] ('''[http://en.wikipedia.org/wiki/Eachtra_Lomnachtáin en]''') #* [[Fotha Catha Cnucha]] # [[Tóraíocht Taise Taoibhghile]] ('''[http://en.wikipedia.org/wiki/Tóraíocht_Taise_Taoibhghile en]''') # [[Tóraíocht Shaidhbhe Iníne Eoghain Óig]] ('''[http://en.wikipedia.org/wiki/Tóraíocht_Shaidhbhe_Iníne_Eoghain_Óig en]''') #* [[Nessa Ní Shéaghdha]], [[Máirín Ní Mhuiríosa]] ==Céim 7 - Scéalaíocht na Ríthe== * [[Ard-Ríthe na hÉireann]] ''thuas, céim 4'', [[Baile in Scáil]], [[Baile Chuinn Chétchathaig]] (scrios: [https://ga.wikipedia.org/wiki/Baile_Chuinn_Cétchathaigh?redirect=no Baile_Chuinn_Cétchathaigh], [https://ga.wikipedia.org/wiki/Baile_Chuinn_Cétchathaig?redirect=no Baile_Chuinn_Cétchathaig]), [[Sadb ingen Chuinn]] ==Céim 8 - Lámhscríbhinní== * [[Teimpléad:Lámhscríbhinní Gaelacha na Meánaoise]] ** [[Leabhar Gabhála na hÉireann]] *# [[Leabhar Fhear Maí]] ** [[Leabhar na gCeart]], Oidheadh Chlainne x 3: [[Oidheadh Chlainne Lir|... Lir]] ([[Clann Lir]]), [[Oidheadh Chlainne Tuireann|... Tuireann]], [[Oidheadh Chlainne Uisnigh|... Uisnigh]] ==Céim 9 - Aithbhreithniú== * Glan / Cuir le roinnt leathnach ** [[Aengus]] &rarr; [[Aonghas]], [[Áine]], [[Badb]] &rarr; [[Badhbh (bandia)]], [[Breogán]], [[Brigit]], [[Cormac mac Airt]], [[Daghdha]], [[Enbarr]], [[An Fhiannaíocht]], [[Fionn mac Cumhaill]], [[Grian (bandia)]], [[Lugh]], [[Níall Noígíallach]], [[Niamh Chinn Óir]], [[Oisín]] * Leathanaigh eile: ** ''[[Úsáideoir:Marcas.oduinn/List of Irish mythological figures]]'' ** [[Miotaseolaíocht na nGael]], [[Na Scéalta Miotaseolaíochta]], [[An Rúraíocht]], [[An Fhiannaíocht]], [[Scéalaíocht na Ríthe]] ==Céim 10 - feabhsú na Gaeilge== * [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Cruthaithe|Cruthaithe]] * Gramadach (arís eile) ** Tuiseal Ginideach ** na clásail choibhneasta díreacha agus indíreacha =Bliain 2, 2019 - 2020= == Feabhsú na Gaeilge (2) == * Tuiseal ginideach ** Mo chuid airgid ''vs.'' Mo chuid den airgead ** Séimhithe * na clásail choibhneasta díreacha agus indíreacha * Ainmneacha Sean &rarr; Meán &rarr; Nua-Ghaeilge ** Eisceachtaí: [[Aengus]], [[Brigit]] (''vs.'' [[Naomh Bríd]]), [[Daghda]] nó [[Daghdha]] (ní *Dea-dhia), [[Lugh]] (ní [[Lú]]) ==Tagairtí== * Bunachar: tagairtí ISoS, CELT, CODECS, WikiData * LGÉ, ACM, FFÉ go Gaeilge (go háirithe i leathanaigh na nArd-Ríthe) ==Ath-bhreithniú== * [[Ceasair]], [[Parthalán]], [[Neimheadh]], [[Fir Bholg]] * [[Sláine mac Deala]]... [[Eochaid mac Eirc]] ==Catagóirí== * [[:Catagóir:Dreamanna na hÉireann]], [[:Catagóir:Éarainn]], [[:Catagóir:Ulaid]], [[:Catagóir:Eoghanachta]], [[:Catagóir:Ríthe na Teamhrach]] ==Ogham, [[Aibítir]]== * [[Ogham]], [[:Catagóir:Ogham]], [[Auraicept na n-Éces]], [[Bríatharogam]]=[[Briatharogham]], [[De Dúilib Feda na Forfid]], [[In Lebor Ogaim]]=[[An Leabhar Oghaim]], [[Inscríbhinní Oghaim]] * [[:Teimpléad:Litreacha Oghaim]], [[beith (ogham)|beith]]*, [[luis (ogham)|luis]], [[fearn (ogham)|fearn]], [[sail (ogham)|sail]], [[nion (ogham)|nion]] | [[uath (ogham)|uath]], [[dair (ogham)|dair]], [[tinne (ogham)|tinne]], [[coll (ogham)|coll]], [[ceirt (ogham)|ceirt]] | [[muin (ogham)|muin]], [[gort (ogham)|gort]], [[nGéadal (ogham)|nGéadal]]*, [[straif (ogham)|straif]], [[ruis (ogham)|ruis]] | [[ailm (ogham)|ailm]], [[onn (ogham)|onn]], [[úr (ogham)|úr]], [[eadhadh (ogham)|eadhadh]], [[iodhadh (ogham)|iodhadh]] | [[Forfeda]], ''[[Ébad (ogham)|Ébad]]-a, [[Oir (ogham)|Oir]]-a, [[Uillenn (ogham)|Uillenn]]-a,'' [[Iphín (ogham)|Iphín]]=[[Ifín (ogham)|Ifín]], ''[[Emancholl (ogham)|Emancholl]]-s'', [[Peith (ogham)|Peith]] * [[:Catagóir:Inscríbhinní Oghaim]], [[CIIC 2]]=[[Cloch Oghaim Chluain Muirís]], [[CIIC 10]]=[[Cloch Oghaim Bhréisteach]], [[CCIC 11]]=[[Ráth na Dromainne]], [[CIIC 38]]=[[Cloch Oghaim Bhaile Mhuadáin]], [[CIIC 47]]=[[Cloch Oghaim Cháisleán tSíomoin]], [[CIIC 50]]<[[Ráth Chrois Uaithne]], [[CIIC 57]]–58=[[Clocha Oghaim Phlácais]], [[CIIC 66]]=[[Cloch Oghaim Bhéal an Churraigh Bháin]], [[CIIC 145]]=[[Cloch Oghaim Airghleanna]], [[CIIC 155]]-163=[[Clocha Oghaim Bhaile an tSagairt]], [[CIIC 170]]<[[Teampall Mhanachain]], [[CIIC 187]]<[[Cill Maoilchéadair]], [[CIIC 193]]<[[Mám an Óraigh]], [[CIIC 197]]–203=[[Clocha Oghaim Dhún Lóich]], [[CIIC 206]]–213=[[Clocha Oghaim Chill Chuallachta Thoir]], [[CIIC 220]]=<strike>[[Cloch Oghaim Dhoire Fhíonáin]]</strike> &rarr; [[Cloch Oghaim Dhoire Fhíonáin Beag]], [[CIIC 230]]<[[Clochán Cárthainn]], [[CIIC 241]]=[[Clocha Oghaim Dhún Lóich]], [[CIIC 246]]=<strike>[[Chlocha Oghaim Aird Chánachta]]</strike> &rarr; [[Clocha Oghaim Aird Chánachta]], [[CIIC 266]]-267=<strike>[[Clochanna Oghaim Chill Tíre]]</strike> &rarr; [[Clocha Oghaim Chill Tíre]], [[CIIC 272]]-281<[[Uaimh agus Clocha Oghaim Dhrom Lócháin]], CICC iii=[[Cloch Oghaim Bhaile an Bhúlaeraigh Thuaidh]], CIIC iii=[[Cloch Oghaim Dhún gCoimín]], CIIC iii<[[Caiseal Imileá an Bhóthair]], CIIC iii=[[Clocha Oghaim Tulaigh Garráin]], CIIC iii<<strike>[[Bhaile Uí Bhaoithín]]</strike> &rarr; [[Baile Uí Bhaoithín]], CIIC iii<<strike>[[Teampall Ráth Theas]]</strike> &rarr; [[Teampall Ráth Teas]] ==Dreamanna== {| |- valign=top || [[Íomhá:Ptolemy's Ireland.png|mion|100px|Léarscáil Tolamaes]] || [[Íomhá:Ireland early peoples and politics.gif|mion|100px|Luath-dhreamanna]] || [[Íomhá: Ireland900.svg|mion|100px|Éire 900]] || [[Íomhá:Www.wesleyjohnston.com-users-ireland-maps-historical-map1014.gif|thumb|100px|Éire 1014]] || [[Íomhá:www.wesleyjohnston.com-users-ireland-maps-historical-map1300.gif|mion|100px|[[Tiarnas na hÉireann]], 1300]] || [[Íomhá:Ireland 1450.png|mion|100px|Éire 1450]] || [[Íomhá:IrelandBaronies1899Map.png|mion|105px|Barúntachtaí 1899]] |- valign=top || [[Íomhá: Ireland900.svg|mion|100px]] || [[Íomhá:Kingdom of Munster-900.svg|mion|100px]] || [[Íomhá:Kingdom of Osraige-900.svg|mion|100px]] || [[Íomhá:Kingdom of Leinster-900.svg|mion|100px]] || [[Íomhá:Kingdom of Mide-900.svg|mion|100px]] || [[Íomhá:Kingdom of Connacht-900.svg|mion|100px]] || [[Íomhá:Kingdom of Breifne-900.svg|mion|100px]] |- valign=top || [[Íomhá:UlsterDioceseKingdoms.png|mion|100px]] || [[Íomhá:NorthernUiNeill.png|mion|100px]] |} ===Luath-dhreamanna=== * [[Prótastair Éireann]]<[[Stair na hÉireann]], [[Periplus Massiliach]], [[Ora Maritima]], [[Almagest]]- ([[Úsáideoir:Ériugena|ÉG]]), [[Geografaíocht (Tolamaes)]]-, [[Scotti]], [[Attacotti]]-, [[Breatain (logainm)]], [[:Teimpléad:Éire Tholamaes]] * Connacht: [[Auteini]]=[[Uaithni]], [[Fir Ol nEchmacht]], [[Nagnatae]], [[Nagnata]]; Laigin: [[Brigantes (Éire)]], [[Cauci]], [[Coriondi]], [[Domnu]], [[Fir Domnann]], [[Gailióin]], <strike>[[Manapi]]</strike> &rarr; [[Manapii]]; Mide: [[Eblani]]=[[Ebdani]]=[[Blanii]], [[Eblana]]; Muma: [[Gangani]]=[[Concani]], [[Iverni]], [[Uellabori]], [[Uodiae]]=[[Usdiae]]; Uladh: [[Darini]], [[Erdini]], [[Uennicnii]] * Eile: [[Belgae]], [[Scotia]]-, [[Gleann Scoithín]], [[Albion]]-, [[Caledonia]]-, [[Damnonii]], [[Dumnonii]], [[Hibernia]]- * Le dáileadh: [[Indech]], [[Octriallach]], * [[Ríochtaí Éireann]], [[Cúigí na hÉireann]] * [[Dáire Doimthech]], [[Lugaid Loígde]] (Lugaid mac Con), [[Ríthe Éireann]], [[Flaith]], [[Tigerna]]=[[Tiarna]], [[Liosta Ríthe na hÉireann]], [[Ard-Ríthe na hÉireann]]-, [[Rí na Teamhrach]]=[[Ríthe na Teamhrach]], [[Coirpre mac Néill]]=[[Cairbre mac Néill]]-, [[Ailill Molt]], [[Lugaid mac Lóegairi]]=[[Lughaidh mac Laoghaire]], [[Ríocht na Mumhan]], [[Rí na Mumhan]]=[[Ríthe na Mumhan]], [[Rí na Deasmhumhan]]=[[Ríthe na Deasmhumhan]], [[Rí na Tuadhmhumhan]]=[[Ríthe na Tuadhmhumhan]], [[Rí na hIarmhumhan]]=[[Ríthe na hIarmhumhan]], [[Rí na hUrmhumhan]]=[[Ríthe na hUrmhumhan]], [[Liosta Ríthe Uladh]] &rarr; [[Rí na nUladh]]=[[Ríthe na nUladh]], [[An Dubhaltach Mac Fhirbhisigh]] &rarr; [[Dubhaltach Mac Firbhisigh]], [[Ríocht na Mí]], [[Rí na Mí]]=[[Ríthe na Mí]], [[Airgíalla]]=[[Oirialla]], <strike>[[Ríthe an Oiriall]]</strike> &rarr; [[Ríthe na nOiriall]]=[[Ríthe Oiriall]], [[Bréifne]], [[Ríthe na Bréifne]], [[Ríthe na Laighean]], [[Ríthe an Osraí]], [[Tiarnas na hÉireann]]-, [[Túathal mac Cormaic]]=[[Túathal Máelgarb]]=[[Tuathal Maolgharbh]], [[Diarmait mac Cerbaill]]=[[Diarmaid mac Cearbhaill]]-, [[Domnall Ilchelgach]]=[[Domnall mac Muirchertaig]]=[[Domhnall mac Muircheartaigh]], [[Forggus mac Muirchertaig]]=[[Fearghas Mac Muircheartaigh]], [[Eochaid mac Domnaill]]=[[Eochaidh mac Domhnaill]], [[Báetán mac Muirchertaig]]=[[Baotán mac Muircheartaigh]], [[Ainmuire mac Sétnai]]=[[Ainmhire mac Seanna]], [[Báetán mac Ninnedo]]=[[Baotán mac Nínneadha]], [[Áed mac Ainmuirech]]=[[Aodh mac Ainmhireach]], [[Áed Sláine]]=[[Aodh Sláine]], [[Colmán Rímid]]=[[Colmán Ríomhaí]]=[[Colmán mac Báetáin]]=[[Colmán mac Baotáin]], [[Áed Uaridnach]]=[[Aodh Fuariodhnach]], [[Máel Coba mac Áedo]]=[[Maol Cobha mac Aodha]], [[Suibne Menn]]=[[Suibhne Meann]], [[Domnall mac Áedo]]=[[Domhnall mac Aodha]] {{Éire Tholamaes}} Féach ''[http://sites.rootsweb.com/~irlkik/ihm/ire000.htm IHM]'': {|class = wikitable ! width=10% | Dream ! width=10% | Treibh ! width=10% | As ! width=10% | Am ! width=20% | [[Leabhar Gabhála na hÉireann|LGÉ]] ! width=40% | Dál/Corca/Clann |- valign=top || [[Cruithne]] || [[Priteni]] || Breatain || 8u - 5ú RC || [[Fomhóraigh]]? || [[Dál nAraidi]], [[Uí Echach Cobo|Uí Eachach Cobha]], ''[[Loígis]]'', [[Soghain]] |- valign=top || [[Éarainn]] || [[Belgae]] || Breatain || 5ú - 3ú RC || [[Fir Bholg]] || ''Ulaid'' (Dál Riada, Dál Fiatach), [[Corca Laidhe]], [[Múscraí]], [[Corca Dhuibhne]], [[Corca Bhaiscinn]], [[Uí Mhaine]], [[Conmhaicne]] |- valign=top || [[Laigin]] || || Armorica || 3ú - 1ú RC || [[Tuatha Dé Danann]]? || [[Fir Domnann]], [[Gailióin]]; [[Uí Fhailí]], ''[[Uí Bairrche]]'', [[Uí Eineachghlais]]; [[Gailenga]]? |- valign=top || [[Gaeil]] || [[Míl Easpáine]] || Gall || 2ú - 1ú RC || [[Féine]] || [[Eoghanachta]], [[Connachta]] |} ===Breá=== * [[Brega]]=[[Breá]] ===Bréifne=== * [[Ríthe Bhréifne]] ===Ciannachta=== * [[Ciannachta]], [[Ciannachta Glen Geimin]]=[[Ciannacht Ghleann Geimhin]], [[Síl nÁedo Sláine]]=[[Síol Aodha Sláine]], [[Gailenga]] ===Iverni=== * =[[Érainn]]=[[Éarainn]], [[Dáire]], [[Darini]], [[Dáirine]], [[Corcu Loígde]]=[[Corca Laidhe]], [[Corc mac Luigthig]]=[[Conall Corc]], [[Dáire Doimthech]]*, [[Lugaid Loígde]]~[[Lugaid Laigdech]], [[Íar mac Dedad]], [[Óengus Bolg]]=[[Aonghas Boilg]], [[Aimend]]=[[Aimeann]], [[Deda mac Sin]]<[[Cland Dedad]], [[Dál gCais]]-, [[Dáire mac Dedad]], [[Síl Conairi]]=[[Síol Chonaire]], [[Cairpre]], [[Mairtine]], [[Múscraige]]=[[Múscraí]], [[Corcu Duibne]]=[[Corca Dhuibhne]], [[Corcu Baiscinn]]=[[Corca Bhaiscinn]], [[Dáire Cerbba]]=[[Dáire Cearba]], [[Uí Liatháin]], [[Uí Fidgenti]]=[[Uí Fiodhghinte]] ===''Laigin''=== * [[Laigin]], [[Uí Failgi]]=[[Uí Fhailí]], [[Failge Berraide]]=[[xxx]], [[Fothairt]], [[Dál Cormaic]]-, [[Énnae Cennsalach]], [[Crimthann mac Énnai]]=[[Criomhthann mac Éanna]], [[Augaire mac Ailella]]=[[Agaire mac Ailealla]]?, ([[Diarmait Mac Murchada]]=[[Diarmaid Mac Murchadha]]), [[Domhnall Caomhánach]], [[Art Óg mac Murchadha Caomhánach]] * [[Uí Chinnsealaigh]], [[Áed mac Colggen]]=[[Aodh mac Colgan]] {{Navbox | name = Laigin | title = [[Laigin]] | state = {{{state|}}} | listclass = hlist | group1 = Kindreds and septs | list1 = {{Navbox|child | group1 = Dál Niad Cuirp | list1 = [[Uí Máil]]&nbsp;• [[Uí Dúnlainge]]&nbsp;• [[Uí Ceinnselaig]]&nbsp;• [[Uí Failge]]&nbsp;• [[Uí Bairrche]]&nbsp;• [[Uí Enechglaiss]]&nbsp;• Uí Crimthainn Áin<!-- {{Navbox|child | group1 = [[Uí Máil]] | list1 = O'Tighe&nbsp;* [[O'Kelly]] | group2 = [[Uí Dúnlainge]] | list2 = Fitzdermot&nbsp;* [[O'Toole family|O'Toole]]&nbsp;* [[O'Byrne family|O'Byrne]]&nbsp;* [[Cosgrave|O'Cosgrave]] | group3 = [[Uí Cheinnselaig]] | list3 = [[MacMurrough dynasty|MacMurrough Kavanagh]]&nbsp;* [[Kinsella]]&nbsp;* [[Kehoe]]&nbsp;* [[Finneran|O'Finneran]]&nbsp;* [[Murphy|O'Murphy]]&nbsp;* [[O'Garvey]]&nbsp;* [[Hartley (surname)|O'Hartley]]&nbsp;* [[O'Ryan]]&nbsp;* [[Morrow (surname)|Morrow]] | group4 = [[Uí Failghe]] | list4 = [[O'Connor Faly]]&nbsp;* [[O'Dunne]]&nbsp;* [[O'Dempsey]]&nbsp;* [[Kavanagh (surname)|Kavanagh]]&nbsp;* [[Branagh]]&nbsp;* [[Fitzpatrick (surname)|MacGilpatrick (Fitzpatrick)]]&nbsp;* [[O'Dwyer (surname)|O'Dwyer]]&nbsp;* [[O'Holohan]]&nbsp;* [[O'Hennessy]] | group5 = [[Uí Bairrche]] | list5 = [[MacGorman]]&nbsp;* [[Kearney (disambiguation)|Kearney]]&nbsp;* [[Tracy (name)|Tracy]]&nbsp;* [[Hughes (disambiguation)|Hughes]]&nbsp;* [[Mooney]]&nbsp;* [[Carney (surname)|Carney]] | group6 = [[Uí Enechglaiss]] | list6 = ''O'Feary | group7 = Uí Crimthainn Áin | list7 = ''O'Duff }}--> | group2 = Dál Cairpre Arad | list2 = O'Kealy | group3 = [[Dál Messin Corb]] | list3 = [[Uí Garrchon]] }} | group2 = Daoine | list2 = [[Úgaine Mór]]&nbsp;• [[Lóegaire Lorc]]&nbsp;• [[Labraid Loingsech]]&nbsp;• [[Óengus Ollom]]&nbsp;• [[Fergus Fortamail]]&nbsp;• [[Crimthann Coscrach]]&nbsp;• [[Nuadu Necht]]&nbsp;• [[Cumall|Cumhall]]&nbsp;• [[Fionn mac Cumhaill]]&nbsp;• [[Oisín]]&nbsp;• [[Oscar mac Oisín|Oscar]]&nbsp;• [[Conchobar Abradruad]]&nbsp;• [[Cathair Mór]]&nbsp;• [[Énnae Cennsalach]]&nbsp;• [[Crimthann mac Énnai]]&nbsp;• [[Áed mac Colggen]]&nbsp;• [[Augaire mac Ailella]]&nbsp;• [[Máel Mórda mac Murchada]]&nbsp;• [[Diarmait Mac Murchada]]&nbsp;• [[Art Óg mac Murchadha Caomhánach]]&nbsp;• [[Fiach Mac Aodha Ó Broin]] | group3 = Aiteanna | list3 = [[An Nás]]&nbsp;• [[Mullach Maistean]]&nbsp;• [[Cnoc Liamhna]] | group4 = Cathanna | list4 = [[Cath Cheann Fuait|Ceann Fuait]]&nbsp;• [[Cath Ghleann Máma|Gleann Máma]]&nbsp;• [[Cath Chluain Tarbh|Cluain Tarbh]]&nbsp;• [[Cath na Móna Móire|Móin Mhór]]&nbsp;• [[Cath Ros Mhic Thriúin|Ros Mhic Thriúin]]&nbsp;• [[Cath Ghleann Molúra|Gleann Molúra]] | group5 = Altanna gaolmhara | list5 = [[Gaeil]]&nbsp;• [[Míl Espáine]]&nbsp;• [[Érimón]]&nbsp;• [[Scéalta Miotaseolaíochta]]&nbsp;• [[An Fhiannaíocht]]&nbsp;• [[Dinnseanchas]]&nbsp;• [[Leabhar Laighneach]]&nbsp;• [[Ríthe na Laighean]]<!--&nbsp;• [[O'Rahilly's historical model]]&nbsp;• [[Gaelic nobility of Ireland]]&nbsp;• ''[[Follow Me up to Carlow]]''--> }} ===Mumha=== * [[Iarmumu]]=[[Iarmuman]]=[[Iarmhumha]]=[[Iarmhumhain]]=[[Iarumhain]], [[Tuadmumu]]=[[Tuadhmhumha]]=[[Tuadhmhumhain]]=[[Tuamhain]], [[Deasmumu]]=[[Deasmhumha]]=[[Deasmhumhain]]=[[Deasumhain]]-, [[Urmumu]]=[[Urmhumha]]=[[Urumhain]] * [[Éoganachta]]=[[Eoghanachta]], [[Mug Nuadat]]=[[Mogh Nuadhad]], [[Ailill Aulom]], [[Lugaid mac Con]], [[Mac Con]], [[Éogan Mór]]=[[Eógan Mór]]=[[Eoghan Mór]], [[Fiachu Muillethan]], [[Éile]], [[Eoghanacht Chaisil]], [[Eoghanacht Ghleanndamhnach]], [[Eoghanacht Áine]], [[Eoghanacht Locha Léin]], [[Eoghanacht Raithlinn]], [[Eoghanacht Oirthir Cliach]], [[Eóganacht Ninussa]], [[Mathghamhain]], [[Deirgtine]], [[Fiachu Muillethan]], [[Ailill Flann Bec]]=[[Ailill Flann Beag]], <strike>[[Feidlimid mac Cremthanin]]</strike>=[[Fedelmid mac Cremthainn]]=[[Feidlimid mac Crimthainn]]=[[Feilimí mac Criomhthainn]], [[Mór Mumhan]], [[Óengus mac Nad Froích]], [[Feidlimid mac Óengusa]]=[[Feilimí mac Aonghasa]], [[Fíngen mac Áedo Duib]]=[[Finghin mac Aodha Dhuibh]], [[Eochaid mac Óengusa]]=[[Eochaidh mac Aonghasa]], [[Crimthann Srem mac Echado]]=[[Criomhthann Sreamh mac Eochada]], [[Áed Bennán mac Crimthainn]]=[[Aodh Beanmán mac Criomhthainn]], [[Nad Froích mac Cuirc]]=[[Nadh Fraoigh mac Coirc]], [[Bressal mac Ailello Thassaig]]=[[Bressal mac Ailello]]=[[Breasal mac Ailealla]], [[Angias]]=[[Angas]], [[Faílbe Flann mac Áedo Duib]]=[[Failbhe Flann mac Aodha Dhuibh]], [[Cathal mac Finguine]] {{Mumhain}} ===Oirialla=== * [[Ríthe Oiriall]] # Dallán Forgaill # [[xxx]]=[[Rossa Buí Mac Mathúna]] &larr; [[:en:Rossa Buide Mac Mathúna]] #* [[Uí Tuirtri]]=[[Uí Thoirtre]], [[Donnchad Ua Cerbaill]]=[[Donnchadh Ó Cearbhaill]] ===Osraí=== * [[Dál Birn]], [[Óengus Osrithe]]=[[Aonghas Osraithe]], [[Lóegaire Birn Búadach]]=[[Laoghaire Birn Buach]] ===''Ulaid'' / Cruithne=== * [[Ulaid]] (FFÉ: Oll-sháith), [[Clanna Rudraige]], [[Dál Riata]]=[[Dál Riada]]-, [[Dál Fiatach]], [[Cruthin]]=[[Cruithne]], Conall Anglonnach, [[Conaille Muirtheimne]], [[Dál mBuinne]], [[Erc Dhál Riada]], [[Loarn mac Eirc]]&rarr;[[Cenél Loairn]]=[[Cineál Loairn]], [[Aonghas mac Eirc]]&rarr;[[Cenél nÓengusa]]=[[Cineál Aonghasa]], [[Adomnán]]=[[Adhamhnán]]=[[Naomh Adhamhnán]], [[Senchus Fer n-Alban]]=[[Seanchas Fear Alban]], [[Duan Albanach]], [[Muirchertach mac Muiredaig]]=[[Muircheartach mac Muireadaigh]]-, [[Fergus Mór]]=[[Fearghas Mór]], [[Domangart Réti]]=[[Domhanghart Réite]], [[Gabrán mac Domangairt]]=[[Gabhrán mac Domhanghairt]]&rarr;[[Cenél nGabráin]]=[[Cineál Gabhráin]], [[Comgall mac Domangairt]]=[[Comhghall mac Domhanghairt]]>[[Cenél Comgaill]]=[[Cineál Comhghaill]], [[Eilne]], [[Loígis]], [[Sogain]]=[[Soghain]], [[Senchineoil]]=[[Seanchineál]], [[Uí Blathmaic]], [[Uí Echach Arda]], [[Conmhaícne]]=[[Conmhaicne]], [[Ciarraige]]=[[Ciarraí]], [[Corco Mruad]]=[[Corca Mrua]], [[Vita tripartita Sancti Patricii]]-, [[Dál nAraidi]]=[[Dál Araí]], [[Ríthe Dáil Araidi]]=[[Ríthe Dhál Araí]], [[Dál nAraidi Mag Line]]=[[Dál Araí Mhaigh Line]], [[Dál nAraidi in Tuaiscirt]]=[[Dál Araí an Tuaiscirt]], [[Uí Echach Cobo]]=[[Uíbh Eachach Cobha]], [[Uí Erca Céin]], [[Leath Cathail]]=[[Leath Chathail]], [[Tipraiti Tireach]]=[[Tiobraid Tíreach]], [[Ríthe na nUladh]], [[Muiredach Muinderg]]=[[Muireadhach Muindearg]], [[Eochaid mac Muiredaig Muinderg]]=[[Eochaidh mac Muireadhaigh Mhuindeirg]], [[Cairell mac Muiredaig Muinderg]]=[[Caireall mac Muireadhaigh Mhuindeirg]], [[Demmán mac Cairill]]=[[Deamán mac Cairill]], [[Báetán mac Cairill]]=[[Baotán mac Cairill]], [[Áed Dub mac Suibni]]=[[Aodh Dubh mac Suibne]], [[Eochaid mac Condlai]]=[[Eochaidh mac Connla]], [[Fergnae mac Oengusso Ibdaig]]=[[Feargna mac Aonghasa Iobhdaigh]], [[Fíachnae mac Báetáin]]=[[Fiachna mac Baotáin]], [[Fiachra Cáech]]=[[Fiachra Caoch]], [[Fiachnae mac Demmáin]]=[[Fiachna mac Deamáin]], [[Connad Cerr]]=[[Connadh Cearr]], [[Dúnchad mac Fiachnai]]=[[Dúnchadh mac Fiachna]], [[Máel Cobo mac Fiachnai]]=[[Maol Cobha mac Fiachna]], [[Blathmac mac Máele Cobo]]=[[Blathmac mac Maoil Chobha]], [[Congal Cennfota mac Dúnchada]]=[[Congal Ceannfhada mac Dúnchadha]], [[Mongán mac Fiachnai]]=[[Mongán mac Fiachna]], [[Bécc Bairrche mac Blathmaic]]=[[Béic Bairrche mac Blathmhaic]], [[Áedán mac Gabráin]]=[[Aodhán mac Gabhráin]], [[Congal Cáech]]=[[Conghal Caoch]] {{Navbox | name = Ulaid | title = [[Ulaid]] | state = {{{state|}}} | group1 = Finte agus clanna | list1 = {{Navbox|child | group1 = [[Dál nAraidi]] | list1 = [[Uí Echach Cobo|Uí Eachach Cobha]]&nbsp;* ''[[Loígis]]''&nbsp;* [[Soghain]] <!--{{Navbox|child | group1 = [[Uí Echach Cobo]] | list1 = [[MacGowan]]&nbsp;* [[Magennis]]&nbsp;* [[McCartan]]&nbsp;* [[Lynch (surname)|Lynch]] | group2 = [[Loígis]] | list2 = [[Moore (surname)|O'More]]&nbsp;* [[O'Kelly]]&nbsp;* O'Deevy&nbsp;* O'Doran&nbsp;* O'Lalor&nbsp;* [[O'Dowling]]&nbsp;* [[McEvoy|MacEvoy]]&nbsp;* [[Bergin|O'Bergin]]&nbsp;* O'Mulcahy | group3 = [[Soghain]] | list3 = O'Manning&nbsp;* [[Mac an Bhaird|MacWard]]&nbsp;* O'Scurry&nbsp;* [[Lennon|O'Lennon]]&nbsp;* MacCashin&nbsp;* [[Gilly]]&nbsp;* MacGing }}--> | group2 = [[Conmhaícne]] | list2 = Conmhaícne Mara&nbsp;* Conmaicne Magh Réin&nbsp;* Conmaicne Cuile Toladh&nbsp;* Conmaicne Mide <!--{{Navbox|child | group1 = [[Conmhaícne Mara]] | list1 = O'Kealy&nbsp;* MacConneely&nbsp;* O'Devaney&nbsp;* O'Cloherty&nbsp;* [[Folan|MacFolan]] | group2 = Conmaicne<br/>Magh Réin<br> | list2 = MacRannall&nbsp;* MacDorcy&nbsp;* O'Mulvey&nbsp;* [[O'Farrell]]&nbsp;* O'Beglin&nbsp;* [[Borden (surname)|Borden]]&nbsp;* [[Hallissey|O'Hallissy]]&nbsp;* O'Murry&nbsp;* O'Curneen&nbsp;* O'Mulooly&nbsp;* MacMullock&nbsp;* O'Doonan&nbsp;* O'Kearon&nbsp;* MacCoogan&nbsp;* [[Gaynor|MacGaynor]]&nbsp;* [[Quinn|O'Quinn]]&nbsp;* MacShaffrey&nbsp;* [[Connick|MacConnick]]&nbsp;* [[Keegan|O'Keegan]]&nbsp;* MacLeavy&nbsp;* MacMorrow&nbsp;* [[MacShane]]&nbsp;* O'Sullahan&nbsp;* [[O'Tormey]] | group3 = Conmaicne <br>Cuile Toladh | list3 = O'Tolleran&nbsp;* O'Colleran&nbsp;* O'Moran&nbsp;* [[Martin (surname)|Martin]] | group4 = Conmaicne Mide | list4 = MacRourke&nbsp;* O'Breen&nbsp;* O'Toler }}--> | group3 = ''[[Ciarraige]]'' | list3 = &nbsp;<!--[[Ó Céirín|O'Kieran (Kearns)]]&nbsp;* [[O'Conor Kerry]]&nbsp;* [[O'Murtagh]]&nbsp;* O'Neide--> | group4 = [[Corco Mruad]] | list4 = &nbsp;<!--[[Ó Conchubhair Corcomroe|O'Conor Corcomroe]]&nbsp;* [[Uí Lochlainn|O'Loughlin]]&nbsp;* [[O'Flaherty]]&nbsp;* O'Deely&nbsp;* [[O'Drennan]]&nbsp;* O'Melody&nbsp;* MacCurtin&nbsp;* [[O'Davoren]]--> }} | group2 = Pearsana | list2 = [[Cermna Finn]]&nbsp;* [[Sobairce]]&nbsp;* [[Ollom Fódla]]&nbsp;* [[Fínnachta]]&nbsp;* [[Slánoll]]&nbsp;* [[Géde Ollgothach]]&nbsp;* [[Fíachu Findoilches]]&nbsp;* [[Berngal]]&nbsp;* [[Ailill mac Slánuill]]&nbsp;* [[Finn mac Blatha]]&nbsp;* [[Sírlám]]&nbsp;* [[Airgetmar]]&nbsp;* [[Áed Ruad, Díthorba agus Cimbáeth]]&nbsp;* [[Macha]]&nbsp;* [[Rudraige mac Sithrigi]]&nbsp;* [[Congal Cláiringnech]]&nbsp;* [[Bresal Bó-Díbad]]&nbsp;* [[Fachtna Fáthach]]&nbsp;* [[Conchobar mac Nessa]]&nbsp;* [[Fergus mac Róich]]&nbsp;* [[Fedelm Noíchrothach]]&nbsp;* [[Deichtine]]&nbsp;* [[Cúscraid]]&nbsp;* [[Cormac Cond Longas]]&nbsp;* [[Findchóem]]&nbsp;* [[Amergin mac Eccit]]&nbsp;* [[Conall Cernach]]&nbsp;* [[Mal mac Rochride]]&nbsp;* [[Tipraiti Tireach]]&nbsp;* [[Fiacha Araidhe]]&nbsp;* [[Cáelbad]]&nbsp;* [[Fiachnae mac Báetáin]]&nbsp;* [[Congal Cáech]]&nbsp;* [[Fergus mac Áedáin]]&nbsp;* [[Máel Bressail mac Ailillo]]&nbsp;* [[Mac Creiche]] | group3 = Litríocht | list3 = ''[[Scéla Conchobair]]''&nbsp;* ''[[Táin Bó Cúailnge]]''&nbsp;* ''[[Compert Con Culainn]]''&nbsp;* ''[[Scéal Muc Mhic Dhathó]]''&nbsp;* ''[[Mesca Ulad]]''&nbsp;* ''[[Annála Uladh]]'' | group4 = Áiteanna | list4 = [[Eamhain Mhacha]]&nbsp;* [[Teamhair]]&nbsp;* [[Ros na Rí]] | group5 = Críocha | list5 = [[Airrther]]&nbsp;* [[Bairrche]]&nbsp;* [[Cineál Fhaghartaigh]]&nbsp;* [[Conaille Muirtheimne]]&nbsp;* [[Cruithne]]&nbsp;* [[Uí Echach Cobo|Cobha]]&nbsp;* [[Dál Fiatach]]&nbsp;* [[Dál mBuinne]]&nbsp;* [[Dál nAraidi]]&nbsp;* [[Dál nAraidi in Tuaiscirt]]&nbsp;* [[Dál nAraidi Mag Line]]&nbsp;* [[Dál Riada]]&nbsp;* [[An Duifrian]]&nbsp;* [[Eilne]]&nbsp;* [[Latharna]]&nbsp;* [[Leath Cathail]]&nbsp;* [[Na hArda]]&nbsp;* [[Semne]]&nbsp;* [[Uí Blathmaic]]&nbsp;* [[Uí Dercco Céin]] | group6 = Altanna gaolmhara | list6 = [[Clanna Rudraige]]&nbsp;* [[Craobh Rua]]&nbsp;* [[Cú Chulainn]]&nbsp;* [[Uoluntii]]&nbsp;* [[Geografaíocht (Tolamaes)]]&nbsp;* [[Rúraíocht]]&nbsp;* [[Ríthe na nUladh]]&nbsp;* [[Ríthe Dáil Araidi]]&nbsp;* [[Gaeil]]&nbsp;* [[Míl Espáine]]&nbsp;* }} {{navbox |name = Kings of Dál Riata |title = [[List of Kings of Dál Riata|Kings of Dál Riata]] |state = {{{state|autocollapse}}} |listclass = hlist |list1 = * [[Fergus Mór|Fergus&nbsp;Mór]] * [[Domangart Réti|Domangart&nbsp;Réti]] * [[Comgall mac Domangairt|Comgall]] * [[Gabrán mac Domangairt|Gabrán]] * [[Conall mac Comgaill|Conall]] * [[Áedán mac Gabráin|Áedán]] * [[Eochaid Buide|Eochaid&nbsp;Buide]] * [[Connad Cerr|Connad&nbsp;Cerr]] * [[Domnall Brecc|Domnall&nbsp;Brecc]] * [[Ferchar mac Connaid|Ferchar]] * [[Conall Crandomna|Conall&nbsp;Crandomna]] * [[Dúnchad mac Conaing|Dúnchad]] * [[Domangart mac Domnaill|Domangart]] * [[Máel Dúin mac Conaill|Máel&nbsp;Dúin]] * [[Domnall Donn|Domnall&nbsp;Donn]] * [[Ferchar Fota|Ferchar&nbsp;Fota]] * [[Eochaid mac Domangairt|Eochaid&nbsp;mac&nbsp;Domangairt]] * [[Ainbcellach mac Ferchair|Ainbcellach]] * [[Fiannamail ua Dúnchado|Fiannamail]] * [[Selbach mac Ferchair|Selbach]] * [[Dúnchad Bec|Dúnchad&nbsp;Bec]] * [[Dúngal mac Selbaig|Dúngal]] * [[Eochaid mac Echdach|Eochaid&nbsp;mac&nbsp;Echdach]] * [[Muiredach mac Ainbcellaig|Muiredach]] * [[Eógan mac Muiredaig|Eógan]] * Interregnum * [[Áed Find|Áed&nbsp;Find]] * [[Fergus mac Echdach|Fergus]] * [[Donncoirce]] * Interregnum? * [[Conall mac Taidg|Conall&nbsp;mac&nbsp;Taidg]] * [[Conall mac Áedáin|Conall&nbsp;mac&nbsp;Áedáin]] * [[Domnall mac Caustantín|Domnall]] * [[Áed mac Boanta|Áed&nbsp;mac&nbsp;Boanta]] }} ===Eile=== # ''via'' [https://books.google.ie/books?id=XhZtDwAAQBAJ&pg=PA139&lpg=PA139&dq=Fir+Ol+nEchmacht&source=bl&ots=6Qd9jwIFix&sig=ACfU3U1c4bcDTv3wZGSQRXYbA_I7VG5WMA&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwjC_9yr8rnhAhXYQxUIHay6Ax8Q6AEwB3oECAIQAQ#v=onepage&q=Fir%20Ol%20nEchmacht&f=false Everything about Ireland]: #* [[Conmaicne]]=[[Conmhaicne]] ## srl... # ''via'' [http://sites.rootsweb.com/~irlkik/ihm/munster.htm irlkik/ihm/munster], ''22 stipendiary princes of Muma were the Kings of ... #* Dál Cais - [[Dál gCais]] ## Gabhrán - [[Gabhrán (dream)]] ##* Eoghanacht (when not King of Cashel) - [[Eoghanachta]] ## Deise - [[Déisi]] ##* Ui Liathain - [[Uí Liatháin]], Raithleann - [[Eoghanacht Raithlinn]], Muscraighe - [[Múscraige]], Dairfhine - [[Dáirine]] ## Dairfhine of the mt. - [[xxx]] ##* L. Léin - [[Eoghanacht Locha Léin]], Ciarraighe Lúachra - [[Ciarraige]] Lúachra, Corca Bhaiscinn and Léim na Con - [[Corca Bhaiscinn]], Ui Chonaill Gabhra - [[Uí Chonaill Gabhra]]<[[Uí Fidgenti]], Ui Chairbre - [[Uí Chairbre Aobha]]<[[Uí Fidgenti]], Cliu - Cliú, [[Eoghanacht Airthir Cliach]], Uaithne - [[Uaithne (dream)]], Eile - [[Éile]], Glenn Amhnach - [[Eoghanacht Ghleanndamhnach]], Corcu Luigde - [[Corca Laidhe]], Corcu Duibne - [[Corca Dhuibhne]] ## Boirenn - [[Boirenn]] ## Sechtmodh - [[Sechtmodh]] ==Scéal-liosta ó de.wiki== * [[Aided Cheit maic Mágach]], [[Aided Cheltchair maic Uthechair]], [[Aided Chonchobuir]]=[[Anbhás Chonchúir]], [[Aided Chon Culainn]]=[[Anbhás Chú Chulainn]], [[Aided Loegairi Buadaig]], [[Airne Fingein]], [[Baile Binnbérlach mac Buain]], [[Bóramha]], [[Cath Étair]]=[[Cath Éadair]], [[Cath Finntrágha]], [[Cath Maige Mucrama]], [[Compert Conchobuir]]=[[Coimpeart Chonchúir]], [[De chophur in da muccida]], [[Echtrae Nerai]], [[Immacallam in dá Thuarad]], [[Macgnímrada Con Culainn]], [[Tochmarc Luaine acus aided Athirni]], [[Esnada Tige Buchet]], [[Orgain Denna Ríg]]=[[Argain Dinn Rí]] Daoine: * [[Achtan]], [[Adnae mac Uthidir]], [[Eithne Tháebfhota]]=[[Eithne Thaobhfhada]], [[Ferchertne]], [[Lugaid Lága]], [[Mes Gegra]]+[[Mesgegra]]=[[Meas Geagra]], [[Néde]]-[[Neidhe]], [[Tadhg mac Céin]] ==Dlí, nós, aicme== ** [[Áes dána]]=[[Aos dána]], [[Alltar]], [[Emain Ablach]]=[[Eamhain Abhlach]], [[Mag Mell]]=[[Magh Meall]] # [[Mag Muirthemne]] #* [[Tech Duinn]]=[[Teach Doinn]], [[Tír na nÓg]], [[Uí Bhreasail]], [[Aithech fortha]], [[Ánradh]]-s, [[Bard]]* # [[Bean ní]] #* [[Breithem]]-s, [[Bretha Crólige]], [[Bruiden]]-[[Bruíon]], [[Briugu]]-[[Brughaidh]], [[Cana]]-s, [[Clí]]-s, [[Craobh Airgid]], [[Críth gablach]], [[Curadhmhír]], [[Díchetal do chennaib]]-s=[[dícheadal do cheannaibh]]?, [[Féth fíada]], [[Fáith]] (Vates), [[Filid]], [[Fír flathemon]], [[Gáu flathemon]], [[Geis]], [[Glám dícenn]]=[[Glámh dícheann]]=[[Glámh dígeann]], [[Imbas forosnai]], [[Lóg n-enech]], [[Ollam Érenn]]=[[Ollamh Éireann]]* # [[Seanchaí]] # [[Sluaigh sí]] #* [[Tarbfeis]]-[[Tarbhfheis]], [[Teinm laída]]-s=[[Seinm laoidhte]]?, [[Trícha cét]]=[[Tríocha céad]], [[Túath]]=[[Tuath]] ==Suíomhanna== * [[Corpus of Electronic Texts]] ==Lámhscríbhinní / Annála== * [[Betham 154]]=[[ARÉ 23 N 10]], [[Leabhar Leasa Mhóir]]=[[Leabhar Mhic Cárthaigh Riabhaigh]], [[Leabhar Ua Maine]]=[[Leabhar Uí Mhaine]] &larr; [[:en:Leabhar Ua Maine]], [[Egerton 88]] &larr; [[:en:British Library, MS Egerton 88]], [[Egerton 90]]<[[Leabhar Uí Mhaine#Ábhar ar iarraidh]], [[Egerton 1782]] &larr; [[:en:British Library, MS Egerton 1782]], [[Leabhar an Iarla Bháin]]=[[Laud 610]], [[Rawlinson B 502]] &larr; [[:en:Bodleian Library, MS Rawlinson B 502]], [[Rawlinson B 512]], Síolta: [[An Leabhar Breac]], [[Liber Flavus Fergusiorum]], [[Gníomhais Thuamhan]] (dlí), ''[[Bodleian Library]]'', ''[[British Library]]'' * [[Saltair Caisil]], [[Annála Tiarnaigh]], [[Chronicon Scotorum]]=[[Chronicum Scotorum]], [[Croinic na hÉireann]], [[Annála Mhainistir na Búille]], [[Annála Easpacha na hÉireann]], [[Annála Chluain Mhic Nóis]], [[Annála Connacht]], [[Annála Mhainistir an Dubhuisce]], [[Leabhar Oiris]], [[Annála an Aonaigh]], [[Leabhar Mhic Cárthaigh]], [[Annála Inis Faithlinn as Áth Cliath]]?, [[Annála Gearra Thír Chonaill]], [[Annála Gearra Laighean]], [[Memoranda Gadelica]], [[Annála Gearra as Proibhinse Ard Macha]], [[Mír Annál Éireannach]]? ==Deirdre et al== * [[Deirdre]] ** [[Naoise]] *# [[Longes Mac n-Uislenn]] + [[Longes mac nUislenn]] + [[Oidheadh Chlainne Uisnigh]] ** [[Ealbha]], [[Anbhás Chú Chulainn]], [[Liath Macha]], [[Cridenbél]], [[Calatin]]-[[Cailitin]], [[Lao]]=[[Lao mac Rianghabhra]]=[[Láeg mac Riangabra]], [[Cloch an Fhir Mhóir]], [[Cairbre mac Eithne]] ==Teangacha== * [[Próit-Ind-Eorpais]] <> [[Na teangacha Ind-Eorpacha]] * [[Prótai-Cheiltis]] <> [[Teangacha Ceilteacha]] * [[Gaeilge Chianach]] ~ [[An Ghaeilge Ársa]] * [[Sean-Ghaeilge]] * [[Meán-Ghaeilge]] * [[Gaeilge Chlasaiceach]] * [[Gaeilge]] * [[Gaeilge na hAlban]] * [[Gaeilge Mhanann]] * [[An Bhreatnais]], [[Breatnais]] * [[An Bhriotáinis]], [[Briotáinis]] ==Eile== * [[Aos Sí]], [[Miotaseolaíocht na nGael]], [[Lámhscríbhinn Ghleann Masain]]-[[Lámhscríbhinn Ghleann Masáin]] # [[Leipreachán]] &larr; [[:en:Leprechaun]] * [[Na Cruithnigh]], [[Cernunnos]], [[Annála Inis Faithlinn]], [[Sé Aois an Domhain]] (''uath-imdhealú''), [[Sex Aetates Mundi]] (''síol''), [[Sex Aetates Mundi (Gaelach)]] (''síol''), [[Nuadha]], [[Noínden Ulad]], [[Indech]], [[Octriallach]] = Bliain 3, 2020 - 2021 = * [[Dartraige]]=[[Dartraí (tuath)]], [[Masraige]]=[[Masraí]] == Feabhsú na Gaeilge (3) == Mar is gnách... féach thuas. == Féineachas == * [[Audacht Morainn]], [[Bechbretha]], [[Bretha Crólige]], [[Bretha Nemed Déidenach]], [[Cáin Adomnáin]], [[Críth gablach]], ''[[De duodecim abusivis saeculi]]'', [[Derbfine]]=[[Dearbhfhine]], [[Fír flathemon]], [[Fortúatha]]=[[Forthuatha]], [[Gáu flathemon]], [[Gúbretha Caratniad]], [[Lóg n-enech]], [[Senchas Már]]=[[Seanchas Mór]], [[Tánaisteacht]], [[Tecosca Cormaic]]=[[Teagasc Chormaic]], [[Uraicecht na Ríar]]=[[Bunleabhar na Riar]], [[Uraicecht Becc]]=[[Bunleabhar Beag]], [[Éraic]]=[[Éiric]] == Bréifne == * [[Ríthe Bhréifne]], [[Bréifne Thoir]]-, [[Bréifne Thiar]]-, [[Tigernán Ua Ruairc]]=[[Tighearnán Ua Ruairc]]- ==Laigin== * [[Bran Becc mac Murchado]]=[[Bran Beag mac Murchadha]], [[Bran Mut mac Conaill]]=[[Bran Buta mac Conaill]], [[Fáelán mac Colmáin]]=[[Faolán mac Colmáin]], [[Rónán mac Colmáin]], [[Brandub mac Echach]]=[[Bran Dubh mac Eochach]], [[Cellach Cualann]]=[[Ceallach Chualann]], [[Fiannamail mac Maoil Tuile]]=[[Fiannamail mac Máele Tuile]], [[Áed Dibchine]]=[[Aodh Dibhchine]], [[Áed Dub mac Colmáin]]=[[Aodh Dubh mac Colmáin]], [[Crimthann mac Áedo]]=[[Criomhthann mac Aodha]], [[Murchad mac Brain Mut]], [[Dúnchad mac Murchado]]=[[Dúnchadh mac Murchadha]], [[Fáelán mac Murchado]]=[[Faolán mac Murchadha]], [[Muiredach mac Murchado]]=[[Muireadhach mac Murchadha]], [[Cellach mac Dúnchada]]=[[Ceallach mac Dúnchadha]], [[Ruaidrí mac Fáeláin]]=[[Ruairí mac Faoláin]], [[Bran Ardchenn]]=[[Bran Ardcheann]], [[Fínsnechta Cethardec]]=[[Fíonsneachta Ceathairdheach]], [[Muiredach mac Brain Ardchinn]]=[[Muireadhach mac Brain Ardchinn]], [[Muiredach mac Ruadrach]]=[[Muireadhach mac Ruairí]], [[Cellach mac Brain]]=[[Ceallach mac Brain]], [[Bran mac Fáeláin]]=[[Bran mac Faoláin]], [[Lorcán mac Cellaig]]=[[Lorcán mac Ceallaigh]], [[Túathal mac Máele-Brigte]]=[[Tuathal mac Maoilbhríde]], <strike>[[Ruarc mac Bran]]</strike>&rarr;[[Ruarc mac Brain]], [[Muirecán mac Diarmata]]=[[Muireacán mac Diarmada]], [[Dúnlaing mac Muiredaig]]=[[Dúnlaing mac Muireadhaigh]], [[Ailill mac Dúnlainge]], [[Domnall mac Muirecáin]]=[[Domhnall mac Muireacáin]], [[Muiredach mac Brain]]=[[Muireadhach mac Brain]], [[Crundmáel Erbuilc]]=[[Crannmhaol Anbholg]], [[Cerball mac Muirecáin]]=[[Cearbhall mac Muireacáin]], [[Fáelán mac Muiredach]]=[[Fáelán mac Muiredaig]]=[[Faolán mac Muireadhaigh]], [[Lorcán mac Fáeláin]]=[[Lorcán mac Faoláin]], [[Túathal mac Úgaire]]=[[Tuathal mac Aughaire]], [[Cellach mac Fáeláin]]=[[Ceallach mac Faoláin]], [[Úgaire mac Túathail]]=[[Aughaire mac Tuathail]], [[Domnall Cláen]]=[[Domhnall Claon mac Lorcáin]], [[Donnchad mac Domnall Claen]]?=[[Donnchad mac Domnaill Cláin]], ([[Máel Mórda mac Murchada]])=[[Maol Mórdha mac Murchadha]], [[Dúnlaing mac Túathail]]=[[Dúnlaing mac Tuathail]], [[Donncuan mac Dúnlainge]]=[[Donnchuan mac Dúnlainge]], [[Augaire mac Dúnlainge]]=[[Aughaire mac Dúnlainge]], [[Donnchad mac Dúnlainge]]=[[Donnchadh mac Dúnlainge]], [[Murchad mac Dúnlainge]]=[[Murchadh mac Dúnlainge]], [[Murchad mac Diarmata]]=[[Murchadh mac Diarmada]], [[Domhnall mac Murchadha (uathimdhealú)]]*, [[Domnall mac Murchada meic Diarmata]]≠[[Domhnall mac Murchadha]], [[Donnchad mac Domnaill Remair]]=[[Donnchadh mac Domhnaill Ramhair]], [[Énna mac Diarmata]]=[[Éanna mac Diarmada]], <strike>[[Diarmait mac Énna]]</strike>&rarr;[[Diarmait mac Énnai]]=[[Diarmaid mac Éanna]], [[Donnchad mac Murchada]]=[[Donnchadh mac Murchadha]], [[Diarmait mac Énna meic Murchada]]=[[Diarmaid mac Éanna mhic Mhurchadha]], [[Énna mac Donnchada meic Murchada]]=[[Énna Mac Murchada]]=[[Éanna mac Donnchadha mhic Mhurchadha]]=[[Éanna Mac Murchadha]], <strike>[[Bran Fionn mac Máelmórda]]</strike>&rarr;[[Bróen mac Máelmórda]]=[[Braon mac Maoilmhórdha]], <strike>[[Murchad mac Brain Fionn]]</strike>&rarr;[[Murchad mac Finn]]=[[Murchadh mac Fionn]] ==Uí Chinnsealaigh== * [[Bran ua Máele Dúin]]=[[Bran ó Maoil Dúin]], [[Cú Chongelt mac Con Mella]]=[[Cú Chongheilt mac Con Mealla]], [[Echu mac Muiredaig]]=[[Eochadh mac Muireadaigh]], [[Eterscél mac Áeda]]=[[Eidirscéal mac Aodha]]?, [[Laidcnén mac Con Mella]]=[[Laoghcheann mac Con Mealla]], [[Sechnassach mac Colggen]]=[[Seachnasach mac Colgan]], [[Crundmáel Bolg Luatha]]=[[Crannmhaol xxx Luatha]], [[Bran Ua Máele Dúin]] &#x2192; [[Bran ua Máele Dúin]]=[[Bran ó Maoil Dúin]], [[Élothach mac Fáelchon]]=[[Éalathach mac Faolcháin]], [[Donngal mac Laidcnén]]=[[Donnghal mac Laoghchinn]], [[Dub Calgaid mac Laidcnén]]=[[Dubh Cealgadh mac Laoghchinn]], [[Cennselach mac Brain]]=[[Cinnsealach mac Brain]], [[Cairpre mac Laidcnén]]=[[Cairbre mac Laoghchinn]], [[Cellach Tosach mac Donngaile]]=[[Ceallach Tosach mac Donnghaile]], [[Cathal mac Dúnlainge]] == Uí Fhailí == * [[Uí Failge]]=[[Uí Failghe]]=[[Uí Fhailí]], [[Ríthe Uí Fhailí]], [[Failge Berraide]], [[Bruidge mac Nath Í]]=[[Bruí mac Nath Í]], [[Áed Rón mac Cathail]]=[[Aodh Rón mac Cathail]], [[Ailill mac Áedo Róin]]=[[Ailill mac Aodha Róin]], [[Cillíne mac Forannáin]], [[Fland Dá Chongal]]=[[Flann ó Congaile]], [[Forbassach Ua Congaile]]=[[Forbasach ó Congaile]], [[Ailill Corrach mac Flainn]], [[Flaithnia mac Flainn]], [[Cummascach mac Flainn]]=[[Cumascach mac Flainn]], [[Cináed mac Flainn]]=[[Cionaoth mac Flainn]], [[Mugrón mac Flainn]]=[[Mughrón mac Flainn]], [[Domnall mac Flaíthnia]]=[[Domhnall mac Flaíthnia]], [[Óengus mac Mugróin]]=[[Aonghas mac Mughróin]], [[Flaíthnia mac Cináeda]]=[[Flaithnia mac Cionaoith]], [[Cináed mac Mugróin]]=[[Cionaoth mac Mughróin]] ==Mumha== * [[Saltair Caisil]]=[[Saltair Chaisil]] * [[Coirpre Cromm mac Crimthainn]]=[[Cairbre Crom mac Criomhthainn]], [[Feidlimid mac Coirpri Chruimm]]=[[Feilimí mac Cairbre Chroim]], [[Fergus Scandal mac Crimthainn]]=[[Fearghas Scannal mac Criomhthainn]], [[Feidlimid mac Tigernaig]]=[[Feilimí mac Tiarnaigh]], [[Amalgaid mac Éndai]]=[[Amhalghaidh mac Éanna]], [[Garbán mac Éndai]]=[[Garbhán mac Éanna]], [[Cathal mac Áedo]]=[[Cathal mac Aodha]], [[Cúán mac Amalgado]]=[[Cúán mac Amhalghadha]], [[Máenach mac Fíngin]]=[[Maonach mac Finghin]], [[Cathal Cú-cen-máthair]]=[[Cathal Cú-gan-mháthair]], [[Colgú mac Faílbe Flaind]]=[[Colgú mac Failbhe Flainn]], [[Finguine mac Cathail]]=[[Finghin mac Cathail]], [[Ailill mac Cathail]], [[Cormac mac Ailello]]=[[Cormac mac Ailealla]], [[Eterscél mac Máele Umai]]=[[Eidirscéal mac Maoil Umha]], [[Cathussach mac Eterscélai]]=[[Cathasach mac Eidirscéil]], [[Máel Dúin mac Áedo]]=[[Maol Dúin mac Aodha]], [[Ólchobar mac Duib-Indrecht]]=[[Ólchúr mac Duibh-Ixxx]], [[Ólchobar mac Flainn]]=[[Ólchúr mac Flainn]], [[Artrí mac Cathail]]=[[Airtrí mac Cathail]], [[Tnúthgal mac Artrach]]=[[xxx]], [[Tnúthgal mac Donngaile]]=[[Tnúthghal mac Donnghaile]], [[Feidlimid mac Cremthainn]]=[[Fedelmid mac Cremthainn]]=[[Feilimí mac Criomhthainn]], [[Ólchobar mac Cináeda]]=[[Ólchúr mac Cxxx]], [[Áilgenán mac Donngaile]]=[[Áilgeanán mac Donnghaile]], [[Máel Gualae mac Donngaile]]=[[Maol Guala mac Donnghaile]], [[Cenn Fáelad hua Mugthigirn]]=[[Ceann Faoladh Ó Macthiarna]], [[Dúnchad mac Duib-dá-Bairenn]]=[[Dúnchadh mac Duibh-dá-Bhoireann]], [[Dub Lachtna mac Máele Gualae]]=[[Dubh Lachtna mac Maoil Gualainne]], [[Finguine Cenn nGécan mac Loégairi]]=[[Finghin Ceann Géagán mac Laoghaire]], [[Cormac mac Cuilennáin]]=[[Cormac mac Cuileannáin]], [[Flaithbertach mac Inmainén]]=[[Flaithbheartach mac Ionúin]], [[Lorcán mac Coinlígáin]]=[[Lorcán mac Coinlíogáin]], [[Cellachán Caisil]]=[[Ceallachán Chaisil]], [[Máel Fathardaig mac Flainn]]=[[Maol Fathardaigh mac Flainn]]-, [[Dub-dá-Bairenn mac Domnaill]]=[[Dubh-dá-Bhoireann mac Domhnaill]], [[Fer Gráid mac Cléirig]]=[[Fear Grá mac Cléirigh]], [[Donnchad mac Cellacháin]]=[[Donnchadh mac Ceallacháin]], [[Máel Muad mac Brain|Maol Muadh mac Brain]], [[Íomhar Luimnigh]]-, [[Mathgamain mac Cennétig]]=[[Mathúin mac Cinnéide]], [[Diarmait Ua Briain]]=[[Diarmaid Ó Briain]], [[Muirchertach Ua Briain]]=[[Muircheartach Ua Briain]]-, [[Cormac Mac Carthaigh]]=[[Cormac Mac Cárthaigh]], [[Conchobar Ua Briain]]=[[Conchúr Ó Briain]], <strike>[[Toirdhealbhach mac Diarmada Ua Bhriain]]</strike>&rarr;[[Toirdhelbach mac Diarmata Ua Briain]]=[[Toirdhealbhach mac Diarmada Ó Briain]], [[Domnall Mór Ua Briain]]=[[Domhnall Mór Ó Briain]], [[Dúngal mac Máel Fothardaig Ua Donnchada]]=[[Dúnghal mac Maoil Fhothardaigh Ó Donnchadha]], Murchad mac Donnchada, [[Brian mac Murchada Ua Briain]]=[[Brian mac Murchadha Ó Briain]] == Iarmhumha == * [[Coirpre Luachra mac Cuirc]]=[[Cairbre Luachra mac Coirc]], [[Dauí Iarlaithe mac Maithni]]=[[]], [[Máel Dúin mac Áedo Bennán]]=[[Maol Dúin mac Aodha Beannáin]], [[Congal mac Máele Dúin]]=[[Congal mac Maoil Dúin]] == Oirialla == * [[Gofraid mac Fergusa]]=[[Gofraidh mac Fearghasa]]-, [[Donnchad Ua Cerbaill]]=[[Donnchadh Ó Cearbhaill]] ==Osraí== * [[Osraige]]=[[Osraí]], [[Cerball mac Dúnlainge]]=[[Cearbhall mac Dúnlainge]], [[Anmchad mac Con Cherca]]=[[Anmchadh mac Con Chearca]], [[Forbasach mac Ailella]]=[[Forbasach mac Ailealla]], [[Tóim Snáma mac Flainn]]=[[Tuaim Snámha mac Flainn]], [[Cellach mac Fáelchair]]=[[Ceallach mac Faolchair]], [[Dúngal mac Cellaig]]=[[Dúnghal mac Ceallaigh]], [[Donnchad mac Gilla Pátraic]]=[[Donnchadh mac Giolla Phádraig]] (1), [[Gilla Pátraic mac Donnchada]]=[[Giolla Phádraig mac Donnchadha]], [[Fáelchar Ua Máele Ódrain]]=[[Faolchar ó Maoil Ódrain]], [[Cú Cherca mac Fáeláin]]=[[Cú Chearca mac Faoláin]], [[Ailill mac Fáeláin]]=[[Ailill mac Faoláin]], [[Fáelán mac Forbasaig]]=[[Faolán mac Forbasaigh]], [[Fergal mac Anmchada]]=[[Fearghal mac Anmchadha]], [[Dúngal mac Fergaile]]=[[Dúnghal mac Fearghaile]], [[Riacán mac Dúnlainge]]=[[Riagán mac Dúnlainge]], [[Diarmait mac Cerbaill (rí Osraí)]]=[[Diarmaid mac Cearbhaill (rí Osraí)]], [[Cellach mac Cerbaill]]=[[Ceallach mac Cearbhaill]] == Uí Néill == * [[Uí Néill]] ** [[Uí Néill an Tuaiscirt]] *** [[Aileach]], [[Ríthe Ailigh]] *** [[Cenél Conaill]]=[[Cineál Chonaill]] *** [[Cenél nEógain]]=[[Cineál Eoghain]] **** [[Ó Néill]] ** [[Uí Néill an Deiscirt]] *** [[Ríthe Bhreá]] **** [[Síol Aodha Sláine]] **** [[Cnóbha]] **** [[Loch Gabhair]] *** [[Ríocht na Mí]] **** [[Ríthe na Mí]] *** [[Tethba]]=[[Tethbae]]=[[Txxx]] **** [[Cenél Coirpri]] **** [[Cenél Maini]] *** [[Ríthe Uisnigh]] **** [[Clann Cholmáin]] ***** [[Clann Cholmáin Bhig]] ***** [[Clann Cholmáin Mhóir]] **** [[Ríthe Fhir Chúl Bhreá]] == Uí Néill an Deiscirt == === [[Ríthe Bhreá]] === * [[Conall Laeg Breg]] mac Aodha Sláine=[[Conall Laogh Bhreá]] mac Aodha Sláine, [[Congal mac Áedo Sláine]]=[[Conghal mac Aodha Sláine]], [[Ailill Cruitire]] mac Aodha Sláine, [[Conaing Cuirre]] mac Congaile=[[Conaing Coirre]] mac Conghaile, [[Congalach mac Conaing Cuirre]]=[[Conghalach mac Conaing Choirre]], [[Írgalach mac Conaing]]=[[Irgalach mac Conaing]] Cuirre=[[Iorghalach mac Conaing]] Choirre, [[Amalgaid mac Congalaig]]=[[Amhalaidh mac Conghalaigh]], [[Conall Grant]]=[[Conall Grant mac Cernaig]]=[[Conall Grant mac Cearnaigh]], [[Conaing mac Amalgado]]=[[Conaing mac Amhalaí]], [[Indrechtach mac Dungalaig]]=[[Indreachtach mac Dunghalaigh]], [[Dúngal mac Amalgado]]=[[Dúnghal mac Amhalaí]], [[Coirpre mac Fogartaig]]=[[Cairbre mac Fógartaigh]], [[Congalach mac Conaing]]=[[Conghalach mac Conaing]], [[Diarmait mac Conaing]]=[[Diarmaid mac Conaing]], [[Flann mac Congalaig]]=[[Flann mac Conghalaigh]], [[Cernach mac Congalaig]]=[[Cearnach mac Conghalaigh]], [[Cummascach mac Congalaig]]=[[Cumascach mac Conghalaigh]], [[Conaing mac Flainn]], [[Cináed mac Conaing]]=[[]], [[Flann mac Conaing]], [[Niall mac Cernaig Sotal]]=[[Niall mac Cearnaigh Sotal]], [[Maine mac Néill]], [[Cathal mac Néill]], [[Cathal mac Áeda]]=[[Cathal mac Aodha, rí Bhreá]], [[Cernach mac Fogartaig]]=[[Cearnach mac Fógartaigh]], [[Fergus mac Fogartaig]]=[[Fearghas mac Fógartaigh]], [[Niall mac Conaill]], [[Máel Dúin mac Fergusa]]=[[Maol Dúin mac Fearghasa]], [[Fogartach mac Cummascaig]]=[[Fógartach mac Cumascaigh]], [[Cummascach mac Fogartaig]]=[[Cumascach mac Fógartaigh]], [[Ailill mac Fergusa]]=[[Ailill mac Fearghasa]], [[Cernach mac Fergusa]]=[[Cearnach mac Fearghasa]], [[Tigernach mac Fócartai]]=[[Tiarnach mac Fógartaigh]] === [[Ríthe na Mí]] === * [[Fallomon mac Con Congalt]]=[[Fallamhain mac Con Congheilte]], [[Domnall mac Donnchada Midi]]=[[Domhnall mac Donnchadha na Mí]], [[Muiredach mac Domnaill Midi]]=[[Muireadhach mac Domhnaill na Mí]], [[Máel Ruanaid mac Donnchada Midi]]=[[Maol Rúnaí mac Donnchadha na Mí]], [[Lorcán mac Cathail]], [[Donnchad mac Aedacain]]=[[Donnchadh mac Aodhacáin]] === [[Ríthe Uisnigh]] === * [[Conall Cremthainne]] mac Néill=[[Conall Criomhthainn]], [[Fiachu mac Néill]]=[[Fiacha mac Néill]], [[Ardgal mac Conaill]]=[[Ardal mac Conaill]], [[Maine mac Cerbaill]]=[[Maine mac Cearbhaill]], ([[Colmán Már mac Diarmato]]= [[Colmán Bec mac Diarmato]])=[[Colmán mac Diarmato]]=[[Colmán mac Diarmada]], [[Suibne mac Colmáin]]=[[Suibhne mac Colmáin]], [[Fergus mac Colmáin]]=[[Fearghas Mac Colmáin]], [[Óengus mac Colmáin]]=[[Aonghas mac Colmáin]], [[Conall Guthbinn]]=[[Conall Guthbinn mac Suibni]]=[[Conall Guthbhinn mac Suibhne]], [[Máel Dóid mac Suibni]]=[[Maol Dxxx mac Suibhne]], [[Diarmait Dian]]=[[Diarmaid Dian]], [[Murchad Midi]]=[[Murchadh na Mí]] === Ríthe Fir Chúl Bhreá === * [[Áed mac Dlúthaig]]=[[Aodh mac Dlúthaigh]], [[Flann mac Áedo]]=[[Flann mac Aodha]] === Tethba === * [[Cenél Coirpri]]/[[Cenél Maini]] &rarr; [[Tethba]]=[[Tethbae]] == Uí Néill an Tuaiscirt == * [[Uí Néill an Tuaiscirt]] &larr; [[Aileach]], [[Ríthe Ailigh]], [[Muiredach mac Eógain]]=[[Muireadhach mac Eoghain]], [[Colcu mac Domnaill]]=[[Colga mac Domhnaill]], [[Máel Fithrich mac Áedo]] Uaridnach=[[Maol Fithrigh mac Aodha]], [[Ernaine mac Fiachnai]]=[[Earnaine mac Fiachna]], [[Urthuile mac Máele Tuile]]-, [[Crundmáel mac Suibni]] Menn=[[Crannmhaol mac Suibhne]], [[Ferg mac Crundmaíl]]=[[Fearg mac Crannmhaoil]], [[Máel Dúin mac Máele Fithrich]]=[[Maol Dúin mac Maoil Fhithrigh]], [[Fland mac Máele Tuile]]=[[Flann mac Maoil Tuile]], [[Máel Dúin mac Áedo Alláin]]=[[Maol Dúin mac Aodha Alláin]], [[Murchad mac Máele Dúin]]=[[Murchadh mac Maoil Dúin]], [[Domnall mac Áeda]]=[[Domhnall mac Aodha (rí Ailigh)]], [[Muirchertach mac Néill]]=[[Muircheartach mac Néill]], [[Flaithbertach Ua Néill]]=[[Flaithbheartach Ó Néill]], [[Domnall Ua Lochlainn]]==[[Domhnall Mac Lochlainn]], [[Niall Mac Lochlainn]], [[Áed in Macáem Tóinlesc]] Ua Néill=[[Aodh an Macaomh Tóinleasc]] mac Muircheartaigh, [[Ríthe Thír Eoghain]], [[Grianán Ailigh#Miotaseolaíocht]], [[Conall Gulban]], [[Cenél Conaill]]=[[Cineál Chonaill]], [[Tír Chonaill]], [[Ríthe Thír Chonaill]], [[Conall Cú mac Áedo]]=[[Conall Cú mac Aodha]], [[Áed Muinderg]] mac Flaithbertaig=[[Aodh Muindearg]], [[Loingsech mac Flaithbertaig]]=[[Loingseach mac Flaithbheartaigh]], [[Murchad mac Flaithbertaig]]=[[Murchadh mac Flaithbheartaigh]], [[Domnall mac Áeda Muindeirg]]=[[Domhnall mac Aodha Mhuindeirg]], [[Eógan mac Néill]]=[[Eoghan mac Néill]], [[Cenél nEógain]]=[[Cineál Eoghain]], [[Tír Eoghain]], [[Ruaidrí ua Canannáin]] == Ulaid == * [[Dál Fiatach]], [[Uí Echach Cobo]], [[Fergus mac Áedáin]]=[[Fearghas mac Aodháin]], [[Cú Chuarán mac Dúngail Eilni]]=[[Cú Chuarán mac Dúnghaile Eilne]], [[Áed Róin mac Bécce Bairrche]]=[[Áed Róin]]=[[Aodh Róin]], [[Cathussach mac Ailello]]=[[Cathasach mac Ailealla]], [[Bressal mac Áedo Róin]]=[[Breasal mac Aodha Róin]], [[Fiachnae mac Áedo Róin]]=[[Fiachna mac Aodha Róin]], [[Tommaltach mac Indrechtaig]]=[[Tomaltach mac Ionrachtaigh]], [[Eochaid mac Fiachnai]]=[[Eochaidh mac Fiachna]], [[Cairell mac Fiachnai]]=[[Caireall mac Fiachna]], [[Máel Bressail mac Ailillo]]=[[Maol Bhreasail mac Ailealla]], [[Muiredach mac Eochada]]=[[Muireadhach mac Eochadha]], [[Matudán mac Muiredaig]]=[[Madadán mac Muireadhaigh]], [[Lethlobar mac Loingsig]]=[[Leathlobhar mac Loingsigh]], [[Cathalán mac Indrechtaig]]=[[Cathalán mac Ionrachtaigh]], [[Ainbíth mac Áedo]]=[[Ainbhioth mac Aodha]], [[Eochocán mac Áedo]]=[[Eochagán mac Aodha]], [[Airemón mac Áedo]]=[[Éireamhón mac Aodha]], [[Fiachnae mac Ainbítha]]=[[Fiachna mac Ainbhith]], [[Bécc mac Airemóin]]=[[Bxxx mac Éireamhóin]], [[Muiredach mac Eochocáin]]=[[Muireadhach mac Eochagáin]], [[Máel Mocheirge mac Indrechtaig]]=[[Maol Mochéirí mac Ionrachtaigh]], [[Aitíth mac Laigni]]=[[Axxx mac Lxxx]], [[Cenn Etig mac Lethlobair]]=[[Cenn Étig mac Lethlobair]]=[[Ceann Éidigh mac Leathlobhair]], [[Áed mac Eochocáin]]=[[Aodh mac Eochagáin]], <strike>[[Loingsech mac Cenn Étig]]</strike>=[[Loingsech mac Cinn Étig]], [[Áed mac Loingsig]]=[[Aodh mac Loingsigh]], [[Niall mac Eochada]]=[[Niall mac Eochadha]] * [[Dál nAraidi]]=[[Dál Araí]], [[Dál nAraidi an Tuaiscirt]]=[[Dál Araí an Tuaiscirt]], [[Uí Echach Cobo]]=[[Uí Eachach Chobha]], [[Eilne]], [[Sárán mac Cóelbad]]=[[Sárán mac Caolbhaidh]], [[Condlae mac Cóelbad]]=[[Connla mac Caolbhaidh]], [[Fíachna Lonn mac Cóelbad]]=[[Fiachna Lonn mac Caolbhaidh]], [[Scandal mac Bécce]]=[[Scannal mac ''Bécce'']], [[Eochaid Iarlaithe mac Lurgain]]=[[Eochaid Iarlaithe]]=[[Eochaidh Iarlaithe]], [[Cathassach mac Lurgain]]=[[Cathasach mac Lorgan]], [[Dúngal Eilni mac Scandail]]=[[Dúnghal Eilne mac Scannail]], [[Cathassach mac Máele Cáich]]=[[Cathasach mac Maoil Chaoich]], [[Ailill mac Dúngaile Eilni]]=[[Ailill mac Dúnghaile Eilne]], [[Áed Aired]]=[[Aodh Aireach]], [[Lethlobar mac Echach]]=[[Leathlobhar mac Eachach]], [[Fiachra Cossalach]]=[[Fiachra Cosalach]], [[Indrechtach mac Lethlobair]]=[[Ionrachtach mac Leathlobhair]], [[Flathróe mac Fiachrach]]=[[Fxxx mac Fiachra]], [[Cináed Ciarrge mac Cathussaig]]&rarr;[[Cináed Cairge mac Cathussaig]]=[[Cxxx Cairge mac Cathasaigh]] ==Déise== * [[Déisi]]=[[Déise]], [[Dál Fiachrach Suighe]]=[[Dál Fhiachra Shuí]], [[Déisi Temro]]=[[Déise Theamhrach]], [[Déisi Becc]]=[[Déise Beag]], [[Déisi Muman]]=[[Déise Mumhan]]==[[Déisi Deiscirt]], <strike>[[Déisi in Tuaiscirt]]</strike>&rarr;[[Déisi Tuaiscirt]]=[[Déise an Tuaiscirt]], [[Ríthe Dhéise Mumhan]], [[Tairired na nDéssi]]=[[Tairshireadh na nDéis]] > [[Óengus Gaíbúaibthech]]=[[Aonghas Gabhuaibhtheach]], [[Ríocht Dyfed]]-, [[Cogad Gáedel re Gallaib]]=[[Cogadh Gael le Gaill]], [[Delbna]]=[[Dealbhna (dream)]] == Miotaseolaíocht == * [[Bradán feasa]] ==Ard-Ríthe== * [[Cellach mac Máele Coba]]=[[Ceallach mac Maoil Chobha]], [[Conall mac Máele Coba]]=[[Conall mac Maoil Chobha]]=[[Conall Cóel]]=[[Conall Caol]], [[Diarmait mac Áedo Sláine]]=[[Diarmaid mac Aodha Sláine]], [[Blathmac mac Áedo Sláine]]=[[Blathmac mac Aodha Sláine]], [[Sechnassach]]=[[Seachnasach]]=[[Sechnassach mac Blathmaic]]=[[Seachnassach mac Blathmaic]], [[Cenn Fáelad]]=[[Cenn Fáelad mac Blathmaic]]=[[Ceann Faoladh mac Blathmaic]], [[Fínsnechta Fledach]]=[[Fíonsneachta Fleách]]=[[Fínsnechta Fledach mac Dúnchada]]=[[Fíonsneachta Fleách mac Dúnchadha]], [[Loingsech mac Óengusso]]=[[Loingseach mac Aonghasa]], [[Congal Cennmagair]]=[[Conghal Ceannmhaghair]], [[Fergal mac Máele Dúin]]=[[Fearghal mac Maoil Dúin]], [[Fógartach mac Néill]], [[Cináed mac Írgalaig]]=[[Cxxx mac Iorghalaigh]], [[Flaithbertach mac Loingsig]]=[[Flaithbeartach mac Loingsigh]], [[Áed Allán]]=[[Aodh Allán]], [[Domnall Midi]]&rarr;[[Domhnall Mac Murchadha]]=[[Domhnall Mí]]=[[Domhnall mac Murchadha]], [[Niall Frossach]]=[[Niall Frasach]], [[Donnchad Midi]]=[[Donnchadh Mí]], [[Aed Oirdnide]]=[[Aodh Oirdní]], [[Conchobar mac Donnchada]]=[[Conchúr mac Donnchadha]]], [[Niall Caille]] / [[Fedelmid mac Cremthainn]] ([[Annála Inis Faithlinn|AIF]]), [[Niall Noígíallach]] &larr; [[Níall Noígíallach]], ([[Fiachrae Cássan]]=)[[Fiachrae Cassán]]=[[Fiachra Casán]], [[Dáire Drechlethan]]=[[Dáire Dreachleathan]], [[Áed Findliath]]=[[Aodh Fionnliath]], [[Niall Glúndub]]=[[Niall Glúindubh]], [[Donnchad Donn]]=[[Donnchadh Donn]], [[Congalach Cnogba]]=[[Conghalach Cnobha]], [[Domnall ua Néill]]=[[Domhnall Ó Néill]], [[Donnchad mac Briain]]=[[Donnchadh mac Briain]], [[Diarmait mac Máel na mBó]]=[[Diarmait mac Maíl na mBó]]=[[Diarmaid mac Maoil na mBó]], [[Flaithbertach mac Loingsig]]=[[Flaithbheartach mac Loingsigh]] ==Scéalta== * [[Scátháin na bhFlatha]], [[Sedulius Scottus]]-, [[Caithréim Chellacháin Chaisil]], [[Cogad Gáedel re Gallaib]], [[Senchas Fagbála Caisil]], [[Immram Curaig Maíle Dúin]]=[[Immram curaig Maíle Dúin]]=[[Máel Dúin]]=[[Maol Dúin]], [[Immram curaig Ua Corra]]=[[Iomramh Currach Uí Chorra]], [[Imrum Snedhghusa ocus Mic Ríagla]]=[[Iomramh S agus Mic Riagla]], [[Baile Suibne]]=[[Buile Shuibhne]], [[Cath Maige Rátha]], [[Cenn Fáelad mac Ailella]]=[[Ceann Faoladh mac Ailealla]]-, [[Mo Ling]]-, [[Fled Dúin na nGéd]], [[Aided Chlainne Tuirenn]]=[[Oidheadh Chlainne Tuireann]], [[Aided Muirchertaig meic Erca]], <strike>[[Aislinge Meic Chon Glinne]]</strike>&rarr;[[Aislinge Meic Con Glinne]], [[Amra Choluim Chille]], [[Caithréim Cellaig]], [[Compert Mongáin]]=[[Compert Mongáin ocus serc Duibe Lacha do Mongán]], [[Eachtra Thaidhg mhic Céin]]=[[Tadhg mac Céin#Eachtra Thaidhg mhic Céin]], [[Fingal Rónáin]], [[Máel Dúin (uathimdhealú)]]=[[Maol Dúin (uathimdhealú)]], [[Scéla Cano meic Gartnáin]], [[Tochmarc Becfola]], [[Duanaire Finn]], [[Eachtra an Mhadra Mhaoil]], [[Eachtra Mhacaoimh an Iolair]], [[Echtra Cormaic i Tír Tairngiri]] &rarr; [[Cormac mac Airt]], [[Eachtra Thaidhg Mhic Céin]] &rarr; [[Tadhg mac Céin]], [[Fotha Catha Cnucha]] &rarr; [[Cumall]], [[Navigatio Sancti Brendani Abbatis]] &rarr; [[Naomh Breandán]] == ''Ól nÉchmacht'' == * [[Annála Connacht]]=[[Annála Chonnacht]], [[Cóiced Ol nEchmacht]]=[[Cóiced Ól nÉchmacht]]=[[Cúige Dhál Éachmacht]], [[Fir Craibe]]=[[Fir Chraibhe]], [[Túatha Taíden]]=[[Tuatha Taiden]]=[[Tuatha Taoidhean]], [[Delbna Nuadat]]=[[Dealbhna Nuad]], [[Dealbhna Thír Dhá Loch]], ([[Corco Mogha]]), [[Cálraige]], [[Partraige]], [[Corco Fir Trí]]=[[Corca Fhir Thrí]], [[Cian d'Fhearaibh Bolg]]=[[Cian d'Fhir Bholg]] == Conmhaicne == * [[Conmhaicne#Clanna]], [[Conmhaicne Mara]], [[Conmaícne Dúna Móir]]=[[Conmhaicne Dhúin Mhóir]], [[Trícha Máenmaige]]=[[Conmaícne Máenmaige]]=<strike>[[Conmhaicne Mheáinmhaigh]]</strike>&rarr;[[Conmhaicne Mheánmhaigh]]&rarr;[[Conmhaicne Mheánmhaighe]], [[Conmaícne Cúile]]=[[Conmhaicne Coille]], [[Cluain Conmhaícne]]=[[Cluain Chonmhaicne]], <strike>[[Conmhaícne Cenel Luacháin]]</strike>&rarr;[[Conmaícne Cenél Luacháin]]=[[Conmhaicne Cineál Luacháin]], [[Conmaícne Carra]]=[[Conmhaicne Ceara]], [[Conmhaicne Anghaile]], [[Uí Fiachrach Finn]]=[[Uí Fhiachrach Fhionn]], [[Maigh Nissi]]&rarr;[[Liatroim, Barúntacht, Contae Liatroma]], [[Eolas mac Biobhsaigh]], [[Muintir Eolais]], [[Leabar Fidhnacha]]=[[Leabhar Fíonacha]] == Connachta == * [[Connachta]], [[Ríthe na gConnacht]], [[Brión mac Echach Mugmedóin]]=[[Brión mac Echach Muigmedóin]]=[[Brian mac xxx]], [[Ailill mac Echach Mugmedóin]]=[[Ailill mac xxx]], [[Fiachrae]]=[[Fiachra]], [[Cairpre mac Néill]]=[[Cairbre mac Néill]], [[Aided Chrimthaind maic Fhidaig ocus Trí mac Echach Muigmedóin]], [[Ciarraige Aí]]=[[Ciarraí Aoi]], [[Ciarraige Locha na nÁirne]]=[[Ciarraí Locha na nAirní]], [[Ciarraige Airtig]]=[[Ciarraí Airtigh]], [[Ciarraige Óic Bethra]]=[[Ciarraí Óig Bheathra]], [[Aidne]]=[[Aidhne]], [[Áengus mac Umor]]=[[Aonghas mac Úmhór]], [[Amalgaid mac Fiachrach]]=[[Amhalaí mac Fiachra]], [[Dauí Tenga Uma]]=[[Dxxx Teanga Umha]], [[Duinsech ingen Duach]]=[[Duinseach ní Dhuach]], [[Eógan Bél]]=[[Eoghan Béal]], [[Ailill Inbanda]]=[[Ailill Baineanda]], [[Echu Tirmcharna]]=[[Eocha Tirimcharna]], [[Áed mac Echach]]=[[Aodh mac Eachach]], [[Uatu mac Áedo]]=[[Uada mac Aodha]], [[Colmán mac Cobthaig]]=[[Colmán mac Cobhthaigh]], [[Rogallach mac Uatach]], [[Loingsech mac Colmáin]], [[Guaire Aidne mac Colmáin]]=[[Guaire Aidhne mac Colmáin]], [[Cenn Fáelad mac Colgan]]=[[Ceann Faoladh mac Colgan]], [[Dúnchad Muirisci]]=[[Dúnchadh Mhuirisce]], [[Fergal Aidne mac Artgaile]]=[[Fearghal Aidhne mac Ardaile]], [[Muiredach Muillethan]]=[[Muireadhach Moilleathan]], [[Cellach mac Rogallaig]]=[[Ceallach mac Raghallaigh]], [[Indrechtach mac Dúnchado]]=[[Indreachtach mac Dúnchadha]], [[Indrechtach mac Muiredaig]]=[[Indreachtach mac Muireadhaigh]], [[Domnall mac Cellaig]]=[[Domhnall mac Ceallaigh]], [[Cathal mac Muiredaig]]=[[Cathal mac Muireadhaigh]], [[Áed Balb mac Indrechtaig]]=[[Aodh Balbh mac Indreachtaigh]], [[Forggus mac Cellaig]]=[[Fearghas mac Ceallaigh]], [[Ailill Medraige mac Indrechtaig]]=[[Ailill Mheadraí mac Indreachtaigh]], [[Dub-Indrecht mac Cathail|Dubh-Indreacht mac Cathail]], [[Donn Cothaid mac Cathail]]=[[Donn Cothú mac Cathail]], [[Flaithrí mac Domnaill]]=[[Flaithrí mac Domhnaill]], [[Artgal mac Cathail]]=[[Ardal mac Cathail]], [[Tipraite mac Taidg]]=[[Tiobraid mac Taidhg]], [[Cináed mac Artgail]]=[[Cináed mac Ardail]], [[Colla mac Fergusso]]=[[Colla mac Fearghasa]], [[Muirgius mac Tommaltaig]], [[Diarmait mac Tommaltaig]], [[Cathal mac Muirgiussa]]=[[Cathal mac Muiriosa]], [[Murchad mac Áedo]]=[[Murchadh mac Aodha]], [[Fergus mac Fothaid]]=[[Fearghas mac Fothaidh]], [[Finsnechta mac Tommaltaig]], [[Mugron mac Máele Cothaid]], [[Conchobar mac Taidg Móir]]=[[Conchúr mac Taidhg Mhóir]], [[Áed mac Conchobair]]=[[Aodh mac Conchúir]], [[Tadg mac Conchobair]]=[[Tadhg mac Conchúir]], [[Cathal mac Conchobair]]=[[Cathal mac Conchúir]], [[Tadg mac Cathail]]=[[Tadhg mac Cathail]], [[Fergal Ua Ruairc]]=[[Fearghal Ó Ruairc]], <strike>[[Conchobar mac Tadg]]</strike>=[[Conchobar mac Taidg]], <strike>[[Cathal mac Tadg]]</strike>=[[Cathal mac Taidg]]=[[Cathal mac Taidhg]], [[Cathal mac Conchobair maic Taidg]]=[[Cathal mac Conchúir mhic Thaidhg]], [[Tadg in Eich Gil]]=[[Tadhg an Eich Ghil]], [[Art Uallach Ua Ruairc]]=[[Art Ualach Ó Ruairc]], [[Áed in Gai Bernaig|Aodh an Gha Bhearnaigh]], [[Áed Ua Ruairc]]=[[Aodh Ó Ruairc]], [[Ruaidrí na Saide Buide]]=[[Ruairí na Saidhe Buí]], <strike>[[Flaithbertaigh Ua Flaithbertaigh]]</strike>=[[Flaithbertach Ua Flaithbertaigh]]=[[Flaithbheartach Ó Flaithbheartaigh]], [[Tadg mac Ruaidrí Ua Conchobair]]=[[Tadhg mac Ruairí Ó Conchúir]], [[Domnall Ua Ruairc]]=[[Domhnall Ó Ruairc]], [[Domnall Ua Conchobair]]=[[Domhnall Ó Conchúir]], [[Tairrdelbach Ua Conchobair]]=[[Toirdhealbhach Ua Conchobhair]], [[Ruaidrí Ua Conchobair]]=[[Ruaidri mac Tairrdelbach Ua Conchobair]]=[[Ruaidrí mac Tairrdelbaig Ua Conchobair]], [[Uí Briúin]]=[[Uí Bhriúin]] &larr; [[Uí Briúin Aí]]=[[Uí Bhriúin Aoi]] &larr; [[Uí Briúin Seóla]]=[[Uí Bhriúin Seola]] &larr; [[Uí Briúin Bréifne]]=[[Uí Bhriúin Bhréifne]] &larr; [[Síl Muiredaig]]=[[Síol Muireadhaigh]] &larr; [[Síl Cellaig]]=[[Síol Cheallaigh]] &larr; [[Síl Cathail]]=[[Síol Chathail]], [[Muintir Murchada]]=[[Muintir Mhurchadha]], [[Clann Fhergail]]=[[Clann Fhearghaile]], [[Clann Taidg]]=[[Clann Taidhg]], [[Crichaireacht cinedach nduchasa Muintiri Murchada]]=[[Críochadóireacht chiníoch dúchais Mhuintir Mhurchadha]], <strike>[[Uí Chonchúír]]</strike>&rarr;[[Uí Chonchúir]], [[Uí Fiachrach]]=[[Uí Fhiachrach]]=[[Uí Fiachra]], [[Uí Fiachrach Aidne]]=[[Uí Fhiachrach Aidhne]], [[Uí Fiachrach Muaide]]=[[Uí Fhiachrach Mhuaidhe]], [[Cenél Áeda na hEchtge]]=[[Cineál Aodha na hEachtaí]], [[Seachnasach mac Donnchadha]], [[Uí Sheachnasaigh]], [[Uí Dhubhda]], [[Uí Ruairc]], [[Muirchertach Nár mac Guairi]]=[[Muircheartach Nár mac Guaire]], [[Conchobar Maenmaige Ua Conchobair]]=[[Conchúr Mheánmhaighe Ó Conchúir]], [[Cathal Carragh Ua Conchobair]] {{Navbox | name = Ríocht na gConnacht | title = [[Ríocht na gConnacht]] | group1 = [[Tuath]]a | list1 = {{Navbox|child | group1 = [[Connachta]] | list1 = [[Uí Briúin Aí]]&nbsp;• [[Uí Briúin|Uí Briúin Bréifne]]&nbsp;• [[Uí Briúin Seóla]]&nbsp;• [[Umaill|Uí Briúin Maille]]&nbsp;• [[Uí Fiachrach Aidne]]&nbsp;• [[Uí Fiachrach Muaide]]&nbsp;• [[Partraige]]&nbsp;• [[Uí Maine]]&nbsp;• [[Uí Fiachrach Finn]]&nbsp;• [[Cairbre Drom Cliabh]] | group2 = [[Ulaid]] | list2 = [[Conmhaicne Mara]]&nbsp;• [[Conmhaícne|Conmhaícne Cenéoil Dubáin]]&nbsp;• [[Conmhaícne|Conmhaícne Cúile Tolad]]&nbsp;• [[Conmhaícne|Conmhaícne Maigh Réin]]&nbsp;• [[Conmhaícne|Conmhaícne Meánmhaighe]]&nbsp;• [[Conmhaícne|Conmhaícne Sléibe Formaile]]&nbsp;• [[Ciarraige Aí]]&nbsp;• [[Ciarraige Locha na nÁirne]]&nbsp;• [[Ciarraige Airtech]]&nbsp;• [[Ciarraige Óic Bethra]] &nbsp;• [[Soghain]] | group3 = [[Deirgtine]] | list3 = [[Luigne Chonnacht|Luighne]]&nbsp;• [[Corca Fhir Trí]]&nbsp;• [[Gailenga]]&nbsp;• [[Delbna]]&nbsp;• [[Éile]] | group4 = [[Érainn]] | list4 = [[Cálraige]]&nbsp;• [[Dartraige]] | group5 = Eile | list5 = [[Fir Ol nEchmacht]]&nbsp;• [[Dál nDruithne]]&nbsp;• [[Gamanraige]]&nbsp;• [[Fir Domnann]]&nbsp;• [[Senchineoil]]&nbsp;• [[Grecraige]]&nbsp;• [[Delbhna|Delbhna Cuile Fabhair]]&nbsp;• [[Dealbhna Thír Dhá Loch|Delbna Tír Dhá Locha]]&nbsp;• [[Delbna Nuadat]]&nbsp;• [[Uaithne]]&nbsp;• [[Masraige]]&nbsp;• [[Corco Moga]] }} | group2 = Rítheaghlaigh | list2 = {{Navbox|child | group1 = Muintreacha | list1 = [[Uí Fiachrach]]&nbsp;• [[Uí Fiachrach Aidne]]&nbsp;• [[Uí Fiachrach Muaide]]&nbsp;• [[Uí Briúin]]&nbsp;• [[Uí Briúin Seóla]]&nbsp;• [[Uí Briúin Aí]]&nbsp;• [[Uí nAilello]]&nbsp;• [[Uí Maine]] | group2 = Clanna | list2 = [[Uí Sheachnasaigh]]&nbsp;• [[Uí Chonchúir]]&nbsp;• [[Uí Dhubhda]]&nbsp;• [[Uí Fhlannagáin]]&nbsp;• [[Uí Ruairc]]&nbsp;• [[Uí Fhlaithbheartaigh]] }} | group10 = Ríochtaí comharbachta | list10 = [[Uí Maine]] ([[Síol Anmchadha]], [[Máenmaige]], [[Clann Uatach]])&nbsp;• [[Bréifne]] ([[Bréifne Thoir|Thoir]] agus [[Bréifne Thiar|Thiar]])&nbsp;• [[Uí Díarmata]]&nbsp;• [[Síl Máelruain]]&nbsp;• [[Magh Luir]]&nbsp;• [[Umaill]]&nbsp;• [[Iar Connacht]] | group11 = Ábhair | list11 = [[Ríthe na gConnacht]]&nbsp;• [[Ráth Cruachan]]&nbsp;• [[Annála Connacht]]&nbsp;• [[Táin Bó Flidais]]&nbsp;• [[Cóiced Ol nEchmacht]]&nbsp;• [[Nagnatae]]&nbsp;• [[Auteini]]&nbsp;• [[na Trí Tuatha]]&nbsp;• [[Clann Taidg]]&nbsp;• [[Clann Fhearghaile]]&nbsp;• [[Muintir Murchada]]&nbsp;• [[Maigh Seóla]] | belowclass = hlist | below = {{Icon|Category}} [[:Catagóir:Connachta|Category]]&nbsp;• {{Icon|WikiProject}} [[Wikipedia:WikiProject Celts|WikiProject]] }} == Íochtar Chonnacht == * [[Íochtar Chonnacht]], [[Cairbre Drom Cliabh]]=[[Cairbre Dhroim Chliabh]], [[Corann]], [[Cúl ó bhFionn]] ([[Cúil Ó bhFinn]]-), [[Luigne Chonnacht]]=[[Luíne Chonnacht]], [[Tír Fíacrach Múaide]]=[[Tír Fhiacrach Mhuaidhe]], <strike>[[Tir Ollíol]]</strike>&rarr;[[Tír Ollíol]]=[[Tír Oirill]] == Ríthe Uí Fhiachrach Aidhne == * [[Ríthe Uí Fhiachrach Aidhne]], [[Goibnenn mac Conaill]]=[[Goibhneann mac Conaill]], [[Cobthach mac Gabráin]]=[[Cobhthach mac Gabhráin]], [[Cellach mac Guairi]]=[[Ceallach mac Guairi]]=[[Ceallach mac Guaire]], [[Muirchertach Nár mac Guairi]], [[Conchobar mac Cummascaig]]=[[Conchúr mac Cumascaigh]], [[Art mac Flaitnia]]=[[Art mac Flaithnia]], [[Anluan mac Conchobhair]]=[[Anluan mac Cumascaigh]], [[Cathal Aidhne mac Ailealla]]-, [[Cléireach mac Ceadaigh]]-, [[Tighearnach mac Cathmogha]]=[[Tiarnach mac Cathmhogha]]-, [[Uathmharán mac Brocáin]]-, [[Mael Fabhaill mac Cléirigh]]=[[Maolfhabhaill mac Cléirigh]], [[Eidhean mac Cléirigh]], [[Tighearnach ua Cléirigh]], [[Mael Macduach]]=[[Maol xxx]]-, [[Domhnall mac Lorcáin]]-, [[Flann Ua Cléirigh]]-, [[Comhaltán Ua Cléirigh]], [[Mac Comhaltáin Ua Cléirigh]], [[Giolla Cheallaigh Ua Cléirigh]], [[Mael Ruanaidh na Paidre Ua hEidhin]], [[Ua Comhaltáin Ua Cléirigh]], [[Mael Fabhaill Ua hEidhin]], [[Giolla na Naomh Ua hEidhin]], [[Aodh Ua hEidhin]], [[Giolla Mo Choinne Ua Cathail]], [[Giolla Cheallaigh Ua hEidhin]]-, [[Muirgheas Ua hEidhin]]-, [[Eoghan Ó hEidhin]]-, [[Eoghan Ó hEidhin (II)]] == Maigh Sheola == * [[Maigh Seóla]]=[[Maigh Sheola]], [[Donn mac Cumascaigh]], [[Maolán mac Cathmhogha]], [[Murchadh mac Maonaigh]], [[Cléirchén mac Murchadha]], [[Urchadh mac Murchadha]], [[Donnchadh mac Urchadha]], [[Murchadh mac Flainn mhic Gleithneacháin]], [[Ruaidhrí mac Coscraigh]], [[Maelcairearda]], [[Brian mac Maolruanaidh]], [[Cathal mac Ruaidhrí]], [[Amhalaidh mac Cathail]], [[Cathal mac Ruaidhrí]], [[Muireadhach ua Flaithbheartaigh]], [[Murchadh ua an Chapaill Ua Flaithbheartaigh]]- == Iar Chonnacht == * [[Iar Connacht]]=[[Iar Chonnacht]], (Maigh Sheola: [[Donn mac Cumascaigh]], [[Maolán mac Cathmhogha]], [[Murchadh mac Maonaigh]], [[Urchadh mac Murchadha]], [[Donnchadh mac Urchadha]], [[Brian mac Maolruanaidh]], [[Muireadhach ua Flaithbheartaigh]], [[Murchadh ua an Chapaill Ua Flaithbheartaigh]], [[Cathal mac Ruaidhrí]], [[Amhalaidh mac Cathail]]), [[Cathal mac Tigernáin]]=[[Cathal mac Tiarnáin]], Rúaidhri Ua Flaithbheartaigh&rarr;[[Ruaidhrí Ua Flaithbheartaigh (I)]]=[[Ruairí Ó Flaithearta (I)]], [[Aedh Ua Flaithbheartaigh]]=[[Aodh Ó Flaithearta (I)]], Mac meic Aedh Ua Flaithbheartaigh&rarr;[[Mac mic Aodha Ua Flaithbheartaigh]]=[[Mac mhic Aodha Ó Flaithearta]], [[Flaithbertach Ua Flaithbertaigh]]=[[Flaitheartach Ó Flaithearta]], [[Brian Ua Flaithbheartaigh]]=[[Brian Ó Flaithearta]], [[Muireadhach Ua Flaithbheartaigh]]=[[Muireadhach Ó Flaithearta]], [[Conchobhar Ua Flaithbheartaigh]]=[[Conchúr Ó Flaithearta (I)]], Ruaidhri Ua Flaithbheartaigh&rarr;[[Ruaidhrí Ua Flaithbheartaigh (II)]]=[[Ruairí Ó Flaithearta (II)]], Áedh Ua Flaithbheartaigh&rarr;[[Aodh Ua Flaithbheartaigh]]=[[Aodh Ó Flaithearta (II)]], [[Conchubhar Ua Flaithbheartaigh]]=[[Conchúr Ó Flaithearta (II)]], Ruadhri Ua Flaithbertaigh&rarr;[[Ruaidhrí Ua Flaithbheartaigh (III)]]=[[Ruairí Ó Flaithearta (III)]], Murtough Ua Flaithbertaigh&rarr;[[Muircheartach Ua Flaithbheartaigh]]=[[Muircheartach Ó Flaithearta]], Rudhraighe Ó Flaithbheartaigh&rarr;[[Ruaidhrí Ua Flaithbheartaigh (IV)]]=[[Ruairí Ó Flaithearta (IV)]], [[Aedh Mór Ua Flaithbheartaigh]]=[[Aodh Mór Ó Flaithearta]], Morogh Ó Flaithbheartaigh&rarr;[[Murchadh Ua Flaithbheartaigh]]=[[Murchadh Ó Flaithearta]], Ruaidhri Ó Flaithbheartaigh&rarr;[[Ruaidhrí Ua Flaithbheartaigh (V)]]=[[Ruairí Ó Flaithearta (V)]] Cúigear Ruairí..! # Rúaidhri Ua Flaithbheartaigh, ACM 1061.13: Ruaidhri Ua Flaithbheartaigh # Ruaidhri Ua Flaithbheartaigh, ACM 1145.17: Ruaidhri Ua Flaithbheartaigh. # Ruadhri Ua Flaithbertaigh, AU 1186.7 LATE: Ruaidhri h-Ua Flaithbertaigh, ACM 1186.2: Ruaidhri Ua Flaithbheartaigh # Rudhraighe Ó Flaithbheartaigh, ACM 1214.6: Brian mac Ruaidhri Í Fhlaithb<u>e</u>rtaigh # Ruaidhri Ó Flaithbheartaigh, ACM 1256.9: Ruaidhri Ua Flaithb<u>e</u>rtaigh Beirt Aodh # [[Aedh Ua Flaithbheartaigh]], ACM 1079.8: Aedh Ua Flaithbhertaigh # Áedh Ua Flaithbheartaigh, ACM 1178.10: Aodh Ua Flaithbertaigh Beirt Chonchúr # [[Conchobhar Ua Flaithbheartaigh]], ACM 1132.11: Concobhar Ua Flaithbheartaigh, # [[Conchubhar Ua Flaithbheartaigh]], AU 1186.7 LATE: Conchubhar h-Ua Flaithbhertaigh == Uí Dhiarmada == * [[Uí Díarmata]]=[[Uí Dhiarmada]], [[Ríthe Uí Dhiarmada]], [[Tadhg mac Muircheartaigh]]=[[Tadhg Uí Dhiarmada]], [[Cú Cheanainn mac Taidhg]], [[Giolla Comáin mac Néill]], [[Muirghius mac Aodha]], [[Mac Con Cheanainn]], [[Muirgheas ua Con Cheanainn]], [[Aodh Ua Con Cheanainn (I)]], [[Muirgheas Ua Con Cheanainn]], [[Aodh Ua Con Cheanainn (II)]], [[Tadhg Ua Con Cheanainn]], [[Uada Ua Con Cheanainn]], [[Cú Cheanainn Ó Con Cheanainn]] == Síol Anmchadha == * [[Síol Anmchadha]], [[Ríthe Shíol Anmchadha]], [[Diarmaid mac Dúnadhaigh]], [[Cú Chonnacht mac Dúnadhaigh]], [[Madadhán mac Gadhra Mhóir]], [[Gadhra Mór mac Dúnadhaigh]], [[Doghra mac Dúnadhaigh]], [[Dúnadhach mac Con Chonnacht]], [[Diarmaid mac Madadháin]], [[Madadhán Reamhar Ua Madadháin]], [[Gilla Find mac Maic Uallacháin]]=[[Giolla Fionn mac Mhic Uallacháin]], [[Diarmaid Ua Madadháin]], [[Cú Choirne Ua Madadháin]], [[Madadhán Mór Ua Madadháin]], [[Maoileachlann Ua Madadháin]], [[Diarmaid Cléireach Ua Madadháin]], [[Madadhán Óg Ó Madadháin]], [[Cathal Ó Madadháin]] == Uí Mhaine == * [[Uí Maine]]=[[Uí Mhaine]], [[Máine Mór]]=[[Maine Mór]]?, [[Ríthe Uí Mhaine]], [[Bresal mac Maine Móir]]=[[Breasal mac Maine Mhóir]], [[Fiachra Finn]], [[Conall Cas Ciabhach]], [[Dallán mac Breasail]], [[Duach mac Dalláin]], [[Lughaidh mac Dalláin]], [[Feradhach mac Lughadha]]=[[Fearadhach mac Luighdheach]], [[Maine mac Cerbaill]]=[[Maine mac Cearbhaill]], [[Marcán]], [[Cairbre Crom]], [[Brenainn mac Cairbre]], [[Aedh Buidhe]]=[[Aodh Buí]], [[Conall mac Maelduib]]=[[Conall mac Maolduibh]], [[Marcán mac Tommáin]]=[[Marcán mac Tomáin]], [[Fithceallach mac Flainn]]=[[Ficheallach mac Flainn]], [[Sechnassach mac Congail]]=[[Seachnasach mac Congail]], [[Dluthach mac Fithcheallaigh]]=[[Dlúthach mac Ficheallaigh]], [[Cathal Maenmaighe]]=[[Cathal Mheánmhaigh]], [[Ailill ua Daimine]]=[[Ailill ua Daimhine]]=[[Ailill ó Daimhine]], [[Inreachtach mac Dluthaigh]]=[[Inreachtach mac Dlúthaigh]], [[Aedh Ailghin]]=[[Aodh Ailghin]], [[Dunchadh ua Daimhine]]=[[Dúnchadh ó Daimhine]], [[Conall mac Fidhghaile]], [[Dunchadh mac Duib Da Tuadh]]=[[Dúnchadh mac Duibh Dhá Thuadh]], [[Amhalgaidh]], [[Ailill mac Inreachtaigh]], [[Dub Dá Leithe mac Tomaltaigh]]=[[Dubh Dhá Leath mac Tomaltaigh]], [[Cathal mac Murchadha]], [[Cathal mac Ailella]]=[[Cathal mac Ailealla]], [[Mughrón mac Sochlacháin]], [[Sochlachán mac Diarmata]]=[[Sochlachán mac Diarmada]], [[Murchadh mac Sochlacháin]], [[Murchadh mac Aodha Uí Mhaine]], [[Geibennach mac Aedha]]=[[Geibheannach mac Aodha]], [[Muirgheas mac Domhnaill]] * [[Tadg Mór Ua Cellaigh]]=[[Tadhg Mór Ó Ceallaigh]], Gadhra mac Dúnadhaigh, [[Concobar mac Taidg Ua Cellaigh]]=[[Conchúr mac Taidhg Ó Ceallaigh]], [[Mac Taidg Ua Cellaigh]]=[[Diarmait mac Taidg Ua Cellaigh]]=[[Diarmaid mac Taidhg Ó Ceallaigh]], [[Dunchadh Ua Cellaigh]]=[[Dúnchadh Ó Ceallaigh]], [[Aed Ua Cellaigh]]=[[Aodh Ó Ceallaigh]], [[Diarmaid Ua Madadháin]], [[Tadg Ua Cellaigh]]=[[Tadhg Ó Ceallaigh]], [[Conchobar Maenmaige Ua Cellaigh]]=[[Conchúr Mheánmhaighe Ó Ceallaigh]], [[Murchad Ua Cellaigh]]=[[Murchadh Ó Ceallaigh]], [[Domnall Mór Ua Cellaigh]]=[[Domhnall Mór Ó Ceallaigh]] == Ríthe Shliabh Lugha == * [[Sliabh Lugha]]&rarr;[[Ríthe Sliabh Lugha]]=[[Ríthe Shliabh Lugha]], [[Donn Sléibhe Ó Gadhra (I)]], [[Ruairí Ó Gadhra (I)]], [[Domhnall Ó Gadhra]], [[Donn Sléibhe Ó Gadhra (II)]], [[Ruairí Ó Gadhra (II)]], [[Ruairí Ó Gadhra (III)]] == Magh Loirg == * [[Mag Luirg]]=[[Magh Loirg]], [[Ríthe Mhagh Loirg]], [[Maolruanaidh Mór mac Taidhg]], [[Muircheartach mac Maolruanaí Mhóir]], [[Tadhg mac Muircheartaigh]], [[Maolruanaidh mac Taidhg]], [[Tadhg Mór mac Maolruanaí]], [[Maolseachlann mac Taidhg Mhóir]], <strike>[[Diarmad mac Taidhg Mhóir]]</strike>&rarr;[[Diarmaid mac Taidhg Mhóir]], [[Muirgheas mac Taidhg Mhóir]], [[Conchúr mac Diarmada]], [[Tomaltach na Cairge Mac Diarmata]]=[[Tomaltach na Carraige Mac Diarmada]], [[Cormac Mac Diarmada (I)]] == Ríthe Uí Fhiachrach Mhuaidhe == * [[Ríthe Uí Fhiachrach Mhuaidhe]], [[Aireachtach ua Dúnchadha Mhuirsce]], [[Connmhach mac Duinn Cothaidhe]]=[[Conmhach mac Doinn Cothaithe]], [[Dubhda mac Conmhaigh]], [[Aodh ua Dubhda]], [[Maol Ruanaidh Ua Dubhda]], [[Aedhuar Ua Dubhda]], [[Muircheartach An Collach Ua Dubhda]], [[Domhnall Fionn Ua Dubhda]], [[Mac Aodha Ua Dubhda]], [[Amhlaibh mac Domhnaill Fhionn Ua Dubhda]], [[Mac Domhnaill Ua Dubhda]], [[Aodh mac Muircheartaigh Ua Dubhda]], [[Ruaidhrí Mear Ua Dubhda]], [[An Cosnamhaigh Ua Dubhda]], [[Taichleach Ua Dubhda]] * Eile gan leathanaigh: Cathal mac Ailealla, Aodh mac Maoil Phádraig, Mael Cluiche mac Conchobair=Maol Cloiche mac Conchúir, ''Crichan mac Mael Muire'' == Umhaill == * <strike>[[Umall]]</strike>=[[Umaill]]=[[Umhaill]], [[Ríthe Umhaill]], [[Maille mac Conaill]], [[Flannabhra]], [[Dunghal mac Flaithniadh]], [[Aedhghal]], [[Flathghal mac Flannbhrath]], [[Cosgrach mac Flannbhrath]], [[Cairbre mac Cinaedh]], [[Gilla na nInghen Ua Cobhthaigh]], [[Domhnall Ó Máille (I)]], [[Domhnall Ó Máille (II)]] (Rua), [[Domhnall Ó Máille (III)]], [[Aodh Ó Máille]], [[Diarmaid Ó Máille]], [[Tadhg mac Diarmada Ó Máille]] == Ríthe Luíne Chonnacht == * [[Ríthe Luíne Chonnacht]], [[Eaghra Paiprigh mac Saorghais]] == Eile (3) == * [[Ríochtaí Éireann]] * [[Liosta de Bharúntachtaí]] = Bliain 4, 2021 - 2022 = == Feabhsú na Gaeilge == Mar is gnách... féach thuas. == Ollaimh Éireann == * [[Adna mac Uthidir]], [[Torna Éices]], [[Dubhthach moccu Lughair]], ([[Dallán Forgaill]]), [[Senchán Torpéist]], <strike>[[Máel Muire Otháin]]=</strike>[[Máel Muire Othna]]=[[Maol Mhuire Fhathna]], [[Flann mac Lonáin]], <strike>[[Torpaid mac Taicthech]]=</strike>[[Torpaid mac Taicthich]]=[[]], [[Óengus mac Óengusa]]=[[Aonghas mac Aonghasa]], [[Bard Boinne]], [[Uallach ingen Muinecháin]], [[Cormacán Éigeas]], [[Cinaedh Ua hArtagáin]]=[[Cinaedh ua hArtagáin]]=[[Cionnaoth ó hArtagáin]], [[Eochaidh Ua Floinn]]=[[Eochaidh ua Floinn]], [[Urard mac Coise]], [[Clothna mac Aenghusa]], [[Muircheartach mac Con Cheartaigh Mac Liag]], [[Cúán úa Lothcháin]], [[Cú Mara mac Maic Liac]], [[Mac Beathaidh mac Ainmire]], [[Ceaunfaeladh ua Cuill]]=[[]], [[Flaithem mac Maele Gaimrid]], [[Cellach úa Rúanada]], [[Mael Isa ua Máilgiric]], [[Cú Collchaille Ua Baígilláin]], [[Cú Connacht Ua Dálaigh]], [[Gillamaire Ua Conallta]], [[Tadhg Ua Dálaigh]], [[Máel Íosa Ua Dálaigh]], [[Giolla Ernain Ó Martain]], [[Gofraidh Fionn Ó Dálaigh]], # [[Cearbhall mac Lochlainn Ó Dálaigh]], # [[Sean mac Fergail Óicc Ó hUiccinn]] == Ginealas == * [[Ginealas Éireannach]], [[Leabhar na nGinealach]], [[Coimre na nGinealach]], [[An Leabhar Muimhneach]], [[Leabhar Cloinne Maoil Ruanaidh]]=[[Leabhar Chlann Mhaoil Ruanaidh]], [[Leabhar Clainne Suibhne]]=[[Leabhar Chlann Suibhne]], [[Leabhar Ádhaimh Uí Chianáin]] == Gineolaithe == * [[Eochaid ua Flannacáin]], [[Flann Mainistrech]]=[[Flann Mainistreach]], [[Gilla Cómáin mac Gilla Samthainde]], [[Gilla Críst Ua Máel Eóin]]=[[Giolla Chríost Ó Maoil Eoin]], [[Amhlaoibh Mór mac Fir Bhisigh]], [[Gilla na Naemh Ua Duinn]]=[[Giolla na Naomh Ó Duinn]], [[Giolla Íosa Mac Fir Bhisigh]], [[Tanaide Mór mac Dúinnín Ó Maolconaire]]=[[Tanaí Mór mac Dúinnín Ó Maolchonaire]], [[Domnall Ó Cuindlis]], [[Lúcás Ó Dalláin]], [[Seán Mór Ó Dubhagáin]], [[Ádhamh Ó Cianáin]], [[Ádhamh Cúisín]], [[Faolán Mac an Ghabhann na Scéal]], [[Giolla Íosa Mór Mac Firbhisigh]], [[Giolla na Naomh Ó hUidhrín]], [[Giolla na Naomh Mac Aodhagáin]], [[Cú Choigcríche Ó Cléirigh]]=[[Cú Choigríche Ó Cléirigh]], [[Lughaidh Ó Cléirigh]], [[Cú Choigcríche Ó Duibhgeannain]]=[[Cú Choigríche Ó Duibhgeannáin]], [[Triallam timcheall na Fodla]], [[Tuilleadh feasa ar Éirinn óigh]], [[Críchad an Chaoilli]], [[Máel Muire mac Céilechair]]=[[Maol Mhuire mac Céileachair]]- == Scoláirí == * [[James Ware]]-, [[Uilliam Ó Duinnín]], [[Seán Ó Catháin]], [[Séarlas Ó Conchubhair Doinn]]=[[Séarlas Ó Conchúir Dhoinn]], [[John O'Donovan (scoláire)]]=([[Seán Ó Donnabháin]]), [[John O'Hart]]-, ([[Edward MacLysaght]]=[[Éamonn Mac Giolla Iasachta]]), [[Nollaig Ó Muraíle]]-, ([[Rudolf Thurneysen]]), [[Osborn Bergin]]-, [[R. I. Best]]=[[Richard Irvine Best]]-, ([[D. A. Binchy]]), ([[Kuno Meyer]]), ([[Eugene O'Curry]]=[[Eoghan Ó Comhraí]]), [[James Carney]], [[John Carey]], ([[T. F. O'Rahilly]]=[[Tomás Ó Rathile]]=[[Tomás Ó Rathaile]]), [[Francis J. Byrne]]=[[Francis John Byrne]], [[Edel Bhreathnach]], [[John T. Koch]]-, [[Celtica (iriseán)]], [[Éigse (iriseán)]], [[R. A. Stewart Macalister]], [[T. M. Charles-Edwards]]=[[Thomas Charles-Edwards]], [[Hubert T. Knox]]=[[Hubert Thomas Knox]], [[Donnchadh Ó Corráin]] == Déise == * [[Ríthe Dhéise Mumhan]] * [[Dál gCais]]+ ** [[Dál gCais#Stair]] == Suíomhanna == # [[A. G. van Hamel]], [[Stichting Van Hamel]], [[CODECS]], *selgā # [[Thesaurus Linguae Hibernicae]] (TLH) # [[Irish Script on Screen]], [[Meamram Páipéar Ríomhaire]] (ISoS, ISOS) # [[Celtic Digital Initiative]] (CDI) == Dál Riada == * [[Dál Riada]], [[Ríthe Dhál Riada]], [[Fearghas Mór mac Eirc]]=[[Fearghas Mór]], [[Domhanghart Réite]], [[Comhghall mac Domhanghairt]], [[Gabhrán mac Domhanghairt]], [[Conall mac Comgaill]], [[Aodhán mac Gabhráin]], [[Eochaid Buide]]=[[Eochaidh Buí]], [[Connad Cerr]], [[Domnall Brecc]]=[[Domhnall Breac]], [[Ferchar mac Connaid]]=[[Fearchar mac Connaidh]], [[Dúnchad mac Conaing]]=[[Dúnchadh mac Conaing]], [[Conall Crandomna]]=[[Conall Crannomhna]], [[Domangart mac Domnaill]]=[[Domhanghart mac Domhnaill]], [[Máel Dúin mac Conaill]]=[[Maol Dúin mac Conaill]], [[Domnall Donn]]=[[Domhnall Donn]], [[Ferchar Fota]]=[[Fearchar Fada]], [[Eochaid mac Domangairt]]=[[Eochaidh mac Domhanghairt]], [[Ainbcellach mac Ferchair]]=[[Ainfhaichilleach mac Fearchair]], [[Fiannamail ua Dúnchado]]=[[Fianamhail ó Dúnchadha]], [[Selbach mac Ferchair]]=[[Sealbhach mac Fearchair]], [[Dúngal mac Selbaig]]=[[Dúnghal mac Sealbhaigh]], [[Eochaid mac Echdach]]=[[Eochaidh mac Eochach]], [[Alpín mac Echdach]]=[[Ailpín mac Eochach]], [[Muiredach mac Ainbcellaig]]=[[Muireadhach mac Ainfhaichilligh]], [[Eógan mac Muiredaig]]=[[Eoghan mac Muireadhaigh]] # [[Áed Find]]=[[Aodh Fionn]] # [[Fergus mac Echdach]] # [[Donn Coirce]] # [[Eochaid mac Áeda Find]] # [[Constantine]] # [[Oengus]] # [[Drust]] # [[Eoganan]] # [[Alpin II]] # [[Coinneach I na hAlban|Coinneach]] == Connachta srl. == * [[Cairpre Gabra]]=[[Cairbre Ghabhra]], [[Senchán Torpéist]], [[Tromdámh Guaire]] == Tuamha == # Muircheartach mac Toirdhealbhach # Muircheartach Dall # Conchúr Rua == An Féineachas, srl == * [[An Féineachas]] *# [[Aithechtúatha]] *# [[Cóic Conara Fugill]] * [[Breithem]] *# [[Breithem#Stair]] &larr; [[:en:Brehon#History]] *# [[Breithem#Céilí Dé]] &larr; [[:en:Brehon#Brehon Laws and the Early Irish Church(Céilí Dé)]] *# [[Breithem#Na Normannaigh]] &larr; [[:en:Brehon#The Brehon laws and Anglo-Norman Invasion of 1169]] * [[Dubthach maccu Lugair]]=[[Dubhthach moccu Lughair]]=[[Dubhthach mhic Lughair]] # [[Odhrán (giolla Phádraig)]] &larr; [[:en:Odran (disciple of Saint Patrick)]] # [[Odrán]]=[[Órán]] &larr; [[:en:Odran]] #* [[Slat na ríghe]], [[Iomarbhágh na bhFileadh]]=[[Iomarbhá na bhFilí]] == Scéalta (4) == # [[Navigatio Sancti Brendan]] &larr; [[:de:Navigatio Sancti Brendani]] # Aided Con Roí # Forfess Fer Fálgae agus Síaburcharpat Con Culainn # Orgguin Trí Mac Díarmata mic Cerbaill # Cath Achadh Leithdheirg # Cath Móin Daire Lothair # Cath Cairnd Chonaill # [[:en:List of conflicts in Ireland]] == Ogham == # [[CIIC 1]] # [[CIIC 54]]=[[Cnámh Thulach Chumann]] &larr; [[:en:Tullycommon Bone]] # [[CIIC 362]] # [[CIIC 500]] &larr; [[:en:CIIC 500]] # [[CIIC 504]] &larr; [[:en:CIIC 504]] == Miotaseolaíocht (4) == # [[Miotaseolaíocht na gCeilteach]] &larr; [[:en:Celtic mythology]] #* [[Déithe na gCeilteach]] == Ag líonadh na mbearnaí == * [[Rítheaghlaigh Ghaelacha]], [[Ceann na Fine]]-, [[Éire (bandia)]]+, [[Cúigí na hÉireann#Réamhstair]], [[Cúigí na hÉireann#Stair]], [[Cúige Chonnacht#Luathstair]], [[Hipitéis substráit Ghaeilise]], [[Ealaín na nOileán]]-, [[Cló na nOileán]], [[Teimpléad:Unicode chart Insular]], [[Uí Chléirigh]], [[Peter Schrijver]], [[Leabhar Ard Mhacha]]+, [[Ferdomnach]]=[[Feardhomhnach]], [[Muirchú moccu Machtheni]]-, [[Bachall Isu]]=[[Bachall Íosa]]-, [[Leabhar Dharú]], [[Cathach Cholm Cille]], [[Cúige Chonnacht#Ríocht na gConnacht]], [[Uí Chonchúir Dhoinn]], [[Síl Muiredaig]]=[[Síol Muiredaigh]]=[[Síol Mhuireadhaigh]]=[[Síol Mhuirí]], [[Uí Cellaigh]]=[[Uí Cheallaigh]], [[Cellach mac Fíonachta]]=[[Ceallach mac Fíonachta]], [[Cualu]]=[[Cuala]], [[James MacKillop]]-, [[Uí Flaithbertaigh]]=[[Uí Fhlaithbheartaigh]], [[Bé Binn iníon Urchadha]]=[[Béibhinn ní Urchadha]], [[Creassa iníon Urchadha]]=[[Creasa ní Urchadha]], [[Caineach iníon Urchadha]]=[[Caineach ní Urchadha]], [[Cainnech (ainm)]]=[[Caineach (ainm)]], [[Clann Cosgraigh]]=[[Clann Chosgraigh]], [[Muireadhach mac Aodha]], [[Ruaidhrí Mac Aodha]], [[Banfhlaith]]=[[Flaith]], [[Mhic Dhiarmada]], [[Cúige Laighean#Stair]], [[Uí Dúnchada]]=[[Uí Dhúnchadha]], [[Uí Fáeláin]]=[[Uí Fhaoláin]], [[Uí Muiredaig]]=[[Uí Mhuireadhaigh]]=[[Uí Mhuirí]], [[Uí Thuathail]], [[Uí Bhroin]], [[Leabhar Branach]], [[Mhic Giolla Phádraig]], [[Fir Cheall]], [[Uí Dhubhuir]], [[Cúige Mumhan#Stair]], [[Uí Eidirsceoil]], [[Uí Bhriain]], [[Lugaid Mend]]-, [[Conall Eachluath]]-, [[Tál Cas]], <strike>[[Lorcáin mac Lachtna]]</strike>→[[Lorcán mac Lachtna]], [[Muircheartach mac Toirdhealbhach Ua Briain]], [[Uí Ghrádaigh]], [[Uí Allmhuráin]], [[Mhic an Airchinnigh]], [[Uí Chinnéide]], [[Órlaith ingen Cennétig]], [[Mhic Cárthaigh]], [[Mhic Cárthaigh Mhúscraí]]-, [[Mhic Cárthaigh Riabhach]]-, [[Uí Ímair]]=[[Uí Íomhair]]-, [[Uí Chaoimh]], [[Mhic Giolla Chuda]], [[Mac Giolla Chuda na gCruach]], [[Uí Dhonnchadha na nGleann]], [[Uí Chonaill]], [[Conall (idirdhealú)]], [[Uí Shúilleabháin]]-, [[Uí Cheallacháin]]-, [[Uí Dhonnchadha]]-, [[Uí Dhonnabháin]]-, [[Uí Shéaghdha]], [[Cúige Uladh#Luathstair]], [[Mhic Lochlainn]], [[Uí Dhomhnaill]], [[Máelsechnaill Ua Domnaill]]=[[Maol Seachlainn Ó Domhnaill]], [[Gofraid Ua Domnaill]]=[[Gofraidh Ó Domhnaill]], [[Domnall Óg Ua Domnaill]]=[[Domhnall Óg Ó Domhnaill]], [[Uí Dhonnghaile]], [[Uí Raghallaigh]], [[An Anaíle]], [[Uí Fhaircheallaigh]], [[Liber Flavus Fergusiorum]]+, [[Uí Fhearghail]], [[Clann Somhairle]]-, [[Féilire Thamhlachta]], [[Seán Mac Colgan]]-, [[Saltair na Rann]], [[Táin Bó]], [[Táin Bó Regamon]] * [[Trecheng Breth Féne]], [[Echtra Cormaic]], [[Leabhar Dimma]]=[[Leabhar Dhioma]], [[Leabhar Mholing]], [[Codex Usserianus Primus]], [[Codex Usserianus Secundus]]=[[Ceithre Leabhar Bhinn Éadair]], [[Leabhar Aifrinn Lothra]]=[[Leabhar Aifrinn Stowe]], [[Leabhar Cloinne Aodha Buidhe]], [[ARÉ 24 P 33]], [[Leabhar Donn]], [[Soiscéalta Mhic Thornáin]], [[Leabhar Ghinealaigh Uí Chléirigh]], [[Cumdach]]=[[Cumhdach]]-, [[Teimpléad:Cumhdaigh]], [[Soiscél Molaisse]]=[[Soiscéal Mholaise]]-, [[Domnach Airgid]]=[[Domhnach Airgid]]-, [[An Míosach]]- * [[Cú Connacht Ua Dálaigh]], [[Gillamaire Ua Conallta]], [[Tadhg Ua Dálaigh]], [[Máel Íosa Ua Dálaigh]], [[Giolla Ernain Ó Martain]], [[Máine Tethbae]], [[Uí Laoghaire]], [[Uí Dhálaigh]]-, [[Dáithí Ó Coimín]]=[[Dáithí Coimín]], [[Edward Gwynn]], [[Gearóid Mac Niocaill]], [[Margaret Dobbs]], [[Peter Berresford Ellis]], [[Marie-Louise Sjoestedt]], [[Pól Breathnach]]-, [[Kenneth Nicholls]], [[Patrick Weston Joyce]], [[Robert Dwyer Joyce]]-, [[Donncha Ó Cróinín]], [[Dáibhí Ó Cróinín]], [[Trevor Joyce]]-, [[Muireann Ní Bhrolcháin]], [[Meidhbhín Ní Úrdail]], [[Liosta de lámhscríbhinní Éireannacha]], [[Saltair Chaimín]], [[Leabhar Dhèir]]=[[Leabhar Dhéir]], [[Revue Celtique]]=[[Études Celtiques]], [[Uí Fergusa]]=[[Uí Fhearghasa]], [[Aedh Ua Conchobair]]=[[Aodh Ó Conchúir]]- mac Cathail Chrobhdheirg, [[Aedh mac Ruaidri Ua Conchobair]]=[[Aodh mac Ruairí Ó Conchúir]], [[Altram Tige Dá Medar]], [[Éadbhard Ó Raghallaigh]], [[Gormflaith ingen Murchada]]=[[Gormlaith ní Mhurchadha]], Miotaseolaíocht na nGael (tuilleadh), [[Nodens]]-, [[Lugus]]-, [[Taranis]]-, [[Ogmios]]-, [[Catubodua]]-, [[Brigantia]]-, [[Lámhscríbhinn dhathmhaisithe]]-, [[Leabhar Soiscéal]]-, [[Miotaseolaíocht na gCeilteach]], [[Ildiachas Ceilteach]]-=[[Sean-reiligiún Ceilteach?]] creideamh? creidimh? ársa?, [[Ceiltigh na nOileán]]-, [[Ceiltis na nOileán]]-, [[Ceiltis na Mór-Roinne]]-, [[Na Briotanaigh Cheilteacha]]-=[[Briotanaigh Cheilteacha]], [[Miotaseolaíocht na mBreatnach]]-, [[Ábhar na Breataine]]-, [[Triscéil]]-, [[Nora Kershaw Chadwick]]-, [[Léann Ceilteach]]-, [[Náisiúin Cheilteacha]]-, [[Peritia]], [[Teangacha Briotainice]]-, [[Briotainic Choiteann]]- [[Cruithnis]]-, [[Teimpléad:lang-br]], [[Epona]]-, [[Mearcair (miotaseolaíocht)]]-, [[Esus]]-, [[Teutates]]-, [[Bandia an fhlaithis]], [[Nuadha (ainm)]], [[Feis]]-, [[Ceiltibéaraigh]]-, [[Belenos]]-, [[Belisama]]-, [[Sucellus]]- == Eile (4) == * [[Cairpre Gabra]], [[Dál gCais#Stair]], [[Breithem#Stair]], [[Slat na ríghe]], [[Suíomhanna ríoga Éireann]], [[Donnabhán mac Cathail]]-, [[Tadc mac Briain]]=[[Tadhg mac Briain]], [[Ressad]]=[[Reasadh]], [[Na Ceiltigh#Réamhrá]], [[Déithe na gCeilteach]], [[Liosta de Dhéithe Ceilteacha]], [[Aibell]], [[Uirne]], [[Tadg mac Nuadat]]=[[Tadhg mac Nuad]], [[Bran agus Sceólang]]=[[]], [[Aonach]] * Dreamanna *# [[]] &larr; [[:en:List of Irish clans]] * Léarscáileanna *# [[Cairt phortalach]] *# [[Cairt Chatalóinise]] * Lámhscríbhinní *# [[Liosta Lámhscríbhinní Gaelacha]] &larr; [[:en:List of Irish manuscripts]] *#* [[Leabhar Ard Mhacha]] *# Book of Ballycummin (RIA MS 23 N 10) *#* [[Leabhar Dharú]], [[Lebor Cuanu]]=[[Leabhar Chuana]], [[Landnámabók]] * Ríochtaí *# [[Ríocht Átha Cliath]] *# [[Ríocht na nOileán]] *# [[Ríthe na gCruithneach]] *## [[Vipoig]] &larr; [[:en:Vipoig]] *# [[Fáistine Bhreacáin]] * Le meadú ** [[Cúirt an Mheán Oíche#Achoimre an dáin]] *# [[Gallóglach]] *# [[Cluain Catha]] (leac uaighe) *# [[Bard]] *# [[Seanchaí]] *#* [[Cenn Fáelad mac Ailella]]=[[Ceann Faoladh mac Ailealla]] *# [[Mo Ling]] = Bliain 5, 2025 - = == An Féineachas == [[An Féineachas]] (agus/nó b'fhéidir [[Seanchas]] / [[Béaloideas]]). Spreagtha ag ''[[:en:Wikipedia:Recent_additions/2025/March#8 March 2025|Recent additions, 8 March 2025]]'' ''[https://dil.ie/34117 othrus]'' ≈ fulaingt tinnis/othrais. Nuashonraithe (lámhscríbhinní): * [[Senchas Már]] (SM), [[Bechbretha]] ([[Senchas Már#Bechbretha agus Coibes Uisci Thairdne|SM #21]]), [[Bretha Crólige]] ([[Senchas Már#Slicht Othrusa, Bretha Crólige agus Bretha Déin Chécht|SM #33]]), [[Críth Gablach]] (MacA), [[Gúbretha Caratniad]] ([[Bodleian Library]], [[Rawlinson B 502]]) As nua, iomlán: * [[Corpus Iuris Hibernici]] (CIH), [[Sanas Uí Dhuibhdábhoireann]] (MacA), [[Cethairṡlicht Athgabálae]] ([[Senchas Már#Cethairslicht Athgabálae|SM #2]]), [[Sechtae]] ([[Senchas Már#Sechtae|SM #9]]), [[Recholl Breth]] (SM #13), [[Bretha Déin Chécht]] ([[Senchas Már#Slicht Othrusa, Bretha Crólige agus Bretha Déin Chécht|SM #34]]), [[Muirbretha]] ([[Senchas Már#Clár ábhar|SM #38]]) [[Anfuigell]] (m.s., CnaT, LS 1387; MacA), [[Berrad Airechta]] (CnaT, LS 1337), [[Bretha Étgid]] ([[Acadamh Ríoga na hÉireann|ARÉ]] LS 23 P 3) [[Cóic Conara Fugill]] (m.s., [[Uraicecht Becc]], [[Corpus Iuris Hibernici|CIH]]), [[Di Astud Chor]] (''via'' [[Corpus Iuris Hibernici|CIH]]), [[Mellbretha]] ([[Leabharlann Choláiste na Tríonóide|CnaT]], LS 1363), [[Uí Lochlainn]], [[Uí Dhuibhdábhoireann]], [[CnaT BÁC, LS 1317]], [[Coláiste na Tríonóide, Baile Átha Cliath, LS 1317]], [[Bóaire]], [[Coinmheadh is buannacht]], [[Brehon Law Commission]], [[Mac Aodhagáin]] &rightarrow; [[Mhic Aodhagáin]], [[John Lynch (Gratianus Lucius)]], [[Fearghas Ó Ceallaigh]], [[Leabharlann COBÁC]], [[Cathair Mhic Neachtain]], [[Thom McGinty]] As nua, síolta: * [[Dlí Ceilteach]]-, [[Gabháil chine]]-, [[Cyfraith Hywel]]-, [[Galanas]]-, [[Accessus ad auctores]]-, [[Hapax legomenon]]-, [[Robert Atkinson]]- == Foclóireacht == * [[Foclóireacht na Gaeilge]], [[Leabharlann an Ard Easpaig Marsh]]=[[Leabharlann Marsh]]-, [[foclóir.ie]]=[[focloir.ie]] == Litríoch == # [[Murúch]]- # [[Tongu do dia toinges mo thúath]]- # [[Remscéla]]=[[Réamhscéalta]] # [[Bernhard Maier]] # [[Lebor Bretnach]]=[[Leabhar Breatnach]] # [[Annála Doiminiceacha Ros Comáin]] # [[Irish Astronomical Tract]]=[[]] # [[Ranna an aeir]] == Abhantrach na Sionainne == # ''[[:en:Shannon River Basin|Shannon River Basin]]'' - [[Abhantrach na Sionainne]] # [[Inis Cloithrinn]] # [[Inis Bó Finne, Contae na hIarmhí]] # [[Loch Bó Dearg]] # [[Loch Bó Finne]] (idirdhealú) # [[Loch Bó Finne (An tSionainn)]] # [[Loch Bó Finne, Contae na Gaillimhe]]- # [[Loch Foirbis]] # [[Loch Teapa]]- # [[:Catagóir:An tSionainn]] # [[Loc Albert]] # [[Canáil Chill Srianáin]] # [[Canáil na Leithcheathrún]] # [[Abhainn na Mainistreach]] # [[An Inthe]] # [[An Eithne]] # [[Abhainn Chalatroma]] # [[Loch na gCurrach]] # [[Loch Fuinseann]] # [[Loch Éadaoine]] # [[An Abhainn Mhór, Contae an Chabháin]] = Scéal-liostaí = * [https://www.vanhamel.nl/codecs/Medieval_Irish_tale_lists Scéal-liostaí A agus B] ar CODECS * ''Ces Ulad ''vs.'' Noínden Ulad * ''Tromdámh Guaire * ''It é saigte gona súain == Mythen und Sagen aus Irland == {| width="100%" class="wikitable" |- class="hintergrundfarbe5" ! Titel !! Inhalt |- valign=top | [[Acallam na Senórach]]=[[Agallamh na Seanórach]] || Begegnung zwischen mythischen Helden und dem heiligen [[Naomh Pádraig]] |- valign=top | [[Aided Cheit maic Mágach]] || Kampf [[Conall Cernach]]s mit [[Cet mac Mágach]] und Bélchús Verrat und Tod |- valign=top | [[Aided Cheltchair maic Uthechair]] || [[Celtchar]] mac Uthechairs Sühnetaten für die Tötung Blaís |- valign=top | [[Aided Chlainne Tuirenn]] || Rache Lugs an den Söhnen [[Tuirenn]]s für die Ermordung seines Vaters [[Cian]] |- valign=top | [[Aided Chonchobuir]] || Tod [[Conchúr mac Neasa]]s durch die Hand [[Cet mac Mágach]]s |- valign=top | [[Aided Chon Culainn]] || Ermordung [[Cú Chulainn]]s und [[Conall Cernach]]s Rache an den Tätern |- valign=top | [[Aided Loegairi Buadaig]] || [[Lóegaire Búadach]]s Tod beim Versuch, Aed mac Ainninne zu retten |- valign=top | [[Aided Muirchertaig meic Erca]] || [[Muircheartach mac Muireadhaigh|Muirchertach mac Erca]]s Strafe für seinen Ehebruch mit Sín |- valign=top | [[Aided Óenfir Aífe]] || Zweikampf [[Cú Chulainn]]s mit seinem Sohn [[Connla]] und dessen Tod |- valign=top | [[Airne Fingein]] || eine Fee prophezeit Fingein mac Luchta |- valign=top | [[Aislinge Meic Con Glinne|Aislinge Meic Chon Glinne]] || Parodie auf das Klosterleben und die Jenseitsvisionen |- valign=top | [[Aislinge Oenguso]] || [[Remscéla|Remscél]] der [[Táin Bó Cuailnge]] über [[Óengus]]’ Suche nach seiner geträumten Frau |- valign=top | [[Amra Choluim Chille]] || Gedicht auf den Klostergründer [[Colm Cille]] |- valign=top | [[Baile Binnbérlach mac Buain]] || unerfüllte Liebe zwischen Baile und Ailinn |- valign=top | [[Baile in Scáil]] || Blick [[Conn Cétchathach]]s in die Zukunft seines Geschlechtes |- valign=top | [[Bóramha]] || Kampf um den Tribut der Provinz [[Laighin]] an die [[Uí Néill]] |- valign=top | [[Buile Shuibhne]] || [[Suibhne]]s Wahnsinn in der Schlacht und sein Tod im Kloster |- valign=top | [[Caithréim Cellaig]] || Cellachs Weg vom Mönch über den Thron von [[Connacht]] zum Bischof |- valign=top | [[Cath Étair]] || Belagerung von Etar, Tod [[Mes Gegra]]s durch [[Conall Cernach]] |- valign=top | [[Cath Finntrágha]] || Verteidigung Irlands durch [[Fionn mac Cumhaill]] und seine [[Fianna]] gegen den „König der Welt“ |- valign=top | [[Cath Maige Mucrama]] || [[Lugaid mac Con]]s Kampf um den Thron von Irland und seine Ermordung durch [[Ailill Aulom]] |- valign=top | [[Cath Maige Rátha]] || Krieg Congal Claens gegen den Hochkönig Domnall mac Aeda |- valign=top | [[Cath Maighe Tuireadh|Cath Maige Tuired]] || Kriege der [[Túatha Dé Danann]] gegen [[Fir Bholg]] und [[Fomhóraigh]] |- valign=top | [[Compert Conchobuir]] || [[Cathbad]]s Kampf um Asa (Ni-Asa) und die Zeugung [[Conchobar mac Nessa]]s |- valign=top | [[Compert Con Culainn]] || Schwangerschaft von [[Conchobar mac Nessa]]s Tochter und Geburt von [[Setanta|Setanta/Cú Chulainn]] |- valign=top | [[Compert Mongáin|Compert Mongáin ocus serc Duibe Lacha do Mongán]] || Zeugung Mongáns, [[Manannán mac Lir]]s Sohn und seine Ehe mit Dub Lacha |- valign=top | [[De chophur in da muccida]] || [[Remscéla|Remscél]] der [[Táin Bó Cuailnge]] über die Verwandlung der beiden Hirten in die Stiere [[Donn Cuailnge]] und [[Fionnbheannach]] |- valign=top | [[Duanaire Finn]] || Gedichte und Balladen aus dem [[an Fhiannaíocht|Finn-Zyklus]] |- valign=top | [[Eachtra an Mhadra Mhaoil]] || Verfolgung eines bösen Ritters durch Balbhuaidh ([[Gawain]]) |- valign=top | [[Eachtra Mhacaoimh an Iolair]] || Suche des Adlerknaben nach seiner Herkunft |- valign=top | [[Cormac mac Airt#Mythologie|Echtra Cormaic i Tír Tairngire]] || [[Cormac mac Airt]]s Reise zu den Feen |- valign=top | [[Tadhg mac Céin#Eachtra Thaidhg Mhic Céin]] || Der Wortbruch von [[Tadhg mac Céin]]s Sohn |- valign=top | [[Echtra Fergusa maic Léti]] || [[Fearghas mac Léite]]s Kampf mit einem Meeresungeheuer |- valign=top | [[Echtra Condla]] || [[Conn Cétchathach]]s Sohn [[Connla (Conn Cétchathach)|Connla]] und seine Liebe zu einer Fee |- valign=top | [[Echtrae Nerai]] || [[Remscéla|Remscél]] der [[Táin Bó Cuailnge]] über [[Nera]]s Warnung an die Bewohner von [[Ráth Cruachan|Cruachan]] |- valign=top | [[Esnada Tige Buchet]] || Das Schicksal des gastfreundlichen Buchet von [[Laigin]] |- valign=top | [[Fingal Rónáin]] || Rónáns irrtümlicher Mord an seinem Sohn |- valign=top | [[Fled Bricrenn]] || Streit um den Ehrenplatz beim Fest zwischen [[Ulaid]] Helden |- valign=top | [[Fled Dúin na nGéd]] || Streit zwischen Domnall mac Aeda und Congal Claen |- valign=top | [[Fotha Catha Cnucha]] || Tod [[Cumall]] mac Basnas und Zeugung [[Fionn mac Cumhaill]]s |- valign=top | [[Cormac mac Airt#Mythologie|Geneamuin Cormaic Ua Chuind]] || [[Cormac mac Airt]]s gesamtes Leben bis zum Tod |- valign=top | [[Immacallam in dá Thuarad]] || Disput von Néde und [[Ferchertne]] um den Titel des obersten Dichters Irlands |- valign=top | [[Immram Brain]] || [[Bran mac Febail]] mythische Reise zur Insel der Frauen |- valign=top | [[Immram Curaig Maíle Dúin]] || [[Maol Dúin]]s Reise zu einigen mythischen Inseln |- valign=top | [[Lebor Gabála Érenn]] || mythische Einwanderungswellen und Machtkämpfe um Irland |- valign=top | [[Longes Mac nUislenn]], [[Longes mac nUislenn]] || [[Remscéla|Remscél]] der [[Táin Bó Cuailnge]] über die Geschichte [[Deirdre]]s |- valign=top | [[Macgnímartha Finn]] || Erzählungen über [[Fionn mac Cumhaill]]s Jugend, s.&nbsp;a. [[Aillen]] |- valign=top | [[Macgnímrada Con Culainn]] || Erzählung über [[Cú Chulainn]]s Jugend im [[Táin Bó Cuailnge]] |- valign=top | [[Mesca Ulad]] || [[Cú Roí]] Hinterlist gegen [[Conchobar mac Nessa]] |- valign=top | [[Navigatio Sancti Brendani Abbatis|Navigatio Sancti Brendani]] || [[Naomh Breandán|Brendans]] Fahrt zu den mythischen Inseln |- valign=top | [[Noínden Ulad]], auch Ces Ulad || Verfehlung der Ulter gegen [[Macha]] und Gründung [[Emain Macha]]s |- valign=top | [[Oidheadh Chlainne Lir]] || [[Lir]]s Kinder werden in Schwäne verwandelt |- valign=top | [[Orgain Denna Ríg]] || [[Labraid Loingsech|Labraid Moen]]s Kampf um den Thron seines Vaters |- valign=top | [[Scéla Cano meic Gartnáin]] || Cano mac Gartnáins Abenteuer und unglückliche Liebe in Irland |- valign=top | [[Cormac mac Airt#Mythologie|Scéla Eogain agus Cormaic]] || Kindheit und Jugend [[Cormac mac Airt]]s bis zum Antritt seiner Herrschaft |- valign=top | [[Scéal Muc Mhic Dhathó]] || Streit der Helden [[Uladh|Ulsters]] und [[Connachta]]s den [[curadhmhír|Heldenbissen]] |- valign=top | [[Scél Túain meic Cairill]] &rarr; [[Tuan mac Cairill]] || Verwandlungen [[Tuan mac Cairill]]s in der Zeit des [[Lebor Gabála Érenn]] |- valign=top | [[Serglige Con Culainn]] || [[Cú Chulainn]] Liebeskrankheit und der Ehebruch mit [[Fand]] |- valign=top | [[Táin Bó Cuailnge]] || Heldentaten [[Cú Chulainn]] beim Krieg um den Stier [[Donn Cuailnge]] |- valign=top | [[Táin Bó Flidais]] || [[Fergus mac Róich]] Kampf um [[Flidais]] und ihre Wunderkuh |- valign=top | [[Táin Bó Fraích]] || [[Remscéla|Remscél]] der [[Táin Bó Cuailnge]] über die Erlebnisse [[Froech]] |- valign=top | [[Tochmarc Becfola]] || Werbung König Diarmait mac Aeda Slaines um die Fee Becfola |- valign=top | [[Tochmarc Emire]] || [[Remscéla|Remscél]] der [[Táin Bó Cuailnge]] über [[Cú Chulainn]]s Werbung um [[Emer]] |- valign=top | [[Tochmarc Étaíne]] || [[Fuamnach]] Rache an ihrer Nebenbuhlerin [[Étaín]] |- valign=top | [[Tochmarc Luaine acus aided Athirni]] || [[Conchobar mac Nessa]] Werbung um Luaine und [[Athirne]] Ermordung |- valign=top | [[Togail Bruidne Dá Derga]] || Königsherrschaft und Untergang [[Conaire Mór]] |- valign=top | [[Tóraíocht Dhiarmada agus Ghráinne]] || [[Fionn mac Cumhaill]]s Verfolgungsjagd [[Diarmaid]] und [[Gráinne (miotaseolaíocht)|Gráinne]] |- |} == Sprüche-Sammlungen und Glossare == {| width="100%" class="wikitable sortable" |- class="hintergrundfarbe5" ! Titel !! Aois !! Nóta |- | [[Bretha Crólige]] || - || Bußtaxen bei Verwundungen, 3.&nbsp;Teil des [[Senchas Már]] |- | [[Bretha Nemed Déidenach]] || 7ú || Texte der Rechtsschule von Nemed |- | [[Cáin Adomnáin]] || 7ú || Gesetzestext zum Schutz von Frauen, Kindern und Klerikern |- | [[De duodecim abusivis saeculi]] || 7ú || Abhandlung über die Moral und das Recht (auch altirische Rechtsgrundsätze inkludiert) |- | [[Senchas Már]] || 8ú || Sammlung altirischer Rechtstexte |- | [[Críth Gablach]] || 8ú || Sammlung altirischer Rechtstexte |- | [[Audacht Morainn]] || 8ú. || Sammlung von Lehrsprüchen des Richters [[Morann]] |- | [[Tecosca Cormaic]] || 8ú. || Sammlung von Lehrsprüchen [[Cormac mac Airt]] |- | [[Gúbretha Caratniad]] || 9ú || vom üblichen irischen Recht abweichende Urteile |- | [[Sanas Cormaic]] || 10ú ||Glossar von Rechts- und Dichterausdrücken, Orts- und Personennamen |- | [[Leabhar na gCeart]] || 11ú || Aufzählung der Rechte und Pflichten des Königs von [[Caiseal]] |- | [[Bansenchas]] || 12ú || Verzeichnis berühmter Frauen der Geschichte bis zum [[Lebor Gabála Érenn]], [[An Rúraíocht]] und anderen irischen Annalen |- | [[Dindsenchas]] || 12ú || Etymologie von Ortsnamen |- | [[Cóir Anmann]] || 14ú || Personen- und Stammesnamen |- | [[Auraicept na n-Éces]] || 14ú || Geschichte der irischen Sprache und Schrift |- |} == Sammelwerke aus Irland == {| width="100%" class="wikitable" |- class="hintergrundfarbe5" ! Titel !! Zeit !! Inhalt |- | [[Cín Dromma Snechtai]] || 8ú || |- | [[Lebor na hUidre]] || 12ú || [[Táin Bó Cuailnge]] |- | [[Lebor Laignech]] || 12ú || [[Lebor Gabála Érenn]], [[An Fhiannaíocht]] |- | [[Annála Tiarnaigh]] || 12ú || 807 RC - AD 1178 |- | [[Leabhar Buí Leacáin]] || 14ú || |- | [[Leabhar Mór Leacáin]] || 14ú || |- | [[Leabhar Bhaile an Mhóta]] || 14ú || |- | [[Annála Uladh]] || 15ú || 431 - 1541 |- | [[Leabhar Mhic Cárthaigh Riabhaigh]] || 15ú || |- | [[Foras Feasa ar Éirinn]] || 17ú. || |- | [[Annála Ríoghdhachta Éireann]]=[[Annála na gCeithre Máistrí]] || 17ú || |- |} == [https://iso.ucc.ie/Irish-sagas-list.html ISO] == * [[Acallamh na Senórach]]=[[Agallamh na Seanórach]] * [[Aided Chonchobuir]] # [[Aided Diarmada meic Fergusa Cerrbeoil]] # [[Diarmaid mac Cearbhaill]]+ #* [[Aided Óenfir Aífe]] #* [[Aislinge Meic Con Glinne]] #* [[Aislinge Óenguso]]=[[Aisling Aonghasa]] #* [[Baile Binnbérlach mac Buain]] #* [[Buile Shuibhne]] #* [[Caithréim Cellaig]] # [[Cath Almaine]] # [[Cath Cairnn Chonaill]] #* [[Cath Maige Mucrama]] # [[Ceart Claidib Cormaic]] #* Compert Mongáin ocus Serc Duibe-Lacha do Mongán=[[Compert Mongáin]] #* [[Echtra Chondla]]=[[Echtra Condla]] # [[Echtra Cormaic i Tír Tairngirí]] #* [[Echtra Fergusa maic Léti]] # [[Echtra mac nEchach Muigmedóin]] #* [[Esnada Tige Buchet]] # [[Feis tighe Chonáin]] #* [[Fingal Rónáin]] # [[Forbuis Droma Damhghaire]] - ''The Siege of Knocklong # [[Geneamuin Chormaic]] #* [[Immram Brain]] #* [[Longes mac n-Uislenn]]=[[Longes mac nUislenn]] #* [[Noínden Ulad ocus Emuin Macha]]=[[Noínden Ulad]] # [[Oenach indiu luid in rí]] - ''Find and the phantoms #* [[Oidhe Chloinne Lir]]=[[Oidheadh Chlainne Lir]] #* [[Scéla Cano meic Gartnáin]] # [[Scéla Colmáin meic Duach ocus Guairi meic Colmáin]] # [[Scéla Guairi meic Colmáin ocus Meic Teléne]] # [[Scéla Guairi meic Colmáin ocus Óenu moccu Loígse]] # [[Scéla Mongáin ocus Echdach Rígéicis]] - ''Why Mongán was deprived of noble issue #* [[Scéla Mucce Meic Da Thó]]=[[Scéla Mucce Meic Dathó]] #* [[Táin Bó Cúalnge]] #* [[Tochmarc Étaíne]] #* [[Togail Bruidne Dá Derga]] #* [[Tóruigheacht Dhiarmada agus Ghráinne]]=[[Tóraíocht Dhiarmada agus Ghráinne]] == [https://celt.ucc.ie//MsOmit2017/index.html MsOmit 2017] == 138 go iomlán # [[Aided Ailella ocus Chonaill Chernaig]] # [[Aided Bresail meic Diarmata]] #* [[Aided Cheit meic Mágach]]=[[Aided Cheit maic Mágach]] (Orgain Bélchon Bréifne) #* [[Aided Cheltchair meic Uthechair]]=[[Aided Cheltchair maic Uthechair]]=[[]] # [[Aided Chon Roí]] #* [[Aided Chonchobair]]=[[Aided Chonchobuir]]=[[Anbhás Chonchúir]] #* [[Aided Chrimthainn meic Fidaig]]=[[Aided Chrimthaind maic Fhidaig ocus Trí mac Echach Muigmedóin]] # [[Aided Chúanach meic Ailchini]] # [[Aided Chuind Chétchathaig]] # [[Aided Derbforgaill]] # [[Aided Diarmata meic Cerrbaill]] # [[Aided Echach meic Maíreda]] # [[Aided Fergusa meic Roich]] # [[Aided Guill 7 Gairb]] #* [[Aided Loegaire Búadaig]]=[[Aided Loegairi Buadaig]] # [[Aided Maelodráin]] # [[Aided Meic Con]] # [[Aided Meidbe]] #* [[Aided Muirchertaig meic Erca]]=[[]] # [[Aided Nath Í ocus a Adnacol]] (Suidigud Tellaig na Crúachna) #* [[Aided Oenfir Aífe]]=[[Aided Óenfhir Aífe]] # [[Aigidecht Aithirni]] # [[Airec Menman Uraird meic Coisse]] # [[Airem Muintire Finn]] #* [[Airne Fíngein]] #* [[Aislinge Meic Con Glinne]] #* [[Aislinge Oenguso]] # [[Baile Binnbérlach mac Búain]] #* [[Baile Chuind Chétchathaig]]=[[Baile Chuinn Chétchathaig]] #* [[Baile in Scáil]] # [[Bórama]] #* [[Brislech Mór Maige Muirthemni]] =[[Aided Chon Culainn]]=[[Anbhás Chú Chulainn]] # [[Bruiden Átha]] # [[Bruiden Da Choca]] # [[Bruiden Meic Da Réo]] (Orgain Chairpri Chind Chait) #* [[Caithréim Cellaig]]=[[]] # [[Cath Airtig]] # [[Cath Almaine]] # [[Cath Belaig Dúin Bolg]] # [[Cath Cairn Chonaill]] # [[Cath Cinn Abrad]] # [[Cath Crinna]] # [[Cath Cula Dremne]] #* [[Cath Maige Mucrama]] # [[Cath Maige Rath]] #* [[Cath Maige Tuired]]=[[Cath Maighe Tuireadh]] - ''first # Cath Maige Tuired - ''second # [[Cath Ruis na Ríg]] #* [[Compert Chon Culainn]]=[[Compert Con Culainn]]=[[Coimpeart Chú Chulainn]] (Feis Tige Becfoltaig) #* [[Compert Chonchobair]]=[[Compert Conchobuir]]=[[Coimpeart Chonchúir]] # [[Comrac Con Culainn re Senbecc ua nEbricc]] (Bruiden Senbicc uí Ebricc) # [[Comrac Liadaine 7 Cuirithir]] # [[Comthóth Lóegairi co Cretim 7 a Aided]] # ''[[Conall Corc and the Corco Luigde]] #* [[Sanas Cormaic]] (Gaire, Lethech, Mug Éme, Nesscoit, Orc tréith, Prull) # [[Cuislinn Brigde 7 Aided Meic Díchoime]] #* [[De Chophur in Dá Muccida]]&larr;[[De chophur in dá muccida]] # [[De Gabáil in tSída]] # [[De Maccaib Conairi]] # [[De Síl Chonairi Móir]] # [[Do Faillsigud Tána Bó Cúailnge]] #* [[Echtra Chondla]]=[[Echtra Condla]] # [[Echtra Chormaic i Tír Tairngiri]] #* [[Echtra Fergusa meic Léti]]=[[Echtra Fergusa maic Léti]] # [[Echtra Finn]] (''Finn and the Phantoms'') # [[Echtra Laegairi meic Crimthainn]] # [[Echtra Mac nEchdach Muigmedóin]] #* [[Echtra Nera]]=[[Echtra Nerai]]=[[Eachtra Neara]] (Táin Bé Aingen) # [[Erchoitmed ingine Gulidi]] #* [[Esnada Tige Buchet]] #* [[Fingal Rónáin]] # [[Finn agus Gráinne]] # ''[[Finn and the Man in the Tree]] #* [[Fled Bricrenn]] # [[Fled Bricrenn 7 Loinges mac nDuil Dermait]] # [[Fochonn Loingse Fergusa meic Roig]] # [[Forfess Fer Falgae]] # [[Fotha Catha Cnucha]] #* [[Annála Easpacha na hÉireann]] (scéalta leabaithe) # [[Gein Branduib meic Echach 7 Aedáin meic Gabráin]] # [[Genemain Aeda Sláine]] # [[Genemain Chormaic]] # [[Immacallam Choluim Chille 7 ind Óclaig]] #* [[Immacallam in Dá Thuar]](ad)=[[Immacallam in dá Thuarad]] (Acallam in Dá Suad, Túar) # [[Immathchor nAilella 7 Airt]] #* [[Immram Brain]]=[[Immram Brain]] #* [[Immram Curraig Maíle Dúin]]=[[Immram curaig Ua Corra]] # [[Immram Snedgusa 7 Meic Ríagla]] (Echtra, Merugud Clérech Coluim Chille) # [[Imthechta Tuaithe Luchra ocus Aided Fergusa]] # [[Imthechta Tuirill 7 a Mac]] # [[Longes Chonaill Chuirc]] #* [[Longes mac nUislenn]] (Uisnig) #* [[Macgnímartha Finn]] #* [[Mesca Ulad]] #* ''Mongán Stories'' #* [[Compert Mongáin]] # Scél asa mberar etc. [Aided Fothaid Airgdig] # Scél Mongáin # Tucait Baile Mongáin #* [[Noínden Ulad]] (Ces Noínden Ulad) # [[Orgain Néill Noígíallaig]] (Aided) #* [[Orgain Denna Ríg]] (Bruiden Túamma Tenbad) # [[Orgain Trí mac Diarmata meic Cerbaill]] # ''[[Quarrel between Finn and Oisín]] # [[Reicne Fothaid Canainne]] # [[Scél na Fír Flatha, Echtra Chormaic i Tír Tairngire 7 Cert Claidib Chormaic]] # [[Scél Túain meic Cairill]] (Immacallam Túain fri Finnia) # [[Scéla Alaxandair]] #* [[Scéla Cano meic Gartnáin]] # [[Scéla Conchobuir meic Nessa]] (''Conchobar's Household'') # [[Scéla Eogain 7 Cormaic]] (Scéla Geine Cormaic) # [[Scéla Mosauluim]] #* [[Scéla Mucce Meic Da Thó]] # [[Senchas Airgiall]] #* [[Senchas Fagbála Caisil]] #* [[Serglige Con Culainn]] # [[Siaburcharpat Con Culainn]] # [[Suidigud Tellaig Themra]] #* [[Táin Bó Cúailnge]] # [[Táin Bó Dartada]] #* [[Táin Bó Flidais]] #* [[Táin Bó Fraích]] #* [[Táin Bó Regamain]]=[[Táin Bó Regamon]] # [[Táin Bó Regamna]] # [[Talland Étair]] # [[Tesmolta Cormaic 7 Aided Finn]] # [[Tochmarc Ailbe]] #* [[Tochmarc Becfhola]]=[[Tochmarc Becfola]] #* [[Tochmarc Emire]]=[[Tochmharc Eimhire]] #* [[Tochmarc Étaine]]=[[Tochmarc Étaíne]]=[[Tochmharc Éadaoine]] I, II, III # [[Tochmarc Ferbe]] #* [[Tochmarc Lúaine ocus Aided Aithirne]]=[[Tochmarc Luaine acus aided Athirni]] # [[Tochmarc Momera]] #* [[Togail Bruidne Da Derga]]=[[Toghail Brú Dá Dearga]], Orgain Bruidne Uí Derga # [[Togail Troí]] # [[Tucait Fagbála in Fessa do Finn 7 Marbad Cuil Duib]] #* [[Tucait Indarba na nDéssi]] ([[Tairired na nDéisi]]=[[Tairired na nDéssi]]) # [[Úath Beinne Étair]] # [[Verba Scáthaige]] == [http://www.maryjones.us/ctexts/index_irish.html Celtic Language Collective] == === '' Manuscripts '' === # [[Lebar na Núachongbála]]=[[Leabhar Laighneach]] # [[Lebor na nUidre]]=[[Leabhar na hUidhre]] # [[Leabhar Bhaile an Mhóta]] # [[Leabhar Mór Mhic Fhir Bhisigh]]=[[Leabhar Mór Leacáin]] # [[Leabhar Buidhe Lecáin]]=[[Leabhar Buí Leacáin]] # [[Leabhar Feirmoithe]]=[[Leabhar Fhear Maí]] # [[Leabhar Méig Shamhradháin]]=[[Dúnaire Mag Shamhradhain]]=[[]] # [[Leabhar Í Eadhra]]=[[Leabhar Uí Eadhra]] # [[Leabar Chaillín]]=[[Leabar Fidhnacha]]=[[Leabhar Fhianacha]] === '' The Mythological Cycle '' === # [[Lebor Gabála Érenn]]=[[Leabhar Gabhála na hÉireann]] # [[Do Flathiusaib Hérend]]=[[]] (LL) # [[Lebor Bretnach]]=[[]] # [[Cath Maige Tuired]]=[[Cath Maighe Tuireadh]] # [[Tuath De Danand na set soim]]=[[Ceithre Sheod]] # [[Oidheadh Chloinne Tuireann]]=[[Oidheadh Chlainne Tuireann]] # [[Tochomlod mac Miledh a hEspain i nErind]]=[[]] # [[De Gabáil in t-Sída]]=[[]] # [[Tochmarc Étaíne]]=[[]] (LU, Egerton 1782) # [[Togail Bruidne Dá Derga]]=[[]] # [[Aislinge Óenguso]]=[[]] # [[Oidheadh Chloinne Lir]]=[[Oidheadh Chlainne Lir]] # [[Altram Tige Dá Medar]]=[[]] # [[Scél Túain maic Cairill]]=[[Tuan mac Cairill]] # [[Eachtra Léithín]]=[[]] # [[Suidigud Tellaich Temra]]=[[]] # [[Moí coire coir goiriath]]=[[]] # [[Cía cétliaigh robúi ind-Érinn]]=[[]] # [[Cóir Anmann]]=[[]] # [[Bodleian Dinnshenchas (Rawl B 506)]]=[[Dinnseanchas]] # [[Edinburgh Dindsenchas (MS Kilbride XVI)]]=[[]] # [[Rennes Dindsenchas I (Rennes MS)]]=[[]] # [[Metrical Dindsenchas]]=[[]] # [[Banshenchus]]=[[Banseanchas]] # [[The Battle of Partholon's Sons]]=[[]] ([[Seanchas Mór]]) === '' The Ulster Cycle '' === # [[]]=[[]] nw448q6r14u48f6vjy95qvfb0andigv 1271368 1271367 2025-06-24T14:01:14Z Marcas.oduinn 33120 /* Litríoch */ 1271368 wikitext text/x-wiki __NOINDEX__ {{Úsáideoir:Marcas.oduinn/Teimpléad:Barra Roghchláir}} =Réamhrá= [ [https://www.teanglann.ie/ teanglann.ie] | [https://www.focloir.ie/ focloir.ie] | [https://www.tearma.ie/ tearma.ie] | [http://dil.ie/ dil.ie] | [https://www.logainm.ie/ga/ logainm.ie] | [https://www.sloinne.ie sloinne.ie] | [https://en.wikisource.org/wiki/An_Etymological_Dictionary_of_the_Gaelic_Language MacBain] ] [CELT|CODECS|ISOS|THD|BILL|.. ] [ ''[https://medievalscotland.org/kmo/AnnalsIndex/index.shtml Index of Names in Irish Annals]''<!-- le Mari Elspeth nic Bryan--> | ''[https://www.libraryireland.com/names/contents.php Irish Names and Surnames]''<!-- le Rev Patrick Woulfe, ar Library Ireland--> | ''[http://research.ucc.ie/doi//locus?section=d487e79 Onomasticum Goedelicum]'' | ''[http://research.ucc.ie/doi/atlas Atlas of Names]'' | ''[http://fmg.ac/Projects/MedLands/IRELAND.htm#_Toc389126210 MEDIEVAL LANDS - Ireland]''<!-- ar fmg.ac--> ] Daoine: aicme, ciarraí, cine, cineál, clann, corca, dál, dream, duine/daoine, fine, muintir, pobal, síol, teaghlach, tuath; s/daor-chineál, sloinne Tosaíodh an obair seo ar an 6ú Meán Fómhair 2018, leis an leathanach [[Oidheadh Chlainne Uisnigh]] * Foinsí ar [https://www.ucc.ie/en/research-sites/celt/ CELT]: ** [https://celt.ucc.ie/published/G800011A/text001.html LGÉ], [https://celt.ucc.ie/published/G800011A/ LL], G800011A ** [https://celt.ucc.ie/published/G100005A/ ACM, ARÉ LS 1220 ''srl.''], G100005A ** [https://celt.ucc.ie/published/G100054/ FFÉ, OFM A 14 ''srl.''], G800054 * [http://exploringcelticciv.web.unc.edu/ Exploring Celtic Civilisation] * Sean-Ghaeilge ** [http://www.smo.uhi.ac.uk/liosta/old-irish-l/ OLD-IRISH-L] ** ''[https://www.digitalmedievalist.com/opinionated-celtic-faqs/how-to-learn-old-irish/ How to learn old irish]'' ** [https://lrc.la.utexas.edu/eieol/iriol U-Texas] ** [https://www.ria.ie/research-projects/focloir-stairiuil-na-gaeilge Foclóir Stairiuil na Gaeilge] ar ARÉ * [https://omniglot.com/writing/irish.htm Gaeilge] ar omniglot * [https://tuairisc.ie/comhairle-ghramadai-no-comhairle-gramadai-an-seimhiu-agus-an-rosheimhiu/ ‘Comhairle ghramadaí’ nó ‘comhairle gramadaí’? An séimhiú agus an róshéimhiú…], Kevin Hickey, tuairisc.ie # ''[https://web.archive.org/web/20070807234048/http://www.carroll.co.uk/irish/chapt01.htm The Eberian Kings]'' # [https://celt.ucc.ie/published/E900000-003/ Early Irish Population-Groups], [[Eoin Mac Néill]] # [https://wikipedialibrary.wmflabs.org/?next_url=/users/my_library/ Wikipedia Library] # Celtic Literature Collective (CLC) ## ''[http://www.maryjones.us/ctexts/index_irish.html Irish Literature]'', CLC ## ''[https://www.ancienttexts.org/library/celtic/ctexts/index_irish.html Irish index]'', Ancient Texts # [https://bill.celt.dias.ie/vol4/browseatsources.php Textual sources], CELT * [[:Teimpléad:cite web]] * [[:Teimpléad:cite book]] * [[:Teimpléad:citation]] * [[:Teimpléad:familytree]] * [[Speisialta:WhatLinksHere/Teimpléad:Glanadh-mar]] * [https://www.wikidata.org/wiki/Special:NewItem Earra nua] ar WikiData * [[Miotaseolaíocht na nGael]] * [[:Catagóir:Miotaseolaíocht na nGael]] * [[:Catagóir:Lámhscríbhinní Éireannacha]] * [[:Catagóir:Lámhscríbhinní Gaelacha na Meánaoise]] * Faiceachas {{Scéalta miotaseolaíochta}} {{An Rúraíocht}} {{An Fhiannaíocht}} {{Scéalaíocht na Ríthe}} {{Lámhscríbhinní Gaelacha na Meánaoise}} =Bliain 1, 2018 - 2019= ==Céim 1 - An Rúraíócht== Cóipeáil agus aistriú go díreach ó wiki-suímh (en, de, srl) eile. * béim ar an Rúraíocht... * ... agus Tuatha Dé Danann agus Ardríthe na hÉireann a thagann isteach leis na scéalta úd. * ainm an phríomhleathnaigh as NuaGhaeilge; athsheoladh ann don ainm as SeanGhaeilge * [[Donn Cuailnge]], [[Finnbhennach]], [[Maol]], [[Liath Macha agus Dub Sainglend]], [[Caladbolg]], [[Fragarach]], [[Fedelm]], [[Dáire mac Fiachna]], [[Cairpre Nia Fer]], [[Fedelm Noíchrothach]], [[Erc mac Cairpri]], [[Achall]] * Naisc dhearga nó athsheolta go [[:en:Ulster Cycle]] ar en.wiki *# a/s, [[Cairbre Cuanach]] *# a/s, [[Condere mac Echach]] *# n/d, [[Fiachu mac Fir Febhe]] *# n/d, [[Folloman mac Conchobair]] *# n/d, [[Friuch]] *# n/d, [[Goll mac Carbada]] *#* [[Nechtan Scéne]] ==Céim 2 - Scéalta Miotaseolaíochta== * Gramadach ** Tuiseal Ginideach ** na clásail choibhneasta díreacha agus indíreacha * Leathnaigh eile nach bhfuil fós an sna teimpléidí reatha * Scéalta Miotaseolaíochta: [[Cessair]], [[Partholón]], [[Nemed]], [[Fir Bolg]]; [[Fomhóraigh]]; (Tuatha Dé Danann agus Clann Mhíle í gcéim 3) ** [[Tuan mac Cairill]], [[Neimheadh]], [[Fiacha mac Delbaíth]], [[Mac Cuill]], [[Mac Gréine]], [[Cichol Gricenchos]], [[Fintán mac Bóchra]], [[Dealgnaid]], [[Bóinn (bandia)]], [[Ealcmhar]], [[Cethlenn]], [[Conand]], [[Elatha]], [[Tethra]], [[Glas Ghaibhneann]] * Leathanaigh eile: ** [[Leabhar Bhaile an Mhóta]], [[Tomhaidhm]] * Bunachar: tagairtí ISoS, CELT, CODECS srl ==Céim 3 - Tuatha Dé Danann, Clann Mhíle== * Gramadach (arís) ** Tuiseal Ginideach ** na clásail choibhneasta díreacha agus indíreacha * [[Tuatha Dé Danann]] ** [[Éber Finn]] &rarr; [[Éibhear Fionn]], [[Érimón]] &rarr; [[Éiremhón]] &rarr; [[Éireamhón]], [[Badb]] &rarr; [[Badhbh (bandia)]], [[Bres]], [[Aislinge Oenguso]], [[Ábartach]], [[Abhean]], [[Áed]], [[Airmed]], [[Anu]], [[Aobh]], [[Aoi]], [[Aoife (iníon Bhodhbh Dheirg)]], [[Bec]], [[Bodb Derg]], [[Brea]], [[Brian (miotaseolaíocht)]], [[Caer Ibormeith]], [[Cermait]], [[Creidhne]], [[Dian Cécht]], [[Ethal]], [[Ecne]], [[Fionnuala]], [[Goibhniu]], [[Iuchar]], [[Iucharba]], [[Ler]], [[Luchtaine]], [[Miach]], [[Neit]], [[Uaithne]] * [[Clann Mhíle]] ** [[Goídel Glas]], [[Fénius Farsaid]], [[Scota]], [[Amergin Glúingel]], [[Bilé]], [[Donn]], [[Muimne, Luigne agus Laigne]], [[Ér, Orba, Ferón agus Fergna]], [[Íriel Fáid]], [[Ethriel]], [[Conmáel]], [[Tigernmas]] * Eile ** [[Biróg]], [[Immram Brain]] ([[Bran mac Feabhail]]), [[Carman]], [[Crobh Dearg]], [[Crom Cruach]], [[Cailleach]], [[Ceithre Sheod]] ==Céim 4 - Ard-Ríthe== * [[Ard-Ríthe na hÉireann]] ** [[Eochaid Étgudach]], [[Cearmna Finn]], [[Sobhairce]], [[Eochaid Faebar Glas]], [[Fiacha Labhrainne]], [[Eochaid Mumu]], [[Óengus Olmucaid]], [[Énna Airgdech]], [[Rothechtaid mac Main]] (I), [[Sétna Airt]] (I), [[Fíachu Fínscothach]], [[Muinemón]], [[Faildergdóid]], [[Ollom Fódla]], [[Fínnachta]], [[Slánoll]], [[Géde Ollgothach]], [[Fíachu Findoilches]], [[Berngal]], [[Ailill mac Slánuill]], [[Sírna Sáeglach]], [[Rothechtaid Rotha]], [[Elim Olfínechta]], [[Gíallchad]], [[Art Imlech]], [[Nuadu Finn Fáil]], [[Bres Rí]], [[Eochaid Apthach]], [[Finn mac Blatha]], [[Sétna Innarraid]] (II), [[Siomón Brecc]], [[Dui Finn]], [[Muiredach Bolgrach]], [[Énna Derg]], [[Lugaid Íardonn]], [[Sírlám]], [[Eochaid Uairches]], [[Eochaid Fíadmuine]], [[Conaing Begeclach]], [[Lugaid Lámderg]], [[Art mac Lugdach]], [[Fíachu Tolgrach]], [[Ailill Finn]], [[Eochaid mac Ailella]], [[Airgetmar]], [[Dui Ladgrach]], [[Lugaid Laigde]], [[Áed Ruad, Díthorba agus Cimbáeth]] ([[Áed Rúad]] ([[Áed Ruad]]), [[Díthorba]], [[Cimbáeth]]), [[Rechtaid Rígderg]], [[Úgaine Mór]], [[Bodbchad]], [[Lóegaire Lorc]], [[Cobthach Cóel Breg]], [[Labraid Loingsech]], [[Meilge Molbthach]], [[Mog Corb]], [[Óengus Ollom]], [[Irereo]], [[Fer Corb]], [[Connla Cáem]], [[Ailill Caisfiaclach]] ([[Ailill]]*), [[Adamair]], [[Eochaid Ailtlethan]], [[Fergus Fortamail]], [[Óengus Tuirmech Temrach]], [[Conall Collamrach]], [[Nia Segamain]], [[Énna Aignech]], [[Crimthann Coscrach]], [[Rudraige mac Sithrigi]] (III), [[Finnat Már]], [[Bresal Bó-Díbad]], [[Conchobar Abradruad]], [[Crimthann Nia Náir]], [[Cairbre Cinnchait]], [[Feradach Finnfechtnach]], [[Fíatach Finn]], [[Fíachu Finnolach]], [[Elim mac Conrach]], [[Túathal Techtmar]], [[Mal mac Rochride]], [[Fedlimid Rechtmar]], [[Cathair Mór]], [[Conn Cétchathach]], [[Conaire Cóem]], [[Art mac Cuinn]], [[Lugaid mac Con]] ([[Lughaidh]]*), [[Fergus Dubdétach]], [[Cormac mac Airt]], [[Eochaid Gonnat]] ([[Eochaidh]]*), [[Cairbre Lifechair]], [[Fothad Cairpthech]], [[Fothad Airgthech]], [[Fíachu Sroiptine]], [[Colla Uais]], [[Muiredach Tirech]], [[Cáelbad]], [[Eochaid Mugmedon]], [[Crimthann mac Fidaig]] ([[Criofan]]*), [[Níall Noígíallach]] &larr; [[[[Niall Noígíallach]]]], [[Nath Í mac Fiachrach]], [[Lóegaire mac Néill]] ==Céim 5 - ABCDEí== * [[Annála na hÉireann]], [[Banseanchas]], [[Cóir Anmann]], [[Dinnseanchas]], [[Echtra]] ([[Eachtra]]) agus [[Immram]] ([[Iomramh]]), [[Echtra Condla]], [[Echtra Fergusa maic Léti]], [[Eachtra Neara]], [[Sanas Cormaic]] ==Céim 6 - An Fhiannaíocht== * [[An Fhiannaíocht]], Na [[Fianna]] Daoine * [[Creidne]], [[Finn Eces]], [[Finn mac Cumaill]] &larr; [[Fionn mac Cumhaill]], [[Oisín]], [[Diarmuid Ua Duibne]], [[Gráinne (miotaseolaíocht)|Gráinne]], [[Niamh Chinn Óir]], [[Bodhmall]], [[Muireann]], [[Plúr na mBan]], [[Sadb]] &rarr; [[Sadhbh]], [[Caílte mac Rónáin]], [[Conán mac Lia]], [[Conán mac Morna]], [[Cumall]], [[Goll mac Morna]], [[Liath Luachra]], [[Oscar mac Oisín]] Scéalta ar fáil * [[Agallamh Beag]], [[Agallamh na Seanórach]], [[Bruidhean Chaorthainn]], [[Cath Finntrágha]], [[Cath Gabhra]], [[Eachtra Bhodaigh an Chóta Lachtna]], [[Fianshruth]], [[Fionn agus Gráinne]], [[Macgnímartha Finn]], [[Tóraíocht Dhiarmada agus Ghráinne]] Scéalta nach bhfuil ar fáil ar wikipediae * [[Bruidhean Chéise Corainn]], [[Bruidhean Bheag na hAlmhaine]], [[Bruidhean Eochaidh Bhig Dheirg]] # [[Eachtra Iollainn Iolchrothaigh Mhic Ríogh na hEasbáinne]] ('''[http://en.wikipedia.org/wiki/Eachtra_Iollainn_Iolchrothaigh_Mhic_Ríogh_na_hEasbáinne en]''') # [[Eachtra an Ghiolla Dheacair]] ('''[http://en.wikipedia.org/wiki/Eachtra_an_Ghiolla_Dheacair en]''') # [[Eachtra Lomnachtáin]] ('''[http://en.wikipedia.org/wiki/Eachtra_Lomnachtáin en]''') #* [[Fotha Catha Cnucha]] # [[Tóraíocht Taise Taoibhghile]] ('''[http://en.wikipedia.org/wiki/Tóraíocht_Taise_Taoibhghile en]''') # [[Tóraíocht Shaidhbhe Iníne Eoghain Óig]] ('''[http://en.wikipedia.org/wiki/Tóraíocht_Shaidhbhe_Iníne_Eoghain_Óig en]''') #* [[Nessa Ní Shéaghdha]], [[Máirín Ní Mhuiríosa]] ==Céim 7 - Scéalaíocht na Ríthe== * [[Ard-Ríthe na hÉireann]] ''thuas, céim 4'', [[Baile in Scáil]], [[Baile Chuinn Chétchathaig]] (scrios: [https://ga.wikipedia.org/wiki/Baile_Chuinn_Cétchathaigh?redirect=no Baile_Chuinn_Cétchathaigh], [https://ga.wikipedia.org/wiki/Baile_Chuinn_Cétchathaig?redirect=no Baile_Chuinn_Cétchathaig]), [[Sadb ingen Chuinn]] ==Céim 8 - Lámhscríbhinní== * [[Teimpléad:Lámhscríbhinní Gaelacha na Meánaoise]] ** [[Leabhar Gabhála na hÉireann]] *# [[Leabhar Fhear Maí]] ** [[Leabhar na gCeart]], Oidheadh Chlainne x 3: [[Oidheadh Chlainne Lir|... Lir]] ([[Clann Lir]]), [[Oidheadh Chlainne Tuireann|... Tuireann]], [[Oidheadh Chlainne Uisnigh|... Uisnigh]] ==Céim 9 - Aithbhreithniú== * Glan / Cuir le roinnt leathnach ** [[Aengus]] &rarr; [[Aonghas]], [[Áine]], [[Badb]] &rarr; [[Badhbh (bandia)]], [[Breogán]], [[Brigit]], [[Cormac mac Airt]], [[Daghdha]], [[Enbarr]], [[An Fhiannaíocht]], [[Fionn mac Cumhaill]], [[Grian (bandia)]], [[Lugh]], [[Níall Noígíallach]], [[Niamh Chinn Óir]], [[Oisín]] * Leathanaigh eile: ** ''[[Úsáideoir:Marcas.oduinn/List of Irish mythological figures]]'' ** [[Miotaseolaíocht na nGael]], [[Na Scéalta Miotaseolaíochta]], [[An Rúraíocht]], [[An Fhiannaíocht]], [[Scéalaíocht na Ríthe]] ==Céim 10 - feabhsú na Gaeilge== * [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Cruthaithe|Cruthaithe]] * Gramadach (arís eile) ** Tuiseal Ginideach ** na clásail choibhneasta díreacha agus indíreacha =Bliain 2, 2019 - 2020= == Feabhsú na Gaeilge (2) == * Tuiseal ginideach ** Mo chuid airgid ''vs.'' Mo chuid den airgead ** Séimhithe * na clásail choibhneasta díreacha agus indíreacha * Ainmneacha Sean &rarr; Meán &rarr; Nua-Ghaeilge ** Eisceachtaí: [[Aengus]], [[Brigit]] (''vs.'' [[Naomh Bríd]]), [[Daghda]] nó [[Daghdha]] (ní *Dea-dhia), [[Lugh]] (ní [[Lú]]) ==Tagairtí== * Bunachar: tagairtí ISoS, CELT, CODECS, WikiData * LGÉ, ACM, FFÉ go Gaeilge (go háirithe i leathanaigh na nArd-Ríthe) ==Ath-bhreithniú== * [[Ceasair]], [[Parthalán]], [[Neimheadh]], [[Fir Bholg]] * [[Sláine mac Deala]]... [[Eochaid mac Eirc]] ==Catagóirí== * [[:Catagóir:Dreamanna na hÉireann]], [[:Catagóir:Éarainn]], [[:Catagóir:Ulaid]], [[:Catagóir:Eoghanachta]], [[:Catagóir:Ríthe na Teamhrach]] ==Ogham, [[Aibítir]]== * [[Ogham]], [[:Catagóir:Ogham]], [[Auraicept na n-Éces]], [[Bríatharogam]]=[[Briatharogham]], [[De Dúilib Feda na Forfid]], [[In Lebor Ogaim]]=[[An Leabhar Oghaim]], [[Inscríbhinní Oghaim]] * [[:Teimpléad:Litreacha Oghaim]], [[beith (ogham)|beith]]*, [[luis (ogham)|luis]], [[fearn (ogham)|fearn]], [[sail (ogham)|sail]], [[nion (ogham)|nion]] | [[uath (ogham)|uath]], [[dair (ogham)|dair]], [[tinne (ogham)|tinne]], [[coll (ogham)|coll]], [[ceirt (ogham)|ceirt]] | [[muin (ogham)|muin]], [[gort (ogham)|gort]], [[nGéadal (ogham)|nGéadal]]*, [[straif (ogham)|straif]], [[ruis (ogham)|ruis]] | [[ailm (ogham)|ailm]], [[onn (ogham)|onn]], [[úr (ogham)|úr]], [[eadhadh (ogham)|eadhadh]], [[iodhadh (ogham)|iodhadh]] | [[Forfeda]], ''[[Ébad (ogham)|Ébad]]-a, [[Oir (ogham)|Oir]]-a, [[Uillenn (ogham)|Uillenn]]-a,'' [[Iphín (ogham)|Iphín]]=[[Ifín (ogham)|Ifín]], ''[[Emancholl (ogham)|Emancholl]]-s'', [[Peith (ogham)|Peith]] * [[:Catagóir:Inscríbhinní Oghaim]], [[CIIC 2]]=[[Cloch Oghaim Chluain Muirís]], [[CIIC 10]]=[[Cloch Oghaim Bhréisteach]], [[CCIC 11]]=[[Ráth na Dromainne]], [[CIIC 38]]=[[Cloch Oghaim Bhaile Mhuadáin]], [[CIIC 47]]=[[Cloch Oghaim Cháisleán tSíomoin]], [[CIIC 50]]<[[Ráth Chrois Uaithne]], [[CIIC 57]]–58=[[Clocha Oghaim Phlácais]], [[CIIC 66]]=[[Cloch Oghaim Bhéal an Churraigh Bháin]], [[CIIC 145]]=[[Cloch Oghaim Airghleanna]], [[CIIC 155]]-163=[[Clocha Oghaim Bhaile an tSagairt]], [[CIIC 170]]<[[Teampall Mhanachain]], [[CIIC 187]]<[[Cill Maoilchéadair]], [[CIIC 193]]<[[Mám an Óraigh]], [[CIIC 197]]–203=[[Clocha Oghaim Dhún Lóich]], [[CIIC 206]]–213=[[Clocha Oghaim Chill Chuallachta Thoir]], [[CIIC 220]]=<strike>[[Cloch Oghaim Dhoire Fhíonáin]]</strike> &rarr; [[Cloch Oghaim Dhoire Fhíonáin Beag]], [[CIIC 230]]<[[Clochán Cárthainn]], [[CIIC 241]]=[[Clocha Oghaim Dhún Lóich]], [[CIIC 246]]=<strike>[[Chlocha Oghaim Aird Chánachta]]</strike> &rarr; [[Clocha Oghaim Aird Chánachta]], [[CIIC 266]]-267=<strike>[[Clochanna Oghaim Chill Tíre]]</strike> &rarr; [[Clocha Oghaim Chill Tíre]], [[CIIC 272]]-281<[[Uaimh agus Clocha Oghaim Dhrom Lócháin]], CICC iii=[[Cloch Oghaim Bhaile an Bhúlaeraigh Thuaidh]], CIIC iii=[[Cloch Oghaim Dhún gCoimín]], CIIC iii<[[Caiseal Imileá an Bhóthair]], CIIC iii=[[Clocha Oghaim Tulaigh Garráin]], CIIC iii<<strike>[[Bhaile Uí Bhaoithín]]</strike> &rarr; [[Baile Uí Bhaoithín]], CIIC iii<<strike>[[Teampall Ráth Theas]]</strike> &rarr; [[Teampall Ráth Teas]] ==Dreamanna== {| |- valign=top || [[Íomhá:Ptolemy's Ireland.png|mion|100px|Léarscáil Tolamaes]] || [[Íomhá:Ireland early peoples and politics.gif|mion|100px|Luath-dhreamanna]] || [[Íomhá: Ireland900.svg|mion|100px|Éire 900]] || [[Íomhá:Www.wesleyjohnston.com-users-ireland-maps-historical-map1014.gif|thumb|100px|Éire 1014]] || [[Íomhá:www.wesleyjohnston.com-users-ireland-maps-historical-map1300.gif|mion|100px|[[Tiarnas na hÉireann]], 1300]] || [[Íomhá:Ireland 1450.png|mion|100px|Éire 1450]] || [[Íomhá:IrelandBaronies1899Map.png|mion|105px|Barúntachtaí 1899]] |- valign=top || [[Íomhá: Ireland900.svg|mion|100px]] || [[Íomhá:Kingdom of Munster-900.svg|mion|100px]] || [[Íomhá:Kingdom of Osraige-900.svg|mion|100px]] || [[Íomhá:Kingdom of Leinster-900.svg|mion|100px]] || [[Íomhá:Kingdom of Mide-900.svg|mion|100px]] || [[Íomhá:Kingdom of Connacht-900.svg|mion|100px]] || [[Íomhá:Kingdom of Breifne-900.svg|mion|100px]] |- valign=top || [[Íomhá:UlsterDioceseKingdoms.png|mion|100px]] || [[Íomhá:NorthernUiNeill.png|mion|100px]] |} ===Luath-dhreamanna=== * [[Prótastair Éireann]]<[[Stair na hÉireann]], [[Periplus Massiliach]], [[Ora Maritima]], [[Almagest]]- ([[Úsáideoir:Ériugena|ÉG]]), [[Geografaíocht (Tolamaes)]]-, [[Scotti]], [[Attacotti]]-, [[Breatain (logainm)]], [[:Teimpléad:Éire Tholamaes]] * Connacht: [[Auteini]]=[[Uaithni]], [[Fir Ol nEchmacht]], [[Nagnatae]], [[Nagnata]]; Laigin: [[Brigantes (Éire)]], [[Cauci]], [[Coriondi]], [[Domnu]], [[Fir Domnann]], [[Gailióin]], <strike>[[Manapi]]</strike> &rarr; [[Manapii]]; Mide: [[Eblani]]=[[Ebdani]]=[[Blanii]], [[Eblana]]; Muma: [[Gangani]]=[[Concani]], [[Iverni]], [[Uellabori]], [[Uodiae]]=[[Usdiae]]; Uladh: [[Darini]], [[Erdini]], [[Uennicnii]] * Eile: [[Belgae]], [[Scotia]]-, [[Gleann Scoithín]], [[Albion]]-, [[Caledonia]]-, [[Damnonii]], [[Dumnonii]], [[Hibernia]]- * Le dáileadh: [[Indech]], [[Octriallach]], * [[Ríochtaí Éireann]], [[Cúigí na hÉireann]] * [[Dáire Doimthech]], [[Lugaid Loígde]] (Lugaid mac Con), [[Ríthe Éireann]], [[Flaith]], [[Tigerna]]=[[Tiarna]], [[Liosta Ríthe na hÉireann]], [[Ard-Ríthe na hÉireann]]-, [[Rí na Teamhrach]]=[[Ríthe na Teamhrach]], [[Coirpre mac Néill]]=[[Cairbre mac Néill]]-, [[Ailill Molt]], [[Lugaid mac Lóegairi]]=[[Lughaidh mac Laoghaire]], [[Ríocht na Mumhan]], [[Rí na Mumhan]]=[[Ríthe na Mumhan]], [[Rí na Deasmhumhan]]=[[Ríthe na Deasmhumhan]], [[Rí na Tuadhmhumhan]]=[[Ríthe na Tuadhmhumhan]], [[Rí na hIarmhumhan]]=[[Ríthe na hIarmhumhan]], [[Rí na hUrmhumhan]]=[[Ríthe na hUrmhumhan]], [[Liosta Ríthe Uladh]] &rarr; [[Rí na nUladh]]=[[Ríthe na nUladh]], [[An Dubhaltach Mac Fhirbhisigh]] &rarr; [[Dubhaltach Mac Firbhisigh]], [[Ríocht na Mí]], [[Rí na Mí]]=[[Ríthe na Mí]], [[Airgíalla]]=[[Oirialla]], <strike>[[Ríthe an Oiriall]]</strike> &rarr; [[Ríthe na nOiriall]]=[[Ríthe Oiriall]], [[Bréifne]], [[Ríthe na Bréifne]], [[Ríthe na Laighean]], [[Ríthe an Osraí]], [[Tiarnas na hÉireann]]-, [[Túathal mac Cormaic]]=[[Túathal Máelgarb]]=[[Tuathal Maolgharbh]], [[Diarmait mac Cerbaill]]=[[Diarmaid mac Cearbhaill]]-, [[Domnall Ilchelgach]]=[[Domnall mac Muirchertaig]]=[[Domhnall mac Muircheartaigh]], [[Forggus mac Muirchertaig]]=[[Fearghas Mac Muircheartaigh]], [[Eochaid mac Domnaill]]=[[Eochaidh mac Domhnaill]], [[Báetán mac Muirchertaig]]=[[Baotán mac Muircheartaigh]], [[Ainmuire mac Sétnai]]=[[Ainmhire mac Seanna]], [[Báetán mac Ninnedo]]=[[Baotán mac Nínneadha]], [[Áed mac Ainmuirech]]=[[Aodh mac Ainmhireach]], [[Áed Sláine]]=[[Aodh Sláine]], [[Colmán Rímid]]=[[Colmán Ríomhaí]]=[[Colmán mac Báetáin]]=[[Colmán mac Baotáin]], [[Áed Uaridnach]]=[[Aodh Fuariodhnach]], [[Máel Coba mac Áedo]]=[[Maol Cobha mac Aodha]], [[Suibne Menn]]=[[Suibhne Meann]], [[Domnall mac Áedo]]=[[Domhnall mac Aodha]] {{Éire Tholamaes}} Féach ''[http://sites.rootsweb.com/~irlkik/ihm/ire000.htm IHM]'': {|class = wikitable ! width=10% | Dream ! width=10% | Treibh ! width=10% | As ! width=10% | Am ! width=20% | [[Leabhar Gabhála na hÉireann|LGÉ]] ! width=40% | Dál/Corca/Clann |- valign=top || [[Cruithne]] || [[Priteni]] || Breatain || 8u - 5ú RC || [[Fomhóraigh]]? || [[Dál nAraidi]], [[Uí Echach Cobo|Uí Eachach Cobha]], ''[[Loígis]]'', [[Soghain]] |- valign=top || [[Éarainn]] || [[Belgae]] || Breatain || 5ú - 3ú RC || [[Fir Bholg]] || ''Ulaid'' (Dál Riada, Dál Fiatach), [[Corca Laidhe]], [[Múscraí]], [[Corca Dhuibhne]], [[Corca Bhaiscinn]], [[Uí Mhaine]], [[Conmhaicne]] |- valign=top || [[Laigin]] || || Armorica || 3ú - 1ú RC || [[Tuatha Dé Danann]]? || [[Fir Domnann]], [[Gailióin]]; [[Uí Fhailí]], ''[[Uí Bairrche]]'', [[Uí Eineachghlais]]; [[Gailenga]]? |- valign=top || [[Gaeil]] || [[Míl Easpáine]] || Gall || 2ú - 1ú RC || [[Féine]] || [[Eoghanachta]], [[Connachta]] |} ===Breá=== * [[Brega]]=[[Breá]] ===Bréifne=== * [[Ríthe Bhréifne]] ===Ciannachta=== * [[Ciannachta]], [[Ciannachta Glen Geimin]]=[[Ciannacht Ghleann Geimhin]], [[Síl nÁedo Sláine]]=[[Síol Aodha Sláine]], [[Gailenga]] ===Iverni=== * =[[Érainn]]=[[Éarainn]], [[Dáire]], [[Darini]], [[Dáirine]], [[Corcu Loígde]]=[[Corca Laidhe]], [[Corc mac Luigthig]]=[[Conall Corc]], [[Dáire Doimthech]]*, [[Lugaid Loígde]]~[[Lugaid Laigdech]], [[Íar mac Dedad]], [[Óengus Bolg]]=[[Aonghas Boilg]], [[Aimend]]=[[Aimeann]], [[Deda mac Sin]]<[[Cland Dedad]], [[Dál gCais]]-, [[Dáire mac Dedad]], [[Síl Conairi]]=[[Síol Chonaire]], [[Cairpre]], [[Mairtine]], [[Múscraige]]=[[Múscraí]], [[Corcu Duibne]]=[[Corca Dhuibhne]], [[Corcu Baiscinn]]=[[Corca Bhaiscinn]], [[Dáire Cerbba]]=[[Dáire Cearba]], [[Uí Liatháin]], [[Uí Fidgenti]]=[[Uí Fiodhghinte]] ===''Laigin''=== * [[Laigin]], [[Uí Failgi]]=[[Uí Fhailí]], [[Failge Berraide]]=[[xxx]], [[Fothairt]], [[Dál Cormaic]]-, [[Énnae Cennsalach]], [[Crimthann mac Énnai]]=[[Criomhthann mac Éanna]], [[Augaire mac Ailella]]=[[Agaire mac Ailealla]]?, ([[Diarmait Mac Murchada]]=[[Diarmaid Mac Murchadha]]), [[Domhnall Caomhánach]], [[Art Óg mac Murchadha Caomhánach]] * [[Uí Chinnsealaigh]], [[Áed mac Colggen]]=[[Aodh mac Colgan]] {{Navbox | name = Laigin | title = [[Laigin]] | state = {{{state|}}} | listclass = hlist | group1 = Kindreds and septs | list1 = {{Navbox|child | group1 = Dál Niad Cuirp | list1 = [[Uí Máil]]&nbsp;• [[Uí Dúnlainge]]&nbsp;• [[Uí Ceinnselaig]]&nbsp;• [[Uí Failge]]&nbsp;• [[Uí Bairrche]]&nbsp;• [[Uí Enechglaiss]]&nbsp;• Uí Crimthainn Áin<!-- {{Navbox|child | group1 = [[Uí Máil]] | list1 = O'Tighe&nbsp;* [[O'Kelly]] | group2 = [[Uí Dúnlainge]] | list2 = Fitzdermot&nbsp;* [[O'Toole family|O'Toole]]&nbsp;* [[O'Byrne family|O'Byrne]]&nbsp;* [[Cosgrave|O'Cosgrave]] | group3 = [[Uí Cheinnselaig]] | list3 = [[MacMurrough dynasty|MacMurrough Kavanagh]]&nbsp;* [[Kinsella]]&nbsp;* [[Kehoe]]&nbsp;* [[Finneran|O'Finneran]]&nbsp;* [[Murphy|O'Murphy]]&nbsp;* [[O'Garvey]]&nbsp;* [[Hartley (surname)|O'Hartley]]&nbsp;* [[O'Ryan]]&nbsp;* [[Morrow (surname)|Morrow]] | group4 = [[Uí Failghe]] | list4 = [[O'Connor Faly]]&nbsp;* [[O'Dunne]]&nbsp;* [[O'Dempsey]]&nbsp;* [[Kavanagh (surname)|Kavanagh]]&nbsp;* [[Branagh]]&nbsp;* [[Fitzpatrick (surname)|MacGilpatrick (Fitzpatrick)]]&nbsp;* [[O'Dwyer (surname)|O'Dwyer]]&nbsp;* [[O'Holohan]]&nbsp;* [[O'Hennessy]] | group5 = [[Uí Bairrche]] | list5 = [[MacGorman]]&nbsp;* [[Kearney (disambiguation)|Kearney]]&nbsp;* [[Tracy (name)|Tracy]]&nbsp;* [[Hughes (disambiguation)|Hughes]]&nbsp;* [[Mooney]]&nbsp;* [[Carney (surname)|Carney]] | group6 = [[Uí Enechglaiss]] | list6 = ''O'Feary | group7 = Uí Crimthainn Áin | list7 = ''O'Duff }}--> | group2 = Dál Cairpre Arad | list2 = O'Kealy | group3 = [[Dál Messin Corb]] | list3 = [[Uí Garrchon]] }} | group2 = Daoine | list2 = [[Úgaine Mór]]&nbsp;• [[Lóegaire Lorc]]&nbsp;• [[Labraid Loingsech]]&nbsp;• [[Óengus Ollom]]&nbsp;• [[Fergus Fortamail]]&nbsp;• [[Crimthann Coscrach]]&nbsp;• [[Nuadu Necht]]&nbsp;• [[Cumall|Cumhall]]&nbsp;• [[Fionn mac Cumhaill]]&nbsp;• [[Oisín]]&nbsp;• [[Oscar mac Oisín|Oscar]]&nbsp;• [[Conchobar Abradruad]]&nbsp;• [[Cathair Mór]]&nbsp;• [[Énnae Cennsalach]]&nbsp;• [[Crimthann mac Énnai]]&nbsp;• [[Áed mac Colggen]]&nbsp;• [[Augaire mac Ailella]]&nbsp;• [[Máel Mórda mac Murchada]]&nbsp;• [[Diarmait Mac Murchada]]&nbsp;• [[Art Óg mac Murchadha Caomhánach]]&nbsp;• [[Fiach Mac Aodha Ó Broin]] | group3 = Aiteanna | list3 = [[An Nás]]&nbsp;• [[Mullach Maistean]]&nbsp;• [[Cnoc Liamhna]] | group4 = Cathanna | list4 = [[Cath Cheann Fuait|Ceann Fuait]]&nbsp;• [[Cath Ghleann Máma|Gleann Máma]]&nbsp;• [[Cath Chluain Tarbh|Cluain Tarbh]]&nbsp;• [[Cath na Móna Móire|Móin Mhór]]&nbsp;• [[Cath Ros Mhic Thriúin|Ros Mhic Thriúin]]&nbsp;• [[Cath Ghleann Molúra|Gleann Molúra]] | group5 = Altanna gaolmhara | list5 = [[Gaeil]]&nbsp;• [[Míl Espáine]]&nbsp;• [[Érimón]]&nbsp;• [[Scéalta Miotaseolaíochta]]&nbsp;• [[An Fhiannaíocht]]&nbsp;• [[Dinnseanchas]]&nbsp;• [[Leabhar Laighneach]]&nbsp;• [[Ríthe na Laighean]]<!--&nbsp;• [[O'Rahilly's historical model]]&nbsp;• [[Gaelic nobility of Ireland]]&nbsp;• ''[[Follow Me up to Carlow]]''--> }} ===Mumha=== * [[Iarmumu]]=[[Iarmuman]]=[[Iarmhumha]]=[[Iarmhumhain]]=[[Iarumhain]], [[Tuadmumu]]=[[Tuadhmhumha]]=[[Tuadhmhumhain]]=[[Tuamhain]], [[Deasmumu]]=[[Deasmhumha]]=[[Deasmhumhain]]=[[Deasumhain]]-, [[Urmumu]]=[[Urmhumha]]=[[Urumhain]] * [[Éoganachta]]=[[Eoghanachta]], [[Mug Nuadat]]=[[Mogh Nuadhad]], [[Ailill Aulom]], [[Lugaid mac Con]], [[Mac Con]], [[Éogan Mór]]=[[Eógan Mór]]=[[Eoghan Mór]], [[Fiachu Muillethan]], [[Éile]], [[Eoghanacht Chaisil]], [[Eoghanacht Ghleanndamhnach]], [[Eoghanacht Áine]], [[Eoghanacht Locha Léin]], [[Eoghanacht Raithlinn]], [[Eoghanacht Oirthir Cliach]], [[Eóganacht Ninussa]], [[Mathghamhain]], [[Deirgtine]], [[Fiachu Muillethan]], [[Ailill Flann Bec]]=[[Ailill Flann Beag]], <strike>[[Feidlimid mac Cremthanin]]</strike>=[[Fedelmid mac Cremthainn]]=[[Feidlimid mac Crimthainn]]=[[Feilimí mac Criomhthainn]], [[Mór Mumhan]], [[Óengus mac Nad Froích]], [[Feidlimid mac Óengusa]]=[[Feilimí mac Aonghasa]], [[Fíngen mac Áedo Duib]]=[[Finghin mac Aodha Dhuibh]], [[Eochaid mac Óengusa]]=[[Eochaidh mac Aonghasa]], [[Crimthann Srem mac Echado]]=[[Criomhthann Sreamh mac Eochada]], [[Áed Bennán mac Crimthainn]]=[[Aodh Beanmán mac Criomhthainn]], [[Nad Froích mac Cuirc]]=[[Nadh Fraoigh mac Coirc]], [[Bressal mac Ailello Thassaig]]=[[Bressal mac Ailello]]=[[Breasal mac Ailealla]], [[Angias]]=[[Angas]], [[Faílbe Flann mac Áedo Duib]]=[[Failbhe Flann mac Aodha Dhuibh]], [[Cathal mac Finguine]] {{Mumhain}} ===Oirialla=== * [[Ríthe Oiriall]] # Dallán Forgaill # [[xxx]]=[[Rossa Buí Mac Mathúna]] &larr; [[:en:Rossa Buide Mac Mathúna]] #* [[Uí Tuirtri]]=[[Uí Thoirtre]], [[Donnchad Ua Cerbaill]]=[[Donnchadh Ó Cearbhaill]] ===Osraí=== * [[Dál Birn]], [[Óengus Osrithe]]=[[Aonghas Osraithe]], [[Lóegaire Birn Búadach]]=[[Laoghaire Birn Buach]] ===''Ulaid'' / Cruithne=== * [[Ulaid]] (FFÉ: Oll-sháith), [[Clanna Rudraige]], [[Dál Riata]]=[[Dál Riada]]-, [[Dál Fiatach]], [[Cruthin]]=[[Cruithne]], Conall Anglonnach, [[Conaille Muirtheimne]], [[Dál mBuinne]], [[Erc Dhál Riada]], [[Loarn mac Eirc]]&rarr;[[Cenél Loairn]]=[[Cineál Loairn]], [[Aonghas mac Eirc]]&rarr;[[Cenél nÓengusa]]=[[Cineál Aonghasa]], [[Adomnán]]=[[Adhamhnán]]=[[Naomh Adhamhnán]], [[Senchus Fer n-Alban]]=[[Seanchas Fear Alban]], [[Duan Albanach]], [[Muirchertach mac Muiredaig]]=[[Muircheartach mac Muireadaigh]]-, [[Fergus Mór]]=[[Fearghas Mór]], [[Domangart Réti]]=[[Domhanghart Réite]], [[Gabrán mac Domangairt]]=[[Gabhrán mac Domhanghairt]]&rarr;[[Cenél nGabráin]]=[[Cineál Gabhráin]], [[Comgall mac Domangairt]]=[[Comhghall mac Domhanghairt]]>[[Cenél Comgaill]]=[[Cineál Comhghaill]], [[Eilne]], [[Loígis]], [[Sogain]]=[[Soghain]], [[Senchineoil]]=[[Seanchineál]], [[Uí Blathmaic]], [[Uí Echach Arda]], [[Conmhaícne]]=[[Conmhaicne]], [[Ciarraige]]=[[Ciarraí]], [[Corco Mruad]]=[[Corca Mrua]], [[Vita tripartita Sancti Patricii]]-, [[Dál nAraidi]]=[[Dál Araí]], [[Ríthe Dáil Araidi]]=[[Ríthe Dhál Araí]], [[Dál nAraidi Mag Line]]=[[Dál Araí Mhaigh Line]], [[Dál nAraidi in Tuaiscirt]]=[[Dál Araí an Tuaiscirt]], [[Uí Echach Cobo]]=[[Uíbh Eachach Cobha]], [[Uí Erca Céin]], [[Leath Cathail]]=[[Leath Chathail]], [[Tipraiti Tireach]]=[[Tiobraid Tíreach]], [[Ríthe na nUladh]], [[Muiredach Muinderg]]=[[Muireadhach Muindearg]], [[Eochaid mac Muiredaig Muinderg]]=[[Eochaidh mac Muireadhaigh Mhuindeirg]], [[Cairell mac Muiredaig Muinderg]]=[[Caireall mac Muireadhaigh Mhuindeirg]], [[Demmán mac Cairill]]=[[Deamán mac Cairill]], [[Báetán mac Cairill]]=[[Baotán mac Cairill]], [[Áed Dub mac Suibni]]=[[Aodh Dubh mac Suibne]], [[Eochaid mac Condlai]]=[[Eochaidh mac Connla]], [[Fergnae mac Oengusso Ibdaig]]=[[Feargna mac Aonghasa Iobhdaigh]], [[Fíachnae mac Báetáin]]=[[Fiachna mac Baotáin]], [[Fiachra Cáech]]=[[Fiachra Caoch]], [[Fiachnae mac Demmáin]]=[[Fiachna mac Deamáin]], [[Connad Cerr]]=[[Connadh Cearr]], [[Dúnchad mac Fiachnai]]=[[Dúnchadh mac Fiachna]], [[Máel Cobo mac Fiachnai]]=[[Maol Cobha mac Fiachna]], [[Blathmac mac Máele Cobo]]=[[Blathmac mac Maoil Chobha]], [[Congal Cennfota mac Dúnchada]]=[[Congal Ceannfhada mac Dúnchadha]], [[Mongán mac Fiachnai]]=[[Mongán mac Fiachna]], [[Bécc Bairrche mac Blathmaic]]=[[Béic Bairrche mac Blathmhaic]], [[Áedán mac Gabráin]]=[[Aodhán mac Gabhráin]], [[Congal Cáech]]=[[Conghal Caoch]] {{Navbox | name = Ulaid | title = [[Ulaid]] | state = {{{state|}}} | group1 = Finte agus clanna | list1 = {{Navbox|child | group1 = [[Dál nAraidi]] | list1 = [[Uí Echach Cobo|Uí Eachach Cobha]]&nbsp;* ''[[Loígis]]''&nbsp;* [[Soghain]] <!--{{Navbox|child | group1 = [[Uí Echach Cobo]] | list1 = [[MacGowan]]&nbsp;* [[Magennis]]&nbsp;* [[McCartan]]&nbsp;* [[Lynch (surname)|Lynch]] | group2 = [[Loígis]] | list2 = [[Moore (surname)|O'More]]&nbsp;* [[O'Kelly]]&nbsp;* O'Deevy&nbsp;* O'Doran&nbsp;* O'Lalor&nbsp;* [[O'Dowling]]&nbsp;* [[McEvoy|MacEvoy]]&nbsp;* [[Bergin|O'Bergin]]&nbsp;* O'Mulcahy | group3 = [[Soghain]] | list3 = O'Manning&nbsp;* [[Mac an Bhaird|MacWard]]&nbsp;* O'Scurry&nbsp;* [[Lennon|O'Lennon]]&nbsp;* MacCashin&nbsp;* [[Gilly]]&nbsp;* MacGing }}--> | group2 = [[Conmhaícne]] | list2 = Conmhaícne Mara&nbsp;* Conmaicne Magh Réin&nbsp;* Conmaicne Cuile Toladh&nbsp;* Conmaicne Mide <!--{{Navbox|child | group1 = [[Conmhaícne Mara]] | list1 = O'Kealy&nbsp;* MacConneely&nbsp;* O'Devaney&nbsp;* O'Cloherty&nbsp;* [[Folan|MacFolan]] | group2 = Conmaicne<br/>Magh Réin<br> | list2 = MacRannall&nbsp;* MacDorcy&nbsp;* O'Mulvey&nbsp;* [[O'Farrell]]&nbsp;* O'Beglin&nbsp;* [[Borden (surname)|Borden]]&nbsp;* [[Hallissey|O'Hallissy]]&nbsp;* O'Murry&nbsp;* O'Curneen&nbsp;* O'Mulooly&nbsp;* MacMullock&nbsp;* O'Doonan&nbsp;* O'Kearon&nbsp;* MacCoogan&nbsp;* [[Gaynor|MacGaynor]]&nbsp;* [[Quinn|O'Quinn]]&nbsp;* MacShaffrey&nbsp;* [[Connick|MacConnick]]&nbsp;* [[Keegan|O'Keegan]]&nbsp;* MacLeavy&nbsp;* MacMorrow&nbsp;* [[MacShane]]&nbsp;* O'Sullahan&nbsp;* [[O'Tormey]] | group3 = Conmaicne <br>Cuile Toladh | list3 = O'Tolleran&nbsp;* O'Colleran&nbsp;* O'Moran&nbsp;* [[Martin (surname)|Martin]] | group4 = Conmaicne Mide | list4 = MacRourke&nbsp;* O'Breen&nbsp;* O'Toler }}--> | group3 = ''[[Ciarraige]]'' | list3 = &nbsp;<!--[[Ó Céirín|O'Kieran (Kearns)]]&nbsp;* [[O'Conor Kerry]]&nbsp;* [[O'Murtagh]]&nbsp;* O'Neide--> | group4 = [[Corco Mruad]] | list4 = &nbsp;<!--[[Ó Conchubhair Corcomroe|O'Conor Corcomroe]]&nbsp;* [[Uí Lochlainn|O'Loughlin]]&nbsp;* [[O'Flaherty]]&nbsp;* O'Deely&nbsp;* [[O'Drennan]]&nbsp;* O'Melody&nbsp;* MacCurtin&nbsp;* [[O'Davoren]]--> }} | group2 = Pearsana | list2 = [[Cermna Finn]]&nbsp;* [[Sobairce]]&nbsp;* [[Ollom Fódla]]&nbsp;* [[Fínnachta]]&nbsp;* [[Slánoll]]&nbsp;* [[Géde Ollgothach]]&nbsp;* [[Fíachu Findoilches]]&nbsp;* [[Berngal]]&nbsp;* [[Ailill mac Slánuill]]&nbsp;* [[Finn mac Blatha]]&nbsp;* [[Sírlám]]&nbsp;* [[Airgetmar]]&nbsp;* [[Áed Ruad, Díthorba agus Cimbáeth]]&nbsp;* [[Macha]]&nbsp;* [[Rudraige mac Sithrigi]]&nbsp;* [[Congal Cláiringnech]]&nbsp;* [[Bresal Bó-Díbad]]&nbsp;* [[Fachtna Fáthach]]&nbsp;* [[Conchobar mac Nessa]]&nbsp;* [[Fergus mac Róich]]&nbsp;* [[Fedelm Noíchrothach]]&nbsp;* [[Deichtine]]&nbsp;* [[Cúscraid]]&nbsp;* [[Cormac Cond Longas]]&nbsp;* [[Findchóem]]&nbsp;* [[Amergin mac Eccit]]&nbsp;* [[Conall Cernach]]&nbsp;* [[Mal mac Rochride]]&nbsp;* [[Tipraiti Tireach]]&nbsp;* [[Fiacha Araidhe]]&nbsp;* [[Cáelbad]]&nbsp;* [[Fiachnae mac Báetáin]]&nbsp;* [[Congal Cáech]]&nbsp;* [[Fergus mac Áedáin]]&nbsp;* [[Máel Bressail mac Ailillo]]&nbsp;* [[Mac Creiche]] | group3 = Litríocht | list3 = ''[[Scéla Conchobair]]''&nbsp;* ''[[Táin Bó Cúailnge]]''&nbsp;* ''[[Compert Con Culainn]]''&nbsp;* ''[[Scéal Muc Mhic Dhathó]]''&nbsp;* ''[[Mesca Ulad]]''&nbsp;* ''[[Annála Uladh]]'' | group4 = Áiteanna | list4 = [[Eamhain Mhacha]]&nbsp;* [[Teamhair]]&nbsp;* [[Ros na Rí]] | group5 = Críocha | list5 = [[Airrther]]&nbsp;* [[Bairrche]]&nbsp;* [[Cineál Fhaghartaigh]]&nbsp;* [[Conaille Muirtheimne]]&nbsp;* [[Cruithne]]&nbsp;* [[Uí Echach Cobo|Cobha]]&nbsp;* [[Dál Fiatach]]&nbsp;* [[Dál mBuinne]]&nbsp;* [[Dál nAraidi]]&nbsp;* [[Dál nAraidi in Tuaiscirt]]&nbsp;* [[Dál nAraidi Mag Line]]&nbsp;* [[Dál Riada]]&nbsp;* [[An Duifrian]]&nbsp;* [[Eilne]]&nbsp;* [[Latharna]]&nbsp;* [[Leath Cathail]]&nbsp;* [[Na hArda]]&nbsp;* [[Semne]]&nbsp;* [[Uí Blathmaic]]&nbsp;* [[Uí Dercco Céin]] | group6 = Altanna gaolmhara | list6 = [[Clanna Rudraige]]&nbsp;* [[Craobh Rua]]&nbsp;* [[Cú Chulainn]]&nbsp;* [[Uoluntii]]&nbsp;* [[Geografaíocht (Tolamaes)]]&nbsp;* [[Rúraíocht]]&nbsp;* [[Ríthe na nUladh]]&nbsp;* [[Ríthe Dáil Araidi]]&nbsp;* [[Gaeil]]&nbsp;* [[Míl Espáine]]&nbsp;* }} {{navbox |name = Kings of Dál Riata |title = [[List of Kings of Dál Riata|Kings of Dál Riata]] |state = {{{state|autocollapse}}} |listclass = hlist |list1 = * [[Fergus Mór|Fergus&nbsp;Mór]] * [[Domangart Réti|Domangart&nbsp;Réti]] * [[Comgall mac Domangairt|Comgall]] * [[Gabrán mac Domangairt|Gabrán]] * [[Conall mac Comgaill|Conall]] * [[Áedán mac Gabráin|Áedán]] * [[Eochaid Buide|Eochaid&nbsp;Buide]] * [[Connad Cerr|Connad&nbsp;Cerr]] * [[Domnall Brecc|Domnall&nbsp;Brecc]] * [[Ferchar mac Connaid|Ferchar]] * [[Conall Crandomna|Conall&nbsp;Crandomna]] * [[Dúnchad mac Conaing|Dúnchad]] * [[Domangart mac Domnaill|Domangart]] * [[Máel Dúin mac Conaill|Máel&nbsp;Dúin]] * [[Domnall Donn|Domnall&nbsp;Donn]] * [[Ferchar Fota|Ferchar&nbsp;Fota]] * [[Eochaid mac Domangairt|Eochaid&nbsp;mac&nbsp;Domangairt]] * [[Ainbcellach mac Ferchair|Ainbcellach]] * [[Fiannamail ua Dúnchado|Fiannamail]] * [[Selbach mac Ferchair|Selbach]] * [[Dúnchad Bec|Dúnchad&nbsp;Bec]] * [[Dúngal mac Selbaig|Dúngal]] * [[Eochaid mac Echdach|Eochaid&nbsp;mac&nbsp;Echdach]] * [[Muiredach mac Ainbcellaig|Muiredach]] * [[Eógan mac Muiredaig|Eógan]] * Interregnum * [[Áed Find|Áed&nbsp;Find]] * [[Fergus mac Echdach|Fergus]] * [[Donncoirce]] * Interregnum? * [[Conall mac Taidg|Conall&nbsp;mac&nbsp;Taidg]] * [[Conall mac Áedáin|Conall&nbsp;mac&nbsp;Áedáin]] * [[Domnall mac Caustantín|Domnall]] * [[Áed mac Boanta|Áed&nbsp;mac&nbsp;Boanta]] }} ===Eile=== # ''via'' [https://books.google.ie/books?id=XhZtDwAAQBAJ&pg=PA139&lpg=PA139&dq=Fir+Ol+nEchmacht&source=bl&ots=6Qd9jwIFix&sig=ACfU3U1c4bcDTv3wZGSQRXYbA_I7VG5WMA&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwjC_9yr8rnhAhXYQxUIHay6Ax8Q6AEwB3oECAIQAQ#v=onepage&q=Fir%20Ol%20nEchmacht&f=false Everything about Ireland]: #* [[Conmaicne]]=[[Conmhaicne]] ## srl... # ''via'' [http://sites.rootsweb.com/~irlkik/ihm/munster.htm irlkik/ihm/munster], ''22 stipendiary princes of Muma were the Kings of ... #* Dál Cais - [[Dál gCais]] ## Gabhrán - [[Gabhrán (dream)]] ##* Eoghanacht (when not King of Cashel) - [[Eoghanachta]] ## Deise - [[Déisi]] ##* Ui Liathain - [[Uí Liatháin]], Raithleann - [[Eoghanacht Raithlinn]], Muscraighe - [[Múscraige]], Dairfhine - [[Dáirine]] ## Dairfhine of the mt. - [[xxx]] ##* L. Léin - [[Eoghanacht Locha Léin]], Ciarraighe Lúachra - [[Ciarraige]] Lúachra, Corca Bhaiscinn and Léim na Con - [[Corca Bhaiscinn]], Ui Chonaill Gabhra - [[Uí Chonaill Gabhra]]<[[Uí Fidgenti]], Ui Chairbre - [[Uí Chairbre Aobha]]<[[Uí Fidgenti]], Cliu - Cliú, [[Eoghanacht Airthir Cliach]], Uaithne - [[Uaithne (dream)]], Eile - [[Éile]], Glenn Amhnach - [[Eoghanacht Ghleanndamhnach]], Corcu Luigde - [[Corca Laidhe]], Corcu Duibne - [[Corca Dhuibhne]] ## Boirenn - [[Boirenn]] ## Sechtmodh - [[Sechtmodh]] ==Scéal-liosta ó de.wiki== * [[Aided Cheit maic Mágach]], [[Aided Cheltchair maic Uthechair]], [[Aided Chonchobuir]]=[[Anbhás Chonchúir]], [[Aided Chon Culainn]]=[[Anbhás Chú Chulainn]], [[Aided Loegairi Buadaig]], [[Airne Fingein]], [[Baile Binnbérlach mac Buain]], [[Bóramha]], [[Cath Étair]]=[[Cath Éadair]], [[Cath Finntrágha]], [[Cath Maige Mucrama]], [[Compert Conchobuir]]=[[Coimpeart Chonchúir]], [[De chophur in da muccida]], [[Echtrae Nerai]], [[Immacallam in dá Thuarad]], [[Macgnímrada Con Culainn]], [[Tochmarc Luaine acus aided Athirni]], [[Esnada Tige Buchet]], [[Orgain Denna Ríg]]=[[Argain Dinn Rí]] Daoine: * [[Achtan]], [[Adnae mac Uthidir]], [[Eithne Tháebfhota]]=[[Eithne Thaobhfhada]], [[Ferchertne]], [[Lugaid Lága]], [[Mes Gegra]]+[[Mesgegra]]=[[Meas Geagra]], [[Néde]]-[[Neidhe]], [[Tadhg mac Céin]] ==Dlí, nós, aicme== ** [[Áes dána]]=[[Aos dána]], [[Alltar]], [[Emain Ablach]]=[[Eamhain Abhlach]], [[Mag Mell]]=[[Magh Meall]] # [[Mag Muirthemne]] #* [[Tech Duinn]]=[[Teach Doinn]], [[Tír na nÓg]], [[Uí Bhreasail]], [[Aithech fortha]], [[Ánradh]]-s, [[Bard]]* # [[Bean ní]] #* [[Breithem]]-s, [[Bretha Crólige]], [[Bruiden]]-[[Bruíon]], [[Briugu]]-[[Brughaidh]], [[Cana]]-s, [[Clí]]-s, [[Craobh Airgid]], [[Críth gablach]], [[Curadhmhír]], [[Díchetal do chennaib]]-s=[[dícheadal do cheannaibh]]?, [[Féth fíada]], [[Fáith]] (Vates), [[Filid]], [[Fír flathemon]], [[Gáu flathemon]], [[Geis]], [[Glám dícenn]]=[[Glámh dícheann]]=[[Glámh dígeann]], [[Imbas forosnai]], [[Lóg n-enech]], [[Ollam Érenn]]=[[Ollamh Éireann]]* # [[Seanchaí]] # [[Sluaigh sí]] #* [[Tarbfeis]]-[[Tarbhfheis]], [[Teinm laída]]-s=[[Seinm laoidhte]]?, [[Trícha cét]]=[[Tríocha céad]], [[Túath]]=[[Tuath]] ==Suíomhanna== * [[Corpus of Electronic Texts]] ==Lámhscríbhinní / Annála== * [[Betham 154]]=[[ARÉ 23 N 10]], [[Leabhar Leasa Mhóir]]=[[Leabhar Mhic Cárthaigh Riabhaigh]], [[Leabhar Ua Maine]]=[[Leabhar Uí Mhaine]] &larr; [[:en:Leabhar Ua Maine]], [[Egerton 88]] &larr; [[:en:British Library, MS Egerton 88]], [[Egerton 90]]<[[Leabhar Uí Mhaine#Ábhar ar iarraidh]], [[Egerton 1782]] &larr; [[:en:British Library, MS Egerton 1782]], [[Leabhar an Iarla Bháin]]=[[Laud 610]], [[Rawlinson B 502]] &larr; [[:en:Bodleian Library, MS Rawlinson B 502]], [[Rawlinson B 512]], Síolta: [[An Leabhar Breac]], [[Liber Flavus Fergusiorum]], [[Gníomhais Thuamhan]] (dlí), ''[[Bodleian Library]]'', ''[[British Library]]'' * [[Saltair Caisil]], [[Annála Tiarnaigh]], [[Chronicon Scotorum]]=[[Chronicum Scotorum]], [[Croinic na hÉireann]], [[Annála Mhainistir na Búille]], [[Annála Easpacha na hÉireann]], [[Annála Chluain Mhic Nóis]], [[Annála Connacht]], [[Annála Mhainistir an Dubhuisce]], [[Leabhar Oiris]], [[Annála an Aonaigh]], [[Leabhar Mhic Cárthaigh]], [[Annála Inis Faithlinn as Áth Cliath]]?, [[Annála Gearra Thír Chonaill]], [[Annála Gearra Laighean]], [[Memoranda Gadelica]], [[Annála Gearra as Proibhinse Ard Macha]], [[Mír Annál Éireannach]]? ==Deirdre et al== * [[Deirdre]] ** [[Naoise]] *# [[Longes Mac n-Uislenn]] + [[Longes mac nUislenn]] + [[Oidheadh Chlainne Uisnigh]] ** [[Ealbha]], [[Anbhás Chú Chulainn]], [[Liath Macha]], [[Cridenbél]], [[Calatin]]-[[Cailitin]], [[Lao]]=[[Lao mac Rianghabhra]]=[[Láeg mac Riangabra]], [[Cloch an Fhir Mhóir]], [[Cairbre mac Eithne]] ==Teangacha== * [[Próit-Ind-Eorpais]] <> [[Na teangacha Ind-Eorpacha]] * [[Prótai-Cheiltis]] <> [[Teangacha Ceilteacha]] * [[Gaeilge Chianach]] ~ [[An Ghaeilge Ársa]] * [[Sean-Ghaeilge]] * [[Meán-Ghaeilge]] * [[Gaeilge Chlasaiceach]] * [[Gaeilge]] * [[Gaeilge na hAlban]] * [[Gaeilge Mhanann]] * [[An Bhreatnais]], [[Breatnais]] * [[An Bhriotáinis]], [[Briotáinis]] ==Eile== * [[Aos Sí]], [[Miotaseolaíocht na nGael]], [[Lámhscríbhinn Ghleann Masain]]-[[Lámhscríbhinn Ghleann Masáin]] # [[Leipreachán]] &larr; [[:en:Leprechaun]] * [[Na Cruithnigh]], [[Cernunnos]], [[Annála Inis Faithlinn]], [[Sé Aois an Domhain]] (''uath-imdhealú''), [[Sex Aetates Mundi]] (''síol''), [[Sex Aetates Mundi (Gaelach)]] (''síol''), [[Nuadha]], [[Noínden Ulad]], [[Indech]], [[Octriallach]] = Bliain 3, 2020 - 2021 = * [[Dartraige]]=[[Dartraí (tuath)]], [[Masraige]]=[[Masraí]] == Feabhsú na Gaeilge (3) == Mar is gnách... féach thuas. == Féineachas == * [[Audacht Morainn]], [[Bechbretha]], [[Bretha Crólige]], [[Bretha Nemed Déidenach]], [[Cáin Adomnáin]], [[Críth gablach]], ''[[De duodecim abusivis saeculi]]'', [[Derbfine]]=[[Dearbhfhine]], [[Fír flathemon]], [[Fortúatha]]=[[Forthuatha]], [[Gáu flathemon]], [[Gúbretha Caratniad]], [[Lóg n-enech]], [[Senchas Már]]=[[Seanchas Mór]], [[Tánaisteacht]], [[Tecosca Cormaic]]=[[Teagasc Chormaic]], [[Uraicecht na Ríar]]=[[Bunleabhar na Riar]], [[Uraicecht Becc]]=[[Bunleabhar Beag]], [[Éraic]]=[[Éiric]] == Bréifne == * [[Ríthe Bhréifne]], [[Bréifne Thoir]]-, [[Bréifne Thiar]]-, [[Tigernán Ua Ruairc]]=[[Tighearnán Ua Ruairc]]- ==Laigin== * [[Bran Becc mac Murchado]]=[[Bran Beag mac Murchadha]], [[Bran Mut mac Conaill]]=[[Bran Buta mac Conaill]], [[Fáelán mac Colmáin]]=[[Faolán mac Colmáin]], [[Rónán mac Colmáin]], [[Brandub mac Echach]]=[[Bran Dubh mac Eochach]], [[Cellach Cualann]]=[[Ceallach Chualann]], [[Fiannamail mac Maoil Tuile]]=[[Fiannamail mac Máele Tuile]], [[Áed Dibchine]]=[[Aodh Dibhchine]], [[Áed Dub mac Colmáin]]=[[Aodh Dubh mac Colmáin]], [[Crimthann mac Áedo]]=[[Criomhthann mac Aodha]], [[Murchad mac Brain Mut]], [[Dúnchad mac Murchado]]=[[Dúnchadh mac Murchadha]], [[Fáelán mac Murchado]]=[[Faolán mac Murchadha]], [[Muiredach mac Murchado]]=[[Muireadhach mac Murchadha]], [[Cellach mac Dúnchada]]=[[Ceallach mac Dúnchadha]], [[Ruaidrí mac Fáeláin]]=[[Ruairí mac Faoláin]], [[Bran Ardchenn]]=[[Bran Ardcheann]], [[Fínsnechta Cethardec]]=[[Fíonsneachta Ceathairdheach]], [[Muiredach mac Brain Ardchinn]]=[[Muireadhach mac Brain Ardchinn]], [[Muiredach mac Ruadrach]]=[[Muireadhach mac Ruairí]], [[Cellach mac Brain]]=[[Ceallach mac Brain]], [[Bran mac Fáeláin]]=[[Bran mac Faoláin]], [[Lorcán mac Cellaig]]=[[Lorcán mac Ceallaigh]], [[Túathal mac Máele-Brigte]]=[[Tuathal mac Maoilbhríde]], <strike>[[Ruarc mac Bran]]</strike>&rarr;[[Ruarc mac Brain]], [[Muirecán mac Diarmata]]=[[Muireacán mac Diarmada]], [[Dúnlaing mac Muiredaig]]=[[Dúnlaing mac Muireadhaigh]], [[Ailill mac Dúnlainge]], [[Domnall mac Muirecáin]]=[[Domhnall mac Muireacáin]], [[Muiredach mac Brain]]=[[Muireadhach mac Brain]], [[Crundmáel Erbuilc]]=[[Crannmhaol Anbholg]], [[Cerball mac Muirecáin]]=[[Cearbhall mac Muireacáin]], [[Fáelán mac Muiredach]]=[[Fáelán mac Muiredaig]]=[[Faolán mac Muireadhaigh]], [[Lorcán mac Fáeláin]]=[[Lorcán mac Faoláin]], [[Túathal mac Úgaire]]=[[Tuathal mac Aughaire]], [[Cellach mac Fáeláin]]=[[Ceallach mac Faoláin]], [[Úgaire mac Túathail]]=[[Aughaire mac Tuathail]], [[Domnall Cláen]]=[[Domhnall Claon mac Lorcáin]], [[Donnchad mac Domnall Claen]]?=[[Donnchad mac Domnaill Cláin]], ([[Máel Mórda mac Murchada]])=[[Maol Mórdha mac Murchadha]], [[Dúnlaing mac Túathail]]=[[Dúnlaing mac Tuathail]], [[Donncuan mac Dúnlainge]]=[[Donnchuan mac Dúnlainge]], [[Augaire mac Dúnlainge]]=[[Aughaire mac Dúnlainge]], [[Donnchad mac Dúnlainge]]=[[Donnchadh mac Dúnlainge]], [[Murchad mac Dúnlainge]]=[[Murchadh mac Dúnlainge]], [[Murchad mac Diarmata]]=[[Murchadh mac Diarmada]], [[Domhnall mac Murchadha (uathimdhealú)]]*, [[Domnall mac Murchada meic Diarmata]]≠[[Domhnall mac Murchadha]], [[Donnchad mac Domnaill Remair]]=[[Donnchadh mac Domhnaill Ramhair]], [[Énna mac Diarmata]]=[[Éanna mac Diarmada]], <strike>[[Diarmait mac Énna]]</strike>&rarr;[[Diarmait mac Énnai]]=[[Diarmaid mac Éanna]], [[Donnchad mac Murchada]]=[[Donnchadh mac Murchadha]], [[Diarmait mac Énna meic Murchada]]=[[Diarmaid mac Éanna mhic Mhurchadha]], [[Énna mac Donnchada meic Murchada]]=[[Énna Mac Murchada]]=[[Éanna mac Donnchadha mhic Mhurchadha]]=[[Éanna Mac Murchadha]], <strike>[[Bran Fionn mac Máelmórda]]</strike>&rarr;[[Bróen mac Máelmórda]]=[[Braon mac Maoilmhórdha]], <strike>[[Murchad mac Brain Fionn]]</strike>&rarr;[[Murchad mac Finn]]=[[Murchadh mac Fionn]] ==Uí Chinnsealaigh== * [[Bran ua Máele Dúin]]=[[Bran ó Maoil Dúin]], [[Cú Chongelt mac Con Mella]]=[[Cú Chongheilt mac Con Mealla]], [[Echu mac Muiredaig]]=[[Eochadh mac Muireadaigh]], [[Eterscél mac Áeda]]=[[Eidirscéal mac Aodha]]?, [[Laidcnén mac Con Mella]]=[[Laoghcheann mac Con Mealla]], [[Sechnassach mac Colggen]]=[[Seachnasach mac Colgan]], [[Crundmáel Bolg Luatha]]=[[Crannmhaol xxx Luatha]], [[Bran Ua Máele Dúin]] &#x2192; [[Bran ua Máele Dúin]]=[[Bran ó Maoil Dúin]], [[Élothach mac Fáelchon]]=[[Éalathach mac Faolcháin]], [[Donngal mac Laidcnén]]=[[Donnghal mac Laoghchinn]], [[Dub Calgaid mac Laidcnén]]=[[Dubh Cealgadh mac Laoghchinn]], [[Cennselach mac Brain]]=[[Cinnsealach mac Brain]], [[Cairpre mac Laidcnén]]=[[Cairbre mac Laoghchinn]], [[Cellach Tosach mac Donngaile]]=[[Ceallach Tosach mac Donnghaile]], [[Cathal mac Dúnlainge]] == Uí Fhailí == * [[Uí Failge]]=[[Uí Failghe]]=[[Uí Fhailí]], [[Ríthe Uí Fhailí]], [[Failge Berraide]], [[Bruidge mac Nath Í]]=[[Bruí mac Nath Í]], [[Áed Rón mac Cathail]]=[[Aodh Rón mac Cathail]], [[Ailill mac Áedo Róin]]=[[Ailill mac Aodha Róin]], [[Cillíne mac Forannáin]], [[Fland Dá Chongal]]=[[Flann ó Congaile]], [[Forbassach Ua Congaile]]=[[Forbasach ó Congaile]], [[Ailill Corrach mac Flainn]], [[Flaithnia mac Flainn]], [[Cummascach mac Flainn]]=[[Cumascach mac Flainn]], [[Cináed mac Flainn]]=[[Cionaoth mac Flainn]], [[Mugrón mac Flainn]]=[[Mughrón mac Flainn]], [[Domnall mac Flaíthnia]]=[[Domhnall mac Flaíthnia]], [[Óengus mac Mugróin]]=[[Aonghas mac Mughróin]], [[Flaíthnia mac Cináeda]]=[[Flaithnia mac Cionaoith]], [[Cináed mac Mugróin]]=[[Cionaoth mac Mughróin]] ==Mumha== * [[Saltair Caisil]]=[[Saltair Chaisil]] * [[Coirpre Cromm mac Crimthainn]]=[[Cairbre Crom mac Criomhthainn]], [[Feidlimid mac Coirpri Chruimm]]=[[Feilimí mac Cairbre Chroim]], [[Fergus Scandal mac Crimthainn]]=[[Fearghas Scannal mac Criomhthainn]], [[Feidlimid mac Tigernaig]]=[[Feilimí mac Tiarnaigh]], [[Amalgaid mac Éndai]]=[[Amhalghaidh mac Éanna]], [[Garbán mac Éndai]]=[[Garbhán mac Éanna]], [[Cathal mac Áedo]]=[[Cathal mac Aodha]], [[Cúán mac Amalgado]]=[[Cúán mac Amhalghadha]], [[Máenach mac Fíngin]]=[[Maonach mac Finghin]], [[Cathal Cú-cen-máthair]]=[[Cathal Cú-gan-mháthair]], [[Colgú mac Faílbe Flaind]]=[[Colgú mac Failbhe Flainn]], [[Finguine mac Cathail]]=[[Finghin mac Cathail]], [[Ailill mac Cathail]], [[Cormac mac Ailello]]=[[Cormac mac Ailealla]], [[Eterscél mac Máele Umai]]=[[Eidirscéal mac Maoil Umha]], [[Cathussach mac Eterscélai]]=[[Cathasach mac Eidirscéil]], [[Máel Dúin mac Áedo]]=[[Maol Dúin mac Aodha]], [[Ólchobar mac Duib-Indrecht]]=[[Ólchúr mac Duibh-Ixxx]], [[Ólchobar mac Flainn]]=[[Ólchúr mac Flainn]], [[Artrí mac Cathail]]=[[Airtrí mac Cathail]], [[Tnúthgal mac Artrach]]=[[xxx]], [[Tnúthgal mac Donngaile]]=[[Tnúthghal mac Donnghaile]], [[Feidlimid mac Cremthainn]]=[[Fedelmid mac Cremthainn]]=[[Feilimí mac Criomhthainn]], [[Ólchobar mac Cináeda]]=[[Ólchúr mac Cxxx]], [[Áilgenán mac Donngaile]]=[[Áilgeanán mac Donnghaile]], [[Máel Gualae mac Donngaile]]=[[Maol Guala mac Donnghaile]], [[Cenn Fáelad hua Mugthigirn]]=[[Ceann Faoladh Ó Macthiarna]], [[Dúnchad mac Duib-dá-Bairenn]]=[[Dúnchadh mac Duibh-dá-Bhoireann]], [[Dub Lachtna mac Máele Gualae]]=[[Dubh Lachtna mac Maoil Gualainne]], [[Finguine Cenn nGécan mac Loégairi]]=[[Finghin Ceann Géagán mac Laoghaire]], [[Cormac mac Cuilennáin]]=[[Cormac mac Cuileannáin]], [[Flaithbertach mac Inmainén]]=[[Flaithbheartach mac Ionúin]], [[Lorcán mac Coinlígáin]]=[[Lorcán mac Coinlíogáin]], [[Cellachán Caisil]]=[[Ceallachán Chaisil]], [[Máel Fathardaig mac Flainn]]=[[Maol Fathardaigh mac Flainn]]-, [[Dub-dá-Bairenn mac Domnaill]]=[[Dubh-dá-Bhoireann mac Domhnaill]], [[Fer Gráid mac Cléirig]]=[[Fear Grá mac Cléirigh]], [[Donnchad mac Cellacháin]]=[[Donnchadh mac Ceallacháin]], [[Máel Muad mac Brain|Maol Muadh mac Brain]], [[Íomhar Luimnigh]]-, [[Mathgamain mac Cennétig]]=[[Mathúin mac Cinnéide]], [[Diarmait Ua Briain]]=[[Diarmaid Ó Briain]], [[Muirchertach Ua Briain]]=[[Muircheartach Ua Briain]]-, [[Cormac Mac Carthaigh]]=[[Cormac Mac Cárthaigh]], [[Conchobar Ua Briain]]=[[Conchúr Ó Briain]], <strike>[[Toirdhealbhach mac Diarmada Ua Bhriain]]</strike>&rarr;[[Toirdhelbach mac Diarmata Ua Briain]]=[[Toirdhealbhach mac Diarmada Ó Briain]], [[Domnall Mór Ua Briain]]=[[Domhnall Mór Ó Briain]], [[Dúngal mac Máel Fothardaig Ua Donnchada]]=[[Dúnghal mac Maoil Fhothardaigh Ó Donnchadha]], Murchad mac Donnchada, [[Brian mac Murchada Ua Briain]]=[[Brian mac Murchadha Ó Briain]] == Iarmhumha == * [[Coirpre Luachra mac Cuirc]]=[[Cairbre Luachra mac Coirc]], [[Dauí Iarlaithe mac Maithni]]=[[]], [[Máel Dúin mac Áedo Bennán]]=[[Maol Dúin mac Aodha Beannáin]], [[Congal mac Máele Dúin]]=[[Congal mac Maoil Dúin]] == Oirialla == * [[Gofraid mac Fergusa]]=[[Gofraidh mac Fearghasa]]-, [[Donnchad Ua Cerbaill]]=[[Donnchadh Ó Cearbhaill]] ==Osraí== * [[Osraige]]=[[Osraí]], [[Cerball mac Dúnlainge]]=[[Cearbhall mac Dúnlainge]], [[Anmchad mac Con Cherca]]=[[Anmchadh mac Con Chearca]], [[Forbasach mac Ailella]]=[[Forbasach mac Ailealla]], [[Tóim Snáma mac Flainn]]=[[Tuaim Snámha mac Flainn]], [[Cellach mac Fáelchair]]=[[Ceallach mac Faolchair]], [[Dúngal mac Cellaig]]=[[Dúnghal mac Ceallaigh]], [[Donnchad mac Gilla Pátraic]]=[[Donnchadh mac Giolla Phádraig]] (1), [[Gilla Pátraic mac Donnchada]]=[[Giolla Phádraig mac Donnchadha]], [[Fáelchar Ua Máele Ódrain]]=[[Faolchar ó Maoil Ódrain]], [[Cú Cherca mac Fáeláin]]=[[Cú Chearca mac Faoláin]], [[Ailill mac Fáeláin]]=[[Ailill mac Faoláin]], [[Fáelán mac Forbasaig]]=[[Faolán mac Forbasaigh]], [[Fergal mac Anmchada]]=[[Fearghal mac Anmchadha]], [[Dúngal mac Fergaile]]=[[Dúnghal mac Fearghaile]], [[Riacán mac Dúnlainge]]=[[Riagán mac Dúnlainge]], [[Diarmait mac Cerbaill (rí Osraí)]]=[[Diarmaid mac Cearbhaill (rí Osraí)]], [[Cellach mac Cerbaill]]=[[Ceallach mac Cearbhaill]] == Uí Néill == * [[Uí Néill]] ** [[Uí Néill an Tuaiscirt]] *** [[Aileach]], [[Ríthe Ailigh]] *** [[Cenél Conaill]]=[[Cineál Chonaill]] *** [[Cenél nEógain]]=[[Cineál Eoghain]] **** [[Ó Néill]] ** [[Uí Néill an Deiscirt]] *** [[Ríthe Bhreá]] **** [[Síol Aodha Sláine]] **** [[Cnóbha]] **** [[Loch Gabhair]] *** [[Ríocht na Mí]] **** [[Ríthe na Mí]] *** [[Tethba]]=[[Tethbae]]=[[Txxx]] **** [[Cenél Coirpri]] **** [[Cenél Maini]] *** [[Ríthe Uisnigh]] **** [[Clann Cholmáin]] ***** [[Clann Cholmáin Bhig]] ***** [[Clann Cholmáin Mhóir]] **** [[Ríthe Fhir Chúl Bhreá]] == Uí Néill an Deiscirt == === [[Ríthe Bhreá]] === * [[Conall Laeg Breg]] mac Aodha Sláine=[[Conall Laogh Bhreá]] mac Aodha Sláine, [[Congal mac Áedo Sláine]]=[[Conghal mac Aodha Sláine]], [[Ailill Cruitire]] mac Aodha Sláine, [[Conaing Cuirre]] mac Congaile=[[Conaing Coirre]] mac Conghaile, [[Congalach mac Conaing Cuirre]]=[[Conghalach mac Conaing Choirre]], [[Írgalach mac Conaing]]=[[Irgalach mac Conaing]] Cuirre=[[Iorghalach mac Conaing]] Choirre, [[Amalgaid mac Congalaig]]=[[Amhalaidh mac Conghalaigh]], [[Conall Grant]]=[[Conall Grant mac Cernaig]]=[[Conall Grant mac Cearnaigh]], [[Conaing mac Amalgado]]=[[Conaing mac Amhalaí]], [[Indrechtach mac Dungalaig]]=[[Indreachtach mac Dunghalaigh]], [[Dúngal mac Amalgado]]=[[Dúnghal mac Amhalaí]], [[Coirpre mac Fogartaig]]=[[Cairbre mac Fógartaigh]], [[Congalach mac Conaing]]=[[Conghalach mac Conaing]], [[Diarmait mac Conaing]]=[[Diarmaid mac Conaing]], [[Flann mac Congalaig]]=[[Flann mac Conghalaigh]], [[Cernach mac Congalaig]]=[[Cearnach mac Conghalaigh]], [[Cummascach mac Congalaig]]=[[Cumascach mac Conghalaigh]], [[Conaing mac Flainn]], [[Cináed mac Conaing]]=[[]], [[Flann mac Conaing]], [[Niall mac Cernaig Sotal]]=[[Niall mac Cearnaigh Sotal]], [[Maine mac Néill]], [[Cathal mac Néill]], [[Cathal mac Áeda]]=[[Cathal mac Aodha, rí Bhreá]], [[Cernach mac Fogartaig]]=[[Cearnach mac Fógartaigh]], [[Fergus mac Fogartaig]]=[[Fearghas mac Fógartaigh]], [[Niall mac Conaill]], [[Máel Dúin mac Fergusa]]=[[Maol Dúin mac Fearghasa]], [[Fogartach mac Cummascaig]]=[[Fógartach mac Cumascaigh]], [[Cummascach mac Fogartaig]]=[[Cumascach mac Fógartaigh]], [[Ailill mac Fergusa]]=[[Ailill mac Fearghasa]], [[Cernach mac Fergusa]]=[[Cearnach mac Fearghasa]], [[Tigernach mac Fócartai]]=[[Tiarnach mac Fógartaigh]] === [[Ríthe na Mí]] === * [[Fallomon mac Con Congalt]]=[[Fallamhain mac Con Congheilte]], [[Domnall mac Donnchada Midi]]=[[Domhnall mac Donnchadha na Mí]], [[Muiredach mac Domnaill Midi]]=[[Muireadhach mac Domhnaill na Mí]], [[Máel Ruanaid mac Donnchada Midi]]=[[Maol Rúnaí mac Donnchadha na Mí]], [[Lorcán mac Cathail]], [[Donnchad mac Aedacain]]=[[Donnchadh mac Aodhacáin]] === [[Ríthe Uisnigh]] === * [[Conall Cremthainne]] mac Néill=[[Conall Criomhthainn]], [[Fiachu mac Néill]]=[[Fiacha mac Néill]], [[Ardgal mac Conaill]]=[[Ardal mac Conaill]], [[Maine mac Cerbaill]]=[[Maine mac Cearbhaill]], ([[Colmán Már mac Diarmato]]= [[Colmán Bec mac Diarmato]])=[[Colmán mac Diarmato]]=[[Colmán mac Diarmada]], [[Suibne mac Colmáin]]=[[Suibhne mac Colmáin]], [[Fergus mac Colmáin]]=[[Fearghas Mac Colmáin]], [[Óengus mac Colmáin]]=[[Aonghas mac Colmáin]], [[Conall Guthbinn]]=[[Conall Guthbinn mac Suibni]]=[[Conall Guthbhinn mac Suibhne]], [[Máel Dóid mac Suibni]]=[[Maol Dxxx mac Suibhne]], [[Diarmait Dian]]=[[Diarmaid Dian]], [[Murchad Midi]]=[[Murchadh na Mí]] === Ríthe Fir Chúl Bhreá === * [[Áed mac Dlúthaig]]=[[Aodh mac Dlúthaigh]], [[Flann mac Áedo]]=[[Flann mac Aodha]] === Tethba === * [[Cenél Coirpri]]/[[Cenél Maini]] &rarr; [[Tethba]]=[[Tethbae]] == Uí Néill an Tuaiscirt == * [[Uí Néill an Tuaiscirt]] &larr; [[Aileach]], [[Ríthe Ailigh]], [[Muiredach mac Eógain]]=[[Muireadhach mac Eoghain]], [[Colcu mac Domnaill]]=[[Colga mac Domhnaill]], [[Máel Fithrich mac Áedo]] Uaridnach=[[Maol Fithrigh mac Aodha]], [[Ernaine mac Fiachnai]]=[[Earnaine mac Fiachna]], [[Urthuile mac Máele Tuile]]-, [[Crundmáel mac Suibni]] Menn=[[Crannmhaol mac Suibhne]], [[Ferg mac Crundmaíl]]=[[Fearg mac Crannmhaoil]], [[Máel Dúin mac Máele Fithrich]]=[[Maol Dúin mac Maoil Fhithrigh]], [[Fland mac Máele Tuile]]=[[Flann mac Maoil Tuile]], [[Máel Dúin mac Áedo Alláin]]=[[Maol Dúin mac Aodha Alláin]], [[Murchad mac Máele Dúin]]=[[Murchadh mac Maoil Dúin]], [[Domnall mac Áeda]]=[[Domhnall mac Aodha (rí Ailigh)]], [[Muirchertach mac Néill]]=[[Muircheartach mac Néill]], [[Flaithbertach Ua Néill]]=[[Flaithbheartach Ó Néill]], [[Domnall Ua Lochlainn]]==[[Domhnall Mac Lochlainn]], [[Niall Mac Lochlainn]], [[Áed in Macáem Tóinlesc]] Ua Néill=[[Aodh an Macaomh Tóinleasc]] mac Muircheartaigh, [[Ríthe Thír Eoghain]], [[Grianán Ailigh#Miotaseolaíocht]], [[Conall Gulban]], [[Cenél Conaill]]=[[Cineál Chonaill]], [[Tír Chonaill]], [[Ríthe Thír Chonaill]], [[Conall Cú mac Áedo]]=[[Conall Cú mac Aodha]], [[Áed Muinderg]] mac Flaithbertaig=[[Aodh Muindearg]], [[Loingsech mac Flaithbertaig]]=[[Loingseach mac Flaithbheartaigh]], [[Murchad mac Flaithbertaig]]=[[Murchadh mac Flaithbheartaigh]], [[Domnall mac Áeda Muindeirg]]=[[Domhnall mac Aodha Mhuindeirg]], [[Eógan mac Néill]]=[[Eoghan mac Néill]], [[Cenél nEógain]]=[[Cineál Eoghain]], [[Tír Eoghain]], [[Ruaidrí ua Canannáin]] == Ulaid == * [[Dál Fiatach]], [[Uí Echach Cobo]], [[Fergus mac Áedáin]]=[[Fearghas mac Aodháin]], [[Cú Chuarán mac Dúngail Eilni]]=[[Cú Chuarán mac Dúnghaile Eilne]], [[Áed Róin mac Bécce Bairrche]]=[[Áed Róin]]=[[Aodh Róin]], [[Cathussach mac Ailello]]=[[Cathasach mac Ailealla]], [[Bressal mac Áedo Róin]]=[[Breasal mac Aodha Róin]], [[Fiachnae mac Áedo Róin]]=[[Fiachna mac Aodha Róin]], [[Tommaltach mac Indrechtaig]]=[[Tomaltach mac Ionrachtaigh]], [[Eochaid mac Fiachnai]]=[[Eochaidh mac Fiachna]], [[Cairell mac Fiachnai]]=[[Caireall mac Fiachna]], [[Máel Bressail mac Ailillo]]=[[Maol Bhreasail mac Ailealla]], [[Muiredach mac Eochada]]=[[Muireadhach mac Eochadha]], [[Matudán mac Muiredaig]]=[[Madadán mac Muireadhaigh]], [[Lethlobar mac Loingsig]]=[[Leathlobhar mac Loingsigh]], [[Cathalán mac Indrechtaig]]=[[Cathalán mac Ionrachtaigh]], [[Ainbíth mac Áedo]]=[[Ainbhioth mac Aodha]], [[Eochocán mac Áedo]]=[[Eochagán mac Aodha]], [[Airemón mac Áedo]]=[[Éireamhón mac Aodha]], [[Fiachnae mac Ainbítha]]=[[Fiachna mac Ainbhith]], [[Bécc mac Airemóin]]=[[Bxxx mac Éireamhóin]], [[Muiredach mac Eochocáin]]=[[Muireadhach mac Eochagáin]], [[Máel Mocheirge mac Indrechtaig]]=[[Maol Mochéirí mac Ionrachtaigh]], [[Aitíth mac Laigni]]=[[Axxx mac Lxxx]], [[Cenn Etig mac Lethlobair]]=[[Cenn Étig mac Lethlobair]]=[[Ceann Éidigh mac Leathlobhair]], [[Áed mac Eochocáin]]=[[Aodh mac Eochagáin]], <strike>[[Loingsech mac Cenn Étig]]</strike>=[[Loingsech mac Cinn Étig]], [[Áed mac Loingsig]]=[[Aodh mac Loingsigh]], [[Niall mac Eochada]]=[[Niall mac Eochadha]] * [[Dál nAraidi]]=[[Dál Araí]], [[Dál nAraidi an Tuaiscirt]]=[[Dál Araí an Tuaiscirt]], [[Uí Echach Cobo]]=[[Uí Eachach Chobha]], [[Eilne]], [[Sárán mac Cóelbad]]=[[Sárán mac Caolbhaidh]], [[Condlae mac Cóelbad]]=[[Connla mac Caolbhaidh]], [[Fíachna Lonn mac Cóelbad]]=[[Fiachna Lonn mac Caolbhaidh]], [[Scandal mac Bécce]]=[[Scannal mac ''Bécce'']], [[Eochaid Iarlaithe mac Lurgain]]=[[Eochaid Iarlaithe]]=[[Eochaidh Iarlaithe]], [[Cathassach mac Lurgain]]=[[Cathasach mac Lorgan]], [[Dúngal Eilni mac Scandail]]=[[Dúnghal Eilne mac Scannail]], [[Cathassach mac Máele Cáich]]=[[Cathasach mac Maoil Chaoich]], [[Ailill mac Dúngaile Eilni]]=[[Ailill mac Dúnghaile Eilne]], [[Áed Aired]]=[[Aodh Aireach]], [[Lethlobar mac Echach]]=[[Leathlobhar mac Eachach]], [[Fiachra Cossalach]]=[[Fiachra Cosalach]], [[Indrechtach mac Lethlobair]]=[[Ionrachtach mac Leathlobhair]], [[Flathróe mac Fiachrach]]=[[Fxxx mac Fiachra]], [[Cináed Ciarrge mac Cathussaig]]&rarr;[[Cináed Cairge mac Cathussaig]]=[[Cxxx Cairge mac Cathasaigh]] ==Déise== * [[Déisi]]=[[Déise]], [[Dál Fiachrach Suighe]]=[[Dál Fhiachra Shuí]], [[Déisi Temro]]=[[Déise Theamhrach]], [[Déisi Becc]]=[[Déise Beag]], [[Déisi Muman]]=[[Déise Mumhan]]==[[Déisi Deiscirt]], <strike>[[Déisi in Tuaiscirt]]</strike>&rarr;[[Déisi Tuaiscirt]]=[[Déise an Tuaiscirt]], [[Ríthe Dhéise Mumhan]], [[Tairired na nDéssi]]=[[Tairshireadh na nDéis]] > [[Óengus Gaíbúaibthech]]=[[Aonghas Gabhuaibhtheach]], [[Ríocht Dyfed]]-, [[Cogad Gáedel re Gallaib]]=[[Cogadh Gael le Gaill]], [[Delbna]]=[[Dealbhna (dream)]] == Miotaseolaíocht == * [[Bradán feasa]] ==Ard-Ríthe== * [[Cellach mac Máele Coba]]=[[Ceallach mac Maoil Chobha]], [[Conall mac Máele Coba]]=[[Conall mac Maoil Chobha]]=[[Conall Cóel]]=[[Conall Caol]], [[Diarmait mac Áedo Sláine]]=[[Diarmaid mac Aodha Sláine]], [[Blathmac mac Áedo Sláine]]=[[Blathmac mac Aodha Sláine]], [[Sechnassach]]=[[Seachnasach]]=[[Sechnassach mac Blathmaic]]=[[Seachnassach mac Blathmaic]], [[Cenn Fáelad]]=[[Cenn Fáelad mac Blathmaic]]=[[Ceann Faoladh mac Blathmaic]], [[Fínsnechta Fledach]]=[[Fíonsneachta Fleách]]=[[Fínsnechta Fledach mac Dúnchada]]=[[Fíonsneachta Fleách mac Dúnchadha]], [[Loingsech mac Óengusso]]=[[Loingseach mac Aonghasa]], [[Congal Cennmagair]]=[[Conghal Ceannmhaghair]], [[Fergal mac Máele Dúin]]=[[Fearghal mac Maoil Dúin]], [[Fógartach mac Néill]], [[Cináed mac Írgalaig]]=[[Cxxx mac Iorghalaigh]], [[Flaithbertach mac Loingsig]]=[[Flaithbeartach mac Loingsigh]], [[Áed Allán]]=[[Aodh Allán]], [[Domnall Midi]]&rarr;[[Domhnall Mac Murchadha]]=[[Domhnall Mí]]=[[Domhnall mac Murchadha]], [[Niall Frossach]]=[[Niall Frasach]], [[Donnchad Midi]]=[[Donnchadh Mí]], [[Aed Oirdnide]]=[[Aodh Oirdní]], [[Conchobar mac Donnchada]]=[[Conchúr mac Donnchadha]]], [[Niall Caille]] / [[Fedelmid mac Cremthainn]] ([[Annála Inis Faithlinn|AIF]]), [[Niall Noígíallach]] &larr; [[Níall Noígíallach]], ([[Fiachrae Cássan]]=)[[Fiachrae Cassán]]=[[Fiachra Casán]], [[Dáire Drechlethan]]=[[Dáire Dreachleathan]], [[Áed Findliath]]=[[Aodh Fionnliath]], [[Niall Glúndub]]=[[Niall Glúindubh]], [[Donnchad Donn]]=[[Donnchadh Donn]], [[Congalach Cnogba]]=[[Conghalach Cnobha]], [[Domnall ua Néill]]=[[Domhnall Ó Néill]], [[Donnchad mac Briain]]=[[Donnchadh mac Briain]], [[Diarmait mac Máel na mBó]]=[[Diarmait mac Maíl na mBó]]=[[Diarmaid mac Maoil na mBó]], [[Flaithbertach mac Loingsig]]=[[Flaithbheartach mac Loingsigh]] ==Scéalta== * [[Scátháin na bhFlatha]], [[Sedulius Scottus]]-, [[Caithréim Chellacháin Chaisil]], [[Cogad Gáedel re Gallaib]], [[Senchas Fagbála Caisil]], [[Immram Curaig Maíle Dúin]]=[[Immram curaig Maíle Dúin]]=[[Máel Dúin]]=[[Maol Dúin]], [[Immram curaig Ua Corra]]=[[Iomramh Currach Uí Chorra]], [[Imrum Snedhghusa ocus Mic Ríagla]]=[[Iomramh S agus Mic Riagla]], [[Baile Suibne]]=[[Buile Shuibhne]], [[Cath Maige Rátha]], [[Cenn Fáelad mac Ailella]]=[[Ceann Faoladh mac Ailealla]]-, [[Mo Ling]]-, [[Fled Dúin na nGéd]], [[Aided Chlainne Tuirenn]]=[[Oidheadh Chlainne Tuireann]], [[Aided Muirchertaig meic Erca]], <strike>[[Aislinge Meic Chon Glinne]]</strike>&rarr;[[Aislinge Meic Con Glinne]], [[Amra Choluim Chille]], [[Caithréim Cellaig]], [[Compert Mongáin]]=[[Compert Mongáin ocus serc Duibe Lacha do Mongán]], [[Eachtra Thaidhg mhic Céin]]=[[Tadhg mac Céin#Eachtra Thaidhg mhic Céin]], [[Fingal Rónáin]], [[Máel Dúin (uathimdhealú)]]=[[Maol Dúin (uathimdhealú)]], [[Scéla Cano meic Gartnáin]], [[Tochmarc Becfola]], [[Duanaire Finn]], [[Eachtra an Mhadra Mhaoil]], [[Eachtra Mhacaoimh an Iolair]], [[Echtra Cormaic i Tír Tairngiri]] &rarr; [[Cormac mac Airt]], [[Eachtra Thaidhg Mhic Céin]] &rarr; [[Tadhg mac Céin]], [[Fotha Catha Cnucha]] &rarr; [[Cumall]], [[Navigatio Sancti Brendani Abbatis]] &rarr; [[Naomh Breandán]] == ''Ól nÉchmacht'' == * [[Annála Connacht]]=[[Annála Chonnacht]], [[Cóiced Ol nEchmacht]]=[[Cóiced Ól nÉchmacht]]=[[Cúige Dhál Éachmacht]], [[Fir Craibe]]=[[Fir Chraibhe]], [[Túatha Taíden]]=[[Tuatha Taiden]]=[[Tuatha Taoidhean]], [[Delbna Nuadat]]=[[Dealbhna Nuad]], [[Dealbhna Thír Dhá Loch]], ([[Corco Mogha]]), [[Cálraige]], [[Partraige]], [[Corco Fir Trí]]=[[Corca Fhir Thrí]], [[Cian d'Fhearaibh Bolg]]=[[Cian d'Fhir Bholg]] == Conmhaicne == * [[Conmhaicne#Clanna]], [[Conmhaicne Mara]], [[Conmaícne Dúna Móir]]=[[Conmhaicne Dhúin Mhóir]], [[Trícha Máenmaige]]=[[Conmaícne Máenmaige]]=<strike>[[Conmhaicne Mheáinmhaigh]]</strike>&rarr;[[Conmhaicne Mheánmhaigh]]&rarr;[[Conmhaicne Mheánmhaighe]], [[Conmaícne Cúile]]=[[Conmhaicne Coille]], [[Cluain Conmhaícne]]=[[Cluain Chonmhaicne]], <strike>[[Conmhaícne Cenel Luacháin]]</strike>&rarr;[[Conmaícne Cenél Luacháin]]=[[Conmhaicne Cineál Luacháin]], [[Conmaícne Carra]]=[[Conmhaicne Ceara]], [[Conmhaicne Anghaile]], [[Uí Fiachrach Finn]]=[[Uí Fhiachrach Fhionn]], [[Maigh Nissi]]&rarr;[[Liatroim, Barúntacht, Contae Liatroma]], [[Eolas mac Biobhsaigh]], [[Muintir Eolais]], [[Leabar Fidhnacha]]=[[Leabhar Fíonacha]] == Connachta == * [[Connachta]], [[Ríthe na gConnacht]], [[Brión mac Echach Mugmedóin]]=[[Brión mac Echach Muigmedóin]]=[[Brian mac xxx]], [[Ailill mac Echach Mugmedóin]]=[[Ailill mac xxx]], [[Fiachrae]]=[[Fiachra]], [[Cairpre mac Néill]]=[[Cairbre mac Néill]], [[Aided Chrimthaind maic Fhidaig ocus Trí mac Echach Muigmedóin]], [[Ciarraige Aí]]=[[Ciarraí Aoi]], [[Ciarraige Locha na nÁirne]]=[[Ciarraí Locha na nAirní]], [[Ciarraige Airtig]]=[[Ciarraí Airtigh]], [[Ciarraige Óic Bethra]]=[[Ciarraí Óig Bheathra]], [[Aidne]]=[[Aidhne]], [[Áengus mac Umor]]=[[Aonghas mac Úmhór]], [[Amalgaid mac Fiachrach]]=[[Amhalaí mac Fiachra]], [[Dauí Tenga Uma]]=[[Dxxx Teanga Umha]], [[Duinsech ingen Duach]]=[[Duinseach ní Dhuach]], [[Eógan Bél]]=[[Eoghan Béal]], [[Ailill Inbanda]]=[[Ailill Baineanda]], [[Echu Tirmcharna]]=[[Eocha Tirimcharna]], [[Áed mac Echach]]=[[Aodh mac Eachach]], [[Uatu mac Áedo]]=[[Uada mac Aodha]], [[Colmán mac Cobthaig]]=[[Colmán mac Cobhthaigh]], [[Rogallach mac Uatach]], [[Loingsech mac Colmáin]], [[Guaire Aidne mac Colmáin]]=[[Guaire Aidhne mac Colmáin]], [[Cenn Fáelad mac Colgan]]=[[Ceann Faoladh mac Colgan]], [[Dúnchad Muirisci]]=[[Dúnchadh Mhuirisce]], [[Fergal Aidne mac Artgaile]]=[[Fearghal Aidhne mac Ardaile]], [[Muiredach Muillethan]]=[[Muireadhach Moilleathan]], [[Cellach mac Rogallaig]]=[[Ceallach mac Raghallaigh]], [[Indrechtach mac Dúnchado]]=[[Indreachtach mac Dúnchadha]], [[Indrechtach mac Muiredaig]]=[[Indreachtach mac Muireadhaigh]], [[Domnall mac Cellaig]]=[[Domhnall mac Ceallaigh]], [[Cathal mac Muiredaig]]=[[Cathal mac Muireadhaigh]], [[Áed Balb mac Indrechtaig]]=[[Aodh Balbh mac Indreachtaigh]], [[Forggus mac Cellaig]]=[[Fearghas mac Ceallaigh]], [[Ailill Medraige mac Indrechtaig]]=[[Ailill Mheadraí mac Indreachtaigh]], [[Dub-Indrecht mac Cathail|Dubh-Indreacht mac Cathail]], [[Donn Cothaid mac Cathail]]=[[Donn Cothú mac Cathail]], [[Flaithrí mac Domnaill]]=[[Flaithrí mac Domhnaill]], [[Artgal mac Cathail]]=[[Ardal mac Cathail]], [[Tipraite mac Taidg]]=[[Tiobraid mac Taidhg]], [[Cináed mac Artgail]]=[[Cináed mac Ardail]], [[Colla mac Fergusso]]=[[Colla mac Fearghasa]], [[Muirgius mac Tommaltaig]], [[Diarmait mac Tommaltaig]], [[Cathal mac Muirgiussa]]=[[Cathal mac Muiriosa]], [[Murchad mac Áedo]]=[[Murchadh mac Aodha]], [[Fergus mac Fothaid]]=[[Fearghas mac Fothaidh]], [[Finsnechta mac Tommaltaig]], [[Mugron mac Máele Cothaid]], [[Conchobar mac Taidg Móir]]=[[Conchúr mac Taidhg Mhóir]], [[Áed mac Conchobair]]=[[Aodh mac Conchúir]], [[Tadg mac Conchobair]]=[[Tadhg mac Conchúir]], [[Cathal mac Conchobair]]=[[Cathal mac Conchúir]], [[Tadg mac Cathail]]=[[Tadhg mac Cathail]], [[Fergal Ua Ruairc]]=[[Fearghal Ó Ruairc]], <strike>[[Conchobar mac Tadg]]</strike>=[[Conchobar mac Taidg]], <strike>[[Cathal mac Tadg]]</strike>=[[Cathal mac Taidg]]=[[Cathal mac Taidhg]], [[Cathal mac Conchobair maic Taidg]]=[[Cathal mac Conchúir mhic Thaidhg]], [[Tadg in Eich Gil]]=[[Tadhg an Eich Ghil]], [[Art Uallach Ua Ruairc]]=[[Art Ualach Ó Ruairc]], [[Áed in Gai Bernaig|Aodh an Gha Bhearnaigh]], [[Áed Ua Ruairc]]=[[Aodh Ó Ruairc]], [[Ruaidrí na Saide Buide]]=[[Ruairí na Saidhe Buí]], <strike>[[Flaithbertaigh Ua Flaithbertaigh]]</strike>=[[Flaithbertach Ua Flaithbertaigh]]=[[Flaithbheartach Ó Flaithbheartaigh]], [[Tadg mac Ruaidrí Ua Conchobair]]=[[Tadhg mac Ruairí Ó Conchúir]], [[Domnall Ua Ruairc]]=[[Domhnall Ó Ruairc]], [[Domnall Ua Conchobair]]=[[Domhnall Ó Conchúir]], [[Tairrdelbach Ua Conchobair]]=[[Toirdhealbhach Ua Conchobhair]], [[Ruaidrí Ua Conchobair]]=[[Ruaidri mac Tairrdelbach Ua Conchobair]]=[[Ruaidrí mac Tairrdelbaig Ua Conchobair]], [[Uí Briúin]]=[[Uí Bhriúin]] &larr; [[Uí Briúin Aí]]=[[Uí Bhriúin Aoi]] &larr; [[Uí Briúin Seóla]]=[[Uí Bhriúin Seola]] &larr; [[Uí Briúin Bréifne]]=[[Uí Bhriúin Bhréifne]] &larr; [[Síl Muiredaig]]=[[Síol Muireadhaigh]] &larr; [[Síl Cellaig]]=[[Síol Cheallaigh]] &larr; [[Síl Cathail]]=[[Síol Chathail]], [[Muintir Murchada]]=[[Muintir Mhurchadha]], [[Clann Fhergail]]=[[Clann Fhearghaile]], [[Clann Taidg]]=[[Clann Taidhg]], [[Crichaireacht cinedach nduchasa Muintiri Murchada]]=[[Críochadóireacht chiníoch dúchais Mhuintir Mhurchadha]], <strike>[[Uí Chonchúír]]</strike>&rarr;[[Uí Chonchúir]], [[Uí Fiachrach]]=[[Uí Fhiachrach]]=[[Uí Fiachra]], [[Uí Fiachrach Aidne]]=[[Uí Fhiachrach Aidhne]], [[Uí Fiachrach Muaide]]=[[Uí Fhiachrach Mhuaidhe]], [[Cenél Áeda na hEchtge]]=[[Cineál Aodha na hEachtaí]], [[Seachnasach mac Donnchadha]], [[Uí Sheachnasaigh]], [[Uí Dhubhda]], [[Uí Ruairc]], [[Muirchertach Nár mac Guairi]]=[[Muircheartach Nár mac Guaire]], [[Conchobar Maenmaige Ua Conchobair]]=[[Conchúr Mheánmhaighe Ó Conchúir]], [[Cathal Carragh Ua Conchobair]] {{Navbox | name = Ríocht na gConnacht | title = [[Ríocht na gConnacht]] | group1 = [[Tuath]]a | list1 = {{Navbox|child | group1 = [[Connachta]] | list1 = [[Uí Briúin Aí]]&nbsp;• [[Uí Briúin|Uí Briúin Bréifne]]&nbsp;• [[Uí Briúin Seóla]]&nbsp;• [[Umaill|Uí Briúin Maille]]&nbsp;• [[Uí Fiachrach Aidne]]&nbsp;• [[Uí Fiachrach Muaide]]&nbsp;• [[Partraige]]&nbsp;• [[Uí Maine]]&nbsp;• [[Uí Fiachrach Finn]]&nbsp;• [[Cairbre Drom Cliabh]] | group2 = [[Ulaid]] | list2 = [[Conmhaicne Mara]]&nbsp;• [[Conmhaícne|Conmhaícne Cenéoil Dubáin]]&nbsp;• [[Conmhaícne|Conmhaícne Cúile Tolad]]&nbsp;• [[Conmhaícne|Conmhaícne Maigh Réin]]&nbsp;• [[Conmhaícne|Conmhaícne Meánmhaighe]]&nbsp;• [[Conmhaícne|Conmhaícne Sléibe Formaile]]&nbsp;• [[Ciarraige Aí]]&nbsp;• [[Ciarraige Locha na nÁirne]]&nbsp;• [[Ciarraige Airtech]]&nbsp;• [[Ciarraige Óic Bethra]] &nbsp;• [[Soghain]] | group3 = [[Deirgtine]] | list3 = [[Luigne Chonnacht|Luighne]]&nbsp;• [[Corca Fhir Trí]]&nbsp;• [[Gailenga]]&nbsp;• [[Delbna]]&nbsp;• [[Éile]] | group4 = [[Érainn]] | list4 = [[Cálraige]]&nbsp;• [[Dartraige]] | group5 = Eile | list5 = [[Fir Ol nEchmacht]]&nbsp;• [[Dál nDruithne]]&nbsp;• [[Gamanraige]]&nbsp;• [[Fir Domnann]]&nbsp;• [[Senchineoil]]&nbsp;• [[Grecraige]]&nbsp;• [[Delbhna|Delbhna Cuile Fabhair]]&nbsp;• [[Dealbhna Thír Dhá Loch|Delbna Tír Dhá Locha]]&nbsp;• [[Delbna Nuadat]]&nbsp;• [[Uaithne]]&nbsp;• [[Masraige]]&nbsp;• [[Corco Moga]] }} | group2 = Rítheaghlaigh | list2 = {{Navbox|child | group1 = Muintreacha | list1 = [[Uí Fiachrach]]&nbsp;• [[Uí Fiachrach Aidne]]&nbsp;• [[Uí Fiachrach Muaide]]&nbsp;• [[Uí Briúin]]&nbsp;• [[Uí Briúin Seóla]]&nbsp;• [[Uí Briúin Aí]]&nbsp;• [[Uí nAilello]]&nbsp;• [[Uí Maine]] | group2 = Clanna | list2 = [[Uí Sheachnasaigh]]&nbsp;• [[Uí Chonchúir]]&nbsp;• [[Uí Dhubhda]]&nbsp;• [[Uí Fhlannagáin]]&nbsp;• [[Uí Ruairc]]&nbsp;• [[Uí Fhlaithbheartaigh]] }} | group10 = Ríochtaí comharbachta | list10 = [[Uí Maine]] ([[Síol Anmchadha]], [[Máenmaige]], [[Clann Uatach]])&nbsp;• [[Bréifne]] ([[Bréifne Thoir|Thoir]] agus [[Bréifne Thiar|Thiar]])&nbsp;• [[Uí Díarmata]]&nbsp;• [[Síl Máelruain]]&nbsp;• [[Magh Luir]]&nbsp;• [[Umaill]]&nbsp;• [[Iar Connacht]] | group11 = Ábhair | list11 = [[Ríthe na gConnacht]]&nbsp;• [[Ráth Cruachan]]&nbsp;• [[Annála Connacht]]&nbsp;• [[Táin Bó Flidais]]&nbsp;• [[Cóiced Ol nEchmacht]]&nbsp;• [[Nagnatae]]&nbsp;• [[Auteini]]&nbsp;• [[na Trí Tuatha]]&nbsp;• [[Clann Taidg]]&nbsp;• [[Clann Fhearghaile]]&nbsp;• [[Muintir Murchada]]&nbsp;• [[Maigh Seóla]] | belowclass = hlist | below = {{Icon|Category}} [[:Catagóir:Connachta|Category]]&nbsp;• {{Icon|WikiProject}} [[Wikipedia:WikiProject Celts|WikiProject]] }} == Íochtar Chonnacht == * [[Íochtar Chonnacht]], [[Cairbre Drom Cliabh]]=[[Cairbre Dhroim Chliabh]], [[Corann]], [[Cúl ó bhFionn]] ([[Cúil Ó bhFinn]]-), [[Luigne Chonnacht]]=[[Luíne Chonnacht]], [[Tír Fíacrach Múaide]]=[[Tír Fhiacrach Mhuaidhe]], <strike>[[Tir Ollíol]]</strike>&rarr;[[Tír Ollíol]]=[[Tír Oirill]] == Ríthe Uí Fhiachrach Aidhne == * [[Ríthe Uí Fhiachrach Aidhne]], [[Goibnenn mac Conaill]]=[[Goibhneann mac Conaill]], [[Cobthach mac Gabráin]]=[[Cobhthach mac Gabhráin]], [[Cellach mac Guairi]]=[[Ceallach mac Guairi]]=[[Ceallach mac Guaire]], [[Muirchertach Nár mac Guairi]], [[Conchobar mac Cummascaig]]=[[Conchúr mac Cumascaigh]], [[Art mac Flaitnia]]=[[Art mac Flaithnia]], [[Anluan mac Conchobhair]]=[[Anluan mac Cumascaigh]], [[Cathal Aidhne mac Ailealla]]-, [[Cléireach mac Ceadaigh]]-, [[Tighearnach mac Cathmogha]]=[[Tiarnach mac Cathmhogha]]-, [[Uathmharán mac Brocáin]]-, [[Mael Fabhaill mac Cléirigh]]=[[Maolfhabhaill mac Cléirigh]], [[Eidhean mac Cléirigh]], [[Tighearnach ua Cléirigh]], [[Mael Macduach]]=[[Maol xxx]]-, [[Domhnall mac Lorcáin]]-, [[Flann Ua Cléirigh]]-, [[Comhaltán Ua Cléirigh]], [[Mac Comhaltáin Ua Cléirigh]], [[Giolla Cheallaigh Ua Cléirigh]], [[Mael Ruanaidh na Paidre Ua hEidhin]], [[Ua Comhaltáin Ua Cléirigh]], [[Mael Fabhaill Ua hEidhin]], [[Giolla na Naomh Ua hEidhin]], [[Aodh Ua hEidhin]], [[Giolla Mo Choinne Ua Cathail]], [[Giolla Cheallaigh Ua hEidhin]]-, [[Muirgheas Ua hEidhin]]-, [[Eoghan Ó hEidhin]]-, [[Eoghan Ó hEidhin (II)]] == Maigh Sheola == * [[Maigh Seóla]]=[[Maigh Sheola]], [[Donn mac Cumascaigh]], [[Maolán mac Cathmhogha]], [[Murchadh mac Maonaigh]], [[Cléirchén mac Murchadha]], [[Urchadh mac Murchadha]], [[Donnchadh mac Urchadha]], [[Murchadh mac Flainn mhic Gleithneacháin]], [[Ruaidhrí mac Coscraigh]], [[Maelcairearda]], [[Brian mac Maolruanaidh]], [[Cathal mac Ruaidhrí]], [[Amhalaidh mac Cathail]], [[Cathal mac Ruaidhrí]], [[Muireadhach ua Flaithbheartaigh]], [[Murchadh ua an Chapaill Ua Flaithbheartaigh]]- == Iar Chonnacht == * [[Iar Connacht]]=[[Iar Chonnacht]], (Maigh Sheola: [[Donn mac Cumascaigh]], [[Maolán mac Cathmhogha]], [[Murchadh mac Maonaigh]], [[Urchadh mac Murchadha]], [[Donnchadh mac Urchadha]], [[Brian mac Maolruanaidh]], [[Muireadhach ua Flaithbheartaigh]], [[Murchadh ua an Chapaill Ua Flaithbheartaigh]], [[Cathal mac Ruaidhrí]], [[Amhalaidh mac Cathail]]), [[Cathal mac Tigernáin]]=[[Cathal mac Tiarnáin]], Rúaidhri Ua Flaithbheartaigh&rarr;[[Ruaidhrí Ua Flaithbheartaigh (I)]]=[[Ruairí Ó Flaithearta (I)]], [[Aedh Ua Flaithbheartaigh]]=[[Aodh Ó Flaithearta (I)]], Mac meic Aedh Ua Flaithbheartaigh&rarr;[[Mac mic Aodha Ua Flaithbheartaigh]]=[[Mac mhic Aodha Ó Flaithearta]], [[Flaithbertach Ua Flaithbertaigh]]=[[Flaitheartach Ó Flaithearta]], [[Brian Ua Flaithbheartaigh]]=[[Brian Ó Flaithearta]], [[Muireadhach Ua Flaithbheartaigh]]=[[Muireadhach Ó Flaithearta]], [[Conchobhar Ua Flaithbheartaigh]]=[[Conchúr Ó Flaithearta (I)]], Ruaidhri Ua Flaithbheartaigh&rarr;[[Ruaidhrí Ua Flaithbheartaigh (II)]]=[[Ruairí Ó Flaithearta (II)]], Áedh Ua Flaithbheartaigh&rarr;[[Aodh Ua Flaithbheartaigh]]=[[Aodh Ó Flaithearta (II)]], [[Conchubhar Ua Flaithbheartaigh]]=[[Conchúr Ó Flaithearta (II)]], Ruadhri Ua Flaithbertaigh&rarr;[[Ruaidhrí Ua Flaithbheartaigh (III)]]=[[Ruairí Ó Flaithearta (III)]], Murtough Ua Flaithbertaigh&rarr;[[Muircheartach Ua Flaithbheartaigh]]=[[Muircheartach Ó Flaithearta]], Rudhraighe Ó Flaithbheartaigh&rarr;[[Ruaidhrí Ua Flaithbheartaigh (IV)]]=[[Ruairí Ó Flaithearta (IV)]], [[Aedh Mór Ua Flaithbheartaigh]]=[[Aodh Mór Ó Flaithearta]], Morogh Ó Flaithbheartaigh&rarr;[[Murchadh Ua Flaithbheartaigh]]=[[Murchadh Ó Flaithearta]], Ruaidhri Ó Flaithbheartaigh&rarr;[[Ruaidhrí Ua Flaithbheartaigh (V)]]=[[Ruairí Ó Flaithearta (V)]] Cúigear Ruairí..! # Rúaidhri Ua Flaithbheartaigh, ACM 1061.13: Ruaidhri Ua Flaithbheartaigh # Ruaidhri Ua Flaithbheartaigh, ACM 1145.17: Ruaidhri Ua Flaithbheartaigh. # Ruadhri Ua Flaithbertaigh, AU 1186.7 LATE: Ruaidhri h-Ua Flaithbertaigh, ACM 1186.2: Ruaidhri Ua Flaithbheartaigh # Rudhraighe Ó Flaithbheartaigh, ACM 1214.6: Brian mac Ruaidhri Í Fhlaithb<u>e</u>rtaigh # Ruaidhri Ó Flaithbheartaigh, ACM 1256.9: Ruaidhri Ua Flaithb<u>e</u>rtaigh Beirt Aodh # [[Aedh Ua Flaithbheartaigh]], ACM 1079.8: Aedh Ua Flaithbhertaigh # Áedh Ua Flaithbheartaigh, ACM 1178.10: Aodh Ua Flaithbertaigh Beirt Chonchúr # [[Conchobhar Ua Flaithbheartaigh]], ACM 1132.11: Concobhar Ua Flaithbheartaigh, # [[Conchubhar Ua Flaithbheartaigh]], AU 1186.7 LATE: Conchubhar h-Ua Flaithbhertaigh == Uí Dhiarmada == * [[Uí Díarmata]]=[[Uí Dhiarmada]], [[Ríthe Uí Dhiarmada]], [[Tadhg mac Muircheartaigh]]=[[Tadhg Uí Dhiarmada]], [[Cú Cheanainn mac Taidhg]], [[Giolla Comáin mac Néill]], [[Muirghius mac Aodha]], [[Mac Con Cheanainn]], [[Muirgheas ua Con Cheanainn]], [[Aodh Ua Con Cheanainn (I)]], [[Muirgheas Ua Con Cheanainn]], [[Aodh Ua Con Cheanainn (II)]], [[Tadhg Ua Con Cheanainn]], [[Uada Ua Con Cheanainn]], [[Cú Cheanainn Ó Con Cheanainn]] == Síol Anmchadha == * [[Síol Anmchadha]], [[Ríthe Shíol Anmchadha]], [[Diarmaid mac Dúnadhaigh]], [[Cú Chonnacht mac Dúnadhaigh]], [[Madadhán mac Gadhra Mhóir]], [[Gadhra Mór mac Dúnadhaigh]], [[Doghra mac Dúnadhaigh]], [[Dúnadhach mac Con Chonnacht]], [[Diarmaid mac Madadháin]], [[Madadhán Reamhar Ua Madadháin]], [[Gilla Find mac Maic Uallacháin]]=[[Giolla Fionn mac Mhic Uallacháin]], [[Diarmaid Ua Madadháin]], [[Cú Choirne Ua Madadháin]], [[Madadhán Mór Ua Madadháin]], [[Maoileachlann Ua Madadháin]], [[Diarmaid Cléireach Ua Madadháin]], [[Madadhán Óg Ó Madadháin]], [[Cathal Ó Madadháin]] == Uí Mhaine == * [[Uí Maine]]=[[Uí Mhaine]], [[Máine Mór]]=[[Maine Mór]]?, [[Ríthe Uí Mhaine]], [[Bresal mac Maine Móir]]=[[Breasal mac Maine Mhóir]], [[Fiachra Finn]], [[Conall Cas Ciabhach]], [[Dallán mac Breasail]], [[Duach mac Dalláin]], [[Lughaidh mac Dalláin]], [[Feradhach mac Lughadha]]=[[Fearadhach mac Luighdheach]], [[Maine mac Cerbaill]]=[[Maine mac Cearbhaill]], [[Marcán]], [[Cairbre Crom]], [[Brenainn mac Cairbre]], [[Aedh Buidhe]]=[[Aodh Buí]], [[Conall mac Maelduib]]=[[Conall mac Maolduibh]], [[Marcán mac Tommáin]]=[[Marcán mac Tomáin]], [[Fithceallach mac Flainn]]=[[Ficheallach mac Flainn]], [[Sechnassach mac Congail]]=[[Seachnasach mac Congail]], [[Dluthach mac Fithcheallaigh]]=[[Dlúthach mac Ficheallaigh]], [[Cathal Maenmaighe]]=[[Cathal Mheánmhaigh]], [[Ailill ua Daimine]]=[[Ailill ua Daimhine]]=[[Ailill ó Daimhine]], [[Inreachtach mac Dluthaigh]]=[[Inreachtach mac Dlúthaigh]], [[Aedh Ailghin]]=[[Aodh Ailghin]], [[Dunchadh ua Daimhine]]=[[Dúnchadh ó Daimhine]], [[Conall mac Fidhghaile]], [[Dunchadh mac Duib Da Tuadh]]=[[Dúnchadh mac Duibh Dhá Thuadh]], [[Amhalgaidh]], [[Ailill mac Inreachtaigh]], [[Dub Dá Leithe mac Tomaltaigh]]=[[Dubh Dhá Leath mac Tomaltaigh]], [[Cathal mac Murchadha]], [[Cathal mac Ailella]]=[[Cathal mac Ailealla]], [[Mughrón mac Sochlacháin]], [[Sochlachán mac Diarmata]]=[[Sochlachán mac Diarmada]], [[Murchadh mac Sochlacháin]], [[Murchadh mac Aodha Uí Mhaine]], [[Geibennach mac Aedha]]=[[Geibheannach mac Aodha]], [[Muirgheas mac Domhnaill]] * [[Tadg Mór Ua Cellaigh]]=[[Tadhg Mór Ó Ceallaigh]], Gadhra mac Dúnadhaigh, [[Concobar mac Taidg Ua Cellaigh]]=[[Conchúr mac Taidhg Ó Ceallaigh]], [[Mac Taidg Ua Cellaigh]]=[[Diarmait mac Taidg Ua Cellaigh]]=[[Diarmaid mac Taidhg Ó Ceallaigh]], [[Dunchadh Ua Cellaigh]]=[[Dúnchadh Ó Ceallaigh]], [[Aed Ua Cellaigh]]=[[Aodh Ó Ceallaigh]], [[Diarmaid Ua Madadháin]], [[Tadg Ua Cellaigh]]=[[Tadhg Ó Ceallaigh]], [[Conchobar Maenmaige Ua Cellaigh]]=[[Conchúr Mheánmhaighe Ó Ceallaigh]], [[Murchad Ua Cellaigh]]=[[Murchadh Ó Ceallaigh]], [[Domnall Mór Ua Cellaigh]]=[[Domhnall Mór Ó Ceallaigh]] == Ríthe Shliabh Lugha == * [[Sliabh Lugha]]&rarr;[[Ríthe Sliabh Lugha]]=[[Ríthe Shliabh Lugha]], [[Donn Sléibhe Ó Gadhra (I)]], [[Ruairí Ó Gadhra (I)]], [[Domhnall Ó Gadhra]], [[Donn Sléibhe Ó Gadhra (II)]], [[Ruairí Ó Gadhra (II)]], [[Ruairí Ó Gadhra (III)]] == Magh Loirg == * [[Mag Luirg]]=[[Magh Loirg]], [[Ríthe Mhagh Loirg]], [[Maolruanaidh Mór mac Taidhg]], [[Muircheartach mac Maolruanaí Mhóir]], [[Tadhg mac Muircheartaigh]], [[Maolruanaidh mac Taidhg]], [[Tadhg Mór mac Maolruanaí]], [[Maolseachlann mac Taidhg Mhóir]], <strike>[[Diarmad mac Taidhg Mhóir]]</strike>&rarr;[[Diarmaid mac Taidhg Mhóir]], [[Muirgheas mac Taidhg Mhóir]], [[Conchúr mac Diarmada]], [[Tomaltach na Cairge Mac Diarmata]]=[[Tomaltach na Carraige Mac Diarmada]], [[Cormac Mac Diarmada (I)]] == Ríthe Uí Fhiachrach Mhuaidhe == * [[Ríthe Uí Fhiachrach Mhuaidhe]], [[Aireachtach ua Dúnchadha Mhuirsce]], [[Connmhach mac Duinn Cothaidhe]]=[[Conmhach mac Doinn Cothaithe]], [[Dubhda mac Conmhaigh]], [[Aodh ua Dubhda]], [[Maol Ruanaidh Ua Dubhda]], [[Aedhuar Ua Dubhda]], [[Muircheartach An Collach Ua Dubhda]], [[Domhnall Fionn Ua Dubhda]], [[Mac Aodha Ua Dubhda]], [[Amhlaibh mac Domhnaill Fhionn Ua Dubhda]], [[Mac Domhnaill Ua Dubhda]], [[Aodh mac Muircheartaigh Ua Dubhda]], [[Ruaidhrí Mear Ua Dubhda]], [[An Cosnamhaigh Ua Dubhda]], [[Taichleach Ua Dubhda]] * Eile gan leathanaigh: Cathal mac Ailealla, Aodh mac Maoil Phádraig, Mael Cluiche mac Conchobair=Maol Cloiche mac Conchúir, ''Crichan mac Mael Muire'' == Umhaill == * <strike>[[Umall]]</strike>=[[Umaill]]=[[Umhaill]], [[Ríthe Umhaill]], [[Maille mac Conaill]], [[Flannabhra]], [[Dunghal mac Flaithniadh]], [[Aedhghal]], [[Flathghal mac Flannbhrath]], [[Cosgrach mac Flannbhrath]], [[Cairbre mac Cinaedh]], [[Gilla na nInghen Ua Cobhthaigh]], [[Domhnall Ó Máille (I)]], [[Domhnall Ó Máille (II)]] (Rua), [[Domhnall Ó Máille (III)]], [[Aodh Ó Máille]], [[Diarmaid Ó Máille]], [[Tadhg mac Diarmada Ó Máille]] == Ríthe Luíne Chonnacht == * [[Ríthe Luíne Chonnacht]], [[Eaghra Paiprigh mac Saorghais]] == Eile (3) == * [[Ríochtaí Éireann]] * [[Liosta de Bharúntachtaí]] = Bliain 4, 2021 - 2022 = == Feabhsú na Gaeilge == Mar is gnách... féach thuas. == Ollaimh Éireann == * [[Adna mac Uthidir]], [[Torna Éices]], [[Dubhthach moccu Lughair]], ([[Dallán Forgaill]]), [[Senchán Torpéist]], <strike>[[Máel Muire Otháin]]=</strike>[[Máel Muire Othna]]=[[Maol Mhuire Fhathna]], [[Flann mac Lonáin]], <strike>[[Torpaid mac Taicthech]]=</strike>[[Torpaid mac Taicthich]]=[[]], [[Óengus mac Óengusa]]=[[Aonghas mac Aonghasa]], [[Bard Boinne]], [[Uallach ingen Muinecháin]], [[Cormacán Éigeas]], [[Cinaedh Ua hArtagáin]]=[[Cinaedh ua hArtagáin]]=[[Cionnaoth ó hArtagáin]], [[Eochaidh Ua Floinn]]=[[Eochaidh ua Floinn]], [[Urard mac Coise]], [[Clothna mac Aenghusa]], [[Muircheartach mac Con Cheartaigh Mac Liag]], [[Cúán úa Lothcháin]], [[Cú Mara mac Maic Liac]], [[Mac Beathaidh mac Ainmire]], [[Ceaunfaeladh ua Cuill]]=[[]], [[Flaithem mac Maele Gaimrid]], [[Cellach úa Rúanada]], [[Mael Isa ua Máilgiric]], [[Cú Collchaille Ua Baígilláin]], [[Cú Connacht Ua Dálaigh]], [[Gillamaire Ua Conallta]], [[Tadhg Ua Dálaigh]], [[Máel Íosa Ua Dálaigh]], [[Giolla Ernain Ó Martain]], [[Gofraidh Fionn Ó Dálaigh]], # [[Cearbhall mac Lochlainn Ó Dálaigh]], # [[Sean mac Fergail Óicc Ó hUiccinn]] == Ginealas == * [[Ginealas Éireannach]], [[Leabhar na nGinealach]], [[Coimre na nGinealach]], [[An Leabhar Muimhneach]], [[Leabhar Cloinne Maoil Ruanaidh]]=[[Leabhar Chlann Mhaoil Ruanaidh]], [[Leabhar Clainne Suibhne]]=[[Leabhar Chlann Suibhne]], [[Leabhar Ádhaimh Uí Chianáin]] == Gineolaithe == * [[Eochaid ua Flannacáin]], [[Flann Mainistrech]]=[[Flann Mainistreach]], [[Gilla Cómáin mac Gilla Samthainde]], [[Gilla Críst Ua Máel Eóin]]=[[Giolla Chríost Ó Maoil Eoin]], [[Amhlaoibh Mór mac Fir Bhisigh]], [[Gilla na Naemh Ua Duinn]]=[[Giolla na Naomh Ó Duinn]], [[Giolla Íosa Mac Fir Bhisigh]], [[Tanaide Mór mac Dúinnín Ó Maolconaire]]=[[Tanaí Mór mac Dúinnín Ó Maolchonaire]], [[Domnall Ó Cuindlis]], [[Lúcás Ó Dalláin]], [[Seán Mór Ó Dubhagáin]], [[Ádhamh Ó Cianáin]], [[Ádhamh Cúisín]], [[Faolán Mac an Ghabhann na Scéal]], [[Giolla Íosa Mór Mac Firbhisigh]], [[Giolla na Naomh Ó hUidhrín]], [[Giolla na Naomh Mac Aodhagáin]], [[Cú Choigcríche Ó Cléirigh]]=[[Cú Choigríche Ó Cléirigh]], [[Lughaidh Ó Cléirigh]], [[Cú Choigcríche Ó Duibhgeannain]]=[[Cú Choigríche Ó Duibhgeannáin]], [[Triallam timcheall na Fodla]], [[Tuilleadh feasa ar Éirinn óigh]], [[Críchad an Chaoilli]], [[Máel Muire mac Céilechair]]=[[Maol Mhuire mac Céileachair]]- == Scoláirí == * [[James Ware]]-, [[Uilliam Ó Duinnín]], [[Seán Ó Catháin]], [[Séarlas Ó Conchubhair Doinn]]=[[Séarlas Ó Conchúir Dhoinn]], [[John O'Donovan (scoláire)]]=([[Seán Ó Donnabháin]]), [[John O'Hart]]-, ([[Edward MacLysaght]]=[[Éamonn Mac Giolla Iasachta]]), [[Nollaig Ó Muraíle]]-, ([[Rudolf Thurneysen]]), [[Osborn Bergin]]-, [[R. I. Best]]=[[Richard Irvine Best]]-, ([[D. A. Binchy]]), ([[Kuno Meyer]]), ([[Eugene O'Curry]]=[[Eoghan Ó Comhraí]]), [[James Carney]], [[John Carey]], ([[T. F. O'Rahilly]]=[[Tomás Ó Rathile]]=[[Tomás Ó Rathaile]]), [[Francis J. Byrne]]=[[Francis John Byrne]], [[Edel Bhreathnach]], [[John T. Koch]]-, [[Celtica (iriseán)]], [[Éigse (iriseán)]], [[R. A. Stewart Macalister]], [[T. M. Charles-Edwards]]=[[Thomas Charles-Edwards]], [[Hubert T. Knox]]=[[Hubert Thomas Knox]], [[Donnchadh Ó Corráin]] == Déise == * [[Ríthe Dhéise Mumhan]] * [[Dál gCais]]+ ** [[Dál gCais#Stair]] == Suíomhanna == # [[A. G. van Hamel]], [[Stichting Van Hamel]], [[CODECS]], *selgā # [[Thesaurus Linguae Hibernicae]] (TLH) # [[Irish Script on Screen]], [[Meamram Páipéar Ríomhaire]] (ISoS, ISOS) # [[Celtic Digital Initiative]] (CDI) == Dál Riada == * [[Dál Riada]], [[Ríthe Dhál Riada]], [[Fearghas Mór mac Eirc]]=[[Fearghas Mór]], [[Domhanghart Réite]], [[Comhghall mac Domhanghairt]], [[Gabhrán mac Domhanghairt]], [[Conall mac Comgaill]], [[Aodhán mac Gabhráin]], [[Eochaid Buide]]=[[Eochaidh Buí]], [[Connad Cerr]], [[Domnall Brecc]]=[[Domhnall Breac]], [[Ferchar mac Connaid]]=[[Fearchar mac Connaidh]], [[Dúnchad mac Conaing]]=[[Dúnchadh mac Conaing]], [[Conall Crandomna]]=[[Conall Crannomhna]], [[Domangart mac Domnaill]]=[[Domhanghart mac Domhnaill]], [[Máel Dúin mac Conaill]]=[[Maol Dúin mac Conaill]], [[Domnall Donn]]=[[Domhnall Donn]], [[Ferchar Fota]]=[[Fearchar Fada]], [[Eochaid mac Domangairt]]=[[Eochaidh mac Domhanghairt]], [[Ainbcellach mac Ferchair]]=[[Ainfhaichilleach mac Fearchair]], [[Fiannamail ua Dúnchado]]=[[Fianamhail ó Dúnchadha]], [[Selbach mac Ferchair]]=[[Sealbhach mac Fearchair]], [[Dúngal mac Selbaig]]=[[Dúnghal mac Sealbhaigh]], [[Eochaid mac Echdach]]=[[Eochaidh mac Eochach]], [[Alpín mac Echdach]]=[[Ailpín mac Eochach]], [[Muiredach mac Ainbcellaig]]=[[Muireadhach mac Ainfhaichilligh]], [[Eógan mac Muiredaig]]=[[Eoghan mac Muireadhaigh]] # [[Áed Find]]=[[Aodh Fionn]] # [[Fergus mac Echdach]] # [[Donn Coirce]] # [[Eochaid mac Áeda Find]] # [[Constantine]] # [[Oengus]] # [[Drust]] # [[Eoganan]] # [[Alpin II]] # [[Coinneach I na hAlban|Coinneach]] == Connachta srl. == * [[Cairpre Gabra]]=[[Cairbre Ghabhra]], [[Senchán Torpéist]], [[Tromdámh Guaire]] == Tuamha == # Muircheartach mac Toirdhealbhach # Muircheartach Dall # Conchúr Rua == An Féineachas, srl == * [[An Féineachas]] *# [[Aithechtúatha]] *# [[Cóic Conara Fugill]] * [[Breithem]] *# [[Breithem#Stair]] &larr; [[:en:Brehon#History]] *# [[Breithem#Céilí Dé]] &larr; [[:en:Brehon#Brehon Laws and the Early Irish Church(Céilí Dé)]] *# [[Breithem#Na Normannaigh]] &larr; [[:en:Brehon#The Brehon laws and Anglo-Norman Invasion of 1169]] * [[Dubthach maccu Lugair]]=[[Dubhthach moccu Lughair]]=[[Dubhthach mhic Lughair]] # [[Odhrán (giolla Phádraig)]] &larr; [[:en:Odran (disciple of Saint Patrick)]] # [[Odrán]]=[[Órán]] &larr; [[:en:Odran]] #* [[Slat na ríghe]], [[Iomarbhágh na bhFileadh]]=[[Iomarbhá na bhFilí]] == Scéalta (4) == # [[Navigatio Sancti Brendan]] &larr; [[:de:Navigatio Sancti Brendani]] # Aided Con Roí # Forfess Fer Fálgae agus Síaburcharpat Con Culainn # Orgguin Trí Mac Díarmata mic Cerbaill # Cath Achadh Leithdheirg # Cath Móin Daire Lothair # Cath Cairnd Chonaill # [[:en:List of conflicts in Ireland]] == Ogham == # [[CIIC 1]] # [[CIIC 54]]=[[Cnámh Thulach Chumann]] &larr; [[:en:Tullycommon Bone]] # [[CIIC 362]] # [[CIIC 500]] &larr; [[:en:CIIC 500]] # [[CIIC 504]] &larr; [[:en:CIIC 504]] == Miotaseolaíocht (4) == # [[Miotaseolaíocht na gCeilteach]] &larr; [[:en:Celtic mythology]] #* [[Déithe na gCeilteach]] == Ag líonadh na mbearnaí == * [[Rítheaghlaigh Ghaelacha]], [[Ceann na Fine]]-, [[Éire (bandia)]]+, [[Cúigí na hÉireann#Réamhstair]], [[Cúigí na hÉireann#Stair]], [[Cúige Chonnacht#Luathstair]], [[Hipitéis substráit Ghaeilise]], [[Ealaín na nOileán]]-, [[Cló na nOileán]], [[Teimpléad:Unicode chart Insular]], [[Uí Chléirigh]], [[Peter Schrijver]], [[Leabhar Ard Mhacha]]+, [[Ferdomnach]]=[[Feardhomhnach]], [[Muirchú moccu Machtheni]]-, [[Bachall Isu]]=[[Bachall Íosa]]-, [[Leabhar Dharú]], [[Cathach Cholm Cille]], [[Cúige Chonnacht#Ríocht na gConnacht]], [[Uí Chonchúir Dhoinn]], [[Síl Muiredaig]]=[[Síol Muiredaigh]]=[[Síol Mhuireadhaigh]]=[[Síol Mhuirí]], [[Uí Cellaigh]]=[[Uí Cheallaigh]], [[Cellach mac Fíonachta]]=[[Ceallach mac Fíonachta]], [[Cualu]]=[[Cuala]], [[James MacKillop]]-, [[Uí Flaithbertaigh]]=[[Uí Fhlaithbheartaigh]], [[Bé Binn iníon Urchadha]]=[[Béibhinn ní Urchadha]], [[Creassa iníon Urchadha]]=[[Creasa ní Urchadha]], [[Caineach iníon Urchadha]]=[[Caineach ní Urchadha]], [[Cainnech (ainm)]]=[[Caineach (ainm)]], [[Clann Cosgraigh]]=[[Clann Chosgraigh]], [[Muireadhach mac Aodha]], [[Ruaidhrí Mac Aodha]], [[Banfhlaith]]=[[Flaith]], [[Mhic Dhiarmada]], [[Cúige Laighean#Stair]], [[Uí Dúnchada]]=[[Uí Dhúnchadha]], [[Uí Fáeláin]]=[[Uí Fhaoláin]], [[Uí Muiredaig]]=[[Uí Mhuireadhaigh]]=[[Uí Mhuirí]], [[Uí Thuathail]], [[Uí Bhroin]], [[Leabhar Branach]], [[Mhic Giolla Phádraig]], [[Fir Cheall]], [[Uí Dhubhuir]], [[Cúige Mumhan#Stair]], [[Uí Eidirsceoil]], [[Uí Bhriain]], [[Lugaid Mend]]-, [[Conall Eachluath]]-, [[Tál Cas]], <strike>[[Lorcáin mac Lachtna]]</strike>→[[Lorcán mac Lachtna]], [[Muircheartach mac Toirdhealbhach Ua Briain]], [[Uí Ghrádaigh]], [[Uí Allmhuráin]], [[Mhic an Airchinnigh]], [[Uí Chinnéide]], [[Órlaith ingen Cennétig]], [[Mhic Cárthaigh]], [[Mhic Cárthaigh Mhúscraí]]-, [[Mhic Cárthaigh Riabhach]]-, [[Uí Ímair]]=[[Uí Íomhair]]-, [[Uí Chaoimh]], [[Mhic Giolla Chuda]], [[Mac Giolla Chuda na gCruach]], [[Uí Dhonnchadha na nGleann]], [[Uí Chonaill]], [[Conall (idirdhealú)]], [[Uí Shúilleabháin]]-, [[Uí Cheallacháin]]-, [[Uí Dhonnchadha]]-, [[Uí Dhonnabháin]]-, [[Uí Shéaghdha]], [[Cúige Uladh#Luathstair]], [[Mhic Lochlainn]], [[Uí Dhomhnaill]], [[Máelsechnaill Ua Domnaill]]=[[Maol Seachlainn Ó Domhnaill]], [[Gofraid Ua Domnaill]]=[[Gofraidh Ó Domhnaill]], [[Domnall Óg Ua Domnaill]]=[[Domhnall Óg Ó Domhnaill]], [[Uí Dhonnghaile]], [[Uí Raghallaigh]], [[An Anaíle]], [[Uí Fhaircheallaigh]], [[Liber Flavus Fergusiorum]]+, [[Uí Fhearghail]], [[Clann Somhairle]]-, [[Féilire Thamhlachta]], [[Seán Mac Colgan]]-, [[Saltair na Rann]], [[Táin Bó]], [[Táin Bó Regamon]] * [[Trecheng Breth Féne]], [[Echtra Cormaic]], [[Leabhar Dimma]]=[[Leabhar Dhioma]], [[Leabhar Mholing]], [[Codex Usserianus Primus]], [[Codex Usserianus Secundus]]=[[Ceithre Leabhar Bhinn Éadair]], [[Leabhar Aifrinn Lothra]]=[[Leabhar Aifrinn Stowe]], [[Leabhar Cloinne Aodha Buidhe]], [[ARÉ 24 P 33]], [[Leabhar Donn]], [[Soiscéalta Mhic Thornáin]], [[Leabhar Ghinealaigh Uí Chléirigh]], [[Cumdach]]=[[Cumhdach]]-, [[Teimpléad:Cumhdaigh]], [[Soiscél Molaisse]]=[[Soiscéal Mholaise]]-, [[Domnach Airgid]]=[[Domhnach Airgid]]-, [[An Míosach]]- * [[Cú Connacht Ua Dálaigh]], [[Gillamaire Ua Conallta]], [[Tadhg Ua Dálaigh]], [[Máel Íosa Ua Dálaigh]], [[Giolla Ernain Ó Martain]], [[Máine Tethbae]], [[Uí Laoghaire]], [[Uí Dhálaigh]]-, [[Dáithí Ó Coimín]]=[[Dáithí Coimín]], [[Edward Gwynn]], [[Gearóid Mac Niocaill]], [[Margaret Dobbs]], [[Peter Berresford Ellis]], [[Marie-Louise Sjoestedt]], [[Pól Breathnach]]-, [[Kenneth Nicholls]], [[Patrick Weston Joyce]], [[Robert Dwyer Joyce]]-, [[Donncha Ó Cróinín]], [[Dáibhí Ó Cróinín]], [[Trevor Joyce]]-, [[Muireann Ní Bhrolcháin]], [[Meidhbhín Ní Úrdail]], [[Liosta de lámhscríbhinní Éireannacha]], [[Saltair Chaimín]], [[Leabhar Dhèir]]=[[Leabhar Dhéir]], [[Revue Celtique]]=[[Études Celtiques]], [[Uí Fergusa]]=[[Uí Fhearghasa]], [[Aedh Ua Conchobair]]=[[Aodh Ó Conchúir]]- mac Cathail Chrobhdheirg, [[Aedh mac Ruaidri Ua Conchobair]]=[[Aodh mac Ruairí Ó Conchúir]], [[Altram Tige Dá Medar]], [[Éadbhard Ó Raghallaigh]], [[Gormflaith ingen Murchada]]=[[Gormlaith ní Mhurchadha]], Miotaseolaíocht na nGael (tuilleadh), [[Nodens]]-, [[Lugus]]-, [[Taranis]]-, [[Ogmios]]-, [[Catubodua]]-, [[Brigantia]]-, [[Lámhscríbhinn dhathmhaisithe]]-, [[Leabhar Soiscéal]]-, [[Miotaseolaíocht na gCeilteach]], [[Ildiachas Ceilteach]]-=[[Sean-reiligiún Ceilteach?]] creideamh? creidimh? ársa?, [[Ceiltigh na nOileán]]-, [[Ceiltis na nOileán]]-, [[Ceiltis na Mór-Roinne]]-, [[Na Briotanaigh Cheilteacha]]-=[[Briotanaigh Cheilteacha]], [[Miotaseolaíocht na mBreatnach]]-, [[Ábhar na Breataine]]-, [[Triscéil]]-, [[Nora Kershaw Chadwick]]-, [[Léann Ceilteach]]-, [[Náisiúin Cheilteacha]]-, [[Peritia]], [[Teangacha Briotainice]]-, [[Briotainic Choiteann]]- [[Cruithnis]]-, [[Teimpléad:lang-br]], [[Epona]]-, [[Mearcair (miotaseolaíocht)]]-, [[Esus]]-, [[Teutates]]-, [[Bandia an fhlaithis]], [[Nuadha (ainm)]], [[Feis]]-, [[Ceiltibéaraigh]]-, [[Belenos]]-, [[Belisama]]-, [[Sucellus]]- == Eile (4) == * [[Cairpre Gabra]], [[Dál gCais#Stair]], [[Breithem#Stair]], [[Slat na ríghe]], [[Suíomhanna ríoga Éireann]], [[Donnabhán mac Cathail]]-, [[Tadc mac Briain]]=[[Tadhg mac Briain]], [[Ressad]]=[[Reasadh]], [[Na Ceiltigh#Réamhrá]], [[Déithe na gCeilteach]], [[Liosta de Dhéithe Ceilteacha]], [[Aibell]], [[Uirne]], [[Tadg mac Nuadat]]=[[Tadhg mac Nuad]], [[Bran agus Sceólang]]=[[]], [[Aonach]] * Dreamanna *# [[]] &larr; [[:en:List of Irish clans]] * Léarscáileanna *# [[Cairt phortalach]] *# [[Cairt Chatalóinise]] * Lámhscríbhinní *# [[Liosta Lámhscríbhinní Gaelacha]] &larr; [[:en:List of Irish manuscripts]] *#* [[Leabhar Ard Mhacha]] *# Book of Ballycummin (RIA MS 23 N 10) *#* [[Leabhar Dharú]], [[Lebor Cuanu]]=[[Leabhar Chuana]], [[Landnámabók]] * Ríochtaí *# [[Ríocht Átha Cliath]] *# [[Ríocht na nOileán]] *# [[Ríthe na gCruithneach]] *## [[Vipoig]] &larr; [[:en:Vipoig]] *# [[Fáistine Bhreacáin]] * Le meadú ** [[Cúirt an Mheán Oíche#Achoimre an dáin]] *# [[Gallóglach]] *# [[Cluain Catha]] (leac uaighe) *# [[Bard]] *# [[Seanchaí]] *#* [[Cenn Fáelad mac Ailella]]=[[Ceann Faoladh mac Ailealla]] *# [[Mo Ling]] = Bliain 5, 2025 - = == An Féineachas == [[An Féineachas]] (agus/nó b'fhéidir [[Seanchas]] / [[Béaloideas]]). Spreagtha ag ''[[:en:Wikipedia:Recent_additions/2025/March#8 March 2025|Recent additions, 8 March 2025]]'' ''[https://dil.ie/34117 othrus]'' ≈ fulaingt tinnis/othrais. Nuashonraithe (lámhscríbhinní): * [[Senchas Már]] (SM), [[Bechbretha]] ([[Senchas Már#Bechbretha agus Coibes Uisci Thairdne|SM #21]]), [[Bretha Crólige]] ([[Senchas Már#Slicht Othrusa, Bretha Crólige agus Bretha Déin Chécht|SM #33]]), [[Críth Gablach]] (MacA), [[Gúbretha Caratniad]] ([[Bodleian Library]], [[Rawlinson B 502]]) As nua, iomlán: * [[Corpus Iuris Hibernici]] (CIH), [[Sanas Uí Dhuibhdábhoireann]] (MacA), [[Cethairṡlicht Athgabálae]] ([[Senchas Már#Cethairslicht Athgabálae|SM #2]]), [[Sechtae]] ([[Senchas Már#Sechtae|SM #9]]), [[Recholl Breth]] (SM #13), [[Bretha Déin Chécht]] ([[Senchas Már#Slicht Othrusa, Bretha Crólige agus Bretha Déin Chécht|SM #34]]), [[Muirbretha]] ([[Senchas Már#Clár ábhar|SM #38]]) [[Anfuigell]] (m.s., CnaT, LS 1387; MacA), [[Berrad Airechta]] (CnaT, LS 1337), [[Bretha Étgid]] ([[Acadamh Ríoga na hÉireann|ARÉ]] LS 23 P 3) [[Cóic Conara Fugill]] (m.s., [[Uraicecht Becc]], [[Corpus Iuris Hibernici|CIH]]), [[Di Astud Chor]] (''via'' [[Corpus Iuris Hibernici|CIH]]), [[Mellbretha]] ([[Leabharlann Choláiste na Tríonóide|CnaT]], LS 1363), [[Uí Lochlainn]], [[Uí Dhuibhdábhoireann]], [[CnaT BÁC, LS 1317]], [[Coláiste na Tríonóide, Baile Átha Cliath, LS 1317]], [[Bóaire]], [[Coinmheadh is buannacht]], [[Brehon Law Commission]], [[Mac Aodhagáin]] &rightarrow; [[Mhic Aodhagáin]], [[John Lynch (Gratianus Lucius)]], [[Fearghas Ó Ceallaigh]], [[Leabharlann COBÁC]], [[Cathair Mhic Neachtain]], [[Thom McGinty]] As nua, síolta: * [[Dlí Ceilteach]]-, [[Gabháil chine]]-, [[Cyfraith Hywel]]-, [[Galanas]]-, [[Accessus ad auctores]]-, [[Hapax legomenon]]-, [[Robert Atkinson]]- == Foclóireacht == * [[Foclóireacht na Gaeilge]], [[Leabharlann an Ard Easpaig Marsh]]=[[Leabharlann Marsh]]-, [[foclóir.ie]]=[[focloir.ie]] == Litríoch == * [[Murúch]]-, [[Tongu do dia toinges mo thúath]]-, [[Remscéla]]=[[Réamhscéalta]], [[Bernhard Maier]], [[Lebor Bretnach]]=[[Leabhar Breatnach]], [[Annála Doiminiceacha Ros Comáin]], [[Irish Astronomical Tract]]=[[]], [[Ranna an aeir]] == Abhantrach na Sionainne == # ''[[:en:Shannon River Basin|Shannon River Basin]]'' - [[Abhantrach na Sionainne]] # [[Inis Cloithrinn]] # [[Inis Bó Finne, Contae na hIarmhí]] # [[Loch Bó Dearg]] # [[Loch Bó Finne]] (idirdhealú) # [[Loch Bó Finne (An tSionainn)]] # [[Loch Bó Finne, Contae na Gaillimhe]]- # [[Loch Foirbis]] # [[Loch Teapa]]- # [[:Catagóir:An tSionainn]] # [[Loc Albert]] # [[Canáil Chill Srianáin]] # [[Canáil na Leithcheathrún]] # [[Abhainn na Mainistreach]] # [[An Inthe]] # [[An Eithne]] # [[Abhainn Chalatroma]] # [[Loch na gCurrach]] # [[Loch Fuinseann]] # [[Loch Éadaoine]] # [[An Abhainn Mhór, Contae an Chabháin]] = Scéal-liostaí = * [https://www.vanhamel.nl/codecs/Medieval_Irish_tale_lists Scéal-liostaí A agus B] ar CODECS * ''Ces Ulad ''vs.'' Noínden Ulad * ''Tromdámh Guaire * ''It é saigte gona súain == Mythen und Sagen aus Irland == {| width="100%" class="wikitable" |- class="hintergrundfarbe5" ! Titel !! Inhalt |- valign=top | [[Acallam na Senórach]]=[[Agallamh na Seanórach]] || Begegnung zwischen mythischen Helden und dem heiligen [[Naomh Pádraig]] |- valign=top | [[Aided Cheit maic Mágach]] || Kampf [[Conall Cernach]]s mit [[Cet mac Mágach]] und Bélchús Verrat und Tod |- valign=top | [[Aided Cheltchair maic Uthechair]] || [[Celtchar]] mac Uthechairs Sühnetaten für die Tötung Blaís |- valign=top | [[Aided Chlainne Tuirenn]] || Rache Lugs an den Söhnen [[Tuirenn]]s für die Ermordung seines Vaters [[Cian]] |- valign=top | [[Aided Chonchobuir]] || Tod [[Conchúr mac Neasa]]s durch die Hand [[Cet mac Mágach]]s |- valign=top | [[Aided Chon Culainn]] || Ermordung [[Cú Chulainn]]s und [[Conall Cernach]]s Rache an den Tätern |- valign=top | [[Aided Loegairi Buadaig]] || [[Lóegaire Búadach]]s Tod beim Versuch, Aed mac Ainninne zu retten |- valign=top | [[Aided Muirchertaig meic Erca]] || [[Muircheartach mac Muireadhaigh|Muirchertach mac Erca]]s Strafe für seinen Ehebruch mit Sín |- valign=top | [[Aided Óenfir Aífe]] || Zweikampf [[Cú Chulainn]]s mit seinem Sohn [[Connla]] und dessen Tod |- valign=top | [[Airne Fingein]] || eine Fee prophezeit Fingein mac Luchta |- valign=top | [[Aislinge Meic Con Glinne|Aislinge Meic Chon Glinne]] || Parodie auf das Klosterleben und die Jenseitsvisionen |- valign=top | [[Aislinge Oenguso]] || [[Remscéla|Remscél]] der [[Táin Bó Cuailnge]] über [[Óengus]]’ Suche nach seiner geträumten Frau |- valign=top | [[Amra Choluim Chille]] || Gedicht auf den Klostergründer [[Colm Cille]] |- valign=top | [[Baile Binnbérlach mac Buain]] || unerfüllte Liebe zwischen Baile und Ailinn |- valign=top | [[Baile in Scáil]] || Blick [[Conn Cétchathach]]s in die Zukunft seines Geschlechtes |- valign=top | [[Bóramha]] || Kampf um den Tribut der Provinz [[Laighin]] an die [[Uí Néill]] |- valign=top | [[Buile Shuibhne]] || [[Suibhne]]s Wahnsinn in der Schlacht und sein Tod im Kloster |- valign=top | [[Caithréim Cellaig]] || Cellachs Weg vom Mönch über den Thron von [[Connacht]] zum Bischof |- valign=top | [[Cath Étair]] || Belagerung von Etar, Tod [[Mes Gegra]]s durch [[Conall Cernach]] |- valign=top | [[Cath Finntrágha]] || Verteidigung Irlands durch [[Fionn mac Cumhaill]] und seine [[Fianna]] gegen den „König der Welt“ |- valign=top | [[Cath Maige Mucrama]] || [[Lugaid mac Con]]s Kampf um den Thron von Irland und seine Ermordung durch [[Ailill Aulom]] |- valign=top | [[Cath Maige Rátha]] || Krieg Congal Claens gegen den Hochkönig Domnall mac Aeda |- valign=top | [[Cath Maighe Tuireadh|Cath Maige Tuired]] || Kriege der [[Túatha Dé Danann]] gegen [[Fir Bholg]] und [[Fomhóraigh]] |- valign=top | [[Compert Conchobuir]] || [[Cathbad]]s Kampf um Asa (Ni-Asa) und die Zeugung [[Conchobar mac Nessa]]s |- valign=top | [[Compert Con Culainn]] || Schwangerschaft von [[Conchobar mac Nessa]]s Tochter und Geburt von [[Setanta|Setanta/Cú Chulainn]] |- valign=top | [[Compert Mongáin|Compert Mongáin ocus serc Duibe Lacha do Mongán]] || Zeugung Mongáns, [[Manannán mac Lir]]s Sohn und seine Ehe mit Dub Lacha |- valign=top | [[De chophur in da muccida]] || [[Remscéla|Remscél]] der [[Táin Bó Cuailnge]] über die Verwandlung der beiden Hirten in die Stiere [[Donn Cuailnge]] und [[Fionnbheannach]] |- valign=top | [[Duanaire Finn]] || Gedichte und Balladen aus dem [[an Fhiannaíocht|Finn-Zyklus]] |- valign=top | [[Eachtra an Mhadra Mhaoil]] || Verfolgung eines bösen Ritters durch Balbhuaidh ([[Gawain]]) |- valign=top | [[Eachtra Mhacaoimh an Iolair]] || Suche des Adlerknaben nach seiner Herkunft |- valign=top | [[Cormac mac Airt#Mythologie|Echtra Cormaic i Tír Tairngire]] || [[Cormac mac Airt]]s Reise zu den Feen |- valign=top | [[Tadhg mac Céin#Eachtra Thaidhg Mhic Céin]] || Der Wortbruch von [[Tadhg mac Céin]]s Sohn |- valign=top | [[Echtra Fergusa maic Léti]] || [[Fearghas mac Léite]]s Kampf mit einem Meeresungeheuer |- valign=top | [[Echtra Condla]] || [[Conn Cétchathach]]s Sohn [[Connla (Conn Cétchathach)|Connla]] und seine Liebe zu einer Fee |- valign=top | [[Echtrae Nerai]] || [[Remscéla|Remscél]] der [[Táin Bó Cuailnge]] über [[Nera]]s Warnung an die Bewohner von [[Ráth Cruachan|Cruachan]] |- valign=top | [[Esnada Tige Buchet]] || Das Schicksal des gastfreundlichen Buchet von [[Laigin]] |- valign=top | [[Fingal Rónáin]] || Rónáns irrtümlicher Mord an seinem Sohn |- valign=top | [[Fled Bricrenn]] || Streit um den Ehrenplatz beim Fest zwischen [[Ulaid]] Helden |- valign=top | [[Fled Dúin na nGéd]] || Streit zwischen Domnall mac Aeda und Congal Claen |- valign=top | [[Fotha Catha Cnucha]] || Tod [[Cumall]] mac Basnas und Zeugung [[Fionn mac Cumhaill]]s |- valign=top | [[Cormac mac Airt#Mythologie|Geneamuin Cormaic Ua Chuind]] || [[Cormac mac Airt]]s gesamtes Leben bis zum Tod |- valign=top | [[Immacallam in dá Thuarad]] || Disput von Néde und [[Ferchertne]] um den Titel des obersten Dichters Irlands |- valign=top | [[Immram Brain]] || [[Bran mac Febail]] mythische Reise zur Insel der Frauen |- valign=top | [[Immram Curaig Maíle Dúin]] || [[Maol Dúin]]s Reise zu einigen mythischen Inseln |- valign=top | [[Lebor Gabála Érenn]] || mythische Einwanderungswellen und Machtkämpfe um Irland |- valign=top | [[Longes Mac nUislenn]], [[Longes mac nUislenn]] || [[Remscéla|Remscél]] der [[Táin Bó Cuailnge]] über die Geschichte [[Deirdre]]s |- valign=top | [[Macgnímartha Finn]] || Erzählungen über [[Fionn mac Cumhaill]]s Jugend, s.&nbsp;a. [[Aillen]] |- valign=top | [[Macgnímrada Con Culainn]] || Erzählung über [[Cú Chulainn]]s Jugend im [[Táin Bó Cuailnge]] |- valign=top | [[Mesca Ulad]] || [[Cú Roí]] Hinterlist gegen [[Conchobar mac Nessa]] |- valign=top | [[Navigatio Sancti Brendani Abbatis|Navigatio Sancti Brendani]] || [[Naomh Breandán|Brendans]] Fahrt zu den mythischen Inseln |- valign=top | [[Noínden Ulad]], auch Ces Ulad || Verfehlung der Ulter gegen [[Macha]] und Gründung [[Emain Macha]]s |- valign=top | [[Oidheadh Chlainne Lir]] || [[Lir]]s Kinder werden in Schwäne verwandelt |- valign=top | [[Orgain Denna Ríg]] || [[Labraid Loingsech|Labraid Moen]]s Kampf um den Thron seines Vaters |- valign=top | [[Scéla Cano meic Gartnáin]] || Cano mac Gartnáins Abenteuer und unglückliche Liebe in Irland |- valign=top | [[Cormac mac Airt#Mythologie|Scéla Eogain agus Cormaic]] || Kindheit und Jugend [[Cormac mac Airt]]s bis zum Antritt seiner Herrschaft |- valign=top | [[Scéal Muc Mhic Dhathó]] || Streit der Helden [[Uladh|Ulsters]] und [[Connachta]]s den [[curadhmhír|Heldenbissen]] |- valign=top | [[Scél Túain meic Cairill]] &rarr; [[Tuan mac Cairill]] || Verwandlungen [[Tuan mac Cairill]]s in der Zeit des [[Lebor Gabála Érenn]] |- valign=top | [[Serglige Con Culainn]] || [[Cú Chulainn]] Liebeskrankheit und der Ehebruch mit [[Fand]] |- valign=top | [[Táin Bó Cuailnge]] || Heldentaten [[Cú Chulainn]] beim Krieg um den Stier [[Donn Cuailnge]] |- valign=top | [[Táin Bó Flidais]] || [[Fergus mac Róich]] Kampf um [[Flidais]] und ihre Wunderkuh |- valign=top | [[Táin Bó Fraích]] || [[Remscéla|Remscél]] der [[Táin Bó Cuailnge]] über die Erlebnisse [[Froech]] |- valign=top | [[Tochmarc Becfola]] || Werbung König Diarmait mac Aeda Slaines um die Fee Becfola |- valign=top | [[Tochmarc Emire]] || [[Remscéla|Remscél]] der [[Táin Bó Cuailnge]] über [[Cú Chulainn]]s Werbung um [[Emer]] |- valign=top | [[Tochmarc Étaíne]] || [[Fuamnach]] Rache an ihrer Nebenbuhlerin [[Étaín]] |- valign=top | [[Tochmarc Luaine acus aided Athirni]] || [[Conchobar mac Nessa]] Werbung um Luaine und [[Athirne]] Ermordung |- valign=top | [[Togail Bruidne Dá Derga]] || Königsherrschaft und Untergang [[Conaire Mór]] |- valign=top | [[Tóraíocht Dhiarmada agus Ghráinne]] || [[Fionn mac Cumhaill]]s Verfolgungsjagd [[Diarmaid]] und [[Gráinne (miotaseolaíocht)|Gráinne]] |- |} == Sprüche-Sammlungen und Glossare == {| width="100%" class="wikitable sortable" |- class="hintergrundfarbe5" ! Titel !! Aois !! Nóta |- | [[Bretha Crólige]] || - || Bußtaxen bei Verwundungen, 3.&nbsp;Teil des [[Senchas Már]] |- | [[Bretha Nemed Déidenach]] || 7ú || Texte der Rechtsschule von Nemed |- | [[Cáin Adomnáin]] || 7ú || Gesetzestext zum Schutz von Frauen, Kindern und Klerikern |- | [[De duodecim abusivis saeculi]] || 7ú || Abhandlung über die Moral und das Recht (auch altirische Rechtsgrundsätze inkludiert) |- | [[Senchas Már]] || 8ú || Sammlung altirischer Rechtstexte |- | [[Críth Gablach]] || 8ú || Sammlung altirischer Rechtstexte |- | [[Audacht Morainn]] || 8ú. || Sammlung von Lehrsprüchen des Richters [[Morann]] |- | [[Tecosca Cormaic]] || 8ú. || Sammlung von Lehrsprüchen [[Cormac mac Airt]] |- | [[Gúbretha Caratniad]] || 9ú || vom üblichen irischen Recht abweichende Urteile |- | [[Sanas Cormaic]] || 10ú ||Glossar von Rechts- und Dichterausdrücken, Orts- und Personennamen |- | [[Leabhar na gCeart]] || 11ú || Aufzählung der Rechte und Pflichten des Königs von [[Caiseal]] |- | [[Bansenchas]] || 12ú || Verzeichnis berühmter Frauen der Geschichte bis zum [[Lebor Gabála Érenn]], [[An Rúraíocht]] und anderen irischen Annalen |- | [[Dindsenchas]] || 12ú || Etymologie von Ortsnamen |- | [[Cóir Anmann]] || 14ú || Personen- und Stammesnamen |- | [[Auraicept na n-Éces]] || 14ú || Geschichte der irischen Sprache und Schrift |- |} == Sammelwerke aus Irland == {| width="100%" class="wikitable" |- class="hintergrundfarbe5" ! Titel !! Zeit !! Inhalt |- | [[Cín Dromma Snechtai]] || 8ú || |- | [[Lebor na hUidre]] || 12ú || [[Táin Bó Cuailnge]] |- | [[Lebor Laignech]] || 12ú || [[Lebor Gabála Érenn]], [[An Fhiannaíocht]] |- | [[Annála Tiarnaigh]] || 12ú || 807 RC - AD 1178 |- | [[Leabhar Buí Leacáin]] || 14ú || |- | [[Leabhar Mór Leacáin]] || 14ú || |- | [[Leabhar Bhaile an Mhóta]] || 14ú || |- | [[Annála Uladh]] || 15ú || 431 - 1541 |- | [[Leabhar Mhic Cárthaigh Riabhaigh]] || 15ú || |- | [[Foras Feasa ar Éirinn]] || 17ú. || |- | [[Annála Ríoghdhachta Éireann]]=[[Annála na gCeithre Máistrí]] || 17ú || |- |} == [https://iso.ucc.ie/Irish-sagas-list.html ISO] == * [[Acallamh na Senórach]]=[[Agallamh na Seanórach]] * [[Aided Chonchobuir]] # [[Aided Diarmada meic Fergusa Cerrbeoil]] # [[Diarmaid mac Cearbhaill]]+ #* [[Aided Óenfir Aífe]] #* [[Aislinge Meic Con Glinne]] #* [[Aislinge Óenguso]]=[[Aisling Aonghasa]] #* [[Baile Binnbérlach mac Buain]] #* [[Buile Shuibhne]] #* [[Caithréim Cellaig]] # [[Cath Almaine]] # [[Cath Cairnn Chonaill]] #* [[Cath Maige Mucrama]] # [[Ceart Claidib Cormaic]] #* Compert Mongáin ocus Serc Duibe-Lacha do Mongán=[[Compert Mongáin]] #* [[Echtra Chondla]]=[[Echtra Condla]] # [[Echtra Cormaic i Tír Tairngirí]] #* [[Echtra Fergusa maic Léti]] # [[Echtra mac nEchach Muigmedóin]] #* [[Esnada Tige Buchet]] # [[Feis tighe Chonáin]] #* [[Fingal Rónáin]] # [[Forbuis Droma Damhghaire]] - ''The Siege of Knocklong # [[Geneamuin Chormaic]] #* [[Immram Brain]] #* [[Longes mac n-Uislenn]]=[[Longes mac nUislenn]] #* [[Noínden Ulad ocus Emuin Macha]]=[[Noínden Ulad]] # [[Oenach indiu luid in rí]] - ''Find and the phantoms #* [[Oidhe Chloinne Lir]]=[[Oidheadh Chlainne Lir]] #* [[Scéla Cano meic Gartnáin]] # [[Scéla Colmáin meic Duach ocus Guairi meic Colmáin]] # [[Scéla Guairi meic Colmáin ocus Meic Teléne]] # [[Scéla Guairi meic Colmáin ocus Óenu moccu Loígse]] # [[Scéla Mongáin ocus Echdach Rígéicis]] - ''Why Mongán was deprived of noble issue #* [[Scéla Mucce Meic Da Thó]]=[[Scéla Mucce Meic Dathó]] #* [[Táin Bó Cúalnge]] #* [[Tochmarc Étaíne]] #* [[Togail Bruidne Dá Derga]] #* [[Tóruigheacht Dhiarmada agus Ghráinne]]=[[Tóraíocht Dhiarmada agus Ghráinne]] == [https://celt.ucc.ie//MsOmit2017/index.html MsOmit 2017] == 138 go iomlán # [[Aided Ailella ocus Chonaill Chernaig]] # [[Aided Bresail meic Diarmata]] #* [[Aided Cheit meic Mágach]]=[[Aided Cheit maic Mágach]] (Orgain Bélchon Bréifne) #* [[Aided Cheltchair meic Uthechair]]=[[Aided Cheltchair maic Uthechair]]=[[]] # [[Aided Chon Roí]] #* [[Aided Chonchobair]]=[[Aided Chonchobuir]]=[[Anbhás Chonchúir]] #* [[Aided Chrimthainn meic Fidaig]]=[[Aided Chrimthaind maic Fhidaig ocus Trí mac Echach Muigmedóin]] # [[Aided Chúanach meic Ailchini]] # [[Aided Chuind Chétchathaig]] # [[Aided Derbforgaill]] # [[Aided Diarmata meic Cerrbaill]] # [[Aided Echach meic Maíreda]] # [[Aided Fergusa meic Roich]] # [[Aided Guill 7 Gairb]] #* [[Aided Loegaire Búadaig]]=[[Aided Loegairi Buadaig]] # [[Aided Maelodráin]] # [[Aided Meic Con]] # [[Aided Meidbe]] #* [[Aided Muirchertaig meic Erca]]=[[]] # [[Aided Nath Í ocus a Adnacol]] (Suidigud Tellaig na Crúachna) #* [[Aided Oenfir Aífe]]=[[Aided Óenfhir Aífe]] # [[Aigidecht Aithirni]] # [[Airec Menman Uraird meic Coisse]] # [[Airem Muintire Finn]] #* [[Airne Fíngein]] #* [[Aislinge Meic Con Glinne]] #* [[Aislinge Oenguso]] # [[Baile Binnbérlach mac Búain]] #* [[Baile Chuind Chétchathaig]]=[[Baile Chuinn Chétchathaig]] #* [[Baile in Scáil]] # [[Bórama]] #* [[Brislech Mór Maige Muirthemni]] =[[Aided Chon Culainn]]=[[Anbhás Chú Chulainn]] # [[Bruiden Átha]] # [[Bruiden Da Choca]] # [[Bruiden Meic Da Réo]] (Orgain Chairpri Chind Chait) #* [[Caithréim Cellaig]]=[[]] # [[Cath Airtig]] # [[Cath Almaine]] # [[Cath Belaig Dúin Bolg]] # [[Cath Cairn Chonaill]] # [[Cath Cinn Abrad]] # [[Cath Crinna]] # [[Cath Cula Dremne]] #* [[Cath Maige Mucrama]] # [[Cath Maige Rath]] #* [[Cath Maige Tuired]]=[[Cath Maighe Tuireadh]] - ''first # Cath Maige Tuired - ''second # [[Cath Ruis na Ríg]] #* [[Compert Chon Culainn]]=[[Compert Con Culainn]]=[[Coimpeart Chú Chulainn]] (Feis Tige Becfoltaig) #* [[Compert Chonchobair]]=[[Compert Conchobuir]]=[[Coimpeart Chonchúir]] # [[Comrac Con Culainn re Senbecc ua nEbricc]] (Bruiden Senbicc uí Ebricc) # [[Comrac Liadaine 7 Cuirithir]] # [[Comthóth Lóegairi co Cretim 7 a Aided]] # ''[[Conall Corc and the Corco Luigde]] #* [[Sanas Cormaic]] (Gaire, Lethech, Mug Éme, Nesscoit, Orc tréith, Prull) # [[Cuislinn Brigde 7 Aided Meic Díchoime]] #* [[De Chophur in Dá Muccida]]&larr;[[De chophur in dá muccida]] # [[De Gabáil in tSída]] # [[De Maccaib Conairi]] # [[De Síl Chonairi Móir]] # [[Do Faillsigud Tána Bó Cúailnge]] #* [[Echtra Chondla]]=[[Echtra Condla]] # [[Echtra Chormaic i Tír Tairngiri]] #* [[Echtra Fergusa meic Léti]]=[[Echtra Fergusa maic Léti]] # [[Echtra Finn]] (''Finn and the Phantoms'') # [[Echtra Laegairi meic Crimthainn]] # [[Echtra Mac nEchdach Muigmedóin]] #* [[Echtra Nera]]=[[Echtra Nerai]]=[[Eachtra Neara]] (Táin Bé Aingen) # [[Erchoitmed ingine Gulidi]] #* [[Esnada Tige Buchet]] #* [[Fingal Rónáin]] # [[Finn agus Gráinne]] # ''[[Finn and the Man in the Tree]] #* [[Fled Bricrenn]] # [[Fled Bricrenn 7 Loinges mac nDuil Dermait]] # [[Fochonn Loingse Fergusa meic Roig]] # [[Forfess Fer Falgae]] # [[Fotha Catha Cnucha]] #* [[Annála Easpacha na hÉireann]] (scéalta leabaithe) # [[Gein Branduib meic Echach 7 Aedáin meic Gabráin]] # [[Genemain Aeda Sláine]] # [[Genemain Chormaic]] # [[Immacallam Choluim Chille 7 ind Óclaig]] #* [[Immacallam in Dá Thuar]](ad)=[[Immacallam in dá Thuarad]] (Acallam in Dá Suad, Túar) # [[Immathchor nAilella 7 Airt]] #* [[Immram Brain]]=[[Immram Brain]] #* [[Immram Curraig Maíle Dúin]]=[[Immram curaig Ua Corra]] # [[Immram Snedgusa 7 Meic Ríagla]] (Echtra, Merugud Clérech Coluim Chille) # [[Imthechta Tuaithe Luchra ocus Aided Fergusa]] # [[Imthechta Tuirill 7 a Mac]] # [[Longes Chonaill Chuirc]] #* [[Longes mac nUislenn]] (Uisnig) #* [[Macgnímartha Finn]] #* [[Mesca Ulad]] #* ''Mongán Stories'' #* [[Compert Mongáin]] # Scél asa mberar etc. [Aided Fothaid Airgdig] # Scél Mongáin # Tucait Baile Mongáin #* [[Noínden Ulad]] (Ces Noínden Ulad) # [[Orgain Néill Noígíallaig]] (Aided) #* [[Orgain Denna Ríg]] (Bruiden Túamma Tenbad) # [[Orgain Trí mac Diarmata meic Cerbaill]] # ''[[Quarrel between Finn and Oisín]] # [[Reicne Fothaid Canainne]] # [[Scél na Fír Flatha, Echtra Chormaic i Tír Tairngire 7 Cert Claidib Chormaic]] # [[Scél Túain meic Cairill]] (Immacallam Túain fri Finnia) # [[Scéla Alaxandair]] #* [[Scéla Cano meic Gartnáin]] # [[Scéla Conchobuir meic Nessa]] (''Conchobar's Household'') # [[Scéla Eogain 7 Cormaic]] (Scéla Geine Cormaic) # [[Scéla Mosauluim]] #* [[Scéla Mucce Meic Da Thó]] # [[Senchas Airgiall]] #* [[Senchas Fagbála Caisil]] #* [[Serglige Con Culainn]] # [[Siaburcharpat Con Culainn]] # [[Suidigud Tellaig Themra]] #* [[Táin Bó Cúailnge]] # [[Táin Bó Dartada]] #* [[Táin Bó Flidais]] #* [[Táin Bó Fraích]] #* [[Táin Bó Regamain]]=[[Táin Bó Regamon]] # [[Táin Bó Regamna]] # [[Talland Étair]] # [[Tesmolta Cormaic 7 Aided Finn]] # [[Tochmarc Ailbe]] #* [[Tochmarc Becfhola]]=[[Tochmarc Becfola]] #* [[Tochmarc Emire]]=[[Tochmharc Eimhire]] #* [[Tochmarc Étaine]]=[[Tochmarc Étaíne]]=[[Tochmharc Éadaoine]] I, II, III # [[Tochmarc Ferbe]] #* [[Tochmarc Lúaine ocus Aided Aithirne]]=[[Tochmarc Luaine acus aided Athirni]] # [[Tochmarc Momera]] #* [[Togail Bruidne Da Derga]]=[[Toghail Brú Dá Dearga]], Orgain Bruidne Uí Derga # [[Togail Troí]] # [[Tucait Fagbála in Fessa do Finn 7 Marbad Cuil Duib]] #* [[Tucait Indarba na nDéssi]] ([[Tairired na nDéisi]]=[[Tairired na nDéssi]]) # [[Úath Beinne Étair]] # [[Verba Scáthaige]] == [http://www.maryjones.us/ctexts/index_irish.html Celtic Language Collective] == === '' Manuscripts '' === # [[Lebar na Núachongbála]]=[[Leabhar Laighneach]] # [[Lebor na nUidre]]=[[Leabhar na hUidhre]] # [[Leabhar Bhaile an Mhóta]] # [[Leabhar Mór Mhic Fhir Bhisigh]]=[[Leabhar Mór Leacáin]] # [[Leabhar Buidhe Lecáin]]=[[Leabhar Buí Leacáin]] # [[Leabhar Feirmoithe]]=[[Leabhar Fhear Maí]] # [[Leabhar Méig Shamhradháin]]=[[Dúnaire Mag Shamhradhain]]=[[]] # [[Leabhar Í Eadhra]]=[[Leabhar Uí Eadhra]] # [[Leabar Chaillín]]=[[Leabar Fidhnacha]]=[[Leabhar Fhianacha]] === '' The Mythological Cycle '' === # [[Lebor Gabála Érenn]]=[[Leabhar Gabhála na hÉireann]] # [[Do Flathiusaib Hérend]]=[[]] (LL) # [[Lebor Bretnach]]=[[]] # [[Cath Maige Tuired]]=[[Cath Maighe Tuireadh]] # [[Tuath De Danand na set soim]]=[[Ceithre Sheod]] # [[Oidheadh Chloinne Tuireann]]=[[Oidheadh Chlainne Tuireann]] # [[Tochomlod mac Miledh a hEspain i nErind]]=[[]] # [[De Gabáil in t-Sída]]=[[]] # [[Tochmarc Étaíne]]=[[]] (LU, Egerton 1782) # [[Togail Bruidne Dá Derga]]=[[]] # [[Aislinge Óenguso]]=[[]] # [[Oidheadh Chloinne Lir]]=[[Oidheadh Chlainne Lir]] # [[Altram Tige Dá Medar]]=[[]] # [[Scél Túain maic Cairill]]=[[Tuan mac Cairill]] # [[Eachtra Léithín]]=[[]] # [[Suidigud Tellaich Temra]]=[[]] # [[Moí coire coir goiriath]]=[[]] # [[Cía cétliaigh robúi ind-Érinn]]=[[]] # [[Cóir Anmann]]=[[]] # [[Bodleian Dinnshenchas (Rawl B 506)]]=[[Dinnseanchas]] # [[Edinburgh Dindsenchas (MS Kilbride XVI)]]=[[]] # [[Rennes Dindsenchas I (Rennes MS)]]=[[]] # [[Metrical Dindsenchas]]=[[]] # [[Banshenchus]]=[[Banseanchas]] # [[The Battle of Partholon's Sons]]=[[]] ([[Seanchas Mór]]) === '' The Ulster Cycle '' === # [[]]=[[]] kn5d3kjh9udm50w7pew2zr7k7v2mrcb 1271369 1271368 2025-06-24T14:15:34Z Marcas.oduinn 33120 /* Abhantrach na Sionainne */ 1271369 wikitext text/x-wiki __NOINDEX__ {{Úsáideoir:Marcas.oduinn/Teimpléad:Barra Roghchláir}} =Réamhrá= [ [https://www.teanglann.ie/ teanglann.ie] | [https://www.focloir.ie/ focloir.ie] | [https://www.tearma.ie/ tearma.ie] | [http://dil.ie/ dil.ie] | [https://www.logainm.ie/ga/ logainm.ie] | [https://www.sloinne.ie sloinne.ie] | [https://en.wikisource.org/wiki/An_Etymological_Dictionary_of_the_Gaelic_Language MacBain] ] [CELT|CODECS|ISOS|THD|BILL|.. ] [ ''[https://medievalscotland.org/kmo/AnnalsIndex/index.shtml Index of Names in Irish Annals]''<!-- le Mari Elspeth nic Bryan--> | ''[https://www.libraryireland.com/names/contents.php Irish Names and Surnames]''<!-- le Rev Patrick Woulfe, ar Library Ireland--> | ''[http://research.ucc.ie/doi//locus?section=d487e79 Onomasticum Goedelicum]'' | ''[http://research.ucc.ie/doi/atlas Atlas of Names]'' | ''[http://fmg.ac/Projects/MedLands/IRELAND.htm#_Toc389126210 MEDIEVAL LANDS - Ireland]''<!-- ar fmg.ac--> ] Daoine: aicme, ciarraí, cine, cineál, clann, corca, dál, dream, duine/daoine, fine, muintir, pobal, síol, teaghlach, tuath; s/daor-chineál, sloinne Tosaíodh an obair seo ar an 6ú Meán Fómhair 2018, leis an leathanach [[Oidheadh Chlainne Uisnigh]] * Foinsí ar [https://www.ucc.ie/en/research-sites/celt/ CELT]: ** [https://celt.ucc.ie/published/G800011A/text001.html LGÉ], [https://celt.ucc.ie/published/G800011A/ LL], G800011A ** [https://celt.ucc.ie/published/G100005A/ ACM, ARÉ LS 1220 ''srl.''], G100005A ** [https://celt.ucc.ie/published/G100054/ FFÉ, OFM A 14 ''srl.''], G800054 * [http://exploringcelticciv.web.unc.edu/ Exploring Celtic Civilisation] * Sean-Ghaeilge ** [http://www.smo.uhi.ac.uk/liosta/old-irish-l/ OLD-IRISH-L] ** ''[https://www.digitalmedievalist.com/opinionated-celtic-faqs/how-to-learn-old-irish/ How to learn old irish]'' ** [https://lrc.la.utexas.edu/eieol/iriol U-Texas] ** [https://www.ria.ie/research-projects/focloir-stairiuil-na-gaeilge Foclóir Stairiuil na Gaeilge] ar ARÉ * [https://omniglot.com/writing/irish.htm Gaeilge] ar omniglot * [https://tuairisc.ie/comhairle-ghramadai-no-comhairle-gramadai-an-seimhiu-agus-an-rosheimhiu/ ‘Comhairle ghramadaí’ nó ‘comhairle gramadaí’? An séimhiú agus an róshéimhiú…], Kevin Hickey, tuairisc.ie # ''[https://web.archive.org/web/20070807234048/http://www.carroll.co.uk/irish/chapt01.htm The Eberian Kings]'' # [https://celt.ucc.ie/published/E900000-003/ Early Irish Population-Groups], [[Eoin Mac Néill]] # [https://wikipedialibrary.wmflabs.org/?next_url=/users/my_library/ Wikipedia Library] # Celtic Literature Collective (CLC) ## ''[http://www.maryjones.us/ctexts/index_irish.html Irish Literature]'', CLC ## ''[https://www.ancienttexts.org/library/celtic/ctexts/index_irish.html Irish index]'', Ancient Texts # [https://bill.celt.dias.ie/vol4/browseatsources.php Textual sources], CELT * [[:Teimpléad:cite web]] * [[:Teimpléad:cite book]] * [[:Teimpléad:citation]] * [[:Teimpléad:familytree]] * [[Speisialta:WhatLinksHere/Teimpléad:Glanadh-mar]] * [https://www.wikidata.org/wiki/Special:NewItem Earra nua] ar WikiData * [[Miotaseolaíocht na nGael]] * [[:Catagóir:Miotaseolaíocht na nGael]] * [[:Catagóir:Lámhscríbhinní Éireannacha]] * [[:Catagóir:Lámhscríbhinní Gaelacha na Meánaoise]] * Faiceachas {{Scéalta miotaseolaíochta}} {{An Rúraíocht}} {{An Fhiannaíocht}} {{Scéalaíocht na Ríthe}} {{Lámhscríbhinní Gaelacha na Meánaoise}} =Bliain 1, 2018 - 2019= ==Céim 1 - An Rúraíócht== Cóipeáil agus aistriú go díreach ó wiki-suímh (en, de, srl) eile. * béim ar an Rúraíocht... * ... agus Tuatha Dé Danann agus Ardríthe na hÉireann a thagann isteach leis na scéalta úd. * ainm an phríomhleathnaigh as NuaGhaeilge; athsheoladh ann don ainm as SeanGhaeilge * [[Donn Cuailnge]], [[Finnbhennach]], [[Maol]], [[Liath Macha agus Dub Sainglend]], [[Caladbolg]], [[Fragarach]], [[Fedelm]], [[Dáire mac Fiachna]], [[Cairpre Nia Fer]], [[Fedelm Noíchrothach]], [[Erc mac Cairpri]], [[Achall]] * Naisc dhearga nó athsheolta go [[:en:Ulster Cycle]] ar en.wiki *# a/s, [[Cairbre Cuanach]] *# a/s, [[Condere mac Echach]] *# n/d, [[Fiachu mac Fir Febhe]] *# n/d, [[Folloman mac Conchobair]] *# n/d, [[Friuch]] *# n/d, [[Goll mac Carbada]] *#* [[Nechtan Scéne]] ==Céim 2 - Scéalta Miotaseolaíochta== * Gramadach ** Tuiseal Ginideach ** na clásail choibhneasta díreacha agus indíreacha * Leathnaigh eile nach bhfuil fós an sna teimpléidí reatha * Scéalta Miotaseolaíochta: [[Cessair]], [[Partholón]], [[Nemed]], [[Fir Bolg]]; [[Fomhóraigh]]; (Tuatha Dé Danann agus Clann Mhíle í gcéim 3) ** [[Tuan mac Cairill]], [[Neimheadh]], [[Fiacha mac Delbaíth]], [[Mac Cuill]], [[Mac Gréine]], [[Cichol Gricenchos]], [[Fintán mac Bóchra]], [[Dealgnaid]], [[Bóinn (bandia)]], [[Ealcmhar]], [[Cethlenn]], [[Conand]], [[Elatha]], [[Tethra]], [[Glas Ghaibhneann]] * Leathanaigh eile: ** [[Leabhar Bhaile an Mhóta]], [[Tomhaidhm]] * Bunachar: tagairtí ISoS, CELT, CODECS srl ==Céim 3 - Tuatha Dé Danann, Clann Mhíle== * Gramadach (arís) ** Tuiseal Ginideach ** na clásail choibhneasta díreacha agus indíreacha * [[Tuatha Dé Danann]] ** [[Éber Finn]] &rarr; [[Éibhear Fionn]], [[Érimón]] &rarr; [[Éiremhón]] &rarr; [[Éireamhón]], [[Badb]] &rarr; [[Badhbh (bandia)]], [[Bres]], [[Aislinge Oenguso]], [[Ábartach]], [[Abhean]], [[Áed]], [[Airmed]], [[Anu]], [[Aobh]], [[Aoi]], [[Aoife (iníon Bhodhbh Dheirg)]], [[Bec]], [[Bodb Derg]], [[Brea]], [[Brian (miotaseolaíocht)]], [[Caer Ibormeith]], [[Cermait]], [[Creidhne]], [[Dian Cécht]], [[Ethal]], [[Ecne]], [[Fionnuala]], [[Goibhniu]], [[Iuchar]], [[Iucharba]], [[Ler]], [[Luchtaine]], [[Miach]], [[Neit]], [[Uaithne]] * [[Clann Mhíle]] ** [[Goídel Glas]], [[Fénius Farsaid]], [[Scota]], [[Amergin Glúingel]], [[Bilé]], [[Donn]], [[Muimne, Luigne agus Laigne]], [[Ér, Orba, Ferón agus Fergna]], [[Íriel Fáid]], [[Ethriel]], [[Conmáel]], [[Tigernmas]] * Eile ** [[Biróg]], [[Immram Brain]] ([[Bran mac Feabhail]]), [[Carman]], [[Crobh Dearg]], [[Crom Cruach]], [[Cailleach]], [[Ceithre Sheod]] ==Céim 4 - Ard-Ríthe== * [[Ard-Ríthe na hÉireann]] ** [[Eochaid Étgudach]], [[Cearmna Finn]], [[Sobhairce]], [[Eochaid Faebar Glas]], [[Fiacha Labhrainne]], [[Eochaid Mumu]], [[Óengus Olmucaid]], [[Énna Airgdech]], [[Rothechtaid mac Main]] (I), [[Sétna Airt]] (I), [[Fíachu Fínscothach]], [[Muinemón]], [[Faildergdóid]], [[Ollom Fódla]], [[Fínnachta]], [[Slánoll]], [[Géde Ollgothach]], [[Fíachu Findoilches]], [[Berngal]], [[Ailill mac Slánuill]], [[Sírna Sáeglach]], [[Rothechtaid Rotha]], [[Elim Olfínechta]], [[Gíallchad]], [[Art Imlech]], [[Nuadu Finn Fáil]], [[Bres Rí]], [[Eochaid Apthach]], [[Finn mac Blatha]], [[Sétna Innarraid]] (II), [[Siomón Brecc]], [[Dui Finn]], [[Muiredach Bolgrach]], [[Énna Derg]], [[Lugaid Íardonn]], [[Sírlám]], [[Eochaid Uairches]], [[Eochaid Fíadmuine]], [[Conaing Begeclach]], [[Lugaid Lámderg]], [[Art mac Lugdach]], [[Fíachu Tolgrach]], [[Ailill Finn]], [[Eochaid mac Ailella]], [[Airgetmar]], [[Dui Ladgrach]], [[Lugaid Laigde]], [[Áed Ruad, Díthorba agus Cimbáeth]] ([[Áed Rúad]] ([[Áed Ruad]]), [[Díthorba]], [[Cimbáeth]]), [[Rechtaid Rígderg]], [[Úgaine Mór]], [[Bodbchad]], [[Lóegaire Lorc]], [[Cobthach Cóel Breg]], [[Labraid Loingsech]], [[Meilge Molbthach]], [[Mog Corb]], [[Óengus Ollom]], [[Irereo]], [[Fer Corb]], [[Connla Cáem]], [[Ailill Caisfiaclach]] ([[Ailill]]*), [[Adamair]], [[Eochaid Ailtlethan]], [[Fergus Fortamail]], [[Óengus Tuirmech Temrach]], [[Conall Collamrach]], [[Nia Segamain]], [[Énna Aignech]], [[Crimthann Coscrach]], [[Rudraige mac Sithrigi]] (III), [[Finnat Már]], [[Bresal Bó-Díbad]], [[Conchobar Abradruad]], [[Crimthann Nia Náir]], [[Cairbre Cinnchait]], [[Feradach Finnfechtnach]], [[Fíatach Finn]], [[Fíachu Finnolach]], [[Elim mac Conrach]], [[Túathal Techtmar]], [[Mal mac Rochride]], [[Fedlimid Rechtmar]], [[Cathair Mór]], [[Conn Cétchathach]], [[Conaire Cóem]], [[Art mac Cuinn]], [[Lugaid mac Con]] ([[Lughaidh]]*), [[Fergus Dubdétach]], [[Cormac mac Airt]], [[Eochaid Gonnat]] ([[Eochaidh]]*), [[Cairbre Lifechair]], [[Fothad Cairpthech]], [[Fothad Airgthech]], [[Fíachu Sroiptine]], [[Colla Uais]], [[Muiredach Tirech]], [[Cáelbad]], [[Eochaid Mugmedon]], [[Crimthann mac Fidaig]] ([[Criofan]]*), [[Níall Noígíallach]] &larr; [[[[Niall Noígíallach]]]], [[Nath Í mac Fiachrach]], [[Lóegaire mac Néill]] ==Céim 5 - ABCDEí== * [[Annála na hÉireann]], [[Banseanchas]], [[Cóir Anmann]], [[Dinnseanchas]], [[Echtra]] ([[Eachtra]]) agus [[Immram]] ([[Iomramh]]), [[Echtra Condla]], [[Echtra Fergusa maic Léti]], [[Eachtra Neara]], [[Sanas Cormaic]] ==Céim 6 - An Fhiannaíocht== * [[An Fhiannaíocht]], Na [[Fianna]] Daoine * [[Creidne]], [[Finn Eces]], [[Finn mac Cumaill]] &larr; [[Fionn mac Cumhaill]], [[Oisín]], [[Diarmuid Ua Duibne]], [[Gráinne (miotaseolaíocht)|Gráinne]], [[Niamh Chinn Óir]], [[Bodhmall]], [[Muireann]], [[Plúr na mBan]], [[Sadb]] &rarr; [[Sadhbh]], [[Caílte mac Rónáin]], [[Conán mac Lia]], [[Conán mac Morna]], [[Cumall]], [[Goll mac Morna]], [[Liath Luachra]], [[Oscar mac Oisín]] Scéalta ar fáil * [[Agallamh Beag]], [[Agallamh na Seanórach]], [[Bruidhean Chaorthainn]], [[Cath Finntrágha]], [[Cath Gabhra]], [[Eachtra Bhodaigh an Chóta Lachtna]], [[Fianshruth]], [[Fionn agus Gráinne]], [[Macgnímartha Finn]], [[Tóraíocht Dhiarmada agus Ghráinne]] Scéalta nach bhfuil ar fáil ar wikipediae * [[Bruidhean Chéise Corainn]], [[Bruidhean Bheag na hAlmhaine]], [[Bruidhean Eochaidh Bhig Dheirg]] # [[Eachtra Iollainn Iolchrothaigh Mhic Ríogh na hEasbáinne]] ('''[http://en.wikipedia.org/wiki/Eachtra_Iollainn_Iolchrothaigh_Mhic_Ríogh_na_hEasbáinne en]''') # [[Eachtra an Ghiolla Dheacair]] ('''[http://en.wikipedia.org/wiki/Eachtra_an_Ghiolla_Dheacair en]''') # [[Eachtra Lomnachtáin]] ('''[http://en.wikipedia.org/wiki/Eachtra_Lomnachtáin en]''') #* [[Fotha Catha Cnucha]] # [[Tóraíocht Taise Taoibhghile]] ('''[http://en.wikipedia.org/wiki/Tóraíocht_Taise_Taoibhghile en]''') # [[Tóraíocht Shaidhbhe Iníne Eoghain Óig]] ('''[http://en.wikipedia.org/wiki/Tóraíocht_Shaidhbhe_Iníne_Eoghain_Óig en]''') #* [[Nessa Ní Shéaghdha]], [[Máirín Ní Mhuiríosa]] ==Céim 7 - Scéalaíocht na Ríthe== * [[Ard-Ríthe na hÉireann]] ''thuas, céim 4'', [[Baile in Scáil]], [[Baile Chuinn Chétchathaig]] (scrios: [https://ga.wikipedia.org/wiki/Baile_Chuinn_Cétchathaigh?redirect=no Baile_Chuinn_Cétchathaigh], [https://ga.wikipedia.org/wiki/Baile_Chuinn_Cétchathaig?redirect=no Baile_Chuinn_Cétchathaig]), [[Sadb ingen Chuinn]] ==Céim 8 - Lámhscríbhinní== * [[Teimpléad:Lámhscríbhinní Gaelacha na Meánaoise]] ** [[Leabhar Gabhála na hÉireann]] *# [[Leabhar Fhear Maí]] ** [[Leabhar na gCeart]], Oidheadh Chlainne x 3: [[Oidheadh Chlainne Lir|... Lir]] ([[Clann Lir]]), [[Oidheadh Chlainne Tuireann|... Tuireann]], [[Oidheadh Chlainne Uisnigh|... Uisnigh]] ==Céim 9 - Aithbhreithniú== * Glan / Cuir le roinnt leathnach ** [[Aengus]] &rarr; [[Aonghas]], [[Áine]], [[Badb]] &rarr; [[Badhbh (bandia)]], [[Breogán]], [[Brigit]], [[Cormac mac Airt]], [[Daghdha]], [[Enbarr]], [[An Fhiannaíocht]], [[Fionn mac Cumhaill]], [[Grian (bandia)]], [[Lugh]], [[Níall Noígíallach]], [[Niamh Chinn Óir]], [[Oisín]] * Leathanaigh eile: ** ''[[Úsáideoir:Marcas.oduinn/List of Irish mythological figures]]'' ** [[Miotaseolaíocht na nGael]], [[Na Scéalta Miotaseolaíochta]], [[An Rúraíocht]], [[An Fhiannaíocht]], [[Scéalaíocht na Ríthe]] ==Céim 10 - feabhsú na Gaeilge== * [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Cruthaithe|Cruthaithe]] * Gramadach (arís eile) ** Tuiseal Ginideach ** na clásail choibhneasta díreacha agus indíreacha =Bliain 2, 2019 - 2020= == Feabhsú na Gaeilge (2) == * Tuiseal ginideach ** Mo chuid airgid ''vs.'' Mo chuid den airgead ** Séimhithe * na clásail choibhneasta díreacha agus indíreacha * Ainmneacha Sean &rarr; Meán &rarr; Nua-Ghaeilge ** Eisceachtaí: [[Aengus]], [[Brigit]] (''vs.'' [[Naomh Bríd]]), [[Daghda]] nó [[Daghdha]] (ní *Dea-dhia), [[Lugh]] (ní [[Lú]]) ==Tagairtí== * Bunachar: tagairtí ISoS, CELT, CODECS, WikiData * LGÉ, ACM, FFÉ go Gaeilge (go háirithe i leathanaigh na nArd-Ríthe) ==Ath-bhreithniú== * [[Ceasair]], [[Parthalán]], [[Neimheadh]], [[Fir Bholg]] * [[Sláine mac Deala]]... [[Eochaid mac Eirc]] ==Catagóirí== * [[:Catagóir:Dreamanna na hÉireann]], [[:Catagóir:Éarainn]], [[:Catagóir:Ulaid]], [[:Catagóir:Eoghanachta]], [[:Catagóir:Ríthe na Teamhrach]] ==Ogham, [[Aibítir]]== * [[Ogham]], [[:Catagóir:Ogham]], [[Auraicept na n-Éces]], [[Bríatharogam]]=[[Briatharogham]], [[De Dúilib Feda na Forfid]], [[In Lebor Ogaim]]=[[An Leabhar Oghaim]], [[Inscríbhinní Oghaim]] * [[:Teimpléad:Litreacha Oghaim]], [[beith (ogham)|beith]]*, [[luis (ogham)|luis]], [[fearn (ogham)|fearn]], [[sail (ogham)|sail]], [[nion (ogham)|nion]] | [[uath (ogham)|uath]], [[dair (ogham)|dair]], [[tinne (ogham)|tinne]], [[coll (ogham)|coll]], [[ceirt (ogham)|ceirt]] | [[muin (ogham)|muin]], [[gort (ogham)|gort]], [[nGéadal (ogham)|nGéadal]]*, [[straif (ogham)|straif]], [[ruis (ogham)|ruis]] | [[ailm (ogham)|ailm]], [[onn (ogham)|onn]], [[úr (ogham)|úr]], [[eadhadh (ogham)|eadhadh]], [[iodhadh (ogham)|iodhadh]] | [[Forfeda]], ''[[Ébad (ogham)|Ébad]]-a, [[Oir (ogham)|Oir]]-a, [[Uillenn (ogham)|Uillenn]]-a,'' [[Iphín (ogham)|Iphín]]=[[Ifín (ogham)|Ifín]], ''[[Emancholl (ogham)|Emancholl]]-s'', [[Peith (ogham)|Peith]] * [[:Catagóir:Inscríbhinní Oghaim]], [[CIIC 2]]=[[Cloch Oghaim Chluain Muirís]], [[CIIC 10]]=[[Cloch Oghaim Bhréisteach]], [[CCIC 11]]=[[Ráth na Dromainne]], [[CIIC 38]]=[[Cloch Oghaim Bhaile Mhuadáin]], [[CIIC 47]]=[[Cloch Oghaim Cháisleán tSíomoin]], [[CIIC 50]]<[[Ráth Chrois Uaithne]], [[CIIC 57]]–58=[[Clocha Oghaim Phlácais]], [[CIIC 66]]=[[Cloch Oghaim Bhéal an Churraigh Bháin]], [[CIIC 145]]=[[Cloch Oghaim Airghleanna]], [[CIIC 155]]-163=[[Clocha Oghaim Bhaile an tSagairt]], [[CIIC 170]]<[[Teampall Mhanachain]], [[CIIC 187]]<[[Cill Maoilchéadair]], [[CIIC 193]]<[[Mám an Óraigh]], [[CIIC 197]]–203=[[Clocha Oghaim Dhún Lóich]], [[CIIC 206]]–213=[[Clocha Oghaim Chill Chuallachta Thoir]], [[CIIC 220]]=<strike>[[Cloch Oghaim Dhoire Fhíonáin]]</strike> &rarr; [[Cloch Oghaim Dhoire Fhíonáin Beag]], [[CIIC 230]]<[[Clochán Cárthainn]], [[CIIC 241]]=[[Clocha Oghaim Dhún Lóich]], [[CIIC 246]]=<strike>[[Chlocha Oghaim Aird Chánachta]]</strike> &rarr; [[Clocha Oghaim Aird Chánachta]], [[CIIC 266]]-267=<strike>[[Clochanna Oghaim Chill Tíre]]</strike> &rarr; [[Clocha Oghaim Chill Tíre]], [[CIIC 272]]-281<[[Uaimh agus Clocha Oghaim Dhrom Lócháin]], CICC iii=[[Cloch Oghaim Bhaile an Bhúlaeraigh Thuaidh]], CIIC iii=[[Cloch Oghaim Dhún gCoimín]], CIIC iii<[[Caiseal Imileá an Bhóthair]], CIIC iii=[[Clocha Oghaim Tulaigh Garráin]], CIIC iii<<strike>[[Bhaile Uí Bhaoithín]]</strike> &rarr; [[Baile Uí Bhaoithín]], CIIC iii<<strike>[[Teampall Ráth Theas]]</strike> &rarr; [[Teampall Ráth Teas]] ==Dreamanna== {| |- valign=top || [[Íomhá:Ptolemy's Ireland.png|mion|100px|Léarscáil Tolamaes]] || [[Íomhá:Ireland early peoples and politics.gif|mion|100px|Luath-dhreamanna]] || [[Íomhá: Ireland900.svg|mion|100px|Éire 900]] || [[Íomhá:Www.wesleyjohnston.com-users-ireland-maps-historical-map1014.gif|thumb|100px|Éire 1014]] || [[Íomhá:www.wesleyjohnston.com-users-ireland-maps-historical-map1300.gif|mion|100px|[[Tiarnas na hÉireann]], 1300]] || [[Íomhá:Ireland 1450.png|mion|100px|Éire 1450]] || [[Íomhá:IrelandBaronies1899Map.png|mion|105px|Barúntachtaí 1899]] |- valign=top || [[Íomhá: Ireland900.svg|mion|100px]] || [[Íomhá:Kingdom of Munster-900.svg|mion|100px]] || [[Íomhá:Kingdom of Osraige-900.svg|mion|100px]] || [[Íomhá:Kingdom of Leinster-900.svg|mion|100px]] || [[Íomhá:Kingdom of Mide-900.svg|mion|100px]] || [[Íomhá:Kingdom of Connacht-900.svg|mion|100px]] || [[Íomhá:Kingdom of Breifne-900.svg|mion|100px]] |- valign=top || [[Íomhá:UlsterDioceseKingdoms.png|mion|100px]] || [[Íomhá:NorthernUiNeill.png|mion|100px]] |} ===Luath-dhreamanna=== * [[Prótastair Éireann]]<[[Stair na hÉireann]], [[Periplus Massiliach]], [[Ora Maritima]], [[Almagest]]- ([[Úsáideoir:Ériugena|ÉG]]), [[Geografaíocht (Tolamaes)]]-, [[Scotti]], [[Attacotti]]-, [[Breatain (logainm)]], [[:Teimpléad:Éire Tholamaes]] * Connacht: [[Auteini]]=[[Uaithni]], [[Fir Ol nEchmacht]], [[Nagnatae]], [[Nagnata]]; Laigin: [[Brigantes (Éire)]], [[Cauci]], [[Coriondi]], [[Domnu]], [[Fir Domnann]], [[Gailióin]], <strike>[[Manapi]]</strike> &rarr; [[Manapii]]; Mide: [[Eblani]]=[[Ebdani]]=[[Blanii]], [[Eblana]]; Muma: [[Gangani]]=[[Concani]], [[Iverni]], [[Uellabori]], [[Uodiae]]=[[Usdiae]]; Uladh: [[Darini]], [[Erdini]], [[Uennicnii]] * Eile: [[Belgae]], [[Scotia]]-, [[Gleann Scoithín]], [[Albion]]-, [[Caledonia]]-, [[Damnonii]], [[Dumnonii]], [[Hibernia]]- * Le dáileadh: [[Indech]], [[Octriallach]], * [[Ríochtaí Éireann]], [[Cúigí na hÉireann]] * [[Dáire Doimthech]], [[Lugaid Loígde]] (Lugaid mac Con), [[Ríthe Éireann]], [[Flaith]], [[Tigerna]]=[[Tiarna]], [[Liosta Ríthe na hÉireann]], [[Ard-Ríthe na hÉireann]]-, [[Rí na Teamhrach]]=[[Ríthe na Teamhrach]], [[Coirpre mac Néill]]=[[Cairbre mac Néill]]-, [[Ailill Molt]], [[Lugaid mac Lóegairi]]=[[Lughaidh mac Laoghaire]], [[Ríocht na Mumhan]], [[Rí na Mumhan]]=[[Ríthe na Mumhan]], [[Rí na Deasmhumhan]]=[[Ríthe na Deasmhumhan]], [[Rí na Tuadhmhumhan]]=[[Ríthe na Tuadhmhumhan]], [[Rí na hIarmhumhan]]=[[Ríthe na hIarmhumhan]], [[Rí na hUrmhumhan]]=[[Ríthe na hUrmhumhan]], [[Liosta Ríthe Uladh]] &rarr; [[Rí na nUladh]]=[[Ríthe na nUladh]], [[An Dubhaltach Mac Fhirbhisigh]] &rarr; [[Dubhaltach Mac Firbhisigh]], [[Ríocht na Mí]], [[Rí na Mí]]=[[Ríthe na Mí]], [[Airgíalla]]=[[Oirialla]], <strike>[[Ríthe an Oiriall]]</strike> &rarr; [[Ríthe na nOiriall]]=[[Ríthe Oiriall]], [[Bréifne]], [[Ríthe na Bréifne]], [[Ríthe na Laighean]], [[Ríthe an Osraí]], [[Tiarnas na hÉireann]]-, [[Túathal mac Cormaic]]=[[Túathal Máelgarb]]=[[Tuathal Maolgharbh]], [[Diarmait mac Cerbaill]]=[[Diarmaid mac Cearbhaill]]-, [[Domnall Ilchelgach]]=[[Domnall mac Muirchertaig]]=[[Domhnall mac Muircheartaigh]], [[Forggus mac Muirchertaig]]=[[Fearghas Mac Muircheartaigh]], [[Eochaid mac Domnaill]]=[[Eochaidh mac Domhnaill]], [[Báetán mac Muirchertaig]]=[[Baotán mac Muircheartaigh]], [[Ainmuire mac Sétnai]]=[[Ainmhire mac Seanna]], [[Báetán mac Ninnedo]]=[[Baotán mac Nínneadha]], [[Áed mac Ainmuirech]]=[[Aodh mac Ainmhireach]], [[Áed Sláine]]=[[Aodh Sláine]], [[Colmán Rímid]]=[[Colmán Ríomhaí]]=[[Colmán mac Báetáin]]=[[Colmán mac Baotáin]], [[Áed Uaridnach]]=[[Aodh Fuariodhnach]], [[Máel Coba mac Áedo]]=[[Maol Cobha mac Aodha]], [[Suibne Menn]]=[[Suibhne Meann]], [[Domnall mac Áedo]]=[[Domhnall mac Aodha]] {{Éire Tholamaes}} Féach ''[http://sites.rootsweb.com/~irlkik/ihm/ire000.htm IHM]'': {|class = wikitable ! width=10% | Dream ! width=10% | Treibh ! width=10% | As ! width=10% | Am ! width=20% | [[Leabhar Gabhála na hÉireann|LGÉ]] ! width=40% | Dál/Corca/Clann |- valign=top || [[Cruithne]] || [[Priteni]] || Breatain || 8u - 5ú RC || [[Fomhóraigh]]? || [[Dál nAraidi]], [[Uí Echach Cobo|Uí Eachach Cobha]], ''[[Loígis]]'', [[Soghain]] |- valign=top || [[Éarainn]] || [[Belgae]] || Breatain || 5ú - 3ú RC || [[Fir Bholg]] || ''Ulaid'' (Dál Riada, Dál Fiatach), [[Corca Laidhe]], [[Múscraí]], [[Corca Dhuibhne]], [[Corca Bhaiscinn]], [[Uí Mhaine]], [[Conmhaicne]] |- valign=top || [[Laigin]] || || Armorica || 3ú - 1ú RC || [[Tuatha Dé Danann]]? || [[Fir Domnann]], [[Gailióin]]; [[Uí Fhailí]], ''[[Uí Bairrche]]'', [[Uí Eineachghlais]]; [[Gailenga]]? |- valign=top || [[Gaeil]] || [[Míl Easpáine]] || Gall || 2ú - 1ú RC || [[Féine]] || [[Eoghanachta]], [[Connachta]] |} ===Breá=== * [[Brega]]=[[Breá]] ===Bréifne=== * [[Ríthe Bhréifne]] ===Ciannachta=== * [[Ciannachta]], [[Ciannachta Glen Geimin]]=[[Ciannacht Ghleann Geimhin]], [[Síl nÁedo Sláine]]=[[Síol Aodha Sláine]], [[Gailenga]] ===Iverni=== * =[[Érainn]]=[[Éarainn]], [[Dáire]], [[Darini]], [[Dáirine]], [[Corcu Loígde]]=[[Corca Laidhe]], [[Corc mac Luigthig]]=[[Conall Corc]], [[Dáire Doimthech]]*, [[Lugaid Loígde]]~[[Lugaid Laigdech]], [[Íar mac Dedad]], [[Óengus Bolg]]=[[Aonghas Boilg]], [[Aimend]]=[[Aimeann]], [[Deda mac Sin]]<[[Cland Dedad]], [[Dál gCais]]-, [[Dáire mac Dedad]], [[Síl Conairi]]=[[Síol Chonaire]], [[Cairpre]], [[Mairtine]], [[Múscraige]]=[[Múscraí]], [[Corcu Duibne]]=[[Corca Dhuibhne]], [[Corcu Baiscinn]]=[[Corca Bhaiscinn]], [[Dáire Cerbba]]=[[Dáire Cearba]], [[Uí Liatháin]], [[Uí Fidgenti]]=[[Uí Fiodhghinte]] ===''Laigin''=== * [[Laigin]], [[Uí Failgi]]=[[Uí Fhailí]], [[Failge Berraide]]=[[xxx]], [[Fothairt]], [[Dál Cormaic]]-, [[Énnae Cennsalach]], [[Crimthann mac Énnai]]=[[Criomhthann mac Éanna]], [[Augaire mac Ailella]]=[[Agaire mac Ailealla]]?, ([[Diarmait Mac Murchada]]=[[Diarmaid Mac Murchadha]]), [[Domhnall Caomhánach]], [[Art Óg mac Murchadha Caomhánach]] * [[Uí Chinnsealaigh]], [[Áed mac Colggen]]=[[Aodh mac Colgan]] {{Navbox | name = Laigin | title = [[Laigin]] | state = {{{state|}}} | listclass = hlist | group1 = Kindreds and septs | list1 = {{Navbox|child | group1 = Dál Niad Cuirp | list1 = [[Uí Máil]]&nbsp;• [[Uí Dúnlainge]]&nbsp;• [[Uí Ceinnselaig]]&nbsp;• [[Uí Failge]]&nbsp;• [[Uí Bairrche]]&nbsp;• [[Uí Enechglaiss]]&nbsp;• Uí Crimthainn Áin<!-- {{Navbox|child | group1 = [[Uí Máil]] | list1 = O'Tighe&nbsp;* [[O'Kelly]] | group2 = [[Uí Dúnlainge]] | list2 = Fitzdermot&nbsp;* [[O'Toole family|O'Toole]]&nbsp;* [[O'Byrne family|O'Byrne]]&nbsp;* [[Cosgrave|O'Cosgrave]] | group3 = [[Uí Cheinnselaig]] | list3 = [[MacMurrough dynasty|MacMurrough Kavanagh]]&nbsp;* [[Kinsella]]&nbsp;* [[Kehoe]]&nbsp;* [[Finneran|O'Finneran]]&nbsp;* [[Murphy|O'Murphy]]&nbsp;* [[O'Garvey]]&nbsp;* [[Hartley (surname)|O'Hartley]]&nbsp;* [[O'Ryan]]&nbsp;* [[Morrow (surname)|Morrow]] | group4 = [[Uí Failghe]] | list4 = [[O'Connor Faly]]&nbsp;* [[O'Dunne]]&nbsp;* [[O'Dempsey]]&nbsp;* [[Kavanagh (surname)|Kavanagh]]&nbsp;* [[Branagh]]&nbsp;* [[Fitzpatrick (surname)|MacGilpatrick (Fitzpatrick)]]&nbsp;* [[O'Dwyer (surname)|O'Dwyer]]&nbsp;* [[O'Holohan]]&nbsp;* [[O'Hennessy]] | group5 = [[Uí Bairrche]] | list5 = [[MacGorman]]&nbsp;* [[Kearney (disambiguation)|Kearney]]&nbsp;* [[Tracy (name)|Tracy]]&nbsp;* [[Hughes (disambiguation)|Hughes]]&nbsp;* [[Mooney]]&nbsp;* [[Carney (surname)|Carney]] | group6 = [[Uí Enechglaiss]] | list6 = ''O'Feary | group7 = Uí Crimthainn Áin | list7 = ''O'Duff }}--> | group2 = Dál Cairpre Arad | list2 = O'Kealy | group3 = [[Dál Messin Corb]] | list3 = [[Uí Garrchon]] }} | group2 = Daoine | list2 = [[Úgaine Mór]]&nbsp;• [[Lóegaire Lorc]]&nbsp;• [[Labraid Loingsech]]&nbsp;• [[Óengus Ollom]]&nbsp;• [[Fergus Fortamail]]&nbsp;• [[Crimthann Coscrach]]&nbsp;• [[Nuadu Necht]]&nbsp;• [[Cumall|Cumhall]]&nbsp;• [[Fionn mac Cumhaill]]&nbsp;• [[Oisín]]&nbsp;• [[Oscar mac Oisín|Oscar]]&nbsp;• [[Conchobar Abradruad]]&nbsp;• [[Cathair Mór]]&nbsp;• [[Énnae Cennsalach]]&nbsp;• [[Crimthann mac Énnai]]&nbsp;• [[Áed mac Colggen]]&nbsp;• [[Augaire mac Ailella]]&nbsp;• [[Máel Mórda mac Murchada]]&nbsp;• [[Diarmait Mac Murchada]]&nbsp;• [[Art Óg mac Murchadha Caomhánach]]&nbsp;• [[Fiach Mac Aodha Ó Broin]] | group3 = Aiteanna | list3 = [[An Nás]]&nbsp;• [[Mullach Maistean]]&nbsp;• [[Cnoc Liamhna]] | group4 = Cathanna | list4 = [[Cath Cheann Fuait|Ceann Fuait]]&nbsp;• [[Cath Ghleann Máma|Gleann Máma]]&nbsp;• [[Cath Chluain Tarbh|Cluain Tarbh]]&nbsp;• [[Cath na Móna Móire|Móin Mhór]]&nbsp;• [[Cath Ros Mhic Thriúin|Ros Mhic Thriúin]]&nbsp;• [[Cath Ghleann Molúra|Gleann Molúra]] | group5 = Altanna gaolmhara | list5 = [[Gaeil]]&nbsp;• [[Míl Espáine]]&nbsp;• [[Érimón]]&nbsp;• [[Scéalta Miotaseolaíochta]]&nbsp;• [[An Fhiannaíocht]]&nbsp;• [[Dinnseanchas]]&nbsp;• [[Leabhar Laighneach]]&nbsp;• [[Ríthe na Laighean]]<!--&nbsp;• [[O'Rahilly's historical model]]&nbsp;• [[Gaelic nobility of Ireland]]&nbsp;• ''[[Follow Me up to Carlow]]''--> }} ===Mumha=== * [[Iarmumu]]=[[Iarmuman]]=[[Iarmhumha]]=[[Iarmhumhain]]=[[Iarumhain]], [[Tuadmumu]]=[[Tuadhmhumha]]=[[Tuadhmhumhain]]=[[Tuamhain]], [[Deasmumu]]=[[Deasmhumha]]=[[Deasmhumhain]]=[[Deasumhain]]-, [[Urmumu]]=[[Urmhumha]]=[[Urumhain]] * [[Éoganachta]]=[[Eoghanachta]], [[Mug Nuadat]]=[[Mogh Nuadhad]], [[Ailill Aulom]], [[Lugaid mac Con]], [[Mac Con]], [[Éogan Mór]]=[[Eógan Mór]]=[[Eoghan Mór]], [[Fiachu Muillethan]], [[Éile]], [[Eoghanacht Chaisil]], [[Eoghanacht Ghleanndamhnach]], [[Eoghanacht Áine]], [[Eoghanacht Locha Léin]], [[Eoghanacht Raithlinn]], [[Eoghanacht Oirthir Cliach]], [[Eóganacht Ninussa]], [[Mathghamhain]], [[Deirgtine]], [[Fiachu Muillethan]], [[Ailill Flann Bec]]=[[Ailill Flann Beag]], <strike>[[Feidlimid mac Cremthanin]]</strike>=[[Fedelmid mac Cremthainn]]=[[Feidlimid mac Crimthainn]]=[[Feilimí mac Criomhthainn]], [[Mór Mumhan]], [[Óengus mac Nad Froích]], [[Feidlimid mac Óengusa]]=[[Feilimí mac Aonghasa]], [[Fíngen mac Áedo Duib]]=[[Finghin mac Aodha Dhuibh]], [[Eochaid mac Óengusa]]=[[Eochaidh mac Aonghasa]], [[Crimthann Srem mac Echado]]=[[Criomhthann Sreamh mac Eochada]], [[Áed Bennán mac Crimthainn]]=[[Aodh Beanmán mac Criomhthainn]], [[Nad Froích mac Cuirc]]=[[Nadh Fraoigh mac Coirc]], [[Bressal mac Ailello Thassaig]]=[[Bressal mac Ailello]]=[[Breasal mac Ailealla]], [[Angias]]=[[Angas]], [[Faílbe Flann mac Áedo Duib]]=[[Failbhe Flann mac Aodha Dhuibh]], [[Cathal mac Finguine]] {{Mumhain}} ===Oirialla=== * [[Ríthe Oiriall]] # Dallán Forgaill # [[xxx]]=[[Rossa Buí Mac Mathúna]] &larr; [[:en:Rossa Buide Mac Mathúna]] #* [[Uí Tuirtri]]=[[Uí Thoirtre]], [[Donnchad Ua Cerbaill]]=[[Donnchadh Ó Cearbhaill]] ===Osraí=== * [[Dál Birn]], [[Óengus Osrithe]]=[[Aonghas Osraithe]], [[Lóegaire Birn Búadach]]=[[Laoghaire Birn Buach]] ===''Ulaid'' / Cruithne=== * [[Ulaid]] (FFÉ: Oll-sháith), [[Clanna Rudraige]], [[Dál Riata]]=[[Dál Riada]]-, [[Dál Fiatach]], [[Cruthin]]=[[Cruithne]], Conall Anglonnach, [[Conaille Muirtheimne]], [[Dál mBuinne]], [[Erc Dhál Riada]], [[Loarn mac Eirc]]&rarr;[[Cenél Loairn]]=[[Cineál Loairn]], [[Aonghas mac Eirc]]&rarr;[[Cenél nÓengusa]]=[[Cineál Aonghasa]], [[Adomnán]]=[[Adhamhnán]]=[[Naomh Adhamhnán]], [[Senchus Fer n-Alban]]=[[Seanchas Fear Alban]], [[Duan Albanach]], [[Muirchertach mac Muiredaig]]=[[Muircheartach mac Muireadaigh]]-, [[Fergus Mór]]=[[Fearghas Mór]], [[Domangart Réti]]=[[Domhanghart Réite]], [[Gabrán mac Domangairt]]=[[Gabhrán mac Domhanghairt]]&rarr;[[Cenél nGabráin]]=[[Cineál Gabhráin]], [[Comgall mac Domangairt]]=[[Comhghall mac Domhanghairt]]>[[Cenél Comgaill]]=[[Cineál Comhghaill]], [[Eilne]], [[Loígis]], [[Sogain]]=[[Soghain]], [[Senchineoil]]=[[Seanchineál]], [[Uí Blathmaic]], [[Uí Echach Arda]], [[Conmhaícne]]=[[Conmhaicne]], [[Ciarraige]]=[[Ciarraí]], [[Corco Mruad]]=[[Corca Mrua]], [[Vita tripartita Sancti Patricii]]-, [[Dál nAraidi]]=[[Dál Araí]], [[Ríthe Dáil Araidi]]=[[Ríthe Dhál Araí]], [[Dál nAraidi Mag Line]]=[[Dál Araí Mhaigh Line]], [[Dál nAraidi in Tuaiscirt]]=[[Dál Araí an Tuaiscirt]], [[Uí Echach Cobo]]=[[Uíbh Eachach Cobha]], [[Uí Erca Céin]], [[Leath Cathail]]=[[Leath Chathail]], [[Tipraiti Tireach]]=[[Tiobraid Tíreach]], [[Ríthe na nUladh]], [[Muiredach Muinderg]]=[[Muireadhach Muindearg]], [[Eochaid mac Muiredaig Muinderg]]=[[Eochaidh mac Muireadhaigh Mhuindeirg]], [[Cairell mac Muiredaig Muinderg]]=[[Caireall mac Muireadhaigh Mhuindeirg]], [[Demmán mac Cairill]]=[[Deamán mac Cairill]], [[Báetán mac Cairill]]=[[Baotán mac Cairill]], [[Áed Dub mac Suibni]]=[[Aodh Dubh mac Suibne]], [[Eochaid mac Condlai]]=[[Eochaidh mac Connla]], [[Fergnae mac Oengusso Ibdaig]]=[[Feargna mac Aonghasa Iobhdaigh]], [[Fíachnae mac Báetáin]]=[[Fiachna mac Baotáin]], [[Fiachra Cáech]]=[[Fiachra Caoch]], [[Fiachnae mac Demmáin]]=[[Fiachna mac Deamáin]], [[Connad Cerr]]=[[Connadh Cearr]], [[Dúnchad mac Fiachnai]]=[[Dúnchadh mac Fiachna]], [[Máel Cobo mac Fiachnai]]=[[Maol Cobha mac Fiachna]], [[Blathmac mac Máele Cobo]]=[[Blathmac mac Maoil Chobha]], [[Congal Cennfota mac Dúnchada]]=[[Congal Ceannfhada mac Dúnchadha]], [[Mongán mac Fiachnai]]=[[Mongán mac Fiachna]], [[Bécc Bairrche mac Blathmaic]]=[[Béic Bairrche mac Blathmhaic]], [[Áedán mac Gabráin]]=[[Aodhán mac Gabhráin]], [[Congal Cáech]]=[[Conghal Caoch]] {{Navbox | name = Ulaid | title = [[Ulaid]] | state = {{{state|}}} | group1 = Finte agus clanna | list1 = {{Navbox|child | group1 = [[Dál nAraidi]] | list1 = [[Uí Echach Cobo|Uí Eachach Cobha]]&nbsp;* ''[[Loígis]]''&nbsp;* [[Soghain]] <!--{{Navbox|child | group1 = [[Uí Echach Cobo]] | list1 = [[MacGowan]]&nbsp;* [[Magennis]]&nbsp;* [[McCartan]]&nbsp;* [[Lynch (surname)|Lynch]] | group2 = [[Loígis]] | list2 = [[Moore (surname)|O'More]]&nbsp;* [[O'Kelly]]&nbsp;* O'Deevy&nbsp;* O'Doran&nbsp;* O'Lalor&nbsp;* [[O'Dowling]]&nbsp;* [[McEvoy|MacEvoy]]&nbsp;* [[Bergin|O'Bergin]]&nbsp;* O'Mulcahy | group3 = [[Soghain]] | list3 = O'Manning&nbsp;* [[Mac an Bhaird|MacWard]]&nbsp;* O'Scurry&nbsp;* [[Lennon|O'Lennon]]&nbsp;* MacCashin&nbsp;* [[Gilly]]&nbsp;* MacGing }}--> | group2 = [[Conmhaícne]] | list2 = Conmhaícne Mara&nbsp;* Conmaicne Magh Réin&nbsp;* Conmaicne Cuile Toladh&nbsp;* Conmaicne Mide <!--{{Navbox|child | group1 = [[Conmhaícne Mara]] | list1 = O'Kealy&nbsp;* MacConneely&nbsp;* O'Devaney&nbsp;* O'Cloherty&nbsp;* [[Folan|MacFolan]] | group2 = Conmaicne<br/>Magh Réin<br> | list2 = MacRannall&nbsp;* MacDorcy&nbsp;* O'Mulvey&nbsp;* [[O'Farrell]]&nbsp;* O'Beglin&nbsp;* [[Borden (surname)|Borden]]&nbsp;* [[Hallissey|O'Hallissy]]&nbsp;* O'Murry&nbsp;* O'Curneen&nbsp;* O'Mulooly&nbsp;* MacMullock&nbsp;* O'Doonan&nbsp;* O'Kearon&nbsp;* MacCoogan&nbsp;* [[Gaynor|MacGaynor]]&nbsp;* [[Quinn|O'Quinn]]&nbsp;* MacShaffrey&nbsp;* [[Connick|MacConnick]]&nbsp;* [[Keegan|O'Keegan]]&nbsp;* MacLeavy&nbsp;* MacMorrow&nbsp;* [[MacShane]]&nbsp;* O'Sullahan&nbsp;* [[O'Tormey]] | group3 = Conmaicne <br>Cuile Toladh | list3 = O'Tolleran&nbsp;* O'Colleran&nbsp;* O'Moran&nbsp;* [[Martin (surname)|Martin]] | group4 = Conmaicne Mide | list4 = MacRourke&nbsp;* O'Breen&nbsp;* O'Toler }}--> | group3 = ''[[Ciarraige]]'' | list3 = &nbsp;<!--[[Ó Céirín|O'Kieran (Kearns)]]&nbsp;* [[O'Conor Kerry]]&nbsp;* [[O'Murtagh]]&nbsp;* O'Neide--> | group4 = [[Corco Mruad]] | list4 = &nbsp;<!--[[Ó Conchubhair Corcomroe|O'Conor Corcomroe]]&nbsp;* [[Uí Lochlainn|O'Loughlin]]&nbsp;* [[O'Flaherty]]&nbsp;* O'Deely&nbsp;* [[O'Drennan]]&nbsp;* O'Melody&nbsp;* MacCurtin&nbsp;* [[O'Davoren]]--> }} | group2 = Pearsana | list2 = [[Cermna Finn]]&nbsp;* [[Sobairce]]&nbsp;* [[Ollom Fódla]]&nbsp;* [[Fínnachta]]&nbsp;* [[Slánoll]]&nbsp;* [[Géde Ollgothach]]&nbsp;* [[Fíachu Findoilches]]&nbsp;* [[Berngal]]&nbsp;* [[Ailill mac Slánuill]]&nbsp;* [[Finn mac Blatha]]&nbsp;* [[Sírlám]]&nbsp;* [[Airgetmar]]&nbsp;* [[Áed Ruad, Díthorba agus Cimbáeth]]&nbsp;* [[Macha]]&nbsp;* [[Rudraige mac Sithrigi]]&nbsp;* [[Congal Cláiringnech]]&nbsp;* [[Bresal Bó-Díbad]]&nbsp;* [[Fachtna Fáthach]]&nbsp;* [[Conchobar mac Nessa]]&nbsp;* [[Fergus mac Róich]]&nbsp;* [[Fedelm Noíchrothach]]&nbsp;* [[Deichtine]]&nbsp;* [[Cúscraid]]&nbsp;* [[Cormac Cond Longas]]&nbsp;* [[Findchóem]]&nbsp;* [[Amergin mac Eccit]]&nbsp;* [[Conall Cernach]]&nbsp;* [[Mal mac Rochride]]&nbsp;* [[Tipraiti Tireach]]&nbsp;* [[Fiacha Araidhe]]&nbsp;* [[Cáelbad]]&nbsp;* [[Fiachnae mac Báetáin]]&nbsp;* [[Congal Cáech]]&nbsp;* [[Fergus mac Áedáin]]&nbsp;* [[Máel Bressail mac Ailillo]]&nbsp;* [[Mac Creiche]] | group3 = Litríocht | list3 = ''[[Scéla Conchobair]]''&nbsp;* ''[[Táin Bó Cúailnge]]''&nbsp;* ''[[Compert Con Culainn]]''&nbsp;* ''[[Scéal Muc Mhic Dhathó]]''&nbsp;* ''[[Mesca Ulad]]''&nbsp;* ''[[Annála Uladh]]'' | group4 = Áiteanna | list4 = [[Eamhain Mhacha]]&nbsp;* [[Teamhair]]&nbsp;* [[Ros na Rí]] | group5 = Críocha | list5 = [[Airrther]]&nbsp;* [[Bairrche]]&nbsp;* [[Cineál Fhaghartaigh]]&nbsp;* [[Conaille Muirtheimne]]&nbsp;* [[Cruithne]]&nbsp;* [[Uí Echach Cobo|Cobha]]&nbsp;* [[Dál Fiatach]]&nbsp;* [[Dál mBuinne]]&nbsp;* [[Dál nAraidi]]&nbsp;* [[Dál nAraidi in Tuaiscirt]]&nbsp;* [[Dál nAraidi Mag Line]]&nbsp;* [[Dál Riada]]&nbsp;* [[An Duifrian]]&nbsp;* [[Eilne]]&nbsp;* [[Latharna]]&nbsp;* [[Leath Cathail]]&nbsp;* [[Na hArda]]&nbsp;* [[Semne]]&nbsp;* [[Uí Blathmaic]]&nbsp;* [[Uí Dercco Céin]] | group6 = Altanna gaolmhara | list6 = [[Clanna Rudraige]]&nbsp;* [[Craobh Rua]]&nbsp;* [[Cú Chulainn]]&nbsp;* [[Uoluntii]]&nbsp;* [[Geografaíocht (Tolamaes)]]&nbsp;* [[Rúraíocht]]&nbsp;* [[Ríthe na nUladh]]&nbsp;* [[Ríthe Dáil Araidi]]&nbsp;* [[Gaeil]]&nbsp;* [[Míl Espáine]]&nbsp;* }} {{navbox |name = Kings of Dál Riata |title = [[List of Kings of Dál Riata|Kings of Dál Riata]] |state = {{{state|autocollapse}}} |listclass = hlist |list1 = * [[Fergus Mór|Fergus&nbsp;Mór]] * [[Domangart Réti|Domangart&nbsp;Réti]] * [[Comgall mac Domangairt|Comgall]] * [[Gabrán mac Domangairt|Gabrán]] * [[Conall mac Comgaill|Conall]] * [[Áedán mac Gabráin|Áedán]] * [[Eochaid Buide|Eochaid&nbsp;Buide]] * [[Connad Cerr|Connad&nbsp;Cerr]] * [[Domnall Brecc|Domnall&nbsp;Brecc]] * [[Ferchar mac Connaid|Ferchar]] * [[Conall Crandomna|Conall&nbsp;Crandomna]] * [[Dúnchad mac Conaing|Dúnchad]] * [[Domangart mac Domnaill|Domangart]] * [[Máel Dúin mac Conaill|Máel&nbsp;Dúin]] * [[Domnall Donn|Domnall&nbsp;Donn]] * [[Ferchar Fota|Ferchar&nbsp;Fota]] * [[Eochaid mac Domangairt|Eochaid&nbsp;mac&nbsp;Domangairt]] * [[Ainbcellach mac Ferchair|Ainbcellach]] * [[Fiannamail ua Dúnchado|Fiannamail]] * [[Selbach mac Ferchair|Selbach]] * [[Dúnchad Bec|Dúnchad&nbsp;Bec]] * [[Dúngal mac Selbaig|Dúngal]] * [[Eochaid mac Echdach|Eochaid&nbsp;mac&nbsp;Echdach]] * [[Muiredach mac Ainbcellaig|Muiredach]] * [[Eógan mac Muiredaig|Eógan]] * Interregnum * [[Áed Find|Áed&nbsp;Find]] * [[Fergus mac Echdach|Fergus]] * [[Donncoirce]] * Interregnum? * [[Conall mac Taidg|Conall&nbsp;mac&nbsp;Taidg]] * [[Conall mac Áedáin|Conall&nbsp;mac&nbsp;Áedáin]] * [[Domnall mac Caustantín|Domnall]] * [[Áed mac Boanta|Áed&nbsp;mac&nbsp;Boanta]] }} ===Eile=== # ''via'' [https://books.google.ie/books?id=XhZtDwAAQBAJ&pg=PA139&lpg=PA139&dq=Fir+Ol+nEchmacht&source=bl&ots=6Qd9jwIFix&sig=ACfU3U1c4bcDTv3wZGSQRXYbA_I7VG5WMA&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwjC_9yr8rnhAhXYQxUIHay6Ax8Q6AEwB3oECAIQAQ#v=onepage&q=Fir%20Ol%20nEchmacht&f=false Everything about Ireland]: #* [[Conmaicne]]=[[Conmhaicne]] ## srl... # ''via'' [http://sites.rootsweb.com/~irlkik/ihm/munster.htm irlkik/ihm/munster], ''22 stipendiary princes of Muma were the Kings of ... #* Dál Cais - [[Dál gCais]] ## Gabhrán - [[Gabhrán (dream)]] ##* Eoghanacht (when not King of Cashel) - [[Eoghanachta]] ## Deise - [[Déisi]] ##* Ui Liathain - [[Uí Liatháin]], Raithleann - [[Eoghanacht Raithlinn]], Muscraighe - [[Múscraige]], Dairfhine - [[Dáirine]] ## Dairfhine of the mt. - [[xxx]] ##* L. Léin - [[Eoghanacht Locha Léin]], Ciarraighe Lúachra - [[Ciarraige]] Lúachra, Corca Bhaiscinn and Léim na Con - [[Corca Bhaiscinn]], Ui Chonaill Gabhra - [[Uí Chonaill Gabhra]]<[[Uí Fidgenti]], Ui Chairbre - [[Uí Chairbre Aobha]]<[[Uí Fidgenti]], Cliu - Cliú, [[Eoghanacht Airthir Cliach]], Uaithne - [[Uaithne (dream)]], Eile - [[Éile]], Glenn Amhnach - [[Eoghanacht Ghleanndamhnach]], Corcu Luigde - [[Corca Laidhe]], Corcu Duibne - [[Corca Dhuibhne]] ## Boirenn - [[Boirenn]] ## Sechtmodh - [[Sechtmodh]] ==Scéal-liosta ó de.wiki== * [[Aided Cheit maic Mágach]], [[Aided Cheltchair maic Uthechair]], [[Aided Chonchobuir]]=[[Anbhás Chonchúir]], [[Aided Chon Culainn]]=[[Anbhás Chú Chulainn]], [[Aided Loegairi Buadaig]], [[Airne Fingein]], [[Baile Binnbérlach mac Buain]], [[Bóramha]], [[Cath Étair]]=[[Cath Éadair]], [[Cath Finntrágha]], [[Cath Maige Mucrama]], [[Compert Conchobuir]]=[[Coimpeart Chonchúir]], [[De chophur in da muccida]], [[Echtrae Nerai]], [[Immacallam in dá Thuarad]], [[Macgnímrada Con Culainn]], [[Tochmarc Luaine acus aided Athirni]], [[Esnada Tige Buchet]], [[Orgain Denna Ríg]]=[[Argain Dinn Rí]] Daoine: * [[Achtan]], [[Adnae mac Uthidir]], [[Eithne Tháebfhota]]=[[Eithne Thaobhfhada]], [[Ferchertne]], [[Lugaid Lága]], [[Mes Gegra]]+[[Mesgegra]]=[[Meas Geagra]], [[Néde]]-[[Neidhe]], [[Tadhg mac Céin]] ==Dlí, nós, aicme== ** [[Áes dána]]=[[Aos dána]], [[Alltar]], [[Emain Ablach]]=[[Eamhain Abhlach]], [[Mag Mell]]=[[Magh Meall]] # [[Mag Muirthemne]] #* [[Tech Duinn]]=[[Teach Doinn]], [[Tír na nÓg]], [[Uí Bhreasail]], [[Aithech fortha]], [[Ánradh]]-s, [[Bard]]* # [[Bean ní]] #* [[Breithem]]-s, [[Bretha Crólige]], [[Bruiden]]-[[Bruíon]], [[Briugu]]-[[Brughaidh]], [[Cana]]-s, [[Clí]]-s, [[Craobh Airgid]], [[Críth gablach]], [[Curadhmhír]], [[Díchetal do chennaib]]-s=[[dícheadal do cheannaibh]]?, [[Féth fíada]], [[Fáith]] (Vates), [[Filid]], [[Fír flathemon]], [[Gáu flathemon]], [[Geis]], [[Glám dícenn]]=[[Glámh dícheann]]=[[Glámh dígeann]], [[Imbas forosnai]], [[Lóg n-enech]], [[Ollam Érenn]]=[[Ollamh Éireann]]* # [[Seanchaí]] # [[Sluaigh sí]] #* [[Tarbfeis]]-[[Tarbhfheis]], [[Teinm laída]]-s=[[Seinm laoidhte]]?, [[Trícha cét]]=[[Tríocha céad]], [[Túath]]=[[Tuath]] ==Suíomhanna== * [[Corpus of Electronic Texts]] ==Lámhscríbhinní / Annála== * [[Betham 154]]=[[ARÉ 23 N 10]], [[Leabhar Leasa Mhóir]]=[[Leabhar Mhic Cárthaigh Riabhaigh]], [[Leabhar Ua Maine]]=[[Leabhar Uí Mhaine]] &larr; [[:en:Leabhar Ua Maine]], [[Egerton 88]] &larr; [[:en:British Library, MS Egerton 88]], [[Egerton 90]]<[[Leabhar Uí Mhaine#Ábhar ar iarraidh]], [[Egerton 1782]] &larr; [[:en:British Library, MS Egerton 1782]], [[Leabhar an Iarla Bháin]]=[[Laud 610]], [[Rawlinson B 502]] &larr; [[:en:Bodleian Library, MS Rawlinson B 502]], [[Rawlinson B 512]], Síolta: [[An Leabhar Breac]], [[Liber Flavus Fergusiorum]], [[Gníomhais Thuamhan]] (dlí), ''[[Bodleian Library]]'', ''[[British Library]]'' * [[Saltair Caisil]], [[Annála Tiarnaigh]], [[Chronicon Scotorum]]=[[Chronicum Scotorum]], [[Croinic na hÉireann]], [[Annála Mhainistir na Búille]], [[Annála Easpacha na hÉireann]], [[Annála Chluain Mhic Nóis]], [[Annála Connacht]], [[Annála Mhainistir an Dubhuisce]], [[Leabhar Oiris]], [[Annála an Aonaigh]], [[Leabhar Mhic Cárthaigh]], [[Annála Inis Faithlinn as Áth Cliath]]?, [[Annála Gearra Thír Chonaill]], [[Annála Gearra Laighean]], [[Memoranda Gadelica]], [[Annála Gearra as Proibhinse Ard Macha]], [[Mír Annál Éireannach]]? ==Deirdre et al== * [[Deirdre]] ** [[Naoise]] *# [[Longes Mac n-Uislenn]] + [[Longes mac nUislenn]] + [[Oidheadh Chlainne Uisnigh]] ** [[Ealbha]], [[Anbhás Chú Chulainn]], [[Liath Macha]], [[Cridenbél]], [[Calatin]]-[[Cailitin]], [[Lao]]=[[Lao mac Rianghabhra]]=[[Láeg mac Riangabra]], [[Cloch an Fhir Mhóir]], [[Cairbre mac Eithne]] ==Teangacha== * [[Próit-Ind-Eorpais]] <> [[Na teangacha Ind-Eorpacha]] * [[Prótai-Cheiltis]] <> [[Teangacha Ceilteacha]] * [[Gaeilge Chianach]] ~ [[An Ghaeilge Ársa]] * [[Sean-Ghaeilge]] * [[Meán-Ghaeilge]] * [[Gaeilge Chlasaiceach]] * [[Gaeilge]] * [[Gaeilge na hAlban]] * [[Gaeilge Mhanann]] * [[An Bhreatnais]], [[Breatnais]] * [[An Bhriotáinis]], [[Briotáinis]] ==Eile== * [[Aos Sí]], [[Miotaseolaíocht na nGael]], [[Lámhscríbhinn Ghleann Masain]]-[[Lámhscríbhinn Ghleann Masáin]] # [[Leipreachán]] &larr; [[:en:Leprechaun]] * [[Na Cruithnigh]], [[Cernunnos]], [[Annála Inis Faithlinn]], [[Sé Aois an Domhain]] (''uath-imdhealú''), [[Sex Aetates Mundi]] (''síol''), [[Sex Aetates Mundi (Gaelach)]] (''síol''), [[Nuadha]], [[Noínden Ulad]], [[Indech]], [[Octriallach]] = Bliain 3, 2020 - 2021 = * [[Dartraige]]=[[Dartraí (tuath)]], [[Masraige]]=[[Masraí]] == Feabhsú na Gaeilge (3) == Mar is gnách... féach thuas. == Féineachas == * [[Audacht Morainn]], [[Bechbretha]], [[Bretha Crólige]], [[Bretha Nemed Déidenach]], [[Cáin Adomnáin]], [[Críth gablach]], ''[[De duodecim abusivis saeculi]]'', [[Derbfine]]=[[Dearbhfhine]], [[Fír flathemon]], [[Fortúatha]]=[[Forthuatha]], [[Gáu flathemon]], [[Gúbretha Caratniad]], [[Lóg n-enech]], [[Senchas Már]]=[[Seanchas Mór]], [[Tánaisteacht]], [[Tecosca Cormaic]]=[[Teagasc Chormaic]], [[Uraicecht na Ríar]]=[[Bunleabhar na Riar]], [[Uraicecht Becc]]=[[Bunleabhar Beag]], [[Éraic]]=[[Éiric]] == Bréifne == * [[Ríthe Bhréifne]], [[Bréifne Thoir]]-, [[Bréifne Thiar]]-, [[Tigernán Ua Ruairc]]=[[Tighearnán Ua Ruairc]]- ==Laigin== * [[Bran Becc mac Murchado]]=[[Bran Beag mac Murchadha]], [[Bran Mut mac Conaill]]=[[Bran Buta mac Conaill]], [[Fáelán mac Colmáin]]=[[Faolán mac Colmáin]], [[Rónán mac Colmáin]], [[Brandub mac Echach]]=[[Bran Dubh mac Eochach]], [[Cellach Cualann]]=[[Ceallach Chualann]], [[Fiannamail mac Maoil Tuile]]=[[Fiannamail mac Máele Tuile]], [[Áed Dibchine]]=[[Aodh Dibhchine]], [[Áed Dub mac Colmáin]]=[[Aodh Dubh mac Colmáin]], [[Crimthann mac Áedo]]=[[Criomhthann mac Aodha]], [[Murchad mac Brain Mut]], [[Dúnchad mac Murchado]]=[[Dúnchadh mac Murchadha]], [[Fáelán mac Murchado]]=[[Faolán mac Murchadha]], [[Muiredach mac Murchado]]=[[Muireadhach mac Murchadha]], [[Cellach mac Dúnchada]]=[[Ceallach mac Dúnchadha]], [[Ruaidrí mac Fáeláin]]=[[Ruairí mac Faoláin]], [[Bran Ardchenn]]=[[Bran Ardcheann]], [[Fínsnechta Cethardec]]=[[Fíonsneachta Ceathairdheach]], [[Muiredach mac Brain Ardchinn]]=[[Muireadhach mac Brain Ardchinn]], [[Muiredach mac Ruadrach]]=[[Muireadhach mac Ruairí]], [[Cellach mac Brain]]=[[Ceallach mac Brain]], [[Bran mac Fáeláin]]=[[Bran mac Faoláin]], [[Lorcán mac Cellaig]]=[[Lorcán mac Ceallaigh]], [[Túathal mac Máele-Brigte]]=[[Tuathal mac Maoilbhríde]], <strike>[[Ruarc mac Bran]]</strike>&rarr;[[Ruarc mac Brain]], [[Muirecán mac Diarmata]]=[[Muireacán mac Diarmada]], [[Dúnlaing mac Muiredaig]]=[[Dúnlaing mac Muireadhaigh]], [[Ailill mac Dúnlainge]], [[Domnall mac Muirecáin]]=[[Domhnall mac Muireacáin]], [[Muiredach mac Brain]]=[[Muireadhach mac Brain]], [[Crundmáel Erbuilc]]=[[Crannmhaol Anbholg]], [[Cerball mac Muirecáin]]=[[Cearbhall mac Muireacáin]], [[Fáelán mac Muiredach]]=[[Fáelán mac Muiredaig]]=[[Faolán mac Muireadhaigh]], [[Lorcán mac Fáeláin]]=[[Lorcán mac Faoláin]], [[Túathal mac Úgaire]]=[[Tuathal mac Aughaire]], [[Cellach mac Fáeláin]]=[[Ceallach mac Faoláin]], [[Úgaire mac Túathail]]=[[Aughaire mac Tuathail]], [[Domnall Cláen]]=[[Domhnall Claon mac Lorcáin]], [[Donnchad mac Domnall Claen]]?=[[Donnchad mac Domnaill Cláin]], ([[Máel Mórda mac Murchada]])=[[Maol Mórdha mac Murchadha]], [[Dúnlaing mac Túathail]]=[[Dúnlaing mac Tuathail]], [[Donncuan mac Dúnlainge]]=[[Donnchuan mac Dúnlainge]], [[Augaire mac Dúnlainge]]=[[Aughaire mac Dúnlainge]], [[Donnchad mac Dúnlainge]]=[[Donnchadh mac Dúnlainge]], [[Murchad mac Dúnlainge]]=[[Murchadh mac Dúnlainge]], [[Murchad mac Diarmata]]=[[Murchadh mac Diarmada]], [[Domhnall mac Murchadha (uathimdhealú)]]*, [[Domnall mac Murchada meic Diarmata]]≠[[Domhnall mac Murchadha]], [[Donnchad mac Domnaill Remair]]=[[Donnchadh mac Domhnaill Ramhair]], [[Énna mac Diarmata]]=[[Éanna mac Diarmada]], <strike>[[Diarmait mac Énna]]</strike>&rarr;[[Diarmait mac Énnai]]=[[Diarmaid mac Éanna]], [[Donnchad mac Murchada]]=[[Donnchadh mac Murchadha]], [[Diarmait mac Énna meic Murchada]]=[[Diarmaid mac Éanna mhic Mhurchadha]], [[Énna mac Donnchada meic Murchada]]=[[Énna Mac Murchada]]=[[Éanna mac Donnchadha mhic Mhurchadha]]=[[Éanna Mac Murchadha]], <strike>[[Bran Fionn mac Máelmórda]]</strike>&rarr;[[Bróen mac Máelmórda]]=[[Braon mac Maoilmhórdha]], <strike>[[Murchad mac Brain Fionn]]</strike>&rarr;[[Murchad mac Finn]]=[[Murchadh mac Fionn]] ==Uí Chinnsealaigh== * [[Bran ua Máele Dúin]]=[[Bran ó Maoil Dúin]], [[Cú Chongelt mac Con Mella]]=[[Cú Chongheilt mac Con Mealla]], [[Echu mac Muiredaig]]=[[Eochadh mac Muireadaigh]], [[Eterscél mac Áeda]]=[[Eidirscéal mac Aodha]]?, [[Laidcnén mac Con Mella]]=[[Laoghcheann mac Con Mealla]], [[Sechnassach mac Colggen]]=[[Seachnasach mac Colgan]], [[Crundmáel Bolg Luatha]]=[[Crannmhaol xxx Luatha]], [[Bran Ua Máele Dúin]] &#x2192; [[Bran ua Máele Dúin]]=[[Bran ó Maoil Dúin]], [[Élothach mac Fáelchon]]=[[Éalathach mac Faolcháin]], [[Donngal mac Laidcnén]]=[[Donnghal mac Laoghchinn]], [[Dub Calgaid mac Laidcnén]]=[[Dubh Cealgadh mac Laoghchinn]], [[Cennselach mac Brain]]=[[Cinnsealach mac Brain]], [[Cairpre mac Laidcnén]]=[[Cairbre mac Laoghchinn]], [[Cellach Tosach mac Donngaile]]=[[Ceallach Tosach mac Donnghaile]], [[Cathal mac Dúnlainge]] == Uí Fhailí == * [[Uí Failge]]=[[Uí Failghe]]=[[Uí Fhailí]], [[Ríthe Uí Fhailí]], [[Failge Berraide]], [[Bruidge mac Nath Í]]=[[Bruí mac Nath Í]], [[Áed Rón mac Cathail]]=[[Aodh Rón mac Cathail]], [[Ailill mac Áedo Róin]]=[[Ailill mac Aodha Róin]], [[Cillíne mac Forannáin]], [[Fland Dá Chongal]]=[[Flann ó Congaile]], [[Forbassach Ua Congaile]]=[[Forbasach ó Congaile]], [[Ailill Corrach mac Flainn]], [[Flaithnia mac Flainn]], [[Cummascach mac Flainn]]=[[Cumascach mac Flainn]], [[Cináed mac Flainn]]=[[Cionaoth mac Flainn]], [[Mugrón mac Flainn]]=[[Mughrón mac Flainn]], [[Domnall mac Flaíthnia]]=[[Domhnall mac Flaíthnia]], [[Óengus mac Mugróin]]=[[Aonghas mac Mughróin]], [[Flaíthnia mac Cináeda]]=[[Flaithnia mac Cionaoith]], [[Cináed mac Mugróin]]=[[Cionaoth mac Mughróin]] ==Mumha== * [[Saltair Caisil]]=[[Saltair Chaisil]] * [[Coirpre Cromm mac Crimthainn]]=[[Cairbre Crom mac Criomhthainn]], [[Feidlimid mac Coirpri Chruimm]]=[[Feilimí mac Cairbre Chroim]], [[Fergus Scandal mac Crimthainn]]=[[Fearghas Scannal mac Criomhthainn]], [[Feidlimid mac Tigernaig]]=[[Feilimí mac Tiarnaigh]], [[Amalgaid mac Éndai]]=[[Amhalghaidh mac Éanna]], [[Garbán mac Éndai]]=[[Garbhán mac Éanna]], [[Cathal mac Áedo]]=[[Cathal mac Aodha]], [[Cúán mac Amalgado]]=[[Cúán mac Amhalghadha]], [[Máenach mac Fíngin]]=[[Maonach mac Finghin]], [[Cathal Cú-cen-máthair]]=[[Cathal Cú-gan-mháthair]], [[Colgú mac Faílbe Flaind]]=[[Colgú mac Failbhe Flainn]], [[Finguine mac Cathail]]=[[Finghin mac Cathail]], [[Ailill mac Cathail]], [[Cormac mac Ailello]]=[[Cormac mac Ailealla]], [[Eterscél mac Máele Umai]]=[[Eidirscéal mac Maoil Umha]], [[Cathussach mac Eterscélai]]=[[Cathasach mac Eidirscéil]], [[Máel Dúin mac Áedo]]=[[Maol Dúin mac Aodha]], [[Ólchobar mac Duib-Indrecht]]=[[Ólchúr mac Duibh-Ixxx]], [[Ólchobar mac Flainn]]=[[Ólchúr mac Flainn]], [[Artrí mac Cathail]]=[[Airtrí mac Cathail]], [[Tnúthgal mac Artrach]]=[[xxx]], [[Tnúthgal mac Donngaile]]=[[Tnúthghal mac Donnghaile]], [[Feidlimid mac Cremthainn]]=[[Fedelmid mac Cremthainn]]=[[Feilimí mac Criomhthainn]], [[Ólchobar mac Cináeda]]=[[Ólchúr mac Cxxx]], [[Áilgenán mac Donngaile]]=[[Áilgeanán mac Donnghaile]], [[Máel Gualae mac Donngaile]]=[[Maol Guala mac Donnghaile]], [[Cenn Fáelad hua Mugthigirn]]=[[Ceann Faoladh Ó Macthiarna]], [[Dúnchad mac Duib-dá-Bairenn]]=[[Dúnchadh mac Duibh-dá-Bhoireann]], [[Dub Lachtna mac Máele Gualae]]=[[Dubh Lachtna mac Maoil Gualainne]], [[Finguine Cenn nGécan mac Loégairi]]=[[Finghin Ceann Géagán mac Laoghaire]], [[Cormac mac Cuilennáin]]=[[Cormac mac Cuileannáin]], [[Flaithbertach mac Inmainén]]=[[Flaithbheartach mac Ionúin]], [[Lorcán mac Coinlígáin]]=[[Lorcán mac Coinlíogáin]], [[Cellachán Caisil]]=[[Ceallachán Chaisil]], [[Máel Fathardaig mac Flainn]]=[[Maol Fathardaigh mac Flainn]]-, [[Dub-dá-Bairenn mac Domnaill]]=[[Dubh-dá-Bhoireann mac Domhnaill]], [[Fer Gráid mac Cléirig]]=[[Fear Grá mac Cléirigh]], [[Donnchad mac Cellacháin]]=[[Donnchadh mac Ceallacháin]], [[Máel Muad mac Brain|Maol Muadh mac Brain]], [[Íomhar Luimnigh]]-, [[Mathgamain mac Cennétig]]=[[Mathúin mac Cinnéide]], [[Diarmait Ua Briain]]=[[Diarmaid Ó Briain]], [[Muirchertach Ua Briain]]=[[Muircheartach Ua Briain]]-, [[Cormac Mac Carthaigh]]=[[Cormac Mac Cárthaigh]], [[Conchobar Ua Briain]]=[[Conchúr Ó Briain]], <strike>[[Toirdhealbhach mac Diarmada Ua Bhriain]]</strike>&rarr;[[Toirdhelbach mac Diarmata Ua Briain]]=[[Toirdhealbhach mac Diarmada Ó Briain]], [[Domnall Mór Ua Briain]]=[[Domhnall Mór Ó Briain]], [[Dúngal mac Máel Fothardaig Ua Donnchada]]=[[Dúnghal mac Maoil Fhothardaigh Ó Donnchadha]], Murchad mac Donnchada, [[Brian mac Murchada Ua Briain]]=[[Brian mac Murchadha Ó Briain]] == Iarmhumha == * [[Coirpre Luachra mac Cuirc]]=[[Cairbre Luachra mac Coirc]], [[Dauí Iarlaithe mac Maithni]]=[[]], [[Máel Dúin mac Áedo Bennán]]=[[Maol Dúin mac Aodha Beannáin]], [[Congal mac Máele Dúin]]=[[Congal mac Maoil Dúin]] == Oirialla == * [[Gofraid mac Fergusa]]=[[Gofraidh mac Fearghasa]]-, [[Donnchad Ua Cerbaill]]=[[Donnchadh Ó Cearbhaill]] ==Osraí== * [[Osraige]]=[[Osraí]], [[Cerball mac Dúnlainge]]=[[Cearbhall mac Dúnlainge]], [[Anmchad mac Con Cherca]]=[[Anmchadh mac Con Chearca]], [[Forbasach mac Ailella]]=[[Forbasach mac Ailealla]], [[Tóim Snáma mac Flainn]]=[[Tuaim Snámha mac Flainn]], [[Cellach mac Fáelchair]]=[[Ceallach mac Faolchair]], [[Dúngal mac Cellaig]]=[[Dúnghal mac Ceallaigh]], [[Donnchad mac Gilla Pátraic]]=[[Donnchadh mac Giolla Phádraig]] (1), [[Gilla Pátraic mac Donnchada]]=[[Giolla Phádraig mac Donnchadha]], [[Fáelchar Ua Máele Ódrain]]=[[Faolchar ó Maoil Ódrain]], [[Cú Cherca mac Fáeláin]]=[[Cú Chearca mac Faoláin]], [[Ailill mac Fáeláin]]=[[Ailill mac Faoláin]], [[Fáelán mac Forbasaig]]=[[Faolán mac Forbasaigh]], [[Fergal mac Anmchada]]=[[Fearghal mac Anmchadha]], [[Dúngal mac Fergaile]]=[[Dúnghal mac Fearghaile]], [[Riacán mac Dúnlainge]]=[[Riagán mac Dúnlainge]], [[Diarmait mac Cerbaill (rí Osraí)]]=[[Diarmaid mac Cearbhaill (rí Osraí)]], [[Cellach mac Cerbaill]]=[[Ceallach mac Cearbhaill]] == Uí Néill == * [[Uí Néill]] ** [[Uí Néill an Tuaiscirt]] *** [[Aileach]], [[Ríthe Ailigh]] *** [[Cenél Conaill]]=[[Cineál Chonaill]] *** [[Cenél nEógain]]=[[Cineál Eoghain]] **** [[Ó Néill]] ** [[Uí Néill an Deiscirt]] *** [[Ríthe Bhreá]] **** [[Síol Aodha Sláine]] **** [[Cnóbha]] **** [[Loch Gabhair]] *** [[Ríocht na Mí]] **** [[Ríthe na Mí]] *** [[Tethba]]=[[Tethbae]]=[[Txxx]] **** [[Cenél Coirpri]] **** [[Cenél Maini]] *** [[Ríthe Uisnigh]] **** [[Clann Cholmáin]] ***** [[Clann Cholmáin Bhig]] ***** [[Clann Cholmáin Mhóir]] **** [[Ríthe Fhir Chúl Bhreá]] == Uí Néill an Deiscirt == === [[Ríthe Bhreá]] === * [[Conall Laeg Breg]] mac Aodha Sláine=[[Conall Laogh Bhreá]] mac Aodha Sláine, [[Congal mac Áedo Sláine]]=[[Conghal mac Aodha Sláine]], [[Ailill Cruitire]] mac Aodha Sláine, [[Conaing Cuirre]] mac Congaile=[[Conaing Coirre]] mac Conghaile, [[Congalach mac Conaing Cuirre]]=[[Conghalach mac Conaing Choirre]], [[Írgalach mac Conaing]]=[[Irgalach mac Conaing]] Cuirre=[[Iorghalach mac Conaing]] Choirre, [[Amalgaid mac Congalaig]]=[[Amhalaidh mac Conghalaigh]], [[Conall Grant]]=[[Conall Grant mac Cernaig]]=[[Conall Grant mac Cearnaigh]], [[Conaing mac Amalgado]]=[[Conaing mac Amhalaí]], [[Indrechtach mac Dungalaig]]=[[Indreachtach mac Dunghalaigh]], [[Dúngal mac Amalgado]]=[[Dúnghal mac Amhalaí]], [[Coirpre mac Fogartaig]]=[[Cairbre mac Fógartaigh]], [[Congalach mac Conaing]]=[[Conghalach mac Conaing]], [[Diarmait mac Conaing]]=[[Diarmaid mac Conaing]], [[Flann mac Congalaig]]=[[Flann mac Conghalaigh]], [[Cernach mac Congalaig]]=[[Cearnach mac Conghalaigh]], [[Cummascach mac Congalaig]]=[[Cumascach mac Conghalaigh]], [[Conaing mac Flainn]], [[Cináed mac Conaing]]=[[]], [[Flann mac Conaing]], [[Niall mac Cernaig Sotal]]=[[Niall mac Cearnaigh Sotal]], [[Maine mac Néill]], [[Cathal mac Néill]], [[Cathal mac Áeda]]=[[Cathal mac Aodha, rí Bhreá]], [[Cernach mac Fogartaig]]=[[Cearnach mac Fógartaigh]], [[Fergus mac Fogartaig]]=[[Fearghas mac Fógartaigh]], [[Niall mac Conaill]], [[Máel Dúin mac Fergusa]]=[[Maol Dúin mac Fearghasa]], [[Fogartach mac Cummascaig]]=[[Fógartach mac Cumascaigh]], [[Cummascach mac Fogartaig]]=[[Cumascach mac Fógartaigh]], [[Ailill mac Fergusa]]=[[Ailill mac Fearghasa]], [[Cernach mac Fergusa]]=[[Cearnach mac Fearghasa]], [[Tigernach mac Fócartai]]=[[Tiarnach mac Fógartaigh]] === [[Ríthe na Mí]] === * [[Fallomon mac Con Congalt]]=[[Fallamhain mac Con Congheilte]], [[Domnall mac Donnchada Midi]]=[[Domhnall mac Donnchadha na Mí]], [[Muiredach mac Domnaill Midi]]=[[Muireadhach mac Domhnaill na Mí]], [[Máel Ruanaid mac Donnchada Midi]]=[[Maol Rúnaí mac Donnchadha na Mí]], [[Lorcán mac Cathail]], [[Donnchad mac Aedacain]]=[[Donnchadh mac Aodhacáin]] === [[Ríthe Uisnigh]] === * [[Conall Cremthainne]] mac Néill=[[Conall Criomhthainn]], [[Fiachu mac Néill]]=[[Fiacha mac Néill]], [[Ardgal mac Conaill]]=[[Ardal mac Conaill]], [[Maine mac Cerbaill]]=[[Maine mac Cearbhaill]], ([[Colmán Már mac Diarmato]]= [[Colmán Bec mac Diarmato]])=[[Colmán mac Diarmato]]=[[Colmán mac Diarmada]], [[Suibne mac Colmáin]]=[[Suibhne mac Colmáin]], [[Fergus mac Colmáin]]=[[Fearghas Mac Colmáin]], [[Óengus mac Colmáin]]=[[Aonghas mac Colmáin]], [[Conall Guthbinn]]=[[Conall Guthbinn mac Suibni]]=[[Conall Guthbhinn mac Suibhne]], [[Máel Dóid mac Suibni]]=[[Maol Dxxx mac Suibhne]], [[Diarmait Dian]]=[[Diarmaid Dian]], [[Murchad Midi]]=[[Murchadh na Mí]] === Ríthe Fir Chúl Bhreá === * [[Áed mac Dlúthaig]]=[[Aodh mac Dlúthaigh]], [[Flann mac Áedo]]=[[Flann mac Aodha]] === Tethba === * [[Cenél Coirpri]]/[[Cenél Maini]] &rarr; [[Tethba]]=[[Tethbae]] == Uí Néill an Tuaiscirt == * [[Uí Néill an Tuaiscirt]] &larr; [[Aileach]], [[Ríthe Ailigh]], [[Muiredach mac Eógain]]=[[Muireadhach mac Eoghain]], [[Colcu mac Domnaill]]=[[Colga mac Domhnaill]], [[Máel Fithrich mac Áedo]] Uaridnach=[[Maol Fithrigh mac Aodha]], [[Ernaine mac Fiachnai]]=[[Earnaine mac Fiachna]], [[Urthuile mac Máele Tuile]]-, [[Crundmáel mac Suibni]] Menn=[[Crannmhaol mac Suibhne]], [[Ferg mac Crundmaíl]]=[[Fearg mac Crannmhaoil]], [[Máel Dúin mac Máele Fithrich]]=[[Maol Dúin mac Maoil Fhithrigh]], [[Fland mac Máele Tuile]]=[[Flann mac Maoil Tuile]], [[Máel Dúin mac Áedo Alláin]]=[[Maol Dúin mac Aodha Alláin]], [[Murchad mac Máele Dúin]]=[[Murchadh mac Maoil Dúin]], [[Domnall mac Áeda]]=[[Domhnall mac Aodha (rí Ailigh)]], [[Muirchertach mac Néill]]=[[Muircheartach mac Néill]], [[Flaithbertach Ua Néill]]=[[Flaithbheartach Ó Néill]], [[Domnall Ua Lochlainn]]==[[Domhnall Mac Lochlainn]], [[Niall Mac Lochlainn]], [[Áed in Macáem Tóinlesc]] Ua Néill=[[Aodh an Macaomh Tóinleasc]] mac Muircheartaigh, [[Ríthe Thír Eoghain]], [[Grianán Ailigh#Miotaseolaíocht]], [[Conall Gulban]], [[Cenél Conaill]]=[[Cineál Chonaill]], [[Tír Chonaill]], [[Ríthe Thír Chonaill]], [[Conall Cú mac Áedo]]=[[Conall Cú mac Aodha]], [[Áed Muinderg]] mac Flaithbertaig=[[Aodh Muindearg]], [[Loingsech mac Flaithbertaig]]=[[Loingseach mac Flaithbheartaigh]], [[Murchad mac Flaithbertaig]]=[[Murchadh mac Flaithbheartaigh]], [[Domnall mac Áeda Muindeirg]]=[[Domhnall mac Aodha Mhuindeirg]], [[Eógan mac Néill]]=[[Eoghan mac Néill]], [[Cenél nEógain]]=[[Cineál Eoghain]], [[Tír Eoghain]], [[Ruaidrí ua Canannáin]] == Ulaid == * [[Dál Fiatach]], [[Uí Echach Cobo]], [[Fergus mac Áedáin]]=[[Fearghas mac Aodháin]], [[Cú Chuarán mac Dúngail Eilni]]=[[Cú Chuarán mac Dúnghaile Eilne]], [[Áed Róin mac Bécce Bairrche]]=[[Áed Róin]]=[[Aodh Róin]], [[Cathussach mac Ailello]]=[[Cathasach mac Ailealla]], [[Bressal mac Áedo Róin]]=[[Breasal mac Aodha Róin]], [[Fiachnae mac Áedo Róin]]=[[Fiachna mac Aodha Róin]], [[Tommaltach mac Indrechtaig]]=[[Tomaltach mac Ionrachtaigh]], [[Eochaid mac Fiachnai]]=[[Eochaidh mac Fiachna]], [[Cairell mac Fiachnai]]=[[Caireall mac Fiachna]], [[Máel Bressail mac Ailillo]]=[[Maol Bhreasail mac Ailealla]], [[Muiredach mac Eochada]]=[[Muireadhach mac Eochadha]], [[Matudán mac Muiredaig]]=[[Madadán mac Muireadhaigh]], [[Lethlobar mac Loingsig]]=[[Leathlobhar mac Loingsigh]], [[Cathalán mac Indrechtaig]]=[[Cathalán mac Ionrachtaigh]], [[Ainbíth mac Áedo]]=[[Ainbhioth mac Aodha]], [[Eochocán mac Áedo]]=[[Eochagán mac Aodha]], [[Airemón mac Áedo]]=[[Éireamhón mac Aodha]], [[Fiachnae mac Ainbítha]]=[[Fiachna mac Ainbhith]], [[Bécc mac Airemóin]]=[[Bxxx mac Éireamhóin]], [[Muiredach mac Eochocáin]]=[[Muireadhach mac Eochagáin]], [[Máel Mocheirge mac Indrechtaig]]=[[Maol Mochéirí mac Ionrachtaigh]], [[Aitíth mac Laigni]]=[[Axxx mac Lxxx]], [[Cenn Etig mac Lethlobair]]=[[Cenn Étig mac Lethlobair]]=[[Ceann Éidigh mac Leathlobhair]], [[Áed mac Eochocáin]]=[[Aodh mac Eochagáin]], <strike>[[Loingsech mac Cenn Étig]]</strike>=[[Loingsech mac Cinn Étig]], [[Áed mac Loingsig]]=[[Aodh mac Loingsigh]], [[Niall mac Eochada]]=[[Niall mac Eochadha]] * [[Dál nAraidi]]=[[Dál Araí]], [[Dál nAraidi an Tuaiscirt]]=[[Dál Araí an Tuaiscirt]], [[Uí Echach Cobo]]=[[Uí Eachach Chobha]], [[Eilne]], [[Sárán mac Cóelbad]]=[[Sárán mac Caolbhaidh]], [[Condlae mac Cóelbad]]=[[Connla mac Caolbhaidh]], [[Fíachna Lonn mac Cóelbad]]=[[Fiachna Lonn mac Caolbhaidh]], [[Scandal mac Bécce]]=[[Scannal mac ''Bécce'']], [[Eochaid Iarlaithe mac Lurgain]]=[[Eochaid Iarlaithe]]=[[Eochaidh Iarlaithe]], [[Cathassach mac Lurgain]]=[[Cathasach mac Lorgan]], [[Dúngal Eilni mac Scandail]]=[[Dúnghal Eilne mac Scannail]], [[Cathassach mac Máele Cáich]]=[[Cathasach mac Maoil Chaoich]], [[Ailill mac Dúngaile Eilni]]=[[Ailill mac Dúnghaile Eilne]], [[Áed Aired]]=[[Aodh Aireach]], [[Lethlobar mac Echach]]=[[Leathlobhar mac Eachach]], [[Fiachra Cossalach]]=[[Fiachra Cosalach]], [[Indrechtach mac Lethlobair]]=[[Ionrachtach mac Leathlobhair]], [[Flathróe mac Fiachrach]]=[[Fxxx mac Fiachra]], [[Cináed Ciarrge mac Cathussaig]]&rarr;[[Cináed Cairge mac Cathussaig]]=[[Cxxx Cairge mac Cathasaigh]] ==Déise== * [[Déisi]]=[[Déise]], [[Dál Fiachrach Suighe]]=[[Dál Fhiachra Shuí]], [[Déisi Temro]]=[[Déise Theamhrach]], [[Déisi Becc]]=[[Déise Beag]], [[Déisi Muman]]=[[Déise Mumhan]]==[[Déisi Deiscirt]], <strike>[[Déisi in Tuaiscirt]]</strike>&rarr;[[Déisi Tuaiscirt]]=[[Déise an Tuaiscirt]], [[Ríthe Dhéise Mumhan]], [[Tairired na nDéssi]]=[[Tairshireadh na nDéis]] > [[Óengus Gaíbúaibthech]]=[[Aonghas Gabhuaibhtheach]], [[Ríocht Dyfed]]-, [[Cogad Gáedel re Gallaib]]=[[Cogadh Gael le Gaill]], [[Delbna]]=[[Dealbhna (dream)]] == Miotaseolaíocht == * [[Bradán feasa]] ==Ard-Ríthe== * [[Cellach mac Máele Coba]]=[[Ceallach mac Maoil Chobha]], [[Conall mac Máele Coba]]=[[Conall mac Maoil Chobha]]=[[Conall Cóel]]=[[Conall Caol]], [[Diarmait mac Áedo Sláine]]=[[Diarmaid mac Aodha Sláine]], [[Blathmac mac Áedo Sláine]]=[[Blathmac mac Aodha Sláine]], [[Sechnassach]]=[[Seachnasach]]=[[Sechnassach mac Blathmaic]]=[[Seachnassach mac Blathmaic]], [[Cenn Fáelad]]=[[Cenn Fáelad mac Blathmaic]]=[[Ceann Faoladh mac Blathmaic]], [[Fínsnechta Fledach]]=[[Fíonsneachta Fleách]]=[[Fínsnechta Fledach mac Dúnchada]]=[[Fíonsneachta Fleách mac Dúnchadha]], [[Loingsech mac Óengusso]]=[[Loingseach mac Aonghasa]], [[Congal Cennmagair]]=[[Conghal Ceannmhaghair]], [[Fergal mac Máele Dúin]]=[[Fearghal mac Maoil Dúin]], [[Fógartach mac Néill]], [[Cináed mac Írgalaig]]=[[Cxxx mac Iorghalaigh]], [[Flaithbertach mac Loingsig]]=[[Flaithbeartach mac Loingsigh]], [[Áed Allán]]=[[Aodh Allán]], [[Domnall Midi]]&rarr;[[Domhnall Mac Murchadha]]=[[Domhnall Mí]]=[[Domhnall mac Murchadha]], [[Niall Frossach]]=[[Niall Frasach]], [[Donnchad Midi]]=[[Donnchadh Mí]], [[Aed Oirdnide]]=[[Aodh Oirdní]], [[Conchobar mac Donnchada]]=[[Conchúr mac Donnchadha]]], [[Niall Caille]] / [[Fedelmid mac Cremthainn]] ([[Annála Inis Faithlinn|AIF]]), [[Niall Noígíallach]] &larr; [[Níall Noígíallach]], ([[Fiachrae Cássan]]=)[[Fiachrae Cassán]]=[[Fiachra Casán]], [[Dáire Drechlethan]]=[[Dáire Dreachleathan]], [[Áed Findliath]]=[[Aodh Fionnliath]], [[Niall Glúndub]]=[[Niall Glúindubh]], [[Donnchad Donn]]=[[Donnchadh Donn]], [[Congalach Cnogba]]=[[Conghalach Cnobha]], [[Domnall ua Néill]]=[[Domhnall Ó Néill]], [[Donnchad mac Briain]]=[[Donnchadh mac Briain]], [[Diarmait mac Máel na mBó]]=[[Diarmait mac Maíl na mBó]]=[[Diarmaid mac Maoil na mBó]], [[Flaithbertach mac Loingsig]]=[[Flaithbheartach mac Loingsigh]] ==Scéalta== * [[Scátháin na bhFlatha]], [[Sedulius Scottus]]-, [[Caithréim Chellacháin Chaisil]], [[Cogad Gáedel re Gallaib]], [[Senchas Fagbála Caisil]], [[Immram Curaig Maíle Dúin]]=[[Immram curaig Maíle Dúin]]=[[Máel Dúin]]=[[Maol Dúin]], [[Immram curaig Ua Corra]]=[[Iomramh Currach Uí Chorra]], [[Imrum Snedhghusa ocus Mic Ríagla]]=[[Iomramh S agus Mic Riagla]], [[Baile Suibne]]=[[Buile Shuibhne]], [[Cath Maige Rátha]], [[Cenn Fáelad mac Ailella]]=[[Ceann Faoladh mac Ailealla]]-, [[Mo Ling]]-, [[Fled Dúin na nGéd]], [[Aided Chlainne Tuirenn]]=[[Oidheadh Chlainne Tuireann]], [[Aided Muirchertaig meic Erca]], <strike>[[Aislinge Meic Chon Glinne]]</strike>&rarr;[[Aislinge Meic Con Glinne]], [[Amra Choluim Chille]], [[Caithréim Cellaig]], [[Compert Mongáin]]=[[Compert Mongáin ocus serc Duibe Lacha do Mongán]], [[Eachtra Thaidhg mhic Céin]]=[[Tadhg mac Céin#Eachtra Thaidhg mhic Céin]], [[Fingal Rónáin]], [[Máel Dúin (uathimdhealú)]]=[[Maol Dúin (uathimdhealú)]], [[Scéla Cano meic Gartnáin]], [[Tochmarc Becfola]], [[Duanaire Finn]], [[Eachtra an Mhadra Mhaoil]], [[Eachtra Mhacaoimh an Iolair]], [[Echtra Cormaic i Tír Tairngiri]] &rarr; [[Cormac mac Airt]], [[Eachtra Thaidhg Mhic Céin]] &rarr; [[Tadhg mac Céin]], [[Fotha Catha Cnucha]] &rarr; [[Cumall]], [[Navigatio Sancti Brendani Abbatis]] &rarr; [[Naomh Breandán]] == ''Ól nÉchmacht'' == * [[Annála Connacht]]=[[Annála Chonnacht]], [[Cóiced Ol nEchmacht]]=[[Cóiced Ól nÉchmacht]]=[[Cúige Dhál Éachmacht]], [[Fir Craibe]]=[[Fir Chraibhe]], [[Túatha Taíden]]=[[Tuatha Taiden]]=[[Tuatha Taoidhean]], [[Delbna Nuadat]]=[[Dealbhna Nuad]], [[Dealbhna Thír Dhá Loch]], ([[Corco Mogha]]), [[Cálraige]], [[Partraige]], [[Corco Fir Trí]]=[[Corca Fhir Thrí]], [[Cian d'Fhearaibh Bolg]]=[[Cian d'Fhir Bholg]] == Conmhaicne == * [[Conmhaicne#Clanna]], [[Conmhaicne Mara]], [[Conmaícne Dúna Móir]]=[[Conmhaicne Dhúin Mhóir]], [[Trícha Máenmaige]]=[[Conmaícne Máenmaige]]=<strike>[[Conmhaicne Mheáinmhaigh]]</strike>&rarr;[[Conmhaicne Mheánmhaigh]]&rarr;[[Conmhaicne Mheánmhaighe]], [[Conmaícne Cúile]]=[[Conmhaicne Coille]], [[Cluain Conmhaícne]]=[[Cluain Chonmhaicne]], <strike>[[Conmhaícne Cenel Luacháin]]</strike>&rarr;[[Conmaícne Cenél Luacháin]]=[[Conmhaicne Cineál Luacháin]], [[Conmaícne Carra]]=[[Conmhaicne Ceara]], [[Conmhaicne Anghaile]], [[Uí Fiachrach Finn]]=[[Uí Fhiachrach Fhionn]], [[Maigh Nissi]]&rarr;[[Liatroim, Barúntacht, Contae Liatroma]], [[Eolas mac Biobhsaigh]], [[Muintir Eolais]], [[Leabar Fidhnacha]]=[[Leabhar Fíonacha]] == Connachta == * [[Connachta]], [[Ríthe na gConnacht]], [[Brión mac Echach Mugmedóin]]=[[Brión mac Echach Muigmedóin]]=[[Brian mac xxx]], [[Ailill mac Echach Mugmedóin]]=[[Ailill mac xxx]], [[Fiachrae]]=[[Fiachra]], [[Cairpre mac Néill]]=[[Cairbre mac Néill]], [[Aided Chrimthaind maic Fhidaig ocus Trí mac Echach Muigmedóin]], [[Ciarraige Aí]]=[[Ciarraí Aoi]], [[Ciarraige Locha na nÁirne]]=[[Ciarraí Locha na nAirní]], [[Ciarraige Airtig]]=[[Ciarraí Airtigh]], [[Ciarraige Óic Bethra]]=[[Ciarraí Óig Bheathra]], [[Aidne]]=[[Aidhne]], [[Áengus mac Umor]]=[[Aonghas mac Úmhór]], [[Amalgaid mac Fiachrach]]=[[Amhalaí mac Fiachra]], [[Dauí Tenga Uma]]=[[Dxxx Teanga Umha]], [[Duinsech ingen Duach]]=[[Duinseach ní Dhuach]], [[Eógan Bél]]=[[Eoghan Béal]], [[Ailill Inbanda]]=[[Ailill Baineanda]], [[Echu Tirmcharna]]=[[Eocha Tirimcharna]], [[Áed mac Echach]]=[[Aodh mac Eachach]], [[Uatu mac Áedo]]=[[Uada mac Aodha]], [[Colmán mac Cobthaig]]=[[Colmán mac Cobhthaigh]], [[Rogallach mac Uatach]], [[Loingsech mac Colmáin]], [[Guaire Aidne mac Colmáin]]=[[Guaire Aidhne mac Colmáin]], [[Cenn Fáelad mac Colgan]]=[[Ceann Faoladh mac Colgan]], [[Dúnchad Muirisci]]=[[Dúnchadh Mhuirisce]], [[Fergal Aidne mac Artgaile]]=[[Fearghal Aidhne mac Ardaile]], [[Muiredach Muillethan]]=[[Muireadhach Moilleathan]], [[Cellach mac Rogallaig]]=[[Ceallach mac Raghallaigh]], [[Indrechtach mac Dúnchado]]=[[Indreachtach mac Dúnchadha]], [[Indrechtach mac Muiredaig]]=[[Indreachtach mac Muireadhaigh]], [[Domnall mac Cellaig]]=[[Domhnall mac Ceallaigh]], [[Cathal mac Muiredaig]]=[[Cathal mac Muireadhaigh]], [[Áed Balb mac Indrechtaig]]=[[Aodh Balbh mac Indreachtaigh]], [[Forggus mac Cellaig]]=[[Fearghas mac Ceallaigh]], [[Ailill Medraige mac Indrechtaig]]=[[Ailill Mheadraí mac Indreachtaigh]], [[Dub-Indrecht mac Cathail|Dubh-Indreacht mac Cathail]], [[Donn Cothaid mac Cathail]]=[[Donn Cothú mac Cathail]], [[Flaithrí mac Domnaill]]=[[Flaithrí mac Domhnaill]], [[Artgal mac Cathail]]=[[Ardal mac Cathail]], [[Tipraite mac Taidg]]=[[Tiobraid mac Taidhg]], [[Cináed mac Artgail]]=[[Cináed mac Ardail]], [[Colla mac Fergusso]]=[[Colla mac Fearghasa]], [[Muirgius mac Tommaltaig]], [[Diarmait mac Tommaltaig]], [[Cathal mac Muirgiussa]]=[[Cathal mac Muiriosa]], [[Murchad mac Áedo]]=[[Murchadh mac Aodha]], [[Fergus mac Fothaid]]=[[Fearghas mac Fothaidh]], [[Finsnechta mac Tommaltaig]], [[Mugron mac Máele Cothaid]], [[Conchobar mac Taidg Móir]]=[[Conchúr mac Taidhg Mhóir]], [[Áed mac Conchobair]]=[[Aodh mac Conchúir]], [[Tadg mac Conchobair]]=[[Tadhg mac Conchúir]], [[Cathal mac Conchobair]]=[[Cathal mac Conchúir]], [[Tadg mac Cathail]]=[[Tadhg mac Cathail]], [[Fergal Ua Ruairc]]=[[Fearghal Ó Ruairc]], <strike>[[Conchobar mac Tadg]]</strike>=[[Conchobar mac Taidg]], <strike>[[Cathal mac Tadg]]</strike>=[[Cathal mac Taidg]]=[[Cathal mac Taidhg]], [[Cathal mac Conchobair maic Taidg]]=[[Cathal mac Conchúir mhic Thaidhg]], [[Tadg in Eich Gil]]=[[Tadhg an Eich Ghil]], [[Art Uallach Ua Ruairc]]=[[Art Ualach Ó Ruairc]], [[Áed in Gai Bernaig|Aodh an Gha Bhearnaigh]], [[Áed Ua Ruairc]]=[[Aodh Ó Ruairc]], [[Ruaidrí na Saide Buide]]=[[Ruairí na Saidhe Buí]], <strike>[[Flaithbertaigh Ua Flaithbertaigh]]</strike>=[[Flaithbertach Ua Flaithbertaigh]]=[[Flaithbheartach Ó Flaithbheartaigh]], [[Tadg mac Ruaidrí Ua Conchobair]]=[[Tadhg mac Ruairí Ó Conchúir]], [[Domnall Ua Ruairc]]=[[Domhnall Ó Ruairc]], [[Domnall Ua Conchobair]]=[[Domhnall Ó Conchúir]], [[Tairrdelbach Ua Conchobair]]=[[Toirdhealbhach Ua Conchobhair]], [[Ruaidrí Ua Conchobair]]=[[Ruaidri mac Tairrdelbach Ua Conchobair]]=[[Ruaidrí mac Tairrdelbaig Ua Conchobair]], [[Uí Briúin]]=[[Uí Bhriúin]] &larr; [[Uí Briúin Aí]]=[[Uí Bhriúin Aoi]] &larr; [[Uí Briúin Seóla]]=[[Uí Bhriúin Seola]] &larr; [[Uí Briúin Bréifne]]=[[Uí Bhriúin Bhréifne]] &larr; [[Síl Muiredaig]]=[[Síol Muireadhaigh]] &larr; [[Síl Cellaig]]=[[Síol Cheallaigh]] &larr; [[Síl Cathail]]=[[Síol Chathail]], [[Muintir Murchada]]=[[Muintir Mhurchadha]], [[Clann Fhergail]]=[[Clann Fhearghaile]], [[Clann Taidg]]=[[Clann Taidhg]], [[Crichaireacht cinedach nduchasa Muintiri Murchada]]=[[Críochadóireacht chiníoch dúchais Mhuintir Mhurchadha]], <strike>[[Uí Chonchúír]]</strike>&rarr;[[Uí Chonchúir]], [[Uí Fiachrach]]=[[Uí Fhiachrach]]=[[Uí Fiachra]], [[Uí Fiachrach Aidne]]=[[Uí Fhiachrach Aidhne]], [[Uí Fiachrach Muaide]]=[[Uí Fhiachrach Mhuaidhe]], [[Cenél Áeda na hEchtge]]=[[Cineál Aodha na hEachtaí]], [[Seachnasach mac Donnchadha]], [[Uí Sheachnasaigh]], [[Uí Dhubhda]], [[Uí Ruairc]], [[Muirchertach Nár mac Guairi]]=[[Muircheartach Nár mac Guaire]], [[Conchobar Maenmaige Ua Conchobair]]=[[Conchúr Mheánmhaighe Ó Conchúir]], [[Cathal Carragh Ua Conchobair]] {{Navbox | name = Ríocht na gConnacht | title = [[Ríocht na gConnacht]] | group1 = [[Tuath]]a | list1 = {{Navbox|child | group1 = [[Connachta]] | list1 = [[Uí Briúin Aí]]&nbsp;• [[Uí Briúin|Uí Briúin Bréifne]]&nbsp;• [[Uí Briúin Seóla]]&nbsp;• [[Umaill|Uí Briúin Maille]]&nbsp;• [[Uí Fiachrach Aidne]]&nbsp;• [[Uí Fiachrach Muaide]]&nbsp;• [[Partraige]]&nbsp;• [[Uí Maine]]&nbsp;• [[Uí Fiachrach Finn]]&nbsp;• [[Cairbre Drom Cliabh]] | group2 = [[Ulaid]] | list2 = [[Conmhaicne Mara]]&nbsp;• [[Conmhaícne|Conmhaícne Cenéoil Dubáin]]&nbsp;• [[Conmhaícne|Conmhaícne Cúile Tolad]]&nbsp;• [[Conmhaícne|Conmhaícne Maigh Réin]]&nbsp;• [[Conmhaícne|Conmhaícne Meánmhaighe]]&nbsp;• [[Conmhaícne|Conmhaícne Sléibe Formaile]]&nbsp;• [[Ciarraige Aí]]&nbsp;• [[Ciarraige Locha na nÁirne]]&nbsp;• [[Ciarraige Airtech]]&nbsp;• [[Ciarraige Óic Bethra]] &nbsp;• [[Soghain]] | group3 = [[Deirgtine]] | list3 = [[Luigne Chonnacht|Luighne]]&nbsp;• [[Corca Fhir Trí]]&nbsp;• [[Gailenga]]&nbsp;• [[Delbna]]&nbsp;• [[Éile]] | group4 = [[Érainn]] | list4 = [[Cálraige]]&nbsp;• [[Dartraige]] | group5 = Eile | list5 = [[Fir Ol nEchmacht]]&nbsp;• [[Dál nDruithne]]&nbsp;• [[Gamanraige]]&nbsp;• [[Fir Domnann]]&nbsp;• [[Senchineoil]]&nbsp;• [[Grecraige]]&nbsp;• [[Delbhna|Delbhna Cuile Fabhair]]&nbsp;• [[Dealbhna Thír Dhá Loch|Delbna Tír Dhá Locha]]&nbsp;• [[Delbna Nuadat]]&nbsp;• [[Uaithne]]&nbsp;• [[Masraige]]&nbsp;• [[Corco Moga]] }} | group2 = Rítheaghlaigh | list2 = {{Navbox|child | group1 = Muintreacha | list1 = [[Uí Fiachrach]]&nbsp;• [[Uí Fiachrach Aidne]]&nbsp;• [[Uí Fiachrach Muaide]]&nbsp;• [[Uí Briúin]]&nbsp;• [[Uí Briúin Seóla]]&nbsp;• [[Uí Briúin Aí]]&nbsp;• [[Uí nAilello]]&nbsp;• [[Uí Maine]] | group2 = Clanna | list2 = [[Uí Sheachnasaigh]]&nbsp;• [[Uí Chonchúir]]&nbsp;• [[Uí Dhubhda]]&nbsp;• [[Uí Fhlannagáin]]&nbsp;• [[Uí Ruairc]]&nbsp;• [[Uí Fhlaithbheartaigh]] }} | group10 = Ríochtaí comharbachta | list10 = [[Uí Maine]] ([[Síol Anmchadha]], [[Máenmaige]], [[Clann Uatach]])&nbsp;• [[Bréifne]] ([[Bréifne Thoir|Thoir]] agus [[Bréifne Thiar|Thiar]])&nbsp;• [[Uí Díarmata]]&nbsp;• [[Síl Máelruain]]&nbsp;• [[Magh Luir]]&nbsp;• [[Umaill]]&nbsp;• [[Iar Connacht]] | group11 = Ábhair | list11 = [[Ríthe na gConnacht]]&nbsp;• [[Ráth Cruachan]]&nbsp;• [[Annála Connacht]]&nbsp;• [[Táin Bó Flidais]]&nbsp;• [[Cóiced Ol nEchmacht]]&nbsp;• [[Nagnatae]]&nbsp;• [[Auteini]]&nbsp;• [[na Trí Tuatha]]&nbsp;• [[Clann Taidg]]&nbsp;• [[Clann Fhearghaile]]&nbsp;• [[Muintir Murchada]]&nbsp;• [[Maigh Seóla]] | belowclass = hlist | below = {{Icon|Category}} [[:Catagóir:Connachta|Category]]&nbsp;• {{Icon|WikiProject}} [[Wikipedia:WikiProject Celts|WikiProject]] }} == Íochtar Chonnacht == * [[Íochtar Chonnacht]], [[Cairbre Drom Cliabh]]=[[Cairbre Dhroim Chliabh]], [[Corann]], [[Cúl ó bhFionn]] ([[Cúil Ó bhFinn]]-), [[Luigne Chonnacht]]=[[Luíne Chonnacht]], [[Tír Fíacrach Múaide]]=[[Tír Fhiacrach Mhuaidhe]], <strike>[[Tir Ollíol]]</strike>&rarr;[[Tír Ollíol]]=[[Tír Oirill]] == Ríthe Uí Fhiachrach Aidhne == * [[Ríthe Uí Fhiachrach Aidhne]], [[Goibnenn mac Conaill]]=[[Goibhneann mac Conaill]], [[Cobthach mac Gabráin]]=[[Cobhthach mac Gabhráin]], [[Cellach mac Guairi]]=[[Ceallach mac Guairi]]=[[Ceallach mac Guaire]], [[Muirchertach Nár mac Guairi]], [[Conchobar mac Cummascaig]]=[[Conchúr mac Cumascaigh]], [[Art mac Flaitnia]]=[[Art mac Flaithnia]], [[Anluan mac Conchobhair]]=[[Anluan mac Cumascaigh]], [[Cathal Aidhne mac Ailealla]]-, [[Cléireach mac Ceadaigh]]-, [[Tighearnach mac Cathmogha]]=[[Tiarnach mac Cathmhogha]]-, [[Uathmharán mac Brocáin]]-, [[Mael Fabhaill mac Cléirigh]]=[[Maolfhabhaill mac Cléirigh]], [[Eidhean mac Cléirigh]], [[Tighearnach ua Cléirigh]], [[Mael Macduach]]=[[Maol xxx]]-, [[Domhnall mac Lorcáin]]-, [[Flann Ua Cléirigh]]-, [[Comhaltán Ua Cléirigh]], [[Mac Comhaltáin Ua Cléirigh]], [[Giolla Cheallaigh Ua Cléirigh]], [[Mael Ruanaidh na Paidre Ua hEidhin]], [[Ua Comhaltáin Ua Cléirigh]], [[Mael Fabhaill Ua hEidhin]], [[Giolla na Naomh Ua hEidhin]], [[Aodh Ua hEidhin]], [[Giolla Mo Choinne Ua Cathail]], [[Giolla Cheallaigh Ua hEidhin]]-, [[Muirgheas Ua hEidhin]]-, [[Eoghan Ó hEidhin]]-, [[Eoghan Ó hEidhin (II)]] == Maigh Sheola == * [[Maigh Seóla]]=[[Maigh Sheola]], [[Donn mac Cumascaigh]], [[Maolán mac Cathmhogha]], [[Murchadh mac Maonaigh]], [[Cléirchén mac Murchadha]], [[Urchadh mac Murchadha]], [[Donnchadh mac Urchadha]], [[Murchadh mac Flainn mhic Gleithneacháin]], [[Ruaidhrí mac Coscraigh]], [[Maelcairearda]], [[Brian mac Maolruanaidh]], [[Cathal mac Ruaidhrí]], [[Amhalaidh mac Cathail]], [[Cathal mac Ruaidhrí]], [[Muireadhach ua Flaithbheartaigh]], [[Murchadh ua an Chapaill Ua Flaithbheartaigh]]- == Iar Chonnacht == * [[Iar Connacht]]=[[Iar Chonnacht]], (Maigh Sheola: [[Donn mac Cumascaigh]], [[Maolán mac Cathmhogha]], [[Murchadh mac Maonaigh]], [[Urchadh mac Murchadha]], [[Donnchadh mac Urchadha]], [[Brian mac Maolruanaidh]], [[Muireadhach ua Flaithbheartaigh]], [[Murchadh ua an Chapaill Ua Flaithbheartaigh]], [[Cathal mac Ruaidhrí]], [[Amhalaidh mac Cathail]]), [[Cathal mac Tigernáin]]=[[Cathal mac Tiarnáin]], Rúaidhri Ua Flaithbheartaigh&rarr;[[Ruaidhrí Ua Flaithbheartaigh (I)]]=[[Ruairí Ó Flaithearta (I)]], [[Aedh Ua Flaithbheartaigh]]=[[Aodh Ó Flaithearta (I)]], Mac meic Aedh Ua Flaithbheartaigh&rarr;[[Mac mic Aodha Ua Flaithbheartaigh]]=[[Mac mhic Aodha Ó Flaithearta]], [[Flaithbertach Ua Flaithbertaigh]]=[[Flaitheartach Ó Flaithearta]], [[Brian Ua Flaithbheartaigh]]=[[Brian Ó Flaithearta]], [[Muireadhach Ua Flaithbheartaigh]]=[[Muireadhach Ó Flaithearta]], [[Conchobhar Ua Flaithbheartaigh]]=[[Conchúr Ó Flaithearta (I)]], Ruaidhri Ua Flaithbheartaigh&rarr;[[Ruaidhrí Ua Flaithbheartaigh (II)]]=[[Ruairí Ó Flaithearta (II)]], Áedh Ua Flaithbheartaigh&rarr;[[Aodh Ua Flaithbheartaigh]]=[[Aodh Ó Flaithearta (II)]], [[Conchubhar Ua Flaithbheartaigh]]=[[Conchúr Ó Flaithearta (II)]], Ruadhri Ua Flaithbertaigh&rarr;[[Ruaidhrí Ua Flaithbheartaigh (III)]]=[[Ruairí Ó Flaithearta (III)]], Murtough Ua Flaithbertaigh&rarr;[[Muircheartach Ua Flaithbheartaigh]]=[[Muircheartach Ó Flaithearta]], Rudhraighe Ó Flaithbheartaigh&rarr;[[Ruaidhrí Ua Flaithbheartaigh (IV)]]=[[Ruairí Ó Flaithearta (IV)]], [[Aedh Mór Ua Flaithbheartaigh]]=[[Aodh Mór Ó Flaithearta]], Morogh Ó Flaithbheartaigh&rarr;[[Murchadh Ua Flaithbheartaigh]]=[[Murchadh Ó Flaithearta]], Ruaidhri Ó Flaithbheartaigh&rarr;[[Ruaidhrí Ua Flaithbheartaigh (V)]]=[[Ruairí Ó Flaithearta (V)]] Cúigear Ruairí..! # Rúaidhri Ua Flaithbheartaigh, ACM 1061.13: Ruaidhri Ua Flaithbheartaigh # Ruaidhri Ua Flaithbheartaigh, ACM 1145.17: Ruaidhri Ua Flaithbheartaigh. # Ruadhri Ua Flaithbertaigh, AU 1186.7 LATE: Ruaidhri h-Ua Flaithbertaigh, ACM 1186.2: Ruaidhri Ua Flaithbheartaigh # Rudhraighe Ó Flaithbheartaigh, ACM 1214.6: Brian mac Ruaidhri Í Fhlaithb<u>e</u>rtaigh # Ruaidhri Ó Flaithbheartaigh, ACM 1256.9: Ruaidhri Ua Flaithb<u>e</u>rtaigh Beirt Aodh # [[Aedh Ua Flaithbheartaigh]], ACM 1079.8: Aedh Ua Flaithbhertaigh # Áedh Ua Flaithbheartaigh, ACM 1178.10: Aodh Ua Flaithbertaigh Beirt Chonchúr # [[Conchobhar Ua Flaithbheartaigh]], ACM 1132.11: Concobhar Ua Flaithbheartaigh, # [[Conchubhar Ua Flaithbheartaigh]], AU 1186.7 LATE: Conchubhar h-Ua Flaithbhertaigh == Uí Dhiarmada == * [[Uí Díarmata]]=[[Uí Dhiarmada]], [[Ríthe Uí Dhiarmada]], [[Tadhg mac Muircheartaigh]]=[[Tadhg Uí Dhiarmada]], [[Cú Cheanainn mac Taidhg]], [[Giolla Comáin mac Néill]], [[Muirghius mac Aodha]], [[Mac Con Cheanainn]], [[Muirgheas ua Con Cheanainn]], [[Aodh Ua Con Cheanainn (I)]], [[Muirgheas Ua Con Cheanainn]], [[Aodh Ua Con Cheanainn (II)]], [[Tadhg Ua Con Cheanainn]], [[Uada Ua Con Cheanainn]], [[Cú Cheanainn Ó Con Cheanainn]] == Síol Anmchadha == * [[Síol Anmchadha]], [[Ríthe Shíol Anmchadha]], [[Diarmaid mac Dúnadhaigh]], [[Cú Chonnacht mac Dúnadhaigh]], [[Madadhán mac Gadhra Mhóir]], [[Gadhra Mór mac Dúnadhaigh]], [[Doghra mac Dúnadhaigh]], [[Dúnadhach mac Con Chonnacht]], [[Diarmaid mac Madadháin]], [[Madadhán Reamhar Ua Madadháin]], [[Gilla Find mac Maic Uallacháin]]=[[Giolla Fionn mac Mhic Uallacháin]], [[Diarmaid Ua Madadháin]], [[Cú Choirne Ua Madadháin]], [[Madadhán Mór Ua Madadháin]], [[Maoileachlann Ua Madadháin]], [[Diarmaid Cléireach Ua Madadháin]], [[Madadhán Óg Ó Madadháin]], [[Cathal Ó Madadháin]] == Uí Mhaine == * [[Uí Maine]]=[[Uí Mhaine]], [[Máine Mór]]=[[Maine Mór]]?, [[Ríthe Uí Mhaine]], [[Bresal mac Maine Móir]]=[[Breasal mac Maine Mhóir]], [[Fiachra Finn]], [[Conall Cas Ciabhach]], [[Dallán mac Breasail]], [[Duach mac Dalláin]], [[Lughaidh mac Dalláin]], [[Feradhach mac Lughadha]]=[[Fearadhach mac Luighdheach]], [[Maine mac Cerbaill]]=[[Maine mac Cearbhaill]], [[Marcán]], [[Cairbre Crom]], [[Brenainn mac Cairbre]], [[Aedh Buidhe]]=[[Aodh Buí]], [[Conall mac Maelduib]]=[[Conall mac Maolduibh]], [[Marcán mac Tommáin]]=[[Marcán mac Tomáin]], [[Fithceallach mac Flainn]]=[[Ficheallach mac Flainn]], [[Sechnassach mac Congail]]=[[Seachnasach mac Congail]], [[Dluthach mac Fithcheallaigh]]=[[Dlúthach mac Ficheallaigh]], [[Cathal Maenmaighe]]=[[Cathal Mheánmhaigh]], [[Ailill ua Daimine]]=[[Ailill ua Daimhine]]=[[Ailill ó Daimhine]], [[Inreachtach mac Dluthaigh]]=[[Inreachtach mac Dlúthaigh]], [[Aedh Ailghin]]=[[Aodh Ailghin]], [[Dunchadh ua Daimhine]]=[[Dúnchadh ó Daimhine]], [[Conall mac Fidhghaile]], [[Dunchadh mac Duib Da Tuadh]]=[[Dúnchadh mac Duibh Dhá Thuadh]], [[Amhalgaidh]], [[Ailill mac Inreachtaigh]], [[Dub Dá Leithe mac Tomaltaigh]]=[[Dubh Dhá Leath mac Tomaltaigh]], [[Cathal mac Murchadha]], [[Cathal mac Ailella]]=[[Cathal mac Ailealla]], [[Mughrón mac Sochlacháin]], [[Sochlachán mac Diarmata]]=[[Sochlachán mac Diarmada]], [[Murchadh mac Sochlacháin]], [[Murchadh mac Aodha Uí Mhaine]], [[Geibennach mac Aedha]]=[[Geibheannach mac Aodha]], [[Muirgheas mac Domhnaill]] * [[Tadg Mór Ua Cellaigh]]=[[Tadhg Mór Ó Ceallaigh]], Gadhra mac Dúnadhaigh, [[Concobar mac Taidg Ua Cellaigh]]=[[Conchúr mac Taidhg Ó Ceallaigh]], [[Mac Taidg Ua Cellaigh]]=[[Diarmait mac Taidg Ua Cellaigh]]=[[Diarmaid mac Taidhg Ó Ceallaigh]], [[Dunchadh Ua Cellaigh]]=[[Dúnchadh Ó Ceallaigh]], [[Aed Ua Cellaigh]]=[[Aodh Ó Ceallaigh]], [[Diarmaid Ua Madadháin]], [[Tadg Ua Cellaigh]]=[[Tadhg Ó Ceallaigh]], [[Conchobar Maenmaige Ua Cellaigh]]=[[Conchúr Mheánmhaighe Ó Ceallaigh]], [[Murchad Ua Cellaigh]]=[[Murchadh Ó Ceallaigh]], [[Domnall Mór Ua Cellaigh]]=[[Domhnall Mór Ó Ceallaigh]] == Ríthe Shliabh Lugha == * [[Sliabh Lugha]]&rarr;[[Ríthe Sliabh Lugha]]=[[Ríthe Shliabh Lugha]], [[Donn Sléibhe Ó Gadhra (I)]], [[Ruairí Ó Gadhra (I)]], [[Domhnall Ó Gadhra]], [[Donn Sléibhe Ó Gadhra (II)]], [[Ruairí Ó Gadhra (II)]], [[Ruairí Ó Gadhra (III)]] == Magh Loirg == * [[Mag Luirg]]=[[Magh Loirg]], [[Ríthe Mhagh Loirg]], [[Maolruanaidh Mór mac Taidhg]], [[Muircheartach mac Maolruanaí Mhóir]], [[Tadhg mac Muircheartaigh]], [[Maolruanaidh mac Taidhg]], [[Tadhg Mór mac Maolruanaí]], [[Maolseachlann mac Taidhg Mhóir]], <strike>[[Diarmad mac Taidhg Mhóir]]</strike>&rarr;[[Diarmaid mac Taidhg Mhóir]], [[Muirgheas mac Taidhg Mhóir]], [[Conchúr mac Diarmada]], [[Tomaltach na Cairge Mac Diarmata]]=[[Tomaltach na Carraige Mac Diarmada]], [[Cormac Mac Diarmada (I)]] == Ríthe Uí Fhiachrach Mhuaidhe == * [[Ríthe Uí Fhiachrach Mhuaidhe]], [[Aireachtach ua Dúnchadha Mhuirsce]], [[Connmhach mac Duinn Cothaidhe]]=[[Conmhach mac Doinn Cothaithe]], [[Dubhda mac Conmhaigh]], [[Aodh ua Dubhda]], [[Maol Ruanaidh Ua Dubhda]], [[Aedhuar Ua Dubhda]], [[Muircheartach An Collach Ua Dubhda]], [[Domhnall Fionn Ua Dubhda]], [[Mac Aodha Ua Dubhda]], [[Amhlaibh mac Domhnaill Fhionn Ua Dubhda]], [[Mac Domhnaill Ua Dubhda]], [[Aodh mac Muircheartaigh Ua Dubhda]], [[Ruaidhrí Mear Ua Dubhda]], [[An Cosnamhaigh Ua Dubhda]], [[Taichleach Ua Dubhda]] * Eile gan leathanaigh: Cathal mac Ailealla, Aodh mac Maoil Phádraig, Mael Cluiche mac Conchobair=Maol Cloiche mac Conchúir, ''Crichan mac Mael Muire'' == Umhaill == * <strike>[[Umall]]</strike>=[[Umaill]]=[[Umhaill]], [[Ríthe Umhaill]], [[Maille mac Conaill]], [[Flannabhra]], [[Dunghal mac Flaithniadh]], [[Aedhghal]], [[Flathghal mac Flannbhrath]], [[Cosgrach mac Flannbhrath]], [[Cairbre mac Cinaedh]], [[Gilla na nInghen Ua Cobhthaigh]], [[Domhnall Ó Máille (I)]], [[Domhnall Ó Máille (II)]] (Rua), [[Domhnall Ó Máille (III)]], [[Aodh Ó Máille]], [[Diarmaid Ó Máille]], [[Tadhg mac Diarmada Ó Máille]] == Ríthe Luíne Chonnacht == * [[Ríthe Luíne Chonnacht]], [[Eaghra Paiprigh mac Saorghais]] == Eile (3) == * [[Ríochtaí Éireann]] * [[Liosta de Bharúntachtaí]] = Bliain 4, 2021 - 2022 = == Feabhsú na Gaeilge == Mar is gnách... féach thuas. == Ollaimh Éireann == * [[Adna mac Uthidir]], [[Torna Éices]], [[Dubhthach moccu Lughair]], ([[Dallán Forgaill]]), [[Senchán Torpéist]], <strike>[[Máel Muire Otháin]]=</strike>[[Máel Muire Othna]]=[[Maol Mhuire Fhathna]], [[Flann mac Lonáin]], <strike>[[Torpaid mac Taicthech]]=</strike>[[Torpaid mac Taicthich]]=[[]], [[Óengus mac Óengusa]]=[[Aonghas mac Aonghasa]], [[Bard Boinne]], [[Uallach ingen Muinecháin]], [[Cormacán Éigeas]], [[Cinaedh Ua hArtagáin]]=[[Cinaedh ua hArtagáin]]=[[Cionnaoth ó hArtagáin]], [[Eochaidh Ua Floinn]]=[[Eochaidh ua Floinn]], [[Urard mac Coise]], [[Clothna mac Aenghusa]], [[Muircheartach mac Con Cheartaigh Mac Liag]], [[Cúán úa Lothcháin]], [[Cú Mara mac Maic Liac]], [[Mac Beathaidh mac Ainmire]], [[Ceaunfaeladh ua Cuill]]=[[]], [[Flaithem mac Maele Gaimrid]], [[Cellach úa Rúanada]], [[Mael Isa ua Máilgiric]], [[Cú Collchaille Ua Baígilláin]], [[Cú Connacht Ua Dálaigh]], [[Gillamaire Ua Conallta]], [[Tadhg Ua Dálaigh]], [[Máel Íosa Ua Dálaigh]], [[Giolla Ernain Ó Martain]], [[Gofraidh Fionn Ó Dálaigh]], # [[Cearbhall mac Lochlainn Ó Dálaigh]], # [[Sean mac Fergail Óicc Ó hUiccinn]] == Ginealas == * [[Ginealas Éireannach]], [[Leabhar na nGinealach]], [[Coimre na nGinealach]], [[An Leabhar Muimhneach]], [[Leabhar Cloinne Maoil Ruanaidh]]=[[Leabhar Chlann Mhaoil Ruanaidh]], [[Leabhar Clainne Suibhne]]=[[Leabhar Chlann Suibhne]], [[Leabhar Ádhaimh Uí Chianáin]] == Gineolaithe == * [[Eochaid ua Flannacáin]], [[Flann Mainistrech]]=[[Flann Mainistreach]], [[Gilla Cómáin mac Gilla Samthainde]], [[Gilla Críst Ua Máel Eóin]]=[[Giolla Chríost Ó Maoil Eoin]], [[Amhlaoibh Mór mac Fir Bhisigh]], [[Gilla na Naemh Ua Duinn]]=[[Giolla na Naomh Ó Duinn]], [[Giolla Íosa Mac Fir Bhisigh]], [[Tanaide Mór mac Dúinnín Ó Maolconaire]]=[[Tanaí Mór mac Dúinnín Ó Maolchonaire]], [[Domnall Ó Cuindlis]], [[Lúcás Ó Dalláin]], [[Seán Mór Ó Dubhagáin]], [[Ádhamh Ó Cianáin]], [[Ádhamh Cúisín]], [[Faolán Mac an Ghabhann na Scéal]], [[Giolla Íosa Mór Mac Firbhisigh]], [[Giolla na Naomh Ó hUidhrín]], [[Giolla na Naomh Mac Aodhagáin]], [[Cú Choigcríche Ó Cléirigh]]=[[Cú Choigríche Ó Cléirigh]], [[Lughaidh Ó Cléirigh]], [[Cú Choigcríche Ó Duibhgeannain]]=[[Cú Choigríche Ó Duibhgeannáin]], [[Triallam timcheall na Fodla]], [[Tuilleadh feasa ar Éirinn óigh]], [[Críchad an Chaoilli]], [[Máel Muire mac Céilechair]]=[[Maol Mhuire mac Céileachair]]- == Scoláirí == * [[James Ware]]-, [[Uilliam Ó Duinnín]], [[Seán Ó Catháin]], [[Séarlas Ó Conchubhair Doinn]]=[[Séarlas Ó Conchúir Dhoinn]], [[John O'Donovan (scoláire)]]=([[Seán Ó Donnabháin]]), [[John O'Hart]]-, ([[Edward MacLysaght]]=[[Éamonn Mac Giolla Iasachta]]), [[Nollaig Ó Muraíle]]-, ([[Rudolf Thurneysen]]), [[Osborn Bergin]]-, [[R. I. Best]]=[[Richard Irvine Best]]-, ([[D. A. Binchy]]), ([[Kuno Meyer]]), ([[Eugene O'Curry]]=[[Eoghan Ó Comhraí]]), [[James Carney]], [[John Carey]], ([[T. F. O'Rahilly]]=[[Tomás Ó Rathile]]=[[Tomás Ó Rathaile]]), [[Francis J. Byrne]]=[[Francis John Byrne]], [[Edel Bhreathnach]], [[John T. Koch]]-, [[Celtica (iriseán)]], [[Éigse (iriseán)]], [[R. A. Stewart Macalister]], [[T. M. Charles-Edwards]]=[[Thomas Charles-Edwards]], [[Hubert T. Knox]]=[[Hubert Thomas Knox]], [[Donnchadh Ó Corráin]] == Déise == * [[Ríthe Dhéise Mumhan]] * [[Dál gCais]]+ ** [[Dál gCais#Stair]] == Suíomhanna == # [[A. G. van Hamel]], [[Stichting Van Hamel]], [[CODECS]], *selgā # [[Thesaurus Linguae Hibernicae]] (TLH) # [[Irish Script on Screen]], [[Meamram Páipéar Ríomhaire]] (ISoS, ISOS) # [[Celtic Digital Initiative]] (CDI) == Dál Riada == * [[Dál Riada]], [[Ríthe Dhál Riada]], [[Fearghas Mór mac Eirc]]=[[Fearghas Mór]], [[Domhanghart Réite]], [[Comhghall mac Domhanghairt]], [[Gabhrán mac Domhanghairt]], [[Conall mac Comgaill]], [[Aodhán mac Gabhráin]], [[Eochaid Buide]]=[[Eochaidh Buí]], [[Connad Cerr]], [[Domnall Brecc]]=[[Domhnall Breac]], [[Ferchar mac Connaid]]=[[Fearchar mac Connaidh]], [[Dúnchad mac Conaing]]=[[Dúnchadh mac Conaing]], [[Conall Crandomna]]=[[Conall Crannomhna]], [[Domangart mac Domnaill]]=[[Domhanghart mac Domhnaill]], [[Máel Dúin mac Conaill]]=[[Maol Dúin mac Conaill]], [[Domnall Donn]]=[[Domhnall Donn]], [[Ferchar Fota]]=[[Fearchar Fada]], [[Eochaid mac Domangairt]]=[[Eochaidh mac Domhanghairt]], [[Ainbcellach mac Ferchair]]=[[Ainfhaichilleach mac Fearchair]], [[Fiannamail ua Dúnchado]]=[[Fianamhail ó Dúnchadha]], [[Selbach mac Ferchair]]=[[Sealbhach mac Fearchair]], [[Dúngal mac Selbaig]]=[[Dúnghal mac Sealbhaigh]], [[Eochaid mac Echdach]]=[[Eochaidh mac Eochach]], [[Alpín mac Echdach]]=[[Ailpín mac Eochach]], [[Muiredach mac Ainbcellaig]]=[[Muireadhach mac Ainfhaichilligh]], [[Eógan mac Muiredaig]]=[[Eoghan mac Muireadhaigh]] # [[Áed Find]]=[[Aodh Fionn]] # [[Fergus mac Echdach]] # [[Donn Coirce]] # [[Eochaid mac Áeda Find]] # [[Constantine]] # [[Oengus]] # [[Drust]] # [[Eoganan]] # [[Alpin II]] # [[Coinneach I na hAlban|Coinneach]] == Connachta srl. == * [[Cairpre Gabra]]=[[Cairbre Ghabhra]], [[Senchán Torpéist]], [[Tromdámh Guaire]] == Tuamha == # Muircheartach mac Toirdhealbhach # Muircheartach Dall # Conchúr Rua == An Féineachas, srl == * [[An Féineachas]] *# [[Aithechtúatha]] *# [[Cóic Conara Fugill]] * [[Breithem]] *# [[Breithem#Stair]] &larr; [[:en:Brehon#History]] *# [[Breithem#Céilí Dé]] &larr; [[:en:Brehon#Brehon Laws and the Early Irish Church(Céilí Dé)]] *# [[Breithem#Na Normannaigh]] &larr; [[:en:Brehon#The Brehon laws and Anglo-Norman Invasion of 1169]] * [[Dubthach maccu Lugair]]=[[Dubhthach moccu Lughair]]=[[Dubhthach mhic Lughair]] # [[Odhrán (giolla Phádraig)]] &larr; [[:en:Odran (disciple of Saint Patrick)]] # [[Odrán]]=[[Órán]] &larr; [[:en:Odran]] #* [[Slat na ríghe]], [[Iomarbhágh na bhFileadh]]=[[Iomarbhá na bhFilí]] == Scéalta (4) == # [[Navigatio Sancti Brendan]] &larr; [[:de:Navigatio Sancti Brendani]] # Aided Con Roí # Forfess Fer Fálgae agus Síaburcharpat Con Culainn # Orgguin Trí Mac Díarmata mic Cerbaill # Cath Achadh Leithdheirg # Cath Móin Daire Lothair # Cath Cairnd Chonaill # [[:en:List of conflicts in Ireland]] == Ogham == # [[CIIC 1]] # [[CIIC 54]]=[[Cnámh Thulach Chumann]] &larr; [[:en:Tullycommon Bone]] # [[CIIC 362]] # [[CIIC 500]] &larr; [[:en:CIIC 500]] # [[CIIC 504]] &larr; [[:en:CIIC 504]] == Miotaseolaíocht (4) == # [[Miotaseolaíocht na gCeilteach]] &larr; [[:en:Celtic mythology]] #* [[Déithe na gCeilteach]] == Ag líonadh na mbearnaí == * [[Rítheaghlaigh Ghaelacha]], [[Ceann na Fine]]-, [[Éire (bandia)]]+, [[Cúigí na hÉireann#Réamhstair]], [[Cúigí na hÉireann#Stair]], [[Cúige Chonnacht#Luathstair]], [[Hipitéis substráit Ghaeilise]], [[Ealaín na nOileán]]-, [[Cló na nOileán]], [[Teimpléad:Unicode chart Insular]], [[Uí Chléirigh]], [[Peter Schrijver]], [[Leabhar Ard Mhacha]]+, [[Ferdomnach]]=[[Feardhomhnach]], [[Muirchú moccu Machtheni]]-, [[Bachall Isu]]=[[Bachall Íosa]]-, [[Leabhar Dharú]], [[Cathach Cholm Cille]], [[Cúige Chonnacht#Ríocht na gConnacht]], [[Uí Chonchúir Dhoinn]], [[Síl Muiredaig]]=[[Síol Muiredaigh]]=[[Síol Mhuireadhaigh]]=[[Síol Mhuirí]], [[Uí Cellaigh]]=[[Uí Cheallaigh]], [[Cellach mac Fíonachta]]=[[Ceallach mac Fíonachta]], [[Cualu]]=[[Cuala]], [[James MacKillop]]-, [[Uí Flaithbertaigh]]=[[Uí Fhlaithbheartaigh]], [[Bé Binn iníon Urchadha]]=[[Béibhinn ní Urchadha]], [[Creassa iníon Urchadha]]=[[Creasa ní Urchadha]], [[Caineach iníon Urchadha]]=[[Caineach ní Urchadha]], [[Cainnech (ainm)]]=[[Caineach (ainm)]], [[Clann Cosgraigh]]=[[Clann Chosgraigh]], [[Muireadhach mac Aodha]], [[Ruaidhrí Mac Aodha]], [[Banfhlaith]]=[[Flaith]], [[Mhic Dhiarmada]], [[Cúige Laighean#Stair]], [[Uí Dúnchada]]=[[Uí Dhúnchadha]], [[Uí Fáeláin]]=[[Uí Fhaoláin]], [[Uí Muiredaig]]=[[Uí Mhuireadhaigh]]=[[Uí Mhuirí]], [[Uí Thuathail]], [[Uí Bhroin]], [[Leabhar Branach]], [[Mhic Giolla Phádraig]], [[Fir Cheall]], [[Uí Dhubhuir]], [[Cúige Mumhan#Stair]], [[Uí Eidirsceoil]], [[Uí Bhriain]], [[Lugaid Mend]]-, [[Conall Eachluath]]-, [[Tál Cas]], <strike>[[Lorcáin mac Lachtna]]</strike>→[[Lorcán mac Lachtna]], [[Muircheartach mac Toirdhealbhach Ua Briain]], [[Uí Ghrádaigh]], [[Uí Allmhuráin]], [[Mhic an Airchinnigh]], [[Uí Chinnéide]], [[Órlaith ingen Cennétig]], [[Mhic Cárthaigh]], [[Mhic Cárthaigh Mhúscraí]]-, [[Mhic Cárthaigh Riabhach]]-, [[Uí Ímair]]=[[Uí Íomhair]]-, [[Uí Chaoimh]], [[Mhic Giolla Chuda]], [[Mac Giolla Chuda na gCruach]], [[Uí Dhonnchadha na nGleann]], [[Uí Chonaill]], [[Conall (idirdhealú)]], [[Uí Shúilleabháin]]-, [[Uí Cheallacháin]]-, [[Uí Dhonnchadha]]-, [[Uí Dhonnabháin]]-, [[Uí Shéaghdha]], [[Cúige Uladh#Luathstair]], [[Mhic Lochlainn]], [[Uí Dhomhnaill]], [[Máelsechnaill Ua Domnaill]]=[[Maol Seachlainn Ó Domhnaill]], [[Gofraid Ua Domnaill]]=[[Gofraidh Ó Domhnaill]], [[Domnall Óg Ua Domnaill]]=[[Domhnall Óg Ó Domhnaill]], [[Uí Dhonnghaile]], [[Uí Raghallaigh]], [[An Anaíle]], [[Uí Fhaircheallaigh]], [[Liber Flavus Fergusiorum]]+, [[Uí Fhearghail]], [[Clann Somhairle]]-, [[Féilire Thamhlachta]], [[Seán Mac Colgan]]-, [[Saltair na Rann]], [[Táin Bó]], [[Táin Bó Regamon]] * [[Trecheng Breth Féne]], [[Echtra Cormaic]], [[Leabhar Dimma]]=[[Leabhar Dhioma]], [[Leabhar Mholing]], [[Codex Usserianus Primus]], [[Codex Usserianus Secundus]]=[[Ceithre Leabhar Bhinn Éadair]], [[Leabhar Aifrinn Lothra]]=[[Leabhar Aifrinn Stowe]], [[Leabhar Cloinne Aodha Buidhe]], [[ARÉ 24 P 33]], [[Leabhar Donn]], [[Soiscéalta Mhic Thornáin]], [[Leabhar Ghinealaigh Uí Chléirigh]], [[Cumdach]]=[[Cumhdach]]-, [[Teimpléad:Cumhdaigh]], [[Soiscél Molaisse]]=[[Soiscéal Mholaise]]-, [[Domnach Airgid]]=[[Domhnach Airgid]]-, [[An Míosach]]- * [[Cú Connacht Ua Dálaigh]], [[Gillamaire Ua Conallta]], [[Tadhg Ua Dálaigh]], [[Máel Íosa Ua Dálaigh]], [[Giolla Ernain Ó Martain]], [[Máine Tethbae]], [[Uí Laoghaire]], [[Uí Dhálaigh]]-, [[Dáithí Ó Coimín]]=[[Dáithí Coimín]], [[Edward Gwynn]], [[Gearóid Mac Niocaill]], [[Margaret Dobbs]], [[Peter Berresford Ellis]], [[Marie-Louise Sjoestedt]], [[Pól Breathnach]]-, [[Kenneth Nicholls]], [[Patrick Weston Joyce]], [[Robert Dwyer Joyce]]-, [[Donncha Ó Cróinín]], [[Dáibhí Ó Cróinín]], [[Trevor Joyce]]-, [[Muireann Ní Bhrolcháin]], [[Meidhbhín Ní Úrdail]], [[Liosta de lámhscríbhinní Éireannacha]], [[Saltair Chaimín]], [[Leabhar Dhèir]]=[[Leabhar Dhéir]], [[Revue Celtique]]=[[Études Celtiques]], [[Uí Fergusa]]=[[Uí Fhearghasa]], [[Aedh Ua Conchobair]]=[[Aodh Ó Conchúir]]- mac Cathail Chrobhdheirg, [[Aedh mac Ruaidri Ua Conchobair]]=[[Aodh mac Ruairí Ó Conchúir]], [[Altram Tige Dá Medar]], [[Éadbhard Ó Raghallaigh]], [[Gormflaith ingen Murchada]]=[[Gormlaith ní Mhurchadha]], Miotaseolaíocht na nGael (tuilleadh), [[Nodens]]-, [[Lugus]]-, [[Taranis]]-, [[Ogmios]]-, [[Catubodua]]-, [[Brigantia]]-, [[Lámhscríbhinn dhathmhaisithe]]-, [[Leabhar Soiscéal]]-, [[Miotaseolaíocht na gCeilteach]], [[Ildiachas Ceilteach]]-=[[Sean-reiligiún Ceilteach?]] creideamh? creidimh? ársa?, [[Ceiltigh na nOileán]]-, [[Ceiltis na nOileán]]-, [[Ceiltis na Mór-Roinne]]-, [[Na Briotanaigh Cheilteacha]]-=[[Briotanaigh Cheilteacha]], [[Miotaseolaíocht na mBreatnach]]-, [[Ábhar na Breataine]]-, [[Triscéil]]-, [[Nora Kershaw Chadwick]]-, [[Léann Ceilteach]]-, [[Náisiúin Cheilteacha]]-, [[Peritia]], [[Teangacha Briotainice]]-, [[Briotainic Choiteann]]- [[Cruithnis]]-, [[Teimpléad:lang-br]], [[Epona]]-, [[Mearcair (miotaseolaíocht)]]-, [[Esus]]-, [[Teutates]]-, [[Bandia an fhlaithis]], [[Nuadha (ainm)]], [[Feis]]-, [[Ceiltibéaraigh]]-, [[Belenos]]-, [[Belisama]]-, [[Sucellus]]- == Eile (4) == * [[Cairpre Gabra]], [[Dál gCais#Stair]], [[Breithem#Stair]], [[Slat na ríghe]], [[Suíomhanna ríoga Éireann]], [[Donnabhán mac Cathail]]-, [[Tadc mac Briain]]=[[Tadhg mac Briain]], [[Ressad]]=[[Reasadh]], [[Na Ceiltigh#Réamhrá]], [[Déithe na gCeilteach]], [[Liosta de Dhéithe Ceilteacha]], [[Aibell]], [[Uirne]], [[Tadg mac Nuadat]]=[[Tadhg mac Nuad]], [[Bran agus Sceólang]]=[[]], [[Aonach]] * Dreamanna *# [[]] &larr; [[:en:List of Irish clans]] * Léarscáileanna *# [[Cairt phortalach]] *# [[Cairt Chatalóinise]] * Lámhscríbhinní *# [[Liosta Lámhscríbhinní Gaelacha]] &larr; [[:en:List of Irish manuscripts]] *#* [[Leabhar Ard Mhacha]] *# Book of Ballycummin (RIA MS 23 N 10) *#* [[Leabhar Dharú]], [[Lebor Cuanu]]=[[Leabhar Chuana]], [[Landnámabók]] * Ríochtaí *# [[Ríocht Átha Cliath]] *# [[Ríocht na nOileán]] *# [[Ríthe na gCruithneach]] *## [[Vipoig]] &larr; [[:en:Vipoig]] *# [[Fáistine Bhreacáin]] * Le meadú ** [[Cúirt an Mheán Oíche#Achoimre an dáin]] *# [[Gallóglach]] *# [[Cluain Catha]] (leac uaighe) *# [[Bard]] *# [[Seanchaí]] *#* [[Cenn Fáelad mac Ailella]]=[[Ceann Faoladh mac Ailealla]] *# [[Mo Ling]] = Bliain 5, 2025 - = == An Féineachas == [[An Féineachas]] (agus/nó b'fhéidir [[Seanchas]] / [[Béaloideas]]). Spreagtha ag ''[[:en:Wikipedia:Recent_additions/2025/March#8 March 2025|Recent additions, 8 March 2025]]'' ''[https://dil.ie/34117 othrus]'' ≈ fulaingt tinnis/othrais. Nuashonraithe (lámhscríbhinní): * [[Senchas Már]] (SM), [[Bechbretha]] ([[Senchas Már#Bechbretha agus Coibes Uisci Thairdne|SM #21]]), [[Bretha Crólige]] ([[Senchas Már#Slicht Othrusa, Bretha Crólige agus Bretha Déin Chécht|SM #33]]), [[Críth Gablach]] (MacA), [[Gúbretha Caratniad]] ([[Bodleian Library]], [[Rawlinson B 502]]) As nua, iomlán: * [[Corpus Iuris Hibernici]] (CIH), [[Sanas Uí Dhuibhdábhoireann]] (MacA), [[Cethairṡlicht Athgabálae]] ([[Senchas Már#Cethairslicht Athgabálae|SM #2]]), [[Sechtae]] ([[Senchas Már#Sechtae|SM #9]]), [[Recholl Breth]] (SM #13), [[Bretha Déin Chécht]] ([[Senchas Már#Slicht Othrusa, Bretha Crólige agus Bretha Déin Chécht|SM #34]]), [[Muirbretha]] ([[Senchas Már#Clár ábhar|SM #38]]) [[Anfuigell]] (m.s., CnaT, LS 1387; MacA), [[Berrad Airechta]] (CnaT, LS 1337), [[Bretha Étgid]] ([[Acadamh Ríoga na hÉireann|ARÉ]] LS 23 P 3) [[Cóic Conara Fugill]] (m.s., [[Uraicecht Becc]], [[Corpus Iuris Hibernici|CIH]]), [[Di Astud Chor]] (''via'' [[Corpus Iuris Hibernici|CIH]]), [[Mellbretha]] ([[Leabharlann Choláiste na Tríonóide|CnaT]], LS 1363), [[Uí Lochlainn]], [[Uí Dhuibhdábhoireann]], [[CnaT BÁC, LS 1317]], [[Coláiste na Tríonóide, Baile Átha Cliath, LS 1317]], [[Bóaire]], [[Coinmheadh is buannacht]], [[Brehon Law Commission]], [[Mac Aodhagáin]] &rightarrow; [[Mhic Aodhagáin]], [[John Lynch (Gratianus Lucius)]], [[Fearghas Ó Ceallaigh]], [[Leabharlann COBÁC]], [[Cathair Mhic Neachtain]], [[Thom McGinty]] As nua, síolta: * [[Dlí Ceilteach]]-, [[Gabháil chine]]-, [[Cyfraith Hywel]]-, [[Galanas]]-, [[Accessus ad auctores]]-, [[Hapax legomenon]]-, [[Robert Atkinson]]- == Foclóireacht == * [[Foclóireacht na Gaeilge]], [[Leabharlann an Ard Easpaig Marsh]]=[[Leabharlann Marsh]]-, [[foclóir.ie]]=[[focloir.ie]] == Litríoch == * [[Murúch]]-, [[Tongu do dia toinges mo thúath]]-, [[Remscéla]]=[[Réamhscéalta]], [[Bernhard Maier]], [[Lebor Bretnach]]=[[Leabhar Breatnach]], [[Annála Doiminiceacha Ros Comáin]], [[Irish Astronomical Tract]]=[[]], [[Ranna an aeir]] == Abhantrach na Sionainne == * [[Abhantrach na Sionainne]], [[Inis Cloithrinn]], [[Inis Bó Finne, Contae na hIarmhí]], [[Loch Bó Dearg]], [[Loch Bó Finne]] (idirdhealú) [[Loch Bó Finne (An tSionainn)]], [[Loch Bó Finne, Contae na Gaillimhe]]-, [[Loch Foirbis]] , [[Loch Teapa]]-, [[:Catagóir:An tSionainn]], [[Loc Albert]], [[Canáil Chill Srianáin]], [[Canáil na Leithcheathrún]], [[Abhainn na Mainistreach]], [[An Inthe]], [[An Eithne]], [[Abhainn Chalatroma]], [[Loch na gCurrach]], [[Loch Fuinseann]], [[Loch Éadaoine]], [[An Abhainn Mhór, Contae an Chabháin]] = Scéal-liostaí = * [https://www.vanhamel.nl/codecs/Medieval_Irish_tale_lists Scéal-liostaí A agus B] ar CODECS * ''Ces Ulad ''vs.'' Noínden Ulad * ''Tromdámh Guaire * ''It é saigte gona súain == Mythen und Sagen aus Irland == {| width="100%" class="wikitable" |- class="hintergrundfarbe5" ! Titel !! Inhalt |- valign=top | [[Acallam na Senórach]]=[[Agallamh na Seanórach]] || Begegnung zwischen mythischen Helden und dem heiligen [[Naomh Pádraig]] |- valign=top | [[Aided Cheit maic Mágach]] || Kampf [[Conall Cernach]]s mit [[Cet mac Mágach]] und Bélchús Verrat und Tod |- valign=top | [[Aided Cheltchair maic Uthechair]] || [[Celtchar]] mac Uthechairs Sühnetaten für die Tötung Blaís |- valign=top | [[Aided Chlainne Tuirenn]] || Rache Lugs an den Söhnen [[Tuirenn]]s für die Ermordung seines Vaters [[Cian]] |- valign=top | [[Aided Chonchobuir]] || Tod [[Conchúr mac Neasa]]s durch die Hand [[Cet mac Mágach]]s |- valign=top | [[Aided Chon Culainn]] || Ermordung [[Cú Chulainn]]s und [[Conall Cernach]]s Rache an den Tätern |- valign=top | [[Aided Loegairi Buadaig]] || [[Lóegaire Búadach]]s Tod beim Versuch, Aed mac Ainninne zu retten |- valign=top | [[Aided Muirchertaig meic Erca]] || [[Muircheartach mac Muireadhaigh|Muirchertach mac Erca]]s Strafe für seinen Ehebruch mit Sín |- valign=top | [[Aided Óenfir Aífe]] || Zweikampf [[Cú Chulainn]]s mit seinem Sohn [[Connla]] und dessen Tod |- valign=top | [[Airne Fingein]] || eine Fee prophezeit Fingein mac Luchta |- valign=top | [[Aislinge Meic Con Glinne|Aislinge Meic Chon Glinne]] || Parodie auf das Klosterleben und die Jenseitsvisionen |- valign=top | [[Aislinge Oenguso]] || [[Remscéla|Remscél]] der [[Táin Bó Cuailnge]] über [[Óengus]]’ Suche nach seiner geträumten Frau |- valign=top | [[Amra Choluim Chille]] || Gedicht auf den Klostergründer [[Colm Cille]] |- valign=top | [[Baile Binnbérlach mac Buain]] || unerfüllte Liebe zwischen Baile und Ailinn |- valign=top | [[Baile in Scáil]] || Blick [[Conn Cétchathach]]s in die Zukunft seines Geschlechtes |- valign=top | [[Bóramha]] || Kampf um den Tribut der Provinz [[Laighin]] an die [[Uí Néill]] |- valign=top | [[Buile Shuibhne]] || [[Suibhne]]s Wahnsinn in der Schlacht und sein Tod im Kloster |- valign=top | [[Caithréim Cellaig]] || Cellachs Weg vom Mönch über den Thron von [[Connacht]] zum Bischof |- valign=top | [[Cath Étair]] || Belagerung von Etar, Tod [[Mes Gegra]]s durch [[Conall Cernach]] |- valign=top | [[Cath Finntrágha]] || Verteidigung Irlands durch [[Fionn mac Cumhaill]] und seine [[Fianna]] gegen den „König der Welt“ |- valign=top | [[Cath Maige Mucrama]] || [[Lugaid mac Con]]s Kampf um den Thron von Irland und seine Ermordung durch [[Ailill Aulom]] |- valign=top | [[Cath Maige Rátha]] || Krieg Congal Claens gegen den Hochkönig Domnall mac Aeda |- valign=top | [[Cath Maighe Tuireadh|Cath Maige Tuired]] || Kriege der [[Túatha Dé Danann]] gegen [[Fir Bholg]] und [[Fomhóraigh]] |- valign=top | [[Compert Conchobuir]] || [[Cathbad]]s Kampf um Asa (Ni-Asa) und die Zeugung [[Conchobar mac Nessa]]s |- valign=top | [[Compert Con Culainn]] || Schwangerschaft von [[Conchobar mac Nessa]]s Tochter und Geburt von [[Setanta|Setanta/Cú Chulainn]] |- valign=top | [[Compert Mongáin|Compert Mongáin ocus serc Duibe Lacha do Mongán]] || Zeugung Mongáns, [[Manannán mac Lir]]s Sohn und seine Ehe mit Dub Lacha |- valign=top | [[De chophur in da muccida]] || [[Remscéla|Remscél]] der [[Táin Bó Cuailnge]] über die Verwandlung der beiden Hirten in die Stiere [[Donn Cuailnge]] und [[Fionnbheannach]] |- valign=top | [[Duanaire Finn]] || Gedichte und Balladen aus dem [[an Fhiannaíocht|Finn-Zyklus]] |- valign=top | [[Eachtra an Mhadra Mhaoil]] || Verfolgung eines bösen Ritters durch Balbhuaidh ([[Gawain]]) |- valign=top | [[Eachtra Mhacaoimh an Iolair]] || Suche des Adlerknaben nach seiner Herkunft |- valign=top | [[Cormac mac Airt#Mythologie|Echtra Cormaic i Tír Tairngire]] || [[Cormac mac Airt]]s Reise zu den Feen |- valign=top | [[Tadhg mac Céin#Eachtra Thaidhg Mhic Céin]] || Der Wortbruch von [[Tadhg mac Céin]]s Sohn |- valign=top | [[Echtra Fergusa maic Léti]] || [[Fearghas mac Léite]]s Kampf mit einem Meeresungeheuer |- valign=top | [[Echtra Condla]] || [[Conn Cétchathach]]s Sohn [[Connla (Conn Cétchathach)|Connla]] und seine Liebe zu einer Fee |- valign=top | [[Echtrae Nerai]] || [[Remscéla|Remscél]] der [[Táin Bó Cuailnge]] über [[Nera]]s Warnung an die Bewohner von [[Ráth Cruachan|Cruachan]] |- valign=top | [[Esnada Tige Buchet]] || Das Schicksal des gastfreundlichen Buchet von [[Laigin]] |- valign=top | [[Fingal Rónáin]] || Rónáns irrtümlicher Mord an seinem Sohn |- valign=top | [[Fled Bricrenn]] || Streit um den Ehrenplatz beim Fest zwischen [[Ulaid]] Helden |- valign=top | [[Fled Dúin na nGéd]] || Streit zwischen Domnall mac Aeda und Congal Claen |- valign=top | [[Fotha Catha Cnucha]] || Tod [[Cumall]] mac Basnas und Zeugung [[Fionn mac Cumhaill]]s |- valign=top | [[Cormac mac Airt#Mythologie|Geneamuin Cormaic Ua Chuind]] || [[Cormac mac Airt]]s gesamtes Leben bis zum Tod |- valign=top | [[Immacallam in dá Thuarad]] || Disput von Néde und [[Ferchertne]] um den Titel des obersten Dichters Irlands |- valign=top | [[Immram Brain]] || [[Bran mac Febail]] mythische Reise zur Insel der Frauen |- valign=top | [[Immram Curaig Maíle Dúin]] || [[Maol Dúin]]s Reise zu einigen mythischen Inseln |- valign=top | [[Lebor Gabála Érenn]] || mythische Einwanderungswellen und Machtkämpfe um Irland |- valign=top | [[Longes Mac nUislenn]], [[Longes mac nUislenn]] || [[Remscéla|Remscél]] der [[Táin Bó Cuailnge]] über die Geschichte [[Deirdre]]s |- valign=top | [[Macgnímartha Finn]] || Erzählungen über [[Fionn mac Cumhaill]]s Jugend, s.&nbsp;a. [[Aillen]] |- valign=top | [[Macgnímrada Con Culainn]] || Erzählung über [[Cú Chulainn]]s Jugend im [[Táin Bó Cuailnge]] |- valign=top | [[Mesca Ulad]] || [[Cú Roí]] Hinterlist gegen [[Conchobar mac Nessa]] |- valign=top | [[Navigatio Sancti Brendani Abbatis|Navigatio Sancti Brendani]] || [[Naomh Breandán|Brendans]] Fahrt zu den mythischen Inseln |- valign=top | [[Noínden Ulad]], auch Ces Ulad || Verfehlung der Ulter gegen [[Macha]] und Gründung [[Emain Macha]]s |- valign=top | [[Oidheadh Chlainne Lir]] || [[Lir]]s Kinder werden in Schwäne verwandelt |- valign=top | [[Orgain Denna Ríg]] || [[Labraid Loingsech|Labraid Moen]]s Kampf um den Thron seines Vaters |- valign=top | [[Scéla Cano meic Gartnáin]] || Cano mac Gartnáins Abenteuer und unglückliche Liebe in Irland |- valign=top | [[Cormac mac Airt#Mythologie|Scéla Eogain agus Cormaic]] || Kindheit und Jugend [[Cormac mac Airt]]s bis zum Antritt seiner Herrschaft |- valign=top | [[Scéal Muc Mhic Dhathó]] || Streit der Helden [[Uladh|Ulsters]] und [[Connachta]]s den [[curadhmhír|Heldenbissen]] |- valign=top | [[Scél Túain meic Cairill]] &rarr; [[Tuan mac Cairill]] || Verwandlungen [[Tuan mac Cairill]]s in der Zeit des [[Lebor Gabála Érenn]] |- valign=top | [[Serglige Con Culainn]] || [[Cú Chulainn]] Liebeskrankheit und der Ehebruch mit [[Fand]] |- valign=top | [[Táin Bó Cuailnge]] || Heldentaten [[Cú Chulainn]] beim Krieg um den Stier [[Donn Cuailnge]] |- valign=top | [[Táin Bó Flidais]] || [[Fergus mac Róich]] Kampf um [[Flidais]] und ihre Wunderkuh |- valign=top | [[Táin Bó Fraích]] || [[Remscéla|Remscél]] der [[Táin Bó Cuailnge]] über die Erlebnisse [[Froech]] |- valign=top | [[Tochmarc Becfola]] || Werbung König Diarmait mac Aeda Slaines um die Fee Becfola |- valign=top | [[Tochmarc Emire]] || [[Remscéla|Remscél]] der [[Táin Bó Cuailnge]] über [[Cú Chulainn]]s Werbung um [[Emer]] |- valign=top | [[Tochmarc Étaíne]] || [[Fuamnach]] Rache an ihrer Nebenbuhlerin [[Étaín]] |- valign=top | [[Tochmarc Luaine acus aided Athirni]] || [[Conchobar mac Nessa]] Werbung um Luaine und [[Athirne]] Ermordung |- valign=top | [[Togail Bruidne Dá Derga]] || Königsherrschaft und Untergang [[Conaire Mór]] |- valign=top | [[Tóraíocht Dhiarmada agus Ghráinne]] || [[Fionn mac Cumhaill]]s Verfolgungsjagd [[Diarmaid]] und [[Gráinne (miotaseolaíocht)|Gráinne]] |- |} == Sprüche-Sammlungen und Glossare == {| width="100%" class="wikitable sortable" |- class="hintergrundfarbe5" ! Titel !! Aois !! Nóta |- | [[Bretha Crólige]] || - || Bußtaxen bei Verwundungen, 3.&nbsp;Teil des [[Senchas Már]] |- | [[Bretha Nemed Déidenach]] || 7ú || Texte der Rechtsschule von Nemed |- | [[Cáin Adomnáin]] || 7ú || Gesetzestext zum Schutz von Frauen, Kindern und Klerikern |- | [[De duodecim abusivis saeculi]] || 7ú || Abhandlung über die Moral und das Recht (auch altirische Rechtsgrundsätze inkludiert) |- | [[Senchas Már]] || 8ú || Sammlung altirischer Rechtstexte |- | [[Críth Gablach]] || 8ú || Sammlung altirischer Rechtstexte |- | [[Audacht Morainn]] || 8ú. || Sammlung von Lehrsprüchen des Richters [[Morann]] |- | [[Tecosca Cormaic]] || 8ú. || Sammlung von Lehrsprüchen [[Cormac mac Airt]] |- | [[Gúbretha Caratniad]] || 9ú || vom üblichen irischen Recht abweichende Urteile |- | [[Sanas Cormaic]] || 10ú ||Glossar von Rechts- und Dichterausdrücken, Orts- und Personennamen |- | [[Leabhar na gCeart]] || 11ú || Aufzählung der Rechte und Pflichten des Königs von [[Caiseal]] |- | [[Bansenchas]] || 12ú || Verzeichnis berühmter Frauen der Geschichte bis zum [[Lebor Gabála Érenn]], [[An Rúraíocht]] und anderen irischen Annalen |- | [[Dindsenchas]] || 12ú || Etymologie von Ortsnamen |- | [[Cóir Anmann]] || 14ú || Personen- und Stammesnamen |- | [[Auraicept na n-Éces]] || 14ú || Geschichte der irischen Sprache und Schrift |- |} == Sammelwerke aus Irland == {| width="100%" class="wikitable" |- class="hintergrundfarbe5" ! Titel !! Zeit !! Inhalt |- | [[Cín Dromma Snechtai]] || 8ú || |- | [[Lebor na hUidre]] || 12ú || [[Táin Bó Cuailnge]] |- | [[Lebor Laignech]] || 12ú || [[Lebor Gabála Érenn]], [[An Fhiannaíocht]] |- | [[Annála Tiarnaigh]] || 12ú || 807 RC - AD 1178 |- | [[Leabhar Buí Leacáin]] || 14ú || |- | [[Leabhar Mór Leacáin]] || 14ú || |- | [[Leabhar Bhaile an Mhóta]] || 14ú || |- | [[Annála Uladh]] || 15ú || 431 - 1541 |- | [[Leabhar Mhic Cárthaigh Riabhaigh]] || 15ú || |- | [[Foras Feasa ar Éirinn]] || 17ú. || |- | [[Annála Ríoghdhachta Éireann]]=[[Annála na gCeithre Máistrí]] || 17ú || |- |} == [https://iso.ucc.ie/Irish-sagas-list.html ISO] == * [[Acallamh na Senórach]]=[[Agallamh na Seanórach]] * [[Aided Chonchobuir]] # [[Aided Diarmada meic Fergusa Cerrbeoil]] # [[Diarmaid mac Cearbhaill]]+ #* [[Aided Óenfir Aífe]] #* [[Aislinge Meic Con Glinne]] #* [[Aislinge Óenguso]]=[[Aisling Aonghasa]] #* [[Baile Binnbérlach mac Buain]] #* [[Buile Shuibhne]] #* [[Caithréim Cellaig]] # [[Cath Almaine]] # [[Cath Cairnn Chonaill]] #* [[Cath Maige Mucrama]] # [[Ceart Claidib Cormaic]] #* Compert Mongáin ocus Serc Duibe-Lacha do Mongán=[[Compert Mongáin]] #* [[Echtra Chondla]]=[[Echtra Condla]] # [[Echtra Cormaic i Tír Tairngirí]] #* [[Echtra Fergusa maic Léti]] # [[Echtra mac nEchach Muigmedóin]] #* [[Esnada Tige Buchet]] # [[Feis tighe Chonáin]] #* [[Fingal Rónáin]] # [[Forbuis Droma Damhghaire]] - ''The Siege of Knocklong # [[Geneamuin Chormaic]] #* [[Immram Brain]] #* [[Longes mac n-Uislenn]]=[[Longes mac nUislenn]] #* [[Noínden Ulad ocus Emuin Macha]]=[[Noínden Ulad]] # [[Oenach indiu luid in rí]] - ''Find and the phantoms #* [[Oidhe Chloinne Lir]]=[[Oidheadh Chlainne Lir]] #* [[Scéla Cano meic Gartnáin]] # [[Scéla Colmáin meic Duach ocus Guairi meic Colmáin]] # [[Scéla Guairi meic Colmáin ocus Meic Teléne]] # [[Scéla Guairi meic Colmáin ocus Óenu moccu Loígse]] # [[Scéla Mongáin ocus Echdach Rígéicis]] - ''Why Mongán was deprived of noble issue #* [[Scéla Mucce Meic Da Thó]]=[[Scéla Mucce Meic Dathó]] #* [[Táin Bó Cúalnge]] #* [[Tochmarc Étaíne]] #* [[Togail Bruidne Dá Derga]] #* [[Tóruigheacht Dhiarmada agus Ghráinne]]=[[Tóraíocht Dhiarmada agus Ghráinne]] == [https://celt.ucc.ie//MsOmit2017/index.html MsOmit 2017] == 138 go iomlán # [[Aided Ailella ocus Chonaill Chernaig]] # [[Aided Bresail meic Diarmata]] #* [[Aided Cheit meic Mágach]]=[[Aided Cheit maic Mágach]] (Orgain Bélchon Bréifne) #* [[Aided Cheltchair meic Uthechair]]=[[Aided Cheltchair maic Uthechair]]=[[]] # [[Aided Chon Roí]] #* [[Aided Chonchobair]]=[[Aided Chonchobuir]]=[[Anbhás Chonchúir]] #* [[Aided Chrimthainn meic Fidaig]]=[[Aided Chrimthaind maic Fhidaig ocus Trí mac Echach Muigmedóin]] # [[Aided Chúanach meic Ailchini]] # [[Aided Chuind Chétchathaig]] # [[Aided Derbforgaill]] # [[Aided Diarmata meic Cerrbaill]] # [[Aided Echach meic Maíreda]] # [[Aided Fergusa meic Roich]] # [[Aided Guill 7 Gairb]] #* [[Aided Loegaire Búadaig]]=[[Aided Loegairi Buadaig]] # [[Aided Maelodráin]] # [[Aided Meic Con]] # [[Aided Meidbe]] #* [[Aided Muirchertaig meic Erca]]=[[]] # [[Aided Nath Í ocus a Adnacol]] (Suidigud Tellaig na Crúachna) #* [[Aided Oenfir Aífe]]=[[Aided Óenfhir Aífe]] # [[Aigidecht Aithirni]] # [[Airec Menman Uraird meic Coisse]] # [[Airem Muintire Finn]] #* [[Airne Fíngein]] #* [[Aislinge Meic Con Glinne]] #* [[Aislinge Oenguso]] # [[Baile Binnbérlach mac Búain]] #* [[Baile Chuind Chétchathaig]]=[[Baile Chuinn Chétchathaig]] #* [[Baile in Scáil]] # [[Bórama]] #* [[Brislech Mór Maige Muirthemni]] =[[Aided Chon Culainn]]=[[Anbhás Chú Chulainn]] # [[Bruiden Átha]] # [[Bruiden Da Choca]] # [[Bruiden Meic Da Réo]] (Orgain Chairpri Chind Chait) #* [[Caithréim Cellaig]]=[[]] # [[Cath Airtig]] # [[Cath Almaine]] # [[Cath Belaig Dúin Bolg]] # [[Cath Cairn Chonaill]] # [[Cath Cinn Abrad]] # [[Cath Crinna]] # [[Cath Cula Dremne]] #* [[Cath Maige Mucrama]] # [[Cath Maige Rath]] #* [[Cath Maige Tuired]]=[[Cath Maighe Tuireadh]] - ''first # Cath Maige Tuired - ''second # [[Cath Ruis na Ríg]] #* [[Compert Chon Culainn]]=[[Compert Con Culainn]]=[[Coimpeart Chú Chulainn]] (Feis Tige Becfoltaig) #* [[Compert Chonchobair]]=[[Compert Conchobuir]]=[[Coimpeart Chonchúir]] # [[Comrac Con Culainn re Senbecc ua nEbricc]] (Bruiden Senbicc uí Ebricc) # [[Comrac Liadaine 7 Cuirithir]] # [[Comthóth Lóegairi co Cretim 7 a Aided]] # ''[[Conall Corc and the Corco Luigde]] #* [[Sanas Cormaic]] (Gaire, Lethech, Mug Éme, Nesscoit, Orc tréith, Prull) # [[Cuislinn Brigde 7 Aided Meic Díchoime]] #* [[De Chophur in Dá Muccida]]&larr;[[De chophur in dá muccida]] # [[De Gabáil in tSída]] # [[De Maccaib Conairi]] # [[De Síl Chonairi Móir]] # [[Do Faillsigud Tána Bó Cúailnge]] #* [[Echtra Chondla]]=[[Echtra Condla]] # [[Echtra Chormaic i Tír Tairngiri]] #* [[Echtra Fergusa meic Léti]]=[[Echtra Fergusa maic Léti]] # [[Echtra Finn]] (''Finn and the Phantoms'') # [[Echtra Laegairi meic Crimthainn]] # [[Echtra Mac nEchdach Muigmedóin]] #* [[Echtra Nera]]=[[Echtra Nerai]]=[[Eachtra Neara]] (Táin Bé Aingen) # [[Erchoitmed ingine Gulidi]] #* [[Esnada Tige Buchet]] #* [[Fingal Rónáin]] # [[Finn agus Gráinne]] # ''[[Finn and the Man in the Tree]] #* [[Fled Bricrenn]] # [[Fled Bricrenn 7 Loinges mac nDuil Dermait]] # [[Fochonn Loingse Fergusa meic Roig]] # [[Forfess Fer Falgae]] # [[Fotha Catha Cnucha]] #* [[Annála Easpacha na hÉireann]] (scéalta leabaithe) # [[Gein Branduib meic Echach 7 Aedáin meic Gabráin]] # [[Genemain Aeda Sláine]] # [[Genemain Chormaic]] # [[Immacallam Choluim Chille 7 ind Óclaig]] #* [[Immacallam in Dá Thuar]](ad)=[[Immacallam in dá Thuarad]] (Acallam in Dá Suad, Túar) # [[Immathchor nAilella 7 Airt]] #* [[Immram Brain]]=[[Immram Brain]] #* [[Immram Curraig Maíle Dúin]]=[[Immram curaig Ua Corra]] # [[Immram Snedgusa 7 Meic Ríagla]] (Echtra, Merugud Clérech Coluim Chille) # [[Imthechta Tuaithe Luchra ocus Aided Fergusa]] # [[Imthechta Tuirill 7 a Mac]] # [[Longes Chonaill Chuirc]] #* [[Longes mac nUislenn]] (Uisnig) #* [[Macgnímartha Finn]] #* [[Mesca Ulad]] #* ''Mongán Stories'' #* [[Compert Mongáin]] # Scél asa mberar etc. [Aided Fothaid Airgdig] # Scél Mongáin # Tucait Baile Mongáin #* [[Noínden Ulad]] (Ces Noínden Ulad) # [[Orgain Néill Noígíallaig]] (Aided) #* [[Orgain Denna Ríg]] (Bruiden Túamma Tenbad) # [[Orgain Trí mac Diarmata meic Cerbaill]] # ''[[Quarrel between Finn and Oisín]] # [[Reicne Fothaid Canainne]] # [[Scél na Fír Flatha, Echtra Chormaic i Tír Tairngire 7 Cert Claidib Chormaic]] # [[Scél Túain meic Cairill]] (Immacallam Túain fri Finnia) # [[Scéla Alaxandair]] #* [[Scéla Cano meic Gartnáin]] # [[Scéla Conchobuir meic Nessa]] (''Conchobar's Household'') # [[Scéla Eogain 7 Cormaic]] (Scéla Geine Cormaic) # [[Scéla Mosauluim]] #* [[Scéla Mucce Meic Da Thó]] # [[Senchas Airgiall]] #* [[Senchas Fagbála Caisil]] #* [[Serglige Con Culainn]] # [[Siaburcharpat Con Culainn]] # [[Suidigud Tellaig Themra]] #* [[Táin Bó Cúailnge]] # [[Táin Bó Dartada]] #* [[Táin Bó Flidais]] #* [[Táin Bó Fraích]] #* [[Táin Bó Regamain]]=[[Táin Bó Regamon]] # [[Táin Bó Regamna]] # [[Talland Étair]] # [[Tesmolta Cormaic 7 Aided Finn]] # [[Tochmarc Ailbe]] #* [[Tochmarc Becfhola]]=[[Tochmarc Becfola]] #* [[Tochmarc Emire]]=[[Tochmharc Eimhire]] #* [[Tochmarc Étaine]]=[[Tochmarc Étaíne]]=[[Tochmharc Éadaoine]] I, II, III # [[Tochmarc Ferbe]] #* [[Tochmarc Lúaine ocus Aided Aithirne]]=[[Tochmarc Luaine acus aided Athirni]] # [[Tochmarc Momera]] #* [[Togail Bruidne Da Derga]]=[[Toghail Brú Dá Dearga]], Orgain Bruidne Uí Derga # [[Togail Troí]] # [[Tucait Fagbála in Fessa do Finn 7 Marbad Cuil Duib]] #* [[Tucait Indarba na nDéssi]] ([[Tairired na nDéisi]]=[[Tairired na nDéssi]]) # [[Úath Beinne Étair]] # [[Verba Scáthaige]] == [http://www.maryjones.us/ctexts/index_irish.html Celtic Language Collective] == === '' Manuscripts '' === # [[Lebar na Núachongbála]]=[[Leabhar Laighneach]] # [[Lebor na nUidre]]=[[Leabhar na hUidhre]] # [[Leabhar Bhaile an Mhóta]] # [[Leabhar Mór Mhic Fhir Bhisigh]]=[[Leabhar Mór Leacáin]] # [[Leabhar Buidhe Lecáin]]=[[Leabhar Buí Leacáin]] # [[Leabhar Feirmoithe]]=[[Leabhar Fhear Maí]] # [[Leabhar Méig Shamhradháin]]=[[Dúnaire Mag Shamhradhain]]=[[]] # [[Leabhar Í Eadhra]]=[[Leabhar Uí Eadhra]] # [[Leabar Chaillín]]=[[Leabar Fidhnacha]]=[[Leabhar Fhianacha]] === '' The Mythological Cycle '' === # [[Lebor Gabála Érenn]]=[[Leabhar Gabhála na hÉireann]] # [[Do Flathiusaib Hérend]]=[[]] (LL) # [[Lebor Bretnach]]=[[]] # [[Cath Maige Tuired]]=[[Cath Maighe Tuireadh]] # [[Tuath De Danand na set soim]]=[[Ceithre Sheod]] # [[Oidheadh Chloinne Tuireann]]=[[Oidheadh Chlainne Tuireann]] # [[Tochomlod mac Miledh a hEspain i nErind]]=[[]] # [[De Gabáil in t-Sída]]=[[]] # [[Tochmarc Étaíne]]=[[]] (LU, Egerton 1782) # [[Togail Bruidne Dá Derga]]=[[]] # [[Aislinge Óenguso]]=[[]] # [[Oidheadh Chloinne Lir]]=[[Oidheadh Chlainne Lir]] # [[Altram Tige Dá Medar]]=[[]] # [[Scél Túain maic Cairill]]=[[Tuan mac Cairill]] # [[Eachtra Léithín]]=[[]] # [[Suidigud Tellaich Temra]]=[[]] # [[Moí coire coir goiriath]]=[[]] # [[Cía cétliaigh robúi ind-Érinn]]=[[]] # [[Cóir Anmann]]=[[]] # [[Bodleian Dinnshenchas (Rawl B 506)]]=[[Dinnseanchas]] # [[Edinburgh Dindsenchas (MS Kilbride XVI)]]=[[]] # [[Rennes Dindsenchas I (Rennes MS)]]=[[]] # [[Metrical Dindsenchas]]=[[]] # [[Banshenchus]]=[[Banseanchas]] # [[The Battle of Partholon's Sons]]=[[]] ([[Seanchas Mór]]) === '' The Ulster Cycle '' === # [[]]=[[]] 3qle23lag1hi2vmoguf9e88971qryc1 Úsáideoir:Marcas.oduinn/Clár Dubh 2 90902 1271359 1271353 2025-06-24T12:04:26Z Marcas.oduinn 33120 /* Loch Bhaile na hInse */ 1271359 wikitext text/x-wiki __NOINDEX__ __NOTOC__ [ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ] Teimpléid; * {{tl|efn}} * {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} * [[Teimpléad:Dead link]] ** [[:Catagóir:Leathanaigh le naisc seachtrach briste]] == Lochanna == # ''[[:en:List of loughs of Ireland|List of loughs of Ireland]]'' - [[Liosta Lochanna na hÉireann]] ## [[:Catagóir:Lochanna na hÉireann]] ## [[:Catagóir:Lochanna Chontae Aontroma]] ## [[:Catagóir:Lochanna Chontae Ard Mhacha]] ## [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Chabháin]] ## [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]] ## [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chill Mhantáin]] ## [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chorcaí]] ## [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhoire]] ## [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Dúin]] ## [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhún na nGall]] ## [[:Catagóir:Lochanna Chontae Fhear Manach]] ## [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhuineacháin]] ## [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhaigh Eo]] ## [[:Catagóir:Lochanna Chontae Thír Eoghain]] :[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|] :[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch] # [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] # [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]] # ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]] # ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach] # [[Lochanna Chill Airne]] ## [[Loch Léin]] ## [[Loch Mhucrois]] ## [[An Loch Uachtarach]] # [[Loch an Chuais]] # [[Loch an Leaca Mór]] # [[Loch an Leamhnachta]] # [[Locha Lua]] # [[Loch an Easaird]] # [[Loch an Eanaigh Mhóir]] # [[Loch an Iúir]] * # ''[[Ardderry Lough]]'' # [[Loch Arbhach]] # [[Loch an tSéideáin]] # [[Loch an Tóraic]] # [[Loch Eachros Beag]] # [[Loch Bhaile Uí Chuirc]] # [[Loch Bhaile na hInse]] # [[Loch Beara]] # [[Claonloch]] # [[Loch Bhéal Trá]] # [[Loch Buinne]] # [[Loch Charraig an Droichid]] # [[Carraig an Phoirt]] # [[Loch Bhaile Choille Fóir]] # [[Loch Bhaile na hUamha]] # [[Loch Oileán Uí Eadhna]] # [[Loch Conbhuí]] # [[Loch Chrathaí]] # [[Loch na Croise]] # [[Loch Collán]] # [[Loch Choileáin Uí Shíoda]] # [[Loch Cútra]] # [[An Loch Uachtair]] # [[Loch Dhoire an Chláir]] # [[Loch Dúlocha]] # [[Loch an Chlocháin Léith]] # [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]] # [[Loch Gabhlach]] # [[Loch Iascaí]] # [[Loch Eirid]] # [[Loch Fí]] # [[Loch Fearna]] # [[Loch na Foirnéise]] # [[Loch Guth Ard Deas]] # [[Loch Gartáin]] # [[Loch an Ghleanna Bhig]] # [[Loch an Ghleanna Mhóir]] # [[Loch Ghleann Éada]] # [[Loch Ghleann an Chairthe]] # [[Loch Ghleann Dá Loch]] # [[Loch Eidhneach]] # [[Loch Inse Chrónáin]] # [[Loch Inse Uí Chuinn]] # [[Loch Inis Cara]] # [[Loch Oileán Éadaí]] # [[Loch Cheis Charraigín]] # [[Loch Chill Ghlais]] # [[Loch Chill an Iúir]] # [[Loch Cinnéile]] # [[Loch Chionn Droma]] # [[Loch na Coille Móire]] # [[Loch Leitir Creamha Rua]] # [[Loch an Chrainn Chrín]] # [[Loch Mac nÉan Uachtair]] # [[Loch Marbh]] # [[Loch Mháimín]] # [[Loch Míle]] # [[Loch Míolach]] # [[Loch Moirne]] # [[Loch Mhuiceanach]] # [[Loch Mucnú]] # [[Loch na Cuinge Uachtarach]] # [[Loch Uí Fhloinn]] # [[Loch Riach]] # [[Claonloch]] (arís?) # [[Loch an Rois]] # [[Loch an Scoir]] # [[Loch Sindile]] # [[Loch Eoin]] # [[Loch Sáile]] # [[Loch Theach an Teampla]] # [[Turlach Ráth Asáin]] Lochanna Chill Áirne == Loch Bhaile na hInse == {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} Is loch [[fionnuisce]] é ''' Loch Bhaile na hInse'''<ref name=logainm/><ref name=EPA /> suite i g[[Conamara]], [[Contae na Gaillimhe]]. == Tíreolaíocht Tá Loch Bhaile na hInse {{convert|4|km|1|abbr=on}} ar fad agus {{convert|1|km|1|abbr=on}} ar leithead. Tá sé tuairim is {{convert|10|km|0|abbr=on}} taobh thoir den of [[An Clochán (Contae na Gaillimhe)|Chlochán]] agus {{convert|60|km|0|abbr=on}} siar ó thuaidh de chathair na [[Gaillimh]]e. Tá na [[Beanna Beola]] taobh ó thuaidh den loch, le [[Binn Leitrí]] dteach os a chionn. Tá [[Caisleán Bhaile na hInse]] suite ar an mbruach thiar. == Hidreolaíocht Soláthraítear Loch Bhaile na hInse ag [[Loch Dhoire an Chláir]] (é féin soláthraithe ag [[Loch Eidhneach]]), a ritheann isteach ar an taobh thoir. Ritheann sé amach ó dheas tríd an Abhainn Mhór &mdash; cé gur beag í; ar a nglaoitear fosta Abhainn Bhaile na hInse &mdash; a sreabhann i g[[Cuan na Beirtrí Buí]] isteach. == Stair an dúlra I measc na n-iasc i Loch Bhaile na hInse tá [[bradán]] agus [[breac donn]].<ref name=IFI/> Tá an loch lastigh den [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] Bheanna Beola/An Gharráin.<ref name=NPWS/> == Féach freisin * [[Liosta Lochanna na hÉireann]] == Tagairtí {{reflist|refs = <ref name="logainm">{{lua idirlín | url = http://www.logainm.ie/ga/1166332 | teideal = Loch Bhaile na hInse | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 27ú Nollaig 2015 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref> <ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=16 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 10 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | access-date = 12 October 2022}}</ref> <ref name=IFI>{{lua idirlín | url = https://fishinginireland.info/salmon/west/ballynahinch/ | teideal = Ballynahinch and Lough Inagh | foilsitheoir = [[Iascach Intíre Éireann]] | dátarochtana = 15ú Meitheamh 2020}}</ref> <ref name=NPWS>{{lua idirlín | url = http://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY002031.pdf | teideal = The Twelve Bens/Garraun Complex SPA | publisher = [[An tSeirbhís Páirceanna Náisiúnta agus Fiadhúlra]] | dátarochtana = 27ú Nollaig 2015}}</ref> }} {{DEFAULTSORT:Baile na hInse, Loch}} [[Catagóir:Lochanna Chontae na Gaillimhe]] == Lochanna Chill Airne == {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} '' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural /> == Surroundings '' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}} '' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" /> == Loch Léin {{príomhalt|Loch Léin}} [[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]] '' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]]. '' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula. == Muckross Lake {{príomhalt|Loch Mhucrois}} [[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]] '' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" /> == Upper Lake {{príomhalt|An Loch Uachtarach}} [[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]] '' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" /> == Béaloideas '' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 /> '' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]]. == Gailearaí [[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]] [[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]] [[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]] [[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]] [[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]] == Féach freisin * [[Liosta Lochanna na hÉireann]] == Naisc sheachtracha * [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park] * [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes] * [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }} == Tagairtí {{reflist|refs = <ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref> <ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref> <ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref> <ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref> <ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref> <ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref> <ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref> <ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref> <ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref> <ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref> }} {{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}} [[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]] == Tuamaí == # ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]] == Dlí luath na hÉireann == {{tl|Dlí luath na hÉireann}} Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas. The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law". My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference. Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"? Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former. Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach). Notes: * Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie * "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann? * What about Welsh, English or Roman law? == Téamh domhanda == ••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir Ann cheana: * [[Téamh domhanda]] '' Global warming * [[:Catagóir:Téamh domhanda]] * [[Aeráid]] '' Climate * [[:Catagóir:Athrú aeráide]] * [[Tonn teasa]] '' Heat wave * [[Falscaí]] '' Wild fire * [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation * [[Eostatacht]] '' Eustacy 'Cúis'eanna nua: # [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas # [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission # [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission # [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture do1qzm6etbboopvbgxz6eokz06ds3ox 1271360 1271359 2025-06-24T12:04:43Z Marcas.oduinn 33120 1271360 wikitext text/x-wiki __NOINDEX__ __NOTOC__ [ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ] Teimpléid; * {{tl|efn}} * {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} * [[Teimpléad:Dead link]] ** [[:Catagóir:Leathanaigh le naisc seachtrach briste]] == Lochanna == # ''[[:en:List of loughs of Ireland|List of loughs of Ireland]]'' - [[Liosta Lochanna na hÉireann]] ## [[:Catagóir:Lochanna na hÉireann]] ## [[:Catagóir:Lochanna Chontae Aontroma]] ## [[:Catagóir:Lochanna Chontae Ard Mhacha]] ## [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Chabháin]] ## [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]] ## [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chill Mhantáin]] ## [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chorcaí]] ## [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhoire]] ## [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Dúin]] ## [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhún na nGall]] ## [[:Catagóir:Lochanna Chontae Fhear Manach]] ## [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhuineacháin]] ## [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhaigh Eo]] ## [[:Catagóir:Lochanna Chontae Thír Eoghain]] :[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|] :[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch] # [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] # [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]] # ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]] # ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach] # [[Lochanna Chill Airne]] ## [[Loch Léin]] ## [[Loch Mhucrois]] ## [[An Loch Uachtarach]] # [[Loch an Chuais]] # [[Loch an Leaca Mór]] # [[Loch an Leamhnachta]] # [[Locha Lua]] # [[Loch an Easaird]] # [[Loch an Eanaigh Mhóir]] # [[Loch an Iúir]] * # ''[[Ardderry Lough]]'' # [[Loch Arbhach]] # [[Loch an tSéideáin]] # [[Loch an Tóraic]] # [[Loch Eachros Beag]] # [[Loch Bhaile Uí Chuirc]] # [[Loch Bhaile na hInse]] # [[Loch Beara]] # [[Claonloch]] # [[Loch Bhéal Trá]] # [[Loch Buinne]] # [[Loch Charraig an Droichid]] # [[Carraig an Phoirt]] # [[Loch Bhaile Choille Fóir]] # [[Loch Bhaile na hUamha]] # [[Loch Oileán Uí Eadhna]] # [[Loch Conbhuí]] # [[Loch Chrathaí]] # [[Loch na Croise]] # [[Loch Collán]] # [[Loch Choileáin Uí Shíoda]] # [[Loch Cútra]] # [[An Loch Uachtair]] # [[Loch Dhoire an Chláir]] # [[Loch Dúlocha]] # [[Loch an Chlocháin Léith]] # [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]] # [[Loch Gabhlach]] # [[Loch Iascaí]] # [[Loch Eirid]] # [[Loch Fí]] # [[Loch Fearna]] # [[Loch na Foirnéise]] # [[Loch Guth Ard Deas]] # [[Loch Gartáin]] # [[Loch an Ghleanna Bhig]] # [[Loch an Ghleanna Mhóir]] # [[Loch Ghleann Éada]] # [[Loch Ghleann an Chairthe]] # [[Loch Ghleann Dá Loch]] # [[Loch Eidhneach]] # [[Loch Inse Chrónáin]] # [[Loch Inse Uí Chuinn]] # [[Loch Inis Cara]] # [[Loch Oileán Éadaí]] # [[Loch Cheis Charraigín]] # [[Loch Chill Ghlais]] # [[Loch Chill an Iúir]] # [[Loch Cinnéile]] # [[Loch Chionn Droma]] # [[Loch na Coille Móire]] # [[Loch Leitir Creamha Rua]] # [[Loch an Chrainn Chrín]] # [[Loch Mac nÉan Uachtair]] # [[Loch Marbh]] # [[Loch Mháimín]] # [[Loch Míle]] # [[Loch Míolach]] # [[Loch Moirne]] # [[Loch Mhuiceanach]] # [[Loch Mucnú]] # [[Loch na Cuinge Uachtarach]] # [[Loch Uí Fhloinn]] # [[Loch Riach]] # [[Claonloch]] (arís?) # [[Loch an Rois]] # [[Loch an Scoir]] # [[Loch Sindile]] # [[Loch Eoin]] # [[Loch Sáile]] # [[Loch Theach an Teampla]] # [[Turlach Ráth Asáin]] Lochanna Chill Áirne == Lochanna Chill Airne == {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} '' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural /> == Surroundings '' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}} '' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" /> == Loch Léin {{príomhalt|Loch Léin}} [[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]] '' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]]. '' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula. == Muckross Lake {{príomhalt|Loch Mhucrois}} [[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]] '' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" /> == Upper Lake {{príomhalt|An Loch Uachtarach}} [[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]] '' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" /> == Béaloideas '' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 /> '' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]]. == Gailearaí [[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]] [[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]] [[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]] [[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]] [[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]] == Féach freisin * [[Liosta Lochanna na hÉireann]] == Naisc sheachtracha * [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park] * [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes] * [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }} == Tagairtí {{reflist|refs = <ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref> <ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref> <ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref> <ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref> <ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref> <ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref> <ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref> <ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref> <ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref> <ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref> }} {{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}} [[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]] == Tuamaí == # ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]] == Dlí luath na hÉireann == {{tl|Dlí luath na hÉireann}} Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas. The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law". My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference. Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"? Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former. Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach). Notes: * Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie * "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann? * What about Welsh, English or Roman law? == Téamh domhanda == ••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir Ann cheana: * [[Téamh domhanda]] '' Global warming * [[:Catagóir:Téamh domhanda]] * [[Aeráid]] '' Climate * [[:Catagóir:Athrú aeráide]] * [[Tonn teasa]] '' Heat wave * [[Falscaí]] '' Wild fire * [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation * [[Eostatacht]] '' Eustacy 'Cúis'eanna nua: # [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas # [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission # [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission # [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture rk47x9l07ia2gnu63zwfi38j5jxpfvx 1271362 1271360 2025-06-24T12:13:23Z Marcas.oduinn 33120 1271362 wikitext text/x-wiki __NOINDEX__ __NOTOC__ [ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ] Teimpléid; * {{tl|efn}} * {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} * [[Teimpléad:Dead link]] ** [[:Catagóir:Leathanaigh le naisc seachtrach briste]] == Lochanna == # ''[[:en:List of loughs of Ireland|List of loughs of Ireland]]'' - [[Liosta Lochanna na hÉireann]] ## [[:Catagóir:Lochanna na hÉireann]] ## [[:Catagóir:Lochanna Chontae Aontroma]] ## [[:Catagóir:Lochanna Chontae Ard Mhacha]] ## [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Chabháin]] ## [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]] ## [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chill Mhantáin]] ## [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chorcaí]] ## [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhoire]] ## [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Dúin]] ## [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhún na nGall]] ## [[:Catagóir:Lochanna Chontae Fhear Manach]] ## [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhuineacháin]] ## [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhaigh Eo]] ## [[:Catagóir:Lochanna Chontae Thír Eoghain]] :[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|] :[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch] # [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] # [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]] # ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]] # ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach] # [[Lochanna Chill Airne]] ## [[Loch Léin]] ## [[Loch Mhucrois]] ## [[An Loch Uachtarach]] # [[Loch an Chuais]] # [[Loch an Leaca Mór]] # [[Loch an Leamhnachta]] # [[Locha Lua]] # [[Loch an Easaird]] # [[Loch an Eanaigh Mhóir]] # [[Loch an Iúir]] * # ''[[Ardderry Lough]]'' # [[Loch Arbhach]] # [[Loch an tSéideáin]] # [[Loch an Tóraic]] # [[Loch Eachros Beag]] # [[Loch Bhaile Uí Chuirc]] # [[Loch Bhaile na hInse]] # [[Loch Beara]] # [[Claonloch]] (a haon?) # [[Loch Bhéal Trá]] # [[Loch Buinne]] # [[Loch Charraig an Droichid]] # [[Carraig an Phoirt]] # [[Loch Bhaile Choille Fóir]] # [[Loch Bhaile na hUamha]] # [[Loch Oileán Uí Eadhna]] # [[Loch Conbhuí]] # [[Loch Chrathaí]] # [[Loch na Croise]] # [[Loch Collán]] # [[Loch Choileáin Uí Shíoda]] # [[Loch Cútra]] # [[An Loch Uachtair]] # [[Loch Dhoire an Chláir]] # [[Loch Dúlocha]] # [[Loch an Chlocháin Léith]] # [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]] # [[Loch Gabhlach]] # [[Loch Iascaí]] # [[Loch Eirid]] # [[Loch Fí]] # [[Loch Fearna]] # [[Loch na Foirnéise]] # [[Loch Guth Ard Deas]] # [[Loch Gartáin]] # [[Loch an Ghleanna Bhig]] # [[Loch an Ghleanna Mhóir]] # [[Loch Ghleann Éada]] # [[Loch Ghleann an Chairthe]] # [[Loch Ghleann Dá Loch]] # [[Loch Eidhneach]] # [[Loch Inse Chrónáin]] # [[Loch Inse Uí Chuinn]] # [[Loch Inis Cara]] # [[Loch Oileán Éadaí]] # [[Loch Cheis Charraigín]] # [[Loch Chill Ghlais]] # [[Loch Chill an Iúir]] # [[Loch Cinnéile]] # [[Loch Chionn Droma]] # [[Loch na Coille Móire]] # [[Loch Leitir Creamha Rua]] # [[Loch an Chrainn Chrín]] # [[Loch Mac nÉan Uachtair]] # [[Loch Marbh]] # [[Loch Mháimín]] # [[Loch Míle]] # [[Loch Míolach]] # [[Loch Moirne]] # [[Loch Mhuiceanach]] # [[Loch Mucnú]] # [[Loch na Cuinge Uachtarach]] # [[Loch Uí Fhloinn]] # [[Loch Riach]] # [[Claonloch]] (arís?) # [[Loch an Rois]] # [[Loch an Scoir]] # [[Loch Sindile]] # [[Loch Eoin]] # [[Loch Sáile]] # [[Loch Theach an Teampla]] # [[Turlach Ráth Asáin]] Lochanna Chill Áirne == Loch Bhaile na hUamha == {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} ''' Loch Bhaile na hUamha'''<ref name=logainm/><ref name=EPA/> is a [[freshwater]] lake in the west of Ireland. It is located in [[County Roscommon]] in the catchment of the upper [[River Shannon]]. ==Geography Cavetown Lough measures about {{convert|1.5|km|1|abbr=on}} long and {{convert|0.5|km|1|abbr=on}} wide. It is located about {{convert|8|km|0|abbr=on}} south of [[Boyle, County Roscommon|Boyle]] and {{convert|9|km|0|abbr=on}} west of [[Carrick-on-Shannon]].<ref name=GoogleMaps/> ==Natural history Fish species in Cavetown Lough include [[European perch|perch]], [[common roach|roach]], [[northern pike|pike]], [[common bream|bream]] and the critically endangered [[European eel]]. The lake was previously also a [[brown trout|trout]] fishing destination.<ref name=IFI/> ==See also *[[List of loughs in Ireland]] ==References {{reflist|refs = <ref name=logainm>{{lua idirlín | url = http://www.logainm.ie/ga/110010 | teideal = Loch Bhaile na hUamha | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 29ú Eanáir 2016 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref> <ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=16 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 10 | publisher = [[Environmental Protection Agency (Ireland)]] | access-date = 11 October 2022}}</ref> <ref name=IFI>{{cite web | url = http://wfdfish.ie/wp-content/uploads/2011/11/Cavetown_report_2014.pdf | title = Water Framework Directive Fish Stock Survey of Cavetown Lough | publisher = Inland Fisheries Ireland | date = June–July 2014 | access-date = 29 January 2016}}</ref> }} {{DEFAULTSORT:}} [[Category:Lakes of County Roscommon|Cavetown]] {{Ireland-lake-stub}} == Lochanna Chill Airne == {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} '' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural /> == Surroundings '' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}} '' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" /> == Loch Léin {{príomhalt|Loch Léin}} [[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]] '' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]]. '' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula. == Muckross Lake {{príomhalt|Loch Mhucrois}} [[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]] '' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" /> == Upper Lake {{príomhalt|An Loch Uachtarach}} [[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]] '' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" /> == Béaloideas '' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 /> '' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]]. == Gailearaí [[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]] [[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]] [[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]] [[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]] [[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]] == Féach freisin * [[Liosta Lochanna na hÉireann]] == Naisc sheachtracha * [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park] * [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes] * [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }} == Tagairtí {{reflist|refs = <ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref> <ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref> <ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref> <ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref> <ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref> <ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref> <ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref> <ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref> <ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref> <ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref> }} {{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}} [[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]] == Tuamaí == # ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]] == Dlí luath na hÉireann == {{tl|Dlí luath na hÉireann}} Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas. The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law". My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference. Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"? Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former. Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach). Notes: * Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie * "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann? * What about Welsh, English or Roman law? == Téamh domhanda == ••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir Ann cheana: * [[Téamh domhanda]] '' Global warming * [[:Catagóir:Téamh domhanda]] * [[Aeráid]] '' Climate * [[:Catagóir:Athrú aeráide]] * [[Tonn teasa]] '' Heat wave * [[Falscaí]] '' Wild fire * [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation * [[Eostatacht]] '' Eustacy 'Cúis'eanna nua: # [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas # [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission # [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission # [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture e12xg6i0vqfhxrg4nn88kim68o70gmd 1271363 1271362 2025-06-24T13:07:32Z Marcas.oduinn 33120 /* Lochanna */ 1271363 wikitext text/x-wiki __NOINDEX__ __NOTOC__ [ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ] Teimpléid; * {{tl|efn}} * {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} * [[Teimpléad:Dead link]] ** [[:Catagóir:Leathanaigh le naisc seachtrach briste]] == Lochanna == # ''[[:en:List of loughs of Ireland|List of loughs of Ireland]]'' - [[Liosta Lochanna na hÉireann]] #* [[:Catagóir:Lochanna na hÉireann]] [[:Catagóir:Lochanna Chontae Aontroma]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Ard Mhacha]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Chabháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chill Mhantáin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chorcaí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhoire]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Dúin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhún na nGall]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Fhear Manach]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhuineacháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhaigh Eo]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Thír Eoghain]] :[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|] :[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch] # [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] # [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]] # ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]] # ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach] # [[Lochanna Chill Airne]] #* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]] #* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]] # [[Loch an Iúir]] * # ''[[Ardderry Lough]]''=[[]] # [[Loch Arbhach]] # [[Loch an tSéideáin]] # [[Loch an Tóraic]] # [[Loch Eachros Beag]] # [[Loch Bhaile Uí Chuirc]] # [[Loch Bhaile na hInse]] # [[Loch Beara]] # [[Claonloch]] (a haon?) # [[Loch Bhéal Trá]] # [[Loch Buinne]] # [[Loch Charraig an Droichid]] # [[Carraig an Phoirt]] # [[Loch Bhaile Choille Fóir]] # [[Loch Bhaile na hUamha]] # [[Loch Oileán Uí Eadhna]] # [[Loch Conbhuí]] # [[Loch Chrathaí]] # [[Loch na Croise]] # [[Loch Collán]] # [[Loch Choileáin Uí Shíoda]] # [[Loch Cútra]] # [[An Loch Uachtair]] # [[Loch Dhoire an Chláir]] # [[Loch Dúlocha]] # [[Loch an Chlocháin Léith]] # [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]] # [[Loch Gabhlach]] # [[Loch Iascaí]] # [[Loch Eirid]] # [[Loch Fí]] # [[Loch Fearna]] # [[Loch na Foirnéise]] # [[Loch Guth Ard Deas]] # [[Loch Gartáin]] # [[Loch an Ghleanna Bhig]] # [[Loch an Ghleanna Mhóir]] # [[Loch Ghleann Éada]] # [[Loch Ghleann an Chairthe]] # [[Loch Ghleann Dá Loch]] # [[Loch Eidhneach]] # [[Loch Inse Chrónáin]] # [[Loch Inse Uí Chuinn]] # [[Loch Inis Cara]] # [[Loch Oileán Éadaí]] # [[Loch Cheis Charraigín]] # [[Loch Chill Ghlais]] # [[Loch Chill an Iúir]] # [[Loch Cinnéile]] # [[Loch Chionn Droma]] # [[Loch na Coille Móire]] # [[Loch Leitir Creamha Rua]] # [[Loch an Chrainn Chrín]] # [[Loch Mac nÉan Uachtair]] # [[Loch Marbh]] # [[Loch Mháimín]] # [[Loch Míle]] # [[Loch Míolach]] # [[Loch Moirne]] # [[Loch Mhuiceanach]] # [[Loch Mucnú]] # [[Loch na Cuinge Uachtarach]] # [[Loch Uí Fhloinn]] # [[Loch Riach]] # [[Claonloch]] (arís?) # [[Loch an Rois]] # [[Loch an Scoir]] # [[Loch Sindile]] # [[Loch Eoin]] # [[Loch Sáile]] # [[Loch Theach an Teampla]] # [[Turlach Ráth Asáin]] Lochanna Chill Áirne == Loch Bhaile na hUamha == {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} ''' Loch Bhaile na hUamha'''<ref name=logainm/><ref name=EPA/> is a [[freshwater]] lake in the west of Ireland. It is located in [[County Roscommon]] in the catchment of the upper [[River Shannon]]. ==Geography Cavetown Lough measures about {{convert|1.5|km|1|abbr=on}} long and {{convert|0.5|km|1|abbr=on}} wide. It is located about {{convert|8|km|0|abbr=on}} south of [[Boyle, County Roscommon|Boyle]] and {{convert|9|km|0|abbr=on}} west of [[Carrick-on-Shannon]].<ref name=GoogleMaps/> ==Natural history Fish species in Cavetown Lough include [[European perch|perch]], [[common roach|roach]], [[northern pike|pike]], [[common bream|bream]] and the critically endangered [[European eel]]. The lake was previously also a [[brown trout|trout]] fishing destination.<ref name=IFI/> ==See also *[[List of loughs in Ireland]] ==References {{reflist|refs = <ref name=logainm>{{lua idirlín | url = http://www.logainm.ie/ga/110010 | teideal = Loch Bhaile na hUamha | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 29ú Eanáir 2016 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref> <ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=16 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 10 | publisher = [[Environmental Protection Agency (Ireland)]] | access-date = 11 October 2022}}</ref> <ref name=IFI>{{cite web | url = http://wfdfish.ie/wp-content/uploads/2011/11/Cavetown_report_2014.pdf | title = Water Framework Directive Fish Stock Survey of Cavetown Lough | publisher = Inland Fisheries Ireland | date = June–July 2014 | access-date = 29 January 2016}}</ref> }} {{DEFAULTSORT:}} [[Category:Lakes of County Roscommon|Cavetown]] {{Ireland-lake-stub}} == Lochanna Chill Airne == {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} '' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural /> == Surroundings '' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}} '' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" /> == Loch Léin {{príomhalt|Loch Léin}} [[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]] '' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]]. '' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula. == Muckross Lake {{príomhalt|Loch Mhucrois}} [[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]] '' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" /> == Upper Lake {{príomhalt|An Loch Uachtarach}} [[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]] '' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" /> == Béaloideas '' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 /> '' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]]. == Gailearaí [[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]] [[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]] [[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]] [[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]] [[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]] == Féach freisin * [[Liosta Lochanna na hÉireann]] == Naisc sheachtracha * [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park] * [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes] * [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }} == Tagairtí {{reflist|refs = <ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref> <ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref> <ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref> <ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref> <ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref> <ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref> <ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref> <ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref> <ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref> <ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref> }} {{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}} [[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]] == Tuamaí == # ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]] == Dlí luath na hÉireann == {{tl|Dlí luath na hÉireann}} Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas. The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law". My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference. Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"? Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former. Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach). Notes: * Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie * "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann? * What about Welsh, English or Roman law? == Téamh domhanda == ••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir Ann cheana: * [[Téamh domhanda]] '' Global warming * [[:Catagóir:Téamh domhanda]] * [[Aeráid]] '' Climate * [[:Catagóir:Athrú aeráide]] * [[Tonn teasa]] '' Heat wave * [[Falscaí]] '' Wild fire * [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation * [[Eostatacht]] '' Eustacy 'Cúis'eanna nua: # [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas # [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission # [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission # [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture mf05k1n1po2ixvj278dejmiikrbtbe2 1271364 1271363 2025-06-24T13:12:34Z Marcas.oduinn 33120 /* Lochanna */ 1271364 wikitext text/x-wiki __NOINDEX__ __NOTOC__ [ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ] Teimpléid; * {{tl|efn}} * {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} * [[Teimpléad:Dead link]] ** [[:Catagóir:Leathanaigh le naisc seachtrach briste]] == Lochanna == # ''[[:en:List of loughs of Ireland|List of loughs of Ireland]]'' - [[Liosta Lochanna na hÉireann]] #* [[:Catagóir:Lochanna na hÉireann]] [[:Catagóir:Lochanna Chontae Aontroma]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Ard Mhacha]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Chabháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chill Mhantáin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chorcaí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhoire]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Dúin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhún na nGall]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Fhear Manach]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhuineacháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhaigh Eo]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Thír Eoghain]] :[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|] :[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch] # [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] # [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]] # ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]] # ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach] # [[Lochanna Chill Airne]] #* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]] #* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]] # [[Loch an Iúir]] * # ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]] # [[Loch Beara]] # [[Claonloch]] (a haon?) # [[Loch Bhéal Trá]] # [[Loch Buinne]] # [[Loch Charraig an Droichid]] # [[Carraig an Phoirt]] # [[Loch Bhaile Choille Fóir]] # [[Loch Bhaile na hUamha]] # [[Loch Oileán Uí Eadhna]] # [[Loch Conbhuí]] # [[Loch Chrathaí]] # [[Loch na Croise]] # [[Loch Collán]] # [[Loch Choileáin Uí Shíoda]] # [[Loch Cútra]] # [[An Loch Uachtair]] # [[Loch Dhoire an Chláir]] # [[Loch Dúlocha]] # [[Loch an Chlocháin Léith]] # [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]] # [[Loch Gabhlach]] # [[Loch Iascaí]] # [[Loch Eirid]] # [[Loch Fí]] # [[Loch Fearna]] # [[Loch na Foirnéise]] # [[Loch Guth Ard Deas]] # [[Loch Gartáin]] # [[Loch an Ghleanna Bhig]] # [[Loch an Ghleanna Mhóir]] # [[Loch Ghleann Éada]] # [[Loch Ghleann an Chairthe]] # [[Loch Ghleann Dá Loch]] # [[Loch Eidhneach]] # [[Loch Inse Chrónáin]] # [[Loch Inse Uí Chuinn]] # [[Loch Inis Cara]] # [[Loch Oileán Éadaí]] # [[Loch Cheis Charraigín]] # [[Loch Chill Ghlais]] # [[Loch Chill an Iúir]] # [[Loch Cinnéile]] # [[Loch Chionn Droma]] # [[Loch na Coille Móire]] # [[Loch Leitir Creamha Rua]] # [[Loch an Chrainn Chrín]] # [[Loch Mac nÉan Uachtair]] # [[Loch Marbh]] # [[Loch Mháimín]] # [[Loch Míle]] # [[Loch Míolach]] # [[Loch Moirne]] # [[Loch Mhuiceanach]] # [[Loch Mucnú]] # [[Loch na Cuinge Uachtarach]] # [[Loch Uí Fhloinn]] # [[Loch Riach]] # [[Claonloch]] (arís?) # [[Loch an Rois]] # [[Loch an Scoir]] # [[Loch Sindile]] # [[Loch Eoin]] # [[Loch Sáile]] # [[Loch Theach an Teampla]] # [[Turlach Ráth Asáin]] Lochanna Chill Áirne == Loch Bhaile na hUamha == {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} ''' Loch Bhaile na hUamha'''<ref name=logainm/><ref name=EPA/> is a [[freshwater]] lake in the west of Ireland. It is located in [[County Roscommon]] in the catchment of the upper [[River Shannon]]. ==Geography Cavetown Lough measures about {{convert|1.5|km|1|abbr=on}} long and {{convert|0.5|km|1|abbr=on}} wide. It is located about {{convert|8|km|0|abbr=on}} south of [[Boyle, County Roscommon|Boyle]] and {{convert|9|km|0|abbr=on}} west of [[Carrick-on-Shannon]].<ref name=GoogleMaps/> ==Natural history Fish species in Cavetown Lough include [[European perch|perch]], [[common roach|roach]], [[northern pike|pike]], [[common bream|bream]] and the critically endangered [[European eel]]. The lake was previously also a [[brown trout|trout]] fishing destination.<ref name=IFI/> ==See also *[[List of loughs in Ireland]] ==References {{reflist|refs = <ref name=logainm>{{lua idirlín | url = http://www.logainm.ie/ga/110010 | teideal = Loch Bhaile na hUamha | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 29ú Eanáir 2016 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref> <ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=16 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 10 | publisher = [[Environmental Protection Agency (Ireland)]] | access-date = 11 October 2022}}</ref> <ref name=IFI>{{cite web | url = http://wfdfish.ie/wp-content/uploads/2011/11/Cavetown_report_2014.pdf | title = Water Framework Directive Fish Stock Survey of Cavetown Lough | publisher = Inland Fisheries Ireland | date = June–July 2014 | access-date = 29 January 2016}}</ref> }} {{DEFAULTSORT:}} [[Category:Lakes of County Roscommon|Cavetown]] {{Ireland-lake-stub}} == Lochanna Chill Airne == {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} '' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural /> == Surroundings '' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}} '' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" /> == Loch Léin {{príomhalt|Loch Léin}} [[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]] '' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]]. '' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula. == Muckross Lake {{príomhalt|Loch Mhucrois}} [[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]] '' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" /> == Upper Lake {{príomhalt|An Loch Uachtarach}} [[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]] '' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" /> == Béaloideas '' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 /> '' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]]. == Gailearaí [[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]] [[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]] [[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]] [[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]] [[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]] == Féach freisin * [[Liosta Lochanna na hÉireann]] == Naisc sheachtracha * [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park] * [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes] * [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }} == Tagairtí {{reflist|refs = <ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref> <ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref> <ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref> <ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref> <ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref> <ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref> <ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref> <ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref> <ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref> <ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref> }} {{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}} [[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]] == Tuamaí == # ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]] == Dlí luath na hÉireann == {{tl|Dlí luath na hÉireann}} Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas. The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law". My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference. Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"? Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former. Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach). Notes: * Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie * "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann? * What about Welsh, English or Roman law? == Téamh domhanda == ••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir Ann cheana: * [[Téamh domhanda]] '' Global warming * [[:Catagóir:Téamh domhanda]] * [[Aeráid]] '' Climate * [[:Catagóir:Athrú aeráide]] * [[Tonn teasa]] '' Heat wave * [[Falscaí]] '' Wild fire * [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation * [[Eostatacht]] '' Eustacy 'Cúis'eanna nua: # [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas # [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission # [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission # [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture n29ugr8ts7r90amg3pssryv3cz5vgok 1271365 1271364 2025-06-24T13:15:51Z Marcas.oduinn 33120 /* Lochanna */ 1271365 wikitext text/x-wiki __NOINDEX__ __NOTOC__ [ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ] Teimpléid; * {{tl|efn}} * {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} * [[Teimpléad:Dead link]] ** [[:Catagóir:Leathanaigh le naisc seachtrach briste]] == Lochanna == * [[Liosta Lochanna na hÉireann]], [[:Catagóir:Lochanna na hÉireann]] [[:Catagóir:Lochanna Chontae Aontroma]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Ard Mhacha]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Chabháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chill Mhantáin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chorcaí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhoire]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Dúin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhún na nGall]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Fhear Manach]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhuineacháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhaigh Eo]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Thír Eoghain]] :[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|] :[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch] # [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] # [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]] # ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]] # ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach] # [[Lochanna Chill Airne]] #* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]] #* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]] # [[Loch an Iúir]] * # ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]] # [[Loch Beara]] # [[Claonloch]] (a haon?) # [[Loch Bhéal Trá]] #* [[Loch Buinne]] # [[Loch Charraig an Droichid]] # [[Carraig an Phoirt]] # [[Loch Bhaile Choille Fóir]] # [[Loch Bhaile na hUamha]] # [[Loch Oileán Uí Eadhna]] # [[Loch Conbhuí]] # [[Loch Chrathaí]] # [[Loch na Croise]] # [[Loch Collán]] # [[Loch Choileáin Uí Shíoda]] # [[Loch Cútra]] #* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]] # [[Loch Dúlocha]] # [[Loch an Chlocháin Léith]] # [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]] # [[Loch Gabhlach]] # [[Loch Iascaí]] # [[Loch Eirid]] # [[Loch Fí]] # [[Loch Fearna]] # [[Loch na Foirnéise]] # [[Loch Guth Ard Deas]] # [[Loch Gartáin]] #* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]] # [[Loch Ghleann Éada]] #* [[Loch Ghleann an Chairthe]] # [[Loch Ghleann Dá Loch]] #* [[Loch Eidhneach]] # [[Loch Inse Chrónáin]] # [[Loch Inse Uí Chuinn]] # [[Loch Inis Cara]] # [[Loch Oileán Éadaí]] # [[Loch Cheis Charraigín]] # [[Loch Chill Ghlais]] # [[Loch Chill an Iúir]] # [[Loch Cinnéile]] # [[Loch Chionn Droma]] #* [[Loch na Coille Móire]] # [[Loch Leitir Creamha Rua]] # [[Loch an Chrainn Chrín]] # [[Loch Mac nÉan Uachtair]] # [[Loch Marbh]] #* [[Loch Mháimín]] # [[Loch Míle]] # [[Loch Míolach]] # [[Loch Moirne]] # [[Loch Mhuiceanach]] # [[Loch Mucnú]] # [[Loch na Cuinge Uachtarach]] # [[Loch Uí Fhloinn]] #* [[Loch Riach]] # [[Claonloch]] (arís?) # [[Loch an Rois]] # [[Loch an Scoir]] # [[Loch Sindile]] # [[Loch Eoin]] # [[Loch Sáile]] # [[Loch Theach an Teampla]] # [[Turlach Ráth Asáin]] Lochanna Chill Áirne == Loch Bhaile na hUamha == {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} ''' Loch Bhaile na hUamha'''<ref name=logainm/><ref name=EPA/> is a [[freshwater]] lake in the west of Ireland. It is located in [[County Roscommon]] in the catchment of the upper [[River Shannon]]. ==Geography Cavetown Lough measures about {{convert|1.5|km|1|abbr=on}} long and {{convert|0.5|km|1|abbr=on}} wide. It is located about {{convert|8|km|0|abbr=on}} south of [[Boyle, County Roscommon|Boyle]] and {{convert|9|km|0|abbr=on}} west of [[Carrick-on-Shannon]].<ref name=GoogleMaps/> ==Natural history Fish species in Cavetown Lough include [[European perch|perch]], [[common roach|roach]], [[northern pike|pike]], [[common bream|bream]] and the critically endangered [[European eel]]. The lake was previously also a [[brown trout|trout]] fishing destination.<ref name=IFI/> ==See also *[[List of loughs in Ireland]] ==References {{reflist|refs = <ref name=logainm>{{lua idirlín | url = http://www.logainm.ie/ga/110010 | teideal = Loch Bhaile na hUamha | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 29ú Eanáir 2016 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref> <ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=16 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 10 | publisher = [[Environmental Protection Agency (Ireland)]] | access-date = 11 October 2022}}</ref> <ref name=IFI>{{cite web | url = http://wfdfish.ie/wp-content/uploads/2011/11/Cavetown_report_2014.pdf | title = Water Framework Directive Fish Stock Survey of Cavetown Lough | publisher = Inland Fisheries Ireland | date = June–July 2014 | access-date = 29 January 2016}}</ref> }} {{DEFAULTSORT:}} [[Category:Lakes of County Roscommon|Cavetown]] {{Ireland-lake-stub}} == Lochanna Chill Airne == {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} '' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural /> == Surroundings '' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}} '' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" /> == Loch Léin {{príomhalt|Loch Léin}} [[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]] '' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]]. '' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula. == Muckross Lake {{príomhalt|Loch Mhucrois}} [[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]] '' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" /> == Upper Lake {{príomhalt|An Loch Uachtarach}} [[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]] '' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" /> == Béaloideas '' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 /> '' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]]. == Gailearaí [[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]] [[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]] [[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]] [[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]] [[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]] == Féach freisin * [[Liosta Lochanna na hÉireann]] == Naisc sheachtracha * [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park] * [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes] * [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }} == Tagairtí {{reflist|refs = <ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref> <ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref> <ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref> <ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref> <ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref> <ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref> <ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref> <ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref> <ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref> <ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref> }} {{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}} [[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]] == Tuamaí == # ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]] == Dlí luath na hÉireann == {{tl|Dlí luath na hÉireann}} Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas. The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law". My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference. Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"? Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former. Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach). Notes: * Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie * "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann? * What about Welsh, English or Roman law? == Téamh domhanda == ••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir Ann cheana: * [[Téamh domhanda]] '' Global warming * [[:Catagóir:Téamh domhanda]] * [[Aeráid]] '' Climate * [[:Catagóir:Athrú aeráide]] * [[Tonn teasa]] '' Heat wave * [[Falscaí]] '' Wild fire * [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation * [[Eostatacht]] '' Eustacy 'Cúis'eanna nua: # [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas # [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission # [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission # [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture 5mq3m65adyuq6juzwesshxaf4owhdrx 1271370 1271365 2025-06-24T14:26:29Z Marcas.oduinn 33120 /* Loch Bhaile na hUamha */ 1271370 wikitext text/x-wiki __NOINDEX__ __NOTOC__ [ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ] Teimpléid; * {{tl|efn}} * {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} * [[Teimpléad:Dead link]] ** [[:Catagóir:Leathanaigh le naisc seachtrach briste]] == Lochanna == * [[Liosta Lochanna na hÉireann]], [[:Catagóir:Lochanna na hÉireann]] [[:Catagóir:Lochanna Chontae Aontroma]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Ard Mhacha]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Chabháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chill Mhantáin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chorcaí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhoire]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Dúin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhún na nGall]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Fhear Manach]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhuineacháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhaigh Eo]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Thír Eoghain]] :[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|] :[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch] # [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] # [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]] # ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]] # ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach] # [[Lochanna Chill Airne]] #* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]] #* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]] # [[Loch an Iúir]] * # ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]] # [[Loch Beara]] # [[Claonloch]] (a haon?) # [[Loch Bhéal Trá]] #* [[Loch Buinne]] # [[Loch Charraig an Droichid]] # [[Carraig an Phoirt]] # [[Loch Bhaile Choille Fóir]] # [[Loch Bhaile na hUamha]] # [[Loch Oileán Uí Eadhna]] # [[Loch Conbhuí]] # [[Loch Chrathaí]] # [[Loch na Croise]] # [[Loch Collán]] # [[Loch Choileáin Uí Shíoda]] # [[Loch Cútra]] #* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]] # [[Loch Dúlocha]] # [[Loch an Chlocháin Léith]] # [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]] # [[Loch Gabhlach]] # [[Loch Iascaí]] # [[Loch Eirid]] # [[Loch Fí]] # [[Loch Fearna]] # [[Loch na Foirnéise]] # [[Loch Guth Ard Deas]] # [[Loch Gartáin]] #* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]] # [[Loch Ghleann Éada]] #* [[Loch Ghleann an Chairthe]] # [[Loch Ghleann Dá Loch]] #* [[Loch Eidhneach]] # [[Loch Inse Chrónáin]] # [[Loch Inse Uí Chuinn]] # [[Loch Inis Cara]] # [[Loch Oileán Éadaí]] # [[Loch Cheis Charraigín]] # [[Loch Chill Ghlais]] # [[Loch Chill an Iúir]] # [[Loch Cinnéile]] # [[Loch Chionn Droma]] #* [[Loch na Coille Móire]] # [[Loch Leitir Creamha Rua]] # [[Loch an Chrainn Chrín]] # [[Loch Mac nÉan Uachtair]] # [[Loch Marbh]] #* [[Loch Mháimín]] # [[Loch Míle]] # [[Loch Míolach]] # [[Loch Moirne]] # [[Loch Mhuiceanach]] # [[Loch Mucnú]] # [[Loch na Cuinge Uachtarach]] # [[Loch Uí Fhloinn]] #* [[Loch Riach]] # [[Claonloch]] (arís?) # [[Loch an Rois]] # [[Loch an Scoir]] # [[Loch Sindile]] # [[Loch Eoin]] # [[Loch Sáile]] # [[Loch Theach an Teampla]] # [[Turlach Ráth Asáin]] Lochanna Chill Áirne == Loch Bhaile na hUamha == {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} Is loch [[fionnuisce]] é ''' Loch Bhaile na hUamha'''<ref name=logainm/><ref name=EPA/> is a suite i g[[Contae Ros Comáin]] i n-abhraíocht [[abhantrach na Sionainne]] uachtair. == Tíreolaíocht '' Loch Bhaile na hUamha measures about {{convert|1.5|km|1|abbr=on}} long and {{convert|0.5|km|1|abbr=on}} wide. It is located about {{convert|8|km|0|abbr=on}} south of [[Mainistir na Búille]] and {{convert|9|km|0|abbr=on}} west of [[Cora Droma Rúisc]]. == Stair an dúlra I measc na n-iasc i Loch Bhaile na hUamha, tá [[péirse]], [[róiste]], [[liús]], [[bran (iasc)|bran]] agus [[eascann]] atá i mbaol criticiúil. The lake was previously also a [[breac donn|breac]] fishing destination.<ref name=IFI/> == Féach freisin * [[Liosta Lochanna na hÉireann]] == Tagairtí {{reflist|refs = <ref name=logainm>{{lua idirlín | url = http://www.logainm.ie/ga/110010 | teideal = Loch Bhaile na hUamha | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 29ú Eanáir 2016 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref> <ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=16 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 10 | publisher = [[Environmental Protection Agency (Ireland)]] | access-date = 11 October 2022}}</ref> <ref name=IFI>{{lua idirlín | url = http://wfdfish.ie/wp-content/uploads/2011/11/Cavetown_report_2014.pdf | teideal = Water Framework Directive Fish Stock Survey of Cavetown Lough | foilsitheoir = Inland Fisheries Ireland | dáta = Iúil 2014 | dátarochtana = 29ú Eanáir 2016}}</ref> }} {{DEFAULTSORT:}} [[Category:Lakes of County Roscommon|Cavetown]] {{Ireland-lake-stub}} == Lochanna Chill Airne == {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} '' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural /> == Surroundings '' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}} '' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" /> == Loch Léin {{príomhalt|Loch Léin}} [[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]] '' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]]. '' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula. == Muckross Lake {{príomhalt|Loch Mhucrois}} [[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]] '' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" /> == Upper Lake {{príomhalt|An Loch Uachtarach}} [[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]] '' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" /> == Béaloideas '' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 /> '' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]]. == Gailearaí [[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]] [[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]] [[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]] [[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]] [[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]] == Féach freisin * [[Liosta Lochanna na hÉireann]] == Naisc sheachtracha * [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park] * [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes] * [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }} == Tagairtí {{reflist|refs = <ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref> <ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref> <ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref> <ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref> <ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref> <ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref> <ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref> <ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref> <ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref> <ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref> }} {{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}} [[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]] == Tuamaí == # ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]] == Dlí luath na hÉireann == {{tl|Dlí luath na hÉireann}} Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas. The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law". My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference. Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"? Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former. Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach). Notes: * Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie * "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann? * What about Welsh, English or Roman law? == Téamh domhanda == ••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir Ann cheana: * [[Téamh domhanda]] '' Global warming * [[:Catagóir:Téamh domhanda]] * [[Aeráid]] '' Climate * [[:Catagóir:Athrú aeráide]] * [[Tonn teasa]] '' Heat wave * [[Falscaí]] '' Wild fire * [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation * [[Eostatacht]] '' Eustacy 'Cúis'eanna nua: # [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas # [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission # [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission # [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture gps51nyz3in5vijjaa1efrc72n5bkv0 1271371 1271370 2025-06-24T14:49:28Z Marcas.oduinn 33120 /* Loch Bhaile na hUamha */ 1271371 wikitext text/x-wiki __NOINDEX__ __NOTOC__ [ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ] Teimpléid; * {{tl|efn}} * {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} * [[Teimpléad:Dead link]] ** [[:Catagóir:Leathanaigh le naisc seachtrach briste]] == Lochanna == * [[Liosta Lochanna na hÉireann]], [[:Catagóir:Lochanna na hÉireann]] [[:Catagóir:Lochanna Chontae Aontroma]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Ard Mhacha]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Chabháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chill Mhantáin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chorcaí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhoire]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Dúin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhún na nGall]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Fhear Manach]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhuineacháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhaigh Eo]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Thír Eoghain]] :[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|] :[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch] # [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] # [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]] # ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]] # ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach] # [[Lochanna Chill Airne]] #* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]] #* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]] # [[Loch an Iúir]] * # ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]] # [[Loch Beara]] # [[Claonloch]] (a haon?) # [[Loch Bhéal Trá]] #* [[Loch Buinne]] # [[Loch Charraig an Droichid]] # [[Carraig an Phoirt]] # [[Loch Bhaile Choille Fóir]] # [[Loch Bhaile na hUamha]] # [[Loch Oileán Uí Eadhna]] # [[Loch Conbhuí]] # [[Loch Chrathaí]] # [[Loch na Croise]] # [[Loch Collán]] # [[Loch Choileáin Uí Shíoda]] # [[Loch Cútra]] #* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]] # [[Loch Dúlocha]] # [[Loch an Chlocháin Léith]] # [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]] # [[Loch Gabhlach]] # [[Loch Iascaí]] # [[Loch Eirid]] # [[Loch Fí]] # [[Loch Fearna]] # [[Loch na Foirnéise]] # [[Loch Guth Ard Deas]] # [[Loch Gartáin]] #* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]] # [[Loch Ghleann Éada]] #* [[Loch Ghleann an Chairthe]] # [[Loch Ghleann Dá Loch]] #* [[Loch Eidhneach]] # [[Loch Inse Chrónáin]] # [[Loch Inse Uí Chuinn]] # [[Loch Inis Cara]] # [[Loch Oileán Éadaí]] # [[Loch Cheis Charraigín]] # [[Loch Chill Ghlais]] # [[Loch Chill an Iúir]] # [[Loch Cinnéile]] # [[Loch Chionn Droma]] #* [[Loch na Coille Móire]] # [[Loch Leitir Creamha Rua]] # [[Loch an Chrainn Chrín]] # [[Loch Mac nÉan Uachtair]] # [[Loch Marbh]] #* [[Loch Mháimín]] # [[Loch Míle]] # [[Loch Míolach]] # [[Loch Moirne]] # [[Loch Mhuiceanach]] # [[Loch Mucnú]] # [[Loch na Cuinge Uachtarach]] # [[Loch Uí Fhloinn]] #* [[Loch Riach]] # [[Claonloch]] (arís?) # [[Loch an Rois]] # [[Loch an Scoir]] # [[Loch Sindile]] # [[Loch Eoin]] # [[Loch Sáile]] # [[Loch Theach an Teampla]] # [[Turlach Ráth Asáin]] Lochanna Chill Áirne == Loch Bhaile na hUamha == {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} Is loch [[fionnuisce]] é ''' Loch Bhaile na hUamha'''<ref name=logainm /><ref name=EPA /> suite i g[[Contae Ros Comáin]] i n[[Abhantrach na Sionainne]] uachtair. == Tíreolaíocht Tá Loch Bhaile na hUamha {{convert|1.5|km|1|abbr=on}} ar fad agus {{convert|0.5|km|1|abbr=on}} ar leithead. Tá sé tuairim is {{convert|8|km|0|abbr=on}} taobh ó dheas de {{h|Mainistir na Búille}} agus {{convert|9|km|0|abbr=on}} taobh thiar de {{h|Cora Droma Rúisc}}. == Stair an dúlra I measc na n-iasc i Loch Bhaile na hUamha, tá [[péirse]], [[róiste]], [[liús]], [[bran (iasc)|bran]] agus [[eascann]] atá i mbaol criticiúil. Tráth dá raibh, bhíodh [[breac donn|breac]] sa loch fosta.<ref name=IFI /> == Féach freisin * [[Liosta Lochanna na hÉireann]] == Tagairtí {{reflist|refs = <ref name=logainm>{{lua idirlín | url = http://www.logainm.ie/ga/110010 | teideal = Loch Bhaile na hUamha | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 29ú Eanáir 2016 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref> <ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=16 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 10 | publisher = [[Environmental Protection Agency (Ireland)]] | access-date = 11 October 2022}}</ref> <ref name=IFI>{{lua idirlín | url = http://wfdfish.ie/wp-content/uploads/2011/11/Cavetown_report_2014.pdf | teideal = Water Framework Directive Fish Stock Survey of Cavetown Lough | foilsitheoir = Inland Fisheries Ireland | dáta = Iúil 2014 | dátarochtana = 29ú Eanáir 2016}}</ref> }} {{DEFAULTSORT:}} [[Category:Lakes of County Roscommon|Cavetown]] {{Ireland-lake-stub}} == Lochanna Chill Airne == {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} '' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural /> == Surroundings '' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}} '' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" /> == Loch Léin {{príomhalt|Loch Léin}} [[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]] '' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]]. '' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula. == Muckross Lake {{príomhalt|Loch Mhucrois}} [[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]] '' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" /> == Upper Lake {{príomhalt|An Loch Uachtarach}} [[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]] '' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" /> == Béaloideas '' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 /> '' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]]. == Gailearaí [[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]] [[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]] [[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]] [[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]] [[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]] == Féach freisin * [[Liosta Lochanna na hÉireann]] == Naisc sheachtracha * [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park] * [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes] * [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }} == Tagairtí {{reflist|refs = <ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref> <ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref> <ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref> <ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref> <ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref> <ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref> <ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref> <ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref> <ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref> <ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref> }} {{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}} [[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]] == Tuamaí == # ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]] == Dlí luath na hÉireann == {{tl|Dlí luath na hÉireann}} Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas. The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law". My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference. Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"? Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former. Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach). Notes: * Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie * "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann? * What about Welsh, English or Roman law? == Téamh domhanda == ••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir Ann cheana: * [[Téamh domhanda]] '' Global warming * [[:Catagóir:Téamh domhanda]] * [[Aeráid]] '' Climate * [[:Catagóir:Athrú aeráide]] * [[Tonn teasa]] '' Heat wave * [[Falscaí]] '' Wild fire * [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation * [[Eostatacht]] '' Eustacy 'Cúis'eanna nua: # [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas # [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission # [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission # [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture lqi416s5kxkr3ai3up3omg13254s8io 1271372 1271371 2025-06-24T14:50:07Z Marcas.oduinn 33120 1271372 wikitext text/x-wiki __NOINDEX__ __NOTOC__ [ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ] Teimpléid; * {{tl|efn}} * {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} * [[Teimpléad:Dead link]] ** [[:Catagóir:Leathanaigh le naisc seachtrach briste]] == Lochanna == * [[Liosta Lochanna na hÉireann]], [[:Catagóir:Lochanna na hÉireann]] [[:Catagóir:Lochanna Chontae Aontroma]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Ard Mhacha]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Chabháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chill Mhantáin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chorcaí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhoire]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Dúin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhún na nGall]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Fhear Manach]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhuineacháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhaigh Eo]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Thír Eoghain]] :[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|] :[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch] # [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] # [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]] # ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]] # ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach] # [[Lochanna Chill Airne]] #* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]] #* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]] # [[Loch an Iúir]] * # ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]] # [[Loch Beara]] # [[Claonloch]] (a haon?) # [[Loch Bhéal Trá]] #* [[Loch Buinne]] # [[Loch Charraig an Droichid]] # [[Carraig an Phoirt]] # [[Loch Bhaile Choille Fóir]] # [[Loch Bhaile na hUamha]] # [[Loch Oileán Uí Eadhna]] # [[Loch Conbhuí]] # [[Loch Chrathaí]] # [[Loch na Croise]] # [[Loch Collán]] # [[Loch Choileáin Uí Shíoda]] # [[Loch Cútra]] #* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]] # [[Loch Dúlocha]] # [[Loch an Chlocháin Léith]] # [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]] # [[Loch Gabhlach]] # [[Loch Iascaí]] # [[Loch Eirid]] # [[Loch Fí]] # [[Loch Fearna]] # [[Loch na Foirnéise]] # [[Loch Guth Ard Deas]] # [[Loch Gartáin]] #* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]] # [[Loch Ghleann Éada]] #* [[Loch Ghleann an Chairthe]] # [[Loch Ghleann Dá Loch]] #* [[Loch Eidhneach]] # [[Loch Inse Chrónáin]] # [[Loch Inse Uí Chuinn]] # [[Loch Inis Cara]] # [[Loch Oileán Éadaí]] # [[Loch Cheis Charraigín]] # [[Loch Chill Ghlais]] # [[Loch Chill an Iúir]] # [[Loch Cinnéile]] # [[Loch Chionn Droma]] #* [[Loch na Coille Móire]] # [[Loch Leitir Creamha Rua]] # [[Loch an Chrainn Chrín]] # [[Loch Mac nÉan Uachtair]] # [[Loch Marbh]] #* [[Loch Mháimín]] # [[Loch Míle]] # [[Loch Míolach]] # [[Loch Moirne]] # [[Loch Mhuiceanach]] # [[Loch Mucnú]] # [[Loch na Cuinge Uachtarach]] # [[Loch Uí Fhloinn]] #* [[Loch Riach]] # [[Claonloch]] (arís?) # [[Loch an Rois]] # [[Loch an Scoir]] # [[Loch Sindile]] # [[Loch Eoin]] # [[Loch Sáile]] # [[Loch Theach an Teampla]] # [[Turlach Ráth Asáin]] Lochanna Chill Áirne == Loch Bhaile na hUamha == {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} Is loch [[fionnuisce]] é ''' Loch Bhaile na hUamha'''<ref name=logainm /><ref name=EPA /> suite i g[[Contae Ros Comáin]] i n[[Abhantrach na Sionainne]] uachtair. == Tíreolaíocht Tá Loch Bhaile na hUamha {{convert|1.5|km|1|abbr=on}} ar fad agus {{convert|0.5|km|1|abbr=on}} ar leithead. Tá sé tuairim is {{convert|8|km|0|abbr=on}} taobh ó dheas de {{h|Mainistir na Búille}} agus {{convert|9|km|0|abbr=on}} taobh thiar de {{h|Cora Droma Rúisc}}. == Stair an dúlra I measc na n-iasc i Loch Bhaile na hUamha, tá [[péirse]], [[róiste]], [[liús]], [[bran (iasc)|bran]] agus [[eascann]] atá i mbaol criticiúil. Tráth dá raibh, bhíodh [[breac donn|breac]] sa loch fosta.<ref name=IFI /> == Féach freisin * [[Liosta Lochanna na hÉireann]] == Tagairtí {{reflist|refs = <ref name=logainm>{{lua idirlín | url = http://www.logainm.ie/ga/110010 | teideal = Loch Bhaile na hUamha | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 29ú Eanáir 2016 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref> <ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=16 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 10 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | access-date = 11 October 2022}}</ref> <ref name=IFI>{{lua idirlín | url = http://wfdfish.ie/wp-content/uploads/2011/11/Cavetown_report_2014.pdf | teideal = Water Framework Directive Fish Stock Survey of Cavetown Lough | foilsitheoir = Inland Fisheries Ireland | dáta = Iúil 2014 | dátarochtana = 29ú Eanáir 2016}}</ref> }} {{DEFAULTSORT:}} [[Category:Lakes of County Roscommon|Cavetown]] {{Ireland-lake-stub}} == Lochanna Chill Airne == {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} '' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural /> == Surroundings '' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}} '' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" /> == Loch Léin {{príomhalt|Loch Léin}} [[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]] '' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]]. '' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula. == Muckross Lake {{príomhalt|Loch Mhucrois}} [[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]] '' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" /> == Upper Lake {{príomhalt|An Loch Uachtarach}} [[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]] '' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" /> == Béaloideas '' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 /> '' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]]. == Gailearaí [[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]] [[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]] [[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]] [[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]] [[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]] == Féach freisin * [[Liosta Lochanna na hÉireann]] == Naisc sheachtracha * [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park] * [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes] * [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }} == Tagairtí {{reflist|refs = <ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref> <ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref> <ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref> <ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref> <ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref> <ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref> <ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref> <ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref> <ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref> <ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref> }} {{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}} [[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]] == Tuamaí == # ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]] == Dlí luath na hÉireann == {{tl|Dlí luath na hÉireann}} Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas. The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law". My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference. Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"? Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former. Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach). Notes: * Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie * "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann? * What about Welsh, English or Roman law? == Téamh domhanda == ••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir Ann cheana: * [[Téamh domhanda]] '' Global warming * [[:Catagóir:Téamh domhanda]] * [[Aeráid]] '' Climate * [[:Catagóir:Athrú aeráide]] * [[Tonn teasa]] '' Heat wave * [[Falscaí]] '' Wild fire * [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation * [[Eostatacht]] '' Eustacy 'Cúis'eanna nua: # [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas # [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission # [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission # [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture 5stmvx7v8mca7jn3wcp6d3569ugo7g8 1271373 1271372 2025-06-24T14:50:20Z Marcas.oduinn 33120 1271373 wikitext text/x-wiki __NOINDEX__ __NOTOC__ [ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ] Teimpléid; * {{tl|efn}} * {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} * [[Teimpléad:Dead link]] ** [[:Catagóir:Leathanaigh le naisc seachtrach briste]] == Lochanna == * [[Liosta Lochanna na hÉireann]], [[:Catagóir:Lochanna na hÉireann]] [[:Catagóir:Lochanna Chontae Aontroma]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Ard Mhacha]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Chabháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chill Mhantáin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chorcaí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhoire]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Dúin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhún na nGall]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Fhear Manach]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhuineacháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhaigh Eo]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Thír Eoghain]] :[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|] :[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch] # [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] # [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]] # ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]] # ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach] # [[Lochanna Chill Airne]] #* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]] #* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]] # [[Loch an Iúir]] * # ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]] # [[Loch Beara]] # [[Claonloch]] (a haon?) # [[Loch Bhéal Trá]] #* [[Loch Buinne]] # [[Loch Charraig an Droichid]] # [[Carraig an Phoirt]] # [[Loch Bhaile Choille Fóir]] # [[Loch Bhaile na hUamha]] # [[Loch Oileán Uí Eadhna]] # [[Loch Conbhuí]] # [[Loch Chrathaí]] # [[Loch na Croise]] # [[Loch Collán]] # [[Loch Choileáin Uí Shíoda]] # [[Loch Cútra]] #* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]] # [[Loch Dúlocha]] # [[Loch an Chlocháin Léith]] # [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]] # [[Loch Gabhlach]] # [[Loch Iascaí]] # [[Loch Eirid]] # [[Loch Fí]] # [[Loch Fearna]] # [[Loch na Foirnéise]] # [[Loch Guth Ard Deas]] # [[Loch Gartáin]] #* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]] # [[Loch Ghleann Éada]] #* [[Loch Ghleann an Chairthe]] # [[Loch Ghleann Dá Loch]] #* [[Loch Eidhneach]] # [[Loch Inse Chrónáin]] # [[Loch Inse Uí Chuinn]] # [[Loch Inis Cara]] # [[Loch Oileán Éadaí]] # [[Loch Cheis Charraigín]] # [[Loch Chill Ghlais]] # [[Loch Chill an Iúir]] # [[Loch Cinnéile]] # [[Loch Chionn Droma]] #* [[Loch na Coille Móire]] # [[Loch Leitir Creamha Rua]] # [[Loch an Chrainn Chrín]] # [[Loch Mac nÉan Uachtair]] # [[Loch Marbh]] #* [[Loch Mháimín]] # [[Loch Míle]] # [[Loch Míolach]] # [[Loch Moirne]] # [[Loch Mhuiceanach]] # [[Loch Mucnú]] # [[Loch na Cuinge Uachtarach]] # [[Loch Uí Fhloinn]] #* [[Loch Riach]] # [[Claonloch]] (arís?) # [[Loch an Rois]] # [[Loch an Scoir]] # [[Loch Sindile]] # [[Loch Eoin]] # [[Loch Sáile]] # [[Loch Theach an Teampla]] # [[Turlach Ráth Asáin]] Lochanna Chill Áirne == Lochanna Chill Airne == {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} '' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural /> == Surroundings '' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}} '' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" /> == Loch Léin {{príomhalt|Loch Léin}} [[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]] '' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]]. '' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula. == Muckross Lake {{príomhalt|Loch Mhucrois}} [[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]] '' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" /> == Upper Lake {{príomhalt|An Loch Uachtarach}} [[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]] '' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" /> == Béaloideas '' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 /> '' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]]. == Gailearaí [[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]] [[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]] [[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]] [[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]] [[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]] == Féach freisin * [[Liosta Lochanna na hÉireann]] == Naisc sheachtracha * [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park] * [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes] * [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }} == Tagairtí {{reflist|refs = <ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref> <ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref> <ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref> <ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref> <ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref> <ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref> <ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref> <ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref> <ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref> <ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref> }} {{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}} [[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]] == Tuamaí == # ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]] == Dlí luath na hÉireann == {{tl|Dlí luath na hÉireann}} Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas. The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law". My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference. Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"? Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former. Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach). Notes: * Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie * "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann? * What about Welsh, English or Roman law? == Téamh domhanda == ••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir Ann cheana: * [[Téamh domhanda]] '' Global warming * [[:Catagóir:Téamh domhanda]] * [[Aeráid]] '' Climate * [[:Catagóir:Athrú aeráide]] * [[Tonn teasa]] '' Heat wave * [[Falscaí]] '' Wild fire * [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation * [[Eostatacht]] '' Eustacy 'Cúis'eanna nua: # [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas # [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission # [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission # [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture pnfhok8b83kx57zgd9ozgv0ogsc49x1 1271375 1271373 2025-06-24T15:15:45Z Marcas.oduinn 33120 /* Lochanna */ 1271375 wikitext text/x-wiki __NOINDEX__ __NOTOC__ [ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ] Teimpléid; * {{tl|efn}} * {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} * [[Teimpléad:Dead link]] ** [[:Catagóir:Leathanaigh le naisc seachtrach briste]] == Lochanna == * [[Liosta Lochanna na hÉireann]], [[:Catagóir:Lochanna na hÉireann]] [[:Catagóir:Lochanna Chontae Aontroma]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Ard Mhacha]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Chabháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chill Mhantáin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chorcaí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhoire]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Dúin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhún na nGall]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Fhear Manach]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhuineacháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhaigh Eo]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Thír Eoghain]] :[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|] :[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch] # [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] # [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]] # ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]] # ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach] # [[Lochanna Chill Airne]] #* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]] #* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]] # [[Loch an Iúir]] * # ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]] # [[Loch Beara]] # [[Claonloch]] (a haon?) # [[Loch Bhéal Trá]] #* [[Loch Buinne]] # [[Loch Charraig an Droichid]] # [[Carraig an Phoirt]] # [[Loch Bhaile Choille Fóir]] # [[Loch Bhaile na hUamha]] # [[Loch Oileán Uí Eadhna]] # [[Loch Conbhuí]] # [[Loch Chrathaí]] # [[Loch Raithin]] # [[Loch Collán]] # [[Loch Choileáin Uí Shíoda]] # [[Loch Cútra]] #* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]] # [[Loch Dúlocha]] # [[Loch an Chlocháin Léith]] # [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]] # [[Loch Gabhlach]] # [[Loch Iascaí]] # [[Loch Eirid]] # [[Loch Fí]] # [[Loch Fearna]] # [[Loch na Foirnéise]] # [[Loch Guth Ard Deas]] # [[Loch Gartáin]] #* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]] # [[Loch Ghleann Éada]] #* [[Loch Ghleann an Chairthe]] # [[Loch Ghleann Dá Loch]] #* [[Loch Eidhneach]] # [[Loch Inse Chrónáin]] # [[Loch Inse Uí Chuinn]] # [[Loch Inis Cara]] # [[Loch Oileán Éadaí]] # [[Loch Cheis Charraigín]] # [[Loch Chill Ghlais]] # [[Loch Chill an Iúir]] # [[Loch Cinnéile]] # [[Loch Chionn Droma]] #* [[Loch na Coille Móire]] # [[Loch Leitir Creamha Rua]] # [[Loch an Chrainn Chrín]] # [[Loch Mac nÉan Uachtair]] # [[Loch Marbh]] #* [[Loch Mháimín]] # [[Loch Míle]] # [[Loch Míolach]] # [[Loch Moirne]] # [[Loch Mhuiceanach]] # [[Loch Mucnú]] # [[Loch na Cuinge Uachtarach]] # [[Loch Uí Fhloinn]] #* [[Loch Riach]] # [[Claonloch]] (arís?) # [[Loch an Rois]] # [[Loch an Scoir]] # [[Loch Sindile]] # [[Loch Eoin]] # [[Loch Sáile]] # [[Loch Theach an Teampla]] # [[Turlach Ráth Asáin]] Lochanna Chill Áirne == Loch Raithin == {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} Is loch [[fionnuisce]] é ''' Loch na Croise'''<ref name=logainm /><ref name=EPA /> suite i g[[Contae Mhaigh Eo]] ar leithinis [[an Muirthead|an an Mhuirthead]]. == Tíreolaíocht Tá Loch Raithin {{convert|2|km|1|abbr=on}} ar fad agus {{convert|1|km|1|abbr=on}} ar leithead. Tá sé tuairim is {{convert|10|km|0|abbr=on}} siar ó dheas de {{h|Béal an Mhuirthead}}. == Féach freisin * [[Liosta Lochanna na hÉireann]] == Tagairtí {{reflist | refs = <ref name="logainm">{{lua idirlín | url = https://www.logainm.ie/114139.aspx | teideal = Loch Raithin/Cross Lough | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 24 Meitheamh 2025 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref> <ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=17 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 11 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | access-date = 11 October 2022}}</ref> }} {{DEFAULTSORT:Raithin, Loch}} [[Catagóir:Lochanna Contae Mhaigh Eo]] {{síol-tír-ie}} == Lochanna Chill Airne == {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} '' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural /> == Surroundings '' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}} '' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" /> == Loch Léin {{príomhalt|Loch Léin}} [[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]] '' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]]. '' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula. == Muckross Lake {{príomhalt|Loch Mhucrois}} [[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]] '' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" /> == Upper Lake {{príomhalt|An Loch Uachtarach}} [[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]] '' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" /> == Béaloideas '' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 /> '' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]]. == Gailearaí [[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]] [[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]] [[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]] [[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]] [[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]] == Féach freisin * [[Liosta Lochanna na hÉireann]] == Naisc sheachtracha * [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park] * [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes] * [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }} == Tagairtí {{reflist|refs = <ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref> <ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref> <ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref> <ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref> <ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref> <ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref> <ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref> <ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref> <ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref> <ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref> }} {{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}} [[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]] == Tuamaí == # ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]] == Dlí luath na hÉireann == {{tl|Dlí luath na hÉireann}} Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas. The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law". My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference. Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"? Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former. Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach). Notes: * Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie * "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann? * What about Welsh, English or Roman law? == Téamh domhanda == ••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir Ann cheana: * [[Téamh domhanda]] '' Global warming * [[:Catagóir:Téamh domhanda]] * [[Aeráid]] '' Climate * [[:Catagóir:Athrú aeráide]] * [[Tonn teasa]] '' Heat wave * [[Falscaí]] '' Wild fire * [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation * [[Eostatacht]] '' Eustacy 'Cúis'eanna nua: # [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas # [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission # [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission # [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture mmahgow6nosn0dsuhzcykdgy4uxet5k 1271376 1271375 2025-06-24T15:16:29Z Marcas.oduinn 33120 1271376 wikitext text/x-wiki __NOINDEX__ __NOTOC__ [ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ] Teimpléid; * {{tl|efn}} * {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} * [[Teimpléad:Dead link]] ** [[:Catagóir:Leathanaigh le naisc seachtrach briste]] == Lochanna == * [[Liosta Lochanna na hÉireann]], [[:Catagóir:Lochanna na hÉireann]] [[:Catagóir:Lochanna Chontae Aontroma]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Ard Mhacha]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Chabháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chill Mhantáin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chorcaí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhoire]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Dúin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhún na nGall]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Fhear Manach]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhuineacháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhaigh Eo]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Thír Eoghain]] :[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|] :[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch] # [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] # [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]] # ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]] # ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach] # [[Lochanna Chill Airne]] #* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]] #* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]] # [[Loch an Iúir]] * # ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]] # [[Loch Beara]] # [[Claonloch]] (a haon?) # [[Loch Bhéal Trá]] #* [[Loch Buinne]] # [[Loch Charraig an Droichid]] # [[Carraig an Phoirt]] # [[Loch Bhaile Choille Fóir]] # [[Loch Bhaile na hUamha]] # [[Loch Oileán Uí Eadhna]] # [[Loch Conbhuí]] # [[Loch Chrathaí]] # [[Loch Raithin]] # [[Loch Collán]] # [[Loch Choileáin Uí Shíoda]] # [[Loch Cútra]] #* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]] # [[Loch Dúlocha]] # [[Loch an Chlocháin Léith]] # [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]] # [[Loch Gabhlach]] # [[Loch Iascaí]] # [[Loch Eirid]] # [[Loch Fí]] # [[Loch Fearna]] # [[Loch na Foirnéise]] # [[Loch Guth Ard Deas]] # [[Loch Gartáin]] #* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]] # [[Loch Ghleann Éada]] #* [[Loch Ghleann an Chairthe]] # [[Loch Ghleann Dá Loch]] #* [[Loch Eidhneach]] # [[Loch Inse Chrónáin]] # [[Loch Inse Uí Chuinn]] # [[Loch Inis Cara]] # [[Loch Oileán Éadaí]] # [[Loch Cheis Charraigín]] # [[Loch Chill Ghlais]] # [[Loch Chill an Iúir]] # [[Loch Cinnéile]] # [[Loch Chionn Droma]] #* [[Loch na Coille Móire]] # [[Loch Leitir Creamha Rua]] # [[Loch an Chrainn Chrín]] # [[Loch Mac nÉan Uachtair]] # [[Loch Marbh]] #* [[Loch Mháimín]] # [[Loch Míle]] # [[Loch Míolach]] # [[Loch Moirne]] # [[Loch Mhuiceanach]] # [[Loch Mucnú]] # [[Loch na Cuinge Uachtarach]] # [[Loch Uí Fhloinn]] #* [[Loch Riach]] # [[Claonloch]] (arís?) # [[Loch an Rois]] # [[Loch an Scoir]] # [[Loch Sindile]] # [[Loch Eoin]] # [[Loch Sáile]] # [[Loch Theach an Teampla]] # [[Turlach Ráth Asáin]] Lochanna Chill Áirne == Lochanna Chill Airne == {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} '' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural /> == Surroundings '' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}} '' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" /> == Loch Léin {{príomhalt|Loch Léin}} [[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]] '' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]]. '' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula. == Muckross Lake {{príomhalt|Loch Mhucrois}} [[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]] '' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" /> == Upper Lake {{príomhalt|An Loch Uachtarach}} [[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]] '' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" /> == Béaloideas '' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 /> '' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]]. == Gailearaí [[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]] [[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]] [[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]] [[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]] [[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]] == Féach freisin * [[Liosta Lochanna na hÉireann]] == Naisc sheachtracha * [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park] * [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes] * [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }} == Tagairtí {{reflist|refs = <ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref> <ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref> <ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref> <ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref> <ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref> <ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref> <ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref> <ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref> <ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref> <ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref> }} {{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}} [[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]] == Tuamaí == # ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]] == Dlí luath na hÉireann == {{tl|Dlí luath na hÉireann}} Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas. The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law". My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference. Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"? Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former. Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach). Notes: * Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie * "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann? * What about Welsh, English or Roman law? == Téamh domhanda == ••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir Ann cheana: * [[Téamh domhanda]] '' Global warming * [[:Catagóir:Téamh domhanda]] * [[Aeráid]] '' Climate * [[:Catagóir:Athrú aeráide]] * [[Tonn teasa]] '' Heat wave * [[Falscaí]] '' Wild fire * [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation * [[Eostatacht]] '' Eustacy 'Cúis'eanna nua: # [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas # [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission # [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission # [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture amexsai0ft01kbul9u8cbg6legb5fpp 1271379 1271376 2025-06-24T15:20:46Z Marcas.oduinn 33120 /* Lochanna */ 1271379 wikitext text/x-wiki __NOINDEX__ __NOTOC__ [ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ] Teimpléid; * {{tl|efn}} * {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} * [[Teimpléad:Dead link]] ** [[:Catagóir:Leathanaigh le naisc seachtrach briste]] == Lochanna == * [[Liosta Lochanna na hÉireann]], [[:Catagóir:Lochanna na hÉireann]] [[:Catagóir:Lochanna Chontae Aontroma]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Ard Mhacha]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Chabháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chill Mhantáin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chorcaí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhoire]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Dúin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhún na nGall]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Fhear Manach]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhuineacháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhaigh Eo]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Thír Eoghain]] :[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|] :[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch] # [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] # [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]] # ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]] # ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach] # [[Lochanna Chill Airne]] #* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]] #* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]] # [[Loch an Iúir]] * # ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]] # [[Loch Beara]] # [[Claonloch]] (a haon?) # [[Loch Bhéal Trá]] #* [[Loch Buinne]] # [[Loch Charraig an Droichid]] # [[Carraig an Phoirt]] # [[Loch Bhaile Choille Fóir]] #* [[Loch Bhaile na hUamha]] # [[Loch Oileán Uí Eadhna]] # [[Loch Conbhuí]] # [[Loch Chrathaí]] #* [[Loch Raithin]] # [[Loch Collán]] # [[Loch Choileáin Uí Shíoda]] # [[Loch Cútra]] #* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]] # [[Loch Dúlocha]] # [[Loch an Chlocháin Léith]] # [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]] # [[Loch Gabhlach]] # [[Loch Iascaí]] # [[Loch Eirid]] # [[Loch Fí]] # [[Loch Fearna]] # [[Loch na Foirnéise]] # [[Loch Guth Ard Deas]] # [[Loch Gartáin]] #* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]] # [[Loch Ghleann Éada]] #* [[Loch Ghleann an Chairthe]] # [[Loch Ghleann Dá Loch]] #* [[Loch Eidhneach]] # [[Loch Inse Chrónáin]] # [[Loch Inse Uí Chuinn]] # [[Loch Inis Cara]] # [[Loch Oileán Éadaí]] # [[Loch Cheis Charraigín]] # [[Loch Chill Ghlais]] # [[Loch Chill an Iúir]] # [[Loch Cinnéile]] # [[Loch Chionn Droma]] #* [[Loch na Coille Móire]] # [[Loch Leitir Creamha Rua]] # [[Loch an Chrainn Chrín]] # [[Loch Mac nÉan Uachtair]] # [[Loch Marbh]] #* [[Loch Mháimín]] # [[Loch Míle]] # [[Loch Míolach]] # [[Loch Moirne]] # [[Loch Mhuiceanach]] # [[Loch Mucnú]] # [[Loch na Cuinge Uachtarach]] # [[Loch Uí Fhloinn]] #* [[Loch Riach]] # [[Claonloch]] (arís?) # [[Loch an Rois]] # [[Loch an Scoir]] # [[Loch Sindile]] # [[Loch Eoin]] # [[Loch Sáile]] # [[Loch Theach an Teampla]] # [[Turlach Ráth Asáin]] == Lochanna Chill Airne == {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} '' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural /> == Surroundings '' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}} '' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" /> == Loch Léin {{príomhalt|Loch Léin}} [[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]] '' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]]. '' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula. == Muckross Lake {{príomhalt|Loch Mhucrois}} [[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]] '' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" /> == Upper Lake {{príomhalt|An Loch Uachtarach}} [[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]] '' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" /> == Béaloideas '' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 /> '' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]]. == Gailearaí [[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]] [[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]] [[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]] [[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]] [[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]] == Féach freisin * [[Liosta Lochanna na hÉireann]] == Naisc sheachtracha * [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park] * [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes] * [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }} == Tagairtí {{reflist|refs = <ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref> <ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref> <ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref> <ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref> <ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref> <ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref> <ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref> <ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref> <ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref> <ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref> }} {{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}} [[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]] == Tuamaí == # ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]] == Dlí luath na hÉireann == {{tl|Dlí luath na hÉireann}} Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas. The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law". My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference. Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"? Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former. Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach). Notes: * Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie * "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann? * What about Welsh, English or Roman law? == Téamh domhanda == ••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir Ann cheana: * [[Téamh domhanda]] '' Global warming * [[:Catagóir:Téamh domhanda]] * [[Aeráid]] '' Climate * [[:Catagóir:Athrú aeráide]] * [[Tonn teasa]] '' Heat wave * [[Falscaí]] '' Wild fire * [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation * [[Eostatacht]] '' Eustacy 'Cúis'eanna nua: # [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas # [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission # [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission # [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture kt6nnzwn08ynsl08dyf81oo6m5xd560 1271382 1271379 2025-06-24T15:41:11Z Marcas.oduinn 33120 1271382 wikitext text/x-wiki __NOINDEX__ __NOTOC__ [ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ] Teimpléid; * {{tl|efn}} * {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} * [[Teimpléad:Dead link]] ** [[:Catagóir:Leathanaigh le naisc seachtrach briste]] == Lochanna == * [[Liosta Lochanna na hÉireann]], [[:Catagóir:Lochanna na hÉireann]] [[:Catagóir:Lochanna Chontae Aontroma]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Ard Mhacha]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Chabháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chill Mhantáin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chorcaí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhoire]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Dúin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhún na nGall]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Fhear Manach]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhuineacháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhaigh Eo]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Thír Eoghain]] :[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|] :[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch] # [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] # [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]] # ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]] # ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach] # [[Lochanna Chill Airne]] #* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]] #* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]] # [[Loch an Iúir]] * # ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]] # [[Loch Beara]] # [[Claonloch]] (a haon?) # [[Loch Bhéal Trá]] #* [[Loch Buinne]] # [[Loch Charraig an Droichid]] # [[Carraig an Phoirt]] # [[Loch Bhaile Choille Fóir]] #* [[Loch Bhaile na hUamha]] # [[Loch Oileán Uí Eadhna]] # [[Loch Conbhuí]] # [[Loch Chrathaí]] #* [[Loch Raithin]] # [[Loch Collán]] # [[Loch Choileáin Uí Shíoda]] # [[Loch Cútra]] #* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]] # [[Loch Dúlocha]] # [[Loch an Chlocháin Léith]] # [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]] # [[Loch Gabhlach]] # [[Loch Iascaí]] # [[Loch Eirid]] # [[Loch Fí]] # [[Loch Fearna]] # [[Loch na Foirnéise]] # [[Loch Guth Ard Deas]] # [[Loch Gartáin]] #* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]] # [[Loch Ghleann Éada]] #* [[Loch Ghleann an Chairthe]] # [[Loch Ghleann Dá Loch]] #* [[Loch Eidhneach]] # [[Loch Inse Chrónáin]] # [[Loch Inse Uí Chuinn]] # [[Loch Inis Cara]] # [[Loch Oileán Éadaí]] # [[Loch Cheis Charraigín]] # [[Loch Chill Ghlais]] # [[Loch Chill an Iúir]] # [[Loch Cinnéile]] # [[Loch Chionn Droma]] #* [[Loch na Coille Móire]] # [[Loch Leitir Creamha Rua]] # [[Loch an Chrainn Chrín]] # [[Loch Mac nÉan Uachtair]] # [[Loch Marbh]] #* [[Loch Mháimín]] # [[Loch Míle]] # [[Loch Míolach]] # [[Loch Moirne]] # [[Loch Mhuiceanach]] # [[Loch Mucnú]] # [[Loch na Cuinge Uachtarach]] # [[Loch Uí Fhloinn]] #* [[Loch Riach]] # [[Claonloch]] (arís?) # [[Loch an Rois]] # [[Loch an Scoir]] # [[Loch Sindile]] # [[Loch Eoin]] # [[Loch Sáile]] # [[Loch Theach an Teampla]] # [[Turlach Ráth Asáin]] == Loch Gabhlach == {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} ''' Loch Gabhlach'''<ref name=EPA /> is a [[fionnuisce]] lake in the northwest of Ireland. It is located in south [[Contae Dhún na nGall]]. == Tíreolaíocht '' Loch Gabhlach is located about {{convert|10|km|0}} northeast of [[Ballyshannon]]. It measures about {{convert|1.5|km|1|abbr=on}} long west–east and {{convert|1.0|km|1|abbr=on}} wide. == Stair an dúlra ': Loch Gabhlach forms part of the Lough Golagh and Breesy Hill [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]. An island in the lake supports important bird species including [[geabhróg choiteann]] agus [[Sléibhín]].<ref name=NPWS /> == Féach freisin * [[Liosta Lochanna na hÉireann]] == Tagairtí {{reflist|refs = <ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=18 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 12 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | access-date = 11 October 2022}}</ref> <ref name=NPWS>{{lua idirlín | url = http://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY002164.pdf | teideal = Lough Golagh SAC | foilsitheoir = [[An tSeirbhís Páirceanna Náisiúnta agus Fiadhúlra]] | formáid = PDF | dátarochtana = 23ú Márta 2016 }}</ref> }} {{DEFAULTSORT:Gabhlach, Loch}} [[Catagóir: Lochanna Chontae Dhún na nGall]] == Lochanna Chill Airne == {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} '' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural /> == Surroundings '' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}} '' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" /> == Loch Léin {{príomhalt|Loch Léin}} [[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]] '' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]]. '' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula. == Muckross Lake {{príomhalt|Loch Mhucrois}} [[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]] '' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" /> == Upper Lake {{príomhalt|An Loch Uachtarach}} [[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]] '' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" /> == Béaloideas '' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 /> '' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]]. == Gailearaí [[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]] [[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]] [[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]] [[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]] [[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]] == Féach freisin * [[Liosta Lochanna na hÉireann]] == Naisc sheachtracha * [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park] * [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes] * [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }} == Tagairtí {{reflist|refs = <ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref> <ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref> <ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref> <ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref> <ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref> <ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref> <ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref> <ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref> <ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref> <ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref> }} {{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}} [[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]] == Tuamaí == # ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]] == Dlí luath na hÉireann == {{tl|Dlí luath na hÉireann}} Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas. The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law". My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference. Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"? Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former. Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach). Notes: * Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie * "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann? * What about Welsh, English or Roman law? == Téamh domhanda == ••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir Ann cheana: * [[Téamh domhanda]] '' Global warming * [[:Catagóir:Téamh domhanda]] * [[Aeráid]] '' Climate * [[:Catagóir:Athrú aeráide]] * [[Tonn teasa]] '' Heat wave * [[Falscaí]] '' Wild fire * [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation * [[Eostatacht]] '' Eustacy 'Cúis'eanna nua: # [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas # [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission # [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission # [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture 0jea32sg4bbzhj3vn97m7fz4vzazjfv 1271383 1271382 2025-06-24T16:06:54Z Marcas.oduinn 33120 1271383 wikitext text/x-wiki __NOINDEX__ __NOTOC__ [ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ] Teimpléid; * {{tl|efn}} * {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} * [[Teimpléad:Dead link]] == Lochanna == * [[Liosta Lochanna na hÉireann]], [[:Catagóir:Lochanna na hÉireann]] [[:Catagóir:Lochanna Chontae Aontroma]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Ard Mhacha]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Chabháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chill Mhantáin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chorcaí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhoire]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Dúin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhún na nGall]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Fhear Manach]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhuineacháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhaigh Eo]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Thír Eoghain]] :[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|] :[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch] # [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] # [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]] # ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]] # ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach] # [[Lochanna Chill Airne]] #* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]] #* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]] # [[Loch an Iúir]] * # ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]] # [[Loch Beara]] # [[Claonloch]] (a haon?) # [[Loch Bhéal Trá]] #* [[Loch Buinne]] # [[Loch Charraig an Droichid]] # [[Carraig an Phoirt]] # [[Loch Bhaile Choille Fóir]] #* [[Loch Bhaile na hUamha]] # [[Loch Oileán Uí Eadhna]] # [[Loch Conbhuí]] # [[Loch Chrathaí]] #* [[Loch Raithin]] # [[Loch Collán]] # [[Loch Choileáin Uí Shíoda]] # [[Loch Cútra]] #* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]] # [[Loch Dúlocha]] # [[Loch an Chlocháin Léith]] # [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]] # [[Loch Gabhlach]] # [[Loch Iascaí]] # [[Loch Eirid]] # [[Loch Fí]] # [[Loch Fearna]] # [[Loch na Foirnéise]] # [[Loch Guth Ard Deas]] # [[Loch Gartáin]] #* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]] # [[Loch Ghleann Éada]] #* [[Loch Ghleann an Chairthe]] # [[Loch Ghleann Dá Loch]] #* [[Loch Eidhneach]] # [[Loch Inse Chrónáin]] # [[Loch Inse Uí Chuinn]] # [[Loch Inis Cara]] # [[Loch Oileán Éadaí]] # [[Loch Cheis Charraigín]] # [[Loch Chill Ghlais]] # [[Loch Chill an Iúir]] # [[Loch Cinnéile]] # [[Loch Chionn Droma]] #* [[Loch na Coille Móire]] # [[Loch Leitir Creamha Rua]] # [[Loch an Chrainn Chrín]] # [[Loch Mac nÉan Uachtair]] # [[Loch Marbh]] #* [[Loch Mháimín]] # [[Loch Míle]] # [[Loch Míolach]] # [[Loch Moirne]] # [[Loch Mhuiceanach]] # [[Loch Mucnú]] # [[Loch na Cuinge Uachtarach]] # [[Loch Uí Fhloinn]] #* [[Loch Riach]] # [[Claonloch]] (arís?) # [[Loch an Rois]] # [[Loch an Scoir]] # [[Loch Sindile]] # [[Loch Eoin]] # [[Loch Sáile]] # [[Loch Theach an Teampla]] # [[Turlach Ráth Asáin]] == Loch Gabhlach == {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} ''' Loch Gabhlach'''<ref name=EPA /> is a [[fionnuisce]] lake in the northwest of Ireland. It is located in south [[Contae Dhún na nGall]]. == Tíreolaíocht '' Loch Gabhlach is located about {{convert|10|km|0}} northeast of [[Ballyshannon]]. It measures about {{convert|1.5|km|1|abbr=on}} long west–east and {{convert|1.0|km|1|abbr=on}} wide. == Stair an dúlra ': Loch Gabhlach forms part of the Lough Golagh and Breesy Hill [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]. An island in the lake supports important bird species including [[geabhróg choiteann]] agus [[Sléibhín]].<ref name=NPWS /> == Féach freisin * [[Liosta Lochanna na hÉireann]] == Tagairtí {{reflist|refs = <ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=18 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 12 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | access-date = 11 October 2022}}</ref> <ref name=NPWS>{{lua idirlín | url = http://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY002164.pdf | teideal = Lough Golagh SAC | foilsitheoir = [[An tSeirbhís Páirceanna Náisiúnta agus Fiadhúlra]] | formáid = PDF | dátarochtana = 23ú Márta 2016 }}</ref> }} {{DEFAULTSORT:Gabhlach, Loch}} [[Catagóir: Lochanna Chontae Dhún na nGall]] == Lochanna Chill Airne == {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} '' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural /> == Surroundings '' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}} '' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" /> == Loch Léin {{príomhalt|Loch Léin}} [[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]] '' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]]. '' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula. == Muckross Lake {{príomhalt|Loch Mhucrois}} [[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]] '' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" /> == Upper Lake {{príomhalt|An Loch Uachtarach}} [[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]] '' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" /> == Béaloideas '' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 /> '' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]]. == Gailearaí [[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]] [[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]] [[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]] [[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]] [[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]] == Féach freisin * [[Liosta Lochanna na hÉireann]] == Naisc sheachtracha * [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park] * [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes] * [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }} == Tagairtí {{reflist|refs = <ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref> <ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref> <ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref> <ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref> <ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref> <ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref> <ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref> <ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref> <ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref> <ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref> }} {{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}} [[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]] == Tuamaí == # ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]] == Dlí luath na hÉireann == {{tl|Dlí luath na hÉireann}} Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas. The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law". My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference. Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"? Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former. Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach). Notes: * Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie * "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann? * What about Welsh, English or Roman law? == Téamh domhanda == ••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir Ann cheana: * [[Téamh domhanda]] '' Global warming * [[:Catagóir:Téamh domhanda]] * [[Aeráid]] '' Climate * [[:Catagóir:Athrú aeráide]] * [[Tonn teasa]] '' Heat wave * [[Falscaí]] '' Wild fire * [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation * [[Eostatacht]] '' Eustacy 'Cúis'eanna nua: # [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas # [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission # [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission # [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture h19r1crl2uklvhg3k2gx7tcqqlv1sho 1271389 1271383 2025-06-24T17:55:41Z Marcas.oduinn 33120 /* Loch Gabhlach */ 1271389 wikitext text/x-wiki __NOINDEX__ __NOTOC__ [ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ] Teimpléid; * {{tl|efn}} * {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} * [[Teimpléad:Dead link]] == Lochanna == * [[Liosta Lochanna na hÉireann]], [[:Catagóir:Lochanna na hÉireann]] [[:Catagóir:Lochanna Chontae Aontroma]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Ard Mhacha]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Chabháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chill Mhantáin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chorcaí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhoire]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Dúin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhún na nGall]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Fhear Manach]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhuineacháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhaigh Eo]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Thír Eoghain]] :[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|] :[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch] # [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] # [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]] # ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]] # ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach] # [[Lochanna Chill Airne]] #* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]] #* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]] # [[Loch an Iúir]] * # ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]] # [[Loch Beara]] # [[Claonloch]] (a haon?) # [[Loch Bhéal Trá]] #* [[Loch Buinne]] # [[Loch Charraig an Droichid]] # [[Carraig an Phoirt]] # [[Loch Bhaile Choille Fóir]] #* [[Loch Bhaile na hUamha]] # [[Loch Oileán Uí Eadhna]] # [[Loch Conbhuí]] # [[Loch Chrathaí]] #* [[Loch Raithin]] # [[Loch Collán]] # [[Loch Choileáin Uí Shíoda]] # [[Loch Cútra]] #* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]] # [[Loch Dúlocha]] # [[Loch an Chlocháin Léith]] # [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]] # [[Loch Gabhlach]] # [[Loch Iascaí]] # [[Loch Eirid]] # [[Loch Fí]] # [[Loch Fearna]] # [[Loch na Foirnéise]] # [[Loch Guth Ard Deas]] # [[Loch Gartáin]] #* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]] # [[Loch Ghleann Éada]] #* [[Loch Ghleann an Chairthe]] # [[Loch Ghleann Dá Loch]] #* [[Loch Eidhneach]] # [[Loch Inse Chrónáin]] # [[Loch Inse Uí Chuinn]] # [[Loch Inis Cara]] # [[Loch Oileán Éadaí]] # [[Loch Cheis Charraigín]] # [[Loch Chill Ghlais]] # [[Loch Chill an Iúir]] # [[Loch Cinnéile]] # [[Loch Chionn Droma]] #* [[Loch na Coille Móire]] # [[Loch Leitir Creamha Rua]] # [[Loch an Chrainn Chrín]] # [[Loch Mac nÉan Uachtair]] # [[Loch Marbh]] #* [[Loch Mháimín]] # [[Loch Míle]] # [[Loch Míolach]] # [[Loch Moirne]] # [[Loch Mhuiceanach]] # [[Loch Mucnú]] # [[Loch na Cuinge Uachtarach]] # [[Loch Uí Fhloinn]] #* [[Loch Riach]] # [[Claonloch]] (arís?) # [[Loch an Rois]] # [[Loch an Scoir]] # [[Loch Sindile]] # [[Loch Eoin]] # [[Loch Sáile]] # [[Loch Theach an Teampla]] # [[Turlach Ráth Asáin]] == Loch Gabhlach == {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} Is loch [[fionnuisce]] é ''' Loch Gabhlach'''<ref name=EPA /> suite i ndeisceart {{h|Contae Dhún na nGall}}. == Tíreolaíocht Tá Loch Gabhlach tuairim is {{convert|10|km|0}} suite ó thuaidh de {{h|Béal Átha Seanaidh]]. Tá sé {{convert|1.5|km|1|abbr=on}} ar fad siar-soir agus {{convert|1.0|km|1|abbr=on}} ar leithead. == Stair an dúlra Tá Loch Gabhlach lastigh den part of the [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] Loch Gabhlach agus Chruach Bhríosaí. Tá inis ann sa loch a chothaíonn speicis éin tábhachtacha, [[geabhróg choiteann]] agus [[Sléibhín]] san áireamh.<ref name=NPWS /> == Féach freisin * [[Liosta Lochanna na hÉireann]] == Tagairtí {{reflist|refs = <ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=18 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 12 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | access-date = 11 October 2022}}</ref> <ref name=NPWS>{{lua idirlín | url = http://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY002164.pdf | teideal = Lough Golagh SAC | foilsitheoir = [[An tSeirbhís Páirceanna Náisiúnta agus Fiadhúlra]] | formáid = PDF | dátarochtana = 23ú Márta 2016 }}</ref> }} {{DEFAULTSORT:Gabhlach, Loch}} [[Catagóir: Lochanna Chontae Dhún na nGall]] == Lochanna Chill Airne == {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} '' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural /> == Surroundings '' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}} '' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" /> == Loch Léin {{príomhalt|Loch Léin}} [[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]] '' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]]. '' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula. == Muckross Lake {{príomhalt|Loch Mhucrois}} [[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]] '' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" /> == Upper Lake {{príomhalt|An Loch Uachtarach}} [[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]] '' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" /> == Béaloideas '' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 /> '' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]]. == Gailearaí [[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]] [[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]] [[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]] [[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]] [[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]] == Féach freisin * [[Liosta Lochanna na hÉireann]] == Naisc sheachtracha * [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park] * [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes] * [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }} == Tagairtí {{reflist|refs = <ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref> <ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref> <ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref> <ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref> <ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref> <ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref> <ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref> <ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref> <ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref> <ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref> }} {{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}} [[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]] == Tuamaí == # ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]] == Dlí luath na hÉireann == {{tl|Dlí luath na hÉireann}} Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas. The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law". My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference. Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"? Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former. Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach). Notes: * Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie * "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann? * What about Welsh, English or Roman law? == Téamh domhanda == ••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir Ann cheana: * [[Téamh domhanda]] '' Global warming * [[:Catagóir:Téamh domhanda]] * [[Aeráid]] '' Climate * [[:Catagóir:Athrú aeráide]] * [[Tonn teasa]] '' Heat wave * [[Falscaí]] '' Wild fire * [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation * [[Eostatacht]] '' Eustacy 'Cúis'eanna nua: # [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas # [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission # [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission # [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture p88uvny4socttq1co5q6zdyoylbzrix 1271390 1271389 2025-06-24T17:55:56Z Marcas.oduinn 33120 1271390 wikitext text/x-wiki __NOINDEX__ __NOTOC__ [ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ] Teimpléid; * {{tl|efn}} * {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} * [[Teimpléad:Dead link]] == Lochanna == * [[Liosta Lochanna na hÉireann]], [[:Catagóir:Lochanna na hÉireann]] [[:Catagóir:Lochanna Chontae Aontroma]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Ard Mhacha]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Chabháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chill Mhantáin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chorcaí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhoire]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Dúin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhún na nGall]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Fhear Manach]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhuineacháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhaigh Eo]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Thír Eoghain]] :[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|] :[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch] # [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] # [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]] # ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]] # ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach] # [[Lochanna Chill Airne]] #* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]] #* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]] # [[Loch an Iúir]] * # ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]] # [[Loch Beara]] # [[Claonloch]] (a haon?) # [[Loch Bhéal Trá]] #* [[Loch Buinne]] # [[Loch Charraig an Droichid]] # [[Carraig an Phoirt]] # [[Loch Bhaile Choille Fóir]] #* [[Loch Bhaile na hUamha]] # [[Loch Oileán Uí Eadhna]] # [[Loch Conbhuí]] # [[Loch Chrathaí]] #* [[Loch Raithin]] # [[Loch Collán]] # [[Loch Choileáin Uí Shíoda]] # [[Loch Cútra]] #* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]] # [[Loch Dúlocha]] # [[Loch an Chlocháin Léith]] # [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]] # [[Loch Gabhlach]] # [[Loch Iascaí]] # [[Loch Eirid]] # [[Loch Fí]] # [[Loch Fearna]] # [[Loch na Foirnéise]] # [[Loch Guth Ard Deas]] # [[Loch Gartáin]] #* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]] # [[Loch Ghleann Éada]] #* [[Loch Ghleann an Chairthe]] # [[Loch Ghleann Dá Loch]] #* [[Loch Eidhneach]] # [[Loch Inse Chrónáin]] # [[Loch Inse Uí Chuinn]] # [[Loch Inis Cara]] # [[Loch Oileán Éadaí]] # [[Loch Cheis Charraigín]] # [[Loch Chill Ghlais]] # [[Loch Chill an Iúir]] # [[Loch Cinnéile]] # [[Loch Chionn Droma]] #* [[Loch na Coille Móire]] # [[Loch Leitir Creamha Rua]] # [[Loch an Chrainn Chrín]] # [[Loch Mac nÉan Uachtair]] # [[Loch Marbh]] #* [[Loch Mháimín]] # [[Loch Míle]] # [[Loch Míolach]] # [[Loch Moirne]] # [[Loch Mhuiceanach]] # [[Loch Mucnú]] # [[Loch na Cuinge Uachtarach]] # [[Loch Uí Fhloinn]] #* [[Loch Riach]] # [[Claonloch]] (arís?) # [[Loch an Rois]] # [[Loch an Scoir]] # [[Loch Sindile]] # [[Loch Eoin]] # [[Loch Sáile]] # [[Loch Theach an Teampla]] # [[Turlach Ráth Asáin]] == Lochanna Chill Airne == {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} '' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural /> == Surroundings '' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}} '' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" /> == Loch Léin {{príomhalt|Loch Léin}} [[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]] '' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]]. '' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula. == Muckross Lake {{príomhalt|Loch Mhucrois}} [[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]] '' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" /> == Upper Lake {{príomhalt|An Loch Uachtarach}} [[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]] '' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" /> == Béaloideas '' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 /> '' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]]. == Gailearaí [[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]] [[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]] [[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]] [[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]] [[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]] == Féach freisin * [[Liosta Lochanna na hÉireann]] == Naisc sheachtracha * [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park] * [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes] * [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }} == Tagairtí {{reflist|refs = <ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref> <ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref> <ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref> <ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref> <ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref> <ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref> <ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref> <ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref> <ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref> <ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref> }} {{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}} [[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]] == Tuamaí == # ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]] == Dlí luath na hÉireann == {{tl|Dlí luath na hÉireann}} Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas. The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law". My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference. Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"? Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former. Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach). Notes: * Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie * "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann? * What about Welsh, English or Roman law? == Téamh domhanda == ••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir Ann cheana: * [[Téamh domhanda]] '' Global warming * [[:Catagóir:Téamh domhanda]] * [[Aeráid]] '' Climate * [[:Catagóir:Athrú aeráide]] * [[Tonn teasa]] '' Heat wave * [[Falscaí]] '' Wild fire * [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation * [[Eostatacht]] '' Eustacy 'Cúis'eanna nua: # [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas # [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission # [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission # [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture 0qffijgnv3ohttsmtace7ae5jdi2r1p 1271392 1271390 2025-06-24T18:15:17Z Marcas.oduinn 33120 1271392 wikitext text/x-wiki __NOINDEX__ __NOTOC__ [ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ] Teimpléid; * {{tl|efn}} * {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} * [[Teimpléad:Dead link]] == Lochanna == * [[Liosta Lochanna na hÉireann]], [[:Catagóir:Lochanna na hÉireann]] [[:Catagóir:Lochanna Chontae Aontroma]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Ard Mhacha]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Chabháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chill Mhantáin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chorcaí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhoire]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Dúin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhún na nGall]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Fhear Manach]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhuineacháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhaigh Eo]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Thír Eoghain]] :[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|] :[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch] # [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] # [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]] # ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]] # ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach] # [[Lochanna Chill Airne]] #* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]] #* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]] # [[Loch an Iúir]] * # ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]] # [[Loch Beara]] # [[Claonloch]] (a haon?) # [[Loch Bhéal Trá]] #* [[Loch Buinne]] # [[Loch Charraig an Droichid]] # [[Carraig an Phoirt]] # [[Loch Bhaile Choille Fóir]] #* [[Loch Bhaile na hUamha]] # [[Loch Oileán Uí Eadhna]] # [[Loch Conbhuí]] # [[Loch Chrathaí]] #* [[Loch Raithin]] # [[Loch Collán]] # [[Loch Choileáin Uí Shíoda]] # [[Loch Cútra]] #* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]] # [[Loch Dúlocha]] # [[Loch an Chlocháin Léith]] # [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]] #* [[Loch Gabhlach]] # [[Loch Iascaí]] # [[Loch Eirid]] # [[Loch Fí]] # [[Loch Fearna]] # [[Loch na Foirnéise]] # [[Loch Guth Ard Deas]] # [[Loch Gartáin]] #* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]] # [[Loch Ghleann Éada]] #* [[Loch Ghleann an Chairthe]] # [[Loch Ghleann Dá Loch]] #* [[Loch Eidhneach]] # [[Loch Inse Chrónáin]] # [[Loch Inse Uí Chuinn]] # [[Loch Inis Cara]] # [[Loch Oileán Éadaí]] # [[Loch Cheis Charraigín]] # [[Loch Chill Ghlais]] # [[Loch Chill an Iúir]] # [[Loch Cinnéile]] # [[Loch Chionn Droma]] #* [[Loch na Coille Móire]] # [[Loch Leitir Creamha Rua]] # [[Loch an Chrainn Chrín]] # [[Loch Mac nÉan Uachtair]] # [[Loch Marbh]] #* [[Loch Mháimín]] # [[Loch Míle]] # [[Loch Míolach]] # [[Loch Moirne]] # [[Loch Mhuiceanach]] # [[Loch Mucnú]] # [[Loch na Cuinge Uachtarach]] # [[Loch Uí Fhloinn]] #* [[Loch Riach]] # [[Claonloch]] (arís?) # [[Loch an Rois]] # [[Loch an Scoir]] # [[Loch Sindile]] # [[Loch Eoin]] # [[Loch Sáile]] # [[Loch Theach an Teampla]] # [[Turlach Ráth Asáin]] == Loch Fearna == {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} ''' Loch Fearna'''<ref name=logainm /><ref name=EPA /> is a [[fionnuisce]] lake in the northwest of Ireland. It is located in north [[Contae Dhún na nGall]] near the town of [[Baile na nGallóglach]]. == Tíreolaíocht '' Loch Fearna is about {{convert|2|km|1}} south of Milford, ar an mbóthar [[R246]], and {{convert|10|km|0}} north of [[Leitir Ceanainn]].<ref name=IFI/> It measures about {{convert|2|km|1|abbr=on}} long and {{convert|0.8|km|1|abbr=on}} wide. The lake has two islands at its northern end, including one [[crannóg]].<ref name=IFI/> == Hidreolaíocht '' Loch Fearna is fed mainly by the [[An Leanainn]] entering at its southern end and also by a stream entering at the northern end. The lake drains eastwards into the continuation of An Leanainn, which in turn enters [[Loch Súilí]] at [[Ráth Mealtain]].<ref name=IFI /><ref name=NPWS /> == Stair an dúlra I measc na n-iasc i Loch Fearna, tá [[breac donn]], [[bradán]], [[garmachán]], [[péirse]] agus [[eascann]] atá i mbaol criticiúil.<ref [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] na Leanainne.<ref name=IFI /><ref name=NPWS /> == Féach freisin * [[Liosta Lochanna na hÉireann]] == Tagairtí {{reflist|refs = <ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=17 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 11 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | access-date = 12 October 2022}}</ref> <ref name=IFI>{{lua idirlín | url = http://www.wfdfish.ie/wp-content/uploads/r2011/10/Fern_report1.pdf | teideal = Water Framework Directive Fish Stock Survey of Lough Fern | foilsitheoir = [[Inland Fisheries Ireland]] | dáta = Lúnasa 2011 | dátarochtana = 20ú Lúnasa 2015}}</ref> <ref name=logainm>{{cite web | url = | title = Loch Fearna/Lough Fern | work = [[Placenames Database of Ireland]] | publisher = [[Department of Arts, Heritage and the Gaeltacht|Government of Ireland - Department of Arts, Heritage and the Gaeltacht]] and [[Dublin City University]] | access-date = 20 August 2015}}</ref> <ref name="logainm">{{lua idirlín | url = http://www.logainm.ie/ga/1166363 | teideal = Loch Fearna | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 24ú Meitheamh 2025 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref> <ref name=IFI2014>{{lua idirlín | url = http://wfdfish.ie/wp-content/uploads/2014/08/Fern_prelim_report_2014.pdf | teideal = Preliminary Synopsis of the WFD Surveillance Monitoring Fish Stock Survey on Lough Fern | foilsitheoir = [[Inland Fisheries Ireland]] | dáta = Lúnasa 2014 | dátarochtana = 20ú Lúnasa 2015}}</ref> <ref name=NPWS>{{lua idirlín | url = http://www.npws.ie/protected-sites/sac/002176 | teideal = Leannan River SAC | foilsitheoir = [[An tSeirbhís Páirceanna Náisiúnta agus Fiadhúlra]] | dátarochtana = 20 August 2015}}</ref> }} {{DEFAULTSORT:Fearna, Loch}} [[Catagóir:Lochanna Chontae Dhún na nGall]] == Lochanna Chill Airne == {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} '' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural /> == Surroundings '' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}} '' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" /> == Loch Léin {{príomhalt|Loch Léin}} [[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]] '' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]]. '' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula. == Muckross Lake {{príomhalt|Loch Mhucrois}} [[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]] '' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" /> == Upper Lake {{príomhalt|An Loch Uachtarach}} [[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]] '' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" /> == Béaloideas '' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 /> '' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]]. == Gailearaí [[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]] [[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]] [[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]] [[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]] [[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]] == Féach freisin * [[Liosta Lochanna na hÉireann]] == Naisc sheachtracha * [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park] * [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes] * [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }} == Tagairtí {{reflist|refs = <ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref> <ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref> <ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref> <ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref> <ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref> <ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref> <ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref> <ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref> <ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref> <ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref> }} {{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}} [[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]] == Tuamaí == # ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]] == Dlí luath na hÉireann == {{tl|Dlí luath na hÉireann}} Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas. The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law". My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference. Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"? Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former. Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach). Notes: * Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie * "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann? * What about Welsh, English or Roman law? == Téamh domhanda == ••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir Ann cheana: * [[Téamh domhanda]] '' Global warming * [[:Catagóir:Téamh domhanda]] * [[Aeráid]] '' Climate * [[:Catagóir:Athrú aeráide]] * [[Tonn teasa]] '' Heat wave * [[Falscaí]] '' Wild fire * [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation * [[Eostatacht]] '' Eustacy 'Cúis'eanna nua: # [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas # [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission # [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission # [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture 80oe9ztccdkqea9ge23r2hx8z3ii3yi 1271394 1271392 2025-06-24T18:15:48Z Marcas.oduinn 33120 1271394 wikitext text/x-wiki __NOINDEX__ __NOTOC__ [ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ] Teimpléid; * {{tl|efn}} * {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} * [[Teimpléad:Dead link]] == Lochanna == * [[Liosta Lochanna na hÉireann]], [[:Catagóir:Lochanna na hÉireann]] [[:Catagóir:Lochanna Chontae Aontroma]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Ard Mhacha]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Chabháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chill Mhantáin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chorcaí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhoire]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Dúin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhún na nGall]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Fhear Manach]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhuineacháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhaigh Eo]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Thír Eoghain]] :[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|] :[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch] # [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] # [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]] # ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]] # ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach] # [[Lochanna Chill Airne]] #* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]] #* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]] # [[Loch an Iúir]] * # ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]] # [[Loch Beara]] # [[Claonloch]] (a haon?) # [[Loch Bhéal Trá]] #* [[Loch Buinne]] # [[Loch Charraig an Droichid]] # [[Carraig an Phoirt]] # [[Loch Bhaile Choille Fóir]] #* [[Loch Bhaile na hUamha]] # [[Loch Oileán Uí Eadhna]] # [[Loch Conbhuí]] # [[Loch Chrathaí]] #* [[Loch Raithin]] # [[Loch Collán]] # [[Loch Choileáin Uí Shíoda]] # [[Loch Cútra]] #* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]] # [[Loch Dúlocha]] # [[Loch an Chlocháin Léith]] # [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]] #* [[Loch Gabhlach]] # [[Loch Iascaí]] # [[Loch Eirid]] # [[Loch Fí]] # [[Loch Fearna]] # [[Loch na Foirnéise]] # [[Loch Guth Ard Deas]] # [[Loch Gartáin]] #* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]] # [[Loch Ghleann Éada]] #* [[Loch Ghleann an Chairthe]] # [[Loch Ghleann Dá Loch]] #* [[Loch Eidhneach]] # [[Loch Inse Chrónáin]] # [[Loch Inse Uí Chuinn]] # [[Loch Inis Cara]] # [[Loch Oileán Éadaí]] # [[Loch Cheis Charraigín]] # [[Loch Chill Ghlais]] # [[Loch Chill an Iúir]] # [[Loch Cinnéile]] # [[Loch Chionn Droma]] #* [[Loch na Coille Móire]] # [[Loch Leitir Creamha Rua]] # [[Loch an Chrainn Chrín]] # [[Loch Mac nÉan Uachtair]] # [[Loch Marbh]] #* [[Loch Mháimín]] # [[Loch Míle]] # [[Loch Míolach]] # [[Loch Moirne]] # [[Loch Mhuiceanach]] # [[Loch Mucnú]] # [[Loch na Cuinge Uachtarach]] # [[Loch Uí Fhloinn]] #* [[Loch Riach]] # [[Claonloch]] (arís?) # [[Loch an Rois]] # [[Loch an Scoir]] # [[Loch Sindile]] # [[Loch Eoin]] # [[Loch Sáile]] # [[Loch Theach an Teampla]] # [[Turlach Ráth Asáin]] == Loch Fearna == {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} ''' Loch Fearna'''<ref name=logainm /><ref name=EPA /> is a [[fionnuisce]] lake in the northwest of Ireland. It is located in north [[Contae Dhún na nGall]] near the town of [[Baile na nGallóglach]]. == Tíreolaíocht '' Loch Fearna is about {{convert|2|km|1}} south of Milford, ar an mbóthar [[R246]], and {{convert|10|km|0}} north of [[Leitir Ceanainn]].<ref name=IFI/> It measures about {{convert|2|km|1|abbr=on}} long and {{convert|0.8|km|1|abbr=on}} wide. The lake has two islands at its northern end, including one [[crannóg]].<ref name=IFI/> == Hidreolaíocht '' Loch Fearna is fed mainly by the [[An Leanainn]] entering at its southern end and also by a stream entering at the northern end. The lake drains eastwards into the continuation of An Leanainn, which in turn enters [[Loch Súilí]] at [[Ráth Mealtain]].<ref name=IFI /><ref name=NPWS /> == Stair an dúlra I measc na n-iasc i Loch Fearna, tá [[breac donn]], [[bradán]], [[garmachán]], [[péirse]] agus [[eascann]] atá i mbaol criticiúil.<ref [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] na Leanainne.<ref name=IFI /><ref name=NPWS /> == Féach freisin * [[Liosta Lochanna na hÉireann]] == Tagairtí {{reflist|refs = <ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=17 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 11 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | access-date = 12 October 2022}}</ref> <ref name=IFI>{{lua idirlín | url = http://www.wfdfish.ie/wp-content/uploads/r2011/10/Fern_report1.pdf | teideal = Water Framework Directive Fish Stock Survey of Lough Fern | foilsitheoir = [[Inland Fisheries Ireland]] | dáta = Lúnasa 2011 | dátarochtana = 20ú Lúnasa 2015}}</ref> <ref name=logainm>{{lua idirlín | url = http://www.logainm.ie/ga/1166363 | teideal = Loch Fearna | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 24ú Meitheamh 2025 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref> <ref name=IFI2014>{{lua idirlín | url = http://wfdfish.ie/wp-content/uploads/2014/08/Fern_prelim_report_2014.pdf | teideal = Preliminary Synopsis of the WFD Surveillance Monitoring Fish Stock Survey on Lough Fern | foilsitheoir = [[Inland Fisheries Ireland]] | dáta = Lúnasa 2014 | dátarochtana = 20ú Lúnasa 2015}}</ref> <ref name=NPWS>{{lua idirlín | url = http://www.npws.ie/protected-sites/sac/002176 | teideal = Leannan River SAC | foilsitheoir = [[An tSeirbhís Páirceanna Náisiúnta agus Fiadhúlra]] | dátarochtana = 20 August 2015}}</ref> }} {{DEFAULTSORT:Fearna, Loch}} [[Catagóir:Lochanna Chontae Dhún na nGall]] == Lochanna Chill Airne == {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} '' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural /> == Surroundings '' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}} '' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" /> == Loch Léin {{príomhalt|Loch Léin}} [[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]] '' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]]. '' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula. == Muckross Lake {{príomhalt|Loch Mhucrois}} [[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]] '' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" /> == Upper Lake {{príomhalt|An Loch Uachtarach}} [[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]] '' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" /> == Béaloideas '' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 /> '' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]]. == Gailearaí [[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]] [[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]] [[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]] [[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]] [[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]] == Féach freisin * [[Liosta Lochanna na hÉireann]] == Naisc sheachtracha * [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park] * [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes] * [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }} == Tagairtí {{reflist|refs = <ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref> <ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref> <ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref> <ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref> <ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref> <ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref> <ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref> <ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref> <ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref> <ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref> }} {{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}} [[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]] == Tuamaí == # ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]] == Dlí luath na hÉireann == {{tl|Dlí luath na hÉireann}} Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas. The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law". My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference. Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"? Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former. Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach). Notes: * Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie * "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann? * What about Welsh, English or Roman law? == Téamh domhanda == ••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir Ann cheana: * [[Téamh domhanda]] '' Global warming * [[:Catagóir:Téamh domhanda]] * [[Aeráid]] '' Climate * [[:Catagóir:Athrú aeráide]] * [[Tonn teasa]] '' Heat wave * [[Falscaí]] '' Wild fire * [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation * [[Eostatacht]] '' Eustacy 'Cúis'eanna nua: # [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas # [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission # [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission # [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture hfmb1eayp7oyqwv1agxb5ynquu0qe1b 1271401 1271394 2025-06-24T20:48:39Z Marcas.oduinn 33120 /* Loch Fearna */ 1271401 wikitext text/x-wiki __NOINDEX__ __NOTOC__ [ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ] Teimpléid; * {{tl|efn}} * {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} * [[Teimpléad:Dead link]] == Lochanna == * [[Liosta Lochanna na hÉireann]], [[:Catagóir:Lochanna na hÉireann]] [[:Catagóir:Lochanna Chontae Aontroma]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Ard Mhacha]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Chabháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chill Mhantáin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chorcaí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhoire]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Dúin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhún na nGall]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Fhear Manach]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhuineacháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhaigh Eo]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Thír Eoghain]] :[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|] :[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch] # [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] # [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]] # ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]] # ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach] # [[Lochanna Chill Airne]] #* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]] #* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]] # [[Loch an Iúir]] * # ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]] # [[Loch Beara]] # [[Claonloch]] (a haon?) # [[Loch Bhéal Trá]] #* [[Loch Buinne]] # [[Loch Charraig an Droichid]] # [[Carraig an Phoirt]] # [[Loch Bhaile Choille Fóir]] #* [[Loch Bhaile na hUamha]] # [[Loch Oileán Uí Eadhna]] # [[Loch Conbhuí]] # [[Loch Chrathaí]] #* [[Loch Raithin]] # [[Loch Collán]] # [[Loch Choileáin Uí Shíoda]] # [[Loch Cútra]] #* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]] # [[Loch Dúlocha]] # [[Loch an Chlocháin Léith]] # [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]] #* [[Loch Gabhlach]] # [[Loch Iascaí]] # [[Loch Eirid]] # [[Loch Fí]] # [[Loch Fearna]] # [[Loch na Foirnéise]] # [[Loch Guth Ard Deas]] # [[Loch Gartáin]] #* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]] # [[Loch Ghleann Éada]] #* [[Loch Ghleann an Chairthe]] # [[Loch Ghleann Dá Loch]] #* [[Loch Eidhneach]] # [[Loch Inse Chrónáin]] # [[Loch Inse Uí Chuinn]] # [[Loch Inis Cara]] # [[Loch Oileán Éadaí]] # [[Loch Cheis Charraigín]] # [[Loch Chill Ghlais]] # [[Loch Chill an Iúir]] # [[Loch Cinnéile]] # [[Loch Chionn Droma]] #* [[Loch na Coille Móire]] # [[Loch Leitir Creamha Rua]] # [[Loch an Chrainn Chrín]] # [[Loch Mac nÉan Uachtair]] # [[Loch Marbh]] #* [[Loch Mháimín]] # [[Loch Míle]] # [[Loch Míolach]] # [[Loch Moirne]] # [[Loch Mhuiceanach]] # [[Loch Mucnú]] # [[Loch na Cuinge Uachtarach]] # [[Loch Uí Fhloinn]] #* [[Loch Riach]] # [[Claonloch]] (arís?) # [[Loch an Rois]] # [[Loch an Scoir]] # [[Loch Sindile]] # [[Loch Eoin]] # [[Loch Sáile]] # [[Loch Theach an Teampla]] # [[Turlach Ráth Asáin]] == Loch Fearna == {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} ''' Loch Fearna'''<ref name=logainm /><ref name=EPA /> is a [[fionnuisce]] lake in the northwest of Ireland. It is located in north [[Contae Dhún na nGall]] near the town of [[Baile na nGallóglach]]. == Tíreolaíocht Ta Loch Fearna tuairim is {{convert|2|km|1}} taobh ó dheas de Baile na nGallóglach, ar an mbóthar [[R246]], agus {{convert|10|km|0}} taobh ó thuaidh de [[Leitir Ceanainn]].<ref name=IFI/> Tá sé {{convert|2|km|1|abbr=on}} ar fad agus {{convert|0.8|km|1|abbr=on}} ar leithead. Tá dhá inis sa loch ar a thaobh ó thuaidh, agus [[crannóg]] amháin ann.<ref name=IFI/> == Hidreolaíocht Soláthraítear Loch Fearna go formhór ag [[An Leanainn]] ag rith isteach ó dheas, '' and also by a stream entering at the northern end. The lake drains eastwards into the continuation of An Leanainn, which in turn enters [[Loch Súilí]] at [[Ráth Mealtain]].<ref name=IFI /><ref name=NPWS /> == Stair an dúlra I measc na n-iasc i Loch Fearna, tá [[breac donn]], [[bradán]], [[garmachán]], [[péirse]] agus [[eascann]] atá i mbaol criticiúil.<ref [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] na Leanainne.<ref name=IFI /><ref name=NPWS /> == Féach freisin * [[Liosta Lochanna na hÉireann]] == Tagairtí {{reflist|refs = <ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=17 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 11 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | access-date = 12 October 2022}}</ref> <ref name=IFI>{{lua idirlín | url = http://www.wfdfish.ie/wp-content/uploads/r2011/10/Fern_report1.pdf | teideal = Water Framework Directive Fish Stock Survey of Lough Fern | foilsitheoir = [[Inland Fisheries Ireland]] | dáta = Lúnasa 2011 | dátarochtana = 20ú Lúnasa 2015}}</ref> <ref name=logainm>{{lua idirlín | url = http://www.logainm.ie/ga/1166363 | teideal = Loch Fearna | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 24ú Meitheamh 2025 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref> <ref name=IFI2014>{{lua idirlín | url = http://wfdfish.ie/wp-content/uploads/2014/08/Fern_prelim_report_2014.pdf | teideal = Preliminary Synopsis of the WFD Surveillance Monitoring Fish Stock Survey on Lough Fern | foilsitheoir = [[Inland Fisheries Ireland]] | dáta = Lúnasa 2014 | dátarochtana = 20ú Lúnasa 2015}}</ref> <ref name=NPWS>{{lua idirlín | url = http://www.npws.ie/protected-sites/sac/002176 | teideal = Leannan River SAC | foilsitheoir = [[An tSeirbhís Páirceanna Náisiúnta agus Fiadhúlra]] | dátarochtana = 20 August 2015}}</ref> }} {{DEFAULTSORT:Fearna, Loch}} [[Catagóir:Lochanna Chontae Dhún na nGall]] == Lochanna Chill Airne == {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} '' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural /> == Surroundings '' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}} '' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" /> == Loch Léin {{príomhalt|Loch Léin}} [[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]] '' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]]. '' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula. == Muckross Lake {{príomhalt|Loch Mhucrois}} [[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]] '' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" /> == Upper Lake {{príomhalt|An Loch Uachtarach}} [[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]] '' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" /> == Béaloideas '' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 /> '' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]]. == Gailearaí [[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]] [[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]] [[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]] [[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]] [[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]] == Féach freisin * [[Liosta Lochanna na hÉireann]] == Naisc sheachtracha * [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park] * [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes] * [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }} == Tagairtí {{reflist|refs = <ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref> <ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref> <ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref> <ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref> <ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref> <ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref> <ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref> <ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref> <ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref> <ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref> }} {{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}} [[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]] == Tuamaí == # ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]] == Dlí luath na hÉireann == {{tl|Dlí luath na hÉireann}} Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas. The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law". My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference. Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"? Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former. Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach). Notes: * Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie * "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann? * What about Welsh, English or Roman law? == Téamh domhanda == ••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir Ann cheana: * [[Téamh domhanda]] '' Global warming * [[:Catagóir:Téamh domhanda]] * [[Aeráid]] '' Climate * [[:Catagóir:Athrú aeráide]] * [[Tonn teasa]] '' Heat wave * [[Falscaí]] '' Wild fire * [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation * [[Eostatacht]] '' Eustacy 'Cúis'eanna nua: # [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas # [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission # [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission # [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture 8rooc27bn3icwmdjbfgb9uauka6b7zg 1271402 1271401 2025-06-24T21:38:15Z Marcas.oduinn 33120 /* Loch Fearna */ 1271402 wikitext text/x-wiki __NOINDEX__ __NOTOC__ [ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ] Teimpléid; * {{tl|efn}} * {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} * [[Teimpléad:Dead link]] == Lochanna == * [[Liosta Lochanna na hÉireann]], [[:Catagóir:Lochanna na hÉireann]] [[:Catagóir:Lochanna Chontae Aontroma]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Ard Mhacha]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Chabháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chill Mhantáin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chorcaí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhoire]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Dúin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhún na nGall]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Fhear Manach]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhuineacháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhaigh Eo]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Thír Eoghain]] :[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|] :[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch] # [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] # [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]] # ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]] # ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach] # [[Lochanna Chill Airne]] #* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]] #* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]] # [[Loch an Iúir]] * # ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]] # [[Loch Beara]] # [[Claonloch]] (a haon?) # [[Loch Bhéal Trá]] #* [[Loch Buinne]] # [[Loch Charraig an Droichid]] # [[Carraig an Phoirt]] # [[Loch Bhaile Choille Fóir]] #* [[Loch Bhaile na hUamha]] # [[Loch Oileán Uí Eadhna]] # [[Loch Conbhuí]] # [[Loch Chrathaí]] #* [[Loch Raithin]] # [[Loch Collán]] # [[Loch Choileáin Uí Shíoda]] # [[Loch Cútra]] #* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]] # [[Loch Dúlocha]] # [[Loch an Chlocháin Léith]] # [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]] #* [[Loch Gabhlach]] # [[Loch Iascaí]] # [[Loch Eirid]] # [[Loch Fí]] # [[Loch Fearna]] # [[Loch na Foirnéise]] # [[Loch Guth Ard Deas]] # [[Loch Gartáin]] #* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]] # [[Loch Ghleann Éada]] #* [[Loch Ghleann an Chairthe]] # [[Loch Ghleann Dá Loch]] #* [[Loch Eidhneach]] # [[Loch Inse Chrónáin]] # [[Loch Inse Uí Chuinn]] # [[Loch Inis Cara]] # [[Loch Oileán Éadaí]] # [[Loch Cheis Charraigín]] # [[Loch Chill Ghlais]] # [[Loch Chill an Iúir]] # [[Loch Cinnéile]] # [[Loch Chionn Droma]] #* [[Loch na Coille Móire]] # [[Loch Leitir Creamha Rua]] # [[Loch an Chrainn Chrín]] # [[Loch Mac nÉan Uachtair]] # [[Loch Marbh]] #* [[Loch Mháimín]] # [[Loch Míle]] # [[Loch Míolach]] # [[Loch Moirne]] # [[Loch Mhuiceanach]] # [[Loch Mucnú]] # [[Loch na Cuinge Uachtarach]] # [[Loch Uí Fhloinn]] #* [[Loch Riach]] # [[Claonloch]] (arís?) # [[Loch an Rois]] # [[Loch an Scoir]] # [[Loch Sindile]] # [[Loch Eoin]] # [[Loch Sáile]] # [[Loch Theach an Teampla]] # [[Turlach Ráth Asáin]] == Loch Fearna == {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} ''' Loch Fearna'''<ref name=logainm /><ref name=EPA /> is a [[fionnuisce]] lake in the northwest of Ireland. It is located in north [[Contae Dhún na nGall]] near the town of [[Baile na nGallóglach]]. == Tíreolaíocht Ta Loch Fearna tuairim is {{convert|2|km|1}} taobh ó dheas de Baile na nGallóglach, ar an mbóthar [[R246]], agus {{convert|10|km|0}} taobh ó thuaidh de [[Leitir Ceanainn]].<ref name=IFI/> Tá sé {{convert|2|km|1|abbr=on}} ar fad agus {{convert|0.8|km|1|abbr=on}} ar leithead. Tá dhá inis sa loch ar a thaobh ó thuaidh, agus [[crannóg]] amháin ann.<ref name=IFI/> == Hidreolaíocht Soláthraítear Loch Fearna go formhór ag [[An Leanainn]] ag rith isteach ó dheas, agus fosta ag sruthán ag sreabhadh ó thuaidh. Ritheann an loch soir amach go dtí An Leanainn, a teitheann féin i [[Loch Súilí]] isteach ag [[Ráth Mealtain]].<ref name=IFI /><ref name=NPWS /> == Stair an dúlra I measc na n-iasc i Loch Fearna, tá [[breac donn]], [[bradán]], [[garmachán]], [[péirse]] agus [[eascann]] atá i mbaol criticiúil.<ref [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] na Leanainne.<ref name=IFI /><ref name=NPWS /> == Féach freisin * [[Liosta Lochanna na hÉireann]] == Tagairtí {{reflist|refs = <ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=17 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 11 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | access-date = 12 October 2022}}</ref> <ref name=IFI>{{lua idirlín | url = http://www.wfdfish.ie/wp-content/uploads/r2011/10/Fern_report1.pdf | teideal = Water Framework Directive Fish Stock Survey of Lough Fern | foilsitheoir = [[Inland Fisheries Ireland]] | dáta = Lúnasa 2011 | dátarochtana = 20ú Lúnasa 2015}}</ref> <ref name=logainm>{{lua idirlín | url = http://www.logainm.ie/ga/1166363 | teideal = Loch Fearna | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 24ú Meitheamh 2025 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref> <ref name=IFI2014>{{lua idirlín | url = http://wfdfish.ie/wp-content/uploads/2014/08/Fern_prelim_report_2014.pdf | teideal = Preliminary Synopsis of the WFD Surveillance Monitoring Fish Stock Survey on Lough Fern | foilsitheoir = [[Inland Fisheries Ireland]] | dáta = Lúnasa 2014 | dátarochtana = 20ú Lúnasa 2015}}</ref> <ref name=NPWS>{{lua idirlín | url = http://www.npws.ie/protected-sites/sac/002176 | teideal = Leannan River SAC | foilsitheoir = [[An tSeirbhís Páirceanna Náisiúnta agus Fiadhúlra]] | dátarochtana = 20 August 2015}}</ref> }} {{DEFAULTSORT:Fearna, Loch}} [[Catagóir:Lochanna Chontae Dhún na nGall]] == Lochanna Chill Airne == {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} '' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural /> == Surroundings '' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}} '' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" /> == Loch Léin {{príomhalt|Loch Léin}} [[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]] '' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]]. '' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula. == Muckross Lake {{príomhalt|Loch Mhucrois}} [[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]] '' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" /> == Upper Lake {{príomhalt|An Loch Uachtarach}} [[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]] '' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" /> == Béaloideas '' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 /> '' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]]. == Gailearaí [[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]] [[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]] [[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]] [[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]] [[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]] == Féach freisin * [[Liosta Lochanna na hÉireann]] == Naisc sheachtracha * [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park] * [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes] * [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }} == Tagairtí {{reflist|refs = <ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref> <ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref> <ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref> <ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref> <ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref> <ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref> <ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref> <ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref> <ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref> <ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref> }} {{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}} [[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]] == Tuamaí == # ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]] == Dlí luath na hÉireann == {{tl|Dlí luath na hÉireann}} Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas. The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law". My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference. Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"? Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former. Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach). Notes: * Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie * "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann? * What about Welsh, English or Roman law? == Téamh domhanda == ••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir Ann cheana: * [[Téamh domhanda]] '' Global warming * [[:Catagóir:Téamh domhanda]] * [[Aeráid]] '' Climate * [[:Catagóir:Athrú aeráide]] * [[Tonn teasa]] '' Heat wave * [[Falscaí]] '' Wild fire * [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation * [[Eostatacht]] '' Eustacy 'Cúis'eanna nua: # [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas # [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission # [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission # [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture bmbqhttrbxcamclxl339wop1toeaw9o 1271403 1271402 2025-06-24T21:40:02Z Marcas.oduinn 33120 1271403 wikitext text/x-wiki __NOINDEX__ __NOTOC__ [ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ] Teimpléid; * {{tl|efn}} * {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} * [[Teimpléad:Dead link]] == Lochanna == * [[Liosta Lochanna na hÉireann]], [[:Catagóir:Lochanna na hÉireann]] [[:Catagóir:Lochanna Chontae Aontroma]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Ard Mhacha]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Chabháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chill Mhantáin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chorcaí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhoire]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Dúin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhún na nGall]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Fhear Manach]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhuineacháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhaigh Eo]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Thír Eoghain]] :[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|] :[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch] # [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] # [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]] # ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]] # ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach] # [[Lochanna Chill Airne]] #* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]] #* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]] # [[Loch an Iúir]] * # ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]] # [[Loch Beara]] # [[Claonloch]] (a haon?) # [[Loch Bhéal Trá]] #* [[Loch Buinne]] # [[Loch Charraig an Droichid]] # [[Carraig an Phoirt]] # [[Loch Bhaile Choille Fóir]] #* [[Loch Bhaile na hUamha]] # [[Loch Oileán Uí Eadhna]] # [[Loch Conbhuí]] # [[Loch Chrathaí]] #* [[Loch Raithin]] # [[Loch Collán]] # [[Loch Choileáin Uí Shíoda]] # [[Loch Cútra]] #* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]] # [[Loch Dúlocha]] # [[Loch an Chlocháin Léith]] # [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]] #* [[Loch Gabhlach]] # [[Loch Iascaí]] # [[Loch Eirid]] # [[Loch Fí]] # [[Loch Fearna]] # [[Loch na Foirnéise]] # [[Loch Guth Ard Deas]] # [[Loch Gartáin]] #* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]] # [[Loch Ghleann Éada]] #* [[Loch Ghleann an Chairthe]] # [[Loch Ghleann Dá Loch]] #* [[Loch Eidhneach]] # [[Loch Inse Chrónáin]] # [[Loch Inse Uí Chuinn]] # [[Loch Inis Cara]] # [[Loch Oileán Éadaí]] # [[Loch Cheis Charraigín]] # [[Loch Chill Ghlais]] # [[Loch Chill an Iúir]] # [[Loch Cinnéile]] # [[Loch Chionn Droma]] #* [[Loch na Coille Móire]] # [[Loch Leitir Creamha Rua]] # [[Loch an Chrainn Chrín]] # [[Loch Mac nÉan Uachtair]] # [[Loch Marbh]] #* [[Loch Mháimín]] # [[Loch Míle]] # [[Loch Míolach]] # [[Loch Moirne]] # [[Loch Mhuiceanach]] # [[Loch Mucnú]] # [[Loch na Cuinge Uachtarach]] # [[Loch Uí Fhloinn]] #* [[Loch Riach]] # [[Claonloch]] (arís?) # [[Loch an Rois]] # [[Loch an Scoir]] # [[Loch Sindile]] # [[Loch Eoin]] # [[Loch Sáile]] # [[Loch Theach an Teampla]] # [[Turlach Ráth Asáin]] == Loch Fearna == {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} Is loch [[fionnuisce]] é ''' Loch Fearna'''<ref name=logainm /><ref name=EPA /> suite i dtuaisceart {{h|Contae Dhún na nGall}} gar de {{h|Baile na nGallóglach}}. == Tíreolaíocht Ta Loch Fearna tuairim is {{convert|2|km|1}} taobh ó dheas de Baile na nGallóglach, ar an mbóthar [[R246]], agus {{convert|10|km|0}} taobh ó thuaidh de [[Leitir Ceanainn]].<ref name=IFI/> Tá sé {{convert|2|km|1|abbr=on}} ar fad agus {{convert|0.8|km|1|abbr=on}} ar leithead. Tá dhá inis sa loch ar a thaobh ó thuaidh, agus [[crannóg]] amháin ann.<ref name=IFI/> == Hidreolaíocht Soláthraítear Loch Fearna go formhór ag [[An Leanainn]] ag rith isteach ó dheas, agus fosta ag sruthán ag sreabhadh ó thuaidh. Ritheann an loch soir amach go dtí An Leanainn, a teitheann féin i [[Loch Súilí]] isteach ag [[Ráth Mealtain]].<ref name=IFI /><ref name=NPWS /> == Stair an dúlra I measc na n-iasc i Loch Fearna, tá [[breac donn]], [[bradán]], [[garmachán]], [[péirse]] agus [[eascann]] atá i mbaol criticiúil.<ref [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] na Leanainne.<ref name=IFI /><ref name=NPWS /> == Féach freisin * [[Liosta Lochanna na hÉireann]] == Tagairtí {{reflist|refs = <ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=17 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 11 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | access-date = 12 October 2022}}</ref> <ref name=IFI>{{lua idirlín | url = http://www.wfdfish.ie/wp-content/uploads/r2011/10/Fern_report1.pdf | teideal = Water Framework Directive Fish Stock Survey of Lough Fern | foilsitheoir = [[Inland Fisheries Ireland]] | dáta = Lúnasa 2011 | dátarochtana = 20ú Lúnasa 2015}}</ref> <ref name=logainm>{{lua idirlín | url = http://www.logainm.ie/ga/1166363 | teideal = Loch Fearna | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 24ú Meitheamh 2025 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref> <ref name=IFI2014>{{lua idirlín | url = http://wfdfish.ie/wp-content/uploads/2014/08/Fern_prelim_report_2014.pdf | teideal = Preliminary Synopsis of the WFD Surveillance Monitoring Fish Stock Survey on Lough Fern | foilsitheoir = [[Inland Fisheries Ireland]] | dáta = Lúnasa 2014 | dátarochtana = 20ú Lúnasa 2015}}</ref> <ref name=NPWS>{{lua idirlín | url = http://www.npws.ie/protected-sites/sac/002176 | teideal = Leannan River SAC | foilsitheoir = [[An tSeirbhís Páirceanna Náisiúnta agus Fiadhúlra]] | dátarochtana = 20 August 2015}}</ref> }} {{DEFAULTSORT:Fearna, Loch}} [[Catagóir:Lochanna Chontae Dhún na nGall]] == Lochanna Chill Airne == {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} '' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural /> == Surroundings '' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}} '' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" /> == Loch Léin {{príomhalt|Loch Léin}} [[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]] '' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]]. '' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula. == Muckross Lake {{príomhalt|Loch Mhucrois}} [[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]] '' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" /> == Upper Lake {{príomhalt|An Loch Uachtarach}} [[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]] '' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" /> == Béaloideas '' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 /> '' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]]. == Gailearaí [[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]] [[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]] [[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]] [[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]] [[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]] == Féach freisin * [[Liosta Lochanna na hÉireann]] == Naisc sheachtracha * [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park] * [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes] * [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }} == Tagairtí {{reflist|refs = <ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref> <ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref> <ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref> <ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref> <ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref> <ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref> <ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref> <ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref> <ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref> <ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref> }} {{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}} [[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]] == Tuamaí == # ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]] == Dlí luath na hÉireann == {{tl|Dlí luath na hÉireann}} Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas. The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law". My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference. Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"? Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former. Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach). Notes: * Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie * "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann? * What about Welsh, English or Roman law? == Téamh domhanda == ••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir Ann cheana: * [[Téamh domhanda]] '' Global warming * [[:Catagóir:Téamh domhanda]] * [[Aeráid]] '' Climate * [[:Catagóir:Athrú aeráide]] * [[Tonn teasa]] '' Heat wave * [[Falscaí]] '' Wild fire * [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation * [[Eostatacht]] '' Eustacy 'Cúis'eanna nua: # [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas # [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission # [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission # [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture 0iavwf3z9ktz0ker7ecbdj3tz9jborw 1271406 1271403 2025-06-24T22:03:00Z Marcas.oduinn 33120 /* Loch Fearna */ 1271406 wikitext text/x-wiki __NOINDEX__ __NOTOC__ [ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ] Teimpléid; * {{tl|efn}} * {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} * [[Teimpléad:Dead link]] == Lochanna == * [[Liosta Lochanna na hÉireann]], [[:Catagóir:Lochanna na hÉireann]] [[:Catagóir:Lochanna Chontae Aontroma]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Ard Mhacha]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Chabháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chill Mhantáin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chorcaí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhoire]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Dúin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhún na nGall]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Fhear Manach]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhuineacháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhaigh Eo]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Thír Eoghain]] :[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|] :[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch] # [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] # [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]] # ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]] # ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach] # [[Lochanna Chill Airne]] #* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]] #* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]] # [[Loch an Iúir]] * # ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]] # [[Loch Beara]] # [[Claonloch]] (a haon?) # [[Loch Bhéal Trá]] #* [[Loch Buinne]] # [[Loch Charraig an Droichid]] # [[Carraig an Phoirt]] # [[Loch Bhaile Choille Fóir]] #* [[Loch Bhaile na hUamha]] # [[Loch Oileán Uí Eadhna]] # [[Loch Conbhuí]] # [[Loch Chrathaí]] #* [[Loch Raithin]] # [[Loch Collán]] # [[Loch Choileáin Uí Shíoda]] # [[Loch Cútra]] #* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]] # [[Loch Dúlocha]] # [[Loch an Chlocháin Léith]] # [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]] #* [[Loch Gabhlach]] # [[Loch Iascaí]] # [[Loch Eirid]] # [[Loch Fí]] # [[Loch Fearna]] # [[Loch na Foirnéise]] # [[Loch Guth Ard Deas]] # [[Loch Gartáin]] #* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]] # [[Loch Ghleann Éada]] #* [[Loch Ghleann an Chairthe]] # [[Loch Ghleann Dá Loch]] #* [[Loch Eidhneach]] # [[Loch Inse Chrónáin]] # [[Loch Inse Uí Chuinn]] # [[Loch Inis Cara]] # [[Loch Oileán Éadaí]] # [[Loch Cheis Charraigín]] # [[Loch Chill Ghlais]] # [[Loch Chill an Iúir]] # [[Loch Cinnéile]] # [[Loch Chionn Droma]] #* [[Loch na Coille Móire]] # [[Loch Leitir Creamha Rua]] # [[Loch an Chrainn Chrín]] # [[Loch Mac nÉan Uachtair]] # [[Loch Marbh]] #* [[Loch Mháimín]] # [[Loch Míle]] # [[Loch Míolach]] # [[Loch Moirne]] # [[Loch Mhuiceanach]] # [[Loch Mucnú]] # [[Loch na Cuinge Uachtarach]] # [[Loch Uí Fhloinn]] #* [[Loch Riach]] # [[Claonloch]] (arís?) # [[Loch an Rois]] # [[Loch an Scoir]] # [[Loch Sindile]] # [[Loch Eoin]] # [[Loch Sáile]] # [[Loch Theach an Teampla]] # [[Turlach Ráth Asáin]] == Loch Fearna == {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} Is loch [[fionnuisce]] é ''' Loch Fearna'''<ref name=logainm /><ref name=EPA /> suite i dtuaisceart {{h|Contae Dhún na nGall}} gar de {{h|Baile na nGallóglach}}. == Tíreolaíocht Ta Loch Fearna tuairim is {{convert|2|km|1}} taobh ó dheas de Baile na nGallóglach, ar an mbóthar [[R246]], agus {{convert|10|km|0}} taobh ó thuaidh de [[Leitir Ceanainn]].<ref name=IF /> Tá sé {{convert|2|km|1|abbr=on}} ar fad agus {{convert|0.8|km|1|abbr=on}} ar leithead. Tá dhá inis sa loch ar a thaobh ó thuaidh, agus [[crannóg]] amháin ann.<ref name=IFI/> == Hidreolaíocht Soláthraítear Loch Fearna go formhór ag [[An Leanainn]] ag rith isteach ó dheas, agus fosta ag sruthán ag sreabhadh ó thuaidh. Ritheann an loch soir amach go dtí An Leanainn, a teitheann féin i [[Loch Súilí]] isteach ag [[Ráth Mealtain]].<ref name=IFI/><ref name=NPWS/> == Stair an dúlra I measc na n-iasc i Loch Fearna, tá [[breac donn]], [[bradán]], [[garmachán]], [[péirse]] agus [[eascann]] atá i mbaol criticiúil.<ref [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] na Leanainne.<ref name=NPWS/><ref name=IFI2014 /> == Féach freisin * [[Liosta Lochanna na hÉireann]] == Tagairtí {{reflist|refs = <ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=17 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 11 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | access-date = 12 October 2022}}</ref> <ref name=IFI>{{lua idirlín | url = http://www.wfdfish.ie/wp-content/uploads/r2011/10/Fern_report1.pdf | teideal = Water Framework Directive Fish Stock Survey of Lough Fern | foilsitheoir = [[Inland Fisheries Ireland]] | dáta = Lúnasa 2011 | dátarochtana = 20ú Lúnasa 2015}}</ref> <ref name=logainm>{{lua idirlín | url = http://www.logainm.ie/ga/1166363 | teideal = Loch Fearna | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 24ú Meitheamh 2025 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref> <ref name=IFI2014>{{lua idirlín | url = http://wfdfish.ie/wp-content/uploads/2014/08/Fern_prelim_report_2014.pdf | teideal = Preliminary Synopsis of the WFD Surveillance Monitoring Fish Stock Survey on Lough Fern | foilsitheoir = [[Iascach Intíre Éireann]] | dáta = Lúnasa 2014 | dátarochtana = 20ú Lúnasa 2015}}</ref> <ref name=NPWS>{{lua idirlín | url = http://www.npws.ie/protected-sites/sac/002176 | teideal = Leannan River SAC | foilsitheoir = [[An tSeirbhís Páirceanna Náisiúnta agus Fiadhúlra]] | dátarochtana = 20 August 2015}}</ref> }} {{DEFAULTSORT:Fearna, Loch}} [[Catagóir:Lochanna Chontae Dhún na nGall]] == Lochanna Chill Airne == {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} '' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural /> == Surroundings '' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}} '' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" /> == Loch Léin {{príomhalt|Loch Léin}} [[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]] '' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]]. '' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula. == Muckross Lake {{príomhalt|Loch Mhucrois}} [[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]] '' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" /> == Upper Lake {{príomhalt|An Loch Uachtarach}} [[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]] '' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" /> == Béaloideas '' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 /> '' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]]. == Gailearaí [[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]] [[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]] [[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]] [[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]] [[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]] == Féach freisin * [[Liosta Lochanna na hÉireann]] == Naisc sheachtracha * [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park] * [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes] * [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }} == Tagairtí {{reflist|refs = <ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref> <ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref> <ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref> <ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref> <ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref> <ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref> <ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref> <ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref> <ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref> <ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref> }} {{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}} [[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]] == Tuamaí == # ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]] == Dlí luath na hÉireann == {{tl|Dlí luath na hÉireann}} Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas. The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law". My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference. Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"? Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former. Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach). Notes: * Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie * "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann? * What about Welsh, English or Roman law? == Téamh domhanda == ••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir Ann cheana: * [[Téamh domhanda]] '' Global warming * [[:Catagóir:Téamh domhanda]] * [[Aeráid]] '' Climate * [[:Catagóir:Athrú aeráide]] * [[Tonn teasa]] '' Heat wave * [[Falscaí]] '' Wild fire * [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation * [[Eostatacht]] '' Eustacy 'Cúis'eanna nua: # [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas # [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission # [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission # [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture 25klo9at6e13g4wcjgbb0lnk9zj0bsi 1271407 1271406 2025-06-24T22:03:13Z Marcas.oduinn 33120 1271407 wikitext text/x-wiki __NOINDEX__ __NOTOC__ [ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ] Teimpléid; * {{tl|efn}} * {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} * [[Teimpléad:Dead link]] == Lochanna == * [[Liosta Lochanna na hÉireann]], [[:Catagóir:Lochanna na hÉireann]] [[:Catagóir:Lochanna Chontae Aontroma]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Ard Mhacha]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Chabháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chill Mhantáin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chorcaí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhoire]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Dúin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhún na nGall]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Fhear Manach]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhuineacháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhaigh Eo]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Thír Eoghain]] :[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|] :[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch] # [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] # [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]] # ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]] # ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach] # [[Lochanna Chill Airne]] #* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]] #* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]] # [[Loch an Iúir]] * # ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]] # [[Loch Beara]] # [[Claonloch]] (a haon?) # [[Loch Bhéal Trá]] #* [[Loch Buinne]] # [[Loch Charraig an Droichid]] # [[Carraig an Phoirt]] # [[Loch Bhaile Choille Fóir]] #* [[Loch Bhaile na hUamha]] # [[Loch Oileán Uí Eadhna]] # [[Loch Conbhuí]] # [[Loch Chrathaí]] #* [[Loch Raithin]] # [[Loch Collán]] # [[Loch Choileáin Uí Shíoda]] # [[Loch Cútra]] #* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]] # [[Loch Dúlocha]] # [[Loch an Chlocháin Léith]] # [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]] #* [[Loch Gabhlach]] # [[Loch Iascaí]] # [[Loch Eirid]] # [[Loch Fí]] # [[Loch Fearna]] # [[Loch na Foirnéise]] # [[Loch Guth Ard Deas]] # [[Loch Gartáin]] #* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]] # [[Loch Ghleann Éada]] #* [[Loch Ghleann an Chairthe]] # [[Loch Ghleann Dá Loch]] #* [[Loch Eidhneach]] # [[Loch Inse Chrónáin]] # [[Loch Inse Uí Chuinn]] # [[Loch Inis Cara]] # [[Loch Oileán Éadaí]] # [[Loch Cheis Charraigín]] # [[Loch Chill Ghlais]] # [[Loch Chill an Iúir]] # [[Loch Cinnéile]] # [[Loch Chionn Droma]] #* [[Loch na Coille Móire]] # [[Loch Leitir Creamha Rua]] # [[Loch an Chrainn Chrín]] # [[Loch Mac nÉan Uachtair]] # [[Loch Marbh]] #* [[Loch Mháimín]] # [[Loch Míle]] # [[Loch Míolach]] # [[Loch Moirne]] # [[Loch Mhuiceanach]] # [[Loch Mucnú]] # [[Loch na Cuinge Uachtarach]] # [[Loch Uí Fhloinn]] #* [[Loch Riach]] # [[Claonloch]] (arís?) # [[Loch an Rois]] # [[Loch an Scoir]] # [[Loch Sindile]] # [[Loch Eoin]] # [[Loch Sáile]] # [[Loch Theach an Teampla]] # [[Turlach Ráth Asáin]] == Lochanna Chill Airne == {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} '' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural /> == Surroundings '' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}} '' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" /> == Loch Léin {{príomhalt|Loch Léin}} [[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]] '' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]]. '' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula. == Muckross Lake {{príomhalt|Loch Mhucrois}} [[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]] '' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" /> == Upper Lake {{príomhalt|An Loch Uachtarach}} [[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]] '' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" /> == Béaloideas '' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 /> '' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]]. == Gailearaí [[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]] [[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]] [[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]] [[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]] [[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]] == Féach freisin * [[Liosta Lochanna na hÉireann]] == Naisc sheachtracha * [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park] * [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes] * [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }} == Tagairtí {{reflist|refs = <ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref> <ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref> <ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref> <ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref> <ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref> <ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref> <ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref> <ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref> <ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref> <ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref> }} {{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}} [[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]] == Tuamaí == # ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]] == Dlí luath na hÉireann == {{tl|Dlí luath na hÉireann}} Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas. The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law". My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference. Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"? Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former. Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach). Notes: * Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie * "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann? * What about Welsh, English or Roman law? == Téamh domhanda == ••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir Ann cheana: * [[Téamh domhanda]] '' Global warming * [[:Catagóir:Téamh domhanda]] * [[Aeráid]] '' Climate * [[:Catagóir:Athrú aeráide]] * [[Tonn teasa]] '' Heat wave * [[Falscaí]] '' Wild fire * [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation * [[Eostatacht]] '' Eustacy 'Cúis'eanna nua: # [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas # [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission # [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission # [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture d9m5k9tau9itmnf3faz5yt3xpnbvdok 1271410 1271407 2025-06-24T22:18:05Z Marcas.oduinn 33120 /* Lochanna */ 1271410 wikitext text/x-wiki __NOINDEX__ __NOTOC__ [ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ] Teimpléid; * {{tl|efn}} * {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} * [[Teimpléad:Dead link]] == Lochanna == * [[Liosta Lochanna na hÉireann]], [[:Catagóir:Lochanna na hÉireann]] [[:Catagóir:Lochanna Chontae Aontroma]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Ard Mhacha]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Chabháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chill Mhantáin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chorcaí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhoire]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Dúin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhún na nGall]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Fhear Manach]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhuineacháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhaigh Eo]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Thír Eoghain]] :[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|] :[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch] # [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] # [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]] # ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]] # ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach] # [[Lochanna Chill Airne]] #* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]] #* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]] # [[Loch an Iúir]] * # ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]] # [[Loch Beara]] # [[Claonloch]] (a haon?) # [[Loch Bhéal Trá]] #* [[Loch Buinne]] # [[Loch Charraig an Droichid]] # [[Carraig an Phoirt]] # [[Loch Bhaile Choille Fóir]] #* [[Loch Bhaile na hUamha]] # [[Loch Oileán Uí Eadhna]] # [[Loch Conbhuí]] # [[Loch Chrathaí]] #* [[Loch Raithin]] # [[Loch Collán]] # [[Loch Choileáin Uí Shíoda]] # [[Loch Cútra]] #* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]] # [[Loch Dúlocha]] # [[Loch an Chlocháin Léith]] # [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]] #* [[Loch Gabhlach]] # [[Loch Iascaí]] # [[Loch Eirid]] # [[Loch Fí]] # [[Loch Fearna]] # [[Loch na Foirnéise]] # [[Loch Guth Ard Deas]] # [[Loch Gartáin]] #* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]] # [[Loch Ghleann Éada]] #* [[Loch Ghleann an Chairthe]] # [[Loch Ghleann Dá Loch]] #* [[Loch Eidhneach]] # [[Loch Inse Chrónáin]] # [[Loch Inse Uí Chuinn]] # [[Loch Inis Cara]] # [[Loch Oileán Éadaí]] # [[Loch Cheis Charraigín]] # [[Loch Chill Ghlais]] # [[Loch Chill an Iúir]] # [[Loch Cinnéile]] # [[Loch Chionn Droma]] #* [[Loch na Coille Móire]] # [[Loch Leitir Creamha Rua]] # [[Loch an Chrainn Chrín]] # [[Loch Mac nÉan Uachtair]] # [[Loch Marbh]] #* [[Loch Mháimín]] # [[Loch Míle]] # [[Loch Míolach]] # [[Loch Moirne]] # [[Loch Mhuiceanach]] # [[Loch Mucnú]] # [[Loch na Cuinge Uachtarach]] # [[Loch Uí Fhloinn]] #* [[Loch Riach]] # [[Claonloch]] (arís?) # [[Loch an Rois]] # [[Loch an Scoir]] # [[Loch Sindile]] # [[Loch Eoin]] # [[Loch Sáile]] # [[Loch Theach an Teampla]] # [[Turlach Ráth Asáin]] == Loch Mhuiceanach == {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} {{Infobox body of water | name = Muckanagh Lough | native_name = | native_name_lang = | other_name = | image = | caption = | pushpin_map = Island of Ireland | pushpin_map_alt = Muckanagh Lough location in Ireland | pushpin_label_position = none | pushpin_map_caption = Location in Ireland | image_bathymetry = | caption_bathymetry = | location = [[County Clare]], Ireland | coords = {{Coord|52|58|59|N|8|56|15|W|region:IE_type:waterbody_scale:20000|display=inline,title}} | lake_type = | inflow = | outflow = | catchment = {{convert|22.15|km2|1|abbr=on}} | basin_countries = Ireland | length = {{convert|1.4|km|1|abbr=on}} | width = {{convert|0.9|km|1|abbr=on}} | area = {{convert|0.96|km2|abbr=on}} | depth = {{convert|3|m|0|abbr=on}} | max-depth = {{convert|19|m|abbr=on}} | volume = | residence_time = | shore = | elevation = {{convert|17|m|abbr=on}} | islands = Ilaunmore | cities = | reference = <ref name=GoogleMaps/><ref name=EPA/><ref name=IFI/> }} ''' Loch Mhuiceanach ''' is a [[freshwater]] lake in [[the Burren]] region of [[County Clare]], Ireland.<ref>{{Cite web|title=Fishing Forecast – Muckanagh Lough (lake). Ireland, Connacht, County Galway.|url=https://wherefish.com/ie/connacht/county%20galway/muckanagh%20lough|access-date=2021-06-27|website=wherefish.com|language=en}}</ref><ref name=NPWS/> ==Geography Muckanagh Lough measures about {{convert|1.5|km|1|abbr=on}} long and {{convert|1|km|1|abbr=on}} wide. It lies about {{convert|10|km|0|abbr=on}} east of [[Corofin, County Clare|Corofin]].<ref name=GoogleMaps/> ==Natural history Fish species in Muckanagh Lough include [[brown trout]], [[European perch|perch]], [[common rudd|rudd]], [[northern pike|pike]], [[tench]], [[three-spined stickleback]] and the critically endangered [[European eel]]. The lake is part of the East Burren Complex [[List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland#Clare|Special Area of Conservation]].<ref name=NPWS/> ==See also *[[List of loughs in Ireland]] ==References {{reflist|refs = <ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=18 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 12 | publisher = [[Environmental Protection Agency (Ireland)]] | access-date = 11 October 2022}}</ref> <ref name=IFI>{{cite web | url = http://wfdfish.ie/wp-content/uploads/2012/09/Muckanagh_report_2012.pdf | title = Water Framework Directive Fish Stock Survey of Muckanagh Lough | publisher = Inland Fisheries Ireland | date = September 2012 | access-date = 3 January 2016}}</ref> <ref name=NPWS>{{cite web | url = http://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY001926.pdf | title = East Burren Complex SAC | publisher = [[National Parks and Wildlife Service (Ireland)]] | access-date = 3 January 2016}}</ref> }} [[Category:Lakes of County Clare|Muckanagh]] == Lochanna Chill Airne == {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} '' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural /> == Surroundings '' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}} '' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" /> == Loch Léin {{príomhalt|Loch Léin}} [[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]] '' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]]. '' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula. == Muckross Lake {{príomhalt|Loch Mhucrois}} [[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]] '' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" /> == Upper Lake {{príomhalt|An Loch Uachtarach}} [[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]] '' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" /> == Béaloideas '' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 /> '' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]]. == Gailearaí [[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]] [[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]] [[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]] [[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]] [[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]] == Féach freisin * [[Liosta Lochanna na hÉireann]] == Naisc sheachtracha * [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park] * [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes] * [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }} == Tagairtí {{reflist|refs = <ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref> <ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref> <ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref> <ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref> <ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref> <ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref> <ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref> <ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref> <ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref> <ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref> }} {{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}} [[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]] == Tuamaí == # ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]] == Dlí luath na hÉireann == {{tl|Dlí luath na hÉireann}} Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas. The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law". My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference. Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"? Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former. Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach). Notes: * Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie * "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann? * What about Welsh, English or Roman law? == Téamh domhanda == ••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir Ann cheana: * [[Téamh domhanda]] '' Global warming * [[:Catagóir:Téamh domhanda]] * [[Aeráid]] '' Climate * [[:Catagóir:Athrú aeráide]] * [[Tonn teasa]] '' Heat wave * [[Falscaí]] '' Wild fire * [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation * [[Eostatacht]] '' Eustacy 'Cúis'eanna nua: # [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas # [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission # [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission # [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture 745kfhp62xlx3kgtjri17ob4lssv5ug 1271411 1271410 2025-06-24T22:23:00Z Marcas.oduinn 33120 /* Lochanna */ 1271411 wikitext text/x-wiki __NOINDEX__ __NOTOC__ [ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ] Teimpléid; * {{tl|efn}} * {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} * [[Teimpléad:Dead link]] == Lochanna == * [[Liosta Lochanna na hÉireann]], [[:Catagóir:Lochanna na hÉireann]] [[:Catagóir:Lochanna Chontae Aontroma]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Ard Mhacha]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Chabháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chill Mhantáin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chorcaí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhoire]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Dúin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhún na nGall]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Fhear Manach]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhuineacháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhaigh Eo]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Thír Eoghain]] :[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|] :[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch] # [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] # [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]] # ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]] # ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach] # [[Lochanna Chill Airne]] #* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]] #* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]] # [[Loch an Iúir]] * # ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]] # [[Loch Beara]] # [[Claonloch]] (a haon?) # [[Loch Bhéal Trá]] #* [[Loch Buinne]] # [[Loch Charraig an Droichid]] # [[Carraig an Phoirt]] # [[Loch Bhaile Choille Fóir]] #* [[Loch Bhaile na hUamha]] # [[Loch Oileán Uí Eadhna]] # [[Loch Conbhuí]] # [[Loch Chrathaí]] #* [[Loch Raithin]] # [[Loch Collán]] # [[Loch Choileáin Uí Shíoda]] # [[Loch Cútra]] #* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]] # [[Loch Dúlocha]] # [[Loch an Chlocháin Léith]] # [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]] #* [[Loch Gabhlach]] # [[Loch Iascaí]] # [[Loch Eirid]] # [[Loch Fí]] # [[Loch Fearna]] # [[Loch na Foirnéise]] # [[Loch Guth Ard Deas]] # [[Loch Gartáin]] #* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]] # [[Loch Ghleann Éada]] #* [[Loch Ghleann an Chairthe]] # [[Loch Ghleann Dá Loch]] #* [[Loch Eidhneach]] # [[Loch Inse Chrónáin]] # [[Loch Inse Uí Chuinn]] # [[Loch Inis Cara]] # [[Loch Oileán Éadaí]] (baile?) # [[Loch Cheis Charraigín]] # [[Loch Chill Ghlais]] # [[Loch Chill an Iúir]] # [[Loch Cinnéile]] # [[Loch Chionn Droma]] #* [[Loch na Coille Móire]] # [[Loch Leitir Creamha Rua]] # [[Loch an Chrainn Chrín]] # [[Loch Mac nÉan Uachtair]] # [[Loch Marbh]] #* [[Loch Mháimín]] # [[Loch Míle]] # [[Loch Míolach]] # [[Loch Moirne]] # [[Loch Mhuiceanach]] # [[Loch Mucnú]] # [[Loch na Cuinge Uachtarach]] # [[Loch Uí Fhloinn]] #* [[Loch Riach]] # [[Claonloch]] (arís?) # [[Loch an Rois]] # [[Loch an Scoir]] # [[Loch Sindile]] # [[Loch Eoin]] # [[Loch Sáile]] # [[Loch Theach an Teampla]] # [[Turlach Ráth Asáin]] == Loch Mhuiceanach == {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} {{Infobox body of water | name = Muckanagh Lough | native_name = | native_name_lang = | other_name = | image = | caption = | pushpin_map = Island of Ireland | pushpin_map_alt = Muckanagh Lough location in Ireland | pushpin_label_position = none | pushpin_map_caption = Location in Ireland | image_bathymetry = | caption_bathymetry = | location = [[County Clare]], Ireland | coords = {{Coord|52|58|59|N|8|56|15|W|region:IE_type:waterbody_scale:20000|display=inline,title}} | lake_type = | inflow = | outflow = | catchment = {{convert|22.15|km2|1|abbr=on}} | basin_countries = Ireland | length = {{convert|1.4|km|1|abbr=on}} | width = {{convert|0.9|km|1|abbr=on}} | area = {{convert|0.96|km2|abbr=on}} | depth = {{convert|3|m|0|abbr=on}} | max-depth = {{convert|19|m|abbr=on}} | volume = | residence_time = | shore = | elevation = {{convert|17|m|abbr=on}} | islands = Ilaunmore | cities = | reference = <ref name=GoogleMaps/><ref name=EPA/><ref name=IFI/> }} ''' Loch Mhuiceanach ''' is a [[freshwater]] lake in [[the Burren]] region of [[County Clare]], Ireland.<ref>{{Cite web|title=Fishing Forecast – Muckanagh Lough (lake). Ireland, Connacht, County Galway.|url=https://wherefish.com/ie/connacht/county%20galway/muckanagh%20lough|access-date=2021-06-27|website=wherefish.com|language=en}}</ref><ref name=NPWS/> ==Geography Muckanagh Lough measures about {{convert|1.5|km|1|abbr=on}} long and {{convert|1|km|1|abbr=on}} wide. It lies about {{convert|10|km|0|abbr=on}} east of [[Corofin, County Clare|Corofin]].<ref name=GoogleMaps/> ==Natural history Fish species in Muckanagh Lough include [[brown trout]], [[European perch|perch]], [[common rudd|rudd]], [[northern pike|pike]], [[tench]], [[three-spined stickleback]] and the critically endangered [[European eel]]. The lake is part of the East Burren Complex [[List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland#Clare|Special Area of Conservation]].<ref name=NPWS/> ==See also *[[List of loughs in Ireland]] ==References {{reflist|refs = <ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=18 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 12 | publisher = [[Environmental Protection Agency (Ireland)]] | access-date = 11 October 2022}}</ref> <ref name=IFI>{{cite web | url = http://wfdfish.ie/wp-content/uploads/2012/09/Muckanagh_report_2012.pdf | title = Water Framework Directive Fish Stock Survey of Muckanagh Lough | publisher = Inland Fisheries Ireland | date = September 2012 | access-date = 3 January 2016}}</ref> <ref name=NPWS>{{cite web | url = http://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY001926.pdf | title = East Burren Complex SAC | publisher = [[National Parks and Wildlife Service (Ireland)]] | access-date = 3 January 2016}}</ref> }} [[Category:Lakes of County Clare|Muckanagh]] == Lochanna Chill Airne == {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} '' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural /> == Surroundings '' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}} '' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" /> == Loch Léin {{príomhalt|Loch Léin}} [[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]] '' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]]. '' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula. == Muckross Lake {{príomhalt|Loch Mhucrois}} [[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]] '' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" /> == Upper Lake {{príomhalt|An Loch Uachtarach}} [[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]] '' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" /> == Béaloideas '' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 /> '' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]]. == Gailearaí [[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]] [[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]] [[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]] [[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]] [[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]] == Féach freisin * [[Liosta Lochanna na hÉireann]] == Naisc sheachtracha * [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park] * [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes] * [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }} == Tagairtí {{reflist|refs = <ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref> <ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref> <ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref> <ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref> <ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref> <ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref> <ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref> <ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref> <ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref> <ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref> }} {{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}} [[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]] == Tuamaí == # ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]] == Dlí luath na hÉireann == {{tl|Dlí luath na hÉireann}} Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas. The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law". My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference. Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"? Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former. Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach). Notes: * Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie * "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann? * What about Welsh, English or Roman law? == Téamh domhanda == ••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir Ann cheana: * [[Téamh domhanda]] '' Global warming * [[:Catagóir:Téamh domhanda]] * [[Aeráid]] '' Climate * [[:Catagóir:Athrú aeráide]] * [[Tonn teasa]] '' Heat wave * [[Falscaí]] '' Wild fire * [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation * [[Eostatacht]] '' Eustacy 'Cúis'eanna nua: # [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas # [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission # [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission # [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture cjmiw8vr8r2wwf0i46a53c2k63wlj4v 1271413 1271411 2025-06-24T22:41:04Z Marcas.oduinn 33120 /* Loch Mhuiceanach */ 1271413 wikitext text/x-wiki __NOINDEX__ __NOTOC__ [ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ] Teimpléid; * {{tl|efn}} * {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} * [[Teimpléad:Dead link]] == Lochanna == * [[Liosta Lochanna na hÉireann]], [[:Catagóir:Lochanna na hÉireann]] [[:Catagóir:Lochanna Chontae Aontroma]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Ard Mhacha]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Chabháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chill Mhantáin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chorcaí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhoire]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Dúin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhún na nGall]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Fhear Manach]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhuineacháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhaigh Eo]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Thír Eoghain]] :[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|] :[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch] # [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] # [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]] # ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]] # ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach] # [[Lochanna Chill Airne]] #* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]] #* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]] # [[Loch an Iúir]] * # ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]] # [[Loch Beara]] # [[Claonloch]] (a haon?) # [[Loch Bhéal Trá]] #* [[Loch Buinne]] # [[Loch Charraig an Droichid]] # [[Carraig an Phoirt]] # [[Loch Bhaile Choille Fóir]] #* [[Loch Bhaile na hUamha]] # [[Loch Oileán Uí Eadhna]] # [[Loch Conbhuí]] # [[Loch Chrathaí]] #* [[Loch Raithin]] # [[Loch Collán]] # [[Loch Choileáin Uí Shíoda]] # [[Loch Cútra]] #* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]] # [[Loch Dúlocha]] # [[Loch an Chlocháin Léith]] # [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]] #* [[Loch Gabhlach]] # [[Loch Iascaí]] # [[Loch Eirid]] # [[Loch Fí]] # [[Loch Fearna]] # [[Loch na Foirnéise]] # [[Loch Guth Ard Deas]] # [[Loch Gartáin]] #* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]] # [[Loch Ghleann Éada]] #* [[Loch Ghleann an Chairthe]] # [[Loch Ghleann Dá Loch]] #* [[Loch Eidhneach]] # [[Loch Inse Chrónáin]] # [[Loch Inse Uí Chuinn]] # [[Loch Inis Cara]] # [[Loch Oileán Éadaí]] (baile?) # [[Loch Cheis Charraigín]] # [[Loch Chill Ghlais]] # [[Loch Chill an Iúir]] # [[Loch Cinnéile]] # [[Loch Chionn Droma]] #* [[Loch na Coille Móire]] # [[Loch Leitir Creamha Rua]] # [[Loch an Chrainn Chrín]] # [[Loch Mac nÉan Uachtair]] # [[Loch Marbh]] #* [[Loch Mháimín]] # [[Loch Míle]] # [[Loch Míolach]] # [[Loch Moirne]] # [[Loch Mhuiceanach]] # [[Loch Mucnú]] # [[Loch na Cuinge Uachtarach]] # [[Loch Uí Fhloinn]] #* [[Loch Riach]] # [[Claonloch]] (arís?) # [[Loch an Rois]] # [[Loch an Scoir]] # [[Loch Sindile]] # [[Loch Eoin]] # [[Loch Sáile]] # [[Loch Theach an Teampla]] # [[Turlach Ráth Asáin]] == Loch Mhuiceanach == {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} Is loch [[fionnuisce]] é ''' Loch Mhuiceanach'''<ref name=logainm /> sa [[an Bhoirinn|Bhoirinn]], [[Contae an Chláir]].<ref name=wherefish /><ref name=NPWS /> == Tíreolaíocht '' Loch Mhuiceanach measures about {{convert|1.5|km|1|abbr=on}} long and {{convert|1|km|1|abbr=on}} wide. It lies about {{convert|10|km|0|abbr=on}} east of [[Cora Finne]]. == Stair an dúlra I measc na n-iasc i Mhuiceanach, tá [[breac donn]], [[péirse]], [[ruán]], [[liús]], [[cúramán]], [[garmachán]] agus [[eascann]] atá i mbaol criticiúil. Tá an loch lastigh den [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] na Boirne Thoir.<ref name=NPWS/> == Féach freisin * [[Liosta Lochanna na hÉireann]] == Tagairtí {{reflist|refs = <ref name=logainm>{{lua idirlín | url = https://www.logainm.ie/104246.aspx | teideal = Loch Mhuiceanach | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 24ú Meitheamh 2025 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref> <ref name=wherefish>{{lua idirlín | teideal = Fishing Forecast – Muckanagh Lough | url = https://wherefish.com/ie/connacht/county%20galway/muckanagh%20lough | dátarochtana = 2021-06-27 | suíomh = wherefish.com | teanga = en}}</ref> <ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=18 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 12 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | access-date = 11 October 2022}}</ref> <ref name=IFI>{{lua idirlín | url = http://wfdfish.ie/wp-content/uploads/2012/09/Muckanagh_report_2012.pdf | teideal = Water Framework Directive Fish Stock Survey of Muckanagh Lough | foilsitheoir = [[Iascach Intíre Éireann]] | dáta = Meán Fómhair 2012 | dátarochtana = 3ú Eanáir 2016}}</ref> <ref name=NPWS>{{lua idirlín | url = http://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY001926.pdf | teideal = East Burren Complex SAC | foilsitheoir = [[An tSeirbhís Páirceanna Náisiúnta agus Fiadhúlra]] | dátarochtana = 3ú Eanáir 2016}}</ref> }} [[Category:Lakes of County Clare|Muckanagh]] == Lochanna Chill Airne == {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} '' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural /> == Surroundings '' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}} '' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" /> == Loch Léin {{príomhalt|Loch Léin}} [[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]] '' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]]. '' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula. == Muckross Lake {{príomhalt|Loch Mhucrois}} [[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]] '' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" /> == Upper Lake {{príomhalt|An Loch Uachtarach}} [[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]] '' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" /> == Béaloideas '' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 /> '' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]]. == Gailearaí [[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]] [[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]] [[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]] [[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]] [[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]] == Féach freisin * [[Liosta Lochanna na hÉireann]] == Naisc sheachtracha * [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park] * [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes] * [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }} == Tagairtí {{reflist|refs = <ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref> <ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref> <ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref> <ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref> <ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref> <ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref> <ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref> <ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref> <ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref> <ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref> }} {{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}} [[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]] == Tuamaí == # ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]] == Dlí luath na hÉireann == {{tl|Dlí luath na hÉireann}} Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas. The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law". My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference. Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"? Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former. Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach). Notes: * Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie * "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann? * What about Welsh, English or Roman law? == Téamh domhanda == ••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir Ann cheana: * [[Téamh domhanda]] '' Global warming * [[:Catagóir:Téamh domhanda]] * [[Aeráid]] '' Climate * [[:Catagóir:Athrú aeráide]] * [[Tonn teasa]] '' Heat wave * [[Falscaí]] '' Wild fire * [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation * [[Eostatacht]] '' Eustacy 'Cúis'eanna nua: # [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas # [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission # [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission # [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture oo7va2xrajcwlcl8yxt993v6cronxi7 1271414 1271413 2025-06-24T22:41:18Z Marcas.oduinn 33120 1271414 wikitext text/x-wiki __NOINDEX__ __NOTOC__ [ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ] Teimpléid; * {{tl|efn}} * {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} * [[Teimpléad:Dead link]] == Lochanna == * [[Liosta Lochanna na hÉireann]], [[:Catagóir:Lochanna na hÉireann]] [[:Catagóir:Lochanna Chontae Aontroma]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Ard Mhacha]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Chabháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chill Mhantáin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chorcaí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhoire]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Dúin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhún na nGall]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Fhear Manach]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhuineacháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhaigh Eo]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Thír Eoghain]] :[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|] :[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch] # [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] # [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]] # ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]] # ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach] # [[Lochanna Chill Airne]] #* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]] #* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]] # [[Loch an Iúir]] * # ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]] # [[Loch Beara]] # [[Claonloch]] (a haon?) # [[Loch Bhéal Trá]] #* [[Loch Buinne]] # [[Loch Charraig an Droichid]] # [[Carraig an Phoirt]] # [[Loch Bhaile Choille Fóir]] #* [[Loch Bhaile na hUamha]] # [[Loch Oileán Uí Eadhna]] # [[Loch Conbhuí]] # [[Loch Chrathaí]] #* [[Loch Raithin]] # [[Loch Collán]] # [[Loch Choileáin Uí Shíoda]] # [[Loch Cútra]] #* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]] # [[Loch Dúlocha]] # [[Loch an Chlocháin Léith]] # [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]] #* [[Loch Gabhlach]] # [[Loch Iascaí]] # [[Loch Eirid]] # [[Loch Fí]] # [[Loch Fearna]] # [[Loch na Foirnéise]] # [[Loch Guth Ard Deas]] # [[Loch Gartáin]] #* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]] # [[Loch Ghleann Éada]] #* [[Loch Ghleann an Chairthe]] # [[Loch Ghleann Dá Loch]] #* [[Loch Eidhneach]] # [[Loch Inse Chrónáin]] # [[Loch Inse Uí Chuinn]] # [[Loch Inis Cara]] # [[Loch Oileán Éadaí]] (baile?) # [[Loch Cheis Charraigín]] # [[Loch Chill Ghlais]] # [[Loch Chill an Iúir]] # [[Loch Cinnéile]] # [[Loch Chionn Droma]] #* [[Loch na Coille Móire]] # [[Loch Leitir Creamha Rua]] # [[Loch an Chrainn Chrín]] # [[Loch Mac nÉan Uachtair]] # [[Loch Marbh]] #* [[Loch Mháimín]] # [[Loch Míle]] # [[Loch Míolach]] # [[Loch Moirne]] # [[Loch Mhuiceanach]] # [[Loch Mucnú]] # [[Loch na Cuinge Uachtarach]] # [[Loch Uí Fhloinn]] #* [[Loch Riach]] # [[Claonloch]] (arís?) # [[Loch an Rois]] # [[Loch an Scoir]] # [[Loch Sindile]] # [[Loch Eoin]] # [[Loch Sáile]] # [[Loch Theach an Teampla]] # [[Turlach Ráth Asáin]] == Lochanna Chill Airne == {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} '' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural /> == Surroundings '' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}} '' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" /> == Loch Léin {{príomhalt|Loch Léin}} [[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]] '' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]]. '' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula. == Muckross Lake {{príomhalt|Loch Mhucrois}} [[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]] '' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" /> == Upper Lake {{príomhalt|An Loch Uachtarach}} [[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]] '' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" /> == Béaloideas '' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 /> '' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]]. == Gailearaí [[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]] [[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]] [[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]] [[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]] [[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]] == Féach freisin * [[Liosta Lochanna na hÉireann]] == Naisc sheachtracha * [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park] * [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes] * [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }} == Tagairtí {{reflist|refs = <ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref> <ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref> <ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref> <ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref> <ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref> <ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref> <ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref> <ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref> <ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref> <ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref> }} {{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}} [[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]] == Tuamaí == # ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]] == Dlí luath na hÉireann == {{tl|Dlí luath na hÉireann}} Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas. The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law". My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference. Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"? Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former. Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach). Notes: * Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie * "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann? * What about Welsh, English or Roman law? == Téamh domhanda == ••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir Ann cheana: * [[Téamh domhanda]] '' Global warming * [[:Catagóir:Téamh domhanda]] * [[Aeráid]] '' Climate * [[:Catagóir:Athrú aeráide]] * [[Tonn teasa]] '' Heat wave * [[Falscaí]] '' Wild fire * [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation * [[Eostatacht]] '' Eustacy 'Cúis'eanna nua: # [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas # [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission # [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission # [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture a6e4y05ilqrvrrtepxtyguzqn7l6fwj 1271419 1271414 2025-06-24T22:47:27Z Marcas.oduinn 33120 /* Lochanna */ 1271419 wikitext text/x-wiki __NOINDEX__ __NOTOC__ [ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ] Teimpléid; * {{tl|efn}} * {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} * [[Teimpléad:Dead link]] == Lochanna == * [[Liosta Lochanna na hÉireann]], [[:Catagóir:Lochanna na hÉireann]] [[:Catagóir:Lochanna Chontae Aontroma]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Ard Mhacha]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Chabháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chill Mhantáin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chorcaí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhoire]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Dúin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhún na nGall]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Fhear Manach]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhuineacháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhaigh Eo]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Thír Eoghain]] :[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|] :[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch] # [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] # [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]] # ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]] # ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach] # [[Lochanna Chill Airne]] #* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]] #* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]] # [[Loch an Iúir]] * # ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]] # [[Loch Beara]] # [[Claonloch]] (a haon?) # [[Loch Bhéal Trá]] #* [[Loch Buinne]] # [[Loch Charraig an Droichid]] # [[Carraig an Phoirt]] # [[Loch Bhaile Choille Fóir]] #* [[Loch Bhaile na hUamha]] # [[Loch Oileán Uí Eadhna]] # [[Loch Conbhuí]] # [[Loch Chrathaí]] #* [[Loch Raithin]] # [[Loch Collán]] # [[Loch Choileáin Uí Shíoda]] # [[Loch Cútra]] #* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]] # [[Loch Dúlocha]] # [[Loch an Chlocháin Léith]] # [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]] #* [[Loch Gabhlach]] # [[Loch Iascaí]] # [[Loch Eirid]] # [[Loch Fí]] #* [[Loch Fearna]] # [[Loch na Foirnéise]] # [[Loch Guth Ard Deas]] # [[Loch Gartáin]] #* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]] # [[Loch Ghleann Éada]] #* [[Loch Ghleann an Chairthe]] # [[Loch Ghleann Dá Loch]] #* [[Loch Eidhneach]] # [[Loch Inse Chrónáin]] # [[Loch Inse Uí Chuinn]] # [[Loch Inis Cara]] # [[Loch Oileán Éadaí]] (baile?) # [[Loch Cheis Charraigín]] # [[Loch Chill Ghlais]] # [[Loch Chill an Iúir]] # [[Loch Cinnéile]] # [[Loch Chionn Droma]] #* [[Loch na Coille Móire]] # [[Loch Leitir Creamha Rua]] # [[Loch an Chrainn Chrín]] # [[Loch Mac nÉan Uachtair]] # [[Loch Marbh]] #* [[Loch Mháimín]] # [[Loch Míle]] # [[Loch Míolach]] # [[Loch Moirne]] #* [[Loch Mhuiceanach]] # [[Loch Mucnú]] # [[Loch na Cuinge Uachtarach]] # [[Loch Uí Fhloinn]] #* [[Loch Riach]] # [[Claonloch]] (arís?) # [[Loch an Rois]] # [[Loch an Scoir]] # [[Loch Sindile]] # [[Loch Eoin]] # [[Loch Sáile]] # [[Loch Theach an Teampla]] # [[Turlach Ráth Asáin]] == Lochanna Chill Airne == {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} '' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural /> == Surroundings '' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}} '' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" /> == Loch Léin {{príomhalt|Loch Léin}} [[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]] '' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]]. '' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula. == Muckross Lake {{príomhalt|Loch Mhucrois}} [[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]] '' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" /> == Upper Lake {{príomhalt|An Loch Uachtarach}} [[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]] '' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" /> == Béaloideas '' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 /> '' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]]. == Gailearaí [[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]] [[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]] [[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]] [[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]] [[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]] == Féach freisin * [[Liosta Lochanna na hÉireann]] == Naisc sheachtracha * [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park] * [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes] * [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }} == Tagairtí {{reflist|refs = <ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref> <ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref> <ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref> <ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref> <ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref> <ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref> <ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref> <ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref> <ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref> <ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref> }} {{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}} [[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]] == Tuamaí == # ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]] == Dlí luath na hÉireann == {{tl|Dlí luath na hÉireann}} Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas. The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law". My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference. Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"? Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former. Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach). Notes: * Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie * "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann? * What about Welsh, English or Roman law? == Téamh domhanda == ••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir Ann cheana: * [[Téamh domhanda]] '' Global warming * [[:Catagóir:Téamh domhanda]] * [[Aeráid]] '' Climate * [[:Catagóir:Athrú aeráide]] * [[Tonn teasa]] '' Heat wave * [[Falscaí]] '' Wild fire * [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation * [[Eostatacht]] '' Eustacy 'Cúis'eanna nua: # [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas # [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission # [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission # [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture 5muuoh1nocoxizcwjt9e8lozr7isn1m 1271430 1271419 2025-06-25T07:04:16Z Marcas.oduinn 33120 /* Lochanna */ 1271430 wikitext text/x-wiki __NOINDEX__ __NOTOC__ [ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ] Teimpléid; * {{tl|efn}} * {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} * [[Teimpléad:Dead link]] == Lochanna == * [[Liosta Lochanna na hÉireann]], [[:Catagóir:Lochanna na hÉireann]] [[:Catagóir:Lochanna Chontae Aontroma]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Ard Mhacha]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Chabháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chill Mhantáin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chorcaí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhoire]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Dúin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhún na nGall]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Fhear Manach]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhuineacháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhaigh Eo]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Thír Eoghain]] :[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|] :[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch] # [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] # [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]] # ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]] # ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach] # [[Lochanna Chill Airne]] #* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]] #* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]] # [[Loch an Iúir]] * # ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]] # [[Loch Beara]] # [[Claonloch]] (a haon?) # [[Loch Bhéal Trá]] #* [[Loch Buinne]] # [[Loch Charraig an Droichid]] # [[Carraig an Phoirt]] # [[Loch Bhaile Choille Fóir]] #* [[Loch Bhaile na hUamha]] # [[Loch Oileán Uí Eadhna]] # [[Loch Conbhuí]] # [[Loch Chrathaí]] #* [[Loch Raithin]] # [[Loch Collán]] # [[Loch Choileáin Uí Shíoda]] # [[Loch Cútra]] #* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]] # [[Loch Dúlocha]] # [[Loch an Chlocháin Léith]] # [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]] #* [[Loch Gabhlach]] # [[Loch Iascaí]] # [[Loch Eirid]] # [[Loch Fí]] #* [[Loch Fearna]] # [[Loch na Foirnéise]] # [[Loch Guth Ard Deas]] # [[Loch Gartáin]] #* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]] # [[Loch Ghleann Éada]] #* [[Loch Ghleann an Chairthe]] # [[Loch Ghleann Dá Loch]] #* [[Loch Eidhneach]] # [[Loch Inse Chrónáin]] # [[Loch Inse Uí Chuinn]] # [[Loch Inis Cara]] # [[Loch Oileán Éadaí]] (baile?) # [[Loch Cheis Charraigín]] # [[Loch Chill Ghlais]] # [[Loch Chill an Iúir]] # [[Loch Cinnéile]] # [[Loch Chionn Droma]] #* [[Loch na Coille Móire]] # [[Loch Leitir Creamha Rua]] # [[Loch an Chrainn Chrín]] # [[Loch Mac nÉan Uachtair]] # [[Loch Marbh]] #* [[Loch Mháimín]] # [[Loch Míle]] # [[Loch Míolach]] # [[Loch Moirne]] #* [[Loch Mhuiceanach]] # [[Loch Mucnú]] # [[Loch na Cuinge Uachtarach]] # [[Loch Uí Fhloinn]] #* [[Loch Riach]] # [[Claonloch]] (arís?) # [[Loch an Rois]] # [[Loch an Scoir]] # [[Loch Sindile]] # [[Loch Eoin]] # [[Loch Sáile]] # [[Loch Theach an Teampla]] # [[Turlach Ráth Asáin]] == Loch Chill Ghlais == {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} Is loch [[fionnuisce]] é ''' Loch Chill Ghlais'''<ref name=logainm/><ref name=EPA/> suite i dtuaisceart {{h|Contae Ros Comáin]]. == Tíreolaíocht Tá Loch Chill Ghlais {{convert|4|km|1|abbr=on}} ar fad agus {{convert|1|km|1|abbr=on}} ar leithead. Tá sé tuairim is {{convert|10|km|0|abbr=on}} soir ó thuaidh de {{h|Béal na mBuillí}}. '' The lake is part of a system of lakes collectively known as the Strokestown Lakes.<ref name=IFI/> == Stair an dúlra I measc na n-iasc i Loch Chill Ghlais, tá [[liús]], [[bran (iasc)|bran]], [[róiste]], [[cúramán]] agus [[ruán]].<ref name=IFI/> == Féach freisin * [[Liosta Lochanna na hÉireann]] == Tagairtí {{reflist|refs = <ref name="logainm">{{lua idirlín | url = http://www.logainm.ie/ga/1165170 | teideal = Loch Chill Ghlais | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 29ú Nollaig 2015 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref> <ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=18 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 12 | publisher = [[Environmental Protection Agency (Ireland)]] | access-date = 12 October 2022}}</ref> <ref name=IFI>{{lua idirlín | url = https://www.fishinginireland.info/pike/shannon/strokestown.htm | teideal = Strokestown Angling Centre | foilsitheoir = [[Iascach Intíre Éireann]] | dátarochtana = 29ú Nollaig 2015}}</ref> }} {{DEFAULTSORT:Cill Ghlais, Loch}} [[Catagóir:Lochanna Chontae Ros Comáin]] == Lochanna Chill Airne == {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} '' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural /> == Surroundings '' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}} '' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" /> == Loch Léin {{príomhalt|Loch Léin}} [[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]] '' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]]. '' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula. == Muckross Lake {{príomhalt|Loch Mhucrois}} [[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]] '' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" /> == Upper Lake {{príomhalt|An Loch Uachtarach}} [[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]] '' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" /> == Béaloideas '' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 /> '' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]]. == Gailearaí [[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]] [[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]] [[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]] [[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]] [[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]] == Féach freisin * [[Liosta Lochanna na hÉireann]] == Naisc sheachtracha * [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park] * [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes] * [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }} == Tagairtí {{reflist|refs = <ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref> <ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref> <ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref> <ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref> <ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref> <ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref> <ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref> <ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref> <ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref> <ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref> }} {{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}} [[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]] == Tuamaí == # ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]] == Dlí luath na hÉireann == {{tl|Dlí luath na hÉireann}} Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas. The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law". My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference. Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"? Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former. Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach). Notes: * Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie * "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann? * What about Welsh, English or Roman law? == Téamh domhanda == ••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir Ann cheana: * [[Téamh domhanda]] '' Global warming * [[:Catagóir:Téamh domhanda]] * [[Aeráid]] '' Climate * [[:Catagóir:Athrú aeráide]] * [[Tonn teasa]] '' Heat wave * [[Falscaí]] '' Wild fire * [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation * [[Eostatacht]] '' Eustacy 'Cúis'eanna nua: # [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas # [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission # [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission # [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture hdjdpwa9k60kkhdm2e2dt4y147f81y7 1271431 1271430 2025-06-25T07:07:40Z Marcas.oduinn 33120 1271431 wikitext text/x-wiki __NOINDEX__ __NOTOC__ [ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ] Teimpléid; * {{tl|efn}} * {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} * [[Teimpléad:Dead link]] == Lochanna == * [[Liosta Lochanna na hÉireann]], [[:Catagóir:Lochanna na hÉireann]] [[:Catagóir:Lochanna Chontae Aontroma]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Ard Mhacha]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Chabháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chill Mhantáin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chorcaí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhoire]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Dúin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhún na nGall]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Fhear Manach]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhuineacháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhaigh Eo]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Thír Eoghain]] :[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|] :[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch] # [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] # [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]] # ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]] # ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach] # [[Lochanna Chill Airne]] #* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]] #* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]] # [[Loch an Iúir]] * # ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]] # [[Loch Beara]] # [[Claonloch]] (a haon?) # [[Loch Bhéal Trá]] #* [[Loch Buinne]] # [[Loch Charraig an Droichid]] # [[Carraig an Phoirt]] # [[Loch Bhaile Choille Fóir]] #* [[Loch Bhaile na hUamha]] # [[Loch Oileán Uí Eadhna]] # [[Loch Conbhuí]] # [[Loch Chrathaí]] #* [[Loch Raithin]] # [[Loch Collán]] # [[Loch Choileáin Uí Shíoda]] # [[Loch Cútra]] #* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]] # [[Loch Dúlocha]] # [[Loch an Chlocháin Léith]] # [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]] #* [[Loch Gabhlach]] # [[Loch Iascaí]] # [[Loch Eirid]] # [[Loch Fí]] #* [[Loch Fearna]] # [[Loch na Foirnéise]] # [[Loch Guth Ard Deas]] # [[Loch Gartáin]] #* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]] # [[Loch Ghleann Éada]] #* [[Loch Ghleann an Chairthe]] # [[Loch Ghleann Dá Loch]] #* [[Loch Eidhneach]] # [[Loch Inse Chrónáin]] # [[Loch Inse Uí Chuinn]] # [[Loch Inis Cara]] # [[Loch Oileán Éadaí]] (baile?) # [[Loch Cheis Charraigín]] # [[Loch Chill Ghlais]] # [[Loch Chill an Iúir]] # [[Loch Cinnéile]] # [[Loch Chionn Droma]] #* [[Loch na Coille Móire]] # [[Loch Leitir Creamha Rua]] # [[Loch an Chrainn Chrín]] # [[Loch Mac nÉan Uachtair]] # [[Loch Marbh]] #* [[Loch Mháimín]] # [[Loch Míle]] # [[Loch Míolach]] # [[Loch Moirne]] #* [[Loch Mhuiceanach]] # [[Loch Mucnú]] # [[Loch na Cuinge Uachtarach]] # [[Loch Uí Fhloinn]] #* [[Loch Riach]] # [[Claonloch]] (arís?) # [[Loch an Rois]] # [[Loch an Scoir]] # [[Loch Sindile]] # [[Loch Eoin]] # [[Loch Sáile]] # [[Loch Theach an Teampla]] # [[Turlach Ráth Asáin]] == Loch Chill Ghlais == {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} Is loch [[fionnuisce]] é ''' Loch Chill Ghlais'''<ref name=logainm/><ref name=EPA/> suite i dtuaisceart {{h|Contae Ros Comáin]]. == Tíreolaíocht Tá Loch Chill Ghlais {{convert|4|km|1|abbr=on}} ar fad agus {{convert|1|km|1|abbr=on}} ar leithead. Tá sé tuairim is {{convert|10|km|0|abbr=on}} soir ó thuaidh de {{h|Béal na mBuillí}}. '' Is loch abhainn é den tsraith aitheanta mar Lochanna Bhéal na mBuillí.<ref name=IFI/> == Stair an dúlra I measc na n-iasc i Loch Chill Ghlais, tá [[liús]], [[bran (iasc)|bran]], [[róiste]], [[cúramán]] agus [[ruán]].<ref name=IFI/> == Féach freisin * [[Liosta Lochanna na hÉireann]] == Tagairtí {{reflist|refs = <ref name="logainm">{{lua idirlín | url = http://www.logainm.ie/ga/1165170 | teideal = Loch Chill Ghlais | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 29ú Nollaig 2015 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref> <ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=18 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 12 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | access-date = 12 October 2022}}</ref> <ref name=IFI>{{lua idirlín | url = https://www.fishinginireland.info/pike/shannon/strokestown.htm | teideal = Strokestown Angling Centre | foilsitheoir = [[Iascach Intíre Éireann]] | dátarochtana = 29ú Nollaig 2015}}</ref> }} {{DEFAULTSORT:Cill Ghlais, Loch}} [[Catagóir:Lochanna Chontae Ros Comáin]] == Lochanna Chill Airne == {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} '' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural /> == Surroundings '' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}} '' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" /> == Loch Léin {{príomhalt|Loch Léin}} [[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]] '' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]]. '' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula. == Muckross Lake {{príomhalt|Loch Mhucrois}} [[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]] '' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" /> == Upper Lake {{príomhalt|An Loch Uachtarach}} [[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]] '' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" /> == Béaloideas '' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 /> '' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]]. == Gailearaí [[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]] [[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]] [[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]] [[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]] [[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]] == Féach freisin * [[Liosta Lochanna na hÉireann]] == Naisc sheachtracha * [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park] * [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes] * [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }} == Tagairtí {{reflist|refs = <ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref> <ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref> <ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref> <ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref> <ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref> <ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref> <ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref> <ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref> <ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref> <ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref> }} {{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}} [[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]] == Tuamaí == # ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]] == Dlí luath na hÉireann == {{tl|Dlí luath na hÉireann}} Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas. The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law". My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference. Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"? Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former. Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach). Notes: * Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie * "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann? * What about Welsh, English or Roman law? == Téamh domhanda == ••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir Ann cheana: * [[Téamh domhanda]] '' Global warming * [[:Catagóir:Téamh domhanda]] * [[Aeráid]] '' Climate * [[:Catagóir:Athrú aeráide]] * [[Tonn teasa]] '' Heat wave * [[Falscaí]] '' Wild fire * [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation * [[Eostatacht]] '' Eustacy 'Cúis'eanna nua: # [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas # [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission # [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission # [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture qdelyczgzg2mnce2fxqev5lca5kzd92 1271432 1271431 2025-06-25T07:07:52Z Marcas.oduinn 33120 1271432 wikitext text/x-wiki __NOINDEX__ __NOTOC__ [ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ] Teimpléid; * {{tl|efn}} * {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} * [[Teimpléad:Dead link]] == Lochanna == * [[Liosta Lochanna na hÉireann]], [[:Catagóir:Lochanna na hÉireann]] [[:Catagóir:Lochanna Chontae Aontroma]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Ard Mhacha]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Chabháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chill Mhantáin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chorcaí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhoire]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Dúin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhún na nGall]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Fhear Manach]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhuineacháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhaigh Eo]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Thír Eoghain]] :[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|] :[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch] # [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] # [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]] # ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]] # ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach] # [[Lochanna Chill Airne]] #* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]] #* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]] # [[Loch an Iúir]] * # ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]] # [[Loch Beara]] # [[Claonloch]] (a haon?) # [[Loch Bhéal Trá]] #* [[Loch Buinne]] # [[Loch Charraig an Droichid]] # [[Carraig an Phoirt]] # [[Loch Bhaile Choille Fóir]] #* [[Loch Bhaile na hUamha]] # [[Loch Oileán Uí Eadhna]] # [[Loch Conbhuí]] # [[Loch Chrathaí]] #* [[Loch Raithin]] # [[Loch Collán]] # [[Loch Choileáin Uí Shíoda]] # [[Loch Cútra]] #* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]] # [[Loch Dúlocha]] # [[Loch an Chlocháin Léith]] # [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]] #* [[Loch Gabhlach]] # [[Loch Iascaí]] # [[Loch Eirid]] # [[Loch Fí]] #* [[Loch Fearna]] # [[Loch na Foirnéise]] # [[Loch Guth Ard Deas]] # [[Loch Gartáin]] #* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]] # [[Loch Ghleann Éada]] #* [[Loch Ghleann an Chairthe]] # [[Loch Ghleann Dá Loch]] #* [[Loch Eidhneach]] # [[Loch Inse Chrónáin]] # [[Loch Inse Uí Chuinn]] # [[Loch Inis Cara]] # [[Loch Oileán Éadaí]] (baile?) # [[Loch Cheis Charraigín]] # [[Loch Chill Ghlais]] # [[Loch Chill an Iúir]] # [[Loch Cinnéile]] # [[Loch Chionn Droma]] #* [[Loch na Coille Móire]] # [[Loch Leitir Creamha Rua]] # [[Loch an Chrainn Chrín]] # [[Loch Mac nÉan Uachtair]] # [[Loch Marbh]] #* [[Loch Mháimín]] # [[Loch Míle]] # [[Loch Míolach]] # [[Loch Moirne]] #* [[Loch Mhuiceanach]] # [[Loch Mucnú]] # [[Loch na Cuinge Uachtarach]] # [[Loch Uí Fhloinn]] #* [[Loch Riach]] # [[Claonloch]] (arís?) # [[Loch an Rois]] # [[Loch an Scoir]] # [[Loch Sindile]] # [[Loch Eoin]] # [[Loch Sáile]] # [[Loch Theach an Teampla]] # [[Turlach Ráth Asáin]] == Lochanna Chill Airne == {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} '' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural /> == Surroundings '' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}} '' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" /> == Loch Léin {{príomhalt|Loch Léin}} [[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]] '' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]]. '' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula. == Muckross Lake {{príomhalt|Loch Mhucrois}} [[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]] '' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" /> == Upper Lake {{príomhalt|An Loch Uachtarach}} [[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]] '' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" /> == Béaloideas '' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 /> '' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]]. == Gailearaí [[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]] [[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]] [[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]] [[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]] [[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]] == Féach freisin * [[Liosta Lochanna na hÉireann]] == Naisc sheachtracha * [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park] * [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes] * [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }} == Tagairtí {{reflist|refs = <ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref> <ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref> <ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref> <ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref> <ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref> <ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref> <ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref> <ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref> <ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref> <ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref> }} {{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}} [[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]] == Tuamaí == # ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]] == Dlí luath na hÉireann == {{tl|Dlí luath na hÉireann}} Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas. The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law". My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference. Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"? Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former. Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach). Notes: * Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie * "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann? * What about Welsh, English or Roman law? == Téamh domhanda == ••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir Ann cheana: * [[Téamh domhanda]] '' Global warming * [[:Catagóir:Téamh domhanda]] * [[Aeráid]] '' Climate * [[:Catagóir:Athrú aeráide]] * [[Tonn teasa]] '' Heat wave * [[Falscaí]] '' Wild fire * [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation * [[Eostatacht]] '' Eustacy 'Cúis'eanna nua: # [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas # [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission # [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission # [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture 5muuoh1nocoxizcwjt9e8lozr7isn1m 1271437 1271432 2025-06-25T07:11:06Z Marcas.oduinn 33120 1271437 wikitext text/x-wiki __NOINDEX__ __NOTOC__ [ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ] Teimpléid; * {{tl|efn}} * {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} * [[Teimpléad:Dead link]] == Lochanna == * [[Liosta Lochanna na hÉireann]], [[:Catagóir:Lochanna na hÉireann]] [[:Catagóir:Lochanna Chontae Aontroma]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Ard Mhacha]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Chabháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chill Mhantáin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chorcaí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhoire]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Dúin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhún na nGall]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Fhear Manach]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhuineacháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhaigh Eo]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Thír Eoghain]] :[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|] :[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch] # [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] # [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]] # ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]] # ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach] # [[Lochanna Chill Airne]] #* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]] #* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]] # [[Loch an Iúir]] * # ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]] # [[Loch Beara]] # [[Claonloch]] (a haon?) # [[Loch Bhéal Trá]] #* [[Loch Buinne]] # [[Loch Charraig an Droichid]] # [[Carraig an Phoirt]] # [[Loch Bhaile Choille Fóir]] #* [[Loch Bhaile na hUamha]] # [[Loch Oileán Uí Eadhna]] # [[Loch Conbhuí]] # [[Loch Chrathaí]] #* [[Loch Raithin]] # [[Loch Collán]] # [[Loch Choileáin Uí Shíoda]] # [[Loch Cútra]] #* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]] # [[Loch Dúlocha]] # [[Loch an Chlocháin Léith]] # [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]] #* [[Loch Gabhlach]] # [[Loch Iascaí]] # [[Loch Eirid]] # [[Loch Fí]] #* [[Loch Fearna]] # [[Loch na Foirnéise]] # [[Loch Guth Ard Deas]] # [[Loch Gartáin]] #* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]] # [[Loch Ghleann Éada]] #* [[Loch Ghleann an Chairthe]] # [[Loch Ghleann Dá Loch]] #* [[Loch Eidhneach]] # [[Loch Inse Chrónáin]] # [[Loch Inse Uí Chuinn]] # [[Loch Inis Cara]] # [[Loch Oileán Éadaí]] (baile?) # [[Loch Cheis Charraigín]] #* [[Loch Chill Ghlais]] # [[Loch Chill an Iúir]] # [[Loch Cinnéile]] # [[Loch Chionn Droma]] #* [[Loch na Coille Móire]] # [[Loch Leitir Creamha Rua]] # [[Loch an Chrainn Chrín]] # [[Loch Mac nÉan Uachtair]] # [[Loch Marbh]] #* [[Loch Mháimín]] # [[Loch Míle]] # [[Loch Míolach]] # [[Loch Moirne]] #* [[Loch Mhuiceanach]] # [[Loch Mucnú]] # [[Loch na Cuinge Uachtarach]] # [[Loch Uí Fhloinn]] #* [[Loch Riach]] # [[Claonloch]] (arís?) # [[Loch an Rois]] # [[Loch an Scoir]] # [[Loch Sindile]] # [[Loch Eoin]] # [[Loch Sáile]] # [[Loch Theach an Teampla]] # [[Turlach Ráth Asáin]] == Lochanna Chill Airne == {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} '' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural /> == Surroundings '' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}} '' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" /> == Loch Léin {{príomhalt|Loch Léin}} [[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]] '' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]]. '' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula. == Muckross Lake {{príomhalt|Loch Mhucrois}} [[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]] '' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" /> == Upper Lake {{príomhalt|An Loch Uachtarach}} [[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]] '' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" /> == Béaloideas '' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 /> '' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]]. == Gailearaí [[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]] [[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]] [[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]] [[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]] [[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]] == Féach freisin * [[Liosta Lochanna na hÉireann]] == Naisc sheachtracha * [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park] * [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes] * [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }} == Tagairtí {{reflist|refs = <ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref> <ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref> <ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref> <ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref> <ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref> <ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref> <ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref> <ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref> <ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref> <ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref> }} {{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}} [[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]] == Tuamaí == # ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]] == Dlí luath na hÉireann == {{tl|Dlí luath na hÉireann}} Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas. The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law". My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference. Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"? Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former. Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach). Notes: * Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie * "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann? * What about Welsh, English or Roman law? == Téamh domhanda == ••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir Ann cheana: * [[Téamh domhanda]] '' Global warming * [[:Catagóir:Téamh domhanda]] * [[Aeráid]] '' Climate * [[:Catagóir:Athrú aeráide]] * [[Tonn teasa]] '' Heat wave * [[Falscaí]] '' Wild fire * [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation * [[Eostatacht]] '' Eustacy 'Cúis'eanna nua: # [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas # [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission # [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission # [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture juu7npg3klk95dt1idh1n3zh90t9h5a 1271438 1271437 2025-06-25T07:27:26Z Marcas.oduinn 33120 /* Lochanna */ 1271438 wikitext text/x-wiki __NOINDEX__ __NOTOC__ [ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ] Teimpléid; * {{tl|efn}} * {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} * [[Teimpléad:Dead link]] == Lochanna == * [[Liosta Lochanna na hÉireann]], [[:Catagóir:Lochanna na hÉireann]] [[:Catagóir:Lochanna Chontae Aontroma]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Ard Mhacha]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Chabháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chill Mhantáin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chorcaí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhoire]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Dúin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhún na nGall]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Fhear Manach]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhuineacháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhaigh Eo]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Thír Eoghain]] :[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|] :[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch] # [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] # [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]] # ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]] # ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach] # [[Lochanna Chill Airne]] #* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]] #* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]] # [[Loch an Iúir]] * # ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]] # [[Loch Beara]] # [[Claonloch]] (a haon?) # [[Loch Bhéal Trá]] #* [[Loch Buinne]] # [[Loch Charraig an Droichid]] # [[Carraig an Phoirt]] # [[Loch Bhaile Choille Fóir]] #* [[Loch Bhaile na hUamha]] # [[Loch Oileán Uí Eadhna]] # [[Loch Conbhuí]] # [[Loch Chrathaí]] #* [[Loch Raithin]] # [[Loch Collán]] # [[Loch Choileáin Uí Shíoda]] # [[Loch Cútra]] #* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]] # [[Loch Dúlocha]] # [[Loch an Chlocháin Léith]] # [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]] #* [[Loch Gabhlach]] # [[Loch Iascaí]] # [[Loch Eirid]] # [[Loch Fí]] #* [[Loch Fearna]] # [[Loch na Foirnéise]] # [[Loch Guth Ard Deas]] # [[Loch Gartáin]] #* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]] # [[Loch Ghleann Éada]] #* [[Loch Ghleann an Chairthe]] # [[Loch Ghleann Dá Loch]] #* [[Loch Eidhneach]] # [[Loch Inse Chrónáin]] # [[Loch Inse Uí Chuinn]] # [[Loch Inis Cara]] # [[Loch Oileán Éadaí]] (baile?) # [[Loch Cheis Charraigín]] #* [[Loch Chill Ghlais]] # [[Loch Chill an Iúir]] # [[Loch Cinnéile]] # [[Loch Chionn Droma]] #* [[Loch na Coille Móire]] # [[Loch Leitir Creamha Rua]] # [[Loch an Chrainn Chrín]] # [[Loch Mac nÉan Uachtair]] # [[Loch Marbh]] #* [[Loch Mháimín]] # [[Loch Míle]] # [[Loch Míolach]] # [[Loch Moirne]] #* [[Loch Mhuiceanach]] # [[Loch Mucnú]] # [[Loch na Cuinge Uachtarach]] # [[Loch Uí Fhloinn]] #* [[Loch Riach]] # [[Claonloch]] (arís?) # [[Loch an Rois]] # [[Loch an Scoir]] # [[Loch Sindile]] # [[Loch Eoin]] # [[Loch Sáile]] # [[Loch Theach an Teampla]] # [[Turlach Ráth Asáin]] == Loch Sindile == {{Short description|Freshwater lake in the west of Ireland}} {{Use dmy dates|date=June 2020}} {{Use Irish English|date=June 2020}} {{Infobox body of water | name = Lough Shindilla | native_name = | native_name_lang = | other_name = | image = Lough Shindilla and Corcogemore, Connemara - geograph.org.uk - 65996.jpg | caption = | pushpin_map = Island of Ireland | pushpin_map_alt = Lough Shindilla location in Ireland | pushpin_label_position = none | pushpin_map_caption = Location in Ireland | image_bathymetry = | caption_bathymetry = | location = [[County Galway]] | coords = {{Coord|53|27|18|N|9|33|40|W|region:IE_type:waterbody_scale:20000|display=inline,title}} | lake_type = | inflow = | outflow = [[Ardderry Lough]] | catchment = {{convert|9.66|km2|1|abbr=on}} | basin_countries = [[Republic of Ireland|Ireland]] | length = {{convert|2.3|km|1|abbr=on}} | width = {{convert|0.5|km|1|abbr=on}} | area = {{convert|0.70|km2|abbr=on}} | depth = | max-depth = {{convert|22|m|abbr=on}} | volume = | residence_time = | shore = | elevation = {{convert|38|m|abbr=on}} | islands = | cities = | reference = <ref name=GoogleMaps/><ref name=EPA/><ref name=IFI/> }} '''Lough Shindilla''' is a [[freshwater]] lake in the west of Ireland. It is located in the [[Connemara]] area of [[County Galway]]. ==. Tíreolaíocht Lough Shindilla measures about {{convert|2|km|1|abbr=on}} long and {{convert|1|km|1|abbr=on}} wide. It lies about {{convert|40|km|0|abbr=on}} northwest of [[Galway]] city on the [[N59 road (Ireland)|N59]] road near the village of [[Maam Cross]].<ref name=GoogleMaps/> == Hidreolaíocht Ritheann Loch Sindile amach soir i [[Loch na nArd-doiriú]] isteach. Tá an loch [[Innéacs Staide Trófach|olagatrófach]].<ref name=NPWS/> == Stair an dúlra I measc na n-iasc i Loch Sindile, tá [[breac donn]], [[péirse]], [[ruabhreac Artach]], [[bradán]] agus [[eascann]] atá mbaol criticiúil.<ref name=IFI/> Lough Shindilla is part of the Maumturk Mountains [[List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland#Galway|Special Area of Conservation]].<ref name=NPWS/> == Féach freisin * [[Liosta Lochanna na hÉireann]] == Tagairtí {{reflist|refs = <ref name=logainm>{{lua idirlín | url = https://www.logainm.ie/1375180.aspx | teideal = Loch Sindile | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 25ú Meitheamh 2025 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref> <ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=19 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 13 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | access-date = 11 October 2022}}</ref> <ref name=IFI>{{lua idirlín | url = http://wfdfish.ie/wp-content/uploads/2011/11/Shindilla_report_2013.pdf | teideal = Water Framework Directive Fish Stock Survey of Lough Shindilla | foilsitheoir = [[Iascach Intíre Éireann]] | dáta = Lúnasa 2013 | dátarochtana = 14ú Eanáir 2016}}</ref> <ref name=NPWS>{{lua idirlín | url = http://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY002008.pdf | teideal = Maumturk Mountains SAC | foilsitheoir = [[An tSeirbhís Páirceanna Náisiúnta agus Fiadhúlra]] | dátarochtana = 14ú Eanáir 2016}}</ref> }} {{DEFAULTSORT:Sindile, Loch}} [[Catagóir:Lochanna Chontae na Gaillimhe]] == Lochanna Chill Airne == {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} '' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural /> == Surroundings '' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}} '' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" /> == Loch Léin {{príomhalt|Loch Léin}} [[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]] '' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]]. '' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula. == Muckross Lake {{príomhalt|Loch Mhucrois}} [[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]] '' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" /> == Upper Lake {{príomhalt|An Loch Uachtarach}} [[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]] '' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" /> == Béaloideas '' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 /> '' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]]. == Gailearaí [[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]] [[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]] [[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]] [[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]] [[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]] == Féach freisin * [[Liosta Lochanna na hÉireann]] == Naisc sheachtracha * [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park] * [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes] * [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }} == Tagairtí {{reflist|refs = <ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref> <ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref> <ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref> <ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref> <ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref> <ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref> <ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref> <ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref> <ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref> <ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref> }} {{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}} [[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]] == Tuamaí == # ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]] == Dlí luath na hÉireann == {{tl|Dlí luath na hÉireann}} Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas. The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law". My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference. Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"? Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former. Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach). Notes: * Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie * "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann? * What about Welsh, English or Roman law? == Téamh domhanda == ••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir Ann cheana: * [[Téamh domhanda]] '' Global warming * [[:Catagóir:Téamh domhanda]] * [[Aeráid]] '' Climate * [[:Catagóir:Athrú aeráide]] * [[Tonn teasa]] '' Heat wave * [[Falscaí]] '' Wild fire * [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation * [[Eostatacht]] '' Eustacy 'Cúis'eanna nua: # [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas # [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission # [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission # [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture m3k43w02it48v3cqve1h7y7q5qt253i 1271439 1271438 2025-06-25T07:36:57Z Marcas.oduinn 33120 /* Loch Sindile */ 1271439 wikitext text/x-wiki __NOINDEX__ __NOTOC__ [ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ] Teimpléid; * {{tl|efn}} * {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} * [[Teimpléad:Dead link]] == Lochanna == * [[Liosta Lochanna na hÉireann]], [[:Catagóir:Lochanna na hÉireann]] [[:Catagóir:Lochanna Chontae Aontroma]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Ard Mhacha]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Chabháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chill Mhantáin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chorcaí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhoire]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Dúin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhún na nGall]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Fhear Manach]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhuineacháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhaigh Eo]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Thír Eoghain]] :[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|] :[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch] # [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] # [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]] # ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]] # ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach] # [[Lochanna Chill Airne]] #* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]] #* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]] # [[Loch an Iúir]] * # ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]] # [[Loch Beara]] # [[Claonloch]] (a haon?) # [[Loch Bhéal Trá]] #* [[Loch Buinne]] # [[Loch Charraig an Droichid]] # [[Carraig an Phoirt]] # [[Loch Bhaile Choille Fóir]] #* [[Loch Bhaile na hUamha]] # [[Loch Oileán Uí Eadhna]] # [[Loch Conbhuí]] # [[Loch Chrathaí]] #* [[Loch Raithin]] # [[Loch Collán]] # [[Loch Choileáin Uí Shíoda]] # [[Loch Cútra]] #* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]] # [[Loch Dúlocha]] # [[Loch an Chlocháin Léith]] # [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]] #* [[Loch Gabhlach]] # [[Loch Iascaí]] # [[Loch Eirid]] # [[Loch Fí]] #* [[Loch Fearna]] # [[Loch na Foirnéise]] # [[Loch Guth Ard Deas]] # [[Loch Gartáin]] #* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]] # [[Loch Ghleann Éada]] #* [[Loch Ghleann an Chairthe]] # [[Loch Ghleann Dá Loch]] #* [[Loch Eidhneach]] # [[Loch Inse Chrónáin]] # [[Loch Inse Uí Chuinn]] # [[Loch Inis Cara]] # [[Loch Oileán Éadaí]] (baile?) # [[Loch Cheis Charraigín]] #* [[Loch Chill Ghlais]] # [[Loch Chill an Iúir]] # [[Loch Cinnéile]] # [[Loch Chionn Droma]] #* [[Loch na Coille Móire]] # [[Loch Leitir Creamha Rua]] # [[Loch an Chrainn Chrín]] # [[Loch Mac nÉan Uachtair]] # [[Loch Marbh]] #* [[Loch Mháimín]] # [[Loch Míle]] # [[Loch Míolach]] # [[Loch Moirne]] #* [[Loch Mhuiceanach]] # [[Loch Mucnú]] # [[Loch na Cuinge Uachtarach]] # [[Loch Uí Fhloinn]] #* [[Loch Riach]] # [[Claonloch]] (arís?) # [[Loch an Rois]] # [[Loch an Scoir]] # [[Loch Sindile]] # [[Loch Eoin]] # [[Loch Sáile]] # [[Loch Theach an Teampla]] # [[Turlach Ráth Asáin]] == Loch Sindile == {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} Is loch [[fionnuisce]] é ''' Loch Sindile'''<ref name=logainm/><ref name=EPA/> suite i g[[Conamara]], of [[Contae na Gaillimhe]]. == Tíreolaíocht Tá {{convert|2|km|1|abbr=on}} ar fad agus {{convert|1|km|1|abbr=on}} ar leithead. Tá sé tuairim is {{convert|40|km|0|abbr=on}} siar ó thuaidh de chathair na [[Gaillimh]]e ar san mbóthar [[N59]] gar den [[An Teach Dóite|Teach Dóite]].<ref name=GoogleMaps/> == Hidreolaíocht Ritheann Loch Sindile amach soir i [[Loch na nArd-doiriú]] isteach. Tá an loch [[Innéacs Staide Trófach|olagatrófach]].<ref name=NPWS/> == Stair an dúlra I measc na n-iasc i Loch Sindile, tá [[breac donn]], [[péirse]], [[ruabhreac Artach]], [[bradán]] agus [[eascann]] atá mbaol criticiúil.<ref name=IFI/> Lough Shindilla is part of the Maumturk Mountains [[List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland#Galway|Special Area of Conservation]].<ref name=NPWS/> == Féach freisin * [[Liosta Lochanna na hÉireann]] == Tagairtí {{reflist|refs = <ref name=logainm>{{lua idirlín | url = https://www.logainm.ie/1375180.aspx | teideal = Loch Sindile | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 25ú Meitheamh 2025 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref> <ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=19 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 13 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | access-date = 11 October 2022}}</ref> <ref name=IFI>{{lua idirlín | url = http://wfdfish.ie/wp-content/uploads/2011/11/Shindilla_report_2013.pdf | teideal = Water Framework Directive Fish Stock Survey of Lough Shindilla | foilsitheoir = [[Iascach Intíre Éireann]] | dáta = Lúnasa 2013 | dátarochtana = 14ú Eanáir 2016}}</ref> <ref name=NPWS>{{lua idirlín | url = http://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY002008.pdf | teideal = Maumturk Mountains SAC | foilsitheoir = [[An tSeirbhís Páirceanna Náisiúnta agus Fiadhúlra]] | dátarochtana = 14ú Eanáir 2016}}</ref> }} {{DEFAULTSORT:Sindile, Loch}} [[Catagóir:Lochanna Chontae na Gaillimhe]] == Lochanna Chill Airne == {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} '' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural /> == Surroundings '' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}} '' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" /> == Loch Léin {{príomhalt|Loch Léin}} [[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]] '' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]]. '' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula. == Muckross Lake {{príomhalt|Loch Mhucrois}} [[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]] '' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" /> == Upper Lake {{príomhalt|An Loch Uachtarach}} [[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]] '' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" /> == Béaloideas '' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 /> '' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]]. == Gailearaí [[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]] [[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]] [[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]] [[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]] [[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]] == Féach freisin * [[Liosta Lochanna na hÉireann]] == Naisc sheachtracha * [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park] * [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes] * [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }} == Tagairtí {{reflist|refs = <ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref> <ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref> <ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref> <ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref> <ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref> <ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref> <ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref> <ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref> <ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref> <ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref> }} {{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}} [[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]] == Tuamaí == # ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]] == Dlí luath na hÉireann == {{tl|Dlí luath na hÉireann}} Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas. The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law". My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference. Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"? Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former. Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach). Notes: * Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie * "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann? * What about Welsh, English or Roman law? == Téamh domhanda == ••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir Ann cheana: * [[Téamh domhanda]] '' Global warming * [[:Catagóir:Téamh domhanda]] * [[Aeráid]] '' Climate * [[:Catagóir:Athrú aeráide]] * [[Tonn teasa]] '' Heat wave * [[Falscaí]] '' Wild fire * [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation * [[Eostatacht]] '' Eustacy 'Cúis'eanna nua: # [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas # [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission # [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission # [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture 5wrejxyod7gqyctcno5frojpznow2ir 1271440 1271439 2025-06-25T07:37:15Z Marcas.oduinn 33120 1271440 wikitext text/x-wiki __NOINDEX__ __NOTOC__ [ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ] Teimpléid; * {{tl|efn}} * {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} * [[Teimpléad:Dead link]] == Lochanna == * [[Liosta Lochanna na hÉireann]], [[:Catagóir:Lochanna na hÉireann]] [[:Catagóir:Lochanna Chontae Aontroma]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Ard Mhacha]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Chabháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chill Mhantáin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chorcaí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhoire]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Dúin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhún na nGall]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Fhear Manach]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhuineacháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhaigh Eo]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Thír Eoghain]] :[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|] :[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch] # [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] # [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]] # ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]] # ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach] # [[Lochanna Chill Airne]] #* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]] #* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]] # [[Loch an Iúir]] * # ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]] # [[Loch Beara]] # [[Claonloch]] (a haon?) # [[Loch Bhéal Trá]] #* [[Loch Buinne]] # [[Loch Charraig an Droichid]] # [[Carraig an Phoirt]] # [[Loch Bhaile Choille Fóir]] #* [[Loch Bhaile na hUamha]] # [[Loch Oileán Uí Eadhna]] # [[Loch Conbhuí]] # [[Loch Chrathaí]] #* [[Loch Raithin]] # [[Loch Collán]] # [[Loch Choileáin Uí Shíoda]] # [[Loch Cútra]] #* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]] # [[Loch Dúlocha]] # [[Loch an Chlocháin Léith]] # [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]] #* [[Loch Gabhlach]] # [[Loch Iascaí]] # [[Loch Eirid]] # [[Loch Fí]] #* [[Loch Fearna]] # [[Loch na Foirnéise]] # [[Loch Guth Ard Deas]] # [[Loch Gartáin]] #* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]] # [[Loch Ghleann Éada]] #* [[Loch Ghleann an Chairthe]] # [[Loch Ghleann Dá Loch]] #* [[Loch Eidhneach]] # [[Loch Inse Chrónáin]] # [[Loch Inse Uí Chuinn]] # [[Loch Inis Cara]] # [[Loch Oileán Éadaí]] (baile?) # [[Loch Cheis Charraigín]] #* [[Loch Chill Ghlais]] # [[Loch Chill an Iúir]] # [[Loch Cinnéile]] # [[Loch Chionn Droma]] #* [[Loch na Coille Móire]] # [[Loch Leitir Creamha Rua]] # [[Loch an Chrainn Chrín]] # [[Loch Mac nÉan Uachtair]] # [[Loch Marbh]] #* [[Loch Mháimín]] # [[Loch Míle]] # [[Loch Míolach]] # [[Loch Moirne]] #* [[Loch Mhuiceanach]] # [[Loch Mucnú]] # [[Loch na Cuinge Uachtarach]] # [[Loch Uí Fhloinn]] #* [[Loch Riach]] # [[Claonloch]] (arís?) # [[Loch an Rois]] # [[Loch an Scoir]] # [[Loch Sindile]] # [[Loch Eoin]] # [[Loch Sáile]] # [[Loch Theach an Teampla]] # [[Turlach Ráth Asáin]] == Lochanna Chill Airne == {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} '' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural /> == Surroundings '' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}} '' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" /> == Loch Léin {{príomhalt|Loch Léin}} [[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]] '' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]]. '' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula. == Muckross Lake {{príomhalt|Loch Mhucrois}} [[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]] '' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" /> == Upper Lake {{príomhalt|An Loch Uachtarach}} [[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]] '' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" /> == Béaloideas '' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 /> '' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]]. == Gailearaí [[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]] [[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]] [[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]] [[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]] [[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]] == Féach freisin * [[Liosta Lochanna na hÉireann]] == Naisc sheachtracha * [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park] * [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes] * [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }} == Tagairtí {{reflist|refs = <ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref> <ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref> <ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref> <ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref> <ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref> <ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref> <ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref> <ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref> <ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref> <ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref> }} {{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}} [[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]] == Tuamaí == # ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]] == Dlí luath na hÉireann == {{tl|Dlí luath na hÉireann}} Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas. The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law". My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference. Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"? Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former. Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach). Notes: * Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie * "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann? * What about Welsh, English or Roman law? == Téamh domhanda == ••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir Ann cheana: * [[Téamh domhanda]] '' Global warming * [[:Catagóir:Téamh domhanda]] * [[Aeráid]] '' Climate * [[:Catagóir:Athrú aeráide]] * [[Tonn teasa]] '' Heat wave * [[Falscaí]] '' Wild fire * [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation * [[Eostatacht]] '' Eustacy 'Cúis'eanna nua: # [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas # [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission # [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission # [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture juu7npg3klk95dt1idh1n3zh90t9h5a 1271442 1271440 2025-06-25T07:39:00Z Marcas.oduinn 33120 /* Lochanna */ 1271442 wikitext text/x-wiki __NOINDEX__ __NOTOC__ [ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ] Teimpléid; * {{tl|efn}} * {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} * [[Teimpléad:Dead link]] == Lochanna == * [[Liosta Lochanna na hÉireann]], [[:Catagóir:Lochanna na hÉireann]] [[:Catagóir:Lochanna Chontae Aontroma]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Ard Mhacha]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Chabháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chill Mhantáin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chorcaí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhoire]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Dúin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhún na nGall]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Fhear Manach]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhuineacháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhaigh Eo]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Thír Eoghain]] :[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|] :[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch] # [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] # [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]] # ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]] # ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach] # [[Lochanna Chill Airne]] #* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]] #* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]] # [[Loch an Iúir]] * # ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]] # [[Loch Beara]] # [[Claonloch]] (a haon?) # [[Loch Bhéal Trá]] #* [[Loch Buinne]] # [[Loch Charraig an Droichid]] # [[Carraig an Phoirt]] # [[Loch Bhaile Choille Fóir]] #* [[Loch Bhaile na hUamha]] # [[Loch Oileán Uí Eadhna]] # [[Loch Conbhuí]] # [[Loch Chrathaí]] #* [[Loch Raithin]] # [[Loch Collán]] # [[Loch Choileáin Uí Shíoda]] # [[Loch Cútra]] #* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]] # [[Loch Dúlocha]] # [[Loch an Chlocháin Léith]] # [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]] #* [[Loch Gabhlach]] # [[Loch Iascaí]] # [[Loch Eirid]] # [[Loch Fí]] #* [[Loch Fearna]] # [[Loch na Foirnéise]] # [[Loch Guth Ard Deas]] # [[Loch Gartáin]] #* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]] # [[Loch Ghleann Éada]] #* [[Loch Ghleann an Chairthe]] # [[Loch Ghleann Dá Loch]] #* [[Loch Eidhneach]] # [[Loch Inse Chrónáin]] # [[Loch Inse Uí Chuinn]] # [[Loch Inis Cara]] # [[Loch Oileán Éadaí]] (baile?) # [[Loch Cheis Charraigín]] #* [[Loch Chill Ghlais]] # [[Loch Chill an Iúir]] # [[Loch Cinnéile]] # [[Loch Chionn Droma]] #* [[Loch na Coille Móire]] # [[Loch Leitir Creamha Rua]] # [[Loch an Chrainn Chrín]] # [[Loch Mac nÉan Uachtair]] # [[Loch Marbh]] #* [[Loch Mháimín]] # [[Loch Míle]] # [[Loch Míolach]] # [[Loch Moirne]] #* [[Loch Mhuiceanach]] # [[Loch Mucnú]] # [[Loch na Cuinge Uachtarach]] # [[Loch Uí Fhloinn]] #* [[Loch Riach]] # [[Claonloch]] (arís?) # [[Loch an Rois]] # [[Loch an Scoir]] #* [[Loch Sindile]] # [[Loch Eoin]] # [[Loch Sáile]] # [[Loch Theach an Teampla]] # [[Turlach Ráth Asáin]] == Lochanna Chill Airne == {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} '' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural /> == Surroundings '' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}} '' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" /> == Loch Léin {{príomhalt|Loch Léin}} [[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]] '' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]]. '' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula. == Muckross Lake {{príomhalt|Loch Mhucrois}} [[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]] '' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" /> == Upper Lake {{príomhalt|An Loch Uachtarach}} [[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]] '' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" /> == Béaloideas '' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 /> '' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]]. == Gailearaí [[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]] [[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]] [[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]] [[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]] [[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]] == Féach freisin * [[Liosta Lochanna na hÉireann]] == Naisc sheachtracha * [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park] * [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes] * [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }} == Tagairtí {{reflist|refs = <ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref> <ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref> <ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref> <ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref> <ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref> <ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref> <ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref> <ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref> <ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref> <ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref> }} {{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}} [[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]] == Tuamaí == # ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]] == Dlí luath na hÉireann == {{tl|Dlí luath na hÉireann}} Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas. The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law". My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference. Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"? Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former. Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach). Notes: * Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie * "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann? * What about Welsh, English or Roman law? == Téamh domhanda == ••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir Ann cheana: * [[Téamh domhanda]] '' Global warming * [[:Catagóir:Téamh domhanda]] * [[Aeráid]] '' Climate * [[:Catagóir:Athrú aeráide]] * [[Tonn teasa]] '' Heat wave * [[Falscaí]] '' Wild fire * [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation * [[Eostatacht]] '' Eustacy 'Cúis'eanna nua: # [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas # [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission # [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission # [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture c6ony1bqxn0t9m8qbydv0104wovpf2m 1271444 1271442 2025-06-25T08:02:06Z Marcas.oduinn 33120 /* Lochanna */ 1271444 wikitext text/x-wiki __NOINDEX__ __NOTOC__ [ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ] Teimpléid; * {{tl|efn}} * {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} * [[Teimpléad:Dead link]] == Lochanna == * [[Liosta Lochanna na hÉireann]], [[:Catagóir:Lochanna na hÉireann]] [[:Catagóir:Lochanna Chontae Aontroma]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Ard Mhacha]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Chabháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chill Mhantáin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chorcaí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhoire]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Dúin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhún na nGall]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Fhear Manach]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhuineacháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhaigh Eo]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Thír Eoghain]] :[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|] :[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch] # [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] # [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]] # ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]] # ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach] # [[Lochanna Chill Airne]] #* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]] #* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]] # [[Loch an Iúir]] * # ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]] # [[Loch Beara]] # [[Claonloch]] (a haon?) # [[Loch Bhéal Trá]] #* [[Loch Buinne]] # [[Loch Charraig an Droichid]] # [[Carraig an Phoirt]] # [[Loch Bhaile Choille Fóir]] #* [[Loch Bhaile na hUamha]] # [[Loch Oileán Uí Eadhna]] # [[Loch Conbhuí]] # [[Loch Chrathaí]] #* [[Loch Raithin]] # [[Loch Collán]] # [[Loch Choileáin Uí Shíoda]] # [[Loch Cútra]] #* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]] # [[Loch Dúlocha]] # [[Loch an Chlocháin Léith]] # [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]] #* [[Loch Gabhlach]] # [[Loch Iascaí]] # [[Loch Eirid]] # [[Loch Fí]] #* [[Loch Fearna]] # [[Loch na Foirnéise]] # [[Loch Guth Ard Deas]] # [[Loch Gartáin]] #* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]] # [[Loch Ghleann Éada]] #* [[Loch Ghleann an Chairthe]] # [[Loch Ghleann Dá Loch]] #* [[Loch Eidhneach]] # [[Loch Inse Chrónáin]] # [[Loch Inse Uí Chuinn]] # [[Loch Inis Cara]] # [[Loch Oileán Éadaí]] (baile?) # [[Loch Cheis Charraigín]] #* [[Loch Chill Ghlais]] # [[Loch Chill an Iúir]] # [[Loch Cinnéile]] # [[Loch Chionn Droma]] #* [[Loch na Coille Móire]] # [[Loch Leitir Creamha Rua]] # [[Loch an Chrainn Chrín]] # [[Loch Mac nÉan Uachtair]] # [[Loch Marbh]] #* [[Loch Mháimín]] # [[Loch Míle]] # [[Loch Míolach]] # [[Loch Moirne]] #* [[Loch Mhuiceanach]] # [[Loch Mucnú]] # [[Loch na Cuinge Uachtarach]] # [[Loch Uí Fhloinn]] #* [[Loch Riach]] # [[Claonloch]] (arís?) # [[Loch an Rois]] # [[Loch an Scoir]] #* [[Loch Sindile]] # [[Loch Eoin]] # [[Loch Sáile]] # [[Loch Theach an Teampla]] # [[Turlach Ráth Asáin]] == Loch Sáile == '' ''' Loch Sáile'''<ref name=logainm /> is a lake in [[Teach Coimseáin]], in the i n-oirdheisceart {{h|Contae Loch Garman}}. '' It is designated as a [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] (LCsS) under the EU Bird Directive (EC/79/409)<ref name=SPA /> and a [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] (LCmS) by the National Parks and Wildlife Services.<ref name=Nwps /> '' Loch Sáile is a favourite with bird watchers. It attracts some rare American [[wader]]s in Autumn, as well as internationally important concentrations of [[Tundra swan|Bewick's swans]], [[Brent goose|Brent geese]], [[wigeon]], [[oystercatchers]], [[golden plover]] agus [[lapwing]].<ref name=GOI/> == Féach freisin * [[Liosta Lochanna na hÉireann]] == Tagairtí {{reflist | refs = <ref name=logainm>{{lua idirlín | url = https://www.logainm.ie/ga/1166405 | teideal = Loch Sáile/Tacumshin Lake | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 8ú Deireadh Fómhair 2020 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref> <ref name=SPA>{{lua idirlín | url = https://www.npws.ie/protected-sites/spa/004092 | teideal = Tacumshin Lake SPA | foilsitheoir = [[National Parks and Wildlife Service (Ireland)]] | dátarochtana = 8ú Deireadh Fómhair 2020}}</ref> <ref name=NWPS>{{lua idirlín | title = Tacumshin Lake SAC | url = https://www.npws.ie/protected-sites/sac/000709 | suíomh = [[An tSeirbhís Páirceanna Náisiúnta agus Fiadhúlra]] | dátarochtana = 8ú Deireadh Fómhair 2020}}</ref> <ref name=GOI>{{lua idirlín | url = http://www.goireland.com/wexford/tacumshin-lake-lagoon-attraction-bird-watching-id12424.htm | teideal = Tacumshin Lake Lagoon Bird Watching | suíomh = www.goireland.com | archive-url = https://web.archive.org/web/20110720064906/http://www.goireland.com/wexford/tacumshin-lake-lagoon-attraction-bird-watching-id12424.htm | archive-date=20 July 2011}}</ref> }} {{DEFAULTSORT:Sáile, Loch}} [[Catagóir:Lochanna Chontae Loch Garman]] == Lochanna Chill Airne == {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} '' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural /> == Surroundings '' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}} '' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" /> == Loch Léin {{príomhalt|Loch Léin}} [[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]] '' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]]. '' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula. == Muckross Lake {{príomhalt|Loch Mhucrois}} [[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]] '' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" /> == Upper Lake {{príomhalt|An Loch Uachtarach}} [[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]] '' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" /> == Béaloideas '' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 /> '' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]]. == Gailearaí [[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]] [[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]] [[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]] [[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]] [[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]] == Féach freisin * [[Liosta Lochanna na hÉireann]] == Naisc sheachtracha * [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park] * [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes] * [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }} == Tagairtí {{reflist|refs = <ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref> <ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref> <ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref> <ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref> <ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref> <ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref> <ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref> <ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref> <ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref> <ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref> }} {{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}} [[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]] == Tuamaí == # ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]] == Dlí luath na hÉireann == {{tl|Dlí luath na hÉireann}} Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas. The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law". My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference. Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"? Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former. Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach). Notes: * Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie * "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann? * What about Welsh, English or Roman law? == Téamh domhanda == ••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir Ann cheana: * [[Téamh domhanda]] '' Global warming * [[:Catagóir:Téamh domhanda]] * [[Aeráid]] '' Climate * [[:Catagóir:Athrú aeráide]] * [[Tonn teasa]] '' Heat wave * [[Falscaí]] '' Wild fire * [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation * [[Eostatacht]] '' Eustacy 'Cúis'eanna nua: # [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas # [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission # [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission # [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture fjuf6yg91s6cf5ve3seozwrnundx0t2 1271445 1271444 2025-06-25T08:07:02Z Marcas.oduinn 33120 /* Lochanna */ 1271445 wikitext text/x-wiki __NOINDEX__ __NOTOC__ [ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ] Teimpléid; * {{tl|efn}} * {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} * [[Teimpléad:Dead link]] == Lochanna == * [[Liosta Lochanna na hÉireann]], [[:Catagóir:Lochanna na hÉireann]] [[:Catagóir:Lochanna Chontae Aontroma]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Ard Mhacha]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Chabháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chill Mhantáin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chorcaí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhoire]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Dúin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhún na nGall]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Fhear Manach]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhuineacháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhaigh Eo]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Thír Eoghain]] :[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|] :[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch] # [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] # [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]] # ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] ## ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] # ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] ## ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]] # ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach] # [[Lochanna Chill Airne]] #* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]] #* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]] # [[Loch an Iúir]] * # ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]] # [[Loch Beara]] # [[Claonloch]] (a haon?) # [[Loch Bhéal Trá]] #* [[Loch Buinne]] # [[Loch Charraig an Droichid]] # [[Carraig an Phoirt]] # [[Loch Bhaile Choille Fóir]] #* [[Loch Bhaile na hUamha]] # [[Loch Oileán Uí Eadhna]] # [[Loch Conbhuí]] # [[Loch Chrathaí]] #* [[Loch Raithin]] # [[Loch Collán]] # [[Loch Choileáin Uí Shíoda]] # [[Loch Cútra]] #* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]] # [[Loch Dúlocha]] # [[Loch an Chlocháin Léith]] # [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]] #* [[Loch Gabhlach]] # [[Loch Iascaí]] # [[Loch Eirid]] # [[Loch Fí]] #* [[Loch Fearna]] # [[Loch na Foirnéise]] # [[Loch Guth Ard Deas]] # [[Loch Gartáin]] #* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]] # [[Loch Ghleann Éada]] #* [[Loch Ghleann an Chairthe]] # [[Loch Ghleann Dá Loch]] #* [[Loch Eidhneach]] # [[Loch Inse Chrónáin]] # [[Loch Inse Uí Chuinn]] # [[Loch Inis Cara]] # [[Loch Oileán Éadaí]] (baile?) # [[Loch Cheis Charraigín]] #* [[Loch Chill Ghlais]] # [[Loch Chill an Iúir]] # [[Loch Cinnéile]] # [[Loch Chionn Droma]] #* [[Loch na Coille Móire]] # [[Loch Leitir Creamha Rua]] # [[Loch an Chrainn Chrín]] # [[Loch Mac nÉan Uachtair]] # [[Loch Marbh]] #* [[Loch Mháimín]] # [[Loch Míle]] # [[Loch Míolach]] # [[Loch Moirne]] #* [[Loch Mhuiceanach]] # [[Loch Mucnú]] # [[Loch na Cuinge Uachtarach]] # [[Loch Uí Fhloinn]] #* [[Loch Riach]] # [[Claonloch]] (arís?) # [[Loch an Rois]] # [[Loch an Scoir]] #* [[Loch Sindile]] # [[Loch Eoin]] # [[Loch Sáile]] # [[Loch Theach an Teampla]] # [[Turlach Ráth Asáin]] == Loch Sáile == '' ''' Loch Sáile'''<ref name=logainm /> is a lake in [[Teach Coimseáin]], in the i n-oirdheisceart {{h|Contae Loch Garman}}. '' It is designated as a [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] (LCsS) under the EU Bird Directive (EC/79/409)<ref name=SPA /> and a [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] (LCmS) by the National Parks and Wildlife Services.<ref name=Nwps /> '' Loch Sáile is a favourite with bird watchers. It attracts some rare American [[wader]]s in Autumn, as well as internationally important concentrations of [[Tundra swan|Bewick's swans]], [[Brent goose|Brent geese]], [[wigeon]], [[oystercatchers]], [[golden plover]] agus [[lapwing]].<ref name=GOI/> == Féach freisin * [[Liosta Lochanna na hÉireann]] == Tagairtí {{reflist | refs = <ref name=logainm>{{lua idirlín | url = https://www.logainm.ie/ga/1166405 | teideal = Loch Sáile/Tacumshin Lake | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 8ú Deireadh Fómhair 2020 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref> <ref name=SPA>{{lua idirlín | url = https://www.npws.ie/protected-sites/spa/004092 | teideal = Tacumshin Lake SPA | foilsitheoir = [[National Parks and Wildlife Service (Ireland)]] | dátarochtana = 8ú Deireadh Fómhair 2020}}</ref> <ref name=NWPS>{{lua idirlín | title = Tacumshin Lake SAC | url = https://www.npws.ie/protected-sites/sac/000709 | suíomh = [[An tSeirbhís Páirceanna Náisiúnta agus Fiadhúlra]] | dátarochtana = 8ú Deireadh Fómhair 2020}}</ref> <ref name=GOI>{{lua idirlín | url = http://www.goireland.com/wexford/tacumshin-lake-lagoon-attraction-bird-watching-id12424.htm | teideal = Tacumshin Lake Lagoon Bird Watching | suíomh = www.goireland.com | archive-url = https://web.archive.org/web/20110720064906/http://www.goireland.com/wexford/tacumshin-lake-lagoon-attraction-bird-watching-id12424.htm | archive-date=20 July 2011}}</ref> }} {{DEFAULTSORT:Sáile, Loch}} [[Catagóir:Lochanna Chontae Loch Garman]] == Lochanna Chill Airne == {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} '' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural /> == Surroundings '' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}} '' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" /> == Loch Léin {{príomhalt|Loch Léin}} [[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]] '' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]]. '' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula. == Muckross Lake {{príomhalt|Loch Mhucrois}} [[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]] '' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" /> == Upper Lake {{príomhalt|An Loch Uachtarach}} [[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]] '' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" /> == Béaloideas '' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 /> '' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]]. == Gailearaí [[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]] [[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]] [[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]] [[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]] [[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]] == Féach freisin * [[Liosta Lochanna na hÉireann]] == Naisc sheachtracha * [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park] * [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes] * [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }} == Tagairtí {{reflist|refs = <ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref> <ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref> <ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref> <ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref> <ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref> <ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref> <ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref> <ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref> <ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref> <ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref> }} {{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}} [[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]] == Tuamaí == # ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]] == Dlí luath na hÉireann == {{tl|Dlí luath na hÉireann}} Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas. The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law". My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference. Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"? Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former. Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach). Notes: * Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie * "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann? * What about Welsh, English or Roman law? == Téamh domhanda == ••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir Ann cheana: * [[Téamh domhanda]] '' Global warming * [[:Catagóir:Téamh domhanda]] * [[Aeráid]] '' Climate * [[:Catagóir:Athrú aeráide]] * [[Tonn teasa]] '' Heat wave * [[Falscaí]] '' Wild fire * [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation * [[Eostatacht]] '' Eustacy 'Cúis'eanna nua: # [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas # [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission # [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission # [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture hoe0re9i5jvxg2r4dohdsc77wzj131v 1271446 1271445 2025-06-25T08:13:59Z Marcas.oduinn 33120 /* Loch Sáile */ 1271446 wikitext text/x-wiki __NOINDEX__ __NOTOC__ [ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ] Teimpléid; * {{tl|efn}} * {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} * [[Teimpléad:Dead link]] == Lochanna == * [[Liosta Lochanna na hÉireann]], [[:Catagóir:Lochanna na hÉireann]] [[:Catagóir:Lochanna Chontae Aontroma]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Ard Mhacha]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Chabháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chill Mhantáin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chorcaí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhoire]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Dúin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhún na nGall]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Fhear Manach]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhuineacháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhaigh Eo]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Thír Eoghain]] :[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|] :[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch] # [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] # [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]] # ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] ## ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] # ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] ## ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]] # ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach] # [[Lochanna Chill Airne]] #* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]] #* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]] # [[Loch an Iúir]] * # ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]] # [[Loch Beara]] # [[Claonloch]] (a haon?) # [[Loch Bhéal Trá]] #* [[Loch Buinne]] # [[Loch Charraig an Droichid]] # [[Carraig an Phoirt]] # [[Loch Bhaile Choille Fóir]] #* [[Loch Bhaile na hUamha]] # [[Loch Oileán Uí Eadhna]] # [[Loch Conbhuí]] # [[Loch Chrathaí]] #* [[Loch Raithin]] # [[Loch Collán]] # [[Loch Choileáin Uí Shíoda]] # [[Loch Cútra]] #* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]] # [[Loch Dúlocha]] # [[Loch an Chlocháin Léith]] # [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]] #* [[Loch Gabhlach]] # [[Loch Iascaí]] # [[Loch Eirid]] # [[Loch Fí]] #* [[Loch Fearna]] # [[Loch na Foirnéise]] # [[Loch Guth Ard Deas]] # [[Loch Gartáin]] #* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]] # [[Loch Ghleann Éada]] #* [[Loch Ghleann an Chairthe]] # [[Loch Ghleann Dá Loch]] #* [[Loch Eidhneach]] # [[Loch Inse Chrónáin]] # [[Loch Inse Uí Chuinn]] # [[Loch Inis Cara]] # [[Loch Oileán Éadaí]] (baile?) # [[Loch Cheis Charraigín]] #* [[Loch Chill Ghlais]] # [[Loch Chill an Iúir]] # [[Loch Cinnéile]] # [[Loch Chionn Droma]] #* [[Loch na Coille Móire]] # [[Loch Leitir Creamha Rua]] # [[Loch an Chrainn Chrín]] # [[Loch Mac nÉan Uachtair]] # [[Loch Marbh]] #* [[Loch Mháimín]] # [[Loch Míle]] # [[Loch Míolach]] # [[Loch Moirne]] #* [[Loch Mhuiceanach]] # [[Loch Mucnú]] # [[Loch na Cuinge Uachtarach]] # [[Loch Uí Fhloinn]] #* [[Loch Riach]] # [[Claonloch]] (arís?) # [[Loch an Rois]] # [[Loch an Scoir]] #* [[Loch Sindile]] # [[Loch Eoin]] # [[Loch Sáile]] # [[Loch Theach an Teampla]] # [[Turlach Ráth Asáin]] == Loch Sáile == '' ''' Loch Sáile'''<ref name=logainm /> is a lake in [[Teach Coimseáin]], in the i n-oirdheisceart {{h|Contae Loch Garman}}. '' It is designated as a [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] (LCsS) under the EU Bird Directive (EC/79/409)<ref name=SPA /> and a [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] (LCmS) by the National Parks and Wildlife Services.<ref name=NWPS /> '' Loch Sáile is a favourite with bird watchers. It attracts some rare American [[lapaire]] in Autumn, as well as internationally important concentrations of [[Eala thundra]], [[Cadhan]], [[lacha rua]], [[roilleach]], [[feadóg bhuí]] agus [[pilibín]].<ref name=GOI/> == Féach freisin * [[Liosta Lochanna na hÉireann]] == Tagairtí {{reflist | refs = <ref name=logainm>{{lua idirlín | url = https://www.logainm.ie/ga/1166405 | teideal = Loch Sáile/Tacumshin Lake | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 8ú Deireadh Fómhair 2020 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref> <ref name=SPA>{{lua idirlín | url = https://www.npws.ie/protected-sites/spa/004092 | teideal = Tacumshin Lake SPA | foilsitheoir = [[An tSeirbhís Páirceanna Náisiúnta agus Fiadhúlra]] | dátarochtana = 8ú Deireadh Fómhair 2020}}</ref> <ref name=NWPS>{{lua idirlín | teideal = Tacumshin Lake SAC | url = https://www.npws.ie/protected-sites/sac/000709 | suíomh = [[An tSeirbhís Páirceanna Náisiúnta agus Fiadhúlra]] | dátarochtana = 8ú Deireadh Fómhair 2020}}</ref> <ref name=GOI>{{lua idirlín | url = http://www.goireland.com/wexford/tacumshin-lake-lagoon-attraction-bird-watching-id12424.htm | teideal = Tacumshin Lake Lagoon Bird Watching | suíomh = www.goireland.com | archive-url = https://web.archive.org/web/20110720064906/http://www.goireland.com/wexford/tacumshin-lake-lagoon-attraction-bird-watching-id12424.htm | archive-date=20 July 2011}}</ref> }} {{DEFAULTSORT:Sáile, Loch}} [[Catagóir:Lochanna Chontae Loch Garman]] == Lochanna Chill Airne == {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} '' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural /> == Surroundings '' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}} '' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" /> == Loch Léin {{príomhalt|Loch Léin}} [[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]] '' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]]. '' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula. == Muckross Lake {{príomhalt|Loch Mhucrois}} [[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]] '' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" /> == Upper Lake {{príomhalt|An Loch Uachtarach}} [[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]] '' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" /> == Béaloideas '' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 /> '' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]]. == Gailearaí [[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]] [[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]] [[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]] [[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]] [[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]] == Féach freisin * [[Liosta Lochanna na hÉireann]] == Naisc sheachtracha * [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park] * [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes] * [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }} == Tagairtí {{reflist|refs = <ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref> <ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref> <ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref> <ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref> <ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref> <ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref> <ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref> <ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref> <ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref> <ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref> }} {{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}} [[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]] == Tuamaí == # ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]] == Dlí luath na hÉireann == {{tl|Dlí luath na hÉireann}} Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas. The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law". My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference. Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"? Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former. Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach). Notes: * Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie * "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann? * What about Welsh, English or Roman law? == Téamh domhanda == ••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir Ann cheana: * [[Téamh domhanda]] '' Global warming * [[:Catagóir:Téamh domhanda]] * [[Aeráid]] '' Climate * [[:Catagóir:Athrú aeráide]] * [[Tonn teasa]] '' Heat wave * [[Falscaí]] '' Wild fire * [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation * [[Eostatacht]] '' Eustacy 'Cúis'eanna nua: # [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas # [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission # [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission # [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture oj1whxuyt4wmclwt2o09ah7nfqhwbwz 1271449 1271446 2025-06-25T08:58:38Z Marcas.oduinn 33120 /* Loch Sáile */ 1271449 wikitext text/x-wiki __NOINDEX__ __NOTOC__ [ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ] Teimpléid; * {{tl|efn}} * {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} * [[Teimpléad:Dead link]] == Lochanna == * [[Liosta Lochanna na hÉireann]], [[:Catagóir:Lochanna na hÉireann]] [[:Catagóir:Lochanna Chontae Aontroma]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Ard Mhacha]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Chabháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chill Mhantáin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chorcaí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhoire]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Dúin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhún na nGall]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Fhear Manach]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhuineacháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhaigh Eo]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Thír Eoghain]] :[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|] :[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch] # [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] # [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]] # ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] ## ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] # ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] ## ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]] # ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach] # [[Lochanna Chill Airne]] #* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]] #* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]] # [[Loch an Iúir]] * # ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]] # [[Loch Beara]] # [[Claonloch]] (a haon?) # [[Loch Bhéal Trá]] #* [[Loch Buinne]] # [[Loch Charraig an Droichid]] # [[Carraig an Phoirt]] # [[Loch Bhaile Choille Fóir]] #* [[Loch Bhaile na hUamha]] # [[Loch Oileán Uí Eadhna]] # [[Loch Conbhuí]] # [[Loch Chrathaí]] #* [[Loch Raithin]] # [[Loch Collán]] # [[Loch Choileáin Uí Shíoda]] # [[Loch Cútra]] #* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]] # [[Loch Dúlocha]] # [[Loch an Chlocháin Léith]] # [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]] #* [[Loch Gabhlach]] # [[Loch Iascaí]] # [[Loch Eirid]] # [[Loch Fí]] #* [[Loch Fearna]] # [[Loch na Foirnéise]] # [[Loch Guth Ard Deas]] # [[Loch Gartáin]] #* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]] # [[Loch Ghleann Éada]] #* [[Loch Ghleann an Chairthe]] # [[Loch Ghleann Dá Loch]] #* [[Loch Eidhneach]] # [[Loch Inse Chrónáin]] # [[Loch Inse Uí Chuinn]] # [[Loch Inis Cara]] # [[Loch Oileán Éadaí]] (baile?) # [[Loch Cheis Charraigín]] #* [[Loch Chill Ghlais]] # [[Loch Chill an Iúir]] # [[Loch Cinnéile]] # [[Loch Chionn Droma]] #* [[Loch na Coille Móire]] # [[Loch Leitir Creamha Rua]] # [[Loch an Chrainn Chrín]] # [[Loch Mac nÉan Uachtair]] # [[Loch Marbh]] #* [[Loch Mháimín]] # [[Loch Míle]] # [[Loch Míolach]] # [[Loch Moirne]] #* [[Loch Mhuiceanach]] # [[Loch Mucnú]] # [[Loch na Cuinge Uachtarach]] # [[Loch Uí Fhloinn]] #* [[Loch Riach]] # [[Claonloch]] (arís?) # [[Loch an Rois]] # [[Loch an Scoir]] #* [[Loch Sindile]] # [[Loch Eoin]] # [[Loch Sáile]] # [[Loch Theach an Teampla]] # [[Turlach Ráth Asáin]] == Loch Sáile == Tá ''' Loch Sáile'''<ref name=logainm /> suite i mbaile fearainn [[Teach Coimseáin]] i n-oirdheisceart {{h|Contae Loch Garman}}. Rinneadh [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] (LCsS) den loch faoin Treoir maidir le hÉin ón Aontas Eorpach (EC/79/409)<ref name=SPA /> agus [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] (LCmS) ag An Seirbhís Páirceanna Náisiúnta agus Fiadhúlra.<ref name=NWPS /> '' Loch Sáile is a favourite with bird watchers. It attracts some rare American [[lapaire]] in Autumn, as well as internationally important concentrations of [[Eala thundra]], [[Cadhan]], [[lacha rua]], [[roilleach]], [[feadóg bhuí]] agus [[pilibín]].<ref name=GOI/> == Féach freisin * [[Liosta Lochanna na hÉireann]] == Tagairtí {{reflist | refs = <ref name=logainm>{{lua idirlín | url = https://www.logainm.ie/ga/1166405 | teideal = Loch Sáile/Tacumshin Lake | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 8ú Deireadh Fómhair 2020 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref> <ref name=SPA>{{lua idirlín | url = https://www.npws.ie/protected-sites/spa/004092 | teideal = Tacumshin Lake SPA | foilsitheoir = [[An tSeirbhís Páirceanna Náisiúnta agus Fiadhúlra]] | dátarochtana = 8ú Deireadh Fómhair 2020}}</ref> <ref name=NWPS>{{lua idirlín | teideal = Tacumshin Lake SAC | url = https://www.npws.ie/protected-sites/sac/000709 | suíomh = [[An tSeirbhís Páirceanna Náisiúnta agus Fiadhúlra]] | dátarochtana = 8ú Deireadh Fómhair 2020}}</ref> <ref name=GOI>{{lua idirlín | url = http://www.goireland.com/wexford/tacumshin-lake-lagoon-attraction-bird-watching-id12424.htm | teideal = Tacumshin Lake Lagoon Bird Watching | suíomh = www.goireland.com | archive-url = https://web.archive.org/web/20110720064906/http://www.goireland.com/wexford/tacumshin-lake-lagoon-attraction-bird-watching-id12424.htm | archive-date=20 July 2011}}</ref> }} {{DEFAULTSORT:Sáile, Loch}} [[Catagóir:Lochanna Chontae Loch Garman]] == Lochanna Chill Airne == {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} '' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural /> == Surroundings '' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}} '' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" /> == Loch Léin {{príomhalt|Loch Léin}} [[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]] '' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]]. '' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula. == Muckross Lake {{príomhalt|Loch Mhucrois}} [[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]] '' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" /> == Upper Lake {{príomhalt|An Loch Uachtarach}} [[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]] '' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" /> == Béaloideas '' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 /> '' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]]. == Gailearaí [[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]] [[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]] [[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]] [[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]] [[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]] == Féach freisin * [[Liosta Lochanna na hÉireann]] == Naisc sheachtracha * [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park] * [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes] * [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }} == Tagairtí {{reflist|refs = <ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref> <ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref> <ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref> <ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref> <ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref> <ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref> <ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref> <ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref> <ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref> <ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref> }} {{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}} [[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]] == Tuamaí == # ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]] == Dlí luath na hÉireann == {{tl|Dlí luath na hÉireann}} Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas. The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law". My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference. Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"? Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former. Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach). Notes: * Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie * "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann? * What about Welsh, English or Roman law? == Téamh domhanda == ••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir Ann cheana: * [[Téamh domhanda]] '' Global warming * [[:Catagóir:Téamh domhanda]] * [[Aeráid]] '' Climate * [[:Catagóir:Athrú aeráide]] * [[Tonn teasa]] '' Heat wave * [[Falscaí]] '' Wild fire * [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation * [[Eostatacht]] '' Eustacy 'Cúis'eanna nua: # [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas # [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission # [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission # [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture m1qiuvvh0ue90clhzmzi8sj6iitdwkc 1271456 1271449 2025-06-25T09:54:07Z Marcas.oduinn 33120 /* Loch Sáile */ 1271456 wikitext text/x-wiki __NOINDEX__ __NOTOC__ [ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ] Teimpléid; * {{tl|efn}} * {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} * [[Teimpléad:Dead link]] == Lochanna == * [[Liosta Lochanna na hÉireann]], [[:Catagóir:Lochanna na hÉireann]] [[:Catagóir:Lochanna Chontae Aontroma]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Ard Mhacha]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Chabháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chill Mhantáin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chorcaí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhoire]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Dúin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhún na nGall]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Fhear Manach]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhuineacháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhaigh Eo]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Thír Eoghain]] :[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|] :[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch] # [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] # [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]] # ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] ## ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] # ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] ## ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]] # ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach] # [[Lochanna Chill Airne]] #* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]] #* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]] # [[Loch an Iúir]] * # ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]] # [[Loch Beara]] # [[Claonloch]] (a haon?) # [[Loch Bhéal Trá]] #* [[Loch Buinne]] # [[Loch Charraig an Droichid]] # [[Carraig an Phoirt]] # [[Loch Bhaile Choille Fóir]] #* [[Loch Bhaile na hUamha]] # [[Loch Oileán Uí Eadhna]] # [[Loch Conbhuí]] # [[Loch Chrathaí]] #* [[Loch Raithin]] # [[Loch Collán]] # [[Loch Choileáin Uí Shíoda]] # [[Loch Cútra]] #* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]] # [[Loch Dúlocha]] # [[Loch an Chlocháin Léith]] # [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]] #* [[Loch Gabhlach]] # [[Loch Iascaí]] # [[Loch Eirid]] # [[Loch Fí]] #* [[Loch Fearna]] # [[Loch na Foirnéise]] # [[Loch Guth Ard Deas]] # [[Loch Gartáin]] #* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]] # [[Loch Ghleann Éada]] #* [[Loch Ghleann an Chairthe]] # [[Loch Ghleann Dá Loch]] #* [[Loch Eidhneach]] # [[Loch Inse Chrónáin]] # [[Loch Inse Uí Chuinn]] # [[Loch Inis Cara]] # [[Loch Oileán Éadaí]] (baile?) # [[Loch Cheis Charraigín]] #* [[Loch Chill Ghlais]] # [[Loch Chill an Iúir]] # [[Loch Cinnéile]] # [[Loch Chionn Droma]] #* [[Loch na Coille Móire]] # [[Loch Leitir Creamha Rua]] # [[Loch an Chrainn Chrín]] # [[Loch Mac nÉan Uachtair]] # [[Loch Marbh]] #* [[Loch Mháimín]] # [[Loch Míle]] # [[Loch Míolach]] # [[Loch Moirne]] #* [[Loch Mhuiceanach]] # [[Loch Mucnú]] # [[Loch na Cuinge Uachtarach]] # [[Loch Uí Fhloinn]] #* [[Loch Riach]] # [[Claonloch]] (arís?) # [[Loch an Rois]] # [[Loch an Scoir]] #* [[Loch Sindile]] # [[Loch Eoin]] # [[Loch Sáile]] # [[Loch Theach an Teampla]] # [[Turlach Ráth Asáin]] == Loch Sáile == Tá ''' Loch Sáile'''<ref name=logainm /> suite i mbaile fearainn [[Teach Coimseáin]] i n-oirdheisceart {{h|Contae Loch Garman}}. Rinneadh [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] (LCsS) den loch faoin Treoir maidir le hÉin ón Aontas Eorpach (EC/79/409)<ref name=SPA /> agus [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] (LCmS) ag An Seirbhís Páirceanna Náisiúnta agus Fiadhúlra.<ref name=NWPS /> Is áit ar leith é Loch Sáile le haghaidh fairtheoirí éan. Tarraingíonn sé roinnt [[lapaire|lapairí]] Meiriceánacha ganna san Fhómhair, chomh maith lena lán speiceas idirnáisiúnta tábhachtacha cosúil le h[[Eala thundra]], [[Cadhan]], [[lacha rua]], [[roilleach]], [[feadóg bhuí]] agus [[pilibín]].<ref name=GOI/> == Féach freisin * [[Liosta Lochanna na hÉireann]] == Tagairtí {{reflist | refs = <ref name=logainm>{{lua idirlín | url = https://www.logainm.ie/ga/1166405 | teideal = Loch Sáile/Tacumshin Lake | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 8ú Deireadh Fómhair 2020 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref> <ref name=SPA>{{lua idirlín | url = https://www.npws.ie/protected-sites/spa/004092 | teideal = Tacumshin Lake SPA | foilsitheoir = [[An tSeirbhís Páirceanna Náisiúnta agus Fiadhúlra]] | dátarochtana = 8ú Deireadh Fómhair 2020}}</ref> <ref name=NWPS>{{lua idirlín | teideal = Tacumshin Lake SAC | url = https://www.npws.ie/protected-sites/sac/000709 | suíomh = [[An tSeirbhís Páirceanna Náisiúnta agus Fiadhúlra]] | dátarochtana = 8ú Deireadh Fómhair 2020}}</ref> <ref name=GOI>{{lua idirlín | url = http://www.goireland.com/wexford/tacumshin-lake-lagoon-attraction-bird-watching-id12424.htm | teideal = Tacumshin Lake Lagoon Bird Watching | suíomh = www.goireland.com | archive-url = https://web.archive.org/web/20110720064906/http://www.goireland.com/wexford/tacumshin-lake-lagoon-attraction-bird-watching-id12424.htm | archive-date=20 July 2011}}</ref> }} {{DEFAULTSORT:Sáile, Loch}} [[Catagóir:Lochanna Chontae Loch Garman]] == Lochanna Chill Airne == {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} '' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural /> == Surroundings '' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}} '' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" /> == Loch Léin {{príomhalt|Loch Léin}} [[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]] '' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]]. '' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula. == Muckross Lake {{príomhalt|Loch Mhucrois}} [[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]] '' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" /> == Upper Lake {{príomhalt|An Loch Uachtarach}} [[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]] '' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" /> == Béaloideas '' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 /> '' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]]. == Gailearaí [[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]] [[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]] [[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]] [[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]] [[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]] == Féach freisin * [[Liosta Lochanna na hÉireann]] == Naisc sheachtracha * [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park] * [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes] * [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }} == Tagairtí {{reflist|refs = <ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref> <ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref> <ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref> <ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref> <ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref> <ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref> <ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref> <ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref> <ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref> <ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref> }} {{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}} [[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]] == Tuamaí == # ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]] == Dlí luath na hÉireann == {{tl|Dlí luath na hÉireann}} Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas. The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law". My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference. Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"? Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former. Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach). Notes: * Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie * "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann? * What about Welsh, English or Roman law? == Téamh domhanda == ••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir Ann cheana: * [[Téamh domhanda]] '' Global warming * [[:Catagóir:Téamh domhanda]] * [[Aeráid]] '' Climate * [[:Catagóir:Athrú aeráide]] * [[Tonn teasa]] '' Heat wave * [[Falscaí]] '' Wild fire * [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation * [[Eostatacht]] '' Eustacy 'Cúis'eanna nua: # [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas # [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission # [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission # [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture tvupf67mr43ej0c9pzqmxek9i2gmtps 1271457 1271456 2025-06-25T09:54:40Z Marcas.oduinn 33120 /* Loch Sáile */ 1271457 wikitext text/x-wiki __NOINDEX__ __NOTOC__ [ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ] Teimpléid; * {{tl|efn}} * {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} * [[Teimpléad:Dead link]] == Lochanna == * [[Liosta Lochanna na hÉireann]], [[:Catagóir:Lochanna na hÉireann]] [[:Catagóir:Lochanna Chontae Aontroma]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Ard Mhacha]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Chabháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chill Mhantáin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chorcaí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhoire]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Dúin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhún na nGall]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Fhear Manach]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhuineacháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhaigh Eo]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Thír Eoghain]] :[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|] :[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch] # [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] # [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]] # ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] ## ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] # ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] ## ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]] # ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach] # [[Lochanna Chill Airne]] #* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]] #* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]] # [[Loch an Iúir]] * # ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]] # [[Loch Beara]] # [[Claonloch]] (a haon?) # [[Loch Bhéal Trá]] #* [[Loch Buinne]] # [[Loch Charraig an Droichid]] # [[Carraig an Phoirt]] # [[Loch Bhaile Choille Fóir]] #* [[Loch Bhaile na hUamha]] # [[Loch Oileán Uí Eadhna]] # [[Loch Conbhuí]] # [[Loch Chrathaí]] #* [[Loch Raithin]] # [[Loch Collán]] # [[Loch Choileáin Uí Shíoda]] # [[Loch Cútra]] #* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]] # [[Loch Dúlocha]] # [[Loch an Chlocháin Léith]] # [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]] #* [[Loch Gabhlach]] # [[Loch Iascaí]] # [[Loch Eirid]] # [[Loch Fí]] #* [[Loch Fearna]] # [[Loch na Foirnéise]] # [[Loch Guth Ard Deas]] # [[Loch Gartáin]] #* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]] # [[Loch Ghleann Éada]] #* [[Loch Ghleann an Chairthe]] # [[Loch Ghleann Dá Loch]] #* [[Loch Eidhneach]] # [[Loch Inse Chrónáin]] # [[Loch Inse Uí Chuinn]] # [[Loch Inis Cara]] # [[Loch Oileán Éadaí]] (baile?) # [[Loch Cheis Charraigín]] #* [[Loch Chill Ghlais]] # [[Loch Chill an Iúir]] # [[Loch Cinnéile]] # [[Loch Chionn Droma]] #* [[Loch na Coille Móire]] # [[Loch Leitir Creamha Rua]] # [[Loch an Chrainn Chrín]] # [[Loch Mac nÉan Uachtair]] # [[Loch Marbh]] #* [[Loch Mháimín]] # [[Loch Míle]] # [[Loch Míolach]] # [[Loch Moirne]] #* [[Loch Mhuiceanach]] # [[Loch Mucnú]] # [[Loch na Cuinge Uachtarach]] # [[Loch Uí Fhloinn]] #* [[Loch Riach]] # [[Claonloch]] (arís?) # [[Loch an Rois]] # [[Loch an Scoir]] #* [[Loch Sindile]] # [[Loch Eoin]] # [[Loch Sáile]] # [[Loch Theach an Teampla]] # [[Turlach Ráth Asáin]] == Loch Sáile == Tá ''' Loch Sáile'''<ref name=logainm /> suite i mbaile fearainn [[Teach Coimseáin]] i n-oirdheisceart {{h|Contae Loch Garman}}. Rinneadh [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] (LCsS) den loch faoin Treoir maidir le hÉin ón Aontas Eorpach (EC/79/409)<ref name=SPA /> agus [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] (LCmS) ag An Seirbhís Páirceanna Náisiúnta agus Fiadhúlra.<ref name=NWPS /> Is áit ar leith é Loch Sáile le haghaidh fairtheoirí éan. Tarraingítear ann roinnt [[lapaire|We'll encourage him! Is it in Olaf's? ..days, time?]] Meiriceánacha ganna san Fhómhair, chomh maith lena lán speiceas idirnáisiúnta tábhachtacha cosúil le h[[Eala thundra]], [[Cadhan]], [[lacha rua]], [[roilleach]], [[feadóg bhuí]] agus [[pilibín]].<ref name=GOI/> == Féach freisin * [[Liosta Lochanna na hÉireann]] == Tagairtí {{reflist | refs = <ref name=logainm>{{lua idirlín | url = https://www.logainm.ie/ga/1166405 | teideal = Loch Sáile/Tacumshin Lake | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 8ú Deireadh Fómhair 2020 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref> <ref name=SPA>{{lua idirlín | url = https://www.npws.ie/protected-sites/spa/004092 | teideal = Tacumshin Lake SPA | foilsitheoir = [[An tSeirbhís Páirceanna Náisiúnta agus Fiadhúlra]] | dátarochtana = 8ú Deireadh Fómhair 2020}}</ref> <ref name=NWPS>{{lua idirlín | teideal = Tacumshin Lake SAC | url = https://www.npws.ie/protected-sites/sac/000709 | suíomh = [[An tSeirbhís Páirceanna Náisiúnta agus Fiadhúlra]] | dátarochtana = 8ú Deireadh Fómhair 2020}}</ref> <ref name=GOI>{{lua idirlín | url = http://www.goireland.com/wexford/tacumshin-lake-lagoon-attraction-bird-watching-id12424.htm | teideal = Tacumshin Lake Lagoon Bird Watching | suíomh = www.goireland.com | archive-url = https://web.archive.org/web/20110720064906/http://www.goireland.com/wexford/tacumshin-lake-lagoon-attraction-bird-watching-id12424.htm | archive-date=20 July 2011}}</ref> }} {{DEFAULTSORT:Sáile, Loch}} [[Catagóir:Lochanna Chontae Loch Garman]] == Lochanna Chill Airne == {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} '' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural /> == Surroundings '' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}} '' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" /> == Loch Léin {{príomhalt|Loch Léin}} [[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]] '' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]]. '' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula. == Muckross Lake {{príomhalt|Loch Mhucrois}} [[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]] '' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" /> == Upper Lake {{príomhalt|An Loch Uachtarach}} [[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]] '' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" /> == Béaloideas '' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 /> '' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]]. == Gailearaí [[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]] [[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]] [[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]] [[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]] [[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]] == Féach freisin * [[Liosta Lochanna na hÉireann]] == Naisc sheachtracha * [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park] * [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes] * [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }} == Tagairtí {{reflist|refs = <ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref> <ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref> <ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref> <ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref> <ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref> <ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref> <ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref> <ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref> <ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref> <ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref> }} {{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}} [[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]] == Tuamaí == # ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]] == Dlí luath na hÉireann == {{tl|Dlí luath na hÉireann}} Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas. The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law". My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference. Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"? Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former. Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach). Notes: * Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie * "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann? * What about Welsh, English or Roman law? == Téamh domhanda == ••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir Ann cheana: * [[Téamh domhanda]] '' Global warming * [[:Catagóir:Téamh domhanda]] * [[Aeráid]] '' Climate * [[:Catagóir:Athrú aeráide]] * [[Tonn teasa]] '' Heat wave * [[Falscaí]] '' Wild fire * [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation * [[Eostatacht]] '' Eustacy 'Cúis'eanna nua: # [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas # [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission # [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission # [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture 0z9pon3ux6gferl2q52230zij8mwy3e 1271458 1271457 2025-06-25T09:54:53Z Marcas.oduinn 33120 1271458 wikitext text/x-wiki __NOINDEX__ __NOTOC__ [ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ] Teimpléid; * {{tl|efn}} * {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} * [[Teimpléad:Dead link]] == Lochanna == * [[Liosta Lochanna na hÉireann]], [[:Catagóir:Lochanna na hÉireann]] [[:Catagóir:Lochanna Chontae Aontroma]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Ard Mhacha]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Chabháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chill Mhantáin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chorcaí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhoire]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Dúin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhún na nGall]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Fhear Manach]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhuineacháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhaigh Eo]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Thír Eoghain]] :[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|] :[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch] # [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] # [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]] # ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] ## ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] # ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] ## ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]] # ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach] # [[Lochanna Chill Airne]] #* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]] #* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]] # [[Loch an Iúir]] * # ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]] # [[Loch Beara]] # [[Claonloch]] (a haon?) # [[Loch Bhéal Trá]] #* [[Loch Buinne]] # [[Loch Charraig an Droichid]] # [[Carraig an Phoirt]] # [[Loch Bhaile Choille Fóir]] #* [[Loch Bhaile na hUamha]] # [[Loch Oileán Uí Eadhna]] # [[Loch Conbhuí]] # [[Loch Chrathaí]] #* [[Loch Raithin]] # [[Loch Collán]] # [[Loch Choileáin Uí Shíoda]] # [[Loch Cútra]] #* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]] # [[Loch Dúlocha]] # [[Loch an Chlocháin Léith]] # [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]] #* [[Loch Gabhlach]] # [[Loch Iascaí]] # [[Loch Eirid]] # [[Loch Fí]] #* [[Loch Fearna]] # [[Loch na Foirnéise]] # [[Loch Guth Ard Deas]] # [[Loch Gartáin]] #* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]] # [[Loch Ghleann Éada]] #* [[Loch Ghleann an Chairthe]] # [[Loch Ghleann Dá Loch]] #* [[Loch Eidhneach]] # [[Loch Inse Chrónáin]] # [[Loch Inse Uí Chuinn]] # [[Loch Inis Cara]] # [[Loch Oileán Éadaí]] (baile?) # [[Loch Cheis Charraigín]] #* [[Loch Chill Ghlais]] # [[Loch Chill an Iúir]] # [[Loch Cinnéile]] # [[Loch Chionn Droma]] #* [[Loch na Coille Móire]] # [[Loch Leitir Creamha Rua]] # [[Loch an Chrainn Chrín]] # [[Loch Mac nÉan Uachtair]] # [[Loch Marbh]] #* [[Loch Mháimín]] # [[Loch Míle]] # [[Loch Míolach]] # [[Loch Moirne]] #* [[Loch Mhuiceanach]] # [[Loch Mucnú]] # [[Loch na Cuinge Uachtarach]] # [[Loch Uí Fhloinn]] #* [[Loch Riach]] # [[Claonloch]] (arís?) # [[Loch an Rois]] # [[Loch an Scoir]] #* [[Loch Sindile]] # [[Loch Eoin]] # [[Loch Sáile]] # [[Loch Theach an Teampla]] # [[Turlach Ráth Asáin]] == Lochanna Chill Airne == {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} '' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural /> == Surroundings '' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}} '' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" /> == Loch Léin {{príomhalt|Loch Léin}} [[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]] '' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]]. '' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula. == Muckross Lake {{príomhalt|Loch Mhucrois}} [[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]] '' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" /> == Upper Lake {{príomhalt|An Loch Uachtarach}} [[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]] '' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" /> == Béaloideas '' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 /> '' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]]. == Gailearaí [[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]] [[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]] [[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]] [[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]] [[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]] == Féach freisin * [[Liosta Lochanna na hÉireann]] == Naisc sheachtracha * [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park] * [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes] * [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }} == Tagairtí {{reflist|refs = <ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref> <ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref> <ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref> <ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref> <ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref> <ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref> <ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref> <ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref> <ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref> <ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref> }} {{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}} [[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]] == Tuamaí == # ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]] == Dlí luath na hÉireann == {{tl|Dlí luath na hÉireann}} Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas. The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law". My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference. Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"? Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former. Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach). Notes: * Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie * "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann? * What about Welsh, English or Roman law? == Téamh domhanda == ••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir Ann cheana: * [[Téamh domhanda]] '' Global warming * [[:Catagóir:Téamh domhanda]] * [[Aeráid]] '' Climate * [[:Catagóir:Athrú aeráide]] * [[Tonn teasa]] '' Heat wave * [[Falscaí]] '' Wild fire * [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation * [[Eostatacht]] '' Eustacy 'Cúis'eanna nua: # [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas # [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission # [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission # [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture 737eiobe508tlr22yn8iwtnik1cyj0q 1271463 1271458 2025-06-25T09:58:50Z Marcas.oduinn 33120 /* Lochanna */ 1271463 wikitext text/x-wiki __NOINDEX__ __NOTOC__ [ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ] Teimpléid; * {{tl|efn}} * {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} * [[Teimpléad:Dead link]] == Lochanna == * [[Liosta Lochanna na hÉireann]], [[:Catagóir:Lochanna na hÉireann]] [[:Catagóir:Lochanna Chontae Aontroma]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Ard Mhacha]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Chabháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chill Mhantáin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chorcaí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhoire]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Dúin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhún na nGall]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Fhear Manach]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhuineacháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhaigh Eo]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Thír Eoghain]] :[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|] :[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch] # [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] # [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]] # ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] ## ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] # ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] ## ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]] # ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach] # [[Lochanna Chill Airne]] #* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]] #* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]] # [[Loch an Iúir]] * # ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]] # [[Loch Beara]] # [[Claonloch]] (a haon?) # [[Loch Bhéal Trá]] #* [[Loch Buinne]] # [[Loch Charraig an Droichid]] # [[Carraig an Phoirt]] # [[Loch Bhaile Choille Fóir]] #* [[Loch Bhaile na hUamha]] # [[Loch Oileán Uí Eadhna]] # [[Loch Conbhuí]] # [[Loch Chrathaí]] #* [[Loch Raithin]] # [[Loch Collán]] # [[Loch Choileáin Uí Shíoda]] # [[Loch Cútra]] #* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]] # [[Loch Dúlocha]] # [[Loch an Chlocháin Léith]] # [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]] #* [[Loch Gabhlach]] # [[Loch Iascaí]] # [[Loch Eirid]] # [[Loch Fí]] #* [[Loch Fearna]] # [[Loch na Foirnéise]] # [[Loch Guth Ard Deas]] # [[Loch Gartáin]] #* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]] # [[Loch Ghleann Éada]] #* [[Loch Ghleann an Chairthe]] # [[Loch Ghleann Dá Loch]] #* [[Loch Eidhneach]] # [[Loch Inse Chrónáin]] # [[Loch Inse Uí Chuinn]] # [[Loch Inis Cara]] # [[Loch Oileán Éadaí]] (baile?) # [[Loch Cheis Charraigín]] #* [[Loch Chill Ghlais]] # [[Loch Chill an Iúir]] # [[Loch Cinnéile]] # [[Loch Chionn Droma]] #* [[Loch na Coille Móire]] # [[Loch Leitir Creamha Rua]] # [[Loch an Chrainn Chrín]] # [[Loch Mac nÉan Uachtair]] # [[Loch Marbh]] #* [[Loch Mháimín]] # [[Loch Míle]] # [[Loch Míolach]] # [[Loch Moirne]] #* [[Loch Mhuiceanach]] # [[Loch Mucnú]] # [[Loch na Cuinge Uachtarach]] # [[Loch Uí Fhloinn]] #* [[Loch Riach]] # [[Claonloch]] (arís?) # [[Loch an Rois]] # [[Loch an Scoir]] #* [[Loch Sindile]] # [[Loch Eoin]] #* [[Loch Sáile]] # [[Loch Theach an Teampla]] # [[Turlach Ráth Asáin]] == Lochanna Chill Airne == {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} '' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural /> == Surroundings '' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}} '' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" /> == Loch Léin {{príomhalt|Loch Léin}} [[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]] '' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]]. '' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula. == Muckross Lake {{príomhalt|Loch Mhucrois}} [[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]] '' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" /> == Upper Lake {{príomhalt|An Loch Uachtarach}} [[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]] '' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" /> == Béaloideas '' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 /> '' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]]. == Gailearaí [[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]] [[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]] [[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]] [[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]] [[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]] == Féach freisin * [[Liosta Lochanna na hÉireann]] == Naisc sheachtracha * [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park] * [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes] * [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }} == Tagairtí {{reflist|refs = <ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref> <ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref> <ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref> <ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref> <ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref> <ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref> <ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref> <ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref> <ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref> <ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref> }} {{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}} [[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]] == Tuamaí == # ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]] == Dlí luath na hÉireann == {{tl|Dlí luath na hÉireann}} Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas. The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law". My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference. Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"? Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former. Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach). Notes: * Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie * "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann? * What about Welsh, English or Roman law? == Téamh domhanda == ••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir Ann cheana: * [[Téamh domhanda]] '' Global warming * [[:Catagóir:Téamh domhanda]] * [[Aeráid]] '' Climate * [[:Catagóir:Athrú aeráide]] * [[Tonn teasa]] '' Heat wave * [[Falscaí]] '' Wild fire * [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation * [[Eostatacht]] '' Eustacy 'Cúis'eanna nua: # [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas # [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission # [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission # [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture dmxh1hookqwxpfo9vn8rn65t3710988 1271473 1271463 2025-06-25T11:45:45Z Marcas.oduinn 33120 /* Lochanna */ 1271473 wikitext text/x-wiki __NOINDEX__ __NOTOC__ [ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ] Teimpléid; * {{tl|efn}} * {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} * [[Teimpléad:Dead link]] == Lochanna == * [[Liosta Lochanna na hÉireann]], [[:Catagóir:Lochanna na hÉireann]] [[:Catagóir:Lochanna Chontae Aontroma]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Ard Mhacha]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Chabháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chill Mhantáin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chorcaí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhoire]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Dúin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhún na nGall]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Fhear Manach]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhuineacháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhaigh Eo]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Thír Eoghain]] :[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|] :[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch] # [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] # [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]] # ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] ## ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] # ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] ## ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]] # ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach] # [[Lochanna Chill Airne]] #* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]] #* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]] # [[Loch an Iúir]] * # ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]] # [[Loch Beara]] # [[Claonloch]] (a haon?) # [[Loch Bhéal Trá]] #* [[Loch Buinne]] # [[Loch Charraig an Droichid]] # [[Carraig an Phoirt]] # [[Loch Bhaile Choille Fóir]] #* [[Loch Bhaile na hUamha]] # [[Loch Oileán Uí Eadhna]] # [[Loch Conbhuí]] # [[Loch Chrathaí]] #* [[Loch Raithin]] # [[Loch Collán]] # [[Loch Choileáin Uí Shíoda]] # [[Loch Cútra]] #* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]] # [[Loch Dúlocha]] # [[Loch an Chlocháin Léith]] # [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]] #* [[Loch Gabhlach]] # [[Loch Iascaí]] # [[Loch Eirid]] # [[Loch Fí]] #* [[Loch Fearna]] # [[Loch na Foirnéise]] # [[Loch Guth Ard Deas]] # [[Loch Gartáin]] #* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]] # [[Loch Ghleann Éada]] #* [[Loch Ghleann an Chairthe]] # [[Loch Ghleann Dá Loch]] #* [[Loch Eidhneach]] # [[Loch Inse Chrónáin]] # [[Loch Inse Uí Chuinn]] # [[Loch Inis Cara]] # [[Loch Oileán Éadaí]] (baile?) # [[Loch Cheis Charraigín]] #* [[Loch Chill Ghlais]] # [[Loch Chill an Iúir]] # [[Loch Cinnéile]] # [[Loch Chionn Droma]] #* [[Loch na Coille Móire]] # [[Loch Leitir Creamha Rua]] # [[Loch an Chrainn Chrín]] # [[Loch Mac nÉan Uachtair]] # [[Loch Marbh]] #* [[Loch Mháimín]] # [[Loch Míle]] # [[Loch Míolach]] # [[Loch Moirne]] #* [[Loch Mhuiceanach]] # [[Loch Mucnú]] # [[Loch na Cuinge Uachtarach]] # [[Loch Uí Fhloinn]] #* [[Loch Riach]] # [[Claonloch]] (arís?) # [[Loch an Rois]] # [[Loch an Scoir]] #* [[Loch Sindile]] # [[Loch Eoin]] #* [[Loch Sáile]] # [[Loch Theach an Teampla]] # [[Turlach Ráth Asáin]] == Loch Inis Cara == {{short description|Reservoir in County Cork, Ireland}} {{Use dmy dates|date=July 2021}} {{Use Irish English|date=July 2021}} {{Infobox body of water | name = Inniscarra Lake | native_name = | native_name_lang = | other_name = Taiscumar Reservoir | image = Taiscumar Reservoir from Farran Forest (geograph 5163146).jpg | alt = | caption = Inniscarra Lake (Taiscumar Reservoir) from [[Farran#Farran Wood and the Clarke estate|Farran Forrest Park]] | location = [[County Cork]] | coordinates = {{coord|51.904|-8.692|region:IE_type:waterbody|display =inline,title}} | type = [[Reservoir]] | etymology = [[Inniscarra]] (civil parish) | part_of = | inflow = [[River Lee]] | rivers = | outflow = [[River Lee]] | catchment = <!-- {{convert|VALUE|UNITS}} must be used --> | agency = | engineer = | date-built = 1952–1956 | date-flooded = {{Start date|1957}} | length = <!-- {{convert|VALUE|UNITS}} must be used --> | width = <!-- {{convert|VALUE|UNITS}} must be used --> | area = {{convert|4.9|km2|abbr=on}} | depth = <!-- {{convert|VALUE|UNITS}} must be used --> | max-depth = <!-- {{convert|VALUE|UNITS}} must be used --> | volume = <!-- {{convert|VALUE|UNITS}} must be used --> | pushpin_map = Ireland | pushpin_label_position = | pushpin_map_alt = Location of the lake in Ireland. | pushpin_map_caption = }} '''Inniscarra Lake''' is located along the [[River Lee]] in [[County Cork]], Ireland.<ref name=":0">{{Cite web|title = Inniscarra Lake Coarse Angling | publisher = Discover Ireland|url = http://www.discoverireland.ie/Activities-Adventure/inniscarra-lake-coarse-angling/69169|website = www.discoverireland.ie|accessdate = 2016-01-01}}</ref> It is a man-made reservoir formed in the 1950s when [[Inniscarra Dam]] was constructed by the [[Electricity Supply Board]].<ref name="history">{{cite web | url = http://www.inniscarra.org/history/History/dam.html | website = inniscarra.org | title = History of Inniscarra - The Inniscarra Dam | accessdate = 3 April 2021 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20201027233144/http://www.inniscarra.org/history/History/dam.html| archivedate = 27 October 2020 }}</ref> Construction of the dam commenced in 1953, with its floodgates first closed in 1956 and the reservoir fully formed by late 1957.<ref name="history"/> The National Rowing Center is located on its banks<ref>{{Cite web|title = Irish rowing News. rowing Clubs, Regattas, Sculling & Coastal rowing|url = http://afloat.ie/watersport/rowing|website = afloat.ie|accessdate = 2016-01-01}}</ref> and the Irish National Rowing Championships and other regattas are hosted there.<ref>{{cite web|url = https://www.rte.ie/sport/rowing/2018/0710/977766-inniscarra-to-host-coupe-de-la-jeunesse-rowing-regatta/ | publisher = RTÉ | website = rte.ie | title = Inniscarra to host Coupe de la Jeunesse rowing regatta | date = 10 July 2018 | accessdate = 3 April 2021 | quote = The high profile regatta is one of three events [..] being held at the National Rowing Centre [..] The others include the Irish Rowing Championships }}</ref> The [[Coupe de la Jeunesse]], a European youth rowing event, was held on Inniscarra Lake in 1999, 2008 and 2018.<ref>{{cite web|url = https://couperowing.org/past-events/ | website = couperowing.org | title = Coupe de la Jeunesse - Past Events | accessdate = 3 April 2021 }}</ref> The lake is located largely within the [[civil parishes in Ireland|civil parish]] of [[Inniscarra]], and nearby settlements include [[Farran]] (on the reservoir's south bank) and [[Coachford]] and [[Dripsey]] (to the north).<ref>{{cite web|url = https://esbarchives.ie/wp-content/uploads/2016/02/generations-memories-of-the-lee-hydroelectric-scheme-county-cork.pdf | publisher = ESB | website = esbarchives.ie | title = Generations, Memories of the Lee Hydroelectric Scheme, County Cork | last1 = McCarthy | first1 = Kieran | last2 = O'Donoghue | first2 = Seamus | date = 2008 | accessdate = 3 April 2021 }}</ref> Fish stocks in the reservoir include [[common rudd|rudd]], [[common roach|roach]], [[Common carp|carp]], [[perch]], [[Gobio gobio|gudgeon]], [[eel]]s, [[Northern pike|pike]] and [[Common bream|bream]].<ref>{{cite web|url=http://www.fishinginireland.info/pike/southwest/inniscarra.htm|title=Fishing in Ireland. An angler's guide to the best fishing in Ireland.|date=18 April 2018 |publisher=}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.activeirishangling.com/course-angling-features/cork/92-cork/244-inniscarra-lake-for-bream.html|title=Inniscarra Lake for bream - Active Irish Angling|author=Dave|publisher=|access-date=4 September 2022|archive-date=28 December 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20161228071416/http://www.activeirishangling.com/course-angling-features/cork/92-cork/244-inniscarra-lake-for-bream.html|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.discoverireland.ie/Activities-Adventure/inniscarra-lake-coarse-angling/69169|title=Inniscarra Lake Coarse Angling - Activities - Angling - Fisheries - All Ireland - Republic of Ireland - Cork - Inniscarra - Discover Ireland|author=|publisher=}}</ref> ==See also * [[List of loughs in Ireland]] == References {{Reflist}} [[Category:Landforms of County Cork]] [[Category:Reservoirs in the Republic of Ireland|Ireland]] {{cork-geo-stub}} == Lochanna Chill Airne == {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} '' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural /> == Surroundings '' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}} '' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" /> == Loch Léin {{príomhalt|Loch Léin}} [[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]] '' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]]. '' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula. == Muckross Lake {{príomhalt|Loch Mhucrois}} [[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]] '' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" /> == Upper Lake {{príomhalt|An Loch Uachtarach}} [[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]] '' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" /> == Béaloideas '' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 /> '' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]]. == Gailearaí [[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]] [[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]] [[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]] [[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]] [[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]] == Féach freisin * [[Liosta Lochanna na hÉireann]] == Naisc sheachtracha * [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park] * [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes] * [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }} == Tagairtí {{reflist|refs = <ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref> <ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref> <ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref> <ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref> <ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref> <ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref> <ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref> <ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref> <ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref> <ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref> }} {{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}} [[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]] == Tuamaí == # ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]] == Dlí luath na hÉireann == {{tl|Dlí luath na hÉireann}} Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas. The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law". My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference. Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"? Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former. Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach). Notes: * Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie * "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann? * What about Welsh, English or Roman law? == Téamh domhanda == ••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir Ann cheana: * [[Téamh domhanda]] '' Global warming * [[:Catagóir:Téamh domhanda]] * [[Aeráid]] '' Climate * [[:Catagóir:Athrú aeráide]] * [[Tonn teasa]] '' Heat wave * [[Falscaí]] '' Wild fire * [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation * [[Eostatacht]] '' Eustacy 'Cúis'eanna nua: # [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas # [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission # [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission # [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture 3sqnke52uqf0r3u51vqcshj5fjzlp1z Úsáideoir:Llywelyn2000/Liosta alt ar éin 2 94537 1271396 1270026 2025-06-24T18:27:13Z ListeriaBot 25319 Wikidata list updated [V2] 1271396 wikitext text/x-wiki {{Wikidata list |sparql= SELECT DISTINCT ?item ?name WHERE { ?item wdt:P31 wd:Q16521 . ?item wdt:P171* wd:Q5113 . ?item wdt:P105 wd:Q7432 . #species only FILTER NOT EXISTS { ?item wdt:P141 wd:Q237350 } # not extinct ?articleURL schema:about ?item ; schema:name ?name ; schema:isPartOf <https://ga.wikipedia.org/> . #must have sitelink to cywiki } ORDER BY ?name OFFSET 0 LIMIT 1000 |links=local |section= |sort=label |columns=number:#,qid,label,p225:enw tacson,P373,P2067,P2050,P181,P7770,P141 }} {| class='wikitable sortable' ! # ! qid ! label ! enw tacson ! catagóir Commons ! mais ! réise sciathán ! léarscáil de raon an tacsóin ! tréimhse ghoir ! IUCN conservation status |- | style='text-align:right'| 1 | Q1268205 | [[Súmaire gabhair ghlórach|Antrostomus vociferus]] | Antrostomus vociferus | [[:commons:Category:Antrostomus vociferus|Antrostomus vociferus]] | | | [[Íomhá:Antrostomus vociferus map.svg|center|128px]] | | ''[[:d:Q719675|speiceas beagnach faoi bhagairt]]'' |- | style='text-align:right'| 2 | Q652266 | [[Argas mór|Argusianus argus]] | Argusianus argus | [[:commons:Category:Argusianus argus|Argusianus argus]] | | | | 24 | ''[[:d:Q278113|leochaileach]]'' |- | style='text-align:right'| 3 | Q692192 | [[Póiseard ceannrua Meiriceánach|Aythya americana]] | Aythya americana | [[:commons:Category:Aythya americana|Aythya americana]] | 1.1<br/>990 | 79.5 | [[Íomhá:Aythya americana map.svg|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 4 | Q26742 | [[Aythya ferina]] | Aythya ferina | [[:commons:Category:Aythya ferina|Aythya ferina]] | 66 | 0.77 | [[Íomhá:AythyaFerinaIUCNver2018 2.png|center|128px]] | 25 | ''[[:d:Q278113|leochaileach]]'' |- | style='text-align:right'| 5 | Q132669 | [[Éigrit eallaigh|Bubulcus ibis]] | Bubulcus ibis | [[:commons:Category:Bubulcus ibis|Bubulcus ibis]] | | 92 | [[Íomhá:Bubulcus map.svg|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 6 | Q852622 | [[Cnagaire impiriúil|Campephilus imperialis]] | Campephilus imperialis | [[:commons:Category:Campephilus imperialis|Campephilus imperialis]] | | | [[Íomhá:Campephilus imperialis map.svg|center|128px]] | | ''[[:d:Q219127|i mbaol criticiúil]]'' |- | style='text-align:right'| 7 | Q284331 | [[Cnagaire Magellanach|Campephilus magellanicus]] | Campephilus magellanicus | [[:commons:Category:Campephilus magellanicus|Campephilus magellanicus]] | 260 | 0.6 | [[Íomhá:Campephilus magellanicus distr.png|center|128px]] | 20 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 8 | Q110257499 | [[Ceolaire tiubhghobach|Ceolaire Oirféach]] | Curruca crassirostris | [[:commons:Category:Curruca crassirostris|Curruca crassirostris]] | | | | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 9 | Q104867606 | [[Ceolaire barrach]] | Curruca nisoria | [[:commons:Category:Curruca nisoria|Curruca nisoria]] | 2.63 | 25 | [[Íomhá:SylviaNisoriaIUCN.svg|center|128px]] | 12 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 10 | Q110257524 | [[Ceolaire fraoigh]] | Curruca undata | [[:commons:Category:Curruca undata|Curruca undata]] | | 16 | | 13 | ''[[:d:Q719675|speiceas beagnach faoi bhagairt]]'' |- | style='text-align:right'| 11 | Q110257494 | [[Ceolaire mion|Ceolaire fásaigh]] | Curruca nana | [[:commons:Category:Curruca nana|Curruca nana]] | | | | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 12 | Q21090684 | [[Iolar breac mór|Clanga clanga]] | Clanga clanga | [[:commons:Category:Clanga clanga|Clanga clanga]] | 110 | 167.5 | [[Íomhá:Aquila clanga distribution map.png|center|128px]] | | ''[[:d:Q278113|leochaileach]]'' |- | style='text-align:right'| 13 | Q210341 | [[Cochlearius cochlearius]] | Cochlearius cochlearius | [[:commons:Category:Cochlearius cochlearius|Cochlearius cochlearius]] | | | [[Íomhá:Cochlearius cochlearius map.svg|center|128px]] | 25 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 14 | Q244429 | [[Gearg Shíneach|Coturnix chinensis]] | Coturnix chinensis | [[:commons:Category:Excalfactoria chinensis|Excalfactoria chinensis]] | 4.8<br/>41<br/>35.6 | | | 17 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 15 | Q838749 | [[Scréachóg Steller|Cyanocitta stelleri]] | Cyanocitta stelleri | [[:commons:Category:Cyanocitta stelleri|Cyanocitta stelleri]] | 8.1<br/>94 | | [[Íomhá:Cyanocitta stelleri map.svg|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 16 | Q824974 | [[Cúcabarra gáiriteach]] | Dacelo novaeguineae | [[:commons:Category:Dacelo novaeguineae|Dacelo novaeguineae]] | 30.4<br/>307.2<br/>352.1 | | | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 17 | Q942119 | [[Cúcabarra tarr-ruadhonn|Dacelo gaudichaud]] | Dacelo gaudichaud | [[:commons:Category:Dacelo gaudichaud|Dacelo gaudichaud]] | 143 | | | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 18 | Q854856 | [[Cúcabarra gormeiteach|Dacelo leachii]] | Dacelo leachii | [[:commons:Category:Dacelo leachii|Dacelo leachii]] | 334<br/>284 | | | 25 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 19 | Q919707 | [[Cúcabarra sluasaidghobach|Dacelo rex]] | Dacelo rex | [[:commons:Category:Clytoceyx rex|Clytoceyx rex]] | | | | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 20 | Q716456 | [[Cúcabarra breac|Dacelo tyro]] | Dacelo tyro | [[:commons:Category:Dacelo tyro|Dacelo tyro]] | 136<br/>156 | | | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 21 | Q275591 | [[Meánchnagaire breac|Dendrocoptes medius]] | Dendrocoptes medius | [[:commons:Category:Dendrocoptes medius|Dendrocoptes medius]] | | | [[Íomhá:Dendrocopos medius distr.png|center|128px]] | | |- | style='text-align:right'| 22 | Q856531 | [[Dicrurus paradiseus]] | Dicrurus paradiseus | [[:commons:Category:Dicrurus paradiseus|Dicrurus paradiseus]] | | | | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 23 | Q645528 | [[Euplectes franciscanus|Easpag flannbhuí]] | Euplectes franciscanus | [[:commons:Category:Euplectes franciscanus|Euplectes franciscanus]] | | | | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 24 | Q205491 | [[Gealóg charraige|Emberiza cia]] | Emberiza cia | [[:commons:Category:Emberiza cia|Emberiza cia]] | 2.77<br/>23 | | [[Íomhá:EmberizaCiaIUCN2019-3.png|center|128px]] | 14 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 25 | Q1060483 | [[Eurylaimus ochromalus]] | Eurylaimus ochromalus | [[:commons:Category:Eurylaimus ochromalus|Eurylaimus ochromalus]] | 33 | | [[Íomhá:Eurylaimus ochromalus map.svg|center|128px]] | | ''[[:d:Q719675|speiceas beagnach faoi bhagairt]]'' |- | style='text-align:right'| 26 | Q25876 | [[Fabhcún coille Eoráiseach]] | Falco subbuteo | [[:commons:Category:Falco subbuteo|Falco subbuteo]] | 24<br/>181.5<br/>240.5 | 0.74 | [[Íomhá:FalcoSubbuteoIUCNver2019 2.png|center|128px]] | 29 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 27 | Q110257516 | [[Gilphíb choiteann|Gilphíb]] | Curruca communis | [[:commons:Category:Curruca communis|Curruca communis]] | 1.78<br/>14.5 | 20 | [[Íomhá:SylviaCommunisIUCN2019-3.png|center|128px]] | 12 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 28 | Q110257504 | [[Gilphíb bheag]] | Curruca curruca | [[:commons:Category:Curruca curruca|Curruca curruca]] | | 18 | [[Íomhá:SylviaCurrucaIUCN.png|center|128px]] | 11 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 29 | Q28114227 | [[Gobadán gobleathan]] | Calidris falcinellus | [[:commons:Category:Calidris falcinellus|Calidris falcinellus]] | 9.1<br/>37 | 36.5 | | | ''[[:d:Q278113|leochaileach]]'' |- | style='text-align:right'| 30 | Q83020448 | [[Seaga|Gulosus aristotelis]] | Gulosus aristotelis | [[:commons:Category:Gulosus aristotelis|Gulosus aristotelis]] | | | [[Íomhá:GulosusAristotelisIUCNver2018 2.png|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 31 | Q177856 | [[Bultúr gríofa|Gyps fulvus]] | Gyps fulvus | [[:commons:Category:Gyps fulvus|Gyps fulvus]] | 252<br/>8.328 | 2.591 | [[Íomhá:Gyps fulvus distribution map.png|center|128px]] | 54 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 32 | Q274179 | [[Gé Éigipteach]] | Alopochen aegyptiaca | [[:commons:Category:Alopochen aegyptiaca|Alopochen aegyptiaca]] | | 144 | [[Íomhá:Alopochen aegyptiaca map.svg|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 33 | Q62168711 | [[Ceolaire casarnaí Pallas|Helopsaltes certhiola]] | Helopsaltes certhiola | [[:commons:Category:Helopsaltes certhiola|Helopsaltes certhiola]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 34 | Q888660 | [[Bonnán amhrasach|Ixobrychus dubius]] | Ixobrychus dubius | [[:commons:Category:Botaurus dubius|Botaurus dubius]] | | 45 | | 18 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 35 | Q888651 | [[Bonnán scartha|Ixobrychus involucris]] | Ixobrychus involucris | [[:commons:Category:Ixobrychus involucris|Ixobrychus involucris]] | 80 | | [[Íomhá:Ixobrychus involucris map.svg|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 36 | Q28106837 | [[Rualacha|Lacha rua]] | Mareca penelope | [[:commons:Category:Mareca penelope|Mareca penelope]] | | | [[Íomhá:Mareca penelope map.svg|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 37 | Q644012 | [[Leptoptilos dubius]] | Leptoptilos dubius | [[:commons:Category:Leptoptilos dubius|Leptoptilos dubius]] | | | [[Íomhá:LeptoptilosDubiusMap.svg|center|128px]] | | [[Speiceas i mbaol (Stádas AICD)|speiceas i mbaol]] |- | style='text-align:right'| 38 | Q673417 | [[Malacocincla perspicillata]] | Malacocincla perspicillata | [[:commons:Category:Malacocincla perspicillata|Malacocincla perspicillata]] | | | | | ''[[:d:Q719675|speiceas beagnach faoi bhagairt]]'' |- | style='text-align:right'| 39 | Q28106966 | [[Gadual|Mareca strepera]] | Mareca strepera | [[:commons:Category:Mareca strepera|Mareca strepera]] | | | [[Íomhá:Mareca strepera map.svg|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 40 | Q27075424 | [[Mionfhuiseog ladharghearr]] | Alaudala rufescens | [[:commons:Category:Alaudala rufescens|Alaudala rufescens]] | | | | 13 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 41 | Q210954 | [[Steilléadar|Mionlacha lochlannach]] | Polysticta stelleri | [[:commons:Category:Polysticta stelleri|Polysticta stelleri]] | 58<br/>807 | | [[Íomhá:Polysticta stelleri map.svg|center|128px]] | | ''[[:d:Q278113|leochaileach]]'' |- | style='text-align:right'| 42 | Q1193048 | [[Gearg choille scornáin|Odontophorus strophium]] | Odontophorus strophium | [[:commons:Category:Odontophorus strophium|Odontophorus strophium]] | | | [[Íomhá:Odontophorus strophium map.svg|center|128px]] | | ''[[:d:Q278113|leochaileach]]'' |- | style='text-align:right'| 43 | Q188660 | [[Opisthocomus hoazin]] | Opisthocomus hoazin | [[:commons:Category:Opisthocomus hoazin|Opisthocomus hoazin]] | | | [[Íomhá:Hoatzin (Opisthocomus hoazin) world.png|center|128px]] | 31 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 44 | Q279939 | [[Oxyura maccoa]] | Oxyura maccoa | [[:commons:Category:Oxyura maccoa|Oxyura maccoa]] | 96<br/>820<br/>554 | | [[Íomhá:Oxyura maccoa distribution.svg|center|128px]] | 26 | [[Speiceas i mbaol (Stádas AICD)|speiceas i mbaol]] |- | style='text-align:right'| 45 | Q25307 | [[Snag breac|Pica pica]] | Pica pica | [[:commons:Category:Pica pica|Pica pica]] | 9.9<br/>221<br/>191 | 56 | [[Íomhá:Pica pica map.png|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 46 | Q494544 | [[Corr bheag|Platalea minor]] | Platalea minor | [[:commons:Category:Platalea minor|Platalea minor]] | | 110 | | | [[Speiceas i mbaol (Stádas AICD)|speiceas i mbaol]] |- | style='text-align:right'| 47 | Q187902 | [[Cearcóg chorcra|Porphyrio porphyrio]] | Porphyrio porphyrio | [[:commons:Category:Porphyrio porphyrio|Porphyrio porphyrio]] | | | | 25 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 48 | Q1262047 | [[Seabhac droimliath|Pseudastur occidentalis]] | Pseudastur occidentalis | [[:commons:Category:Pseudastur occidentalis|Pseudastur occidentalis]] | | | [[Íomhá:Pseudastur occidentalis map.svg|center|128px]] | | ''[[:d:Q278113|leochaileach]]'' |- | style='text-align:right'| 49 | Q643836 | [[Pyrrhocorax pyrrhocorax]] | Pyrrhocorax pyrrhocorax | [[:commons:Category:Pyrrhocorax pyrrhocorax|Pyrrhocorax pyrrhocorax]] | 312<br/>263 | 82 | [[Íomhá:Chough range map.png|center|128px]] | 17 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 50 | Q27461190 | [[Praslacha Bhaikalach|Sibirionetta formosa]] | Sibirionetta formosa | [[:commons:Category:Sibirionetta formosa|Sibirionetta formosa]] | | | [[Íomhá:SibirionettaFormosaIUCN2019-2.png|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 51 | Q28106902 | [[Praslacha shamhraidh|Spatula querquedula]] | Spatula querquedula | [[:commons:Category:Spatula querquedula|Spatula querquedula]] | | | [[Íomhá:Spatula querquedula map.svg|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 52 | Q616393 | [[Ulchabhán mínlíneach|Strix leptogrammica]] | Strix leptogrammica | [[:commons:Category:Strix leptogrammica|Strix leptogrammica]] | | | | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 53 | Q17592 | [[Struthio|Struthio camelus]] | Struthio camelus | [[:commons:Category:Struthio camelus|Struthio camelus]] | 1.5<br/>115<br/>100 | | [[Íomhá:Struthio camelus distribution.svg|center|128px]] | 42 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 54 | Q241349 | [[Síolta chochaill|Síolta chochallach]] | Lophodytes cucullatus | [[:commons:Category:Lophodytes cucullatus|Lophodytes cucullatus]] | | 63 | [[Íomhá:Lophodytes cucullatus map.svg|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 55 | Q218543 | [[Corr thíograch chíorbhán|Tigriornis leucolopha]] | Tigriornis leucolopha | [[:commons:Category:Tigriornis leucolopha|Tigriornis leucolopha]] | | | [[Íomhá:Tigriornis leucolopha map.svg|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 56 | Q26147 | [[abhóiséad]] | Recurvirostra avosetta | [[:commons:Category:Recurvirostra avosetta|Recurvirostra avosetta]] | 31.7 | 78 | [[Íomhá:Recurvirostra avosetta distr.png|center|128px]] | 24 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 57 | Q202504 | [[amadán móinteach]] | Charadrius morinellus | [[:commons:Category:Charadrius morinellus|Charadrius morinellus]] | 17 | 60 | [[Íomhá:Charadrius morinellus distr..png|center|128px]] | | |- | style='text-align:right'| 58 | Q170718 | [[Beachadóir Eorpach|beachadóir]] | Merops apiaster | [[:commons:Category:Merops apiaster|Merops apiaster]] | 6.5 | 0.47 | [[Íomhá:Merops apiaster en.png|center|128px]] | 20 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 59 | Q1951359 | [[Beachadóir Peirseach|beachaire gormleicneach]] | Merops persicus | [[:commons:Category:Merops persicus|Merops persicus]] | 49.4 | | | 24 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 60 | Q25450 | [[biorearrach]] | Anas acuta | [[:commons:Category:Anas acuta|Anas acuta]] | 1.025<br/>866 | 0.9 | [[Íomhá:AnasAcutaIUCN2019 2.png|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 61 | Q591831 | [[bobóilinc]] | Dolichonyx oryzivorus | [[:commons:Category:Dolichonyx oryzivorus|Dolichonyx oryzivorus]] | 2.75 | | [[Íomhá:Dolichonyx oryzivorus.svg|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 62 | Q25709 | [[Bonnán buí (éan)|bonnán]] | Botaurus stellaris | [[:commons:Category:Botaurus stellaris|Botaurus stellaris]] | 42<br/>2.906<br/>2.017 | 1.27 | [[Íomhá:Botaurus stellaris map.svg|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 63 | Q743017 | [[Bonnán breicneach|bonnán Meiriceánach]] | Botaurus lentiginosus | [[:commons:Category:Botaurus lentiginosus|Botaurus lentiginosus]] | 36 | 115 | [[Íomhá:Botaurus lentiginosus map.svg|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 64 | Q26129 | [[bonnán beag]] | Ixobrychus minutus | [[:commons:Category:Ixobrychus minutus|Ixobrychus minutus]] | 13<br/>147 | 49 | [[Íomhá:IxobrychusMinutusIUCNvr2018 2.png|center|128px]] | 18 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 65 | Q204111 | [[Bonnán cainéaldathach|bonnán cainéil]] | Ixobrychus cinnamomeus<br/>Botaurus cinnamomeus | [[:commons:Category:Botaurus cinnamomeus|Botaurus cinnamomeus]] | | | | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 66 | Q469586 | [[Bonnán caol|bonnán seang]] | Ixobrychus exilis | [[:commons:Category:Botaurus exilis|Botaurus exilis]] | 10<br/>80 | 43 | [[Íomhá:Ixobrychus exilis map.svg|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 67 | Q188877 | [[Breacán (éan)|breacán]] | Fringilla montifringilla | [[:commons:Category:Fringilla montifringilla|Fringilla montifringilla]] | 2.14<br/>22 | 0.27 | [[Íomhá:FringillaMontifringillaIUCN.svg|center|128px]] | 11 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 68 | Q26650 | [[breacóg]] | Calidris alpina | [[:commons:Category:Calidris alpina|Calidris alpina]] | | 0.36 | [[Íomhá:Calidris alpina migrations.png|center|128px]] | | ''[[:d:Q719675|speiceas beagnach faoi bhagairt]]'' |- | style='text-align:right'| 69 | Q25440 | [[broigheall]] | Phalacrocorax carbo | [[:commons:Category:Phalacrocorax carbo|Phalacrocorax carbo]] | 2.4<br/>2 | 1.4 | [[Íomhá:PhalacrocoraxCarbo.png|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 70 | Q244319 | [[Mionbhroigheall|broigheall bídeach]] | Microcarbo pygmaeus | [[:commons:Category:Microcarbo pygmaeus|Microcarbo pygmaeus]] | | 85 | [[Íomhá:MicrocarboPygmaeusIUCN.svg|center|128px]] | 28 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 71 | Q18700 | [[bróg-ghob]] | Balaeniceps rex | [[:commons:Category:Balaeniceps rex|Balaeniceps rex]] | | | [[Íomhá:Balaeniceps rex distribution.svg|center|128px]] | | ''[[:d:Q278113|leochaileach]]'' |- | style='text-align:right'| 72 | Q121221 | [[budragár]] | Melopsittacus undulatus | [[:commons:Category:Melopsittacus undulatus|Melopsittacus undulatus]] | 2.15 | | [[Íomhá:Budgerigar map.png|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 73 | Q168677 | [[bultúr luaithriúíl]] | Aegypius monachus | [[:commons:Category:Aegypius monachus|Aegypius monachus]] | 243 | 2.5 | [[Íomhá:AegypiusMonachusIUCNver2019 1.png|center|128px]] | | ''[[:d:Q719675|speiceas beagnach faoi bhagairt]]'' |- | style='text-align:right'| 74 | Q126167 | [[bultúr uan]] | Gypaetus barbatus | [[:commons:Category:Gypaetus barbatus|Gypaetus barbatus]] | 224<br/>4.913<br/>6.175 | 2.621 | [[Íomhá:GypaetusBarbatusIUCNver2018 2.png|center|128px]] | 54 | ''[[:d:Q719675|speiceas beagnach faoi bhagairt]]'' |- | style='text-align:right'| 75 | Q33504 | [[bultúr Éigipteach]] | Neophron percnopterus | [[:commons:Category:Neophron percnopterus|Neophron percnopterus]] | 94<br/>1.977 | 1.676 | [[Íomhá:NeophronMap.svg|center|128px]] | 42 | [[Speiceas i mbaol (Stádas AICD)|speiceas i mbaol]] |- | style='text-align:right'| 76 | Q290871 | [[bustard Houbara]] | Chlamydotis undulata | [[:commons:Category:Chlamydotis undulata|Chlamydotis undulata]] | 68<br/>1.96<br/>1.15 | | [[Íomhá:Houbara map.svg|center|128px]] | 24 | ''[[:d:Q278113|leochaileach]]'' |- | style='text-align:right'| 77 | Q188601 | [[bustard beag]] | Tetrax tetrax | [[:commons:Category:Tetrax tetrax|Tetrax tetrax]] | 41 | 110 | [[Íomhá:TetraxTetraxIUCNver2018 2.png|center|128px]] | 21 | ''[[:d:Q719675|speiceas beagnach faoi bhagairt]]'' |- | style='text-align:right'| 78 | Q171655 | [[bustard mór]] | Otis tarda | [[:commons:Category:Otis tarda|Otis tarda]] | 143 | 235<br/>180 | [[Íomhá:Otis tarda distribution.png|center|128px]] | 25 | [[Speiceas i mbaol (Stádas AICD)|speiceas i mbaol]] |- | style='text-align:right'| 79 | Q26205 | [[buíóg]] | Emberiza citrinella | [[:commons:Category:Emberiza citrinella|Emberiza citrinella]] | 2.94 | 26 | [[Íomhá:Emberizacitronella3.png|center|128px]] | 13 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 80 | Q908909 | [[búbúc Norfolk]] | Ninox novaeseelandiae | [[:commons:Category:Ninox novaeseelandiae|Ninox novaeseelandiae]] | | | | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 81 | Q179959 | [[cacapó]] | Strigops habroptila | [[:commons:Category:Strigops habroptila|Strigops habroptila]] | | | [[Íomhá:Kakapohist.svg|center|128px]] | | ''[[:d:Q219127|i mbaol criticiúil]]'' |- | style='text-align:right'| 82 | Q27050 | [[cadhan]] | Branta bernicla | [[:commons:Category:Branta bernicla|Branta bernicla]] | | 1.01 | [[Íomhá:Branta bernicla map.png|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 83 | Q188446 | [[caipín dubh]] | Sylvia atricapilla | [[:commons:Category:Sylvia atricapilla|Sylvia atricapilla]] | 2.19<br/>18.1 | 23 | [[Íomhá:Sylviaatricapillamap2.png|center|128px]] | 13 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 84 | Q1589281 | [[caislín Sibéarach]] | Saxicola maurus | [[:commons:Category:Saxicola maurus|Saxicola maurus]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 85 | Q235057 | [[caislín aille]] | Monticola saxatilis | [[:commons:Category:Monticola saxatilis|Monticola saxatilis]] | 4.95<br/>47<br/>52.4 | | [[Íomhá:MonticolaSaxatilisIUCNver2019 1.png|center|128px]] | 14 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 86 | Q152144 | [[caislín aille gorm]] | Monticola solitarius | [[:commons:Category:Monticola solitarius|Monticola solitarius]] | 5.95 | | [[Íomhá:MonticolaSolitariusIUCNver2019 1.png|center|128px]] | 13 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 87 | Q155869 | [[caislín aitinn]] | Saxicola rubetra | [[:commons:Category:Saxicola rubetra|Saxicola rubetra]] | 2.06 | 22 | [[Íomhá:Saxicola rubetra, IUCN.png|center|128px]] | 13 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 88 | Q1315689 | [[caislín cloch]] | Saxicola torquatus | [[:commons:Category:Saxicola torquatus|Saxicola torquatus]] | | | | 14 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 89 | Q838665 | [[caislín cloch Eorpach]] | Saxicola rubicola | [[:commons:Category:Saxicola rubicola|Saxicola rubicola]] | | | | 15 | |- | style='text-align:right'| 90 | Q208334 | [[Donnóg Alpach|cantaire Alpshléibhe]] | Prunella collaris | [[:commons:Category:Prunella collaris|Prunella collaris]] | | | [[Íomhá:PrunellaCollariusIUCN.png|center|128px]] | 13 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 91 | Q1049121 | [[Donnóg Radde|cantaire carraige]] | Prunella ocularis | [[:commons:Category:Prunella ocularis|Prunella ocularis]] | | | | 11 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 92 | Q129059 | [[capall coille]] | Tetrao urogallus | [[:commons:Category:Tetrao urogallus|Tetrao urogallus]] | 3.8<br/>1.97<br/>53 | 106 | [[Íomhá:Western Capercaillie Tetrao urogallus distribution map.png|center|128px]] | 25 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 93 | Q26198 | [[caróg dhubh]] | Corvus corone | [[:commons:Category:Corvus corone|Corvus corone]] | | 0.91 | [[Íomhá:Corvus corone map.png|center|128px]] | 19 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 94 | Q831597 | [[catéan liath]] | Dumetella carolinensis | [[:commons:Category:Dumetella carolinensis|Dumetella carolinensis]] | 3.8<br/>35.7<br/>39.6 | | [[Íomhá:Dumetella carolinensis-map.jpg|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 95 | Q25384 | [[ceann cait]] | Asio otus | [[:commons:Category:Asio otus|Asio otus]] | | 95 | [[Íomhá:Asio otus distribution map.png|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 96 | Q25376 | [[Cearc cheannann Eoráiseach|cearc cheannann]] | Fulica atra | [[:commons:Category:Fulica atra|Fulica atra]] | 36.5<br/>835<br/>715 | 75 | [[Íomhá:Fulica atra distribution.png|center|128px]] | 22 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 97 | Q470016 | [[cearc cheannann Mheiriceánach]] | Fulica americana | [[:commons:Category:Fulica americana|Fulica americana]] | | | [[Íomhá:Fulica americana map.svg|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 98 | Q901228 | [[cearc mhailí]] | Leipoa ocellata | [[:commons:Category:Leipoa ocellata|Leipoa ocellata]] | 2.4<br/>175<br/>1.8 | | | 63 | ''[[:d:Q278113|leochaileach]]'' |- | style='text-align:right'| 99 | Q178702 | [[cearc shailí]] | Lagopus lagopus | [[:commons:Category:Lagopus lagopus|Lagopus lagopus]] | 720<br/>580 | | [[Íomhá:Willow Ptarmigan Lagopus lagopus distribution map.png|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 100 | Q18847 | [[cearc uisce]] | Gallinula chloropus | [[:commons:Category:Gallinula chloropus|Gallinula chloropus]] | 348 | 52 | [[Íomhá:Gallinula chloropus distribution map.png|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 101 | Q312779 | [[ceolaire Blyth]] | Acrocephalus dumetorum | [[:commons:Category:Acrocephalus dumetorum|Acrocephalus dumetorum]] | 1.68 | | [[Íomhá:AcrocephalusDumetorumIUCN.svg|center|128px]] | 12 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 102 | Q650114 | [[ceolaire Cetti]] | Cettia cetti | [[:commons:Category:Cettia cetti|Cettia cetti]] | | 17 | [[Íomhá:Cettia cetti distribution map.png|center|128px]] | 16 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 103 | Q321272 | [[ceolaire Savi]] | Locustella luscinioides | [[:commons:Category:Locustella luscinioides|Locustella luscinioides]] | 2.08 | 20 | [[Íomhá:LocustellaLuscinioidesIUCN.svg|center|128px]] | 10 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 104 | Q14753772 | [[ceolaire bánlíoch]] | Iduna pallida | [[:commons:Category:Iduna pallida|Iduna pallida]] | | | [[Íomhá:IdunaPallidaIUCN.svg|center|128px]] | 12 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 105 | Q208710 | [[ceolaire casarnaí]] | Locustella naevia | [[:commons:Category:Locustella naevia|Locustella naevia]] | | 17 | [[Íomhá:LocustellaNaeviaIUCN.svg|center|128px]] | 14 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 106 | Q27075477 | [[ceolaire coille]] | Phylloscopus sibilatrix | [[:commons:Category:Phylloscopus sibilatrix|Phylloscopus sibilatrix]] | 1.32<br/>10 | 22 | [[Íomhá:Phylloscopus sibilatrix Range Map.png|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 107 | Q210422 | [[ceolaire corraigh]] | Acrocephalus palustris | [[:commons:Category:Acrocephalus palustris|Acrocephalus palustris]] | 1.85 | 20 | | 13 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 108 | Q757116 | [[ceolaire cuaráin]] | Iduna caligata | [[:commons:Category:Iduna caligata|Iduna caligata]] | | | | 13 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 109 | Q27236 | [[ceolaire cíbe]] | Acrocephalus schoenobaenus | [[:commons:Category:Acrocephalus schoenobaenus|Acrocephalus schoenobaenus]] | 1.65 | 19 | [[Íomhá:AcrocephalusSchoenobaenusIUCN.svg|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 110 | Q1590574 | [[Ceolaire Upcher|ceolaire fann]] | Hippolais languida | [[:commons:Category:Hippolais languida|Hippolais languida]] | 1.79 | | | 13 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 111 | Q210791 | [[ceolaire feanearrach]] | Cisticola juncidis | [[:commons:Category:Cisticola juncidis|Cisticola juncidis]] | | | [[Íomhá:CisticolaJuncidisIUCN.svg|center|128px]] | 13 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 112 | Q202478 | [[ceolaire garraí]] | Sylvia borin | [[:commons:Category:Sylvia borin|Sylvia borin]] | | 22 | [[Íomhá:Sylviaborinmap2.jpg|center|128px]] | 12 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 113 | Q159080 | [[ceolaire giolcaí]] | Acrocephalus scirpaceus | [[:commons:Category:Acrocephalus scirpaceus|Acrocephalus scirpaceus]] | | 19 | [[Íomhá:AcrocephalusScirpaceusIUCN.svg|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 114 | Q827657 | [[ceolaire goirt ríse]] | Acrocephalus agricola | [[:commons:Category:Acrocephalus agricola|Acrocephalus agricola]] | | | [[Íomhá:AcrocephalusAgricolaIUCN.svg|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 115 | Q27674 | [[ceolaire ictireach]] | Hippolais icterina | [[:commons:Category:Hippolais icterina|Hippolais icterina]] | 1.7 | 22 | [[Íomhá:HippolaisIcterinaIUCN.svg|center|128px]] | 14 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 116 | Q27239 | [[ceolaire sailí]] | Phylloscopus trochilus | [[:commons:Category:Phylloscopus trochilus|Phylloscopus trochilus]] | | 19 | [[Íomhá:Phylloscopus trochilus Range Map.png|center|128px]] | 13 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 117 | Q460229 | [[ceolaire scothghlas]] | Phylloscopus trochiloides | [[:commons:Category:Phylloscopus trochiloides|Phylloscopus trochiloides]] | | | [[Íomhá:Phylloscopus trochiloides distribution map.png|center|128px]] | 12 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 118 | Q110257505 | [[Ceolaire Ménétries|ceolaire screige]] | Curruca mystacea | [[:commons:Category:Curruca mystacea|Curruca mystacea]] | 1.5 | | | 12 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 119 | Q26982 | [[circín starraiceach]] | Galerida cristata | [[:commons:Category:Galerida cristata|Galerida cristata]] | | | [[Íomhá:Galerida cristata distribution map.png|center|128px]] | 12 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 120 | Q148583 | [[cirlghealóg]] | Emberiza cirlus | [[:commons:Category:Emberiza cirlus|Emberiza cirlus]] | | 24 | [[Íomhá:Emberiza cirlus distribution map.jpg|center|128px]] | 13 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 121 | Q25385 | [[clamhán]] | Buteo buteo | [[:commons:Category:Buteo buteo|Buteo buteo]] | 0.925<br/>60<br/>790<br/>966.5 | 1.24 | [[Íomhá:Buteo buteo distribution map.png|center|128px]] | 34 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 122 | Q233684 | [[clamhán cosfhada]] | Buteo rufinus | [[:commons:Category:Buteo rufinus|Buteo rufinus]] | 73 | | [[Íomhá:ButeoRufinusIUCN2019-2.png|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 123 | Q26407 | [[clamhán lópach]] | Buteo lagopus | [[:commons:Category:Buteo lagopus|Buteo lagopus]] | 824.6<br/>1.027 | 1.35 | [[Íomhá:Buteo lagopus distribution map.png|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 124 | Q170466 | [[clamhán riabhach]] | Pernis apivorus | [[:commons:Category:Pernis apivorus|Pernis apivorus]] | 49 | 1.26 | [[Íomhá:Pernis apivorus distr.png|center|128px]] | 32 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 125 | Q26420 | [[Clochrán coiteann|clochrán]] | Oenanthe oenanthe | [[:commons:Category:Oenanthe oenanthe|Oenanthe oenanthe]] | | 0.28 | [[Íomhá:Oenanthe oenanthe map.svg|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 126 | Q769528 | [[Clochrán earr-rua|clochrán Afganastánach]] | Oenanthe chrysopygia | [[:commons:Category:Oenanthe chrysopygia|Oenanthe chrysopygia]] | | | | 13 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 127 | Q763538 | [[clochrán alabhreac]] | Oenanthe pleschanka | [[:commons:Category:Oenanthe pleschanka|Oenanthe pleschanka]] | 2.43 | | | 13 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 128 | Q385723 | [[Oenanthe hispanica|clochrán cluasdubh]] | Oenanthe hispanica | [[:commons:Category:Oenanthe hispanica|Oenanthe hispanica]] | | | [[Íomhá:OenantheHispanicaIUCNver2019-3.png|center|128px]] | 13 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 129 | Q769093 | [[Clochrán Finsch|clochrán droimbhán]] | Oenanthe finschii | [[:commons:Category:Oenanthe finschii|Oenanthe finschii]] | 26<br/>29 | | | 12 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 130 | Q1303323 | [[Clochrán Coirdíneach|clochrán earrdhearg]] | Oenanthe xanthoprymna | [[:commons:Category:Oenanthe xanthoprymna|Oenanthe xanthoprymna]] | | | | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 131 | Q769934 | [[clochrán fásaigh]] | Oenanthe deserti | [[:commons:Category:Oenanthe deserti|Oenanthe deserti]] | | | [[Íomhá:OenantheDesertiIUCNver2019-3.png|center|128px]] | 13 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 132 | Q747686 | [[clochrán gainimh]] | Oenanthe isabellina | [[:commons:Category:Oenanthe isabellina|Oenanthe isabellina]] | 3.04<br/>29 | | | 13 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 133 | Q752481 | [[Cnagaire Siriach|cnagaire Síriach]] | Dendrocopos syriacus | [[:commons:Category:Dendrocopos syriacus|Dendrocopos syriacus]] | 5.1 | | [[Íomhá:Dendrocopos syriacus distr new.png|center|128px]] | 10 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 134 | Q207290 | [[Cnagaire droimgheal|cnagaire droimbhán]] | Dendrocopos leucotos | [[:commons:Category:Dendrocopos leucotos|Dendrocopos leucotos]] | | | [[Íomhá:White-backed Woodpecker Dendrocopos leucotos distribution map.png|center|128px]] | 15 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 135 | Q143284 | [[cnagaire dubh]] | Dryocopus martius | [[:commons:Category:Dryocopus martius|Dryocopus martius]] | 11.8 | | [[Íomhá:Dryocopus martius distr.PNG|center|128px]] | 13 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 136 | Q166171 | [[cnagaire glas]] | Picus viridis | [[:commons:Category:Picus viridis|Picus viridis]] | 8.9<br/>193 | 41 | [[Íomhá:Picus viridis dis.png|center|128px]] | 19 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 137 | Q27124 | [[cnota]] | Calidris canutus | [[:commons:Category:Calidris canutus|Calidris canutus]] | 19.3<br/>126<br/>148 | 0.5 | [[Íomhá:RedKnotMigration.svg|center|128px]] | | ''[[:d:Q719675|speiceas beagnach faoi bhagairt]]'' |- | style='text-align:right'| 138 | Q156767 | [[cnóshnag Eorpach]] | Sitta europaea | [[:commons:Category:Sitta europaea|Sitta europaea]] | 2.25<br/>23 | 24 | [[Íomhá:Sitta europaea distribution map.png|center|128px]] | 16 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 139 | Q749701 | [[Cnóshnag Neumayer|cnóshnag creige]] | Sitta neumayer | [[:commons:Category:Sitta neumayer|Sitta neumayer]] | 2.43 | | | 15 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 140 | Q514809 | [[cocaitíl]] | Nymphicus hollandicus | [[:commons:Category:Nymphicus hollandicus|Nymphicus hollandicus]] | 5.68<br/>86 | | [[Íomhá:Bird range cockatiel.png|center|128px]] | 20 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 141 | Q1274601 | [[coileach sneachta Caispeach]] | Tetraogallus caspius | [[:commons:Category:Tetraogallus caspius|Tetraogallus caspius]] | 2.59<br/>2.07<br/>75 | 100 | | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 142 | Q1137277 | [[coileach sneachta Cugasach]] | Tetraogallus caucasicus | [[:commons:Category:Tetraogallus caucasicus|Tetraogallus caucasicus]] | | 87.5 | | 28 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 143 | Q25332 | [[coirneach]] | Pandion haliaetus | [[:commons:Category:Pandion haliaetus|Pandion haliaetus]] | | 1.6 | [[Íomhá:Wiki-Pandion haliaetus.png|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 144 | Q42326 | [[colm aille]] | Columba livia | [[:commons:Category:Columba livia|Columba livia]] | 294<br/>267 | 690 | [[Íomhá:Columba livia distribution map.png|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 145 | Q26026 | [[Colúr coille|colm coille]] | Columba palumbus | [[:commons:Category:Columba palumbus|Columba palumbus]] | 18.9 | 0.75 | [[Íomhá:Columba-palumbus-dist.png|center|128px]] | 17 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 146 | Q26140 | [[colm gorm]] | Columba oenas | [[:commons:Category:Columba oenas|Columba oenas]] | 16.7 | 0.75 | [[Íomhá:ColumbaOenasIUCNver2019-2.png|center|128px]] | 22 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 147 | Q170598 | [[condar na nAindéas]] | Vultur gryphus | [[:commons:Category:Vultur gryphus|Vultur gryphus]] | | 3.048 | [[Íomhá:AndeanMap.png|center|128px]] | | ''[[:d:Q278113|leochaileach]]'' |- | style='text-align:right'| 148 | Q25382 | [[corcrán coille]] | Pyrrhula pyrrhula | [[:commons:Category:Pyrrhula pyrrhula|Pyrrhula pyrrhula]] | 2.41<br/>31 | 0.26 | [[Íomhá:PyrrhulaPyrrhulaIUCN2019-3.png|center|128px]] | 15 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 149 | Q1084895 | [[corcrán coille ceannliath]] | Pyrrhula erythaca | [[:commons:Category:Pyrrhula erythaca|Pyrrhula erythaca]] | 21.7 | | | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 150 | Q160488 | [[corr chorcra]] | Ardea purpurea | [[:commons:Category:Ardea purpurea|Ardea purpurea]] | 51 | 1.35 | [[Íomhá:ArdeaPurpureaIUCNver2019 1.png|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 151 | Q171360 | [[corr leitheadach Eoráiseach]] | Platalea leucorodia | [[:commons:Category:Platalea leucorodia|Platalea leucorodia]] | 76 | 1.3 | [[Íomhá:Platalea leucorodia.PNG|center|128px]] | 23 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 152 | Q126216 | [[corr oíche]] | Nycticorax nycticorax | [[:commons:Category:Nycticorax nycticorax|Nycticorax nycticorax]] | 682<br/>590 | 1.06 | [[Íomhá:Nycticorax nycticorax map.svg|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 153 | Q722981 | [[corr ríoga]] | Platalea regia | [[:commons:Category:Platalea regia|Platalea regia]] | 69 | 120 | | 22 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 154 | Q191394 | [[corr scréachach]] | Ardeola ralloides | [[:commons:Category:Ardeola ralloides|Ardeola ralloides]] | 16<br/>288 | 0.86 | [[Íomhá:Ardeola ralloides map.svg|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 155 | Q144218 | [[coscaróba]] | Coscoroba coscoroba | [[:commons:Category:Coscoroba coscoroba|Coscoroba coscoroba]] | 4.6<br/>3.8<br/>185 | | [[Íomhá:Coscoroba coscoroba map.svg|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 156 | Q18859 | [[cosdeargán]] | Tringa totanus | [[:commons:Category:Tringa totanus|Tringa totanus]] | 22.3<br/>129 | 62 | [[Íomhá:TringaTotanusIUCN2019 2.png|center|128px]] | 24 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 157 | Q28103 | [[cosdeargán breac]] | Tringa erythropus | [[:commons:Category:Tringa erythropus|Tringa erythropus]] | 24.5<br/>142<br/>161 | 64 | [[Íomhá:TringaErythropusIUCN.png|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 158 | Q230837 | [[cromán bánlíoch]] | Circus macrourus | [[:commons:Category:Circus macrourus|Circus macrourus]] | 28<br/>322<br/>445 | 1.09 | [[Íomhá:Circus macrourus distribution map.png|center|128px]] | 29 | ''[[:d:Q719675|speiceas beagnach faoi bhagairt]]'' |- | style='text-align:right'| 159 | Q26574 | [[cromán liath]] | Circus pygargus | [[:commons:Category:Circus pygargus|Circus pygargus]] | 24<br/>261<br/>370 | 1.09 | [[Íomhá:Circus pygargus distribution map.png|center|128px]] | 28 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 160 | Q26431 | [[cromán móna iartharach]] | Circus aeruginosus | [[:commons:Category:Circus aeruginosus|Circus aeruginosus]] | 40 | 1.16 | [[Íomhá:Circus aeruginosus distribution map.png|center|128px]] | 34 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 161 | Q25572 | [[cromán na gcearc]] | Circus cyaneus | [[:commons:Category:Circus cyaneus|Circus cyaneus]] | 346<br/>527 | 1.1 | [[Íomhá:Circus cyaneus distribution map.png|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 162 | Q27102 | [[crosán]] | Alca torda | [[:commons:Category:Alca torda|Alca torda]] | | 0.661 | [[Íomhá:Alca torda map.svg|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 163 | Q18854 | [[crotach]] | Numenius arquata | [[:commons:Category:Numenius arquata|Numenius arquata]] | 76<br/>742<br/>869 | 0.97 | [[Íomhá:NumeniusArquata.png|center|128px]] | 28 | ''[[:d:Q719675|speiceas beagnach faoi bhagairt]]'' |- | style='text-align:right'| 164 | Q61857 | [[crotach Artach]] | Numenius borealis | [[:commons:Category:Numenius borealis|Numenius borealis]] | | 70 | [[Íomhá:Numenius borealis map.svg|center|128px]] | | ''[[:d:Q219127|i mbaol criticiúil]]'' |- | style='text-align:right'| 165 | Q18858 | [[crotach eanaigh]] | Numenius phaeopus | [[:commons:Category:Numenius phaeopus|Numenius phaeopus]] | | 1.07 | [[Íomhá:Numenius phaeopus distribution map.svg|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 166 | Q79915 | [[Murlach mara|cruidín]] | Alcedo atthis | [[:commons:Category:Alcedo atthis|Alcedo atthis]] | 4.3 | 25 | [[Íomhá:Alcedo atthis -range map-2-cp.png|center|128px]] | 19.5 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 167 | Q735158 | [[cruidín píbgheal]] | Halcyon smyrnensis | [[:commons:Category:Halcyon smyrnensis|Halcyon smyrnensis]] | | | [[Íomhá:White-throated Kingfisher Range.JPG|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 168 | Q18845 | [[Cuach choiteann|cuach]] | Cuculus canorus | [[:commons:Category:Cuculus canorus|Cuculus canorus]] | 3.22<br/>117<br/>106 | 58 | [[Íomhá:Distribution of Cuculus canorus.PNG|center|128px]] | 12 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 169 | Q852265 | [[cuach ghob-bhuí]] | Coccyzus americanus | [[:commons:Category:Coccyzus americanus|Coccyzus americanus]] | | | [[Íomhá:Coccyzus americanus map.svg|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 170 | Q27442 | [[cuilire alabhreac]] | Ficedula hypoleuca | [[:commons:Category:Ficedula hypoleuca|Ficedula hypoleuca]] | 1.7<br/>12 | 22 | [[Íomhá:FicedulaHypoleucaIUCN2019-3.png|center|128px]] | 14 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 171 | Q241499 | [[cuilire broinnrua]] | Ficedula parva | [[:commons:Category:Ficedula parva|Ficedula parva]] | 1.45 | | [[Íomhá:FicedulaParvaIUCN2019-3.png|center|128px]] | 12 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 172 | Q1591580 | [[cuilire leathmhuinceach]] | Ficedula semitorquata | [[:commons:Category:Ficedula semitorquata|Ficedula semitorquata]] | | | | 14 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 173 | Q26607 | [[cuilire liath]] | Muscicapa striata | [[:commons:Category:Muscicapa striata|Muscicapa striata]] | 1.92 | 24 | [[Íomhá:MuscicapaStriataIUCN2019-3.png|center|128px]] | 14 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 174 | Q690826 | [[Cuilire bán|cuilire muinceach]] | Ficedula albicollis | [[:commons:Category:Ficedula albicollis|Ficedula albicollis]] | 1.6 | | [[Íomhá:FicedulaAlbicollisIUCN2019-3.png|center|128px]] | 13 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 175 | Q25345384 | [[cág]] | Coloeus monedula | [[:commons:Category:Coloeus monedula|Coloeus monedula]] | | 0.65 | [[Íomhá:Corvus monedula distribution de.svg|center|128px]] | 20 | |- | style='text-align:right'| 176 | Q191386 | [[cág gob-bhuí]] | Pyrrhocorax graculus | [[:commons:Category:Pyrrhocorax graculus|Pyrrhocorax graculus]] | | | [[Íomhá:Pyrrhocoraxgraculusmap.png|center|128px]] | 19 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 177 | Q208405 | [[cánóg dhubh]] | Puffinus puffinus | [[:commons:Category:Puffinus puffinus|Puffinus puffinus]] | 521 | 82 | [[Íomhá:Puffinus puffinus distribution.jpg|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 178 | Q25234 | [[Lon dubh|céirseach]] | Turdus merula | [[:commons:Category:Turdus merula|Turdus merula]] | | 36 | [[Íomhá:Turdus merula distribution map.png|center|128px]] | 13 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 179 | Q244197 | [[Cíobhaí Beag Breac|cíobhaí beag breac]] | Apteryx owenii | [[:commons:Category:Apteryx owenii|Apteryx owenii]] | 285 | | [[Íomhá:Apteryx owenii - distribution map.svg|center|128px]] | | ''[[:d:Q719675|speiceas beagnach faoi bhagairt]]'' |- | style='text-align:right'| 180 | Q734829 | [[Cíobhaí Donn an Oileáin Thuaidh|cíobhaí donn an Oileáin Thuaidh]] | Apteryx mantelli | [[:commons:Category:Apteryx mantelli|Apteryx mantelli]] | 2.25<br/>2.955 | | [[Íomhá:North Island Brown Kiwi.png|center|128px]] | | ''[[:d:Q278113|leochaileach]]'' |- | style='text-align:right'| 181 | Q730091 | [[Cíobhaí Mór Breac|cíobhaí mór breac]] | Apteryx haastii | [[:commons:Category:Apteryx haastii|Apteryx haastii]] | 425 | | [[Íomhá:418px-NZ-kiwimapApteryx haastii.png|center|128px]] | | ''[[:d:Q278113|leochaileach]]'' |- | style='text-align:right'| 182 | Q26657 | [[Cíorbhuí coiteann|cíorbhuí]] | Regulus regulus | [[:commons:Category:Regulus regulus|Regulus regulus]] | 0.77 | 14 | [[Íomhá:Regulus regulus map.png|center|128px]] | 17 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 183 | Q869023 | [[cíorlacha Phatagónach]] | Lophonetta specularioides | [[:commons:Category:Lophonetta specularioides|Lophonetta specularioides]] | | | [[Íomhá:Lophonetta specularioides map.svg|center|128px]] | 30 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 184 | Q80362 | [[cúr dubh]] | Milvus migrans | [[:commons:Category:Milvus migrans|Milvus migrans]] | 56<br/>828 | 1.52 | [[Íomhá:Milvus migrans distr.png|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 185 | Q156250 | [[cúr rua]] | Milvus milvus | [[:commons:Category:Milvus milvus|Milvus milvus]] | 63<br/>1.012<br/>1.232 | 1.66 | [[Íomhá:Milvus milvus distr.png|center|128px]] | 31 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 186 | Q184825 | [[deargán sneachta]] | Turdus iliacus | [[:commons:Category:Turdus iliacus|Turdus iliacus]] | 4.9<br/>62 | 0.36 | [[Íomhá:Turdus iliacus map.svg|center|128px]] | 13 | ''[[:d:Q719675|speiceas beagnach faoi bhagairt]]'' |- | style='text-align:right'| 187 | Q11380593 | [[deargéadan beag]] | Acanthis cabaret | [[:commons:Category:Acanthis cabaret|Acanthis cabaret]] | | | [[Íomhá:Carduelis cabaret map.png|center|128px]] | | |- | style='text-align:right'| 188 | Q20754771 | [[deargéadan coiteann]] | Acanthis flammea | [[:commons:Category:Acanthis flammea|Acanthis flammea]] | | 23 | [[Íomhá:AcanthisFlammeaIUCN.svg|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 189 | Q26698 | [[donnóg]] | Prunella modularis | [[:commons:Category:Prunella modularis|Prunella modularis]] | | 0.21 | [[Íomhá:PrunellaModularisIUCN.png|center|128px]] | 14 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 190 | Q167230 | [[Snámhaí balla|dreapaire balla]] | Tichodroma muraria | [[:commons:Category:Tichodroma muraria|Tichodroma muraria]] | | | [[Íomhá:Mauerläufer1.png|center|128px]] | 19 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 191 | Q25740 | [[dreoilín]] | Troglodytes troglodytes | [[:commons:Category:Troglodytes troglodytes|Troglodytes troglodytes]] | | 15 | [[Íomhá:TroglodytesTroglodytesIUCN.svg|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 192 | Q27160 | [[droimneach beag]] | Larus fuscus | [[:commons:Category:Larus fuscus|Larus fuscus]] | 880<br/>755 | 1.34 | [[Íomhá:Larus fuscus map.svg|center|128px]] | 25 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 193 | Q26629 | [[droimneach mór]] | Larus marinus | [[:commons:Category:Larus marinus|Larus marinus]] | | 1.67 | [[Íomhá:Larus marinus map.svg|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 194 | Q25469 | [[Druid choiteann|druid]] | Sturnus vulgaris | [[:commons:Category:Sturnus vulgaris|Sturnus vulgaris]] | | 0.38 | [[Íomhá:Sturnus vulgaris map.png|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 195 | Q890912 | [[Druid droimchorcra|druid dauria]] | Agropsar sturninus<br/>Sturnus sturninus | [[:commons:Category:Agropsar sturninus|Agropsar sturninus]] | | | | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 196 | Q20823352 | [[druid rósach]] | Pastor roseus | [[:commons:Category:Pastor roseus|Pastor roseus]] | 6.6<br/>79.6<br/>66.9 | | [[Íomhá:PastorRoseusIUCNver2020-1.png|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 197 | Q25402 | [[eala bhalbh]] | Cygnus olor | [[:commons:Category:Cygnus olor|Cygnus olor]] | 11.8<br/>9.67 | 230 | [[Íomhá:CygnusOlorIUCN2019 2.png|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 198 | Q131044 | [[eala dhubh]] | Cygnus atratus | [[:commons:Category:Cygnus atratus|Cygnus atratus]] | 258<br/>6.2<br/>5.1 | 180 | [[Íomhá:Black Swan.png|center|128px]] | 38 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 199 | Q25612 | [[eala ghlórach]] | Cygnus cygnus | [[:commons:Category:Cygnus cygnus|Cygnus cygnus]] | 331<br/>14<br/>8.75 | 2.29 | [[Íomhá:Cygnus-cygnus.png|center|128px]] | 36 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 200 | Q244432 | [[eala phíbdhubh]] | Cygnus melancoryphus | [[:commons:Category:Cygnus melancoryphus|Cygnus melancoryphus]] | | | [[Íomhá:Cygnus melancoryphus map.svg|center|128px]] | 35 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 201 | Q26603 | [[eala thundra]] | Cygnus columbianus | [[:commons:Category:Cygnus columbianus|Cygnus columbianus]] | 7.258<br/>6.305 | 1.98 | [[Íomhá:Cygnus columbianus map.svg|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 202 | Q26620 | [[earrdheargán]] | Phoenicurus phoenicurus | [[:commons:Category:Phoenicurus phoenicurus|Phoenicurus phoenicurus]] | | 22 | [[Íomhá:Distribution ph phoenicurus.png|center|128px]] | 13 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 203 | Q796484 | [[Earrdheargán báneiteach|earrdheargán Cugasach]] | Phoenicurus erythrogastrus | [[:commons:Category:Phoenicurus erythrogastrus|Phoenicurus erythrogastrus]] | | | | 14 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 204 | Q26755 | [[earrdheargán dubh]] | Phoenicurus ochruros | [[:commons:Category:Phoenicurus ochruros|Phoenicurus ochruros]] | | 25 | [[Íomhá:DistributionBlackRedstart.png|center|128px]] | 14 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 205 | Q748290 | [[fabhcún Barbarach]] | Falco pelegrinoides | [[:commons:Category:Falco peregrinus pelegrinoides|Falco peregrinus pelegrinoides]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 206 | Q33554 | [[fabhcún Lanner]] | Falco biarmicus | [[:commons:Category:Falco biarmicus|Falco biarmicus]] | | 100.5 | [[Íomhá:FalcoBiarmicusIUCN2019-3.png|center|128px]] | 32 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 207 | Q165974 | [[fabhcún Saker]] | Falco cherrug | [[:commons:Category:Falco cherrug|Falco cherrug]] | 53<br/>875<br/>1.13 | 111.5 | [[Íomhá:Falco cherrug distr.png|center|128px]] | 30 | [[Speiceas i mbaol (Stádas AICD)|speiceas i mbaol]] |- | style='text-align:right'| 208 | Q179625 | [[fabhcún cosdearg]] | Falco vespertinus | [[:commons:Category:Falco vespertinus|Falco vespertinus]] | 17<br/>150<br/>167 | 0.72 | [[Íomhá:Falco vespertinus distr.png|center|128px]] | | ''[[:d:Q278113|leochaileach]]'' |- | style='text-align:right'| 209 | Q30535 | [[Falco peregrinus|fabhcún gorm]] | Falco peregrinus | [[:commons:Category:Falco peregrinus|Falco peregrinus]] | | 1.02 | [[Íomhá:PeregrineRangeMap.png|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 210 | Q177688 | [[fabhcún tuaithe]] | Falco rusticolus | [[:commons:Category:Falco rusticolus|Falco rusticolus]] | | 58 | | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 211 | Q206840 | [[falaróp gobchaol]] | Phalaropus lobatus | [[:commons:Category:Phalaropus lobatus|Phalaropus lobatus]] | 6.3<br/>35<br/>39 | 0.34 | [[Íomhá:Phalaropus lobatus map.svg|center|128px]] | 19 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 212 | Q208335 | [[falaróp gobmhór]] | Phalaropus fulicarius | [[:commons:Category:Phalaropus fulicarius|Phalaropus fulicarius]] | | 0.42 | [[Íomhá:Phalaropus fulicarius map.svg|center|128px]] | 19 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 213 | Q26470 | [[falcóg bheag]] | Alle alle | [[:commons:Category:Alle alle|Alle alle]] | 28 | 0.32 | [[Íomhá:Alle alle - distribution map.svg|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 214 | Q683138 | [[faoileán Airméanach]] | Larus armenicus | [[:commons:Category:Larus armenicus|Larus armenicus]] | 1 | 140 | [[Íomhá:Larus armenicus range.png|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 215 | Q2735427 | [[Faoileán Heuglin|faoileán Sibéarach]] | Larus heuglini | [[:commons:Category:Larus fuscus heuglini|Larus fuscus heuglini]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 216 | Q619065 | [[faoileán an Aigéin Chiúin]] | Larus pacificus | [[:commons:Category:Larus pacificus|Larus pacificus]] | 98.4<br/>1.55<br/>1.077 | 147 | | 24 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 217 | Q754885 | [[faoileán bandghobach]] | Larus delawarensis | [[:commons:Category:Larus delawarensis|Larus delawarensis]] | 566<br/>471 | 1150 | [[Íomhá:Larus delawarensis map.svg|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 218 | Q26427 | [[faoileán bán]] | Larus canus | [[:commons:Category:Larus canus|Larus canus]] | 413<br/>360 | 1.11 | [[Íomhá:Larus canus map.svg|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 219 | Q27375 | [[faoileán glas]] | Larus hyperboreus | [[:commons:Category:Larus hyperboreus|Larus hyperboreus]] | 1.576<br/>1.249 | 158 | [[Íomhá:Larus hyperboreus map.svg|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 220 | Q391421 | [[Crotach gobchaol|faoileán gobchaol]] | Chroicocephalus genei | [[:commons:Category:Chroicocephalus genei|Chroicocephalus genei]] | 29<br/>275<br/>236 | 102 | [[Íomhá:ChroicocephalusGeneiIUCN.svg|center|128px]] | 22 | |- | style='text-align:right'| 221 | Q389505 | [[faoileán gáiriteach]] | Larus cachinnans | [[:commons:Category:Larus cachinnans|Larus cachinnans]] | 60<br/>1.275<br/>1.033 | 141 | [[Íomhá:LarusCachinnansIUCN2019-2.png|center|128px]] | 27 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 222 | Q28236 | [[faoileán scadán]] | Larus argentatus | [[:commons:Category:Larus argentatus|Larus argentatus]] | | 1.34 | [[Íomhá:Larus argentatus map.svg|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 223 | Q704982 | [[faoileán scadán cosbhuí]] | Larus michahellis | [[:commons:Category:Larus michahellis|Larus michahellis]] | | 130 | [[Íomhá:Larus michahellis map.png|center|128px]] | 28 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 224 | Q742574 | [[feadlacha aghaidhbhán]] | Dendrocygna viduata | [[:commons:Category:Dendrocygna viduata|Dendrocygna viduata]] | 36<br/>674 | | [[Íomhá:Dendrocygnaviduatarange.png|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 225 | Q378192 | [[feadlacha na nIndiacha Thiar]] | Dendrocygna arborea | [[:commons:Category:Dendrocygna arborea|Dendrocygna arborea]] | 54 | | [[Íomhá:Dendrocygna arborea map.svg|center|128px]] | 30 | ''[[:d:Q719675|speiceas beagnach faoi bhagairt]]'' |- | style='text-align:right'| 226 | Q752461 | [[feadlacha tharrdhubh]] | Dendrocygna autumnalis | [[:commons:Category:Dendrocygna autumnalis|Dendrocygna autumnalis]] | 831 | | [[Íomhá:Dendrocygna autumnalis distribution map.png|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 227 | Q752485 | [[Feadóg Áiseach|feadóg Chaispeach]] | Anarhynchus asiaticus | [[:commons:Category:Charadrius asiaticus|Charadrius asiaticus]] | | 58 | | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 228 | Q21148 | [[feadóg bhuí]] | Pluvialis apricaria | [[:commons:Category:Pluvialis apricaria|Pluvialis apricaria]] | 32.8<br/>175 | 72 | [[Íomhá:Pluvialis apricaria map.svg|center|128px]] | 29 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 229 | Q18865 | [[feadóg bhuí Chiúin-Aigéanach]] | Pluvialis fulva | [[:commons:Category:Pluvialis fulva|Pluvialis fulva]] | 18<br/>135 | 44 | [[Íomhá:PluvialisFulvaIUCNver2018 2.png|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 230 | Q216836 | [[feadóg bhuí Mheiriceánach]] | Pluvialis dominica | [[:commons:Category:Pluvialis dominica|Pluvialis dominica]] | 26<br/>145 | 0.62 | [[Íomhá:Pluvialis dominica map.svg|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 231 | Q26816 | [[feadóg chladaigh]] | Charadrius hiaticula | [[:commons:Category:Charadrius hiaticula|Charadrius hiaticula]] | 10.9 | 0.41 | [[Íomhá:Charadrius hiaticula map.svg|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 232 | Q752398 | [[Pilibín Indiach|feadóg dheargsprochallach]] | Vanellus indicus | [[:commons:Category:Vanellus indicus|Vanellus indicus]] | | 0.683 | [[Íomhá:Vanellus indicus map.svg|center|128px]] | 28 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 233 | Q827245 | [[feadóg earrbhán]] | Vanellus leucurus | [[:commons:Category:Vanellus leucurus|Vanellus leucurus]] | | 62.5 | | 22 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 234 | Q18857 | [[feadóg ghainimh mhór]] | Charadrius leschenaultii | [[:commons:Category:Charadrius leschenaultii|Charadrius leschenaultii]] | | 52 | | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 235 | Q18835 | [[feadóg ghlas]] | Pluvialis squatarola | [[:commons:Category:Pluvialis squatarola|Pluvialis squatarola]] | | 77 | [[Íomhá:Pluvialis squatarola map.svg|center|128px]] | | ''[[:d:Q278113|leochaileach]]'' |- | style='text-align:right'| 236 | Q755737 | [[feadóg ghlórach]] | Charadrius vociferus | [[:commons:Category:Charadrius vociferus|Charadrius vociferus]] | | 61 | [[Íomhá:Charadrius vociferus map.svg|center|128px]] | | ''[[:d:Q719675|speiceas beagnach faoi bhagairt]]'' |- | style='text-align:right'| 237 | Q468009 | [[feadóg mhionbhosach]] | Charadrius semipalmatus | [[:commons:Category:Charadrius semipalmatus|Charadrius semipalmatus]] | | 47.5 | [[Íomhá:Charadrius semipalmatus map.svg|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 238 | Q18851 | [[feadóigín chladaigh]] | Charadrius dubius | [[:commons:Category:Charadrius dubius|Charadrius dubius]] | 7.7 | 45 | [[Íomhá:CharadriusDubiusIUCN2019-3.png|center|128px]] | 24 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 239 | Q18855 | [[feadóigín chosdubh]] | Charadrius alexandrinus | [[:commons:Category:Charadrius alexandrinus|Charadrius alexandrinus]] | 47 | 42.5 | [[Íomhá:CharadriusAlexandrinusIUCNver2018 2.png|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 240 | Q25405 | [[Caróg liath|feannóg]] | Corvus cornix | [[:commons:Category:Corvus cornix|Corvus cornix]] | | 98 | [[Íomhá:Corvus cornix map.svg|center|128px]] | 18 | |- | style='text-align:right'| 241 | Q168514 | [[Fearán Eorpach|fearán]] | Streptopelia turtur | [[:commons:Category:Streptopelia turtur|Streptopelia turtur]] | 8.2<br/>136 | 50 | [[Íomhá:StreptopeliaTurturIUCN.png|center|128px]] | 15 | ''[[:d:Q278113|leochaileach]]'' |- | style='text-align:right'| 242 | Q54696 | [[fearán baicdhubh]] | Streptopelia decaocto | [[:commons:Category:Streptopelia decaocto|Streptopelia decaocto]] | 9.2<br/>193 | 30 | [[Íomhá:StreptopeliaDecaoctoIUCN.svg|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 243 | Q750027 | [[fearán gubhach]] | Zenaida macroura | [[:commons:Category:Zenaida macroura|Zenaida macroura]] | | | [[Íomhá:Zenaida macroura map.svg|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 244 | Q391198 | [[Colm gáiriteach|fearán pailme]] | Spilopelia senegalensis | [[:commons:Category:Spilopelia senegalensis|Spilopelia senegalensis]] | | | | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 245 | Q25357 | [[fiach dubh]] | Corvus corax | [[:commons:Category:Corvus corax|Corvus corax]] | 689<br/>1625<br/>1041<br/>25 | 120<br/>150 | [[Íomhá:Corvus corax map.jpg|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 246 | Q25393 | [[filiméala]] | Luscinia megarhynchos | [[:commons:Category:Luscinia megarhynchos|Luscinia megarhynchos]] | 2.65 | 24 | [[Íomhá:LusciniaMegarhynchosIUCN.svg|center|128px]] | 14 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 247 | Q206130 | [[filiméala smólaigh]] | Luscinia luscinia | [[:commons:Category:Luscinia luscinia|Luscinia luscinia]] | 3.06 | | [[Íomhá:LusciniaLusciniaIUCN.svg|center|128px]] | 13 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 248 | Q192058 | [[foitheach cluasach]] | Podiceps auritus | [[:commons:Category:Podiceps auritus|Podiceps auritus]] | 22.5<br/>449.5 | 62 | [[Íomhá:Slavonian Grebe-location-map-en.svg|center|128px]] | | ''[[:d:Q278113|leochaileach]]'' |- | style='text-align:right'| 249 | Q579718 | [[foitheach gob-alabhreac]] | Podilymbus podiceps | [[:commons:Category:Podilymbus podiceps|Podilymbus podiceps]] | 20.5<br/>522<br/>358 | 54 | [[Íomhá:Podilymbus podiceps map.svg|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 250 | Q25422 | [[foitheach mór]] | Podiceps cristatus | [[:commons:Category:Podiceps cristatus|Podiceps cristatus]] | 39.5<br/>920<br/>830 | 88 | [[Íomhá:PodicepsCristatusIUCN2019-2.png|center|128px]] | 28 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 251 | Q185183 | [[foitheach píbdhubh]] | Podiceps nigricollis | [[:commons:Category:Podiceps nigricollis|Podiceps nigricollis]] | | 58 | [[Íomhá:Black-necked Grebe-map-location-map-en.svg|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 252 | Q179919 | [[foitheach píbrua]] | Podiceps grisegena | [[:commons:Category:Podiceps grisegena|Podiceps grisegena]] | 30.5<br/>873.5<br/>785.4 | 0.725 | [[Íomhá:PodicepsGrisegenaIUCNver2019-2.png|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 253 | Q21062 | [[foracha]] | Uria aalge | [[:commons:Category:Uria aalge|Uria aalge]] | 108 | 0.707 | [[Íomhá:Uria aalge map.svg|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 254 | Q212055 | [[foracha dhubh]] | Cepphus grylle | [[:commons:Category:Cepphus grylle|Cepphus grylle]] | 381 | 55 | [[Íomhá:Cepphus grylle map.svg|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 255 | Q285165 | [[Francolin dubh|francóilín dubh]] | Francolinus francolinus | [[:commons:Category:Francolinus francolinus|Francolinus francolinus]] | 425<br/>355 | | | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 256 | Q25961 | [[Alauda arvensis|fuiseog]] | Alauda arvensis | [[:commons:Category:Alauda arvensis|Alauda arvensis]] | | 0.35 | [[Íomhá:AlaudaArvensisIUCNver2019 1.png|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 257 | Q207249 | [[fuiseog adharcach]] | Eremophila alpestris | [[:commons:Category:Eremophila alpestris|Eremophila alpestris]] | | 32 | [[Íomhá:EremophilaAlpestrisIUCN.svg|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 258 | Q470853 | [[Fuiseog chalandra|fuiseog aithriseach]] | Melanocorypha calandra | [[:commons:Category:Melanocorypha calandra|Melanocorypha calandra]] | 63<br/>55 | | [[Íomhá:Melanocorypha calandra distribution map.png|center|128px]] | 12 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 259 | Q1137284 | [[fuiseog bháneiteach]] | Alauda leucoptera | [[:commons:Category:Alauda leucoptera|Alauda leucoptera]] | | | | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 260 | Q26969 | [[fuiseog choille]] | Lullula arborea | [[:commons:Category:Lullula arborea|Lullula arborea]] | | 29 | [[Íomhá:Lullula arborea distribution map.png|center|128px]] | 14 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 261 | Q318893 | [[Fuiseog Elton|fuiseog dhubh]] | Melanocorypha yeltoniensis | [[:commons:Category:Melanocorypha yeltoniensis|Melanocorypha yeltoniensis]] | 4.34<br/>63.7<br/>56.4 | | | 15 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 262 | Q819885 | [[fuiseog dhébhallach]] | Melanocorypha bimaculata | [[:commons:Category:Melanocorypha bimaculata|Melanocorypha bimaculata]] | 4.04<br/>54 | | | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 263 | Q24843 | [[fuiseog ladharghearr]] | Calandrella brachydactyla | [[:commons:Category:Calandrella brachydactyla|Calandrella brachydactyla]] | | | [[Íomhá:CalandrellaBrachydactylaIUCN2019 2.png|center|128px]] | 12 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 264 | Q525871 | [[fuiseog oirthearach]] | Alauda gulgula | [[:commons:Category:Alauda gulgula|Alauda gulgula]] | | | | 10 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 265 | Q25429 | [[fáinleog]] | Hirundo rustica | [[:commons:Category:Hirundo rustica|Hirundo rustica]] | | 0.32 | [[Íomhá:Hirundo rustica.png|center|128px]] | 13.5 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 266 | Q26055 | [[gabhlán binne]] | Delichon urbicum | [[:commons:Category:Delichon urbicum|Delichon urbicum]] | | 0.29 | [[Íomhá:Delichon urbicum.png|center|128px]] | 15 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 267 | Q165923 | [[gabhlán bánlíoch]] | Apus pallidus | [[:commons:Category:Apus pallidus|Apus pallidus]] | 3.5<br/>41.3 | 0.44 | | 22 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 268 | Q213216 | [[gabhlán creige Eoráiseach]] | Ptyonoprogne rupestris | [[:commons:Category:Ptyonoprogne rupestris|Ptyonoprogne rupestris]] | 2.08<br/>20 | 0.32 | [[Íomhá:Ptyonoprogne rupestris.png|center|128px]] | 15 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 269 | Q31769 | [[gabhlán earrspíonach]] | Hirundapus caudacutus | [[:commons:Category:Hirundapus caudacutus|Hirundapus caudacutus]] | | | [[Íomhá:HirundapusCaudacutusDistribution.png|center|128px]] | 40 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 270 | Q25909 | [[gabhlán gainimh]] | Riparia riparia | [[:commons:Category:Riparia riparia|Riparia riparia]] | | 0.27 | [[Íomhá:Riparia riparia map.svg|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 271 | Q25377 | [[gabhlán gaoithe]] | Apus apus | [[:commons:Category:Apus apus|Apus apus]] | 3.5 | 0.4 | [[Íomhá:Apus apus distribution map.png|center|128px]] | 20 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 272 | Q321267 | [[Gabhlán Alpach|gabhlán gaoithe alpach]] | Tachymarptis melba | [[:commons:Category:Tachymarptis melba|Tachymarptis melba]] | 6.05<br/>96 | | [[Íomhá:TachymarptisMelbaIUCNver2018 2.png|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 273 | Q611324 | [[Gabhlán beag|gabhlán gaoithe beag]] | Apus affinis | [[:commons:Category:Apus affinis|Apus affinis]] | | | [[Íomhá:ApusAffinisDistribution.png|center|128px]] | 23 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 274 | Q912863 | [[gabhlán simléir]] | Chaetura pelagica | [[:commons:Category:Chaetura pelagica|Chaetura pelagica]] | 23.6 | | [[Íomhá:Chimney Swift range.png|center|128px]] | | ''[[:d:Q278113|leochaileach]]'' |- | style='text-align:right'| 275 | Q128002 | [[gaineamhchearc Pallas]] | Syrrhaptes paradoxus | [[:commons:Category:Syrrhaptes paradoxus|Syrrhaptes paradoxus]] | 21 | 69 | [[Íomhá:SyrrhaptesParadoxusIUCN.png|center|128px]] | 24 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 276 | Q18875 | [[Geabhróg choiteann|geabhróg]] | Sterna hirundo | [[:commons:Category:Sterna hirundo|Sterna hirundo]] | | 0.88 | [[Íomhá:CommonTernmap.png|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 277 | Q26800 | [[geabhróg Artach]] | Sterna paradisaea | [[:commons:Category:Sterna paradisaea|Sterna paradisaea]] | 114 | 0.8 | [[Íomhá:Sterna paradisaea distribution and migration map.png|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 278 | Q27129 | [[geabhróg Chaispeach]] | Hydroprogne caspia | [[:commons:Category:Hydroprogne caspia|Hydroprogne caspia]] | 680<br/>588 | 133.5 | [[Íomhá:Hydroprogne caspia map.svg|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 279 | Q12267692 | [[geabhróg bheag]] | Sternula albifrons | [[:commons:Category:Sternula albifrons|Sternula albifrons]] | 10<br/>57 | 0.52 | [[Íomhá:SternulaAlbifronsIUCN.png|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 280 | Q233616 | [[geabhróg bhroinndubh]] | Chlidonias hybrida | [[:commons:Category:Chlidonias hybrida|Chlidonias hybrida]] | 90<br/>78 | 67 | [[Íomhá:ChlidoniasHybridaIUCN2019 3.png|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 281 | Q241753 | [[geabhróg bháneiteach]] | Chlidonias leucopterus | [[:commons:Category:Chlidonias leucopterus|Chlidonias leucopterus]] | 10.5 | 0.65 | [[Íomhá:Chlidonias leucopterus map.svg|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 282 | Q27215 | [[geabhróg dhubh]] | Chlidonias niger | [[:commons:Category:Chlidonias niger|Chlidonias niger]] | 11<br/>60 | 0.539 | [[Íomhá:Chlidonias niger map.svg|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 283 | Q18834 | [[geabhróg ghobdhubh]] | Gelochelidon nilotica | [[:commons:Category:Gelochelidon nilotica|Gelochelidon nilotica]] | | 94 | [[Íomhá:Gelochelidon nilotica map.svg|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 284 | Q321293 | [[geabhróg rósach]] | Sterna dougallii | [[:commons:Category:Sterna dougallii|Sterna dougallii]] | | 76 | [[Íomhá:Sterna dougallii map.svg|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 285 | Q27547 | [[geabhróg scothdhubh]] | Thalasseus sandvicensis | [[:commons:Category:Thalasseus sandvicensis|Thalasseus sandvicensis]] | | 1 | [[Íomhá:ThalasseusSandvicensisIUCNver2018 2.png|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 286 | Q466200 | [[Gealbhan Easpáinneach|gealbhan Spáinneach]] | Passer hispaniolensis | [[:commons:Category:Passer hispaniolensis|Passer hispaniolensis]] | | | [[Íomhá:SpanishSparrowMap.svg|center|128px]] | 12 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 287 | Q14683 | [[gealbhan binne]] | Passer domesticus | [[:commons:Category:Passer domesticus|Passer domesticus]] | | 239 | [[Íomhá:PasserDomesticusDistribution.png|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 288 | Q25968 | [[gealbhan crainn]] | Passer montanus | [[:commons:Category:Passer montanus|Passer montanus]] | | 21 | [[Íomhá:Passermontanusmap.png|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 289 | Q736313 | [[Gealbhan petronia|gealbhan creige]] | Petronia petronia | [[:commons:Category:Petronia petronia|Petronia petronia]] | | | | 12 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 290 | Q1318638 | [[Gealbhan ladharghearr|gealbhan mílítheach]] | Carpospiza brachydactyla | [[:commons:Category:Carpospiza brachydactyla|Carpospiza brachydactyla]] | | | | 13 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 291 | Q422873 | [[gealbhan sionnaigh]] | Passerella iliaca | [[:commons:Category:Passerella iliaca|Passerella iliaca]] | | | [[Íomhá:Passerella iliaca map 2.svg|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 292 | Q499290 | [[Glasán gléigeal|gealbhan sneachta]] | Montifringilla nivalis | [[:commons:Category:Montifringilla nivalis|Montifringilla nivalis]] | | | [[Íomhá:MontifringillaNivalisIUCN2019-3.png|center|128px]] | 13 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 293 | Q27220 | [[gealóg bhuachair]] | Emberiza calandra | [[:commons:Category:Emberiza calandra|Emberiza calandra]] | | 29 | [[Íomhá:EmberizaCalandraIUCN2018 2.png|center|128px]] | 13 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 294 | Q334183 | [[gealóg cheanndubh]] | Emberiza melanocephala | [[:commons:Category:Emberiza melanocephala|Emberiza melanocephala]] | 3.08<br/>28 | | [[Íomhá:EmberizaMap.svg|center|128px]] | 13 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 295 | Q206630 | [[gealóg gharraí]] | Emberiza hortulana | [[:commons:Category:Emberiza hortulana|Emberiza hortulana]] | 2.48 | 26 | [[Íomhá:EmberizaHortulanaIUCN2019-3.png|center|128px]] | 11 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 296 | Q26961 | [[gealóg ghiolcaí]] | Emberiza schoeniclus | [[:commons:Category:Emberiza schoeniclus|Emberiza schoeniclus]] | | 24 | [[Íomhá:EmberizaSchoeniclusIUCN2019-3.png|center|128px]] | 13 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 297 | Q837753 | [[Gealóg Chretzschmar|gealóg liathghorm]] | Emberiza caesia | [[:commons:Category:Emberiza caesia|Emberiza caesia]] | 2.31 | | | 13 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 298 | Q648313 | [[Gealóg Bhuchanan|gealóg liathmhuinceach]] | Emberiza buchanani | [[:commons:Category:Emberiza buchanani|Emberiza buchanani]] | | | | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 299 | Q26416 | [[gealóg shneachta]] | Plectrophenax nivalis | [[:commons:Category:Plectrophenax nivalis|Plectrophenax nivalis]] | | 35 | [[Íomhá:Plectrophenax nivalis map.svg|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 300 | Q28358 | [[Gearg choiteann|gearg]] | Coturnix coturnix | [[:commons:Category:Coturnix coturnix|Coturnix coturnix]] | 8.2 | 34 | [[Íomhá:CoturnixCoturnixIUCNver2019-2.png|center|128px]] | 18 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 301 | Q852146 | [[gearg Himiléach]] | Ophrysia superciliosa | [[:commons:Category:Ophrysia superciliosa|Ophrysia superciliosa]] | | | [[Íomhá:Ophrysia map.png|center|128px]] | | ''[[:d:Q219127|i mbaol criticiúil]]'' |- | style='text-align:right'| 302 | Q716869 | [[gearg Sheapánach]] | Coturnix japonica | [[:commons:Category:Coturnix japonica|Coturnix japonica]] | 8 | | | | ''[[:d:Q719675|speiceas beagnach faoi bhagairt]]'' |- | style='text-align:right'| 303 | Q142651 | [[gearg bhabaight]] | Colinus virginianus | [[:commons:Category:Colinus virginianus|Colinus virginianus]] | 8.9<br/>171 | 34.5 | [[Íomhá:Colinus virginianus map.svg|center|128px]] | | ''[[:d:Q719675|speiceas beagnach faoi bhagairt]]'' |- | style='text-align:right'| 304 | Q237670 | [[gearr Baillon]] | Zapornia pusilla | [[:commons:Category:Zapornia pusilla|Zapornia pusilla]] | 35 | | [[Íomhá:PorzanaPusillaIUCN2019 2.png|center|128px]] | 18 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 305 | Q270680 | [[gearr beag]] | Zapornia parva | [[:commons:Category:Zapornia parva|Zapornia parva]] | 7.9 | 36.5 | [[Íomhá:ZaporniaParvaIUCNver2019 2.png|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 306 | Q194024 | [[gearr breac]] | Porzana porzana | [[:commons:Category:Porzana porzana|Porzana porzana]] | 10.9<br/>80 | 0.38 | [[Íomhá:Porzana porzana distribution map.png|center|128px]] | 18 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 307 | Q936740 | [[gearr sora]] | Porzana carolina | [[:commons:Category:Porzana carolina|Porzana carolina]] | 8.9 | 37.5 | [[Íomhá:Porzana carolina map.svg|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 308 | Q921335 | [[glasán Mongólach]] | Bucanetes mongolicus | [[:commons:Category:Bucanetes mongolicus|Bucanetes mongolicus]] | | | [[Íomhá:Bucanetes mongolicus Distribution Map.png|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 309 | Q27075785 | [[glasán darach]] | Chloris chloris | [[:commons:Category:Chloris chloris|Chloris chloris]] | 2.17 | 0.25 | [[Íomhá:Carduelis chloris distribution map.png|center|128px]] | 14 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 310 | Q559977 | [[Glasán cródheargach|glasán deargeiteach]] | Rhodopechys sanguineus | [[:commons:Category:Rhodopechys sanguineus|Rhodopechys sanguineus]] | | | | 14 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 311 | Q174088 | [[glasán gobmhór]] | Coccothraustes coccothraustes | [[:commons:Category:Coccothraustes coccothraustes|Coccothraustes coccothraustes]] | | 31 | [[Íomhá:Rangemap-grosbec.png|center|128px]] | 12 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 312 | Q559883 | [[Glasán cogalach|glasán trumpa]] | Bucanetes githagineus | [[:commons:Category:Bucanetes githagineus|Bucanetes githagineus]] | | | [[Íomhá:Bucanetes githagineus map.png|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 313 | Q25984 | [[glasóg bhuí]] | Motacilla flava | [[:commons:Category:Motacilla flava|Motacilla flava]] | | 0.26 | [[Íomhá:MotacillaFlavaIUCN.svg|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 314 | Q25399 | [[glasóg bhán]] | Motacilla alba | [[:commons:Category:Motacilla alba|Motacilla alba]] | | 0.26 | [[Íomhá:Motacilla alba distribution.png|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 315 | Q206540 | [[glasóg chiotrónach]] | Motacilla citreola | [[:commons:Category:Motacilla citreola|Motacilla citreola]] | | | [[Íomhá:MotacillaCitreolaIUCNver2019 1.png|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 316 | Q201316 | [[glasóg liath]] | Motacilla cinerea | [[:commons:Category:Motacilla cinerea|Motacilla cinerea]] | 1.91<br/>17.4 | 26 | [[Íomhá:MotacillaCinereaDistributionMapIUCNv8 2.png|center|128px]] | 13 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 317 | Q27075852 | [[gleoiseach]] | Linaria cannabina | [[:commons:Category:Linaria cannabina|Linaria cannabina]] | 1.66<br/>19 | 0.24 | [[Íomhá:LinariaCannabinaIUCN2019 2.png|center|128px]] | 13 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 318 | Q10965357 | [[gleoiseach sléibhe]] | Linaria flavirostris | [[:commons:Category:Linaria flavirostris|Linaria flavirostris]] | 1.37 | 23 | [[Íomhá:LinariaFlavirostrisIUCNver2018 2.png|center|128px]] | 13 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 319 | Q839834 | [[gobach mór broinnrósach]] | Pheucticus ludovicianus | [[:commons:Category:Pheucticus ludovicianus|Pheucticus ludovicianus]] | 44 | | [[Íomhá:Pheucticus ludovicianus map.svg|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 320 | Q788649 | [[gobadáinín Baird]] | Calidris bairdii | [[:commons:Category:Calidris bairdii|Calidris bairdii]] | 9.6 | 38 | [[Íomhá:Calidris bairdii map.svg|center|128px]] | 21 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 321 | Q58921 | [[gobadáinín Temminck]] | Calidris temminckii | [[:commons:Category:Calidris temminckii|Calidris temminckii]] | 5.8<br/>24.3<br/>27.8 | 36 | [[Íomhá:Calidris temminckii distribution map.png|center|128px]] | 21 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 322 | Q27232 | [[gobadáinín beag]] | Calidris minuta | [[:commons:Category:Calidris minuta|Calidris minuta]] | 6.3<br/>24<br/>27.1 | 36 | [[Íomhá:CalidrisMinutaIUCNver2019 2.png|center|128px]] | 22 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 323 | Q913052 | [[gobadáinín bídeach]] | Calidris minutilla | [[:commons:Category:Calidris minutilla|Calidris minutilla]] | | | [[Íomhá:Calidris minutilla map.svg|center|128px]] | | ''[[:d:Q719675|speiceas beagnach faoi bhagairt]]'' |- | style='text-align:right'| 324 | Q62345 | [[gobadáinín crotaigh]] | Calidris ferruginea | [[:commons:Category:Calidris ferruginea|Calidris ferruginea]] | 12 | 44 | [[Íomhá:Calidris ferruginea map.svg|center|128px]] | 19 | ''[[:d:Q278113|leochaileach]]'' |- | style='text-align:right'| 325 | Q845969 | [[gobadáinín ladharfhada]] | Calidris subminuta | [[:commons:Category:Calidris subminuta|Calidris subminuta]] | 7.5<br/>29<br/>32 | 30.5 | | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 326 | Q18860 | [[gobadáinín píbrua]] | Calidris ruficollis | [[:commons:Category:Calidris ruficollis|Calidris ruficollis]] | 8.3<br/>26 | 31 | [[Íomhá:Red-necked Stint.jpg|center|128px]] | 21 | ''[[:d:Q719675|speiceas beagnach faoi bhagairt]]'' |- | style='text-align:right'| 327 | Q18850 | [[Gobadán coiteann|gobadán]] | Actitis hypoleucos | [[:commons:Category:Actitis hypoleucos|Actitis hypoleucos]] | | 0.273 | [[Íomhá:ActitisHypoleucosIUCNver2018 2.png|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 328 | Q18856 | [[gobadán Terek]] | Xenus cinereus | [[:commons:Category:Xenus cinereus|Xenus cinereus]] | | 58 | [[Íomhá:XenusCinereusIUCN.png|center|128px]] | 23 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 329 | Q599749 | [[gobadán bánphrompach]] | Calidris fuscicollis | [[:commons:Category:Calidris fuscicollis|Calidris fuscicollis]] | 10.8<br/>39.7<br/>45.8 | 37 | [[Íomhá:Calidris fuscicollis map.svg|center|128px]] | | ''[[:d:Q278113|leochaileach]]'' |- | style='text-align:right'| 330 | Q18837 | [[gobadán coille]] | Tringa glareola | [[:commons:Category:Tringa glareola|Tringa glareola]] | 13.5<br/>62<br/>73 | 0.4 | | 22 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 331 | Q62359 | [[gobadán cosbhuí]] | Calidris maritima | [[:commons:Category:Calidris maritima|Calidris maritima]] | 67.6<br/>76.3 | 44 | [[Íomhá:Calidris maritima map2.png|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 332 | Q753760 | [[gobadán earr-rinneach]] | Calidris acuminata | [[:commons:Category:Calidris acuminata|Calidris acuminata]] | 13.7<br/>70.3<br/>63.5 | 39.5 | [[Íomhá:Calidris acuminata map.svg|center|128px]] | | ''[[:d:Q278113|leochaileach]]'' |- | style='text-align:right'| 333 | Q28450 | [[gobadán glas]] | Tringa ochropus | [[:commons:Category:Tringa ochropus|Tringa ochropus]] | 15.5<br/>75<br/>85 | 59 | [[Íomhá:TringaOchropusIUCNver2019-2.png|center|128px]] | 21 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 334 | Q839820 | [[gobadán scodalach]] | Calidris himantopus | [[:commons:Category:Calidris himantopus|Calidris himantopus]] | | 42.5 | [[Íomhá:Calidris himantopus map.svg|center|128px]] | 20 | ''[[:d:Q719675|speiceas beagnach faoi bhagairt]]'' |- | style='text-align:right'| 335 | Q530194 | [[gobadán sléibhe]] | Bartramia longicauda | [[:commons:Category:Bartramia longicauda|Bartramia longicauda]] | | 66 | [[Íomhá:Bartramia longicauda map.svg|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 336 | Q26578 | [[gormphíb]] | Luscinia svecica | [[:commons:Category:Luscinia svecica|Luscinia svecica]] | | 22 | [[Íomhá:Luscinia svecica distribution.png|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 337 | Q457477 | [[grús Meiriceánach]] | Grus americana | [[:commons:Category:Grus americana|Grus americana]] | 7.497 | 215 | [[Íomhá:Grus americana map.svg|center|128px]] | | [[Speiceas i mbaol (Stádas AICD)|speiceas i mbaol]] |- | style='text-align:right'| 338 | Q21949185 | [[grús Sibéarach]] | Leucogeranus leucogeranus | [[:commons:Category:Grus leucogeranus|Grus leucogeranus]] | 197 | 235 | [[Íomhá:SiberianCrane.svg|center|128px]] | 29 | ''[[:d:Q219127|i mbaol criticiúil]]'' |- | style='text-align:right'| 339 | Q191683 | [[grús coimir]] | Anthropoides virgo | [[:commons:Category:Grus virgo|Grus virgo]] | | 167.5 | [[Íomhá:AnthropoidesVirgoIUCNver2019 1.png|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 340 | Q4764 | [[grús coiteann]] | Grus grus | [[:commons:Category:Grus grus|Grus grus]] | | 2.22 | [[Íomhá:Verbreitungskarte des Kranichs.png|center|128px]] | 30 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 341 | Q27461 | [[guairdeall]] | Hydrobates pelagicus | [[:commons:Category:Hydrobates pelagicus|Hydrobates pelagicus]] | | 38 | [[Íomhá:Hydrobatesmap2.png|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 342 | Q283458 | [[Cnota mór|guilbneach Hudsúnach]] | Limosa haemastica | [[:commons:Category:Limosa haemastica|Limosa haemastica]] | 37.5<br/>222<br/>289 | 73 | [[Íomhá:Limosa haemastica map.svg|center|128px]] | 23 | ''[[:d:Q278113|leochaileach]]'' |- | style='text-align:right'| 343 | Q18841 | [[guilbneach earrdhubh]] | Limosa limosa | [[:commons:Category:Limosa limosa|Limosa limosa]] | 39<br/>264<br/>315 | 76 | [[Íomhá:LimosalimosaWorldDistribution.jpg|center|128px]] | 23 | ''[[:d:Q719675|speiceas beagnach faoi bhagairt]]'' |- | style='text-align:right'| 344 | Q18864 | [[guilbneach stríocearrach]] | Limosa lapponica | [[:commons:Category:Limosa lapponica|Limosa lapponica]] | 313<br/>354 | 0.73 | [[Íomhá:Limosa-lapponica-distribution-map.jpg|center|128px]] | | ''[[:d:Q719675|speiceas beagnach faoi bhagairt]]'' |- | style='text-align:right'| 345 | Q371633 | [[guilbnín gobghearr]] | Limnodromus griseus | [[:commons:Category:Limnodromus griseus|Limnodromus griseus]] | 113 | 48 | [[Íomhá:Limnodromus griseus map.svg|center|128px]] | | ''[[:d:Q278113|leochaileach]]'' |- | style='text-align:right'| 346 | Q26733 | [[gé Cheanadach]] | Branta canadensis | [[:commons:Category:Branta canadensis|Branta canadensis]] | 3.814<br/>3.314<br/>5 | 1.69 | [[Íomhá:Branta canadensis map.png|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 347 | Q257006 | [[gé Thasmánach]] | Cereopsis novaehollandiae | [[:commons:Category:Cereopsis novaehollandiae|Cereopsis novaehollandiae]] | 137<br/>5.29<br/>3.77 | | [[Íomhá:Cape barren Goose.png|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 348 | Q212937 | [[gé alabhreac chosbhuí]] | Anseranas semipalmata | [[:commons:Category:Anseranas semipalmata|Anseranas semipalmata]] | 128 | 155<br/>145 | | 28 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 349 | Q187852 | [[gé bhroinnrua]] | Branta ruficollis | [[:commons:Category:Branta ruficollis|Branta ruficollis]] | 1.095<br/>90<br/>1.375 | | [[Íomhá:Branta ruficollis map.png|center|128px]] | | ''[[:d:Q278113|leochaileach]]'' |- | style='text-align:right'| 350 | Q172093 | [[gé bhánéadanach]] | Anser albifrons | [[:commons:Category:Anser albifrons|Anser albifrons]] | | 1.41 | [[Íomhá:Anser albifrons map.png|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 351 | Q26680 | [[gé ghiúrainn]] | Branta leucopsis | [[:commons:Category:Branta leucopsis|Branta leucopsis]] | 107<br/>1.788<br/>1.586 | 1.08 | [[Íomhá:Branta leucopsis map.png|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 352 | Q25882 | [[gé ghlas]] | Anser anser | [[:commons:Category:Anser anser|Anser anser]] | 160<br/>3.692<br/>3.237 | 1.55 | [[Íomhá:Anser anser distribution map.png|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 353 | Q244189 | [[Gé Hutchins|gé ghogallach]] | Branta hutchinsii | [[:commons:Category:Branta hutchinsii|Branta hutchinsii]] | | | [[Íomhá:Branta hutchinsii map.svg|center|128px]] | 26 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 354 | Q658658 | [[gé ghormeiteach Aibisíneach]] | Cyanochen cyanoptera | [[:commons:Category:Cyanochen cyanoptera|Cyanochen cyanoptera]] | 52<br/>2.18 | | | 32 | ''[[:d:Q719675|speiceas beagnach faoi bhagairt]]'' |- | style='text-align:right'| 355 | Q755653 | [[Gé impireach|gé impiriúil]] | Anser canagicus | [[:commons:Category:Anser canagicus|Anser canagicus]] | | 119 | [[Íomhá:Anser canagicus map.svg|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 356 | Q766276 | [[gé luaithcheannach]] | Chloephaga poliocephala | [[:commons:Category:Chloephaga poliocephala|Chloephaga poliocephala]] | 89<br/>2.233 | | [[Íomhá:Chloephaga poliocephala map.svg|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 357 | Q837402 | [[gé mhongach]] | Chenonetta jubata | [[:commons:Category:Chenonetta jubata|Chenonetta jubata]] | 54<br/>807 | 79 | [[Íomhá:Chenonetta jubata distribution map.png|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 358 | Q129036 | [[gé shléibhe]] | Chloephaga picta | [[:commons:Category:Chloephaga picta|Chloephaga picta]] | 73<br/>3.17<br/>2.69 | 1.29 | [[Íomhá:Chloephaga picta map.svg|center|128px]] | 30 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 359 | Q27074540 | [[gé shneachta]] | Anser caerulescens | [[:commons:Category:Anser caerulescens|Anser caerulescens]] | 127<br/>2.63 | 148.5 | [[Íomhá:Chen caerulescens map.svg|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 360 | Q247412 | [[gé sporeiteach]] | Plectropterus gambensis | [[:commons:Category:Plectropterus gambensis|Plectropterus gambensis]] | 5.4<br/>4.375<br/>140 | | [[Íomhá:PlectropterusGambensisIUCN2019 2.png|center|128px]] | 31 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 361 | Q191125 | [[gé stríoc-cheannach]] | Anser indicus | [[:commons:Category:Anser indicus|Anser indicus]] | 141<br/>2.505<br/>2.23 | 150 | | 28 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 362 | Q25247 | [[húpú]] | Upupa epops | [[:commons:Category:Upupa epops|Upupa epops]] | | 44 | [[Íomhá:Upupa distribution.png|center|128px]] | 15 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 363 | Q17970 | [[iabairiú]] | Jabiru mycteria | [[:commons:Category:Jabiru mycteria|Jabiru mycteria]] | | 245 | [[Íomhá:Jabiru mycteria map.svg|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 364 | Q232523 | [[Iolar breac beag|iolar beag breac]] | Clanga pomarina | [[:commons:Category:Clanga pomarina|Clanga pomarina]] | 88<br/>1.258<br/>1.693 | | [[Íomhá:ClangaPomarinaIUCNver2018 2.png|center|128px]] | 39 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 365 | Q182971 | [[iolar crúbchlúmhach]] | Hieraaetus pennatus | [[:commons:Category:Hieraaetus pennatus|Hieraaetus pennatus]] | 62<br/>709<br/>975 | 1.11 | [[Íomhá:Distribution of Booted Eagle (Hieraetus pennatus).png|center|128px]] | 38 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 366 | Q41181 | [[iolar fíréan]] | Aquila chrysaetos | [[:commons:Category:Aquila chrysaetos|Aquila chrysaetos]] | 3.572<br/>5.194 | 2.03 | [[Íomhá:Cypron-Range Aquila chrysaetos.svg|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 367 | Q53745 | [[iolar hairpí]] | Harpia harpyja | [[:commons:Category:Harpia harpyja|Harpia harpyja]] | 4.4<br/>7.5 | 188.5 | [[Íomhá:Harpy Eagle Range.svg|center|128px]] | 56 | ''[[:d:Q278113|leochaileach]]'' |- | style='text-align:right'| 368 | Q168976 | [[iolar impiriúil]] | Aquila heliaca | [[:commons:Category:Aquila heliaca|Aquila heliaca]] | 2.585<br/>3.845<br/>132 | 197.5 | [[Íomhá:Aquila heliaca area frei.jpg|center|128px]] | 44 | ''[[:d:Q278113|leochaileach]]'' |- | style='text-align:right'| 369 | Q170251 | [[Iolar nathartha gearrladhrach|iolar ladharghearr]] | Circaetus gallicus | [[:commons:Category:Circaetus gallicus|Circaetus gallicus]] | 136 | 177 | [[Íomhá:Circaetus gallicus distribution map.png|center|128px]] | 46 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 370 | Q127216 | [[iolar maol]] | Haliaeetus leucocephalus | [[:commons:Category:Haliaeetus leucocephalus|Haliaeetus leucocephalus]] | 117<br/>4.13<br/>5.35 | 2.3 | [[Íomhá:Haliaeetus leucocephalus map.svg|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 371 | Q25438 | [[Iolar mara earrbhán|iolar mara]] | Haliaeetus albicilla | [[:commons:Category:Haliaeetus albicilla|Haliaeetus albicilla]] | 142<br/>4.014<br/>5.572 | 2.18 | [[Íomhá:Haliaeetus albicilla distribution map.png|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 372 | Q179359 | [[iolar steipeach]] | Aquila nipalensis | [[:commons:Category:Aquila nipalensis|Aquila nipalensis]] | 117<br/>2.459<br/>2.987 | 2.03 | [[Íomhá:Aquila nipalensis distribution map.png|center|128px]] | 45 | [[Speiceas i mbaol (Stádas AICD)|speiceas i mbaol]] |- | style='text-align:right'| 373 | Q654901 | [[lacha Fhilipíneach]] | Anas luzonica | [[:commons:Category:Anas luzonica|Anas luzonica]] | 906<br/>779 | 84 | | | ''[[:d:Q278113|leochaileach]]'' |- | style='text-align:right'| 374 | Q845624 | [[lacha Hartlaub]] | Pteronetta hartlaubii | [[:commons:Category:Pteronetta hartlaubii|Pteronetta hartlaubii]] | 40<br/>1.035<br/>790 | | | 31 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 375 | Q917490 | [[lacha Meller]] | Anas melleri | [[:commons:Category:Anas melleri|Anas melleri]] | 45 | | | | [[Speiceas i mbaol (Stádas AICD)|speiceas i mbaol]] |- | style='text-align:right'| 376 | Q26444 | [[lacha bhadánach]] | Aythya fuligula | [[:commons:Category:Aythya fuligula|Aythya fuligula]] | 56 | 0.71 | [[Íomhá:AythyaFuligulaIUCNver2018 2.png|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 377 | Q25495361 | [[lacha bháneiteach]] | Asarcornis scutulata | [[:commons:Category:Asarcornis scutulata|Asarcornis scutulata]] | 3.25<br/>2.65<br/>72.3 | | [[Íomhá:Cairina scutulata distribution map.png|center|128px]] | | ''[[:d:Q219127|i mbaol criticiúil]]'' |- | style='text-align:right'| 378 | Q597144 | [[lacha cheann-bhándearg]] | Rhodonessa caryophyllacea | [[:commons:Category:Rhodonessa caryophyllacea|Rhodonessa caryophyllacea]] | | | [[Íomhá:RhodonessaCaryophyllaceaMap.png|center|128px]] | | ''[[:d:Q219127|i mbaol criticiúil]]'' |- | style='text-align:right'| 379 | Q241399 | [[lacha cheannbhán]] | Oxyura leucocephala | [[:commons:Category:Oxyura leucocephala|Oxyura leucocephala]] | 96<br/>737<br/>593 | 66 | [[Íomhá:OxyuraLeucocephala.png|center|128px]] | | [[Speiceas i mbaol (Stádas AICD)|speiceas i mbaol]] |- | style='text-align:right'| 380 | Q322159 | [[lacha choille]] | Aix sponsa | [[:commons:Category:Aix sponsa|Aix sponsa]] | | 71 | [[Íomhá:Aix sponsa dis1.PNG|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 381 | Q845292 | [[lacha chosrua]] | Anas rubripes | [[:commons:Category:Anas rubripes|Anas rubripes]] | 1.252<br/>1.111 | 90.5 | [[Íomhá:Anas rubripes map.svg|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 382 | Q426968 | [[lacha chuircíneach]] | Sarkidiornis melanotos | [[:commons:Category:Sarkidiornis melanotos|Sarkidiornis melanotos]] | 66<br/>1.455<br/>1.777 | | [[Íomhá:Sarkidiornis melanotos distribution.png|center|128px]] | 29 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 383 | Q26597 | [[lacha earrfhada]] | Clangula hyemalis | [[:commons:Category:Clangula hyemalis|Clangula hyemalis]] | | 0.71 | [[Íomhá:Clangula hyemalis map.svg|center|128px]] | | ''[[:d:Q278113|leochaileach]]'' |- | style='text-align:right'| 384 | Q535206 | [[lacha ghob-bhuí]] | Anas undulata | [[:commons:Category:Anas undulata|Anas undulata]] | 55 | | | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 385 | Q851349 | [[lacha ghobrósach]] | Netta peposaca | [[:commons:Category:Netta peposaca|Netta peposaca]] | 1.181<br/>1.004 | | [[Íomhá:Netta peposaca map.svg|center|128px]] | 28 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 386 | Q26635 | [[lacha iascán]] | Aythya marila | [[:commons:Category:Aythya marila|Aythya marila]] | | 0.82 | [[Íomhá:AythyaMarilaIUCN2019 2.png|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 387 | Q200339 | [[lacha mhandrach]] | Aix galericulata | [[:commons:Category:Aix galericulata|Aix galericulata]] | 41 | 71 | [[Íomhá:Aix galericulata dis.PNG|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 388 | Q191723 | [[lacha mheirgeach]] | Aythya nyroca | [[:commons:Category:Aythya nyroca|Aythya nyroca]] | 43<br/>583<br/>520 | 65 | [[Íomhá:AythyaNyrocaIUCNver2019 1.png|center|128px]] | | ''[[:d:Q719675|speiceas beagnach faoi bhagairt]]'' |- | style='text-align:right'| 389 | Q601055 | [[lacha mhuinceach]] | Aythya collaris | [[:commons:Category:Aythya collaris|Aythya collaris]] | 744<br/>671 | 68 | [[Íomhá:Aythya collaris range map.png|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 390 | Q647461 | [[lacha rua]] | Oxyura jamaicensis | [[:commons:Category:Oxyura jamaicensis|Oxyura jamaicensis]] | 590<br/>499 | 57.5 | [[Íomhá:Oxyura jamaicensis distribution.svg|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 391 | Q839542 | [[lacha spotghobach]] | Anas poecilorhyncha | [[:commons:Category:Anas poecilorhyncha|Anas poecilorhyncha]] | 57<br/>1.365<br/>1.025 | 0.689 | [[Íomhá:Anas poecilorhyncha map.svg|center|128px]] | 26 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 392 | Q570379 | [[ladhrán buí]] | Tringa melanoleuca | [[:commons:Category:Tringa melanoleuca|Tringa melanoleuca]] | 27.9<br/>170 | 72 | | | ''[[:d:Q719675|speiceas beagnach faoi bhagairt]]'' |- | style='text-align:right'| 393 | Q18840 | [[laidhrín glas]] | Tringa nebularia | [[:commons:Category:Tringa nebularia|Tringa nebularia]] | 30.5<br/>173 | 0.61 | [[Íomhá:TringaNebulariaIUCNver2018 2.png|center|128px]] | 26 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 394 | Q25418 | [[lasair choille]] | Carduelis carduelis | [[:commons:Category:Carduelis carduelis|Carduelis carduelis]] | 1.53 | 0.24 | [[Íomhá:Carduelis carduelis map.png|center|128px]] | 14 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 395 | Q27471 | [[Lasairchíor choiteann|lasairchíor]] | Regulus ignicapilla | [[:commons:Category:Regulus ignicapilla|Regulus ignicapilla]] | | 14 | [[Íomhá:Regulus ignicapilla -approx range map.png|center|128px]] | 16 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 396 | Q179863 | [[Lasairéan mór|lasairéan]] | Phoenicopterus roseus | [[:commons:Category:Phoenicopterus roseus|Phoenicopterus roseus]] | | 163.5 | | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 397 | Q155878 | [[liathchearc]] | Lyrurus tetrix | [[:commons:Category:Lyrurus tetrix|Lyrurus tetrix]] | 1.175<br/>925<br/>35.5 | 72 | [[Íomhá:Lyrurus tetrix distribution.png|center|128px]] | 26 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 398 | Q845408 | [[Cearc fhraoigh Chugasaigh|liathchearc cugasach]] | Lyrurus mlokosiewiczi | [[:commons:Category:Lyrurus mlokosiewiczi|Lyrurus mlokosiewiczi]] | 32.5<br/>865<br/>766 | | | 22 | ''[[:d:Q719675|speiceas beagnach faoi bhagairt]]'' |- | style='text-align:right'| 399 | Q178942 | [[liatráisc]] | Turdus viscivorus | [[:commons:Category:Turdus viscivorus|Turdus viscivorus]] | | 0.44 | [[Íomhá:Turdusviscivorusmap2.png|center|128px]] | 15 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 400 | Q26641 | [[lon creige]] | Turdus torquatus | [[:commons:Category:Turdus torquatus|Turdus torquatus]] | 7.4 | 40 | [[Íomhá:Turdus torquatus distribution map.png|center|128px]] | 13 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 401 | Q58958 | [[luathrán]] | Calidris alba | [[:commons:Category:Calidris alba|Calidris alba]] | | 35 | [[Íomhá:Calidris alba map.svg|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 402 | Q184432 | [[lóma Artach]] | Gavia arctica | [[:commons:Category:Gavia arctica|Gavia arctica]] | | 1.2 | [[Íomhá:Gavia arctica distribution map.png|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 403 | Q558990 | [[Lóma an Aigéin Chiúin|lóma ciúinmuirí]] | Gavia pacifica | [[:commons:Category:Gavia pacifica|Gavia pacifica]] | 95<br/>2.349<br/>2.115 | | [[Íomhá:Gavia pacifica map.svg|center|128px]] | 29 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 404 | Q26691 | [[lóma rua]] | Gavia stellata | [[:commons:Category:Gavia stellata|Gavia stellata]] | 1.729<br/>1.477 | 1.04 | [[Íomhá:Gavia stellata map.png|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 405 | Q25348 | [[mallard]] | Anas platyrhynchos | [[:commons:Category:Anas platyrhynchos|Anas platyrhynchos]] | | 0.88 | [[Íomhá:AnasPlatyrhynchosIUCN2019 2.png|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 406 | Q4967039 | [[Meantán Hyrcaniach|meantán Iaránach]] | Poecile hyrcanus | [[:commons:Category:Poecile hyrcanus|Poecile hyrcanus]] | | | | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 407 | Q273067 | [[Meantán crochta|meantán crochadánach]] | Remiz pendulinus | [[:commons:Category:Remiz pendulinus|Remiz pendulinus]] | 0.95 | | [[Íomhá:Remiz pendulinus distribution map.png|center|128px]] | 13 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 408 | Q192817 | [[meantán croiméalach]] | Panurus biarmicus | [[:commons:Category:Panurus biarmicus|Panurus biarmicus]] | 1.88<br/>15.3 | 17 | [[Íomhá:PanurusBiarmicusIUCN2019-3.png|center|128px]] | 12 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 409 | Q207831 | [[meantán cuircíneach]] | Lophophanes cristatus | [[:commons:Category:Lophophanes cristatus|Lophophanes cristatus]] | 1.31 | 100000 | [[Íomhá:Lophophanes cristatus distribution map.png|center|128px]] | 14 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 410 | Q574281 | [[Meantán gruama|meantán duairc]] | Poecile lugubris | [[:commons:Category:Poecile lugubris|Poecile lugubris]] | 1.68<br/>16.8 | | [[Íomhá:Parus lugubris. Distribution map.png|center|128px]] | 13 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 411 | Q191096 | [[meantán dubh]] | Periparus ater | [[:commons:Category:Periparus ater|Periparus ater]] | 1.04 | 0.18 | [[Íomhá:PeriparusAterIUCN2018 2.png|center|128px]] | 15 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 412 | Q170831 | [[meantán earrfhada]] | Aegithalos caudatus | [[:commons:Category:Aegithalos caudatus|Aegithalos caudatus]] | | 18 | [[Íomhá:Schwanzmeise (Aegithalos caudatus) distribution map.png|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 413 | Q25404 | [[meantán gorm]] | Cyanistes caeruleus | [[:commons:Category:Cyanistes caeruleus|Cyanistes caeruleus]] | 1.14<br/>11.8 | 18 | [[Íomhá:Cyanistes caeruleus only.png|center|128px]] | 14 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 414 | Q207838 | [[meantán lathaí]] | Poecile palustris | [[:commons:Category:Poecile palustris|Poecile palustris]] | 1.24<br/>11.9 | 19 | [[Íomhá:Poecile palustris distribution map.png|center|128px]] | 15 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 415 | Q215211 | [[meantán léana]] | Poecile montanus | [[:commons:Category:Poecile montanus|Poecile montanus]] | | 19 | [[Íomhá:Poecile montanus distribution map.png|center|128px]] | 14 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 416 | Q25485 | [[meantán mór]] | Parus major | [[:commons:Category:Parus major|Parus major]] | 1.68<br/>18.5 | 0.23 | [[Íomhá:Parus major distribution map.png|center|128px]] | 13 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 417 | Q571268 | [[Stercorarius maccormicki|meirleach Antartach]] | Stercorarius maccormicki | [[:commons:Category:Stercorarius maccormicki|Stercorarius maccormicki]] | 89.4<br/>1.277<br/>1.421 | 135 | [[Íomhá:Stercorarius maccormicki map.svg|center|128px]] | 29 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 418 | Q203053 | [[meirleach Artach]] | Stercorarius parasiticus | [[:commons:Category:Stercorarius parasiticus|Stercorarius parasiticus]] | | 1.06 | [[Íomhá:Stercorarius parasiticus map.svg|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 419 | Q207760 | [[meirleach mór]] | Stercorarius skua | [[:commons:Category:Stercorarius skua|Stercorarius skua]] | 111.7<br/>1.735<br/>1.935 | 136 | [[Íomhá:Stercorarius skua map.svg|center|128px]] | 29 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 420 | Q212767 | [[meirleach pomairíneach]] | Stercorarius pomarinus | [[:commons:Category:Stercorarius pomarinus|Stercorarius pomarinus]] | 66<br/>648<br/>740 | 1.18 | [[Íomhá:Stercorarius pomarinus area.PNG|center|128px]] | 26 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 421 | Q131918 | [[meirliún]] | Falco columbarius | [[:commons:Category:Falco columbarius|Falco columbarius]] | 162<br/>212 | 60 | [[Íomhá:Falco columbarius distribution map.png|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 422 | Q184518 | [[mionchnagaire breac]] | Dryobates minor | [[:commons:Category:Dryobates minor|Dryobates minor]] | | 26 | [[Íomhá:Dendrocopos minor distr.png|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 423 | Q386949 | [[mionghé Afracach]] | Nettapus auritus | [[:commons:Category:Nettapus auritus|Nettapus auritus]] | 23 | | | 24 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 424 | Q191628 | [[mionghé bhánéadanach]] | Anser erythropus | [[:commons:Category:Anser erythropus|Anser erythropus]] | 100<br/>1.797 | 125 | [[Íomhá:AnserErythropusIUCNver2018 2.png|center|128px]] | 26 | ''[[:d:Q278113|leochaileach]]'' |- | style='text-align:right'| 425 | Q833243 | [[mionlacha iascán]] | Aythya affinis | [[:commons:Category:Aythya affinis|Aythya affinis]] | 825<br/>748 | 72.5 | [[Íomhá:Aythya affinis map.svg|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 426 | Q28000 | [[mionladhrán buí]] | Tringa flavipes | [[:commons:Category:Tringa flavipes|Tringa flavipes]] | 17.4<br/>81 | 61.5 | [[Íomhá:Tringa flavipes map.svg|center|128px]] | | ''[[:d:Q278113|leochaileach]]'' |- | style='text-align:right'| 427 | Q229408 | [[mionphocaire gaoithe]] | Falco naumanni | [[:commons:Category:Falco naumanni|Falco naumanni]] | 16<br/>148<br/>170 | 0.65 | [[Íomhá:Falco naumanni distribution.png|center|128px]] | 27 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 428 | Q239393 | [[mionscréachán liath]] | Lanius minor | [[:commons:Category:Lanius minor|Lanius minor]] | 4.3<br/>46 | | [[Íomhá:Lanius minor distr.png|center|128px]] | 15 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 429 | Q191155 | [[mionulchabhán Eoráiseach]] | Glaucidium passerinum | [[:commons:Category:Glaucidium passerinum|Glaucidium passerinum]] | 8.3<br/>58<br/>73 | 35 | [[Íomhá:Verbreitung Glaucidium passerinum Kopie.png|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 430 | Q742818 | [[monál Himiléach]] | Lophophorus impejanus | [[:commons:Category:Lophophorus impejanus|Lophophorus impejanus]] | | | [[Íomhá:Lophophorus impejanus range map.png|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 431 | Q242851 | [[musclacha]] | Cairina moschata | [[:commons:Category:Cairina moschata|Cairina moschata]] | 74<br/>3<br/>1.25 | | [[Íomhá:Cairina moschata map.svg|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 432 | Q116667 | [[Míona coiteann|míona]] | Acridotheres tristis | [[:commons:Category:Acridotheres tristis|Acridotheres tristis]] | 7.1 | 0.378 | [[Íomhá:Common Mynah distribution map.png|center|128px]] | 15 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 433 | Q180835 | [[mórcheolaire giolcaí]] | Acrocephalus arundinaceus | [[:commons:Category:Acrocephalus arundinaceus|Acrocephalus arundinaceus]] | 3.15 | | [[Íomhá:AcrocephalusArundinaceusIUCN2019 1.png|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 434 | Q26209 | [[mórchnagaire breac]] | Dendrocopos major | [[:commons:Category:Dendrocopos major|Dendrocopos major]] | 5.7<br/>89 | 36 | [[Íomhá:Dendrocopos major distribution map.png|center|128px]] | 15 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 435 | Q665363 | [[mórchuach bhreac]] | Clamator glandarius | [[:commons:Category:Clamator glandarius|Clamator glandarius]] | 9.85<br/>169<br/>138 | | [[Íomhá:ClamatorGlandariusIUCNver2018 2.png|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 436 | Q476356 | [[Sléibhín Pallas|mórfhaoileán ceanndubh]] | Ichthyaetus ichthyaetus | [[:commons:Category:Ichthyaetus ichthyaetus|Ichthyaetus ichthyaetus]] | 112<br/>1.599<br/>1.189 | 161 | [[Íomhá:LarusIchthyaetusIUCN.svg|center|128px]] | 25 | |- | style='text-align:right'| 437 | Q184508 | [[mórscréachán liath]] | Lanius excubitor | [[:commons:Category:Lanius excubitor|Lanius excubitor]] | 63.4 | 32 | [[Íomhá:Lanius excubitor distr3.png|center|128px]] | 16 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 438 | Q81515 | [[mórulchabhán cluasach]] | Bubo virginianus | [[:commons:Category:Bubo virginianus|Bubo virginianus]] | | 1.34 | [[Íomhá:Bubo virginianus dis.png|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 439 | Q25692 | [[naoscach]] | Gallinago gallinago | [[:commons:Category:Gallinago gallinago|Gallinago gallinago]] | 111<br/>128 | 0.52 | [[Íomhá:GallinagoGallinagoIUCNver2019-2.png|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 440 | Q26711 | [[naoscach bhídeach]] | Lymnocryptes minimus | [[:commons:Category:Lymnocryptes minimus|Lymnocryptes minimus]] | 53.7<br/>46.7 | 40 | [[Íomhá:LymnocryptesMinimusIUCN2019-2.png|center|128px]] | 20 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 441 | Q687695 | [[néné]] | Branta sandvicensis | [[:commons:Category:Branta sandvicensis|Branta sandvicensis]] | | | | | ''[[:d:Q719675|speiceas beagnach faoi bhagairt]]'' |- | style='text-align:right'| 442 | Q27075910 | [[parúl tuaisceartach]] | Setophaga americana | [[:commons:Category:Setophaga americana|Setophaga americana]] | 1.26 | | [[Íomhá:Parula americana map.svg|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 443 | Q26106 | [[Patraisc choiteann|patraisc]] | Perdix perdix | [[:commons:Category:Perdix perdix|Perdix perdix]] | | 46 | [[Íomhá:Verbreitungskarte Rebhuhn.jpg|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 444 | Q733777 | [[patraisc bhroinnliath]] | Arborophila orientalis | [[:commons:Category:Arborophila orientalis|Arborophila orientalis]] | | | | | ''[[:d:Q278113|leochaileach]]'' |- | style='text-align:right'| 445 | Q754863 | [[patraisc chosdearg]] | Alectoris rufa | [[:commons:Category:Alectoris rufa|Alectoris rufa]] | 20.1 | 48 | [[Íomhá:AlectorisChristensen.svg|center|128px]] | | ''[[:d:Q719675|speiceas beagnach faoi bhagairt]]'' |- | style='text-align:right'| 446 | Q194043 | [[patraisc thiucair]] | Alectoris chukar | [[:commons:Category:Alectoris chukar|Alectoris chukar]] | 650<br/>565<br/>22.5 | 51 | [[Íomhá:AlectorisChristensen.svg|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 447 | Q168748 | [[Peannaire (éan)|peannaire]] | Sagittarius serpentarius | [[:commons:Category:Sagittarius serpentarius|Sagittarius serpentarius]] | 130<br/>4.052 | 203 | [[Íomhá:Sekretär Verbreitungsgebiet.png|center|128px]] | 44 | [[Speiceas i mbaol (Stádas AICD)|speiceas i mbaol]] |- | style='text-align:right'| 448 | Q208060 | [[pearaicít rósbhráisléadach]] | Psittacula krameri | [[:commons:Category:Psittacula krameri|Psittacula krameri]] | | 45 | [[Íomhá:Rose ringed parakeet range.PNG|center|128px]] | 23 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 449 | Q220328 | [[pearóid liath Afracach]] | Psittacus erithacus | [[:commons:Category:Psittacus erithacus|Psittacus erithacus]] | 18.7 | | [[Íomhá:Psittacus erithacus range.png|center|128px]] | | [[Speiceas i mbaol (Stádas AICD)|speiceas i mbaol]] |- | style='text-align:right'| 450 | Q184751 | [[peileacán Dalmátach]] | Pelecanus crispus | [[:commons:Category:Pelecanus crispus|Pelecanus crispus]] | | 320 | [[Íomhá:PelecanusCrispusIUCNver2018 2.png|center|128px]] | 32 | ''[[:d:Q719675|speiceas beagnach faoi bhagairt]]'' |- | style='text-align:right'| 451 | Q199427 | [[peileacán bán]] | Pelecanus onocrotalus | [[:commons:Category:Pelecanus onocrotalus|Pelecanus onocrotalus]] | 180<br/>11.45<br/>7.59 | 2.91 | [[Íomhá:PelecanusOnocrotalusIUCNver2018 2.png|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 452 | Q385891 | [[piasún cír]] | Catreus wallichii | [[:commons:Category:Catreus wallichii|Catreus wallichii]] | 1.525<br/>1.13 | | | | ''[[:d:Q278113|leochaileach]]'' |- | style='text-align:right'| 453 | Q25392 | [[pilibín]] | Vanellus vanellus | [[:commons:Category:Vanellus vanellus|Vanellus vanellus]] | 25.5 | 0.75<br/>69.5 | [[Íomhá:VanellusVanellusIUCN.png|center|128px]] | | ''[[:d:Q719675|speiceas beagnach faoi bhagairt]]'' |- | style='text-align:right'| 454 | Q279307 | [[pilibín ealtúil]] | Vanellus gregarius | [[:commons:Category:Vanellus gregarius|Vanellus gregarius]] | 26.5<br/>252<br/>200 | 70 | [[Íomhá:VanellusGregariusIUCN.png|center|128px]] | 28 | ''[[:d:Q219127|i mbaol criticiúil]]'' |- | style='text-align:right'| 455 | Q161829 | [[piongain impireach]] | Aptenodytes forsteri | [[:commons:Category:Aptenodytes forsteri|Aptenodytes forsteri]] | 425 | | [[Íomhá:Manchot empereur carte reparition.png|center|128px]] | | ''[[:d:Q719675|speiceas beagnach faoi bhagairt]]'' |- | style='text-align:right'| 456 | Q26490 | [[Pocaire gaoithe coiteann|pocaire gaoithe]] | Falco tinnunculus | [[:commons:Category:Falco tinnunculus|Falco tinnunculus]] | 201 | 0.73 | [[Íomhá:FalcoTinnunculusIUCNver2019-2.png|center|128px]] | 28 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 457 | Q25700 | [[praslacha]] | Anas crecca | [[:commons:Category:Anas crecca|Anas crecca]] | | 0.59 | [[Íomhá:Anas crecca distribution map.png|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 458 | Q331447 | [[praslacha mharmarach]] | Marmaronetta angustirostris | [[:commons:Category:Marmaronetta angustirostris|Marmaronetta angustirostris]] | 562<br/>492 | 65 | | 26 | ''[[:d:Q719675|speiceas beagnach faoi bhagairt]]'' |- | style='text-align:right'| 459 | Q695729 | [[pratancól dubheiteach]] | Glareola nordmanni | [[:commons:Category:Glareola nordmanni|Glareola nordmanni]] | 11<br/>97 | 64 | | | ''[[:d:Q719675|speiceas beagnach faoi bhagairt]]'' |- | style='text-align:right'| 460 | Q330310 | [[pratancól muinceach]] | Glareola pratincola | [[:commons:Category:Glareola pratincola|Glareola pratincola]] | 10.1<br/>77 | 65 | [[Íomhá:GlareolaPratincolaIUCNver2018 2.png|center|128px]] | 18 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 461 | Q244350 | [[póiseard cíordhearg]] | Netta rufina | [[:commons:Category:Netta rufina|Netta rufina]] | 56<br/>1.115 | 87 | [[Íomhá:NettaRufinaIUCNverz2018 2.png|center|128px]] | 27 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 462 | Q642685 | [[riabhóg chladaigh]] | Anthus petrosus | [[:commons:Category:Anthus petrosus|Anthus petrosus]] | | 25 | [[Íomhá:Anthus petrosus map.png|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 463 | Q143313 | [[riabhóg choille]] | Anthus trivialis | [[:commons:Category:Anthus trivialis|Anthus trivialis]] | 22<br/>25 | 0.27 | [[Íomhá:Anthus trivialis distr.png|center|128px]] | 13 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 464 | Q27226 | [[riabhóg dhonn]] | Anthus campestris | [[:commons:Category:Anthus campestris|Anthus campestris]] | 2.73<br/>22 | | [[Íomhá:AnthusCampestrisIUCNver2019 1.png|center|128px]] | 12 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 465 | Q26956 | [[riabhóg mhóna]] | Anthus pratensis | [[:commons:Category:Anthus pratensis|Anthus pratensis]] | 2.06 | 0.26 | [[Íomhá:AnthusPratensisIUCNver2019 1.png|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 466 | Q241347 | [[riabhóg phíbrua]] | Anthus cervinus | [[:commons:Category:Anthus cervinus|Anthus cervinus]] | 2.01 | | [[Íomhá:AnthusCervinusIUCN.svg|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 467 | Q208707 | [[riabhóg uisce]] | Anthus spinoletta | [[:commons:Category:Anthus spinoletta|Anthus spinoletta]] | 2.73 | 26 | [[Íomhá:Anthus spinoletta mapcomm.png|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 468 | Q179367 | [[rollóir Eorpach]] | Coracias garrulus | [[:commons:Category:Coracias garrulus|Coracias garrulus]] | | | [[Íomhá:Coracias garrulus distr.png|center|128px]] | 18 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 469 | Q927358 | [[rowi]] | Apteryx rowi | [[:commons:Category:Apteryx rowi|Apteryx rowi]] | | | [[Íomhá:Apteryx rowi distribution.png|center|128px]] | | ''[[:d:Q278113|leochaileach]]'' |- | style='text-align:right'| 470 | Q28122714 | [[rufachán]] | Calidris pugnax | [[:commons:Category:Calidris pugnax|Calidris pugnax]] | 21<br/>170<br/>102 | | [[Íomhá:Philomachuspugnaxmap.png|center|128px]] | 21 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 471 | Q185099 | [[rálóg uisce]] | Rallus aquaticus | [[:commons:Category:Rallus aquaticus|Rallus aquaticus]] | 125<br/>98 | 42 | [[Íomhá:Rallus aquaticus distribution.png|center|128px]] | 20 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 472 | Q25383 | [[rí rua]] | Fringilla coelebs | [[:commons:Category:Fringilla coelebs|Fringilla coelebs]] | 2.16<br/>22 | 0.26 | [[Íomhá:Rangemap-pinson.PNG|center|128px]] | 12 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 473 | Q182209 | [[rí-phiongain]] | Aptenodytes patagonicus | [[:commons:Category:Aptenodytes patagonicus|Aptenodytes patagonicus]] | 306<br/>12.8<br/>11.5 | | [[Íomhá:Manchot royal carte reparition.png|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 474 | Q130933 | [[Rí-ulchabhán Eoráiseach|rí-ulchabhán]] | Bubo bubo | [[:commons:Category:Bubo bubo|Bubo bubo]] | 80<br/>2.38<br/>2.992 | 174 | [[Íomhá:Bubo bubo distribution map.png|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 475 | Q1273551 | [[rí-ulchabhán beag]] | Otus gurneyi | [[:commons:Category:Otus gurneyi|Otus gurneyi]] | | | | | ''[[:d:Q278113|leochaileach]]'' |- | style='text-align:right'| 476 | Q819706 | [[Carpodacus rubicilla|rósghlasán mór Cugasach]] | Carpodacus rubicilla | [[:commons:Category:Carpodacus rubicilla|Carpodacus rubicilla]] | | | | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 477 | Q46143 | [[rósghlasán scarlóideach]] | Carpodacus erythrinus | [[:commons:Category:Carpodacus erythrinus|Carpodacus erythrinus]] | | 26 | [[Íomhá:CarpodacusErythrinusIUCN.svg|center|128px]] | 11 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 478 | Q25386 | [[rúcach]] | Corvus frugilegus | [[:commons:Category:Corvus frugilegus|Corvus frugilegus]] | 489<br/>418 | 0.93 | [[Íomhá:Corvus frugilegus distribution.png|center|128px]] | 16 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 479 | Q25777 | [[sacán]] | Turdus pilaris | [[:commons:Category:Turdus pilaris|Turdus pilaris]] | 6.8<br/>105 | 0.42 | [[Íomhá:Turdus pilaris map.svg|center|128px]] | 12 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 480 | Q201300 | [[sceadach]] | Melanitta fusca | [[:commons:Category:Melanitta fusca|Melanitta fusca]] | 1.762 | 0.97 | [[Íomhá:MelanittaFuscaIUCNver2018 2.png|center|128px]] | | ''[[:d:Q278113|leochaileach]]'' |- | style='text-align:right'| 481 | Q178821 | [[scodalach dubheiteach]] | Himantopus himantopus | [[:commons:Category:Himantopus himantopus|Himantopus himantopus]] | 21.8<br/>160 | | [[Íomhá:HimantopusHimantopusIUCN2019-3.png|center|128px]] | 25 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 482 | Q752678 | [[Scréachán isibéalach|scréachán banbhuí]] | Lanius isabellinus | [[:commons:Category:Lanius isabellinus|Lanius isabellinus]] | 30 | | | 15 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 483 | Q235052 | [[scréachán coille]] | Lanius senator | [[:commons:Category:Lanius senator|Lanius senator]] | 3.4 | | [[Íomhá:Lanius senator distr.png|center|128px]] | 15 | ''[[:d:Q719675|speiceas beagnach faoi bhagairt]]'' |- | style='text-align:right'| 484 | Q26671 | [[scréachán droimrua]] | Lanius collurio | [[:commons:Category:Lanius collurio|Lanius collurio]] | 3.15 | 26 | [[Íomhá:NT map.png|center|128px]] | 14 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 485 | Q25354 | [[scréachóg]] | Garrulus glandarius | [[:commons:Category:Garrulus glandarius|Garrulus glandarius]] | 8.5 | 0.54 | [[Íomhá:Garrulus glandarius distribution.jpg|center|128px]] | 20 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 486 | Q80858 | [[scréachóg liath]] | Perisoreus canadensis | [[:commons:Category:Perisoreus canadensis|Perisoreus canadensis]] | | | [[Íomhá:Perisoreus canadensis map.svg|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 487 | Q25317 | [[scréachóg reilige]] | Tyto alba | [[:commons:Category:Tyto alba|Tyto alba]] | 580 | 0.9 | [[Íomhá:Schleiereule-Tyto alba-World.png|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 488 | Q742468 | [[scótar toinne]] | Melanitta perspicillata | [[:commons:Category:Melanitta perspicillata|Melanitta perspicillata]] | 62<br/>1<br/>900 | 84 | [[Íomhá:Melanitta perspicillata range map.png|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 489 | Q606755 | [[Speirsheabhac Seapánach|seabhac Seapánach]] | Accipiter gularis | [[:commons:Category:Accipiter gularis|Accipiter gularis]] | | 52 | | 26 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 490 | Q943329 | [[Tuirne lín Meiriceánach|seabhac oíche Meiriceánach]] | Chordeiles minor | [[:commons:Category:Chordeiles minor|Chordeiles minor]] | 79.3 | | [[Íomhá:Chordeiles minor map.svg|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 491 | Q234722 | [[Iolar Bonelli|seabhaciolar]] | Aquila fasciata | [[:commons:Category:Aquila fasciata|Aquila fasciata]] | 1.82<br/>2.56<br/>112 | | [[Íomhá:Hieraaetus fasciatus area.PNG|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 492 | Q25761 | [[seil-lacha]] | Tadorna tadorna | [[:commons:Category:Tadorna tadorna|Tadorna tadorna]] | 78<br/>1.261<br/>1.043 | 112 | [[Íomhá:Tadorna tadorna distribution.png|center|128px]] | 30 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 493 | Q170723 | [[seil-lacha rua]] | Tadorna ferruginea | [[:commons:Category:Tadorna ferruginea|Tadorna ferruginea]] | 83<br/>1.36<br/>1.1 | 133 | [[Íomhá:TadornaFerrugineaIUCN.png|center|128px]] | 28 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 494 | Q621833 | [[seirín ceanndubh]] | Serinus pusillus | [[:commons:Category:Serinus pusillus|Serinus pusillus]] | 1.43 | | | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 495 | Q27075864 | [[siscín]] | Spinus spinus | [[:commons:Category:Spinus spinus|Spinus spinus]] | 1.29<br/>13.8 | 0.21 | [[Íomhá:Rangemap-tarin.PNG|center|128px]] | 12 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 496 | Q25634 | [[sléibhín]] | Chroicocephalus ridibundus | [[:commons:Category:Chroicocephalus ridibundus|Chroicocephalus ridibundus]] | 294<br/>267 | 0.97 | [[Íomhá:ChroicocephalusRidibundusIUCN2019-2.png|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 497 | Q276189 | [[sléibhín Meánmhuirí]] | Ichthyaetus melanocephalus | [[:commons:Category:Ichthyaetus melanocephalus|Ichthyaetus melanocephalus]] | | 96 | [[Íomhá:LarusMelanocephalus.png|center|128px]] | 24 | |- | style='text-align:right'| 498 | Q164467 | [[sléibhín beag]] | Hydrocoloeus minutus | [[:commons:Category:Hydrocoloeus minutus|Hydrocoloeus minutus]] | 98 | 78 | [[Íomhá:Larus minutus distribution.png|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 499 | Q258964 | [[smólach Sibéarach]] | Geokichla sibirica | [[:commons:Category:Geokichla sibirica|Geokichla sibirica]] | 60<br/>70 | | | 10 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 500 | Q949662 | [[smólach White]] | Zoothera aurea | [[:commons:Category:Zoothera aurea|Zoothera aurea]] | | | | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 501 | Q843175 | [[smólach breacdhorcha]] | Turdus naumanni | [[:commons:Category:Turdus naumanni|Turdus naumanni]] | | | | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 502 | Q26349 | [[smólach ceoil]] | Turdus philomelos | [[:commons:Category:Turdus philomelos|Turdus philomelos]] | 6<br/>72 | 0.36 | [[Íomhá:TurdusPhilomelosIUCN.svg|center|128px]] | 14 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 503 | Q80780 | [[smólach píbdhubh]] | Turdus atrogularis | [[:commons:Category:Turdus atrogularis|Turdus atrogularis]] | | | | 11 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 504 | Q1591651 | [[Smólach ordúil|smólach rua-eiteach]] | Turdus eunomus | [[:commons:Category:Turdus eunomus|Turdus eunomus]] | | | | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 505 | Q796672 | [[Éan oighinn|smólach talún]] | Seiurus aurocapilla | [[:commons:Category:Seiurus aurocapilla|Seiurus aurocapilla]] | | | [[Íomhá:Seiurus aurocapilla map.svg|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 506 | Q193593 | [[Snag coiteann|snag]] | Certhia familiaris | [[:commons:Category:Certhia familiaris|Certhia familiaris]] | 9.95 | 19 | [[Íomhá:CerthiaFamiliarisIUCN2019-2.png|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 507 | Q125895 | [[Reathaí ladharghearr|snag ladharghearr]] | Certhia brachydactyla | [[:commons:Category:Certhia brachydactyla|Certhia brachydactyla]] | 1.16<br/>8.4 | | [[Íomhá:Sttreecreepereurope.png|center|128px]] | 14 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 508 | Q28106731 | [[Spadalach tuaisceartach|spadalghob]] | Spatula clypeata | [[:commons:Category:Spatula clypeata|Spatula clypeata]] | | | [[Íomhá:SpatulaClypeata.png|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 509 | Q25334 | [[Spideog bhroinndearg|spideog]] | Erithacus rubecula | [[:commons:Category:Erithacus rubecula|Erithacus rubecula]] | 2.4 | 21 | [[Íomhá:ErithacusRubeculaIUCN.svg|center|128px]] | 15 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 510 | Q557745 | [[spideog phíb-bhán]] | Irania gutturalis | [[:commons:Category:Irania gutturalis|Irania gutturalis]] | 2.66 | | | 13 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 511 | Q25380 | [[spioróg]] | Accipiter nisus | [[:commons:Category:Accipiter nisus|Accipiter nisus]] | 110<br/>22.5<br/>150<br/>290 | 0.67 | [[Íomhá:AccipiterNisusIUCNver2018 2.png|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 512 | Q114338 | [[spioróg Leiveantach]] | Accipiter brevipes | [[:commons:Category:Accipiter brevipes|Accipiter brevipes]] | | 0.7 | [[Íomhá:AccipiterBrevipesIUCNver2018 2.png|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 513 | Q25353 | [[spioróg mhór]] | Accipiter gentilis<br/>Astur gentilis | [[:commons:Category:Accipiter gentilis|Accipiter gentilis]] | 67<br/>712<br/>1.14 | 115<br/>100 | [[Íomhá:AccipiterGentilis.png|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 514 | Q25421 | [[spágaire tonn]] | Tachybaptus ruficollis | [[:commons:Category:Tachybaptus ruficollis|Tachybaptus ruficollis]] | 13.7 | 42 | [[Íomhá:Tachybaptus ruficollis-map-distribution.svg|center|128px]] | 20 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 515 | Q753741 | [[Gaineamhchearc bhiorearrach|steipcholúr biorearrach]] | Pterocles alchata | [[:commons:Category:Pterocles alchata|Pterocles alchata]] | 25<br/>250<br/>225 | 59.5 | | 21 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 516 | Q383182 | [[Gaineamhchearc bholgdhubh|steipcholúr tarrdhubh]] | Pterocles orientalis | [[:commons:Category:Pterocles orientalis|Pterocles orientalis]] | 28<br/>428<br/>383 | 71.5 | | 23 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 517 | Q25352 | [[storc bán]] | Ciconia ciconia | [[:commons:Category:Ciconia ciconia|Ciconia ciconia]] | 110 | 1.91 | [[Íomhá:WhiteStorkMap.svg|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 518 | Q25398 | [[storc dubh]] | Ciconia nigra | [[:commons:Category:Ciconia nigra|Ciconia nigra]] | | 1.5 | [[Íomhá:Ciconia nigra distr.png|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 519 | Q192524 | [[séirín Canárach]] | Serinus canaria | [[:commons:Category:Serinus canaria|Serinus canaria]] | 1.54<br/>15.3 | | | 13 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 520 | Q26135 | [[síodeiteach Boihéamach]] | Bombycilla garrulus | [[:commons:Category:Bombycilla garrulus|Bombycilla garrulus]] | | 34 | [[Íomhá:Bombycillagarrulusmap2.png|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 521 | Q1084995 | [[Estrilda melpoda|síodghob leiceann flannbhuí]] | Estrilda melpoda | [[:commons:Category:Estrilda melpoda|Estrilda melpoda]] | 0.68<br/>7.8 | | | 11 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 522 | Q26452 | [[Síolghé thaiga|síolghé]] | Anser fabalis | [[:commons:Category:Anser fabalis|Anser fabalis]] | 146<br/>3.198<br/>2.843 | 1.62 | [[Íomhá:AnserFabalisIUCNver2019 1.png|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 523 | Q673280 | [[síolghé thundra]] | Anser serrirostris | [[:commons:Category:Anser serrirostris|Anser serrirostris]] | | | | | |- | style='text-align:right'| 524 | Q200646 | [[síolta gheal]] | Mergellus albellus | [[:commons:Category:Mergellus albellus|Mergellus albellus]] | 42<br/>652<br/>568 | 62 | [[Íomhá:MergellusAlbellusIUCNver2018 2.png|center|128px]] | 27 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 525 | Q180991 | [[síolta mhór]] | Mergus merganser | [[:commons:Category:Mergus merganser|Mergus merganser]] | 1.709<br/>1.232 | 0.93 | [[Íomhá:Mergus merganser distr.png|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 526 | Q189609 | [[síolta rua]] | Mergus serrator | [[:commons:Category:Mergus serrator|Mergus serrator]] | 72<br/>1.135<br/>908 | 0.87 | [[Íomhá:Mergus serrator distr.png|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 527 | Q205930 | [[tarmachan]] | Lagopus muta | [[:commons:Category:Lagopus muta|Lagopus muta]] | 665<br/>555 | 57 | [[Íomhá:Rock Ptarmigan Lagopus muta distribution map.png|center|128px]] | 22 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 528 | Q185784 | [[tiuf-teaf]] | Phylloscopus collybita | [[:commons:Category:Phylloscopus collybita|Phylloscopus collybita]] | | 18 | [[Íomhá:Phylloscopus collybita.png|center|128px]] | 13 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 529 | Q3729103 | [[Ceolaire Sindeach|tiuf-teaf sléibhe]] | Phylloscopus sindianus | [[:commons:Category:Phylloscopus sindianus|Phylloscopus sindianus]] | 7 | | | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 530 | Q667778 | [[tokoeka]] | Apteryx australis | [[:commons:Category:Apteryx australis|Apteryx australis]] | 2.208<br/>2.535 | | [[Íomhá:Southern Brown Kiwi.png|center|128px]] | | ''[[:d:Q278113|leochaileach]]'' |- | style='text-align:right'| 531 | Q607027 | [[torspideog ruadhonn]] | Cercotrichas galactotes | [[:commons:Category:Cercotrichas galactotes|Cercotrichas galactotes]] | 3.2<br/>22.7 | | [[Íomhá:Cercotrichas galactotes distribution2.JPG|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 532 | Q26017 | [[traonach]] | Crex crex | [[:commons:Category:Crex crex|Crex crex]] | 13.2 | 50 | [[Íomhá:Crexcrex.png|center|128px]] | 17 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 533 | Q26717 | [[Tuirne lín Eorpach|tuirne lín]] | Caprimulgus europaeus | [[:commons:Category:Caprimulgus europaeus|Caprimulgus europaeus]] | | 60 | [[Íomhá:Caprimulgus europaeus distr.png|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 534 | Q1265138 | [[ulchabhán Soumagne]] | Tyto soumagnei | [[:commons:Category:Tyto soumagnei|Tyto soumagnei]] | 380 | | | | ''[[:d:Q278113|leochaileach]]'' |- | style='text-align:right'| 535 | Q129958 | [[ulchabhán beag]] | Athene noctua | [[:commons:Category:Athene noctua|Athene noctua]] | | 56 | [[Íomhá:Steinkauz-Athene noctua-World.png|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 536 | Q174466 | [[ulchabhán bóireach]] | Aegolius funereus | [[:commons:Category:Aegolius funereus|Aegolius funereus]] | | 56 | [[Íomhá:Aegolius funereus dis.png|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 537 | Q25756 | [[ulchabhán donn]] | Strix aluco | [[:commons:Category:Strix aluco|Strix aluco]] | 426<br/>524 | 99 | [[Íomhá:StrixAlucoIUCN.png|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 538 | Q200724 | [[ulchabhán mór liath]] | Strix nebulosa | [[:commons:Category:Strix nebulosa|Strix nebulosa]] | | 1.37 | [[Íomhá:Strix nebulosa distribution map updated (2013).jpg|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 539 | Q190083 | [[ulchabhán na hÚraile]] | Strix uralensis | [[:commons:Category:Strix uralensis|Strix uralensis]] | | 114.5 | [[Íomhá:Strix uralensis distr..png|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 540 | Q25769 | [[ulchabhán réisc]] | Asio flammeus | [[:commons:Category:Asio flammeus|Asio flammeus]] | | 102 | [[Íomhá:Sumpfohreule-Asio flammeus-World.png|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 541 | Q171563 | [[ulchabhán scopach Eoráiseach]] | Otus scops | [[:commons:Category:Otus scops|Otus scops]] | | 58.5 | [[Íomhá:Otus scops distr.png|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 542 | Q1270124 | [[ulchabhán scopach Sokoke]] | Otus ireneae | [[:commons:Category:Otus ireneae|Otus ireneae]] | | | | | [[Speiceas i mbaol (Stádas AICD)|speiceas i mbaol]] |- | style='text-align:right'| 543 | Q1256551 | [[ulchabhán seabhaic Oileán na Nollag]] | Ninox natalis | [[:commons:Category:Ninox natalis|Ninox natalis]] | 184 | | [[Íomhá:Christmas Island.jpg|center|128px]] | | ''[[:d:Q278113|leochaileach]]'' |- | style='text-align:right'| 544 | Q193192 | [[Ulchabhán seabhaic|ulchabhán seabhaic tuaisceartach]] | Surnia ulula | [[:commons:Category:Surnia ulula|Surnia ulula]] | | 76 | [[Íomhá:Surnia ulula distr with national borders.png|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 545 | Q170177 | [[ulchabhán sneachtúil]] | Bubo scandiacus | [[:commons:Category:Bubo scandiacus|Bubo scandiacus]] | | | [[Íomhá:Cypron-Range Bubo scandiacus.svg|center|128px]] | | ''[[:d:Q278113|leochaileach]]'' |- | style='text-align:right'| 546 | Q926291 | [[ulchabhán síofrach]] | Micrathene whitneyi | [[:commons:Category:Micrathene whitneyi|Micrathene whitneyi]] | | | [[Íomhá:Micrathene whitneyi map.svg|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 547 | Q467068 | [[ulchabhán uachasach]] | Athene cunicularia | [[:commons:Category:Athene cunicularia|Athene cunicularia]] | | 595 | [[Íomhá:Distribuição Buraqueira.png|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 548 | Q207846 | [[éadar taibhseach]] | Somateria spectabilis | [[:commons:Category:Somateria spectabilis|Somateria spectabilis]] | 73<br/>1.617 | 0.93 | [[Íomhá:Somateria spectabilis map.svg|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 549 | Q93208 | [[éamú]] | Dromaius novaehollandiae | [[:commons:Category:Dromaius novaehollandiae|Dromaius novaehollandiae]] | 581.2<br/>32.7<br/>38.3 | | [[Íomhá:Dromaius novaehollandiae map distribution 2.svg|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 550 | Q131709 | [[éigrit bheag]] | Egretta garzetta | [[:commons:Category:Egretta garzetta|Egretta garzetta]] | 28<br/>532 | 92 | [[Íomhá:EgrettaGarzettaIUVNver2018 2.png|center|128px]] | 21 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 551 | Q130730 | [[éigrit mhór]] | Ardea alba | [[:commons:Category:Ardea alba|Ardea alba]] | | 1.44 | [[Íomhá:ArdeaAlbaIUCNver2019 1.png|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 552 | Q208763 | [[íbis bheannaithe]] | Threskiornis aethiopicus | [[:commons:Category:Threskiornis aethiopicus|Threskiornis aethiopicus]] | 62 | 118 | [[Íomhá:ThreskiornisAethiopicusIUCNver2024.png|center|128px]] | 29 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 553 | Q589171 | [[íbis bhán Mheiriceánach]] | Eudocimus albus | [[:commons:Category:Eudocimus albus|Eudocimus albus]] | 1.036<br/>764 | | [[Íomhá:Eudocimus albus map 2.svg|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 554 | Q245414 | [[íbis mhaol thuaisceartach]] | Geronticus eremita | [[:commons:Category:Geronticus eremita|Geronticus eremita]] | 68 | | [[Íomhá:Morocco bald ibis map-01.png|center|128px]] | 27 | [[Speiceas i mbaol (Stádas AICD)|speiceas i mbaol]] |- | style='text-align:right'| 555 | Q178811 | [[íbis niamhrach]] | Plegadis falcinellus | [[:commons:Category:Plegadis falcinellus|Plegadis falcinellus]] | 633 | 0.89 | [[Íomhá:Plegadis falcinellus map.svg|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 556 | Q25388 | [[óiréal órga]] | Oriolus oriolus | [[:commons:Category:Oriolus oriolus|Oriolus oriolus]] | 7.3 | 46 | [[Íomhá:Oriolus oriolus distribution map.png|center|128px]] | 16 | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 557 | Q576762 | [[órshúileach ceannsceadach]] | Bucephala albeola | [[:commons:Category:Bucephala albeola|Bucephala albeola]] | 481<br/>367 | 57 | [[Íomhá:Bucephala albeola map.svg|center|128px]] | | [[Speiceas is lú imní]] |- | style='text-align:right'| 558 | Q369767 | [[órshúileach Íoslannach]] | Bucephala islandica | [[:commons:Category:Bucephala islandica|Bucephala islandica]] | 70<br/>1.09<br/>730 | 75.5 | | | [[Speiceas is lú imní]] |} {{Wikidata list end}} 5vwg801bpdigv9vluz4oh9ztkffdc6a Úsáideoir:OifigeachWMIE/Clár Dubh 2 118014 1271355 1270305 2025-06-24T12:02:26Z OifigeachWMIE 57269 1271355 wikitext text/x-wiki == '''Annie Bhán Mac Grianna''' == '''Annie Bhán Mac Grianna''' (1893–1963) ab ea an [[seanchaí]] seo as [[An Ghaeltacht|Gaeltacht]] [[Tír Chonaill|Thír Chonaill]]. Ba dheirfiúr í le [[Seán ‘Bán’ Mac Grianna]], [[Seosamh Mac Grianna]], [[Domhnall Ó Grianna]] agus Séamus Ó Grianna. Ba é [[Féilimí Dhónaill Phroinsiais]] a hathair agus ba í Máire Shéamuisín Ní Dhomhnaill a máthair. Bhí aon duine déag sa chlann, ach fuair beirt díobh bás ina naíonáin. Col ceathar di an scéalaí Neidí Frainc Mac Grianna. Chuir [[Aodh Ó Duibheannaigh]] agus [[Gordon Mac Gill-Fhinnein]] breis is 2,800 leathanach de scéalta agus de sheanchas uaithi i dtaifead do Chartlann Bhéaloideas Éireann. Idir 1937 agus 1939 a rinne Ó Duibheannaigh an bailiúchán, agus chuir Mac Gill-Fhinnein seacht scéal leis fiche bliain níos déanaí. Foilsíodh cuid den bhailiúchán in ''Seanchas Annie Bhán'' (1997), in eagar agus aistrithe ag [[Alan Harrison]] agus [[Máiri Nic Gill-Fhinnein]]. De réir Gordon Mac Gill-Fhinnein, bhí drochradharc aici ach ní raibh sí dall, in ainneoin ráflaí eile. Cé gur fhan sí singil, bhí cáil uirthi mar dhuine sóisialta, cineálta, agus fuinniúil, ach le tuairimí láidre nuair a spreagtaí í. Bhí sí fostaithe mar scéalaí sa choláiste samhraidh in Anagaire sa bhliain 1962. D’éag sí ar an 20ú Feabhra 1963 in Ospidéal Ceantair na Cloiche Léithe, [[Contae Dhún na nGall]]. _______ '''put the text in bold''' ''put the text in italic'' = Page Title = == Heading == ===== Sub-heading ===== [[Wikipedia|link this text to another page]] [https://www.wikimedia.ie link this to an extternal website] insert image [[Íomhá:Vicipéid Bród Wiki Loves Pride 2025 transparent sticker design.png|alt=Seo Íomhá|mion|Fotheidil (caption)]] kytvptqtcdj8anyvvml4z6mrgov3z03 Catagóir:Slí Chill Mhantáin 14 118423 1271426 1261413 2025-06-25T03:48:29Z Alison 570 ++ 1271426 wikitext text/x-wiki [[Catagóir:Cosáin fhad-achair]] [[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae Chill Mhantáin]] [[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae Cheatharlach]] 5dypfyv6c9uiz1e11z7xxrajxp6uzn5 Cogadh Iosrael–Iaráin 0 119722 1271404 1271284 2025-06-24T21:52:47Z TGcoa 21229 /* Aisfhreagra na hIaráine */ 1271404 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} Cuireadh tús le '''Cogadh Iosrael–Iaráin''' ar an 13 Meitheamh 2025. "Fógra cogaidh" ba ea cur síos na hIaráine ar ruathair aeir Iosrael ar spriocanna éagsúla san Iaráin ar an lá sin. Chuir na Stáit Aontaithe a ladar sa choimhlint ar an 21/22 Meitheamh. Cor cinniúnach a bhí sa gcogadh nuair a tháinig na Stáit Aontaithe i gcabhair ar fheachtas Iosrael chun trí láthair núicléach a bhuamáil ón aer.<ref>{{Lua idirlín|url=https://tuairisc.ie/ionsai-deanta-ag-iosrael-ar-ionad-radar-ach-plean-dionsaithe-eile-stoptha-i-ndiaidh-comhra-le-trump/|teideal=Ionsaí déanta ag Iosrael ar ‘ionad radair’, ach plean d’ionsaithe eile stoptha i ndiaidh comhrá le Trump|dáta=2025-06-24|language=ga-IE|work=Tuairisc.ie|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> D'fhógair Donald Trump sos cogaidh ar an 23 Meitheamh.[[Íomhá:Selected Iranian Partners, Proxies, and Affiliates (2019).png|clé|mion|250x250px| Iaráin agus a comhghuaillithe]] [[Íomhá:President Trump Delivers a Statement on Iran January 3 2020.webm|clé|mion|Trump ar an 3 Eanáir 2020 agus [[feallmharú Qasem Soleimani]] "terminated"]] == Achrann ar fiuchadh roimh 2025 == Bhí buairt agus imní ann ó na 2000idí go mbeadh an Iaráin in ann buama núicléach a chur le chéile.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Socrú núicléach idir Meiriceá agus An Iaráin|url=https://www.rte.ie/news/nuacht/2015/0714/714675-socru-nuicleach-idir-meircea-agus-an-iarain/|date=2015-07-14|language=ga|author=Nuacht RTÉ}}</ref> Bhí an Iaráin ag maíomh le fada nach raibh ach spriocanna síochána lena clár núicléach. Ach níor chreid Iosrael riamh an scéal sin. Dúirt na hIaránaigh i gcónaí nach raibh aon airm núicléacha á bhforbairt acu agus gur mar fhoinse fuinnimh amháin a bhí [[úráiniam]] á shaibhriú acu.<ref name=":1">{{Luaigh foilseachán|title=Comhráite sa Ghinéiv faoi chlár núicléach na hIaráine|url=https://www.rte.ie/news/nuacht/2025/0620/1519455-comhraite-sa-ghineiv-faoi-chlar-nuicleach-na-hiaraine/|date=2025-06-20|language=ga-IE|author=Nuacht RTÉ}}</ref> Rinneadh [[Socrú núicléach leis an Iaráin|Socrú núicléach leis an Iaráin in 2015]], an [[Socrú núicléach leis an Iaráin|JCPOA]].<ref>''Joint Comprehensive Plan of Action''</ref> D’éirigh na Stáit Aontaithe, faoi stiúir Trump, as an Socrú ar an 8 Bealtaine 2018. Cháin sé an Socrú mar "an margadh is measa riamh". Seach-chogaí a bhí ann go hairithe roimh Meitheamh 2025. Agus buaileadh an Iaráin agus a comhghuaillithe go dona. Theith [[Bashar al-Assad]] [[Cogadh Cathartha na Siria|an tSiria]] sa bhliain 2024. Briseadh [[Cogadh Iosrael-Gaza|Hamas i nGaza]] agus [[Hezbollah]] sa [[An Liobáin|Liobáin]].<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Iran–Israel proxy conflict|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Iran%E2%80%93Israel_proxy_conflict&oldid=1295737217|journal=Wikipedia|date=2025-06-15|language=en}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.theguardian.com/world/2025/jun/15/israels-attack-on-iran-has-a-real-chance-of-bringing-about-regime-change|teideal=How the dismantling of Iran’s regional proxies paved way for Israel’s attack|údar=Jason Burke|dáta=2025-06-15|language=en-GB|work=The Guardian|dátarochtana=2025-06-15}}</ref> * [[Hezbollah]] sa [[An Liobáin|Liobáin]]: faigheann Hezbollah oiliúint mhíleata, airm, agus airgead ón Iaráin * [[Coimhlint Iosrael–Hezbollah, 2020idí]] * [[Pléascadh glaoirí Hezbollah, 2024|Pléascadh glaoirí Hezbollah, 2024;]] bhuail Iosrael Hezbollah go dona in 2024. Ní raibh Hezbollah in ann ionsaithe a dhéanamh ar Iosrael níos mó. * [[Cogadh Cathartha na Siria]]. Thit rialtas [[Bashar al-Assad]] [[Bashar al-Assad|as]] a chéile in 2024. * [[Cogadh Iosrael-Gaza|Cogadh Iosrael-Hamas]] i nGaza. * [[Feallmharú Qasem Soleimani]], Eanáir 2020, faoi stiúir Trump; an ceannasaí airm ba shinsearaí san Iaráin ag an am, agus tionchar nach mór aige thar lear. Bhí sé i mbun na Quds ([[cogaíocht hibrideach]]). * [[Cogadh Cathartha Éimin (2014-2022)]]; faigheann na [[Hútaithe]] oiliúint mhíleata, airm, agus airgead ón Iaráin. D'éirigh an Cogahd 'an ghéarchéim daonna is measa ar domhan', sa [[21ú haois]] de réir na [[Na Náisiúin Aontaithe|Náisiúin Aontaithe]].<ref>{{Lua idirlín|url=https://crisisrelief.un.org/yemen-worst-humanitarian-crisis-in-the-world|teideal=Yemen: The worst humanitarian crisis in the world|údar=crisisrelief.un.org|language=en|work=crisisrelief.un.org|dátarochtana=2022-07-23}}</ref> Fuair b'fhéidir 377,000 bás le linn 2015-2021. * [[Géarchéim na Mara Rua]], 2023-2025; bhuail na Stáit Aontaithe na Hútaithe go dona in 2024/2025. I mí an Mheithimh 2025, bhí Iosrael uilechumhachtach sa réigiún. [[Íomhá:The Israel attack on some areas in Tehran SNN 13 June 15.jpg|clé|mion|220x220px|13 Mei 2025: Buaileadh Tehran go dona]] [[Íomhá:The Israel 2025 attack on some areas in Tehran 30 Tasnim.jpg|clé|mion|220x220px]] [[Íomhá:The Israel attack on some areas in Tehran SNN 13 June 16.jpg|clé|mion|220x220px]] == Meitheamh 2025 == Ar an 13 Meitheamh 2025, chuir Iosrael tús le "blitzkrieg". Thug Iosrael an t-ainm "Leon ag éirí" ar an "oibríocht" (Leabhar na nUimhreacha, caibidil 23, véarsa 24): "seo pobal, amhail banleon ag éirí, ar tinneall mar leon ar tí léim, agus nach luíonn go n-alpann a chreach, agus go slogann fuil ar mharaigh sé.” * Buaileadh ionaid núicléacha agus monarchana diúracán san Iaráin, ionsaithe gan choinne de chuid Iosrael. * Mharaigh Iosrael roinnt ceannairí míleata chomh maith (agus muintir na gceannairí go minic). - Maorghinearál Mohammad Bagheri, Ard‑cheannaire forás armtha na hIaráine - Maorghinearál Hossein Salami, ceannaire IRGC - Maorghinearál Amir Ali Hajizadeh, ceannaire fórsa aero-spáis IRGC - Maorghinearál Gholam Ali Rashid, i mbun Khatam-al Anbiya HQ.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Gholam Ali Rashid|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Gholam_Ali_Rashid&oldid=1295779750|journal=Wikipedia|date=2025-06-15|language=en}}</ref> - Davoud Shaykhian (IRGC air defence) agus Taher Pour (IRGC drone unit) - Gholamreza Mehrabi, leas-cheannaire faisnéise<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Gholamreza Mehrabi|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Gholamreza_Mehrabi&oldid=1295734026|journal=Wikipedia|date=2025-06-15|language=en}}</ref> - agus maraíodh ocht ginearál eile timpeall na tíre. - Maraíodh ar a laghad 6 eolaí mór le rá: Fereydoun Abbasi Davani agus Mohammad Mehdi Tehranchi san áireamh. - Maraíodh príomh-idirbheartaí na hIaráine, Ali Shamkani,<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Ali Shamkhani|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Ali_Shamkhani&oldid=1295934971|journal=Wikipedia|date=2025-06-16|language=en}}</ref><ref>{{Lua idirlín|url=https://www.scoop.co.nz/stories/HL2506/S00028/the-wests-war-against-iran.htm|teideal=On The West’s War Against Iran {{!}} Scoop News|údar=Monday, 16 June 2025, 12:12 pm Article: Gordon Campbell|work=www.scoop.co.nz|dátarochtana=2025-06-16}}</ref> bhí sé i mbun na gcainteanna a bhí ar siúl faoin Socrú Núicléach.<ref>{{Lua idirlín|url=https://tass.com/politics/1973921|teideal=Russia recognizes that US-Iranian talks will not take place — senior diplomat|work=TASS|dátarochtana=2025-06-16}}</ref> Dúirt an Iaráin ar 13 Meitheamh gur maraíodh 78 duine agus gur gortaíodh 329 sna hionsaithe ar cheantracha conaitheacha i d[[Tehran]]. Maraíodh 60 duine eile, lena n‑áirítear 20-30 páiste, nuair a buaileadh árasán amháin (an "Nua‑Thír Seoul") ar an 14 Meitheamh.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.aljazeera.com/news/2025/6/15/bombardment-strikes-deaths-in-third-day-of-fierce-israel-iran-conflict|teideal=Bombardment, strikes, deaths in third day of fierce Israel-Iran conflict|language=en|work=Al Jazeera|dátarochtana=2025-06-15}}</ref> Bhuail taom sceimhle Tehran agus theith cuid den daonra. Bhagair Iosrael ionsaithe eile chun bac a chur ar an Iaráin arm núicléach a thógáil. Ar an 15 Meitheamh, buaileadh lárionad ceannais Scothfhórsa Quds na hIaráine. Rinne fórsaí míleata Iosrael tuilleadh ruathar buamála ar áiteanna éagsúla san Iaráin sna laethanta dár gcionn sna laethanta ina dhiaidh sin. Ionsaíodh cathracha eile fosta, lena n-áirítear Natanz, áit a bhfuil áiseanna núicléacha, agus Tabriz, áit a bhfuil bunáit aerfhórsa na hIaráine.<ref>{{Lua idirlín|url=https://podcasts.apple.com/ca/podcast/21-meitheamh-2025-ard-mhacha/id1525428808?i=1000713944164|teideal=Nuacht Mhall (Ard Mhacha)|údar=Conradh na Gaeilge, Londain|dáta=21 Meitheamh 2025|language=ga-IE|work=Apple Podcasts|dátarochtana=2025-06-21}}</ref> === Aisfhreagra na hIaráine === Scaoil an Iaráin maidhm diúracán le hIosrael, agus d’éirigh le cuid díobh sin córas cosanta Iosrael, an ''Iron Dome'', a shárú.<ref name=":0">{{Lua idirlín|url=https://tuairisc.ie/an-ceathru-la-den-choimhlint-mharfach-idir-an-iarain-agus-iosrael/|teideal=An ceathrú lá den choimhlint mharfach idir an Iaráin agus Iosrael|dáta=2025-06-16|language=ga-IE|work=Tuairisc.ie|dátarochtana=2025-06-16}}</ref> D’ionsaigh fórsaí na hIaráine na cathracha Iosraelacha Tel Aviv agus Haifa le diúracáin agus dróin. Bhí an t-aerthaisteal sa réigiún ina chíor thuathail.<ref>{{Cite news|url=https://www.reuters.com/world/europe/after-israel-strikes-iran-airlines-divert-flights-airspace-closed-2025-06-13/|teideal=Middle East airspace shut after Israel strikes Iran, airlines cancel flights|údar=Lisa Barrington, Joanna Plucinska, Lisa Barrington, Joanna Plucinska|dáta=2025-06-13|language=en|work=Reuters|dátarochtana=2025-06-13}}</ref><ref>Bhí an t-aerthaisteal sa réigiún ina chíor thuathail. Thaispeáin suíomhanna aerthaisteal gur beag soiteach a bhí san aer os cionn na hIaráine, na hIaráice na h[[An Iordáin|Iordáin]]<nowiki/>e agus Iosrael. Bhí 650 eitilt chuig an Eoraip curtha ar ceal sa [[An Meánoirthear|Mheánoirthear]] ar an 13 Meitheamh. "Sárú dána ar fhlaitheas na hIaráice" a bhí sna hionsaithe, a dúirt an rialtas i m[[Bagdad]]. Bhí gearán déanta ag an Iaráic leis na Náisiúin Aontaithe, gur úsáid Iosrael aerspás na hIaráice leis an ionsaí ar an Iaráin a thabhairt i i gcrích.</ref> === Cinsireacht === Ó 15 Meitheamh ar aghaidh, rinne Rialtas Iosrael agus Rialtas na hIaráine cinsireacht throm ar an nuacht. Ní raibh a fhios againn céard a tharla i gcónaí. [[Íomhá:B-2 Bomber out of the Sun.jpg|clé|mion|Bhain na S-A úsáid as an Bumadóir B-2 don chéad uair sa [[An Meánoirthear|Mheánoirthear]]|220x220px]] == Na Stáit Aontaithe == Dúirt Uachtarán Trump na Stát Aontaithe go raibh a fhios aige go raibh na hionsaithe ag teacht. Mhaígh an tUachtarán go raibh foláireamh 60 lá tugtha aige do Tehran i mí Aibreáin 2025. Labhair sé le [[Benjamin Netanyahu]] ar an 12 Meitheamh (an 60ú lá) agus arís ar an 13 Meitheamh (61ú lá). Mhol an Trumpach do mhuintir Tehran imeacht roimh an ionsaí, amhail is go raibh a fhios aige roimh ré. Thug le fios ag an am go bhféadfadh ionsaithe níos fíochmhaire teacht ó Iosrael. Mhaígh Trump ar an 13/14 Meitheamh 'gur éirigh go maith leis na hionsaithe' agus ghlac sé an chreidiúint. D'impígh Trump ar Iaráin comhaontú a shíniú láithreach a chuirfeadh srian ar a cuid gníomhaíochtaí núicléacha. Sheáin sé go raibh sé ag iarraidh páirt a ghlacadh i gcainteanna síochána idir Iosrael agus Iaráin. Ar an 17 Meitheamh d’fhág Trump cruinniú G7 i gCeanada go tobann. D'fhill sé go Washington DC chun pleananna a phlé chun Iaráin a ionsaí.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.bbc.com/news/articles/cpqnjx1qw9po|teideal=Trade, a sudden exit, Middle East conflict - five takeaways from G7|dáta=2025-06-18|language=en-GB|work=www.bbc.com|dátarochtana=2025-06-21}}</ref> Tháinig cáineadh ó rialtas na Síne, agus iad ag rá go raibh Trump ag cur leis an teannas. Ar an 21/22 Meitheamh, rinne na Stáit Aontaithe ionsaí buamála aeir, Oibríocht "Midnight Hammer", ar na trí mhórionad núicléach san Iaráin.<ref name=":2">{{Luaigh foilseachán|title=Triúr saoránach agus a gcleithiúnaigh aslonnaithe ón Iaráin|url=https://www.rte.ie/news/nuacht/2025/0623/1519867-triur-saoranach-agus-a-gcleithiunaigh-aslonnaithe-on-iarain/|date=2025-06-23|language=ga-IE|author=Nuacht RTÉ}}</ref> Mhaígh an tUachtarán Trump go ndearnadh dochar mór do na hionaid ar fad, ach ní raibh sé soiléir go baileach cé mhéad dochair a bhí déanta. Mhaígh an Iaráin gur tógadh cuid mhaith den úráinium ar shiúl ó na hionaid ó thosaigh na haerionsaithe Iosraelacha. Thaispeáin íomhánna saitilíte an dochar a rinne ionsaithe buamála Mheiriceá d'ionad núicleach Fordow, a bhfuil cuid mhór de faoin talamh. In ainneoin na n-ionsaithe ar fad, ní raibh aon ardú ar an méid radaíóchta atá á thaifead sna trí limistéir, dar leis an IAEA, foras faire núicleach na Náisiún Aontaithe.<ref>{{Luaigh foilseachán|title='Cearrbhach' é Donald Trump a deir an Iaráin|url=https://www.rte.ie/news/nuacht/2025/0623/1519855-cearrbhach-e-donald-trump-a-deir-an-iarain/|date=2025-06-23|language=ga-IE|author=Nuacht RTÉ}}</ref> Thug an Iaráin cearrbhach ar an Uachtarán Trump as 'dul i bpáirt le hIosrael san fheachtas míleata ina n-aghaidh' agus dúirt gur mhéadaigh na hionsaithe sin an líon spriocanna dleathacha a bheadh ag fórsaí na hIaráine. === Aisfhreagra na hIaráine === Ar an 23 Meitheamh, scaoil an Iaráin diúracáin ag bunáiteanna míleata de chuid na Stát Aontaithe sa Chatar agus san Iaráic, tar éis don Iarain réamhfhógra a thabhairt, rud a thug deis do na saighdiúirí a bhí ar dualgas ansin dul ar foscadh nó an áit a fhágáil. Scríobh Uachtarán na hIaráine ar X nach iad a thosaigh ná a lorg an cogadh ach nach bhfágfaí ionsaí ar an Iaráin gan freagra. Dar leis, bhí an Iaráin ag tabhairt 'freagra cumhachtach' ar ionsaithe Mheiriceá .Bhí bagairt déanta ag roinnt ceannairí míleata sinsearacha san Iaráin chomh maith go n-íocfaidh Meiriceá as na hionsaithe sin. D’eisigh ceannasaí arm na hIaráine, Abdolrahim Mousavi, ráiteas inar dhúirt sé go raibh leithscéal tugtha ag na Stáit Aontaithe dá chuid fórsaí féin “aon bheart” a dhéanamh in aghaidh thrúpaí na Stát Aontaithe. Dúirt sé “nach ngéillfeadh an Iaráin go deo”. Dúirt Ebrahim Zolfaqari, urlabhraí cheanncheathrú na bhfórsaí míleata, Khatam al-Anbiya, gur chóir do na Stáit Aontaithe a bheith ag súil le hiarmhairtí tromchúiseacha ar a gcuid ionsaithe. “Mr Trump, an cearrbhach, b’fhéidir gur tusa a thosódh an cogadh seo ach is muidne a chríochnóidh é,” a dúirt Zolfaqari.<ref>{{Lua idirlín|url=https://tuairisc.ie/athru-reimis-san-iarain-a-lua-ag-trump/|teideal=‘Athrú réimis’ san Iaráin á lua ag Trump|dáta=2025-06-23|language=ga-IE|work=Tuairisc.ie|dátarochtana=2025-06-23}}</ref> Ionsaíodh Bunáit Míleata Al Udeid in [[Doha]]. Mhaígh an Iaráin go raibh an bhunáit i bhfad ó limistéir urbacha agus conaitheacha sa tír, agus nach raibh aon bhagairt ann do Chatar, 'cara agus comharsa, mar a thug urlabhraí air. Dúirt Catar go raibh sé de cheart ag an tír freagra a thabhairt an Iaráin. Níor maraíodh aon duine sna hionsaithe seo, agus rug aer-fhórsaí cosanta Catair ar na diúracáin.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Diúracáin láinseáilte ag an Iaráin ar Chatar agus ar an Iaráic|url=https://www.rte.ie/news/nuacht/2025/0623/1519958-diuracain-lainseailte-ag-an-iarain-ar-chatar-agus-ar-an-iaraic/|date=2025-06-23|language=ga-IE|author=Nuacht RTÉ}}</ref> == Cainteanna síochána == Ar an 15 Meitheamh, chuir Rialtas na hIaráine in iúl go raibh sos cogaidh ag teastáil uaidh, agus go raibh sé réidh géilleadh maidir le roinnt pointí (saibhriú úráiniam go háirithe). Bhí sé ráite ag Uachtarán na hIaráine, Masoud Pezeshkian, nach raibh sé i gceist ag an Iaráin arm núicléach a fhorbairt ach go gcosnóidh sí a ceart fuinneamh agus taighde núicléach a dhéanamh. Ach fuair sé an chluas bhodhar ó Netanyahu.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.wsj.com/world/middle-east/a-battered-iran-signals-it-wants-to-de-escalate-hostilities-with-israel-and-negotiate-9feab4ae|teideal=Exclusive {{!}} A Battered Iran Signals It Wants to De-Escalate Hostilities With Israel and Negotiate|údar=Summer Said, Benoit Faucon and Anat Peled|language=en-US|work=WSJ|dátarochtana=2025-06-16}}</ref> Bhí an chuma ar chúrsaí nach raibh aon rún ag Iosrael éirí as an mbuamáil, thosaigh cuid de mhuintir na hIaráine ag réiteach d’ionsaí a mhairfeadh tamall fada.<ref name=":0" /> Bhí comhráite teileafóin ar an 17-18 Meitheamh ag Airí Gnóthaí Eachtracha na Breataine, na Fraince agus na Gearmáine le hAire Gnóthaí Eachtracha na hIaráine, Abbas Araqch. Shocraigh an dá thaobh teacht le chéile sa Ghinéiv ar an 21 Meitheamh, mar chuid de na hiarrachtaí atá ar bun teacht ar chomhréiteach faoi chlár núicléach na hIaráine agus deireadh a chur leis an gcogaíocht.<ref name=":1" /> Dúirt an Tánaiste [[Simon Harris]] ar an 22 Meitheamh gur freagra taidhleoireachta a bhí ag teastáil ó chlár núicléach na hIaráine, agus 'géarú as cuimse contúireach' ba ea beart na Stát Aontaithe. D'iarr sé [[Cogadh Iosrael-Gaza|ar Iosrael an t-imshuí a bhí ar an bhfóirithint dhaonna chuig Gaza]] a scor.<ref name=":2" /> Tar éis do na Stáit Aontaithe ionsaithe aeir a dhéanamh ar an 21/22 Meitheamh Mar ar na saoráidí núicléacha ag Fordow, Natanz agus Isfahan, dúirt Trump go gcaithfeadh an Iaráin síocháin a dhéanamh le hIosrael nó mura ndéanfadh go mbeadh “ionsaithe níos measa” i ndán di. == Sos comhraic == D'fhógair Trump sos cogaidh ar [[Truth Social]] ar an 23 Meitheamh. Ach lean Iosrael agus an Iaráin ar aghaidh leis on gcogaíocht sa mhaidin. D'éirigh an Trumpach an-fheargach. Dúirt sé go gcaithfeadh an Iaráin agus Iosrael ar aon guaim a choinneáil orthu féin. "Tá dhá thír againn agus iad ag troid lena chéile an fhad sin nach bhfuil a fhios acu sa f**k céard atá siad a dhéanamh", a dúirt Trump<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.lifesitenews.com/news/trump-rebukes-israel-iran-over-hostilities-after-ceasefire-announced/|teideal=Trump rebukes Israel, Iran over hostilities after ceasefire announced - LifeSite|údar=LifeSite|dáta=2025-06-24|language=en-US|dátarochtana=2025-06-24}}</ref><ref>Trump leis na hiriseoirí, ag é dul ar bord ''Marine 1'': “We basically have two countries that have been fighting so long, so hard, that they don’t know what the fuck they’re doing. You understand that?”</ref> agus an eascainí uaidh ag léiriú an mhífhoighid a bhi air leo.<ref name=":3">{{Luaigh foilseachán|title='Ná scaoil anuas na buamaí sin' fainic Trump ar Iosrael|url=https://www.rte.ie/news/nuacht/2025/0624/1520041-na-scaoil-anuas-na-buamai-sin-fainic-trump-ar-iosrael/|date=2025-06-24|language=ga-IE|author=Nuacht RTÉ}}</ref> Dúirt an Iaráin gur maraíodh 610 sibhialtach agus gur gortaíodh 4,700 eile ansiúd ó thosaigh ionsaithe Iosrael an 13 Meitheamh, go dtí an 23 Meitheamh. Ina measc siúd bhí 13 páiste a raibh duine amháin díobh sin dhá mhí d'aois.<ref name=":3" /> == ‘Athrú réimis’ == Dúirt Rúnaí Cosanta Marco Rubio agus Leas-Uachtarán Stáit Aontaithe Mheiriceá JD Vance nach raibh aon suim ag an tír athrú réimis a thabhairt isteach san Iaráin, ach a mhalairt a thug Donald Trump le fios, ag teacht salach ar a raibh le rá ag feidhmeannaigh eile dá chuid (ar an 22 Meitheamh i bpostáil ar a mheán sóisialta, [[TRUTH]]). An lá dár gcionn, ní raibh Trump ag iarraidh athrú réímis san Iaráin, a dúírt sé nuair a d'fhógar sé sos cogaigh. Mhaíghsé go bhfágfadh sé seo an tír in amhréidh ar fad.<ref name=":3" /> == Féach freisin == * [[Cogadh Iosrael-Gaza]] * [[Hezbollah]] == Tagairtí == {{reflist}} [[Catagóir:Cogadh Iosrael–Iaráin]] [[Catagóir:2025]] [[Catagóir:Stair Iosrael]] [[Catagóir:Stair na hIaráine]] [[Catagóir:Cogaí]] nqasxraql4p66rik5kyhyzqhruowo8m 1271405 1271404 2025-06-24T21:56:40Z TGcoa 21229 1271405 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} Cuireadh tús le '''Cogadh Iosrael–Iaráin''' ar an 13 Meitheamh 2025. "Fógra cogaidh" ba ea cur síos na hIaráine ar ruathair aeir Iosrael ar spriocanna éagsúla san Iaráin ar an lá sin. Chuir na Stáit Aontaithe a ladar sa choimhlint ar an 21/22 Meitheamh. Cor cinniúnach a bhí sa gcogadh nuair a tháinig na Stáit Aontaithe i gcabhair ar fheachtas Iosrael chun trí láthair núicléach a bhuamáil ón aer.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.meoneile.ie/anailis/cloionn-neart-ceart|teideal=Cloíonn neart ceart < Meon Eile|údar=Ciarán Ó Pronntaigh|dáta=23 Meitheamh 2025|work=www.meoneile.ie|dátarochtana=2025-06-24}}</ref><ref>{{Lua idirlín|url=https://tuairisc.ie/ionsai-deanta-ag-iosrael-ar-ionad-radar-ach-plean-dionsaithe-eile-stoptha-i-ndiaidh-comhra-le-trump/|teideal=Ionsaí déanta ag Iosrael ar ‘ionad radair’, ach plean d’ionsaithe eile stoptha i ndiaidh comhrá le Trump|dáta=2025-06-24|language=ga-IE|work=Tuairisc.ie|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> D'fhógair Donald Trump sos cogaidh ar an 23 Meitheamh.[[Íomhá:Selected Iranian Partners, Proxies, and Affiliates (2019).png|clé|mion|250x250px| Iaráin agus a comhghuaillithe]] [[Íomhá:President Trump Delivers a Statement on Iran January 3 2020.webm|clé|mion|Trump ar an 3 Eanáir 2020 agus [[feallmharú Qasem Soleimani]] "terminated"]] == Achrann ar fiuchadh roimh 2025 == Bhí buairt agus imní ann ó na 2000idí go mbeadh an Iaráin in ann buama núicléach a chur le chéile.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Socrú núicléach idir Meiriceá agus An Iaráin|url=https://www.rte.ie/news/nuacht/2015/0714/714675-socru-nuicleach-idir-meircea-agus-an-iarain/|date=2015-07-14|language=ga|author=Nuacht RTÉ}}</ref> Bhí an Iaráin ag maíomh le fada nach raibh ach spriocanna síochána lena clár núicléach. Ach níor chreid Iosrael riamh an scéal sin. Dúirt na hIaránaigh i gcónaí nach raibh aon airm núicléacha á bhforbairt acu agus gur mar fhoinse fuinnimh amháin a bhí [[úráiniam]] á shaibhriú acu.<ref name=":1">{{Luaigh foilseachán|title=Comhráite sa Ghinéiv faoi chlár núicléach na hIaráine|url=https://www.rte.ie/news/nuacht/2025/0620/1519455-comhraite-sa-ghineiv-faoi-chlar-nuicleach-na-hiaraine/|date=2025-06-20|language=ga-IE|author=Nuacht RTÉ}}</ref> Rinneadh [[Socrú núicléach leis an Iaráin|Socrú núicléach leis an Iaráin in 2015]], an [[Socrú núicléach leis an Iaráin|JCPOA]].<ref>''Joint Comprehensive Plan of Action''</ref> D’éirigh na Stáit Aontaithe, faoi stiúir Trump, as an Socrú ar an 8 Bealtaine 2018. Cháin sé an Socrú mar "an margadh is measa riamh". Seach-chogaí a bhí ann go hairithe roimh Meitheamh 2025. Agus buaileadh an Iaráin agus a comhghuaillithe go dona. Theith [[Bashar al-Assad]] [[Cogadh Cathartha na Siria|an tSiria]] sa bhliain 2024. Briseadh [[Cogadh Iosrael-Gaza|Hamas i nGaza]] agus [[Hezbollah]] sa [[An Liobáin|Liobáin]].<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Iran–Israel proxy conflict|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Iran%E2%80%93Israel_proxy_conflict&oldid=1295737217|journal=Wikipedia|date=2025-06-15|language=en}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.theguardian.com/world/2025/jun/15/israels-attack-on-iran-has-a-real-chance-of-bringing-about-regime-change|teideal=How the dismantling of Iran’s regional proxies paved way for Israel’s attack|údar=Jason Burke|dáta=2025-06-15|language=en-GB|work=The Guardian|dátarochtana=2025-06-15}}</ref> * [[Hezbollah]] sa [[An Liobáin|Liobáin]]: faigheann Hezbollah oiliúint mhíleata, airm, agus airgead ón Iaráin * [[Coimhlint Iosrael–Hezbollah, 2020idí]] * [[Pléascadh glaoirí Hezbollah, 2024|Pléascadh glaoirí Hezbollah, 2024;]] bhuail Iosrael Hezbollah go dona in 2024. Ní raibh Hezbollah in ann ionsaithe a dhéanamh ar Iosrael níos mó. * [[Cogadh Cathartha na Siria]]. Thit rialtas [[Bashar al-Assad]] [[Bashar al-Assad|as]] a chéile in 2024. * [[Cogadh Iosrael-Gaza|Cogadh Iosrael-Hamas]] i nGaza. * [[Feallmharú Qasem Soleimani]], Eanáir 2020, faoi stiúir Trump; an ceannasaí airm ba shinsearaí san Iaráin ag an am, agus tionchar nach mór aige thar lear. Bhí sé i mbun na Quds ([[cogaíocht hibrideach]]). * [[Cogadh Cathartha Éimin (2014-2022)]]; faigheann na [[Hútaithe]] oiliúint mhíleata, airm, agus airgead ón Iaráin. D'éirigh an Cogahd 'an ghéarchéim daonna is measa ar domhan', sa [[21ú haois]] de réir na [[Na Náisiúin Aontaithe|Náisiúin Aontaithe]].<ref>{{Lua idirlín|url=https://crisisrelief.un.org/yemen-worst-humanitarian-crisis-in-the-world|teideal=Yemen: The worst humanitarian crisis in the world|údar=crisisrelief.un.org|language=en|work=crisisrelief.un.org|dátarochtana=2022-07-23}}</ref> Fuair b'fhéidir 377,000 bás le linn 2015-2021. * [[Géarchéim na Mara Rua]], 2023-2025; bhuail na Stáit Aontaithe na Hútaithe go dona in 2024/2025. I mí an Mheithimh 2025, bhí Iosrael uilechumhachtach sa réigiún. [[Íomhá:The Israel attack on some areas in Tehran SNN 13 June 15.jpg|clé|mion|220x220px|13 Mei 2025: Buaileadh Tehran go dona]] [[Íomhá:The Israel 2025 attack on some areas in Tehran 30 Tasnim.jpg|clé|mion|220x220px]] [[Íomhá:The Israel attack on some areas in Tehran SNN 13 June 16.jpg|clé|mion|220x220px]] == Meitheamh 2025 == Ar an 13 Meitheamh 2025, chuir Iosrael tús le "blitzkrieg". Thug Iosrael an t-ainm "Leon ag éirí" ar an "oibríocht" (Leabhar na nUimhreacha, caibidil 23, véarsa 24): "seo pobal, amhail banleon ag éirí, ar tinneall mar leon ar tí léim, agus nach luíonn go n-alpann a chreach, agus go slogann fuil ar mharaigh sé.” * Buaileadh ionaid núicléacha agus monarchana diúracán san Iaráin, ionsaithe gan choinne de chuid Iosrael. * Mharaigh Iosrael roinnt ceannairí míleata chomh maith (agus muintir na gceannairí go minic). - Maorghinearál Mohammad Bagheri, Ard‑cheannaire forás armtha na hIaráine - Maorghinearál Hossein Salami, ceannaire IRGC - Maorghinearál Amir Ali Hajizadeh, ceannaire fórsa aero-spáis IRGC - Maorghinearál Gholam Ali Rashid, i mbun Khatam-al Anbiya HQ.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Gholam Ali Rashid|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Gholam_Ali_Rashid&oldid=1295779750|journal=Wikipedia|date=2025-06-15|language=en}}</ref> - Davoud Shaykhian (IRGC air defence) agus Taher Pour (IRGC drone unit) - Gholamreza Mehrabi, leas-cheannaire faisnéise<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Gholamreza Mehrabi|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Gholamreza_Mehrabi&oldid=1295734026|journal=Wikipedia|date=2025-06-15|language=en}}</ref> - agus maraíodh ocht ginearál eile timpeall na tíre. - Maraíodh ar a laghad 6 eolaí mór le rá: Fereydoun Abbasi Davani agus Mohammad Mehdi Tehranchi san áireamh. - Maraíodh príomh-idirbheartaí na hIaráine, Ali Shamkani,<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Ali Shamkhani|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Ali_Shamkhani&oldid=1295934971|journal=Wikipedia|date=2025-06-16|language=en}}</ref><ref>{{Lua idirlín|url=https://www.scoop.co.nz/stories/HL2506/S00028/the-wests-war-against-iran.htm|teideal=On The West’s War Against Iran {{!}} Scoop News|údar=Monday, 16 June 2025, 12:12 pm Article: Gordon Campbell|work=www.scoop.co.nz|dátarochtana=2025-06-16}}</ref> bhí sé i mbun na gcainteanna a bhí ar siúl faoin Socrú Núicléach.<ref>{{Lua idirlín|url=https://tass.com/politics/1973921|teideal=Russia recognizes that US-Iranian talks will not take place — senior diplomat|work=TASS|dátarochtana=2025-06-16}}</ref> Dúirt an Iaráin ar 13 Meitheamh gur maraíodh 78 duine agus gur gortaíodh 329 sna hionsaithe ar cheantracha conaitheacha i d[[Tehran]]. Maraíodh 60 duine eile, lena n‑áirítear 20-30 páiste, nuair a buaileadh árasán amháin (an "Nua‑Thír Seoul") ar an 14 Meitheamh.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.aljazeera.com/news/2025/6/15/bombardment-strikes-deaths-in-third-day-of-fierce-israel-iran-conflict|teideal=Bombardment, strikes, deaths in third day of fierce Israel-Iran conflict|language=en|work=Al Jazeera|dátarochtana=2025-06-15}}</ref> Bhuail taom sceimhle Tehran agus theith cuid den daonra. Bhagair Iosrael ionsaithe eile chun bac a chur ar an Iaráin arm núicléach a thógáil. Ar an 15 Meitheamh, buaileadh lárionad ceannais Scothfhórsa Quds na hIaráine. Rinne fórsaí míleata Iosrael tuilleadh ruathar buamála ar áiteanna éagsúla san Iaráin sna laethanta dár gcionn sna laethanta ina dhiaidh sin. Ionsaíodh cathracha eile fosta, lena n-áirítear Natanz, áit a bhfuil áiseanna núicléacha, agus Tabriz, áit a bhfuil bunáit aerfhórsa na hIaráine.<ref>{{Lua idirlín|url=https://podcasts.apple.com/ca/podcast/21-meitheamh-2025-ard-mhacha/id1525428808?i=1000713944164|teideal=Nuacht Mhall (Ard Mhacha)|údar=Conradh na Gaeilge, Londain|dáta=21 Meitheamh 2025|language=ga-IE|work=Apple Podcasts|dátarochtana=2025-06-21}}</ref> === Aisfhreagra na hIaráine === Scaoil an Iaráin maidhm diúracán le hIosrael, agus d’éirigh le cuid díobh sin córas cosanta Iosrael, an ''Iron Dome'', a shárú.<ref name=":0">{{Lua idirlín|url=https://tuairisc.ie/an-ceathru-la-den-choimhlint-mharfach-idir-an-iarain-agus-iosrael/|teideal=An ceathrú lá den choimhlint mharfach idir an Iaráin agus Iosrael|dáta=2025-06-16|language=ga-IE|work=Tuairisc.ie|dátarochtana=2025-06-16}}</ref> D’ionsaigh fórsaí na hIaráine na cathracha Iosraelacha Tel Aviv agus Haifa le diúracáin agus dróin. Bhí an t-aerthaisteal sa réigiún ina chíor thuathail.<ref>{{Cite news|url=https://www.reuters.com/world/europe/after-israel-strikes-iran-airlines-divert-flights-airspace-closed-2025-06-13/|teideal=Middle East airspace shut after Israel strikes Iran, airlines cancel flights|údar=Lisa Barrington, Joanna Plucinska, Lisa Barrington, Joanna Plucinska|dáta=2025-06-13|language=en|work=Reuters|dátarochtana=2025-06-13}}</ref><ref>Bhí an t-aerthaisteal sa réigiún ina chíor thuathail. Thaispeáin suíomhanna aerthaisteal gur beag soiteach a bhí san aer os cionn na hIaráine, na hIaráice na h[[An Iordáin|Iordáin]]<nowiki/>e agus Iosrael. Bhí 650 eitilt chuig an Eoraip curtha ar ceal sa [[An Meánoirthear|Mheánoirthear]] ar an 13 Meitheamh. "Sárú dána ar fhlaitheas na hIaráice" a bhí sna hionsaithe, a dúirt an rialtas i m[[Bagdad]]. Bhí gearán déanta ag an Iaráic leis na Náisiúin Aontaithe, gur úsáid Iosrael aerspás na hIaráice leis an ionsaí ar an Iaráin a thabhairt i i gcrích.</ref> === Cinsireacht === Ó 15 Meitheamh ar aghaidh, rinne Rialtas Iosrael agus Rialtas na hIaráine cinsireacht throm ar an nuacht. Ní raibh a fhios againn céard a tharla i gcónaí. [[Íomhá:B-2 Bomber out of the Sun.jpg|clé|mion|Bhain na S-A úsáid as an Bumadóir B-2 don chéad uair sa [[An Meánoirthear|Mheánoirthear]]|220x220px]] == Na Stáit Aontaithe == Dúirt Uachtarán Trump na Stát Aontaithe go raibh a fhios aige go raibh na hionsaithe ag teacht. Mhaígh an tUachtarán go raibh foláireamh 60 lá tugtha aige do Tehran i mí Aibreáin 2025. Labhair sé le [[Benjamin Netanyahu]] ar an 12 Meitheamh (an 60ú lá) agus arís ar an 13 Meitheamh (61ú lá). Mhol an Trumpach do mhuintir Tehran imeacht roimh an ionsaí, amhail is go raibh a fhios aige roimh ré. Thug le fios ag an am go bhféadfadh ionsaithe níos fíochmhaire teacht ó Iosrael. Mhaígh Trump ar an 13/14 Meitheamh 'gur éirigh go maith leis na hionsaithe' agus ghlac sé an chreidiúint. D'impígh Trump ar Iaráin comhaontú a shíniú láithreach a chuirfeadh srian ar a cuid gníomhaíochtaí núicléacha. Sheáin sé go raibh sé ag iarraidh páirt a ghlacadh i gcainteanna síochána idir Iosrael agus Iaráin. Ar an 17 Meitheamh d’fhág Trump cruinniú G7 i gCeanada go tobann. D'fhill sé go Washington DC chun pleananna a phlé chun Iaráin a ionsaí.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.bbc.com/news/articles/cpqnjx1qw9po|teideal=Trade, a sudden exit, Middle East conflict - five takeaways from G7|dáta=2025-06-18|language=en-GB|work=www.bbc.com|dátarochtana=2025-06-21}}</ref> Tháinig cáineadh ó rialtas na Síne, agus iad ag rá go raibh Trump ag cur leis an teannas. Ar an 21/22 Meitheamh, rinne na Stáit Aontaithe ionsaí buamála aeir, Oibríocht "Midnight Hammer", ar na trí mhórionad núicléach san Iaráin.<ref name=":2">{{Luaigh foilseachán|title=Triúr saoránach agus a gcleithiúnaigh aslonnaithe ón Iaráin|url=https://www.rte.ie/news/nuacht/2025/0623/1519867-triur-saoranach-agus-a-gcleithiunaigh-aslonnaithe-on-iarain/|date=2025-06-23|language=ga-IE|author=Nuacht RTÉ}}</ref> Mhaígh an tUachtarán Trump go ndearnadh dochar mór do na hionaid ar fad, ach ní raibh sé soiléir go baileach cé mhéad dochair a bhí déanta. Mhaígh an Iaráin gur tógadh cuid mhaith den úráinium ar shiúl ó na hionaid ó thosaigh na haerionsaithe Iosraelacha. Thaispeáin íomhánna saitilíte an dochar a rinne ionsaithe buamála Mheiriceá d'ionad núicleach Fordow, a bhfuil cuid mhór de faoin talamh. In ainneoin na n-ionsaithe ar fad, ní raibh aon ardú ar an méid radaíóchta atá á thaifead sna trí limistéir, dar leis an IAEA, foras faire núicleach na Náisiún Aontaithe.<ref>{{Luaigh foilseachán|title='Cearrbhach' é Donald Trump a deir an Iaráin|url=https://www.rte.ie/news/nuacht/2025/0623/1519855-cearrbhach-e-donald-trump-a-deir-an-iarain/|date=2025-06-23|language=ga-IE|author=Nuacht RTÉ}}</ref> Thug an Iaráin cearrbhach ar an Uachtarán Trump as 'dul i bpáirt le hIosrael san fheachtas míleata ina n-aghaidh' agus dúirt gur mhéadaigh na hionsaithe sin an líon spriocanna dleathacha a bheadh ag fórsaí na hIaráine. === Aisfhreagra na hIaráine === Ar an 23 Meitheamh, scaoil an Iaráin diúracáin ag bunáiteanna míleata de chuid na Stát Aontaithe sa Chatar agus san Iaráic, tar éis don Iarain réamhfhógra a thabhairt, rud a thug deis do na saighdiúirí a bhí ar dualgas ansin dul ar foscadh nó an áit a fhágáil. Scríobh Uachtarán na hIaráine ar X nach iad a thosaigh ná a lorg an cogadh ach nach bhfágfaí ionsaí ar an Iaráin gan freagra. Dar leis, bhí an Iaráin ag tabhairt 'freagra cumhachtach' ar ionsaithe Mheiriceá .Bhí bagairt déanta ag roinnt ceannairí míleata sinsearacha san Iaráin chomh maith go n-íocfaidh Meiriceá as na hionsaithe sin. D’eisigh ceannasaí arm na hIaráine, Abdolrahim Mousavi, ráiteas inar dhúirt sé go raibh leithscéal tugtha ag na Stáit Aontaithe dá chuid fórsaí féin “aon bheart” a dhéanamh in aghaidh thrúpaí na Stát Aontaithe. Dúirt sé “nach ngéillfeadh an Iaráin go deo”. Dúirt Ebrahim Zolfaqari, urlabhraí cheanncheathrú na bhfórsaí míleata, Khatam al-Anbiya, gur chóir do na Stáit Aontaithe a bheith ag súil le hiarmhairtí tromchúiseacha ar a gcuid ionsaithe. “Mr Trump, an cearrbhach, b’fhéidir gur tusa a thosódh an cogadh seo ach is muidne a chríochnóidh é,” a dúirt Zolfaqari.<ref>{{Lua idirlín|url=https://tuairisc.ie/athru-reimis-san-iarain-a-lua-ag-trump/|teideal=‘Athrú réimis’ san Iaráin á lua ag Trump|dáta=2025-06-23|language=ga-IE|work=Tuairisc.ie|dátarochtana=2025-06-23}}</ref> Ionsaíodh Bunáit Míleata Al Udeid in [[Doha]]. Mhaígh an Iaráin go raibh an bhunáit i bhfad ó limistéir urbacha agus conaitheacha sa tír, agus nach raibh aon bhagairt ann do Chatar, 'cara agus comharsa, mar a thug urlabhraí air. Dúirt Catar go raibh sé de cheart ag an tír freagra a thabhairt an Iaráin. Níor maraíodh aon duine sna hionsaithe seo, agus rug aer-fhórsaí cosanta Catair ar na diúracáin.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Diúracáin láinseáilte ag an Iaráin ar Chatar agus ar an Iaráic|url=https://www.rte.ie/news/nuacht/2025/0623/1519958-diuracain-lainseailte-ag-an-iarain-ar-chatar-agus-ar-an-iaraic/|date=2025-06-23|language=ga-IE|author=Nuacht RTÉ}}</ref> == Cainteanna síochána == Ar an 15 Meitheamh, chuir Rialtas na hIaráine in iúl go raibh sos cogaidh ag teastáil uaidh, agus go raibh sé réidh géilleadh maidir le roinnt pointí (saibhriú úráiniam go háirithe). Bhí sé ráite ag Uachtarán na hIaráine, Masoud Pezeshkian, nach raibh sé i gceist ag an Iaráin arm núicléach a fhorbairt ach go gcosnóidh sí a ceart fuinneamh agus taighde núicléach a dhéanamh. Ach fuair sé an chluas bhodhar ó Netanyahu.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.wsj.com/world/middle-east/a-battered-iran-signals-it-wants-to-de-escalate-hostilities-with-israel-and-negotiate-9feab4ae|teideal=Exclusive {{!}} A Battered Iran Signals It Wants to De-Escalate Hostilities With Israel and Negotiate|údar=Summer Said, Benoit Faucon and Anat Peled|language=en-US|work=WSJ|dátarochtana=2025-06-16}}</ref> Bhí an chuma ar chúrsaí nach raibh aon rún ag Iosrael éirí as an mbuamáil, thosaigh cuid de mhuintir na hIaráine ag réiteach d’ionsaí a mhairfeadh tamall fada.<ref name=":0" /> Bhí comhráite teileafóin ar an 17-18 Meitheamh ag Airí Gnóthaí Eachtracha na Breataine, na Fraince agus na Gearmáine le hAire Gnóthaí Eachtracha na hIaráine, Abbas Araqch. Shocraigh an dá thaobh teacht le chéile sa Ghinéiv ar an 21 Meitheamh, mar chuid de na hiarrachtaí atá ar bun teacht ar chomhréiteach faoi chlár núicléach na hIaráine agus deireadh a chur leis an gcogaíocht.<ref name=":1" /> Dúirt an Tánaiste [[Simon Harris]] ar an 22 Meitheamh gur freagra taidhleoireachta a bhí ag teastáil ó chlár núicléach na hIaráine, agus 'géarú as cuimse contúireach' ba ea beart na Stát Aontaithe. D'iarr sé [[Cogadh Iosrael-Gaza|ar Iosrael an t-imshuí a bhí ar an bhfóirithint dhaonna chuig Gaza]] a scor.<ref name=":2" /> Tar éis do na Stáit Aontaithe ionsaithe aeir a dhéanamh ar an 21/22 Meitheamh Mar ar na saoráidí núicléacha ag Fordow, Natanz agus Isfahan, dúirt Trump go gcaithfeadh an Iaráin síocháin a dhéanamh le hIosrael nó mura ndéanfadh go mbeadh “ionsaithe níos measa” i ndán di. == Sos comhraic == D'fhógair Trump sos cogaidh ar [[Truth Social]] ar an 23 Meitheamh. Ach lean Iosrael agus an Iaráin ar aghaidh leis on gcogaíocht sa mhaidin. D'éirigh an Trumpach an-fheargach. Dúirt sé go gcaithfeadh an Iaráin agus Iosrael ar aon guaim a choinneáil orthu féin. "Tá dhá thír againn agus iad ag troid lena chéile an fhad sin nach bhfuil a fhios acu sa f**k céard atá siad a dhéanamh", a dúirt Trump<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.lifesitenews.com/news/trump-rebukes-israel-iran-over-hostilities-after-ceasefire-announced/|teideal=Trump rebukes Israel, Iran over hostilities after ceasefire announced - LifeSite|údar=LifeSite|dáta=2025-06-24|language=en-US|dátarochtana=2025-06-24}}</ref><ref>Trump leis na hiriseoirí, ag é dul ar bord ''Marine 1'': “We basically have two countries that have been fighting so long, so hard, that they don’t know what the fuck they’re doing. You understand that?”</ref> agus an eascainí uaidh ag léiriú an mhífhoighid a bhi air leo.<ref name=":3">{{Luaigh foilseachán|title='Ná scaoil anuas na buamaí sin' fainic Trump ar Iosrael|url=https://www.rte.ie/news/nuacht/2025/0624/1520041-na-scaoil-anuas-na-buamai-sin-fainic-trump-ar-iosrael/|date=2025-06-24|language=ga-IE|author=Nuacht RTÉ}}</ref> Dúirt an Iaráin gur maraíodh 610 sibhialtach agus gur gortaíodh 4,700 eile ansiúd ó thosaigh ionsaithe Iosrael an 13 Meitheamh, go dtí an 23 Meitheamh. Ina measc siúd bhí 13 páiste a raibh duine amháin díobh sin dhá mhí d'aois.<ref name=":3" /> == ‘Athrú réimis’ == Dúirt Rúnaí Cosanta Marco Rubio agus Leas-Uachtarán Stáit Aontaithe Mheiriceá JD Vance nach raibh aon suim ag an tír athrú réimis a thabhairt isteach san Iaráin, ach a mhalairt a thug Donald Trump le fios, ag teacht salach ar a raibh le rá ag feidhmeannaigh eile dá chuid (ar an 22 Meitheamh i bpostáil ar a mheán sóisialta, [[TRUTH]]). An lá dár gcionn, ní raibh Trump ag iarraidh athrú réímis san Iaráin, a dúírt sé nuair a d'fhógar sé sos cogaigh. Mhaíghsé go bhfágfadh sé seo an tír in amhréidh ar fad.<ref name=":3" /> == Féach freisin == * [[Cogadh Iosrael-Gaza]] * [[Hezbollah]] == Tagairtí == {{reflist}} [[Catagóir:Cogadh Iosrael–Iaráin]] [[Catagóir:2025]] [[Catagóir:Stair Iosrael]] [[Catagóir:Stair na hIaráine]] [[Catagóir:Cogaí]] jk0yjy0v5vo2esmkl8v6izh1x16f2jj Úsáideoir:Brookie Researches/Clár Dubh 2 119773 1271356 1271351 2025-06-24T12:02:29Z Brookie Researches 67426 1271356 wikitext text/x-wiki == Billie Joe Armstrong == '''[[imdbname:0035626|Billie Joe Armstrong]]''' (rugadh Feabhra 17, 1972) Is ceolteoir agus aisteoir meiriceánach é. Is fearr aithne air mar phríomhamhránaí, [https://www.waltons.ie/product-category/play-music/irish-and-folk/guitars-irish-and-folk/ giotáraí]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.waltons.ie/product-category/play-music/irish-and-folk/guitars-irish-and-folk/|teideal=Guitars - {{!}} Waltons Music|language=en-US|work=www.waltons.ie|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> agus príomhscríbhneoir amhrán an bhanna rac-cheoil [[Green Day]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://greenday.com/|teideal=Green Day|work=greenday.com|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>, a bhunaigh sé i gcomhar le Mike Dirnt i 1987. Is giotáraí agus amhránaí é freisin don bhanna rac-cheoil punc [https://open.spotify.com/artist/3FV6RFbfc6do1nCakWsNBx Pinhead Gunpowder]<ref>{{Lua idirlín|url=https://open.spotify.com/artist/3FV6RFbfc6do1nCakWsNBx|teideal=Pinhead Gunpowder|language=en|work=Spotify|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>, agus is é príomhamhránaí Green Day do thionscadail taobh Green Day, [https://open.spotify.com/artist/5tI0Vj2FhioY8AKtEqu9d3 Foxboro Hot Tubs]<ref>{{Lua idirlín|url=https://open.spotify.com/artist/5tI0Vj2FhioY8AKtEqu9d3|teideal=Foxboro Hottubs|language=en|work=Spotify|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>, [https://thenetworkband.com/ the Network]<ref>{{Lua idirlín|url=https://thenetworkband.com/|teideal=The Network|language=en-US|work=The Network|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>, [https://greenday.fm/music/side-projects/the-longshot/ the Longshot]<ref>{{Lua idirlín|url=https://greenday.fm/music/side-projects/the-longshot/|teideal=The Longshot|language=en-US|work=GreenDay.fm|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> agus [https://greenday.fm/music/side-projects/the-coverups/ the Coverups]<ref>{{Lua idirlín|url=https://greenday.fm/music/side-projects/the-coverups/|teideal=The Coverups|language=en-US|work=GreenDay.fm|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>. Meastar ag criticeoirí gur duine de na goitáirí punc-rac is fearr riamh. https://commons.wikimedia.org/wiki/File:RiP2013_GreenDay_Billie_Joe_Armstrong_0021.jpg == Luath Saol == Rugadh Armstrong in [[Oakland, California]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.britannica.com/place/Oakland-California|teideal=Oakland {{!}} History, Climate, Population, Maps, & Facts {{!}} Britannica|dáta=2025-06-21|language=en|work=www.britannica.com|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>[[Oakland, California|,]] ar an 17 Feabhra, 1972, an duine ab óige de sheisear clainne Ollie Jackson (rugadh 1932) agus Andrew Marsicano Armstrong (1928–1982). Tógadh é i [[google:Rodeo,+California&oq=Rodeo,+California&gs_lcrp=EgZjaHJvbWUyBggAEEUYOTIMCAEQLhhDGIAEGIoFMgcIAhAAGIAEMgcIAxAAGIAEMgcIBBAAGIAEMgcIBRAAGIAEMgcIBhAAGIAEMgcIBxAAGIAEMgcICBAAGIAE0gEIMTM3NWowajSoAgCwAgE&sourceid=chrome&ie=UTF-8|Rodeo, California]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.niche.com/places-to-live/rodeo-contra-costa-ca/|teideal=Rodeo, CA|language=en-US|work=Niche|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>. Fuair ​​a athair, ceoltóir snagcheoil agus tiománaí trucaile do [https://music.youtube.com/playlist?list=PLDZ3P8Oq2BfyAdO6toiuSF4qhoJxwAefW Safeway]<ref>{{Lua idirlín|url=https://music.youtube.com/playlist?list=PLDZ3P8Oq2BfyAdO6toiuSF4qhoJxwAefW|teideal=YouTube Music|language=en|work=YouTube Music|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>, bás de bharr [https://ocf.ie/about-oesophageal-cancer/?gad_source=1&gad_campaignid=22687749746&gbraid=0AAAAADjG3OQV3fH5obv4NYcKSmiumDmNl&gclid=EAIaIQobChMIya6b5emJjgMVtY1QBh0ulQHeEAAYASAAEgJFt_D_BwE ailse éasafagas]<ref>{{Lua idirlín|url=https://ocf.ie/about-oesophageal-cancer/|teideal=About Oesophageal Cancer|language=en-US|work=Oesophageal Cancer Fund|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> ar an 10 Meán Fómhair, 1982, nuair a bhí Armstrong 10 mbliana d'aois. Fuiar a athair bás, sin an fáth gur scríobh sé an amhráin "Wake Me Up When September Ends".<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Green Day - Wake Me Up When September Ends [Official Music Video] [4K Upgrade]|url=https://www.youtube.com/watch?v=NU9JoFKlaZ0|date=2009-10-26|author=Green Day}}</ref> Thosaigh Armstrong ag foghlaim ceol nuair a bhí sé óg, agus thaifead sé a chéad amhrán nuair a bhí sé cúig bliana d'aois. Chuaigh sé go dtí bunscoil d'arb ainm Hillcrest Elementary School i Rodeo, áit ar spreag múinteoir é chun amhrán dar teideal "[https://www.youtube.com/watch?v=8i_UTmtc-ag Look for Love]<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Billie Joe: Look For Love [Look For Love Single {{!}} 1977]|url=https://www.youtube.com/watch?v=8i_UTmtc-ag|date=2020-06-18|author=Green Day Play!}}</ref>" a thaifeadadh ag aois a cúig Bhuail sé le Dirnt agus é ag freastal ar an mbunscoil, agus cheangail an bheirt láithreach bonn lena chéile mar gheall ar a spéis sa cheol, agus bhunaigh siad an banna Sweet Children nuair a bhí an bheirt ceithre bliana déag d'aois. D'athraigh an banna a ainm go Green Day ina dhiaidh sin. Tá tionscadail cheoil déanta ag Armstrong freisin, lena n-áirítear go leor comhoibrithe le ceoltóirí eile. Is é Van Halen agus [[Ramones]] cinn den banna is insporáidach do Billie Joe. == Gairme == Sa bhliain 1987, agus é 15 bliana d'aois, bhunaigh Armstrong banna darb ainm Sweet Children lena chara óige Mike Dirnt. Ar dtús, sheinn Armstrong agus Dirnt an giotár araon, le [https://greenday.fandom.com/wiki/Raj_Punjabi Raj Punjabi]<ref>{{Lua idirlín|url=https://greenday.fandom.com/wiki/Raj_Punjabi|teideal=Raj Punjabi|language=en|work=Green Day Wiki|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> ar na drumaí agus [https://greenday.fandom.com/wiki/Sean_Hughes#:~:text=Sean%20Hughes%20was%20the%20original,then%20known%20as%20Sweet%20Children). Sean Hughes] ar an dordghiotár. Tháinig [http://www.geekstinkbreath.net/greenday/article/meet-john-kiffmeyer/ John Kiffmeyer]<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.geekstinkbreath.net/greenday/article/meet-john-kiffmeyer/|teideal=Meet John Kiffmeyer - Green Day articles - GeekStinkBreath.net|work=www.geekstinkbreath.net|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>, ar a dtugtar Al Sobrante freisin, in áit Punjabi ar na drumaí ina dhiaidh sin. Tar éis cúpla léiriú, d'fhág Hughes an banna sa bhliain 1988; thosaigh Dirnt ag seinm dordghiotár ansin agus rinneadh banna trí phíosa díobh. D'athraigh siad a n-ainm go Green Day i mí Aibreáin 1989, ag roghnú an ainm mar gheall ar a ndúil i [https://nida.nih.gov/research-topics/cannabis-marijuana marijuana]<ref>{{Lua idirlín|url=https://nida.nih.gov/research-topics/cannabis-marijuana|teideal=Cannabis (Marijuana) {{!}} National Institute on Drug Abuse (NIDA)|údar=National Institute on Drug Abuse|dáta=2024-09-24|language=en|work=nida.nih.gov|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>. Sa bhliain 1989, d’eisigh Green Day a gcéad EP ''[https://open.spotify.com/track/2bliENmIxLMfB5cNVRvqAM 1,000 Hours]''<ref>{{Luaigh foilseachán|title=1,000 Hours|url=https://open.spotify.com/track/2bliENmIxLMfB5cNVRvqAM|date=1991-07-01|language=en}}</ref> trí [https://www.discogs.com/label/33263-Lookout!-Records?srsltid=AfmBOoovdTrY_Tj6jsD4025XNNdVzTPQ-xAXiCnmPbSe1ufYtKQRdRLe Lookout! Records]. Thaifead siad a gcéad albam stiúideo ''[https://www.discogs.com/master/706673-Green-Day-39Smooth?srsltid=AfmBOoqVfXUesOjIMs4LTHMRLDI52eQ3d_cyIhqRasYWUd56VdKcozkB 39/smooth]''<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Green Day - 39/Smooth|url=https://www.discogs.com/master/706673-Green-Day-39Smooth|date=1990|language=en}}</ref> agus an dráma leathnaithe [https://www.discogs.com/release/472030-Green-Day-Slappy-EP?srsltid=AfmBOoqIwBbPDUkpNFynYblKNRR67M4kozbbe4ZgND0KZaX9S6FbllyK Slappy]<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Green Day - Slappy E.P.|url=https://www.discogs.com/release/472030-Green-Day-Slappy-EP|date=1990|language=en}}</ref> sa bhliain 1990, a cuireadh le chéile le 1,000 Hours níos déanaí sa bhailiúchán ''[https://www.discogs.com/release/1453513-Green-Day-1039-Smoothed-Out-Slappy-Hours?srsltid=AfmBOoopLFZqEwe4HnvlIcVknZgWxnZasq9JANHLbbaw72Gm__q__fEu 1,039/Smoothed Out Slappy Hours]''<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Green Day - 1,039 / Smoothed Out Slappy Hours|url=https://www.discogs.com/release/1453513-Green-Day-1039-Smoothed-Out-Slappy-Hours|date=1997|language=en}}</ref> sa bhliain 1991. Sa bhliain 1991, chuaigh Armstrong isteach sa bhanna [https://open.spotify.com/artist/3FV6RFbfc6do1nCakWsNBx Pinhead Gunpowder]<ref>{{Lua idirlín|url=https://open.spotify.com/artist/3FV6RFbfc6do1nCakWsNBx|teideal=Pinhead Gunpowder|language=en|work=Spotify|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>, ina raibh an dordghiotáraí [https://www.greendayauthority.com/band/bill.php Bill Schneider]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.greendayauthority.com/band/bill.php|teideal=Bill Schneider Biography|work=www.greendayauthority.com|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>, an drumadóir [https://microcosmpublishing.com/catalog/artist/aaron-cometbus?srsltid=AfmBOopOC_jZofvt9cv2o70tcEc2-P6Jh2e7TwZ3P2SUQLtobgZ4FY8T Aaron Cometbus]<ref>{{Lua idirlín|url=https://microcosmpublishing.com/catalog/artist/aaron-cometbus?srsltid=AfmBOopOC_jZofvt9cv2o70tcEc2-P6Jh2e7TwZ3P2SUQLtobgZ4FY8T|teideal=Aaron Cometbus|language=en|work=Microcosm Publishing|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>, agus an t-amhránaí/giotáraí Sarah Kirsch. D’fhág Kirsch an grúpa sa bhliain 1992, agus tháinig [https://www.instagram.com/jasonwhiteguitarish/?hl=en Jason White]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.instagram.com/jasonwhiteguitarish/?hl=en|teideal=Instagram|work=www.instagram.com|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> ina áit. Tá roinnt drámaí fada agus albam eisithe ag an ngrúpa ó 1991 go dtí an lá atá inniu ann, agus bíonn seónna beo acu ó am go ham. Sa bhliain 2004, sheol Green Day a gcéad [https://www.ebsco.com/research-starters/music/rock-operas cheoldráma rac-cheoil]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.ebsco.com/research-starters/music/rock-operas|teideal=Rock Operas {{!}} EBSCO Research Starters|language=en|work=www.ebsco.com|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>, [https://open.spotify.com/album/5dN7F9DV0Qg1XRdIgW8rke American Idiot]<ref>{{Luaigh foilseachán|title=American Idiot|url=https://open.spotify.com/album/5dN7F9DV0Qg1XRdIgW8rke|date=2004-09-21|language=en}}</ref>. Tá níos mó ná 15,000,000 cóip díolta den albam ar fud an domhain, agus na singlí móréilimh "[https://www.youtube.com/watch?v=sLzd5VbiPN0 American Idiot]<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Green Day - American Idiot (Live at Coachella 2025)|url=https://www.youtube.com/watch?v=sLzd5VbiPN0|date=2025-04-16|author=Green Day}}</ref>", "[https://open.spotify.com/album/2sIWM1FzNqLCccNwXuC4SA Boulevard of Broken Dreams]<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Boulevard of Broken Dreams|url=https://open.spotify.com/album/2sIWM1FzNqLCccNwXuC4SA|date=2004-01-01|language=en}}</ref>" agus "[https://open.spotify.com/track/3ZffCQKLFLUvYM59XKLbVm Wake Me Up When September Ends]<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Wake Me up When September Ends|url=https://open.spotify.com/track/3ZffCQKLFLUvYM59XKLbVm|date=2004-09-21|language=en}}</ref>" mar bhunús leis an albam. Sa bhliain 2009, d'eisigh Green Day 21st Century Breakdown, an dara ceoldráma rac-cheoil ón mbanna, a bhí ina rath tráchtála eile. Idir an dá thionscadal seo, ba é Armstrong príomhamhránaí thionscadal taobh Green Day Foxboro Hot Tubs, a bunaíodh sa bhliain 2007 agus a bhfuil seónna beo á ndéanamh acu ó am go ham ó shin. D'eisigh Foxboro Hot Tubs albam amháin, Stop Drop and Roll!!!, sa bhliain 2008. == 2012 Mí-Úsáid Substaintí == Ar an 21 Meán Fómhair 2012, le linn léiriú Green Day ag Féile Cheoil iHeartRadio i Las Vegas, tháinig fearg ar Armstrong ar an stáitse agus chuir sé isteach ar sheit an bhanna i lár a n-amhrán cáiliúil "Basket Case" ó 1994. I sraith maslaí, cháin Armstrong eagraithe an imeachta as seinm an bhanna a ghiorrú, sular bhris sé a ghiotár agus rith sé den stáitse go tobann. D'eisigh an banna ráiteas ina dhiaidh sin ag gabháil leithscéil as an eachtra agus ag soiléiriú nár gearradh a seinm gearr. Tharla an eachtra díreach ceithre lá roimh eisiúint naoú halbam stiúideo Green Day, ¡Uno! Dhá lá i ndiaidh na heachtra ag Féile Cheoil iHeartRadio, d’fhógair Green Day go raibh Armstrong ag lorg cóireála le haghaidh fadhb mí-úsáide substaintí neamhshonraithe. De réir Claudia Suarez Wright, iar-bhean chéile Tre Cool agus máthair mhac baiste Armstrong, bhí Armstrong ag ól go trom i Las Vegas roimh Fhéile Cheoil iHeartRadio, tar éis thart ar bhliain amháin de mheabhairghalar. Thug Armstrong agallamh do Rolling Stone i mí an Mhárta 2013 inar dúirt sé go raibh sé "ag iarraidh éirí meabhrach ó 1997, timpeall Nimrod". Phléigh sé conas, le linn chamchuairt 21st Century Breakdown in 2009–2010, "Bhí meathlú ollmhór ar an gcamchuairt sin". Mhínigh Armstrong a andúil, go háirithe conas a mhéadaigh sé sna míonna roimh scaoileadh na n-albam ¡Uno!, ¡Dos!, agus ¡Tre! agus an taibhiú ag iHeartRadio, ag rá le linn chamchuairt samhraidh na hEorpa in 2011, "Bhí mé ar mo bhuaicphointe maidir le piollaí a thógáil ag an am sin, ag glacadh an leighis go hiomlán". Thug Armstrong sonraí faoi ghig ag Irving Plaza i Nua-Eabhrac beagán os cionn seachtaine roimh eachtra iHeartRadio, inar "Chaith sé ceithre nó cúig bheoir siar sula ndeachaigh muid ar an stáitse agus is dócha go raibh ceithre nó cúig cinn aige nuair a sheinn muid. Ansin d'ól mé mo mheáchan coirp in alcól ina dhiaidh sin. Chríochnaigh mé le póit ar an West Side Highway, i mo luí i bpáirc bheag." == Billie Joe Armstrong LGBTQ+ == Phléigh Billie Joe Armstrong a dhéghnéasacht go poiblí in agallamh le The Advocate sa bhliain 1995. Dúirt sé, "Sílim go raibh mé i gcónaí déghnéasach. Is rud é a raibh suim agam ann i gcónaí," [https://www.tiktok.com/@bidotorg/video/7380136573494545710 de réir físeán TikTok]. Lean sé de bheith ag glacadh leis an bhféiniúlacht seo agus aithnítear é mar dheilbhín déghnéasach, de réir Hindustan Times. Meastar freisin go léiríonn an t-amhrán "Coming Clean" ón albam "Dookie" a thuras pearsanta féinfhionnachtana maidir lena ghnéasacht, [https://bi.org/en/famous/billie-joe-armstrong de réir Bi.org] == Tagairtí == <references /> fbebf5pc8pav65o3mxm4pwsy3d3umxr 1271459 1271356 2025-06-25T09:55:47Z Brookie Researches 67426 1271459 wikitext text/x-wiki == Billie Joe Armstrong == '''[[imdbname:0035626|Billie Joe Armstrong]]''' (rugadh Feabhra 17, 1972) Is ceolteoir agus aisteoir meiriceánach é. Is fearr aithne air mar phríomhamhránaí, [https://www.waltons.ie/product-category/play-music/irish-and-folk/guitars-irish-and-folk/ giotáraí]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.waltons.ie/product-category/play-music/irish-and-folk/guitars-irish-and-folk/|teideal=Guitars - {{!}} Waltons Music|language=en-US|work=www.waltons.ie|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> agus príomhscríbhneoir amhrán an bhanna rac-cheoil [[Green Day]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://greenday.com/|teideal=Green Day|work=greenday.com|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>, a bhunaigh sé i gcomhar le Mike Dirnt i 1987. Is giotáraí agus amhránaí é freisin don bhanna rac-cheoil punc [https://open.spotify.com/artist/3FV6RFbfc6do1nCakWsNBx Pinhead Gunpowder]<ref>{{Lua idirlín|url=https://open.spotify.com/artist/3FV6RFbfc6do1nCakWsNBx|teideal=Pinhead Gunpowder|language=en|work=Spotify|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>, agus is é príomhamhránaí Green Day do thionscadail taobh Green Day, [https://open.spotify.com/artist/5tI0Vj2FhioY8AKtEqu9d3 Foxboro Hot Tubs]<ref>{{Lua idirlín|url=https://open.spotify.com/artist/5tI0Vj2FhioY8AKtEqu9d3|teideal=Foxboro Hottubs|language=en|work=Spotify|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>, [https://thenetworkband.com/ the Network]<ref>{{Lua idirlín|url=https://thenetworkband.com/|teideal=The Network|language=en-US|work=The Network|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>, [https://greenday.fm/music/side-projects/the-longshot/ the Longshot]<ref>{{Lua idirlín|url=https://greenday.fm/music/side-projects/the-longshot/|teideal=The Longshot|language=en-US|work=GreenDay.fm|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> agus [https://greenday.fm/music/side-projects/the-coverups/ the Coverups]<ref>{{Lua idirlín|url=https://greenday.fm/music/side-projects/the-coverups/|teideal=The Coverups|language=en-US|work=GreenDay.fm|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>. Meastar ag criticeoirí gur duine de na goitáirí punc-rac is fearr riamh. https://commons.wikimedia.org/wiki/File:RiP2013_GreenDay_Billie_Joe_Armstrong_0021.jpg == Luath Saol == Rugadh Armstrong in [[Oakland, California]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.britannica.com/place/Oakland-California|teideal=Oakland {{!}} History, Climate, Population, Maps, & Facts {{!}} Britannica|dáta=2025-06-21|language=en|work=www.britannica.com|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>[[Oakland, California|,]] ar an 17 Feabhra, 1972, an duine ab óige de sheisear clainne Ollie Jackson (rugadh 1932) agus Andrew Marsicano Armstrong (1928–1982). Tógadh é i [[google:Rodeo,+California&oq=Rodeo,+California&gs_lcrp=EgZjaHJvbWUyBggAEEUYOTIMCAEQLhhDGIAEGIoFMgcIAhAAGIAEMgcIAxAAGIAEMgcIBBAAGIAEMgcIBRAAGIAEMgcIBhAAGIAEMgcIBxAAGIAEMgcICBAAGIAE0gEIMTM3NWowajSoAgCwAgE&sourceid=chrome&ie=UTF-8|Rodeo, California]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.niche.com/places-to-live/rodeo-contra-costa-ca/|teideal=Rodeo, CA|language=en-US|work=Niche|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>. Fuair ​​a athair, ceoltóir snagcheoil agus tiománaí trucaile do [https://music.youtube.com/playlist?list=PLDZ3P8Oq2BfyAdO6toiuSF4qhoJxwAefW Safeway]<ref>{{Lua idirlín|url=https://music.youtube.com/playlist?list=PLDZ3P8Oq2BfyAdO6toiuSF4qhoJxwAefW|teideal=YouTube Music|language=en|work=YouTube Music|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>, bás de bharr [https://ocf.ie/about-oesophageal-cancer/?gad_source=1&gad_campaignid=22687749746&gbraid=0AAAAADjG3OQV3fH5obv4NYcKSmiumDmNl&gclid=EAIaIQobChMIya6b5emJjgMVtY1QBh0ulQHeEAAYASAAEgJFt_D_BwE ailse éasafagas]<ref>{{Lua idirlín|url=https://ocf.ie/about-oesophageal-cancer/|teideal=About Oesophageal Cancer|language=en-US|work=Oesophageal Cancer Fund|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> ar an 10 Meán Fómhair, 1982, nuair a bhí Armstrong 10 mbliana d'aois. Fuiar a athair bás, sin an fáth gur scríobh sé an amhráin "Wake Me Up When September Ends".<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Green Day - Wake Me Up When September Ends [Official Music Video] [4K Upgrade]|url=https://www.youtube.com/watch?v=NU9JoFKlaZ0|date=2009-10-26|author=Green Day}}</ref> Thosaigh Armstrong ag foghlaim ceol nuair a bhí sé óg, agus thaifead sé a chéad amhrán nuair a bhí sé cúig bliana d'aois. Chuaigh sé go dtí bunscoil d'arb ainm Hillcrest Elementary School i Rodeo, áit ar spreag múinteoir é chun amhrán dar teideal "[https://www.youtube.com/watch?v=8i_UTmtc-ag Look for Love]<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Billie Joe: Look For Love [Look For Love Single {{!}} 1977]|url=https://www.youtube.com/watch?v=8i_UTmtc-ag|date=2020-06-18|author=Green Day Play!}}</ref>" a thaifeadadh ag aois a cúig Bhuail sé le Dirnt agus é ag freastal ar an mbunscoil, agus cheangail an bheirt láithreach bonn lena chéile mar gheall ar a spéis sa cheol, agus bhunaigh siad an banna Sweet Children nuair a bhí an bheirt ceithre bliana déag d'aois. D'athraigh an banna a ainm go Green Day ina dhiaidh sin. Tá tionscadail cheoil déanta ag Armstrong freisin, lena n-áirítear go leor comhoibrithe le ceoltóirí eile. Is é Van Halen agus [[Ramones]] cinn den banna is insporáidach do Billie Joe. == Gairme == Sa bhliain 1987, agus é 15 bliana d'aois, bhunaigh Armstrong banna darb ainm Sweet Children lena chara óige Mike Dirnt. Ar dtús, sheinn Armstrong agus Dirnt an giotár araon, le [https://greenday.fandom.com/wiki/Raj_Punjabi Raj Punjabi]<ref>{{Lua idirlín|url=https://greenday.fandom.com/wiki/Raj_Punjabi|teideal=Raj Punjabi|language=en|work=Green Day Wiki|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> ar na drumaí agus [https://greenday.fandom.com/wiki/Sean_Hughes#:~:text=Sean%20Hughes%20was%20the%20original,then%20known%20as%20Sweet%20Children). Sean Hughes] ar an dordghiotár. Tháinig [http://www.geekstinkbreath.net/greenday/article/meet-john-kiffmeyer/ John Kiffmeyer]<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.geekstinkbreath.net/greenday/article/meet-john-kiffmeyer/|teideal=Meet John Kiffmeyer - Green Day articles - GeekStinkBreath.net|work=www.geekstinkbreath.net|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>, ar a dtugtar Al Sobrante freisin, in áit Punjabi ar na drumaí ina dhiaidh sin. Tar éis cúpla léiriú, d'fhág Hughes an banna sa bhliain 1988; thosaigh Dirnt ag seinm dordghiotár ansin agus rinneadh banna trí phíosa díobh. D'athraigh siad a n-ainm go Green Day i mí Aibreáin 1989, ag roghnú an ainm mar gheall ar a ndúil i [https://nida.nih.gov/research-topics/cannabis-marijuana marijuana]<ref>{{Lua idirlín|url=https://nida.nih.gov/research-topics/cannabis-marijuana|teideal=Cannabis (Marijuana) {{!}} National Institute on Drug Abuse (NIDA)|údar=National Institute on Drug Abuse|dáta=2024-09-24|language=en|work=nida.nih.gov|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>. Sa bhliain 1989, d’eisigh Green Day a gcéad EP ''[https://open.spotify.com/track/2bliENmIxLMfB5cNVRvqAM 1,000 Hours]''<ref>{{Luaigh foilseachán|title=1,000 Hours|url=https://open.spotify.com/track/2bliENmIxLMfB5cNVRvqAM|date=1991-07-01|language=en}}</ref> trí [https://www.discogs.com/label/33263-Lookout!-Records?srsltid=AfmBOoovdTrY_Tj6jsD4025XNNdVzTPQ-xAXiCnmPbSe1ufYtKQRdRLe Lookout! Records]. Thaifead siad a gcéad albam stiúideo ''[https://www.discogs.com/master/706673-Green-Day-39Smooth?srsltid=AfmBOoqVfXUesOjIMs4LTHMRLDI52eQ3d_cyIhqRasYWUd56VdKcozkB 39/smooth]''<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Green Day - 39/Smooth|url=https://www.discogs.com/master/706673-Green-Day-39Smooth|date=1990|language=en}}</ref> agus an dráma leathnaithe [https://www.discogs.com/release/472030-Green-Day-Slappy-EP?srsltid=AfmBOoqIwBbPDUkpNFynYblKNRR67M4kozbbe4ZgND0KZaX9S6FbllyK Slappy]<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Green Day - Slappy E.P.|url=https://www.discogs.com/release/472030-Green-Day-Slappy-EP|date=1990|language=en}}</ref> sa bhliain 1990, a cuireadh le chéile le 1,000 Hours níos déanaí sa bhailiúchán ''[https://www.discogs.com/release/1453513-Green-Day-1039-Smoothed-Out-Slappy-Hours?srsltid=AfmBOoopLFZqEwe4HnvlIcVknZgWxnZasq9JANHLbbaw72Gm__q__fEu 1,039/Smoothed Out Slappy Hours]''<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Green Day - 1,039 / Smoothed Out Slappy Hours|url=https://www.discogs.com/release/1453513-Green-Day-1039-Smoothed-Out-Slappy-Hours|date=1997|language=en}}</ref> sa bhliain 1991. Sa bhliain 1991, chuaigh Armstrong isteach sa bhanna [https://open.spotify.com/artist/3FV6RFbfc6do1nCakWsNBx Pinhead Gunpowder]<ref>{{Lua idirlín|url=https://open.spotify.com/artist/3FV6RFbfc6do1nCakWsNBx|teideal=Pinhead Gunpowder|language=en|work=Spotify|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>, ina raibh an dordghiotáraí [https://www.greendayauthority.com/band/bill.php Bill Schneider]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.greendayauthority.com/band/bill.php|teideal=Bill Schneider Biography|work=www.greendayauthority.com|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>, an drumadóir [https://microcosmpublishing.com/catalog/artist/aaron-cometbus?srsltid=AfmBOopOC_jZofvt9cv2o70tcEc2-P6Jh2e7TwZ3P2SUQLtobgZ4FY8T Aaron Cometbus]<ref>{{Lua idirlín|url=https://microcosmpublishing.com/catalog/artist/aaron-cometbus?srsltid=AfmBOopOC_jZofvt9cv2o70tcEc2-P6Jh2e7TwZ3P2SUQLtobgZ4FY8T|teideal=Aaron Cometbus|language=en|work=Microcosm Publishing|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>, agus an t-amhránaí/giotáraí Sarah Kirsch. D’fhág Kirsch an grúpa sa bhliain 1992, agus tháinig [https://www.instagram.com/jasonwhiteguitarish/?hl=en Jason White]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.instagram.com/jasonwhiteguitarish/?hl=en|teideal=Instagram|work=www.instagram.com|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> ina áit. Tá roinnt drámaí fada agus albam eisithe ag an ngrúpa ó 1991 go dtí an lá atá inniu ann, agus bíonn seónna beo acu ó am go ham. Sa bhliain 2004, sheol Green Day a gcéad [https://www.ebsco.com/research-starters/music/rock-operas cheoldráma rac-cheoil]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.ebsco.com/research-starters/music/rock-operas|teideal=Rock Operas {{!}} EBSCO Research Starters|language=en|work=www.ebsco.com|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>, [https://open.spotify.com/album/5dN7F9DV0Qg1XRdIgW8rke American Idiot]<ref>{{Luaigh foilseachán|title=American Idiot|url=https://open.spotify.com/album/5dN7F9DV0Qg1XRdIgW8rke|date=2004-09-21|language=en}}</ref>. Tá níos mó ná 15,000,000 cóip díolta den albam ar fud an domhain, agus na singlí móréilimh "[https://www.youtube.com/watch?v=sLzd5VbiPN0 American Idiot]<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Green Day - American Idiot (Live at Coachella 2025)|url=https://www.youtube.com/watch?v=sLzd5VbiPN0|date=2025-04-16|author=Green Day}}</ref>", "[https://open.spotify.com/album/2sIWM1FzNqLCccNwXuC4SA Boulevard of Broken Dreams]<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Boulevard of Broken Dreams|url=https://open.spotify.com/album/2sIWM1FzNqLCccNwXuC4SA|date=2004-01-01|language=en}}</ref>" agus "[https://open.spotify.com/track/3ZffCQKLFLUvYM59XKLbVm Wake Me Up When September Ends]<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Wake Me up When September Ends|url=https://open.spotify.com/track/3ZffCQKLFLUvYM59XKLbVm|date=2004-09-21|language=en}}</ref>" mar bhunús leis an albam. Sa bhliain 2009, d'eisigh Green Day [https://open.spotify.com/album/1AHZd3C3S8m8fFrhFxyk79 21st Century Breakdown]<ref>{{Luaigh foilseachán|title=21st Century Breakdown|url=https://open.spotify.com/album/1AHZd3C3S8m8fFrhFxyk79|date=2009-05-15|language=en}}</ref>, an dara ceoldráma rac-cheoil ón mbanna, a bhí ina rath tráchtála eile. Idir an dá thionscadal seo, ba é Armstrong príomhamhránaí thionscadal taobh Green Day [https://open.spotify.com/artist/5tI0Vj2FhioY8AKtEqu9d3 Foxboro Hot Tubs]<ref>{{Lua idirlín|url=https://open.spotify.com/artist/5tI0Vj2FhioY8AKtEqu9d3|teideal=Foxboro Hottubs|language=en|work=Spotify|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>, a bunaíodh sa bhliain 2007 agus a bhfuil seónna beo á ndéanamh acu ó am go ham ó shin. D'eisigh Foxboro Hot Tubs albam amháin, [https://greenday.fm/music/side-projects/foxboro-hot-tubs-stop-drop-and-roll-e Stop Drop and Roll!!!]<ref>{{Lua idirlín|url=https://greenday.fm/|teideal=Green Day Online - Welcome To Fan Paradise|language=en-US|work=GreenDay.fm|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>, sa bhliain 2008. == 2012 Mí-Úsáid Substaintí == Ar an 21 Meán Fómhair 2012, le linn léiriú Green Day ag [https://www.iheart.com/music-festival/ Féile Cheoil iHeartRadio]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.iheart.com/music-festival/|teideal=iHeartRadio Music Festival {{!}} iHeartRadio|language=en|work=iHeartRadio Music Festival|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> i Las Vegas, tháinig fearg ar Armstrong ar an stáitse agus chuir sé isteach ar sheit an bhanna i lár a n-amhrán cáiliúil "[https://open.spotify.com/track/6L89mwZXSOwYl76YXfX13s Basket Case]<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Basket Case|url=https://open.spotify.com/track/6L89mwZXSOwYl76YXfX13s|date=1994-02-01|language=en}}</ref>" ó 1994. I sraith maslaí, cháin Armstrong eagraithe an imeachta as seinm an bhanna a ghiorrú, sular bhris sé a ghiotár agus rith sé den stáitse go tobann. D'eisigh an banna ráiteas ina dhiaidh sin ag gabháil leithscéil as an eachtra agus ag soiléiriú nár gearradh a seinm gearr. Tharla an eachtra díreach ceithre lá roimh eisiúint naoú halbam stiúideo Green Day, [https://open.spotify.com/album/6AFJIZmd1zWQDBBwHyeo9w ¡Uno!]<ref>{{Luaigh foilseachán|title=¡UNO!|url=https://open.spotify.com/album/6AFJIZmd1zWQDBBwHyeo9w|date=2012-09-24|language=en}}</ref> Dhá lá i ndiaidh na heachtra ag [https://www.iheart.com/music-festival/ Féile Cheoil iHeartRadio]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.iheart.com/music-festival/|teideal=iHeartRadio Music Festival {{!}} iHeartRadio|language=en|work=iHeartRadio Music Festival|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>, d’fhógair Green Day go raibh Armstrong ag lorg cóireála le haghaidh fadhb mí-úsáide substaintí neamhshonraithe. De réir Claudia Suarez Wright, iar-bhean chéile Tre Cool agus máthair mhac baiste Armstrong, bhí Armstrong ag ól go trom i Las Vegas roimh [https://www.iheart.com/music-festival/ Fhéile Cheoil iHeartRadio]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.iheart.com/music-festival/|teideal=iHeartRadio Music Festival {{!}} iHeartRadio|language=en|work=iHeartRadio Music Festival|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>, tar éis thart ar bhliain amháin de mheabhairghalar. Thug Armstrong agallamh do [https://www.rollingstone.com/music/music-features/billie-joe-armstrong-the-rolling-stone-interview-94267/ Rolling Stone]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.rollingstone.com/music/music-features/billie-joe-armstrong-the-rolling-stone-interview-94267/|teideal=Billie Joe Armstrong: The Rolling Stone Interview|údar=David Fricke|dáta=2013-03-14|language=en-US|work=Rolling Stone|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> i mí an Mhárta 2013 inar dúirt sé go raibh sé "ag iarraidh éirí meabhrach ó 1997, timpeall Nimrod". Phléigh sé conas, le linn chamchuairt 21st Century Breakdown in 2009–2010, "Bhí meathlú ollmhór ar an gcamchuairt sin". Mhínigh Armstrong a andúil, go háirithe conas a mhéadaigh sé sna míonna roimh scaoileadh na n-albam ¡Uno!, ¡Dos!, agus ¡Tre! agus an taibhiú ag iHeartRadio, ag rá le linn chamchuairt samhraidh na hEorpa in 2011, "Bhí mé ar mo bhuaicphointe maidir le piollaí a thógáil ag an am sin, ag glacadh an leighis go hiomlán". Thug Armstrong sonraí faoi ghig ag Irving Plaza i Nua-Eabhrac beagán os cionn seachtaine roimh eachtra iHeartRadio, inar "Chaith sé ceithre nó cúig bheoir siar sula ndeachaigh muid ar an stáitse agus is dócha go raibh ceithre nó cúig cinn aige nuair a sheinn muid. Ansin d'ól mé mo mheáchan coirp in alcól ina dhiaidh sin. Chríochnaigh mé le póit ar an West Side Highway, i mo luí i bpáirc bheag." == Billie Joe Armstrong LGBTQ+ == Phléigh Billie Joe Armstrong a dhéghnéasacht go poiblí in agallamh le The Advocate sa bhliain 1995. Dúirt sé, "Sílim go raibh mé i gcónaí déghnéasach. Is rud é a raibh suim agam ann i gcónaí," [https://www.tiktok.com/@bidotorg/video/7380136573494545710 de réir físeán TikTok]. Lean sé de bheith ag glacadh leis an bhféiniúlacht seo agus aithnítear é mar dheilbhín déghnéasach, de réir Hindustan Times. Meastar freisin go léiríonn an t-amhrán "Coming Clean" ón albam "Dookie" a thuras pearsanta féinfhionnachtana maidir lena ghnéasacht, [https://bi.org/en/famous/billie-joe-armstrong de réir Bi.org] == Tagairtí == <references /> rs7clmyqo8qv56xknh0ounsgugzer8l 1271464 1271459 2025-06-25T10:01:29Z Brookie Researches 67426 /* Gairme */ 1271464 wikitext text/x-wiki == Billie Joe Armstrong == '''[[imdbname:0035626|Billie Joe Armstrong]]''' (rugadh Feabhra 17, 1972) Is ceolteoir agus aisteoir meiriceánach é. Is fearr aithne air mar phríomhamhránaí, [https://www.waltons.ie/product-category/play-music/irish-and-folk/guitars-irish-and-folk/ giotáraí]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.waltons.ie/product-category/play-music/irish-and-folk/guitars-irish-and-folk/|teideal=Guitars - {{!}} Waltons Music|language=en-US|work=www.waltons.ie|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> agus príomhscríbhneoir amhrán an bhanna rac-cheoil [[Green Day]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://greenday.com/|teideal=Green Day|work=greenday.com|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>, a bhunaigh sé i gcomhar le Mike Dirnt i 1987. Is giotáraí agus amhránaí é freisin don bhanna rac-cheoil punc [https://open.spotify.com/artist/3FV6RFbfc6do1nCakWsNBx Pinhead Gunpowder]<ref>{{Lua idirlín|url=https://open.spotify.com/artist/3FV6RFbfc6do1nCakWsNBx|teideal=Pinhead Gunpowder|language=en|work=Spotify|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>, agus is é príomhamhránaí Green Day do thionscadail taobh Green Day, [https://open.spotify.com/artist/5tI0Vj2FhioY8AKtEqu9d3 Foxboro Hot Tubs]<ref>{{Lua idirlín|url=https://open.spotify.com/artist/5tI0Vj2FhioY8AKtEqu9d3|teideal=Foxboro Hottubs|language=en|work=Spotify|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>, [https://thenetworkband.com/ the Network]<ref>{{Lua idirlín|url=https://thenetworkband.com/|teideal=The Network|language=en-US|work=The Network|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>, [https://greenday.fm/music/side-projects/the-longshot/ the Longshot]<ref>{{Lua idirlín|url=https://greenday.fm/music/side-projects/the-longshot/|teideal=The Longshot|language=en-US|work=GreenDay.fm|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> agus [https://greenday.fm/music/side-projects/the-coverups/ the Coverups]<ref>{{Lua idirlín|url=https://greenday.fm/music/side-projects/the-coverups/|teideal=The Coverups|language=en-US|work=GreenDay.fm|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>. Meastar ag criticeoirí gur duine de na goitáirí punc-rac is fearr riamh. https://commons.wikimedia.org/wiki/File:RiP2013_GreenDay_Billie_Joe_Armstrong_0021.jpg == Luath Saol == Rugadh Armstrong in [[Oakland, California]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.britannica.com/place/Oakland-California|teideal=Oakland {{!}} History, Climate, Population, Maps, & Facts {{!}} Britannica|dáta=2025-06-21|language=en|work=www.britannica.com|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>[[Oakland, California|,]] ar an 17 Feabhra, 1972, an duine ab óige de sheisear clainne Ollie Jackson (rugadh 1932) agus Andrew Marsicano Armstrong (1928–1982). Tógadh é i [[google:Rodeo,+California&oq=Rodeo,+California&gs_lcrp=EgZjaHJvbWUyBggAEEUYOTIMCAEQLhhDGIAEGIoFMgcIAhAAGIAEMgcIAxAAGIAEMgcIBBAAGIAEMgcIBRAAGIAEMgcIBhAAGIAEMgcIBxAAGIAEMgcICBAAGIAE0gEIMTM3NWowajSoAgCwAgE&sourceid=chrome&ie=UTF-8|Rodeo, California]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.niche.com/places-to-live/rodeo-contra-costa-ca/|teideal=Rodeo, CA|language=en-US|work=Niche|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>. Fuair ​​a athair, ceoltóir snagcheoil agus tiománaí trucaile do [https://music.youtube.com/playlist?list=PLDZ3P8Oq2BfyAdO6toiuSF4qhoJxwAefW Safeway]<ref>{{Lua idirlín|url=https://music.youtube.com/playlist?list=PLDZ3P8Oq2BfyAdO6toiuSF4qhoJxwAefW|teideal=YouTube Music|language=en|work=YouTube Music|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>, bás de bharr [https://ocf.ie/about-oesophageal-cancer/?gad_source=1&gad_campaignid=22687749746&gbraid=0AAAAADjG3OQV3fH5obv4NYcKSmiumDmNl&gclid=EAIaIQobChMIya6b5emJjgMVtY1QBh0ulQHeEAAYASAAEgJFt_D_BwE ailse éasafagas]<ref>{{Lua idirlín|url=https://ocf.ie/about-oesophageal-cancer/|teideal=About Oesophageal Cancer|language=en-US|work=Oesophageal Cancer Fund|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> ar an 10 Meán Fómhair, 1982, nuair a bhí Armstrong 10 mbliana d'aois. Fuiar a athair bás, sin an fáth gur scríobh sé an amhráin ''Wake Me Up When September Ends''.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Green Day - Wake Me Up When September Ends [Official Music Video] [4K Upgrade]|url=https://www.youtube.com/watch?v=NU9JoFKlaZ0|date=2009-10-26|author=Green Day}}</ref> Thosaigh Armstrong ag foghlaim ceol nuair a bhí sé óg, agus thaifead sé a chéad amhrán nuair a bhí sé cúig bliana d'aois. Chuaigh sé go dtí bunscoil d'arb ainm Hillcrest Elementary School i Rodeo, áit ar spreag múinteoir é chun amhrán dar teideal "[https://www.youtube.com/watch?v=8i_UTmtc-ag Look for Love]<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Billie Joe: Look For Love [Look For Love Single {{!}} 1977]|url=https://www.youtube.com/watch?v=8i_UTmtc-ag|date=2020-06-18|author=Green Day Play!}}</ref>" a thaifeadadh ag aois a cúig Bhuail sé le Dirnt agus é ag freastal ar an mbunscoil, agus cheangail an bheirt láithreach bonn lena chéile mar gheall ar a spéis sa cheol, agus bhunaigh siad an banna Sweet Children nuair a bhí an bheirt ceithre bliana déag d'aois. D'athraigh an banna a ainm go Green Day ina dhiaidh sin. Tá tionscadail cheoil déanta ag Armstrong freisin, lena n-áirítear go leor comhoibrithe le ceoltóirí eile. Is é Van Halen agus [[Ramones]] cinn den banna is insporáidach do Billie Joe. == Gairm == Sa bhliain 1987, agus é 15 bliana d'aois, bhunaigh Armstrong banna darb ainm Sweet Children lena chara óige Mike Dirnt. Ar dtús, sheinn Armstrong agus Dirnt an giotár araon, le [https://greenday.fandom.com/wiki/Raj_Punjabi Raj Punjabi]<ref>{{Lua idirlín|url=https://greenday.fandom.com/wiki/Raj_Punjabi|teideal=Raj Punjabi|language=en|work=Green Day Wiki|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> ar na drumaí agus [https://greenday.fandom.com/wiki/Sean_Hughes#:~:text=Sean%20Hughes%20was%20the%20original,then%20known%20as%20Sweet%20Children). Sean Hughes] ar an dordghiotár. Tháinig [http://www.geekstinkbreath.net/greenday/article/meet-john-kiffmeyer/ John Kiffmeyer]<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.geekstinkbreath.net/greenday/article/meet-john-kiffmeyer/|teideal=Meet John Kiffmeyer - Green Day articles - GeekStinkBreath.net|work=www.geekstinkbreath.net|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>, ar a dtugtar Al Sobrante freisin, in áit Punjabi ar na drumaí ina dhiaidh sin. Tar éis cúpla léiriú, d'fhág Hughes an banna sa bhliain 1988; thosaigh Dirnt ag seinm dordghiotár ansin agus rinneadh banna trí phíosa díobh. D'athraigh siad a n-ainm go Green Day i mí Aibreáin 1989, ag roghnú an ainm mar gheall ar a ndúil i [https://nida.nih.gov/research-topics/cannabis-marijuana marijuana]<ref>{{Lua idirlín|url=https://nida.nih.gov/research-topics/cannabis-marijuana|teideal=Cannabis (Marijuana) {{!}} National Institute on Drug Abuse (NIDA)|údar=National Institute on Drug Abuse|dáta=2024-09-24|language=en|work=nida.nih.gov|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>. Sa bhliain 1989, d’eisigh Green Day a gcéad EP ''[https://open.spotify.com/track/2bliENmIxLMfB5cNVRvqAM 1,000 Hours]''<ref>{{Luaigh foilseachán|title=1,000 Hours|url=https://open.spotify.com/track/2bliENmIxLMfB5cNVRvqAM|date=1991-07-01|language=en}}</ref> trí [https://www.discogs.com/label/33263-Lookout!-Records?srsltid=AfmBOoovdTrY_Tj6jsD4025XNNdVzTPQ-xAXiCnmPbSe1ufYtKQRdRLe Lookout! Records]. Thaifead siad a gcéad albam stiúideo ''[https://www.discogs.com/master/706673-Green-Day-39Smooth?srsltid=AfmBOoqVfXUesOjIMs4LTHMRLDI52eQ3d_cyIhqRasYWUd56VdKcozkB 39/smooth]''<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Green Day - 39/Smooth|url=https://www.discogs.com/master/706673-Green-Day-39Smooth|date=1990|language=en}}</ref> agus an dráma leathnaithe [https://www.discogs.com/release/472030-Green-Day-Slappy-EP?srsltid=AfmBOoqIwBbPDUkpNFynYblKNRR67M4kozbbe4ZgND0KZaX9S6FbllyK Slappy]<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Green Day - Slappy E.P.|url=https://www.discogs.com/release/472030-Green-Day-Slappy-EP|date=1990|language=en}}</ref> sa bhliain 1990, a cuireadh le chéile le 1,000 Hours níos déanaí sa bhailiúchán ''[https://www.discogs.com/release/1453513-Green-Day-1039-Smoothed-Out-Slappy-Hours?srsltid=AfmBOoopLFZqEwe4HnvlIcVknZgWxnZasq9JANHLbbaw72Gm__q__fEu 1,039/Smoothed Out Slappy Hours]''<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Green Day - 1,039 / Smoothed Out Slappy Hours|url=https://www.discogs.com/release/1453513-Green-Day-1039-Smoothed-Out-Slappy-Hours|date=1997|language=en}}</ref> sa bhliain 1991. Sa bhliain 1991, chuaigh Armstrong isteach sa bhanna [https://open.spotify.com/artist/3FV6RFbfc6do1nCakWsNBx Pinhead Gunpowder]<ref>{{Lua idirlín|url=https://open.spotify.com/artist/3FV6RFbfc6do1nCakWsNBx|teideal=Pinhead Gunpowder|language=en|work=Spotify|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>, ina raibh an dordghiotáraí [https://www.greendayauthority.com/band/bill.php Bill Schneider]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.greendayauthority.com/band/bill.php|teideal=Bill Schneider Biography|work=www.greendayauthority.com|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>, an drumadóir [https://microcosmpublishing.com/catalog/artist/aaron-cometbus?srsltid=AfmBOopOC_jZofvt9cv2o70tcEc2-P6Jh2e7TwZ3P2SUQLtobgZ4FY8T Aaron Cometbus]<ref>{{Lua idirlín|url=https://microcosmpublishing.com/catalog/artist/aaron-cometbus?srsltid=AfmBOopOC_jZofvt9cv2o70tcEc2-P6Jh2e7TwZ3P2SUQLtobgZ4FY8T|teideal=Aaron Cometbus|language=en|work=Microcosm Publishing|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>, agus an t-amhránaí/giotáraí Sarah Kirsch. D’fhág Kirsch an grúpa sa bhliain 1992, agus tháinig [https://www.instagram.com/jasonwhiteguitarish/?hl=en Jason White]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.instagram.com/jasonwhiteguitarish/?hl=en|teideal=Instagram|work=www.instagram.com|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> ina áit. Tá roinnt drámaí fada agus albam eisithe ag an ngrúpa ó 1991 go dtí an lá atá inniu ann, agus bíonn seónna beo acu ó am go ham. Sa bhliain 2004, sheol Green Day a gcéad [https://www.ebsco.com/research-starters/music/rock-operas cheoldráma rac-cheoil]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.ebsco.com/research-starters/music/rock-operas|teideal=Rock Operas {{!}} EBSCO Research Starters|language=en|work=www.ebsco.com|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>, [https://open.spotify.com/album/5dN7F9DV0Qg1XRdIgW8rke American Idiot]<ref>{{Luaigh foilseachán|title=American Idiot|url=https://open.spotify.com/album/5dN7F9DV0Qg1XRdIgW8rke|date=2004-09-21|language=en}}</ref>. Tá níos mó ná 15,000,000 cóip díolta den albam ar fud an domhain, agus na singlí móréilimh "[https://www.youtube.com/watch?v=sLzd5VbiPN0 American Idiot]<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Green Day - American Idiot (Live at Coachella 2025)|url=https://www.youtube.com/watch?v=sLzd5VbiPN0|date=2025-04-16|author=Green Day}}</ref>", "[https://open.spotify.com/album/2sIWM1FzNqLCccNwXuC4SA Boulevard of Broken Dreams]<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Boulevard of Broken Dreams|url=https://open.spotify.com/album/2sIWM1FzNqLCccNwXuC4SA|date=2004-01-01|language=en}}</ref>" agus "[https://open.spotify.com/track/3ZffCQKLFLUvYM59XKLbVm Wake Me Up When September Ends]<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Wake Me up When September Ends|url=https://open.spotify.com/track/3ZffCQKLFLUvYM59XKLbVm|date=2004-09-21|language=en}}</ref>" mar bhunús leis an albam. Sa bhliain 2009, d'eisigh Green Day [https://open.spotify.com/album/1AHZd3C3S8m8fFrhFxyk79 21st Century Breakdown]<ref>{{Luaigh foilseachán|title=21st Century Breakdown|url=https://open.spotify.com/album/1AHZd3C3S8m8fFrhFxyk79|date=2009-05-15|language=en}}</ref>, an dara ceoldráma rac-cheoil ón mbanna, a bhí ina rath tráchtála eile. Idir an dá thionscadal seo, ba é Armstrong príomhamhránaí thionscadal taobh Green Day [https://open.spotify.com/artist/5tI0Vj2FhioY8AKtEqu9d3 Foxboro Hot Tubs]<ref>{{Lua idirlín|url=https://open.spotify.com/artist/5tI0Vj2FhioY8AKtEqu9d3|teideal=Foxboro Hottubs|language=en|work=Spotify|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>, a bunaíodh sa bhliain 2007 agus a bhfuil seónna beo á ndéanamh acu ó am go ham ó shin. D'eisigh Foxboro Hot Tubs albam amháin, [https://greenday.fm/music/side-projects/foxboro-hot-tubs-stop-drop-and-roll-e Stop Drop and Roll!!!]<ref>{{Lua idirlín|url=https://greenday.fm/|teideal=Green Day Online - Welcome To Fan Paradise|language=en-US|work=GreenDay.fm|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>, sa bhliain 2008. == 2012 Mí-Úsáid Substaintí == Ar an 21 Meán Fómhair 2012, le linn léiriú Green Day ag [https://www.iheart.com/music-festival/ Féile Cheoil iHeartRadio]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.iheart.com/music-festival/|teideal=iHeartRadio Music Festival {{!}} iHeartRadio|language=en|work=iHeartRadio Music Festival|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> i Las Vegas, tháinig fearg ar Armstrong ar an stáitse agus chuir sé isteach ar sheit an bhanna i lár a n-amhrán cáiliúil "[https://open.spotify.com/track/6L89mwZXSOwYl76YXfX13s Basket Case]<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Basket Case|url=https://open.spotify.com/track/6L89mwZXSOwYl76YXfX13s|date=1994-02-01|language=en}}</ref>" ó 1994. I sraith maslaí, cháin Armstrong eagraithe an imeachta as seinm an bhanna a ghiorrú, sular bhris sé a ghiotár agus rith sé den stáitse go tobann. D'eisigh an banna ráiteas ina dhiaidh sin ag gabháil leithscéil as an eachtra agus ag soiléiriú nár gearradh a seinm gearr. Tharla an eachtra díreach ceithre lá roimh eisiúint naoú halbam stiúideo Green Day, [https://open.spotify.com/album/6AFJIZmd1zWQDBBwHyeo9w ¡Uno!]<ref>{{Luaigh foilseachán|title=¡UNO!|url=https://open.spotify.com/album/6AFJIZmd1zWQDBBwHyeo9w|date=2012-09-24|language=en}}</ref> Dhá lá i ndiaidh na heachtra ag [https://www.iheart.com/music-festival/ Féile Cheoil iHeartRadio]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.iheart.com/music-festival/|teideal=iHeartRadio Music Festival {{!}} iHeartRadio|language=en|work=iHeartRadio Music Festival|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>, d’fhógair Green Day go raibh Armstrong ag lorg cóireála le haghaidh fadhb mí-úsáide substaintí neamhshonraithe. De réir Claudia Suarez Wright, iar-bhean chéile Tre Cool agus máthair mhac baiste Armstrong, bhí Armstrong ag ól go trom i Las Vegas roimh [https://www.iheart.com/music-festival/ Fhéile Cheoil iHeartRadio]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.iheart.com/music-festival/|teideal=iHeartRadio Music Festival {{!}} iHeartRadio|language=en|work=iHeartRadio Music Festival|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>, tar éis thart ar bhliain amháin de mheabhairghalar. Thug Armstrong agallamh do [https://www.rollingstone.com/music/music-features/billie-joe-armstrong-the-rolling-stone-interview-94267/ Rolling Stone]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.rollingstone.com/music/music-features/billie-joe-armstrong-the-rolling-stone-interview-94267/|teideal=Billie Joe Armstrong: The Rolling Stone Interview|údar=David Fricke|dáta=2013-03-14|language=en-US|work=Rolling Stone|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> i mí an Mhárta 2013 inar dúirt sé go raibh sé "ag iarraidh éirí meabhrach ó 1997, timpeall Nimrod". Phléigh sé conas, le linn chamchuairt 21st Century Breakdown in 2009–2010, "Bhí meathlú ollmhór ar an gcamchuairt sin". Mhínigh Armstrong a andúil, go háirithe conas a mhéadaigh sé sna míonna roimh scaoileadh na n-albam ¡Uno!, ¡Dos!, agus ¡Tre! agus an taibhiú ag iHeartRadio, ag rá le linn chamchuairt samhraidh na hEorpa in 2011, "Bhí mé ar mo bhuaicphointe maidir le piollaí a thógáil ag an am sin, ag glacadh an leighis go hiomlán". Thug Armstrong sonraí faoi ghig ag Irving Plaza i Nua-Eabhrac beagán os cionn seachtaine roimh eachtra iHeartRadio, inar "Chaith sé ceithre nó cúig bheoir siar sula ndeachaigh muid ar an stáitse agus is dócha go raibh ceithre nó cúig cinn aige nuair a sheinn muid. Ansin d'ól mé mo mheáchan coirp in alcól ina dhiaidh sin. Chríochnaigh mé le póit ar an West Side Highway, i mo luí i bpáirc bheag." == Billie Joe Armstrong LGBTQ+ == Phléigh Billie Joe Armstrong a dhéghnéasacht go poiblí in agallamh le The Advocate sa bhliain 1995. Dúirt sé, "Sílim go raibh mé i gcónaí déghnéasach. Is rud é a raibh suim agam ann i gcónaí," [https://www.tiktok.com/@bidotorg/video/7380136573494545710 de réir físeán TikTok]. Lean sé de bheith ag glacadh leis an bhféiniúlacht seo agus aithnítear é mar dheilbhín déghnéasach, de réir Hindustan Times. Meastar freisin go léiríonn an t-amhrán "Coming Clean" ón albam "Dookie" a thuras pearsanta féinfhionnachtana maidir lena ghnéasacht, [https://bi.org/en/famous/billie-joe-armstrong de réir Bi.org] == Tagairtí == <references /> td89fvfq1ikujej2bp7t7rgc1foaxyx 1271465 1271464 2025-06-25T10:04:50Z Brookie Researches 67426 1271465 wikitext text/x-wiki == Billie Joe Armstrong == '''[[imdbname:0035626|Billie Joe Armstrong]]''' (rugadh Feabhra 17, 1972) Is ceolteoir agus aisteoir meiriceánach é. Is fearr aithne air mar phríomhamhránaí, [https://www.waltons.ie/product-category/play-music/irish-and-folk/guitars-irish-and-folk/ giotáraí]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.waltons.ie/product-category/play-music/irish-and-folk/guitars-irish-and-folk/|teideal=Guitars - {{!}} Waltons Music|language=en-US|work=www.waltons.ie|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> agus príomhscríbhneoir amhrán an bhanna rac-cheoil [[Green Day]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://greenday.com/|teideal=Green Day|work=greenday.com|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>, a bhunaigh sé i gcomhar le Mike Dirnt i 1987. Is giotáraí agus amhránaí é freisin don bhanna rac-cheoil punc [https://open.spotify.com/artist/3FV6RFbfc6do1nCakWsNBx Pinhead Gunpowder]<ref>{{Lua idirlín|url=https://open.spotify.com/artist/3FV6RFbfc6do1nCakWsNBx|teideal=Pinhead Gunpowder|language=en|work=Spotify|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>, agus is é príomhamhránaí Green Day do thionscadail taobh Green Day, [https://open.spotify.com/artist/5tI0Vj2FhioY8AKtEqu9d3 Foxboro Hot Tubs]<ref>{{Lua idirlín|url=https://open.spotify.com/artist/5tI0Vj2FhioY8AKtEqu9d3|teideal=Foxboro Hottubs|language=en|work=Spotify|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>, [https://thenetworkband.com/ the Network]<ref>{{Lua idirlín|url=https://thenetworkband.com/|teideal=The Network|language=en-US|work=The Network|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>, [https://greenday.fm/music/side-projects/the-longshot/ the Longshot]<ref>{{Lua idirlín|url=https://greenday.fm/music/side-projects/the-longshot/|teideal=The Longshot|language=en-US|work=GreenDay.fm|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> agus [https://greenday.fm/music/side-projects/the-coverups/ the Coverups]<ref>{{Lua idirlín|url=https://greenday.fm/music/side-projects/the-coverups/|teideal=The Coverups|language=en-US|work=GreenDay.fm|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>. Meastar ag criticeoirí gur duine de na goitáirí punc-rac is fearr riamh. https://commons.wikimedia.org/wiki/File:RiP2013_GreenDay_Billie_Joe_Armstrong_0021.jpg == Luath Saol == Rugadh Armstrong in [[Oakland, California]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.britannica.com/place/Oakland-California|teideal=Oakland {{!}} History, Climate, Population, Maps, & Facts {{!}} Britannica|dáta=2025-06-21|language=en|work=www.britannica.com|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>[[Oakland, California|,]] ar an 17 Feabhra, 1972, an duine ab óige de sheisear clainne Ollie Jackson (rugadh 1932) agus Andrew Marsicano Armstrong (1928–1982). Tógadh é i [[google:Rodeo,+California&oq=Rodeo,+California&gs_lcrp=EgZjaHJvbWUyBggAEEUYOTIMCAEQLhhDGIAEGIoFMgcIAhAAGIAEMgcIAxAAGIAEMgcIBBAAGIAEMgcIBRAAGIAEMgcIBhAAGIAEMgcIBxAAGIAEMgcICBAAGIAE0gEIMTM3NWowajSoAgCwAgE&sourceid=chrome&ie=UTF-8|Rodeo, California]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.niche.com/places-to-live/rodeo-contra-costa-ca/|teideal=Rodeo, CA|language=en-US|work=Niche|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>. Fuair ​​a athair, ceoltóir snagcheoil agus tiománaí trucaile do [https://music.youtube.com/playlist?list=PLDZ3P8Oq2BfyAdO6toiuSF4qhoJxwAefW Safeway]<ref>{{Lua idirlín|url=https://music.youtube.com/playlist?list=PLDZ3P8Oq2BfyAdO6toiuSF4qhoJxwAefW|teideal=YouTube Music|language=en|work=YouTube Music|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>, bás de bharr [https://ocf.ie/about-oesophageal-cancer/?gad_source=1&gad_campaignid=22687749746&gbraid=0AAAAADjG3OQV3fH5obv4NYcKSmiumDmNl&gclid=EAIaIQobChMIya6b5emJjgMVtY1QBh0ulQHeEAAYASAAEgJFt_D_BwE ailse éasafagas]<ref>{{Lua idirlín|url=https://ocf.ie/about-oesophageal-cancer/|teideal=About Oesophageal Cancer|language=en-US|work=Oesophageal Cancer Fund|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> ar an 10 Meán Fómhair, 1982, nuair a bhí Armstrong 10 mbliana d'aois. Fuiar a athair bás, sin an fáth gur scríobh sé an amhráin ''Wake Me Up When September Ends''.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Green Day - Wake Me Up When September Ends [Official Music Video] [4K Upgrade]|url=https://www.youtube.com/watch?v=NU9JoFKlaZ0|date=2009-10-26|author=Green Day}}</ref> Thosaigh Armstrong ag foghlaim ceol nuair a bhí sé óg, agus thaifead sé a chéad amhrán nuair a bhí sé cúig bliana d'aois. Chuaigh sé go dtí bunscoil d'arb ainm Hillcrest Elementary School i Rodeo, áit ar spreag múinteoir é chun amhrán dar teideal ''[https://www.youtube.com/watch?v=8i_UTmtc-ag Look for Love]''<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Billie Joe: Look For Love [Look For Love Single {{!}} 1977]|url=https://www.youtube.com/watch?v=8i_UTmtc-ag|date=2020-06-18|author=Green Day Play!}}</ref> a thaifeadadh ag aois a cúig Bhuail sé le Dirnt agus é ag freastal ar an mbunscoil, agus cheangail an bheirt láithreach bonn lena chéile mar gheall ar a spéis sa cheol, agus bhunaigh siad an banna Sweet Children nuair a bhí an bheirt ceithre bliana déag d'aois. D'athraigh an banna a ainm go Green Day ina dhiaidh sin. Tá tionscadail cheoil déanta ag Armstrong freisin, lena n-áirítear go leor comhoibrithe le ceoltóirí eile. Is é Van Halen agus [[Ramones]] cinn den banna is insporáidach do Billie Joe. == Gairm == Sa bhliain 1987, agus é 15 bliana d'aois, bhunaigh Armstrong banna darb ainm Sweet Children lena chara óige Mike Dirnt. Ar dtús, sheinn Armstrong agus Dirnt an giotár araon, le [https://greenday.fandom.com/wiki/Raj_Punjabi Raj Punjabi]<ref>{{Lua idirlín|url=https://greenday.fandom.com/wiki/Raj_Punjabi|teideal=Raj Punjabi|language=en|work=Green Day Wiki|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> ar na drumaí agus [https://greenday.fandom.com/wiki/Sean_Hughes#:~:text=Sean%20Hughes%20was%20the%20original,then%20known%20as%20Sweet%20Children). Sean Hughes] ar an dordghiotár. Tháinig [http://www.geekstinkbreath.net/greenday/article/meet-john-kiffmeyer/ John Kiffmeyer]<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.geekstinkbreath.net/greenday/article/meet-john-kiffmeyer/|teideal=Meet John Kiffmeyer - Green Day articles - GeekStinkBreath.net|work=www.geekstinkbreath.net|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>, ar a dtugtar Al Sobrante freisin, in áit Punjabi ar na drumaí ina dhiaidh sin. Tar éis cúpla léiriú, d'fhág Hughes an banna sa bhliain 1988; thosaigh Dirnt ag seinm dordghiotár ansin agus rinneadh banna trí phíosa díobh. D'athraigh siad a n-ainm go Green Day i mí Aibreáin 1989, ag roghnú an ainm mar gheall ar a ndúil i [https://nida.nih.gov/research-topics/cannabis-marijuana marijuana]<ref>{{Lua idirlín|url=https://nida.nih.gov/research-topics/cannabis-marijuana|teideal=Cannabis (Marijuana) {{!}} National Institute on Drug Abuse (NIDA)|údar=National Institute on Drug Abuse|dáta=2024-09-24|language=en|work=nida.nih.gov|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>. Sa bhliain 1989, d’eisigh Green Day a gcéad EP ''[https://open.spotify.com/track/2bliENmIxLMfB5cNVRvqAM 1,000 Hours]''<ref>{{Luaigh foilseachán|title=1,000 Hours|url=https://open.spotify.com/track/2bliENmIxLMfB5cNVRvqAM|date=1991-07-01|language=en}}</ref> trí [https://www.discogs.com/label/33263-Lookout!-Records?srsltid=AfmBOoovdTrY_Tj6jsD4025XNNdVzTPQ-xAXiCnmPbSe1ufYtKQRdRLe Lookout! Records]. Thaifead siad a gcéad albam stiúideo ''[https://www.discogs.com/master/706673-Green-Day-39Smooth?srsltid=AfmBOoqVfXUesOjIMs4LTHMRLDI52eQ3d_cyIhqRasYWUd56VdKcozkB 39/smooth]''<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Green Day - 39/Smooth|url=https://www.discogs.com/master/706673-Green-Day-39Smooth|date=1990|language=en}}</ref> agus an dráma leathnaithe [https://www.discogs.com/release/472030-Green-Day-Slappy-EP?srsltid=AfmBOoqIwBbPDUkpNFynYblKNRR67M4kozbbe4ZgND0KZaX9S6FbllyK Slappy]<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Green Day - Slappy E.P.|url=https://www.discogs.com/release/472030-Green-Day-Slappy-EP|date=1990|language=en}}</ref> sa bhliain 1990, a cuireadh le chéile le 1,000 Hours níos déanaí sa bhailiúchán ''[https://www.discogs.com/release/1453513-Green-Day-1039-Smoothed-Out-Slappy-Hours?srsltid=AfmBOoopLFZqEwe4HnvlIcVknZgWxnZasq9JANHLbbaw72Gm__q__fEu 1,039/Smoothed Out Slappy Hours]''<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Green Day - 1,039 / Smoothed Out Slappy Hours|url=https://www.discogs.com/release/1453513-Green-Day-1039-Smoothed-Out-Slappy-Hours|date=1997|language=en}}</ref> sa bhliain 1991. Sa bhliain 1991, chuaigh Armstrong isteach sa bhanna [https://open.spotify.com/artist/3FV6RFbfc6do1nCakWsNBx Pinhead Gunpowder]<ref>{{Lua idirlín|url=https://open.spotify.com/artist/3FV6RFbfc6do1nCakWsNBx|teideal=Pinhead Gunpowder|language=en|work=Spotify|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>, ina raibh an dordghiotáraí [https://www.greendayauthority.com/band/bill.php Bill Schneider]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.greendayauthority.com/band/bill.php|teideal=Bill Schneider Biography|work=www.greendayauthority.com|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>, an drumadóir [https://microcosmpublishing.com/catalog/artist/aaron-cometbus?srsltid=AfmBOopOC_jZofvt9cv2o70tcEc2-P6Jh2e7TwZ3P2SUQLtobgZ4FY8T Aaron Cometbus]<ref>{{Lua idirlín|url=https://microcosmpublishing.com/catalog/artist/aaron-cometbus?srsltid=AfmBOopOC_jZofvt9cv2o70tcEc2-P6Jh2e7TwZ3P2SUQLtobgZ4FY8T|teideal=Aaron Cometbus|language=en|work=Microcosm Publishing|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>, agus an t-amhránaí/giotáraí Sarah Kirsch. D’fhág Kirsch an grúpa sa bhliain 1992, agus tháinig [https://www.instagram.com/jasonwhiteguitarish/?hl=en Jason White]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.instagram.com/jasonwhiteguitarish/?hl=en|teideal=Instagram|work=www.instagram.com|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> ina áit. Tá roinnt drámaí fada agus albam eisithe ag an ngrúpa ó 1991 go dtí an lá atá inniu ann, agus bíonn seónna beo acu ó am go ham. Sa bhliain 2004, sheol Green Day a gcéad [https://www.ebsco.com/research-starters/music/rock-operas cheoldráma rac-cheoil]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.ebsco.com/research-starters/music/rock-operas|teideal=Rock Operas {{!}} EBSCO Research Starters|language=en|work=www.ebsco.com|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>, [https://open.spotify.com/album/5dN7F9DV0Qg1XRdIgW8rke ''American Idiot'']<ref>{{Luaigh foilseachán|title=American Idiot|url=https://open.spotify.com/album/5dN7F9DV0Qg1XRdIgW8rke|date=2004-09-21|language=en}}</ref>. Tá níos mó ná 15,000,000 cóip díolta den albam ar fud an domhain, agus na singlí móréilimh ''"[https://www.youtube.com/watch?v=sLzd5VbiPN0 American Idiot]''<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Green Day - American Idiot (Live at Coachella 2025)|url=https://www.youtube.com/watch?v=sLzd5VbiPN0|date=2025-04-16|author=Green Day}}</ref>", "[https://open.spotify.com/album/2sIWM1FzNqLCccNwXuC4SA ''Boulevard of Broken Dreams'']<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Boulevard of Broken Dreams|url=https://open.spotify.com/album/2sIWM1FzNqLCccNwXuC4SA|date=2004-01-01|language=en}}</ref>" agus "[https://open.spotify.com/track/3ZffCQKLFLUvYM59XKLbVm ''Wake Me Up When September Ends'']<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Wake Me up When September Ends|url=https://open.spotify.com/track/3ZffCQKLFLUvYM59XKLbVm|date=2004-09-21|language=en}}</ref>" mar bhunús leis an albam. Sa bhliain 2009, d'eisigh Green Day [https://open.spotify.com/album/1AHZd3C3S8m8fFrhFxyk79 ''21st Century Breakdown'']<ref>{{Luaigh foilseachán|title=21st Century Breakdown|url=https://open.spotify.com/album/1AHZd3C3S8m8fFrhFxyk79|date=2009-05-15|language=en}}</ref>, an dara ceoldráma rac-cheoil ón mbanna, a bhí ina rath tráchtála eile. Idir an dá thionscadal seo, ba é Armstrong príomhamhránaí thionscadal taobh Green Day [https://open.spotify.com/artist/5tI0Vj2FhioY8AKtEqu9d3 Foxboro Hot Tubs]<ref>{{Lua idirlín|url=https://open.spotify.com/artist/5tI0Vj2FhioY8AKtEqu9d3|teideal=Foxboro Hottubs|language=en|work=Spotify|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>, a bunaíodh sa bhliain 2007 agus a bhfuil seónna beo á ndéanamh acu ó am go ham ó shin. D'eisigh Foxboro Hot Tubs albam amháin, [https://greenday.fm/music/side-projects/foxboro-hot-tubs-stop-drop-and-roll-e Stop Drop and Roll!!!]<ref>{{Lua idirlín|url=https://greenday.fm/|teideal=Green Day Online - Welcome To Fan Paradise|language=en-US|work=GreenDay.fm|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>, sa bhliain 2008. == 2012 Mí-Úsáid Substaintí == Ar an 21 Meán Fómhair 2012, le linn léiriú Green Day ag [https://www.iheart.com/music-festival/ Féile Cheoil iHeartRadio]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.iheart.com/music-festival/|teideal=iHeartRadio Music Festival {{!}} iHeartRadio|language=en|work=iHeartRadio Music Festival|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> i Las Vegas, tháinig fearg ar Armstrong ar an stáitse agus chuir sé isteach ar sheit an bhanna i lár a n-amhrán cáiliúil ''"[https://open.spotify.com/track/6L89mwZXSOwYl76YXfX13s Basket Case]''<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Basket Case|url=https://open.spotify.com/track/6L89mwZXSOwYl76YXfX13s|date=1994-02-01|language=en}}</ref>" ó 1994. I sraith maslaí, cháin Armstrong eagraithe an imeachta as seinm an bhanna a ghiorrú, sular bhris sé a ghiotár agus rith sé den stáitse go tobann. D'eisigh an banna ráiteas ina dhiaidh sin ag gabháil leithscéil as an eachtra agus ag soiléiriú nár gearradh a seinm gearr. Tharla an eachtra díreach ceithre lá roimh eisiúint naoú halbam stiúideo Green Day, [https://open.spotify.com/album/6AFJIZmd1zWQDBBwHyeo9w ¡Uno!]<ref>{{Luaigh foilseachán|title=¡UNO!|url=https://open.spotify.com/album/6AFJIZmd1zWQDBBwHyeo9w|date=2012-09-24|language=en}}</ref> Dhá lá i ndiaidh na heachtra ag [https://www.iheart.com/music-festival/ Féile Cheoil iHeartRadio]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.iheart.com/music-festival/|teideal=iHeartRadio Music Festival {{!}} iHeartRadio|language=en|work=iHeartRadio Music Festival|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>, d’fhógair Green Day go raibh Armstrong ag lorg cóireála le haghaidh fadhb mí-úsáide substaintí neamhshonraithe. De réir Claudia Suarez Wright, iar-bhean chéile Tre Cool agus máthair mhac baiste Armstrong, bhí Armstrong ag ól go trom i Las Vegas roimh [https://www.iheart.com/music-festival/ Fhéile Cheoil iHeartRadio]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.iheart.com/music-festival/|teideal=iHeartRadio Music Festival {{!}} iHeartRadio|language=en|work=iHeartRadio Music Festival|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>, tar éis thart ar bhliain amháin de mheabhairghalar. Thug Armstrong agallamh do [https://www.rollingstone.com/music/music-features/billie-joe-armstrong-the-rolling-stone-interview-94267/ Rolling Stone]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.rollingstone.com/music/music-features/billie-joe-armstrong-the-rolling-stone-interview-94267/|teideal=Billie Joe Armstrong: The Rolling Stone Interview|údar=David Fricke|dáta=2013-03-14|language=en-US|work=Rolling Stone|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> i mí an Mhárta 2013 inar dúirt sé go raibh sé "ag iarraidh éirí meabhrach ó 1997, timpeall Nimrod". Phléigh sé conas, le linn chamchuairt 21st Century Breakdown in 2009–2010, "Bhí meathlú ollmhór ar an gcamchuairt sin". Mhínigh Armstrong a andúil, go háirithe conas a mhéadaigh sé sna míonna roimh scaoileadh na n-albam ¡Uno!, ¡Dos!, agus ¡Tre! agus an taibhiú ag iHeartRadio, ag rá le linn chamchuairt samhraidh na hEorpa in 2011, "Bhí mé ar mo bhuaicphointe maidir le piollaí a thógáil ag an am sin, ag glacadh an leighis go hiomlán". Thug Armstrong sonraí faoi ghig ag Irving Plaza i Nua-Eabhrac beagán os cionn seachtaine roimh eachtra iHeartRadio, inar "Chaith sé ceithre nó cúig bheoir siar sula ndeachaigh muid ar an stáitse agus is dócha go raibh ceithre nó cúig cinn aige nuair a sheinn muid. Ansin d'ól mé mo mheáchan coirp in alcól ina dhiaidh sin. Chríochnaigh mé le póit ar an West Side Highway, i mo luí i bpáirc bheag." == Billie Joe Armstrong LGBTQ+ == Phléigh Billie Joe Armstrong a dhéghnéasacht go poiblí in agallamh le The Advocate sa bhliain 1995. Dúirt sé, "Sílim go raibh mé i gcónaí déghnéasach. Is rud é a raibh suim agam ann i gcónaí," [https://www.tiktok.com/@bidotorg/video/7380136573494545710 de réir físeán TikTok]. Lean sé de bheith ag glacadh leis an bhféiniúlacht seo agus aithnítear é mar dheilbhín déghnéasach, de réir Hindustan Times. Meastar freisin go léiríonn an t-amhrán "Coming Clean" ón albam "Dookie" a thuras pearsanta féinfhionnachtana maidir lena ghnéasacht, [https://bi.org/en/famous/billie-joe-armstrong de réir Bi.org] == Tagairtí == <references /> 4vyx9081j5bj5tin9uj2puprx9ptktk 1271467 1271465 2025-06-25T10:23:43Z Brookie Researches 67426 1271467 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} == Billie Joe Armstrong == '''[[imdbname:0035626|Billie Joe Armstrong]]''' (rugadh Feabhra 17, 1972) Is ceolteoir agus aisteoir meiriceánach é. Is fearr aithne air mar phríomhamhránaí, [https://www.waltons.ie/product-category/play-music/irish-and-folk/guitars-irish-and-folk/ giotáraí]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.waltons.ie/product-category/play-music/irish-and-folk/guitars-irish-and-folk/|teideal=Guitars - {{!}} Waltons Music|language=en-US|work=www.waltons.ie|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> agus príomhscríbhneoir amhrán an bhanna rac-cheoil [[Green Day]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://greenday.com/|teideal=Green Day|work=greenday.com|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>, a bhunaigh sé i gcomhar le Mike Dirnt i 1987. Is giotáraí agus amhránaí é freisin don bhanna rac-cheoil punc [https://open.spotify.com/artist/3FV6RFbfc6do1nCakWsNBx Pinhead Gunpowder]<ref>{{Lua idirlín|url=https://open.spotify.com/artist/3FV6RFbfc6do1nCakWsNBx|teideal=Pinhead Gunpowder|language=en|work=Spotify|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>, agus is é príomhamhránaí Green Day do thionscadail taobh Green Day, [https://open.spotify.com/artist/5tI0Vj2FhioY8AKtEqu9d3 Foxboro Hot Tubs]<ref>{{Lua idirlín|url=https://open.spotify.com/artist/5tI0Vj2FhioY8AKtEqu9d3|teideal=Foxboro Hottubs|language=en|work=Spotify|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>, [https://thenetworkband.com/ the Network]<ref>{{Lua idirlín|url=https://thenetworkband.com/|teideal=The Network|language=en-US|work=The Network|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>, [https://greenday.fm/music/side-projects/the-longshot/ the Longshot]<ref>{{Lua idirlín|url=https://greenday.fm/music/side-projects/the-longshot/|teideal=The Longshot|language=en-US|work=GreenDay.fm|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> agus [https://greenday.fm/music/side-projects/the-coverups/ the Coverups]<ref>{{Lua idirlín|url=https://greenday.fm/music/side-projects/the-coverups/|teideal=The Coverups|language=en-US|work=GreenDay.fm|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>. Meastar ag criticeoirí gur duine de na goitáirí punc-rac is fearr riamh. https://commons.wikimedia.org/wiki/File:RiP2013_GreenDay_Billie_Joe_Armstrong_0021.jpg == Luath Saol == Rugadh Armstrong in [[Oakland, California]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.britannica.com/place/Oakland-California|teideal=Oakland {{!}} History, Climate, Population, Maps, & Facts {{!}} Britannica|dáta=2025-06-21|language=en|work=www.britannica.com|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>[[Oakland, California|,]] ar an 17 Feabhra, 1972, an duine ab óige de sheisear clainne Ollie Jackson (rugadh 1932) agus Andrew Marsicano Armstrong (1928–1982). Tógadh é i [[google:Rodeo,+California&oq=Rodeo,+California&gs_lcrp=EgZjaHJvbWUyBggAEEUYOTIMCAEQLhhDGIAEGIoFMgcIAhAAGIAEMgcIAxAAGIAEMgcIBBAAGIAEMgcIBRAAGIAEMgcIBhAAGIAEMgcIBxAAGIAEMgcICBAAGIAE0gEIMTM3NWowajSoAgCwAgE&sourceid=chrome&ie=UTF-8|Rodeo, California]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.niche.com/places-to-live/rodeo-contra-costa-ca/|teideal=Rodeo, CA|language=en-US|work=Niche|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>. Fuair ​​a athair, ceoltóir snagcheoil agus tiománaí trucaile do [https://music.youtube.com/playlist?list=PLDZ3P8Oq2BfyAdO6toiuSF4qhoJxwAefW Safeway]<ref>{{Lua idirlín|url=https://music.youtube.com/playlist?list=PLDZ3P8Oq2BfyAdO6toiuSF4qhoJxwAefW|teideal=YouTube Music|language=en|work=YouTube Music|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>, bás de bharr [https://ocf.ie/about-oesophageal-cancer/?gad_source=1&gad_campaignid=22687749746&gbraid=0AAAAADjG3OQV3fH5obv4NYcKSmiumDmNl&gclid=EAIaIQobChMIya6b5emJjgMVtY1QBh0ulQHeEAAYASAAEgJFt_D_BwE ailse éasafagas]<ref>{{Lua idirlín|url=https://ocf.ie/about-oesophageal-cancer/|teideal=About Oesophageal Cancer|language=en-US|work=Oesophageal Cancer Fund|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> ar an 10 Meán Fómhair, 1982, nuair a bhí Armstrong 10 mbliana d'aois. Fuiar a athair bás, sin an fáth gur scríobh sé an amhráin ''Wake Me Up When September Ends''.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Green Day - Wake Me Up When September Ends [Official Music Video] [4K Upgrade]|url=https://www.youtube.com/watch?v=NU9JoFKlaZ0|date=2009-10-26|author=Green Day}}</ref> Thosaigh Armstrong ag foghlaim ceol nuair a bhí sé óg, agus thaifead sé a chéad amhrán nuair a bhí sé cúig bliana d'aois. Chuaigh sé go dtí bunscoil d'arb ainm Hillcrest Elementary School i Rodeo, áit ar spreag múinteoir é chun amhrán dar teideal ''[https://www.youtube.com/watch?v=8i_UTmtc-ag Look for Love]''<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Billie Joe: Look For Love [Look For Love Single {{!}} 1977]|url=https://www.youtube.com/watch?v=8i_UTmtc-ag|date=2020-06-18|author=Green Day Play!}}</ref> a thaifeadadh ag aois a cúig Bhuail sé le Dirnt agus é ag freastal ar an mbunscoil, agus cheangail an bheirt láithreach bonn lena chéile mar gheall ar a spéis sa cheol, agus bhunaigh siad an banna Sweet Children nuair a bhí an bheirt ceithre bliana déag d'aois. D'athraigh an banna a ainm go Green Day ina dhiaidh sin. Tá tionscadail cheoil déanta ag Armstrong freisin, lena n-áirítear go leor comhoibrithe le ceoltóirí eile. Is é Van Halen agus [[Ramones]] cinn den banna is insporáidach do Billie Joe. == Gairm == Sa bhliain 1987, agus é 15 bliana d'aois, bhunaigh Armstrong banna darb ainm Sweet Children lena chara óige Mike Dirnt. Ar dtús, sheinn Armstrong agus Dirnt an giotár araon, le [https://greenday.fandom.com/wiki/Raj_Punjabi Raj Punjabi]<ref>{{Lua idirlín|url=https://greenday.fandom.com/wiki/Raj_Punjabi|teideal=Raj Punjabi|language=en|work=Green Day Wiki|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> ar na drumaí agus [https://greenday.fandom.com/wiki/Sean_Hughes#:~:text=Sean%20Hughes%20was%20the%20original,then%20known%20as%20Sweet%20Children). Sean Hughes] ar an dordghiotár. Tháinig [http://www.geekstinkbreath.net/greenday/article/meet-john-kiffmeyer/ John Kiffmeyer]<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.geekstinkbreath.net/greenday/article/meet-john-kiffmeyer/|teideal=Meet John Kiffmeyer - Green Day articles - GeekStinkBreath.net|work=www.geekstinkbreath.net|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>, ar a dtugtar Al Sobrante freisin, in áit Punjabi ar na drumaí ina dhiaidh sin. Tar éis cúpla léiriú, d'fhág Hughes an banna sa bhliain 1988; thosaigh Dirnt ag seinm dordghiotár ansin agus rinneadh banna trí phíosa díobh. D'athraigh siad a n-ainm go Green Day i mí Aibreáin 1989, ag roghnú an ainm mar gheall ar a ndúil i [https://nida.nih.gov/research-topics/cannabis-marijuana marijuana]<ref>{{Lua idirlín|url=https://nida.nih.gov/research-topics/cannabis-marijuana|teideal=Cannabis (Marijuana) {{!}} National Institute on Drug Abuse (NIDA)|údar=National Institute on Drug Abuse|dáta=2024-09-24|language=en|work=nida.nih.gov|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>. Sa bhliain 1989, d’eisigh Green Day a gcéad EP ''[https://open.spotify.com/track/2bliENmIxLMfB5cNVRvqAM 1,000 Hours]''<ref>{{Luaigh foilseachán|title=1,000 Hours|url=https://open.spotify.com/track/2bliENmIxLMfB5cNVRvqAM|date=1991-07-01|language=en}}</ref> trí [https://www.discogs.com/label/33263-Lookout!-Records?srsltid=AfmBOoovdTrY_Tj6jsD4025XNNdVzTPQ-xAXiCnmPbSe1ufYtKQRdRLe Lookout! Records]. Thaifead siad a gcéad albam stiúideo ''[https://www.discogs.com/master/706673-Green-Day-39Smooth?srsltid=AfmBOoqVfXUesOjIMs4LTHMRLDI52eQ3d_cyIhqRasYWUd56VdKcozkB 39/smooth]''<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Green Day - 39/Smooth|url=https://www.discogs.com/master/706673-Green-Day-39Smooth|date=1990|language=en}}</ref> agus an dráma leathnaithe [https://www.discogs.com/release/472030-Green-Day-Slappy-EP?srsltid=AfmBOoqIwBbPDUkpNFynYblKNRR67M4kozbbe4ZgND0KZaX9S6FbllyK Slappy]<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Green Day - Slappy E.P.|url=https://www.discogs.com/release/472030-Green-Day-Slappy-EP|date=1990|language=en}}</ref> sa bhliain 1990, a cuireadh le chéile le 1,000 Hours níos déanaí sa bhailiúchán ''[https://www.discogs.com/release/1453513-Green-Day-1039-Smoothed-Out-Slappy-Hours?srsltid=AfmBOoopLFZqEwe4HnvlIcVknZgWxnZasq9JANHLbbaw72Gm__q__fEu 1,039/Smoothed Out Slappy Hours]''<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Green Day - 1,039 / Smoothed Out Slappy Hours|url=https://www.discogs.com/release/1453513-Green-Day-1039-Smoothed-Out-Slappy-Hours|date=1997|language=en}}</ref> sa bhliain 1991. Sa bhliain 1991, chuaigh Armstrong isteach sa bhanna [https://open.spotify.com/artist/3FV6RFbfc6do1nCakWsNBx Pinhead Gunpowder]<ref>{{Lua idirlín|url=https://open.spotify.com/artist/3FV6RFbfc6do1nCakWsNBx|teideal=Pinhead Gunpowder|language=en|work=Spotify|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>, ina raibh an dordghiotáraí [https://www.greendayauthority.com/band/bill.php Bill Schneider]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.greendayauthority.com/band/bill.php|teideal=Bill Schneider Biography|work=www.greendayauthority.com|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>, an drumadóir [https://microcosmpublishing.com/catalog/artist/aaron-cometbus?srsltid=AfmBOopOC_jZofvt9cv2o70tcEc2-P6Jh2e7TwZ3P2SUQLtobgZ4FY8T Aaron Cometbus]<ref>{{Lua idirlín|url=https://microcosmpublishing.com/catalog/artist/aaron-cometbus?srsltid=AfmBOopOC_jZofvt9cv2o70tcEc2-P6Jh2e7TwZ3P2SUQLtobgZ4FY8T|teideal=Aaron Cometbus|language=en|work=Microcosm Publishing|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>, agus an t-amhránaí/giotáraí Sarah Kirsch. D’fhág Kirsch an grúpa sa bhliain 1992, agus tháinig [https://www.instagram.com/jasonwhiteguitarish/?hl=en Jason White]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.instagram.com/jasonwhiteguitarish/?hl=en|teideal=Instagram|work=www.instagram.com|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> ina áit. Tá roinnt drámaí fada agus albam eisithe ag an ngrúpa ó 1991 go dtí an lá atá inniu ann, agus bíonn seónna beo acu ó am go ham. Sa bhliain 2004, sheol Green Day a gcéad [https://www.ebsco.com/research-starters/music/rock-operas cheoldráma rac-cheoil]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.ebsco.com/research-starters/music/rock-operas|teideal=Rock Operas {{!}} EBSCO Research Starters|language=en|work=www.ebsco.com|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>, [https://open.spotify.com/album/5dN7F9DV0Qg1XRdIgW8rke ''American Idiot'']<ref>{{Luaigh foilseachán|title=American Idiot|url=https://open.spotify.com/album/5dN7F9DV0Qg1XRdIgW8rke|date=2004-09-21|language=en}}</ref>. Tá níos mó ná 15,000,000 cóip díolta den albam ar fud an domhain, agus na singlí móréilimh ''"[https://www.youtube.com/watch?v=sLzd5VbiPN0 American Idiot]''<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Green Day - American Idiot (Live at Coachella 2025)|url=https://www.youtube.com/watch?v=sLzd5VbiPN0|date=2025-04-16|author=Green Day}}</ref>", "[https://open.spotify.com/album/2sIWM1FzNqLCccNwXuC4SA ''Boulevard of Broken Dreams'']<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Boulevard of Broken Dreams|url=https://open.spotify.com/album/2sIWM1FzNqLCccNwXuC4SA|date=2004-01-01|language=en}}</ref>" agus "[https://open.spotify.com/track/3ZffCQKLFLUvYM59XKLbVm ''Wake Me Up When September Ends'']<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Wake Me up When September Ends|url=https://open.spotify.com/track/3ZffCQKLFLUvYM59XKLbVm|date=2004-09-21|language=en}}</ref>" mar bhunús leis an albam. Sa bhliain 2009, d'eisigh Green Day [https://open.spotify.com/album/1AHZd3C3S8m8fFrhFxyk79 ''21st Century Breakdown'']<ref>{{Luaigh foilseachán|title=21st Century Breakdown|url=https://open.spotify.com/album/1AHZd3C3S8m8fFrhFxyk79|date=2009-05-15|language=en}}</ref>, an dara ceoldráma rac-cheoil ón mbanna, a bhí ina rath tráchtála eile. Idir an dá thionscadal seo, ba é Armstrong príomhamhránaí thionscadal taobh Green Day [https://open.spotify.com/artist/5tI0Vj2FhioY8AKtEqu9d3 Foxboro Hot Tubs]<ref>{{Lua idirlín|url=https://open.spotify.com/artist/5tI0Vj2FhioY8AKtEqu9d3|teideal=Foxboro Hottubs|language=en|work=Spotify|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>, a bunaíodh sa bhliain 2007 agus a bhfuil seónna beo á ndéanamh acu ó am go ham ó shin. D'eisigh Foxboro Hot Tubs albam amháin, [https://greenday.fm/music/side-projects/foxboro-hot-tubs-stop-drop-and-roll-e Stop Drop and Roll!!!]<ref>{{Lua idirlín|url=https://greenday.fm/|teideal=Green Day Online - Welcome To Fan Paradise|language=en-US|work=GreenDay.fm|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>, sa bhliain 2008. == 2012 Mí-Úsáid Substaintí == Ar an 21 Meán Fómhair 2012, le linn léiriú Green Day ag [https://www.iheart.com/music-festival/ Féile Cheoil iHeartRadio]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.iheart.com/music-festival/|teideal=iHeartRadio Music Festival {{!}} iHeartRadio|language=en|work=iHeartRadio Music Festival|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> i Las Vegas, tháinig fearg ar Armstrong ar an stáitse agus chuir sé isteach ar sheit an bhanna i lár a n-amhrán cáiliúil ''"[https://open.spotify.com/track/6L89mwZXSOwYl76YXfX13s Basket Case]''<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Basket Case|url=https://open.spotify.com/track/6L89mwZXSOwYl76YXfX13s|date=1994-02-01|language=en}}</ref>" ó 1994. I sraith maslaí, cháin Armstrong eagraithe an imeachta as seinm an bhanna a ghiorrú, sular bhris sé a ghiotár agus rith sé den stáitse go tobann. D'eisigh an banna ráiteas ina dhiaidh sin ag gabháil leithscéil as an eachtra agus ag soiléiriú nár gearradh a seinm gearr. Tharla an eachtra díreach ceithre lá roimh eisiúint naoú halbam stiúideo Green Day, [https://open.spotify.com/album/6AFJIZmd1zWQDBBwHyeo9w ¡Uno!]<ref>{{Luaigh foilseachán|title=¡UNO!|url=https://open.spotify.com/album/6AFJIZmd1zWQDBBwHyeo9w|date=2012-09-24|language=en}}</ref> Dhá lá i ndiaidh na heachtra ag [https://www.iheart.com/music-festival/ Féile Cheoil iHeartRadio]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.iheart.com/music-festival/|teideal=iHeartRadio Music Festival {{!}} iHeartRadio|language=en|work=iHeartRadio Music Festival|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>, d’fhógair Green Day go raibh Armstrong ag lorg cóireála le haghaidh fadhb mí-úsáide substaintí neamhshonraithe. De réir Claudia Suarez Wright, iar-bhean chéile Tre Cool agus máthair mhac baiste Armstrong, bhí Armstrong ag ól go trom i Las Vegas roimh [https://www.iheart.com/music-festival/ Fhéile Cheoil iHeartRadio]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.iheart.com/music-festival/|teideal=iHeartRadio Music Festival {{!}} iHeartRadio|language=en|work=iHeartRadio Music Festival|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>, tar éis thart ar bhliain amháin de mheabhairghalar. Thug Armstrong agallamh do [https://www.rollingstone.com/music/music-features/billie-joe-armstrong-the-rolling-stone-interview-94267/ Rolling Stone]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.rollingstone.com/music/music-features/billie-joe-armstrong-the-rolling-stone-interview-94267/|teideal=Billie Joe Armstrong: The Rolling Stone Interview|údar=David Fricke|dáta=2013-03-14|language=en-US|work=Rolling Stone|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> i mí an Mhárta 2013 inar dúirt sé go raibh sé "ag iarraidh éirí meabhrach ó 1997, timpeall Nimrod". Phléigh sé conas, le linn chamchuairt 21st Century Breakdown in 2009–2010, "Bhí meathlú ollmhór ar an gcamchuairt sin". Mhínigh Armstrong a andúil, go háirithe conas a mhéadaigh sé sna míonna roimh scaoileadh na n-albam ¡Uno!, ¡Dos!, agus ¡Tre! agus an taibhiú ag iHeartRadio, ag rá le linn chamchuairt samhraidh na hEorpa in 2011, "Bhí mé ar mo bhuaicphointe maidir le piollaí a thógáil ag an am sin, ag glacadh an leighis go hiomlán". Thug Armstrong sonraí faoi ghig ag Irving Plaza i Nua-Eabhrac beagán os cionn seachtaine roimh eachtra iHeartRadio, inar "Chaith sé ceithre nó cúig bheoir siar sula ndeachaigh muid ar an stáitse agus is dócha go raibh ceithre nó cúig cinn aige nuair a sheinn muid. Ansin d'ól mé mo mheáchan coirp in alcól ina dhiaidh sin. Chríochnaigh mé le póit ar an West Side Highway, i mo luí i bpáirc bheag." == Billie Joe Armstrong LGBTQ+ == Phléigh Billie Joe Armstrong a dhéghnéasacht go poiblí in agallamh le The Advocate sa bhliain 1995. Dúirt sé, "Sílim go raibh mé i gcónaí déghnéasach. Is rud é a raibh suim agam ann i gcónaí," [https://www.tiktok.com/@bidotorg/video/7380136573494545710 de réir físeán TikTok]. Lean sé de bheith ag glacadh leis an bhféiniúlacht seo agus aithnítear é mar dheilbhín déghnéasach, de réir Hindustan Times. Meastar freisin go léiríonn an t-amhrán "Coming Clean" ón albam "Dookie" a thuras pearsanta féinfhionnachtana maidir lena ghnéasacht, [https://bi.org/en/famous/billie-joe-armstrong de réir Bi.org] == Tagairtí == <references /> {{DEFAULTSORT:Armstrong, Billie Joe}} m0od9grdl4ayjgw6knld64ijud8bcbp 1271468 1271467 2025-06-25T10:28:25Z Brookie Researches 67426 /* Billie Joe Armstrong LGBTQ+ */ 1271468 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} == Billie Joe Armstrong == '''[[imdbname:0035626|Billie Joe Armstrong]]''' (rugadh Feabhra 17, 1972) Is ceolteoir agus aisteoir meiriceánach é. Is fearr aithne air mar phríomhamhránaí, [https://www.waltons.ie/product-category/play-music/irish-and-folk/guitars-irish-and-folk/ giotáraí]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.waltons.ie/product-category/play-music/irish-and-folk/guitars-irish-and-folk/|teideal=Guitars - {{!}} Waltons Music|language=en-US|work=www.waltons.ie|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> agus príomhscríbhneoir amhrán an bhanna rac-cheoil [[Green Day]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://greenday.com/|teideal=Green Day|work=greenday.com|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>, a bhunaigh sé i gcomhar le Mike Dirnt i 1987. Is giotáraí agus amhránaí é freisin don bhanna rac-cheoil punc [https://open.spotify.com/artist/3FV6RFbfc6do1nCakWsNBx Pinhead Gunpowder]<ref>{{Lua idirlín|url=https://open.spotify.com/artist/3FV6RFbfc6do1nCakWsNBx|teideal=Pinhead Gunpowder|language=en|work=Spotify|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>, agus is é príomhamhránaí Green Day do thionscadail taobh Green Day, [https://open.spotify.com/artist/5tI0Vj2FhioY8AKtEqu9d3 Foxboro Hot Tubs]<ref>{{Lua idirlín|url=https://open.spotify.com/artist/5tI0Vj2FhioY8AKtEqu9d3|teideal=Foxboro Hottubs|language=en|work=Spotify|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>, [https://thenetworkband.com/ the Network]<ref>{{Lua idirlín|url=https://thenetworkband.com/|teideal=The Network|language=en-US|work=The Network|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>, [https://greenday.fm/music/side-projects/the-longshot/ the Longshot]<ref>{{Lua idirlín|url=https://greenday.fm/music/side-projects/the-longshot/|teideal=The Longshot|language=en-US|work=GreenDay.fm|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> agus [https://greenday.fm/music/side-projects/the-coverups/ the Coverups]<ref>{{Lua idirlín|url=https://greenday.fm/music/side-projects/the-coverups/|teideal=The Coverups|language=en-US|work=GreenDay.fm|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>. Meastar ag criticeoirí gur duine de na goitáirí punc-rac is fearr riamh. https://commons.wikimedia.org/wiki/File:RiP2013_GreenDay_Billie_Joe_Armstrong_0021.jpg == Luath Saol == Rugadh Armstrong in [[Oakland, California]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.britannica.com/place/Oakland-California|teideal=Oakland {{!}} History, Climate, Population, Maps, & Facts {{!}} Britannica|dáta=2025-06-21|language=en|work=www.britannica.com|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>[[Oakland, California|,]] ar an 17 Feabhra, 1972, an duine ab óige de sheisear clainne Ollie Jackson (rugadh 1932) agus Andrew Marsicano Armstrong (1928–1982). Tógadh é i [[google:Rodeo,+California&oq=Rodeo,+California&gs_lcrp=EgZjaHJvbWUyBggAEEUYOTIMCAEQLhhDGIAEGIoFMgcIAhAAGIAEMgcIAxAAGIAEMgcIBBAAGIAEMgcIBRAAGIAEMgcIBhAAGIAEMgcIBxAAGIAEMgcICBAAGIAE0gEIMTM3NWowajSoAgCwAgE&sourceid=chrome&ie=UTF-8|Rodeo, California]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.niche.com/places-to-live/rodeo-contra-costa-ca/|teideal=Rodeo, CA|language=en-US|work=Niche|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>. Fuair ​​a athair, ceoltóir snagcheoil agus tiománaí trucaile do [https://music.youtube.com/playlist?list=PLDZ3P8Oq2BfyAdO6toiuSF4qhoJxwAefW Safeway]<ref>{{Lua idirlín|url=https://music.youtube.com/playlist?list=PLDZ3P8Oq2BfyAdO6toiuSF4qhoJxwAefW|teideal=YouTube Music|language=en|work=YouTube Music|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>, bás de bharr [https://ocf.ie/about-oesophageal-cancer/?gad_source=1&gad_campaignid=22687749746&gbraid=0AAAAADjG3OQV3fH5obv4NYcKSmiumDmNl&gclid=EAIaIQobChMIya6b5emJjgMVtY1QBh0ulQHeEAAYASAAEgJFt_D_BwE ailse éasafagas]<ref>{{Lua idirlín|url=https://ocf.ie/about-oesophageal-cancer/|teideal=About Oesophageal Cancer|language=en-US|work=Oesophageal Cancer Fund|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> ar an 10 Meán Fómhair, 1982, nuair a bhí Armstrong 10 mbliana d'aois. Fuiar a athair bás, sin an fáth gur scríobh sé an amhráin ''Wake Me Up When September Ends''.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Green Day - Wake Me Up When September Ends [Official Music Video] [4K Upgrade]|url=https://www.youtube.com/watch?v=NU9JoFKlaZ0|date=2009-10-26|author=Green Day}}</ref> Thosaigh Armstrong ag foghlaim ceol nuair a bhí sé óg, agus thaifead sé a chéad amhrán nuair a bhí sé cúig bliana d'aois. Chuaigh sé go dtí bunscoil d'arb ainm Hillcrest Elementary School i Rodeo, áit ar spreag múinteoir é chun amhrán dar teideal ''[https://www.youtube.com/watch?v=8i_UTmtc-ag Look for Love]''<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Billie Joe: Look For Love [Look For Love Single {{!}} 1977]|url=https://www.youtube.com/watch?v=8i_UTmtc-ag|date=2020-06-18|author=Green Day Play!}}</ref> a thaifeadadh ag aois a cúig Bhuail sé le Dirnt agus é ag freastal ar an mbunscoil, agus cheangail an bheirt láithreach bonn lena chéile mar gheall ar a spéis sa cheol, agus bhunaigh siad an banna Sweet Children nuair a bhí an bheirt ceithre bliana déag d'aois. D'athraigh an banna a ainm go Green Day ina dhiaidh sin. Tá tionscadail cheoil déanta ag Armstrong freisin, lena n-áirítear go leor comhoibrithe le ceoltóirí eile. Is é Van Halen agus [[Ramones]] cinn den banna is insporáidach do Billie Joe. == Gairm == Sa bhliain 1987, agus é 15 bliana d'aois, bhunaigh Armstrong banna darb ainm Sweet Children lena chara óige Mike Dirnt. Ar dtús, sheinn Armstrong agus Dirnt an giotár araon, le [https://greenday.fandom.com/wiki/Raj_Punjabi Raj Punjabi]<ref>{{Lua idirlín|url=https://greenday.fandom.com/wiki/Raj_Punjabi|teideal=Raj Punjabi|language=en|work=Green Day Wiki|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> ar na drumaí agus [https://greenday.fandom.com/wiki/Sean_Hughes#:~:text=Sean%20Hughes%20was%20the%20original,then%20known%20as%20Sweet%20Children). Sean Hughes] ar an dordghiotár. Tháinig [http://www.geekstinkbreath.net/greenday/article/meet-john-kiffmeyer/ John Kiffmeyer]<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.geekstinkbreath.net/greenday/article/meet-john-kiffmeyer/|teideal=Meet John Kiffmeyer - Green Day articles - GeekStinkBreath.net|work=www.geekstinkbreath.net|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>, ar a dtugtar Al Sobrante freisin, in áit Punjabi ar na drumaí ina dhiaidh sin. Tar éis cúpla léiriú, d'fhág Hughes an banna sa bhliain 1988; thosaigh Dirnt ag seinm dordghiotár ansin agus rinneadh banna trí phíosa díobh. D'athraigh siad a n-ainm go Green Day i mí Aibreáin 1989, ag roghnú an ainm mar gheall ar a ndúil i [https://nida.nih.gov/research-topics/cannabis-marijuana marijuana]<ref>{{Lua idirlín|url=https://nida.nih.gov/research-topics/cannabis-marijuana|teideal=Cannabis (Marijuana) {{!}} National Institute on Drug Abuse (NIDA)|údar=National Institute on Drug Abuse|dáta=2024-09-24|language=en|work=nida.nih.gov|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>. Sa bhliain 1989, d’eisigh Green Day a gcéad EP ''[https://open.spotify.com/track/2bliENmIxLMfB5cNVRvqAM 1,000 Hours]''<ref>{{Luaigh foilseachán|title=1,000 Hours|url=https://open.spotify.com/track/2bliENmIxLMfB5cNVRvqAM|date=1991-07-01|language=en}}</ref> trí [https://www.discogs.com/label/33263-Lookout!-Records?srsltid=AfmBOoovdTrY_Tj6jsD4025XNNdVzTPQ-xAXiCnmPbSe1ufYtKQRdRLe Lookout! Records]. Thaifead siad a gcéad albam stiúideo ''[https://www.discogs.com/master/706673-Green-Day-39Smooth?srsltid=AfmBOoqVfXUesOjIMs4LTHMRLDI52eQ3d_cyIhqRasYWUd56VdKcozkB 39/smooth]''<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Green Day - 39/Smooth|url=https://www.discogs.com/master/706673-Green-Day-39Smooth|date=1990|language=en}}</ref> agus an dráma leathnaithe [https://www.discogs.com/release/472030-Green-Day-Slappy-EP?srsltid=AfmBOoqIwBbPDUkpNFynYblKNRR67M4kozbbe4ZgND0KZaX9S6FbllyK Slappy]<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Green Day - Slappy E.P.|url=https://www.discogs.com/release/472030-Green-Day-Slappy-EP|date=1990|language=en}}</ref> sa bhliain 1990, a cuireadh le chéile le 1,000 Hours níos déanaí sa bhailiúchán ''[https://www.discogs.com/release/1453513-Green-Day-1039-Smoothed-Out-Slappy-Hours?srsltid=AfmBOoopLFZqEwe4HnvlIcVknZgWxnZasq9JANHLbbaw72Gm__q__fEu 1,039/Smoothed Out Slappy Hours]''<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Green Day - 1,039 / Smoothed Out Slappy Hours|url=https://www.discogs.com/release/1453513-Green-Day-1039-Smoothed-Out-Slappy-Hours|date=1997|language=en}}</ref> sa bhliain 1991. Sa bhliain 1991, chuaigh Armstrong isteach sa bhanna [https://open.spotify.com/artist/3FV6RFbfc6do1nCakWsNBx Pinhead Gunpowder]<ref>{{Lua idirlín|url=https://open.spotify.com/artist/3FV6RFbfc6do1nCakWsNBx|teideal=Pinhead Gunpowder|language=en|work=Spotify|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>, ina raibh an dordghiotáraí [https://www.greendayauthority.com/band/bill.php Bill Schneider]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.greendayauthority.com/band/bill.php|teideal=Bill Schneider Biography|work=www.greendayauthority.com|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>, an drumadóir [https://microcosmpublishing.com/catalog/artist/aaron-cometbus?srsltid=AfmBOopOC_jZofvt9cv2o70tcEc2-P6Jh2e7TwZ3P2SUQLtobgZ4FY8T Aaron Cometbus]<ref>{{Lua idirlín|url=https://microcosmpublishing.com/catalog/artist/aaron-cometbus?srsltid=AfmBOopOC_jZofvt9cv2o70tcEc2-P6Jh2e7TwZ3P2SUQLtobgZ4FY8T|teideal=Aaron Cometbus|language=en|work=Microcosm Publishing|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>, agus an t-amhránaí/giotáraí Sarah Kirsch. D’fhág Kirsch an grúpa sa bhliain 1992, agus tháinig [https://www.instagram.com/jasonwhiteguitarish/?hl=en Jason White]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.instagram.com/jasonwhiteguitarish/?hl=en|teideal=Instagram|work=www.instagram.com|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> ina áit. Tá roinnt drámaí fada agus albam eisithe ag an ngrúpa ó 1991 go dtí an lá atá inniu ann, agus bíonn seónna beo acu ó am go ham. Sa bhliain 2004, sheol Green Day a gcéad [https://www.ebsco.com/research-starters/music/rock-operas cheoldráma rac-cheoil]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.ebsco.com/research-starters/music/rock-operas|teideal=Rock Operas {{!}} EBSCO Research Starters|language=en|work=www.ebsco.com|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>, [https://open.spotify.com/album/5dN7F9DV0Qg1XRdIgW8rke ''American Idiot'']<ref>{{Luaigh foilseachán|title=American Idiot|url=https://open.spotify.com/album/5dN7F9DV0Qg1XRdIgW8rke|date=2004-09-21|language=en}}</ref>. Tá níos mó ná 15,000,000 cóip díolta den albam ar fud an domhain, agus na singlí móréilimh ''"[https://www.youtube.com/watch?v=sLzd5VbiPN0 American Idiot]''<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Green Day - American Idiot (Live at Coachella 2025)|url=https://www.youtube.com/watch?v=sLzd5VbiPN0|date=2025-04-16|author=Green Day}}</ref>", "[https://open.spotify.com/album/2sIWM1FzNqLCccNwXuC4SA ''Boulevard of Broken Dreams'']<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Boulevard of Broken Dreams|url=https://open.spotify.com/album/2sIWM1FzNqLCccNwXuC4SA|date=2004-01-01|language=en}}</ref>" agus "[https://open.spotify.com/track/3ZffCQKLFLUvYM59XKLbVm ''Wake Me Up When September Ends'']<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Wake Me up When September Ends|url=https://open.spotify.com/track/3ZffCQKLFLUvYM59XKLbVm|date=2004-09-21|language=en}}</ref>" mar bhunús leis an albam. Sa bhliain 2009, d'eisigh Green Day [https://open.spotify.com/album/1AHZd3C3S8m8fFrhFxyk79 ''21st Century Breakdown'']<ref>{{Luaigh foilseachán|title=21st Century Breakdown|url=https://open.spotify.com/album/1AHZd3C3S8m8fFrhFxyk79|date=2009-05-15|language=en}}</ref>, an dara ceoldráma rac-cheoil ón mbanna, a bhí ina rath tráchtála eile. Idir an dá thionscadal seo, ba é Armstrong príomhamhránaí thionscadal taobh Green Day [https://open.spotify.com/artist/5tI0Vj2FhioY8AKtEqu9d3 Foxboro Hot Tubs]<ref>{{Lua idirlín|url=https://open.spotify.com/artist/5tI0Vj2FhioY8AKtEqu9d3|teideal=Foxboro Hottubs|language=en|work=Spotify|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>, a bunaíodh sa bhliain 2007 agus a bhfuil seónna beo á ndéanamh acu ó am go ham ó shin. D'eisigh Foxboro Hot Tubs albam amháin, [https://greenday.fm/music/side-projects/foxboro-hot-tubs-stop-drop-and-roll-e Stop Drop and Roll!!!]<ref>{{Lua idirlín|url=https://greenday.fm/|teideal=Green Day Online - Welcome To Fan Paradise|language=en-US|work=GreenDay.fm|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>, sa bhliain 2008. == 2012 Mí-Úsáid Substaintí == Ar an 21 Meán Fómhair 2012, le linn léiriú Green Day ag [https://www.iheart.com/music-festival/ Féile Cheoil iHeartRadio]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.iheart.com/music-festival/|teideal=iHeartRadio Music Festival {{!}} iHeartRadio|language=en|work=iHeartRadio Music Festival|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> i Las Vegas, tháinig fearg ar Armstrong ar an stáitse agus chuir sé isteach ar sheit an bhanna i lár a n-amhrán cáiliúil ''"[https://open.spotify.com/track/6L89mwZXSOwYl76YXfX13s Basket Case]''<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Basket Case|url=https://open.spotify.com/track/6L89mwZXSOwYl76YXfX13s|date=1994-02-01|language=en}}</ref>" ó 1994. I sraith maslaí, cháin Armstrong eagraithe an imeachta as seinm an bhanna a ghiorrú, sular bhris sé a ghiotár agus rith sé den stáitse go tobann. D'eisigh an banna ráiteas ina dhiaidh sin ag gabháil leithscéil as an eachtra agus ag soiléiriú nár gearradh a seinm gearr. Tharla an eachtra díreach ceithre lá roimh eisiúint naoú halbam stiúideo Green Day, [https://open.spotify.com/album/6AFJIZmd1zWQDBBwHyeo9w ¡Uno!]<ref>{{Luaigh foilseachán|title=¡UNO!|url=https://open.spotify.com/album/6AFJIZmd1zWQDBBwHyeo9w|date=2012-09-24|language=en}}</ref> Dhá lá i ndiaidh na heachtra ag [https://www.iheart.com/music-festival/ Féile Cheoil iHeartRadio]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.iheart.com/music-festival/|teideal=iHeartRadio Music Festival {{!}} iHeartRadio|language=en|work=iHeartRadio Music Festival|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>, d’fhógair Green Day go raibh Armstrong ag lorg cóireála le haghaidh fadhb mí-úsáide substaintí neamhshonraithe. De réir Claudia Suarez Wright, iar-bhean chéile Tre Cool agus máthair mhac baiste Armstrong, bhí Armstrong ag ól go trom i Las Vegas roimh [https://www.iheart.com/music-festival/ Fhéile Cheoil iHeartRadio]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.iheart.com/music-festival/|teideal=iHeartRadio Music Festival {{!}} iHeartRadio|language=en|work=iHeartRadio Music Festival|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>, tar éis thart ar bhliain amháin de mheabhairghalar. Thug Armstrong agallamh do [https://www.rollingstone.com/music/music-features/billie-joe-armstrong-the-rolling-stone-interview-94267/ Rolling Stone]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.rollingstone.com/music/music-features/billie-joe-armstrong-the-rolling-stone-interview-94267/|teideal=Billie Joe Armstrong: The Rolling Stone Interview|údar=David Fricke|dáta=2013-03-14|language=en-US|work=Rolling Stone|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> i mí an Mhárta 2013 inar dúirt sé go raibh sé "ag iarraidh éirí meabhrach ó 1997, timpeall Nimrod". Phléigh sé conas, le linn chamchuairt 21st Century Breakdown in 2009–2010, "Bhí meathlú ollmhór ar an gcamchuairt sin". Mhínigh Armstrong a andúil, go háirithe conas a mhéadaigh sé sna míonna roimh scaoileadh na n-albam ¡Uno!, ¡Dos!, agus ¡Tre! agus an taibhiú ag iHeartRadio, ag rá le linn chamchuairt samhraidh na hEorpa in 2011, "Bhí mé ar mo bhuaicphointe maidir le piollaí a thógáil ag an am sin, ag glacadh an leighis go hiomlán". Thug Armstrong sonraí faoi ghig ag Irving Plaza i Nua-Eabhrac beagán os cionn seachtaine roimh eachtra iHeartRadio, inar "Chaith sé ceithre nó cúig bheoir siar sula ndeachaigh muid ar an stáitse agus is dócha go raibh ceithre nó cúig cinn aige nuair a sheinn muid. Ansin d'ól mé mo mheáchan coirp in alcól ina dhiaidh sin. Chríochnaigh mé le póit ar an West Side Highway, i mo luí i bpáirc bheag." == Billie Joe Armstrong LADTA+ == Phléigh Billie Joe Armstrong a dhéghnéasacht go poiblí in agallamh le The Advocate sa bhliain 1995. Dúirt sé, "Sílim go raibh mé i gcónaí déghnéasach. Is rud é a raibh suim agam ann i gcónaí," [https://www.tiktok.com/@bidotorg/video/7380136573494545710 de réir físeán TikTok]. Lean sé de bheith ag glacadh leis an bhféiniúlacht seo agus aithnítear é mar dheilbhín déghnéasach, de réir Hindustan Times. Meastar freisin go léiríonn an t-amhrán "Coming Clean" ón albam "Dookie" a thuras pearsanta féinfhionnachtana maidir lena ghnéasacht, [https://bi.org/en/famous/billie-joe-armstrong de réir Bi.org] == Tagairtí == <references /> {{DEFAULTSORT:Armstrong, Billie Joe}} fd1juglz66n5ca64gdu8hl0rw2eqhsn 1271469 1271468 2025-06-25T11:18:26Z Brookie Researches 67426 1271469 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} == Billie Joe Armstrong == '''[[imdbname:0035626|Billie Joe Armstrong]]''' (rugadh Feabhra 17, 1972) Is ceolteoir agus aisteoir meiriceánach é. Is fearr aithne air mar phríomhamhránaí, [https://www.waltons.ie/product-category/play-music/irish-and-folk/guitars-irish-and-folk/ giotáraí]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.waltons.ie/product-category/play-music/irish-and-folk/guitars-irish-and-folk/|teideal=Guitars - {{!}} Waltons Music|language=en-US|work=www.waltons.ie|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> agus príomhscríbhneoir amhrán an bhanna rac-cheoil [[Green Day]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://greenday.com/|teideal=Green Day|work=greenday.com|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>, a bhunaigh sé i gcomhar le Mike Dirnt i 1987. Is giotáraí agus amhránaí é freisin don bhanna rac-cheoil punc [https://open.spotify.com/artist/3FV6RFbfc6do1nCakWsNBx Pinhead Gunpowder]<ref>{{Lua idirlín|url=https://open.spotify.com/artist/3FV6RFbfc6do1nCakWsNBx|teideal=Pinhead Gunpowder|language=en|work=Spotify|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>, agus is é príomhamhránaí Green Day do thionscadail taobh Green Day, [https://open.spotify.com/artist/5tI0Vj2FhioY8AKtEqu9d3 Foxboro Hot Tubs]<ref>{{Lua idirlín|url=https://open.spotify.com/artist/5tI0Vj2FhioY8AKtEqu9d3|teideal=Foxboro Hottubs|language=en|work=Spotify|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>, [https://thenetworkband.com/ the Network]<ref>{{Lua idirlín|url=https://thenetworkband.com/|teideal=The Network|language=en-US|work=The Network|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>, [https://greenday.fm/music/side-projects/the-longshot/ the Longshot]<ref>{{Lua idirlín|url=https://greenday.fm/music/side-projects/the-longshot/|teideal=The Longshot|language=en-US|work=GreenDay.fm|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> agus [https://greenday.fm/music/side-projects/the-coverups/ the Coverups]<ref>{{Lua idirlín|url=https://greenday.fm/music/side-projects/the-coverups/|teideal=The Coverups|language=en-US|work=GreenDay.fm|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>. Meastar ag criticeoirí gur duine de na goitáirí punc-rac is fearr riamh. https://commons.wikimedia.org/wiki/File:RiP2013_GreenDay_Billie_Joe_Armstrong_0021.jpg == Luath Saol == Rugadh Armstrong in [[Oakland, California]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.britannica.com/place/Oakland-California|teideal=Oakland {{!}} History, Climate, Population, Maps, & Facts {{!}} Britannica|dáta=2025-06-21|language=en|work=www.britannica.com|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>[[Oakland, California|,]] ar an 17 Feabhra, 1972, an duine ab óige de sheisear clainne Ollie Jackson (rugadh 1932) agus Andrew Marsicano Armstrong (1928–1982). Tógadh é i [[google:Rodeo,+California&oq=Rodeo,+California&gs_lcrp=EgZjaHJvbWUyBggAEEUYOTIMCAEQLhhDGIAEGIoFMgcIAhAAGIAEMgcIAxAAGIAEMgcIBBAAGIAEMgcIBRAAGIAEMgcIBhAAGIAEMgcIBxAAGIAEMgcICBAAGIAE0gEIMTM3NWowajSoAgCwAgE&sourceid=chrome&ie=UTF-8|Rodeo, California]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.niche.com/places-to-live/rodeo-contra-costa-ca/|teideal=Rodeo, CA|language=en-US|work=Niche|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>. Fuair ​​a athair, ceoltóir snagcheoil agus tiománaí trucaile do [https://music.youtube.com/playlist?list=PLDZ3P8Oq2BfyAdO6toiuSF4qhoJxwAefW Safeway]<ref>{{Lua idirlín|url=https://music.youtube.com/playlist?list=PLDZ3P8Oq2BfyAdO6toiuSF4qhoJxwAefW|teideal=YouTube Music|language=en|work=YouTube Music|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>, bás de bharr [https://ocf.ie/about-oesophageal-cancer/?gad_source=1&gad_campaignid=22687749746&gbraid=0AAAAADjG3OQV3fH5obv4NYcKSmiumDmNl&gclid=EAIaIQobChMIya6b5emJjgMVtY1QBh0ulQHeEAAYASAAEgJFt_D_BwE ailse éasafagas]<ref>{{Lua idirlín|url=https://ocf.ie/about-oesophageal-cancer/|teideal=About Oesophageal Cancer|language=en-US|work=Oesophageal Cancer Fund|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> ar an 10 Meán Fómhair, 1982, nuair a bhí Armstrong 10 mbliana d'aois. Fuiar a athair bás, sin an fáth gur scríobh sé an amhráin ''Wake Me Up When September Ends''.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Green Day - Wake Me Up When September Ends [Official Music Video] [4K Upgrade]|url=https://www.youtube.com/watch?v=NU9JoFKlaZ0|date=2009-10-26|author=Green Day}}</ref> Thosaigh Armstrong ag foghlaim ceol nuair a bhí sé óg, agus thaifead sé a chéad amhrán nuair a bhí sé cúig bliana d'aois. Chuaigh sé go dtí bunscoil d'arb ainm Hillcrest Elementary School i Rodeo, áit ar spreag múinteoir é chun amhrán dar teideal ''[https://www.youtube.com/watch?v=8i_UTmtc-ag Look for Love]''<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Billie Joe: Look For Love [Look For Love Single {{!}} 1977]|url=https://www.youtube.com/watch?v=8i_UTmtc-ag|date=2020-06-18|author=Green Day Play!}}</ref> a thaifeadadh ag aois a cúig Bhuail sé le Dirnt agus é ag freastal ar an mbunscoil, agus cheangail an bheirt láithreach bonn lena chéile mar gheall ar a spéis sa cheol, agus bhunaigh siad an banna Sweet Children nuair a bhí an bheirt ceithre bliana déag d'aois. D'athraigh an banna a ainm go Green Day ina dhiaidh sin. Tá tionscadail cheoil déanta ag Armstrong freisin, lena n-áirítear go leor comhoibrithe le ceoltóirí eile. Is é [https://open.spotify.com/artist/2cnMpRsOVqtPMfq7YiFE6K Van Halen]<ref>{{Lua idirlín|url=https://open.spotify.com/artist/2cnMpRsOVqtPMfq7YiFE6K|teideal=Van Halen|language=en|work=Spotify|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> agus [[Ramones]] cinn den banna is insporáidach do Billie Joe. == Gairm == Sa bhliain 1987, agus é 15 bliana d'aois, bhunaigh Armstrong banna darb ainm Sweet Children lena chara óige Mike Dirnt. Ar dtús, sheinn Armstrong agus Dirnt an giotár araon, le [https://greenday.fandom.com/wiki/Raj_Punjabi Raj Punjabi]<ref>{{Lua idirlín|url=https://greenday.fandom.com/wiki/Raj_Punjabi|teideal=Raj Punjabi|language=en|work=Green Day Wiki|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> ar na drumaí agus [https://greenday.fandom.com/wiki/Sean_Hughes#:~:text=Sean%20Hughes%20was%20the%20original,then%20known%20as%20Sweet%20Children). Sean Hughes] ar an dordghiotár. Tháinig [http://www.geekstinkbreath.net/greenday/article/meet-john-kiffmeyer/ John Kiffmeyer]<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.geekstinkbreath.net/greenday/article/meet-john-kiffmeyer/|teideal=Meet John Kiffmeyer - Green Day articles - GeekStinkBreath.net|work=www.geekstinkbreath.net|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>, ar a dtugtar Al Sobrante freisin, in áit Punjabi ar na drumaí ina dhiaidh sin. Tar éis cúpla léiriú, d'fhág Hughes an banna sa bhliain 1988; thosaigh Dirnt ag seinm dordghiotár ansin agus rinneadh banna trí phíosa díobh. D'athraigh siad a n-ainm go Green Day i mí Aibreáin 1989, ag roghnú an ainm mar gheall ar a ndúil i [https://nida.nih.gov/research-topics/cannabis-marijuana marijuana]<ref>{{Lua idirlín|url=https://nida.nih.gov/research-topics/cannabis-marijuana|teideal=Cannabis (Marijuana) {{!}} National Institute on Drug Abuse (NIDA)|údar=National Institute on Drug Abuse|dáta=2024-09-24|language=en|work=nida.nih.gov|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>. Sa bhliain 1989, d’eisigh Green Day a gcéad EP ''[https://open.spotify.com/track/2bliENmIxLMfB5cNVRvqAM 1,000 Hours]''<ref>{{Luaigh foilseachán|title=1,000 Hours|url=https://open.spotify.com/track/2bliENmIxLMfB5cNVRvqAM|date=1991-07-01|language=en}}</ref> trí [https://www.discogs.com/label/33263-Lookout!-Records?srsltid=AfmBOoovdTrY_Tj6jsD4025XNNdVzTPQ-xAXiCnmPbSe1ufYtKQRdRLe Lookout! Records]. Thaifead siad a gcéad albam stiúideo ''[https://www.discogs.com/master/706673-Green-Day-39Smooth?srsltid=AfmBOoqVfXUesOjIMs4LTHMRLDI52eQ3d_cyIhqRasYWUd56VdKcozkB 39/smooth]''<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Green Day - 39/Smooth|url=https://www.discogs.com/master/706673-Green-Day-39Smooth|date=1990|language=en}}</ref> agus an dráma leathnaithe [https://www.discogs.com/release/472030-Green-Day-Slappy-EP?srsltid=AfmBOoqIwBbPDUkpNFynYblKNRR67M4kozbbe4ZgND0KZaX9S6FbllyK ''Slappy'']<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Green Day - Slappy E.P.|url=https://www.discogs.com/release/472030-Green-Day-Slappy-EP|date=1990|language=en}}</ref> sa bhliain 1990, a cuireadh le chéile le 1,000 Hours níos déanaí sa bhailiúchán ''[https://www.discogs.com/release/1453513-Green-Day-1039-Smoothed-Out-Slappy-Hours?srsltid=AfmBOoopLFZqEwe4HnvlIcVknZgWxnZasq9JANHLbbaw72Gm__q__fEu 1,039/Smoothed Out Slappy Hours]''<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Green Day - 1,039 / Smoothed Out Slappy Hours|url=https://www.discogs.com/release/1453513-Green-Day-1039-Smoothed-Out-Slappy-Hours|date=1997|language=en}}</ref> sa bhliain 1991. Sa bhliain 1991, chuaigh Armstrong isteach sa bhanna [https://open.spotify.com/artist/3FV6RFbfc6do1nCakWsNBx Pinhead Gunpowder]<ref>{{Lua idirlín|url=https://open.spotify.com/artist/3FV6RFbfc6do1nCakWsNBx|teideal=Pinhead Gunpowder|language=en|work=Spotify|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>, ina raibh an dordghiotáraí [https://www.greendayauthority.com/band/bill.php Bill Schneider]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.greendayauthority.com/band/bill.php|teideal=Bill Schneider Biography|work=www.greendayauthority.com|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>, an drumadóir [https://microcosmpublishing.com/catalog/artist/aaron-cometbus?srsltid=AfmBOopOC_jZofvt9cv2o70tcEc2-P6Jh2e7TwZ3P2SUQLtobgZ4FY8T Aaron Cometbus]<ref>{{Lua idirlín|url=https://microcosmpublishing.com/catalog/artist/aaron-cometbus?srsltid=AfmBOopOC_jZofvt9cv2o70tcEc2-P6Jh2e7TwZ3P2SUQLtobgZ4FY8T|teideal=Aaron Cometbus|language=en|work=Microcosm Publishing|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>, agus an t-amhránaí/giotáraí Sarah Kirsch. D’fhág Kirsch an grúpa sa bhliain 1992, agus tháinig [https://www.instagram.com/jasonwhiteguitarish/?hl=en Jason White]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.instagram.com/jasonwhiteguitarish/?hl=en|teideal=Instagram|work=www.instagram.com|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> ina áit. Tá roinnt drámaí fada agus albam eisithe ag an ngrúpa ó 1991 go dtí an lá atá inniu ann, agus bíonn seónna beo acu ó am go ham. Sa bhliain 2004, sheol Green Day a gcéad [https://www.ebsco.com/research-starters/music/rock-operas cheoldráma rac-cheoil]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.ebsco.com/research-starters/music/rock-operas|teideal=Rock Operas {{!}} EBSCO Research Starters|language=en|work=www.ebsco.com|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>, [https://open.spotify.com/album/5dN7F9DV0Qg1XRdIgW8rke ''American Idiot'']<ref>{{Luaigh foilseachán|title=American Idiot|url=https://open.spotify.com/album/5dN7F9DV0Qg1XRdIgW8rke|date=2004-09-21|language=en}}</ref>. Tá níos mó ná 15,000,000 cóip díolta den albam ar fud an domhain, agus na singlí móréilimh ''"[https://www.youtube.com/watch?v=sLzd5VbiPN0 American Idiot]''<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Green Day - American Idiot (Live at Coachella 2025)|url=https://www.youtube.com/watch?v=sLzd5VbiPN0|date=2025-04-16|author=Green Day}}</ref>", "[https://open.spotify.com/album/2sIWM1FzNqLCccNwXuC4SA ''Boulevard of Broken Dreams'']<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Boulevard of Broken Dreams|url=https://open.spotify.com/album/2sIWM1FzNqLCccNwXuC4SA|date=2004-01-01|language=en}}</ref>" agus "[https://open.spotify.com/track/3ZffCQKLFLUvYM59XKLbVm ''Wake Me Up When September Ends'']<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Wake Me up When September Ends|url=https://open.spotify.com/track/3ZffCQKLFLUvYM59XKLbVm|date=2004-09-21|language=en}}</ref>" mar bhunús leis an albam. Sa bhliain 2009, d'eisigh Green Day [https://open.spotify.com/album/1AHZd3C3S8m8fFrhFxyk79 ''21st Century Breakdown'']<ref>{{Luaigh foilseachán|title=21st Century Breakdown|url=https://open.spotify.com/album/1AHZd3C3S8m8fFrhFxyk79|date=2009-05-15|language=en}}</ref>, an dara ceoldráma rac-cheoil ón mbanna, a bhí ina rath tráchtála eile. Idir an dá thionscadal seo, ba é Armstrong príomhamhránaí thionscadal taobh Green Day [https://open.spotify.com/artist/5tI0Vj2FhioY8AKtEqu9d3 Foxboro Hot Tubs]<ref>{{Lua idirlín|url=https://open.spotify.com/artist/5tI0Vj2FhioY8AKtEqu9d3|teideal=Foxboro Hottubs|language=en|work=Spotify|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>, a bunaíodh sa bhliain 2007 agus a bhfuil seónna beo á ndéanamh acu ó am go ham ó shin. D'eisigh Foxboro Hot Tubs albam amháin, [https://greenday.fm/music/side-projects/foxboro-hot-tubs-stop-drop-and-roll-e Stop Drop and Roll!!!]<ref>{{Lua idirlín|url=https://greenday.fm/|teideal=Green Day Online - Welcome To Fan Paradise|language=en-US|work=GreenDay.fm|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>, sa bhliain 2008. == 2012 Mí-Úsáid Substaintí == Ar an 21 Meán Fómhair 2012, le linn léiriú Green Day ag [https://www.iheart.com/music-festival/ Féile Cheoil iHeartRadio]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.iheart.com/music-festival/|teideal=iHeartRadio Music Festival {{!}} iHeartRadio|language=en|work=iHeartRadio Music Festival|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> i Las Vegas, tháinig fearg ar Armstrong ar an stáitse agus chuir sé isteach ar sheit an bhanna i lár a n-amhrán cáiliúil ''"[https://open.spotify.com/track/6L89mwZXSOwYl76YXfX13s Basket Case]''<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Basket Case|url=https://open.spotify.com/track/6L89mwZXSOwYl76YXfX13s|date=1994-02-01|language=en}}</ref>" ó 1994. I sraith maslaí, cháin Armstrong eagraithe an imeachta as seinm an bhanna a ghiorrú, sular bhris sé a ghiotár agus rith sé den stáitse go tobann. D'eisigh an banna ráiteas ina dhiaidh sin ag gabháil leithscéil as an eachtra agus ag soiléiriú nár gearradh a seinm gearr. Tharla an eachtra díreach ceithre lá roimh eisiúint naoú halbam stiúideo Green Day, [https://open.spotify.com/album/6AFJIZmd1zWQDBBwHyeo9w ¡Uno!]<ref>{{Luaigh foilseachán|title=¡UNO!|url=https://open.spotify.com/album/6AFJIZmd1zWQDBBwHyeo9w|date=2012-09-24|language=en}}</ref> Dhá lá i ndiaidh na heachtra ag [https://www.iheart.com/music-festival/ Féile Cheoil iHeartRadio]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.iheart.com/music-festival/|teideal=iHeartRadio Music Festival {{!}} iHeartRadio|language=en|work=iHeartRadio Music Festival|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>, d’fhógair Green Day go raibh Armstrong ag lorg cóireála le haghaidh fadhb mí-úsáide substaintí neamhshonraithe. De réir Claudia Suarez Wright, iar-bhean chéile Tre Cool agus máthair mhac baiste Armstrong, bhí Armstrong ag ól go trom i Las Vegas roimh [https://www.iheart.com/music-festival/ Fhéile Cheoil iHeartRadio]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.iheart.com/music-festival/|teideal=iHeartRadio Music Festival {{!}} iHeartRadio|language=en|work=iHeartRadio Music Festival|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>, tar éis thart ar bhliain amháin de mheabhairghalar. Thug Armstrong agallamh do [https://www.rollingstone.com/music/music-features/billie-joe-armstrong-the-rolling-stone-interview-94267/ Rolling Stone]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.rollingstone.com/music/music-features/billie-joe-armstrong-the-rolling-stone-interview-94267/|teideal=Billie Joe Armstrong: The Rolling Stone Interview|údar=David Fricke|dáta=2013-03-14|language=en-US|work=Rolling Stone|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> i mí an Mhárta 2013 inar dúirt sé go raibh sé "ag iarraidh éirí meabhrach ó 1997, timpeall Nimrod". Phléigh sé conas, le linn chamchuairt 21st Century Breakdown in 2009–2010, "Bhí meathlú ollmhór ar an gcamchuairt sin". Mhínigh Armstrong a andúil, go háirithe conas a mhéadaigh sé sna míonna roimh scaoileadh na n-albam ¡Uno!, ¡Dos!, agus ¡Tre! agus an taibhiú ag iHeartRadio, ag rá le linn chamchuairt samhraidh na hEorpa in 2011, "Bhí mé ar mo bhuaicphointe maidir le piollaí a thógáil ag an am sin, ag glacadh an leighis go hiomlán". Thug Armstrong sonraí faoi ghig ag Irving Plaza i Nua-Eabhrac beagán os cionn seachtaine roimh eachtra iHeartRadio, inar "Chaith sé ceithre nó cúig bheoir siar sula ndeachaigh muid ar an stáitse agus is dócha go raibh ceithre nó cúig cinn aige nuair a sheinn muid. Ansin d'ól mé mo mheáchan coirp in alcól ina dhiaidh sin. Chríochnaigh mé le póit ar an West Side Highway, i mo luí i bpáirc bheag." == Billie Joe Armstrong LADTA+ == Phléigh Billie Joe Armstrong a dhéghnéasacht go poiblí in agallamh le The Advocate sa bhliain 1995. Dúirt sé, "Sílim go raibh mé i gcónaí déghnéasach. Is rud é a raibh suim agam ann i gcónaí," [https://www.tiktok.com/@bidotorg/video/7380136573494545710 de réir físeán TikTok]. Lean sé de bheith ag glacadh leis an bhféiniúlacht seo agus aithnítear é mar dheilbhín déghnéasach, de réir Hindustan Times. Meastar freisin go léiríonn an t-amhrán "Coming Clean" ón albam "Dookie" a thuras pearsanta féinfhionnachtana maidir lena ghnéasacht, [https://bi.org/en/famous/billie-joe-armstrong de réir Bi.org] == Tagairtí == <references /> {{DEFAULTSORT:Armstrong, Billie Joe}} fq1nufkms9vwnias6w34xeh09p3bl8i 1271471 1271469 2025-06-25T11:36:20Z Brookie Researches 67426 1271471 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} == Billie Joe Armstrong == '''[[imdbname:0035626|Billie Joe Armstrong]]''' (rugadh Feabhra 17, 1972) Is ceolteoir agus aisteoir meiriceánach é. Is fearr aithne air mar phríomhamhránaí, [https://www.waltons.ie/product-category/play-music/irish-and-folk/guitars-irish-and-folk/ giotáraí]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.waltons.ie/product-category/play-music/irish-and-folk/guitars-irish-and-folk/|teideal=Guitars - {{!}} Waltons Music|language=en-US|work=www.waltons.ie|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> agus príomhscríbhneoir amhrán an bhanna rac-cheoil [[Green Day]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://greenday.com/|teideal=Green Day|work=greenday.com|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>, a bhunaigh sé i gcomhar le Mike Dirnt i 1987. Is giotáraí agus amhránaí é freisin don bhanna rac-cheoil punc [https://open.spotify.com/artist/3FV6RFbfc6do1nCakWsNBx Pinhead Gunpowder]<ref>{{Lua idirlín|url=https://open.spotify.com/artist/3FV6RFbfc6do1nCakWsNBx|teideal=Pinhead Gunpowder|language=en|work=Spotify|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>, agus is é príomhamhránaí Green Day do thionscadail taobh Green Day, [https://open.spotify.com/artist/5tI0Vj2FhioY8AKtEqu9d3 Foxboro Hot Tubs]<ref>{{Lua idirlín|url=https://open.spotify.com/artist/5tI0Vj2FhioY8AKtEqu9d3|teideal=Foxboro Hottubs|language=en|work=Spotify|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>, [https://thenetworkband.com/ the Network]<ref>{{Lua idirlín|url=https://thenetworkband.com/|teideal=The Network|language=en-US|work=The Network|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>, [https://greenday.fm/music/side-projects/the-longshot/ the Longshot]<ref>{{Lua idirlín|url=https://greenday.fm/music/side-projects/the-longshot/|teideal=The Longshot|language=en-US|work=GreenDay.fm|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> agus [https://greenday.fm/music/side-projects/the-coverups/ the Coverups]<ref>{{Lua idirlín|url=https://greenday.fm/music/side-projects/the-coverups/|teideal=The Coverups|language=en-US|work=GreenDay.fm|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>. Meastar ag criticeoirí gur duine de na goitáirí punc-rac is fearr riamh. https://commons.wikimedia.org/wiki/File:RiP2013_GreenDay_Billie_Joe_Armstrong_0021.jpg == Luath Saol == Rugadh Armstrong in [[Oakland, California]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.britannica.com/place/Oakland-California|teideal=Oakland {{!}} History, Climate, Population, Maps, & Facts {{!}} Britannica|dáta=2025-06-21|language=en|work=www.britannica.com|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>[[Oakland, California|,]] ar an 17 Feabhra, 1972, an duine ab óige de sheisear clainne Ollie Jackson (rugadh 1932) agus Andrew Marsicano Armstrong (1928–1982). Tógadh é i [[google:Rodeo,+California&oq=Rodeo,+California&gs_lcrp=EgZjaHJvbWUyBggAEEUYOTIMCAEQLhhDGIAEGIoFMgcIAhAAGIAEMgcIAxAAGIAEMgcIBBAAGIAEMgcIBRAAGIAEMgcIBhAAGIAEMgcIBxAAGIAEMgcICBAAGIAE0gEIMTM3NWowajSoAgCwAgE&sourceid=chrome&ie=UTF-8|Rodeo, California]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.niche.com/places-to-live/rodeo-contra-costa-ca/|teideal=Rodeo, CA|language=en-US|work=Niche|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>. Fuair ​​a athair, ceoltóir snagcheoil agus tiománaí trucaile do [https://music.youtube.com/playlist?list=PLDZ3P8Oq2BfyAdO6toiuSF4qhoJxwAefW Safeway]<ref>{{Lua idirlín|url=https://music.youtube.com/playlist?list=PLDZ3P8Oq2BfyAdO6toiuSF4qhoJxwAefW|teideal=YouTube Music|language=en|work=YouTube Music|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>, bás de bharr [https://ocf.ie/about-oesophageal-cancer/?gad_source=1&gad_campaignid=22687749746&gbraid=0AAAAADjG3OQV3fH5obv4NYcKSmiumDmNl&gclid=EAIaIQobChMIya6b5emJjgMVtY1QBh0ulQHeEAAYASAAEgJFt_D_BwE ailse éasafagas]<ref>{{Lua idirlín|url=https://ocf.ie/about-oesophageal-cancer/|teideal=About Oesophageal Cancer|language=en-US|work=Oesophageal Cancer Fund|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> ar an 10 Meán Fómhair, 1982, nuair a bhí Armstrong 10 mbliana d'aois. Fuiar a athair bás, sin an fáth gur scríobh sé an amhráin ''Wake Me Up When September Ends''.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Green Day - Wake Me Up When September Ends [Official Music Video] [4K Upgrade]|url=https://www.youtube.com/watch?v=NU9JoFKlaZ0|date=2009-10-26|author=Green Day}}</ref> Thosaigh Armstrong ag foghlaim ceol nuair a bhí sé óg, agus thaifead sé a chéad amhrán nuair a bhí sé cúig bliana d'aois. Chuaigh sé go dtí bunscoil d'arb ainm Hillcrest Elementary School i Rodeo, áit ar spreag múinteoir é chun amhrán dar teideal ''[https://www.youtube.com/watch?v=8i_UTmtc-ag Look for Love]''<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Billie Joe: Look For Love [Look For Love Single {{!}} 1977]|url=https://www.youtube.com/watch?v=8i_UTmtc-ag|date=2020-06-18|author=Green Day Play!}}</ref> a thaifeadadh ag aois a cúig Bhuail sé le Dirnt agus é ag freastal ar an mbunscoil, agus cheangail an bheirt láithreach bonn lena chéile mar gheall ar a spéis sa cheol, agus bhunaigh siad an banna Sweet Children nuair a bhí an bheirt ceithre bliana déag d'aois. D'athraigh an banna a ainm go Green Day ina dhiaidh sin. Tá tionscadail cheoil déanta ag Armstrong freisin, lena n-áirítear go leor comhoibrithe le ceoltóirí eile. Is é [https://open.spotify.com/artist/2cnMpRsOVqtPMfq7YiFE6K Van Halen]<ref>{{Lua idirlín|url=https://open.spotify.com/artist/2cnMpRsOVqtPMfq7YiFE6K|teideal=Van Halen|language=en|work=Spotify|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> agus [[Ramones]] cinn den banna is insporáidach do Billie Joe. == Gairm == Sa bhliain 1987, agus é 15 bliana d'aois, bhunaigh Armstrong banna darb ainm Sweet Children lena chara óige Mike Dirnt. Ar dtús, sheinn Armstrong agus Dirnt an giotár araon, le [https://greenday.fandom.com/wiki/Raj_Punjabi Raj Punjabi]<ref>{{Lua idirlín|url=https://greenday.fandom.com/wiki/Raj_Punjabi|teideal=Raj Punjabi|language=en|work=Green Day Wiki|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> ar na drumaí agus [https://greenday.fandom.com/wiki/Sean_Hughes#:~:text=Sean%20Hughes%20was%20the%20original,then%20known%20as%20Sweet%20Children). Sean Hughes] ar an dordghiotár. Tháinig [http://www.geekstinkbreath.net/greenday/article/meet-john-kiffmeyer/ John Kiffmeyer]<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.geekstinkbreath.net/greenday/article/meet-john-kiffmeyer/|teideal=Meet John Kiffmeyer - Green Day articles - GeekStinkBreath.net|work=www.geekstinkbreath.net|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>, ar a dtugtar Al Sobrante freisin, in áit Punjabi ar na drumaí ina dhiaidh sin. Tar éis cúpla léiriú, d'fhág Hughes an banna sa bhliain 1988; thosaigh Dirnt ag seinm dordghiotár ansin agus rinneadh banna trí phíosa díobh. D'athraigh siad a n-ainm go Green Day i mí Aibreáin 1989, ag roghnú an ainm mar gheall ar a ndúil i [https://nida.nih.gov/research-topics/cannabis-marijuana marijuana]<ref>{{Lua idirlín|url=https://nida.nih.gov/research-topics/cannabis-marijuana|teideal=Cannabis (Marijuana) {{!}} National Institute on Drug Abuse (NIDA)|údar=National Institute on Drug Abuse|dáta=2024-09-24|language=en|work=nida.nih.gov|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>. Sa bhliain 1989, d’eisigh Green Day a gcéad EP ''[https://open.spotify.com/track/2bliENmIxLMfB5cNVRvqAM 1,000 Hours]''<ref>{{Luaigh foilseachán|title=1,000 Hours|url=https://open.spotify.com/track/2bliENmIxLMfB5cNVRvqAM|date=1991-07-01|language=en}}</ref> trí [https://www.discogs.com/label/33263-Lookout!-Records?srsltid=AfmBOoovdTrY_Tj6jsD4025XNNdVzTPQ-xAXiCnmPbSe1ufYtKQRdRLe Lookout! Records]. Thaifead siad a gcéad albam stiúideo ''[https://www.discogs.com/master/706673-Green-Day-39Smooth?srsltid=AfmBOoqVfXUesOjIMs4LTHMRLDI52eQ3d_cyIhqRasYWUd56VdKcozkB 39/smooth]''<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Green Day - 39/Smooth|url=https://www.discogs.com/master/706673-Green-Day-39Smooth|date=1990|language=en}}</ref> agus an dráma leathnaithe [https://www.discogs.com/release/472030-Green-Day-Slappy-EP?srsltid=AfmBOoqIwBbPDUkpNFynYblKNRR67M4kozbbe4ZgND0KZaX9S6FbllyK ''Slappy'']<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Green Day - Slappy E.P.|url=https://www.discogs.com/release/472030-Green-Day-Slappy-EP|date=1990|language=en}}</ref> sa bhliain 1990, a cuireadh le chéile le 1,000 Hours níos déanaí sa bhailiúchán ''[https://www.discogs.com/release/1453513-Green-Day-1039-Smoothed-Out-Slappy-Hours?srsltid=AfmBOoopLFZqEwe4HnvlIcVknZgWxnZasq9JANHLbbaw72Gm__q__fEu 1,039/Smoothed Out Slappy Hours]''<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Green Day - 1,039 / Smoothed Out Slappy Hours|url=https://www.discogs.com/release/1453513-Green-Day-1039-Smoothed-Out-Slappy-Hours|date=1997|language=en}}</ref> sa bhliain 1991. [[Íomhá:RiP2013 GreenDay Billie Joe Armstrong 0003.JPG|mion|Billie Joe Armstrong, singer and guitarist of Green Day, stands on the Center Stage of Rock im Park-Festival 2013.]] Sa bhliain 1991, chuaigh Armstrong isteach sa bhanna [https://open.spotify.com/artist/3FV6RFbfc6do1nCakWsNBx Pinhead Gunpowder]<ref>{{Lua idirlín|url=https://open.spotify.com/artist/3FV6RFbfc6do1nCakWsNBx|teideal=Pinhead Gunpowder|language=en|work=Spotify|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>, ina raibh an dordghiotáraí [https://www.greendayauthority.com/band/bill.php Bill Schneider]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.greendayauthority.com/band/bill.php|teideal=Bill Schneider Biography|work=www.greendayauthority.com|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>, an drumadóir [https://microcosmpublishing.com/catalog/artist/aaron-cometbus?srsltid=AfmBOopOC_jZofvt9cv2o70tcEc2-P6Jh2e7TwZ3P2SUQLtobgZ4FY8T Aaron Cometbus]<ref>{{Lua idirlín|url=https://microcosmpublishing.com/catalog/artist/aaron-cometbus?srsltid=AfmBOopOC_jZofvt9cv2o70tcEc2-P6Jh2e7TwZ3P2SUQLtobgZ4FY8T|teideal=Aaron Cometbus|language=en|work=Microcosm Publishing|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>, agus an t-amhránaí/giotáraí Sarah Kirsch. D’fhág Kirsch an grúpa sa bhliain 1992, agus tháinig [https://www.instagram.com/jasonwhiteguitarish/?hl=en Jason White]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.instagram.com/jasonwhiteguitarish/?hl=en|teideal=Instagram|work=www.instagram.com|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> ina áit. Tá roinnt drámaí fada agus albam eisithe ag an ngrúpa ó 1991 go dtí an lá atá inniu ann, agus bíonn seónna beo acu ó am go ham. Sa bhliain 2004, sheol Green Day a gcéad [https://www.ebsco.com/research-starters/music/rock-operas cheoldráma rac-cheoil]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.ebsco.com/research-starters/music/rock-operas|teideal=Rock Operas {{!}} EBSCO Research Starters|language=en|work=www.ebsco.com|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>, [https://open.spotify.com/album/5dN7F9DV0Qg1XRdIgW8rke ''American Idiot'']<ref>{{Luaigh foilseachán|title=American Idiot|url=https://open.spotify.com/album/5dN7F9DV0Qg1XRdIgW8rke|date=2004-09-21|language=en}}</ref>. Tá níos mó ná 15,000,000 cóip díolta den albam ar fud an domhain, agus na singlí móréilimh ''"[https://www.youtube.com/watch?v=sLzd5VbiPN0 American Idiot]''<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Green Day - American Idiot (Live at Coachella 2025)|url=https://www.youtube.com/watch?v=sLzd5VbiPN0|date=2025-04-16|author=Green Day}}</ref>", "[https://open.spotify.com/album/2sIWM1FzNqLCccNwXuC4SA ''Boulevard of Broken Dreams'']<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Boulevard of Broken Dreams|url=https://open.spotify.com/album/2sIWM1FzNqLCccNwXuC4SA|date=2004-01-01|language=en}}</ref>" agus "[https://open.spotify.com/track/3ZffCQKLFLUvYM59XKLbVm ''Wake Me Up When September Ends'']<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Wake Me up When September Ends|url=https://open.spotify.com/track/3ZffCQKLFLUvYM59XKLbVm|date=2004-09-21|language=en}}</ref>" mar bhunús leis an albam. Sa bhliain 2009, d'eisigh Green Day [https://open.spotify.com/album/1AHZd3C3S8m8fFrhFxyk79 ''21st Century Breakdown'']<ref>{{Luaigh foilseachán|title=21st Century Breakdown|url=https://open.spotify.com/album/1AHZd3C3S8m8fFrhFxyk79|date=2009-05-15|language=en}}</ref>, an dara ceoldráma rac-cheoil ón mbanna, a bhí ina rath tráchtála eile. Idir an dá thionscadal seo, ba é Armstrong príomhamhránaí thionscadal taobh Green Day [https://open.spotify.com/artist/5tI0Vj2FhioY8AKtEqu9d3 Foxboro Hot Tubs]<ref>{{Lua idirlín|url=https://open.spotify.com/artist/5tI0Vj2FhioY8AKtEqu9d3|teideal=Foxboro Hottubs|language=en|work=Spotify|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>, a bunaíodh sa bhliain 2007 agus a bhfuil seónna beo á ndéanamh acu ó am go ham ó shin. D'eisigh Foxboro Hot Tubs albam amháin, [https://greenday.fm/music/side-projects/foxboro-hot-tubs-stop-drop-and-roll-e Stop Drop and Roll!!!]<ref>{{Lua idirlín|url=https://greenday.fm/|teideal=Green Day Online - Welcome To Fan Paradise|language=en-US|work=GreenDay.fm|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>, sa bhliain 2008. == 2012 Mí-Úsáid Substaintí == Ar an 21 Meán Fómhair 2012, le linn léiriú Green Day ag [https://www.iheart.com/music-festival/ Féile Cheoil iHeartRadio]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.iheart.com/music-festival/|teideal=iHeartRadio Music Festival {{!}} iHeartRadio|language=en|work=iHeartRadio Music Festival|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> i Las Vegas, tháinig fearg ar Armstrong ar an stáitse agus chuir sé isteach ar sheit an bhanna i lár a n-amhrán cáiliúil ''"[https://open.spotify.com/track/6L89mwZXSOwYl76YXfX13s Basket Case]''<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Basket Case|url=https://open.spotify.com/track/6L89mwZXSOwYl76YXfX13s|date=1994-02-01|language=en}}</ref>" ó 1994. I sraith maslaí, cháin Armstrong eagraithe an imeachta as seinm an bhanna a ghiorrú, sular bhris sé a ghiotár agus rith sé den stáitse go tobann. D'eisigh an banna ráiteas ina dhiaidh sin ag gabháil leithscéil as an eachtra agus ag soiléiriú nár gearradh a seinm gearr. Tharla an eachtra díreach ceithre lá roimh eisiúint naoú halbam stiúideo Green Day, [https://open.spotify.com/album/6AFJIZmd1zWQDBBwHyeo9w ¡Uno!]<ref>{{Luaigh foilseachán|title=¡UNO!|url=https://open.spotify.com/album/6AFJIZmd1zWQDBBwHyeo9w|date=2012-09-24|language=en}}</ref> Dhá lá i ndiaidh na heachtra ag [https://www.iheart.com/music-festival/ Féile Cheoil iHeartRadio]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.iheart.com/music-festival/|teideal=iHeartRadio Music Festival {{!}} iHeartRadio|language=en|work=iHeartRadio Music Festival|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>, d’fhógair Green Day go raibh Armstrong ag lorg cóireála le haghaidh fadhb mí-úsáide substaintí neamhshonraithe. De réir Claudia Suarez Wright, iar-bhean chéile Tre Cool agus máthair mhac baiste Armstrong, bhí Armstrong ag ól go trom i Las Vegas roimh [https://www.iheart.com/music-festival/ Fhéile Cheoil iHeartRadio]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.iheart.com/music-festival/|teideal=iHeartRadio Music Festival {{!}} iHeartRadio|language=en|work=iHeartRadio Music Festival|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>, tar éis thart ar bhliain amháin de mheabhairghalar. Thug Armstrong agallamh do [https://www.rollingstone.com/music/music-features/billie-joe-armstrong-the-rolling-stone-interview-94267/ Rolling Stone]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.rollingstone.com/music/music-features/billie-joe-armstrong-the-rolling-stone-interview-94267/|teideal=Billie Joe Armstrong: The Rolling Stone Interview|údar=David Fricke|dáta=2013-03-14|language=en-US|work=Rolling Stone|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> i mí an Mhárta 2013 inar dúirt sé go raibh sé "ag iarraidh éirí meabhrach ó 1997, timpeall Nimrod". Phléigh sé conas, le linn chamchuairt 21st Century Breakdown in 2009–2010, "Bhí meathlú ollmhór ar an gcamchuairt sin". Mhínigh Armstrong a andúil, go háirithe conas a mhéadaigh sé sna míonna roimh scaoileadh na n-albam ¡Uno!, ¡Dos!, agus ¡Tre! agus an taibhiú ag iHeartRadio, ag rá le linn chamchuairt samhraidh na hEorpa in 2011, "Bhí mé ar mo bhuaicphointe maidir le piollaí a thógáil ag an am sin, ag glacadh an leighis go hiomlán". Thug Armstrong sonraí faoi ghig ag Irving Plaza i Nua-Eabhrac beagán os cionn seachtaine roimh eachtra iHeartRadio, inar "Chaith sé ceithre nó cúig bheoir siar sula ndeachaigh muid ar an stáitse agus is dócha go raibh ceithre nó cúig cinn aige nuair a sheinn muid. Ansin d'ól mé mo mheáchan coirp in alcól ina dhiaidh sin. Chríochnaigh mé le póit ar an West Side Highway, i mo luí i bpáirc bheag." == Billie Joe Armstrong LADTA+ == Phléigh Billie Joe Armstrong a dhéghnéasacht go poiblí in agallamh le The Advocate sa bhliain 1995. Dúirt sé, "Sílim go raibh mé i gcónaí déghnéasach. Is rud é a raibh suim agam ann i gcónaí," [https://www.tiktok.com/@bidotorg/video/7380136573494545710 de réir físeán TikTok]. Lean sé de bheith ag glacadh leis an bhféiniúlacht seo agus aithnítear é mar dheilbhín déghnéasach, de réir Hindustan Times. Meastar freisin go léiríonn an t-amhrán "Coming Clean" ón albam "Dookie" a thuras pearsanta féinfhionnachtana maidir lena ghnéasacht, [https://bi.org/en/famous/billie-joe-armstrong de réir Bi.org] == Tagairtí == <references /> {{DEFAULTSORT:Armstrong, Billie Joe}} 6q65m7t8e2n3gprogls5pzcbd6kbov4 1271472 1271471 2025-06-25T11:41:15Z Brookie Researches 67426 1271472 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} == Billie Joe Armstrong == '''[[imdbname:0035626|Billie Joe Armstrong]]''' (rugadh Feabhra 17, 1972) Is ceolteoir agus aisteoir meiriceánach é. Is fearr aithne air mar phríomhamhránaí, [https://www.waltons.ie/product-category/play-music/irish-and-folk/guitars-irish-and-folk/ giotáraí]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.waltons.ie/product-category/play-music/irish-and-folk/guitars-irish-and-folk/|teideal=Guitars - {{!}} Waltons Music|language=en-US|work=www.waltons.ie|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> agus príomhscríbhneoir amhrán an bhanna rac-cheoil [[Green Day]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://greenday.com/|teideal=Green Day|work=greenday.com|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>, a bhunaigh sé i gcomhar le Mike Dirnt i 1987. Is giotáraí agus amhránaí é freisin don bhanna rac-cheoil punc [https://open.spotify.com/artist/3FV6RFbfc6do1nCakWsNBx Pinhead Gunpowder]<ref>{{Lua idirlín|url=https://open.spotify.com/artist/3FV6RFbfc6do1nCakWsNBx|teideal=Pinhead Gunpowder|language=en|work=Spotify|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>, agus is é príomhamhránaí Green Day do thionscadail taobh Green Day, [https://open.spotify.com/artist/5tI0Vj2FhioY8AKtEqu9d3 Foxboro Hot Tubs]<ref>{{Lua idirlín|url=https://open.spotify.com/artist/5tI0Vj2FhioY8AKtEqu9d3|teideal=Foxboro Hottubs|language=en|work=Spotify|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>, [https://thenetworkband.com/ the Network]<ref>{{Lua idirlín|url=https://thenetworkband.com/|teideal=The Network|language=en-US|work=The Network|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>, [https://greenday.fm/music/side-projects/the-longshot/ the Longshot]<ref>{{Lua idirlín|url=https://greenday.fm/music/side-projects/the-longshot/|teideal=The Longshot|language=en-US|work=GreenDay.fm|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> agus [https://greenday.fm/music/side-projects/the-coverups/ the Coverups]<ref>{{Lua idirlín|url=https://greenday.fm/music/side-projects/the-coverups/|teideal=The Coverups|language=en-US|work=GreenDay.fm|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>. Meastar ag criticeoirí gur duine de na goitáirí punc-rac is fearr riamh. https://commons.wikimedia.org/wiki/File:RiP2013_GreenDay_Billie_Joe_Armstrong_0021.jpg == Luath Saol == Rugadh Armstrong in [[Oakland, California]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.britannica.com/place/Oakland-California|teideal=Oakland {{!}} History, Climate, Population, Maps, & Facts {{!}} Britannica|dáta=2025-06-21|language=en|work=www.britannica.com|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>[[Oakland, California|,]] ar an 17 Feabhra, 1972, an duine ab óige de sheisear clainne Ollie Jackson (rugadh 1932) agus Andrew Marsicano Armstrong (1928–1982). Tógadh é i [[google:Rodeo,+California&oq=Rodeo,+California&gs_lcrp=EgZjaHJvbWUyBggAEEUYOTIMCAEQLhhDGIAEGIoFMgcIAhAAGIAEMgcIAxAAGIAEMgcIBBAAGIAEMgcIBRAAGIAEMgcIBhAAGIAEMgcIBxAAGIAEMgcICBAAGIAE0gEIMTM3NWowajSoAgCwAgE&sourceid=chrome&ie=UTF-8|Rodeo, California]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.niche.com/places-to-live/rodeo-contra-costa-ca/|teideal=Rodeo, CA|language=en-US|work=Niche|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>. Fuair ​​a athair, ceoltóir snagcheoil agus tiománaí trucaile do [https://music.youtube.com/playlist?list=PLDZ3P8Oq2BfyAdO6toiuSF4qhoJxwAefW Safeway]<ref>{{Lua idirlín|url=https://music.youtube.com/playlist?list=PLDZ3P8Oq2BfyAdO6toiuSF4qhoJxwAefW|teideal=YouTube Music|language=en|work=YouTube Music|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>, bás de bharr [https://ocf.ie/about-oesophageal-cancer/?gad_source=1&gad_campaignid=22687749746&gbraid=0AAAAADjG3OQV3fH5obv4NYcKSmiumDmNl&gclid=EAIaIQobChMIya6b5emJjgMVtY1QBh0ulQHeEAAYASAAEgJFt_D_BwE ailse éasafagas]<ref>{{Lua idirlín|url=https://ocf.ie/about-oesophageal-cancer/|teideal=About Oesophageal Cancer|language=en-US|work=Oesophageal Cancer Fund|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> ar an 10 Meán Fómhair, 1982, nuair a bhí Armstrong 10 mbliana d'aois. Fuiar a athair bás, sin an fáth gur scríobh sé an amhráin ''Wake Me Up When September Ends''.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Green Day - Wake Me Up When September Ends [Official Music Video] [4K Upgrade]|url=https://www.youtube.com/watch?v=NU9JoFKlaZ0|date=2009-10-26|author=Green Day}}</ref> Thosaigh Armstrong ag foghlaim ceol nuair a bhí sé óg, agus thaifead sé a chéad amhrán nuair a bhí sé cúig bliana d'aois. Chuaigh sé go dtí bunscoil d'arb ainm Hillcrest Elementary School i Rodeo, áit ar spreag múinteoir é chun amhrán dar teideal ''[https://www.youtube.com/watch?v=8i_UTmtc-ag Look for Love]''<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Billie Joe: Look For Love [Look For Love Single {{!}} 1977]|url=https://www.youtube.com/watch?v=8i_UTmtc-ag|date=2020-06-18|author=Green Day Play!}}</ref> a thaifeadadh ag aois a cúig Bhuail sé le Dirnt agus é ag freastal ar an mbunscoil, agus cheangail an bheirt láithreach bonn lena chéile mar gheall ar a spéis sa cheol, agus bhunaigh siad an banna Sweet Children nuair a bhí an bheirt ceithre bliana déag d'aois. D'athraigh an banna a ainm go Green Day ina dhiaidh sin. Tá tionscadail cheoil déanta ag Armstrong freisin, lena n-áirítear go leor comhoibrithe le ceoltóirí eile. Is é [https://open.spotify.com/artist/2cnMpRsOVqtPMfq7YiFE6K Van Halen]<ref>{{Lua idirlín|url=https://open.spotify.com/artist/2cnMpRsOVqtPMfq7YiFE6K|teideal=Van Halen|language=en|work=Spotify|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> agus [[Ramones]] cinn den banna is insporáidach do Billie Joe. == Gairm == Sa bhliain 1987, agus é 15 bliana d'aois, bhunaigh Armstrong banna darb ainm Sweet Children lena chara óige Mike Dirnt. Ar dtús, sheinn Armstrong agus Dirnt an giotár araon, le [https://greenday.fandom.com/wiki/Raj_Punjabi Raj Punjabi]<ref>{{Lua idirlín|url=https://greenday.fandom.com/wiki/Raj_Punjabi|teideal=Raj Punjabi|language=en|work=Green Day Wiki|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> ar na drumaí agus [https://greenday.fandom.com/wiki/Sean_Hughes#:~:text=Sean%20Hughes%20was%20the%20original,then%20known%20as%20Sweet%20Children). Sean Hughes] ar an dordghiotár. Tháinig [http://www.geekstinkbreath.net/greenday/article/meet-john-kiffmeyer/ John Kiffmeyer]<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.geekstinkbreath.net/greenday/article/meet-john-kiffmeyer/|teideal=Meet John Kiffmeyer - Green Day articles - GeekStinkBreath.net|work=www.geekstinkbreath.net|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>, ar a dtugtar Al Sobrante freisin, in áit Punjabi ar na drumaí ina dhiaidh sin. Tar éis cúpla léiriú, d'fhág Hughes an banna sa bhliain 1988; thosaigh Dirnt ag seinm dordghiotár ansin agus rinneadh banna trí phíosa díobh. D'athraigh siad a n-ainm go Green Day i mí Aibreáin 1989, ag roghnú an ainm mar gheall ar a ndúil i [https://nida.nih.gov/research-topics/cannabis-marijuana marijuana]<ref>{{Lua idirlín|url=https://nida.nih.gov/research-topics/cannabis-marijuana|teideal=Cannabis (Marijuana) {{!}} National Institute on Drug Abuse (NIDA)|údar=National Institute on Drug Abuse|dáta=2024-09-24|language=en|work=nida.nih.gov|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>. Sa bhliain 1989, d’eisigh Green Day a gcéad EP ''[https://open.spotify.com/track/2bliENmIxLMfB5cNVRvqAM 1,000 Hours]''<ref>{{Luaigh foilseachán|title=1,000 Hours|url=https://open.spotify.com/track/2bliENmIxLMfB5cNVRvqAM|date=1991-07-01|language=en}}</ref> trí [https://www.discogs.com/label/33263-Lookout!-Records?srsltid=AfmBOoovdTrY_Tj6jsD4025XNNdVzTPQ-xAXiCnmPbSe1ufYtKQRdRLe Lookout! Records]. Thaifead siad a gcéad albam stiúideo ''[https://www.discogs.com/master/706673-Green-Day-39Smooth?srsltid=AfmBOoqVfXUesOjIMs4LTHMRLDI52eQ3d_cyIhqRasYWUd56VdKcozkB 39/smooth]''<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Green Day - 39/Smooth|url=https://www.discogs.com/master/706673-Green-Day-39Smooth|date=1990|language=en}}</ref> agus an dráma leathnaithe [https://www.discogs.com/release/472030-Green-Day-Slappy-EP?srsltid=AfmBOoqIwBbPDUkpNFynYblKNRR67M4kozbbe4ZgND0KZaX9S6FbllyK ''Slappy'']<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Green Day - Slappy E.P.|url=https://www.discogs.com/release/472030-Green-Day-Slappy-EP|date=1990|language=en}}</ref> sa bhliain 1990, a cuireadh le chéile le 1,000 Hours níos déanaí sa bhailiúchán ''[https://www.discogs.com/release/1453513-Green-Day-1039-Smoothed-Out-Slappy-Hours?srsltid=AfmBOoopLFZqEwe4HnvlIcVknZgWxnZasq9JANHLbbaw72Gm__q__fEu 1,039/Smoothed Out Slappy Hours]''<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Green Day - 1,039 / Smoothed Out Slappy Hours|url=https://www.discogs.com/release/1453513-Green-Day-1039-Smoothed-Out-Slappy-Hours|date=1997|language=en}}</ref> sa bhliain 1991. [[Íomhá:RiP2013 GreenDay Billie Joe Armstrong 0003.JPG|mion|Billie Joe Armstrong, singer and guitarist of Green Day, stands on the Center Stage of Rock im Park-Festival 2013.]] Sa bhliain 1991, chuaigh Armstrong isteach sa bhanna [https://open.spotify.com/artist/3FV6RFbfc6do1nCakWsNBx Pinhead Gunpowder]<ref>{{Lua idirlín|url=https://open.spotify.com/artist/3FV6RFbfc6do1nCakWsNBx|teideal=Pinhead Gunpowder|language=en|work=Spotify|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>, ina raibh an dordghiotáraí [https://www.greendayauthority.com/band/bill.php Bill Schneider]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.greendayauthority.com/band/bill.php|teideal=Bill Schneider Biography|work=www.greendayauthority.com|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>, an drumadóir [https://microcosmpublishing.com/catalog/artist/aaron-cometbus?srsltid=AfmBOopOC_jZofvt9cv2o70tcEc2-P6Jh2e7TwZ3P2SUQLtobgZ4FY8T Aaron Cometbus]<ref>{{Lua idirlín|url=https://microcosmpublishing.com/catalog/artist/aaron-cometbus?srsltid=AfmBOopOC_jZofvt9cv2o70tcEc2-P6Jh2e7TwZ3P2SUQLtobgZ4FY8T|teideal=Aaron Cometbus|language=en|work=Microcosm Publishing|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>, agus an t-amhránaí/giotáraí Sarah Kirsch. D’fhág Kirsch an grúpa sa bhliain 1992, agus tháinig [https://www.instagram.com/jasonwhiteguitarish/?hl=en Jason White]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.instagram.com/jasonwhiteguitarish/?hl=en|teideal=Instagram|work=www.instagram.com|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> ina áit. Tá roinnt drámaí fada agus albam eisithe ag an ngrúpa ó 1991 go dtí an lá atá inniu ann, agus bíonn seónna beo acu ó am go ham. Sa bhliain 2004, sheol Green Day a gcéad [https://www.ebsco.com/research-starters/music/rock-operas cheoldráma rac-cheoil]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.ebsco.com/research-starters/music/rock-operas|teideal=Rock Operas {{!}} EBSCO Research Starters|language=en|work=www.ebsco.com|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>, [https://open.spotify.com/album/5dN7F9DV0Qg1XRdIgW8rke ''American Idiot'']<ref>{{Luaigh foilseachán|title=American Idiot|url=https://open.spotify.com/album/5dN7F9DV0Qg1XRdIgW8rke|date=2004-09-21|language=en}}</ref>. Tá níos mó ná 15,000,000 cóip díolta den albam ar fud an domhain, agus na singlí móréilimh ''"[https://www.youtube.com/watch?v=sLzd5VbiPN0 American Idiot]''<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Green Day - American Idiot (Live at Coachella 2025)|url=https://www.youtube.com/watch?v=sLzd5VbiPN0|date=2025-04-16|author=Green Day}}</ref>", "[https://open.spotify.com/album/2sIWM1FzNqLCccNwXuC4SA ''Boulevard of Broken Dreams'']<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Boulevard of Broken Dreams|url=https://open.spotify.com/album/2sIWM1FzNqLCccNwXuC4SA|date=2004-01-01|language=en}}</ref>" agus "[https://open.spotify.com/track/3ZffCQKLFLUvYM59XKLbVm ''Wake Me Up When September Ends'']<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Wake Me up When September Ends|url=https://open.spotify.com/track/3ZffCQKLFLUvYM59XKLbVm|date=2004-09-21|language=en}}</ref>" mar bhunús leis an albam. Sa bhliain 2009, d'eisigh Green Day [https://open.spotify.com/album/1AHZd3C3S8m8fFrhFxyk79 ''21st Century Breakdown'']<ref>{{Luaigh foilseachán|title=21st Century Breakdown|url=https://open.spotify.com/album/1AHZd3C3S8m8fFrhFxyk79|date=2009-05-15|language=en}}</ref>, an dara ceoldráma rac-cheoil ón mbanna, a bhí ina rath tráchtála eile. Idir an dá thionscadal seo, ba é Armstrong príomhamhránaí thionscadal taobh Green Day [https://open.spotify.com/artist/5tI0Vj2FhioY8AKtEqu9d3 Foxboro Hot Tubs]<ref>{{Lua idirlín|url=https://open.spotify.com/artist/5tI0Vj2FhioY8AKtEqu9d3|teideal=Foxboro Hottubs|language=en|work=Spotify|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>, a bunaíodh sa bhliain 2007 agus a bhfuil seónna beo á ndéanamh acu ó am go ham ó shin. D'eisigh Foxboro Hot Tubs albam amháin, [https://greenday.fm/music/side-projects/foxboro-hot-tubs-stop-drop-and-roll-e Stop Drop and Roll!!!]<ref>{{Lua idirlín|url=https://greenday.fm/|teideal=Green Day Online - Welcome To Fan Paradise|language=en-US|work=GreenDay.fm|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>, sa bhliain 2008. == 2012 Mí-Úsáid Substaintí == Ar an 21 Meán Fómhair 2012, le linn léiriú Green Day ag [https://www.iheart.com/music-festival/ Féile Cheoil iHeartRadio]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.iheart.com/music-festival/|teideal=iHeartRadio Music Festival {{!}} iHeartRadio|language=en|work=iHeartRadio Music Festival|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> i Las Vegas, tháinig fearg ar Armstrong ar an stáitse agus chuir sé isteach ar sheit an bhanna i lár a n-amhrán cáiliúil ''"[https://open.spotify.com/track/6L89mwZXSOwYl76YXfX13s Basket Case]''<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Basket Case|url=https://open.spotify.com/track/6L89mwZXSOwYl76YXfX13s|date=1994-02-01|language=en}}</ref>" ó 1994. I sraith maslaí, cháin Armstrong eagraithe an imeachta as seinm an bhanna a ghiorrú, sular bhris sé a ghiotár agus rith sé den stáitse go tobann. D'eisigh an banna ráiteas ina dhiaidh sin ag gabháil leithscéil as an eachtra agus ag soiléiriú nár gearradh a seinm gearr. Tharla an eachtra díreach ceithre lá roimh eisiúint naoú halbam stiúideo Green Day, [https://open.spotify.com/album/6AFJIZmd1zWQDBBwHyeo9w ¡Uno!]<ref>{{Luaigh foilseachán|title=¡UNO!|url=https://open.spotify.com/album/6AFJIZmd1zWQDBBwHyeo9w|date=2012-09-24|language=en}}</ref> Dhá lá i ndiaidh na heachtra ag [https://www.iheart.com/music-festival/ Féile Cheoil iHeartRadio]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.iheart.com/music-festival/|teideal=iHeartRadio Music Festival {{!}} iHeartRadio|language=en|work=iHeartRadio Music Festival|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>, d’fhógair Green Day go raibh Armstrong ag lorg cóireála le haghaidh fadhb mí-úsáide substaintí neamhshonraithe. De réir Claudia Suarez Wright, iar-bhean chéile Tre Cool agus máthair mhac baiste Armstrong, bhí Armstrong ag ól go trom i Las Vegas roimh [https://www.iheart.com/music-festival/ Fhéile Cheoil iHeartRadio]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.iheart.com/music-festival/|teideal=iHeartRadio Music Festival {{!}} iHeartRadio|language=en|work=iHeartRadio Music Festival|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>, tar éis thart ar bhliain amháin de mheabhairghalar. [[Íomhá:Billie Joe Armstrong Guitar in 2010 (5).jpg|mion|Billie Joe Armstrong Performing On Stage In 2010]] Thug Armstrong agallamh do [https://www.rollingstone.com/music/music-features/billie-joe-armstrong-the-rolling-stone-interview-94267/ Rolling Stone]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.rollingstone.com/music/music-features/billie-joe-armstrong-the-rolling-stone-interview-94267/|teideal=Billie Joe Armstrong: The Rolling Stone Interview|údar=David Fricke|dáta=2013-03-14|language=en-US|work=Rolling Stone|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> i mí an Mhárta 2013 inar dúirt sé go raibh sé "ag iarraidh éirí meabhrach ó 1997, timpeall Nimrod". Phléigh sé conas, le linn chamchuairt 21st Century Breakdown in 2009–2010, "Bhí meathlú ollmhór ar an gcamchuairt sin". Mhínigh Armstrong a andúil, go háirithe conas a mhéadaigh sé sna míonna roimh scaoileadh na n-albam ¡Uno!, ¡Dos!, agus ¡Tre! agus an taibhiú ag iHeartRadio, ag rá le linn chamchuairt samhraidh na hEorpa in 2011, "Bhí mé ar mo bhuaicphointe maidir le piollaí a thógáil ag an am sin, ag glacadh an leighis go hiomlán". Thug Armstrong sonraí faoi ghig ag Irving Plaza i Nua-Eabhrac beagán os cionn seachtaine roimh eachtra iHeartRadio, inar "Chaith sé ceithre nó cúig bheoir siar sula ndeachaigh muid ar an stáitse agus is dócha go raibh ceithre nó cúig cinn aige nuair a sheinn muid. Ansin d'ól mé mo mheáchan coirp in alcól ina dhiaidh sin. Chríochnaigh mé le póit ar an West Side Highway, i mo luí i bpáirc bheag." == Billie Joe Armstrong LADTA+ == Phléigh Billie Joe Armstrong a dhéghnéasacht go poiblí in agallamh le The Advocate sa bhliain 1995. Dúirt sé, "Sílim go raibh mé i gcónaí déghnéasach. Is rud é a raibh suim agam ann i gcónaí," [https://www.tiktok.com/@bidotorg/video/7380136573494545710 de réir físeán TikTok]. Lean sé de bheith ag glacadh leis an bhféiniúlacht seo agus aithnítear é mar dheilbhín déghnéasach, de réir Hindustan Times. Meastar freisin go léiríonn an t-amhrán "Coming Clean" ón albam "Dookie" a thuras pearsanta féinfhionnachtana maidir lena ghnéasacht, [https://bi.org/en/famous/billie-joe-armstrong de réir Bi.org] == Tagairtí == <references /> {{DEFAULTSORT:Armstrong, Billie Joe}} cpzqutv6tmldd32so4096zg5ptg3tpf Úsáideoir:Ashuublessyou1902/Clár Dubh 2 119774 1271357 1271193 2025-06-24T12:03:06Z Ashuublessyou1902 67424 1271357 wikitext text/x-wiki = Bambie Thug = Is [[amhránaí]] is [[scríbhneoir]] [[An Ghaeilge|Gaeilge]] iad Bambie Ray Robinson nó a t-ainm stáitse Bambie Thug. <ref>{{Luaigh foilseachán|title=Eurovision expert says Ireland has work to do|url=https://www.rte.ie/entertainment/2024/0127/1428978-eurovision-expert-says-ireland-has-work-to-do/|date=2024-01-27|language=en|author=Samantha Libreri}}</ref> Rugadh iad ar 6ú Marta 1993. Is eol dóibh a lán seánra ceoil a chur le chéile ina gceol, ag glaoch air "ouija-pop", mar ní siad ag comhlíonadh an seánra amháin. Tá Ceol Robinson bunaithe ar t-ábhar diffriúl [[Scaradh sóisialta|scaradh]], [[draíocht]] agus [[andúil i ndrugaí]] san áireamh. Tá Robinson an chéad [[ceoltóir]] go hoscailte [[neamh-dhénártha]] chun ionadaíocht a dhéanamh ar [[Éire|Éireann]] san [[Comórtas Amhránaíochta na hEoraifíse|comórtas amhrán Eurovision,]] á dhéanamh sin i 2024 leis an t-amhrán "[[Doomsday Blue]]". Chríochnaigh síad ar séú háit, ag éirigh an iarrthóir is scór is airde san Éireann agus fuair siad an socrúchán is fearr d'Éireann sa comótas ó 2000. == Saol Luath == Rugadh agus tógadh Robinson sa [[Maigh Chromtha|Mhaigh Chromtha]] i g[[Corcaigh]] ar an 6ú Marta 1993, <ref>{{Lua idirlín|url=https://www.thelineofbestfit.com/new-music/discovery/bambie-thug-birthday|teideal=Hyper-pop newcomer Bambie Thug’s "Birthday" is a raucous, hedonistic debut {{!}} Best Fit|language=en-US|work=The Line of Best Fit|dátarochtana=2025-06-23}}</ref> chuig athair [[Sualannach]] ón [[Stócólm]] agus máthair ón Chorcaigh, agus triúr deirfúireacha acu. <ref>{{Lua idirlín|url=https://www.irishexaminer.com/lifestyle/artsandculture/arid-41311864.html|teideal=Bambie Thug: Macroom's non-binary star representing Ireland at Eurovision in Sweden|údar=Amanda Cassidy|dáta=2024-01-27|language=en|work=Irish Examiner|dátarochtana=2025-06-23}}</ref><ref>{{Lua idirlín|url=https://eurovoix.com/2024/03/30/lets-talk-with-bambie-thug/|teideal=🇮🇪 Let's Talk with Bambie Thug: "My Family Are Coming Down from Stockholm"|údar=James Stephenson|dáta=2024-03-30|language=en-GB|work=Eurovoix|dátarochtana=2025-06-23}}</ref><ref>{{Luaigh foilseachán|title=Bambie Thug Download Festival Interview 2023|url=https://www.youtube.com/watch?v=tQTk0FgXbPQ|language=en}}</ref> Ag freastal ar [[Mheanscoil Naomh Muire]] sa Mhaigh Chromtha, canann siad i gcór na scoile, ag cuidiú leis an scoil comórtas Cór na Scoileanna Uile-Éireann a bhuachan. <ref>{{Lua idirlín|url=https://www.independent.ie/regionals/cork/news/cork-secondary-school-recalls-bambie-thug-as-an-exceptionally-gifted-student-who-helped-school-choir-win-all-ireland/a64628631.html|teideal=Cork secondary school recalls Bambie Thug as an ‘exceptionally’ gifted student who helped school choir win All-Ireland}}</ref> Ar dtús, oiliúint a bheith taibheoir bailé, d'fhreastal siad ar [[Coláiste Stiofáin Naofa]] ina dhiadh sin, pleanáil don ollscoil chun staidéar a dhéanamh ar rince. níos déanaí, bhog siad go [[Londain]] chun freastal ar an [[acadamh Urdang]] tar éis thug Urdang scoláireacht pháirteach do Robinson. Áfach, bhris Robinson a lámh i rith a gcuid ama sa choláiste, ag athrú chun staidéar a dhéanamh ar amharclann ceoil. <ref name=":0">{{Lua idirlín|url=https://extra.ie/2024/01/28/entertainment/bambie-thug-eurovision|teideal=Eurovision Hopeful Bambie Thug Has Come A Long Way Since Training As Ballerina|dáta=2024-01-28|language=en-GB|dátarochtana=2025-06-24}}</ref><ref>{{Lua idirlín|url=https://www.corkbeo.ie/news/local-news/non-binary-cork-artist-unveiled-28432418|teideal=Non-binary Cork artist wants to sing for Ireland at Eurovision|údar=Sandra Mallon, Eoin Shortiss|dáta=2024-01-11|language=en|work=Cork Beo|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> Tar éis ag céim amach ó Urdang, chaith Robinson dhá bhliain ag múineadh dóibh conas a scríobh agus a chanadh popamhráin. Ar dtús, shínigh Robinson le gníomhaireacht tallainne gan ainm; áfach, d'fhág siad mar maíonn Robinson go bhfuill theastaigh ón ngníomhaireacht iad chun ceann isteach sa [[bubblegum pop]]. <ref name=":0" /> == Gairm == === Tús, na chéad singil (2020-2022) === Cuireadh Robison chun sochair sa cheol den chéad uair sa bhlian 2020 mar ealaíontóir mór le rá ar an amhrán Fike agus Fabich "Mean" a scaoileadh ar 26 Meitheamh 2020. <ref>{{Lua idirlín|url=https://open.spotify.com/track/4DBOKGeDRW9dgLl0lnHXw8?si=0ee57f94f300411f|teideal=Spotify|work=open.spotify.com|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> Scaoil Robinson a gcéad singil, "Birthday", ar an 5 Márta 2021. An t-amhráin, a scríobhadh fad a bhí Robinson andúil acu sa drugaí <ref>{{Lua idirlín|url=https://www.gaytimes.com/music/queer-and-now/queer-now-welcome-to-bambie-thugs-witchy-soundscape/|teideal=Welcome to Bambie Thug’s witchy soundscape|údar=Zoya Raza-Sheikh|dáta=2023-06-21|language=en-US|work=GAY TIMES|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> agus eisíodh an físeán ceoil gan chlárú == Tagairtí == 0y0hsu7kk2z81djxbtjw6n5z9h5agzi 1271466 1271357 2025-06-25T10:16:34Z Ashuublessyou1902 67424 1271466 wikitext text/x-wiki = Bambie Thug = Is [[amhránaí]] is [[scríbhneoir]] [[An Ghaeilge|Gaeilge]] iad Bambie Ray Robinson nó a t-ainm stáitse Bambie Thug. <ref>{{Luaigh foilseachán|title=Eurovision expert says Ireland has work to do|url=https://www.rte.ie/entertainment/2024/0127/1428978-eurovision-expert-says-ireland-has-work-to-do/|date=2024-01-27|language=en|author=Samantha Libreri}}</ref> Rugadh iad ar 6ú Marta 1993. Is eol dóibh a lán seánra ceoil a chur le chéile ina gceol, ag glaoch air "ouija-pop", mar ní siad ag comhlíonadh an seánra amháin. Tá Ceol Robinson bunaithe ar t-ábhar diffriúl [[Scaradh sóisialta|scaradh]], [[draíocht]] agus [[andúil i ndrugaí]] san áireamh. Tá Robinson an chéad [[ceoltóir]] go hoscailte [[neamh-dhénártha]] chun ionadaíocht a dhéanamh ar [[Éire|Éireann]] san [[Comórtas Amhránaíochta na hEoraifíse|comórtas amhrán Eurovision,]] á dhéanamh sin i 2024 leis an t-amhrán "[[Doomsday Blue]]". Chríochnaigh síad ar séú háit, ag éirigh an iarrthóir is scór is airde san Éireann agus fuair siad an socrúchán is fearr d'Éireann sa comótas ó 2000. == Saol Luath == Rugadh agus tógadh Robinson sa [[Maigh Chromtha|Mhaigh Chromtha]] i g[[Corcaigh]] ar an 6ú Marta 1993, <ref name=":1">{{Lua idirlín|url=https://www.thelineofbestfit.com/new-music/discovery/bambie-thug-birthday|teideal=Hyper-pop newcomer Bambie Thug’s "Birthday" is a raucous, hedonistic debut {{!}} Best Fit|language=en-US|work=The Line of Best Fit|dátarochtana=2025-06-23}}</ref> chuig athair [[Sualannach]] ón [[Stócólm]] agus máthair ón Chorcaigh, agus triúr deirfúireacha acu. <ref>{{Lua idirlín|url=https://www.irishexaminer.com/lifestyle/artsandculture/arid-41311864.html|teideal=Bambie Thug: Macroom's non-binary star representing Ireland at Eurovision in Sweden|údar=Amanda Cassidy|dáta=2024-01-27|language=en|work=Irish Examiner|dátarochtana=2025-06-23}}</ref><ref>{{Lua idirlín|url=https://eurovoix.com/2024/03/30/lets-talk-with-bambie-thug/|teideal=🇮🇪 Let's Talk with Bambie Thug: "My Family Are Coming Down from Stockholm"|údar=James Stephenson|dáta=2024-03-30|language=en-GB|work=Eurovoix|dátarochtana=2025-06-23}}</ref><ref>{{Luaigh foilseachán|title=Bambie Thug Download Festival Interview 2023|url=https://www.youtube.com/watch?v=tQTk0FgXbPQ|language=en}}</ref> Ag freastal ar [[Mheanscoil Naomh Muire]] sa Mhaigh Chromtha, canann siad i gcór na scoile, ag cuidiú leis an scoil comórtas Cór na Scoileanna Uile-Éireann a bhuachan. <ref>{{Lua idirlín|url=https://www.independent.ie/regionals/cork/news/cork-secondary-school-recalls-bambie-thug-as-an-exceptionally-gifted-student-who-helped-school-choir-win-all-ireland/a64628631.html|teideal=Cork secondary school recalls Bambie Thug as an ‘exceptionally’ gifted student who helped school choir win All-Ireland}}</ref> Ar dtús, oiliúint a bheith taibheoir bailé, d'fhreastal siad ar [[Coláiste Stiofáin Naofa]] ina dhiadh sin, pleanáil don ollscoil chun staidéar a dhéanamh ar rince. níos déanaí, bhog siad go [[Londain]] chun freastal ar an [[acadamh Urdang]] tar éis thug Urdang scoláireacht pháirteach do Robinson. Áfach, bhris Robinson a lámh i rith a gcuid ama sa choláiste, ag athrú chun staidéar a dhéanamh ar amharclann ceoil. <ref name=":0">{{Lua idirlín|url=https://extra.ie/2024/01/28/entertainment/bambie-thug-eurovision|teideal=Eurovision Hopeful Bambie Thug Has Come A Long Way Since Training As Ballerina|dáta=2024-01-28|language=en-GB|dátarochtana=2025-06-24}}</ref><ref>{{Lua idirlín|url=https://www.corkbeo.ie/news/local-news/non-binary-cork-artist-unveiled-28432418|teideal=Non-binary Cork artist wants to sing for Ireland at Eurovision|údar=Sandra Mallon, Eoin Shortiss|dáta=2024-01-11|language=en|work=Cork Beo|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> Tar éis ag céim amach ó Urdang, chaith Robinson dhá bhliain ag múineadh dóibh conas a scríobh agus a chanadh popamhráin. Ar dtús, shínigh Robinson le gníomhaireacht tallainne gan ainm; áfach, d'fhág siad mar maíonn Robinson go bhfuill theastaigh ón ngníomhaireacht iad chun ceann isteach sa [[bubblegum pop]]. <ref name=":0" /> == Gairm == === Tús, na chéad singil (2020-2022) === Cuireadh Robison chun sochair sa cheol den chéad uair sa bhlian 2020 mar ealaíontóir mór le rá ar an amhrán Fike agus Fabich "Mean" a scaoileadh ar 26 Meitheamh 2020. <ref>{{Lua idirlín|url=https://open.spotify.com/track/4DBOKGeDRW9dgLl0lnHXw8?si=0ee57f94f300411f|teideal=Spotify|work=open.spotify.com|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> Scaoil Robinson a gcéad singil, "Birthday", ar an 5 Márta 2021. An t-amhráin, a scríobhadh fad a bhí Robinson andúil acu sa drugaí <ref>{{Lua idirlín|url=https://www.gaytimes.com/music/queer-and-now/queer-now-welcome-to-bambie-thugs-witchy-soundscape/|teideal=Welcome to Bambie Thug’s witchy soundscape|údar=Zoya Raza-Sheikh|dáta=2023-06-21|language=en-US|work=GAY TIMES|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> agus eisíodh an físeán ceoil gan chlárú ar suíomhí pornagrafaíocht<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.irishmirror.ie/news/irish-news/rte-silent-x-rated-video-32053713|teideal=RTE silent as X-rated music video of Eurovision star emerges on adult websites|údar=Darragh Mc Donagh|dáta=2024-02-05|language=en|work=Irish Mirror|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>, bhí cur síos ag scríbhneoir ''The Line of Best Fit'' Robert Davidson mar "sruth Chonic stóchúil-ach-briste... lena nglór mealladh ag cláraigh na imeachtaí timpeall orthu cosúil le dialann téisiúil. Cuireann siad i láthair tríd scliúchasa, flúirse drugaí a caitheamh agus caitheann siad fanacht go mífhoighneach ar a ndéileálaí."<ref name=":1" /> Eisigh Robinson == Tagairtí == c3ck2tcdgf385ig8y6rf4m50cwfd2qv Úsáideoir:Werseral/Clár Dubh 2 119776 1271358 1271194 2025-06-24T12:03:53Z Werseral 67427 cuir mé tagairtí agus cites isteach 1271358 wikitext text/x-wiki Is rapálaí [[Meiriceánach]] é '''Kendrick Lamar''' (a rugadh ar an 17ú Meitheamh, 1987) ó [[Compton]] i g[[California]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.britannica.com/biography/Kendrick-Lamar|teideal=Kendrick Lamar {{!}} Songs, Albums, Not Like Us, & Discography {{!}} Britannica|dáta=2025-06-19|language=en|work=www.britannica.com|dátarochtana=2025-06-23}}</ref>. Thug Lamar faoi a ghairm cheoil agus é sna déaga faoin leasainm K-Dot, nuair a scaoil sé téip measctha a bhailigh aird áitiúil agus shínigh sé leis an lipéad ceol indie Top Dawg Entertainment, bunaithe i gCarson. Thosaigh Lamar ag gnóthú mór-aitheantas i 2010, tar éis gur scaoil sé a chéad téip measctha miondíola, ''Overly Dedicated''. I 2011 scaoil sé an albam neamhspleách ''Section.80,'' ar a bhí a chéad singil, "''HiiiPoWeR''". Faoin am seo, bhí sé tar éis comhoibriú le roinnt ceoltóirí iomráiteach sa tionscal hip-hap, ar nós The Game, Snoop Dogg, Busta Rhymes agus Lil Wayne. Rinne Lamar socrú le na mór-lipéid ceol ''Aftermath'' agus ''Interscope Records'' i 2012. Scaoladh a chéad albam ar mór-lipéad, ''good kid, m.A.A.d city'', i mí Dheireadh Fómhar 2012 agus fuair sé moladh mór ó na léirmheastóirí. == Dioscliosta == * ''Section.80'' (2011) * ''good kid, m.A.A.d city'' (2012) * ''To Pimp a Butterfly'' (2015) * ''Gan ainm Gan máistrithe'' (2016) * ''DAMANTA.'' (2017) * ''Máistir Morale agus na Steppers Mór'' (2022) * ''GNX'' (2024) Is rapálaí, amhránaí, cumadóir amhrán agus léiritheoir taifead Meiriceánach é Kendrick Lamar Duckworth (rugadh 17 Meitheamh, 1987). Meastar gurb é ceann de na rapálaithe is mó riamh é, agus bronnadh Duais [[Pulitzer Prize|Pulitzer]] don Cheol air in 2018, agus ba é an chéad cheoltóir lasmuigh de na seánraí clasaiceacha agus snagcheoil a fuair an gradam. Rugadh Lamar i Compton, California, agus thosaigh sé ag scaoileadh ceoil faoin ainm stáitse K.Dot agus é ag freastal ar scoil ard. Shínigh sé le Top Dawg Entertainment (TDE) in 2005 agus chomhbhunaigh sé an sárghrúpa hip hop Black Hippy ansin. Tar éis scaoileadh a chéad albam rap malartach Section.80 in 2011, fuair Lamar conradh comhpháirteach le Dr. Dre's Aftermath Entertainment agus Interscope Records. Tháinig sé chun cinn lena dhara halbam faoi thionchar an rap gangsta Good Kid, M.A.A.D City (2012), a tháinig chun bheith ar an albam stiúideo hip hop is faide a bhí ar na cairteacha i stair Billboard 200; d'ainmnigh Rolling Stone é mar an t-albam coincheapa is mó riamh. Sa bhliain 2015, scóráil Lamar a chéad singil uimhir a haon ar Billboard Hot 100, tar éis dó a bheith ar athmheascadh "Bad Blood" le Taylor Swift, agus d'eisigh sé a thríú halbam, To Pimp a Butterfly (2015), a chuir hip-hop le chéile le seánraí ceoil stairiúla Afracach-Mheiriceánacha ar nós snagcheol, funk, agus soul, agus ba é an chéad cheann de shé albam uimhir a haon as a chéile ar Billboard 200 é. Lean rath criticiúil agus tráchtála Lamar ar aghaidh lena cheathrú halbam R&B agus pop-chluasach Damn (2017), rud a thug a dhara singil uimhir a haon sna Stáit Aontaithe, "Humble", mar thoradh air. Choimeád sé amhráin bhunaidh do fhuaimrian an scannáin Black Panther in 2018, agus ainmníodh é do Ghradam an Acadaimh don Amhrán Bunaidh is Fearr don singil deich barr sna Stáit Aontaithe "All the Stars". Rinne a chúigiú halbam Mr. Morale & the Big Steppers (2022), iniúchadh pearsanta agus chríochnaigh sé a thréimhse le TDE agus Aftermath. As a achrann le Drake in 2024 agus a shéú halbam GNX (2024) tháinig na hamhráin uimhir a haon sna Stáit Aontaithe "Like That", "Not Like Us", "Squabble Up" agus "Luther" chun cinn. Bhuaigh an dara ceann cúig Ghradam Grammy, lena n-áirítear Amhrán na Bliana agus Taifead na Bliana, an líon is airde riamh. Ba é an t-amhrán deireanach an t-amhrán uimhir a haon is faide a bhí ag Lamar ar an Billboard Hot 100, ag caitheamh 13 seachtaine ar bharr an chairt. Tá gradaim éagsúla faighte ag Lamar, lena n-áirítear 22 Ghradam Grammy (an tríú ceann is mó a bhuaigh rapálaí), Gradam Primetime Emmy, Gradam Brit, 5 Ghradam Ceoil Mheiriceánach, 7 nGradam Ceoil Billboard, 11 Ghradam Ceoil Físeáin MTV (lena n-áirítear 2 bhua Físeán na Bliana), agus 37 Gradam Hip Hop BET, líon is airde riamh. Liostáil Time é mar dhuine de na 100 duine is mó tionchar ar domhan in 2016. Cuireadh trí cinn dá shaothair san áireamh in athbhreithniú Rolling Stone in 2020 ar na 500 Albam is Mó riamh. Bhris a chlár leath-ama Super Bowl LIX in 2025 taifid lucht féachana, le 133.5 milliún lucht féachana sa tír. Lasmuigh den cheol, bhunaigh Lamar an comhlacht cruthaitheach PGLang agus chuaigh sé i mbun scannánaíochta lena chomhpháirtí cruthaitheach fadtréimhseach, Dave Free. == Saol luath == '''Rugadh Kendrick Lamar Duckworth ar an 17 Meitheamh, 1987, i gCompton, California.''' Is é an chéad leanbh é de Kenneth "Kenny" Duckworth, iar-ghníomhaí sa gheilleagar coiriúil, agus Paula Oliver<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.spin.com/2012/10/kendrick-lamar-not-your-average-everyday-rap-savior/|teideal=Kendrick Lamar: Not Your Average Everyday Rap Savior|údar=Jessica Hopper|dáta=2012-10-09|language=en-US|work=SPIN|dátarochtana=2025-06-23}}</ref>, gruaigeadóir. Tugadh an t-ainm Kendrick air i ndiaidh Eddie Kendricks, amhránaí agus cumadóir ó The Temptations. Rugadh a thuismitheoirí i ndeisceart [[Chicago, Illinois|Chicago]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.rollingstone.com/music/music-news/the-trials-of-kendrick-lamar-33057/|teideal=The Trials of Kendrick Lamar|údar=Josh Eells|dáta=2015-06-22|language=en-US|work=Rolling Stone|dátarochtana=2025-06-23}}</ref> agus bhog siad go Compton i 1984 chun éalú ó chultúr na nganganna, áit ar bhí baint ag a athair leis an ngrúpa Gangster Disciples.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.billboard.com/music/music-news/kendrick-lamar-billboard-cover-story-on-new-album-iggy-azalea-police-violence-the-rapture-6436268/|teideal=Billboard Cover: Kendrick Lamar on Ferguson, Leaving Iggy Azalea Alone and Why ‘We’re in the Last Days’|údar=Gavin Edwards|dáta=2015-01-09|language=en-US|work=Billboard|dátarochtana=2025-06-23}}</ref> Bhí Lamar ina aonán go dtí go raibh sé seacht mbliana d’aois agus tuairiscíodh é mar dhuine uaigneach ag a mháthair.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.spin.com/2012/10/kendrick-lamar-not-your-average-everyday-rap-savior/|teideal=Kendrick Lamar: Not Your Average Everyday Rap Savior|údar=Jessica Hopper|dáta=2012-10-09|language=en-US|work=SPIN|dátarochtana=2025-06-23}}</ref>Ina dhiaidh sin, rugadh a bheirt dheartháireacha agus a dheirfiúr níos óige, an gnóthaisí Kayla Sawyer (née Duckworth)<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.billboard.com/pro/kendrick-lamar-damn-no-1-album-billboard-200/|teideal=Kendrick Lamar Earns Third No. 1 Album on Billboard 200 Chart With Biggest Debut of 2017|údar=Keith Caulfield|dáta=2017-04-23|language=en-US|work=Billboard|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>. Tá a ghaolta ina measc an t-imreoir cispheile Nick Young agus an rapálaí Baby Keem.<ref>{{Lua idirlín|url=https://uproxx.com/music/baby-keem-family-ties-kendrick-lamar/|teideal=Baby Keem Announces ’Family Ties’ Featuring His Cousin Kendrick Lamar|dáta=2021-08-24|language=en-US|work=UPROXX|dátarochtana=2025-06-24}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.complex.com/sports/a/paul-palladino/interview-nick-young-talks-style-his-cousin-kendrick-lamar-and-his-experience-with-a-fire-extinguisher|teideal=Interview: Nick Young Talks Style, His Cousin Kendrick Lamar and His Experience With a Fire Extinguisher|language=en-us|work=Complex|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> Chónaigh Lamar agus a theaghlach i dtithe tacaíochta Section 8, bhí siad ag brath ar leasa sóisialta agus stampaí bia, agus bhí siad gan dídean ar feadh tréimhsí. Cé nach raibh sé ina bhall de ghrúpa gang ar leith, d'fhás sé suas le baill ghrúpaí coiriúla cosúil le Westside Pirus.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.billboard.com/music/music-news/kendrick-lamar-billboard-cover-story-on-new-album-iggy-azalea-police-violence-the-rapture-6436268/|teideal=Billboard Cover: Kendrick Lamar on Ferguson, Leaving Iggy Azalea Alone and Why ‘We’re in the Last Days’|údar=Gavin Edwards|dáta=2015-01-09|language=en-US|work=Billboard|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> D'fhás Lamar suas le dearcadh laige spioradálta, cé go raibh sé ag freastal ar sheirbhísí na hEaglaise ó am go chéile agus go múineadh sé an Bíobla dá sheanmháthair.<ref>{{Cite news|url=http://buzzfeed.com/reggieugwu/the-radical-christianity-of-kendrick-lamar|teideal=The Radical Christianity Of Kendrick Lamar|language=en|work=BuzzFeed|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> Mheas sé go raibh na searmanais "folamh" agus "aon-taobhach," rud a chuir isteach air mar pháiste.<ref>{{Cite news|url=http://djbooth.net/features/2017-04-28-kendrick-lamar-god-response|teideal=Kendrick Lamar Responded to Our Article About His Fear of God|language=en|work=DJBooth|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> Tar éis dó taifead dá ghuth a chluinstin den chéad uair, tháinig suim aige sa rap.<ref>{{Lua idirlín|url=https://hiphopdx.com/news/id.33671/title.kendrick-lamar-recalls-when-he-first-wanted-to-rap|teideal=Kendrick Lamar Recalls When He First Wanted To Rap|údar=HipHopDX- https://hiphopdx.com|dáta=2015-05-01|language=en|work=HipHopDX|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> Chuir sé aithne ar chruachás na bpóilíní agus na foréigean sráide nuair a bhí sé cúig bliana d’aois, nuair a chonaic sé dúnmharú le linn lámhach ó charr. Dúirt sé le NPR Music go raibh tionchar mór aige air: "Rinne sé rud éigin dom ansin agus ansin. Lig sé dom a thuiscint nach rud amháin atá á fheiceáil agam é seo, ach b'fhéidir go mbeidh orm a bheith cleachtaithe leis."<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.rollingstone.com/music/music-features/kendrick-lamar-the-rolling-stone-interview-199817/|teideal=Kendrick Lamar: The Best Rapper Alive on Bono, Mandela, Stardom and More|údar=Brian Hiatt|dáta=2017-08-09|language=en-US|work=Rolling Stone|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> Sa scoil, bhí Lamar ina mhac léinn ciúin agus faireach, a bhí go maith go acadúil agus a bhí ag fulaingt le stammering.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.laweekly.com/born-and-raised-in-compton-kendrick-lamar-hides-a-poets-soul-behind-pussy/|teideal=Born and raised in Compton, Kendrick Lamar Hides a Poet's Soul Behind "Pussy & Patron" - LA Weekly|údar=Rebecca Haithcoat|dáta=2011-01-20|language=en-US|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> Mhol a mhúinteoir chéad ghrád é chun scríbhneoir a bheith ann tar éis di é a chluinstin ag úsáid an fhocail "audacity"<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.complex.com/music/a/insanul-ahmed/kendrick-lamar-interview-new-album-going-broke-dr-dre|teideal=Cover Story Uncut: Kendrick Lamar On Being Afraid of Goin...|language=en|work=Complex|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> go ceart. Mar mhac léinn seachtú grád ag Vanguard Learning Center, tugadh isteach é do dhánadóireacht ag a mhúinteoir Béarla, Regis Inge<ref>{{Cite news|url=https://www.thenation.com/article/culture/kendrick-lamar-butterfly-effect-book-excerpt/|teideal=Kendrick Lamar’s Poetic Awakening|údar=Marcus J. Moore|dáta=2020-10-08|language=en-US|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>. Chuir Inge an fhoirm litríochta seo isteach ina churaclam mar fhreagairt do na teannas rása atá ag méadú i measc a mhic léinn. Trína nasc le hip-hop, staidéaríodh Lamar rím, meafair agus dhá chiall, rud a chuir grá aige don chumadóireacht amhrán: "Is féidir leat do chuid mothúchán go léir a chur síos ar phíosa páipéir, agus déanfaidh siad ciall duit. Thaitin sé liom sin."<ref>{{Cite news|url=https://www.thenation.com/article/culture/kendrick-lamar-butterfly-effect-book-excerpt/|teideal=Kendrick Lamar’s Poetic Awakening|údar=Marcus J. Moore|dáta=2020-10-08|language=en-US|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> In ionad tascanna a dhéanamh do ranganna eile, scríobhfadh Lamar liricí ina nótaí. Bhí a chuid scríbhneoireachta tosaigh go hiomlán maslach, ach chabhraigh sé leis dul i ngleic lena tráma síceolaíoch agus le dúlagar, a bhí aige le linn a óige. Rinne Inge ról ríthábhachtach ina fás intleachtúil, ag cáineadh a stór focal go minic agus ag moladh spreagthachtaí chun a chuid próis a neartú. == Gairme == === '''2003–2008: Beginnings''' === Le linn na meánscoile, ghlac Lamar leis an ainm stáitse K.Dot agus thosaigh sé ag freestyling agus ag rapáil i mbabhtaí i scoil.<ref>{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2022/12/27/magazine/kendrick-lamar-dave-free.html|teideal=Kendrick Lamar’s New Chapter: Raw, Intimate and Unconstrained|údar=Mitchell S. Jackson|dáta=2022-12-27|language=en-US|work=The New York Times|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> Tharraing a chuid léirithe aird mac léinn eile, Dave Free, a thaistil ó Inglewood chun féachaint air ag rapáil. Chruthaigh siad cairdeas tapa de bharr a ngrá don hip-hop agus don chlár grinn teilifíse ''Martin''. Thaifead siad ceol le chéile i ngaráiste a bhí curtha in oiriúint ag Free agus i staidéar i mbruachbhaile Hyde Park a dheartháir níos sine. Bhí cuid de na chéad léirithe ag Lamar ar siúl i gclub grinn "fíor-ghhetto" agus taobh thiar de shiopa tatúnna. Bhí Free mar “hype man” aige ag an am sin, agus a dheartháir níos sine mar bhainisteoir agus DJ dó. Thaifead Lamar cúig mhixteip i gcaitheamh na 2000idí; an chéad cheann, ''Youngest Head Nigga in Charge (Hub City Threat: Minor of the Year)'', eisíodh é ar an 15 Aibreán 2003 trí Konkrete Jungle Musik. Bhí an chuid is mó de na mixtapes bunaithe ar fhreestyles thar rithimí ó amhráin hip-hop cháiliúla. I sraith athbhreithnithe siar do ''Rolling Stone'', mhol Mosi Reeves tuiscint “gan locht” Lamar ar rithim agus amú, a bhí le feiceáil i ''Hub City Threat: Minor of the Year'', ach cháin sé a chuid liricí mar “clumsy” agus dúirt sé go raibh a shreabhadh "ró-chosúil le Jay-Z agus Lil Wayne". Bhí Free, a bhí ag obair mar theicneoir ríomhaireachta, ag iarraidh ríomhaire a dheisiú nuair a thug sé an mixtape do Anthony "Top Dawg" Tiffith, léiritheoir ceoil. Bhí Tiffith tógtha le cumais atá ag fás Lamar agus d’iarr sé air triail a dhéanamh d’fhonn dul isteach ina lipéad neamhspleách nua, Top Dawg Entertainment (TDE). Le linn na trialach, rinne Lamar freestyling do Tiffith agus don fheidhmeannach ceirníní Terrence "Punch" Henderson ar feadh dhá uair an chloig – rud a chuir iontas ar Henderson ach mearbhall ar Tiffith. Tairgeadh conradh taifeadta dó le TDE i 2005, áit ar shínigh sé in éineacht le Jay Rock mar chuid den chéad bhaisc ealaíontóirí sa lipéad. Nuair a shínigh sé, cheannaigh sé sciar mionlaigh sa lipéad ar shuim nach bhfuil ar eolas. Bhí tréimhse ghearr ag Lamar mar gharda slándála agus é ag tosú ag obair le Jay Rock i stiúideo taifeadta TDE. Tháinig caidreamh láidir idir é, Ab-Soul agus Schoolboy Q, rud a chuir le cruthú an tsárghrúpa hip-hop, Black Hippy. D’eisigh Lamar a dara mixtape, ''Training Day'', ar an 30 Nollaig 2005. Mhol Reeves éagsúlacht an léirithe agus an coincheap “feidhmithe go maith”, a bhí bunaithe ar an scannán ó 2001. I 2006, shínigh Lamar conradh forbairt ealaíontóra le Def Jam Recordings agus bhí sé le cloisteáil ar dhá shingil le The Game. Chuir sé go mór le chéad dá mhixteip Jay Rock, ''Watts Finest Vol. 1'' agus ''Watts Finest Vol. 2: The Nickerson Files''. Cuireadh Lamar as Def Jam sa deireadh tar éis dó bualadh le huachtarán agus POF na cuideachta, Jay-Z; thug sé cur síos ina dhiaidh air mar “ceann de na cásanna sin nach raibh mé réidh dó.” D’eisigh Lamar agus Jay Rock mixtape chomhoibríoch darb ainm ''No Sleep 'til NYC'' ar an 24 Nollaig 2007. Dúirt Reeves gur “seisiún cypher spraíúil” a bhí ann, “níos mó ná sin ná níos lú.” === '''2009-2011 Ró-thiomanta agus Roinn .80''' === Scaoileadh tríú mixtape Lamar, ''C4'', ar an 30 Eanáir 2009, mar thionscadal ómóis do ''Tha Carter III'' (2008) le Lil Wayne, agus fuair sé tacaíocht ó Wayne féin. Mhothaigh Reeves gur "ómós míthreorach a bhí ann do albam a bhí bliain d'aois agus cloiste cheana ag cách." Ó mhí Feabhra go mí Iúil, thaistil sé le The Game ar a ''LAX Tour'' mar hype man do Jay Rock. Níor thaitin sé le Lamar go raibh a ainm stáitse ag tarraingt aird óna fhíor-fhéiniúlacht, agus chinn sé ar é a scor. Roghnaigh sé a chéad ainm agus a ainm lár mar aitheantas gairmiúil, agus mheas sé go raibh an t-athrú sin mar chuid dá fhás mar ealaíontóir. Don EP ainmnithe ina dhiaidh féin (2009), thréig Lamar próiseas cruthaitheach na mixtapes agus dhírigh sé ar thionscadal a bhí bunaithe go mór ar a chumadóireacht féin thar léiriúchán “álainn ach brónach.” D’fhostaigh Reeves an EP mar “an chéad tionscadal a sheas amach” ina shaol gairmiúil, ag moladh an atmaisféir mhailíseach a bhí ann. Mhothaigh sé gur thug sé seo ábhar misnigh dó i ndiaidh na cáinte a fuair sé as ''C4''. '''Lamar ag seinm in Sound Academy sa bhliain 2011, roimh scaoileadh ''Section.80''''' Tar éis dó margadh foilsithe ceoil a dhéanamh le Warner/Chappell Music, d’eisigh Lamar a cheathrú mixtape, ''Overly Dedicated'', ar an 14 Meán Fómhair 2010. Ba é an chéad tionscadal a bhí ar fáil le ceannach trí shiopaí digiteacha. D’fhéach Reeves ar ''Overly Dedicated'' mar “bua páirteach” a léirigh athrú ina stíl scríbhneoireachta. Shroich an mixtape uimhir 72 ar chairt ''Top R&B/Hip-Hop Albums'' de chuid ''Billboard''. D’fhill Lamar mar hype man do Jay Rock den dara huair le linn ''Independent Grind Tour'' Tech N9ne, áit ar cuireadh ''Overly Dedicated'' in aithne do Dr. Dre. Tar éis dó an físeán ceoil don amhrán “Ignorance Is Bliss” a fheiceáil ar YouTube, rinne Dre teagmháil le Lamar agus bhí sé ag súil go n-oibreodh sé leis agus le Snoop Dogg ar a albam neamchríochnaithe, ''Detox''. Chomh maith leis sin, smaoinigh sé ar é a shíniú lena lipéad féin, ''Aftermath Entertainment'', agus spreag ealaíontóirí mar J. Cole é chun é sin a dhéanamh. Bhí caidreamh gairid ag Lamar le Nitty Scott, agus cuireadh é ar liosta ''Freshman Class'' 2011 de chuid ''XXL''. D’eisigh sé a chéad albam stiúideo, ''Section.80'', ar an 2 Iúil 2011, le tacaíocht ón bpríomh-singil "HiiiPower". D’fhiosraigh an t-albam stíleanna hip-hop comhfhiosacha agus malartacha agus rinne sé turgnamh le léiriúchán “iomlán lom” stíle snagcheoil. Measann Ogden Payne ó ''Forbes'' gur “tús a bhí ann leis an gcaoi a n-éiríonn le [Lamar] tráchtaireacht shóisialta a chomhcheangal le móréilimh.” Ba é ''Section.80'' an chéad uair a bhí Lamar ar chairt ''Billboard 200'', áit a shroich sé uimhir 113. Díoladh thart ar 5,000 cóip sa chéad seachtain, in ainneoin go raibh beagán clúmhille ó na meáin mhóra. Chun an t-albam a chur chun cinn, sheinn Lamar i láthair i láthair i bhféilte beaga agus ar champais ollscoile ar fud na Stát Aontaithe. Ghlaoigh Snoop Dogg, Dr. Dre agus The Game air mar “Rí Nua an Chósta Thiar” le linn léirithe in Iarthar Los Angeles. I rith na bliana, bhí sé le cloisteáil ar ''The R.E.D. Album'' le The Game, ''All 6’s and 7’s'' le Tech N9ne, ''The Wonder Years'' le 9th Wonder, agus ''Take Care'' le Drake. === '''2012–2013:''' '''''Good Kid, M.A.A.D City''''' === Thosaigh Lamar ag pleanáil a dara halbam sular eisíodh ''Section.80''. Ó mhí Feabhra go mí Aibreán 2012, d’oscail sé seónna do Drake ar a ''Club Paradise Tour''. Thosaigh sé ag obair le J. Cole ar albam comhoibríoch thart ar an am sin. Ar an 14 Feabhra, d’eisigh Lamar an t-amhrán "Cartoon & Cereal" ar fáil le híoslódáil dhigiteach – rian ina raibh Gunplay le cloisteáil freisin. Ar an 8 Márta, thuairiscigh ''The Fader'' go raibh Lamar tar éis conradh taifeadta comhfhiontair a shíniú le ''Aftermath Entertainment'' agus ''Interscope Records''; faoi théarmaí an chonartha, lean TDE ar aghaidh mar a lipéad príomhúil. Eisíodh a chéad singil tráchtála, "The Recipe" le Dr. Dre, ar raidió rithimeach ar an 2 Aibreán. Eisíodh ''Good Kid, M.A.A.D City'', dara halbam Lamar agus an chéad cheann faoi lipéad móra, ar an 22 Deireadh Fómhair 2012. D’oibrigh sé le léiritheoirí ar nós Pharrell Williams, Hit-Boy, Scoop DeVille, Jack Splash, agus T-Minus chun albam atmaisféarach hip-hop Cósta Thiar a chruthú le tionchair láidre ó gangsta rap. Bhí an chéad singil, "Swimming Pools (Drank)", ar an gcéad singil a shroich 20 barr chairt Billboard Hot 100 sna Stáit Aontaithe. Bhain singil eile cosúil le "Backseat Freestyle", "Poetic Justice", agus "Bitch, Don't Kill My Vibe" rath tráchtála measartha amach. Fuair ''Good Kid, M.A.A.D City'' moladh leathan ó léirmheastóirí, a mhol scríbhneoireacht neamh-líneach Lamar agus an scóip théamach. Mhol Greg Kot ó ''Chicago Tribune'' é as casadh nó fiú díomaoine a thabhairt do steiréitíopaí gangsta ar albam a bhí "lán de ghreann, castacht agus na guthanna éagsúla i gceann [Lamar]". Chuir an t-albam tús ar uimhir a dó ar ''Billboard 200'' le 242,000 cóip díolta sa chéad seachtain – díolacháin tosaigh is airde na bliana ag rapálaí fireann. Sháraigh ''Good Kid, M.A.A.D City'' albam ''The Eminem Show'' (2002) mar an t-albam stiúideo hip-hop is faide ar chairt ''Billboard 200''. I mí Dheireadh Fómhair 2022, ba é an chéad albam stiúideo hip-hop a chaith níos mó ná deich mbliana as a chéile ar an gcairt. Ó Mheán Fómhair go Deireadh Fómhair 2012, bhí Lamar ina phríomhcheoltóir ar an ''BET Music Matters Tour'' le Black Hippy agus Stalley. Bhuaigh sé an gradam Liriceoir na Bliana ag na ''BET Hip Hop Awards'', agus bhí sé le cloisteáil ar an singil "Fuckin' Problems" le ASAP Rocky in éineacht le Drake agus 2 Chainz, a shroich barr 10 i SAM. In 2013, thug Lamar faoi dhá chamchuairt mar phríomhcheoltóir: camchuairt náisiúnta ar champais ollscoile le Steve Aoki, agus a chéad chamchuairt idirnáisiúnta. Bhí sé ag streachailt le dúlagar, ciontacht mar tharrthálaí agus smaointe féinmharaithe le linn ócáidí poiblíochta, tar éis dó cloisteáil faoi bhás trí chara dlúth. Ó Dheireadh Fómhair go Nollaig 2013, d’oscail Lamar seónna do Kanye West ar a ''Yeezus Tour'', in ainneoin easaontais óna lipéad agus a fhoireann bhainistíochta. Baisteadh é don dara huair ag tús na camchuairte, agus d’fhulaing sé briseadh néarógach ag deireadh na tréimhse sin. Bhí Lamar ina bhuaiteoir trí ghradam ag na ''BET Awards'' agus na ''BET Hip Hop Awards'', lena n-áirítear an gradam don Ealaíontóir Nua is Fearr ag na ''BET Awards''. Bhí sé le cloisteáil ar sé amhrán i rith na bliana: "YOLO" leis an Lonely Island agus Adam Levine, an remix de "How Many Drinks?" le Miguel, "Collard Greens" le Schoolboy Q, "Control" le Big Sean agus Jay Electronica, "Give It 2 U" le Robin Thicke agus 2 Chainz, agus "Love Game" le Eminem. Cuireadh síos ar a léiriú ar "Control" mar "musclú" don tionscal hip-hop, agus ba é tús a chonspóid fhadtéarmach le Drake. Luaigh ''Rolling Stone'' gur chuir a véarsa an rian i measc na n-amhrán hip-hop ba thábhachtaí den deich mbliana deireanach. Ainmníodh Lamar mar Rapálaí na Bliana ag ''GQ'' in eagrán speisialta ''Men of the Year''. Tar éis fhoilsiú an eisiúna, tharraing Tiffith Lamar siar ó sheinm ag cóisir GQ, agus líomhnaigh sé go raibh "tuairimí ciníocha" i bpróifíl Steve Marsh faoi. '''2014–2016:''' ''To Pimp a Butterfly'' '''and''' ''Untitled Unmastered'' Tar éis dó deireadh a chur lena sheirbhís mar oscailtóir don ''Yeezus Tour'', thosaigh Lamar ag obair ar a thríú albam. Fuair sé seacht ainmniúchán ag na ''56ú Gradam Bhliantúil Grammy'' (Eanáir 2014), lena n-áirítear Ealaíontóir Nua is Fearr, Albam Rap is Fearr, agus Albam na Bliana as ''Good Kid, M.A.A.D City''. Ní bhuaigh sé aon duais ag an searmanas, agus cheap roinnt meán go raibh sé sin mar shní isteach air. Roinn Macklemore, a bhuaigh Ealaíontóir Nua is Fearr agus Albam Rap is Fearr, teachtaireacht téacs a sheol sé chuig Lamar tar éis an tsuímh sin, ag gabháil leithscéal as a bhua thar Lamar. Ba chúis leathan díospóireachta, meáin agus memeanna idirlín an eachtra sin. Le linn an tsuímh, rinne Lamar mashup den amhrán "M.A.A.D City" agus "Radioactive" le banna ceoil rac Imagine Dragons, a fuair moladh na gcainteoirí. D’oscail Lamar do Eminem ar an ''Rapture Tour'' ó Fheabhra go Iúil 2014. Ar an 9 Lúnasa, d’eisigh sé an scannán gearr ''M.A.A.D'', inar aisteoir, coimisinéir agus léiritheoir é, le linn ''Next Fest'' an Sundance Institute. D’eisigh sé an singil cheannais "I" dá thríú albam, ''To Pimp a Butterfly'', ar an 23 Meán Fómhair, a bhuaigh duaiseanna don Feidhmíocht Rap is Fearr agus Amhrán Rap is Fearr ag na ''57ú Gradam Bhliantúil Grammy''. Bhí a léiriú ar "I" mar aoi ceoil ar ''Saturday Night Live'' an-tugtha do na léirmheastóirí comhaimseartha. Bhí sé le cloisteáil ar thrí amhrán in 2014: "It's On Again" le Alicia Keys, "Babylon" le SZA, agus "Never Catch Me" le Flying Lotus. Bhuaigh sé gradam Liriceoir na Bliana don dara huair as a chéile ag na ''BET Hip Hop Awards''. Bhí ''To Pimp a Butterfly'' sceidealta go dtosódh sé níos déanaí, ach eisíodh é ar an 15 Márta 2015. Chuir an t-albam cineálacha ceoil éagsúla le chéile a bhaineann le ceol Dubh Mheiriceánach, amhail ceol seinnte, funk agus soul. Chun a chroílár a ghabháil, d’fhostaigh Lamar léiritheoirí ar nós Sounwave, Pharrell Williams, Terrace Martin agus Thundercat. Chuir Whitney Alford, fianceé Lamar, guthanna cúlra ar roinnt rian. Bhí singil eile as an albam cosúil le "The Blacker the Berry", "King Kunta", "Alright", agus "These Walls", a raibh rath tráchtála measartha acu. Díoladh 324,000 cóip sa chéad tseachtain, agus tháinig ''To Pimp a Butterfly'' mar an chéad albam uimhir a haon de Lamar ar ''Billboard 200'' agus ''UK Albums Chart''. Dúirt ''Billboard'' gur tharla sé seo i lár tréimhse a raibh teannas ciníoch agus foréigean póilíní le feiceáil go forleathan sna Stáit Aontaithe, agus gur léirigh Lamar bardas amh agus ionsaitheach, chomh maith le rince éifeachtach. Dúirt ''Pitchfork'' gur chuir an t-albam lucht na léirmheasanna ag smaoineamh go domhain faoi cheol. Bhí a chéad singil uimhir a haon sna Stáit Aontaithe aige trí remix de "Bad Blood" le Taylor Swift. Bhuaigh sé Duais Físeán na Bliana agus Comhoibriú is Fearr ag na ''MTV Video Music Awards'', agus bhuaigh an físeán ceoil do "Alright" Duais an Treoraithe is Fearr. Athchraol Lamar a chuid ranna ar an remix "Bad Blood" ar thacaíocht do fhreagairt Swift dá conspóid leis na maistíneacha ceoil aici. D’oscail sé na ''BET Awards'' le léiriú conspóideach ar "Alright" agus bhuaigh sé Duais do Ealaíontóir Fireann Hip Hop is Fearr. Bhuaigh sé trí dhuaiseanna eile ag na ''BET Hip Hop Awards''. Chun tacaíocht a thabhairt don albam, thosaigh Lamar ar an ''Kunta's Groove Sessions Tour'', a bhí ó Dheireadh Fómhair go Samhain 2015 i mbeagán áiteanna intiomaigh sna Stáit Aontaithe. Faoi dheireadh na bliana, bhain Lamar 11 ainmniúchán amach ag na ''58ú Gradam Bhliantúil Grammy'' — an líon is mó a fuair rapálaí i rith oíche amháin. Bhí sé ar an gceannaire i measc na mbuaiteoirí le cúig dhuaiseanna: bhí ''To Pimp a Butterfly'' mar Albam Rap is Fearr, bhuaigh "Alright" na duaiseanna do Feidhmíocht Rap is Fearr agus Amhrán Rap is Fearr, bhuaigh "These Walls" an Duais Feidhmíochta Rap/Amhrán Rap-Sung is Fearr, agus bhuaigh "Bad Blood" Duais don Fhíseán Ceoil is Fearr. Le linn an tsuímh, rinne Lamar meascán molta go hard den amhrán "The Blacker the Berry", "Alright", agus amhrán gan teideal. Bhí amhráin gan teideal déanta aige roimhe seo ar ''The Colbert Report'' (Nollaig 2014) agus ar ''The Tonight Show Starring Jimmy Fallon'' (Eanáir 2016). Tar éis iarratas a fháil ó imreoir cispheile LeBron James na hamhráin sin a roinnt, d’eisigh Lamar a chéad albam comhcheangailte, ''Untitled Unmastered'', ar an 4 Márta 2016. Bhí ann ocht rian gan teideal, dáta agus neamhiomlán, agus scríofa go hiomlán leis féin, a bhí beartaithe a bheith ar ''To Pimp a Butterfly'', agus lean sé ar aghaidh ag iniúchadh stíleanna ceoil seinnte, funk, soul, agus aisteach. Fuair ''Untitled Unmastered'' moladh na gcainteoirí agus tháinig sé chun barr ''Billboard 200'' le 178,000 aonaid comhionann albam, ag éirí mar an dara tionscadal consecutach uimhir a haon de Lamar. Bhí sé le cloisteáil ar ceithre amhrán rathúla tráchtála i rith na bliana: "Freedom" le Beyoncé, "Don't Wanna Know" le Maroon 5, "Sidewalks" le The Weeknd, agus "Goosebumps" le Travis Scott. '''2017–2019:''' ''Damn'' '''and''' ''Black Panther: The Album'' '''Ar an 1 Márta, 2017, le linn scéal clúdaigh do ''T'', dhearbhaigh Lamar go raibh sé ag obair ar a cheathrú albam, ''Damn''.''' Scaoileadh an t-aonad cur chun cinn ''“The Heart Part 4”'' ar an 23 Márta, sular scaoileadh an t-aonad ceannais den albam, ''“Humble”'', ar an 30 Márta. Thosaigh an t-amhrán ag uimhir a dó ar an ''Hot 100'' agus shroich sé barr an tábla sa dara seachtain. Is é an dara aonad seo de Lamar, agus an chéad cheann mar ealaíontóir ceannasach, a shroich barr an tábla. Scaoileadh ''Damn'' ar an 14 Aibreán. Bhí fuaim níos tráchtála agus níos coitianta aige ná ''To Pimp a Butterfly'', agus rinne sé iniúchadh ar eilimintí R&B agus pop. Thuairiscigh ''Rolling Stone'' a shonagrafaíocht mar “meascán iontach den sean agus den nua, an sean scoil agus an chéad leibhéal eile.” D’éirigh le ''Damn'' a bheith ina albam is rathúla go tráchtála do Lamar. Chaith sé ceithre sheachtain neamhchomhleanúnacha ar bharr ''Billboard 200'', ag marcáil a tríú albam as a chéile ag an uimhir a haon, agus thosaigh sé le 603,000 aonaid díolta. Thosaigh gach ceann de na 14 amhrán ar an albam ar an ''Hot 100'', lena n-áirítear na hamhráin tópa 20 ''“Loyalty”'' agus ''“Love”''. Ba é ''Damn'' an seachtú albam is mó díolta i 2017, de réir an ''International Federation of the Phonographic Industry'' (IFPI), agus ba é ''“Humble”'' an séú aonad is mó díolta den bhliain. Faoi Mheitheamh 2018, bhí sé ar an gcéad albam ag rapper nó ealaíontóir aonair a raibh gach amhrán air faighte ag céim óir nó níos airde ón ''Recording Industry Association of America''. Chun tacú le ''Damn'', thosaigh Lamar ar a chéad turas ceannaire, '''Damn Tour''', idir Iúil 2017 agus Iúil 2018. Rinne sé $62.7 milliún i dtuilleamh domhanda, ag éirí ar cheann de na turais hip-hop is mó riamh. Ag na ''2017 MTV Video Music Awards'', d’oscail Lamar an seó le ceolchoirm de ''“DNA”'' agus ''“Humble”''. Bhí sé ina bhuaiteoir cúig dhuaiseanna ina dhiaidh sin, lena n-áirítear ''Best Hip Hop Video'', ''Best Direction'', agus ''Video of the Year'' do ''“Humble”''; ba í an chéad uair a bhuaigh ealaíontóir duais as físeán a raibh sé i gcomh-thiomsú air. Le linn na bliana, bhí sé le feiceáil ar an remix do ''“Mask Off”'' le Future, ''“Doves in the Wind”'' le SZA, agus ''“New Freezer”'' le Rich the Kid. Bhí sé ina bhuaiteoir ''Best Male Hip Hop Artist'' ag na BET Awards, agus bhuaigh ''Damn'' ''Favorite Rap/Hip Hop Album'' ag na American Music Awards. Scaoileadh eagrán bailithe den albam, ina raibh an liosta amhrán in ord droim ar ais, i Nollaig. Ar an 4 Eanáir, 2018, d’fhógair Lamar go mbeadh sé ag cur i gcrích agus ag léiriú go heisceachtúil an cheolchlár do ''Black Panther: The Album'', ceolscéal an scannáin 2018. Scaoileadh é ar 9 Feabhra, le tacaíocht trí aonad rathúla: ''“All the Stars”'', ''“King’s Dead”'', agus ''“Pray for Me”''. Chuir Lamar guthanna ceannasach agus cúlra ar gach rian den albam, is cuma cén creidiúint, agus tháirg sé ar roinnt amhrán. Measann léirmheastóirí ceoil go bhfuil ''Black Panther: The Album'' ina shaothar mór, ag moladh liricí agus a thábhachtaí cultúrtha. Chaith sé dhá sheachtain as a chéile ar bharr ''Billboard 200'' agus bhain sé an taifead sruthú is mó do albam ceolscéil riamh. D’oscail Lamar na '''60ú Gradaim Bhliantúla Grammy''' le meascán ceolmhar a fuair moladh mór. Bhí sé ina bhuaiteoir cúig dhuaiseanna ag an seó: ''Damn'' mar ''Best Rap Album'', ''“Humble”'' mar ''Best Rap Performance'', ''Best Rap Song'', agus ''Best Music Video'', agus ''“Loyalty”'' mar ''Best Rap/Sung Performance''. Bhí ''Damn'' ina bhuaiteoir den '''Duais Pulitzer don Cheol''' ar 16 Aibreán 2018, an chéad uair a fuair saothar ceolmhar lasmuigh de na cineálacha cláirsceach agus ceoil seánnós an gradam sin. Ó Bealtaine go Meitheamh 2018, bhí Lamar ina cheannródaí ar an '''Championship Tour''' le roinnt ealaíontóirí TDE eile. Le linn an turais, tháinig conspóid phoiblí leis le Spotify faoi bheartas ábhar agus iompar fuathúil. Bhí Lamar le feiceáil ar chúig amhrán sa bhliain sin: ''“Dedication”'' le Nipsey Hussle, ''“Mona Lisa”'' le Lil Wayne, ''“Tints”'' le Anderson .Paak, agus ''“Wow Freestyle”'' le Jay Rock; chomh maith, bhí sé ina léiritheoir ar albam Jay Rock, ''Redemption'', agus chuir sé guthanna cúlra ar an dara aonad ''“Win”''. Bhí ''Black Panther: The Album'' ina bhuaiteoir ''Favorite Rap/Hip-Hop Album'' ag na American Music Awards. Rinne Lamar a chéad léiriú gníomhaithe mar andúil drugaí sa tsraith dráma coireachta ''Power'' (2018). Tar éis a dhá thuras ceoil, ghlac sé sos taifeadta ceithre bliana, cé go raibh sé rannpháirteach i saothair Beyoncé (''The Lion King: The Gift''), Schoolboy Q (''Crash Talk''), agus Sir (''Chasing Summer'') i 2019. Agus a chonradh foilsiúcháin le Warner/Chappell Music ag dul in éag, shínigh Lamar conradh domhanda fadtéarmach le Broadcast Music, Inc. (BMI). '''2020–2023:''' ''Mr. Morale & the Big Steppers'' '''Ar an 5 Márta, 2020, sheol Lamar agus Dave Free an ghníomhaireacht chruthaitheach PGLang, a raibh cur síos uirthi ag an am mar chuideachta seirbhíse ilteangach agus cairdiúil d’ealaíontóirí.''' I mí Dheireadh Fómhair, shínigh sé comhaontú riaracháin domhanda le ''Universal Music Publishing Group''. D’fhógair Lamar trí phost blag i mí Lúnasa 2021 go raibh sé i mbun táirgthe a albam deiridh faoi TDE, ag dearbhú na ráflaí a tháinig chun solais an bhliain roimhe sin gur fhágfadh sé chun díriú ar PGLang. An tseachtain dár gcionn, tháinig sé le chéile le Baby Keem ar an aonad ''“Family Ties”'', a bhuaigh ''Best Rap Performance'' ag na ''64ú Gradaim Bhliantúla Grammy''. Rinne Lamar tuilleadh rannpháirteachais ar albam Keem, ''The Melodic Blue'', trí ghuthanna cúlra a chur ar fáil agus trí bheith le feiceáil ar an amhrán ''“Range Brothers”''. I mí Samhain, chuir sé “taispeántas amharclainne dá thréimhsí ceoil” i láthair le linn a dara ceolchoirm ceannais ag ''Day N Vegas'', agus bhí sé le feiceáil ar albam Terrace Martin, ''Drones''. Bhí sé ina cheannródaí le chéile ag an seó leath-am ''Super Bowl LVI'' in éineacht le Dr. Dre, Snoop Dogg, Eminem, 50 Cent, agus Mary J. Blige ar an 13 Feabhra, 2022, a bhuaigh ''Primetime Emmy Award'' don ''Outstanding Variety Special (Live)''. Tar éis dó an t-aonad cur chun cinn ''“The Heart Part 5”'' a scaoileadh, scaoileadh a chúigiú albam, ''Mr. Morale & the Big Steppers'', ar an 13 Bealtaine, 2022. Bhí tionchar ar an albam dúbailte ó jazz, R&B, trap, agus soul; d’oibrigh Alford mar an príomhscéalaí. Bhí moladh fairsing ó léirmheastóirí, a d’athbhreithnigh scríbhneoireacht leochaileach Lamar agus an raon léirithe. Chuaigh gach rian den albam isteach ar an ''Hot 100''; thosaigh a thrí aonad ''“N95”'', ''“Silent Hill”'', agus ''“Die Hard”'' sna ''top-10''. Díoladh 295,000 aonad sa chéad seachtain, agus d’éirigh ''Mr. Morale & the Big Steppers'' ina cheathrú albam as a chéile le bheith ar an uimhir a haon ar ''Billboard 200''. Ina dhiaidh sin, bhí sé mar an chéad albam hip-hop den bhliain a shroich billiún sruthú ar ''Spotify''. Chun tacú le ''Mr. Morale & the Big Steppers'', thosaigh Lamar ar an '''Big Steppers Tour''', a mhair ó Iúil 2022 go Márta 2024. Rinne an turas $110.9 milliún i dtuilleamh domhanda, ag éirí an turas rap is mó a tháinig air ag an am. Scríobh, chomhiarracháil agus rinne sé léiriú feidhmiúcháin ar an ngearrscannán a bhí bunaithe ar an amhrán ''“We Cry Together”'', a scaoileadh go domhanda i mí Mheán Fómhair 2022. Scaoileadh scannán ceoil comhthreomhara don turas, ''Kendrick Lamar Live: The Big Steppers Tour'', i mí na Samhna. Bhí Lamar ina bhuaiteoir ''Favorite Male Hip Hop Artist'' ag na American Music Awards agus ''Favorite Hip Hop Album'' do ''Mr. Morale & the Big Steppers''. Fuair sé sé dhuaiseanna ag na BET Hip Hop Awards, lena n-áirítear ''Album of the Year''. Ag na ''65ú Gradaim Bhliantúla Grammy'', ainmníodh ''Mr. Morale & the Big Steppers'' mar ''Best Rap Album'', agus bhuaigh ''“The Heart Part 5”'' duais ''Best Rap Performance'' agus ''Best Rap Song''. I mí Bealtaine 2023, bhí Lamar le feiceáil ar leagan neamhspleách den aonad ''“America Has a Problem”'' le Beyoncé agus ar an aonad ''“The Hillbillies”'' le Baby Keem. Bhí sé ina bhuaiteoir ceithre dhuaise ag na BET Hip Hop Awards agus shocraigh sé ceithre thaifead san am céanna. Bhí Lamar le feiceáil sa scannán ceolchoirme ''Renaissance: A Film by Beyoncé'' agus rinne sé léiriú feidhmiúcháin ar ghearrscannán Baby Keem bunaithe ar ''The Melodic Blue''. D’fhág sé a chuid ceangail le Aftermath Entertainment go ciúin agus shínigh sé comhaontú ceadúnaithe nua díreach le ''Interscope''. === '''2024–present: Feud with Drake,''' ''GNX''''', Grammy wins and Super Bowl LIX halftime show''' === Ar an 9 Feabhra 2025, thug Lamar taispeántas ag seó leathama Super Bowl LIX. Bhí camóga agus léirithe ceoil ó SZA, Samuel L. Jackson, Serena Williams, agus Mustard mar chuid dá sheó chomh maith. Bhris a sheó leathama na taifid maidir le lucht féachana, agus ba é an léiriú Super Bowl is mó a breathnaíodh riamh é, le 133.5 milliún duine ag féachaint air — ag sárú, don chéad uair, sheó leathama Michael Jackson ag Super Bowl XXVII i 1993. Shínigh sé conradh le comhlacht Paramount Pictures chun scannán grinn a léiriú in éineacht le Free, Trey Parker agus Matt Stone, atá le teacht amach ar an 20 Márta 2026. Ar an 17 Feabhra, tháinig Lamar chun bheith ar an naoú healaíontóir iomlán agus ar an gcéad rapálaí riamh le breis is 100 milliún éisteoir míosúil ar Spotify. Ina theannta sin, ba é an chéad rapálaí é a raibh trí albam sa 10 mbarr sna Stáit Aontaithe aige ag an am céanna. Ar an 14 Márta 2025, bhí Lamar le cloisteáil trí huaire ar an albam ''Music'' le Playboi Carti, agus é le feiceáil ar na hamhráin "Backd00r", "Good Credit", agus "Mojo Jojo". == saol pearsanta == <references responsive="1"></references> Thosaigh Lamar ag dul amach lena bhean chéile Whitney Alford agus iad fós sa mheánscoil. D'fhógair Lamar a ghealltanas do Alford i mí Aibreáin 2015. Chuir siad fáilte roimh a gcéad leanbh, iníon darb ainm Uzi, ar an 26 Iúil 2019. D’úsáid an lánúin an saothar ealaíne ar chlúdach an albaim ''Mr. Morale & the Big Steppers'' chun breith a dara linbh, mac darb ainm Enoch, a fhógairt in 2022. Is teetotaler é Lamar agus caitheann sé saol saor ó dhrugaí. I gcomhrá in Deireadh Fómhair 2012, dúirt sé gur bhain sé triail as marijuana uair amháin, ach go raibh an blunt líonta le PCP, agus nár bhain sé úsáid as aon drugaí ó shin. I gcomhrá le Starz, dúirt Lamar gur iarr sé ról drugaígh a ghlacadh sa tsraith teilifíse ''Power'', ag rá: “[Is carachtar é Laces] atá ar eolas agam. Tá aithne agam air go maith, ag fás aníos i Compton. Forbraíonn tú grá áirithe dóibh, tuigeann tú, sa bhealach ait sin. Níor mhaith leat aon rud dona a tharlú dóibh, ach tuigeann tú go bhfuil siad contúirteach.” == Ealaíontacht == Is é Tupac Shakur an tionchar is mó ar Lamar, agus tá tionchar aige ar a shaol gairmiúil agus pearsanta araon. Tá ceann dá na cuimhní is luaithe óna óige ná é ag féachaint ar Shakur agus Dr. Dre ag taifeadadh an dara fhíseán ceoil dá singil "California Love" lena athair ag an gCompton Swap Meet. Tá cur síos déanta ag Lamar air féin mar "mhac léinn" ar ealaín agus ar dhearcaí sóisialta agus polaitiúla Shakur. Cé go measann roinnt foilseachán é mar Shakur na glúine seo, tá sé ag iarraidh a phearsantacht agus a fhéiniúlacht féin a chaomhnú. === stíl ceoil === Tá cur síos déanta ar nádúr stíl cheoil Lamar mar "frith-fhlambóigeach, inmheánach agus casta." Tá a chuid fréamhacha sa hip hop Cósta Thiar, agus tá sé i gcónaí ag athchruthú a fhuaim trí iniúchadh a dhéanamh ar sheánraí eile. Mar gheall ar an gcaoi ar chuidigh sé leis an lucht éisteachta a leathnú, go háirithe trína tharraingt ar éisteoirí príomhshrutha, déanann léirmheastóirí ceoil cur síos air go ginearálta mar ealaíontóir rap forásach. Molann sé féin gur ceol gan seánra atá aige, ag míniú i gcomhrá in 2012: "Ní féidir mo cheol a chur i gcatagóir i ndáiríre, is ceol daonna atá ann." Dúirt PopDust gur bhrúigh Lamar teorainneacha an tseánra i gcónaí i rith na 2010idí, deich mbliana a bhí, dar le cuid acu, sainmhínithe ag an hip hop. Kendrick Lamar marcáil athrú tábhachtach ina ealaín. Murab ionann agus a mheascáin luatha, a raibh rapanna saora orthu bunaithe ar CHR agus singil raidió uirbeacha, bhí an EP seo lán le táirgeadh bunaidh melancólach agus '''"doleful"''' a chuir béim ar a liricí. Bhí táirgeadh '''jazz simplí''' measctha le stíleanna '''rap malartacha''' ar Section.80, le huirlisiú a tharraing ó R&B, boom bap, síceideileachas, agus downtempo. D'fhág Good Kid, M.A.A.D City taobh thiar de thaitneamhachtaí hip hop comhaimseartha trí iniúchadh a dhéanamh ar thaobh suaimhneach, atmaisféarach de '''hip hop an Chósta Thiar''' agus '''gangsta rap'''. Is amalgam de sheánraí a bhaineann le ceol Mheiriceánach-Afraiceach é '''To Pimp a Butterfly''', go háirithe jazz, funk, agus soul. D'athshainigh sé '''rap jazz''' trí bhéim a chur ar imreoiracht agus aonrú seachas sampláil a úsáid go príomha. Tá socruithe íosta i Damn agus Mr. Morale & the Big Steppers, áit a ndeachaigh Damn i gcion ar éisteoirí príomhshrutha trína '''tháirgeadh pop agus R&B-thionchar''', agus bhí na huirlisiú scaipthe agus saobhadh de Mr. Morale & the Big Steppers ceaptha chun imní agus míchompord a chur ar éisteoirí. Ba ómós don Chósta Thiar é GNX, le '''sintéiseoirí g-funk, beats agus sreafaí spreagtha ag an gCósta Thiar''', agus gnéithe ó '''rapairí faoi thalamh Los Angeles''' mar Hitta J3, YoungThreat, Peysoh, Lefty Gunplay, Wallie the Sensei, agus Siete7x. Dúirt duine amháin: Níl stad ná staonadh le cruthaitheacht Kendrick Lamar, duine de na fonnadóirí/ceoltóirí/léiritheoirí is cumasaí atá ag cumadh ceoil faoi láthair.  Seo anamcheol comhaimseartha a leanann oidhreacht Marvin Gaye is Curtis Mayfield agus é tiomáinte ag fiosrúcháin feasa fir i dtaobh shochaí na linne,  sochaí atá faoi scáth uachtarántachta osréalaí Trump.  Níl aon bhéim ar an ’bling’, mar a bhíonn go hiondúil i rap-amhráin, ná ní chloisimíd é ag caitheamh anuas ar mhná.  In áit na dtéamaí seanchaite san, ar an albam seo, cloisimid file agus ceoltóir i mbarr a réime ag déanamh domhainmhachnamh ar a ról sa domhan aisteach trína chéile seo. == goth == Measann roinnt asraonta meán go bhfuil Lamar ar an rapálaí is tábhachtaí agus is mó tionchair dá ghlúin. D’ainmnigh Billboard, Forbes agus Vibe é mar an dara rapálaí is fearr riamh, taobh thiar de Jay-Z. Rinne The New York Times cur síos air mar rapálaí teicniúil “lasrach” agus “cuardaitheoir gan staonadh”. Athraíonn a shreabhadh “solúbtha, lúfar” ó mhéadrachtaí díorthaithe go cinn ghiniúna, agus cuimsíonn sé scéimeanna rím inmheánacha agus ilshiollacha. Déantar a chuid rím a ionramháil de ghnáth laistigh de ghnáth-am, rud a ligeann dó rialú mín a dhéanamh ar fhóineolaíocht mhéadrach agus le tuiscint a thabhairt ar éiginnteachtaí foirmiúla cosúil le ceol pop agus rac. Tá cuid dá ionramhálacha rím bunaithe ar stíleanna “solúbtha” na scoile nua a thugann le tuiscint na 1990idí, agus tá cuid eile bunaithe ar eilimintí “docht” na sean-scoile a chuireann i gcuimhne na 1980idí. Úsáideann Lamar sincóipiú go minic ina chuid fonn chun codarsnachtaí a chruthú idir a ábhar liriceach agus a rithimí. Le ''Good Kid, M.A.A.D City'', imríonn sé go saor le fuaimniú, infhilleadh agus seachadadh chun raon mothúchánach an albaim a léiriú. Moltar Lamar as a thoilteanas a ghuth a úsáid mar uirlis cheoil. Glacann sé le raonta éagsúla cainte, ton, modhnuithe agus dathanna gutha chun pearsantachtaí contrártha a léiriú, mothúcháin shainiúla a phéinteáil, agus scéalta a insint trí charachtair agus pearsain. Tá a réimse falsetto, ar a dtugann sé an “falsetto ghetto”, curtha i gcomparáid le guth Curtis Mayfield. Deir MTV go n-úsáideann Lamar a ghuth ar bhealach a thugann le fios sliocht a théann siar go hobair bhunúsach James Brown sna 1960idí, síceadelia na 1970idí, fantaisíocht “allais” Prince sna 1980idí, agus gangsta rap na 1990idí. Rinne ''The Times'' é a rangú mar an deichiú hamhránaí aonair is fearr den 21ú haois sa bhliain 2023. == Scríobh amhrán == Tugadh an teideal ''“maighistir scéalaíochta”'' do Lamar ag ''The New Yorker'', agus tá sé á mheas mar dhuine de na liriceoirí hip-hap is fearr sa ré nua-aimseartha ag roinnt foilseachán agus ag a phiaraí. Deir Pharrell Williams gurb é a dhéanann a chumadóireacht amhrán speisialta ná go bhfuil sé “an-disciplíneach maidir le hábhar, tuigeann sé gur rud tábhachtach é go mbeadh sé buan, agus tuigeann sé go gcaithfidh sé a bheith ar fheabhas.” Dar le ''American Songwriter'', cé gur ceoltóir, liriceoir agus emcee é Lamar, is ''drámaíodóir, úrscéalaí agus údair gearrscéalta'' é freisin. Tá sé liteartha laistigh den fhoirm ealaíne atá sa cheol. Tarraingíonn a chumadóireacht amhrán machnamhach ar réimse leathan de theicnící liteartha agus scannánaíochta, amhail scitsí hip-hap agus guthanna thar ceol, rud a ligeann don lucht éisteachta leanúint ar chonairí inmheánacha agus seachtracha an scéil. Tá an chumasc atá aige de stíleanna éagsúla scannáin agus a thionchar sonach tar éis a chuid saothar a ardú mar chuid de na cinn is “éadromchróga agus cumhachtaí” sa hip hap, agus chuir sé le dul chun cinn na scéalaíochta sa seánra. '''Aithnítear Lamar mar cheoltóir agus scríbhneoir''', agus tosaíonn sé a phróiseas scríbhneoireachta le bailiúchán de smaointe réamhphleanáilte a scríobh sé síos thar bhliain amháin. Is minic a spreagann a chuid taithí phearsanta a chuid amhrán, ach faigheann sé smaointe freisin ó dhaoine nua a chasann sé orthu, ó thaisteal, agus ó chultúir dhifriúla a bhlaiseadh. Mar Chríostaí dílis, roinneann sé a chuid bua agus coimhlintí spioradálta ina chuid ceoil. Is scríbhneoir nótaí díograiseach é Lamar, agus d’fhorbair sé eochairfhocail, frásaí, agus fuaimeanna a chabhraíonn leis na mothúcháin chéanna a mhúscailt is a mhothaigh sé nuair a scríobh sé an chéad leagan den amhrán. Meastar é mar “rapálaí polaitiúil go follasach ach oiriúnach don raidió” ag ''Pitchfork'', agus mar phobalachasach ag ''The Wall Street Journal''. Cuireann sé cáineadh polaitiúil agus tráchtaireacht shóisialta isteach ina chuid amhrán go rialta, go háirithe maidir le cultúr na nAfraiceach-Meiriceánach. I measc na dtéamaí a scrúdaíonn sé tá éagothroime chiníoch, idirdhealú institiúideach, agus cumhachtú na ndaoine gorma. Rinne ''The Guardian'' comparáid idir a cháineadh agus óráid Stát na Aontais, agus chuir ''Billboard'' síos ar a chuid liricí mar “Shakespearúil.” Dúirt ''HuffPost'' gur phíosa iontach iriseoireachta é a shaothar toisc go labhraíonn sé ón bpeirspictíocht a bhaineann le pobail gorma atá faoi leatrom agus go ndéanann sé ionsaí díreach ar na hinstitiúidí atá freagrach as a bpian—rud nach féidir le go leor iriseoirí a bhaint amach. Déanann Lamar iarracht smaoineamh coincheapúil a iompar trína cheol, “cibé acu is coincheap mór é nó rud chomh mín nach dtuigeann tú é go dtí tar éis 20 éisteacht.” Tá lucht leanúna agus foilsitheoirí tar éis teoiricí a chur ar aghaidh go mbaineann a chuid albam le cineálacha éagsúla na meán cumarsáide. Meastar ''Section.80'' mar bhailiúchán de ghearrscéalta bunaithe ar imeachtaí a chuaigh i bhfeidhm ar ghlúin na mílaoise, cosúil le huachtaránacht Ronald Reagan. Tá struchtúr neamhlineach scéalaíochta ''Good Kid, M.A.A.D City'' curtha i láthair mar ghearrscannán fásta ina n-insítear eispéiris dhian óna óige i gCompton. Cuireadh scóip scannánach an albaim i gcomparáid le scriptanna scríofa ag Martin Scorsese agus Quentin Tarantino. Léitear ''To Pimp a Butterfly'' mar dán agus mar litir fholamh a dhéanann iniúchadh ar fhreagrachtaí ról-mhúnlaithe agus ar shaol mar dhuine Afracach-Meiriceánach le linn uachtaránacht Barack Obama. Déantar cur síos ar ''Damn'' mar shatire inmheánach a iniúchann dualtachtaí nádúr an duine agus na moráltachta. Tá ''Mr. Morale & the Big Steppers'' múnlaithe cosúil le dráma stáitse, ina mbaintear úsáid as liricí admhálacha bunaithe ar a eispéiris i dteiripe. == ''Oidhreacht''. == Dúirt eagarthóirí ''Insider Inc.'' agus ''CNN'' gur duine de na ceoltóirí is mó tionchair de na 2010idí é Lamar, agus gur athrú mór paraidíme é i hip hop comhaimseartha agus i gcultúr an phobail. Le linn ghluaiseacht ''Black Lives Matter'' agus na n-imeachtaí i ndiaidh toghchán uachtaránachta SAM in 2016, úsáideadh a shaothar mar amhráin agóide. Dar le William Hoynes, scoláire ar staidéar Meiriceánach agus ar na meáin, cuireann gnéithe forásacha Lamar é i measc ealaíontóirí agus gníomhaithe Afracach-Meiriceánacha eile a “d’oibrigh laistigh agus lasmuigh den phríomhshruth chun frithchultúr a chur chun cinn a sheasann in aghaidh na steiréitíopaí ciníocha atá á scaipeadh i meáin agus i gcultúr faoi úinéireacht bhán.” Dúirt Matt Miller ó ''Esquire'' gur mhúscail Lamar físeáin cheoil mar chineál tráchtaireachta shóisialta le blianta beaga anuas. Tá ceol Lamar i gcónaí tar éis moladh criticiúil, rath tráchtála, agus tacaíocht ó ealaíontóirí a réitigh an bealach dó a bhaint amach. Meastar gur comhartha é a bhua ar Dhuais Pulitzer gur aithní an mionlach cultúrtha Meiriceánach hip hop mar “mheán ealaíne dlisteanach.” Mhol ealaíontóirí sinsearacha ar nós Nas, Bruce Springsteen, Eminem, Dr. Dre, Prince, agus Madonna a cheol agus a cheardaíocht. Spreag albam deireanach David Bowie, ''Blackstar'' (2016), a shaothar ''To Pimp a Butterfly'', agus mhol a léiritheoir Tony Visconti Lamar mar “bhriseoir rialacha” sa tionscal ceoil. Ghlaoigh Pharrell Williams air “duine de na scríbhneoirí is mó dár linn” agus chuir sé i gcomparáid le Bob Dylan. Luaitear Lamar freisin mar thionchar láidir ar shaothar ealaíontóirí comhaimseartha éagsúla, lena n-áirítear BTS, Dua Lipa, Tyler, the Creator, Roddy Ricch, agus Rosalía. Measann Lorde gurb é “an t-ealaíontóir is mó tóir agus tionchair i gceol nua-aimseartha.” == íomhá phoiblí == Coinníonn Lamar próifíl phoiblí íseal agus tá aithne air mar dhuine cúthail. Bíonn drogall air labhairt go poiblí faoina shaol pearsanta agus seachnaíonn sé úsáid a bhaint as na meáin shóisialta de ghnáth. Tá sé cinntitheach freisin nuair a bhíonn sé ag plé le príomhshruth na meán, cé go molann iriseoirí a shuaimhneas “cosúil le Zen” agus a phearsantacht shimplí. De réir Lamar féin, tá sé “chomh báite sin i m’eachtra féin taobh amuigh den cháiliúlacht, uaireanta is é sin an t-aon rud atá ar eolas agam. Níor theastaigh uaim riamh a bheith ag lorg aird go géar. Is maith le gach duine aird, ach domsa, ní hé sin mo ghrá.” Tá a chuid liricí tar éis aird na meán a tharraingt, rud a d’eascair moladh agus conspóid araon. Tá tuairim an phobail faoi Lamar tiontaithe freisin ag na coimhlintí rap éagsúla ina raibh sé páirteach. Cé gur dhearbhaigh roinnt iriseoirí gurbh é buaiteoir a choimhlint phoiblí le Drake, mheas daoine eile gur bua Pyrrhusach a bhí ann mar gheall ar thromchúis na líomhaintí agus scaipeadh faisnéise míchearta ar líne. Tar éis scaoileadh ''Good Kid, M.A.A.D City'', chuir roinnt asraonta meán síos ar Lamar mar “shlánaitheoir nua-aimseartha an hip hop.” Ní maith le roinnt léirmheastóirí a chur chuige polaitiúil “cráiteach,” rud a fhágann go bhfeictear é mar dhuine a bhfuil casta slánaitheora air. Mar sin féin, dhearbhaigh Lamar é féin mar an “rapálaí is fearr beo” mar gheall ar a nasc pearsanta leis an hip hop. Mhínigh sé do Zane Lowe: “Níl mé á dhéanamh chun amhrán maith amháin a bheith agam, nó rap maith amháin, nó port maith amháin, nó droichead maith amháin. Tá mé á dhéanamh chun é a dhéanamh gach uair, go hiomlán. Agus chun é sin a dhéanamh, caithfidh tú tú féin a spreagadh agus a dhearbhú duit féin—ní do dhuine ar bith eile—gur tusa an duine is fearr. [...] Sin é mo thiomáint agus mo ocras, agus beidh sé sin ionam i gcónaí.” == fiontar eile == === fiontraíocht === Tá cur síos déanta ar Lamar mar ghnóthóir “barántúil” a ghlacann “céimeanna ríofa chun a bhranda a bhunú ón tús” agus nach bhfágann aon rud faoi thimpiste. Téann sé i dtreo rolladh amach albam ar bhealach neamhghnách, ag úsáid “Easter eggs” agus teachtaireachtaí doiléire. Sula scaoileann sé albam stiúideo, roinneann Lamar singil chur chun cinn óna shraith amhrán “The Heart”, atá deartha chun “rithim bhuille a cheoil a bhreathnú.” Tá na téamaí leochaileacha a iniúchadh sna singil neamh-albam tar éis a chaidreamh lena lucht leanúna fiosrach, ar a dtugtar Kenfolk, a neartú. Tá portfóilió eastáit réadaigh aige a chuimsíonn maoin i California agus i Nua-Eabhrac. I 2011, chruthaigh Lamar amhrán bunaidh leis an léiritheoir Nosaj Thing chun Windows Phone Microsoft a chur chun cinn. Bhí sé le feiceáil in éineacht le DJ Calvin Harris agus an t-amhránaí Ellie Goulding i bhfeachtas margaíochta do Bacardi in 2014. Mar scairshealbhóir mionlaigh i TDE, bhí sé i gceist go mbeadh Lamar ina léiritheoir feidhmiúcháin ar rannóg scannán an lipéid. Chomhoibrigh sé le American Express ar fheachtais fhógraíochta do Art Basel agus Small Business Saturday, agus is infheisteoir aingil é ar an ardán cruthaithe ceoil EngineEars. Tá comhpháirtíochtaí déanta aige freisin le roinnt dearthóirí faisin agus asraonta. Mar ambasadóir branda, bhí sé páirteach i ndearadh bróga spóirt do Reebok agus Nike, Inc. D’fhorbair sé caidrimh oibre le Grace Wales Bonner agus Martine Rose; trína mbrandaí ainmnithe féin, ghléas siad é do roinnt imeachtaí poiblí. Don bhailiúchán Fómhar/Geimhreadh 2023, ''Twilight Reverie'', d’oibrigh Lamar le Bonner chun fuaimrian na seó a chruthú le Sampha agus Duval Timothy. Trí PGLang, chum sé an ceol agus chomh-dhear sé an stáitse do bhailiúchán haute couture Earrach/Samhradh 2024 de chuid Chanel. === Daonchairdis agus an ghníomhaíocha === Is tacadóir é Lamar leis an ngluaiseacht ''Black Lives Matter'', agus labhraíonn sé go hoscailte ar son comhionannais chiníoch. In 2012, mhol sé Frank Ocean as teacht amach go poiblí. D’fhorbair sé cairdeas láidir le hiar-uachtarán SAM Barack Obama, tar éis dó oibriú ar fhíseán poiblíochta do thionscnamh Obama, ''My Brother’s Keeper''. Léirigh sé cáineadh ar chéad uachtaránacht Donald Trump agus ar chinneadh stairiúil Chúirt Uachtarach SAM chun ''Roe v. Wade'' a chur ar ceal. Bhí Lamar mar phríomhcheoltóir ar cheolchoirmeacha carthanachta a thacaigh le heagraíochtaí neamhbhrabúis áitiúla agus idirnáisiúnta. Thug sé síntiús don ''American Red Cross'' i mí na Samhna 2012 chun tacú le híospartaigh Hairicín Sandy. I mí na Nollag 2013, bhronn sé $50,000 ar a iar-mheánscoil, ''Centennial High School'', chun tacaíocht a thabhairt dá roinn cheoil. Chuaigh sé ar chamchuairt bheag i 2014 agus bhronn sé an t-ioncam ar fad ar ''Habitat for Humanity'' agus ar a bhaile dúchais. I mí Iúil 2017, cheannaigh sé veain inrochtana do lucht úsáide cathaoireacha rothaí do lucht leanúna ceathairphléagach. Glacann sé páirt go rialta i dtiomáint bréagán bliantúil TDE i ''Nickerson Gardens'', agus eagraíonn sé a thiomáint féin i ''Compton''. Ghlac sé páirt i siúlóid síochána i mí an Mheithimh 2020 chun agóid a dhéanamh i gcoinne dúnmharú George Floyd agus marú Breonna Taylor. I mí an Mheithimh 2024, bhí sé i gceannas ar shíntiús $200,000 do 20 carthanas agus tionscnamh pobail i Los Angeles. == Éachtaí == Le linn a ghairme, tá 22 Ghradam Grammy buaite ag Lamar (an tríú líon is mó ag rapálaí riamh), Gradam Emmy Primetime, cúig Ghradam Ceoil Mheiriceánach, 37 nGradam Hip Hop BET (an líon is mó a bhuaigh aon ealaíontóir), 11 Ghradam Ceoil Físeáin MTV (lena n-áirítear dhá bhua Físeán na Bliana), 7 nGradam Ceoil Billboard, agus Gradam Brit. Mar chumadóir amhrán, fuair sé ainmniúcháin do Ghradam an Acadaimh agus do Ghradam Golden Globe. Ag na 58ú Gradaim Grammy, fuair sé an líon ainmniúchán is mó riamh ag rapálaí in aon oíche amháin—11. Ag an 65ú searmanas, ba é an chéad ealaíontóir ó aon seánra a ainmníodh do Albam na Bliana le ceithre albam stiúideo ceannasaí as a chéile ó aimsir Billy Joel (1979–1983). Tá Lamar le feiceáil ar liostaí cumhachta éagsúla. I 2015, bhí sé ar liosta Power 100 de chuid ''Ebony'' a thugann ómós do cheannairí i bpobal na nAfraiceach-Meiriceánach. Chuir ''Time'' san áireamh é ar a liosta bliantúil de na 100 duine is mó tionchair ar domhan in 2016. Bhí sé ar rangú Celebrity 100 de chuid ''Forbes'' (2019), agus ar a liosta 30 Faoi 30 faoi dhó sa chatagóir ceoil (2014 agus 2018). Cuireadh Lamar san áireamh faoi dhó ar liostaí ''Billboard'' de na rapálaithe is fearr riamh (2015 agus 2023). D’ainmnigh ''Complex'' é mar an rapálaí is fearr beo trí huaire (2013, 2017 agus 2024), agus chuir siad san áireamh é ar a liosta de na 20 rapálaí is fearr ina 20idí trí huaire (2013, 2015, agus 2016). I mBealtaine 2015, dearbhaíodh Lamar mar dheilbhín glúine ag Seanad Stáit California as a chuid ceoil agus daonchairdis. Bhí sé ina mhórmharascail ar Pharáid Nollag Compton, agus bronnadh eochair a bhaile dúchais air mar ionadaí ar a fhorbairt. Bhí sé ina chainteoir céime iontais ag Compton College ar an 7 Meitheamh 2024. Is é an cúigiú fear é a bhí le feiceáil ina aonar ar chlúdach ''Harper’s Bazaar''. Cuireadh ''Good Kid, M.A.A.D City'', ''To Pimp a Butterfly'', agus ''Damn'' san áireamh i rangú tionsclaíoch ''Rolling Stone'' de na 500 albam is fearr riamh agus na 200 albam hip hop is fearr riamh. Cuireadh ''Good Kid, M.A.A.D City'' ar liosta na hirise de na 100 albam tosaigh is fearr riamh, agus ainmníodh é mar an t-albam coincheapa is fearr riamh. Ainmníodh é mar an seachtú albam is fearr riamh ag Apple Music in 2024. Rangú roinnt foilseachán ''To Pimp a Butterfly'' mar cheann de na halbaim is fearr de na 2010idí, agus measadh “Alright” mar an t-amhrán hip hop is fearr den ré sruthaithe ag Spotify. Ó Feabhra 2023, is é an t-albam is airde rátáil ar an eanaclóipéid ar líne ''Rate Your Music''. Bhuaigh ''Damn'' Duais Pulitzer don Cheol in 2018—an chéad uair a bronnadh an gradam ar shaothar ceoil lasmuigh de na seánraí clasaiceacha agus snagcheoil. Tá a chamchuairt agus ''The Big Steppers Tour'' (2022–2024) i measc na gcamchuairteanna hip hop is mó ioncaim riamh. == Dioscliosta == '''Studio albums''' * ''Section.80'' (2011) * ''Good Kid, M.A.A.D City'' (2012) * ''To Pimp a Butterfly'' (2015) * ''Damn'' (2017) * ''Mr. Morale & the Big Steppers'' (2022) * ''GNX'' (2024) == ''Scannánliosta'' == * ''God Is Gangsta'' (2015) * ''Quincy'' (2018) * ''Kendrick Lamar Live: The Big Steppers Tour'' (2022) * ''Renaissance: A Film by Beyoncé'' (2023) * ''Piece by Piece'' (2024) * ''Untitled Trey Parker film'' (2026) == turas == === príomhghníomh === * Good Kid, M.A.A.D City World Tour (2013) * Kunta's Groove Sessions (2015) * The Damn Tour (2017–2018) * The Big Steppers Tour (2022–2024) === comhphríomhghníomhartha === * The Championship Tour (with Top Dawg Entertainment artists) (2018) * Grand National Tour (with SZA) (2025) 1. https://www.britannica.com/biography/Kendrick-Lamar {{Síolta ceol}} 16bgc2frnhwr1s5dtxfwkxw0ujn8opj 1271470 1271358 2025-06-25T11:34:54Z Werseral 67427 1271470 wikitext text/x-wiki Is rapálaí [[Meiriceánach]] é '''Kendrick Lamar''' (a rugadh ar an 17ú Meitheamh, 1987) ó [[Compton]] i g[[California]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.britannica.com/biography/Kendrick-Lamar|teideal=Kendrick Lamar {{!}} Songs, Albums, Not Like Us, & Discography {{!}} Britannica|dáta=2025-06-19|language=en|work=www.britannica.com|dátarochtana=2025-06-23}}</ref>. Thug Lamar faoi a ghairm cheoil agus é sna déaga faoin leasainm K-Dot, nuair a scaoil sé téip measctha a bhailigh aird áitiúil agus shínigh sé leis an lipéad ceol indie Top Dawg Entertainment, bunaithe i gCarson. Thosaigh Lamar ag gnóthú mór-aitheantas i 2010, tar éis gur scaoil sé a chéad téip measctha miondíola, ''Overly Dedicated''. I 2011 scaoil sé an albam neamhspleách ''Section.80,'' ar a bhí a chéad singil, "''HiiiPoWeR''". Faoin am seo, bhí sé tar éis comhoibriú le roinnt ceoltóirí iomráiteach sa tionscal hip-hap, ar nós The Game, Snoop Dogg, Busta Rhymes agus Lil Wayne. Rinne Lamar socrú le na mór-lipéid ceol ''Aftermath'' agus ''Interscope Records'' i 2012. Scaoladh a chéad albam ar mór-lipéad, ''good kid, m.A.A.d city'', i mí Dheireadh Fómhar 2012 agus fuair sé moladh mór ó na léirmheastóirí. == Dioscliosta == * ''Section.80'' (2011) * ''good kid, m.A.A.d city'' (2012) * ''To Pimp a Butterfly'' (2015) * ''Gan ainm Gan máistrithe'' (2016) * ''DAMANTA.'' (2017) * ''Máistir Morale agus na Steppers Mór'' (2022) * ''GNX'' (2024) Is rapálaí, amhránaí, cumadóir amhrán agus léiritheoir taifead Meiriceánach é Kendrick Lamar Duckworth (rugadh 17 Meitheamh, 1987). Meastar gurb é ceann de na rapálaithe is mó riamh é, agus bronnadh Duais [[Pulitzer Prize|Pulitzer]] don Cheol air in 2018, agus ba é an chéad cheoltóir lasmuigh de na seánraí clasaiceacha agus [[Snagcheol|snagcheoil]] a fuair an gradam. Rugadh Lamar i [[Compton|Compton, California]], agus thosaigh sé ag scaoileadh ceoil faoin ainm stáitse K.Dot agus é ag freastal ar scoil ard. Shínigh sé le Top Dawg Entertainment (TDE) in 2005 agus chomhbhunaigh sé an sárghrúpa hip hop Black Hippy ansin. Tar éis scaoileadh a chéad albam rap malartach Section.80 in 2011, fuair Lamar conradh comhpháirteach le Dr. Dre's Aftermath Entertainment agus Interscope Records. Tháinig sé chun cinn lena dhara halbam faoi thionchar an rap gangsta Good Kid, M.A.A.D City (2012), a tháinig chun bheith ar an albam stiúideo hip hop is faide a bhí ar na cairteacha i stair Billboard 200; d'ainmnigh Rolling Stone é mar an t-albam coincheapa is mó riamh. Sa bhliain 2015, scóráil Lamar a chéad singil uimhir a haon ar Billboard Hot 100, tar éis dó a bheith ar athmheascadh "Bad Blood" le Taylor Swift, agus d'eisigh sé a thríú halbam, To Pimp a Butterfly (2015), a chuir hip-hop le chéile le seánraí ceoil stairiúla Afracach-Mheiriceánacha ar nós [[snagcheol]], funk, agus soul, agus ba é an chéad cheann de shé albam uimhir a haon as a chéile ar Billboard 200 é. Lean rath criticiúil agus tráchtála Lamar ar aghaidh lena cheathrú halbam R&B agus pop-chluasach Damn (2017), rud a thug a dhara singil uimhir a haon sna Stáit Aontaithe, "Humble", mar thoradh air. Choimeád sé amhráin bhunaidh do fhuaimrian an scannáin Black Panther in 2018, agus ainmníodh é do Ghradam an Acadaimh don Amhrán Bunaidh is Fearr don singil deich barr sna Stáit Aontaithe "All the Stars". Rinne a chúigiú halbam Mr. Morale & the Big Steppers (2022), iniúchadh pearsanta agus chríochnaigh sé a thréimhse le TDE agus Aftermath. As a achrann le Drake in 2024 agus a shéú halbam GNX (2024) tháinig na hamhráin uimhir a haon sna Stáit Aontaithe "Like That", "Not Like Us", "Squabble Up" agus "Luther" chun cinn. Bhuaigh an dara ceann cúig Ghradam Grammy, lena n-áirítear Amhrán na Bliana agus Taifead na Bliana, an líon is airde riamh. Ba é an t-amhrán deireanach an t-amhrán uimhir a haon is faide a bhí ag Lamar ar an Billboard Hot 100, ag caitheamh 13 seachtaine ar bharr an chairt. Tá gradaim éagsúla faighte ag Lamar, lena n-áirítear 22 Ghradam Grammy (an tríú ceann is mó a bhuaigh rapálaí), Gradam Primetime Emmy, Gradam Brit, 5 Ghradam Ceoil Mheiriceánach, 7 nGradam Ceoil Billboard, 11 Ghradam Ceoil Físeáin MTV (lena n-áirítear 2 bhua Físeán na Bliana), agus 37 Gradam Hip Hop BET, líon is airde riamh. Liostáil Time é mar dhuine de na 100 duine is mó tionchar ar domhan in 2016. Cuireadh trí cinn dá shaothair san áireamh in athbhreithniú Rolling Stone in 2020 ar na 500 Albam is Mó riamh. Bhris a chlár leath-ama Super Bowl LIX in 2025 taifid lucht féachana, le 133.5 milliún lucht féachana sa tír. Lasmuigh den cheol, bhunaigh Lamar an comhlacht cruthaitheach PGLang agus chuaigh sé i mbun scannánaíochta lena chomhpháirtí cruthaitheach fadtréimhseach, Dave Free. == Saol luath == '''Rugadh Kendrick Lamar Duckworth ar an 17 Meitheamh, 1987, i gCompton, California.''' Is é an chéad leanbh é de Kenneth "Kenny" Duckworth, iar-ghníomhaí sa gheilleagar coiriúil, agus Paula Oliver<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.spin.com/2012/10/kendrick-lamar-not-your-average-everyday-rap-savior/|teideal=Kendrick Lamar: Not Your Average Everyday Rap Savior|údar=Jessica Hopper|dáta=2012-10-09|language=en-US|work=SPIN|dátarochtana=2025-06-23}}</ref>, gruaigeadóir. Tugadh an t-ainm Kendrick air i ndiaidh Eddie Kendricks, amhránaí agus cumadóir ó The Temptations. Rugadh a thuismitheoirí i ndeisceart [[Chicago, Illinois|Chicago]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.rollingstone.com/music/music-news/the-trials-of-kendrick-lamar-33057/|teideal=The Trials of Kendrick Lamar|údar=Josh Eells|dáta=2015-06-22|language=en-US|work=Rolling Stone|dátarochtana=2025-06-23}}</ref> agus bhog siad go Compton i 1984 chun éalú ó chultúr na nganganna, áit ar bhí baint ag a athair leis an ngrúpa Gangster Disciples.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.billboard.com/music/music-news/kendrick-lamar-billboard-cover-story-on-new-album-iggy-azalea-police-violence-the-rapture-6436268/|teideal=Billboard Cover: Kendrick Lamar on Ferguson, Leaving Iggy Azalea Alone and Why ‘We’re in the Last Days’|údar=Gavin Edwards|dáta=2015-01-09|language=en-US|work=Billboard|dátarochtana=2025-06-23}}</ref> Bhí Lamar ina aonán go dtí go raibh sé seacht mbliana d’aois agus tuairiscíodh é mar dhuine uaigneach ag a mháthair.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.spin.com/2012/10/kendrick-lamar-not-your-average-everyday-rap-savior/|teideal=Kendrick Lamar: Not Your Average Everyday Rap Savior|údar=Jessica Hopper|dáta=2012-10-09|language=en-US|work=SPIN|dátarochtana=2025-06-23}}</ref>Ina dhiaidh sin, rugadh a bheirt dheartháireacha agus a dheirfiúr níos óige, an gnóthaisí Kayla Sawyer (née Duckworth)<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.billboard.com/pro/kendrick-lamar-damn-no-1-album-billboard-200/|teideal=Kendrick Lamar Earns Third No. 1 Album on Billboard 200 Chart With Biggest Debut of 2017|údar=Keith Caulfield|dáta=2017-04-23|language=en-US|work=Billboard|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>. Tá a ghaolta ina measc an t-imreoir cispheile Nick Young agus an rapálaí Baby Keem.<ref>{{Lua idirlín|url=https://uproxx.com/music/baby-keem-family-ties-kendrick-lamar/|teideal=Baby Keem Announces ’Family Ties’ Featuring His Cousin Kendrick Lamar|dáta=2021-08-24|language=en-US|work=UPROXX|dátarochtana=2025-06-24}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.complex.com/sports/a/paul-palladino/interview-nick-young-talks-style-his-cousin-kendrick-lamar-and-his-experience-with-a-fire-extinguisher|teideal=Interview: Nick Young Talks Style, His Cousin Kendrick Lamar and His Experience With a Fire Extinguisher|language=en-us|work=Complex|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> Chónaigh Lamar agus a theaghlach i dtithe tacaíochta Section 8, bhí siad ag brath ar leasa sóisialta agus stampaí bia, agus bhí siad gan dídean ar feadh tréimhsí. Cé nach raibh sé ina bhall de ghrúpa gang ar leith, d'fhás sé suas le baill ghrúpaí coiriúla cosúil le Westside Pirus.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.billboard.com/music/music-news/kendrick-lamar-billboard-cover-story-on-new-album-iggy-azalea-police-violence-the-rapture-6436268/|teideal=Billboard Cover: Kendrick Lamar on Ferguson, Leaving Iggy Azalea Alone and Why ‘We’re in the Last Days’|údar=Gavin Edwards|dáta=2015-01-09|language=en-US|work=Billboard|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> D'fhás Lamar suas le dearcadh laige spioradálta, cé go raibh sé ag freastal ar sheirbhísí na hEaglaise ó am go chéile agus go múineadh sé an Bíobla dá sheanmháthair.<ref>{{Cite news|url=http://buzzfeed.com/reggieugwu/the-radical-christianity-of-kendrick-lamar|teideal=The Radical Christianity Of Kendrick Lamar|language=en|work=BuzzFeed|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> Mheas sé go raibh na searmanais "folamh" agus "aon-taobhach," rud a chuir isteach air mar pháiste.<ref>{{Cite news|url=http://djbooth.net/features/2017-04-28-kendrick-lamar-god-response|teideal=Kendrick Lamar Responded to Our Article About His Fear of God|language=en|work=DJBooth|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> Tar éis dó taifead dá ghuth a chluinstin den chéad uair, tháinig suim aige sa rap.<ref>{{Lua idirlín|url=https://hiphopdx.com/news/id.33671/title.kendrick-lamar-recalls-when-he-first-wanted-to-rap|teideal=Kendrick Lamar Recalls When He First Wanted To Rap|údar=HipHopDX- https://hiphopdx.com|dáta=2015-05-01|language=en|work=HipHopDX|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> Chuir sé aithne ar chruachás na bpóilíní agus na foréigean sráide nuair a bhí sé cúig bliana d’aois, nuair a chonaic sé dúnmharú le linn lámhach ó charr. Dúirt sé le NPR Music go raibh tionchar mór aige air: "Rinne sé rud éigin dom ansin agus ansin. Lig sé dom a thuiscint nach rud amháin atá á fheiceáil agam é seo, ach b'fhéidir go mbeidh orm a bheith cleachtaithe leis."<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.rollingstone.com/music/music-features/kendrick-lamar-the-rolling-stone-interview-199817/|teideal=Kendrick Lamar: The Best Rapper Alive on Bono, Mandela, Stardom and More|údar=Brian Hiatt|dáta=2017-08-09|language=en-US|work=Rolling Stone|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> Sa scoil, bhí Lamar ina mhac léinn ciúin agus faireach, a bhí go maith go acadúil agus a bhí ag fulaingt le stammering.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.laweekly.com/born-and-raised-in-compton-kendrick-lamar-hides-a-poets-soul-behind-pussy/|teideal=Born and raised in Compton, Kendrick Lamar Hides a Poet's Soul Behind "Pussy & Patron" - LA Weekly|údar=Rebecca Haithcoat|dáta=2011-01-20|language=en-US|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> Mhol a mhúinteoir chéad ghrád é chun [[scríbhneoir]] a bheith ann tar éis di é a chluinstin ag úsáid an fhocail "audacity"<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.complex.com/music/a/insanul-ahmed/kendrick-lamar-interview-new-album-going-broke-dr-dre|teideal=Cover Story Uncut: Kendrick Lamar On Being Afraid of Goin...|language=en|work=Complex|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> go ceart. Mar mhac léinn seachtú grád ag Vanguard Learning Center, tugadh isteach é do dhánadóireacht ag a mhúinteoir Béarla, Regis Inge<ref>{{Cite news|url=https://www.thenation.com/article/culture/kendrick-lamar-butterfly-effect-book-excerpt/|teideal=Kendrick Lamar’s Poetic Awakening|údar=Marcus J. Moore|dáta=2020-10-08|language=en-US|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>. Chuir Inge an fhoirm litríochta seo isteach ina churaclam mar fhreagairt do na teannas rása atá ag méadú i measc a mhic léinn. Trína nasc le hip-hop, staidéaríodh Lamar rím, meafair agus dhá chiall, rud a chuir grá aige don chumadóireacht amhrán: "Is féidir leat do chuid mothúchán go léir a chur síos ar phíosa páipéir, agus déanfaidh siad ciall duit. Thaitin sé liom sin."<ref>{{Cite news|url=https://www.thenation.com/article/culture/kendrick-lamar-butterfly-effect-book-excerpt/|teideal=Kendrick Lamar’s Poetic Awakening|údar=Marcus J. Moore|dáta=2020-10-08|language=en-US|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> In ionad tascanna a dhéanamh do ranganna eile, scríobhfadh Lamar liricí ina nótaí. Bhí a chuid scríbhneoireachta tosaigh go hiomlán maslach, ach chabhraigh sé leis dul i ngleic lena tráma síceolaíoch agus le dúlagar, a bhí aige le linn a óige. Rinne Inge ról ríthábhachtach ina fás intleachtúil, ag cáineadh a stór focal go minic agus ag moladh spreagthachtaí chun a chuid próis a neartú.<ref>{{Cite news|url=https://www.thenation.com/article/culture/kendrick-lamar-butterfly-effect-book-excerpt/|teideal=Kendrick Lamar’s Poetic Awakening|údar=Marcus J. Moore|dáta=2020-10-08|language=en-US|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> == Gairme == === '''2003–2008: Beginnings''' === Le linn na meánscoile, ghlac Lamar leis an ainm stáitse K.Dot agus thosaigh sé ag freestyling agus ag rapáil i mbabhtaí i scoil.<ref>{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2022/12/27/magazine/kendrick-lamar-dave-free.html|teideal=Kendrick Lamar’s New Chapter: Raw, Intimate and Unconstrained|údar=Mitchell S. Jackson|dáta=2022-12-27|language=en-US|work=The New York Times|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> Tharraing a chuid léirithe aird mac léinn eile, Dave Free, a thaistil ó Inglewood chun féachaint air ag rapáil. Chruthaigh siad cairdeas tapa de bharr a ngrá don hip-hop agus don chlár grinn teilifíse ''Martin''. Thaifead siad ceol le chéile i ngaráiste a bhí curtha in oiriúint ag Free agus i staidéar i mbruachbhaile Hyde Park a dheartháir níos sine. Bhí cuid de na chéad léirithe ag Lamar ar siúl i gclub grinn "fíor-ghhetto" agus taobh thiar de shiopa tatúnna. Bhí Free mar “hype man” aige ag an am sin, agus a dheartháir níos sine mar bhainisteoir agus DJ dó. Thaifead Lamar cúig mhixteip i gcaitheamh na [[2000idí|2000idí;]] an chéad cheann, ''Youngest Head Nigga in Charge (Hub City Threat: Minor of the Year)'', eisíodh é ar an 15 Aibreán 2003 trí Konkrete Jungle Musik. Bhí an chuid is mó de na mixtapes bunaithe ar fhreestyles thar rithimí ó amhráin hip-hop cháiliúla. I sraith athbhreithnithe siar do ''Rolling Stone'', mhol Mosi Reeves tuiscint “gan locht” Lamar ar rithim agus amú, a bhí le feiceáil i ''Hub City Threat: Minor of the Year'', ach cháin sé a chuid liricí mar “clumsy” agus dúirt sé go raibh a shreabhadh "ró-chosúil le Jay-Z agus Lil Wayne"<ref name=":0">{{Lua idirlín|url=https://www.rollingstone.com/music/music-album-reviews/mixtape-primer-reviewing-kendrick-lamars-pre-fame-output-126139/|teideal=Mixtape Primer: Reviewing Kendrick Lamar's Pre-Fame Output|údar=Mosi Reeves|dáta=2017-07-14|language=en-US|work=Rolling Stone|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>.Bhí Free, a bhí ag obair mar theicneoir ríomhaireachta, ag iarraidh ríomhaire a dheisiú nuair a thug sé an mixtape do Anthony "Top Dawg" Tiffith, léiritheoir ceoil. Bhí Tiffith tógtha le cumais atá ag fás Lamar agus d’iarr sé air triail a dhéanamh d’fhonn dul isteach ina lipéad neamhspleách nua, Top Dawg Entertainment (TDE).<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.forbes.com/sites/zackomalleygreenburg/2016/01/04/meet-dave-free-kendrick-lamars-30-under-30-manager/|teideal=Meet Dave Free, Kendrick Lamar's 30 Under 30 Manager|údar=Zack O'Malley Greenburg|language=en|work=Forbes|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Le linn na trialach, rinne Lamar freestyling do Tiffith agus don fheidhmeannach ceirníní Terrence "Punch" Henderson ar feadh dhá uair an chloig – rud a chuir iontas ar Henderson ach mearbhall ar Tiffith. Tairgeadh conradh taifeadta dó le TDE i 2005, áit ar shínigh sé in éineacht le Jay Rock mar chuid den chéad bhaisc ealaíontóirí sa lipéad. Nuair a shínigh sé, cheannaigh sé sciar mionlaigh sa lipéad ar shuim nach bhfuil ar eolas.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.billboard.com/music/features/kendrick-lamar-anthony-tiffith-interview-billboard-cover-story-2017-7964649/|teideal=Kendrick Lamar and Anthony ‘Top Dawg’ Tiffith on How They Built Hip-Hop’s Greatest Indie Label|údar=Datwon Thomas|dáta=2017-09-14|language=en-US|work=Billboard|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Bhí tréimhse ghearr ag Lamar mar gharda slándála agus é ag tosú ag obair le Jay Rock i stiúideo taifeadta TDE. Tháinig caidreamh láidir idir é, Ab-Soul agus Schoolboy Q, rud a chuir le cruthú an tsárghrúpa hip-hop, Black Hippy.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.latimes.com/archives/blogs/pop-hiss/story/2010-08-17/jay-rock-kendrick-lamar-ab-soul-and-schoolboy-q-form-quasi-supergroup-black-hippy|teideal=Jay Rock, Kendrick Lamar, Ab-Soul and Schoolboy Q form quasi-supergroup Black Hippy|dáta=2010-08-17|language=en-US|work=Los Angeles Times|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> D’eisigh Lamar a dara mixtape, ''Training Day'', ar an 30 Nollaig 2005.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.rollingstone.com/music/music-album-reviews/mixtape-primer-reviewing-kendrick-lamars-pre-fame-output-126139/|teideal=Mixtape Primer: Reviewing Kendrick Lamar's Pre-Fame Output|údar=Mosi Reeves|dáta=2017-07-14|language=en-US|work=Rolling Stone|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Mhol Reeves éagsúlacht an léirithe agus an coincheap “feidhmithe go maith”, a bhí bunaithe ar an scannán ó 2001. I 2006, shínigh Lamar conradh forbairt ealaíontóra le Def Jam Recordings agus bhí sé le cloisteáil ar dhá shingil le The Game. Chuir sé go mór le chéad dá mhixteip Jay Rock, ''Watts Finest Vol. 1'' agus ''Watts Finest Vol. 2: The Nickerson Files''. Cuireadh Lamar as Def Jam sa deireadh tar éis dó bualadh le huachtarán agus POF na cuideachta, Jay-Z; thug sé cur síos ina dhiaidh air mar “ceann de na cásanna sin nach raibh mé réidh dó.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.complex.com/music/a/brian-josephs/things-you-didnt-know-about-kendrick-lamar|teideal=22 Things You Didn't Know About Kendrick Lamar|language=en|work=Complex|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>” D’eisigh Lamar agus Jay Rock mixtape chomhoibríoch darb ainm ''No Sleep 'til NYC'' ar an 24 Nollaig 2007. Dúirt Reeves gur “seisiún cypher spraíúil” a bhí ann, “níos mó ná sin ná níos lú.” === '''2009-2011 Ró-thiomanta agus Roinn .80''' === Scaoileadh tríú mixtape Lamar, ''C4'', ar an 30 Eanáir 2009, mar thionscadal ómóis do ''Tha Carter III'' (2008) le Lil Wayne, agus fuair sé tacaíocht ó Wayne féin.<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.datpiff.com/Kendrick-Lamar-C4-mixtape.32334.html|teideal=Kendrick Lamar - C4 Hosted by DJ Ill Will, DJ Dave|work=DatPiff|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Mhothaigh Reeves gur "ómós míthreorach a bhí ann do albam a bhí bliain d'aois agus cloiste cheana ag cách.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.rollingstone.com/music/music-album-reviews/mixtape-primer-reviewing-kendrick-lamars-pre-fame-output-126139/|teideal=Mixtape Primer: Reviewing Kendrick Lamar's Pre-Fame Output|údar=Mosi Reeves|dáta=2017-07-14|language=en-US|work=Rolling Stone|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>" Ó mhí Feabhra go mí Iúil, thaistil sé le The Game ar a ''LAX Tour'' mar hype man do Jay Rock.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.xxlmag.com/nipsey-hussle-desus-mero/|teideal=Nipsey Hussle Remembers When The Game Carried the West Coast|údar=Michael SaponaraMichael Saponara|dáta=2018-02-28|language=en|work=XXL Mag|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Níor thaitin sé le Lamar go raibh a ainm stáitse ag tarraingt aird óna fhíor-fhéiniúlacht, agus chinn sé ar é a scor. Roghnaigh sé a chéad ainm agus a ainm lár mar aitheantas gairmiúil, agus mheas sé go raibh an t-athrú sin mar chuid dá fhás mar ealaíontóir. Don EP ainmnithe ina dhiaidh féin (2009),<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.2dopeboyz.com/2009/12/31/kendrick-lamar-kendrick-lamar-freep/|teideal=Kendrick Lamar – Kendrick Lamar (FreEP) {{!}} 2dopeboyz|language=en-US|work=www.2dopeboyz.com|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> thréig Lamar próiseas cruthaitheach na mixtapes agus dhírigh sé ar thionscadal a bhí bunaithe go mór ar a chumadóireacht féin thar léiriúchán “álainn ach brónach.<ref name=":0" />” D’fhostaigh Reeves an EP mar “an chéad tionscadal a sheas amach” ina shaol gairmiúil, ag moladh an atmaisféir mhailíseach a bhí ann. Mhothaigh sé gur thug sé seo ábhar misnigh dó i ndiaidh na cáinte a fuair sé as ''C4''. '''Lamar ag seinm in Sound Academy sa bhliain 2011, roimh scaoileadh ''Section.80''''' Tar éis dó margadh foilsithe ceoil a dhéanamh le Warner/Chappell Music<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.billboard.com/pro/kendrick-lamar-new-publishing-deal/|teideal=Kendrick Lamar Eyeing New Publishing Deal: Sources|údar=Billboard Staff|dáta=2018-01-16|language=en-US|work=Billboard|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>, d’eisigh Lamar a cheathrú mixtape, ''Overly Dedicated'', ar an 14 Meán Fómhair 2010. Ba é an chéad tionscadal a bhí ar fáil le ceannach trí shiopaí digiteacha.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.vulture.com/2017/04/what-does-kendrick-lamars-overly-dedicated-say-about-damn.html|teideal=What Does Kendrick Lamar’s Overly Dedicated Tell Us About DAMN.?|údar=Paul Thompson|dáta=2017-04-13|language=en|work=Vulture|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> D’fhéach Reeves ar ''Overly Dedicated'' mar “bua páirteach” a léirigh athrú ina stíl scríbhneoireachta. Shroich an mixtape uimhir 72 ar chairt ''Top R&B/Hip-Hop Albums'' de chuid ''Billboard''<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.billboard.com/music/music-news/chart-juice-kendrick-lamars-good-kid-maad-city-rules-rbhip-hop-474364/|teideal=Chart Juice: Kendrick Lamar’s ‘good kid, m.A.A.d city’ Rules R&B/Hip-Hop Albums|údar=Rauly Ramirez|dáta=2012-11-01|language=en-US|work=Billboard|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> D’fhill Lamar mar hype man do Jay Rock den dara huair le linn ''Independent Grind Tour'' Tech N9ne, áit ar cuireadh ''Overly Dedicated'' in aithne do Dr. Dre<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.hiphopdx.com/index/news/id.20658/title.kendrick-lamar-says-good-kid-maad-city-will-sound-nothing-like-section80|teideal=Kendrick Lamar Says "good kid, m.A.A.d City" Will Sound "Nothing" Like "Section.80" {{!}} Get The Latest Hip Hop News, Rap News & Hip Hop Album Sales {{!}} HipHop DX|údar=HipHopDX - http://www.hiphopdx.com|language=en|work=www.hiphopdx.com|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>. Tar éis dó an físeán ceoil don amhrán “Ignorance Is Bliss” a fheiceáil ar [[YouTube]], rinne Dre teagmháil le Lamar agus bhí sé ag súil go n-oibreodh sé leis agus le Snoop Dogg ar a albam neamchríochnaithe, ''Detox''. Chomh maith leis sin, smaoinigh sé ar é a shíniú lena lipéad féin, ''Aftermath Entertainment'', agus spreag ealaíontóirí mar [[J. Cole]] é chun é sin a dhéanamh.<ref>{{Lua idirlín|url=http://www1.hiphopdx.com/index/news/id.13463/title.kendrick-lamar-reacts-to-dr-dres-cosign-considering-aftermath|teideal=Kendrick Lamar Reacts To Dr. Dre's Cosign, Considering Aftermath {{!}} Get The Latest Hip Hop News, Rap News & Hip Hop Album Sales {{!}} HipHopDX|language=en|work=www1.hiphopdx.com|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Bhí caidreamh gairid ag Lamar le Nitty Scott<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.vladtv.com/article/220171/no-panty-nitty-scott-on-what-she-learned-while-dating-kendrick-lamar|teideal=EXCLUSIVE: No Panty: Nitty Scott on What She Learned While Dating Kendrick Lamar|údar=Jessica T|language=en|work=www.vladtv.com|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>, agus cuireadh é ar liosta ''Freshman Class'' 2011 de chuid ''XXL''.<ref>{{Cite news|url=http://mtv.com/news/r02jyh/xxl-magazine-freshmen|teideal='XXL' Magazine Unveils 2011 'Freshman' Class|language=en|work=MTV|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> D’eisigh sé a chéad albam stiúideo, ''Section.80'', ar an 2 Iúil 2011, le tacaíocht ón bpríomh-singil "HiiiPower". D’fhiosraigh an t-albam stíleanna hip-hop comhfhiosacha agus malartacha agus rinne sé turgnamh le léiriúchán “iomlán lom” stíle snagcheoil. Measann Ogden Payne ó ''Forbes'' gur “tús a bhí ann leis an gcaoi a n-éiríonn le [Lamar] tráchtaireacht shóisialta a chomhcheangal le móréilimh.” Ba é ''Section.80'' an chéad uair a bhí Lamar ar chairt ''Billboard 200'', áit a shroich sé uimhir 113. Díoladh thart ar 5,000 cóip sa chéad seachtain, in ainneoin go raibh beagán clúmhille ó na meáin mhóra.Chun an t-albam a chur chun cinn, sheinn Lamar i láthair i láthair i bhféilte beaga agus ar champais ollscoile ar fud na Stát Aontaithe. Ghlaoigh Snoop Dogg, Dr. Dre agus The Game air mar “Rí Nua an Chósta Thiar” le linn léirithe in Iarthar Los Angeles.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.complex.com/music/a/alex-gale/20-legendary-hip-hop-concert-moments|teideal=20 Legendary Hip-Hop Concert Moments|language=en|work=Complex|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> I rith na bliana, bhí sé le cloisteáil ar ''The R.E.D. Album'' le The Game, ''All 6’s and 7’s'' le Tech N9ne, ''The Wonder Years'' le 9th Wonder, agus ''Take Care'' le Drake. === '''2012–2013:''' '''''Good Kid, M.A.A.D City''''' === Thosaigh Lamar ag pleanáil a dara halbam sular eisíodh ''Section.80''.<ref>{{Lua idirlín|url=https://hiphopdx.com/news/id.15137/title.kendrick-lamar-hoping-to-release-studio-album-next-year|teideal=Kendrick Lamar Hoping To Release Studio Album Next Year|údar=HipHopDX- https://hiphopdx.com|dáta=2011-05-16|language=en|work=HipHopDX|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Ó mhí Feabhra go mí Aibreán 2012, d’oscail sé seónna do Drake ar a ''Club Paradise Tour''.<ref>{{Cite news|url=http://www.mtv.com/news/1673059/drake-club-paradise-tour-asap-rocky-kendrick-lamar/|teideal=Drake 'Fought' For Intimate Campus Dates Over Stadium Tour|language=en|work=MTV News|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Thosaigh sé ag obair le J. Cole ar albam comhoibríoch thart ar an am sin. Ar an 14 Feabhra, d’eisigh Lamar an t-amhrán "Cartoon & Cereal" ar fáil le híoslódáil dhigiteach – rian ina raibh Gunplay<ref>{{Lua idirlín|url=https://djbooth.net/features/2015-07-06-kendrick-lamar-cartoons-cereal/|teideal=Inside Kendrick Lamar’s Unreleased Classic, “Cartoons & Cereal”|dáta=2015-07-06|language=en-US|work=DJBooth|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> le cloisteáil freisin. Ar an 8 Márta, thuairiscigh ''The Fader'' go raibh Lamar tar éis conradh taifeadta comhfhiontair a shíniú le ''Aftermath Entertainment'' agus ''Interscope Records''; faoi théarmaí an chonartha, lean TDE ar aghaidh mar a lipéad príomhúil<ref>{{Cite news|url=http://rapfix.mtv.com/2012/03/08/kendrick-lamar-signs-with-interscope-aftermath/|teideal=Kendrick Lamar, Black Hippy Ink Deals With Interscope And Aftermath|work=RapFix|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>. Eisíodh a chéad singil tráchtála, "The Recipe" le Dr. Dre, ar raidió rithimeach ar an 2 Aibreán.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.complex.com/pigeons-and-planes/a/pigeonsandplanes/kendrick-lamar-ft-dr-dre-the-recipe|teideal=Kendrick Lamar ft. Dr. Dre - "The Recipe"|language=en|work=Complex|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Eisíodh ''Good Kid, M.A.A.D City'', dara halbam Lamar agus an chéad cheann faoi lipéad móra, ar an 22 Deireadh Fómhair 2012.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.billboard.com/music/music-news/kendrick-lamar-aap-rocky-announce-album-release-dates-482540/|teideal=Kendrick Lamar, A$AP Rocky Announce Album Release Dates|údar=Hannah Gilman|dáta=2012-06-27|language=en-US|work=Billboard|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> D’oibrigh sé le léiritheoirí ar nós Pharrell Williams, Hit-Boy, Scoop DeVille, Jack Splash, agus T-Minus chun albam atmaisféarach hip-hop Cósta Thiar a chruthú le tionchair láidre ó gangsta rap.<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.hiphopdx.com/index/news/id.20658/title.kendrick-lamar-says-good-kid-maad-city-will-sound-nothing-like-section80|teideal=Kendrick Lamar Says "good kid, m.A.A.d City" Will Sound "Nothing" Like "Section.80" {{!}} Get The Latest Hip Hop News, Rap News & Hip Hop Album Sales {{!}} HipHop DX|údar=HipHopDX - http://www.hiphopdx.com|language=en|work=www.hiphopdx.com|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Bhí an chéad singil, "Swimming Pools (Drank)", ar an gcéad singil a shroich 20 barr chairt Billboard Hot 100 sna Stáit Aontaithe. Bhain singil eile cosúil le "Backseat Freestyle", "Poetic Justice", agus "Bitch, Don't Kill My Vibe" rath tráchtála measartha amach. Fuair ''Good Kid, M.A.A.D City'' moladh leathan ó léirmheastóirí, a mhol scríbhneoireacht neamh-líneach Lamar agus an scóip théamach. Mhol Greg Kot ó ''Chicago Tribune'' é as casadh nó fiú díomaoine a thabhairt do steiréitíopaí gangsta ar albam a bhí "lán de ghreann, castacht agus na guthanna éagsúla i gceann [Lamar]". Chuir an t-albam tús ar uimhir a dó ar ''Billboard 200'' le 242,000 cóip díolta sa chéad seachtain – díolacháin tosaigh is airde na bliana ag rapálaí fireann. Sháraigh ''Good Kid, M.A.A.D City'' albam ''The Eminem Show'' (2002) mar an t-albam stiúideo hip-hop is faide ar chairt ''Billboard 200''. I mí Dheireadh Fómhair 2022, ba é an chéad albam stiúideo hip-hop a chaith níos mó ná deich mbliana as a chéile ar an gcairt. Ó Mheán Fómhair go Deireadh Fómhair 2012, bhí Lamar ina phríomhcheoltóir ar an ''BET Music Matters Tour'' le Black Hippy agus Stalley. Bhuaigh sé an gradam Liriceoir na Bliana ag na ''BET Hip Hop Awards'', agus bhí sé le cloisteáil ar an singil "Fuckin' Problems" le ASAP Rocky in éineacht le Drake agus 2 Chainz, a shroich barr 10 i SAM. In 2013, thug Lamar faoi dhá chamchuairt mar phríomhcheoltóir: camchuairt náisiúnta ar champais ollscoile le Steve Aoki, agus a chéad chamchuairt idirnáisiúnta. Bhí sé ag streachailt le dúlagar, ciontacht mar tharrthálaí agus smaointe féinmharaithe le linn ócáidí poiblíochta, tar éis dó cloisteáil faoi bhás trí chara dlúth. Ó Dheireadh Fómhair go Nollaig 2013, d’oscail Lamar seónna do Kanye West ar a ''Yeezus Tour'', in ainneoin easaontais óna lipéad agus a fhoireann bhainistíochta. Baisteadh é don dara huair ag tús na camchuairte, agus d’fhulaing sé briseadh néarógach ag deireadh na tréimhse sin. Bhí Lamar ina bhuaiteoir trí ghradam ag na ''BET Awards'' agus na ''BET Hip Hop Awards'', lena n-áirítear an gradam don Ealaíontóir Nua is Fearr ag na ''BET Awards''. Bhí sé le cloisteáil ar sé amhrán i rith na bliana: "YOLO" leis an Lonely Island agus Adam Levine, an remix de "How Many Drinks?" le Miguel, "Collard Greens" le Schoolboy Q, "Control" le Big Sean agus Jay Electronica, "Give It 2 U" le Robin Thicke agus 2 Chainz, agus "Love Game" le Eminem. Cuireadh síos ar a léiriú ar "Control" mar "musclú" don tionscal hip-hop, agus ba é tús a chonspóid fhadtéarmach le Drake. Luaigh ''Rolling Stone'' gur chuir a véarsa an rian i measc na n-amhrán hip-hop ba thábhachtaí den deich mbliana deireanach. Ainmníodh Lamar mar Rapálaí na Bliana ag ''GQ'' in eagrán speisialta ''Men of the Year''. Tar éis fhoilsiú an eisiúna, tharraing Tiffith Lamar siar ó sheinm ag cóisir GQ, agus líomhnaigh sé go raibh "tuairimí ciníocha" i bpróifíl Steve Marsh faoi. '''2014–2016:''' ''To Pimp a Butterfly'' '''and''' ''Untitled Unmastered'' Tar éis dó deireadh a chur lena sheirbhís mar oscailtóir don ''Yeezus Tour'', thosaigh Lamar ag obair ar a thríú albam. Fuair sé seacht ainmniúchán ag na ''56ú Gradam Bhliantúil Grammy'' (Eanáir 2014), lena n-áirítear Ealaíontóir Nua is Fearr, Albam Rap is Fearr, agus Albam na Bliana as ''Good Kid, M.A.A.D City''. Ní bhuaigh sé aon duais ag an searmanas, agus cheap roinnt meán go raibh sé sin mar shní isteach air. Roinn Macklemore, a bhuaigh Ealaíontóir Nua is Fearr agus Albam Rap is Fearr, teachtaireacht téacs a sheol sé chuig Lamar tar éis an tsuímh sin, ag gabháil leithscéal as a bhua thar Lamar. Ba chúis leathan díospóireachta, meáin agus memeanna idirlín an eachtra sin. Le linn an tsuímh, rinne Lamar mashup den amhrán "M.A.A.D City" agus "Radioactive" le banna ceoil rac Imagine Dragons, a fuair moladh na gcainteoirí. D’oscail Lamar do Eminem ar an ''Rapture Tour'' ó Fheabhra go Iúil 2014. Ar an 9 Lúnasa, d’eisigh sé an scannán gearr ''M.A.A.D'', inar aisteoir, coimisinéir agus léiritheoir é, le linn ''Next Fest'' an Sundance Institute. D’eisigh sé an singil cheannais "I" dá thríú albam, ''To Pimp a Butterfly'', ar an 23 Meán Fómhair, a bhuaigh duaiseanna don Feidhmíocht Rap is Fearr agus Amhrán Rap is Fearr ag na ''57ú Gradam Bhliantúil Grammy''. Bhí a léiriú ar "I" mar aoi ceoil ar ''Saturday Night Live'' an-tugtha do na léirmheastóirí comhaimseartha. Bhí sé le cloisteáil ar thrí amhrán in 2014: "It's On Again" le Alicia Keys, "Babylon" le SZA, agus "Never Catch Me" le Flying Lotus. Bhuaigh sé gradam Liriceoir na Bliana don dara huair as a chéile ag na ''BET Hip Hop Awards''. Bhí ''To Pimp a Butterfly'' sceidealta go dtosódh sé níos déanaí, ach eisíodh é ar an 15 Márta 2015. Chuir an t-albam cineálacha ceoil éagsúla le chéile a bhaineann le ceol Dubh Mheiriceánach, amhail ceol seinnte, funk agus soul. Chun a chroílár a ghabháil, d’fhostaigh Lamar léiritheoirí ar nós Sounwave, Pharrell Williams, Terrace Martin agus Thundercat. Chuir Whitney Alford, fianceé Lamar, guthanna cúlra ar roinnt rian. Bhí singil eile as an albam cosúil le "The Blacker the Berry", "King Kunta", "Alright", agus "These Walls", a raibh rath tráchtála measartha acu. Díoladh 324,000 cóip sa chéad tseachtain, agus tháinig ''To Pimp a Butterfly'' mar an chéad albam uimhir a haon de Lamar ar ''Billboard 200'' agus ''UK Albums Chart''. Dúirt ''Billboard'' gur tharla sé seo i lár tréimhse a raibh teannas ciníoch agus foréigean póilíní le feiceáil go forleathan sna Stáit Aontaithe, agus gur léirigh Lamar bardas amh agus ionsaitheach, chomh maith le rince éifeachtach. Dúirt ''Pitchfork'' gur chuir an t-albam lucht na léirmheasanna ag smaoineamh go domhain faoi cheol. Bhí a chéad singil uimhir a haon sna Stáit Aontaithe aige trí remix de "Bad Blood" le Taylor Swift. Bhuaigh sé Duais Físeán na Bliana agus Comhoibriú is Fearr ag na ''MTV Video Music Awards'', agus bhuaigh an físeán ceoil do "Alright" Duais an Treoraithe is Fearr. Athchraol Lamar a chuid ranna ar an remix "Bad Blood" ar thacaíocht do fhreagairt Swift dá conspóid leis na maistíneacha ceoil aici. D’oscail sé na ''BET Awards'' le léiriú conspóideach ar "Alright" agus bhuaigh sé Duais do Ealaíontóir Fireann Hip Hop is Fearr. Bhuaigh sé trí dhuaiseanna eile ag na ''BET Hip Hop Awards''. Chun tacaíocht a thabhairt don albam, thosaigh Lamar ar an ''Kunta's Groove Sessions Tour'', a bhí ó Dheireadh Fómhair go Samhain 2015 i mbeagán áiteanna intiomaigh sna Stáit Aontaithe. Faoi dheireadh na bliana, bhain Lamar 11 ainmniúchán amach ag na ''58ú Gradam Bhliantúil Grammy'' — an líon is mó a fuair rapálaí i rith oíche amháin. Bhí sé ar an gceannaire i measc na mbuaiteoirí le cúig dhuaiseanna: bhí ''To Pimp a Butterfly'' mar Albam Rap is Fearr, bhuaigh "Alright" na duaiseanna do Feidhmíocht Rap is Fearr agus Amhrán Rap is Fearr, bhuaigh "These Walls" an Duais Feidhmíochta Rap/Amhrán Rap-Sung is Fearr, agus bhuaigh "Bad Blood" Duais don Fhíseán Ceoil is Fearr. Le linn an tsuímh, rinne Lamar meascán molta go hard den amhrán "The Blacker the Berry", "Alright", agus amhrán gan teideal. Bhí amhráin gan teideal déanta aige roimhe seo ar ''The Colbert Report'' (Nollaig 2014) agus ar ''The Tonight Show Starring Jimmy Fallon'' (Eanáir 2016). Tar éis iarratas a fháil ó imreoir cispheile LeBron James na hamhráin sin a roinnt, d’eisigh Lamar a chéad albam comhcheangailte, ''Untitled Unmastered'', ar an 4 Márta 2016. Bhí ann ocht rian gan teideal, dáta agus neamhiomlán, agus scríofa go hiomlán leis féin, a bhí beartaithe a bheith ar ''To Pimp a Butterfly'', agus lean sé ar aghaidh ag iniúchadh stíleanna ceoil seinnte, funk, soul, agus aisteach. Fuair ''Untitled Unmastered'' moladh na gcainteoirí agus tháinig sé chun barr ''Billboard 200'' le 178,000 aonaid comhionann albam, ag éirí mar an dara tionscadal consecutach uimhir a haon de Lamar. Bhí sé le cloisteáil ar ceithre amhrán rathúla tráchtála i rith na bliana: "Freedom" le Beyoncé, "Don't Wanna Know" le Maroon 5, "Sidewalks" le The Weeknd, agus "Goosebumps" le Travis Scott. '''2017–2019:''' ''Damn'' '''and''' ''Black Panther: The Album'' '''Ar an 1 Márta, 2017, le linn scéal clúdaigh do ''T'', dhearbhaigh Lamar go raibh sé ag obair ar a cheathrú albam, ''Damn''.''' Scaoileadh an t-aonad cur chun cinn ''“The Heart Part 4”'' ar an 23 Márta, sular scaoileadh an t-aonad ceannais den albam, ''“Humble”'', ar an 30 Márta. Thosaigh an t-amhrán ag uimhir a dó ar an ''Hot 100'' agus shroich sé barr an tábla sa dara seachtain. Is é an dara aonad seo de Lamar, agus an chéad cheann mar ealaíontóir ceannasach, a shroich barr an tábla. Scaoileadh ''Damn'' ar an 14 Aibreán. Bhí fuaim níos tráchtála agus níos coitianta aige ná ''To Pimp a Butterfly'', agus rinne sé iniúchadh ar eilimintí R&B agus pop. Thuairiscigh ''Rolling Stone'' a shonagrafaíocht mar “meascán iontach den sean agus den nua, an sean scoil agus an chéad leibhéal eile.” D’éirigh le ''Damn'' a bheith ina albam is rathúla go tráchtála do Lamar. Chaith sé ceithre sheachtain neamhchomhleanúnacha ar bharr ''Billboard 200'', ag marcáil a tríú albam as a chéile ag an uimhir a haon, agus thosaigh sé le 603,000 aonaid díolta. Thosaigh gach ceann de na 14 amhrán ar an albam ar an ''Hot 100'', lena n-áirítear na hamhráin tópa 20 ''“Loyalty”'' agus ''“Love”''. Ba é ''Damn'' an seachtú albam is mó díolta i 2017, de réir an ''International Federation of the Phonographic Industry'' (IFPI), agus ba é ''“Humble”'' an séú aonad is mó díolta den bhliain. Faoi Mheitheamh 2018, bhí sé ar an gcéad albam ag rapper nó ealaíontóir aonair a raibh gach amhrán air faighte ag céim óir nó níos airde ón ''Recording Industry Association of America''. Chun tacú le ''Damn'', thosaigh Lamar ar a chéad turas ceannaire, '''Damn Tour''', idir Iúil 2017 agus Iúil 2018. Rinne sé $62.7 milliún i dtuilleamh domhanda, ag éirí ar cheann de na turais hip-hop is mó riamh. Ag na ''2017 MTV Video Music Awards'', d’oscail Lamar an seó le ceolchoirm de ''“DNA”'' agus ''“Humble”''. Bhí sé ina bhuaiteoir cúig dhuaiseanna ina dhiaidh sin, lena n-áirítear ''Best Hip Hop Video'', ''Best Direction'', agus ''Video of the Year'' do ''“Humble”''; ba í an chéad uair a bhuaigh ealaíontóir duais as físeán a raibh sé i gcomh-thiomsú air. Le linn na bliana, bhí sé le feiceáil ar an remix do ''“Mask Off”'' le Future, ''“Doves in the Wind”'' le SZA, agus ''“New Freezer”'' le Rich the Kid. Bhí sé ina bhuaiteoir ''Best Male Hip Hop Artist'' ag na BET Awards, agus bhuaigh ''Damn'' ''Favorite Rap/Hip Hop Album'' ag na American Music Awards. Scaoileadh eagrán bailithe den albam, ina raibh an liosta amhrán in ord droim ar ais, i Nollaig. Ar an 4 Eanáir, 2018, d’fhógair Lamar go mbeadh sé ag cur i gcrích agus ag léiriú go heisceachtúil an cheolchlár do ''Black Panther: The Album'', ceolscéal an scannáin 2018. Scaoileadh é ar 9 Feabhra, le tacaíocht trí aonad rathúla: ''“All the Stars”'', ''“King’s Dead”'', agus ''“Pray for Me”''. Chuir Lamar guthanna ceannasach agus cúlra ar gach rian den albam, is cuma cén creidiúint, agus tháirg sé ar roinnt amhrán. Measann léirmheastóirí ceoil go bhfuil ''Black Panther: The Album'' ina shaothar mór, ag moladh liricí agus a thábhachtaí cultúrtha. Chaith sé dhá sheachtain as a chéile ar bharr ''Billboard 200'' agus bhain sé an taifead sruthú is mó do albam ceolscéil riamh. D’oscail Lamar na '''60ú Gradaim Bhliantúla Grammy''' le meascán ceolmhar a fuair moladh mór. Bhí sé ina bhuaiteoir cúig dhuaiseanna ag an seó: ''Damn'' mar ''Best Rap Album'', ''“Humble”'' mar ''Best Rap Performance'', ''Best Rap Song'', agus ''Best Music Video'', agus ''“Loyalty”'' mar ''Best Rap/Sung Performance''. Bhí ''Damn'' ina bhuaiteoir den '''Duais Pulitzer don Cheol''' ar 16 Aibreán 2018, an chéad uair a fuair saothar ceolmhar lasmuigh de na cineálacha cláirsceach agus ceoil seánnós an gradam sin. Ó Bealtaine go Meitheamh 2018, bhí Lamar ina cheannródaí ar an '''Championship Tour''' le roinnt ealaíontóirí TDE eile. Le linn an turais, tháinig conspóid phoiblí leis le Spotify faoi bheartas ábhar agus iompar fuathúil. Bhí Lamar le feiceáil ar chúig amhrán sa bhliain sin: ''“Dedication”'' le Nipsey Hussle, ''“Mona Lisa”'' le Lil Wayne, ''“Tints”'' le Anderson .Paak, agus ''“Wow Freestyle”'' le Jay Rock; chomh maith, bhí sé ina léiritheoir ar albam Jay Rock, ''Redemption'', agus chuir sé guthanna cúlra ar an dara aonad ''“Win”''. Bhí ''Black Panther: The Album'' ina bhuaiteoir ''Favorite Rap/Hip-Hop Album'' ag na American Music Awards. Rinne Lamar a chéad léiriú gníomhaithe mar andúil drugaí sa tsraith dráma coireachta ''Power'' (2018). Tar éis a dhá thuras ceoil, ghlac sé sos taifeadta ceithre bliana, cé go raibh sé rannpháirteach i saothair Beyoncé (''The Lion King: The Gift''), Schoolboy Q (''Crash Talk''), agus Sir (''Chasing Summer'') i 2019. Agus a chonradh foilsiúcháin le Warner/Chappell Music ag dul in éag, shínigh Lamar conradh domhanda fadtéarmach le Broadcast Music, Inc. (BMI). '''2020–2023:''' ''Mr. Morale & the Big Steppers'' '''Ar an 5 Márta, 2020, sheol Lamar agus Dave Free an ghníomhaireacht chruthaitheach PGLang, a raibh cur síos uirthi ag an am mar chuideachta seirbhíse ilteangach agus cairdiúil d’ealaíontóirí.''' I mí Dheireadh Fómhair, shínigh sé comhaontú riaracháin domhanda le ''Universal Music Publishing Group''. D’fhógair Lamar trí phost blag i mí Lúnasa 2021 go raibh sé i mbun táirgthe a albam deiridh faoi TDE, ag dearbhú na ráflaí a tháinig chun solais an bhliain roimhe sin gur fhágfadh sé chun díriú ar PGLang. An tseachtain dár gcionn, tháinig sé le chéile le Baby Keem ar an aonad ''“Family Ties”'', a bhuaigh ''Best Rap Performance'' ag na ''64ú Gradaim Bhliantúla Grammy''. Rinne Lamar tuilleadh rannpháirteachais ar albam Keem, ''The Melodic Blue'', trí ghuthanna cúlra a chur ar fáil agus trí bheith le feiceáil ar an amhrán ''“Range Brothers”''. I mí Samhain, chuir sé “taispeántas amharclainne dá thréimhsí ceoil” i láthair le linn a dara ceolchoirm ceannais ag ''Day N Vegas'', agus bhí sé le feiceáil ar albam Terrace Martin, ''Drones''. Bhí sé ina cheannródaí le chéile ag an seó leath-am ''Super Bowl LVI'' in éineacht le Dr. Dre, Snoop Dogg, Eminem, 50 Cent, agus Mary J. Blige ar an 13 Feabhra, 2022, a bhuaigh ''Primetime Emmy Award'' don ''Outstanding Variety Special (Live)''. Tar éis dó an t-aonad cur chun cinn ''“The Heart Part 5”'' a scaoileadh, scaoileadh a chúigiú albam, ''Mr. Morale & the Big Steppers'', ar an 13 Bealtaine, 2022. Bhí tionchar ar an albam dúbailte ó jazz, R&B, trap, agus soul; d’oibrigh Alford mar an príomhscéalaí. Bhí moladh fairsing ó léirmheastóirí, a d’athbhreithnigh scríbhneoireacht leochaileach Lamar agus an raon léirithe. Chuaigh gach rian den albam isteach ar an ''Hot 100''; thosaigh a thrí aonad ''“N95”'', ''“Silent Hill”'', agus ''“Die Hard”'' sna ''top-10''. Díoladh 295,000 aonad sa chéad seachtain, agus d’éirigh ''Mr. Morale & the Big Steppers'' ina cheathrú albam as a chéile le bheith ar an uimhir a haon ar ''Billboard 200''. Ina dhiaidh sin, bhí sé mar an chéad albam hip-hop den bhliain a shroich billiún sruthú ar ''Spotify''. Chun tacú le ''Mr. Morale & the Big Steppers'', thosaigh Lamar ar an '''Big Steppers Tour''', a mhair ó Iúil 2022 go Márta 2024. Rinne an turas $110.9 milliún i dtuilleamh domhanda, ag éirí an turas rap is mó a tháinig air ag an am. Scríobh, chomhiarracháil agus rinne sé léiriú feidhmiúcháin ar an ngearrscannán a bhí bunaithe ar an amhrán ''“We Cry Together”'', a scaoileadh go domhanda i mí Mheán Fómhair 2022. Scaoileadh scannán ceoil comhthreomhara don turas, ''Kendrick Lamar Live: The Big Steppers Tour'', i mí na Samhna. Bhí Lamar ina bhuaiteoir ''Favorite Male Hip Hop Artist'' ag na American Music Awards agus ''Favorite Hip Hop Album'' do ''Mr. Morale & the Big Steppers''. Fuair sé sé dhuaiseanna ag na BET Hip Hop Awards, lena n-áirítear ''Album of the Year''. Ag na ''65ú Gradaim Bhliantúla Grammy'', ainmníodh ''Mr. Morale & the Big Steppers'' mar ''Best Rap Album'', agus bhuaigh ''“The Heart Part 5”'' duais ''Best Rap Performance'' agus ''Best Rap Song''. I mí Bealtaine 2023, bhí Lamar le feiceáil ar leagan neamhspleách den aonad ''“America Has a Problem”'' le Beyoncé agus ar an aonad ''“The Hillbillies”'' le Baby Keem. Bhí sé ina bhuaiteoir ceithre dhuaise ag na BET Hip Hop Awards agus shocraigh sé ceithre thaifead san am céanna. Bhí Lamar le feiceáil sa scannán ceolchoirme ''Renaissance: A Film by Beyoncé'' agus rinne sé léiriú feidhmiúcháin ar ghearrscannán Baby Keem bunaithe ar ''The Melodic Blue''. D’fhág sé a chuid ceangail le Aftermath Entertainment go ciúin agus shínigh sé comhaontú ceadúnaithe nua díreach le ''Interscope''. === '''2024–present: Feud with Drake,''' ''GNX''''', Grammy wins and Super Bowl LIX halftime show''' === Ar an 9 Feabhra 2025, thug Lamar taispeántas ag seó leathama Super Bowl LIX. Bhí camóga agus léirithe ceoil ó SZA, Samuel L. Jackson, Serena Williams, agus Mustard mar chuid dá sheó chomh maith. Bhris a sheó leathama na taifid maidir le lucht féachana, agus ba é an léiriú Super Bowl is mó a breathnaíodh riamh é, le 133.5 milliún duine ag féachaint air — ag sárú, don chéad uair, sheó leathama Michael Jackson ag Super Bowl XXVII i 1993. Shínigh sé conradh le comhlacht Paramount Pictures chun scannán grinn a léiriú in éineacht le Free, Trey Parker agus Matt Stone, atá le teacht amach ar an 20 Márta 2026. Ar an 17 Feabhra, tháinig Lamar chun bheith ar an naoú healaíontóir iomlán agus ar an gcéad rapálaí riamh le breis is 100 milliún éisteoir míosúil ar Spotify. Ina theannta sin, ba é an chéad rapálaí é a raibh trí albam sa 10 mbarr sna Stáit Aontaithe aige ag an am céanna. Ar an 14 Márta 2025, bhí Lamar le cloisteáil trí huaire ar an albam ''Music'' le Playboi Carti, agus é le feiceáil ar na hamhráin "Backd00r", "Good Credit", agus "Mojo Jojo". == saol pearsanta == <references responsive="1"></references> Thosaigh Lamar ag dul amach lena bhean chéile Whitney Alford agus iad fós sa mheánscoil. D'fhógair Lamar a ghealltanas do Alford i mí Aibreáin 2015. Chuir siad fáilte roimh a gcéad leanbh, iníon darb ainm Uzi, ar an 26 Iúil 2019. D’úsáid an lánúin an saothar ealaíne ar chlúdach an albaim ''Mr. Morale & the Big Steppers'' chun breith a dara linbh, mac darb ainm Enoch, a fhógairt in 2022. Is teetotaler é Lamar agus caitheann sé saol saor ó dhrugaí. I gcomhrá in Deireadh Fómhair 2012, dúirt sé gur bhain sé triail as marijuana uair amháin, ach go raibh an blunt líonta le PCP, agus nár bhain sé úsáid as aon drugaí ó shin. I gcomhrá le Starz, dúirt Lamar gur iarr sé ról drugaígh a ghlacadh sa tsraith teilifíse ''Power'', ag rá: “[Is carachtar é Laces] atá ar eolas agam. Tá aithne agam air go maith, ag fás aníos i Compton. Forbraíonn tú grá áirithe dóibh, tuigeann tú, sa bhealach ait sin. Níor mhaith leat aon rud dona a tharlú dóibh, ach tuigeann tú go bhfuil siad contúirteach.” == Ealaíontacht == Is é Tupac Shakur an tionchar is mó ar Lamar, agus tá tionchar aige ar a shaol gairmiúil agus pearsanta araon. Tá ceann dá na cuimhní is luaithe óna óige ná é ag féachaint ar Shakur agus Dr. Dre ag taifeadadh an dara fhíseán ceoil dá singil "California Love" lena athair ag an gCompton Swap Meet. Tá cur síos déanta ag Lamar air féin mar "mhac léinn" ar ealaín agus ar dhearcaí sóisialta agus polaitiúla Shakur. Cé go measann roinnt foilseachán é mar Shakur na glúine seo, tá sé ag iarraidh a phearsantacht agus a fhéiniúlacht féin a chaomhnú. === stíl ceoil === Tá cur síos déanta ar nádúr stíl cheoil Lamar mar "frith-fhlambóigeach, inmheánach agus casta." Tá a chuid fréamhacha sa hip hop Cósta Thiar, agus tá sé i gcónaí ag athchruthú a fhuaim trí iniúchadh a dhéanamh ar sheánraí eile. Mar gheall ar an gcaoi ar chuidigh sé leis an lucht éisteachta a leathnú, go háirithe trína tharraingt ar éisteoirí príomhshrutha, déanann léirmheastóirí ceoil cur síos air go ginearálta mar ealaíontóir rap forásach. Molann sé féin gur ceol gan seánra atá aige, ag míniú i gcomhrá in 2012: "Ní féidir mo cheol a chur i gcatagóir i ndáiríre, is ceol daonna atá ann." Dúirt PopDust gur bhrúigh Lamar teorainneacha an tseánra i gcónaí i rith na 2010idí, deich mbliana a bhí, dar le cuid acu, sainmhínithe ag an hip hop. Kendrick Lamar marcáil athrú tábhachtach ina ealaín. Murab ionann agus a mheascáin luatha, a raibh rapanna saora orthu bunaithe ar CHR agus singil raidió uirbeacha, bhí an EP seo lán le táirgeadh bunaidh melancólach agus '''"doleful"''' a chuir béim ar a liricí. Bhí táirgeadh '''jazz simplí''' measctha le stíleanna '''rap malartacha''' ar Section.80, le huirlisiú a tharraing ó R&B, boom bap, síceideileachas, agus downtempo. D'fhág Good Kid, M.A.A.D City taobh thiar de thaitneamhachtaí hip hop comhaimseartha trí iniúchadh a dhéanamh ar thaobh suaimhneach, atmaisféarach de '''hip hop an Chósta Thiar''' agus '''gangsta rap'''. Is amalgam de sheánraí a bhaineann le ceol Mheiriceánach-Afraiceach é '''To Pimp a Butterfly''', go háirithe jazz, funk, agus soul. D'athshainigh sé '''rap jazz''' trí bhéim a chur ar imreoiracht agus aonrú seachas sampláil a úsáid go príomha. Tá socruithe íosta i Damn agus Mr. Morale & the Big Steppers, áit a ndeachaigh Damn i gcion ar éisteoirí príomhshrutha trína '''tháirgeadh pop agus R&B-thionchar''', agus bhí na huirlisiú scaipthe agus saobhadh de Mr. Morale & the Big Steppers ceaptha chun imní agus míchompord a chur ar éisteoirí. Ba ómós don Chósta Thiar é GNX, le '''sintéiseoirí g-funk, beats agus sreafaí spreagtha ag an gCósta Thiar''', agus gnéithe ó '''rapairí faoi thalamh Los Angeles''' mar Hitta J3, YoungThreat, Peysoh, Lefty Gunplay, Wallie the Sensei, agus Siete7x. Dúirt duine amháin: Níl stad ná staonadh le cruthaitheacht Kendrick Lamar, duine de na fonnadóirí/ceoltóirí/léiritheoirí is cumasaí atá ag cumadh ceoil faoi láthair.  Seo anamcheol comhaimseartha a leanann oidhreacht Marvin Gaye is Curtis Mayfield agus é tiomáinte ag fiosrúcháin feasa fir i dtaobh shochaí na linne,  sochaí atá faoi scáth uachtarántachta osréalaí Trump.  Níl aon bhéim ar an ’bling’, mar a bhíonn go hiondúil i rap-amhráin, ná ní chloisimíd é ag caitheamh anuas ar mhná.  In áit na dtéamaí seanchaite san, ar an albam seo, cloisimid file agus ceoltóir i mbarr a réime ag déanamh domhainmhachnamh ar a ról sa domhan aisteach trína chéile seo. == goth == Measann roinnt asraonta meán go bhfuil Lamar ar an rapálaí is tábhachtaí agus is mó tionchair dá ghlúin. D’ainmnigh Billboard, Forbes agus Vibe é mar an dara rapálaí is fearr riamh, taobh thiar de Jay-Z. Rinne The New York Times cur síos air mar rapálaí teicniúil “lasrach” agus “cuardaitheoir gan staonadh”. Athraíonn a shreabhadh “solúbtha, lúfar” ó mhéadrachtaí díorthaithe go cinn ghiniúna, agus cuimsíonn sé scéimeanna rím inmheánacha agus ilshiollacha. Déantar a chuid rím a ionramháil de ghnáth laistigh de ghnáth-am, rud a ligeann dó rialú mín a dhéanamh ar fhóineolaíocht mhéadrach agus le tuiscint a thabhairt ar éiginnteachtaí foirmiúla cosúil le ceol pop agus rac. Tá cuid dá ionramhálacha rím bunaithe ar stíleanna “solúbtha” na scoile nua a thugann le tuiscint na 1990idí, agus tá cuid eile bunaithe ar eilimintí “docht” na sean-scoile a chuireann i gcuimhne na 1980idí. Úsáideann Lamar sincóipiú go minic ina chuid fonn chun codarsnachtaí a chruthú idir a ábhar liriceach agus a rithimí. Le ''Good Kid, M.A.A.D City'', imríonn sé go saor le fuaimniú, infhilleadh agus seachadadh chun raon mothúchánach an albaim a léiriú. Moltar Lamar as a thoilteanas a ghuth a úsáid mar uirlis cheoil. Glacann sé le raonta éagsúla cainte, ton, modhnuithe agus dathanna gutha chun pearsantachtaí contrártha a léiriú, mothúcháin shainiúla a phéinteáil, agus scéalta a insint trí charachtair agus pearsain. Tá a réimse falsetto, ar a dtugann sé an “falsetto ghetto”, curtha i gcomparáid le guth Curtis Mayfield. Deir MTV go n-úsáideann Lamar a ghuth ar bhealach a thugann le fios sliocht a théann siar go hobair bhunúsach James Brown sna 1960idí, síceadelia na 1970idí, fantaisíocht “allais” Prince sna 1980idí, agus gangsta rap na 1990idí. Rinne ''The Times'' é a rangú mar an deichiú hamhránaí aonair is fearr den 21ú haois sa bhliain 2023. == Scríobh amhrán == Tugadh an teideal ''“maighistir scéalaíochta”'' do Lamar ag ''The New Yorker'', agus tá sé á mheas mar dhuine de na liriceoirí hip-hap is fearr sa ré nua-aimseartha ag roinnt foilseachán agus ag a phiaraí. Deir Pharrell Williams gurb é a dhéanann a chumadóireacht amhrán speisialta ná go bhfuil sé “an-disciplíneach maidir le hábhar, tuigeann sé gur rud tábhachtach é go mbeadh sé buan, agus tuigeann sé go gcaithfidh sé a bheith ar fheabhas.” Dar le ''American Songwriter'', cé gur ceoltóir, liriceoir agus emcee é Lamar, is ''drámaíodóir, úrscéalaí agus údair gearrscéalta'' é freisin. Tá sé liteartha laistigh den fhoirm ealaíne atá sa cheol. Tarraingíonn a chumadóireacht amhrán machnamhach ar réimse leathan de theicnící liteartha agus scannánaíochta, amhail scitsí hip-hap agus guthanna thar ceol, rud a ligeann don lucht éisteachta leanúint ar chonairí inmheánacha agus seachtracha an scéil. Tá an chumasc atá aige de stíleanna éagsúla scannáin agus a thionchar sonach tar éis a chuid saothar a ardú mar chuid de na cinn is “éadromchróga agus cumhachtaí” sa hip hap, agus chuir sé le dul chun cinn na scéalaíochta sa seánra. '''Aithnítear Lamar mar cheoltóir agus scríbhneoir''', agus tosaíonn sé a phróiseas scríbhneoireachta le bailiúchán de smaointe réamhphleanáilte a scríobh sé síos thar bhliain amháin. Is minic a spreagann a chuid taithí phearsanta a chuid amhrán, ach faigheann sé smaointe freisin ó dhaoine nua a chasann sé orthu, ó thaisteal, agus ó chultúir dhifriúla a bhlaiseadh. Mar Chríostaí dílis, roinneann sé a chuid bua agus coimhlintí spioradálta ina chuid ceoil. Is scríbhneoir nótaí díograiseach é Lamar, agus d’fhorbair sé eochairfhocail, frásaí, agus fuaimeanna a chabhraíonn leis na mothúcháin chéanna a mhúscailt is a mhothaigh sé nuair a scríobh sé an chéad leagan den amhrán. Meastar é mar “rapálaí polaitiúil go follasach ach oiriúnach don raidió” ag ''Pitchfork'', agus mar phobalachasach ag ''The Wall Street Journal''. Cuireann sé cáineadh polaitiúil agus tráchtaireacht shóisialta isteach ina chuid amhrán go rialta, go háirithe maidir le cultúr na nAfraiceach-Meiriceánach. I measc na dtéamaí a scrúdaíonn sé tá éagothroime chiníoch, idirdhealú institiúideach, agus cumhachtú na ndaoine gorma. Rinne ''The Guardian'' comparáid idir a cháineadh agus óráid Stát na Aontais, agus chuir ''Billboard'' síos ar a chuid liricí mar “Shakespearúil.” Dúirt ''HuffPost'' gur phíosa iontach iriseoireachta é a shaothar toisc go labhraíonn sé ón bpeirspictíocht a bhaineann le pobail gorma atá faoi leatrom agus go ndéanann sé ionsaí díreach ar na hinstitiúidí atá freagrach as a bpian—rud nach féidir le go leor iriseoirí a bhaint amach. Déanann Lamar iarracht smaoineamh coincheapúil a iompar trína cheol, “cibé acu is coincheap mór é nó rud chomh mín nach dtuigeann tú é go dtí tar éis 20 éisteacht.” Tá lucht leanúna agus foilsitheoirí tar éis teoiricí a chur ar aghaidh go mbaineann a chuid albam le cineálacha éagsúla na meán cumarsáide. Meastar ''Section.80'' mar bhailiúchán de ghearrscéalta bunaithe ar imeachtaí a chuaigh i bhfeidhm ar ghlúin na mílaoise, cosúil le huachtaránacht Ronald Reagan. Tá struchtúr neamhlineach scéalaíochta ''Good Kid, M.A.A.D City'' curtha i láthair mar ghearrscannán fásta ina n-insítear eispéiris dhian óna óige i gCompton. Cuireadh scóip scannánach an albaim i gcomparáid le scriptanna scríofa ag Martin Scorsese agus Quentin Tarantino. Léitear ''To Pimp a Butterfly'' mar dán agus mar litir fholamh a dhéanann iniúchadh ar fhreagrachtaí ról-mhúnlaithe agus ar shaol mar dhuine Afracach-Meiriceánach le linn uachtaránacht Barack Obama. Déantar cur síos ar ''Damn'' mar shatire inmheánach a iniúchann dualtachtaí nádúr an duine agus na moráltachta. Tá ''Mr. Morale & the Big Steppers'' múnlaithe cosúil le dráma stáitse, ina mbaintear úsáid as liricí admhálacha bunaithe ar a eispéiris i dteiripe. == ''Oidhreacht''. == Dúirt eagarthóirí ''Insider Inc.'' agus ''CNN'' gur duine de na ceoltóirí is mó tionchair de na 2010idí é Lamar, agus gur athrú mór paraidíme é i hip hop comhaimseartha agus i gcultúr an phobail. Le linn ghluaiseacht ''Black Lives Matter'' agus na n-imeachtaí i ndiaidh toghchán uachtaránachta SAM in 2016, úsáideadh a shaothar mar amhráin agóide. Dar le William Hoynes, scoláire ar staidéar Meiriceánach agus ar na meáin, cuireann gnéithe forásacha Lamar é i measc ealaíontóirí agus gníomhaithe Afracach-Meiriceánacha eile a “d’oibrigh laistigh agus lasmuigh den phríomhshruth chun frithchultúr a chur chun cinn a sheasann in aghaidh na steiréitíopaí ciníocha atá á scaipeadh i meáin agus i gcultúr faoi úinéireacht bhán.” Dúirt Matt Miller ó ''Esquire'' gur mhúscail Lamar físeáin cheoil mar chineál tráchtaireachta shóisialta le blianta beaga anuas. Tá ceol Lamar i gcónaí tar éis moladh criticiúil, rath tráchtála, agus tacaíocht ó ealaíontóirí a réitigh an bealach dó a bhaint amach. Meastar gur comhartha é a bhua ar Dhuais Pulitzer gur aithní an mionlach cultúrtha Meiriceánach hip hop mar “mheán ealaíne dlisteanach.” Mhol ealaíontóirí sinsearacha ar nós Nas, Bruce Springsteen, Eminem, Dr. Dre, Prince, agus Madonna a cheol agus a cheardaíocht. Spreag albam deireanach David Bowie, ''Blackstar'' (2016), a shaothar ''To Pimp a Butterfly'', agus mhol a léiritheoir Tony Visconti Lamar mar “bhriseoir rialacha” sa tionscal ceoil. Ghlaoigh Pharrell Williams air “duine de na scríbhneoirí is mó dár linn” agus chuir sé i gcomparáid le Bob Dylan. Luaitear Lamar freisin mar thionchar láidir ar shaothar ealaíontóirí comhaimseartha éagsúla, lena n-áirítear BTS, Dua Lipa, Tyler, the Creator, Roddy Ricch, agus Rosalía. Measann Lorde gurb é “an t-ealaíontóir is mó tóir agus tionchair i gceol nua-aimseartha.” == íomhá phoiblí == Coinníonn Lamar próifíl phoiblí íseal agus tá aithne air mar dhuine cúthail. Bíonn drogall air labhairt go poiblí faoina shaol pearsanta agus seachnaíonn sé úsáid a bhaint as na meáin shóisialta de ghnáth. Tá sé cinntitheach freisin nuair a bhíonn sé ag plé le príomhshruth na meán, cé go molann iriseoirí a shuaimhneas “cosúil le Zen” agus a phearsantacht shimplí. De réir Lamar féin, tá sé “chomh báite sin i m’eachtra féin taobh amuigh den cháiliúlacht, uaireanta is é sin an t-aon rud atá ar eolas agam. Níor theastaigh uaim riamh a bheith ag lorg aird go géar. Is maith le gach duine aird, ach domsa, ní hé sin mo ghrá.” Tá a chuid liricí tar éis aird na meán a tharraingt, rud a d’eascair moladh agus conspóid araon. Tá tuairim an phobail faoi Lamar tiontaithe freisin ag na coimhlintí rap éagsúla ina raibh sé páirteach. Cé gur dhearbhaigh roinnt iriseoirí gurbh é buaiteoir a choimhlint phoiblí le Drake, mheas daoine eile gur bua Pyrrhusach a bhí ann mar gheall ar thromchúis na líomhaintí agus scaipeadh faisnéise míchearta ar líne. Tar éis scaoileadh ''Good Kid, M.A.A.D City'', chuir roinnt asraonta meán síos ar Lamar mar “shlánaitheoir nua-aimseartha an hip hop.” Ní maith le roinnt léirmheastóirí a chur chuige polaitiúil “cráiteach,” rud a fhágann go bhfeictear é mar dhuine a bhfuil casta slánaitheora air. Mar sin féin, dhearbhaigh Lamar é féin mar an “rapálaí is fearr beo” mar gheall ar a nasc pearsanta leis an hip hop. Mhínigh sé do Zane Lowe: “Níl mé á dhéanamh chun amhrán maith amháin a bheith agam, nó rap maith amháin, nó port maith amháin, nó droichead maith amháin. Tá mé á dhéanamh chun é a dhéanamh gach uair, go hiomlán. Agus chun é sin a dhéanamh, caithfidh tú tú féin a spreagadh agus a dhearbhú duit féin—ní do dhuine ar bith eile—gur tusa an duine is fearr. [...] Sin é mo thiomáint agus mo ocras, agus beidh sé sin ionam i gcónaí.” == fiontar eile == === fiontraíocht === Tá cur síos déanta ar Lamar mar ghnóthóir “barántúil” a ghlacann “céimeanna ríofa chun a bhranda a bhunú ón tús” agus nach bhfágann aon rud faoi thimpiste. Téann sé i dtreo rolladh amach albam ar bhealach neamhghnách, ag úsáid “Easter eggs” agus teachtaireachtaí doiléire. Sula scaoileann sé albam stiúideo, roinneann Lamar singil chur chun cinn óna shraith amhrán “The Heart”, atá deartha chun “rithim bhuille a cheoil a bhreathnú.” Tá na téamaí leochaileacha a iniúchadh sna singil neamh-albam tar éis a chaidreamh lena lucht leanúna fiosrach, ar a dtugtar Kenfolk, a neartú. Tá portfóilió eastáit réadaigh aige a chuimsíonn maoin i California agus i Nua-Eabhrac. I 2011, chruthaigh Lamar amhrán bunaidh leis an léiritheoir Nosaj Thing chun Windows Phone Microsoft a chur chun cinn. Bhí sé le feiceáil in éineacht le DJ Calvin Harris agus an t-amhránaí Ellie Goulding i bhfeachtas margaíochta do Bacardi in 2014. Mar scairshealbhóir mionlaigh i TDE, bhí sé i gceist go mbeadh Lamar ina léiritheoir feidhmiúcháin ar rannóg scannán an lipéid. Chomhoibrigh sé le American Express ar fheachtais fhógraíochta do Art Basel agus Small Business Saturday, agus is infheisteoir aingil é ar an ardán cruthaithe ceoil EngineEars. Tá comhpháirtíochtaí déanta aige freisin le roinnt dearthóirí faisin agus asraonta. Mar ambasadóir branda, bhí sé páirteach i ndearadh bróga spóirt do Reebok agus Nike, Inc. D’fhorbair sé caidrimh oibre le Grace Wales Bonner agus Martine Rose; trína mbrandaí ainmnithe féin, ghléas siad é do roinnt imeachtaí poiblí. Don bhailiúchán Fómhar/Geimhreadh 2023, ''Twilight Reverie'', d’oibrigh Lamar le Bonner chun fuaimrian na seó a chruthú le Sampha agus Duval Timothy. Trí PGLang, chum sé an ceol agus chomh-dhear sé an stáitse do bhailiúchán haute couture Earrach/Samhradh 2024 de chuid Chanel. === Daonchairdis agus an ghníomhaíocha === Is tacadóir é Lamar leis an ngluaiseacht ''Black Lives Matter'', agus labhraíonn sé go hoscailte ar son comhionannais chiníoch. In 2012, mhol sé Frank Ocean as teacht amach go poiblí. D’fhorbair sé cairdeas láidir le hiar-uachtarán SAM Barack Obama, tar éis dó oibriú ar fhíseán poiblíochta do thionscnamh Obama, ''My Brother’s Keeper''. Léirigh sé cáineadh ar chéad uachtaránacht Donald Trump agus ar chinneadh stairiúil Chúirt Uachtarach SAM chun ''Roe v. Wade'' a chur ar ceal. Bhí Lamar mar phríomhcheoltóir ar cheolchoirmeacha carthanachta a thacaigh le heagraíochtaí neamhbhrabúis áitiúla agus idirnáisiúnta. Thug sé síntiús don ''American Red Cross'' i mí na Samhna 2012 chun tacú le híospartaigh Hairicín Sandy. I mí na Nollag 2013, bhronn sé $50,000 ar a iar-mheánscoil, ''Centennial High School'', chun tacaíocht a thabhairt dá roinn cheoil. Chuaigh sé ar chamchuairt bheag i 2014 agus bhronn sé an t-ioncam ar fad ar ''Habitat for Humanity'' agus ar a bhaile dúchais. I mí Iúil 2017, cheannaigh sé veain inrochtana do lucht úsáide cathaoireacha rothaí do lucht leanúna ceathairphléagach. Glacann sé páirt go rialta i dtiomáint bréagán bliantúil TDE i ''Nickerson Gardens'', agus eagraíonn sé a thiomáint féin i ''Compton''. Ghlac sé páirt i siúlóid síochána i mí an Mheithimh 2020 chun agóid a dhéanamh i gcoinne dúnmharú George Floyd agus marú Breonna Taylor. I mí an Mheithimh 2024, bhí sé i gceannas ar shíntiús $200,000 do 20 carthanas agus tionscnamh pobail i Los Angeles. == Éachtaí == Le linn a ghairme, tá 22 Ghradam Grammy buaite ag Lamar (an tríú líon is mó ag rapálaí riamh), Gradam Emmy Primetime, cúig Ghradam Ceoil Mheiriceánach, 37 nGradam Hip Hop BET (an líon is mó a bhuaigh aon ealaíontóir), 11 Ghradam Ceoil Físeáin MTV (lena n-áirítear dhá bhua Físeán na Bliana), 7 nGradam Ceoil Billboard, agus Gradam Brit. Mar chumadóir amhrán, fuair sé ainmniúcháin do Ghradam an Acadaimh agus do Ghradam Golden Globe. Ag na 58ú Gradaim Grammy, fuair sé an líon ainmniúchán is mó riamh ag rapálaí in aon oíche amháin—11. Ag an 65ú searmanas, ba é an chéad ealaíontóir ó aon seánra a ainmníodh do Albam na Bliana le ceithre albam stiúideo ceannasaí as a chéile ó aimsir Billy Joel (1979–1983). Tá Lamar le feiceáil ar liostaí cumhachta éagsúla. I 2015, bhí sé ar liosta Power 100 de chuid ''Ebony'' a thugann ómós do cheannairí i bpobal na nAfraiceach-Meiriceánach. Chuir ''Time'' san áireamh é ar a liosta bliantúil de na 100 duine is mó tionchair ar domhan in 2016. Bhí sé ar rangú Celebrity 100 de chuid ''Forbes'' (2019), agus ar a liosta 30 Faoi 30 faoi dhó sa chatagóir ceoil (2014 agus 2018). Cuireadh Lamar san áireamh faoi dhó ar liostaí ''Billboard'' de na rapálaithe is fearr riamh (2015 agus 2023). D’ainmnigh ''Complex'' é mar an rapálaí is fearr beo trí huaire (2013, 2017 agus 2024), agus chuir siad san áireamh é ar a liosta de na 20 rapálaí is fearr ina 20idí trí huaire (2013, 2015, agus 2016). I mBealtaine 2015, dearbhaíodh Lamar mar dheilbhín glúine ag Seanad Stáit California as a chuid ceoil agus daonchairdis. Bhí sé ina mhórmharascail ar Pharáid Nollag Compton, agus bronnadh eochair a bhaile dúchais air mar ionadaí ar a fhorbairt. Bhí sé ina chainteoir céime iontais ag Compton College ar an 7 Meitheamh 2024. Is é an cúigiú fear é a bhí le feiceáil ina aonar ar chlúdach ''Harper’s Bazaar''. Cuireadh ''Good Kid, M.A.A.D City'', ''To Pimp a Butterfly'', agus ''Damn'' san áireamh i rangú tionsclaíoch ''Rolling Stone'' de na 500 albam is fearr riamh agus na 200 albam hip hop is fearr riamh. Cuireadh ''Good Kid, M.A.A.D City'' ar liosta na hirise de na 100 albam tosaigh is fearr riamh, agus ainmníodh é mar an t-albam coincheapa is fearr riamh. Ainmníodh é mar an seachtú albam is fearr riamh ag Apple Music in 2024. Rangú roinnt foilseachán ''To Pimp a Butterfly'' mar cheann de na halbaim is fearr de na 2010idí, agus measadh “Alright” mar an t-amhrán hip hop is fearr den ré sruthaithe ag Spotify. Ó Feabhra 2023, is é an t-albam is airde rátáil ar an eanaclóipéid ar líne ''Rate Your Music''. Bhuaigh ''Damn'' Duais Pulitzer don Cheol in 2018—an chéad uair a bronnadh an gradam ar shaothar ceoil lasmuigh de na seánraí clasaiceacha agus snagcheoil. Tá a chamchuairt agus ''The Big Steppers Tour'' (2022–2024) i measc na gcamchuairteanna hip hop is mó ioncaim riamh. == Dioscliosta == '''Studio albums''' * ''Section.80'' (2011) * ''Good Kid, M.A.A.D City'' (2012) * ''To Pimp a Butterfly'' (2015) * ''Damn'' (2017) * ''Mr. Morale & the Big Steppers'' (2022) * ''GNX'' (2024) == ''Scannánliosta'' == * ''God Is Gangsta'' (2015) * ''Quincy'' (2018) * ''Kendrick Lamar Live: The Big Steppers Tour'' (2022) * ''Renaissance: A Film by Beyoncé'' (2023) * ''Piece by Piece'' (2024) * ''Untitled Trey Parker film'' (2026) == turas == === príomhghníomh === * Good Kid, M.A.A.D City World Tour (2013) * Kunta's Groove Sessions (2015) * The Damn Tour (2017–2018) * The Big Steppers Tour (2022–2024) === comhphríomhghníomhartha === * The Championship Tour (with Top Dawg Entertainment artists) (2018) * Grand National Tour (with SZA) (2025) 1. https://www.britannica.com/biography/Kendrick-Lamar {{Síolta ceol}} cwxu7h2wnkv40kem9ynwvpa1aowwt0b 1271475 1271470 2025-06-25T11:55:33Z Werseral 67427 1271475 wikitext text/x-wiki Is rapálaí [[Meiriceánach]] é '''Kendrick Lamar''' (a rugadh ar an 17ú Meitheamh, 1987) ó [[Compton]] i g[[California]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.britannica.com/biography/Kendrick-Lamar|teideal=Kendrick Lamar {{!}} Songs, Albums, Not Like Us, & Discography {{!}} Britannica|dáta=2025-06-19|language=en|work=www.britannica.com|dátarochtana=2025-06-23}}</ref>. Thug Lamar faoi a ghairm cheoil agus é sna déaga faoin leasainm K-Dot, nuair a scaoil sé téip measctha a bhailigh aird áitiúil agus shínigh sé leis an lipéad ceol indie Top Dawg Entertainment, bunaithe i gCarson. Thosaigh Lamar ag gnóthú mór-aitheantas i 2010, tar éis gur scaoil sé a chéad téip measctha miondíola, ''Overly Dedicated''. I 2011 scaoil sé an albam neamhspleách ''Section.80,'' ar a bhí a chéad singil, "''HiiiPoWeR''". Faoin am seo, bhí sé tar éis comhoibriú le roinnt ceoltóirí iomráiteach sa tionscal hip-hap, ar nós The Game, Snoop Dogg, Busta Rhymes agus Lil Wayne. Rinne Lamar socrú le na mór-lipéid ceol ''Aftermath'' agus ''Interscope Records'' i 2012. Scaoladh a chéad albam ar mór-lipéad, ''good kid, m.A.A.d city'', i mí Dheireadh Fómhar 2012 agus fuair sé moladh mór ó na léirmheastóirí. == Dioscliosta == * ''Section.80'' (2011) * ''good kid, m.A.A.d city'' (2012) * ''To Pimp a Butterfly'' (2015) * ''Gan ainm Gan máistrithe'' (2016) * ''DAMANTA.'' (2017) * ''Máistir Morale agus na Steppers Mór'' (2022) * ''GNX'' (2024) Is rapálaí, amhránaí, cumadóir amhrán agus léiritheoir taifead Meiriceánach é Kendrick Lamar Duckworth (rugadh 17 Meitheamh, 1987). Meastar gurb é ceann de na rapálaithe is mó riamh é, agus bronnadh Duais [[Pulitzer Prize|Pulitzer]] don Cheol air in 2018, agus ba é an chéad cheoltóir lasmuigh de na seánraí clasaiceacha agus [[Snagcheol|snagcheoil]] a fuair an gradam. Rugadh Lamar i [[Compton|Compton, California]], agus thosaigh sé ag scaoileadh ceoil faoin ainm stáitse K.Dot agus é ag freastal ar scoil ard. Shínigh sé le Top Dawg Entertainment (TDE) in 2005 agus chomhbhunaigh sé an sárghrúpa hip hop Black Hippy ansin. Tar éis scaoileadh a chéad albam rap malartach Section.80 in 2011, fuair Lamar conradh comhpháirteach le Dr. Dre's Aftermath Entertainment agus Interscope Records. Tháinig sé chun cinn lena dhara halbam faoi thionchar an rap gangsta Good Kid, M.A.A.D City (2012), a tháinig chun bheith ar an albam stiúideo hip hop is faide a bhí ar na cairteacha i stair Billboard 200; d'ainmnigh Rolling Stone é mar an t-albam coincheapa is mó riamh. Sa bhliain 2015, scóráil Lamar a chéad singil uimhir a haon ar Billboard Hot 100, tar éis dó a bheith ar athmheascadh "Bad Blood" le Taylor Swift, agus d'eisigh sé a thríú halbam, To Pimp a Butterfly (2015), a chuir hip-hop le chéile le seánraí ceoil stairiúla Afracach-Mheiriceánacha ar nós [[snagcheol]], funk, agus soul, agus ba é an chéad cheann de shé albam uimhir a haon as a chéile ar Billboard 200 é. Lean rath criticiúil agus tráchtála Lamar ar aghaidh lena cheathrú halbam R&B agus pop-chluasach Damn (2017), rud a thug a dhara singil uimhir a haon sna Stáit Aontaithe, "Humble", mar thoradh air. Choimeád sé amhráin bhunaidh do fhuaimrian an scannáin Black Panther in 2018, agus ainmníodh é do Ghradam an Acadaimh don Amhrán Bunaidh is Fearr don singil deich barr sna Stáit Aontaithe "All the Stars". Rinne a chúigiú halbam Mr. Morale & the Big Steppers (2022), iniúchadh pearsanta agus chríochnaigh sé a thréimhse le TDE agus Aftermath. As a achrann le Drake in 2024 agus a shéú halbam GNX (2024) tháinig na hamhráin uimhir a haon sna Stáit Aontaithe "Like That", "Not Like Us", "Squabble Up" agus "Luther" chun cinn. Bhuaigh an dara ceann cúig Ghradam Grammy, lena n-áirítear Amhrán na Bliana agus Taifead na Bliana, an líon is airde riamh. Ba é an t-amhrán deireanach an t-amhrán uimhir a haon is faide a bhí ag Lamar ar an Billboard Hot 100, ag caitheamh 13 seachtaine ar bharr an chairt. Tá gradaim éagsúla faighte ag Lamar, lena n-áirítear 22 Ghradam Grammy (an tríú ceann is mó a bhuaigh rapálaí), Gradam Primetime Emmy, Gradam Brit, 5 Ghradam Ceoil Mheiriceánach, 7 nGradam Ceoil Billboard, 11 Ghradam Ceoil Físeáin MTV (lena n-áirítear 2 bhua Físeán na Bliana), agus 37 Gradam Hip Hop BET, líon is airde riamh. Liostáil Time é mar dhuine de na 100 duine is mó tionchar ar domhan in 2016. Cuireadh trí cinn dá shaothair san áireamh in athbhreithniú Rolling Stone in 2020 ar na 500 Albam is Mó riamh. Bhris a chlár leath-ama Super Bowl LIX in 2025 taifid lucht féachana, le 133.5 milliún lucht féachana sa tír. Lasmuigh den cheol, bhunaigh Lamar an comhlacht cruthaitheach PGLang agus chuaigh sé i mbun scannánaíochta lena chomhpháirtí cruthaitheach fadtréimhseach, Dave Free. == Saol luath == '''Rugadh Kendrick Lamar Duckworth ar an 17 Meitheamh, 1987, i gCompton, California.''' Is é an chéad leanbh é de Kenneth "Kenny" Duckworth, iar-ghníomhaí sa gheilleagar coiriúil, agus Paula Oliver<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.spin.com/2012/10/kendrick-lamar-not-your-average-everyday-rap-savior/|teideal=Kendrick Lamar: Not Your Average Everyday Rap Savior|údar=Jessica Hopper|dáta=2012-10-09|language=en-US|work=SPIN|dátarochtana=2025-06-23}}</ref>, gruaigeadóir. Tugadh an t-ainm Kendrick air i ndiaidh Eddie Kendricks, amhránaí agus cumadóir ó The Temptations. Rugadh a thuismitheoirí i ndeisceart [[Chicago, Illinois|Chicago]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.rollingstone.com/music/music-news/the-trials-of-kendrick-lamar-33057/|teideal=The Trials of Kendrick Lamar|údar=Josh Eells|dáta=2015-06-22|language=en-US|work=Rolling Stone|dátarochtana=2025-06-23}}</ref> agus bhog siad go Compton i 1984 chun éalú ó chultúr na nganganna, áit ar bhí baint ag a athair leis an ngrúpa Gangster Disciples.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.billboard.com/music/music-news/kendrick-lamar-billboard-cover-story-on-new-album-iggy-azalea-police-violence-the-rapture-6436268/|teideal=Billboard Cover: Kendrick Lamar on Ferguson, Leaving Iggy Azalea Alone and Why ‘We’re in the Last Days’|údar=Gavin Edwards|dáta=2015-01-09|language=en-US|work=Billboard|dátarochtana=2025-06-23}}</ref> Bhí Lamar ina aonán go dtí go raibh sé seacht mbliana d’aois agus tuairiscíodh é mar dhuine uaigneach ag a mháthair.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.spin.com/2012/10/kendrick-lamar-not-your-average-everyday-rap-savior/|teideal=Kendrick Lamar: Not Your Average Everyday Rap Savior|údar=Jessica Hopper|dáta=2012-10-09|language=en-US|work=SPIN|dátarochtana=2025-06-23}}</ref>Ina dhiaidh sin, rugadh a bheirt dheartháireacha agus a dheirfiúr níos óige, an gnóthaisí Kayla Sawyer (née Duckworth)<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.billboard.com/pro/kendrick-lamar-damn-no-1-album-billboard-200/|teideal=Kendrick Lamar Earns Third No. 1 Album on Billboard 200 Chart With Biggest Debut of 2017|údar=Keith Caulfield|dáta=2017-04-23|language=en-US|work=Billboard|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>. Tá a ghaolta ina measc an t-imreoir cispheile Nick Young agus an rapálaí Baby Keem.<ref>{{Lua idirlín|url=https://uproxx.com/music/baby-keem-family-ties-kendrick-lamar/|teideal=Baby Keem Announces ’Family Ties’ Featuring His Cousin Kendrick Lamar|dáta=2021-08-24|language=en-US|work=UPROXX|dátarochtana=2025-06-24}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.complex.com/sports/a/paul-palladino/interview-nick-young-talks-style-his-cousin-kendrick-lamar-and-his-experience-with-a-fire-extinguisher|teideal=Interview: Nick Young Talks Style, His Cousin Kendrick Lamar and His Experience With a Fire Extinguisher|language=en-us|work=Complex|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> Chónaigh Lamar agus a theaghlach i dtithe tacaíochta Section 8, bhí siad ag brath ar leasa sóisialta agus stampaí bia, agus bhí siad gan dídean ar feadh tréimhsí. Cé nach raibh sé ina bhall de ghrúpa gang ar leith, d'fhás sé suas le baill ghrúpaí coiriúla cosúil le Westside Pirus.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.billboard.com/music/music-news/kendrick-lamar-billboard-cover-story-on-new-album-iggy-azalea-police-violence-the-rapture-6436268/|teideal=Billboard Cover: Kendrick Lamar on Ferguson, Leaving Iggy Azalea Alone and Why ‘We’re in the Last Days’|údar=Gavin Edwards|dáta=2015-01-09|language=en-US|work=Billboard|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> D'fhás Lamar suas le dearcadh laige spioradálta, cé go raibh sé ag freastal ar sheirbhísí na hEaglaise ó am go chéile agus go múineadh sé an Bíobla dá sheanmháthair.<ref>{{Cite news|url=http://buzzfeed.com/reggieugwu/the-radical-christianity-of-kendrick-lamar|teideal=The Radical Christianity Of Kendrick Lamar|language=en|work=BuzzFeed|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> Mheas sé go raibh na searmanais "folamh" agus "aon-taobhach," rud a chuir isteach air mar pháiste.<ref>{{Cite news|url=http://djbooth.net/features/2017-04-28-kendrick-lamar-god-response|teideal=Kendrick Lamar Responded to Our Article About His Fear of God|language=en|work=DJBooth|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> Tar éis dó taifead dá ghuth a chluinstin den chéad uair, tháinig suim aige sa rap.<ref>{{Lua idirlín|url=https://hiphopdx.com/news/id.33671/title.kendrick-lamar-recalls-when-he-first-wanted-to-rap|teideal=Kendrick Lamar Recalls When He First Wanted To Rap|údar=HipHopDX- https://hiphopdx.com|dáta=2015-05-01|language=en|work=HipHopDX|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> Chuir sé aithne ar chruachás na bpóilíní agus na foréigean sráide nuair a bhí sé cúig bliana d’aois, nuair a chonaic sé dúnmharú le linn lámhach ó charr. Dúirt sé le NPR Music go raibh tionchar mór aige air: "Rinne sé rud éigin dom ansin agus ansin. Lig sé dom a thuiscint nach rud amháin atá á fheiceáil agam é seo, ach b'fhéidir go mbeidh orm a bheith cleachtaithe leis."<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.rollingstone.com/music/music-features/kendrick-lamar-the-rolling-stone-interview-199817/|teideal=Kendrick Lamar: The Best Rapper Alive on Bono, Mandela, Stardom and More|údar=Brian Hiatt|dáta=2017-08-09|language=en-US|work=Rolling Stone|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> Sa scoil, bhí Lamar ina mhac léinn ciúin agus faireach, a bhí go maith go acadúil agus a bhí ag fulaingt le stammering.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.laweekly.com/born-and-raised-in-compton-kendrick-lamar-hides-a-poets-soul-behind-pussy/|teideal=Born and raised in Compton, Kendrick Lamar Hides a Poet's Soul Behind "Pussy & Patron" - LA Weekly|údar=Rebecca Haithcoat|dáta=2011-01-20|language=en-US|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> Mhol a mhúinteoir chéad ghrád é chun [[scríbhneoir]] a bheith ann tar éis di é a chluinstin ag úsáid an fhocail "audacity"<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.complex.com/music/a/insanul-ahmed/kendrick-lamar-interview-new-album-going-broke-dr-dre|teideal=Cover Story Uncut: Kendrick Lamar On Being Afraid of Goin...|language=en|work=Complex|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> go ceart. Mar mhac léinn seachtú grád ag Vanguard Learning Center, tugadh isteach é do dhánadóireacht ag a mhúinteoir Béarla, Regis Inge<ref>{{Cite news|url=https://www.thenation.com/article/culture/kendrick-lamar-butterfly-effect-book-excerpt/|teideal=Kendrick Lamar’s Poetic Awakening|údar=Marcus J. Moore|dáta=2020-10-08|language=en-US|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>. Chuir Inge an fhoirm litríochta seo isteach ina churaclam mar fhreagairt do na teannas rása atá ag méadú i measc a mhic léinn. Trína nasc le hip-hop, staidéaríodh Lamar rím, meafair agus dhá chiall, rud a chuir grá aige don chumadóireacht amhrán: "Is féidir leat do chuid mothúchán go léir a chur síos ar phíosa páipéir, agus déanfaidh siad ciall duit. Thaitin sé liom sin."<ref>{{Cite news|url=https://www.thenation.com/article/culture/kendrick-lamar-butterfly-effect-book-excerpt/|teideal=Kendrick Lamar’s Poetic Awakening|údar=Marcus J. Moore|dáta=2020-10-08|language=en-US|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> In ionad tascanna a dhéanamh do ranganna eile, scríobhfadh Lamar liricí ina nótaí. Bhí a chuid scríbhneoireachta tosaigh go hiomlán maslach, ach chabhraigh sé leis dul i ngleic lena tráma síceolaíoch agus le dúlagar, a bhí aige le linn a óige. Rinne Inge ról ríthábhachtach ina fás intleachtúil, ag cáineadh a stór focal go minic agus ag moladh spreagthachtaí chun a chuid próis a neartú.<ref>{{Cite news|url=https://www.thenation.com/article/culture/kendrick-lamar-butterfly-effect-book-excerpt/|teideal=Kendrick Lamar’s Poetic Awakening|údar=Marcus J. Moore|dáta=2020-10-08|language=en-US|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> == Gairme == === '''2003–2008: Beginnings''' === Le linn na meánscoile, ghlac Lamar leis an ainm stáitse K.Dot agus thosaigh sé ag freestyling agus ag rapáil i mbabhtaí i scoil.<ref>{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2022/12/27/magazine/kendrick-lamar-dave-free.html|teideal=Kendrick Lamar’s New Chapter: Raw, Intimate and Unconstrained|údar=Mitchell S. Jackson|dáta=2022-12-27|language=en-US|work=The New York Times|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> Tharraing a chuid léirithe aird mac léinn eile, Dave Free, a thaistil ó Inglewood chun féachaint air ag rapáil. Chruthaigh siad cairdeas tapa de bharr a ngrá don hip-hop agus don chlár grinn teilifíse ''Martin''. Thaifead siad ceol le chéile i ngaráiste a bhí curtha in oiriúint ag Free agus i staidéar i mbruachbhaile Hyde Park a dheartháir níos sine. Bhí cuid de na chéad léirithe ag Lamar ar siúl i gclub grinn "fíor-ghhetto" agus taobh thiar de shiopa tatúnna. Bhí Free mar “hype man” aige ag an am sin, agus a dheartháir níos sine mar bhainisteoir agus DJ dó. Thaifead Lamar cúig mhixteip i gcaitheamh na [[2000idí|2000idí;]] an chéad cheann, ''Youngest Head Nigga in Charge (Hub City Threat: Minor of the Year)'', eisíodh é ar an 15 Aibreán 2003 trí Konkrete Jungle Musik. Bhí an chuid is mó de na mixtapes bunaithe ar fhreestyles thar rithimí ó amhráin hip-hop cháiliúla. I sraith athbhreithnithe siar do ''Rolling Stone'', mhol Mosi Reeves tuiscint “gan locht” Lamar ar rithim agus amú, a bhí le feiceáil i ''Hub City Threat: Minor of the Year'', ach cháin sé a chuid liricí mar “clumsy” agus dúirt sé go raibh a shreabhadh "ró-chosúil le Jay-Z agus Lil Wayne"<ref name=":0">{{Lua idirlín|url=https://www.rollingstone.com/music/music-album-reviews/mixtape-primer-reviewing-kendrick-lamars-pre-fame-output-126139/|teideal=Mixtape Primer: Reviewing Kendrick Lamar's Pre-Fame Output|údar=Mosi Reeves|dáta=2017-07-14|language=en-US|work=Rolling Stone|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>.Bhí Free, a bhí ag obair mar theicneoir ríomhaireachta, ag iarraidh ríomhaire a dheisiú nuair a thug sé an mixtape do Anthony "Top Dawg" Tiffith, léiritheoir ceoil. Bhí Tiffith tógtha le cumais atá ag fás Lamar agus d’iarr sé air triail a dhéanamh d’fhonn dul isteach ina lipéad neamhspleách nua, Top Dawg Entertainment (TDE).<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.forbes.com/sites/zackomalleygreenburg/2016/01/04/meet-dave-free-kendrick-lamars-30-under-30-manager/|teideal=Meet Dave Free, Kendrick Lamar's 30 Under 30 Manager|údar=Zack O'Malley Greenburg|language=en|work=Forbes|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Le linn na trialach, rinne Lamar freestyling do Tiffith agus don fheidhmeannach ceirníní Terrence "Punch" Henderson ar feadh dhá uair an chloig – rud a chuir iontas ar Henderson ach mearbhall ar Tiffith. Tairgeadh conradh taifeadta dó le TDE i 2005, áit ar shínigh sé in éineacht le Jay Rock mar chuid den chéad bhaisc ealaíontóirí sa lipéad. Nuair a shínigh sé, cheannaigh sé sciar mionlaigh sa lipéad ar shuim nach bhfuil ar eolas.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.billboard.com/music/features/kendrick-lamar-anthony-tiffith-interview-billboard-cover-story-2017-7964649/|teideal=Kendrick Lamar and Anthony ‘Top Dawg’ Tiffith on How They Built Hip-Hop’s Greatest Indie Label|údar=Datwon Thomas|dáta=2017-09-14|language=en-US|work=Billboard|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Bhí tréimhse ghearr ag Lamar mar gharda slándála agus é ag tosú ag obair le Jay Rock i stiúideo taifeadta TDE. Tháinig caidreamh láidir idir é, Ab-Soul agus Schoolboy Q, rud a chuir le cruthú an tsárghrúpa hip-hop, Black Hippy.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.latimes.com/archives/blogs/pop-hiss/story/2010-08-17/jay-rock-kendrick-lamar-ab-soul-and-schoolboy-q-form-quasi-supergroup-black-hippy|teideal=Jay Rock, Kendrick Lamar, Ab-Soul and Schoolboy Q form quasi-supergroup Black Hippy|dáta=2010-08-17|language=en-US|work=Los Angeles Times|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> D’eisigh Lamar a dara mixtape, ''Training Day'', ar an 30 Nollaig 2005.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.rollingstone.com/music/music-album-reviews/mixtape-primer-reviewing-kendrick-lamars-pre-fame-output-126139/|teideal=Mixtape Primer: Reviewing Kendrick Lamar's Pre-Fame Output|údar=Mosi Reeves|dáta=2017-07-14|language=en-US|work=Rolling Stone|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Mhol Reeves éagsúlacht an léirithe agus an coincheap “feidhmithe go maith”, a bhí bunaithe ar an scannán ó 2001. I 2006, shínigh Lamar conradh forbairt ealaíontóra le Def Jam Recordings agus bhí sé le cloisteáil ar dhá shingil le The Game. Chuir sé go mór le chéad dá mhixteip Jay Rock, ''Watts Finest Vol. 1'' agus ''Watts Finest Vol. 2: The Nickerson Files''. Cuireadh Lamar as Def Jam sa deireadh tar éis dó bualadh le huachtarán agus POF na cuideachta, Jay-Z; thug sé cur síos ina dhiaidh air mar “ceann de na cásanna sin nach raibh mé réidh dó.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.complex.com/music/a/brian-josephs/things-you-didnt-know-about-kendrick-lamar|teideal=22 Things You Didn't Know About Kendrick Lamar|language=en|work=Complex|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>” D’eisigh Lamar agus Jay Rock mixtape chomhoibríoch darb ainm ''No Sleep 'til NYC'' ar an 24 Nollaig 2007. Dúirt Reeves gur “seisiún cypher spraíúil” a bhí ann, “níos mó ná sin ná níos lú.” === '''2009-2011 Ró-thiomanta agus Roinn .80''' === Scaoileadh tríú mixtape Lamar, ''C4'', ar an 30 Eanáir 2009, mar thionscadal ómóis do ''Tha Carter III'' (2008) le Lil Wayne, agus fuair sé tacaíocht ó Wayne féin.<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.datpiff.com/Kendrick-Lamar-C4-mixtape.32334.html|teideal=Kendrick Lamar - C4 Hosted by DJ Ill Will, DJ Dave|work=DatPiff|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Mhothaigh Reeves gur "ómós míthreorach a bhí ann do albam a bhí bliain d'aois agus cloiste cheana ag cách.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.rollingstone.com/music/music-album-reviews/mixtape-primer-reviewing-kendrick-lamars-pre-fame-output-126139/|teideal=Mixtape Primer: Reviewing Kendrick Lamar's Pre-Fame Output|údar=Mosi Reeves|dáta=2017-07-14|language=en-US|work=Rolling Stone|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>" Ó mhí Feabhra go mí Iúil, thaistil sé le The Game ar a ''LAX Tour'' mar hype man do Jay Rock.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.xxlmag.com/nipsey-hussle-desus-mero/|teideal=Nipsey Hussle Remembers When The Game Carried the West Coast|údar=Michael SaponaraMichael Saponara|dáta=2018-02-28|language=en|work=XXL Mag|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Níor thaitin sé le Lamar go raibh a ainm stáitse ag tarraingt aird óna fhíor-fhéiniúlacht, agus chinn sé ar é a scor. Roghnaigh sé a chéad ainm agus a ainm lár mar aitheantas gairmiúil, agus mheas sé go raibh an t-athrú sin mar chuid dá fhás mar ealaíontóir. Don EP ainmnithe ina dhiaidh féin (2009),<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.2dopeboyz.com/2009/12/31/kendrick-lamar-kendrick-lamar-freep/|teideal=Kendrick Lamar – Kendrick Lamar (FreEP) {{!}} 2dopeboyz|language=en-US|work=www.2dopeboyz.com|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> thréig Lamar próiseas cruthaitheach na mixtapes agus dhírigh sé ar thionscadal a bhí bunaithe go mór ar a chumadóireacht féin thar léiriúchán “álainn ach brónach.<ref name=":0" />” D’fhostaigh Reeves an EP mar “an chéad tionscadal a sheas amach” ina shaol gairmiúil, ag moladh an atmaisféir mhailíseach a bhí ann. Mhothaigh sé gur thug sé seo ábhar misnigh dó i ndiaidh na cáinte a fuair sé as ''C4''. '''Lamar ag seinm in Sound Academy sa bhliain 2011, roimh scaoileadh ''Section.80''''' Tar éis dó margadh foilsithe ceoil a dhéanamh le Warner/Chappell Music<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.billboard.com/pro/kendrick-lamar-new-publishing-deal/|teideal=Kendrick Lamar Eyeing New Publishing Deal: Sources|údar=Billboard Staff|dáta=2018-01-16|language=en-US|work=Billboard|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>, d’eisigh Lamar a cheathrú mixtape, ''Overly Dedicated'', ar an 14 Meán Fómhair 2010. Ba é an chéad tionscadal a bhí ar fáil le ceannach trí shiopaí digiteacha.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.vulture.com/2017/04/what-does-kendrick-lamars-overly-dedicated-say-about-damn.html|teideal=What Does Kendrick Lamar’s Overly Dedicated Tell Us About DAMN.?|údar=Paul Thompson|dáta=2017-04-13|language=en|work=Vulture|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> D’fhéach Reeves ar ''Overly Dedicated'' mar “bua páirteach” a léirigh athrú ina stíl scríbhneoireachta. Shroich an mixtape uimhir 72 ar chairt ''Top R&B/Hip-Hop Albums'' de chuid ''Billboard''<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.billboard.com/music/music-news/chart-juice-kendrick-lamars-good-kid-maad-city-rules-rbhip-hop-474364/|teideal=Chart Juice: Kendrick Lamar’s ‘good kid, m.A.A.d city’ Rules R&B/Hip-Hop Albums|údar=Rauly Ramirez|dáta=2012-11-01|language=en-US|work=Billboard|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> D’fhill Lamar mar hype man do Jay Rock den dara huair le linn ''Independent Grind Tour'' Tech N9ne, áit ar cuireadh ''Overly Dedicated'' in aithne do Dr. Dre<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.hiphopdx.com/index/news/id.20658/title.kendrick-lamar-says-good-kid-maad-city-will-sound-nothing-like-section80|teideal=Kendrick Lamar Says "good kid, m.A.A.d City" Will Sound "Nothing" Like "Section.80" {{!}} Get The Latest Hip Hop News, Rap News & Hip Hop Album Sales {{!}} HipHop DX|údar=HipHopDX - http://www.hiphopdx.com|language=en|work=www.hiphopdx.com|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>. Tar éis dó an físeán ceoil don amhrán “Ignorance Is Bliss” a fheiceáil ar [[YouTube]], rinne Dre teagmháil le Lamar agus bhí sé ag súil go n-oibreodh sé leis agus le Snoop Dogg ar a albam neamchríochnaithe, ''Detox''. Chomh maith leis sin, smaoinigh sé ar é a shíniú lena lipéad féin, ''Aftermath Entertainment'', agus spreag ealaíontóirí mar [[J. Cole]] é chun é sin a dhéanamh.<ref>{{Lua idirlín|url=http://www1.hiphopdx.com/index/news/id.13463/title.kendrick-lamar-reacts-to-dr-dres-cosign-considering-aftermath|teideal=Kendrick Lamar Reacts To Dr. Dre's Cosign, Considering Aftermath {{!}} Get The Latest Hip Hop News, Rap News & Hip Hop Album Sales {{!}} HipHopDX|language=en|work=www1.hiphopdx.com|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Bhí caidreamh gairid ag Lamar le Nitty Scott<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.vladtv.com/article/220171/no-panty-nitty-scott-on-what-she-learned-while-dating-kendrick-lamar|teideal=EXCLUSIVE: No Panty: Nitty Scott on What She Learned While Dating Kendrick Lamar|údar=Jessica T|language=en|work=www.vladtv.com|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>, agus cuireadh é ar liosta ''Freshman Class'' 2011 de chuid ''XXL''.<ref>{{Cite news|url=http://mtv.com/news/r02jyh/xxl-magazine-freshmen|teideal='XXL' Magazine Unveils 2011 'Freshman' Class|language=en|work=MTV|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> D’eisigh sé a chéad albam stiúideo, ''Section.80'', ar an 2 Iúil 2011, le tacaíocht ón bpríomh-singil "HiiiPower". D’fhiosraigh an t-albam stíleanna hip-hop comhfhiosacha agus malartacha agus rinne sé turgnamh le léiriúchán “iomlán lom” stíle snagcheoil. Measann Ogden Payne ó ''Forbes'' gur “tús a bhí ann leis an gcaoi a n-éiríonn le [Lamar] tráchtaireacht shóisialta a chomhcheangal le móréilimh.” Ba é ''Section.80'' an chéad uair a bhí Lamar ar chairt ''Billboard 200'', áit a shroich sé uimhir 113. Díoladh thart ar 5,000 cóip sa chéad seachtain, in ainneoin go raibh beagán clúmhille ó na meáin mhóra.Chun an t-albam a chur chun cinn, sheinn Lamar i láthair i láthair i bhféilte beaga agus ar champais ollscoile ar fud na Stát Aontaithe. Ghlaoigh Snoop Dogg, Dr. Dre agus The Game air mar “Rí Nua an Chósta Thiar” le linn léirithe in Iarthar Los Angeles.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.complex.com/music/a/alex-gale/20-legendary-hip-hop-concert-moments|teideal=20 Legendary Hip-Hop Concert Moments|language=en|work=Complex|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> I rith na bliana, bhí sé le cloisteáil ar ''The R.E.D. Album'' le The Game, ''All 6’s and 7’s'' le Tech N9ne, ''The Wonder Years'' le 9th Wonder, agus ''Take Care'' le Drake. === '''2012–2013:''' '''''Good Kid, M.A.A.D City''''' === [[Íomhá:Kendrick Lamar Pitchfork 2012.jpg|mion|Lamar ag seinm ag Féile Ceoil Pitchfork in 2012.]] Thosaigh Lamar ag pleanáil a dara halbam sular eisíodh ''Section.80''.<ref>{{Lua idirlín|url=https://hiphopdx.com/news/id.15137/title.kendrick-lamar-hoping-to-release-studio-album-next-year|teideal=Kendrick Lamar Hoping To Release Studio Album Next Year|údar=HipHopDX- https://hiphopdx.com|dáta=2011-05-16|language=en|work=HipHopDX|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Ó mhí Feabhra go mí Aibreán 2012, d’oscail sé seónna do Drake ar a ''Club Paradise Tour''.<ref>{{Cite news|url=http://www.mtv.com/news/1673059/drake-club-paradise-tour-asap-rocky-kendrick-lamar/|teideal=Drake 'Fought' For Intimate Campus Dates Over Stadium Tour|language=en|work=MTV News|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Thosaigh sé ag obair le J. Cole ar albam comhoibríoch thart ar an am sin. Ar an 14 Feabhra, d’eisigh Lamar an t-amhrán "Cartoon & Cereal" ar fáil le híoslódáil dhigiteach – rian ina raibh Gunplay<ref>{{Lua idirlín|url=https://djbooth.net/features/2015-07-06-kendrick-lamar-cartoons-cereal/|teideal=Inside Kendrick Lamar’s Unreleased Classic, “Cartoons & Cereal”|dáta=2015-07-06|language=en-US|work=DJBooth|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> le cloisteáil freisin. Ar an 8 Márta, thuairiscigh ''The Fader'' go raibh Lamar tar éis conradh taifeadta comhfhiontair a shíniú le ''Aftermath Entertainment'' agus ''Interscope Records''; faoi théarmaí an chonartha, lean TDE ar aghaidh mar a lipéad príomhúil<ref>{{Cite news|url=http://rapfix.mtv.com/2012/03/08/kendrick-lamar-signs-with-interscope-aftermath/|teideal=Kendrick Lamar, Black Hippy Ink Deals With Interscope And Aftermath|work=RapFix|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>. Eisíodh a chéad singil tráchtála, "The Recipe" le Dr. Dre, ar raidió rithimeach ar an 2 Aibreán.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.complex.com/pigeons-and-planes/a/pigeonsandplanes/kendrick-lamar-ft-dr-dre-the-recipe|teideal=Kendrick Lamar ft. Dr. Dre - "The Recipe"|language=en|work=Complex|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Eisíodh ''Good Kid, M.A.A.D City'', dara halbam Lamar agus an chéad cheann faoi lipéad móra, ar an 22 Deireadh Fómhair 2012.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.billboard.com/music/music-news/kendrick-lamar-aap-rocky-announce-album-release-dates-482540/|teideal=Kendrick Lamar, A$AP Rocky Announce Album Release Dates|údar=Hannah Gilman|dáta=2012-06-27|language=en-US|work=Billboard|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> D’oibrigh sé le léiritheoirí ar nós Pharrell Williams, Hit-Boy, Scoop DeVille, Jack Splash, agus T-Minus chun albam atmaisféarach hip-hop Cósta Thiar a chruthú le tionchair láidre ó gangsta rap.<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.hiphopdx.com/index/news/id.20658/title.kendrick-lamar-says-good-kid-maad-city-will-sound-nothing-like-section80|teideal=Kendrick Lamar Says "good kid, m.A.A.d City" Will Sound "Nothing" Like "Section.80" {{!}} Get The Latest Hip Hop News, Rap News & Hip Hop Album Sales {{!}} HipHop DX|údar=HipHopDX - http://www.hiphopdx.com|language=en|work=www.hiphopdx.com|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Bhí an chéad singil, "Swimming Pools (Drank)", ar an gcéad singil a shroich 20 barr chairt Billboard Hot 100 sna Stáit Aontaithe. Bhain singil eile cosúil le "Backseat Freestyle", "Poetic Justice", agus "Bitch, Don't Kill My Vibe" rath tráchtála measartha amach. Fuair ''Good Kid, M.A.A.D City'' moladh leathan ó léirmheastóirí, a mhol scríbhneoireacht neamh-líneach Lamar agus an scóip théamach. Mhol Greg Kot ó ''Chicago Tribune'' é as casadh nó fiú díomaoine a thabhairt do steiréitíopaí gangsta ar albam a bhí "lán de ghreann, castacht agus na guthanna éagsúla i gceann [Lamar]". Chuir an t-albam tús ar uimhir a dó ar ''Billboard 200'' le 242,000 cóip díolta sa chéad seachtain – díolacháin tosaigh is airde na bliana ag rapálaí fireann. Sháraigh ''Good Kid, M.A.A.D City'' albam ''The Eminem Show'' (2002) mar an t-albam stiúideo hip-hop is faide ar chairt ''Billboard 200''. I mí Dheireadh Fómhair 2022, ba é an chéad albam stiúideo hip-hop a chaith níos mó ná deich mbliana as a chéile ar an gcairt. Ó Mheán Fómhair go Deireadh Fómhair 2012, bhí Lamar ina phríomhcheoltóir ar an ''BET Music Matters Tour'' le Black Hippy agus Stalley. Bhuaigh sé an gradam Liriceoir na Bliana ag na ''BET Hip Hop Awards'', agus bhí sé le cloisteáil ar an singil "Fuckin' Problems" le ASAP Rocky in éineacht le Drake agus 2 Chainz, a shroich barr 10 i SAM. In 2013, thug Lamar faoi dhá chamchuairt mar phríomhcheoltóir: camchuairt náisiúnta ar champais ollscoile le Steve Aoki, agus a chéad chamchuairt idirnáisiúnta. Bhí sé ag streachailt le dúlagar, ciontacht mar tharrthálaí agus smaointe féinmharaithe le linn ócáidí poiblíochta, tar éis dó cloisteáil faoi bhás trí chara dlúth. Ó Dheireadh Fómhair go Nollaig 2013, d’oscail Lamar seónna do Kanye West ar a ''Yeezus Tour'', in ainneoin easaontais óna lipéad agus a fhoireann bhainistíochta. Baisteadh é don dara huair ag tús na camchuairte, agus d’fhulaing sé briseadh néarógach ag deireadh na tréimhse sin. Bhí Lamar ina bhuaiteoir trí ghradam ag na ''BET Awards'' agus na ''BET Hip Hop Awards'', lena n-áirítear an gradam don Ealaíontóir Nua is Fearr ag na ''BET Awards''. Bhí sé le cloisteáil ar sé amhrán i rith na bliana: "YOLO" leis an Lonely Island agus Adam Levine, an remix de "How Many Drinks?" le Miguel, "Collard Greens" le Schoolboy Q, "Control" le Big Sean agus Jay Electronica, "Give It 2 U" le Robin Thicke agus 2 Chainz, agus "Love Game" le Eminem. Cuireadh síos ar a léiriú ar "Control" mar "musclú" don tionscal hip-hop, agus ba é tús a chonspóid fhadtéarmach le Drake. Luaigh ''Rolling Stone'' gur chuir a véarsa an rian i measc na n-amhrán hip-hop ba thábhachtaí den deich mbliana deireanach. Ainmníodh Lamar mar Rapálaí na Bliana ag ''GQ'' in eagrán speisialta ''Men of the Year''. Tar éis fhoilsiú an eisiúna, tharraing Tiffith Lamar siar ó sheinm ag cóisir GQ, agus líomhnaigh sé go raibh "tuairimí ciníocha" i bpróifíl Steve Marsh faoi. '''2014–2016:''' ''To Pimp a Butterfly'' '''and''' ''Untitled Unmastered'' [[Íomhá:Kendrick Lamar WhiteHouse 2016.jpg|mion|Kendrick Lamar i 2016]] Tar éis dó deireadh a chur lena sheirbhís mar oscailtóir don ''Yeezus Tour'', thosaigh Lamar ag obair ar a thríú albam. Fuair sé seacht ainmniúchán ag na ''56ú Gradam Bhliantúil Grammy'' (Eanáir 2014), lena n-áirítear Ealaíontóir Nua is Fearr, Albam Rap is Fearr, agus Albam na Bliana as ''Good Kid, M.A.A.D City''. Ní bhuaigh sé aon duais ag an searmanas, agus cheap roinnt meán go raibh sé sin mar shní isteach air. Roinn Macklemore, a bhuaigh Ealaíontóir Nua is Fearr agus Albam Rap is Fearr, teachtaireacht téacs a sheol sé chuig Lamar tar éis an tsuímh sin, ag gabháil leithscéal as a bhua thar Lamar. Ba chúis leathan díospóireachta, meáin agus memeanna idirlín an eachtra sin. Le linn an tsuímh, rinne Lamar mashup den amhrán "M.A.A.D City" agus "Radioactive" le banna ceoil rac Imagine Dragons, a fuair moladh na gcainteoirí. D’oscail Lamar do Eminem ar an ''Rapture Tour'' ó Fheabhra go Iúil 2014. Ar an 9 Lúnasa, d’eisigh sé an scannán gearr ''M.A.A.D'', inar aisteoir, coimisinéir agus léiritheoir é, le linn ''Next Fest'' an Sundance Institute. D’eisigh sé an singil cheannais "I" dá thríú albam, ''To Pimp a Butterfly'', ar an 23 Meán Fómhair, a bhuaigh duaiseanna don Feidhmíocht Rap is Fearr agus Amhrán Rap is Fearr ag na ''57ú Gradam Bhliantúil Grammy''. Bhí a léiriú ar "I" mar aoi ceoil ar ''Saturday Night Live'' an-tugtha do na léirmheastóirí comhaimseartha. Bhí sé le cloisteáil ar thrí amhrán in 2014: "It's On Again" le Alicia Keys, "Babylon" le SZA, agus "Never Catch Me" le Flying Lotus. Bhuaigh sé gradam Liriceoir na Bliana don dara huair as a chéile ag na ''BET Hip Hop Awards''. Bhí ''To Pimp a Butterfly'' sceidealta go dtosódh sé níos déanaí, ach eisíodh é ar an 15 Márta 2015. Chuir an t-albam cineálacha ceoil éagsúla le chéile a bhaineann le ceol Dubh Mheiriceánach, amhail ceol seinnte, funk agus soul. Chun a chroílár a ghabháil, d’fhostaigh Lamar léiritheoirí ar nós Sounwave, Pharrell Williams, Terrace Martin agus Thundercat. Chuir Whitney Alford, fianceé Lamar, guthanna cúlra ar roinnt rian. Bhí singil eile as an albam cosúil le "The Blacker the Berry", "King Kunta", "Alright", agus "These Walls", a raibh rath tráchtála measartha acu. Díoladh 324,000 cóip sa chéad tseachtain, agus tháinig ''To Pimp a Butterfly'' mar an chéad albam uimhir a haon de Lamar ar ''Billboard 200'' agus ''UK Albums Chart''. Dúirt ''Billboard'' gur tharla sé seo i lár tréimhse a raibh teannas ciníoch agus foréigean póilíní le feiceáil go forleathan sna Stáit Aontaithe, agus gur léirigh Lamar bardas amh agus ionsaitheach, chomh maith le rince éifeachtach. Dúirt ''Pitchfork'' gur chuir an t-albam lucht na léirmheasanna ag smaoineamh go domhain faoi cheol. Bhí a chéad singil uimhir a haon sna Stáit Aontaithe aige trí remix de "Bad Blood" le Taylor Swift. Bhuaigh sé Duais Físeán na Bliana agus Comhoibriú is Fearr ag na ''MTV Video Music Awards'', agus bhuaigh an físeán ceoil do "Alright" Duais an Treoraithe is Fearr. Athchraol Lamar a chuid ranna ar an remix "Bad Blood" ar thacaíocht do fhreagairt Swift dá conspóid leis na maistíneacha ceoil aici. D’oscail sé na ''BET Awards'' le léiriú conspóideach ar "Alright" agus bhuaigh sé Duais do Ealaíontóir Fireann Hip Hop is Fearr. Bhuaigh sé trí dhuaiseanna eile ag na ''BET Hip Hop Awards''. Chun tacaíocht a thabhairt don albam, thosaigh Lamar ar an ''Kunta's Groove Sessions Tour'', a bhí ó Dheireadh Fómhair go Samhain 2015 i mbeagán áiteanna intiomaigh sna Stáit Aontaithe. Faoi dheireadh na bliana, bhain Lamar 11 ainmniúchán amach ag na ''58ú Gradam Bhliantúil Grammy'' — an líon is mó a fuair rapálaí i rith oíche amháin. Bhí sé ar an gceannaire i measc na mbuaiteoirí le cúig dhuaiseanna: bhí ''To Pimp a Butterfly'' mar Albam Rap is Fearr, bhuaigh "Alright" na duaiseanna do Feidhmíocht Rap is Fearr agus Amhrán Rap is Fearr, bhuaigh "These Walls" an Duais Feidhmíochta Rap/Amhrán Rap-Sung is Fearr, agus bhuaigh "Bad Blood" Duais don Fhíseán Ceoil is Fearr. Le linn an tsuímh, rinne Lamar meascán molta go hard den amhrán "The Blacker the Berry", "Alright", agus amhrán gan teideal. Bhí amhráin gan teideal déanta aige roimhe seo ar ''The Colbert Report'' (Nollaig 2014) agus ar ''The Tonight Show Starring Jimmy Fallon'' (Eanáir 2016). Tar éis iarratas a fháil ó imreoir cispheile LeBron James na hamhráin sin a roinnt, d’eisigh Lamar a chéad albam comhcheangailte, ''Untitled Unmastered'', ar an 4 Márta 2016. Bhí ann ocht rian gan teideal, dáta agus neamhiomlán, agus scríofa go hiomlán leis féin, a bhí beartaithe a bheith ar ''To Pimp a Butterfly'', agus lean sé ar aghaidh ag iniúchadh stíleanna ceoil seinnte, funk, soul, agus aisteach. Fuair ''Untitled Unmastered'' moladh na gcainteoirí agus tháinig sé chun barr ''Billboard 200'' le 178,000 aonaid comhionann albam, ag éirí mar an dara tionscadal consecutach uimhir a haon de Lamar. Bhí sé le cloisteáil ar ceithre amhrán rathúla tráchtála i rith na bliana: "Freedom" le Beyoncé, "Don't Wanna Know" le Maroon 5, "Sidewalks" le The Weeknd, agus "Goosebumps" le Travis Scott. '''2017–2019:''' ''Damn'' '''and''' ''Black Panther: The Album'' [[Íomhá:Kendrick Lamar The DAMN. Tour @ TD Garden (Boston, MA) (36059984926).jpg|mion|""Lamar ar Chamchuairt Damn (2017)."]] '''Ar an 1 Márta, 2017, le linn scéal clúdaigh do ''T'', dhearbhaigh Lamar go raibh sé ag obair ar a cheathrú albam, ''Damn''.''' Scaoileadh an t-aonad cur chun cinn ''“The Heart Part 4”'' ar an 23 Márta, sular scaoileadh an t-aonad ceannais den albam, ''“Humble”'', ar an 30 Márta. Thosaigh an t-amhrán ag uimhir a dó ar an ''Hot 100'' agus shroich sé barr an tábla sa dara seachtain. Is é an dara aonad seo de Lamar, agus an chéad cheann mar ealaíontóir ceannasach, a shroich barr an tábla. Scaoileadh ''Damn'' ar an 14 Aibreán. Bhí fuaim níos tráchtála agus níos coitianta aige ná ''To Pimp a Butterfly'', agus rinne sé iniúchadh ar eilimintí R&B agus pop. Thuairiscigh ''Rolling Stone'' a shonagrafaíocht mar “meascán iontach den sean agus den nua, an sean scoil agus an chéad leibhéal eile.” D’éirigh le ''Damn'' a bheith ina albam is rathúla go tráchtála do Lamar. Chaith sé ceithre sheachtain neamhchomhleanúnacha ar bharr ''Billboard 200'', ag marcáil a tríú albam as a chéile ag an uimhir a haon, agus thosaigh sé le 603,000 aonaid díolta. Thosaigh gach ceann de na 14 amhrán ar an albam ar an ''Hot 100'', lena n-áirítear na hamhráin tópa 20 ''“Loyalty”'' agus ''“Love”''. Ba é ''Damn'' an seachtú albam is mó díolta i 2017, de réir an ''International Federation of the Phonographic Industry'' (IFPI), agus ba é ''“Humble”'' an séú aonad is mó díolta den bhliain. Faoi Mheitheamh 2018, bhí sé ar an gcéad albam ag rapper nó ealaíontóir aonair a raibh gach amhrán air faighte ag céim óir nó níos airde ón ''Recording Industry Association of America''. Chun tacú le ''Damn'', thosaigh Lamar ar a chéad turas ceannaire, '''Damn Tour''', idir Iúil 2017 agus Iúil 2018. Rinne sé $62.7 milliún i dtuilleamh domhanda, ag éirí ar cheann de na turais hip-hop is mó riamh. Ag na ''2017 MTV Video Music Awards'', d’oscail Lamar an seó le ceolchoirm de ''“DNA”'' agus ''“Humble”''. Bhí sé ina bhuaiteoir cúig dhuaiseanna ina dhiaidh sin, lena n-áirítear ''Best Hip Hop Video'', ''Best Direction'', agus ''Video of the Year'' do ''“Humble”''; ba í an chéad uair a bhuaigh ealaíontóir duais as físeán a raibh sé i gcomh-thiomsú air. Le linn na bliana, bhí sé le feiceáil ar an remix do ''“Mask Off”'' le Future, ''“Doves in the Wind”'' le SZA, agus ''“New Freezer”'' le Rich the Kid. Bhí sé ina bhuaiteoir ''Best Male Hip Hop Artist'' ag na BET Awards, agus bhuaigh ''Damn'' ''Favorite Rap/Hip Hop Album'' ag na American Music Awards. Scaoileadh eagrán bailithe den albam, ina raibh an liosta amhrán in ord droim ar ais, i Nollaig. Ar an 4 Eanáir, 2018, d’fhógair Lamar go mbeadh sé ag cur i gcrích agus ag léiriú go heisceachtúil an cheolchlár do ''Black Panther: The Album'', ceolscéal an scannáin 2018. Scaoileadh é ar 9 Feabhra, le tacaíocht trí aonad rathúla: ''“All the Stars”'', ''“King’s Dead”'', agus ''“Pray for Me”''. Chuir Lamar guthanna ceannasach agus cúlra ar gach rian den albam, is cuma cén creidiúint, agus tháirg sé ar roinnt amhrán. Measann léirmheastóirí ceoil go bhfuil ''Black Panther: The Album'' ina shaothar mór, ag moladh liricí agus a thábhachtaí cultúrtha. Chaith sé dhá sheachtain as a chéile ar bharr ''Billboard 200'' agus bhain sé an taifead sruthú is mó do albam ceolscéil riamh. D’oscail Lamar na '''60ú Gradaim Bhliantúla Grammy''' le meascán ceolmhar a fuair moladh mór. Bhí sé ina bhuaiteoir cúig dhuaiseanna ag an seó: ''Damn'' mar ''Best Rap Album'', ''“Humble”'' mar ''Best Rap Performance'', ''Best Rap Song'', agus ''Best Music Video'', agus ''“Loyalty”'' mar ''Best Rap/Sung Performance''. Bhí ''Damn'' ina bhuaiteoir den '''Duais Pulitzer don Cheol''' ar 16 Aibreán 2018, an chéad uair a fuair saothar ceolmhar lasmuigh de na cineálacha cláirsceach agus ceoil seánnós an gradam sin. Ó Bealtaine go Meitheamh 2018, bhí Lamar ina cheannródaí ar an '''Championship Tour''' le roinnt ealaíontóirí TDE eile. Le linn an turais, tháinig conspóid phoiblí leis le Spotify faoi bheartas ábhar agus iompar fuathúil. Bhí Lamar le feiceáil ar chúig amhrán sa bhliain sin: ''“Dedication”'' le Nipsey Hussle, ''“Mona Lisa”'' le Lil Wayne, ''“Tints”'' le Anderson .Paak, agus ''“Wow Freestyle”'' le Jay Rock; chomh maith, bhí sé ina léiritheoir ar albam Jay Rock, ''Redemption'', agus chuir sé guthanna cúlra ar an dara aonad ''“Win”''. Bhí ''Black Panther: The Album'' ina bhuaiteoir ''Favorite Rap/Hip-Hop Album'' ag na American Music Awards. Rinne Lamar a chéad léiriú gníomhaithe mar andúil drugaí sa tsraith dráma coireachta ''Power'' (2018). Tar éis a dhá thuras ceoil, ghlac sé sos taifeadta ceithre bliana, cé go raibh sé rannpháirteach i saothair Beyoncé (''The Lion King: The Gift''), Schoolboy Q (''Crash Talk''), agus Sir (''Chasing Summer'') i 2019. Agus a chonradh foilsiúcháin le Warner/Chappell Music ag dul in éag, shínigh Lamar conradh domhanda fadtéarmach le Broadcast Music, Inc. (BMI). '''2020–2023:''' ''Mr. Morale & the Big Steppers'' '''Ar an 5 Márta, 2020, sheol Lamar agus Dave Free an ghníomhaireacht chruthaitheach PGLang, a raibh cur síos uirthi ag an am mar chuideachta seirbhíse ilteangach agus cairdiúil d’ealaíontóirí.''' I mí Dheireadh Fómhair, shínigh sé comhaontú riaracháin domhanda le ''Universal Music Publishing Group''. D’fhógair Lamar trí phost blag i mí Lúnasa 2021 go raibh sé i mbun táirgthe a albam deiridh faoi TDE, ag dearbhú na ráflaí a tháinig chun solais an bhliain roimhe sin gur fhágfadh sé chun díriú ar PGLang. An tseachtain dár gcionn, tháinig sé le chéile le Baby Keem ar an aonad ''“Family Ties”'', a bhuaigh ''Best Rap Performance'' ag na ''64ú Gradaim Bhliantúla Grammy''. Rinne Lamar tuilleadh rannpháirteachais ar albam Keem, ''The Melodic Blue'', trí ghuthanna cúlra a chur ar fáil agus trí bheith le feiceáil ar an amhrán ''“Range Brothers”''. I mí Samhain, chuir sé “taispeántas amharclainne dá thréimhsí ceoil” i láthair le linn a dara ceolchoirm ceannais ag ''Day N Vegas'', agus bhí sé le feiceáil ar albam Terrace Martin, ''Drones''. Bhí sé ina cheannródaí le chéile ag an seó leath-am ''Super Bowl LVI'' in éineacht le Dr. Dre, Snoop Dogg, Eminem, 50 Cent, agus Mary J. Blige ar an 13 Feabhra, 2022, a bhuaigh ''Primetime Emmy Award'' don ''Outstanding Variety Special (Live)''. Tar éis dó an t-aonad cur chun cinn ''“The Heart Part 5”'' a scaoileadh, scaoileadh a chúigiú albam, ''Mr. Morale & the Big Steppers'', ar an 13 Bealtaine, 2022. Bhí tionchar ar an albam dúbailte ó jazz, R&B, trap, agus soul; d’oibrigh Alford mar an príomhscéalaí. Bhí moladh fairsing ó léirmheastóirí, a d’athbhreithnigh scríbhneoireacht leochaileach Lamar agus an raon léirithe. Chuaigh gach rian den albam isteach ar an ''Hot 100''; thosaigh a thrí aonad ''“N95”'', ''“Silent Hill”'', agus ''“Die Hard”'' sna ''top-10''. Díoladh 295,000 aonad sa chéad seachtain, agus d’éirigh ''Mr. Morale & the Big Steppers'' ina cheathrú albam as a chéile le bheith ar an uimhir a haon ar ''Billboard 200''. Ina dhiaidh sin, bhí sé mar an chéad albam hip-hop den bhliain a shroich billiún sruthú ar ''Spotify''. Chun tacú le ''Mr. Morale & the Big Steppers'', thosaigh Lamar ar an '''Big Steppers Tour''', a mhair ó Iúil 2022 go Márta 2024. Rinne an turas $110.9 milliún i dtuilleamh domhanda, ag éirí an turas rap is mó a tháinig air ag an am. Scríobh, chomhiarracháil agus rinne sé léiriú feidhmiúcháin ar an ngearrscannán a bhí bunaithe ar an amhrán ''“We Cry Together”'', a scaoileadh go domhanda i mí Mheán Fómhair 2022. Scaoileadh scannán ceoil comhthreomhara don turas, ''Kendrick Lamar Live: The Big Steppers Tour'', i mí na Samhna. Bhí Lamar ina bhuaiteoir ''Favorite Male Hip Hop Artist'' ag na American Music Awards agus ''Favorite Hip Hop Album'' do ''Mr. Morale & the Big Steppers''. Fuair sé sé dhuaiseanna ag na BET Hip Hop Awards, lena n-áirítear ''Album of the Year''. Ag na ''65ú Gradaim Bhliantúla Grammy'', ainmníodh ''Mr. Morale & the Big Steppers'' mar ''Best Rap Album'', agus bhuaigh ''“The Heart Part 5”'' duais ''Best Rap Performance'' agus ''Best Rap Song''. I mí Bealtaine 2023, bhí Lamar le feiceáil ar leagan neamhspleách den aonad ''“America Has a Problem”'' le Beyoncé agus ar an aonad ''“The Hillbillies”'' le Baby Keem. Bhí sé ina bhuaiteoir ceithre dhuaise ag na BET Hip Hop Awards agus shocraigh sé ceithre thaifead san am céanna. Bhí Lamar le feiceáil sa scannán ceolchoirme ''Renaissance: A Film by Beyoncé'' agus rinne sé léiriú feidhmiúcháin ar ghearrscannán Baby Keem bunaithe ar ''The Melodic Blue''. D’fhág sé a chuid ceangail le Aftermath Entertainment go ciúin agus shínigh sé comhaontú ceadúnaithe nua díreach le ''Interscope''. === '''2024–present: Feud with Drake,''' ''GNX''''', Grammy wins and Super Bowl LIX halftime show''' === Ar an 9 Feabhra 2025, thug Lamar taispeántas ag seó leathama Super Bowl LIX. Bhí camóga agus léirithe ceoil ó SZA, Samuel L. Jackson, Serena Williams, agus Mustard mar chuid dá sheó chomh maith. Bhris a sheó leathama na taifid maidir le lucht féachana, agus ba é an léiriú Super Bowl is mó a breathnaíodh riamh é, le 133.5 milliún duine ag féachaint air — ag sárú, don chéad uair, sheó leathama Michael Jackson ag Super Bowl XXVII i 1993. Shínigh sé conradh le comhlacht Paramount Pictures chun scannán grinn a léiriú in éineacht le Free, Trey Parker agus Matt Stone, atá le teacht amach ar an 20 Márta 2026. Ar an 17 Feabhra, tháinig Lamar chun bheith ar an naoú healaíontóir iomlán agus ar an gcéad rapálaí riamh le breis is 100 milliún éisteoir míosúil ar Spotify. Ina theannta sin, ba é an chéad rapálaí é a raibh trí albam sa 10 mbarr sna Stáit Aontaithe aige ag an am céanna. Ar an 14 Márta 2025, bhí Lamar le cloisteáil trí huaire ar an albam ''Music'' le Playboi Carti, agus é le feiceáil ar na hamhráin "Backd00r", "Good Credit", agus "Mojo Jojo". == saol pearsanta == <references responsive="1"></references> Thosaigh Lamar ag dul amach lena bhean chéile Whitney Alford agus iad fós sa mheánscoil. D'fhógair Lamar a ghealltanas do Alford i mí Aibreáin 2015. Chuir siad fáilte roimh a gcéad leanbh, iníon darb ainm Uzi, ar an 26 Iúil 2019. D’úsáid an lánúin an saothar ealaíne ar chlúdach an albaim ''Mr. Morale & the Big Steppers'' chun breith a dara linbh, mac darb ainm Enoch, a fhógairt in 2022. Is teetotaler é Lamar agus caitheann sé saol saor ó dhrugaí. I gcomhrá in Deireadh Fómhair 2012, dúirt sé gur bhain sé triail as marijuana uair amháin, ach go raibh an blunt líonta le PCP, agus nár bhain sé úsáid as aon drugaí ó shin. I gcomhrá le Starz, dúirt Lamar gur iarr sé ról drugaígh a ghlacadh sa tsraith teilifíse ''Power'', ag rá: “[Is carachtar é Laces] atá ar eolas agam. Tá aithne agam air go maith, ag fás aníos i Compton. Forbraíonn tú grá áirithe dóibh, tuigeann tú, sa bhealach ait sin. Níor mhaith leat aon rud dona a tharlú dóibh, ach tuigeann tú go bhfuil siad contúirteach.” == Ealaíontacht == Is é Tupac Shakur an tionchar is mó ar Lamar, agus tá tionchar aige ar a shaol gairmiúil agus pearsanta araon. Tá ceann dá na cuimhní is luaithe óna óige ná é ag féachaint ar Shakur agus Dr. Dre ag taifeadadh an dara fhíseán ceoil dá singil "California Love" lena athair ag an gCompton Swap Meet. Tá cur síos déanta ag Lamar air féin mar "mhac léinn" ar ealaín agus ar dhearcaí sóisialta agus polaitiúla Shakur. Cé go measann roinnt foilseachán é mar Shakur na glúine seo, tá sé ag iarraidh a phearsantacht agus a fhéiniúlacht féin a chaomhnú. === stíl ceoil === Tá cur síos déanta ar nádúr stíl cheoil Lamar mar "frith-fhlambóigeach, inmheánach agus casta." Tá a chuid fréamhacha sa hip hop Cósta Thiar, agus tá sé i gcónaí ag athchruthú a fhuaim trí iniúchadh a dhéanamh ar sheánraí eile. Mar gheall ar an gcaoi ar chuidigh sé leis an lucht éisteachta a leathnú, go háirithe trína tharraingt ar éisteoirí príomhshrutha, déanann léirmheastóirí ceoil cur síos air go ginearálta mar ealaíontóir rap forásach. Molann sé féin gur ceol gan seánra atá aige, ag míniú i gcomhrá in 2012: "Ní féidir mo cheol a chur i gcatagóir i ndáiríre, is ceol daonna atá ann." Dúirt PopDust gur bhrúigh Lamar teorainneacha an tseánra i gcónaí i rith na 2010idí, deich mbliana a bhí, dar le cuid acu, sainmhínithe ag an hip hop. Kendrick Lamar marcáil athrú tábhachtach ina ealaín. Murab ionann agus a mheascáin luatha, a raibh rapanna saora orthu bunaithe ar CHR agus singil raidió uirbeacha, bhí an EP seo lán le táirgeadh bunaidh melancólach agus '''"doleful"''' a chuir béim ar a liricí. Bhí táirgeadh '''jazz simplí''' measctha le stíleanna '''rap malartacha''' ar Section.80, le huirlisiú a tharraing ó R&B, boom bap, síceideileachas, agus downtempo. D'fhág Good Kid, M.A.A.D City taobh thiar de thaitneamhachtaí hip hop comhaimseartha trí iniúchadh a dhéanamh ar thaobh suaimhneach, atmaisféarach de '''hip hop an Chósta Thiar''' agus '''gangsta rap'''. Is amalgam de sheánraí a bhaineann le ceol Mheiriceánach-Afraiceach é '''To Pimp a Butterfly''', go háirithe jazz, funk, agus soul. D'athshainigh sé '''rap jazz''' trí bhéim a chur ar imreoiracht agus aonrú seachas sampláil a úsáid go príomha. Tá socruithe íosta i Damn agus Mr. Morale & the Big Steppers, áit a ndeachaigh Damn i gcion ar éisteoirí príomhshrutha trína '''tháirgeadh pop agus R&B-thionchar''', agus bhí na huirlisiú scaipthe agus saobhadh de Mr. Morale & the Big Steppers ceaptha chun imní agus míchompord a chur ar éisteoirí. Ba ómós don Chósta Thiar é GNX, le '''sintéiseoirí g-funk, beats agus sreafaí spreagtha ag an gCósta Thiar''', agus gnéithe ó '''rapairí faoi thalamh Los Angeles''' mar Hitta J3, YoungThreat, Peysoh, Lefty Gunplay, Wallie the Sensei, agus Siete7x. Dúirt duine amháin: Níl stad ná staonadh le cruthaitheacht Kendrick Lamar, duine de na fonnadóirí/ceoltóirí/léiritheoirí is cumasaí atá ag cumadh ceoil faoi láthair.  Seo anamcheol comhaimseartha a leanann oidhreacht Marvin Gaye is Curtis Mayfield agus é tiomáinte ag fiosrúcháin feasa fir i dtaobh shochaí na linne,  sochaí atá faoi scáth uachtarántachta osréalaí Trump.  Níl aon bhéim ar an ’bling’, mar a bhíonn go hiondúil i rap-amhráin, ná ní chloisimíd é ag caitheamh anuas ar mhná.  In áit na dtéamaí seanchaite san, ar an albam seo, cloisimid file agus ceoltóir i mbarr a réime ag déanamh domhainmhachnamh ar a ról sa domhan aisteach trína chéile seo. == goth == Measann roinnt asraonta meán go bhfuil Lamar ar an rapálaí is tábhachtaí agus is mó tionchair dá ghlúin. D’ainmnigh Billboard, Forbes agus Vibe é mar an dara rapálaí is fearr riamh, taobh thiar de Jay-Z. Rinne The New York Times cur síos air mar rapálaí teicniúil “lasrach” agus “cuardaitheoir gan staonadh”. Athraíonn a shreabhadh “solúbtha, lúfar” ó mhéadrachtaí díorthaithe go cinn ghiniúna, agus cuimsíonn sé scéimeanna rím inmheánacha agus ilshiollacha. Déantar a chuid rím a ionramháil de ghnáth laistigh de ghnáth-am, rud a ligeann dó rialú mín a dhéanamh ar fhóineolaíocht mhéadrach agus le tuiscint a thabhairt ar éiginnteachtaí foirmiúla cosúil le ceol pop agus rac. Tá cuid dá ionramhálacha rím bunaithe ar stíleanna “solúbtha” na scoile nua a thugann le tuiscint na 1990idí, agus tá cuid eile bunaithe ar eilimintí “docht” na sean-scoile a chuireann i gcuimhne na 1980idí. Úsáideann Lamar sincóipiú go minic ina chuid fonn chun codarsnachtaí a chruthú idir a ábhar liriceach agus a rithimí. Le ''Good Kid, M.A.A.D City'', imríonn sé go saor le fuaimniú, infhilleadh agus seachadadh chun raon mothúchánach an albaim a léiriú. Moltar Lamar as a thoilteanas a ghuth a úsáid mar uirlis cheoil. Glacann sé le raonta éagsúla cainte, ton, modhnuithe agus dathanna gutha chun pearsantachtaí contrártha a léiriú, mothúcháin shainiúla a phéinteáil, agus scéalta a insint trí charachtair agus pearsain. Tá a réimse falsetto, ar a dtugann sé an “falsetto ghetto”, curtha i gcomparáid le guth Curtis Mayfield. Deir MTV go n-úsáideann Lamar a ghuth ar bhealach a thugann le fios sliocht a théann siar go hobair bhunúsach James Brown sna 1960idí, síceadelia na 1970idí, fantaisíocht “allais” Prince sna 1980idí, agus gangsta rap na 1990idí. Rinne ''The Times'' é a rangú mar an deichiú hamhránaí aonair is fearr den 21ú haois sa bhliain 2023. == Scríobh amhrán == Tugadh an teideal ''“maighistir scéalaíochta”'' do Lamar ag ''The New Yorker'', agus tá sé á mheas mar dhuine de na liriceoirí hip-hap is fearr sa ré nua-aimseartha ag roinnt foilseachán agus ag a phiaraí. Deir Pharrell Williams gurb é a dhéanann a chumadóireacht amhrán speisialta ná go bhfuil sé “an-disciplíneach maidir le hábhar, tuigeann sé gur rud tábhachtach é go mbeadh sé buan, agus tuigeann sé go gcaithfidh sé a bheith ar fheabhas.” Dar le ''American Songwriter'', cé gur ceoltóir, liriceoir agus emcee é Lamar, is ''drámaíodóir, úrscéalaí agus údair gearrscéalta'' é freisin. Tá sé liteartha laistigh den fhoirm ealaíne atá sa cheol. Tarraingíonn a chumadóireacht amhrán machnamhach ar réimse leathan de theicnící liteartha agus scannánaíochta, amhail scitsí hip-hap agus guthanna thar ceol, rud a ligeann don lucht éisteachta leanúint ar chonairí inmheánacha agus seachtracha an scéil. Tá an chumasc atá aige de stíleanna éagsúla scannáin agus a thionchar sonach tar éis a chuid saothar a ardú mar chuid de na cinn is “éadromchróga agus cumhachtaí” sa hip hap, agus chuir sé le dul chun cinn na scéalaíochta sa seánra. '''Aithnítear Lamar mar cheoltóir agus scríbhneoir''', agus tosaíonn sé a phróiseas scríbhneoireachta le bailiúchán de smaointe réamhphleanáilte a scríobh sé síos thar bhliain amháin. Is minic a spreagann a chuid taithí phearsanta a chuid amhrán, ach faigheann sé smaointe freisin ó dhaoine nua a chasann sé orthu, ó thaisteal, agus ó chultúir dhifriúla a bhlaiseadh. Mar Chríostaí dílis, roinneann sé a chuid bua agus coimhlintí spioradálta ina chuid ceoil. Is scríbhneoir nótaí díograiseach é Lamar, agus d’fhorbair sé eochairfhocail, frásaí, agus fuaimeanna a chabhraíonn leis na mothúcháin chéanna a mhúscailt is a mhothaigh sé nuair a scríobh sé an chéad leagan den amhrán. Meastar é mar “rapálaí polaitiúil go follasach ach oiriúnach don raidió” ag ''Pitchfork'', agus mar phobalachasach ag ''The Wall Street Journal''. Cuireann sé cáineadh polaitiúil agus tráchtaireacht shóisialta isteach ina chuid amhrán go rialta, go háirithe maidir le cultúr na nAfraiceach-Meiriceánach. I measc na dtéamaí a scrúdaíonn sé tá éagothroime chiníoch, idirdhealú institiúideach, agus cumhachtú na ndaoine gorma. Rinne ''The Guardian'' comparáid idir a cháineadh agus óráid Stát na Aontais, agus chuir ''Billboard'' síos ar a chuid liricí mar “Shakespearúil.” Dúirt ''HuffPost'' gur phíosa iontach iriseoireachta é a shaothar toisc go labhraíonn sé ón bpeirspictíocht a bhaineann le pobail gorma atá faoi leatrom agus go ndéanann sé ionsaí díreach ar na hinstitiúidí atá freagrach as a bpian—rud nach féidir le go leor iriseoirí a bhaint amach. Déanann Lamar iarracht smaoineamh coincheapúil a iompar trína cheol, “cibé acu is coincheap mór é nó rud chomh mín nach dtuigeann tú é go dtí tar éis 20 éisteacht.” Tá lucht leanúna agus foilsitheoirí tar éis teoiricí a chur ar aghaidh go mbaineann a chuid albam le cineálacha éagsúla na meán cumarsáide. Meastar ''Section.80'' mar bhailiúchán de ghearrscéalta bunaithe ar imeachtaí a chuaigh i bhfeidhm ar ghlúin na mílaoise, cosúil le huachtaránacht Ronald Reagan. Tá struchtúr neamhlineach scéalaíochta ''Good Kid, M.A.A.D City'' curtha i láthair mar ghearrscannán fásta ina n-insítear eispéiris dhian óna óige i gCompton. Cuireadh scóip scannánach an albaim i gcomparáid le scriptanna scríofa ag Martin Scorsese agus Quentin Tarantino. Léitear ''To Pimp a Butterfly'' mar dán agus mar litir fholamh a dhéanann iniúchadh ar fhreagrachtaí ról-mhúnlaithe agus ar shaol mar dhuine Afracach-Meiriceánach le linn uachtaránacht Barack Obama. Déantar cur síos ar ''Damn'' mar shatire inmheánach a iniúchann dualtachtaí nádúr an duine agus na moráltachta. Tá ''Mr. Morale & the Big Steppers'' múnlaithe cosúil le dráma stáitse, ina mbaintear úsáid as liricí admhálacha bunaithe ar a eispéiris i dteiripe. == ''Oidhreacht''. == Dúirt eagarthóirí ''Insider Inc.'' agus ''CNN'' gur duine de na ceoltóirí is mó tionchair de na 2010idí é Lamar, agus gur athrú mór paraidíme é i hip hop comhaimseartha agus i gcultúr an phobail. Le linn ghluaiseacht ''Black Lives Matter'' agus na n-imeachtaí i ndiaidh toghchán uachtaránachta SAM in 2016, úsáideadh a shaothar mar amhráin agóide. Dar le William Hoynes, scoláire ar staidéar Meiriceánach agus ar na meáin, cuireann gnéithe forásacha Lamar é i measc ealaíontóirí agus gníomhaithe Afracach-Meiriceánacha eile a “d’oibrigh laistigh agus lasmuigh den phríomhshruth chun frithchultúr a chur chun cinn a sheasann in aghaidh na steiréitíopaí ciníocha atá á scaipeadh i meáin agus i gcultúr faoi úinéireacht bhán.” Dúirt Matt Miller ó ''Esquire'' gur mhúscail Lamar físeáin cheoil mar chineál tráchtaireachta shóisialta le blianta beaga anuas. Tá ceol Lamar i gcónaí tar éis moladh criticiúil, rath tráchtála, agus tacaíocht ó ealaíontóirí a réitigh an bealach dó a bhaint amach. Meastar gur comhartha é a bhua ar Dhuais Pulitzer gur aithní an mionlach cultúrtha Meiriceánach hip hop mar “mheán ealaíne dlisteanach.” Mhol ealaíontóirí sinsearacha ar nós Nas, Bruce Springsteen, Eminem, Dr. Dre, Prince, agus Madonna a cheol agus a cheardaíocht. Spreag albam deireanach David Bowie, ''Blackstar'' (2016), a shaothar ''To Pimp a Butterfly'', agus mhol a léiritheoir Tony Visconti Lamar mar “bhriseoir rialacha” sa tionscal ceoil. Ghlaoigh Pharrell Williams air “duine de na scríbhneoirí is mó dár linn” agus chuir sé i gcomparáid le Bob Dylan. Luaitear Lamar freisin mar thionchar láidir ar shaothar ealaíontóirí comhaimseartha éagsúla, lena n-áirítear BTS, Dua Lipa, Tyler, the Creator, Roddy Ricch, agus Rosalía. Measann Lorde gurb é “an t-ealaíontóir is mó tóir agus tionchair i gceol nua-aimseartha.” == íomhá phoiblí == Coinníonn Lamar próifíl phoiblí íseal agus tá aithne air mar dhuine cúthail. Bíonn drogall air labhairt go poiblí faoina shaol pearsanta agus seachnaíonn sé úsáid a bhaint as na meáin shóisialta de ghnáth. Tá sé cinntitheach freisin nuair a bhíonn sé ag plé le príomhshruth na meán, cé go molann iriseoirí a shuaimhneas “cosúil le Zen” agus a phearsantacht shimplí. De réir Lamar féin, tá sé “chomh báite sin i m’eachtra féin taobh amuigh den cháiliúlacht, uaireanta is é sin an t-aon rud atá ar eolas agam. Níor theastaigh uaim riamh a bheith ag lorg aird go géar. Is maith le gach duine aird, ach domsa, ní hé sin mo ghrá.” Tá a chuid liricí tar éis aird na meán a tharraingt, rud a d’eascair moladh agus conspóid araon. Tá tuairim an phobail faoi Lamar tiontaithe freisin ag na coimhlintí rap éagsúla ina raibh sé páirteach. Cé gur dhearbhaigh roinnt iriseoirí gurbh é buaiteoir a choimhlint phoiblí le Drake, mheas daoine eile gur bua Pyrrhusach a bhí ann mar gheall ar thromchúis na líomhaintí agus scaipeadh faisnéise míchearta ar líne. Tar éis scaoileadh ''Good Kid, M.A.A.D City'', chuir roinnt asraonta meán síos ar Lamar mar “shlánaitheoir nua-aimseartha an hip hop.” Ní maith le roinnt léirmheastóirí a chur chuige polaitiúil “cráiteach,” rud a fhágann go bhfeictear é mar dhuine a bhfuil casta slánaitheora air. Mar sin féin, dhearbhaigh Lamar é féin mar an “rapálaí is fearr beo” mar gheall ar a nasc pearsanta leis an hip hop. Mhínigh sé do Zane Lowe: “Níl mé á dhéanamh chun amhrán maith amháin a bheith agam, nó rap maith amháin, nó port maith amháin, nó droichead maith amháin. Tá mé á dhéanamh chun é a dhéanamh gach uair, go hiomlán. Agus chun é sin a dhéanamh, caithfidh tú tú féin a spreagadh agus a dhearbhú duit féin—ní do dhuine ar bith eile—gur tusa an duine is fearr. [...] Sin é mo thiomáint agus mo ocras, agus beidh sé sin ionam i gcónaí.” == fiontar eile == === fiontraíocht === Tá cur síos déanta ar Lamar mar ghnóthóir “barántúil” a ghlacann “céimeanna ríofa chun a bhranda a bhunú ón tús” agus nach bhfágann aon rud faoi thimpiste. Téann sé i dtreo rolladh amach albam ar bhealach neamhghnách, ag úsáid “Easter eggs” agus teachtaireachtaí doiléire. Sula scaoileann sé albam stiúideo, roinneann Lamar singil chur chun cinn óna shraith amhrán “The Heart”, atá deartha chun “rithim bhuille a cheoil a bhreathnú.” Tá na téamaí leochaileacha a iniúchadh sna singil neamh-albam tar éis a chaidreamh lena lucht leanúna fiosrach, ar a dtugtar Kenfolk, a neartú. Tá portfóilió eastáit réadaigh aige a chuimsíonn maoin i California agus i Nua-Eabhrac. I 2011, chruthaigh Lamar amhrán bunaidh leis an léiritheoir Nosaj Thing chun Windows Phone Microsoft a chur chun cinn. Bhí sé le feiceáil in éineacht le DJ Calvin Harris agus an t-amhránaí Ellie Goulding i bhfeachtas margaíochta do Bacardi in 2014. Mar scairshealbhóir mionlaigh i TDE, bhí sé i gceist go mbeadh Lamar ina léiritheoir feidhmiúcháin ar rannóg scannán an lipéid. Chomhoibrigh sé le American Express ar fheachtais fhógraíochta do Art Basel agus Small Business Saturday, agus is infheisteoir aingil é ar an ardán cruthaithe ceoil EngineEars. Tá comhpháirtíochtaí déanta aige freisin le roinnt dearthóirí faisin agus asraonta. Mar ambasadóir branda, bhí sé páirteach i ndearadh bróga spóirt do Reebok agus Nike, Inc. D’fhorbair sé caidrimh oibre le Grace Wales Bonner agus Martine Rose; trína mbrandaí ainmnithe féin, ghléas siad é do roinnt imeachtaí poiblí. Don bhailiúchán Fómhar/Geimhreadh 2023, ''Twilight Reverie'', d’oibrigh Lamar le Bonner chun fuaimrian na seó a chruthú le Sampha agus Duval Timothy. Trí PGLang, chum sé an ceol agus chomh-dhear sé an stáitse do bhailiúchán haute couture Earrach/Samhradh 2024 de chuid Chanel. === Daonchairdis agus an ghníomhaíocha === Is tacadóir é Lamar leis an ngluaiseacht ''Black Lives Matter'', agus labhraíonn sé go hoscailte ar son comhionannais chiníoch. In 2012, mhol sé Frank Ocean as teacht amach go poiblí. D’fhorbair sé cairdeas láidir le hiar-uachtarán SAM Barack Obama, tar éis dó oibriú ar fhíseán poiblíochta do thionscnamh Obama, ''My Brother’s Keeper''. Léirigh sé cáineadh ar chéad uachtaránacht Donald Trump agus ar chinneadh stairiúil Chúirt Uachtarach SAM chun ''Roe v. Wade'' a chur ar ceal. Bhí Lamar mar phríomhcheoltóir ar cheolchoirmeacha carthanachta a thacaigh le heagraíochtaí neamhbhrabúis áitiúla agus idirnáisiúnta. Thug sé síntiús don ''American Red Cross'' i mí na Samhna 2012 chun tacú le híospartaigh Hairicín Sandy. I mí na Nollag 2013, bhronn sé $50,000 ar a iar-mheánscoil, ''Centennial High School'', chun tacaíocht a thabhairt dá roinn cheoil. Chuaigh sé ar chamchuairt bheag i 2014 agus bhronn sé an t-ioncam ar fad ar ''Habitat for Humanity'' agus ar a bhaile dúchais. I mí Iúil 2017, cheannaigh sé veain inrochtana do lucht úsáide cathaoireacha rothaí do lucht leanúna ceathairphléagach. Glacann sé páirt go rialta i dtiomáint bréagán bliantúil TDE i ''Nickerson Gardens'', agus eagraíonn sé a thiomáint féin i ''Compton''. Ghlac sé páirt i siúlóid síochána i mí an Mheithimh 2020 chun agóid a dhéanamh i gcoinne dúnmharú George Floyd agus marú Breonna Taylor. I mí an Mheithimh 2024, bhí sé i gceannas ar shíntiús $200,000 do 20 carthanas agus tionscnamh pobail i Los Angeles. == Éachtaí == Le linn a ghairme, tá 22 Ghradam Grammy buaite ag Lamar (an tríú líon is mó ag rapálaí riamh), Gradam Emmy Primetime, cúig Ghradam Ceoil Mheiriceánach, 37 nGradam Hip Hop BET (an líon is mó a bhuaigh aon ealaíontóir), 11 Ghradam Ceoil Físeáin MTV (lena n-áirítear dhá bhua Físeán na Bliana), 7 nGradam Ceoil Billboard, agus Gradam Brit. Mar chumadóir amhrán, fuair sé ainmniúcháin do Ghradam an Acadaimh agus do Ghradam Golden Globe. Ag na 58ú Gradaim Grammy, fuair sé an líon ainmniúchán is mó riamh ag rapálaí in aon oíche amháin—11. Ag an 65ú searmanas, ba é an chéad ealaíontóir ó aon seánra a ainmníodh do Albam na Bliana le ceithre albam stiúideo ceannasaí as a chéile ó aimsir Billy Joel (1979–1983). Tá Lamar le feiceáil ar liostaí cumhachta éagsúla. I 2015, bhí sé ar liosta Power 100 de chuid ''Ebony'' a thugann ómós do cheannairí i bpobal na nAfraiceach-Meiriceánach. Chuir ''Time'' san áireamh é ar a liosta bliantúil de na 100 duine is mó tionchair ar domhan in 2016. Bhí sé ar rangú Celebrity 100 de chuid ''Forbes'' (2019), agus ar a liosta 30 Faoi 30 faoi dhó sa chatagóir ceoil (2014 agus 2018). Cuireadh Lamar san áireamh faoi dhó ar liostaí ''Billboard'' de na rapálaithe is fearr riamh (2015 agus 2023). D’ainmnigh ''Complex'' é mar an rapálaí is fearr beo trí huaire (2013, 2017 agus 2024), agus chuir siad san áireamh é ar a liosta de na 20 rapálaí is fearr ina 20idí trí huaire (2013, 2015, agus 2016). I mBealtaine 2015, dearbhaíodh Lamar mar dheilbhín glúine ag Seanad Stáit California as a chuid ceoil agus daonchairdis. Bhí sé ina mhórmharascail ar Pharáid Nollag Compton, agus bronnadh eochair a bhaile dúchais air mar ionadaí ar a fhorbairt. Bhí sé ina chainteoir céime iontais ag Compton College ar an 7 Meitheamh 2024. Is é an cúigiú fear é a bhí le feiceáil ina aonar ar chlúdach ''Harper’s Bazaar''. Cuireadh ''Good Kid, M.A.A.D City'', ''To Pimp a Butterfly'', agus ''Damn'' san áireamh i rangú tionsclaíoch ''Rolling Stone'' de na 500 albam is fearr riamh agus na 200 albam hip hop is fearr riamh. Cuireadh ''Good Kid, M.A.A.D City'' ar liosta na hirise de na 100 albam tosaigh is fearr riamh, agus ainmníodh é mar an t-albam coincheapa is fearr riamh. Ainmníodh é mar an seachtú albam is fearr riamh ag Apple Music in 2024. Rangú roinnt foilseachán ''To Pimp a Butterfly'' mar cheann de na halbaim is fearr de na 2010idí, agus measadh “Alright” mar an t-amhrán hip hop is fearr den ré sruthaithe ag Spotify. Ó Feabhra 2023, is é an t-albam is airde rátáil ar an eanaclóipéid ar líne ''Rate Your Music''. Bhuaigh ''Damn'' Duais Pulitzer don Cheol in 2018—an chéad uair a bronnadh an gradam ar shaothar ceoil lasmuigh de na seánraí clasaiceacha agus snagcheoil. Tá a chamchuairt agus ''The Big Steppers Tour'' (2022–2024) i measc na gcamchuairteanna hip hop is mó ioncaim riamh. == Dioscliosta == '''Studio albums''' * ''Section.80'' (2011) * ''Good Kid, M.A.A.D City'' (2012) * ''To Pimp a Butterfly'' (2015) * ''Damn'' (2017) * ''Mr. Morale & the Big Steppers'' (2022) * ''GNX'' (2024) == ''Scannánliosta'' == * ''God Is Gangsta'' (2015) * ''Quincy'' (2018) * ''Kendrick Lamar Live: The Big Steppers Tour'' (2022) * ''Renaissance: A Film by Beyoncé'' (2023) * ''Piece by Piece'' (2024) * ''Untitled Trey Parker film'' (2026) == turas == === príomhghníomh === * Good Kid, M.A.A.D City World Tour (2013) * Kunta's Groove Sessions (2015) * The Damn Tour (2017–2018) * The Big Steppers Tour (2022–2024) === comhphríomhghníomhartha === * The Championship Tour (with Top Dawg Entertainment artists) (2018) * Grand National Tour (with SZA) (2025) 1. https://www.britannica.com/biography/Kendrick-Lamar {{Síolta ceol}} ndrc6a5dktsg8a0b4c5a94eofz4st87 Liosta Lochanna na hÉireann 0 119824 1271380 1271306 2025-06-24T15:23:38Z Marcas.oduinn 33120 /* Lochanna fionnuisce */Loch Raithin = Cross Lough 1271380 wikitext text/x-wiki Seo a leanas liosta lochanna ar oileán [[Éire|na hÉireann]], i dteannta le tábla desna cinn is mó. De réir [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)|Ghníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil]] (GCC), tá tuairim is 12,000 loch i b[[Poblacht na hÉireann]], le hachar níos mó ná 1,200 ciliméadar cearnach.<ref>[https://www.epa.ie/pubs/reports/water/waterqua/Water%20Quality%20in%20Ireland%202010-2015.pdf Water Quality in Ireland 2010–2015], cuid 3.1, lth. 27. GCC, 2017. {{ISBN|978-1-84095-735-8}}.</ref> Is é [[Loch nEathach]] i d[[Tuaisceart Éireann]] an loch is mó de réir achair. Is é [[Loch Coirib]] an dara is mó, agus an ceann is mó sa Phoblacht. Is é Loch nEathach fosta an loch is mó de réir toirte. Is é [[Loch Measca]] an ceann is mó sa Phoblacht. == Lochanna is mó == Is iad a leanas na lochanna fionnuisce is mó na hÉireann:<ref>[http://www.osi.ie/Education/Primary-Schools/Seniors/Mountains,-Rivers-Lakes-(1).aspx Mountains, Rivers and Lakes], [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]]</ref><ref>[http://www.fishinginireland.info/trout/shannon/derg.htm Lough Derg], Fishing in Ireland</ref><ref>[http://www.ecn.ac.uk/sites/site/lakes/lough-erne Lough Erne], UK Environmental Change Network</ref> {| class="wikitable sortable" ! Ord<br />de&nbsp;réir<br />achair !! Loch !! Achar<br />km<sup>2</sup> !! Meán-<br />domhain<br />m !! Uas-<br />domhain<br />m !! Toirt<br />×10<sup>6</sup>&nbsp;m<sup>3</sup> !! Imeall-<br />bhord<br />km <ref>Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann ''Generalised Rivers & Lakes''</ref> !! Contaetha |- | 1 || [[Loch nEathach]] || 396 || 9.0 || 25 || 3,528 || 186 || [[Contae Aontroma|Aontroim]], [[Contae an Dúin|An Dún]], [[Contae Ard Mhacha|Atá Mhacha]], [[Contae Thír Eoghain|Tír Eoghan]], [[Contae Dhoire|Doire]] |- | 2 || [[Loch Coirib]]<ref>[http://invasivespeciesireland.com/wp-content/uploads/2010/11/Case_Study_2_Lagarosiphon_major_Lough_Corrib.pdf Lagarosiphon major] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20201116012755/http://invasivespeciesireland.com/wp-content/uploads/2010/11/Case_Study_2_Lagarosiphon_major_Lough_Corrib.pdf |date=2020-11-16 }} – An Aggressive Invasive Species in Lough Corrib</ref> || 176 || 6.5 || 50.9 || 1,158 || 392 || [[Contae na Gaillimhe|Gaillimh]], [[Contae Mhaigh Eo|Mhaigh Eo]] |- | 3 || [[Loch Deirgeirt]]<ref>[http://wldb.ilec.or.jp/Lake.asp?LakeID=EUR-22&RoutePrm=0%3A%3B14%3Aload%3B14%3Aload%3B14%3Aload%3B14%3Aload%3B14%3Aload%3B World Lake Database] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20150621232653/http://wldb.ilec.or.jp/Lake.asp?LakeID=EUR-22&RoutePrm=0%3A%3B14%3Aload%3B14%3Aload%3B14%3Aload%3B14%3Aload%3B14%3Aload%3B |date=2015-06-21 }}</ref> || 130 || 7.6 || 36 || 988 || 229 || [[Contae Thiobraid Árann|Tiobraid Árann]], [[Contae an Chláir|An Clár]], Gaillimh |- | 4 || [[Loch Éirne]] Íochtarach<ref>Heavily Modified Water Bodies – North Western River Basin District P.31 {{lua idirlín | url = http://www.doeni.gov.uk/niea/hmwb_nw.pdf | teideal=Archived copy | dátarochtana=2014-10-25 | url-status=dead | archive-url = https://web.archive.org/web/20141025024015/http://www.doeni.gov.uk/niea/hmwb_nw.pdf | archive-date=2014-10-25 }}</ref> || 109 || 11.9 || 69 || 1,300 || 270 || [[Contae Fhear Manach|Fear Manach]] |- | 5 || [[Loch Rí]]<ref>[http://wldb.ilec.or.jp/Lake.asp?LakeID=EUR-21&RoutePrm=0%3A%3B14%3Aload%3B14%3Aload%3B14%3Aload%3B14%3Aload%3B World Lake Database] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20150621171638/http://wldb.ilec.or.jp/Lake.asp?LakeID=EUR-21&RoutePrm=0%3A%3B14%3Aload%3B14%3Aload%3B14%3Aload%3B14%3Aload%3B |date=2015-06-21 }}</ref> || 105 || 6.2 || 35 || 651 || 192 || [[Contae Ros Comáin|Ros Comáin]], [[Contae an Longfoirt|Longfort]], [[Contae na hIarmhí|An Iarmhí]] |- | 6 || [[Loch Measca]]<ref>[http://www.epa.ie/licences/lic_eDMS/090151b28039ad8b.pdf P.8], [[Comhairle Contae Mhaigh Eo]]</ref> || 83 || 15.0 || 58 || 1,300<ref>[http://www.epa.ie/licences/lic_eDMS/090151b28039ad8b.pdf P.12], CCME</ref> || 192 || Maigh Eo, Gaillimh |- | 7 || [[Loch Con]]<ref>"The trophic status of Lough Conn" P.7, CCME</ref> || 50 || 7.0 || 34 || 350 || 108 || Maigh Eo |- | 8 || [[Loch Aillionn]]<ref>[http://www.epa.ie/wfdstatus/LAKES/LK_Appendices_all_FK_8-10-2007.pdf P158] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160417030217/http://www.epa.ie/wfdstatus/LAKES/LK_Appendices_all_FK_8-10-2007.pdf |date=2016-04-17 }}, [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)|Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil]]</ref> || 35 || 10.9 || 42.7 || 391 || 53 || [[Contae Liatroma|Liatroim]], Ros Comáin |- | 9 || [[Loch Éirne]] Uachtarach<ref>Heavily Modified Water Bodies – North Western River Basin District P.29 {{lua idirlín | url = http://www.doeni.gov.uk/niea/hmwb_nw.pdf | teideal=Archived copy | dátarochtana=2014-10-25 | url-status=dead | archive-url = https://web.archive.org/web/20141025024015/http://www.doeni.gov.uk/niea/hmwb_nw.pdf | archive-date=2014-10-25 }}</ref> || 34 || 2.3 || 27 || 79 || 255 || Fear Manach |- | 10 || [[Loch Meilbhe]]<ref>[http://www.epa.ie/wfdstatus/LAKES/LK_Appendices_all_FK_8-10-2007.pdf P159] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160417030217/http://www.epa.ie/wfdstatus/LAKES/LK_Appendices_all_FK_8-10-2007.pdf |date=2016-04-17 }}, CCG</ref> || 23 || 7.8 || 44 || 175 || 54 || Fear Manach, Liatroim |- | 11 || [[Loch Léin]]<ref>[http://www.nsshare.com/publications/documents/Ecological%20Classification%20Tools/Hydromorphology%20Rivers_Lakes%20T1%20-%20A7/Lakes/Lake%20Hydromorphology%20Part%201%20Review%20of%20Existing%20Bathymetric%20Information%20for%20Lakes%20T1%20(A7b.1)%20–%201.0.pdf P.15], North South Shared Aquatic Resource (NS Share){{Dead link | date=March 2020 | bot=InternetArchiveBot | fix-attempted=yes }}</ref> || 20 || 13.4 || 60 || 269 || 51 || [[Contae Chiarraí|Ciarraí]] |- | 12 || [[Poll an Phúca (taiscumar)|Poll an Phúca]]<ref>[http://www.nsshare.com/publications/documents/Ecological%20Classification%20Tools/Hydromorphology%20Rivers_Lakes%20T1%20-%20A7/Lakes/Lake%20Hydromorphology%20Part%201%20Review%20of%20Existing%20Bathymetric%20Information%20for%20Lakes%20T1%20(A7b.1)%20–%201.0.pdf P.16], North South Shared Aquatic Resource (NS Share){{Dead link | date=March 2020 | bot=InternetArchiveBot | fix-attempted=yes }}</ref> || 20 || 6.8 || || 135 || 64 || [[Contae Chill Mhantáin|Cill Mhantáin]] |- | 13 || [[Loch Síleann]]<ref>[http://www.wfdfish.ie/wp-content/uploads/2011/10/Sheelin_report1.pdf P.3], Sampling fish for the Water Framework Directive</ref> || 19 || 4.4 || 15 || 83.6 || 36 || An Iarmhí, [[Contae an Chabháin|An Cabhán]], [[Contae na Mí|An Mhí]] |- | 14 || [[Loch Ceara]] || 16 || 1.8 || 18 || 28.8 || 75 || Maigh Eo |} Nóta: Toirt = Achar * Meándomhain Is é [[Loch Mhucrois]], i [[Lochanna Chill Áirne]], an loch Éireannach is doimhne, le huasdomhain 75 m aige.<ref>[http://www.gleannfia.com/lakes.htm Lakes of Killarney], Glen Fia</ref> == Lochanna fionnuisce == Níl ann sa liosta a leanas ach lochanna atá tábhachtach ó thaobh tíreolaíochta, geolaíochta nó staire de. Cuirtear ann fista na contaetha agus achair. Tógadh lochanna na Poblachta go formhór as an tuairisc ''A Reference based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes'' leis an [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)|nGníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil]].<ref name=EPA>{{lua idirlín | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf | teideal = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | dáta = 2006 | leathanach = 10–13 | foilsitheoir = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | dátarochtana = 14ú Deireadh Fómhair 2022 }}</ref> [[Íomhá:Lough Bunny, to the northern side of Mullach Mor - geograph.org.uk - 67168.jpg|thumb|[[Loch Buinne]] sa [[an Bhoirinn|Bhoirinn]]]] [[Íomhá:Fishing Boats on Inchiquin, Lough Corrib.jpg|thumb|right|Báid iascaireachta ar [[Inis Mhic Uí Chuinn]], [[Loch Coirib]]]] [[Íomhá:LoughCullin2.JPG|thumb|[[Loch Cuilinn]] faoi [[Néifinn]]]] [[Íomhá:Lough Dan looking north May 2015 01.JPG|thumb|[[Loch Deán]]]] [[Íomhá:Loughdergdonegal.jpg|thumb|[[Loch Dearg]] agus ''Station Island'']] [[Íomhá:Knockeyon 07.jpg|thumb|right|[[Loch Dairbhreach]] agus [[Cnoic Eoghain]]]] [[Íomhá:Derryclare Lough - geograph.org.uk - 540873.jpg|thumb|[[Loch Dhoire an Chláir]]]] [[Íomhá:DooLough Pass Road - BenCreggan - Delphi Pass.JPG|thumb|[[Dúloch, Contae Mhaigh Eo (Muraisc)|Dúloch]], Maigh Eo agus Delphi]] [[Íomhá:Glanmore Lake - geograph.org.uk - 155097.jpg|thumb|[[Loch an Ghleanna Mhóir]]]] [[Íomhá:Loch an Ghleanna Bhig (Glenbeg Lough) - geograph.org.uk - 263779.jpg|thumb|[[Loch an Ghleanna Bhig]]]] [[Íomhá:Glencar Lough and Benbulbin.jpg|thumb|[[Loch Ghleann an Chairthe]] agus [[Binn Ghulbain]]]] [[Íomhá:LoughGur 2002.jpg|thumb|[[Loch Goir]]]] [[Íomhá:View north west across Lough Inagh towards the Twelve Bens - geograph.org.uk - 199770.jpg|thumb|[[Loch Eidhneach]] agus na [[Beanna Beola]]]] [[Íomhá:Lough Key Forest Park 2010 052.jpg|thumb|[[Loch Cé]] agus [[Carraig Locha Cé]]]] [[Íomhá:Kylemore lough - Diamond Hill.JPG|thumb|[[Loch na Coille Móire]] agus [[Binn Ghuaire]]]] [[Íomhá:NunsTurgesius Castle isles Lough Lene.JPG|thumb|right|[[Loch Léinn]] agus [[Inis Turgesius]]]] [[Íomhá:Inishee Island, Lough Macnean Lower - geograph.org.uk - 984290.jpg|thumb|[[Loch Mac nÉan Íochtair]] agus ''Inishee Island'']] [[Íomhá:Maumeen Lough and the Twelve Bens - geograph.org.uk - 608201.jpg|thumb|[[Loch Mháimín]] agus na Beanna Beola]] [[Íomhá:Lough Tay Panorama.jpg|thumb|[[Loch Té]] agus [[Sléibhte Chill Mhantáin]]]] [[Íomhá:IE Lough Veagh 01.jpg|thumb|[[Loch Ghleann Bheatha]] i nGleann Bheatha]] [[Íomhá:Killykeen Lough Oughter-1.jpg|thumb|[[Loch Uachtair]] ag [[Coillidh Chaoin]]]] {| class="wikitable sortable" ! Loch !! Contae !! Achar km<sup>2</sup> !! Achar sq&nbsp;mi |- | [[Loch an Chuais]] || Ciarraí || {{convert|0.66|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch an Leaca Mór]] || Dún na nGall || {{convert|0.61|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch an Leamhnachta]] || An Clár and Gaillimh || {{convert|0.55|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Aillionn]] || Liatroim || {{convert|33.6|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Locha Lua]] || Corcaigh || {{convert|1.36|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch an Easaird]] || Gaillimh|| {{convert|0.87|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch an Eanaigh Mhóir]] || Ros Comáin || {{convert|0.53|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch an Iúir]] || Dún na nGall || {{convert|1.59|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch na nArd-doiriú]] || Gaillimh || {{convert|0.81|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Arbhach]] || Sligeach, Ros Comáin || {{convert|12.47|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch an tSéideáin]] || An Clár || {{convert|0.38|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch an Tóraic]] || An Clár || {{convert|1|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Eachros Beag]] || Gaillimh || {{convert|0.5|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Bhaile Uí Chuirc]] || Gaillimh || {{convert|0.74|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Bhaile na hInse]] || Gaillimh || {{convert|1.7|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Bhaile an tSagairt]] || Tír Eoghain || ||<!--placeholder, remove final || when adding a value--> |- | [[An Loch Bán]] || An Mhí, An Iarmhí || {{convert|0.75|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Beara]] || Dún na nGall || {{convert|0.63|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[An Loch Beag]] || Doire, Aontroim || {{convert|4.7|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Claonloch]] || Liatroim || {{convert|1.01|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Bhéal Trá]] || Maigh Eo || {{convert|4.1|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Bó Dearg]] || Ros Comáin, Liatroim || {{convert|5.1|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Bó Finne, Contae na Gaillimhe|Loch Bó Finne]] || Gaillimh || {{convert|0.92|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Bó Finne]] || Liatroim, Ros Comáin || {{convert|2.6|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | ''[[Lough Brackley]]'' || An Cabhán || {{convert|1.7|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Buinne]] || An Clár || {{convert|1.03|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Camloch]] || Ard Mhacha || {{convert|0.72|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Cárthaí]] || Ciarraí || {{convert|4.9|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Ceara]] || Maigh Eo || {{convert|15.6|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Charraig an Droichid]] || Corcaigh || {{convert|5.8|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Carraig an Phoirt]] || Liatroim || {{convert|0.46|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch na Ceathrún Móire]] || Maigh Eo || {{convert|9.3|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Bhaile Choille Fóir]] || Liatroim || {{convert|0.21|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Bhaile na hUamha]] || Ros Comáin || {{convert|0.64|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | ''[[Clea Lake]]'' || Ard Mhacha || ||<!--placeholder, remove final || when adding a value--> |- | ''[[Cloonacleigha Lough]]'' || Sligeach || {{convert|0.62|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | ''[[Cloonagh Lough]]'' || Ros Comáin || {{convert|0.71|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Oileán Uí Eadhna]] || Ciarraí || {{convert|1.28|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Locha Chluain Í]] Lár || Ciarraí || {{convert|0.71|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Con]] || Maigh Eo || {{convert|48.5|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Conbhuí]] || Liatroim || {{convert|0.6|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Coirib]] || Gaillimh, Maigh Eo || {{convert|172.9|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch na gCurrach]] || Ros Comáin || {{convert|1.5|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Chrathaí]] || Dún na nGall || {{convert|0.5|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Raithin]] || Maigh Eo || {{convert|1.11|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Collán]] || An Clár || {{convert|0.5|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Choileáin Uí Shíoda]] || An Clár || {{convert|1.55|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Cuilinn]] || Maigh Eo || {{convert|10.2|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Luíoch]] || Ciarraí || {{convert|10.4|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Cútra]] || Gaillimh || {{convert|3.9|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Deán]] || Cill Mhantáin || {{convert|1|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[An Loch Uachtair]] || Cill Mhantáin || ||<!--placeholder, remove final || when adding a value--> |- | [[Lough Deirgeirt]] || An Clár, Gaillimh, Tiobraid Árann || {{convert|122.2|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Lough Dearg]] || Dún na nGall || {{convert|8.8|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Dairbhreach]] || An Iarmhí || {{convert|9.1|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Dhoire an Chláir]] || Gaillimh || {{convert|2.24|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Dúlocha]] || An Clár || {{convert|1.3|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Dúloch, Contae Mhaigh Eo|Doo Lough]] || Maigh Eo || {{convert|1.55|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Dhrom Mór]] || An Clár || {{convert|0.49|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | ''[[Drumaleague Lough]]'' || Liatroim || {{convert|0.05|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Dhoirinse]] || Dún na nGall || {{convert|0.70|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Éadaoine]] (''Drumharlow Lake'')|| Ros Comáin || {{convert|2.8|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch an Chlocháin Léith]] || Dún na nGall || {{convert|0.61|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Dhún Lúiche]] || Dún na nGall || {{convert|1.1|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Iascaí]] || Sligeach || {{convert|1.2|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Éigis]] || Muineachán || {{convert|1.2|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Eanach]] || Corcaigh || ||<!--placeholder, remove final || when adding a value--> |- | [[Loch Ainninn]] || An Iarmhí || {{convert|11.6|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Éirne]] Íochtair || Fear Manach || {{convert|109|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Éirne]] Uachtair || Fear Manach || {{convert|34|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Eirid]] || Ros Comáin || {{convert|0.82|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Iascaigh]] || Dún na nGall || {{convert|3.8|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Fí]] || Gaillimh || {{convert|1.74|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Fíoch]] || Maigh Eo || {{convert|4|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Fearna]] || Dún na nGall || {{convert|1.81|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Finne]] || Dún na nGall || {{convert|1.2|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Foirbis]] || Longfort || {{convert|3|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Fuinseann]] || Ros Comáin || {{convert|3.8|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch na Foirnéise]] || Maigh Eo || {{convert|1.8|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Uí Ghadhra]] || Sligeach || {{convert|12.6|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Guth Ard Deas]] || Liatroim || {{convert|3.9|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Gartáin]] || Dún na nGall || {{convert|2.05|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Gile (Sligeach agus Liatroim)|Loch Gile]] || Sligeach, Liatroim || {{convert|13.8|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Gile (Contae Chiarraí)|Loch Gile]] || Ciarraí || {{convert|1.4|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch an Ghleanna Mhóir]] || Ciarraí || {{convert|0.57|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch an Ghleanna]] || Dún na nGall || {{convert|1.68|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Ghleann Éada]] || Liatroim || {{convert|0.7|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | ''[[Glenbeg Lough]]'' || Corcaigh || {{convert|0.66|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Ghleann an Chairthe]] || Liatroim, Sligeach || {{convert|1.2|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Ghleann Dá Loch]] || Gaillimh || {{convert|0.83|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]] || Gaillimh || {{convert|1.7|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Gabhlach]] || Dún na nGall || {{convert|0.6|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Gamhna]] || An Cabhán, Longfort || {{convert|4.2|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Gréine]] || An Clár || {{convert|3.7|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Coiteáin]] || Ciarraí || {{convert|2.46|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | ''[[Lough Gullion]]''<ref>{{Lua idirlín |url=http://www.doeni.gov.uk/niea/protected_areas_home/new_assi_landing_page/county_armagh-2/lough_gullion_assi.htm |teideal=Northern Ireland Environment Agency |dátarochtana=2025-06-19 |archivedate=2015-10-02 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20151002124238/http://www.doeni.gov.uk/niea/protected_areas_home/new_assi_landing_page/county_armagh-2/lough_gullion_assi.htm }}</ref> || Ard Mhacha || {{convert|1.3|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Gur]] || Luimneach || {{convert|0.8|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Eidhneach]] || Gaillimh || {{convert|3.1|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Inse Chrónáin]] || An Clár || {{convert|1.2|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Inse Uí Chuinn]] || An Clár || {{convert|1.08|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | ''[[Cloonee and Inchiquin Loughs, Uragh Wood|Inchiquin Lough]]'' || Ciarraí || {{convert|0.77|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Inis Cara]] || Corcaigh || {{convert|4.9|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch an Oileáin]] || An Dún || ||<!--placeholder, remove final || when adding a value--> |- | [[Loch Iarainn]] || An Iarmhí || ||<!--placeholder, remove final || when adding a value--> |- | ''[[Lough Island Reavy]]'' || An Dún || {{convert|1|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Oileán Éadaí]] || Maigh Eo || {{convert|1.39|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Cheis Charraigín]] || Liatroim || {{convert|0.39|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Cé]] || Ros Comáin || {{convert|8.9|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Chill Ghlais]] || Ros Comáin || {{convert|2.02|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Chill an Iúir]] || An Iarmhí || {{convert|2.6|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | ''[[Kiltooris Lough]]'' || Dún na nGall || {{convert|0.43|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Cinnéile]] || Longforf, An Iarmhí, Cabhán || {{convert|1.95|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Chionn Droma]] || Dún na nGall || {{convert|0.61|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch na Coille Móire]] || Gaillimh || {{convert|1.32|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Tóchair]] || Loch Garman || {{convert|3|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Léinn]] || Ciarraí || {{convert|19.78|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Léin]] || An Iarmhí || {{convert|4.2|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Leitir Creamha Rua]] || Gaillimh || {{convert|0.82|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch an Chrainn Chrín]] || Maigh Eo || {{convert|1.23|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | ''[[Lickeen Lough]]'' || An Clár || {{convert|0.84|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Mac nÉan Íochtair]]<ref>[http://wfdfish.ie/wp-content/uploads/2010/08/Macnean_Upper_report_2010.pdf Inland Fisheries of Ireland: Sampling Fish (Page 2)]</ref> || Fear Manach || {{convert|4.6|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Mac nÉan Uachtair]]<ref>[http://wfdfish.ie/wp-content/uploads/2010/08/Macnean_Upper_report_2010.pdf Inland Fisheries of Ireland: Sampling Fish (Page 2)]</ref> || Fear Manach, An Cabhán, Liatroim || {{convert|10|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Marbh]] || Liatroim || {{convert|0.1|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Measca]] || Maigh Eo, Gaillimh || {{convert|83.4|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Mháimín]] || Gaillimh|| {{convert|0.56|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Mám Aodha]] || Gaillimh || {{convert|0.28|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Míle]] || Dún na nGall || {{convert|0.57|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Míolach]] || Ros Comáin || {{convert|1.16|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Meilbhe]] || Fear Manach, Liatroim || {{convert|22.1|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Moirne]] || Dún na nGall || {{convert|0.67|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Mhuiceanach]] || An Clár || {{convert|0.96|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Mucnú]] || Muineachán || {{convert|3.6|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Mhucrois]] || Ciarraí || {{convert|2.7|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch na Cuinge Uachtarach]] || Dún na nGall || {{convert|2.1|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch na Fuaiche]] || Gaillimh || {{convert|2.5|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch nEathach]] || Aontroim, An Dún, Ard Mhacha, Tír Eoghain, Doire || {{convert|396|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Uí Fhloinn]] || Ros Comáin || {{convert|1.37|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Uachtar]] || An Cabhán || {{convert|6.6|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Uail]] || An Iarmhí || {{convert|10.2|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Poll an Phúca (taiscumar)|Poll an Phúca]] || Cill Mhantáin || {{convert|19.5|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch an Phoirt Mhóir 'lake]] || Aontroim || {{convert|2.86|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Ramhar]] || An Cabhán || {{convert|7.1|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Riach]] || Gaillimh || {{convert|3|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Rí]] || An Iarmhí, Longfort, Ros Comáin || {{convert|106.1|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Claonloch]] || Liatroim || {{convert|1.65|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch an Rois]] || Gaillimh || {{convert|1.4|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch an Scoir]] || Liatroim || {{convert|1.14|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Síleann]] || An Cabhán, An Mhí, An Iarmhí || {{convert|18.2|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Siabhair]] || An Iarmhí || ||<!--placeholder, remove final || when adding a value--> |- | [[Loch Sindile]] || Gaillimh || {{convert|0.7|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Saileán]] || An Cabhán || {{convert|1.6|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | ''[[Lough Skean]]'' || Ros Comáin || {{convert|1.14|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Eoin]] || Liatroim || {{convert|1.46|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Sáile]] || Loch Garman || {{convert|3.2|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Tailt]] || Sligeach || {{convert|1.1|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Té]] || Cill Mhantáin || {{convert|0.5|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Theach an Teampla]] || Sligeach || {{convert|1.2|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[An Loch Uachtarach]] || Ciarraí || {{convert|1.7|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | ''[[Upper Lough Skeagh]]'' || An Cabhán || {{convert|0.61|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | ''[[Urlaur Lough]]'' || Maigh Eo || {{convert|1.15|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Ghleann Bheatha]] || Dún na nGall || {{convert|2.61|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | ''[[White Lough]]'' || Muineachán || {{convert|0.54|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Gaineamháin agus Loch na mBreac Dearg]] || Ciarraí || ||<!--placeholder, remove final || when adding a value--> |} == Lochanna goirte == * [[Loch Tóchair]], Loch Garman == Turlacha == {{príomhalt|Turlach}} * ''[[Loughareema]]'', Aontroim * ''[[Glenamaddy Turlough]]'', Gaillimh * [[Loch an Leathbhaile]], Gaillimh * [[Turlach Ráth Asáin]], Gaillimh * [[Log na Sionna]], Cabháin == Taiscumair == * [[Poll an Phúca (taiscumar)|Poll an Phúca]], Chill Mhantáin * ''[[Silent Valley Reservoir]]'', An Dún * [[Taiscumar Speilgeach]], An Dún * [[Taiscumar Fheartraí]], Cill Mhantáin == Lochanna farraige == * [[Loch Lao]], Aontroim agus An Dún * [[Loch Cuan]], An Dúin * [[Loch Feabhail]], Dún na nGall agus Doire * [[Cuan na Gaillimhe]] nó Loch Lurgain, Gaillimh * [[Loch Oighinn]], Corcaigh * [[Loch Latharna]], Aontroim * [[Loch Machan]], Corcaigh * [[Inbhear na Sionainne]], An Mhumha * [[Cuan Thrá Lí]] nó Loch Foirdhreamhain, Ciarraí * [[Cuan Phort Láirge]] nó Loch Dá Chaoch, Port Láirge * [[Cuan Loch Garman]], Loch Garman == Fiordanna == * [[Loch Cairlinn]], Lú agus An Dún * [[Loch Súilí]], Dún na nGall * [[An Caoláire Rua]], Maigh Eo agus Gaillimh == Féach freisin == * [[Aibhneacha na hÉireann]] * [[Liosta Aibhneacha na hÉireann]] * [[Tomhaidhm]] == Tagairtí == {{reflist}} [[Catagóir:Lochanna na hÉireann| ]] q8l5b753vpl0pqlvb4k6fm20qnjonud 1271381 1271380 2025-06-24T15:28:48Z Marcas.oduinn 33120 /* Lochanna fionnuisce */'Lough' go 'Loch'; Loch an Ghleanna Bhig 1271381 wikitext text/x-wiki Seo a leanas liosta lochanna ar oileán [[Éire|na hÉireann]], i dteannta le tábla desna cinn is mó. De réir [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)|Ghníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil]] (GCC), tá tuairim is 12,000 loch i b[[Poblacht na hÉireann]], le hachar níos mó ná 1,200 ciliméadar cearnach.<ref>[https://www.epa.ie/pubs/reports/water/waterqua/Water%20Quality%20in%20Ireland%202010-2015.pdf Water Quality in Ireland 2010–2015], cuid 3.1, lth. 27. GCC, 2017. {{ISBN|978-1-84095-735-8}}.</ref> Is é [[Loch nEathach]] i d[[Tuaisceart Éireann]] an loch is mó de réir achair. Is é [[Loch Coirib]] an dara is mó, agus an ceann is mó sa Phoblacht. Is é Loch nEathach fosta an loch is mó de réir toirte. Is é [[Loch Measca]] an ceann is mó sa Phoblacht. == Lochanna is mó == Is iad a leanas na lochanna fionnuisce is mó na hÉireann:<ref>[http://www.osi.ie/Education/Primary-Schools/Seniors/Mountains,-Rivers-Lakes-(1).aspx Mountains, Rivers and Lakes], [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]]</ref><ref>[http://www.fishinginireland.info/trout/shannon/derg.htm Lough Derg], Fishing in Ireland</ref><ref>[http://www.ecn.ac.uk/sites/site/lakes/lough-erne Lough Erne], UK Environmental Change Network</ref> {| class="wikitable sortable" ! Ord<br />de&nbsp;réir<br />achair !! Loch !! Achar<br />km<sup>2</sup> !! Meán-<br />domhain<br />m !! Uas-<br />domhain<br />m !! Toirt<br />×10<sup>6</sup>&nbsp;m<sup>3</sup> !! Imeall-<br />bhord<br />km <ref>Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann ''Generalised Rivers & Lakes''</ref> !! Contaetha |- | 1 || [[Loch nEathach]] || 396 || 9.0 || 25 || 3,528 || 186 || [[Contae Aontroma|Aontroim]], [[Contae an Dúin|An Dún]], [[Contae Ard Mhacha|Atá Mhacha]], [[Contae Thír Eoghain|Tír Eoghan]], [[Contae Dhoire|Doire]] |- | 2 || [[Loch Coirib]]<ref>[http://invasivespeciesireland.com/wp-content/uploads/2010/11/Case_Study_2_Lagarosiphon_major_Lough_Corrib.pdf Lagarosiphon major] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20201116012755/http://invasivespeciesireland.com/wp-content/uploads/2010/11/Case_Study_2_Lagarosiphon_major_Lough_Corrib.pdf |date=2020-11-16 }} – An Aggressive Invasive Species in Lough Corrib</ref> || 176 || 6.5 || 50.9 || 1,158 || 392 || [[Contae na Gaillimhe|Gaillimh]], [[Contae Mhaigh Eo|Mhaigh Eo]] |- | 3 || [[Loch Deirgeirt]]<ref>[http://wldb.ilec.or.jp/Lake.asp?LakeID=EUR-22&RoutePrm=0%3A%3B14%3Aload%3B14%3Aload%3B14%3Aload%3B14%3Aload%3B14%3Aload%3B World Lake Database] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20150621232653/http://wldb.ilec.or.jp/Lake.asp?LakeID=EUR-22&RoutePrm=0%3A%3B14%3Aload%3B14%3Aload%3B14%3Aload%3B14%3Aload%3B14%3Aload%3B |date=2015-06-21 }}</ref> || 130 || 7.6 || 36 || 988 || 229 || [[Contae Thiobraid Árann|Tiobraid Árann]], [[Contae an Chláir|An Clár]], Gaillimh |- | 4 || [[Loch Éirne]] Íochtarach<ref>Heavily Modified Water Bodies – North Western River Basin District P.31 {{lua idirlín | url = http://www.doeni.gov.uk/niea/hmwb_nw.pdf | teideal=Archived copy | dátarochtana=2014-10-25 | url-status=dead | archive-url = https://web.archive.org/web/20141025024015/http://www.doeni.gov.uk/niea/hmwb_nw.pdf | archive-date=2014-10-25 }}</ref> || 109 || 11.9 || 69 || 1,300 || 270 || [[Contae Fhear Manach|Fear Manach]] |- | 5 || [[Loch Rí]]<ref>[http://wldb.ilec.or.jp/Lake.asp?LakeID=EUR-21&RoutePrm=0%3A%3B14%3Aload%3B14%3Aload%3B14%3Aload%3B14%3Aload%3B World Lake Database] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20150621171638/http://wldb.ilec.or.jp/Lake.asp?LakeID=EUR-21&RoutePrm=0%3A%3B14%3Aload%3B14%3Aload%3B14%3Aload%3B14%3Aload%3B |date=2015-06-21 }}</ref> || 105 || 6.2 || 35 || 651 || 192 || [[Contae Ros Comáin|Ros Comáin]], [[Contae an Longfoirt|Longfort]], [[Contae na hIarmhí|An Iarmhí]] |- | 6 || [[Loch Measca]]<ref>[http://www.epa.ie/licences/lic_eDMS/090151b28039ad8b.pdf P.8], [[Comhairle Contae Mhaigh Eo]]</ref> || 83 || 15.0 || 58 || 1,300<ref>[http://www.epa.ie/licences/lic_eDMS/090151b28039ad8b.pdf P.12], CCME</ref> || 192 || Maigh Eo, Gaillimh |- | 7 || [[Loch Con]]<ref>"The trophic status of Lough Conn" P.7, CCME</ref> || 50 || 7.0 || 34 || 350 || 108 || Maigh Eo |- | 8 || [[Loch Aillionn]]<ref>[http://www.epa.ie/wfdstatus/LAKES/LK_Appendices_all_FK_8-10-2007.pdf P158] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160417030217/http://www.epa.ie/wfdstatus/LAKES/LK_Appendices_all_FK_8-10-2007.pdf |date=2016-04-17 }}, [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)|Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil]]</ref> || 35 || 10.9 || 42.7 || 391 || 53 || [[Contae Liatroma|Liatroim]], Ros Comáin |- | 9 || [[Loch Éirne]] Uachtarach<ref>Heavily Modified Water Bodies – North Western River Basin District P.29 {{lua idirlín | url = http://www.doeni.gov.uk/niea/hmwb_nw.pdf | teideal=Archived copy | dátarochtana=2014-10-25 | url-status=dead | archive-url = https://web.archive.org/web/20141025024015/http://www.doeni.gov.uk/niea/hmwb_nw.pdf | archive-date=2014-10-25 }}</ref> || 34 || 2.3 || 27 || 79 || 255 || Fear Manach |- | 10 || [[Loch Meilbhe]]<ref>[http://www.epa.ie/wfdstatus/LAKES/LK_Appendices_all_FK_8-10-2007.pdf P159] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160417030217/http://www.epa.ie/wfdstatus/LAKES/LK_Appendices_all_FK_8-10-2007.pdf |date=2016-04-17 }}, CCG</ref> || 23 || 7.8 || 44 || 175 || 54 || Fear Manach, Liatroim |- | 11 || [[Loch Léin]]<ref>[http://www.nsshare.com/publications/documents/Ecological%20Classification%20Tools/Hydromorphology%20Rivers_Lakes%20T1%20-%20A7/Lakes/Lake%20Hydromorphology%20Part%201%20Review%20of%20Existing%20Bathymetric%20Information%20for%20Lakes%20T1%20(A7b.1)%20–%201.0.pdf P.15], North South Shared Aquatic Resource (NS Share){{Dead link | date=March 2020 | bot=InternetArchiveBot | fix-attempted=yes }}</ref> || 20 || 13.4 || 60 || 269 || 51 || [[Contae Chiarraí|Ciarraí]] |- | 12 || [[Poll an Phúca (taiscumar)|Poll an Phúca]]<ref>[http://www.nsshare.com/publications/documents/Ecological%20Classification%20Tools/Hydromorphology%20Rivers_Lakes%20T1%20-%20A7/Lakes/Lake%20Hydromorphology%20Part%201%20Review%20of%20Existing%20Bathymetric%20Information%20for%20Lakes%20T1%20(A7b.1)%20–%201.0.pdf P.16], North South Shared Aquatic Resource (NS Share){{Dead link | date=March 2020 | bot=InternetArchiveBot | fix-attempted=yes }}</ref> || 20 || 6.8 || || 135 || 64 || [[Contae Chill Mhantáin|Cill Mhantáin]] |- | 13 || [[Loch Síleann]]<ref>[http://www.wfdfish.ie/wp-content/uploads/2011/10/Sheelin_report1.pdf P.3], Sampling fish for the Water Framework Directive</ref> || 19 || 4.4 || 15 || 83.6 || 36 || An Iarmhí, [[Contae an Chabháin|An Cabhán]], [[Contae na Mí|An Mhí]] |- | 14 || [[Loch Ceara]] || 16 || 1.8 || 18 || 28.8 || 75 || Maigh Eo |} Nóta: Toirt = Achar * Meándomhain Is é [[Loch Mhucrois]], i [[Lochanna Chill Áirne]], an loch Éireannach is doimhne, le huasdomhain 75 m aige.<ref>[http://www.gleannfia.com/lakes.htm Lakes of Killarney], Glen Fia</ref> == Lochanna fionnuisce == Níl ann sa liosta a leanas ach lochanna atá tábhachtach ó thaobh tíreolaíochta, geolaíochta nó staire de. Cuirtear ann fista na contaetha agus achair. Tógadh lochanna na Poblachta go formhór as an tuairisc ''A Reference based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes'' leis an [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)|nGníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil]].<ref name=EPA>{{lua idirlín | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf | teideal = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | dáta = 2006 | leathanach = 10–13 | foilsitheoir = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | dátarochtana = 14ú Deireadh Fómhair 2022 }}</ref> [[Íomhá:Lough Bunny, to the northern side of Mullach Mor - geograph.org.uk - 67168.jpg|thumb|[[Loch Buinne]] sa [[an Bhoirinn|Bhoirinn]]]] [[Íomhá:Fishing Boats on Inchiquin, Lough Corrib.jpg|thumb|right|Báid iascaireachta ar [[Inis Mhic Uí Chuinn]], [[Loch Coirib]]]] [[Íomhá:LoughCullin2.JPG|thumb|[[Loch Cuilinn]] faoi [[Néifinn]]]] [[Íomhá:Lough Dan looking north May 2015 01.JPG|thumb|[[Loch Deán]]]] [[Íomhá:Loughdergdonegal.jpg|thumb|[[Loch Dearg]] agus ''Station Island'']] [[Íomhá:Knockeyon 07.jpg|thumb|right|[[Loch Dairbhreach]] agus [[Cnoic Eoghain]]]] [[Íomhá:Derryclare Lough - geograph.org.uk - 540873.jpg|thumb|[[Loch Dhoire an Chláir]]]] [[Íomhá:DooLough Pass Road - BenCreggan - Delphi Pass.JPG|thumb|[[Dúloch, Contae Mhaigh Eo (Muraisc)|Dúloch]], Maigh Eo agus Delphi]] [[Íomhá:Glanmore Lake - geograph.org.uk - 155097.jpg|thumb|[[Loch an Ghleanna Mhóir]]]] [[Íomhá:Loch an Ghleanna Bhig (Glenbeg Lough) - geograph.org.uk - 263779.jpg|thumb|[[Loch an Ghleanna Bhig]]]] [[Íomhá:Glencar Lough and Benbulbin.jpg|thumb|[[Loch Ghleann an Chairthe]] agus [[Binn Ghulbain]]]] [[Íomhá:LoughGur 2002.jpg|thumb|[[Loch Goir]]]] [[Íomhá:View north west across Lough Inagh towards the Twelve Bens - geograph.org.uk - 199770.jpg|thumb|[[Loch Eidhneach]] agus na [[Beanna Beola]]]] [[Íomhá:Lough Key Forest Park 2010 052.jpg|thumb|[[Loch Cé]] agus [[Carraig Locha Cé]]]] [[Íomhá:Kylemore lough - Diamond Hill.JPG|thumb|[[Loch na Coille Móire]] agus [[Binn Ghuaire]]]] [[Íomhá:NunsTurgesius Castle isles Lough Lene.JPG|thumb|right|[[Loch Léinn]] agus [[Inis Turgesius]]]] [[Íomhá:Inishee Island, Lough Macnean Lower - geograph.org.uk - 984290.jpg|thumb|[[Loch Mac nÉan Íochtair]] agus ''Inishee Island'']] [[Íomhá:Maumeen Lough and the Twelve Bens - geograph.org.uk - 608201.jpg|thumb|[[Loch Mháimín]] agus na Beanna Beola]] [[Íomhá:Lough Tay Panorama.jpg|thumb|[[Loch Té]] agus [[Sléibhte Chill Mhantáin]]]] [[Íomhá:IE Lough Veagh 01.jpg|thumb|[[Loch Ghleann Bheatha]] i nGleann Bheatha]] [[Íomhá:Killykeen Lough Oughter-1.jpg|thumb|[[Loch Uachtair]] ag [[Coillidh Chaoin]]]] {| class="wikitable sortable" ! Loch !! Contae !! Achar km<sup>2</sup> !! Achar sq&nbsp;mi |- | [[Loch an Chuais]] || Ciarraí || {{convert|0.66|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch an Leaca Mór]] || Dún na nGall || {{convert|0.61|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch an Leamhnachta]] || An Clár and Gaillimh || {{convert|0.55|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Aillionn]] || Liatroim || {{convert|33.6|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Locha Lua]] || Corcaigh || {{convert|1.36|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch an Easaird]] || Gaillimh|| {{convert|0.87|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch an Eanaigh Mhóir]] || Ros Comáin || {{convert|0.53|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch an Iúir]] || Dún na nGall || {{convert|1.59|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch na nArd-doiriú]] || Gaillimh || {{convert|0.81|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Arbhach]] || Sligeach, Ros Comáin || {{convert|12.47|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch an tSéideáin]] || An Clár || {{convert|0.38|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch an Tóraic]] || An Clár || {{convert|1|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Eachros Beag]] || Gaillimh || {{convert|0.5|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Bhaile Uí Chuirc]] || Gaillimh || {{convert|0.74|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Bhaile na hInse]] || Gaillimh || {{convert|1.7|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Bhaile an tSagairt]] || Tír Eoghain || ||<!--placeholder, remove final || when adding a value--> |- | [[An Loch Bán]] || An Mhí, An Iarmhí || {{convert|0.75|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Beara]] || Dún na nGall || {{convert|0.63|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[An Loch Beag]] || Doire, Aontroim || {{convert|4.7|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Claonloch]] || Liatroim || {{convert|1.01|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Bhéal Trá]] || Maigh Eo || {{convert|4.1|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Bó Dearg]] || Ros Comáin, Liatroim || {{convert|5.1|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Bó Finne, Contae na Gaillimhe|Loch Bó Finne]] || Gaillimh || {{convert|0.92|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Bó Finne]] || Liatroim, Ros Comáin || {{convert|2.6|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | ''[[Lough Brackley]]'' || An Cabhán || {{convert|1.7|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Buinne]] || An Clár || {{convert|1.03|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Camloch]] || Ard Mhacha || {{convert|0.72|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Cárthaí]] || Ciarraí || {{convert|4.9|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Ceara]] || Maigh Eo || {{convert|15.6|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Charraig an Droichid]] || Corcaigh || {{convert|5.8|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Carraig an Phoirt]] || Liatroim || {{convert|0.46|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch na Ceathrún Móire]] || Maigh Eo || {{convert|9.3|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Bhaile Choille Fóir]] || Liatroim || {{convert|0.21|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Bhaile na hUamha]] || Ros Comáin || {{convert|0.64|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | ''[[Clea Lake]]'' || Ard Mhacha || ||<!--placeholder, remove final || when adding a value--> |- | ''[[Cloonacleigha Lough]]'' || Sligeach || {{convert|0.62|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | ''[[Cloonagh Lough]]'' || Ros Comáin || {{convert|0.71|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Oileán Uí Eadhna]] || Ciarraí || {{convert|1.28|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Locha Chluain Í]] Lár || Ciarraí || {{convert|0.71|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Con]] || Maigh Eo || {{convert|48.5|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Conbhuí]] || Liatroim || {{convert|0.6|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Coirib]] || Gaillimh, Maigh Eo || {{convert|172.9|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch na gCurrach]] || Ros Comáin || {{convert|1.5|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Chrathaí]] || Dún na nGall || {{convert|0.5|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Raithin]] || Maigh Eo || {{convert|1.11|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Collán]] || An Clár || {{convert|0.5|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Choileáin Uí Shíoda]] || An Clár || {{convert|1.55|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Cuilinn]] || Maigh Eo || {{convert|10.2|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Luíoch]] || Ciarraí || {{convert|10.4|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Cútra]] || Gaillimh || {{convert|3.9|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Deán]] || Cill Mhantáin || {{convert|1|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[An Loch Uachtair]] || Cill Mhantáin || ||<!--placeholder, remove final || when adding a value--> |- | [[Loch Deirgeirt]] || An Clár, Gaillimh, Tiobraid Árann || {{convert|122.2|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Dearg]] || Dún na nGall || {{convert|8.8|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Dairbhreach]] || An Iarmhí || {{convert|9.1|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Dhoire an Chláir]] || Gaillimh || {{convert|2.24|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Dúlocha]] || An Clár || {{convert|1.3|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Dúloch, Contae Mhaigh Eo|Dúloc]] || Maigh Eo || {{convert|1.55|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Dhrom Mór]] || An Clár || {{convert|0.49|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | ''[[Drumaleague Lough]]'' || Liatroim || {{convert|0.05|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Dhoirinse]] || Dún na nGall || {{convert|0.70|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Éadaoine]] (''Drumharlow Lake'')|| Ros Comáin || {{convert|2.8|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch an Chlocháin Léith]] || Dún na nGall || {{convert|0.61|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Dhún Lúiche]] || Dún na nGall || {{convert|1.1|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Iascaí]] || Sligeach || {{convert|1.2|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Éigis]] || Muineachán || {{convert|1.2|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Eanach]] || Corcaigh || ||<!--placeholder, remove final || when adding a value--> |- | [[Loch Ainninn]] || An Iarmhí || {{convert|11.6|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Éirne]] Íochtair || Fear Manach || {{convert|109|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Éirne]] Uachtair || Fear Manach || {{convert|34|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Eirid]] || Ros Comáin || {{convert|0.82|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Iascaigh]] || Dún na nGall || {{convert|3.8|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Fí]] || Gaillimh || {{convert|1.74|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Fíoch]] || Maigh Eo || {{convert|4|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Fearna]] || Dún na nGall || {{convert|1.81|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Finne]] || Dún na nGall || {{convert|1.2|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Foirbis]] || Longfort || {{convert|3|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Fuinseann]] || Ros Comáin || {{convert|3.8|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch na Foirnéise]] || Maigh Eo || {{convert|1.8|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Uí Ghadhra]] || Sligeach || {{convert|12.6|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Guth Ard Deas]] || Liatroim || {{convert|3.9|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Gartáin]] || Dún na nGall || {{convert|2.05|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Gile (Sligeach agus Liatroim)|Loch Gile]] || Sligeach, Liatroim || {{convert|13.8|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Gile (Contae Chiarraí)|Loch Gile]] || Ciarraí || {{convert|1.4|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch an Ghleanna Mhóir]] || Ciarraí || {{convert|0.57|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch an Ghleanna]] || Dún na nGall || {{convert|1.68|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Ghleann Éada]] || Liatroim || {{convert|0.7|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch an Ghleanna Bhig]] || Corcaigh || {{convert|0.66|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Ghleann an Chairthe]] || Liatroim, Sligeach || {{convert|1.2|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Ghleann Dá Loch]] || Gaillimh || {{convert|0.83|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]] || Gaillimh || {{convert|1.7|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Gabhlach]] || Dún na nGall || {{convert|0.6|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Gamhna]] || An Cabhán, Longfort || {{convert|4.2|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Gréine]] || An Clár || {{convert|3.7|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Coiteáin]] || Ciarraí || {{convert|2.46|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | ''[[Lough Gullion]]''<ref>{{Lua idirlín |url=http://www.doeni.gov.uk/niea/protected_areas_home/new_assi_landing_page/county_armagh-2/lough_gullion_assi.htm |teideal=Northern Ireland Environment Agency |dátarochtana=2025-06-19 |archivedate=2015-10-02 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20151002124238/http://www.doeni.gov.uk/niea/protected_areas_home/new_assi_landing_page/county_armagh-2/lough_gullion_assi.htm }}</ref> || Ard Mhacha || {{convert|1.3|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Gur]] || Luimneach || {{convert|0.8|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Eidhneach]] || Gaillimh || {{convert|3.1|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Inse Chrónáin]] || An Clár || {{convert|1.2|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Inse Uí Chuinn]] || An Clár || {{convert|1.08|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | ''[[Cloonee and Inchiquin Loughs, Uragh Wood|Inchiquin Lough]]'' || Ciarraí || {{convert|0.77|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Inis Cara]] || Corcaigh || {{convert|4.9|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch an Oileáin]] || An Dún || ||<!--placeholder, remove final || when adding a value--> |- | [[Loch Iarainn]] || An Iarmhí || ||<!--placeholder, remove final || when adding a value--> |- | ''[[Lough Island Reavy]]'' || An Dún || {{convert|1|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Oileán Éadaí]] || Maigh Eo || {{convert|1.39|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Cheis Charraigín]] || Liatroim || {{convert|0.39|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Cé]] || Ros Comáin || {{convert|8.9|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Chill Ghlais]] || Ros Comáin || {{convert|2.02|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Chill an Iúir]] || An Iarmhí || {{convert|2.6|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | ''[[Kiltooris Lough]]'' || Dún na nGall || {{convert|0.43|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Cinnéile]] || Longforf, An Iarmhí, Cabhán || {{convert|1.95|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Chionn Droma]] || Dún na nGall || {{convert|0.61|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch na Coille Móire]] || Gaillimh || {{convert|1.32|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Tóchair]] || Loch Garman || {{convert|3|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Léinn]] || Ciarraí || {{convert|19.78|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Léin]] || An Iarmhí || {{convert|4.2|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Leitir Creamha Rua]] || Gaillimh || {{convert|0.82|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch an Chrainn Chrín]] || Maigh Eo || {{convert|1.23|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | ''[[Lickeen Lough]]'' || An Clár || {{convert|0.84|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Mac nÉan Íochtair]]<ref>[http://wfdfish.ie/wp-content/uploads/2010/08/Macnean_Upper_report_2010.pdf Inland Fisheries of Ireland: Sampling Fish (Page 2)]</ref> || Fear Manach || {{convert|4.6|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Mac nÉan Uachtair]]<ref>[http://wfdfish.ie/wp-content/uploads/2010/08/Macnean_Upper_report_2010.pdf Inland Fisheries of Ireland: Sampling Fish (Page 2)]</ref> || Fear Manach, An Cabhán, Liatroim || {{convert|10|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Marbh]] || Liatroim || {{convert|0.1|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Measca]] || Maigh Eo, Gaillimh || {{convert|83.4|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Mháimín]] || Gaillimh|| {{convert|0.56|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Mám Aodha]] || Gaillimh || {{convert|0.28|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Míle]] || Dún na nGall || {{convert|0.57|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Míolach]] || Ros Comáin || {{convert|1.16|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Meilbhe]] || Fear Manach, Liatroim || {{convert|22.1|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Moirne]] || Dún na nGall || {{convert|0.67|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Mhuiceanach]] || An Clár || {{convert|0.96|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Mucnú]] || Muineachán || {{convert|3.6|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Mhucrois]] || Ciarraí || {{convert|2.7|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch na Cuinge Uachtarach]] || Dún na nGall || {{convert|2.1|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch na Fuaiche]] || Gaillimh || {{convert|2.5|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch nEathach]] || Aontroim, An Dún, Ard Mhacha, Tír Eoghain, Doire || {{convert|396|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Uí Fhloinn]] || Ros Comáin || {{convert|1.37|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Uachtar]] || An Cabhán || {{convert|6.6|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Uail]] || An Iarmhí || {{convert|10.2|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Poll an Phúca (taiscumar)|Poll an Phúca]] || Cill Mhantáin || {{convert|19.5|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch an Phoirt Mhóir 'lake]] || Aontroim || {{convert|2.86|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Ramhar]] || An Cabhán || {{convert|7.1|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Riach]] || Gaillimh || {{convert|3|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Rí]] || An Iarmhí, Longfort, Ros Comáin || {{convert|106.1|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Claonloch]] || Liatroim || {{convert|1.65|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch an Rois]] || Gaillimh || {{convert|1.4|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch an Scoir]] || Liatroim || {{convert|1.14|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Síleann]] || An Cabhán, An Mhí, An Iarmhí || {{convert|18.2|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Siabhair]] || An Iarmhí || ||<!--placeholder, remove final || when adding a value--> |- | [[Loch Sindile]] || Gaillimh || {{convert|0.7|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Saileán]] || An Cabhán || {{convert|1.6|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | ''[[Lough Skean]]'' || Ros Comáin || {{convert|1.14|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Eoin]] || Liatroim || {{convert|1.46|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Sáile]] || Loch Garman || {{convert|3.2|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Tailt]] || Sligeach || {{convert|1.1|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Té]] || Cill Mhantáin || {{convert|0.5|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Theach an Teampla]] || Sligeach || {{convert|1.2|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[An Loch Uachtarach]] || Ciarraí || {{convert|1.7|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | ''[[Upper Lough Skeagh]]'' || An Cabhán || {{convert|0.61|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | ''[[Urlaur Lough]]'' || Maigh Eo || {{convert|1.15|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Ghleann Bheatha]] || Dún na nGall || {{convert|2.61|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | ''[[White Lough]]'' || Muineachán || {{convert|0.54|km2|sqmi|disp=table|sortable=on}} |- | [[Loch Gaineamháin agus Loch na mBreac Dearg]] || Ciarraí || ||<!--placeholder, remove final || when adding a value--> |} == Lochanna goirte == * [[Loch Tóchair]], Loch Garman == Turlacha == {{príomhalt|Turlach}} * ''[[Loughareema]]'', Aontroim * ''[[Glenamaddy Turlough]]'', Gaillimh * [[Loch an Leathbhaile]], Gaillimh * [[Turlach Ráth Asáin]], Gaillimh * [[Log na Sionna]], Cabháin == Taiscumair == * [[Poll an Phúca (taiscumar)|Poll an Phúca]], Chill Mhantáin * ''[[Silent Valley Reservoir]]'', An Dún * [[Taiscumar Speilgeach]], An Dún * [[Taiscumar Fheartraí]], Cill Mhantáin == Lochanna farraige == * [[Loch Lao]], Aontroim agus An Dún * [[Loch Cuan]], An Dúin * [[Loch Feabhail]], Dún na nGall agus Doire * [[Cuan na Gaillimhe]] nó Loch Lurgain, Gaillimh * [[Loch Oighinn]], Corcaigh * [[Loch Latharna]], Aontroim * [[Loch Machan]], Corcaigh * [[Inbhear na Sionainne]], An Mhumha * [[Cuan Thrá Lí]] nó Loch Foirdhreamhain, Ciarraí * [[Cuan Phort Láirge]] nó Loch Dá Chaoch, Port Láirge * [[Cuan Loch Garman]], Loch Garman == Fiordanna == * [[Loch Cairlinn]], Lú agus An Dún * [[Loch Súilí]], Dún na nGall * [[An Caoláire Rua]], Maigh Eo agus Gaillimh == Féach freisin == * [[Aibhneacha na hÉireann]] * [[Liosta Aibhneacha na hÉireann]] * [[Tomhaidhm]] == Tagairtí == {{reflist}} [[Catagóir:Lochanna na hÉireann| ]] jn3ywwbibuxmqsnoqssocagk3axd8b0 An Loch Uachtair 0 119893 1271421 1271325 2025-06-25T03:43:58Z Alison 570 Cata 1271421 wikitext text/x-wiki <!-- Gleann Dá Loch --> :'' Gan a bheith measca le: [[An Loch Uachtarach]], Cill Airne {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} Is [[loch oighreach]] é ''' An Loch Uachtair'''<ref name=logainm /> i n[[Gleann Dá Loch]], [[Contae Chill Mhantáin]]. == Tíreolaíocht == [[Íomhá:Lac supérieur Glendalough.JPG|thumb|left|Bruach thoir an locha]] Tá an loch suite i [[Sléibhte Chill Mhantáin]], taobh thiar den lonnaíocht mhainistreach mór le rá as [[An Mheánaois Luath|an meánaois luath]].<ref name=brc /> Gar den bhruach ó dheas, tá chill bheag dronuilleogach darb ainm Teampall na Sceilge, inrochtana ach amháin ach ar bád agus céimeanna ón gcé. Faoi aill in aice láimhe, tá uaimh darb ainm [[Leaba Chaoimhín]],<ref name=rough /> tearmann de réir mar a deirtear do [[Naomh Caoimhín]] agus níos dearanaí do Naomh [[Lorcán Ua Tuathail]]. == Geolaíocht == Is [[loch ribíneach]] atá ann i nGleann Dá Loch. Ar dtús, loch amháin Aontaithe a bhí ann, ach de réir a chéile, sil-leagadh a dhóthain [[dríodar|dríodair]] gur roinneadh an loch agus cruthaíodh na locha Uachtair [[An Loch Íochtair|Íochtair]].<ref name=park /> == Fánaíocht == Téann [[Slí Chill Mhantáin|Slí Cualann]] feadh chinn oirthearaigh an locha, cianchonair le comharthaí bealaigh, ó [[Ráth Fearnáin]] in the go dtí [[Cluain na nGall]].<ref name=way /> == Caomhnú an dúlra == [[Íomhá:Ducks Upper Lake 03.JPG|thumb|right|Lachain ar bhruach an locha]] Tá an Loch Uachtair lastigh de {{h|Páirc Náisiúnta Shléibhte Chill Mhantáin}}. I measc na bplandaí ag fás an, tá [[Nymphaea alba|bacán bán]] agus [[Potamogeton natans|liach Bhríde]]. Ar a bhruach, faightear riasc le [[eireaball capaill]], [[cíb ghobach]] agus [[Phragmites australis|giolcach]], gnáthóg le haghaidh [[snáthaid mhór|snáthaidé móire]].<ref name=park /> == Féach freisin == * [[Liosta Lochanna na hÉireann]] == Naisc sheachtracha == * [http://www.wicklowmountainsnationalpark.ie/recreation/water-sports Spóirt Uisce] sa cheantar. == Tagairtí == {{reflist|refs = <ref name="logainm">{{lua idirlín | url = http://www.logainm.ie/ga/133203 | teideal = An Loch Uachtair | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 2016-11-03 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref> <ref name=brc>{{lua idirlín | teideal = Glendalough, Co. Wicklow, Ireland | url = http://www.glendalough.ie | foilsitheoir = Brockagh Resource Centre | dátarochtana = 2016-10-27 }}</ref> <ref name=rough>{{cite book | page = 154 | title = Ireland |author1=Margaret Greenwood |author2=Mark Connolly |author3=Geoff Wallis |publisher = Rough Guides | year = 2003 | isbn = 9781843530596 | url = https://books.google.com/books?id=ZLHgtXEUfXgC&q=Glendalough+Upper+Lake&pg=PA154 | access-date = 2016-10-27 }}</ref> <ref name=park>{{lua idirlín | teideal = Lakes & Rivers | publisher = [[Wicklow Mountains National Park]] | url = http://www.wicklowmountainsnationalpark.ie/images/downloads/Lakes%20&%20Rivers.pdf | dátarochtana = 2016-10-27 | archive-url = https://web.archive.org/web/20161028083954/http://www.wicklowmountainsnationalpark.ie/images/downloads/Lakes%20%26%20Rivers.pdf | archive-date = 2016-10-28 | url-status = dead }}</ref> <ref name=way>{{lua idirlín | teideal = Roundwood to Glendalough | url = http://www.wicklowway.com/trail-description/roundwood-glendalough.php | dátarochtana = 2016-10-27 }}</ref> }} {{DEFAULTSORT:Uachtair, Loch an}} [[Catagóir:Lochanna Chontae Chill Mhantáin]] 9mgahua2pfj43fkvkhvnck32e39y1hn Candi Milo 0 119896 1271427 1271338 2025-06-25T03:49:51Z Alison 570 +WD, srl. 1271427 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is [[aisteoir]] agus fuirseoir [[SAM|Meiriceánach]] é '''Candyce Anne Rose''' "'''Candi'''" '''Milo''', a rugadh sa bhliain [[1961]]. == Tagairtí == {{Reflist}} {{síol-aisteoir}} {{Síol-beath-us}} {{Rialú údaráis}} {{DEFAULTSORT:Milo, Candi}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1961]] [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Aisteoirí Meiriceánacha]] 268f1m3zo0keqir7wfp36vmadtg6ez5 Loch Bhaile na hInse 0 119899 1271361 2025-06-24T12:06:00Z Marcas.oduinn 33120 Cruthaithe ó enwiki 1271361 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} Is loch [[fionnuisce]] é ''' Loch Bhaile na hInse'''<ref name=logainm/><ref name=EPA /> suite i g[[Conamara]], [[Contae na Gaillimhe]]. == Tíreolaíocht == Tá Loch Bhaile na hInse {{convert|4|km|1|abbr=on}} ar fad agus {{convert|1|km|1|abbr=on}} ar leithead. Tá sé tuairim is {{convert|10|km|0|abbr=on}} taobh thoir den of [[An Clochán (Contae na Gaillimhe)|Chlochán]] agus {{convert|60|km|0|abbr=on}} siar ó thuaidh de chathair na [[Gaillimh]]e. Tá na [[Beanna Beola]] taobh ó thuaidh den loch, le [[Binn Leitrí]] dteach os a chionn. Tá [[Caisleán Bhaile na hInse]] suite ar an mbruach thiar. == Hidreolaíocht == Soláthraítear Loch Bhaile na hInse ag [[Loch Dhoire an Chláir]] (é féin soláthraithe ag [[Loch Eidhneach]]), a ritheann isteach ar an taobh thoir. Ritheann sé amach ó dheas tríd an Abhainn Mhór &mdash; cé gur beag í; ar a nglaoitear fosta Abhainn Bhaile na hInse &mdash; a sreabhann i g[[Cuan na Beirtrí Buí]] isteach. == Stair an dúlra == I measc na n-iasc i Loch Bhaile na hInse tá [[bradán]] agus [[breac donn]].<ref name=IFI/> Tá an loch lastigh den [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] Bheanna Beola/An Gharráin.<ref name=NPWS/> == Féach freisin == * [[Liosta Lochanna na hÉireann]] == Tagairtí == {{reflist|refs = <ref name="logainm">{{lua idirlín | url = http://www.logainm.ie/ga/1166332 | teideal = Loch Bhaile na hInse | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 27ú Nollaig 2015 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref> <ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=16 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 10 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | access-date = 12 October 2022}}</ref> <ref name=IFI>{{lua idirlín | url = https://fishinginireland.info/salmon/west/ballynahinch/ | teideal = Ballynahinch and Lough Inagh | foilsitheoir = [[Iascach Intíre Éireann]] | dátarochtana = 15ú Meitheamh 2020}}</ref> <ref name=NPWS>{{lua idirlín | url = http://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY002031.pdf | teideal = The Twelve Bens/Garraun Complex SPA | publisher = [[An tSeirbhís Páirceanna Náisiúnta agus Fiadhúlra]] | dátarochtana = 27ú Nollaig 2015}}</ref> }} {{DEFAULTSORT:Baile na hInse, Loch}} [[Catagóir:Lochanna Chontae na Gaillimhe]] cgl4l4fu98sl5cvj9we94vx4n4ns1hi Loch Bhaile na hUamha 0 119900 1271374 2025-06-24T14:52:56Z Marcas.oduinn 33120 Cruthaithe ó enwiki (síol) 1271374 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} Is loch [[fionnuisce]] é ''' Loch Bhaile na hUamha'''<ref name=logainm /><ref name=EPA /> suite i g[[Contae Ros Comáin]] i n[[Abhantrach na Sionainne]] uachtair. == Tíreolaíocht == Tá Loch Bhaile na hUamha {{convert|1.5|km|1|abbr=on}} ar fad agus {{convert|0.5|km|1|abbr=on}} ar leithead. Tá sé tuairim is {{convert|8|km|0|abbr=on}} taobh ó dheas de {{h|Mainistir na Búille}} agus {{convert|9|km|0|abbr=on}} taobh thiar de {{h|Cora Droma Rúisc}}. == Stair an dúlra == I measc na n-iasc i Loch Bhaile na hUamha, tá [[péirse]], [[róiste]], [[liús]], [[bran (iasc)|bran]] agus [[eascann]] atá i mbaol criticiúil. Tráth dá raibh, bhíodh [[breac donn|breac]] sa loch fosta.<ref name=IFI /> == Féach freisin == * [[Liosta Lochanna na hÉireann]] == Tagairtí == {{reflist|refs = <ref name=logainm>{{lua idirlín | url = http://www.logainm.ie/ga/110010 | teideal = Loch Bhaile na hUamha | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 29ú Eanáir 2016 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref> <ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=16 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 10 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | access-date = 11 October 2022}}</ref> <ref name=IFI>{{lua idirlín | url = http://wfdfish.ie/wp-content/uploads/2011/11/Cavetown_report_2014.pdf | teideal = Water Framework Directive Fish Stock Survey of Cavetown Lough | foilsitheoir = Inland Fisheries Ireland | dáta = Iúil 2014 | dátarochtana = 29ú Eanáir 2016}}</ref> }} {{DEFAULTSORT:Baile na hUamha, Loch}} [[Catagóir:Lochanna Contae Ros Comáin]] {{síol-tír-ie}} ksbyrbholqidea3t41jpy4gywozrj21 1271384 1271374 2025-06-24T16:46:19Z Alison 570 + 1271384 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} Is loch [[fionnuisce]] é ''' Loch Bhaile na hUamha'''<ref name=logainm /><ref name=EPA /> suite i g[[Contae Ros Comáin]] i n[[Abhantrach na Sionainne]] uachtair. == Tíreolaíocht == Tá Loch Bhaile na hUamha {{convert|1.5|km|1|abbr=on}} ar fad agus {{convert|0.5|km|1|abbr=on}} ar leithead. Tá sé tuairim is {{convert|8|km|0|abbr=on}} taobh ó dheas de {{h|Mainistir na Búille}} agus {{convert|9|km|0|abbr=on}} taobh thiar de {{h|Cora Droma Rúisc}}. == Stair an dúlra == I measc na n-iasc i Loch Bhaile na hUamha, tá [[péirse]], [[róiste]], [[liús]], [[bran (iasc)|bran]] agus [[eascann]] atá i mbaol criticiúil. Tráth dá raibh, bhíodh [[breac donn|breac]] sa loch fosta.<ref name=IFI /> == Féach freisin == * [[Liosta Lochanna na hÉireann]] == Tagairtí == {{reflist|refs = <ref name=logainm>{{lua idirlín | url = http://www.logainm.ie/ga/110010 | teideal = Loch Bhaile na hUamha | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 29ú Eanáir 2016 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref> <ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=16 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 10 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | access-date = 11 October 2022}}</ref> <ref name=IFI>{{lua idirlín | url = http://wfdfish.ie/wp-content/uploads/2011/11/Cavetown_report_2014.pdf | teideal = Water Framework Directive Fish Stock Survey of Cavetown Lough | foilsitheoir = Inland Fisheries Ireland | dáta = Iúil 2014 | dátarochtana = 29ú Eanáir 2016}}</ref> }} {{síol-tír-ie}} {{DEFAULTSORT:Baile na hUamha, Loch}} [[Catagóir:Lochanna Chontae Ros Comáin]] mfjswykp3sz0147iawmvg2walh1xnal Loch Raithin 0 119901 1271377 2025-06-24T15:18:07Z Marcas.oduinn 33120 Cruthaithe ó enwiki (síol), Cross Lough 1271377 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} Is loch [[fionnuisce]] é ''' Loch Raithin'''<ref name=logainm /><ref name=EPA /> suite i g[[Contae Mhaigh Eo]] ar leithinis [[an Muirthead|an an Mhuirthead]]. == Tíreolaíocht == Tá Loch Raithin {{convert|2|km|1|abbr=on}} ar fad agus {{convert|1|km|1|abbr=on}} ar leithead. Tá sé tuairim is {{convert|10|km|0|abbr=on}} siar ó dheas de {{h|Béal an Mhuirthead}}. == Féach freisin == * [[Liosta Lochanna na hÉireann]] == Tagairtí == {{reflist | refs = <ref name="logainm">{{lua idirlín | url = https://www.logainm.ie/114139.aspx | teideal = Loch Raithin/Cross Lough | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 24 Meitheamh 2025 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref> <ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=17 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 11 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | access-date = 11 October 2022}}</ref> }} {{DEFAULTSORT:Raithin, Loch}} [[Catagóir:Lochanna Contae Mhaigh Eo]] {{síol-tír-ie}} bqwwpkkvduc82a4hkxkg90cvioihegz 1271378 1271377 2025-06-24T15:19:35Z Marcas.oduinn 33120 /* Tagairtí */Typo 1271378 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} Is loch [[fionnuisce]] é ''' Loch Raithin'''<ref name=logainm /><ref name=EPA /> suite i g[[Contae Mhaigh Eo]] ar leithinis [[an Muirthead|an an Mhuirthead]]. == Tíreolaíocht == Tá Loch Raithin {{convert|2|km|1|abbr=on}} ar fad agus {{convert|1|km|1|abbr=on}} ar leithead. Tá sé tuairim is {{convert|10|km|0|abbr=on}} siar ó dheas de {{h|Béal an Mhuirthead}}. == Féach freisin == * [[Liosta Lochanna na hÉireann]] == Tagairtí == {{reflist | refs = <ref name="logainm">{{lua idirlín | url = https://www.logainm.ie/114139.aspx | teideal = Loch Raithin/Cross Lough | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 24 Meitheamh 2025 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref> <ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=17 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 11 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | access-date = 11 October 2022}}</ref> }} {{DEFAULTSORT:Raithin, Loch}} [[Catagóir:Lochanna Chontae Mhaigh Eo]] {{síol-tír-ie}} 760gbesaybw6gqyhtjhr6fyupovxkag Beinn Mhór, Muile 0 119902 1271388 2025-06-24T17:22:12Z Ériugena 188 Bhog Ériugena an leathanach [[Beinn Mhór, Muile]] go [[A' Bheinn Mhòr (Muile)]]: gd 1271388 wikitext text/x-wiki #athsheoladh [[A' Bheinn Mhòr (Muile)]] cdpr22t9yk7jajo02hlc9fcg9dhpkn0 Loch Gabhlach 0 119903 1271391 2025-06-24T17:58:37Z Marcas.oduinn 33120 Cruthaithe ó enwiki 1271391 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} Is loch [[fionnuisce]] é ''' Loch Gabhlach'''<ref name=EPA /> suite i ndeisceart {{h|Contae Dhún na nGall}}. == Tíreolaíocht == Tá Loch Gabhlach tuairim is {{convert|10|km|0}} suite ó thuaidh de {{h|Béal Átha Seanaidh]]. Tá sé {{convert|1.5|km|1|abbr=on}} ar fad siar-soir agus {{convert|1.0|km|1|abbr=on}} ar leithead. == Stair an dúlra == Tá Loch Gabhlach lastigh den part of the [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] Loch Gabhlach agus Chruach Bhríosaí. Tá inis ann sa loch a chothaíonn speicis éin tábhachtacha, [[geabhróg choiteann]] agus [[Sléibhín]] san áireamh.<ref name=NPWS /> == Féach freisin == * [[Liosta Lochanna na hÉireann]] == Tagairtí == {{reflist|refs = <ref name="logainm">{{lua idirlín | url = https://www.logainm.ie/111247.aspx | teideal = Loch Gabhlach | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 24ú Meitheamh 2025 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref> <ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=18 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 12 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | access-date = 11 October 2022}}</ref> <ref name=NPWS>{{lua idirlín | url = http://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY002164.pdf | teideal = Lough Golagh SAC | foilsitheoir = [[An tSeirbhís Páirceanna Náisiúnta agus Fiadhúlra]] | formáid = PDF | dátarochtana = 23ú Márta 2016 }}</ref> }} {{DEFAULTSORT:Gabhlach, Loch}} [[Catagóir:Lochanna Chontae Dhún na nGall]] 0nk94ri8axb6eo9k77lgd9vu9d7sp9y 1271420 1271391 2025-06-25T03:39:56Z Alison 570 Fixes 1271420 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} Is loch [[fionnuisce]] é ''' Loch Gabhlach'''<ref name=EPA /><ref name="logainm" /> suite i ndeisceart {{h|Contae Dhún na nGall}}. == Tíreolaíocht == Tá Loch Gabhlach tuairim is {{convert|10|km|0}} suite ó thuaidh de {{h|Béal Átha Seanaidh]]. Tá sé {{convert|1.5|km|1|abbr=on}} ar fad siar-soir agus {{convert|1.0|km|1|abbr=on}} ar leithead. == Stair an dúlra == Tá Loch Gabhlach lastigh den part of the [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] Loch Gabhlach agus Chruach Bhríosaí. Tá inis ann sa loch a chothaíonn speicis éin tábhachtacha, [[geabhróg choiteann]] agus [[Sléibhín]] san áireamh.<ref name=NPWS /> == Féach freisin == * [[Liosta Lochanna na hÉireann]] == Tagairtí == {{reflist|refs = <ref name="logainm">{{lua idirlín | url = https://www.logainm.ie/111247.aspx | teideal = Loch Gabhlach | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 24ú Meitheamh 2025 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref> <ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=18 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 12 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | access-date = 11 October 2022}}</ref> <ref name=NPWS>{{lua idirlín | url = http://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY002164.pdf | teideal = Lough Golagh SAC | foilsitheoir = [[An tSeirbhís Páirceanna Náisiúnta agus Fiadhúlra]] | formáid = PDF | dátarochtana = 23ú Márta 2016 }}</ref> }} {{Síol-tír-ie}} {{DEFAULTSORT:Gabhlach, Loch}} [[Catagóir:Lochanna Chontae Dhún na nGall]] ohbiisayd666ux3im6pr06w3seh0ept Loch Fearna 0 119904 1271408 2025-06-24T22:05:19Z Marcas.oduinn 33120 Cruthaithe ó enwiki 1271408 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} Is loch [[fionnuisce]] é ''' Loch Fearna'''<ref name=logainm /><ref name=EPA /> suite i dtuaisceart {{h|Contae Dhún na nGall}} gar de {{h|Baile na nGallóglach}}. == Tíreolaíocht == Ta Loch Fearna tuairim is {{convert|2|km|1}} taobh ó dheas de Baile na nGallóglach, ar an mbóthar [[R246]], agus {{convert|10|km|0}} taobh ó thuaidh de [[Leitir Ceanainn]].<ref name=IF /> Tá sé {{convert|2|km|1|abbr=on}} ar fad agus {{convert|0.8|km|1|abbr=on}} ar leithead. Tá dhá inis sa loch ar a thaobh ó thuaidh, agus [[crannóg]] amháin ann.<ref name=IFI/> == Hidreolaíocht == Soláthraítear Loch Fearna go formhór ag [[An Leanainn]] ag rith isteach ó dheas, agus fosta ag sruthán ag sreabhadh ó thuaidh. Ritheann an loch soir amach go dtí An Leanainn, a teitheann féin i [[Loch Súilí]] isteach ag [[Ráth Mealtain]].<ref name=IFI/><ref name=NPWS/> == Stair an dúlra == I measc na n-iasc i Loch Fearna, tá [[breac donn]], [[bradán]], [[garmachán]], [[péirse]] agus [[eascann]] atá i mbaol criticiúil.<ref [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] na Leanainne.<ref name=NPWS/><ref name=IFI2014 /> == Féach freisin == * [[Liosta Lochanna na hÉireann]] == Tagairtí == {{reflist|refs = <ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=17 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 11 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | access-date = 12 October 2022}}</ref> <ref name=IFI>{{lua idirlín | url = http://www.wfdfish.ie/wp-content/uploads/r2011/10/Fern_report1.pdf | teideal = Water Framework Directive Fish Stock Survey of Lough Fern | foilsitheoir = [[Inland Fisheries Ireland]] | dáta = Lúnasa 2011 | dátarochtana = 20ú Lúnasa 2015}}</ref> <ref name=logainm>{{lua idirlín | url = http://www.logainm.ie/ga/1166363 | teideal = Loch Fearna | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 24ú Meitheamh 2025 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref> <ref name=IFI2014>{{lua idirlín | url = http://wfdfish.ie/wp-content/uploads/2014/08/Fern_prelim_report_2014.pdf | teideal = Preliminary Synopsis of the WFD Surveillance Monitoring Fish Stock Survey on Lough Fern | foilsitheoir = [[Iascach Intíre Éireann]] | dáta = Lúnasa 2014 | dátarochtana = 20ú Lúnasa 2015}}</ref> <ref name=NPWS>{{lua idirlín | url = http://www.npws.ie/protected-sites/sac/002176 | teideal = Leannan River SAC | foilsitheoir = [[An tSeirbhís Páirceanna Náisiúnta agus Fiadhúlra]] | dátarochtana = 20 August 2015}}</ref> }} {{DEFAULTSORT:Fearna, Loch}} [[Catagóir:Lochanna Chontae Dhún na nGall]] j0b6wrmz9x3qlwaxdkq0macd0z2xlb3 1271409 1271408 2025-06-24T22:09:46Z Marcas.oduinn 33120 Earráid sa lua? 1271409 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} Is loch [[fionnuisce]] é ''' Loch Fearna'''<ref name=logainm /><ref name=EPA /> suite i dtuaisceart {{h|Contae Dhún na nGall}} gar de {{h|Baile na nGallóglach}}. == Tíreolaíocht == Ta Loch Fearna tuairim is {{convert|2|km|1}} taobh ó dheas de Baile na nGallóglach, ar an mbóthar [[R246]], agus {{convert|10|km|0}} taobh ó thuaidh de [[Leitir Ceanainn]].<ref name=IFI /> Tá sé {{convert|2|km|1|abbr=on}} ar fad agus {{convert|0.8|km|1|abbr=on}} ar leithead. Tá dhá inis sa loch ar a thaobh ó thuaidh, agus [[crannóg]] amháin ann.<ref name=IFI/> == Hidreolaíocht == Soláthraítear Loch Fearna go formhór ag [[An Leanainn]] ag rith isteach ó dheas, agus fosta ag sruthán ag sreabhadh ó thuaidh. Ritheann an loch soir amach go dtí An Leanainn, a teitheann féin i [[Loch Súilí]] isteach ag [[Ráth Mealtain]].<ref name=IFI/><ref name=NPWS/> == Stair an dúlra == I measc na n-iasc i Loch Fearna, tá [[breac donn]], [[bradán]], [[garmachán]], [[péirse]] agus [[eascann]] atá i mbaol criticiúil.<ref [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] na Leanainne.<ref name=NPWS/><ref name=IFI2014/> == Féach freisin == * [[Liosta Lochanna na hÉireann]] == Tagairtí == {{reflist|refs = <ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=17 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 11 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | access-date = 12 October 2022}}</ref> <ref name=IFI>{{lua idirlín | url = http://www.wfdfish.ie/wp-content/uploads/r2011/10/Fern_report1.pdf | teideal = Water Framework Directive Fish Stock Survey of Lough Fern | foilsitheoir = [[Inland Fisheries Ireland]] | dáta = Lúnasa 2011 | dátarochtana = 20ú Lúnasa 2015}}</ref> <ref name=logainm>{{lua idirlín | url = http://www.logainm.ie/ga/1166363 | teideal = Loch Fearna | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 24ú Meitheamh 2025 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref> <ref name=IFI2014>{{lua idirlín | url = http://wfdfish.ie/wp-content/uploads/2014/08/Fern_prelim_report_2014.pdf | teideal = Preliminary Synopsis of the WFD Surveillance Monitoring Fish Stock Survey on Lough Fern | foilsitheoir = [[Iascach Intíre Éireann]] | dáta = Lúnasa 2014 | dátarochtana = 20ú Lúnasa 2015}}</ref> <ref name=NPWS>{{lua idirlín | url = http://www.npws.ie/protected-sites/sac/002176 | teideal = Leannan River SAC | foilsitheoir = [[An tSeirbhís Páirceanna Náisiúnta agus Fiadhúlra]] | dátarochtana = 20 August 2015}}</ref> }} {{DEFAULTSORT:Fearna, Loch}} [[Catagóir:Lochanna Chontae Dhún na nGall]] 3lwek7exy9ntky5xg5voizybo6jvcyf Tuismeá 0 119905 1271412 2025-06-24T22:26:45Z TGcoa 21229 Leathanach cruthaithe le '[[Íomhá:Nanda Requests a Horoscope for Krishna.jpg|mion|D'iarr Nanda tuismeá do Krishna  (Bhagavata Purana)]] Fáistine atá bunaithe ar an [[astralaíocht]] is ea '''tuismeá'''.<ref>{{Lua idirlín|url=https://nos.ie/saol/cad-e-an-stoidiaca/|teideal=Cad é an stoidiaca?|údar=An Chailleach Chorcra|dáta=2019-11-12|language=ga-IE|work=NÓS|dátarochtana=2025-06-24}}</ref><ref>i mBéarla, ''horoscope''</ref> Iarracht atá ann dallamullóg a chur ar dhaoine i...' 1271412 wikitext text/x-wiki [[Íomhá:Nanda Requests a Horoscope for Krishna.jpg|mion|D'iarr Nanda tuismeá do Krishna  (Bhagavata Purana)]] Fáistine atá bunaithe ar an [[astralaíocht]] is ea '''tuismeá'''.<ref>{{Lua idirlín|url=https://nos.ie/saol/cad-e-an-stoidiaca/|teideal=Cad é an stoidiaca?|údar=An Chailleach Chorcra|dáta=2019-11-12|language=ga-IE|work=NÓS|dátarochtana=2025-06-24}}</ref><ref>i mBéarla, ''horoscope''</ref> Iarracht atá ann dallamullóg a chur ar dhaoine i gcónaí; níl eolaíocht ar bith ag baint leis. Labhraítear go ginearálta ar chúrsaí de ghnáth, mar shampla '''"'''An mí seo chugainn, Buailfidh tú le seanchara. Buafaidh tú duais. Caillfidh tú rud éigin luachmhar." srl srl. == Féach freisin == * [[Astralaíocht]] * [[Asarlaíocht]] == Tagairtí == {{reflist}}{{síol}} [[Catagóir:Tuismeá]] [[Catagóir:Astralaíocht]] t82zxm63ydzrddeuo80xkvd21m93e4t 1271450 1271412 2025-06-25T09:08:11Z TGcoa 21229 1271450 wikitext text/x-wiki [[Íomhá:Nanda Requests a Horoscope for Krishna.jpg|mion|D'iarr Nanda tuismeá do Krishna  (Bhagavata Purana)]] Fáistine atá bunaithe ar an [[astralaíocht]] is ea '''tuismeá'''.<ref>{{Lua idirlín|url=https://nos.ie/saol/cad-e-an-stoidiaca/|teideal=Cad é an stoidiaca?|údar=An Chailleach Chorcra|dáta=2019-11-12|language=ga-IE|work=NÓS|dátarochtana=2025-06-24}}</ref><ref>i mBéarla, ''horoscope''</ref> Iarracht atá ann dallamullóg a chur ar dhaoine i gcónaí; níl eolaíocht ar bith ag baint leis. Labhraítear go ginearálta ar chúrsaí de ghnáth, mar shampla '''"'''An mí seo chugainn, Buailfidh tú le seanchara. Buafaidh tú duais. Caillfidh tú rud éigin luachmhar." srl srl. == Féach freisin == * [[Astralaíocht]] * [[Asarlaíocht]] == Tagairtí == {{reflist}}{{síol}} [[Catagóir:Astralaíocht]] [[Catagóir:Astralaíocht tuismeáscópach]] oiih0xrx28e5ftpyojd750qjmqqjh1y Loch Mhuiceanach 0 119906 1271415 2025-06-24T22:43:34Z Marcas.oduinn 33120 Cruthaithe ó enwiki 1271415 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} Is loch [[fionnuisce]] é ''' Loch Mhuiceanach'''<ref name=logainm /> sa [[an Bhoirinn|Bhoirinn]], [[Contae an Chláir]].<ref name=wherefish /><ref name=NPWS /> == Tíreolaíocht == '' Loch Mhuiceanach measures about {{convert|1.5|km|1|abbr=on}} long and {{convert|1|km|1|abbr=on}} wide. It lies about {{convert|10|km|0|abbr=on}} east of [[Cora Finne]]. == Stair an dúlra == I measc na n-iasc i Mhuiceanach, tá [[breac donn]], [[péirse]], [[ruán]], [[liús]], [[cúramán]], [[garmachán]] agus [[eascann]] atá i mbaol criticiúil. Tá an loch lastigh den [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] na Boirne Thoir.<ref name=NPWS/> == Féach freisin == * [[Liosta Lochanna na hÉireann]] == Tagairtí == {{reflist|refs = <ref name=logainm>{{lua idirlín | url = https://www.logainm.ie/104246.aspx | teideal = Loch Mhuiceanach | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 24ú Meitheamh 2025 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref> <ref name=wherefish>{{lua idirlín | teideal = Fishing Forecast – Muckanagh Lough | url = https://wherefish.com/ie/connacht/county%20galway/muckanagh%20lough | dátarochtana = 2021-06-27 | suíomh = wherefish.com | teanga = en}}</ref> <ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=18 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 12 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | access-date = 11 October 2022}}</ref> <ref name=IFI>{{lua idirlín | url = http://wfdfish.ie/wp-content/uploads/2012/09/Muckanagh_report_2012.pdf | teideal = Water Framework Directive Fish Stock Survey of Muckanagh Lough | foilsitheoir = [[Iascach Intíre Éireann]] | dáta = Meán Fómhair 2012 | dátarochtana = 3ú Eanáir 2016}}</ref> <ref name=NPWS>{{lua idirlín | url = http://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY001926.pdf | teideal = East Burren Complex SAC | foilsitheoir = [[An tSeirbhís Páirceanna Náisiúnta agus Fiadhúlra]] | dátarochtana = 3ú Eanáir 2016}}</ref> }} {{DEFAULTSORT:Muiceanach, Loch}} [[Catagóir:Lochanna Contae an Chláir]] 82pue81mcpadfg12noja7rocfuylhni 1271416 1271415 2025-06-24T22:44:42Z Marcas.oduinn 33120 /* Tagairtí */Typo 1271416 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} Is loch [[fionnuisce]] é ''' Loch Mhuiceanach'''<ref name=logainm /> sa [[an Bhoirinn|Bhoirinn]], [[Contae an Chláir]].<ref name=wherefish /><ref name=NPWS /> == Tíreolaíocht == '' Loch Mhuiceanach measures about {{convert|1.5|km|1|abbr=on}} long and {{convert|1|km|1|abbr=on}} wide. It lies about {{convert|10|km|0|abbr=on}} east of [[Cora Finne]]. == Stair an dúlra == I measc na n-iasc i Mhuiceanach, tá [[breac donn]], [[péirse]], [[ruán]], [[liús]], [[cúramán]], [[garmachán]] agus [[eascann]] atá i mbaol criticiúil. Tá an loch lastigh den [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] na Boirne Thoir.<ref name=NPWS/> == Féach freisin == * [[Liosta Lochanna na hÉireann]] == Tagairtí == {{reflist|refs = <ref name=logainm>{{lua idirlín | url = https://www.logainm.ie/104246.aspx | teideal = Loch Mhuiceanach | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 24ú Meitheamh 2025 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref> <ref name=wherefish>{{lua idirlín | teideal = Fishing Forecast – Muckanagh Lough | url = https://wherefish.com/ie/connacht/county%20galway/muckanagh%20lough | dátarochtana = 2021-06-27 | suíomh = wherefish.com | teanga = en}}</ref> <ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=18 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 12 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | access-date = 11 October 2022}}</ref> <ref name=IFI>{{lua idirlín | url = http://wfdfish.ie/wp-content/uploads/2012/09/Muckanagh_report_2012.pdf | teideal = Water Framework Directive Fish Stock Survey of Muckanagh Lough | foilsitheoir = [[Iascach Intíre Éireann]] | dáta = Meán Fómhair 2012 | dátarochtana = 3ú Eanáir 2016}}</ref> <ref name=NPWS>{{lua idirlín | url = http://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY001926.pdf | teideal = East Burren Complex SAC | foilsitheoir = [[An tSeirbhís Páirceanna Náisiúnta agus Fiadhúlra]] | dátarochtana = 3ú Eanáir 2016}}</ref> }} {{DEFAULTSORT:Muiceanach, Loch}} [[Catagóir:Lochanna Chontae an Chláir]] 7utmwkqf58qen8nczth1bi8kwy0xff2 1271417 1271416 2025-06-24T22:45:33Z Marcas.oduinn 33120 Ref 1271417 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} Is loch [[fionnuisce]] é ''' Loch Mhuiceanach'''<ref name=logainm /><ref name=EPA /> sa [[an Bhoirinn|Bhoirinn]], [[Contae an Chláir]].<ref name=wherefish /><ref name=NPWS /> == Tíreolaíocht == '' Loch Mhuiceanach measures about {{convert|1.5|km|1|abbr=on}} long and {{convert|1|km|1|abbr=on}} wide. It lies about {{convert|10|km|0|abbr=on}} east of [[Cora Finne]]. == Stair an dúlra == I measc na n-iasc i Mhuiceanach, tá [[breac donn]], [[péirse]], [[ruán]], [[liús]], [[cúramán]], [[garmachán]] agus [[eascann]] atá i mbaol criticiúil. Tá an loch lastigh den [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] na Boirne Thoir.<ref name=NPWS/> == Féach freisin == * [[Liosta Lochanna na hÉireann]] == Tagairtí == {{reflist|refs = <ref name=logainm>{{lua idirlín | url = https://www.logainm.ie/104246.aspx | teideal = Loch Mhuiceanach | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 24ú Meitheamh 2025 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref> <ref name=wherefish>{{lua idirlín | teideal = Fishing Forecast – Muckanagh Lough | url = https://wherefish.com/ie/connacht/county%20galway/muckanagh%20lough | dátarochtana = 2021-06-27 | suíomh = wherefish.com | teanga = en}}</ref> <ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=18 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 12 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | access-date = 11 October 2022}}</ref> <ref name=IFI>{{lua idirlín | url = http://wfdfish.ie/wp-content/uploads/2012/09/Muckanagh_report_2012.pdf | teideal = Water Framework Directive Fish Stock Survey of Muckanagh Lough | foilsitheoir = [[Iascach Intíre Éireann]] | dáta = Meán Fómhair 2012 | dátarochtana = 3ú Eanáir 2016}}</ref> <ref name=NPWS>{{lua idirlín | url = http://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY001926.pdf | teideal = East Burren Complex SAC | foilsitheoir = [[An tSeirbhís Páirceanna Náisiúnta agus Fiadhúlra]] | dátarochtana = 3ú Eanáir 2016}}</ref> }} {{DEFAULTSORT:Muiceanach, Loch}} [[Catagóir:Lochanna Chontae an Chláir]] dtpg13n6swubaj5qdxrrk8yinwlfkac 1271418 1271417 2025-06-24T22:46:12Z Marcas.oduinn 33120 /* Stair an dúlra */Ref 1271418 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} Is loch [[fionnuisce]] é ''' Loch Mhuiceanach'''<ref name=logainm /><ref name=EPA /> sa [[an Bhoirinn|Bhoirinn]], [[Contae an Chláir]].<ref name=wherefish /><ref name=NPWS /> == Tíreolaíocht == '' Loch Mhuiceanach measures about {{convert|1.5|km|1|abbr=on}} long and {{convert|1|km|1|abbr=on}} wide. It lies about {{convert|10|km|0|abbr=on}} east of [[Cora Finne]]. == Stair an dúlra == I measc na n-iasc i Mhuiceanach, tá [[breac donn]], [[péirse]], [[ruán]], [[liús]], [[cúramán]], [[garmachán]] agus [[eascann]] atá i mbaol criticiúil.<ref name=IFI /> Tá an loch lastigh den [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] na Boirne Thoir.<ref name=NPWS/> == Féach freisin == * [[Liosta Lochanna na hÉireann]] == Tagairtí == {{reflist|refs = <ref name=logainm>{{lua idirlín | url = https://www.logainm.ie/104246.aspx | teideal = Loch Mhuiceanach | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 24ú Meitheamh 2025 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref> <ref name=wherefish>{{lua idirlín | teideal = Fishing Forecast – Muckanagh Lough | url = https://wherefish.com/ie/connacht/county%20galway/muckanagh%20lough | dátarochtana = 2021-06-27 | suíomh = wherefish.com | teanga = en}}</ref> <ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=18 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 12 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | access-date = 11 October 2022}}</ref> <ref name=IFI>{{lua idirlín | url = http://wfdfish.ie/wp-content/uploads/2012/09/Muckanagh_report_2012.pdf | teideal = Water Framework Directive Fish Stock Survey of Muckanagh Lough | foilsitheoir = [[Iascach Intíre Éireann]] | dáta = Meán Fómhair 2012 | dátarochtana = 3ú Eanáir 2016}}</ref> <ref name=NPWS>{{lua idirlín | url = http://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY001926.pdf | teideal = East Burren Complex SAC | foilsitheoir = [[An tSeirbhís Páirceanna Náisiúnta agus Fiadhúlra]] | dátarochtana = 3ú Eanáir 2016}}</ref> }} {{DEFAULTSORT:Muiceanach, Loch}} [[Catagóir:Lochanna Chontae an Chláir]] 0y4f6ysfs2og2v3qvd8n2vfovr0tkpc Catagóir:Tíreolaíocht Chontae Chill Mhantáin 14 119907 1271422 2025-06-25T03:44:56Z Alison 570 Nua 1271422 wikitext text/x-wiki {{Catcómhaoin|Geography of County Wicklow|Tíreolaíocht Chontae Chill Mhantáin}} [[Catagóir:Contae Chill Mhantáin|Loch]] [[Catagóir:Tíreolaíocht Laighean|Cill]] 78nixnxpjqlcdkuihx7sg05f564ci23 Catagóir:Tíreolaíocht Chontae Cheatharlach 14 119908 1271424 2025-06-25T03:47:20Z Alison 570 Nua 1271424 wikitext text/x-wiki {{Catcómhaoin|Geography of County Carlow|Tíreolaíocht Chontae Chontae Cheatharlach}} [[Catagóir:Contae Cheatharlach]] [[Catagóir:Tíreolaíocht Laighean|Loch]] k6elr5nnmtgyifxpupgipf9awud1nn7 Loch Chill Ghlais 0 119909 1271433 2025-06-25T07:08:47Z Marcas.oduinn 33120 Cruthaithe ó enwiki 1271433 wikitext text/x-wiki == Loch Chill Ghlais == {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} Is loch [[fionnuisce]] é ''' Loch Chill Ghlais'''<ref name=logainm/><ref name=EPA/> suite i dtuaisceart {{h|Contae Ros Comáin]]. == Tíreolaíocht == Tá Loch Chill Ghlais {{convert|4|km|1|abbr=on}} ar fad agus {{convert|1|km|1|abbr=on}} ar leithead. Tá sé tuairim is {{convert|10|km|0|abbr=on}} soir ó thuaidh de {{h|Béal na mBuillí}}. '' Is loch abhainn é den tsraith aitheanta mar Lochanna Bhéal na mBuillí.<ref name=IFI/> == Stair an dúlra == I measc na n-iasc i Loch Chill Ghlais, tá [[liús]], [[bran (iasc)|bran]], [[róiste]], [[cúramán]] agus [[ruán]].<ref name=IFI/> == Féach freisin == * [[Liosta Lochanna na hÉireann]] == Tagairtí == {{reflist|refs = <ref name="logainm">{{lua idirlín | url = http://www.logainm.ie/ga/1165170 | teideal = Loch Chill Ghlais | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 29ú Nollaig 2015 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref> <ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=18 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 12 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | access-date = 12 October 2022}}</ref> <ref name=IFI>{{lua idirlín | url = https://www.fishinginireland.info/pike/shannon/strokestown.htm | teideal = Strokestown Angling Centre | foilsitheoir = [[Iascach Intíre Éireann]] | dátarochtana = 29ú Nollaig 2015}}</ref> }} {{DEFAULTSORT:Cill Ghlais, Loch}} [[Catagóir:Lochanna Chontae Ros Comáin]] quhpylxby3qmbvlbvtg7mejn71wajt0 1271434 1271433 2025-06-25T07:09:11Z Marcas.oduinn 33120 Ceannteideal 1271434 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} Is loch [[fionnuisce]] é ''' Loch Chill Ghlais'''<ref name=logainm/><ref name=EPA/> suite i dtuaisceart {{h|Contae Ros Comáin]]. == Tíreolaíocht == Tá Loch Chill Ghlais {{convert|4|km|1|abbr=on}} ar fad agus {{convert|1|km|1|abbr=on}} ar leithead. Tá sé tuairim is {{convert|10|km|0|abbr=on}} soir ó thuaidh de {{h|Béal na mBuillí}}. '' Is loch abhainn é den tsraith aitheanta mar Lochanna Bhéal na mBuillí.<ref name=IFI/> == Stair an dúlra == I measc na n-iasc i Loch Chill Ghlais, tá [[liús]], [[bran (iasc)|bran]], [[róiste]], [[cúramán]] agus [[ruán]].<ref name=IFI/> == Féach freisin == * [[Liosta Lochanna na hÉireann]] == Tagairtí == {{reflist|refs = <ref name="logainm">{{lua idirlín | url = http://www.logainm.ie/ga/1165170 | teideal = Loch Chill Ghlais | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 29ú Nollaig 2015 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref> <ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=18 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 12 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | access-date = 12 October 2022}}</ref> <ref name=IFI>{{lua idirlín | url = https://www.fishinginireland.info/pike/shannon/strokestown.htm | teideal = Strokestown Angling Centre | foilsitheoir = [[Iascach Intíre Éireann]] | dátarochtana = 29ú Nollaig 2015}}</ref> }} {{DEFAULTSORT:Cill Ghlais, Loch}} [[Catagóir:Lochanna Chontae Ros Comáin]] lc9n9btc3h2onesuteugo8914ar3lmq 1271435 1271434 2025-06-25T07:10:08Z Marcas.oduinn 33120 Typo 1271435 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} Is loch [[fionnuisce]] é ''' Loch Chill Ghlais'''<ref name=logainm/><ref name=EPA/> suite i dtuaisceart {{h|Contae Ros Comáin}}. == Tíreolaíocht == Tá Loch Chill Ghlais {{convert|4|km|1|abbr=on}} ar fad agus {{convert|1|km|1|abbr=on}} ar leithead. Tá sé tuairim is {{convert|10|km|0|abbr=on}} soir ó thuaidh de {{h|Béal na mBuillí}}. '' Is loch abhainn é den tsraith aitheanta mar Lochanna Bhéal na mBuillí.<ref name=IFI/> == Stair an dúlra == I measc na n-iasc i Loch Chill Ghlais, tá [[liús]], [[bran (iasc)|bran]], [[róiste]], [[cúramán]] agus [[ruán]].<ref name=IFI/> == Féach freisin == * [[Liosta Lochanna na hÉireann]] == Tagairtí == {{reflist|refs = <ref name="logainm">{{lua idirlín | url = http://www.logainm.ie/ga/1165170 | teideal = Loch Chill Ghlais | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 29ú Nollaig 2015 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref> <ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=18 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 12 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | access-date = 12 October 2022}}</ref> <ref name=IFI>{{lua idirlín | url = https://www.fishinginireland.info/pike/shannon/strokestown.htm | teideal = Strokestown Angling Centre | foilsitheoir = [[Iascach Intíre Éireann]] | dátarochtana = 29ú Nollaig 2015}}</ref> }} {{DEFAULTSORT:Cill Ghlais, Loch}} [[Catagóir:Lochanna Chontae Ros Comáin]] d6zld4ss4ugticp0iwbkrxl3intpfqj 1271436 1271435 2025-06-25T07:10:31Z Marcas.oduinn 33120 /* Tíreolaíocht */Formáid 1271436 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} Is loch [[fionnuisce]] é ''' Loch Chill Ghlais'''<ref name=logainm/><ref name=EPA/> suite i dtuaisceart {{h|Contae Ros Comáin}}. == Tíreolaíocht == Tá Loch Chill Ghlais {{convert|4|km|1|abbr=on}} ar fad agus {{convert|1|km|1|abbr=on}} ar leithead. Tá sé tuairim is {{convert|10|km|0|abbr=on}} soir ó thuaidh de {{h|Béal na mBuillí}}. Is loch abhainn é den tsraith aitheanta mar Lochanna Bhéal na mBuillí.<ref name=IFI/> == Stair an dúlra == I measc na n-iasc i Loch Chill Ghlais, tá [[liús]], [[bran (iasc)|bran]], [[róiste]], [[cúramán]] agus [[ruán]].<ref name=IFI/> == Féach freisin == * [[Liosta Lochanna na hÉireann]] == Tagairtí == {{reflist|refs = <ref name="logainm">{{lua idirlín | url = http://www.logainm.ie/ga/1165170 | teideal = Loch Chill Ghlais | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 29ú Nollaig 2015 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref> <ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=18 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 12 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | access-date = 12 October 2022}}</ref> <ref name=IFI>{{lua idirlín | url = https://www.fishinginireland.info/pike/shannon/strokestown.htm | teideal = Strokestown Angling Centre | foilsitheoir = [[Iascach Intíre Éireann]] | dátarochtana = 29ú Nollaig 2015}}</ref> }} {{DEFAULTSORT:Cill Ghlais, Loch}} [[Catagóir:Lochanna Chontae Ros Comáin]] ka3f6ewozcpsep761icv47z27n4363o Loch Sindile 0 119910 1271441 2025-06-25T07:38:08Z Marcas.oduinn 33120 Leathanach cruthaithe le '{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} Is loch [[fionnuisce]] é ''' Loch Sindile'''<ref name=logainm/><ref name=EPA/> suite i g[[Conamara]], of [[Contae na Gaillimhe]]. == Tíreolaíocht == Tá {{convert|2|km|1|abbr=on}} ar fad agus {{convert|1|km|1|abbr=on}} ar leithead. Tá sé tuairim is {{convert|40|km|0|abbr=on}} siar ó thuaidh de chathair na [[Gaillimh]]e ar san mbóthar [[N59]] gar den [[An Teach Dóite|Teach Dóite]].<ref name=GoogleMaps/> == Hidreol...' 1271441 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} Is loch [[fionnuisce]] é ''' Loch Sindile'''<ref name=logainm/><ref name=EPA/> suite i g[[Conamara]], of [[Contae na Gaillimhe]]. == Tíreolaíocht == Tá {{convert|2|km|1|abbr=on}} ar fad agus {{convert|1|km|1|abbr=on}} ar leithead. Tá sé tuairim is {{convert|40|km|0|abbr=on}} siar ó thuaidh de chathair na [[Gaillimh]]e ar san mbóthar [[N59]] gar den [[An Teach Dóite|Teach Dóite]].<ref name=GoogleMaps/> == Hidreolaíocht == Ritheann Loch Sindile amach soir i [[Loch na nArd-doiriú]] isteach. Tá an loch [[Innéacs Staide Trófach|olagatrófach]].<ref name=NPWS/> == Stair an dúlra == I measc na n-iasc i Loch Sindile, tá [[breac donn]], [[péirse]], [[ruabhreac Artach]], [[bradán]] agus [[eascann]] atá mbaol criticiúil.<ref name=IFI/> Lough Shindilla is part of the Maumturk Mountains [[List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland#Galway|Special Area of Conservation]].<ref name=NPWS/> == Féach freisin == * [[Liosta Lochanna na hÉireann]] == Tagairtí == {{reflist|refs = <ref name=logainm>{{lua idirlín | url = https://www.logainm.ie/1375180.aspx | teideal = Loch Sindile | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 25ú Meitheamh 2025 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref> <ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=19 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 13 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | access-date = 11 October 2022}}</ref> <ref name=IFI>{{lua idirlín | url = http://wfdfish.ie/wp-content/uploads/2011/11/Shindilla_report_2013.pdf | teideal = Water Framework Directive Fish Stock Survey of Lough Shindilla | foilsitheoir = [[Iascach Intíre Éireann]] | dáta = Lúnasa 2013 | dátarochtana = 14ú Eanáir 2016}}</ref> <ref name=NPWS>{{lua idirlín | url = http://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY002008.pdf | teideal = Maumturk Mountains SAC | foilsitheoir = [[An tSeirbhís Páirceanna Náisiúnta agus Fiadhúlra]] | dátarochtana = 14ú Eanáir 2016}}</ref> }} {{DEFAULTSORT:Sindile, Loch}} [[Catagóir:Lochanna Chontae na Gaillimhe]] ko97eno4l05nw8nzj3warg0p20svlhd Catagóir:Astralaíocht tuismeáscópach 14 119911 1271451 2025-06-25T09:08:34Z TGcoa 21229 Leathanach cruthaithe le '[[Catagóir:Astralaíocht]]' 1271451 wikitext text/x-wiki [[Catagóir:Astralaíocht]] o41bl8srfmeu15xoobyk4kq82key9uf Draíocht 0 119912 1271453 2025-06-25T09:18:54Z TGcoa 21229 Ag athdhíriú go [[Asarlaíocht]] 1271453 wikitext text/x-wiki #redirect[[Asarlaíocht]] jf907vdfs2bywpkqxx0kzt3dzp9igw1 Loch Sáile 0 119913 1271460 2025-06-25T09:56:07Z Marcas.oduinn 33120 Leathanach cruthaithe le 'Tá ''' Loch Sáile'''<ref name=logainm /> suite i mbaile fearainn [[Teach Coimseáin]] i n-oirdheisceart {{h|Contae Loch Garman}}. == Stair an dúlra == Rinneadh [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] (LCsS) den loch faoin Treoir maidir le hÉin ón Aontas Eorpach (EC/79/409)<ref name=SPA /> agus [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] (LCmS) ag An Seirbhís Páirceanna Náisiúnta agus Fiadhúlra.<ref name=NWPS /> Is áit ar leith é Loch Sáile le haghaidh...' 1271460 wikitext text/x-wiki Tá ''' Loch Sáile'''<ref name=logainm /> suite i mbaile fearainn [[Teach Coimseáin]] i n-oirdheisceart {{h|Contae Loch Garman}}. == Stair an dúlra == Rinneadh [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] (LCsS) den loch faoin Treoir maidir le hÉin ón Aontas Eorpach (EC/79/409)<ref name=SPA /> agus [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] (LCmS) ag An Seirbhís Páirceanna Náisiúnta agus Fiadhúlra.<ref name=NWPS /> Is áit ar leith é Loch Sáile le haghaidh fairtheoirí éan. Tarraingítear ann roinnt [[lapaire|We'll encourage him! Is it in Olaf's? ..days, time?]] Meiriceánacha ganna san Fhómhair, chomh maith lena lán speiceas idirnáisiúnta tábhachtacha cosúil le h[[Eala thundra]], [[Cadhan]], [[lacha rua]], [[roilleach]], [[feadóg bhuí]] agus [[pilibín]].<ref name=GOI/> == Féach freisin == * [[Liosta Lochanna na hÉireann]] == Tagairtí == {{reflist | refs = <ref name=logainm>{{lua idirlín | url = https://www.logainm.ie/ga/1166405 | teideal = Loch Sáile/Tacumshin Lake | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 8ú Deireadh Fómhair 2020 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref> <ref name=SPA>{{lua idirlín | url = https://www.npws.ie/protected-sites/spa/004092 | teideal = Tacumshin Lake SPA | foilsitheoir = [[An tSeirbhís Páirceanna Náisiúnta agus Fiadhúlra]] | dátarochtana = 8ú Deireadh Fómhair 2020}}</ref> <ref name=NWPS>{{lua idirlín | teideal = Tacumshin Lake SAC | url = https://www.npws.ie/protected-sites/sac/000709 | suíomh = [[An tSeirbhís Páirceanna Náisiúnta agus Fiadhúlra]] | dátarochtana = 8ú Deireadh Fómhair 2020}}</ref> <ref name=GOI>{{lua idirlín | url = http://www.goireland.com/wexford/tacumshin-lake-lagoon-attraction-bird-watching-id12424.htm | teideal = Tacumshin Lake Lagoon Bird Watching | suíomh = www.goireland.com | archive-url = https://web.archive.org/web/20110720064906/http://www.goireland.com/wexford/tacumshin-lake-lagoon-attraction-bird-watching-id12424.htm | archive-date=20 July 2011}}</ref> }} {{DEFAULTSORT:Sáile, Loch}} [[Catagóir:Lochanna Chontae Loch Garman]] 512xkdzxial05cc5l2mf9avhrdm5zml 1271461 1271460 2025-06-25T09:57:25Z Marcas.oduinn 33120 +WD 1271461 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} Tá ''' Loch Sáile'''<ref name=logainm /> suite i mbaile fearainn [[Teach Coimseáin]] i n-oirdheisceart {{h|Contae Loch Garman}}. == Stair an dúlra == Rinneadh [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] (LCsS) den loch faoin Treoir maidir le hÉin ón Aontas Eorpach (EC/79/409)<ref name=SPA /> agus [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] (LCmS) ag An Seirbhís Páirceanna Náisiúnta agus Fiadhúlra.<ref name=NWPS /> Is áit ar leith é Loch Sáile le haghaidh fairtheoirí éan. Tarraingítear ann roinnt [[lapaire|We'll encourage him! Is it in Olaf's? ..days, time?]] Meiriceánacha ganna san Fhómhair, chomh maith lena lán speiceas idirnáisiúnta tábhachtacha cosúil le h[[Eala thundra]], [[Cadhan]], [[lacha rua]], [[roilleach]], [[feadóg bhuí]] agus [[pilibín]].<ref name=GOI/> == Féach freisin == * [[Liosta Lochanna na hÉireann]] == Tagairtí == {{reflist | refs = <ref name=logainm>{{lua idirlín | url = https://www.logainm.ie/ga/1166405 | teideal = Loch Sáile/Tacumshin Lake | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 8ú Deireadh Fómhair 2020 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref> <ref name=SPA>{{lua idirlín | url = https://www.npws.ie/protected-sites/spa/004092 | teideal = Tacumshin Lake SPA | foilsitheoir = [[An tSeirbhís Páirceanna Náisiúnta agus Fiadhúlra]] | dátarochtana = 8ú Deireadh Fómhair 2020}}</ref> <ref name=NWPS>{{lua idirlín | teideal = Tacumshin Lake SAC | url = https://www.npws.ie/protected-sites/sac/000709 | suíomh = [[An tSeirbhís Páirceanna Náisiúnta agus Fiadhúlra]] | dátarochtana = 8ú Deireadh Fómhair 2020}}</ref> <ref name=GOI>{{lua idirlín | url = http://www.goireland.com/wexford/tacumshin-lake-lagoon-attraction-bird-watching-id12424.htm | teideal = Tacumshin Lake Lagoon Bird Watching | suíomh = www.goireland.com | archive-url = https://web.archive.org/web/20110720064906/http://www.goireland.com/wexford/tacumshin-lake-lagoon-attraction-bird-watching-id12424.htm | archive-date=20 July 2011}}</ref> }} {{DEFAULTSORT:Sáile, Loch}} [[Catagóir:Lochanna Chontae Loch Garman]] d66q33khy3gkinctr3lm2dn7si0daha