Vicipéid
gawiki
https://ga.wikipedia.org/wiki/Pr%C3%ADomhleathanach
MediaWiki 1.45.0-wmf.7
first-letter
Meán
Speisialta
Plé
Úsáideoir
Plé úsáideora
Vicipéid
Plé Vicipéide
Íomhá
Plé íomhá
MediaWiki
Plé MediaWiki
Teimpléad
Plé teimpléid
Cabhair
Plé cabhrach
Catagóir
Plé catagóire
TimedText
TimedText talk
Module
Module talk
26 Meitheamh
0
5860
1271613
1251061
2025-06-26T09:54:14Z
Conradder
34685
/* Daoine a fuair bás ar an lá seo */
1271613
wikitext
text/x-wiki
{{Meitheamh}}
Is é an '''26 Meitheamh''' an 177ú lá den bhliain de réir fhéilire Ghréagóra nó an 178ú lá i mbliain bhisigh. Tá 188 lá fágtha sa bhliain.
== Féilte ==
* [[Madagascar]] - Lá na Saoirse
* [[An Téalainn]] - วันสุนทรภู่ (''Lá [[Sunthorn Phu]]'')
== Daoine a rugadh ar an lá seo ==
* [[1730]] — [[Charles Messier]], réalteolaí Francach
* [[1824]] — [[William Thomson]], fisiceoir matamaiticiúil agus innealtóir (b. [[1907]])
* [[1867]] — [[Franz Nikolaus Finck|Franz Nicolaus Finck]], focleolaí Gearmánach
* [[1892]] — [[Pearl S. Buck]], scríbhneoir Meiriceánach
* [[1908]] — [[Salvador Allende]], dochtúir agus polaiteoir Sileach
* [[1910]] — [[Roy J. Plunkett]], ceimiceoir Meiriceánach
* [[1919]] — [[Freddie Mills]], dornálaí Briotanach
* [[1937]] — [[Robert Coleman Richardson]], fisiceoir Meiriceánach
* [[1944]] — [[Bengt Pohjanen]], scríbhneoir Sualannach
* [[1960]] — [[Mark Durkan]], polaiteoir
* [[1968]] — [[Jovenel Moïse]], polaiteoir
* [[1968]] — [[Paolo Maldini]], imreoir sacair Iodálach
* [[1970]] — [[Chris O'Donnell]], aisteoir
* [[1970]] — [[Sean Hayes (aisteoir)|Sean Hayes]], aisteoir Meiriceánach
* [[1973]] — [[Catherine Nic Phiarais]], dlíodóir Éireannach
* [[1983]] — [[Garraí Mag Uidhir]], iománaí agus imreoir peil Ghaelach
* [[1993]] — [[Ariana Grande]], ceoltóir pop
* [[1993]] — [[Séamus Ó Cinnéide]], iománaí agus imreoir peil Ghaelach
== Daoine a fuair bás ar an lá seo ==
* [[1541]] — [[Francisco Pizarro]], conquistador (r.~1470í)
* [[1798]] — [[Seán Ó Murchú (sagart)|Seán Ó Murchú]], sagart Éireannach a ghlac páirt san Éirí Amach in 1798 (r. [[1753]])
* [[1827]] — [[Samuel Crompton]], ceapadóir Sasanach (r. [[1753]])
* [[1830]] — [[Seoirse IV na Ríochta Aontaithe|Seoirse IV]], 67, Rí na Ríochta Aontaithe (r. [[1762]])
* [[1836]] — [[Claude Joseph Rouget de Lisle]], saighdiúir Francach (r. [[1760]])
* [[1883]] — [[Edward Sabine]], ginearál Briotanach (r. [[1788]])
* [[1957]] — [[Colm Gallagher]], polaiteoir Éireannach
* [[1963]] — [[Daniel Moloney]], polaiteoir Éireannach (r. [[1909]])
* [[1975]] — [[Josemaría Escrivá]], sagart Spáinneach (r. [[1902]])
* [[1996]] — [[Veronica Guerin]], 37, iriseoir (r. [[1958]])
* [[2021]] — [[Jon Hassell]], trumpadóir Meiriceánach (r. [[1937]])
== Tarluithe eile ==
* [[1963]] - Thug an tUachtarán [[John F. Kennedy|Kennedy]] óráid i m[[Beirlín]] “Ich bin ein Berliner” in aghaidh [[An tAontas Sóivéadach|an Aontais Shóivéadaigh]]
* [[1970]] - Bhris foréigean amach i n[[Doire]] nuair a tugadh le fios gur gabhadh [[Bernadette Devlin]]
* [[2000]] - Deir lucht scrúduithe idirnáisiúnta go bhfaca siad lear mór d'airm an t[[An tIRA Sealadach|IRA]] stóráilte
[[Catagóir:Dátaí|0626]]
[[Catagóir:Míonna|Meitheamh, 26]]
lqqlb7ij17e1ctnqsn74g94g5t3jtea
1271615
1271613
2025-06-26T09:56:27Z
Conradder
34685
/* Daoine a rugadh ar an lá seo */
1271615
wikitext
text/x-wiki
{{Meitheamh}}
Is é an '''26 Meitheamh''' an 177ú lá den bhliain de réir fhéilire Ghréagóra nó an 178ú lá i mbliain bhisigh. Tá 188 lá fágtha sa bhliain.
== Féilte ==
* [[Madagascar]] - Lá na Saoirse
* [[An Téalainn]] - วันสุนทรภู่ (''Lá [[Sunthorn Phu]]'')
== Daoine a rugadh ar an lá seo ==
* [[1730]] — [[Charles Messier]], réalteolaí Francach (b. [[1817]])
* [[1824]] — [[William Thomson]], fisiceoir matamaiticiúil agus innealtóir (b. [[1907]])
* [[1867]] — [[Franz Nikolaus Finck|Franz Nicolaus Finck]], focleolaí Gearmánach (b. [[1910]])
* [[1892]] — [[Pearl S. Buck]], scríbhneoir Meiriceánach (b. [[1973]])
* [[1908]] — [[Salvador Allende]], dochtúir agus polaiteoir Sileach (b. [[1973]])
* [[1910]] — [[Roy J. Plunkett]], ceimiceoir Meiriceánach (b. [[1994]])
* [[1919]] — [[Freddie Mills]], dornálaí Briotanach (b. [[1965]])
* [[1937]] — [[Robert Coleman Richardson]], fisiceoir Meiriceánach (b. [[2013]])
* [[1944]] — [[Bengt Pohjanen]], scríbhneoir Sualannach
* [[1960]] — [[Mark Durkan]], polaiteoir
* [[1968]] — [[Jovenel Moïse]], polaiteoir (b. [[20201]])
* [[1968]] — [[Paolo Maldini]], imreoir sacair Iodálach
* [[1970]] — [[Chris O'Donnell]], aisteoir
* [[1970]] — [[Sean Hayes (aisteoir)|Sean Hayes]], aisteoir Meiriceánach
* [[1973]] — [[Catherine Nic Phiarais]], dlíodóir Éireannach
* [[1983]] — [[Garraí Mag Uidhir]], iománaí agus imreoir peil Ghaelach
* [[1993]] — [[Ariana Grande]], ceoltóir pop
* [[1993]] — [[Séamus Ó Cinnéide]], iománaí agus imreoir peil Ghaelach
== Daoine a fuair bás ar an lá seo ==
* [[1541]] — [[Francisco Pizarro]], conquistador (r.~1470í)
* [[1798]] — [[Seán Ó Murchú (sagart)|Seán Ó Murchú]], sagart Éireannach a ghlac páirt san Éirí Amach in 1798 (r. [[1753]])
* [[1827]] — [[Samuel Crompton]], ceapadóir Sasanach (r. [[1753]])
* [[1830]] — [[Seoirse IV na Ríochta Aontaithe|Seoirse IV]], 67, Rí na Ríochta Aontaithe (r. [[1762]])
* [[1836]] — [[Claude Joseph Rouget de Lisle]], saighdiúir Francach (r. [[1760]])
* [[1883]] — [[Edward Sabine]], ginearál Briotanach (r. [[1788]])
* [[1957]] — [[Colm Gallagher]], polaiteoir Éireannach
* [[1963]] — [[Daniel Moloney]], polaiteoir Éireannach (r. [[1909]])
* [[1975]] — [[Josemaría Escrivá]], sagart Spáinneach (r. [[1902]])
* [[1996]] — [[Veronica Guerin]], 37, iriseoir (r. [[1958]])
* [[2021]] — [[Jon Hassell]], trumpadóir Meiriceánach (r. [[1937]])
== Tarluithe eile ==
* [[1963]] - Thug an tUachtarán [[John F. Kennedy|Kennedy]] óráid i m[[Beirlín]] “Ich bin ein Berliner” in aghaidh [[An tAontas Sóivéadach|an Aontais Shóivéadaigh]]
* [[1970]] - Bhris foréigean amach i n[[Doire]] nuair a tugadh le fios gur gabhadh [[Bernadette Devlin]]
* [[2000]] - Deir lucht scrúduithe idirnáisiúnta go bhfaca siad lear mór d'airm an t[[An tIRA Sealadach|IRA]] stóráilte
[[Catagóir:Dátaí|0626]]
[[Catagóir:Míonna|Meitheamh, 26]]
i9e3nr86s8c3sl510m9nipe3vf4m895
Eagraíocht Chonradh an Atlantaigh Thuaidh
0
12491
1271482
1258150
2025-06-25T13:09:18Z
129.247.247.239
Wrong number of states
1271482
wikitext
text/x-wiki
{{WD Bosca Sonraí Eagraíochta}}
Is eagraíocht mhíleata idirnáisiúnta a bhfuil 32 ballstát inti, 30 san Eoraip agus dhá cheann i Meiriceá Thuaidh, í '''Eagraíocht Chonradh an Atlantaigh Thuaidh''', nó '''ECAT''' ([[Béarla]]: ''North Atlantic Treaty Organisation'' - ''NATO'', [[Fraincis]]: ''Organisation du traité de l'Atlantique nord'' - ''OTAN'').
Is córas comhslándála í ECAT: beartaíonn a ballstáit neamhspleácha an fód a sheasamh in aghaidh aon ionradh ón iasacht. I rith an [[Cogadh Fuar|Chogaidh Fhuair]], ba shrian í ECAT ar bhagairt an [[An tAontas Sóivéadach|Aontais Shóivéadaigh]]. D'fhan ECAT i bhfeidhm i ndiaidh scor an Aontais Shóivéadaigh agus [[Comhaontú Vársá]], agus bhí agus tá baint acu in oibríochtaí míleata sna [[Na Balcáin|Balcáin]], sa [[An Meánoirthear|Mheánoirthear]], san Áise Theas, agus san [[An Afraic|Afraic]].
Is é "''animus in consulendo liber''" mana na heagraíochta (Laidin ar: meabhair gan srian sa mhachnamh).
== Straitéis ==
Bhí an tréimhse fhada gan cogaí idir mórthíortha san Eoraip ón Dara Chogadh Domhanda go dtí ionradh na Rúise ar an Úcráin sa bhliain 2022 bunaithe ar dhá bhac, nó díspreagadh.<ref name=":1">{{Lua idirlín|url=https://tuairisc.ie/ta-an-coras-a-raibh-slandail-an-iarthair-bunaithe-le-80-bliain-ag-teacht-chun-deiridh/|teideal=Tá an córas a raibh slándáil an iarthair bunaithe le 80 bliain ag teacht chun deiridh|údar=Fachtna Ó Drisceoil|dáta=11 Feabhra 2025|language=ga-IE|work=Tuairisc.ie|dátarochtana=2025-02-12}}</ref>
* Ar thaobh amháin bhí armlann núicléach na Rúise, an armlann núicléach is mó ar domhan, a d’fhág (agus a fhágann fós) gurbh ionann agus féinmharú a bheadh ann don iarthar ionradh a dhéanamh ar an Rúis nó an bloc Sóivéadach mar a bhí.
* Ar an dtaobh eile, bhí Alt a 5 de Chonradh NATO a d’fhág gur chreid gach éinne – an Rúis san áireamh – go dtiocfadh ballstáit uile NATO, agus Meiriceá go háirithe, i gcabhair ar aon bhallstát a ndéanfaí ionsaí air. Agus dar ndóigh cumhacht mhór núicléach eile ba ea Meiriceá agus is ea fós. D’fhág sin go raibh an riosca a bhain le hionsaí rómhór do cheachtar taobh.
Sa bhliain 2025, chuir [[Donald Trump]] deireadh leis an gcóras slándála sin. Ní raibh meas madra aige ar chaidrimh fhadbhunaithe Mheiriceá lena gcomhghuaillithe. Ag an am céanna, níor chreid rialtais na hEorpa níos mó gur féidir brath ar Mheiriceá le teacht i gcabhair orthu.<ref name=":1" />
{{Main|Comhbheartas Slándála agus Cosanta an Aontais Eorpaigh}}
== Stair ==
[[Íomhá:NATO members (blue).svg|clé|mion|Tíortha san ECAT (gorm)|221x221px]][[Íomhá:NATO STAR.jpg|clé|mion|ceanncheathrú ECAT sa [[an Bhruiséil|Bhruiséil]]]]Cuireadh tús leis an gcomhghuaillíocht nuair a síníodh Conradh an Atlantaigh Thuaidh in [[Washington, D.C.|Washington D.C.]] ar an [[4 Aibreán]], [[1949]].
An aidhm a bhí léi comhoibriú a bhunú idir [[Tír|thíortha]] an Iarthair le bagairt na [[An tAontas Sóivéadach|Sóivéadach]] a chosc. An prionsabal a bhí ag ECAT gurb ionann ionsaí ar [[Tír|thír]] amháin agus ionsaí ar gach tír eile a bhí mar bhall de.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.stmarys-belfast.ac.uk/aisaonad/comhaid/An_Cogadh_Fuar.pdf|teideal=An Cogadh Fuar|údar=stmarys-belfast.ac.uk|dáta=|dátarochtana=2020}}</ref>
[[Íomhá:Defense ministers of NATO 2000.jpg|clé|mion|2020ː i seisiún iomlánach]]
Cé gur bunaíodh ECAT mar eagraíocht [[Fórsaí armtha|chosanta]], bhreathnaigh na Sóivéadaigh uirthi mar chomhghuaillíocht ionsaitheach. Nuair a ceadaíodh don Ghearmáin Thiar bheith páirteach i 1955, dhaingnigh sin an dearcadh seo agus bhí APSS buartha go mbeadh an Ghearmáin ina tír láidir arís. Mar sin, i mBealtaine 1955 bunaíodh [[Comhaontú Vársá]]. Leagan [[Cumannachas|cumannach]] de ECAT a bhí anseo leis na tíortha cumannacha uile ag aontú iad féin a chosaint i gcás ionsaithe ón [[Iarthar na hEorpa|Iarthar]].
=== 2023 ===
Ar 4 Aibreán 2023, d'éirigh an [[An Fhionlainn|Fhionlainn]] an 31ú ball de ECAT. Tír neodrach ab ea í an Fhionlainn ar feadh blianta fada ach chuir siad an neodracht sin ar leataobh anuraidh nuair a d’fhógair siad go raibh sé i gceist acu ballraíocht a fháil in ECAT, Rinneadh an cinneadh sin mar gheall ar [[ionradh na Rúise ar an Úcráin]].<ref>{{Lua idirlín|url=https://tuairisc.ie/an-fhionlainn-ina-31u-ball-de-nato-i-ndiaidh-athru-polasai-stairiuil/|teideal=An Fhionlainn ina 31ú ball de NATO i ndiaidh athrú polasaí ‘stairiúil’|language=ga-IE|work=Tuairisc.ie|dátarochtana=2023-04-04}}</ref>
=== 2024 ===
Dúirt [[Donald Trump]] i mí Feabhra 2024 go spreagfadh sé an Rúis ionsaí a dhéanamh ar chomhghuaillithe ECAT nár chomhlíon a gcuid oibleagáidí airgeadais, creid nó ná creid. Bhí sé ráite ag Trump, an iarrthóir Poblachtach don [[Uachtarán na Stát Aontaithe|Uachtaránacht]] ag an am, nach dtiocfadh sé i gcabhair ar an Eoraip go deo agus go bhfuil port ECAT, mar eagraíocht chosanta, seinnte.
Mar thoradh ar na tuairimí seo, bhí roinnt polaiteoirí sinsearacha agus oifigigh ar fud an domhain ag labhairt amach i gcoinne Trump. Dúirt ardrúnaí ECAT go bhfuil ECAT fós réidh agus in ann gach comhghuaillí a chosaint agus chuir sé ina leith gur bhain Trump an bonn de ról ECAT trí bhonn a bhaint as creidiúnacht a dhíspreagadh. D’fhreagair Uachtarán na S-A, [[Joe Biden]] freisin agus é ag rá go raibh tuairimí Trump balbh, náireach agus contúirteach.<ref>{{Lua idirlín|url=https://podcasts.apple.com/ca/podcast/17-feabhra-2024-luimneach/id1525428808?i=1000645678336|teideal=Nuacht Mhall: (Luimneach) on Apple Podcasts|údar=Conradh na Gaeilge, Londain|dáta=17 Feabhra 2024|language=ga-IE|work=Apple Podcasts|dátarochtana=2024-03-15}}</ref>
Ag an am céanna, bhí [[Emmanuel Macron]], Uachtarán na Fraince, ag maíomh gur chóir don [[An tAontas Eorpach|Aontas Eorpach]] a bheith níos neamhspleáiche ó thaobh cúrsaí cosanta de ('sí an Fhrainc an t-aon chumhacht núicléach san AE).<ref name=":0">{{Lua idirlín|url=https://tuairisc.ie/ceisteanna-cosanta-agus-cumhachta-ag-eiri-nios-casta-san-ae/|teideal=Ceisteanna cosanta agus cumhachta ag éirí níos casta san AE|údar=Máirtín Ó Duibhir|dáta=13 Márta 2024|language=ga-IE|work=Tuairisc.ie|dátarochtana=2024-03-15}}</ref>
== ECAT agus Éire ==
Níl Éire ina ball den Eagraíocht Chonradh an Atlantaigh Thuaidh i láthair na huaire. Ach cinnte tá [[Rialtas na hÉireann]] ag comhoibriú le ECAT. Mar gheall ar na bagairtí sna 2020idí (mar shampla, maidir le cibirionsaithe agus cosaint cáblaí sonraí ar ghrinneall na farraige timpeall na hÉireann), tá Éire i bpriacal ó ‘ghéarbhagairt ar muir’ ón Rúis agus ag an am céanna, tá Éire ag diúgaireacht ar [[Eagraíocht Chonradh an Atlantaigh Thuaidh|ECAT]] maidir le cúrsaí cosanta.<ref>{{Lua idirlín|url=https://tuairisc.ie/neodracht-faoi-bhagairt-agus-caineadh-breise-sna-meain/|teideal=Neodracht faoi bhagairt agus cáineadh breise sna meáin|údar=Eoin Ó Murchú|dáta=12 Feabhra 2024|language=ga-IE|work=Tuairisc.ie|dátarochtana=2024-02-15}}</ref> Tá Éire mar chuid de thionscadal ina bhfaighinn sí comhairle ó ECAT. Ag an am céanna, tá beartais i bhfeidhm san AE chun comhoibriú idir an AE agus ECAT a neartú i réimsí slándála agus cosanta.<ref name=":02">{{Lua idirlín|url=https://tuairisc.ie/ceisteanna-cosanta-agus-cumhachta-ag-eiri-nios-casta-san-ae/|teideal=Ceisteanna cosanta agus cumhachta ag éirí níos casta san AE|údar=Máirtín Ó Duibhir|dáta=13 Márta 2024|language=ga-IE|work=Tuairisc.ie|dátarochtana=2024-03-15}}</ref>{{Main|Neodracht na hÉireann}}
== Eagraíocht ==
Tá ceanncheathrú na heagraíochta suite sa [[an Bhruiséil|Bhruiséil]], [[an Bheilg]], ach tá a ceannáras míleata in aice le [[Mons]] sa tír chéanna. Tá Fórsa Freagartha ECAT lonnaithe ag an chomhghuaillíocht in [[Oirthear na hEorpa]]. Sa bhliain 2022, ba é caiteachas míleata ECAT foinse de 55 faoin chéad den iomlán domhanda.
Tá NATO eagraithe mar chomhghuaillíocht mhíleata agus tá sí mar bhunchloch na comhchosanta don chuid is mó de bhallstáit an AE, seachas Éire, Málta, an Ostair agus an Chipir. Má tharlaíonn aon rud d’aontacht NATO lagófar córas cosanta na hEorpa.
== Baill ==
{{Columns-list|3|
* {{bratach|Albania|size=15px}} [[An Albáin]]
* {{bratach|Belgium|size=15px}} [[An Bheilg]]
* {{bratach|Bulgaria|size=15px}} [[An Bhulgáir]]
* {{bratach|Canada|size=15px}} [[Ceanada]]
* {{bratach|Croatia|size=15px}} [[An Chróit]]
* {{bratach|Czechoslovakia|size=15px}} [[Poblacht na Seice]]
* {{bratach|Denmark|size=15px}} [[An Danmhairg]]
* {{bratach|Estonia|size=15px}} [[An Eastóin]]
* {{bratach|Finland|size=15px}} [[An Fhionlainn]]
* {{bratach|France|size=15px}} [[An Fhrainc]]
* {{bratach|Germany|size=15px}} [[An Ghearmáin]]
* {{bratach|Greece|size=15px}} [[An Ghréig]]
* {{bratach|Hungary|size=15px}} [[An Ungáir]]
* {{bratach|Iceland|size=15px}} [[An Íoslainn]]
* {{bratach|Italy|size=15px}} [[An Iodáil]]
* {{bratach|Latvia|size=15px}} [[An Laitvia]]
* {{bratach|Lithuania|size=15px}} [[An Liotuáin]]
* {{bratach|Luxembourg|size=15px}} [[Lucsamburg]]
*{{bratach|North Macedonia|size=15px}} [[An Mhacadóin Thuaidh]]
*{{bratach|Montenegro|size=15px}} [[Montainéagró]]
* {{bratach|Netherlands|size=15px}} [[An Ísiltír]]
* {{bratach|Norway|size=15px}} [[An Iorua]]
* {{bratach|Poland|size=15px}} [[An Pholainn]]
* {{bratach|Portugal|size=15px}} [[An Phortaingéil]]
* {{bratach|Romania|size=15px}} [[An Rómáin]]
* {{bratach|Slovakia|size=15px}} [[An tSlóvaic]]
* {{bratach|Slovenia|size=15px}} [[An tSlóivéin]]
* {{bratach|Spain|size=15px}} [[An Spáinn]]
* {{bratach|Sweden|size=15px}} [[An tSualainn]]
* {{bratach|Turkey|size=15px}} [[An Tuirc]]
* {{bratach|United Kingdom|size=15px}} [[Ríocht Aontaithe]]
* {{bratach|United States|size=15px}} [[Stáit Aontaithe Mheiriceá]]
}}
== Féach freisin ==
* [[Neodracht na hÉireann]]
* [[Cogaíocht hibrideach]]
* [[Comhbheartas Slándála agus Cosanta an Aontais Eorpaigh]]
== Tagairtí ==
{{reflist}}
[[Catagóir:Eagraíochtaí idirnáisiúnta]]
[[Catagóir:ECAT]]
e8zg1n0h7t6cc4kz7wf8k3ulswburtp
Muintir na hÉireann
0
21189
1271587
1271144
2025-06-26T08:18:53Z
ListeriaBot
25319
Wikidata list updated [V2]
1271587
wikitext
text/x-wiki
{{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}}
Tá 6.38 mhilliún '''duine in Éirinn''' (Gaeilge: ''Muintir na hÉireann'', ''na hÉireannaigh'', ''na Gaeil'') (Béarla: ''The People of Ireland'') (Ultais: ''Tha fowk o Airlann''). Is de bhunadh [[Na Ceiltigh|Ceilteach]] an chuid is mó den daonra, a tháinig i dtír ó mhór-roinn na [[An Eoraip|hEorpa]] thar na cianta. Bhí cuid mhaith inimirce, freisin, ó am go ham ó thíortha eile, go háirithe as [[Alba]], agus ar bhonn níos lú, as [[Sasana]].
Is [[Caitliceachas|Caitlicigh]] formhór (os cionn 70%) an daonra. Is [[Protastúnachas|Protastúnaigh]] formhór na coda eile, beagán níos mó ná leath na ndaoine in [[Cúige Uladh|Ulaidh]], agus iad roinnte idir eaglaisí éagsúla, go háirithe [[Preispitéireachas|Preispitéirigh]] agus Anglacaigh (a bhaineann le h[[Eaglais na hÉireann]]. Féach ar an alt [[Creideamh in Éirinn]] le tuilleadh sonraí).
{{Wikidata list
|sparql=SELECT ?item ?yob ?yod WHERE {
?item wdt:P19 ?pob .
?pob wdt:P131* wd:Q27.
OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) as ?yob) }
OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) as ?yod) }
. }
|wdq=.
|sort=569
|section=31
|links=local
|columns=number:#,P18,label:nome,P569,P570,P19
}}
== duine ==
{| class='wikitable sortable'
! #
! íomhá
! nome
! dáta breithe
! dáta báis
! áit bhreithe
|-
| style='text-align:right'| 1
| [[Íomhá:James Joyce by Alex Ehrenzweig, 1915 cropped.jpg|center|128px]]
| [[James Joyce]]
| 1882-02-02
| 1941-01-13
| [[Ráth Garbh]]
|-
| style='text-align:right'| 2
| [[Íomhá:Kathleen Yardley Lonsdale (1903-1971).jpg|center|128px]]
| [[Kathleen Lonsdale]]
| 1903-01-28
| 1971-04-01
| [[Droichead Nua]]
|-
| style='text-align:right'| 3
| [[Íomhá:William Rowan Hamilton painting.jpg|center|128px]]
| [[William Rowan Hamilton]]
| 1805-08-04
| 1865-09-02
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 4
| [[Íomhá:Trevor Sargent.jpg|center|128px]]
| [[Trevor Sargent]]
| 1960-07-26
|
| [[Cill Dhéagláin]]
|-
| style='text-align:right'| 5
| [[Íomhá:KayMcNulty maturitní fotografie.jpg|center|128px]]
| [[Kathleen Antonelli]]
| 1921-02-12
| 2006-04-20
| [[An Craoslach]]
|-
| style='text-align:right'| 6
| [[Íomhá:GrahamNorton-byPhilipRomano.jpg|center|128px]]
| [[Graham Norton]]
| 1963-04-04
|
| [[Cluain Dolcáin]]
|-
| style='text-align:right'| 7
| [[Íomhá:George Bernard Shaw 1936.jpg|center|128px]]
| [[George Bernard Shaw]]
| 1856-07-26
| 1950-11-02
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 8
| [[Íomhá:Sir Francis Beaufort by Stephen Pearce.jpg|center|128px]]
| [[Francis Beaufort]]
| 1774-05-27
| 1857-12-17
| [[An Uaimh]]
|-
| style='text-align:right'| 9
| [[Íomhá:Mícheál Ó Súilleabháin (left) honorary conferring of Seamus Heaney (right) at the University of Limerick, 1996.jpg|center|128px]]
| [[Mícheál Ó Súilleabháin (ollamh)|Mícheál Ó Súilleabháin]]
| 1950-12-10
| 2018-11-07
| [[Cluain Meala]]
|-
| style='text-align:right'| 10
| [[Íomhá:2016-02-01 Rosanna Davison.jpg|center|128px]]
| [[Rosanna Davison]]
| 1984-04-17
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 11
|
| [[Seán Ó Céirín]]
| 1962-07-19
| 2001-08-21
| [[Corcaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 12
| [[Íomhá:Oscar Wilde by Napoleon Sarony. Three-quarter-length photograph, seated.jpg|center|128px]]
| [[Oscar Wilde]]
| 1854-10-16<br/>1854-06-16
| 1900-11-30
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 13
| [[Íomhá:Bram Stoker 1906.jpg|center|128px]]
| [[Bram Stoker]]
| 1847-11-08<br/>1847-03-08
| 1912-04-20
| [[Cluain Tarbh]]
|-
| style='text-align:right'| 14
| [[Íomhá:Samuel Beckett, Pic, 1 (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Samuel Beckett]]
| 1906-04-13
| 1989-12-22
| [[Carraig an tSionnaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 15
| [[Íomhá:Enya - The Orlando Sentinel (1989) (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Enya]]
| 1961-05-17
|
| [[Gaoth Dobhair]]
|-
| style='text-align:right'| 16
| [[Íomhá:William Butler Yeats by George Charles Beresford.jpg|center|128px]]
| [[W. B. Yeats]]
| 1865-06-13<br/>1865-03-13
| 1939-01-28
| [[Dumhach Thrá]]
|-
| style='text-align:right'| 17
| [[Íomhá:Jonathan Swift by Charles Jervas detail.jpg|center|128px]]
| [[Jonathan Swift]]
| 1667-11-30
| 1745-10-19
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 18
| [[Íomhá:Primordial Party.San 2016 16.jpg|center|128px]]
| [[Alan Averill|Q43379]]
| 1975-08-26
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 19
| [[Íomhá:The Shannon Portrait of the Hon Robert Boyle.jpg|center|128px]]
| [[Robert Boyle]]
| 1627-01-25
| 1691-12-31
| ''[[:d:Q2368947|Caisleán Leasa Móire]]''
|-
| style='text-align:right'| 20
| [[Íomhá:2022 Michael D. Higgins (51988246304) (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Mícheál D. Ó hUigínn|Mícheál D. Ó hUiginn]]
| 1941-04-18
|
| [[Luimneach]]
|-
| style='text-align:right'| 21
| [[Íomhá:Enda Kenny (2012) (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Enda Kenny|Éanna Ó Coinnigh]]
| 1951-04-24
|
| [[Caisleán an Bharraigh]]
|-
| style='text-align:right'| 22
| [[Íomhá:Enright Anne koeln literaturhaus 181108.jpg|center|128px]]
| [[Anne Enright]]
| 1962-10-11
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 23
| [[Íomhá:Paul Durcan 2018.png|center|128px]]
| [[Paul Durcan|Pól Mac Duarcáin]]
| 1944-10-16
| 2025-05-17
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 24
| [[Íomhá:Poet Patrick Kavanagh (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Patrick Kavanagh]]
| 1904-10-21
| 1967-11-30
| [[Inis Caoin]]
|-
| style='text-align:right'| 25
| [[Íomhá:Roddy Doyle in the festival garden at Haus der Berliner Festspiele on September 14th 2015 (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Roddy Doyle]]
| 1958-05-08
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 26
| [[Íomhá:ThatXmasBFILFF191024 (55 of 119) (54100308426) (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Fiona Shaw]]
| 1958-07-10
|
| [[Contae Chorcaí]]
|-
| style='text-align:right'| 27
| [[Íomhá:Jay OShea v Stoke cropped.jpg|center|128px]]
| [[James O'Shea]]
| 1988-08-10
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 28
| [[Íomhá:Stbrigid.jpg|center|128px]]
| [[Naomh Bríd]]
| 451<br/>453
| 523-02-01
| ''[[:d:Q5438072|Fochaird]]''<br/>[[Éire (Poblacht na hÉireann)|Éire]]
|-
| style='text-align:right'| 29
| [[Íomhá:PierceBrosnan-byPhilipRomano.jpg|center|128px]]
| [[Pierce Brosnan]]
| 1953-05-16
|
| [[Droichead Átha]]
|-
| style='text-align:right'| 30
| [[Íomhá:George Berkeley by Jonh Smibert.jpg|center|128px]]
| [[George Berkeley]]
| 1685-03-12
| 1753-01-14
| ''[[:d:Q15215556|Dysart Castle]]''
|-
| style='text-align:right'| 31
| [[Íomhá:Richard Harris 1985 (1).jpg|center|128px]]
| [[Richard Harris]]
| 1930-10-01
| 2002-10-25
| [[Luimneach]]
|-
| style='text-align:right'| 32
| [[Íomhá:Mother Jones no. 3.jpg|center|128px]]
| [[Mary Harris Jones]]
| 1830-05-01
| 1930-11-30
| [[Corcaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 33
| [[Íomhá:William Thomas Mulvany by Schaarwächter.jpg|center|128px]]
| [[William Thomas Mulvany]]
| 1806-03-11
| 1885-10-30
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 34
| [[Íomhá:Stephen Ireland 2009 (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Stephen Ireland]]
| 1986-08-22
|
| [[Corcaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 35
|
| [[Sandie Jones]]
| 1951-11-09
| 2019-09-19
| [[Cromghlinn, BÁC|Cromghlinn]]
|-
| style='text-align:right'| 36
| [[Íomhá:Raphoe Cathedral Church of St. Eunan Choir Window W02 Saint Eunan II 2016 09 02.jpg|center|128px]]
| [[Naomh Adhamhnán]]
| 624
| 704
| [[Contae Dhún na nGall]]
|-
| style='text-align:right'| 37
| [[Íomhá:Sir Arthur Wellesley, 1st Duke of Wellington.jpg|center|128px]]
| [[Arthur Wellesley, 1ú Diúc Wellington]]
| 1769-05-01
| 1852-09-14
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 38
| [[Íomhá:Saint Aidan.jpg|center|128px]]
| [[Naomh Aodhán Lindisfarne]]
| 590
| 651-08-31
| [[Cúige Chonnacht]]
|-
| style='text-align:right'| 39
| [[Íomhá:Ned O'Sullivan.jpg|center|128px]]
| [[Ned O'Sullivan]]
| 1950-11-25
|
| [[Lios Tuathail]]
|-
| style='text-align:right'| 40
| [[Íomhá:Binchy33 (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Maeve Binchy]]
| 1940-05-28<br/>1939-05-28<br/>1939-05-29
| 2012-07-30
| [[Deilginis]]
|-
| style='text-align:right'| 41
| [[Íomhá:BertieAhernBerlin2007-bis.jpg|center|128px]]
| [[Bertie Ahern|Parthalán Ó hEachthairn]]
| 1951-09-12
|
| [[Droim Conrach]]
|-
| style='text-align:right'| 42
| [[Íomhá:George Gabriel Stokes, ante 1903 - Accademia delle Scienze di Torino 0155 B.jpg|center|128px]]
| [[George Gabriel Stokes]]
| 1819-08-13
| 1903-02-01
| [[An Scrín]]
|-
| style='text-align:right'| 43
| [[Íomhá:JoeyO'Brien.JPG|center|128px]]
| [[Joey O'Brien]]
| 1986-02-17
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 44
| [[Íomhá:Stieler - Lola Montez (Schönheitengalerie).jpg|center|128px]]
| [[Lola Montez (Eliza Gilbert, damhsóir)|Lola Montez]]
| 1821-02-17
| 1861-01-17
| [[An Ghráinseach, Contae Shligigh|An Ghráinseach]]
|-
| style='text-align:right'| 45
| [[Íomhá:Sir Joshua Reynolds - Edmund Burke, 1729 - 1797. Statesman, orator and author - PG 2362 - National Galleries of Scotland.jpg|center|128px]]
| [[Edmund Burke|Edmond Búrc]]
| 1729-01-12
| 1797-07-09
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 46
| [[Íomhá:Sir Charles Gavan Duffy (Weekly Times, 1874).jpg|center|128px]]
| [[Cathal Gabhán Ó Dubhthaigh]]
| 1816-04-12
| 1903-02-09
| [[Muineachán]]
|-
| style='text-align:right'| 47
|
| [[John Desmond Bernal]]
| 1901-05-10
| 1971-09-15
| [[An tAonach]]
|-
| style='text-align:right'| 48
| [[Íomhá:BansheesBFI131022 (5 of 22) (52448072829) (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Colin Farrell]]
| 1976-05-31
|
| ''[[:d:Q104261563|Caisleán Cnucha]]''
|-
| style='text-align:right'| 49
| [[Íomhá:Eddie Jordan 2017 United States GP .jpg|center|128px]]
| [[Eddie Jordan|Q173175]]
| 1948-03-30
| 2025-03-20
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 50
| [[Íomhá:Michael Collins 1922.jpg|center|128px]]
| [[Mícheál Ó Coileáin]]
| 1890-10-16
| 1922-08-22
| [[Cloich na Coillte]]
|-
| style='text-align:right'| 51
| [[Íomhá:Seán MacSwiney, Oct 1920 (cropped).png|center|128px]]
| [[Seán MacSwiney]]
| 19th century
| 20th century
| [[Corcaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 52
|
| [[James O'Keeffe]]
| 1912
| 1986-05
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 53
| [[Íomhá:Sir Edward Carson, bw photo portrait seated.jpg|center|128px]]
| [[Edward Carson]]
| 1854-02-09
| 1935-10-22
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 54
|
| [[Conor Maguire]]
| 1889-12-16
| 1971-09-26
| [[Conga]]
|-
| style='text-align:right'| 55
| [[Íomhá:Edna O'Brien (2016).jpg|center|128px]]
| [[Edna O'Brien]]
| 1930-12-15
| 2024-07-27
| [[Tuaim Gréine]]
|-
| style='text-align:right'| 56
|
| [[Ben Briscoe]]
| 1934-03-11
| 2023-07-10
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 57
| [[Íomhá:Heilbronn-Kilianskirche-SeyfferAltar03.JPG|center|128px]]
| [[Naomh Cilian]]
| 640
| 689
| [[An Mullach, Contae an Chabháin|An Mullach]]
|-
| style='text-align:right'| 58
| [[Íomhá:Ernest Walton.jpg|center|128px]]
| [[Ernest Walton|Ernest Thomas Sinton Walton]]
| 1903-10-06
| 1995-06-25
| [[Dún na Mainistreach]]
|-
| style='text-align:right'| 59
| [[Íomhá:2013 Robbie Keane (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Robbie Keane]]
| 1980-07-08
|
| [[Tamhlacht]]
|-
| style='text-align:right'| 60
| [[Íomhá:Brian Cowen at White House on Saint Patrick's Day 2009.jpg|center|128px]]
| [[Brian Cowen|Brian Ó Comhain]]
| 1960-01-10
|
| [[Tulach Mhór]]
|-
| style='text-align:right'| 61
| [[Íomhá:Mary Robinson (2014).jpg|center|128px]]
| [[Máire Mhic Róibín]]
| 1944-05-21
|
| [[Béal an Átha]]
|-
| style='text-align:right'| 62
| [[Íomhá:Roy keane 2014.jpg|center|128px]]
| [[Roy Keane]]
| 1971-08-10
|
| [[Corcaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 63
| [[Íomhá:DDuff.JPG|center|128px]]
| [[Damien Duff]]
| 1979-03-02
|
| [[Baile Baodáin]]
|-
| style='text-align:right'| 64
| [[Íomhá:Sinead O'Connor (14828633401) (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Sinéad O'Connor]]
| 1966-12-08
| 2023-07-26
| [[Gleann na gCaorach]]
|-
| style='text-align:right'| 65
|
| [[James Ryan]]
| 1891-12-06<br/>1892-12-06
| 1970-09-25
| ''[[:d:Q22084281|Teach Munna]]''
|-
| style='text-align:right'| 66
| [[Íomhá:Cillian Murphy at Berlinale 2024, Ausschnitt.jpg|center|128px]]
| [[Cillian Murphy]]
| 1976-05-25
|
| [[Dúglas]]
|-
| style='text-align:right'| 67
| [[Íomhá:Michael Gambon cropped.jpg|center|128px]]
| [[Michael Gambon]]
| 1940-10-19
| 2023-09-27
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 68
| [[Íomhá:Mark Deery.jpeg|center|128px]]
| [[Mark Dearey]]
| 1963-03-19
|
| [[Contae Lú]]
|-
| style='text-align:right'| 69
| [[Íomhá:Brendan Gleeson.jpg|center|128px]]
| [[Brendan Gleeson]]
| 1955-03-29
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 70
|
| [[Siobhán Nic Gearailt, Cuntaois Urumhan]]
| 1509
| 1565-01-02
| [[Cionn tSáile]]
|-
| style='text-align:right'| 71
| [[Íomhá:Saint brendan german manuscript.jpg|center|128px]]
| [[Naomh Breandán]]
| 486
| 577
| [[An Fhianait]]
|-
| style='text-align:right'| 72
| [[Íomhá:John field.jpg|center|128px]]
| [[John Field]]
| 1782-07-26
| 1837-01-23<br/>1837-01-11
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 73
| [[Íomhá:Evanna Lynch (51693246964).jpg|center|128px]]
| [[Evanna Lynch]]
| 1991-08-16
|
| [[Tearmann Feichín]]
|-
| style='text-align:right'| 74
| [[Íomhá:Eoin Colfer at BookExpo (05180).jpg|center|128px]]
| [[Eoin Colfer]]
| 1965-05-14
|
| [[Loch Garman]]
|-
| style='text-align:right'| 75
| [[Íomhá:John Millington Synge - Project Gutenberg eText 19028.jpg|center|128px]]
| [[John Millington Synge]]
| 1871-04-16
| 1909-03-24
| [[Ráth Fearnáin]]
|-
| style='text-align:right'| 76
| [[Íomhá:JonathanRhysMeyersApr06 (edit).jpg|center|128px]]
| [[Jonathan Rhys Meyers]]
| 1977-07-27
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 77
| [[Íomhá:Stephen Gately 2009.jpg|center|128px]]
| [[Stephen Gately]]
| 1976-03-17
| 2009-10-10
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 78
| [[Íomhá:Shay Given 2021.png|center|128px]]
| [[Shay Given]]
| 1976-04-20
|
| [[Leifear]]
|-
| style='text-align:right'| 79
| [[Íomhá:Herbert Kitchener 1914.jpg|center|128px]]
| [[Herbert Kitchener, an Chéad Iarla Kitchener|Horatio Kitchener]]
| 1850-06-24
| 1916-06-05
| [[Béal Átha Longfoirt]]
|-
| style='text-align:right'| 80
| [[Íomhá:Geldof, Bob (IMF 2009).jpg|center|128px]]
| [[Bob Geldof]]
| 1951-10-05
|
| [[Dún Laoghaire]]
|-
| style='text-align:right'| 81
|
| [[Iris Murdoch]]
| 1919-07-15
| 1999-02-08
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 82
| [[Íomhá:Laurence Sterne by Sir Joshua Reynolds.jpg|center|128px]]
| [[Laurence Sterne]]
| 1713-11-24
| 1768-03-18
| [[Cluain Meala]]
|-
| style='text-align:right'| 83
| [[Íomhá:Glen Hansard - Lucca Comics & Games 2015 2.JPG|center|128px]]
| [[Glen Hansard]]
| 1970-04-21
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 84
| [[Íomhá:Seán Barrett Ceann Comhairle 2015.png|center|128px]]
| [[Seán Barrett (polaiteoir i nDún Laoghaire)|Seán Barrett]]
| 1944-08-09
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 85
| [[Íomhá:Sheamus March 2018.jpg|center|128px]]
| [[Sheamus]]
| 1978-01-28
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 86
|
| [[Christopher Nolan (scríbhneoir)|Christopher Nolan]]
| 1965-09-06
| 2009-02-20
| [[An Muileann gCearr]]
|-
| style='text-align:right'| 87
| [[Íomhá:John Redmond 1917.JPG|center|128px]]
| [[Seán Mac Réamainn]]
| 1856-09-01
| 1918-03-06
| [[Contae Loch Garman]]
|-
| style='text-align:right'| 88
| [[Íomhá:Autographed Photograph From Maureen O'Hara Price to Clifton Cates, circa 1945 (22479452472).jpg|center|128px]]
| [[Maureen O'Hara]]
| 1920-08-17
| 2015-10-24
| [[Raghnallach]]
|-
| style='text-align:right'| 89
| [[Íomhá:Cecelia Ahern - Buchmesse Wien 2022 (a).JPG|center|128px]]
| [[Cecelia Ahern]]
| 1981-09-30
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 90
| [[Íomhá:Niamh Kavanagh in Oslo 2010.jpg|center|128px]]
| [[Niamh Kavanagh]]
| 1968-02-13
|
| [[Fionnghlas]]
|-
| style='text-align:right'| 91
| [[Íomhá:Maureen O Sullivan, The New Movie Magazine, 1934.jpg|center|128px]]
| [[Maureen O'Sullivan (aisteoir)|Maureen O'Sullivan]]
| 1911-05-17
| 1998-06-23
| ''[[:d:Q1124843|Mainistir na Búille]]''
|-
| style='text-align:right'| 92
| [[Íomhá:Brenda Fricker March 1990.jpg|center|128px]]
| [[Brenda Fricker]]
| 1945-02-17
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 93
| [[Íomhá:Eimear Quinn tijdens Het Grote Songfestivalfeest 2019.jpg|center|128px]]
| [[Eimear Quinn]]
| 1972-12-18
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 94
| [[Íomhá:Sarah Bolger (48484781976) (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Sarah Bolger]]
| 1991-02-28
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 95
| [[Íomhá:Sharon Corr.png|center|128px]]
| [[Sharon Corr]]
| 1970-03-24
|
| [[Dún Dealgan]]
|-
| style='text-align:right'| 96
| [[Íomhá:Columba at Bridei's fort.jpg|center|128px]]
| [[Colm Cille]]
| 521-12-07
| 597-06-09
| [[Contae Dhún na nGall]]
|-
| style='text-align:right'| 97
| [[Íomhá:Veronica Guerin 1.jpg|center|128px]]
| [[Veronica Guerin]]
| 1959-07-05
| 1996-06-26
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 98
| [[Íomhá:Elaine Cassidy 2012.png|center|128px]]
| [[Elaine Cassidy]]
| 1979-12-31
|
| [[Cill Chomhghaill]]
|-
| style='text-align:right'| 99
| [[Íomhá:Sonia O'Sullivan from Sean Kelly and Sonia O Sullivan.jpg|center|128px]]
| [[Sonia O'Sullivan]]
| 1969-11-28
|
| [[An Cóbh]]
|-
| style='text-align:right'| 100
| [[Íomhá:Fionnula Flanagan (2018) (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Fionnula Flanagan]]
| 1941-12-10
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 101
|
| [[Michelle Smith]]
| 1969-12-16
|
| [[Ráth Cúil, Baile Átha Cliath|Ráth Cúil]]
|-
| style='text-align:right'| 102
| [[Íomhá:Douglas Hyde - Project Gutenberg eText 19028.jpg|center|128px]]
| [[Dubhghlas de hÍde]]
| 1860-01-17
| 1949-07-12
| [[An Caisleán Riabhach]]
|-
| style='text-align:right'| 103
| [[Íomhá:Mairebrennan2.jpg|center|128px]]
| [[Moya Brennan|Máire Ní Bhraonáin]]
| 1952-08-04
|
| [[Gaoth Dobhair]]
|-
| style='text-align:right'| 104
| [[Íomhá:Lady gregory.jpg|center|128px]]
| [[Lady Gregory]]
| 1852-03-15
| 1932-05-22
| [[Baile Locha Riach]]
|-
| style='text-align:right'| 105
| [[Íomhá:Finnan.jpg|center|128px]]
| [[Steve Finnan]]
| 1976-04-24
|
| [[Luimneach]]
|-
| style='text-align:right'| 106
| [[Íomhá:Richard Dunne 2012 Sopot.jpg|center|128px]]
| [[Richard Dunne]]
| 1979-09-21
|
| [[Tamhlacht]]
|-
| style='text-align:right'| 107
| [[Íomhá:William O'Brien 1917.jpg|center|128px]]
| [[William O'Brien]]
| 1852-10-02
| 1928-02-25
| [[Mala]]
|-
| style='text-align:right'| 108
| [[Íomhá:Smith O'Brien, The Irish Patriot.jpg|center|128px]]
| [[William Smith O’Brien|William Smith O'Brien]]
| 1803-10-17
| 1864-06-18
| [[Caisleán Dhrom Ólainn]]
|-
| style='text-align:right'| 109
| [[Íomhá:Birr St. Brendan's Church St. Brendan Window 2010 09 10.jpg|center|128px]]
| [[Brendan mac Nemainn]]
| 5th century
| 573
| [[Éire (Poblacht na hÉireann)|Éire]]
|-
| style='text-align:right'| 110
| [[Íomhá:Naoise Ó Muirí 2013.jpg|center|128px]]
| [[Naoise Ó Muirí]]
| 1972-09-15
|
| [[Gaillimh]]
|-
| style='text-align:right'| 111
| [[Íomhá:WithSMcropped.jpg|center|128px]]
| [[Samantha Mumba]]
| 1983-01-18
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 112
| [[Íomhá:Christy Moore in Vicar Street.jpg|center|128px]]
| [[Christy Moore]]
| 1945-05-07
|
| [[Droichead Nua]]
|-
| style='text-align:right'| 113
| [[Íomhá:Kerry Condon during an interview in 2022 (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Kerry Condon]]
| 1983-01-09
|
| [[Dúrlas Éile|Durlas]]
|-
| style='text-align:right'| 114
| [[Íomhá:Marian Keyes 2022.jpg|center|128px]]
| [[Marian Keyes]]
| 1963-09-10
|
| [[Luimneach]]
|-
| style='text-align:right'| 115
| [[Íomhá:Imelda May (1).jpg|center|128px]]
| [[Imelda May]]
| 1974-07-10
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 116
| [[Íomhá:Alison Doody 2.jpg|center|128px]]
| [[Alison Doody]]
| 1966-11-11
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 117
|
| [[Frank O'Farrell]]
| 1927-10-09
| 2022-03-06
| [[Corcaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 118
| [[Íomhá:Katie Taylor 2012 (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Katie Taylor]]
| 1986-07-02
|
| [[Bré]]
|-
| style='text-align:right'| 119
| [[Íomhá:Grainne Mhaol Ni Mhaille Statue.jpg|center|128px]]
| [[Gráinne Ní Mháille]]
| 1539
| 1603<br/>1599-06-18
| [[Oileán Chliara|Cliara]]
|-
| style='text-align:right'| 120
| [[Íomhá:Maryolympia.jpg|center|128px]]
| [[Mary Black]]
| 1955-05-23<br/>1955-05-22
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 121
| [[Íomhá:Jordan by Hoppner.jpg|center|128px]]
| [[Dorothea Jordan]]
| 1761-11-21
| 1816-07-05
| [[Port Láirge]]
|-
| style='text-align:right'| 122
| [[Íomhá:John Lyons 2012.jpg|center|128px]]
| [[John Lyons]]
| 1977-06
|
| [[Baile Munna]]
|-
| style='text-align:right'| 123
| [[Íomhá:Andrea corr glastonbury.jpg|center|128px]]
| [[Andrea Corr]]
| 1974-05-17
|
| [[Dún Dealgan]]
|-
| style='text-align:right'| 124
| [[Íomhá:Frank Fahy .PNG|center|128px]]
| [[Proinsias Ó Fathaigh]]
| 1880-01-12
| 1953-07-12
| [[Contae na Gaillimhe]]<br/>[[Éire]]
|-
| style='text-align:right'| 125
| [[Íomhá:Ladywilde.jpg|center|128px]]
| [[Jane Francesca Agnes Wilde|Jane Wilde]]
| 1821-12-27
| 1896-02-03
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 126
| [[Íomhá:Brian Bóruma mac Cennétig (1723) (crop).jpg|center|128px]]
| [[Brian Bóramha]]
| 941
| 1014-04-23
| [[Cill Dalua]]
|-
| style='text-align:right'| 127
| [[Íomhá:Éamon Ó Cuív clutching a cup.png|center|128px]]
| [[Éamon Ó Cuív]]
| 1950-06-23
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 128
| [[Íomhá:Patrick Pearse cph.3b15294.jpg|center|128px]]
| [[Pádraig Mac Piarais]]
| 1879-11-10
| 1916-05-03
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 129
| [[Íomhá:Thomas Ashe, half-length portrait (34628644896).jpg|center|128px]]
| [[Tomás Ághas]]
| 1885-01-12
| 1917-09-25
| [[Lios Póil]]
|-
| style='text-align:right'| 130
| [[Íomhá:Seán Haughey, Jan 2024 (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Seán Ó hEochaidh]]
| 1961-11-08
|
| [[Ráth Eanaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 131
|
| [[Tony Gregory]]
| 1947-12-05
| 2009-01-02
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 132
| [[Íomhá:Dublin Writers Festival 2007 (686228986) (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Claire Keegan]]
| 1968
|
| [[Contae Chill Mhantáin]]
|-
| style='text-align:right'| 133
|
| [[Michael Keyes]]
| 1886-03-31
| 1959-09-08
| [[Luimneach]]
|-
| style='text-align:right'| 134
| [[Íomhá:Joseph Mary Plunkett.jpg|center|128px]]
| [[Seosamh Pluincéad]]
| 1887-11-21
| 1916-05-04
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 135
| [[Íomhá:John Joly.jpg|center|128px]]
| [[John Joly]]
| 1857-11-01
| 1933-12-08
| [[Breacánach]]
|-
| style='text-align:right'| 136
| [[Íomhá:Cork (47) 1.jpg|center|128px]]
| [[Naomh Fionnbarra|Naomh Fionnbharra]]
| 550
| 623-09-25
| [[Droichead na Bandan]]
|-
| style='text-align:right'| 137
| [[Íomhá:StSunniva.jpg|center|128px]]
| [[Sunniva]]
| 10th century
|
| [[Éire (Poblacht na hÉireann)|Éire]]
|-
| style='text-align:right'| 138
| [[Íomhá:Kevin Doyle at Avaya (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Kevin Doyle]]
| 1983-09-18
|
| [[Maigh Arnaí]]
|-
| style='text-align:right'| 139
| [[Íomhá:Gabriel Byrne 2010.jpg|center|128px]]
| [[Gabriel Byrne]]
| 1950-05-12
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 140
| [[Íomhá:FIFA WC-qualification 2014 - Austria vs Ireland 2013-09-10 - Shane Long 02.jpg|center|128px]]
| [[Shane Long]]
| 1987-01-22
|
| [[Gort na hUamha]]
|-
| style='text-align:right'| 141
| [[Íomhá:Charlie McCreevy portrait.jpg|center|128px]]
| [[Charles McCreevy|Cathal Mac Riabhaigh]]
| 1949-09-30
|
| [[Na Solláin]]
|-
| style='text-align:right'| 142
| [[Íomhá:Eilean Mor Chapel.jpg|center|128px]]
| [[Naomh Abbán]]
| 570
| 620-03-16
| [[Éire (Poblacht na hÉireann)|Éire]]
|-
| style='text-align:right'| 143
| [[Íomhá:Manchester - Old Trafford - Manchester United vs Crawley Town.jpg|center|128px]]
| [[John O'Shea]]
| 1981-04-30
|
| [[Port Láirge]]
|-
| style='text-align:right'| 144
| [[Íomhá:Cox Portrait 2002.jpg|center|128px]]
| [[Pat Cox|Pádraig Mac an Choiligh]]
| 1952-11-28
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 145
| [[Íomhá:Patrick Hillery (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Pádraig Ó hIrighile]]
| 1923-05-02
| 2008-04-12
| [[Sráid na Cathrach]]
|-
| style='text-align:right'| 146
| [[Íomhá:Edward Sabine Maull&Fox BNF Gallica.jpg|center|128px]]
| [[Edward Sabine]]
| 1788-10-14
| 1883-06-26
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 147
| [[Íomhá:Ronan Keating - 2016-11-25 Night of the Proms (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Ronan Keating]]
| 1977-03-03
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 148
| [[Íomhá:Damien Rice live 2.jpg|center|128px]]
| [[Damien Rice]]
| 1973-12-07
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 149
| [[Íomhá:Roger Casement.jpg|center|128px]]
| [[Ruairí Mac Easmainn]]
| 1864-09-01
| 1916-08-03
| [[Cuas an Ghainimh]]<br/>[[Dumhach Thrá]]
|-
| style='text-align:right'| 150
| [[Íomhá:Brian McFadden (cropped2).jpg|center|128px]]
| [[Brian McFadden]]
| 1980-04-12
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 151
| [[Íomhá:Joshua Reynolds - William Petty.jpg|center|128px]]
| [[William Petty, 2ú hIarla Shelburne|William Petty]]
| 1737-05-02
| 1805-05-07
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 152
| [[Íomhá:BRENDANBEHAN.jpg|center|128px]]
| [[Breandán Ó Beacháin]]
| 1923-02-09
| 1964-03-20
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 153
| [[Íomhá:John Banville (2019) III.jpg|center|128px]]
| [[John Banville]]
| 1945-12-08
|
| [[Loch Garman]]
|-
| style='text-align:right'| 154
| [[Íomhá:Colm Meaney at the 2024 Toronto International Film Festival (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Colm Meaney]]
| 1953-05-30
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 155
| [[Íomhá:Stephen Hunt 2011.jpg|center|128px]]
| [[Stephen Hunt]]
| 1981-08-01
|
| [[Port Laoise]]
|-
| style='text-align:right'| 156
| [[Íomhá:Daniel O'Connell.png|center|128px]]
| [[Dónall Ó Conaill]]
| 1775-08-06
| 1847-05-15
| [[Cathair Saidhbhín]]
|-
| style='text-align:right'| 157
| [[Íomhá:Sean ocasey 1924.jpg|center|128px]]
| [[Seán Ó Cathasaigh]]
| 1880-03-30
| 1964-09-18
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 158
| [[Íomhá:Thomas Moore from NPG.jpg|center|128px]]
| [[Thomas Moore]]
| 1779-05-28
| 1852-02-25
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 159
| [[Íomhá:10.5.17RobertSheehanByLuigiNovi1.jpg|center|128px]]
| [[Robert Sheehan]]
| 1988-01-07
|
| [[Port Laoise]]
|-
| style='text-align:right'| 160
| [[Íomhá:Glenn Whelan 2012 Sopot.jpg|center|128px]]
| [[Glenn Whelan]]
| 1984-01-13
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 161
| [[Íomhá:Keith Andrews 2011.jpg|center|128px]]
| [[Keith Andrews]]
| 1980-09-13
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 162
| [[Íomhá:Staunton, Steve.jpg|center|128px]]
| [[Steve Staunton]]
| 1969-01-19
|
| [[Droichead Átha]]
|-
| style='text-align:right'| 163
| [[Íomhá:Seamus Coleman (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Séamus Coleman]]
| 1988-10-11
|
| [[Dún na nGall]]
|-
| style='text-align:right'| 164
| [[Íomhá:FIFA WC-qualification 2014 - Austria vs Ireland 2013-09-10 - Paul McShane 03 (cropped).JPG|center|128px]]
| [[Paul McShane]]
| 1986-01-06
|
| [[Cill Mhantáin]]
|-
| style='text-align:right'| 165
| [[Íomhá:Charles Stewart Parnell (Portrait).jpg|center|128px]]
| [[Charles Stewart Parnell]]
| 1846-06-27
| 1891-10-06
| [[Contae Chill Mhantáin]]
|-
| style='text-align:right'| 166
| [[Íomhá:Denis Irwin (2017-07-29 img06) (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Denis Irwin]]
| 1965-10-31
|
| [[Corcaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 167
| [[Íomhá:San Colombano.jpg|center|128px]]
| [[Columbán]]
| 543
| 615-11-23
| [[Cúige Laighean]]
|-
| style='text-align:right'| 168
| [[Íomhá:ESC2016 - Ireland 01 3.jpg|center|128px]]
| [[Nicky Byrne]]
| 1978-10-09
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 169
| [[Íomhá:Sean T OKelly WhiteHouse 19390517.jpg|center|128px]]
| [[Seán T. Ó Ceallaigh|Seán Tomás Ó Ceallaigh]]
| 1882-08-25
| 1966-11-23
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 170
| [[Íomhá:Stephen Kelly 2012 Sopot.jpg|center|128px]]
| [[Stephen Kelly]]
| 1983-09-06
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 171
| [[Íomhá:Rory Gallagher 1982.jpg|center|128px]]
| [[Rory Gallagher]]
| 1948-03-02
| 1995-06-14
| [[Béal Átha Seanaidh]]
|-
| style='text-align:right'| 172
| [[Íomhá:Cropped portrait of Henry Grattan.jpg|center|128px]]
| [[Henry Grattan]]
| 1746-07-03
| 1820-06-04
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 173
| [[Íomhá:Lord Castlereagh Marquess of Londonderry.jpg|center|128px]]
| [[Robert Stewart, Bíocunta an Chaisleáin Riabhaigh]]
| 1769-06-18
| 1822-08-12
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 174
| [[Íomhá:Timothy Michael Healy Thoms Whos Who 1923.jpg|center|128px]]
| [[Tadhg Ó hEaluithe (polaiteoir)|Tadhg Ó hEaluithe]]
| 1855-05-17
| 1931-03-26
| [[Beanntraí]]
|-
| style='text-align:right'| 175
| [[Íomhá:William Martin Murphy Oil Painting by William Orpen.jpg|center|128px]]
| [[William Martin Murphy|William Máirtín Ó Murchadha]]
| 1844-11-21
| 1919-06-25
| [[Baile Chaisleáin Bhéarra]]
|-
| style='text-align:right'| 176
| [[Íomhá:James Ussher by Sir Peter Lely.jpg|center|128px]]
| [[James Ussher]]
| 1581-01-04
| 1656-03-21
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 177
| [[Íomhá:John Bruton, February 2002 (cropped 02).jpg|center|128px]]
| [[John Bruton|Seán de Briotún]]
| 1947-05-18
| 2024-02-06
| [[Dún Búinne]]
|-
| style='text-align:right'| 178
| [[Íomhá:Charles Haughey 1967 (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Cathal Ó hEochaidh]]
| 1925-09-16
| 2006-06-13
| [[Caisleán an Bharraigh]]
|-
| style='text-align:right'| 179
| [[Íomhá:Benjamin Guinness ILN.jpg|center|128px]]
| [[Benjamin Lee Guinness|Benjamin Guinness]]
| 1798-11-01
| 1868-05-19
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 180
|
| [[Seán Eichingeam]]
| 1870
| 1923-04-23
| [[Cuan Bhaile na Cúirte]]
|-
| style='text-align:right'| 181
| [[Íomhá:Austin Stack (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Aibhistín de Staic]]
| 1879-12-07
| 1929-04-27
| [[Trá Lí]]
|-
| style='text-align:right'| 182
| [[Íomhá:Michael Conaghan, 2008 (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Michael Conaghan]]
| 1944-09
|
| [[Contae Dhún na nGall]]
|-
| style='text-align:right'| 183
| [[Íomhá:Sir Phelim O’Neill.png|center|128px]]
| [[Féilim Ó Néill]]
| 1603
| 1653<br/>1652-03-10
| [[Éire (Poblacht na hÉireann)|Éire]]
|-
| style='text-align:right'| 184
| [[Íomhá:John Toland.jpg|center|128px]]
| [[John Toland]]
| 1670-11-30
| 1722-03-11
| ''[[:d:Q4068887|Ardagh]]''
|-
| style='text-align:right'| 185
| [[Íomhá:Niall Quinn 2011 (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Niall Quinn]]
| 1966-10-06
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 186
| [[Íomhá:Maurice O'Connor.jpg|center|128px]]
| [[Toirdhealbhach Ó Cearbhalláin]]
| 1670
| 1738-03-25
| [[Contae na Mí]]
|-
| style='text-align:right'| 187
| [[Íomhá:Ken Doherty PHC 2012-3.jpg|center|128px]]
| [[Ken Doherty]]
| 1969-09-17
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 188
| [[Íomhá:Lawrence Parsons.jpg|center|128px]]
| [[Laurence Parsons]]
| 1840-11-17
| 1908-08-29
| [[Biorra]]
|-
| style='text-align:right'| 189
| [[Íomhá:1stEarlOfIveagh.jpg|center|128px]]
| [[Edward Cecil Guinness]]
| 1847-11-10
| 1927-10-07
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 190
| [[Íomhá:Portrait of Patrick Sarsfield, Earl of Lucan NGI.4328.PNG|center|128px]]
| [[Pádraig Sáirséal]]
| 1655
| 1693-08-21
| [[Leamhcán]]
|-
| style='text-align:right'| 191
| [[Íomhá:Feargus Edward O'Connor-crop.jpg|center|128px]]
| [[Feargus O'Connor]]
| 1794-07-18
| 1855-08-30<br/>1855-08-31
| [[Éire (Poblacht na hÉireann)|Éire]]
|-
| style='text-align:right'| 192
| [[Íomhá:Catherine Day, Secretary-General of the EC - 2011.jpg|center|128px]]
| [[Catherine Day]]
| 1954-06-16
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 193
| [[Íomhá:Arthur Griffith (1871-1922).jpg|center|128px]]
| [[Art Ó Gríofa]]
| 1872-03-31
| 1922-08-12
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 194
| [[Íomhá:Richard Sheridan.jpg|center|128px]]
| [[Richard Brinsley Sheridan]]
| 1751-10-30
| 1816-07-07
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 195
| [[Íomhá:Darren Shan (2016).jpg|center|128px]]
| [[Darren Shan]]
| 1972-07-03<br/>1972-07-02
|
| [[Londain]]<br/>[[Luimneach]]
|-
| style='text-align:right'| 196
| [[Íomhá:Dick Spring 1995 (headshot).jpg|center|128px]]
| [[Dick Spring|Risteard Mac An Earraigh]]
| 1950-08-29
|
| [[Trá Lí]]
|-
| style='text-align:right'| 197
| [[Íomhá:Liam Brady rte.jpg|center|128px]]
| [[Liam Brady]]
| 1956-02-13
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 198
| [[Íomhá:Stephen ROCHE.jpg|center|128px]]
| [[Stephen Roche]]
| 1959-11-28
|
| [[Dún Droma]]
|-
| style='text-align:right'| 199
| [[Íomhá:Aidan Gillen (headshot).jpg|center|128px]]
| [[Aidan Gillen]]
| 1968-04-24
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 200
| [[Íomhá:John Tyndall portrait mid career.jpg|center|128px]]
| [[John Tyndall]]
| 1820-08-02
| 1893-12-04
| [[Contae Cheatharlach]]
|-
| style='text-align:right'| 201
| [[Íomhá:Ronnie drew 2004.jpg|center|128px]]
| [[Ronnie Drew]]
| 1934-09-16
| 2008-08-16
| [[Dún Laoghaire]]
|-
| style='text-align:right'| 202
| [[Íomhá:Gerald Fitzgerald 9th Earl of Kildare 2.JPG|center|128px]]
| [[Gearóid Óg Mac Gearailt]]
| 1487
| 1534-09-02
| [[Maigh Nuad]]
|-
| style='text-align:right'| 203
| [[Íomhá:Ray-Sachs-Ivor-Robinson-Art-Komar-and-John-Lighton-Synge-Jablonna-1962-Photo.png|center|128px]]
| [[John Lighton Synge]]
| 1897-03-23
| 1995-03-30
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 204
| [[Íomhá:Charles Villiers Stanford c1894bw.jpg|center|128px]]
| [[Charles Villiers Stanford]]
| 1852-09-30
| 1924-03-29
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 205
| [[Íomhá:Statua di Luke Kelly.jpg|center|128px]]
| [[Luke Kelly]]
| 1940-11-17
| 1984-01-30
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 206
|
| [[Frank McGuinness]]
| 1953-07-29
|
| [[Bun Cranncha]]
|-
| style='text-align:right'| 207
| [[Íomhá:Liam O'Flaherty.jpeg|center|128px]]
| [[Liam Ó Flaithearta]]
| 1896-08-28<br/>1896-04-28<br/>1897-04-19
| 1984-09-07<br/>1984-07-07
| [[Inis Mór, Árainn|Inis Mór]]
|-
| style='text-align:right'| 208
| [[Íomhá:Darren O'Dea 2011.jpg|center|128px]]
| [[Darren O'Dea]]
| 1987-02-04
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 209
| [[Íomhá:Anton abbadia.png|center|128px]]
| [[Antoine Thomson d'Abbadie]]
| 1810-01-03
| 1897-03-19
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 210
|
| [[Packie Bonner]]
| 1960-05-24
|
| [[Ailt an Chorráin]]
|-
| style='text-align:right'| 211
| [[Íomhá:Ciarán Cannon April 2018 (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Ciarán Cannon|Ciarán Ó Canáin]]
| 1965-09-19
|
| [[Gaillimh]]
|-
| style='text-align:right'| 212
| [[Íomhá:Henry Hughes Wilson, British general, photo portrait standing in uniform.jpg|center|128px]]
| [[Henry Wilson]]
| 1864-05-05
| 1922-06-22
| [[Contae an Longfoirt]]
|-
| style='text-align:right'| 213
|
| [[Máirtín Mac Cumascaigh]]
| 1978-11-09
|
| [[Cill Chainnigh]]
|-
| style='text-align:right'| 214
| [[Íomhá:Albert Reynolds (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Ailbhe Mac Raghnaill]]
| 1932-11-03
| 2014-08-21
| [[Rúscaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 215
|
| [[Dan Neville]]
| 1946-12-08
|
| [[Contae Luimnigh]]
|-
| style='text-align:right'| 216
| [[Íomhá:Liam Twomey, May 2015 (17744432900) (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Liam Twomey]]
| 1967-04-03
|
| [[Cloich na Coillte]]
|-
| style='text-align:right'| 217
| [[Íomhá:Ciarán Cuffe Annual Green Convention 2018.jpg|center|128px]]
| [[Ciarán Cuffe]]
| 1963-04-03
|
| [[Seanchill]]
|-
| style='text-align:right'| 218
| [[Íomhá:Bernard Durkan (official portrait) 2020 (cropped) 2.png|center|128px]]
| [[Bernard Durkan]]
| 1945-03-26
|
| [[Béal Átha na Muice]]
|-
| style='text-align:right'| 219
|
| [[Bernard Ó hAilín]]
| 1944-09-09
| 2024-06-22
| [[Corcaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 220
| [[Íomhá:Cearbhall Ó Dálaigh, 1975 (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Cearbhall Ó Dálaigh]]
| 1911-02-12
| 1978-03-21<br/>1978-03-11
| [[Bré]]
|-
| style='text-align:right'| 221
| [[Íomhá:DOOR STEP 2016-07-12 Denis Naughten (27644046983).jpg|center|128px]]
| [[Denis Naughten]]
| 1973-06-23
|
| [[Contae Ros Comáin]]
|-
| style='text-align:right'| 222
| [[Íomhá:Taoiseach Liam Cosgrave-Patricks Day 1976.jpg|center|128px]]
| [[Liam Mac Cosgair]]
| 1920-04-13
| 2017-10-04
| [[Caisleán Cnucha]]
|-
| style='text-align:right'| 223
| [[Íomhá:PadraigHarrington2004RyderCup.jpg|center|128px]]
| [[Pádraig Harrington]]
| 1971-08-31
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 224
| [[Íomhá:Vincent Coll leaving court NYWTS.jpg|center|128px]]
| [[Uinseann Ó Colla (Mad Dog Coll)|Uinseann Ó Colla]]
| 1908-07-20
| 1932-02-08
| [[Gaoth Dobhair]]
|-
| style='text-align:right'| 225
| [[Íomhá:Jack Lynch, 1972 (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Seán Ó Loingsigh]]
| 1917-08-15
| 1999-10-20
| [[Corcaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 226
| [[Íomhá:Dylan Moran Melbourne.jpg|center|128px]]
| [[Dylan Moran]]
| 1971-11-03
|
| [[An Uaimh]]
|-
| style='text-align:right'| 227
| [[Íomhá:US visit of Taoiseach Costello in 1956 (cropped).jpg|center|128px]]
| [[John A. Costello|Seán A Mac Coisdealbha]]
| 1891-06-20
| 1976-01-05
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 228
| [[Íomhá:Eoin Hand (1981).jpg|center|128px]]
| [[Eoin Hand]]
| 1946-03-30
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 229
| [[Íomhá:Anthony Lawlor.jpg|center|128px]]
| [[Anthony Lawlor]]
| 1959-06-13
|
| [[Baile Eoin]]
|-
| style='text-align:right'| 230
| [[Íomhá:Thomas FitzGerald, 10th Earl of Kildare.jpg|center|128px]]
| [[Tomás Mac Gearailt, 10ú hIarla Chill Dara|Tomás Mac Gearailt]]
| 1513
| 1537
| [[Éire (Poblacht na hÉireann)|Éire]]
|-
| style='text-align:right'| 231
|
| [[Alice Kyteler]]
| 1263
| No/unknown value
| [[Cill Chainnigh]]
|-
| style='text-align:right'| 232
|
| [[Gary Deegan]]
| 1987-09-28
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 233
| [[Íomhá:Enniscorthy St. Aidan's Cathedral East Aisle Fifth Window Saint Aidan Detail 2009 09 28.jpg|center|128px]]
| [[Naomh Aodhán (Maodhóg)]]
| 6th century
| 627
| [[Contae an Chabháin]]
|-
| style='text-align:right'| 234
| [[Íomhá:William Stokes (1804 - 1878).jpg|center|128px]]
| [[William Stokes]]
| 1804-10-01
| 1878-01-10
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 235
| [[Íomhá:BrotherWalfrid(AndrewKerins).jpg|center|128px]]
| [[Andrew Kerins]]
| 1840-05-18
| 1915-04-17
| [[Contae Shligigh]]
|-
| style='text-align:right'| 236
| [[Íomhá:PadraicColum.jpeg|center|128px]]
| [[Padraic Colum]]
| 1881-12-08
| 1972-01-11
| [[Contae an Longfoirt]]
|-
| style='text-align:right'| 237
| [[Íomhá:Eileen Desmond 1981 02.jpg|center|128px]]
| [[Eileen Desmond]]
| 1932-12-29
| 2005-01-06
| [[Cionn tSáile]]
|-
| style='text-align:right'| 238
|
| [[Josephine Hart]]
| 1942-03-01
| 2011-06-02
| [[An Muileann gCearr]]
|-
| style='text-align:right'| 239
|
| [[Dónal McCann]]
| 1943-05-07
| 1999-07-17
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 240
| [[Íomhá:Dan O'Herlihy 1955.JPG|center|128px]]
| [[Dan O'Herlihy]]
| 1919-05-01
| 2005-02-17
| [[Loch Garman]]
|-
| style='text-align:right'| 241
| [[Íomhá:Portrait of Theobald Wolfe Tone (4672711).jpg|center|128px]]
| [[Theobald Wolfe Tone]]
| 1763-06-20
| 1798-11-19
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 242
| [[Íomhá:Eileen Gray.jpg|center|128px]]
| [[Eileen Gray]]
| 1878-08-08<br/>1879
| 1976-10-31
| [[Inis Córthaidh]]
|-
| style='text-align:right'| 243
| [[Íomhá:Tommy Bowe.jpg|center|128px]]
| [[Tommy Bowe]]
| 1984-02-22
|
| [[Muineachán]]
|-
| style='text-align:right'| 244
| [[Íomhá:Cardinal Sean Patrick Brady.jpg|center|128px]]
| [[Seán Mac Brádaigh]]
| 1939-08-16
|
| ''[[:d:Q5309129|Drumcalpin]]''
|-
| style='text-align:right'| 245
| [[Íomhá:Kate O'Brien, 1926.jpg|center|128px]]
| [[Cáit Ní Bhriain]]
| 1897-12-03
| 1974-08-13
| [[Luimneach]]
|-
| style='text-align:right'| 246
| [[Íomhá:Marian Harkin, Dec 2024 - 54193737946 (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Marian Harkin]]
| 1953-11-26
|
| [[Baile an Tóchair]]
|-
| style='text-align:right'| 247
| [[Íomhá:Portrait of Nora Joyce (Mrs. James Joyce) 1926–1927 (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Nora Barnacle]]
| 1884-03-21
| 1951-04-10
| [[Gaillimh]]
|-
| style='text-align:right'| 248
| [[Íomhá:Maria Doyle Kennedy 2014 crop.jpg|center|128px]]
| [[Maria Doyle Kennedy]]
| 1964-09-25
|
| [[Cluain Tarbh]]
|-
| style='text-align:right'| 249
| [[Íomhá:Catherine Hayes.jpg|center|128px]]
| [[Catherine Hayes]]
| 1818-10-29<br/>1825
| 1861-08-11
| [[Luimneach]]
|-
| style='text-align:right'| 250
| [[Íomhá:Deirdre de Búrca at Lisbon 2.jpg|center|128px]]
| [[Déirdre de Búrca]]
| 1963-10
|
| [[Corcaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 251
|
| [[Angela Farrell]]
| 1952
|
| [[Dún na nGall]]
|-
| style='text-align:right'| 252
| [[Íomhá:Joan Burton crop.jpg|center|128px]]
| [[Joan Burton]]
| 1949-02-01
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 253
| [[Íomhá:Mary Coughlan.jpg|center|128px]]
| [[Máire Ní Chochláinn]]
| 1965-05-28
|
| [[Dún na nGall]]
|-
| style='text-align:right'| 254
| [[Íomhá:Jan O'Sullivan.jpg|center|128px]]
| [[Jan O'Sullivan|Jan Uí Shúilleabháin]]
| 1950-12-06
|
| [[Luimneach]]
|-
| style='text-align:right'| 255
|
| [[Frank Cluskey]]
| 1930-04-08
| 1989-05-07
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 256
| [[Íomhá:Padraig Faulkner, 1980 (cropped).png|center|128px]]
| [[Pádraig Faulkner]]
| 1918-03-12
| 2012-06-01
| [[Dún Dealgan]]
|-
| style='text-align:right'| 257
| [[Íomhá:Gerry Collins 1990.jpg|center|128px]]
| [[Gerry Collins]]
| 1938-10-16
|
| [[Mainistir na Féile]]
|-
| style='text-align:right'| 258
|
| [[John O'Connell (Baile Átha Cliath)|John O'Connell]]
| 1927-01-20
| 2013-03-08
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 259
| [[Íomhá:Tony O'Reilly 1959.jpg|center|128px]]
| [[Tony O'Reilly]]
| 1936-05-07
| 2024-05-18
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 260
|
| [[Kirsten Sheridan]]
| 1976-07-14
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 261
| [[Íomhá:Rob Kearney 2015 RWC.jpg|center|128px]]
| [[Rob Kearney]]
| 1986-03-26
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 262
| [[Íomhá:Arthur Guinness.jpg|center|128px]]
| [[Arthur Guinness]]
| 1725
| 1803-01-23
| [[Cill Droichid]]
|-
| style='text-align:right'| 263
| [[Íomhá:George Noble Plunkett, circa 1915.jpg|center|128px]]
| [[George Noble Plunkett|An Cunta Pluincéad]]
| 1851-12-03
| 1948-03-12
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 264
| [[Íomhá:Alan Dukes, December 1996 (cropped original).jpg|center|128px]]
| [[Alan Dukes|Ailéin de Diúc]]
| 1945-04-20
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 265
| [[Íomhá:Michael O'Leary, September 1979 (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Michael O'Leary (Aire)|Michael O'Leary]]
| 1936-05-08
| 2006-05-11
| [[Corcaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 266
|
| [[Justin Keating]]
| 1930-01-07
| 2009-12-31
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 267
|
| [[Breandán Ó hEithir]]
| 1930-01-18
| 1990-10-26
| [[Gaillimh]]
|-
| style='text-align:right'| 268
| [[Íomhá:Tomás Mac Giolla.jpg|center|128px]]
| [[Tomás Mac Giolla]]
| 1924-01-25
| 2010-02-04
| [[An tAonach]]
|-
| style='text-align:right'| 269
| [[Íomhá:Alan Kelly 2011.jpg|center|128px]]
| [[Alan Kelly (polaiteoir)|Alan Kelly]]
| 1975-07-13
|
| [[An Port Rua]]
|-
| style='text-align:right'| 270
| [[Íomhá:James Dillon circa 1930s.jpg|center|128px]]
| [[James Dillon|Séamus Diolún]]
| 1902-09-26
| 1986-02-10
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 271
| [[Íomhá:Portrait of Sir Richard John Griffith, 1st Bt. (by Stephen Catterson Smith).jpg|center|128px]]
| [[Richard Griffith]]
| 1784-09-20
| 1878-09-22
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 272
| [[Íomhá:Edward Hincks.jpg|center|128px]]
| [[Edward Hincks]]
| 1792-08-19
| 1866-12-03
| [[Corcaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 273
| [[Íomhá:FIFA WC-qualification 2014 - Austria vs Ireland 2013-09-10 - David Forde 01.jpg|center|128px]]
| [[David Forde]]
| 1979-12-20
|
| [[Gaillimh]]
|-
| style='text-align:right'| 274
| [[Íomhá:Domhnall Gleeson by Gage Skidmore.jpg|center|128px]]
| [[Domhnall Gleeson]]
| 1983-05-12
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 275
| [[Íomhá:William Thomas Cosgrave.jpg|center|128px]]
| [[Liam Tomás Mac Cosgair]]
| 1880-06-06
| 1965-11-16
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 276
| [[Íomhá:Brendan Howlin Aviva (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Brendan Howlin]]
| 1956-05-09
|
| [[Loch Garman]]
|-
| style='text-align:right'| 277
| [[Íomhá:Brendan Smith 2024 (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Brendan Smith]]
| 1956-06-01
|
| [[An Cabhán]]
|-
| style='text-align:right'| 278
|
| [[Séamus Pattison]]
| 1936-04-19
| 2018-02-04
| [[Cill Chainnigh]]
|-
| style='text-align:right'| 279
| [[Íomhá:The British Library - Classic Album Sundays present an Evening with Róisín Murphy (zPkiYJX5h7Q - 1920x1080 - 8m43s).png|center|128px]]
| [[Róisín Murphy]]
| 1973-07-05
|
| [[An tInbhear Mór]]
|-
| style='text-align:right'| 280
|
| [[Seán Flanagan]]
| 1922-01-26
| 1993-02-05
| [[Béal Átha hAmhnais]]
|-
| style='text-align:right'| 281
| [[Íomhá:Mary Lou McDonald, 2018.jpg|center|128px]]
| [[Mary Lou McDonald]]
| 1969-05-01
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 282
|
| [[Doireann Ní Bhriain]]
| 1952
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 283
|
| [[Nuala O'Faolain|Nuala Ó Faoláin]]
| 1940-03-01
| 2008-05-09
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 284
|
| [[Dawn Martin]]
| 1976-06-28
|
| [[Dún Dealgan]]
|-
| style='text-align:right'| 285
| [[Íomhá:Mary White Green Party.jpg|center|128px]]
| [[Mary White]]
| 1948-11-24
|
| [[Bré]]
|-
| style='text-align:right'| 286
|
| [[Marina Carr]]
| 1964-11-17
|
| [[Contae Uíbh Fhailí]]
|-
| style='text-align:right'| 287
| [[Íomhá:Siobhan Fahey.jpg|center|128px]]
| [[Siobhan Fahey]]
| 1958-09-10
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 288
| [[Íomhá:Mary Harney cropped.jpg|center|128px]]
| [[Mary Harney|Máire Ní Áirne]]
| 1953-03-11
|
| [[Béal Átha na Sluaighe]]
|-
| style='text-align:right'| 289
| [[Íomhá:Mairead McGuinness 2023.jpg|center|128px]]
| [[Mairead McGuinness|Máiréad Nic Aonasa]]
| 1959-06-13
|
| [[Droichead Átha]]<br/>[[Baile Átha Fhirdhia]]
|-
| style='text-align:right'| 290
| [[Íomhá:Mary Hanafin (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Máire Ní Ainifín]]
| 1959-06-01
|
| [[Dúrlas Éile|Durlas]]
|-
| style='text-align:right'| 291
| [[Íomhá:Seán Lemass, 1966.jpg|center|128px]]
| [[Seán F. Lemass]]
| 1899-07-15
| 1971-05-11
| [[An Baile Breac (Baile Átha Cliath)|An Baile Breac]]
|-
| style='text-align:right'| 292
|
| [[Margaret Hassan]]
| 1945-04-18
| 2004-11-08
| [[Deilginis]]
|-
| style='text-align:right'| 293
|
| [[Noel Browne|Nollaig de Brún]]
| 1915-12-20
| 1997-05-21
| [[Port Láirge]]
|-
| style='text-align:right'| 294
| [[Íomhá:Andy Reid.png|center|128px]]
| [[Andy Reid]]
| 1982-07-29
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 295
|
| [[David Kelly]]
| 1929-07-11
| 2012-02-12
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 296
| [[Íomhá:Colm toibin 2006.jpg|center|128px]]
| [[Colm Tóibín]]
| 1955-05-30
|
| [[Inis Córthaidh]]
|-
| style='text-align:right'| 297
| [[Íomhá:KeithFahey Augsburg.jpg|center|128px]]
| [[Keith Fahey]]
| 1983-01-15
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 298
| [[Íomhá:James Hoban circa 1800 - Crop.jpg|center|128px]]
| [[James Hoban]]
| 1762
| 1831-12-08
| [[Contae Chill Chainnigh]]
|-
| style='text-align:right'| 299
| [[Íomhá:Tom Crean2b.JPG|center|128px]]
| [[Tom Crean|Tomás Ó Croidheáin]]
| 1877-02-16
| 1938-07-27
| [[Abhainn an Scáil]]
|-
| style='text-align:right'| 300
| [[Íomhá:Batt O'Keeffe 2.png|center|128px]]
| [[Batt O'Keeffe]]
| 1945-04-02
|
| [[Mala]]
|-
| style='text-align:right'| 301
| [[Íomhá:James Stephens, 1935.jpg|center|128px]]
| [[James Stephens (scríbhneoir)]]
| 1882-02-09<br/>1882-02-02
| 1950-12-26
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 302
| [[Íomhá:Prendergast, Phil-9374.jpg|center|128px]]
| [[Phil Prendergast]]
| 1959-09-20
|
| [[Contae Chill Chainnigh]]
|-
| style='text-align:right'| 303
|
| [[Ruth Bradley]]
| 1987-01-24
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 304
| [[Íomhá:SKenny.jpg|center|128px]]
| [[Stephen Kenny]]
| 1971-10-30
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 305
| [[Íomhá:Cillian Sheridan.jpg|center|128px]]
| [[Cillian Sheridan]]
| 1989-02-23
|
| [[Coill an Chollaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 306
|
| [[Yvonne McGuinness]]
| 1972-10-12
|
| [[Cill Chainnigh]]
|-
| style='text-align:right'| 307
| [[Íomhá:Thomas F. Meagher.jpg|center|128px]]
| [[Thomas Francis Meagher]]
| 1823-08-03
| 1867-07-01
| [[Port Láirge]]
|-
| style='text-align:right'| 308
| [[Íomhá:Ó Mórna agus Dánta Eile.png|center|128px]]
| [[Máirtín Ó Direáin]]
| 1910-11-29
| 1988-03-19
| [[Inis Mór, Árainn|Inis Mór]]
|-
| style='text-align:right'| 309
|
| [[Mary Kennedy]]
| 1956-10-04
|
| [[Cluain Dolcáin]]
|-
| style='text-align:right'| 310
| [[Íomhá:Nessa Childers MEP Ireland 01 (cropped).JPG|center|128px]]
| [[Nessa Childers]]
| 1956-10-09
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 311
|
| [[William Trevor]]
| 1928-05-24
| 2016-11-20
| [[Baile Mhistéala]]
|-
| style='text-align:right'| 312
| [[Íomhá:Dave Allen 1968.JPG|center|128px]]
| [[Dave Allen]]
| 1936-07-06
| 2005-03-10
| [[Teach na Giúise]]
|-
| style='text-align:right'| 313
|
| [[Christy Brown]]
| 1932-06-05
| 1981-09-07
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 314
| [[Íomhá:Alan Shatter.jpg|center|128px]]
| [[Alan Shatter]]
| 1951-02-01
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 315
| [[Íomhá:Anthony Stokes Tehran derby.jpg|center|128px]]
| [[Anthony Stokes]]
| 1988-07-25
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 316
|
| [[Éinde Ó Callaráin]]
| 1942-05
| 2004-04-08
| [[Maigh Locha]]
|-
| style='text-align:right'| 317
| [[Íomhá:George Francis FitzGerald.jpg|center|128px]]
| [[George Francis Fitzgerald]]
| 1851-08-03
| 1901-02-21
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 318
|
| [[Avril Doyle]]
| 1949-04-18
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 319
| [[Íomhá:Frances Fitzgerald 2011.jpg|center|128px]]
| [[Frances Fitzgerald]]
| 1950-08-01
|
| [[Cromadh]]
|-
| style='text-align:right'| 320
| [[Íomhá:Catherine Byrne TD.jpg|center|128px]]
| [[Catherine Byrne]]
| 1956-02-26
|
| [[An Cloigín Gorm]]
|-
| style='text-align:right'| 321
| [[Íomhá:Dublin Martyrs by Conall McCabe (2001).jpg|center|128px]]
| [[Maighréad de Bhál]]
| 1515
| 1584
| [[Contae na Mí]]
|-
| style='text-align:right'| 322
| [[Íomhá:Mary O'Rourke, September 2009.jpg|center|128px]]
| [[Mary O'Rourke|Máire Uí Ruairc]]
| 1937-05-31
| 2024-10-03
| [[Baile Átha Luain]]
|-
| style='text-align:right'| 323
| [[Íomhá:Dervla Kirwan in 2016.jpg|center|128px]]
| [[Dervla Kirwan]]
| 1971-10-24<br/>1971-10-23
|
| [[Baile an Teampaill (Baile Átha Cliath)|Baile an Teampaill]]
|-
| style='text-align:right'| 324
| [[Íomhá:Dolores O'Riordan, Festivalbar, Milan, Italy, May 29, 2004.jpg|center|128px]]
| [[Dolores O'Riordan|Dolores Ní Ríordáin]]
| 1971-09-06
| 2018-01-15
| [[Baile Uí Bhricín Thuaidh]]
|-
| style='text-align:right'| 325
| [[Íomhá:Mary Ward (scientist).jpg|center|128px]]
| [[Mary Ward]]
| 1827-04-27
| 1869-08-31
| [[Contae Uíbh Fhailí]]
|-
| style='text-align:right'| 326
|
| [[Paddy Canny]]
| 1919-09-09
| 2008-06-28
| ''[[:d:Q104294289|Gleann Dríth]]''
|-
| style='text-align:right'| 327
| [[Íomhá:Joe Kinnear Hull City v. Newcastle United 1.png|center|128px]]
| [[Joe Kinnear]]
| 1946-12-27
| 2024-04-07
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 328
| [[Íomhá:Robert Emmet--The Irish Patriot.jpg|center|128px]]
| [[Roibeard Emmet]]
| 1780-03-04
| 1803-09-20
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 329
| [[Íomhá:Billy Kelleher.jpg|center|128px]]
| [[Billy Kelleher]]
| 1968-01-20
|
| [[Corcaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 330
| [[Íomhá:Minister Jimmy Deenihan at the Feile na Greine Festival, Tech Amergin, Waterville, Co Kerry. 2012.JPG|center|128px]]
| [[Jimmy Deenihan]]
| 1952-09-11
|
| [[Leic Snámha]]
|-
| style='text-align:right'| 331
| [[Íomhá:Pat Breen 2017 at Opening plenary session, 11 December 2017 cropped.jpg|center|128px]]
| [[Pat Breen]]
| 1957-03-21
|
| [[Inis (baile)|Inis]]
|-
| style='text-align:right'| 332
| [[Íomhá:William Strutt, Portrait of Robert O'Hara Burke, 1860.jpg|center|128px]]
| [[Robert O'Hara Burke]]
| 1821-05-06
| 1861-06-28<br/>1861-07-01
| [[Contae na Gaillimhe]]
|-
| style='text-align:right'| 333
| [[Íomhá:Pat Rabbitte, circa 2002.jpg|center|128px]]
| [[Pat Rabbite|Pádraic Ó Coinín]]
| 1949-05-18
|
| [[Clár Chlainne Mhuiris]]
|-
| style='text-align:right'| 334
| [[Íomhá:Peter von Lacy.PNG|center|128px]]
| [[Peadar de Lása]]
| 1678-10-30<br/>1678-09-29
| 1751-04-19
| [[Cill Íde]]
|-
| style='text-align:right'| 335
| [[Íomhá:Cathalbrugha.JPG|center|128px]]
| [[Cathal Brugha]]
| 1874-07-18
| 1922-07-07
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 336
|
| [[Máirtín Ó Cadhain]]
| 1906
| 1970-10-18
| [[An Spidéal]]
|-
| style='text-align:right'| 337
| [[Íomhá:Gen. Richard Mulcahy LCCN2014717121.jpg|center|128px]]
| [[Risteárd Ó Maolchatha]]
| 1886-05-10
| 1971-12-16
| [[Port Láirge]]
|-
| style='text-align:right'| 338
| [[Íomhá:Maturin.jpg|center|128px]]
| [[Charles Maturin]]
| 1782-09-25
| 1824-10-30
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 339
| [[Íomhá:Saint Virgilius, Salzburg.jpg|center|128px]]
| [[Naomh Feargal]]
| 700
| 784-11-27
| [[Éire (Poblacht na hÉireann)|Éire]]
|-
| style='text-align:right'| 340
| [[Íomhá:Paddy Keenan ACF.jpg|center|128px]]
| [[Paddy Keenan]]
| 1950-01-30
|
| [[Baile Átha Troim]]
|-
| style='text-align:right'| 341
|
| [[John Joe Nevin|John Joseph Nevin]]
| 1989-06-07
|
| [[An Muileann gCearr]]
|-
| style='text-align:right'| 342
| [[Íomhá:James Fintan Lalor (Young Irelander).jpg|center|128px]]
| [[James Fintan Lalor (Éire Óg)|James Fintan Lalor]]
| 1807-03-10
| 1849-12-27
| [[Contae Laoise]]
|-
| style='text-align:right'| 343
| [[Íomhá:DionBoucicault.jpg|center|128px]]
| [[Dion Boucicault]]
| 1822-12-26
| 1890-09-18
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 344
| [[Íomhá:Donal MacIntyre.jpg|center|128px]]
| [[Donal MacIntyre]]
| 1966-01-25
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 345
| [[Íomhá:Michael O’Leary 2015 (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Michael O'Leary (Ryanair)|Michael O'Leary]]
| 1961-03-20
|
| [[An Muileann gCearr]]
|-
| style='text-align:right'| 346
| [[Íomhá:Kian Egan 2009.jpg|center|128px]]
| [[Kian Egan]]
| 1980-04-29
|
| [[Sligeach]]
|-
| style='text-align:right'| 347
|
| [[Niall Caille]]
| 9th century
| 846
| [[Éire (Poblacht na hÉireann)|Éire]]
|-
| style='text-align:right'| 348
| [[Íomhá:Paul Murphy 2013.jpg|center|128px]]
| [[Paul Murphy (Polaiteoir Éireannach)|Paul Murphy]]
| 1983-04-13
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 349
| [[Íomhá:Statue St Finnian of Clonard (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Naomh Fionnán (Cluain Ioraird)|Fionnán Chluain Ioraird]]
| 470
| 549<br/>552
| [[Míseal]]
|-
| style='text-align:right'| 350
|
| [[Michael P. Kitt]]
| 1950-05-17
|
| [[Tuaim]]
|-
| style='text-align:right'| 351
| [[Íomhá:James Everett, 1949.jpg|center|128px]]
| [[James Everett]]
| 1894-05-01
| 1967-12-18
| ''[[:d:Q104276727|Ráth Droma]]''
|-
| style='text-align:right'| 352
| [[Íomhá:Brian-Crowley-Ireland-MIP-Europaparlament-by-Leila-Paul-1.jpg|center|128px]]
| [[Brian Mac Amhlaidh]]
| 1964-03-04
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 353
|
| [[Seán Treacy]]
| 1923-09-22
| 2018-03-23
| [[Cluain Meala]]
|-
| style='text-align:right'| 354
| [[Íomhá:Louis Walsh2009July.jpg|center|128px]]
| [[Louis Walsh]]
| 1952-08-05
|
| [[Coillte Mach]]
|-
| style='text-align:right'| 355
| [[Íomhá:Altan - Mardis de Plouescat 2013 05.JPG|center|128px]]
| [[Mairéad Ní Mhaonaigh]]
| 1959-07-26
|
| [[Gaoth Dobhair]]
|-
| style='text-align:right'| 356
|
| [[Hugh O'Flaherty]]
| 1898-02-28
| 1963-10-30
| [[Contae Chorcaí]]
|-
| style='text-align:right'| 357
| [[Íomhá:Drbarnardo.jpg|center|128px]]
| [[Thomas John Barnardo]]
| 1845-07-04
| 1905-09-19
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 358
|
| [[Patrick Hogan (Ceann Comhairle)|Patrick Hogan]]
| 1886-01-01
| 1969-01-24
| [[Contae an Chláir]]
|-
| style='text-align:right'| 359
| [[Íomhá:Portrait of George Brown.jpg|center|128px]]
| [[Seoirse de Brún]]
| 1698-06-15
| 1792-02-18<br/>1792-09-18
| [[Luimneach]]
|-
| style='text-align:right'| 360
| [[Íomhá:Art O'Connor.jpg|center|128px]]
| [[Art O'Connor]]
| 1888
| 1950-05-10
| [[Cill Droichid]]
|-
| style='text-align:right'| 361
| [[Íomhá:John Thomas Romney Robinson by James Simonton c1850s.png|center|128px]]
| [[Thomas Romney Robinson|John Thomas Romney Robinson]]
| 1792-04-23
| 1882-02-28
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 362
| [[Íomhá:Oliver Plunket by Edward Luttrell.jpg|center|128px]]
| [[Oilibhéar Pluincéad|Oilibhéar Pluincéid]]
| 1629-11-01
| 1681-07-01
| [[Loch Craobh]]
|-
| style='text-align:right'| 363
| [[Íomhá:Tomás Ó Criomhthain.jpg|center|128px]]
| [[Tomás Ó Criomhthain]]
| 1855
| 1937-03-07
| [[Na Blascaodaí]]
|-
| style='text-align:right'| 364
| [[Íomhá:James Napper Tandy.jpg|center|128px]]
| [[James Napper Tandy]]
| 1740
| 1803-08-24
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 365
| [[Íomhá:Domhnall Ua Buachalla circa 1916.png|center|128px]]
| [[Domhnall Ua Buachalla]]
| 1866-02-05
| 1963-10-30
| [[Maigh Nuad]]
|-
| style='text-align:right'| 366
| [[Íomhá:John McCormack, 1884-1945 LCCN2003677331.jpg|center|128px]]
| [[John McCormack]]
| 1884-06-14
| 1945-09-16
| [[Baile Átha Luain]]
|-
| style='text-align:right'| 367
|
| [[Seathrún Céitinn]]
| 1569
| 1644
| [[Contae Thiobraid Árann]]
|-
| style='text-align:right'| 368
|
| [[Conor McPherson]]
| 1971-08-06
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 369
| [[Íomhá:Terry Wogan MBE Investiture cropped.jpg|center|128px]]
| [[Terry Wogan]]
| 1938-08-03
| 2016-01-31
| [[Luimneach]]
|-
| style='text-align:right'| 370
| [[Íomhá:Ron Delany 1957.jpg|center|128px]]
| [[Ronnie Delany]]
| 1935-03-06
|
| [[An tInbhear Mór]]
|-
| style='text-align:right'| 371
| [[Íomhá:PSM V79 D211 George Johnston Stoney.png|center|128px]]
| [[George Johnstone Stoney]]
| 1826-02-15
| 1911-07-05
| [[Contae Uíbh Fhailí]]
|-
| style='text-align:right'| 372
| [[Íomhá:Eamonn Coghlan (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Eamonn Coghlan]]
| 1952-11-21
|
| [[Droimeanach]]
|-
| style='text-align:right'| 373
|
| [[Conchúr Crús Ó Briain]]
| 1917-11-03
| 2008-12-18
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 374
| [[Íomhá:Paddy Moloney.jpg|center|128px]]
| [[Paddy Moloney]]
| 1938-08-01
| 2021-10-12
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 375
| [[Íomhá:Birr St. Brendan's Church Saint Kieran Window Detail 2010 09 10.jpg|center|128px]]
| [[Naomh Ciarán]]
| 516
| 546
| [[Contae Ros Comáin]]
|-
| style='text-align:right'| 376
| [[Íomhá:Robert Kane (chemist).jpg|center|128px]]
| [[Robert Kane]]
| 1809-09-24
| 1890-02-16
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 377
| [[Íomhá:Adhemar de Barros e Patrick Peyton (1964).jpg|center|128px]]
| [[Patrick Peyton]]
| 1909-01-09
| 1992-06-03
| [[Áth Tí an Mheasaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 378
| [[Íomhá:RubyWalsh2013.jpg|center|128px]]
| [[Ruby Walsh]]
| 1979-05-14
|
| ''[[:d:Q2084287|An Chill]]''
|-
| style='text-align:right'| 379
|
| [[Éamann Ó Braonáin]]
| 1978-10-02
|
| [[Corcaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 380
| [[Íomhá:Shane Filan.jpg|center|128px]]
| [[Shane Filan]]
| 1979-07-05<br/>1979-07
|
| [[Sligeach]]
|-
| style='text-align:right'| 381
| [[Íomhá:President Biden celebrates 2023 Saint Patrick's Day at the White House (4) (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Niall Horan]]
| 1993-09-13
|
| [[An Muileann gCearr]]
|-
| style='text-align:right'| 382
| [[Íomhá:Jack Gleeson (August 2012) (headshot).jpg|center|128px]]
| [[Jack Gleeson]]
| 1992-05-20
|
| [[Corcaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 383
|
| [[Austin Clarke]]
| 1896-05-09
| 1974-03-19
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 384
|
| [[Paddy Reilly]]
| 1939-10-18
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 385
| [[Íomhá:LarryMullenJr.jpg|center|128px]]
| [[Larry Mullen]]
| 1961-10-31
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 386
| [[Íomhá:Bono singing in Indianapolis on Joshua Tree Tour 2017 9-10-17.jpg|center|128px]]
| [[Bono]]
| 1960-05-10
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 387
|
| [[Brian Kerr]]
| 1953-03-03<br/>1953-03-05
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 388
|
| [[Gráinne Seoige]]
| 1973-11-05
|
| [[An Spidéal]]
|-
| style='text-align:right'| 389
|
| [[Billy Roche]]
| 1949-01-11
|
| [[Loch Garman]]
|-
| style='text-align:right'| 390
| [[Íomhá:Diarmaid Mac Murrough Expugnatio Hibernica.jpg|center|128px]]
| [[Diarmaid Mac Murchadha]]
| 1110
| 1171-05-01
| [[Cúige Laighean]]
|-
| style='text-align:right'| 391
| [[Íomhá:Bobby Aylward.jpg|center|128px]]
| [[Bobby Aylward]]
| 1955-04-01
| 2022-07-14
| [[Muileann an Bhata]]
|-
| style='text-align:right'| 392
|
| [[Bobby Molloy]]
| 1936-07-09
| 2016-10-02
| [[Gaillimh]]
|-
| style='text-align:right'| 393
| [[Íomhá:Kirwan Richard portrait.jpg|center|128px]]
| [[Richard Kirwan]]
| 1733-08-01
| 1812-06-22
| [[Contae na Gaillimhe]]
|-
| style='text-align:right'| 394
| [[Íomhá:Brendan Corish 1949.png|center|128px]]
| [[Brendan Corish|Breandán Mac Fheorais]]
| 1918-11-19
| 1990-02-17
| [[Loch Garman]]
|-
| style='text-align:right'| 395
|
| [[Peadar de Bhulbh]]
| 1727
| 1803
| [[Luimneach]]
|-
| style='text-align:right'| 396
| [[Íomhá:Brian Lenihan, July 2010 (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Brian Seosamh Ó Luineacháin]]
| 1959-05-21
| 2011-06-10
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 397
| [[Íomhá:Brian Lenihan, 1981 (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Brian Pádraig Ó Luineacháin]]
| 1930-11-17
| 1995-11-01
| [[Dún Dealgan]]
|-
| style='text-align:right'| 398
| [[Íomhá:Brian O'Driscoll 2.jpg|center|128px]]
| [[Brian O'Driscoll]]
| 1979-01-21
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 399
| [[Íomhá:Brian Ó Domhnaill.jpg|center|128px]]
| [[Brian Ó Domhnaill]]
| 1977-10-18
|
| [[Leitir Ceanainn]]
|-
| style='text-align:right'| 400
| [[Íomhá:Eamon Ryan Green Party.jpg|center|128px]]
| [[Eamon Ryan|Éamon Ryan]]
| 1963-07-28
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 401
| [[Íomhá:Micheál Martin TD (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Mícheál Ó Máirtín]]
| 1960-08-01
|
| [[Corcaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 402
| [[Íomhá:George Charles Beresford - William Orpen (1903).jpg|center|128px]]
| [[William Orpen]]
| 1878-11-27
| 1931-09-29
| [[Stigh Lorgan]]
|-
| style='text-align:right'| 403
| [[Íomhá:Declans church.jpg|center|128px]]
| [[Naomh Deaglán]]
| 5th century
| 5th century
| [[Cúige Mumhan]]
|-
| style='text-align:right'| 404
| [[Íomhá:Sir John Lavery – His Eminence Cardinal Logue.jpg|center|128px]]
| [[Michael Logue]]
| 1840-10-01
| 1924-11-19
| [[Cill Mhic Réanáin]]
|-
| style='text-align:right'| 405
| [[Íomhá:Cynthia Ní Mhurchú, 2024.jpg|center|128px]]
| [[Cynthia Ní Mhurchú]]
| 1966
|
| [[Ceatharlach]]
|-
| style='text-align:right'| 406
|
| [[Gráinne Murphy]]
| 1993-03-26
|
| [[Loch Garman]]
|-
| style='text-align:right'| 407
|
| [[Ceann Faoladh mac Blathmaic]]
|
| 675
| [[Éire (Poblacht na hÉireann)|Éire]]
|-
| style='text-align:right'| 408
|
| [[Michael Carruth]]
| 1967-07-09
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 409
| [[Íomhá:Dermot Bolger.png|center|128px]]
| [[Dermot Bolger]]
| 1959
|
| [[Fionnghlas]]
|-
| style='text-align:right'| 410
| [[Íomhá:Stefan Molyneux 2014-02-10.jpg|center|128px]]
| [[Stefan Molyneux]]
| 1966-09-24
|
| [[Baile Átha Luain]]
|-
| style='text-align:right'| 411
|
| [[Kevin Moran (peileadóir)|Kevin Moran]]
| 1956-04-29
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 412
|
| [[T. P. McKenna]]
| 1929-09-07
| 2011-02-13
| [[An Mullach, Contae an Chabháin|An Mullach]]
|-
| style='text-align:right'| 413
| [[Íomhá:Thomas Derrig.JPG|center|128px]]
| [[Tomás Ó Deirg]]
| 1897-11-26
| 1956-11-19
| [[Cathair na Mart]]
|-
| style='text-align:right'| 414
| [[Íomhá:Jim Corr.jpg|center|128px]]
| [[Jim Corr]]
| 1964-07-31
|
| [[Dún Dealgan]]
|-
| style='text-align:right'| 415
| [[Íomhá:Graham Linehan - 2013 (8735745502) (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Graham Linehan]]
| 1968-05-22
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 416
| [[Íomhá:Blason fam fr Geraldin2.svg|center|128px]]
| [[Gearailt Mac Gearailt, 14ú Iarla Dheasumhan]]
| 1533
| 1583-11-11
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 417
|
| [[Patrick O'Donnell]]
| 1907-08-21
| 1970-10-04
| [[Droichead Átha]]
|-
| style='text-align:right'| 418
| [[Íomhá:3968-owen heary (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Owen Heary]]
| 1976-10-04
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 419
| [[Íomhá:Ernest Shackleton before 1909.jpg|center|128px]]
| [[Ernest Shackleton]]
| 1874-02-15
| 1922-01-05
| [[Caisleán Cill Chá]]
|-
| style='text-align:right'| 420
| [[Íomhá:JohnPhilipHolland.jpg|center|128px]]
| [[Seán Pilib Ó Maolchalann]]
| 1840-02-29
| 1914-08-12
| [[Lios Ceannúir]]
|-
| style='text-align:right'| 421
| [[Íomhá:Shane Horgan 2009 cropped.jpg|center|128px]]
| [[Shane Horgan]]
| 1978-07-18
|
| [[Droichead Átha]]
|-
| style='text-align:right'| 422
| [[Íomhá:Full length picture, Kevin O'Higgins, Minister of Home Affairs (23878736159) (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Kevin O’Higgins|Caoimhín Ó hUiginn]]
| 1892-06-07
| 1927-07-10
| [[An Sráidbhaile, Contae Laoise|An Sráidbhaile]]
|-
| style='text-align:right'| 423
| [[Íomhá:Sinkevichinring.jpg|center|128px]]
| [[Kenny Egan]]
| 1982-01-07
|
| [[Cluain Dolcáin]]
|-
| style='text-align:right'| 424
| [[Íomhá:Eoin O'Duffy.png|center|128px]]
| [[Eoin Ó Dubhthaigh]]
| 1892-10-20
| 1944-11-30
| [[Baile na Lorgan]]
|-
| style='text-align:right'| 425
| [[Íomhá:John Hayes LQ 2010.jpg|center|128px]]
| [[John Hayes]]
| 1973-11-02
|
| ''[[:d:Q5308307|An Drom Salach]]''
|-
| style='text-align:right'| 426
| [[Íomhá:Peter Sutherland (1985).jpg|center|128px]]
| [[Peter Sutherland]]
| 1946-04-25
| 2018-01-07
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 427
|
| [[Darren Sutherland]]
| 1982-04-18
| 2009-09-14
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 428
| [[Íomhá:RobertChildersBarton.jpg|center|128px]]
| [[Riobárd Bartún]]
| 1881-03-14
| 1975-08-10
| [[Áth na mBó]]
|-
| style='text-align:right'| 429
| [[Íomhá:Jim-Higgins-Ireland-MIP-Europaparlament-by-Leila-Paul-1.jpg|center|128px]]
| [[Jim Higgins]]
| 1945-05-04
|
| [[Béal Átha hAmhnais]]
|-
| style='text-align:right'| 430
| [[Íomhá:Thomas mac curtain.jpg|center|128px]]
| [[Tomás Mac Curtáin]]
| 1884-03-20
| 1920-03-20
| ''[[:d:Q81933233|Baile an Chnocáin]]''
|-
| style='text-align:right'| 431
|
| [[Seán Ó Neachtain]]
| 1947-05-22
|
| [[Gaillimh]]
|-
| style='text-align:right'| 432
| [[Íomhá:GordonDarcy.jpg|center|128px]]
| [[Gordon D'Arcy]]
| 1980-02-10
|
| [[Loch Garman]]
|-
| style='text-align:right'| 433
| [[Íomhá:Éamonn Ceannt.jpg|center|128px]]
| [[Éamonn Ceannt]]
| 1881-09-21
| 1916-05-08
| [[Béal Átha Mó]]
|-
| style='text-align:right'| 434
| [[Íomhá:Mick lally.jpg|center|128px]]
| [[Micheál Ó Maolallaí]]
| 1945-11-10
| 2010-08-31
| [[Tuar Mhic Éadaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 435
| [[Íomhá:Colum McCann Speaking2.jpg|center|128px]]
| [[Colum McCann]]
| 1965-02-28
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 436
| [[Íomhá:Daguerrotipo Brown.jpg|center|128px]]
| [[William Brown (aimiréal)|William Brown]]
| 1777-06-22
| 1857-03-14<br/>1857-03-03
| [[Béal Easa]]
|-
| style='text-align:right'| 437
| [[Íomhá:Henry Shefflin.jpg|center|128px]]
| [[Henry Shefflin|Anraí Ó Sibhleáin]]
| 1979-01-11
|
| [[Port Láirge]]
|-
| style='text-align:right'| 438
| [[Íomhá:Seán Moylan, c. June 1922 (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Seán Moylan]]
| 1888-11-19
| 1957-11-16
| [[Contae Luimnigh]]
|-
| style='text-align:right'| 439
| [[Íomhá:Michael Kelly by Adele Romany.jpg|center|128px]]
| [[Michael Kelly (teanór agus fear amharclainne)|Michael Kelly]]
| 1762-12-25
| 1826-10-09
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 440
| [[Íomhá:Richard Bruton 2013.jpeg|center|128px]]
| [[Richard Bruton]]
| 1953-03-15
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 441
| [[Íomhá:Harry Clarke (photo).jpg|center|128px]]
| [[Harry Clarke]]
| 1889-03-17
| 1931-01-06
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 442
| [[Íomhá:Pat the Cope Gallagher MEP 1.jpg|center|128px]]
| [[Pat the Cope Gallagher]]
| 1948-03-10
|
| [[Ailt an Chorráin]]
|-
| style='text-align:right'| 443
|
| [[Séamus Kirk]]
| 1945-04-26
|
| [[Contae Lú]]
|-
| style='text-align:right'| 444
| [[Íomhá:John O'Donoghue.JPG|center|128px]]
| [[John O'Donoghue (polaiteoir)|John O'Donoghue]]
| 1956-05-28
|
| [[Cathair Saidhbhín]]
|-
| style='text-align:right'| 445
| [[Íomhá:Journal of the Royal Society of Antiquaries of Ireland (1916) (14780125542).jpg|center|128px]]
| [[George Petrie]]
| 1790-01-01
| 1866-01-17
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 446
| [[Íomhá:Eamon Gilmore Conference 2010 cropped.jpg|center|128px]]
| [[Éamon Mac Giollamóir]]
| 1955-04-24
|
| [[An Chealtrach]]
|-
| style='text-align:right'| 447
| [[Íomhá:Robert Alexander Stewart Macalister - 1870-to-1950.jpg|center|128px]]
| [[R. A. Stewart Macalister|Robert Alexander Stewart MacAlister]]
| 1870-07-08
| 1950-04-26
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 448
| [[Íomhá:RobertMallet.jpg|center|128px]]
| [[Robert Mallet]]
| 1810-06-03
| 1881-11-05
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 449
| [[Íomhá:George Charles Beresford 1934-5.jpg|center|128px]]
| [[George Charles Beresford]]
| 1864-07-10
| 1938-02-21
| [[Contae Liatroma]]
|-
| style='text-align:right'| 450
| [[Íomhá:(Phil Hogan) 160531 Informal Meeting Ministers of Agriculture Informal Meeting of EU Ministers of Agriculture (26766297963) (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Phil Hogan]]
| 1960-07-04
|
| [[Cill Chainnigh]]
|-
| style='text-align:right'| 451
| [[Íomhá:Dara Ó Briain 2011 BAFTAs.jpg|center|128px]]
| [[Dara Ó Briain]]
| 1972-02-04
|
| [[Bré]]
|-
| style='text-align:right'| 452
| [[Íomhá:Donal-lunny-the-basement-sydney-australia-24-03-06.jpg|center|128px]]
| [[Donal Lunny]]
| 1947-03-10
|
| [[Tulach Mhór]]
|-
| style='text-align:right'| 453
| [[Íomhá:Finn Bálor Backstage cropped.jpg|center|128px]]
| [[Finn Bálor]]
| 1981-07-25
|
| [[Bré]]
|-
| style='text-align:right'| 454
| [[Íomhá:Seán Gallagher.jpg|center|128px]]
| [[Seán Gallagher]]
| 1962-07-07
|
| [[Muineachán]]
|-
| style='text-align:right'| 455
| [[Íomhá:Tom O'Donnell, 1982 (cropped).tif|center|128px]]
| [[Tom O'Donnell]]
| 1926-08-30
| 2020-10-08
| ''[[:d:Q104313425|Builgidín]]''
|-
| style='text-align:right'| 456
| [[Íomhá:Robert McClure.jpg|center|128px]]
| [[Robert McClure]]
| 1807-01-28
| 1873-10-17
| [[Loch Garman]]
|-
| style='text-align:right'| 457
| [[Íomhá:TJ Murphy Cork Labour.png|center|128px]]
| [[Timothy J. Murphy]]
| 1893-07-17
| 1949-04-29
| [[Cluain Droichead]]
|-
| style='text-align:right'| 458
| [[Íomhá:Cathal.jpg|center|128px]]
| [[Cathal Ó Searcaigh]]
| 1956-07-12
|
| [[Gort an Choirce]]
|-
| style='text-align:right'| 459
| [[Íomhá:MarcusDaly.jpg|center|128px]]
| [[Marcus Daly]]
| 1841-12-05
| 1900-11-12
| [[Baile Shéamais Dhuibh]]
|-
| style='text-align:right'| 460
| [[Íomhá:Charlie Flanagan 2014.jpg|center|128px]]
| [[Charles Flanagan]]
| 1956-11-01
|
| [[Móinteach Mílic]]
|-
| style='text-align:right'| 461
| [[Íomhá:Charles McDonald, June 12 1973 (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Charles McDonald]]
| 1935-06-11
|
| [[Contae Laoise]]
|-
| style='text-align:right'| 462
| [[Íomhá:VioletGibson1926.jpg|center|128px]]
| [[Violet Gibson]]
| 1876-08-31
| 1956-05-02
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 463
| [[Íomhá:Colm Burke 2015.jpg|center|128px]]
| [[Colm Burke]]
| 1957-01-17
|
| [[Corcaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 464
| [[Íomhá:David Andrews (politician).jpg|center|128px]]
| [[David Andrews]]
| 1935-03-15
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 465
| [[Íomhá:Robert Adams Irish Surgeon.jpg|center|128px]]
| [[Robert Adams]]
| 1791
| 1875-01-13
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 466
| [[Íomhá:Daniel Morrissey 1927.png|center|128px]]
| [[Daniel Morrissey]]
| 1895-11-28
| 1981-01-01
| [[An tAonach]]
|-
| style='text-align:right'| 467
|
| [[Cormac Breathnach]]
| 1886
| 1956-05-29
| [[Cathair Saidhbhín]]<br/>''[[:d:Q65557497|An Chnapóg]]''
|-
| style='text-align:right'| 468
|
| [[Cormac Breslin]]
| 1902-04-25
| 1978-01-23
| [[Gaoth Dobhair]]
|-
| style='text-align:right'| 469
| [[Íomhá:Portrait of Isaac Butt.jpg|center|128px]]
| [[Isaac Butt]]
| 1813-09-06
| 1879-05-05
| [[Contae Dhún na nGall]]
|-
| style='text-align:right'| 470
|
| [[Fearghal mac Maoil Dúin]]
|
| 722-12-11
| [[Éire (Poblacht na hÉireann)|Éire]]
|-
| style='text-align:right'| 471
| [[Íomhá:Dublin St. Patrick's Cathedral North Transept Window King Cormac of Cashel Detail King Cormac 2012 09 26.jpg|center|128px]]
| [[Cormac mac Cuileannáin]]
| 9th century
| 908-09-13
| [[Caiseal (Tiobraid Árann)|Caiseal]]
|-
| style='text-align:right'| 472
|
| [[Conghalach Chnóbha|Congalach Cnogba]]
| 10th century
| 956
| [[Éire (Poblacht na hÉireann)|Éire]]
|-
| style='text-align:right'| 473
|
| [[Domhnall mac Aodha]]
| 6th century
| 642-01
| [[Éire (Poblacht na hÉireann)|Éire]]
|-
| style='text-align:right'| 474
|
| [[Aodh Allán]]
| 7th century
| 743
| [[Éire (Poblacht na hÉireann)|Éire]]
|-
| style='text-align:right'| 475
|
| [[Fíonsneachta Fleách mac Dúnchadha]]
| 7th century
| 695
| [[Éire (Poblacht na hÉireann)|Éire]]
|-
| style='text-align:right'| 476
| [[Íomhá:DaisyBates1921-2.jpg|center|128px]]
| [[Daisy Bates]]
| 1859-10-16
| 1951-04-18
| [[Ros Cré]]
|-
| style='text-align:right'| 477
| [[Íomhá:Daniel Mannix 1926.jpg|center|128px]]
| [[Daniel Mannix]]
| 1864-03-04
| 1963-11-06
| [[An Ráth, Contae Chorcaí|An Ráth]]
|-
| style='text-align:right'| 478
| [[Íomhá:Danielodonnellindublin2.jpg|center|128px]]
| [[Daniel O'Donnell]]
| 1961-12-12
|
| [[Cionn Caslach]]
|-
| style='text-align:right'| 479
| [[Íomhá:Dara Calleary (official portrait) 2020 (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Dara Calleary]]
| 1973-05-10
|
| [[Béal an Átha]]
|-
| style='text-align:right'| 480
| [[Íomhá:Darragh O'Brien.jpg|center|128px]]
| [[Darragh O'Brien]]
| 1974-07-08
|
| [[Mullach Íde]]
|-
| style='text-align:right'| 481
| [[Íomhá:David Feldman SA at Autumn Stampex 2017.jpg|center|128px]]
| [[David Feldman (saineolaí stampaí)|David Feldman]]
| 1947
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 482
| [[Íomhá:Deirdre Clune 2014 (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Deirdre Clune]]
| 1959-06-01
|
| [[Corcaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 483
|
| [[Denis J. O'Sullivan]]
| 1918-03-05
| 1987-07-20
| [[Contae Chorcaí]]
|-
| style='text-align:right'| 484
| [[Íomhá:Denis O'Donovan at the Enthronement of Naruhito (1).jpg|center|128px]]
| [[Denis O'Donovan]]
| 1955-07-23
|
| [[Beanntraí]]
|-
| style='text-align:right'| 485
| [[Íomhá:Dermot Earley 2009.jpg|center|128px]]
| [[Diarmuid Ó Mochóir (Mór)|Diarmuid Ó Mochóir]]
| 1948-02-24
| 2010-06-23
| [[Contae Ros Comáin]]
|-
| style='text-align:right'| 486
| [[Íomhá:Father Ted's wax figure.jpg|center|128px]]
| [[Dermot Morgan]]
| 1952-03-31
| 1998-02-28
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 487
| [[Íomhá:Desmond O'Malley, 1979 (election box crop).tif|center|128px]]
| [[Deasún Ó Máille]]
| 1939-02-02
| 2021-07-21
| [[Luimneach]]
|-
| style='text-align:right'| 488
| [[Íomhá:Diarmuid Wilson.jpg|center|128px]]
| [[Diarmuid Wilson]]
| 1965-11-20
|
| [[Contae an Chabháin]]
|-
| style='text-align:right'| 489
| [[Íomhá:Liamlynchira.jpg|center|128px]]
| [[Liam Ó Loingsigh]]
| 1893-11-20
| 1923-04-10
| [[Contae Luimnigh]]
|-
| style='text-align:right'| 490
| [[Íomhá:Philip Pettit.jpg|center|128px]]
| [[Philip Pettit]]
| 1945
|
| [[Béal Átha Ghártha]]
|-
| style='text-align:right'| 491
| [[Íomhá:Dominic Hannigan.jpg|center|128px]]
| [[Dominic Hannigan]]
| 1965-07
|
| [[Droichead Átha]]
|-
| style='text-align:right'| 492
|
| [[John O'Donohue]]
| 1956-01-01
| 2008-01-03
| [[Cúige Chonnacht]]
|-
| style='text-align:right'| 493
|
| [[Donnchadha Ó Máille]]
| 1921
| 1968-03-10
| [[Luimneach]]
|-
| style='text-align:right'| 494
| [[Íomhá:Joseph McGrath 1922.png|center|128px]]
| [[Joseph McGrath (réabhlóidí agus fear gnó)|Seosamh Mac Craith]]
| 1887
| 1966-03-01
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 495
|
| [[Pádraig Ó Donnagáin]]
| 1923-10-29
| 2000-11-26
| [[Mainistir Bhuithe]]
|-
| style='text-align:right'| 496
| [[Íomhá:Paschal Donohoe (2024) (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Paschal Donohoe]]
| 1974-09-19
|
| [[Baile Phib]]
|-
| style='text-align:right'| 497
|
| [[Aodh Fionnliath|Áed Findliath]]
|
| 879-11-20
| [[Éire (Poblacht na hÉireann)|Éire]]
|-
| style='text-align:right'| 498
|
| [[Donnchadh Donn|Donnchad Donn]]
| 9th century
| 944
| [[Éire (Poblacht na hÉireann)|Éire]]
|-
| style='text-align:right'| 499
| [[Íomhá:Victor Herbert.jpg|center|128px]]
| [[Victor Herbert]]
| 1859-02-01
| 1924-05-26
| [[Baile Átha Cliath]]<br/>[[Geansaí (oileán)|Geansaí]]
|-
| style='text-align:right'| 500
|
| [[Kieran Crotty]]
| 1930-08-20
| 2022
| [[Port Láirge]]
|-
| style='text-align:right'| 501
|
| [[Eamonn Casey]]
| 1927-04-24
| 2017-03-13
| [[Contae Chiarraí]]
|-
| style='text-align:right'| 502
|
| [[John McGahern]]
| 1934-11-12
| 2006-03-30
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 503
| [[Íomhá:Flann for Érinn.png|center|128px]]
| [[Fland Mac Máel Sechnaill]]
| 847<br/>848
| 916-05-25
| [[Éire (Poblacht na hÉireann)|Éire]]
|-
| style='text-align:right'| 504
|
| [[Domhnall mac Murchadha]]
| 7th century
| 763
| [[Éire (Poblacht na hÉireann)|Éire]]
|-
| style='text-align:right'| 505
| [[Íomhá:Statue of Pádraic Ó Conaire in Eyre Square Galway.jpg|center|128px]]
| [[Pádraic Ó Conaire]]
| 1882-02-28
| 1928-10-06
| [[Gaillimh]]
|-
| style='text-align:right'| 506
| [[Íomhá:Whitleystokes.jpg|center|128px]]
| [[Whitley Stokes]]
| 1830-02-28
| 1909-04-13
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 507
|
| [[Patrick Baxter]]
| 1891-10-01
| 1959-04-03
| [[Contae an Chabháin]]
|-
| style='text-align:right'| 508
|
| [[Patrick Lindsay|Patrick J. Lindsay]]
| 1914-01-18
| 1993-06-29
| [[Cearnóg Parnell]]
|-
| style='text-align:right'| 509
| [[Íomhá:Buttevant St. Mary's Church North Window Lower Lights Detail Saint Colman of Cloyne Detail 2012 09 08.jpg|center|128px]]
| [[Naomh Colmán|Colmán mac Léníne]]
| 522-10-15
| 600-11-24
| [[Cúige Mumhan]]
|-
| style='text-align:right'| 510
|
| [[Donnchad Midi|Donnchad Midi mac Domnaill]]
| 733
| 797-02-06
| [[Éire (Poblacht na hÉireann)|Éire]]
|-
| style='text-align:right'| 511
|
| [[Conchúr mac Donnchadha|Conchobar mac Donnchada]]
| 8th century
| 833
| [[Éire (Poblacht na hÉireann)|Éire]]
|-
| style='text-align:right'| 512
| [[Íomhá:Edmund Ignatius Rice.JPG|center|128px]]
| [[Éamann Iognáid Rís]]
| 1762-06-01
| 1844-08-29
| [[Callainn]]
|-
| style='text-align:right'| 513
|
| [[Patrick Byrne]]
| 1925-04-02
| 2021-10-19
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 514
| [[Íomhá:Boys Town founder Edward J. Flanagan.jpg|center|128px]]
| [[Edward J. Flanagan]]
| 1886-07-13
| 1948-05-15
| [[Ros Comáin]]
|-
| style='text-align:right'| 515
|
| [[Ardal O'Hanlon]]
| 1965-10-08
|
| [[Carraig Mhachaire Rois]]
|-
| style='text-align:right'| 516
| [[Íomhá:Peadar Kearney, 1912 (retouched).jpg|center|128px]]
| [[Peadar Ó Cearnaigh]]
| 1883-12-12
| 1942-11-24
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 517
| [[Íomhá:Edward Joshua Cooper.jpg|center|128px]]
| [[Edward Cooper]]
| 1798-05-01
| 1863-04-28<br/>1863-04-23
| [[Faiche Stiabhna]]
|-
| style='text-align:right'| 518
| [[Íomhá:Wilfred Bramble (Hospital Fete) (5722158967) (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Wilfrid Brambell]]
| 1912-03-22
| 1985-01-18
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 519
| [[Íomhá:James Barry.jpg|center|128px]]
| [[Margaret Ann Bulkley (James Barry)|James Barry]]
| 1789
| 1865-07-25
| [[Corcaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 520
| [[Íomhá:Edwin Maxwell in Romance on the Run (1938).jpg|center|128px]]
| [[Edwin Maxwell (aisteoir)|Edwin Maxwell]]
| 1886-02-09
| 1948-08-13
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 521
|
| [[Seán Moore]]
| 1913-05-19
| 1986-10-01
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 522
|
| [[Lochlainn Ó Raifeartaigh]]
| 1933-03-11
| 2000-11-18
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 523
| [[Íomhá:Marc McSharry in 2020.jpg|center|128px]]
| [[Marc MacSharry]]
| 1973-07-12
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 524
| [[Íomhá:Eoin Ryan Jnr, 2009 (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Eoin Ryan|Eoin Ó Riain]]
| 1953-02-24
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 525
|
| [[Oliver J. Flanagan]]
| 1920-05-22
| 1987-04-26
| [[Contae Laoise]]
|-
| style='text-align:right'| 526
| [[Íomhá:Paddy Smith, 1927.jpg|center|128px]]
| [[Patrick "Paddy" Smith|Patrick Smith]]
| 1901-07-17
| 1982-03-18
| [[Coill an Chollaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 527
| [[Íomhá:Grayscalecurry.png|center|128px]]
| [[Eoghan Ó Comhraí]]
| 1794-11-20
| 1862-07-30
| ''[[:d:Q5297157|Dún Átha]]''
|-
| style='text-align:right'| 528
| [[Íomhá:Rory O'Connor portrait.jpg|center|128px]]
| [[Rory O'Connor|Ruairí Ó Conchúir]]
| 1883-11-28
| 1922-12-08
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 529
| [[Íomhá:Kelly, Seán-9813.jpg|center|128px]]
| [[Seán Ó Ceallaigh (Fine Gael)|Seán Ó Ceallaigh]]
| 1952-04-26
|
| [[Cill Airne]]
|-
| style='text-align:right'| 530
|
| [[James Geoghegan (Fianna Fáil)|James Geoghegan]]
| 1886-12-08
| 1951-03-27
| [[An Muileann gCearr]]
|-
| style='text-align:right'| 531
| [[Íomhá:For remembrance, soldier poets who have fallen in the war, Adcock, 1920 DJVU pg 71.jpg|center|128px]]
| [[Francis Ledwidge]]
| 1887-08-19
| 1917-07-31
| [[Baile Shláine]]
|-
| style='text-align:right'| 532
| [[Íomhá:Michael Davitt (Charlie Farr) restored.png|center|128px]]
| [[Michael Davitt (feachtasóir)|Mícheál Dáibhéad]]
| 1846-03-25
| 1906-05-30<br/>1896
| [[An tSráid]]
|-
| style='text-align:right'| 533
|
| [[Marianus Scottus]]
| 1028
| 1082-12-22
| [[Éire (Poblacht na hÉireann)|Éire]]
|-
| style='text-align:right'| 534
| [[Íomhá:Ray MacSharry, May 1980 (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Ray MacSharry|Réamann Mac Searraigh]]
| 1938-04-29
|
| [[Sligeach]]
|-
| style='text-align:right'| 535
| [[Íomhá:Portrait of Ambrosio O'Higgins.jpg|center|128px]]
| [[Ambrós Ó hUiginn]]
| 1720-02-13
| 1801-03-19
| [[Baile an Fharaidh]]
|-
| style='text-align:right'| 536
|
| [[Martin Cahill]]
| 1949-05-23
| 1994-08-18
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 537
| [[Íomhá:Orpen OSJGogarty.jpg|center|128px]]
| [[Oliver St. John Gogarty|Oliver St John Gogarty]]
| 1878-08-17
| 1957-09-22
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 538
| [[Íomhá:Thomas Kent, executed Irish nationalist 1916.jpg|center|128px]]
| [[Tomás Ceannt]]
| 1865-08-29
| 1916-05-09
| [[Caisleán Ó Liatháin]]
|-
| style='text-align:right'| 539
| [[Íomhá:Joe Higgins TD, 2014.jpg|center|128px]]
| [[Joe Higgins]]
| 1949-05-20
|
| [[Lios Póil]]
|-
| style='text-align:right'| 540
| [[Íomhá:Hugh Kennedy.jpg|center|128px]]
| [[Hugh Kennedy]]
| 1879-07-11
| 1936-12-01
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 541
| [[Íomhá:Willie O'Dea 2009.jpg|center|128px]]
| [[Willie O'Dea]]
| 1952-11-01
|
| [[Luimneach]]
|-
| style='text-align:right'| 542
| [[Íomhá:Michael Noonan, May 2017 (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Michael Noonan|Micheál Ó Nuanáin]]
| 1943-05-21
|
| [[Luimneach]]
|-
| style='text-align:right'| 543
| [[Íomhá:Gerald Barry 2007.jpg|center|128px]]
| [[Gerald Barry]]
| 1952-04-28
|
| [[Contae an Chláir]]
|-
| style='text-align:right'| 544
|
| [[Peadar Rís]]
| 1935-06-16
| 1992-10-25
| [[Dún Dealgan]]
|-
| style='text-align:right'| 545
|
| [[Timothy O'Donovan]]
| 1881-04-04
| 1951
| [[Contae Chorcaí]]
|-
| style='text-align:right'| 546
|
| [[John Ormonde]]
| 1905-09-15
| 1981-06-25
| [[Contae Phort Láirge]]
|-
| style='text-align:right'| 547
| [[Íomhá:Seanoriada.jpg|center|128px]]
| [[Seán Ó Riada]]
| 1931-08-01
| 1971-10-03
| [[Corcaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 548
| [[Íomhá:Terrence mac swiney.jpg|center|128px]]
| [[Traolach Mac Suibhne]]
| 1879-03-28
| 1920-10-25
| [[Corcaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 549
| [[Íomhá:John B. Keane, Irish playwright, cropped.jpg|center|128px]]
| [[John B. Keane]]
| 1928-07-21
| 2002-05-30
| [[Lios Tuathail]]
|-
| style='text-align:right'| 550
| [[Íomhá:Proinsias De Rossa, cropped.jpg|center|128px]]
| [[Proinsias de Rossa|Proinsias De Rossa]]
| 1940-05-15
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 551
| [[Íomhá:Willo Flood 3.jpg|center|128px]]
| [[Willo Flood]]
| 1985-04-10
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 552
| [[Íomhá:Johnny Sexton, Jan 2020 (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Jonathan Sexton]]
| 1985-07-11
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 553
|
| [[Michael K. Noonan]]
| 19th century
| 20th century
| [[Contae Chorcaí]]
|-
| style='text-align:right'| 554
| [[Íomhá:Gay Mitchell.jpg|center|128px]]
| [[Gabriel de Mhistéal]]
| 1951-12-30
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 555
|
| [[Feargal Ó hAnnluain]]
| 1936-02-02
| 1957-01-01
| [[Muineachán]]
|-
| style='text-align:right'| 556
|
| [[Mícheál Ó Móráin|Micheál Ó Móráin]]
| 1912-12-25
| 1983-05-06
| [[Contae Mhaigh Eo]]
|-
| style='text-align:right'| 557
|
| [[James FitzGerald-Kenney]]
| 1878-01-01
| 1956-10-21
| [[Clár Chlainne Mhuiris]]
|-
| style='text-align:right'| 558
|
| [[Fidelma Healy Eames]]
| 1962-07-14
|
| [[Maigh Locha]]
|-
| style='text-align:right'| 559
|
| [[Richie Ryan]]
| 1929-02-27
| 2019-03-17
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 560
| [[Íomhá:Judge Fionan O'Loingsigh - 1948.tif|center|128px]]
| [[Fionán Ó Loingsigh]]
| 1889-03-17
| 1966-06-03
| [[Cathair Saidhbhín]]
|-
| style='text-align:right'| 561
| [[Íomhá:Katherine Plunket.jpg|center|128px]]
| [[Katherine Plunket]]
| 1820-11-22
| 1932-10-14
| [[Contae Lú]]
|-
| style='text-align:right'| 562
| [[Íomhá:Garret FitzGerald 1975 (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Garret Fitzgerald|Gearóid Mac Gearailt]]
| 1926-02-09
| 2011-05-19
| [[Droichead na Dothra]]
|-
| style='text-align:right'| 563
| [[Íomhá:Nonpareil Jack Dempsey portrait.jpg|center|128px]]
| [[Nonpareil Dempsey]]
| 1862-12-15
| 1895-11-02<br/>1896-11-01
| [[An Currach]]
|-
| style='text-align:right'| 564
|
| [[Frank Daly]]
| 1886
| 1950-02-18
| [[Corcaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 565
| [[Íomhá:Dublin Martyrs by Conall McCabe (2001).jpg|center|128px]]
| [[Proinnsias Táiliúr]]
| 1550
| 1621-01-30
| [[Sord]]
|-
| style='text-align:right'| 566
| [[Íomhá:Frank Feighan 2014.jpg|center|128px]]
| [[Frank Feighan]]
| 1962-07-04
|
| ''[[:d:Q1124843|Mainistir na Búille]]''
|-
| style='text-align:right'| 567
| [[Íomhá:Peter Stringer Munster.jpg|center|128px]]
| [[Peter Stringer]]
| 1977-12-13
|
| [[Corcaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 568
| [[Íomhá:Niamh Bhreathnach.jpg|center|128px]]
| [[Niamh Bhreathnach]]
| 1945-06-01
| 2023-02-06
| [[Baile Uí Lachnáin]]
|-
| style='text-align:right'| 569
|
| [[Peadar Doyle]]
| 19th century
| 1956-08-04
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 570
| [[Íomhá:Gearoid O'Sullivan (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Gearóid Ó Súilleabháin]]
| 1891-01-28
| 1948-03-25
| [[An Sciobairín]]
|-
| style='text-align:right'| 571
|
| [[Shane McEntee]]
| 1956-12-19
| 2012-12-21
| [[An Obair]]
|-
| style='text-align:right'| 572
|
| [[Gemma Hussey]]
| 1938-11-11
| 2024-11-26
| [[Bré]]
|-
| style='text-align:right'| 573
| [[Íomhá:Gene Fitzgerald, 1978 (cropped).tif|center|128px]]
| [[Gene Fitzgerald]]
| 1932-08-21
| 2007-12-14
| [[An Baile Gallda]]
|-
| style='text-align:right'| 574
|
| [[Seoirse Ó Colla]]
| 1925-10-18
| 1983-09-17
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 575
|
| [[Gerard Sweetman]]
| 1908-06-10
| 1970-01-28
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 576
| [[Íomhá:Gerry Ryan.jpg|center|128px]]
| [[Gerry Ryan]]
| 1956-06-04
| 2010-04-30
| [[Cluain Tarbh]]
|-
| style='text-align:right'| 577
| [[Íomhá:PJ Ruttledge.png|center|128px]]
| [[P. J. Ruttledge]]
| 1892
| 1952-05-08
| [[Béal an Átha]]
|-
| style='text-align:right'| 578
|
| [[Ray McAnally]]
| 1926-03-30
| 1989-06-15
| [[Bun Cranncha]]
|-
| style='text-align:right'| 579
| [[Íomhá:President John F. Kennedy Meets with Lord Mayor of Dublin Robert Briscoe (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Robert Briscoe]]
| 1894-09-25
| 1969-03-11
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 580
|
| [[Paddy O’Toole]]
| 1938-01-15
| 2025-05-11
| [[Contae Mhaigh Eo]]
|-
| style='text-align:right'| 581
| [[Íomhá:Sir Hugh Percy Lane.jpg|center|128px]]
| [[Hugh Lane]]
| 1875-11-09
| 1915-05-07
| [[Contae Chorcaí]]
|-
| style='text-align:right'| 582
| [[Íomhá:Paddy Burke 2014.jpg|center|128px]]
| [[Paddy Burke]]
| 1955-01-15
|
| [[Caisleán an Bharraigh]]
|-
| style='text-align:right'| 583
|
| [[Timothy Sullivan (breitheamh)|Timothy Sullivan]]
| 1874-01-06
| 1949-05-12
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 584
|
| [[Seachnassach mac Blathmaic]]
|
| 671
| [[Éire (Poblacht na hÉireann)|Éire]]
|-
| style='text-align:right'| 585
|
| [[Blathmac mac Aodha Sláine]]
| 7th century
| 665
| [[Éire (Poblacht na hÉireann)|Éire]]
|-
| style='text-align:right'| 586
|
| [[Conghal Ceannmhaghair]]
|
| 710
| [[Éire (Poblacht na hÉireann)|Éire]]
|-
| style='text-align:right'| 587
|
| [[Fógartach mac Néill]]
| 7th century
| 724
| [[Éire (Poblacht na hÉireann)|Éire]]
|-
| style='text-align:right'| 588
| [[Íomhá:Thomas Kinsella - University of Pennsylvania - 16 November 2009 01 (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Thomas Kinsella]]
| 1928-05-04
| 2021-12-22
| [[Inse Chór]]
|-
| style='text-align:right'| 589
| [[Íomhá:Violet Florence Martin.jpg|center|128px]]
| [[Violet Florence Martin]]
| 1862-06-11
| 1915-12-21
| [[Contae na Gaillimhe]]
|-
| style='text-align:right'| 590
|
| [[John L. Murray (breitheamh)|John L. Murray]]
| 1943-05-10
| 2023-01-18
| [[Luimneach]]
|-
| style='text-align:right'| 591
|
| [[John McCann]]
| 1905-06-17
| 1980-02-23
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 592
| [[Íomhá:William O'Brien.png|center|128px]]
| [[William O'Brien (Páirtí an Lucht Oibre)|William O'Brien]]
| 1881-01-23
| 1968-10-31
| [[Cloich na Coillte]]
|-
| style='text-align:right'| 593
|
| [[Henry Kenny]]
| 1913-09-07
| 1975-09-25
| [[Caisleán an Bharraigh]]
|-
| style='text-align:right'| 594
| [[Íomhá:H. M. Dockrell 1948 election pamphlet (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Henry Morgan Dockrell]]
| 1880
| 1955-10-26
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 595
|
| [[Mervyn Taylor]]
| 1931-12-01
| 2021-09-23
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 596
| [[Íomhá:Hugh Leonard, Playwright, 2004.jpg|center|128px]]
| [[Hugh Leonard]]
| 1926-11-09
| 2009-02-12
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 597
| [[Íomhá:Newly Elected Deputy Noel Grealish 2024 (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Noel Grealish]]
| 1965-12-16
|
| [[Gaillimh]]
|-
| style='text-align:right'| 598
| [[Íomhá:Humphrey Lloyd.jpg|center|128px]]
| [[Humphrey Lloyd]]
| 1800-04-16
| 1881-01-17
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 599
| [[Íomhá:Jason Byrne pictured vs Drogheda United at Dalymount Park, Aug 2014.png|center|128px]]
| [[Jason Byrne (imreoir sacair)|Jason Byrne]]
| 1978-02-23
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 600
| [[Íomhá:Pat Kenny.jpg|center|128px]]
| [[Pat Kenny]]
| 1948-01-29
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 601
| [[Íomhá:Caroline corr.jpg|center|128px]]
| [[Caroline Corr]]
| 1973-03-17
|
| [[Dún Dealgan]]
|-
| style='text-align:right'| 602
|
| [[Alan Kelly (imreoir)|Alan Kelly]]
| 1936-07-05
| 2009-05-20
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 603
|
| [[Paddy Belton]]
| 1926-06-25
| 1987-05-22
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 604
| [[Íomhá:Séamus Brennan Jan 2008.jpg|center|128px]]
| [[Séamus Ó Braonáin]]
| 1948-02-16
| 2008-07-09
| [[Bóthar na Trá]]
|-
| style='text-align:right'| 605
|
| [[William Murphy]]
| 1892-02-12
| 1967-11-16
| [[Contae an Chláir]]
|-
| style='text-align:right'| 606
| [[Íomhá:Rory O'Connor Stone Carving.jpg|center|128px]]
| [[Ruaidrí mac Tairrdelbach Ua Conchobair]]
| 1116
| 1198-12-02
| [[Tuaim]]
|-
| style='text-align:right'| 607
| [[Íomhá:Simon Coveney 2018.jpg|center|128px]]
| [[Simon Coveney|Síomón Ó Cómhanaigh]]
| 1972-06-16
|
| [[Corcaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 608
| [[Íomhá:James Campbell, Vanity Fair, 1909-08-25.jpg|center|128px]]
| [[James Campbell]]
| 1851-04-04
| 1931-03-22
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 609
| [[Íomhá:Jim Gibbons, 1979 (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Jim Gibbons]]
| 1924-08-03
| 1997-12-20
| [[Contae Chill Chainnigh]]
|-
| style='text-align:right'| 610
| [[Íomhá:Michael Lowry.jpg|center|128px]]
| [[Michael Lowry]]
| 1954-03-13
|
| [[Contae Thiobraid Árann]]
|-
| style='text-align:right'| 611
|
| [[Séamas Ó hArgadáin]]
| 1782
| 1855
| [[Cathair na Mart]]
|-
| style='text-align:right'| 612
| [[Íomhá:James Reilly April 2014.jpg|center|128px]]
| [[James Reilly]]
| 1955-08-16
|
| [[Lusca]]
|-
| style='text-align:right'| 613
|
| [[James Tully]]
| 1915-09-18
| 1992-05-20
| [[Contae na Mí]]
|-
| style='text-align:right'| 614
|
| [[Martin O'Sullivan]]
| 2nd millennium
| 1956-01-20
| [[Inis Díomáin]]
|-
| style='text-align:right'| 615
|
| [[Jerry Cronin]]
| 1925-09-15
| 1990-10-19
| [[Mainistir Fhear Maí]]
|-
| style='text-align:right'| 616
| [[Íomhá:Seán Garland.jpg|center|128px]]
| [[Seán Garland]]
| 1934-03-07
| 2018-12-13
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 617
|
| [[Jim Walsh]]
| 1947-05-05
|
| [[Ros Mhic Thriúin]]
|-
| style='text-align:right'| 618
| [[Íomhá:JoeDolan1975.jpg|center|128px]]
| [[Joe Dolan]]
| 1939-10-16
| 2007-12-26
| [[An Muileann gCearr]]
|-
| style='text-align:right'| 619
| [[Íomhá:John Gormley TD, Minister for the Environment, Heritage and Local Government.jpg|center|128px]]
| [[John Gormley]]
| 1959-08-04
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 620
| [[Íomhá:Sean MacEoin.jpg|center|128px]]
| [[Seán Mac Eoin]]
| 1893-09-30
| 1973-07-07
| [[Béal Átha na Lao]]
|-
| style='text-align:right'| 621
| [[Íomhá:JJ O'Kelly, circa 1918 to 1931.jpg|center|128px]]
| [[Seán Ó Ceallaigh (Sceilg)|Seán Ó Ceallaigh]]
| 1872
| 1957-03-26
| [[Oileán Dairbhre]]
|-
| style='text-align:right'| 622
|
| [[John M. O'Sullivan]]
| 1881-02-18
| 1948-02-09
| [[Cill Airne]]
|-
| style='text-align:right'| 623
| [[Íomhá:John Wilson, 1987 (cropped).png|center|128px]]
| [[John Wilson|Seán P. Mac Uilliam]]
| 1923-07-08
| 2007-07-09
| [[Contae an Chabháin]]
|-
| style='text-align:right'| 624
| [[Íomhá:John Sealy Townsend.jpg|center|128px]]
| [[John Sealy Townsend]]
| 1868-06-07
| 1957-02-16
| [[Gaillimh]]
|-
| style='text-align:right'| 625
|
| [[Larry Gogan]]
| 1934-05-03
| 2020-01-07
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 626
|
| [[Joseph Blowick]]
| 1903-03-13
| 1970-08-12
| [[Baile na Cora]]
|-
| style='text-align:right'| 627
| [[Íomhá:Joseph Brennan TD for Donegal Leitrim 1970.jpg|center|128px]]
| [[Joseph Brennan (Ceann Comhairle)|Joseph Brennan]]
| 1912-02-14
| 1980-07-13
| [[Dún Cionnaola]]
|-
| style='text-align:right'| 628
|
| [[Tom Sheahan]]
| 1968-09-05
|
| [[Cill Airne]]
|-
| style='text-align:right'| 629
|
| [[Neil Blaney]]
| 1922-10-29
| 1995-11-08
| [[Fánaid]]
|-
| style='text-align:right'| 630
| [[Íomhá:Leo Varadkar TD (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Leo Varadkar]]
| 1979-01-18
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 631
| [[Íomhá:Kathleen Clarke as Lord Mayor of Dublin, circa 1940, colourised.jpg|center|128px]]
| [[Caitlín Bean Uí Chléirigh|Kathleen Clarke]]
| 1878-04-11
| 1972-09-29
| [[Luimneach]]
|-
| style='text-align:right'| 632
| [[Íomhá:Terence Flanagan.jpg|center|128px]]
| [[Terence Flanagan]]
| 1975-01-01
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 633
|
| [[Kevin Boland]]
| 1917-10-15
| 2001-09-23
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 634
| [[Íomhá:Kevin Joseph Farrell 1.jpg|center|128px]]
| [[Kevin Farrell]]
| 1947-09-02
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 635
|
| [[Glen Crowe]]
| 1977-12-25
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 636
| [[Íomhá:Fenlon (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Pat Fenlon]]
| 1969-03-15
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 637
|
| [[Thomas Kilroy]]
| 1934-09-23
| 2023-12-07
| [[Callainn]]
|-
| style='text-align:right'| 638
|
| [[Tom O'Higgins]]
| 1916-07-23
| 2003-02-25
| [[Corcaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 639
| [[Íomhá:Portrait of Luke Wadding P2027.jpg|center|128px]]
| [[Luke Wadding]]
| 1588-10-16
| 1657-11-18
| [[Port Láirge]]
|-
| style='text-align:right'| 640
| [[Íomhá:Mark Feehily 2011.jpg|center|128px]]
| [[Mark Feehily]]
| 1980-05-28
|
| [[Sligeach]]
|-
| style='text-align:right'| 641
| [[Íomhá:Osborn Bergin, circa 1930s.jpg|center|128px]]
| [[Osborn Bergin|Osborn Joseph Bergin]]
| 1873-11-26
| 1950-10-06
| [[Corcaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 642
|
| [[Sam Maguire]]
| 1877-03-11
| 1927-02-06
| [[Contae Chorcaí]]
|-
| style='text-align:right'| 643
| [[Íomhá:Jeremiah O'Donovan Rossa.jpg|center|128px]]
| [[Diarmaid Ó Donnabháin Rosa|Diarmaid Ó Donnabháin Rossa]]
| 1831-09-10
| 1915-06-29
| [[Ros Ó gCairbre]]
|-
| style='text-align:right'| 644
| [[Íomhá:Harry Boland Portrait.jpg|center|128px]]
| [[Harry Boland|Énrí Ó Beóláin]]
| 1887-04-27
| 1922-08-01
| [[Baile Phib]]
|-
| style='text-align:right'| 645
|
| [[Noel Coonan]]
| 1951-01-06
|
| [[Contae Thiobraid Árann]]
|-
| style='text-align:right'| 646
|
| [[Labhrás Ó Murchú]]
| 1939-08-14
|
| [[Caiseal (Tiobraid Árann)|Caiseal]]
|-
| style='text-align:right'| 647
|
| [[William FitzGerald (breitheamh)|William FitzGerald]]
| 1906-01-04
| 1974-10-17
| [[Corcaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 648
|
| [[Rory O'Hanlon]]
| 1934-02-07
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 649
| [[Íomhá:Right Hon Laurence O'Neill The Lord Mayor cropped from Ireland's National Pledge, April 1918.jpg|center|128px]]
| [[Laurence O'Neill]]
| 1874
| 1943-07-26
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 650
| [[Íomhá:Flickr - DEEEP Project - MEP Liam Aylward, Ireland.jpg|center|128px]]
| [[Liam Aighleart]]
| 1952-09-27
|
| [[Muileann an Bhata]]
|-
| style='text-align:right'| 651
|
| [[Liam Mac Cóil]]
| 1952
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 652
| [[Íomhá:Kevin Barry.jpg|center|128px]]
| [[Kevin Barry]]
| 1902-01-20
| 1920-11-01
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 653
| [[Íomhá:Maighread Ní Dhomhnaill.jpg|center|128px]]
| [[Maighread Ní Dhomhnaill]]
| 1955
|
| [[Ceanannas]]
|-
| style='text-align:right'| 654
|
| [[Louis le Brocquy]]
| 1916-11-10
| 2012-04-25
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 655
| [[Íomhá:John Spillane 1 2010 (cropped).JPG|center|128px]]
| [[John Spillane]]
| 1961
|
| [[Corcaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 656
|
| [[Mark Clinton]]
| 1915-02-07
| 2001-12-23
| [[Ceanannas]]
|-
| style='text-align:right'| 657
| [[Íomhá:Зустріч Президента України з головами обох палат парламенту Ірландії 11.jpg|center|128px]]
| [[Mark Daly]]
| 1973-03-12
|
| [[Corcaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 658
|
| [[Martin O'Donoghue]]
| 1933-05-13
| 2018-07-20
| [[Cromghlinn, BÁC|Cromghlinn]]
|-
| style='text-align:right'| 659
|
| [[Maurice Cummins]]
| 1953-02-25
|
| [[Contae Phort Láirge]]
|-
| style='text-align:right'| 660
|
| [[Maurice E. Dockrell]]
| 1908-10-06
| 1986-12-09
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 661
| [[Íomhá:Michael cusack portrait.jpg|center|128px]]
| [[Mícheál Cíosóg]]
| 1847-09-20
| 1906-11-27
| [[Cora Finne]]
|-
| style='text-align:right'| 662
|
| [[Michael Hayes]]
| 1889-12-01
| 1976-07-11
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 663
|
| [[Michael Hilliard]]
| 1903-03-11
| 1982-01-01
| [[An Uaimh]]
|-
| style='text-align:right'| 664
| [[Íomhá:McDowell says NO! (9826113044) (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Michael McDowell|Mícheál Mac Dubhghaill]]
| 1951-05-29
|
| [[Raghnallach]]
|-
| style='text-align:right'| 665
| [[Íomhá:Trevor Joyce 2020.jpg|center|128px]]
| [[Trevor Joyce]]
| 1947-10-26
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 666
|
| [[Niall Tóibín]]
| 1929-11-21
| 2019-11-13
| [[Corcaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 667
| [[Íomhá:Niall O Brolchain Mayor Galway.jpg|center|128px]]
| [[Niall Ó Brolcháin]]
| 1965-04-14
|
| [[Gaillimh]]
|-
| style='text-align:right'| 668
| [[Íomhá:Nora Owen, May 1996.jpg|center|128px]]
| [[Nora Owen]]
| 1945-06-01
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 669
| [[Íomhá:Liam O'Flinn.jpg|center|128px]]
| [[Liam Ó Floinn]]
| 1945-04-15
| 2018-03-14
| ''[[:d:Q2084287|An Chill]]''
|-
| style='text-align:right'| 670
| [[Íomhá:CardinalPaulCullen.jpg|center|128px]]
| [[Pól Ó Cuilinn]]
| 1803-04-29
| 1878-10-24
| ''[[:d:Q6966181|An Fhorrach Mhór]]''
|-
| style='text-align:right'| 671
| [[Íomhá:Tp1web.jpg|center|128px]]
| [[Tommy Peoples]]
| 1948
| 2018-08-04
| [[Baile Suingean]]
|-
| style='text-align:right'| 672
| [[Íomhá:Oscar Traynor (under the X) (7541615018).jpg|center|128px]]
| [[Oscar Traynor]]
| 1886-03-21
| 1963-12-15
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 673
| [[Íomhá:Paul O'Connell warmup.jpg|center|128px]]
| [[Paul O'Connell]]
| 1979-10-20
|
| [[Luimneach]]
|-
| style='text-align:right'| 674
| [[Íomhá:Ruairi Quinn (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Ruairi Quinn|Ruairí Ó Cuinn]]
| 1946-04-02
|
| [[Dumhach Thrá]]
|-
| style='text-align:right'| 675
| [[Íomhá:Muireann Nic Amhlaoibh. Waterville.jpg|center|128px]]
| [[Muireann Nic Amhlaoibh]]
| 1978
|
| [[Inis Oírr]]
|-
| style='text-align:right'| 676
| [[Íomhá:Odonovan.jpg|center|128px]]
| [[Seán Ó Donnabháin]]
| 1806-07-25
| 1861-12-10
| [[Contae Chill Chainnigh]]
|-
| style='text-align:right'| 677
| [[Íomhá:Patrick J. Reynolds 1984.jpg|center|128px]]
| [[Patrick J. Reynolds]]
| 1920-11-25
| 2003-12-27
| [[Contae Liatroma]]
|-
| style='text-align:right'| 678
|
| [[Patrick Lalor]]
| 1926-07-19
| 2016-07-29
| [[Port Laoise]]
|-
| style='text-align:right'| 679
|
| [[Patrick Little]]
| 1884-06-17
| 1963-05-16
| [[Dún Droma]]
|-
| style='text-align:right'| 680
|
| [[Patrick McGrath]]
| 2nd millennium
| 1956-06-20
| [[Corcaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 681
|
| [[Paul Bradford]]
| 1963-12-01
|
| [[Mala]]
|-
| style='text-align:right'| 682
|
| [[Peadar Mercier]]
| 1914
| 1991
| [[Corcaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 683
|
| [[Pearse Wyse]]
| 1928-03-02
| 2009-04-28
| [[Corcaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 684
| [[Íomhá:Peter Barry.jpg|center|128px]]
| [[Peter Barry|Peadar de Barra]]
| 1928-08-10
| 2016-08-26
| [[Corcaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 685
|
| [[Eoghan Rua Ó Súilleabháin]]
| 1748
| 1784-06-17
| ''[[:d:Q81944530|Na Mínteoga]]''
|-
| style='text-align:right'| 686
|
| [[Peter Hughes]]
| 19th century
| 1954-06-24
| [[Contae Lú]]
|-
| style='text-align:right'| 687
| [[Íomhá:Willie clancy statue.jpg|center|128px]]
| [[Willie Clancy]]
| 1918-12-24
| 1973-01-24
| [[Sráid na Cathrach]]
|-
| style='text-align:right'| 688
|
| [[Philip Brady]]
| 1898-06-10
| 1995-01-06
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 689
|
| [[Philip Cosgrave]]
| 1884-11-02
| 1923-10-23
| [[Contae Átha Cliath Theas]]
|-
| style='text-align:right'| 690
| [[Íomhá:William Molyneux - Kneller.jpg|center|128px]]
| [[William Molyneux]]
| 1656-04-17
| 1698-10-11
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 691
| [[Íomhá:Dervla Murphy 2008.jpg|center|128px]]
| [[Dervla Murphy]]
| 1931-11-28
| 2022-05-22
| [[Lios Mór]]
|-
| style='text-align:right'| 692
| [[Íomhá:McGee-sm.jpg|center|128px]]
| [[Thomas D'Arcy McGee]]
| 1825-04-13
| 1868-04-07
| [[Cairlinn]]
|-
| style='text-align:right'| 693
| [[Íomhá:Liam Ó Maonlaí 2007.jpg|center|128px]]
| [[Liam Ó Maonlaí]]
| 1964-11-07
|
| [[Baile na Manach]]
|-
| style='text-align:right'| 694
| [[Íomhá:Aoifenifhearraigh.jpg|center|128px]]
| [[Aoife Ní Fhearraigh]]
|
|
| [[Gaoth Dobhair]]
|-
| style='text-align:right'| 695
| [[Íomhá:Richard Boyd Barrett 2024 (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Richard Boyd Barrett]]
| 1967-02-06
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 696
| [[Íomhá:Robert Troy.jpg|center|128px]]
| [[Robert Troy]]
| 1982-01-24
|
| [[Baile na Carraige]]
|-
| style='text-align:right'| 697
| [[Íomhá:Comandante John Riley 1848, bust Mexico.jpg|center|128px]]
| [[Seán Pádraig Ó Raghallaigh]]
| 1824-02-08
| 1879-10-10
| [[An Clochán (Contae na Gaillimhe)|An Clochán]]
|-
| style='text-align:right'| 698
|
| [[Seán Doherty (Ros Comáin)|Seán Ó Dochartaigh]]
| 1944-06-29
| 2005-06-07
| [[Contae Ros Comáin]]
|-
| style='text-align:right'| 699
|
| [[Seán Gibbons]]
| 1883-05-31
| 1952-04-19
| [[Contae Chill Chainnigh]]
|-
| style='text-align:right'| 700
|
| [[Seán Goulding]]
| 1877
| 1959-12-15
| [[Contae Phort Láirge]]
|-
| style='text-align:right'| 701
|
| [[Seán Kenny]]
| 1942-10-01
|
| [[Contae na Gaillimhe]]
|-
| style='text-align:right'| 702
|
| [[Seán Sherwin]]
| 1946
| 2025-04-30
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 703
| [[Íomhá:Shane Ross (official portrait).jpg|center|128px]]
| [[Shane Ross]]
| 1949-07-11
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 704
| [[Íomhá:Window depicting St. Kieran, Seir Kieran Church, Bell Hill.jpg|center|128px]]
| [[Ciarán Saighre]]
| 1st millennium<br/>375
| 530
| [[Cléire]]
|-
| style='text-align:right'| 705
| [[Íomhá:Val Doonican.png|center|128px]]
| [[Val Doonican]]
| 1927-02-03
| 2015-07-02<br/>2015-07-01
| [[Port Láirge]]
|-
| style='text-align:right'| 706
| [[Íomhá:Eamon Dunphy 2013 (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Eamonn Dunphy]]
| 1945-08-03
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 707
| [[Íomhá:Steve Collins.jpg|center|128px]]
| [[Steve Collins]]
| 1964-07-21
|
| [[an Chabrach]]
|-
| style='text-align:right'| 708
| [[Íomhá:Seumas Burke LCCN2014716858.jpg|center|128px]]
| [[Séamus Burke|Séamus Búrc]]
| 1893-06-14
| 1967-01-01
| [[Port Láirge]]
|-
| style='text-align:right'| 709
|
| [[Séamus Dolan]]
| 1914-12-10
| 2010-08-10
| [[An Blaic]]
|-
| style='text-align:right'| 710
|
| [[Diarmuid Ó Murchú]]
| 1975-08-22
|
| [[An Daingean|Daingean Uí Chúis]]
|-
| style='text-align:right'| 711
| [[Íomhá:Pat Doherty MP with Mary Doherty and Barry McGuigan at the London St Patrick's Day march. (16232423774).jpg|center|128px]]
| [[Barry McGuigan]]
| 1961-02-28
|
| [[Muineachán]]
|-
| style='text-align:right'| 712
| [[Íomhá:Mike McTigue.jpg|center|128px]]
| [[Mike McTigue]]
| 1892-11-26
| 1966-08-12
| [[Contae an Chláir]]
|-
| style='text-align:right'| 713
| [[Íomhá:Terry Leyden.jpg|center|128px]]
| [[Terry Leyden]]
| 1945-10-01
|
| [[Contae Ros Comáin]]
|-
| style='text-align:right'| 714
| [[Íomhá:Wexford Church of the Immaculate Conception South Aisle Window Saint Laurentius O Toole Detail 2010 09 29.jpg|center|128px]]
| [[Lorcán Ua Tuathail]]
| 1128
| 1180-11-14<br/>1180-11-12
| [[Díseart Diarmada]]
|-
| style='text-align:right'| 715
| [[Íomhá:John OFlynn.jpg|center|128px]]
| [[John O'Flynn]]
| 1982-07-11
|
| [[An Cóbh]]
|-
| style='text-align:right'| 716
| [[Íomhá:Michealod.jpg|center|128px]]
| [[Micheál Ó Domhnaill]]
| 1951-10-07<br/>1952-10-07
| 2006-07-07
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 717
| [[Íomhá:Thomas William Croke 2.jpg|center|128px]]
| [[Tomás Cróc|Thomas Croke]]
| 1824-05-28
| 1902-07-22
| ''[[:d:Q60554581|Cill Bhrain]]''
|-
| style='text-align:right'| 718
|
| [[Thomas Finlay]]
| 1922-09-17
| 2017-12-03
| [[An Charraig Dhubh]]
|-
| style='text-align:right'| 719
| [[Íomhá:Thomas J. Fitzpatrick 1984.jpg|center|128px]]
| [[Thomas J. Fitzpatrick (An Cabhán)|Thomas J. Fitzpatrick]]
| 1918-02-14
| 2006-10-02
| [[Contae Mhuineacháin]]
|-
| style='text-align:right'| 720
|
| [[Thomas Walsh]]
| 1901-12-18
| 1956-07-14
| [[Cill Chainnigh]]
|-
| style='text-align:right'| 721
| [[Íomhá:Timmy Dooley.jpg|center|128px]]
| [[Timmy Dooley]]
| 1969-02-13
|
| [[Baile Uí Bheoláin]]
|-
| style='text-align:right'| 722
|
| [[Séamus Ó Beaglaoich]]
| 1949-09
| 2023-01-09
| [[Baile na bPoc, Paróiste Mórdhach|Baile na bPoc]]
|-
| style='text-align:right'| 723
|
| [[Tom Nolan]]
| 1921-07-27
| 1992-08-17
| [[Míseal]]
|-
| style='text-align:right'| 724
|
| [[Joe Heaney|Seosamh Ó hÉanaí]]
| 1919-10-15
| 1984-05-01
| [[An Aird Thoir]]
|-
| style='text-align:right'| 725
| [[Íomhá:Roy O'Donovan 03-08-2013 1.jpg|center|128px]]
| [[Roy O'Donovan]]
| 1985-08-10
|
| [[Corcaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 726
| [[Íomhá:Lorrha Priory of St. Ruadhan SW 2010 09 04.jpg|center|128px]]
| [[Naomh Ruadhán]]
|
| 584-04-15
| [[Cúige Laighean]]
|-
| style='text-align:right'| 727
| [[Íomhá:JohnO'Mahony1867 (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Seán Ó Mathúna]]
| 1815-01-12
| 1877-02-07<br/>1877-02-06
| ''[[:d:Q104312834|Loch an Eanaigh]]''
|-
| style='text-align:right'| 728
| [[Íomhá:Sihtric 989 1036 ruler of Dublin.jpg|center|128px]]
| [[Sitric II]]
| 970
| 1042
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 729
|
| [[William J. Murphy (Páirtí an Lucht Oibre)|William J. Murphy]]
| 1928-05-17
| 2018-09-17
| [[Contae Chorcaí]]
|-
| style='text-align:right'| 730
| [[Íomhá:William Norton circa 1927 to 1932.png|center|128px]]
| [[William Norton|Liam Ó Neachtain]]
| 1900
| 1963-12-04
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 731
| [[Íomhá:Patrick Cardinal Moran.jpg|center|128px]]
| [[Patrick Francis Moran]]
| 1830-09-16
| 1911-08-16
| [[Leithghlinn an Droichid]]
|-
| style='text-align:right'| 732
| [[Íomhá:Gary Doherty.jpg|center|128px]]
| [[Gary Doherty]]
| 1980-01-31
|
| [[Carn Domhnach]]
|-
| style='text-align:right'| 733
| [[Íomhá:Lord Edward Fitzgerald by Hugh Douglas Hamilton.jpg|center|128px]]
| [[an Tiarna Éadbhard Mac Gearailt]]
| 1763-10-15
| 1798-06-04
| ''[[:d:Q5047391|Teach Carton]]''
|-
| style='text-align:right'| 734
| [[Íomhá:GenPEConnor.jpg|center|128px]]
| [[Patrick Edward Connor]]
| 1820-03-17
| 1891-12-17
| [[Contae Chiarraí]]
|-
| style='text-align:right'| 735
| [[Íomhá:Colin Healy.jpg|center|128px]]
| [[Colin Healy]]
| 1980-03-14
|
| [[Corcaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 736
| [[Íomhá:Alex White TD 2014 (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Alex White]]
| 1958-12-03
|
| [[Marino]]
|-
| style='text-align:right'| 737
| [[Íomhá:William Lamport.jpg|center|128px]]
| [[William Lamport]]
| 1615<br/>1611
| 1659-11-19
| [[Loch Garman]]
|-
| style='text-align:right'| 738
| [[Íomhá:AlexanderMitchellWithDundalkBayInRearGround Portrait 1873 OilOnCanvas ByRobertHooke BelfastHarbourCommissioners.jpg|center|128px]]
| [[Alexander Mitchell]]
| 1780-04-13
| 1868-06-25
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 739
|
| [[Alexis FitzGerald Óg]]
| 1945-05-07
| 2015-07-16
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 740
| [[Íomhá:Alfred Byrne.jpeg|center|128px]]
| [[Alfie Byrne]]
| 1882-03-17
| 1956-03-13
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 741
|
| [[Alfred P. Byrne]]
| 1913
| 1952-07-26
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 742
| [[Íomhá:Raiftearaí.jpg|center|128px]]
| [[Antoine Raiftearaí|Antaine Raiftearaí]]
| 1779-03-30
| 1835-12-25
| ''[[:d:Q60555058|Cill Liadáin]]''
|-
| style='text-align:right'| 743
| [[Íomhá:UNA FODEN AT RTE's WINTER SEASON LAUNCH (SMOCK ALLEY THEATRE) REF-107005 (19922574374).jpg|center|128px]]
| [[Una Healy]]
| 1981-10-10
|
| [[Éire (Poblacht na hÉireann)|Éire]]
|-
| style='text-align:right'| 744
|
| [[Tomás Ó Rathile]]
| 1882-11-11
| 1953-11-16
| [[Lios Tuathail]]
|-
| style='text-align:right'| 745
| [[Íomhá:Jim stynes.jpg|center|128px]]
| [[Jim Stynes]]
| 1966-04-23
| 2012-03-20
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 746
| [[Íomhá:Gaelic Chieftain.jpg|center|128px]]
| [[Aodh Rua Ó Dónaill]]
| 1572-10-30
| 1602-09-10
| [[Leifear]]
|-
| style='text-align:right'| 747
| [[Íomhá:Shane Lowry KLM Open 2010.JPG|center|128px]]
| [[Shane Lowry]]
| 1987-04-02
|
| [[Clóirtheach]]
|-
| style='text-align:right'| 748
| [[Íomhá:Sculpture of Brian Merriman, Ennistymon - geograph.org.uk - 1602652.jpg|center|128px]]
| [[Brian Mac Giolla Meidhre]]
| 1747
| 1805-07-27
| [[Contae an Chláir]]
|-
| style='text-align:right'| 749
| [[Íomhá:Ian Gibson FLM2019-1.jpg|center|128px]]
| [[Ian Gibson]]
| 1939-04-21
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 750
|
| [[Toirdhealbhach Ua Conchobhair]]
| 1088
| 1156
| [[Cúige Chonnacht]]
|-
| style='text-align:right'| 751
| [[Íomhá:Milo O'Shea 1967.jpg|center|128px]]
| [[Milo O'Shea]]
| 1926-06-02
| 2013-04-02
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 752
| [[Íomhá:Clerke Agnes Mary.jpg|center|128px]]
| [[Agnes Mary Clerke]]
| 1842-02-10
| 1907-01-20
| [[An Sciobairín]]
|-
| style='text-align:right'| 753
| [[Íomhá:John Devoy.jpg|center|128px]]
| [[Seán Ó Dubhuí]]
| 1842-09-03
| 1928-09-29
| ''[[:d:Q2084287|An Chill]]''
|-
| style='text-align:right'| 754
|
| [[Seán Mac Fhionnghaile]]
| 1952
| 2009-11-01
| [[Gaoth Dobhair]]
|-
| style='text-align:right'| 755
| [[Íomhá:Eliza lynch 1864.jpg|center|128px]]
| [[Eliza Lynch]]
| 1835-03-06
| 1886-07-27
| [[Corcaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 756
|
| [[Aengus Mac Grianna]]
| 1964-07-09
|
| [[Ráth Eanaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 757
| [[Íomhá:Caitriona Balfe at the 2024 Toronto International Film Festival (crop).jpg|center|128px]]
| [[Caitriona Balfe]]
| 1979-10-04
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 758
|
| [[Cathal Goulding|Cathal Ó Goillín]]
| 1922-01-02
| 1998-12-26
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 759
|
| [[Criostóir Ó Rinn]]
| 1920-10-12
| 1979-03-02
| [[Cluain, Contae Chorcaí|Cluain]]
|-
| style='text-align:right'| 760
| [[Íomhá:Ciara grant.jpg|center|128px]]
| [[Ciara Grant]]
| 1978-05-17
|
| [[Port Láirge]]
|-
| style='text-align:right'| 761
| [[Íomhá:Clare Daly (48758765246) (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Clare Daly]]
| 1968-04-11
|
| [[Droichead Nua]]
|-
| style='text-align:right'| 762
| [[Íomhá:Colm Cooper from Sean Marty Lockhart & Colm Cooper - 2009.jpg|center|128px]]
| [[Colm Cúipéir]]
| 1983-06-03
|
| [[Cill Airne]]
|-
| style='text-align:right'| 763
| [[Íomhá:Constance Smith in Man in the Attic.jpg|center|128px]]
| [[Constance Smith]]
| 1928-01-22
| 2003-06-30
| [[Luimneach]]
|-
| style='text-align:right'| 764
| [[Íomhá:Djcarey2012 cropped.jpg|center|128px]]
| [[D. S. Ó Ciara]]
| 1970-11-11
|
| [[Gabhrán]]
|-
| style='text-align:right'| 765
|
| [[Dónal Ó Seancháin]]
| 1977-01-04
|
| [[Lios Mór]]
|-
| style='text-align:right'| 766
|
| [[Dónal Ó Caoimh]]
| 1907-06-02
| 1967-06-02
| [[Mainistir Fhear Maí]]
|-
| style='text-align:right'| 767
|
| [[Darragh Ó Sé]]
| 1975-04-01
|
| [[Ceann Trá]]
|-
| style='text-align:right'| 768
| [[Íomhá:Declan-Kidney-09-05-23.jpg|center|128px]]
| [[Declan Kidney]]
| 1959-10-20
|
| [[Corcaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 769
| [[Íomhá:Declan O'Sullivan.JPG|center|128px]]
| [[Déaglán Ó Súilleabháin]]
| 1983-12-18
|
| [[Trá Lí]]
|-
| style='text-align:right'| 770
| [[Íomhá:NC Courage vs Gotham FC (Mar 2024) 141 (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Denise O'Sullivan]]
| 1994-02-04
|
| [[Corcaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 771
|
| [[Diarmaid mac Maoil na mBó|Diarmait mac Maíl na mBó]]
|
| 1072-02-07
| [[Fearna]]
|-
| style='text-align:right'| 772
|
| [[Domnall Mór Ua Briain|Domhnall Mór Ó Briain]]
|
| 1194
| [[Éire (Poblacht na hÉireann)|Éire]]
|-
| style='text-align:right'| 773
| [[Íomhá:Stowe Missal cumdach (inverted).png|center|128px]]
| [[Donnchadh mac Briain|Donnchad mac Briain]]
|
| 1064
| [[Éire (Poblacht na hÉireann)|Éire]]
|-
| style='text-align:right'| 774
| [[Íomhá:Talbot.jpg|center|128px]]
| [[Matt Talbot]]
| 1856-05-02
| 1925-06-07
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 775
|
| [[Éadbhard Ó Cathaoir]]
| 1941-10-14
|
| [[Inis Tíog]]
|-
| style='text-align:right'| 776
| [[Íomhá:Major John MacBride.jpg|center|128px]]
| [[John MacBride (réabhlóidí)|Seán Mac Giolla Bhríde]]
| 1868-05-07
| 1916-05-05
| [[Cathair na Mart]]
|-
| style='text-align:right'| 777
| [[Íomhá:Image reproduced by permission of the National Folklore Collection, University Dublin.jpg|center|128px]]
| [[Eibhlís Uí Chróinín (amhránaí ar an sean-nós)|Eibhlís Uí Chróinín]]
| 1879-05-29
| 1956-06-02
| ''[[:d:Q65558645|An Ráth Thiar]]''
|-
| style='text-align:right'| 778
| [[Íomhá:Sean-Heuston.jpg|center|128px]]
| [[Seán Heuston]]
| 1891-02-21
| 1916-05-08
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 779
| [[Íomhá:SeamusEnnis.jpg|center|128px]]
| [[Séamus Ennis]]
| 1919-05-05
| 1982-10-05
| [[Fionnghlas]]
|-
| style='text-align:right'| 780
|
| [[Alec Reid]]
| 1931-08-05
| 2013-11-22
| [[An tAonach]]<br/>[[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 781
|
| [[Fiach mac Aodha Ó Broin]]
| 1534
| 1597-05-08
| [[Síol Éalaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 782
| [[Íomhá:Frances Black 2020.jpg|center|128px]]
| [[Frances Black]]
| 1960-06-25
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 783
|
| [[Francis Browne]]
| 1880-01-03
| 1960-07-07
| [[Corcaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 784
|
| [[Frank Kelly]]
| 1938-12-28
| 2016-02-28
| [[An Charraig Dhubh]]
|-
| style='text-align:right'| 785
| [[Íomhá:George Gardner2.jpg|center|128px]]
| [[George Gardner]]
| 1877-03-17
| 1954-07-08
| [[Lios Dúin Bhearna]]
|-
| style='text-align:right'| 786
| [[Íomhá:Jimfitzpatricl.png|center|128px]]
| [[Jim Fitzpatrick (ealaíontóir)|Jim Fitzpatrick]]
| 1946
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 787
|
| [[Gormflaith ingen Murchada]]
| 960
| 1030
| [[An Nás]]
|-
| style='text-align:right'| 788
| [[Íomhá:Grace Gifford by William Orpen.jpg|center|128px]]
| [[Grace Gifford]]
| 1888-03-04
| 1955-12-13
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 789
|
| [[Henry Bagenal]]
| 1556
| 1598-08-14
| [[Contae Lú]]
|-
| style='text-align:right'| 790
|
| [[James Nolan]]
| 1977-01-27
|
| [[Contae Uíbh Fhailí]]
|-
| style='text-align:right'| 791
| [[Íomhá:John Colgan.jpg|center|128px]]
| [[Seán Mac Colgáin]]
| 1592
| 1658-01-15
| [[Carn Domhnach]]
|-
| style='text-align:right'| 792
|
| [[Seán Seosamh Ó Raghallaigh]]
| 1919
| 1952
| [[Cill na Seanrátha]]
|-
| style='text-align:right'| 793
| [[Íomhá:John O Leary 1900 Hollyer.jpg|center|128px]]
| [[Seán Ó Laoghaire (Fínín)|Seán Ó Laoghaire]]
| 1830-07-23
| 1907-03-16
| [[Tiobraid Árann (baile)|Tiobraid Árann]]
|-
| style='text-align:right'| 794
| [[Íomhá:Johnoshanassy.jpg|center|128px]]
| [[Seán Ó Seachnasaigh]]
| 1818
| 1883-05-18<br/>1883-05-05
| [[Tiobraid Árann (baile)|Tiobraid Árann]]
|-
| style='text-align:right'| 795
| [[Íomhá:John Philpot Curran from NPG.jpg|center|128px]]
| [[John Philpot Curran]]
| 1750-07-24
| 1817-10-14
| [[Áth Trasna]]
|-
| style='text-align:right'| 796
|
| [[Caoimhín Ó hIfearnáin]]
| 1929-08-20
| 2013-01-25
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 797
| [[Íomhá:Lucinda Creighton (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Lucinda Creighton]]
| 1980-01-20
|
| [[Clár Chlainne Mhuiris]]
|-
| style='text-align:right'| 798
|
| [[Marc Ó Sé]]
| 1980-04-21
|
| [[Trá Lí]]
|-
| style='text-align:right'| 799
| [[Íomhá:Williepearse.jpg|center|128px]]
| [[Liam Mac Piarais]]
| 1881-11-15
| 1916-05-04
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 800
| [[Íomhá:Mary Davis 1.jpg|center|128px]]
| [[Mary Davis]]
| 1954-08-06
|
| [[Béal Átha na Muice]]
|-
| style='text-align:right'| 801
|
| [[Michael Coleman]]
| 1891-01-31
| 1945-01-04
| [[Baile an Mhóta (Sligeach)|Baile an Mhóta]]
|-
| style='text-align:right'| 802
|
| [[Michael Herbert]]
| 1925-05-17
| 2006-06-20
| [[Contae Luimnigh]]
|-
| style='text-align:right'| 803
|
| [[Mícheál Ó Conaill]]
| 1937-01-04
|
| [[Oileán Dairbhre]]
|-
| style='text-align:right'| 804
|
| [[Mícheál Mac Síthigh]]
| 1954-07-28
|
| [[Trá Lí]]
|-
| style='text-align:right'| 805
| [[Íomhá:Thomas MacDonagh.png|center|128px]]
| [[Tomás Mac Donnchadha]]
| 1878-02-01
| 1916-05-03
| [[Cloch Shiurdáin]]
|-
| style='text-align:right'| 806
| [[Íomhá:Seán Mac Diarmada.png|center|128px]]
| [[Seán Mac Diarmada]]
| 1883-02-28
| 1916-05-12
| [[Coillte Clochair]]
|-
| style='text-align:right'| 807
| [[Íomhá:Conn Colbert.JPG|center|128px]]
| [[Conchur Ó Colbaird]]
| 1888-10-19
| 1916-05-08
| [[Contae Luimnigh]]
|-
| style='text-align:right'| 808
| [[Íomhá:Michael O'Hanrahan.JPG|center|128px]]
| [[Mícheál Ó hAnnracháin|Micheál Ó hAnnracháin]]
| 1877-01-16
| 1916-05-04
| [[Ros Mhic Thriúin]]
|-
| style='text-align:right'| 809
| [[Íomhá:Michael Mallin - (Commandant Irish Republican Army) Executed May 8th, 1916. (36052732403).jpg|center|128px]]
| [[Mícheál Ó Mulláin]]
| 1874-12-01
| 1916-05-08
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 810
| [[Íomhá:Edwarddaly.jpg|center|128px]]
| [[Éamonn Ó Dálaigh]]
| 1891-02-25
| 1916-05-04
| [[Luimneach]]
|-
| style='text-align:right'| 811
| [[Íomhá:The O'Rahilly (28201706279) (2).jpg|center|128px]]
| [[Mícheál Seosamh Ó Rathaille]]
| 1875-04-22<br/>1875-04-21
| 1916-04-29<br/>1916-04-28
| [[Béal Átha Longfoirt]]
|-
| style='text-align:right'| 812
|
| [[Máire Mhac an tSaoi]]
| 1922-04-04
| 2021-10-16
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 813
| [[Íomhá:Seán Ó Ríordáin - Bust.jpg|center|128px]]
| [[Seán Ó Ríordáin]]
| 1916-12-03
| 1977-02-21
| [[Baile Bhuirne]]
|-
| style='text-align:right'| 814
| [[Íomhá:Peig Sayers c1945.png|center|128px]]
| [[Peig Sayers]]
| 1873
| 1958
| [[Dún Chaoin]]
|-
| style='text-align:right'| 815
|
| [[Moss Keane]]
| 1948-07-27
| 2010-10-05
| [[Corra]]
|-
| style='text-align:right'| 816
|
| [[Eoghan Ó Tuairisc]]
| 1919-04-03
| 1982-08-24
| [[Béal Átha na Sluaighe]]
|-
| style='text-align:right'| 817
|
| [[Muiris Ó Súilleabháin]]
| 1904-02-19
| 1950-06-25
| [[An Blascaod Mór]]
|-
| style='text-align:right'| 818
|
| [[Seán Ó Tuama]]
| 1926-01-28
| 2006-10-14
| [[Corcaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 819
|
| [[Murchadh mac Diarmada|Murchad mac Diarmata]]
|
| 1070
| [[Cúige Laighean]]
|-
| style='text-align:right'| 820
| [[Íomhá:Alan Titley.JPG|center|128px]]
| [[Alan Titley]]
| 1947-06-28
|
| [[Corcaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 821
|
| [[Ulick O'Connor]]
| 1928
| 2019-10-07
| [[Ráth Garbh]]
|-
| style='text-align:right'| 822
|
| [[Vincent Morley]]
|
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 823
| [[Íomhá:Peadar Ua Laoghaire.png|center|128px]]
| [[Peadar Ua Laoghaire]]
| 1839-04
| 1920-03-21
| [[Cluain Droichead]]
|-
| style='text-align:right'| 824
|
| [[Seán Clárach Mac Domhnaill]]
| 1691
| 1754-01-07
| ''[[:d:Q4518970|Baile an Teampaill]]''
|-
| style='text-align:right'| 825
| [[Íomhá:Niamh Fahey 2014 (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Niamh Fahey]]
| 1987-10-13
|
| [[Gaillimh]]
|-
| style='text-align:right'| 826
|
| [[Nioclás Tóibín (amhránaí)|Nioclás Tóibín]]
| 1928-02-05
| 1994-09-19
| ''[[:d:Q65559250|Baile Uí Raghallaigh]]''
|-
| style='text-align:right'| 827
|
| [[Nollaig Ó Sceacháin]]
| 1945-12-06
|
| [[Droichead Binéid]]
|-
| style='text-align:right'| 828
|
| [[Paddy Ambrose]]
| 1928-10-17
| 2002-02-22
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 829
|
| [[Paddy Coad]]
| 1920-04-04
| 1992-08-03<br/>1992-03-08
| [[Port Láirge]]
|-
| style='text-align:right'| 830
| [[Íomhá:PatScullyManager.jpg|center|128px]]
| [[Pat Scully]]
| 1970-06-23
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 831
| [[Íomhá:Pink Spillane.jpg|center|128px]]
| [[Pádraig Ó Spealáin]]
| 1955-12-01
|
| [[An Teampall Nua, Contae Chiarraí|An Teampall Nua]]
|-
| style='text-align:right'| 832
| [[Íomhá:P W Joyce.png|center|128px]]
| [[Patrick Weston Joyce]]
| 1827
| 1914-01-07
| [[Luimneach]]<br/>[[An Sliabh Riabhach]]
|-
| style='text-align:right'| 833
|
| [[Paul Galvin]]
| 1979-11-02
|
| [[Leic Snámha]]
|-
| style='text-align:right'| 834
|
| [[Séamus Ó Grianna]]
| 1889-11-17
| 1969-11-27
| [[Rann na Feirste]]
|-
| style='text-align:right'| 835
|
| [[Myles Dillon]]
| 1900-04-11
| 1972-06-18
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 836
| [[Íomhá:Robert Dwyer Joyce.jpg|center|128px]]
| [[Robert Dwyer Joyce]]
| 1830
| 1883
| [[Luimneach]]
|-
| style='text-align:right'| 837
| [[Íomhá:Ruairí Ó Brádaigh 2004.jpg|center|128px]]
| [[Ruairí Ó Brádaigh]]
| 1932-10-02
| 2013-06-05
| [[An Longfort]]
|-
| style='text-align:right'| 838
|
| [[Seán 'ac Dhonncha]]
| 1919-10-02
| 1996-12-14
| [[An Aird Thiar]]
|-
| style='text-align:right'| 839
|
| [[Seán Puircell]]
| 1928-12-17
| 2005-08-27
| [[Tuaim]]
|-
| style='text-align:right'| 840
|
| [[Seán Ó Conaill]]
| 1853-01-21
| 1931-05-21
| ''[[:d:Q104310160|Cill Rialaigh]]''
|-
| style='text-align:right'| 841
|
| [[Dáibhí Ó Bruadair]]
| 1625
| 1698-01
| [[Barraigh Mhóra]]
|-
| style='text-align:right'| 842
| [[Íomhá:John Dillon.jpg|center|128px]]
| [[John Dillon|Seán Diolún]]
| 1851-09-04
| 1927-08-04
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 843
| [[Íomhá:Bridie gallagher.jpg|center|128px]]
| [[Bridie Gallagher]]
| 1924-09-07
| 2012-01-09
| [[An Craoslach]]
|-
| style='text-align:right'| 844
| [[Íomhá:Thomas Antisell (1817-1893).jpg|center|128px]]
| [[Thomas Antisell]]
| 1817-01-16
| 1893-06-14
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 845
| [[Íomhá:Ed Joyce 2007 cropped.jpg|center|128px]]
| [[Ed Joyce]]
| 1978-09-22
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 846
|
| [[Tom Munnelly]]
| 1944-05-25
| 2007-08-30
| [[Ráth Maonais]]
|-
| style='text-align:right'| 847
|
| [[Tommy Langan]]
| 1921-09-23
| 1974-09-22
| [[Caisleán an Bharraigh]]
|-
| style='text-align:right'| 848
|
| [[Tomás Ó Murchú]]
| 1921
| 1985
| [[Contae Laoise]]
|-
| style='text-align:right'| 849
|
| [[Tomás Breatnach]]
| 1983-05-27<br/>1983
|
| [[Tulach Ruáin]]
|-
| style='text-align:right'| 850
| [[Íomhá:Vincent Browne.jpg|center|128px]]
| [[Vincent Browne]]
| 1944-07-17
|
| [[Béal an Átha, Contae Luimnigh|Béal an Átha]]
|-
| style='text-align:right'| 851
| [[Íomhá:David McWilliams.jpg|center|128px]]
| [[David McWilliams]]
| 1966
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 852
|
| [[Peadar Ó Gealacáin]]
| 1793
| 1860
| [[Maigh nEalta]]
|-
| style='text-align:right'| 853
| [[Íomhá:Willie Walsh (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Willie Walsh]]
| 1961-10-25
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 854
| [[Íomhá:Aine O'Gorman Republic of Ireland mix zone 2020-03-05 (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Áine O'Gorman]]
| 1989-05-13
|
| [[Cill Mhantáin]]
|-
| style='text-align:right'| 855
|
| [[Éamon de Buitléar]]
| 1930-01-22
| 2013-01-27
| [[Bré]]
|-
| style='text-align:right'| 856
|
| [[Aodh Mac Gabhráin]]
| 1670
| 1738
| [[Gleann Ghaibhle]]
|-
| style='text-align:right'| 857
|
| [[Brian Shelley]]
| 1981-11-15
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 858
|
| [[Brión mac Echach Muigmedóin]]
| 5th century
| 5th century
| [[Éire (Poblacht na hÉireann)|Éire]]
|-
| style='text-align:right'| 859
|
| [[Dave Mooney]]
| 1984-10-30
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 860
| [[Íomhá:Donnchadh Mac Fhionnghaile.jpg|center|128px]]
| [[Donnchadh Mac Fhionnlaoich]]
| 1945-04-27
|
| [[Gaoth Dobhair]]
|-
| style='text-align:right'| 861
|
| [[Colm Ó Maonlaí]]
| 1966-12-10
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 862
|
| [[Páidí Ó Sé]]
| 1955-05-16
| 2012-12-15
| [[Ceann Trá]]
|-
| style='text-align:right'| 863
| [[Íomhá:Micheál Ó Muircheartaigh in Villa Maria, Waterville. 2012.JPG|center|128px]]
| [[Mícheál Ó Muircheartaigh]]
| 1930-08-20
| 2024-06-25
| [[An Daingean|Daingean Uí Chúis]]
|-
| style='text-align:right'| 864
| [[Íomhá:Tom Barry IRA.jpg|center|128px]]
| [[Tom Barry (Óglach na hÉireann)|Tomás de Barra]]
| 1897-07-01
| 1980-07-02
| [[Cill Orglan]]
|-
| style='text-align:right'| 865
| [[Íomhá:James Stephens Fenian.jpg|center|128px]]
| [[Séamas Mac Stiofáin]]
| 1825-01-26
| 1901-04-28
| [[Cill Chainnigh]]
|-
| style='text-align:right'| 866
| [[Íomhá:Sean Keating self-portrait.jpg|center|128px]]
| [[Seán Céitinn]]
| 1889-09-28
| 1977-12-21
| [[Luimneach]]
|-
| style='text-align:right'| 867
|
| [[Geraldine Kennedy]]
| 1951-09-01
|
| [[Trá Mhór]]
|-
| style='text-align:right'| 868
| [[Íomhá:TadhgMacD-0005.jpg|center|128px]]
| [[Tadhg Mac Dhonnagáin]]
| 1961
|
| [[Achadh Mór, Contae Mhaigh Eo|Achadh Mór]]
|-
| style='text-align:right'| 869
| [[Íomhá:Peadar O'Donnell, 1930.jpg|center|128px]]
| [[Peadar O'Donnell]]
| 1893-02-22
| 1986-05-13
| [[An Clochán Liath]]
|-
| style='text-align:right'| 870
| [[Íomhá:Máiréad Ní Ghráda.jpg|center|128px]]
| [[Máiréad Ní Ghráda]]
| 1896-12-23
| 1971-06-13
| [[Cill Mháille]]
|-
| style='text-align:right'| 871
| [[Íomhá:Padraig Amond.jpg|center|128px]]
| [[Pádraig Amond]]
| 1988-04-15
|
| [[Ceatharlach]]
|-
| style='text-align:right'| 872
| [[Íomhá:Kbrennan2.JPG|center|128px]]
| [[Killian Brennan]]
| 1984-01-31
|
| [[Droichead Átha]]
|-
| style='text-align:right'| 873
| [[Íomhá:Farrenmark.JPG|center|128px]]
| [[Mark Farren]]
| 1982-05-01
| 2016-02-03
| [[Dún na nGall]]
|-
| style='text-align:right'| 874
|
| [[Martin Coleman]]
| 1983-02-15
|
| [[Béal Átha an Cheasaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 875
| [[Íomhá:Todd Carty.jpg|center|128px]]
| [[Todd Carty]]
| 1963-08-31
|
| [[Luimneach]]
|-
| style='text-align:right'| 876
|
| [[John Perry]]
| 1956-08-15
|
| [[Baile an Mhóta (Sligeach)|Baile an Mhóta]]
|-
| style='text-align:right'| 877
| [[Íomhá:Michael Moynihan 2024 (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Michael Moynihan (polaiteoir Corcaíoch)|Michael Moynihan]]
| 1968-01-12
|
| [[Mala]]
|-
| style='text-align:right'| 878
| [[Íomhá:Seán Fleming.jpg|center|128px]]
| [[Seán Fleming]]
| 1958-02-01
|
| [[Contae Laoise]]
|-
| style='text-align:right'| 879
| [[Íomhá:Joe Costello 2013.jpg|center|128px]]
| [[Joe Costello (polaiteoir Éireannach)|Seosamh Mac Coisdealbha]]
| 1945-07-13
|
| [[An Ghaobhach]]
|-
| style='text-align:right'| 880
| [[Íomhá:Thomas P. Broughan.jpg|center|128px]]
| [[Tommy Broughan]]
| 1947-08-01
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 881
| [[Íomhá:Kathleen Lynch 2013.jpg|center|128px]]
| [[Kathleen Lynch]]
| 1953-06-07
|
| [[Contae Chorcaí]]
|-
| style='text-align:right'| 882
| [[Íomhá:Paul Kehoe TD.jpg|center|128px]]
| [[Paul Kehoe]]
| 1973-01-11
|
| [[Brí]]
|-
| style='text-align:right'| 883
| [[Íomhá:Michael Ring 2012 cropped.jpg|center|128px]]
| [[Michael Ring]]
| 1953-12-24
|
| [[Cathair na Mart]]
|-
| style='text-align:right'| 884
| [[Íomhá:Róisín Shortall 2020.jpg|center|128px]]
| [[Róisín Shortall|Róisín Ní Shoirtéil]]
| 1954-04-25
|
| [[Droim Conrach]]
|-
| style='text-align:right'| 885
| [[Íomhá:Barry Andrews, IIEA, Dec 2018.jpg|center|128px]]
| [[Barry Andrews]]
| 1967-05-16
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 886
|
| [[Billy Timmins]]
| 1959-10-01
|
| [[Bealach Conglais]]
|-
| style='text-align:right'| 887
|
| [[Brian O'Shea]]
| 1944-12-09
|
| [[Port Láirge]]
|-
| style='text-align:right'| 888
| [[Íomhá:Emmet Stagg, circa 2002 02.jpg|center|128px]]
| [[Emmet Stagg]]
| 1944-10-01
| 2024-03-17
| [[Maolla]]
|-
| style='text-align:right'| 889
| [[Íomhá:Fergus O'Dowd 2013.jpg|center|128px]]
| [[Fergus O'Dowd]]
| 1948-09-01
|
| [[Dúrlas Éile|Durlas]]
|-
| style='text-align:right'| 890
| [[Íomhá:Jack Wall, circa 2002 03.jpg|center|128px]]
| [[Jack Wall]]
| 1945-07-01
|
| [[Díseart Diarmada]]
|-
| style='text-align:right'| 891
| [[Íomhá:John Deasy 2015.jpg|center|128px]]
| [[John Deasy (Fine Gael)|John Deasy]]
| 1967-10-08
|
| [[Dún Garbhán]]
|-
| style='text-align:right'| 892
|
| [[Ivor Mac Alaigh]]
| 1958-05-06
|
| [[Contae Bhaile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 893
|
| [[Tom Hayes]]
| 1952-02-16
|
| [[An Gabhailín]]
|-
| style='text-align:right'| 894
| [[Íomhá:Olivia Mitchell.jpg|center|128px]]
| [[Olivia Mitchell]]
| 1947-07-31
|
| [[Biorra]]
|-
| style='text-align:right'| 895
| [[Íomhá:David Stanton 2016.jpg|center|128px]]
| [[David Stanton]]
| 1957-02-15
|
| [[Mainistir na Corann]]
|-
| style='text-align:right'| 896
|
| [[Oilibhéar Breathnach]]
| 1937-07-13
| 1996-03-09
| [[Baile Mhic Andáin]]
|-
| style='text-align:right'| 897
|
| [[Tomás de Bhaldraithe]]
| 1916-12-14
| 1996-04-24
| ''[[:d:Q65559040|Baile na Cora]]''
|-
| style='text-align:right'| 898
| [[Íomhá:Damien English 2015.jpg|center|128px]]
| [[Damien English]]
| 1978-02-21
|
| [[Droichead Átha]]
|-
| style='text-align:right'| 899
|
| [[Brian O'Doherty]]
| 1928-05-04
| 2022-11-07
| [[Bealach an Doirín]]
|-
| style='text-align:right'| 900
|
| [[Eamonn Andrews]]
| 1922-12-19
| 1987-11-05
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 901
|
| [[Vivion de Valera]]
| 1910-12-13
| 1982-02-16
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 902
| [[Íomhá:ColmÓCíosóig.png|center|128px]]
| [[Colm Ó Cíosóig]]
| 1964-10-31
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 903
|
| [[Sinéad de Valera]]
| 1878-06-03
| 1975-01-07
| [[Baile Brigín]]
|-
| style='text-align:right'| 904
| [[Íomhá:Dinneen by Yeats.jpg|center|128px]]
| [[Pádraig Ua Duinnín]]
| 1860-12-25
| 1934-09-29
| [[An Ráth Mhór]]
|-
| style='text-align:right'| 905
| [[Íomhá:Luke 'Ming' Flanagan Strokestown 2011.png|center|128px]]
| [[Luke 'Ming' Flanagan]]
| 1972-01-22
|
| [[Ros Comáin]]
|-
| style='text-align:right'| 906
|
| [[Seosamh Mac Grianna]]
| 1901-01-15
| 1990-06-11
| [[Rann na Feirste]]
|-
| style='text-align:right'| 907
| [[Íomhá:Catilín Maude.jpg|center|128px]]
| [[Caitlín Maude]]
| 1941-06-22
| 1982-06-06
| [[Casla]]
|-
| style='text-align:right'| 908
|
| [[Seán Sabhat]]
| 1928
| 1957-01-01
| [[Luimneach]]
|-
| style='text-align:right'| 909
|
| [[Tomás Mac Síomóin]]
| 1938
| 2022-02-17
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 910
|
| [[Máire Mullarney]]
| 1921-09-01
| 2008-08-18
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 911
| [[Íomhá:Dónal Óg Cusack at Web Summit 2014 cropped.jpg|center|128px]]
| [[Dónal Óg Ó Cíosóg]]
| 1977-03-16
|
| [[Cluain, Contae Chorcaí|Cluain]]
|-
| style='text-align:right'| 912
| [[Íomhá:Tim Pat and Martin McGuinness (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Tim Pat Coogan|Tadhg Pádraig Ó Cuagáin]]
| 1935-04-22
|
| [[Baile na Manach]]
|-
| style='text-align:right'| 913
| [[Íomhá:Daniel Breen police notice1.jpg|center|128px]]
| [[Dónall Ó Braoin]]
| 1894-08-11
| 1969-12-27
| [[Contae Thiobraid Árann]]
|-
| style='text-align:right'| 914
| [[Íomhá:Gay Byrne.JPG|center|128px]]
| [[Gay Byrne]]
| 1934-08-05
| 2019-11-04
| [[Rialto]]
|-
| style='text-align:right'| 915
|
| [[Lesley Roy]]
| 1986-09-17
|
| [[Baile Brigín]]
|-
| style='text-align:right'| 916
| [[Íomhá:Isle of Iona, St. Oran's Chapel doorway - geograph.org.uk - 921177.jpg|center|128px]]
| [[Naomh Odhrán]]
| 5th century
| 563
| [[Contae na Mí]]
|-
| style='text-align:right'| 917
| [[Íomhá:Timothy Daniel Sullivan00.jpg|center|128px]]
| [[Timothy Daniel Sullivan]]
| 1827-05-29
| 1914-03-31
| [[Beanntraí]]
|-
| style='text-align:right'| 918
| [[Íomhá:Bundesarchiv Bild 102-08594, Daniel A. Binchy.jpg|center|128px]]
| [[D. A. Binchy]]
| 1899-06-03
| 1989-05-04
| [[An Ráth, Contae Chorcaí|An Ráth]]
|-
| style='text-align:right'| 919
| [[Íomhá:MK17449 Aisling Bea.jpg|center|128px]]
| [[Aisling Bea]]
| 1984-03-16
|
| [[Contae Chill Dara]]
|-
| style='text-align:right'| 920
| [[Íomhá:Simon Zebo 2017.jpg|center|128px]]
| [[Simon Zebo]]
| 1990-03-16
|
| [[Corcaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 921
|
| [[Fearghas Ó Ceallaigh|Fergus Kelly]]
| 1944-12-16
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 922
| [[Íomhá:Ardara Sculpture of John Doherty by Redmond Herrity 2014 09 05.jpg|center|128px]]
| [[John Doherty]]
| 1895<br/>1900
| 1980-01-26
| [[Ard an Rátha]]
|-
| style='text-align:right'| 923
| [[Íomhá:Sean Hales, circa 1910s.png|center|128px]]
| [[Sean Hales]]
| 1880-03-30
| 1922-12-07
| [[Baile na Daibhche]]
|-
| style='text-align:right'| 924
| [[Íomhá:Tom J. O'Connell, circa 1930s.jpg|center|128px]]
| [[Thomas J. O'Connell]]
| 1882-11-21
| 1969-06-22
| [[Cnoc Mhuire, Contae Mhaigh Eo|Cnoc Mhuire]]
|-
| style='text-align:right'| 925
| [[Íomhá:David O'Leary and Ronan Finn.jpg|center|128px]]
| [[Ronan Finn]]
| 1987-12-21
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 926
|
| [[Óengus mac Óengobann]]
| 8th century
| 824
| [[Contae Laoise]]
|-
| style='text-align:right'| 927
| [[Íomhá:Ernie O'Malley Prison 2.jpg|center|128px]]
| [[Earnán Ó Máille]]
| 1897-05-26
| 1957-03-25
| [[Caisleán an Bharraigh]]
|-
| style='text-align:right'| 928
|
| [[Aaron Mac Cuinneagáin]]
| 1993-04-04
|
| [[Sionainn (baile)|Sionainn]]
|-
| style='text-align:right'| 929
| [[Íomhá:Ada English.jpg|center|128px]]
| [[Eithne Inglis]]
| 1875-01-10
| 1944-01-27
| [[Cathair Saidhbhín]]
|-
| style='text-align:right'| 930
| [[Íomhá:Adam Fergus at DarkLight Con 4 by People Conventions.jpg|center|128px]]
| [[Adam Fergus]]
|
|
| [[Droichead Átha]]
|-
| style='text-align:right'| 931
| [[Íomhá:Adrian Hardiman - 20090224.jpg|center|128px]]
| [[Adrian Hardiman]]
| 1951-05-21
| 2016-03-07
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 932
| [[Íomhá:Aengus Ó Snodaigh (2024) (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Aengus Ó Snodaigh]]
| 1964-07-31
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 933
| [[Íomhá:Agnes O'Farrelly, circa 1890.png|center|128px]]
| [[Úna Ní Fhaircheallaigh]]
| 1874-06-24
| 1951-11-05
| [[Achadh an Iúir]]
|-
| style='text-align:right'| 934
|
| [[Aodhán Ó Fógartaigh]]
| 1982-07-20
|
| [[Áth na nUrlainn]]
|-
| style='text-align:right'| 935
| [[Íomhá:Aidan Harte (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Aodán Ó hAirt]]
| 1988-08-17
|
| [[Gaillimh]]
|-
| style='text-align:right'| 936
| [[Íomhá:Aidan O'Mahony & Eoin Bradley (cropped) - Aidan O'Mahony.jpg|center|128px]]
| [[Aodhán Ó Mathúna]]
| 1980-06-08
|
| [[Trá Lí]]
|-
| style='text-align:right'| 937
|
| [[Aodán Ó Sé]]
| 1990-06-29
|
| [[An Muileann gCearr]]
|-
| style='text-align:right'| 938
| [[Íomhá:Aidan Price.jpg|center|128px]]
| [[Aidan Price]]
| 1981-12-08
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 939
| [[Íomhá:Senator Aideen Hayden (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Aideen Hayden]]
| 1959
|
| [[Contae Cheatharlach]]
|-
| style='text-align:right'| 940
|
| [[Ailbhe Ní Ghearbhuigh]]
| 1984
|
| [[Trá Lí]]
|-
| style='text-align:right'| 941
| [[Íomhá:Aine Lawlor.jpg|center|128px]]
| [[Aine Lawlor]]
| 1961
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 942
|
| [[Eileen MacDonagh]]
| 1956-07-20
|
| [[An Ghaobhach]]
|-
| style='text-align:right'| 943
|
| [[Alan Ó Brógáin]]
| 1982-01-11
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 944
| [[Íomhá:Alan Dillon 2020.jpg|center|128px]]
| [[Alan Dillon]]
| 1984
|
| [[Caisleán an Bharraigh]]
|-
| style='text-align:right'| 945
| [[Íomhá:Alan Farrell 2014.jpg|center|128px]]
| [[Alan Farrell]]
| 1977-12-29
|
| [[Mullach Íde]]
|-
| style='text-align:right'| 946
|
| [[Alan Mathews]]
| 1965-06-27
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 947
| [[Íomhá:Alan Nolan cropped.jpg|center|128px]]
| [[Alan Ó Nualláin]]
| 1985-06-04
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 948
|
| [[Alexander Haslett]]
| 1883-09-02
| 1951-01-17
| [[Glasloch]]
|-
| style='text-align:right'| 949
|
| [[Alfred O'Rahilly]]
| 1884-10-01
| 1969-08-01
| [[Lios Tuathail]]
|-
| style='text-align:right'| 950
|
| [[Alice Maher]]
| 1956
|
| ''[[:d:Q4220554|Cill Mhaoileachair]]''
|-
| style='text-align:right'| 951
| [[Íomhá:Madame-Alicia-Adelaide-Needham.jpg|center|128px]]
| [[Alicia Adélaide Needham]]
| 1864-10-31
| 1945-12-24
| [[An Seanchaisleán]]
|-
| style='text-align:right'| 952
| [[Íomhá:AmandaByramJuly10.JPG|center|128px]]
| [[Amanda Byram]]
| 1973-06-16
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 953
|
| [[Ambrós Ó Donnabháin]]
| 1962-06-11
|
| [[Gníomh go Leith]]
|-
| style='text-align:right'| 954
|
| [[Amhlaoibh Ó Súilleabháin]]
| 1780<br/>1783-05-01
| 1838-11-20
| [[Cill Airne]]
|-
| style='text-align:right'| 955
| [[Íomhá:Amy Huberman at Dublin Film Festival.jpg|center|128px]]
| [[Amy Huberman]]
| 1979-03-20
|
| [[Cábán tSíle]]
|-
| style='text-align:right'| 956
| [[Íomhá:Louis Hersent-Crossing the bridge at Landshut.jpg|center|128px]]
| [[Andrew O'Reilly von Ballinlough]]
| 1742-08-03
| 1832-07-05<br/>1832-04-05
| [[Baile an Locha, Contae Ros Comáin|Baile an Locha]]
|-
| style='text-align:right'| 957
| [[Íomhá:Andrew Doyle, May 2015.jpg|center|128px]]
| [[Andrew Doyle]]
| 1960-07-02
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 958
| [[Íomhá:Andy Moran.jpg|center|128px]]
| [[Aindriu Ó Morain]]
| 1983-11-02
|
| [[Caisleán an Bharraigh]]
|-
| style='text-align:right'| 959
| [[Íomhá:Ann Phelan 2013.jpg|center|128px]]
| [[Ann Phelan]]
| 1961-09-16
|
| [[Gráig na Manach]]
|-
| style='text-align:right'| 960
| [[Íomhá:Anna Parnell c1878.jpg|center|128px]]
| [[Anna Parnell|Anna Catherine Parnell]]
| 1852-05-13
| 1911-09-20
| ''[[:d:Q2699632|Teach Avondale]]''
|-
| style='text-align:right'| 961
|
| [[Anna Geary]]
| 1988-07-28
|
| [[Corcaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 962
| [[Íomhá:Annahaslam.jpg|center|128px]]
| [[Anna Haslam]]
| 1829-04-06
| 1922-11-28
| [[Eochaill]]
|-
| style='text-align:right'| 963
|
| [[Annalise Murphy]]
| 1990-02-01
|
| [[Baile Átha Troim]]
|-
| style='text-align:right'| 964
|
| [[Anne Colley]]
| 1951-07
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 965
| [[Íomhá:Portrait-of-anne-devlin.jpg|center|128px]]
| [[Anne Devlin]]
| 1780
| 1851-09-01
| [[Contae Chill Mhantáin]]
|-
| style='text-align:right'| 966
|
| [[Anne Doyle]]
| 1952-01-30
|
| [[Fearna]]
|-
| style='text-align:right'| 967
|
| [[Anne Ferris]]
| 1954-09-24
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 968
|
| [[Ann Lovett]]
| 1968-04-06
| 1984-01-31
| [[An Cóbh]]
|-
| style='text-align:right'| 969
|
| [[Anne Butler Yeats|Anne Yeats]]
| 1919-05-09
| 2001-07-04
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 970
|
| [[Anthony Barry]]
| 1901-06-07
| 1983-10-24
| [[Corcaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 971
|
| [[Antóin Ó Dálaigh]]
| 1969-10-29
|
| [[Droichead an Chláir]]
|-
| style='text-align:right'| 972
| [[Íomhá:Anthony Nash cropped.jpg|center|128px]]
| [[Antóin de Nais]]
| 1984-10-12
|
| [[Ceann Toirc]]
|-
| style='text-align:right'| 973
|
| [[Anthony Thompson]]
| 1986-07-24
|
| [[Contae Dhún na nGall]]
|-
| style='text-align:right'| 974
|
| [[Aodán Mac Gearailt]]
| 1978-10-29
|
| [[Contae Chiarraí]]
|-
| style='text-align:right'| 975
| [[Íomhá:Aodhán Ó Ríordáin.jpg|center|128px]]
| [[Aodhán Ó Ríordáin]]
| 1976-07-22
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 976
| [[Íomhá:Aoibhinn Ni Shuilleabhain in Soroti.jpg|center|128px]]
| [[Aoibhinn Ní Shúilleabháin]]
| 1983
|
| ''[[:d:Q5043765|Ceathrú na Con]]''
|-
| style='text-align:right'| 977
|
| [[Aoife Ní Thuairisg]]
|
|
| [[Indreabhán]]
|-
| style='text-align:right'| 978
|
| [[Art Ó Cléirigh]]
| 1879-10-25
| 1932-11-23
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 979
|
| [[Arthur Spring]]
| 1976-07-05
|
| [[Trá Lí]]
|-
| style='text-align:right'| 980
|
| [[Daragh O'Malley]]
| 1954-05-25
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 981
| [[Íomhá:Averil Power 2.jpg|center|128px]]
| [[Averil Power]]
| 1978-07-26
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 982
|
| [[Bang Bang]]
| 1906-04-19
| 1981-01-12
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 983
|
| [[Barney Mellows]]
| 1896-03-29
| 1942-02-25
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 984
|
| [[Barry Cogan]]
| 1936-09-27
|
| [[Contae Chorcaí]]
|-
| style='text-align:right'| 985
| [[Íomhá:Barry Cowen.jpg|center|128px]]
| [[Barry Cowen]]
| 1967-08-28
|
| [[Clóirtheach]]
|-
| style='text-align:right'| 986
| [[Íomhá:Basil McCrea Lisburn Office047.jpg|center|128px]]
| [[Basil McCrea]]
| 1959-11-13
|
| [[Ráth Mealtain]]
|-
| style='text-align:right'| 987
|
| [[Batt Donegan]]
| 1910-12-21
| 1978-08-26
| [[Contae Chorcaí]]
|-
| style='text-align:right'| 988
| [[Íomhá:Batt O'Connor.jpg|center|128px]]
| [[Batt O'Connor]]
| 1870-07-04
| 1935-02-07
| [[Contae Chiarraí]]
|-
| style='text-align:right'| 989
|
| [[Beatrice Gubbins]]
| 1878-09-19
| 1944-08-12
| [[Contae Luimnigh]]
|-
| style='text-align:right'| 990
|
| [[Ben Óg Dunne|Ben Dunne]]
| 1949-03-11
| 2023-11-18
| [[Corcaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 991
|
| [[Beircheart Ó Conchúir]]
| 1979-01-25
|
| ''[[:d:Q7020800|Baile Nua Sheandroma]]''
|-
| style='text-align:right'| 992
| [[Íomhá:Bernadette O'Farrell - Sponsor, July 25, 1959.jpg|center|128px]]
| [[Bernadette O'Farrell]]
| 1924-01-30
| 1999-09-26
| [[Biorra]]
|-
| style='text-align:right'| 993
| [[Íomhá:Bernard Brogan at Web Summit 2014b.jpg|center|128px]]
| [[Bernard Brogan]]
| 1984-04-03
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 994
|
| [[Bernard Cowen]]
| 1932-01-29
| 1984-01-24
| [[Clóirtheach]]
|-
| style='text-align:right'| 995
| [[Íomhá:Bernard dunne.jpg|center|128px]]
| [[Bernard Dunne]]
| 1980-02-06
|
| [[Cluain Dolcáin]]
|-
| style='text-align:right'| 996
|
| [[Bernard O'Shea]]
| 1978
|
| [[Darú, Contae Laoise|Darú]]
|-
| style='text-align:right'| 997
|
| [[Bibi Baskin]]
| 1952-05-19
|
| [[Ard an Rátha]]
|-
| style='text-align:right'| 998
|
| [[Liam Cúipéir]]
| 1987-12-16
|
| [[Eochaill]]
|-
| style='text-align:right'| 999
|
| [[Bill O'Herlihy]]
| 1938-09-26
| 2015-05-25
| [[An Glaisín]]
|-
| style='text-align:right'| 1000
|
| [[Billy Fox]]
| 1939-01-03
| 1974-03-12
| [[Contae Mhuineacháin]]
|-
| style='text-align:right'| 1001
|
| [[Billy Woods]]
| 1973-10-24
|
| [[Corcaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 1002
|
| [[Bob Doyle]]
| 1916-02-12
| 2009-01-22
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1003
|
| [[Bob Quinn]]
| 1935<br/>1939
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1004
| [[Íomhá:Lady Mary Bailey.jpg|center|128px]]
| [[Mary Bailey]]
| 1890-12-01
| 1960-07-29
| ''[[:d:Q7369899|Caisleán an Rosa Mhóir]]''
|-
| style='text-align:right'| 1005
| [[Íomhá:Margaret E. Cousins, 1932.png|center|128px]]
| [[Margaret Cousins]]
| 1878-11-07
| 1954-03-11
| ''[[:d:Q1124843|Mainistir na Búille]]''
|-
| style='text-align:right'| 1006
|
| [[Breandán Ó Buachalla]]
| 1936-01-15
| 2010-05-20
| [[Corcaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 1007
|
| [[Brenda Power]]
|
|
| [[Cill Chainnigh]]
|-
| style='text-align:right'| 1008
|
| [[Breandán de Buigléir|Breandán Dé Buigléir]]
| 1985-07-22
|
| [[An Geata Bán]]
|-
| style='text-align:right'| 1009
|
| [[Brendan Crinion]]
| 1923-11-11
| 1989-07-02
| [[Contae Chill Dara]]
|-
| style='text-align:right'| 1010
| [[Íomhá:Brendan Grace.jpg|center|128px]]
| [[Brendan Grace]]
| 1951-04-01
| 2019-07-11
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1011
|
| [[Brendan Halligan]]
| 1936-07-05
| 2020-08-09
| [[Rialto]]
|-
| style='text-align:right'| 1012
|
| [[Brendan Ingle]]
| 1940-06-19
| 2018-05-25
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1013
| [[Íomhá:Brendan-Kehoe.jpg|center|128px]]
| [[Brendan Kehoe]]
| 1970-12-03
| 2011-07-19
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1014
|
| [[Brendan Kennelly]]
| 1936
| 2021-10-17
| [[Béal Átha Longfoirt]]
|-
| style='text-align:right'| 1015
| [[Íomhá:Brendan Maher (2014).jpg|center|128px]]
| [[Brendan Maher]]
| 1989-01-05
|
| [[Buiríos Ó Luigheach]]
|-
| style='text-align:right'| 1016
| [[Íomhá:Brendan O’Carroll was the Grand Marshal At The St. Patrick's Day Parade In Dublin REF-102282 (16640203117) (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Brendan O'Carroll]]
| 1955-09-15
|
| [[Fionnghlas]]
|-
| style='text-align:right'| 1017
| [[Íomhá:Brendan Ryan 2013.png|center|128px]]
| [[Brendan Ryan]]
| 1953-02-05
|
| [[Domhnach Bat]]
|-
| style='text-align:right'| 1018
|
| [[Brendan Shine]]
| 1947-06-02
|
| [[Baile Átha Luain]]
|-
| style='text-align:right'| 1019
|
| [[Brendan Toal]]
| 1940-12-01
|
| [[Contae Mhuineacháin]]
|-
| style='text-align:right'| 1020
|
| [[Brian Brady]]
| 1903-03-29
| 1949-09-10
| [[Na Cealla Beaga]]
|-
| style='text-align:right'| 1021
| [[Íomhá:Minister Brian Hayes at Sneem River.JPG|center|128px]]
| [[Brian Hayes]]
| 1969-08-23
|
| [[Tamhlacht]]
|-
| style='text-align:right'| 1022
|
| [[Brian Ó Murchú]]
| 1982-09-16
|
| ''[[:d:Q3930472|Ráth Chormaic]]''
|-
| style='text-align:right'| 1023
|
| [[Brian Ó hAlluráin]]
| 1991-05-17
|
| [[Port Láirge]]
|-
| style='text-align:right'| 1024
| [[Íomhá:Banba.jpg|center|128px]]
| [[Brian Ó hUiginn]]
| 1882-07-01
| 1963-03-03
| [[Cill Scíre]]
|-
| style='text-align:right'| 1025
| [[Íomhá:Brian Stanley 2013.jpg|center|128px]]
| [[Brian Stanley]]
| 1961-01-12
|
| [[Buiríos Mór Osraí]]
|-
| style='text-align:right'| 1026
|
| [[Brian Ó Faoileacháin]]
| 1971-08
|
| [[Beannchar, Contae Uíbh Fhailí|Beannchar]]
|-
| style='text-align:right'| 1027
|
| [[Bridget Rice]]
| 1885-05-07
| 1967-12-08
| [[Cluain Cearbán]]
|-
| style='text-align:right'| 1028
|
| [[Briege Corkery]]
| 1986-12-16
|
| [[Corcaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 1029
|
| [[Eva Rothschild]]
| 1972<br/>1971-02
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1030
|
| [[Bryan Cullen]]
| 1984-04-07
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1031
|
| [[Bryan Cusack]]
| 1882-08-02
| 1973-05-24
| [[Contae an Chabháin]]
|-
| style='text-align:right'| 1032
|
| [[Bryan Sheehan]]
| 1985-08-25
|
| [[Trá Lí]]
|-
| style='text-align:right'| 1033
|
| [[Bríd Ní Neachtain]]
| 1959
|
| [[Ros Muc]]
|-
| style='text-align:right'| 1034
| [[Íomhá:Rodgers33.jpg|center|128px]]
| [[Bríd Rodgers]]
| 1935-02-20
|
| [[Gaoth Dobhair]]
|-
| style='text-align:right'| 1035
|
| [[Mary Byrne]]
| 1959-11-03
|
| [[Baile Formaid]]
|-
| style='text-align:right'| 1036
| [[Íomhá:Caitlín Brugha.jpg|center|128px]]
| [[Caitlín Brugha]]
| 1879-12-11
| 1959-12-01
| [[Biorra]]
|-
| style='text-align:right'| 1037
| [[Íomhá:Caoimhghín Ó Caoláin speaking to press 2013 crop.jpg|center|128px]]
| [[Caoimhghín Ó Caoláin]]
| 1953-09-18
|
| [[Muineachán]]
|-
| style='text-align:right'| 1038
| [[Íomhá:Carmel snow.jpg|center|128px]]
| [[Carmel Snow]]
| 1887-08-27
| 1961-05
| [[Deilginis]]
|-
| style='text-align:right'| 1039
|
| [[Carrie Acheson]]
| 1934-09-11
| 2023-01-16
| [[Contae Thiobraid Árann]]
|-
| style='text-align:right'| 1040
|
| [[Cathal Coughlan]]
| 1937-10-03
| 1986-06-21
| [[Contae Dhún na nGall]]
|-
| style='text-align:right'| 1041
|
| [[Cathal Mac an Oirchinnigh]]
| 1991
|
| [[Inis (baile)|Inis]]
|-
| style='text-align:right'| 1042
|
| [[Cathal Mac Coille]]
| 1952
|
| [[Cluain Dolcáin]]
|-
| style='text-align:right'| 1043
|
| [[Cathal Ó Murchadha]]
| 1880-02-16
| 1958-04-28
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1044
| [[Íomhá:Catherine Connolly.jpg|center|128px]]
| [[Catherine Connolly]]
| 1957-07-12
|
| [[Gaillimh]]
|-
| style='text-align:right'| 1045
| [[Íomhá:Catherine Murphy politician frameless photo.jpg|center|128px]]
| [[Catherine Murphy]]
| 1953-09-01
|
| [[Baile Phámar]]
|-
| style='text-align:right'| 1046
| [[Íomhá:Catherine Noone.jpg|center|128px]]
| [[Catherine Noone]]
| 1976-06-24
|
| [[Clár Chlainne Mhuiris]]
|-
| style='text-align:right'| 1047
|
| [[Cearbhall Óg Ó Dálaigh]]
|
|
| ''[[:d:Q65559822|An Phailís]]''
|-
| style='text-align:right'| 1048
| [[Íomhá:Charles J Kickham.JPG|center|128px]]
| [[Charles J. Kickham]]
| 1828-05-09
| 1882-08-22
| [[Muileann na hUamhan]]
|-
| style='text-align:right'| 1049
| [[Íomhá:Charles O'Conor of Belanagare.png|center|128px]]
| [[Cathal Ó Conchubhair]]
| 1710-01-01
| 1791-07-01
| [[Contae Shligigh]]
|-
| style='text-align:right'| 1050
| [[Íomhá:Charlie Bird crop.jpg|center|128px]]
| [[Charlie Bird]]
| 1949-09-09
| 2024-03-11
| [[Dumhach Thrá]]
|-
| style='text-align:right'| 1051
| [[Íomhá:Charlie McConalogue 2011.jpg|center|128px]]
| [[Charlie McConalogue]]
| 1977-10-04
|
| [[Carn Domhnach]]
|-
| style='text-align:right'| 1052
| [[Íomhá:John Doyle by Henry Edward Doyle mw01929.jpg|center|128px]]
| [[John Doyle]]
| 1797
| 1868-01-02
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1053
| [[Íomhá:Chris Andrews 2018.jpg|center|128px]]
| [[Chris Andrews (polaiteoir)|Chris Andrews]]
| 1964-05-25
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1054
| [[Íomhá:Christie Hennessy.jpg|center|128px]]
| [[Christie Hennessy]]
| 1945-11-19
| 2007-12-11
| [[Trá Lí]]
|-
| style='text-align:right'| 1055
|
| [[Christopher Byrne]]
| 1886
| 1957-09-05
| [[An Charraig Dhubh]]
|-
| style='text-align:right'| 1056
| [[Íomhá:Christopher Joyce (hurler).jpg|center|128px]]
| [[Criostóir Seoige]]
| 1992-01-04
|
| [[Corcaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 1057
| [[Íomhá:Christydignam.jpg|center|128px]]
| [[Christy Dignam]]
| 1960-05-23
| 2023-06-13
| [[Fionnghlas]]
|-
| style='text-align:right'| 1058
|
| [[Cian Ó Diolún]]
| 1988-10-30
|
| [[Inis (baile)|Inis]]
|-
| style='text-align:right'| 1059
|
| [[Cian Ó Súilleabháin]]
| 1988-03-27
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1060
| [[Íomhá:Ciara Conway 2014.jpg|center|128px]]
| [[Ciara Conway]]
| 1980-08-13
|
| [[Port Láirge]]
|-
| style='text-align:right'| 1061
|
| [[Ciarán Mac Giolla Chainnigh]]
| 1993-07-06
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1062
|
| [[Ciarán Mac Mathúna]]
| 1925-11-26
| 2009-12-11
| [[Luimneach]]
|-
| style='text-align:right'| 1063
| [[Íomhá:Ciarán Lynch 2014.jpg|center|128px]]
| [[Ciarán Lynch]]
| 1964-06-13
|
| [[Corcaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 1064
|
| [[Ciarán Murphy]]
| 1940-05-30
|
| [[Contae Chill Mhantáin]]
|-
| style='text-align:right'| 1065
|
| [[Ciarán Ó Faoláin]]
| 1976-02-28
|
| [[Ráth Eanaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 1066
| [[Íomhá:Cillian Buckley cropped.jpg|center|128px]]
| [[Cillian Ó Buachalla]]
| 1992-07-14
|
| [[Cill Chainnigh]]
|-
| style='text-align:right'| 1067
|
| [[Cillian O'Connor]]
| 1992-05
|
| [[Baile an Tobair, Contae Mhaigh Eo (Ceara)|Baile an Tobair]]
|-
| style='text-align:right'| 1068
|
| [[Clement Coughlan]]
| 1942-08-14
| 1983-02-01
| [[Contae Dhún na nGall]]
|-
| style='text-align:right'| 1069
|
| [[Colette Nic Aodha]]
| 1967
|
| [[Sruthair]]
|-
| style='text-align:right'| 1070
|
| [[Cóilín Ó Fionnalaigh]]
| 1989-08-25
|
| [[Baile Héil]]
|-
| style='text-align:right'| 1071
|
| [[Colin Moran]]
| 1980-06-06
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1072
|
| [[Cóilín Ó Riain]]
| 1988-09-02
|
| [[Cora Chaitlín]]
|-
| style='text-align:right'| 1073
| [[Íomhá:Colm Callanan cropped.jpg|center|128px]]
| [[Colm Ó Callanáin]]
| 1982-07-18
|
| [[Gaillimh]]
|-
| style='text-align:right'| 1074
|
| [[Colm Ó Gealbháin]]
| 1993-02-02
|
| [[Cluain Lára]]
|-
| style='text-align:right'| 1075
|
| [[Colm Keaveney]]
| 1971-01-11
|
| [[Contae na Gaillimhe]]
|-
| style='text-align:right'| 1076
| [[Íomhá:Colm de Bhailís.png|center|128px]]
| [[Colm de Bhailís]]
| 1796-05-02
| 1906-02-27
| [[Leitir Mealláin]]
|-
| style='text-align:right'| 1077
| [[Íomhá:Saint Colman MacDuagh window, Hugh Lane Gallery.jpg|center|128px]]
| [[Colmán mac Duach]]
| 550<br/>6th century
| 632-10-29
| [[Corcaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 1078
| [[Íomhá:Con Collins.jpg|center|128px]]
| [[Conchubhar Ó Coileáin]]
| 1881-11-13
| 1937-11-23
| ''[[:d:Q65559960|Aránach]]''
|-
| style='text-align:right'| 1079
|
| [[Con Meaney]]
| 1890-12-08
| 1970-09-11
| [[Sráid an Mhuilinn]]
|-
| style='text-align:right'| 1080
| [[Íomhá:Conal Keaney (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Conal Keaney|Conal Ó Cianaigh]]
| 1982-09-24
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1081
|
| [[Conor Allis]]
| 1990-03-08
|
| [[Luimneach]]
|-
| style='text-align:right'| 1082
| [[Íomhá:Conor Cooney.jpg|center|128px]]
| [[Conchúr Ó Cuana]]
| 1992-10-22
|
| [[Béal Átha na Sluaighe]]
|-
| style='text-align:right'| 1083
|
| [[Conchúir Ó Fogartaigh]]
| 1990-05-12
|
| [[Caisleán an Chomair]]
|-
| style='text-align:right'| 1084
|
| [[Conchur Ó Liatháin]]
| 1992-07-30
|
| [[Mainistir na Corann]]
|-
| style='text-align:right'| 1085
|
| [[Conchúir Mac Craith]]
| 1991-05-29
|
| [[Inis (baile)|Inis]]
|-
| style='text-align:right'| 1086
| [[Íomhá:Conor McGregor, UFC 189 World Tour London (2).jpg|center|128px]]
| [[Conor McGregor|Conchúr Antóin Mac Gréagóir]]
| 1988-07-14
|
| [[Cromghlinn, BÁC|Cromghlinn]]
|-
| style='text-align:right'| 1087
|
| [[Conchur Ó Súilleabháin]]
| 1989-03-08
|
| [[Gleann Maghair]]
|-
| style='text-align:right'| 1088
|
| [[Cornelius Connolly]]
|
|
| [[Contae Chorcaí]]
|-
| style='text-align:right'| 1089
|
| [[Cáit Keane]]
| 1949-09-24
|
| [[Gaillimh]]
|-
| style='text-align:right'| 1090
| [[Íomhá:David Patrick Moran.png|center|128px]]
| [[D.P. Moran|David Patrick Moran]]
| 1869-03-22
| 1936-01-31
| [[Port Láirge]]
|-
| style='text-align:right'| 1091
| [[Íomhá:Damien Dempsey.jpg|center|128px]]
| [[Damien Dempsey]]
| 1975
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1092
| [[Íomhá:Damien Hayes cropped.jpg|center|128px]]
| [[Damien Hayes]]
| 1982-02-18
|
| [[Béal Átha na Sluaighe]]
|-
| style='text-align:right'| 1093
|
| [[Dan Desmond]]
| 1913-10-03
| 1964-12-09
| [[Bun an Tábhairne]]
|-
| style='text-align:right'| 1094
| [[Íomhá:Dankeating.jpg|center|128px]]
| [[Dan Keating]]
| 1902-01-02
| 2007-10-02
| [[Caisleán na Mainge]]
|-
| style='text-align:right'| 1095
|
| [[Dan Spring]]
| 1910-07-01
| 1998-01-01
| [[Trá Lí]]
|-
| style='text-align:right'| 1096
|
| [[Daniel Bohane]]
| 1983
|
| [[Trá Lí]]
|-
| style='text-align:right'| 1097
|
| [[Daniel Byrne]]
| 1885-10-05
| 1952-06-09
| [[Contae Cheatharlach]]
|-
| style='text-align:right'| 1098
|
| [[Daniel Corkery]]
| 1883-09-20
| 1961-04-23
| [[Maigh Chromtha]]
|-
| style='text-align:right'| 1099
|
| [[Daniel Corkery (údar)|Daniel Corkery]]
| 1878-02-14
| 1964-12-31
| [[Corcaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 1100
|
| [[Dónall Ó Cearnaigh]]
| 1989-12-19
|
| [[Gleann Maghair]]
|-
| style='text-align:right'| 1101
|
| [[Daniel McCarthy]]
| 1883-01-22
| 1957-03-02
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1102
|
| [[Daniel Moloney]]
| 1909
| 1963-06-26
| [[Trá Lí]]
|-
| style='text-align:right'| 1103
|
| [[Daniel O'Callaghan (Corcaigh)|Daniel O'Callaghan]]
|
|
| [[Corcaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 1104
|
| [[Daniel O'Rourke]]
|
| 1968-08-04
| [[Contae Liatroma]]
|-
| style='text-align:right'| 1105
|
| [[Daniel Vaughan]]
| 1897-07-27
| 1975-09-23
| [[Contae Chorcaí]]
|-
| style='text-align:right'| 1106
|
| [[Danny Sutcliffe]]
| 1992-02-24
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1107
| [[Íomhá:Dara Murphy 2015.jpg|center|128px]]
| [[Dara Murphy]]
| 1969-12-02
|
| [[Gleann Maghair]]
|-
| style='text-align:right'| 1108
| [[Íomhá:Ocinneide cropped.jpg|center|128px]]
| [[Dara Ó Cinnéide]]
| 1975-04-25
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1109
|
| [[Dara Ó Conaola]]
| 1945
|
| [[Éire (Poblacht na hÉireann)|Éire]]
|-
| style='text-align:right'| 1110
|
| [[Darach Ó hEoghanáin]]
| 1990-03-21
|
| [[Cluain Lára]]
|-
| style='text-align:right'| 1111
|
| [[Darach Mac Con Iomaire]]
| 1977
|
| [[An Charraig Dhubh]]
|-
| style='text-align:right'| 1112
|
| [[Darach Ó Catháin]]
| 1922
| 1987
| ''[[:d:Q65955633|An Máimín]]''
|-
| style='text-align:right'| 1113
| [[Íomhá:Darach Ó Scolaí.JPG|center|128px]]
| [[Darach Ó Scolaí]]
| 1963
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1114
| [[Íomhá:Darina Allen, Ballymaloe Cookery (42147510135) (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Darina Allen]]
| 1948-06-13
|
| [[An Chúlchoill]]
|-
| style='text-align:right'| 1115
|
| [[Darragh Ó Cuaig|daragh fives]]
| 1992-03-26
|
| [[Port Láirge]]
|-
| style='text-align:right'| 1116
| [[Íomhá:Darrell Figgis, 1924.jpg|center|128px]]
| [[Darrell Figgis]]
| 1882-09-17
| 1925-10-27
| [[Ráth Maonais]]
|-
| style='text-align:right'| 1117
|
| [[Darren Magee]]
|
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1118
| [[Íomhá:Dave Fanning 2015 (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Dave Fanning]]
| 1956-02-27
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1119
| [[Íomhá:David Burke (Hurler) cropped.jpg|center|128px]]
| [[David Burke]]
| 1990-01-07
|
| [[Béal Átha na Sluaighe]]
|-
| style='text-align:right'| 1120
| [[Íomhá:David Cullinane TD (40211918003) (cropped).jpg|center|128px]]
| [[David Cullinane]]
| 1974-07-04
|
| [[Port Láirge]]
|-
| style='text-align:right'| 1121
|
| [[Daithí Mac Éinrí]]
|
|
| [[Ráth Eanaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 1122
|
| [[David Moran]]
| 1988-06-29
|
| [[Trá Lí]]
|-
| style='text-align:right'| 1123
|
| [[Daithí Ó Treasaigh]]
| 1989-11-21
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1124
|
| [[Declan Costello]]
| 1926-08-01
| 2011-06-06
| [[Fionnradharc]]
|-
| style='text-align:right'| 1125
|
| [[Declan O'Mahony]]
|
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1126
|
| [[Denis Allen]]
| 1896-01-02
| 1961-03-29
| [[Contae Loch Garman]]
|-
| style='text-align:right'| 1127
| [[Íomhá:Denis Bastick during the 2013 NFL Final (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Donnacha Bastic]]
| 1981-05-08
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1128
| [[Íomhá:Denis Behan Writing.jpg|center|128px]]
| [[Denis Behan]]
| 1984-01-02
|
| [[Trá Lí]]
|-
| style='text-align:right'| 1129
|
| [[Denis Bradley]]
|
|
| [[Bun Cranncha]]
|-
| style='text-align:right'| 1130
|
| [[Donncha Ó Cochláin]]
| 1945-06-07
|
| [[An Linn Dubh]]
|-
| style='text-align:right'| 1131
|
| [[Denis Farrelly]]
| 1912-09-18
| 1974-12-27
| [[Contae na Mí]]
|-
| style='text-align:right'| 1132
| [[Íomhá:Portrait of Denis Florence McCarthy P549.jpg|center|128px]]
| [[Denis Florence MacCarthy]]
| 1817-05-26
| 1882-04-07
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1133
| [[Íomhá:Denis Landy.jpg|center|128px]]
| [[Denis Landy]]
| 1962-02-28
|
| [[Carraig na Siúire]]
|-
| style='text-align:right'| 1134
| [[Íomhá:Denis 'Ogie' Moran. Sea Lodge Hotel. Waterville.jpg|center|128px]]
| [[Donncha Ó Moráin]]
| 1956-01-16
|
| [[Baile an Bhuinneánaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 1135
|
| [[Dearbhorghaill iníon Mhurchaidh Uí Mhaoil Sheachlainn|Derbforgaill]]
| 1108
| 1193
| [[Contae na Mí]]
|-
| style='text-align:right'| 1136
| [[Íomhá:Derek Keating 2014 (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Derek Keating]]
| 1955-05
| 2023-05-06
| [[Baile Formaid]]
|-
| style='text-align:right'| 1137
|
| [[Derek Ó Loinn]]
| 1978-07-04
|
| [[Áth na nUrlainn]]
|-
| style='text-align:right'| 1138
|
| [[Derek Mooney]]
| 1967-03-04
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1139
|
| [[Derek Murray]]
|
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1140
| [[Íomhá:Derek Nolan Election Photo.jpg|center|128px]]
| [[Derek Nolan]]
| 1982
|
| [[Gaillimh]]
|-
| style='text-align:right'| 1141
|
| [[Dermot Somers]]
| 1947
|
| [[Contae Ros Comáin]]
|-
| style='text-align:right'| 1142
| [[Íomhá:Derry O`Sullivan poet 41x33cm 2002.jpg|center|128px]]
| [[Derry O'Sullivan]]
| 1944
|
| [[Beanntraí]]
|-
| style='text-align:right'| 1143
|
| [[Des Cahill]]
| 1953-05-01
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1144
|
| [[Desmond Governey]]
| 1920-09-11
| 1984-12-29
| [[Port Láirge]]
|-
| style='text-align:right'| 1145
|
| [[Dessie Farrell]]
|
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1146
| [[Íomhá:Cllr Ellis Mansion House, Dublin.JPG|center|128px]]
| [[Dessie Ellis]]
| 1953-09-23
|
| [[Baile Munna]]
|-
| style='text-align:right'| 1147
|
| [[Seán Óg de Paor]]
| 1970-12-24
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1148
| [[Íomhá:Diane Caldwell 20200223 (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Diane Caldwell]]
| 1988-09-11
|
| [[Baile Brigín]]
|-
| style='text-align:right'| 1149
|
| [[Diarmuid Lynch]]
| 1878-01-10
| 1950-11-09
| [[Trácht Fhionn]]
|-
| style='text-align:right'| 1150
|
| [[Diarmuid O'Carroll]]
| 1987-03-16
|
| [[Cill Airne]]
|-
| style='text-align:right'| 1151
| [[Íomhá:Diarmuid O'Sullivan cropped.jpg|center|128px]]
| [[Diarmuid Ó Súilleabháin (iománaí)|Diarmuid Ó Súilleabháin]]
| 1978-07-27
|
| [[Cluain, Contae Chorcaí|Cluain]]
|-
| style='text-align:right'| 1152
|
| [[Dick Dowling]]
| 1938-12-12
| 2024-03-30
| [[Cill Chainnigh]]
|-
| style='text-align:right'| 1153
| [[Íomhá:Willie Penrose 2005 cropped.jpg|center|128px]]
| [[Willie Penrose|Liam Penrose]]
| 1956-08-01
|
| [[Baile na Carraige]]
|-
| style='text-align:right'| 1154
|
| [[Don Davern]]
| 1935-03-04
| 1968-11-02
| [[Caiseal (Tiobraid Árann)|Caiseal]]
|-
| style='text-align:right'| 1155
|
| [[Donal Creed]]
| 1924-09-07
| 2017-11-23
| [[Maigh Chromtha]]
|-
| style='text-align:right'| 1156
|
| [[Donal O'Donoghue]]
| 1894-06-05
| 1971-07-26
| [[Cill Airne]]
|-
| style='text-align:right'| 1157
|
| [[Donal Ó Grádaigh]]
| 1981-07
|
| [[Luimneach]]
|-
| style='text-align:right'| 1158
|
| [[Domhnall Ó Tuathaigh]]
| 1989-09-20
|
| [[Inis (baile)|Inis]]
|-
| style='text-align:right'| 1159
| [[Íomhá:Donnchadh-walsh.png|center|128px]]
| [[Donnacha Walsh]]
| 1984-07-03
|
| [[Trá Lí]]
|-
| style='text-align:right'| 1160
|
| [[Donncha Ó Dúlaing]]
| 1933-03-15
| 2021-09-04
| [[Contae Chorcaí]]
|-
| style='text-align:right'| 1161
|
| [[Donnchadh Ó Briain]]
| 1897-11-17
| 1981-09-22
| [[Luimneach]]
|-
| style='text-align:right'| 1162
|
| [[Donnchadh Ó Corráin]]
| 1942-02-28
| 2017-10-25
| ''[[:d:Q104308060|Graighin]]''
|-
| style='text-align:right'| 1163
| [[Íomhá:Dora Sigerson.jpg|center|128px]]
| [[Dora Sigerson Shorter]]
| 1866-08-16
| 1918-01-06
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1164
|
| [[Dorothy Cross]]
| 1956
|
| [[Corcaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 1165
|
| [[Dorothy Stopford-Price]]
| 1890-09-09
| 1954-01-30<br/>1954-01-28
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1166
|
| [[Dáithí Ó Sé]]
| 1976-06-02
|
| [[An Daingean|Daingean Uí Chúis]]
|-
| style='text-align:right'| 1167
|
| [[Dónall Mac Giolla Easpaig]]
| 1948-04-23
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1168
|
| [[Dónall Mac Amhlaigh]]
| 1926
| 1989-01-27
| [[Gaillimh]]
|-
| style='text-align:right'| 1169
|
| [[Edward Conway]]
| 1894-07-03
| 1968-12-29
| [[An tAonach]]
|-
| style='text-align:right'| 1170
|
| [[Eamon Rice]]
| 1873-04-26
| 1937-11-07
| [[Contae Mhuineacháin]]
|-
| style='text-align:right'| 1171
| [[Íomhá:Eamon Scanlon (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Eamon Scanlon]]
| 1954-09-20
|
| [[Baile an Mhóta (Sligeach)|Baile an Mhóta]]
|-
| style='text-align:right'| 1172
|
| [[Éamon Ó Ciosáin]]
| 1899
| 1979-05-20
| [[Contae Chiarraí]]
|-
| style='text-align:right'| 1173
|
| [[Eamonn Maloney]]
| 1953
|
| [[Contae Dhún na nGall]]
|-
| style='text-align:right'| 1174
|
| [[Éamonn Ó Néill]]
| 1882
| 1954-11-03
| [[Cionn tSáile]]
|-
| style='text-align:right'| 1175
| [[Íomhá:Eavan Boland in 1996.jpg|center|128px]]
| [[Eavan Boland]]
| 1944-09-24
| 2020-04-27
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1176
|
| [[Eddie Filgate]]
| 1915-09-16
| 2017-01-19
| [[Contae Lú]]
|-
| style='text-align:right'| 1177
|
| [[Eddie Fullerton]]
| 1935-02-09
| 1991-05-25
| [[Dún na nGall]]
|-
| style='text-align:right'| 1178
|
| [[Edward Aylward]]
| 1894
| 1976-02
| [[Contae Chill Chainnigh]]
|-
| style='text-align:right'| 1179
| [[Íomhá:Edward John Gwynn.jpg|center|128px]]
| [[Edward Gwynn]]
| 1868-04-01
| 1941-02-10
| [[Ráth Mealtain]]
|-
| style='text-align:right'| 1180
|
| [[Edward Walsh]]
| 1805
| 1850-08-06
| [[Corcaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 1181
|
| [[Eighneachán Ó hAnnluain]]
| 1933
| 1994-12-14
| [[Muineachán]]
|-
| style='text-align:right'| 1182
|
| [[Eimear Ní Chonaola]]
| 1977
|
| [[An Spidéal]]
|-
| style='text-align:right'| 1183
| [[Íomhá:Eithne Coyle circa 1910s.jpg|center|128px]]
| [[Eithne Ní Cumhaill]]
| 1897
| 1985
| [[An Fál Carrach]]
|-
| style='text-align:right'| 1184
| [[Íomhá:Professor Eleanor Maguire FMedSci FRS.jpg|center|128px]]
| [[Eleanor Maguire]]
| 1970-03-27
| 2025-01-04
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1185
| [[Íomhá:Elizabeth O'Farrell, circa 1910s.png|center|128px]]
| [[Elizabeth O'Farrell]]
| 1884-11-05
| 1957-06-25
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1186
|
| [[Ellen Hutchins]]
| 1785-03-17
| 1815-02-09
| [[Béal Átha Leice]]
|-
| style='text-align:right'| 1187
|
| [[Eoghan Mac Diarmada]]
| 1983-04-15
|
| [[Luimneach]]
|-
| style='text-align:right'| 1188
| [[Íomhá:Eoghan Murphy 2014.png|center|128px]]
| [[Eoghan Murphy]]
| 1982-04-23
|
| [[Dumhach Thrá]]
|-
| style='text-align:right'| 1189
|
| [[Eoghan Ó Gadhra]]
| 1985-09-24
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1190
|
| [[Eoghan Rua Mac an Bhaird]]
| 1570
| 1630
| ''[[:d:Q60554538|Cill Bharrainn]]''
|-
| style='text-align:right'| 1191
|
| [[Eoghan an Mhéirín Mac Cárthaigh|Eoghan Mac Cárthaigh]]
| 1691
| 1756
| [[An Eatharla]]
|-
| style='text-align:right'| 1192
| [[Íomhá:Eoin Brosnan. Kerry Footballer and Solicitor..JPG|center|128px]]
| [[Eoin Brosnan]]
|
|
| [[Cill Airne]]
|-
| style='text-align:right'| 1193
|
| [[Eoin Ó Ceadagáin]]
| 1986-09-01
|
| [[Corcaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 1194
| [[Íomhá:Pte Eoin Larkin Kilkenny Hurler (4951370639).jpg|center|128px]]
| [[Eoin Ó Lorcáin]]
| 1984-07-17
|
| [[Cill Chainnigh]]
|-
| style='text-align:right'| 1195
| [[Íomhá:Eoin Liston. Sea Lodge Hotel. Waterville.JPG|center|128px]]
| [[Eoin Liostún]]
| 1957-10-16
|
| [[Baile an Bhuinneánaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 1196
| [[Íomhá:Eoin Ó Broin 2016 (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Eoin Ó Broin]]
| 1972-09-11
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1197
| [[Íomhá:Eric Byrne 2010 (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Eric Byrne]]
| 1947-04-21
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1198
|
| [[Patrick Power (Staraí Éireannach)|Patrick Power]]
| 1862-03-08
| 1951
| [[Port Láirge]]
|-
| style='text-align:right'| 1199
|
| [[Ernest Alton]]
| 1873
| 1952-02-18
| [[An Muileann gCearr]]
|-
| style='text-align:right'| 1200
| [[Íomhá:JJ Walsh Mugshots.jpg|center|128px]]
| [[James Walsh]]
| 1880-02-20
| 1948-11-30
| [[Droichead na Bandan]]
|-
| style='text-align:right'| 1201
|
| [[Eugene Doherty]]
| 1862-01-22
| 1937-05-01
| [[Contae Dhún na nGall]]
|-
| style='text-align:right'| 1202
| [[Íomhá:Pixie McKenna at the BAFTA's (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Pixie McKenna]]
| 1971-01-20
|
| [[Corcaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 1203
| [[Íomhá:Eva Selina Laura Gore-Booth (c. late1880s).jpg|center|128px]]
| [[Eva Gore-Booth]]
| 1870-05-22
| 1926-06-30
| [[Contae Shligigh]]
|-
| style='text-align:right'| 1204
|
| [[Eva Philbin]]
| 1914-01-04
| 2005-06-24
| [[Béal an Átha]]
|-
| style='text-align:right'| 1205
|
| [[Evelyn O'Rourke]]
|
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1206
|
| [[Evie Hone]]
| 1894-04-22
| 1955-03-13
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1207
|
| [[Feargal Quinn]]
| 1936-11-27
| 2019-04-25
| [[Contae Bhaile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1208
| [[Íomhá:Roscommon St. Mary's Priory Choir Tomb Effigy 2014 08 28.jpg|center|128px]]
| [[Felim mac Cathail Crobdeirg Ua Conchobair]]
|
| 1265
| [[Cúige Chonnacht]]
|-
| style='text-align:right'| 1209
|
| [[Fiach Mac Conghail]]
| 1964-08-04
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1210
|
| [[Fiachra Breathnach]]
| 1986-11-21
|
| [[Gaillimh]]
|-
| style='text-align:right'| 1211
|
| [[Finbarr Dwyer]]
| 1946-09-20
| 2014-02-08
| [[Baile Chaisleáin Bhéarra]]
|-
| style='text-align:right'| 1212
| [[Íomhá:Finian Hanley cropped.jpg|center|128px]]
| [[Finian Hanley]]
| 1985-01-04
|
| [[Gaillimh]]
|-
| style='text-align:right'| 1213
| [[Íomhá:Finian McGrath politician.jpg|center|128px]]
| [[Finian McGrath]]
| 1953-04-09
|
| [[Tuaim]]
|-
| style='text-align:right'| 1214
|
| [[Fintan Coogan, Mór]]
| 1910-04-13
| 1984-11-04
| [[Contae na Gaillimhe]]
|-
| style='text-align:right'| 1215
|
| [[Fintan O'Toole]]
| 1958-02-18
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1216
|
| [[Fiona Glascott]]
| 1982-11-22
|
| [[Port Láirge]]
|-
| style='text-align:right'| 1217
|
| [[Flor Crowley]]
| 1934-12-27
| 1997-05-16
| [[Droichead na Bandan]]
|-
| style='text-align:right'| 1218
| [[Íomhá:Frances Browne 7.jpg|center|128px]]
| [[Frances Browne]]
| 1816-01-16
| 1879-08-21
| [[Srath an Urláir]]
|-
| style='text-align:right'| 1219
|
| [[Francis Brennan]]
| 1953-09-24
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1220
| [[Íomhá:Frank Cahill.jpg|center|128px]]
| [[Francis Cahill]]
| 1882
| 1957-10
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1221
|
| [[Francis Humphreys]]
| 1891
| 1961-04-19
| [[Corcaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 1222
|
| [[Francis McGuinness]]
| 1868
| 1934-11-30
| [[Tearmann Bearaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 1223
| [[Íomhá:FrancisSheehy-Skeffington.gif|center|128px]]
| [[Francis Sheehy-Skeffington|Proinsias Mac Síthigh-Sceimhealtún]]
| 1878-12-23
| 1916-04-26
| [[Coill an Chollaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 1224
|
| [[Frank Clarke (breitheamh)|Frank Clarke]]
| 1951-10-10
|
| [[Baile Bhailcín]]
|-
| style='text-align:right'| 1225
|
| [[Frank Drohan]]
| 1879-08-13
| 1953-03-05
| [[Contae Thiobraid Árann]]
|-
| style='text-align:right'| 1226
| [[Íomhá:Frank MacDermot, 1933.jpg|center|128px]]
| [[Frank MacDermot]]
| 1886-11-25
| 1975-06-24
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1227
|
| [[Proinnsias de Priondargást]]
| 1933-07-13
| 2015-02-20
| [[Luimneach]]
|-
| style='text-align:right'| 1228
|
| [[Frank Sherwin]]
| 1905
| 1981
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1229
|
| [[Frank Stockwell]]
| 1928-12-07
| 2009-03-09
| [[Tuaim]]
|-
| style='text-align:right'| 1230
|
| [[Frank Taylor]]
| 1914-05-30
| 1998-04-15
| [[Contae an Chláir]]
|-
| style='text-align:right'| 1231
|
| [[Frederick Crowley]]
| 1880
| 1945-05-05
| [[Cill Airne]]
|-
| style='text-align:right'| 1232
|
| [[Garraí Mag Uidhir]]
| 1983-06-26
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1233
|
| [[Gabhán Ó Mathúna]]
| 1987-06-11
|
| [[Luimneach]]
|-
| style='text-align:right'| 1234
| [[Íomhá:Gearóidín Bhreathnach.jpg|center|128px]]
| [[Gearóidín Bhreathnach]]
|
|
| [[Gaoth Dobhair]]
|-
| style='text-align:right'| 1235
|
| [[George C. Bennett]]
| 1877
| 1963-06-20
| [[Luimneach]]
|-
| style='text-align:right'| 1236
| [[Íomhá:Self-portrait of George Francis Mulvany, first Director of the National Gallery of Ireland.jpg|center|128px]]
| [[George Francis Mulvany]]
| 1809
| 1869
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1237
| [[Íomhá:George Lee at count.jpg|center|128px]]
| [[George Lee (iriseoir)|George Lee]]
| 1962-09-27
|
| [[Teach Mealóg]]
|-
| style='text-align:right'| 1238
|
| [[George Morrison]]
| 1922-11-03
|
| [[Trá Mhór]]
|-
| style='text-align:right'| 1239
|
| [[George Nicolls]]
| 1886-04-29
| 1942-05-11
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1240
|
| [[George Wolfe]]
| 1860
| 1941-12-01
| [[An Baile Mór, Contae Chill Dara|An Baile Mór]]
|-
| style='text-align:right'| 1241
|
| [[Gerard Brennan]]
|
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1242
|
| [[Gearóid de Paor]]
| 1952-06-27
|
| [[Áth an Choite]]
|-
| style='text-align:right'| 1243
|
| [[Gerald Fitzgibbon]]
| 1866-10-08
| 1942-12-06
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1244
| [[Íomhá:Ged Nash.jpg|center|128px]]
| [[Gerald Nash]]
| 1975-12-07
|
| [[Droichead Átha]]
|-
| style='text-align:right'| 1245
|
| [[Gerard Lynch]]
| 1931-06-15
|
| [[Contae Chiarraí]]
|-
| style='text-align:right'| 1246
|
| [[Gerry Brady]]
| 1948
|
| [[Contae Chill Dara]]
|-
| style='text-align:right'| 1247
|
| [[Gerry Hutch]]
| 1963
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1248
|
| [[Gerry L'Estrange]]
| 1917-11-07
| 1996-04-05
| [[An tSráid, Contae na hIarmhí|An tSráid]]
|-
| style='text-align:right'| 1249
| [[Íomhá:Glenda Gilson at adiff 2016.jpg|center|128px]]
| [[Glenda Gilson]]
| 1981-03-03
|
| [[Caisleán Cnucha]]
|-
| style='text-align:right'| 1250
|
| [[Gerard McDonnell]]
| 1971-01-20
| 2008-08-02
| ''[[:d:Q4220515|Cill Churnáin]]''
|-
| style='text-align:right'| 1251
| [[Íomhá:Saint Gobnait.jpg|center|128px]]
| [[Gobnait]]
|
| 6th century
| [[Contae an Chláir]]
|-
| style='text-align:right'| 1252
|
| [[Godfrey Timmins]]
| 1927-09-06
| 2001-04-11
| [[Bealach Conglais]]
|-
| style='text-align:right'| 1253
| [[Íomhá:Graham Canty.jpg|center|128px]]
| [[Graham Ó Cáinte]]
| 1980-07-23
|
| [[Beanntraí]]
|-
| style='text-align:right'| 1254
|
| [[Graham Mag Oireachtaigh]]
| 1973-05-17
|
| [[Droichead Átha]]
|-
| style='text-align:right'| 1255
| [[Íomhá:Pictiúr fíorach.jpg|center|128px]]
| [[Graham Knuttel]]
| 1954
| 2023
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1256
|
| [[Margaretta Bowen]]
| 1880-01-01
| 1981-04-08
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1257
|
| [[Roddy Connolly]]
| 1901-02-11
| 1980-12-16
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1258
| [[Íomhá:William Dargan - Project Gutenberg eText 17293.jpg|center|128px]]
| [[William Dargan]]
| 1799-02-28
| 1867-02-07
| [[Contae Cheatharlach]]
|-
| style='text-align:right'| 1259
|
| [[Gus Healy]]
| 1904-05-20
| 1987-07-10
| [[Corcaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 1260
| [[Íomhá:Hanna Sheehy-Skeffington in 1916.png|center|128px]]
| [[Hanna Sheehy-Skeffington]]
| 1877-05-24
| 1946-04-20
| [[Ceann Toirc]]
|-
| style='text-align:right'| 1261
| [[Íomhá:Heather Humphreys 2016.jpg|center|128px]]
| [[Heather Humphreys]]
| 1963-05-14
|
| ''[[:d:Q31173147|An Droim]]''
|-
| style='text-align:right'| 1262
|
| [[Helena Molony]]
| 1883-01-15
| 1967-01-28<br/>1967-01-29
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1263
| [[Íomhá:ThomasAddisEmmet.jpg|center|128px]]
| [[Thomas Addis Emmet]]
| 1764-04-24
| 1827-11-14
| [[Corcaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 1264
|
| [[Henry Barron (breitheamh)|Henry Barron]]
| 1928-05-25
| 2010-02-25
| [[Deilginis]]
|-
| style='text-align:right'| 1265
| [[Íomhá:Dublin Old Library Trinity College 05.jpg|center|128px]]
| [[Henry Joseph Monck Mason]]
| 1778-07-15
| 1858-04-14
| [[Contae Chill Mhantáin]]
|-
| style='text-align:right'| 1266
| [[Íomhá:Henry Kelly hosting 'After Dark' (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Henry Kelly]]
| 1946-04-17
| 2025-02-25
| [[Baile Átha Luain]]<br/>[[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1267
| [[Íomhá:Hildegarde Naughton.jpg|center|128px]]
| [[Hildegarde Naughton]]
| 1977-05-01
|
| [[Órán Mór]]
|-
| style='text-align:right'| 1268
| [[Íomhá:Tom Hales, circa 1920s.jpg|center|128px]]
| [[Tom Hales]]
| 1892-03-05
| 1966-04-29
| [[Baile na Daibhche]]
|-
| style='text-align:right'| 1269
|
| [[Honor Crowley]]
| 1903-10-19
| 1966-10-18
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1270
|
| [[Hugh Byrne (Fine Gael)|Hugh Byrne]]
| 1939-07-05
| 2023-04-22
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1271
|
| [[Hugh Colohan]]
| 1894-09-30
| 1931-04-15
| [[Contae Chill Dara]]
|-
| style='text-align:right'| 1272
|
| [[Hugh Geoghegan]]
| 1938-05-16
| 2024-07-07
| [[Baile Átha Luain]]
|-
| style='text-align:right'| 1273
| [[Íomhá:Dr Hugh Gibbons.jpg|center|128px]]
| [[Hugh Gibbons]]
| 1916-07-06
| 2007-11-13
| [[Béal na mBuillí]]
|-
| style='text-align:right'| 1274
| [[Íomhá:John T O'Brien.jpg|center|128px]]
| [[Seán Tuathmhumhain Ó Briain]]
| 1786-06-24
| 1861-06-01
| [[Bealach Conglais]]
|-
| style='text-align:right'| 1275
|
| [[Ian Dempsey]]
| 1961-01-16
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1276
| [[Íomhá:Frank Ryan and John Robinson, circa 1936.jpg|center|128px]]
| [[Proinsias Ó Riain]]
| 1902-09-11
| 1944-06-10
| [[Contae Luimnigh]]
|-
| style='text-align:right'| 1277
| [[Íomhá:Ivana Bacik 2024 (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Ivana Bacik]]
| 1968-05-25
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1278
|
| [[J. J. Clancy]]
| 1847
| 1932-05-01
| [[Cúil Mhuine]]
|-
| style='text-align:right'| 1279
|
| [[J. J. Ó Dúláinne]]
| 1982-03-06
|
| [[Baile Sheáin, Contae Chill Chainnigh|Baile Sheáin]]
|-
| style='text-align:right'| 1280
|
| [[Jack Doyle]]
| 1913-08-31
| 1978-12-13
| [[An Cóbh]]
|-
| style='text-align:right'| 1281
|
| [[Jack Finlay]]
| 1890
| 1942-09-30
| [[Contae Laoise]]
|-
| style='text-align:right'| 1282
|
| [[Seán Ó Sé]]
| 1957-11-19
|
| [[Cathair Saidhbhín]]
|-
| style='text-align:right'| 1283
|
| [[Jackie Fahey]]
| 1928-01-23
| 2019-03-18
| [[Cluain Meala]]
|-
| style='text-align:right'| 1284
|
| [[Jackie Healy-Rae]]
| 1931-03-09
| 2014-12-05
| [[Cill Gharbháin, Contae Chiarraí|Cill Gharbháin]]
|-
| style='text-align:right'| 1285
|
| [[Seán de Paor]]
| 1916-05-30
| 1994-02-23
| [[Áth an Choite]]
|-
| style='text-align:right'| 1286
| [[Íomhá:Jackie Tyrrell (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Seán Tirial]]
| 1982-06-19
|
| [[Cill Chainnigh]]
|-
| style='text-align:right'| 1287
| [[Íomhá:Jacqui Hurley.png|center|128px]]
| [[Jacqui Hurley]]
| 1984-01-15
|
| [[Contae Chorcaí]]
|-
| style='text-align:right'| 1288
|
| [[James B. Lynch]]
|
| 1954-03-12
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1289
|
| [[James Bannon]]
| 1958-03-06
|
| [[Contae an Longfoirt]]
|-
| style='text-align:right'| 1290
|
| [[James Berry]]
| 1842
| 1914-06-04
| [[Bun Abhann, Contae Mhaigh Eo|Bun Abhann]]
|-
| style='text-align:right'| 1291
|
| [[James Burke (Ros Comáin)|James Burke]]
| No/unknown value
| 1964-05-12<br/>1964-10-02
| [[Contae Ros Comáin]]
|-
| style='text-align:right'| 1292
|
| [[James Colbert]]
| 1890-01-03
| 1970-01-28
| [[Caisleán Maí Tamhnach]]
|-
| style='text-align:right'| 1293
|
| [[James Collins]]
| 1900-10-30
| 1967-09-01
| [[Luimneach]]
|-
| style='text-align:right'| 1294
|
| [[James Cosgrave]]
| 1865-09-12
| 1936-04-18
| [[Dún an Uchta]]
|-
| style='text-align:right'| 1295
|
| [[James Daly]]
| 1899
| 1920-11-02
| [[Béal Átha Mó]]
|-
| style='text-align:right'| 1296
|
| [[James Devins]]
| 1873
| 1922-09-20
| [[Contae Shligigh]]
|-
| style='text-align:right'| 1297
|
| [[James Dolan]]
| 1882-03-29
| 1955-07-14
| [[Cluainín]]
|-
| style='text-align:right'| 1298
| [[Íomhá:James heffernan.png|center|128px]]
| [[James Heffernan]]
| 1979-10-03
|
| [[Luimneach]]
|-
| style='text-align:right'| 1299
| [[Íomhá:James Hickey, 1937.jpg|center|128px]]
| [[James Hickey]]
| 1886
| 1966-06-07
| [[Mala]]
|-
| style='text-align:right'| 1300
|
| [[James Kelly (Fianna Fáil)|James Kelly]]
| No/unknown value
| No/unknown value
| [[Contae na Mí]]
|-
| style='text-align:right'| 1301
| [[Íomhá:James (Seamus) Lennon, circa 1920s.png|center|128px]]
| [[James Lennon]]
| 1881
| 1958-08-13
| [[An Bhuiríos, Contae Cheatharlach|An Bhuiríos]]
|-
| style='text-align:right'| 1302
| [[Íomhá:James McCarthy during the 2013 NFL Final.jpg|center|128px]]
| [[Séamus Mac Cártaigh]]
| 1990-03-01
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1303
|
| [[Séamas Mac Fhearaigh]]
| 1971-11-26
|
| [[Droichead Binéid]]
|-
| style='text-align:right'| 1304
| [[Íomhá:McGee WMQ14 (6) (14583901776).jpg|center|128px]]
| [[James McGee]]
| 1987-06-10
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1305
|
| [[James Morrisroe]]
| 1875-04-05
| 1937-12-31
| [[Contae Mhaigh Eo]]
|-
| style='text-align:right'| 1306
|
| [[James Murphy]]
| 1887-12-28
| 1961-10-07
| [[Contae Lú]]
|-
| style='text-align:right'| 1307
|
| [[James Myles]]
| 1877
| 1956-02-13
| [[Contae Dhún na nGall]]
|-
| style='text-align:right'| 1308
| [[Íomhá:James O'Mara.jpg|center|128px]]
| [[James O'Mara]]
| 1873-08-06
| 1948-11-21
| [[Luimneach]]
|-
| style='text-align:right'| 1309
|
| [[James Pattison]]
| 1886-06-28
| 1963-12-31
| [[Corcaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 1310
| [[Íomhá:James Skehill (2013).jpg|center|128px]]
| [[Séamus Ó Sceacháil]]
| 1988-02-22
|
| [[Béal Átha na Sluaighe]]
|-
| style='text-align:right'| 1311
|
| [[James Tunney]]
| 1892
| 1964-05-11
| [[Contae Mhaigh Eo]]
|-
| style='text-align:right'| 1312
| [[Íomhá:Jason Byrne - SYTYF.JPG|center|128px]]
| [[Jason Byrne (fear grinn)|Jason Byrne]]
| 1972-02-27
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1313
|
| [[Iasan Scorlóg]]
| 1976-01-10
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1314
|
| [[Jasper Wolfe]]
| 1872-08-03
| 1952-08-27
| [[An Sciobairín]]
|-
| style='text-align:right'| 1315
|
| [[Jennifer Zamparelli|Jennifer Maguire]]
| 1980-04-09
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1316
| [[Íomhá:Jerry Buttimer 2014.jpg|center|128px]]
| [[Jerry Buttimer]]
| 1967-03-18
|
| [[Baile an Easpaig]]
|-
| style='text-align:right'| 1317
| [[Íomhá:Jessie Buckley 2019.jpg|center|128px]]
| [[Jessie Buckley]]
| 1989-12-28
|
| [[Cill Airne]]
|-
| style='text-align:right'| 1318
| [[Íomhá:Jillian van Turnhout.jpg|center|128px]]
| [[Jillian van Turnhout]]
| 1968-03-29
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1319
|
| [[Jim D'Arcy]]
| 1954-07-20
|
| [[Droichead Átha]]
|-
| style='text-align:right'| 1320
| [[Íomhá:Jim Daly politician.jpg|center|128px]]
| [[Jim Daly]]
| 1972-12-20
|
| [[Draighneach]]
|-
| style='text-align:right'| 1321
|
| [[Séamas Langtún]]
| 1918-01-18
| 1987-04-18
| [[Gabhrán]]
|-
| style='text-align:right'| 1322
|
| [[Séamus de Barra-Ó Murchú]]
| 1954-08-22
|
| [[Corcaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 1323
|
| [[Jimmy Harte]]
| 1958-02-27
|
| [[Leifear]]
|-
| style='text-align:right'| 1324
|
| [[Séamus Ó Géibheannaigh|Jimmy Keaveney]]
| 1945-02-12
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1325
|
| [[Joan Burke]]
| 1928-02-08
| 2016-11-27
| [[Droichead na Bandan]]
|-
| style='text-align:right'| 1326
| [[Íomhá:Joan Collins TD 2011.jpg|center|128px]]
| [[Joan Collins (polaiteoir)|Joan Collins]]
| 1961-06-04
|
| [[Droimeanach]]
|-
| style='text-align:right'| 1327
|
| [[Joe Behan]]
| 1959-07-30
|
| [[Bré]]
|-
| style='text-align:right'| 1328
| [[Íomhá:Joe Bergin (Gaelic footballer, 2015).jpg|center|128px]]
| [[Joe Bergin]]
| 1981-02-17
|
| [[Gaillimh]]
|-
| style='text-align:right'| 1329
| [[Íomhá:Joe Canning (2013).jpg|center|128px]]
| [[Seosamh Ó Cainín]]
| 1988-10-11
|
| [[Port Omna]]
|-
| style='text-align:right'| 1330
| [[Íomhá:Joe Carey 2014.jpg|center|128px]]
| [[Joe Carey]]
| 1975-06-24
|
| [[Droichead an Chláir]]
|-
| style='text-align:right'| 1331
|
| [[Seosamh Ó Déin]]
| 1977-11-15
|
| [[Cill Ia]]
|-
| style='text-align:right'| 1332
| [[Íomhá:Joe Duffy.jpg|center|128px]]
| [[Joe Duffy]]
| 1956-01-27
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1333
| [[Íomhá:Joe Gamble Writing.jpg|center|128px]]
| [[Joe Gamble]]
| 1982-01-14
|
| [[Corcaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 1334
|
| [[Seosamh Mac Donncha]]
| 1953
| 2016-05-20
| [[Tuaim]]
|-
| style='text-align:right'| 1335
| [[Íomhá:Senator Joe McHugh Fine Gael.JPG|center|128px]]
| [[Joe McHugh]]
| 1971-07-16
|
| [[Carraig Airt]]
|-
| style='text-align:right'| 1336
| [[Íomhá:Joe O'Reilly Irish Cavan politician head.jpg|center|128px]]
| [[Joe O'Reilly]]
| 1955-04-01
|
| [[Muinchille]]
|-
| style='text-align:right'| 1337
|
| [[Joe Steve Ó Neachtain]]
| 1942
| 2020-01-19
| ''[[:d:Q113192695|An Chré Dhubh]]''
|-
| style='text-align:right'| 1338
|
| [[John Bowman (craoltóir)]]
| 1942
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1339
|
| [[John Coffey (iománaí)|Seán Ó Cofaigh]]
| 1918-01-14
| 2019-08-12
| [[An Bóthar Leathan]]
|-
| style='text-align:right'| 1340
|
| [[Seán Ó Conalláin]]
| 1989-01-23
|
| [[Luimneach]]
|-
| style='text-align:right'| 1341
| [[Íomhá:Dr John Crowley TD.png|center|128px]]
| [[John Crowley]]
| 1870
| 1934
| [[Corcaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 1342
| [[Íomhá:John Curran politician.jpg|center|128px]]
| [[John Curran]]
| 1960-06-17
|
| [[Leamhcán]]
|-
| style='text-align:right'| 1343
|
| [[John Daly]]
| 1867-03-23
| 1932-02-23
| [[Contae Chorcaí]]
|-
| style='text-align:right'| 1344
|
| [[John Delaney]]
| 1967-10-16
|
| [[Port Láirge]]
|-
| style='text-align:right'| 1345
|
| [[John Dinneen]]
| 1867-03-23
| 1942-01-01
| [[Contae Chorcaí]]
|-
| style='text-align:right'| 1346
|
| [[John Donnellan]]
| 1937-03-27
|
| [[Dún Mór, Contae na Gaillimhe|Dún Mór]]
|-
| style='text-align:right'| 1347
|
| [[John Flynn]]
| 1891-11-10
| 1968-08-22
| [[Cathair Saidhbhín]]
|-
| style='text-align:right'| 1348
|
| [[John Galvin]]
| 1907-05-15
| 1963-10-11
| [[Contae Chorcaí]]
|-
| style='text-align:right'| 1349
| [[Íomhá:John Gilroy.png|center|128px]]
| [[John Gilroy]]
| 1967-07-20
|
| [[Baile Átha Buí]]
|-
| style='text-align:right'| 1350
|
| [[John Good]]
|
| 1941-04-02
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1351
| [[Íomhá:John Halligan 2011.jpg|center|128px]]
| [[John Halligan]]
| 1955-01-18
|
| [[Port Láirge]]
|-
| style='text-align:right'| 1352
|
| [[John Healy]]
| 1903-05-26
| 1995
| [[Corcaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 1353
| [[Íomhá:John Hely-Hutchinson.jpg|center|128px]]
| [[John Hely-Hutchinson]]
| 1724
| 1794-09-04
| [[Mala]]
|-
| style='text-align:right'| 1354
| [[Íomhá:John McGuinness 2006.jpg|center|128px]]
| [[John J. McGuinness]]
| 1955-03-15
|
| [[Cill Chainnigh]]
|-
| style='text-align:right'| 1355
|
| [[John Jinks]]
| 1872
| 1934-09-11
| [[Droim Chliabh]]
|-
| style='text-align:right'| 1356
|
| [[John Joe Doyle]]
| 1906-06-14
| 2000-08-11
| [[Cora Chaitlín]]
|-
| style='text-align:right'| 1357
|
| [[John Joe McGirl]]
| 1921-03-25
| 1988-12-08
| [[Béal an Átha Móir]]
|-
| style='text-align:right'| 1358
|
| [[John Joe O'Reilly]]
| 1881-04-24
| 1967-12-28
| [[Contae Liatroma]]
|-
| style='text-align:right'| 1359
|
| [[John Joe Rice]]
| 1893
| 1970-07-24
| [[Neidín]]
|-
| style='text-align:right'| 1360
|
| [[Seán Ó Céin]]
| 1917-02-18
| 1975-10-01
| [[Port Láirge]]
|-
| style='text-align:right'| 1361
|
| [[John Leonard]]
| 1976-10-20
|
| [[Mullach Íde]]
|-
| style='text-align:right'| 1362
|
| [[John Lynch (Ciarraí)|John Lynch]]
| 1889-04-10
| 1957-06-10
| [[Corcaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 1363
|
| [[John Mac Menamin (breitheamh)|John Mac Menamin]]
| 1952-11-14
|
| [[Raghnallach]]
|-
| style='text-align:right'| 1364
|
| [[John Mannion Óg]]
| 1944-10-26
| 2006-04-02
| [[Contae na Gaillimhe]]
|-
| style='text-align:right'| 1365
|
| [[John Mannion, Mór]]
| 1907-06-04
| 1978-09-10
| [[An Clochán (Contae na Gaillimhe)|An Clochán]]
|-
| style='text-align:right'| 1366
|
| [[Seán Mac Gafraidh (iománaí)|Seán Mac Gafraidh]]
| 1987-09-11
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1367
|
| [[John McCoy]]
| 1940-07-01
|
| [[Contae Luimnigh]]
|-
| style='text-align:right'| 1368
|
| [[Seán Ó Maoláin]]
| 1981-01-28
|
| [[Port Láirge]]
|-
| style='text-align:right'| 1369
|
| [[Seán Ó Murchú (sagart)|Seán Ó Murchú]]
| 1753
| 1798-06-26
| [[Contae Loch Garman]]
|-
| style='text-align:right'| 1370
|
| [[John Murray (craoltóir Éireannach)]]
| 1964
|
| [[Tamhlacht]]
|-
| style='text-align:right'| 1371
|
| [[John O’Byrne|John O'Byrne]]
| 1884-04-24
| 1954-01-14
| [[Ceatharlach]]
|-
| style='text-align:right'| 1372
|
| [[John O'Donovan]]
| 1908
| 1982-05-17
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1373
|
| [[Seán Ó Caoimh]]
| 1951-04-15
|
| [[Trá Lí]]
|-
| style='text-align:right'| 1374
|
| [[John O'Leary (Ciarraí)|John O'Leary]]
| 1933-05-03
| 2015-10-05
| [[Cill Airne]]
|-
| style='text-align:right'| 1375
|
| [[John O'Leary (Loch Garman)|John O'Leary]]
| 1894-09-01
| 1959-06-21
| [[Contae Loch Garman]]
|-
| style='text-align:right'| 1376
| [[Íomhá:John O'Mahony.jpg|center|128px]]
| [[John O'Mahony]]
| 1953-06-08
| 2024-07-06
| [[Cill Mobhí]]
|-
| style='text-align:right'| 1377
|
| [[John O'Sullivan (Corcaigh)|John O'Sullivan]]
| 1901-06-08
| 1990-02-28
| [[Contae Chorcaí]]
|-
| style='text-align:right'| 1378
| [[Íomhá:John Paul Phelan 2014.jpg|center|128px]]
| [[John Paul Phelan]]
| 1978-09-27
|
| [[Port Láirge]]
|-
| style='text-align:right'| 1379
|
| [[Seán Tennyson]]
| 1985-02-06
|
| [[Contae Chill Chainnigh]]
|-
| style='text-align:right'| 1380
|
| [[John Whelan]]
| 1961-03-24
|
| [[Port Laoise]]
|-
| style='text-align:right'| 1381
|
| [[Johnny Callanan]]
| 1910-05-20
| 1982-06-15
| [[Contae na Gaillimhe]]
|-
| style='text-align:right'| 1382
|
| [[Johnny Connor]]
| 1899
| 1955-12-11
| [[Trá Lí]]
|-
| style='text-align:right'| 1383
|
| [[Johnny Geoghegan]]
| 1913-11-05
| 1975-01-05
| [[Contae na Gaillimhe]]
|-
| style='text-align:right'| 1384
| [[Íomhá:Jon Kenny and Seán Kelly (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Jon Kenny]]
| 1957-12-12
| 2024-11-15
| [[An tOspidéal]]
|-
| style='text-align:right'| 1385
| [[Íomhá:Jonathan Glynn (2013).jpg|center|128px]]
| [[Seán Mac Gloinn]]
| 1993-06-07
|
| [[Gaillimh]]
|-
| style='text-align:right'| 1386
| [[Íomhá:Jonathan O'Brien 2014.jpg|center|128px]]
| [[Jonathan O'Brien]]
| 1971-12-28
|
| [[Corcaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 1387
| [[Íomhá:Jonathan Pim 1806-1885.jpg|center|128px]]
| [[Jonathan Pim (1806–1885)|Jonathan Pim]]
| 1806
| 1885-07-06
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1388
|
| [[Joseph Bermingham]]
| 1919-05-09
| 1995-08-11
| [[Contae Chill Dara]]
|-
| style='text-align:right'| 1389
|
| [[Joseph Hughes]]
| 1905-09-18
| 1960-01-20
| [[Dún Garbhán]]
|-
| style='text-align:right'| 1390
| [[Íomhá:Joseph McGuiness (38537799191).jpg|center|128px]]
| [[Joseph McGuinness]]
| 1875-04-10
| 1922-05-31
| [[Tearmann Bearaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 1391
| [[Íomhá:Joseph Sweeney, 22 Jan 1919 (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Joseph Sweeney]]
| 1897-06-13
| 1980-11-25
| [[Ailt an Chorráin]]
|-
| style='text-align:right'| 1392
| [[Íomhá:Justin Barrett, 2017 Ard Fheis (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Justin Barrett]]
| 1971-04-13
|
| [[Contae Thiobraid Árann]]
|-
| style='text-align:right'| 1393
|
| [[Justin McKenna]]
| 1896-06-09
| 1950-03-23
| [[Contae an Chabháin]]
|-
| style='text-align:right'| 1394
|
| [[Kathleen Lynn]]
| 1874-01-28
| 1955-09-14
| [[Cill Ala]]
|-
| style='text-align:right'| 1395
|
| [[Kathleen O'Callaghan]]
| 1885-10-11
| 1961-03-16
| ''[[:d:Q104304114|Crois Uí Mhathúna]]''
|-
| style='text-align:right'| 1396
|
| [[Kathleen O'Connor]]
| 1934-07-30
| 2017-12-13
| [[Trá Lí]]
|-
| style='text-align:right'| 1397
| [[Íomhá:Kathryn Reilly (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Kathryn Reilly]]
| 1988-09-17
|
| [[Baile Shéamais Dhuibh]]
|-
| style='text-align:right'| 1398
| [[Íomhá:Kathryn Thomas at RTÉ's winter season launch (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Kathryn Thomas]]
| 1979-01-20
|
| [[Ceatharlach]]
|-
| style='text-align:right'| 1399
| [[Íomhá:Katie Holten 2013 Sensing Change from video.png|center|128px]]
| [[Katie Holten]]
| 1975-09-22
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1400
|
| [[Caoimhín Ó Cáinte]]
| 1986
|
| [[Inis Eonáin]]
|-
| style='text-align:right'| 1401
|
| [[Caoimhín Ó Dubháin]]
| 1991-10
|
| ''[[:d:Q5167663|Cuanach]]''
|-
| style='text-align:right'| 1402
|
| [[Kevin Hartnett]]
| 1984-06-04
|
| [[An Seangharraí]]
|-
| style='text-align:right'| 1403
|
| [[Caoimhín Mac Meanman]]
| 1986-12-09
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1404
|
| [[Caoimhín Ó Móráin]]
| 1987-03-03
|
| [[Port Láirge]]
|-
| style='text-align:right'| 1405
| [[Íomhá:Kieran O'Donnell (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Kieran O'Donnell]]
| 1963-05-08
|
| [[Luimneach]]
|-
| style='text-align:right'| 1406
|
| [[Kieran O'Leary]]
| 1987-07-28
|
| [[Trá Lí]]
|-
| style='text-align:right'| 1407
|
| [[Killian Young]]
| 1987-01-04
|
| [[An Rinn Aird]]
|-
| style='text-align:right'| 1408
|
| [[Láimhbheartach Mac Cionnaith]]
| 1870-07-16
| 1956-12-27
| [[Cluain Tarbh]]
|-
| style='text-align:right'| 1409
|
| [[Larry McMahon]]
| 1929-01-18
| 2006-02-16
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1410
| [[Íomhá:Jaguar XE - Arrival in London (15185880955) (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Laura Whitmore]]
| 1985-05-04
|
| [[Bré]]<br/>[[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1411
| [[Íomhá:Laurence Ginnell.jpg|center|128px]]
| [[Labhrás Mag Fhionnail]]
| 1852-04-09
| 1923-04-17
| [[Dealbhna]]
|-
| style='text-align:right'| 1412
|
| [[Lee Keegan]]
| 1989-10-25
|
| [[Caisleán an Bharraigh]]
|-
| style='text-align:right'| 1413
|
| [[Leo McLoone]]
| 1989
|
| [[Leitir Ceanainn]]
|-
| style='text-align:right'| 1414
| [[Íomhá:Leona Maguire 2011 EK Amateur Noordwijk.JPG|center|128px]]
| [[Leona Maguire]]
| 1994-11-30
|
| [[An Cabhán]]
|-
| style='text-align:right'| 1415
|
| [[Liam Ahern]]
| 1916-01-12
| 1974-07-13
| [[Contae Chorcaí]]
|-
| style='text-align:right'| 1416
|
| [[Liam Cunningham]]
| 1915-01-25
| 1976-02-29
| [[Contae Dhún na nGall]]
|-
| style='text-align:right'| 1417
|
| [[Liam Ó Fionnalaigh]]
| 1958-01-01
|
| [[Baile an Phoill]]
|-
| style='text-align:right'| 1418
|
| [[Liam Hamilton]]
| 1928-09-08
| 2000-11-29
| [[Baile Mhistéala]]
|-
| style='text-align:right'| 1419
| [[Íomhá:Liam Kearney.jpg|center|128px]]
| [[Liam Kearney]]
| 1983-01-10
|
| [[Conaithe]]
|-
| style='text-align:right'| 1420
|
| [[Liam Lawlor|Liam Ó Leathlobhair]]
| 1945-10-01
| 2005-10-22
| [[Cromghlinn, BÁC|Cromghlinn]]
|-
| style='text-align:right'| 1421
|
| [[Liam Mac Con Iomaire]]
| 1937-10-09
| 2019-05-05
| [[Casla]]
|-
| style='text-align:right'| 1422
|
| [[William M. McKechnie (breitheamh)|William M. McKechnie]]
| 1951-04-16
|
| [[Cionn tSáile]]
|-
| style='text-align:right'| 1423
|
| [[Liam de Róiste]]
| 1882-06-15
| 1959-05-15
| [[Baile Mhontáin]]
|-
| style='text-align:right'| 1424
| [[Íomhá:Linda Bhreathnach.jpg|center|128px]]
| [[Linda Bhreathnach]]
| 1983
|
| [[Ros Muc]]
|-
| style='text-align:right'| 1425
|
| [[Lionel Booth]]
| 1914-06-12
| 1997-05-31
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1426
|
| [[Lorcan Allen]]
| 1940-03-27
|
| [[Contae na Gaillimhe]]
|-
| style='text-align:right'| 1427
|
| [[Lorcan Robbins|Lorcán O Roibín]]
| 1880s
| 1939
| [[An Móta]]
|-
| style='text-align:right'| 1428
|
| [[Lorenzo Ó Meachair]]
| 1899-09-16
| 1973-05-17
| [[Tulach Ruáin]]
|-
| style='text-align:right'| 1429
| [[Íomhá:Louise Quinn Eskilstuna.jpg|center|128px]]
| [[Louise Quinn]]
| 1990-06-17
|
| [[Baile Coimín]]
|-
| style='text-align:right'| 1430
|
| [[Lucy Kennedy]]
| 1976-04-21
|
| [[Cuas an Ghainimh]]<br/>[[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1431
|
| [[Lughaidh Ó Cléirigh]]
| 1580
| 1630
| [[Contae Dhún na nGall]]
|-
| style='text-align:right'| 1432
|
| [[Luke Belton]]
| 1918-08-09
| 2006-06-18
| [[Contae an Longfoirt]]
|-
| style='text-align:right'| 1433
|
| [[M. J. Nolan|M.J. Ó Nualláin]]
| 1951-01-25
|
| [[Muine Bheag]]
|-
| style='text-align:right'| 1434
|
| [[Macdara Ó Fátharta]]
|
|
| [[Inis Meáin]]
|-
| style='text-align:right'| 1435
| [[Íomhá:Maeve Higgins.jpeg|center|128px]]
| [[Maeve Higgins]]
| 1981-03-24
|
| [[An Cóbh]]
|-
| style='text-align:right'| 1436
|
| [[Mainie Jellett|Mainie Harriet Jellett]]
| 1897-04-29
| 1944-02-16
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1437
|
| [[Majella O'Donnell]]
| 1960-04-14
|
| [[Dúrlas Éile|Durlas]]
|-
| style='text-align:right'| 1438
|
| [[Manchán Magan]]
| 1970
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1439
|
| [[Mainchín Seoighe]]
| 1920-08-18
| 2006-07-03
| ''[[:d:Q104313381|Baile Thancaird]]''
|-
| style='text-align:right'| 1440
| [[Íomhá:Manus Lunny 2005.jpg|center|128px]]
| [[Manus Lunny]]
| 1962
|
| [[Gaoth Dobhair]]
|-
| style='text-align:right'| 1441
|
| [[Margaret Collins-O'Driscoll]]
| 1878
| 1945-06-17
| [[Cloich na Coillte]]
|-
| style='text-align:right'| 1442
|
| [[Margaret Mary Pearse]]
| 1878-08-24
| 1968-11-07
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1443
| [[Íomhá:Margaret Pearse in later life.jpg|center|128px]]
| [[Margaret Pearse]]
| 1857-02-12
| 1932-04-22
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1444
|
| [[Margo]]
| 1951-02-06
|
| [[Contae Dhún na nGall]]
|-
| style='text-align:right'| 1445
|
| [[Marian Finucane]]
| 1950-05-21
| 2020-01-02
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1446
| [[Íomhá:Marie-Louise O'Donnell.jpg|center|128px]]
| [[Marie-Louise O'Donnell]]
| 1952-09-05
|
| [[Béal Easa]]
|-
| style='text-align:right'| 1447
|
| [[Marie Moloney]]
| 1958-08-26
|
| [[Contae Chiarraí]]
|-
| style='text-align:right'| 1448
|
| [[Marie Mullen]]
| 1953
|
| [[Éire (Poblacht na hÉireann)|Éire]]
|-
| style='text-align:right'| 1449
| [[Íomhá:Mark Killilea Snr, 1927.jpg|center|128px]]
| [[Mark Killilea, Mór]]
| 1897-01-15
| 1970-09-29
| [[Contae na Gaillimhe]]
|-
| style='text-align:right'| 1450
|
| [[Mark Killilea, Óg]]
| 1939-09-05
| 2018-12-31
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1451
|
| [[Mark Vaughan]]
| 1985-10-11
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1452
|
| [[Martin Brennan]]
| 1903-03-01
| 1956-06-21
| [[Tobar an Choire]]
|-
| style='text-align:right'| 1453
|
| [[Martin Conlon]]
| 1879
| 1966-01-23
| [[Contae Ros Comáin]]
|-
| style='text-align:right'| 1454
| [[Íomhá:Martin Conway 2025 (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Martin Conway]]
| 1974-04-08
|
| [[Inis Díomáin]]
|-
| style='text-align:right'| 1455
| [[Íomhá:Martin Ferris TD (6133609624).jpg|center|128px]]
| [[Martin Ferris]]
| 1952-02-10
|
| [[Trá Lí]]
|-
| style='text-align:right'| 1456
|
| [[Martin Gibbons]]
| 1953-03-01
|
| [[Cill Chainnigh]]
|-
| style='text-align:right'| 1457
| [[Íomhá:Martin Heydon 2017.jpg|center|128px]]
| [[Martin Heydon]]
| 1978-08-09
|
| [[Cill Chuillinn]]
|-
| style='text-align:right'| 1458
| [[Íomhá:Martin McDonogh.jpg|center|128px]]
| [[Máirtín Mac Donnchadha]]
| 1858<br/>1857
| 1934-11-24
| [[Garmna]]
|-
| style='text-align:right'| 1459
|
| [[Martin Medlar]]
| 1899-12-04
| 1965-06-04
| [[Port Láirge]]
|-
| style='text-align:right'| 1460
|
| [[Máirtín Ó Raghallaigh]]
| 1993
|
| [[Leitir Ceanainn]]
|-
| style='text-align:right'| 1461
|
| [[Martin Roddy]]
| 1883-12-09
| 1948-01-08
| ''[[:d:Q18022071|Cill Mhic Eoghain]]''
|-
| style='text-align:right'| 1462
|
| [[Martin Ryan]]
| 1900-01-31
| 1943-07-22
| [[Contae Thiobraid Árann]]
|-
| style='text-align:right'| 1463
| [[Íomhá:Martin savage.jpg|center|128px]]
| [[Máirtín Sabhaois]]
| 1898
| 1919-12-19
| [[Baile Easa Dara]]
|-
| style='text-align:right'| 1464
|
| [[Máirtín Ó Stoirín]]
| 1964-09-28
|
| [[An Bealach, Contae Loch Garman|An Bealach]]
|-
| style='text-align:right'| 1465
| [[Íomhá:Marty Morrissey perched upon a stool.jpg|center|128px]]
| [[Marty Morrissey]]
| 1958-10-28
|
| [[Mala]]
|-
| style='text-align:right'| 1466
| [[Íomhá:StateLibQld 1 114664 Men and women who rival the birds, 1930 (cropped).jpg|center|128px]]
| [[An Bhantiarna Mary Heath]]
| 1896-11-10
| 1939-05-09
| [[Cnoc an Doire]]
|-
| style='text-align:right'| 1467
| [[Íomhá:Mary Ann O'Brien, 2011.jpg|center|128px]]
| [[Mary Ann O'Brien]]
| 1960-09-08
|
| [[Contae Phort Láirge]]
|-
| style='text-align:right'| 1468
| [[Íomhá:1657534158379 P487 BANOTTI 003 MOBILE.jpg|center|128px]]
| [[Mary Banotti]]
| 1939-05-29
| 2024-05-10
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1469
|
| [[Mary Colum]]
| 1884-06-13<br/>1887-06-13
| 1957-10-22
| [[Cúil Mhuine]]<br/>[[Contae Shligigh]]
|-
| style='text-align:right'| 1470
|
| [[Máire Ní Aodáin]]
| 1862
| 1942
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1471
|
| [[Mary Laffoy (breitheamh)|Mary Laffoy]]
| 1945-06-17
|
| [[Tuaim]]
|-
| style='text-align:right'| 1472
| [[Íomhá:Mary Mitchell O'Connor 2011.jpg|center|128px]]
| [[Mary Mitchell O'Connor]]
| 1959-06-10
|
| [[Baile an Mhuilinn, Contae na Gaillimhe|Baile an Mhuilinn]]
|-
| style='text-align:right'| 1473
|
| [[Mary Moran]]
| 1960-06-28
|
| [[Droichead Átha]]
|-
| style='text-align:right'| 1474
|
| [[Mary Reynolds]]
| 1889-10-10
| 1974-08-29
| [[Contae Liatroma]]
|-
| style='text-align:right'| 1475
|
| [[Mary Ryan]]
| 1898-01-31
| 1981-02-08
| [[Contae Thiobraid Árann]]
|-
| style='text-align:right'| 1476
|
| [[Mary Wilson (craoltóir)]]
|
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1477
| [[Íomhá:Matt Connor of Offaly — one of the greatest footballers of all time.jpg|center|128px]]
| [[Maitiú Ó Conchubhair]]
| 1960
|
| [[Inis na mBreatnach]]
|-
| style='text-align:right'| 1478
| [[Íomhá:Mattie McGrath.jpg|center|128px]]
| [[Mattie McGrath]]
| 1958-09-01
|
| ''[[:d:Q7017303|An Caisleán Nua]]''
|-
| style='text-align:right'| 1479
|
| [[Maura Derrane]]
| 1970-07-08
|
| [[Inis Mór, Árainn|Inis Mór]]
|-
| style='text-align:right'| 1480
|
| [[Maura Laverty]]
| 1907-05-15
| 1966-07-28
| [[Ráth Iomgháin]]
|-
| style='text-align:right'| 1481
|
| [[Maureen O'Carroll]]
| 1913-03-29
| 1984-05-09
| [[Gaillimh]]
|-
| style='text-align:right'| 1482
|
| [[Maureen Potter]]
| 1925-01-03
| 2004-04-07
| [[Fionnradharc]]
|-
| style='text-align:right'| 1483
| [[Íomhá:Maurice Davin.jpg|center|128px]]
| [[Muiris Ó Daimhín]]
| 1842-06-29
| 1927-01-27
| [[Carraig na Siúire]]
|-
| style='text-align:right'| 1484
| [[Íomhá:Maurice Fitzgerald, Semple Stadium Wall of Fame.jpg|center|128px]]
| [[Muiris Mac Gearailt]]
| 1969
|
| [[Cathair Saidhbhín]]
|-
| style='text-align:right'| 1485
| [[Íomhá:Maurice Quinlivan 2015.jpg|center|128px]]
| [[Maurice Quinlivan]]
| 1967-11-23
|
| [[Baile Uí Neachtain Beag]]
|-
| style='text-align:right'| 1486
|
| [[Muiris Ó Seanacháin]]
| 1990-02-01
|
| [[Port Láirge]]
|-
| style='text-align:right'| 1487
| [[Íomhá:Max Arthur Macauliffe Portrait.jpg|center|128px]]
| [[Micheál Mac Amhlaoibh]]
| 1841-09-10
| 1913-03-15
| [[An Caisleán Nua, Contae Luimnigh|An Caisleán Nua]]
|-
| style='text-align:right'| 1488
|
| [[Maxwell Henry Close]]
| 1822
| 1903-09-12
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1489
| [[Íomhá:Fight Like Apes - MayKay.jpg|center|128px]]
| [[MayKay]]
| 1986
|
| [[Cill Dara]]
|-
| style='text-align:right'| 1490
| [[Íomhá:Megan Campbell (21384714842).jpg|center|128px]]
| [[Megan Campbell]]
| 1993-06-28
|
| [[Droichead Átha]]
|-
| style='text-align:right'| 1491
|
| [[Michael Brennan (Fine Gael)|Michael Brennan]]
| 1884
| 1970-10-06
| [[Contae Ros Comáin]]
|-
| style='text-align:right'| 1492
|
| [[Michael Carty]]
| 1916-12-16
| 1975-04-23
| [[Baile Locha Riach]]
|-
| style='text-align:right'| 1493
| [[Íomhá:Michael Colivet, circa 1920s.png|center|128px]]
| [[Michael Colivet]]
| 1882-03-29
| 1955-05-04
| [[Luimneach]]
|-
| style='text-align:right'| 1494
|
| [[Michael Comiskey]]
| 1953-10-01
|
| [[Cluainín]]
|-
| style='text-align:right'| 1495
| [[Íomhá:Michael Creed in 2024 (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Michael Creed]]
| 1963-06-29
|
| [[Contae Chorcaí]]
|-
| style='text-align:right'| 1496
| [[Íomhá:Michael Darragh MacAuley.jpg|center|128px]]
| [[Michael Darragh MacAuley]]
| 1986-08
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1497
|
| [[Michael Davern]]
| 1900-07-22
| 1973-07-25
| [[Caiseal (Tiobraid Árann)|Caiseal]]
|-
| style='text-align:right'| 1498
|
| [[Michael Derham]]
| 1889
| 1923-11-20
| [[Contae Bhaile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1499
| [[Íomhá:Mick Devine.jpg|center|128px]]
| [[Michael Devine]]
| 1973-03-19
|
| [[An Cóbh]]
|-
| style='text-align:right'| 1500
|
| [[Michael Doyle]]
|
| 1942-09-07
| ''[[:d:Q26715338|Tagoat]]''
|-
| style='text-align:right'| 1501
| [[Íomhá:M Egan JP TC Cork cropped from Ireland's National Pledge, April 1918.jpg|center|128px]]
| [[Michael Egan]]
| 1866-02
| 1947-03
| [[Corcaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 1502
|
| [[Michael F. Kitt]]
| 1914-09-13
| 1974-12-24
| [[An Creagán, Contae na Gaillimhe|An Creagán]]
|-
| style='text-align:right'| 1503
|
| [[Micheál Ó Fionnalaigh]]
| 1985-02-28
|
| [[Baile Héil]]
|-
| style='text-align:right'| 1504
|
| [[Micheál Mac Síomóin]]
| 1989-04-09
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1505
| [[Íomhá:Michael Healy Rae smiles for a Constituent.JPG|center|128px]]
| [[Michael Healy-Rae]]
| 1967-01-11
|
| [[Cill Gharbháin, Contae Chiarraí|Cill Gharbháin]]
|-
| style='text-align:right'| 1506
| [[Íomhá:Michael Heffernan TD, circa 1910s.png|center|128px]]
| [[Michael Heffernan]]
| 1885-04-03
| 1970-11-21
| [[Carraig na Siúire]]
|-
| style='text-align:right'| 1507
|
| [[Michael Hennessy]]
|
|
| [[Contae Chorcaí]]
|-
| style='text-align:right'| 1508
|
| [[Mícheál Caomhánach]]
| 1979-04-06
|
| [[Achadh Úr]]
|-
| style='text-align:right'| 1509
|
| [[Michael Lipper]]
| 1932-06-01
| 1987-10-18
| [[Luimneach]]
|-
| style='text-align:right'| 1510
|
| [[Michael Lyons]]
| 1910-11-01
| 1991-11-19
| [[Contae Mhaigh Eo]]
|-
| style='text-align:right'| 1511
|
| [[Michael Lyster]]
| 1958
|
| [[Dún Garbhán]]
|-
| style='text-align:right'| 1512
|
| [[Michael McCarthy]]
| 1976-11-15
|
| [[Dún Mánmhaí]]
|-
| style='text-align:right'| 1513
| [[Íomhá:Michael McGlynn 2016.jpg|center|128px]]
| [[Michael McGlynn]]
| 1964-05-11
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1514
| [[Íomhá:Michael McGrath 2014 (headshot).jpg|center|128px]]
| [[Michael McGrath]]
| 1976-08-23
|
| [[Corcaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 1515
| [[Íomhá:Michael McNamara (official portrait) 2020 (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Michael McNamara]]
| 1974-03-01
|
| [[An Scairbh]]
|-
| style='text-align:right'| 1516
|
| [[Michael Meehan]]
| 1984
|
| [[Béal Átha na Sluaighe]]
|-
| style='text-align:right'| 1517
|
| [[Michael Mullins]]
| 1953-02-22
|
| [[Gaillimh]]
|-
| style='text-align:right'| 1518
| [[Íomhá:Michael Murphy pen vs John Deighan - USFC 08.jpg|center|128px]]
| [[Michael Murphy (peileadóir)|Michael Murphy]]
| 1989-08-04
|
| [[Leitir Ceanainn]]
|-
| style='text-align:right'| 1519
|
| [[Michael Murphy]]
| 1919-03-12
| 2000-10-28
| [[Contae Chorcaí]]
|-
| style='text-align:right'| 1520
|
| [[Mícheál Ó hEithir]]
| 1920-06-02
| 1996-11-24
| [[Glas Naíon]]
|-
| style='text-align:right'| 1521
| [[Íomhá:Michael P O'Hickey.jpg|center|128px]]
| [[Micheál Ó hIceadha]]
| 1860-03-12<br/>1861-03-12
| 1916-11-19
| ''[[:d:Q104319975|An Charraig Bheag]]''
|-
| style='text-align:right'| 1522
|
| [[Micheál Ó Síothcháin]]
| 1870-12-17
| 1945-03-01
| [[Port Láirge]]
|-
| style='text-align:right'| 1523
|
| [[Michael Sheridan]]
| 1896
| 1970-07-06
| [[Contae an Chabháin]]
|-
| style='text-align:right'| 1524
| [[Íomhá:Michael Staines 1918.jpg|center|128px]]
| [[Michael Staines]]
| 1885-05-01
| 1955-10-26
| [[Baile Uí Fhiacháin]]
|-
| style='text-align:right'| 1525
| [[Íomhá:Michael D'Arcy 2014.jpg|center|128px]]
| [[Michael W. D'Arcy]]
| 1970-02-26
|
| [[Guaire]]
|-
| style='text-align:right'| 1526
|
| [[Mícheál Breathnach (Port Láirge)|Mícheál Breathnach]]
| 1983-04-23
|
| [[Port Láirge]]
|-
| style='text-align:right'| 1527
|
| [[Michael ffrench-O'Carroll]]
| 1919-09-15
| 2007-05-05
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1528
|
| [[Michelle Mulherin]]
| 1972-01-20
|
| [[Béal an Átha]]
|-
| style='text-align:right'| 1529
| [[Íomhá:First Minister Humza Yousaf meets with First Minister of Northern Ireland designate Michelle O'Neill, 2023 (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Michelle O'Neill]]
| 1977-01-10
|
| [[Mainistir Fhear Maí]]
|-
| style='text-align:right'| 1530
|
| [[Micheál Ó Síoda]]
| 1888-05-30
| 1966-10-19
| [[An Carn Mór, Contae na Gaillimhe|An Carn Mór]]
|-
| style='text-align:right'| 1531
|
| [[Mick Doyle (rugbaí)|Mick Doyle]]
| 1941-10-13
| 2004-05-11
| [[Oileán Ciarraí]]
|-
| style='text-align:right'| 1532
|
| [[Mick Fitzpatrick]]
| 1893
| 1968-10-08
| [[Loch Garman]]
|-
| style='text-align:right'| 1533
|
| [[Mícheál Mac Aodha]]
| 1912-07-12
| 1982-09-13
| [[Caisleán Uí Chonaill]]
|-
| style='text-align:right'| 1534
| [[Íomhá:Mick Moloney.jpg|center|128px]]
| [[Mick Moloney]]
| 1944-11-15
| 2022-07-27
| [[Luimneach]]
|-
| style='text-align:right'| 1535
| [[Íomhá:Mick O'Dwyer in 2012.jpg|center|128px]]
| [[Mícheál Ó Duibhir (peileadóir)|Mícheál Ó Duibhir]]
| 1936-06-09
| 2025-04-03
| [[An Coireán]]
|-
| style='text-align:right'| 1536
| [[Íomhá:Nuclear Disarmament Making the world free from nuclear weapons (48915893717).jpg|center|128px]]
| [[Mick Wallace]]
| 1955-11-09
|
| [[Loch Garman]]
|-
| style='text-align:right'| 1537
|
| [[Mickey Kearns]]
| 1943-04-18
|
| [[Sligeach]]
|-
| style='text-align:right'| 1538
|
| [[Mike Denver]]
| 1980-06-15
|
| [[Port Omna]]
|-
| style='text-align:right'| 1539
|
| [[Mike Frank Russell]]
| 1977
|
| [[Cill Orglan]]
|-
| style='text-align:right'| 1540
|
| [[Mildred Anne Butler]]
| 1858-01-11
| 1941-10-11
| [[Baile Mhic Andáin]]
|-
| style='text-align:right'| 1541
| [[Íomhá:Miriam O'Callaghan in chat with Ryan Tubridy.jpg|center|128px]]
| [[Miriam O'Callaghan]]
| 1960-01-06
|
| [[Carraig an tSionnaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 1542
|
| [[Monica Barnes]]
| 1936-02-12
| 2018-05-03
| [[Carraig Mhachaire Rois]]
|-
| style='text-align:right'| 1543
|
| [[Muiris Mac Conghail]]
| 1941-05-12
| 2019-11-25
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1544
|
| [[Myrtle Allen]]
| 1924-03-13
| 2018-06-13
| ''[[:d:Q7810423|Tivoli, Corcaigh]]''
|-
| style='text-align:right'| 1545
| [[Íomhá:Portrait of Maire Nic Shiubhlaigh P3647.jpg|center|128px]]
| [[Máire Nic Shiubhlaigh]]
| 1883-05-05
| 1958-09-09
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1546
| [[Íomhá:Maire-Ni-Chineide2.jpg|center|128px]]
| [[Máire Ní Chinnéide]]
| 1879-01-17
| 1967-05-25
| [[Ráth Maonais]]
|-
| style='text-align:right'| 1547
| [[Íomhá:Niall Burke cropped.jpg|center|128px]]
| [[Níall de Búrca]]
| 1991-05-21
|
| [[Gaillimh]]
|-
| style='text-align:right'| 1548
| [[Íomhá:Niall Collins.jpg|center|128px]]
| [[Niall Collins]]
| 1973-03-30
|
| [[Tobar Phádraig]]
|-
| style='text-align:right'| 1549
|
| [[Niall Ó Dónaill]]
| 1908-08-27
| 1995-02-10
| [[Loch an Iúir]]
|-
| style='text-align:right'| 1550
|
| [[Nioclás Inglis]]
| 1962-10-20
|
| [[Cuilleann, Contae Thiobraid Árann|Cuilleann]]
|-
| style='text-align:right'| 1551
|
| [[Nollaig Ó Conchubhair]]
| 1990-04-12
|
| [[Port Láirge]]
|-
| style='text-align:right'| 1552
|
| [[Nollaig Mac Craith]]
| 1990-12-17
|
| [[Luachma]]
|-
| style='text-align:right'| 1553
|
| [[Nollaig Ó Muraíle]]
|
|
| [[Cnoc Mhuire, Contae Mhaigh Eo|Cnoc Mhuire]]
|-
| style='text-align:right'| 1554
|
| [[Nollaig Ó Gadhra]]
| 1943-12-16
| 2008-08-13
| [[Fíonach, Contae Luimnigh|Fíonach]]
|-
| style='text-align:right'| 1555
| [[Íomhá:Oliver Callan in chat with Ryan Tubridy.jpg|center|128px]]
| [[Oliver Callan]]
| 1980-12-27
|
| [[Inis Caoin]]
|-
| style='text-align:right'| 1556
|
| [[Ollie Cahill]]
| 1975-09-29
|
| [[Cluain Meala]]
|-
| style='text-align:right'| 1557
|
| [[Orla Guerin]]
| 1966-05-15
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1558
| [[Íomhá:P. J. Moloney, 22 Jan 1919 (cropped).jpg|center|128px]]
| [[P. J. Moloney]]
| 1869-03-20
| 1947-09-04
| [[Contae Thiobraid Árann]]
|-
| style='text-align:right'| 1559
|
| [[P.S. Ó Riain]]
| 1977-06-15
|
| [[Baile Sheáin, Contae Chill Chainnigh|Baile Sheáin]]
|-
| style='text-align:right'| 1560
|
| [[Pádraig Mac Aindriú]]
| 1988-07-18
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1561
|
| [[Paddy Harte]]
| 1931-07-26
| 2018-01-08
| [[Leifear]]
|-
| style='text-align:right'| 1562
|
| [[Paddy Keaveney]]
| 1929-10-28
| 1995-07-19
| [[Contae Dhún na nGall]]
|-
| style='text-align:right'| 1563
|
| [[Pádraig Mac Craith]]
| 1989-02-02
|
| [[Ard an Rátha]]
|-
| style='text-align:right'| 1564
|
| [[Pádraig Ó Faoláin]]
| 1910-09-16
| 1971-12-07
| [[Achadh Úr]]
|-
| style='text-align:right'| 1565
|
| [[Pádraig de Priondragás]]
| 1958
|
| ''[[:d:Q4222952|Clárach]]''
|-
| style='text-align:right'| 1566
| [[Íomhá:Panti Bliss (20922291612).jpg|center|128px]]
| [[Rory O'Neill]]
| 1968-11-16
|
| [[Baile an Róba]]
|-
| style='text-align:right'| 1567
|
| [[Paschal Mooney]]
| 1947-10-14
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1568
| [[Íomhá:Pat Deering 2016.png|center|128px]]
| [[Pat Deering]]
| 1967-02-02
|
| [[Ráth Bhile]]
|-
| style='text-align:right'| 1569
|
| [[Pádraig Ó Dónalláin]]
| 1985-06-19
|
| [[Inis (baile)|Inis]]
|-
| style='text-align:right'| 1570
|
| [[Pat Gilroy]]
| 1971-11-03
|
| [[Marino]]
|-
| style='text-align:right'| 1571
| [[Íomhá:PAT INGOLDSBY 3 BW.jpg|center|128px]]
| [[Pat Ingoldsby]]
| 1942-08-25
| 2025-03-01
| [[Mullach Íde]]
|-
| style='text-align:right'| 1572
|
| [[Pat O'Neill]]
| 1958-11-14
|
| [[Contae Chill Chainnigh]]
|-
| style='text-align:right'| 1573
|
| [[Patricia Burke Brogan]]
| 1926-03-17
| 2022-09-05
| [[Cill an Dísirt]]
|-
| style='text-align:right'| 1574
|
| [[Patrick Beegan]]
| 1895-05-26
| 1958-02-02
| [[Ceapaigh an tSeagail]]
|-
| style='text-align:right'| 1575
| [[Íomhá:Patrick Belton, 1933.jpg|center|128px]]
| [[Patrick Belton]]
| 1885
| 1945-01-30
| [[Béal Átha Liag]]
|-
| style='text-align:right'| 1576
|
| [[Patrick Brennan]]
| 1891
| 20th century
| [[Míleac, Contae an Chláir|Míleac]]
|-
| style='text-align:right'| 1577
|
| [[Patrick Burke (An Clár)|Patrick Burke]]
| 1879-04-16
| 1945-02-07
| [[Contae an Chláir]]
|-
| style='text-align:right'| 1578
|
| [[Patrick Burke (Baile Átha Cliath)|Patrick Burke]]
| 1904-01-26
| 1985-09-09
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1579
|
| [[Patrick Cahill]]
| 1884-09-11
| 1946-11-12
| [[Trá Lí]]
|-
| style='text-align:right'| 1580
|
| [[Patrick Clancy]]
| 1877
| 1947-02-21
| [[An Brú]]
|-
| style='text-align:right'| 1581
|
| [[Patrick Connor]]
| 1906-03-15
| 1989-08-26
| [[Neidín]]
|-
| style='text-align:right'| 1582
|
| [[Patrick Crotty]]
| 1902-11-23
| 1970-11-26
| [[Port Láirge]]
|-
| style='text-align:right'| 1583
|
| [[Patrick Dooley]]
| 1910-01-14
| 1982-05-02
| [[Baile Átha Í]]
|-
| style='text-align:right'| 1584
|
| [[Patrick Duffy (polaiteoir)|Patrick Duffy]]
| 1875-07-28
| 1946-07-21
| [[Baile na Lorgan]]
|-
| style='text-align:right'| 1585
|
| [[Patrick Finucane]]
| 1890-12-05
| 1984-04-10
| [[Mala]]
|-
| style='text-align:right'| 1586
|
| [[Patrick Fogarty]]
|
| 1947-05-02
| [[Contae Bhaile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1587
|
| [[Patrick Gaffney]]
|
| 1943
| [[Contae Cheatharlach]]
|-
| style='text-align:right'| 1588
|
| [[Patrick Giles]]
| 1899
| 1965-03-13
| [[Maigh Dearmhaí]]
|-
| style='text-align:right'| 1589
|
| [[Patrick Hogan (Cumann na nGaedheal)|Patrick Hogan]]
| 1891-05-13
| 1936-07-14
| [[An Ballán]]
|-
| style='text-align:right'| 1590
|
| [[Patrick Hogan (Tiobraid Árann)|Patrick Hogan]]
| 1907-03-25
| 1972-10-05
| [[Contae Thiobraid Árann]]
|-
| style='text-align:right'| 1591
| [[Íomhá:Patrick Horgan.jpg|center|128px]]
| [[Pádraig Ó hOrgáin]]
| 1988-05-05
|
| [[An Linn Dubh]]
|-
| style='text-align:right'| 1592
|
| [[Patrick Kerrigan]]
| 1928-02-21
| 1979-07-04
| [[Contae Chorcaí]]
|-
| style='text-align:right'| 1593
|
| [[Patrick Kinane]]
| 1892-07-03
| 1957-07-15
| [[Contae Thiobraid Árann]]
|-
| style='text-align:right'| 1594
|
| [[Patrick Lenihan]]
| 1902-09-04
| 1970-03-11
| [[Cill Fhionnúrach]]
|-
| style='text-align:right'| 1595
|
| [[Patrick Leonard]]
| 1862
| 1944-05-10
| [[Éire (Poblacht na hÉireann)|Éire]]
|-
| style='text-align:right'| 1596
| [[Íomhá:Patrick MacGill, 1936.jpg|center|128px]]
| [[Patrick MacGill|Pádraig Mac a' Ghoill]]
| 1889-12-24
| 1963-11
| [[Na Gleannta]]
|-
| style='text-align:right'| 1597
|
| [[Patrick Maher]]
| 1989-10-12
|
| [[Cluain Meala]]
|-
| style='text-align:right'| 1598
|
| [[Patrick Malone]]
| 1916-05-30
| 1993-12-03
| [[Éire (Poblacht na hÉireann)|Éire]]
|-
| style='text-align:right'| 1599
|
| [[Patrick McCarvill]]
| 1893-05-23
| 1955-03-16
| [[Contae Mhuineacháin]]
|-
| style='text-align:right'| 1600
|
| [[Patrick McGoldrick]]
| 1865-08-12
| 1939-04-26
| ''[[:d:Q6407922|Cúil na gCuirridín]]''
|-
| style='text-align:right'| 1601
|
| [[Patrick Norton]]
| 1928
|
| [[Contae Chill Dara]]
|-
| style='text-align:right'| 1602
|
| [[Patrick Nulty]]
| 1982-11-18
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1603
|
| [[Patrick O'Byrne]]
| 1870-08
| 1944-01-20
| [[Ros Cré]]
|-
| style='text-align:right'| 1604
|
| [[Pádraig Ó Conchubhair]]
| 1991-02-06
|
| ''[[:d:Q7850732|An Tobar]]''
|-
| style='text-align:right'| 1605
|
| [[Padaí Mhicheáil Airt (The Invincibles)|Pádraig Ó Domhnaill]]
| 1835
| 1883-12-17
| [[Gaoth Dobhair]]
|-
| style='text-align:right'| 1606
| [[Íomhá:Patrick O'Donovan - 2018.jpg|center|128px]]
| [[Patrick O'Donovan]]
| 1977-03-21
|
| [[An Caisleán Nua, Contae Luimnigh|An Caisleán Nua]]
|-
| style='text-align:right'| 1607
|
| [[Pádraig Ó Caoimh]]
| 1881<br/>1881-07-03
| 1973-09-20
| ''[[:d:Q60556178|Nuachabháil]]''
|-
| style='text-align:right'| 1608
|
| [[Patrick O'Malley]]
| 1943-07-01
| 2021-03-27
| [[Luimneach]]
|-
| style='text-align:right'| 1609
|
| [[Patrick Palmer]]
| 1889-04-13
| 1971-03-21
| [[Dún na Séad]]
|-
| style='text-align:right'| 1610
|
| [[Patrick Shanahan]]
| 1908-03-10
| 2000-02-01
| [[Contae an Chláir]]
|-
| style='text-align:right'| 1611
|
| [[Patrick Teehan]]
| 1904-04-14
| 1985-12-25
| [[Tigh Moling]]
|-
| style='text-align:right'| 1612
|
| [[Paudge Brennan]]
| 1922-02-18
| 1998-06-10
| [[Contae Chill Mhantáin]]
|-
| style='text-align:right'| 1613
| [[Íomhá:Paudie Coffey.jpg|center|128px]]
| [[Paudie Coffey]]
| 1969-05-15
|
| [[Contae Phort Láirge]]
|-
| style='text-align:right'| 1614
|
| [[Paudie O'Sullivan]]
| 1988-11-28
|
| [[Corcaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 1615
|
| [[Paul Casey]]
| 1981-10-14
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1616
| [[Íomhá:Paul Coghlan, June 2018 (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Paul Coghlan]]
| 1944-06-01
| 2023-06-08
| [[Cill Airne]]
|-
| style='text-align:right'| 1617
|
| [[Paul (Óg) Connaughton]]
| 1982-01
|
| [[An Creagán, Contae na Gaillimhe|An Creagán]]
|-
| style='text-align:right'| 1618
|
| [[Paul Griffin]]
|
|
| [[Stigh Lorgan]]
|-
| style='text-align:right'| 1619
|
| [[Paul O'Connor]]
|
|
| [[Neidín]]
|-
| style='text-align:right'| 1620
| [[Íomhá:Paul Ryan (hurler).jpg|center|128px]]
| [[Pól Ó Riain]]
| 1988-11-03
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1621
|
| [[Pádraic Ó Mathúna|Pauric Mahony]]
| 1992-05-11
|
| [[Port Láirge]]
|-
| style='text-align:right'| 1622
|
| [[Peadar Cowan]]
| 1903-10-23
| 1962-05-09
| [[Ármhach]]
|-
| style='text-align:right'| 1623
|
| [[Cú Uladh - Peadar Toner Mac Fhionnlaoich|Peadar Toner Mac Fhionnlaoich]]
| 1857-10-05
| 1942-07-01
| ''[[:d:Q65559265|Allt an Iarainn]]''
|-
| style='text-align:right'| 1624
| [[Íomhá:Peadar Tóibín 2024 (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Peadar Tóibín]]
| 1974-06-19
|
| [[Droichead Átha]]
|-
| style='text-align:right'| 1625
|
| [[Percy Dockrell]]
| 1914-12-27
| 1979-11-22
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1626
| [[Íomhá:Peter Fitzpatrick.jpg|center|128px]]
| [[Peter Fitzpatrick]]
| 1962-05-11
|
| [[Dún Dealgan]]
|-
| style='text-align:right'| 1627
|
| [[Peter J. Ward]]
| 1891-11-01
| 1970-01-06
| [[Contae Dhún na nGall]]
|-
| style='text-align:right'| 1628
| [[Íomhá:Peter Mathews.jpg|center|128px]]
| [[Peter Mathews]]
| 1951-08
| 2017-02-27
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1629
|
| [[Phelim Calleary]]
| 1895-10-03
| 1974-01-04
| [[Béal an Átha]]
|-
| style='text-align:right'| 1630
|
| [[Pilib Ó Mathúna]]
| 1991-01-09
|
| [[Port Láirge]]
|-
| style='text-align:right'| 1631
| [[Íomhá:7d1b3dc73225f14081cadd08c3ce5775.jpg--the late philly mcguinness will be honoured next sunday when the gaa park in mohill is rededicated as the philly mcguinness memorial park.jpg|center|128px]]
| [[Philip McGuinness]]
| 1984-02-29
| 2010-04-19
| [[Contae Liatroma]]
|-
| style='text-align:right'| 1632
|
| [[Pilib Mac Mathúna]]
| 1987-09-05
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1633
|
| [[Philip Shanahan]]
| 1874-10-27
| 1931-11-21
| [[Contae Thiobraid Árann]]
|-
| style='text-align:right'| 1634
|
| [[Pierce McCan]]
| 1882-08-02
| 1919-03-06
| [[Contae Loch Garman]]
|-
| style='text-align:right'| 1635
|
| [[Proinsias Mac Aonghusa]]
| 1933-06-23
| 2003-09-28
| [[Gaillimh]]
|-
| style='text-align:right'| 1636
|
| [[Pádhraic Ó Comáin]]
|
|
| ''[[:d:Q4253241|Leacach]]''
|-
| style='text-align:right'| 1637
| [[Íomhá:Pádraic Maher(cropped).jpg|center|128px]]
| [[Pádraic Maher]]
| 1989-02-09
|
| [[Dúrlas Éile|Durlas]]
|-
| style='text-align:right'| 1638
|
| [[Pádraig Ó Baoill]]
| 1993
|
| [[An Baile Dubh, Contae Chiarraí (Clann Mhuiris)|An Baile Dubh]]
|-
| style='text-align:right'| 1639
|
| [[Pádraig Reidy]]
| 1986
|
| [[Trá Lí]]
|-
| style='text-align:right'| 1640
|
| [[Pádraig Tyers]]
| 1925-10-20
| 2010-02-19
| [[Tuar an Fhíona]]
|-
| style='text-align:right'| 1641
|
| [[Pádraig Ó Fiannachta]]
| 1927
| 2016-07-15
| ''[[:d:Q65559350|An Paideac]]''
|-
| style='text-align:right'| 1642
|
| [[Pádraig Ó Siochfhradha]]
| 1883-03-10
| 1964-11-19
| ''[[:d:Q65558431|Baile an Ghóilín]]''
|-
| style='text-align:right'| 1643
| [[Íomhá:PádraigÓSnodaigh.JPG|center|128px]]
| [[Pádraig Ó Snodaigh]]
| 1935-05-18
| 2025-01-02
| [[Ceatharlach]]
|-
| style='text-align:right'| 1644
|
| [[Páidí Ó Lionáird]]
| 1968-08-17
|
| [[Cúil Aodha]]
|-
| style='text-align:right'| 1645
| [[Íomhá:Pól Ó Foighil.jpg|center|128px]]
| [[Pól Ó Foighil]]
| 1928-06-01
| 2005-03-21
| [[Contae Thiobraid Árann]]
|-
| style='text-align:right'| 1646
| [[Íomhá:Rachel Allen at MAD Symposium.jpg|center|128px]]
| [[Rachel Allen]]
| 1971-10-11
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1647
| [[Íomhá:Ray Butler.jpg|center|128px]]
| [[Ray Butler (polaiteoir)|Ray Butler]]
| 1965-12-30
|
| [[Ceanannas]]
|-
| style='text-align:right'| 1648
|
| [[Ray D'Arcy]]
| 1964-09-01
|
| [[Cill Dara]]
|-
| style='text-align:right'| 1649
|
| [[Ray Kennedy (iriseoir)|Ray Kennedy]]
| 1970
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1650
| [[Íomhá:Becky Lynch July 2019.jpg|center|128px]]
| [[Becky Lynch]]
| 1987-01-30
|
| [[Luimneach]]
|-
| style='text-align:right'| 1651
| [[Íomhá:Regina Doherty, 2017.jpg|center|128px]]
| [[Regina Doherty]]
| 1971-01-26
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1652
| [[Íomhá:Barrington,Richard Manliffe01.png|center|128px]]
| [[Richard Barrington]]
| 1849
| 1915-09-15
| ''[[:d:Q104277926|An Fásach Rua]]''
|-
| style='text-align:right'| 1653
|
| [[Richard Barry]]
| 1919-09-04
| 2013-04-28
| [[Mainistir Fhear Maí]]
|-
| style='text-align:right'| 1654
|
| [[Richard Beamish]]
| 1862-06-16<br/>1861-06-16
| 1938-02-23
| [[An Gleanntán]]
|-
| style='text-align:right'| 1655
| [[Íomhá:Richard Corish, circa 1930s.jpg|center|128px]]
| [[Richard Corish]]
| 1889-01-01
| 1945-07-19
| [[Loch Garman]]
|-
| style='text-align:right'| 1656
|
| [[Risteárd de Hae]]
| 1902
| 1976
| [[Mainistir na Féile]]
|-
| style='text-align:right'| 1657
|
| [[Richard Stanihurst|Richard Stanyhurst]]
| 1547
| 1618
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1658
|
| [[Richard Walsh]]
| 1889
| 1957-12-04
| [[Contae Mhaigh Eo]]
|-
| style='text-align:right'| 1659
|
| [[Richard Wilson]]
| 1875
| 1957-02-20
| [[Contae Chill Mhantáin]]
|-
| style='text-align:right'| 1660
| [[Íomhá:Richie Hogan from TJ Reid, Seán Kelly, Richie Hogan, Walter Walsh.jpg|center|128px]]
| [[Risteard Ó hÓgáin]]
| 1988-08-08
|
| [[Dún Feart]]
|-
| style='text-align:right'| 1661
|
| [[Risteard de Hindeberg]]
| 1863-09-18
| 1916-03-17
| ''[[:d:Q104320133|Barr Beithí]]''
|-
| style='text-align:right'| 1662
|
| [[Risteárd Cooper]]
| 1969-02
|
| [[Éire (Poblacht na hÉireann)|Éire]]
|-
| style='text-align:right'| 1663
| [[Íomhá:Robert Ballagh 2014.jpg|center|128px]]
| [[Robert Ballagh]]
| 1943-09-22
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1664
|
| [[Robert Day]]
| 1885
| 1949
| [[Corcaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 1665
|
| [[Robert Dowds]]
| 1953-05
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1666
|
| [[Roibeard Ó Faracháin]]
| 1909-04-24
| 1984-12-29
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1667
|
| [[Robert Lahiffe]]
| 1911
| 1975-03-08
| [[Gort Inse Guaire|An Gort]]
|-
| style='text-align:right'| 1668
|
| [[Roger Garland]]
| 1933-02
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1669
|
| [[Roger Sweetman]]
| 1874-08-18
| 1954-05-20
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1670
|
| [[Roibeard Ó Maolalaigh]]
| 1966
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1671
|
| [[Ronan Collins]]
| 1952-10-09
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1672
|
| [[Rónán Ó Corráin]]
| 1981-02-26
|
| [[Corcaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 1673
| [[Íomhá:A rest in rotten row.jpg|center|128px]]
| [[Rose Maynard Barton]]
| 1856-04-21
| 1929
| [[Contae Thiobraid Árann]]
|-
| style='text-align:right'| 1674
| [[Íomhá:Rosemary Smith 1965.jpg|center|128px]]
| [[Rosemary Smith]]
| 1937-08-07
| 2023-12-05
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1675
|
| [[Ross McConnell]]
|
|
| [[Glas Naíon]]
|-
| style='text-align:right'| 1676
|
| [[Ross O'Carroll]]
| 1987-01-01
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1677
|
| [[Ruairí Brugha]]
| 1917-10-15
| 2006-01-31
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1678
|
| [[Rian Mac Aodh]]
| 1994-04-11
|
| [[Leitir Ceanainn]]
|-
| style='text-align:right'| 1679
|
| [[Ryan Ó Dubhuir]]
| 1986-07-23
|
| [[Caiseal (Tiobraid Árann)|Caiseal]]
|-
| style='text-align:right'| 1680
| [[Íomhá:Ryan O'Shaughnessy (2) 20180508 EuroVisionary (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Ryan O'Shaughnessy]]
| 1992-09-27
|
| [[Na Sceirí]]
|-
| style='text-align:right'| 1681
| [[Íomhá:Ryan Tubridy, 2018 (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Ryan Tubridy]]
| 1973-05-28
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1682
| [[Íomhá:Róisín O On Stage With Mary Black Her Mother At The Stand For The Truth Event --stand4truth--143406 (29372207157).jpg|center|128px]]
| [[Róisín O]]
| 1988
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1683
|
| [[Rónán Mac Con Iomaire]]
| 1975-01-02
|
| [[Gaillimh]]
|-
| style='text-align:right'| 1684
| [[Íomhá:Rónán Mullen - 2025 (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Rónán Mullen]]
| 1970-10-13
|
| [[Contae na Gaillimhe]]
|-
| style='text-align:right'| 1685
|
| [[Rónán Mac Aodha Bhuí]]
| 1970-05-06
| 2023-09-19
| [[Corcaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 1686
|
| [[Rónán Ó Flatharta]]
|
|
| [[Contae Chiarraí]]
|-
| style='text-align:right'| 1687
|
| [[Samuel Holt]]
| 1887
| 1929-04-18
| [[An Chúil, Contae na hIarmhí|An Chúil]]
|-
| style='text-align:right'| 1688
|
| [[Samuel O'Flaherty]]
| 1894-08-20
| 1930-05-22
| [[Caisleán na Finne]]
|-
| style='text-align:right'| 1689
| [[Íomhá:Sandra McLellan TD, Cork East (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Sandra McLellan]]
| 1961-05
|
| [[Eochaill]]
|-
| style='text-align:right'| 1690
| [[Íomhá:Sarah Purser by John Butler Yeats.png|center|128px]]
| [[Sarah Purser]]
| 1848-03-22
| 1943-08-07
| [[Dún Laoghaire]]
|-
| style='text-align:right'| 1691
|
| [[Seamus Moore]]
| 1947-06-18
|
| [[Callainn]]
|-
| style='text-align:right'| 1692
|
| [[Séamas Ó Muíneacháin]]
| 1973-10-22
|
| [[Contae Chiarraí]]
|-
| style='text-align:right'| 1693
| [[Íomhá:Sean Barrett 2014.png|center|128px]]
| [[Sean Barrett (eacnamaí)|Sean Barrett]]
| 1944
|
| [[Contae Chorcaí]]
|-
| style='text-align:right'| 1694
| [[Íomhá:Sean O'Rourke crop.jpg|center|128px]]
| [[Sean O'Rourke]]
| 1955
|
| [[Port Laoise]]
|-
| style='text-align:right'| 1695
|
| [[Seán Ardagh]]
| 1947-11-25
| 2016-05-17
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1696
|
| [[Seán Brosnan]]
| 1916-12-21
| 1979-04-18
| [[An Daingean|Daingean Uí Chúis]]
|-
| style='text-align:right'| 1697
|
| [[Seán Bán Breathnach]]
| 1949
|
| [[Contae na Gaillimhe]]
|-
| style='text-align:right'| 1698
|
| [[Seán Carroll]]
| 1892-01-20
| 1954-02-01
| [[Contae Luimnigh]]
|-
| style='text-align:right'| 1699
| [[Íomhá:Seán Crowe 2023 (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Seán Crowe]]
| 1957-03-07
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1700
|
| [[Seán Ó Curraoin (iománaí)|Seán Ó Curraoin]]
| 1981-11-11
|
| [[Cluain Meala]]
|-
| style='text-align:right'| 1701
|
| [[Seán Dunne]]
| 1918-12-18
| 1969-06-25
| [[Port Láirge]]
|-
| style='text-align:right'| 1702
|
| [[Seán FitzPatrick]]
| 1948-05-25
| 2021-11-08
| [[Contae Chill Mhantáin]]
|-
| style='text-align:right'| 1703
|
| [[Seán French (1890–1937)|Seán French]]
| 1890-05-29
| 1937-09-12
| [[Corcaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 1704
|
| [[Seán French (1931–2011)|Seán French]]
| 1931-11-08
| 2011-12-25
| [[Contae Chorcaí]]
|-
| style='text-align:right'| 1705
|
| [[Seán Hayes (polaiteoir)|Seán Hayes]]
| 1884
| 1941<br/>1928-01-24
| [[Cuan Dor]]
|-
| style='text-align:right'| 1706
| [[Íomhá:Seán Kyne 2025 (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Seán Ó Cadhain (polaiteoir)|Seán Ó Cadhain]]
| 1975-05-07
|
| [[Maigh Cuilinn]]
|-
| style='text-align:right'| 1707
|
| [[Seán McCarthy (Corcaigh)|Seán McCarthy]]
| 1889
| 1974-03-14
| ''[[:d:Q7899349|Garraí Thancaird]]''
|-
| style='text-align:right'| 1708
|
| [[Seán McCurtin]]
| 1896-06-24
| 1982-11-12
| [[Contae Thiobraid Árann]]
|-
| style='text-align:right'| 1709
| [[Íomhá:Sean McGarry, Circa 1914-1923.png|center|128px]]
| [[Seán McGarry]]
| 1886-08-02
| 1958-12-09
| [[Dún Droma]]
|-
| style='text-align:right'| 1710
|
| [[Seán Ó Murchú (peileadóir)|Seán Ó Murchú]]
| 1932-12
| 2025-04-14
| [[An Com, Contae Chiarraí (Corca Dhuibhne)|An Com]]
|-
| style='text-align:right'| 1711
|
| [[Seán Ó Gráda]]
| 1889-12-01
| 1966-04-07
| [[Contae an Chláir]]
|-
| style='text-align:right'| 1712
|
| [[Seán O'Mahony]]
| 1864
| 1934-11-28
| [[Baile Mhic Andáin]]
|-
| style='text-align:right'| 1713
| [[Íomhá:Sean-osullivan.png|center|128px]]
| [[Seán O'Sullivan]]
|
|
| [[Contae Chiarraí]]
|-
| style='text-align:right'| 1714
| [[Íomhá:Sean Sherlock Portrait 2020.jpeg|center|128px]]
| [[Seán Sherlock]]
| 1972-12-06
|
| [[Mala]]
|-
| style='text-align:right'| 1715
|
| [[Seán Ó Tiobraide]]
| 1897
| 1939-07-15
| [[Gaillimh]]
|-
| style='text-align:right'| 1716
| [[Íomhá:Sean Treacy circa 1919.jpg|center|128px]]
| [[Seán Tracey (réabhlóidí, 1895-1920)|Seán Ó Treasaigh]]
| 1895-02-14
| 1920-10-14
| [[Sulchóid Bheag]]
|-
| style='text-align:right'| 1717
|
| [[Seán Ó Ceallaigh (polaiteoir Cláiríneach)|Seán Ó Ceallaigh]]
| 1896-04-17
| 1994-06-15
| [[Contae an Chláir]]
|-
| style='text-align:right'| 1718
|
| [[Johnny Chóil Mhaidhc Ó Coisdealbha]]
| 1929-06-21
| 2006-10-27
| [[Indreabhán]]
|-
| style='text-align:right'| 1719
| [[Íomhá:Seán Ó Fearghaíl 2016.jpg|center|128px]]
| [[Seán Ó Fearghaíl]]
| 1960-04-17
|
| [[Contae Chill Dara]]
|-
| style='text-align:right'| 1720
|
| [[Seán Ó Neachtain (Scoláire Gaeilge)|Seán Ó Neachtain]]
| 1650
| 1729-03-09
| ''[[:d:Q67061513|Cluain Oileáin]]''
|-
| style='text-align:right'| 1721
|
| [[Mike Murphy]]
| 1941-10-20
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1722
|
| [[Seán Ó Dulaoích]]
| 1986-09-26
|
| [[Tulach Mhór]]
|-
| style='text-align:right'| 1723
|
| [[Shane Mac Dhuarcáin]]
| 1987-07-01
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1724
|
| [[Shane Murphy]]
| 1983-08-19
|
| [[An Gleanntán]]
|-
| style='text-align:right'| 1725
|
| [[Shane O'Neill]]
| 1986-03-01
|
| [[Baile an Easpaig]]
|-
| style='text-align:right'| 1726
|
| [[Shane Ryan]]
| 1978-10-05
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1727
|
| [[Sharon Ní Bheoláin]]
| 1966-02-15
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1728
|
| [[Sheila Galvin]]
| 1914-02-23
| 1983-03-20
| [[Contae Chorcaí]]
|-
| style='text-align:right'| 1729
| [[Íomhá:Simon Harris at the Special European Council - 2024 (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Simon Harris|Síomón Ó hEarchaí]]
| 1986-10-17
|
| [[Na Clocha Liatha]]
|-
| style='text-align:right'| 1730
|
| [[Seán Ó Súilleabháin (saighdiúir)|Seán Ó Súilleabháin]]
| 1700
| 1760
| [[Contae Chiarraí]]
|-
| style='text-align:right'| 1731
|
| [[Osmond Esmonde]]
| 1896-04-04
| 1936-07-22
| [[Contae Loch Garman]]
|-
| style='text-align:right'| 1732
|
| [[Siún Nic Gearailt]]
| 1971-09-14
|
| [[An Fheothanach]]
|-
| style='text-align:right'| 1733
|
| [[Sorcha Ní Ghuairim]]
| 1911-10-11
| 1976-12-24
| [[Roisín na Mainiach]]
|-
| style='text-align:right'| 1734
| [[Íomhá:Stella Steyn.jpg|center|128px]]
| [[Stella Steyn]]
| 1907-12-26
| 1987-07-21
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1735
| [[Íomhá:Stephanie Roche.jpg|center|128px]]
| [[Stephanie Zambra|Stephanie Roche]]
| 1989-06-13
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1736
|
| [[Stephen Barrett]]
| 1913-12-26
| 1976-09-08
| [[Corcaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 1737
| [[Íomhá:Stephen Cluxton kick out 2012 cropped.jpg|center|128px]]
| [[Stiofán Cluxton]]
| 1981-12-17
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1738
| [[Íomhá:Seán MacBride circa 1947.jpg|center|128px]]
| [[Stephen Coughlan]]
| 1910-12-26
| 1994-12-20
| [[Luimneach]]
|-
| style='text-align:right'| 1739
|
| [[Stephen Fuller]]
| 1900-01-01
| 1984
| [[Cill Flainn]]
|-
| style='text-align:right'| 1740
|
| [[Stephen Jordan]]
| 1886-12-26
| 1975-09-15
| [[Contae na Gaillimhe]]
|-
| style='text-align:right'| 1741
| [[Íomhá:Stephen McDonnell.jpg|center|128px]]
| [[Stephen McDonnell (iománaí)|Stephen McDonnell]]
| 1989-01-28
|
| [[Corcaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 1742
|
| [[Stiofán Ó Cuív]]
| 1991-04-29
|
| [[Port Láirge]]
|-
| style='text-align:right'| 1743
| [[Íomhá:Stephen Rice (footballer).jpg|center|128px]]
| [[Stephen Rice]]
| 1984-10-06
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1744
| [[Íomhá:Susan Denham 2014.jpg|center|128px]]
| [[Susan Denham]]
| 1945-05-07
|
| [[Dumhach Thrá]]
|-
| style='text-align:right'| 1745
| [[Íomhá:Susan O'Keeffe 2014.png|center|128px]]
| [[Susan O'Keeffe]]
| 1960-09-18
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1746
|
| [[Séadna Ó Móra]]
| 1993-03-09
|
| [[Droichead Abhann Ó gCearnaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 1747
| [[Íomhá:Séamus Callanan (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Séamas Ó Callanáin]]
| 1988-09-15
|
| [[An Drom]]
|-
| style='text-align:right'| 1748
|
| [[Séamus Doyle]]
| 1885
| 1971-04-30
| [[Inis Córthaidh]]
|-
| style='text-align:right'| 1749
|
| [[Séamus Dwyer]]
| 1886-11-15
| 1922-12-20
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1750
|
| [[Séamus Fitzgerald]]
| 1896-08-21
| 1972-07-23
| [[An Cóbh]]
|-
| style='text-align:right'| 1751
| [[Íomhá:Seamus Healy, Dec 2024 - (54192713966) (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Séamus Healy]]
| 1950-08-09
|
| [[Port Láirge]]
|-
| style='text-align:right'| 1752
|
| [[Séamus Mac an Iomaire]]
| 1891-01-13
| 1967-11-15
| [[Maínis]]
|-
| style='text-align:right'| 1753
|
| [[Seán Ó Loirgneáin]]
|
|
| ''[[:d:Q104328324|An Pháirc Gharbh]]''
|-
| style='text-align:right'| 1754
|
| [[Síle Ní Bhraonáin]]
| 1983
|
| [[An Spidéal]]
|-
| style='text-align:right'| 1755
|
| [[Síle Seoige]]
| 1979-04-13
|
| [[An Spidéal]]
|-
| style='text-align:right'| 1756
| [[Íomhá:TJ Reid from TJ Reid, Seán Kelly, Richie Hogan, Walter Walsh.jpg|center|128px]]
| [[T. S. Ó Maoildeirg]]
| 1987-11-16
|
| [[Baile Héil]]
|-
| style='text-align:right'| 1757
| [[Íomhá:Tadhg Crowley 1924 Election Poster.jpg|center|128px]]
| [[Tadhg Crowley]]
| 1890-05-01
| 1970-03-12
| [[Baile an Londraigh]]
|-
| style='text-align:right'| 1758
| [[Íomhá:Tadhg O Donnchadha 1902.jpg|center|128px]]
| [[Tadhg Ó Donnchadha]]
| 1874<br/>1874-09-04
| 1949<br/>1949-09-21
| [[Contae Chorcaí]]
|-
| style='text-align:right'| 1759
|
| [[Tommy Tiernan]]
| 1969-06-16
|
| [[An Uaimh]]
|-
| style='text-align:right'| 1760
|
| [[Terry Brennan]]
| 1942-05-24
| 2020-06-19
| [[Cairlinn]]
|-
| style='text-align:right'| 1761
| [[Íomhá:ThomasBracken-NZ.JPG|center|128px]]
| [[Thomas Bracken]]
| 1843-12-21
| 1898-02-16
| [[Cluain Eois]]
|-
| style='text-align:right'| 1762
|
| [[Thomas Burke (An Clár)|Thomas Burke]]
| 1908-06-10
| 1951-11-20
| [[Sráid na Cathrach]]
|-
| style='text-align:right'| 1763
| [[Íomhá:Thomas Byrne.jpg|center|128px]]
| [[Thomas Byrne (An Mhí Thoir)|Thomas Byrne]]
| 1977-06-01
|
| [[Droichead Átha]]
|-
| style='text-align:right'| 1764
| [[Íomhá:Thomas Davis Young Irelander.JPG|center|128px]]
| [[Tomás Dáibhis]]
| 1814-10-14
| 1845-09-16
| [[Mala]]
|-
| style='text-align:right'| 1765
|
| [[Thomas Dunne]]
| 1926-03-10
| 1990-08-03
| [[Contae Thiobraid Árann]]
|-
| style='text-align:right'| 1766
| [[Íomhá:TF O'Higgins, 1933.png|center|128px]]
| [[Thomas F. O'Higgins]]
| 1890-04-08
| 1953-11-01
| [[An Sráidbhaile, Contae Laoise|An Sráidbhaile]]
|-
| style='text-align:right'| 1767
|
| [[Thomas Finlay (Cumann na nGaedheal)|Thomas Finlay]]
| 1893-10-11
| 1932-11-22
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1768
|
| [[Thomas Harris]]
| 1895
| 1974-02-18
| [[Contae Chill Dara]]
|-
| style='text-align:right'| 1769
| [[Íomhá:ThomasHunter.jpg|center|128px]]
| [[Thomas Hunter]]
| 1885
| 1932-03-11
| [[Baile Chaisleáin an Róistigh]]
|-
| style='text-align:right'| 1770
|
| [[Thomas Hussey]]
| 1936-01-25
| 2024-01-21
| [[Contae na Gaillimhe]]
|-
| style='text-align:right'| 1771
|
| [[Thomas J. Fitzpatrick (Baile Átha Cliath)|Thomas J. Fitzpatrick]]
| 1926-07-29
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1772
|
| [[Thomas Meaney]]
| 1931-08-11
| 2022
| [[Sráid an Mhuilinn]]
|-
| style='text-align:right'| 1773
| [[Íomhá:Irish nationalist politician Thomas O'Donnell.png|center|128px]]
| [[Tomás Ó Domhnaill (polaiteoir náisiúnach Éireannach)]]
| 1871-11-30
| 1943-06-11
| [[An Baile Dubh, Contae Chiarraí (Clann Mhuiris)|An Baile Dubh]]
|-
| style='text-align:right'| 1774
|
| [[Thomas O'Donoghue]]
| 1890
| 20th century
| [[Cathair Saidhbhín]]
|-
| style='text-align:right'| 1775
|
| [[Thomas O'Mahony]]
|
| 1924-07-20
| [[Contae Chorcaí]]
|-
| style='text-align:right'| 1776
| [[Íomhá:Thomas Pringle politician.jpg|center|128px]]
| [[Thomas Pringle]]
| 1967-08-11
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1777
| [[Íomhá:MADDEN(1888) p370 THOMAS RUSSEL.jpg|center|128px]]
| [[Tomás Ruiséil (reibiliúnach)|Tomás Ruiséil]]
| 1767-11-21
| 1803-10-21
| [[Drom Átháin]]
|-
| style='text-align:right'| 1778
| [[Íomhá:Thomas Ryan.jpg|center|128px]]
| [[Tomás Ó Riain]]
| 1989-09-19
|
| [[Tulach an Iarainn]]
|-
| style='text-align:right'| 1779
|
| [[Thomas Tynan]]
| 1859
| 1953-09-24
| [[Baile Briotáis]]
|-
| style='text-align:right'| 1780
|
| [[Timmy McCarthy]]
| 1977-09-07
|
| [[Caisleán Ó Liatháin]]
|-
| style='text-align:right'| 1781
|
| [[Timothy O'Connor]]
| 1906-10-01
| 1986-07-21
| [[Cill Orglan]]
|-
| style='text-align:right'| 1782
|
| [[Timothy O'Sullivan (Fianna Fáil)|Timothy O'Sullivan]]
| 1899-07-26
| 1971-03-03
| [[Beanntraí]]
|-
| style='text-align:right'| 1783
| [[Íomhá:Timothy Quill 1930.jpg|center|128px]]
| [[Timothy Quill]]
| 1901-05-09
| 1960-06-10
| [[Cluain Droichead]]
|-
| style='text-align:right'| 1784
| [[Íomhá:Toiréasa Ferris 2013 (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Toiréasa Ferris]]
| 1980-03-24
|
| [[Trá Lí]]
|-
| style='text-align:right'| 1785
|
| [[Tom Barry (T.D., Fine Gael)|Tom Barry]]
| 1968-10-10
|
| [[Corcaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 1786
|
| [[Tom Clancy|Q7815327]]
| 1924-10-29
| 1990-11-07
| [[Carraig na Siúire]]
|-
| style='text-align:right'| 1787
|
| [[Tom Condon]]
| 1987-11-09
|
| [[Luimneach]]
|-
| style='text-align:right'| 1788
|
| [[Tom Fleming]]
| 1951-02
|
| [[Cill Airne]]
|-
| style='text-align:right'| 1789
| [[Íomhá:Tom Kettle.jpg|center|128px]]
| [[Tom Kettle]]
| 1880-02-09
| 1916-09-09
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1790
|
| [[Tom Leonard]]
| 1924-05-30
| 2004-03-05
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1791
|
| [[Tom McEllistrim (1894–1973)|Tom McEllistrim]]
| 1894-10-14
| 1973-12-04
| [[Lios Tuathail]]
|-
| style='text-align:right'| 1792
|
| [[Tom Murphy]]
| 1935-02-23
| 2018-05-15
| [[Tuaim]]
|-
| style='text-align:right'| 1793
|
| [[Tom O'Reilly (An Cabhán)|Tom O'Reilly]]
| 1915-08-06
| 1995-02-01
| [[Cill na Seanrátha]]
|-
| style='text-align:right'| 1794
|
| [[Tom Sailí Ó Flaithearta]]
| 1931
| 2021-04-15
| [[An Cheathrú Rua]]
|-
| style='text-align:right'| 1795
|
| [[Tomás Ó Doinn]]
| 1974-05-21
|
| [[Tuaim Uí Mheára]]
|-
| style='text-align:right'| 1796
|
| [[Tommy Griffin]]
| 1978-04-12
|
| [[Trá Lí]]
|-
| style='text-align:right'| 1797
| [[Íomhá:Tommy Walsh.jpg|center|128px]]
| [[Tomás Breathnach (peileadóir)|Tomás Breathnach]]
| 1988-02-26
|
| [[Trá Lí]]
|-
| style='text-align:right'| 1798
|
| [[Tomás Mac Eoin]]
| 1937
|
| [[An Cheathrú Rua]]
|-
| style='text-align:right'| 1799
|
| [[Tomás Ó Flatharta]]
|
|
| [[Contae Chiarraí]]
|-
| style='text-align:right'| 1800
|
| [[Antóin de Brún]]
| 1973-07-01
|
| [[Port Láirge]]
|-
| style='text-align:right'| 1801
|
| [[Antoine Ó Ceallaigh]]
| 1993-12-15
|
| [[Inis (baile)|Inis]]
|-
| style='text-align:right'| 1802
|
| [[Tónaí Mac Taidhg]]
| 1946-01
|
| [[Cloich na Coillte]]
|-
| style='text-align:right'| 1803
|
| [[Tony Mulcahy]]
| 1959-04-12
|
| [[Luimneach]]
|-
| style='text-align:right'| 1804
|
| [[Treasa Ní Cheannabháin]]
| 1953
|
| [[Cill Chiaráin]]
|-
| style='text-align:right'| 1805
|
| [[Trevor Mac Goill]]
| 1975
|
| [[An Scrín, Contae na Mí|An Scrín]]
|-
| style='text-align:right'| 1806
| [[Íomhá:Bishop Trevor Williams.jpg|center|128px]]
| [[Trevor Williams (easpag)|Trevor Williams]]
| 1948
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1807
|
| [[Uileog de Búrca]]
| 1829-12-29
| 1887-11-22
| [[Caisleán an Bharraigh]]
|-
| style='text-align:right'| 1808
|
| [[Val Mulkerns]]
| 1925-02-14
| 2018-03-10
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1809
| [[Íomhá:Dr Vincent White in his Mayoral robes.jpg|center|128px]]
| [[Vincent White]]
| 1885
| 1958-12-14
| [[Port Láirge]]
|-
| style='text-align:right'| 1810
|
| [[Vincent Woods]]
| 1960
|
| [[Contae Liatroma]]
|-
| style='text-align:right'| 1811
|
| [[Uaitéar Ó Maicín|Walter Macken]]
| 1915-05-03
| 1967-04-22
| [[Gaillimh]]
|-
| style='text-align:right'| 1812
| [[Íomhá:Walter Walsh (hurler) cropped.jpg|center|128px]]
| [[Ualtar Breathnach]]
| 1991-05-25
|
| [[Ros Bearrcon]]
|-
| style='text-align:right'| 1813
| [[Íomhá:Wilhelmina Geddes.jpg|center|128px]]
| [[Wilhelmina Geddes]]
| 1887
| 1955
| [[Liatroim]]
|-
| style='text-align:right'| 1814
|
| [[Uilliam Ó Domhnaill]]
| 16th century
| 1628-07-11
| [[Cill Chainnigh]]
|-
| style='text-align:right'| 1815
|
| [[William Davin]]
| 1890-02
| 1956-03-01
| [[Ráth Domhnaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 1816
|
| [[William Desmond]]
|
| 1941-09-05
| [[Contae Chorcaí]]
|-
| style='text-align:right'| 1817
|
| [[William Duffy]]
| 1865-04-07
| 1945-01-01
| [[Contae na Gaillimhe]]
|-
| style='text-align:right'| 1818
|
| [[William Frederick Wakeman]]
| 1822
| 1900
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1819
|
| [[William Higgins]]
| 1763
| 1825
| [[Cúil Mhuine]]
|-
| style='text-align:right'| 1820
| [[Íomhá:William James MacNeven.jpg|center|128px]]
| [[William James MacNeven]]
| 1763-03-21
| 1841-07-12
| [[Eachroim, Contae na Gaillimhe|Eachroim]]
|-
| style='text-align:right'| 1821
|
| [[William O'Donnell]]
|
| 1947-02-04
| [[Contae Thiobraid Árann]]
|-
| style='text-align:right'| 1822
|
| [[William Redmond]]
| 1886
| 1932-04-17
| [[Contae Phort Láirge]]
|-
| style='text-align:right'| 1823
|
| [[William Sears]]
| 1868
| 1929-03-23
| [[An Éill]]
|-
| style='text-align:right'| 1824
| [[Íomhá:Sean O'Faolain, W. Stockley, D.Corkery, Tilly Fleischmann, Fr Patrick MacSwiney, Germaine Stockley, Aloys Fleischmann, visitors,1929.JPG|center|128px]]
| [[William Stockley]]
| 1859-06-29
| 1943-07-22
| [[Teach Mealóg]]
|-
| style='text-align:right'| 1825
|
| [[Willie O'Dwyer]]
| 1984-04-04
|
| [[Muileann an Bhata]]
|-
| style='text-align:right'| 1826
| [[Íomhá:Major William Redmond bust, Wexford city.jpg|center|128px]]
| [[Liam Mac Réamoinn|Willie Redmond]]
| 1861-04-15
| 1917-06-07
| [[Loch Garman]]
|-
| style='text-align:right'| 1827
|
| [[Áine Collins]]
| 1969-09-01
|
| [[Bántír]]
|-
| style='text-align:right'| 1828
|
| [[Éamon Rooney]]
|
| 1993-11-09
| [[Contae Bhaile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1829
|
| [[Éamonn Mac Thomáis]]
| 1927-01-13
| 2002-08-16
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1830
|
| [[Éanna Ní Lamhna]]
| 1950
|
| [[Baile an Ghearlánaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 1831
|
| [[Éilís Ní Dhuibhne]]
| 1954-02-22
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1832
| [[Íomhá:UnaOHagan-1Web.jpg|center|128px]]
| [[Úna O'Hagan]]
| 1962
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1833
| [[Íomhá:2018 Helen McEntee (39947643565) (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Helen McEntee|Eiléana Nic an tSaoi]]
| 1986-06-08
|
| [[An Uaimh]]
|-
| style='text-align:right'| 1834
| [[Íomhá:St. Mary's Collegiate College Church, Youghal, Co. Cork.JPG|center|128px]]
| [[Michael Jones (saighdiúir)|Michael Jones]]
| 1606
| 1649-03-09
| [[Éire (Poblacht na hÉireann)|Éire]]
|-
| style='text-align:right'| 1835
|
| [[Paul Doolin]]
| 1963-03-26
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1836
|
| [[Kieran Cremin]]
|
|
| [[Cill Airne]]
|-
| style='text-align:right'| 1837
|
| [[Hector Ó hEochagáin]]
| 1969-08-17
|
| [[An Uaimh]]
|-
| style='text-align:right'| 1838
|
| [[Nollaig Ó hÍcí]]
| 1980-12-12
|
| ''[[:d:Q5315564|Dún Iomagáin]]''
|-
| style='text-align:right'| 1839
|
| [[Noel Harrington]]
| 1970-12-24
|
| [[Baile Chaisleáin Bhéarra]]
|-
| style='text-align:right'| 1840
|
| [[Gearóid Mac Cuinneagáin]]
| 1961-08-30
|
| ''[[:d:Q17104710|An Tóchar]]''
|-
| style='text-align:right'| 1841
|
| [[Ronan Hussey]]
|
|
| [[An tSnaidhm]]
|-
| style='text-align:right'| 1842
| [[Íomhá:Terry Cavanagh (developer) picture.jpg|center|128px]]
| [[Terry Cavanagh]]
| 1984
|
| [[Tigh Damhnata]]
|-
| style='text-align:right'| 1843
|
| [[William Bowles]]
| 1705<br/>1714
| 1780-08-25
| [[Contae Chorcaí]]
|-
| style='text-align:right'| 1844
| [[Íomhá:John Boyle O'Reilly cph.3a38519.jpg|center|128px]]
| [[John Boyle O'Reilly]]
| 1844-06-28
| 1890-08-10
| [[Contae na Mí]]
|-
| style='text-align:right'| 1845
|
| [[Beairtle Ó Conaire]]
|
|
| [[Ros Muc]]
|-
| style='text-align:right'| 1846
| [[Íomhá:BiddyJenkinson.jpg|center|128px]]
| [[Biddy Jenkinson]]
| 1949
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1847
| [[Íomhá:Portrait of Singer Big Tom (Nov 2004).jpg|center|128px]]
| [[Big Tom]]
| 1936-09-18
| 2018-04-17
| [[Baile na Lorgan]]
|-
| style='text-align:right'| 1848
|
| [[Breandán Delap]]
| 1965
|
| [[Gaoth Dobhair]]
|-
| style='text-align:right'| 1849
| [[Íomhá:Brendan Griffin, T.D. Fine Gael (cropped).JPG|center|128px]]
| [[Brendan Griffin]]
| 1982-03-14
|
| [[Corcaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 1850
|
| [[Brian Walsh]]
| 1972-09-28
|
| [[Gaillimh]]
|-
| style='text-align:right'| 1851
|
| [[Colm Mac Séalaigh]]
|
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1852
| [[Íomhá:Davy-fitzgerald-sf.jpg|center|128px]]
| [[Daithí Mac Gearailt]]
| 1971-08-02
|
| [[Droichead Abhann Ó gCearnaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 1853
| [[Íomhá:Doimnic Mac Giolla Bhríde.jpg|center|128px]]
| [[Doimnic Mac Giolla Bhríde]]
|
|
| [[Gaoth Dobhair]]
|-
| style='text-align:right'| 1854
|
| [[Dymphna Lonergan]]
| 1949
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1855
|
| [[Dáithí Ó hÓgáin]]
| 1949
| 2011
| [[An Brú]]
|-
| style='text-align:right'| 1856
|
| [[Dáithí Mac Cárthaigh]]
|
|
| [[Inis Córthaidh]]
|-
| style='text-align:right'| 1857
|
| [[Dáibhí de Barra]]
| 1758
| 1851
| [[Carraig Thuathail]]
|-
| style='text-align:right'| 1858
|
| [[Déaglán Collinge]]
| 1949
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1859
|
| [[Domhnall Ó Conchubhair]]
| 1847
| 1930-09-27
| ''[[:d:Q104300976|An Cnoc Dubh]]''
|-
| style='text-align:right'| 1860
|
| [[Eibhlín Ní Chathailriabhaigh]]
| 1910-06-01
| 2001-06-07
| [[Domhnach Broc]]
|-
| style='text-align:right'| 1861
|
| [[Eilís Ní Dheá]]
|
|
| [[An Tulach (An Clár)|An Tulach]]
|-
| style='text-align:right'| 1862
|
| [[Eoghan Mac Giolla Bhríde]]
|
|
| [[Gaoth Dobhair]]
|-
| style='text-align:right'| 1863
|
| [[Fionn Mac Cumhaill (scríbhneoir)|Fionn Mac Cumhaill]]
| 1885-06-23
| 1965-08-07
| ''[[:d:Q104348887|Leitir Catha]]''
|-
| style='text-align:right'| 1864
|
| [[Jackie Mac Donncha]]
| 1946
|
| [[Cill Chiaráin]]
|-
| style='text-align:right'| 1865
|
| [[Liam Mac Amhlaigh]]
|
|
| [[Contae Chill Mhantáin]]
|-
| style='text-align:right'| 1866
|
| [[Maidhc Dainín Ó Sé]]
| 1942-02-02
| 2013-08-29
| [[Baile na nGall, Contae Chiarraí|Baile na nGall]]
|-
| style='text-align:right'| 1867
|
| [[Mark Geary]]
| 1971-01-31
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1868
| [[Íomhá:Maureen O'Sullivan (official portrait).jpg|center|128px]]
| [[Maureen O'Sullivan (polaiteoir)|Maureen O'Sullivan]]
| 1951-03-10
|
| [[An Port Thoir]]
|-
| style='text-align:right'| 1869
|
| [[Micheál Ó Cuaig]]
| 1950
|
| ''[[:d:Q112619831|Aill na Brón]]''
|-
| style='text-align:right'| 1870
|
| [[Máire Ní Scolaí]]
| 1909-05-24
| 1985-06-28
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1871
|
| [[Máirtín Ó Corrbuí]]
| 1912-11-17
| 2002-05-08
| ''[[:d:Q104314882|An Pháirc Bhuí]]''
|-
| style='text-align:right'| 1872
|
| [[Máirtín Óg Mac Donncha]]
|
|
| [[An Cheathrú Rua]]
|-
| style='text-align:right'| 1873
|
| [[Máirín Ní Rodaigh]]
|
| 1965-10
| [[An Cabhán]]
|-
| style='text-align:right'| 1874
|
| [[Mícheál W. Ó Murchú]]
|
|
| [[Ráth Chormaic]]
|-
| style='text-align:right'| 1875
|
| [[Mícheál Breathnach]]
| 1881-09-16
| 1908-09-28
| [[An Lochán Beag, Contae na Gaillimhe|An Lochán Beag]]
|-
| style='text-align:right'| 1876
|
| [[Mícheál de Barra]]
|
|
| [[Cill Fhionnúrach]]
|-
| style='text-align:right'| 1877
|
| [[Mícheál Ó Bréartúin]]
| 1930
| 2011
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1878
|
| [[Niall Ó Ciosáin]]
| 1960
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1879
| [[Íomhá:Nell Ní Chróinín 2014.jpg|center|128px]]
| [[Nell Ní Chróinín]]
| 1990
|
| [[Contae Chorcaí]]
|-
| style='text-align:right'| 1880
|
| [[Niall Ó Cárthaigh]]
| 1981-09-01
|
| [[Carraig Thuathail]]
|-
| style='text-align:right'| 1881
|
| [[Paddy Bushe]]
| 1948
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1882
|
| [[Patsy Ó Ceannabháin]]
| 1943
| 1998
| [[Ros Muc]]
|-
| style='text-align:right'| 1883
|
| [[Peadar Ó hUallaigh]]
| 1950
|
| [[Cluain Meala]]
|-
| style='text-align:right'| 1884
|
| [[Paul Seevers]]
| 1969
|
| [[Sligeach]]
|-
| style='text-align:right'| 1885
|
| [[Páraic Breathnach]]
| 1956
|
| ''[[:d:Q65391591|Carna]]''
|-
| style='text-align:right'| 1886
|
| [[Pádraig Mac Suibhne]]
| 1942-02-23
| 2020-03-24
| ''[[:d:Q104348490|Beitheach]]''
|-
| style='text-align:right'| 1887
|
| [[Pádraig Standún]]
| 1946
|
| ''[[:d:Q62035956|Baile Dhabhac]]''
|-
| style='text-align:right'| 1888
|
| [[Pádraig Ó Baoighill]]
| 1932-11-15
| 2024-06-21
| [[Rann na Feirste]]
|-
| style='text-align:right'| 1889
|
| [[Pádraig Ó Cíobháin]]
| 1951-03-12
|
| [[Baile an Fheirtéaraigh]]
|-
| style='text-align:right'| 1890
|
| [[Pádraic Óg Ó Conaire]]
| 1893-03-11
| 1971-08-05
| ''[[:d:Q104321570|An Turlach Beag]]''
|-
| style='text-align:right'| 1891
|
| [[Pól Ó Gallchóir]]
|
|
| [[Gaoth Dobhair]]
|-
| style='text-align:right'| 1892
|
| [[Regina Uí Chollatáin]]
|
|
| [[Leitir Ceanainn]]
|-
| style='text-align:right'| 1893
|
| [[Seosamh Ó Cuaig]]
|
|
| ''[[:d:Q112619831|Aill na Brón]]''
|-
| style='text-align:right'| 1894
|
| [[Seán Ó Curraoin]]
|
|
| [[Bearna]]
|-
| style='text-align:right'| 1895
| [[Íomhá:Seán Ó Cuirreáin.jpg|center|128px]]
| [[Seán Ó Cuirreáin]]
|
|
| [[Gort an Choirce]]
|-
| style='text-align:right'| 1896
|
| [[Seán Ó Ruadháin]]
| 1883-02-20
| 1966-06-22
| [[Gaoth Sáile]]
|-
| style='text-align:right'| 1897
| [[Íomhá:Stephen Donnelly 2016.jpg|center|128px]]
| [[Stephen Donnelly]]
| 1975-12-14
|
| [[Deilgne]]
|-
| style='text-align:right'| 1898
|
| [[Séamas Mac Annaidh]]
| 1961
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1899
|
| [[Tadhg Gaelach Ó Súilleabháin]]
| 1715
| 1795
| [[Tuar na Fola]]
|-
| style='text-align:right'| 1900
| [[Íomhá:Tony McLoughlin.jpg|center|128px]]
| [[Tony McLoughlin]]
| 1949-01-19
|
| [[Sligeach]]
|-
| style='text-align:right'| 1901
|
| [[Torlach Mac Con Midhe]]
|
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1902
|
| [[Énrí Ó Muirgheasa]]
| 1874-01-14
| 1945-08-13
| ''[[:d:Q65558304|An Caisleán Thoir]]''
|-
| style='text-align:right'| 1903
|
| [[Neasa Ní Chinnéide]]
| 1952
|
| [[Baile an Mhúraigh, Paróiste Mórdhach|Baile an Mhúraigh]]
|-
| style='text-align:right'| 1904
| [[Íomhá:Mary A. Sadlier (A ROUND TABLE, 1897).png|center|128px]]
| [[Mary Anne Sadlier]]
| 1820-12-31
| 1903-04-05
| [[Muinchille]]
|-
| style='text-align:right'| 1905
|
| [[Kit Ahern]]
| 1915-01-13
| 2007-12-27
| [[Áth an tSléibhe]]
|-
| style='text-align:right'| 1906
|
| [[Seán Ó Conghaile]]
| 1948-06-14
|
| [[Leitir Móir]]
|-
| style='text-align:right'| 1907
| [[Íomhá:Michael Colreavy 2011.jpg|center|128px]]
| [[Michael Colreavy]]
| 1948-09
|
| [[Sligeach]]
|-
| style='text-align:right'| 1908
|
| [[Neil Ronan]]
| 1979-09-01
|
| [[Bealach Átha]]
|-
| style='text-align:right'| 1909
|
| [[Nicky McFadden]]
| 1962-12-25
| 2014-03-25
| [[Baile Átha Luain]]
|-
| style='text-align:right'| 1910
|
| [[Tadhg Dall Ó hUiginn]]
| 1550
| 1591-03
| [[Cúige Chonnacht]]
|-
| style='text-align:right'| 1911
|
| [[Tomás Ó Néill Ruiséal]]
| 1828
| 1908
| [[An Móta]]
|-
| style='text-align:right'| 1912
|
| [[Mary Elizabeth Byrne]]
| 1880-07-02
| 1931-01-19
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1913
| [[Íomhá:Paul Flynn cropped.jpg|center|128px]]
| [[Pól Ó Floinn]]
| 1986-07-08
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1914
|
| [[Anraí Ó Riain]]
| 1957-04-07
| 2020-11-24
| ''[[:d:Q4222952|Clárach]]''
|-
| style='text-align:right'| 1915
|
| [[Seosamh Ó Ceocháin]]
| 1918
| 1988-01-16
| [[Trá Lí]]
|-
| style='text-align:right'| 1916
| [[Íomhá:Jennie Wyse Power.jpg|center|128px]]
| [[Jennie Wyse Power]]
| 1858-05-01
| 1941-01-05
| [[Bealach Conglais]]
|-
| style='text-align:right'| 1917
| [[Íomhá:Sir.James.Ware.png|center|128px]]
| [[James Ware]]
| 1594-11-26
| 1666-12-01
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1918
| [[Íomhá:Doireann Ní Ghríofa, 2023.jpg|center|128px]]
| [[Doireann Ní Ghríofa]]
| 1981-04-29
|
| [[Gaillimh]]
|-
| style='text-align:right'| 1919
| [[Íomhá:Michael Donnellan, circa 1944.jpg|center|128px]]
| [[Michael Donnellan]]
| 1900
| 1964-09-27
| [[Dún Mór, Contae na Gaillimhe|Dún Mór]]
|-
| style='text-align:right'| 1920
|
| [[Mícheál Ó Lócháin|Micheál Ó Lócháin]]
| 1836-09-29
| 1899-01-10
| ''[[:d:Q104326011|Currach an Doire]]''
|-
| style='text-align:right'| 1921
|
| [[Joseph MacBride]]
| 1860
| 1938-01-01
| [[Contae Mhaigh Eo]]
|-
| style='text-align:right'| 1922
| [[Íomhá:Tom O'Sullivan (2009).jpg|center|128px]]
| [[Tom O'Sullivan]]
| 1978-11-15
|
| [[Contae Chiarraí]]
|-
| style='text-align:right'| 1923
|
| [[Keith Hanley]]
| 1993-08-15
|
| [[Luimneach]]
|-
| style='text-align:right'| 1924
|
| [[Louis Dalton]]
| 1862-09-20
| 1945-01-13
| [[Contae Thiobraid Árann]]
|-
| style='text-align:right'| 1925
|
| [[Hugh Law]]
| 1872<br/>1872-07-28
| 1943-04-01<br/>1943-04-02
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1926
|
| [[James Crowley]]
| 1880
| 1946-01-21
| [[Contae Chiarraí]]
|-
| style='text-align:right'| 1927
|
| [[Francis Bulfin]]
| 1874-02-12
| 1951-03-22
| [[Contae Uíbh Fhailí]]
|-
| style='text-align:right'| 1928
| [[Íomhá:Bridget Mary Redmond, circa 1930s (retouched).png|center|128px]]
| [[Bridget Redmond]]
| 1905
| 1952-05-03
| [[An Currach]]
|-
| style='text-align:right'| 1929
|
| [[John Horgan]]
| 1876
| 1955-06-27
| [[Luimneach]]
|-
| style='text-align:right'| 1930
|
| [[Patrick Egan]]
| 1891
| 1960-04-28
| [[Tulach Mhór]]
|-
| style='text-align:right'| 1931
|
| [[Michael Kilroy]]
| 1884-09-14
| 1962-12-23
| [[Baile Uí Fhiacháin]]
|-
| style='text-align:right'| 1932
|
| [[Michael Kennedy (An Longfort)|Michael Kennedy]]
| 1897-03-01
| 1965-02-14
| [[Baile na gCros (Contae na hIermhí)|Baile na gCros (Contae na hIarmhí)]]
|-
| style='text-align:right'| 1933
| [[Íomhá:Peter Paul Galligan.jpg|center|128px]]
| [[Paul Galligan]]
| 1888-06-20
| 1966-12-14
| [[Carraig Álainn]]
|-
| style='text-align:right'| 1934
|
| [[John Butler]]
| 1891
| 1968-02-16
| [[Béal na Molt]]
|-
| style='text-align:right'| 1935
|
| [[Rosie Hackett]]
| 1893-07-25<br/>1883
| 1976-05-04<br/>1976-07-04
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1936
|
| [[Noel Lemass, Óg|Noel Lemass]]
| 1929-02-14
| 1976-04-13
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1937
|
| [[Martin Corry]]
| 1890-12-12
| 1979-02-14
| [[Corcaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 1938
| [[Íomhá:Jackmurphy.jpg|center|128px]]
| [[Jack Murphy]]
| 1920
| 1984-07-11
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1939
|
| [[Jack McQuillan]]
| 1920-08-30
| 1998-03-08
| [[Béal Átha Feorainne]]
|-
| style='text-align:right'| 1940
|
| [[Michael O'Halloran]]
| 1933-08-20
| 1999-11-29
| [[Contae an Chláir]]
|-
| style='text-align:right'| 1941
|
| [[David Kent]]
| 1867-02-02
| 1930-11
| [[Caisleán Ó Liatháin]]
|-
| style='text-align:right'| 1942
|
| [[Joseph MacDonagh]]
| 1883-05-18
| 1922-12-25
| [[Cloch Shiurdáin]]
|-
| style='text-align:right'| 1943
|
| [[Ellen O'Leary]]
| 1831
| 1889
| [[Contae Thiobraid Árann]]
|-
| style='text-align:right'| 1944
|
| [[Harry Colley]]
| 1891-02-21
| 1972-01-18
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1945
|
| [[Críostóir Ó Floinn]]
| 1927-12-18
| 2023-10-09
| [[Luimneach]]
|-
| style='text-align:right'| 1946
|
| [[Don Cockburn]]
| 1930-03-13
| 2017-09-05
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1947
|
| [[Jim Corr (polaiteoir)|Jim Corr]]
| 1934-01-25
|
| [[Contae Chorcaí]]
|-
| style='text-align:right'| 1948
|
| [[James White]]
| 1938-01-02
| 2014-09-02
| [[Contae Dhún na nGall]]
|-
| style='text-align:right'| 1949
|
| [[Tony Scannell]]
| 1945-08-14
| 2020-05-26
| [[Cionn tSáile]]
|-
| style='text-align:right'| 1950
|
| [[Jim Fahy]]
| 1946
| 2022
| [[Baile Locha Riach]]
|-
| style='text-align:right'| 1951
|
| [[Patrick Gallagher]]
| 1946-12-01
|
| [[Port Láirge]]
|-
| style='text-align:right'| 1952
|
| [[Henry Abbott]]
| 1947-12-18
|
| [[An Muileann gCearr]]
|-
| style='text-align:right'| 1953
| [[Íomhá:Yvonne Farrell at arcVision 2015.jpg|center|128px]]
| [[Yvonne Farrell]]
| 1951
|
| [[Tulach Mhór]]
|-
| style='text-align:right'| 1954
| [[Íomhá:Lorraine Higgins, Feb 2014 (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Lorraine Higgins]]
| 1979-08-03
|
| [[Gaillimh]]
|-
| style='text-align:right'| 1955
|
| [[John Kelly]]
| 1960-02-02
|
| [[Baile an Tobair, Contae Ros Comáin|Baile an Tobair]]
|-
| style='text-align:right'| 1956
|
| [[Mary Mooney]]
| 1958-12-01
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1957
|
| [[Thomas Nagle]]
|
|
| [[Contae Chorcaí]]
|-
| style='text-align:right'| 1958
|
| [[Seosamh Ó Cuana]]
| 1965-03-17
|
| [[An Ballán]]
|-
| style='text-align:right'| 1959
|
| [[John Fitzgibbon]]
| 1967-05-06
|
| [[An Linn Dubh]]
|-
| style='text-align:right'| 1960
|
| [[Imelda Henry]]
| 1967-03-05
|
| [[Contae Shligigh]]
|-
| style='text-align:right'| 1961
|
| [[Cathal Barrett]]
| 1993-07-21
|
| ''[[:d:Q4499047|Mainistir na Croiche]]''
|-
| style='text-align:right'| 1962
|
| [[Mícheál Ó Cathail]]
| 1989-01-03
|
| [[Dúrlas Éile|Durlas]]
|-
| style='text-align:right'| 1963
| [[Íomhá:Johnny Coen (2013).jpg|center|128px]]
| [[Seán Ó Comdhain]]
| 1991-03-19
|
| [[Béal Átha na Sluaighe]]
|-
| style='text-align:right'| 1964
|
| [[Jake Ó Diolúin]]
| 1992
|
| [[Port Láirge]]
|-
| style='text-align:right'| 1965
|
| [[Shay Byrne]]
| 1973
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1966
|
| [[Marc Eilís]]
| 1990-08-26
|
| [[Sráid an Mhuilinn]]
|-
| style='text-align:right'| 1967
|
| [[Iásón Mac Giollarnáth]]
| 1993-12-22
|
| [[An tAonach]]
|-
| style='text-align:right'| 1968
|
| [[Domhnall Caomhánach]]
| 1140
| 1175
| [[Cúige Laighean]]
|-
| style='text-align:right'| 1969
|
| [[Nicolás Bhailís]]
| 1548
| 1585-12-14
| [[Port Láirge]]
|-
| style='text-align:right'| 1970
|
| [[Éamonn Ó Dochartaigh]]
| 1990s
|
| [[Leitir Ceanainn]]
|-
| style='text-align:right'| 1971
| [[Íomhá:2022-08-21 European Championships 2022 – Men's 800 Metres by Sandro Halank–032.jpg|center|128px]]
| [[Mark English]]
| 1993-03-18
|
| [[Leitir Ceanainn]]
|-
| style='text-align:right'| 1972
|
| [[Séamus Ó hAirtnéada]]
| 1990-07-17
|
| [[Contae Chorcaí]]
|-
| style='text-align:right'| 1973
|
| [[Peter Duggan]]
| 1993
|
| ''[[:d:Q15964429|Cluaine]]''
|-
| style='text-align:right'| 1974
|
| [[Daithí Mac an Oirchinnigh]]
| 1992-12-07
|
| [[Inis (baile)|Inis]]
|-
| style='text-align:right'| 1975
|
| [[Lorcán Mac Lochlainn]]
| 1989-11-14
|
| [[Ceann Toirc]]
|-
| style='text-align:right'| 1976
| [[Íomhá:Paul Murphy (hurler) (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Pól Ó Murchú]]
| 1989-01-01
|
| [[Dún Feart]]
|-
| style='text-align:right'| 1977
|
| [[Seán Ó Dónaill]]
| 1994-06-15
|
| [[Inis (baile)|Inis]]
|-
| style='text-align:right'| 1978
| [[Íomhá:John O'Dwyer (2014).jpg|center|128px]]
| [[Seán Ó Duibhir]]
| 1991-09-17
|
| [[Cluain Meala]]
|-
| style='text-align:right'| 1979
| [[Íomhá:Luke O'Farrell (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Lúcás Ó Fearghaill]]
| 1990-02-25
|
| [[Mainistir na Corann]]
|-
| style='text-align:right'| 1980
|
| [[Roibeard Ó Sé]]
| 1990-07-20
|
| [[Carraig Uí Leighin]]
|-
| style='text-align:right'| 1981
|
| [[Nioclás Mac Uaid]]
| 1989-06-12
|
| [[Eifinn]]
|-
| style='text-align:right'| 1982
|
| [[Shane Ó Carthaigh]]
| 1994-09-28
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1983
| [[Íomhá:Hozier Troubadour West Hollywood.jpg|center|128px]]
| [[Hozier]]
| 1990-03-17
|
| [[Bré]]
|-
| style='text-align:right'| 1984
|
| [[Marc Mac Aodh]]
| 1990-08-22
|
| [[Leitir Ceanainn]]
|-
| style='text-align:right'| 1985
|
| [[James O'Donoghue]]
| 1990-06-19
|
| [[Trá Lí]]
|-
| style='text-align:right'| 1986
|
| [[Pádraig Breathnach]]
| 1992-03-12
|
| [[Tulach Ruáin]]
|-
| style='text-align:right'| 1987
|
| [[Pól Ó Mainnín]]
| 1993-05-25
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1988
|
| [[Eímear Noone]]
| 1970s
|
| [[Cill Chonaill]]
|-
| style='text-align:right'| 1989
|
| [[Máel Sechnaill mac Máele Ruanaid]]
|
| 862
| [[Éire (Poblacht na hÉireann)|Éire]]
|-
| style='text-align:right'| 1990
| [[Íomhá:Sean-canney-3.jpg|center|128px]]
| [[Seán Canney]]
| 1960-04-06
|
| ''[[:d:Q4882077|Béal Chláir]]''
|-
| style='text-align:right'| 1991
| [[Íomhá:Dublin footballer Jonny Cooper at the RDS Arena cropped.jpg|center|128px]]
| [[Seán Cúipéir]]
| 1989-11-04
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1992
|
| [[John Kennedy (peileadóir)]]
| 20th century
|
| ''[[:d:Q55437286|Eas Daoi]]''
|-
| style='text-align:right'| 1993
| [[Íomhá:Odhranmacniallais cropped.jpg|center|128px]]
| [[Odhrán Mac Niallais]]
| 1992-08-12
|
| [[Leitir Ceanainn]]
|-
| style='text-align:right'| 1994
| [[Íomhá:Jack McCaffrey (2013).jpg|center|128px]]
| [[Seán Mac Gafraidh (peileadóir)|Seán Mac Gafraidh]]
| 1993-10-19
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 1995
| [[Íomhá:Neil Mc Gee Donegal GAA.png|center|128px]]
| [[Niall Mac Aoidh]]
| 1985-11-13
|
| [[Leitir Ceanainn]]
|-
| style='text-align:right'| 1996
|
| [[Conor McManus]]
|
|
| [[Muineachán]]
|-
| style='text-align:right'| 1997
| [[Íomhá:Brendan McCahey live performance 2014-07-14 20-23.jpg|center|128px]]
| [[Brendan McCahey]]
| 1976
|
| ''[[:d:Q4319146|Machaire Cluana]]''
|-
| style='text-align:right'| 1998
|
| [[Séamus de Barra]]
| 1990-06-29
|
| [[Cluain Meala]]
|-
| style='text-align:right'| 1999
|
| [[Rós Ní Mhaonaigh]]
| 1740
| 1798
| [[Contae na Mí]]
|-
| style='text-align:right'| 2000
| [[Íomhá:Grace O'Sullivan.jpg|center|128px]]
| [[Grace O'Sullivan|Grace O’Sullivan]]
| 1962-03-08
|
| [[Trá Mhór]]
|-
| style='text-align:right'| 2001
|
| [[Déin Mac Concharraige]]
| 1990-02-26
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 2002
|
| [[Stephen Walsh]]
| 1985-12-20
|
| [[Luimneach]]
|-
| style='text-align:right'| 2003
|
| [[Ailéin Ó Ceadagáin]]
| 1993-05-17
|
| [[Dúglas]]
|-
| style='text-align:right'| 2004
| [[Íomhá:Lynn Boylan (Lynn Ní Bhaoigheallain).jpg|center|128px]]
| [[Lynn Boylan]]
| 1976-11-29
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 2005
| [[Íomhá:Damien Cahalane cropped.jpg|center|128px]]
| [[Damien Cahalane]]
| 1992-08-10
|
| [[Corcaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 2006
| [[Íomhá:Ruth Coppinger.jpg|center|128px]]
| [[Ruth Coppinger]]
| 1967-04-18
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 2007
|
| [[Áistín Ó Gliasáin]]
| 1995-06-27
|
| [[Port Láirge]]
|-
| style='text-align:right'| 2008
| [[Íomhá:Gabrielle McFadden.jpg|center|128px]]
| [[Gabrielle McFadden]]
| 1967-04-09
|
| [[Baile Átha Luain]]
|-
| style='text-align:right'| 2009
| [[Íomhá:Liadh Ní Riada MLA Oct 2018 (close cropped).jpg|center|128px]]
| [[Liadh Ní Riada]]
| 1966-11-28
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 2010
| [[Íomhá:Roderic O'Gorman.jpg|center|128px]]
| [[Roderic O’Gorman]]
| 1982-12-12
|
| [[Mullach Eadrad]]
|-
| style='text-align:right'| 2011
| [[Íomhá:Edith Anne Stoney.jpg|center|128px]]
| [[Edith Anne Stoney]]
| 1869-01-06
| 1938-06-25
| [[Droichead na Dothra]]
|-
| style='text-align:right'| 2012
|
| [[Joseph Cooper Walker]]
| 1761
| 1810-04-12
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 2013
|
| [[Seán Mac Mathúna]]
| 1936
|
| [[Trá Lí]]
|-
| style='text-align:right'| 2014
| [[Íomhá:Donall o healai 2020 1.jpg|center|128px]]
| [[Dónall Ó Héalaí]]
| 1987
|
| [[Indreabhán]]
|-
| style='text-align:right'| 2015
| [[Íomhá:Portrait of John D’Alton P6048.jpg|center|128px]]
| [[John D'Alton (staraí)|John D'Alton]]
| 1792
| 1867
| [[Contae na hIarmhí]]
|-
| style='text-align:right'| 2016
|
| [[Killian Burke]]
| 1993-01-09
|
| [[Mainistir na Corann]]
|-
| style='text-align:right'| 2017
|
| [[Lee Chin]]
| 1992-10-08
|
| [[Loch Garman]]
|-
| style='text-align:right'| 2018
| [[Íomhá:Brian Lawton (hurler).jpg|center|128px]]
| [[Brian Ó Lachtnáin]]
| 1992-12-09
|
| [[Baile na Martra]]
|-
| style='text-align:right'| 2019
|
| [[Rónán Ó Meachair]]
| 1995-11-09
|
| [[Dúrlas Éile|Durlas]]
|-
| style='text-align:right'| 2020
| [[Íomhá:Sarah Greene at Abbey Theatre Noble Call.jpg|center|128px]]
| [[Sarah Greene]]
| 1984-07-21
|
| [[Corcaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 2021
|
| [[Peter Charleton]]
| 1956-03-27
|
| [[Caisleán Cnucha]]
|-
| style='text-align:right'| 2022
|
| [[Seosamh Ó hOldáin]]
| 1990-07-02
|
| [[Baile Héil]]
|-
| style='text-align:right'| 2023
| [[Íomhá:2022-08-18 European Championships 2022 – Men's 400 Metres Hurdles by Sandro Halank–014.jpg|center|128px]]
| [[Thomas Barr]]
| 1992-07-24
|
| [[Port Láirge]]
|-
| style='text-align:right'| 2024
|
| [[Christina Noble]]
| 1944-12-23
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 2025
|
| [[Seán Breathnach]]
| 1993
|
| [[Gaillimh]]
|-
| style='text-align:right'| 2026
| [[Íomhá:Paul O'Donovan 2016.jpg|center|128px]]
| [[Paul O'Donovan]]
| 1994-04-19
|
| ''[[:d:Q104297150|An Lisín]]''
|-
| style='text-align:right'| 2027
| [[Íomhá:Arthur Guinness II.png|center|128px]]
| [[Arthur Hart Guinness]]
| 1768
| 1855
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 2028
| [[Íomhá:Bregenz- Subsidiarityconference-Gerard P Craughwell-01a.jpg|center|128px]]
| [[Gerard Craughwell]]
| 1953-11-22
|
| [[Gaillimh]]
|-
| style='text-align:right'| 2029
| [[Íomhá:Michael Fitzmaurice.jpg|center|128px]]
| [[Michael Fitzmaurice]]
| 1969-09-18
|
| [[Glinsce, Contae na Gaillimhe (Béal Átha Mó)|Glinsce]]
|-
| style='text-align:right'| 2030
|
| [[Sara Berkeley]]
| 1967
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 2031
|
| [[Hugh McFadden]]
|
|
| [[Leitir Ceanainn]]
|-
| style='text-align:right'| 2032
|
| [[Sarah Mary Fitton]]
| 1796
| 1874-03-30
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 2033
| [[Íomhá:Mary O'Donovan Rossa.png|center|128px]]
| [[Mary Jane O’Donovan Rossa|Mary O'Donovan Rossa]]
| 1845-01-27
| 1916-08-18<br/>1916-08-17
| [[Contae Chorcaí]]
|-
| style='text-align:right'| 2034
| [[Íomhá:Portrait of Thomas James Mulvany .PNG|center|128px]]
| [[Thomas James Mulvany]]
| 1779
| 1845-02-27
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 2035
| [[Íomhá:Nóirín O'Sullivan, Dublin, 2023.jpg|center|128px]]
| [[Nóirín O'Sullivan]]
| 1960-11-03
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 2036
|
| [[William Haliday]]
| 1788
| 1812
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 2037
|
| [[Áine Ní Fhoghludha]]
| 1880-11-10
| 1932-04-14
| ''[[:d:Q104319641|An Móta]]''
|-
| style='text-align:right'| 2038
|
| [[Patrick Ganly]]
| 1809
| 1899
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 2039
| [[Íomhá:Robert murphy Irish mathematician.png|center|128px]]
| [[Robert Murphy]]
| 1806
| 1843-03-12
| [[Mala]]
|-
| style='text-align:right'| 2040
|
| [[William Kirby Sullivan]]
| 1821
| 1890
| [[An Druipseach]]
|-
| style='text-align:right'| 2041
| [[Íomhá:20150513 ESC 2015 Molly Sterling 5070.jpg|center|128px]]
| [[Molly Sterling]]
| 1998-03-08
|
| [[Pocán]]
|-
| style='text-align:right'| 2042
| [[Íomhá:Gavin Duffy.jpg|center|128px]]
| [[Gavin Duffy]]
| 1960-04-29
|
| [[Cill Dara]]
|-
| style='text-align:right'| 2043
|
| [[Seán Mac Craith]]
| 1994-07-28
|
| [[Luachma]]
|-
| style='text-align:right'| 2044
| [[Íomhá:Énna Mac Murchada (Bodleian Library MS Rawlinson B 503, folio 36r).jpg|center|128px]]
| [[Éanna Mac Murchadha|Enna mac Donnchada Mac Murchada]]
|
| 1126
| [[Cúige Laighean]]
|-
| style='text-align:right'| 2045
|
| [[Conchobar Ua Briain|Conchúr Ó Briain]]
|
| 1142
| [[Éire (Poblacht na hÉireann)|Éire]]
|-
| style='text-align:right'| 2046
| [[Íomhá:Gavin James Piknik i Parken 2017 (164342).jpg|center|128px]]
| [[Gavin James]]
| 1991-07-05
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 2047
|
| [[Mary Swanzy]]
| 1882
| 1978
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 2048
|
| [[Seosamh Laoide]]
| 1865-05-24
| 1939-09-21
| [[Raghnallach]]
|-
| style='text-align:right'| 2049
| [[Íomhá:Bríd Smith.jpg|center|128px]]
| [[Bríd Smith]]
| 1961-09-18
|
| [[Ráth Fearnáin]]
|-
| style='text-align:right'| 2050
| [[Íomhá:Áine Ní Ghlinn.jpg|center|128px]]
| [[Áine Ní Ghlinn]]
| 1955
|
| [[Contae Thiobraid Árann]]
|-
| style='text-align:right'| 2051
|
| [[Lucy O'Byrne]]
| 1991<br/>1992
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 2052
|
| [[Robert Francis Ruttledge]]
| 1899-09-11
| 2002-01-12
| [[Contae Cheatharlach]]
|-
| style='text-align:right'| 2053
| [[Íomhá:Gerard Barrett at DIFF 2015.jpg|center|128px]]
| [[Gerard Barrett]]
| 1987-07-05
|
| [[Áth an tSléibhe]]
|-
| style='text-align:right'| 2054
|
| [[Máirin de Valéra]]
| 1912-04-12
| 1984-08-08
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 2055
|
| [[Dúnmharú Declan Flynn|Declan Flynn]]
| 1951
| 1982-09-09
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 2056
|
| [[Barra Ó hAonghusa|Barry Hennessy]]
| 1989-10-14
|
| [[Cill Mocheallóg]]
|-
| style='text-align:right'| 2057
|
| [[Fanny Currey]]
| 1848-05-30
| 1917-03-30
| ''[[:d:Q2368947|Caisleán Leasa Móire]]''
|-
| style='text-align:right'| 2058
| [[Íomhá:Jacksepticeye by Gage Skidmore.jpg|center|128px]]
| [[Jacksepticeye]]
| 1990-02-07
|
| [[An Clochán (Contae Uíbh Fhailí)|An Clochán]]
|-
| style='text-align:right'| 2059
|
| [[Catherine Isabella Osborne]]
| 1818-06-30
| 1880-06-21
| ''[[:d:Q57272913|Teach Newtown Anner]]''
|-
| style='text-align:right'| 2060
|
| [[Colm Ó Ceallaigh]]
| 1928
| 2017
| [[Camas]]
|-
| style='text-align:right'| 2061
|
| [[Seán Ua Cearnaigh]]
| 1933-06-13
| 2020-10-26
| [[Contae Thiobraid Árann]]
|-
| style='text-align:right'| 2062
|
| [[Cian Ó Loingsigh|Cian Lynch]]
| 1996-01-03
|
| [[Luimneach]]
|-
| style='text-align:right'| 2063
|
| [[Daithí Mac Braoin]]
| 1985-09-20
|
| [[Luimneach]]
|-
| style='text-align:right'| 2064
|
| [[Daithí Ó Riada (Luimneach)|David Reidy]]
| 1993
|
| [[An tÁth Leacach]]
|-
| style='text-align:right'| 2065
|
| [[Déaglán hAnnáin]]
| 1992-11
|
| [[Luimneach]]
|-
| style='text-align:right'| 2066
|
| [[Gréacháin Ó Maolchathaigh]]
| 1990-06-02
|
| [[Cill Mocheallóg]]
|-
| style='text-align:right'| 2067
|
| [[Kim Hayden]]
|
|
| [[An Caisleán Nua, Contae Chill Mhantáin|An Caisleán Nua]]
|-
| style='text-align:right'| 2068
|
| [[Morgan Jageurs]]
| 1862
| 1932-04-28
| [[Tulach Mhór]]
|-
| style='text-align:right'| 2069
|
| [[Peter Morgan Jaguers]]
| 1862
| 1932
| [[Tulach Mhór]]
|-
| style='text-align:right'| 2070
|
| [[Nollaig Ní Laoire]]
| 1989
|
| [[Ráth Chairn]]
|-
| style='text-align:right'| 2071
|
| [[Seán Ó Lúing]]
| 1917-05-16
| 2000-02-10
| [[Baile an Fheirtéaraigh]]
|-
| style='text-align:right'| 2072
|
| [[Fionntán Mac Aodha Bhuí]]
| 1924
| 2012
| [[An Muileann gCearr]]
|-
| style='text-align:right'| 2073
|
| [[Páidí Ó Briain]]
| 1989-09-05
|
| [[Cill Mocheallóg]]
|-
| style='text-align:right'| 2074
|
| [[Pól de Brún]]
| 1989-09-21
|
| [[Luimneach]]
|-
| style='text-align:right'| 2075
|
| [[Risteard Mac Cárthaigh]]
| 1988
|
| [[Luimneach]]
|-
| style='text-align:right'| 2076
|
| [[Tadhg Ó Scanaill (aisteoir)|Tadhg Ó Scanaill]]
| 1883-05-09
| 1967-01-18
| [[Baile Bhuirne]]
|-
| style='text-align:right'| 2077
|
| [[Tadhg Ó Scanaill (múinteoir)|Tadhg Ó Scanaill]]
| 1870
| 1939-08-20
| ''[[:d:Q65557130|An Inse Mhór]]''
|-
| style='text-align:right'| 2078
|
| [[Seánie O'Brien]]
|
| 1988
| [[Tobar Phádraig]]
|-
| style='text-align:right'| 2079
|
| [[Máire Ní Shúilleabháin]]
| 1884-02-02
| 1914-07-14
| [[Sráid na Cathrach]]
|-
| style='text-align:right'| 2080
|
| [[Séamus Ó hÍcí]]
| 1988
|
| [[Luimneach]]
|-
| style='text-align:right'| 2081
|
| [[Séamus Ó Riain]]
| 1987-04-07
|
| [[Garraí Uí Spealáin]]
|-
| style='text-align:right'| 2082
|
| [[Mícheál Ó Tiománaidhe|Micheál Ó Tiománaidhe]]
| 1853-09-20
| 1940-03-07
| ''[[:d:Q104331267|An Cartún Dubh]]''
|-
| style='text-align:right'| 2083
|
| [[Uáin Mac Conmara]]
| 1986-06-11
|
| [[Luimneach]]
|-
| style='text-align:right'| 2084
|
| [[Patrick Donoghue]]
|
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 2085
| [[Íomhá:Claire Hanna.JPG|center|128px]]
| [[Claire Hanna]]
| 1980-06-19
|
| [[Conamara]]
|-
| style='text-align:right'| 2086
|
| [[Moyra Barry]]
| 1886
| 1960-02-02
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 2087
| [[Íomhá:Susan McKenna-Lawlor Suggested That We In Ireland Should Build Our Own Rocket (Inspirefest 2015)---105769 (18976188652) (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Susan McKenna-Lawlor]]
| 1935-03-03
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 2088
| [[Íomhá:Rut Brandt by Stuart Mentiply.jpg|center|128px]]
| [[Ruth Brandt]]
| 1936-06-22
| 1989-08-13
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 2089
|
| [[Conchúir Mac Domhnall]]
| 1995-09-22
|
| [[Guaire]]
|-
| style='text-align:right'| 2090
|
| [[Cormac Ó Murchú]]
| 1993-04-21
|
| [[Mala]]
|-
| style='text-align:right'| 2091
|
| [[Dorothy Blackham]]
| 1896-03-01
| 1975-09-03
| [[Ráth Maonais]]
|-
| style='text-align:right'| 2092
|
| [[Seán Mac Beinéid]]
| 1996-12-05
|
| [[Baile na Sagart]]
|-
| style='text-align:right'| 2093
|
| [[Stiofán Mac Beinéid]]
| 1995-10-08
|
| [[Baile na Sagart]]
|-
| style='text-align:right'| 2094
|
| [[Pádraig Ó Corráin|Padraig Ó Corráin]]
| 1996-03-02
|
| [[Dún Garbhán]]
|-
| style='text-align:right'| 2095
| [[Íomhá:Noel Rock.jpg|center|128px]]
| [[Noel Rock]]
| 1987-11-11
|
| [[Baile Munna]]
|-
| style='text-align:right'| 2096
|
| [[Séamus Ó Cinnéide]]
| 1993-06-26
|
| [[Cluain Meala]]
|-
| style='text-align:right'| 2097
|
| [[Rónán Ó Loingsigh]]
| 1996
|
| [[Luimneach]]
|-
| style='text-align:right'| 2098
| [[Íomhá:Cathal Mannion (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Cathal Ó Mainnín]]
| 1994-10-22
|
| [[Béal Átha na Sluaighe]]
|-
| style='text-align:right'| 2099
|
| [[Tomás Ó Muireasa|Tom Morrissey]]
| 1996-05-29
|
| [[Luimneach]]
|-
| style='text-align:right'| 2100
|
| [[Neilí Ní Bhriain]]
| 1864-06-04
| 1925-04-01
| [[Contae Luimnigh]]
|-
| style='text-align:right'| 2101
|
| [[Tadhg de Búrca]]
| 1994-09-19
|
| [[Clais Mhór]]
|-
| style='text-align:right'| 2102
|
| [[William Ganly]]
| 1855
| 1926-02-20
| [[Inis Mór, Árainn|Inis Mór]]
|-
| style='text-align:right'| 2103
|
| [[Edward Hayes]]
| 1810<br/>1814
| 1870-11-12
| [[Contae Laoise]]<br/>[[Garraí Eoin]]
|-
| style='text-align:right'| 2104
| [[Íomhá:William Henry Gregory Vanity Fair 30 December 1871.jpg|center|128px]]
| [[William Henry Gregory]]
| 1817-07-12<br/>1817-06-13
| 1892-03-06
| [[Caisleán Bhaile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 2105
| [[Íomhá:Gearóid McInerney (2014).jpg|center|128px]]
| [[Gearóid Mac an Airchinnigh]]
| 1990-09-24
|
| [[Órán Mór]]
|-
| style='text-align:right'| 2106
| [[Íomhá:2019 London Marathon IMG 9029 (32788526567).jpg|center|128px]]
| [[Sinéad Diver]]
| 1977-02-17
|
| [[Béal an Mhuirthead]]
|-
| style='text-align:right'| 2107
| [[Íomhá:Daithí Burke cropped.jpg|center|128px]]
| [[Daithí de Búrca]]
| 1992-11-16
|
| [[Gaillimh]]
|-
| style='text-align:right'| 2108
|
| [[Brían Ó Fiannachta]]
| 1993-03-02
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 2109
|
| [[Seán Ó Caoilte]]
| 1993-01-10
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 2110
| [[Íomhá:Conor Whelan cropped.jpg|center|128px]]
| [[Conchúir Ó Faoláin]]
| 1996-10-31
|
| [[Gaillimh]]
|-
| style='text-align:right'| 2111
|
| [[Roibeard Ó Leannáin]]
| 1993
|
| [[Droichead Binéid]]
|-
| style='text-align:right'| 2112
| [[Íomhá:John Hanbury and Jonjo Farrell.jpg|center|128px]]
| [[Seán Ó hAnmhuire]]
| 1993-05-13
|
| [[Gaillimh]]
|-
| style='text-align:right'| 2113
| [[Íomhá:Jason Flynn (2015).jpg|center|128px]]
| [[Iasón Ó Floinn]]
| 1994-11-16
|
| [[Gaillimh]]
|-
| style='text-align:right'| 2114
| [[Íomhá:Pádraic Mannion(cropped).jpg|center|128px]]
| [[Pádraic Ó Mainnín]]
| 1993-03-06
|
| [[Béal Átha na Sluaighe]]
|-
| style='text-align:right'| 2115
|
| [[Louise O'Neill]]
| 1985-02-24
|
| [[Corcaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 2116
| [[Íomhá:Shelly mcnamara 2013.jpg|center|128px]]
| [[Shelley McNamara]]
| 1952
|
| [[Lios Dúin Bhearna]]
|-
| style='text-align:right'| 2117
|
| [[Pádraic Breathnach]]
| 1942-07-12
|
| [[Maigh Cuilinn]]
|-
| style='text-align:right'| 2118
| [[Íomhá:Cllr Cormac Devlin Hi Res.jpg|center|128px]]
| [[Cormac Devlin]]
| 1980-08-30
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 2119
| [[Íomhá:Sportsfile (Web Summit) (22554473410) (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Paddy Cosgrave]]
| 1983-03-19
|
| [[Contae Chill Mhantáin]]
|-
| style='text-align:right'| 2120
| [[Íomhá:Katie McCabe Republic of Ireland mix zone 2020-03-05 (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Katie McCabe]]
| 1995-09-21
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 2121
|
| [[Gerard Hogan]]
| 1964-12-23<br/>1958
|
| [[Cluain Meala]]
|-
| style='text-align:right'| 2122
|
| [[Eoghan Ó Siadhail]]
| 1584
| 1650-06-21
| [[Contae na hIarmhí]]
|-
| style='text-align:right'| 2123
| [[Íomhá:Catherine Martin TD.jpg|center|128px]]
| [[Catherine Martin]]
| 1972-09-30
|
| [[Muineachán]]
|-
| style='text-align:right'| 2124
| [[Íomhá:Gino Kenny.jpg|center|128px]]
| [[Gino Kenny]]
| 1972-06-25
|
| [[Cluain Dolcáin]]
|-
| style='text-align:right'| 2125
| [[Íomhá:Imelda Munster 2015.jpg|center|128px]]
| [[Imelda Munster]]
| 1968-02-24
|
| [[Droichead Átha]]
|-
| style='text-align:right'| 2126
| [[Íomhá:Shane Cassells (official portrait).jpg|center|128px]]
| [[Shane Cassells]]
| 1971-03-26
|
| [[An Uaimh]]
|-
| style='text-align:right'| 2127
| [[Íomhá:Kathleen Funchion 2015.jpg|center|128px]]
| [[Kathleen Funchion]]
| 1981-04-22
|
| [[Cill Chainnigh]]
|-
| style='text-align:right'| 2128
| [[Íomhá:Michael Harty.jpg|center|128px]]
| [[Michael Harty]]
| 1955-04-07
|
| [[Luimneach]]
|-
| style='text-align:right'| 2129
| [[Íomhá:Frank O'Rourke.jpg|center|128px]]
| [[Frank O'Rourke]]
| 1969-06-11
|
| [[Sligeach]]
|-
| style='text-align:right'| 2130
| [[Íomhá:Maria Bailey TD.jpg|center|128px]]
| [[Maria Bailey]]
| 1976-04-10
|
| [[Deilginis]]
|-
| style='text-align:right'| 2131
| [[Íomhá:John Brady 2015.jpg|center|128px]]
| [[John Brady]]
| 1973-07-28
|
| [[Bré]]
|-
| style='text-align:right'| 2132
| [[Íomhá:John Brassil.jpg|center|128px]]
| [[John Brassil]]
| 1963-05-16
|
| [[Trá Lí]]
|-
| style='text-align:right'| 2133
| [[Íomhá:Declan Breathnach 2016 (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Declan Breathnach]]
| 1959-06-01
|
| [[Droichead an Chnoic]]
|-
| style='text-align:right'| 2134
| [[Íomhá:Colm Brophy 2024 (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Colm Brophy]]
| 1973-01-09
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 2135
| [[Íomhá:James Browne politician.jpg|center|128px]]
| [[James Browne]]
| 1975-10-15
|
| [[Inis Córthaidh]]
|-
| style='text-align:right'| 2136
| [[Íomhá:Pat Buckley 2016.jpg|center|128px]]
| [[Pat Buckley]]
| 1968-07-13
|
| [[Mainistir na Corann]]
|-
| style='text-align:right'| 2137
| [[Íomhá:Peter Burke 2025 South Boston St. Patrick's Day Breakfast 54397908242 1.jpg|center|128px]]
| [[Peter Burke]]
| 1982-10-22
|
| [[An Muileann gCearr]]
|-
| style='text-align:right'| 2138
| [[Íomhá:Mary Butler.jpg|center|128px]]
| [[Mary Butler]]
| 1963-01-27
|
| [[Port Láirge]]
|-
| style='text-align:right'| 2139
| [[Íomhá:Jackie Cahill.jpg|center|128px]]
| [[Jackie Cahill]]
| 1957-08-05
|
| [[Dúrlas Éile|Durlas]]
|-
| style='text-align:right'| 2140
| [[Íomhá:Pat Casey.jpg|center|128px]]
| [[Pat Casey]]
| 1962-03-11
|
| [[An Láithreach]]
|-
| style='text-align:right'| 2141
| [[Íomhá:Lisa Chambers (official portrait).jpg|center|128px]]
| [[Lisa Chambers]]
| 1986-08-24
|
| [[Caisleán an Bharraigh]]
|-
| style='text-align:right'| 2142
| [[Íomhá:Jack Chambers (polaiteoir).jpg|center|128px]]
| [[Jack Chambers]]
| 1990-11-21
|
| [[Gaillimh]]
|-
| style='text-align:right'| 2143
| [[Íomhá:Michael Collins politician.jpg|center|128px]]
| [[Michael Collins (polaiteoir)|Michael Collins]]
| 1958-07-15
|
| [[Corcaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 2144
| [[Íomhá:Danny Healy-Rae.jpg|center|128px]]
| [[Danny Healy-Rae]]
| 1954-07-16
|
| [[Cill Gharbháin, Contae Chiarraí|Cill Gharbháin]]
|-
| style='text-align:right'| 2145
| [[Íomhá:Martin Kenny 2015 (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Martin Kenny]]
| 1971-10-01
|
| [[Sligeach]]
|-
| style='text-align:right'| 2146
| [[Íomhá:John Lahart.jpg|center|128px]]
| [[John Lahart]]
| 1960-10-08
|
| [[Baile Uí Ruáin]]
|-
| style='text-align:right'| 2147
| [[Íomhá:James Lawless TD.jpg|center|128px]]
| [[James Lawless]]
| 1976-08-19
|
| [[Guaire]]
|-
| style='text-align:right'| 2148
| [[Íomhá:Josepha Madigan.jpg|center|128px]]
| [[Josepha Madigan]]
| 1970-05-21
|
| [[Carraig an tSionnaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 2149
| [[Íomhá:Denise Mitchell 2024 (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Denise Mitchell]]
| 1976-11-22
|
| [[An Chúlóg]]
|-
| style='text-align:right'| 2150
| [[Íomhá:Kevin Boxer Moran.jpg|center|128px]]
| [[Kevin Moran (polaiteoir)|Kevin Moran]]
| 1963-05-12
|
| [[Baile Átha Luain]]
|-
| style='text-align:right'| 2151
| [[Íomhá:Aindrias Moynihan.jpg|center|128px]]
| [[Aindrias Moynihan]]
| 1967-10-17
|
| [[Maigh Chromtha]]
|-
| style='text-align:right'| 2152
| [[Íomhá:Margaret Murphy O'Mahony 2025 (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Margaret Murphy O'Mahony]]
| 1969-10-07
|
| [[Droichead na Bandan]]
|-
| style='text-align:right'| 2153
| [[Íomhá:Eugene Murphy.jpg|center|128px]]
| [[Eugene Murphy]]
| 1965-08-26
|
| ''[[:d:Q1124843|Mainistir na Búille]]''
|-
| style='text-align:right'| 2154
| [[Íomhá:Tom Neville 2016.png|center|128px]]
| [[Tom Neville (polaiteoir)|Tom Neville]]
| 1975-09-25
|
| [[Luimneach]]
|-
| style='text-align:right'| 2155
| [[Íomhá:Carol Nolan 2015.jpg|center|128px]]
| [[Carol Nolan]]
| 1978-05-23
|
| [[Baile Mhic Ádaim]]
|-
| style='text-align:right'| 2156
| [[Íomhá:Jim O'Callaghan.jpg|center|128px]]
| [[Jim O'Callaghan]]
| 1968-01-05
|
| [[Carraig an tSionnaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 2157
| [[Íomhá:Kate O'Connell in 2014.jpg|center|128px]]
| [[Kate O'Connell]]
| 1980-01-03
|
| [[Cill Bheagáin]]
|-
| style='text-align:right'| 2158
| [[Íomhá:Kevin O'Keeffe.jpg|center|128px]]
| [[Kevin O'Keeffe]]
| 1964-03-09
|
| [[Mala]]
|-
| style='text-align:right'| 2159
| [[Íomhá:Donnchadh Ó Laoghaire 2014.jpg|center|128px]]
| [[Donnchadh Ó Laoghaire (polaiteoir)|Donnchadh Ó Laoghaire]]
| 1989-06-14
|
| ''[[:d:Q17104710|An Tóchar]]''
|-
| style='text-align:right'| 2160
| [[Íomhá:Fiona O Loughlin 2025 (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Fiona O'Loughlin]]
| 1965-09-08
|
| [[Ráth Iomgháin]]
|-
| style='text-align:right'| 2161
| [[Íomhá:Louise O'Reilly TD (32890052618) (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Louise O'Reilly]]
| 1973-09-27
|
| [[Cromghlinn, BÁC|Cromghlinn]]
|-
| style='text-align:right'| 2162
| [[Íomhá:Anne Rabbitte.jpg|center|128px]]
| [[Anne Rabbitte]]
| 1970-04-11
|
| [[Port Omna]]
|-
| style='text-align:right'| 2163
| [[Íomhá:Niamh Smyth (portrait).jpg|center|128px]]
| [[Niamh Smyth]]
| 1972-04-19
|
| [[Muinchille]]
|-
| style='text-align:right'| 2164
|
| [[Julia Grenan]]
| 1883-07-02
| 1972-01-06
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 2165
| [[Íomhá:Sabina Higgins.jpg|center|128px]]
| [[Sabina Higgins]]
| 1944-05-07
|
| [[Baile an Daighin, Contae Mhaigh Eo|Baile an Daighin]]
|-
| style='text-align:right'| 2166
| [[Íomhá:Cian O'Callaghan 2020.jpg|center|128px]]
| [[Cian O’Callaghan]]
| 1979-05-10<br/>1979-05-07
|
| [[Cill Fhionntain]]
|-
| style='text-align:right'| 2167
|
| [[Vincent Barry]]
| 1908
| 1975
| [[Corcaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 2168
| [[Íomhá:N McBride 1900.jpg|center|128px]]
| [[Niall Mac Giolla Bhrighde]]
| 1861
| 1942
| ''[[:d:Q104349864|Faiche Mhór]]''
|-
| style='text-align:right'| 2169
|
| [[Seán Mac Giobúin]]
| 1992-09-21
|
| [[Áth Dara]]
|-
| style='text-align:right'| 2170
| [[Íomhá:Lynn Ruane TD.jpg|center|128px]]
| [[Lynn Ruane]]
| 1984-10-20
|
| [[Tamhlacht]]
|-
| style='text-align:right'| 2171
| [[Íomhá:Dee Forbes 2015 (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Dee Forbes]]
| 1967-02
|
| [[Drom Dhá Liag]]
|-
| style='text-align:right'| 2172
| [[Íomhá:Alice-Mary Higgins.jpg|center|128px]]
| [[Alice Mary Higgins]]
| 1975-06-17
|
| [[Gaillimh]]
|-
| style='text-align:right'| 2173
|
| [[Michael Lawson]]
| 1997
|
| [[Cúil Darach]]
|-
| style='text-align:right'| 2174
| [[Íomhá:Fintan Warfield 2015.jpg|center|128px]]
| [[Fintan Warfield]]
| 1992-03-16
|
| [[Crois Araild]]
|-
| style='text-align:right'| 2175
| [[Íomhá:Tim Lombard.jpg|center|128px]]
| [[Tim Lombard]]
| 1976-02-17
|
| [[Contae Chorcaí]]
|-
| style='text-align:right'| 2176
| [[Íomhá:Jennifer Murnane O'Connor.jpg|center|128px]]
| [[Jennifer Murnane-O'Connor]]
| 1966-05-24
|
| [[Contae Cheatharlach]]
|-
| style='text-align:right'| 2177
| [[Íomhá:Robbie Gallagher 2025 (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Robbie Gallagher]]
| 1968-02-19
|
| ''[[:d:Q2404974|An Tearmann]]''
|-
| style='text-align:right'| 2178
| [[Íomhá:Aidan Davitt.jpg|center|128px]]
| [[Aidan Davitt]]
| 1978-10-13
|
| [[An Muileann gCearr]]
|-
| style='text-align:right'| 2179
| [[Íomhá:Gerry Horkan.jpg|center|128px]]
| [[Gerry Horkan]]
| 1961-07-22
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 2180
| [[Íomhá:Maura Hopkins.jpg|center|128px]]
| [[Maura Hopkins]]
| 1984-05-25
|
| [[Bealach an Doirín]]
|-
| style='text-align:right'| 2181
| [[Íomhá:Conor cleary.jpg|center|128px]]
| [[Conor Cleary]]
| 1994
|
| [[Sráid na Cathrach]]
|-
| style='text-align:right'| 2182
| [[Íomhá:Gary O'Donovan 2016.jpg|center|128px]]
| [[Gary O'Donovan]]
| 1992-12-30
|
| [[An Sciobairín]]
|-
| style='text-align:right'| 2183
|
| [[Aron Ó Seanachair]]
| 1997
|
| [[Sionainn (baile)|Sionainn]]
|-
| style='text-align:right'| 2184
| [[Íomhá:Victor Boyhan 2025 (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Victor Boyhan]]
| 1961-04-30
|
| [[Dún Laoghaire]]
|-
| style='text-align:right'| 2185
| [[Íomhá:Rose Conway-Walsh (2024) (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Rose Conway-Walsh]]
| 1969-10-13
|
| [[Béal an Mhuirthead]]
|-
| style='text-align:right'| 2186
| [[Íomhá:Maria Byrne 2025 (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Maria Byrne]]
| 1967-11-27
|
| [[Luimneach]]
|-
| style='text-align:right'| 2187
| [[Íomhá:Lorraine Clifford-Lee.jpg|center|128px]]
| [[Lorraine Clifford-Lee]]
| 1972-07-24
|
| [[Port Láirge]]
|-
| style='text-align:right'| 2188
| [[Íomhá:Máire Devine 2015.jpg|center|128px]]
| [[Máire Devine]]
| 1972-09-07
|
| [[Na Saoirsí]]
|-
| style='text-align:right'| 2189
| [[Íomhá:Paul Gavan 2016.jpg|center|128px]]
| [[Paul Gavan]]
| 1965-11-29
|
| [[Luimneach]]
|-
| style='text-align:right'| 2190
| [[Íomhá:Keith Swanick.jpg|center|128px]]
| [[Keith Swanick]]
| 1974-07-12
|
| [[An Caisleán Riabhach]]
|-
| style='text-align:right'| 2191
| [[Íomhá:Neale Richmond 2016.jpg|center|128px]]
| [[Neale Richmond]]
| 1983-03-15
|
| [[Baile an tSaoir]]
|-
| style='text-align:right'| 2192
| [[Íomhá:Catherine Ardagh.jpg|center|128px]]
| [[Catherine Ardagh]]
| 1982-09-20
|
| [[Cromghlinn, BÁC|Cromghlinn]]
|-
| style='text-align:right'| 2193
|
| [[Michael O'Higgins]]
| 1917-11-01
| 2005-03-09
| [[Teach Srafáin]]
|-
| style='text-align:right'| 2194
|
| [[Brigid Hogan-O'Higgins]]
| 1932-03-10
| 2022-11-02
| [[Contae na Gaillimhe]]
|-
| style='text-align:right'| 2195
| [[Íomhá:Colette Kelleher.jpg|center|128px]]
| [[Colette Kelleher]]
| 1960-10-09
|
| [[Maigh Chromtha]]
|-
| style='text-align:right'| 2196
| [[Íomhá:Billy Lawless.jpg|center|128px]]
| [[Billy Lawless]]
| 1951-07-04
| 2024-11-08
| [[Gaillimh]]
|-
| style='text-align:right'| 2197
| [[Íomhá:Pádraig Ó Céidigh.jpg|center|128px]]
| [[Pádraig Ó Céidigh]]
| 1957-01-02
|
| [[Conamara]]
|-
| style='text-align:right'| 2198
|
| [[Seán de Brún]]
| 1993
|
| ''[[:d:Q28232598|Baile Uí Aodha, Contae an Chláir]]''
|-
| style='text-align:right'| 2199
| [[Íomhá:Anne Maria Waters.jpg|center|128px]]
| [[Anne Marie Waters]]
| 1977-08-24
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 2200
|
| [[Daithí Ó Riada (An Clár)]]
| 1993
|
| [[Inis (baile)|Inis]]
|-
| style='text-align:right'| 2201
|
| [[Diarmaid Ó Broin]]
| 1994
|
| [[Tobar Phádraig]]
|-
| style='text-align:right'| 2202
|
| [[James Toher]]
| 1993
|
| [[Baile Átha Troim]]
|-
| style='text-align:right'| 2203
| [[Íomhá:Paul Daly.jpg|center|128px]]
| [[Paul Daly]]
| 1958-01-19
|
| [[Cill Bheagáin]]
|-
| style='text-align:right'| 2204
| [[Íomhá:John Dolan politician.jpg|center|128px]]
| [[John Dolan]]
| 1956-01-13
|
| [[Tiobraid Árann (baile)|Tiobraid Árann]]
|-
| style='text-align:right'| 2205
| [[Íomhá:JoanFreemanPetaHousePressPack.jpg|center|128px]]
| [[Joan Freeman]]
| 1958-04-02
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 2206
|
| [[Dónall Mac Cormaic]]
| 1993-01-28
|
| [[Cluain Meala]]
|-
| style='text-align:right'| 2207
|
| [[Thomas de Vere Coneys]]
| 1804
| 1851-12-28
| [[Contae na Gaillimhe]]
|-
| style='text-align:right'| 2208
|
| [[Séamas Ó Dubhghaill]]
| 1855-07-25
| 1929-05-30
| ''[[:d:Q104306937|Cúil Éanaigh]]''
|-
| style='text-align:right'| 2209
|
| [[Seosamh Ó Tórna]]
| 1888-08-02
| 1967-04-04
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 2210
|
| [[Peadar Bairéad]]
|
| 2019
| [[Iorras]]
|-
| style='text-align:right'| 2211
|
| [[Siobhán Ní Shúilleabháin]]
| 1928-08-31
| 2013-05-21
| [[Baile an Fheirtéaraigh]]
|-
| style='text-align:right'| 2212
|
| [[Barra de Nais|Barry Nash]]
| 1996-12-31
|
| [[Luimneach]]
|-
| style='text-align:right'| 2213
|
| [[Seán Mac Clochaire]]
| 1997-08-25
|
| [[Dúglas]]
|-
| style='text-align:right'| 2214
|
| [[Moya Llewelyn Davies]]
| 1881-03-25
| 1943-09-28
| [[An Charraig Dhubh]]
|-
| style='text-align:right'| 2215
|
| [[Liam de Bluinsín]]
| 1996
|
| [[Droichead Binéid]]
|-
| style='text-align:right'| 2216
|
| [[Damien Ó Ciaragáin]]
| 1994-01-11
|
| [[Gaillimh]]
|-
| style='text-align:right'| 2217
| [[Íomhá:Adrian Tuohy (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Adrian Ó Tuathaigh]]
| 1993-05-14
|
| [[Gaillimh]]
|-
| style='text-align:right'| 2218
|
| [[Siobhán McSweeney]]
| 1979-12-27
|
| [[Contae Chorcaí]]
|-
| style='text-align:right'| 2219
|
| [[Charles Dawson]]
| 1842
| 1917
| [[Luimneach]]
|-
| style='text-align:right'| 2220
|
| [[Nancy Corrigan]]
| 1912-06-21
| 1983
| [[Acaill]]
|-
| style='text-align:right'| 2221
|
| [[Jemma Redmond]]
| 1978-03-16
| 2016-08-16
| [[Tamhlacht]]
|-
| style='text-align:right'| 2222
|
| [[Margaret Dobbs]]
| 1871-11-19
| 1962-01-02
| [[Contae Aontroma]]<br/>[[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 2223
|
| [[Jamie Barron]]
| 1993
|
| [[Port Láirge]]
|-
| style='text-align:right'| 2224
| [[Íomhá:Women in Mathematics Day 2018 13.jpg|center|128px]]
| [[Sheila Tinney]]
| 1918-01-15
| 2010-03-27
| [[Gaillimh]]
|-
| style='text-align:right'| 2225
|
| [[Austin Carroll]]
| 1835<br/>1835-02-23
| 1909<br/>1909-11-29
| [[Cluain Meala]]
|-
| style='text-align:right'| 2226
| [[Íomhá:Enda O'Coineen (5).jpg|center|128px]]
| [[Enda Ó Coinnín]]
| 1955-01-01
|
| [[Gaillimh]]
|-
| style='text-align:right'| 2227
| [[Íomhá:Brendan Murray RedCarpet Kyiv 2017.jpg|center|128px]]
| [[Brendan Murray]]
| 1996-11-16
|
| [[Gaillimh]]
|-
| style='text-align:right'| 2228
|
| [[Amybeth McNulty]]
| 2001-11-07
|
| [[Dún na nGall]]
|-
| style='text-align:right'| 2229
|
| [[David Byrne]]
|
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 2230
|
| [[Gearóid Ó hÉigeartaigh]]
| 1994
|
| [[Luimneach]]
|-
| style='text-align:right'| 2231
|
| [[Lúcás Miach]]
| 1996-10-29
|
| [[Baile Níos]]
|-
| style='text-align:right'| 2232
|
| [[Aisling Ní Dhonnchadha]]
|
|
| [[An tAonach]]
|-
| style='text-align:right'| 2233
|
| [[Kathleen Watkins]]
| 1934-10-17
| 2024-11-07
| [[Teach Sagard]]
|-
| style='text-align:right'| 2234
|
| [[Rory Keenan]]
| 1980-06-09
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 2235
|
| [[Donncha Ó Céileachair]]
| 1918
| 1960
| [[Cúil Aodha]]
|-
| style='text-align:right'| 2236
|
| [[Mary Elmes]]
| 1908-05-05
| 2002-03-09
| [[Corcaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 2237
|
| [[Matthew Hussey]]
| 1942
|
| [[An Chathair, Contae Thiobraid Árann|An Chathair]]
|-
| style='text-align:right'| 2238
|
| [[Michael English]]
| 1979-04-23
|
| [[Díseart Diarmada]]
|-
| style='text-align:right'| 2239
| [[Íomhá:IVRLA 10443 Ó hEinirí.jpg|center|128px]]
| [[Seán Ó hEinirí|Seán Ó hÉinirí]]
| 1915-03-26
| 1998-07-26
| [[Cill Ghallagáin]]
|-
| style='text-align:right'| 2240
|
| [[Colm Ó Spealáin]]
| 1993-07-01
|
| [[Caisleán Ó Liatháin]]
|-
| style='text-align:right'| 2241
|
| [[Darragh Mac Giobúin]]
| 1997-04-01
|
| [[An Ráth, Contae Chorcaí|An Ráth]]
|-
| style='text-align:right'| 2242
|
| [[Mícheál Ó Cathaláin]]
| 1995-06-17
|
| [[Droichead na Bandan]]
|-
| style='text-align:right'| 2243
|
| [[Seán Mac Erlaine]]
| 1976-07-30
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 2244
|
| [[Marc Ó Colmáin]]
| 1997-12-23
|
| [[An Bhlarna]]
|-
| style='text-align:right'| 2245
|
| [[Déin Ó Brosnacháin]]
| 1991-06-24
|
| [[An Linn Dubh]]
|-
| style='text-align:right'| 2246
|
| [[Roibeard Ó Floinn]]
| 1997-11-07
|
| [[An Gleanntán]]
|-
| style='text-align:right'| 2247
| [[Íomhá:Hayley Nolan Lewes FC Women 2 London City 3 14 02 2021-235 (50944207431) (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Hayley Nolan]]
| 1997-03-07
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 2248
|
| [[Barra Ó Cochláin]]
| 1990
|
| [[Baile Gunnair]]
|-
| style='text-align:right'| 2249
|
| [[Darragh Ó Liatháin]]
| 1997
|
| [[Dún Garbhán]]
|-
| style='text-align:right'| 2250
| [[Íomhá:Caitriona Perry.jpg|center|128px]]
| [[Caitríona Perry]]
| 1980-03-15
|
| [[Ráth Maonais]]
|-
| style='text-align:right'| 2251
|
| [[Mac Shile Ó hAodha]]
| 1998
|
| [[Cill Díoma]]
|-
| style='text-align:right'| 2252
|
| [[Seán Ó Finn]]
| 1996-01-24
|
| [[An Brú]]
|-
| style='text-align:right'| 2253
|
| [[Aron Ó Giolláin]]
| 1996
|
| [[Tobar Phádraig]]
|-
| style='text-align:right'| 2254
|
| [[Peadar Lamb]]
| 1930
| 2017-09-01
| [[Gaillimh]]
|-
| style='text-align:right'| 2255
|
| [[Nicola Coughlan]]
| 1987-01-09
|
| [[Gaillimh]]
|-
| style='text-align:right'| 2256
|
| [[Conn Ó Ceallacháin]]
| 1996
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 2257
|
| [[Eiric na Leamhna]]
| 1994
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 2258
| [[Íomhá:Mícheál Mac Donncha 2015.jpg|center|128px]]
| [[Mícheál Mac Donncha]]
| 1965-03-11
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 2259
| [[Íomhá:Aaron Connolly 2023.jpg|center|128px]]
| [[Aaron Connolly]]
| 2000-01-28
|
| [[Gaillimh]]
|-
| style='text-align:right'| 2260
|
| [[Teresa Mannion]]
| 1961
|
| ''[[:d:Q20855530|Baile Gall]]''
|-
| style='text-align:right'| 2261
|
| [[Biddy White Lennon]]
| 1945
| 2017-11-25
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 2262
|
| [[Robert William Alexander]]
| 1905-11-21
| 1979-12-17
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 2263
|
| [[Seána Kerslake]]
| 1992-10-21
|
| [[Tamhlacht]]
|-
| style='text-align:right'| 2264
|
| [[Keelin Shanley]]
| 1968-08-24
| 2020-02-08
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 2265
| [[Íomhá:Evanne Ní Chuilinn.png|center|128px]]
| [[Evanne Ní Chuilinn]]
| 1981
|
| [[Cill Chainnigh]]
|-
| style='text-align:right'| 2266
|
| [[Domhnaill Ó Bearáin]]
| 1928-02-28
| 2018-01-03
| [[Contae Átha Cliath Theas]]
|-
| style='text-align:right'| 2267
|
| [[Seán Ó Donnchú]]
| 1996-01-25
|
| [[Inis Cara]]
|-
| style='text-align:right'| 2268
|
| [[Tadhg Ó Mathúna]]
| 1997-01-13
|
| ''[[:d:Q7020800|Baile Nua Sheandroma]]''
|-
| style='text-align:right'| 2269
|
| [[Denise McCormack]]
|
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 2270
| [[Íomhá:Kerry minor Capt, Fellow Fossa Man David Clifford.jpg|center|128px]]
| [[David Clifford]]
| 1999-01-22
|
| [[Trá Lí]]
|-
| style='text-align:right'| 2271
|
| [[Níall Ó Scolaí]]
| 1994-04-19
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 2272
|
| [[Colm Basquel]]
| 1996
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 2273
|
| [[Evan Mac Cumascaigh]]
| 1998
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 2274
| [[Íomhá:Tara Flynn.jpg|center|128px]]
| [[Tara Flynn]]
|
|
| [[Contae Chorcaí]]
|-
| style='text-align:right'| 2275
|
| [[Lúc Ó Scannláin]]
| 1996-06-02
|
| [[Cill Chainnigh]]
|-
| style='text-align:right'| 2276
|
| [[Risteard Ó Laocha]]
| 1997-03-13
|
| [[Inis Tíog]]
|-
| style='text-align:right'| 2277
|
| [[Máirtín Ó Ceocháin]]
| 1998-12-09
|
| [[Tulach Ruáin]]
|-
| style='text-align:right'| 2278
|
| [[Darren Ó Braonáin]]
| 1996-11-13
|
| [[Achadh Úr]]
|-
| style='text-align:right'| 2279
|
| [[Pádraig Ó Loinn]]
| 1996-12-02
|
| [[Inis Tíog]]
|-
| style='text-align:right'| 2280
|
| [[Pádraig Ó Duíginn]]
| 1995-09-23
|
| [[Cill Chainnigh]]
|-
| style='text-align:right'| 2281
|
| [[Catherine Corless]]
| 1954
|
| [[Tuaim]]
|-
| style='text-align:right'| 2282
|
| [[Darach Ó Séaghdha]]
| 20th century
|
| [[Ráth Fearnáin]]
|-
| style='text-align:right'| 2283
|
| [[Cecilia Margaret Nairn]]
| 1791
| 1857-06-04
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 2284
|
| [[Osgur Ó Ciardha]]
|
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 2285
|
| [[Victoria Coffey]]
| 1911-09-16
| 1999-06-15
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 2286
| [[Íomhá:Harriet Scott (footballer) Lewes FC Women 0 Birmingham City 0 21 08 2022-595 (52303311389).jpg|center|128px]]
| [[Harriet Scott]]
| 1993-02-10
|
| [[Baile Coimín]]<br/>[[Reading, Berkshire|Reading]]
|-
| style='text-align:right'| 2287
|
| [[Georgia Drummy]]
| 2000-04-18
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 2288
|
| [[Sally Rooney]]
| 1991-02-20
|
| [[Caisleán an Bharraigh]]
|-
| style='text-align:right'| 2289
|
| [[James Murnaghan]]
| 1881
| 1973
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 2290
| [[Íomhá:Rhasidat Adeleke at 400m women Final Budapest 2023 (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Rhasidat Adeleke]]
| 2002-08-29
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 2291
|
| [[Adrian Breen]]
| 1992-05-28
|
| [[Luimneach]]
|-
| style='text-align:right'| 2292
|
| [[Brian Ó hÓgáin (Tiobraid Árann)|Brian Ó hÓgáin]]
| 1996-07-09
|
| [[Lothra]]
|-
| style='text-align:right'| 2293
|
| [[Seán Ó Conchúir]]
| 1998-10-01
|
| [[Gleann Maghair]]
|-
| style='text-align:right'| 2294
| [[Íomhá:Maud Joynt at the School of Irish learning 1913.jpg|center|128px]]
| [[Maud Joynt]]
| 1868-03-07
| 1940-07-24
| [[Contae Ros Comáin]]
|-
| style='text-align:right'| 2295
| [[Íomhá:Leanne Kiernan Lewes FC Women 0 West Ham Utd Women 5 pre season 12 08 2018-758 (43300204544) (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Leanne Kiernan]]
| 1999-04-27
|
| [[Coill an Chollaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 2296
|
| [[Margaret Grey Porter]]
|
| 1881
| [[Contae Mhaigh Eo]]
|-
| style='text-align:right'| 2297
|
| [[Risteard Inglis]]
| 1995
|
| [[Dún Bleisce]]
|-
| style='text-align:right'| 2298
|
| [[Séamus Ó Flanagáin]]
| 1997
|
| ''[[:d:Q4494222|An Fheothanach]]''
|-
| style='text-align:right'| 2299
|
| [[Darragh Ó Donnabháin]]
| 1995
|
| ''[[:d:Q59726393|Úlla]]''
|-
| style='text-align:right'| 2300
|
| [[Grace O'Flanagan]]
| 1989-04-07
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 2301
|
| [[Nicola Evans]]
| 1990-01-17
|
| [[Cluain Sceach]]
|-
| style='text-align:right'| 2302
|
| [[Yvonne O'Byrne]]
| 1992-01-02
|
| [[Corcaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 2303
|
| [[Roisin Upton]]
| 1994-04-01
|
| [[Luimneach]]
|-
| style='text-align:right'| 2304
|
| [[Nicola Daly]]
| 1988-04-03
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 2305
|
| [[Aifric Mac Aodha]]
| 1979
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 2306
|
| [[Caitríona Ní Chléirchín]]
| 1978
|
| [[Scairbh na gCaorach]]
|-
| style='text-align:right'| 2307
|
| [[Eleanor Knott]]
| 1886-11-18
| 1975-01-04
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 2308
|
| [[Éanna Ó Muireasa]]
| 1994
|
| [[Droichead Binéid]]
|-
| style='text-align:right'| 2309
|
| [[Dónall Ó Muireasa]]
| 1993-04-20
|
| [[Caisleán Uí Chonaill]]
|-
| style='text-align:right'| 2310
|
| [[Pádraig Ó Riain (iománaí)|Pádraig Ó Riain]]
| 1995
|
| [[Dún Bleisce]]
|-
| style='text-align:right'| 2311
|
| [[Clíodhna Ní Lionáin]]
|
|
| [[Cúil Ghréine]]
|-
| style='text-align:right'| 2312
|
| [[Bríd Ní Mhóráin]]
| 1951
|
| [[Áth Trasna]]
|-
| style='text-align:right'| 2313
|
| [[Máire Ní Dhonnchadha Dhuibh]]
| 1702
| 1795
| [[Contae Chiarraí]]
|-
| style='text-align:right'| 2314
|
| [[Mary Georgina Barton]]
| 1861-04-03
| 1949-11-08
| [[Dún Dealgan]]
|-
| style='text-align:right'| 2315
|
| [[Claire O'Riordan]]
| 1994-10-12
|
| [[Luimneach]]
|-
| style='text-align:right'| 2316
| [[Íomhá:Amber Barrett 20201011 (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Amber Barrett]]
| 1996-01-16
|
| [[Baile na nGallóglach]]
|-
| style='text-align:right'| 2317
|
| [[Rory Ó Beagáin]]
| 1992-04-11
|
| [[An Bhoth|Baile an Scotaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 2318
| [[Íomhá:Pódio Olímpico (boxe, feminino) (cropped - Harrington).jpg|center|128px]]
| [[Kellie Harrington]]
| 1989-12-11
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 2319
|
| [[Donncha Ó Cróinín]]
| 1919-12-08
| 1990-06-05
| [[Baile Mhic Íre]]
|-
| style='text-align:right'| 2320
|
| [[Vicky Phelan]]
| 1974-10-28
| 2022-11-14
| [[Luimneach]]
|-
| style='text-align:right'| 2321
| [[Íomhá:Jane Ni Dhulchaointigh.jpeg|center|128px]]
| [[Jane Ní Dhulchaointigh]]
|
|
| [[Cill Chainnigh]]
|-
| style='text-align:right'| 2322
| [[Íomhá:Meg Connery, circa 1920s.jpg|center|128px]]
| [[Meg Connery]]
| 1879
| 1956-12
| [[Cathair na Mart]]
|-
| style='text-align:right'| 2323
|
| [[Brian Ó hEadhra]]
|
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 2324
|
| [[Niall Déiseach]]
| 1994
|
| ''[[:d:Q28232598|Baile Uí Aodha, Contae an Chláir]]''
|-
| style='text-align:right'| 2325
|
| [[Karen Byrne]]
| 1992-05-30
|
| [[Baile Formaid]]
|-
| style='text-align:right'| 2326
|
| [[Marc Mac Eochaidh]]
| 1998-09-09
|
| [[Cill Síoláin]]
|-
| style='text-align:right'| 2327
|
| [[John Nolan (damhsóir)|John Nolan]]
| 1990-07-07
|
| [[Cill Chainnigh]]
|-
| style='text-align:right'| 2328
|
| [[Vincent Lambe]]
| 1980-12-01
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 2329
|
| [[Patrick Smyth]]
| 1824
| 1865-10-14
| [[Béal an Átha]]
|-
| style='text-align:right'| 2330
|
| [[Máire Treasa Ní Dhubhghaill]]
|
|
| [[Conamara]]
|-
| style='text-align:right'| 2331
|
| [[Alan Dempsey]]
|
|
| [[Contae Luimnigh]]
|-
| style='text-align:right'| 2332
|
| [[Ben Troy]]
|
|
| [[Carraig Mhachaire Rois]]
|-
| style='text-align:right'| 2333
|
| [[Thomas Wall]]
| 1906-07-04
| 1985-08-20
| ''[[:d:Q104316697|Baile na mBodach]]''
|-
| style='text-align:right'| 2334
|
| [[Caitlín Nic Aoidh]]
|
|
| [[Cloch Cheann Fhaola]]
|-
| style='text-align:right'| 2335
| [[Íomhá:Bryan Dobson.jpg|center|128px]]
| [[Bryan Dobson]]
| 1960-02-10
|
| [[Dumhach Thrá]]
|-
| style='text-align:right'| 2336
|
| [[Seán Tadhg Ó Gairbhí]]
|
|
| [[Ráth Caola]]
|-
| style='text-align:right'| 2337
| [[Íomhá:Ógie Ó Céilleachair.jpg|center|128px]]
| [[Ógie Ó Céilleachair]]
|
|
| [[An Rinn (Contae Phort Láirge)|An Rinn]]
|-
| style='text-align:right'| 2338
|
| [[Heather Payne]]
| 2000-01-26
|
| [[Béal Átha na Sluaighe]]
|-
| style='text-align:right'| 2339
|
| [[Fintan McCarthy (rámhaí)|Fintan McCarthy]]
| 1996-11-23
|
| [[An Sciobairín]]
|-
| style='text-align:right'| 2340
|
| [[Clíodna Cussen]]
| 1932-09-18
| 2022-08-02
| [[An Caisleán Nua, Contae Luimnigh|An Caisleán Nua]]
|-
| style='text-align:right'| 2341
| [[Íomhá:Dermot Kennedy performing at 2019 Lowlands Festival.png|center|128px]]
| [[Diarmuid Ó Cinnéide|Dermot Kennedy]]
| 1991-12-13
|
| [[Ráth Cúil, Baile Átha Cliath|Ráth Cúil]]
|-
| style='text-align:right'| 2342
|
| [[Naoise Dolan]]
| 1992
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 2343
|
| [[John Farrelly]]
| 2000-05-16
|
| [[Droichead Átha]]
|-
| style='text-align:right'| 2344
|
| [[Seán Mac An Ultaigh|Seán Mac an Ultaigh]]
| 1994-06-28
|
| [[Port Láirge]]
|-
| style='text-align:right'| 2345
| [[Íomhá:Emma Dabiri, November 2021.png|center|128px]]
| [[Emma Dabiri]]
| 1979-03-25
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 2346
|
| [[Alice Little]]
| 1990-05-03
|
| [[Cúige Laighean]]
|-
| style='text-align:right'| 2347
|
| [[Mabel Sharman Crawford]]
| 1820-06-03
| 1912-02-14
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 2348
|
| [[Seán T. Ó Meallaigh]]
| 1983-02-15
|
| [[Contae Dhún na nGall]]
|-
| style='text-align:right'| 2349
|
| [[Diarmaid Ó Muirithe]]
| 1935-11-11
| 2014-07-11
| [[Ros Mhic Thriúin]]
|-
| style='text-align:right'| 2350
|
| [[Ciara Ní É]]
|
|
| [[Cluain Tarbh]]
|-
| style='text-align:right'| 2351
| [[Íomhá:Proinsias Mac a'Bhaird.jpg|center|128px]]
| [[Proinsias Mac a' Bhaird]]
| 1973-07-10
|
| [[Árainn Mhór]]
|-
| style='text-align:right'| 2352
| [[Íomhá:2019-06-29 1st FIG Artistic Gymnastics JWCH Women's Apparatus finals Vault Victory ceremony (Martin Rulsch) 23.jpg|center|128px]]
| [[Jennifer Gadirova]]
| 2004-10-03
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 2353
| [[Íomhá:Caoilinn hughes 8315752.jpg|center|128px]]
| [[Caoilinn Hughes]]
| 1985
|
| [[Gaillimh]]
|-
| style='text-align:right'| 2354
| [[Íomhá:Izzy Atkinson.jpg|center|128px]]
| [[Isibeal Atkinson]]
| 2001-07-17
|
| [[An Ros, Contae Bhaile Átha Cliath|An Ros]]
|-
| style='text-align:right'| 2355
|
| [[Jessica Ziu]]
| 2002
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 2356
|
| [[Sinéad Ní Uallacháin]]
|
|
| ''[[:d:Q67050365|Baile an Éanaigh]]''
|-
| style='text-align:right'| 2357
|
| [[Oonah Keogh]]
| 1903-05-02
| 1989-07-18
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 2358
|
| [[Risteárd Ó Glaisne]]
| 1927-09-02
| 2003-11-06
| [[Droichead na Bandan]]
|-
| style='text-align:right'| 2359
|
| [[Emilie Pine]]
| 1977<br/>1978
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 2360
|
| [[Dáirine Ní Mheadhra]]
|
|
| [[Corcaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 2361
| [[Íomhá:Cathal Berry 2020.jpg|center|128px]]
| [[Cathal Berry]]
| 1977
|
| [[Contae Phort Láirge]]
|-
| style='text-align:right'| 2362
|
| [[Gavin Bazunu]]
| 2002-02-20
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 2363
|
| [[Charlotte Dease]]
| 1873-07-20
| 1953-05-05
| [[Baile Briotáis]]
|-
| style='text-align:right'| 2364
|
| [[Cáit Feiritéar]]
| 1916-12-01
| 2005-06-08
| ''[[:d:Q104309724|Baile na hAbha]]''
|-
| style='text-align:right'| 2365
| [[Íomhá:EugeneMurtagh1234.jpg|center|128px]]
| [[Eugene Murtagh]]
| 1942
|
| [[Dún an Rí]]
|-
| style='text-align:right'| 2366
|
| [[Nessa Ní Shéaghdha]]
| 1916-03-14
| 1993-04-11
| [[Droim Conrach]]
|-
| style='text-align:right'| 2367
| [[Íomhá:Paul mescal 2022 2.jpg|center|128px]]
| [[Paul Mescal]]
| 1996-02-02
|
| [[Maigh Nuad]]
|-
| style='text-align:right'| 2368
| [[Íomhá:Máire Rua O'Brien.jpg|center|128px]]
| [[Máire Rua Nic Mhathúna|Máire Rua Ní Mhathúna]]
| 1615
| 1686
| [[Cluain idir Dhá Lá]]
|-
| style='text-align:right'| 2369
|
| [[Caitlín Ní Thoirbheird]]
| 1891-05-05
| 1969-07-24
| ''[[:d:Q1124843|Mainistir na Búille]]''
|-
| style='text-align:right'| 2370
| [[Íomhá:Mark Ward Sinn Féin.jpg|center|128px]]
| [[Mark Ward (polaiteoir)]]
| 1974
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 2371
| [[Íomhá:Louisa harland diff 2021 1.jpg|center|128px]]
| [[Louisa Harland]]
| 1993-01-31<br/>1994-01-31
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 2372
|
| [[Josie Sheáin Jeaic Mac Donncha]]
| 1943
| 2017-09-09
| [[An Aird Thiar]]
|-
| style='text-align:right'| 2373
|
| [[Teresa Mullen]]
| 1938-04-27
| 1989-08-23
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 2374
|
| [[Caitlín Ní Chualáin]]
|
|
| [[Indreabhán]]
|-
| style='text-align:right'| 2375
|
| [[Liam Budhlaeir]]
| 1923-09-28
| 1995-06-10
| [[Corcaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 2376
|
| [[Séamus Ó Coileáin (aistritheoir)|Séamus Ó Coileáin]]
|
|
| [[Áth an tSléibhe]]
|-
| style='text-align:right'| 2377
| [[Íomhá:Hazel Chu 2021 - 1 (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Hazel Chu]]
| 1980
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 2378
|
| [[Maura Higgins]]
| 1990-11-25<br/>1990-10-25
|
| [[Contae an Longfoirt]]
|-
| style='text-align:right'| 2379
|
| [[Seán Ó hÉalaí]]
| 1938-01-27
| 2017-12-11
| ''[[:d:Q82025075|Poll Raithní (Sweeny)]]''
|-
| style='text-align:right'| 2380
|
| [[Áine Hensey]]
|
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 2381
|
| [[Aogán Ó Muircheartaigh]]
| 1948
| 2025-05-26
| [[Dún Chaoin]]
|-
| style='text-align:right'| 2382
|
| [[John Beag Ó Flatharta]]
|
|
| [[Leitir Mealláin]]
|-
| style='text-align:right'| 2383
|
| [[Mícheál de Mórdha]]
|
|
| [[Dún Chaoin]]
|-
| style='text-align:right'| 2384
|
| [[Seán Ó Tuairisg]]
| 1944
| 2023-04-20
| [[An Lochán Beag, Contae na Gaillimhe|An Lochán Beag]]
|-
| style='text-align:right'| 2385
|
| [[Caitlín Ní Mhaolchróin]]
| 1895-11-22
| 1973-06-13
| [[Cill Bheagáin]]
|-
| style='text-align:right'| 2386
|
| [[Nóra Ághas]]
| 1882-07-15
| 1970-01-20
| ''[[:d:Q60555545|Cinn Aird]]''
|-
| style='text-align:right'| 2387
| [[Íomhá:Holly Cairns, April 2023 (headshot).jpg|center|128px]]
| [[Holly Cairns]]
| 1989-11-04
|
| [[Contae Chorcaí]]
|-
| style='text-align:right'| 2388
|
| [[An Beirneach|Liam Ó Beirn]]
| 1869
| 1949-07-17
| ''[[:d:Q104325767|Ceathrú na Gaoithe]]''
|-
| style='text-align:right'| 2389
|
| [[Seosamh Ieróm Mac Giolla Phádraig]]
| 1878
| 1910
| [[Corcaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 2390
|
| [[Seán Ó Súilleabháin (béaloideasóir)|Seán Ó Súilleabháin]]
| 1903-11-30
| 1996-12-12
| [[Contae Chiarraí]]
|-
| style='text-align:right'| 2391
| [[Íomhá:Ruairí Ó Murchú 2020.jpg|center|128px]]
| [[Ruairí Ó Murchú]]
| 1978-05-03
|
| [[Dún Dealgan]]
|-
| style='text-align:right'| 2392
| [[Íomhá:Sorca Clarke 2020.jpg|center|128px]]
| [[Sorca Clarke]]
| 1978
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 2393
| [[Íomhá:Violet-Anne Wynne 2020.jpg|center|128px]]
| [[Violet-Anne Wynne]]
| 1988
|
| [[Cill Rois]]
|-
| style='text-align:right'| 2394
| [[Íomhá:Mairéad Farrell 2014.jpg|center|128px]]
| [[Mairéad Farrell (polaiteoir)|Mairéad Farrell]]
| 1990-01-06
|
| [[Gaillimh]]
|-
| style='text-align:right'| 2395
| [[Íomhá:Pa Daly 2014.jpg|center|128px]]
| [[Pa Daly]]
| 1969
|
| [[Trá Lí]]
|-
| style='text-align:right'| 2396
| [[Íomhá:Jennifer Carroll MacNeill 2020.jpg|center|128px]]
| [[Jennifer Carroll MacNeill]]
| 1980-09-05
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 2397
| [[Íomhá:Marc Ó Cathasaigh 2020.jpg|center|128px]]
| [[Marc Ó Cathasaigh]]
| 1977-01-03
|
| [[Port Láirge]]
|-
| style='text-align:right'| 2398
| [[Íomhá:Christopher O'Sullivan 2020.jpg|center|128px]]
| [[Christopher O’Sullivan|Christopher O'Sullivan]]
| 1982-06-02
|
| [[Corcaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 2399
| [[Íomhá:Brian Leddin.jpg|center|128px]]
| [[Brian Leddin]]
| 1979
|
| [[Luimneach]]
|-
| style='text-align:right'| 2400
| [[Íomhá:Malcolm Noonan 2025 (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Malcolm Noonan]]
| 1966
|
| [[Port Láirge]]
|-
| style='text-align:right'| 2401
| [[Íomhá:Claire Kerrane 2015.jpg|center|128px]]
| [[Claire Kerrane]]
| 1992-04-24
|
| [[Dún Gar]]
|-
| style='text-align:right'| 2402
| [[Íomhá:Pauline Tully 2025 (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Pauline Tully]]
| 20th century
|
| [[Cill na Leice]]
|-
| style='text-align:right'| 2403
| [[Íomhá:Patrick Costello 2020.jpg|center|128px]]
| [[Patrick Costello]]
| 1980-05-21
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 2404
| [[Íomhá:Norma Foley.jpeg|center|128px]]
| [[Norma Foley]]
| 1970
|
| [[Trá Lí]]
|-
| style='text-align:right'| 2405
| [[Íomhá:Verona Murphy (official portrait) 2020 (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Verona Murphy]]
| 1971
|
| ''[[:d:Q104271796|An Ghráinseach]]''
|-
| style='text-align:right'| 2406
| [[Íomhá:Jennifer Whitmore 2024 (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Jennifer Whitmore]]
| 1974-06
|
| [[Loch Garman]]
|-
| style='text-align:right'| 2407
| [[Íomhá:Emer Higgins, 2022.jpg|center|128px]]
| [[Emer Higgins]]
| 1980s
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 2408
| [[Íomhá:Joe Flaherty (politician).jpeg|center|128px]]
| [[Joe Flaherty (polaiteoir)|Joe Flaherty]]
| 1969
|
| [[An Muileann gCearr]]
|-
| style='text-align:right'| 2409
| [[Íomhá:Steven Matthews 2020.jpg|center|128px]]
| [[Steven Matthews]]
| 1971
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 2410
| [[Íomhá:Patricia Ryan 2020.jpg|center|128px]]
| [[Patricia Ryan (polaiteoir)]]
| 1969-03-03
|
| [[Baile Briotáis]]
|-
| style='text-align:right'| 2411
| [[Íomhá:Duncan Smith 2020.jpg|center|128px]]
| [[Duncan Smith (polaiteoir)|Duncan Smith]]
| 1983-05-17
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 2412
| [[Íomhá:Paul Donnelly 2012.jpg|center|128px]]
| [[Paul Donnelly]]
| 1969
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 2413
|
| [[Máirín Ní Mhuiríosa]]
| 1906-09-05
| 1982-08-27
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 2414
|
| [[Tony Holohan]]
|
|
| [[Luimneach]]
|-
| style='text-align:right'| 2415
| [[Íomhá:Eibhlín Nic Niocaill.jpg|center|128px]]
| [[Eibhlín Nic Niocaill]]
| 1884-10-22
| 1909-08-13
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 2416
|
| [[Bríd Ní Ghiolláin]]
| 1894-11-15
| 2003-12-31
| ''[[:d:Q124407631|Fearann an Choirce]]''
|-
| style='text-align:right'| 2417
|
| [[Sorcha Richardson]]
| 1990
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 2418
|
| [[Eileen O'Faoláin]]
| 1900-06-10
| 1988-09-20
| [[Corcaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 2419
| [[Íomhá:Orla Comerford at the 2024 Summer Paralympics (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Orla Comerford]]
| 1997-09-14
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 2420
|
| [[Nan Tom Teaimín]]
|
|
| [[Conamara]]
|-
| style='text-align:right'| 2421
|
| [[Máire Ní Chéileachair]]
|
|
| ''[[:d:Q4481305|An Fearann]]''
|-
| style='text-align:right'| 2422
|
| [[Richie Conroy]]
|
|
| [[Contae Chill Dara]]
|-
| style='text-align:right'| 2423
| [[Íomhá:John Cummins (Irish politician).jpg|center|128px]]
| [[John Cummins|Q96384541]]
| 1988
|
| [[Port Láirge]]
|-
| style='text-align:right'| 2424
|
| [[Lyra (amhránaí)|Lyra]]
| 1993-05-19
|
| [[Droichead na Bandan]]
|-
| style='text-align:right'| 2425
|
| [[Pádraigín Haicéad]]
| 1604
| 1654-11
| ''[[:d:Q4852302|An Baile Tarsna]]''
|-
| style='text-align:right'| 2426
|
| [[Sibéal Davitt]]
| 1989
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 2427
| [[Íomhá:CMAT, Brooklyn, March 2022 2 (cropped) (cropped).jpg|center|128px]]
| [[CMAT]]
| 1996-02-23
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 2428
| [[Íomhá:Jamie Finn Lewes FC Women 0 Birmingham City 0 21 08 2022-717 (52303039536) (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Jamie Finn]]
| 1998-04-24
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 2429
|
| [[Niamh Farrelly]]
| 1999-04-15
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 2430
|
| [[Áine Ní Chíobháin]]
|
|
| [[Corcaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 2431
|
| [[Breandán 'ac Gearailt]]
|
|
| [[Baile an Mhúraigh, Paróiste Mórdhach|Baile an Mhúraigh]]
|-
| style='text-align:right'| 2432
|
| [[Máire Ní Thuathail (léiritheoir)|Máire Ní Thuathail]]
| 1959-07-29
| 2016-09-19
| [[Tuar Mhic Éadaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 2433
|
| [[Maud Cotter]]
| 1954
|
| [[Loch Garman]]
|-
| style='text-align:right'| 2434
|
| [[Aodhán Madden]]
| 1947
| 2015
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 2435
|
| [[Caitlín Ní Chionnaith]]
| 1897-09-09
| 1988-03-22
| [[An Seanchaisleán]]
|-
| style='text-align:right'| 2436
|
| [[Rachael Blackmore]]
| 1989-07-11
|
| ''[[:d:Q60555085|Cill Náile]]''
|-
| style='text-align:right'| 2437
| [[Íomhá:Saoirse Noonan Durham 2023 (sq cropped).jpg|center|128px]]
| [[Saoirse Noonan]]
| 1999-07-13
|
| [[Corcaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 2438
|
| [[Paddy McMahon]]
| 1933
| 2019
| [[An Tulach (An Clár)|An Tulach]]
|-
| style='text-align:right'| 2439
|
| [[SON]]
| 1990-04-21
|
| [[Inis (baile)|Inis]]
|-
| style='text-align:right'| 2440
|
| [[Bernadette Nic an tSaoir]]
|
|
| [[Corcaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 2441
|
| [[Seán Garvey]]
| 1952
| 2022-05-06
| [[Cathair Saidhbhín]]
|-
| style='text-align:right'| 2442
|
| [[Éanna Hardwicke]]
| 1996-10-21
|
| [[Corcaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 2443
|
| [[Annraoi Ó Liatháin]]
| 1917-10-15
| 1981-07-27
| [[Port Omna]]
|-
| style='text-align:right'| 2444
|
| [[Donnchadh Ó Laoghaire (ollamh)|Donnchadh Ó Laoghaire]]
| 1877-01-21
| 1944-04-03
| ''[[:d:Q104298855|Doire an Chuilinn]]''
|-
| style='text-align:right'| 2445
| [[Íomhá:Katie McGreal.jpg|center|128px]]
| [[Katie McGreal]]
|
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 2446
|
| [[Róisín Uí Mhadagáin Ní Raghallaigh]]
| 1903-01-21
| 1974-02-13
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 2447
|
| [[Mícheál Ó hAodha|Micheál Ó hAodha]]
| 1918-07-31
| 1998-01-26
| [[Cill Dalua]]
|-
| style='text-align:right'| 2448
|
| [[Séamus Ó Creag]]
| 1861<br/>1863
| 1934-09-15
| ''[[:d:Q104348893|Droim na Saileach]]''
|-
| style='text-align:right'| 2449
| [[Íomhá:Colm Bairéad DIFF Panel 1.png|center|128px]]
| [[Colm Bairéad]]
| 1981
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 2450
|
| [[Diarmuid de Faoite]]
| 1967
|
| [[Inis (baile)|Inis]]
|-
| style='text-align:right'| 2451
|
| [[Pádraig Ó Macháin]]
|
|
| [[Lios Mór]]
|-
| style='text-align:right'| 2452
|
| [[Siún Ní Dhuinn]]
|
|
| [[Dún Dealgan]]
|-
| style='text-align:right'| 2453
|
| [[Abbie Larkin]]
| 2005-04-27
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 2454
|
| [[Carol Cronin]]
|
|
| [[Contae Chill Mhantáin]]
|-
| style='text-align:right'| 2455
|
| [[Liam Prút]]
| 1940
| 2023-09-30
| [[An tAonach]]
|-
| style='text-align:right'| 2456
|
| [[Tadhg Ó Dúshláine]]
| 1951-06-06
|
| [[Corcaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 2457
|
| [[James Henry (aistritheoir)|Séamas Ó hInnéirghe]]
| 1918
|
| ''[[:d:Q104336077|Dumha Thuama]]''
|-
| style='text-align:right'| 2458
|
| [[Isobel Ní Riain]]
| 1969
|
| [[Corcaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 2459
|
| [[Seosamh Ó Guairim]]
| 1955-12-12
| 2017-03-06
| [[Roisín na Mainiach]]
|-
| style='text-align:right'| 2460
|
| [[Eoin Ó Catháin]]
|
|
| [[Contae an Chláir]]
|-
| style='text-align:right'| 2461
|
| [[Paddy Mhéime Ó Súilleabháin]]
| 1944
|
| ''[[:d:Q81084492|Loch Conaortha]]''
|-
| style='text-align:right'| 2462
|
| [[Lillis Ó Laoire]]
| 1961
|
| [[Gort an Choirce]]
|-
| style='text-align:right'| 2463
|
| [[Siuán Ní Mhaonaigh]]
|
|
| [[Gaoth Dobhair]]
|-
| style='text-align:right'| 2464
|
| [[Máire Dinny Wren]]
|
|
| [[Gaoth Dobhair]]
|-
| style='text-align:right'| 2465
|
| [[Niamh Ní Chróinín]]
|
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 2466
|
| [[Aodán Ó Ceallaigh]]
|
|
| [[An Rinn (Contae Phort Láirge)|An Rinn]]
|-
| style='text-align:right'| 2467
| [[Íomhá:Charlotte Blake Thornley Stoker (1818-1901) writer, activist, and mother of Bram Stoker.png|center|128px]]
| [[Charlotte Stoker]]
| 1818
| 1901-03-15
| [[Béal Átha Seanaidh]]
|-
| style='text-align:right'| 2468
|
| [[Nan Ghriallais]]
| 1936-04-02
| 2018-11-19
| [[Muiceanach idir Dhá Sháile]]
|-
| style='text-align:right'| 2469
|
| [[Sorcha O'Raghallaigh]]
|
|
| [[Contae Uíbh Fhailí]]
|-
| style='text-align:right'| 2470
|
| [[Flann Ó Riain]]
| 1929-09-18
| 2008-12-06
| [[Leamhcán]]
|-
| style='text-align:right'| 2471
|
| [[Simon Ó Faoláin]]
| 1973
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 2472
| [[Íomhá:Gavan Reilly, 2023 (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Gavan Reilly]]
|
|
| ''[[:d:Q59721533|Ráth Moliain]]''
|-
| style='text-align:right'| 2473
|
| [[Joan Mallon]]
|
|
| [[Contae Mhuineacháin]]
|-
| style='text-align:right'| 2474
|
| [[Molly Bracken]]
| 1908-02-03
| 1991-11-19
| [[Cluain Meala]]
|-
| style='text-align:right'| 2475
| [[Íomhá:Deirdre Brennan poet.jpg|center|128px]]
| [[Deirdre Brennan]]
| 1934
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 2476
|
| [[Jazzy (amhránaí)|Jazzy]]
| 1996-09-19
|
| [[Cromghlinn, BÁC|Cromghlinn]]
|-
| style='text-align:right'| 2477
|
| [[Olan Monk]]
|
|
| [[Indreabhán]]
|-
| style='text-align:right'| 2478
|
| [[Louisa Ní Éideáin]]
| 1984
|
| [[Léim an Bhradáin]]
|-
| style='text-align:right'| 2479
|
| [[Hugh Mac Giolla Chearra]]
|
|
| [[Rann na Feirste]]
|-
| style='text-align:right'| 2480
|
| [[Stephen O'Hanlon]]
|
|
| [[Contae Mhuineacháin]]
|-
| style='text-align:right'| 2481
|
| [[Roibeard Ó Cathasaigh]]
|
|
| [[Lios Póil]]
|-
| style='text-align:right'| 2482
|
| [[Séamus Ó hUltacháin]]
| 1948
| 2023-09-19
| ''[[:d:Q104343964|Corr na Gaoithe]]''
|-
| style='text-align:right'| 2483
|
| [[Sam Ó Fearraigh]]
|
|
| [[Gort an Choirce]]
|-
| style='text-align:right'| 2484
|
| [[Cormac Mac Gearailt]]
|
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 2485
|
| [[Iarla Ó Muirthile]]
|
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 2486
|
| [[Diarmuid Breathnach]]
| 1930-08-05
| 2023-11-13
| ''[[:d:Q104278666|Coill tSíomóin]]''
|-
| style='text-align:right'| 2487
|
| [[John William Seoighe]]
| 1919
| 2015
| ''[[:d:Q104320884|Inis an Ghainimh]]''
|-
| style='text-align:right'| 2488
|
| [[Mícheál Mháire an Ghabha Ó Ceannabháin]]
| 1936
| 2005
| [[An Aird Thoir]]
|-
| style='text-align:right'| 2489
|
| [[Máire an Ghabha]]
| 1905-03-18
| 1999
| [[An Aird Thoir]]
|-
| style='text-align:right'| 2490
|
| [[Johnny Mháirtín Learaí Mac Donnchadha]]
| 1937
|
| [[Leitreach Ard]]
|-
| style='text-align:right'| 2491
|
| [[Cóilín Sheáin Dharach Seoige]]
| 1918-04
| 2001-04
| [[Ros Muc]]
|-
| style='text-align:right'| 2492
|
| [[John Sheáin Dharach Seoige]]
|
|
| ''[[:d:Q104321603|Ros Muc]]''
|-
| style='text-align:right'| 2493
|
| [[Tom Bheairtle Tom Ó Flatharta]]
| 1926-08-15
| 2013-11-12
| [[An Lochán Beag, Contae na Gaillimhe|An Lochán Beag]]
|-
| style='text-align:right'| 2494
|
| [[Tom Phaddy Mac Diarmada]]
| 1909-03-02
| 2001-04-02
| [[An Lochán Beag, Contae na Gaillimhe|An Lochán Beag]]
|-
| style='text-align:right'| 2495
|
| [[Johnny Báille]]
| 1932-03-25
| 2004-09-26
| [[Leitir Móir]]
|-
| style='text-align:right'| 2496
|
| [[Tess Uí Chonghaile]]
|
| 2005-03-08
| ''[[:d:Q65955633|An Máimín]]''
|-
| style='text-align:right'| 2497
|
| [[Maidhc Cheannabháin]]
|
|
| ''[[:d:Q104324152|An tÁth Buí]]''
|-
| style='text-align:right'| 2498
|
| [[Stiofán Ó Cualáin (amhránaí)|Stiofán Ó Cualáin]]
|
|
| ''[[:d:Q124414504|Baile na Cille]]''
|-
| style='text-align:right'| 2499
|
| [[Pat Cheoinín]]
| 1915
| 2008
| [[Fínis]]
|-
| style='text-align:right'| 2500
|
| [[Sonaí Choilm Learaí Ó Conghaile]]
| 1945
|
| ''[[:d:Q124447379|Cora Bhuí]]''
|-
| style='text-align:right'| 2501
|
| [[Máire Nic Dhonnchadha]]
|
| 2020-12-01
| ''[[:d:Q124499647|An Caorán Mór]]''
|-
| style='text-align:right'| 2502
|
| [[Réamonn Jimmy Mac Donncha]]
| 1938
| 2012-01-26
| [[Inis Mhic Cionaith]]
|-
| style='text-align:right'| 2503
|
| [[Bina McLoughlin]]
| 1929
| 2001-02-16
| ''[[:d:Q104321379|Gleann na nGeimhleach]]''
|-
| style='text-align:right'| 2504
|
| [[Domhnall Ó Baoighill]]
| 1878-01-25
| 1948-05-30
| [[Croithlí]]
|-
| style='text-align:right'| 2505
|
| [[Róisín Chambers]]
|
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 2506
|
| [[Edwina Guckian]]
|
|
| [[Droim ar Snámh]]
|-
| style='text-align:right'| 2507
|
| [[Shauna Bannon]]
| 1993-10-23
|
| [[Tamhlacht]]
|-
| style='text-align:right'| 2508
|
| [[Seamas Ó hAoláin]]
|
|
| [[An Baile Dubh, Contae Phort Láirge|An Baile Dubh]]
|-
| style='text-align:right'| 2509
|
| [[Ciarán Ó hÓgartaigh]]
| 1967
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 2510
|
| [[Síle Denvir]]
|
|
| [[Indreabhán]]
|-
| style='text-align:right'| 2511
|
| [[Joni Crone]]
| 1953
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 2512
|
| [[Shane Ó Curraighín]]
|
|
| [[Teileann]]
|-
| style='text-align:right'| 2513
|
| [[Tara Howley]]
|
|
| [[Cill Fhionnúrach]]
|-
| style='text-align:right'| 2514
|
| [[Pádraig Rynne]]
|
|
| [[Contae an Chláir]]
|-
| style='text-align:right'| 2515
|
| [[Marina Ní Dhubháin]]
|
|
| [[An Daingean|Daingean Uí Chúis]]
|-
| style='text-align:right'| 2516
|
| [[Hilary Bowen-Walsh]]
|
|
| [[Baile Easa Dara]]
|-
| style='text-align:right'| 2517
|
| [[Séaghan Ó Súilleabháin]]
| 1999
|
| [[Cill Orglan]]
|-
| style='text-align:right'| 2518
|
| [[Tadhg Ó Murchadha (béaloideasóir)|Tadhg Ó Murchadha]]
| 1896-02-11
| 1961-09-08
| ''[[:d:Q104310755|Cathair Dónall]]''
|-
| style='text-align:right'| 2519
| [[Íomhá:Albert Dolan 2024.jpg|center|128px]]
| [[Albert Dolan]]
| 1998-12-01
|
| [[Gaillimh]]
|-
| style='text-align:right'| 2520
|
| [[Mike Mac Domhnaill]]
|
|
| ''[[:d:Q104311662|Cluain Cath]]''
|-
| style='text-align:right'| 2521
|
| [[Minnie Cormack|Q131573974]]
| 1862
| 1919<br/>1920
| [[An Sciobairín]]
|-
| style='text-align:right'| 2522
|
| [[Tomás Ó Coileáin]]
|
|
| [[Luimneach]]
|-
| style='text-align:right'| 2523
|
| [[Séamus Ó Cinnéide (file)|Séamus Ó Cinnéide]]
| 1925
| 1992-12-26
| [[Luimneach]]
|-
| style='text-align:right'| 2524
|
| [[Muireann Ní Chíobháin]]
| 1984
|
| [[Corcaigh]]
|-
| style='text-align:right'| 2525
|
| [[Cúán de Búrca]]
|
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 2526
|
| [[Marie-Louise Nicholson]]
|
|
| [[Tearmann Feichín]]
|-
| style='text-align:right'| 2527
|
| [[John Prendergast]]
|
|
| [[Trá Lí]]
|-
| style='text-align:right'| 2528
|
| [[Seoirsín Bashford]]
|
|
| [[Contae Mhaigh Eo]]
|-
| style='text-align:right'| 2529
|
| [[Seán Collins (amhránaí)|Seán Collins]]
|
|
| [[Domhnach Bat]]
|-
| style='text-align:right'| 2530
|
| [[Cormac Ó Beaglaoich]]
|
|
| [[Corca Dhuibhne]]
|-
| style='text-align:right'| 2531
|
| [[Majella Ní Dhomhnaill]]
|
|
| [[Bré]]
|-
| style='text-align:right'| 2532
|
| [[Siobhán Peoples]]
|
|
| [[Inis (baile)|Inis]]
|-
| style='text-align:right'| 2533
|
| [[Colm Broderick]]
|
|
| [[Ceatharlach]]
|}
== Misc ==
{| class='wikitable sortable'
! #
! íomhá
! nome
! dáta breithe
! dáta báis
! áit bhreithe
|-
| style='text-align:right'| 1
| [[Íomhá:Jedward-original.jpg|center|128px]]
| [[Jedward]]
|
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 2
| [[Íomhá:Godfried Maes - The beheading of Saint Dymphna.jpg|center|128px]]
| [[Naomh Damhnait]]
| 7th century
| 7th century
| [[Éire (Poblacht na hÉireann)|Éire]]
|-
| style='text-align:right'| 3
| [[Íomhá:Dustin.jpg|center|128px]]
| [[Dustin Turcaí]]
| 1988-11-13
|
| [[Baile Átha Cliath]]
|-
| style='text-align:right'| 4
| [[Íomhá:Anne Marie McMahon.png|center|128px]]
| [[Anne Marie McMahon]]
|
|
| [[Contae an Chláir]]
|}
{{Wikidata list end}}
{{Cómhaoin|Category:People of Ireland|Muintir na hÉireann}}
{{síol-ie}}
[[Catagóir:Daoine Éireannacha| ]]
[[Catagóir:Grúpaí eitneacha in Éirinn]]
[[Catagóir:Grúpaí eitneacha i dTuaisceart Éireann]]
swt0apljohbpj23ohmxpvtevusf8pwb
Asarlaíocht
0
44890
1271480
1271455
2025-06-25T13:00:38Z
TGcoa
21229
1271480
wikitext
text/x-wiki
[[Íomhá:Sign-1240791, Dingle, Co. Kerry, Ireland.jpg|mion]]
[[Íomhá:Signs-1110523, Blanchardstown, Co. Dublin, Ireland.jpg|mion]]
Creideamh i gcumhachtaí nó eolaíochtaí osnádúrtha is ea '''asarlaíocht''',<ref>i mBéarla, ''magic (supernatural)''</ref> cosúil le draíocht, [[astralaíocht]], [[ailceimic]], diasúnacht, is [[spioradachas]], le [[cumhacht]] an duine a mhéadú is é a chosaint ar dhrochfhórsaí, nó leis an todhchaí a réamhinsint. Bhí an t-am ann a bhíodh na heolaíochtaí nádúrtha leathbhainteach le hasarlaíocht, agus na heolaithe faoi amhras de bharr a rúndachta.<ref name="FreamhanEolais">{{Cite encyclopedia|last=Hussey|first=Matt|author-link=Matthew Hussey|title=Asarlaíocht|encyclopedia=[[Fréamh an Eolais]]|language=ga|date=2011|publisher=[[Coiscéim]]|page=50}}</ref>
== Tagairtí ==
{{Reflist}}
{{Fréamh an Eolais}}
{{síol}}
[[Catagóir:Asarlaíocht]]
[[Catagóir:Draíocht]]
[[Catagóir:Draíocht dhubh]]
tmdekwkv0avlf8yk9s8ghdxeiapppxf
1271483
1271480
2025-06-25T13:17:46Z
TGcoa
21229
1271483
wikitext
text/x-wiki
[[Íomhá:Sign-1240791, Dingle, Co. Kerry, Ireland.jpg|mion]]
[[Íomhá:Signs-1110523, Blanchardstown, Co. Dublin, Ireland.jpg|mion]]
Creideamh i gcumhachtaí nó eolaíochtaí osnádúrtha is ea '''asarlaíocht''',<ref>i mBéarla, ''magic (supernatural)''</ref> cosúil le draíocht, [[astralaíocht]], [[ailceimic]], diasúnacht, is [[spioradachas]], le [[cumhacht]] an duine a mhéadú is é a chosaint ar dhrochfhórsaí, nó leis an todhchaí a réamhinsint. Bhí an t-am ann a bhíodh na heolaíochtaí nádúrtha leathbhainteach le hasarlaíocht, agus na heolaithe faoi amhras de bharr a rúndachta.<ref name="FreamhanEolais">{{Cite encyclopedia|last=Hussey|first=Matt|author-link=Matthew Hussey|title=Asarlaíocht|encyclopedia=[[Fréamh an Eolais]]|language=ga|date=2011|publisher=[[Coiscéim]]|page=50}}</ref>
== Féach freisin ==
* [[Draíocht (seachmall)]]
== Tagairtí ==
{{Reflist}}
{{Fréamh an Eolais}}
{{síol}}
[[Catagóir:Draíocht dhubh]]
[[Catagóir:Asarlaíocht (osnádúrtha)]]
1f8kg6qaxuoqzwkw6gurf969041ogc3
Kendrick Lamar
0
68012
1271629
1250469
2025-06-26T11:21:45Z
Werseral
67427
cuireamar níos mó eolais agus tagairtí agus firicí chun an leathanach a nuasonrú
1271629
wikitext
text/x-wiki
{{WD Bosca Sonraí Duine}}
Is rapálaí [[Meiriceánach]] é '''Kendrick Lamar''' (a rugadh ar an 17 Meitheamh, 1987) ó [[Compton]] i g[[California]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.britannica.com/biography/Kendrick-Lamar|teideal=Kendrick Lamar {{!}} Songs, Albums, Not Like Us, & Discography {{!}} Britannica|dáta=2025-06-19|language=en|work=www.britannica.com|dátarochtana=2025-06-23}}</ref>. Thug Lamar faoi a ghairm cheoil agus é sna déaga faoin leasainm K-Dot, nuair a scaoil sé téip measctha a bhailigh aird áitiúil agus shínigh sé leis an lipéad ceol indie Top Dawg Entertainment, bunaithe i gCarson. Thosaigh Lamar ag gnóthú mór-aitheantas i 2010, tar éis gur scaoil sé a chéad téip measctha miondíola, ''Overly Dedicated''. I 2011 scaoil sé an albam neamhspleách ''Section.80,'' ar a bhí a chéad singil, "''HiiiPoWeR''". Faoin am seo, bhí sé tar éis comhoibriú le roinnt ceoltóirí iomráiteach sa tionscal hip-hap, ar nós The Game, Snoop Dogg, Busta Rhymes agus Lil Wayne.
Rinne Lamar socrú le na mór-lipéid ceol ''Aftermath'' agus ''Interscope Records'' i 2012. Scaoladh a chéad albam ar mór-lipéad, ''good kid, m.A.A.d city'', i mí Dheireadh Fómhar 2012 agus fuair sé moladh mór ó na léirmheastóirí.
== Dioscliosta ==
* ''Section.80'' (2011)
* ''good kid, m.A.A.d city'' (2012)
* ''To Pimp a Butterfly'' (2015)
* ''Gan ainm Gan máistrithe'' (2016)
* ''DAMANTA.'' (2017)
* ''Máistir Morale agus na Steppers Mór'' (2022)
* ''GNX'' (2024)
Is [[Rapcheol|rapálaí]], [[amhránaí]], [[Cumadóir amhrán|cumadóir]] amhrán agus léiritheoir taifead Meiriceánach é Kendrick Lamar Duckworth (rugadh 17 Meitheamh, 1987). Meastar gurb é ceann de na rapálaithe is mó riamh é, agus bronnadh Duais [[Pulitzer Prize|Pulitzer]] don Cheol air in 2018, agus ba é an chéad cheoltóir lasmuigh de na seánraí clasaiceacha agus [[Snagcheol|snagcheoil]] a fuair an gradam.
Rugadh Lamar i [[Compton|Compton, California]], agus thosaigh sé ag scaoileadh ceoil faoin ainm stáitse K.Dot agus é ag freastal ar scoil ard. Shínigh sé le Top Dawg Entertainment (TDE) in 2005 agus chomhbhunaigh sé an sárghrúpa hip hop Black Hippy ansin. Tar éis scaoileadh a chéad albam rap malartach Section.80 in 2011, fuair Lamar conradh comhpháirteach le Dr. Dre's Aftermath Entertainment agus Interscope Records. Tháinig sé chun cinn lena dhara halbam faoi thionchar an rap gangsta Good Kid, M.A.A.D City (2012), a tháinig chun bheith ar an albam stiúideo hip hop is faide a bhí ar na cairteacha i stair Billboard 200; d'ainmnigh Rolling Stone é mar an t-albam coincheapa is mó riamh. Sa bhliain 2015, scóráil Lamar a chéad singil uimhir a haon ar Billboard Hot 100, tar éis dó a bheith ar athmheascadh "Bad Blood" le [[Taylor Swift]], agus d'eisigh sé a thríú halbam, To Pimp a Butterfly (2015), a chuir hip-hop le chéile le seánraí ceoil stairiúla Afracach-Mheiriceánacha ar nós [[snagcheol]], funk, agus soul, agus ba é an chéad cheann de shé albam uimhir a haon as a chéile ar Billboard 200 é.
Lean rath criticiúil agus tráchtála Lamar ar aghaidh lena cheathrú halbam R&B agus pop-chluasach Damn (2017), rud a thug a dhara singil uimhir a haon sna Stáit Aontaithe, "Humble", mar thoradh air. Choimeád sé amhráin bhunaidh do fhuaimrian an scannáin [[Black Panther (scannán)|Black Panther]] in 2018, agus ainmníodh é do Ghradam an Acadaimh don Amhrán Bunaidh is Fearr don singil deich barr sna Stáit Aontaithe "All the Stars". Rinne a chúigiú halbam Mr. Morale & the Big Steppers (2022), iniúchadh pearsanta agus chríochnaigh sé a thréimhse le TDE agus Aftermath. As a achrann le Drake in 2024 agus a shéú halbam GNX (2024) tháinig na hamhráin uimhir a haon sna Stáit Aontaithe "Like That", "Not Like Us", "Squabble Up" agus "Luther" chun cinn. Bhuaigh an dara ceann cúig Ghradam [[Gradam Grammy|Grammy]], lena n-áirítear Amhrán na Bliana agus Taifead na Bliana, an líon is airde riamh. Ba é an t-amhrán deireanach an t-amhrán uimhir a haon is faide a bhí ag Lamar ar an Billboard Hot 100, ag caitheamh 13 seachtaine ar bharr an chairt.
Tá gradaim éagsúla faighte ag Lamar, lena n-áirítear 22 Ghradam Grammy (an tríú ceann is mó a bhuaigh rapálaí), Gradam Primetime Emmy, Gradam Brit, 5 Ghradam Ceoil Mheiriceánach, 7 nGradam Ceoil Billboard, 11 Ghradam Ceoil Físeáin MTV (lena n-áirítear 2 bhua Físeán na Bliana), agus 37 Gradam Hip Hop BET, líon is airde riamh. Liostáil Time é mar dhuine de na 100 duine is mó tionchar ar domhan in 2016. Cuireadh trí cinn dá shaothair san áireamh in athbhreithniú Rolling Stone in 2020 ar na 500 Albam is Mó riamh. Bhris a chlár leath-ama [[Super Bowl]] LIX in 2025 taifid lucht féachana, le 133.5 milliún lucht féachana sa tír. Lasmuigh den cheol, bhunaigh Lamar an comhlacht cruthaitheach PGLang agus chuaigh sé i mbun scannánaíochta lena chomhpháirtí cruthaitheach fadtréimhseach, Dave Free.
== Saol luath ==
'''Rugadh Kendrick Lamar Duckworth ar an 17 Meitheamh, 1987, i gCompton, California.''' Is é an chéad leanbh é de Kenneth "Kenny" Duckworth, iar-ghníomhaí sa gheilleagar coiriúil, agus Paula Oliver<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.spin.com/2012/10/kendrick-lamar-not-your-average-everyday-rap-savior/|teideal=Kendrick Lamar: Not Your Average Everyday Rap Savior|údar=Jessica Hopper|dáta=2012-10-09|language=en-US|work=SPIN|dátarochtana=2025-06-23}}</ref>, gruaigeadóir. Tugadh an t-ainm Kendrick air i ndiaidh Eddie Kendricks, amhránaí agus cumadóir ó The Temptations. Rugadh a thuismitheoirí i ndeisceart [[Chicago, Illinois|Chicago]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.rollingstone.com/music/music-news/the-trials-of-kendrick-lamar-33057/|teideal=The Trials of Kendrick Lamar|údar=Josh Eells|dáta=2015-06-22|language=en-US|work=Rolling Stone|dátarochtana=2025-06-23}}</ref> agus bhog siad go [[Compton]] i 1984 chun éalú ó chultúr na nganganna, áit ar bhí baint ag a athair leis an ngrúpa Gangster Disciples.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.billboard.com/music/music-news/kendrick-lamar-billboard-cover-story-on-new-album-iggy-azalea-police-violence-the-rapture-6436268/|teideal=Billboard Cover: Kendrick Lamar on Ferguson, Leaving Iggy Azalea Alone and Why ‘We’re in the Last Days’|údar=Gavin Edwards|dáta=2015-01-09|language=en-US|work=Billboard|dátarochtana=2025-06-23}}</ref>
Bhí Lamar ina aonán go dtí go raibh sé seacht mbliana d’aois agus tuairiscíodh é mar dhuine uaigneach ag a mháthair.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.spin.com/2012/10/kendrick-lamar-not-your-average-everyday-rap-savior/|teideal=Kendrick Lamar: Not Your Average Everyday Rap Savior|údar=Jessica Hopper|dáta=2012-10-09|language=en-US|work=SPIN|dátarochtana=2025-06-23}}</ref>Ina dhiaidh sin, rugadh a bheirt dheartháireacha agus a dheirfiúr níos óige, an gnóthaisí Kayla Sawyer (née Duckworth)<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.billboard.com/pro/kendrick-lamar-damn-no-1-album-billboard-200/|teideal=Kendrick Lamar Earns Third No. 1 Album on Billboard 200 Chart With Biggest Debut of 2017|údar=Keith Caulfield|dáta=2017-04-23|language=en-US|work=Billboard|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>. Tá a ghaolta ina measc an t-imreoir cispheile Nick Young agus an rapálaí Baby Keem.<ref>{{Lua idirlín|url=https://uproxx.com/music/baby-keem-family-ties-kendrick-lamar/|teideal=Baby Keem Announces ’Family Ties’ Featuring His Cousin Kendrick Lamar|dáta=2021-08-24|language=en-US|work=UPROXX|dátarochtana=2025-06-24}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.complex.com/sports/a/paul-palladino/interview-nick-young-talks-style-his-cousin-kendrick-lamar-and-his-experience-with-a-fire-extinguisher|teideal=Interview: Nick Young Talks Style, His Cousin Kendrick Lamar and His Experience With a Fire Extinguisher|language=en-us|work=Complex|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>
Chónaigh Lamar agus a theaghlach i dtithe tacaíochta Section 8, bhí siad ag brath ar leasa sóisialta agus stampaí bia, agus bhí siad gan dídean ar feadh tréimhsí. Cé nach raibh sé ina bhall de ghrúpa gang ar leith, d'fhás sé suas le baill ghrúpaí coiriúla cosúil le Westside Pirus.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.billboard.com/music/music-news/kendrick-lamar-billboard-cover-story-on-new-album-iggy-azalea-police-violence-the-rapture-6436268/|teideal=Billboard Cover: Kendrick Lamar on Ferguson, Leaving Iggy Azalea Alone and Why ‘We’re in the Last Days’|údar=Gavin Edwards|dáta=2015-01-09|language=en-US|work=Billboard|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>
D'fhás Lamar suas le dearcadh laige spioradálta, cé go raibh sé ag freastal ar sheirbhísí na hEaglaise ó am go chéile agus go múineadh sé an Bíobla dá sheanmháthair.<ref>{{Cite news|url=http://buzzfeed.com/reggieugwu/the-radical-christianity-of-kendrick-lamar|teideal=The Radical Christianity Of Kendrick Lamar|language=en|work=BuzzFeed|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> Mheas sé go raibh na searmanais "folamh" agus "aon-taobhach," rud a chuir isteach air mar pháiste.<ref>{{Cite news|url=http://djbooth.net/features/2017-04-28-kendrick-lamar-god-response|teideal=Kendrick Lamar Responded to Our Article About His Fear of God|language=en|work=DJBooth|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>
Tar éis dó taifead dá ghuth a chluinstin den chéad uair, tháinig suim aige sa rap.<ref>{{Lua idirlín|url=https://hiphopdx.com/news/id.33671/title.kendrick-lamar-recalls-when-he-first-wanted-to-rap|teideal=Kendrick Lamar Recalls When He First Wanted To Rap|údar=HipHopDX- https://hiphopdx.com|dáta=2015-05-01|language=en|work=HipHopDX|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> Chuir sé aithne ar chruachás na bpóilíní agus na foréigean sráide nuair a bhí sé cúig bliana d’aois, nuair a chonaic sé dúnmharú le linn lámhach ó charr. Dúirt sé le NPR Music go raibh tionchar mór aige air: "Rinne sé rud éigin dom ansin agus ansin. Lig sé dom a thuiscint nach rud amháin atá á fheiceáil agam é seo, ach b'fhéidir go mbeidh orm a bheith cleachtaithe leis."<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.rollingstone.com/music/music-features/kendrick-lamar-the-rolling-stone-interview-199817/|teideal=Kendrick Lamar: The Best Rapper Alive on Bono, Mandela, Stardom and More|údar=Brian Hiatt|dáta=2017-08-09|language=en-US|work=Rolling Stone|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>
Sa scoil, bhí Lamar ina mhac léinn ciúin agus faireach, a bhí go maith go acadúil agus a bhí ag fulaingt le stammering.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.laweekly.com/born-and-raised-in-compton-kendrick-lamar-hides-a-poets-soul-behind-pussy/|teideal=Born and raised in Compton, Kendrick Lamar Hides a Poet's Soul Behind "Pussy & Patron" - LA Weekly|údar=Rebecca Haithcoat|dáta=2011-01-20|language=en-US|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> Mhol a mhúinteoir chéad ghrád é chun [[scríbhneoir]] a bheith ann tar éis di é a chluinstin ag úsáid an fhocail "audacity"<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.complex.com/music/a/insanul-ahmed/kendrick-lamar-interview-new-album-going-broke-dr-dre|teideal=Cover Story Uncut: Kendrick Lamar On Being Afraid of Goin...|language=en|work=Complex|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> go ceart. Mar mhac léinn seachtú grád ag Vanguard Learning Center, tugadh isteach é do dhánadóireacht ag a mhúinteoir Béarla, Regis Inge<ref>{{Cite news|url=https://www.thenation.com/article/culture/kendrick-lamar-butterfly-effect-book-excerpt/|teideal=Kendrick Lamar’s Poetic Awakening|údar=Marcus J. Moore|dáta=2020-10-08|language=en-US|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>. Chuir Inge an fhoirm litríochta seo isteach ina churaclam mar fhreagairt do na teannas rása atá ag méadú i measc a mhic léinn. Trína nasc le hip-hop, staidéaríodh Lamar rím, meafair agus dhá chiall, rud a chuir grá aige don chumadóireacht amhrán: "Is féidir leat do chuid mothúchán go léir a chur síos ar phíosa páipéir, agus déanfaidh siad ciall duit. Thaitin sé liom sin."<ref>{{Cite news|url=https://www.thenation.com/article/culture/kendrick-lamar-butterfly-effect-book-excerpt/|teideal=Kendrick Lamar’s Poetic Awakening|údar=Marcus J. Moore|dáta=2020-10-08|language=en-US|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>
In ionad tascanna a dhéanamh do ranganna eile, scríobhfadh Lamar liricí ina nótaí. Bhí a chuid scríbhneoireachta tosaigh go hiomlán maslach, ach chabhraigh sé leis dul i ngleic lena tráma síceolaíoch agus le dúlagar, a bhí aige le linn a óige. Rinne Inge ról ríthábhachtach ina fás intleachtúil, ag cáineadh a stór focal go minic agus ag moladh spreagthachtaí chun a chuid próis a neartú.<ref>{{Cite news|url=https://www.thenation.com/article/culture/kendrick-lamar-butterfly-effect-book-excerpt/|teideal=Kendrick Lamar’s Poetic Awakening|údar=Marcus J. Moore|dáta=2020-10-08|language=en-US|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>
== Gairme ==
=== '''2003–2008: Beginnings''' ===
Le linn na meánscoile, ghlac Lamar leis an ainm stáitse K.Dot agus thosaigh sé ag freestyling agus ag rapáil i mbabhtaí i scoil.<ref>{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2022/12/27/magazine/kendrick-lamar-dave-free.html|teideal=Kendrick Lamar’s New Chapter: Raw, Intimate and Unconstrained|údar=Mitchell S. Jackson|dáta=2022-12-27|language=en-US|work=The New York Times|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> Tharraing a chuid léirithe aird mac léinn eile, Dave Free, a thaistil ó Inglewood chun féachaint air ag rapáil. Chruthaigh siad cairdeas tapa de bharr a ngrá don hip-hop agus don chlár grinn teilifíse ''Martin''. Thaifead siad ceol le chéile i ngaráiste a bhí curtha in oiriúint ag Free agus i staidéar i mbruachbhaile Hyde Park a dheartháir níos sine. Bhí cuid de na chéad léirithe ag Lamar ar siúl i gclub grinn "fíor-ghhetto" agus taobh thiar de shiopa tatúnna. Bhí Free mar “hype man” aige ag an am sin, agus a dheartháir níos sine mar bhainisteoir agus DJ dó.
Thaifead Lamar cúig mhixteip i gcaitheamh na [[2000idí|2000idí;]] an chéad cheann, ''Youngest Head Nigga in Charge (Hub City Threat: Minor of the Year)'', eisíodh é ar an 15 Aibreán 2003 trí Konkrete Jungle Musik. Bhí an chuid is mó de na mixtapes bunaithe ar fhreestyles thar rithimí ó amhráin hip-hop cháiliúla.
I sraith athbhreithnithe siar do ''Rolling Stone'', mhol Mosi Reeves tuiscint “gan locht” Lamar ar rithim agus amú, a bhí le feiceáil i ''Hub City Threat: Minor of the Year'', ach cháin sé a chuid liricí mar “clumsy” agus dúirt sé go raibh a shreabhadh "ró-chosúil le Jay-Z agus Lil Wayne"<ref name=":0">{{Lua idirlín|url=https://www.rollingstone.com/music/music-album-reviews/mixtape-primer-reviewing-kendrick-lamars-pre-fame-output-126139/|teideal=Mixtape Primer: Reviewing Kendrick Lamar's Pre-Fame Output|údar=Mosi Reeves|dáta=2017-07-14|language=en-US|work=Rolling Stone|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>.Bhí Free, a bhí ag obair mar theicneoir ríomhaireachta, ag iarraidh ríomhaire a dheisiú nuair a thug sé an mixtape do Anthony "Top Dawg" Tiffith, léiritheoir ceoil. Bhí Tiffith tógtha le cumais atá ag fás Lamar agus d’iarr sé air triail a dhéanamh d’fhonn dul isteach ina lipéad neamhspleách nua, Top Dawg Entertainment (TDE).<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.forbes.com/sites/zackomalleygreenburg/2016/01/04/meet-dave-free-kendrick-lamars-30-under-30-manager/|teideal=Meet Dave Free, Kendrick Lamar's 30 Under 30 Manager|údar=Zack O'Malley Greenburg|language=en|work=Forbes|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Le linn na trialach, rinne Lamar freestyling do Tiffith agus don fheidhmeannach ceirníní Terrence "Punch" Henderson ar feadh dhá uair an chloig – rud a chuir iontas ar Henderson ach mearbhall ar Tiffith. Tairgeadh conradh taifeadta dó le TDE i 2005, áit ar shínigh sé in éineacht le Jay Rock mar chuid den chéad bhaisc ealaíontóirí sa lipéad. Nuair a shínigh sé, cheannaigh sé sciar mionlaigh sa lipéad ar shuim nach bhfuil ar eolas.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.billboard.com/music/features/kendrick-lamar-anthony-tiffith-interview-billboard-cover-story-2017-7964649/|teideal=Kendrick Lamar and Anthony ‘Top Dawg’ Tiffith on How They Built Hip-Hop’s Greatest Indie Label|údar=Datwon Thomas|dáta=2017-09-14|language=en-US|work=Billboard|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>
Bhí tréimhse ghearr ag Lamar mar gharda slándála agus é ag tosú ag obair le Jay Rock i stiúideo taifeadta TDE. Tháinig caidreamh láidir idir é, Ab-Soul agus Schoolboy Q, rud a chuir le cruthú an tsárghrúpa hip-hop, Black Hippy.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.latimes.com/archives/blogs/pop-hiss/story/2010-08-17/jay-rock-kendrick-lamar-ab-soul-and-schoolboy-q-form-quasi-supergroup-black-hippy|teideal=Jay Rock, Kendrick Lamar, Ab-Soul and Schoolboy Q form quasi-supergroup Black Hippy|dáta=2010-08-17|language=en-US|work=Los Angeles Times|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> D’eisigh Lamar a dara mixtape, ''Training Day'', ar an 30 Nollaig 2005.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.rollingstone.com/music/music-album-reviews/mixtape-primer-reviewing-kendrick-lamars-pre-fame-output-126139/|teideal=Mixtape Primer: Reviewing Kendrick Lamar's Pre-Fame Output|údar=Mosi Reeves|dáta=2017-07-14|language=en-US|work=Rolling Stone|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Mhol Reeves éagsúlacht an léirithe agus an coincheap “feidhmithe go maith”, a bhí bunaithe ar an scannán ó 2001. I 2006, shínigh Lamar conradh forbairt ealaíontóra le Def Jam Recordings agus bhí sé le cloisteáil ar dhá shingil le The Game. Chuir sé go mór le chéad dá mhixteip Jay Rock, ''Watts Finest Vol. 1'' agus ''Watts Finest Vol. 2: The Nickerson Files''. Cuireadh Lamar as Def Jam sa deireadh tar éis dó bualadh le huachtarán agus POF na cuideachta, [[Jay-Z]]; thug sé cur síos ina dhiaidh air mar “ceann de na cásanna sin nach raibh mé réidh dó.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.complex.com/music/a/brian-josephs/things-you-didnt-know-about-kendrick-lamar|teideal=22 Things You Didn't Know About Kendrick Lamar|language=en|work=Complex|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>” D’eisigh Lamar agus Jay Rock mixtape chomhoibríoch darb ainm ''No Sleep 'til NYC'' ar an 24 Nollaig 2007. Dúirt Reeves gur “seisiún cypher spraíúil” a bhí ann, “níos mó ná sin ná níos lú.”
=== '''2009-2011 Ró-thiomanta agus Roinn .80''' ===
Scaoileadh tríú mixtape Lamar, ''C4'', ar an 30 Eanáir 2009, mar thionscadal ómóis do ''Tha Carter III'' (2008) le Lil Wayne, agus fuair sé tacaíocht ó Wayne féin.<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.datpiff.com/Kendrick-Lamar-C4-mixtape.32334.html|teideal=Kendrick Lamar - C4 Hosted by DJ Ill Will, DJ Dave|work=DatPiff|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Mhothaigh Reeves gur "ómós míthreorach a bhí ann do albam a bhí bliain d'aois agus cloiste cheana ag cách.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.rollingstone.com/music/music-album-reviews/mixtape-primer-reviewing-kendrick-lamars-pre-fame-output-126139/|teideal=Mixtape Primer: Reviewing Kendrick Lamar's Pre-Fame Output|údar=Mosi Reeves|dáta=2017-07-14|language=en-US|work=Rolling Stone|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>" Ó mhí Feabhra go mí Iúil, thaistil sé le The Game ar a ''LAX Tour'' mar hype man do Jay Rock.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.xxlmag.com/nipsey-hussle-desus-mero/|teideal=Nipsey Hussle Remembers When The Game Carried the West Coast|údar=Michael SaponaraMichael Saponara|dáta=2018-02-28|language=en|work=XXL Mag|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Níor thaitin sé le Lamar go raibh a ainm stáitse ag tarraingt aird óna fhíor-fhéiniúlacht, agus chinn sé ar é a scor. Roghnaigh sé a chéad ainm agus a ainm lár mar aitheantas gairmiúil, agus mheas sé go raibh an t-athrú sin mar chuid dá fhás mar ealaíontóir.
Don EP ainmnithe ina dhiaidh féin (2009),<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.2dopeboyz.com/2009/12/31/kendrick-lamar-kendrick-lamar-freep/|teideal=Kendrick Lamar – Kendrick Lamar (FreEP) {{!}} 2dopeboyz|language=en-US|work=www.2dopeboyz.com|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> thréig Lamar próiseas cruthaitheach na mixtapes agus dhírigh sé ar thionscadal a bhí bunaithe go mór ar a chumadóireacht féin thar léiriúchán “álainn ach brónach.<ref name=":0" />” D’fhostaigh Reeves an EP mar “an chéad tionscadal a sheas amach” ina shaol gairmiúil, ag moladh an atmaisféir mhailíseach a bhí ann. Mhothaigh sé gur thug sé seo ábhar misnigh dó i ndiaidh na cáinte a fuair sé as ''C4''.
'''Lamar ag seinm in Sound Academy sa bhliain 2011, roimh scaoileadh ''Section.80'''''
Tar éis dó margadh foilsithe ceoil a dhéanamh le Warner/Chappell Music<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.billboard.com/pro/kendrick-lamar-new-publishing-deal/|teideal=Kendrick Lamar Eyeing New Publishing Deal: Sources|údar=Billboard Staff|dáta=2018-01-16|language=en-US|work=Billboard|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>, d’eisigh Lamar a cheathrú mixtape, ''Overly Dedicated'', ar an 14 Meán Fómhair 2010. Ba é an chéad tionscadal a bhí ar fáil le ceannach trí shiopaí digiteacha.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.vulture.com/2017/04/what-does-kendrick-lamars-overly-dedicated-say-about-damn.html|teideal=What Does Kendrick Lamar’s Overly Dedicated Tell Us About DAMN.?|údar=Paul Thompson|dáta=2017-04-13|language=en|work=Vulture|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> D’fhéach Reeves ar ''Overly Dedicated'' mar “bua páirteach” a léirigh athrú ina stíl scríbhneoireachta. Shroich an mixtape uimhir 72 ar chairt ''Top R&B/Hip-Hop Albums'' de chuid ''Billboard''<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.billboard.com/music/music-news/chart-juice-kendrick-lamars-good-kid-maad-city-rules-rbhip-hop-474364/|teideal=Chart Juice: Kendrick Lamar’s ‘good kid, m.A.A.d city’ Rules R&B/Hip-Hop Albums|údar=Rauly Ramirez|dáta=2012-11-01|language=en-US|work=Billboard|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> D’fhill Lamar mar hype man do Jay Rock den dara huair le linn ''Independent Grind Tour'' Tech N9ne, áit ar cuireadh ''Overly Dedicated'' in aithne do [[Dr. Dre]]<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.hiphopdx.com/index/news/id.20658/title.kendrick-lamar-says-good-kid-maad-city-will-sound-nothing-like-section80|teideal=Kendrick Lamar Says "good kid, m.A.A.d City" Will Sound "Nothing" Like "Section.80" {{!}} Get The Latest Hip Hop News, Rap News & Hip Hop Album Sales {{!}} HipHop DX|údar=HipHopDX - http://www.hiphopdx.com|language=en|work=www.hiphopdx.com|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>. Tar éis dó an físeán ceoil don amhrán “Ignorance Is Bliss” a fheiceáil ar [[YouTube]], rinne Dre teagmháil le Lamar agus bhí sé ag súil go n-oibreodh sé leis agus le Snoop Dogg ar a albam neamchríochnaithe, ''Detox''. Chomh maith leis sin, smaoinigh sé ar é a shíniú lena lipéad féin, ''Aftermath Entertainment'', agus spreag ealaíontóirí mar [[J. Cole]] é chun é sin a dhéanamh.<ref>{{Lua idirlín|url=http://www1.hiphopdx.com/index/news/id.13463/title.kendrick-lamar-reacts-to-dr-dres-cosign-considering-aftermath|teideal=Kendrick Lamar Reacts To Dr. Dre's Cosign, Considering Aftermath {{!}} Get The Latest Hip Hop News, Rap News & Hip Hop Album Sales {{!}} HipHopDX|language=en|work=www1.hiphopdx.com|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>
Bhí caidreamh gairid ag Lamar le Nitty Scott<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.vladtv.com/article/220171/no-panty-nitty-scott-on-what-she-learned-while-dating-kendrick-lamar|teideal=EXCLUSIVE: No Panty: Nitty Scott on What She Learned While Dating Kendrick Lamar|údar=Jessica T|language=en|work=www.vladtv.com|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>, agus cuireadh é ar liosta ''Freshman Class'' 2011 de chuid ''XXL''.<ref>{{Cite news|url=http://mtv.com/news/r02jyh/xxl-magazine-freshmen|teideal='XXL' Magazine Unveils 2011 'Freshman' Class|language=en|work=MTV|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> D’eisigh sé a chéad albam stiúideo, ''Section.80'', ar an 2 Iúil 2011, le tacaíocht ón bpríomh-singil "HiiiPower". D’fhiosraigh an t-albam stíleanna hip-hop comhfhiosacha agus malartacha agus rinne sé turgnamh le léiriúchán “iomlán lom” stíle snagcheoil. Measann Ogden Payne ó ''Forbes'' gur “tús a bhí ann leis an gcaoi a n-éiríonn le [Lamar] tráchtaireacht shóisialta a chomhcheangal le móréilimh.” Ba é ''Section.80'' an chéad uair a bhí Lamar ar chairt ''Billboard 200'', áit a shroich sé uimhir 113. Díoladh thart ar 5,000 cóip sa chéad seachtain, in ainneoin go raibh beagán clúmhille ó na meáin mhóra.Chun an t-albam a chur chun cinn, sheinn Lamar i láthair i láthair i bhféilte beaga agus ar champais ollscoile ar fud na Stát Aontaithe. Ghlaoigh Snoop Dogg, [[Dr. Dre]] agus The Game air mar “Rí Nua an Chósta Thiar” le linn léirithe in Iarthar Los Angeles.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.complex.com/music/a/alex-gale/20-legendary-hip-hop-concert-moments|teideal=20 Legendary Hip-Hop Concert Moments|language=en|work=Complex|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> I rith na bliana, bhí sé le cloisteáil ar ''The R.E.D. Album'' le The Game, ''All 6’s and 7’s'' le Tech N9ne, ''The Wonder Years'' le 9th Wonder, agus ''Take Care'' le Drake.
=== '''2012–2013:''' '''''Good Kid, M.A.A.D City''''' ===
[[Íomhá:Kendrick Lamar Pitchfork 2012.jpg|mion|Lamar ag seinm ag Féile Ceoil Pitchfork in 2012.]]
Thosaigh Lamar ag pleanáil a dara halbam sular eisíodh ''Section.80''.<ref>{{Lua idirlín|url=https://hiphopdx.com/news/id.15137/title.kendrick-lamar-hoping-to-release-studio-album-next-year|teideal=Kendrick Lamar Hoping To Release Studio Album Next Year|údar=HipHopDX- https://hiphopdx.com|dáta=2011-05-16|language=en|work=HipHopDX|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Ó mhí Feabhra go mí Aibreán 2012, d’oscail sé seónna do Drake ar a ''Club Paradise Tour''.<ref>{{Cite news|url=http://www.mtv.com/news/1673059/drake-club-paradise-tour-asap-rocky-kendrick-lamar/|teideal=Drake 'Fought' For Intimate Campus Dates Over Stadium Tour|language=en|work=MTV News|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Thosaigh sé ag obair le J. Cole ar albam comhoibríoch thart ar an am sin. Ar an 14 Feabhra, d’eisigh Lamar an t-amhrán "Cartoon & Cereal" ar fáil le híoslódáil dhigiteach – rian ina raibh Gunplay<ref>{{Lua idirlín|url=https://djbooth.net/features/2015-07-06-kendrick-lamar-cartoons-cereal/|teideal=Inside Kendrick Lamar’s Unreleased Classic, “Cartoons & Cereal”|dáta=2015-07-06|language=en-US|work=DJBooth|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> le cloisteáil freisin.
Ar an 8 Márta, thuairiscigh ''The Fader'' go raibh Lamar tar éis conradh taifeadta comhfhiontair a shíniú le ''Aftermath Entertainment'' agus ''Interscope Records''; faoi théarmaí an chonartha, lean TDE ar aghaidh mar a lipéad príomhúil<ref>{{Cite news|url=http://rapfix.mtv.com/2012/03/08/kendrick-lamar-signs-with-interscope-aftermath/|teideal=Kendrick Lamar, Black Hippy Ink Deals With Interscope And Aftermath|work=RapFix|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>. Eisíodh a chéad singil tráchtála, "The Recipe" le [[Dr. Dre]], ar raidió rithimeach ar an 2 Aibreán.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.complex.com/pigeons-and-planes/a/pigeonsandplanes/kendrick-lamar-ft-dr-dre-the-recipe|teideal=Kendrick Lamar ft. Dr. Dre - "The Recipe"|language=en|work=Complex|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>
Eisíodh ''Good Kid, M.A.A.D City'', dara halbam Lamar agus an chéad cheann faoi lipéad móra, ar an 22 Deireadh Fómhair 2012.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.billboard.com/music/music-news/kendrick-lamar-aap-rocky-announce-album-release-dates-482540/|teideal=Kendrick Lamar, A$AP Rocky Announce Album Release Dates|údar=Hannah Gilman|dáta=2012-06-27|language=en-US|work=Billboard|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> D’oibrigh sé le léiritheoirí ar nós Pharrell Williams, Hit-Boy, Scoop DeVille, Jack Splash, agus T-Minus chun albam atmaisféarach hip-hop Cósta Thiar a chruthú le tionchair láidre ó gangsta rap.<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.hiphopdx.com/index/news/id.20658/title.kendrick-lamar-says-good-kid-maad-city-will-sound-nothing-like-section80|teideal=Kendrick Lamar Says "good kid, m.A.A.d City" Will Sound "Nothing" Like "Section.80" {{!}} Get The Latest Hip Hop News, Rap News & Hip Hop Album Sales {{!}} HipHop DX|údar=HipHopDX - http://www.hiphopdx.com|language=en|work=www.hiphopdx.com|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Bhí an chéad singil, "Swimming Pools (Drank)", ar an gcéad singil a shroich 20 barr chairt Billboard Hot 100 sna Stáit Aontaithe. Bhain singil eile cosúil le "Backseat Freestyle", "Poetic Justice", agus "Bitch, Don't Kill My Vibe" rath tráchtála measartha amach.<ref>{{Lua idirlín|url=https://pitchfork.com/news/49631-watch-kendrick-lamar-and-drake-star-in-a-story-of-love-and-murder-in-the-video-for-poetic-justice/|teideal=Watch: Kendrick Lamar and Drake Star in a Story of Love and Murder in the Video for "Poetic Justice"|údar=Carrie Battan|dáta=2013-02-22|language=en-US|work=Pitchfork|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Fuair ''Good Kid, M.A.A.D City'' moladh leathan ó léirmheastóirí, a mhol scríbhneoireacht neamh-líneach Lamar agus an scóip théamach. Mhol Greg Kot ó ''Chicago Tribune'' é as casadh nó fiú díomaoine a thabhairt do steiréitíopaí gangsta ar albam a bhí "lán de ghreann, castacht agus na guthanna éagsúla i gceann [Lamar]". Chuir an t-albam tús ar uimhir a dó ar ''Billboard 200'' le 242,000 cóip díolta sa chéad seachtain – díolacháin tosaigh is airde na bliana ag rapálaí fireann. Sháraigh ''Good Kid, M.A.A.D City'' albam ''The [[Eminem]] Show'' (2002) mar an t-albam stiúideo hip-hop is faide ar chairt ''Billboard 200''.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.forbes.com/sites/bryanrolli/2019/09/18/kendrick-lamars-good-kid-maad-city-surpasses-eminems-the-eminem-show-to-become-longest-charting-hip-hop-studio-album-on-billboard-200/|teideal=With ‘Good Kid, M.A.A.D City,’ Kendrick Lamar Tops Eminem For Billboard 200’s Longest-Charting Hip-Hop Studio Album|údar=Bryan Rolli|language=en|work=Forbes|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> I mí Dheireadh Fómhair 2022, ba é an chéad albam stiúideo hip-hop a chaith níos mó ná deich mbliana as a chéile ar an gcairt.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.complex.com/music/a/cmplxtara-mahadevan/kendrick-good-kid-maad-city-first-hip-hop-album-10-years-billboard-200|teideal=Kendrick Lamar's ‘Good Kid, M.A.A.D. City’ Spends 10 Succ...|language=en|work=Complex|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>
Ó Mheán Fómhair go Deireadh Fómhair 2012, bhí Lamar ina phríomhcheoltóir ar an ''BET Music Matters Tour'' le Black Hippy agus Stalley.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.complex.com/music/a/daniel-isenberg/photo-recap-kendrick-lamar-schoolboy-q-ab-soul-and-stalley-rock-bets-music-matters-tour-in-dc|teideal=Photo Recap: Kendrick Lamar, ScHoolboy Q, Ab-Soul, and St...|language=en|work=Complex|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Bhuaigh sé an gradam Liriceoir na Bliana ag na ''BET Hip Hop Awards'', agus bhí sé le cloisteáil ar an singil "Fuckin' Problems" le ASAP Rocky in éineacht le Drake agus 2 Chainz, a shroich barr 10 i SAM.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.billboard.com/music/music-news/aap-rocky-teams-with-drake-2-chainz-kendrick-lamar-on-f-kin-474573/|teideal=A$AP Rocky Teams With Drake, 2 Chainz & Kendrick Lamar on ‘F–kin’ Problem’|údar=Jason Lipshutz|dáta=2012-10-18|language=en-US|work=Billboard|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> In 2013, thug Lamar faoi dhá chamchuairt mar phríomhcheoltóir: camchuairt náisiúnta ar champais ollscoile le Steve Aoki, agus a chéad chamchuairt idirnáisiúnta.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.usatoday.com/story/life/music/2013/04/18/kendrick-lamar-steve-aoki-college-tour/2094467/|teideal=Kendrick Lamar, Steve Aoki bring 'verge culture' to campus|údar=Chloe Kent, USA TODAY Collegiate Correspondent|language=en-US|work=USA TODAY|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Bhí sé ag streachailt le dúlagar, ciontacht mar tharrthálaí agus smaointe féinmharaithe le linn ócáidí poiblíochta, tar éis dó cloisteáil faoi bhás trí chara dlúth.<ref>{{Lua idirlín|url=https://consequence.net/2015/04/kendrick-lamar-struggled-with-depression-and-suicidal-thoughts-while-recording-to-pimp-a-butterfly/|teideal=Kendrick Lamar struggled with depression and suicidal thoughts while recording To Pimp A Butterfly|dáta=2015-04-03|language=en|work=Consequence|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Ó Dheireadh Fómhair go Nollaig 2013, d’oscail Lamar seónna do [[Kanye West]] ar a ''Yeezus Tour'', in ainneoin easaontais óna lipéad agus a fhoireann bhainistíochta. Baisteadh é don dara huair ag tús na camchuairte, agus d’fhulaing sé briseadh néarógach ag deireadh na tréimhse sin.Bhí Lamar ina bhuaiteoir trí ghradam ag na ''BET Awards'' agus na ''BET Hip Hop Awards'', lena n-áirítear an gradam don Ealaíontóir Nua is Fearr ag na ''BET Awards''.
Bhí sé le cloisteáil ar sé amhrán i rith na bliana: "YOLO" leis an Lonely Island agus Adam Levine, an remix de "How Many Drinks?" le Miguel, "Collard Greens" le Schoolboy Q, "Control" le Big Sean agus Jay Electronica, "Give It 2 U" le Robin Thicke agus 2 Chainz, agus "Love Game" le Eminem. Cuireadh síos ar a léiriú ar "Control" mar "musclú" don tionscal hip-hop, agus ba é tús a chonspóid fhadtéarmach le Drake. Luaigh ''Rolling Stone'' gur chuir a véarsa an rian i measc na n-amhrán hip-hop ba thábhachtaí den deich mbliana deireanach. Ainmníodh Lamar mar Rapálaí na Bliana ag ''GQ'' in eagrán speisialta ''Men of the Year''. Tar éis fhoilsiú an eisiúna, tharraing Tiffith Lamar siar ó sheinm ag cóisir GQ, agus líomhnaigh sé go raibh "tuairimí ciníocha" i bpróifíl Steve Marsh faoi.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.complex.com/music/a/edwin-ortiz/tde-president-addresses-kendrick-lamar-gq-cover-story-controversy|teideal=TDE CEO Attacks GQ Story on Kendrick Lamar as Having "Rac...|language=en|work=Complex|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>
=== '''2014–2016:''' ''To Pimp a Butterfly'' '''and''' ''Untitled Unmastered'' ===
[[Íomhá:Kendrick Lamar WhiteHouse 2016.jpg|mion|Kendrick Lamar i 2016]]
Tar éis dó deireadh a chur lena sheirbhís mar oscailtóir don ''Yeezus Tour'', thosaigh Lamar ag obair ar a thríú albam.<ref>{{Lua idirlín|url=https://pitchfork.com/news/55703-tde-didnt-want-kendrick-lamar-to-do-kanye-wests-yeezus-tour-kendrick-and-kanye-barely-spoke/|teideal=TDE Didn't Want Kendrick Lamar to Do Kanye West's Yeezus Tour, Kendrick and Kanye Barely Spoke|údar=Jeremy Gordon|dáta=2014-06-25|language=en-US|work=Pitchfork|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Fuair sé seacht ainmniúchán ag na ''56ú Gradam Bhliantúil Grammy'' (Eanáir 2014), lena n-áirítear Ealaíontóir Nua is Fearr, Albam Rap is Fearr, agus Albam na Bliana as ''Good Kid, M.A.A.D City''.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.billboard.com/pro/grammy-awards-2014-full-nominations-list-complete-nominees/|teideal=Grammy Awards 2014: Full Nominations List|údar=Billboard Staff|dáta=2013-12-07|language=en-US|work=Billboard|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Ní bhuaigh sé aon duais ag an searmanas, agus cheap roinnt meán go raibh sé sin mar shní isteach air.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.huffpost.com/entry/grammys-2014-snubs_n_4670869|teideal=Ouch! These Are The Biggest Snubs Of The 2014 Grammys|dáta=2014-01-27|language=en|work=HuffPost|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Roinn Macklemore, a bhuaigh Ealaíontóir Nua is Fearr agus Albam Rap is Fearr, teachtaireacht téacs a sheol sé chuig Lamar tar éis an tsuímh sin, ag gabháil leithscéal as a bhua thar Lamar.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.huffpost.com/entry/grammys-2014-snubs_n_4670869|teideal=Ouch! These Are The Biggest Snubs Of The 2014 Grammys|dáta=2014-01-27|language=en|work=HuffPost|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Ba chúis leathan díospóireachta, meáin agus memeanna idirlín an eachtra sin.<ref>{{Lua idirlín|url=https://time.com/2103/grammys-2014-macklemore-says-kendrick-lamar-was-robbed-on-best-rap-album/|teideal=Grammys 2014: Macklemore Says Kendrick Lamar “Was Robbed” On Best Rap Album|údar=Melissa Locker|dáta=2014-01-27|language=en|work=TIME|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Le linn an tsuímh, rinne Lamar mashup den amhrán "M.A.A.D City" agus "Radioactive" le banna ceoil rac Imagine Dragons, a fuair moladh na gcainteoirí.<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.hiphopdx.com/index/videos/id.15384/title.kendrick-lamar-imagine-dragons-m-a-a-d-city-radioactive-2014-grammy-performance-|teideal=Kendrick Lamar & Imagine Dragons - "m.A.A.d city" & "Radioactive" (2014 GRAMMY Performance) {{!}} Watch Hip Hop Music Videos & New Rap Videos {{!}} HipHop DX|údar=HipHopDX - http://www.hiphopdx.com|language=en|work=www.hiphopdx.com|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>
D’oscail Lamar do [[Eminem]] ar an ''Rapture Tour'' ó Fheabhra go Iúil 2014.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.billboard.com/pro/eminem-kendrick-lamar-j-cole-heading-down-under-for-rapture/|teideal=Eminem, Kendrick Lamar & J. Cole Heading Down Under for ‘Rapture’ Stadium Tour|údar=Lars Brandle|dáta=2013-10-21|language=en-US|work=Billboard|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Ar an 9 Lúnasa, d’eisigh sé an scannán gearr ''M.A.A.D'', inar aisteoir, coimisinéir agus léiritheoir é, le linn ''Next Fest'' an Sundance Institute. D’eisigh sé an singil cheannais "I" dá thríú albam, ''To Pimp a Butterfly'', ar an 23 Meán Fómhair, a bhuaigh duaiseanna don Feidhmíocht Rap is Fearr agus Amhrán Rap is Fearr ag na ''57ú Gradam Bhliantúil Grammy''.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.complex.com/music/a/zach-frydenlund/kendrick-lamar-i|teideal=Listen to Kendrick Lamar's "i"|language=en|work=Complex|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Bhí a léiriú ar "I" mar aoi ceoil ar ''Saturday Night Live'' an-tugtha do na léirmheastóirí comhaimseartha. Bhí sé le cloisteáil ar thrí amhrán in 2014: "It's On Again" le [[Alicia Keys]], "Babylon" le SZA,<ref>{{Lua idirlín|url=https://consequence.net/2014/04/listen-szas-new-version-of-babylon-featuring-kendrick-lamar/|teideal=Listen: SZA's new version of "Babylon", featuring Kendrick Lamar|dáta=2014-04-07|language=en|work=Consequence|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> agus "Never Catch Me" le Flying Lotus. Bhuaigh sé gradam Liriceoir na Bliana don dara huair as a chéile ag na ''BET Hip Hop Awards''.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.billboard.com/music/rb-hip-hop/drake-dj-mustard-2014-bet-hip-hop-awards-winners-list-6281759/|teideal=Drake, DJ Mustard Take Top Honors at 2014 BET Hip Hop Awards: Full Winners List|údar=Colin Stutz|dáta=2014-10-15|language=en-US|work=Billboard|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>
Bhí ''To Pimp a Butterfly'' sceidealta go dtosódh sé níos déanaí, ach eisíodh é ar an 15 Márta 2015. Chuir an t-albam cineálacha ceoil éagsúla le chéile a bhaineann le ceol Dubh Mheiriceánach, amhail ceol seinnte, funk agus soul.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.theatlantic.com/entertainment/archive/2015/03/kendrick-lamars-bittersweet-cacophony-to-pimp-a-butterfly/387949/|teideal=Kendrick Lamar's 'To Pimp a Butterfly' Is Noisy, Complicated, and Brilliant|údar=Spencer Kornhaber|dáta=2015-03-17|language=en|work=The Atlantic|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Chun a chroílár a ghabháil, d’fhostaigh Lamar léiritheoirí ar nós Sounwave, Pharrell Williams, Terrace Martin agus Thundercat. Chuir Whitney Alford, fianceé Lamar, guthanna cúlra ar roinnt rian. Bhí singil eile as an albam cosúil le "The Blacker the Berry", "King Kunta", "Alright", agus "These Walls", a raibh rath tráchtála measartha acu. Díoladh 324,000 cóip sa chéad tseachtain, agus tháinig ''To Pimp a Butterfly'' mar an chéad albam uimhir a haon de Lamar ar ''Billboard 200'' agus ''UK Albums Chart''.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.billboard.com/pro/kendrick-lamar-earns-first-no-1-album-billboard-200/|teideal=Kendrick Lamar Earns His First No. 1 Album on Billboard 200 Chart|údar=Keith Caulfield|dáta=2015-03-25|language=en-US|work=Billboard|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Dúirt ''Billboard'' gur tharla sé seo i lár tréimhse a raibh teannas ciníoch agus foréigean póilíní le feiceáil go forleathan sna Stáit Aontaithe, agus gur léirigh Lamar bardas amh agus ionsaitheach, chomh maith le rince éifeachtach. Dúirt ''Pitchfork'' gur chuir an t-albam lucht na léirmheasanna ag smaoineamh go domhain faoi cheol. <ref>{{Lua idirlín|url=https://www.rollingstone.com/music/music-news/grammys-2016-the-complete-winners-list-226118/|teideal=Grammys 2016: The Complete Winners List|údar=Rolling Stone|dáta=2016-02-15|language=en-US|work=Rolling Stone|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>
Bhí a chéad singil uimhir a haon sna Stáit Aontaithe aige trí remix de "Bad Blood" le Taylor Swift.<ref>{{Cite news|url=https://www.billboard.com/articles/news/bbma/6568593/taylor-swift-bad-blood-video-premiere-watch-kendrick-lamar|teideal=Taylor Swift's 'Bad Blood' Video Premieres|language=en|work=Billboard|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Bhuaigh sé Duais Físeán na Bliana agus Comhoibriú is Fearr ag na ''MTV Video Music Awards'', agus bhuaigh an físeán ceoil do "Alright" Duais an Treoraithe is Fearr. Athchraol Lamar a chuid ranna ar an remix "Bad Blood" ar thacaíocht do fhreagairt Swift dá conspóid leis na maistíneacha ceoil aici. D’oscail sé na ''BET Awards'' le léiriú conspóideach ar "Alright" agus bhuaigh sé Duais do Ealaíontóir Fireann Hip Hop is Fearr. Bhuaigh sé trí dhuaiseanna eile ag na ''BET Hip Hop Awards''.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.billboard.com/music/rb-hip-hop/bet-hip-hop-awards-2015-winners-6729419/|teideal=BET Hip Hop Awards Winners 2015 List: Kendrick Lamar & Big Sean Win Big|údar=Malorie McCall|dáta=2015-10-14|language=en-US|work=Billboard|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Chun tacaíocht a thabhairt don albam, thosaigh Lamar ar an ''Kunta's Groove Sessions Tour'', a bhí ó Dheireadh Fómhair go Samhain 2015 i mbeagán áiteanna intiomaigh sna Stáit Aontaithe.
Faoi dheireadh na bliana, bhain Lamar 11 ainmniúchán amach ag na ''58ú Gradam Bhliantúil Grammy'' — an líon is mó a fuair rapálaí i rith oíche amháin. Bhí sé ar an gceannaire i measc na mbuaiteoirí le cúig dhuaiseanna: bhí ''To Pimp a Butterfly'' mar Albam Rap is Fearr, bhuaigh "Alright" na duaiseanna do Feidhmíocht Rap is Fearr agus Amhrán Rap is Fearr, bhuaigh "These Walls" an Duais Feidhmíochta Rap/Amhrán Rap-Sung is Fearr, agus bhuaigh "Bad Blood" Duais don Fhíseán Ceoil is Fearr.
Le linn an tsuímh, rinne Lamar meascán molta go hard den amhrán "The Blacker the Berry", "Alright", agus amhrán gan teideal. Bhí amhráin gan teideal déanta aige roimhe seo ar ''The Colbert Report'' (Nollaig 2014) agus ar ''The Tonight Show Starring Jimmy Fallon'' (Eanáir 2016).<ref>{{Lua idirlín|url=https://pitchfork.com/news/57867-kendrick-lamar-debuts-new-song-on-the-colbert-report/|teideal=Kendrick Lamar Debuts New Song on "The Colbert Report"|údar=Evan Minsker|dáta=2014-12-17|language=en-US|work=Pitchfork|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Tar éis iarratas a fháil ó imreoir cispheile LeBron James na hamhráin sin a roinnt, d’eisigh Lamar a chéad albam comhcheangailte, ''Untitled Unmastered'', ar an 4 Márta 2016. Bhí ann ocht rian gan teideal, dáta agus neamhiomlán, agus scríofa go hiomlán leis féin, a bhí beartaithe a bheith ar ''To Pimp a Butterfly'', agus lean sé ar aghaidh ag iniúchadh stíleanna ceoil seinnte, funk, soul, agus aisteach. Fuair ''Untitled Unmastered'' moladh na gcainteoirí agus tháinig sé chun barr ''Billboard 200'' le 178,000 aonaid comhionann albam, ag éirí mar an dara tionscadal consecutach uimhir a haon de Lamar. Bhí sé le cloisteáil ar ceithre amhrán rathúla tráchtála i rith na bliana: "Freedom" le [[Beyoncé Knowles|Beyoncé]], "Don't Wanna Know" le Maroon 5, "Sidewalks" le [[The Weeknd]], agus "Goosebumps" le [[Travis Scott]].
=== '''2017–2019:''' ''Damn'' '''and''' ''Black Panther: The Album'' ===
[[Íomhá:Kendrick Lamar The DAMN. Tour @ TD Garden (Boston, MA) (36059984926).jpg|mion|""Lamar ar Chamchuairt Damn (2017)."]]
'''''Ar an 1 Márta, 2017, le linn scéal clúdaigh do T, dhearbhaigh Lamar go raibh sé ag obair ar a cheathrú albam, Damn.'''''
Scaoileadh an t-aonad cur chun cinn ''“The Heart Part 4”'' ar an 23 Márta, sular scaoileadh an t-aonad ceannais den albam, ''“Humble”'', ar an 30 Márta.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.xxlmag.com/kendrick-lamar-heart-part-4/|teideal=Kendrick Lamar Drops New Single 'The Heart Part 4'|údar=Max WeinsteinMax Weinstein|dáta=2017-03-24|language=en|work=XXL Mag|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Thosaigh an t-amhrán ag uimhir a dó ar an ''Hot 100'' agus shroich sé barr an tábla sa dara seachtain. Is é an dara aonad seo de Lamar, agus an chéad cheann mar ealaíontóir ceannasach, a shroich barr an tábla.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.billboard.com/pro/kendrick-lamar-humble-number-one-billboard-hot-100/|teideal=Kendrick Lamar’s ‘Humble.’ Hits No. 1 on Billboard Hot 100|údar=Gary Trust|dáta=2017-04-24|language=en-US|work=Billboard|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>Scaoileadh ''Damn'' ar an 14 Aibreán. Bhí fuaim níos tráchtála agus níos coitianta aige ná ''To Pimp a Butterfly'', agus rinne sé iniúchadh ar eilimintí [[R&B]] agus [[Popcheol|pop]].
Thuairiscigh ''Rolling Stone'' a shonagrafaíocht mar “meascán iontach den sean agus den nua, an sean scoil agus an chéad leibhéal eile.”D’éirigh le ''Damn'' a bheith ina albam is rathúla go tráchtála do Lamar. Chaith sé ceithre sheachtain neamhchomhleanúnacha bharr ''Billboard 200'', ag marcáil a tríú albam as a chéile ag an uimhir a haon, agus thosaigh sé le 603,000 aonaid díolta.Thosaigh gach ceann de na 14 amhrán ar an albam ar an ''Hot 100'', lena n-áirítear na hamhráin tópa 20 ''“Loyalty”'' agus ''“Love”''.Ba é ''Damn'' an seachtú albam is mó díolta i 2017, de réir an ''International Federation of the Phonographic Industry'' (IFPI), agus ba é ''“Humble”'' an séú aonad is mó díolta den bhliain.Faoi Mheitheamh 2018, bhí sé ar an gcéad albam ag rapper nó ealaíontóir aonair a raibh gach amhrán air faighte ag céim óir nó níos airde ón ''Recording Industry Association of America''.Chun tacú le ''Damn'', thosaigh Lamar ar a chéad turas ceannaire, '''Damn Tour''', idir Iúil 2017 agus Iúil 2018.Rinne sé $62.7 milliún i dtuilleamh domhanda, ag éirí ar cheann de na turais hip-hop is mó riamh.
Ag na ''2017 MTV Video Music Awards'', d’oscail Lamar an seó le ceolchoirm de ''“DNA”'' agus ''“Humble”''.Bhí sé ina bhuaiteoir cúig dhuaiseanna ina dhiaidh sin, lena n-áirítear ''Best Hip Hop Video'', ''Best Direction'', agus ''Video of the Year'' do ''“Humble”''; ba í an chéad uair a bhuaigh ealaíontóir duais as físeán a raibh sé i gcomh-thiomsú air. Le linn na bliana, bhí sé le feiceáil ar an remix do ''“Mask Off”'' le Future, ''“Doves in the Wind”'' le SZA, agus ''“New Freezer”'' le Rich the Kid.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.billboard.com/music/rb-hip-hop/rich-the-kid-new-freezer-kendrick-lamar-listen-7980734/|teideal=Rich the Kid Enlists Kendrick Lamar for ‘New Freezer’: Listen|údar=Tom Breihan|dáta=2017-09-26|language=en-US|work=Billboard|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Bhí sé ina bhuaiteoir ''Best Male Hip Hop Artist'' ag na BET Awards, agus bhuaigh ''Damn'' ''Favorite Rap/Hip Hop Album'' ag na American Music Awards.Scaoileadh eagrán bailithe den albam, ina raibh an liosta amhrán in ord droim ar ais, i Nollaig.<ref>{{Cite news|url=http://www.mtv.com/news/3050894/kendrick-lamar-damn-reverse-collectors-edition/|teideal=Kendrick Lamar Might Be Releasing A DAMN. Collector's Edition In Reverse|language=en|work=MTV News|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>
Ar an 4 Eanáir, 2018, d’fhógair Lamar go mbeadh sé ag cur i gcrích agus ag léiriú go heisceachtúil an cheolchlár do ''Black Panther: The Album'', ceolscéal an scannáin 2018. Scaoileadh é ar 9 Feabhra, le tacaíocht trí aonad rathúla: ''“All the Stars”'', ''“King’s Dead”'', agus ''“Pray for Me”''<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.nme.com/news/music/listen-kendrick-lamar-weeknds-black-panther-collaboration-2234815|teideal=Pray For Me: Kendrick Lamar and The Weeknd release 'Black Panther' collaboration|údar=Nick Reilly|dáta=2018-02-02|language=en-GB|work=NME|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>. Chuir Lamar guthanna ceannasach agus cúlra ar gach rian den albam, is cuma cén creidiúint, agus tháirg sé ar roinnt amhrán.Measann léirmheastóirí ceoil go bhfuil ''Black Panther: The Album'' ina shaothar mór, ag moladh liricí agus a thábhachtaí cultúrtha.Chaith sé dhá sheachtain as a chéile ar bharr ''Billboard 200'' agus bhain sé an taifead sruthú is mó do albam ceolscéil riamh.D’oscail Lamar na '''60ú Gradaim Bhliantúla Grammy''' le meascán ceolmhar a fuair moladh mór.
Bhí sé ina bhuaiteoir cúig dhuaiseanna ag an seó: ''Damn'' mar ''Best Rap Album'', ''“Humble”'' mar ''Best Rap Performance'', ''Best Rap Song'', agus ''Best Music Video'', agus ''“Loyalty”'' mar ''Best Rap/Sung Performance''. Bhí ''Damn'' ina bhuaiteoir den '''Duais Pulitzer don Cheol''' ar 16 Aibreán 2018, an chéad uair a fuair saothar ceolmhar lasmuigh de na cineálacha cláirsceach agus ceoil seánnós an gradam sin.Ó Bealtaine go Meitheamh 2018, bhí Lamar ina cheannródaí ar an '''Championship Tour''' le roinnt ealaíontóirí TDE eile.Le linn an turais, tháinig conspóid phoiblí leis le Spotify faoi bheartas ábhar agus iompar fuathúil.
Bhí Lamar le feiceáil ar chúig amhrán sa bhliain sin: ''“Dedication”'' le Nipsey Hussle, ''“Mona Lisa”'' le Lil Wayne, ''“Tints”'' le Anderson .Paak, agus ''“Wow Freestyle”'' le Jay Rock; chomh maith, bhí sé ina léiritheoir ar albam Jay Rock, ''Redemption'', aguschuir sé guthanna cúlra ar an dara aonad ''“Win”''.Bhí ''Black Panther: The Album'' ina bhuaiteoir ''Favorite Rap/Hip-Hop Album'' ag na American Music Awards.Rinne Lamar a chéad léiriú gníomhaithe mar andúil drugaí sa tsraith dráma coireachta ''Power'' (2018)<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.cnn.com/2018/07/30/entertainment/kendrick-lamar-power|teideal=Kendrick Lamar wins raves for his ‘Power’ appearance|údar=Lisa Respers France|dáta=2018-07-30|language=en|work=CNN|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>.Tar éis a dhá thuras ceoil, ghlac sé sos taifeadta ceithre bliana, cé go raibh sé rannpháirteach i saothair Beyoncé (''The Lion King: The Gift''), Schoolboy Q (''Crash Talk''), agus Sir (''Chasing Summer'') i 2019.Agus a chonradh foilsiúcháin le Warner/Chappell Music ag dul in éag, shínigh Lamar conradh domhanda fadtéarmach le Broadcast Music, Inc. (BMI).<ref>{{Lua idirlín|url=https://variety.com/2019/music/news/kendrick-lamar-signs-with-bmi-1203200347/|teideal=Kendrick Lamar Signs With BMI|údar=Variety Staff|dáta=2019-04-29|language=en-US|work=Variety|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>
=== '''2020–2023:''' ''Mr. Morale & the Big Steppers'' ===
'''''Ar an 5 Márta, 2020, sheol Lamar agus Dave Free an ghníomhaireacht chruthaitheach PGLang, a raibh cur síos uirthi ag an am mar chuideachta seirbhíse ilteangach agus cairdiúil d’ealaíontóirí.'''''<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.billboard.com/music/rb-hip-hop/kendrick-lamar-pglang-company-announcement-9328964/|teideal=Kendrick Lamar Announces Mysterious ‘pgLang’ Project: What Does It All Mean?|údar=Heran Mamo|dáta=2020-03-05|language=en-US|work=Billboard|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>
I mí Dheireadh Fómhair, shínigh sé comhaontú riaracháin domhanda le ''Universal Music Publishing Group''.D’fhógair Lamar trí phost blag i mí Lúnasa 2021 go raibh sé i mbun táirgthe a albam deiridh faoi TDE, ag dearbhú na ráflaí a tháinig chun solais an bhliain roimhe sin gur fhágfadh sé chun díriú ar PGLang.An tseachtain dár gcionn, tháinig sé le chéile le Baby Keem ar an aonad ''“Family Ties”'', a bhuaigh ''Best Rap Performance'' ag na ''64ú Gradaim Bhliantúla Grammy''.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.nme.com/news/music/baby-keem-kendrick-lamar-collaboration-family-ties-3027116|teideal=Kendrick Lamar returns on collaboration with Baby Keem, 'Family Ties'|údar=Ali Gallagher|dáta=2021-08-27|language=en-GB|work=NME|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>Rinne Lamar tuilleadh rannpháirteachais ar albam Keem, ''The Melodic Blue'', trí ghuthanna cúlra a chur ar fáil agus trí bheith le feiceáil ar an amhrán ''“Range Brothers”''.I mí Samhain, chuir sé “taispeántas amharclainne dá thréimhsí ceoil” i láthair le linn a dara ceolchoirm ceannais ag ''Day N Vegas'', agus bhí sé le feiceáil ar albam Terrace Martin, ''Drones''.Bhí sé ina cheannródaí le chéile ag an seó leath-am ''Super Bowl LVI'' in éineacht le Dr. Dre, Snoop Dogg, Eminem, 50 Cent, agus Mary J. Blige ar an 13 Feabhra, 2022, a bhuaigh ''Primetime Emmy Award'' don ''Outstanding Variety Special (Live)''.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.rollingstone.com/music/music-live-reviews/super-bowl-halftime-dr-dre-snoop-dogg-eminem-kendrick-mary-j-blige-review-1299675/|teideal=California Knows How To Party: Dr. Dre Leads One of the All-Time Great Super Bowl Halftime Shows|údar=Rob Sheffield|dáta=2022-02-14|language=en-US|work=Rolling Stone|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>
Tar éis dó an t-aonad cur chun cinn ''“The Heart Part 5”'' a scaoileadh, scaoileadh a chúigiú albam, ''Mr. Morale & the Big Steppers'', ar an 13 Bealtaine, 2022.Bhí tionchar ar an albam dúbailte ó jazz, R&B, trap, agus soul; d’oibrigh Alford mar an príomhscéalaí.Bhí moladh fairsing ó léirmheastóirí, a d’athbhreithnigh scríbhneoireacht leochaileach Lamar agus an raon léirithe.Chuaigh gach rian den albam isteach ar an ''Hot 100''; thosaigh a thrí aonad ''“N95”'', ''“Silent Hill”'', agus ''“Die Hard”'' sna ''top-10''.Díoladh 295,000 aonad sa chéad seachtain, agus d’éirigh ''Mr. Morale & the Big Steppers'' ina cheathrú albam as a chéile le bheith ar an uimhir a haon ar ''Billboard 200''.Ina dhiaidh sin, bhí sé mar an chéad albam hip-hop den bhliain a shroich billiún sruthú ar ''Spotify''.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.vibe.com/music/music-news/kendrick-lamar-mr-morale-billion-spotify-streams-1234690774/|teideal=Kendrick Lamar’s ‘Mr. Morale & The Big Steppers’ Hits 1 Billion Streams On Spotify|údar=Marc Griffin|dáta=2022-08-31|language=en-US|work=VIBE.com|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>
Chun tacú le ''Mr. Morale & the Big Steppers'', thosaigh Lamar ar an '''Big Steppers Tour''', a mhair ó Iúil 2022 go Márta 2024.<ref>{{Lua idirlín|url=https://variety.com/2022/music/news/kendrick-lamar-big-steppers-tour-dates-1235266437/|teideal=Kendrick Lamar Unveils ‘Big Steppers’ Tour Dates|údar=Jem Aswad|dáta=2022-05-13|language=en-US|work=Variety|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>Rinne an turas $110.9 milliún i dtuilleamh domhanda, ag éirí an turas rap is mó a tháinig air ag an am.Scríobh, chomhiarracháil agus rinne sé léiriú feidhmiúcháin ar an ngearrscannán a bhí bunaithe ar an amhrán ''“We Cry Together”'', a scaoileadh go domhanda i mí Mheán Fómhair 2022.Scaoileadh scannán ceoil comhthreomhara don turas, ''Kendrick Lamar Live: The Big Steppers Tour'', i mí na Samhna.Bhí Lamar ina bhuaiteoir ''Favorite Male Hip Hop Artist'' ag na American Music Awards agus ''Favorite Hip Hop Album'' do ''Mr. Morale & the Big Steppers''.Fuair sé sé dhuaiseanna ag na BET Hip Hop Awards, lena n-áirítear ''Album of the Year''.Ag na ''65ú Gradaim Bhliantúla Grammy'', ainmníodh ''Mr. Morale & the Big Steppers'' mar ''Best Rap Album'', agus bhuaigh ''“The Heart Part 5”'' duais ''Best Rap Performance'' agus ''Best Rap Song''.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.vulture.com/2023/02/grammys-2023-full-list-of-winners.html|teideal=The 2023 Grammy Award Winners|údar=Jennifer Zhan|dáta=2023-02-05|language=en|work=Vulture|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>
I mí Bealtaine 2023, bhí Lamar le feiceáil ar leagan neamhspleách den aonad ''“America Has a Problem”'' le Beyoncé agus ar an aonad ''“The Hillbillies”'' le Baby Keem.Bhí sé ina bhuaiteoir ceithre dhuaise ag na BET Hip Hop Awards agus shocraigh sé ceithre thaifead san am céanna.Bhí Lamar le feiceáil sa scannán ceolchoirme ''Renaissance: A Film by Beyoncé'' agus rinne sé léiriú feidhmiúcháin ar ghearrscannán Baby Keem bunaithe ar ''The Melodic Blue''.D’fhág sé a chuid ceangail le Aftermath Entertainment go ciúin agus shínigh sé comhaontú ceadúnaithe nua díreach le ''Interscope''<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.theringer.com/2024/05/20/music/top-dawg-entertainment-after-kendrick-lamar-tde-20-years-sza-sir-schoolboy-q|teideal=Kendrick Lamar Went No. 1 on His Own. What Does That Mean for TDE?|dáta=2024-05-20|language=en|work=www.theringer.com|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>
=== '''2024–present:''' ''GNX''''', Grammy wins and Super Bowl LIX halftime show''' ===
Ar an 9 Feabhra 2025, thug Lamar taispeántas ag seó leathama [[Super Bowl]] LIX. Bhí camóga agus léirithe ceoil ó SZA, [[Samuel L. Jackson]], [[Serena Williams]], agus Mustard<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.dazeddigital.com/music/article/66062/1/symbolism-behind-kendrick-lamar-super-bowl-performance-donald-trump-drake|teideal=Unpacking the symbolism of Kendrick Lamar’s Super Bowl show|údar=Dazed|dáta=2025-02-10|language=en|work=Dazed|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> mar chuid dá sheó chomh maith. Bhris a sheó leathama na taifid maidir le lucht féachana, agus ba é an léiriú Super Bowl is mó a breathnaíodh riamh é, le 133.5 milliún duine ag féachaint air — ag sárú, don chéad uair, sheó leathama [[Michael Jackson]] ag Super Bowl XXVII<ref>{{Lua idirlín|url=https://bleacherreport.com/articles/25142804-kendrick-lamars-nfl-super-bowl-59-halftime-show-draws-record-1335m-viewers|teideal=Kendrick Lamar's NFL Super Bowl 59 Halftime Show Draws Record 133.5M Viewers|údar=Joseph Zucker|language=en|work=bleacherreport.com|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> i 1993.Shínigh sé conradh le comhlacht Paramount Pictures chun scannán grinn a léiriú in éineacht le Free, Trey Parker agus Matt Stone, atá le teacht amach ar an 20 Márta 2026. Ar an 17 Feabhra, tháinig Lamar chun bheith ar an naoú healaíontóir iomlán agus ar an gcéad rapálaí riamh le breis is 100 milliún éisteoir míosúil ar Spotify. Ina theannta sin, ba é an chéad rapálaí é a raibh trí albam sa 10 mbarr sna Stáit Aontaithe aige ag an am céanna.Ar an 14 Márta 2025, bhí Lamar le cloisteáil trí huaire ar an albam ''Music'' le Playboi Carti, agus é le feiceáil ar na hamhráin "Backd00r", "Good Credit", agus "Mojo Jojo".<ref>{{Lua idirlín|url=https://variety.com/2025/music/news/playboi-carti-releases-i-am-music-kendrick-lamar-1236336542/|teideal=Playboi Carti Releases New Album ‘Music’ With Features From Kendrick Lamar, Travis Scott, the Weeknd and More|údar=Steven J. Horowitz,Ellise Shafer|dáta=2025-03-14|language=en-US|work=Variety|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>
== saol pearsanta ==
Thosaigh Lamar ag dul amach lena bhean chéile Whitney Alford agus iad fós sa mheánscoil. D'fhógair Lamar a ghealltanas do Alford i mí Aibreáin 2015. Chuir siad fáilte roimh a gcéad leanbh, iníon darb ainm Uzi, ar an 26 Iúil 2019<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.xxlmag.com/kendrick-lamar-baby-daughter/|teideal=Report: Kendrick Lamar Welcomes a Daughter|údar=Trent FitzgeraldTrent Fitzgerald|dáta=2019-07-26|language=en|work=XXL Mag|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>. D’úsáid an lánúin an saothar ealaíne ar chlúdach an albaim ''Mr. Morale & the Big Steppers'' chun breith a dara linbh, mac darb ainm Enoch, a fhógairt in 2022.<ref>{{Lua idirlín|url=https://people.com/parents/kendrick-lamar-shares-new-album-cover-and-reveals-his-fiancee-has-given-birth-to-their-second-baby/|teideal=Kendrick Lamar Shares New Album Cover Seemingly Confirming Fiancée Gave Birth to Their Second Baby|language=en|work=People.com|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>
Is teetotaler é Lamar agus caitheann sé saol saor ó dhrugaí. I gcomhrá in Deireadh Fómhair 2012, dúirt sé gur bhain sé triail as marijuana uair amháin, ach go raibh an blunt líonta le PCP, agus nár bhain sé úsáid as aon drugaí ó shin.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Kendrick Lamar Breaks Down The Meaning Behind good kid, m.A.A.D city w/ The L.A. Leakers|url=https://www.youtube.com/watch?v=YlFL32aeW28|date=2012-10-19|author=LA Leakers}}</ref> I gcomhrá le Starz, dúirt Lamar gur iarr sé ról drugaígh a ghlacadh sa tsraith teilifíse ''Power'', ag rá: “[Is carachtar é Laces] atá ar eolas agam. Tá aithne agam air go maith, ag fás aníos i Compton. Forbraíonn tú grá áirithe dóibh, tuigeann tú, sa bhealach ait sin. Níor mhaith leat aon rud dona a tharlú dóibh, ach tuigeann tú go bhfuil siad contúirteach.”<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Kendrick Lamar Talks Power Cameo {{!}} Power {{!}} STARZ|url=https://www.youtube.com/watch?v=wM8aPko5VMA|date=2018-07-30|author=STARZ}}</ref>
== Ealaíontacht ==
Is é Tupac Shakur an tionchar is mó ar Lamar, agus tá tionchar aige ar a shaol gairmiúil agus pearsanta araon.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.mic.com/articles/120519/watch-kendrick-lamar-and-tupac-talk-to-each-other-in-this-video|teideal=Watch Kendrick Lamar and Tupac Talk to Each Other in This Amazing Video|dáta=2015-06-11|language=en|work=Mic|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Tá ceann dá na cuimhní is luaithe óna óige ná é ag féachaint ar Shakur agus Dr. Dre ag taifeadadh an dara fhíseán ceoil dá singil "California Love" lena athair ag an gCompton Swap Meet. Tá cur síos déanta ag Lamar air féin mar "mhac léinn" ar ealaín agus ar dhearcaí sóisialta agus polaitiúla Shakur.Cé go measann roinnt foilseachán é mar Shakur na glúine seo, tá sé ag iarraidh a phearsantacht agus a fhéiniúlacht féin a chaomhnú.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.complex.com/music/a/angel-diaz/kendrick-lamar-not-this-generations-2pac-nothing-wrong|teideal=Kendrick Lamar Is Not This Generation's 2Pac. And There's...|language=en|work=Complex|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>
=== stíl ceoil ===
Tá cur síos déanta ar nádúr stíl cheoil Lamar mar "frith-fhlambóigeach, inmheánach agus casta." Tá a chuid fréamhacha sa hip hop Cósta Thiar,<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.ocregister.com/2016/09/13/george-clinton-talks-about-working-with-kendrick-lamar-and-other-young-artists/|teideal=George Clinton talks about working with Kendrick Lamar and other young artists|dáta=2016-09-13|language=en-US|work=Orange County Register|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> agus tá sé i gcónaí ag athchruthú a fhuaim trí iniúchadh a dhéanamh ar sheánraí eile. Mar gheall ar an gcaoi ar chuidigh sé leis an lucht éisteachta a leathnú, go háirithe trína tharraingt ar éisteoirí príomhshrutha, déanann léirmheastóirí ceoil cur síos air go ginearálta mar ealaíontóir rap forásach.Molann sé féin gur ceol gan seánra atá aige, ag míniú i gcomhrá in 2012: "Ní féidir mo cheol a chur i gcatagóir i ndáiríre, is ceol daonna atá ann." Dúirt PopDust gur bhrúigh Lamar teorainneacha an tseánra i gcónaí i rith na 2010idí, deich mbliana a bhí, dar le cuid acu, sainmhínithe ag an hip hop.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.popdust.com/best-artists-of-the-decade-2641572042|teideal=Our Top 4 Artists of the 2010s: Frank Ocean, Bon Iver, Mitski, and Kendrick Lamar|údar=Eden Arielle Gordon|dáta=2019-12-12|language=en-US|work=popdust|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>
Kendrick Lamar marcáil athrú tábhachtach ina ealaín.<ref>{{Lua idirlín|url=https://variety.com/2017/music/features/kendrick-lamar-career-damn-to-pimp-a-butterfly-1202619725/|teideal=How Kendrick Lamar Became the Defining Hip-Hop Artist of His Generation|údar=Andrew Barker|dáta=2017-11-21|language=en-US|work=Variety|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Murab ionann agus a mheascáin luatha, a raibh rapanna saora orthu bunaithe ar CHR agus singil raidió uirbeacha, bhí an EP seo lán le táirgeadh bunaidh melancólach agus '''"doleful"''' a chuir béim ar a liricí. Bhí táirgeadh '''jazz simplí''' measctha le stíleanna '''rap malartacha''' ar Section.80, le huirlisiú a tharraing ó R&B, boom bap, síceideileachas, agus downtempo. D'fhág Good Kid, M.A.A.D City taobh thiar de thaitneamhachtaí hip hop comhaimseartha trí iniúchadh a dhéanamh ar thaobh suaimhneach, atmaisféarach de '''hip hop an Chósta Thiar''' agus '''gangsta rap'''.
Is amalgam de sheánraí a bhaineann le ceol Mheiriceánach-Afraiceach é '''To Pimp a Butterfly''', go háirithe jazz, funk, agus soul. D'athshainigh sé '''rap jazz''' trí bhéim a chur ar imreoiracht agus aonrú seachas sampláil a úsáid go príomha. Tá socruithe íosta i Damn agus Mr. Morale & the Big Steppers, áit a ndeachaigh Damn i gcion ar éisteoirí príomhshrutha trína '''tháirgeadh pop agus R&B-thionchar''', agus bhí na huirlisiú scaipthe agus saobhadh de Mr. Morale & the Big Steppers ceaptha chun imní agus míchompord a chur ar éisteoirí.
Ba ómós don Chósta Thiar é GNX, le '''sintéiseoirí g-funk, beats agus sreafaí spreagtha ag an gCósta Thiar''', agus gnéithe ó '''rapairí faoi thalamh Los Angeles''' mar Hitta J3, YoungThreat, Peysoh, Lefty Gunplay, Wallie the Sensei, agus Siete7x.<ref>{{Lua idirlín|url=https://theithacan.org/58403/life-culture/music/kendrick-lamar-continues-to-flaunt-west-coast-confidence-in-gnx/|teideal=Kendrick Lamar continues to flaunt West Coast confidence in ‘GNX’|údar=John Baker|work=The Ithacan|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>
=== Goth ===
Measann roinnt asraonta meán go bhfuil Lamar ar an rapálaí is tábhachtaí agus is mó tionchair dá ghlúin.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.esquire.com/entertainment/music/news/a41487/kendrick-lamar-alright-compton/|teideal=Watch Kendrick Lamar Rap 'Alright' With the People of Compton|dáta=2016-01-25|language=en-US|work=Esquire|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> D’ainmnigh Billboard, [[Forbes]] agus Vibe é mar an dara rapálaí is fearr riamh, taobh thiar de .[[Jay-Z]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://hiphopdx.com/news/jay-z-greatest-rapper-all-time-billboard-reactions|teideal=JAY-Z Named Billboard's No. 1 Rapper Of All Time, Social Media Reacts|údar=HipHopDX- https://hiphopdx.com|dáta=2023-02-09|language=en|work=HipHopDX|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> Rinne [[The New York Times]]<ref>{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2017/07/13/arts/music/kendrick-lamar-damn-tour-review.html|teideal=Review: Kendrick Lamar, Rap’s Skeptical Superstar, Avoids Arena Spectacle|údar=Jon Caramanica|dáta=2017-07-13|language=en-US|work=The New York Times|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> cur síos air mar rapálaí teicniúil “lasrach” agus “cuardaitheoir gan staonadh”. Athraíonn a shreabhadh “solúbtha, lúfar” ó mhéadrachtaí díorthaithe go cinn ghiniúna, agus cuimsíonn sé scéimeanna rím inmheánacha agus ilshiollacha. Déantar a chuid rím a ionramháil de ghnáth laistigh de ghnáth-am, rud a ligeann dó rialú mín a dhéanamh ar fhóineolaíocht mhéadrach agus le tuiscint a thabhairt ar éiginnteachtaí foirmiúla cosúil le ceol [[Popcheol|pop]] agus [[Rac-cheol|rac]]. Tá cuid dá ionramhálacha rím bunaithe ar stíleanna “solúbtha” na scoile nua a thugann le tuiscint na [[1990idí]], agus tá cuid eile bunaithe ar eilimintí “docht” na sean-scoile a chuireann i gcuimhne na [[1980idí|1980idí.]]<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Rhyme, Metrical Tension, and Formal Ambiguity in Kendrick Lamar’s Flow|url=https://www.esm.rochester.edu/integral/35-2022/wadsworth-and-needle/|journal=Intégral|date=2022|pages=69–94|volume=35|language=en-US|author=Benjamin K. Wadsworth, Simon Needle}}</ref> Úsáideann Lamar sincóipiú go minic ina chuid fonn chun codarsnachtaí a chruthú idir a ábhar liriceach agus a rithimí. Le ''Good Kid, M.A.A.D City'', imríonn sé go saor le fuaimniú, infhilleadh agus seachadadh chun raon mothúchánach an albaim a léiriú.<ref>{{Lua idirlín|url=https://exclaim.ca/music/article/kendrick_lamar-good_kid_md_city|teideal=Kendrick Lamar │ Exclaim!|language=en|work=Kendrick Lamar │ Exclaim!|dátarochtana=2025-06-26}}</ref>
Moltar Lamar as a thoilteanas a ghuth a úsáid mar uirlis cheoil.<ref>{{Lua idirlín|url=https://djbooth.net/features/2017-05-31-kendrick-lamar-cadence-in-rap/|teideal=Kendrick Lamar & The Importance of Cadence in Rap|dáta=2017-05-31|language=en-US|work=DJBooth|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> Glacann sé le raonta éagsúla cainte, [[ton]], modhnuithe agus dathanna gutha chun pearsantachtaí contrártha a léiriú, mothúcháin shainiúla a phéinteáil, agus scéalta a insint trí charachtair agus pearsain. Tá a réimse falsetto, ar a dtugann sé an “falsetto ghetto”, curtha i gcomparáid le guth Curtis Mayfield. Deir MTV go n-úsáideann Lamar a ghuth ar bhealach a thugann le fios sliocht a théann siar go hobair bhunúsach James Brown sna 1960idí, síceadelia na 1970idí, fantaisíocht “allais” Prince sna 1980idí, agus gangsta rap na 1990idí.<ref>{{Cite news|url=https://www.mtv.com/news/rbxnfu/kendrick-lamar-voice-funk|teideal=Kendrick Lamar’s Journey Into The Funk|language=en|work=MTV|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> Rinne ''The Times'' é a rangú mar an deichiú hamhránaí aonair is fearr den 21ú haois sa bhliain 2023.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.thetimes.com/culture/article/ranked-the-best-20-solo-singers-of-this-century-3bxk7zt93|teideal=Ranked: the best 20 solo singers of this century|údar=Dan Cairns {{!}} Luz Wollocombe|dáta=2023-01-22|language=en|work=www.thetimes.com|dátarochtana=2025-06-26}}</ref>
== Scríobh amhrán ==
Tugadh an teideal ''“maighistir scéalaíochta”'' do Lamar ag ''The New Yorker'',<ref>{{Cite news|url=http://newyorker.com/culture/culture-desk/the-autofictions-of-kendrick-lamar|teideal=The Autofictions of Kendrick Lamar|language=en-US|work=The New Yorker|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> agus tá sé á mheas mar dhuine de na liriceoirí hip-hap is fearr sa ré nua-aimseartha ag roinnt foilseachán agus ag a phiaraí.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.tampabay.com/things-to-do/music/Kendrick-Lamar-and-the-Pulitzer-Prize-Here-s-why-he-s-the-best-songwriter-alive_168121681/|teideal=Kendrick Lamar and the Pulitzer Prize: Here's why he's the best songwriter alive|language=en|work=Tampa Bay Times|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> Deir Pharrell Williams gurb é a dhéanann a chumadóireacht amhrán speisialta ná go bhfuil sé “an-disciplíneach maidir le hábhar, tuigeann sé gur rud tábhachtach é go mbeadh sé buan, agus tuigeann sé go gcaithfidh sé a bheith ar fheabhas.”<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.nme.com/news/music/pharrell-calls-kendrick-lamar-one-of-the-greatest-writers-of-our-time-3244927|teideal=Pharrell calls Kendrick Lamar “one of the greatest writers of our time”|údar=Ellie Robinson|dáta=2022-06-11|language=en-GB|work=NME|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> Dar le ''American Songwriter'', cé gur ceoltóir, liriceoir agus emcee é Lamar, is ''drámaíodóir, [[úrscéalaí]] agus údair gearrscéalta'' é freisin. Tá sé liteartha laistigh den fhoirm ealaíne atá sa cheol. Tarraingíonn a chumadóireacht amhrán machnamhach ar réimse leathan de theicnící liteartha agus scannánaíochta, amhail scitsí hip-hap agus guthanna thar ceol, rud a ligeann don lucht éisteachta leanúint ar chonairí inmheánacha agus seachtracha an scéil.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.okayplayer.com/url-kendrick-lamar-albums-narrator|teideal=How Kendrick Lamar Used Narration to Become Rap’s Best Storyteller - Okayplayer|language=en|work=www.okayplayer.com|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> Tá an chumasc atá aige de stíleanna éagsúla scannáin agus a thionchar sonach tar éis a chuid saothar a ardú mar chuid de na cinn is “éadromchróga agus cumhachtaí” sa hip hap, agus chuir sé le dul chun cinn na scéalaíochta sa seánra.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.okayplayer.com/url-kendrick-lamar-albums-narrator|teideal=How Kendrick Lamar Used Narration to Become Rap’s Best Storyteller - Okayplayer|language=en|work=www.okayplayer.com|dátarochtana=2025-06-26}}</ref>
'''Aithnítear Lamar mar cheoltóir agus scríbhneoir''',<ref>{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2017/03/01/t-magazine/beck-tom-waits-kendrick-lamar.html|teideal=Three Iconic Musicians on Artistic Creation — and Its Importance Now|údar=Wyatt Mason|dáta=2017-03-01|language=en-US|work=The New York Times|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> agus tosaíonn sé a phróiseas scríbhneoireachta le bailiúchán de smaointe réamhphleanáilte a scríobh sé síos thar bhliain amháin.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.gq.com/video/watch/watch-kendrick-lamar-meet-rick-rubin-and-have-an-epic-conversation|teideal=Watch Kendrick Lamar Meet Rick Rubin and Have an Epic Conversation|údar=Condé Nast|language=en-US|work=GQ|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> Is minic a spreagann a chuid taithí phearsanta a chuid amhrán, ach faigheann sé smaointe freisin ó dhaoine nua a chasann sé orthu, ó thaisteal, agus ó chultúir dhifriúla a bhlaiseadh. Mar [[An Chríostaíocht|Chríostaí]] dílis, roinneann sé a chuid bua agus coimhlintí spioradálta ina chuid ceoil.Is scríbhneoir nótaí díograiseach é Lamar, agus d’fhorbair sé eochairfhocail, frásaí, agus fuaimeanna a chabhraíonn leis na mothúcháin chéanna a mhúscailt is a mhothaigh sé nuair a scríobh sé an chéad leagan den amhrán. Meastar é mar “rapálaí polaitiúil go follasach ach oiriúnach don raidió” ag ''Pitchfork'',<ref>{{Lua idirlín|url=https://pitchfork.com/tv/56-liner-notes/kendrick-lamar-or-damn-or-instant-classic/|teideal=Explore Kendrick Lamar’s DAMN. on Pitchfork’s “Instant Classic”|údar=Pitchfork|dáta=2017-10-30|language=en-US|work=Pitchfork|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> agus mar phobalachasach ag ''The Wall Street Journal''. Cuireann sé cáineadh polaitiúil agus tráchtaireacht shóisialta isteach ina chuid amhrán go rialta, go háirithe maidir le cultúr na nAfraiceach-Meiriceánach. I measc na dtéamaí a scrúdaíonn sé tá éagothroime chiníoch, idirdhealú institiúideach, agus cumhachtú na ndaoine gorma. Rinne ''The Guardian'' <ref>{{Cite news|url=https://www.theguardian.com/music/2017/apr/14/kendrick-lamar-damn-review|teideal=Kendrick Lamar: Damn review – more mellow but just as angry|údar=Alexis Petridis|dáta=2017-04-14|language=en-GB|work=The Guardian|dátarochtana=2025-06-26}}</ref>comparáid idir a cháineadh agus óráid Stát na Aontais, agus chuir ''Billboard'' síos ar a chuid liricí mar “Shakespearúil.” Dúirt ''HuffPost'' gur phíosa iontach iriseoireachta é a shaothar toisc go labhraíonn sé ón bpeirspictíocht a bhaineann le pobail gorma atá faoi leatrom agus go ndéanann sé ionsaí díreach ar na hinstitiúidí atá freagrach as a bpian—rud nach féidir le go leor iriseoirí a bhaint amach.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.huffpost.com/entry/kendrick-lamar-pulitzer-damn-journalism_n_5ad66e49e4b03c426da92b81|teideal=Kendrick Lamar Won A Pulitzer Because ‘DAMN.’ Is Journalism|dáta=2018-04-18|language=en|work=HuffPost|dátarochtana=2025-06-26}}</ref>
== ''Oidhreacht''. ==
[[Íomhá:Kendrick Lamar 3 F.I.B. 2016 (cropped 3).jpg |mion|Lamar ag déanamh taibhithe ag an gCeolchoirm Idirnáisiúnta de Benicàssim i 2016]]
Dúirt eagarthóirí ''Insider Inc.'' agus ''[[CNN]]'' gur duine de na ceoltóirí is mó tionchair de na [[2010idí]] é Lamar, agus gur athrú mór paraidíme é i hip hop comhaimseartha agus i gcultúr an phobail.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.businessinsider.com/kendrick-lamar-artist-of-the-decade-2010s-2019-12|teideal=Kendrick Lamar is the artist of the decade|údar=Mark Braboy|language=en-US|work=Business Insider|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> Le linn ghluaiseacht ''[[Black Lives Matter]]'' agus na n-imeachtaí i ndiaidh toghchán uachtaránachta [[SAM]] in [[2016]], úsáideadh a shaothar mar amhráin agóide.
Dar le William Hoynes, scoláire ar staidéar Meiriceánach agus ar na meáin, cuireann gnéithe forásacha Lamar é i measc ealaíontóirí agus gníomhaithe Afracach-Meiriceánacha eile a “d’oibrigh laistigh agus lasmuigh den phríomhshruth chun frithchultúr a chur chun cinn a sheasann in aghaidh na steiréitíopaí ciníocha atá á scaipeadh i meáin agus i gcultúr faoi úinéireacht bhán.” Dúirt Matt Miller ó ''Esquire'' gur mhúscail Lamar físeáin cheoil mar chineál tráchtaireachta shóisialta le blianta beaga anuas.
Tá ceol Lamar i gcónaí tar éis moladh criticiúil, rath tráchtála, agus tacaíocht ó ealaíontóirí a réitigh an bealach dó a bhaint amach. Meastar gur comhartha é a bhua ar Dhuais Pulitzer gur aithní an mionlach cultúrtha Meiriceánach hip hop mar “mheán ealaíne dlisteanach.” Mhol ealaíontóirí sinsearacha ar nós Nas, Bruce Springsteen, Eminem, Dr. Dre, Prince, agus Madonna a cheol agus a cheardaíocht. Spreag albam deireanach David Bowie, ''Blackstar'' (2016), a shaothar ''To Pimp a Butterfly'', agus mhol a léiritheoir Tony Visconti Lamar mar “bhriseoir rialacha” sa tionscal ceoil.Ghlaoigh Pharrell Williams air “duine de na scríbhneoirí is mó dár linn” agus chuir sé i gcomparáid le Bob Dylan. Luaitear Lamar freisin mar thionchar láidir ar shaothar ealaíontóirí comhaimseartha éagsúla, lena n-áirítear [[BTS]], [[Dua Lipa]], [[Tyler, the Creator|Tyler, the Creator,]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.complex.com/music/a/eric-skelton/tyler-live-performance-igor-everything-we-learned|teideal=Everything We Learned From Tyler, the Creator's First Per...|language=en|work=Complex|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> Roddy Ricch, agus Rosalía. Measann Lorde gurb é “an t-ealaíontóir is mó tóir agus tionchair i gceol nua-aimseartha.”<ref>{{Lua idirlín|url=https://americansongwriter.com/lorde-on-kendrick-lamar-hes-the-most-popular-and-influential-artist-in-modern-music/|teideal=Lorde on Kendrick Lamar: He's "the Most Popular and Influential Artist in Modern Music"|údar=Jacob Uitti|dáta=2022-05-27|language=en-US|work=American Songwriter|dátarochtana=2025-06-26}}</ref>
== íomhá phoiblí ==
Coinníonn Lamar próifíl phoiblí íseal agus tá aithne air mar dhuine cúthail.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.complex.com/pigeons-and-planes/a/michelleodee/videos-kendrick-fans-should-watch|teideal=14 Videos Every Kendrick Lamar Fan Should Watch|language=en|work=Complex|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> Bíonn drogall air labhairt go poiblí faoina shaol pearsanta agus seachnaíonn sé úsáid a bhaint as na meáin shóisialta de ghnáth. Tá sé cinntitheach freisin nuair a bhíonn sé ag plé le príomhshruth na meán, cé go molann iriseoirí a shuaimhneas “cosúil le Zen” agus a phearsantacht shimplí.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.latimes.com/entertainment/envelope/la-en-ms-kendrick-lamar-20181217-story.html|teideal=Amid the accolades, Kendrick Lamar refuses to compromise his vision, keeping it homegrown|údar=Jeff Weiss|dáta=2018-12-17|language=en-US|work=Los Angeles Times|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> De réir Lamar féin, tá sé “chomh báite sin i m’eachtra féin taobh amuigh den cháiliúlacht, uaireanta is é sin an t-aon rud atá ar eolas agam. Níor theastaigh uaim riamh a bheith ag lorg aird go géar. Is maith le gach duine aird, ach domsa, ní hé sin mo ghrá.”<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.theatlantic.com/culture/archive/2022/05/kendrick-lamar-mr-morale-and-the-big-steppers-album-review/629879/|teideal=The Impossible Ambition of Kendrick Lamar’s New Album|údar=Spencer Kornhaber|dáta=2022-05-18|language=en|work=The Atlantic|dátarochtana=2025-06-26}}</ref>
Tá a chuid liricí tar éis aird na meán a tharraingt, rud a d’eascair moladh agus conspóid araon. Tá tuairim an phobail faoi Lamar tiontaithe freisin ag na coimhlintí rap éagsúla ina raibh sé páirteach. Cé gur dhearbhaigh roinnt iriseoirí gurbh é buaiteoir a choimhlint phoiblí le Drake,<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.rollingstone.com/music/music-features/kendrick-lamar-drake-beef-who-won-1235014499/|teideal=The Results Are In: Kendrick Lamar Won the Great Rap War|údar=Andre Gee|dáta=2024-05-06|language=en-US|work=Rolling Stone|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> mheas daoine eile gur bua Pyrrhusach a bhí ann mar gheall ar thromchúis na líomhaintí agus scaipeadh faisnéise míchearta ar líne.Tar éis scaoileadh ''Good Kid, M.A.A.D City'', chuir roinnt asraonta meán síos ar Lamar mar “shlánaitheoir nua-aimseartha an hip hop.”<ref>{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2015/03/24/magazine/notes-on-the-hip-hop-messiah.html|teideal=Notes on the Hip-Hop Messiah|údar=Jay Caspian Kang|dáta=2015-03-24|language=en-US|work=The New York Times|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> Ní maith le roinnt léirmheastóirí a chur chuige polaitiúil “cráiteach,” rud a fhágann go bhfeictear é mar dhuine a bhfuil casta slánaitheora air. Mar sin féin, dhearbhaigh Lamar é féin mar an “rapálaí is fearr beo” mar gheall ar a nasc pearsanta leis an hip hop. Mhínigh sé do Zane Lowe: “Níl mé á dhéanamh chun amhrán maith amháin a bheith agam, nó rap maith amháin, nó port maith amháin, nó droichead maith amháin. Tá mé á dhéanamh chun é a dhéanamh gach uair, go hiomlán. Agus chun é sin a dhéanamh, caithfidh tú tú féin a spreagadh agus a dhearbhú duit féin—ní do dhuine ar bith eile—gur tusa an duine is fearr. [...] Sin é mo thiomáint agus mo ocras, agus beidh sé sin ionam i gcónaí.”<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.salon.com/2017/04/21/kendrick-lamar-has-all-the-answers/?utm_source=website&utm_medium=social&utm_campaign=ogshare&utm_content=og|teideal=Kendrick Lamar has all the answers|údar=Max Cea|dáta=2017-04-22|language=en-US|work=Salon.com|dátarochtana=2025-06-26}}</ref>
== fiontar eile ==
=== fiontraíocht ===
Tá cur síos déanta ar Lamar mar ghnóthóir “barántúil” a ghlacann “céimeanna ríofa chun a bhranda a bhunú ón tús” agus nach bhfágann aon rud faoi thimpiste. Téann sé i dtreo rolladh amach albam ar bhealach neamhghnách, ag úsáid “Easter eggs” agus teachtaireachtaí doiléire. Sula scaoileann sé albam stiúideo, roinneann Lamar singil chur chun cinn óna shraith amhrán “The Heart”, atá deartha chun “rithim bhuille a cheoil a bhreathnú.”<ref>{{Lua idirlín|url=https://hiphopdx.com/editorials/id.4752/title.a-definitive-ranking-of-kendrick-lamars-the-heart-series|teideal=A Definitive Ranking Of Kendrick Lamar’s ‘The Heart’ Series|údar=HipHopDX- https://hiphopdx.com|dáta=2022-05-14|language=en|work=HipHopDX|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> Tá na téamaí leochaileacha a iniúchadh sna singil neamh-albam tar éis a chaidreamh lena lucht leanúna fiosrach, ar a dtugtar Kenfolk, a neartú.Tá portfóilió eastáit réadaigh aige a chuimsíonn maoin i [[California]] agus i [[Nua-Eabhrac (cathair)|Nua-Eabhrac]].<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.architecturaldigest.com/story/kendrick-lamar-buys-1950s-home-bel-air|teideal=Kendrick Lamar Buys 1950s Home in Bel Air for $16 Million|údar=Michelle Duncan|dáta=2022-12-15|language=en-US|work=Architectural Digest|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> I 2011, chruthaigh Lamar amhrán bunaidh leis an léiritheoir Nosaj Thing chun Windows Phone [[Microsoft]] a chur chun cinn. Bhí sé le feiceáil in éineacht le DJ Calvin Harris agus an t-amhránaí Ellie Goulding i bhfeachtas margaíochta do Bacardi in 2014.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.marketingweek.com/bacardi-mixes-kendrick-lamar-and-calvin-harris-to-win-back-young-males/|teideal=Bacardi mixes Kendrick Lamar and Calvin Harris to win back young males|údar=Seb Joseph|dáta=2014-11-13|language=en|work=Marketing Week|dátarochtana=2025-06-26}}</ref>
Mar scairshealbhóir mionlaigh i TDE, bhí sé i gceist go mbeadh Lamar ina léiritheoir feidhmiúcháin ar rannóg scannán an lipéid.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.billboard.com/music/features/kendrick-lamar-anthony-tiffith-interview-billboard-cover-story-2017-7964649/|teideal=Kendrick Lamar and Anthony ‘Top Dawg’ Tiffith on How They Built Hip-Hop’s Greatest Indie Label|údar=Datwon Thomas|dáta=2017-09-14|language=en-US|work=Billboard|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> Chomhoibrigh sé le American Express ar fheachtais fhógraíochta do Art Basel agus Small Business Saturday, agus is infheisteoir aingil é ar an ardán cruthaithe ceoil EngineEars. Tá comhpháirtíochtaí déanta aige freisin le roinnt dearthóirí faisin agus asraonta. Mar ambasadóir branda, bhí sé páirteach i ndearadh bróga spóirt do [[Reebok]] agus [[Nike]], Inc.<ref>{{Cite news|url=http://www.mtv.com/news/2022213/kendrick-lamar-reebok-ambassador/|teideal=Kendrick Lamar Is Reebok's New Brand Ambassador|work=MTV News|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> D’fhorbair sé caidrimh oibre le Grace Wales Bonner agus Martine Rose; trína mbrandaí ainmnithe féin, ghléas siad é do roinnt imeachtaí poiblí. Don bhailiúchán Fómhar/Geimhreadh 2023, ''Twilight Reverie'', d’oibrigh Lamar le Bonner chun fuaimrian na seó a chruthú le Sampha agus Duval Timothy.<ref>{{Cite news|url=https://www.ft.com/content/531bc772-76dd-411c-8ea4-e66a85e4de7d|teideal=Grace Wales Bonner on James Baldwin, Paris and bringing an ‘Afro-Atlantic spirit’ to luxury|údar=Simon Chilvers|dáta=2023-08-22|work=Financial Times|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> Trí PGLang, chum sé an ceol agus chomh-dhear sé an stáitse do bhailiúchán haute couture Earrach/Samhradh 2024 de chuid Chanel.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.vogue.com/article/chanel-kendrick-lamar-dave-free-interview-spring-2024-couture|teideal=Chanel “From the Outside In”—Kendrick Lamar and Dave Free Discuss Their Collaboration With French House|údar=Tiziana Cardini|dáta=2024-01-23|language=en-US|work=Vogue|dátarochtana=2025-06-26}}</ref>
=== Daonchairdis agus an ghníomhaíocha ===
Is tacadóir é Lamar leis an ngluaiseacht ''[[Black Lives Matter]]'', agus labhraíonn sé go hoscailte ar son comhionannais chiníoch.<ref>{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2016/01/03/arts/music/kendrick-lamar-on-a-year-of-knowing-what-matters.html|teideal=Kendrick Lamar on the Grammys, Black Lives Matter and His Big 2015|údar=Joe Coscarelli|dáta=2015-12-29|language=en-US|work=The New York Times|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> In 2012, mhol sé Frank Ocean as teacht amach go poiblí. D’fhorbair sé cairdeas láidir le hiar-uachtarán SAM Barack Obama, tar éis dó oibriú ar fhíseán poiblíochta do thionscnamh Obama, ''My Brother’s Keeper''.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.billboard.com/music/features/kendrick-lamar-meeting-president-obama-6866105/|teideal=Kendrick Lamar Opens Up About Meeting President Obama: ‘No Matter How High-Ranking You Get, You’re Human’|údar=Adelle Platon|dáta=2016-02-04|language=en-US|work=Billboard|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> Léirigh sé cáineadh ar chéad uachtaránacht Donald Trump agus ar chinneadh stairiúil Chúirt Uachtarach SAM chun ''Roe v. Wade'' a chur ar ceal.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.nme.com/news/music/kendrick-lamar-closes-glastonbury-with-godspeed-for-womens-rights-chant-3256516|teideal=Kendrick Lamar closes Glastonbury with "godspeed for women’s rights” chant|údar=Arusa Qureshi|dáta=2022-06-26|language=en-GB|work=NME|dátarochtana=2025-06-26}}</ref>
Bhí Lamar mar phríomhcheoltóir ar cheolchoirmeacha carthanachta a thacaigh le heagraíochtaí neamhbhrabúis áitiúla agus idirnáisiúnta.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.latimes.com/archives/blogs/pop-hiss/story/2011-11-18/kendrick-lamar-to-play-charity-concert-for-downtown-womens-center|teideal=Kendrick Lamar to play charity concert for Downtown Women's Center|dáta=2011-11-18|language=en-US|work=Los Angeles Times|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> Thug sé síntiús don ''American Red Cross'' i mí na Samhna 2012 chun tacú le híospartaigh Hairicín Sandy. I mí na Nollag 2013, bhronn sé $50,000 ar a iar-mheánscoil, ''Centennial High School'', chun tacaíocht a thabhairt dá roinn cheoil. Chuaigh sé ar chamchuairt bheag i 2014 agus bhronn sé an t-ioncam ar fad ar ''Habitat for Humanity'' agus ar a bhaile dúchais<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.mic.com/articles/90411/the-524-000-reason-kendrick-lamar-is-the-most-humble-man-in-hip-hop|teideal=The $524,000 Reason Kendrick Lamar is the Most Humble Man in Hip-Hop|dáta=2014-06-04|language=en|work=Mic|dátarochtana=2025-06-26}}</ref>. I mí Iúil 2017, cheannaigh sé veain inrochtana do lucht úsáide cathaoireacha rothaí do lucht leanúna ceathairphléagach.Glacann sé páirt go rialta i dtiomáint bréagán bliantúil TDE i ''Nickerson Gardens'', agus eagraíonn sé a thiomáint féin i ''[[Compton]]''. Ghlac sé páirt i siúlóid síochána i mí an Mheithimh 2020 chun agóid a dhéanamh i gcoinne dúnmharú George Floyd agus marú Breonna Taylor.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.complex.com/music/a/tracewilliamcowen/kendrick-lamar-demar-derozan-russell-westbrook-join-compton-peace-walk|teideal=Kendrick Lamar, DeMar DeRozan, and Russell Westbrook Join...|language=en|work=Complex|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> I mí an Mheithimh 2024, bhí sé i gceannas ar shíntiús $200,000 do 20 carthanas agus tionscnamh pobail i [[Los Angeles, California|Los Angeles]].<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.billboard.com/music/rb-hip-hop/kendrick-lamar-pop-out-donation-charities-los-angeles-1235720142/|teideal=Kendrick Lamar, pgLang and Free Lunch Donate $200,000 to L.A. Charities and Community Initiatives|údar=Carl Lamarre|dáta=2024-06-28|language=en-US|work=Billboard|dátarochtana=2025-06-26}}</ref>
== Éachtaí ==
[[Íomhá:Kendrick Lamar Obama Janelle Monáe 2016.jpg|mion|"Lamar (ar chlé) ag ceiliúradh Lá Saoirse na Stát Aontaithe i 2016 sa Teach Bán le hUachtarán Barack Obama (sa lár) agus an t-amhránaí Janelle Monáe (ar dheis)"]]
Le linn a ghairme, tá 22 Ghradam [[Gradam Grammy|Grammy]] buaite ag Lamar (an tríú líon is mó ag rapálaí riamh), Gradam Emmy Primetime, cúig Ghradam Ceoil <ref>{{Lua idirlín|url=https://uproxx.com/music/dr-dre-snoop-dogg-eminem-50-cent-mary-j-blige-kendrick-lamar-emmys/|teideal=Super Bowl LVI Halftime Performance Wins Three Emmys|dáta=2022-09-04|language=en-US|work=UPROXX|dátarochtana=2025-06-26}}</ref>Mheiriceánach, 37 nGradam Hip Hop BET (an líon is mó a bhuaigh aon ealaíontóir), 11 Ghradam Ceoil Físeáin MTV (lena n-áirítear dhá bhua Físeán na Bliana), 7 nGradam Ceoil Billboard, agus Gradam Brit. Mar chumadóir amhrán, fuair sé ainmniúcháin do Ghradam an Acadaimh agus do Ghradam Golden Globe. Ag na 58ú Gradaim Grammy, fuair sé an líon ainmniúchán is mó riamh ag rapálaí in aon oíche amháin—11.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.latimes.com/entertainment/music/posts/la-et-ms-grammys-2016-kendrick-lamar-grammy-history-20151206-story.html|teideal=Grammy Awards 2016: Kendrick Lamar made history with an unapologetically black album|údar=X|dáta=2015-12-07|language=en-US|work=Los Angeles Times|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> Ag an 65ú searmanas, ba é an chéad ealaíontóir ó aon seánra a ainmníodh do Albam na Bliana le ceithre albam stiúideo ceannasaí as a chéile ó aimsir [[Billy Joel]] (1979–1983).<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.billboard.com/music/awards/beyonce-2023-grammy-nominations-analysis-1235171262/|teideal=Beyoncé Ties All-Time Grammy Nominations Record, Plus Other Highlights of 2023 Grammy Nods|údar=Paul Grein|dáta=2022-11-15|language=en-US|work=Billboard|dátarochtana=2025-06-26}}</ref>
Tá Lamar le feiceáil ar liostaí cumhachta éagsúla. I 2015, bhí sé ar liosta Power 100 de chuid ''Ebony'' a thugann ómós do cheannairí i bpobal na nAfraiceach-Meiriceánach. Chuir ''Time'' san áireamh é ar a liosta bliantúil de na 100 duine is mó tionchair ar domhan in 2016. Bhí sé ar rangú Celebrity 100 de chuid ''Forbes'' (2019),<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.billboard.com/music/pop/taylor-swift-tops-forbes-highest-paid-celebrity-100-list-2019-bts-8519360/|teideal=Taylor Swift Tops Forbes’ Highest-Paid Celebrity 100 List in 2019 With $185 Million; BTS Earn First Ranking|údar=Gil Kaufman|dáta=2019-07-10|language=en-US|work=Billboard|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> agus ar a liosta 30 Faoi 30 faoi dhó sa chatagóir ceoil (2014 agus 2018).<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.forbes.com/sites/zackomalleygreenburg/2014/01/06/30-under-30-bruno-mars-and-musics-brightest-young-stars/|teideal=30 Under 30: Bruno Mars And Music's Brightest Young Stars|údar=Zack O'Malley Greenburg|language=en|work=Forbes|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> Cuireadh Lamar san áireamh faoi dhó ar liostaí ''Billboard'' de na rapálaithe is fearr riamh (2015 agus 2023).<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.complex.com/music/a/complexstaff3/the-best-rapper-alive-every-year-since-1979|teideal=The Best Rapper Alive, Every Year Since 1979|language=en|work=Complex|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> D’ainmnigh ''Complex'' é mar an rapálaí is fearr beo trí huaire (2013, 2017 agus 2024), agus chuir siad san áireamh é ar a liosta de na 20 rapálaí is fearr ina 20idí trí huaire (2013, 2015, agus 2016)<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.complex.com/music/a/insanul-ahmed/20-best-rappers-in-their-20s|teideal=The 20 Best Rappers in Their 20s (Right Now)|language=en|work=Complex|dátarochtana=2025-06-26}}</ref>. I mBealtaine 2015, dearbhaíodh Lamar mar dheilbhín glúine ag Seanad [[California|Stáit California]] as a chuid ceoil agus daonchairdis. Bhí sé ina mhórmharascail ar Pharáid Nollag Compton, <ref>{{Lua idirlín|url=https://hypebeast.com/2018/12/kendrick-lamar-serves-as-grand-marshal-of-the-compton-christmas-parade|teideal=Kendrick Lamar Serves as Grand Marshal of the Compton Christmas Parade|dáta=2015-12-13|work=Hypebeast|dátarochtana=2025-06-26}}</ref>agus bronnadh eochair a bhaile dúchais air mar ionadaí ar a fhorbairt. Bhí sé ina chainteoir céime iontais ag Compton College ar an 7 Meitheamh 2024.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.rollingstone.com/music/music-news/kendrick-lamar-surprise-commencement-speech-compton-college-1235036057/|teideal=See Kendrick Lamar Give Surprise Commencement Speech at Compton College|údar=Daniel Kreps|dáta=2024-06-08|language=en-US|work=Rolling Stone|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> Is é an cúigiú fear é a bhí le feiceáil ina aonar ar chlúdach ''Harper’s Bazaar''.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.harpersbazaar.com/culture/art-books-music/a62568151/kendrick-lamar-sza-interview-2024/|teideal=Kendrick Lamar Gets Personal|dáta=2024-10-21|language=en-US|work=Harper's BAZAAR|dátarochtana=2025-06-26}}</ref>
Cuireadh ''Good Kid, M.A.A.D City'', ''To Pimp a Butterfly'', agus ''Damn'' san áireamh i rangú tionsclaíoch ''Rolling Stone'' de na 500 albam is fearr riamh agus na 200 albam hip hop is fearr riamh.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.rollingstone.com/music/music-lists/best-hip-hop-albums-1323916/|teideal=The 200 Greatest Hip-Hop Albums of All Time|údar=Charles Aaron,Mankaprr Conteh,Jon Dolan,Will Dukes,Dewayne Gage,Joe Gross,Kory Grow,Christian Hoard,Jeff Ihaza,Julyssa Lopez,Mosi Reeves,Yoh Phillips,Noah Shachtman,Rob Sheffield,Simon Vozick-Levinson,Christopher R. Weingarten|dáta=2022-06-07|language=en-US|work=Rolling Stone|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> Cuireadh ''Good Kid, M.A.A.D City'' ar liosta na hirise de na 100 albam tosaigh is fearr riamh, agus ainmníodh é mar an t-albam coincheapa is fearr riamh.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.rollingstone.com/music/music-lists/best-concept-albums-1234604040/|teideal=The 50 Greatest Concept Albums of All Time|údar=David Browne,Jon Dolan,Brenna Ehrlich,Joe Gross,Kory Grow,Brian Hiatt,Maura Johnston,Michelle Hyun Kim,Julyssa Lopez,Angie Martoccio,Michaelangelo Matos,Tomás Mier,Mosi Reeves,Rob Sheffield,Alison Weinflash,Simon Vozick-Levinson|dáta=2022-10-12|language=en-US|work=Rolling Stone|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> Ainmníodh é mar an seachtú albam is fearr riamh ag [[Apple Inc.|Apple]] Music in 2024.<ref>{{Lua idirlín|url=https://apnews.com/article/lauryn-hill-apple-music-best-albums-cc143b9c93a8ec5dd451b8a990b12564|teideal=Lauryn Hill's classic 'Miseducation' album tops Apple Music's list of best albums of all time|dáta=2024-05-22|language=en|work=AP News|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> Rangú roinnt foilseachán ''To Pimp a Butterfly'' mar cheann de na halbaim is fearr de na [[2010idí]], agus measadh “Alright” mar an t-amhrán hip hop is fearr den ré sruthaithe ag [[Spotify|Spotify.]] Ó Feabhra 2023, is é an t-albam is airde rátáil ar an eanaclóipéid ar líne ''Rate Your Music''. Bhuaigh ''Damn'' Duais Pulitzer don Cheol in 2018—an chéad uair a bronnadh an gradam ar shaothar ceoil lasmuigh de na seánraí clasaiceacha agus snagcheoil.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.poynter.org/newsletters/2018/inviting-someone-new-to-the-pulitzer-party/|teideal=Inviting someone new to the Pulitzer party|údar=David Beard|dáta=2018-05-31|language=en-US|work=Poynter|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> Tá a chamchuairt agus ''The Big Steppers Tour'' (2022–2024) i measc na gcamchuairteanna hip hop is mó ioncaim riamh.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.nme.com/news/music/kendrick-lamars-big-steppers-tour-is-now-the-highest-grossing-rap-tour-of-all-time-3437754|teideal=Kendrick Lamar’s ‘Big Steppers Tour’ is now the highest-grossing rap tour of all time|údar=Will Richards|dáta=2023-05-01|language=en-GB|work=NME|dátarochtana=2025-06-26}}</ref>
== Dioscliosta ==
'''Studio albums'''
* ''Section.80'' (2011)
* ''Good Kid, M.A.A.D City'' (2012)
* ''To Pimp a Butterfly'' (2015)
* ''Damn'' (2017)
* ''Mr. Morale & the Big Steppers'' (2022)
* ''GNX'' (2024)
== ''Scannánliosta'' ==
* ''God Is Gangsta'' (2015)
* ''Quincy'' (2018)
* ''Kendrick Lamar Live: The Big Steppers Tour'' (2022)
* ''Renaissance: A Film by Beyoncé'' (2023)
* ''Piece by Piece'' (2024)
* ''Untitled Trey Parker film'' (2026)
== turas ==
=== príomhghníomh ===
* Good Kid, M.A.A.D City World Tour (2013)
* Kunta's Groove Sessions (2015)
* The Damn Tour (2017–2018)
* The Big Steppers Tour (2022–2024)
=== comhphríomhghníomhartha ===
* The Championship Tour (with Top Dawg Entertainment artists) (2018)
* Grand National Tour (with SZA) (2025)
1. https://www.britannica.com/biography/Kendrick-Lamar
{{Reflist}}
{{Síolta ceol}}
{{DEFAULTSORT:Lamar, Kendrick}}
[[Catagóir:Daoine a rugadh i 1987]]
[[Catagóir:Daoine beo]]
blgypxfm1ciusixl39hetbmr4dt56q3
Mikrogeophagus ramirezi
0
89003
1271548
1207801
2025-06-25T21:57:47Z
InternetArchiveBot
47196
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
1271548
wikitext
text/x-wiki
{{teideal iodálach}}
{{WD Bosca Sonraí Ainmhí Bheo}}
Is speiceas éisc [[Fionnuisce|fhionnuisce]] é an chiclid '''''Mikrogeophagus ramirezi''''', atá [[eindéimeach]] chuig abhantrach na [[An Oranócó|hOranócó]], i sabhána [[Veiniséala]] agus na [[An Cholóim|Colóime]] i Meiriceá Theas.<ref name="fishbase">{{Lua idirlín|url=http://filaman.uni-kiel.de/Summary/speciesSummary.php?ID=12305&genusname=Mikrogeophagus&speciesname=ramirezi|teideal=Cóip cartlainne|dátarochtana=2019-03-19|archivedate=2016-03-03|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160303194243/http://filaman.uni-kiel.de/Summary/speciesSummary.php?ID=12305&genusname=Mikrogeophagus&speciesname=ramirezi}}</ref> Scrúdaíodh an speiceas i staidéir ar iompar éisc <ref> Robins CR, Bailey RM, Bond CE, Brooker JR, Lachner EA, Lea RN, Scott WB (1991) Tá éisc dhomhanda tábhachtach do Meiriceá Thuaidh. Speicis eisiacha ó uiscí ilchríochacha na Stát Aontaithe agus Cheanada. ''Am. Iasc. Soc. Son. Foilsigh.'' '''21:''' p. 243. </ref> agus is iasc uisceadáin é a bhfuil tóir air, a thrádáiltear faoi ainmneacha éagsúla coitianta, lena n-áirítear ram, ram gorm, ram gorm na Gearmáine, ram na hÁise, an chiclid féileacáin, an mionchiclid féileacáin,agus Ramirezi.<ref name="fishbase" /> <ref name="dcichlids">Linke H, Staeck L (1994) ''American cichlids I: Dwarf Cichlids. A handbook for their identification, care and breeding.'' Tetra Press. Germany. {{ISBN|1-56465-168-1}}</ref><ref name="baensch">{{cite book|last=Riehl|first=Rüdiger. Editor.|author2=Baensch, HA|title=Aquarium Atlas|year=1996|edition=5th|publisher=Tetra Press|location=Germany|isbn=3-88244-050-3}}</ref><ref name="Loiselle">{{cite book|last=Loiselle|first=Paul V.|title=The Cichlid Aquarium|year=1995|publisher=Tetra Press|location=Germany|isbn=1-56465-146-0}}</ref><ref> Axelrod HR, Vorderwinkler W (1995) ''Encyclopedia na n-iasc trópaiceach'' 30ú Edn. Foilseacháin TFH, SAM. </ref> Tá an speiceas ina bhall den [[Fine (bitheolaíocht)|fhine]] Cichlidae agus den fhofhine Geophaginae.<ref name="fishbase" /> <ref name="ITIS">{{Lua idirlín|url=https://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=649520}}</ref>
== Cur síos ==
[[Íomhá:Male_Blue_Ram.png|clé|mion|200x200px| ''M.'' ''ramirezi f''ireann]]
[[Íomhá:Female_Blue_Ram.png|clé|mion|200x200px| ''M.'' ''ramirezi baineann'' ]]
== San uisceadán (Tuilleadh Léitheoireachta) ==
* [http://firsttimemarinekeeper.com/tropical/tropical-fish/electric-blue-ram/ Electric Blue Ram] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190321144108/https://firsttimemarinekeeper.com/tropical/tropical-fish/electric-blue-ram/ |date=2019-03-21 }}, First Time Marine Keeper, 2019
* [https://www.theaquariumguide.com/articles/blue-ram-cichlid-care-guide Cúram Gorm Gorm Cichlid Care], The Aquarium Guide
* [http://animal-world.com/encyclo/fresh/cichlid/RamCichlid.php Ram Cichlid] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190323141046/http://animal-world.com/encyclo/fresh/cichlid/RamCichlid.php |date=2019-03-23 }}, Animal-World <br /><br /><br /><br /> <nowiki></br></nowiki>
=== Cineálacha ===
== Féach freisin ==
== Tagairtí ==
<references group=""></references>
69ssy384e1e2ef4gxrznqeqm0j23qqk
Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal
2
90239
1271572
1271369
2025-06-26T07:19:03Z
Marcas.oduinn
33120
/* Abhantrach na Sionainne */
1271572
wikitext
text/x-wiki
__NOINDEX__
{{Úsáideoir:Marcas.oduinn/Teimpléad:Barra Roghchláir}}
=Réamhrá=
[ [https://www.teanglann.ie/ teanglann.ie] | [https://www.focloir.ie/ focloir.ie] | [https://www.tearma.ie/ tearma.ie] | [http://dil.ie/ dil.ie] | [https://www.logainm.ie/ga/ logainm.ie] | [https://www.sloinne.ie sloinne.ie] | [https://en.wikisource.org/wiki/An_Etymological_Dictionary_of_the_Gaelic_Language MacBain] ]
[CELT|CODECS|ISOS|THD|BILL|..
]
[ ''[https://medievalscotland.org/kmo/AnnalsIndex/index.shtml Index of Names in Irish Annals]''<!-- le Mari Elspeth nic Bryan--> | ''[https://www.libraryireland.com/names/contents.php Irish Names and Surnames]''<!-- le Rev Patrick Woulfe, ar Library Ireland--> | ''[http://research.ucc.ie/doi//locus?section=d487e79 Onomasticum Goedelicum]'' | ''[http://research.ucc.ie/doi/atlas Atlas of Names]'' | ''[http://fmg.ac/Projects/MedLands/IRELAND.htm#_Toc389126210 MEDIEVAL LANDS - Ireland]''<!-- ar fmg.ac--> ]
Daoine: aicme, ciarraí, cine, cineál, clann, corca, dál, dream, duine/daoine, fine, muintir, pobal, síol, teaghlach, tuath; s/daor-chineál, sloinne
Tosaíodh an obair seo ar an 6ú Meán Fómhair 2018, leis an leathanach [[Oidheadh Chlainne Uisnigh]]
* Foinsí ar [https://www.ucc.ie/en/research-sites/celt/ CELT]:
** [https://celt.ucc.ie/published/G800011A/text001.html LGÉ], [https://celt.ucc.ie/published/G800011A/ LL], G800011A
** [https://celt.ucc.ie/published/G100005A/ ACM, ARÉ LS 1220 ''srl.''], G100005A
** [https://celt.ucc.ie/published/G100054/ FFÉ, OFM A 14 ''srl.''], G800054
* [http://exploringcelticciv.web.unc.edu/ Exploring Celtic Civilisation]
* Sean-Ghaeilge
** [http://www.smo.uhi.ac.uk/liosta/old-irish-l/ OLD-IRISH-L]
** ''[https://www.digitalmedievalist.com/opinionated-celtic-faqs/how-to-learn-old-irish/ How to learn old irish]''
** [https://lrc.la.utexas.edu/eieol/iriol U-Texas]
** [https://www.ria.ie/research-projects/focloir-stairiuil-na-gaeilge Foclóir Stairiuil na Gaeilge] ar ARÉ
* [https://omniglot.com/writing/irish.htm Gaeilge] ar omniglot
* [https://tuairisc.ie/comhairle-ghramadai-no-comhairle-gramadai-an-seimhiu-agus-an-rosheimhiu/ ‘Comhairle ghramadaí’ nó ‘comhairle gramadaí’? An séimhiú agus an róshéimhiú…], Kevin Hickey, tuairisc.ie
# ''[https://web.archive.org/web/20070807234048/http://www.carroll.co.uk/irish/chapt01.htm The Eberian Kings]''
# [https://celt.ucc.ie/published/E900000-003/ Early Irish Population-Groups], [[Eoin Mac Néill]]
# [https://wikipedialibrary.wmflabs.org/?next_url=/users/my_library/ Wikipedia Library]
# Celtic Literature Collective (CLC)
## ''[http://www.maryjones.us/ctexts/index_irish.html Irish Literature]'', CLC
## ''[https://www.ancienttexts.org/library/celtic/ctexts/index_irish.html Irish index]'', Ancient Texts
# [https://bill.celt.dias.ie/vol4/browseatsources.php Textual sources], CELT
* [[:Teimpléad:cite web]]
* [[:Teimpléad:cite book]]
* [[:Teimpléad:citation]]
* [[:Teimpléad:familytree]]
* [[Speisialta:WhatLinksHere/Teimpléad:Glanadh-mar]]
* [https://www.wikidata.org/wiki/Special:NewItem Earra nua] ar WikiData
* [[Miotaseolaíocht na nGael]]
* [[:Catagóir:Miotaseolaíocht na nGael]]
* [[:Catagóir:Lámhscríbhinní Éireannacha]]
* [[:Catagóir:Lámhscríbhinní Gaelacha na Meánaoise]]
* Faiceachas
{{Scéalta miotaseolaíochta}}
{{An Rúraíocht}}
{{An Fhiannaíocht}}
{{Scéalaíocht na Ríthe}}
{{Lámhscríbhinní Gaelacha na Meánaoise}}
=Bliain 1, 2018 - 2019=
==Céim 1 - An Rúraíócht==
Cóipeáil agus aistriú go díreach ó wiki-suímh (en, de, srl) eile.
* béim ar an Rúraíocht...
* ... agus Tuatha Dé Danann agus Ardríthe na hÉireann a thagann isteach leis na scéalta úd.
* ainm an phríomhleathnaigh as NuaGhaeilge; athsheoladh ann don ainm as SeanGhaeilge
* [[Donn Cuailnge]], [[Finnbhennach]], [[Maol]], [[Liath Macha agus Dub Sainglend]], [[Caladbolg]], [[Fragarach]], [[Fedelm]], [[Dáire mac Fiachna]], [[Cairpre Nia Fer]], [[Fedelm Noíchrothach]], [[Erc mac Cairpri]], [[Achall]]
* Naisc dhearga nó athsheolta go [[:en:Ulster Cycle]] ar en.wiki
*# a/s, [[Cairbre Cuanach]]
*# a/s, [[Condere mac Echach]]
*# n/d, [[Fiachu mac Fir Febhe]]
*# n/d, [[Folloman mac Conchobair]]
*# n/d, [[Friuch]]
*# n/d, [[Goll mac Carbada]]
*#* [[Nechtan Scéne]]
==Céim 2 - Scéalta Miotaseolaíochta==
* Gramadach
** Tuiseal Ginideach
** na clásail choibhneasta díreacha agus indíreacha
* Leathnaigh eile nach bhfuil fós an sna teimpléidí reatha
* Scéalta Miotaseolaíochta: [[Cessair]], [[Partholón]], [[Nemed]], [[Fir Bolg]]; [[Fomhóraigh]]; (Tuatha Dé Danann agus Clann Mhíle í gcéim 3)
** [[Tuan mac Cairill]], [[Neimheadh]], [[Fiacha mac Delbaíth]], [[Mac Cuill]], [[Mac Gréine]], [[Cichol Gricenchos]], [[Fintán mac Bóchra]], [[Dealgnaid]], [[Bóinn (bandia)]], [[Ealcmhar]], [[Cethlenn]], [[Conand]], [[Elatha]], [[Tethra]], [[Glas Ghaibhneann]]
* Leathanaigh eile:
** [[Leabhar Bhaile an Mhóta]], [[Tomhaidhm]]
* Bunachar: tagairtí ISoS, CELT, CODECS srl
==Céim 3 - Tuatha Dé Danann, Clann Mhíle==
* Gramadach (arís)
** Tuiseal Ginideach
** na clásail choibhneasta díreacha agus indíreacha
* [[Tuatha Dé Danann]]
** [[Éber Finn]] → [[Éibhear Fionn]], [[Érimón]] → [[Éiremhón]] → [[Éireamhón]], [[Badb]] → [[Badhbh (bandia)]], [[Bres]], [[Aislinge Oenguso]], [[Ábartach]], [[Abhean]], [[Áed]], [[Airmed]], [[Anu]], [[Aobh]], [[Aoi]], [[Aoife (iníon Bhodhbh Dheirg)]], [[Bec]], [[Bodb Derg]], [[Brea]], [[Brian (miotaseolaíocht)]], [[Caer Ibormeith]], [[Cermait]], [[Creidhne]], [[Dian Cécht]], [[Ethal]], [[Ecne]], [[Fionnuala]], [[Goibhniu]], [[Iuchar]], [[Iucharba]], [[Ler]], [[Luchtaine]], [[Miach]], [[Neit]], [[Uaithne]]
* [[Clann Mhíle]]
** [[Goídel Glas]], [[Fénius Farsaid]], [[Scota]], [[Amergin Glúingel]], [[Bilé]], [[Donn]], [[Muimne, Luigne agus Laigne]], [[Ér, Orba, Ferón agus Fergna]], [[Íriel Fáid]], [[Ethriel]], [[Conmáel]], [[Tigernmas]]
* Eile
** [[Biróg]], [[Immram Brain]] ([[Bran mac Feabhail]]), [[Carman]], [[Crobh Dearg]], [[Crom Cruach]], [[Cailleach]], [[Ceithre Sheod]]
==Céim 4 - Ard-Ríthe==
* [[Ard-Ríthe na hÉireann]]
** [[Eochaid Étgudach]], [[Cearmna Finn]], [[Sobhairce]], [[Eochaid Faebar Glas]], [[Fiacha Labhrainne]], [[Eochaid Mumu]], [[Óengus Olmucaid]], [[Énna Airgdech]], [[Rothechtaid mac Main]] (I), [[Sétna Airt]] (I), [[Fíachu Fínscothach]], [[Muinemón]], [[Faildergdóid]], [[Ollom Fódla]], [[Fínnachta]], [[Slánoll]], [[Géde Ollgothach]], [[Fíachu Findoilches]], [[Berngal]], [[Ailill mac Slánuill]], [[Sírna Sáeglach]], [[Rothechtaid Rotha]], [[Elim Olfínechta]], [[Gíallchad]], [[Art Imlech]], [[Nuadu Finn Fáil]], [[Bres Rí]], [[Eochaid Apthach]], [[Finn mac Blatha]], [[Sétna Innarraid]] (II), [[Siomón Brecc]], [[Dui Finn]], [[Muiredach Bolgrach]], [[Énna Derg]], [[Lugaid Íardonn]], [[Sírlám]], [[Eochaid Uairches]], [[Eochaid Fíadmuine]], [[Conaing Begeclach]], [[Lugaid Lámderg]], [[Art mac Lugdach]], [[Fíachu Tolgrach]], [[Ailill Finn]], [[Eochaid mac Ailella]], [[Airgetmar]], [[Dui Ladgrach]], [[Lugaid Laigde]], [[Áed Ruad, Díthorba agus Cimbáeth]] ([[Áed Rúad]] ([[Áed Ruad]]), [[Díthorba]], [[Cimbáeth]]), [[Rechtaid Rígderg]], [[Úgaine Mór]], [[Bodbchad]], [[Lóegaire Lorc]], [[Cobthach Cóel Breg]], [[Labraid Loingsech]], [[Meilge Molbthach]], [[Mog Corb]], [[Óengus Ollom]], [[Irereo]], [[Fer Corb]], [[Connla Cáem]], [[Ailill Caisfiaclach]] ([[Ailill]]*), [[Adamair]], [[Eochaid Ailtlethan]], [[Fergus Fortamail]], [[Óengus Tuirmech Temrach]], [[Conall Collamrach]], [[Nia Segamain]], [[Énna Aignech]], [[Crimthann Coscrach]], [[Rudraige mac Sithrigi]] (III), [[Finnat Már]], [[Bresal Bó-Díbad]], [[Conchobar Abradruad]], [[Crimthann Nia Náir]], [[Cairbre Cinnchait]], [[Feradach Finnfechtnach]], [[Fíatach Finn]], [[Fíachu Finnolach]], [[Elim mac Conrach]], [[Túathal Techtmar]], [[Mal mac Rochride]], [[Fedlimid Rechtmar]], [[Cathair Mór]], [[Conn Cétchathach]], [[Conaire Cóem]], [[Art mac Cuinn]], [[Lugaid mac Con]] ([[Lughaidh]]*), [[Fergus Dubdétach]], [[Cormac mac Airt]], [[Eochaid Gonnat]] ([[Eochaidh]]*), [[Cairbre Lifechair]], [[Fothad Cairpthech]], [[Fothad Airgthech]], [[Fíachu Sroiptine]], [[Colla Uais]], [[Muiredach Tirech]], [[Cáelbad]], [[Eochaid Mugmedon]], [[Crimthann mac Fidaig]] ([[Criofan]]*), [[Níall Noígíallach]] ← [[[[Niall Noígíallach]]]], [[Nath Í mac Fiachrach]], [[Lóegaire mac Néill]]
==Céim 5 - ABCDEí==
* [[Annála na hÉireann]], [[Banseanchas]], [[Cóir Anmann]], [[Dinnseanchas]], [[Echtra]] ([[Eachtra]]) agus [[Immram]] ([[Iomramh]]), [[Echtra Condla]], [[Echtra Fergusa maic Léti]], [[Eachtra Neara]], [[Sanas Cormaic]]
==Céim 6 - An Fhiannaíocht==
* [[An Fhiannaíocht]], Na [[Fianna]]
Daoine
* [[Creidne]], [[Finn Eces]], [[Finn mac Cumaill]] ← [[Fionn mac Cumhaill]], [[Oisín]], [[Diarmuid Ua Duibne]], [[Gráinne (miotaseolaíocht)|Gráinne]], [[Niamh Chinn Óir]], [[Bodhmall]], [[Muireann]], [[Plúr na mBan]], [[Sadb]] → [[Sadhbh]], [[Caílte mac Rónáin]], [[Conán mac Lia]], [[Conán mac Morna]], [[Cumall]], [[Goll mac Morna]], [[Liath Luachra]], [[Oscar mac Oisín]]
Scéalta ar fáil
* [[Agallamh Beag]], [[Agallamh na Seanórach]], [[Bruidhean Chaorthainn]], [[Cath Finntrágha]], [[Cath Gabhra]], [[Eachtra Bhodaigh an Chóta Lachtna]], [[Fianshruth]], [[Fionn agus Gráinne]], [[Macgnímartha Finn]], [[Tóraíocht Dhiarmada agus Ghráinne]]
Scéalta nach bhfuil ar fáil ar wikipediae
* [[Bruidhean Chéise Corainn]], [[Bruidhean Bheag na hAlmhaine]], [[Bruidhean Eochaidh Bhig Dheirg]]
# [[Eachtra Iollainn Iolchrothaigh Mhic Ríogh na hEasbáinne]] ('''[http://en.wikipedia.org/wiki/Eachtra_Iollainn_Iolchrothaigh_Mhic_Ríogh_na_hEasbáinne en]''')
# [[Eachtra an Ghiolla Dheacair]] ('''[http://en.wikipedia.org/wiki/Eachtra_an_Ghiolla_Dheacair en]''')
# [[Eachtra Lomnachtáin]] ('''[http://en.wikipedia.org/wiki/Eachtra_Lomnachtáin en]''')
#* [[Fotha Catha Cnucha]]
# [[Tóraíocht Taise Taoibhghile]] ('''[http://en.wikipedia.org/wiki/Tóraíocht_Taise_Taoibhghile en]''')
# [[Tóraíocht Shaidhbhe Iníne Eoghain Óig]] ('''[http://en.wikipedia.org/wiki/Tóraíocht_Shaidhbhe_Iníne_Eoghain_Óig en]''')
#* [[Nessa Ní Shéaghdha]], [[Máirín Ní Mhuiríosa]]
==Céim 7 - Scéalaíocht na Ríthe==
* [[Ard-Ríthe na hÉireann]] ''thuas, céim 4'', [[Baile in Scáil]], [[Baile Chuinn Chétchathaig]] (scrios: [https://ga.wikipedia.org/wiki/Baile_Chuinn_Cétchathaigh?redirect=no Baile_Chuinn_Cétchathaigh], [https://ga.wikipedia.org/wiki/Baile_Chuinn_Cétchathaig?redirect=no Baile_Chuinn_Cétchathaig]), [[Sadb ingen Chuinn]]
==Céim 8 - Lámhscríbhinní==
* [[Teimpléad:Lámhscríbhinní Gaelacha na Meánaoise]]
** [[Leabhar Gabhála na hÉireann]]
*# [[Leabhar Fhear Maí]]
** [[Leabhar na gCeart]], Oidheadh Chlainne x 3: [[Oidheadh Chlainne Lir|... Lir]] ([[Clann Lir]]), [[Oidheadh Chlainne Tuireann|... Tuireann]], [[Oidheadh Chlainne Uisnigh|... Uisnigh]]
==Céim 9 - Aithbhreithniú==
* Glan / Cuir le roinnt leathnach
** [[Aengus]] → [[Aonghas]], [[Áine]], [[Badb]] → [[Badhbh (bandia)]], [[Breogán]], [[Brigit]], [[Cormac mac Airt]], [[Daghdha]], [[Enbarr]], [[An Fhiannaíocht]], [[Fionn mac Cumhaill]], [[Grian (bandia)]], [[Lugh]], [[Níall Noígíallach]], [[Niamh Chinn Óir]], [[Oisín]]
* Leathanaigh eile:
** ''[[Úsáideoir:Marcas.oduinn/List of Irish mythological figures]]''
** [[Miotaseolaíocht na nGael]], [[Na Scéalta Miotaseolaíochta]], [[An Rúraíocht]], [[An Fhiannaíocht]], [[Scéalaíocht na Ríthe]]
==Céim 10 - feabhsú na Gaeilge==
* [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Cruthaithe|Cruthaithe]]
* Gramadach (arís eile)
** Tuiseal Ginideach
** na clásail choibhneasta díreacha agus indíreacha
=Bliain 2, 2019 - 2020=
== Feabhsú na Gaeilge (2) ==
* Tuiseal ginideach
** Mo chuid airgid ''vs.'' Mo chuid den airgead
** Séimhithe
* na clásail choibhneasta díreacha agus indíreacha
* Ainmneacha Sean → Meán → Nua-Ghaeilge
** Eisceachtaí: [[Aengus]], [[Brigit]] (''vs.'' [[Naomh Bríd]]), [[Daghda]] nó [[Daghdha]] (ní *Dea-dhia), [[Lugh]] (ní [[Lú]])
==Tagairtí==
* Bunachar: tagairtí ISoS, CELT, CODECS, WikiData
* LGÉ, ACM, FFÉ go Gaeilge (go háirithe i leathanaigh na nArd-Ríthe)
==Ath-bhreithniú==
* [[Ceasair]], [[Parthalán]], [[Neimheadh]], [[Fir Bholg]]
* [[Sláine mac Deala]]... [[Eochaid mac Eirc]]
==Catagóirí==
* [[:Catagóir:Dreamanna na hÉireann]], [[:Catagóir:Éarainn]], [[:Catagóir:Ulaid]], [[:Catagóir:Eoghanachta]], [[:Catagóir:Ríthe na Teamhrach]]
==Ogham, [[Aibítir]]==
* [[Ogham]], [[:Catagóir:Ogham]], [[Auraicept na n-Éces]], [[Bríatharogam]]=[[Briatharogham]], [[De Dúilib Feda na Forfid]], [[In Lebor Ogaim]]=[[An Leabhar Oghaim]], [[Inscríbhinní Oghaim]]
* [[:Teimpléad:Litreacha Oghaim]], [[beith (ogham)|beith]]*, [[luis (ogham)|luis]], [[fearn (ogham)|fearn]], [[sail (ogham)|sail]], [[nion (ogham)|nion]] | [[uath (ogham)|uath]], [[dair (ogham)|dair]], [[tinne (ogham)|tinne]], [[coll (ogham)|coll]], [[ceirt (ogham)|ceirt]] | [[muin (ogham)|muin]], [[gort (ogham)|gort]], [[nGéadal (ogham)|nGéadal]]*, [[straif (ogham)|straif]], [[ruis (ogham)|ruis]] | [[ailm (ogham)|ailm]], [[onn (ogham)|onn]], [[úr (ogham)|úr]], [[eadhadh (ogham)|eadhadh]], [[iodhadh (ogham)|iodhadh]] | [[Forfeda]], ''[[Ébad (ogham)|Ébad]]-a, [[Oir (ogham)|Oir]]-a, [[Uillenn (ogham)|Uillenn]]-a,'' [[Iphín (ogham)|Iphín]]=[[Ifín (ogham)|Ifín]], ''[[Emancholl (ogham)|Emancholl]]-s'', [[Peith (ogham)|Peith]]
* [[:Catagóir:Inscríbhinní Oghaim]], [[CIIC 2]]=[[Cloch Oghaim Chluain Muirís]], [[CIIC 10]]=[[Cloch Oghaim Bhréisteach]], [[CCIC 11]]=[[Ráth na Dromainne]], [[CIIC 38]]=[[Cloch Oghaim Bhaile Mhuadáin]], [[CIIC 47]]=[[Cloch Oghaim Cháisleán tSíomoin]], [[CIIC 50]]<[[Ráth Chrois Uaithne]], [[CIIC 57]]–58=[[Clocha Oghaim Phlácais]], [[CIIC 66]]=[[Cloch Oghaim Bhéal an Churraigh Bháin]], [[CIIC 145]]=[[Cloch Oghaim Airghleanna]], [[CIIC 155]]-163=[[Clocha Oghaim Bhaile an tSagairt]], [[CIIC 170]]<[[Teampall Mhanachain]], [[CIIC 187]]<[[Cill Maoilchéadair]], [[CIIC 193]]<[[Mám an Óraigh]], [[CIIC 197]]–203=[[Clocha Oghaim Dhún Lóich]], [[CIIC 206]]–213=[[Clocha Oghaim Chill Chuallachta Thoir]], [[CIIC 220]]=<strike>[[Cloch Oghaim Dhoire Fhíonáin]]</strike> → [[Cloch Oghaim Dhoire Fhíonáin Beag]], [[CIIC 230]]<[[Clochán Cárthainn]], [[CIIC 241]]=[[Clocha Oghaim Dhún Lóich]], [[CIIC 246]]=<strike>[[Chlocha Oghaim Aird Chánachta]]</strike> → [[Clocha Oghaim Aird Chánachta]], [[CIIC 266]]-267=<strike>[[Clochanna Oghaim Chill Tíre]]</strike> → [[Clocha Oghaim Chill Tíre]], [[CIIC 272]]-281<[[Uaimh agus Clocha Oghaim Dhrom Lócháin]], CICC iii=[[Cloch Oghaim Bhaile an Bhúlaeraigh Thuaidh]], CIIC iii=[[Cloch Oghaim Dhún gCoimín]], CIIC iii<[[Caiseal Imileá an Bhóthair]], CIIC iii=[[Clocha Oghaim Tulaigh Garráin]], CIIC iii<<strike>[[Bhaile Uí Bhaoithín]]</strike> → [[Baile Uí Bhaoithín]], CIIC iii<<strike>[[Teampall Ráth Theas]]</strike> → [[Teampall Ráth Teas]]
==Dreamanna==
{|
|- valign=top
|| [[Íomhá:Ptolemy's Ireland.png|mion|100px|Léarscáil Tolamaes]]
|| [[Íomhá:Ireland early peoples and politics.gif|mion|100px|Luath-dhreamanna]]
|| [[Íomhá: Ireland900.svg|mion|100px|Éire 900]]
|| [[Íomhá:Www.wesleyjohnston.com-users-ireland-maps-historical-map1014.gif|thumb|100px|Éire 1014]]
|| [[Íomhá:www.wesleyjohnston.com-users-ireland-maps-historical-map1300.gif|mion|100px|[[Tiarnas na hÉireann]], 1300]]
|| [[Íomhá:Ireland 1450.png|mion|100px|Éire 1450]]
|| [[Íomhá:IrelandBaronies1899Map.png|mion|105px|Barúntachtaí 1899]]
|- valign=top
|| [[Íomhá: Ireland900.svg|mion|100px]]
|| [[Íomhá:Kingdom of Munster-900.svg|mion|100px]]
|| [[Íomhá:Kingdom of Osraige-900.svg|mion|100px]]
|| [[Íomhá:Kingdom of Leinster-900.svg|mion|100px]]
|| [[Íomhá:Kingdom of Mide-900.svg|mion|100px]]
|| [[Íomhá:Kingdom of Connacht-900.svg|mion|100px]]
|| [[Íomhá:Kingdom of Breifne-900.svg|mion|100px]]
|- valign=top
|| [[Íomhá:UlsterDioceseKingdoms.png|mion|100px]]
|| [[Íomhá:NorthernUiNeill.png|mion|100px]]
|}
===Luath-dhreamanna===
* [[Prótastair Éireann]]<[[Stair na hÉireann]], [[Periplus Massiliach]], [[Ora Maritima]], [[Almagest]]- ([[Úsáideoir:Ériugena|ÉG]]), [[Geografaíocht (Tolamaes)]]-, [[Scotti]], [[Attacotti]]-, [[Breatain (logainm)]], [[:Teimpléad:Éire Tholamaes]]
* Connacht: [[Auteini]]=[[Uaithni]], [[Fir Ol nEchmacht]], [[Nagnatae]], [[Nagnata]]; Laigin: [[Brigantes (Éire)]], [[Cauci]], [[Coriondi]], [[Domnu]], [[Fir Domnann]], [[Gailióin]], <strike>[[Manapi]]</strike> → [[Manapii]]; Mide: [[Eblani]]=[[Ebdani]]=[[Blanii]], [[Eblana]]; Muma: [[Gangani]]=[[Concani]], [[Iverni]], [[Uellabori]], [[Uodiae]]=[[Usdiae]]; Uladh: [[Darini]], [[Erdini]], [[Uennicnii]]
* Eile: [[Belgae]], [[Scotia]]-, [[Gleann Scoithín]], [[Albion]]-, [[Caledonia]]-, [[Damnonii]], [[Dumnonii]], [[Hibernia]]-
* Le dáileadh: [[Indech]], [[Octriallach]],
* [[Ríochtaí Éireann]], [[Cúigí na hÉireann]]
* [[Dáire Doimthech]], [[Lugaid Loígde]] (Lugaid mac Con), [[Ríthe Éireann]], [[Flaith]], [[Tigerna]]=[[Tiarna]], [[Liosta Ríthe na hÉireann]], [[Ard-Ríthe na hÉireann]]-, [[Rí na Teamhrach]]=[[Ríthe na Teamhrach]], [[Coirpre mac Néill]]=[[Cairbre mac Néill]]-, [[Ailill Molt]], [[Lugaid mac Lóegairi]]=[[Lughaidh mac Laoghaire]], [[Ríocht na Mumhan]], [[Rí na Mumhan]]=[[Ríthe na Mumhan]], [[Rí na Deasmhumhan]]=[[Ríthe na Deasmhumhan]], [[Rí na Tuadhmhumhan]]=[[Ríthe na Tuadhmhumhan]], [[Rí na hIarmhumhan]]=[[Ríthe na hIarmhumhan]], [[Rí na hUrmhumhan]]=[[Ríthe na hUrmhumhan]], [[Liosta Ríthe Uladh]] → [[Rí na nUladh]]=[[Ríthe na nUladh]], [[An Dubhaltach Mac Fhirbhisigh]] → [[Dubhaltach Mac Firbhisigh]], [[Ríocht na Mí]], [[Rí na Mí]]=[[Ríthe na Mí]], [[Airgíalla]]=[[Oirialla]], <strike>[[Ríthe an Oiriall]]</strike> → [[Ríthe na nOiriall]]=[[Ríthe Oiriall]], [[Bréifne]], [[Ríthe na Bréifne]], [[Ríthe na Laighean]], [[Ríthe an Osraí]], [[Tiarnas na hÉireann]]-, [[Túathal mac Cormaic]]=[[Túathal Máelgarb]]=[[Tuathal Maolgharbh]], [[Diarmait mac Cerbaill]]=[[Diarmaid mac Cearbhaill]]-, [[Domnall Ilchelgach]]=[[Domnall mac Muirchertaig]]=[[Domhnall mac Muircheartaigh]], [[Forggus mac Muirchertaig]]=[[Fearghas Mac Muircheartaigh]], [[Eochaid mac Domnaill]]=[[Eochaidh mac Domhnaill]], [[Báetán mac Muirchertaig]]=[[Baotán mac Muircheartaigh]], [[Ainmuire mac Sétnai]]=[[Ainmhire mac Seanna]], [[Báetán mac Ninnedo]]=[[Baotán mac Nínneadha]], [[Áed mac Ainmuirech]]=[[Aodh mac Ainmhireach]], [[Áed Sláine]]=[[Aodh Sláine]], [[Colmán Rímid]]=[[Colmán Ríomhaí]]=[[Colmán mac Báetáin]]=[[Colmán mac Baotáin]], [[Áed Uaridnach]]=[[Aodh Fuariodhnach]], [[Máel Coba mac Áedo]]=[[Maol Cobha mac Aodha]], [[Suibne Menn]]=[[Suibhne Meann]], [[Domnall mac Áedo]]=[[Domhnall mac Aodha]]
{{Éire Tholamaes}}
Féach ''[http://sites.rootsweb.com/~irlkik/ihm/ire000.htm IHM]'':
{|class = wikitable
! width=10% | Dream
! width=10% | Treibh
! width=10% | As
! width=10% | Am
! width=20% | [[Leabhar Gabhála na hÉireann|LGÉ]]
! width=40% | Dál/Corca/Clann
|- valign=top
|| [[Cruithne]] || [[Priteni]] || Breatain || 8u - 5ú RC || [[Fomhóraigh]]? || [[Dál nAraidi]], [[Uí Echach Cobo|Uí Eachach Cobha]], ''[[Loígis]]'', [[Soghain]]
|- valign=top
|| [[Éarainn]] || [[Belgae]] || Breatain || 5ú - 3ú RC || [[Fir Bholg]] || ''Ulaid'' (Dál Riada, Dál Fiatach), [[Corca Laidhe]], [[Múscraí]], [[Corca Dhuibhne]], [[Corca Bhaiscinn]], [[Uí Mhaine]], [[Conmhaicne]]
|- valign=top
|| [[Laigin]] || || Armorica || 3ú - 1ú RC || [[Tuatha Dé Danann]]? || [[Fir Domnann]], [[Gailióin]]; [[Uí Fhailí]], ''[[Uí Bairrche]]'', [[Uí Eineachghlais]]; [[Gailenga]]?
|- valign=top
|| [[Gaeil]] || [[Míl Easpáine]] || Gall || 2ú - 1ú RC || [[Féine]] || [[Eoghanachta]], [[Connachta]]
|}
===Breá===
* [[Brega]]=[[Breá]]
===Bréifne===
* [[Ríthe Bhréifne]]
===Ciannachta===
* [[Ciannachta]], [[Ciannachta Glen Geimin]]=[[Ciannacht Ghleann Geimhin]], [[Síl nÁedo Sláine]]=[[Síol Aodha Sláine]], [[Gailenga]]
===Iverni===
* =[[Érainn]]=[[Éarainn]], [[Dáire]], [[Darini]], [[Dáirine]], [[Corcu Loígde]]=[[Corca Laidhe]], [[Corc mac Luigthig]]=[[Conall Corc]], [[Dáire Doimthech]]*, [[Lugaid Loígde]]~[[Lugaid Laigdech]], [[Íar mac Dedad]], [[Óengus Bolg]]=[[Aonghas Boilg]], [[Aimend]]=[[Aimeann]], [[Deda mac Sin]]<[[Cland Dedad]], [[Dál gCais]]-, [[Dáire mac Dedad]], [[Síl Conairi]]=[[Síol Chonaire]], [[Cairpre]], [[Mairtine]], [[Múscraige]]=[[Múscraí]], [[Corcu Duibne]]=[[Corca Dhuibhne]], [[Corcu Baiscinn]]=[[Corca Bhaiscinn]], [[Dáire Cerbba]]=[[Dáire Cearba]], [[Uí Liatháin]], [[Uí Fidgenti]]=[[Uí Fiodhghinte]]
===''Laigin''===
* [[Laigin]], [[Uí Failgi]]=[[Uí Fhailí]], [[Failge Berraide]]=[[xxx]], [[Fothairt]], [[Dál Cormaic]]-, [[Énnae Cennsalach]], [[Crimthann mac Énnai]]=[[Criomhthann mac Éanna]], [[Augaire mac Ailella]]=[[Agaire mac Ailealla]]?, ([[Diarmait Mac Murchada]]=[[Diarmaid Mac Murchadha]]), [[Domhnall Caomhánach]], [[Art Óg mac Murchadha Caomhánach]]
* [[Uí Chinnsealaigh]], [[Áed mac Colggen]]=[[Aodh mac Colgan]]
{{Navbox
| name = Laigin
| title = [[Laigin]]
| state = {{{state|}}}
| listclass = hlist
| group1 = Kindreds and septs
| list1 = {{Navbox|child
| group1 = Dál Niad Cuirp
| list1 = [[Uí Máil]] • [[Uí Dúnlainge]] • [[Uí Ceinnselaig]] • [[Uí Failge]] • [[Uí Bairrche]] • [[Uí Enechglaiss]] • Uí Crimthainn Áin<!-- {{Navbox|child
| group1 = [[Uí Máil]]
| list1 = O'Tighe * [[O'Kelly]]
| group2 = [[Uí Dúnlainge]]
| list2 = Fitzdermot * [[O'Toole family|O'Toole]] * [[O'Byrne family|O'Byrne]] * [[Cosgrave|O'Cosgrave]]
| group3 = [[Uí Cheinnselaig]]
| list3 = [[MacMurrough dynasty|MacMurrough Kavanagh]] * [[Kinsella]] * [[Kehoe]] * [[Finneran|O'Finneran]] * [[Murphy|O'Murphy]] * [[O'Garvey]] * [[Hartley (surname)|O'Hartley]] * [[O'Ryan]] * [[Morrow (surname)|Morrow]]
| group4 = [[Uí Failghe]]
| list4 = [[O'Connor Faly]] * [[O'Dunne]] * [[O'Dempsey]] * [[Kavanagh (surname)|Kavanagh]] * [[Branagh]] * [[Fitzpatrick (surname)|MacGilpatrick (Fitzpatrick)]] * [[O'Dwyer (surname)|O'Dwyer]] * [[O'Holohan]] * [[O'Hennessy]]
| group5 = [[Uí Bairrche]]
| list5 = [[MacGorman]] * [[Kearney (disambiguation)|Kearney]] * [[Tracy (name)|Tracy]] * [[Hughes (disambiguation)|Hughes]] * [[Mooney]] * [[Carney (surname)|Carney]]
| group6 = [[Uí Enechglaiss]]
| list6 = ''O'Feary
| group7 = Uí Crimthainn Áin
| list7 = ''O'Duff
}}-->
| group2 = Dál Cairpre Arad
| list2 = O'Kealy
| group3 = [[Dál Messin Corb]]
| list3 = [[Uí Garrchon]]
}}
| group2 = Daoine
| list2 = [[Úgaine Mór]] • [[Lóegaire Lorc]] • [[Labraid Loingsech]] • [[Óengus Ollom]] • [[Fergus Fortamail]] • [[Crimthann Coscrach]] • [[Nuadu Necht]] • [[Cumall|Cumhall]] • [[Fionn mac Cumhaill]] • [[Oisín]] • [[Oscar mac Oisín|Oscar]] • [[Conchobar Abradruad]] • [[Cathair Mór]] • [[Énnae Cennsalach]] • [[Crimthann mac Énnai]] • [[Áed mac Colggen]] • [[Augaire mac Ailella]] • [[Máel Mórda mac Murchada]] • [[Diarmait Mac Murchada]] • [[Art Óg mac Murchadha Caomhánach]] • [[Fiach Mac Aodha Ó Broin]]
| group3 = Aiteanna
| list3 = [[An Nás]] • [[Mullach Maistean]] • [[Cnoc Liamhna]]
| group4 = Cathanna
| list4 = [[Cath Cheann Fuait|Ceann Fuait]] • [[Cath Ghleann Máma|Gleann Máma]] • [[Cath Chluain Tarbh|Cluain Tarbh]] • [[Cath na Móna Móire|Móin Mhór]] • [[Cath Ros Mhic Thriúin|Ros Mhic Thriúin]] • [[Cath Ghleann Molúra|Gleann Molúra]]
| group5 = Altanna gaolmhara
| list5 = [[Gaeil]] • [[Míl Espáine]] • [[Érimón]] • [[Scéalta Miotaseolaíochta]] • [[An Fhiannaíocht]] • [[Dinnseanchas]] • [[Leabhar Laighneach]] • [[Ríthe na Laighean]]<!-- • [[O'Rahilly's historical model]] • [[Gaelic nobility of Ireland]] • ''[[Follow Me up to Carlow]]''-->
}}
===Mumha===
* [[Iarmumu]]=[[Iarmuman]]=[[Iarmhumha]]=[[Iarmhumhain]]=[[Iarumhain]], [[Tuadmumu]]=[[Tuadhmhumha]]=[[Tuadhmhumhain]]=[[Tuamhain]], [[Deasmumu]]=[[Deasmhumha]]=[[Deasmhumhain]]=[[Deasumhain]]-, [[Urmumu]]=[[Urmhumha]]=[[Urumhain]]
* [[Éoganachta]]=[[Eoghanachta]], [[Mug Nuadat]]=[[Mogh Nuadhad]], [[Ailill Aulom]], [[Lugaid mac Con]], [[Mac Con]], [[Éogan Mór]]=[[Eógan Mór]]=[[Eoghan Mór]], [[Fiachu Muillethan]], [[Éile]], [[Eoghanacht Chaisil]], [[Eoghanacht Ghleanndamhnach]], [[Eoghanacht Áine]], [[Eoghanacht Locha Léin]], [[Eoghanacht Raithlinn]], [[Eoghanacht Oirthir Cliach]], [[Eóganacht Ninussa]], [[Mathghamhain]], [[Deirgtine]], [[Fiachu Muillethan]], [[Ailill Flann Bec]]=[[Ailill Flann Beag]], <strike>[[Feidlimid mac Cremthanin]]</strike>=[[Fedelmid mac Cremthainn]]=[[Feidlimid mac Crimthainn]]=[[Feilimí mac Criomhthainn]], [[Mór Mumhan]], [[Óengus mac Nad Froích]], [[Feidlimid mac Óengusa]]=[[Feilimí mac Aonghasa]], [[Fíngen mac Áedo Duib]]=[[Finghin mac Aodha Dhuibh]], [[Eochaid mac Óengusa]]=[[Eochaidh mac Aonghasa]], [[Crimthann Srem mac Echado]]=[[Criomhthann Sreamh mac Eochada]], [[Áed Bennán mac Crimthainn]]=[[Aodh Beanmán mac Criomhthainn]], [[Nad Froích mac Cuirc]]=[[Nadh Fraoigh mac Coirc]], [[Bressal mac Ailello Thassaig]]=[[Bressal mac Ailello]]=[[Breasal mac Ailealla]], [[Angias]]=[[Angas]], [[Faílbe Flann mac Áedo Duib]]=[[Failbhe Flann mac Aodha Dhuibh]], [[Cathal mac Finguine]]
{{Mumhain}}
===Oirialla===
* [[Ríthe Oiriall]]
# Dallán Forgaill
# [[xxx]]=[[Rossa Buí Mac Mathúna]] ← [[:en:Rossa Buide Mac Mathúna]]
#* [[Uí Tuirtri]]=[[Uí Thoirtre]], [[Donnchad Ua Cerbaill]]=[[Donnchadh Ó Cearbhaill]]
===Osraí===
* [[Dál Birn]], [[Óengus Osrithe]]=[[Aonghas Osraithe]], [[Lóegaire Birn Búadach]]=[[Laoghaire Birn Buach]]
===''Ulaid'' / Cruithne===
* [[Ulaid]] (FFÉ: Oll-sháith), [[Clanna Rudraige]], [[Dál Riata]]=[[Dál Riada]]-, [[Dál Fiatach]], [[Cruthin]]=[[Cruithne]], Conall Anglonnach, [[Conaille Muirtheimne]], [[Dál mBuinne]], [[Erc Dhál Riada]], [[Loarn mac Eirc]]→[[Cenél Loairn]]=[[Cineál Loairn]], [[Aonghas mac Eirc]]→[[Cenél nÓengusa]]=[[Cineál Aonghasa]], [[Adomnán]]=[[Adhamhnán]]=[[Naomh Adhamhnán]], [[Senchus Fer n-Alban]]=[[Seanchas Fear Alban]], [[Duan Albanach]], [[Muirchertach mac Muiredaig]]=[[Muircheartach mac Muireadaigh]]-, [[Fergus Mór]]=[[Fearghas Mór]], [[Domangart Réti]]=[[Domhanghart Réite]], [[Gabrán mac Domangairt]]=[[Gabhrán mac Domhanghairt]]→[[Cenél nGabráin]]=[[Cineál Gabhráin]], [[Comgall mac Domangairt]]=[[Comhghall mac Domhanghairt]]>[[Cenél Comgaill]]=[[Cineál Comhghaill]], [[Eilne]], [[Loígis]], [[Sogain]]=[[Soghain]], [[Senchineoil]]=[[Seanchineál]], [[Uí Blathmaic]], [[Uí Echach Arda]], [[Conmhaícne]]=[[Conmhaicne]], [[Ciarraige]]=[[Ciarraí]], [[Corco Mruad]]=[[Corca Mrua]], [[Vita tripartita Sancti Patricii]]-, [[Dál nAraidi]]=[[Dál Araí]], [[Ríthe Dáil Araidi]]=[[Ríthe Dhál Araí]], [[Dál nAraidi Mag Line]]=[[Dál Araí Mhaigh Line]], [[Dál nAraidi in Tuaiscirt]]=[[Dál Araí an Tuaiscirt]], [[Uí Echach Cobo]]=[[Uíbh Eachach Cobha]], [[Uí Erca Céin]], [[Leath Cathail]]=[[Leath Chathail]], [[Tipraiti Tireach]]=[[Tiobraid Tíreach]], [[Ríthe na nUladh]], [[Muiredach Muinderg]]=[[Muireadhach Muindearg]], [[Eochaid mac Muiredaig Muinderg]]=[[Eochaidh mac Muireadhaigh Mhuindeirg]], [[Cairell mac Muiredaig Muinderg]]=[[Caireall mac Muireadhaigh Mhuindeirg]], [[Demmán mac Cairill]]=[[Deamán mac Cairill]], [[Báetán mac Cairill]]=[[Baotán mac Cairill]], [[Áed Dub mac Suibni]]=[[Aodh Dubh mac Suibne]], [[Eochaid mac Condlai]]=[[Eochaidh mac Connla]], [[Fergnae mac Oengusso Ibdaig]]=[[Feargna mac Aonghasa Iobhdaigh]], [[Fíachnae mac Báetáin]]=[[Fiachna mac Baotáin]], [[Fiachra Cáech]]=[[Fiachra Caoch]], [[Fiachnae mac Demmáin]]=[[Fiachna mac Deamáin]], [[Connad Cerr]]=[[Connadh Cearr]], [[Dúnchad mac Fiachnai]]=[[Dúnchadh mac Fiachna]], [[Máel Cobo mac Fiachnai]]=[[Maol Cobha mac Fiachna]], [[Blathmac mac Máele Cobo]]=[[Blathmac mac Maoil Chobha]], [[Congal Cennfota mac Dúnchada]]=[[Congal Ceannfhada mac Dúnchadha]], [[Mongán mac Fiachnai]]=[[Mongán mac Fiachna]], [[Bécc Bairrche mac Blathmaic]]=[[Béic Bairrche mac Blathmhaic]], [[Áedán mac Gabráin]]=[[Aodhán mac Gabhráin]], [[Congal Cáech]]=[[Conghal Caoch]]
{{Navbox
| name = Ulaid
| title = [[Ulaid]]
| state = {{{state|}}}
| group1 = Finte agus clanna
| list1 = {{Navbox|child
| group1 = [[Dál nAraidi]]
| list1 = [[Uí Echach Cobo|Uí Eachach Cobha]] * ''[[Loígis]]'' * [[Soghain]] <!--{{Navbox|child
| group1 = [[Uí Echach Cobo]]
| list1 = [[MacGowan]] * [[Magennis]] * [[McCartan]] * [[Lynch (surname)|Lynch]]
| group2 = [[Loígis]]
| list2 = [[Moore (surname)|O'More]] * [[O'Kelly]] * O'Deevy * O'Doran * O'Lalor * [[O'Dowling]] * [[McEvoy|MacEvoy]] * [[Bergin|O'Bergin]] * O'Mulcahy
| group3 = [[Soghain]]
| list3 = O'Manning * [[Mac an Bhaird|MacWard]] * O'Scurry * [[Lennon|O'Lennon]] * MacCashin * [[Gilly]] * MacGing
}}-->
| group2 = [[Conmhaícne]]
| list2 = Conmhaícne Mara * Conmaicne Magh Réin * Conmaicne Cuile Toladh * Conmaicne Mide <!--{{Navbox|child
| group1 = [[Conmhaícne Mara]]
| list1 = O'Kealy * MacConneely * O'Devaney * O'Cloherty * [[Folan|MacFolan]]
| group2 = Conmaicne<br/>Magh Réin<br>
| list2 = MacRannall * MacDorcy * O'Mulvey * [[O'Farrell]] * O'Beglin * [[Borden (surname)|Borden]] * [[Hallissey|O'Hallissy]] * O'Murry * O'Curneen * O'Mulooly * MacMullock * O'Doonan * O'Kearon * MacCoogan * [[Gaynor|MacGaynor]] * [[Quinn|O'Quinn]] * MacShaffrey * [[Connick|MacConnick]] * [[Keegan|O'Keegan]] * MacLeavy * MacMorrow * [[MacShane]] * O'Sullahan * [[O'Tormey]]
| group3 = Conmaicne <br>Cuile Toladh
| list3 = O'Tolleran * O'Colleran * O'Moran * [[Martin (surname)|Martin]]
| group4 = Conmaicne Mide
| list4 = MacRourke * O'Breen * O'Toler
}}-->
| group3 = ''[[Ciarraige]]''
| list3 = <!--[[Ó Céirín|O'Kieran (Kearns)]] * [[O'Conor Kerry]] * [[O'Murtagh]] * O'Neide-->
| group4 = [[Corco Mruad]]
| list4 = <!--[[Ó Conchubhair Corcomroe|O'Conor Corcomroe]] * [[Uí Lochlainn|O'Loughlin]] * [[O'Flaherty]] * O'Deely * [[O'Drennan]] * O'Melody * MacCurtin * [[O'Davoren]]-->
}}
| group2 = Pearsana
| list2 = [[Cermna Finn]] * [[Sobairce]] * [[Ollom Fódla]] * [[Fínnachta]] * [[Slánoll]] * [[Géde Ollgothach]] * [[Fíachu Findoilches]] * [[Berngal]] * [[Ailill mac Slánuill]] * [[Finn mac Blatha]] * [[Sírlám]] * [[Airgetmar]] * [[Áed Ruad, Díthorba agus Cimbáeth]] * [[Macha]] * [[Rudraige mac Sithrigi]] * [[Congal Cláiringnech]] * [[Bresal Bó-Díbad]] * [[Fachtna Fáthach]] * [[Conchobar mac Nessa]] * [[Fergus mac Róich]] * [[Fedelm Noíchrothach]] * [[Deichtine]] * [[Cúscraid]] * [[Cormac Cond Longas]] * [[Findchóem]] * [[Amergin mac Eccit]] * [[Conall Cernach]] * [[Mal mac Rochride]] * [[Tipraiti Tireach]] * [[Fiacha Araidhe]] * [[Cáelbad]] * [[Fiachnae mac Báetáin]] * [[Congal Cáech]] * [[Fergus mac Áedáin]] * [[Máel Bressail mac Ailillo]] * [[Mac Creiche]]
| group3 = Litríocht
| list3 = ''[[Scéla Conchobair]]'' * ''[[Táin Bó Cúailnge]]'' * ''[[Compert Con Culainn]]'' * ''[[Scéal Muc Mhic Dhathó]]'' * ''[[Mesca Ulad]]'' * ''[[Annála Uladh]]''
| group4 = Áiteanna
| list4 = [[Eamhain Mhacha]] * [[Teamhair]] * [[Ros na Rí]]
| group5 = Críocha
| list5 = [[Airrther]] * [[Bairrche]] * [[Cineál Fhaghartaigh]] * [[Conaille Muirtheimne]] * [[Cruithne]] * [[Uí Echach Cobo|Cobha]] * [[Dál Fiatach]] * [[Dál mBuinne]] * [[Dál nAraidi]] * [[Dál nAraidi in Tuaiscirt]] * [[Dál nAraidi Mag Line]] * [[Dál Riada]] * [[An Duifrian]] * [[Eilne]] * [[Latharna]] * [[Leath Cathail]] * [[Na hArda]] * [[Semne]] * [[Uí Blathmaic]] * [[Uí Dercco Céin]]
| group6 = Altanna gaolmhara
| list6 = [[Clanna Rudraige]] * [[Craobh Rua]] * [[Cú Chulainn]] * [[Uoluntii]] * [[Geografaíocht (Tolamaes)]] * [[Rúraíocht]] * [[Ríthe na nUladh]] * [[Ríthe Dáil Araidi]] * [[Gaeil]] * [[Míl Espáine]] *
}}
{{navbox
|name = Kings of Dál Riata
|title = [[List of Kings of Dál Riata|Kings of Dál Riata]]
|state = {{{state|autocollapse}}}
|listclass = hlist
|list1 =
* [[Fergus Mór|Fergus Mór]]
* [[Domangart Réti|Domangart Réti]]
* [[Comgall mac Domangairt|Comgall]]
* [[Gabrán mac Domangairt|Gabrán]]
* [[Conall mac Comgaill|Conall]]
* [[Áedán mac Gabráin|Áedán]]
* [[Eochaid Buide|Eochaid Buide]]
* [[Connad Cerr|Connad Cerr]]
* [[Domnall Brecc|Domnall Brecc]]
* [[Ferchar mac Connaid|Ferchar]]
* [[Conall Crandomna|Conall Crandomna]]
* [[Dúnchad mac Conaing|Dúnchad]]
* [[Domangart mac Domnaill|Domangart]]
* [[Máel Dúin mac Conaill|Máel Dúin]]
* [[Domnall Donn|Domnall Donn]]
* [[Ferchar Fota|Ferchar Fota]]
* [[Eochaid mac Domangairt|Eochaid mac Domangairt]]
* [[Ainbcellach mac Ferchair|Ainbcellach]]
* [[Fiannamail ua Dúnchado|Fiannamail]]
* [[Selbach mac Ferchair|Selbach]]
* [[Dúnchad Bec|Dúnchad Bec]]
* [[Dúngal mac Selbaig|Dúngal]]
* [[Eochaid mac Echdach|Eochaid mac Echdach]]
* [[Muiredach mac Ainbcellaig|Muiredach]]
* [[Eógan mac Muiredaig|Eógan]]
* Interregnum
* [[Áed Find|Áed Find]]
* [[Fergus mac Echdach|Fergus]]
* [[Donncoirce]]
* Interregnum?
* [[Conall mac Taidg|Conall mac Taidg]]
* [[Conall mac Áedáin|Conall mac Áedáin]]
* [[Domnall mac Caustantín|Domnall]]
* [[Áed mac Boanta|Áed mac Boanta]]
}}
===Eile===
# ''via'' [https://books.google.ie/books?id=XhZtDwAAQBAJ&pg=PA139&lpg=PA139&dq=Fir+Ol+nEchmacht&source=bl&ots=6Qd9jwIFix&sig=ACfU3U1c4bcDTv3wZGSQRXYbA_I7VG5WMA&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwjC_9yr8rnhAhXYQxUIHay6Ax8Q6AEwB3oECAIQAQ#v=onepage&q=Fir%20Ol%20nEchmacht&f=false Everything about Ireland]:
#* [[Conmaicne]]=[[Conmhaicne]]
## srl...
# ''via'' [http://sites.rootsweb.com/~irlkik/ihm/munster.htm irlkik/ihm/munster], ''22 stipendiary princes of Muma were the Kings of ...
#* Dál Cais - [[Dál gCais]]
## Gabhrán - [[Gabhrán (dream)]]
##* Eoghanacht (when not King of Cashel) - [[Eoghanachta]]
## Deise - [[Déisi]]
##* Ui Liathain - [[Uí Liatháin]], Raithleann - [[Eoghanacht Raithlinn]], Muscraighe - [[Múscraige]], Dairfhine - [[Dáirine]]
## Dairfhine of the mt. - [[xxx]]
##* L. Léin - [[Eoghanacht Locha Léin]], Ciarraighe Lúachra - [[Ciarraige]] Lúachra, Corca Bhaiscinn and Léim na Con - [[Corca Bhaiscinn]], Ui Chonaill Gabhra - [[Uí Chonaill Gabhra]]<[[Uí Fidgenti]], Ui Chairbre - [[Uí Chairbre Aobha]]<[[Uí Fidgenti]], Cliu - Cliú, [[Eoghanacht Airthir Cliach]], Uaithne - [[Uaithne (dream)]], Eile - [[Éile]], Glenn Amhnach - [[Eoghanacht Ghleanndamhnach]], Corcu Luigde - [[Corca Laidhe]], Corcu Duibne - [[Corca Dhuibhne]]
## Boirenn - [[Boirenn]]
## Sechtmodh - [[Sechtmodh]]
==Scéal-liosta ó de.wiki==
* [[Aided Cheit maic Mágach]], [[Aided Cheltchair maic Uthechair]], [[Aided Chonchobuir]]=[[Anbhás Chonchúir]], [[Aided Chon Culainn]]=[[Anbhás Chú Chulainn]], [[Aided Loegairi Buadaig]], [[Airne Fingein]], [[Baile Binnbérlach mac Buain]], [[Bóramha]], [[Cath Étair]]=[[Cath Éadair]], [[Cath Finntrágha]], [[Cath Maige Mucrama]], [[Compert Conchobuir]]=[[Coimpeart Chonchúir]], [[De chophur in da muccida]], [[Echtrae Nerai]], [[Immacallam in dá Thuarad]], [[Macgnímrada Con Culainn]], [[Tochmarc Luaine acus aided Athirni]], [[Esnada Tige Buchet]], [[Orgain Denna Ríg]]=[[Argain Dinn Rí]]
Daoine:
* [[Achtan]], [[Adnae mac Uthidir]], [[Eithne Tháebfhota]]=[[Eithne Thaobhfhada]], [[Ferchertne]], [[Lugaid Lága]], [[Mes Gegra]]+[[Mesgegra]]=[[Meas Geagra]], [[Néde]]-[[Neidhe]], [[Tadhg mac Céin]]
==Dlí, nós, aicme==
** [[Áes dána]]=[[Aos dána]], [[Alltar]], [[Emain Ablach]]=[[Eamhain Abhlach]], [[Mag Mell]]=[[Magh Meall]]
# [[Mag Muirthemne]]
#* [[Tech Duinn]]=[[Teach Doinn]], [[Tír na nÓg]], [[Uí Bhreasail]], [[Aithech fortha]], [[Ánradh]]-s, [[Bard]]*
# [[Bean ní]]
#* [[Breithem]]-s, [[Bretha Crólige]], [[Bruiden]]-[[Bruíon]], [[Briugu]]-[[Brughaidh]], [[Cana]]-s, [[Clí]]-s, [[Craobh Airgid]], [[Críth gablach]], [[Curadhmhír]], [[Díchetal do chennaib]]-s=[[dícheadal do cheannaibh]]?, [[Féth fíada]], [[Fáith]] (Vates), [[Filid]], [[Fír flathemon]], [[Gáu flathemon]], [[Geis]], [[Glám dícenn]]=[[Glámh dícheann]]=[[Glámh dígeann]], [[Imbas forosnai]], [[Lóg n-enech]], [[Ollam Érenn]]=[[Ollamh Éireann]]*
# [[Seanchaí]]
# [[Sluaigh sí]]
#* [[Tarbfeis]]-[[Tarbhfheis]], [[Teinm laída]]-s=[[Seinm laoidhte]]?, [[Trícha cét]]=[[Tríocha céad]], [[Túath]]=[[Tuath]]
==Suíomhanna==
* [[Corpus of Electronic Texts]]
==Lámhscríbhinní / Annála==
* [[Betham 154]]=[[ARÉ 23 N 10]], [[Leabhar Leasa Mhóir]]=[[Leabhar Mhic Cárthaigh Riabhaigh]], [[Leabhar Ua Maine]]=[[Leabhar Uí Mhaine]] ← [[:en:Leabhar Ua Maine]], [[Egerton 88]] ← [[:en:British Library, MS Egerton 88]], [[Egerton 90]]<[[Leabhar Uí Mhaine#Ábhar ar iarraidh]], [[Egerton 1782]] ← [[:en:British Library, MS Egerton 1782]], [[Leabhar an Iarla Bháin]]=[[Laud 610]], [[Rawlinson B 502]] ← [[:en:Bodleian Library, MS Rawlinson B 502]], [[Rawlinson B 512]], Síolta: [[An Leabhar Breac]], [[Liber Flavus Fergusiorum]], [[Gníomhais Thuamhan]] (dlí), ''[[Bodleian Library]]'', ''[[British Library]]''
* [[Saltair Caisil]], [[Annála Tiarnaigh]], [[Chronicon Scotorum]]=[[Chronicum Scotorum]], [[Croinic na hÉireann]], [[Annála Mhainistir na Búille]], [[Annála Easpacha na hÉireann]], [[Annála Chluain Mhic Nóis]], [[Annála Connacht]], [[Annála Mhainistir an Dubhuisce]], [[Leabhar Oiris]], [[Annála an Aonaigh]], [[Leabhar Mhic Cárthaigh]], [[Annála Inis Faithlinn as Áth Cliath]]?, [[Annála Gearra Thír Chonaill]], [[Annála Gearra Laighean]], [[Memoranda Gadelica]], [[Annála Gearra as Proibhinse Ard Macha]], [[Mír Annál Éireannach]]?
==Deirdre et al==
* [[Deirdre]]
** [[Naoise]]
*# [[Longes Mac n-Uislenn]] + [[Longes mac nUislenn]] + [[Oidheadh Chlainne Uisnigh]]
** [[Ealbha]], [[Anbhás Chú Chulainn]], [[Liath Macha]], [[Cridenbél]], [[Calatin]]-[[Cailitin]], [[Lao]]=[[Lao mac Rianghabhra]]=[[Láeg mac Riangabra]], [[Cloch an Fhir Mhóir]], [[Cairbre mac Eithne]]
==Teangacha==
* [[Próit-Ind-Eorpais]] <> [[Na teangacha Ind-Eorpacha]]
* [[Prótai-Cheiltis]] <> [[Teangacha Ceilteacha]]
* [[Gaeilge Chianach]] ~ [[An Ghaeilge Ársa]]
* [[Sean-Ghaeilge]]
* [[Meán-Ghaeilge]]
* [[Gaeilge Chlasaiceach]]
* [[Gaeilge]]
* [[Gaeilge na hAlban]]
* [[Gaeilge Mhanann]]
* [[An Bhreatnais]], [[Breatnais]]
* [[An Bhriotáinis]], [[Briotáinis]]
==Eile==
* [[Aos Sí]], [[Miotaseolaíocht na nGael]], [[Lámhscríbhinn Ghleann Masain]]-[[Lámhscríbhinn Ghleann Masáin]]
# [[Leipreachán]] ← [[:en:Leprechaun]]
* [[Na Cruithnigh]], [[Cernunnos]], [[Annála Inis Faithlinn]], [[Sé Aois an Domhain]] (''uath-imdhealú''), [[Sex Aetates Mundi]] (''síol''), [[Sex Aetates Mundi (Gaelach)]] (''síol''), [[Nuadha]], [[Noínden Ulad]], [[Indech]], [[Octriallach]]
= Bliain 3, 2020 - 2021 =
* [[Dartraige]]=[[Dartraí (tuath)]], [[Masraige]]=[[Masraí]]
== Feabhsú na Gaeilge (3) ==
Mar is gnách... féach thuas.
== Féineachas ==
* [[Audacht Morainn]], [[Bechbretha]], [[Bretha Crólige]], [[Bretha Nemed Déidenach]], [[Cáin Adomnáin]], [[Críth gablach]], ''[[De duodecim abusivis saeculi]]'', [[Derbfine]]=[[Dearbhfhine]], [[Fír flathemon]], [[Fortúatha]]=[[Forthuatha]], [[Gáu flathemon]], [[Gúbretha Caratniad]], [[Lóg n-enech]], [[Senchas Már]]=[[Seanchas Mór]], [[Tánaisteacht]], [[Tecosca Cormaic]]=[[Teagasc Chormaic]], [[Uraicecht na Ríar]]=[[Bunleabhar na Riar]], [[Uraicecht Becc]]=[[Bunleabhar Beag]], [[Éraic]]=[[Éiric]]
== Bréifne ==
* [[Ríthe Bhréifne]], [[Bréifne Thoir]]-, [[Bréifne Thiar]]-, [[Tigernán Ua Ruairc]]=[[Tighearnán Ua Ruairc]]-
==Laigin==
* [[Bran Becc mac Murchado]]=[[Bran Beag mac Murchadha]], [[Bran Mut mac Conaill]]=[[Bran Buta mac Conaill]], [[Fáelán mac Colmáin]]=[[Faolán mac Colmáin]], [[Rónán mac Colmáin]], [[Brandub mac Echach]]=[[Bran Dubh mac Eochach]], [[Cellach Cualann]]=[[Ceallach Chualann]], [[Fiannamail mac Maoil Tuile]]=[[Fiannamail mac Máele Tuile]], [[Áed Dibchine]]=[[Aodh Dibhchine]], [[Áed Dub mac Colmáin]]=[[Aodh Dubh mac Colmáin]], [[Crimthann mac Áedo]]=[[Criomhthann mac Aodha]], [[Murchad mac Brain Mut]], [[Dúnchad mac Murchado]]=[[Dúnchadh mac Murchadha]], [[Fáelán mac Murchado]]=[[Faolán mac Murchadha]], [[Muiredach mac Murchado]]=[[Muireadhach mac Murchadha]], [[Cellach mac Dúnchada]]=[[Ceallach mac Dúnchadha]], [[Ruaidrí mac Fáeláin]]=[[Ruairí mac Faoláin]], [[Bran Ardchenn]]=[[Bran Ardcheann]], [[Fínsnechta Cethardec]]=[[Fíonsneachta Ceathairdheach]], [[Muiredach mac Brain Ardchinn]]=[[Muireadhach mac Brain Ardchinn]], [[Muiredach mac Ruadrach]]=[[Muireadhach mac Ruairí]], [[Cellach mac Brain]]=[[Ceallach mac Brain]], [[Bran mac Fáeláin]]=[[Bran mac Faoláin]], [[Lorcán mac Cellaig]]=[[Lorcán mac Ceallaigh]], [[Túathal mac Máele-Brigte]]=[[Tuathal mac Maoilbhríde]], <strike>[[Ruarc mac Bran]]</strike>→[[Ruarc mac Brain]], [[Muirecán mac Diarmata]]=[[Muireacán mac Diarmada]], [[Dúnlaing mac Muiredaig]]=[[Dúnlaing mac Muireadhaigh]], [[Ailill mac Dúnlainge]], [[Domnall mac Muirecáin]]=[[Domhnall mac Muireacáin]], [[Muiredach mac Brain]]=[[Muireadhach mac Brain]], [[Crundmáel Erbuilc]]=[[Crannmhaol Anbholg]], [[Cerball mac Muirecáin]]=[[Cearbhall mac Muireacáin]], [[Fáelán mac Muiredach]]=[[Fáelán mac Muiredaig]]=[[Faolán mac Muireadhaigh]], [[Lorcán mac Fáeláin]]=[[Lorcán mac Faoláin]], [[Túathal mac Úgaire]]=[[Tuathal mac Aughaire]], [[Cellach mac Fáeláin]]=[[Ceallach mac Faoláin]], [[Úgaire mac Túathail]]=[[Aughaire mac Tuathail]], [[Domnall Cláen]]=[[Domhnall Claon mac Lorcáin]], [[Donnchad mac Domnall Claen]]?=[[Donnchad mac Domnaill Cláin]], ([[Máel Mórda mac Murchada]])=[[Maol Mórdha mac Murchadha]], [[Dúnlaing mac Túathail]]=[[Dúnlaing mac Tuathail]], [[Donncuan mac Dúnlainge]]=[[Donnchuan mac Dúnlainge]], [[Augaire mac Dúnlainge]]=[[Aughaire mac Dúnlainge]], [[Donnchad mac Dúnlainge]]=[[Donnchadh mac Dúnlainge]], [[Murchad mac Dúnlainge]]=[[Murchadh mac Dúnlainge]], [[Murchad mac Diarmata]]=[[Murchadh mac Diarmada]], [[Domhnall mac Murchadha (uathimdhealú)]]*, [[Domnall mac Murchada meic Diarmata]]≠[[Domhnall mac Murchadha]], [[Donnchad mac Domnaill Remair]]=[[Donnchadh mac Domhnaill Ramhair]], [[Énna mac Diarmata]]=[[Éanna mac Diarmada]], <strike>[[Diarmait mac Énna]]</strike>→[[Diarmait mac Énnai]]=[[Diarmaid mac Éanna]], [[Donnchad mac Murchada]]=[[Donnchadh mac Murchadha]], [[Diarmait mac Énna meic Murchada]]=[[Diarmaid mac Éanna mhic Mhurchadha]], [[Énna mac Donnchada meic Murchada]]=[[Énna Mac Murchada]]=[[Éanna mac Donnchadha mhic Mhurchadha]]=[[Éanna Mac Murchadha]], <strike>[[Bran Fionn mac Máelmórda]]</strike>→[[Bróen mac Máelmórda]]=[[Braon mac Maoilmhórdha]], <strike>[[Murchad mac Brain Fionn]]</strike>→[[Murchad mac Finn]]=[[Murchadh mac Fionn]]
==Uí Chinnsealaigh==
* [[Bran ua Máele Dúin]]=[[Bran ó Maoil Dúin]], [[Cú Chongelt mac Con Mella]]=[[Cú Chongheilt mac Con Mealla]], [[Echu mac Muiredaig]]=[[Eochadh mac Muireadaigh]], [[Eterscél mac Áeda]]=[[Eidirscéal mac Aodha]]?, [[Laidcnén mac Con Mella]]=[[Laoghcheann mac Con Mealla]], [[Sechnassach mac Colggen]]=[[Seachnasach mac Colgan]], [[Crundmáel Bolg Luatha]]=[[Crannmhaol xxx Luatha]], [[Bran Ua Máele Dúin]] → [[Bran ua Máele Dúin]]=[[Bran ó Maoil Dúin]], [[Élothach mac Fáelchon]]=[[Éalathach mac Faolcháin]], [[Donngal mac Laidcnén]]=[[Donnghal mac Laoghchinn]], [[Dub Calgaid mac Laidcnén]]=[[Dubh Cealgadh mac Laoghchinn]], [[Cennselach mac Brain]]=[[Cinnsealach mac Brain]], [[Cairpre mac Laidcnén]]=[[Cairbre mac Laoghchinn]], [[Cellach Tosach mac Donngaile]]=[[Ceallach Tosach mac Donnghaile]], [[Cathal mac Dúnlainge]]
== Uí Fhailí ==
* [[Uí Failge]]=[[Uí Failghe]]=[[Uí Fhailí]], [[Ríthe Uí Fhailí]], [[Failge Berraide]], [[Bruidge mac Nath Í]]=[[Bruí mac Nath Í]], [[Áed Rón mac Cathail]]=[[Aodh Rón mac Cathail]], [[Ailill mac Áedo Róin]]=[[Ailill mac Aodha Róin]], [[Cillíne mac Forannáin]], [[Fland Dá Chongal]]=[[Flann ó Congaile]], [[Forbassach Ua Congaile]]=[[Forbasach ó Congaile]], [[Ailill Corrach mac Flainn]], [[Flaithnia mac Flainn]], [[Cummascach mac Flainn]]=[[Cumascach mac Flainn]], [[Cináed mac Flainn]]=[[Cionaoth mac Flainn]], [[Mugrón mac Flainn]]=[[Mughrón mac Flainn]], [[Domnall mac Flaíthnia]]=[[Domhnall mac Flaíthnia]], [[Óengus mac Mugróin]]=[[Aonghas mac Mughróin]], [[Flaíthnia mac Cináeda]]=[[Flaithnia mac Cionaoith]], [[Cináed mac Mugróin]]=[[Cionaoth mac Mughróin]]
==Mumha==
* [[Saltair Caisil]]=[[Saltair Chaisil]]
* [[Coirpre Cromm mac Crimthainn]]=[[Cairbre Crom mac Criomhthainn]], [[Feidlimid mac Coirpri Chruimm]]=[[Feilimí mac Cairbre Chroim]], [[Fergus Scandal mac Crimthainn]]=[[Fearghas Scannal mac Criomhthainn]], [[Feidlimid mac Tigernaig]]=[[Feilimí mac Tiarnaigh]], [[Amalgaid mac Éndai]]=[[Amhalghaidh mac Éanna]], [[Garbán mac Éndai]]=[[Garbhán mac Éanna]], [[Cathal mac Áedo]]=[[Cathal mac Aodha]], [[Cúán mac Amalgado]]=[[Cúán mac Amhalghadha]], [[Máenach mac Fíngin]]=[[Maonach mac Finghin]], [[Cathal Cú-cen-máthair]]=[[Cathal Cú-gan-mháthair]], [[Colgú mac Faílbe Flaind]]=[[Colgú mac Failbhe Flainn]], [[Finguine mac Cathail]]=[[Finghin mac Cathail]], [[Ailill mac Cathail]], [[Cormac mac Ailello]]=[[Cormac mac Ailealla]], [[Eterscél mac Máele Umai]]=[[Eidirscéal mac Maoil Umha]], [[Cathussach mac Eterscélai]]=[[Cathasach mac Eidirscéil]], [[Máel Dúin mac Áedo]]=[[Maol Dúin mac Aodha]], [[Ólchobar mac Duib-Indrecht]]=[[Ólchúr mac Duibh-Ixxx]], [[Ólchobar mac Flainn]]=[[Ólchúr mac Flainn]], [[Artrí mac Cathail]]=[[Airtrí mac Cathail]], [[Tnúthgal mac Artrach]]=[[xxx]], [[Tnúthgal mac Donngaile]]=[[Tnúthghal mac Donnghaile]], [[Feidlimid mac Cremthainn]]=[[Fedelmid mac Cremthainn]]=[[Feilimí mac Criomhthainn]], [[Ólchobar mac Cináeda]]=[[Ólchúr mac Cxxx]], [[Áilgenán mac Donngaile]]=[[Áilgeanán mac Donnghaile]], [[Máel Gualae mac Donngaile]]=[[Maol Guala mac Donnghaile]], [[Cenn Fáelad hua Mugthigirn]]=[[Ceann Faoladh Ó Macthiarna]], [[Dúnchad mac Duib-dá-Bairenn]]=[[Dúnchadh mac Duibh-dá-Bhoireann]], [[Dub Lachtna mac Máele Gualae]]=[[Dubh Lachtna mac Maoil Gualainne]], [[Finguine Cenn nGécan mac Loégairi]]=[[Finghin Ceann Géagán mac Laoghaire]], [[Cormac mac Cuilennáin]]=[[Cormac mac Cuileannáin]], [[Flaithbertach mac Inmainén]]=[[Flaithbheartach mac Ionúin]], [[Lorcán mac Coinlígáin]]=[[Lorcán mac Coinlíogáin]], [[Cellachán Caisil]]=[[Ceallachán Chaisil]], [[Máel Fathardaig mac Flainn]]=[[Maol Fathardaigh mac Flainn]]-, [[Dub-dá-Bairenn mac Domnaill]]=[[Dubh-dá-Bhoireann mac Domhnaill]], [[Fer Gráid mac Cléirig]]=[[Fear Grá mac Cléirigh]], [[Donnchad mac Cellacháin]]=[[Donnchadh mac Ceallacháin]], [[Máel Muad mac Brain|Maol Muadh mac Brain]], [[Íomhar Luimnigh]]-, [[Mathgamain mac Cennétig]]=[[Mathúin mac Cinnéide]], [[Diarmait Ua Briain]]=[[Diarmaid Ó Briain]], [[Muirchertach Ua Briain]]=[[Muircheartach Ua Briain]]-, [[Cormac Mac Carthaigh]]=[[Cormac Mac Cárthaigh]], [[Conchobar Ua Briain]]=[[Conchúr Ó Briain]], <strike>[[Toirdhealbhach mac Diarmada Ua Bhriain]]</strike>→[[Toirdhelbach mac Diarmata Ua Briain]]=[[Toirdhealbhach mac Diarmada Ó Briain]], [[Domnall Mór Ua Briain]]=[[Domhnall Mór Ó Briain]], [[Dúngal mac Máel Fothardaig Ua Donnchada]]=[[Dúnghal mac Maoil Fhothardaigh Ó Donnchadha]], Murchad mac Donnchada, [[Brian mac Murchada Ua Briain]]=[[Brian mac Murchadha Ó Briain]]
== Iarmhumha ==
* [[Coirpre Luachra mac Cuirc]]=[[Cairbre Luachra mac Coirc]], [[Dauí Iarlaithe mac Maithni]]=[[]], [[Máel Dúin mac Áedo Bennán]]=[[Maol Dúin mac Aodha Beannáin]], [[Congal mac Máele Dúin]]=[[Congal mac Maoil Dúin]]
== Oirialla ==
* [[Gofraid mac Fergusa]]=[[Gofraidh mac Fearghasa]]-, [[Donnchad Ua Cerbaill]]=[[Donnchadh Ó Cearbhaill]]
==Osraí==
* [[Osraige]]=[[Osraí]], [[Cerball mac Dúnlainge]]=[[Cearbhall mac Dúnlainge]], [[Anmchad mac Con Cherca]]=[[Anmchadh mac Con Chearca]], [[Forbasach mac Ailella]]=[[Forbasach mac Ailealla]], [[Tóim Snáma mac Flainn]]=[[Tuaim Snámha mac Flainn]], [[Cellach mac Fáelchair]]=[[Ceallach mac Faolchair]], [[Dúngal mac Cellaig]]=[[Dúnghal mac Ceallaigh]], [[Donnchad mac Gilla Pátraic]]=[[Donnchadh mac Giolla Phádraig]] (1), [[Gilla Pátraic mac Donnchada]]=[[Giolla Phádraig mac Donnchadha]], [[Fáelchar Ua Máele Ódrain]]=[[Faolchar ó Maoil Ódrain]], [[Cú Cherca mac Fáeláin]]=[[Cú Chearca mac Faoláin]], [[Ailill mac Fáeláin]]=[[Ailill mac Faoláin]], [[Fáelán mac Forbasaig]]=[[Faolán mac Forbasaigh]], [[Fergal mac Anmchada]]=[[Fearghal mac Anmchadha]], [[Dúngal mac Fergaile]]=[[Dúnghal mac Fearghaile]], [[Riacán mac Dúnlainge]]=[[Riagán mac Dúnlainge]], [[Diarmait mac Cerbaill (rí Osraí)]]=[[Diarmaid mac Cearbhaill (rí Osraí)]], [[Cellach mac Cerbaill]]=[[Ceallach mac Cearbhaill]]
== Uí Néill ==
* [[Uí Néill]]
** [[Uí Néill an Tuaiscirt]]
*** [[Aileach]], [[Ríthe Ailigh]]
*** [[Cenél Conaill]]=[[Cineál Chonaill]]
*** [[Cenél nEógain]]=[[Cineál Eoghain]]
**** [[Ó Néill]]
** [[Uí Néill an Deiscirt]]
*** [[Ríthe Bhreá]]
**** [[Síol Aodha Sláine]]
**** [[Cnóbha]]
**** [[Loch Gabhair]]
*** [[Ríocht na Mí]]
**** [[Ríthe na Mí]]
*** [[Tethba]]=[[Tethbae]]=[[Txxx]]
**** [[Cenél Coirpri]]
**** [[Cenél Maini]]
*** [[Ríthe Uisnigh]]
**** [[Clann Cholmáin]]
***** [[Clann Cholmáin Bhig]]
***** [[Clann Cholmáin Mhóir]]
**** [[Ríthe Fhir Chúl Bhreá]]
== Uí Néill an Deiscirt ==
=== [[Ríthe Bhreá]] ===
* [[Conall Laeg Breg]] mac Aodha Sláine=[[Conall Laogh Bhreá]] mac Aodha Sláine, [[Congal mac Áedo Sláine]]=[[Conghal mac Aodha Sláine]], [[Ailill Cruitire]] mac Aodha Sláine, [[Conaing Cuirre]] mac Congaile=[[Conaing Coirre]] mac Conghaile, [[Congalach mac Conaing Cuirre]]=[[Conghalach mac Conaing Choirre]], [[Írgalach mac Conaing]]=[[Irgalach mac Conaing]] Cuirre=[[Iorghalach mac Conaing]] Choirre, [[Amalgaid mac Congalaig]]=[[Amhalaidh mac Conghalaigh]], [[Conall Grant]]=[[Conall Grant mac Cernaig]]=[[Conall Grant mac Cearnaigh]], [[Conaing mac Amalgado]]=[[Conaing mac Amhalaí]], [[Indrechtach mac Dungalaig]]=[[Indreachtach mac Dunghalaigh]], [[Dúngal mac Amalgado]]=[[Dúnghal mac Amhalaí]], [[Coirpre mac Fogartaig]]=[[Cairbre mac Fógartaigh]], [[Congalach mac Conaing]]=[[Conghalach mac Conaing]], [[Diarmait mac Conaing]]=[[Diarmaid mac Conaing]], [[Flann mac Congalaig]]=[[Flann mac Conghalaigh]], [[Cernach mac Congalaig]]=[[Cearnach mac Conghalaigh]], [[Cummascach mac Congalaig]]=[[Cumascach mac Conghalaigh]], [[Conaing mac Flainn]], [[Cináed mac Conaing]]=[[]], [[Flann mac Conaing]], [[Niall mac Cernaig Sotal]]=[[Niall mac Cearnaigh Sotal]], [[Maine mac Néill]], [[Cathal mac Néill]], [[Cathal mac Áeda]]=[[Cathal mac Aodha, rí Bhreá]], [[Cernach mac Fogartaig]]=[[Cearnach mac Fógartaigh]], [[Fergus mac Fogartaig]]=[[Fearghas mac Fógartaigh]], [[Niall mac Conaill]], [[Máel Dúin mac Fergusa]]=[[Maol Dúin mac Fearghasa]], [[Fogartach mac Cummascaig]]=[[Fógartach mac Cumascaigh]], [[Cummascach mac Fogartaig]]=[[Cumascach mac Fógartaigh]], [[Ailill mac Fergusa]]=[[Ailill mac Fearghasa]], [[Cernach mac Fergusa]]=[[Cearnach mac Fearghasa]], [[Tigernach mac Fócartai]]=[[Tiarnach mac Fógartaigh]]
=== [[Ríthe na Mí]] ===
* [[Fallomon mac Con Congalt]]=[[Fallamhain mac Con Congheilte]], [[Domnall mac Donnchada Midi]]=[[Domhnall mac Donnchadha na Mí]], [[Muiredach mac Domnaill Midi]]=[[Muireadhach mac Domhnaill na Mí]], [[Máel Ruanaid mac Donnchada Midi]]=[[Maol Rúnaí mac Donnchadha na Mí]], [[Lorcán mac Cathail]], [[Donnchad mac Aedacain]]=[[Donnchadh mac Aodhacáin]]
=== [[Ríthe Uisnigh]] ===
* [[Conall Cremthainne]] mac Néill=[[Conall Criomhthainn]], [[Fiachu mac Néill]]=[[Fiacha mac Néill]], [[Ardgal mac Conaill]]=[[Ardal mac Conaill]], [[Maine mac Cerbaill]]=[[Maine mac Cearbhaill]], ([[Colmán Már mac Diarmato]]= [[Colmán Bec mac Diarmato]])=[[Colmán mac Diarmato]]=[[Colmán mac Diarmada]], [[Suibne mac Colmáin]]=[[Suibhne mac Colmáin]], [[Fergus mac Colmáin]]=[[Fearghas Mac Colmáin]], [[Óengus mac Colmáin]]=[[Aonghas mac Colmáin]], [[Conall Guthbinn]]=[[Conall Guthbinn mac Suibni]]=[[Conall Guthbhinn mac Suibhne]], [[Máel Dóid mac Suibni]]=[[Maol Dxxx mac Suibhne]], [[Diarmait Dian]]=[[Diarmaid Dian]], [[Murchad Midi]]=[[Murchadh na Mí]]
=== Ríthe Fir Chúl Bhreá ===
* [[Áed mac Dlúthaig]]=[[Aodh mac Dlúthaigh]], [[Flann mac Áedo]]=[[Flann mac Aodha]]
=== Tethba ===
* [[Cenél Coirpri]]/[[Cenél Maini]] → [[Tethba]]=[[Tethbae]]
== Uí Néill an Tuaiscirt ==
* [[Uí Néill an Tuaiscirt]] ← [[Aileach]], [[Ríthe Ailigh]], [[Muiredach mac Eógain]]=[[Muireadhach mac Eoghain]], [[Colcu mac Domnaill]]=[[Colga mac Domhnaill]], [[Máel Fithrich mac Áedo]] Uaridnach=[[Maol Fithrigh mac Aodha]], [[Ernaine mac Fiachnai]]=[[Earnaine mac Fiachna]], [[Urthuile mac Máele Tuile]]-, [[Crundmáel mac Suibni]] Menn=[[Crannmhaol mac Suibhne]], [[Ferg mac Crundmaíl]]=[[Fearg mac Crannmhaoil]], [[Máel Dúin mac Máele Fithrich]]=[[Maol Dúin mac Maoil Fhithrigh]], [[Fland mac Máele Tuile]]=[[Flann mac Maoil Tuile]], [[Máel Dúin mac Áedo Alláin]]=[[Maol Dúin mac Aodha Alláin]], [[Murchad mac Máele Dúin]]=[[Murchadh mac Maoil Dúin]], [[Domnall mac Áeda]]=[[Domhnall mac Aodha (rí Ailigh)]], [[Muirchertach mac Néill]]=[[Muircheartach mac Néill]], [[Flaithbertach Ua Néill]]=[[Flaithbheartach Ó Néill]], [[Domnall Ua Lochlainn]]==[[Domhnall Mac Lochlainn]], [[Niall Mac Lochlainn]], [[Áed in Macáem Tóinlesc]] Ua Néill=[[Aodh an Macaomh Tóinleasc]] mac Muircheartaigh, [[Ríthe Thír Eoghain]], [[Grianán Ailigh#Miotaseolaíocht]], [[Conall Gulban]], [[Cenél Conaill]]=[[Cineál Chonaill]], [[Tír Chonaill]], [[Ríthe Thír Chonaill]], [[Conall Cú mac Áedo]]=[[Conall Cú mac Aodha]], [[Áed Muinderg]] mac Flaithbertaig=[[Aodh Muindearg]], [[Loingsech mac Flaithbertaig]]=[[Loingseach mac Flaithbheartaigh]], [[Murchad mac Flaithbertaig]]=[[Murchadh mac Flaithbheartaigh]], [[Domnall mac Áeda Muindeirg]]=[[Domhnall mac Aodha Mhuindeirg]], [[Eógan mac Néill]]=[[Eoghan mac Néill]], [[Cenél nEógain]]=[[Cineál Eoghain]], [[Tír Eoghain]], [[Ruaidrí ua Canannáin]]
== Ulaid ==
* [[Dál Fiatach]], [[Uí Echach Cobo]], [[Fergus mac Áedáin]]=[[Fearghas mac Aodháin]], [[Cú Chuarán mac Dúngail Eilni]]=[[Cú Chuarán mac Dúnghaile Eilne]], [[Áed Róin mac Bécce Bairrche]]=[[Áed Róin]]=[[Aodh Róin]], [[Cathussach mac Ailello]]=[[Cathasach mac Ailealla]], [[Bressal mac Áedo Róin]]=[[Breasal mac Aodha Róin]], [[Fiachnae mac Áedo Róin]]=[[Fiachna mac Aodha Róin]], [[Tommaltach mac Indrechtaig]]=[[Tomaltach mac Ionrachtaigh]], [[Eochaid mac Fiachnai]]=[[Eochaidh mac Fiachna]], [[Cairell mac Fiachnai]]=[[Caireall mac Fiachna]], [[Máel Bressail mac Ailillo]]=[[Maol Bhreasail mac Ailealla]], [[Muiredach mac Eochada]]=[[Muireadhach mac Eochadha]], [[Matudán mac Muiredaig]]=[[Madadán mac Muireadhaigh]], [[Lethlobar mac Loingsig]]=[[Leathlobhar mac Loingsigh]], [[Cathalán mac Indrechtaig]]=[[Cathalán mac Ionrachtaigh]], [[Ainbíth mac Áedo]]=[[Ainbhioth mac Aodha]], [[Eochocán mac Áedo]]=[[Eochagán mac Aodha]], [[Airemón mac Áedo]]=[[Éireamhón mac Aodha]], [[Fiachnae mac Ainbítha]]=[[Fiachna mac Ainbhith]], [[Bécc mac Airemóin]]=[[Bxxx mac Éireamhóin]], [[Muiredach mac Eochocáin]]=[[Muireadhach mac Eochagáin]], [[Máel Mocheirge mac Indrechtaig]]=[[Maol Mochéirí mac Ionrachtaigh]], [[Aitíth mac Laigni]]=[[Axxx mac Lxxx]], [[Cenn Etig mac Lethlobair]]=[[Cenn Étig mac Lethlobair]]=[[Ceann Éidigh mac Leathlobhair]], [[Áed mac Eochocáin]]=[[Aodh mac Eochagáin]], <strike>[[Loingsech mac Cenn Étig]]</strike>=[[Loingsech mac Cinn Étig]], [[Áed mac Loingsig]]=[[Aodh mac Loingsigh]], [[Niall mac Eochada]]=[[Niall mac Eochadha]]
* [[Dál nAraidi]]=[[Dál Araí]], [[Dál nAraidi an Tuaiscirt]]=[[Dál Araí an Tuaiscirt]], [[Uí Echach Cobo]]=[[Uí Eachach Chobha]], [[Eilne]], [[Sárán mac Cóelbad]]=[[Sárán mac Caolbhaidh]], [[Condlae mac Cóelbad]]=[[Connla mac Caolbhaidh]], [[Fíachna Lonn mac Cóelbad]]=[[Fiachna Lonn mac Caolbhaidh]], [[Scandal mac Bécce]]=[[Scannal mac ''Bécce'']], [[Eochaid Iarlaithe mac Lurgain]]=[[Eochaid Iarlaithe]]=[[Eochaidh Iarlaithe]], [[Cathassach mac Lurgain]]=[[Cathasach mac Lorgan]], [[Dúngal Eilni mac Scandail]]=[[Dúnghal Eilne mac Scannail]], [[Cathassach mac Máele Cáich]]=[[Cathasach mac Maoil Chaoich]], [[Ailill mac Dúngaile Eilni]]=[[Ailill mac Dúnghaile Eilne]], [[Áed Aired]]=[[Aodh Aireach]], [[Lethlobar mac Echach]]=[[Leathlobhar mac Eachach]], [[Fiachra Cossalach]]=[[Fiachra Cosalach]], [[Indrechtach mac Lethlobair]]=[[Ionrachtach mac Leathlobhair]], [[Flathróe mac Fiachrach]]=[[Fxxx mac Fiachra]], [[Cináed Ciarrge mac Cathussaig]]→[[Cináed Cairge mac Cathussaig]]=[[Cxxx Cairge mac Cathasaigh]]
==Déise==
* [[Déisi]]=[[Déise]], [[Dál Fiachrach Suighe]]=[[Dál Fhiachra Shuí]], [[Déisi Temro]]=[[Déise Theamhrach]], [[Déisi Becc]]=[[Déise Beag]], [[Déisi Muman]]=[[Déise Mumhan]]==[[Déisi Deiscirt]], <strike>[[Déisi in Tuaiscirt]]</strike>→[[Déisi Tuaiscirt]]=[[Déise an Tuaiscirt]], [[Ríthe Dhéise Mumhan]], [[Tairired na nDéssi]]=[[Tairshireadh na nDéis]] > [[Óengus Gaíbúaibthech]]=[[Aonghas Gabhuaibhtheach]], [[Ríocht Dyfed]]-, [[Cogad Gáedel re Gallaib]]=[[Cogadh Gael le Gaill]], [[Delbna]]=[[Dealbhna (dream)]]
== Miotaseolaíocht ==
* [[Bradán feasa]]
==Ard-Ríthe==
* [[Cellach mac Máele Coba]]=[[Ceallach mac Maoil Chobha]], [[Conall mac Máele Coba]]=[[Conall mac Maoil Chobha]]=[[Conall Cóel]]=[[Conall Caol]], [[Diarmait mac Áedo Sláine]]=[[Diarmaid mac Aodha Sláine]], [[Blathmac mac Áedo Sláine]]=[[Blathmac mac Aodha Sláine]], [[Sechnassach]]=[[Seachnasach]]=[[Sechnassach mac Blathmaic]]=[[Seachnassach mac Blathmaic]], [[Cenn Fáelad]]=[[Cenn Fáelad mac Blathmaic]]=[[Ceann Faoladh mac Blathmaic]], [[Fínsnechta Fledach]]=[[Fíonsneachta Fleách]]=[[Fínsnechta Fledach mac Dúnchada]]=[[Fíonsneachta Fleách mac Dúnchadha]], [[Loingsech mac Óengusso]]=[[Loingseach mac Aonghasa]], [[Congal Cennmagair]]=[[Conghal Ceannmhaghair]], [[Fergal mac Máele Dúin]]=[[Fearghal mac Maoil Dúin]], [[Fógartach mac Néill]], [[Cináed mac Írgalaig]]=[[Cxxx mac Iorghalaigh]], [[Flaithbertach mac Loingsig]]=[[Flaithbeartach mac Loingsigh]], [[Áed Allán]]=[[Aodh Allán]], [[Domnall Midi]]→[[Domhnall Mac Murchadha]]=[[Domhnall Mí]]=[[Domhnall mac Murchadha]], [[Niall Frossach]]=[[Niall Frasach]], [[Donnchad Midi]]=[[Donnchadh Mí]], [[Aed Oirdnide]]=[[Aodh Oirdní]], [[Conchobar mac Donnchada]]=[[Conchúr mac Donnchadha]]], [[Niall Caille]] / [[Fedelmid mac Cremthainn]] ([[Annála Inis Faithlinn|AIF]]), [[Niall Noígíallach]] ← [[Níall Noígíallach]], ([[Fiachrae Cássan]]=)[[Fiachrae Cassán]]=[[Fiachra Casán]], [[Dáire Drechlethan]]=[[Dáire Dreachleathan]], [[Áed Findliath]]=[[Aodh Fionnliath]], [[Niall Glúndub]]=[[Niall Glúindubh]], [[Donnchad Donn]]=[[Donnchadh Donn]], [[Congalach Cnogba]]=[[Conghalach Cnobha]], [[Domnall ua Néill]]=[[Domhnall Ó Néill]], [[Donnchad mac Briain]]=[[Donnchadh mac Briain]], [[Diarmait mac Máel na mBó]]=[[Diarmait mac Maíl na mBó]]=[[Diarmaid mac Maoil na mBó]], [[Flaithbertach mac Loingsig]]=[[Flaithbheartach mac Loingsigh]]
==Scéalta==
* [[Scátháin na bhFlatha]], [[Sedulius Scottus]]-, [[Caithréim Chellacháin Chaisil]], [[Cogad Gáedel re Gallaib]], [[Senchas Fagbála Caisil]], [[Immram Curaig Maíle Dúin]]=[[Immram curaig Maíle Dúin]]=[[Máel Dúin]]=[[Maol Dúin]], [[Immram curaig Ua Corra]]=[[Iomramh Currach Uí Chorra]], [[Imrum Snedhghusa ocus Mic Ríagla]]=[[Iomramh S agus Mic Riagla]], [[Baile Suibne]]=[[Buile Shuibhne]], [[Cath Maige Rátha]], [[Cenn Fáelad mac Ailella]]=[[Ceann Faoladh mac Ailealla]]-, [[Mo Ling]]-, [[Fled Dúin na nGéd]], [[Aided Chlainne Tuirenn]]=[[Oidheadh Chlainne Tuireann]], [[Aided Muirchertaig meic Erca]], <strike>[[Aislinge Meic Chon Glinne]]</strike>→[[Aislinge Meic Con Glinne]], [[Amra Choluim Chille]], [[Caithréim Cellaig]], [[Compert Mongáin]]=[[Compert Mongáin ocus serc Duibe Lacha do Mongán]], [[Eachtra Thaidhg mhic Céin]]=[[Tadhg mac Céin#Eachtra Thaidhg mhic Céin]], [[Fingal Rónáin]], [[Máel Dúin (uathimdhealú)]]=[[Maol Dúin (uathimdhealú)]], [[Scéla Cano meic Gartnáin]], [[Tochmarc Becfola]], [[Duanaire Finn]], [[Eachtra an Mhadra Mhaoil]], [[Eachtra Mhacaoimh an Iolair]], [[Echtra Cormaic i Tír Tairngiri]] → [[Cormac mac Airt]], [[Eachtra Thaidhg Mhic Céin]] → [[Tadhg mac Céin]], [[Fotha Catha Cnucha]] → [[Cumall]], [[Navigatio Sancti Brendani Abbatis]] → [[Naomh Breandán]]
== ''Ól nÉchmacht'' ==
* [[Annála Connacht]]=[[Annála Chonnacht]], [[Cóiced Ol nEchmacht]]=[[Cóiced Ól nÉchmacht]]=[[Cúige Dhál Éachmacht]], [[Fir Craibe]]=[[Fir Chraibhe]], [[Túatha Taíden]]=[[Tuatha Taiden]]=[[Tuatha Taoidhean]], [[Delbna Nuadat]]=[[Dealbhna Nuad]], [[Dealbhna Thír Dhá Loch]], ([[Corco Mogha]]), [[Cálraige]], [[Partraige]], [[Corco Fir Trí]]=[[Corca Fhir Thrí]], [[Cian d'Fhearaibh Bolg]]=[[Cian d'Fhir Bholg]]
== Conmhaicne ==
* [[Conmhaicne#Clanna]], [[Conmhaicne Mara]], [[Conmaícne Dúna Móir]]=[[Conmhaicne Dhúin Mhóir]], [[Trícha Máenmaige]]=[[Conmaícne Máenmaige]]=<strike>[[Conmhaicne Mheáinmhaigh]]</strike>→[[Conmhaicne Mheánmhaigh]]→[[Conmhaicne Mheánmhaighe]], [[Conmaícne Cúile]]=[[Conmhaicne Coille]], [[Cluain Conmhaícne]]=[[Cluain Chonmhaicne]], <strike>[[Conmhaícne Cenel Luacháin]]</strike>→[[Conmaícne Cenél Luacháin]]=[[Conmhaicne Cineál Luacháin]], [[Conmaícne Carra]]=[[Conmhaicne Ceara]], [[Conmhaicne Anghaile]], [[Uí Fiachrach Finn]]=[[Uí Fhiachrach Fhionn]], [[Maigh Nissi]]→[[Liatroim, Barúntacht, Contae Liatroma]], [[Eolas mac Biobhsaigh]], [[Muintir Eolais]], [[Leabar Fidhnacha]]=[[Leabhar Fíonacha]]
== Connachta ==
* [[Connachta]], [[Ríthe na gConnacht]], [[Brión mac Echach Mugmedóin]]=[[Brión mac Echach Muigmedóin]]=[[Brian mac xxx]], [[Ailill mac Echach Mugmedóin]]=[[Ailill mac xxx]], [[Fiachrae]]=[[Fiachra]], [[Cairpre mac Néill]]=[[Cairbre mac Néill]], [[Aided Chrimthaind maic Fhidaig ocus Trí mac Echach Muigmedóin]], [[Ciarraige Aí]]=[[Ciarraí Aoi]], [[Ciarraige Locha na nÁirne]]=[[Ciarraí Locha na nAirní]], [[Ciarraige Airtig]]=[[Ciarraí Airtigh]], [[Ciarraige Óic Bethra]]=[[Ciarraí Óig Bheathra]], [[Aidne]]=[[Aidhne]], [[Áengus mac Umor]]=[[Aonghas mac Úmhór]], [[Amalgaid mac Fiachrach]]=[[Amhalaí mac Fiachra]], [[Dauí Tenga Uma]]=[[Dxxx Teanga Umha]], [[Duinsech ingen Duach]]=[[Duinseach ní Dhuach]], [[Eógan Bél]]=[[Eoghan Béal]], [[Ailill Inbanda]]=[[Ailill Baineanda]], [[Echu Tirmcharna]]=[[Eocha Tirimcharna]], [[Áed mac Echach]]=[[Aodh mac Eachach]], [[Uatu mac Áedo]]=[[Uada mac Aodha]], [[Colmán mac Cobthaig]]=[[Colmán mac Cobhthaigh]], [[Rogallach mac Uatach]], [[Loingsech mac Colmáin]], [[Guaire Aidne mac Colmáin]]=[[Guaire Aidhne mac Colmáin]], [[Cenn Fáelad mac Colgan]]=[[Ceann Faoladh mac Colgan]], [[Dúnchad Muirisci]]=[[Dúnchadh Mhuirisce]], [[Fergal Aidne mac Artgaile]]=[[Fearghal Aidhne mac Ardaile]], [[Muiredach Muillethan]]=[[Muireadhach Moilleathan]], [[Cellach mac Rogallaig]]=[[Ceallach mac Raghallaigh]], [[Indrechtach mac Dúnchado]]=[[Indreachtach mac Dúnchadha]], [[Indrechtach mac Muiredaig]]=[[Indreachtach mac Muireadhaigh]], [[Domnall mac Cellaig]]=[[Domhnall mac Ceallaigh]], [[Cathal mac Muiredaig]]=[[Cathal mac Muireadhaigh]], [[Áed Balb mac Indrechtaig]]=[[Aodh Balbh mac Indreachtaigh]], [[Forggus mac Cellaig]]=[[Fearghas mac Ceallaigh]], [[Ailill Medraige mac Indrechtaig]]=[[Ailill Mheadraí mac Indreachtaigh]], [[Dub-Indrecht mac Cathail|Dubh-Indreacht mac Cathail]], [[Donn Cothaid mac Cathail]]=[[Donn Cothú mac Cathail]], [[Flaithrí mac Domnaill]]=[[Flaithrí mac Domhnaill]], [[Artgal mac Cathail]]=[[Ardal mac Cathail]], [[Tipraite mac Taidg]]=[[Tiobraid mac Taidhg]], [[Cináed mac Artgail]]=[[Cináed mac Ardail]], [[Colla mac Fergusso]]=[[Colla mac Fearghasa]], [[Muirgius mac Tommaltaig]], [[Diarmait mac Tommaltaig]], [[Cathal mac Muirgiussa]]=[[Cathal mac Muiriosa]], [[Murchad mac Áedo]]=[[Murchadh mac Aodha]], [[Fergus mac Fothaid]]=[[Fearghas mac Fothaidh]], [[Finsnechta mac Tommaltaig]], [[Mugron mac Máele Cothaid]], [[Conchobar mac Taidg Móir]]=[[Conchúr mac Taidhg Mhóir]], [[Áed mac Conchobair]]=[[Aodh mac Conchúir]], [[Tadg mac Conchobair]]=[[Tadhg mac Conchúir]], [[Cathal mac Conchobair]]=[[Cathal mac Conchúir]], [[Tadg mac Cathail]]=[[Tadhg mac Cathail]], [[Fergal Ua Ruairc]]=[[Fearghal Ó Ruairc]], <strike>[[Conchobar mac Tadg]]</strike>=[[Conchobar mac Taidg]], <strike>[[Cathal mac Tadg]]</strike>=[[Cathal mac Taidg]]=[[Cathal mac Taidhg]], [[Cathal mac Conchobair maic Taidg]]=[[Cathal mac Conchúir mhic Thaidhg]], [[Tadg in Eich Gil]]=[[Tadhg an Eich Ghil]], [[Art Uallach Ua Ruairc]]=[[Art Ualach Ó Ruairc]], [[Áed in Gai Bernaig|Aodh an Gha Bhearnaigh]], [[Áed Ua Ruairc]]=[[Aodh Ó Ruairc]], [[Ruaidrí na Saide Buide]]=[[Ruairí na Saidhe Buí]], <strike>[[Flaithbertaigh Ua Flaithbertaigh]]</strike>=[[Flaithbertach Ua Flaithbertaigh]]=[[Flaithbheartach Ó Flaithbheartaigh]], [[Tadg mac Ruaidrí Ua Conchobair]]=[[Tadhg mac Ruairí Ó Conchúir]], [[Domnall Ua Ruairc]]=[[Domhnall Ó Ruairc]], [[Domnall Ua Conchobair]]=[[Domhnall Ó Conchúir]], [[Tairrdelbach Ua Conchobair]]=[[Toirdhealbhach Ua Conchobhair]], [[Ruaidrí Ua Conchobair]]=[[Ruaidri mac Tairrdelbach Ua Conchobair]]=[[Ruaidrí mac Tairrdelbaig Ua Conchobair]], [[Uí Briúin]]=[[Uí Bhriúin]] ← [[Uí Briúin Aí]]=[[Uí Bhriúin Aoi]] ← [[Uí Briúin Seóla]]=[[Uí Bhriúin Seola]] ← [[Uí Briúin Bréifne]]=[[Uí Bhriúin Bhréifne]] ← [[Síl Muiredaig]]=[[Síol Muireadhaigh]] ← [[Síl Cellaig]]=[[Síol Cheallaigh]] ← [[Síl Cathail]]=[[Síol Chathail]], [[Muintir Murchada]]=[[Muintir Mhurchadha]], [[Clann Fhergail]]=[[Clann Fhearghaile]], [[Clann Taidg]]=[[Clann Taidhg]], [[Crichaireacht cinedach nduchasa Muintiri Murchada]]=[[Críochadóireacht chiníoch dúchais Mhuintir Mhurchadha]], <strike>[[Uí Chonchúír]]</strike>→[[Uí Chonchúir]], [[Uí Fiachrach]]=[[Uí Fhiachrach]]=[[Uí Fiachra]], [[Uí Fiachrach Aidne]]=[[Uí Fhiachrach Aidhne]], [[Uí Fiachrach Muaide]]=[[Uí Fhiachrach Mhuaidhe]], [[Cenél Áeda na hEchtge]]=[[Cineál Aodha na hEachtaí]], [[Seachnasach mac Donnchadha]], [[Uí Sheachnasaigh]], [[Uí Dhubhda]], [[Uí Ruairc]], [[Muirchertach Nár mac Guairi]]=[[Muircheartach Nár mac Guaire]], [[Conchobar Maenmaige Ua Conchobair]]=[[Conchúr Mheánmhaighe Ó Conchúir]], [[Cathal Carragh Ua Conchobair]]
{{Navbox
| name = Ríocht na gConnacht
| title = [[Ríocht na gConnacht]]
| group1 = [[Tuath]]a
| list1 =
{{Navbox|child
| group1 = [[Connachta]]
| list1 = [[Uí Briúin Aí]] • [[Uí Briúin|Uí Briúin Bréifne]] • [[Uí Briúin Seóla]] • [[Umaill|Uí Briúin Maille]] • [[Uí Fiachrach Aidne]] • [[Uí Fiachrach Muaide]] • [[Partraige]] • [[Uí Maine]] • [[Uí Fiachrach Finn]] • [[Cairbre Drom Cliabh]]
| group2 = [[Ulaid]]
| list2 = [[Conmhaicne Mara]] • [[Conmhaícne|Conmhaícne Cenéoil Dubáin]] • [[Conmhaícne|Conmhaícne Cúile Tolad]] • [[Conmhaícne|Conmhaícne Maigh Réin]] • [[Conmhaícne|Conmhaícne Meánmhaighe]] • [[Conmhaícne|Conmhaícne Sléibe Formaile]] • [[Ciarraige Aí]] • [[Ciarraige Locha na nÁirne]] • [[Ciarraige Airtech]] • [[Ciarraige Óic Bethra]] • [[Soghain]]
| group3 = [[Deirgtine]]
| list3 = [[Luigne Chonnacht|Luighne]] • [[Corca Fhir Trí]] • [[Gailenga]] • [[Delbna]] • [[Éile]]
| group4 = [[Érainn]]
| list4 = [[Cálraige]] • [[Dartraige]]
| group5 = Eile
| list5 = [[Fir Ol nEchmacht]] • [[Dál nDruithne]] • [[Gamanraige]] • [[Fir Domnann]] • [[Senchineoil]] • [[Grecraige]] • [[Delbhna|Delbhna Cuile Fabhair]] • [[Dealbhna Thír Dhá Loch|Delbna Tír Dhá Locha]] • [[Delbna Nuadat]] • [[Uaithne]] • [[Masraige]] • [[Corco Moga]]
}}
| group2 = Rítheaghlaigh
| list2 =
{{Navbox|child
| group1 = Muintreacha
| list1 = [[Uí Fiachrach]] • [[Uí Fiachrach Aidne]] • [[Uí Fiachrach Muaide]] • [[Uí Briúin]] • [[Uí Briúin Seóla]] • [[Uí Briúin Aí]] • [[Uí nAilello]] • [[Uí Maine]]
| group2 = Clanna
| list2 = [[Uí Sheachnasaigh]] • [[Uí Chonchúir]] • [[Uí Dhubhda]] • [[Uí Fhlannagáin]] • [[Uí Ruairc]] • [[Uí Fhlaithbheartaigh]]
}}
| group10 = Ríochtaí comharbachta
| list10 = [[Uí Maine]] ([[Síol Anmchadha]], [[Máenmaige]], [[Clann Uatach]]) • [[Bréifne]] ([[Bréifne Thoir|Thoir]] agus [[Bréifne Thiar|Thiar]]) • [[Uí Díarmata]] • [[Síl Máelruain]] • [[Magh Luir]] • [[Umaill]] • [[Iar Connacht]]
| group11 = Ábhair
| list11 = [[Ríthe na gConnacht]] • [[Ráth Cruachan]] • [[Annála Connacht]] • [[Táin Bó Flidais]] • [[Cóiced Ol nEchmacht]] • [[Nagnatae]] • [[Auteini]] • [[na Trí Tuatha]] • [[Clann Taidg]] • [[Clann Fhearghaile]] • [[Muintir Murchada]] • [[Maigh Seóla]]
| belowclass = hlist
| below = {{Icon|Category}} [[:Catagóir:Connachta|Category]] • {{Icon|WikiProject}} [[Wikipedia:WikiProject Celts|WikiProject]]
}}
== Íochtar Chonnacht ==
* [[Íochtar Chonnacht]], [[Cairbre Drom Cliabh]]=[[Cairbre Dhroim Chliabh]], [[Corann]], [[Cúl ó bhFionn]] ([[Cúil Ó bhFinn]]-), [[Luigne Chonnacht]]=[[Luíne Chonnacht]], [[Tír Fíacrach Múaide]]=[[Tír Fhiacrach Mhuaidhe]], <strike>[[Tir Ollíol]]</strike>→[[Tír Ollíol]]=[[Tír Oirill]]
== Ríthe Uí Fhiachrach Aidhne ==
* [[Ríthe Uí Fhiachrach Aidhne]], [[Goibnenn mac Conaill]]=[[Goibhneann mac Conaill]], [[Cobthach mac Gabráin]]=[[Cobhthach mac Gabhráin]], [[Cellach mac Guairi]]=[[Ceallach mac Guairi]]=[[Ceallach mac Guaire]], [[Muirchertach Nár mac Guairi]], [[Conchobar mac Cummascaig]]=[[Conchúr mac Cumascaigh]], [[Art mac Flaitnia]]=[[Art mac Flaithnia]], [[Anluan mac Conchobhair]]=[[Anluan mac Cumascaigh]], [[Cathal Aidhne mac Ailealla]]-, [[Cléireach mac Ceadaigh]]-, [[Tighearnach mac Cathmogha]]=[[Tiarnach mac Cathmhogha]]-, [[Uathmharán mac Brocáin]]-, [[Mael Fabhaill mac Cléirigh]]=[[Maolfhabhaill mac Cléirigh]], [[Eidhean mac Cléirigh]], [[Tighearnach ua Cléirigh]], [[Mael Macduach]]=[[Maol xxx]]-, [[Domhnall mac Lorcáin]]-, [[Flann Ua Cléirigh]]-, [[Comhaltán Ua Cléirigh]], [[Mac Comhaltáin Ua Cléirigh]], [[Giolla Cheallaigh Ua Cléirigh]], [[Mael Ruanaidh na Paidre Ua hEidhin]], [[Ua Comhaltáin Ua Cléirigh]], [[Mael Fabhaill Ua hEidhin]], [[Giolla na Naomh Ua hEidhin]], [[Aodh Ua hEidhin]], [[Giolla Mo Choinne Ua Cathail]], [[Giolla Cheallaigh Ua hEidhin]]-, [[Muirgheas Ua hEidhin]]-, [[Eoghan Ó hEidhin]]-, [[Eoghan Ó hEidhin (II)]]
== Maigh Sheola ==
* [[Maigh Seóla]]=[[Maigh Sheola]], [[Donn mac Cumascaigh]], [[Maolán mac Cathmhogha]], [[Murchadh mac Maonaigh]], [[Cléirchén mac Murchadha]], [[Urchadh mac Murchadha]], [[Donnchadh mac Urchadha]], [[Murchadh mac Flainn mhic Gleithneacháin]], [[Ruaidhrí mac Coscraigh]], [[Maelcairearda]], [[Brian mac Maolruanaidh]], [[Cathal mac Ruaidhrí]], [[Amhalaidh mac Cathail]], [[Cathal mac Ruaidhrí]], [[Muireadhach ua Flaithbheartaigh]], [[Murchadh ua an Chapaill Ua Flaithbheartaigh]]-
== Iar Chonnacht ==
* [[Iar Connacht]]=[[Iar Chonnacht]], (Maigh Sheola: [[Donn mac Cumascaigh]], [[Maolán mac Cathmhogha]], [[Murchadh mac Maonaigh]], [[Urchadh mac Murchadha]], [[Donnchadh mac Urchadha]], [[Brian mac Maolruanaidh]], [[Muireadhach ua Flaithbheartaigh]], [[Murchadh ua an Chapaill Ua Flaithbheartaigh]], [[Cathal mac Ruaidhrí]], [[Amhalaidh mac Cathail]]), [[Cathal mac Tigernáin]]=[[Cathal mac Tiarnáin]], Rúaidhri Ua Flaithbheartaigh→[[Ruaidhrí Ua Flaithbheartaigh (I)]]=[[Ruairí Ó Flaithearta (I)]], [[Aedh Ua Flaithbheartaigh]]=[[Aodh Ó Flaithearta (I)]], Mac meic Aedh Ua Flaithbheartaigh→[[Mac mic Aodha Ua Flaithbheartaigh]]=[[Mac mhic Aodha Ó Flaithearta]], [[Flaithbertach Ua Flaithbertaigh]]=[[Flaitheartach Ó Flaithearta]], [[Brian Ua Flaithbheartaigh]]=[[Brian Ó Flaithearta]], [[Muireadhach Ua Flaithbheartaigh]]=[[Muireadhach Ó Flaithearta]], [[Conchobhar Ua Flaithbheartaigh]]=[[Conchúr Ó Flaithearta (I)]], Ruaidhri Ua Flaithbheartaigh→[[Ruaidhrí Ua Flaithbheartaigh (II)]]=[[Ruairí Ó Flaithearta (II)]], Áedh Ua Flaithbheartaigh→[[Aodh Ua Flaithbheartaigh]]=[[Aodh Ó Flaithearta (II)]], [[Conchubhar Ua Flaithbheartaigh]]=[[Conchúr Ó Flaithearta (II)]], Ruadhri Ua Flaithbertaigh→[[Ruaidhrí Ua Flaithbheartaigh (III)]]=[[Ruairí Ó Flaithearta (III)]], Murtough Ua Flaithbertaigh→[[Muircheartach Ua Flaithbheartaigh]]=[[Muircheartach Ó Flaithearta]], Rudhraighe Ó Flaithbheartaigh→[[Ruaidhrí Ua Flaithbheartaigh (IV)]]=[[Ruairí Ó Flaithearta (IV)]], [[Aedh Mór Ua Flaithbheartaigh]]=[[Aodh Mór Ó Flaithearta]], Morogh Ó Flaithbheartaigh→[[Murchadh Ua Flaithbheartaigh]]=[[Murchadh Ó Flaithearta]], Ruaidhri Ó Flaithbheartaigh→[[Ruaidhrí Ua Flaithbheartaigh (V)]]=[[Ruairí Ó Flaithearta (V)]]
Cúigear Ruairí..!
# Rúaidhri Ua Flaithbheartaigh, ACM 1061.13: Ruaidhri Ua Flaithbheartaigh
# Ruaidhri Ua Flaithbheartaigh, ACM 1145.17: Ruaidhri Ua Flaithbheartaigh.
# Ruadhri Ua Flaithbertaigh, AU 1186.7 LATE: Ruaidhri h-Ua Flaithbertaigh, ACM 1186.2: Ruaidhri Ua Flaithbheartaigh
# Rudhraighe Ó Flaithbheartaigh, ACM 1214.6: Brian mac Ruaidhri Í Fhlaithb<u>e</u>rtaigh
# Ruaidhri Ó Flaithbheartaigh, ACM 1256.9: Ruaidhri Ua Flaithb<u>e</u>rtaigh
Beirt Aodh
# [[Aedh Ua Flaithbheartaigh]], ACM 1079.8: Aedh Ua Flaithbhertaigh
# Áedh Ua Flaithbheartaigh, ACM 1178.10: Aodh Ua Flaithbertaigh
Beirt Chonchúr
# [[Conchobhar Ua Flaithbheartaigh]], ACM 1132.11: Concobhar Ua Flaithbheartaigh,
# [[Conchubhar Ua Flaithbheartaigh]], AU 1186.7 LATE: Conchubhar h-Ua Flaithbhertaigh
== Uí Dhiarmada ==
* [[Uí Díarmata]]=[[Uí Dhiarmada]], [[Ríthe Uí Dhiarmada]], [[Tadhg mac Muircheartaigh]]=[[Tadhg Uí Dhiarmada]], [[Cú Cheanainn mac Taidhg]], [[Giolla Comáin mac Néill]], [[Muirghius mac Aodha]], [[Mac Con Cheanainn]], [[Muirgheas ua Con Cheanainn]], [[Aodh Ua Con Cheanainn (I)]], [[Muirgheas Ua Con Cheanainn]], [[Aodh Ua Con Cheanainn (II)]], [[Tadhg Ua Con Cheanainn]], [[Uada Ua Con Cheanainn]], [[Cú Cheanainn Ó Con Cheanainn]]
== Síol Anmchadha ==
* [[Síol Anmchadha]], [[Ríthe Shíol Anmchadha]], [[Diarmaid mac Dúnadhaigh]], [[Cú Chonnacht mac Dúnadhaigh]], [[Madadhán mac Gadhra Mhóir]], [[Gadhra Mór mac Dúnadhaigh]], [[Doghra mac Dúnadhaigh]], [[Dúnadhach mac Con Chonnacht]], [[Diarmaid mac Madadháin]], [[Madadhán Reamhar Ua Madadháin]], [[Gilla Find mac Maic Uallacháin]]=[[Giolla Fionn mac Mhic Uallacháin]], [[Diarmaid Ua Madadháin]], [[Cú Choirne Ua Madadháin]], [[Madadhán Mór Ua Madadháin]], [[Maoileachlann Ua Madadháin]], [[Diarmaid Cléireach Ua Madadháin]], [[Madadhán Óg Ó Madadháin]], [[Cathal Ó Madadháin]]
== Uí Mhaine ==
* [[Uí Maine]]=[[Uí Mhaine]], [[Máine Mór]]=[[Maine Mór]]?, [[Ríthe Uí Mhaine]], [[Bresal mac Maine Móir]]=[[Breasal mac Maine Mhóir]], [[Fiachra Finn]], [[Conall Cas Ciabhach]], [[Dallán mac Breasail]], [[Duach mac Dalláin]], [[Lughaidh mac Dalláin]], [[Feradhach mac Lughadha]]=[[Fearadhach mac Luighdheach]], [[Maine mac Cerbaill]]=[[Maine mac Cearbhaill]], [[Marcán]], [[Cairbre Crom]], [[Brenainn mac Cairbre]], [[Aedh Buidhe]]=[[Aodh Buí]], [[Conall mac Maelduib]]=[[Conall mac Maolduibh]], [[Marcán mac Tommáin]]=[[Marcán mac Tomáin]], [[Fithceallach mac Flainn]]=[[Ficheallach mac Flainn]], [[Sechnassach mac Congail]]=[[Seachnasach mac Congail]], [[Dluthach mac Fithcheallaigh]]=[[Dlúthach mac Ficheallaigh]], [[Cathal Maenmaighe]]=[[Cathal Mheánmhaigh]], [[Ailill ua Daimine]]=[[Ailill ua Daimhine]]=[[Ailill ó Daimhine]], [[Inreachtach mac Dluthaigh]]=[[Inreachtach mac Dlúthaigh]], [[Aedh Ailghin]]=[[Aodh Ailghin]], [[Dunchadh ua Daimhine]]=[[Dúnchadh ó Daimhine]], [[Conall mac Fidhghaile]], [[Dunchadh mac Duib Da Tuadh]]=[[Dúnchadh mac Duibh Dhá Thuadh]], [[Amhalgaidh]], [[Ailill mac Inreachtaigh]], [[Dub Dá Leithe mac Tomaltaigh]]=[[Dubh Dhá Leath mac Tomaltaigh]], [[Cathal mac Murchadha]], [[Cathal mac Ailella]]=[[Cathal mac Ailealla]], [[Mughrón mac Sochlacháin]], [[Sochlachán mac Diarmata]]=[[Sochlachán mac Diarmada]], [[Murchadh mac Sochlacháin]], [[Murchadh mac Aodha Uí Mhaine]], [[Geibennach mac Aedha]]=[[Geibheannach mac Aodha]], [[Muirgheas mac Domhnaill]]
* [[Tadg Mór Ua Cellaigh]]=[[Tadhg Mór Ó Ceallaigh]], Gadhra mac Dúnadhaigh, [[Concobar mac Taidg Ua Cellaigh]]=[[Conchúr mac Taidhg Ó Ceallaigh]], [[Mac Taidg Ua Cellaigh]]=[[Diarmait mac Taidg Ua Cellaigh]]=[[Diarmaid mac Taidhg Ó Ceallaigh]], [[Dunchadh Ua Cellaigh]]=[[Dúnchadh Ó Ceallaigh]], [[Aed Ua Cellaigh]]=[[Aodh Ó Ceallaigh]], [[Diarmaid Ua Madadháin]], [[Tadg Ua Cellaigh]]=[[Tadhg Ó Ceallaigh]], [[Conchobar Maenmaige Ua Cellaigh]]=[[Conchúr Mheánmhaighe Ó Ceallaigh]], [[Murchad Ua Cellaigh]]=[[Murchadh Ó Ceallaigh]], [[Domnall Mór Ua Cellaigh]]=[[Domhnall Mór Ó Ceallaigh]]
== Ríthe Shliabh Lugha ==
* [[Sliabh Lugha]]→[[Ríthe Sliabh Lugha]]=[[Ríthe Shliabh Lugha]], [[Donn Sléibhe Ó Gadhra (I)]], [[Ruairí Ó Gadhra (I)]], [[Domhnall Ó Gadhra]], [[Donn Sléibhe Ó Gadhra (II)]], [[Ruairí Ó Gadhra (II)]], [[Ruairí Ó Gadhra (III)]]
== Magh Loirg ==
* [[Mag Luirg]]=[[Magh Loirg]], [[Ríthe Mhagh Loirg]], [[Maolruanaidh Mór mac Taidhg]], [[Muircheartach mac Maolruanaí Mhóir]], [[Tadhg mac Muircheartaigh]], [[Maolruanaidh mac Taidhg]], [[Tadhg Mór mac Maolruanaí]], [[Maolseachlann mac Taidhg Mhóir]], <strike>[[Diarmad mac Taidhg Mhóir]]</strike>→[[Diarmaid mac Taidhg Mhóir]], [[Muirgheas mac Taidhg Mhóir]], [[Conchúr mac Diarmada]], [[Tomaltach na Cairge Mac Diarmata]]=[[Tomaltach na Carraige Mac Diarmada]], [[Cormac Mac Diarmada (I)]]
== Ríthe Uí Fhiachrach Mhuaidhe ==
* [[Ríthe Uí Fhiachrach Mhuaidhe]], [[Aireachtach ua Dúnchadha Mhuirsce]], [[Connmhach mac Duinn Cothaidhe]]=[[Conmhach mac Doinn Cothaithe]], [[Dubhda mac Conmhaigh]], [[Aodh ua Dubhda]], [[Maol Ruanaidh Ua Dubhda]], [[Aedhuar Ua Dubhda]], [[Muircheartach An Collach Ua Dubhda]], [[Domhnall Fionn Ua Dubhda]], [[Mac Aodha Ua Dubhda]], [[Amhlaibh mac Domhnaill Fhionn Ua Dubhda]], [[Mac Domhnaill Ua Dubhda]], [[Aodh mac Muircheartaigh Ua Dubhda]], [[Ruaidhrí Mear Ua Dubhda]], [[An Cosnamhaigh Ua Dubhda]], [[Taichleach Ua Dubhda]]
* Eile gan leathanaigh: Cathal mac Ailealla, Aodh mac Maoil Phádraig, Mael Cluiche mac Conchobair=Maol Cloiche mac Conchúir, ''Crichan mac Mael Muire''
== Umhaill ==
* <strike>[[Umall]]</strike>=[[Umaill]]=[[Umhaill]], [[Ríthe Umhaill]], [[Maille mac Conaill]], [[Flannabhra]], [[Dunghal mac Flaithniadh]], [[Aedhghal]], [[Flathghal mac Flannbhrath]], [[Cosgrach mac Flannbhrath]], [[Cairbre mac Cinaedh]], [[Gilla na nInghen Ua Cobhthaigh]], [[Domhnall Ó Máille (I)]], [[Domhnall Ó Máille (II)]] (Rua), [[Domhnall Ó Máille (III)]], [[Aodh Ó Máille]], [[Diarmaid Ó Máille]], [[Tadhg mac Diarmada Ó Máille]]
== Ríthe Luíne Chonnacht ==
* [[Ríthe Luíne Chonnacht]], [[Eaghra Paiprigh mac Saorghais]]
== Eile (3) ==
* [[Ríochtaí Éireann]]
* [[Liosta de Bharúntachtaí]]
= Bliain 4, 2021 - 2022 =
== Feabhsú na Gaeilge ==
Mar is gnách... féach thuas.
== Ollaimh Éireann ==
* [[Adna mac Uthidir]], [[Torna Éices]], [[Dubhthach moccu Lughair]], ([[Dallán Forgaill]]), [[Senchán Torpéist]], <strike>[[Máel Muire Otháin]]=</strike>[[Máel Muire Othna]]=[[Maol Mhuire Fhathna]], [[Flann mac Lonáin]], <strike>[[Torpaid mac Taicthech]]=</strike>[[Torpaid mac Taicthich]]=[[]], [[Óengus mac Óengusa]]=[[Aonghas mac Aonghasa]], [[Bard Boinne]], [[Uallach ingen Muinecháin]], [[Cormacán Éigeas]], [[Cinaedh Ua hArtagáin]]=[[Cinaedh ua hArtagáin]]=[[Cionnaoth ó hArtagáin]], [[Eochaidh Ua Floinn]]=[[Eochaidh ua Floinn]], [[Urard mac Coise]], [[Clothna mac Aenghusa]], [[Muircheartach mac Con Cheartaigh Mac Liag]], [[Cúán úa Lothcháin]], [[Cú Mara mac Maic Liac]], [[Mac Beathaidh mac Ainmire]], [[Ceaunfaeladh ua Cuill]]=[[]], [[Flaithem mac Maele Gaimrid]], [[Cellach úa Rúanada]], [[Mael Isa ua Máilgiric]], [[Cú Collchaille Ua Baígilláin]], [[Cú Connacht Ua Dálaigh]], [[Gillamaire Ua Conallta]], [[Tadhg Ua Dálaigh]], [[Máel Íosa Ua Dálaigh]], [[Giolla Ernain Ó Martain]], [[Gofraidh Fionn Ó Dálaigh]],
# [[Cearbhall mac Lochlainn Ó Dálaigh]],
# [[Sean mac Fergail Óicc Ó hUiccinn]]
== Ginealas ==
* [[Ginealas Éireannach]], [[Leabhar na nGinealach]], [[Coimre na nGinealach]], [[An Leabhar Muimhneach]], [[Leabhar Cloinne Maoil Ruanaidh]]=[[Leabhar Chlann Mhaoil Ruanaidh]], [[Leabhar Clainne Suibhne]]=[[Leabhar Chlann Suibhne]], [[Leabhar Ádhaimh Uí Chianáin]]
== Gineolaithe ==
* [[Eochaid ua Flannacáin]], [[Flann Mainistrech]]=[[Flann Mainistreach]], [[Gilla Cómáin mac Gilla Samthainde]], [[Gilla Críst Ua Máel Eóin]]=[[Giolla Chríost Ó Maoil Eoin]], [[Amhlaoibh Mór mac Fir Bhisigh]], [[Gilla na Naemh Ua Duinn]]=[[Giolla na Naomh Ó Duinn]], [[Giolla Íosa Mac Fir Bhisigh]], [[Tanaide Mór mac Dúinnín Ó Maolconaire]]=[[Tanaí Mór mac Dúinnín Ó Maolchonaire]], [[Domnall Ó Cuindlis]], [[Lúcás Ó Dalláin]], [[Seán Mór Ó Dubhagáin]], [[Ádhamh Ó Cianáin]], [[Ádhamh Cúisín]], [[Faolán Mac an Ghabhann na Scéal]], [[Giolla Íosa Mór Mac Firbhisigh]], [[Giolla na Naomh Ó hUidhrín]], [[Giolla na Naomh Mac Aodhagáin]], [[Cú Choigcríche Ó Cléirigh]]=[[Cú Choigríche Ó Cléirigh]], [[Lughaidh Ó Cléirigh]], [[Cú Choigcríche Ó Duibhgeannain]]=[[Cú Choigríche Ó Duibhgeannáin]], [[Triallam timcheall na Fodla]], [[Tuilleadh feasa ar Éirinn óigh]], [[Críchad an Chaoilli]], [[Máel Muire mac Céilechair]]=[[Maol Mhuire mac Céileachair]]-
== Scoláirí ==
* [[James Ware]]-, [[Uilliam Ó Duinnín]], [[Seán Ó Catháin]], [[Séarlas Ó Conchubhair Doinn]]=[[Séarlas Ó Conchúir Dhoinn]], [[John O'Donovan (scoláire)]]=([[Seán Ó Donnabháin]]), [[John O'Hart]]-, ([[Edward MacLysaght]]=[[Éamonn Mac Giolla Iasachta]]), [[Nollaig Ó Muraíle]]-, ([[Rudolf Thurneysen]]), [[Osborn Bergin]]-, [[R. I. Best]]=[[Richard Irvine Best]]-, ([[D. A. Binchy]]), ([[Kuno Meyer]]), ([[Eugene O'Curry]]=[[Eoghan Ó Comhraí]]), [[James Carney]], [[John Carey]], ([[T. F. O'Rahilly]]=[[Tomás Ó Rathile]]=[[Tomás Ó Rathaile]]), [[Francis J. Byrne]]=[[Francis John Byrne]], [[Edel Bhreathnach]], [[John T. Koch]]-, [[Celtica (iriseán)]], [[Éigse (iriseán)]], [[R. A. Stewart Macalister]], [[T. M. Charles-Edwards]]=[[Thomas Charles-Edwards]], [[Hubert T. Knox]]=[[Hubert Thomas Knox]], [[Donnchadh Ó Corráin]]
== Déise ==
* [[Ríthe Dhéise Mumhan]]
* [[Dál gCais]]+
** [[Dál gCais#Stair]]
== Suíomhanna ==
# [[A. G. van Hamel]], [[Stichting Van Hamel]], [[CODECS]], *selgā
# [[Thesaurus Linguae Hibernicae]] (TLH)
# [[Irish Script on Screen]], [[Meamram Páipéar Ríomhaire]] (ISoS, ISOS)
# [[Celtic Digital Initiative]] (CDI)
== Dál Riada ==
* [[Dál Riada]], [[Ríthe Dhál Riada]], [[Fearghas Mór mac Eirc]]=[[Fearghas Mór]], [[Domhanghart Réite]], [[Comhghall mac Domhanghairt]], [[Gabhrán mac Domhanghairt]], [[Conall mac Comgaill]], [[Aodhán mac Gabhráin]], [[Eochaid Buide]]=[[Eochaidh Buí]], [[Connad Cerr]], [[Domnall Brecc]]=[[Domhnall Breac]], [[Ferchar mac Connaid]]=[[Fearchar mac Connaidh]], [[Dúnchad mac Conaing]]=[[Dúnchadh mac Conaing]], [[Conall Crandomna]]=[[Conall Crannomhna]], [[Domangart mac Domnaill]]=[[Domhanghart mac Domhnaill]], [[Máel Dúin mac Conaill]]=[[Maol Dúin mac Conaill]], [[Domnall Donn]]=[[Domhnall Donn]], [[Ferchar Fota]]=[[Fearchar Fada]], [[Eochaid mac Domangairt]]=[[Eochaidh mac Domhanghairt]], [[Ainbcellach mac Ferchair]]=[[Ainfhaichilleach mac Fearchair]], [[Fiannamail ua Dúnchado]]=[[Fianamhail ó Dúnchadha]], [[Selbach mac Ferchair]]=[[Sealbhach mac Fearchair]], [[Dúngal mac Selbaig]]=[[Dúnghal mac Sealbhaigh]], [[Eochaid mac Echdach]]=[[Eochaidh mac Eochach]], [[Alpín mac Echdach]]=[[Ailpín mac Eochach]], [[Muiredach mac Ainbcellaig]]=[[Muireadhach mac Ainfhaichilligh]], [[Eógan mac Muiredaig]]=[[Eoghan mac Muireadhaigh]]
# [[Áed Find]]=[[Aodh Fionn]]
# [[Fergus mac Echdach]]
# [[Donn Coirce]]
# [[Eochaid mac Áeda Find]]
# [[Constantine]]
# [[Oengus]]
# [[Drust]]
# [[Eoganan]]
# [[Alpin II]]
# [[Coinneach I na hAlban|Coinneach]]
== Connachta srl. ==
* [[Cairpre Gabra]]=[[Cairbre Ghabhra]], [[Senchán Torpéist]], [[Tromdámh Guaire]]
== Tuamha ==
# Muircheartach mac Toirdhealbhach
# Muircheartach Dall
# Conchúr Rua
== An Féineachas, srl ==
* [[An Féineachas]]
*# [[Aithechtúatha]]
*# [[Cóic Conara Fugill]]
* [[Breithem]]
*# [[Breithem#Stair]] ← [[:en:Brehon#History]]
*# [[Breithem#Céilí Dé]] ← [[:en:Brehon#Brehon Laws and the Early Irish Church(Céilí Dé)]]
*# [[Breithem#Na Normannaigh]] ← [[:en:Brehon#The Brehon laws and Anglo-Norman Invasion of 1169]]
* [[Dubthach maccu Lugair]]=[[Dubhthach moccu Lughair]]=[[Dubhthach mhic Lughair]]
# [[Odhrán (giolla Phádraig)]] ← [[:en:Odran (disciple of Saint Patrick)]]
# [[Odrán]]=[[Órán]] ← [[:en:Odran]]
#* [[Slat na ríghe]], [[Iomarbhágh na bhFileadh]]=[[Iomarbhá na bhFilí]]
== Scéalta (4) ==
# [[Navigatio Sancti Brendan]] ← [[:de:Navigatio Sancti Brendani]]
# Aided Con Roí
# Forfess Fer Fálgae agus Síaburcharpat Con Culainn
# Orgguin Trí Mac Díarmata mic Cerbaill
# Cath Achadh Leithdheirg
# Cath Móin Daire Lothair
# Cath Cairnd Chonaill
# [[:en:List of conflicts in Ireland]]
== Ogham ==
# [[CIIC 1]]
# [[CIIC 54]]=[[Cnámh Thulach Chumann]] ← [[:en:Tullycommon Bone]]
# [[CIIC 362]]
# [[CIIC 500]] ← [[:en:CIIC 500]]
# [[CIIC 504]] ← [[:en:CIIC 504]]
== Miotaseolaíocht (4) ==
# [[Miotaseolaíocht na gCeilteach]] ← [[:en:Celtic mythology]]
#* [[Déithe na gCeilteach]]
== Ag líonadh na mbearnaí ==
* [[Rítheaghlaigh Ghaelacha]], [[Ceann na Fine]]-, [[Éire (bandia)]]+, [[Cúigí na hÉireann#Réamhstair]], [[Cúigí na hÉireann#Stair]], [[Cúige Chonnacht#Luathstair]], [[Hipitéis substráit Ghaeilise]], [[Ealaín na nOileán]]-, [[Cló na nOileán]], [[Teimpléad:Unicode chart Insular]], [[Uí Chléirigh]], [[Peter Schrijver]], [[Leabhar Ard Mhacha]]+, [[Ferdomnach]]=[[Feardhomhnach]], [[Muirchú moccu Machtheni]]-, [[Bachall Isu]]=[[Bachall Íosa]]-, [[Leabhar Dharú]], [[Cathach Cholm Cille]], [[Cúige Chonnacht#Ríocht na gConnacht]], [[Uí Chonchúir Dhoinn]], [[Síl Muiredaig]]=[[Síol Muiredaigh]]=[[Síol Mhuireadhaigh]]=[[Síol Mhuirí]], [[Uí Cellaigh]]=[[Uí Cheallaigh]], [[Cellach mac Fíonachta]]=[[Ceallach mac Fíonachta]], [[Cualu]]=[[Cuala]], [[James MacKillop]]-, [[Uí Flaithbertaigh]]=[[Uí Fhlaithbheartaigh]], [[Bé Binn iníon Urchadha]]=[[Béibhinn ní Urchadha]], [[Creassa iníon Urchadha]]=[[Creasa ní Urchadha]], [[Caineach iníon Urchadha]]=[[Caineach ní Urchadha]], [[Cainnech (ainm)]]=[[Caineach (ainm)]], [[Clann Cosgraigh]]=[[Clann Chosgraigh]], [[Muireadhach mac Aodha]], [[Ruaidhrí Mac Aodha]], [[Banfhlaith]]=[[Flaith]], [[Mhic Dhiarmada]], [[Cúige Laighean#Stair]], [[Uí Dúnchada]]=[[Uí Dhúnchadha]], [[Uí Fáeláin]]=[[Uí Fhaoláin]], [[Uí Muiredaig]]=[[Uí Mhuireadhaigh]]=[[Uí Mhuirí]], [[Uí Thuathail]], [[Uí Bhroin]], [[Leabhar Branach]], [[Mhic Giolla Phádraig]], [[Fir Cheall]], [[Uí Dhubhuir]], [[Cúige Mumhan#Stair]], [[Uí Eidirsceoil]], [[Uí Bhriain]], [[Lugaid Mend]]-, [[Conall Eachluath]]-, [[Tál Cas]], <strike>[[Lorcáin mac Lachtna]]</strike>→[[Lorcán mac Lachtna]], [[Muircheartach mac Toirdhealbhach Ua Briain]], [[Uí Ghrádaigh]], [[Uí Allmhuráin]], [[Mhic an Airchinnigh]], [[Uí Chinnéide]], [[Órlaith ingen Cennétig]], [[Mhic Cárthaigh]], [[Mhic Cárthaigh Mhúscraí]]-, [[Mhic Cárthaigh Riabhach]]-, [[Uí Ímair]]=[[Uí Íomhair]]-, [[Uí Chaoimh]], [[Mhic Giolla Chuda]], [[Mac Giolla Chuda na gCruach]], [[Uí Dhonnchadha na nGleann]], [[Uí Chonaill]], [[Conall (idirdhealú)]], [[Uí Shúilleabháin]]-, [[Uí Cheallacháin]]-, [[Uí Dhonnchadha]]-, [[Uí Dhonnabháin]]-, [[Uí Shéaghdha]], [[Cúige Uladh#Luathstair]], [[Mhic Lochlainn]], [[Uí Dhomhnaill]], [[Máelsechnaill Ua Domnaill]]=[[Maol Seachlainn Ó Domhnaill]], [[Gofraid Ua Domnaill]]=[[Gofraidh Ó Domhnaill]], [[Domnall Óg Ua Domnaill]]=[[Domhnall Óg Ó Domhnaill]], [[Uí Dhonnghaile]], [[Uí Raghallaigh]], [[An Anaíle]], [[Uí Fhaircheallaigh]], [[Liber Flavus Fergusiorum]]+, [[Uí Fhearghail]], [[Clann Somhairle]]-, [[Féilire Thamhlachta]], [[Seán Mac Colgan]]-, [[Saltair na Rann]], [[Táin Bó]], [[Táin Bó Regamon]]
* [[Trecheng Breth Féne]], [[Echtra Cormaic]], [[Leabhar Dimma]]=[[Leabhar Dhioma]], [[Leabhar Mholing]], [[Codex Usserianus Primus]], [[Codex Usserianus Secundus]]=[[Ceithre Leabhar Bhinn Éadair]], [[Leabhar Aifrinn Lothra]]=[[Leabhar Aifrinn Stowe]], [[Leabhar Cloinne Aodha Buidhe]], [[ARÉ 24 P 33]], [[Leabhar Donn]], [[Soiscéalta Mhic Thornáin]], [[Leabhar Ghinealaigh Uí Chléirigh]], [[Cumdach]]=[[Cumhdach]]-, [[Teimpléad:Cumhdaigh]], [[Soiscél Molaisse]]=[[Soiscéal Mholaise]]-, [[Domnach Airgid]]=[[Domhnach Airgid]]-, [[An Míosach]]-
* [[Cú Connacht Ua Dálaigh]], [[Gillamaire Ua Conallta]], [[Tadhg Ua Dálaigh]], [[Máel Íosa Ua Dálaigh]], [[Giolla Ernain Ó Martain]], [[Máine Tethbae]], [[Uí Laoghaire]], [[Uí Dhálaigh]]-, [[Dáithí Ó Coimín]]=[[Dáithí Coimín]], [[Edward Gwynn]], [[Gearóid Mac Niocaill]], [[Margaret Dobbs]], [[Peter Berresford Ellis]], [[Marie-Louise Sjoestedt]], [[Pól Breathnach]]-, [[Kenneth Nicholls]], [[Patrick Weston Joyce]], [[Robert Dwyer Joyce]]-, [[Donncha Ó Cróinín]], [[Dáibhí Ó Cróinín]], [[Trevor Joyce]]-, [[Muireann Ní Bhrolcháin]], [[Meidhbhín Ní Úrdail]], [[Liosta de lámhscríbhinní Éireannacha]], [[Saltair Chaimín]], [[Leabhar Dhèir]]=[[Leabhar Dhéir]], [[Revue Celtique]]=[[Études Celtiques]], [[Uí Fergusa]]=[[Uí Fhearghasa]], [[Aedh Ua Conchobair]]=[[Aodh Ó Conchúir]]- mac Cathail Chrobhdheirg, [[Aedh mac Ruaidri Ua Conchobair]]=[[Aodh mac Ruairí Ó Conchúir]], [[Altram Tige Dá Medar]], [[Éadbhard Ó Raghallaigh]], [[Gormflaith ingen Murchada]]=[[Gormlaith ní Mhurchadha]], Miotaseolaíocht na nGael (tuilleadh), [[Nodens]]-, [[Lugus]]-, [[Taranis]]-, [[Ogmios]]-, [[Catubodua]]-, [[Brigantia]]-, [[Lámhscríbhinn dhathmhaisithe]]-, [[Leabhar Soiscéal]]-, [[Miotaseolaíocht na gCeilteach]], [[Ildiachas Ceilteach]]-=[[Sean-reiligiún Ceilteach?]] creideamh? creidimh? ársa?, [[Ceiltigh na nOileán]]-, [[Ceiltis na nOileán]]-, [[Ceiltis na Mór-Roinne]]-, [[Na Briotanaigh Cheilteacha]]-=[[Briotanaigh Cheilteacha]], [[Miotaseolaíocht na mBreatnach]]-, [[Ábhar na Breataine]]-, [[Triscéil]]-, [[Nora Kershaw Chadwick]]-, [[Léann Ceilteach]]-, [[Náisiúin Cheilteacha]]-, [[Peritia]], [[Teangacha Briotainice]]-, [[Briotainic Choiteann]]- [[Cruithnis]]-, [[Teimpléad:lang-br]], [[Epona]]-, [[Mearcair (miotaseolaíocht)]]-, [[Esus]]-, [[Teutates]]-, [[Bandia an fhlaithis]], [[Nuadha (ainm)]], [[Feis]]-, [[Ceiltibéaraigh]]-, [[Belenos]]-, [[Belisama]]-, [[Sucellus]]-
== Eile (4) ==
* [[Cairpre Gabra]], [[Dál gCais#Stair]], [[Breithem#Stair]], [[Slat na ríghe]], [[Suíomhanna ríoga Éireann]], [[Donnabhán mac Cathail]]-, [[Tadc mac Briain]]=[[Tadhg mac Briain]], [[Ressad]]=[[Reasadh]], [[Na Ceiltigh#Réamhrá]], [[Déithe na gCeilteach]], [[Liosta de Dhéithe Ceilteacha]], [[Aibell]], [[Uirne]], [[Tadg mac Nuadat]]=[[Tadhg mac Nuad]], [[Bran agus Sceólang]]=[[]], [[Aonach]]
* Dreamanna
*# [[]] ← [[:en:List of Irish clans]]
* Léarscáileanna
*# [[Cairt phortalach]]
*# [[Cairt Chatalóinise]]
* Lámhscríbhinní
*# [[Liosta Lámhscríbhinní Gaelacha]] ← [[:en:List of Irish manuscripts]]
*#* [[Leabhar Ard Mhacha]]
*# Book of Ballycummin (RIA MS 23 N 10)
*#* [[Leabhar Dharú]], [[Lebor Cuanu]]=[[Leabhar Chuana]], [[Landnámabók]]
* Ríochtaí
*# [[Ríocht Átha Cliath]]
*# [[Ríocht na nOileán]]
*# [[Ríthe na gCruithneach]]
*## [[Vipoig]] ← [[:en:Vipoig]]
*# [[Fáistine Bhreacáin]]
* Le meadú
** [[Cúirt an Mheán Oíche#Achoimre an dáin]]
*# [[Gallóglach]]
*# [[Cluain Catha]] (leac uaighe)
*# [[Bard]]
*# [[Seanchaí]]
*#* [[Cenn Fáelad mac Ailella]]=[[Ceann Faoladh mac Ailealla]]
*# [[Mo Ling]]
= Bliain 5, 2025 - =
== An Féineachas ==
[[An Féineachas]] (agus/nó b'fhéidir [[Seanchas]] / [[Béaloideas]]).
Spreagtha ag ''[[:en:Wikipedia:Recent_additions/2025/March#8 March 2025|Recent additions, 8 March 2025]]''
''[https://dil.ie/34117 othrus]'' ≈ fulaingt tinnis/othrais.
Nuashonraithe (lámhscríbhinní):
* [[Senchas Már]] (SM), [[Bechbretha]] ([[Senchas Már#Bechbretha agus Coibes Uisci Thairdne|SM #21]]), [[Bretha Crólige]] ([[Senchas Már#Slicht Othrusa, Bretha Crólige agus Bretha Déin Chécht|SM #33]]), [[Críth Gablach]] (MacA), [[Gúbretha Caratniad]] ([[Bodleian Library]], [[Rawlinson B 502]])
As nua, iomlán:
* [[Corpus Iuris Hibernici]] (CIH), [[Sanas Uí Dhuibhdábhoireann]] (MacA), [[Cethairṡlicht Athgabálae]] ([[Senchas Már#Cethairslicht Athgabálae|SM #2]]), [[Sechtae]] ([[Senchas Már#Sechtae|SM #9]]), [[Recholl Breth]] (SM #13), [[Bretha Déin Chécht]] ([[Senchas Már#Slicht Othrusa, Bretha Crólige agus Bretha Déin Chécht|SM #34]]), [[Muirbretha]] ([[Senchas Már#Clár ábhar|SM #38]]) [[Anfuigell]] (m.s., CnaT, LS 1387; MacA), [[Berrad Airechta]] (CnaT, LS 1337), [[Bretha Étgid]] ([[Acadamh Ríoga na hÉireann|ARÉ]] LS 23 P 3) [[Cóic Conara Fugill]] (m.s., [[Uraicecht Becc]], [[Corpus Iuris Hibernici|CIH]]), [[Di Astud Chor]] (''via'' [[Corpus Iuris Hibernici|CIH]]), [[Mellbretha]] ([[Leabharlann Choláiste na Tríonóide|CnaT]], LS 1363), [[Uí Lochlainn]], [[Uí Dhuibhdábhoireann]], [[CnaT BÁC, LS 1317]], [[Coláiste na Tríonóide, Baile Átha Cliath, LS 1317]], [[Bóaire]], [[Coinmheadh is buannacht]], [[Brehon Law Commission]], [[Mac Aodhagáin]] → [[Mhic Aodhagáin]], [[John Lynch (Gratianus Lucius)]], [[Fearghas Ó Ceallaigh]], [[Leabharlann COBÁC]], [[Cathair Mhic Neachtain]], [[Thom McGinty]]
As nua, síolta:
* [[Dlí Ceilteach]]-, [[Gabháil chine]]-, [[Cyfraith Hywel]]-, [[Galanas]]-, [[Accessus ad auctores]]-, [[Hapax legomenon]]-, [[Robert Atkinson]]-
== Foclóireacht ==
* [[Foclóireacht na Gaeilge]], [[Leabharlann an Ard Easpaig Marsh]]=[[Leabharlann Marsh]]-, [[foclóir.ie]]=[[focloir.ie]]
== Litríoch ==
* [[Murúch]]-, [[Tongu do dia toinges mo thúath]]-, [[Remscéla]]=[[Réamhscéalta]], [[Bernhard Maier]], [[Lebor Bretnach]]=[[Leabhar Breatnach]], [[Annála Doiminiceacha Ros Comáin]], [[Irish Astronomical Tract]]=[[]], [[Ranna an aeir]]
== Abhantrach na Sionainne ==
* [[Abhantrach na Sionainne]], [[Inis Cloithrinn]], [[Inis Bó Finne, Contae na hIarmhí]], [[Loch Bó Dearg]], [[Loch Bó Finne]] (idirdhealú) [[Loch Bó Finne (An tSionainn)]], [[Loch Bó Finne, Contae na Gaillimhe]]-, [[Loch Foirbis]] , [[Loch Teapa]]-, [[:Catagóir:An tSionainn]], [[Loc Albert]], [[Canáil Chill Srianáin]], [[Canáil na Leithcheathrún]], [[Abhainn na Mainistreach]], [[An Inthe]], [[An Eithne]], [[Abhainn Chalatroma]], [[Loch na gCurrach]], [[Loch Fuinseann]], [[Loch Éadaoine]], [[An Abhainn Mhór, Contae an Chabháin]]
== Lochanna ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]], [[:Catagóir:Lochanna na hÉireann]] [[:Catagóir:Lochanna Chontae Aontroma]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Ard Mhacha]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Chabháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chill Mhantáin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chorcaí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhoire]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Dúin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhún na nGall]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Fhear Manach]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhuineacháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhaigh Eo]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Thír Eoghain]]
= Scéal-liostaí =
* [https://www.vanhamel.nl/codecs/Medieval_Irish_tale_lists Scéal-liostaí A agus B] ar CODECS
* ''Ces Ulad ''vs.'' Noínden Ulad
* ''Tromdámh Guaire
* ''It é saigte gona súain
== Mythen und Sagen aus Irland ==
{| width="100%" class="wikitable"
|- class="hintergrundfarbe5"
! Titel !! Inhalt
|- valign=top
| [[Acallam na Senórach]]=[[Agallamh na Seanórach]] || Begegnung zwischen mythischen Helden und dem heiligen [[Naomh Pádraig]]
|- valign=top
| [[Aided Cheit maic Mágach]] || Kampf [[Conall Cernach]]s mit [[Cet mac Mágach]] und Bélchús Verrat und Tod
|- valign=top
| [[Aided Cheltchair maic Uthechair]] || [[Celtchar]] mac Uthechairs Sühnetaten für die Tötung Blaís
|- valign=top
| [[Aided Chlainne Tuirenn]] || Rache Lugs an den Söhnen [[Tuirenn]]s für die Ermordung seines Vaters [[Cian]]
|- valign=top
| [[Aided Chonchobuir]] || Tod [[Conchúr mac Neasa]]s durch die Hand [[Cet mac Mágach]]s
|- valign=top
| [[Aided Chon Culainn]] || Ermordung [[Cú Chulainn]]s und [[Conall Cernach]]s Rache an den Tätern
|- valign=top
| [[Aided Loegairi Buadaig]] || [[Lóegaire Búadach]]s Tod beim Versuch, Aed mac Ainninne zu retten
|- valign=top
| [[Aided Muirchertaig meic Erca]] || [[Muircheartach mac Muireadhaigh|Muirchertach mac Erca]]s Strafe für seinen Ehebruch mit Sín
|- valign=top
| [[Aided Óenfir Aífe]] || Zweikampf [[Cú Chulainn]]s mit seinem Sohn [[Connla]] und dessen Tod
|- valign=top
| [[Airne Fingein]] || eine Fee prophezeit Fingein mac Luchta
|- valign=top
| [[Aislinge Meic Con Glinne|Aislinge Meic Chon Glinne]] || Parodie auf das Klosterleben und die Jenseitsvisionen
|- valign=top
| [[Aislinge Oenguso]] || [[Remscéla|Remscél]] der [[Táin Bó Cuailnge]] über [[Óengus]]’ Suche nach seiner geträumten Frau
|- valign=top
| [[Amra Choluim Chille]] || Gedicht auf den Klostergründer [[Colm Cille]]
|- valign=top
| [[Baile Binnbérlach mac Buain]] || unerfüllte Liebe zwischen Baile und Ailinn
|- valign=top
| [[Baile in Scáil]] || Blick [[Conn Cétchathach]]s in die Zukunft seines Geschlechtes
|- valign=top
| [[Bóramha]] || Kampf um den Tribut der Provinz [[Laighin]] an die [[Uí Néill]]
|- valign=top
| [[Buile Shuibhne]] || [[Suibhne]]s Wahnsinn in der Schlacht und sein Tod im Kloster
|- valign=top
| [[Caithréim Cellaig]] || Cellachs Weg vom Mönch über den Thron von [[Connacht]] zum Bischof
|- valign=top
| [[Cath Étair]] || Belagerung von Etar, Tod [[Mes Gegra]]s durch [[Conall Cernach]]
|- valign=top
| [[Cath Finntrágha]] || Verteidigung Irlands durch [[Fionn mac Cumhaill]] und seine [[Fianna]] gegen den „König der Welt“
|- valign=top
| [[Cath Maige Mucrama]] || [[Lugaid mac Con]]s Kampf um den Thron von Irland und seine Ermordung durch [[Ailill Aulom]]
|- valign=top
| [[Cath Maige Rátha]] || Krieg Congal Claens gegen den Hochkönig Domnall mac Aeda
|- valign=top
| [[Cath Maighe Tuireadh|Cath Maige Tuired]] || Kriege der [[Túatha Dé Danann]] gegen [[Fir Bholg]] und [[Fomhóraigh]]
|- valign=top
| [[Compert Conchobuir]] || [[Cathbad]]s Kampf um Asa (Ni-Asa) und die Zeugung [[Conchobar mac Nessa]]s
|- valign=top
| [[Compert Con Culainn]] || Schwangerschaft von [[Conchobar mac Nessa]]s Tochter und Geburt von [[Setanta|Setanta/Cú Chulainn]]
|- valign=top
| [[Compert Mongáin|Compert Mongáin ocus serc Duibe Lacha do Mongán]] || Zeugung Mongáns, [[Manannán mac Lir]]s Sohn und seine Ehe mit Dub Lacha
|- valign=top
| [[De chophur in da muccida]] || [[Remscéla|Remscél]] der [[Táin Bó Cuailnge]] über die Verwandlung der beiden Hirten in die Stiere [[Donn Cuailnge]] und [[Fionnbheannach]]
|- valign=top
| [[Duanaire Finn]] || Gedichte und Balladen aus dem [[an Fhiannaíocht|Finn-Zyklus]]
|- valign=top
| [[Eachtra an Mhadra Mhaoil]] || Verfolgung eines bösen Ritters durch Balbhuaidh ([[Gawain]])
|- valign=top
| [[Eachtra Mhacaoimh an Iolair]] || Suche des Adlerknaben nach seiner Herkunft
|- valign=top
| [[Cormac mac Airt#Mythologie|Echtra Cormaic i Tír Tairngire]] || [[Cormac mac Airt]]s Reise zu den Feen
|- valign=top
| [[Tadhg mac Céin#Eachtra Thaidhg Mhic Céin]] || Der Wortbruch von [[Tadhg mac Céin]]s Sohn
|- valign=top
| [[Echtra Fergusa maic Léti]] || [[Fearghas mac Léite]]s Kampf mit einem Meeresungeheuer
|- valign=top
| [[Echtra Condla]] || [[Conn Cétchathach]]s Sohn [[Connla (Conn Cétchathach)|Connla]] und seine Liebe zu einer Fee
|- valign=top
| [[Echtrae Nerai]] || [[Remscéla|Remscél]] der [[Táin Bó Cuailnge]] über [[Nera]]s Warnung an die Bewohner von [[Ráth Cruachan|Cruachan]]
|- valign=top
| [[Esnada Tige Buchet]] || Das Schicksal des gastfreundlichen Buchet von [[Laigin]]
|- valign=top
| [[Fingal Rónáin]] || Rónáns irrtümlicher Mord an seinem Sohn
|- valign=top
| [[Fled Bricrenn]] || Streit um den Ehrenplatz beim Fest zwischen [[Ulaid]] Helden
|- valign=top
| [[Fled Dúin na nGéd]] || Streit zwischen Domnall mac Aeda und Congal Claen
|- valign=top
| [[Fotha Catha Cnucha]] || Tod [[Cumall]] mac Basnas und Zeugung [[Fionn mac Cumhaill]]s
|- valign=top
| [[Cormac mac Airt#Mythologie|Geneamuin Cormaic Ua Chuind]] || [[Cormac mac Airt]]s gesamtes Leben bis zum Tod
|- valign=top
| [[Immacallam in dá Thuarad]] || Disput von Néde und [[Ferchertne]] um den Titel des obersten Dichters Irlands
|- valign=top
| [[Immram Brain]] || [[Bran mac Febail]] mythische Reise zur Insel der Frauen
|- valign=top
| [[Immram Curaig Maíle Dúin]] || [[Maol Dúin]]s Reise zu einigen mythischen Inseln
|- valign=top
| [[Lebor Gabála Érenn]] || mythische Einwanderungswellen und Machtkämpfe um Irland
|- valign=top
| [[Longes Mac nUislenn]], [[Longes mac nUislenn]] || [[Remscéla|Remscél]] der [[Táin Bó Cuailnge]] über die Geschichte [[Deirdre]]s
|- valign=top
| [[Macgnímartha Finn]] || Erzählungen über [[Fionn mac Cumhaill]]s Jugend, s. a. [[Aillen]]
|- valign=top
| [[Macgnímrada Con Culainn]] || Erzählung über [[Cú Chulainn]]s Jugend im [[Táin Bó Cuailnge]]
|- valign=top
| [[Mesca Ulad]] || [[Cú Roí]] Hinterlist gegen [[Conchobar mac Nessa]]
|- valign=top
| [[Navigatio Sancti Brendani Abbatis|Navigatio Sancti Brendani]] || [[Naomh Breandán|Brendans]] Fahrt zu den mythischen Inseln
|- valign=top
| [[Noínden Ulad]], auch Ces Ulad || Verfehlung der Ulter gegen [[Macha]] und Gründung [[Emain Macha]]s
|- valign=top
| [[Oidheadh Chlainne Lir]] || [[Lir]]s Kinder werden in Schwäne verwandelt
|- valign=top
| [[Orgain Denna Ríg]] || [[Labraid Loingsech|Labraid Moen]]s Kampf um den Thron seines Vaters
|- valign=top
| [[Scéla Cano meic Gartnáin]] || Cano mac Gartnáins Abenteuer und unglückliche Liebe in Irland
|- valign=top
| [[Cormac mac Airt#Mythologie|Scéla Eogain agus Cormaic]] || Kindheit und Jugend [[Cormac mac Airt]]s bis zum Antritt seiner Herrschaft
|- valign=top
| [[Scéal Muc Mhic Dhathó]] || Streit der Helden [[Uladh|Ulsters]] und [[Connachta]]s den [[curadhmhír|Heldenbissen]]
|- valign=top
| [[Scél Túain meic Cairill]] → [[Tuan mac Cairill]] || Verwandlungen [[Tuan mac Cairill]]s in der Zeit des [[Lebor Gabála Érenn]]
|- valign=top
| [[Serglige Con Culainn]] || [[Cú Chulainn]] Liebeskrankheit und der Ehebruch mit [[Fand]]
|- valign=top
| [[Táin Bó Cuailnge]] || Heldentaten [[Cú Chulainn]] beim Krieg um den Stier [[Donn Cuailnge]]
|- valign=top
| [[Táin Bó Flidais]] || [[Fergus mac Róich]] Kampf um [[Flidais]] und ihre Wunderkuh
|- valign=top
| [[Táin Bó Fraích]] || [[Remscéla|Remscél]] der [[Táin Bó Cuailnge]] über die Erlebnisse [[Froech]]
|- valign=top
| [[Tochmarc Becfola]] || Werbung König Diarmait mac Aeda Slaines um die Fee Becfola
|- valign=top
| [[Tochmarc Emire]] || [[Remscéla|Remscél]] der [[Táin Bó Cuailnge]] über [[Cú Chulainn]]s Werbung um [[Emer]]
|- valign=top
| [[Tochmarc Étaíne]] || [[Fuamnach]] Rache an ihrer Nebenbuhlerin [[Étaín]]
|- valign=top
| [[Tochmarc Luaine acus aided Athirni]] || [[Conchobar mac Nessa]] Werbung um Luaine und [[Athirne]] Ermordung
|- valign=top
| [[Togail Bruidne Dá Derga]] || Königsherrschaft und Untergang [[Conaire Mór]]
|- valign=top
| [[Tóraíocht Dhiarmada agus Ghráinne]] || [[Fionn mac Cumhaill]]s Verfolgungsjagd [[Diarmaid]] und [[Gráinne (miotaseolaíocht)|Gráinne]]
|-
|}
== Sprüche-Sammlungen und Glossare ==
{| width="100%" class="wikitable sortable"
|- class="hintergrundfarbe5"
! Titel !! Aois !! Nóta
|-
| [[Bretha Crólige]] || - || Bußtaxen bei Verwundungen, 3. Teil des [[Senchas Már]]
|-
| [[Bretha Nemed Déidenach]] || 7ú || Texte der Rechtsschule von Nemed
|-
| [[Cáin Adomnáin]] || 7ú || Gesetzestext zum Schutz von Frauen, Kindern und Klerikern
|-
| [[De duodecim abusivis saeculi]] || 7ú || Abhandlung über die Moral und das Recht (auch altirische Rechtsgrundsätze inkludiert)
|-
| [[Senchas Már]] || 8ú || Sammlung altirischer Rechtstexte
|-
| [[Críth Gablach]] || 8ú || Sammlung altirischer Rechtstexte
|-
| [[Audacht Morainn]] || 8ú. || Sammlung von Lehrsprüchen des Richters [[Morann]]
|-
| [[Tecosca Cormaic]] || 8ú. || Sammlung von Lehrsprüchen [[Cormac mac Airt]]
|-
| [[Gúbretha Caratniad]] || 9ú || vom üblichen irischen Recht abweichende Urteile
|-
| [[Sanas Cormaic]] || 10ú ||Glossar von Rechts- und Dichterausdrücken, Orts- und Personennamen
|-
| [[Leabhar na gCeart]] || 11ú || Aufzählung der Rechte und Pflichten des Königs von [[Caiseal]]
|-
| [[Bansenchas]] || 12ú || Verzeichnis berühmter Frauen der Geschichte bis zum [[Lebor Gabála Érenn]], [[An Rúraíocht]] und anderen irischen Annalen
|-
| [[Dindsenchas]] || 12ú || Etymologie von Ortsnamen
|-
| [[Cóir Anmann]] || 14ú || Personen- und Stammesnamen
|-
| [[Auraicept na n-Éces]] || 14ú || Geschichte der irischen Sprache und Schrift
|-
|}
== Sammelwerke aus Irland ==
{| width="100%" class="wikitable"
|- class="hintergrundfarbe5"
! Titel !! Zeit !! Inhalt
|-
| [[Cín Dromma Snechtai]] || 8ú ||
|-
| [[Lebor na hUidre]] || 12ú || [[Táin Bó Cuailnge]]
|-
| [[Lebor Laignech]] || 12ú || [[Lebor Gabála Érenn]], [[An Fhiannaíocht]]
|-
| [[Annála Tiarnaigh]] || 12ú || 807 RC - AD 1178
|-
| [[Leabhar Buí Leacáin]] || 14ú ||
|-
| [[Leabhar Mór Leacáin]] || 14ú ||
|-
| [[Leabhar Bhaile an Mhóta]] || 14ú ||
|-
| [[Annála Uladh]] || 15ú || 431 - 1541
|-
| [[Leabhar Mhic Cárthaigh Riabhaigh]] || 15ú ||
|-
| [[Foras Feasa ar Éirinn]] || 17ú. ||
|-
| [[Annála Ríoghdhachta Éireann]]=[[Annála na gCeithre Máistrí]] || 17ú ||
|-
|}
== [https://iso.ucc.ie/Irish-sagas-list.html ISO] ==
* [[Acallamh na Senórach]]=[[Agallamh na Seanórach]]
* [[Aided Chonchobuir]]
# [[Aided Diarmada meic Fergusa Cerrbeoil]]
# [[Diarmaid mac Cearbhaill]]+
#* [[Aided Óenfir Aífe]]
#* [[Aislinge Meic Con Glinne]]
#* [[Aislinge Óenguso]]=[[Aisling Aonghasa]]
#* [[Baile Binnbérlach mac Buain]]
#* [[Buile Shuibhne]]
#* [[Caithréim Cellaig]]
# [[Cath Almaine]]
# [[Cath Cairnn Chonaill]]
#* [[Cath Maige Mucrama]]
# [[Ceart Claidib Cormaic]]
#* Compert Mongáin ocus Serc Duibe-Lacha do Mongán=[[Compert Mongáin]]
#* [[Echtra Chondla]]=[[Echtra Condla]]
# [[Echtra Cormaic i Tír Tairngirí]]
#* [[Echtra Fergusa maic Léti]]
# [[Echtra mac nEchach Muigmedóin]]
#* [[Esnada Tige Buchet]]
# [[Feis tighe Chonáin]]
#* [[Fingal Rónáin]]
# [[Forbuis Droma Damhghaire]] - ''The Siege of Knocklong
# [[Geneamuin Chormaic]]
#* [[Immram Brain]]
#* [[Longes mac n-Uislenn]]=[[Longes mac nUislenn]]
#* [[Noínden Ulad ocus Emuin Macha]]=[[Noínden Ulad]]
# [[Oenach indiu luid in rí]] - ''Find and the phantoms
#* [[Oidhe Chloinne Lir]]=[[Oidheadh Chlainne Lir]]
#* [[Scéla Cano meic Gartnáin]]
# [[Scéla Colmáin meic Duach ocus Guairi meic Colmáin]]
# [[Scéla Guairi meic Colmáin ocus Meic Teléne]]
# [[Scéla Guairi meic Colmáin ocus Óenu moccu Loígse]]
# [[Scéla Mongáin ocus Echdach Rígéicis]] - ''Why Mongán was deprived of noble issue
#* [[Scéla Mucce Meic Da Thó]]=[[Scéla Mucce Meic Dathó]]
#* [[Táin Bó Cúalnge]]
#* [[Tochmarc Étaíne]]
#* [[Togail Bruidne Dá Derga]]
#* [[Tóruigheacht Dhiarmada agus Ghráinne]]=[[Tóraíocht Dhiarmada agus Ghráinne]]
== [https://celt.ucc.ie//MsOmit2017/index.html MsOmit 2017] ==
138 go iomlán
# [[Aided Ailella ocus Chonaill Chernaig]]
# [[Aided Bresail meic Diarmata]]
#* [[Aided Cheit meic Mágach]]=[[Aided Cheit maic Mágach]] (Orgain Bélchon Bréifne)
#* [[Aided Cheltchair meic Uthechair]]=[[Aided Cheltchair maic Uthechair]]=[[]]
# [[Aided Chon Roí]]
#* [[Aided Chonchobair]]=[[Aided Chonchobuir]]=[[Anbhás Chonchúir]]
#* [[Aided Chrimthainn meic Fidaig]]=[[Aided Chrimthaind maic Fhidaig ocus Trí mac Echach Muigmedóin]]
# [[Aided Chúanach meic Ailchini]]
# [[Aided Chuind Chétchathaig]]
# [[Aided Derbforgaill]]
# [[Aided Diarmata meic Cerrbaill]]
# [[Aided Echach meic Maíreda]]
# [[Aided Fergusa meic Roich]]
# [[Aided Guill 7 Gairb]]
#* [[Aided Loegaire Búadaig]]=[[Aided Loegairi Buadaig]]
# [[Aided Maelodráin]]
# [[Aided Meic Con]]
# [[Aided Meidbe]]
#* [[Aided Muirchertaig meic Erca]]=[[]]
# [[Aided Nath Í ocus a Adnacol]] (Suidigud Tellaig na Crúachna)
#* [[Aided Oenfir Aífe]]=[[Aided Óenfhir Aífe]]
# [[Aigidecht Aithirni]]
# [[Airec Menman Uraird meic Coisse]]
# [[Airem Muintire Finn]]
#* [[Airne Fíngein]]
#* [[Aislinge Meic Con Glinne]]
#* [[Aislinge Oenguso]]
# [[Baile Binnbérlach mac Búain]]
#* [[Baile Chuind Chétchathaig]]=[[Baile Chuinn Chétchathaig]]
#* [[Baile in Scáil]]
# [[Bórama]]
#* [[Brislech Mór Maige Muirthemni]] =[[Aided Chon Culainn]]=[[Anbhás Chú Chulainn]]
# [[Bruiden Átha]]
# [[Bruiden Da Choca]]
# [[Bruiden Meic Da Réo]] (Orgain Chairpri Chind Chait)
#* [[Caithréim Cellaig]]=[[]]
# [[Cath Airtig]]
# [[Cath Almaine]]
# [[Cath Belaig Dúin Bolg]]
# [[Cath Cairn Chonaill]]
# [[Cath Cinn Abrad]]
# [[Cath Crinna]]
# [[Cath Cula Dremne]]
#* [[Cath Maige Mucrama]]
# [[Cath Maige Rath]]
#* [[Cath Maige Tuired]]=[[Cath Maighe Tuireadh]] - ''first
# Cath Maige Tuired - ''second
# [[Cath Ruis na Ríg]]
#* [[Compert Chon Culainn]]=[[Compert Con Culainn]]=[[Coimpeart Chú Chulainn]] (Feis Tige Becfoltaig)
#* [[Compert Chonchobair]]=[[Compert Conchobuir]]=[[Coimpeart Chonchúir]]
# [[Comrac Con Culainn re Senbecc ua nEbricc]] (Bruiden Senbicc uí Ebricc)
# [[Comrac Liadaine 7 Cuirithir]]
# [[Comthóth Lóegairi co Cretim 7 a Aided]]
# ''[[Conall Corc and the Corco Luigde]]
#* [[Sanas Cormaic]] (Gaire, Lethech, Mug Éme, Nesscoit, Orc tréith, Prull)
# [[Cuislinn Brigde 7 Aided Meic Díchoime]]
#* [[De Chophur in Dá Muccida]]←[[De chophur in dá muccida]]
# [[De Gabáil in tSída]]
# [[De Maccaib Conairi]]
# [[De Síl Chonairi Móir]]
# [[Do Faillsigud Tána Bó Cúailnge]]
#* [[Echtra Chondla]]=[[Echtra Condla]]
# [[Echtra Chormaic i Tír Tairngiri]]
#* [[Echtra Fergusa meic Léti]]=[[Echtra Fergusa maic Léti]]
# [[Echtra Finn]] (''Finn and the Phantoms'')
# [[Echtra Laegairi meic Crimthainn]]
# [[Echtra Mac nEchdach Muigmedóin]]
#* [[Echtra Nera]]=[[Echtra Nerai]]=[[Eachtra Neara]] (Táin Bé Aingen)
# [[Erchoitmed ingine Gulidi]]
#* [[Esnada Tige Buchet]]
#* [[Fingal Rónáin]]
# [[Finn agus Gráinne]]
# ''[[Finn and the Man in the Tree]]
#* [[Fled Bricrenn]]
# [[Fled Bricrenn 7 Loinges mac nDuil Dermait]]
# [[Fochonn Loingse Fergusa meic Roig]]
# [[Forfess Fer Falgae]]
# [[Fotha Catha Cnucha]]
#* [[Annála Easpacha na hÉireann]] (scéalta leabaithe)
# [[Gein Branduib meic Echach 7 Aedáin meic Gabráin]]
# [[Genemain Aeda Sláine]]
# [[Genemain Chormaic]]
# [[Immacallam Choluim Chille 7 ind Óclaig]]
#* [[Immacallam in Dá Thuar]](ad)=[[Immacallam in dá Thuarad]] (Acallam in Dá Suad, Túar)
# [[Immathchor nAilella 7 Airt]]
#* [[Immram Brain]]=[[Immram Brain]]
#* [[Immram Curraig Maíle Dúin]]=[[Immram curaig Ua Corra]]
# [[Immram Snedgusa 7 Meic Ríagla]] (Echtra, Merugud Clérech Coluim Chille)
# [[Imthechta Tuaithe Luchra ocus Aided Fergusa]]
# [[Imthechta Tuirill 7 a Mac]]
# [[Longes Chonaill Chuirc]]
#* [[Longes mac nUislenn]] (Uisnig)
#* [[Macgnímartha Finn]]
#* [[Mesca Ulad]]
#* ''Mongán Stories''
#* [[Compert Mongáin]]
# Scél asa mberar etc. [Aided Fothaid Airgdig]
# Scél Mongáin
# Tucait Baile Mongáin
#* [[Noínden Ulad]] (Ces Noínden Ulad)
# [[Orgain Néill Noígíallaig]] (Aided)
#* [[Orgain Denna Ríg]] (Bruiden Túamma Tenbad)
# [[Orgain Trí mac Diarmata meic Cerbaill]]
# ''[[Quarrel between Finn and Oisín]]
# [[Reicne Fothaid Canainne]]
# [[Scél na Fír Flatha, Echtra Chormaic i Tír Tairngire 7 Cert Claidib Chormaic]]
# [[Scél Túain meic Cairill]] (Immacallam Túain fri Finnia)
# [[Scéla Alaxandair]]
#* [[Scéla Cano meic Gartnáin]]
# [[Scéla Conchobuir meic Nessa]] (''Conchobar's Household'')
# [[Scéla Eogain 7 Cormaic]] (Scéla Geine Cormaic)
# [[Scéla Mosauluim]]
#* [[Scéla Mucce Meic Da Thó]]
# [[Senchas Airgiall]]
#* [[Senchas Fagbála Caisil]]
#* [[Serglige Con Culainn]]
# [[Siaburcharpat Con Culainn]]
# [[Suidigud Tellaig Themra]]
#* [[Táin Bó Cúailnge]]
# [[Táin Bó Dartada]]
#* [[Táin Bó Flidais]]
#* [[Táin Bó Fraích]]
#* [[Táin Bó Regamain]]=[[Táin Bó Regamon]]
# [[Táin Bó Regamna]]
# [[Talland Étair]]
# [[Tesmolta Cormaic 7 Aided Finn]]
# [[Tochmarc Ailbe]]
#* [[Tochmarc Becfhola]]=[[Tochmarc Becfola]]
#* [[Tochmarc Emire]]=[[Tochmharc Eimhire]]
#* [[Tochmarc Étaine]]=[[Tochmarc Étaíne]]=[[Tochmharc Éadaoine]] I, II, III
# [[Tochmarc Ferbe]]
#* [[Tochmarc Lúaine ocus Aided Aithirne]]=[[Tochmarc Luaine acus aided Athirni]]
# [[Tochmarc Momera]]
#* [[Togail Bruidne Da Derga]]=[[Toghail Brú Dá Dearga]], Orgain Bruidne Uí Derga
# [[Togail Troí]]
# [[Tucait Fagbála in Fessa do Finn 7 Marbad Cuil Duib]]
#* [[Tucait Indarba na nDéssi]] ([[Tairired na nDéisi]]=[[Tairired na nDéssi]])
# [[Úath Beinne Étair]]
# [[Verba Scáthaige]]
== [http://www.maryjones.us/ctexts/index_irish.html Celtic Language Collective] ==
=== '' Manuscripts '' ===
# [[Lebar na Núachongbála]]=[[Leabhar Laighneach]]
# [[Lebor na nUidre]]=[[Leabhar na hUidhre]]
# [[Leabhar Bhaile an Mhóta]]
# [[Leabhar Mór Mhic Fhir Bhisigh]]=[[Leabhar Mór Leacáin]]
# [[Leabhar Buidhe Lecáin]]=[[Leabhar Buí Leacáin]]
# [[Leabhar Feirmoithe]]=[[Leabhar Fhear Maí]]
# [[Leabhar Méig Shamhradháin]]=[[Dúnaire Mag Shamhradhain]]=[[]]
# [[Leabhar Í Eadhra]]=[[Leabhar Uí Eadhra]]
# [[Leabar Chaillín]]=[[Leabar Fidhnacha]]=[[Leabhar Fhianacha]]
=== '' The Mythological Cycle '' ===
# [[Lebor Gabála Érenn]]=[[Leabhar Gabhála na hÉireann]]
# [[Do Flathiusaib Hérend]]=[[]] (LL)
# [[Lebor Bretnach]]=[[]]
# [[Cath Maige Tuired]]=[[Cath Maighe Tuireadh]]
# [[Tuath De Danand na set soim]]=[[Ceithre Sheod]]
# [[Oidheadh Chloinne Tuireann]]=[[Oidheadh Chlainne Tuireann]]
# [[Tochomlod mac Miledh a hEspain i nErind]]=[[]]
# [[De Gabáil in t-Sída]]=[[]]
# [[Tochmarc Étaíne]]=[[]] (LU, Egerton 1782)
# [[Togail Bruidne Dá Derga]]=[[]]
# [[Aislinge Óenguso]]=[[]]
# [[Oidheadh Chloinne Lir]]=[[Oidheadh Chlainne Lir]]
# [[Altram Tige Dá Medar]]=[[]]
# [[Scél Túain maic Cairill]]=[[Tuan mac Cairill]]
# [[Eachtra Léithín]]=[[]]
# [[Suidigud Tellaich Temra]]=[[]]
# [[Moí coire coir goiriath]]=[[]]
# [[Cía cétliaigh robúi ind-Érinn]]=[[]]
# [[Cóir Anmann]]=[[]]
# [[Bodleian Dinnshenchas (Rawl B 506)]]=[[Dinnseanchas]]
# [[Edinburgh Dindsenchas (MS Kilbride XVI)]]=[[]]
# [[Rennes Dindsenchas I (Rennes MS)]]=[[]]
# [[Metrical Dindsenchas]]=[[]]
# [[Banshenchus]]=[[Banseanchas]]
# [[The Battle of Partholon's Sons]]=[[]] ([[Seanchas Mór]])
=== '' The Ulster Cycle '' ===
# [[]]=[[]]
iv9irj8feqfd9kjdqk991646y1hnwgv
Taisce Cheol Dúchais Éireann
0
90344
1271552
1240775
2025-06-25T23:00:02Z
TGcoa
21229
1271552
wikitext
text/x-wiki
{{WD Bosca Sonraí Eagraíochta}}Is [[Taighde|taisce thagartha]] agus ionad acmhainne í '''Taisce Cheol Dúchais Éireann''' nó an '''TCDÉ'''<ref>Nó an '''Cartlann Cheol Traidisiúnta na hÉireann'''. I mBéarla, ''Irish Traditional Music Archive'' nó ''ITMA''</ref> suite i m[[Baile Átha Cliath]], do dhaoine ar suim leo san [[Amhránaí|amhránaíocht]], [[Uirlis cheoil|cheoluirlise]] agus[[Damhsa Gaelach| rince dúchais]] na h[[Éireann]]. Bunaíodh TCDÉ ar an [[29 Iúil]] [[1987]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://tradconnect.com/profiles/blogs/25th-anniversary-of-founding-of-itma-irish-traditional-music-arch|teideal=25th Anniversary of Founding of ITMA (Irish Traditional Music Archive)|údar=TradConnect|dáta=2012|language=en|work=tradconnect.com|dátarochtana=2019-07-27|archivedate=2019-07-27|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190727171517/https://tradconnect.com/profiles/blogs/25th-anniversary-of-founding-of-itma-irish-traditional-music-arch}}</ref><ref>{{Lua idirlín|url=https://www.itma.ie/ga/about/history|teideal=Stair|údar=Irish Traditional Music Archive|dáta=2019-07-27|language=ga|work=ITMA|dátarochtana=2019-07-27|archivedate=2019-07-27|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190727170252/https://www.itma.ie/ga/about/history}}</ref> le [[Nicholas Carolan]] agus [[Harry Bradshaw]] mar stiúrthóirí.<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.beo.ie/alt-nicholas-carolan.aspx|teideal=Nicholas Carolan|údar=Robert McMillen|dáta=Eanair 2007|language=ga-IE|work=Beo!|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>
Tá an Taisce ina phríomhionad chun taitneamh a bhaint as an g[[ceol]] agus chun staidéar a dhéanamh air. Is ansin atá an bailiúchán is mó dá bhfuil ann de [[Ceol traidisiúnta na hÉireann|cheol dúchais na hÉireann]], agus an bailiúchán is mó faisnéise ar an g[[ceol]]: breis is 28,000 fuaimthaifead, 18,000 leabhar agus sraitheanna, 10,000 íomhá, agus go leor ábhar eile (sa bhliain 2007).<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.universityofgalway.ie/about-us/news-and-events/news-archive/2007/june2007/ceimeanna-oinigh-bronnta-ag-oe-gaillimh-ar-sheisear-den-scoth.html|teideal=June 2007 - University of Galway|work=www.universityofgalway.ie|dátarochtana=2024-10-24}}</ref>
==Feidhmeanna==
Áis phoiblí gan beann ar bhrabús í a bhíonn oscailte saor in aisce dóibh siúd ar suim leo [[Ceol traidisiúnta na hÉireann| foirmeacha ealaíne cheol dúchais na hÉireann]], idir chomhaimseartha agus [[stair]]<nowiki/>iúil. Cuireann an [[Cartlann|chartlann]] [[oideachas]] pobail sa [[Ceol traidisiúnta na hÉireann|cheol dúchais]] chun cinn trína cuid gníomhaíochtaí féin agus trí chomhpháirtíochtaí le daoine eile.
Is ag an Taisce atá an bailiúchán is mó dá shórt; tá ábhar ann as Éirinn trí chéile, agus ó cheantair thar sáile ina bhfuil Éireannaigh lonnaithe (go háirithe [[an Bhreatain]], [[Meiriceá Thuaidh]] agus an [[Astráil]]), chomh maith le daoine nach Éireannaigh iad a sheinneann ceol traidisiúnta. Tá bailiúchán ionadaíoch de cheol traidisiúnta as tíortha eile freisin á thiomsú.
[[Íomhá:Merrion Square, Dublin - geograph.org.uk - 943551.jpg|mion|73 Cearnóg Mhuirfean, BÁC 2]]
== Bailiúchán ==
Is í an tuiscint atá ag an Taisce ar an téarma ‘[[Ceol traidisiúnta na hÉireann |ceol dúchais na hÉireann]]' gur téarma leathan é a chuimsíonn amhráin ón traidisiún béil, a lán cineálacha [[ceoil uirlise]] agus [[damhsa Gaelach|damhsa]] ó thréimhsí éagsúla.<ref>Ábhar cuimsitheach atá ann: taifeadtaí [[Fuaim|fuaime]], [[Leabhar|leabhair]] agus sraithirisí, bileoga ceoil agus bileoga bailéad, grianghraif, físeáin, DVDanna agus araile, le go bhféadfadh daoine tuiscint a fháil agus staidéar a dhéanamh ar cheol dúchais na hÉireann.</ref><ref>Bíonn an Taisce ag obair mar shampla leis an [http://www.cmc.ie/ Contemporary Music Centre]</ref>
Bailítear ábhar a cheaptar a bheith traidisiúnta ar aon bhealach: ó thaobh bunúis de, nó modh léirithe, nó tarchuir, nó stíle seanma; nó má bhaineann sé le tuiscint ar an gceol dúchais agus ar a chomhthéacsanna. Tá aici an [[ceoltóir|fonnadóir]] agus an fidléir aonair chomh maith leis an [[rac-cheol|racghrúpa]] a sheinneann cornphíopaí agus an cheolfhoireann siansa a sheinneann cóirithe d’fhoinn dúchais.
===Taifeadadh ===
Tá amhránaithe, ceoltóirí agus damhsóirí á dtaifeadadh ag an Taisce. Taifeadtaí fuaime atá á dhéanamh tríd an tír agus taifeadtaí [[fuaim]]e agus [[fís]]e ins an stiúideo i m[[Baile Átha Cliath]].
==Foilseacháin==
Tá bailiúcháin d’fhoinn agus d’amhráin clóbhuailte le tráchtais ar an gceol traidisiúnta agus lámhleabhair faoi [[Eitneolaíocht|eitneocheolaíocht]]. Tá réimse íomhánna ann ó ghreantaí adhmad de bhileoga bailéad go grianghraif dhigiteacha íoslódáilte.
Tá an Taisce ag comhoibriú le mórán daoine eile ina gcuid oibre. Ar na comhthionscnaimhː
* The Journal of Music in Ireland<ref>{{Lua idirlín|url=https://journalofmusic.com/|teideal=The Journal of Music: News, Reviews & Opinion {{!}} Music Jobs & Opportunities|language=en|work=The Journal of Music: News, Reviews & Opinion {{!}} Music Jobs & Opportunities|dátarochtana=2019-07-27}}</ref> - soláthar liostaí reatha ceirníní, leabhar, scannán, alt agus íomhánna cartlainne;
* Na Píobairí Uilleann<ref>{{Lua idirlín|url=http://pipers.ie/|teideal=Na Piobairi Uilleann|language=en-US|dátarochtana=2019-07-27}}</ref> - ailt agus míreanna cartlainne;
* [[Cló Iar-Chonnachta]] - ''Leabhar Mór na nAmhrán'',<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.cic.ie/books/published-books/leabhar-mor-na-namhran-leabhair-cloite|teideal=Leabhar Mór na nAmhrán {{!}} CIC|work=www.cic.ie|dátarochtana=2019-07-27|archivedate=2018-11-20|archiveurl=https://web.archive.org/web/20181120232112/http://www.cic.ie/books/published-books/leabhar-mor-na-namhran-leabhair-cloite}}</ref> srl.
== Féach freisin ==
* [[Nicholas Carolan]]
== Tagairtí ==
{{reflist}}
==Naisc sheachtracha==
*[https://www.itma.ie/ga/about/history Suíomh ITMA, Irish Traditional Music Archive] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190727170252/https://www.itma.ie/ga/about/history |date=2019-07-27 }}
[[Catagóir:Ceol traidisiúnta na hÉireann| ]]
[[Catagóir:Eagraíochtaí Gaeilge]]
[[Catagóir:Eagraíochtaí Éireannacha]]
ekfv2mua6vraf1av1zuyqeqobqc19d2
Coco Chanel
0
90364
1271549
1137332
2025-06-25T22:11:36Z
TGcoa
21229
1271549
wikitext
text/x-wiki
{{WD Bosca Sonraí Duine}}
Ba dearthóir faisin [[Francaigh|Francach]] í '''Gabrielle Bonheur "Coco" Chanel''', a rugadh ar an [[19 Lúnasa]] [[1883]] i [[Páras]], [[an Fhrainc]] agus a fuair bás ar an [[10 Eanáir]] [[1971]].<ref>{{Lua idirlín|url=https://tuairisc.ie/coco-chanelabair-stil-a-chailin/|teideal=Coco Chanel…abair stíl, a chailín!|údar=Seosaimhín Ní Bheaglaoich|dáta=13 Meán Fómhair 2023|language=ga-IE|work=Tuairisc.ie|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>
== Féach freisin ==
== Tagairtí ==
{{reflist}}{{síol}}
{{DEFAULTSORT:Chanel, Coco}}
[[Catagóir:Daoine Francacha]]
[[Catagóir:Daoine a rugadh i 1883]]
[[Catagóir:Básanna i 1971]]
[[Catagóir:Déantúsóirí Francacha]]
[[Catagóir:Dearthóirí faisin]]
g5g0fn952ylysihlaslltknlvyo4vz7
Úsáideoir:Marcas.oduinn/Clár Dubh
2
90902
1271481
1271473
2025-06-25T13:06:39Z
Marcas.oduinn
33120
/* Loch Inis Cara */
1271481
wikitext
text/x-wiki
__NOINDEX__
__NOTOC__
[ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ]
Teimpléid;
* {{tl|efn}}
* {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
* [[Teimpléad:Dead link]]
== Lochanna ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]], [[:Catagóir:Lochanna na hÉireann]] [[:Catagóir:Lochanna Chontae Aontroma]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Ard Mhacha]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Chabháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chill Mhantáin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chorcaí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhoire]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Dúin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhún na nGall]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Fhear Manach]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhuineacháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhaigh Eo]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Thír Eoghain]]
:[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|]
:[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch]
# [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]]
# [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]]
# ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
# ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
# ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]]
# ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach]
# [[Lochanna Chill Airne]]
#* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]]
#* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]]
# [[Loch an Iúir]] *
# ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]]
# [[Loch Beara]]
# [[Claonloch]] (a haon?)
# [[Loch Bhéal Trá]]
#* [[Loch Buinne]]
# [[Loch Charraig an Droichid]]
# [[Carraig an Phoirt]]
# [[Loch Bhaile Choille Fóir]]
#* [[Loch Bhaile na hUamha]]
# [[Loch Oileán Uí Eadhna]]
# [[Loch Conbhuí]]
# [[Loch Chrathaí]]
#* [[Loch Raithin]]
# [[Loch Collán]]
# [[Loch Choileáin Uí Shíoda]]
# [[Loch Cútra]]
#* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]]
# [[Loch Dúlocha]]
# [[Loch an Chlocháin Léith]]
# [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]]
#* [[Loch Gabhlach]]
# [[Loch Iascaí]]
# [[Loch Eirid]]
# [[Loch Fí]]
#* [[Loch Fearna]]
# [[Loch na Foirnéise]]
# [[Loch Guth Ard Deas]]
# [[Loch Gartáin]]
#* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]]
# [[Loch Ghleann Éada]]
#* [[Loch Ghleann an Chairthe]]
# [[Loch Ghleann Dá Loch]]
#* [[Loch Eidhneach]]
# [[Loch Inse Chrónáin]]
# [[Loch Inse Uí Chuinn]]
# [[Loch Inis Cara]]
# [[Loch Oileán Éadaí]] (baile?)
# [[Loch Cheis Charraigín]]
#* [[Loch Chill Ghlais]]
# [[Loch Chill an Iúir]]
# [[Loch Cinnéile]]
# [[Loch Chionn Droma]]
#* [[Loch na Coille Móire]]
# [[Loch Leitir Creamha Rua]]
# [[Loch an Chrainn Chrín]]
# [[Loch Mac nÉan Uachtair]]
# [[Loch Marbh]]
#* [[Loch Mháimín]]
# [[Loch Míle]]
# [[Loch Míolach]]
# [[Loch Moirne]]
#* [[Loch Mhuiceanach]]
# [[Loch Mucnú]]
# [[Loch na Cuinge Uachtarach]]
# [[Loch Uí Fhloinn]]
#* [[Loch Riach]]
# [[Claonloch]] (arís?)
# [[Loch an Rois]]
# [[Loch an Scoir]]
#* [[Loch Sindile]]
# [[Loch Eoin]]
#* [[Loch Sáile]]
# [[Loch Theach an Teampla]]
# [[Turlach Ráth Asáin]]
== Loch Inis Cara ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
'' ''' Loch Inis Cara ''' is located along the [[An Laoi] in [[Contae Chorcaí]],.<ref name=":0" />
'' It is a man-made reservoir formed in the 1950s when [[Damba Inis Cara]] was constructed by the [[Bord Soláthair an Leictreachais]]. Construction of the dam commenced in 1953, with its floodgates first closed in 1956 and the reservoir fully formed by late 1957.<ref name=history />
The National Rowing Center is located on its banks<ref name=afloat /> and the Irish National Rowing Championships and other regattas are hosted there.<ref name=rowing /> The [[Coupe de la Jeunesse]], a European youth rowing event, was held on Inniscarra Lake in 1999, 2008 and 2018.<ref name=coupe />
'' The lake is located largely within the [[Paróistí Sibhialta in Éirinn|paróistí sibhialta]] of [[Inis Cara]], and nearby settlements include [[An Fearann]] (on the reservoir's south bank) and [[Áth an Chóiste]] agus [[An Druipseach]] (to the north).<ref name=esb />
'' Fish stocks in the reservoir include [[ruán]], [[róiste]], [[carbán]], [[péirse]], [[Gobio gobio|brannóg]], [[eascann]], [[liús]] agus [[bran (iasc)|bran]].<ref name=fii /><ref name=disc />
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Tagairtí
{{reflist | refs =
<ref name=":0">{{lua idirlín |title = Inniscarra Lake Coarse Angling | publisher = Discover Ireland|url = http://www.discoverireland.ie/Activities-Adventure/inniscarra-lake-coarse-angling/69169|website = www.discoverireland.ie|accessdate = 2016-01-01}}</ref>
<ref name=history>{{lua idirlín | url = http://www.inniscarra.org/history/History/dam.html | website = inniscarra.org | title = History of Inniscarra - The Inniscarra Dam | accessdate = 3 April 2021 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20201027233144/http://www.inniscarra.org/history/History/dam.html| archivedate = 27 October 2020 }}</ref>
<ref name=afloat>{{lua idirlín |title = Irish rowing News. rowing Clubs, Regattas, Sculling & Coastal rowing|url = http://afloat.ie/watersport/rowing|website = afloat.ie|accessdate = 2016-01-01}}</ref>
<ref name=rowing>{{lua idirlín | url = https://www.rte.ie/sport/rowing/2018/0710/977766-inniscarra-to-host-coupe-de-la-jeunesse-rowing-regatta/ | publisher = RTÉ | website = rte.ie | title = Inniscarra to host Coupe de la Jeunesse rowing regatta | date = 10 July 2018 | accessdate = 3 April 2021 | quote = The high profile regatta is one of three events [..] being held at the National Rowing Centre [..] The others include the Irish Rowing Championships }}</ref>
<ref name=coupe>{{lua idirlín | url = https://couperowing.org/past-events/ | website = couperowing.org | title = Coupe de la Jeunesse - Past Events | accessdate = 3 April 2021 }}</ref>
<ref name=esb>{{lua idirlín | url = https://esbarchives.ie/wp-content/uploads/2016/02/generations-memories-of-the-lee-hydroelectric-scheme-county-cork.pdf | publisher = ESB | website = esbarchives.ie | title = Generations, Memories of the Lee Hydroelectric Scheme, County Cork | last1 = McCarthy | first1 = Kieran | last2 = O'Donoghue | first2 = Seamus | date = 2008 | accessdate = 3 April 2021 }}</ref>
<ref name=fii>{{lua idirlín | url=http://www.fishinginireland.info/pike/southwest/inniscarra.htm|title=Fishing in Ireland. An angler's guide to the best fishing in Ireland.|date=18 April 2018 |publisher=}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.activeirishangling.com/course-angling-features/cork/92-cork/244-inniscarra-lake-for-bream.html|title=Inniscarra Lake for bream - Active Irish Angling|author=Dave|publisher=|access-date=4 September 2022|archive-date=28 December 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20161228071416/http://www.activeirishangling.com/course-angling-features/cork/92-cork/244-inniscarra-lake-for-bream.html|url-status=dead}}</ref>
<ref name=disc>{{lua idirlín | url = http://www.discoverireland.ie/Activities-Adventure/inniscarra-lake-coarse-angling/69169|title=Inniscarra Lake Coarse Angling - Discover Ireland}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Inis Cara, Loch}}
[[Catagóir:Reservoirs in the Republic of Ireland|Ireland]]
{{síol-tír-ie}}
== Lochanna Chill Airne ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
'' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural />
== Surroundings
'' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}}
'' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" />
== Loch Léin
{{príomhalt|Loch Léin}}
[[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]]
'' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]].
'' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula.
== Muckross Lake
{{príomhalt|Loch Mhucrois}}
[[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]]
'' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" />
== Upper Lake
{{príomhalt|An Loch Uachtarach}}
[[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]]
'' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" />
== Béaloideas
'' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 />
'' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]].
== Gailearaí
[[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]]
[[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]]
[[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]]
[[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]]
[[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]]
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Naisc sheachtracha
* [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park]
* [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes]
* [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }}
== Tagairtí
{{reflist|refs =
<ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref>
<ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref>
<ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref>
<ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref>
<ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref>
<ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref>
<ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref>
<ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref>
<ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
<ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]]
== Tuamaí ==
# ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]]
== Dlí luath na hÉireann ==
{{tl|Dlí luath na hÉireann}}
Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas.
The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law".
My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference.
Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"?
Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former.
Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach).
Notes:
* Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie
* "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann?
* What about Welsh, English or Roman law?
== Téamh domhanda ==
••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir
Ann cheana:
* [[Téamh domhanda]] '' Global warming
* [[:Catagóir:Téamh domhanda]]
* [[Aeráid]] '' Climate
* [[:Catagóir:Athrú aeráide]]
* [[Tonn teasa]] '' Heat wave
* [[Falscaí]] '' Wild fire
* [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation
* [[Eostatacht]] '' Eustacy
'Cúis'eanna nua:
# [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas
# [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission
# [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission
# [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture
gznehqduxtl8vnzh0b6u9hgox13s382
1271484
1271481
2025-06-25T13:21:58Z
Marcas.oduinn
33120
/* Loch Inis Cara */
1271484
wikitext
text/x-wiki
__NOINDEX__
__NOTOC__
[ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ]
Teimpléid;
* {{tl|efn}}
* {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
* [[Teimpléad:Dead link]]
== Lochanna ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]], [[:Catagóir:Lochanna na hÉireann]] [[:Catagóir:Lochanna Chontae Aontroma]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Ard Mhacha]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Chabháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chill Mhantáin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chorcaí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhoire]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Dúin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhún na nGall]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Fhear Manach]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhuineacháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhaigh Eo]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Thír Eoghain]]
:[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|]
:[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch]
# [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]]
# [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]]
# ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
# ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
# ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]]
# ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach]
# [[Lochanna Chill Airne]]
#* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]]
#* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]]
# [[Loch an Iúir]] *
# ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]]
# [[Loch Beara]]
# [[Claonloch]] (a haon?)
# [[Loch Bhéal Trá]]
#* [[Loch Buinne]]
# [[Loch Charraig an Droichid]]
# [[Carraig an Phoirt]]
# [[Loch Bhaile Choille Fóir]]
#* [[Loch Bhaile na hUamha]]
# [[Loch Oileán Uí Eadhna]]
# [[Loch Conbhuí]]
# [[Loch Chrathaí]]
#* [[Loch Raithin]]
# [[Loch Collán]]
# [[Loch Choileáin Uí Shíoda]]
# [[Loch Cútra]]
#* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]]
# [[Loch Dúlocha]]
# [[Loch an Chlocháin Léith]]
# [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]]
#* [[Loch Gabhlach]]
# [[Loch Iascaí]]
# [[Loch Eirid]]
# [[Loch Fí]]
#* [[Loch Fearna]]
# [[Loch na Foirnéise]]
# [[Loch Guth Ard Deas]]
# [[Loch Gartáin]]
#* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]]
# [[Loch Ghleann Éada]]
#* [[Loch Ghleann an Chairthe]]
# [[Loch Ghleann Dá Loch]]
#* [[Loch Eidhneach]]
# [[Loch Inse Chrónáin]]
# [[Loch Inse Uí Chuinn]]
# [[Loch Inis Cara]]
# [[Loch Oileán Éadaí]] (baile?)
# [[Loch Cheis Charraigín]]
#* [[Loch Chill Ghlais]]
# [[Loch Chill an Iúir]]
# [[Loch Cinnéile]]
# [[Loch Chionn Droma]]
#* [[Loch na Coille Móire]]
# [[Loch Leitir Creamha Rua]]
# [[Loch an Chrainn Chrín]]
# [[Loch Mac nÉan Uachtair]]
# [[Loch Marbh]]
#* [[Loch Mháimín]]
# [[Loch Míle]]
# [[Loch Míolach]]
# [[Loch Moirne]]
#* [[Loch Mhuiceanach]]
# [[Loch Mucnú]]
# [[Loch na Cuinge Uachtarach]]
# [[Loch Uí Fhloinn]]
#* [[Loch Riach]]
# [[Claonloch]] (arís?)
# [[Loch an Rois]]
# [[Loch an Scoir]]
#* [[Loch Sindile]]
# [[Loch Eoin]]
#* [[Loch Sáile]]
# [[Loch Theach an Teampla]]
# [[Turlach Ráth Asáin]]
== Loch Inis Cara ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
'' ''' Loch Inis Cara ''' is located along the [[An Laoi] in [[Contae Chorcaí]],.<ref name=":0" />
'' It is a man-made reservoir formed in the 1950s when [[Damba Inis Cara]] was constructed by the [[Bord Soláthair an Leictreachais]]. Construction of the dam commenced in 1953, with its floodgates first closed in 1956 and the reservoir fully formed by late 1957.<ref name=history />
The National Rowing Center is located on its banks<ref name=afloat /> and the Irish National Rowing Championships and other regattas are hosted there.<ref name=rowing /> The [[Coupe de la Jeunesse]], a European youth rowing event, was held on Inniscarra Lake in 1999, 2008 and 2018.<ref name=coupe />
'' The lake is located largely within the [[Paróistí Sibhialta in Éirinn|paróistí sibhialta]] of [[Inis Cara]], and nearby settlements include [[An Fearann]] (on the reservoir's south bank) and [[Áth an Chóiste]] agus [[An Druipseach]] (to the north).<ref name=esb />
'' Fish stocks in the reservoir include [[ruán]], [[róiste]], [[carbán]], [[péirse]], [[Gobio gobio|brannóg]], [[eascann]], [[liús]] agus [[bran (iasc)|bran]].<ref name=fii /><ref name=aia /><ref name=disc />
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Tagairtí
{{reflist | refs =
<ref name=":0">{{lua idirlín |title = Inniscarra Lake Coarse Angling | publisher = Discover Ireland|url = http://www.discoverireland.ie/Activities-Adventure/inniscarra-lake-coarse-angling/69169|website = www.discoverireland.ie|accessdate = 2016-01-01}}</ref>
<ref name=history>{{lua idirlín | url = http://www.inniscarra.org/history/History/dam.html | website = inniscarra.org | title = History of Inniscarra - The Inniscarra Dam | accessdate = 3 April 2021 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20201027233144/http://www.inniscarra.org/history/History/dam.html| archivedate = 27 October 2020 }}</ref>
<ref name=afloat>{{lua idirlín |title = Irish rowing News. rowing Clubs, Regattas, Sculling & Coastal rowing|url = http://afloat.ie/watersport/rowing|website = afloat.ie|accessdate = 2016-01-01}}</ref>
<ref name=rowing>{{lua idirlín | url = https://www.rte.ie/sport/rowing/2018/0710/977766-inniscarra-to-host-coupe-de-la-jeunesse-rowing-regatta/ | publisher = RTÉ | website = rte.ie | title = Inniscarra to host Coupe de la Jeunesse rowing regatta | date = 10 July 2018 | accessdate = 3 April 2021 | quote = The high profile regatta is one of three events [..] being held at the National Rowing Centre [..] The others include the Irish Rowing Championships }}</ref>
<ref name=coupe>{{lua idirlín | url = https://couperowing.org/past-events/ | website = couperowing.org | title = Coupe de la Jeunesse - Past Events | accessdate = 3 April 2021 }}</ref>
<ref name=esb>{{lua idirlín | url = https://esbarchives.ie/wp-content/uploads/2016/02/generations-memories-of-the-lee-hydroelectric-scheme-county-cork.pdf | publisher = ESB | website = esbarchives.ie | title = Generations, Memories of the Lee Hydroelectric Scheme, County Cork | last1 = McCarthy | first1 = Kieran | last2 = O'Donoghue | first2 = Seamus | date = 2008 | accessdate = 3 April 2021 }}</ref>
<ref name=fii>{{lua idirlín | url=http://www.fishinginireland.info/pike/southwest/inniscarra.htm|title=Fishing in Ireland. An angler's guide to the best fishing in Ireland.|date=18 April 2018 |publisher=}}</ref>
<ref name=aia>{{cite web|url=http://www.activeirishangling.com/course-angling-features/cork/92-cork/244-inniscarra-lake-for-bream.html|title=Inniscarra Lake for bream - Active Irish Angling|author=Dave|publisher=|access-date=4 September 2022|archive-date=28 December 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20161228071416/http://www.activeirishangling.com/course-angling-features/cork/92-cork/244-inniscarra-lake-for-bream.html|url-status=dead}}</ref>
<ref name=disc>{{lua idirlín | url = http://www.discoverireland.ie/Activities-Adventure/inniscarra-lake-coarse-angling/69169|title=Inniscarra Lake Coarse Angling - Discover Ireland}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Inis Cara, Loch}}
[[Catagóir:Reservoirs in the Republic of Ireland|Ireland]]
{{síol-tír-ie}}
== Lochanna Chill Airne ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
'' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural />
== Surroundings
'' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}}
'' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" />
== Loch Léin
{{príomhalt|Loch Léin}}
[[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]]
'' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]].
'' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula.
== Muckross Lake
{{príomhalt|Loch Mhucrois}}
[[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]]
'' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" />
== Upper Lake
{{príomhalt|An Loch Uachtarach}}
[[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]]
'' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" />
== Béaloideas
'' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 />
'' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]].
== Gailearaí
[[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]]
[[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]]
[[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]]
[[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]]
[[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]]
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Naisc sheachtracha
* [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park]
* [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes]
* [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }}
== Tagairtí
{{reflist|refs =
<ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref>
<ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref>
<ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref>
<ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref>
<ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref>
<ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref>
<ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref>
<ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref>
<ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
<ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]]
== Tuamaí ==
# ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]]
== Dlí luath na hÉireann ==
{{tl|Dlí luath na hÉireann}}
Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas.
The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law".
My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference.
Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"?
Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former.
Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach).
Notes:
* Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie
* "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann?
* What about Welsh, English or Roman law?
== Téamh domhanda ==
••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir
Ann cheana:
* [[Téamh domhanda]] '' Global warming
* [[:Catagóir:Téamh domhanda]]
* [[Aeráid]] '' Climate
* [[:Catagóir:Athrú aeráide]]
* [[Tonn teasa]] '' Heat wave
* [[Falscaí]] '' Wild fire
* [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation
* [[Eostatacht]] '' Eustacy
'Cúis'eanna nua:
# [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas
# [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission
# [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission
# [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture
hngyyuxiaebi7hau6k4hs6fdb563j1r
1271485
1271484
2025-06-25T13:30:45Z
Marcas.oduinn
33120
1271485
wikitext
text/x-wiki
__NOINDEX__
__NOTOC__
[ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ]
Teimpléid;
* {{tl|efn}}
* {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
* [[Teimpléad:Dead link]]
== Lochanna ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]], [[:Catagóir:Lochanna na hÉireann]] [[:Catagóir:Lochanna Chontae Aontroma]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Ard Mhacha]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Chabháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chill Mhantáin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chorcaí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhoire]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Dúin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhún na nGall]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Fhear Manach]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhuineacháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhaigh Eo]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Thír Eoghain]]
:[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|]
:[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch]
# [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]]
# [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]]
# ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
# ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
# ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]]
# ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach]
# [[Lochanna Chill Airne]]
#* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]]
#* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]]
# [[Loch an Iúir]] *
# ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]]
# [[Loch Beara]]
# [[Claonloch]] (a haon?)
# [[Loch Bhéal Trá]]
#* [[Loch Buinne]]
# [[Loch Charraig an Droichid]]
# [[Carraig an Phoirt]]
# [[Loch Bhaile Choille Fóir]]
#* [[Loch Bhaile na hUamha]]
# [[Loch Oileán Uí Eadhna]]
# [[Loch Conbhuí]]
# [[Loch Chrathaí]]
#* [[Loch Raithin]]
# [[Loch Collán]]
# [[Loch Choileáin Uí Shíoda]]
# [[Loch Cútra]]
#* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]]
# [[Loch Dúlocha]]
# [[Loch an Chlocháin Léith]]
# [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]]
#* [[Loch Gabhlach]]
# [[Loch Iascaí]]
# [[Loch Eirid]]
# [[Loch Fí]]
#* [[Loch Fearna]]
# [[Loch na Foirnéise]]
# [[Loch Guth Ard Deas]]
# [[Loch Gartáin]]
#* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]]
# [[Loch Ghleann Éada]]
#* [[Loch Ghleann an Chairthe]]
# [[Loch Ghleann Dá Loch]]
#* [[Loch Eidhneach]]
# [[Loch Inse Chrónáin]]
# [[Loch Inse Uí Chuinn]]
# [[Loch Inis Cara]]
# [[Loch Oileán Éadaí]] (baile?)
# [[Loch Cheis Charraigín]]
#* [[Loch Chill Ghlais]]
# [[Loch Chill an Iúir]]
# [[Loch Cinnéile]]
# [[Loch Chionn Droma]]
#* [[Loch na Coille Móire]]
# [[Loch Leitir Creamha Rua]]
# [[Loch an Chrainn Chrín]]
# [[Loch Mac nÉan Uachtair]]
# [[Loch Marbh]]
#* [[Loch Mháimín]]
# [[Loch Míle]]
# [[Loch Míolach]]
# [[Loch Moirne]]
#* [[Loch Mhuiceanach]]
# [[Loch Mucnú]]
# [[Loch na Cuinge Uachtarach]]
# [[Loch Uí Fhloinn]]
#* [[Loch Riach]]
# [[Claonloch]] (arís?)
# [[Loch an Rois]]
# [[Loch an Scoir]]
#* [[Loch Sindile]]
# [[Loch Eoin]]
#* [[Loch Sáile]]
# [[Loch Theach an Teampla]]
# [[Turlach Ráth Asáin]]
== Loch Inis Cara ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
'' ''' Loch Inis Cara ''' is located along the [[An Laoi] in [[Contae Chorcaí]],.<ref name=":0" />
'' It is a man-made reservoir formed in the 1950s when [[Damba Inis Cara]] was constructed by the [[Bord Soláthair an Leictreachais]]. Construction of the dam commenced in 1953, with its floodgates first closed in 1956 and the reservoir fully formed by late 1957.<ref name=history />
The National Rowing Center is located on its banks<ref name=afloat /> and the Irish National Rowing Championships and other regattas are hosted there.<ref name=rowing /> The [[Coupe de la Jeunesse]], a European youth rowing event, was held on Inniscarra Lake in 1999, 2008 and 2018.<ref name=coupe />
'' The lake is located largely within the [[Paróistí Sibhialta in Éirinn|paróistí sibhialta]] of [[Inis Cara]], and nearby settlements include [[An Fearann]] (on the reservoir's south bank) and [[Áth an Chóiste]] agus [[An Druipseach]] (to the north).<ref name=esb />
'' Fish stocks in the reservoir include [[ruán]], [[róiste]], [[carbán]], [[péirse]], [[Gobio gobio|brannóg]], [[eascann]], [[liús]] agus [[bran (iasc)|bran]].<ref name=fii /><ref name=aia /><ref name=disc />
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Tagairtí
{{reflist | refs =
<ref name=":0">{{lua idirlín |title = Inniscarra Lake Coarse Angling | publisher = Discover Ireland|url = http://www.discoverireland.ie/Activities-Adventure/inniscarra-lake-coarse-angling/69169|website = www.discoverireland.ie|accessdate = 2016-01-01}}</ref>
<ref name=history>{{lua idirlín | url = http://www.inniscarra.org/history/History/dam.html | website = inniscarra.org | title = History of Inniscarra - The Inniscarra Dam | accessdate = 3 April 2021 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20201027233144/http://www.inniscarra.org/history/History/dam.html| archivedate = 27 October 2020 }}</ref>
<ref name=afloat>{{lua idirlín |title = Irish rowing News. rowing Clubs, Regattas, Sculling & Coastal rowing|url = http://afloat.ie/watersport/rowing|website = afloat.ie|accessdate = 2016-01-01}}</ref>
<ref name=rowing>{{lua idirlín | url = https://www.rte.ie/sport/rowing/2018/0710/977766-inniscarra-to-host-coupe-de-la-jeunesse-rowing-regatta/ | publisher = RTÉ | website = rte.ie | title = Inniscarra to host Coupe de la Jeunesse rowing regatta | date = 10 July 2018 | accessdate = 3 April 2021 | quote = The high profile regatta is one of three events [..] being held at the National Rowing Centre [..] The others include the Irish Rowing Championships }}</ref>
<ref name=coupe>{{lua idirlín | url = https://couperowing.org/past-events/ | website = couperowing.org | title = Coupe de la Jeunesse - Past Events | accessdate = 3 April 2021 }}</ref>
<ref name=esb>{{lua idirlín | url = https://esbarchives.ie/wp-content/uploads/2016/02/generations-memories-of-the-lee-hydroelectric-scheme-county-cork.pdf | publisher = ESB | website = esbarchives.ie | title = Generations, Memories of the Lee Hydroelectric Scheme, County Cork | last1 = McCarthy | first1 = Kieran | last2 = O'Donoghue | first2 = Seamus | date = 2008 | accessdate = 3 April 2021 }}</ref>
<ref name=fii>{{lua idirlín | url=http://www.fishinginireland.info/pike/southwest/inniscarra.htm|title=Fishing in Ireland. An angler's guide to the best fishing in Ireland.|date=18 April 2018 |publisher=}}</ref>
<ref name=aia>{{lua idirlín | url = http://www.activeirishangling.com/course-angling-features/cork/92-cork/244-inniscarra-lake-for-bream.html | teideal = Inniscarra Lake for bream - Active Irish Angling | údar = Dave | dátarochtana = 4ú Meán Fómhair 2022 | archive-date=28 December 2016 | archive-url = https://web.archive.org/web/20161228071416/http://www.activeirishangling.com/course-angling-features/cork/92-cork/244-inniscarra-lake-for-bream.html | url-status=dead}}</ref>
<ref name=disc>{{lua idirlín | url = http://www.discoverireland.ie/Activities-Adventure/inniscarra-lake-coarse-angling/69169 | teideal = Inniscarra Lake Coarse Angling - Discover Ireland}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Inis Cara, Loch}}
[[Catagóir:Reservoirs in the Republic of Ireland|Ireland]]
{{síol-tír-ie}}
== Lochanna Chill Airne ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
'' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural />
== Surroundings
'' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}}
'' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" />
== Loch Léin
{{príomhalt|Loch Léin}}
[[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]]
'' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]].
'' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula.
== Muckross Lake
{{príomhalt|Loch Mhucrois}}
[[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]]
'' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" />
== Upper Lake
{{príomhalt|An Loch Uachtarach}}
[[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]]
'' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" />
== Béaloideas
'' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 />
'' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]].
== Gailearaí
[[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]]
[[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]]
[[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]]
[[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]]
[[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]]
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Naisc sheachtracha
* [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park]
* [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes]
* [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }}
== Tagairtí
{{reflist|refs =
<ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref>
<ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref>
<ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref>
<ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref>
<ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref>
<ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref>
<ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref>
<ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref>
<ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
<ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]]
== Tuamaí ==
# ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]]
== Dlí luath na hÉireann ==
{{tl|Dlí luath na hÉireann}}
Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas.
The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law".
My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference.
Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"?
Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former.
Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach).
Notes:
* Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie
* "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann?
* What about Welsh, English or Roman law?
== Téamh domhanda ==
••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir
Ann cheana:
* [[Téamh domhanda]] '' Global warming
* [[:Catagóir:Téamh domhanda]]
* [[Aeráid]] '' Climate
* [[:Catagóir:Athrú aeráide]]
* [[Tonn teasa]] '' Heat wave
* [[Falscaí]] '' Wild fire
* [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation
* [[Eostatacht]] '' Eustacy
'Cúis'eanna nua:
# [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas
# [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission
# [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission
# [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture
ekfrhorjl1qgcz6mkyphbseoad5pm3u
1271491
1271485
2025-06-25T14:44:57Z
Marcas.oduinn
33120
/* Loch Inis Cara */
1271491
wikitext
text/x-wiki
__NOINDEX__
__NOTOC__
[ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ]
Teimpléid;
* {{tl|efn}}
* {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
* [[Teimpléad:Dead link]]
== Lochanna ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]], [[:Catagóir:Lochanna na hÉireann]] [[:Catagóir:Lochanna Chontae Aontroma]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Ard Mhacha]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Chabháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chill Mhantáin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chorcaí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhoire]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Dúin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhún na nGall]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Fhear Manach]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhuineacháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhaigh Eo]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Thír Eoghain]]
:[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|]
:[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch]
# [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]]
# [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]]
# ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
# ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
# ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]]
# ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach]
# [[Lochanna Chill Airne]]
#* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]]
#* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]]
# [[Loch an Iúir]] *
# ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]]
# [[Loch Beara]]
# [[Claonloch]] (a haon?)
# [[Loch Bhéal Trá]]
#* [[Loch Buinne]]
# [[Loch Charraig an Droichid]]
# [[Carraig an Phoirt]]
# [[Loch Bhaile Choille Fóir]]
#* [[Loch Bhaile na hUamha]]
# [[Loch Oileán Uí Eadhna]]
# [[Loch Conbhuí]]
# [[Loch Chrathaí]]
#* [[Loch Raithin]]
# [[Loch Collán]]
# [[Loch Choileáin Uí Shíoda]]
# [[Loch Cútra]]
#* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]]
# [[Loch Dúlocha]]
# [[Loch an Chlocháin Léith]]
# [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]]
#* [[Loch Gabhlach]]
# [[Loch Iascaí]]
# [[Loch Eirid]]
# [[Loch Fí]]
#* [[Loch Fearna]]
# [[Loch na Foirnéise]]
# [[Loch Guth Ard Deas]]
# [[Loch Gartáin]]
#* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]]
# [[Loch Ghleann Éada]]
#* [[Loch Ghleann an Chairthe]]
# [[Loch Ghleann Dá Loch]]
#* [[Loch Eidhneach]]
# [[Loch Inse Chrónáin]]
# [[Loch Inse Uí Chuinn]]
# [[Loch Inis Cara]]
# [[Loch Oileán Éadaí]] (baile?)
# [[Loch Cheis Charraigín]]
#* [[Loch Chill Ghlais]]
# [[Loch Chill an Iúir]]
# [[Loch Cinnéile]]
# [[Loch Chionn Droma]]
#* [[Loch na Coille Móire]]
# [[Loch Leitir Creamha Rua]]
# [[Loch an Chrainn Chrín]]
# [[Loch Mac nÉan Uachtair]]
# [[Loch Marbh]]
#* [[Loch Mháimín]]
# [[Loch Míle]]
# [[Loch Míolach]]
# [[Loch Moirne]]
#* [[Loch Mhuiceanach]]
# [[Loch Mucnú]]
# [[Loch na Cuinge Uachtarach]]
# [[Loch Uí Fhloinn]]
#* [[Loch Riach]]
# [[Claonloch]] (arís?)
# [[Loch an Rois]]
# [[Loch an Scoir]]
#* [[Loch Sindile]]
# [[Loch Eoin]]
#* [[Loch Sáile]]
# [[Loch Theach an Teampla]]
# [[Turlach Ráth Asáin]]
== Loch Inis Cara ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
'' ''' Loch Inis Cara ''' is located along the [[An Laoi] in [[Contae Chorcaí]],.<ref name=":0" />
'' It is a man-made reservoir formed in the 1950s when [[Damba Inis Cara]] was constructed by the [[Bord Soláthair an Leictreachais]]. Construction of the dam commenced in 1953, with its floodgates first closed in 1956 and the reservoir fully formed by late 1957.<ref name=history />
'' The National Rowing Center is located on its banks<ref name=afloat /> and the Irish National Rowing Championships and other regattas are hosted there.<ref name=rowing /> The [[Coupe de la Jeunesse]], a European youth rowing event, was held on Inniscarra Lake in 1999, 2008 and 2018.<ref name=coupe />
'' The lake is located largely within the [[Paróistí Sibhialta in Éirinn|paróistí sibhialta]] of [[Inis Cara]], and nearby settlements include [[An Fearann]] (on the reservoir's south bank) and [[Áth an Chóiste]] agus [[An Druipseach]] (to the north).<ref name=esb />
'' Fish stocks in the reservoir include [[ruán]], [[róiste]], [[carbán]], [[péirse]], [[Gobio gobio|brannóg]], [[eascann]], [[liús]] agus [[bran (iasc)|bran]].<ref name=fii /><ref name=aia /><ref name=disc />
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Tagairtí
{{reflist | refs =
<ref name=":0">{{lua idirlín |title = Inniscarra Lake Coarse Angling | publisher = Discover Ireland|url = http://www.discoverireland.ie/Activities-Adventure/inniscarra-lake-coarse-angling/69169|website = www.discoverireland.ie|accessdate = 2016-01-01}}</ref>
<ref name=history>{{lua idirlín | url = http://www.inniscarra.org/history/History/dam.html | website = inniscarra.org | title = History of Inniscarra - The Inniscarra Dam | accessdate = 3 April 2021 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20201027233144/http://www.inniscarra.org/history/History/dam.html| archivedate = 27 October 2020 }}</ref>
<ref name=afloat>{{lua idirlín |title = Irish rowing News. rowing Clubs, Regattas, Sculling & Coastal rowing|url = http://afloat.ie/watersport/rowing|website = afloat.ie|accessdate = 2016-01-01}}</ref>
<ref name=rowing>{{lua idirlín | url = https://www.rte.ie/sport/rowing/2018/0710/977766-inniscarra-to-host-coupe-de-la-jeunesse-rowing-regatta/ | publisher = RTÉ | website = rte.ie | title = Inniscarra to host Coupe de la Jeunesse rowing regatta | date = 10 July 2018 | accessdate = 3 April 2021 | quote = The high profile regatta is one of three events [..] being held at the National Rowing Centre [..] The others include the Irish Rowing Championships }}</ref>
<ref name=coupe>{{lua idirlín | url = https://couperowing.org/past-events/ | work = couperowing.org | teideal = Coupe de la Jeunesse - Past Events | dátarochtana = 3ú Aibreán 2021 }}</ref>
<ref name=esb>{{lua idirlín | url = https://esbarchives.ie/wp-content/uploads/2016/02/generations-memories-of-the-lee-hydroelectric-scheme-county-cork.pdf | foilsitheoir = ESB | work = esbarchives.ie | teideal = Generations, Memories of the Lee Hydroelectric Scheme, County Cork | sloinne = McCarthy | ainm = Kieran | last2 = O'Donoghue | first2 = Seamus | dáta = 2008 | dátarochtana = 3ú Aibreán 2021 }}</ref>
<ref name=fii>{{lua idirlín | url=http://www.fishinginireland.info/pike/southwest/inniscarra.htm | teideal = Fishing in Ireland. An angler's guide to the best fishing in Ireland | date = 18ú Aibreán 2018 |publisher=}}</ref>
<ref name=aia>{{lua idirlín | url = http://www.activeirishangling.com/course-angling-features/cork/92-cork/244-inniscarra-lake-for-bream.html | teideal = Inniscarra Lake for bream - Active Irish Angling | údar = Dave | dátarochtana = 4ú Meán Fómhair 2022 | archive-date=28 December 2016 | archive-url = https://web.archive.org/web/20161228071416/http://www.activeirishangling.com/course-angling-features/cork/92-cork/244-inniscarra-lake-for-bream.html | url-status=dead}}</ref>
<ref name=disc>{{lua idirlín | url = http://www.discoverireland.ie/Activities-Adventure/inniscarra-lake-coarse-angling/69169 | teideal = Inniscarra Lake Coarse Angling - Discover Ireland}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Inis Cara, Loch}}
[[Catagóir:Reservoirs in the Republic of Ireland|Ireland]]
{{síol-tír-ie}}
== Lochanna Chill Airne ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
'' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural />
== Surroundings
'' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}}
'' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" />
== Loch Léin
{{príomhalt|Loch Léin}}
[[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]]
'' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]].
'' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula.
== Muckross Lake
{{príomhalt|Loch Mhucrois}}
[[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]]
'' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" />
== Upper Lake
{{príomhalt|An Loch Uachtarach}}
[[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]]
'' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" />
== Béaloideas
'' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 />
'' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]].
== Gailearaí
[[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]]
[[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]]
[[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]]
[[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]]
[[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]]
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Naisc sheachtracha
* [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park]
* [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes]
* [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }}
== Tagairtí
{{reflist|refs =
<ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref>
<ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref>
<ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref>
<ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref>
<ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref>
<ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref>
<ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref>
<ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref>
<ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
<ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]]
== Tuamaí ==
# ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]]
== Dlí luath na hÉireann ==
{{tl|Dlí luath na hÉireann}}
Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas.
The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law".
My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference.
Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"?
Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former.
Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach).
Notes:
* Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie
* "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann?
* What about Welsh, English or Roman law?
== Téamh domhanda ==
••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir
Ann cheana:
* [[Téamh domhanda]] '' Global warming
* [[:Catagóir:Téamh domhanda]]
* [[Aeráid]] '' Climate
* [[:Catagóir:Athrú aeráide]]
* [[Tonn teasa]] '' Heat wave
* [[Falscaí]] '' Wild fire
* [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation
* [[Eostatacht]] '' Eustacy
'Cúis'eanna nua:
# [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas
# [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission
# [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission
# [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture
jwe508m7j8wfust0urcgf12dicxr60o
1271492
1271491
2025-06-25T14:47:48Z
Marcas.oduinn
33120
/* Loch Inis Cara */
1271492
wikitext
text/x-wiki
__NOINDEX__
__NOTOC__
[ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ]
Teimpléid;
* {{tl|efn}}
* {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
* [[Teimpléad:Dead link]]
== Lochanna ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]], [[:Catagóir:Lochanna na hÉireann]] [[:Catagóir:Lochanna Chontae Aontroma]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Ard Mhacha]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Chabháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chill Mhantáin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chorcaí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhoire]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Dúin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhún na nGall]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Fhear Manach]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhuineacháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhaigh Eo]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Thír Eoghain]]
:[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|]
:[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch]
# [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]]
# [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]]
# ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
# ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
# ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]]
# ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach]
# [[Lochanna Chill Airne]]
#* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]]
#* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]]
# [[Loch an Iúir]] *
# ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]]
# [[Loch Beara]]
# [[Claonloch]] (a haon?)
# [[Loch Bhéal Trá]]
#* [[Loch Buinne]]
# [[Loch Charraig an Droichid]]
# [[Carraig an Phoirt]]
# [[Loch Bhaile Choille Fóir]]
#* [[Loch Bhaile na hUamha]]
# [[Loch Oileán Uí Eadhna]]
# [[Loch Conbhuí]]
# [[Loch Chrathaí]]
#* [[Loch Raithin]]
# [[Loch Collán]]
# [[Loch Choileáin Uí Shíoda]]
# [[Loch Cútra]]
#* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]]
# [[Loch Dúlocha]]
# [[Loch an Chlocháin Léith]]
# [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]]
#* [[Loch Gabhlach]]
# [[Loch Iascaí]]
# [[Loch Eirid]]
# [[Loch Fí]]
#* [[Loch Fearna]]
# [[Loch na Foirnéise]]
# [[Loch Guth Ard Deas]]
# [[Loch Gartáin]]
#* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]]
# [[Loch Ghleann Éada]]
#* [[Loch Ghleann an Chairthe]]
# [[Loch Ghleann Dá Loch]]
#* [[Loch Eidhneach]]
# [[Loch Inse Chrónáin]]
# [[Loch Inse Uí Chuinn]]
# [[Loch Inis Cara]]
# [[Loch Oileán Éadaí]] (baile?)
# [[Loch Cheis Charraigín]]
#* [[Loch Chill Ghlais]]
# [[Loch Chill an Iúir]]
# [[Loch Cinnéile]]
# [[Loch Chionn Droma]]
#* [[Loch na Coille Móire]]
# [[Loch Leitir Creamha Rua]]
# [[Loch an Chrainn Chrín]]
# [[Loch Mac nÉan Uachtair]]
# [[Loch Marbh]]
#* [[Loch Mháimín]]
# [[Loch Míle]]
# [[Loch Míolach]]
# [[Loch Moirne]]
#* [[Loch Mhuiceanach]]
# [[Loch Mucnú]]
# [[Loch na Cuinge Uachtarach]]
# [[Loch Uí Fhloinn]]
#* [[Loch Riach]]
# [[Claonloch]] (arís?)
# [[Loch an Rois]]
# [[Loch an Scoir]]
#* [[Loch Sindile]]
# [[Loch Eoin]]
#* [[Loch Sáile]]
# [[Loch Theach an Teampla]]
# [[Turlach Ráth Asáin]]
== Loch Inis Cara ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
'' ''' Loch Inis Cara ''' is located along the [[An Laoi] in [[Contae Chorcaí]],.<ref name=":0" />
'' It is a man-made reservoir formed in the 1950s when [[Damba Inis Cara]] was constructed by the [[Bord Soláthair an Leictreachais]]. Construction of the dam commenced in 1953, with its floodgates first closed in 1956 and the reservoir fully formed by late 1957.<ref name=history />
'' The National Rowing Center is located on its banks<ref name=afloat /> and the Irish National Rowing Championships and other regattas are hosted there.<ref name=rowing /> The [[Coupe de la Jeunesse]], a European youth rowing event, was held on Inniscarra Lake in 1999, 2008 and 2018.<ref name=coupe />
'' The lake is located largely within the [[Paróistí Sibhialta in Éirinn|paróistí sibhialta]] of [[Inis Cara]], and nearby settlements include [[An Fearann]] (on the reservoir's south bank) and [[Áth an Chóiste]] agus [[An Druipseach]] (to the north).<ref name=esb />
'' Fish stocks in the reservoir include [[ruán]], [[róiste]], [[carbán]], [[péirse]], [[Gobio gobio|brannóg]], [[eascann]], [[liús]] agus [[bran (iasc)|bran]].<ref name=fii /><ref name=aia /><ref name=disc />
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Tagairtí
{{reflist | refs =
<ref name=":0">{{lua idirlín | teideal = Inniscarra Lake Coarse Angling | foilsitheoir = Discover Ireland | url = http://www.discoverireland.ie/Activities-Adventure/inniscarra-lake-coarse-angling/69169 | work = www.discoverireland.ie | dátarochtana = 2016-01-01}}</ref>
<ref name=history>{{lua idirlín | url = http://www.inniscarra.org/history/History/dam.html | work = inniscarra.org | teideal = History of Inniscarra - The Inniscarra Dam | dátarochtana = 3 April 2021 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20201027233144/http://www.inniscarra.org/history/History/dam.html | archivedate = 27 October 2020 }}</ref>
<ref name=afloat>{{lua idirlín | title = Irish rowing News. rowing teideal, Regattas, Sculling & Coastal rowing | url = http://afloat.ie/watersport/rowing | work = afloat.ie | dátarochtana = 2016-01-01}}</ref>
<ref name=rowing>{{lua idirlín | url = https://www.rte.ie/sport/rowing/2018/0710/977766-inniscarra-to-host-coupe-de-la-jeunesse-rowing-regatta/ | foilsitheoir = RTÉ | work = rte.ie | teideal = Inniscarra to host Coupe de la Jeunesse rowing regatta | dáta = 10 July 2018 | dátarochtana = 3ú Aibreán 2021 | quote = The high profile regatta is one of three events [..] being held at the National Rowing Centre [..] The others include the Irish Rowing Championships }}</ref>
<ref name=coupe>{{lua idirlín | url = https://couperowing.org/past-events/ | work = couperowing.org | teideal = Coupe de la Jeunesse - Past Events | dátarochtana = 3ú Aibreán 2021 }}</ref>
<ref name=esb>{{lua idirlín | url = https://esbarchives.ie/wp-content/uploads/2016/02/generations-memories-of-the-lee-hydroelectric-scheme-county-cork.pdf | foilsitheoir = ESB | work = esbarchives.ie | teideal = Generations, Memories of the Lee Hydroelectric Scheme, County Cork | sloinne = McCarthy | ainm = Kieran | last2 = O'Donoghue | first2 = Seamus | dáta = 2008 | dátarochtana = 3ú Aibreán 2021 }}</ref>
<ref name=fii>{{lua idirlín | url=http://www.fishinginireland.info/pike/southwest/inniscarra.htm | teideal = Fishing in Ireland. An angler's guide to the best fishing in Ireland | date = 18ú Aibreán 2018 |publisher=}}</ref>
<ref name=aia>{{lua idirlín | url = http://www.activeirishangling.com/course-angling-features/cork/92-cork/244-inniscarra-lake-for-bream.html | teideal = Inniscarra Lake for bream - Active Irish Angling | údar = Dave | dátarochtana = 4ú Meán Fómhair 2022 | archive-date=28 December 2016 | archive-url = https://web.archive.org/web/20161228071416/http://www.activeirishangling.com/course-angling-features/cork/92-cork/244-inniscarra-lake-for-bream.html | url-status=dead}}</ref>
<ref name=disc>{{lua idirlín | url = http://www.discoverireland.ie/Activities-Adventure/inniscarra-lake-coarse-angling/69169 | teideal = Inniscarra Lake Coarse Angling - Discover Ireland}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Inis Cara, Loch}}
[[Catagóir:Reservoirs in the Republic of Ireland|Ireland]]
{{síol-tír-ie}}
== Lochanna Chill Airne ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
'' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural />
== Surroundings
'' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}}
'' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" />
== Loch Léin
{{príomhalt|Loch Léin}}
[[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]]
'' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]].
'' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula.
== Muckross Lake
{{príomhalt|Loch Mhucrois}}
[[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]]
'' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" />
== Upper Lake
{{príomhalt|An Loch Uachtarach}}
[[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]]
'' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" />
== Béaloideas
'' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 />
'' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]].
== Gailearaí
[[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]]
[[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]]
[[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]]
[[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]]
[[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]]
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Naisc sheachtracha
* [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park]
* [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes]
* [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }}
== Tagairtí
{{reflist|refs =
<ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref>
<ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref>
<ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref>
<ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref>
<ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref>
<ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref>
<ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref>
<ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref>
<ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
<ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]]
== Tuamaí ==
# ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]]
== Dlí luath na hÉireann ==
{{tl|Dlí luath na hÉireann}}
Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas.
The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law".
My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference.
Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"?
Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former.
Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach).
Notes:
* Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie
* "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann?
* What about Welsh, English or Roman law?
== Téamh domhanda ==
••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir
Ann cheana:
* [[Téamh domhanda]] '' Global warming
* [[:Catagóir:Téamh domhanda]]
* [[Aeráid]] '' Climate
* [[:Catagóir:Athrú aeráide]]
* [[Tonn teasa]] '' Heat wave
* [[Falscaí]] '' Wild fire
* [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation
* [[Eostatacht]] '' Eustacy
'Cúis'eanna nua:
# [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas
# [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission
# [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission
# [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture
q9lrql6vt02n62fk1r9ynpk0oi8tnlg
1271493
1271492
2025-06-25T14:49:56Z
Marcas.oduinn
33120
1271493
wikitext
text/x-wiki
__NOINDEX__
__NOTOC__
[ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ]
Teimpléid;
* {{tl|efn}}
* {{tl|lua idirlín}}
* {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
* [[Teimpléad:Dead link]]
== Lochanna ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]], [[:Catagóir:Lochanna na hÉireann]] [[:Catagóir:Lochanna Chontae Aontroma]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Ard Mhacha]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Chabháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chill Mhantáin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chorcaí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhoire]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Dúin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhún na nGall]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Fhear Manach]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhuineacháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhaigh Eo]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Thír Eoghain]]
:[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|]
:[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch]
# [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]]
# [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]]
# ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
# ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
# ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]]
# ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach]
# [[Lochanna Chill Airne]]
#* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]]
#* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]]
# [[Loch an Iúir]] *
# ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]]
# [[Loch Beara]]
# [[Claonloch]] (a haon?)
# [[Loch Bhéal Trá]]
#* [[Loch Buinne]]
# [[Loch Charraig an Droichid]]
# [[Carraig an Phoirt]]
# [[Loch Bhaile Choille Fóir]]
#* [[Loch Bhaile na hUamha]]
# [[Loch Oileán Uí Eadhna]]
# [[Loch Conbhuí]]
# [[Loch Chrathaí]]
#* [[Loch Raithin]]
# [[Loch Collán]]
# [[Loch Choileáin Uí Shíoda]]
# [[Loch Cútra]]
#* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]]
# [[Loch Dúlocha]]
# [[Loch an Chlocháin Léith]]
# [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]]
#* [[Loch Gabhlach]]
# [[Loch Iascaí]]
# [[Loch Eirid]]
# [[Loch Fí]]
#* [[Loch Fearna]]
# [[Loch na Foirnéise]]
# [[Loch Guth Ard Deas]]
# [[Loch Gartáin]]
#* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]]
# [[Loch Ghleann Éada]]
#* [[Loch Ghleann an Chairthe]]
# [[Loch Ghleann Dá Loch]]
#* [[Loch Eidhneach]]
# [[Loch Inse Chrónáin]]
# [[Loch Inse Uí Chuinn]]
# [[Loch Inis Cara]]
# [[Loch Oileán Éadaí]] (baile?)
# [[Loch Cheis Charraigín]]
#* [[Loch Chill Ghlais]]
# [[Loch Chill an Iúir]]
# [[Loch Cinnéile]]
# [[Loch Chionn Droma]]
#* [[Loch na Coille Móire]]
# [[Loch Leitir Creamha Rua]]
# [[Loch an Chrainn Chrín]]
# [[Loch Mac nÉan Uachtair]]
# [[Loch Marbh]]
#* [[Loch Mháimín]]
# [[Loch Míle]]
# [[Loch Míolach]]
# [[Loch Moirne]]
#* [[Loch Mhuiceanach]]
# [[Loch Mucnú]]
# [[Loch na Cuinge Uachtarach]]
# [[Loch Uí Fhloinn]]
#* [[Loch Riach]]
# [[Claonloch]] (arís?)
# [[Loch an Rois]]
# [[Loch an Scoir]]
#* [[Loch Sindile]]
# [[Loch Eoin]]
#* [[Loch Sáile]]
# [[Loch Theach an Teampla]]
# [[Turlach Ráth Asáin]]
== Loch Inis Cara ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
'' ''' Loch Inis Cara ''' is located along the [[An Laoi] in [[Contae Chorcaí]],.<ref name=":0" />
'' It is a man-made reservoir formed in the 1950s when [[Damba Inis Cara]] was constructed by the [[Bord Soláthair an Leictreachais]]. Construction of the dam commenced in 1953, with its floodgates first closed in 1956 and the reservoir fully formed by late 1957.<ref name=history />
'' The National Rowing Center is located on its banks<ref name=afloat /> and the Irish National Rowing Championships and other regattas are hosted there.<ref name=rowing /> The [[Coupe de la Jeunesse]], a European youth rowing event, was held on Inniscarra Lake in 1999, 2008 and 2018.<ref name=coupe />
'' The lake is located largely within the [[Paróistí Sibhialta in Éirinn|paróistí sibhialta]] of [[Inis Cara]], and nearby settlements include [[An Fearann]] (on the reservoir's south bank) and [[Áth an Chóiste]] agus [[An Druipseach]] (to the north).<ref name=esb />
'' Fish stocks in the reservoir include [[ruán]], [[róiste]], [[carbán]], [[péirse]], [[Gobio gobio|brannóg]], [[eascann]], [[liús]] agus [[bran (iasc)|bran]].<ref name=fii /><ref name=aia /><ref name=disc />
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Tagairtí
{{reflist | refs =
<ref name=":0">{{lua idirlín | teideal = Inniscarra Lake Coarse Angling | foilsitheoir = Discover Ireland | url = http://www.discoverireland.ie/Activities-Adventure/inniscarra-lake-coarse-angling/69169 | work = www.discoverireland.ie | dátarochtana = 2016-01-01}}</ref>
<ref name=history>{{lua idirlín | url = http://www.inniscarra.org/history/History/dam.html | work = inniscarra.org | teideal = History of Inniscarra - The Inniscarra Dam | dátarochtana = 3 April 2021 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20201027233144/http://www.inniscarra.org/history/History/dam.html | archivedate = 27 October 2020 }}</ref>
<ref name=afloat>{{lua idirlín | title = Irish rowing News. rowing teideal, Regattas, Sculling & Coastal rowing | url = http://afloat.ie/watersport/rowing | work = afloat.ie | dátarochtana = 2016-01-01}}</ref>
<ref name=rowing>{{lua idirlín | url = https://www.rte.ie/sport/rowing/2018/0710/977766-inniscarra-to-host-coupe-de-la-jeunesse-rowing-regatta/ | foilsitheoir = RTÉ | work = rte.ie | teideal = Inniscarra to host Coupe de la Jeunesse rowing regatta | dáta = 10 July 2018 | dátarochtana = 3ú Aibreán 2021 | quote = The high profile regatta is one of three events [..] being held at the National Rowing Centre [..] The others include the Irish Rowing Championships }}</ref>
<ref name=coupe>{{lua idirlín | url = https://couperowing.org/past-events/ | work = couperowing.org | teideal = Coupe de la Jeunesse - Past Events | dátarochtana = 3ú Aibreán 2021 }}</ref>
<ref name=esb>{{lua idirlín | url = https://esbarchives.ie/wp-content/uploads/2016/02/generations-memories-of-the-lee-hydroelectric-scheme-county-cork.pdf | foilsitheoir = ESB | work = esbarchives.ie | teideal = Generations, Memories of the Lee Hydroelectric Scheme, County Cork | sloinne = McCarthy | ainm = Kieran | last2 = O'Donoghue | first2 = Seamus | dáta = 2008 | dátarochtana = 3ú Aibreán 2021 }}</ref>
<ref name=fii>{{lua idirlín | url=http://www.fishinginireland.info/pike/southwest/inniscarra.htm | teideal = Fishing in Ireland. An angler's guide to the best fishing in Ireland | date = 18ú Aibreán 2018 |publisher=}}</ref>
<ref name=aia>{{lua idirlín | url = http://www.activeirishangling.com/course-angling-features/cork/92-cork/244-inniscarra-lake-for-bream.html | teideal = Inniscarra Lake for bream - Active Irish Angling | údar = Dave | dátarochtana = 4ú Meán Fómhair 2022 | archive-date=28 December 2016 | archive-url = https://web.archive.org/web/20161228071416/http://www.activeirishangling.com/course-angling-features/cork/92-cork/244-inniscarra-lake-for-bream.html | url-status=dead}}</ref>
<ref name=disc>{{lua idirlín | url = http://www.discoverireland.ie/Activities-Adventure/inniscarra-lake-coarse-angling/69169 | teideal = Inniscarra Lake Coarse Angling - Discover Ireland}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Inis Cara, Loch}}
[[Catagóir:Reservoirs in the Republic of Ireland|Ireland]]
{{síol-tír-ie}}
== Lochanna Chill Airne ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
'' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural />
== Surroundings
'' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}}
'' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" />
== Loch Léin
{{príomhalt|Loch Léin}}
[[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]]
'' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]].
'' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula.
== Muckross Lake
{{príomhalt|Loch Mhucrois}}
[[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]]
'' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" />
== Upper Lake
{{príomhalt|An Loch Uachtarach}}
[[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]]
'' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" />
== Béaloideas
'' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 />
'' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]].
== Gailearaí
[[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]]
[[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]]
[[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]]
[[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]]
[[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]]
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Naisc sheachtracha
* [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park]
* [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes]
* [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }}
== Tagairtí
{{reflist|refs =
<ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref>
<ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref>
<ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref>
<ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref>
<ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref>
<ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref>
<ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref>
<ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref>
<ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
<ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]]
== Tuamaí ==
# ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]]
== Dlí luath na hÉireann ==
{{tl|Dlí luath na hÉireann}}
Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas.
The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law".
My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference.
Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"?
Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former.
Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach).
Notes:
* Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie
* "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann?
* What about Welsh, English or Roman law?
== Téamh domhanda ==
••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir
Ann cheana:
* [[Téamh domhanda]] '' Global warming
* [[:Catagóir:Téamh domhanda]]
* [[Aeráid]] '' Climate
* [[:Catagóir:Athrú aeráide]]
* [[Tonn teasa]] '' Heat wave
* [[Falscaí]] '' Wild fire
* [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation
* [[Eostatacht]] '' Eustacy
'Cúis'eanna nua:
# [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas
# [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission
# [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission
# [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture
8dq19dvvno7szj18n9gds9xpq17n99z
1271494
1271493
2025-06-25T15:28:27Z
Marcas.oduinn
33120
/* Loch Inis Cara */
1271494
wikitext
text/x-wiki
__NOINDEX__
__NOTOC__
[ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ]
Teimpléid;
* {{tl|efn}}
* {{tl|lua idirlín}}
* {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
* [[Teimpléad:Dead link]]
== Lochanna ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]], [[:Catagóir:Lochanna na hÉireann]] [[:Catagóir:Lochanna Chontae Aontroma]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Ard Mhacha]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Chabháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chill Mhantáin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chorcaí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhoire]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Dúin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhún na nGall]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Fhear Manach]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhuineacháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhaigh Eo]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Thír Eoghain]]
:[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|]
:[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch]
# [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]]
# [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]]
# ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
# ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
# ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]]
# ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach]
# [[Lochanna Chill Airne]]
#* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]]
#* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]]
# [[Loch an Iúir]] *
# ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]]
# [[Loch Beara]]
# [[Claonloch]] (a haon?)
# [[Loch Bhéal Trá]]
#* [[Loch Buinne]]
# [[Loch Charraig an Droichid]]
# [[Carraig an Phoirt]]
# [[Loch Bhaile Choille Fóir]]
#* [[Loch Bhaile na hUamha]]
# [[Loch Oileán Uí Eadhna]]
# [[Loch Conbhuí]]
# [[Loch Chrathaí]]
#* [[Loch Raithin]]
# [[Loch Collán]]
# [[Loch Choileáin Uí Shíoda]]
# [[Loch Cútra]]
#* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]]
# [[Loch Dúlocha]]
# [[Loch an Chlocháin Léith]]
# [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]]
#* [[Loch Gabhlach]]
# [[Loch Iascaí]]
# [[Loch Eirid]]
# [[Loch Fí]]
#* [[Loch Fearna]]
# [[Loch na Foirnéise]]
# [[Loch Guth Ard Deas]]
# [[Loch Gartáin]]
#* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]]
# [[Loch Ghleann Éada]]
#* [[Loch Ghleann an Chairthe]]
# [[Loch Ghleann Dá Loch]]
#* [[Loch Eidhneach]]
# [[Loch Inse Chrónáin]]
# [[Loch Inse Uí Chuinn]]
# [[Loch Inis Cara]]
# [[Loch Oileán Éadaí]] (baile?)
# [[Loch Cheis Charraigín]]
#* [[Loch Chill Ghlais]]
# [[Loch Chill an Iúir]]
# [[Loch Cinnéile]]
# [[Loch Chionn Droma]]
#* [[Loch na Coille Móire]]
# [[Loch Leitir Creamha Rua]]
# [[Loch an Chrainn Chrín]]
# [[Loch Mac nÉan Uachtair]]
# [[Loch Marbh]]
#* [[Loch Mháimín]]
# [[Loch Míle]]
# [[Loch Míolach]]
# [[Loch Moirne]]
#* [[Loch Mhuiceanach]]
# [[Loch Mucnú]]
# [[Loch na Cuinge Uachtarach]]
# [[Loch Uí Fhloinn]]
#* [[Loch Riach]]
# [[Claonloch]] (arís?)
# [[Loch an Rois]]
# [[Loch an Scoir]]
#* [[Loch Sindile]]
# [[Loch Eoin]]
#* [[Loch Sáile]]
# [[Loch Theach an Teampla]]
# [[Turlach Ráth Asáin]]
== Loch Inis Cara ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
Is taiscumar saorga é ''' Loch Inis Cara,'''<ref name=logainm /> suite ar [[An Laoi]] i g[[Contae Chorcaí]].<ref name=":0" />
== Stair
Rinneadh an taiscumar sna 1950í nuair a tógadh [[Damba Inis Cara]] ag [[Bord Soláthair an Leictreachais]]. Tosaigh na hoibre sa bhliain 1953, agus dúnadh na geataí tuile don chéad uair in 1956. Bhí an taiscumar líonta go iomlán faoi dhéanach 1957.<ref name=history />
== Tíreolaíocht
Tá an loch suite go formhór i [[Paróistí Sibhialta in Éirinn|bparóistí sibhialta]] [[Inis Cara]]. In aice láimhe, tá [[An Fearann]] ó dheas, agus [[Áth an Chóiste]] agus [[An Druipseach]] ó thuaidh.<ref name=esb />
== Stair an dúlra
I measc na n-iasc sa taiscumar in the reservoir include [[ruán]], [[róiste]], [[carbán]], [[péirse]], [[Gobio gobio|brannóg]], [[eascann]], [[liús]] agus [[bran (iasc)|bran]].<ref name=fii /><ref name=aia /><ref name=disc />
== Cúrsaí spóirt
'' The National Rowing Center is located on its banks<ref name=afloat /> and the Irish National Rowing Championships and other regattas are hosted there.<ref name=rowing /> The [[Coupe de la Jeunesse]], a European youth rowing event, was held on Inniscarra Lake in 1999, 2008 and 2018.<ref name=coupe />
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Tagairtí
{{reflist | refs =
<ref name=logainm>{{lua idirlín | url = https://www.logainm.ie/590.aspx | teideal = Inis Cara | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref>
<ref name=":0">{{lua idirlín | teideal = Inniscarra Lake Coarse Angling | foilsitheoir = Discover Ireland | url = http://www.discoverireland.ie/Activities-Adventure/inniscarra-lake-coarse-angling/69169 | work = www.discoverireland.ie | dátarochtana = 2016-01-01}}</ref>
<ref name=history>{{lua idirlín | url = http://www.inniscarra.org/history/History/dam.html | work = inniscarra.org | teideal = History of Inniscarra - The Inniscarra Dam | dátarochtana = 3 April 2021 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20201027233144/http://www.inniscarra.org/history/History/dam.html | archivedate = 27 October 2020 }}</ref>
<ref name=afloat>{{lua idirlín | title = Irish rowing News. rowing teideal, Regattas, Sculling & Coastal rowing | url = http://afloat.ie/watersport/rowing | work = afloat.ie | dátarochtana = 2016-01-01}}</ref>
<ref name=rowing>{{lua idirlín | url = https://www.rte.ie/sport/rowing/2018/0710/977766-inniscarra-to-host-coupe-de-la-jeunesse-rowing-regatta/ | foilsitheoir = RTÉ | work = rte.ie | teideal = Inniscarra to host Coupe de la Jeunesse rowing regatta | dáta = 10 July 2018 | dátarochtana = 3ú Aibreán 2021 | quote = The high profile regatta is one of three events [..] being held at the National Rowing Centre [..] The others include the Irish Rowing Championships }}</ref>
<ref name=coupe>{{lua idirlín | url = https://couperowing.org/past-events/ | work = couperowing.org | teideal = Coupe de la Jeunesse - Past Events | dátarochtana = 3ú Aibreán 2021 }}</ref>
<ref name=esb>{{lua idirlín | url = https://esbarchives.ie/wp-content/uploads/2016/02/generations-memories-of-the-lee-hydroelectric-scheme-county-cork.pdf | foilsitheoir = ESB | work = esbarchives.ie | teideal = Generations, Memories of the Lee Hydroelectric Scheme, County Cork | sloinne = McCarthy | ainm = Kieran | last2 = O'Donoghue | first2 = Seamus | dáta = 2008 | dátarochtana = 3ú Aibreán 2021 }}</ref>
<ref name=fii>{{lua idirlín | url=http://www.fishinginireland.info/pike/southwest/inniscarra.htm | teideal = Fishing in Ireland. An angler's guide to the best fishing in Ireland | date = 18ú Aibreán 2018 |publisher=}}</ref>
<ref name=aia>{{lua idirlín | url = http://www.activeirishangling.com/course-angling-features/cork/92-cork/244-inniscarra-lake-for-bream.html | teideal = Inniscarra Lake for bream - Active Irish Angling | údar = Dave | dátarochtana = 4ú Meán Fómhair 2022 | archive-date=28 December 2016 | archive-url = https://web.archive.org/web/20161228071416/http://www.activeirishangling.com/course-angling-features/cork/92-cork/244-inniscarra-lake-for-bream.html | url-status=dead}}</ref>
<ref name=disc>{{lua idirlín | url = http://www.discoverireland.ie/Activities-Adventure/inniscarra-lake-coarse-angling/69169 | teideal = Inniscarra Lake Coarse Angling - Discover Ireland}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Inis Cara, Loch}}
[[Catagóir:Reservoirs in the Republic of Ireland|Ireland]]
{{síol-tír-ie}}
== Lochanna Chill Airne ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
'' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural />
== Surroundings
'' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}}
'' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" />
== Loch Léin
{{príomhalt|Loch Léin}}
[[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]]
'' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]].
'' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula.
== Muckross Lake
{{príomhalt|Loch Mhucrois}}
[[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]]
'' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" />
== Upper Lake
{{príomhalt|An Loch Uachtarach}}
[[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]]
'' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" />
== Béaloideas
'' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 />
'' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]].
== Gailearaí
[[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]]
[[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]]
[[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]]
[[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]]
[[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]]
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Naisc sheachtracha
* [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park]
* [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes]
* [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }}
== Tagairtí
{{reflist|refs =
<ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref>
<ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref>
<ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref>
<ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref>
<ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref>
<ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref>
<ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref>
<ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref>
<ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
<ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]]
== Tuamaí ==
# ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]]
== Dlí luath na hÉireann ==
{{tl|Dlí luath na hÉireann}}
Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas.
The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law".
My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference.
Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"?
Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former.
Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach).
Notes:
* Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie
* "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann?
* What about Welsh, English or Roman law?
== Téamh domhanda ==
••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir
Ann cheana:
* [[Téamh domhanda]] '' Global warming
* [[:Catagóir:Téamh domhanda]]
* [[Aeráid]] '' Climate
* [[:Catagóir:Athrú aeráide]]
* [[Tonn teasa]] '' Heat wave
* [[Falscaí]] '' Wild fire
* [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation
* [[Eostatacht]] '' Eustacy
'Cúis'eanna nua:
# [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas
# [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission
# [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission
# [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture
pno25w4wb3oautf0rimh2p158g9axq8
1271495
1271494
2025-06-25T15:40:39Z
Marcas.oduinn
33120
/* Loch Inis Cara */
1271495
wikitext
text/x-wiki
__NOINDEX__
__NOTOC__
[ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ]
Teimpléid;
* {{tl|efn}}
* {{tl|lua idirlín}}
* {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
* [[Teimpléad:Dead link]]
== Lochanna ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]], [[:Catagóir:Lochanna na hÉireann]] [[:Catagóir:Lochanna Chontae Aontroma]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Ard Mhacha]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Chabháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chill Mhantáin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chorcaí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhoire]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Dúin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhún na nGall]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Fhear Manach]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhuineacháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhaigh Eo]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Thír Eoghain]]
:[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|]
:[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch]
# [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]]
# [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]]
# ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
# ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
# ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]]
# ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach]
# [[Lochanna Chill Airne]]
#* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]]
#* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]]
# [[Loch an Iúir]] *
# ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]]
# [[Loch Beara]]
# [[Claonloch]] (a haon?)
# [[Loch Bhéal Trá]]
#* [[Loch Buinne]]
# [[Loch Charraig an Droichid]]
# [[Carraig an Phoirt]]
# [[Loch Bhaile Choille Fóir]]
#* [[Loch Bhaile na hUamha]]
# [[Loch Oileán Uí Eadhna]]
# [[Loch Conbhuí]]
# [[Loch Chrathaí]]
#* [[Loch Raithin]]
# [[Loch Collán]]
# [[Loch Choileáin Uí Shíoda]]
# [[Loch Cútra]]
#* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]]
# [[Loch Dúlocha]]
# [[Loch an Chlocháin Léith]]
# [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]]
#* [[Loch Gabhlach]]
# [[Loch Iascaí]]
# [[Loch Eirid]]
# [[Loch Fí]]
#* [[Loch Fearna]]
# [[Loch na Foirnéise]]
# [[Loch Guth Ard Deas]]
# [[Loch Gartáin]]
#* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]]
# [[Loch Ghleann Éada]]
#* [[Loch Ghleann an Chairthe]]
# [[Loch Ghleann Dá Loch]]
#* [[Loch Eidhneach]]
# [[Loch Inse Chrónáin]]
# [[Loch Inse Uí Chuinn]]
# [[Loch Inis Cara]]
# [[Loch Oileán Éadaí]] (baile?)
# [[Loch Cheis Charraigín]]
#* [[Loch Chill Ghlais]]
# [[Loch Chill an Iúir]]
# [[Loch Cinnéile]]
# [[Loch Chionn Droma]]
#* [[Loch na Coille Móire]]
# [[Loch Leitir Creamha Rua]]
# [[Loch an Chrainn Chrín]]
# [[Loch Mac nÉan Uachtair]]
# [[Loch Marbh]]
#* [[Loch Mháimín]]
# [[Loch Míle]]
# [[Loch Míolach]]
# [[Loch Moirne]]
#* [[Loch Mhuiceanach]]
# [[Loch Mucnú]]
# [[Loch na Cuinge Uachtarach]]
# [[Loch Uí Fhloinn]]
#* [[Loch Riach]]
# [[Claonloch]] (arís?)
# [[Loch an Rois]]
# [[Loch an Scoir]]
#* [[Loch Sindile]]
# [[Loch Eoin]]
#* [[Loch Sáile]]
# [[Loch Theach an Teampla]]
# [[Turlach Ráth Asáin]]
== Loch Inis Cara ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
Is taiscumar saorga é ''' Loch Inis Cara,'''<ref name=logainm /> suite ar [[An Laoi]] i g[[Contae Chorcaí]].<ref name=":0" />
== Stair
Rinneadh an taiscumar sna 1950í nuair a tógadh [[Damba Inis Cara]] ag [[Bord Soláthair an Leictreachais]]. Tosaigh na hoibre sa bhliain 1953, agus dúnadh na geataí tuile don chéad uair in 1956. Bhí an taiscumar líonta go iomlán faoi dhéanach 1957.<ref name=history />
== Tíreolaíocht
Tá an loch suite go formhór i [[Paróistí Sibhialta in Éirinn|bparóistí sibhialta]] [[Inis Cara]]. In aice láimhe, tá [[An Fearann]] ó dheas, agus [[Áth an Chóiste]] agus [[An Druipseach]] ó thuaidh.<ref name=esb />
== Stair an dúlra
I measc na n-iasc sa taiscumar in the reservoir include [[ruán]], [[róiste]], [[carbán]], [[péirse]], [[Gobio gobio|brannóg]], [[eascann]], [[liús]] agus [[bran (iasc)|bran]].<ref name=fii /><ref name=aia /><ref name=disc />
== Cúrsaí spóirt
Tá an tIonad Náisiúnta Rámhaíochta suite ar bhruach an taiscumair.<ref name=afloat /> Óstáiltear Craobh Náisiúnta Rámhaíochta na hÉireann agus regattanna eile ann.<ref name=rowing /> Eagraíodh ann [[Coupe de la Jeunesse]], tionól rámhaíochta na n-óg Eorpach, sna blianta 1999, 2008 agus 2018.<ref name=coupe />
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Tagairtí
{{reflist | refs =
<ref name=logainm>{{lua idirlín | url = https://www.logainm.ie/590.aspx | teideal = Inis Cara | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref>
<ref name=":0">{{lua idirlín | teideal = Inniscarra Lake Coarse Angling | foilsitheoir = Discover Ireland | url = http://www.discoverireland.ie/Activities-Adventure/inniscarra-lake-coarse-angling/69169 | work = www.discoverireland.ie | dátarochtana = 2016-01-01}}</ref>
<ref name=history>{{lua idirlín | url = http://www.inniscarra.org/history/History/dam.html | work = inniscarra.org | teideal = History of Inniscarra - The Inniscarra Dam | dátarochtana = 3 April 2021 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20201027233144/http://www.inniscarra.org/history/History/dam.html | archivedate = 27 October 2020 }}</ref>
<ref name=afloat>{{lua idirlín | title = Irish rowing News. rowing teideal, Regattas, Sculling & Coastal rowing | url = http://afloat.ie/watersport/rowing | work = afloat.ie | dátarochtana = 2016-01-01}}</ref>
<ref name=rowing>{{lua idirlín | url = https://www.rte.ie/sport/rowing/2018/0710/977766-inniscarra-to-host-coupe-de-la-jeunesse-rowing-regatta/ | foilsitheoir = RTÉ | work = rte.ie | teideal = Inniscarra to host Coupe de la Jeunesse rowing regatta | dáta = 10 July 2018 | dátarochtana = 3ú Aibreán 2021 | quote = The high profile regatta is one of three events [..] being held at the National Rowing Centre [..] The others include the Irish Rowing Championships }}</ref>
<ref name=coupe>{{lua idirlín | url = https://couperowing.org/past-events/ | work = couperowing.org | teideal = Coupe de la Jeunesse - Past Events | dátarochtana = 3ú Aibreán 2021 }}</ref>
<ref name=esb>{{lua idirlín | url = https://esbarchives.ie/wp-content/uploads/2016/02/generations-memories-of-the-lee-hydroelectric-scheme-county-cork.pdf | foilsitheoir = ESB | work = esbarchives.ie | teideal = Generations, Memories of the Lee Hydroelectric Scheme, County Cork | sloinne = McCarthy | ainm = Kieran | last2 = O'Donoghue | first2 = Seamus | dáta = 2008 | dátarochtana = 3ú Aibreán 2021 }}</ref>
<ref name=fii>{{lua idirlín | url=http://www.fishinginireland.info/pike/southwest/inniscarra.htm | teideal = Fishing in Ireland. An angler's guide to the best fishing in Ireland | date = 18ú Aibreán 2018 |publisher=}}</ref>
<ref name=aia>{{lua idirlín | url = http://www.activeirishangling.com/course-angling-features/cork/92-cork/244-inniscarra-lake-for-bream.html | teideal = Inniscarra Lake for bream - Active Irish Angling | údar = Dave | dátarochtana = 4ú Meán Fómhair 2022 | archive-date=28 December 2016 | archive-url = https://web.archive.org/web/20161228071416/http://www.activeirishangling.com/course-angling-features/cork/92-cork/244-inniscarra-lake-for-bream.html | url-status=dead}}</ref>
<ref name=disc>{{lua idirlín | url = http://www.discoverireland.ie/Activities-Adventure/inniscarra-lake-coarse-angling/69169 | teideal = Inniscarra Lake Coarse Angling - Discover Ireland}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Inis Cara, Loch}}
[[Catagóir:Lochanna na hÉireann]]
{{síol-tír-ie}}
== Lochanna Chill Airne ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
'' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural />
== Surroundings
'' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}}
'' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" />
== Loch Léin
{{príomhalt|Loch Léin}}
[[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]]
'' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]].
'' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula.
== Muckross Lake
{{príomhalt|Loch Mhucrois}}
[[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]]
'' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" />
== Upper Lake
{{príomhalt|An Loch Uachtarach}}
[[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]]
'' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" />
== Béaloideas
'' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 />
'' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]].
== Gailearaí
[[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]]
[[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]]
[[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]]
[[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]]
[[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]]
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Naisc sheachtracha
* [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park]
* [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes]
* [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }}
== Tagairtí
{{reflist|refs =
<ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref>
<ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref>
<ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref>
<ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref>
<ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref>
<ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref>
<ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref>
<ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref>
<ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
<ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]]
== Tuamaí ==
# ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]]
== Dlí luath na hÉireann ==
{{tl|Dlí luath na hÉireann}}
Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas.
The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law".
My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference.
Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"?
Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former.
Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach).
Notes:
* Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie
* "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann?
* What about Welsh, English or Roman law?
== Téamh domhanda ==
••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir
Ann cheana:
* [[Téamh domhanda]] '' Global warming
* [[:Catagóir:Téamh domhanda]]
* [[Aeráid]] '' Climate
* [[:Catagóir:Athrú aeráide]]
* [[Tonn teasa]] '' Heat wave
* [[Falscaí]] '' Wild fire
* [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation
* [[Eostatacht]] '' Eustacy
'Cúis'eanna nua:
# [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas
# [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission
# [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission
# [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture
9hpijj4661ng50cggevytri0oeobsqw
1271496
1271495
2025-06-25T15:40:59Z
Marcas.oduinn
33120
1271496
wikitext
text/x-wiki
__NOINDEX__
__NOTOC__
[ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ]
Teimpléid;
* {{tl|efn}}
* {{tl|lua idirlín}}
* {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
* [[Teimpléad:Dead link]]
== Lochanna ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]], [[:Catagóir:Lochanna na hÉireann]] [[:Catagóir:Lochanna Chontae Aontroma]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Ard Mhacha]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Chabháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chill Mhantáin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chorcaí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhoire]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Dúin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhún na nGall]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Fhear Manach]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhuineacháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhaigh Eo]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Thír Eoghain]]
:[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|]
:[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch]
# [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]]
# [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]]
# ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
# ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
# ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]]
# ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach]
# [[Lochanna Chill Airne]]
#* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]]
#* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]]
# [[Loch an Iúir]] *
# ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]]
# [[Loch Beara]]
# [[Claonloch]] (a haon?)
# [[Loch Bhéal Trá]]
#* [[Loch Buinne]]
# [[Loch Charraig an Droichid]]
# [[Carraig an Phoirt]]
# [[Loch Bhaile Choille Fóir]]
#* [[Loch Bhaile na hUamha]]
# [[Loch Oileán Uí Eadhna]]
# [[Loch Conbhuí]]
# [[Loch Chrathaí]]
#* [[Loch Raithin]]
# [[Loch Collán]]
# [[Loch Choileáin Uí Shíoda]]
# [[Loch Cútra]]
#* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]]
# [[Loch Dúlocha]]
# [[Loch an Chlocháin Léith]]
# [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]]
#* [[Loch Gabhlach]]
# [[Loch Iascaí]]
# [[Loch Eirid]]
# [[Loch Fí]]
#* [[Loch Fearna]]
# [[Loch na Foirnéise]]
# [[Loch Guth Ard Deas]]
# [[Loch Gartáin]]
#* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]]
# [[Loch Ghleann Éada]]
#* [[Loch Ghleann an Chairthe]]
# [[Loch Ghleann Dá Loch]]
#* [[Loch Eidhneach]]
# [[Loch Inse Chrónáin]]
# [[Loch Inse Uí Chuinn]]
# [[Loch Inis Cara]]
# [[Loch Oileán Éadaí]] (baile?)
# [[Loch Cheis Charraigín]]
#* [[Loch Chill Ghlais]]
# [[Loch Chill an Iúir]]
# [[Loch Cinnéile]]
# [[Loch Chionn Droma]]
#* [[Loch na Coille Móire]]
# [[Loch Leitir Creamha Rua]]
# [[Loch an Chrainn Chrín]]
# [[Loch Mac nÉan Uachtair]]
# [[Loch Marbh]]
#* [[Loch Mháimín]]
# [[Loch Míle]]
# [[Loch Míolach]]
# [[Loch Moirne]]
#* [[Loch Mhuiceanach]]
# [[Loch Mucnú]]
# [[Loch na Cuinge Uachtarach]]
# [[Loch Uí Fhloinn]]
#* [[Loch Riach]]
# [[Claonloch]] (arís?)
# [[Loch an Rois]]
# [[Loch an Scoir]]
#* [[Loch Sindile]]
# [[Loch Eoin]]
#* [[Loch Sáile]]
# [[Loch Theach an Teampla]]
# [[Turlach Ráth Asáin]]
== Lochanna Chill Airne ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
'' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural />
== Surroundings
'' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}}
'' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" />
== Loch Léin
{{príomhalt|Loch Léin}}
[[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]]
'' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]].
'' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula.
== Muckross Lake
{{príomhalt|Loch Mhucrois}}
[[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]]
'' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" />
== Upper Lake
{{príomhalt|An Loch Uachtarach}}
[[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]]
'' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" />
== Béaloideas
'' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 />
'' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]].
== Gailearaí
[[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]]
[[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]]
[[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]]
[[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]]
[[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]]
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Naisc sheachtracha
* [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park]
* [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes]
* [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }}
== Tagairtí
{{reflist|refs =
<ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref>
<ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref>
<ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref>
<ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref>
<ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref>
<ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref>
<ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref>
<ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref>
<ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
<ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]]
== Tuamaí ==
# ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]]
== Dlí luath na hÉireann ==
{{tl|Dlí luath na hÉireann}}
Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas.
The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law".
My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference.
Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"?
Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former.
Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach).
Notes:
* Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie
* "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann?
* What about Welsh, English or Roman law?
== Téamh domhanda ==
••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir
Ann cheana:
* [[Téamh domhanda]] '' Global warming
* [[:Catagóir:Téamh domhanda]]
* [[Aeráid]] '' Climate
* [[:Catagóir:Athrú aeráide]]
* [[Tonn teasa]] '' Heat wave
* [[Falscaí]] '' Wild fire
* [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation
* [[Eostatacht]] '' Eustacy
'Cúis'eanna nua:
# [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas
# [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission
# [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission
# [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture
1bpjb2zbc9qy1pkv9sccxsenhdtd573
1271498
1271496
2025-06-25T15:45:13Z
Marcas.oduinn
33120
/* Lochanna */
1271498
wikitext
text/x-wiki
__NOINDEX__
__NOTOC__
[ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ]
Teimpléid;
* {{tl|efn}}
* {{tl|lua idirlín}}
* {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
* [[Teimpléad:Dead link]]
== Lochanna ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]], [[:Catagóir:Lochanna na hÉireann]] [[:Catagóir:Lochanna Chontae Aontroma]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Ard Mhacha]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Chabháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chill Mhantáin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chorcaí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhoire]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Dúin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhún na nGall]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Fhear Manach]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhuineacháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhaigh Eo]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Thír Eoghain]]
:[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|]
:[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch]
# [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]]
# [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]]
# ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
# ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
# ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]]
# ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach]
# [[Lochanna Chill Airne]]
#* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]]
#* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]]
# [[Loch an Iúir]] *
# ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]]
# [[Loch Beara]]
# [[Claonloch]] (a haon?)
# [[Loch Bhéal Trá]]
#* [[Loch Buinne]]
# [[Loch Charraig an Droichid]]
# [[Carraig an Phoirt]]
# [[Loch Bhaile Choille Fóir]]
#* [[Loch Bhaile na hUamha]]
# [[Loch Oileán Uí Eadhna]]
# [[Loch Conbhuí]]
# [[Loch Chrathaí]]
#* [[Loch Raithin]]
# [[Loch Collán]]
# [[Loch Choileáin Uí Shíoda]]
# [[Loch Cútra]]
#* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]]
# [[Loch Dúlocha]]
# [[Loch an Chlocháin Léith]]
# [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]]
#* [[Loch Gabhlach]]
# [[Loch Iascaí]]
# [[Loch Eirid]]
# [[Loch Fí]]
#* [[Loch Fearna]]
# [[Loch na Foirnéise]]
# [[Loch Guth Ard Deas]]
# [[Loch Gartáin]]
#* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]]
# [[Loch Ghleann Éada]]
#* [[Loch Ghleann an Chairthe]]
# [[Loch Ghleann Dá Loch]]
#* [[Loch Eidhneach]]
# [[Loch Inse Chrónáin]]
# [[Loch Inse Uí Chuinn]]
#* [[Loch Inis Cara]] (taiscumar)
# [[Loch Oileán Éadaí]] (baile?)
# [[Loch Cheis Charraigín]]
#* [[Loch Chill Ghlais]]
# [[Loch Chill an Iúir]]
# [[Loch Cinnéile]]
# [[Loch Chionn Droma]]
#* [[Loch na Coille Móire]]
# [[Loch Leitir Creamha Rua]]
# [[Loch an Chrainn Chrín]]
# [[Loch Mac nÉan Uachtair]]
# [[Loch Marbh]]
#* [[Loch Mháimín]]
# [[Loch Míle]]
# [[Loch Míolach]]
# [[Loch Moirne]]
#* [[Loch Mhuiceanach]]
# [[Loch Mucnú]]
# [[Loch na Cuinge Uachtarach]]
# [[Loch Uí Fhloinn]]
#* [[Loch Riach]]
# [[Claonloch]] (arís?)
# [[Loch an Rois]]
# [[Loch an Scoir]]
#* [[Loch Sindile]]
# [[Loch Eoin]]
#* [[Loch Sáile]]
# [[Loch Theach an Teampla]]
# [[Turlach Ráth Asáin]]
== Lochanna Chill Airne ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
'' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural />
== Surroundings
'' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}}
'' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" />
== Loch Léin
{{príomhalt|Loch Léin}}
[[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]]
'' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]].
'' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula.
== Muckross Lake
{{príomhalt|Loch Mhucrois}}
[[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]]
'' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" />
== Upper Lake
{{príomhalt|An Loch Uachtarach}}
[[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]]
'' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" />
== Béaloideas
'' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 />
'' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]].
== Gailearaí
[[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]]
[[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]]
[[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]]
[[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]]
[[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]]
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Naisc sheachtracha
* [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park]
* [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes]
* [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }}
== Tagairtí
{{reflist|refs =
<ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref>
<ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref>
<ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref>
<ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref>
<ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref>
<ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref>
<ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref>
<ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref>
<ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
<ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]]
== Tuamaí ==
# ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]]
== Dlí luath na hÉireann ==
{{tl|Dlí luath na hÉireann}}
Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas.
The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law".
My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference.
Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"?
Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former.
Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach).
Notes:
* Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie
* "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann?
* What about Welsh, English or Roman law?
== Téamh domhanda ==
••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir
Ann cheana:
* [[Téamh domhanda]] '' Global warming
* [[:Catagóir:Téamh domhanda]]
* [[Aeráid]] '' Climate
* [[:Catagóir:Athrú aeráide]]
* [[Tonn teasa]] '' Heat wave
* [[Falscaí]] '' Wild fire
* [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation
* [[Eostatacht]] '' Eustacy
'Cúis'eanna nua:
# [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas
# [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission
# [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission
# [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture
jdwv7faomp6718t4spmld4efalcflrj
1271499
1271498
2025-06-25T15:53:58Z
Marcas.oduinn
33120
1271499
wikitext
text/x-wiki
__NOINDEX__
__NOTOC__
[ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ]
Teimpléid;
* {{tl|efn}}
* {{tl|lua idirlín}}
* {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
* [[Teimpléad:Dead link]]
== Lochanna ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]], [[:Catagóir:Lochanna na hÉireann]] [[:Catagóir:Lochanna Chontae Aontroma]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Ard Mhacha]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Chabháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chill Mhantáin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chorcaí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhoire]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Dúin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhún na nGall]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Fhear Manach]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhuineacháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhaigh Eo]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Thír Eoghain]]
:[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|]
:[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch]
# [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]]
# [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]]
# ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
# ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
# ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]]
# ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach]
# [[Lochanna Chill Airne]]
#* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]]
#* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]]
# [[Loch an Iúir]] *
# ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]]
# [[Loch Beara]]
# [[Claonloch]] (a haon?)
# [[Loch Bhéal Trá]]
#* [[Loch Buinne]]
# [[Loch Charraig an Droichid]]
# [[Carraig an Phoirt]]
# [[Loch Bhaile Choille Fóir]]
#* [[Loch Bhaile na hUamha]]
# [[Loch Oileán Uí Eadhna]]
# [[Loch Conbhuí]]
# [[Loch Chrathaí]]
#* [[Loch Raithin]]
# [[Loch Collán]]
# [[Loch Choileáin Uí Shíoda]]
# [[Loch Cútra]]
#* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]]
# [[Loch Dúlocha]]
# [[Loch an Chlocháin Léith]]
# [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]]
#* [[Loch Gabhlach]]
# [[Loch Iascaí]]
# [[Loch Eirid]]
# [[Loch Fí]]
#* [[Loch Fearna]]
# [[Loch na Foirnéise]]
# [[Loch Guth Ard Deas]]
# [[Loch Gartáin]]
#* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]]
# [[Loch Ghleann Éada]]
#* [[Loch Ghleann an Chairthe]]
# [[Loch Ghleann Dá Loch]]
#* [[Loch Eidhneach]]
# [[Loch Inse Chrónáin]]
# [[Loch Inse Uí Chuinn]]
#* [[Loch Inis Cara]] (taiscumar)
# [[Loch Oileán Éadaí]] (baile?)
# [[Loch Cheis Charraigín]]
#* [[Loch Chill Ghlais]]
# [[Loch Chill an Iúir]]
# [[Loch Cinnéile]]
# [[Loch Chionn Droma]]
#* [[Loch na Coille Móire]]
# [[Loch Leitir Creamha Rua]]
# [[Loch an Chrainn Chrín]]
# [[Loch Mac nÉan Uachtair]]
# [[Loch Marbh]]
#* [[Loch Mháimín]]
# [[Loch Míle]]
# [[Loch Míolach]]
# [[Loch Moirne]]
#* [[Loch Mhuiceanach]]
# [[Loch Mucnú]]
# [[Loch na Cuinge Uachtarach]]
# [[Loch Uí Fhloinn]]
#* [[Loch Riach]]
# [[Claonloch]] (arís?)
# [[Loch an Rois]]
# [[Loch an Scoir]]
#* [[Loch Sindile]]
# [[Loch Eoin]]
#* [[Loch Sáile]]
# [[Loch Theach an Teampla]]
# [[Turlach Ráth Asáin]]
== Loch an Chrainn Chrín ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
'' ''' Loch an Chrainn Chrín}})<ref name=logainm/><ref name=EPA/> is a [[freshwater]] lake in the west of Ireland. It is located in [[County Mayo]] near [[Lough Conn]].
== Tíreolaíocht
'' Loch an Chrainn Chrín measures about {{convert|2|km|1|abbr=on}} long and {{convert|1|km|1|abbr=on}} wide. It lies about {{convert|15|km|0|abbr=on}} north of [[Castlebar]] and about {{convert|5|km|0|abbr=on}} west of [[Pontoon, County Mayo|Pontoon]].
== Stair an dúlra
'' Loch an Chrainn Chrín is a [[northern pike|pike]] fishing destination.<ref name=IFI/>
== Féach freisin
* [[List of loughs in Ireland]]
== Tagairtí
{{Reflist|refs =
<ref name=logainm>{{cite web | url = http://www.logainm.ie/en/1414758 | title = Loch an Chrainn Chrín/Levally Lough | work = [[Placenames Database of Ireland]] | publisher = [[Department of Arts, Heritage and the Gaeltacht|Government of Ireland - Department of Arts, Heritage and the Gaeltacht]] and [[Dublin City University]] | access-date = 31 December 2015}}</ref>
<ref name=GoogleMaps>{{Google maps | url = https://www.google.com/maps/place/Levally+Lough,+Co.+Mayo,+Ireland/@53.9818186,-9.3100128,15z/data=!3m1!4b1!4m2!3m1!1s0x485943d4052ca8ed:0x7cc74ea8d174c709?hl=en | title = Levally Lough | access-date = 31 December 2015}}</ref>
<ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=18 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 12 | publisher = [[Environmental Protection Agency (Ireland)]] | access-date = 11 October 2022}}</ref>
<ref name=IFI>{{cite web | url = http://fishinginireland.info/coarse/northwest.htm | title = Coarse fishing in Mayo and Sligo | publisher = [[Inland Fisheries Ireland]] | access-date = 31ú Nollaig 2015}}
</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Crainn Chrín, Loch an}}
[[Category:Lakes of County Mayo]]
{{Mayo-geo-stub}}
== Lochanna Chill Airne ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
'' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural />
== Surroundings
'' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}}
'' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" />
== Loch Léin
{{príomhalt|Loch Léin}}
[[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]]
'' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]].
'' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula.
== Muckross Lake
{{príomhalt|Loch Mhucrois}}
[[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]]
'' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" />
== Upper Lake
{{príomhalt|An Loch Uachtarach}}
[[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]]
'' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" />
== Béaloideas
'' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 />
'' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]].
== Gailearaí
[[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]]
[[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]]
[[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]]
[[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]]
[[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]]
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Naisc sheachtracha
* [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park]
* [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes]
* [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }}
== Tagairtí
{{reflist|refs =
<ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref>
<ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref>
<ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref>
<ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref>
<ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref>
<ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref>
<ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref>
<ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref>
<ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
<ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]]
== Tuamaí ==
# ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]]
== Dlí luath na hÉireann ==
{{tl|Dlí luath na hÉireann}}
Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas.
The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law".
My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference.
Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"?
Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former.
Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach).
Notes:
* Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie
* "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann?
* What about Welsh, English or Roman law?
== Téamh domhanda ==
••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir
Ann cheana:
* [[Téamh domhanda]] '' Global warming
* [[:Catagóir:Téamh domhanda]]
* [[Aeráid]] '' Climate
* [[:Catagóir:Athrú aeráide]]
* [[Tonn teasa]] '' Heat wave
* [[Falscaí]] '' Wild fire
* [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation
* [[Eostatacht]] '' Eustacy
'Cúis'eanna nua:
# [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas
# [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission
# [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission
# [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture
rt7w5qnkb9tz7kn0ifz5ri1vgg519wq
1271500
1271499
2025-06-25T16:06:27Z
Marcas.oduinn
33120
/* Loch an Chrainn Chrín */
1271500
wikitext
text/x-wiki
__NOINDEX__
__NOTOC__
[ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ]
Teimpléid;
* {{tl|efn}}
* {{tl|lua idirlín}}
* {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
* [[Teimpléad:Dead link]]
== Lochanna ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]], [[:Catagóir:Lochanna na hÉireann]] [[:Catagóir:Lochanna Chontae Aontroma]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Ard Mhacha]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Chabháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chill Mhantáin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chorcaí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhoire]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Dúin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhún na nGall]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Fhear Manach]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhuineacháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhaigh Eo]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Thír Eoghain]]
:[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|]
:[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch]
# [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]]
# [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]]
# ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
# ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
# ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]]
# ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach]
# [[Lochanna Chill Airne]]
#* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]]
#* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]]
# [[Loch an Iúir]] *
# ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]]
# [[Loch Beara]]
# [[Claonloch]] (a haon?)
# [[Loch Bhéal Trá]]
#* [[Loch Buinne]]
# [[Loch Charraig an Droichid]]
# [[Carraig an Phoirt]]
# [[Loch Bhaile Choille Fóir]]
#* [[Loch Bhaile na hUamha]]
# [[Loch Oileán Uí Eadhna]]
# [[Loch Conbhuí]]
# [[Loch Chrathaí]]
#* [[Loch Raithin]]
# [[Loch Collán]]
# [[Loch Choileáin Uí Shíoda]]
# [[Loch Cútra]]
#* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]]
# [[Loch Dúlocha]]
# [[Loch an Chlocháin Léith]]
# [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]]
#* [[Loch Gabhlach]]
# [[Loch Iascaí]]
# [[Loch Eirid]]
# [[Loch Fí]]
#* [[Loch Fearna]]
# [[Loch na Foirnéise]]
# [[Loch Guth Ard Deas]]
# [[Loch Gartáin]]
#* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]]
# [[Loch Ghleann Éada]]
#* [[Loch Ghleann an Chairthe]]
# [[Loch Ghleann Dá Loch]]
#* [[Loch Eidhneach]]
# [[Loch Inse Chrónáin]]
# [[Loch Inse Uí Chuinn]]
#* [[Loch Inis Cara]] (taiscumar)
# [[Loch Oileán Éadaí]] (baile?)
# [[Loch Cheis Charraigín]]
#* [[Loch Chill Ghlais]]
# [[Loch Chill an Iúir]]
# [[Loch Cinnéile]]
# [[Loch Chionn Droma]]
#* [[Loch na Coille Móire]]
# [[Loch Leitir Creamha Rua]]
# [[Loch an Chrainn Chrín]]
# [[Loch Mac nÉan Uachtair]]
# [[Loch Marbh]]
#* [[Loch Mháimín]]
# [[Loch Míle]]
# [[Loch Míolach]]
# [[Loch Moirne]]
#* [[Loch Mhuiceanach]]
# [[Loch Mucnú]]
# [[Loch na Cuinge Uachtarach]]
# [[Loch Uí Fhloinn]]
#* [[Loch Riach]]
# [[Claonloch]] (arís?)
# [[Loch an Rois]]
# [[Loch an Scoir]]
#* [[Loch Sindile]]
# [[Loch Eoin]]
#* [[Loch Sáile]]
# [[Loch Theach an Teampla]]
# [[Turlach Ráth Asáin]]
== Loch an Chrainn Chrín ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
Is loch [[fionnuisce]] é ''' Loch an Chrainn Chrín'''<ref name=logainm/><ref name=EPA/> suite gar de [[Loch Con]], [[Contae Mhaigh Eo]].
== Tíreolaíocht
Tá Loch an Chrainn Chrín measures about {{convert|2|km|1|abbr=on}} ar fad agus {{convert|1|km|1|abbr=on}} ar leithead. Tá an loch tuairim is {{convert|15|km|0|abbr=on}} taobh ó thuaidh de {{h|Caisleán an Bharraigh}} agus {{convert|5|km|0|abbr=on}} taobh thiar de {{h|Pontún}}.
== Stair an dúlra
'' Loch an Chrainn Chrín is a [[liús]] fishing destination.<ref name=IFI/>
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Tagairtí
{{reflist | refs =
<ref name="logainm">{{lua idirlín | url = http://www.logainm.ie/ga/1414758 | teideal = Loch an Chrainn Chrín | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 31ú Nollaig 2015 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref>
<ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=18 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 12 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)] | access-date = 11 October 2022}}</ref>
<ref name=IFI>{{lua idirlín | url = http://fishinginireland.info/coarse/northwest.htm | teideal = Coarse fishing in Mayo and Sligo | foilsitheoir = [[Iascach Intíre Éireann]] | dátarochtana = 31ú Nollaig 2015}}
</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Crainn Chrín, Loch an}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae Mhaigh Eo]]
{{síol-tír-ie}}
== Lochanna Chill Airne ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
'' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural />
== Surroundings
'' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}}
'' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" />
== Loch Léin
{{príomhalt|Loch Léin}}
[[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]]
'' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]].
'' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula.
== Muckross Lake
{{príomhalt|Loch Mhucrois}}
[[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]]
'' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" />
== Upper Lake
{{príomhalt|An Loch Uachtarach}}
[[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]]
'' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" />
== Béaloideas
'' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 />
'' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]].
== Gailearaí
[[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]]
[[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]]
[[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]]
[[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]]
[[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]]
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Naisc sheachtracha
* [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park]
* [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes]
* [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }}
== Tagairtí
{{reflist|refs =
<ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref>
<ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref>
<ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref>
<ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref>
<ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref>
<ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref>
<ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref>
<ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref>
<ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
<ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]]
== Tuamaí ==
# ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]]
== Dlí luath na hÉireann ==
{{tl|Dlí luath na hÉireann}}
Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas.
The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law".
My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference.
Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"?
Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former.
Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach).
Notes:
* Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie
* "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann?
* What about Welsh, English or Roman law?
== Téamh domhanda ==
••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir
Ann cheana:
* [[Téamh domhanda]] '' Global warming
* [[:Catagóir:Téamh domhanda]]
* [[Aeráid]] '' Climate
* [[:Catagóir:Athrú aeráide]]
* [[Tonn teasa]] '' Heat wave
* [[Falscaí]] '' Wild fire
* [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation
* [[Eostatacht]] '' Eustacy
'Cúis'eanna nua:
# [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas
# [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission
# [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission
# [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture
bo1tzpxoff179z1mstzubk4qjhdn4mz
1271501
1271500
2025-06-25T16:10:00Z
Marcas.oduinn
33120
1271501
wikitext
text/x-wiki
__NOINDEX__
__NOTOC__
[ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ]
Teimpléid;
* {{tl|efn}}
* {{tl|lua idirlín}}
* {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
* [[Teimpléad:Dead link]]
== Lochanna ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]], [[:Catagóir:Lochanna na hÉireann]] [[:Catagóir:Lochanna Chontae Aontroma]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Ard Mhacha]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Chabháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chill Mhantáin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chorcaí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhoire]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Dúin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhún na nGall]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Fhear Manach]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhuineacháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhaigh Eo]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Thír Eoghain]]
:[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|]
:[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch]
# [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]]
# [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]]
# ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
# ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
# ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]]
# ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach]
# [[Lochanna Chill Airne]]
#* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]]
#* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]]
# [[Loch an Iúir]] *
# ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]]
# [[Loch Beara]]
# [[Claonloch]] (a haon?)
# [[Loch Bhéal Trá]]
#* [[Loch Buinne]]
# [[Loch Charraig an Droichid]]
# [[Carraig an Phoirt]]
# [[Loch Bhaile Choille Fóir]]
#* [[Loch Bhaile na hUamha]]
# [[Loch Oileán Uí Eadhna]]
# [[Loch Conbhuí]]
# [[Loch Chrathaí]]
#* [[Loch Raithin]]
# [[Loch Collán]]
# [[Loch Choileáin Uí Shíoda]]
# [[Loch Cútra]]
#* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]]
# [[Loch Dúlocha]]
# [[Loch an Chlocháin Léith]]
# [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]]
#* [[Loch Gabhlach]]
# [[Loch Iascaí]]
# [[Loch Eirid]]
# [[Loch Fí]]
#* [[Loch Fearna]]
# [[Loch na Foirnéise]]
# [[Loch Guth Ard Deas]]
# [[Loch Gartáin]]
#* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]]
# [[Loch Ghleann Éada]]
#* [[Loch Ghleann an Chairthe]]
# [[Loch Ghleann Dá Loch]]
#* [[Loch Eidhneach]]
# [[Loch Inse Chrónáin]]
# [[Loch Inse Uí Chuinn]]
#* [[Loch Inis Cara]] (taiscumar)
# [[Loch Oileán Éadaí]] (baile?)
# [[Loch Cheis Charraigín]]
#* [[Loch Chill Ghlais]]
# [[Loch Chill an Iúir]]
# [[Loch Cinnéile]]
# [[Loch Chionn Droma]]
#* [[Loch na Coille Móire]]
# [[Loch Leitir Creamha Rua]]
# [[Loch an Chrainn Chrín]]
# [[Loch Mac nÉan Uachtair]]
# [[Loch Marbh]]
#* [[Loch Mháimín]]
# [[Loch Míle]]
# [[Loch Míolach]]
# [[Loch Moirne]]
#* [[Loch Mhuiceanach]]
# [[Loch Mucnú]]
# [[Loch na Cuinge Uachtarach]]
# [[Loch Uí Fhloinn]]
#* [[Loch Riach]]
# [[Claonloch]] (arís?)
# [[Loch an Rois]]
# [[Loch an Scoir]]
#* [[Loch Sindile]]
# [[Loch Eoin]]
#* [[Loch Sáile]]
# [[Loch Theach an Teampla]]
# [[Turlach Ráth Asáin]]
== Loch an Chrainn Chrín ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
Is loch [[fionnuisce]] é ''' Loch an Chrainn Chrín'''<ref name=logainm/><ref name=EPA/> suite gar de [[Loch Con]], [[Contae Mhaigh Eo]].
== Tíreolaíocht
Tá Loch an Chrainn Chrín measures about {{convert|2|km|1|abbr=on}} ar fad agus {{convert|1|km|1|abbr=on}} ar leithead. Tá an loch tuairim is {{convert|15|km|0|abbr=on}} taobh ó thuaidh de {{h|Caisleán an Bharraigh}} agus {{convert|5|km|0|abbr=on}} taobh thiar de {{h|Pontún}}.
== Stair an dúlra
I measc na n-iasc i Loch an Chrainn Chrín, tá [[liús]].<ref name=IFI/>
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Tagairtí
{{reflist | refs =
<ref name="logainm">{{lua idirlín | url = http://www.logainm.ie/ga/1414758 | teideal = Loch an Chrainn Chrín | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 31ú Nollaig 2015 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref>
<ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=18 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 12 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)] | access-date = 11 October 2022}}</ref>
<ref name=IFI>{{lua idirlín | url = http://fishinginireland.info/coarse/northwest.htm | teideal = Coarse fishing in Mayo and Sligo | foilsitheoir = [[Iascach Intíre Éireann]] | dátarochtana = 31ú Nollaig 2015}}
</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Crainn Chrín, Loch an}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae Mhaigh Eo]]
{{síol-tír-ie}}
== Lochanna Chill Airne ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
'' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural />
== Surroundings
'' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}}
'' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" />
== Loch Léin
{{príomhalt|Loch Léin}}
[[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]]
'' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]].
'' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula.
== Muckross Lake
{{príomhalt|Loch Mhucrois}}
[[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]]
'' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" />
== Upper Lake
{{príomhalt|An Loch Uachtarach}}
[[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]]
'' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" />
== Béaloideas
'' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 />
'' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]].
== Gailearaí
[[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]]
[[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]]
[[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]]
[[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]]
[[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]]
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Naisc sheachtracha
* [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park]
* [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes]
* [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }}
== Tagairtí
{{reflist|refs =
<ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref>
<ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref>
<ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref>
<ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref>
<ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref>
<ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref>
<ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref>
<ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref>
<ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
<ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]]
== Tuamaí ==
# ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]]
== Dlí luath na hÉireann ==
{{tl|Dlí luath na hÉireann}}
Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas.
The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law".
My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference.
Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"?
Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former.
Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach).
Notes:
* Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie
* "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann?
* What about Welsh, English or Roman law?
== Téamh domhanda ==
••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir
Ann cheana:
* [[Téamh domhanda]] '' Global warming
* [[:Catagóir:Téamh domhanda]]
* [[Aeráid]] '' Climate
* [[:Catagóir:Athrú aeráide]]
* [[Tonn teasa]] '' Heat wave
* [[Falscaí]] '' Wild fire
* [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation
* [[Eostatacht]] '' Eustacy
'Cúis'eanna nua:
# [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas
# [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission
# [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission
# [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture
lt1py75zqyq4rmoy1ytqbr3ki69f37r
1271502
1271501
2025-06-25T16:10:13Z
Marcas.oduinn
33120
1271502
wikitext
text/x-wiki
__NOINDEX__
__NOTOC__
[ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ]
Teimpléid;
* {{tl|efn}}
* {{tl|lua idirlín}}
* {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
* [[Teimpléad:Dead link]]
== Lochanna ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]], [[:Catagóir:Lochanna na hÉireann]] [[:Catagóir:Lochanna Chontae Aontroma]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Ard Mhacha]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Chabháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chill Mhantáin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chorcaí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhoire]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Dúin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhún na nGall]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Fhear Manach]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhuineacháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhaigh Eo]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Thír Eoghain]]
:[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|]
:[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch]
# [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]]
# [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]]
# ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
# ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
# ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]]
# ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach]
# [[Lochanna Chill Airne]]
#* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]]
#* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]]
# [[Loch an Iúir]] *
# ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]]
# [[Loch Beara]]
# [[Claonloch]] (a haon?)
# [[Loch Bhéal Trá]]
#* [[Loch Buinne]]
# [[Loch Charraig an Droichid]]
# [[Carraig an Phoirt]]
# [[Loch Bhaile Choille Fóir]]
#* [[Loch Bhaile na hUamha]]
# [[Loch Oileán Uí Eadhna]]
# [[Loch Conbhuí]]
# [[Loch Chrathaí]]
#* [[Loch Raithin]]
# [[Loch Collán]]
# [[Loch Choileáin Uí Shíoda]]
# [[Loch Cútra]]
#* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]]
# [[Loch Dúlocha]]
# [[Loch an Chlocháin Léith]]
# [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]]
#* [[Loch Gabhlach]]
# [[Loch Iascaí]]
# [[Loch Eirid]]
# [[Loch Fí]]
#* [[Loch Fearna]]
# [[Loch na Foirnéise]]
# [[Loch Guth Ard Deas]]
# [[Loch Gartáin]]
#* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]]
# [[Loch Ghleann Éada]]
#* [[Loch Ghleann an Chairthe]]
# [[Loch Ghleann Dá Loch]]
#* [[Loch Eidhneach]]
# [[Loch Inse Chrónáin]]
# [[Loch Inse Uí Chuinn]]
#* [[Loch Inis Cara]] (taiscumar)
# [[Loch Oileán Éadaí]] (baile?)
# [[Loch Cheis Charraigín]]
#* [[Loch Chill Ghlais]]
# [[Loch Chill an Iúir]]
# [[Loch Cinnéile]]
# [[Loch Chionn Droma]]
#* [[Loch na Coille Móire]]
# [[Loch Leitir Creamha Rua]]
# [[Loch an Chrainn Chrín]]
# [[Loch Mac nÉan Uachtair]]
# [[Loch Marbh]]
#* [[Loch Mháimín]]
# [[Loch Míle]]
# [[Loch Míolach]]
# [[Loch Moirne]]
#* [[Loch Mhuiceanach]]
# [[Loch Mucnú]]
# [[Loch na Cuinge Uachtarach]]
# [[Loch Uí Fhloinn]]
#* [[Loch Riach]]
# [[Claonloch]] (arís?)
# [[Loch an Rois]]
# [[Loch an Scoir]]
#* [[Loch Sindile]]
# [[Loch Eoin]]
#* [[Loch Sáile]]
# [[Loch Theach an Teampla]]
# [[Turlach Ráth Asáin]]
== Lochanna Chill Airne ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
'' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural />
== Surroundings
'' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}}
'' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" />
== Loch Léin
{{príomhalt|Loch Léin}}
[[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]]
'' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]].
'' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula.
== Muckross Lake
{{príomhalt|Loch Mhucrois}}
[[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]]
'' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" />
== Upper Lake
{{príomhalt|An Loch Uachtarach}}
[[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]]
'' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" />
== Béaloideas
'' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 />
'' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]].
== Gailearaí
[[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]]
[[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]]
[[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]]
[[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]]
[[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]]
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Naisc sheachtracha
* [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park]
* [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes]
* [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }}
== Tagairtí
{{reflist|refs =
<ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref>
<ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref>
<ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref>
<ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref>
<ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref>
<ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref>
<ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref>
<ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref>
<ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
<ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]]
== Tuamaí ==
# ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]]
== Dlí luath na hÉireann ==
{{tl|Dlí luath na hÉireann}}
Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas.
The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law".
My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference.
Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"?
Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former.
Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach).
Notes:
* Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie
* "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann?
* What about Welsh, English or Roman law?
== Téamh domhanda ==
••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir
Ann cheana:
* [[Téamh domhanda]] '' Global warming
* [[:Catagóir:Téamh domhanda]]
* [[Aeráid]] '' Climate
* [[:Catagóir:Athrú aeráide]]
* [[Tonn teasa]] '' Heat wave
* [[Falscaí]] '' Wild fire
* [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation
* [[Eostatacht]] '' Eustacy
'Cúis'eanna nua:
# [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas
# [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission
# [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission
# [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture
jdwv7faomp6718t4spmld4efalcflrj
1271504
1271502
2025-06-25T16:12:40Z
Marcas.oduinn
33120
/* Lochanna */
1271504
wikitext
text/x-wiki
__NOINDEX__
__NOTOC__
[ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ]
Teimpléid;
* {{tl|efn}}
* {{tl|lua idirlín}}
* {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
* [[Teimpléad:Dead link]]
== Lochanna ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]], [[:Catagóir:Lochanna na hÉireann]] [[:Catagóir:Lochanna Chontae Aontroma]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Ard Mhacha]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Chabháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chill Mhantáin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chorcaí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhoire]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Dúin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhún na nGall]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Fhear Manach]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhuineacháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhaigh Eo]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Thír Eoghain]]
:[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|]
:[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch]
# [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]]
# [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]]
# ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
# ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
# ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]]
# ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach]
# [[Lochanna Chill Airne]]
#* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]]
#* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]]
# [[Loch an Iúir]] *
# ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]]
# [[Loch Beara]]
# [[Claonloch]] (a haon?)
# [[Loch Bhéal Trá]]
#* [[Loch Buinne]]
# [[Loch Charraig an Droichid]]
# [[Carraig an Phoirt]]
# [[Loch Bhaile Choille Fóir]]
#* [[Loch Bhaile na hUamha]]
# [[Loch Oileán Uí Eadhna]]
# [[Loch Conbhuí]]
# [[Loch Chrathaí]]
#* [[Loch Raithin]]
# [[Loch Collán]]
# [[Loch Choileáin Uí Shíoda]]
# [[Loch Cútra]]
#* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]]
# [[Loch Dúlocha]]
# [[Loch an Chlocháin Léith]]
# [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]]
#* [[Loch Gabhlach]]
# [[Loch Iascaí]]
# [[Loch Eirid]]
# [[Loch Fí]]
#* [[Loch Fearna]]
# [[Loch na Foirnéise]]
# [[Loch Guth Ard Deas]]
# [[Loch Gartáin]]
#* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]]
# [[Loch Ghleann Éada]]
#* [[Loch Ghleann an Chairthe]]
# [[Loch Ghleann Dá Loch]]
#* [[Loch Eidhneach]]
# [[Loch Inse Chrónáin]]
# [[Loch Inse Uí Chuinn]]
#* [[Loch Inis Cara]] (taiscumar)
# [[Loch Oileán Éadaí]] (baile?)
# [[Loch Cheis Charraigín]]
#* [[Loch Chill Ghlais]]
# [[Loch Chill an Iúir]]
# [[Loch Cinnéile]]
# [[Loch Chionn Droma]]
#* [[Loch na Coille Móire]]
# [[Loch Leitir Creamha Rua]]
#* [[Loch an Chrainn Chrín]]
# [[Loch Mac nÉan Uachtair]]
# [[Loch Marbh]]
#* [[Loch Mháimín]]
# [[Loch Míle]]
# [[Loch Míolach]]
# [[Loch Moirne]]
#* [[Loch Mhuiceanach]]
# [[Loch Mucnú]]
# [[Loch na Cuinge Uachtarach]]
# [[Loch Uí Fhloinn]]
#* [[Loch Riach]]
# [[Claonloch]] (arís?)
# [[Loch an Rois]]
# [[Loch an Scoir]]
#* [[Loch Sindile]]
# [[Loch Eoin]]
#* [[Loch Sáile]]
# [[Loch Theach an Teampla]]
# [[Turlach Ráth Asáin]]
== Lochanna Chill Airne ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
'' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural />
== Surroundings
'' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}}
'' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" />
== Loch Léin
{{príomhalt|Loch Léin}}
[[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]]
'' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]].
'' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula.
== Muckross Lake
{{príomhalt|Loch Mhucrois}}
[[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]]
'' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" />
== Upper Lake
{{príomhalt|An Loch Uachtarach}}
[[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]]
'' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" />
== Béaloideas
'' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 />
'' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]].
== Gailearaí
[[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]]
[[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]]
[[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]]
[[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]]
[[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]]
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Naisc sheachtracha
* [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park]
* [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes]
* [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }}
== Tagairtí
{{reflist|refs =
<ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref>
<ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref>
<ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref>
<ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref>
<ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref>
<ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref>
<ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref>
<ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref>
<ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
<ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]]
== Tuamaí ==
# ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]]
== Dlí luath na hÉireann ==
{{tl|Dlí luath na hÉireann}}
Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas.
The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law".
My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference.
Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"?
Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former.
Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach).
Notes:
* Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie
* "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann?
* What about Welsh, English or Roman law?
== Téamh domhanda ==
••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir
Ann cheana:
* [[Téamh domhanda]] '' Global warming
* [[:Catagóir:Téamh domhanda]]
* [[Aeráid]] '' Climate
* [[:Catagóir:Athrú aeráide]]
* [[Tonn teasa]] '' Heat wave
* [[Falscaí]] '' Wild fire
* [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation
* [[Eostatacht]] '' Eustacy
'Cúis'eanna nua:
# [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas
# [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission
# [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission
# [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture
7tc0ulu73kgjj1y6dcuwavhp1vqd47l
1271505
1271504
2025-06-25T17:12:32Z
Marcas.oduinn
33120
1271505
wikitext
text/x-wiki
__NOINDEX__
__NOTOC__
[ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ]
Teimpléid;
* {{tl|efn}}
* {{tl|lua idirlín}}
* {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
* [[Teimpléad:Dead link]]
== Lochanna ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]], [[:Catagóir:Lochanna na hÉireann]] [[:Catagóir:Lochanna Chontae Aontroma]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Ard Mhacha]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Chabháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chill Mhantáin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chorcaí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhoire]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Dúin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhún na nGall]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Fhear Manach]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhuineacháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhaigh Eo]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Thír Eoghain]]
:[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|]
:[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch]
# [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]]
# [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]]
# ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
# ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
# ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]]
# ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach]
# [[Lochanna Chill Airne]]
#* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]]
#* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]]
# [[Loch an Iúir]] *
# ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]]
# [[Loch Beara]]
# [[Claonloch]] (a haon?)
# [[Loch Bhéal Trá]]
#* [[Loch Buinne]]
# [[Loch Charraig an Droichid]]
# [[Carraig an Phoirt]]
# [[Loch Bhaile Choille Fóir]]
#* [[Loch Bhaile na hUamha]]
# [[Loch Oileán Uí Eadhna]]
# [[Loch Conbhuí]]
# [[Loch Chrathaí]]
#* [[Loch Raithin]]
# [[Loch Collán]]
# [[Loch Choileáin Uí Shíoda]]
# [[Loch Cútra]]
#* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]]
# [[Loch Dúlocha]]
# [[Loch an Chlocháin Léith]]
# [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]]
#* [[Loch Gabhlach]]
# [[Loch Iascaí]]
# [[Loch Eirid]]
# [[Loch Fí]]
#* [[Loch Fearna]]
# [[Loch na Foirnéise]]
# [[Loch Guth Ard Deas]]
# [[Loch Gartáin]]
#* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]]
# [[Loch Ghleann Éada]]
#* [[Loch Ghleann an Chairthe]]
# [[Loch Ghleann Dá Loch]]
#* [[Loch Eidhneach]]
# [[Loch Inse Chrónáin]]
# [[Loch Inse Uí Chuinn]]
#* [[Loch Inis Cara]] (taiscumar)
# [[Loch Oileán Éadaí]] (baile?)
# [[Loch Cheis Charraigín]]
#* [[Loch Chill Ghlais]]
# [[Loch Chill an Iúir]]
# [[Loch Cinnéile]]
# [[Loch Chionn Droma]]
#* [[Loch na Coille Móire]]
# [[Loch Leitir Creamha Rua]]
#* [[Loch an Chrainn Chrín]]
# [[Loch Mac nÉan Uachtair]]
# [[Loch Marbh]]
#* [[Loch Mháimín]]
# [[Loch Míle]]
# [[Loch Míolach]]
# [[Loch Moirne]]
#* [[Loch Mhuiceanach]]
# [[Loch Mucnú]]
# [[Loch na Cuinge Uachtarach]]
# [[Loch Uí Fhloinn]]
#* [[Loch Riach]]
# [[Claonloch]] (arís?)
# [[Loch an Rois]]
# [[Loch an Scoir]]
#* [[Loch Sindile]]
# [[Loch Eoin]]
#* [[Loch Sáile]]
# [[Loch Theach an Teampla]]
# [[Turlach Ráth Asáin]]
== Loch an Rois ==
Is loch [[fionnuisce]] é ''' Loch an Rois,'''<ref name=logainm/><ref name=EPA/> cuid d'abhantrach [[Loch Coirib]] i g[[Contae na Gaillimhe]].
== Tíreolaíocht
Tá Loch an Rois {{convert|3|km|1|abbr=on}} ar fad agus {{convert|1|km|1|abbr=on}} ar leithead. Tá sé tuairim is {{convert|15|km|0|abbr=on}} siar ó thuaidh de chathair na [[Gaillimh]]e, gar de {{h|Moycullen}}.
== Stair an dúlra
I measc na n-iasc i Loch an Rois, tá [[péirse]], [[róiste]], [[bran (iasc)|bran]], [[liús]] agus [[eascann]] atá i mbaol criticiúil.<ref name=IFI/> Tá an loch lastigh den [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] Loch agus Choill Rois.<ref name=NPWS/>
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Tagairtí
{{reflist | refs =
<ref name=logainm>{{lua idirlín | url = http://www.logainm.ie/ga/1411020 | teideal = Loch an Rois | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 28ú Nollaig 2015 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref>
<ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=19 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 13 | publisher = [[Environmental Protection Agency (Ireland)]] | access-date = 12 October 2022}}</ref>
<ref name=IFI>{{lua idirlín | url = http://wfdfish.ie/wp-content/uploads/2011/11/Ross_report_2013.pdf | teideal = Sampling Fish for the Water Framework Directive – Ross Lake | foilsitheoir = [[Iascach Intíre Éireann]] | dáta = Lúnasa 2013 | dátarochtana = 28ú Nollaig 2015}}</ref>
<ref name=NPWS>{{lua idirlín | url = http://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY001312.pdf | teideal = Ross Lake and Woods SAC | foilsitheoir = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | dátarochtana = 28ú Nollaig 2015}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Rois, Loch an}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae na Gaillimhe]]
== Lochanna Chill Airne ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
'' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural />
== Surroundings
'' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}}
'' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" />
== Loch Léin
{{príomhalt|Loch Léin}}
[[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]]
'' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]].
'' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula.
== Muckross Lake
{{príomhalt|Loch Mhucrois}}
[[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]]
'' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" />
== Upper Lake
{{príomhalt|An Loch Uachtarach}}
[[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]]
'' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" />
== Béaloideas
'' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 />
'' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]].
== Gailearaí
[[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]]
[[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]]
[[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]]
[[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]]
[[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]]
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Naisc sheachtracha
* [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park]
* [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes]
* [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }}
== Tagairtí
{{reflist|refs =
<ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref>
<ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref>
<ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref>
<ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref>
<ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref>
<ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref>
<ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref>
<ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref>
<ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
<ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]]
== Tuamaí ==
# ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]]
== Dlí luath na hÉireann ==
{{tl|Dlí luath na hÉireann}}
Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas.
The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law".
My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference.
Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"?
Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former.
Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach).
Notes:
* Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie
* "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann?
* What about Welsh, English or Roman law?
== Téamh domhanda ==
••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir
Ann cheana:
* [[Téamh domhanda]] '' Global warming
* [[:Catagóir:Téamh domhanda]]
* [[Aeráid]] '' Climate
* [[:Catagóir:Athrú aeráide]]
* [[Tonn teasa]] '' Heat wave
* [[Falscaí]] '' Wild fire
* [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation
* [[Eostatacht]] '' Eustacy
'Cúis'eanna nua:
# [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas
# [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission
# [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission
# [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture
j8nhhz5e82wk68rjm8b15v0ewhmuqqk
1271506
1271505
2025-06-25T17:14:39Z
Marcas.oduinn
33120
/* Loch an Rois */
1271506
wikitext
text/x-wiki
__NOINDEX__
__NOTOC__
[ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ]
Teimpléid;
* {{tl|efn}}
* {{tl|lua idirlín}}
* {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
* [[Teimpléad:Dead link]]
== Lochanna ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]], [[:Catagóir:Lochanna na hÉireann]] [[:Catagóir:Lochanna Chontae Aontroma]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Ard Mhacha]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Chabháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chill Mhantáin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chorcaí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhoire]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Dúin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhún na nGall]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Fhear Manach]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhuineacháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhaigh Eo]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Thír Eoghain]]
:[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|]
:[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch]
# [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]]
# [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]]
# ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
# ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
# ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]]
# ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach]
# [[Lochanna Chill Airne]]
#* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]]
#* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]]
# [[Loch an Iúir]] *
# ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]]
# [[Loch Beara]]
# [[Claonloch]] (a haon?)
# [[Loch Bhéal Trá]]
#* [[Loch Buinne]]
# [[Loch Charraig an Droichid]]
# [[Carraig an Phoirt]]
# [[Loch Bhaile Choille Fóir]]
#* [[Loch Bhaile na hUamha]]
# [[Loch Oileán Uí Eadhna]]
# [[Loch Conbhuí]]
# [[Loch Chrathaí]]
#* [[Loch Raithin]]
# [[Loch Collán]]
# [[Loch Choileáin Uí Shíoda]]
# [[Loch Cútra]]
#* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]]
# [[Loch Dúlocha]]
# [[Loch an Chlocháin Léith]]
# [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]]
#* [[Loch Gabhlach]]
# [[Loch Iascaí]]
# [[Loch Eirid]]
# [[Loch Fí]]
#* [[Loch Fearna]]
# [[Loch na Foirnéise]]
# [[Loch Guth Ard Deas]]
# [[Loch Gartáin]]
#* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]]
# [[Loch Ghleann Éada]]
#* [[Loch Ghleann an Chairthe]]
# [[Loch Ghleann Dá Loch]]
#* [[Loch Eidhneach]]
# [[Loch Inse Chrónáin]]
# [[Loch Inse Uí Chuinn]]
#* [[Loch Inis Cara]] (taiscumar)
# [[Loch Oileán Éadaí]] (baile?)
# [[Loch Cheis Charraigín]]
#* [[Loch Chill Ghlais]]
# [[Loch Chill an Iúir]]
# [[Loch Cinnéile]]
# [[Loch Chionn Droma]]
#* [[Loch na Coille Móire]]
# [[Loch Leitir Creamha Rua]]
#* [[Loch an Chrainn Chrín]]
# [[Loch Mac nÉan Uachtair]]
# [[Loch Marbh]]
#* [[Loch Mháimín]]
# [[Loch Míle]]
# [[Loch Míolach]]
# [[Loch Moirne]]
#* [[Loch Mhuiceanach]]
# [[Loch Mucnú]]
# [[Loch na Cuinge Uachtarach]]
# [[Loch Uí Fhloinn]]
#* [[Loch Riach]]
# [[Claonloch]] (arís?)
# [[Loch an Rois]]
# [[Loch an Scoir]]
#* [[Loch Sindile]]
# [[Loch Eoin]]
#* [[Loch Sáile]]
# [[Loch Theach an Teampla]]
# [[Turlach Ráth Asáin]]
== Loch an Rois ==
Is loch [[fionnuisce]] é ''' Loch an Rois,'''<ref name=logainm/><ref name=EPA/> cuid d'abhantrach [[Loch Coirib]] i g[[Contae na Gaillimhe]].
== Tíreolaíocht
Tá Loch an Rois {{convert|3|km|1|abbr=on}} ar fad agus {{convert|1|km|1|abbr=on}} ar leithead. Tá sé tuairim is {{convert|15|km|0|abbr=on}} siar ó thuaidh de chathair na [[Gaillimh]]e, gar de {{h|Maigh Cuilinn}}.
== Stair an dúlra
I measc na n-iasc i Loch an Rois, tá [[péirse]], [[róiste]], [[bran (iasc)|bran]], [[liús]] agus [[eascann]] atá i mbaol criticiúil.<ref name=IFI/> Tá an loch lastigh den [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] Loch agus Choill Rois.<ref name=NPWS/>
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Tagairtí
{{reflist | refs =
<ref name=logainm>{{lua idirlín | url = http://www.logainm.ie/ga/1411020 | teideal = Loch an Rois | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 28ú Nollaig 2015 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref>
<ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=19 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 13 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | access-date = 12 October 2022}}</ref>
<ref name=IFI>{{lua idirlín | url = http://wfdfish.ie/wp-content/uploads/2011/11/Ross_report_2013.pdf | teideal = Sampling Fish for the Water Framework Directive – Ross Lake | foilsitheoir = [[Iascach Intíre Éireann]] | dáta = Lúnasa 2013 | dátarochtana = 28ú Nollaig 2015}}</ref>
<ref name=NPWS>{{lua idirlín | url = http://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY001312.pdf | teideal = Ross Lake and Woods SAC | foilsitheoir = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | dátarochtana = 28ú Nollaig 2015}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Rois, Loch an}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae na Gaillimhe]]
== Lochanna Chill Airne ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
'' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural />
== Surroundings
'' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}}
'' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" />
== Loch Léin
{{príomhalt|Loch Léin}}
[[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]]
'' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]].
'' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula.
== Muckross Lake
{{príomhalt|Loch Mhucrois}}
[[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]]
'' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" />
== Upper Lake
{{príomhalt|An Loch Uachtarach}}
[[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]]
'' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" />
== Béaloideas
'' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 />
'' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]].
== Gailearaí
[[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]]
[[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]]
[[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]]
[[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]]
[[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]]
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Naisc sheachtracha
* [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park]
* [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes]
* [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }}
== Tagairtí
{{reflist|refs =
<ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref>
<ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref>
<ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref>
<ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref>
<ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref>
<ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref>
<ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref>
<ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref>
<ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
<ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]]
== Tuamaí ==
# ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]]
== Dlí luath na hÉireann ==
{{tl|Dlí luath na hÉireann}}
Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas.
The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law".
My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference.
Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"?
Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former.
Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach).
Notes:
* Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie
* "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann?
* What about Welsh, English or Roman law?
== Téamh domhanda ==
••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir
Ann cheana:
* [[Téamh domhanda]] '' Global warming
* [[:Catagóir:Téamh domhanda]]
* [[Aeráid]] '' Climate
* [[:Catagóir:Athrú aeráide]]
* [[Tonn teasa]] '' Heat wave
* [[Falscaí]] '' Wild fire
* [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation
* [[Eostatacht]] '' Eustacy
'Cúis'eanna nua:
# [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas
# [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission
# [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission
# [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture
k9ko6ibbkys37wgldbk7cj6ps63t19l
1271507
1271506
2025-06-25T17:16:18Z
Marcas.oduinn
33120
/* Tíreolaíocht */Cruthaithe ó enwiki (síol?)
1271507
wikitext
text/x-wiki
__NOINDEX__
__NOTOC__
[ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ]
Teimpléid;
* {{tl|efn}}
* {{tl|lua idirlín}}
* {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
* [[Teimpléad:Dead link]]
== Lochanna ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]], [[:Catagóir:Lochanna na hÉireann]] [[:Catagóir:Lochanna Chontae Aontroma]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Ard Mhacha]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Chabháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chill Mhantáin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chorcaí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhoire]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Dúin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhún na nGall]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Fhear Manach]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhuineacháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhaigh Eo]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Thír Eoghain]]
:[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|]
:[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch]
# [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]]
# [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]]
# ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
# ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
# ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]]
# ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach]
# [[Lochanna Chill Airne]]
#* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]]
#* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]]
# [[Loch an Iúir]] *
# ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]]
# [[Loch Beara]]
# [[Claonloch]] (a haon?)
# [[Loch Bhéal Trá]]
#* [[Loch Buinne]]
# [[Loch Charraig an Droichid]]
# [[Carraig an Phoirt]]
# [[Loch Bhaile Choille Fóir]]
#* [[Loch Bhaile na hUamha]]
# [[Loch Oileán Uí Eadhna]]
# [[Loch Conbhuí]]
# [[Loch Chrathaí]]
#* [[Loch Raithin]]
# [[Loch Collán]]
# [[Loch Choileáin Uí Shíoda]]
# [[Loch Cútra]]
#* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]]
# [[Loch Dúlocha]]
# [[Loch an Chlocháin Léith]]
# [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]]
#* [[Loch Gabhlach]]
# [[Loch Iascaí]]
# [[Loch Eirid]]
# [[Loch Fí]]
#* [[Loch Fearna]]
# [[Loch na Foirnéise]]
# [[Loch Guth Ard Deas]]
# [[Loch Gartáin]]
#* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]]
# [[Loch Ghleann Éada]]
#* [[Loch Ghleann an Chairthe]]
# [[Loch Ghleann Dá Loch]]
#* [[Loch Eidhneach]]
# [[Loch Inse Chrónáin]]
# [[Loch Inse Uí Chuinn]]
#* [[Loch Inis Cara]] (taiscumar)
# [[Loch Oileán Éadaí]] (baile?)
# [[Loch Cheis Charraigín]]
#* [[Loch Chill Ghlais]]
# [[Loch Chill an Iúir]]
# [[Loch Cinnéile]]
# [[Loch Chionn Droma]]
#* [[Loch na Coille Móire]]
# [[Loch Leitir Creamha Rua]]
#* [[Loch an Chrainn Chrín]]
# [[Loch Mac nÉan Uachtair]]
# [[Loch Marbh]]
#* [[Loch Mháimín]]
# [[Loch Míle]]
# [[Loch Míolach]]
# [[Loch Moirne]]
#* [[Loch Mhuiceanach]]
# [[Loch Mucnú]]
# [[Loch na Cuinge Uachtarach]]
# [[Loch Uí Fhloinn]]
#* [[Loch Riach]]
# [[Claonloch]] (arís?)
# [[Loch an Rois]]
# [[Loch an Scoir]]
#* [[Loch Sindile]]
# [[Loch Eoin]]
#* [[Loch Sáile]]
# [[Loch Theach an Teampla]]
# [[Turlach Ráth Asáin]]
Is loch [[fionnuisce]] é ''' Loch an Rois,'''<ref name=logainm/><ref name=EPA/> cuid d'abhantrach [[Loch Coirib]] i g[[Contae na Gaillimhe]].
== Tíreolaíocht ==
Tá Loch an Rois {{convert|3|km|1|abbr=on}} ar fad agus {{convert|1|km|1|abbr=on}} ar leithead. Tá sé tuairim is {{convert|15|km|0|abbr=on}} siar ó thuaidh de chathair na [[Gaillimh]]e, gar de {{h|Maigh Cuilinn}}.
== Stair an dúlra ==
I measc na n-iasc i Loch an Rois, tá [[péirse]], [[róiste]], [[bran (iasc)|bran]], [[liús]] agus [[eascann]] atá i mbaol criticiúil.<ref name=IFI/> Tá an loch lastigh den [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] Loch agus Choill Rois.<ref name=NPWS/>
== Féach freisin ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Tagairtí ==
{{reflist | refs =
<ref name=logainm>{{lua idirlín | url = http://www.logainm.ie/ga/1411020 | teideal = Loch an Rois | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 28ú Nollaig 2015 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref>
<ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=19 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 13 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | access-date = 12 October 2022}}</ref>
<ref name=IFI>{{lua idirlín | url = http://wfdfish.ie/wp-content/uploads/2011/11/Ross_report_2013.pdf | teideal = Sampling Fish for the Water Framework Directive – Ross Lake | foilsitheoir = [[Iascach Intíre Éireann]] | dáta = Lúnasa 2013 | dátarochtana = 28ú Nollaig 2015}}</ref>
<ref name=NPWS>{{lua idirlín | url = http://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY001312.pdf | teideal = Ross Lake and Woods SAC | foilsitheoir = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | dátarochtana = 28ú Nollaig 2015}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Rois, Loch an}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae na Gaillimhe]]
== Lochanna Chill Airne ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
'' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural />
== Surroundings
'' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}}
'' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" />
== Loch Léin
{{príomhalt|Loch Léin}}
[[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]]
'' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]].
'' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula.
== Muckross Lake
{{príomhalt|Loch Mhucrois}}
[[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]]
'' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" />
== Upper Lake
{{príomhalt|An Loch Uachtarach}}
[[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]]
'' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" />
== Béaloideas
'' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 />
'' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]].
== Gailearaí
[[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]]
[[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]]
[[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]]
[[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]]
[[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]]
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Naisc sheachtracha
* [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park]
* [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes]
* [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }}
== Tagairtí
{{reflist|refs =
<ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref>
<ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref>
<ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref>
<ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref>
<ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref>
<ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref>
<ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref>
<ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref>
<ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
<ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]]
== Tuamaí ==
# ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]]
== Dlí luath na hÉireann ==
{{tl|Dlí luath na hÉireann}}
Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas.
The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law".
My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference.
Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"?
Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former.
Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach).
Notes:
* Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie
* "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann?
* What about Welsh, English or Roman law?
== Téamh domhanda ==
••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir
Ann cheana:
* [[Téamh domhanda]] '' Global warming
* [[:Catagóir:Téamh domhanda]]
* [[Aeráid]] '' Climate
* [[:Catagóir:Athrú aeráide]]
* [[Tonn teasa]] '' Heat wave
* [[Falscaí]] '' Wild fire
* [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation
* [[Eostatacht]] '' Eustacy
'Cúis'eanna nua:
# [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas
# [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission
# [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission
# [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture
h9bn9tamt0rbu8l7qwg60jz7fy8yl5s
1271510
1271507
2025-06-25T17:19:58Z
Marcas.oduinn
33120
/* Lochanna */
1271510
wikitext
text/x-wiki
__NOINDEX__
__NOTOC__
[ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ]
Teimpléid;
* {{tl|efn}}
* {{tl|lua idirlín}}
* {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
* [[Teimpléad:Dead link]]
== Lochanna ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]], [[:Catagóir:Lochanna na hÉireann]] [[:Catagóir:Lochanna Chontae Aontroma]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Ard Mhacha]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Chabháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chill Mhantáin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chorcaí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhoire]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Dúin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhún na nGall]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Fhear Manach]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhuineacháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhaigh Eo]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Thír Eoghain]]
:[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|]
:[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch]
# [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]]
# [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]]
# ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
# ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
# ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]]
# ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach]
# [[Lochanna Chill Airne]]
#* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]]
#* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]]
# [[Loch an Iúir]] *
# ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]]
# [[Loch Beara]]
# [[Claonloch]] (a haon?)
# [[Loch Bhéal Trá]]
#* [[Loch Buinne]]
# [[Loch Charraig an Droichid]]
# [[Carraig an Phoirt]]
# [[Loch Bhaile Choille Fóir]]
#* [[Loch Bhaile na hUamha]]
# [[Loch Oileán Uí Eadhna]]
# [[Loch Conbhuí]]
# [[Loch Chrathaí]]
#* [[Loch Raithin]]
# [[Loch Collán]]
# [[Loch Choileáin Uí Shíoda]]
# [[Loch Cútra]]
#* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]]
# [[Loch Dúlocha]]
# [[Loch an Chlocháin Léith]]
# [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]]
#* [[Loch Gabhlach]]
# [[Loch Iascaí]]
# [[Loch Eirid]]
# [[Loch Fí]]
#* [[Loch Fearna]]
# [[Loch na Foirnéise]]
# [[Loch Guth Ard Deas]]
# [[Loch Gartáin]]
#* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]]
# [[Loch Ghleann Éada]]
#* [[Loch Ghleann an Chairthe]]
# [[Loch Ghleann Dá Loch]]
#* [[Loch Eidhneach]]
# [[Loch Inse Chrónáin]]
# [[Loch Inse Uí Chuinn]]
#* [[Loch Inis Cara]] (taiscumar)
# [[Loch Oileán Éadaí]] (baile?)
# [[Loch Cheis Charraigín]]
#* [[Loch Chill Ghlais]]
# [[Loch Chill an Iúir]]
# [[Loch Cinnéile]]
# [[Loch Chionn Droma]]
#* [[Loch na Coille Móire]]
# [[Loch Leitir Creamha Rua]]
#* [[Loch an Chrainn Chrín]]
# [[Loch Mac nÉan Uachtair]]
# [[Loch Marbh]]
#* [[Loch Mháimín]]
# [[Loch Míle]]
# [[Loch Míolach]]
# [[Loch Moirne]]
#* [[Loch Mhuiceanach]]
# [[Loch Mucnú]]
# [[Loch na Cuinge Uachtarach]]
# [[Loch Uí Fhloinn]]
#* [[Loch Riach]]
# [[Claonloch]] (arís?)
#* [[Loch an Rois]]
# [[Loch an Scoir]]
#* [[Loch Sindile]]
# [[Loch Eoin]]
#* [[Loch Sáile]]
# [[Loch Theach an Teampla]]
# [[Turlach Ráth Asáin]]
Is loch [[fionnuisce]] é ''' Loch an Rois,'''<ref name=logainm/><ref name=EPA/> cuid d'abhantrach [[Loch Coirib]] i g[[Contae na Gaillimhe]].
== Tíreolaíocht ==
Tá Loch an Rois {{convert|3|km|1|abbr=on}} ar fad agus {{convert|1|km|1|abbr=on}} ar leithead. Tá sé tuairim is {{convert|15|km|0|abbr=on}} siar ó thuaidh de chathair na [[Gaillimh]]e, gar de {{h|Maigh Cuilinn}}.
== Stair an dúlra ==
I measc na n-iasc i Loch an Rois, tá [[péirse]], [[róiste]], [[bran (iasc)|bran]], [[liús]] agus [[eascann]] atá i mbaol criticiúil.<ref name=IFI/> Tá an loch lastigh den [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] Loch agus Choill Rois.<ref name=NPWS/>
== Féach freisin ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Tagairtí ==
{{reflist | refs =
<ref name=logainm>{{lua idirlín | url = http://www.logainm.ie/ga/1411020 | teideal = Loch an Rois | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 28ú Nollaig 2015 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref>
<ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=19 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 13 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | access-date = 12 October 2022}}</ref>
<ref name=IFI>{{lua idirlín | url = http://wfdfish.ie/wp-content/uploads/2011/11/Ross_report_2013.pdf | teideal = Sampling Fish for the Water Framework Directive – Ross Lake | foilsitheoir = [[Iascach Intíre Éireann]] | dáta = Lúnasa 2013 | dátarochtana = 28ú Nollaig 2015}}</ref>
<ref name=NPWS>{{lua idirlín | url = http://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY001312.pdf | teideal = Ross Lake and Woods SAC | foilsitheoir = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | dátarochtana = 28ú Nollaig 2015}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Rois, Loch an}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae na Gaillimhe]]
== Lochanna Chill Airne ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
'' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural />
== Surroundings
'' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}}
'' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" />
== Loch Léin
{{príomhalt|Loch Léin}}
[[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]]
'' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]].
'' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula.
== Muckross Lake
{{príomhalt|Loch Mhucrois}}
[[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]]
'' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" />
== Upper Lake
{{príomhalt|An Loch Uachtarach}}
[[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]]
'' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" />
== Béaloideas
'' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 />
'' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]].
== Gailearaí
[[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]]
[[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]]
[[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]]
[[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]]
[[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]]
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Naisc sheachtracha
* [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park]
* [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes]
* [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }}
== Tagairtí
{{reflist|refs =
<ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref>
<ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref>
<ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref>
<ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref>
<ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref>
<ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref>
<ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref>
<ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref>
<ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
<ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]]
== Tuamaí ==
# ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]]
== Dlí luath na hÉireann ==
{{tl|Dlí luath na hÉireann}}
Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas.
The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law".
My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference.
Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"?
Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former.
Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach).
Notes:
* Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie
* "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann?
* What about Welsh, English or Roman law?
== Téamh domhanda ==
••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir
Ann cheana:
* [[Téamh domhanda]] '' Global warming
* [[:Catagóir:Téamh domhanda]]
* [[Aeráid]] '' Climate
* [[:Catagóir:Athrú aeráide]]
* [[Tonn teasa]] '' Heat wave
* [[Falscaí]] '' Wild fire
* [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation
* [[Eostatacht]] '' Eustacy
'Cúis'eanna nua:
# [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas
# [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission
# [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission
# [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture
ok71h6upcdxo02hv1npn725ori8pnav
1271511
1271510
2025-06-25T17:24:59Z
Marcas.oduinn
33120
/* Lochanna */
1271511
wikitext
text/x-wiki
__NOINDEX__
__NOTOC__
[ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ]
Teimpléid;
* {{tl|efn}}
* {{tl|lua idirlín}}
* {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
* [[Teimpléad:Dead link]]
== Lochanna ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]], [[:Catagóir:Lochanna na hÉireann]] [[:Catagóir:Lochanna Chontae Aontroma]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Ard Mhacha]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Chabháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chill Mhantáin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chorcaí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhoire]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Dúin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhún na nGall]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Fhear Manach]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhuineacháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhaigh Eo]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Thír Eoghain]]
:[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|]
:[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch]
# [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]]
# [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]]
# ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
# ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
# ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]]
# ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach]
# [[Lochanna Chill Airne]]
#* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]]
#* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]]
# [[Loch an Iúir]] *
# ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]]
# [[Loch Beara]]
# [[Claonloch]] (a haon?)
# [[Loch Bhéal Trá]]
#* [[Loch Buinne]]
# [[Loch Charraig an Droichid]]
# [[Carraig an Phoirt]]
# [[Loch Bhaile Choille Fóir]]
#* [[Loch Bhaile na hUamha]]
# [[Loch Oileán Uí Eadhna]]
# [[Loch Conbhuí]]
# [[Loch Chrathaí]]
#* [[Loch Raithin]]
# [[Loch Collán]]
# [[Loch Choileáin Uí Shíoda]]
# [[Loch Cútra]]
#* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]]
# [[Loch Dúlocha]]
# [[Loch an Chlocháin Léith]]
# [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]]
#* [[Loch Gabhlach]]
# [[Loch Iascaí]]
# [[Loch Eirid]]
# [[Loch Fí]]
#* [[Loch Fearna]]
# [[Loch na Foirnéise]]
# [[Loch Guth Ard Deas]]
# [[Loch Gartáin]]
#* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]]
# [[Loch Ghleann Éada]]
#* [[Loch Ghleann an Chairthe]]
# [[Loch Ghleann Dá Loch]]
#* [[Loch Eidhneach]]
# [[Loch Inse Chrónáin]]
# [[Loch Inse Uí Chuinn]]
#* [[Loch Inis Cara]] (taiscumar)
# [[Loch Oileán Éadaí]] (baile?)
# [[Loch Cheis Charraigín]]
#* [[Loch Chill Ghlais]]
# [[Loch Chill an Iúir]]
# [[Loch Cinnéile]]
# [[Loch Chionn Droma]]
#* [[Loch na Coille Móire]]
# [[Loch Leitir Creamha Rua]]
#* [[Loch an Chrainn Chrín]]
# [[Loch Mac nÉan Uachtair]]
# [[Loch Marbh]]
#* [[Loch Mháimín]]
# [[Loch Míle]]
# [[Loch Míolach]]
# [[Loch Moirne]]
#* [[Loch Mhuiceanach]]
# [[Loch Mucnú]]
# [[Loch na Cuinge Uachtarach]]
# [[Loch Uí Fhloinn]]
#* [[Loch Riach]]
# [[Claonloch]] (arís?)
#* [[Loch an Rois]]
# [[Loch an Scoir]]
#* [[Loch Sindile]]
# [[Loch Eoin]]
#* [[Loch Sáile]]
# [[Loch Theach an Teampla]]
# [[Turlach Ráth Asáin]]
Is loch [[fionnuisce]] é ''' Loch an Rois,'''<ref name=logainm/><ref name=EPA/> cuid d'abhantrach [[Loch Coirib]] i g[[Contae na Gaillimhe]].
== Loch na Cuinge Uachtarach ==
{{Short description|Lake in County Donegal, Ireland}}
{{Use dmy dates|date=April 2021}}
{{Use Hiberno-English|date=April 2021}}
{{Infobox body of water
| name = Lough Nacung Upper
| native_name = {{native name|ga|Loch na Cuinge Uachtarach}}
| image = File:Donegal, "Stones, Peat And Rushes At Gweedore" - geograph.org.uk - 1140411.jpg
| caption = View towards Lough Nacung Upper, with [[Errigal]] to the left.
| pushpin_map = island of Ireland
| pushpin_label_position = none
| pushpin_map_alt = Location in Ireland
| pushpin_map_caption = Location in Ireland
| image_bathymetry =
| caption_bathymetry =
| location = [[County Donegal]]
| coords = {{coord|55.032|N|8.166|W|region:IE_type:waterbody|display=inline,title}}
| lake_type = [[natural freshwater lake]]
| inflow = [[Lough Dunlewey]]
| outflow = Lough Nacung Lower, to the [[Clady River (Gweedore)|Clady River]]
| catchment = {{convert|78.62|km2|abbr=on}}<ref name=EPA/>
| basin_countries = Ireland
| date-flooded =
| length = {{convert|2.72|mi|km}}
| width = {{convert|0.38|mi|km}}
| area = {{convert|2.08|km2|abbr=on}}<ref name=EPA/>
| depth =
| max-depth =
| volume =
| residence_time =
| shore =
| elevation = {{convert|59|m|ft|abbr=on}}<ref name=EPA/>
| islands =
| cities =
| reference = <ref name=EPA>{{cite web | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=18 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 12 | publisher = [[Environmental Protection Agency (Ireland)]] | accessdate = 17 August 2022 | url-status = live | archive-url = https://web.archive.org/web/20220726141316/https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf | archive-date = 26 July 2022}}</ref>
}}
'''Lough Nacung Upper''' ({{Irish place name|Loch na Cuinge Uachtarach|upper narrowness lake' or 'upper lake of the isthmus}}),<ref name=logainm>{{Cite web|url=http://www.logainm.ie/en/1396517|title=Loch na Cuinge Uachtarach/Lough Nacung Upper|website=[[Placenames Database of Ireland]] (logainm.ie)|access-date=6 August 2023}}</ref> also known as '''Upper Lough Nacung''', is a lake in [[Gweedore]], a district in the north-west of [[County Donegal]], Ireland.<ref name="Discovery Series">''Discovery Series'' Sheet 1 (Fourth Edition). [[Ordnance Survey of Ireland]] (O.S.I.), [[Dublin]], 2012.</ref><ref name="McKay">Patrick McKay, ''A Dictionary of Ulster Place-Names'', p. 101. The Institute of Irish Studies, [[The Queen's University of Belfast]], Belfast, 1999.</ref> It connects [[Lough Dunlewey]] to Lough Nacung Lower, which drains into the [[Clady River (Gweedore)|Clady River]].<ref name="Discovery Series"/><ref>{{cite web|url=http://www.4x4sb.com/kayaking/co-donegal-irl/184-lough-nacung-upper-irl|title=Lough Nacung Upper (IRL)|author=Administrator|publisher=|access-date=2015-12-29|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304090822/http://www.4x4sb.com/kayaking/co-donegal-irl/184-lough-nacung-upper-irl|archive-date=2016-03-04|url-status=dead}}</ref>
Lough Nacung is a [[Special Area of Conservation]].<ref>{{cite web |url=http://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/conservation_objectives/CO000140.pdf |title=Fawnboy Bog/Lough Nacung SAC 000140 |date=2016 |work=Conservation Objectives Series |issn=2009-4086|publisher=[[National Parks and Wildlife Service (Ireland)|National Parks and Wildlife Service]]}}</ref>
The name is derived from the Irish {{lang|ga|cuing}}, meaning "lake of the [[isthmus]]" or "narrow neck of land (as between two lakes)".<ref name=logainm/><ref name="McKay"/><ref>{{Cite web|url=http://www.teanglann.ie/en/fgb/cuing|title = Foclóir Gaeilge–Béarla (Ó Dónaill): Cuing}}</ref>
==Wildlife
The main fish species are [[sea trout]] and [[Atlantic salmon|salmon]].<ref>{{cite web|url=http://www.discoverireland.ie/Activities-Adventure/lough-nacung-lough-lacung-upper-and-dunlewy-lake/50025|title=Lough Nacung Lough Lacung Upper And Dunlewy Lake – Activities – Angling – Fisheries – All Ireland – Republic of Ireland – Donegal – Dunlewy – Discover Ireland|author=|publisher=|access-date=29 December 2015|archive-date=5 March 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160305025819/http://www.discoverireland.ie/Activities-Adventure/lough-nacung-lough-lacung-upper-and-dunlewy-lake/50025|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.myfishmaps.com/intl-fishing-maps/Ireland/fishing-Water_Locations/Lake/Donegal/Lough_Nacung_Upper/|title=Lough Nacung Upper, Donegal, Ireland Fishing Lake Maps - MyFishMaps.com|publisher=}}</ref>
== See also
* [[List of loughs in Ireland]]
* [[List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]
== References
{{reflist}}
{{DEFAULTSORT:Nacung Upper}}
[[Category:Lakes of County Donegal]]
== Tíreolaíocht ==
Tá Loch an Rois {{convert|3|km|1|abbr=on}} ar fad agus {{convert|1|km|1|abbr=on}} ar leithead. Tá sé tuairim is {{convert|15|km|0|abbr=on}} siar ó thuaidh de chathair na [[Gaillimh]]e, gar de {{h|Maigh Cuilinn}}.
== Stair an dúlra ==
I measc na n-iasc i Loch an Rois, tá [[péirse]], [[róiste]], [[bran (iasc)|bran]], [[liús]] agus [[eascann]] atá i mbaol criticiúil.<ref name=IFI/> Tá an loch lastigh den [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] Loch agus Choill Rois.<ref name=NPWS/>
== Féach freisin ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Tagairtí ==
{{reflist | refs =
<ref name=logainm>{{lua idirlín | url = http://www.logainm.ie/ga/1411020 | teideal = Loch an Rois | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 28ú Nollaig 2015 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref>
<ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=19 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 13 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | access-date = 12 October 2022}}</ref>
<ref name=IFI>{{lua idirlín | url = http://wfdfish.ie/wp-content/uploads/2011/11/Ross_report_2013.pdf | teideal = Sampling Fish for the Water Framework Directive – Ross Lake | foilsitheoir = [[Iascach Intíre Éireann]] | dáta = Lúnasa 2013 | dátarochtana = 28ú Nollaig 2015}}</ref>
<ref name=NPWS>{{lua idirlín | url = http://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY001312.pdf | teideal = Ross Lake and Woods SAC | foilsitheoir = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | dátarochtana = 28ú Nollaig 2015}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Rois, Loch an}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae na Gaillimhe]]
== Lochanna Chill Airne ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
'' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural />
== Surroundings
'' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}}
'' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" />
== Loch Léin
{{príomhalt|Loch Léin}}
[[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]]
'' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]].
'' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula.
== Muckross Lake
{{príomhalt|Loch Mhucrois}}
[[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]]
'' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" />
== Upper Lake
{{príomhalt|An Loch Uachtarach}}
[[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]]
'' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" />
== Béaloideas
'' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 />
'' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]].
== Gailearaí
[[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]]
[[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]]
[[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]]
[[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]]
[[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]]
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Naisc sheachtracha
* [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park]
* [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes]
* [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }}
== Tagairtí
{{reflist|refs =
<ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref>
<ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref>
<ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref>
<ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref>
<ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref>
<ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref>
<ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref>
<ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref>
<ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
<ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]]
== Tuamaí ==
# ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]]
== Dlí luath na hÉireann ==
{{tl|Dlí luath na hÉireann}}
Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas.
The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law".
My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference.
Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"?
Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former.
Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach).
Notes:
* Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie
* "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann?
* What about Welsh, English or Roman law?
== Téamh domhanda ==
••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir
Ann cheana:
* [[Téamh domhanda]] '' Global warming
* [[:Catagóir:Téamh domhanda]]
* [[Aeráid]] '' Climate
* [[:Catagóir:Athrú aeráide]]
* [[Tonn teasa]] '' Heat wave
* [[Falscaí]] '' Wild fire
* [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation
* [[Eostatacht]] '' Eustacy
'Cúis'eanna nua:
# [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas
# [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission
# [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission
# [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture
286ezv99v2kw1vbxcu5h9qfknvywdsl
1271512
1271511
2025-06-25T17:25:30Z
Marcas.oduinn
33120
/* Lochanna */
1271512
wikitext
text/x-wiki
__NOINDEX__
__NOTOC__
[ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ]
Teimpléid;
* {{tl|efn}}
* {{tl|lua idirlín}}
* {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
* [[Teimpléad:Dead link]]
== Lochanna ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]], [[:Catagóir:Lochanna na hÉireann]] [[:Catagóir:Lochanna Chontae Aontroma]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Ard Mhacha]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Chabháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chill Mhantáin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chorcaí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhoire]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Dúin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhún na nGall]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Fhear Manach]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhuineacháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhaigh Eo]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Thír Eoghain]]
:[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|]
:[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch]
# [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]]
# [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]]
# ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
# ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
# ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]]
# ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach]
# [[Lochanna Chill Airne]]
#* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]]
#* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]]
# [[Loch an Iúir]] *
# ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]]
# [[Loch Beara]]
# [[Claonloch]] (a haon?)
# [[Loch Bhéal Trá]]
#* [[Loch Buinne]]
# [[Loch Charraig an Droichid]]
# [[Carraig an Phoirt]]
# [[Loch Bhaile Choille Fóir]]
#* [[Loch Bhaile na hUamha]]
# [[Loch Oileán Uí Eadhna]]
# [[Loch Conbhuí]]
# [[Loch Chrathaí]]
#* [[Loch Raithin]]
# [[Loch Collán]]
# [[Loch Choileáin Uí Shíoda]]
# [[Loch Cútra]]
#* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]]
# [[Loch Dúlocha]]
# [[Loch an Chlocháin Léith]]
# [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]]
#* [[Loch Gabhlach]]
# [[Loch Iascaí]]
# [[Loch Eirid]]
# [[Loch Fí]]
#* [[Loch Fearna]]
# [[Loch na Foirnéise]]
# [[Loch Guth Ard Deas]]
# [[Loch Gartáin]]
#* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]]
# [[Loch Ghleann Éada]]
#* [[Loch Ghleann an Chairthe]]
# [[Loch Ghleann Dá Loch]]
#* [[Loch Eidhneach]]
# [[Loch Inse Chrónáin]]
# [[Loch Inse Uí Chuinn]]
#* [[Loch Inis Cara]] (taiscumar)
# [[Loch Oileán Éadaí]] (baile?)
# [[Loch Cheis Charraigín]]
#* [[Loch Chill Ghlais]]
# [[Loch Chill an Iúir]]
# [[Loch Cinnéile]]
# [[Loch Chionn Droma]]
#* [[Loch na Coille Móire]]
# [[Loch Leitir Creamha Rua]]
#* [[Loch an Chrainn Chrín]]
# [[Loch Mac nÉan Uachtair]]
# [[Loch Marbh]]
#* [[Loch Mháimín]]
# [[Loch Míle]]
# [[Loch Míolach]]
# [[Loch Moirne]]
#* [[Loch Mhuiceanach]]
# [[Loch Mucnú]]
# [[Loch na Cuinge Uachtarach]]
# [[Loch Uí Fhloinn]]
#* [[Loch Riach]]
# [[Claonloch]] (arís?)
#* [[Loch an Rois]]
# [[Loch an Scoir]]
#* [[Loch Sindile]]
# [[Loch Eoin]]
#* [[Loch Sáile]]
# [[Loch Theach an Teampla]]
# [[Turlach Ráth Asáin]]
== Loch na Cuinge Uachtarach ==
{{Short description|Lake in County Donegal, Ireland}}
{{Use dmy dates|date=April 2021}}
{{Use Hiberno-English|date=April 2021}}
{{Infobox body of water
| name = Lough Nacung Upper
| native_name = {{native name|ga|Loch na Cuinge Uachtarach}}
| image = File:Donegal, "Stones, Peat And Rushes At Gweedore" - geograph.org.uk - 1140411.jpg
| caption = View towards Lough Nacung Upper, with [[Errigal]] to the left.
| pushpin_map = island of Ireland
| pushpin_label_position = none
| pushpin_map_alt = Location in Ireland
| pushpin_map_caption = Location in Ireland
| image_bathymetry =
| caption_bathymetry =
| location = [[County Donegal]]
| coords = {{coord|55.032|N|8.166|W|region:IE_type:waterbody|display=inline,title}}
| lake_type = [[natural freshwater lake]]
| inflow = [[Lough Dunlewey]]
| outflow = Lough Nacung Lower, to the [[Clady River (Gweedore)|Clady River]]
| catchment = {{convert|78.62|km2|abbr=on}}<ref name=EPA/>
| basin_countries = Ireland
| date-flooded =
| length = {{convert|2.72|mi|km}}
| width = {{convert|0.38|mi|km}}
| area = {{convert|2.08|km2|abbr=on}}<ref name=EPA/>
| depth =
| max-depth =
| volume =
| residence_time =
| shore =
| elevation = {{convert|59|m|ft|abbr=on}}<ref name=EPA/>
| islands =
| cities =
| reference = <ref name=EPA>{{cite web | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=18 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 12 | publisher = [[Environmental Protection Agency (Ireland)]] | accessdate = 17 August 2022 | url-status = live | archive-url = https://web.archive.org/web/20220726141316/https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf | archive-date = 26 July 2022}}</ref>
}}
'''Lough Nacung Upper''' ({{Irish place name|Loch na Cuinge Uachtarach|upper narrowness lake' or 'upper lake of the isthmus}}),<ref name=logainm>{{Cite web|url=http://www.logainm.ie/en/1396517|title=Loch na Cuinge Uachtarach/Lough Nacung Upper|website=[[Placenames Database of Ireland]] (logainm.ie)|access-date=6 August 2023}}</ref> also known as '''Upper Lough Nacung''', is a lake in [[Gweedore]], a district in the north-west of [[County Donegal]], Ireland.<ref name="Discovery Series">''Discovery Series'' Sheet 1 (Fourth Edition). [[Ordnance Survey of Ireland]] (O.S.I.), [[Dublin]], 2012.</ref><ref name="McKay">Patrick McKay, ''A Dictionary of Ulster Place-Names'', p. 101. The Institute of Irish Studies, [[The Queen's University of Belfast]], Belfast, 1999.</ref> It connects [[Lough Dunlewey]] to Lough Nacung Lower, which drains into the [[Clady River (Gweedore)|Clady River]].<ref name="Discovery Series"/><ref>{{cite web|url=http://www.4x4sb.com/kayaking/co-donegal-irl/184-lough-nacung-upper-irl|title=Lough Nacung Upper (IRL)|author=Administrator|publisher=|access-date=2015-12-29|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304090822/http://www.4x4sb.com/kayaking/co-donegal-irl/184-lough-nacung-upper-irl|archive-date=2016-03-04|url-status=dead}}</ref>
Lough Nacung is a [[Special Area of Conservation]].<ref>{{cite web |url=http://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/conservation_objectives/CO000140.pdf |title=Fawnboy Bog/Lough Nacung SAC 000140 |date=2016 |work=Conservation Objectives Series |issn=2009-4086|publisher=[[National Parks and Wildlife Service (Ireland)|National Parks and Wildlife Service]]}}</ref>
The name is derived from the Irish {{lang|ga|cuing}}, meaning "lake of the [[isthmus]]" or "narrow neck of land (as between two lakes)".<ref name=logainm/><ref name="McKay"/><ref>{{Cite web|url=http://www.teanglann.ie/en/fgb/cuing|title = Foclóir Gaeilge–Béarla (Ó Dónaill): Cuing}}</ref>
==Wildlife
The main fish species are [[sea trout]] and [[Atlantic salmon|salmon]].<ref>{{cite web|url=http://www.discoverireland.ie/Activities-Adventure/lough-nacung-lough-lacung-upper-and-dunlewy-lake/50025|title=Lough Nacung Lough Lacung Upper And Dunlewy Lake – Activities – Angling – Fisheries – All Ireland – Republic of Ireland – Donegal – Dunlewy – Discover Ireland|author=|publisher=|access-date=29 December 2015|archive-date=5 March 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160305025819/http://www.discoverireland.ie/Activities-Adventure/lough-nacung-lough-lacung-upper-and-dunlewy-lake/50025|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.myfishmaps.com/intl-fishing-maps/Ireland/fishing-Water_Locations/Lake/Donegal/Lough_Nacung_Upper/|title=Lough Nacung Upper, Donegal, Ireland Fishing Lake Maps - MyFishMaps.com|publisher=}}</ref>
== See also
* [[List of loughs in Ireland]]
* [[List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]
== References
{{reflist}}
{{DEFAULTSORT:Nacung Upper}}
[[Category:Lakes of County Donegal]]
== Tíreolaíocht ==
Tá Loch an Rois {{convert|3|km|1|abbr=on}} ar fad agus {{convert|1|km|1|abbr=on}} ar leithead. Tá sé tuairim is {{convert|15|km|0|abbr=on}} siar ó thuaidh de chathair na [[Gaillimh]]e, gar de {{h|Maigh Cuilinn}}.
== Stair an dúlra ==
I measc na n-iasc i Loch an Rois, tá [[péirse]], [[róiste]], [[bran (iasc)|bran]], [[liús]] agus [[eascann]] atá i mbaol criticiúil.<ref name=IFI/> Tá an loch lastigh den [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] Loch agus Choill Rois.<ref name=NPWS/>
== Féach freisin ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Tagairtí ==
{{reflist | refs =
<ref name=logainm>{{lua idirlín | url = http://www.logainm.ie/ga/1411020 | teideal = Loch an Rois | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 28ú Nollaig 2015 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref>
<ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=19 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 13 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | access-date = 12 October 2022}}</ref>
<ref name=IFI>{{lua idirlín | url = http://wfdfish.ie/wp-content/uploads/2011/11/Ross_report_2013.pdf | teideal = Sampling Fish for the Water Framework Directive – Ross Lake | foilsitheoir = [[Iascach Intíre Éireann]] | dáta = Lúnasa 2013 | dátarochtana = 28ú Nollaig 2015}}</ref>
<ref name=NPWS>{{lua idirlín | url = http://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY001312.pdf | teideal = Ross Lake and Woods SAC | foilsitheoir = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | dátarochtana = 28ú Nollaig 2015}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Rois, Loch an}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae na Gaillimhe]]
== Lochanna Chill Airne ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
'' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural />
== Surroundings
'' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}}
'' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" />
== Loch Léin
{{príomhalt|Loch Léin}}
[[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]]
'' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]].
'' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula.
== Muckross Lake
{{príomhalt|Loch Mhucrois}}
[[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]]
'' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" />
== Upper Lake
{{príomhalt|An Loch Uachtarach}}
[[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]]
'' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" />
== Béaloideas
'' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 />
'' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]].
== Gailearaí
[[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]]
[[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]]
[[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]]
[[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]]
[[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]]
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Naisc sheachtracha
* [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park]
* [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes]
* [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }}
== Tagairtí
{{reflist|refs =
<ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref>
<ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref>
<ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref>
<ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref>
<ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref>
<ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref>
<ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref>
<ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref>
<ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
<ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]]
== Tuamaí ==
# ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]]
== Dlí luath na hÉireann ==
{{tl|Dlí luath na hÉireann}}
Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas.
The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law".
My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference.
Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"?
Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former.
Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach).
Notes:
* Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie
* "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann?
* What about Welsh, English or Roman law?
== Téamh domhanda ==
••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir
Ann cheana:
* [[Téamh domhanda]] '' Global warming
* [[:Catagóir:Téamh domhanda]]
* [[Aeráid]] '' Climate
* [[:Catagóir:Athrú aeráide]]
* [[Tonn teasa]] '' Heat wave
* [[Falscaí]] '' Wild fire
* [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation
* [[Eostatacht]] '' Eustacy
'Cúis'eanna nua:
# [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas
# [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission
# [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission
# [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture
c3lfoziuc6am2afer60v1e65kkxjyef
1271513
1271512
2025-06-25T18:00:44Z
Marcas.oduinn
33120
1271513
wikitext
text/x-wiki
__NOINDEX__
__NOTOC__
[ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ]
Teimpléid;
* {{tl|efn}}
* {{tl|lua idirlín}}
* {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
* [[Teimpléad:Dead link]]
== Lochanna ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]], [[:Catagóir:Lochanna na hÉireann]] [[:Catagóir:Lochanna Chontae Aontroma]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Ard Mhacha]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Chabháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chill Mhantáin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chorcaí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhoire]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Dúin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhún na nGall]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Fhear Manach]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhuineacháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhaigh Eo]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Thír Eoghain]]
:[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|]
:[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch]
# [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]]
# [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]]
# ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
# ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
# ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]]
# ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach]
# [[Lochanna Chill Airne]]
#* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]]
#* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]]
# [[Loch an Iúir]] *
# ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]]
# [[Loch Beara]]
# [[Claonloch]] (a haon?)
# [[Loch Bhéal Trá]]
#* [[Loch Buinne]]
# [[Loch Charraig an Droichid]]
# [[Carraig an Phoirt]]
# [[Loch Bhaile Choille Fóir]]
#* [[Loch Bhaile na hUamha]]
# [[Loch Oileán Uí Eadhna]]
# [[Loch Conbhuí]]
# [[Loch Chrathaí]]
#* [[Loch Raithin]]
# [[Loch Collán]]
# [[Loch Choileáin Uí Shíoda]]
# [[Loch Cútra]]
#* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]]
# [[Loch Dúlocha]]
# [[Loch an Chlocháin Léith]]
# [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]]
#* [[Loch Gabhlach]]
# [[Loch Iascaí]]
# [[Loch Eirid]]
# [[Loch Fí]]
#* [[Loch Fearna]]
# [[Loch na Foirnéise]]
# [[Loch Guth Ard Deas]]
# [[Loch Gartáin]]
#* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]]
# [[Loch Ghleann Éada]]
#* [[Loch Ghleann an Chairthe]]
# [[Loch Ghleann Dá Loch]]
#* [[Loch Eidhneach]]
# [[Loch Inse Chrónáin]]
# [[Loch Inse Uí Chuinn]]
#* [[Loch Inis Cara]] (taiscumar)
# [[Loch Oileán Éadaí]] (baile?)
# [[Loch Cheis Charraigín]]
#* [[Loch Chill Ghlais]]
# [[Loch Chill an Iúir]]
# [[Loch Cinnéile]]
# [[Loch Chionn Droma]]
#* [[Loch na Coille Móire]]
# [[Loch Leitir Creamha Rua]]
#* [[Loch an Chrainn Chrín]]
# [[Loch Mac nÉan Uachtair]]
# [[Loch Marbh]]
#* [[Loch Mháimín]]
# [[Loch Míle]]
# [[Loch Míolach]]
# [[Loch Moirne]]
#* [[Loch Mhuiceanach]]
# [[Loch Mucnú]]
# [[Loch na Cuinge Uachtarach]]
# [[Loch Uí Fhloinn]]
#* [[Loch Riach]]
# [[Claonloch]] (arís?)
#* [[Loch an Rois]]
# [[Loch an Scoir]]
#* [[Loch Sindile]]
# [[Loch Eoin]]
#* [[Loch Sáile]]
# [[Loch Theach an Teampla]]
# [[Turlach Ráth Asáin]]
== Loch na Cuinge Uachtarach ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
'''Lough Nacung Upper''' ({{Irish place name|Loch na Cuinge Uachtarach|upper narrowness lake' or 'upper lake of the isthmus}}),<ref name=logainm>{{Cite web|url=http://www.logainm.ie/en/1396517|title=Loch na Cuinge Uachtarach/Lough Nacung Upper|website=[[Placenames Database of Ireland]] (logainm.ie)|access-date=6 August 2023}}</ref> also known as '''Upper Lough Nacung''', is a lake in [[Gweedore]], a district in the north-west of [[County Donegal]], Ireland.<ref name="Discovery Series">''Discovery Series'' Sheet 1 (Fourth Edition). [[Ordnance Survey of Ireland]] (O.S.I.), [[Dublin]], 2012.</ref><ref name="McKay">Patrick McKay, ''A Dictionary of Ulster Place-Names'', p. 101. The Institute of Irish Studies, [[The Queen's University of Belfast]], Belfast, 1999.</ref> It connects [[Lough Dunlewey]] to Lough Nacung Lower, which drains into the [[Clady River (Gweedore)|Clady River]].<ref name="Discovery Series"/><ref>{{cite web|url=http://www.4x4sb.com/kayaking/co-donegal-irl/184-lough-nacung-upper-irl|title=Lough Nacung Upper (IRL)|author=Administrator|publisher=|access-date=2015-12-29|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304090822/http://www.4x4sb.com/kayaking/co-donegal-irl/184-lough-nacung-upper-irl|archive-date=2016-03-04|url-status=dead}}</ref>
Lough Nacung is a [[Special Area of Conservation]].<ref>{{cite web |url=http://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/conservation_objectives/CO000140.pdf |title=Fawnboy Bog/Lough Nacung SAC 000140 |date=2016 |work=Conservation Objectives Series |issn=2009-4086|publisher=[[National Parks and Wildlife Service (Ireland)|National Parks and Wildlife Service]]}}</ref>
The name is derived from the Irish {{lang|ga|cuing}}, meaning "lake of the [[isthmus]]" or "narrow neck of land (as between two lakes)".<ref name=logainm/><ref name="McKay"/><ref>{{Cite web|url=http://www.teanglann.ie/en/fgb/cuing|title = Foclóir Gaeilge–Béarla (Ó Dónaill): Cuing}}</ref>
==Wildlife
The main fish species are [[sea trout]] and [[Atlantic salmon|salmon]].<ref>{{cite web|url=http://www.discoverireland.ie/Activities-Adventure/lough-nacung-lough-lacung-upper-and-dunlewy-lake/50025|title=Lough Nacung Lough Lacung Upper And Dunlewy Lake – Activities – Angling – Fisheries – All Ireland – Republic of Ireland – Donegal – Dunlewy – Discover Ireland|author=|publisher=|access-date=29 December 2015|archive-date=5 March 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160305025819/http://www.discoverireland.ie/Activities-Adventure/lough-nacung-lough-lacung-upper-and-dunlewy-lake/50025|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.myfishmaps.com/intl-fishing-maps/Ireland/fishing-Water_Locations/Lake/Donegal/Lough_Nacung_Upper/|title=Lough Nacung Upper, Donegal, Ireland Fishing Lake Maps - MyFishMaps.com|publisher=}}</ref>
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Tagairtí
{{reflist| refs =
<ref name=EPA>{{lua idirlín | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=18 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 12 | publisher = [[Environmental Protection Agency (Ireland)]] | accessdate = 17 August 2022 | url-status = live | archive-url = https://web.archive.org/web/20220726141316/https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf | archive-date = 26 July 2022}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Nacung Upper}}
[[Category:Lakes of County Donegal]]
== Tíreolaíocht ==
Tá Loch an Rois {{convert|3|km|1|abbr=on}} ar fad agus {{convert|1|km|1|abbr=on}} ar leithead. Tá sé tuairim is {{convert|15|km|0|abbr=on}} siar ó thuaidh de chathair na [[Gaillimh]]e, gar de {{h|Maigh Cuilinn}}.
== Stair an dúlra ==
I measc na n-iasc i Loch an Rois, tá [[péirse]], [[róiste]], [[bran (iasc)|bran]], [[liús]] agus [[eascann]] atá i mbaol criticiúil.<ref name=IFI/> Tá an loch lastigh den [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] Loch agus Choill Rois.<ref name=NPWS/>
== Féach freisin ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Tagairtí ==
{{reflist | refs =
<ref name=logainm>{{lua idirlín | url = http://www.logainm.ie/ga/1411020 | teideal = Loch an Rois | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 28ú Nollaig 2015 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref>
<ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=19 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 13 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | access-date = 12 October 2022}}</ref>
<ref name=IFI>{{lua idirlín | url = http://wfdfish.ie/wp-content/uploads/2011/11/Ross_report_2013.pdf | teideal = Sampling Fish for the Water Framework Directive – Ross Lake | foilsitheoir = [[Iascach Intíre Éireann]] | dáta = Lúnasa 2013 | dátarochtana = 28ú Nollaig 2015}}</ref>
<ref name=NPWS>{{lua idirlín | url = http://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY001312.pdf | teideal = Ross Lake and Woods SAC | foilsitheoir = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | dátarochtana = 28ú Nollaig 2015}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Rois, Loch an}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae na Gaillimhe]]
== Lochanna Chill Airne ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
'' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural />
== Surroundings
'' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}}
'' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" />
== Loch Léin
{{príomhalt|Loch Léin}}
[[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]]
'' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]].
'' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula.
== Muckross Lake
{{príomhalt|Loch Mhucrois}}
[[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]]
'' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" />
== Upper Lake
{{príomhalt|An Loch Uachtarach}}
[[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]]
'' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" />
== Béaloideas
'' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 />
'' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]].
== Gailearaí
[[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]]
[[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]]
[[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]]
[[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]]
[[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]]
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Naisc sheachtracha
* [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park]
* [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes]
* [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }}
== Tagairtí
{{reflist|refs =
<ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref>
<ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref>
<ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref>
<ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref>
<ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref>
<ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref>
<ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref>
<ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref>
<ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
<ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]]
== Tuamaí ==
# ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]]
== Dlí luath na hÉireann ==
{{tl|Dlí luath na hÉireann}}
Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas.
The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law".
My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference.
Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"?
Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former.
Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach).
Notes:
* Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie
* "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann?
* What about Welsh, English or Roman law?
== Téamh domhanda ==
••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir
Ann cheana:
* [[Téamh domhanda]] '' Global warming
* [[:Catagóir:Téamh domhanda]]
* [[Aeráid]] '' Climate
* [[:Catagóir:Athrú aeráide]]
* [[Tonn teasa]] '' Heat wave
* [[Falscaí]] '' Wild fire
* [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation
* [[Eostatacht]] '' Eustacy
'Cúis'eanna nua:
# [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas
# [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission
# [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission
# [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture
9wh385mnkzlrnqeentwzsbkatoeim1k
1271515
1271513
2025-06-25T18:20:18Z
Marcas.oduinn
33120
1271515
wikitext
text/x-wiki
__NOINDEX__
__NOTOC__
[ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ]
Teimpléid;
* {{tl|efn}}
* {{tl|lua idirlín}}
* {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
* [[Teimpléad:Dead link]]
== Lochanna ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]], [[:Catagóir:Lochanna na hÉireann]] [[:Catagóir:Lochanna Chontae Aontroma]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Ard Mhacha]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Chabháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chill Mhantáin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chorcaí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhoire]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Dúin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhún na nGall]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Fhear Manach]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhuineacháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhaigh Eo]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Thír Eoghain]]
:[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|]
:[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch]
# [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]]
# [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]]
# ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
# ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
# ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]]
# ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach]
# [[Lochanna Chill Airne]]
#* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]]
#* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]]
# [[Loch an Iúir]] *
# ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]]
# [[Loch Beara]]
# [[Claonloch]] (a haon?)
# [[Loch Bhéal Trá]]
#* [[Loch Buinne]]
# [[Loch Charraig an Droichid]]
# [[Carraig an Phoirt]]
# [[Loch Bhaile Choille Fóir]]
#* [[Loch Bhaile na hUamha]]
# [[Loch Oileán Uí Eadhna]]
# [[Loch Conbhuí]]
# [[Loch Chrathaí]]
#* [[Loch Raithin]]
# [[Loch Collán]]
# [[Loch Choileáin Uí Shíoda]]
# [[Loch Cútra]]
#* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]]
# [[Loch Dúlocha]]
# [[Loch an Chlocháin Léith]]
# [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]]
#* [[Loch Gabhlach]]
# [[Loch Iascaí]]
# [[Loch Eirid]]
# [[Loch Fí]]
#* [[Loch Fearna]]
# [[Loch na Foirnéise]]
# [[Loch Guth Ard Deas]]
# [[Loch Gartáin]]
#* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]]
# [[Loch Ghleann Éada]]
#* [[Loch Ghleann an Chairthe]]
# [[Loch Ghleann Dá Loch]]
#* [[Loch Eidhneach]]
# [[Loch Inse Chrónáin]]
# [[Loch Inse Uí Chuinn]]
#* [[Loch Inis Cara]] (taiscumar)
# [[Loch Oileán Éadaí]] (baile?)
# [[Loch Cheis Charraigín]]
#* [[Loch Chill Ghlais]]
# [[Loch Chill an Iúir]]
# [[Loch Cinnéile]]
# [[Loch Chionn Droma]]
#* [[Loch na Coille Móire]]
# [[Loch Leitir Creamha Rua]]
#* [[Loch an Chrainn Chrín]]
# [[Loch Mac nÉan Uachtair]]
# [[Loch Marbh]]
#* [[Loch Mháimín]]
# [[Loch Míle]]
# [[Loch Míolach]]
# [[Loch Moirne]]
#* [[Loch Mhuiceanach]]
# [[Loch Mucnú]]
# [[Loch na Cuinge Uachtarach]]
# [[Loch Uí Fhloinn]]
#* [[Loch Riach]]
# [[Claonloch]] (arís?)
#* [[Loch an Rois]]
# [[Loch an Scoir]]
#* [[Loch Sindile]]
# [[Loch Eoin]]
#* [[Loch Sáile]]
# [[Loch Theach an Teampla]]
# [[Turlach Ráth Asáin]]
== Loch na Cuinge Uachtarach ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
''' Loch na Cuinge Uachtarach'''<ref name=logainm> is a lake in [[Gweedore]], a district in the north-west of [[Contae Dhún na nGall]].
<ref name=discovery>''Discovery Series'' Sheet 1 (Fourth Edition). [[Ordnance Survey of Ireland]] (O.S.I.), [[Baile Átha Cliath]], 2012.</ref>
<ref name=mckay />
It connects [[Lough Dunlewey]] to Lough Nacung Lower, which drains into the [[Clady River (Gweedore)|Clady River]].<ref name=Discovery /><ref naame=4x4sb />
Lough Nacung is a [[Special Area of Conservation]].
<ref>{{cite web |url=http://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/conservation_objectives/CO000140.pdf |title=Fawnboy Bog/Lough Nacung SAC 000140 |date=2016 |work=Conservation Objectives Series |issn=2009-4086|publisher=[[National Parks and Wildlife Service (Ireland)|National Parks and Wildlife Service]]}}</ref>
The name is derived from the Irish {{lang|ga|cuing}}, meaning "lake of the [[isthmus]]" or "narrow neck of land (as between two lakes)".<ref name=logainm/><ref name="McKay"/><ref>{{Cite web |url=http://www.teanglann.ie/en/fgb/cuing|title = Foclóir Gaeilge–Béarla (Ó Dónaill): Cuing}}</ref>
==Wildlife
The main fish species are [[sea trout]] and [[Atlantic salmon|salmon]].<ref>{{cite web|url=http://www.discoverireland.ie/Activities-Adventure/lough-nacung-lough-lacung-upper-and-dunlewy-lake/50025|title=Lough Nacung Lough Lacung Upper And Dunlewy Lake – Activities – Angling – Fisheries – All Ireland – Republic of Ireland – Donegal – Dunlewy – Discover Ireland|author=|publisher=|access-date=29 December 2015|archive-date=5 March 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160305025819/http://www.discoverireland.ie/Activities-Adventure/lough-nacung-lough-lacung-upper-and-dunlewy-lake/50025|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.myfishmaps.com/intl-fishing-maps/Ireland/fishing-Water_Locations/Lake/Donegal/Lough_Nacung_Upper/|title=Lough Nacung Upper, Donegal, Ireland Fishing Lake Maps - MyFishMaps.com|publisher=}}</ref>
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Tagairtí
{{reflist| refs =
<ref name=logainm>{{Cite web|url=http://www.logainm.ie/en/1396517|title=Loch na Cuinge Uachtarach/Lough Nacung Upper|website=[[Placenames Database of Ireland]] (logainm.ie)|access-date=6 August 2023}}</ref>
<ref name=EPA>{{lua idirlín | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=18 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 12 | publisher = [[Environmental Protection Agency (Ireland)]] | accessdate = 17 August 2022 | url-status = live | archive-url = https://web.archive.org/web/20220726141316/https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf | archive-date = 26 July 2022}}</ref>
<ref name=mckay>Patrick McKay, ''A Dictionary of Ulster Place-Names'', p. 101. The Institute of Irish Studies, [[The Queen's University of Belfast]], Béal Feirste, 1999.</ref>
<ref name=4x4sb>{{cite web | url=http://www.4x4sb.com/kayaking/co-donegal-irl/184-lough-nacung-upper-irl|title=Lough Nacung Upper (IRL)|author=Administrator|publisher=|access-date=2015-12-29|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304090822/http://www.4x4sb.com/kayaking/co-donegal-irl/184-lough-nacung-upper-irl|archive-date=2016-03-04|url-status=dead}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Nacung Upper}}
[[Category:Lakes of County Donegal]]
== Tíreolaíocht ==
Tá Loch an Rois {{convert|3|km|1|abbr=on}} ar fad agus {{convert|1|km|1|abbr=on}} ar leithead. Tá sé tuairim is {{convert|15|km|0|abbr=on}} siar ó thuaidh de chathair na [[Gaillimh]]e, gar de {{h|Maigh Cuilinn}}.
== Stair an dúlra ==
I measc na n-iasc i Loch an Rois, tá [[péirse]], [[róiste]], [[bran (iasc)|bran]], [[liús]] agus [[eascann]] atá i mbaol criticiúil.<ref name=IFI/> Tá an loch lastigh den [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] Loch agus Choill Rois.<ref name=NPWS/>
== Féach freisin ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Tagairtí ==
{{reflist | refs =
<ref name=logainm>{{lua idirlín | url = http://www.logainm.ie/ga/1411020 | teideal = Loch an Rois | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 28ú Nollaig 2015 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref>
<ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=19 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 13 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | access-date = 12 October 2022}}</ref>
<ref name=IFI>{{lua idirlín | url = http://wfdfish.ie/wp-content/uploads/2011/11/Ross_report_2013.pdf | teideal = Sampling Fish for the Water Framework Directive – Ross Lake | foilsitheoir = [[Iascach Intíre Éireann]] | dáta = Lúnasa 2013 | dátarochtana = 28ú Nollaig 2015}}</ref>
<ref name=NPWS>{{lua idirlín | url = http://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY001312.pdf | teideal = Ross Lake and Woods SAC | foilsitheoir = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | dátarochtana = 28ú Nollaig 2015}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Rois, Loch an}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae na Gaillimhe]]
== Lochanna Chill Airne ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
'' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural />
== Surroundings
'' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}}
'' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" />
== Loch Léin
{{príomhalt|Loch Léin}}
[[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]]
'' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]].
'' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula.
== Muckross Lake
{{príomhalt|Loch Mhucrois}}
[[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]]
'' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" />
== Upper Lake
{{príomhalt|An Loch Uachtarach}}
[[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]]
'' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" />
== Béaloideas
'' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 />
'' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]].
== Gailearaí
[[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]]
[[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]]
[[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]]
[[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]]
[[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]]
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Naisc sheachtracha
* [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park]
* [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes]
* [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }}
== Tagairtí
{{reflist|refs =
<ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref>
<ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref>
<ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref>
<ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref>
<ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref>
<ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref>
<ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref>
<ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref>
<ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
<ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]]
== Tuamaí ==
# ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]]
== Dlí luath na hÉireann ==
{{tl|Dlí luath na hÉireann}}
Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas.
The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law".
My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference.
Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"?
Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former.
Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach).
Notes:
* Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie
* "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann?
* What about Welsh, English or Roman law?
== Téamh domhanda ==
••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir
Ann cheana:
* [[Téamh domhanda]] '' Global warming
* [[:Catagóir:Téamh domhanda]]
* [[Aeráid]] '' Climate
* [[:Catagóir:Athrú aeráide]]
* [[Tonn teasa]] '' Heat wave
* [[Falscaí]] '' Wild fire
* [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation
* [[Eostatacht]] '' Eustacy
'Cúis'eanna nua:
# [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas
# [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission
# [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission
# [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture
jelc79h4aiuqi2753flivb6siaw2uid
1271516
1271515
2025-06-25T18:58:17Z
Marcas.oduinn
33120
1271516
wikitext
text/x-wiki
__NOINDEX__
__NOTOC__
[ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ]
Teimpléid;
* {{tl|efn}}
* {{tl|lua idirlín}}
* {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
* [[Teimpléad:Dead link]]
== Lochanna ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]], [[:Catagóir:Lochanna na hÉireann]] [[:Catagóir:Lochanna Chontae Aontroma]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Ard Mhacha]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Chabháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chill Mhantáin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chorcaí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhoire]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Dúin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhún na nGall]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Fhear Manach]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhuineacháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhaigh Eo]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Thír Eoghain]]
:[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|]
:[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch]
# [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]]
# [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]]
# ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
# ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
# ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]]
# ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach]
# [[Lochanna Chill Airne]]
#* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]]
#* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]]
# [[Loch an Iúir]] *
# ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]]
# [[Loch Beara]]
# [[Claonloch]] (a haon?)
# [[Loch Bhéal Trá]]
#* [[Loch Buinne]]
# [[Loch Charraig an Droichid]]
# [[Carraig an Phoirt]]
# [[Loch Bhaile Choille Fóir]]
#* [[Loch Bhaile na hUamha]]
# [[Loch Oileán Uí Eadhna]]
# [[Loch Conbhuí]]
# [[Loch Chrathaí]]
#* [[Loch Raithin]]
# [[Loch Collán]]
# [[Loch Choileáin Uí Shíoda]]
# [[Loch Cútra]]
#* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]]
# [[Loch Dúlocha]]
# [[Loch an Chlocháin Léith]]
# [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]]
#* [[Loch Gabhlach]]
# [[Loch Iascaí]]
# [[Loch Eirid]]
# [[Loch Fí]]
#* [[Loch Fearna]]
# [[Loch na Foirnéise]]
# [[Loch Guth Ard Deas]]
# [[Loch Gartáin]]
#* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]]
# [[Loch Ghleann Éada]]
#* [[Loch Ghleann an Chairthe]]
# [[Loch Ghleann Dá Loch]]
#* [[Loch Eidhneach]]
# [[Loch Inse Chrónáin]]
# [[Loch Inse Uí Chuinn]]
#* [[Loch Inis Cara]] (taiscumar)
# [[Loch Oileán Éadaí]] (baile?)
# [[Loch Cheis Charraigín]]
#* [[Loch Chill Ghlais]]
# [[Loch Chill an Iúir]]
# [[Loch Cinnéile]]
# [[Loch Chionn Droma]]
#* [[Loch na Coille Móire]]
# [[Loch Leitir Creamha Rua]]
#* [[Loch an Chrainn Chrín]]
# [[Loch Mac nÉan Uachtair]]
# [[Loch Marbh]]
#* [[Loch Mháimín]]
# [[Loch Míle]]
# [[Loch Míolach]]
# [[Loch Moirne]]
#* [[Loch Mhuiceanach]]
# [[Loch Mucnú]]
# [[Loch na Cuinge Uachtarach]]
# [[Loch Uí Fhloinn]]
#* [[Loch Riach]]
# [[Claonloch]] (arís?)
#* [[Loch an Rois]]
# [[Loch an Scoir]]
#* [[Loch Sindile]]
# [[Loch Eoin]]
#* [[Loch Sáile]]
# [[Loch Theach an Teampla]]
# [[Turlach Ráth Asáin]]
== Loch na Cuinge Uachtarach ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
''' Loch na Cuinge Uachtarach'''<ref name=logainm /> is a lake in [[Gweedore]], a district in the north-west of [[Contae Dhún na nGall]].<ref name=discovery /><ref name=mckay /> It connects [[Lough Dunlewey]] to Lough Nacung Lower, which drains into the [[Clady River (Gweedore)|Clady River]].<ref name=Discovery /><ref name=4x4sb />
== Fiadhúlra
'' The main fish species are [[breac geal]] and [[bradán]].<ref name=di /><ref name=myfishmaps />
'' Lough Nacung is a [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]].<ref name=npws>
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Tagairtí
{{reflist| refs =
<ref name=logainm>{{lua idirlín | url = http://www.logainm.ie/ga/1396517 | teideal = Loch na Cuinge Uachtarach | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 6ú Lúnasa 2023 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref>
<ref name=EPA>{{lua idirlín | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=18 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 12 | publisher = [[Environmental Protection Agency (Ireland)]] | accessdate = 17 August 2022 | url-status = live | archive-url = https://web.archive.org/web/20220726141316/https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf | archive-date = 26 July 2022}}</ref>
<ref name=npws>{{cite web | url=http://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/conservation_objectives/CO000140.pdf |title=Fawnboy Bog/Lough Nacung SAC 000140 |date=2016 |work=Conservation Objectives Series |issn=2009-4086|publisher=[[National Parks and Wildlife Service (Ireland)|National Parks and Wildlife Service]]}}</ref>
<ref name=discovery>''Discovery Series,'' Bileog 1 (Ceathrú Eagrán). [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]] (SOÉ), [[Baile Átha Cliath]], 2012.</ref>
<ref name=mckay>Patrick McKay, ''A Dictionary of Ulster Place-Names'', p. 101. The Institute of Irish Studies, [[The Queen's University of Belfast]], Béal Feirste, 1999.</ref>
<ref name=4x4sb>{{cite web | url=http://www.4x4sb.com/kayaking/co-donegal-irl/184-lough-nacung-upper-irl|title=Lough Nacung Upper (IRL)|author=Administrator|publisher=|access-date=2015-12-29|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304090822/http://www.4x4sb.com/kayaking/co-donegal-irl/184-lough-nacung-upper-irl|archive-date=2016-03-04|url-status=dead}}</ref>
<ref name=di>{{cite web|url=http://www.discoverireland.ie/Activities-Adventure/lough-nacung-lough-lacung-upper-and-dunlewy-lake/50025|title=Lough Nacung – Discover Ireland|author=|publisher=|access-date=29 December 2015|archive-date=5 March 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160305025819/http://www.discoverireland.ie/Activities-Adventure/lough-nacung-lough-lacung-upper-and-dunlewy-lake/50025|url-status=dead}}</ref>
<ref name=myfishmaps>{{cite web |url=http://www.myfishmaps.com/intl-fishing-maps/Ireland/fishing-Water_Locations/Lake/Donegal/Lough_Nacung_Upper/|title=Lough Nacung Upper, Donegal, Ireland Fishing Lake Maps - MyFishMaps.com}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Nacung Upper}}
[[Category:Lakes of County Donegal]]
== Tíreolaíocht ==
Tá Loch an Rois {{convert|3|km|1|abbr=on}} ar fad agus {{convert|1|km|1|abbr=on}} ar leithead. Tá sé tuairim is {{convert|15|km|0|abbr=on}} siar ó thuaidh de chathair na [[Gaillimh]]e, gar de {{h|Maigh Cuilinn}}.
== Stair an dúlra ==
I measc na n-iasc i Loch an Rois, tá [[péirse]], [[róiste]], [[bran (iasc)|bran]], [[liús]] agus [[eascann]] atá i mbaol criticiúil.<ref name=IFI/> Tá an loch lastigh den [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] Loch agus Choill Rois.<ref name=NPWS/>
== Féach freisin ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Tagairtí ==
{{reflist | refs =
<ref name=logainm>{{lua idirlín | url = http://www.logainm.ie/ga/1411020 | teideal = Loch an Rois | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 28ú Nollaig 2015 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref>
<ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=19 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 13 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | access-date = 12 October 2022}}</ref>
<ref name=IFI>{{lua idirlín | url = http://wfdfish.ie/wp-content/uploads/2011/11/Ross_report_2013.pdf | teideal = Sampling Fish for the Water Framework Directive – Ross Lake | foilsitheoir = [[Iascach Intíre Éireann]] | dáta = Lúnasa 2013 | dátarochtana = 28ú Nollaig 2015}}</ref>
<ref name=NPWS>{{lua idirlín | url = http://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY001312.pdf | teideal = Ross Lake and Woods SAC | foilsitheoir = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | dátarochtana = 28ú Nollaig 2015}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Rois, Loch an}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae na Gaillimhe]]
== Lochanna Chill Airne ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
'' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural />
== Surroundings
'' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}}
'' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" />
== Loch Léin
{{príomhalt|Loch Léin}}
[[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]]
'' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]].
'' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula.
== Muckross Lake
{{príomhalt|Loch Mhucrois}}
[[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]]
'' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" />
== Upper Lake
{{príomhalt|An Loch Uachtarach}}
[[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]]
'' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" />
== Béaloideas
'' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 />
'' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]].
== Gailearaí
[[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]]
[[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]]
[[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]]
[[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]]
[[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]]
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Naisc sheachtracha
* [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park]
* [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes]
* [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }}
== Tagairtí
{{reflist|refs =
<ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref>
<ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref>
<ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref>
<ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref>
<ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref>
<ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref>
<ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref>
<ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref>
<ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
<ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]]
== Tuamaí ==
# ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]]
== Dlí luath na hÉireann ==
{{tl|Dlí luath na hÉireann}}
Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas.
The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law".
My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference.
Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"?
Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former.
Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach).
Notes:
* Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie
* "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann?
* What about Welsh, English or Roman law?
== Téamh domhanda ==
••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir
Ann cheana:
* [[Téamh domhanda]] '' Global warming
* [[:Catagóir:Téamh domhanda]]
* [[Aeráid]] '' Climate
* [[:Catagóir:Athrú aeráide]]
* [[Tonn teasa]] '' Heat wave
* [[Falscaí]] '' Wild fire
* [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation
* [[Eostatacht]] '' Eustacy
'Cúis'eanna nua:
# [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas
# [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission
# [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission
# [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture
dk3etdde1aodt7f42ilr3ixbfz3cgge
1271517
1271516
2025-06-25T18:58:38Z
Marcas.oduinn
33120
1271517
wikitext
text/x-wiki
__NOINDEX__
__NOTOC__
[ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ]
Teimpléid;
* {{tl|efn}}
* {{tl|lua idirlín}}
* {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
* [[Teimpléad:Dead link]]
== Lochanna ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]], [[:Catagóir:Lochanna na hÉireann]] [[:Catagóir:Lochanna Chontae Aontroma]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Ard Mhacha]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Chabháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chill Mhantáin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chorcaí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhoire]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Dúin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhún na nGall]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Fhear Manach]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhuineacháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhaigh Eo]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Thír Eoghain]]
:[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|]
:[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch]
# [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]]
# [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]]
# ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
# ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
# ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]]
# ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach]
# [[Lochanna Chill Airne]]
#* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]]
#* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]]
# [[Loch an Iúir]] *
# ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]]
# [[Loch Beara]]
# [[Claonloch]] (a haon?)
# [[Loch Bhéal Trá]]
#* [[Loch Buinne]]
# [[Loch Charraig an Droichid]]
# [[Carraig an Phoirt]]
# [[Loch Bhaile Choille Fóir]]
#* [[Loch Bhaile na hUamha]]
# [[Loch Oileán Uí Eadhna]]
# [[Loch Conbhuí]]
# [[Loch Chrathaí]]
#* [[Loch Raithin]]
# [[Loch Collán]]
# [[Loch Choileáin Uí Shíoda]]
# [[Loch Cútra]]
#* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]]
# [[Loch Dúlocha]]
# [[Loch an Chlocháin Léith]]
# [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]]
#* [[Loch Gabhlach]]
# [[Loch Iascaí]]
# [[Loch Eirid]]
# [[Loch Fí]]
#* [[Loch Fearna]]
# [[Loch na Foirnéise]]
# [[Loch Guth Ard Deas]]
# [[Loch Gartáin]]
#* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]]
# [[Loch Ghleann Éada]]
#* [[Loch Ghleann an Chairthe]]
# [[Loch Ghleann Dá Loch]]
#* [[Loch Eidhneach]]
# [[Loch Inse Chrónáin]]
# [[Loch Inse Uí Chuinn]]
#* [[Loch Inis Cara]] (taiscumar)
# [[Loch Oileán Éadaí]] (baile?)
# [[Loch Cheis Charraigín]]
#* [[Loch Chill Ghlais]]
# [[Loch Chill an Iúir]]
# [[Loch Cinnéile]]
# [[Loch Chionn Droma]]
#* [[Loch na Coille Móire]]
# [[Loch Leitir Creamha Rua]]
#* [[Loch an Chrainn Chrín]]
# [[Loch Mac nÉan Uachtair]]
# [[Loch Marbh]]
#* [[Loch Mháimín]]
# [[Loch Míle]]
# [[Loch Míolach]]
# [[Loch Moirne]]
#* [[Loch Mhuiceanach]]
# [[Loch Mucnú]]
# [[Loch na Cuinge Uachtarach]]
# [[Loch Uí Fhloinn]]
#* [[Loch Riach]]
# [[Claonloch]] (arís?)
#* [[Loch an Rois]]
# [[Loch an Scoir]]
#* [[Loch Sindile]]
# [[Loch Eoin]]
#* [[Loch Sáile]]
# [[Loch Theach an Teampla]]
# [[Turlach Ráth Asáin]]
== Loch na Cuinge Uachtarach ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
''' Loch na Cuinge Uachtarach'''<ref name=logainm /> is a lake in [[Gweedore]], a district in the north-west of [[Contae Dhún na nGall]].<ref name=discovery /><ref name=mckay /> It connects [[Lough Dunlewey]] to Lough Nacung Lower, which drains into the [[Clady River (Gweedore)|Clady River]].<ref name=Discovery /><ref name=4x4sb />
== Fiadhúlra
'' The main fish species are [[breac geal]] and [[bradán]].<ref name=di /><ref name=myfishmaps />
'' Lough Nacung is a [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]].<ref name=npws />
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Tagairtí
{{reflist| refs =
<ref name=logainm>{{lua idirlín | url = http://www.logainm.ie/ga/1396517 | teideal = Loch na Cuinge Uachtarach | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 6ú Lúnasa 2023 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref>
<ref name=EPA>{{lua idirlín | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=18 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 12 | publisher = [[Environmental Protection Agency (Ireland)]] | accessdate = 17 August 2022 | url-status = live | archive-url = https://web.archive.org/web/20220726141316/https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf | archive-date = 26 July 2022}}</ref>
<ref name=npws>{{cite web | url=http://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/conservation_objectives/CO000140.pdf |title=Fawnboy Bog/Lough Nacung SAC 000140 |date=2016 |work=Conservation Objectives Series |issn=2009-4086|publisher=[[National Parks and Wildlife Service (Ireland)|National Parks and Wildlife Service]]}}</ref>
<ref name=discovery>''Discovery Series,'' Bileog 1 (Ceathrú Eagrán). [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]] (SOÉ), [[Baile Átha Cliath]], 2012.</ref>
<ref name=mckay>Patrick McKay, ''A Dictionary of Ulster Place-Names'', p. 101. The Institute of Irish Studies, [[The Queen's University of Belfast]], Béal Feirste, 1999.</ref>
<ref name=4x4sb>{{cite web | url=http://www.4x4sb.com/kayaking/co-donegal-irl/184-lough-nacung-upper-irl|title=Lough Nacung Upper (IRL)|author=Administrator|publisher=|access-date=2015-12-29|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304090822/http://www.4x4sb.com/kayaking/co-donegal-irl/184-lough-nacung-upper-irl|archive-date=2016-03-04|url-status=dead}}</ref>
<ref name=di>{{cite web|url=http://www.discoverireland.ie/Activities-Adventure/lough-nacung-lough-lacung-upper-and-dunlewy-lake/50025|title=Lough Nacung – Discover Ireland|author=|publisher=|access-date=29 December 2015|archive-date=5 March 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160305025819/http://www.discoverireland.ie/Activities-Adventure/lough-nacung-lough-lacung-upper-and-dunlewy-lake/50025|url-status=dead}}</ref>
<ref name=myfishmaps>{{cite web |url=http://www.myfishmaps.com/intl-fishing-maps/Ireland/fishing-Water_Locations/Lake/Donegal/Lough_Nacung_Upper/|title=Lough Nacung Upper, Donegal, Ireland Fishing Lake Maps - MyFishMaps.com}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Nacung Upper}}
[[Category:Lakes of County Donegal]]
== Tíreolaíocht ==
Tá Loch an Rois {{convert|3|km|1|abbr=on}} ar fad agus {{convert|1|km|1|abbr=on}} ar leithead. Tá sé tuairim is {{convert|15|km|0|abbr=on}} siar ó thuaidh de chathair na [[Gaillimh]]e, gar de {{h|Maigh Cuilinn}}.
== Stair an dúlra ==
I measc na n-iasc i Loch an Rois, tá [[péirse]], [[róiste]], [[bran (iasc)|bran]], [[liús]] agus [[eascann]] atá i mbaol criticiúil.<ref name=IFI/> Tá an loch lastigh den [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] Loch agus Choill Rois.<ref name=NPWS/>
== Féach freisin ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Tagairtí ==
{{reflist | refs =
<ref name=logainm>{{lua idirlín | url = http://www.logainm.ie/ga/1411020 | teideal = Loch an Rois | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 28ú Nollaig 2015 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref>
<ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=19 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 13 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | access-date = 12 October 2022}}</ref>
<ref name=IFI>{{lua idirlín | url = http://wfdfish.ie/wp-content/uploads/2011/11/Ross_report_2013.pdf | teideal = Sampling Fish for the Water Framework Directive – Ross Lake | foilsitheoir = [[Iascach Intíre Éireann]] | dáta = Lúnasa 2013 | dátarochtana = 28ú Nollaig 2015}}</ref>
<ref name=NPWS>{{lua idirlín | url = http://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY001312.pdf | teideal = Ross Lake and Woods SAC | foilsitheoir = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | dátarochtana = 28ú Nollaig 2015}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Rois, Loch an}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae na Gaillimhe]]
== Lochanna Chill Airne ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
'' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural />
== Surroundings
'' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}}
'' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" />
== Loch Léin
{{príomhalt|Loch Léin}}
[[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]]
'' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]].
'' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula.
== Muckross Lake
{{príomhalt|Loch Mhucrois}}
[[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]]
'' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" />
== Upper Lake
{{príomhalt|An Loch Uachtarach}}
[[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]]
'' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" />
== Béaloideas
'' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 />
'' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]].
== Gailearaí
[[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]]
[[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]]
[[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]]
[[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]]
[[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]]
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Naisc sheachtracha
* [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park]
* [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes]
* [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }}
== Tagairtí
{{reflist|refs =
<ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref>
<ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref>
<ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref>
<ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref>
<ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref>
<ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref>
<ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref>
<ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref>
<ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
<ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]]
== Tuamaí ==
# ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]]
== Dlí luath na hÉireann ==
{{tl|Dlí luath na hÉireann}}
Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas.
The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law".
My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference.
Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"?
Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former.
Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach).
Notes:
* Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie
* "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann?
* What about Welsh, English or Roman law?
== Téamh domhanda ==
••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir
Ann cheana:
* [[Téamh domhanda]] '' Global warming
* [[:Catagóir:Téamh domhanda]]
* [[Aeráid]] '' Climate
* [[:Catagóir:Athrú aeráide]]
* [[Tonn teasa]] '' Heat wave
* [[Falscaí]] '' Wild fire
* [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation
* [[Eostatacht]] '' Eustacy
'Cúis'eanna nua:
# [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas
# [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission
# [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission
# [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture
p7i0n6w7chtzweyvs005bqk8datuosu
1271518
1271517
2025-06-25T18:59:22Z
Marcas.oduinn
33120
1271518
wikitext
text/x-wiki
__NOINDEX__
__NOTOC__
[ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ]
Teimpléid;
* {{tl|efn}}
* {{tl|lua idirlín}}
* {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
* [[Teimpléad:Dead link]]
== Lochanna ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]], [[:Catagóir:Lochanna na hÉireann]] [[:Catagóir:Lochanna Chontae Aontroma]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Ard Mhacha]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Chabháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chill Mhantáin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chorcaí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhoire]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Dúin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhún na nGall]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Fhear Manach]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhuineacháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhaigh Eo]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Thír Eoghain]]
:[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|]
:[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch]
# [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]]
# [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]]
# ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
# ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
# ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]]
# ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach]
# [[Lochanna Chill Airne]]
#* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]]
#* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]]
# [[Loch an Iúir]] *
# ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]]
# [[Loch Beara]]
# [[Claonloch]] (a haon?)
# [[Loch Bhéal Trá]]
#* [[Loch Buinne]]
# [[Loch Charraig an Droichid]]
# [[Carraig an Phoirt]]
# [[Loch Bhaile Choille Fóir]]
#* [[Loch Bhaile na hUamha]]
# [[Loch Oileán Uí Eadhna]]
# [[Loch Conbhuí]]
# [[Loch Chrathaí]]
#* [[Loch Raithin]]
# [[Loch Collán]]
# [[Loch Choileáin Uí Shíoda]]
# [[Loch Cútra]]
#* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]]
# [[Loch Dúlocha]]
# [[Loch an Chlocháin Léith]]
# [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]]
#* [[Loch Gabhlach]]
# [[Loch Iascaí]]
# [[Loch Eirid]]
# [[Loch Fí]]
#* [[Loch Fearna]]
# [[Loch na Foirnéise]]
# [[Loch Guth Ard Deas]]
# [[Loch Gartáin]]
#* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]]
# [[Loch Ghleann Éada]]
#* [[Loch Ghleann an Chairthe]]
# [[Loch Ghleann Dá Loch]]
#* [[Loch Eidhneach]]
# [[Loch Inse Chrónáin]]
# [[Loch Inse Uí Chuinn]]
#* [[Loch Inis Cara]] (taiscumar)
# [[Loch Oileán Éadaí]] (baile?)
# [[Loch Cheis Charraigín]]
#* [[Loch Chill Ghlais]]
# [[Loch Chill an Iúir]]
# [[Loch Cinnéile]]
# [[Loch Chionn Droma]]
#* [[Loch na Coille Móire]]
# [[Loch Leitir Creamha Rua]]
#* [[Loch an Chrainn Chrín]]
# [[Loch Mac nÉan Uachtair]]
# [[Loch Marbh]]
#* [[Loch Mháimín]]
# [[Loch Míle]]
# [[Loch Míolach]]
# [[Loch Moirne]]
#* [[Loch Mhuiceanach]]
# [[Loch Mucnú]]
# [[Loch na Cuinge Uachtarach]]
# [[Loch Uí Fhloinn]]
#* [[Loch Riach]]
# [[Claonloch]] (arís?)
#* [[Loch an Rois]]
# [[Loch an Scoir]]
#* [[Loch Sindile]]
# [[Loch Eoin]]
#* [[Loch Sáile]]
# [[Loch Theach an Teampla]]
# [[Turlach Ráth Asáin]]
== Loch na Cuinge Uachtarach ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
''' Loch na Cuinge Uachtarach'''<ref name=logainm /><ref name=EPA /> is a lake in [[Gweedore]], a district in the north-west of [[Contae Dhún na nGall]].<ref name=discovery /><ref name=mckay /> It connects [[Lough Dunlewey]] to Lough Nacung Lower, which drains into the [[Clady River (Gweedore)|Clady River]].<ref name=Discovery /><ref name=4x4sb />
== Fiadhúlra
'' The main fish species are [[breac geal]] and [[bradán]].<ref name=di /><ref name=myfishmaps />
'' Lough Nacung is a [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]].<ref name=npws />
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Tagairtí
{{reflist| refs =
<ref name=logainm>{{lua idirlín | url = http://www.logainm.ie/ga/1396517 | teideal = Loch na Cuinge Uachtarach | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 6ú Lúnasa 2023 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref>
<ref name=EPA>{{lua idirlín | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=18 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 12 | publisher = [[Environmental Protection Agency (Ireland)]] | accessdate = 17 August 2022 | url-status = live | archive-url = https://web.archive.org/web/20220726141316/https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf | archive-date = 26 July 2022}}</ref>
<ref name=npws>{{cite web | url=http://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/conservation_objectives/CO000140.pdf |title=Fawnboy Bog/Lough Nacung SAC 000140 |date=2016 |work=Conservation Objectives Series |issn=2009-4086|publisher=[[National Parks and Wildlife Service (Ireland)|National Parks and Wildlife Service]]}}</ref>
<ref name=discovery>''Discovery Series,'' Bileog 1 (Ceathrú Eagrán). [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]] (SOÉ), [[Baile Átha Cliath]], 2012.</ref>
<ref name=mckay>Patrick McKay, ''A Dictionary of Ulster Place-Names'', p. 101. The Institute of Irish Studies, [[The Queen's University of Belfast]], Béal Feirste, 1999.</ref>
<ref name=4x4sb>{{cite web | url=http://www.4x4sb.com/kayaking/co-donegal-irl/184-lough-nacung-upper-irl|title=Lough Nacung Upper (IRL)|author=Administrator|publisher=|access-date=2015-12-29|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304090822/http://www.4x4sb.com/kayaking/co-donegal-irl/184-lough-nacung-upper-irl|archive-date=2016-03-04|url-status=dead}}</ref>
<ref name=di>{{cite web|url=http://www.discoverireland.ie/Activities-Adventure/lough-nacung-lough-lacung-upper-and-dunlewy-lake/50025|title=Lough Nacung – Discover Ireland|author=|publisher=|access-date=29 December 2015|archive-date=5 March 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160305025819/http://www.discoverireland.ie/Activities-Adventure/lough-nacung-lough-lacung-upper-and-dunlewy-lake/50025|url-status=dead}}</ref>
<ref name=myfishmaps>{{cite web |url=http://www.myfishmaps.com/intl-fishing-maps/Ireland/fishing-Water_Locations/Lake/Donegal/Lough_Nacung_Upper/|title=Lough Nacung Upper, Donegal, Ireland Fishing Lake Maps - MyFishMaps.com}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Nacung Upper}}
[[Category:Lakes of County Donegal]]
== Tíreolaíocht ==
Tá Loch an Rois {{convert|3|km|1|abbr=on}} ar fad agus {{convert|1|km|1|abbr=on}} ar leithead. Tá sé tuairim is {{convert|15|km|0|abbr=on}} siar ó thuaidh de chathair na [[Gaillimh]]e, gar de {{h|Maigh Cuilinn}}.
== Stair an dúlra ==
I measc na n-iasc i Loch an Rois, tá [[péirse]], [[róiste]], [[bran (iasc)|bran]], [[liús]] agus [[eascann]] atá i mbaol criticiúil.<ref name=IFI/> Tá an loch lastigh den [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] Loch agus Choill Rois.<ref name=NPWS/>
== Féach freisin ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Tagairtí ==
{{reflist | refs =
<ref name=logainm>{{lua idirlín | url = http://www.logainm.ie/ga/1411020 | teideal = Loch an Rois | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 28ú Nollaig 2015 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref>
<ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=19 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 13 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | access-date = 12 October 2022}}</ref>
<ref name=IFI>{{lua idirlín | url = http://wfdfish.ie/wp-content/uploads/2011/11/Ross_report_2013.pdf | teideal = Sampling Fish for the Water Framework Directive – Ross Lake | foilsitheoir = [[Iascach Intíre Éireann]] | dáta = Lúnasa 2013 | dátarochtana = 28ú Nollaig 2015}}</ref>
<ref name=NPWS>{{lua idirlín | url = http://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY001312.pdf | teideal = Ross Lake and Woods SAC | foilsitheoir = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | dátarochtana = 28ú Nollaig 2015}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Rois, Loch an}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae na Gaillimhe]]
== Lochanna Chill Airne ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
'' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural />
== Surroundings
'' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}}
'' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" />
== Loch Léin
{{príomhalt|Loch Léin}}
[[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]]
'' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]].
'' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula.
== Muckross Lake
{{príomhalt|Loch Mhucrois}}
[[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]]
'' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" />
== Upper Lake
{{príomhalt|An Loch Uachtarach}}
[[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]]
'' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" />
== Béaloideas
'' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 />
'' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]].
== Gailearaí
[[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]]
[[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]]
[[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]]
[[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]]
[[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]]
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Naisc sheachtracha
* [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park]
* [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes]
* [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }}
== Tagairtí
{{reflist|refs =
<ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref>
<ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref>
<ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref>
<ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref>
<ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref>
<ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref>
<ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref>
<ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref>
<ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
<ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]]
== Tuamaí ==
# ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]]
== Dlí luath na hÉireann ==
{{tl|Dlí luath na hÉireann}}
Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas.
The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law".
My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference.
Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"?
Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former.
Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach).
Notes:
* Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie
* "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann?
* What about Welsh, English or Roman law?
== Téamh domhanda ==
••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir
Ann cheana:
* [[Téamh domhanda]] '' Global warming
* [[:Catagóir:Téamh domhanda]]
* [[Aeráid]] '' Climate
* [[:Catagóir:Athrú aeráide]]
* [[Tonn teasa]] '' Heat wave
* [[Falscaí]] '' Wild fire
* [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation
* [[Eostatacht]] '' Eustacy
'Cúis'eanna nua:
# [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas
# [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission
# [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission
# [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture
9gykrvgjt0q7qd0lgwfwahwus7aypan
1271519
1271518
2025-06-25T18:59:51Z
Marcas.oduinn
33120
1271519
wikitext
text/x-wiki
__NOINDEX__
__NOTOC__
[ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ]
Teimpléid;
* {{tl|efn}}
* {{tl|lua idirlín}}
* {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
* [[Teimpléad:Dead link]]
== Lochanna ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]], [[:Catagóir:Lochanna na hÉireann]] [[:Catagóir:Lochanna Chontae Aontroma]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Ard Mhacha]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Chabháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chill Mhantáin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chorcaí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhoire]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Dúin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhún na nGall]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Fhear Manach]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhuineacháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhaigh Eo]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Thír Eoghain]]
:[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|]
:[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch]
# [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]]
# [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]]
# ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
# ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
# ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]]
# ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach]
# [[Lochanna Chill Airne]]
#* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]]
#* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]]
# [[Loch an Iúir]] *
# ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]]
# [[Loch Beara]]
# [[Claonloch]] (a haon?)
# [[Loch Bhéal Trá]]
#* [[Loch Buinne]]
# [[Loch Charraig an Droichid]]
# [[Carraig an Phoirt]]
# [[Loch Bhaile Choille Fóir]]
#* [[Loch Bhaile na hUamha]]
# [[Loch Oileán Uí Eadhna]]
# [[Loch Conbhuí]]
# [[Loch Chrathaí]]
#* [[Loch Raithin]]
# [[Loch Collán]]
# [[Loch Choileáin Uí Shíoda]]
# [[Loch Cútra]]
#* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]]
# [[Loch Dúlocha]]
# [[Loch an Chlocháin Léith]]
# [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]]
#* [[Loch Gabhlach]]
# [[Loch Iascaí]]
# [[Loch Eirid]]
# [[Loch Fí]]
#* [[Loch Fearna]]
# [[Loch na Foirnéise]]
# [[Loch Guth Ard Deas]]
# [[Loch Gartáin]]
#* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]]
# [[Loch Ghleann Éada]]
#* [[Loch Ghleann an Chairthe]]
# [[Loch Ghleann Dá Loch]]
#* [[Loch Eidhneach]]
# [[Loch Inse Chrónáin]]
# [[Loch Inse Uí Chuinn]]
#* [[Loch Inis Cara]] (taiscumar)
# [[Loch Oileán Éadaí]] (baile?)
# [[Loch Cheis Charraigín]]
#* [[Loch Chill Ghlais]]
# [[Loch Chill an Iúir]]
# [[Loch Cinnéile]]
# [[Loch Chionn Droma]]
#* [[Loch na Coille Móire]]
# [[Loch Leitir Creamha Rua]]
#* [[Loch an Chrainn Chrín]]
# [[Loch Mac nÉan Uachtair]]
# [[Loch Marbh]]
#* [[Loch Mháimín]]
# [[Loch Míle]]
# [[Loch Míolach]]
# [[Loch Moirne]]
#* [[Loch Mhuiceanach]]
# [[Loch Mucnú]]
# [[Loch na Cuinge Uachtarach]]
# [[Loch Uí Fhloinn]]
#* [[Loch Riach]]
# [[Claonloch]] (arís?)
#* [[Loch an Rois]]
# [[Loch an Scoir]]
#* [[Loch Sindile]]
# [[Loch Eoin]]
#* [[Loch Sáile]]
# [[Loch Theach an Teampla]]
# [[Turlach Ráth Asáin]]
== Loch na Cuinge Uachtarach ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
''' Loch na Cuinge Uachtarach'''<ref name=logainm /><ref name=EPA /> is a lake in [[Gweedore]], a district in the north-west of [[Contae Dhún na nGall]].<ref name=discovery /><ref name=mckay /> It connects [[Lough Dunlewey]] to Lough Nacung Lower, which drains into the [[Clady River (Gweedore)|Clady River]].<ref name=discovery /><ref name=4x4sb />
== Fiadhúlra
'' The main fish species are [[breac geal]] and [[bradán]].<ref name=di /><ref name=myfishmaps />
'' Lough Nacung is a [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]].<ref name=npws />
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Tagairtí
{{reflist| refs =
<ref name=logainm>{{lua idirlín | url = http://www.logainm.ie/ga/1396517 | teideal = Loch na Cuinge Uachtarach | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 6ú Lúnasa 2023 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref>
<ref name=EPA>{{lua idirlín | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=18 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 12 | publisher = [[Environmental Protection Agency (Ireland)]] | accessdate = 17 August 2022 | url-status = live | archive-url = https://web.archive.org/web/20220726141316/https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf | archive-date = 26 July 2022}}</ref>
<ref name=npws>{{cite web | url=http://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/conservation_objectives/CO000140.pdf |title=Fawnboy Bog/Lough Nacung SAC 000140 |date=2016 |work=Conservation Objectives Series |issn=2009-4086|publisher=[[National Parks and Wildlife Service (Ireland)|National Parks and Wildlife Service]]}}</ref>
<ref name=discovery>''Discovery Series,'' Bileog 1 (Ceathrú Eagrán). [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]] (SOÉ), [[Baile Átha Cliath]], 2012.</ref>
<ref name=mckay>Patrick McKay, ''A Dictionary of Ulster Place-Names'', p. 101. The Institute of Irish Studies, [[The Queen's University of Belfast]], Béal Feirste, 1999.</ref>
<ref name=4x4sb>{{cite web | url=http://www.4x4sb.com/kayaking/co-donegal-irl/184-lough-nacung-upper-irl|title=Lough Nacung Upper (IRL)|author=Administrator|publisher=|access-date=2015-12-29|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304090822/http://www.4x4sb.com/kayaking/co-donegal-irl/184-lough-nacung-upper-irl|archive-date=2016-03-04|url-status=dead}}</ref>
<ref name=di>{{cite web|url=http://www.discoverireland.ie/Activities-Adventure/lough-nacung-lough-lacung-upper-and-dunlewy-lake/50025|title=Lough Nacung – Discover Ireland|author=|publisher=|access-date=29 December 2015|archive-date=5 March 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160305025819/http://www.discoverireland.ie/Activities-Adventure/lough-nacung-lough-lacung-upper-and-dunlewy-lake/50025|url-status=dead}}</ref>
<ref name=myfishmaps>{{cite web |url=http://www.myfishmaps.com/intl-fishing-maps/Ireland/fishing-Water_Locations/Lake/Donegal/Lough_Nacung_Upper/|title=Lough Nacung Upper, Donegal, Ireland Fishing Lake Maps - MyFishMaps.com}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Nacung Upper}}
[[Category:Lakes of County Donegal]]
== Tíreolaíocht ==
Tá Loch an Rois {{convert|3|km|1|abbr=on}} ar fad agus {{convert|1|km|1|abbr=on}} ar leithead. Tá sé tuairim is {{convert|15|km|0|abbr=on}} siar ó thuaidh de chathair na [[Gaillimh]]e, gar de {{h|Maigh Cuilinn}}.
== Stair an dúlra ==
I measc na n-iasc i Loch an Rois, tá [[péirse]], [[róiste]], [[bran (iasc)|bran]], [[liús]] agus [[eascann]] atá i mbaol criticiúil.<ref name=IFI/> Tá an loch lastigh den [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] Loch agus Choill Rois.<ref name=NPWS/>
== Féach freisin ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Tagairtí ==
{{reflist | refs =
<ref name=logainm>{{lua idirlín | url = http://www.logainm.ie/ga/1411020 | teideal = Loch an Rois | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 28ú Nollaig 2015 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref>
<ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=19 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 13 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | access-date = 12 October 2022}}</ref>
<ref name=IFI>{{lua idirlín | url = http://wfdfish.ie/wp-content/uploads/2011/11/Ross_report_2013.pdf | teideal = Sampling Fish for the Water Framework Directive – Ross Lake | foilsitheoir = [[Iascach Intíre Éireann]] | dáta = Lúnasa 2013 | dátarochtana = 28ú Nollaig 2015}}</ref>
<ref name=NPWS>{{lua idirlín | url = http://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY001312.pdf | teideal = Ross Lake and Woods SAC | foilsitheoir = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | dátarochtana = 28ú Nollaig 2015}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Rois, Loch an}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae na Gaillimhe]]
== Lochanna Chill Airne ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
'' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural />
== Surroundings
'' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}}
'' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" />
== Loch Léin
{{príomhalt|Loch Léin}}
[[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]]
'' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]].
'' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula.
== Muckross Lake
{{príomhalt|Loch Mhucrois}}
[[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]]
'' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" />
== Upper Lake
{{príomhalt|An Loch Uachtarach}}
[[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]]
'' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" />
== Béaloideas
'' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 />
'' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]].
== Gailearaí
[[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]]
[[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]]
[[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]]
[[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]]
[[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]]
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Naisc sheachtracha
* [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park]
* [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes]
* [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }}
== Tagairtí
{{reflist|refs =
<ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref>
<ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref>
<ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref>
<ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref>
<ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref>
<ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref>
<ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref>
<ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref>
<ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
<ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]]
== Tuamaí ==
# ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]]
== Dlí luath na hÉireann ==
{{tl|Dlí luath na hÉireann}}
Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas.
The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law".
My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference.
Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"?
Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former.
Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach).
Notes:
* Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie
* "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann?
* What about Welsh, English or Roman law?
== Téamh domhanda ==
••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir
Ann cheana:
* [[Téamh domhanda]] '' Global warming
* [[:Catagóir:Téamh domhanda]]
* [[Aeráid]] '' Climate
* [[:Catagóir:Athrú aeráide]]
* [[Tonn teasa]] '' Heat wave
* [[Falscaí]] '' Wild fire
* [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation
* [[Eostatacht]] '' Eustacy
'Cúis'eanna nua:
# [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas
# [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission
# [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission
# [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture
53idr15a3roh0ee8wpi1ceezce8cmtu
1271520
1271519
2025-06-25T19:03:19Z
Marcas.oduinn
33120
1271520
wikitext
text/x-wiki
__NOINDEX__
__NOTOC__
[ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ]
Teimpléid;
* {{tl|efn}}
* {{tl|lua idirlín}}
* {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
* [[Teimpléad:Dead link]]
== Lochanna ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]], [[:Catagóir:Lochanna na hÉireann]] [[:Catagóir:Lochanna Chontae Aontroma]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Ard Mhacha]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Chabháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chill Mhantáin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chorcaí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhoire]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Dúin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhún na nGall]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Fhear Manach]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhuineacháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhaigh Eo]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Thír Eoghain]]
:[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|]
:[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch]
# [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]]
# [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]]
# ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
# ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
# ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]]
# ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach]
# [[Lochanna Chill Airne]]
#* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]]
#* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]]
# [[Loch an Iúir]] *
# ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]]
# [[Loch Beara]]
# [[Claonloch]] (a haon?)
# [[Loch Bhéal Trá]]
#* [[Loch Buinne]]
# [[Loch Charraig an Droichid]]
# [[Carraig an Phoirt]]
# [[Loch Bhaile Choille Fóir]]
#* [[Loch Bhaile na hUamha]]
# [[Loch Oileán Uí Eadhna]]
# [[Loch Conbhuí]]
# [[Loch Chrathaí]]
#* [[Loch Raithin]]
# [[Loch Collán]]
# [[Loch Choileáin Uí Shíoda]]
# [[Loch Cútra]]
#* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]]
# [[Loch Dúlocha]]
# [[Loch an Chlocháin Léith]]
# [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]]
#* [[Loch Gabhlach]]
# [[Loch Iascaí]]
# [[Loch Eirid]]
# [[Loch Fí]]
#* [[Loch Fearna]]
# [[Loch na Foirnéise]]
# [[Loch Guth Ard Deas]]
# [[Loch Gartáin]]
#* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]]
# [[Loch Ghleann Éada]]
#* [[Loch Ghleann an Chairthe]]
# [[Loch Ghleann Dá Loch]]
#* [[Loch Eidhneach]]
# [[Loch Inse Chrónáin]]
# [[Loch Inse Uí Chuinn]]
#* [[Loch Inis Cara]] (taiscumar)
# [[Loch Oileán Éadaí]] (baile?)
# [[Loch Cheis Charraigín]]
#* [[Loch Chill Ghlais]]
# [[Loch Chill an Iúir]]
# [[Loch Cinnéile]]
# [[Loch Chionn Droma]]
#* [[Loch na Coille Móire]]
# [[Loch Leitir Creamha Rua]]
#* [[Loch an Chrainn Chrín]]
# [[Loch Mac nÉan Uachtair]]
# [[Loch Marbh]]
#* [[Loch Mháimín]]
# [[Loch Míle]]
# [[Loch Míolach]]
# [[Loch Moirne]]
#* [[Loch Mhuiceanach]]
# [[Loch Mucnú]]
# [[Loch na Cuinge Uachtarach]]
# [[Loch Uí Fhloinn]]
#* [[Loch Riach]]
# [[Claonloch]] (arís?)
#* [[Loch an Rois]]
# [[Loch an Scoir]]
#* [[Loch Sindile]]
# [[Loch Eoin]]
#* [[Loch Sáile]]
# [[Loch Theach an Teampla]]
# [[Turlach Ráth Asáin]]
== Loch na Cuinge Uachtarach ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
''' Loch na Cuinge Uachtarach'''<ref name=logainm /><ref name=EPA /> is a lake in [[Gweedore]], a district in the north-west of [[Contae Dhún na nGall]].<ref name=discovery /><ref name=mckay /> It connects [[Lough Dunlewey]] to Lough Nacung Lower, which drains into the [[Clady River (Gweedore)|Clady River]].<ref name=discovery /><ref name=4x4sb />
== Fiadhúlra
'' The main fish species are [[breac geal]] and [[bradán]].<ref name=di /><ref name=myfishmaps />
'' Lough Nacung is a [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]].<ref name=npws />
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Tagairtí
{{reflist| refs =
<ref name=logainm>{{lua idirlín | url = http://www.logainm.ie/ga/1396517 | teideal = Loch na Cuinge Uachtarach | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 6ú Lúnasa 2023 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref>
<ref name=EPA>{{lua idirlín | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=18 | teideal = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 12 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | accessdate = 17 August 2022 | url-status = live | archive-url = https://web.archive.org/web/20220726141316/https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf | archive-date = 26 July 2022}}</ref>
<ref name=npws>{{lua idirlín | url=http://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/conservation_objectives/CO000140.pdf | teideal = Fawnboy Bog/Lough Nacung SAC 000140 | date=2016 | work = Conservation Objectives Series | issn = 2009-4086 | publisher = [[An tSeirbhís Páirceanna Náisiúnta agus Fiadhúlra]]}}</ref>
<ref name=discovery>''Discovery Series,'' Bileog 1 (Ceathrú Eagrán). [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]] (SOÉ), [[Baile Átha Cliath]], 2012.</ref>
<ref name=mckay>Patrick McKay, ''A Dictionary of Ulster Place-Names'', p. 101. The Institute of Irish Studies, [[The Queen's University of Belfast]], Béal Feirste, 1999.</ref>
<ref name=4x4sb>{{lua idirlín | url=http://www.4x4sb.com/kayaking/co-donegal-irl/184-lough-nacung-upper-irl | teideal = Lough Nacung Upper (IRL) | author = Administrator | access-date = 2015-12-29 | archive-url = https://web.archive.org/web/20160304090822/http://www.4x4sb.com/kayaking/co-donegal-irl/184-lough-nacung-upper-irl|archive-date=2016-03-04 | url-status = dead}}</ref>
<ref name=di>{{lua idirlín | url =bhttp://www.discoverireland.ie/Activities-Adventure/lough-nacung-lough-lacung-upper-and-dunlewy-lake/50025 | teideal = Lough Nacung – Discover Ireland | access-date = 29 December 2015 | archive-date=5 March 2016 | archive-url=https://web.archive.org/web/20160305025819/http://www.discoverireland.ie/Activities-Adventure/lough-nacung-lough-lacung-upper-and-dunlewy-lake/50025|url-status=dead}}</ref>
<ref name=myfishmaps>{{lua idirlín |url=http://www.myfishmaps.com/intl-fishing-maps/Ireland/fishing-Water_Locations/Lake/Donegal/Lough_Nacung_Upper/|title=Lough Nacung Upper, Donegal, Ireland Fishing Lake Maps - MyFishMaps.com}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Nacung Upper}}
[[Category:Lakes of County Donegal]]
== Tíreolaíocht ==
Tá Loch an Rois {{convert|3|km|1|abbr=on}} ar fad agus {{convert|1|km|1|abbr=on}} ar leithead. Tá sé tuairim is {{convert|15|km|0|abbr=on}} siar ó thuaidh de chathair na [[Gaillimh]]e, gar de {{h|Maigh Cuilinn}}.
== Stair an dúlra ==
I measc na n-iasc i Loch an Rois, tá [[péirse]], [[róiste]], [[bran (iasc)|bran]], [[liús]] agus [[eascann]] atá i mbaol criticiúil.<ref name=IFI/> Tá an loch lastigh den [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] Loch agus Choill Rois.<ref name=NPWS/>
== Féach freisin ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Tagairtí ==
{{reflist | refs =
<ref name=logainm>{{lua idirlín | url = http://www.logainm.ie/ga/1411020 | teideal = Loch an Rois | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 28ú Nollaig 2015 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref>
<ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=19 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 13 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | access-date = 12 October 2022}}</ref>
<ref name=IFI>{{lua idirlín | url = http://wfdfish.ie/wp-content/uploads/2011/11/Ross_report_2013.pdf | teideal = Sampling Fish for the Water Framework Directive – Ross Lake | foilsitheoir = [[Iascach Intíre Éireann]] | dáta = Lúnasa 2013 | dátarochtana = 28ú Nollaig 2015}}</ref>
<ref name=NPWS>{{lua idirlín | url = http://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY001312.pdf | teideal = Ross Lake and Woods SAC | foilsitheoir = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | dátarochtana = 28ú Nollaig 2015}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Rois, Loch an}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae na Gaillimhe]]
== Lochanna Chill Airne ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
'' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural />
== Surroundings
'' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}}
'' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" />
== Loch Léin
{{príomhalt|Loch Léin}}
[[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]]
'' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]].
'' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula.
== Muckross Lake
{{príomhalt|Loch Mhucrois}}
[[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]]
'' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" />
== Upper Lake
{{príomhalt|An Loch Uachtarach}}
[[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]]
'' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" />
== Béaloideas
'' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 />
'' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]].
== Gailearaí
[[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]]
[[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]]
[[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]]
[[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]]
[[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]]
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Naisc sheachtracha
* [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park]
* [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes]
* [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }}
== Tagairtí
{{reflist|refs =
<ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref>
<ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref>
<ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref>
<ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref>
<ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref>
<ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref>
<ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref>
<ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref>
<ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
<ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]]
== Tuamaí ==
# ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]]
== Dlí luath na hÉireann ==
{{tl|Dlí luath na hÉireann}}
Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas.
The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law".
My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference.
Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"?
Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former.
Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach).
Notes:
* Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie
* "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann?
* What about Welsh, English or Roman law?
== Téamh domhanda ==
••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir
Ann cheana:
* [[Téamh domhanda]] '' Global warming
* [[:Catagóir:Téamh domhanda]]
* [[Aeráid]] '' Climate
* [[:Catagóir:Athrú aeráide]]
* [[Tonn teasa]] '' Heat wave
* [[Falscaí]] '' Wild fire
* [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation
* [[Eostatacht]] '' Eustacy
'Cúis'eanna nua:
# [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas
# [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission
# [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission
# [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture
ru0rrt345xs03iia9waipv0dl00f70g
1271521
1271520
2025-06-25T19:37:06Z
Marcas.oduinn
33120
/* Loch na Cuinge Uachtarach */
1271521
wikitext
text/x-wiki
__NOINDEX__
__NOTOC__
[ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ]
Teimpléid;
* {{tl|efn}}
* {{tl|lua idirlín}}
* {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
* [[Teimpléad:Dead link]]
== Lochanna ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]], [[:Catagóir:Lochanna na hÉireann]] [[:Catagóir:Lochanna Chontae Aontroma]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Ard Mhacha]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Chabháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chill Mhantáin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chorcaí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhoire]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Dúin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhún na nGall]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Fhear Manach]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhuineacháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhaigh Eo]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Thír Eoghain]]
:[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|]
:[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch]
# [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]]
# [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]]
# ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
# ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
# ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]]
# ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach]
# [[Lochanna Chill Airne]]
#* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]]
#* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]]
# [[Loch an Iúir]] *
# ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]]
# [[Loch Beara]]
# [[Claonloch]] (a haon?)
# [[Loch Bhéal Trá]]
#* [[Loch Buinne]]
# [[Loch Charraig an Droichid]]
# [[Carraig an Phoirt]]
# [[Loch Bhaile Choille Fóir]]
#* [[Loch Bhaile na hUamha]]
# [[Loch Oileán Uí Eadhna]]
# [[Loch Conbhuí]]
# [[Loch Chrathaí]]
#* [[Loch Raithin]]
# [[Loch Collán]]
# [[Loch Choileáin Uí Shíoda]]
# [[Loch Cútra]]
#* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]]
# [[Loch Dúlocha]]
# [[Loch an Chlocháin Léith]]
# [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]]
#* [[Loch Gabhlach]]
# [[Loch Iascaí]]
# [[Loch Eirid]]
# [[Loch Fí]]
#* [[Loch Fearna]]
# [[Loch na Foirnéise]]
# [[Loch Guth Ard Deas]]
# [[Loch Gartáin]]
#* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]]
# [[Loch Ghleann Éada]]
#* [[Loch Ghleann an Chairthe]]
# [[Loch Ghleann Dá Loch]]
#* [[Loch Eidhneach]]
# [[Loch Inse Chrónáin]]
# [[Loch Inse Uí Chuinn]]
#* [[Loch Inis Cara]] (taiscumar)
# [[Loch Oileán Éadaí]] (baile?)
# [[Loch Cheis Charraigín]]
#* [[Loch Chill Ghlais]]
# [[Loch Chill an Iúir]]
# [[Loch Cinnéile]]
# [[Loch Chionn Droma]]
#* [[Loch na Coille Móire]]
# [[Loch Leitir Creamha Rua]]
#* [[Loch an Chrainn Chrín]]
# [[Loch Mac nÉan Uachtair]]
# [[Loch Marbh]]
#* [[Loch Mháimín]]
# [[Loch Míle]]
# [[Loch Míolach]]
# [[Loch Moirne]]
#* [[Loch Mhuiceanach]]
# [[Loch Mucnú]]
# [[Loch na Cuinge Uachtarach]]
# [[Loch Uí Fhloinn]]
#* [[Loch Riach]]
# [[Claonloch]] (arís?)
#* [[Loch an Rois]]
# [[Loch an Scoir]]
#* [[Loch Sindile]]
# [[Loch Eoin]]
#* [[Loch Sáile]]
# [[Loch Theach an Teampla]]
# [[Turlach Ráth Asáin]]
== Loch na Cuinge Uachtarach ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
''' Loch na Cuinge Uachtarach'''<ref name=logainm /><ref name=EPA /> is a lake in [[Gweedore]], a district in the north-west of [[Contae Dhún na nGall]].<ref name=discovery /><ref name=mckay /> It connects [[Lough Dunlewey]] to Lough Nacung Lower, which drains into the [[Clady River (Gweedore)|Clady River]].<ref name=discovery /><ref name=4x4sb />
== Fiadhúlra
'' The main fish species are [[breac geal]] and [[bradán]].<ref name=di /><ref name=myfishmaps />
'' Lough Nacung is a [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]].<ref name=npws />
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Tagairtí
{{reflist| refs =
<ref name=logainm>{{lua idirlín | url = http://www.logainm.ie/ga/1396517 | teideal = Loch na Cuinge Uachtarach | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 6ú Lúnasa 2023 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref>
<ref name=EPA>{{lua idirlín | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=18 | teideal = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | dáta = 2006 | leathanaigh = 12 | foilsitheoir = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | dátarochtana = 17ú Lúnasa 2022 | url-status = live | archive-url = https://web.archive.org/web/20220726141316/https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf | archive-date = 26ú Iúil 2022}}</ref>
<ref name=npws>{{lua idirlín | url=http://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/conservation_objectives/CO000140.pdf | teideal = Fawnboy Bog/Lough Nacung SAC 000140 | dáta = 2016 | work = Conservation Objectives Series | issn = 2009-4086 | foilsitheoir = [[An tSeirbhís Páirceanna Náisiúnta agus Fiadhúlra]]}}</ref>
<ref name=discovery>''Discovery Series,'' Bileog 1 (Ceathrú Eagrán). [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]] (SOÉ), [[Baile Átha Cliath]], 2012.</ref>
<ref name=mckay>Patrick McKay, ''A Dictionary of Ulster Place-Names'', l. 101. The Institute of Irish Studies, [[Ollscoil na Banríona, Béal Feirste|Ollscoil na Banríona]], Béal Feirste, 1999.</ref>
<ref name=4x4sb>{{lua idirlín | url = http://www.4x4sb.com/kayaking/co-donegal-irl/184-lough-nacung-upper-irl | teideal = Lough Nacung Upper (IRL) | údar = Administrator | dátarochtana = 2015-12-29 | archive-url = https://web.archive.org/web/20160304090822/http://www.4x4sb.com/kayaking/co-donegal-irl/184-lough-nacung-upper-irl|archive-date=2016-03-04 | url-status = dead}}</ref>
<ref name=di>{{lua idirlín | url = http://www.discoverireland.ie/Activities-Adventure/lough-nacung-lough-lacung-upper-and-dunlewy-lake/50025 | teideal = Lough Nacung – Discover Ireland | dátarochtana = 29ú Nollaig 2015 | archive-date = 5ú Márta 2016 | archive-url = https://web.archive.org/web/20160305025819/http://www.discoverireland.ie/Activities-Adventure/lough-nacung-lough-lacung-upper-and-dunlewy-lake/50025 | url-status = dead}}</ref>
<ref name=myfishmaps>{{lua idirlín | url = http://www.myfishmaps.com/intl-fishing-maps/Ireland/fishing-Water_Locations/Lake/Donegal/Lough_Nacung_Upper/ | teideal = Lough Nacung Upper, Donegal - MyFishMaps.com}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Nacung Upper}}
[[Category:Lakes of County Donegal]]
== Tíreolaíocht ==
Tá Loch an Rois {{convert|3|km|1|abbr=on}} ar fad agus {{convert|1|km|1|abbr=on}} ar leithead. Tá sé tuairim is {{convert|15|km|0|abbr=on}} siar ó thuaidh de chathair na [[Gaillimh]]e, gar de {{h|Maigh Cuilinn}}.
== Stair an dúlra ==
I measc na n-iasc i Loch an Rois, tá [[péirse]], [[róiste]], [[bran (iasc)|bran]], [[liús]] agus [[eascann]] atá i mbaol criticiúil.<ref name=IFI/> Tá an loch lastigh den [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] Loch agus Choill Rois.<ref name=NPWS/>
== Féach freisin ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Tagairtí ==
{{reflist | refs =
<ref name=logainm>{{lua idirlín | url = http://www.logainm.ie/ga/1411020 | teideal = Loch an Rois | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 28ú Nollaig 2015 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref>
<ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=19 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 13 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | access-date = 12 October 2022}}</ref>
<ref name=IFI>{{lua idirlín | url = http://wfdfish.ie/wp-content/uploads/2011/11/Ross_report_2013.pdf | teideal = Sampling Fish for the Water Framework Directive – Ross Lake | foilsitheoir = [[Iascach Intíre Éireann]] | dáta = Lúnasa 2013 | dátarochtana = 28ú Nollaig 2015}}</ref>
<ref name=NPWS>{{lua idirlín | url = http://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY001312.pdf | teideal = Ross Lake and Woods SAC | foilsitheoir = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | dátarochtana = 28ú Nollaig 2015}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Rois, Loch an}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae na Gaillimhe]]
== Lochanna Chill Airne ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
'' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural />
== Surroundings
'' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}}
'' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" />
== Loch Léin
{{príomhalt|Loch Léin}}
[[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]]
'' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]].
'' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula.
== Muckross Lake
{{príomhalt|Loch Mhucrois}}
[[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]]
'' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" />
== Upper Lake
{{príomhalt|An Loch Uachtarach}}
[[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]]
'' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" />
== Béaloideas
'' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 />
'' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]].
== Gailearaí
[[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]]
[[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]]
[[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]]
[[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]]
[[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]]
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Naisc sheachtracha
* [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park]
* [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes]
* [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }}
== Tagairtí
{{reflist|refs =
<ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref>
<ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref>
<ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref>
<ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref>
<ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref>
<ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref>
<ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref>
<ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref>
<ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
<ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]]
== Tuamaí ==
# ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]]
== Dlí luath na hÉireann ==
{{tl|Dlí luath na hÉireann}}
Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas.
The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law".
My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference.
Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"?
Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former.
Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach).
Notes:
* Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie
* "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann?
* What about Welsh, English or Roman law?
== Téamh domhanda ==
••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir
Ann cheana:
* [[Téamh domhanda]] '' Global warming
* [[:Catagóir:Téamh domhanda]]
* [[Aeráid]] '' Climate
* [[:Catagóir:Athrú aeráide]]
* [[Tonn teasa]] '' Heat wave
* [[Falscaí]] '' Wild fire
* [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation
* [[Eostatacht]] '' Eustacy
'Cúis'eanna nua:
# [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas
# [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission
# [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission
# [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture
7qeglmd4mftn9ljo0ym1x442g3u09wu
1271522
1271521
2025-06-25T19:44:06Z
Marcas.oduinn
33120
/* Loch na Cuinge Uachtarach */
1271522
wikitext
text/x-wiki
__NOINDEX__
__NOTOC__
[ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ]
Teimpléid;
* {{tl|efn}}
* {{tl|lua idirlín}}
* {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
* [[Teimpléad:Dead link]]
== Lochanna ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]], [[:Catagóir:Lochanna na hÉireann]] [[:Catagóir:Lochanna Chontae Aontroma]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Ard Mhacha]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Chabháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chill Mhantáin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chorcaí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhoire]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Dúin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhún na nGall]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Fhear Manach]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhuineacháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhaigh Eo]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Thír Eoghain]]
:[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|]
:[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch]
# [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]]
# [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]]
# ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
# ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
# ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]]
# ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach]
# [[Lochanna Chill Airne]]
#* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]]
#* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]]
# [[Loch an Iúir]] *
# ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]]
# [[Loch Beara]]
# [[Claonloch]] (a haon?)
# [[Loch Bhéal Trá]]
#* [[Loch Buinne]]
# [[Loch Charraig an Droichid]]
# [[Carraig an Phoirt]]
# [[Loch Bhaile Choille Fóir]]
#* [[Loch Bhaile na hUamha]]
# [[Loch Oileán Uí Eadhna]]
# [[Loch Conbhuí]]
# [[Loch Chrathaí]]
#* [[Loch Raithin]]
# [[Loch Collán]]
# [[Loch Choileáin Uí Shíoda]]
# [[Loch Cútra]]
#* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]]
# [[Loch Dúlocha]]
# [[Loch an Chlocháin Léith]]
# [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]]
#* [[Loch Gabhlach]]
# [[Loch Iascaí]]
# [[Loch Eirid]]
# [[Loch Fí]]
#* [[Loch Fearna]]
# [[Loch na Foirnéise]]
# [[Loch Guth Ard Deas]]
# [[Loch Gartáin]]
#* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]]
# [[Loch Ghleann Éada]]
#* [[Loch Ghleann an Chairthe]]
# [[Loch Ghleann Dá Loch]]
#* [[Loch Eidhneach]]
# [[Loch Inse Chrónáin]]
# [[Loch Inse Uí Chuinn]]
#* [[Loch Inis Cara]] (taiscumar)
# [[Loch Oileán Éadaí]] (baile?)
# [[Loch Cheis Charraigín]]
#* [[Loch Chill Ghlais]]
# [[Loch Chill an Iúir]]
# [[Loch Cinnéile]]
# [[Loch Chionn Droma]]
#* [[Loch na Coille Móire]]
# [[Loch Leitir Creamha Rua]]
#* [[Loch an Chrainn Chrín]]
# [[Loch Mac nÉan Uachtair]]
# [[Loch Marbh]]
#* [[Loch Mháimín]]
# [[Loch Míle]]
# [[Loch Míolach]]
# [[Loch Moirne]]
#* [[Loch Mhuiceanach]]
# [[Loch Mucnú]]
# [[Loch na Cuinge Uachtarach]]
# [[Loch Uí Fhloinn]]
#* [[Loch Riach]]
# [[Claonloch]] (arís?)
#* [[Loch an Rois]]
# [[Loch an Scoir]]
#* [[Loch Sindile]]
# [[Loch Eoin]]
#* [[Loch Sáile]]
# [[Loch Theach an Teampla]]
# [[Turlach Ráth Asáin]]
== Loch na Cuinge Uachtarach ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
Tá ''' Loch na Cuinge Uachtarach'''<ref name=logainm /><ref name=EPA /> suite i n[[Gaoth Dobhair]], [[Contae Dhún na nGall]].<ref name=discovery /><ref name=mckay /> Tá an loch suite idir [[Loch Dhún Lúiche]] agus Loch na Cuinge Íochtarach, a ritheann abhainn ins [[An Chláidigh]] isteach.<ref name=discovery /><ref name=4x4sb />
== Fiadhúlra
I measc na n-iasc i Loch na Cuinge, tá [[breac geal]] agus [[bradán]].<ref name=di /><ref name=myfishmaps />
Tá an loch lastigh de [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]].<ref name=npws />
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Tagairtí
{{reflist| refs =
<ref name=logainm>{{lua idirlín | url = http://www.logainm.ie/ga/1396517 | teideal = Loch na Cuinge Uachtarach | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 6ú Lúnasa 2023 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref>
<ref name=EPA>{{lua idirlín | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=18 | teideal = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | dáta = 2006 | leathanaigh = 12 | foilsitheoir = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | dátarochtana = 17ú Lúnasa 2022 | url-status = live | archive-url = https://web.archive.org/web/20220726141316/https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf | archive-date = 26ú Iúil 2022}}</ref>
<ref name=npws>{{lua idirlín | url=http://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/conservation_objectives/CO000140.pdf | teideal = Fawnboy Bog/Lough Nacung SAC 000140 | dáta = 2016 | work = Conservation Objectives Series | issn = 2009-4086 | foilsitheoir = [[An tSeirbhís Páirceanna Náisiúnta agus Fiadhúlra]]}}</ref>
<ref name=discovery>''Discovery Series,'' Bileog 1 (Ceathrú Eagrán). [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]] (SOÉ), [[Baile Átha Cliath]], 2012.</ref>
<ref name=mckay>Patrick McKay, ''A Dictionary of Ulster Place-Names'', l. 101. The Institute of Irish Studies, [[Ollscoil na Banríona, Béal Feirste|Ollscoil na Banríona]], Béal Feirste, 1999.</ref>
<ref name=4x4sb>{{lua idirlín | url = http://www.4x4sb.com/kayaking/co-donegal-irl/184-lough-nacung-upper-irl | teideal = Lough Nacung Upper (IRL) | údar = Administrator | dátarochtana = 2015-12-29 | archive-url = https://web.archive.org/web/20160304090822/http://www.4x4sb.com/kayaking/co-donegal-irl/184-lough-nacung-upper-irl|archive-date=2016-03-04 | url-status = dead}}</ref>
<ref name=di>{{lua idirlín | url = http://www.discoverireland.ie/Activities-Adventure/lough-nacung-lough-lacung-upper-and-dunlewy-lake/50025 | teideal = Lough Nacung – Discover Ireland | dátarochtana = 29ú Nollaig 2015 | archive-date = 5ú Márta 2016 | archive-url = https://web.archive.org/web/20160305025819/http://www.discoverireland.ie/Activities-Adventure/lough-nacung-lough-lacung-upper-and-dunlewy-lake/50025 | url-status = dead}}</ref>
<ref name=myfishmaps>{{lua idirlín | url = http://www.myfishmaps.com/intl-fishing-maps/Ireland/fishing-Water_Locations/Lake/Donegal/Lough_Nacung_Upper/ | teideal = Lough Nacung Upper, Donegal - MyFishMaps.com}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Nacung Upper}}
[[Category:Lakes of County Donegal]]
== Tíreolaíocht ==
Tá Loch an Rois {{convert|3|km|1|abbr=on}} ar fad agus {{convert|1|km|1|abbr=on}} ar leithead. Tá sé tuairim is {{convert|15|km|0|abbr=on}} siar ó thuaidh de chathair na [[Gaillimh]]e, gar de {{h|Maigh Cuilinn}}.
== Stair an dúlra ==
I measc na n-iasc i Loch an Rois, tá [[péirse]], [[róiste]], [[bran (iasc)|bran]], [[liús]] agus [[eascann]] atá i mbaol criticiúil.<ref name=IFI/> Tá an loch lastigh den [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] Loch agus Choill Rois.<ref name=NPWS/>
== Féach freisin ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Tagairtí ==
{{reflist | refs =
<ref name=logainm>{{lua idirlín | url = http://www.logainm.ie/ga/1411020 | teideal = Loch an Rois | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 28ú Nollaig 2015 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref>
<ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=19 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 13 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | access-date = 12 October 2022}}</ref>
<ref name=IFI>{{lua idirlín | url = http://wfdfish.ie/wp-content/uploads/2011/11/Ross_report_2013.pdf | teideal = Sampling Fish for the Water Framework Directive – Ross Lake | foilsitheoir = [[Iascach Intíre Éireann]] | dáta = Lúnasa 2013 | dátarochtana = 28ú Nollaig 2015}}</ref>
<ref name=NPWS>{{lua idirlín | url = http://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY001312.pdf | teideal = Ross Lake and Woods SAC | foilsitheoir = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | dátarochtana = 28ú Nollaig 2015}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Rois, Loch an}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae na Gaillimhe]]
== Lochanna Chill Airne ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
'' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural />
== Surroundings
'' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}}
'' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" />
== Loch Léin
{{príomhalt|Loch Léin}}
[[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]]
'' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]].
'' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula.
== Muckross Lake
{{príomhalt|Loch Mhucrois}}
[[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]]
'' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" />
== Upper Lake
{{príomhalt|An Loch Uachtarach}}
[[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]]
'' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" />
== Béaloideas
'' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 />
'' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]].
== Gailearaí
[[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]]
[[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]]
[[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]]
[[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]]
[[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]]
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Naisc sheachtracha
* [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park]
* [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes]
* [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }}
== Tagairtí
{{reflist|refs =
<ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref>
<ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref>
<ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref>
<ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref>
<ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref>
<ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref>
<ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref>
<ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref>
<ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
<ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]]
== Tuamaí ==
# ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]]
== Dlí luath na hÉireann ==
{{tl|Dlí luath na hÉireann}}
Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas.
The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law".
My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference.
Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"?
Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former.
Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach).
Notes:
* Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie
* "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann?
* What about Welsh, English or Roman law?
== Téamh domhanda ==
••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir
Ann cheana:
* [[Téamh domhanda]] '' Global warming
* [[:Catagóir:Téamh domhanda]]
* [[Aeráid]] '' Climate
* [[:Catagóir:Athrú aeráide]]
* [[Tonn teasa]] '' Heat wave
* [[Falscaí]] '' Wild fire
* [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation
* [[Eostatacht]] '' Eustacy
'Cúis'eanna nua:
# [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas
# [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission
# [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission
# [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture
9oedq18z0gd0m0vfx2ncnymjg936cxl
1271523
1271522
2025-06-25T19:44:19Z
Marcas.oduinn
33120
1271523
wikitext
text/x-wiki
__NOINDEX__
__NOTOC__
[ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ]
Teimpléid;
* {{tl|efn}}
* {{tl|lua idirlín}}
* {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
* [[Teimpléad:Dead link]]
== Lochanna ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]], [[:Catagóir:Lochanna na hÉireann]] [[:Catagóir:Lochanna Chontae Aontroma]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Ard Mhacha]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Chabháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chill Mhantáin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chorcaí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhoire]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Dúin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhún na nGall]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Fhear Manach]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhuineacháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhaigh Eo]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Thír Eoghain]]
:[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|]
:[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch]
# [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]]
# [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]]
# ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
# ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
# ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]]
# ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach]
# [[Lochanna Chill Airne]]
#* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]]
#* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]]
# [[Loch an Iúir]] *
# ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]]
# [[Loch Beara]]
# [[Claonloch]] (a haon?)
# [[Loch Bhéal Trá]]
#* [[Loch Buinne]]
# [[Loch Charraig an Droichid]]
# [[Carraig an Phoirt]]
# [[Loch Bhaile Choille Fóir]]
#* [[Loch Bhaile na hUamha]]
# [[Loch Oileán Uí Eadhna]]
# [[Loch Conbhuí]]
# [[Loch Chrathaí]]
#* [[Loch Raithin]]
# [[Loch Collán]]
# [[Loch Choileáin Uí Shíoda]]
# [[Loch Cútra]]
#* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]]
# [[Loch Dúlocha]]
# [[Loch an Chlocháin Léith]]
# [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]]
#* [[Loch Gabhlach]]
# [[Loch Iascaí]]
# [[Loch Eirid]]
# [[Loch Fí]]
#* [[Loch Fearna]]
# [[Loch na Foirnéise]]
# [[Loch Guth Ard Deas]]
# [[Loch Gartáin]]
#* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]]
# [[Loch Ghleann Éada]]
#* [[Loch Ghleann an Chairthe]]
# [[Loch Ghleann Dá Loch]]
#* [[Loch Eidhneach]]
# [[Loch Inse Chrónáin]]
# [[Loch Inse Uí Chuinn]]
#* [[Loch Inis Cara]] (taiscumar)
# [[Loch Oileán Éadaí]] (baile?)
# [[Loch Cheis Charraigín]]
#* [[Loch Chill Ghlais]]
# [[Loch Chill an Iúir]]
# [[Loch Cinnéile]]
# [[Loch Chionn Droma]]
#* [[Loch na Coille Móire]]
# [[Loch Leitir Creamha Rua]]
#* [[Loch an Chrainn Chrín]]
# [[Loch Mac nÉan Uachtair]]
# [[Loch Marbh]]
#* [[Loch Mháimín]]
# [[Loch Míle]]
# [[Loch Míolach]]
# [[Loch Moirne]]
#* [[Loch Mhuiceanach]]
# [[Loch Mucnú]]
# [[Loch na Cuinge Uachtarach]]
# [[Loch Uí Fhloinn]]
#* [[Loch Riach]]
# [[Claonloch]] (arís?)
#* [[Loch an Rois]]
# [[Loch an Scoir]]
#* [[Loch Sindile]]
# [[Loch Eoin]]
#* [[Loch Sáile]]
# [[Loch Theach an Teampla]]
# [[Turlach Ráth Asáin]]
== Tíreolaíocht ==
Tá Loch an Rois {{convert|3|km|1|abbr=on}} ar fad agus {{convert|1|km|1|abbr=on}} ar leithead. Tá sé tuairim is {{convert|15|km|0|abbr=on}} siar ó thuaidh de chathair na [[Gaillimh]]e, gar de {{h|Maigh Cuilinn}}.
== Stair an dúlra ==
I measc na n-iasc i Loch an Rois, tá [[péirse]], [[róiste]], [[bran (iasc)|bran]], [[liús]] agus [[eascann]] atá i mbaol criticiúil.<ref name=IFI/> Tá an loch lastigh den [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] Loch agus Choill Rois.<ref name=NPWS/>
== Féach freisin ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Tagairtí ==
{{reflist | refs =
<ref name=logainm>{{lua idirlín | url = http://www.logainm.ie/ga/1411020 | teideal = Loch an Rois | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 28ú Nollaig 2015 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref>
<ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=19 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 13 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | access-date = 12 October 2022}}</ref>
<ref name=IFI>{{lua idirlín | url = http://wfdfish.ie/wp-content/uploads/2011/11/Ross_report_2013.pdf | teideal = Sampling Fish for the Water Framework Directive – Ross Lake | foilsitheoir = [[Iascach Intíre Éireann]] | dáta = Lúnasa 2013 | dátarochtana = 28ú Nollaig 2015}}</ref>
<ref name=NPWS>{{lua idirlín | url = http://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY001312.pdf | teideal = Ross Lake and Woods SAC | foilsitheoir = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | dátarochtana = 28ú Nollaig 2015}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Rois, Loch an}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae na Gaillimhe]]
== Lochanna Chill Airne ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
'' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural />
== Surroundings
'' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}}
'' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" />
== Loch Léin
{{príomhalt|Loch Léin}}
[[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]]
'' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]].
'' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula.
== Muckross Lake
{{príomhalt|Loch Mhucrois}}
[[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]]
'' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" />
== Upper Lake
{{príomhalt|An Loch Uachtarach}}
[[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]]
'' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" />
== Béaloideas
'' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 />
'' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]].
== Gailearaí
[[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]]
[[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]]
[[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]]
[[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]]
[[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]]
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Naisc sheachtracha
* [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park]
* [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes]
* [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }}
== Tagairtí
{{reflist|refs =
<ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref>
<ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref>
<ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref>
<ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref>
<ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref>
<ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref>
<ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref>
<ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref>
<ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
<ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]]
== Tuamaí ==
# ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]]
== Dlí luath na hÉireann ==
{{tl|Dlí luath na hÉireann}}
Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas.
The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law".
My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference.
Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"?
Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former.
Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach).
Notes:
* Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie
* "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann?
* What about Welsh, English or Roman law?
== Téamh domhanda ==
••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir
Ann cheana:
* [[Téamh domhanda]] '' Global warming
* [[:Catagóir:Téamh domhanda]]
* [[Aeráid]] '' Climate
* [[:Catagóir:Athrú aeráide]]
* [[Tonn teasa]] '' Heat wave
* [[Falscaí]] '' Wild fire
* [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation
* [[Eostatacht]] '' Eustacy
'Cúis'eanna nua:
# [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas
# [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission
# [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission
# [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture
cp9ikh6h6xjbzmdkcch5g5zwfmdvzsc
1271525
1271523
2025-06-25T19:47:48Z
Marcas.oduinn
33120
/* Lochanna */
1271525
wikitext
text/x-wiki
__NOINDEX__
__NOTOC__
[ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ]
Teimpléid;
* {{tl|efn}}
* {{tl|lua idirlín}}
* {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
* [[Teimpléad:Dead link]]
== Lochanna ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]], [[:Catagóir:Lochanna na hÉireann]] [[:Catagóir:Lochanna Chontae Aontroma]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Ard Mhacha]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Chabháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chill Mhantáin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chorcaí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhoire]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Dúin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhún na nGall]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Fhear Manach]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhuineacháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhaigh Eo]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Thír Eoghain]]
:[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|]
:[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch]
# [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]]
# [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]]
# ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
# ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
# ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]]
# ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach]
# [[Lochanna Chill Airne]]
#* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]]
#* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]]
# [[Loch an Iúir]] *
# ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]]
# [[Loch Beara]]
# [[Claonloch]] (a haon?)
# [[Loch Bhéal Trá]]
#* [[Loch Buinne]]
# [[Loch Charraig an Droichid]]
# [[Carraig an Phoirt]]
# [[Loch Bhaile Choille Fóir]]
#* [[Loch Bhaile na hUamha]]
# [[Loch Oileán Uí Eadhna]]
# [[Loch Conbhuí]]
# [[Loch Chrathaí]]
#* [[Loch Raithin]]
# [[Loch Collán]]
# [[Loch Choileáin Uí Shíoda]]
# [[Loch Cútra]]
#* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]]
# [[Loch Dúlocha]]
# [[Loch an Chlocháin Léith]]
# [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]]
#* [[Loch Gabhlach]]
# [[Loch Iascaí]]
# [[Loch Eirid]]
# [[Loch Fí]]
#* [[Loch Fearna]]
# [[Loch na Foirnéise]]
# [[Loch Guth Ard Deas]]
# [[Loch Gartáin]]
#* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]]
# [[Loch Ghleann Éada]]
#* [[Loch Ghleann an Chairthe]]
# [[Loch Ghleann Dá Loch]]
#* [[Loch Eidhneach]]
# [[Loch Inse Chrónáin]]
# [[Loch Inse Uí Chuinn]]
#* [[Loch Inis Cara]] (taiscumar)
# [[Loch Oileán Éadaí]] (baile?)
# [[Loch Cheis Charraigín]]
#* [[Loch Chill Ghlais]]
# [[Loch Chill an Iúir]]
# [[Loch Cinnéile]]
# [[Loch Chionn Droma]]
#* [[Loch na Coille Móire]]
# [[Loch Leitir Creamha Rua]]
#* [[Loch an Chrainn Chrín]]
# [[Loch Mac nÉan Uachtair]]
# [[Loch Marbh]]
#* [[Loch Mháimín]]
# [[Loch Míle]]
# [[Loch Míolach]]
# [[Loch Moirne]]
#* [[Loch Mhuiceanach]]
# [[Loch Mucnú]]
#* [[Loch na Cuinge Uachtarach]]
# [[Loch Uí Fhloinn]]
#* [[Loch Riach]]
# [[Claonloch]] (arís?)
#* [[Loch an Rois]]
# [[Loch an Scoir]]
#* [[Loch Sindile]]
# [[Loch Eoin]]
#* [[Loch Sáile]]
# [[Loch Theach an Teampla]]
# [[Turlach Ráth Asáin]]
== Tíreolaíocht ==
Tá Loch an Rois {{convert|3|km|1|abbr=on}} ar fad agus {{convert|1|km|1|abbr=on}} ar leithead. Tá sé tuairim is {{convert|15|km|0|abbr=on}} siar ó thuaidh de chathair na [[Gaillimh]]e, gar de {{h|Maigh Cuilinn}}.
== Stair an dúlra ==
I measc na n-iasc i Loch an Rois, tá [[péirse]], [[róiste]], [[bran (iasc)|bran]], [[liús]] agus [[eascann]] atá i mbaol criticiúil.<ref name=IFI/> Tá an loch lastigh den [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] Loch agus Choill Rois.<ref name=NPWS/>
== Féach freisin ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Tagairtí ==
{{reflist | refs =
<ref name=logainm>{{lua idirlín | url = http://www.logainm.ie/ga/1411020 | teideal = Loch an Rois | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 28ú Nollaig 2015 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref>
<ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=19 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 13 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | access-date = 12 October 2022}}</ref>
<ref name=IFI>{{lua idirlín | url = http://wfdfish.ie/wp-content/uploads/2011/11/Ross_report_2013.pdf | teideal = Sampling Fish for the Water Framework Directive – Ross Lake | foilsitheoir = [[Iascach Intíre Éireann]] | dáta = Lúnasa 2013 | dátarochtana = 28ú Nollaig 2015}}</ref>
<ref name=NPWS>{{lua idirlín | url = http://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY001312.pdf | teideal = Ross Lake and Woods SAC | foilsitheoir = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | dátarochtana = 28ú Nollaig 2015}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Rois, Loch an}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae na Gaillimhe]]
== Lochanna Chill Airne ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
'' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural />
== Surroundings
'' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}}
'' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" />
== Loch Léin
{{príomhalt|Loch Léin}}
[[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]]
'' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]].
'' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula.
== Muckross Lake
{{príomhalt|Loch Mhucrois}}
[[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]]
'' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" />
== Upper Lake
{{príomhalt|An Loch Uachtarach}}
[[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]]
'' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" />
== Béaloideas
'' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 />
'' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]].
== Gailearaí
[[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]]
[[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]]
[[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]]
[[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]]
[[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]]
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Naisc sheachtracha
* [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park]
* [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes]
* [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }}
== Tagairtí
{{reflist|refs =
<ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref>
<ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref>
<ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref>
<ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref>
<ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref>
<ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref>
<ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref>
<ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref>
<ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
<ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]]
== Tuamaí ==
# ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]]
== Dlí luath na hÉireann ==
{{tl|Dlí luath na hÉireann}}
Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas.
The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law".
My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference.
Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"?
Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former.
Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach).
Notes:
* Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie
* "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann?
* What about Welsh, English or Roman law?
== Téamh domhanda ==
••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir
Ann cheana:
* [[Téamh domhanda]] '' Global warming
* [[:Catagóir:Téamh domhanda]]
* [[Aeráid]] '' Climate
* [[:Catagóir:Athrú aeráide]]
* [[Tonn teasa]] '' Heat wave
* [[Falscaí]] '' Wild fire
* [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation
* [[Eostatacht]] '' Eustacy
'Cúis'eanna nua:
# [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas
# [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission
# [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission
# [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture
ltl9bslvwrjyag38txgyd4btcxqaao1
1271526
1271525
2025-06-25T20:04:00Z
Marcas.oduinn
33120
/* Lochanna */
1271526
wikitext
text/x-wiki
__NOINDEX__
__NOTOC__
[ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ]
Teimpléid;
* {{tl|efn}}
* {{tl|lua idirlín}}
* {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
* [[Teimpléad:Dead link]]
== Lochanna ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]], [[:Catagóir:Lochanna na hÉireann]] [[:Catagóir:Lochanna Chontae Aontroma]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Ard Mhacha]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Chabháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chill Mhantáin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chorcaí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhoire]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Dúin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhún na nGall]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Fhear Manach]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhuineacháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhaigh Eo]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Thír Eoghain]]
:[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|]
:[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch]
# [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]]
# [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]]
# ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
# ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
# ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]]
# ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach]
# [[Lochanna Chill Airne]]
#* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]]
#* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]]
# [[Loch an Iúir]] *
# ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]]
# [[Loch Beara]]
# [[Claonloch]] (a haon?)
# [[Loch Bhéal Trá]]
#* [[Loch Buinne]]
# [[Loch Charraig an Droichid]]
# [[Carraig an Phoirt]]
# [[Loch Bhaile Choille Fóir]]
#* [[Loch Bhaile na hUamha]]
# [[Loch Oileán Uí Eadhna]]
# [[Loch Conbhuí]]
# [[Loch Chrathaí]]
#* [[Loch Raithin]]
# [[Loch Collán]]
# [[Loch Choileáin Uí Shíoda]]
# [[Loch Cútra]]
#* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]]
# [[Loch Dúlocha]]
# [[Loch an Chlocháin Léith]]
# [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]]
#* [[Loch Gabhlach]]
# [[Loch Iascaí]]
# [[Loch Eirid]]
# [[Loch Fí]]
#* [[Loch Fearna]]
# [[Loch na Foirnéise]]
# [[Loch Guth Ard Deas]]
# [[Loch Gartáin]]
#* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]]
# [[Loch Ghleann Éada]]
#* [[Loch Ghleann an Chairthe]]
# [[Loch Ghleann Dá Loch]]
#* [[Loch Eidhneach]]
# [[Loch Inse Chrónáin]]
# [[Loch Inse Uí Chuinn]]
#* [[Loch Inis Cara]] (taiscumar)
# [[Loch Oileán Éadaí]] (baile?)
# [[Loch Cheis Charraigín]]
#* [[Loch Chill Ghlais]]
# [[Loch Chill an Iúir]]
# [[Loch Cinnéile]]
# [[Loch Chionn Droma]]
#* [[Loch na Coille Móire]]
# [[Loch Leitir Creamha Rua]]
#* [[Loch an Chrainn Chrín]]
# [[Loch Mac nÉan Uachtair]]
# [[Loch Marbh]]
#* [[Loch Mháimín]]
# [[Loch Míle]]
# [[Loch Míolach]]
# [[Loch Moirne]]
#* [[Loch Mhuiceanach]]
# [[Loch Mucnú]]
#* [[Loch na Cuinge Uachtarach]]
# [[Loch Uí Fhloinn]]
#* [[Loch Riach]]
# [[Claonloch]] (arís?)
#* [[Loch an Rois]]
# [[Loch an Scoir]]
#* [[Loch Sindile]]
# [[Loch Eoin]]
#* [[Loch Sáile]]
# [[Loch Theach an Teampla]]
# [[Turlach Ráth Asáin]]
== Loch Beara ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
''' Loch Beara'''<ref name=logainm/><ref name=EPA/> is a [[fionnuisce]] suite i dtuaisceart {{h|Chontae Dhún na nGall]] in the valley along the Gaoth Beara fault.
== Tíreolaíocht
'' Loch Beara is about {{convert|30|km|0}} west of [[Leitir Ceanainn]], just outside the southwest corner of [[Páirc Náisiúnta Ghleann Bheatha]].<ref name=IFI/> It measures about {{convert|1.5|km|1|abbr=on}} long and {{convert|1|km|1|abbr=on}} wide.
== Hidreolaíocht
'' Loch Beara is fed mainly by the Barra River entering at its northern end. The lake drains southwards into the Gaoth Beara River. The lake, like other area lakes, is [[Innéacs Staide Trófach|olagatrófach]].<ref name=NPWS/>
== Stair an dúlra
'' Fish species in Loch Beara include [[breac donn]], [[bradán]] agus [[eascann]] atá i mbaol criticiúil.<ref name=IFI/> Tá an loch lastigh den [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] Phortach Chlochar na nGabhar agus Pháirc Náisiúnta Ghleann Bheatha, which also includes [[Loch Ghleann Bheatha]].<ref name=NPWS/>
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Tagairtí
{{reflist | refs =
<ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=16 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 10 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | access-date = 11 October 2022}}</ref>
<ref name=IFI>{{lua idirlín | url = http://wfdfish.ie/wp-content/uploads/2011/11/Barra_report_2014.pdf | teideal = Water Framework Directive Fish Stock Survey of Lough Barra | foilsitheoir = Inland Fisheries Ireland | dáta = July 2014 | dátarochtana = 3 February 2016}}</ref>
<ref name=logainm>{{lua idirlín | url = http://www.logainm.ie/ga/1166331 | teideal = Loch Beara | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 3ú Feabhra 2016 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref>
<ref name=NPWS>{{lua idirlín | url = http://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY002047.pdf | teideal = Cloghernagore Bog and Glenveagh National Park SAC | foilsitheoir = [[An tSeirbhís Páirceanna Náisiúnta agus Fiadhúlra]] | dátarochtana = 3ú Feabhra 2016}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Beara, Loch}}
[[Catagóir: Lochanna Chontae Dhún na nGall]]
== Tíreolaíocht ==
Tá Loch an Rois {{convert|3|km|1|abbr=on}} ar fad agus {{convert|1|km|1|abbr=on}} ar leithead. Tá sé tuairim is {{convert|15|km|0|abbr=on}} siar ó thuaidh de chathair na [[Gaillimh]]e, gar de {{h|Maigh Cuilinn}}.
== Stair an dúlra ==
I measc na n-iasc i Loch an Rois, tá [[péirse]], [[róiste]], [[bran (iasc)|bran]], [[liús]] agus [[eascann]] atá i mbaol criticiúil.<ref name=IFI/> Tá an loch lastigh den [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] Loch agus Choill Rois.<ref name=NPWS/>
== Féach freisin ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Tagairtí ==
{{reflist | refs =
<ref name=logainm>{{lua idirlín | url = http://www.logainm.ie/ga/1411020 | teideal = Loch an Rois | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 28ú Nollaig 2015 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref>
<ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=19 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 13 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | access-date = 12 October 2022}}</ref>
<ref name=IFI>{{lua idirlín | url = http://wfdfish.ie/wp-content/uploads/2011/11/Ross_report_2013.pdf | teideal = Sampling Fish for the Water Framework Directive – Ross Lake | foilsitheoir = [[Iascach Intíre Éireann]] | dáta = Lúnasa 2013 | dátarochtana = 28ú Nollaig 2015}}</ref>
<ref name=NPWS>{{lua idirlín | url = http://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY001312.pdf | teideal = Ross Lake and Woods SAC | foilsitheoir = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | dátarochtana = 28ú Nollaig 2015}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Rois, Loch an}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae na Gaillimhe]]
== Lochanna Chill Airne ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
'' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural />
== Surroundings
'' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}}
'' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" />
== Loch Léin
{{príomhalt|Loch Léin}}
[[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]]
'' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]].
'' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula.
== Muckross Lake
{{príomhalt|Loch Mhucrois}}
[[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]]
'' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" />
== Upper Lake
{{príomhalt|An Loch Uachtarach}}
[[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]]
'' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" />
== Béaloideas
'' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 />
'' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]].
== Gailearaí
[[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]]
[[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]]
[[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]]
[[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]]
[[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]]
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Naisc sheachtracha
* [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park]
* [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes]
* [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }}
== Tagairtí
{{reflist|refs =
<ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref>
<ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref>
<ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref>
<ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref>
<ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref>
<ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref>
<ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref>
<ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref>
<ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
<ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]]
== Tuamaí ==
# ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]]
== Dlí luath na hÉireann ==
{{tl|Dlí luath na hÉireann}}
Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas.
The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law".
My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference.
Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"?
Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former.
Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach).
Notes:
* Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie
* "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann?
* What about Welsh, English or Roman law?
== Téamh domhanda ==
••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir
Ann cheana:
* [[Téamh domhanda]] '' Global warming
* [[:Catagóir:Téamh domhanda]]
* [[Aeráid]] '' Climate
* [[:Catagóir:Athrú aeráide]]
* [[Tonn teasa]] '' Heat wave
* [[Falscaí]] '' Wild fire
* [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation
* [[Eostatacht]] '' Eustacy
'Cúis'eanna nua:
# [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas
# [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission
# [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission
# [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture
orvdpo5mwypiwy4oebbm116mv56hbaa
1271529
1271526
2025-06-25T20:26:04Z
Marcas.oduinn
33120
1271529
wikitext
text/x-wiki
__NOINDEX__
__NOTOC__
[ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ]
Teimpléid;
* {{tl|efn}}
* {{tl|lua idirlín}}
* {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
* [[Teimpléad:Dead link]]
== Lochanna ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]], [[:Catagóir:Lochanna na hÉireann]] [[:Catagóir:Lochanna Chontae Aontroma]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Ard Mhacha]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Chabháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chill Mhantáin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chorcaí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhoire]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Dúin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhún na nGall]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Fhear Manach]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhuineacháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhaigh Eo]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Thír Eoghain]]
:[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|]
:[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch]
# [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]]
# [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]]
# ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
# ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
# ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]]
# ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach]
# [[Lochanna Chill Airne]]
#* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]]
#* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]]
# [[Loch an Iúir]] *
# ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]]
# [[Loch Beara]]
# [[Claonloch]] (a haon?)
# [[Loch Bhéal Trá]]
#* [[Loch Buinne]]
# [[Loch Charraig an Droichid]]
# [[Carraig an Phoirt]]
# [[Loch Bhaile Choille Fóir]]
#* [[Loch Bhaile na hUamha]]
# [[Loch Oileán Uí Eadhna]]
# [[Loch Conbhuí]]
# [[Loch Chrathaí]]
#* [[Loch Raithin]]
# [[Loch Collán]]
# [[Loch Choileáin Uí Shíoda]]
# [[Loch Cútra]]
#* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]]
# [[Loch Dúlocha]]
# [[Loch an Chlocháin Léith]]
# [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]]
#* [[Loch Gabhlach]]
# [[Loch Iascaí]]
# [[Loch Eirid]]
# [[Loch Fí]]
#* [[Loch Fearna]]
# [[Loch na Foirnéise]]
# [[Loch Guth Ard Deas]]
# [[Loch Gartáin]]
#* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]]
# [[Loch Ghleann Éada]]
#* [[Loch Ghleann an Chairthe]]
# [[Loch Ghleann Dá Loch]]
#* [[Loch Eidhneach]]
# [[Loch Inse Chrónáin]]
# [[Loch Inse Uí Chuinn]]
#* [[Loch Inis Cara]] (taiscumar)
# [[Loch Oileán Éadaí]] (baile?)
# [[Loch Cheis Charraigín]]
#* [[Loch Chill Ghlais]]
# [[Loch Chill an Iúir]]
# [[Loch Cinnéile]]
# [[Loch Chionn Droma]]
#* [[Loch na Coille Móire]]
# [[Loch Leitir Creamha Rua]]
#* [[Loch an Chrainn Chrín]]
# [[Loch Mac nÉan Uachtair]]
# [[Loch Marbh]]
#* [[Loch Mháimín]]
# [[Loch Míle]]
# [[Loch Míolach]]
# [[Loch Moirne]]
#* [[Loch Mhuiceanach]]
# [[Loch Mucnú]]
#* [[Loch na Cuinge Uachtarach]]
# [[Loch Uí Fhloinn]]
#* [[Loch Riach]]
# [[Claonloch]] (arís?)
#* [[Loch an Rois]]
# [[Loch an Scoir]]
#* [[Loch Sindile]]
# [[Loch Eoin]]
#* [[Loch Sáile]]
# [[Loch Theach an Teampla]]
# [[Turlach Ráth Asáin]]
== Loch Beara ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
''' Loch Beara'''<ref name=logainm/><ref name=EPA/> is a [[fionnuisce]] suite i dtuaisceart {{h|Chontae Dhún na nGall]] in the valley along the Gaoth Beara fault.
== Tíreolaíocht
'' Loch Beara is about {{convert|30|km|0}} west of [[Leitir Ceanainn]], just outside the southwest corner of [[Páirc Náisiúnta Ghleann Bheatha]].<ref name=IFI/> It measures about {{convert|1.5|km|1|abbr=on}} long and {{convert|1|km|1|abbr=on}} wide.
== Hidreolaíocht
'' Loch Beara is fed mainly by the Barra River entering at its northern end. The lake drains southwards into the Gaoth Beara River. The lake, like other area lakes, is [[Innéacs Staide Trófach|olagatrófach]].<ref name=NPWS/>
== Stair an dúlra
'' Fish species in Loch Beara include [[breac donn]], [[bradán]] agus [[eascann]] atá i mbaol criticiúil.<ref name=IFI/> Tá an loch lastigh den [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] Phortach Chlochar na nGabhar agus Pháirc Náisiúnta Ghleann Bheatha, which also includes [[Loch Ghleann Bheatha]].<ref name=NPWS/>
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Tagairtí
{{reflist | refs =
<ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=16 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 10 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | access-date = 11 October 2022}}</ref>
<ref name=IFI>{{lua idirlín | url = http://wfdfish.ie/wp-content/uploads/2011/11/Barra_report_2014.pdf | teideal = Water Framework Directive Fish Stock Survey of Lough Barra | foilsitheoir = Inland Fisheries Ireland | dáta = July 2014 | dátarochtana = 3 February 2016}}</ref>
<ref name=logainm>{{lua idirlín | url = http://www.logainm.ie/ga/1166331 | teideal = Loch Beara | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 3ú Feabhra 2016 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref>
<ref name=NPWS>{{lua idirlín | url = http://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY002047.pdf | teideal = Cloghernagore Bog and Glenveagh National Park SAC | foilsitheoir = [[An tSeirbhís Páirceanna Náisiúnta agus Fiadhúlra]] | dátarochtana = 3ú Feabhra 2016}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Beara, Loch}}
[[Catagóir: Lochanna Chontae Dhún na nGall]]
== Stair an dúlra ==
I measc na n-iasc i Loch an Rois, tá [[péirse]], [[róiste]], [[bran (iasc)|bran]], [[liús]] agus [[eascann]] atá i mbaol criticiúil.<ref name=IFI/> Tá an loch lastigh den [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] Loch agus Choill Rois.<ref name=NPWS/>
== Féach freisin ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Tagairtí ==
{{reflist | refs =
<ref name=logainm>{{lua idirlín | url = http://www.logainm.ie/ga/1411020 | teideal = Loch an Rois | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 28ú Nollaig 2015 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref>
<ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=19 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 13 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | access-date = 12 October 2022}}</ref>
<ref name=IFI>{{lua idirlín | url = http://wfdfish.ie/wp-content/uploads/2011/11/Ross_report_2013.pdf | teideal = Sampling Fish for the Water Framework Directive – Ross Lake | foilsitheoir = [[Iascach Intíre Éireann]] | dáta = Lúnasa 2013 | dátarochtana = 28ú Nollaig 2015}}</ref>
<ref name=NPWS>{{lua idirlín | url = http://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY001312.pdf | teideal = Ross Lake and Woods SAC | foilsitheoir = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | dátarochtana = 28ú Nollaig 2015}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Rois, Loch an}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae na Gaillimhe]]
== Lochanna Chill Airne ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
'' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural />
== Surroundings
'' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}}
'' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" />
== Loch Léin
{{príomhalt|Loch Léin}}
[[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]]
'' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]].
'' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula.
== Muckross Lake
{{príomhalt|Loch Mhucrois}}
[[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]]
'' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" />
== Upper Lake
{{príomhalt|An Loch Uachtarach}}
[[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]]
'' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" />
== Béaloideas
'' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 />
'' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]].
== Gailearaí
[[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]]
[[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]]
[[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]]
[[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]]
[[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]]
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Naisc sheachtracha
* [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park]
* [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes]
* [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }}
== Tagairtí
{{reflist|refs =
<ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref>
<ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref>
<ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref>
<ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref>
<ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref>
<ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref>
<ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref>
<ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref>
<ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
<ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]]
== Tuamaí ==
# ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]]
== Dlí luath na hÉireann ==
{{tl|Dlí luath na hÉireann}}
Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas.
The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law".
My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference.
Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"?
Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former.
Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach).
Notes:
* Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie
* "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann?
* What about Welsh, English or Roman law?
== Téamh domhanda ==
••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir
Ann cheana:
* [[Téamh domhanda]] '' Global warming
* [[:Catagóir:Téamh domhanda]]
* [[Aeráid]] '' Climate
* [[:Catagóir:Athrú aeráide]]
* [[Tonn teasa]] '' Heat wave
* [[Falscaí]] '' Wild fire
* [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation
* [[Eostatacht]] '' Eustacy
'Cúis'eanna nua:
# [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas
# [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission
# [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission
# [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture
68o4rum7ctxg28pwg5pu23n7roat4fh
1271530
1271529
2025-06-25T20:26:19Z
Marcas.oduinn
33120
1271530
wikitext
text/x-wiki
__NOINDEX__
__NOTOC__
[ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ]
Teimpléid;
* {{tl|efn}}
* {{tl|lua idirlín}}
* {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
* [[Teimpléad:Dead link]]
== Lochanna ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]], [[:Catagóir:Lochanna na hÉireann]] [[:Catagóir:Lochanna Chontae Aontroma]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Ard Mhacha]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Chabháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chill Mhantáin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chorcaí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhoire]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Dúin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhún na nGall]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Fhear Manach]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhuineacháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhaigh Eo]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Thír Eoghain]]
:[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|]
:[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch]
# [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]]
# [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]]
# ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
# ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
# ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]]
# ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach]
# [[Lochanna Chill Airne]]
#* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]]
#* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]]
# [[Loch an Iúir]] *
# ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]]
# [[Loch Beara]]
# [[Claonloch]] (a haon?)
# [[Loch Bhéal Trá]]
#* [[Loch Buinne]]
# [[Loch Charraig an Droichid]]
# [[Carraig an Phoirt]]
# [[Loch Bhaile Choille Fóir]]
#* [[Loch Bhaile na hUamha]]
# [[Loch Oileán Uí Eadhna]]
# [[Loch Conbhuí]]
# [[Loch Chrathaí]]
#* [[Loch Raithin]]
# [[Loch Collán]]
# [[Loch Choileáin Uí Shíoda]]
# [[Loch Cútra]]
#* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]]
# [[Loch Dúlocha]]
# [[Loch an Chlocháin Léith]]
# [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]]
#* [[Loch Gabhlach]]
# [[Loch Iascaí]]
# [[Loch Eirid]]
# [[Loch Fí]]
#* [[Loch Fearna]]
# [[Loch na Foirnéise]]
# [[Loch Guth Ard Deas]]
# [[Loch Gartáin]]
#* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]]
# [[Loch Ghleann Éada]]
#* [[Loch Ghleann an Chairthe]]
# [[Loch Ghleann Dá Loch]]
#* [[Loch Eidhneach]]
# [[Loch Inse Chrónáin]]
# [[Loch Inse Uí Chuinn]]
#* [[Loch Inis Cara]] (taiscumar)
# [[Loch Oileán Éadaí]] (baile?)
# [[Loch Cheis Charraigín]]
#* [[Loch Chill Ghlais]]
# [[Loch Chill an Iúir]]
# [[Loch Cinnéile]]
# [[Loch Chionn Droma]]
#* [[Loch na Coille Móire]]
# [[Loch Leitir Creamha Rua]]
#* [[Loch an Chrainn Chrín]]
# [[Loch Mac nÉan Uachtair]]
# [[Loch Marbh]]
#* [[Loch Mháimín]]
# [[Loch Míle]]
# [[Loch Míolach]]
# [[Loch Moirne]]
#* [[Loch Mhuiceanach]]
# [[Loch Mucnú]]
#* [[Loch na Cuinge Uachtarach]]
# [[Loch Uí Fhloinn]]
#* [[Loch Riach]]
# [[Claonloch]] (arís?)
#* [[Loch an Rois]]
# [[Loch an Scoir]]
#* [[Loch Sindile]]
# [[Loch Eoin]]
#* [[Loch Sáile]]
# [[Loch Theach an Teampla]]
# [[Turlach Ráth Asáin]]
== Loch Beara ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
''' Loch Beara'''<ref name=logainm/><ref name=EPA/> is a [[fionnuisce]] suite i dtuaisceart {{h|Chontae Dhún na nGall]] in the valley along the Gaoth Beara fault.
== Tíreolaíocht
'' Loch Beara is about {{convert|30|km|0}} west of [[Leitir Ceanainn]], just outside the southwest corner of [[Páirc Náisiúnta Ghleann Bheatha]].<ref name=IFI/> It measures about {{convert|1.5|km|1|abbr=on}} long and {{convert|1|km|1|abbr=on}} wide.
== Hidreolaíocht
'' Loch Beara is fed mainly by the Barra River entering at its northern end. The lake drains southwards into the Gaoth Beara River. The lake, like other area lakes, is [[Innéacs Staide Trófach|olagatrófach]].<ref name=NPWS/>
== Stair an dúlra
'' Fish species in Loch Beara include [[breac donn]], [[bradán]] agus [[eascann]] atá i mbaol criticiúil.<ref name=IFI/> Tá an loch lastigh den [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] Phortach Chlochar na nGabhar agus Pháirc Náisiúnta Ghleann Bheatha, which also includes [[Loch Ghleann Bheatha]].<ref name=NPWS/>
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Tagairtí
{{reflist | refs =
<ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=16 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 10 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | access-date = 11 October 2022}}</ref>
<ref name=IFI>{{lua idirlín | url = http://wfdfish.ie/wp-content/uploads/2011/11/Barra_report_2014.pdf | teideal = Water Framework Directive Fish Stock Survey of Lough Barra | foilsitheoir = Inland Fisheries Ireland | dáta = July 2014 | dátarochtana = 3 February 2016}}</ref>
<ref name=logainm>{{lua idirlín | url = http://www.logainm.ie/ga/1166331 | teideal = Loch Beara | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 3ú Feabhra 2016 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref>
<ref name=NPWS>{{lua idirlín | url = http://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY002047.pdf | teideal = Cloghernagore Bog and Glenveagh National Park SAC | foilsitheoir = [[An tSeirbhís Páirceanna Náisiúnta agus Fiadhúlra]] | dátarochtana = 3ú Feabhra 2016}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Beara, Loch}}
[[Catagóir: Lochanna Chontae Dhún na nGall]]
== Féach freisin ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Tagairtí ==
{{reflist | refs =
<ref name=logainm>{{lua idirlín | url = http://www.logainm.ie/ga/1411020 | teideal = Loch an Rois | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 28ú Nollaig 2015 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref>
<ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=19 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 13 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | access-date = 12 October 2022}}</ref>
<ref name=IFI>{{lua idirlín | url = http://wfdfish.ie/wp-content/uploads/2011/11/Ross_report_2013.pdf | teideal = Sampling Fish for the Water Framework Directive – Ross Lake | foilsitheoir = [[Iascach Intíre Éireann]] | dáta = Lúnasa 2013 | dátarochtana = 28ú Nollaig 2015}}</ref>
<ref name=NPWS>{{lua idirlín | url = http://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY001312.pdf | teideal = Ross Lake and Woods SAC | foilsitheoir = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | dátarochtana = 28ú Nollaig 2015}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Rois, Loch an}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae na Gaillimhe]]
== Lochanna Chill Airne ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
'' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural />
== Surroundings
'' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}}
'' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" />
== Loch Léin
{{príomhalt|Loch Léin}}
[[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]]
'' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]].
'' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula.
== Muckross Lake
{{príomhalt|Loch Mhucrois}}
[[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]]
'' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" />
== Upper Lake
{{príomhalt|An Loch Uachtarach}}
[[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]]
'' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" />
== Béaloideas
'' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 />
'' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]].
== Gailearaí
[[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]]
[[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]]
[[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]]
[[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]]
[[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]]
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Naisc sheachtracha
* [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park]
* [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes]
* [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }}
== Tagairtí
{{reflist|refs =
<ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref>
<ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref>
<ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref>
<ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref>
<ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref>
<ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref>
<ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref>
<ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref>
<ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
<ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]]
== Tuamaí ==
# ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]]
== Dlí luath na hÉireann ==
{{tl|Dlí luath na hÉireann}}
Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas.
The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law".
My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference.
Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"?
Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former.
Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach).
Notes:
* Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie
* "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann?
* What about Welsh, English or Roman law?
== Téamh domhanda ==
••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir
Ann cheana:
* [[Téamh domhanda]] '' Global warming
* [[:Catagóir:Téamh domhanda]]
* [[Aeráid]] '' Climate
* [[:Catagóir:Athrú aeráide]]
* [[Tonn teasa]] '' Heat wave
* [[Falscaí]] '' Wild fire
* [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation
* [[Eostatacht]] '' Eustacy
'Cúis'eanna nua:
# [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas
# [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission
# [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission
# [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture
0pq323kzako46gnk3rfr1y5gll9ylb7
1271531
1271530
2025-06-25T20:26:34Z
Marcas.oduinn
33120
1271531
wikitext
text/x-wiki
__NOINDEX__
__NOTOC__
[ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ]
Teimpléid;
* {{tl|efn}}
* {{tl|lua idirlín}}
* {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
* [[Teimpléad:Dead link]]
== Lochanna ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]], [[:Catagóir:Lochanna na hÉireann]] [[:Catagóir:Lochanna Chontae Aontroma]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Ard Mhacha]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Chabháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chill Mhantáin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chorcaí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhoire]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Dúin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhún na nGall]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Fhear Manach]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhuineacháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhaigh Eo]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Thír Eoghain]]
:[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|]
:[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch]
# [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]]
# [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]]
# ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
# ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
# ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]]
# ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach]
# [[Lochanna Chill Airne]]
#* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]]
#* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]]
# [[Loch an Iúir]] *
# ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]]
# [[Loch Beara]]
# [[Claonloch]] (a haon?)
# [[Loch Bhéal Trá]]
#* [[Loch Buinne]]
# [[Loch Charraig an Droichid]]
# [[Carraig an Phoirt]]
# [[Loch Bhaile Choille Fóir]]
#* [[Loch Bhaile na hUamha]]
# [[Loch Oileán Uí Eadhna]]
# [[Loch Conbhuí]]
# [[Loch Chrathaí]]
#* [[Loch Raithin]]
# [[Loch Collán]]
# [[Loch Choileáin Uí Shíoda]]
# [[Loch Cútra]]
#* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]]
# [[Loch Dúlocha]]
# [[Loch an Chlocháin Léith]]
# [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]]
#* [[Loch Gabhlach]]
# [[Loch Iascaí]]
# [[Loch Eirid]]
# [[Loch Fí]]
#* [[Loch Fearna]]
# [[Loch na Foirnéise]]
# [[Loch Guth Ard Deas]]
# [[Loch Gartáin]]
#* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]]
# [[Loch Ghleann Éada]]
#* [[Loch Ghleann an Chairthe]]
# [[Loch Ghleann Dá Loch]]
#* [[Loch Eidhneach]]
# [[Loch Inse Chrónáin]]
# [[Loch Inse Uí Chuinn]]
#* [[Loch Inis Cara]] (taiscumar)
# [[Loch Oileán Éadaí]] (baile?)
# [[Loch Cheis Charraigín]]
#* [[Loch Chill Ghlais]]
# [[Loch Chill an Iúir]]
# [[Loch Cinnéile]]
# [[Loch Chionn Droma]]
#* [[Loch na Coille Móire]]
# [[Loch Leitir Creamha Rua]]
#* [[Loch an Chrainn Chrín]]
# [[Loch Mac nÉan Uachtair]]
# [[Loch Marbh]]
#* [[Loch Mháimín]]
# [[Loch Míle]]
# [[Loch Míolach]]
# [[Loch Moirne]]
#* [[Loch Mhuiceanach]]
# [[Loch Mucnú]]
#* [[Loch na Cuinge Uachtarach]]
# [[Loch Uí Fhloinn]]
#* [[Loch Riach]]
# [[Claonloch]] (arís?)
#* [[Loch an Rois]]
# [[Loch an Scoir]]
#* [[Loch Sindile]]
# [[Loch Eoin]]
#* [[Loch Sáile]]
# [[Loch Theach an Teampla]]
# [[Turlach Ráth Asáin]]
== Loch Beara ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
''' Loch Beara'''<ref name=logainm/><ref name=EPA/> is a [[fionnuisce]] suite i dtuaisceart {{h|Chontae Dhún na nGall]] in the valley along the Gaoth Beara fault.
== Tíreolaíocht
'' Loch Beara is about {{convert|30|km|0}} west of [[Leitir Ceanainn]], just outside the southwest corner of [[Páirc Náisiúnta Ghleann Bheatha]].<ref name=IFI/> It measures about {{convert|1.5|km|1|abbr=on}} long and {{convert|1|km|1|abbr=on}} wide.
== Hidreolaíocht
'' Loch Beara is fed mainly by the Barra River entering at its northern end. The lake drains southwards into the Gaoth Beara River. The lake, like other area lakes, is [[Innéacs Staide Trófach|olagatrófach]].<ref name=NPWS/>
== Stair an dúlra
'' Fish species in Loch Beara include [[breac donn]], [[bradán]] agus [[eascann]] atá i mbaol criticiúil.<ref name=IFI/> Tá an loch lastigh den [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] Phortach Chlochar na nGabhar agus Pháirc Náisiúnta Ghleann Bheatha, which also includes [[Loch Ghleann Bheatha]].<ref name=NPWS/>
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Tagairtí
{{reflist | refs =
<ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=16 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 10 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | access-date = 11 October 2022}}</ref>
<ref name=IFI>{{lua idirlín | url = http://wfdfish.ie/wp-content/uploads/2011/11/Barra_report_2014.pdf | teideal = Water Framework Directive Fish Stock Survey of Lough Barra | foilsitheoir = Inland Fisheries Ireland | dáta = July 2014 | dátarochtana = 3 February 2016}}</ref>
<ref name=logainm>{{lua idirlín | url = http://www.logainm.ie/ga/1166331 | teideal = Loch Beara | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 3ú Feabhra 2016 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref>
<ref name=NPWS>{{lua idirlín | url = http://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY002047.pdf | teideal = Cloghernagore Bog and Glenveagh National Park SAC | foilsitheoir = [[An tSeirbhís Páirceanna Náisiúnta agus Fiadhúlra]] | dátarochtana = 3ú Feabhra 2016}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Beara, Loch}}
[[Catagóir: Lochanna Chontae Dhún na nGall]]
== Tagairtí ==
{{reflist | refs =
<ref name=logainm>{{lua idirlín | url = http://www.logainm.ie/ga/1411020 | teideal = Loch an Rois | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 28ú Nollaig 2015 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref>
<ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=19 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 13 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | access-date = 12 October 2022}}</ref>
<ref name=IFI>{{lua idirlín | url = http://wfdfish.ie/wp-content/uploads/2011/11/Ross_report_2013.pdf | teideal = Sampling Fish for the Water Framework Directive – Ross Lake | foilsitheoir = [[Iascach Intíre Éireann]] | dáta = Lúnasa 2013 | dátarochtana = 28ú Nollaig 2015}}</ref>
<ref name=NPWS>{{lua idirlín | url = http://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY001312.pdf | teideal = Ross Lake and Woods SAC | foilsitheoir = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | dátarochtana = 28ú Nollaig 2015}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Rois, Loch an}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae na Gaillimhe]]
== Lochanna Chill Airne ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
'' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural />
== Surroundings
'' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}}
'' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" />
== Loch Léin
{{príomhalt|Loch Léin}}
[[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]]
'' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]].
'' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula.
== Muckross Lake
{{príomhalt|Loch Mhucrois}}
[[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]]
'' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" />
== Upper Lake
{{príomhalt|An Loch Uachtarach}}
[[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]]
'' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" />
== Béaloideas
'' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 />
'' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]].
== Gailearaí
[[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]]
[[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]]
[[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]]
[[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]]
[[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]]
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Naisc sheachtracha
* [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park]
* [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes]
* [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }}
== Tagairtí
{{reflist|refs =
<ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref>
<ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref>
<ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref>
<ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref>
<ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref>
<ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref>
<ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref>
<ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref>
<ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
<ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]]
== Tuamaí ==
# ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]]
== Dlí luath na hÉireann ==
{{tl|Dlí luath na hÉireann}}
Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas.
The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law".
My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference.
Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"?
Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former.
Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach).
Notes:
* Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie
* "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann?
* What about Welsh, English or Roman law?
== Téamh domhanda ==
••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir
Ann cheana:
* [[Téamh domhanda]] '' Global warming
* [[:Catagóir:Téamh domhanda]]
* [[Aeráid]] '' Climate
* [[:Catagóir:Athrú aeráide]]
* [[Tonn teasa]] '' Heat wave
* [[Falscaí]] '' Wild fire
* [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation
* [[Eostatacht]] '' Eustacy
'Cúis'eanna nua:
# [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas
# [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission
# [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission
# [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture
jqkke4yygfkjavymgsj3bxxvpyypqmv
1271532
1271531
2025-06-25T20:26:49Z
Marcas.oduinn
33120
1271532
wikitext
text/x-wiki
__NOINDEX__
__NOTOC__
[ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ]
Teimpléid;
* {{tl|efn}}
* {{tl|lua idirlín}}
* {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
* [[Teimpléad:Dead link]]
== Lochanna ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]], [[:Catagóir:Lochanna na hÉireann]] [[:Catagóir:Lochanna Chontae Aontroma]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Ard Mhacha]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Chabháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chill Mhantáin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chorcaí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhoire]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Dúin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhún na nGall]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Fhear Manach]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhuineacháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhaigh Eo]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Thír Eoghain]]
:[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|]
:[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch]
# [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]]
# [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]]
# ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
# ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
# ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]]
# ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach]
# [[Lochanna Chill Airne]]
#* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]]
#* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]]
# [[Loch an Iúir]] *
# ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]]
# [[Loch Beara]]
# [[Claonloch]] (a haon?)
# [[Loch Bhéal Trá]]
#* [[Loch Buinne]]
# [[Loch Charraig an Droichid]]
# [[Carraig an Phoirt]]
# [[Loch Bhaile Choille Fóir]]
#* [[Loch Bhaile na hUamha]]
# [[Loch Oileán Uí Eadhna]]
# [[Loch Conbhuí]]
# [[Loch Chrathaí]]
#* [[Loch Raithin]]
# [[Loch Collán]]
# [[Loch Choileáin Uí Shíoda]]
# [[Loch Cútra]]
#* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]]
# [[Loch Dúlocha]]
# [[Loch an Chlocháin Léith]]
# [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]]
#* [[Loch Gabhlach]]
# [[Loch Iascaí]]
# [[Loch Eirid]]
# [[Loch Fí]]
#* [[Loch Fearna]]
# [[Loch na Foirnéise]]
# [[Loch Guth Ard Deas]]
# [[Loch Gartáin]]
#* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]]
# [[Loch Ghleann Éada]]
#* [[Loch Ghleann an Chairthe]]
# [[Loch Ghleann Dá Loch]]
#* [[Loch Eidhneach]]
# [[Loch Inse Chrónáin]]
# [[Loch Inse Uí Chuinn]]
#* [[Loch Inis Cara]] (taiscumar)
# [[Loch Oileán Éadaí]] (baile?)
# [[Loch Cheis Charraigín]]
#* [[Loch Chill Ghlais]]
# [[Loch Chill an Iúir]]
# [[Loch Cinnéile]]
# [[Loch Chionn Droma]]
#* [[Loch na Coille Móire]]
# [[Loch Leitir Creamha Rua]]
#* [[Loch an Chrainn Chrín]]
# [[Loch Mac nÉan Uachtair]]
# [[Loch Marbh]]
#* [[Loch Mháimín]]
# [[Loch Míle]]
# [[Loch Míolach]]
# [[Loch Moirne]]
#* [[Loch Mhuiceanach]]
# [[Loch Mucnú]]
#* [[Loch na Cuinge Uachtarach]]
# [[Loch Uí Fhloinn]]
#* [[Loch Riach]]
# [[Claonloch]] (arís?)
#* [[Loch an Rois]]
# [[Loch an Scoir]]
#* [[Loch Sindile]]
# [[Loch Eoin]]
#* [[Loch Sáile]]
# [[Loch Theach an Teampla]]
# [[Turlach Ráth Asáin]]
== Loch Beara ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
''' Loch Beara'''<ref name=logainm/><ref name=EPA/> is a [[fionnuisce]] suite i dtuaisceart {{h|Chontae Dhún na nGall]] in the valley along the Gaoth Beara fault.
== Tíreolaíocht
'' Loch Beara is about {{convert|30|km|0}} west of [[Leitir Ceanainn]], just outside the southwest corner of [[Páirc Náisiúnta Ghleann Bheatha]].<ref name=IFI/> It measures about {{convert|1.5|km|1|abbr=on}} long and {{convert|1|km|1|abbr=on}} wide.
== Hidreolaíocht
'' Loch Beara is fed mainly by the Barra River entering at its northern end. The lake drains southwards into the Gaoth Beara River. The lake, like other area lakes, is [[Innéacs Staide Trófach|olagatrófach]].<ref name=NPWS/>
== Stair an dúlra
'' Fish species in Loch Beara include [[breac donn]], [[bradán]] agus [[eascann]] atá i mbaol criticiúil.<ref name=IFI/> Tá an loch lastigh den [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] Phortach Chlochar na nGabhar agus Pháirc Náisiúnta Ghleann Bheatha, which also includes [[Loch Ghleann Bheatha]].<ref name=NPWS/>
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Tagairtí
{{reflist | refs =
<ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=16 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 10 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | access-date = 11 October 2022}}</ref>
<ref name=IFI>{{lua idirlín | url = http://wfdfish.ie/wp-content/uploads/2011/11/Barra_report_2014.pdf | teideal = Water Framework Directive Fish Stock Survey of Lough Barra | foilsitheoir = Inland Fisheries Ireland | dáta = July 2014 | dátarochtana = 3 February 2016}}</ref>
<ref name=logainm>{{lua idirlín | url = http://www.logainm.ie/ga/1166331 | teideal = Loch Beara | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 3ú Feabhra 2016 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref>
<ref name=NPWS>{{lua idirlín | url = http://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY002047.pdf | teideal = Cloghernagore Bog and Glenveagh National Park SAC | foilsitheoir = [[An tSeirbhís Páirceanna Náisiúnta agus Fiadhúlra]] | dátarochtana = 3ú Feabhra 2016}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Beara, Loch}}
[[Catagóir: Lochanna Chontae Dhún na nGall]]
== Lochanna Chill Airne ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
'' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural />
== Surroundings
'' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}}
'' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" />
== Loch Léin
{{príomhalt|Loch Léin}}
[[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]]
'' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]].
'' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula.
== Muckross Lake
{{príomhalt|Loch Mhucrois}}
[[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]]
'' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" />
== Upper Lake
{{príomhalt|An Loch Uachtarach}}
[[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]]
'' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" />
== Béaloideas
'' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 />
'' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]].
== Gailearaí
[[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]]
[[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]]
[[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]]
[[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]]
[[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]]
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Naisc sheachtracha
* [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park]
* [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes]
* [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }}
== Tagairtí
{{reflist|refs =
<ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref>
<ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref>
<ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref>
<ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref>
<ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref>
<ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref>
<ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref>
<ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref>
<ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
<ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]]
== Tuamaí ==
# ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]]
== Dlí luath na hÉireann ==
{{tl|Dlí luath na hÉireann}}
Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas.
The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law".
My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference.
Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"?
Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former.
Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach).
Notes:
* Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie
* "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann?
* What about Welsh, English or Roman law?
== Téamh domhanda ==
••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir
Ann cheana:
* [[Téamh domhanda]] '' Global warming
* [[:Catagóir:Téamh domhanda]]
* [[Aeráid]] '' Climate
* [[:Catagóir:Athrú aeráide]]
* [[Tonn teasa]] '' Heat wave
* [[Falscaí]] '' Wild fire
* [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation
* [[Eostatacht]] '' Eustacy
'Cúis'eanna nua:
# [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas
# [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission
# [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission
# [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture
pau70068t152jjo19y54k3dnryth0bi
1271537
1271532
2025-06-25T20:36:54Z
Marcas.oduinn
33120
/* Loch Beara */
1271537
wikitext
text/x-wiki
__NOINDEX__
__NOTOC__
[ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ]
Teimpléid;
* {{tl|efn}}
* {{tl|lua idirlín}}
* {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
* [[Teimpléad:Dead link]]
== Lochanna ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]], [[:Catagóir:Lochanna na hÉireann]] [[:Catagóir:Lochanna Chontae Aontroma]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Ard Mhacha]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Chabháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chill Mhantáin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chorcaí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhoire]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Dúin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhún na nGall]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Fhear Manach]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhuineacháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhaigh Eo]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Thír Eoghain]]
:[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|]
:[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch]
# [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]]
# [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]]
# ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
# ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
# ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]]
# ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach]
# [[Lochanna Chill Airne]]
#* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]]
#* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]]
# [[Loch an Iúir]] *
# ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]]
# [[Loch Beara]]
# [[Claonloch]] (a haon?)
# [[Loch Bhéal Trá]]
#* [[Loch Buinne]]
# [[Loch Charraig an Droichid]]
# [[Carraig an Phoirt]]
# [[Loch Bhaile Choille Fóir]]
#* [[Loch Bhaile na hUamha]]
# [[Loch Oileán Uí Eadhna]]
# [[Loch Conbhuí]]
# [[Loch Chrathaí]]
#* [[Loch Raithin]]
# [[Loch Collán]]
# [[Loch Choileáin Uí Shíoda]]
# [[Loch Cútra]]
#* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]]
# [[Loch Dúlocha]]
# [[Loch an Chlocháin Léith]]
# [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]]
#* [[Loch Gabhlach]]
# [[Loch Iascaí]]
# [[Loch Eirid]]
# [[Loch Fí]]
#* [[Loch Fearna]]
# [[Loch na Foirnéise]]
# [[Loch Guth Ard Deas]]
# [[Loch Gartáin]]
#* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]]
# [[Loch Ghleann Éada]]
#* [[Loch Ghleann an Chairthe]]
# [[Loch Ghleann Dá Loch]]
#* [[Loch Eidhneach]]
# [[Loch Inse Chrónáin]]
# [[Loch Inse Uí Chuinn]]
#* [[Loch Inis Cara]] (taiscumar)
# [[Loch Oileán Éadaí]] (baile?)
# [[Loch Cheis Charraigín]]
#* [[Loch Chill Ghlais]]
# [[Loch Chill an Iúir]]
# [[Loch Cinnéile]]
# [[Loch Chionn Droma]]
#* [[Loch na Coille Móire]]
# [[Loch Leitir Creamha Rua]]
#* [[Loch an Chrainn Chrín]]
# [[Loch Mac nÉan Uachtair]]
# [[Loch Marbh]]
#* [[Loch Mháimín]]
# [[Loch Míle]]
# [[Loch Míolach]]
# [[Loch Moirne]]
#* [[Loch Mhuiceanach]]
# [[Loch Mucnú]]
#* [[Loch na Cuinge Uachtarach]]
# [[Loch Uí Fhloinn]]
#* [[Loch Riach]]
# [[Claonloch]] (arís?)
#* [[Loch an Rois]]
# [[Loch an Scoir]]
#* [[Loch Sindile]]
# [[Loch Eoin]]
#* [[Loch Sáile]]
# [[Loch Theach an Teampla]]
# [[Turlach Ráth Asáin]]
== Loch Beara ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
Is loch [[fionnuisce]] é ''' Loch Beara'''<ref name=logainm/><ref name=EPA/> suite i dtuaisceart {{h|Chontae Dhún na nGall}} sa ghleann feadh éasc-chrios Ghaoth Beara.
== Tíreolaíocht
Tá Loch Beara suite tuairim is {{convert|30|km|0}} taobh thiar de [[Leitir Ceanainn]], díreach lasmuigh den choirnéal thiar theas {{h|Páirc Náisiúnta Ghleann Bheatha}}.<ref name=IFI/> Tá sé tuairim is {{convert|1.5|km|1|abbr=on}} ar fad agus {{convert|1|km|1|abbr=on}} ar leithead.
== Hidreolaíocht
Soláthraítear Loch Beara go formhór ag Abhainn Bheara a shreabhann isteach taobh ó thuaidh. Ritheann an loch amach ó dheas insan Abhainn Ghaoth Beara isteach. Tá an loch [[Innéacs Staide Trófach|olagatrófach]].<ref name=NPWS/>
== Stair an dúlra
I measc na n-iasc i Loch Beara, tá [[breac donn]], [[bradán]] agus [[eascann]] atá i mbaol criticiúil.<ref name=IFI/> Tá an loch lastigh den [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] Phortach Chlochar na nGabhar agus Pháirc Náisiúnta Ghleann Bheatha, which also includes [[Loch Ghleann Bheatha]].<ref name=NPWS/>
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Tagairtí
{{reflist | refs =
<ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=16 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 10 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | access-date = 11 October 2022}}</ref>
<ref name=IFI>{{lua idirlín | url = http://wfdfish.ie/wp-content/uploads/2011/11/Barra_report_2014.pdf | teideal = Water Framework Directive Fish Stock Survey of Lough Barra | foilsitheoir = Inland Fisheries Ireland | dáta = July 2014 | dátarochtana = 3 February 2016}}</ref>
<ref name=logainm>{{lua idirlín | url = http://www.logainm.ie/ga/1166331 | teideal = Loch Beara | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 3ú Feabhra 2016 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref>
<ref name=NPWS>{{lua idirlín | url = http://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY002047.pdf | teideal = Cloghernagore Bog and Glenveagh National Park SAC | foilsitheoir = [[An tSeirbhís Páirceanna Náisiúnta agus Fiadhúlra]] | dátarochtana = 3ú Feabhra 2016}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Beara, Loch}}
[[Catagóir: Lochanna Chontae Dhún na nGall]]
== Lochanna Chill Airne ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
'' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural />
== Surroundings
'' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}}
'' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" />
== Loch Léin
{{príomhalt|Loch Léin}}
[[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]]
'' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]].
'' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula.
== Muckross Lake
{{príomhalt|Loch Mhucrois}}
[[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]]
'' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" />
== Upper Lake
{{príomhalt|An Loch Uachtarach}}
[[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]]
'' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" />
== Béaloideas
'' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 />
'' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]].
== Gailearaí
[[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]]
[[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]]
[[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]]
[[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]]
[[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]]
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Naisc sheachtracha
* [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park]
* [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes]
* [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }}
== Tagairtí
{{reflist|refs =
<ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref>
<ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref>
<ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref>
<ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref>
<ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref>
<ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref>
<ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref>
<ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref>
<ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
<ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]]
== Tuamaí ==
# ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]]
== Dlí luath na hÉireann ==
{{tl|Dlí luath na hÉireann}}
Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas.
The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law".
My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference.
Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"?
Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former.
Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach).
Notes:
* Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie
* "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann?
* What about Welsh, English or Roman law?
== Téamh domhanda ==
••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir
Ann cheana:
* [[Téamh domhanda]] '' Global warming
* [[:Catagóir:Téamh domhanda]]
* [[Aeráid]] '' Climate
* [[:Catagóir:Athrú aeráide]]
* [[Tonn teasa]] '' Heat wave
* [[Falscaí]] '' Wild fire
* [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation
* [[Eostatacht]] '' Eustacy
'Cúis'eanna nua:
# [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas
# [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission
# [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission
# [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture
kftt1h1f0jh2jz8onmthx4ltf3seq65
1271538
1271537
2025-06-25T20:37:07Z
Marcas.oduinn
33120
1271538
wikitext
text/x-wiki
__NOINDEX__
__NOTOC__
[ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ]
Teimpléid;
* {{tl|efn}}
* {{tl|lua idirlín}}
* {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
* [[Teimpléad:Dead link]]
== Lochanna ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]], [[:Catagóir:Lochanna na hÉireann]] [[:Catagóir:Lochanna Chontae Aontroma]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Ard Mhacha]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Chabháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chill Mhantáin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chorcaí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhoire]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Dúin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhún na nGall]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Fhear Manach]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhuineacháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhaigh Eo]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Thír Eoghain]]
:[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|]
:[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch]
# [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]]
# [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]]
# ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
# ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
# ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]]
# ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach]
# [[Lochanna Chill Airne]]
#* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]]
#* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]]
# [[Loch an Iúir]] *
# ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]]
# [[Loch Beara]]
# [[Claonloch]] (a haon?)
# [[Loch Bhéal Trá]]
#* [[Loch Buinne]]
# [[Loch Charraig an Droichid]]
# [[Carraig an Phoirt]]
# [[Loch Bhaile Choille Fóir]]
#* [[Loch Bhaile na hUamha]]
# [[Loch Oileán Uí Eadhna]]
# [[Loch Conbhuí]]
# [[Loch Chrathaí]]
#* [[Loch Raithin]]
# [[Loch Collán]]
# [[Loch Choileáin Uí Shíoda]]
# [[Loch Cútra]]
#* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]]
# [[Loch Dúlocha]]
# [[Loch an Chlocháin Léith]]
# [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]]
#* [[Loch Gabhlach]]
# [[Loch Iascaí]]
# [[Loch Eirid]]
# [[Loch Fí]]
#* [[Loch Fearna]]
# [[Loch na Foirnéise]]
# [[Loch Guth Ard Deas]]
# [[Loch Gartáin]]
#* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]]
# [[Loch Ghleann Éada]]
#* [[Loch Ghleann an Chairthe]]
# [[Loch Ghleann Dá Loch]]
#* [[Loch Eidhneach]]
# [[Loch Inse Chrónáin]]
# [[Loch Inse Uí Chuinn]]
#* [[Loch Inis Cara]] (taiscumar)
# [[Loch Oileán Éadaí]] (baile?)
# [[Loch Cheis Charraigín]]
#* [[Loch Chill Ghlais]]
# [[Loch Chill an Iúir]]
# [[Loch Cinnéile]]
# [[Loch Chionn Droma]]
#* [[Loch na Coille Móire]]
# [[Loch Leitir Creamha Rua]]
#* [[Loch an Chrainn Chrín]]
# [[Loch Mac nÉan Uachtair]]
# [[Loch Marbh]]
#* [[Loch Mháimín]]
# [[Loch Míle]]
# [[Loch Míolach]]
# [[Loch Moirne]]
#* [[Loch Mhuiceanach]]
# [[Loch Mucnú]]
#* [[Loch na Cuinge Uachtarach]]
# [[Loch Uí Fhloinn]]
#* [[Loch Riach]]
# [[Claonloch]] (arís?)
#* [[Loch an Rois]]
# [[Loch an Scoir]]
#* [[Loch Sindile]]
# [[Loch Eoin]]
#* [[Loch Sáile]]
# [[Loch Theach an Teampla]]
# [[Turlach Ráth Asáin]]
== Lochanna Chill Airne ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
'' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural />
== Surroundings
'' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}}
'' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" />
== Loch Léin
{{príomhalt|Loch Léin}}
[[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]]
'' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]].
'' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula.
== Muckross Lake
{{príomhalt|Loch Mhucrois}}
[[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]]
'' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" />
== Upper Lake
{{príomhalt|An Loch Uachtarach}}
[[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]]
'' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" />
== Béaloideas
'' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 />
'' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]].
== Gailearaí
[[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]]
[[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]]
[[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]]
[[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]]
[[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]]
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Naisc sheachtracha
* [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park]
* [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes]
* [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }}
== Tagairtí
{{reflist|refs =
<ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref>
<ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref>
<ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref>
<ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref>
<ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref>
<ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref>
<ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref>
<ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref>
<ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
<ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]]
== Tuamaí ==
# ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]]
== Dlí luath na hÉireann ==
{{tl|Dlí luath na hÉireann}}
Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas.
The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law".
My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference.
Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"?
Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former.
Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach).
Notes:
* Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie
* "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann?
* What about Welsh, English or Roman law?
== Téamh domhanda ==
••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir
Ann cheana:
* [[Téamh domhanda]] '' Global warming
* [[:Catagóir:Téamh domhanda]]
* [[Aeráid]] '' Climate
* [[:Catagóir:Athrú aeráide]]
* [[Tonn teasa]] '' Heat wave
* [[Falscaí]] '' Wild fire
* [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation
* [[Eostatacht]] '' Eustacy
'Cúis'eanna nua:
# [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas
# [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission
# [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission
# [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture
0581ioxikc83lza0jswdx3r05w2kik8
1271540
1271538
2025-06-25T20:39:28Z
Marcas.oduinn
33120
/* Lochanna */
1271540
wikitext
text/x-wiki
__NOINDEX__
__NOTOC__
[ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ]
Teimpléid;
* {{tl|efn}}
* {{tl|lua idirlín}}
* {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
* [[Teimpléad:Dead link]]
== Lochanna ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]], [[:Catagóir:Lochanna na hÉireann]] [[:Catagóir:Lochanna Chontae Aontroma]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Ard Mhacha]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Chabháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chill Mhantáin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chorcaí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhoire]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Dúin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhún na nGall]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Fhear Manach]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhuineacháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhaigh Eo]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Thír Eoghain]]
:[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|]
:[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch]
# [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]]
# [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]]
# ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
# ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
# ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]]
# ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach]
# [[Lochanna Chill Airne]]
#* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]]
#* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]]
# [[Loch an Iúir]] *
# ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]], [[Loch Beara]]
# [[Claonloch]] (a haon?)
# [[Loch Bhéal Trá]]
#* [[Loch Buinne]]
# [[Loch Charraig an Droichid]]
# [[Carraig an Phoirt]]
# [[Loch Bhaile Choille Fóir]]
#* [[Loch Bhaile na hUamha]]
# [[Loch Oileán Uí Eadhna]]
# [[Loch Conbhuí]]
# [[Loch Chrathaí]]
#* [[Loch Raithin]]
# [[Loch Collán]]
# [[Loch Choileáin Uí Shíoda]]
# [[Loch Cútra]]
#* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]]
# [[Loch Dúlocha]]
# [[Loch an Chlocháin Léith]]
# [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]]
#* [[Loch Gabhlach]]
# [[Loch Iascaí]]
# [[Loch Eirid]]
# [[Loch Fí]]
#* [[Loch Fearna]]
# [[Loch na Foirnéise]]
# [[Loch Guth Ard Deas]]
# [[Loch Gartáin]]
#* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]]
# [[Loch Ghleann Éada]]
#* [[Loch Ghleann an Chairthe]]
# [[Loch Ghleann Dá Loch]]
#* [[Loch Eidhneach]]
# [[Loch Inse Chrónáin]]
# [[Loch Inse Uí Chuinn]]
#* [[Loch Inis Cara]] (taiscumar)
# [[Loch Oileán Éadaí]] (baile?)
# [[Loch Cheis Charraigín]]
#* [[Loch Chill Ghlais]]
# [[Loch Chill an Iúir]]
# [[Loch Cinnéile]]
# [[Loch Chionn Droma]]
#* [[Loch na Coille Móire]]
# [[Loch Leitir Creamha Rua]]
#* [[Loch an Chrainn Chrín]]
# [[Loch Mac nÉan Uachtair]]
# [[Loch Marbh]]
#* [[Loch Mháimín]]
# [[Loch Míle]]
# [[Loch Míolach]]
# [[Loch Moirne]]
#* [[Loch Mhuiceanach]]
# [[Loch Mucnú]]
#* [[Loch na Cuinge Uachtarach]]
# [[Loch Uí Fhloinn]]
#* [[Loch Riach]]
# [[Claonloch]] (arís?)
#* [[Loch an Rois]]
# [[Loch an Scoir]]
#* [[Loch Sindile]]
# [[Loch Eoin]]
#* [[Loch Sáile]]
# [[Loch Theach an Teampla]]
# [[Turlach Ráth Asáin]]
== Lochanna Chill Airne ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
'' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural />
== Surroundings
'' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}}
'' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" />
== Loch Léin
{{príomhalt|Loch Léin}}
[[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]]
'' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]].
'' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula.
== Muckross Lake
{{príomhalt|Loch Mhucrois}}
[[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]]
'' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" />
== Upper Lake
{{príomhalt|An Loch Uachtarach}}
[[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]]
'' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" />
== Béaloideas
'' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 />
'' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]].
== Gailearaí
[[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]]
[[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]]
[[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]]
[[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]]
[[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]]
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Naisc sheachtracha
* [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park]
* [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes]
* [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }}
== Tagairtí
{{reflist|refs =
<ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref>
<ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref>
<ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref>
<ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref>
<ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref>
<ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref>
<ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref>
<ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref>
<ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
<ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]]
== Tuamaí ==
# ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]]
== Dlí luath na hÉireann ==
{{tl|Dlí luath na hÉireann}}
Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas.
The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law".
My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference.
Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"?
Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former.
Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach).
Notes:
* Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie
* "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann?
* What about Welsh, English or Roman law?
== Téamh domhanda ==
••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir
Ann cheana:
* [[Téamh domhanda]] '' Global warming
* [[:Catagóir:Téamh domhanda]]
* [[Aeráid]] '' Climate
* [[:Catagóir:Athrú aeráide]]
* [[Tonn teasa]] '' Heat wave
* [[Falscaí]] '' Wild fire
* [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation
* [[Eostatacht]] '' Eustacy
'Cúis'eanna nua:
# [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas
# [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission
# [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission
# [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture
bc837rbprb7jwdilasguggw6eyq8dn9
1271541
1271540
2025-06-25T20:54:36Z
Marcas.oduinn
33120
/* Lochanna */
1271541
wikitext
text/x-wiki
__NOINDEX__
__NOTOC__
[ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ]
Teimpléid;
* {{tl|efn}}
* {{tl|lua idirlín}}
* {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
* [[Teimpléad:Dead link]]
== Lochanna ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]], [[:Catagóir:Lochanna na hÉireann]] [[:Catagóir:Lochanna Chontae Aontroma]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Ard Mhacha]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Chabháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chill Mhantáin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chorcaí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhoire]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Dúin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhún na nGall]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Fhear Manach]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhuineacháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhaigh Eo]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Thír Eoghain]]
:[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|]
:[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch]
# [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]]
# [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]]
# ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
# ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
# ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]]
# ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach]
# [[Lochanna Chill Airne]]
#* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]]
#* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]]
# [[Loch an Iúir]] *
# ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]], [[Loch Beara]]
# [[Claonloch]] (a haon?)
# [[Loch Bhéal Trá]]
#* [[Loch Buinne]]
# [[Loch Charraig an Droichid]]
# [[Carraig an Phoirt]]
# [[Loch Bhaile Choille Fóir]]
#* [[Loch Bhaile na hUamha]]
# [[Loch Oileán Uí Eadhna]]
# [[Loch Conbhuí]]
# [[Loch Chrathaí]]
#* [[Loch Raithin]]
# [[Loch Collán]]
# [[Loch Choileáin Uí Shíoda]]
# [[Loch Cútra]]
#* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]]
# [[Loch Dúlocha]]
# [[Loch an Chlocháin Léith]]
# [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]]
#* [[Loch Gabhlach]]
# [[Loch Iascaí]]
# [[Loch Eirid]]
# [[Loch Fí]]
#* [[Loch Fearna]]
# [[Loch na Foirnéise]]
# [[Loch Guth Ard Deas]]
# [[Loch Gartáin]]
#* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]]
# [[Loch Ghleann Éada]]
#* [[Loch Ghleann an Chairthe]]
# [[Loch Ghleann Dá Loch]]
#* [[Loch Eidhneach]]
# [[Loch Inse Chrónáin]]
# [[Loch Inse Uí Chuinn]]
#* [[Loch Inis Cara]] (taiscumar)
# [[Loch Oileán Éadaí]] (baile?)
# [[Loch Cheis Charraigín]]
#* [[Loch Chill Ghlais]]
# [[Loch Chill an Iúir]]
# [[Loch Cinnéile]]
# [[Loch Chionn Droma]]
#* [[Loch na Coille Móire]]
# [[Loch Leitir Creamha Rua]]
#* [[Loch an Chrainn Chrín]]
# [[Loch Mac nÉan Uachtair]]
# [[Loch Marbh]]
#* [[Loch Mháimín]]
# [[Loch Míle]]
# [[Loch Míolach]]
# [[Loch Moirne]]
#* [[Loch Mhuiceanach]]
# [[Loch Mucnú]]
#* [[Loch na Cuinge Uachtarach]]
# [[Loch Uí Fhloinn]]
#* [[Loch Riach]]
# [[Claonloch]] (arís?)
#* [[Loch an Rois]]
# [[Loch an Scoir]]
#* [[Loch Sindile]]
# [[Loch Eoin]]
#* [[Loch Sáile]]
# [[Loch Theach an Teampla]]
# [[Turlach Ráth Asáin]]
== Loch Bhéal Trá ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
'' ''' Loch Bhéal Trá''' is a [[loch]] i g[[Contae Mhaigh Eo]].
'' It is located in a mountainous region, taobh thiar de [[An Chruach Mhaol|Chruach Mhaol]] and northeast of [[Baile Uí Fhiacháin]].
== Fiadhúlra
'' Lough Beltra is a noted fishery for [[bradán]] agus [[breac geal]].
<ref name=loughbeltra />
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Tagairtí
{{reflist | refs =
<ref name="logainm">{{lua idirlín | url = http://www.logainm.ie/ga/114036 | teideal = Loch Bhéal Trá | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref>
<ref name=loughbeltra>{{lua idirlín | url = http://www.loughbeltra.com/ | teideal = Lough Beltra, Fishing Ireland}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Béal Trá, Loch}}
[[Catagóir: Lochanna Chontae Mhaigh Eo]]
== Lochanna Chill Airne ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
'' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural />
== Surroundings
'' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}}
'' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" />
== Loch Léin
{{príomhalt|Loch Léin}}
[[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]]
'' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]].
'' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula.
== Muckross Lake
{{príomhalt|Loch Mhucrois}}
[[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]]
'' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" />
== Upper Lake
{{príomhalt|An Loch Uachtarach}}
[[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]]
'' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" />
== Béaloideas
'' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 />
'' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]].
== Gailearaí
[[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]]
[[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]]
[[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]]
[[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]]
[[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]]
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Naisc sheachtracha
* [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park]
* [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes]
* [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }}
== Tagairtí
{{reflist|refs =
<ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref>
<ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref>
<ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref>
<ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref>
<ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref>
<ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref>
<ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref>
<ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref>
<ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
<ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]]
== Tuamaí ==
# ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]]
== Dlí luath na hÉireann ==
{{tl|Dlí luath na hÉireann}}
Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas.
The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law".
My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference.
Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"?
Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former.
Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach).
Notes:
* Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie
* "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann?
* What about Welsh, English or Roman law?
== Téamh domhanda ==
••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir
Ann cheana:
* [[Téamh domhanda]] '' Global warming
* [[:Catagóir:Téamh domhanda]]
* [[Aeráid]] '' Climate
* [[:Catagóir:Athrú aeráide]]
* [[Tonn teasa]] '' Heat wave
* [[Falscaí]] '' Wild fire
* [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation
* [[Eostatacht]] '' Eustacy
'Cúis'eanna nua:
# [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas
# [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission
# [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission
# [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture
fhz53raajg0qyi97onw3ualnpdaav02
1271543
1271541
2025-06-25T21:00:00Z
Marcas.oduinn
33120
/* Loch Bhéal Trá */
1271543
wikitext
text/x-wiki
__NOINDEX__
__NOTOC__
[ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ]
Teimpléid;
* {{tl|efn}}
* {{tl|lua idirlín}}
* {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
* [[Teimpléad:Dead link]]
== Lochanna ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]], [[:Catagóir:Lochanna na hÉireann]] [[:Catagóir:Lochanna Chontae Aontroma]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Ard Mhacha]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Chabháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chill Mhantáin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chorcaí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhoire]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Dúin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhún na nGall]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Fhear Manach]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhuineacháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhaigh Eo]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Thír Eoghain]]
:[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|]
:[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch]
# [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]]
# [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]]
# ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
# ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
# ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]]
# ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach]
# [[Lochanna Chill Airne]]
#* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]]
#* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]]
# [[Loch an Iúir]] *
# ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]], [[Loch Beara]]
# [[Claonloch]] (a haon?)
# [[Loch Bhéal Trá]]
#* [[Loch Buinne]]
# [[Loch Charraig an Droichid]]
# [[Carraig an Phoirt]]
# [[Loch Bhaile Choille Fóir]]
#* [[Loch Bhaile na hUamha]]
# [[Loch Oileán Uí Eadhna]]
# [[Loch Conbhuí]]
# [[Loch Chrathaí]]
#* [[Loch Raithin]]
# [[Loch Collán]]
# [[Loch Choileáin Uí Shíoda]]
# [[Loch Cútra]]
#* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]]
# [[Loch Dúlocha]]
# [[Loch an Chlocháin Léith]]
# [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]]
#* [[Loch Gabhlach]]
# [[Loch Iascaí]]
# [[Loch Eirid]]
# [[Loch Fí]]
#* [[Loch Fearna]]
# [[Loch na Foirnéise]]
# [[Loch Guth Ard Deas]]
# [[Loch Gartáin]]
#* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]]
# [[Loch Ghleann Éada]]
#* [[Loch Ghleann an Chairthe]]
# [[Loch Ghleann Dá Loch]]
#* [[Loch Eidhneach]]
# [[Loch Inse Chrónáin]]
# [[Loch Inse Uí Chuinn]]
#* [[Loch Inis Cara]] (taiscumar)
# [[Loch Oileán Éadaí]] (baile?)
# [[Loch Cheis Charraigín]]
#* [[Loch Chill Ghlais]]
# [[Loch Chill an Iúir]]
# [[Loch Cinnéile]]
# [[Loch Chionn Droma]]
#* [[Loch na Coille Móire]]
# [[Loch Leitir Creamha Rua]]
#* [[Loch an Chrainn Chrín]]
# [[Loch Mac nÉan Uachtair]]
# [[Loch Marbh]]
#* [[Loch Mháimín]]
# [[Loch Míle]]
# [[Loch Míolach]]
# [[Loch Moirne]]
#* [[Loch Mhuiceanach]]
# [[Loch Mucnú]]
#* [[Loch na Cuinge Uachtarach]]
# [[Loch Uí Fhloinn]]
#* [[Loch Riach]]
# [[Claonloch]] (arís?)
#* [[Loch an Rois]]
# [[Loch an Scoir]]
#* [[Loch Sindile]]
# [[Loch Eoin]]
#* [[Loch Sáile]]
# [[Loch Theach an Teampla]]
# [[Turlach Ráth Asáin]]
== Loch Bhéal Trá ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
Tá ''' Loch Bhéal Trá'''<ref name=logainm /> suite i g[[Contae Mhaigh Eo]].
== Tíreolaíocht
Tá Loch Bhéal Trá suite i gceantar sléibhtiúil, taobh thiar de [[An Chruach Mhaol|Chruach Mhaol]] agus raibh suite ó thuaidh de {{h|Baile Uí Fhiacháin}}.
== Fiadhúlra
I measc na n-iasc i Loch Bhéal Trá, tá [[bradán]] agus [[breac geal]].
<ref name=loughbeltra />
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Tagairtí
{{reflist | refs =
<ref name="logainm">{{lua idirlín | url = http://www.logainm.ie/ga/114036 | teideal = Loch Bhéal Trá | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref>
<ref name=loughbeltra>{{lua idirlín | url = http://www.loughbeltra.com/ | teideal = Lough Beltra, Fishing Ireland | work = loughbeltra.com}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Béal Trá, Loch}}
[[Catagóir: Lochanna Chontae Mhaigh Eo]]
== Lochanna Chill Airne ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
'' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural />
== Surroundings
'' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}}
'' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" />
== Loch Léin
{{príomhalt|Loch Léin}}
[[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]]
'' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]].
'' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula.
== Muckross Lake
{{príomhalt|Loch Mhucrois}}
[[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]]
'' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" />
== Upper Lake
{{príomhalt|An Loch Uachtarach}}
[[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]]
'' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" />
== Béaloideas
'' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 />
'' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]].
== Gailearaí
[[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]]
[[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]]
[[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]]
[[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]]
[[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]]
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Naisc sheachtracha
* [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park]
* [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes]
* [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }}
== Tagairtí
{{reflist|refs =
<ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref>
<ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref>
<ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref>
<ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref>
<ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref>
<ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref>
<ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref>
<ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref>
<ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
<ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]]
== Tuamaí ==
# ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]]
== Dlí luath na hÉireann ==
{{tl|Dlí luath na hÉireann}}
Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas.
The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law".
My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference.
Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"?
Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former.
Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach).
Notes:
* Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie
* "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann?
* What about Welsh, English or Roman law?
== Téamh domhanda ==
••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir
Ann cheana:
* [[Téamh domhanda]] '' Global warming
* [[:Catagóir:Téamh domhanda]]
* [[Aeráid]] '' Climate
* [[:Catagóir:Athrú aeráide]]
* [[Tonn teasa]] '' Heat wave
* [[Falscaí]] '' Wild fire
* [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation
* [[Eostatacht]] '' Eustacy
'Cúis'eanna nua:
# [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas
# [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission
# [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission
# [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture
msvfx6tzw86lvekjeeua5ty41mnboo6
1271544
1271543
2025-06-25T21:00:15Z
Marcas.oduinn
33120
1271544
wikitext
text/x-wiki
__NOINDEX__
__NOTOC__
[ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ]
Teimpléid;
* {{tl|efn}}
* {{tl|lua idirlín}}
* {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
* [[Teimpléad:Dead link]]
== Lochanna ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]], [[:Catagóir:Lochanna na hÉireann]] [[:Catagóir:Lochanna Chontae Aontroma]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Ard Mhacha]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Chabháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chill Mhantáin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chorcaí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhoire]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Dúin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhún na nGall]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Fhear Manach]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhuineacháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhaigh Eo]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Thír Eoghain]]
:[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|]
:[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch]
# [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]]
# [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]]
# ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
# ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
# ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]]
# ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach]
# [[Lochanna Chill Airne]]
#* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]]
#* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]]
# [[Loch an Iúir]] *
# ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]], [[Loch Beara]]
# [[Claonloch]] (a haon?)
# [[Loch Bhéal Trá]]
#* [[Loch Buinne]]
# [[Loch Charraig an Droichid]]
# [[Carraig an Phoirt]]
# [[Loch Bhaile Choille Fóir]]
#* [[Loch Bhaile na hUamha]]
# [[Loch Oileán Uí Eadhna]]
# [[Loch Conbhuí]]
# [[Loch Chrathaí]]
#* [[Loch Raithin]]
# [[Loch Collán]]
# [[Loch Choileáin Uí Shíoda]]
# [[Loch Cútra]]
#* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]]
# [[Loch Dúlocha]]
# [[Loch an Chlocháin Léith]]
# [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]]
#* [[Loch Gabhlach]]
# [[Loch Iascaí]]
# [[Loch Eirid]]
# [[Loch Fí]]
#* [[Loch Fearna]]
# [[Loch na Foirnéise]]
# [[Loch Guth Ard Deas]]
# [[Loch Gartáin]]
#* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]]
# [[Loch Ghleann Éada]]
#* [[Loch Ghleann an Chairthe]]
# [[Loch Ghleann Dá Loch]]
#* [[Loch Eidhneach]]
# [[Loch Inse Chrónáin]]
# [[Loch Inse Uí Chuinn]]
#* [[Loch Inis Cara]] (taiscumar)
# [[Loch Oileán Éadaí]] (baile?)
# [[Loch Cheis Charraigín]]
#* [[Loch Chill Ghlais]]
# [[Loch Chill an Iúir]]
# [[Loch Cinnéile]]
# [[Loch Chionn Droma]]
#* [[Loch na Coille Móire]]
# [[Loch Leitir Creamha Rua]]
#* [[Loch an Chrainn Chrín]]
# [[Loch Mac nÉan Uachtair]]
# [[Loch Marbh]]
#* [[Loch Mháimín]]
# [[Loch Míle]]
# [[Loch Míolach]]
# [[Loch Moirne]]
#* [[Loch Mhuiceanach]]
# [[Loch Mucnú]]
#* [[Loch na Cuinge Uachtarach]]
# [[Loch Uí Fhloinn]]
#* [[Loch Riach]]
# [[Claonloch]] (arís?)
#* [[Loch an Rois]]
# [[Loch an Scoir]]
#* [[Loch Sindile]]
# [[Loch Eoin]]
#* [[Loch Sáile]]
# [[Loch Theach an Teampla]]
# [[Turlach Ráth Asáin]]
== Lochanna Chill Airne ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
'' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural />
== Surroundings
'' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}}
'' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" />
== Loch Léin
{{príomhalt|Loch Léin}}
[[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]]
'' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]].
'' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula.
== Muckross Lake
{{príomhalt|Loch Mhucrois}}
[[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]]
'' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" />
== Upper Lake
{{príomhalt|An Loch Uachtarach}}
[[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]]
'' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" />
== Béaloideas
'' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 />
'' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]].
== Gailearaí
[[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]]
[[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]]
[[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]]
[[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]]
[[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]]
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Naisc sheachtracha
* [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park]
* [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes]
* [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }}
== Tagairtí
{{reflist|refs =
<ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref>
<ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref>
<ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref>
<ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref>
<ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref>
<ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref>
<ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref>
<ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref>
<ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
<ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]]
== Tuamaí ==
# ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]]
== Dlí luath na hÉireann ==
{{tl|Dlí luath na hÉireann}}
Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas.
The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law".
My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference.
Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"?
Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former.
Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach).
Notes:
* Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie
* "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann?
* What about Welsh, English or Roman law?
== Téamh domhanda ==
••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir
Ann cheana:
* [[Téamh domhanda]] '' Global warming
* [[:Catagóir:Téamh domhanda]]
* [[Aeráid]] '' Climate
* [[:Catagóir:Athrú aeráide]]
* [[Tonn teasa]] '' Heat wave
* [[Falscaí]] '' Wild fire
* [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation
* [[Eostatacht]] '' Eustacy
'Cúis'eanna nua:
# [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas
# [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission
# [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission
# [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture
bc837rbprb7jwdilasguggw6eyq8dn9
1271546
1271544
2025-06-25T21:04:25Z
Marcas.oduinn
33120
/* Lochanna */
1271546
wikitext
text/x-wiki
__NOINDEX__
__NOTOC__
[ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ]
Teimpléid;
* {{tl|efn}}
* {{tl|lua idirlín}}
* {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
* [[Teimpléad:Dead link]]
== Lochanna ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]], [[:Catagóir:Lochanna na hÉireann]] [[:Catagóir:Lochanna Chontae Aontroma]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Ard Mhacha]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Chabháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chill Mhantáin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chorcaí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhoire]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Dúin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhún na nGall]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Fhear Manach]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhuineacháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhaigh Eo]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Thír Eoghain]]
:[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|]
:[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch]
# [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]]
# [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]]
# ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
# ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
# ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]]
# ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach]
# [[Lochanna Chill Airne]]
#* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]]
#* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]]
# [[Loch an Iúir]] *
# ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]], [[Loch Beara]]
# [[Claonloch]] (a haon?)
#* [[Loch Bhéal Trá]], [[Loch Buinne]]
# [[Loch Charraig an Droichid]]
# [[Carraig an Phoirt]]
# [[Loch Bhaile Choille Fóir]]
#* [[Loch Bhaile na hUamha]]
# [[Loch Oileán Uí Eadhna]]
# [[Loch Conbhuí]]
# [[Loch Chrathaí]]
#* [[Loch Raithin]]
# [[Loch Collán]]
# [[Loch Choileáin Uí Shíoda]]
# [[Loch Cútra]]
#* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]]
# [[Loch Dúlocha]]
# [[Loch an Chlocháin Léith]]
# [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]]
#* [[Loch Gabhlach]]
# [[Loch Iascaí]]
# [[Loch Eirid]]
# [[Loch Fí]]
#* [[Loch Fearna]]
# [[Loch na Foirnéise]]
# [[Loch Guth Ard Deas]]
# [[Loch Gartáin]]
#* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]]
# [[Loch Ghleann Éada]]
#* [[Loch Ghleann an Chairthe]]
# [[Loch Ghleann Dá Loch]]
#* [[Loch Eidhneach]]
# [[Loch Inse Chrónáin]]
# [[Loch Inse Uí Chuinn]]
#* [[Loch Inis Cara]] (taiscumar)
# [[Loch Oileán Éadaí]] (baile?)
# [[Loch Cheis Charraigín]]
#* [[Loch Chill Ghlais]]
# [[Loch Chill an Iúir]]
# [[Loch Cinnéile]]
# [[Loch Chionn Droma]]
#* [[Loch na Coille Móire]]
# [[Loch Leitir Creamha Rua]]
#* [[Loch an Chrainn Chrín]]
# [[Loch Mac nÉan Uachtair]]
# [[Loch Marbh]]
#* [[Loch Mháimín]]
# [[Loch Míle]]
# [[Loch Míolach]]
# [[Loch Moirne]]
#* [[Loch Mhuiceanach]]
# [[Loch Mucnú]]
#* [[Loch na Cuinge Uachtarach]]
# [[Loch Uí Fhloinn]]
#* [[Loch Riach]]
# [[Claonloch]] (arís?)
#* [[Loch an Rois]]
# [[Loch an Scoir]]
#* [[Loch Sindile]]
# [[Loch Eoin]]
#* [[Loch Sáile]]
# [[Loch Theach an Teampla]]
# [[Turlach Ráth Asáin]]
== Lochanna Chill Airne ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
'' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural />
== Surroundings
'' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}}
'' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" />
== Loch Léin
{{príomhalt|Loch Léin}}
[[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]]
'' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]].
'' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula.
== Muckross Lake
{{príomhalt|Loch Mhucrois}}
[[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]]
'' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" />
== Upper Lake
{{príomhalt|An Loch Uachtarach}}
[[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]]
'' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" />
== Béaloideas
'' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 />
'' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]].
== Gailearaí
[[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]]
[[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]]
[[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]]
[[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]]
[[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]]
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Naisc sheachtracha
* [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park]
* [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes]
* [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }}
== Tagairtí
{{reflist|refs =
<ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref>
<ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref>
<ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref>
<ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref>
<ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref>
<ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref>
<ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref>
<ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref>
<ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
<ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]]
== Tuamaí ==
# ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]]
== Dlí luath na hÉireann ==
{{tl|Dlí luath na hÉireann}}
Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas.
The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law".
My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference.
Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"?
Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former.
Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach).
Notes:
* Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie
* "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann?
* What about Welsh, English or Roman law?
== Téamh domhanda ==
••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir
Ann cheana:
* [[Téamh domhanda]] '' Global warming
* [[:Catagóir:Téamh domhanda]]
* [[Aeráid]] '' Climate
* [[:Catagóir:Athrú aeráide]]
* [[Tonn teasa]] '' Heat wave
* [[Falscaí]] '' Wild fire
* [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation
* [[Eostatacht]] '' Eustacy
'Cúis'eanna nua:
# [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas
# [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission
# [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission
# [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture
0pncp3642x2eohauirdfe5u7aon81c0
1271547
1271546
2025-06-25T21:07:16Z
Marcas.oduinn
33120
/* Lochanna */
1271547
wikitext
text/x-wiki
__NOINDEX__
__NOTOC__
[ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ]
Teimpléid;
* {{tl|efn}}
* {{tl|lua idirlín}}
* {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
* [[Teimpléad:Dead link]]
== Lochanna ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]], [[:Catagóir:Lochanna na hÉireann]] [[:Catagóir:Lochanna Chontae Aontroma]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Ard Mhacha]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Chabháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chill Mhantáin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chorcaí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhoire]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Dúin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhún na nGall]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Fhear Manach]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhuineacháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhaigh Eo]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Thír Eoghain]]
:[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|]
:[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch]
# [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]]
# [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]]
# ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
# ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
# ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]]
# ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach]
# [[Lochanna Chill Airne]]
#* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]]
#* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]]
# [[Loch an Iúir]] *
#* ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]], [[Loch Beara]]
# [[Claonloch]] (a haon?)
#* [[Loch Bhéal Trá]], [[Loch Buinne]]
# [[Loch Charraig an Droichid]]
# [[Carraig an Phoirt]]
# [[Loch Bhaile Choille Fóir]]
#* [[Loch Bhaile na hUamha]]
# [[Loch Oileán Uí Eadhna]]
# [[Loch Conbhuí]]
# [[Loch Chrathaí]]
#* [[Loch Raithin]]
# [[Loch Collán]]
# [[Loch Choileáin Uí Shíoda]]
# [[Loch Cútra]]
#* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]]
# [[Loch Dúlocha]]
# [[Loch an Chlocháin Léith]]
# [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]]
#* [[Loch Gabhlach]]
# [[Loch Iascaí]]
# [[Loch Eirid]]
# [[Loch Fí]]
#* [[Loch Fearna]]
# [[Loch na Foirnéise]]
# [[Loch Guth Ard Deas]]
# [[Loch Gartáin]]
#* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]]
# [[Loch Ghleann Éada]]
#* [[Loch Ghleann an Chairthe]]
# [[Loch Ghleann Dá Loch]]
#* [[Loch Eidhneach]]
# [[Loch Inse Chrónáin]]
# [[Loch Inse Uí Chuinn]]
#* [[Loch Inis Cara]] (taiscumar)
# [[Loch Oileán Éadaí]] (baile?)
# [[Loch Cheis Charraigín]]
#* [[Loch Chill Ghlais]]
# [[Loch Chill an Iúir]]
# [[Loch Cinnéile]]
# [[Loch Chionn Droma]]
#* [[Loch na Coille Móire]]
# [[Loch Leitir Creamha Rua]]
#* [[Loch an Chrainn Chrín]]
# [[Loch Mac nÉan Uachtair]]
# [[Loch Marbh]]
#* [[Loch Mháimín]]
# [[Loch Míle]]
# [[Loch Míolach]]
# [[Loch Moirne]]
#* [[Loch Mhuiceanach]]
# [[Loch Mucnú]]
#* [[Loch na Cuinge Uachtarach]]
# [[Loch Uí Fhloinn]]
#* [[Loch Riach]]
# [[Claonloch]] (arís?)
#* [[Loch an Rois]]
# [[Loch an Scoir]]
#* [[Loch Sindile]]
# [[Loch Eoin]]
#* [[Loch Sáile]]
# [[Loch Theach an Teampla]]
# [[Turlach Ráth Asáin]]
== Lochanna Chill Airne ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
'' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural />
== Surroundings
'' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}}
'' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" />
== Loch Léin
{{príomhalt|Loch Léin}}
[[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]]
'' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]].
'' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula.
== Muckross Lake
{{príomhalt|Loch Mhucrois}}
[[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]]
'' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" />
== Upper Lake
{{príomhalt|An Loch Uachtarach}}
[[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]]
'' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" />
== Béaloideas
'' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 />
'' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]].
== Gailearaí
[[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]]
[[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]]
[[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]]
[[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]]
[[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]]
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Naisc sheachtracha
* [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park]
* [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes]
* [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }}
== Tagairtí
{{reflist|refs =
<ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref>
<ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref>
<ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref>
<ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref>
<ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref>
<ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref>
<ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref>
<ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref>
<ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
<ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]]
== Tuamaí ==
# ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]]
== Dlí luath na hÉireann ==
{{tl|Dlí luath na hÉireann}}
Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas.
The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law".
My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference.
Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"?
Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former.
Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach).
Notes:
* Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie
* "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann?
* What about Welsh, English or Roman law?
== Téamh domhanda ==
••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir
Ann cheana:
* [[Téamh domhanda]] '' Global warming
* [[:Catagóir:Téamh domhanda]]
* [[Aeráid]] '' Climate
* [[:Catagóir:Athrú aeráide]]
* [[Tonn teasa]] '' Heat wave
* [[Falscaí]] '' Wild fire
* [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation
* [[Eostatacht]] '' Eustacy
'Cúis'eanna nua:
# [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas
# [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission
# [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission
# [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture
r90d0v3rijub7iz32apd09wcrvuhmle
1271550
1271547
2025-06-25T22:38:52Z
Marcas.oduinn
33120
/* Lochanna */
1271550
wikitext
text/x-wiki
__NOINDEX__
__NOTOC__
[ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ]
Teimpléid;
* {{tl|efn}}
* {{tl|lua idirlín}}
* {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
* [[Teimpléad:Dead link]]
== Lochanna ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]], [[:Catagóir:Lochanna na hÉireann]] [[:Catagóir:Lochanna Chontae Aontroma]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Ard Mhacha]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Chabháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chill Mhantáin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chorcaí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhoire]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Dúin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhún na nGall]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Fhear Manach]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhuineacháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhaigh Eo]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Thír Eoghain]]
:[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|]
:[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch]
# [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]]
# [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]]
# ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
# ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
# ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]]
# ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach]
# [[Lochanna Chill Airne]]
#* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]]
#* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]]
# [[Loch an Iúir]] *
#* ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]], [[Loch Beara]]
# [[Claonloch]] (a haon?)
#* [[Loch Bhéal Trá]], [[Loch Buinne]]
# [[Loch Charraig an Droichid]]
# [[Carraig an Phoirt]]
# [[Loch Bhaile Choille Fóir]]
#* [[Loch Bhaile na hUamha]]
# [[Loch Oileán Uí Eadhna]]
# [[Loch Conbhuí]]
# [[Loch Chrathaí]]
#* [[Loch Raithin]]
# [[Loch Collán]]
# [[Loch Choileáin Uí Shíoda]]
# [[Loch Cútra]]
#* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]]
# [[Loch Dúlocha]]
# [[Loch an Chlocháin Léith]]
# [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]]
#* [[Loch Gabhlach]]
# [[Loch Iascaí]]
# [[Loch Eirid]]
# [[Loch Fí]]
#* [[Loch Fearna]]
# [[Loch na Foirnéise]]
# [[Loch Guth Ard Deas]]
# [[Loch Gartáin]]
#* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]]
# [[Loch Ghleann Éada]]
#* [[Loch Ghleann an Chairthe]]
# [[Loch Ghleann Dá Loch]]
#* [[Loch Eidhneach]]
# [[Loch Inse Chrónáin]]
# [[Loch Inse Uí Chuinn]]
#* [[Loch Inis Cara]] (taiscumar)
# [[Loch Oileán Éadaí]] (baile?)
# [[Loch Cheis Charraigín]]
#* [[Loch Chill Ghlais]]
# [[Loch Chill an Iúir]]
# [[Loch Cinnéile]]
# [[Loch Chionn Droma]]
#* [[Loch na Coille Móire]]
# [[Loch Leitir Creamha Rua]]
#* [[Loch an Chrainn Chrín]]
# [[Loch Mac nÉan Uachtair]]
# [[Loch Marbh]]
#* [[Loch Mháimín]]
# [[Loch Míle]]
# [[Loch Míolach]]
# [[Loch Moirne]]
#* [[Loch Mhuiceanach]]
# [[Loch Mucnú]]
#* [[Loch na Cuinge Uachtarach]]
# [[Loch Uí Fhloinn]]
#* [[Loch Riach]]
# [[Claonloch]] (arís?)
#* [[Loch an Rois]]
# [[Loch an Scoir]]
#* [[Loch Sindile]]
# [[Loch Eoin]]
#* [[Loch Sáile]]
# [[Loch Theach an Teampla]]
# [[Turlach Ráth Asáin]]
== Loch Charraig an Droichid ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
Is [[taiscumar]] é ''' Loch Charraig an Droichid,''' cruthaithe ar [An Laoi]] i g[[Contae Chorcaí]].<ref name=esb />
== Tíreolaíocht
'' Situated upstream of [[Carraig an Droichid]],<ref name=logainm /> the lake was created for the [[Stáisiún Cumhachta Hidrileictreach Charraig an Droichid]],<ref name=boi /> which was erected in the [[1950 in Ireland|1950s]].
== Stair an dúlra
I measc na n-iasc i Loch Charraig an Droichid, tá [[bran (iasc)|bran]], [[ruán]], [[róiste]], [[liús]] agus [[péirse]].<ref name=coarse />
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Tagairtí
{{reflist | refs =
<ref name=logainm>{{lua idirlín | url = https://www.logainm.ie/11222.aspx | teideal = Carraig an Droichid | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 25 Meitheamh 2025 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref>
<ref name=esb>{{lua idirlín | url = http://www.esb.ie/main/sustainability/lee.jsp | teideal = Inniscarra and Carrigadrohid Reservoirs - Electricity Supply Board | website = esb.ie | foilsitheoir = ESB | dátarochtana = 2015-12-25 | archive-url = https://web.archive.org/web/20150921231456/http://www.esb.ie/main/sustainability/lee.jsp | archive-date = 2015-09-21 | url-status=dead}}</ref>
<ref name=boi>{{lua idirlín | url = http://www.buildingsofireland.ie/niah/search.jsp?type=record&county=CO®no=20907134 | teideal = Carrigadrohid Hydro Electric Power Station, County Cork | work = Buildings of Ireland | foilsitheoir = National Inventory of Architectural Heritage }}</ref>
<ref name=coarse>{{lua idirlín | url = http://homepage.eircom.net/~swrfb/coarse.htm | teideal = Coarse Angling}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Carraig an Droichid, Loch}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae Chorcaí]]
== Lochanna Chill Airne ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
'' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural />
== Surroundings
'' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}}
'' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" />
== Loch Léin
{{príomhalt|Loch Léin}}
[[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]]
'' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]].
'' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula.
== Muckross Lake
{{príomhalt|Loch Mhucrois}}
[[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]]
'' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" />
== Upper Lake
{{príomhalt|An Loch Uachtarach}}
[[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]]
'' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" />
== Béaloideas
'' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 />
'' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]].
== Gailearaí
[[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]]
[[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]]
[[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]]
[[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]]
[[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]]
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Naisc sheachtracha
* [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park]
* [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes]
* [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }}
== Tagairtí
{{reflist|refs =
<ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref>
<ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref>
<ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref>
<ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref>
<ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref>
<ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref>
<ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref>
<ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref>
<ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
<ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]]
== Tuamaí ==
# ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]]
== Dlí luath na hÉireann ==
{{tl|Dlí luath na hÉireann}}
Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas.
The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law".
My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference.
Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"?
Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former.
Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach).
Notes:
* Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie
* "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann?
* What about Welsh, English or Roman law?
== Téamh domhanda ==
••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir
Ann cheana:
* [[Téamh domhanda]] '' Global warming
* [[:Catagóir:Téamh domhanda]]
* [[Aeráid]] '' Climate
* [[:Catagóir:Athrú aeráide]]
* [[Tonn teasa]] '' Heat wave
* [[Falscaí]] '' Wild fire
* [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation
* [[Eostatacht]] '' Eustacy
'Cúis'eanna nua:
# [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas
# [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission
# [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission
# [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture
chm0cik2lhhjtmgshs2k56u99mudscs
1271561
1271550
2025-06-26T06:42:47Z
Marcas.oduinn
33120
/* Loch Charraig an Droichid */Cruthaithe ó enwiki (síol?)
1271561
wikitext
text/x-wiki
__NOINDEX__
__NOTOC__
[ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ]
Teimpléid;
* {{tl|efn}}
* {{tl|lua idirlín}}
* {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
* [[Teimpléad:Dead link]]
== Lochanna ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]], [[:Catagóir:Lochanna na hÉireann]] [[:Catagóir:Lochanna Chontae Aontroma]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Ard Mhacha]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Chabháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chill Mhantáin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chorcaí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhoire]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Dúin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhún na nGall]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Fhear Manach]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhuineacháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhaigh Eo]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Thír Eoghain]]
:[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|]
:[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch]
# [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]]
# [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]]
# ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
# ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
# ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]]
# ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach]
# [[Lochanna Chill Airne]]
#* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]]
#* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]]
# [[Loch an Iúir]] *
#* ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]], [[Loch Beara]]
# [[Claonloch]] (a haon?)
#* [[Loch Bhéal Trá]], [[Loch Buinne]]
# [[Loch Charraig an Droichid]]
# [[Carraig an Phoirt]]
# [[Loch Bhaile Choille Fóir]]
#* [[Loch Bhaile na hUamha]]
# [[Loch Oileán Uí Eadhna]]
# [[Loch Conbhuí]]
# [[Loch Chrathaí]]
#* [[Loch Raithin]]
# [[Loch Collán]]
# [[Loch Choileáin Uí Shíoda]]
# [[Loch Cútra]]
#* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]]
# [[Loch Dúlocha]]
# [[Loch an Chlocháin Léith]]
# [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]]
#* [[Loch Gabhlach]]
# [[Loch Iascaí]]
# [[Loch Eirid]]
# [[Loch Fí]]
#* [[Loch Fearna]]
# [[Loch na Foirnéise]]
# [[Loch Guth Ard Deas]]
# [[Loch Gartáin]]
#* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]]
# [[Loch Ghleann Éada]]
#* [[Loch Ghleann an Chairthe]]
# [[Loch Ghleann Dá Loch]]
#* [[Loch Eidhneach]]
# [[Loch Inse Chrónáin]]
# [[Loch Inse Uí Chuinn]]
#* [[Loch Inis Cara]] (taiscumar)
# [[Loch Oileán Éadaí]] (baile?)
# [[Loch Cheis Charraigín]]
#* [[Loch Chill Ghlais]]
# [[Loch Chill an Iúir]]
# [[Loch Cinnéile]]
# [[Loch Chionn Droma]]
#* [[Loch na Coille Móire]]
# [[Loch Leitir Creamha Rua]]
#* [[Loch an Chrainn Chrín]]
# [[Loch Mac nÉan Uachtair]]
# [[Loch Marbh]]
#* [[Loch Mháimín]]
# [[Loch Míle]]
# [[Loch Míolach]]
# [[Loch Moirne]]
#* [[Loch Mhuiceanach]]
# [[Loch Mucnú]]
#* [[Loch na Cuinge Uachtarach]]
# [[Loch Uí Fhloinn]]
#* [[Loch Riach]]
# [[Claonloch]] (arís?)
#* [[Loch an Rois]]
# [[Loch an Scoir]]
#* [[Loch Sindile]]
# [[Loch Eoin]]
#* [[Loch Sáile]]
# [[Loch Theach an Teampla]]
# [[Turlach Ráth Asáin]]
== Loch Charraig an Droichid ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
Is [[taiscumar]] é ''' Loch Charraig an Droichid,''' cruthaithe ar [[An Laoi]] i g[[Contae Chorcaí]].<ref name=esb />
== Tíreolaíocht
Tá Loch Charraig an Droichid stáit in aghaidh na srutha den [[Carraig an Droichid|sráidbhaile]]
<ref name=logainm /> Cruthaíodh an taiscumar le linn na 1950í don [[Stáisiún Cumhachta Hidrileictreach Charraig an Droichid]].<ref name=boi />
== Stair an dúlra
I measc na n-iasc i Loch Charraig an Droichid, tá [[bran (iasc)|bran]], [[ruán]], [[róiste]], [[liús]] agus [[péirse]].<ref name=coarse />
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Tagairtí
{{reflist | refs =
<ref name=logainm>{{lua idirlín | url = https://www.logainm.ie/11222.aspx | teideal = Carraig an Droichid | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 25 Meitheamh 2025 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref>
<ref name=esb>{{lua idirlín | url = http://www.esb.ie/main/sustainability/lee.jsp | teideal = Inniscarra and Carrigadrohid Reservoirs - Electricity Supply Board | website = esb.ie | foilsitheoir = ESB | dátarochtana = 2015-12-25 | archive-url = https://web.archive.org/web/20150921231456/http://www.esb.ie/main/sustainability/lee.jsp | archive-date = 2015-09-21 | url-status=dead}}</ref>
<ref name=boi>{{lua idirlín | url = http://www.buildingsofireland.ie/niah/search.jsp?type=record&county=CO®no=20907134 | teideal = Carrigadrohid Hydro Electric Power Station, County Cork | work = Buildings of Ireland | foilsitheoir = National Inventory of Architectural Heritage }}</ref>
<ref name=coarse>{{lua idirlín | url = http://homepage.eircom.net/~swrfb/coarse.htm | teideal = Coarse Angling}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Carraig an Droichid, Loch}}
[[Catagóir:Lochanna na hÉireann]]
== Lochanna Chill Airne ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
'' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural />
== Surroundings
'' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}}
'' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" />
== Loch Léin
{{príomhalt|Loch Léin}}
[[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]]
'' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]].
'' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula.
== Muckross Lake
{{príomhalt|Loch Mhucrois}}
[[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]]
'' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" />
== Upper Lake
{{príomhalt|An Loch Uachtarach}}
[[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]]
'' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" />
== Béaloideas
'' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 />
'' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]].
== Gailearaí
[[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]]
[[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]]
[[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]]
[[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]]
[[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]]
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Naisc sheachtracha
* [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park]
* [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes]
* [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }}
== Tagairtí
{{reflist|refs =
<ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref>
<ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref>
<ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref>
<ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref>
<ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref>
<ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref>
<ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref>
<ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref>
<ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
<ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]]
== Tuamaí ==
# ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]]
== Dlí luath na hÉireann ==
{{tl|Dlí luath na hÉireann}}
Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas.
The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law".
My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference.
Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"?
Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former.
Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach).
Notes:
* Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie
* "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann?
* What about Welsh, English or Roman law?
== Téamh domhanda ==
••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir
Ann cheana:
* [[Téamh domhanda]] '' Global warming
* [[:Catagóir:Téamh domhanda]]
* [[Aeráid]] '' Climate
* [[:Catagóir:Athrú aeráide]]
* [[Tonn teasa]] '' Heat wave
* [[Falscaí]] '' Wild fire
* [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation
* [[Eostatacht]] '' Eustacy
'Cúis'eanna nua:
# [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas
# [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission
# [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission
# [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture
ljryzisuup5lu4tfff42v4anp651vtu
1271562
1271561
2025-06-26T06:43:02Z
Marcas.oduinn
33120
1271562
wikitext
text/x-wiki
__NOINDEX__
__NOTOC__
[ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ]
Teimpléid;
* {{tl|efn}}
* {{tl|lua idirlín}}
* {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
* [[Teimpléad:Dead link]]
== Lochanna ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]], [[:Catagóir:Lochanna na hÉireann]] [[:Catagóir:Lochanna Chontae Aontroma]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Ard Mhacha]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Chabháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chill Mhantáin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chorcaí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhoire]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Dúin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhún na nGall]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Fhear Manach]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhuineacháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhaigh Eo]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Thír Eoghain]]
:[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|]
:[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch]
# [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]]
# [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]]
# ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
# ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
# ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]]
# ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach]
# [[Lochanna Chill Airne]]
#* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]]
#* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]]
# [[Loch an Iúir]] *
#* ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]], [[Loch Beara]]
# [[Claonloch]] (a haon?)
#* [[Loch Bhéal Trá]], [[Loch Buinne]]
# [[Loch Charraig an Droichid]]
# [[Carraig an Phoirt]]
# [[Loch Bhaile Choille Fóir]]
#* [[Loch Bhaile na hUamha]]
# [[Loch Oileán Uí Eadhna]]
# [[Loch Conbhuí]]
# [[Loch Chrathaí]]
#* [[Loch Raithin]]
# [[Loch Collán]]
# [[Loch Choileáin Uí Shíoda]]
# [[Loch Cútra]]
#* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]]
# [[Loch Dúlocha]]
# [[Loch an Chlocháin Léith]]
# [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]]
#* [[Loch Gabhlach]]
# [[Loch Iascaí]]
# [[Loch Eirid]]
# [[Loch Fí]]
#* [[Loch Fearna]]
# [[Loch na Foirnéise]]
# [[Loch Guth Ard Deas]]
# [[Loch Gartáin]]
#* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]]
# [[Loch Ghleann Éada]]
#* [[Loch Ghleann an Chairthe]]
# [[Loch Ghleann Dá Loch]]
#* [[Loch Eidhneach]]
# [[Loch Inse Chrónáin]]
# [[Loch Inse Uí Chuinn]]
#* [[Loch Inis Cara]] (taiscumar)
# [[Loch Oileán Éadaí]] (baile?)
# [[Loch Cheis Charraigín]]
#* [[Loch Chill Ghlais]]
# [[Loch Chill an Iúir]]
# [[Loch Cinnéile]]
# [[Loch Chionn Droma]]
#* [[Loch na Coille Móire]]
# [[Loch Leitir Creamha Rua]]
#* [[Loch an Chrainn Chrín]]
# [[Loch Mac nÉan Uachtair]]
# [[Loch Marbh]]
#* [[Loch Mháimín]]
# [[Loch Míle]]
# [[Loch Míolach]]
# [[Loch Moirne]]
#* [[Loch Mhuiceanach]]
# [[Loch Mucnú]]
#* [[Loch na Cuinge Uachtarach]]
# [[Loch Uí Fhloinn]]
#* [[Loch Riach]]
# [[Claonloch]] (arís?)
#* [[Loch an Rois]]
# [[Loch an Scoir]]
#* [[Loch Sindile]]
# [[Loch Eoin]]
#* [[Loch Sáile]]
# [[Loch Theach an Teampla]]
# [[Turlach Ráth Asáin]]
== Lochanna Chill Airne ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
'' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural />
== Surroundings
'' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}}
'' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" />
== Loch Léin
{{príomhalt|Loch Léin}}
[[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]]
'' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]].
'' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula.
== Muckross Lake
{{príomhalt|Loch Mhucrois}}
[[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]]
'' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" />
== Upper Lake
{{príomhalt|An Loch Uachtarach}}
[[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]]
'' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" />
== Béaloideas
'' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 />
'' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]].
== Gailearaí
[[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]]
[[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]]
[[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]]
[[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]]
[[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]]
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Naisc sheachtracha
* [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park]
* [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes]
* [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }}
== Tagairtí
{{reflist|refs =
<ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref>
<ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref>
<ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref>
<ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref>
<ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref>
<ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref>
<ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref>
<ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref>
<ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
<ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]]
== Tuamaí ==
# ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]]
== Dlí luath na hÉireann ==
{{tl|Dlí luath na hÉireann}}
Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas.
The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law".
My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference.
Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"?
Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former.
Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach).
Notes:
* Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie
* "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann?
* What about Welsh, English or Roman law?
== Téamh domhanda ==
••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir
Ann cheana:
* [[Téamh domhanda]] '' Global warming
* [[:Catagóir:Téamh domhanda]]
* [[Aeráid]] '' Climate
* [[:Catagóir:Athrú aeráide]]
* [[Tonn teasa]] '' Heat wave
* [[Falscaí]] '' Wild fire
* [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation
* [[Eostatacht]] '' Eustacy
'Cúis'eanna nua:
# [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas
# [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission
# [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission
# [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture
r90d0v3rijub7iz32apd09wcrvuhmle
1271564
1271562
2025-06-26T07:04:18Z
Marcas.oduinn
33120
1271564
wikitext
text/x-wiki
__NOINDEX__
__NOTOC__
[ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ]
Teimpléid;
* {{tl|efn}}
* {{tl|lua idirlín}}
* {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
* [[Teimpléad:Dead link]]
== Lochanna ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]], [[:Catagóir:Lochanna na hÉireann]] [[:Catagóir:Lochanna Chontae Aontroma]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Ard Mhacha]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Chabháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chill Mhantáin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chorcaí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhoire]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Dúin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhún na nGall]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Fhear Manach]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhuineacháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhaigh Eo]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Thír Eoghain]]
:[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|]
:[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch]
# [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]]
# [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]]
# ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
# ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
# ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]]
# ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach]
# [[Lochanna Chill Airne]]
#* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]]
#* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]]
# [[Loch an Iúir]] *
#* ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]], [[Loch Beara]]
# [[Claonloch]] (a haon?)
#* [[Loch Bhéal Trá]], [[Loch Buinne]], [[Loch Charraig an Droichid]]
# [[Carraig an Phoirt]]
# [[Loch Bhaile Choille Fóir]]
#* [[Loch Bhaile na hUamha]]
# [[Loch Oileán Uí Eadhna]]
# [[Loch Conbhuí]]
# [[Loch Chrathaí]]
#* [[Loch Raithin]]
# [[Loch Collán]]
# [[Loch Choileáin Uí Shíoda]]
# [[Loch Cútra]]
#* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]]
# [[Loch Dúlocha]]
# [[Loch an Chlocháin Léith]]
# [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]]
#* [[Loch Gabhlach]]
# [[Loch Iascaí]]
# [[Loch Eirid]]
# [[Loch Fí]]
#* [[Loch Fearna]]
# [[Loch na Foirnéise]]
# [[Loch Guth Ard Deas]]
# [[Loch Gartáin]]
#* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]]
# [[Loch Ghleann Éada]]
#* [[Loch Ghleann an Chairthe]]
# [[Loch Ghleann Dá Loch]]
#* [[Loch Eidhneach]]
# [[Loch Inse Chrónáin]]
# [[Loch Inse Uí Chuinn]]
#* [[Loch Inis Cara]] (taiscumar)
# [[Loch Oileán Éadaí]] (baile?)
# [[Loch Cheis Charraigín]]
#* [[Loch Chill Ghlais]]
# [[Loch Chill an Iúir]]
# [[Loch Cinnéile]]
# [[Loch Chionn Droma]]
#* [[Loch na Coille Móire]]
# [[Loch Leitir Creamha Rua]]
#* [[Loch an Chrainn Chrín]]
# [[Loch Mac nÉan Uachtair]]
# [[Loch Marbh]]
#* [[Loch Mháimín]]
# [[Loch Míle]]
# [[Loch Míolach]]
# [[Loch Moirne]]
#* [[Loch Mhuiceanach]]
# [[Loch Mucnú]]
#* [[Loch na Cuinge Uachtarach]]
# [[Loch Uí Fhloinn]]
#* [[Loch Riach]]
# [[Claonloch]] (arís?)
#* [[Loch an Rois]]
# [[Loch an Scoir]]
#* [[Loch Sindile]]
# [[Loch Eoin]]
#* [[Loch Sáile]]
# [[Loch Theach an Teampla]]
# [[Turlach Ráth Asáin]]
== Loch Chrathaí ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
Is loch [[fionnuisce]] é ''' Loch Chrathaí''',<ref name=logainm/> aitheanta sa cheantar mar '''Tully Lake''',<ref name=IFI/> suite sna [[Na Rosa|Rosa]], [[Contae Dhún na nGall]].
== Tíreolaíocht
Tá Loch Chrathaí tuairim is {{convert|3|km|0}} taobh thoir de [[An Clochán Liath|Chlochán Liath]].<ref name=IFI/>
== Hidreolaíocht
Ritheann Loch Chrathaí siar i [[Loch an Chlocháin Léith]] isteach.
== Stair an dúlra
I measc na n-iasc i Loch Chrathaí, tá [[breac donn]] séasúrach, i rith an tsamhraidh acht amháin.<ref name=IFI/>
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Tagairtí
{{reflist | refs =
<ref name=logainm>{{lua idirlín | url = http://www.logainm.ie/ga/111234 | teideal = Loch Chrathaí | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 13ú Feabhra 2016 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref>
<ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=17 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 11 | publisher = [[Environmental Protection Agency (Ireland)]] | access-date = 11 October 2022}}</ref>
<ref name=IFI>{{lua idirlín | url = http://www.fishinginireland.info/trout/north/rosses.htm | teideal = The Rosses Fishery | foilsitheoir = Inland Fisheries Ireland | dátarochtana = 13ú Feabhra 2016}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Crathaí, Loch}}
[[Catagóir:Lochanna Dhún na nGall]]
== Lochanna Chill Airne ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
'' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural />
== Surroundings
'' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}}
'' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" />
== Loch Léin
{{príomhalt|Loch Léin}}
[[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]]
'' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]].
'' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula.
== Muckross Lake
{{príomhalt|Loch Mhucrois}}
[[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]]
'' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" />
== Upper Lake
{{príomhalt|An Loch Uachtarach}}
[[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]]
'' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" />
== Béaloideas
'' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 />
'' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]].
== Gailearaí
[[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]]
[[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]]
[[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]]
[[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]]
[[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]]
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Naisc sheachtracha
* [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park]
* [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes]
* [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }}
== Tagairtí
{{reflist|refs =
<ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref>
<ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref>
<ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref>
<ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref>
<ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref>
<ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref>
<ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref>
<ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref>
<ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
<ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]]
== Tuamaí ==
# ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]]
== Dlí luath na hÉireann ==
{{tl|Dlí luath na hÉireann}}
Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas.
The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law".
My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference.
Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"?
Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former.
Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach).
Notes:
* Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie
* "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann?
* What about Welsh, English or Roman law?
== Téamh domhanda ==
••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir
Ann cheana:
* [[Téamh domhanda]] '' Global warming
* [[:Catagóir:Téamh domhanda]]
* [[Aeráid]] '' Climate
* [[:Catagóir:Athrú aeráide]]
* [[Tonn teasa]] '' Heat wave
* [[Falscaí]] '' Wild fire
* [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation
* [[Eostatacht]] '' Eustacy
'Cúis'eanna nua:
# [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas
# [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission
# [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission
# [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture
tsd0vlfvmn04s8sdn0oyf1326w5az3m
1271565
1271564
2025-06-26T07:05:27Z
Marcas.oduinn
33120
1271565
wikitext
text/x-wiki
__NOINDEX__
__NOTOC__
[ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ]
Teimpléid;
* {{tl|efn}}
* {{tl|lua idirlín}}
* {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
* [[Teimpléad:Dead link]]
== Lochanna ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]], [[:Catagóir:Lochanna na hÉireann]] [[:Catagóir:Lochanna Chontae Aontroma]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Ard Mhacha]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Chabháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chill Mhantáin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chorcaí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhoire]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Dúin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhún na nGall]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Fhear Manach]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhuineacháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhaigh Eo]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Thír Eoghain]]
:[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|]
:[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch]
# [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]]
# [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]]
# ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
# ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
# ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]]
# ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach]
# [[Lochanna Chill Airne]]
#* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]]
#* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]]
# [[Loch an Iúir]] *
#* ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]], [[Loch Beara]]
# [[Claonloch]] (a haon?)
#* [[Loch Bhéal Trá]], [[Loch Buinne]], [[Loch Charraig an Droichid]]
# [[Carraig an Phoirt]]
# [[Loch Bhaile Choille Fóir]]
#* [[Loch Bhaile na hUamha]]
# [[Loch Oileán Uí Eadhna]]
# [[Loch Conbhuí]]
# [[Loch Chrathaí]]
#* [[Loch Raithin]]
# [[Loch Collán]]
# [[Loch Choileáin Uí Shíoda]]
# [[Loch Cútra]]
#* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]]
# [[Loch Dúlocha]]
# [[Loch an Chlocháin Léith]]
# [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]]
#* [[Loch Gabhlach]]
# [[Loch Iascaí]]
# [[Loch Eirid]]
# [[Loch Fí]]
#* [[Loch Fearna]]
# [[Loch na Foirnéise]]
# [[Loch Guth Ard Deas]]
# [[Loch Gartáin]]
#* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]]
# [[Loch Ghleann Éada]]
#* [[Loch Ghleann an Chairthe]]
# [[Loch Ghleann Dá Loch]]
#* [[Loch Eidhneach]]
# [[Loch Inse Chrónáin]]
# [[Loch Inse Uí Chuinn]]
#* [[Loch Inis Cara]] (taiscumar)
# [[Loch Oileán Éadaí]] (baile?)
# [[Loch Cheis Charraigín]]
#* [[Loch Chill Ghlais]]
# [[Loch Chill an Iúir]]
# [[Loch Cinnéile]]
# [[Loch Chionn Droma]]
#* [[Loch na Coille Móire]]
# [[Loch Leitir Creamha Rua]]
#* [[Loch an Chrainn Chrín]]
# [[Loch Mac nÉan Uachtair]]
# [[Loch Marbh]]
#* [[Loch Mháimín]]
# [[Loch Míle]]
# [[Loch Míolach]]
# [[Loch Moirne]]
#* [[Loch Mhuiceanach]]
# [[Loch Mucnú]]
#* [[Loch na Cuinge Uachtarach]]
# [[Loch Uí Fhloinn]]
#* [[Loch Riach]]
# [[Claonloch]] (arís?)
#* [[Loch an Rois]]
# [[Loch an Scoir]]
#* [[Loch Sindile]]
# [[Loch Eoin]]
#* [[Loch Sáile]]
# [[Loch Theach an Teampla]]
# [[Turlach Ráth Asáin]]
== Loch Chrathaí ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
Is loch [[fionnuisce]] é ''' Loch Chrathaí''',<ref name=logainm/> aitheanta sa cheantar mar ''Tully Lake'',<ref name=IFI/> suite sna [[Na Rosa|Rosa]], [[Contae Dhún na nGall]].
== Tíreolaíocht
Tá Loch Chrathaí tuairim is {{convert|3|km|0}} taobh thoir de [[An Clochán Liath|Chlochán Liath]].<ref name=IFI/>
== Hidreolaíocht
Ritheann Loch Chrathaí siar i [[Loch an Chlocháin Léith]] isteach.
== Stair an dúlra
I measc na n-iasc i Loch Chrathaí, tá [[breac donn]] séasúrach, i rith an tsamhraidh acht amháin.<ref name=IFI/>
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Tagairtí
{{reflist | refs =
<ref name=logainm>{{lua idirlín | url = http://www.logainm.ie/ga/111234 | teideal = Loch Chrathaí | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 13ú Feabhra 2016 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref>
<ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=17 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 11 | publisher = [[Environmental Protection Agency (Ireland)]] | access-date = 11 October 2022}}</ref>
<ref name=IFI>{{lua idirlín | url = http://www.fishinginireland.info/trout/north/rosses.htm | teideal = The Rosses Fishery | foilsitheoir = Inland Fisheries Ireland | dátarochtana = 13ú Feabhra 2016}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Crathaí, Loch}}
[[Catagóir:Lochanna Dhún na nGall]]
== Lochanna Chill Airne ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
'' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural />
== Surroundings
'' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}}
'' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" />
== Loch Léin
{{príomhalt|Loch Léin}}
[[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]]
'' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]].
'' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula.
== Muckross Lake
{{príomhalt|Loch Mhucrois}}
[[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]]
'' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" />
== Upper Lake
{{príomhalt|An Loch Uachtarach}}
[[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]]
'' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" />
== Béaloideas
'' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 />
'' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]].
== Gailearaí
[[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]]
[[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]]
[[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]]
[[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]]
[[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]]
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Naisc sheachtracha
* [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park]
* [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes]
* [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }}
== Tagairtí
{{reflist|refs =
<ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref>
<ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref>
<ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref>
<ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref>
<ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref>
<ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref>
<ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref>
<ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref>
<ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
<ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]]
== Tuamaí ==
# ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]]
== Dlí luath na hÉireann ==
{{tl|Dlí luath na hÉireann}}
Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas.
The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law".
My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference.
Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"?
Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former.
Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach).
Notes:
* Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie
* "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann?
* What about Welsh, English or Roman law?
== Téamh domhanda ==
••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir
Ann cheana:
* [[Téamh domhanda]] '' Global warming
* [[:Catagóir:Téamh domhanda]]
* [[Aeráid]] '' Climate
* [[:Catagóir:Athrú aeráide]]
* [[Tonn teasa]] '' Heat wave
* [[Falscaí]] '' Wild fire
* [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation
* [[Eostatacht]] '' Eustacy
'Cúis'eanna nua:
# [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas
# [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission
# [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission
# [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture
l85k4hgaeds69i7gcn2289ry7lc9jla
1271566
1271565
2025-06-26T07:06:40Z
Marcas.oduinn
33120
1271566
wikitext
text/x-wiki
__NOINDEX__
__NOTOC__
[ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ]
Teimpléid;
* {{tl|efn}}
* {{tl|lua idirlín}}
* {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
* [[Teimpléad:Dead link]]
== Lochanna ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]], [[:Catagóir:Lochanna na hÉireann]] [[:Catagóir:Lochanna Chontae Aontroma]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Ard Mhacha]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Chabháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chill Mhantáin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chorcaí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhoire]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Dúin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhún na nGall]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Fhear Manach]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhuineacháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhaigh Eo]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Thír Eoghain]]
:[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|]
:[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch]
# [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]]
# [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]]
# ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
# ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
# ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]]
# ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach]
# [[Lochanna Chill Airne]]
#* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]]
#* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]]
# [[Loch an Iúir]] *
#* ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]], [[Loch Beara]]
# [[Claonloch]] (a haon?)
#* [[Loch Bhéal Trá]], [[Loch Buinne]], [[Loch Charraig an Droichid]]
# [[Carraig an Phoirt]]
# [[Loch Bhaile Choille Fóir]]
#* [[Loch Bhaile na hUamha]]
# [[Loch Oileán Uí Eadhna]]
# [[Loch Conbhuí]]
# [[Loch Chrathaí]]
#* [[Loch Raithin]]
# [[Loch Collán]]
# [[Loch Choileáin Uí Shíoda]]
# [[Loch Cútra]]
#* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]]
# [[Loch Dúlocha]]
# [[Loch an Chlocháin Léith]]
# [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]]
#* [[Loch Gabhlach]]
# [[Loch Iascaí]]
# [[Loch Eirid]]
# [[Loch Fí]]
#* [[Loch Fearna]]
# [[Loch na Foirnéise]]
# [[Loch Guth Ard Deas]]
# [[Loch Gartáin]]
#* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]]
# [[Loch Ghleann Éada]]
#* [[Loch Ghleann an Chairthe]]
# [[Loch Ghleann Dá Loch]]
#* [[Loch Eidhneach]]
# [[Loch Inse Chrónáin]]
# [[Loch Inse Uí Chuinn]]
#* [[Loch Inis Cara]] (taiscumar)
# [[Loch Oileán Éadaí]] (baile?)
# [[Loch Cheis Charraigín]]
#* [[Loch Chill Ghlais]]
# [[Loch Chill an Iúir]]
# [[Loch Cinnéile]]
# [[Loch Chionn Droma]]
#* [[Loch na Coille Móire]]
# [[Loch Leitir Creamha Rua]]
#* [[Loch an Chrainn Chrín]]
# [[Loch Mac nÉan Uachtair]]
# [[Loch Marbh]]
#* [[Loch Mháimín]]
# [[Loch Míle]]
# [[Loch Míolach]]
# [[Loch Moirne]]
#* [[Loch Mhuiceanach]]
# [[Loch Mucnú]]
#* [[Loch na Cuinge Uachtarach]]
# [[Loch Uí Fhloinn]]
#* [[Loch Riach]]
# [[Claonloch]] (arís?)
#* [[Loch an Rois]]
# [[Loch an Scoir]]
#* [[Loch Sindile]]
# [[Loch Eoin]]
#* [[Loch Sáile]]
# [[Loch Theach an Teampla]]
# [[Turlach Ráth Asáin]]
== Loch Chrathaí ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
Is loch [[fionnuisce]] é ''' Loch Chrathaí''',<ref name=logainm/> aitheanta sa cheantar mar ''Loch na Tulaí'',<ref name=IFI/> suite sna [[Na Rosa|Rosa]], [[Contae Dhún na nGall]].
== Tíreolaíocht
Tá Loch Chrathaí tuairim is {{convert|3|km|0}} taobh thoir de [[An Clochán Liath|Chlochán Liath]].<ref name=IFI/>
== Hidreolaíocht
Ritheann Loch Chrathaí siar i [[Loch an Chlocháin Léith]] isteach.
== Stair an dúlra
I measc na n-iasc i Loch Chrathaí, tá [[breac donn]] séasúrach, i rith an tsamhraidh acht amháin.<ref name=IFI/>
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Tagairtí
{{reflist | refs =
<ref name=logainm>{{lua idirlín | url = http://www.logainm.ie/ga/111234 | teideal = Loch Chrathaí | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 13ú Feabhra 2016 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref>
<ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=17 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 11 | publisher = [[Environmental Protection Agency (Ireland)]] | access-date = 11 October 2022}}</ref>
<ref name=IFI>{{lua idirlín | url = http://www.fishinginireland.info/trout/north/rosses.htm | teideal = The Rosses Fishery | foilsitheoir = Inland Fisheries Ireland | dátarochtana = 13ú Feabhra 2016}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Crathaí, Loch}}
[[Catagóir:Lochanna Dhún na nGall]]
== Lochanna Chill Airne ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
'' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural />
== Surroundings
'' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}}
'' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" />
== Loch Léin
{{príomhalt|Loch Léin}}
[[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]]
'' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]].
'' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula.
== Muckross Lake
{{príomhalt|Loch Mhucrois}}
[[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]]
'' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" />
== Upper Lake
{{príomhalt|An Loch Uachtarach}}
[[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]]
'' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" />
== Béaloideas
'' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 />
'' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]].
== Gailearaí
[[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]]
[[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]]
[[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]]
[[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]]
[[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]]
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Naisc sheachtracha
* [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park]
* [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes]
* [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }}
== Tagairtí
{{reflist|refs =
<ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref>
<ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref>
<ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref>
<ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref>
<ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref>
<ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref>
<ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref>
<ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref>
<ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
<ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]]
== Tuamaí ==
# ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]]
== Dlí luath na hÉireann ==
{{tl|Dlí luath na hÉireann}}
Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas.
The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law".
My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference.
Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"?
Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former.
Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach).
Notes:
* Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie
* "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann?
* What about Welsh, English or Roman law?
== Téamh domhanda ==
••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir
Ann cheana:
* [[Téamh domhanda]] '' Global warming
* [[:Catagóir:Téamh domhanda]]
* [[Aeráid]] '' Climate
* [[:Catagóir:Athrú aeráide]]
* [[Tonn teasa]] '' Heat wave
* [[Falscaí]] '' Wild fire
* [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation
* [[Eostatacht]] '' Eustacy
'Cúis'eanna nua:
# [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas
# [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission
# [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission
# [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture
bz7xh92spc9y6aos5meth3m3ilvfw89
1271567
1271566
2025-06-26T07:07:16Z
Marcas.oduinn
33120
1271567
wikitext
text/x-wiki
__NOINDEX__
__NOTOC__
[ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ]
Teimpléid;
* {{tl|efn}}
* {{tl|lua idirlín}}
* {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
* [[Teimpléad:Dead link]]
== Lochanna ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]], [[:Catagóir:Lochanna na hÉireann]] [[:Catagóir:Lochanna Chontae Aontroma]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Ard Mhacha]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Chabháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chill Mhantáin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chorcaí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhoire]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Dúin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhún na nGall]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Fhear Manach]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhuineacháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhaigh Eo]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Thír Eoghain]]
:[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|]
:[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch]
# [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]]
# [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]]
# ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
# ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
# ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]]
# ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach]
# [[Lochanna Chill Airne]]
#* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]]
#* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]]
# [[Loch an Iúir]] *
#* ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]], [[Loch Beara]]
# [[Claonloch]] (a haon?)
#* [[Loch Bhéal Trá]], [[Loch Buinne]], [[Loch Charraig an Droichid]]
# [[Carraig an Phoirt]]
# [[Loch Bhaile Choille Fóir]]
#* [[Loch Bhaile na hUamha]]
# [[Loch Oileán Uí Eadhna]]
# [[Loch Conbhuí]]
# [[Loch Chrathaí]]
#* [[Loch Raithin]]
# [[Loch Collán]]
# [[Loch Choileáin Uí Shíoda]]
# [[Loch Cútra]]
#* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]]
# [[Loch Dúlocha]]
# [[Loch an Chlocháin Léith]]
# [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]]
#* [[Loch Gabhlach]]
# [[Loch Iascaí]]
# [[Loch Eirid]]
# [[Loch Fí]]
#* [[Loch Fearna]]
# [[Loch na Foirnéise]]
# [[Loch Guth Ard Deas]]
# [[Loch Gartáin]]
#* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]]
# [[Loch Ghleann Éada]]
#* [[Loch Ghleann an Chairthe]]
# [[Loch Ghleann Dá Loch]]
#* [[Loch Eidhneach]]
# [[Loch Inse Chrónáin]]
# [[Loch Inse Uí Chuinn]]
#* [[Loch Inis Cara]] (taiscumar)
# [[Loch Oileán Éadaí]] (baile?)
# [[Loch Cheis Charraigín]]
#* [[Loch Chill Ghlais]]
# [[Loch Chill an Iúir]]
# [[Loch Cinnéile]]
# [[Loch Chionn Droma]]
#* [[Loch na Coille Móire]]
# [[Loch Leitir Creamha Rua]]
#* [[Loch an Chrainn Chrín]]
# [[Loch Mac nÉan Uachtair]]
# [[Loch Marbh]]
#* [[Loch Mháimín]]
# [[Loch Míle]]
# [[Loch Míolach]]
# [[Loch Moirne]]
#* [[Loch Mhuiceanach]]
# [[Loch Mucnú]]
#* [[Loch na Cuinge Uachtarach]]
# [[Loch Uí Fhloinn]]
#* [[Loch Riach]]
# [[Claonloch]] (arís?)
#* [[Loch an Rois]]
# [[Loch an Scoir]]
#* [[Loch Sindile]]
# [[Loch Eoin]]
#* [[Loch Sáile]]
# [[Loch Theach an Teampla]]
# [[Turlach Ráth Asáin]]
== Lochanna Chill Airne ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
'' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural />
== Surroundings
'' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}}
'' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" />
== Loch Léin
{{príomhalt|Loch Léin}}
[[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]]
'' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]].
'' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula.
== Muckross Lake
{{príomhalt|Loch Mhucrois}}
[[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]]
'' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" />
== Upper Lake
{{príomhalt|An Loch Uachtarach}}
[[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]]
'' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" />
== Béaloideas
'' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 />
'' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]].
== Gailearaí
[[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]]
[[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]]
[[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]]
[[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]]
[[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]]
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Naisc sheachtracha
* [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park]
* [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes]
* [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }}
== Tagairtí
{{reflist|refs =
<ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref>
<ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref>
<ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref>
<ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref>
<ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref>
<ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref>
<ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref>
<ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref>
<ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
<ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]]
== Tuamaí ==
# ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]]
== Dlí luath na hÉireann ==
{{tl|Dlí luath na hÉireann}}
Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas.
The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law".
My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference.
Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"?
Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former.
Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach).
Notes:
* Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie
* "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann?
* What about Welsh, English or Roman law?
== Téamh domhanda ==
••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir
Ann cheana:
* [[Téamh domhanda]] '' Global warming
* [[:Catagóir:Téamh domhanda]]
* [[Aeráid]] '' Climate
* [[:Catagóir:Athrú aeráide]]
* [[Tonn teasa]] '' Heat wave
* [[Falscaí]] '' Wild fire
* [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation
* [[Eostatacht]] '' Eustacy
'Cúis'eanna nua:
# [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas
# [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission
# [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission
# [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture
a9bb69nqd7n2b18txi659aercvq25x8
1271569
1271567
2025-06-26T07:11:01Z
Marcas.oduinn
33120
/* Lochanna */
1271569
wikitext
text/x-wiki
__NOINDEX__
__NOTOC__
[ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ]
Teimpléid;
* {{tl|efn}}
* {{tl|lua idirlín}}
* {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
* [[Teimpléad:Dead link]]
== Lochanna ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]], [[:Catagóir:Lochanna na hÉireann]] [[:Catagóir:Lochanna Chontae Aontroma]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Ard Mhacha]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Chabháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chill Mhantáin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chorcaí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhoire]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Dúin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhún na nGall]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Fhear Manach]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhuineacháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhaigh Eo]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Thír Eoghain]]
:[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|]
:[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch]
# [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]]
# [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]]
# ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
# ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
# ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]]
# ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach]
# [[Lochanna Chill Airne]]
#* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]]
#* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]]
# [[Loch an Iúir]] *
#* ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]], [[Loch Beara]]
# [[Claonloch]] (a haon?)
#* [[Loch Bhéal Trá]], [[Loch Buinne]], [[Loch Charraig an Droichid]]
# [[Carraig an Phoirt]]
# [[Loch Bhaile Choille Fóir]]
#* [[Loch Bhaile na hUamha]]
# [[Loch Oileán Uí Eadhna]]
# [[Loch Conbhuí]]
#* [[Loch Chrathaí]], [[Loch Raithin]]
# [[Loch Collán]]
# [[Loch Choileáin Uí Shíoda]]
# [[Loch Cútra]]
#* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]]
# [[Loch Dúlocha]]
# [[Loch an Chlocháin Léith]]
# [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]]
#* [[Loch Gabhlach]]
# [[Loch Iascaí]]
# [[Loch Eirid]]
# [[Loch Fí]]
#* [[Loch Fearna]]
# [[Loch na Foirnéise]]
# [[Loch Guth Ard Deas]]
# [[Loch Gartáin]]
#* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]]
# [[Loch Ghleann Éada]]
#* [[Loch Ghleann an Chairthe]]
# [[Loch Ghleann Dá Loch]]
#* [[Loch Eidhneach]]
# [[Loch Inse Chrónáin]]
# [[Loch Inse Uí Chuinn]]
#* [[Loch Inis Cara]] (taiscumar)
# [[Loch Oileán Éadaí]] (baile?)
# [[Loch Cheis Charraigín]]
#* [[Loch Chill Ghlais]]
# [[Loch Chill an Iúir]]
# [[Loch Cinnéile]]
# [[Loch Chionn Droma]]
#* [[Loch na Coille Móire]]
# [[Loch Leitir Creamha Rua]]
#* [[Loch an Chrainn Chrín]]
# [[Loch Mac nÉan Uachtair]]
# [[Loch Marbh]]
#* [[Loch Mháimín]]
# [[Loch Míle]]
# [[Loch Míolach]]
# [[Loch Moirne]]
#* [[Loch Mhuiceanach]]
# [[Loch Mucnú]]
#* [[Loch na Cuinge Uachtarach]]
# [[Loch Uí Fhloinn]]
#* [[Loch Riach]]
# [[Claonloch]] (arís?)
#* [[Loch an Rois]]
# [[Loch an Scoir]]
#* [[Loch Sindile]]
# [[Loch Eoin]]
#* [[Loch Sáile]]
# [[Loch Theach an Teampla]]
# [[Turlach Ráth Asáin]]
== Lochanna Chill Airne ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
'' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural />
== Surroundings
'' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}}
'' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" />
== Loch Léin
{{príomhalt|Loch Léin}}
[[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]]
'' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]].
'' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula.
== Muckross Lake
{{príomhalt|Loch Mhucrois}}
[[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]]
'' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" />
== Upper Lake
{{príomhalt|An Loch Uachtarach}}
[[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]]
'' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" />
== Béaloideas
'' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 />
'' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]].
== Gailearaí
[[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]]
[[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]]
[[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]]
[[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]]
[[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]]
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Naisc sheachtracha
* [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park]
* [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes]
* [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }}
== Tagairtí
{{reflist|refs =
<ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref>
<ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref>
<ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref>
<ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref>
<ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref>
<ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref>
<ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref>
<ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref>
<ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
<ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]]
== Tuamaí ==
# ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]]
== Dlí luath na hÉireann ==
{{tl|Dlí luath na hÉireann}}
Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas.
The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law".
My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference.
Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"?
Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former.
Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach).
Notes:
* Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie
* "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann?
* What about Welsh, English or Roman law?
== Téamh domhanda ==
••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir
Ann cheana:
* [[Téamh domhanda]] '' Global warming
* [[:Catagóir:Téamh domhanda]]
* [[Aeráid]] '' Climate
* [[:Catagóir:Athrú aeráide]]
* [[Tonn teasa]] '' Heat wave
* [[Falscaí]] '' Wild fire
* [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation
* [[Eostatacht]] '' Eustacy
'Cúis'eanna nua:
# [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas
# [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission
# [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission
# [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture
h6or00ejxnek42hkuddglxtexoeqmp4
1271570
1271569
2025-06-26T07:14:26Z
Marcas.oduinn
33120
1271570
wikitext
text/x-wiki
__NOINDEX__
__NOTOC__
[ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ]
Teimpléid;
* {{tl|efn}}
* {{tl|lua idirlín}}
* {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
* [[Teimpléad:Dead link]]
== Lochanna ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]], [[:Catagóir:Lochanna na hÉireann]] [[:Catagóir:Lochanna Chontae Aontroma]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Ard Mhacha]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Chabháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chill Mhantáin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chorcaí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhoire]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Dúin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhún na nGall]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Fhear Manach]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhuineacháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhaigh Eo]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Thír Eoghain]]
:[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|]
:[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch]
# [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]]
# [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]]
# ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
# ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
# ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]]
# ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach]
# [[Lochanna Chill Airne]]
#* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]]
#* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]]
# [[Loch an Iúir]] *
#* ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]], [[Loch Beara]]
# [[Claonloch]] (a haon?)
#* [[Loch Bhéal Trá]], [[Loch Buinne]], [[Loch Charraig an Droichid]]
# [[Carraig an Phoirt]]
# [[Loch Bhaile Choille Fóir]]
#* [[Loch Bhaile na hUamha]]
# [[Loch Oileán Uí Eadhna]]
# [[Loch Conbhuí]]
#* [[Loch Chrathaí]], [[Loch Raithin]]
# [[Loch Collán]]
# [[Loch Choileáin Uí Shíoda]]
# [[Loch Cútra]]
#* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]]
# [[Loch Dúlocha]]
# [[Loch an Chlocháin Léith]]
# [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]]
#* [[Loch Gabhlach]]
# [[Loch Iascaí]]
# [[Loch Eirid]]
# [[Loch Fí]]
#* [[Loch Fearna]]
# [[Loch na Foirnéise]]
# [[Loch Guth Ard Deas]]
# [[Loch Gartáin]]
#* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]]
# [[Loch Ghleann Éada]]
#* [[Loch Ghleann an Chairthe]]
# [[Loch Ghleann Dá Loch]]
#* [[Loch Eidhneach]]
# [[Loch Inse Chrónáin]]
# [[Loch Inse Uí Chuinn]]
#* [[Loch Inis Cara]] (taiscumar)
# [[Loch Oileán Éadaí]] (baile?)
# [[Loch Cheis Charraigín]]
#* [[Loch Chill Ghlais]]
# [[Loch Chill an Iúir]]
# [[Loch Cinnéile]]
# [[Loch Chionn Droma]]
#* [[Loch na Coille Móire]]
# [[Loch Leitir Creamha Rua]]
#* [[Loch an Chrainn Chrín]]
# [[Loch Mac nÉan Uachtair]]
# [[Loch Marbh]]
#* [[Loch Mháimín]]
# [[Loch Míle]]
# [[Loch Míolach]]
# [[Loch Moirne]]
#* [[Loch Mhuiceanach]]
# [[Loch Mucnú]]
#* [[Loch na Cuinge Uachtarach]]
# [[Loch Uí Fhloinn]]
#* [[Loch Riach]]
# [[Claonloch]] (arís?)
#* [[Loch an Rois]]
# [[Loch an Scoir]]
#* [[Loch Sindile]]
# [[Loch Eoin]]
#* [[Loch Sáile]]
# [[Loch Theach an Teampla]]
# [[Turlach Ráth Asáin]]
== Loch Oileán Uí Eadhna ==
{{Short description|Lake in County Kerry, Ireland}}
{{Use dmy dates|date=May 2021}}
{{Use Irish English|date=May 2021}}
{{Infobox body of water
| name = Cloonaghlin Lough
| native_name = {{native name|ga|Loch Oileán Uí Eadhna}}
| other_name =
| image =
| caption =
| pushpin_map = Island of Ireland
| pushpin_map_alt = Cloonaghlin Lough location in Ireland
| pushpin_label_position = none
| pushpin_map_caption = Location in Ireland
| image_bathymetry =
| caption_bathymetry =
| location = [[County Kerry]]
| coords = {{Coord|51|52|27|N|10|1|11|W|region:IE_type:waterbody_scale:20000|display=inline,title}}
| lake_type =
| inflow =
| outflow = Lough Namona
| catchment = {{convert|10.24|km2|1|abbr=on}}
| basin_countries = Ireland
| length = {{convert|2.2|km|1|abbr=on}}
| width = {{convert|0.8|km|1|abbr=on}}
| area = {{convert|1.28|km2|abbr=on}}
| depth =
| max-depth =
| volume =
| residence_time =
| shore =
| elevation = {{convert|109|m|abbr=on}}
| islands =
| cities =
| reference = <ref name=logainm/><ref name=GoogleMaps/><ref name=EPA/><ref name=IFI/>
}}
'''Cloonaghlin Lough''' ({{Irish place name|Loch Oileán Uí Eadhna}})<ref name=logainm/> is a [[freshwater]] lake in the southwest of Ireland. It is located on the [[Iveragh Peninsula]] in [[County Kerry]].
==Geography
Cloonaghlin Lough measures about {{convert|2|km|1|abbr=on}} long and {{convert|1|km|1|abbr=on}} wide. It is located about {{convert|15|km|0|abbr=on}} northeast of [[Waterville, County Kerry|Waterville]].<ref name=GoogleMaps/>
==Hydrology
Cloonaghlin Lough drains into its smaller neighbour [[Lough Namona]]. This lake in turn drains into the Owengarriff River which joins the [[Cummeragh River]].<ref name=IFI/>
==Natural history
Fish species in Cloonaghlin Lough include [[Atlantic salmon|salmon]] and [[brown trout|sea trout]]. Salmon runs are dependent on high water levels in the Owengarriff and Cummeragh rivers.<ref name=IFI/>
==See also
*[[List of loughs in Ireland]]
==References
{{Reflist|refs =
<ref name=logainm>{{cite web | url = http://www.logainm.ie/en/1394135 | title = Loch Oileán Uí Eadhna/Cloonaghlin Lough | work = [[Placenames Database of Ireland]] | publisher = [[Department of Arts, Heritage and the Gaeltacht|Government of Ireland - Department of Arts, Heritage and the Gaeltacht]] and [[Dublin City University]] | access-date = 30 December 2015}}</ref>
<ref name=GoogleMaps>{{Google maps | url = https://www.google.com/maps/place/Cloonaghlin+Lough,+Co.+Kerry,+Ireland/@51.8741898,-10.036954,14z/data=!3m1!4b1!4m2!3m1!1s0x484561dcc3b2377b:0xbe771c75f70b441a?hl=en | title = Cloonaghlin Lough | access-date = 30 December 2015}}</ref>
<ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=16 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 10 | publisher = [[Environmental Protection Agency (Ireland)]] | access-date = 12 October 2022}}</ref>
<ref name=IFI>{{cite web | url = http://www.fishinginireland.info/salmon/southwest/cloonlaghlin-namona.htm | title = Cloonaghlin Lough and Lough Namona | publisher = [[Inland Fisheries Ireland]] | access-date = 30 December 2015}}</ref>
}}
[[Category:Lakes of County Kerry|Cloonaghlin]]
== Lochanna Chill Airne ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
'' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural />
== Surroundings
'' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}}
'' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" />
== Loch Léin
{{príomhalt|Loch Léin}}
[[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]]
'' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]].
'' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula.
== Muckross Lake
{{príomhalt|Loch Mhucrois}}
[[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]]
'' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" />
== Upper Lake
{{príomhalt|An Loch Uachtarach}}
[[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]]
'' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" />
== Béaloideas
'' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 />
'' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]].
== Gailearaí
[[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]]
[[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]]
[[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]]
[[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]]
[[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]]
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Naisc sheachtracha
* [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park]
* [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes]
* [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }}
== Tagairtí
{{reflist|refs =
<ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref>
<ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref>
<ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref>
<ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref>
<ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref>
<ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref>
<ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref>
<ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref>
<ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
<ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]]
== Tuamaí ==
# ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]]
== Dlí luath na hÉireann ==
{{tl|Dlí luath na hÉireann}}
Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas.
The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law".
My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference.
Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"?
Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former.
Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach).
Notes:
* Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie
* "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann?
* What about Welsh, English or Roman law?
== Téamh domhanda ==
••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir
Ann cheana:
* [[Téamh domhanda]] '' Global warming
* [[:Catagóir:Téamh domhanda]]
* [[Aeráid]] '' Climate
* [[:Catagóir:Athrú aeráide]]
* [[Tonn teasa]] '' Heat wave
* [[Falscaí]] '' Wild fire
* [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation
* [[Eostatacht]] '' Eustacy
'Cúis'eanna nua:
# [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas
# [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission
# [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission
# [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture
frut6en4xg5ycauo88lrx1r6nm2pl11
1271571
1271570
2025-06-26T07:18:26Z
Marcas.oduinn
33120
/* Lochanna */
1271571
wikitext
text/x-wiki
__NOINDEX__
__NOTOC__
[ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ]
Teimpléid;
* {{tl|efn}}
* {{tl|lua idirlín}}
* {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
* [[Teimpléad:Dead link]]
== Lochanna ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
:[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|]
:[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch]
# [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]]
# [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]]
# ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
# ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
# ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]]
# ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach]
# [[Lochanna Chill Airne]]
#* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]]
#* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]]
# [[Loch an Iúir]] *
#* ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]], [[Loch Beara]]
# [[Claonloch]] (a haon?)
#* [[Loch Bhéal Trá]], [[Loch Buinne]], [[Loch Charraig an Droichid]]
# [[Carraig an Phoirt]]
# [[Loch Bhaile Choille Fóir]]
#* [[Loch Bhaile na hUamha]]
# [[Loch Oileán Uí Eadhna]]
# [[Loch Conbhuí]]
#* [[Loch Chrathaí]], [[Loch Raithin]]
# [[Loch Collán]]
# [[Loch Choileáin Uí Shíoda]]
# [[Loch Cútra]]
#* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]]
# [[Loch Dúlocha]]
# [[Loch an Chlocháin Léith]]
# [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]]
#* [[Loch Gabhlach]]
# [[Loch Iascaí]]
# [[Loch Eirid]]
# [[Loch Fí]]
#* [[Loch Fearna]]
# [[Loch na Foirnéise]]
# [[Loch Guth Ard Deas]]
# [[Loch Gartáin]]
#* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]]
# [[Loch Ghleann Éada]]
#* [[Loch Ghleann an Chairthe]]
# [[Loch Ghleann Dá Loch]]
#* [[Loch Eidhneach]]
# [[Loch Inse Chrónáin]]
# [[Loch Inse Uí Chuinn]]
#* [[Loch Inis Cara]] (taiscumar)
# [[Loch Oileán Éadaí]] (baile?)
# [[Loch Cheis Charraigín]]
#* [[Loch Chill Ghlais]]
# [[Loch Chill an Iúir]]
# [[Loch Cinnéile]]
# [[Loch Chionn Droma]]
#* [[Loch na Coille Móire]]
# [[Loch Leitir Creamha Rua]]
#* [[Loch an Chrainn Chrín]]
# [[Loch Mac nÉan Uachtair]]
# [[Loch Marbh]]
#* [[Loch Mháimín]]
# [[Loch Míle]]
# [[Loch Míolach]]
# [[Loch Moirne]]
#* [[Loch Mhuiceanach]]
# [[Loch Mucnú]]
#* [[Loch na Cuinge Uachtarach]]
# [[Loch Uí Fhloinn]]
#* [[Loch Riach]]
# [[Claonloch]] (arís?)
#* [[Loch an Rois]]
# [[Loch an Scoir]]
#* [[Loch Sindile]]
# [[Loch Eoin]]
#* [[Loch Sáile]]
# [[Loch Theach an Teampla]]
# [[Turlach Ráth Asáin]]
== Loch Oileán Uí Eadhna ==
{{Short description|Lake in County Kerry, Ireland}}
{{Use dmy dates|date=May 2021}}
{{Use Irish English|date=May 2021}}
{{Infobox body of water
| name = Cloonaghlin Lough
| native_name = {{native name|ga|Loch Oileán Uí Eadhna}}
| other_name =
| image =
| caption =
| pushpin_map = Island of Ireland
| pushpin_map_alt = Cloonaghlin Lough location in Ireland
| pushpin_label_position = none
| pushpin_map_caption = Location in Ireland
| image_bathymetry =
| caption_bathymetry =
| location = [[County Kerry]]
| coords = {{Coord|51|52|27|N|10|1|11|W|region:IE_type:waterbody_scale:20000|display=inline,title}}
| lake_type =
| inflow =
| outflow = Lough Namona
| catchment = {{convert|10.24|km2|1|abbr=on}}
| basin_countries = Ireland
| length = {{convert|2.2|km|1|abbr=on}}
| width = {{convert|0.8|km|1|abbr=on}}
| area = {{convert|1.28|km2|abbr=on}}
| depth =
| max-depth =
| volume =
| residence_time =
| shore =
| elevation = {{convert|109|m|abbr=on}}
| islands =
| cities =
| reference = <ref name=logainm/><ref name=GoogleMaps/><ref name=EPA/><ref name=IFI/>
}}
'''Cloonaghlin Lough''' ({{Irish place name|Loch Oileán Uí Eadhna}})<ref name=logainm/> is a [[freshwater]] lake in the southwest of Ireland. It is located on the [[Iveragh Peninsula]] in [[County Kerry]].
==Geography
Cloonaghlin Lough measures about {{convert|2|km|1|abbr=on}} long and {{convert|1|km|1|abbr=on}} wide. It is located about {{convert|15|km|0|abbr=on}} northeast of [[Waterville, County Kerry|Waterville]].<ref name=GoogleMaps/>
==Hydrology
Cloonaghlin Lough drains into its smaller neighbour [[Lough Namona]]. This lake in turn drains into the Owengarriff River which joins the [[Cummeragh River]].<ref name=IFI/>
==Natural history
Fish species in Cloonaghlin Lough include [[Atlantic salmon|salmon]] and [[brown trout|sea trout]]. Salmon runs are dependent on high water levels in the Owengarriff and Cummeragh rivers.<ref name=IFI/>
==See also
*[[List of loughs in Ireland]]
==References
{{Reflist|refs =
<ref name=logainm>{{cite web | url = http://www.logainm.ie/en/1394135 | title = Loch Oileán Uí Eadhna/Cloonaghlin Lough | work = [[Placenames Database of Ireland]] | publisher = [[Department of Arts, Heritage and the Gaeltacht|Government of Ireland - Department of Arts, Heritage and the Gaeltacht]] and [[Dublin City University]] | access-date = 30 December 2015}}</ref>
<ref name=GoogleMaps>{{Google maps | url = https://www.google.com/maps/place/Cloonaghlin+Lough,+Co.+Kerry,+Ireland/@51.8741898,-10.036954,14z/data=!3m1!4b1!4m2!3m1!1s0x484561dcc3b2377b:0xbe771c75f70b441a?hl=en | title = Cloonaghlin Lough | access-date = 30 December 2015}}</ref>
<ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=16 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 10 | publisher = [[Environmental Protection Agency (Ireland)]] | access-date = 12 October 2022}}</ref>
<ref name=IFI>{{cite web | url = http://www.fishinginireland.info/salmon/southwest/cloonlaghlin-namona.htm | title = Cloonaghlin Lough and Lough Namona | publisher = [[Inland Fisheries Ireland]] | access-date = 30 December 2015}}</ref>
}}
[[Category:Lakes of County Kerry|Cloonaghlin]]
== Lochanna Chill Airne ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
'' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural />
== Surroundings
'' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}}
'' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" />
== Loch Léin
{{príomhalt|Loch Léin}}
[[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]]
'' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]].
'' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula.
== Muckross Lake
{{príomhalt|Loch Mhucrois}}
[[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]]
'' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" />
== Upper Lake
{{príomhalt|An Loch Uachtarach}}
[[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]]
'' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" />
== Béaloideas
'' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 />
'' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]].
== Gailearaí
[[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]]
[[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]]
[[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]]
[[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]]
[[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]]
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Naisc sheachtracha
* [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park]
* [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes]
* [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }}
== Tagairtí
{{reflist|refs =
<ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref>
<ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref>
<ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref>
<ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref>
<ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref>
<ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref>
<ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref>
<ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref>
<ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
<ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]]
== Tuamaí ==
# ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]]
== Dlí luath na hÉireann ==
{{tl|Dlí luath na hÉireann}}
Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas.
The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law".
My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference.
Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"?
Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former.
Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach).
Notes:
* Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie
* "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann?
* What about Welsh, English or Roman law?
== Téamh domhanda ==
••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir
Ann cheana:
* [[Téamh domhanda]] '' Global warming
* [[:Catagóir:Téamh domhanda]]
* [[Aeráid]] '' Climate
* [[:Catagóir:Athrú aeráide]]
* [[Tonn teasa]] '' Heat wave
* [[Falscaí]] '' Wild fire
* [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation
* [[Eostatacht]] '' Eustacy
'Cúis'eanna nua:
# [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas
# [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission
# [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission
# [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture
5wm0smnc7yqwa8dsqxuq2d94czofn5x
1271573
1271571
2025-06-26T07:20:11Z
Marcas.oduinn
33120
/* Lochanna */
1271573
wikitext
text/x-wiki
__NOINDEX__
__NOTOC__
[ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ]
Teimpléid;
* {{tl|efn}}
* {{tl|lua idirlín}}
* {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
* [[Teimpléad:Dead link]]
== Lochanna ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
:[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|]
:[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch]
# [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]]
# [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]]
# ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
# ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
# ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]]
# ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach]
# [[Lochanna Chill Airne]]
#* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]]
#* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]]
# [[Loch an Iúir]] *
#* ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]], [[Loch Beara]]
# [[Claonloch]] (a haon?)
#* [[Loch Bhéal Trá]], [[Loch Buinne]], [[Loch Charraig an Droichid]]
# [[Carraig an Phoirt]]
# [[Loch Bhaile Choille Fóir]]
#* [[Loch Bhaile na hUamha]], [[Loch Oileán Uí Eadhna]]
# [[Loch Conbhuí]]
#* [[Loch Chrathaí]], [[Loch Raithin]]
# [[Loch Collán]]
# [[Loch Choileáin Uí Shíoda]]
# [[Loch Cútra]]
#* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]]
# [[Loch Dúlocha]]
# [[Loch an Chlocháin Léith]]
# [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]]
#* [[Loch Gabhlach]]
# [[Loch Iascaí]]
# [[Loch Eirid]]
# [[Loch Fí]]
#* [[Loch Fearna]]
# [[Loch na Foirnéise]]
# [[Loch Guth Ard Deas]]
# [[Loch Gartáin]]
#* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]]
# [[Loch Ghleann Éada]]
#* [[Loch Ghleann an Chairthe]]
# [[Loch Ghleann Dá Loch]]
#* [[Loch Eidhneach]]
# [[Loch Inse Chrónáin]]
# [[Loch Inse Uí Chuinn]]
#* [[Loch Inis Cara]] (taiscumar)
# [[Loch Oileán Éadaí]] (baile?)
# [[Loch Cheis Charraigín]]
#* [[Loch Chill Ghlais]]
# [[Loch Chill an Iúir]]
# [[Loch Cinnéile]]
# [[Loch Chionn Droma]]
#* [[Loch na Coille Móire]]
# [[Loch Leitir Creamha Rua]]
#* [[Loch an Chrainn Chrín]]
# [[Loch Mac nÉan Uachtair]]
# [[Loch Marbh]]
#* [[Loch Mháimín]]
# [[Loch Míle]]
# [[Loch Míolach]]
# [[Loch Moirne]]
#* [[Loch Mhuiceanach]]
# [[Loch Mucnú]]
#* [[Loch na Cuinge Uachtarach]]
# [[Loch Uí Fhloinn]]
#* [[Loch Riach]]
# [[Claonloch]] (arís?)
#* [[Loch an Rois]]
# [[Loch an Scoir]]
#* [[Loch Sindile]]
# [[Loch Eoin]]
#* [[Loch Sáile]]
# [[Loch Theach an Teampla]]
# [[Turlach Ráth Asáin]]
== Loch Oileán Uí Eadhna ==
{{Short description|Lake in County Kerry, Ireland}}
{{Use dmy dates|date=May 2021}}
{{Use Irish English|date=May 2021}}
{{Infobox body of water
| name = Cloonaghlin Lough
| native_name = {{native name|ga|Loch Oileán Uí Eadhna}}
| other_name =
| image =
| caption =
| pushpin_map = Island of Ireland
| pushpin_map_alt = Cloonaghlin Lough location in Ireland
| pushpin_label_position = none
| pushpin_map_caption = Location in Ireland
| image_bathymetry =
| caption_bathymetry =
| location = [[County Kerry]]
| coords = {{Coord|51|52|27|N|10|1|11|W|region:IE_type:waterbody_scale:20000|display=inline,title}}
| lake_type =
| inflow =
| outflow = Lough Namona
| catchment = {{convert|10.24|km2|1|abbr=on}}
| basin_countries = Ireland
| length = {{convert|2.2|km|1|abbr=on}}
| width = {{convert|0.8|km|1|abbr=on}}
| area = {{convert|1.28|km2|abbr=on}}
| depth =
| max-depth =
| volume =
| residence_time =
| shore =
| elevation = {{convert|109|m|abbr=on}}
| islands =
| cities =
| reference = <ref name=logainm/><ref name=GoogleMaps/><ref name=EPA/><ref name=IFI/>
}}
'''Cloonaghlin Lough''' ({{Irish place name|Loch Oileán Uí Eadhna}})<ref name=logainm/> is a [[freshwater]] lake in the southwest of Ireland. It is located on the [[Iveragh Peninsula]] in [[County Kerry]].
==Geography
Cloonaghlin Lough measures about {{convert|2|km|1|abbr=on}} long and {{convert|1|km|1|abbr=on}} wide. It is located about {{convert|15|km|0|abbr=on}} northeast of [[Waterville, County Kerry|Waterville]].<ref name=GoogleMaps/>
==Hydrology
Cloonaghlin Lough drains into its smaller neighbour [[Lough Namona]]. This lake in turn drains into the Owengarriff River which joins the [[Cummeragh River]].<ref name=IFI/>
==Natural history
Fish species in Cloonaghlin Lough include [[Atlantic salmon|salmon]] and [[brown trout|sea trout]]. Salmon runs are dependent on high water levels in the Owengarriff and Cummeragh rivers.<ref name=IFI/>
==See also
*[[List of loughs in Ireland]]
==References
{{Reflist|refs =
<ref name=logainm>{{cite web | url = http://www.logainm.ie/en/1394135 | title = Loch Oileán Uí Eadhna/Cloonaghlin Lough | work = [[Placenames Database of Ireland]] | publisher = [[Department of Arts, Heritage and the Gaeltacht|Government of Ireland - Department of Arts, Heritage and the Gaeltacht]] and [[Dublin City University]] | access-date = 30 December 2015}}</ref>
<ref name=GoogleMaps>{{Google maps | url = https://www.google.com/maps/place/Cloonaghlin+Lough,+Co.+Kerry,+Ireland/@51.8741898,-10.036954,14z/data=!3m1!4b1!4m2!3m1!1s0x484561dcc3b2377b:0xbe771c75f70b441a?hl=en | title = Cloonaghlin Lough | access-date = 30 December 2015}}</ref>
<ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=16 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 10 | publisher = [[Environmental Protection Agency (Ireland)]] | access-date = 12 October 2022}}</ref>
<ref name=IFI>{{cite web | url = http://www.fishinginireland.info/salmon/southwest/cloonlaghlin-namona.htm | title = Cloonaghlin Lough and Lough Namona | publisher = [[Inland Fisheries Ireland]] | access-date = 30 December 2015}}</ref>
}}
[[Category:Lakes of County Kerry|Cloonaghlin]]
== Lochanna Chill Airne ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
'' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural />
== Surroundings
'' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}}
'' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" />
== Loch Léin
{{príomhalt|Loch Léin}}
[[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]]
'' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]].
'' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula.
== Muckross Lake
{{príomhalt|Loch Mhucrois}}
[[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]]
'' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" />
== Upper Lake
{{príomhalt|An Loch Uachtarach}}
[[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]]
'' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" />
== Béaloideas
'' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 />
'' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]].
== Gailearaí
[[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]]
[[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]]
[[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]]
[[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]]
[[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]]
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Naisc sheachtracha
* [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park]
* [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes]
* [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }}
== Tagairtí
{{reflist|refs =
<ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref>
<ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref>
<ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref>
<ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref>
<ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref>
<ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref>
<ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref>
<ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref>
<ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
<ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]]
== Tuamaí ==
# ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]]
== Dlí luath na hÉireann ==
{{tl|Dlí luath na hÉireann}}
Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas.
The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law".
My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference.
Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"?
Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former.
Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach).
Notes:
* Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie
* "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann?
* What about Welsh, English or Roman law?
== Téamh domhanda ==
••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir
Ann cheana:
* [[Téamh domhanda]] '' Global warming
* [[:Catagóir:Téamh domhanda]]
* [[Aeráid]] '' Climate
* [[:Catagóir:Athrú aeráide]]
* [[Tonn teasa]] '' Heat wave
* [[Falscaí]] '' Wild fire
* [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation
* [[Eostatacht]] '' Eustacy
'Cúis'eanna nua:
# [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas
# [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission
# [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission
# [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture
q7xi22unefvv3s4g3e9e3s54vnjmx81
1271574
1271573
2025-06-26T07:40:04Z
Marcas.oduinn
33120
/* Loch Oileán Uí Eadhna */
1271574
wikitext
text/x-wiki
__NOINDEX__
__NOTOC__
[ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ]
Teimpléid;
* {{tl|efn}}
* {{tl|lua idirlín}}
* {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
* [[Teimpléad:Dead link]]
== Lochanna ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
:[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|]
:[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch]
# [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]]
# [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]]
# ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
# ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
# ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]]
# ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach]
# [[Lochanna Chill Airne]]
#* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]]
#* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]]
# [[Loch an Iúir]] *
#* ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]], [[Loch Beara]]
# [[Claonloch]] (a haon?)
#* [[Loch Bhéal Trá]], [[Loch Buinne]], [[Loch Charraig an Droichid]]
# [[Carraig an Phoirt]]
# [[Loch Bhaile Choille Fóir]]
#* [[Loch Bhaile na hUamha]], [[Loch Oileán Uí Eadhna]]
# [[Loch Conbhuí]]
#* [[Loch Chrathaí]], [[Loch Raithin]]
# [[Loch Collán]]
# [[Loch Choileáin Uí Shíoda]]
# [[Loch Cútra]]
#* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]]
# [[Loch Dúlocha]]
# [[Loch an Chlocháin Léith]]
# [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]]
#* [[Loch Gabhlach]]
# [[Loch Iascaí]]
# [[Loch Eirid]]
# [[Loch Fí]]
#* [[Loch Fearna]]
# [[Loch na Foirnéise]]
# [[Loch Guth Ard Deas]]
# [[Loch Gartáin]]
#* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]]
# [[Loch Ghleann Éada]]
#* [[Loch Ghleann an Chairthe]]
# [[Loch Ghleann Dá Loch]]
#* [[Loch Eidhneach]]
# [[Loch Inse Chrónáin]]
# [[Loch Inse Uí Chuinn]]
#* [[Loch Inis Cara]] (taiscumar)
# [[Loch Oileán Éadaí]] (baile?)
# [[Loch Cheis Charraigín]]
#* [[Loch Chill Ghlais]]
# [[Loch Chill an Iúir]]
# [[Loch Cinnéile]]
# [[Loch Chionn Droma]]
#* [[Loch na Coille Móire]]
# [[Loch Leitir Creamha Rua]]
#* [[Loch an Chrainn Chrín]]
# [[Loch Mac nÉan Uachtair]]
# [[Loch Marbh]]
#* [[Loch Mháimín]]
# [[Loch Míle]]
# [[Loch Míolach]]
# [[Loch Moirne]]
#* [[Loch Mhuiceanach]]
# [[Loch Mucnú]]
#* [[Loch na Cuinge Uachtarach]]
# [[Loch Uí Fhloinn]]
#* [[Loch Riach]]
# [[Claonloch]] (arís?)
#* [[Loch an Rois]]
# [[Loch an Scoir]]
#* [[Loch Sindile]]
# [[Loch Eoin]]
#* [[Loch Sáile]]
# [[Loch Theach an Teampla]]
# [[Turlach Ráth Asáin]]
== Loch Oileán Uí Eadhna ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
Is loch [[fionnuisce]] ''' Loch Oileán Uí Eadhna'''<ref name=logainm/><ref name=EPA/> suite ar leithinis [[Uíbh Ráthach|Uíbh Ráthaigh]] i g[[Contae Chiarraí]].
== Tíreolaíocht
Tá Loch Oileán Uí Eadhna {{convert|2|km|1|abbr=on}} ar fad agus {{convert|1|km|1|abbr=on}} ar leithead. Tá sé tuairim is {{convert|15|km|0|abbr=on}} soir ó dheas den [[An Coireán|Choireán]].
== Hidreolaíocht
Ritheann Loch Oileán Uí Eadhna isteach ina chomharsa níos lú, [[Loch na Móna]]. Ritheann an loch úd san ''Owengarriff River'' isteach, a shreabhann féin san [[An Comarach|Chomarach]] isteach.<ref name=IFI/>
== Stair an dúlra
I measc na n-iasc i Oileán Uí Eadhna tá [[bradán]] agus [[breac donn]]. Braitheann báirí bradáin ar uisceleibhéil arda san haibhneacha ''Owengarriff'' agus Comarach.<ref name=IFI/>
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Tagairtí
{{reflist | refs =
<ref name=logainm>{{cite web | url = http://www.logainm.ie/en/1394135 | title = Loch Oileán Uí Eadhna/Cloonaghlin Lough | work = [[Placenames Database of Ireland]] | publisher = [[Department of Arts, Heritage and the Gaeltacht|Government of Ireland - Department of Arts, Heritage and the Gaeltacht]] and [[Dublin City University]] | access-date = 30 December 2015}}</ref>
<ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=16 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 10 | publisher = [[Environmental Protection Agency (Ireland)]] | access-date = 12 October 2022}}</ref>
<ref name=IFI>{{cite web | url = http://www.fishinginireland.info/salmon/southwest/cloonlaghlin-namona.htm | title = Cloonaghlin Lough and Lough Namona | publisher = [[Inland Fisheries Ireland]] | access-date = 30 December 2015}}</ref>
}}
[[Category:Lakes of County Kerry|Cloonaghlin]]
== Lochanna Chill Airne ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
'' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural />
== Surroundings
'' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}}
'' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" />
== Loch Léin
{{príomhalt|Loch Léin}}
[[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]]
'' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]].
'' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula.
== Muckross Lake
{{príomhalt|Loch Mhucrois}}
[[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]]
'' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" />
== Upper Lake
{{príomhalt|An Loch Uachtarach}}
[[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]]
'' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" />
== Béaloideas
'' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 />
'' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]].
== Gailearaí
[[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]]
[[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]]
[[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]]
[[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]]
[[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]]
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Naisc sheachtracha
* [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park]
* [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes]
* [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }}
== Tagairtí
{{reflist|refs =
<ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref>
<ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref>
<ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref>
<ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref>
<ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref>
<ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref>
<ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref>
<ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref>
<ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
<ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]]
== Tuamaí ==
# ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]]
== Dlí luath na hÉireann ==
{{tl|Dlí luath na hÉireann}}
Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas.
The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law".
My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference.
Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"?
Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former.
Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach).
Notes:
* Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie
* "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann?
* What about Welsh, English or Roman law?
== Téamh domhanda ==
••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir
Ann cheana:
* [[Téamh domhanda]] '' Global warming
* [[:Catagóir:Téamh domhanda]]
* [[Aeráid]] '' Climate
* [[:Catagóir:Athrú aeráide]]
* [[Tonn teasa]] '' Heat wave
* [[Falscaí]] '' Wild fire
* [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation
* [[Eostatacht]] '' Eustacy
'Cúis'eanna nua:
# [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas
# [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission
# [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission
# [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture
qj5omgx5wwkyocj551fqv7knyuwahyf
1271575
1271574
2025-06-26T07:40:21Z
Marcas.oduinn
33120
1271575
wikitext
text/x-wiki
__NOINDEX__
__NOTOC__
[ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ]
Teimpléid;
* {{tl|efn}}
* {{tl|lua idirlín}}
* {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
* [[Teimpléad:Dead link]]
== Lochanna ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
:[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|]
:[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch]
# [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]]
# [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]]
# ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
# ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
# ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]]
# ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach]
# [[Lochanna Chill Airne]]
#* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]]
#* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]]
# [[Loch an Iúir]] *
#* ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]], [[Loch Beara]]
# [[Claonloch]] (a haon?)
#* [[Loch Bhéal Trá]], [[Loch Buinne]], [[Loch Charraig an Droichid]]
# [[Carraig an Phoirt]]
# [[Loch Bhaile Choille Fóir]]
#* [[Loch Bhaile na hUamha]], [[Loch Oileán Uí Eadhna]]
# [[Loch Conbhuí]]
#* [[Loch Chrathaí]], [[Loch Raithin]]
# [[Loch Collán]]
# [[Loch Choileáin Uí Shíoda]]
# [[Loch Cútra]]
#* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]]
# [[Loch Dúlocha]]
# [[Loch an Chlocháin Léith]]
# [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]]
#* [[Loch Gabhlach]]
# [[Loch Iascaí]]
# [[Loch Eirid]]
# [[Loch Fí]]
#* [[Loch Fearna]]
# [[Loch na Foirnéise]]
# [[Loch Guth Ard Deas]]
# [[Loch Gartáin]]
#* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]]
# [[Loch Ghleann Éada]]
#* [[Loch Ghleann an Chairthe]]
# [[Loch Ghleann Dá Loch]]
#* [[Loch Eidhneach]]
# [[Loch Inse Chrónáin]]
# [[Loch Inse Uí Chuinn]]
#* [[Loch Inis Cara]] (taiscumar)
# [[Loch Oileán Éadaí]] (baile?)
# [[Loch Cheis Charraigín]]
#* [[Loch Chill Ghlais]]
# [[Loch Chill an Iúir]]
# [[Loch Cinnéile]]
# [[Loch Chionn Droma]]
#* [[Loch na Coille Móire]]
# [[Loch Leitir Creamha Rua]]
#* [[Loch an Chrainn Chrín]]
# [[Loch Mac nÉan Uachtair]]
# [[Loch Marbh]]
#* [[Loch Mháimín]]
# [[Loch Míle]]
# [[Loch Míolach]]
# [[Loch Moirne]]
#* [[Loch Mhuiceanach]]
# [[Loch Mucnú]]
#* [[Loch na Cuinge Uachtarach]]
# [[Loch Uí Fhloinn]]
#* [[Loch Riach]]
# [[Claonloch]] (arís?)
#* [[Loch an Rois]]
# [[Loch an Scoir]]
#* [[Loch Sindile]]
# [[Loch Eoin]]
#* [[Loch Sáile]]
# [[Loch Theach an Teampla]]
# [[Turlach Ráth Asáin]]
== Lochanna Chill Airne ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
'' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural />
== Surroundings
'' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}}
'' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" />
== Loch Léin
{{príomhalt|Loch Léin}}
[[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]]
'' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]].
'' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula.
== Muckross Lake
{{príomhalt|Loch Mhucrois}}
[[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]]
'' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" />
== Upper Lake
{{príomhalt|An Loch Uachtarach}}
[[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]]
'' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" />
== Béaloideas
'' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 />
'' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]].
== Gailearaí
[[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]]
[[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]]
[[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]]
[[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]]
[[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]]
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Naisc sheachtracha
* [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park]
* [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes]
* [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }}
== Tagairtí
{{reflist|refs =
<ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref>
<ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref>
<ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref>
<ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref>
<ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref>
<ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref>
<ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref>
<ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref>
<ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
<ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]]
== Tuamaí ==
# ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]]
== Dlí luath na hÉireann ==
{{tl|Dlí luath na hÉireann}}
Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas.
The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law".
My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference.
Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"?
Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former.
Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach).
Notes:
* Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie
* "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann?
* What about Welsh, English or Roman law?
== Téamh domhanda ==
••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir
Ann cheana:
* [[Téamh domhanda]] '' Global warming
* [[:Catagóir:Téamh domhanda]]
* [[Aeráid]] '' Climate
* [[:Catagóir:Athrú aeráide]]
* [[Tonn teasa]] '' Heat wave
* [[Falscaí]] '' Wild fire
* [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation
* [[Eostatacht]] '' Eustacy
'Cúis'eanna nua:
# [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas
# [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission
# [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission
# [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture
aocab6m6fym5hvamt2bp5m00qjdakw6
1271578
1271575
2025-06-26T08:05:44Z
Marcas.oduinn
33120
/* Lochanna */
1271578
wikitext
text/x-wiki
__NOINDEX__
__NOTOC__
[ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ]
Teimpléid;
* {{tl|efn}}
* {{tl|lua idirlín}}
* {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
* [[Teimpléad:Dead link]]
== Lochanna ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
:[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|]
:[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch]
# [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]]
# [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]]
# ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
# ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
# ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]]
# ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach]
# [[Lochanna Chill Airne]]
#* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]]
#* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]]
# [[Loch an Iúir]] *
#* ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]], [[Loch Beara]]
# [[Claonloch]] (a haon?)
#* [[Loch Bhéal Trá]], [[Loch Buinne]], [[Loch Charraig an Droichid]]
# [[Carraig an Phoirt]]
# [[Loch Bhaile Choille Fóir]]
#* [[Loch Bhaile na hUamha]], [[Loch Oileán Uí Eadhna]]
# [[Loch Conbhuí]]
#* [[Loch Chrathaí]], [[Loch Raithin]]
# [[Loch Collán]]
# [[Loch Choileáin Uí Shíoda]]
# [[Loch Cútra]]
#* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]]
# [[Loch Dúlocha]]
# [[Loch an Chlocháin Léith]]
# [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]]
#* [[Loch Gabhlach]]
# [[Loch Iascaí]]
# [[Loch Eirid]]
# [[Loch Fí]]
#* [[Loch Fearna]]
# [[Loch na Foirnéise]]
# [[Loch Guth Ard Deas]]
# [[Loch Gartáin]]
#* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]]
# [[Loch Ghleann Éada]]
#* [[Loch Ghleann an Chairthe]]
# [[Loch Ghleann Dá Loch]]
#* [[Loch Eidhneach]]
# [[Loch Inse Chrónáin]]
# [[Loch Inse Uí Chuinn]]
#* [[Loch Inis Cara]] (taiscumar)
# [[Loch Oileán Éadaí]] (baile?)
# [[Loch Cheis Charraigín]]
#* [[Loch Chill Ghlais]]
# [[Loch Chill an Iúir]]
# [[Loch Cinnéile]]
# [[Loch Chionn Droma]]
#* [[Loch na Coille Móire]]
# [[Loch Leitir Creamha Rua]]
#* [[Loch an Chrainn Chrín]]
# [[Loch Mac nÉan Uachtair]]
# [[Loch Marbh]]
#* [[Loch Mháimín]]
# [[Loch Míle]]
# [[Loch Míolach]]
# [[Loch Moirne]]
#* [[Loch Mhuiceanach]]
# [[Loch Mucnú]]
#* [[Loch na Cuinge Uachtarach]]
# [[Loch Uí Fhloinn]]
#* [[Loch Riach]]
# [[Claonloch]] (arís?)
#* [[Loch an Rois]]
# [[Loch an Scoir]]
#* [[Loch Sindile]]
# [[Loch Eoin]]
#* [[Loch Sáile]]
# [[Loch Theach an Teampla]]
# [[Turlach Ráth Asáin]]
== Loch an Collán ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
}}
''' Loch an Collán'''<ref name=logainm /><ref name=EPA /> is a [[fionnuisce]] sa [[An Bhoirinn|Bhoirinn]], [[Contae an Chláir]].
== Tíreolaíocht and hydrology==
Tá Loch an Collán {{convert|1.5|km|1|abbr=on}} ar fad agus {{convert|0.5|km|1|abbr=on}} ar leithead. Tá sé tuairim is {{convert|15|km|0|abbr=on}} ó thuaidh d'[[Inis (baile)|Inis]] gar {{h|Cora Finne}}.<ref name=OS/>
== Hidreolaíocht
Ritheann Loch an Collán i [[Loch an tSéideáin]] in aice láimhe isteach.<ref name=IFI/>
== Stair an dúlra
I measc na n-iasc i Loch an Collán, tá [[breac donn]], [[péirse]], [[ruán]], [[liús]] agus [[eascann]] atá i mbaol criticiúil.<ref name=IFI/> Tá an loch lastigh den East Burren Complex [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] na Boirne Thoir.<ref name=NPWS/> I dteannta sin, tá sé cuid den Wetlands [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] Bhogach Chora Finne.<ref name=NPWS2/>
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Tagairtí
{{reflist | refs =
<ref name=logainm>{{lua idirlín | url = https://www.logainm.ie/104216.aspx | teideal = Loch Collán | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 26 Meitheamh 2025 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref>
<ref name=OS>{{lua idirlín | url = http://maps.osi.ie/publicviewer/#V2,531514,690616,9,10 | teideal = OSI Mapviewer | foilsitheoir = [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]] | dátarochtana = 7ú Eanáir 2016 | archive-url = https://web.archive.org/web/20120829114800/http://maps.osi.ie/publicviewer/#V2,531514,690616,9,10 | archive-date = 29ú Lúnasa 2012 | url-status = dead}}</ref>
<ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=17 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 11 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | access-date = 11 October 2022}}</ref>
<ref name=IFI>{{lua idirlín | url = http://wfdfish.ie/wp-content/uploads/2012/09/Cullaun_report_2012.pdf | teideal = Water Framework Directive Fish Stock Survey of Lough Cullaun | foilsitheoir = [[Iascach Intíre Éireann]] | dáta = Lúnasa 2012 | dátarochtana = 7ú Eanáir 2016}}</ref>
<ref name=NPWS>{{lua idirlín | url = http://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY001926.pdf | teideal = East Burren Complex SAC | foilsitheoir = [[An tSeirbhís Páirceanna Náisiúnta agus Fiadhúlra]] | dátarochtana = 7ú Eanáir 2016}}</ref>
<ref name=NPWS2>{{lua idirlín | url = http://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY004220.pdf | teideal = Corofin Wetlands SPA | foilsitheoir = [[National Parks and Wildlife Service (Ireland)]] | dátarochtana = 7ú Eanáir 2016}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Collán, Loch an}}
[[Catagóir: Lochanna Chontae an Chláir]]
== Lochanna Chill Airne ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
'' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural />
== Surroundings
'' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}}
'' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" />
== Loch Léin
{{príomhalt|Loch Léin}}
[[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]]
'' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]].
'' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula.
== Muckross Lake
{{príomhalt|Loch Mhucrois}}
[[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]]
'' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" />
== Upper Lake
{{príomhalt|An Loch Uachtarach}}
[[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]]
'' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" />
== Béaloideas
'' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 />
'' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]].
== Gailearaí
[[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]]
[[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]]
[[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]]
[[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]]
[[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]]
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Naisc sheachtracha
* [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park]
* [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes]
* [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }}
== Tagairtí
{{reflist|refs =
<ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref>
<ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref>
<ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref>
<ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref>
<ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref>
<ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref>
<ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref>
<ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref>
<ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
<ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]]
== Tuamaí ==
# ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]]
== Dlí luath na hÉireann ==
{{tl|Dlí luath na hÉireann}}
Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas.
The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law".
My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference.
Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"?
Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former.
Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach).
Notes:
* Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie
* "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann?
* What about Welsh, English or Roman law?
== Téamh domhanda ==
••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir
Ann cheana:
* [[Téamh domhanda]] '' Global warming
* [[:Catagóir:Téamh domhanda]]
* [[Aeráid]] '' Climate
* [[:Catagóir:Athrú aeráide]]
* [[Tonn teasa]] '' Heat wave
* [[Falscaí]] '' Wild fire
* [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation
* [[Eostatacht]] '' Eustacy
'Cúis'eanna nua:
# [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas
# [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission
# [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission
# [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture
ezllj84s6w61eb13fjz1e7v7ronp0al
1271579
1271578
2025-06-26T08:06:00Z
Marcas.oduinn
33120
/* Loch an Collán */
1271579
wikitext
text/x-wiki
__NOINDEX__
__NOTOC__
[ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ]
Teimpléid;
* {{tl|efn}}
* {{tl|lua idirlín}}
* {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
* [[Teimpléad:Dead link]]
== Lochanna ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
:[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|]
:[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch]
# [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]]
# [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]]
# ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
# ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
# ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]]
# ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach]
# [[Lochanna Chill Airne]]
#* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]]
#* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]]
# [[Loch an Iúir]] *
#* ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]], [[Loch Beara]]
# [[Claonloch]] (a haon?)
#* [[Loch Bhéal Trá]], [[Loch Buinne]], [[Loch Charraig an Droichid]]
# [[Carraig an Phoirt]]
# [[Loch Bhaile Choille Fóir]]
#* [[Loch Bhaile na hUamha]], [[Loch Oileán Uí Eadhna]]
# [[Loch Conbhuí]]
#* [[Loch Chrathaí]], [[Loch Raithin]]
# [[Loch Collán]]
# [[Loch Choileáin Uí Shíoda]]
# [[Loch Cútra]]
#* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]]
# [[Loch Dúlocha]]
# [[Loch an Chlocháin Léith]]
# [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]]
#* [[Loch Gabhlach]]
# [[Loch Iascaí]]
# [[Loch Eirid]]
# [[Loch Fí]]
#* [[Loch Fearna]]
# [[Loch na Foirnéise]]
# [[Loch Guth Ard Deas]]
# [[Loch Gartáin]]
#* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]]
# [[Loch Ghleann Éada]]
#* [[Loch Ghleann an Chairthe]]
# [[Loch Ghleann Dá Loch]]
#* [[Loch Eidhneach]]
# [[Loch Inse Chrónáin]]
# [[Loch Inse Uí Chuinn]]
#* [[Loch Inis Cara]] (taiscumar)
# [[Loch Oileán Éadaí]] (baile?)
# [[Loch Cheis Charraigín]]
#* [[Loch Chill Ghlais]]
# [[Loch Chill an Iúir]]
# [[Loch Cinnéile]]
# [[Loch Chionn Droma]]
#* [[Loch na Coille Móire]]
# [[Loch Leitir Creamha Rua]]
#* [[Loch an Chrainn Chrín]]
# [[Loch Mac nÉan Uachtair]]
# [[Loch Marbh]]
#* [[Loch Mháimín]]
# [[Loch Míle]]
# [[Loch Míolach]]
# [[Loch Moirne]]
#* [[Loch Mhuiceanach]]
# [[Loch Mucnú]]
#* [[Loch na Cuinge Uachtarach]]
# [[Loch Uí Fhloinn]]
#* [[Loch Riach]]
# [[Claonloch]] (arís?)
#* [[Loch an Rois]]
# [[Loch an Scoir]]
#* [[Loch Sindile]]
# [[Loch Eoin]]
#* [[Loch Sáile]]
# [[Loch Theach an Teampla]]
# [[Turlach Ráth Asáin]]
== Loch an Collán ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
''' Loch an Collán'''<ref name=logainm /><ref name=EPA /> is a [[fionnuisce]] sa [[An Bhoirinn|Bhoirinn]], [[Contae an Chláir]].
== Tíreolaíocht and hydrology==
Tá Loch an Collán {{convert|1.5|km|1|abbr=on}} ar fad agus {{convert|0.5|km|1|abbr=on}} ar leithead. Tá sé tuairim is {{convert|15|km|0|abbr=on}} ó thuaidh d'[[Inis (baile)|Inis]] gar {{h|Cora Finne}}.<ref name=OS/>
== Hidreolaíocht
Ritheann Loch an Collán i [[Loch an tSéideáin]] in aice láimhe isteach.<ref name=IFI/>
== Stair an dúlra
I measc na n-iasc i Loch an Collán, tá [[breac donn]], [[péirse]], [[ruán]], [[liús]] agus [[eascann]] atá i mbaol criticiúil.<ref name=IFI/> Tá an loch lastigh den East Burren Complex [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] na Boirne Thoir.<ref name=NPWS/> I dteannta sin, tá sé cuid den Wetlands [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] Bhogach Chora Finne.<ref name=NPWS2/>
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Tagairtí
{{reflist | refs =
<ref name=logainm>{{lua idirlín | url = https://www.logainm.ie/104216.aspx | teideal = Loch Collán | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 26 Meitheamh 2025 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref>
<ref name=OS>{{lua idirlín | url = http://maps.osi.ie/publicviewer/#V2,531514,690616,9,10 | teideal = OSI Mapviewer | foilsitheoir = [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]] | dátarochtana = 7ú Eanáir 2016 | archive-url = https://web.archive.org/web/20120829114800/http://maps.osi.ie/publicviewer/#V2,531514,690616,9,10 | archive-date = 29ú Lúnasa 2012 | url-status = dead}}</ref>
<ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=17 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 11 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | access-date = 11 October 2022}}</ref>
<ref name=IFI>{{lua idirlín | url = http://wfdfish.ie/wp-content/uploads/2012/09/Cullaun_report_2012.pdf | teideal = Water Framework Directive Fish Stock Survey of Lough Cullaun | foilsitheoir = [[Iascach Intíre Éireann]] | dáta = Lúnasa 2012 | dátarochtana = 7ú Eanáir 2016}}</ref>
<ref name=NPWS>{{lua idirlín | url = http://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY001926.pdf | teideal = East Burren Complex SAC | foilsitheoir = [[An tSeirbhís Páirceanna Náisiúnta agus Fiadhúlra]] | dátarochtana = 7ú Eanáir 2016}}</ref>
<ref name=NPWS2>{{lua idirlín | url = http://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY004220.pdf | teideal = Corofin Wetlands SPA | foilsitheoir = [[National Parks and Wildlife Service (Ireland)]] | dátarochtana = 7ú Eanáir 2016}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Collán, Loch an}}
[[Catagóir: Lochanna Chontae an Chláir]]
== Lochanna Chill Airne ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
'' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural />
== Surroundings
'' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}}
'' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" />
== Loch Léin
{{príomhalt|Loch Léin}}
[[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]]
'' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]].
'' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula.
== Muckross Lake
{{príomhalt|Loch Mhucrois}}
[[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]]
'' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" />
== Upper Lake
{{príomhalt|An Loch Uachtarach}}
[[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]]
'' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" />
== Béaloideas
'' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 />
'' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]].
== Gailearaí
[[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]]
[[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]]
[[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]]
[[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]]
[[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]]
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Naisc sheachtracha
* [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park]
* [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes]
* [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }}
== Tagairtí
{{reflist|refs =
<ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref>
<ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref>
<ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref>
<ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref>
<ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref>
<ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref>
<ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref>
<ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref>
<ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
<ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]]
== Tuamaí ==
# ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]]
== Dlí luath na hÉireann ==
{{tl|Dlí luath na hÉireann}}
Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas.
The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law".
My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference.
Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"?
Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former.
Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach).
Notes:
* Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie
* "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann?
* What about Welsh, English or Roman law?
== Téamh domhanda ==
••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir
Ann cheana:
* [[Téamh domhanda]] '' Global warming
* [[:Catagóir:Téamh domhanda]]
* [[Aeráid]] '' Climate
* [[:Catagóir:Athrú aeráide]]
* [[Tonn teasa]] '' Heat wave
* [[Falscaí]] '' Wild fire
* [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation
* [[Eostatacht]] '' Eustacy
'Cúis'eanna nua:
# [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas
# [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission
# [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission
# [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture
611pgxpe9e273f48d4y9ye9u0pkmz9x
1271580
1271579
2025-06-26T08:06:18Z
Marcas.oduinn
33120
1271580
wikitext
text/x-wiki
__NOINDEX__
__NOTOC__
[ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ]
Teimpléid;
* {{tl|efn}}
* {{tl|lua idirlín}}
* {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
* [[Teimpléad:Dead link]]
== Lochanna ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
:[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|]
:[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch]
# [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]]
# [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]]
# ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
# ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
# ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]]
# ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach]
# [[Lochanna Chill Airne]]
#* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]]
#* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]]
# [[Loch an Iúir]] *
#* ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]], [[Loch Beara]]
# [[Claonloch]] (a haon?)
#* [[Loch Bhéal Trá]], [[Loch Buinne]], [[Loch Charraig an Droichid]]
# [[Carraig an Phoirt]]
# [[Loch Bhaile Choille Fóir]]
#* [[Loch Bhaile na hUamha]], [[Loch Oileán Uí Eadhna]]
# [[Loch Conbhuí]]
#* [[Loch Chrathaí]], [[Loch Raithin]]
# [[Loch Collán]]
# [[Loch Choileáin Uí Shíoda]]
# [[Loch Cútra]]
#* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]]
# [[Loch Dúlocha]]
# [[Loch an Chlocháin Léith]]
# [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]]
#* [[Loch Gabhlach]]
# [[Loch Iascaí]]
# [[Loch Eirid]]
# [[Loch Fí]]
#* [[Loch Fearna]]
# [[Loch na Foirnéise]]
# [[Loch Guth Ard Deas]]
# [[Loch Gartáin]]
#* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]]
# [[Loch Ghleann Éada]]
#* [[Loch Ghleann an Chairthe]]
# [[Loch Ghleann Dá Loch]]
#* [[Loch Eidhneach]]
# [[Loch Inse Chrónáin]]
# [[Loch Inse Uí Chuinn]]
#* [[Loch Inis Cara]] (taiscumar)
# [[Loch Oileán Éadaí]] (baile?)
# [[Loch Cheis Charraigín]]
#* [[Loch Chill Ghlais]]
# [[Loch Chill an Iúir]]
# [[Loch Cinnéile]]
# [[Loch Chionn Droma]]
#* [[Loch na Coille Móire]]
# [[Loch Leitir Creamha Rua]]
#* [[Loch an Chrainn Chrín]]
# [[Loch Mac nÉan Uachtair]]
# [[Loch Marbh]]
#* [[Loch Mháimín]]
# [[Loch Míle]]
# [[Loch Míolach]]
# [[Loch Moirne]]
#* [[Loch Mhuiceanach]]
# [[Loch Mucnú]]
#* [[Loch na Cuinge Uachtarach]]
# [[Loch Uí Fhloinn]]
#* [[Loch Riach]]
# [[Claonloch]] (arís?)
#* [[Loch an Rois]]
# [[Loch an Scoir]]
#* [[Loch Sindile]]
# [[Loch Eoin]]
#* [[Loch Sáile]]
# [[Loch Theach an Teampla]]
# [[Turlach Ráth Asáin]]
== Loch an Collán ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
''' Loch an Collán'''<ref name=logainm /><ref name=EPA /> is a [[fionnuisce]] sa [[An Bhoirinn|Bhoirinn]], [[Contae an Chláir]].
== Tíreolaíocht
Tá Loch an Collán {{convert|1.5|km|1|abbr=on}} ar fad agus {{convert|0.5|km|1|abbr=on}} ar leithead. Tá sé tuairim is {{convert|15|km|0|abbr=on}} ó thuaidh d'[[Inis (baile)|Inis]] gar {{h|Cora Finne}}.<ref name=OS/>
== Hidreolaíocht
Ritheann Loch an Collán i [[Loch an tSéideáin]] in aice láimhe isteach.<ref name=IFI/>
== Stair an dúlra
I measc na n-iasc i Loch an Collán, tá [[breac donn]], [[péirse]], [[ruán]], [[liús]] agus [[eascann]] atá i mbaol criticiúil.<ref name=IFI/> Tá an loch lastigh den East Burren Complex [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] na Boirne Thoir.<ref name=NPWS/> I dteannta sin, tá sé cuid den Wetlands [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] Bhogach Chora Finne.<ref name=NPWS2/>
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Tagairtí
{{reflist | refs =
<ref name=logainm>{{lua idirlín | url = https://www.logainm.ie/104216.aspx | teideal = Loch Collán | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 26 Meitheamh 2025 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref>
<ref name=OS>{{lua idirlín | url = http://maps.osi.ie/publicviewer/#V2,531514,690616,9,10 | teideal = OSI Mapviewer | foilsitheoir = [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]] | dátarochtana = 7ú Eanáir 2016 | archive-url = https://web.archive.org/web/20120829114800/http://maps.osi.ie/publicviewer/#V2,531514,690616,9,10 | archive-date = 29ú Lúnasa 2012 | url-status = dead}}</ref>
<ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=17 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 11 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | access-date = 11 October 2022}}</ref>
<ref name=IFI>{{lua idirlín | url = http://wfdfish.ie/wp-content/uploads/2012/09/Cullaun_report_2012.pdf | teideal = Water Framework Directive Fish Stock Survey of Lough Cullaun | foilsitheoir = [[Iascach Intíre Éireann]] | dáta = Lúnasa 2012 | dátarochtana = 7ú Eanáir 2016}}</ref>
<ref name=NPWS>{{lua idirlín | url = http://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY001926.pdf | teideal = East Burren Complex SAC | foilsitheoir = [[An tSeirbhís Páirceanna Náisiúnta agus Fiadhúlra]] | dátarochtana = 7ú Eanáir 2016}}</ref>
<ref name=NPWS2>{{lua idirlín | url = http://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY004220.pdf | teideal = Corofin Wetlands SPA | foilsitheoir = [[National Parks and Wildlife Service (Ireland)]] | dátarochtana = 7ú Eanáir 2016}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Collán, Loch an}}
[[Catagóir: Lochanna Chontae an Chláir]]
== Lochanna Chill Airne ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
'' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural />
== Surroundings
'' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}}
'' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" />
== Loch Léin
{{príomhalt|Loch Léin}}
[[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]]
'' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]].
'' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula.
== Muckross Lake
{{príomhalt|Loch Mhucrois}}
[[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]]
'' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" />
== Upper Lake
{{príomhalt|An Loch Uachtarach}}
[[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]]
'' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" />
== Béaloideas
'' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 />
'' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]].
== Gailearaí
[[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]]
[[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]]
[[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]]
[[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]]
[[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]]
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Naisc sheachtracha
* [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park]
* [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes]
* [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }}
== Tagairtí
{{reflist|refs =
<ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref>
<ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref>
<ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref>
<ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref>
<ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref>
<ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref>
<ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref>
<ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref>
<ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
<ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]]
== Tuamaí ==
# ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]]
== Dlí luath na hÉireann ==
{{tl|Dlí luath na hÉireann}}
Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas.
The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law".
My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference.
Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"?
Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former.
Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach).
Notes:
* Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie
* "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann?
* What about Welsh, English or Roman law?
== Téamh domhanda ==
••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir
Ann cheana:
* [[Téamh domhanda]] '' Global warming
* [[:Catagóir:Téamh domhanda]]
* [[Aeráid]] '' Climate
* [[:Catagóir:Athrú aeráide]]
* [[Tonn teasa]] '' Heat wave
* [[Falscaí]] '' Wild fire
* [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation
* [[Eostatacht]] '' Eustacy
'Cúis'eanna nua:
# [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas
# [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission
# [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission
# [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture
hld6owjhextdkvlzdcbdbsdm3bzfxev
1271581
1271580
2025-06-26T08:06:58Z
Marcas.oduinn
33120
/* Loch an Collán */
1271581
wikitext
text/x-wiki
__NOINDEX__
__NOTOC__
[ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ]
Teimpléid;
* {{tl|efn}}
* {{tl|lua idirlín}}
* {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
* [[Teimpléad:Dead link]]
== Lochanna ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
:[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|]
:[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch]
# [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]]
# [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]]
# ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
# ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
# ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]]
# ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach]
# [[Lochanna Chill Airne]]
#* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]]
#* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]]
# [[Loch an Iúir]] *
#* ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]], [[Loch Beara]]
# [[Claonloch]] (a haon?)
#* [[Loch Bhéal Trá]], [[Loch Buinne]], [[Loch Charraig an Droichid]]
# [[Carraig an Phoirt]]
# [[Loch Bhaile Choille Fóir]]
#* [[Loch Bhaile na hUamha]], [[Loch Oileán Uí Eadhna]]
# [[Loch Conbhuí]]
#* [[Loch Chrathaí]], [[Loch Raithin]]
# [[Loch Collán]]
# [[Loch Choileáin Uí Shíoda]]
# [[Loch Cútra]]
#* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]]
# [[Loch Dúlocha]]
# [[Loch an Chlocháin Léith]]
# [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]]
#* [[Loch Gabhlach]]
# [[Loch Iascaí]]
# [[Loch Eirid]]
# [[Loch Fí]]
#* [[Loch Fearna]]
# [[Loch na Foirnéise]]
# [[Loch Guth Ard Deas]]
# [[Loch Gartáin]]
#* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]]
# [[Loch Ghleann Éada]]
#* [[Loch Ghleann an Chairthe]]
# [[Loch Ghleann Dá Loch]]
#* [[Loch Eidhneach]]
# [[Loch Inse Chrónáin]]
# [[Loch Inse Uí Chuinn]]
#* [[Loch Inis Cara]] (taiscumar)
# [[Loch Oileán Éadaí]] (baile?)
# [[Loch Cheis Charraigín]]
#* [[Loch Chill Ghlais]]
# [[Loch Chill an Iúir]]
# [[Loch Cinnéile]]
# [[Loch Chionn Droma]]
#* [[Loch na Coille Móire]]
# [[Loch Leitir Creamha Rua]]
#* [[Loch an Chrainn Chrín]]
# [[Loch Mac nÉan Uachtair]]
# [[Loch Marbh]]
#* [[Loch Mháimín]]
# [[Loch Míle]]
# [[Loch Míolach]]
# [[Loch Moirne]]
#* [[Loch Mhuiceanach]]
# [[Loch Mucnú]]
#* [[Loch na Cuinge Uachtarach]]
# [[Loch Uí Fhloinn]]
#* [[Loch Riach]]
# [[Claonloch]] (arís?)
#* [[Loch an Rois]]
# [[Loch an Scoir]]
#* [[Loch Sindile]]
# [[Loch Eoin]]
#* [[Loch Sáile]]
# [[Loch Theach an Teampla]]
# [[Turlach Ráth Asáin]]
== Loch an Collán ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
''' Loch an Collán'''<ref name=logainm /><ref name=EPA /> is a [[fionnuisce]] sa [[An Bhoirinn|Bhoirinn]], [[Contae an Chláir]].
== Tíreolaíocht
Tá Loch an Collán {{convert|1.5|km|1|abbr=on}} ar fad agus {{convert|0.5|km|1|abbr=on}} ar leithead. Tá sé tuairim is {{convert|15|km|0|abbr=on}} ó thuaidh d'[[Inis (baile)|Inis]] gar {{h|Cora Finne}}.<ref name=OS/>
== Hidreolaíocht
Ritheann Loch an Collán i [[Loch an tSéideáin]] in aice láimhe isteach.<ref name=IFI/>
== Stair an dúlra
I measc na n-iasc i Loch an Collán, tá [[breac donn]], [[péirse]], [[ruán]], [[liús]] agus [[eascann]] atá i mbaol criticiúil.<ref name=IFI/> Tá an loch lastigh den East Burren Complex [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] na Boirne Thoir.<ref name=NPWS/> I dteannta sin, tá sé cuid den Wetlands [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] Bhogach Chora Finne.<ref name=NPWS2/>
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Tagairtí
{{reflist | refs =
<ref name=logainm>{{lua idirlín | url = https://www.logainm.ie/104216.aspx | teideal = Loch Collán | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 26 Meitheamh 2025 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref>
<ref name=OS>{{lua idirlín | url = http://maps.osi.ie/publicviewer/#V2,531514,690616,9,10 | teideal = OSI Mapviewer | foilsitheoir = [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]] | dátarochtana = 7ú Eanáir 2016 | archive-url = https://web.archive.org/web/20120829114800/http://maps.osi.ie/publicviewer/#V2,531514,690616,9,10 | archive-date = 29ú Lúnasa 2012 | url-status = dead}}</ref>
<ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=17 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 11 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | access-date = 11 October 2022}}</ref>
<ref name=IFI>{{lua idirlín | url = http://wfdfish.ie/wp-content/uploads/2012/09/Cullaun_report_2012.pdf | teideal = Water Framework Directive Fish Stock Survey of Lough Cullaun | foilsitheoir = [[Iascach Intíre Éireann]] | dáta = Lúnasa 2012 | dátarochtana = 7ú Eanáir 2016}}</ref>
<ref name=NPWS>{{lua idirlín | url = http://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY001926.pdf | teideal = East Burren Complex SAC | foilsitheoir = [[An tSeirbhís Páirceanna Náisiúnta agus Fiadhúlra]] | dátarochtana = 7ú Eanáir 2016}}</ref>
<ref name=NPWS2>{{lua idirlín | url = http://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY004220.pdf | teideal = Corofin Wetlands SPA | foilsitheoir = [[An tSeirbhís Páirceanna Náisiúnta agus Fiadhúlra]] | dátarochtana = 7ú Eanáir 2016}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Collán, Loch an}}
[[Catagóir: Lochanna Chontae an Chláir]]
== Lochanna Chill Airne ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
'' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural />
== Surroundings
'' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}}
'' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" />
== Loch Léin
{{príomhalt|Loch Léin}}
[[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]]
'' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]].
'' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula.
== Muckross Lake
{{príomhalt|Loch Mhucrois}}
[[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]]
'' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" />
== Upper Lake
{{príomhalt|An Loch Uachtarach}}
[[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]]
'' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" />
== Béaloideas
'' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 />
'' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]].
== Gailearaí
[[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]]
[[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]]
[[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]]
[[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]]
[[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]]
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Naisc sheachtracha
* [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park]
* [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes]
* [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }}
== Tagairtí
{{reflist|refs =
<ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref>
<ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref>
<ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref>
<ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref>
<ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref>
<ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref>
<ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref>
<ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref>
<ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
<ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]]
== Tuamaí ==
# ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]]
== Dlí luath na hÉireann ==
{{tl|Dlí luath na hÉireann}}
Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas.
The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law".
My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference.
Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"?
Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former.
Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach).
Notes:
* Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie
* "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann?
* What about Welsh, English or Roman law?
== Téamh domhanda ==
••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir
Ann cheana:
* [[Téamh domhanda]] '' Global warming
* [[:Catagóir:Téamh domhanda]]
* [[Aeráid]] '' Climate
* [[:Catagóir:Athrú aeráide]]
* [[Tonn teasa]] '' Heat wave
* [[Falscaí]] '' Wild fire
* [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation
* [[Eostatacht]] '' Eustacy
'Cúis'eanna nua:
# [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas
# [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission
# [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission
# [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture
7gcvf0cprnw3m8ms66behl0l247l0if
1271582
1271581
2025-06-26T08:07:38Z
Marcas.oduinn
33120
1271582
wikitext
text/x-wiki
__NOINDEX__
__NOTOC__
[ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ]
Teimpléid;
* {{tl|efn}}
* {{tl|lua idirlín}}
* {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
* [[Teimpléad:Dead link]]
== Lochanna ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
:[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|]
:[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch]
# [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]]
# [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]]
# ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
# ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
# ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]]
# ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach]
# [[Lochanna Chill Airne]]
#* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]]
#* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]]
# [[Loch an Iúir]] *
#* ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]], [[Loch Beara]]
# [[Claonloch]] (a haon?)
#* [[Loch Bhéal Trá]], [[Loch Buinne]], [[Loch Charraig an Droichid]]
# [[Carraig an Phoirt]]
# [[Loch Bhaile Choille Fóir]]
#* [[Loch Bhaile na hUamha]], [[Loch Oileán Uí Eadhna]]
# [[Loch Conbhuí]]
#* [[Loch Chrathaí]], [[Loch Raithin]]
# [[Loch Collán]]
# [[Loch Choileáin Uí Shíoda]]
# [[Loch Cútra]]
#* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]]
# [[Loch Dúlocha]]
# [[Loch an Chlocháin Léith]]
# [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]]
#* [[Loch Gabhlach]]
# [[Loch Iascaí]]
# [[Loch Eirid]]
# [[Loch Fí]]
#* [[Loch Fearna]]
# [[Loch na Foirnéise]]
# [[Loch Guth Ard Deas]]
# [[Loch Gartáin]]
#* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]]
# [[Loch Ghleann Éada]]
#* [[Loch Ghleann an Chairthe]]
# [[Loch Ghleann Dá Loch]]
#* [[Loch Eidhneach]]
# [[Loch Inse Chrónáin]]
# [[Loch Inse Uí Chuinn]]
#* [[Loch Inis Cara]] (taiscumar)
# [[Loch Oileán Éadaí]] (baile?)
# [[Loch Cheis Charraigín]]
#* [[Loch Chill Ghlais]]
# [[Loch Chill an Iúir]]
# [[Loch Cinnéile]]
# [[Loch Chionn Droma]]
#* [[Loch na Coille Móire]]
# [[Loch Leitir Creamha Rua]]
#* [[Loch an Chrainn Chrín]]
# [[Loch Mac nÉan Uachtair]]
# [[Loch Marbh]]
#* [[Loch Mháimín]]
# [[Loch Míle]]
# [[Loch Míolach]]
# [[Loch Moirne]]
#* [[Loch Mhuiceanach]]
# [[Loch Mucnú]]
#* [[Loch na Cuinge Uachtarach]]
# [[Loch Uí Fhloinn]]
#* [[Loch Riach]]
# [[Claonloch]] (arís?)
#* [[Loch an Rois]]
# [[Loch an Scoir]]
#* [[Loch Sindile]]
# [[Loch Eoin]]
#* [[Loch Sáile]]
# [[Loch Theach an Teampla]]
# [[Turlach Ráth Asáin]]
== Loch an Collán ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
Is loch [[fionnuisce]] é ''' Loch an Collán'''<ref name=logainm /><ref name=EPA /> suite sa [[An Bhoirinn|Bhoirinn]], [[Contae an Chláir]].
== Tíreolaíocht
Tá Loch an Collán {{convert|1.5|km|1|abbr=on}} ar fad agus {{convert|0.5|km|1|abbr=on}} ar leithead. Tá sé tuairim is {{convert|15|km|0|abbr=on}} ó thuaidh d'[[Inis (baile)|Inis]] gar {{h|Cora Finne}}.<ref name=OS/>
== Hidreolaíocht
Ritheann Loch an Collán i [[Loch an tSéideáin]] in aice láimhe isteach.<ref name=IFI/>
== Stair an dúlra
I measc na n-iasc i Loch an Collán, tá [[breac donn]], [[péirse]], [[ruán]], [[liús]] agus [[eascann]] atá i mbaol criticiúil.<ref name=IFI/> Tá an loch lastigh den East Burren Complex [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] na Boirne Thoir.<ref name=NPWS/> I dteannta sin, tá sé cuid den Wetlands [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] Bhogach Chora Finne.<ref name=NPWS2/>
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Tagairtí
{{reflist | refs =
<ref name=logainm>{{lua idirlín | url = https://www.logainm.ie/104216.aspx | teideal = Loch Collán | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 26 Meitheamh 2025 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref>
<ref name=OS>{{lua idirlín | url = http://maps.osi.ie/publicviewer/#V2,531514,690616,9,10 | teideal = OSI Mapviewer | foilsitheoir = [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]] | dátarochtana = 7ú Eanáir 2016 | archive-url = https://web.archive.org/web/20120829114800/http://maps.osi.ie/publicviewer/#V2,531514,690616,9,10 | archive-date = 29ú Lúnasa 2012 | url-status = dead}}</ref>
<ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=17 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 11 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | access-date = 11 October 2022}}</ref>
<ref name=IFI>{{lua idirlín | url = http://wfdfish.ie/wp-content/uploads/2012/09/Cullaun_report_2012.pdf | teideal = Water Framework Directive Fish Stock Survey of Lough Cullaun | foilsitheoir = [[Iascach Intíre Éireann]] | dáta = Lúnasa 2012 | dátarochtana = 7ú Eanáir 2016}}</ref>
<ref name=NPWS>{{lua idirlín | url = http://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY001926.pdf | teideal = East Burren Complex SAC | foilsitheoir = [[An tSeirbhís Páirceanna Náisiúnta agus Fiadhúlra]] | dátarochtana = 7ú Eanáir 2016}}</ref>
<ref name=NPWS2>{{lua idirlín | url = http://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY004220.pdf | teideal = Corofin Wetlands SPA | foilsitheoir = [[An tSeirbhís Páirceanna Náisiúnta agus Fiadhúlra]] | dátarochtana = 7ú Eanáir 2016}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Collán, Loch an}}
[[Catagóir: Lochanna Chontae an Chláir]]
== Lochanna Chill Airne ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
'' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural />
== Surroundings
'' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}}
'' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" />
== Loch Léin
{{príomhalt|Loch Léin}}
[[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]]
'' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]].
'' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula.
== Muckross Lake
{{príomhalt|Loch Mhucrois}}
[[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]]
'' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" />
== Upper Lake
{{príomhalt|An Loch Uachtarach}}
[[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]]
'' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" />
== Béaloideas
'' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 />
'' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]].
== Gailearaí
[[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]]
[[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]]
[[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]]
[[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]]
[[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]]
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Naisc sheachtracha
* [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park]
* [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes]
* [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }}
== Tagairtí
{{reflist|refs =
<ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref>
<ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref>
<ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref>
<ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref>
<ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref>
<ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref>
<ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref>
<ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref>
<ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
<ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]]
== Tuamaí ==
# ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]]
== Dlí luath na hÉireann ==
{{tl|Dlí luath na hÉireann}}
Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas.
The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law".
My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference.
Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"?
Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former.
Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach).
Notes:
* Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie
* "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann?
* What about Welsh, English or Roman law?
== Téamh domhanda ==
••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir
Ann cheana:
* [[Téamh domhanda]] '' Global warming
* [[:Catagóir:Téamh domhanda]]
* [[Aeráid]] '' Climate
* [[:Catagóir:Athrú aeráide]]
* [[Tonn teasa]] '' Heat wave
* [[Falscaí]] '' Wild fire
* [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation
* [[Eostatacht]] '' Eustacy
'Cúis'eanna nua:
# [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas
# [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission
# [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission
# [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture
7ayldlzy2wy77fmnzz9ez7x4f8qfj9v
1271583
1271582
2025-06-26T08:07:51Z
Marcas.oduinn
33120
1271583
wikitext
text/x-wiki
__NOINDEX__
__NOTOC__
[ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ]
Teimpléid;
* {{tl|efn}}
* {{tl|lua idirlín}}
* {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
* [[Teimpléad:Dead link]]
== Lochanna ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
:[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|]
:[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch]
# [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]]
# [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]]
# ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
# ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
# ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]]
# ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach]
# [[Lochanna Chill Airne]]
#* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]]
#* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]]
# [[Loch an Iúir]] *
#* ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]], [[Loch Beara]]
# [[Claonloch]] (a haon?)
#* [[Loch Bhéal Trá]], [[Loch Buinne]], [[Loch Charraig an Droichid]]
# [[Carraig an Phoirt]]
# [[Loch Bhaile Choille Fóir]]
#* [[Loch Bhaile na hUamha]], [[Loch Oileán Uí Eadhna]]
# [[Loch Conbhuí]]
#* [[Loch Chrathaí]], [[Loch Raithin]]
# [[Loch Collán]]
# [[Loch Choileáin Uí Shíoda]]
# [[Loch Cútra]]
#* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]]
# [[Loch Dúlocha]]
# [[Loch an Chlocháin Léith]]
# [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]]
#* [[Loch Gabhlach]]
# [[Loch Iascaí]]
# [[Loch Eirid]]
# [[Loch Fí]]
#* [[Loch Fearna]]
# [[Loch na Foirnéise]]
# [[Loch Guth Ard Deas]]
# [[Loch Gartáin]]
#* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]]
# [[Loch Ghleann Éada]]
#* [[Loch Ghleann an Chairthe]]
# [[Loch Ghleann Dá Loch]]
#* [[Loch Eidhneach]]
# [[Loch Inse Chrónáin]]
# [[Loch Inse Uí Chuinn]]
#* [[Loch Inis Cara]] (taiscumar)
# [[Loch Oileán Éadaí]] (baile?)
# [[Loch Cheis Charraigín]]
#* [[Loch Chill Ghlais]]
# [[Loch Chill an Iúir]]
# [[Loch Cinnéile]]
# [[Loch Chionn Droma]]
#* [[Loch na Coille Móire]]
# [[Loch Leitir Creamha Rua]]
#* [[Loch an Chrainn Chrín]]
# [[Loch Mac nÉan Uachtair]]
# [[Loch Marbh]]
#* [[Loch Mháimín]]
# [[Loch Míle]]
# [[Loch Míolach]]
# [[Loch Moirne]]
#* [[Loch Mhuiceanach]]
# [[Loch Mucnú]]
#* [[Loch na Cuinge Uachtarach]]
# [[Loch Uí Fhloinn]]
#* [[Loch Riach]]
# [[Claonloch]] (arís?)
#* [[Loch an Rois]]
# [[Loch an Scoir]]
#* [[Loch Sindile]]
# [[Loch Eoin]]
#* [[Loch Sáile]]
# [[Loch Theach an Teampla]]
# [[Turlach Ráth Asáin]]
== Lochanna Chill Airne ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
'' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural />
== Surroundings
'' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}}
'' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" />
== Loch Léin
{{príomhalt|Loch Léin}}
[[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]]
'' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]].
'' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula.
== Muckross Lake
{{príomhalt|Loch Mhucrois}}
[[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]]
'' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" />
== Upper Lake
{{príomhalt|An Loch Uachtarach}}
[[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]]
'' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" />
== Béaloideas
'' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 />
'' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]].
== Gailearaí
[[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]]
[[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]]
[[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]]
[[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]]
[[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]]
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Naisc sheachtracha
* [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park]
* [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes]
* [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }}
== Tagairtí
{{reflist|refs =
<ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref>
<ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref>
<ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref>
<ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref>
<ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref>
<ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref>
<ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref>
<ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref>
<ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
<ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]]
== Tuamaí ==
# ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]]
== Dlí luath na hÉireann ==
{{tl|Dlí luath na hÉireann}}
Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas.
The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law".
My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference.
Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"?
Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former.
Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach).
Notes:
* Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie
* "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann?
* What about Welsh, English or Roman law?
== Téamh domhanda ==
••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir
Ann cheana:
* [[Téamh domhanda]] '' Global warming
* [[:Catagóir:Téamh domhanda]]
* [[Aeráid]] '' Climate
* [[:Catagóir:Athrú aeráide]]
* [[Tonn teasa]] '' Heat wave
* [[Falscaí]] '' Wild fire
* [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation
* [[Eostatacht]] '' Eustacy
'Cúis'eanna nua:
# [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas
# [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission
# [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission
# [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture
aocab6m6fym5hvamt2bp5m00qjdakw6
1271586
1271583
2025-06-26T08:11:52Z
Marcas.oduinn
33120
/* Lochanna */
1271586
wikitext
text/x-wiki
__NOINDEX__
__NOTOC__
[ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ]
Teimpléid;
* {{tl|efn}}
* {{tl|lua idirlín}}
* {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
* [[Teimpléad:Dead link]]
== Lochanna ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
:[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|]
:[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch]
# [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]]
# [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]]
# ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
# ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
# ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]]
# ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach]
# [[Lochanna Chill Airne]]
#* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]]
#* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]]
# [[Loch an Iúir]] *
#* ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]], [[Loch Beara]]
# [[Claonloch]] (a haon?)
#* [[Loch Bhéal Trá]], [[Loch Buinne]], [[Loch Charraig an Droichid]]
# [[Carraig an Phoirt]]
# [[Loch Bhaile Choille Fóir]]
#* [[Loch Bhaile na hUamha]], [[Loch Oileán Uí Eadhna]]
# [[Loch Conbhuí]]
#* [[Loch Chrathaí]], [[Loch Raithin]], [[Loch Collán]]
# [[Loch Choileáin Uí Shíoda]]
# [[Loch Cútra]]
#* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]]
# [[Loch Dúlocha]]
# [[Loch an Chlocháin Léith]]
# [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]]
#* [[Loch Gabhlach]]
# [[Loch Iascaí]]
# [[Loch Eirid]]
# [[Loch Fí]]
#* [[Loch Fearna]]
# [[Loch na Foirnéise]]
# [[Loch Guth Ard Deas]]
# [[Loch Gartáin]]
#* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]]
# [[Loch Ghleann Éada]]
#* [[Loch Ghleann an Chairthe]]
# [[Loch Ghleann Dá Loch]]
#* [[Loch Eidhneach]]
# [[Loch Inse Chrónáin]]
# [[Loch Inse Uí Chuinn]]
#* [[Loch Inis Cara]] (taiscumar)
# [[Loch Oileán Éadaí]] (baile?)
# [[Loch Cheis Charraigín]]
#* [[Loch Chill Ghlais]]
# [[Loch Chill an Iúir]]
# [[Loch Cinnéile]]
# [[Loch Chionn Droma]]
#* [[Loch na Coille Móire]]
# [[Loch Leitir Creamha Rua]]
#* [[Loch an Chrainn Chrín]]
# [[Loch Mac nÉan Uachtair]]
# [[Loch Marbh]]
#* [[Loch Mháimín]]
# [[Loch Míle]]
# [[Loch Míolach]]
# [[Loch Moirne]]
#* [[Loch Mhuiceanach]]
# [[Loch Mucnú]]
#* [[Loch na Cuinge Uachtarach]]
# [[Loch Uí Fhloinn]]
#* [[Loch Riach]]
# [[Claonloch]] (arís?)
#* [[Loch an Rois]]
# [[Loch an Scoir]]
#* [[Loch Sindile]]
# [[Loch Eoin]]
#* [[Loch Sáile]]
# [[Loch Theach an Teampla]]
# [[Turlach Ráth Asáin]]
== Lochanna Chill Airne ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
'' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural />
== Surroundings
'' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}}
'' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" />
== Loch Léin
{{príomhalt|Loch Léin}}
[[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]]
'' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]].
'' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula.
== Muckross Lake
{{príomhalt|Loch Mhucrois}}
[[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]]
'' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" />
== Upper Lake
{{príomhalt|An Loch Uachtarach}}
[[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]]
'' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" />
== Béaloideas
'' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 />
'' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]].
== Gailearaí
[[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]]
[[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]]
[[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]]
[[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]]
[[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]]
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Naisc sheachtracha
* [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park]
* [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes]
* [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }}
== Tagairtí
{{reflist|refs =
<ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref>
<ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref>
<ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref>
<ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref>
<ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref>
<ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref>
<ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref>
<ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref>
<ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
<ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]]
== Tuamaí ==
# ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]]
== Dlí luath na hÉireann ==
{{tl|Dlí luath na hÉireann}}
Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas.
The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law".
My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference.
Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"?
Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former.
Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach).
Notes:
* Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie
* "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann?
* What about Welsh, English or Roman law?
== Téamh domhanda ==
••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir
Ann cheana:
* [[Téamh domhanda]] '' Global warming
* [[:Catagóir:Téamh domhanda]]
* [[Aeráid]] '' Climate
* [[:Catagóir:Athrú aeráide]]
* [[Tonn teasa]] '' Heat wave
* [[Falscaí]] '' Wild fire
* [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation
* [[Eostatacht]] '' Eustacy
'Cúis'eanna nua:
# [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas
# [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission
# [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission
# [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture
qaje1rsvg2g5i33oys2x4yxqaajqlnm
1271589
1271586
2025-06-26T08:42:46Z
Marcas.oduinn
33120
1271589
wikitext
text/x-wiki
__NOINDEX__
__NOTOC__
[ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ]
Teimpléid;
* {{tl|efn}}
* {{tl|lua idirlín}}
* {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
* [[Teimpléad:Dead link]]
== Lochanna ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
:[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|]
:[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch]
# [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]]
# [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]]
# ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
# ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
# ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]]
# ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach]
# [[Lochanna Chill Airne]]
#* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]]
#* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]]
# [[Loch an Iúir]] *
#* ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]], [[Loch Beara]]
# [[Claonloch]] (a haon?)
#* [[Loch Bhéal Trá]], [[Loch Buinne]], [[Loch Charraig an Droichid]]
# [[Carraig an Phoirt]]
# [[Loch Bhaile Choille Fóir]]
#* [[Loch Bhaile na hUamha]], [[Loch Oileán Uí Eadhna]]
# [[Loch Conbhuí]]
#* [[Loch Chrathaí]], [[Loch Raithin]], [[Loch Collán]]
# [[Loch Choileáin Uí Shíoda]]
# [[Loch Cútra]]
#* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]]
# [[Loch Dúlocha]]
# [[Loch an Chlocháin Léith]]
# [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]]
#* [[Loch Gabhlach]]
# [[Loch Iascaí]]
# [[Loch Eirid]]
# [[Loch Fí]]
#* [[Loch Fearna]]
# [[Loch na Foirnéise]]
# [[Loch Guth Ard Deas]]
# [[Loch Gartáin]]
#* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]]
# [[Loch Ghleann Éada]]
#* [[Loch Ghleann an Chairthe]]
# [[Loch Ghleann Dá Loch]]
#* [[Loch Eidhneach]]
# [[Loch Inse Chrónáin]]
# [[Loch Inse Uí Chuinn]]
#* [[Loch Inis Cara]] (taiscumar)
# [[Loch Oileán Éadaí]] (baile?)
# [[Loch Cheis Charraigín]]
#* [[Loch Chill Ghlais]]
# [[Loch Chill an Iúir]]
# [[Loch Cinnéile]]
# [[Loch Chionn Droma]]
#* [[Loch na Coille Móire]]
# [[Loch Leitir Creamha Rua]]
#* [[Loch an Chrainn Chrín]]
# [[Loch Mac nÉan Uachtair]]
# [[Loch Marbh]]
#* [[Loch Mháimín]]
# [[Loch Míle]]
# [[Loch Míolach]]
# [[Loch Moirne]]
#* [[Loch Mhuiceanach]]
# [[Loch Mucnú]]
#* [[Loch na Cuinge Uachtarach]]
# [[Loch Uí Fhloinn]]
#* [[Loch Riach]]
# [[Claonloch]] (arís?)
#* [[Loch an Rois]]
# [[Loch an Scoir]]
#* [[Loch Sindile]]
# [[Loch Eoin]]
#* [[Loch Sáile]]
# [[Loch Theach an Teampla]]
# [[Turlach Ráth Asáin]]
== Loch Choileáin Uí Shíoda ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
<ref name=EPA/>
'' ''' Loch Choileáin Uí Shíoda'''<ref name=logainm/> is a [[freshwater]] lake in the [[Mid-West Region, Ireland|Mid-West Region]] of Ireland. It is located in east [[County Clare]].
==Geography
Lough Cullaunyheeda measures about {{convert|2|km|1|abbr=on}} long and {{convert|1.5|km|1|abbr=on}} wide. It is located about {{convert|20|km|0|abbr=on}} east of [[Ennis]].<ref name=GoogleMaps/>
==See also
*[[List of loughs in Ireland]]
==References
{{Reflist|refs =
<ref name=logainm>{{cite web | url = http://www.logainm.ie/en/1166340 | title = Loch Choileáin Uí Shíoda/Lough Cullaunyheeda | work = [[Placenames Database of Ireland]] | publisher = [[Department of Arts, Heritage and the Gaeltacht|Government of Ireland - Department of Arts, Heritage and the Gaeltacht]] and [[Dublin City University]] | access-date = 28 December 2015}}</ref>
<ref name=GoogleMaps>{{Google maps | url = https://www.google.com/maps/place/Lough+Cullaunyheeda,+Co.+Clare,+Ireland/@52.8201025,-8.7758498,15z/data=!3m1!4b1!4m2!3m1!1s0x485b6f46099f40c9:0xc77bcdc330906622?hl=en | title = Lough Cullaunyheeda | access-date = 28 December 2015}}</ref>
<ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=17 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 11 | publisher = [[Environmental Protection Agency (Ireland)]] | access-date = 12 October 2022}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:}}
[[Catagóir:Lakes of County Clare|Cullaunyheeda]]
{{síol-tír-ie}}
== Lochanna Chill Airne ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
'' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural />
== Surroundings
'' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}}
'' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" />
== Loch Léin
{{príomhalt|Loch Léin}}
[[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]]
'' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]].
'' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula.
== Muckross Lake
{{príomhalt|Loch Mhucrois}}
[[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]]
'' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" />
== Upper Lake
{{príomhalt|An Loch Uachtarach}}
[[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]]
'' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" />
== Béaloideas
'' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 />
'' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]].
== Gailearaí
[[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]]
[[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]]
[[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]]
[[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]]
[[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]]
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Naisc sheachtracha
* [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park]
* [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes]
* [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }}
== Tagairtí
{{reflist|refs =
<ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref>
<ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref>
<ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref>
<ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref>
<ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref>
<ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref>
<ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref>
<ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref>
<ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
<ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]]
== Tuamaí ==
# ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]]
== Dlí luath na hÉireann ==
{{tl|Dlí luath na hÉireann}}
Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas.
The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law".
My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference.
Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"?
Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former.
Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach).
Notes:
* Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie
* "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann?
* What about Welsh, English or Roman law?
== Téamh domhanda ==
••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir
Ann cheana:
* [[Téamh domhanda]] '' Global warming
* [[:Catagóir:Téamh domhanda]]
* [[Aeráid]] '' Climate
* [[:Catagóir:Athrú aeráide]]
* [[Tonn teasa]] '' Heat wave
* [[Falscaí]] '' Wild fire
* [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation
* [[Eostatacht]] '' Eustacy
'Cúis'eanna nua:
# [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas
# [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission
# [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission
# [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture
2er7rsg5fr8qxvsgjpzvmgt94w4q5hr
1271592
1271589
2025-06-26T09:00:27Z
Marcas.oduinn
33120
/* Loch Choileáin Uí Shíoda */
1271592
wikitext
text/x-wiki
__NOINDEX__
__NOTOC__
[ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ]
Teimpléid;
* {{tl|efn}}
* {{tl|lua idirlín}}
* {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
* [[Teimpléad:Dead link]]
== Lochanna ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
:[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|]
:[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch]
# [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]]
# [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]]
# ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
# ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
# ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]]
# ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach]
# [[Lochanna Chill Airne]]
#* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]]
#* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]]
# [[Loch an Iúir]] *
#* ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]], [[Loch Beara]]
# [[Claonloch]] (a haon?)
#* [[Loch Bhéal Trá]], [[Loch Buinne]], [[Loch Charraig an Droichid]]
# [[Carraig an Phoirt]]
# [[Loch Bhaile Choille Fóir]]
#* [[Loch Bhaile na hUamha]], [[Loch Oileán Uí Eadhna]]
# [[Loch Conbhuí]]
#* [[Loch Chrathaí]], [[Loch Raithin]], [[Loch Collán]]
# [[Loch Choileáin Uí Shíoda]]
# [[Loch Cútra]]
#* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]]
# [[Loch Dúlocha]]
# [[Loch an Chlocháin Léith]]
# [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]]
#* [[Loch Gabhlach]]
# [[Loch Iascaí]]
# [[Loch Eirid]]
# [[Loch Fí]]
#* [[Loch Fearna]]
# [[Loch na Foirnéise]]
# [[Loch Guth Ard Deas]]
# [[Loch Gartáin]]
#* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]]
# [[Loch Ghleann Éada]]
#* [[Loch Ghleann an Chairthe]]
# [[Loch Ghleann Dá Loch]]
#* [[Loch Eidhneach]]
# [[Loch Inse Chrónáin]]
# [[Loch Inse Uí Chuinn]]
#* [[Loch Inis Cara]] (taiscumar)
# [[Loch Oileán Éadaí]] (baile?)
# [[Loch Cheis Charraigín]]
#* [[Loch Chill Ghlais]]
# [[Loch Chill an Iúir]]
# [[Loch Cinnéile]]
# [[Loch Chionn Droma]]
#* [[Loch na Coille Móire]]
# [[Loch Leitir Creamha Rua]]
#* [[Loch an Chrainn Chrín]]
# [[Loch Mac nÉan Uachtair]]
# [[Loch Marbh]]
#* [[Loch Mháimín]]
# [[Loch Míle]]
# [[Loch Míolach]]
# [[Loch Moirne]]
#* [[Loch Mhuiceanach]]
# [[Loch Mucnú]]
#* [[Loch na Cuinge Uachtarach]]
# [[Loch Uí Fhloinn]]
#* [[Loch Riach]]
# [[Claonloch]] (arís?)
#* [[Loch an Rois]]
# [[Loch an Scoir]]
#* [[Loch Sindile]]
# [[Loch Eoin]]
#* [[Loch Sáile]]
# [[Loch Theach an Teampla]]
# [[Turlach Ráth Asáin]]
== Loch Choileáin Uí Shíoda ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
Is loch [[fionnuisce]] é ''' Loch Choileáin Uí Shíoda'''<ref name=logainm/><ref name=EPA/> suite i [[Réigiún Forbartha an Iarthair Láir|Réigiún an Iarthair Láir]] in oirthear {{h|Contae an Chláir]].
== Tíreolaíocht
Tá Loch Choileáin Uí Shíoda {{convert|2|km|1|abbr=on}} ar fad agus {{convert|1.5|km|1|abbr=on}} ar leithead. Tá sé tuairim is {{convert|20|km|0|abbr=on}} taobh thoir d'[[Inis (baile)|Inis]].
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Tagairtí
{{reflist | refs =
<ref name=logainm>{{lua idirlín | url = http://www.logainm.ie/ga/1166340 | teideal = Loch Choileáin Uí Shíoda | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 28ú Nollaig 2015 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref>
<ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=17 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 11 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | access-date = 12 October 2022}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Coileáin Uí Shíoda, Loch}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae an Chláir]]
{{síol-tír-ie}}
== Lochanna Chill Airne ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
'' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural />
== Surroundings
'' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}}
'' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" />
== Loch Léin
{{príomhalt|Loch Léin}}
[[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]]
'' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]].
'' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula.
== Muckross Lake
{{príomhalt|Loch Mhucrois}}
[[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]]
'' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" />
== Upper Lake
{{príomhalt|An Loch Uachtarach}}
[[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]]
'' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" />
== Béaloideas
'' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 />
'' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]].
== Gailearaí
[[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]]
[[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]]
[[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]]
[[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]]
[[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]]
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Naisc sheachtracha
* [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park]
* [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes]
* [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }}
== Tagairtí
{{reflist|refs =
<ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref>
<ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref>
<ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref>
<ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref>
<ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref>
<ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref>
<ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref>
<ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref>
<ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
<ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]]
== Tuamaí ==
# ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]]
== Dlí luath na hÉireann ==
{{tl|Dlí luath na hÉireann}}
Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas.
The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law".
My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference.
Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"?
Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former.
Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach).
Notes:
* Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie
* "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann?
* What about Welsh, English or Roman law?
== Téamh domhanda ==
••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir
Ann cheana:
* [[Téamh domhanda]] '' Global warming
* [[:Catagóir:Téamh domhanda]]
* [[Aeráid]] '' Climate
* [[:Catagóir:Athrú aeráide]]
* [[Tonn teasa]] '' Heat wave
* [[Falscaí]] '' Wild fire
* [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation
* [[Eostatacht]] '' Eustacy
'Cúis'eanna nua:
# [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas
# [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission
# [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission
# [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture
t0hcbimxrqtns49ebbv0qblzsvy6ltb
1271593
1271592
2025-06-26T09:01:05Z
Marcas.oduinn
33120
1271593
wikitext
text/x-wiki
__NOINDEX__
__NOTOC__
[ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ]
Teimpléid;
* {{tl|efn}}
* {{tl|lua idirlín}}
* {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
* [[Teimpléad:Dead link]]
== Lochanna ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
:[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|]
:[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch]
# [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]]
# [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]]
# ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
# ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
# ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]]
# ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach]
# [[Lochanna Chill Airne]]
#* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]]
#* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]]
# [[Loch an Iúir]] *
#* ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]], [[Loch Beara]]
# [[Claonloch]] (a haon?)
#* [[Loch Bhéal Trá]], [[Loch Buinne]], [[Loch Charraig an Droichid]]
# [[Carraig an Phoirt]]
# [[Loch Bhaile Choille Fóir]]
#* [[Loch Bhaile na hUamha]], [[Loch Oileán Uí Eadhna]]
# [[Loch Conbhuí]]
#* [[Loch Chrathaí]], [[Loch Raithin]], [[Loch Collán]]
# [[Loch Choileáin Uí Shíoda]]
# [[Loch Cútra]]
#* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]]
# [[Loch Dúlocha]]
# [[Loch an Chlocháin Léith]]
# [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]]
#* [[Loch Gabhlach]]
# [[Loch Iascaí]]
# [[Loch Eirid]]
# [[Loch Fí]]
#* [[Loch Fearna]]
# [[Loch na Foirnéise]]
# [[Loch Guth Ard Deas]]
# [[Loch Gartáin]]
#* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]]
# [[Loch Ghleann Éada]]
#* [[Loch Ghleann an Chairthe]]
# [[Loch Ghleann Dá Loch]]
#* [[Loch Eidhneach]]
# [[Loch Inse Chrónáin]]
# [[Loch Inse Uí Chuinn]]
#* [[Loch Inis Cara]] (taiscumar)
# [[Loch Oileán Éadaí]] (baile?)
# [[Loch Cheis Charraigín]]
#* [[Loch Chill Ghlais]]
# [[Loch Chill an Iúir]]
# [[Loch Cinnéile]]
# [[Loch Chionn Droma]]
#* [[Loch na Coille Móire]]
# [[Loch Leitir Creamha Rua]]
#* [[Loch an Chrainn Chrín]]
# [[Loch Mac nÉan Uachtair]]
# [[Loch Marbh]]
#* [[Loch Mháimín]]
# [[Loch Míle]]
# [[Loch Míolach]]
# [[Loch Moirne]]
#* [[Loch Mhuiceanach]]
# [[Loch Mucnú]]
#* [[Loch na Cuinge Uachtarach]]
# [[Loch Uí Fhloinn]]
#* [[Loch Riach]]
# [[Claonloch]] (arís?)
#* [[Loch an Rois]]
# [[Loch an Scoir]]
#* [[Loch Sindile]]
# [[Loch Eoin]]
#* [[Loch Sáile]]
# [[Loch Theach an Teampla]]
# [[Turlach Ráth Asáin]]
== Lochanna Chill Airne ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
'' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural />
== Surroundings
'' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}}
'' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" />
== Loch Léin
{{príomhalt|Loch Léin}}
[[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]]
'' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]].
'' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula.
== Muckross Lake
{{príomhalt|Loch Mhucrois}}
[[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]]
'' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" />
== Upper Lake
{{príomhalt|An Loch Uachtarach}}
[[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]]
'' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" />
== Béaloideas
'' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 />
'' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]].
== Gailearaí
[[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]]
[[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]]
[[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]]
[[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]]
[[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]]
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Naisc sheachtracha
* [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park]
* [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes]
* [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }}
== Tagairtí
{{reflist|refs =
<ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref>
<ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref>
<ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref>
<ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref>
<ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref>
<ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref>
<ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref>
<ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref>
<ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
<ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]]
== Tuamaí ==
# ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]]
== Dlí luath na hÉireann ==
{{tl|Dlí luath na hÉireann}}
Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas.
The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law".
My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference.
Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"?
Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former.
Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach).
Notes:
* Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie
* "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann?
* What about Welsh, English or Roman law?
== Téamh domhanda ==
••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir
Ann cheana:
* [[Téamh domhanda]] '' Global warming
* [[:Catagóir:Téamh domhanda]]
* [[Aeráid]] '' Climate
* [[:Catagóir:Athrú aeráide]]
* [[Tonn teasa]] '' Heat wave
* [[Falscaí]] '' Wild fire
* [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation
* [[Eostatacht]] '' Eustacy
'Cúis'eanna nua:
# [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas
# [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission
# [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission
# [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture
qaje1rsvg2g5i33oys2x4yxqaajqlnm
1271600
1271593
2025-06-26T09:14:19Z
Marcas.oduinn
33120
/* Lochanna */
1271600
wikitext
text/x-wiki
__NOINDEX__
__NOTOC__
[ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ]
Teimpléid;
* {{tl|efn}}
* {{tl|lua idirlín}}
* {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
* [[Teimpléad:Dead link]]
== Lochanna ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
:[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|]
:[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch]
# [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]]
# [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]]
# ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
# ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
# ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]]
# ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach]
# [[Lochanna Chill Airne]]
#* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]]
#* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]]
# [[Loch an Iúir]] *
#* ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]], [[Loch Beara]]
# [[Claonloch]] (a haon?)
#* [[Loch Bhéal Trá]], [[Loch Buinne]], [[Loch Charraig an Droichid]]
# [[Carraig an Phoirt]]
# [[Loch Bhaile Choille Fóir]]
#* [[Loch Bhaile na hUamha]], [[Loch Oileán Uí Eadhna]]
# [[Loch Conbhuí]]
#* [[Loch Chrathaí]], [[Loch Raithin]], [[Loch Collán]], [[Loch Choileáin Uí Shíoda]]
# [[Loch Cútra]]
#* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]]
# [[Loch Dúlocha]]
# [[Loch an Chlocháin Léith]]
# [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]]
#* [[Loch Gabhlach]]
# [[Loch Iascaí]]
# [[Loch Eirid]]
# [[Loch Fí]]
#* [[Loch Fearna]]
# [[Loch na Foirnéise]]
# [[Loch Guth Ard Deas]]
# [[Loch Gartáin]]
#* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]]
# [[Loch Ghleann Éada]]
#* [[Loch Ghleann an Chairthe]]
# [[Loch Ghleann Dá Loch]]
#* [[Loch Eidhneach]]
# [[Loch Inse Chrónáin]]
# [[Loch Inse Uí Chuinn]]
#* [[Loch Inis Cara]] (taiscumar)
# [[Loch Oileán Éadaí]] (baile?)
# [[Loch Cheis Charraigín]]
#* [[Loch Chill Ghlais]]
# [[Loch Chill an Iúir]]
# [[Loch Cinnéile]]
# [[Loch Chionn Droma]]
#* [[Loch na Coille Móire]]
# [[Loch Leitir Creamha Rua]]
#* [[Loch an Chrainn Chrín]]
# [[Loch Mac nÉan Uachtair]]
# [[Loch Marbh]]
#* [[Loch Mháimín]]
# [[Loch Míle]]
# [[Loch Míolach]]
# [[Loch Moirne]]
#* [[Loch Mhuiceanach]]
# [[Loch Mucnú]]
#* [[Loch na Cuinge Uachtarach]]
# [[Loch Uí Fhloinn]]
#* [[Loch Riach]]
# [[Claonloch]] (arís?)
#* [[Loch an Rois]]
# [[Loch an Scoir]]
#* [[Loch Sindile]]
# [[Loch Eoin]]
#* [[Loch Sáile]]
# [[Loch Theach an Teampla]]
# [[Turlach Ráth Asáin]]
== Lochanna Chill Airne ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
'' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural />
== Surroundings
'' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}}
'' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" />
== Loch Léin
{{príomhalt|Loch Léin}}
[[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]]
'' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]].
'' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula.
== Muckross Lake
{{príomhalt|Loch Mhucrois}}
[[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]]
'' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" />
== Upper Lake
{{príomhalt|An Loch Uachtarach}}
[[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]]
'' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" />
== Béaloideas
'' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 />
'' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]].
== Gailearaí
[[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]]
[[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]]
[[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]]
[[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]]
[[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]]
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Naisc sheachtracha
* [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park]
* [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes]
* [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }}
== Tagairtí
{{reflist|refs =
<ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref>
<ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref>
<ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref>
<ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref>
<ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref>
<ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref>
<ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref>
<ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref>
<ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
<ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]]
== Tuamaí ==
# ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]]
== Dlí luath na hÉireann ==
{{tl|Dlí luath na hÉireann}}
Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas.
The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law".
My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference.
Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"?
Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former.
Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach).
Notes:
* Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie
* "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann?
* What about Welsh, English or Roman law?
== Téamh domhanda ==
••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir
Ann cheana:
* [[Téamh domhanda]] '' Global warming
* [[:Catagóir:Téamh domhanda]]
* [[Aeráid]] '' Climate
* [[:Catagóir:Athrú aeráide]]
* [[Tonn teasa]] '' Heat wave
* [[Falscaí]] '' Wild fire
* [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation
* [[Eostatacht]] '' Eustacy
'Cúis'eanna nua:
# [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas
# [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission
# [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission
# [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture
odrjdklbdkujps85x0bydtso76s62u1
1271601
1271600
2025-06-26T09:21:55Z
Marcas.oduinn
33120
/* Lochanna */
1271601
wikitext
text/x-wiki
__NOINDEX__
__NOTOC__
[ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ]
Teimpléid;
* {{tl|efn}}
* {{tl|lua idirlín}}
* {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
* [[Teimpléad:Dead link]]
== Lochanna ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
:[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|]
:[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch]
# [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]]
# [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]]
# ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
# ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
# ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]]
# ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach]
# [[Lochanna Chill Airne]]
#* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]]
#* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]]
# [[Loch an Iúir]] *
#* ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]], [[Loch Beara]]
# [[Claonloch]] (a haon?)
#* [[Loch Bhéal Trá]], [[Loch Buinne]], [[Loch Charraig an Droichid]]
# [[Carraig an Phoirt]]
# [[Loch Bhaile Choille Fóir]]
#* [[Loch Bhaile na hUamha]], [[Loch Oileán Uí Eadhna]]
# [[Loch Conbhuí]]
#* [[Loch Chrathaí]], [[Loch Raithin]], [[Loch Collán]], [[Loch Choileáin Uí Shíoda]]
# [[Loch Cútra]]
#* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]]
# [[Loch Dúlocha]]
# [[Loch an Chlocháin Léith]]
# [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]]
#* [[Loch Gabhlach]]
# [[Loch Iascaí]]
# [[Loch Eirid]]
# [[Loch Fí]]
#* [[Loch Fearna]]
# [[Loch na Foirnéise]]
# [[Loch Guth Ard Deas]]
# [[Loch Gartáin]]
#* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]]
# [[Loch Ghleann Éada]]
#* [[Loch Ghleann an Chairthe]]
# [[Loch Ghleann Dá Loch]]
#* [[Loch Eidhneach]]
# [[Loch Inse Chrónáin]]
# [[Loch Inse Uí Chuinn]]
#* [[Loch Inis Cara]] (taiscumar)
# [[Loch Oileán Éadaí]] (baile?)
# [[Loch Cheis Charraigín]]
#* [[Loch Chill Ghlais]]
# [[Loch Chill an Iúir]]
# [[Loch Cinnéile]]
# [[Loch Chionn Droma]]
#* [[Loch na Coille Móire]]
# [[Loch Leitir Creamha Rua]]
#* [[Loch an Chrainn Chrín]]
# [[Loch Mac nÉan Uachtair]]
# [[Loch Marbh]]
#* [[Loch Mháimín]]
# [[Loch Míle]]
# [[Loch Míolach]]
# [[Loch Moirne]]
#* [[Loch Mhuiceanach]]
# [[Loch Mucnú]]
#* [[Loch na Cuinge Uachtarach]]
# [[Loch Uí Fhloinn]]
#* [[Loch Riach]]
# [[Claonloch]] (arís?)
#* [[Loch an Rois]]
# [[Loch an Scoir]]
#* [[Loch Sindile]]
# [[Loch Eoin]]
#* [[Loch Sáile]]
# [[Loch Theach an Teampla]]
# [[Turlach Ráth Asáin]]
== Loch Cútra ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
'' ''' Loch Cútra'''<ref name=logainm /> is a [[lake]] in [[County Galway]], [[Ireland]] located beside [[Lough Cutra Castle]].
'' It is the site of a [[Special Area of Conservation]].
<ref name=nwps />
''[[Ardamullivan Castle]] lies {{convert|2|km|1}} (1 mile) to the southwest.
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== References ==
{{reflist | refs =
<ref name=logainm>{{lua idirlín | url = https://www.logainm.ie/ga/1166349 | teideal = Loch Cútra | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 7ú Márta 2020 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref>
<ref name=nwps>{{lua idirlín | url = https://www.npws.ie/protected-sites/sac/000299 | teideal = Lough Cutra SAC | foilsitheoir = [[An tSeirbhís Páirceanna Náisiúnta agus Fiadhúlra]]}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Cutra, Loch}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae na Gaillimhe]]
{{síol-tír-ie}}
== Lochanna Chill Airne ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
'' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural />
== Surroundings
'' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}}
'' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" />
== Loch Léin
{{príomhalt|Loch Léin}}
[[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]]
'' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]].
'' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula.
== Muckross Lake
{{príomhalt|Loch Mhucrois}}
[[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]]
'' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" />
== Upper Lake
{{príomhalt|An Loch Uachtarach}}
[[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]]
'' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" />
== Béaloideas
'' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 />
'' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]].
== Gailearaí
[[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]]
[[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]]
[[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]]
[[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]]
[[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]]
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Naisc sheachtracha
* [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park]
* [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes]
* [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }}
== Tagairtí
{{reflist|refs =
<ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref>
<ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref>
<ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref>
<ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref>
<ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref>
<ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref>
<ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref>
<ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref>
<ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
<ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]]
== Tuamaí ==
# ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]]
== Dlí luath na hÉireann ==
{{tl|Dlí luath na hÉireann}}
Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas.
The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law".
My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference.
Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"?
Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former.
Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach).
Notes:
* Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie
* "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann?
* What about Welsh, English or Roman law?
== Téamh domhanda ==
••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir
Ann cheana:
* [[Téamh domhanda]] '' Global warming
* [[:Catagóir:Téamh domhanda]]
* [[Aeráid]] '' Climate
* [[:Catagóir:Athrú aeráide]]
* [[Tonn teasa]] '' Heat wave
* [[Falscaí]] '' Wild fire
* [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation
* [[Eostatacht]] '' Eustacy
'Cúis'eanna nua:
# [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas
# [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission
# [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission
# [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture
qlrjylkdg7qsimidijex7nr5v9ku14o
1271611
1271601
2025-06-26T09:30:17Z
Marcas.oduinn
33120
/* Loch Cútra */
1271611
wikitext
text/x-wiki
__NOINDEX__
__NOTOC__
[ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ]
Teimpléid;
* {{tl|efn}}
* {{tl|lua idirlín}}
* {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
* [[Teimpléad:Dead link]]
== Lochanna ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
:[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|]
:[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch]
# [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]]
# [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]]
# ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
# ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
# ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]]
# ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach]
# [[Lochanna Chill Airne]]
#* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]]
#* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]]
# [[Loch an Iúir]] *
#* ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]], [[Loch Beara]]
# [[Claonloch]] (a haon?)
#* [[Loch Bhéal Trá]], [[Loch Buinne]], [[Loch Charraig an Droichid]]
# [[Carraig an Phoirt]]
# [[Loch Bhaile Choille Fóir]]
#* [[Loch Bhaile na hUamha]], [[Loch Oileán Uí Eadhna]]
# [[Loch Conbhuí]]
#* [[Loch Chrathaí]], [[Loch Raithin]], [[Loch Collán]], [[Loch Choileáin Uí Shíoda]]
# [[Loch Cútra]]
#* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]]
# [[Loch Dúlocha]]
# [[Loch an Chlocháin Léith]]
# [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]]
#* [[Loch Gabhlach]]
# [[Loch Iascaí]]
# [[Loch Eirid]]
# [[Loch Fí]]
#* [[Loch Fearna]]
# [[Loch na Foirnéise]]
# [[Loch Guth Ard Deas]]
# [[Loch Gartáin]]
#* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]]
# [[Loch Ghleann Éada]]
#* [[Loch Ghleann an Chairthe]]
# [[Loch Ghleann Dá Loch]]
#* [[Loch Eidhneach]]
# [[Loch Inse Chrónáin]]
# [[Loch Inse Uí Chuinn]]
#* [[Loch Inis Cara]] (taiscumar)
# [[Loch Oileán Éadaí]] (baile?)
# [[Loch Cheis Charraigín]]
#* [[Loch Chill Ghlais]]
# [[Loch Chill an Iúir]]
# [[Loch Cinnéile]]
# [[Loch Chionn Droma]]
#* [[Loch na Coille Móire]]
# [[Loch Leitir Creamha Rua]]
#* [[Loch an Chrainn Chrín]]
# [[Loch Mac nÉan Uachtair]]
# [[Loch Marbh]]
#* [[Loch Mháimín]]
# [[Loch Míle]]
# [[Loch Míolach]]
# [[Loch Moirne]]
#* [[Loch Mhuiceanach]]
# [[Loch Mucnú]]
#* [[Loch na Cuinge Uachtarach]]
# [[Loch Uí Fhloinn]]
#* [[Loch Riach]]
# [[Claonloch]] (arís?)
#* [[Loch an Rois]]
# [[Loch an Scoir]]
#* [[Loch Sindile]]
# [[Loch Eoin]]
#* [[Loch Sáile]]
# [[Loch Theach an Teampla]]
# [[Turlach Ráth Asáin]]
== Loch Cútra ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
'' ''' Loch Cútra'''<ref name=logainm /> is a [[lake]] in [[Chontae na Gaillimhe Galway]], located beside [[Caisleán Loch Cútra]].
'' It is the site of a [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]].
<ref name=nwps />
''[[Caisleán Ard Mhaolabháin]] lies {{convert|2|km|1}} (1 mile) to the southwest.
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== References ==
{{reflist | refs =
<ref name=logainm>{{lua idirlín | url = https://www.logainm.ie/ga/1166349 | teideal = Loch Cútra | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 7ú Márta 2020 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref>
<ref name=nwps>{{lua idirlín | url = https://www.npws.ie/protected-sites/sac/000299 | teideal = Lough Cutra SAC | foilsitheoir = [[An tSeirbhís Páirceanna Náisiúnta agus Fiadhúlra]]}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Cutra, Loch}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae na Gaillimhe]]
{{síol-tír-ie}}
== Lochanna Chill Airne ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
'' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural />
== Surroundings
'' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}}
'' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" />
== Loch Léin
{{príomhalt|Loch Léin}}
[[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]]
'' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]].
'' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula.
== Muckross Lake
{{príomhalt|Loch Mhucrois}}
[[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]]
'' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" />
== Upper Lake
{{príomhalt|An Loch Uachtarach}}
[[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]]
'' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" />
== Béaloideas
'' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 />
'' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]].
== Gailearaí
[[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]]
[[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]]
[[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]]
[[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]]
[[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]]
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Naisc sheachtracha
* [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park]
* [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes]
* [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }}
== Tagairtí
{{reflist|refs =
<ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref>
<ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref>
<ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref>
<ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref>
<ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref>
<ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref>
<ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref>
<ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref>
<ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
<ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]]
== Tuamaí ==
# ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]]
== Dlí luath na hÉireann ==
{{tl|Dlí luath na hÉireann}}
Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas.
The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law".
My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference.
Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"?
Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former.
Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach).
Notes:
* Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie
* "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann?
* What about Welsh, English or Roman law?
== Téamh domhanda ==
••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir
Ann cheana:
* [[Téamh domhanda]] '' Global warming
* [[:Catagóir:Téamh domhanda]]
* [[Aeráid]] '' Climate
* [[:Catagóir:Athrú aeráide]]
* [[Tonn teasa]] '' Heat wave
* [[Falscaí]] '' Wild fire
* [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation
* [[Eostatacht]] '' Eustacy
'Cúis'eanna nua:
# [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas
# [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission
# [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission
# [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture
6ykqv82yhugknmbbxxgf12yj21286ua
1271612
1271611
2025-06-26T09:30:31Z
Marcas.oduinn
33120
1271612
wikitext
text/x-wiki
__NOINDEX__
__NOTOC__
[ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ]
Teimpléid;
* {{tl|efn}}
* {{tl|lua idirlín}}
* {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
* [[Teimpléad:Dead link]]
== Lochanna ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
:[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|]
:[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch]
# [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]]
# [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]]
# ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
# ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
# ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]]
# ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach]
# [[Lochanna Chill Airne]]
#* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]]
#* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]]
# [[Loch an Iúir]] *
#* ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]], [[Loch Beara]]
# [[Claonloch]] (a haon?)
#* [[Loch Bhéal Trá]], [[Loch Buinne]], [[Loch Charraig an Droichid]]
# [[Carraig an Phoirt]]
# [[Loch Bhaile Choille Fóir]]
#* [[Loch Bhaile na hUamha]], [[Loch Oileán Uí Eadhna]]
# [[Loch Conbhuí]]
#* [[Loch Chrathaí]], [[Loch Raithin]], [[Loch Collán]], [[Loch Choileáin Uí Shíoda]]
# [[Loch Cútra]]
#* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]]
# [[Loch Dúlocha]]
# [[Loch an Chlocháin Léith]]
# [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]]
#* [[Loch Gabhlach]]
# [[Loch Iascaí]]
# [[Loch Eirid]]
# [[Loch Fí]]
#* [[Loch Fearna]]
# [[Loch na Foirnéise]]
# [[Loch Guth Ard Deas]]
# [[Loch Gartáin]]
#* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]]
# [[Loch Ghleann Éada]]
#* [[Loch Ghleann an Chairthe]]
# [[Loch Ghleann Dá Loch]]
#* [[Loch Eidhneach]]
# [[Loch Inse Chrónáin]]
# [[Loch Inse Uí Chuinn]]
#* [[Loch Inis Cara]] (taiscumar)
# [[Loch Oileán Éadaí]] (baile?)
# [[Loch Cheis Charraigín]]
#* [[Loch Chill Ghlais]]
# [[Loch Chill an Iúir]]
# [[Loch Cinnéile]]
# [[Loch Chionn Droma]]
#* [[Loch na Coille Móire]]
# [[Loch Leitir Creamha Rua]]
#* [[Loch an Chrainn Chrín]]
# [[Loch Mac nÉan Uachtair]]
# [[Loch Marbh]]
#* [[Loch Mháimín]]
# [[Loch Míle]]
# [[Loch Míolach]]
# [[Loch Moirne]]
#* [[Loch Mhuiceanach]]
# [[Loch Mucnú]]
#* [[Loch na Cuinge Uachtarach]]
# [[Loch Uí Fhloinn]]
#* [[Loch Riach]]
# [[Claonloch]] (arís?)
#* [[Loch an Rois]]
# [[Loch an Scoir]]
#* [[Loch Sindile]]
# [[Loch Eoin]]
#* [[Loch Sáile]]
# [[Loch Theach an Teampla]]
# [[Turlach Ráth Asáin]]
== Loch Cútra ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
'' ''' Loch Cútra'''<ref name=logainm /> is a [[lake]] in [[Chontae na Gaillimhe Galway]], located beside [[Caisleán Loch Cútra]].
'' It is the site of a [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]].
<ref name=nwps />
''[[Caisleán Ard Mhaolabháin]] lies {{convert|2|km|1}} (1 mile) to the southwest.
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Tagairtí
{{reflist | refs =
<ref name=logainm>{{lua idirlín | url = https://www.logainm.ie/ga/1166349 | teideal = Loch Cútra | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 7ú Márta 2020 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref>
<ref name=nwps>{{lua idirlín | url = https://www.npws.ie/protected-sites/sac/000299 | teideal = Lough Cutra SAC | foilsitheoir = [[An tSeirbhís Páirceanna Náisiúnta agus Fiadhúlra]]}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Cutra, Loch}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae na Gaillimhe]]
{{síol-tír-ie}}
== Lochanna Chill Airne ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
'' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural />
== Surroundings
'' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}}
'' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" />
== Loch Léin
{{príomhalt|Loch Léin}}
[[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]]
'' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]].
'' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula.
== Muckross Lake
{{príomhalt|Loch Mhucrois}}
[[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]]
'' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" />
== Upper Lake
{{príomhalt|An Loch Uachtarach}}
[[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]]
'' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" />
== Béaloideas
'' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 />
'' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]].
== Gailearaí
[[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]]
[[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]]
[[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]]
[[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]]
[[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]]
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Naisc sheachtracha
* [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park]
* [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes]
* [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }}
== Tagairtí
{{reflist|refs =
<ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref>
<ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref>
<ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref>
<ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref>
<ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref>
<ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref>
<ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref>
<ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref>
<ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
<ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]]
== Tuamaí ==
# ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]]
== Dlí luath na hÉireann ==
{{tl|Dlí luath na hÉireann}}
Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas.
The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law".
My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference.
Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"?
Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former.
Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach).
Notes:
* Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie
* "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann?
* What about Welsh, English or Roman law?
== Téamh domhanda ==
••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir
Ann cheana:
* [[Téamh domhanda]] '' Global warming
* [[:Catagóir:Téamh domhanda]]
* [[Aeráid]] '' Climate
* [[:Catagóir:Athrú aeráide]]
* [[Tonn teasa]] '' Heat wave
* [[Falscaí]] '' Wild fire
* [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation
* [[Eostatacht]] '' Eustacy
'Cúis'eanna nua:
# [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas
# [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission
# [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission
# [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture
k9hghfkqqm7tbeg4677s5pflisp87gm
1271616
1271612
2025-06-26T10:00:07Z
Marcas.oduinn
33120
/* Loch Cútra */
1271616
wikitext
text/x-wiki
__NOINDEX__
__NOTOC__
[ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ]
Teimpléid;
* {{tl|efn}}
* {{tl|lua idirlín}}
* {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
* [[Teimpléad:Dead link]]
== Lochanna ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
:[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|]
:[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch]
# [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]]
# [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]]
# ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
# ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
# ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]]
# ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach]
# [[Lochanna Chill Airne]]
#* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]]
#* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]]
# [[Loch an Iúir]] *
#* ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]], [[Loch Beara]]
# [[Claonloch]] (a haon?)
#* [[Loch Bhéal Trá]], [[Loch Buinne]], [[Loch Charraig an Droichid]]
# [[Carraig an Phoirt]]
# [[Loch Bhaile Choille Fóir]]
#* [[Loch Bhaile na hUamha]], [[Loch Oileán Uí Eadhna]]
# [[Loch Conbhuí]]
#* [[Loch Chrathaí]], [[Loch Raithin]], [[Loch Collán]], [[Loch Choileáin Uí Shíoda]]
# [[Loch Cútra]]
#* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]]
# [[Loch Dúlocha]]
# [[Loch an Chlocháin Léith]]
# [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]]
#* [[Loch Gabhlach]]
# [[Loch Iascaí]]
# [[Loch Eirid]]
# [[Loch Fí]]
#* [[Loch Fearna]]
# [[Loch na Foirnéise]]
# [[Loch Guth Ard Deas]]
# [[Loch Gartáin]]
#* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]]
# [[Loch Ghleann Éada]]
#* [[Loch Ghleann an Chairthe]]
# [[Loch Ghleann Dá Loch]]
#* [[Loch Eidhneach]]
# [[Loch Inse Chrónáin]]
# [[Loch Inse Uí Chuinn]]
#* [[Loch Inis Cara]] (taiscumar)
# [[Loch Oileán Éadaí]] (baile?)
# [[Loch Cheis Charraigín]]
#* [[Loch Chill Ghlais]]
# [[Loch Chill an Iúir]]
# [[Loch Cinnéile]]
# [[Loch Chionn Droma]]
#* [[Loch na Coille Móire]]
# [[Loch Leitir Creamha Rua]]
#* [[Loch an Chrainn Chrín]]
# [[Loch Mac nÉan Uachtair]]
# [[Loch Marbh]]
#* [[Loch Mháimín]]
# [[Loch Míle]]
# [[Loch Míolach]]
# [[Loch Moirne]]
#* [[Loch Mhuiceanach]]
# [[Loch Mucnú]]
#* [[Loch na Cuinge Uachtarach]]
# [[Loch Uí Fhloinn]]
#* [[Loch Riach]]
# [[Claonloch]] (arís?)
#* [[Loch an Rois]]
# [[Loch an Scoir]]
#* [[Loch Sindile]]
# [[Loch Eoin]]
#* [[Loch Sáile]]
# [[Loch Theach an Teampla]]
# [[Turlach Ráth Asáin]]
== Loch Cútra ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
Is loch [[fionnuisce]] é ''' Loch Cútra'''<ref name=logainm /> suite i g[[Chontae na Gaillimhe]]. Tá [[Caisleán Loch Cútra]] ar bhruach an locha.
Tá sé ina [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]].<ref name=nwps />
Tá ''[[Caisleán Ard Mhaolabháin]] suite tuairim is {{convert|2|km|1}} siar ó dheas.
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Tagairtí
{{reflist | refs =
<ref name=logainm>{{lua idirlín | url = https://www.logainm.ie/ga/1166349 | teideal = Loch Cútra | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 7ú Márta 2020 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref>
<ref name=nwps>{{lua idirlín | url = https://www.npws.ie/protected-sites/sac/000299 | teideal = Lough Cutra SAC | foilsitheoir = [[An tSeirbhís Páirceanna Náisiúnta agus Fiadhúlra]]}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Cutra, Loch}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae na Gaillimhe]]
{{síol-tír-ie}}
== Lochanna Chill Airne ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
'' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural />
== Surroundings
'' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}}
'' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" />
== Loch Léin
{{príomhalt|Loch Léin}}
[[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]]
'' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]].
'' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula.
== Muckross Lake
{{príomhalt|Loch Mhucrois}}
[[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]]
'' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" />
== Upper Lake
{{príomhalt|An Loch Uachtarach}}
[[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]]
'' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" />
== Béaloideas
'' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 />
'' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]].
== Gailearaí
[[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]]
[[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]]
[[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]]
[[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]]
[[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]]
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Naisc sheachtracha
* [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park]
* [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes]
* [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }}
== Tagairtí
{{reflist|refs =
<ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref>
<ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref>
<ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref>
<ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref>
<ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref>
<ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref>
<ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref>
<ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref>
<ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
<ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]]
== Tuamaí ==
# ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]]
== Dlí luath na hÉireann ==
{{tl|Dlí luath na hÉireann}}
Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas.
The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law".
My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference.
Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"?
Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former.
Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach).
Notes:
* Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie
* "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann?
* What about Welsh, English or Roman law?
== Téamh domhanda ==
••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir
Ann cheana:
* [[Téamh domhanda]] '' Global warming
* [[:Catagóir:Téamh domhanda]]
* [[Aeráid]] '' Climate
* [[:Catagóir:Athrú aeráide]]
* [[Tonn teasa]] '' Heat wave
* [[Falscaí]] '' Wild fire
* [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation
* [[Eostatacht]] '' Eustacy
'Cúis'eanna nua:
# [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas
# [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission
# [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission
# [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture
afz5h07g0qkjpon6llxm0crstlz7p2i
1271618
1271616
2025-06-26T10:09:40Z
Marcas.oduinn
33120
/* Loch Cútra */
1271618
wikitext
text/x-wiki
__NOINDEX__
__NOTOC__
[ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ]
Teimpléid;
* {{tl|efn}}
* {{tl|lua idirlín}}
* {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
* [[Teimpléad:Dead link]]
== Lochanna ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
:[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|]
:[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch]
# [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]]
# [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]]
# ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
# ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
# ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]]
# ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach]
# [[Lochanna Chill Airne]]
#* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]]
#* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]]
# [[Loch an Iúir]] *
#* ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]], [[Loch Beara]]
# [[Claonloch]] (a haon?)
#* [[Loch Bhéal Trá]], [[Loch Buinne]], [[Loch Charraig an Droichid]]
# [[Carraig an Phoirt]]
# [[Loch Bhaile Choille Fóir]]
#* [[Loch Bhaile na hUamha]], [[Loch Oileán Uí Eadhna]]
# [[Loch Conbhuí]]
#* [[Loch Chrathaí]], [[Loch Raithin]], [[Loch Collán]], [[Loch Choileáin Uí Shíoda]]
# [[Loch Cútra]]
#* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]]
# [[Loch Dúlocha]]
# [[Loch an Chlocháin Léith]]
# [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]]
#* [[Loch Gabhlach]]
# [[Loch Iascaí]]
# [[Loch Eirid]]
# [[Loch Fí]]
#* [[Loch Fearna]]
# [[Loch na Foirnéise]]
# [[Loch Guth Ard Deas]]
# [[Loch Gartáin]]
#* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]]
# [[Loch Ghleann Éada]]
#* [[Loch Ghleann an Chairthe]]
# [[Loch Ghleann Dá Loch]]
#* [[Loch Eidhneach]]
# [[Loch Inse Chrónáin]]
# [[Loch Inse Uí Chuinn]]
#* [[Loch Inis Cara]] (taiscumar)
# [[Loch Oileán Éadaí]] (baile?)
# [[Loch Cheis Charraigín]]
#* [[Loch Chill Ghlais]]
# [[Loch Chill an Iúir]]
# [[Loch Cinnéile]]
# [[Loch Chionn Droma]]
#* [[Loch na Coille Móire]]
# [[Loch Leitir Creamha Rua]]
#* [[Loch an Chrainn Chrín]]
# [[Loch Mac nÉan Uachtair]]
# [[Loch Marbh]]
#* [[Loch Mháimín]]
# [[Loch Míle]]
# [[Loch Míolach]]
# [[Loch Moirne]]
#* [[Loch Mhuiceanach]]
# [[Loch Mucnú]]
#* [[Loch na Cuinge Uachtarach]]
# [[Loch Uí Fhloinn]]
#* [[Loch Riach]]
# [[Claonloch]] (arís?)
#* [[Loch an Rois]]
# [[Loch an Scoir]]
#* [[Loch Sindile]]
# [[Loch Eoin]]
#* [[Loch Sáile]]
# [[Loch Theach an Teampla]]
# [[Turlach Ráth Asáin]]
== Loch Cútra ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
Is loch [[fionnuisce]] é ''' Loch Cútra'''<ref name=logainm /> suite i g[[Chontae na Gaillimhe]]. Tá [[Caisleán Loch Cútra]] ar bhruach an locha.
Tá an loch ina [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]].<ref name=nwps />
Tá ''[[Caisleán Ard Mhaolabháin]] suite tuairim is {{convert|2|km|1}} siar ó dheas.
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Tagairtí
{{reflist | refs =
<ref name=logainm>{{lua idirlín | url = https://www.logainm.ie/ga/1166349 | teideal = Loch Cútra | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 7ú Márta 2020 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref>
<ref name=nwps>{{lua idirlín | url = https://www.npws.ie/protected-sites/sac/000299 | teideal = Lough Cutra SAC | foilsitheoir = [[An tSeirbhís Páirceanna Náisiúnta agus Fiadhúlra]]}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Cutra, Loch}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae na Gaillimhe]]
{{síol-tír-ie}}
== Lochanna Chill Airne ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
'' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural />
== Surroundings
'' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}}
'' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" />
== Loch Léin
{{príomhalt|Loch Léin}}
[[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]]
'' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]].
'' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula.
== Muckross Lake
{{príomhalt|Loch Mhucrois}}
[[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]]
'' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" />
== Upper Lake
{{príomhalt|An Loch Uachtarach}}
[[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]]
'' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" />
== Béaloideas
'' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 />
'' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]].
== Gailearaí
[[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]]
[[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]]
[[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]]
[[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]]
[[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]]
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Naisc sheachtracha
* [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park]
* [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes]
* [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }}
== Tagairtí
{{reflist|refs =
<ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref>
<ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref>
<ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref>
<ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref>
<ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref>
<ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref>
<ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref>
<ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref>
<ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
<ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]]
== Tuamaí ==
# ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]]
== Dlí luath na hÉireann ==
{{tl|Dlí luath na hÉireann}}
Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas.
The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law".
My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference.
Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"?
Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former.
Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach).
Notes:
* Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie
* "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann?
* What about Welsh, English or Roman law?
== Téamh domhanda ==
••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir
Ann cheana:
* [[Téamh domhanda]] '' Global warming
* [[:Catagóir:Téamh domhanda]]
* [[Aeráid]] '' Climate
* [[:Catagóir:Athrú aeráide]]
* [[Tonn teasa]] '' Heat wave
* [[Falscaí]] '' Wild fire
* [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation
* [[Eostatacht]] '' Eustacy
'Cúis'eanna nua:
# [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas
# [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission
# [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission
# [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture
1z4kike615x1yfplg0jj03hhsgslp5f
1271621
1271618
2025-06-26T10:15:10Z
Marcas.oduinn
33120
1271621
wikitext
text/x-wiki
__NOINDEX__
__NOTOC__
[ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ]
Teimpléid;
* {{tl|efn}}
* {{tl|lua idirlín}}
* {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
* [[Teimpléad:Dead link]]
== Lochanna ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
:[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|]
:[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch]
# [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]]
# [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]]
# ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
# ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
# ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]]
# ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach]
# [[Lochanna Chill Airne]]
#* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]]
#* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]]
# [[Loch an Iúir]] *
#* ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]], [[Loch Beara]]
# [[Claonloch]] (a haon?)
#* [[Loch Bhéal Trá]], [[Loch Buinne]], [[Loch Charraig an Droichid]]
# [[Carraig an Phoirt]]
# [[Loch Bhaile Choille Fóir]]
#* [[Loch Bhaile na hUamha]], [[Loch Oileán Uí Eadhna]]
# [[Loch Conbhuí]]
#* [[Loch Chrathaí]], [[Loch Raithin]], [[Loch Collán]], [[Loch Choileáin Uí Shíoda]]
# [[Loch Cútra]]
#* [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]]
# [[Loch Dúlocha]]
# [[Loch an Chlocháin Léith]]
# [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]]
#* [[Loch Gabhlach]]
# [[Loch Iascaí]]
# [[Loch Eirid]]
# [[Loch Fí]]
#* [[Loch Fearna]]
# [[Loch na Foirnéise]]
# [[Loch Guth Ard Deas]]
# [[Loch Gartáin]]
#* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]]
# [[Loch Ghleann Éada]]
#* [[Loch Ghleann an Chairthe]]
# [[Loch Ghleann Dá Loch]]
#* [[Loch Eidhneach]]
# [[Loch Inse Chrónáin]]
# [[Loch Inse Uí Chuinn]]
#* [[Loch Inis Cara]] (taiscumar)
# [[Loch Oileán Éadaí]] (baile?)
# [[Loch Cheis Charraigín]]
#* [[Loch Chill Ghlais]]
# [[Loch Chill an Iúir]]
# [[Loch Cinnéile]]
# [[Loch Chionn Droma]]
#* [[Loch na Coille Móire]]
# [[Loch Leitir Creamha Rua]]
#* [[Loch an Chrainn Chrín]]
# [[Loch Mac nÉan Uachtair]]
# [[Loch Marbh]]
#* [[Loch Mháimín]]
# [[Loch Míle]]
# [[Loch Míolach]]
# [[Loch Moirne]]
#* [[Loch Mhuiceanach]]
# [[Loch Mucnú]]
#* [[Loch na Cuinge Uachtarach]]
# [[Loch Uí Fhloinn]]
#* [[Loch Riach]]
# [[Claonloch]] (arís?)
#* [[Loch an Rois]]
# [[Loch an Scoir]]
#* [[Loch Sindile]]
# [[Loch Eoin]]
#* [[Loch Sáile]]
# [[Loch Theach an Teampla]]
# [[Turlach Ráth Asáin]]
== Lochanna Chill Airne ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
'' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural />
== Surroundings
'' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}}
'' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" />
== Loch Léin
{{príomhalt|Loch Léin}}
[[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]]
'' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]].
'' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula.
== Muckross Lake
{{príomhalt|Loch Mhucrois}}
[[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]]
'' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" />
== Upper Lake
{{príomhalt|An Loch Uachtarach}}
[[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]]
'' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" />
== Béaloideas
'' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 />
'' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]].
== Gailearaí
[[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]]
[[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]]
[[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]]
[[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]]
[[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]]
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Naisc sheachtracha
* [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park]
* [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes]
* [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }}
== Tagairtí
{{reflist|refs =
<ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref>
<ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref>
<ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref>
<ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref>
<ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref>
<ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref>
<ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref>
<ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref>
<ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
<ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]]
== Tuamaí ==
# ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]]
== Dlí luath na hÉireann ==
{{tl|Dlí luath na hÉireann}}
Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas.
The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law".
My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference.
Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"?
Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former.
Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach).
Notes:
* Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie
* "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann?
* What about Welsh, English or Roman law?
== Téamh domhanda ==
••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir
Ann cheana:
* [[Téamh domhanda]] '' Global warming
* [[:Catagóir:Téamh domhanda]]
* [[Aeráid]] '' Climate
* [[:Catagóir:Athrú aeráide]]
* [[Tonn teasa]] '' Heat wave
* [[Falscaí]] '' Wild fire
* [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation
* [[Eostatacht]] '' Eustacy
'Cúis'eanna nua:
# [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas
# [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission
# [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission
# [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture
odrjdklbdkujps85x0bydtso76s62u1
1271623
1271621
2025-06-26T10:18:10Z
Marcas.oduinn
33120
/* Lochanna */
1271623
wikitext
text/x-wiki
__NOINDEX__
__NOTOC__
[ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ]
Teimpléid;
* {{tl|efn}}
* {{tl|lua idirlín}}
* {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
* [[Teimpléad:Dead link]]
== Lochanna ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
:[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|]
:[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch]
# [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]]
# [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]]
# ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
# ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
# ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]]
# ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach]
# [[Lochanna Chill Airne]]
#* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]]
#* [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]]
# [[Loch an Iúir]] *
#* ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]], [[Loch Beara]]
# [[Claonloch]] (a haon?)
#* [[Loch Bhéal Trá]], [[Loch Buinne]], [[Loch Charraig an Droichid]]
# [[Carraig an Phoirt]]
# [[Loch Bhaile Choille Fóir]]
#* [[Loch Bhaile na hUamha]], [[Loch Oileán Uí Eadhna]]
# [[Loch Conbhuí]]
#* [[Loch Chrathaí]], [[Loch Raithin]], [[Loch Collán]], [[Loch Choileáin Uí Shíoda]], [[Loch Cútra]], [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]]
# [[Loch Dúlocha]]
# [[Loch an Chlocháin Léith]]
# [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]]
#* [[Loch Gabhlach]]
# [[Loch Iascaí]]
# [[Loch Eirid]]
# [[Loch Fí]]
#* [[Loch Fearna]]
# [[Loch na Foirnéise]]
# [[Loch Guth Ard Deas]]
# [[Loch Gartáin]]
#* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]]
# [[Loch Ghleann Éada]]
#* [[Loch Ghleann an Chairthe]]
# [[Loch Ghleann Dá Loch]]
#* [[Loch Eidhneach]]
# [[Loch Inse Chrónáin]]
# [[Loch Inse Uí Chuinn]]
#* [[Loch Inis Cara]] (taiscumar)
# [[Loch Oileán Éadaí]] (baile?)
# [[Loch Cheis Charraigín]]
#* [[Loch Chill Ghlais]]
# [[Loch Chill an Iúir]]
# [[Loch Cinnéile]]
# [[Loch Chionn Droma]]
#* [[Loch na Coille Móire]]
# [[Loch Leitir Creamha Rua]]
#* [[Loch an Chrainn Chrín]]
# [[Loch Mac nÉan Uachtair]]
# [[Loch Marbh]]
#* [[Loch Mháimín]]
# [[Loch Míle]]
# [[Loch Míolach]]
# [[Loch Moirne]]
#* [[Loch Mhuiceanach]]
# [[Loch Mucnú]]
#* [[Loch na Cuinge Uachtarach]]
# [[Loch Uí Fhloinn]]
#* [[Loch Riach]]
# [[Claonloch]] (arís?)
#* [[Loch an Rois]]
# [[Loch an Scoir]]
#* [[Loch Sindile]]
# [[Loch Eoin]]
#* [[Loch Sáile]]
# [[Loch Theach an Teampla]]
# [[Turlach Ráth Asáin]]
== Lochanna Chill Airne ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
'' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural />
== Surroundings
'' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}}
'' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" />
== Loch Léin
{{príomhalt|Loch Léin}}
[[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]]
'' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]].
'' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula.
== Muckross Lake
{{príomhalt|Loch Mhucrois}}
[[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]]
'' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" />
== Upper Lake
{{príomhalt|An Loch Uachtarach}}
[[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]]
'' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" />
== Béaloideas
'' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 />
'' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]].
== Gailearaí
[[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]]
[[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]]
[[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]]
[[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]]
[[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]]
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Naisc sheachtracha
* [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park]
* [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes]
* [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }}
== Tagairtí
{{reflist|refs =
<ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref>
<ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref>
<ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref>
<ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref>
<ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref>
<ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref>
<ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref>
<ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref>
<ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
<ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]]
== Tuamaí ==
# ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]]
== Dlí luath na hÉireann ==
{{tl|Dlí luath na hÉireann}}
Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas.
The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law".
My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference.
Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"?
Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former.
Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach).
Notes:
* Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie
* "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann?
* What about Welsh, English or Roman law?
== Téamh domhanda ==
••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir
Ann cheana:
* [[Téamh domhanda]] '' Global warming
* [[:Catagóir:Téamh domhanda]]
* [[Aeráid]] '' Climate
* [[:Catagóir:Athrú aeráide]]
* [[Tonn teasa]] '' Heat wave
* [[Falscaí]] '' Wild fire
* [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation
* [[Eostatacht]] '' Eustacy
'Cúis'eanna nua:
# [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas
# [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission
# [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission
# [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture
s3wu5atyhxaue96tvqsanf6ydphx817
1271624
1271623
2025-06-26T10:18:30Z
Marcas.oduinn
33120
/* Lochanna */
1271624
wikitext
text/x-wiki
__NOINDEX__
__NOTOC__
[ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ]
Teimpléid;
* {{tl|efn}}
* {{tl|lua idirlín}}
* {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
* [[Teimpléad:Dead link]]
== Lochanna ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
:[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|]
:[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch]
# [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]]
# [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]]
# ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
# ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
# ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]]
# ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach]
# [[Lochanna Chill Airne]]
#* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]], [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]]
# [[Loch an Iúir]] *
#* ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]], [[Loch Beara]]
# [[Claonloch]] (a haon?)
#* [[Loch Bhéal Trá]], [[Loch Buinne]], [[Loch Charraig an Droichid]]
# [[Carraig an Phoirt]]
# [[Loch Bhaile Choille Fóir]]
#* [[Loch Bhaile na hUamha]], [[Loch Oileán Uí Eadhna]]
# [[Loch Conbhuí]]
#* [[Loch Chrathaí]], [[Loch Raithin]], [[Loch Collán]], [[Loch Choileáin Uí Shíoda]], [[Loch Cútra]], [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]]
# [[Loch Dúlocha]]
# [[Loch an Chlocháin Léith]]
# [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]]
#* [[Loch Gabhlach]]
# [[Loch Iascaí]]
# [[Loch Eirid]]
# [[Loch Fí]]
#* [[Loch Fearna]]
# [[Loch na Foirnéise]]
# [[Loch Guth Ard Deas]]
# [[Loch Gartáin]]
#* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]]
# [[Loch Ghleann Éada]]
#* [[Loch Ghleann an Chairthe]]
# [[Loch Ghleann Dá Loch]]
#* [[Loch Eidhneach]]
# [[Loch Inse Chrónáin]]
# [[Loch Inse Uí Chuinn]]
#* [[Loch Inis Cara]] (taiscumar)
# [[Loch Oileán Éadaí]] (baile?)
# [[Loch Cheis Charraigín]]
#* [[Loch Chill Ghlais]]
# [[Loch Chill an Iúir]]
# [[Loch Cinnéile]]
# [[Loch Chionn Droma]]
#* [[Loch na Coille Móire]]
# [[Loch Leitir Creamha Rua]]
#* [[Loch an Chrainn Chrín]]
# [[Loch Mac nÉan Uachtair]]
# [[Loch Marbh]]
#* [[Loch Mháimín]]
# [[Loch Míle]]
# [[Loch Míolach]]
# [[Loch Moirne]]
#* [[Loch Mhuiceanach]]
# [[Loch Mucnú]]
#* [[Loch na Cuinge Uachtarach]]
# [[Loch Uí Fhloinn]]
#* [[Loch Riach]]
# [[Claonloch]] (arís?)
#* [[Loch an Rois]]
# [[Loch an Scoir]]
#* [[Loch Sindile]]
# [[Loch Eoin]]
#* [[Loch Sáile]]
# [[Loch Theach an Teampla]]
# [[Turlach Ráth Asáin]]
== Lochanna Chill Airne ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
'' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural />
== Surroundings
'' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}}
'' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" />
== Loch Léin
{{príomhalt|Loch Léin}}
[[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]]
'' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]].
'' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula.
== Muckross Lake
{{príomhalt|Loch Mhucrois}}
[[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]]
'' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" />
== Upper Lake
{{príomhalt|An Loch Uachtarach}}
[[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]]
'' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" />
== Béaloideas
'' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 />
'' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]].
== Gailearaí
[[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]]
[[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]]
[[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]]
[[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]]
[[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]]
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Naisc sheachtracha
* [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park]
* [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes]
* [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }}
== Tagairtí
{{reflist|refs =
<ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref>
<ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref>
<ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref>
<ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref>
<ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref>
<ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref>
<ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref>
<ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref>
<ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
<ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]]
== Tuamaí ==
# ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]]
== Dlí luath na hÉireann ==
{{tl|Dlí luath na hÉireann}}
Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas.
The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law".
My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference.
Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"?
Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former.
Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach).
Notes:
* Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie
* "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann?
* What about Welsh, English or Roman law?
== Téamh domhanda ==
••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir
Ann cheana:
* [[Téamh domhanda]] '' Global warming
* [[:Catagóir:Téamh domhanda]]
* [[Aeráid]] '' Climate
* [[:Catagóir:Athrú aeráide]]
* [[Tonn teasa]] '' Heat wave
* [[Falscaí]] '' Wild fire
* [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation
* [[Eostatacht]] '' Eustacy
'Cúis'eanna nua:
# [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas
# [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission
# [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission
# [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture
ocfqrpy0icelnvkcfc83o7t2c6t9cd1
1271630
1271624
2025-06-26T11:24:48Z
Marcas.oduinn
33120
/* Lochanna */
1271630
wikitext
text/x-wiki
__NOINDEX__
__NOTOC__
[ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ]
Teimpléid;
* {{tl|efn}}
* {{tl|lua idirlín}}
* {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
* [[Teimpléad:Dead link]]
== Lochanna ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
:[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|]
:[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch]
# [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]]
# [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]]
# ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
# ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
# ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]]
# ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach]
# [[Lochanna Chill Airne]]
#* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]], [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]]
# [[Loch an Iúir]] *
#* ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]], [[Loch Beara]]
# [[Claonloch]] (a haon?)
#* [[Loch Bhéal Trá]], [[Loch Buinne]], [[Loch Charraig an Droichid]]
# [[Carraig an Phoirt]]
# [[Loch Bhaile Choille Fóir]]
#* [[Loch Bhaile na hUamha]], [[Loch Oileán Uí Eadhna]]
# [[Loch Conbhuí]]
#* [[Loch Chrathaí]], [[Loch Raithin]], [[Loch Collán]], [[Loch Choileáin Uí Shíoda]], [[Loch Cútra]], [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]]
# [[Loch Dúlocha]]
# [[Loch an Chlocháin Léith]]
# [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]]
#* [[Loch Gabhlach]]
# [[Loch Iascaí]]
# [[Loch Eirid]]
# [[Loch Fí]]
#* [[Loch Fearna]]
# [[Loch na Foirnéise]]
# [[Loch Guth Ard Deas]]
# [[Loch Gartáin]]
#* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]]
# [[Loch Ghleann Éada]]
#* [[Loch Ghleann an Chairthe]]
# [[Loch Ghleann Dá Loch]]
#* [[Loch Eidhneach]]
# [[Loch Inse Chrónáin]]
# [[Loch Inse Uí Chuinn]]
#* [[Loch Inis Cara]] (taiscumar)
# [[Loch Oileán Éadaí]] (baile?)
# [[Loch Cheis Charraigín]]
#* [[Loch Chill Ghlais]]
# [[Loch Chill an Iúir]]
# [[Loch Cinnéile]]
# [[Loch Chionn Droma]]
#* [[Loch na Coille Móire]]
# [[Loch Leitir Creamha Rua]]
#* [[Loch an Chrainn Chrín]]
# [[Loch Mac nÉan Uachtair]]
# [[Loch Marbh]]
#* [[Loch Mháimín]]
# [[Loch Míle]]
# [[Loch Míolach]]
# [[Loch Moirne]]
#* [[Loch Mhuiceanach]]
# [[Loch Mucnú]]
#* [[Loch na Cuinge Uachtarach]]
# [[Loch Uí Fhloinn]]
#* [[Loch Riach]]
# [[Claonloch]] (arís?)
#* [[Loch an Rois]]
# [[Loch an Scoir]]
#* [[Loch Sindile]]
# [[Loch Eoin]]
#* [[Loch Sáile]]
# [[Loch Theach an Teampla]]
# [[Turlach Ráth Asáin]]
== Loch Dúlocha ==
:'' Féach freisin [[Dúloch (idirdhealú)]]
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
Is loch [[fionnuisce]] é ''' Loch Dúlocha'''<ref name=logainm/><ref name=EPA/> is a [[freshwater]] lake in the [[Mid-West Region, Ireland|Mid-West Region]] of Ireland. It is located in [[County Clare]]. In the townland of Knocknaboley.<ref name=Knocknaboley/>
==Geography
Doo Lough measures about {{convert|3|km|1|abbr=on}} long and {{convert|0.7|km|1|abbr=on}} wide. It lies about {{convert|15|km|0|abbr=on}} southeast of [[Milltown Malbay]].
==Natural history
Doo Lough is a [[brown trout]] fishing destination.<ref name=Discover/> The lake is located just north of the Cragnashingaun Bogs Natural Heritage Area.<ref name=NPWS/>
==Viking History
The Danish Vikings raided County Clare on many occasions during the 9th and 10th centuries.<ref name=ClareVikings/> With their bloodlines being known as Norse–Gaels.
In beginning of the 11th century, the vikings were defeated in Ireland by Brian Boru.
One of the locations of the settlers of the Viking Norse–Gaels was Doo Lough. With many of the local families holding Viking Norse–Gael surnames. Such as McMahon, which means bear in both Irish and the Viking language of Old Norse.{{citation needed|date=October 2024}}
==See also
*[[List of loughs in Ireland]]
==References
{{Reflist|refs =
<ref name=logainm>{{cite web | url = http://www.logainm.ie/en/104103 | title = Loch Dúlocha/Doo Lough | work = [[Placenames Database of Ireland]] | publisher = [[Department of Arts, Heritage and the Gaeltacht|Government of Ireland - Department of Arts, Heritage and the Gaeltacht]] and [[Dublin City University]] | access-date = 3 January 2016}}</ref>
<ref name=Knocknaboley>{{cite web | url = https://www.townlands.ie/clare/knocknaboley/ | title = Knocknaboley | access-date = 4 August 2024}}</ref>
<ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=17 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 11 | publisher = [[Environmental Protection Agency (Ireland)]] | access-date = 11 October 2022}}</ref>
<ref name=Discover>{{cite web | url = http://www.discoverireland.ie/Activities-Adventure/doo-lough/49940 | title = Doo Lough | publisher = [[Fáilte Ireland]] | access-date = 3 January 2016}}</ref>
<ref name=NPWS>{{cite web | url = http://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY002400.pdf | title = Cragnashingaun Bogs NHA | publisher = [[National Parks and Wildlife Service (Ireland)]] | access-date = 3 January 2016}}</ref>
<ref name=ClareVikings>{{cite web | url = https://clarelibrary.ie/eolas/coclare/history/countclr.htm#:~:text=The%20Danish%20Vikings%20raided%20this,Dublin%20at%20Clontarf%20in%201014. | title = Clare Library | access-date = 4 August 2024}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:}}
[[Catagóir:Lakes of County Clare]]
== Lochanna Chill Airne ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
'' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural />
== Surroundings
'' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}}
'' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" />
== Loch Léin
{{príomhalt|Loch Léin}}
[[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]]
'' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]].
'' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula.
== Muckross Lake
{{príomhalt|Loch Mhucrois}}
[[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]]
'' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" />
== Upper Lake
{{príomhalt|An Loch Uachtarach}}
[[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]]
'' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" />
== Béaloideas
'' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 />
'' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]].
== Gailearaí
[[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]]
[[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]]
[[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]]
[[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]]
[[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]]
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Naisc sheachtracha
* [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park]
* [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes]
* [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }}
== Tagairtí
{{reflist|refs =
<ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref>
<ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref>
<ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref>
<ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref>
<ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref>
<ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref>
<ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref>
<ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref>
<ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
<ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]]
== Tuamaí ==
# ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]]
== Dlí luath na hÉireann ==
{{tl|Dlí luath na hÉireann}}
Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas.
The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law".
My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference.
Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"?
Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former.
Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach).
Notes:
* Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie
* "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann?
* What about Welsh, English or Roman law?
== Téamh domhanda ==
••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir
Ann cheana:
* [[Téamh domhanda]] '' Global warming
* [[:Catagóir:Téamh domhanda]]
* [[Aeráid]] '' Climate
* [[:Catagóir:Athrú aeráide]]
* [[Tonn teasa]] '' Heat wave
* [[Falscaí]] '' Wild fire
* [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation
* [[Eostatacht]] '' Eustacy
'Cúis'eanna nua:
# [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas
# [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission
# [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission
# [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture
fkkjpzp0dy6lpbb3kcymobgrwz4aje6
1271631
1271630
2025-06-26T11:28:56Z
Marcas.oduinn
33120
/* Loch Dúlocha */
1271631
wikitext
text/x-wiki
__NOINDEX__
__NOTOC__
[ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ]
Teimpléid;
* {{tl|efn}}
* {{tl|lua idirlín}}
* {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
* [[Teimpléad:Dead link]]
== Lochanna ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
:[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|]
:[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch]
# [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]]
# [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]]
# ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
# ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
# ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]]
# ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach]
# [[Lochanna Chill Airne]]
#* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]], [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]]
# [[Loch an Iúir]] *
#* ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]], [[Loch Beara]]
# [[Claonloch]] (a haon?)
#* [[Loch Bhéal Trá]], [[Loch Buinne]], [[Loch Charraig an Droichid]]
# [[Carraig an Phoirt]]
# [[Loch Bhaile Choille Fóir]]
#* [[Loch Bhaile na hUamha]], [[Loch Oileán Uí Eadhna]]
# [[Loch Conbhuí]]
#* [[Loch Chrathaí]], [[Loch Raithin]], [[Loch Collán]], [[Loch Choileáin Uí Shíoda]], [[Loch Cútra]], [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]]
# [[Loch Dúlocha]]
# [[Loch an Chlocháin Léith]]
# [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]]
#* [[Loch Gabhlach]]
# [[Loch Iascaí]]
# [[Loch Eirid]]
# [[Loch Fí]]
#* [[Loch Fearna]]
# [[Loch na Foirnéise]]
# [[Loch Guth Ard Deas]]
# [[Loch Gartáin]]
#* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]]
# [[Loch Ghleann Éada]]
#* [[Loch Ghleann an Chairthe]]
# [[Loch Ghleann Dá Loch]]
#* [[Loch Eidhneach]]
# [[Loch Inse Chrónáin]]
# [[Loch Inse Uí Chuinn]]
#* [[Loch Inis Cara]] (taiscumar)
# [[Loch Oileán Éadaí]] (baile?)
# [[Loch Cheis Charraigín]]
#* [[Loch Chill Ghlais]]
# [[Loch Chill an Iúir]]
# [[Loch Cinnéile]]
# [[Loch Chionn Droma]]
#* [[Loch na Coille Móire]]
# [[Loch Leitir Creamha Rua]]
#* [[Loch an Chrainn Chrín]]
# [[Loch Mac nÉan Uachtair]]
# [[Loch Marbh]]
#* [[Loch Mháimín]]
# [[Loch Míle]]
# [[Loch Míolach]]
# [[Loch Moirne]]
#* [[Loch Mhuiceanach]]
# [[Loch Mucnú]]
#* [[Loch na Cuinge Uachtarach]]
# [[Loch Uí Fhloinn]]
#* [[Loch Riach]]
# [[Claonloch]] (arís?)
#* [[Loch an Rois]]
# [[Loch an Scoir]]
#* [[Loch Sindile]]
# [[Loch Eoin]]
#* [[Loch Sáile]]
# [[Loch Theach an Teampla]]
# [[Turlach Ráth Asáin]]
== Loch Dúlocha ==
:'' Féach freisin [[Dúloch]] (idirdhealú)
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
Is loch [[fionnuisce]] é ''' Loch Dúlocha'''<ref name=logainm/><ref name=EPA/> is a [[freshwater]] lake in the [[Mid-West Region, Ireland|Mid-West Region]] of Ireland. It is located in [[County Clare]]. In the townland of Knocknaboley.<ref name=Knocknaboley/>
==Geography
Doo Lough measures about {{convert|3|km|1|abbr=on}} long and {{convert|0.7|km|1|abbr=on}} wide. It lies about {{convert|15|km|0|abbr=on}} southeast of [[Milltown Malbay]].
==Natural history
Doo Lough is a [[brown trout]] fishing destination.<ref name=Discover/> The lake is located just north of the Cragnashingaun Bogs Natural Heritage Area.<ref name=NPWS/>
==Viking History
The Danish Vikings raided County Clare on many occasions during the 9th and 10th centuries.<ref name=ClareVikings/> With their bloodlines being known as Norse–Gaels.
In beginning of the 11th century, the vikings were defeated in Ireland by Brian Boru.
One of the locations of the settlers of the Viking Norse–Gaels was Doo Lough. With many of the local families holding Viking Norse–Gael surnames. Such as McMahon, which means bear in both Irish and the Viking language of Old Norse.{{citation needed|date=October 2024}}
==See also
*[[List of loughs in Ireland]]
==References
{{Reflist|refs =
<ref name=logainm>{{cite web | url = http://www.logainm.ie/en/104103 | title = Loch Dúlocha/Doo Lough | work = [[Placenames Database of Ireland]] | publisher = [[Department of Arts, Heritage and the Gaeltacht|Government of Ireland - Department of Arts, Heritage and the Gaeltacht]] and [[Dublin City University]] | access-date = 3 January 2016}}</ref>
<ref name=Knocknaboley>{{cite web | url = https://www.townlands.ie/clare/knocknaboley/ | title = Knocknaboley | access-date = 4 August 2024}}</ref>
<ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=17 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 11 | publisher = [[Environmental Protection Agency (Ireland)]] | access-date = 11 October 2022}}</ref>
<ref name=Discover>{{cite web | url = http://www.discoverireland.ie/Activities-Adventure/doo-lough/49940 | title = Doo Lough | publisher = [[Fáilte Ireland]] | access-date = 3 January 2016}}</ref>
<ref name=NPWS>{{cite web | url = http://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY002400.pdf | title = Cragnashingaun Bogs NHA | publisher = [[National Parks and Wildlife Service (Ireland)]] | access-date = 3 January 2016}}</ref>
<ref name=ClareVikings>{{cite web | url = https://clarelibrary.ie/eolas/coclare/history/countclr.htm#:~:text=The%20Danish%20Vikings%20raided%20this,Dublin%20at%20Clontarf%20in%201014. | title = Clare Library | access-date = 4 August 2024}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:}}
[[Catagóir:Lakes of County Clare]]
== Lochanna Chill Airne ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
'' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural />
== Surroundings
'' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}}
'' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" />
== Loch Léin
{{príomhalt|Loch Léin}}
[[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]]
'' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]].
'' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula.
== Muckross Lake
{{príomhalt|Loch Mhucrois}}
[[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]]
'' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" />
== Upper Lake
{{príomhalt|An Loch Uachtarach}}
[[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]]
'' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" />
== Béaloideas
'' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 />
'' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]].
== Gailearaí
[[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]]
[[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]]
[[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]]
[[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]]
[[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]]
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Naisc sheachtracha
* [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park]
* [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes]
* [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }}
== Tagairtí
{{reflist|refs =
<ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref>
<ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref>
<ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref>
<ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref>
<ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref>
<ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref>
<ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref>
<ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref>
<ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
<ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]]
== Tuamaí ==
# ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]]
== Dlí luath na hÉireann ==
{{tl|Dlí luath na hÉireann}}
Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas.
The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law".
My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference.
Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"?
Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former.
Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach).
Notes:
* Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie
* "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann?
* What about Welsh, English or Roman law?
== Téamh domhanda ==
••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir
Ann cheana:
* [[Téamh domhanda]] '' Global warming
* [[:Catagóir:Téamh domhanda]]
* [[Aeráid]] '' Climate
* [[:Catagóir:Athrú aeráide]]
* [[Tonn teasa]] '' Heat wave
* [[Falscaí]] '' Wild fire
* [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation
* [[Eostatacht]] '' Eustacy
'Cúis'eanna nua:
# [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas
# [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission
# [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission
# [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture
jayyr2ia336l7q3jeqjfvvq1uztvyjy
1271632
1271631
2025-06-26T11:37:31Z
Marcas.oduinn
33120
1271632
wikitext
text/x-wiki
__NOINDEX__
__NOTOC__
[ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ]
Teimpléid;
* {{tl|efn}}
* {{tl|lua idirlín}}
* {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
* [[Teimpléad:Dead link]]
== Lochanna ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
:[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|]
:[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch]
# [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]]
# [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]]
# ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]
# ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
## ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]
# ''[[:en:Inland Fisheries Ireland|Inland Fisheries Ireland]]'' - [[Iascach Intíre Éireann]]
# ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach]
# [[Lochanna Chill Airne]]
#* [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]], [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]]
# [[Loch an Iúir]] *
#* ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]], [[Loch Beara]]
# [[Claonloch]] (a haon?)
#* [[Loch Bhéal Trá]], [[Loch Buinne]], [[Loch Charraig an Droichid]]
# [[Carraig an Phoirt]]
# [[Loch Bhaile Choille Fóir]]
#* [[Loch Bhaile na hUamha]], [[Loch Oileán Uí Eadhna]]
# [[Loch Conbhuí]]
#* [[Loch Chrathaí]], [[Loch Raithin]], [[Loch Collán]], [[Loch Choileáin Uí Shíoda]], [[Loch Cútra]], [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]]
# [[Loch Dúlocha]]
# [[Loch an Chlocháin Léith]]
# [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]]
#* [[Loch Gabhlach]]
# [[Loch Iascaí]]
# [[Loch Eirid]]
# [[Loch Fí]]
#* [[Loch Fearna]]
# [[Loch na Foirnéise]]
# [[Loch Guth Ard Deas]]
# [[Loch Gartáin]]
#* [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]]
# [[Loch Ghleann Éada]]
#* [[Loch Ghleann an Chairthe]]
# [[Loch Ghleann Dá Loch]]
#* [[Loch Eidhneach]]
# [[Loch Inse Chrónáin]]
# [[Loch Inse Uí Chuinn]]
#* [[Loch Inis Cara]] (taiscumar)
# [[Loch Oileán Éadaí]] (baile?)
# [[Loch Cheis Charraigín]]
#* [[Loch Chill Ghlais]]
# [[Loch Chill an Iúir]]
# [[Loch Cinnéile]]
# [[Loch Chionn Droma]]
#* [[Loch na Coille Móire]]
# [[Loch Leitir Creamha Rua]]
#* [[Loch an Chrainn Chrín]]
# [[Loch Mac nÉan Uachtair]]
# [[Loch Marbh]]
#* [[Loch Mháimín]]
# [[Loch Míle]]
# [[Loch Míolach]]
# [[Loch Moirne]]
#* [[Loch Mhuiceanach]]
# [[Loch Mucnú]]
#* [[Loch na Cuinge Uachtarach]]
# [[Loch Uí Fhloinn]]
#* [[Loch Riach]]
# [[Claonloch]] (arís?)
#* [[Loch an Rois]]
# [[Loch an Scoir]]
#* [[Loch Sindile]]
# [[Loch Eoin]]
#* [[Loch Sáile]]
# [[Loch Theach an Teampla]]
# [[Turlach Ráth Asáin]]
== Loch Dúlocha ==
:'' Féach freisin [[Dúloch]] agus [[An Dúloch]] (leathanaigh idirdhealaithe)
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
Is loch [[fionnuisce]] é ''' Loch Dúlocha'''<ref name=logainm/><ref name=EPA/> is a [[freshwater]] lake in the [[Mid-West Region, Ireland|Mid-West Region]] of Ireland. It is located in [[County Clare]]. In the townland of Knocknaboley.<ref name=Knocknaboley/>
==Geography
Doo Lough measures about {{convert|3|km|1|abbr=on}} long and {{convert|0.7|km|1|abbr=on}} wide. It lies about {{convert|15|km|0|abbr=on}} southeast of [[Milltown Malbay]].
==Natural history
Doo Lough is a [[brown trout]] fishing destination.<ref name=Discover/> The lake is located just north of the Cragnashingaun Bogs Natural Heritage Area.<ref name=NPWS/>
==Viking History
The Danish Vikings raided County Clare on many occasions during the 9th and 10th centuries.<ref name=ClareVikings/> With their bloodlines being known as Norse–Gaels.
In beginning of the 11th century, the vikings were defeated in Ireland by Brian Boru.
One of the locations of the settlers of the Viking Norse–Gaels was Doo Lough. With many of the local families holding Viking Norse–Gael surnames. Such as McMahon, which means bear in both Irish and the Viking language of Old Norse.{{citation needed|date=October 2024}}
==See also
*[[List of loughs in Ireland]]
==References
{{Reflist|refs =
<ref name=logainm>{{cite web | url = http://www.logainm.ie/en/104103 | title = Loch Dúlocha/Doo Lough | work = [[Placenames Database of Ireland]] | publisher = [[Department of Arts, Heritage and the Gaeltacht|Government of Ireland - Department of Arts, Heritage and the Gaeltacht]] and [[Dublin City University]] | access-date = 3 January 2016}}</ref>
<ref name=Knocknaboley>{{cite web | url = https://www.townlands.ie/clare/knocknaboley/ | title = Knocknaboley | access-date = 4 August 2024}}</ref>
<ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=17 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 11 | publisher = [[Environmental Protection Agency (Ireland)]] | access-date = 11 October 2022}}</ref>
<ref name=Discover>{{cite web | url = http://www.discoverireland.ie/Activities-Adventure/doo-lough/49940 | title = Doo Lough | publisher = [[Fáilte Ireland]] | access-date = 3 January 2016}}</ref>
<ref name=NPWS>{{cite web | url = http://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY002400.pdf | title = Cragnashingaun Bogs NHA | publisher = [[National Parks and Wildlife Service (Ireland)]] | access-date = 3 January 2016}}</ref>
<ref name=ClareVikings>{{cite web | url = https://clarelibrary.ie/eolas/coclare/history/countclr.htm#:~:text=The%20Danish%20Vikings%20raided%20this,Dublin%20at%20Clontarf%20in%201014. | title = Clare Library | access-date = 4 August 2024}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:}}
[[Catagóir:Lakes of County Clare]]
== Lochanna Chill Airne ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
'' The ''' Lochanna Chill Airne ''' are a scenic attraction located in [[Páirc Náisiúnta Chill Airne]] near [[Cill Airne]], [[Contae Chiarraí]]]. They consist of three lakes: [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]] agus [[An Loch Uachtarach]].<ref name=readersnatural />
== Surroundings
'' The lakes sit in a low valley some {{Convert|20|m|abbr=on}} above [[sea level]].<ref name="readersnatural" /> They are surrounded by the rugged slopes of [[Na Cruacha Dubha]]. Notable mountains in the range include [[Corrán Tuathail]], which, at {{convert|1,038|m}} is Ireland's highest mountain, [[An Sliabh Corcra]], at {{convert|832|m}}, [[An Mhangarta]], at {{convert|843|m}}, and [[Sliabh Torc]], at {{convert|535|m}}.{{fact|date=May 2021}}
'' The [[N71]] from Killarney to [[an Neidín]] passes a viewpoint called [[Ladies View]] which offers a view of the lakes and valleys. On the occasion of [[Victoria na Ríochta Aontaithe]] visit in 1861, the point was apparently chosen by the queen's [[Lady-in-waiting|ladies-in-waiting]] as the finest in the land; hence the name.<ref name=":0" />
== Loch Léin
{{príomhalt|Loch Léin}}
[[Íomhá:Lough Leane (pixinn.net).jpg|thumb|Loch Léin]]
'' Loch Léin<ref name=Lakes />is the largest and northernmost of the three lakes, approximately {{convert|19|km2|acre}} in size.<ref name=park2 /> It is also the largest body of fresh water in the region.<ref name=Living /> The [[An Leamhain]] drains Lough Leane to the north-west towards [[Cill Orglan]] and into [[Bá an Daingin]].
'' Leane is dotted with small forested islands, including [[Inis Faithlinn]], which holds the remains of the ruined Innisfallen Abbey.<ref name="readersnatural" /> On the eastern edge of the lake, [[Oileán an Rois]], more properly a peninsula, was the site of some of the earliest [[Chalcolithic|Copper Age]] metalwork in [[réamhstair na hÉireann]].<ref name=Brad146 /> [[Caisleán an Rois]], a 15th-century [[Daingean]], sits on the eastern shore of the lake, north of the Ross Island peninsula.
== Muckross Lake
{{príomhalt|Loch Mhucrois}}
[[Íomhá:Muckross Lake - geograph.org.uk - 260386.jpg|thumb|'' Muckross Lake viewed from Brickeen Bridge]]
'' Also known as Middle Lake or Torc Lake, Muckross is just south of Lough Lean.<ref name=ballantyne /> The two are separated by a small peninsula, crossed by a stone arched bridge called Brickeen Bridge.<ref name="readersnatural" /> It is Ireland's deepest lake, reaching to {{convert|75|m|ft}} in parts.<ref name=foran /> A paved [[fánaíocht]] trail of approximately {{convert|10|km|mi|abbr=on}} circles the lake.<ref name=":0" />
== Upper Lake
{{príomhalt|An Loch Uachtarach}}
[[Íomhá:Killarney Upper Lake.jpg|thumb|An Loch Uachtarach]]
'' The Upper Lake is the smallest of the three lakes, and the southernmost. It is separated from the others by a winding channel some {{convert|4|km|mi|abbr=on}} long.<ref name="readersnatural" />
== Béaloideas
'' According to folklore, the lakes were the haunt of Kate Kearney, who is said to have sought there O'Donaghue, an enchanted chieftain, and to have died in madness. Kearney is the subject of [[Letitia Elizabeth Landon]]'s poetical illustration to a view of {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832/The Upper Lake of Killarney, Ireland|The Upper Lake of Killarney]]}} by [[William Henry Bartlett]],<ref name=landon /> and in a further Landon poem, {{ws|[[s:Letitia Elizabeth Landon (L. E. L.) in Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840/Kate is Craz’d|Kate is Craz'd]]}}, which accompanies a picture by [[Joseph John Jenkins]].<ref name=anLandon2 />
'' This Kate Kearney should not be confused with the lady who provided refreshment at what is now Kate Kearney's Cottage at the [[Dún Lóich]].
== Gailearaí
[[Íomhá:Ross Castle across the Lakes of Killarney.JPG|thumb|thumb|'' Ross Castle visible across Lough Leane]]
[[Íomhá:Killarney lake.jpg|thumb|'' Brickeen Bridge, where Lough Leane and Muckross Lake meet]]
[[Íomhá:Lakes of Killarney.JPG|thumb|'' The lakes as viewed from Ladies View]]
[[Íomhá:DV405 no.243 Map of the Lakes of Killarney.png|thumb|'' Hand-drawn map of the Lakes by French artist [[Alphonse Dousseau]], between 1830 and 1869]]
[[Íomhá:"Lake surrounded by mountains in an unknown location" (is lakes of Killarney) (26040083492).jpg|thumb|'' Photograph of Upper Lake published by [[Fergus O'Connor (publisher)|Fergus O'Connor]] circa 1920 with commotion in bottom right]]
== Féach freisin
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Naisc sheachtracha
* [http://www.killarneynationalpark.ie/ Killarney National Park]
* [http://catalogue.nli.ie/Search/Results?lookfor=lakes+of+killarney&type=AllFields&submit=FIND National Library of Ireland archives for the lakes]
* [http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm Ross Island] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204054931/http://www.nuigalway.ie/ross_island/ross_island.htm |date=4 February 2012 }}
== Tagairtí
{{reflist|refs =
<ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=0-89577-087-3|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=204–205|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.}}</ref>
<ref name=":0">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YsjlBwAAQBAJ&q=muckross+lake&pg=PT406|title=The Rough Guide to Ireland|last=Guides|first=Rough|date=2015-06-09|publisher=Penguin|isbn=9780241236222|language=en}}</ref>
<ref name=Lakes>{{cite web|url=http://homepage.eircom.net/%7Eknp/lakes/index.htm |title=The Lakes |last=Dúchas |author-link=Dúchas |access-date=2007-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615233331/http://homepage.eircom.net/~knp/lakes/index.htm |archive-date=2007-06-15 |url-status=dead }}</ref>
<ref name=park2>{{Cite web|url=http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm |title=Official Killarney National Park Website |date=2007-02-07 |access-date=2017-03-24 |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20070207105247/http://homepage.eircom.net/~knp/sites/index.htm#abb |archive-date=2007-02-07 }}</ref>
<ref name=Living>{{cite web|url=http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|title=Living with Nature: The Designation of Nature Conservation Sites in Ireland|last=The Department of the Environment and Local Government|access-date=2007-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927035707/http://www.botanicgardens.ie/gspc/ireland/living.pdf|archive-date=2007-09-27|url-status=dead}}</ref>
<ref name="Brad146">p142-146, Richard Bradley ''The prehistory of Britain and Ireland,'' Cambridge University Press, 2007, {{ISBN|0-521-84811-3}}</ref>
<ref name=ballantyne>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=jgMoAAAAYAAJ&q=muckross+lake&pg=PA37|title=The Lakes of Killarney|last=Ballantyne|first=Robert Michael|date=1865-01-01|publisher=T. Nelson|language=en}}</ref>
<ref name=foran>{{Cite web|url=http://www.gleannfia.com/lakes.htm|title=Killarney Lakes|last=Enterprise|first=Foran|website=www.gleannfia.com|access-date=2017-03-24}}</ref>
<ref name=landon>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP64|section=picture|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1832|url=https://play.google.com/books/reader?id=8MpcAAAAcAAJ&pg=GBS.PP66|section=poetical illustration|page=17|year=1831|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
<ref name=anLandon2>{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA6|section=poetical illustration|page=10|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}{{cite book|last =Landon|first=Letitia Elizabeth|title=Fisher's Drawing Room Scrap Book, 1840|url=https://play.google.com/books/reader?id=5lQFAAAAQAAJ&pg=GBS.PA8-IA9|section=picture|year=1839|publisher=Fisher, Son & Co.}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Cill Airne, Lochanna}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]]
== Tuamaí ==
# ''[[:en:Passage tombs in Ireland|Passage tombs in Ireland]]'' - [[Tuamaí pasáiste na hÉireann]]
== Dlí luath na hÉireann ==
{{tl|Dlí luath na hÉireann}}
Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas.
The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law".
My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference.
Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"?
Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former.
Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach).
Notes:
* Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie
* "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann?
* What about Welsh, English or Roman law?
== Téamh domhanda ==
••• [[:Úsáideoir:TGcoa]] ••• '' príomhscríbhneoir
Ann cheana:
* [[Téamh domhanda]] '' Global warming
* [[:Catagóir:Téamh domhanda]]
* [[Aeráid]] '' Climate
* [[:Catagóir:Athrú aeráide]]
* [[Tonn teasa]] '' Heat wave
* [[Falscaí]] '' Wild fire
* [[Dífhoraoisiú]] ''Deforestation
* [[Eostatacht]] '' Eustacy
'Cúis'eanna nua:
# [[Gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas
# [[Astaíocht charbóin]] '' Carbon emission
# [[Astú gás ceaptha teasa]] '' Greenhouse gas emission
# [[Astú gás ceaptha teasa de bharr talamhaíochta]] '' Greenhouse gas emission due to agriculture
5cregdwtwfvn2cgmqi5d7491d6ianyo
Harlan Crow
0
107453
1271514
1243896
2025-06-25T18:11:59Z
InternetArchiveBot
47196
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
1271514
wikitext
text/x-wiki
{{WD Bosca Sonraí Duine}}
Is forbróir eastát réadach Meiriceánach é '''Harlan Rogers Crow''' (a rugadh sa bhliain 1949) ó [[Dallas, Texas]]. Tá sé ina chathaoirleach (agus ina iar-Phríomhfheidhmeannach) ar Crow Holdings, a bhunaigh a athair, Trammell Crow. Is príomhbhronntóir é do chúiseanna Poblachtacha agus coimeádacha..
== Luathshaol ==
Rugadh Harlan Crow i nDallas, an tríú mac le Margaret Doggett Crow agus forbróir eastát réadach Trammell Crow. Tá ceathrar deartháireacha agus deirfiúr amháin aige. D’fhreastail sé ar ardscoil ag an ''Randolph-Macon Academy'' i Front Royal, [[Virginia]] ''.<ref name="nyt1">{{Lua idirlín|url=https://www.nytimes.com/1996/12/01/business/more-than-a-chip-off-the-building-block.html|work=The New York Times}}</ref>'' Níos déanaí d’fhreastail sé ar Ollscoil Emory in [[Atlanta, Georgia]], sular aistrigh sé go hOllscoil Texas áit a bhfuair sé Baitsiléir i Riarachán Gnó amach. .
== Gairm ==
D’oibrigh sé mar ghníomhaire léasaithe do ''Trammell Crow Houston Industrial'' ó 1974 go 1978 agus rinne sé bainistíocht ar oibríochtaí forbartha an ''Dallas Office Building'' de chuid an ''Trammell Crow Company'' ó 1978 go 1986. D’fhreastail sé ansin mar Uachtarán ar an ''Wyndham Hotel Company'' ó 1986 go 1988. Ghlac sé freagracht as ''Crow Holdings'' i 1988. Tá sé ina Chathaoirleach faoi láthair <ref>{{Cite web-en|url=https://www.crowholdings.com/team/harlan-r-crow/|title=Harlan Crow|publisher=Crow Holdings|access-date=April 6, 2023}}</ref>agus bhí sé ina Phríomhoifigeach Feidhmiúcháin tráth..<ref>{{Cite web-en|url=http://www.crowholdings.com/about_us_harlan.php|title=Harlan Crow|publisher=Crow Holdings|access-date=June 19, 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110727193752/http://www.crowholdings.com/about_us_harlan.php|archive-date=July 27, 2011}}</ref>
== Gníomhaíochtaí polaitiúla ==
Tá sé ina bhall de choiste bhunaidh na heagraíochta 501(c)4 Club for Growth, agus d'fhreastail sé ar bhord an ''American Enterprise Institute'' ó 1996 i leith <ref>{{Lua idirlín|url=http://savannahnow.com/stories/101401/LOClibrary.shtml|work=Savannah Morning News|archiveurl=https://web.archive.org/web/20020120233747/http://savannahnow.com/stories/101401/LOClibrary.shtml|archivedate=January 20, 2002}}</ref><ref>{{Cite web-en|url=https://www.aei.org/articles/four-trustees-join-aei-board/|title=Four Trustees Join AEI Board|date=February 1, 1996|work=AEI Newsletter|publisher=American Enterprise Institute|access-date=June 26, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/19970202013938/http://www.aei.org/nlfeb.htm|archive-date=February 2, 1997}}</ref><ref>{{Cite web-en|url=https://www.aei.org/about/board-of-trustees/|title=Board of Trustees|publisher=American Enterprise Institute|access-date=June 26, 2022}}</ref> Tá beagnach $5 milliún bronnta aige ar fheachtais [[Páirtí Poblachtach (Stáit Aontaithe)|Phoblachtánacha]] agus ar ghrúpaí [[Coimeádachas|coimeádacha]]. Tá Crow ina bhall den ''Bohemian Club'' fir-uile, agus chomh luath le 1997 d’óstaigh sé an Breitheamh Cúirte Uachtaraí [[Clarence Thomas]] mar aoi ag campa samhraidh bliantúil an ghrúpa, ag an ''Bohemian Grove''.<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.latimes.com/news/nationworld/nation/la-na-gifts31dec31,0,69310.story|work=Los Angeles Times|archiveurl=https://web.archive.org/web/20050102031807/http://www.latimes.com/news/nationworld/nation/la-na-gifts31dec31,0,69310.story|archivedate=January 2, 2005}}</ref><ref name="friendship">{{Lua idirlín|url=https://archive.nytimes.com/www.nytimes.com/2011/06/19/us/politics/19thomas.html|work=The New York Times|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110824093451/www.nytimes.com/2011/06/19/us/politics/19thomas.html?pagewanted=all|archivedate=August 24, 2011}}</ref> Is cara agus iarpháirtí gnó é freisin leis an bhfoilsitheoir Wick Allison.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.dmagazine.com/frontburner/2009/04/who-is-harlan-crow-and-why-are-people-saying-all-those-mean-things-about-him/|work=Front Burner|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090519054941/http://frontburner.dmagazine.com/2009/04/25/who-is-harlan-crow-and-why-are-people-saying-all-those-mean-things-about-him/|archivedate=May 19, 2009}}</ref>
Sa bhliain 2009, chuir Crow feachtas ilmhilliún dollar ar bun nár éirigh leis chun bac a chur ar bhunú óstán coinbhinsiúin faoi úinéireacht phoiblí i nDallas.<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.dallasnews.com/sharedcontent/dws/dn/latestnews/stories/051109dnmetcrowleppert.136183a0.html|work=The Dallas Morning News|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090514171406/http://www.dallasnews.com/sharedcontent/dws/dn/latestnews/stories/051109dnmetcrowleppert.136183a0.html|archivedate=May 14, 2009}}</ref> An bhliain chéanna sin, sholáthair sé $500,000 do ''Liberty Central'', a bhunaigh Virginia Thomas, bean chéile an Bhreithimh Thomas. Ag an am sin, níor nochtadh go poiblí foinsí chistí tosaithe ''Liberty Central''.<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.politico.com/news/stories/0211/48812.html|work=POLITICO|teideal=Cóip cartlainne|dátarochtana=2023-04-07|archivedate=2011-02-06|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110206090759/http://www.politico.com/news/stories/0211/48812.html}}</ref> Tá os cionn $10 milliún tugtha ag Crow i ranníocaíochtaí polaitíochta a nochtadh go poiblí. Ní fios cé mhéad atá tugtha aige do ghrúpaí nach nochtann ainmneacha na ndeontóirí – [[Airgead teimhneach|airgead dorcha]] mar a thugtar air. “"I don't disclose what I'm not required to disclose," a dúirt Crow leis an NY Times.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.nytimes.com/2011/02/05/us/politics/05thomas.html|language=en-US|work=The New York Times}}</ref>
== Líomhaintí faoi bhronntanais nár nochtadh ==
Sa bhliain 2023, thuairiscigh ''ProPublica'' gur thug Crow roinnt bronntanas do Bhreitheamh Comhlach na Cúirte Uachtaraí Clarence Thomas, lena n-áirítear bíobla $19,000 a bhain le [[Frederick Douglass]]. Thug Crow portráid den bhreitheamh agus a bhean do Thomas, de réir an phéintéir, Sharif Tarabay. Léiríonn comhduithe cánach gur thug Fondúireacht Crow $105,000 freisin do Scoil Dlí Yale, alma mater Thomas, le haghaidh "''Justice Thomas Portrait Fund''". Ghlac an Breitheamh Thomas le go leor turais só seachtaine, lena n-áirítear camchuairt na n-oileán ar sárluamh Crow, scairdthaisteal príobháideach idirnáisiúnta agus intíre, agus tréimhsí saoire príobháideacha.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.propublica.org/article/clarence-thomas-scotus-undisclosed-luxury-travel-gifts-crow|work=[[ProPublica]]}}</ref>
Ritheadh an [[:en:Ethics_in_Government_Act_of_1978|''Ethics in Government Act of 1978'']] tar éis [[scannal Watergate]], agus éilíonn an dlí go gcaithfidh breithiúna, comhaltaí na Comhdhála, agus oifigigh cónaidhme an chuid is mó bronntanais a nochtadh.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.washingtonpost.com/politics/2023/04/06/clarence-thomas-trips-republican-donor/|work=[[The Washington Post]]}}</ref> Soiléiríodh agus nuashonraíodh na rialacha sin i mí an Mhárta 2023, ach ceadaíonn siad fós eisceachtaí ó na rialacha tuairiscithe má mheastar bronntanas bia, lóistín nó siamsaíochta a bheith "personal in nature" agus má thairgtear an fhlaithiúlacht go díreach ag duine aonair a bhfuil caidreamh pearsanta aige nó aici. don oifigeach rialtais atá i gceist.<ref>{{Cite web-en|url=https://thehill.com/regulation/court-battles/3923624-supreme-court-justices-face-new-disclosure-requirements-for-gifts-free-trips/|title=Supreme Court justices face new disclosure requirements for gifts, free trips|author=Schonfeld|first=Zach|date=2023-03-29|language=en-US|work=The Hill|access-date=2023-04-06}}</ref> Mar sin féin, ceanglaítear leis na rialacha nua go nochtfar tréimhsí fanachta ag réadmhaoine tráchtála chomh maith le taisteal ar scaird príobháideach. Éilíonn na rialacha nua, áfach, go nochtfar tréimhsí fanachta ag réadmhaoine tráchtála chomh maith le scairdthaisteal príobháideach.<ref>{{Cite web-en|url=https://www.washingtonpost.com/politics/2023/04/07/clarence-thomas-trips-crow-propublica/|title=Justice Thomas addresses report he accepted luxury travel from GOP donor for years|author=Wang|first=Amy B.|date=April 7, 2023|work=The Washington Post|access-date=7 April 2023}}</ref>
== Saol pearsanta ==
Áiríonn a áit chónaithe i Dallas tá a leabharlann phríobháideach, ina bhfuil cnuasach suntasach de dhoiciméid stairiúla ó leithéidí Ponce de Leon, [[Críostóir Colambas|Críostóir Colambas.]], [[Amerigo Vespucci]], [[George Washington]], [[Robert E. Lee]] agus sínitheoirí go léir an Dearbhú Saoirse agus [[Bunreacht na Stát Aontaithe|Bunreacht na Stáit Aontaithe]]. Is bailitheoir ealaíne aitheanta é Crow freisin, ar leis pictiúir bhunaidh le Peale, [[Pierre-Auguste Renoir|Renoir]] agus [[Claude Monet|Monet]], chomh maith le leithéidí [[Winston Churchill]] agus [[Dwight D. Eisenhower|Dwight Eisenhower]]. San iomlán, tá 8,500 leabhar agus lámhscríbhinn ar fáil sa leabharlann.<ref>{{Cite web-en|url=http://www.dallasnews.com/lifestyles/columnists/mariana-greene/20140321-harlan-crows-rare-papers-and-statues-are-powerful-on-their-own.ece|title=History abounds inside Harlan Crow's home|author=Greene|first=Mariana|date=March 21, 2014|work=The Dallas Morning News|access-date=June 26, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20140322081351/http://www.dallasnews.com/lifestyles/columnists/mariana-greene/20140321-harlan-crows-rare-papers-and-statues-are-powerful-on-their-own.ece|archive-date=March 22, 2014}}</ref> I measc na míreanna breise tá deasc scríbhneoireachta [[Napoléon Bonaparte|Napoléon]] agus claíomh [[Arthur Wellesley, 1ú Diúc Wellington|Diúc Wellington]] ó 1815.
Tá dealbha de cheannairí atá tite agus de '''cheannairí''' Cumannacha ina ghairdín cúil, lena n-airítear [[Vlaidímír Leinín|Vladimir Lenin]], [[Iósaf Stailín|Josef Stalin]], [[Fidel Castro]], [[Karl Marx]], [[Hosni Mubarak]], [[Josip Broz Tito]], [[Nicolae Ceaușescu|Nicolae Ceausescu]], Walter Ulbricht, [[Gavrilo Princip]], Bela Kun agus [[Che Guevara]]. Fuair Crow na hiarshéadchomharthaí poiblí seo tar éis titim an [[An tAontas Sóivéadach|Aontais Shóivéadaigh]] agus an Bloc Thoir.<ref name="dallasnews.com">{{Cite web-en|url=http://www.dallasnews.com/news/community-news/park-cities/headlines/20131130-harlan-crow-seeks-zoning-at-highland-park-home-for-collection.ece|title=Harlan Crow seeks zoning at Highland Park home for collection|author=Repko|first=Melissa|date=November 30, 2013|work=The Dallas Morning News|access-date=June 26, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20141102014957/http://www.dallasnews.com/news/community-news/park-cities/headlines/20131130-harlan-crow-seeks-zoning-at-highland-park-home-for-collection.ece|archive-date=November 2, 2014}}</ref>
Tá triúr clainne aige féin agus a dhara bean, Kathy.<ref name="nyt1"/> <ref>{{Cite web-en|url=https://www.ghbase.com/harlan-crow-children-meet-jack-rob-and-sarah/|title=Harlan Crow children: Meet Jack, Rob, and Sarah|author=Joseph|date=2023-04-06|language=en-US|work=GhBase•com™-Everything & News Now|access-date=2023-04-06}}</ref> Ghnóthaigh Kathy Crow céim bhaitsiléara ó [[Ollscoil Princeton]] i 1989,<ref name="Princeton">{{Cite web-en|url=https://jmp.princeton.edu/about/people/advisors|title=Advisors|work=Princeton|access-date=6 April 2023}}</ref> agus MBA ó "''Cox School of Business''" ag ''Southern Methodist Universit''y (SMU), agus tá sí ina ball de bhord iontaobhaithe SMU, agus ina ball de na boird feidhmiúcháin den ''Cox School of Business'' agus an ''Annette Caldwell Simmons School of Education and Human Development.'' <ref name="SMU">{{Cite web-en|url=https://www.smu.edu/StudentAffairs/ResidenceLifeandStudentHousing/LivingOnCampus/ResidentialCommons/KathyCrowCommons|title=Kathy Crow Commons|work=SMU|access-date=6 April 2023}}</ref> Sa bhliain 2014, gheall Harlan agus Katherine Raymond Crow $5 milliún chun an ''Kathy Crow Commons'' a thógáil ag an ''Southern Methodist University'' <ref name="SMU 2014">{{Lua idirlín|url=https://www.smu.edu/News/2014/crow-gift-20march2014|work=SMU}}</ref>
Tháinigh a mháthair, Margaret Crow slán, nuair a chuaigh an ''[[SS Athenia (1922)|SS Athenia]]'' go tóin poill, an chéad long Bhriotanach a bheith san fhaopach, le linn an Dara Cogadh Domhanda..<ref name="dallasnews.com">{{Cite web-en|url=http://www.dallasnews.com/news/community-news/park-cities/headlines/20131130-harlan-crow-seeks-zoning-at-highland-park-home-for-collection.ece|title=Harlan Crow seeks zoning at Highland Park home for collection|author=Repko|first=Melissa|date=November 30, 2013|work=The Dallas Morning News|access-date=June 26, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20141102014957/http://www.dallasnews.com/news/community-news/park-cities/headlines/20131130-harlan-crow-seeks-zoning-at-highland-park-home-for-collection.ece|archive-date=November 2, 2014}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFRepko2013">Repko, Melissa (November 30, 2013). [https://web.archive.org/web/20141102014957/http://www.dallasnews.com/news/community-news/park-cities/headlines/20131130-harlan-crow-seeks-zoning-at-highland-park-home-for-collection.ece "Harlan Crow seeks zoning at Highland Park home for collection"]. ''The Dallas Morning News''. Archived from [http://www.dallasnews.com/news/community-news/park-cities/headlines/20131130-harlan-crow-seeks-zoning-at-highland-park-home-for-collection.ece the original] on November 2, 2014<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">June 26,</span> 2022</span>.</cite></ref>
== Tagairtí ==
{{Reflist|30em}}
== Naisc sheachtracha ==
*[https://www.theguardian.com/law/2023/apr/07/clarence-thomas-statement-undisclosed-gifts-supreme-court Clarence Thomas defends himself after undisclosed gifts revelation]
* [http://www.crowholdings.com/about_us_harlan.php beathaisnéis Crow] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110727193752/http://www.crowholdings.com/about_us_harlan.php |date=2011-07-27 }} Archived ar shuíomh Gréasáin Crow Holdings
{{DEFAULTSORT:Crow, Harlan}}
[[Catagóir:Daoine as Dallas, Texas]]
[[Catagóir:Daoine beo]]
[[Catagóir:Daoine a rugadh i 1949]]
bosjfohqwwwfljmimcqsadxaxcqr2nv
Úsáideoir:Brookie Researches/Clár Dubh
2
119773
1271476
1271472
2025-06-25T12:03:53Z
Brookie Researches
67426
1271476
wikitext
text/x-wiki
{{WD Bosca Sonraí Duine}}
== Billie Joe Armstrong ==
'''[[imdbname:0035626|Billie Joe Armstrong]]''' (rugadh é ar 17 Feabhra, 1972) Is ceolteoir agus aisteoir meiriceánach é. Is fearr aithne air mar phríomhamhránaí, [[giotáraí]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.waltons.ie/product-category/play-music/irish-and-folk/guitars-irish-and-folk/|teideal=Guitars - {{!}} Waltons Music|language=en-US|work=www.waltons.ie|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> agus príomhscríbhneoir amhrán an bhanna rac-cheoil [[Green Day]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://greenday.com/|teideal=Green Day|work=greenday.com|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>, a bhunaigh sé i gcomhar le [[Mike Dirnt]] i 1987. Is giotáraí agus amhránaí é freisin don bhanna rac-cheoil punc [[Pinhead Gunpowder]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://open.spotify.com/artist/3FV6RFbfc6do1nCakWsNBx|teideal=Pinhead Gunpowder|language=en|work=Spotify|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>, agus is é príomhamhránaí Green Day do thionscadail taobh Green Day, [[Foxboro Hot Tubs]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://open.spotify.com/artist/5tI0Vj2FhioY8AKtEqu9d3|teideal=Foxboro Hottubs|language=en|work=Spotify|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>, [[the Network]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://thenetworkband.com/|teideal=The Network|language=en-US|work=The Network|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>, [[the Longshot]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://greenday.fm/music/side-projects/the-longshot/|teideal=The Longshot|language=en-US|work=GreenDay.fm|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> agus [[the Coverups]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://greenday.fm/music/side-projects/the-coverups/|teideal=The Coverups|language=en-US|work=GreenDay.fm|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>. Meastar ag criticeoirí gur duine de na goitáirí punc-rac is fearr riamh.
== Luath Saol ==
Rugadh Armstrong in [[Oakland, California]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.britannica.com/place/Oakland-California|teideal=Oakland {{!}} History, Climate, Population, Maps, & Facts {{!}} Britannica|dáta=2025-06-21|language=en|work=www.britannica.com|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>[[Oakland, California|,]] ar an 17 Feabhra, 1972, an duine ab óige de sheisear clainne Ollie Jackson (rugadh 1932) agus Andrew Marsicano Armstrong (1928–1982). Tógadh é i
[[Íomhá:1,000 Hours Cover.jpg|mion|This is the cover of the debut EP "1,000 Hours" by the American band Green Day]][[Rodeo, California]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.niche.com/places-to-live/rodeo-contra-costa-ca/|teideal=Rodeo, CA|language=en-US|work=Niche|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>. Fuair a athair, ceoltóir snagcheoil agus tiománaí trucaile do [[Safeway]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://music.youtube.com/playlist?list=PLDZ3P8Oq2BfyAdO6toiuSF4qhoJxwAefW|teideal=YouTube Music|language=en|work=YouTube Music|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>, bás de bharr [[ailse éasafagas]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://ocf.ie/about-oesophageal-cancer/|teideal=About Oesophageal Cancer|language=en-US|work=Oesophageal Cancer Fund|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> ar an 10 Meán Fómhair, 1982, nuair a bhí Armstrong 10 mbliana d'aois. Fuiar a athair bás, sin an fáth gur scríobh sé an amhráin ''Wake Me Up When September Ends''.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Green Day - Wake Me Up When September Ends [Official Music Video] [4K Upgrade]|url=https://www.youtube.com/watch?v=NU9JoFKlaZ0|date=2009-10-26|author=Green Day}}</ref>
Thosaigh Armstrong ag foghlaim ceol nuair a bhí sé óg, agus thaifead sé a chéad amhrán nuair a bhí sé cúig bliana d'aois. Chuaigh sé go dtí bunscoil d'arb ainm Hillcrest Elementary School i Rodeo, áit ar spreag múinteoir é chun amhrán dar teideal ''[[Look for Love]]''<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Billie Joe: Look For Love [Look For Love Single {{!}} 1977]|url=https://www.youtube.com/watch?v=8i_UTmtc-ag|date=2020-06-18|author=Green Day Play!}}</ref> a thaifeadadh ag aois a cúig Bhuail sé le Dirnt agus é ag freastal ar an mbunscoil, agus cheangail an bheirt láithreach bonn lena chéile mar gheall ar a spéis sa cheol, agus bhunaigh siad an banna Sweet Children nuair a bhí an bheirt ceithre bliana déag d'aois. D'athraigh an banna a ainm go Green Day ina dhiaidh sin. Tá tionscadail cheoil déanta ag Armstrong freisin, lena n-áirítear go leor comhoibrithe le ceoltóirí eile. Is é [[Van Halen]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://open.spotify.com/artist/2cnMpRsOVqtPMfq7YiFE6K|teideal=Van Halen|language=en|work=Spotify|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> agus [[Ramones]] cinn den banna is insporáidach do Billie Joe.
== Gairm ==
Sa bhliain 1987, agus é 15 bliana d'aois, bhunaigh Armstrong banna darb ainm Sweet Children lena chara óige Mike Dirnt. Ar dtús, sheinn Armstrong agus Dirnt an giotár araon, le [[Raj Punjabi]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://greenday.fandom.com/wiki/Raj_Punjabi|teideal=Raj Punjabi|language=en|work=Green Day Wiki|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> ar na drumaí agus Sean Hughes ar an dordghiotár. Tháinig [[John Kiffmeyer]]<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.geekstinkbreath.net/greenday/article/meet-john-kiffmeyer/|teideal=Meet John Kiffmeyer - Green Day articles - GeekStinkBreath.net|work=www.geekstinkbreath.net|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>, ar a dtugtar Al Sobrante freisin, in áit Punjabi ar na drumaí ina dhiaidh sin. Tar éis cúpla léiriú, d'fhág Hughes an banna sa bhliain 1988; thosaigh Dirnt ag seinm dordghiotár ansin agus rinneadh banna trí phíosa díobh. D'athraigh siad a n-ainm go Green Day i mí Aibreáin 1989, ag roghnú an ainm mar gheall ar a ndúil i [[marijuana]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://nida.nih.gov/research-topics/cannabis-marijuana|teideal=Cannabis (Marijuana) {{!}} National Institute on Drug Abuse (NIDA)|údar=National Institute on Drug Abuse|dáta=2024-09-24|language=en|work=nida.nih.gov|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>.
Sa bhliain 1989, d’eisigh Green Day a gcéad EP ''[[1,000 Hours]]''<ref>{{Luaigh foilseachán|title=1,000 Hours|url=https://open.spotify.com/track/2bliENmIxLMfB5cNVRvqAM|date=1991-07-01|language=en}}</ref> trí [[Lookout! Records]]. Thaifead siad a gcéad albam stiúideo ''[[39/smooth]]''<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Green Day - 39/Smooth|url=https://www.discogs.com/master/706673-Green-Day-39Smooth|date=1990|language=en}}</ref> agus an dráma leathnaithe ''[[Slappy]]''<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Green Day - Slappy E.P.|url=https://www.discogs.com/release/472030-Green-Day-Slappy-EP|date=1990|language=en}}</ref> sa bhliain 1990, a cuireadh le chéile le 1,000 Hours níos déanaí sa bhailiúchán ''[[1,039/Smoothed Out Slappy Hours]]''<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Green Day - 1,039 / Smoothed Out Slappy Hours|url=https://www.discogs.com/release/1453513-Green-Day-1039-Smoothed-Out-Slappy-Hours|date=1997|language=en}}</ref> sa bhliain 1991.
[[Íomhá:RiP2013 GreenDay Billie Joe Armstrong 0003.JPG|mion|Billie Joe Armstrong, singer and guitarist of Green Day, stands on the Center Stage of Rock im Park-Festival 2013.]]
Sa bhliain 1991, chuaigh Armstrong isteach sa bhanna [[Pinhead Gunpowder]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://open.spotify.com/artist/3FV6RFbfc6do1nCakWsNBx|teideal=Pinhead Gunpowder|language=en|work=Spotify|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>, ina raibh an dordghiotáraí [[Bill Schneider]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.greendayauthority.com/band/bill.php|teideal=Bill Schneider Biography|work=www.greendayauthority.com|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>, an drumadóir [[Aaron Cometbus]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://microcosmpublishing.com/catalog/artist/aaron-cometbus?srsltid=AfmBOopOC_jZofvt9cv2o70tcEc2-P6Jh2e7TwZ3P2SUQLtobgZ4FY8T|teideal=Aaron Cometbus|language=en|work=Microcosm Publishing|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>, agus an t-amhránaí/giotáraí Sarah Kirsch. D’fhág Kirsch an grúpa sa bhliain 1992, agus tháinig [[Jason White]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.instagram.com/jasonwhiteguitarish/?hl=en|teideal=Instagram|work=www.instagram.com|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> ina áit. Tá roinnt drámaí fada agus albam eisithe ag an ngrúpa ó 1991 go dtí an lá atá inniu ann, agus bíonn seónna beo acu ó am go ham.
Sa bhliain 2004, sheol Green Day a gcéad [[cheoldráma rac-cheoil]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.ebsco.com/research-starters/music/rock-operas|teideal=Rock Operas {{!}} EBSCO Research Starters|language=en|work=www.ebsco.com|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>, ''[[American Idiot]]''<ref>{{Luaigh foilseachán|title=American Idiot|url=https://open.spotify.com/album/5dN7F9DV0Qg1XRdIgW8rke|date=2004-09-21|language=en}}</ref>. Tá níos mó ná 15,000,000 cóip díolta den albam ar fud an domhain, agus na singlí móréilimh ''"[[American Idiot]]''<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Green Day - American Idiot (Live at Coachella 2025)|url=https://www.youtube.com/watch?v=sLzd5VbiPN0|date=2025-04-16|author=Green Day}}</ref>", "''[[Boulevard of Broken Dreams]]''<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Boulevard of Broken Dreams|url=https://open.spotify.com/album/2sIWM1FzNqLCccNwXuC4SA|date=2004-01-01|language=en}}</ref>" agus "''[[Wake Me Up When September Ends]]''<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Wake Me up When September Ends|url=https://open.spotify.com/track/3ZffCQKLFLUvYM59XKLbVm|date=2004-09-21|language=en}}</ref>" mar bhunús leis an albam. Sa bhliain 2009, d'eisigh Green Day ''[[21st Century Breakdown]]''<ref>{{Luaigh foilseachán|title=21st Century Breakdown|url=https://open.spotify.com/album/1AHZd3C3S8m8fFrhFxyk79|date=2009-05-15|language=en}}</ref>, an dara ceoldráma rac-cheoil ón mbanna, a bhí ina rath tráchtála eile. Idir an dá thionscadal seo, ba é Armstrong príomhamhránaí thionscadal taobh Green Day [[Foxboro Hot Tubs]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://open.spotify.com/artist/5tI0Vj2FhioY8AKtEqu9d3|teideal=Foxboro Hottubs|language=en|work=Spotify|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>, a bunaíodh sa bhliain 2007 agus a bhfuil seónna beo á ndéanamh acu ó am go ham ó shin. D'eisigh Foxboro Hot Tubs albam amháin, [[Stop Drop and Roll!!!]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://greenday.fm/|teideal=Green Day Online - Welcome To Fan Paradise|language=en-US|work=GreenDay.fm|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>, sa bhliain 2008.
== 2012 Mí-Úsáid Substaintí ==
Ar an 21 Meán Fómhair 2012, le linn léiriú Green Day ag [[Féile Cheoil iHeartRadio]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.iheart.com/music-festival/|teideal=iHeartRadio Music Festival {{!}} iHeartRadio|language=en|work=iHeartRadio Music Festival|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> i Las Vegas, tháinig fearg ar Armstrong ar an stáitse agus chuir sé isteach ar sheit an bhanna i lár a n-amhrán cáiliúil ''"[[Basket Case]]''<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Basket Case|url=https://open.spotify.com/track/6L89mwZXSOwYl76YXfX13s|date=1994-02-01|language=en}}</ref>" ó 1994. I sraith maslaí, cháin Armstrong eagraithe an imeachta as seinm an bhanna a ghiorrú, sular bhris sé a ghiotár agus rith sé den stáitse go tobann. D'eisigh an banna ráiteas ina dhiaidh sin ag gabháil leithscéil as an eachtra agus ag soiléiriú nár gearradh a seinm gearr. Tharla an eachtra díreach ceithre lá roimh eisiúint naoú halbam stiúideo Green Day, ¡Uno!<ref>{{Luaigh foilseachán|title=¡UNO!|url=https://open.spotify.com/album/6AFJIZmd1zWQDBBwHyeo9w|date=2012-09-24|language=en}}</ref>
Dhá lá i ndiaidh na heachtra ag [[Féile Cheoil iHeartRadio]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.iheart.com/music-festival/|teideal=iHeartRadio Music Festival {{!}} iHeartRadio|language=en|work=iHeartRadio Music Festival|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>, d’fhógair Green Day go raibh Armstrong ag lorg cóireála le haghaidh fadhb mí-úsáide substaintí neamhshonraithe. De réir Claudia Suarez Wright, iar-bhean chéile Tre Cool agus máthair mhac baiste Armstrong, bhí Armstrong ag ól go trom i Las Vegas roimh [[Fhéile Cheoil iHeartRadio]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.iheart.com/music-festival/|teideal=iHeartRadio Music Festival {{!}} iHeartRadio|language=en|work=iHeartRadio Music Festival|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>, tar éis thart ar bhliain amháin de mheabhairghalar.
[[Íomhá:Billie Joe Armstrong Guitar in 2010 (5).jpg|mion|Billie Joe Armstrong Performing On Stage In 2010]]
Thug Armstrong agallamh do [[Rolling Stone]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.rollingstone.com/music/music-features/billie-joe-armstrong-the-rolling-stone-interview-94267/|teideal=Billie Joe Armstrong: The Rolling Stone Interview|údar=David Fricke|dáta=2013-03-14|language=en-US|work=Rolling Stone|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> i mí an Mhárta 2013 inar dúirt sé go raibh sé "ag iarraidh éirí meabhrach ó 1997, timpeall Nimrod". Phléigh sé conas, le linn chamchuairt 21st Century Breakdown in 2009–2010, "Bhí meathlú ollmhór ar an gcamchuairt sin". Mhínigh Armstrong a andúil, go háirithe conas a mhéadaigh sé sna míonna roimh scaoileadh na n-albam ¡Uno!, ¡Dos!, agus ¡Tre! agus an taibhiú ag iHeartRadio, ag rá le linn chamchuairt samhraidh na hEorpa in 2011, "Bhí mé ar mo bhuaicphointe maidir le piollaí a thógáil ag an am sin, ag glacadh an leighis go hiomlán". Thug Armstrong sonraí faoi ghig ag Irving Plaza i Nua-Eabhrac beagán os cionn seachtaine roimh eachtra iHeartRadio, inar "Chaith sé ceithre nó cúig bheoir siar sula ndeachaigh muid ar an stáitse agus is dócha go raibh ceithre nó cúig cinn aige nuair a sheinn muid. Ansin d'ól mé mo mheáchan coirp in alcól ina dhiaidh sin. Chríochnaigh mé le póit ar an West Side Highway, i mo luí i bpáirc bheag."
== Billie Joe Armstrong LADTA+ ==
Phléigh Billie Joe Armstrong a dhéghnéasacht go poiblí in agallamh le The Advocate sa bhliain 1995. Dúirt sé, "Sílim go raibh mé i gcónaí déghnéasach. Is rud é a raibh suim agam ann i gcónaí," [https://www.tiktok.com/@bidotorg/video/7380136573494545710 de réir físeán TikTok]. Lean sé de bheith ag glacadh leis an bhféiniúlacht seo agus aithnítear é mar dheilbhín déghnéasach, de réir Hindustan Times. Meastar freisin go léiríonn an t-amhrán "Coming Clean" ón albam "Dookie" a thuras pearsanta féinfhionnachtana maidir lena ghnéasacht, [https://bi.org/en/famous/billie-joe-armstrong de réir Bi.org]
== Tagairtí ==
<references />
{{DEFAULTSORT:Armstrong, Billie Joe}}
3q6l2jtamw5dcvmbkuhgdtdnud63gva
Úsáideoir:Ashuublessyou1902/Clár Dubh
2
119774
1271477
1271466
2025-06-25T12:06:13Z
Ashuublessyou1902
67424
1271477
wikitext
text/x-wiki
{{WD Bosca Sonraí Duine}}
= Bambie Thug =
Is [[amhránaí]] is [[scríbhneoir]] [[An Ghaeilge|Gaeilge]] iad Bambie Ray Robinson nó a t-ainm stáitse Bambie Thug. <ref>{{Luaigh foilseachán|title=Eurovision expert says Ireland has work to do|url=https://www.rte.ie/entertainment/2024/0127/1428978-eurovision-expert-says-ireland-has-work-to-do/|date=2024-01-27|language=en|author=Samantha Libreri}}</ref> Rugadh iad ar 6ú Marta 1993. Is eol dóibh a lán seánra ceoil a chur le chéile ina gceol, ag glaoch air "ouija-pop", mar ní siad ag comhlíonadh an seánra amháin. Tá Ceol Robinson bunaithe ar t-ábhar diffriúl [[Scaradh sóisialta|scaradh]], [[draíocht]] agus [[andúil i ndrugaí]] san áireamh.
Tá Robinson an chéad [[ceoltóir]] go hoscailte [[neamh-dhénártha]] chun ionadaíocht a dhéanamh ar [[Éire|Éireann]] san [[Comórtas Amhránaíochta na hEoraifíse|comórtas amhrán Eurovision,]] á dhéanamh sin i 2024 leis an t-amhrán "[[Doomsday Blue]]". Chríochnaigh síad ar séú háit, ag éirigh an iarrthóir is scór is airde san Éireann agus fuair siad an socrúchán is fearr d'Éireann sa comótas ó 2000.
== Saol Luath ==
Rugadh agus tógadh Robinson sa [[Maigh Chromtha|Mhaigh Chromtha]] i g[[Corcaigh]] ar an 6ú Marta 1993, <ref name=":1">{{Lua idirlín|url=https://www.thelineofbestfit.com/new-music/discovery/bambie-thug-birthday|teideal=Hyper-pop newcomer Bambie Thug’s "Birthday" is a raucous, hedonistic debut {{!}} Best Fit|language=en-US|work=The Line of Best Fit|dátarochtana=2025-06-23}}</ref> chuig athair [[Sualannach]] ón [[Stócólm]] agus máthair ón Chorcaigh, agus triúr deirfúireacha acu. <ref>{{Lua idirlín|url=https://www.irishexaminer.com/lifestyle/artsandculture/arid-41311864.html|teideal=Bambie Thug: Macroom's non-binary star representing Ireland at Eurovision in Sweden|údar=Amanda Cassidy|dáta=2024-01-27|language=en|work=Irish Examiner|dátarochtana=2025-06-23}}</ref><ref>{{Lua idirlín|url=https://eurovoix.com/2024/03/30/lets-talk-with-bambie-thug/|teideal=🇮🇪 Let's Talk with Bambie Thug: "My Family Are Coming Down from Stockholm"|údar=James Stephenson|dáta=2024-03-30|language=en-GB|work=Eurovoix|dátarochtana=2025-06-23}}</ref><ref>{{Luaigh foilseachán|title=Bambie Thug Download Festival Interview 2023|url=https://www.youtube.com/watch?v=tQTk0FgXbPQ|language=en}}</ref> Ag freastal ar [[Mheanscoil Naomh Muire]] sa Mhaigh Chromtha, canann siad i gcór na scoile, ag cuidiú leis an scoil comórtas Cór na Scoileanna Uile-Éireann a bhuachan. <ref>{{Lua idirlín|url=https://www.independent.ie/regionals/cork/news/cork-secondary-school-recalls-bambie-thug-as-an-exceptionally-gifted-student-who-helped-school-choir-win-all-ireland/a64628631.html|teideal=Cork secondary school recalls Bambie Thug as an ‘exceptionally’ gifted student who helped school choir win All-Ireland}}</ref> Ar dtús, oiliúint a bheith taibheoir bailé, d'fhreastal siad ar [[Coláiste Stiofáin Naofa]] ina dhiadh sin, pleanáil don ollscoil chun staidéar a dhéanamh ar rince. níos déanaí, bhog siad go [[Londain]] chun freastal ar an [[acadamh Urdang]] tar éis thug Urdang scoláireacht pháirteach do Robinson. Áfach, bhris Robinson a lámh i rith a gcuid ama sa choláiste, ag athrú chun staidéar a dhéanamh ar amharclann ceoil. <ref name=":0">{{Lua idirlín|url=https://extra.ie/2024/01/28/entertainment/bambie-thug-eurovision|teideal=Eurovision Hopeful Bambie Thug Has Come A Long Way Since Training As Ballerina|dáta=2024-01-28|language=en-GB|dátarochtana=2025-06-24}}</ref><ref>{{Lua idirlín|url=https://www.corkbeo.ie/news/local-news/non-binary-cork-artist-unveiled-28432418|teideal=Non-binary Cork artist wants to sing for Ireland at Eurovision|údar=Sandra Mallon, Eoin Shortiss|dáta=2024-01-11|language=en|work=Cork Beo|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>
Tar éis ag céim amach ó Urdang, chaith Robinson dhá bhliain ag múineadh dóibh conas a scríobh agus a chanadh popamhráin. Ar dtús, shínigh Robinson le gníomhaireacht tallainne gan ainm; áfach, d'fhág siad mar maíonn Robinson go bhfuill theastaigh ón ngníomhaireacht iad chun ceann isteach sa [[bubblegum pop]]. <ref name=":0" />
== Gairm ==
=== Tús, na chéad singil (2020-2022) ===
Cuireadh Robison chun sochair sa cheol den chéad uair sa bhlian 2020 mar ealaíontóir mór le rá ar an amhrán Fike agus Fabich "Mean" a scaoileadh ar 26 Meitheamh 2020. <ref>{{Lua idirlín|url=https://open.spotify.com/track/4DBOKGeDRW9dgLl0lnHXw8?si=0ee57f94f300411f|teideal=Spotify|work=open.spotify.com|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> Scaoil Robinson a gcéad singil, "Birthday", ar an 5 Márta 2021. An t-amhráin, a scríobhadh fad a bhí Robinson andúil acu sa drugaí <ref>{{Lua idirlín|url=https://www.gaytimes.com/music/queer-and-now/queer-now-welcome-to-bambie-thugs-witchy-soundscape/|teideal=Welcome to Bambie Thug’s witchy soundscape|údar=Zoya Raza-Sheikh|dáta=2023-06-21|language=en-US|work=GAY TIMES|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> agus eisíodh an físeán ceoil gan chlárú ar suíomhí pornagrafaíocht<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.irishmirror.ie/news/irish-news/rte-silent-x-rated-video-32053713|teideal=RTE silent as X-rated music video of Eurovision star emerges on adult websites|údar=Darragh Mc Donagh|dáta=2024-02-05|language=en|work=Irish Mirror|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>, bhí cur síos ag scríbhneoir ''The Line of Best Fit'' Robert Davidson mar "sruth Chonic stóchúil-ach-briste... lena nglór mealladh ag cláraigh na imeachtaí timpeall orthu cosúil le dialann téisiúil. Cuireann siad i láthair tríd scliúchasa, flúirse drugaí a caitheamh agus caitheann siad fanacht go mífhoighneach ar a ndéileálaí."<ref name=":1" /> Eisigh Robinson trí shingil eile níos déanaí sa bhliain, "Psilocyber", amhrán faoi [[víreas ríomhaireachta]] "sícideileach", "P.M.P.", amhrán a spreagann dearfacht gnéasach agus a ngrá le "pussy power", agus "High Romancy".<ref>{{Cite news|url=https://www.injectionmag.com/post/bambie-thug-i-m-hellbent-on-doing-what-i-want|teideal=Bambie Thug: “I’m hellbent on doing what I want.”|dáta=2023-07-13|language=en|work=INJECTION Magazine|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://www.tmrwmagazine.com/features/music/get-to-know-bambie-thug|teideal=tmrw {{!}} GET TO KNOW: BAMBIE THUG|dáta=2021-11-18|language=en-GB|work=today was so yesterday {{!}} tmrw|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Faoi 2022, scíbhneoir Rockflesh Stewart Lucas cur síos ceol Robinson mar "greanach agus díreach agus cosúil le ceachtar faoi gnéas agus drugaí nó drugaí agus gnéas."<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.rockflesh.com/live-reviews/live-review-cassyette-baby-thug-alienblaze-the-deaf-institute-manchester-on-february-22nd-2022|teideal=Live Review : Cassyette + Bambie Thug + AlienBlaze @ The Deaf Institute, Manchester on February 22nd|dáta=2022-02-24|language=en-GB|work=ROCKFLESH|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>
=== Comórtas Amhránaíochta Eoraifíse (2024) ===
[[íomhá:Bambie Thug, Eurovision 2024 final rehearsal 14.jpg|mion|bambie thug]]
Ar 11 Eanair 2024, fógraíodh Robinson mar iomaitheoir sa Eurosong 2024, [[comórtas ceannais náisiúnta na hÉireann]] don [[Comórtas Amhránaíochta Eorafíse 2024]], lena n-amhrán "[[Doomsday Blue]]". <ref>{{Lua idirlín|url=https://wiwibloggs.com/2024/01/11/ireland-bambie-thug-releases-eurosong-2024-song-doomsday-blues/279143/|teideal=Ireland: Bambie Thug releases Eurosong 2024 song "Doomsday Blue"|údar=Renske ten Veen|dáta=2024-01-11|language=en-US|work=wiwibloggs|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Dar leis agallamh leis an ''[[The Sun|Irish Sun]],'' chuaigh siad isteach mar cuimhní acu ar éigniú i Bealtaine 2023 a purgú., timpeall trí sheactaine roimh gig ag a léiriú
== Tagairtí ==
{{Default Sort:Thug, Bambie}}
3elrsm1vkmbbiib6nn963jq89vyckyb
1271488
1271477
2025-06-25T14:07:03Z
Ashuublessyou1902
67424
1271488
wikitext
text/x-wiki
{{WD Bosca Sonraí Duine}}
= Bambie Thug =
Is [[amhránaí]] is [[scríbhneoir]] [[An Ghaeilge|Gaeilge]] iad Bambie Ray Robinson nó a t-ainm stáitse Bambie Thug. <ref>{{Luaigh foilseachán|title=Eurovision expert says Ireland has work to do|url=https://www.rte.ie/entertainment/2024/0127/1428978-eurovision-expert-says-ireland-has-work-to-do/|date=2024-01-27|language=en|author=Samantha Libreri}}</ref> Rugadh iad ar 6ú Marta 1993. Is eol dóibh a lán seánra ceoil a chur le chéile ina gceol, ag glaoch air "ouija-pop", mar ní siad ag comhlíonadh an seánra amháin. Tá Ceol Robinson bunaithe ar t-ábhar diffriúl [[Scaradh sóisialta|scaradh]], [[draíocht]] agus [[andúil i ndrugaí]] san áireamh.
Tá Robinson an chéad [[ceoltóir]] go hoscailte [[neamh-dhénártha]] chun ionadaíocht a dhéanamh ar [[Éire|Éireann]] san [[Comórtas Amhránaíochta na hEoraifíse|comórtas amhrán Eurovision,]] á dhéanamh sin i 2024 leis an t-amhrán "[[Doomsday Blue]]". Chríochnaigh síad ar séú háit, ag éirigh an iarrthóir is scór is airde san Éireann agus fuair siad an socrúchán is fearr d'Éireann sa comótas ó 2000.
== Saol Luath ==
Rugadh agus tógadh Robinson sa [[Maigh Chromtha|Mhaigh Chromtha]] i g[[Corcaigh]] ar an 6ú Marta 1993, <ref name=":1">{{Lua idirlín|url=https://www.thelineofbestfit.com/new-music/discovery/bambie-thug-birthday|teideal=Hyper-pop newcomer Bambie Thug’s "Birthday" is a raucous, hedonistic debut {{!}} Best Fit|language=en-US|work=The Line of Best Fit|dátarochtana=2025-06-23}}</ref> chuig athair [[Sualannach]] ón [[Stócólm]] agus máthair ón Chorcaigh, agus triúr deirfúireacha acu. <ref name=":2">{{Lua idirlín|url=https://www.irishexaminer.com/lifestyle/artsandculture/arid-41311864.html|teideal=Bambie Thug: Macroom's non-binary star representing Ireland at Eurovision in Sweden|údar=Amanda Cassidy|dáta=2024-01-27|language=en|work=Irish Examiner|dátarochtana=2025-06-23}}</ref><ref>{{Lua idirlín|url=https://eurovoix.com/2024/03/30/lets-talk-with-bambie-thug/|teideal=🇮🇪 Let's Talk with Bambie Thug: "My Family Are Coming Down from Stockholm"|údar=James Stephenson|dáta=2024-03-30|language=en-GB|work=Eurovoix|dátarochtana=2025-06-23}}</ref><ref>{{Luaigh foilseachán|title=Bambie Thug Download Festival Interview 2023|url=https://www.youtube.com/watch?v=tQTk0FgXbPQ|language=en}}</ref> Ag freastal ar [[Mheanscoil Naomh Muire]] sa Mhaigh Chromtha, canann siad i gcór na scoile, ag cuidiú leis an scoil comórtas Cór na Scoileanna Uile-Éireann a bhuachan. <ref>{{Lua idirlín|url=https://www.independent.ie/regionals/cork/news/cork-secondary-school-recalls-bambie-thug-as-an-exceptionally-gifted-student-who-helped-school-choir-win-all-ireland/a64628631.html|teideal=Cork secondary school recalls Bambie Thug as an ‘exceptionally’ gifted student who helped school choir win All-Ireland}}</ref> Ar dtús, oiliúint a bheith taibheoir bailé, d'fhreastal siad ar [[Coláiste Stiofáin Naofa]] ina dhiadh sin, pleanáil don ollscoil chun staidéar a dhéanamh ar rince. níos déanaí, bhog siad go [[Londain]] chun freastal ar an [[acadamh Urdang]] tar éis thug Urdang scoláireacht pháirteach do Robinson. Áfach, bhris Robinson a lámh i rith a gcuid ama sa choláiste, ag athrú chun staidéar a dhéanamh ar amharclann ceoil. <ref name=":0">{{Lua idirlín|url=https://extra.ie/2024/01/28/entertainment/bambie-thug-eurovision|teideal=Eurovision Hopeful Bambie Thug Has Come A Long Way Since Training As Ballerina|dáta=2024-01-28|language=en-GB|dátarochtana=2025-06-24}}</ref><ref>{{Lua idirlín|url=https://www.corkbeo.ie/news/local-news/non-binary-cork-artist-unveiled-28432418|teideal=Non-binary Cork artist wants to sing for Ireland at Eurovision|údar=Sandra Mallon, Eoin Shortiss|dáta=2024-01-11|language=en|work=Cork Beo|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>
Tar éis ag céim amach ó Urdang, chaith Robinson dhá bhliain ag múineadh dóibh conas a scríobh agus a chanadh popamhráin. Ar dtús, shínigh Robinson le gníomhaireacht tallainne gan ainm; áfach, d'fhág siad mar maíonn Robinson go bhfuill theastaigh ón ngníomhaireacht iad chun ceann isteach sa [[bubblegum pop]]. <ref name=":0" />
== Gairm ==
=== Tús, na chéad singil (2020-2022) ===
Cuireadh Robison chun sochair sa cheol den chéad uair sa bhlian 2020 mar ealaíontóir mór le rá ar an amhrán Fike agus Fabich "Mean" a scaoileadh ar 26 Meitheamh 2020. <ref>{{Lua idirlín|url=https://open.spotify.com/track/4DBOKGeDRW9dgLl0lnHXw8?si=0ee57f94f300411f|teideal=Spotify|work=open.spotify.com|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> Scaoil Robinson a gcéad singil, "Birthday", ar an 5 Márta 2021. An t-amhráin, a scríobhadh fad a bhí Robinson andúil acu sa drugaí <ref>{{Lua idirlín|url=https://www.gaytimes.com/music/queer-and-now/queer-now-welcome-to-bambie-thugs-witchy-soundscape/|teideal=Welcome to Bambie Thug’s witchy soundscape|údar=Zoya Raza-Sheikh|dáta=2023-06-21|language=en-US|work=GAY TIMES|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> agus eisíodh an físeán ceoil gan chlárú ar suíomhí pornagrafaíocht<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.irishmirror.ie/news/irish-news/rte-silent-x-rated-video-32053713|teideal=RTE silent as X-rated music video of Eurovision star emerges on adult websites|údar=Darragh Mc Donagh|dáta=2024-02-05|language=en|work=Irish Mirror|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>, bhí cur síos ag scríbhneoir ''The Line of Best Fit'' Robert Davidson mar "sruth Chonic stóchúil-ach-briste... lena nglór mealladh ag cláraigh na imeachtaí timpeall orthu cosúil le dialann téisiúil. Cuireann siad i láthair tríd scliúchasa, flúirse drugaí a caitheamh agus caitheann siad fanacht go mífhoighneach ar a ndéileálaí."<ref name=":1" /> Eisigh Robinson trí shingil eile níos déanaí sa bhliain, "Psilocyber", amhrán faoi [[víreas ríomhaireachta]] "sícideileach", "P.M.P.", amhrán a spreagann dearfacht gnéasach agus a ngrá le "pussy power", agus "High Romancy".<ref>{{Cite news|url=https://www.injectionmag.com/post/bambie-thug-i-m-hellbent-on-doing-what-i-want|teideal=Bambie Thug: “I’m hellbent on doing what I want.”|dáta=2023-07-13|language=en|work=INJECTION Magazine|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://www.tmrwmagazine.com/features/music/get-to-know-bambie-thug|teideal=tmrw {{!}} GET TO KNOW: BAMBIE THUG|dáta=2021-11-18|language=en-GB|work=today was so yesterday {{!}} tmrw|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Faoi 2022, scíbhneoir Rockflesh Stewart Lucas cur síos ceol Robinson mar "greanach agus díreach agus cosúil le ceachtar faoi gnéas agus drugaí nó drugaí agus gnéas."<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.rockflesh.com/live-reviews/live-review-cassyette-baby-thug-alienblaze-the-deaf-institute-manchester-on-february-22nd-2022|teideal=Live Review : Cassyette + Bambie Thug + AlienBlaze @ The Deaf Institute, Manchester on February 22nd|dáta=2022-02-24|language=en-GB|work=ROCKFLESH|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>
=== Comórtas Amhránaíochta Eoraifíse (2024) ===
[[íomhá:Bambie Thug, Eurovision 2024 final rehearsal 14.jpg|mion|bambie thug]]
Ar 11 Eanair 2024, fógraíodh Robinson mar iomaitheoir sa Eurosong 2024, [[comórtas ceannais náisiúnta na hÉireann]] don [[Comórtas Amhránaíochta Eorafíse 2024]], lena n-amhrán "[[Doomsday Blue]]". <ref>{{Lua idirlín|url=https://wiwibloggs.com/2024/01/11/ireland-bambie-thug-releases-eurosong-2024-song-doomsday-blues/279143/|teideal=Ireland: Bambie Thug releases Eurosong 2024 song "Doomsday Blue"|údar=Renske ten Veen|dáta=2024-01-11|language=en-US|work=wiwibloggs|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Dar leis agallamh leis an ''[[The Sun|Irish Sun]],'' chuaigh siad isteach mar cuimhní acu ar éigniú i Bealtaine 2023 a purgú., timpeall trí sheactaine roimh gig ag a gcéad léiriú ag féile. <ref>{{Lua idirlín|url=https://goss.ie/showbiz/irish-eurovision-star-bambie-thug-opens-up-about-their-battle-to-get-through-everyday-following-sexual-assault-nightmare-367809|teideal=Irish Eurovision star Bambie Thug opens up about their 'battle to get through everyday' following sexual assault nightmare|dáta=2024-01-31|language=en-US|work=Goss.ie|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Ag an féile náisiúnta, bhuaigh Robinson an dá vótáil giúiré náisiúnta agus an televote, ag tuilleamh an chirt chun ionadaíocht Éireannn a dhéanamh. <ref>{{Lua idirlín|url=https://www.irishexaminer.com/lifestyle/artsandculture/arid-41318692.html|teideal=Cork singer Bambie Thug will represent Ireland at the 2024 Eurovision in Sweden|údar=Denise O’Donoghue|dáta=2024-01-26|language=en|work=Irish Examiner|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Denise O'Donoghue den [[Gaeilge Neamhspleách]] faoi deara an tóir de taibheoir ar na meáin shóisialta agus sa stúideo ''[[The Late Late Show (RTÉ)|Late Late Show]],'' nuair a glaoch an lucht féachanta do vótálaithe chuig "send the witch".
Ag Eoraifíse, glach Robinson páirt sa chéad babha leathcheannais ar 7 Bealtaine 2024, go rathiúil cáilitheach don ceannais chomh maith le naonúr gceoltóirí eile.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.irishtimes.com/culture/music/2024/05/07/eurovision-semi-final-bambie-thug-ireland-doomsday-blue/|teideal=Eurovision semi-final: Euphoria for Ireland as Bambie Thug qualifies for Saturday’s final|language=en|work=The Irish Times|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Sa ceannais, a tharla ar 11 Bealtaine, chríochnaigh siad ar seú háit, ag éirí an iontráil is scórála airde in Éirinn agus scóráil an tír a toradh is fearr sa chomórtas [[Comórtas amhránaíochta na heorafíse 2000|ó 2000]].<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.irishtimes.com/culture/music/2024/05/11/eurovision-final-live-updates-bambie-thug-ireland/|teideal=Eurovision: Switzerland wins in Malmö as Bambie Thug finishes sixth for Ireland|language=en|work=The Irish Times|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> B'éigean do Robinson a bpéint choirp a athrú i [[Ogham]]- a aistrítear go "sos eogaigh" agus "saoirse" , mar ómós don [[War in gaza|staid i nGaza]]. <ref>{{Luaigh foilseachán|title=Bambie Thug changed Ogham message after EBU 'order'|url=https://www.rte.ie/entertainment/2024/0508/1447898-eurovision-ogham/|date=2024-05-08|language=en}}</ref>
Tá tacaíocht léirithe ag Robinson le [[hIosrael a eisiamh]] ó Chomórtas Amhrán Eoraifíse 2024 mar thoradh ar [[chogadh Gaza]]. Ag bunú a n-argóint faoi eisiamh na Rúise ó [[Chomórtas Amhrán Eoraifíse 2022]], dúirt Robinson san ''Irish Examiner'', “Nuair a bhí rudaí ag dul ar aghaidh leis an Úcráin, ní raibh cead ag an Rúis dul isteach, mar sin ní dóigh liom gur cheart riail a bheith ann do cheann eile.”<ref name=":2" /> Mar sin féin, tá sé ráite acu freisin gur cheart an cinneadh Iosrael a eisiamh a fhágáil faoin [[Aontas Craolacháin Eorpach]].<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.thejournal.ie/eurovision-boycott-israel-erica-cody-6281716-Jan2024/|teideal='Same energy as Russia': Two of Ireland's Eurovision hopefuls say Israel should be cut from contest|údar=Jane Matthews|dáta=2024-01-26|language=en|work=TheJournal.ie|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>
== Dioscliosta ==
== Tagairtí ==
{{Default Sort:Thug, Bambie}}
lkbz3mknbwc4dchyuo4vminhru7icrz
1271617
1271488
2025-06-26T10:09:10Z
Ashuublessyou1902
67424
1271617
wikitext
text/x-wiki
{{WD Bosca Sonraí Duine}}
= Bambie Thug =
Is [[amhránaí]] is [[scríbhneoir]] [[An Ghaeilge|Gaeilge]] iad Bambie Ray Robinson nó a t-ainm stáitse Bambie Thug. <ref>{{Luaigh foilseachán|title=Eurovision expert says Ireland has work to do|url=https://www.rte.ie/entertainment/2024/0127/1428978-eurovision-expert-says-ireland-has-work-to-do/|date=2024-01-27|language=en|author=Samantha Libreri}}</ref> Rugadh iad ar 6ú Marta 1993. Is eol dóibh a lán seánra ceoil a chur le chéile ina gceol, ag glaoch air "ouija-pop", mar ní siad ag comhlíonadh an seánra amháin. Tá Ceol Robinson bunaithe ar t-ábhar diffriúl [[Scaradh sóisialta|scaradh]], [[draíocht]] agus [[andúil i ndrugaí]] san áireamh.
Tá Robinson an chéad [[ceoltóir]] go hoscailte [[neamh-dhénártha]] chun ionadaíocht a dhéanamh ar [[Éire|Éireann]] san [[Comórtas Amhránaíochta na hEoraifíse|comórtas amhrán Eurovision,]] á dhéanamh sin i 2024 leis an t-amhrán "[[Doomsday Blue]]". Chríochnaigh síad ar séú háit, ag éirigh an iarrthóir is scór is airde san Éireann agus fuair siad an socrúchán is fearr d'Éireann sa comótas ó 2000.
== Saol Luath ==
Rugadh agus tógadh Robinson sa [[Maigh Chromtha|Mhaigh Chromtha]] i g[[Corcaigh]] ar an 6ú Marta 1993, <ref name=":1">{{Lua idirlín|url=https://www.thelineofbestfit.com/new-music/discovery/bambie-thug-birthday|teideal=Hyper-pop newcomer Bambie Thug’s "Birthday" is a raucous, hedonistic debut {{!}} Best Fit|language=en-US|work=The Line of Best Fit|dátarochtana=2025-06-23}}</ref> chuig athair [[Sualannach]] ón [[Stócólm]] agus máthair ón Chorcaigh, agus triúr deirfúireacha acu. <ref name=":2">{{Lua idirlín|url=https://www.irishexaminer.com/lifestyle/artsandculture/arid-41311864.html|teideal=Bambie Thug: Macroom's non-binary star representing Ireland at Eurovision in Sweden|údar=Amanda Cassidy|dáta=2024-01-27|language=en|work=Irish Examiner|dátarochtana=2025-06-23}}</ref><ref>{{Lua idirlín|url=https://eurovoix.com/2024/03/30/lets-talk-with-bambie-thug/|teideal=🇮🇪 Let's Talk with Bambie Thug: "My Family Are Coming Down from Stockholm"|údar=James Stephenson|dáta=2024-03-30|language=en-GB|work=Eurovoix|dátarochtana=2025-06-23}}</ref><ref>{{Luaigh foilseachán|title=Bambie Thug Download Festival Interview 2023|url=https://www.youtube.com/watch?v=tQTk0FgXbPQ|language=en}}</ref> Ag freastal ar [[Mheanscoil Naomh Muire]] sa Mhaigh Chromtha, canann siad i gcór na scoile, ag cuidiú leis an scoil comórtas Cór na Scoileanna Uile-Éireann a bhuachan. <ref>{{Lua idirlín|url=https://www.independent.ie/regionals/cork/news/cork-secondary-school-recalls-bambie-thug-as-an-exceptionally-gifted-student-who-helped-school-choir-win-all-ireland/a64628631.html|teideal=Cork secondary school recalls Bambie Thug as an ‘exceptionally’ gifted student who helped school choir win All-Ireland}}</ref> Ar dtús, oiliúint a bheith taibheoir bailé, d'fhreastal siad ar [[Coláiste Stiofáin Naofa]] ina dhiadh sin, pleanáil don ollscoil chun staidéar a dhéanamh ar rince. níos déanaí, bhog siad go [[Londain]] chun freastal ar an [[acadamh Urdang]] tar éis thug Urdang scoláireacht pháirteach do Robinson. Áfach, bhris Robinson a lámh i rith a gcuid ama sa choláiste, ag athrú chun staidéar a dhéanamh ar amharclann ceoil. <ref name=":0">{{Lua idirlín|url=https://extra.ie/2024/01/28/entertainment/bambie-thug-eurovision|teideal=Eurovision Hopeful Bambie Thug Has Come A Long Way Since Training As Ballerina|dáta=2024-01-28|language=en-GB|dátarochtana=2025-06-24}}</ref><ref>{{Lua idirlín|url=https://www.corkbeo.ie/news/local-news/non-binary-cork-artist-unveiled-28432418|teideal=Non-binary Cork artist wants to sing for Ireland at Eurovision|údar=Sandra Mallon, Eoin Shortiss|dáta=2024-01-11|language=en|work=Cork Beo|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>
Tar éis ag céim amach ó Urdang, chaith Robinson dhá bhliain ag múineadh dóibh conas a scríobh agus a chanadh popamhráin. Ar dtús, shínigh Robinson le gníomhaireacht tallainne gan ainm; áfach, d'fhág siad mar maíonn Robinson go bhfuill theastaigh ón ngníomhaireacht iad chun ceann isteach sa [[bubblegum pop]]. <ref name=":0" />
== Gairm ==
=== Tús, na chéad singil (2020-2022) ===
Cuireadh Robison chun sochair sa cheol den chéad uair sa bhlian 2020 mar ealaíontóir mór le rá ar an amhrán Fike agus Fabich "Mean" a scaoileadh ar 26 Meitheamh 2020. <ref>{{Lua idirlín|url=https://open.spotify.com/track/4DBOKGeDRW9dgLl0lnHXw8?si=0ee57f94f300411f|teideal=Spotify|work=open.spotify.com|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> Scaoil Robinson a gcéad singil, "Birthday", ar an 5 Márta 2021. An t-amhráin, a scríobhadh fad a bhí Robinson andúil acu sa drugaí <ref>{{Lua idirlín|url=https://www.gaytimes.com/music/queer-and-now/queer-now-welcome-to-bambie-thugs-witchy-soundscape/|teideal=Welcome to Bambie Thug’s witchy soundscape|údar=Zoya Raza-Sheikh|dáta=2023-06-21|language=en-US|work=GAY TIMES|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> agus eisíodh an físeán ceoil gan chlárú ar suíomhí pornagrafaíocht<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.irishmirror.ie/news/irish-news/rte-silent-x-rated-video-32053713|teideal=RTE silent as X-rated music video of Eurovision star emerges on adult websites|údar=Darragh Mc Donagh|dáta=2024-02-05|language=en|work=Irish Mirror|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>, bhí cur síos ag scríbhneoir ''The Line of Best Fit'' Robert Davidson mar "sruth Chonic stóchúil-ach-briste... lena nglór mealladh ag cláraigh na imeachtaí timpeall orthu cosúil le dialann téisiúil. Cuireann siad i láthair tríd scliúchasa, flúirse drugaí a caitheamh agus caitheann siad fanacht go mífhoighneach ar a ndéileálaí."<ref name=":1" /> Eisigh Robinson trí shingil eile níos déanaí sa bhliain, "Psilocyber", amhrán faoi [[víreas ríomhaireachta]] "sícideileach", "P.M.P.", amhrán a spreagann dearfacht gnéasach agus a ngrá le "pussy power", agus "High Romancy".<ref>{{Cite news|url=https://www.injectionmag.com/post/bambie-thug-i-m-hellbent-on-doing-what-i-want|teideal=Bambie Thug: “I’m hellbent on doing what I want.”|dáta=2023-07-13|language=en|work=INJECTION Magazine|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://www.tmrwmagazine.com/features/music/get-to-know-bambie-thug|teideal=tmrw {{!}} GET TO KNOW: BAMBIE THUG|dáta=2021-11-18|language=en-GB|work=today was so yesterday {{!}} tmrw|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Faoi 2022, scíbhneoir Rockflesh Stewart Lucas cur síos ceol Robinson mar "greanach agus díreach agus cosúil le ceachtar faoi gnéas agus drugaí nó drugaí agus gnéas."<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.rockflesh.com/live-reviews/live-review-cassyette-baby-thug-alienblaze-the-deaf-institute-manchester-on-february-22nd-2022|teideal=Live Review : Cassyette + Bambie Thug + AlienBlaze @ The Deaf Institute, Manchester on February 22nd|dáta=2022-02-24|language=en-GB|work=ROCKFLESH|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>
=== Comórtas Amhránaíochta Eoraifíse (2024) ===
[[íomhá:Bambie Thug, Eurovision 2024 final rehearsal 14.jpg|mion|bambie thug]]
Ar 11 Eanair 2024, fógraíodh Robinson mar iomaitheoir sa Eurosong 2024, [[comórtas ceannais náisiúnta na hÉireann]] don [[Comórtas Amhránaíochta Eorafíse 2024]], lena n-amhrán "[[Doomsday Blue]]". <ref>{{Lua idirlín|url=https://wiwibloggs.com/2024/01/11/ireland-bambie-thug-releases-eurosong-2024-song-doomsday-blues/279143/|teideal=Ireland: Bambie Thug releases Eurosong 2024 song "Doomsday Blue"|údar=Renske ten Veen|dáta=2024-01-11|language=en-US|work=wiwibloggs|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Dar leis agallamh leis an ''[[The Sun|Irish Sun]],'' chuaigh siad isteach mar cuimhní acu ar éigniú i Bealtaine 2023 a purgú., timpeall trí sheactaine roimh gig ag a gcéad léiriú ag féile. <ref>{{Lua idirlín|url=https://goss.ie/showbiz/irish-eurovision-star-bambie-thug-opens-up-about-their-battle-to-get-through-everyday-following-sexual-assault-nightmare-367809|teideal=Irish Eurovision star Bambie Thug opens up about their 'battle to get through everyday' following sexual assault nightmare|dáta=2024-01-31|language=en-US|work=Goss.ie|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Ag an féile náisiúnta, bhuaigh Robinson an dá vótáil giúiré náisiúnta agus an televote, ag tuilleamh an chirt chun ionadaíocht Éireannn a dhéanamh. <ref>{{Lua idirlín|url=https://www.irishexaminer.com/lifestyle/artsandculture/arid-41318692.html|teideal=Cork singer Bambie Thug will represent Ireland at the 2024 Eurovision in Sweden|údar=Denise O’Donoghue|dáta=2024-01-26|language=en|work=Irish Examiner|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Denise O'Donoghue den [[Gaeilge Neamhspleách]] faoi deara an tóir de taibheoir ar na meáin shóisialta agus sa stúideo ''[[The Late Late Show (RTÉ)|Late Late Show]],'' nuair a glaoch an lucht féachanta do vótálaithe chuig "send the witch".
Ag Eoraifíse, glach Robinson páirt sa chéad babha leathcheannais ar 7 Bealtaine 2024, go rathiúil cáilitheach don ceannais chomh maith le naonúr gceoltóirí eile.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.irishtimes.com/culture/music/2024/05/07/eurovision-semi-final-bambie-thug-ireland-doomsday-blue/|teideal=Eurovision semi-final: Euphoria for Ireland as Bambie Thug qualifies for Saturday’s final|language=en|work=The Irish Times|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Sa ceannais, a tharla ar 11 Bealtaine, chríochnaigh siad ar seú háit, ag éirí an iontráil is scórála airde in Éirinn agus scóráil an tír a toradh is fearr sa chomórtas [[Comórtas amhránaíochta na heorafíse 2000|ó 2000]].<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.irishtimes.com/culture/music/2024/05/11/eurovision-final-live-updates-bambie-thug-ireland/|teideal=Eurovision: Switzerland wins in Malmö as Bambie Thug finishes sixth for Ireland|language=en|work=The Irish Times|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> B'éigean do Robinson a bpéint choirp a athrú i [[Ogham]]- a aistrítear go "sos eogaigh" agus "saoirse" , mar ómós don [[War in gaza|staid i nGaza]]. <ref>{{Luaigh foilseachán|title=Bambie Thug changed Ogham message after EBU 'order'|url=https://www.rte.ie/entertainment/2024/0508/1447898-eurovision-ogham/|date=2024-05-08|language=en}}</ref>
Tá tacaíocht léirithe ag Robinson le [[hIosrael a eisiamh]] ó Chomórtas Amhrán Eoraifíse 2024 mar thoradh ar [[chogadh Gaza]]. Ag bunú a n-argóint faoi eisiamh na Rúise ó [[Chomórtas Amhrán Eoraifíse 2022]], dúirt Robinson san ''Irish Examiner'', “Nuair a bhí rudaí ag dul ar aghaidh leis an Úcráin, ní raibh cead ag an Rúis dul isteach, mar sin ní dóigh liom gur cheart riail a bheith ann do cheann eile.”<ref name=":2" /> Mar sin féin, tá sé ráite acu freisin gur cheart an cinneadh Iosrael a eisiamh a fhágáil faoin [[Aontas Craolacháin Eorpach]].<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.thejournal.ie/eurovision-boycott-israel-erica-cody-6281716-Jan2024/|teideal='Same energy as Russia': Two of Ireland's Eurovision hopefuls say Israel should be cut from contest|údar=Jane Matthews|dáta=2024-01-26|language=en|work=TheJournal.ie|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>
== Dioscliosta ==
=== Amránaí Leathnaithe (AL) ===
{| class="wikitable"
|+
!Teideal
!Sonraí
!Suíomhanna Buaicchairt
|-
|"psilocyber"
|'''scaoileadh:''' 14 Bealtaine 2021 <ref>{{Luaigh foilseachán|title=Psilocyber|url=https://open.spotify.com/album/0xwRiqPqQkEhtsKv5NNfBw|date=2021-05-14|language=en}}</ref>
'''lipéad:''' Unity Records
'''formáidí:''' íoslódáil digiteach, sruthú
| --
|-
|"high romancy"
|'''scaoileadh:''' 27 Mean Fomhair 2021 <ref>{{Lua idirlín|url=https://open.spotify.com/album/5CgT7nSf3OYjedHvwBSYik?si=NJf-HrEoRu6bZ-zrxT9qfA|teideal=Spotify|work=open.spotify.com|dátarochtana=2025-06-26}}</ref>
'''lipéad:''' Smol Records
'''formáidí:''' íoslódáil digiteach, sruthú
| --
|-
|"cathexis"
|'''scaoileadh:''' 13 Mean Fomhair 2023 <ref>{{Luaigh foilseachán|title=Cathexis|url=https://open.spotify.com/album/70IfQDr5WnlqwK2Cb0tvco|date=2023-10-13|language=en}}</ref>
'''lipéad:''' Haus of Thug
'''formáidí:''' íoslódáil digiteach, sruthú
|43
|}
=== Singil ===
{| class="wikitable"
|+
!Teideal
!Bhliain
!Suíomhanna Buaicchairt
!Album nó AL
|-
|"Birthday"
| rowspan="2" |2021
|
|''Psilocyber''
|-
|"P.M.P."
|
|''high romancy''
|-
|"Kawasaki (I Love It)"
| rowspan="4" |2022
|
| rowspan="6" |singil gan albam
|-
|"Headbang"
|
|-
|"Tsunami (11:11)"
|
|-
|"Merry Christmas Baby"
|
|-
|"Egregore"
| rowspan="4" |2023
|
|-
|"Careless"
|
|-
|"Last Summer (I Know What You Did)"
|
| rowspan="2" |''cathexis''
|-
|"[[Doomsday Blue]]"
|
* 23 (IRE)
* 40(FIN)
* 9(LTU)
* 86(NLD)
* 64(SWE)
* 67(UK)
|-
|"Hex So Heavy"
| rowspan="2" |2024
|
| rowspan="2" |singil gan albam
|-
|"Fangtasy"
|
|}
=== Mar ceoltóir mór le rá ===
{| class="wikitable"
|+
!Teideal
!Bhliain
!Albam nó AL
|-
|"Bad Witch"
(Alina Pash ag léiriú Bambie Thug)
|2024
|Singil gan Albam
|}
== Tagairtí ==
{{Default Sort:Thug, Bambie}}
7hbqd4g8rr1gcj20h0fjqajoelby0mk
Úsáideoir:Whatsupb/Clár Dubh
2
119775
1271489
1271192
2025-06-25T14:07:26Z
Whatsupb
67428
1271489
wikitext
text/x-wiki
{{Short description|Japanese manga series and its adaptations}} {{For|the protagonist of ''The Disastrous Life of Saiki K.''|Kusuo Saiki}} {{For|the 2017 live-action adaptation|The Disastrous Life of Saiki K. (film){{!}}''The Disastrous Life of Saiki K.'' (film)}} {{Use mdy dates|date=September 2023}} {{Infobox animanga/Header|name=The Disastrous Life of Saiki K.|image=First volume of Saiki Kusuo no Psi-nan.jpg|caption=First {{Transliteration|ja|[[tankōbon]]}} volume cover, featuring [[Kusuo Saiki]]|ja_kanji=斉木楠雄のΨ難|ja_romaji=Saiki Kusuo no Sai-nan|genre={{ubl|[[Comedy]]<ref>{{cite web|last=Lynzee|first=Loveridge|title=Sequels Dominate Most Anticipated Winter 2018 Anime Poll|url=http://www.animenewsnetwork.com/interest/2017-12-12/sequels-dominate-most-anticipated-winter-2018-anime-poll/.125183|website=[[Anime News Network]]|access-date=August 12, 2019|date=December 12, 2017|archive-date=December 12, 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20171212235022/http://www.animenewsnetwork.com/interest/2017-12-12/sequels-dominate-most-anticipated-winter-2018-anime-poll/.125183|url-status=live}}</ref>|[[Supernatural fiction|Supernatural]]<ref>{{cite web|last=Lynzee|first=Loveridge|title=Sequels Dominate Most Anticipated Winter 2018 Anime Poll|url=http://www.animenewsnetwork.com/interest/2017-12-12/sequels-dominate-most-anticipated-winter-2018-anime-poll/.125183|website=[[Anime News Network]]|access-date=August 12, 2019|date=December 12, 2017|archive-date=December 12, 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20171212235022/http://www.animenewsnetwork.com/interest/2017-12-12/sequels-dominate-most-anticipated-winter-2018-anime-poll/.125183|url-status=live}}</ref>}}<!-- Genres should be based on what reliable sources list them as and not on personal interpretations. Limit of the three most relevant genres in accordance with [[MOS:A&M]]. -->}} {{Infobox animanga/Print|type=manga|author=Shūichi Asō|publisher=[[Shueisha]]|publisher_en=|demographic={{Transliteration|ja|[[Shōnen manga|Shōnen]]}}|imprint=[[Jump Comics]]|magazine={{ubl|[[Weekly Shōnen Jump]] {{noitalic|(May 14, 2012 – February 26, 2018)}}|Jump GIGA {{noitalic|(May 25 – July 26, 2018)}}}}|magazine_en=|first=May 14, 2012|last=July 26, 2018|volumes=26|volume_list=List of The Disastrous Life of Saiki K. chapters}} {{Infobox animanga/Video|type=ona|director=|producer=|writer=|music=Yuuichi Murata|studio=|released=August 4, 2013|episodes=}} {{Infobox animanga/Video|type=tv series|director=[[Hiroaki Sakurai]]|producer={{Collapsible list|{{ubl|Sayako Matsumura|Takashi Umemoto|Tomoya Negishi|Jun Fukuda|Ryouichi Ishihara|Shinobu Satou|Hitoshi Yagi|Hideyuki Yamazaki|Naoki Matsushita}}}}|writer=[[Michiko Yokote]] <!--Due to how different the producers are each season, probably best not to combine the infoboxes-->|music=[[Psychic Lover]]|studio=[[J.C.Staff]]|licensee={{English anime licensee|AUS=[[Madman Entertainment]]|NA=[[Crunchyroll]]}}|network=[[TV Tokyo]], [[TV Aichi]], [[TV Osaka]], [[TV Hokkaido]]|network_en=|first=July 4, 2016|last=December 25, 2016|episodes=120{{efn|The first season was originally aired as 120 episodes, but recompiled into a 24-episode format afterwards.}}|episode_list=List of The Disastrous Life of Saiki K. episodes}} {{Infobox animanga/Game|title=Saiki Kusuo no Psi Nan: Shijō Psi Dai no Psi Nan!?|developer=[[Bandai Namco Entertainment#Bandai Namco Studios|Bandai Namco Studios]]|publisher=[[Bandai Namco Entertainment]]|genre=|platforms=[[Nintendo 3DS]]|released=November 10, 2016}} {{Collapsed infobox section begin}} {{Infobox animanga/Video|type=tv series|title=2nd Season|director=Hiroaki Sakurai|producer={{Collapsible list|{{ubl|Sayako Matsumura|Takashi Umemoto|Kaori Itou|Yasushi Uchida|Mai Ogiwara|Kentarou Anai|Souya Kiyota|Takahiro Fujii|Souji Miyagi|Tatsuo Shibano}}}}|writer=Michiko Yokote|music=Psychic Lover|studio=J.C.Staff|licensee={{English anime licensee|AUS=Madman Entertainment|NA=Crunchyroll}}|network=TV Tokyo, TV Aichi, TV Osaka, TV Hokkaido|network_en=|first=January 17, 2018|last=June 27, 2018|episodes=24|episode_list=List of The Disastrous Life of Saiki K. episodes}} {{Infobox animanga/Video|type=tv series|title=The Disastrous Life of Saiki K.: Conclusion|director=Hiroaki Sakurai|producer={{Collapsible list|{{ubl|Sayako Matsumura|Takashi Umemoto|Kaori Itou|Kentarou Anai|Souya Kiyota|Takahiro Fujii|Souji Miyagi|Tatsuo Shibano}}}}|writer=Michiko Yokote|music=Psychic Lover|studio=J.C.Staff|licensee={{English anime licensee|AUS=Madman Entertainment|NA=Crunchyroll}}|network=TV Tokyo, TV Aichi, TV Osaka, TV Hokkaido|network_en=|released=December 28, 2018|episodes=1{{efn|The third season aired as two episodes combined into one 45 minute television special.}}|episode_list=List of The Disastrous Life of Saiki K. episodes}} {{Infobox animanga/Video|type=ona|title=The Disastrous Life of Saiki K.: Reawakened|director=Hiroaki Sakurai|producer={{Collapsible list|{{ubl|Sayako Matsumura|Takashi Umemoto|Mai Ogiwara|Kaori Itou|Kentarou Anai|Souya Kiyota|Takahiro Fujii|Souji Miyagi|Tatsuo Shibano|Shiotto Nakayama|Takashi Fujita}}}}|writer=Michiko Yokote|music=Psychic Lover|studio=J.C.Staff|licensee=[[Netflix]]|released=December 30, 2019|episodes=6|episode_list=List of The Disastrous Life of Saiki K. episodes}} {{Infobox animanga/Other|title=Live-action film|content=* ''[[The Disastrous Life of Saiki K. (film)|The Disastrous Life of Saiki K.]]'' (2017)}} {{Collapsed infobox section end}} {{Infobox animanga/Footer|portal=yes}}
''Is sraith [[manga]] Seapánach é "'''The Disastrous Life of Saiki K.'''"'' (Japanese: 斉木楠雄のΨ難, Hepburn: ''Saiki Kusuo no Sai-nan'') a scríobh agus a tharraingíonn le Shūichi Asō .Tar éis sraith chaibidil one-shot a foilsíodh ó 2010 go 2011, cuireadh an manga ar shraith in iris manga shōnen Shueisha '''''"Weekly Shōnen Jump"''''' ó Bhealtaine 2012 go Feabhra 2018.
Is sraith teilifís [[anime]] a raibh cóiriú ar manga a léiriú le [[J.C.Staff]], ag rith ó Iúil 2016 go Noillaig 2018. Scannán craoladh beo a stiúradh le Yuichi Fukuda and bhí [[Kento Yamazaki]] sa phríomhpháirt ag [[Columbia Pictures]] ([[Sony Pictures Entertainment Japan]]) agus [[Asmik Ace]] cuireadh sé ar fáil i rith Deireadh Fómhair 2017.<ref name="natalie160801">{{cite web|url=http://natalie.mu/eiga/news/196418|language=ja|script-title=ja:山崎賢人が「斉木楠雄のΨ難」で主演、監督は「銀魂」も手がける福田雄一|website=[[Natalie (website)|Natalie]]|publisher=Natasha, Inc.|date=2016-08-01|access-date=2016-08-01|archive-date=June 27, 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200627010016/https://natalie.mu/eiga/news/196418|url-status=live}}</ref> Sraith anime le sé eipeasóid ainm a chur ar "'''''The Disastrous Life of Saiki K.: Reawakened'''" a'' craoladh ''ar'' [[Netflix]] i Nollaig 2019.
Moladh an tsraith "'''''The Disastrous Life of Saiki K."''''' agus '''"''Disastrous Life of Saiki K.: Reawakened"''''' go mór as a cuid aisteoirí glórtha cumasacha, a scéalaíocht tharraingteach agus a ghreann nathánach
== Premise ==
Is Dálta ard-scoile é Kusuo Saiki le Rún mór—Tá an-chuid cumhacht Síceach díffrúla aige ar nós [[sícicinéis]] agus [[Teileapórtáil chandamach|teileapórtáil]]. Cuireann Kusuo trioblóid air féin le a chuid cumhacht a choinnigh faoi cheilt ar dhaoine, mar ba mhaith leis gnáth saol a fháil; Mar shampla in [https://saikikusuo-no-psinan.fandom.com/wiki/An_Ugly_Bolt_Out_of_the_Blue eipeasóid 11 séasúr 2.]. I rith an straith, Faigheann Kusuo go minic é féin i cás coiméideach ina úsáideann sé a chuid cumhacht chun an suíomh a ceartú. Isteach an seó, tá go leor carachtair uathúla ann, gach duine le a bhfadhbanna féin .
Faoi dheireadh, faigheann Kusuo "limiter" óna dheartháir níos sine go ag baint a chumas síceach. Ach sa deireadh, faigheann sé a chumas arís.
== Media ==
=== Manga ===
{{See also|List of The Disastrous Life of Saiki K. chapters{{!}}List of ''The Disastrous Life of Saiki K.'' chapters}} Scríobh agus léirigh ''The Disastrous Life of Saiki K.'' le Shūichi Asō. Foilsíodh an chéad chaibidil in eagrán Samhraidh 2010 de ''[[Jump Next!]]'' ar Lúnasa 16, 2010.<ref>{{cite web|url=https://natalie.mu/comic/news/36225|language=ja|script-title=ja:ジャンプNEXTで「バクマン」作中作、ラッコ×青葉コラボ|website=[[Natalie (website)|Natalie]]|publisher=Natasha, Inc.|date=August 16, 2010|access-date=June 19, 2020|archive-date=October 31, 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201031030414/https://natalie.mu/comic/news/36225|url-status=live}}</ref> Foilsíodh caibidlí go neamhrialta in Weekly Shōnen Jump ón 9 Bealtaine go dtí an 21 Samhain, 2011 <ref>{{cite web|url=https://natalie.mu/comic/news/49070|language=ja|script-title=ja:「こち亀」1700回突破でネタ大募集!麻生周一読み切りも|website=[[Natalie (website)|Natalie]]|publisher=Natasha, Inc.|date=May 9, 2011|access-date=June 19, 2020|archive-date=October 31, 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201031054354/https://natalie.mu/comic/news/49070|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.shonenjump.com/j/weeklyshonenjump/next.html|language=ja|script-title=ja:次週の週刊少年ジャンプ No.50号 ★11月21日(月)発売予定★|website=shonenjump.com|publisher=[[Shueisha]]|access-date=June 19, 2020|archive-date=November 18, 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20111118042434/http://www.shonenjump.com:80/j/weeklyshonenjump/next.html|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.shonenjump.com/j/weeklyshonenjump|language=ja|script-title=ja:今週の週刊少年ジャンプ No50号|publisher=[[Shueisha]]|access-date=June 19, 2020|archive-date=November 22, 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20111122065629/http://www.shonenjump.com/j/weeklyshonenjump/}}</ref> agus in eagrán Geimhridh 2012 de Jump Next! ar an 26 Nollaig, 2011.<ref>{{cite web|url=https://natalie.mu/comic/news/61847|language=ja|script-title=ja:「めだかボックス」球磨川禊の番外編がジャンプNEXT!に|website=[[Natalie (website)|Natalie]]|publisher=Natasha, Inc.|date=December 26, 2011|access-date=June 19, 2020|archive-date=November 1, 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201101101412/https://natalie.mu/comic/news/61847|url-status=live}}</ref>
=== Light novel ===
Ar Bealtaine 4, 2013, Gearrscéal a ainmniú ''Saiki Kusuo no Psi-nan - Extra Story of Psychics'' a d'eisiúint, tár éis, d'eisíodh ''Saiki Kusuo no Psi-nan - Extra Story of Psychics 2'' in Iúil 2014.
=== Video games ===
''Saiki Kusuo no Sai-nan: Shijō Psi Dai no Psi Nan!?'', déanta ag [[Bandai Namco Studios]] agus arna fhoilsiú ag [[Bandai Namco Entertainment]] do [[Nintendo 3DS]], a tháinig sé amach November 10, 2016.<ref>{{cite web|url=http://www.animenewsnetwork.com/news/2016-07-10/the-disastrous-life-of-saiki-k-gets-3ds-game/.104082|last=Hodgkins|first=Crystalyn|title=The Disastrous Life of Saiki K. Gets 3DS Game|website=[[Anime News Network]]|date=July 10, 2016|access-date=July 10, 2016|archive-date=July 11, 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160711114631/http://www.animenewsnetwork.com/news/2016-07-10/the-disastrous-life-of-saiki-k-gets-3ds-game/.104082|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.siliconera.com/2016/09/05/saiki-kusuo-no-psy-nans-3ds-game-releases-japan-november-10-2016/|last=Sato|title=Saiki Kusuo no Psy-nan's 3DS Game Releases In Japan On November 10, 2016|website=[[Siliconera]]|date=5 September 2016|access-date=16 April 2018|archive-date=April 16, 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180416080600/http://www.siliconera.com/2016/09/05/saiki-kusuo-no-psy-nans-3ds-game-releases-japan-november-10-2016/|url-status=live}}</ref>
=== Live-action film ===
{{Main|The Disastrous Life of Saiki K. (film){{!}}''The Disastrous Life of Saiki K.'' (film)}}
== Notes ==
{{Notelist}}
== References ==
{{Reflist}}
== External links ==
* {{Official website|http://www.shonenjump.com/j/rensai/saiki.html}} {{in lang|ja}}
* {{Anime News Network|manga|15544}}
* {{imdb title|6354518|The Disastrous Life of Saiki K.|(anime series)}}
{{The Disastrous Life of Saiki K.}} {{Weekly Shōnen Jump - 2010–2019|state=collapsed}} {{J.C.Staff}} {{J.C.Staff OVAs}}
qxjzj74v3flby3dpejfw85rvr38xy8i
1271614
1271489
2025-06-26T09:54:33Z
Whatsupb
67428
1271614
wikitext
text/x-wiki
''Is sraith [[manga]] Seapánach é "'''The Disastrous Life of Saiki K.'''"'' (Japanese: 斉木楠雄のΨ難, Hepburn: ''Saiki Kusuo no Sai-nan'') a scríobh agus a tharraingíonn le Shūichi Asō.Tar éis sraith chaibidil one-shot a foilsíodh ó 2010 go 2011, cuireadh an manga ar shraith in iris manga shōnen Shueisha '''''"Weekly Shōnen Jump"''''' ó Bhealtaine 2012 go Feabhra 2018.
Is sraith teilifís [[anime]] a raibh cóiriú ar manga a léiriú le [[J.C.Staff]], ag rith ó Iúil 2016 go Noillaig 2018. Scannán craoladh beo a stiúradh le Yuichi Fukuda and bhí [[Kento Yamazaki]] sa phríomhpháirt ag [[Columbia Pictures]] ([[Sony Pictures Entertainment Japan]]) agus [[Asmik Ace]] cuireadh sé ar fáil i rith Deireadh Fómhair 2017.<ref name="natalie160801">{{Lua idirlín|url=https://natalie.mu/eiga/news/196418|teideal=山崎賢人が「斉木楠雄のΨ難」で主演、監督は「銀魂」も手がける福田雄一|údar=Natasha Inc|language=ja|work=映画ナタリー|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> Sraith anime le sé eipeasóid ainm a chur ar "'''''The Disastrous Life of Saiki K.: Reawakened'''" a'' craoladh ''ar'' [[Netflix]] i Nollaig 2019.
Moladh an tsraith "'''''The Disastrous Life of Saiki K."''''' agus '''"''Disastrous Life of Saiki K.: Reawakened"''''' go mór as a cuid aisteoirí glórtha cumasacha, a scéalaíocht tharraingteach agus a ghreann nathánach
== Premise ==
Is Dálta ard-scoile é Kusuo Saiki le Rún mór—Tá an-chuid cumhacht Síceach díffrúla aige ar nós [[sícicinéis]] agus [[Teileapórtáil chandamach|teileapórtáil]]. Cuireann Kusuo trioblóid air féin le a chuid cumhacht a choinnigh faoi cheilt ar dhaoine, mar ba mhaith leis gnáth saol a fháil; Mar shampla in [https://saikikusuo-no-psinan.fandom.com/wiki/An_Ugly_Bolt_Out_of_the_Blue eipeasóid 11 séasúr 2.]. I rith an straith, Faigheann Kusuo go minic é féin i cás coiméideach ina úsáideann sé a chuid cumhacht chun an suíomh a ceartú. Isteach an seó, tá go leor carachtair uathúla ann, gach duine le a bhfadhbanna féin.
Faoi dheireadh, faigheann Kusuo "limiter" óna dheartháir níos sine go ag baint a chumas síceach. Ach sa deireadh, faigheann sé a chumas arís.
== Media ==
=== Manga ===
{{See also|List of The Disastrous Life of Saiki K. chapters{{!}}List of ''The Disastrous Life of Saiki K.'' chapters}} Scríobh agus léirigh ''The Disastrous Life of Saiki K.'' le Shūichi Asō. Foilsíodh an chéad chaibidil in eagrán Samhraidh 2010 de ''[[Jump Next!]]'' ar Lúnasa 16, 2010.<ref>{{Lua idirlín|url=https://natalie.mu/comic/news/36225|teideal=ジャンプNEXTで「バクマン」作中作、ラッコ×青葉コラボ|údar=Natasha, Inc.|language=ja|work=コミックナタリー|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> Foilsíodh caibidlí go neamhrialta in Weekly Shōnen Jump ón 9 Bealtaine go dtí an 21 Samhain, 2011 <ref>{{Lua idirlín|url=https://natalie.mu/comic/news/49070|teideal=「こち亀」1700回突破でネタ大募集!麻生周一読み切りも|údar=Natasha, Inc.|language=ja|work=コミックナタリー|dátarochtana=2025-06-26}}</ref><ref>{{Lua idirlín|url=https://natalie.mu/comic/news/49070|teideal=「こち亀」1700回突破でネタ大募集!麻生周一読み切りも|údar=Natasha Inc|language=ja|work=コミックナタリー|dátarochtana=2025-06-26}}</ref><ref>{{Lua idirlín|url=http://www.shonenjump.com/j/weeklyshonenjump/|teideal=今週の週刊少年ジャンプ|集英社『週刊少年ジャンプ』公式サイト shonenjump.com|údar=集英社|work=www.shonenjump.com|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> agus in eagrán Geimhridh 2012 de Jump Next! ar an 26 Nollaig, 2011.<ref>{{Lua idirlín|url=https://natalie.mu/comic/news/61847|teideal=「めだかボックス」球磨川禊の番外編がジャンプNEXT!に|údar=Natasha Inc|language=ja|work=コミックナタリー|dátarochtana=2025-06-26}}</ref>
=== Light novel ===
Ar Bealtaine 4, 2013, Gearrscéal a ainmniú ''Saiki Kusuo no Psi-nan - Extra Story of Psychics'' a d'eisiúint, tár éis, d'eisíodh ''Saiki Kusuo no Psi-nan - Extra Story of Psychics 2'' in Iúil 2014.
=== Video games ===
''Saiki Kusuo no Sai-nan: Shijō Psi Dai no Psi Nan!?'', déanta ag [[Bandai Namco Studios]] agus arna fhoilsiú ag [[Bandai Namco Entertainment]] do [[Nintendo 3DS]], a tháinig sé amach November 10, 2016.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.animenewsnetwork.com/news/2016-07-10/the-disastrous-life-of-saiki-k-gets-3ds-game/.104082|teideal=The Disastrous Life of Saiki K. Gets 3DS Game|dáta=2025-06-26|language=en|work=Anime News Network|dátarochtana=2025-06-26}}</ref><ref>{{Lua idirlín|url=https://www.siliconera.com/saiki-kusuo-no-psy-nans-3ds-game-releases-japan-november-10-2016/|teideal=Saiki Kusuo no Psy-nan’s 3DS Game Releases In Japan On November 10, 2016|údar=Sato|dáta=2016-09-05|language=en-US|work=Siliconera|dátarochtana=2025-06-26}}</ref>
== Notes ==
{{Notelist}}
== References ==
{{Reflist}}
== External links ==
* {{Official website|http://www.shonenjump.com/j/rensai/saiki.html}} {{in lang|ja}}
* {{Anime News Network|manga|15544}}
* {{imdb title|6354518|The Disastrous Life of Saiki K.|(anime series)}}
{{The Disastrous Life of Saiki K.}} {{Weekly Shōnen Jump - 2010–2019|state=collapsed}} {{J.C.Staff}} {{J.C.Staff OVAs}}
fgoqsohwrvx7otfenw7mj7634i4qr5e
Úsáideoir:Werseral/Clár Dubh
2
119776
1271479
1271475
2025-06-25T12:12:10Z
Werseral
67427
pictuir
1271479
wikitext
text/x-wiki
Is rapálaí [[Meiriceánach]] é '''Kendrick Lamar''' (a rugadh ar an 17ú Meitheamh, 1987) ó [[Compton]] i g[[California]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.britannica.com/biography/Kendrick-Lamar|teideal=Kendrick Lamar {{!}} Songs, Albums, Not Like Us, & Discography {{!}} Britannica|dáta=2025-06-19|language=en|work=www.britannica.com|dátarochtana=2025-06-23}}</ref>. Thug Lamar faoi a ghairm cheoil agus é sna déaga faoin leasainm K-Dot, nuair a scaoil sé téip measctha a bhailigh aird áitiúil agus shínigh sé leis an lipéad ceol indie Top Dawg Entertainment, bunaithe i gCarson. Thosaigh Lamar ag gnóthú mór-aitheantas i 2010, tar éis gur scaoil sé a chéad téip measctha miondíola, ''Overly Dedicated''. I 2011 scaoil sé an albam neamhspleách ''Section.80,'' ar a bhí a chéad singil, "''HiiiPoWeR''". Faoin am seo, bhí sé tar éis comhoibriú le roinnt ceoltóirí iomráiteach sa tionscal hip-hap, ar nós The Game, Snoop Dogg, Busta Rhymes agus Lil Wayne.
Rinne Lamar socrú le na mór-lipéid ceol ''Aftermath'' agus ''Interscope Records'' i 2012. Scaoladh a chéad albam ar mór-lipéad, ''good kid, m.A.A.d city'', i mí Dheireadh Fómhar 2012 agus fuair sé moladh mór ó na léirmheastóirí.
== Dioscliosta ==
* ''Section.80'' (2011)
* ''good kid, m.A.A.d city'' (2012)
* ''To Pimp a Butterfly'' (2015)
* ''Gan ainm Gan máistrithe'' (2016)
* ''DAMANTA.'' (2017)
* ''Máistir Morale agus na Steppers Mór'' (2022)
* ''GNX'' (2024)
Is rapálaí, amhránaí, cumadóir amhrán agus léiritheoir taifead Meiriceánach é Kendrick Lamar Duckworth (rugadh 17 Meitheamh, 1987). Meastar gurb é ceann de na rapálaithe is mó riamh é, agus bronnadh Duais [[Pulitzer Prize|Pulitzer]] don Cheol air in 2018, agus ba é an chéad cheoltóir lasmuigh de na seánraí clasaiceacha agus [[Snagcheol|snagcheoil]] a fuair an gradam.
Rugadh Lamar i [[Compton|Compton, California]], agus thosaigh sé ag scaoileadh ceoil faoin ainm stáitse K.Dot agus é ag freastal ar scoil ard. Shínigh sé le Top Dawg Entertainment (TDE) in 2005 agus chomhbhunaigh sé an sárghrúpa hip hop Black Hippy ansin. Tar éis scaoileadh a chéad albam rap malartach Section.80 in 2011, fuair Lamar conradh comhpháirteach le Dr. Dre's Aftermath Entertainment agus Interscope Records. Tháinig sé chun cinn lena dhara halbam faoi thionchar an rap gangsta Good Kid, M.A.A.D City (2012), a tháinig chun bheith ar an albam stiúideo hip hop is faide a bhí ar na cairteacha i stair Billboard 200; d'ainmnigh Rolling Stone é mar an t-albam coincheapa is mó riamh. Sa bhliain 2015, scóráil Lamar a chéad singil uimhir a haon ar Billboard Hot 100, tar éis dó a bheith ar athmheascadh "Bad Blood" le Taylor Swift, agus d'eisigh sé a thríú halbam, To Pimp a Butterfly (2015), a chuir hip-hop le chéile le seánraí ceoil stairiúla Afracach-Mheiriceánacha ar nós [[snagcheol]], funk, agus soul, agus ba é an chéad cheann de shé albam uimhir a haon as a chéile ar Billboard 200 é.
Lean rath criticiúil agus tráchtála Lamar ar aghaidh lena cheathrú halbam R&B agus pop-chluasach Damn (2017), rud a thug a dhara singil uimhir a haon sna Stáit Aontaithe, "Humble", mar thoradh air. Choimeád sé amhráin bhunaidh do fhuaimrian an scannáin Black Panther in 2018, agus ainmníodh é do Ghradam an Acadaimh don Amhrán Bunaidh is Fearr don singil deich barr sna Stáit Aontaithe "All the Stars". Rinne a chúigiú halbam Mr. Morale & the Big Steppers (2022), iniúchadh pearsanta agus chríochnaigh sé a thréimhse le TDE agus Aftermath. As a achrann le Drake in 2024 agus a shéú halbam GNX (2024) tháinig na hamhráin uimhir a haon sna Stáit Aontaithe "Like That", "Not Like Us", "Squabble Up" agus "Luther" chun cinn. Bhuaigh an dara ceann cúig Ghradam Grammy, lena n-áirítear Amhrán na Bliana agus Taifead na Bliana, an líon is airde riamh. Ba é an t-amhrán deireanach an t-amhrán uimhir a haon is faide a bhí ag Lamar ar an Billboard Hot 100, ag caitheamh 13 seachtaine ar bharr an chairt.
Tá gradaim éagsúla faighte ag Lamar, lena n-áirítear 22 Ghradam Grammy (an tríú ceann is mó a bhuaigh rapálaí), Gradam Primetime Emmy, Gradam Brit, 5 Ghradam Ceoil Mheiriceánach, 7 nGradam Ceoil Billboard, 11 Ghradam Ceoil Físeáin MTV (lena n-áirítear 2 bhua Físeán na Bliana), agus 37 Gradam Hip Hop BET, líon is airde riamh. Liostáil Time é mar dhuine de na 100 duine is mó tionchar ar domhan in 2016. Cuireadh trí cinn dá shaothair san áireamh in athbhreithniú Rolling Stone in 2020 ar na 500 Albam is Mó riamh. Bhris a chlár leath-ama Super Bowl LIX in 2025 taifid lucht féachana, le 133.5 milliún lucht féachana sa tír. Lasmuigh den cheol, bhunaigh Lamar an comhlacht cruthaitheach PGLang agus chuaigh sé i mbun scannánaíochta lena chomhpháirtí cruthaitheach fadtréimhseach, Dave Free.
== Saol luath ==
'''Rugadh Kendrick Lamar Duckworth ar an 17 Meitheamh, 1987, i gCompton, California.''' Is é an chéad leanbh é de Kenneth "Kenny" Duckworth, iar-ghníomhaí sa gheilleagar coiriúil, agus Paula Oliver<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.spin.com/2012/10/kendrick-lamar-not-your-average-everyday-rap-savior/|teideal=Kendrick Lamar: Not Your Average Everyday Rap Savior|údar=Jessica Hopper|dáta=2012-10-09|language=en-US|work=SPIN|dátarochtana=2025-06-23}}</ref>, gruaigeadóir. Tugadh an t-ainm Kendrick air i ndiaidh Eddie Kendricks, amhránaí agus cumadóir ó The Temptations. Rugadh a thuismitheoirí i ndeisceart [[Chicago, Illinois|Chicago]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.rollingstone.com/music/music-news/the-trials-of-kendrick-lamar-33057/|teideal=The Trials of Kendrick Lamar|údar=Josh Eells|dáta=2015-06-22|language=en-US|work=Rolling Stone|dátarochtana=2025-06-23}}</ref> agus bhog siad go Compton i 1984 chun éalú ó chultúr na nganganna, áit ar bhí baint ag a athair leis an ngrúpa Gangster Disciples.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.billboard.com/music/music-news/kendrick-lamar-billboard-cover-story-on-new-album-iggy-azalea-police-violence-the-rapture-6436268/|teideal=Billboard Cover: Kendrick Lamar on Ferguson, Leaving Iggy Azalea Alone and Why ‘We’re in the Last Days’|údar=Gavin Edwards|dáta=2015-01-09|language=en-US|work=Billboard|dátarochtana=2025-06-23}}</ref>
Bhí Lamar ina aonán go dtí go raibh sé seacht mbliana d’aois agus tuairiscíodh é mar dhuine uaigneach ag a mháthair.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.spin.com/2012/10/kendrick-lamar-not-your-average-everyday-rap-savior/|teideal=Kendrick Lamar: Not Your Average Everyday Rap Savior|údar=Jessica Hopper|dáta=2012-10-09|language=en-US|work=SPIN|dátarochtana=2025-06-23}}</ref>Ina dhiaidh sin, rugadh a bheirt dheartháireacha agus a dheirfiúr níos óige, an gnóthaisí Kayla Sawyer (née Duckworth)<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.billboard.com/pro/kendrick-lamar-damn-no-1-album-billboard-200/|teideal=Kendrick Lamar Earns Third No. 1 Album on Billboard 200 Chart With Biggest Debut of 2017|údar=Keith Caulfield|dáta=2017-04-23|language=en-US|work=Billboard|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>. Tá a ghaolta ina measc an t-imreoir cispheile Nick Young agus an rapálaí Baby Keem.<ref>{{Lua idirlín|url=https://uproxx.com/music/baby-keem-family-ties-kendrick-lamar/|teideal=Baby Keem Announces ’Family Ties’ Featuring His Cousin Kendrick Lamar|dáta=2021-08-24|language=en-US|work=UPROXX|dátarochtana=2025-06-24}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.complex.com/sports/a/paul-palladino/interview-nick-young-talks-style-his-cousin-kendrick-lamar-and-his-experience-with-a-fire-extinguisher|teideal=Interview: Nick Young Talks Style, His Cousin Kendrick Lamar and His Experience With a Fire Extinguisher|language=en-us|work=Complex|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>
Chónaigh Lamar agus a theaghlach i dtithe tacaíochta Section 8, bhí siad ag brath ar leasa sóisialta agus stampaí bia, agus bhí siad gan dídean ar feadh tréimhsí. Cé nach raibh sé ina bhall de ghrúpa gang ar leith, d'fhás sé suas le baill ghrúpaí coiriúla cosúil le Westside Pirus.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.billboard.com/music/music-news/kendrick-lamar-billboard-cover-story-on-new-album-iggy-azalea-police-violence-the-rapture-6436268/|teideal=Billboard Cover: Kendrick Lamar on Ferguson, Leaving Iggy Azalea Alone and Why ‘We’re in the Last Days’|údar=Gavin Edwards|dáta=2015-01-09|language=en-US|work=Billboard|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>
D'fhás Lamar suas le dearcadh laige spioradálta, cé go raibh sé ag freastal ar sheirbhísí na hEaglaise ó am go chéile agus go múineadh sé an Bíobla dá sheanmháthair.<ref>{{Cite news|url=http://buzzfeed.com/reggieugwu/the-radical-christianity-of-kendrick-lamar|teideal=The Radical Christianity Of Kendrick Lamar|language=en|work=BuzzFeed|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> Mheas sé go raibh na searmanais "folamh" agus "aon-taobhach," rud a chuir isteach air mar pháiste.<ref>{{Cite news|url=http://djbooth.net/features/2017-04-28-kendrick-lamar-god-response|teideal=Kendrick Lamar Responded to Our Article About His Fear of God|language=en|work=DJBooth|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>
Tar éis dó taifead dá ghuth a chluinstin den chéad uair, tháinig suim aige sa rap.<ref>{{Lua idirlín|url=https://hiphopdx.com/news/id.33671/title.kendrick-lamar-recalls-when-he-first-wanted-to-rap|teideal=Kendrick Lamar Recalls When He First Wanted To Rap|údar=HipHopDX- https://hiphopdx.com|dáta=2015-05-01|language=en|work=HipHopDX|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> Chuir sé aithne ar chruachás na bpóilíní agus na foréigean sráide nuair a bhí sé cúig bliana d’aois, nuair a chonaic sé dúnmharú le linn lámhach ó charr. Dúirt sé le NPR Music go raibh tionchar mór aige air: "Rinne sé rud éigin dom ansin agus ansin. Lig sé dom a thuiscint nach rud amháin atá á fheiceáil agam é seo, ach b'fhéidir go mbeidh orm a bheith cleachtaithe leis."<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.rollingstone.com/music/music-features/kendrick-lamar-the-rolling-stone-interview-199817/|teideal=Kendrick Lamar: The Best Rapper Alive on Bono, Mandela, Stardom and More|údar=Brian Hiatt|dáta=2017-08-09|language=en-US|work=Rolling Stone|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>
Sa scoil, bhí Lamar ina mhac léinn ciúin agus faireach, a bhí go maith go acadúil agus a bhí ag fulaingt le stammering.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.laweekly.com/born-and-raised-in-compton-kendrick-lamar-hides-a-poets-soul-behind-pussy/|teideal=Born and raised in Compton, Kendrick Lamar Hides a Poet's Soul Behind "Pussy & Patron" - LA Weekly|údar=Rebecca Haithcoat|dáta=2011-01-20|language=en-US|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> Mhol a mhúinteoir chéad ghrád é chun [[scríbhneoir]] a bheith ann tar éis di é a chluinstin ag úsáid an fhocail "audacity"<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.complex.com/music/a/insanul-ahmed/kendrick-lamar-interview-new-album-going-broke-dr-dre|teideal=Cover Story Uncut: Kendrick Lamar On Being Afraid of Goin...|language=en|work=Complex|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> go ceart. Mar mhac léinn seachtú grád ag Vanguard Learning Center, tugadh isteach é do dhánadóireacht ag a mhúinteoir Béarla, Regis Inge<ref>{{Cite news|url=https://www.thenation.com/article/culture/kendrick-lamar-butterfly-effect-book-excerpt/|teideal=Kendrick Lamar’s Poetic Awakening|údar=Marcus J. Moore|dáta=2020-10-08|language=en-US|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>. Chuir Inge an fhoirm litríochta seo isteach ina churaclam mar fhreagairt do na teannas rása atá ag méadú i measc a mhic léinn. Trína nasc le hip-hop, staidéaríodh Lamar rím, meafair agus dhá chiall, rud a chuir grá aige don chumadóireacht amhrán: "Is féidir leat do chuid mothúchán go léir a chur síos ar phíosa páipéir, agus déanfaidh siad ciall duit. Thaitin sé liom sin."<ref>{{Cite news|url=https://www.thenation.com/article/culture/kendrick-lamar-butterfly-effect-book-excerpt/|teideal=Kendrick Lamar’s Poetic Awakening|údar=Marcus J. Moore|dáta=2020-10-08|language=en-US|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>
In ionad tascanna a dhéanamh do ranganna eile, scríobhfadh Lamar liricí ina nótaí. Bhí a chuid scríbhneoireachta tosaigh go hiomlán maslach, ach chabhraigh sé leis dul i ngleic lena tráma síceolaíoch agus le dúlagar, a bhí aige le linn a óige. Rinne Inge ról ríthábhachtach ina fás intleachtúil, ag cáineadh a stór focal go minic agus ag moladh spreagthachtaí chun a chuid próis a neartú.<ref>{{Cite news|url=https://www.thenation.com/article/culture/kendrick-lamar-butterfly-effect-book-excerpt/|teideal=Kendrick Lamar’s Poetic Awakening|údar=Marcus J. Moore|dáta=2020-10-08|language=en-US|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>
== Gairme ==
=== '''2003–2008: Beginnings''' ===
Le linn na meánscoile, ghlac Lamar leis an ainm stáitse K.Dot agus thosaigh sé ag freestyling agus ag rapáil i mbabhtaí i scoil.<ref>{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2022/12/27/magazine/kendrick-lamar-dave-free.html|teideal=Kendrick Lamar’s New Chapter: Raw, Intimate and Unconstrained|údar=Mitchell S. Jackson|dáta=2022-12-27|language=en-US|work=The New York Times|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> Tharraing a chuid léirithe aird mac léinn eile, Dave Free, a thaistil ó Inglewood chun féachaint air ag rapáil. Chruthaigh siad cairdeas tapa de bharr a ngrá don hip-hop agus don chlár grinn teilifíse ''Martin''. Thaifead siad ceol le chéile i ngaráiste a bhí curtha in oiriúint ag Free agus i staidéar i mbruachbhaile Hyde Park a dheartháir níos sine. Bhí cuid de na chéad léirithe ag Lamar ar siúl i gclub grinn "fíor-ghhetto" agus taobh thiar de shiopa tatúnna. Bhí Free mar “hype man” aige ag an am sin, agus a dheartháir níos sine mar bhainisteoir agus DJ dó.
Thaifead Lamar cúig mhixteip i gcaitheamh na [[2000idí|2000idí;]] an chéad cheann, ''Youngest Head Nigga in Charge (Hub City Threat: Minor of the Year)'', eisíodh é ar an 15 Aibreán 2003 trí Konkrete Jungle Musik. Bhí an chuid is mó de na mixtapes bunaithe ar fhreestyles thar rithimí ó amhráin hip-hop cháiliúla.
I sraith athbhreithnithe siar do ''Rolling Stone'', mhol Mosi Reeves tuiscint “gan locht” Lamar ar rithim agus amú, a bhí le feiceáil i ''Hub City Threat: Minor of the Year'', ach cháin sé a chuid liricí mar “clumsy” agus dúirt sé go raibh a shreabhadh "ró-chosúil le Jay-Z agus Lil Wayne"<ref name=":0">{{Lua idirlín|url=https://www.rollingstone.com/music/music-album-reviews/mixtape-primer-reviewing-kendrick-lamars-pre-fame-output-126139/|teideal=Mixtape Primer: Reviewing Kendrick Lamar's Pre-Fame Output|údar=Mosi Reeves|dáta=2017-07-14|language=en-US|work=Rolling Stone|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>.Bhí Free, a bhí ag obair mar theicneoir ríomhaireachta, ag iarraidh ríomhaire a dheisiú nuair a thug sé an mixtape do Anthony "Top Dawg" Tiffith, léiritheoir ceoil. Bhí Tiffith tógtha le cumais atá ag fás Lamar agus d’iarr sé air triail a dhéanamh d’fhonn dul isteach ina lipéad neamhspleách nua, Top Dawg Entertainment (TDE).<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.forbes.com/sites/zackomalleygreenburg/2016/01/04/meet-dave-free-kendrick-lamars-30-under-30-manager/|teideal=Meet Dave Free, Kendrick Lamar's 30 Under 30 Manager|údar=Zack O'Malley Greenburg|language=en|work=Forbes|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Le linn na trialach, rinne Lamar freestyling do Tiffith agus don fheidhmeannach ceirníní Terrence "Punch" Henderson ar feadh dhá uair an chloig – rud a chuir iontas ar Henderson ach mearbhall ar Tiffith. Tairgeadh conradh taifeadta dó le TDE i 2005, áit ar shínigh sé in éineacht le Jay Rock mar chuid den chéad bhaisc ealaíontóirí sa lipéad. Nuair a shínigh sé, cheannaigh sé sciar mionlaigh sa lipéad ar shuim nach bhfuil ar eolas.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.billboard.com/music/features/kendrick-lamar-anthony-tiffith-interview-billboard-cover-story-2017-7964649/|teideal=Kendrick Lamar and Anthony ‘Top Dawg’ Tiffith on How They Built Hip-Hop’s Greatest Indie Label|údar=Datwon Thomas|dáta=2017-09-14|language=en-US|work=Billboard|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>
Bhí tréimhse ghearr ag Lamar mar gharda slándála agus é ag tosú ag obair le Jay Rock i stiúideo taifeadta TDE. Tháinig caidreamh láidir idir é, Ab-Soul agus Schoolboy Q, rud a chuir le cruthú an tsárghrúpa hip-hop, Black Hippy.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.latimes.com/archives/blogs/pop-hiss/story/2010-08-17/jay-rock-kendrick-lamar-ab-soul-and-schoolboy-q-form-quasi-supergroup-black-hippy|teideal=Jay Rock, Kendrick Lamar, Ab-Soul and Schoolboy Q form quasi-supergroup Black Hippy|dáta=2010-08-17|language=en-US|work=Los Angeles Times|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> D’eisigh Lamar a dara mixtape, ''Training Day'', ar an 30 Nollaig 2005.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.rollingstone.com/music/music-album-reviews/mixtape-primer-reviewing-kendrick-lamars-pre-fame-output-126139/|teideal=Mixtape Primer: Reviewing Kendrick Lamar's Pre-Fame Output|údar=Mosi Reeves|dáta=2017-07-14|language=en-US|work=Rolling Stone|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Mhol Reeves éagsúlacht an léirithe agus an coincheap “feidhmithe go maith”, a bhí bunaithe ar an scannán ó 2001. I 2006, shínigh Lamar conradh forbairt ealaíontóra le Def Jam Recordings agus bhí sé le cloisteáil ar dhá shingil le The Game. Chuir sé go mór le chéad dá mhixteip Jay Rock, ''Watts Finest Vol. 1'' agus ''Watts Finest Vol. 2: The Nickerson Files''. Cuireadh Lamar as Def Jam sa deireadh tar éis dó bualadh le huachtarán agus POF na cuideachta, Jay-Z; thug sé cur síos ina dhiaidh air mar “ceann de na cásanna sin nach raibh mé réidh dó.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.complex.com/music/a/brian-josephs/things-you-didnt-know-about-kendrick-lamar|teideal=22 Things You Didn't Know About Kendrick Lamar|language=en|work=Complex|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>” D’eisigh Lamar agus Jay Rock mixtape chomhoibríoch darb ainm ''No Sleep 'til NYC'' ar an 24 Nollaig 2007. Dúirt Reeves gur “seisiún cypher spraíúil” a bhí ann, “níos mó ná sin ná níos lú.”
=== '''2009-2011 Ró-thiomanta agus Roinn .80''' ===
Scaoileadh tríú mixtape Lamar, ''C4'', ar an 30 Eanáir 2009, mar thionscadal ómóis do ''Tha Carter III'' (2008) le Lil Wayne, agus fuair sé tacaíocht ó Wayne féin.<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.datpiff.com/Kendrick-Lamar-C4-mixtape.32334.html|teideal=Kendrick Lamar - C4 Hosted by DJ Ill Will, DJ Dave|work=DatPiff|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Mhothaigh Reeves gur "ómós míthreorach a bhí ann do albam a bhí bliain d'aois agus cloiste cheana ag cách.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.rollingstone.com/music/music-album-reviews/mixtape-primer-reviewing-kendrick-lamars-pre-fame-output-126139/|teideal=Mixtape Primer: Reviewing Kendrick Lamar's Pre-Fame Output|údar=Mosi Reeves|dáta=2017-07-14|language=en-US|work=Rolling Stone|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>" Ó mhí Feabhra go mí Iúil, thaistil sé le The Game ar a ''LAX Tour'' mar hype man do Jay Rock.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.xxlmag.com/nipsey-hussle-desus-mero/|teideal=Nipsey Hussle Remembers When The Game Carried the West Coast|údar=Michael SaponaraMichael Saponara|dáta=2018-02-28|language=en|work=XXL Mag|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Níor thaitin sé le Lamar go raibh a ainm stáitse ag tarraingt aird óna fhíor-fhéiniúlacht, agus chinn sé ar é a scor. Roghnaigh sé a chéad ainm agus a ainm lár mar aitheantas gairmiúil, agus mheas sé go raibh an t-athrú sin mar chuid dá fhás mar ealaíontóir.
Don EP ainmnithe ina dhiaidh féin (2009),<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.2dopeboyz.com/2009/12/31/kendrick-lamar-kendrick-lamar-freep/|teideal=Kendrick Lamar – Kendrick Lamar (FreEP) {{!}} 2dopeboyz|language=en-US|work=www.2dopeboyz.com|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> thréig Lamar próiseas cruthaitheach na mixtapes agus dhírigh sé ar thionscadal a bhí bunaithe go mór ar a chumadóireacht féin thar léiriúchán “álainn ach brónach.<ref name=":0" />” D’fhostaigh Reeves an EP mar “an chéad tionscadal a sheas amach” ina shaol gairmiúil, ag moladh an atmaisféir mhailíseach a bhí ann. Mhothaigh sé gur thug sé seo ábhar misnigh dó i ndiaidh na cáinte a fuair sé as ''C4''.
'''Lamar ag seinm in Sound Academy sa bhliain 2011, roimh scaoileadh ''Section.80'''''
Tar éis dó margadh foilsithe ceoil a dhéanamh le Warner/Chappell Music<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.billboard.com/pro/kendrick-lamar-new-publishing-deal/|teideal=Kendrick Lamar Eyeing New Publishing Deal: Sources|údar=Billboard Staff|dáta=2018-01-16|language=en-US|work=Billboard|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>, d’eisigh Lamar a cheathrú mixtape, ''Overly Dedicated'', ar an 14 Meán Fómhair 2010. Ba é an chéad tionscadal a bhí ar fáil le ceannach trí shiopaí digiteacha.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.vulture.com/2017/04/what-does-kendrick-lamars-overly-dedicated-say-about-damn.html|teideal=What Does Kendrick Lamar’s Overly Dedicated Tell Us About DAMN.?|údar=Paul Thompson|dáta=2017-04-13|language=en|work=Vulture|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> D’fhéach Reeves ar ''Overly Dedicated'' mar “bua páirteach” a léirigh athrú ina stíl scríbhneoireachta. Shroich an mixtape uimhir 72 ar chairt ''Top R&B/Hip-Hop Albums'' de chuid ''Billboard''<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.billboard.com/music/music-news/chart-juice-kendrick-lamars-good-kid-maad-city-rules-rbhip-hop-474364/|teideal=Chart Juice: Kendrick Lamar’s ‘good kid, m.A.A.d city’ Rules R&B/Hip-Hop Albums|údar=Rauly Ramirez|dáta=2012-11-01|language=en-US|work=Billboard|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> D’fhill Lamar mar hype man do Jay Rock den dara huair le linn ''Independent Grind Tour'' Tech N9ne, áit ar cuireadh ''Overly Dedicated'' in aithne do Dr. Dre<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.hiphopdx.com/index/news/id.20658/title.kendrick-lamar-says-good-kid-maad-city-will-sound-nothing-like-section80|teideal=Kendrick Lamar Says "good kid, m.A.A.d City" Will Sound "Nothing" Like "Section.80" {{!}} Get The Latest Hip Hop News, Rap News & Hip Hop Album Sales {{!}} HipHop DX|údar=HipHopDX - http://www.hiphopdx.com|language=en|work=www.hiphopdx.com|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>. Tar éis dó an físeán ceoil don amhrán “Ignorance Is Bliss” a fheiceáil ar [[YouTube]], rinne Dre teagmháil le Lamar agus bhí sé ag súil go n-oibreodh sé leis agus le Snoop Dogg ar a albam neamchríochnaithe, ''Detox''. Chomh maith leis sin, smaoinigh sé ar é a shíniú lena lipéad féin, ''Aftermath Entertainment'', agus spreag ealaíontóirí mar [[J. Cole]] é chun é sin a dhéanamh.<ref>{{Lua idirlín|url=http://www1.hiphopdx.com/index/news/id.13463/title.kendrick-lamar-reacts-to-dr-dres-cosign-considering-aftermath|teideal=Kendrick Lamar Reacts To Dr. Dre's Cosign, Considering Aftermath {{!}} Get The Latest Hip Hop News, Rap News & Hip Hop Album Sales {{!}} HipHopDX|language=en|work=www1.hiphopdx.com|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>
Bhí caidreamh gairid ag Lamar le Nitty Scott<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.vladtv.com/article/220171/no-panty-nitty-scott-on-what-she-learned-while-dating-kendrick-lamar|teideal=EXCLUSIVE: No Panty: Nitty Scott on What She Learned While Dating Kendrick Lamar|údar=Jessica T|language=en|work=www.vladtv.com|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>, agus cuireadh é ar liosta ''Freshman Class'' 2011 de chuid ''XXL''.<ref>{{Cite news|url=http://mtv.com/news/r02jyh/xxl-magazine-freshmen|teideal='XXL' Magazine Unveils 2011 'Freshman' Class|language=en|work=MTV|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> D’eisigh sé a chéad albam stiúideo, ''Section.80'', ar an 2 Iúil 2011, le tacaíocht ón bpríomh-singil "HiiiPower". D’fhiosraigh an t-albam stíleanna hip-hop comhfhiosacha agus malartacha agus rinne sé turgnamh le léiriúchán “iomlán lom” stíle snagcheoil. Measann Ogden Payne ó ''Forbes'' gur “tús a bhí ann leis an gcaoi a n-éiríonn le [Lamar] tráchtaireacht shóisialta a chomhcheangal le móréilimh.” Ba é ''Section.80'' an chéad uair a bhí Lamar ar chairt ''Billboard 200'', áit a shroich sé uimhir 113. Díoladh thart ar 5,000 cóip sa chéad seachtain, in ainneoin go raibh beagán clúmhille ó na meáin mhóra.Chun an t-albam a chur chun cinn, sheinn Lamar i láthair i láthair i bhféilte beaga agus ar champais ollscoile ar fud na Stát Aontaithe. Ghlaoigh Snoop Dogg, Dr. Dre agus The Game air mar “Rí Nua an Chósta Thiar” le linn léirithe in Iarthar Los Angeles.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.complex.com/music/a/alex-gale/20-legendary-hip-hop-concert-moments|teideal=20 Legendary Hip-Hop Concert Moments|language=en|work=Complex|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> I rith na bliana, bhí sé le cloisteáil ar ''The R.E.D. Album'' le The Game, ''All 6’s and 7’s'' le Tech N9ne, ''The Wonder Years'' le 9th Wonder, agus ''Take Care'' le Drake.
=== '''2012–2013:''' '''''Good Kid, M.A.A.D City''''' ===
[[Íomhá:Kendrick Lamar Pitchfork 2012.jpg|mion|Lamar ag seinm ag Féile Ceoil Pitchfork in 2012.]]
Thosaigh Lamar ag pleanáil a dara halbam sular eisíodh ''Section.80''.<ref>{{Lua idirlín|url=https://hiphopdx.com/news/id.15137/title.kendrick-lamar-hoping-to-release-studio-album-next-year|teideal=Kendrick Lamar Hoping To Release Studio Album Next Year|údar=HipHopDX- https://hiphopdx.com|dáta=2011-05-16|language=en|work=HipHopDX|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Ó mhí Feabhra go mí Aibreán 2012, d’oscail sé seónna do Drake ar a ''Club Paradise Tour''.<ref>{{Cite news|url=http://www.mtv.com/news/1673059/drake-club-paradise-tour-asap-rocky-kendrick-lamar/|teideal=Drake 'Fought' For Intimate Campus Dates Over Stadium Tour|language=en|work=MTV News|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Thosaigh sé ag obair le J. Cole ar albam comhoibríoch thart ar an am sin. Ar an 14 Feabhra, d’eisigh Lamar an t-amhrán "Cartoon & Cereal" ar fáil le híoslódáil dhigiteach – rian ina raibh Gunplay<ref>{{Lua idirlín|url=https://djbooth.net/features/2015-07-06-kendrick-lamar-cartoons-cereal/|teideal=Inside Kendrick Lamar’s Unreleased Classic, “Cartoons & Cereal”|dáta=2015-07-06|language=en-US|work=DJBooth|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> le cloisteáil freisin.
Ar an 8 Márta, thuairiscigh ''The Fader'' go raibh Lamar tar éis conradh taifeadta comhfhiontair a shíniú le ''Aftermath Entertainment'' agus ''Interscope Records''; faoi théarmaí an chonartha, lean TDE ar aghaidh mar a lipéad príomhúil<ref>{{Cite news|url=http://rapfix.mtv.com/2012/03/08/kendrick-lamar-signs-with-interscope-aftermath/|teideal=Kendrick Lamar, Black Hippy Ink Deals With Interscope And Aftermath|work=RapFix|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>. Eisíodh a chéad singil tráchtála, "The Recipe" le Dr. Dre, ar raidió rithimeach ar an 2 Aibreán.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.complex.com/pigeons-and-planes/a/pigeonsandplanes/kendrick-lamar-ft-dr-dre-the-recipe|teideal=Kendrick Lamar ft. Dr. Dre - "The Recipe"|language=en|work=Complex|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>
Eisíodh ''Good Kid, M.A.A.D City'', dara halbam Lamar agus an chéad cheann faoi lipéad móra, ar an 22 Deireadh Fómhair 2012.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.billboard.com/music/music-news/kendrick-lamar-aap-rocky-announce-album-release-dates-482540/|teideal=Kendrick Lamar, A$AP Rocky Announce Album Release Dates|údar=Hannah Gilman|dáta=2012-06-27|language=en-US|work=Billboard|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> D’oibrigh sé le léiritheoirí ar nós Pharrell Williams, Hit-Boy, Scoop DeVille, Jack Splash, agus T-Minus chun albam atmaisféarach hip-hop Cósta Thiar a chruthú le tionchair láidre ó gangsta rap.<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.hiphopdx.com/index/news/id.20658/title.kendrick-lamar-says-good-kid-maad-city-will-sound-nothing-like-section80|teideal=Kendrick Lamar Says "good kid, m.A.A.d City" Will Sound "Nothing" Like "Section.80" {{!}} Get The Latest Hip Hop News, Rap News & Hip Hop Album Sales {{!}} HipHop DX|údar=HipHopDX - http://www.hiphopdx.com|language=en|work=www.hiphopdx.com|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Bhí an chéad singil, "Swimming Pools (Drank)", ar an gcéad singil a shroich 20 barr chairt Billboard Hot 100 sna Stáit Aontaithe. Bhain singil eile cosúil le "Backseat Freestyle", "Poetic Justice", agus "Bitch, Don't Kill My Vibe" rath tráchtála measartha amach.<ref>{{Lua idirlín|url=https://pitchfork.com/news/49631-watch-kendrick-lamar-and-drake-star-in-a-story-of-love-and-murder-in-the-video-for-poetic-justice/|teideal=Watch: Kendrick Lamar and Drake Star in a Story of Love and Murder in the Video for "Poetic Justice"|údar=Carrie Battan|dáta=2013-02-22|language=en-US|work=Pitchfork|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Fuair ''Good Kid, M.A.A.D City'' moladh leathan ó léirmheastóirí, a mhol scríbhneoireacht neamh-líneach Lamar agus an scóip théamach. Mhol Greg Kot ó ''Chicago Tribune'' é as casadh nó fiú díomaoine a thabhairt do steiréitíopaí gangsta ar albam a bhí "lán de ghreann, castacht agus na guthanna éagsúla i gceann [Lamar]". Chuir an t-albam tús ar uimhir a dó ar ''Billboard 200'' le 242,000 cóip díolta sa chéad seachtain – díolacháin tosaigh is airde na bliana ag rapálaí fireann. Sháraigh ''Good Kid, M.A.A.D City'' albam ''The [[Eminem]] Show'' (2002) mar an t-albam stiúideo hip-hop is faide ar chairt ''Billboard 200''.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.forbes.com/sites/bryanrolli/2019/09/18/kendrick-lamars-good-kid-maad-city-surpasses-eminems-the-eminem-show-to-become-longest-charting-hip-hop-studio-album-on-billboard-200/|teideal=With ‘Good Kid, M.A.A.D City,’ Kendrick Lamar Tops Eminem For Billboard 200’s Longest-Charting Hip-Hop Studio Album|údar=Bryan Rolli|language=en|work=Forbes|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> I mí Dheireadh Fómhair 2022, ba é an chéad albam stiúideo hip-hop a chaith níos mó ná deich mbliana as a chéile ar an gcairt.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.complex.com/music/a/cmplxtara-mahadevan/kendrick-good-kid-maad-city-first-hip-hop-album-10-years-billboard-200|teideal=Kendrick Lamar's ‘Good Kid, M.A.A.D. City’ Spends 10 Succ...|language=en|work=Complex|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>
Ó Mheán Fómhair go Deireadh Fómhair 2012, bhí Lamar ina phríomhcheoltóir ar an ''BET Music Matters Tour'' le Black Hippy agus Stalley.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.complex.com/music/a/daniel-isenberg/photo-recap-kendrick-lamar-schoolboy-q-ab-soul-and-stalley-rock-bets-music-matters-tour-in-dc|teideal=Photo Recap: Kendrick Lamar, ScHoolboy Q, Ab-Soul, and St...|language=en|work=Complex|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Bhuaigh sé an gradam Liriceoir na Bliana ag na ''BET Hip Hop Awards'', agus bhí sé le cloisteáil ar an singil "Fuckin' Problems" le ASAP Rocky in éineacht le Drake agus 2 Chainz, a shroich barr 10 i SAM.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.billboard.com/music/music-news/aap-rocky-teams-with-drake-2-chainz-kendrick-lamar-on-f-kin-474573/|teideal=A$AP Rocky Teams With Drake, 2 Chainz & Kendrick Lamar on ‘F–kin’ Problem’|údar=Jason Lipshutz|dáta=2012-10-18|language=en-US|work=Billboard|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> In 2013, thug Lamar faoi dhá chamchuairt mar phríomhcheoltóir: camchuairt náisiúnta ar champais ollscoile le Steve Aoki, agus a chéad chamchuairt idirnáisiúnta.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.usatoday.com/story/life/music/2013/04/18/kendrick-lamar-steve-aoki-college-tour/2094467/|teideal=Kendrick Lamar, Steve Aoki bring 'verge culture' to campus|údar=Chloe Kent, USA TODAY Collegiate Correspondent|language=en-US|work=USA TODAY|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Bhí sé ag streachailt le dúlagar, ciontacht mar tharrthálaí agus smaointe féinmharaithe le linn ócáidí poiblíochta, tar éis dó cloisteáil faoi bhás trí chara dlúth.<ref>{{Lua idirlín|url=https://consequence.net/2015/04/kendrick-lamar-struggled-with-depression-and-suicidal-thoughts-while-recording-to-pimp-a-butterfly/|teideal=Kendrick Lamar struggled with depression and suicidal thoughts while recording To Pimp A Butterfly|dáta=2015-04-03|language=en|work=Consequence|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Ó Dheireadh Fómhair go Nollaig 2013, d’oscail Lamar seónna do Kanye West ar a ''Yeezus Tour'', in ainneoin easaontais óna lipéad agus a fhoireann bhainistíochta. Baisteadh é don dara huair ag tús na camchuairte, agus d’fhulaing sé briseadh néarógach ag deireadh na tréimhse sin.Bhí Lamar ina bhuaiteoir trí ghradam ag na ''BET Awards'' agus na ''BET Hip Hop Awards'', lena n-áirítear an gradam don Ealaíontóir Nua is Fearr ag na ''BET Awards''.
Bhí sé le cloisteáil ar sé amhrán i rith na bliana: "YOLO" leis an Lonely Island agus Adam Levine, an remix de "How Many Drinks?" le Miguel, "Collard Greens" le Schoolboy Q, "Control" le Big Sean agus Jay Electronica, "Give It 2 U" le Robin Thicke agus 2 Chainz, agus "Love Game" le Eminem. Cuireadh síos ar a léiriú ar "Control" mar "musclú" don tionscal hip-hop, agus ba é tús a chonspóid fhadtéarmach le Drake. Luaigh ''Rolling Stone'' gur chuir a véarsa an rian i measc na n-amhrán hip-hop ba thábhachtaí den deich mbliana deireanach. Ainmníodh Lamar mar Rapálaí na Bliana ag ''GQ'' in eagrán speisialta ''Men of the Year''. Tar éis fhoilsiú an eisiúna, tharraing Tiffith Lamar siar ó sheinm ag cóisir GQ, agus líomhnaigh sé go raibh "tuairimí ciníocha" i bpróifíl Steve Marsh faoi.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.complex.com/music/a/edwin-ortiz/tde-president-addresses-kendrick-lamar-gq-cover-story-controversy|teideal=TDE CEO Attacks GQ Story on Kendrick Lamar as Having "Rac...|language=en|work=Complex|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>
=== '''2014–2016:''' ''To Pimp a Butterfly'' '''and''' ''Untitled Unmasteredc'' ===
[[Íomhá:Kendrick Lamar WhiteHouse 2016.jpg|mion|Kendrick Lamar i 2016]]
Tar éis dó deireadh a chur lena sheirbhís mar oscailtóir don ''Yeezus Tour'', thosaigh Lamar ag obair ar a thríú albam.<ref>{{Lua idirlín|url=https://pitchfork.com/news/55703-tde-didnt-want-kendrick-lamar-to-do-kanye-wests-yeezus-tour-kendrick-and-kanye-barely-spoke/|teideal=TDE Didn't Want Kendrick Lamar to Do Kanye West's Yeezus Tour, Kendrick and Kanye Barely Spoke|údar=Jeremy Gordon|dáta=2014-06-25|language=en-US|work=Pitchfork|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Fuair sé seacht ainmniúchán ag na ''56ú Gradam Bhliantúil Grammy'' (Eanáir 2014), lena n-áirítear Ealaíontóir Nua is Fearr, Albam Rap is Fearr, agus Albam na Bliana as ''Good Kid, M.A.A.D City''.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.billboard.com/pro/grammy-awards-2014-full-nominations-list-complete-nominees/|teideal=Grammy Awards 2014: Full Nominations List|údar=Billboard Staff|dáta=2013-12-07|language=en-US|work=Billboard|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Ní bhuaigh sé aon duais ag an searmanas, agus cheap roinnt meán go raibh sé sin mar shní isteach air. Roinn Macklemore, a bhuaigh Ealaíontóir Nua is Fearr agus Albam Rap is Fearr, teachtaireacht téacs a sheol sé chuig Lamar tar éis an tsuímh sin, ag gabháil leithscéal as a bhua thar Lamar. Ba chúis leathan díospóireachta, meáin agus memeanna idirlín an eachtra sin. Le linn an tsuímh, rinne Lamar mashup den amhrán "M.A.A.D City" agus "Radioactive" le banna ceoil rac Imagine Dragons, a fuair moladh na gcainteoirí.
D’oscail Lamar do Eminem ar an ''Rapture Tour'' ó Fheabhra go Iúil 2014. Ar an 9 Lúnasa, d’eisigh sé an scannán gearr ''M.A.A.D'', inar aisteoir, coimisinéir agus léiritheoir é, le linn ''Next Fest'' an Sundance Institute. D’eisigh sé an singil cheannais "I" dá thríú albam, ''To Pimp a Butterfly'', ar an 23 Meán Fómhair, a bhuaigh duaiseanna don Feidhmíocht Rap is Fearr agus Amhrán Rap is Fearr ag na ''57ú Gradam Bhliantúil Grammy''. Bhí a léiriú ar "I" mar aoi ceoil ar ''Saturday Night Live'' an-tugtha do na léirmheastóirí comhaimseartha. Bhí sé le cloisteáil ar thrí amhrán in 2014: "It's On Again" le Alicia Keys, "Babylon" le SZA, agus "Never Catch Me" le Flying Lotus. Bhuaigh sé gradam Liriceoir na Bliana don dara huair as a chéile ag na ''BET Hip Hop Awards''.
Bhí ''To Pimp a Butterfly'' sceidealta go dtosódh sé níos déanaí, ach eisíodh é ar an 15 Márta 2015. Chuir an t-albam cineálacha ceoil éagsúla le chéile a bhaineann le ceol Dubh Mheiriceánach, amhail ceol seinnte, funk agus soul. Chun a chroílár a ghabháil, d’fhostaigh Lamar léiritheoirí ar nós Sounwave, Pharrell Williams, Terrace Martin agus Thundercat. Chuir Whitney Alford, fianceé Lamar, guthanna cúlra ar roinnt rian. Bhí singil eile as an albam cosúil le "The Blacker the Berry", "King Kunta", "Alright", agus "These Walls", a raibh rath tráchtála measartha acu. Díoladh 324,000 cóip sa chéad tseachtain, agus tháinig ''To Pimp a Butterfly'' mar an chéad albam uimhir a haon de Lamar ar ''Billboard 200'' agus ''UK Albums Chart''. Dúirt ''Billboard'' gur tharla sé seo i lár tréimhse a raibh teannas ciníoch agus foréigean póilíní le feiceáil go forleathan sna Stáit Aontaithe, agus gur léirigh Lamar bardas amh agus ionsaitheach, chomh maith le rince éifeachtach. Dúirt ''Pitchfork'' gur chuir an t-albam lucht na léirmheasanna ag smaoineamh go domhain faoi cheol.
Bhí a chéad singil uimhir a haon sna Stáit Aontaithe aige trí remix de "Bad Blood" le Taylor Swift. Bhuaigh sé Duais Físeán na Bliana agus Comhoibriú is Fearr ag na ''MTV Video Music Awards'', agus bhuaigh an físeán ceoil do "Alright" Duais an Treoraithe is Fearr. Athchraol Lamar a chuid ranna ar an remix "Bad Blood" ar thacaíocht do fhreagairt Swift dá conspóid leis na maistíneacha ceoil aici. D’oscail sé na ''BET Awards'' le léiriú conspóideach ar "Alright" agus bhuaigh sé Duais do Ealaíontóir Fireann Hip Hop is Fearr. Bhuaigh sé trí dhuaiseanna eile ag na ''BET Hip Hop Awards''. Chun tacaíocht a thabhairt don albam, thosaigh Lamar ar an ''Kunta's Groove Sessions Tour'', a bhí ó Dheireadh Fómhair go Samhain 2015 i mbeagán áiteanna intiomaigh sna Stáit Aontaithe.
Faoi dheireadh na bliana, bhain Lamar 11 ainmniúchán amach ag na ''58ú Gradam Bhliantúil Grammy'' — an líon is mó a fuair rapálaí i rith oíche amháin. Bhí sé ar an gceannaire i measc na mbuaiteoirí le cúig dhuaiseanna: bhí ''To Pimp a Butterfly'' mar Albam Rap is Fearr, bhuaigh "Alright" na duaiseanna do Feidhmíocht Rap is Fearr agus Amhrán Rap is Fearr, bhuaigh "These Walls" an Duais Feidhmíochta Rap/Amhrán Rap-Sung is Fearr, agus bhuaigh "Bad Blood" Duais don Fhíseán Ceoil is Fearr.
Le linn an tsuímh, rinne Lamar meascán molta go hard den amhrán "The Blacker the Berry", "Alright", agus amhrán gan teideal. Bhí amhráin gan teideal déanta aige roimhe seo ar ''The Colbert Report'' (Nollaig 2014) agus ar ''The Tonight Show Starring Jimmy Fallon'' (Eanáir 2016). Tar éis iarratas a fháil ó imreoir cispheile LeBron James na hamhráin sin a roinnt, d’eisigh Lamar a chéad albam comhcheangailte, ''Untitled Unmastered'', ar an 4 Márta 2016. Bhí ann ocht rian gan teideal, dáta agus neamhiomlán, agus scríofa go hiomlán leis féin, a bhí beartaithe a bheith ar ''To Pimp a Butterfly'', agus lean sé ar aghaidh ag iniúchadh stíleanna ceoil seinnte, funk, soul, agus aisteach.
Fuair ''Untitled Unmastered'' moladh na gcainteoirí agus tháinig sé chun barr ''Billboard 200'' le 178,000 aonaid comhionann albam, ag éirí mar an dara tionscadal consecutach uimhir a haon de Lamar. Bhí sé le cloisteáil ar ceithre amhrán rathúla tráchtála i rith na bliana: "Freedom" le Beyoncé, "Don't Wanna Know" le Maroon 5, "Sidewalks" le The Weeknd, agus "Goosebumps" le Travis Scott.
'''2017–2019:''' ''Damn'' '''and''' ''Black Panther: The Album''
[[Íomhá:Kendrick Lamar The DAMN. Tour @ TD Garden (Boston, MA) (36059984926).jpg|mion|""Lamar ar Chamchuairt Damn (2017)."]]
'''Ar an 1 Márta, 2017, le linn scéal clúdaigh do ''T'', dhearbhaigh Lamar go raibh sé ag obair ar a cheathrú albam, ''Damn''.'''
Scaoileadh an t-aonad cur chun cinn ''“The Heart Part 4”'' ar an 23 Márta, sular scaoileadh an t-aonad ceannais den albam, ''“Humble”'', ar an 30 Márta.
Thosaigh an t-amhrán ag uimhir a dó ar an ''Hot 100'' agus shroich sé barr an tábla sa dara seachtain. Is é an dara aonad seo de Lamar, agus an chéad cheann mar ealaíontóir ceannasach, a shroich barr an tábla.
Scaoileadh ''Damn'' ar an 14 Aibreán. Bhí fuaim níos tráchtála agus níos coitianta aige ná ''To Pimp a Butterfly'', agus rinne sé iniúchadh ar eilimintí R&B agus pop.
Thuairiscigh ''Rolling Stone'' a shonagrafaíocht mar “meascán iontach den sean agus den nua, an sean scoil agus an chéad leibhéal eile.”
D’éirigh le ''Damn'' a bheith ina albam is rathúla go tráchtála do Lamar. Chaith sé ceithre sheachtain neamhchomhleanúnacha ar bharr ''Billboard 200'', ag marcáil a tríú albam as a chéile ag an uimhir a haon, agus thosaigh sé le 603,000 aonaid díolta.
Thosaigh gach ceann de na 14 amhrán ar an albam ar an ''Hot 100'', lena n-áirítear na hamhráin tópa 20 ''“Loyalty”'' agus ''“Love”''.
Ba é ''Damn'' an seachtú albam is mó díolta i 2017, de réir an ''International Federation of the Phonographic Industry'' (IFPI), agus ba é ''“Humble”'' an séú aonad is mó díolta den bhliain.
Faoi Mheitheamh 2018, bhí sé ar an gcéad albam ag rapper nó ealaíontóir aonair a raibh gach amhrán air faighte ag céim óir nó níos airde ón ''Recording Industry Association of America''.
Chun tacú le ''Damn'', thosaigh Lamar ar a chéad turas ceannaire, '''Damn Tour''', idir Iúil 2017 agus Iúil 2018.
Rinne sé $62.7 milliún i dtuilleamh domhanda, ag éirí ar cheann de na turais hip-hop is mó riamh.
Ag na ''2017 MTV Video Music Awards'', d’oscail Lamar an seó le ceolchoirm de ''“DNA”'' agus ''“Humble”''.
Bhí sé ina bhuaiteoir cúig dhuaiseanna ina dhiaidh sin, lena n-áirítear ''Best Hip Hop Video'', ''Best Direction'', agus ''Video of the Year'' do ''“Humble”''; ba í an chéad uair a bhuaigh ealaíontóir duais as físeán a raibh sé i gcomh-thiomsú air.
Le linn na bliana, bhí sé le feiceáil ar an remix do ''“Mask Off”'' le Future, ''“Doves in the Wind”'' le SZA, agus ''“New Freezer”'' le Rich the Kid.
Bhí sé ina bhuaiteoir ''Best Male Hip Hop Artist'' ag na BET Awards, agus bhuaigh ''Damn'' ''Favorite Rap/Hip Hop Album'' ag na American Music Awards.
Scaoileadh eagrán bailithe den albam, ina raibh an liosta amhrán in ord droim ar ais, i Nollaig.
Ar an 4 Eanáir, 2018, d’fhógair Lamar go mbeadh sé ag cur i gcrích agus ag léiriú go heisceachtúil an cheolchlár do ''Black Panther: The Album'', ceolscéal an scannáin 2018.
Scaoileadh é ar 9 Feabhra, le tacaíocht trí aonad rathúla: ''“All the Stars”'', ''“King’s Dead”'', agus ''“Pray for Me”''.
Chuir Lamar guthanna ceannasach agus cúlra ar gach rian den albam, is cuma cén creidiúint, agus tháirg sé ar roinnt amhrán.
Measann léirmheastóirí ceoil go bhfuil ''Black Panther: The Album'' ina shaothar mór, ag moladh liricí agus a thábhachtaí cultúrtha.
Chaith sé dhá sheachtain as a chéile ar bharr ''Billboard 200'' agus bhain sé an taifead sruthú is mó do albam ceolscéil riamh.
D’oscail Lamar na '''60ú Gradaim Bhliantúla Grammy''' le meascán ceolmhar a fuair moladh mór.
Bhí sé ina bhuaiteoir cúig dhuaiseanna ag an seó: ''Damn'' mar ''Best Rap Album'', ''“Humble”'' mar ''Best Rap Performance'', ''Best Rap Song'', agus ''Best Music Video'', agus ''“Loyalty”'' mar ''Best Rap/Sung Performance''.
Bhí ''Damn'' ina bhuaiteoir den '''Duais Pulitzer don Cheol''' ar 16 Aibreán 2018, an chéad uair a fuair saothar ceolmhar lasmuigh de na cineálacha cláirsceach agus ceoil seánnós an gradam sin.
Ó Bealtaine go Meitheamh 2018, bhí Lamar ina cheannródaí ar an '''Championship Tour''' le roinnt ealaíontóirí TDE eile.
Le linn an turais, tháinig conspóid phoiblí leis le Spotify faoi bheartas ábhar agus iompar fuathúil.
Bhí Lamar le feiceáil ar chúig amhrán sa bhliain sin: ''“Dedication”'' le Nipsey Hussle, ''“Mona Lisa”'' le Lil Wayne, ''“Tints”'' le Anderson .Paak, agus ''“Wow Freestyle”'' le Jay Rock; chomh maith, bhí sé ina léiritheoir ar albam Jay Rock, ''Redemption'', agus chuir sé guthanna cúlra ar an dara aonad ''“Win”''.
Bhí ''Black Panther: The Album'' ina bhuaiteoir ''Favorite Rap/Hip-Hop Album'' ag na American Music Awards.
Rinne Lamar a chéad léiriú gníomhaithe mar andúil drugaí sa tsraith dráma coireachta ''Power'' (2018).
Tar éis a dhá thuras ceoil, ghlac sé sos taifeadta ceithre bliana, cé go raibh sé rannpháirteach i saothair Beyoncé (''The Lion King: The Gift''), Schoolboy Q (''Crash Talk''), agus Sir (''Chasing Summer'') i 2019.
Agus a chonradh foilsiúcháin le Warner/Chappell Music ag dul in éag, shínigh Lamar conradh domhanda fadtéarmach le Broadcast Music, Inc. (BMI).
'''2020–2023:''' ''Mr. Morale & the Big Steppers''
'''Ar an 5 Márta, 2020, sheol Lamar agus Dave Free an ghníomhaireacht chruthaitheach PGLang, a raibh cur síos uirthi ag an am mar chuideachta seirbhíse ilteangach agus cairdiúil d’ealaíontóirí.'''
I mí Dheireadh Fómhair, shínigh sé comhaontú riaracháin domhanda le ''Universal Music Publishing Group''.
D’fhógair Lamar trí phost blag i mí Lúnasa 2021 go raibh sé i mbun táirgthe a albam deiridh faoi TDE, ag dearbhú na ráflaí a tháinig chun solais an bhliain roimhe sin gur fhágfadh sé chun díriú ar PGLang.
An tseachtain dár gcionn, tháinig sé le chéile le Baby Keem ar an aonad ''“Family Ties”'', a bhuaigh ''Best Rap Performance'' ag na ''64ú Gradaim Bhliantúla Grammy''.
Rinne Lamar tuilleadh rannpháirteachais ar albam Keem, ''The Melodic Blue'', trí ghuthanna cúlra a chur ar fáil agus trí bheith le feiceáil ar an amhrán ''“Range Brothers”''.
I mí Samhain, chuir sé “taispeántas amharclainne dá thréimhsí ceoil” i láthair le linn a dara ceolchoirm ceannais ag ''Day N Vegas'', agus bhí sé le feiceáil ar albam Terrace Martin, ''Drones''.
Bhí sé ina cheannródaí le chéile ag an seó leath-am ''Super Bowl LVI'' in éineacht le Dr. Dre, Snoop Dogg, Eminem, 50 Cent, agus Mary J. Blige ar an 13 Feabhra, 2022, a bhuaigh ''Primetime Emmy Award'' don ''Outstanding Variety Special (Live)''.
Tar éis dó an t-aonad cur chun cinn ''“The Heart Part 5”'' a scaoileadh, scaoileadh a chúigiú albam, ''Mr. Morale & the Big Steppers'', ar an 13 Bealtaine, 2022.
Bhí tionchar ar an albam dúbailte ó jazz, R&B, trap, agus soul; d’oibrigh Alford mar an príomhscéalaí.
Bhí moladh fairsing ó léirmheastóirí, a d’athbhreithnigh scríbhneoireacht leochaileach Lamar agus an raon léirithe.
Chuaigh gach rian den albam isteach ar an ''Hot 100''; thosaigh a thrí aonad ''“N95”'', ''“Silent Hill”'', agus ''“Die Hard”'' sna ''top-10''.
Díoladh 295,000 aonad sa chéad seachtain, agus d’éirigh ''Mr. Morale & the Big Steppers'' ina cheathrú albam as a chéile le bheith ar an uimhir a haon ar ''Billboard 200''.
Ina dhiaidh sin, bhí sé mar an chéad albam hip-hop den bhliain a shroich billiún sruthú ar ''Spotify''.
Chun tacú le ''Mr. Morale & the Big Steppers'', thosaigh Lamar ar an '''Big Steppers Tour''', a mhair ó Iúil 2022 go Márta 2024.
Rinne an turas $110.9 milliún i dtuilleamh domhanda, ag éirí an turas rap is mó a tháinig air ag an am.
Scríobh, chomhiarracháil agus rinne sé léiriú feidhmiúcháin ar an ngearrscannán a bhí bunaithe ar an amhrán ''“We Cry Together”'', a scaoileadh go domhanda i mí Mheán Fómhair 2022.
Scaoileadh scannán ceoil comhthreomhara don turas, ''Kendrick Lamar Live: The Big Steppers Tour'', i mí na Samhna.
Bhí Lamar ina bhuaiteoir ''Favorite Male Hip Hop Artist'' ag na American Music Awards agus ''Favorite Hip Hop Album'' do ''Mr. Morale & the Big Steppers''.
Fuair sé sé dhuaiseanna ag na BET Hip Hop Awards, lena n-áirítear ''Album of the Year''.
Ag na ''65ú Gradaim Bhliantúla Grammy'', ainmníodh ''Mr. Morale & the Big Steppers'' mar ''Best Rap Album'', agus bhuaigh ''“The Heart Part 5”'' duais ''Best Rap Performance'' agus ''Best Rap Song''.
I mí Bealtaine 2023, bhí Lamar le feiceáil ar leagan neamhspleách den aonad ''“America Has a Problem”'' le Beyoncé agus ar an aonad ''“The Hillbillies”'' le Baby Keem.
Bhí sé ina bhuaiteoir ceithre dhuaise ag na BET Hip Hop Awards agus shocraigh sé ceithre thaifead san am céanna.
Bhí Lamar le feiceáil sa scannán ceolchoirme ''Renaissance: A Film by Beyoncé'' agus rinne sé léiriú feidhmiúcháin ar ghearrscannán Baby Keem bunaithe ar ''The Melodic Blue''.
D’fhág sé a chuid ceangail le Aftermath Entertainment go ciúin agus shínigh sé comhaontú ceadúnaithe nua díreach le ''Interscope''.
=== '''2024–present: Feud with Drake,''' ''GNX''''', Grammy wins and Super Bowl LIX halftime show''' ===
Ar an 9 Feabhra 2025, thug Lamar taispeántas ag seó leathama Super Bowl LIX. Bhí camóga agus léirithe ceoil ó SZA, Samuel L. Jackson, Serena Williams, agus Mustard mar chuid dá sheó chomh maith. Bhris a sheó leathama na taifid maidir le lucht féachana, agus ba é an léiriú Super Bowl is mó a breathnaíodh riamh é, le 133.5 milliún duine ag féachaint air — ag sárú, don chéad uair, sheó leathama Michael Jackson ag Super Bowl XXVII i 1993.
Shínigh sé conradh le comhlacht Paramount Pictures chun scannán grinn a léiriú in éineacht le Free, Trey Parker agus Matt Stone, atá le teacht amach ar an 20 Márta 2026.
Ar an 17 Feabhra, tháinig Lamar chun bheith ar an naoú healaíontóir iomlán agus ar an gcéad rapálaí riamh le breis is 100 milliún éisteoir míosúil ar Spotify. Ina theannta sin, ba é an chéad rapálaí é a raibh trí albam sa 10 mbarr sna Stáit Aontaithe aige ag an am céanna.
Ar an 14 Márta 2025, bhí Lamar le cloisteáil trí huaire ar an albam ''Music'' le Playboi Carti, agus é le feiceáil ar na hamhráin "Backd00r", "Good Credit", agus "Mojo Jojo".
== saol pearsanta ==
<references responsive="1"></references>
Thosaigh Lamar ag dul amach lena bhean chéile Whitney Alford agus iad fós sa mheánscoil. D'fhógair Lamar a ghealltanas do Alford i mí Aibreáin 2015. Chuir siad fáilte roimh a gcéad leanbh, iníon darb ainm Uzi, ar an 26 Iúil 2019. D’úsáid an lánúin an saothar ealaíne ar chlúdach an albaim ''Mr. Morale & the Big Steppers'' chun breith a dara linbh, mac darb ainm Enoch, a fhógairt in 2022.
Is teetotaler é Lamar agus caitheann sé saol saor ó dhrugaí. I gcomhrá in Deireadh Fómhair 2012, dúirt sé gur bhain sé triail as marijuana uair amháin, ach go raibh an blunt líonta le PCP, agus nár bhain sé úsáid as aon drugaí ó shin. I gcomhrá le Starz, dúirt Lamar gur iarr sé ról drugaígh a ghlacadh sa tsraith teilifíse ''Power'', ag rá: “[Is carachtar é Laces] atá ar eolas agam. Tá aithne agam air go maith, ag fás aníos i Compton. Forbraíonn tú grá áirithe dóibh, tuigeann tú, sa bhealach ait sin. Níor mhaith leat aon rud dona a tharlú dóibh, ach tuigeann tú go bhfuil siad contúirteach.”
== Ealaíontacht ==
Is é Tupac Shakur an tionchar is mó ar Lamar, agus tá tionchar aige ar a shaol gairmiúil agus pearsanta araon. Tá ceann dá na cuimhní is luaithe óna óige ná é ag féachaint ar Shakur agus Dr. Dre ag taifeadadh an dara fhíseán ceoil dá singil "California Love" lena athair ag an gCompton Swap Meet. Tá cur síos déanta ag Lamar air féin mar "mhac léinn" ar ealaín agus ar dhearcaí sóisialta agus polaitiúla Shakur.
Cé go measann roinnt foilseachán é mar Shakur na glúine seo, tá sé ag iarraidh a phearsantacht agus a fhéiniúlacht féin a chaomhnú.
=== stíl ceoil ===
Tá cur síos déanta ar nádúr stíl cheoil Lamar mar "frith-fhlambóigeach, inmheánach agus casta." Tá a chuid fréamhacha sa hip hop Cósta Thiar, agus tá sé i gcónaí ag athchruthú a fhuaim trí iniúchadh a dhéanamh ar sheánraí eile. Mar gheall ar an gcaoi ar chuidigh sé leis an lucht éisteachta a leathnú, go háirithe trína tharraingt ar éisteoirí príomhshrutha, déanann léirmheastóirí ceoil cur síos air go ginearálta mar ealaíontóir rap forásach.
Molann sé féin gur ceol gan seánra atá aige, ag míniú i gcomhrá in 2012: "Ní féidir mo cheol a chur i gcatagóir i ndáiríre, is ceol daonna atá ann." Dúirt PopDust gur bhrúigh Lamar teorainneacha an tseánra i gcónaí i rith na 2010idí, deich mbliana a bhí, dar le cuid acu, sainmhínithe ag an hip hop.
Kendrick Lamar marcáil athrú tábhachtach ina ealaín. Murab ionann agus a mheascáin luatha, a raibh rapanna saora orthu bunaithe ar CHR agus singil raidió uirbeacha, bhí an EP seo lán le táirgeadh bunaidh melancólach agus '''"doleful"''' a chuir béim ar a liricí. Bhí táirgeadh '''jazz simplí''' measctha le stíleanna '''rap malartacha''' ar Section.80, le huirlisiú a tharraing ó R&B, boom bap, síceideileachas, agus downtempo. D'fhág Good Kid, M.A.A.D City taobh thiar de thaitneamhachtaí hip hop comhaimseartha trí iniúchadh a dhéanamh ar thaobh suaimhneach, atmaisféarach de '''hip hop an Chósta Thiar''' agus '''gangsta rap'''.
Is amalgam de sheánraí a bhaineann le ceol Mheiriceánach-Afraiceach é '''To Pimp a Butterfly''', go háirithe jazz, funk, agus soul. D'athshainigh sé '''rap jazz''' trí bhéim a chur ar imreoiracht agus aonrú seachas sampláil a úsáid go príomha. Tá socruithe íosta i Damn agus Mr. Morale & the Big Steppers, áit a ndeachaigh Damn i gcion ar éisteoirí príomhshrutha trína '''tháirgeadh pop agus R&B-thionchar''', agus bhí na huirlisiú scaipthe agus saobhadh de Mr. Morale & the Big Steppers ceaptha chun imní agus míchompord a chur ar éisteoirí.
Ba ómós don Chósta Thiar é GNX, le '''sintéiseoirí g-funk, beats agus sreafaí spreagtha ag an gCósta Thiar''', agus gnéithe ó '''rapairí faoi thalamh Los Angeles''' mar Hitta J3, YoungThreat, Peysoh, Lefty Gunplay, Wallie the Sensei, agus Siete7x.
Dúirt duine amháin: Níl stad ná staonadh le cruthaitheacht Kendrick Lamar, duine de na fonnadóirí/ceoltóirí/léiritheoirí is cumasaí atá ag cumadh ceoil faoi láthair. Seo anamcheol comhaimseartha a leanann oidhreacht Marvin Gaye is Curtis Mayfield agus é tiomáinte ag fiosrúcháin feasa fir i dtaobh shochaí na linne, sochaí atá faoi scáth uachtarántachta osréalaí Trump. Níl aon bhéim ar an ’bling’, mar a bhíonn go hiondúil i rap-amhráin, ná ní chloisimíd é ag caitheamh anuas ar mhná. In áit na dtéamaí seanchaite san, ar an albam seo, cloisimid file agus ceoltóir i mbarr a réime ag déanamh domhainmhachnamh ar a ról sa domhan aisteach trína chéile seo.
== goth ==
Measann roinnt asraonta meán go bhfuil Lamar ar an rapálaí is tábhachtaí agus is mó tionchair dá ghlúin. D’ainmnigh Billboard, Forbes agus Vibe é mar an dara rapálaí is fearr riamh, taobh thiar de Jay-Z. Rinne The New York Times cur síos air mar rapálaí teicniúil “lasrach” agus “cuardaitheoir gan staonadh”. Athraíonn a shreabhadh “solúbtha, lúfar” ó mhéadrachtaí díorthaithe go cinn ghiniúna, agus cuimsíonn sé scéimeanna rím inmheánacha agus ilshiollacha. Déantar a chuid rím a ionramháil de ghnáth laistigh de ghnáth-am, rud a ligeann dó rialú mín a dhéanamh ar fhóineolaíocht mhéadrach agus le tuiscint a thabhairt ar éiginnteachtaí foirmiúla cosúil le ceol pop agus rac. Tá cuid dá ionramhálacha rím bunaithe ar stíleanna “solúbtha” na scoile nua a thugann le tuiscint na 1990idí, agus tá cuid eile bunaithe ar eilimintí “docht” na sean-scoile a chuireann i gcuimhne na 1980idí. Úsáideann Lamar sincóipiú go minic ina chuid fonn chun codarsnachtaí a chruthú idir a ábhar liriceach agus a rithimí. Le ''Good Kid, M.A.A.D City'', imríonn sé go saor le fuaimniú, infhilleadh agus seachadadh chun raon mothúchánach an albaim a léiriú.
Moltar Lamar as a thoilteanas a ghuth a úsáid mar uirlis cheoil. Glacann sé le raonta éagsúla cainte, ton, modhnuithe agus dathanna gutha chun pearsantachtaí contrártha a léiriú, mothúcháin shainiúla a phéinteáil, agus scéalta a insint trí charachtair agus pearsain. Tá a réimse falsetto, ar a dtugann sé an “falsetto ghetto”, curtha i gcomparáid le guth Curtis Mayfield. Deir MTV go n-úsáideann Lamar a ghuth ar bhealach a thugann le fios sliocht a théann siar go hobair bhunúsach James Brown sna 1960idí, síceadelia na 1970idí, fantaisíocht “allais” Prince sna 1980idí, agus gangsta rap na 1990idí. Rinne ''The Times'' é a rangú mar an deichiú hamhránaí aonair is fearr den 21ú haois sa bhliain 2023.
== Scríobh amhrán ==
Tugadh an teideal ''“maighistir scéalaíochta”'' do Lamar ag ''The New Yorker'', agus tá sé á mheas mar dhuine de na liriceoirí hip-hap is fearr sa ré nua-aimseartha ag roinnt foilseachán agus ag a phiaraí. Deir Pharrell Williams gurb é a dhéanann a chumadóireacht amhrán speisialta ná go bhfuil sé “an-disciplíneach maidir le hábhar, tuigeann sé gur rud tábhachtach é go mbeadh sé buan, agus tuigeann sé go gcaithfidh sé a bheith ar fheabhas.” Dar le ''American Songwriter'', cé gur ceoltóir, liriceoir agus emcee é Lamar, is ''drámaíodóir, úrscéalaí agus údair gearrscéalta'' é freisin. Tá sé liteartha laistigh den fhoirm ealaíne atá sa cheol. Tarraingíonn a chumadóireacht amhrán machnamhach ar réimse leathan de theicnící liteartha agus scannánaíochta, amhail scitsí hip-hap agus guthanna thar ceol, rud a ligeann don lucht éisteachta leanúint ar chonairí inmheánacha agus seachtracha an scéil. Tá an chumasc atá aige de stíleanna éagsúla scannáin agus a thionchar sonach tar éis a chuid saothar a ardú mar chuid de na cinn is “éadromchróga agus cumhachtaí” sa hip hap, agus chuir sé le dul chun cinn na scéalaíochta sa seánra.
'''Aithnítear Lamar mar cheoltóir agus scríbhneoir''', agus tosaíonn sé a phróiseas scríbhneoireachta le bailiúchán de smaointe réamhphleanáilte a scríobh sé síos thar bhliain amháin. Is minic a spreagann a chuid taithí phearsanta a chuid amhrán, ach faigheann sé smaointe freisin ó dhaoine nua a chasann sé orthu, ó thaisteal, agus ó chultúir dhifriúla a bhlaiseadh. Mar Chríostaí dílis, roinneann sé a chuid bua agus coimhlintí spioradálta ina chuid ceoil.
Is scríbhneoir nótaí díograiseach é Lamar, agus d’fhorbair sé eochairfhocail, frásaí, agus fuaimeanna a chabhraíonn leis na mothúcháin chéanna a mhúscailt is a mhothaigh sé nuair a scríobh sé an chéad leagan den amhrán. Meastar é mar “rapálaí polaitiúil go follasach ach oiriúnach don raidió” ag ''Pitchfork'', agus mar phobalachasach ag ''The Wall Street Journal''. Cuireann sé cáineadh polaitiúil agus tráchtaireacht shóisialta isteach ina chuid amhrán go rialta, go háirithe maidir le cultúr na nAfraiceach-Meiriceánach. I measc na dtéamaí a scrúdaíonn sé tá éagothroime chiníoch, idirdhealú institiúideach, agus cumhachtú na ndaoine gorma. Rinne ''The Guardian'' comparáid idir a cháineadh agus óráid Stát na Aontais, agus chuir ''Billboard'' síos ar a chuid liricí mar “Shakespearúil.” Dúirt ''HuffPost'' gur phíosa iontach iriseoireachta é a shaothar toisc go labhraíonn sé ón bpeirspictíocht a bhaineann le pobail gorma atá faoi leatrom agus go ndéanann sé ionsaí díreach ar na hinstitiúidí atá freagrach as a bpian—rud nach féidir le go leor iriseoirí a bhaint amach.
Déanann Lamar iarracht smaoineamh coincheapúil a iompar trína cheol, “cibé acu is coincheap mór é nó rud chomh mín nach dtuigeann tú é go dtí tar éis 20 éisteacht.” Tá lucht leanúna agus foilsitheoirí tar éis teoiricí a chur ar aghaidh go mbaineann a chuid albam le cineálacha éagsúla na meán cumarsáide. Meastar ''Section.80'' mar bhailiúchán de ghearrscéalta bunaithe ar imeachtaí a chuaigh i bhfeidhm ar ghlúin na mílaoise, cosúil le huachtaránacht Ronald Reagan. Tá struchtúr neamhlineach scéalaíochta ''Good Kid, M.A.A.D City'' curtha i láthair mar ghearrscannán fásta ina n-insítear eispéiris dhian óna óige i gCompton. Cuireadh scóip scannánach an albaim i gcomparáid le scriptanna scríofa ag Martin Scorsese agus Quentin Tarantino.
Léitear ''To Pimp a Butterfly'' mar dán agus mar litir fholamh a dhéanann iniúchadh ar fhreagrachtaí ról-mhúnlaithe agus ar shaol mar dhuine Afracach-Meiriceánach le linn uachtaránacht Barack Obama. Déantar cur síos ar ''Damn'' mar shatire inmheánach a iniúchann dualtachtaí nádúr an duine agus na moráltachta. Tá ''Mr. Morale & the Big Steppers'' múnlaithe cosúil le dráma stáitse, ina mbaintear úsáid as liricí admhálacha bunaithe ar a eispéiris i dteiripe.
== ''Oidhreacht''. ==
Dúirt eagarthóirí ''Insider Inc.'' agus ''CNN'' gur duine de na ceoltóirí is mó tionchair de na 2010idí é Lamar, agus gur athrú mór paraidíme é i hip hop comhaimseartha agus i gcultúr an phobail. Le linn ghluaiseacht ''Black Lives Matter'' agus na n-imeachtaí i ndiaidh toghchán uachtaránachta SAM in 2016, úsáideadh a shaothar mar amhráin agóide.
Dar le William Hoynes, scoláire ar staidéar Meiriceánach agus ar na meáin, cuireann gnéithe forásacha Lamar é i measc ealaíontóirí agus gníomhaithe Afracach-Meiriceánacha eile a “d’oibrigh laistigh agus lasmuigh den phríomhshruth chun frithchultúr a chur chun cinn a sheasann in aghaidh na steiréitíopaí ciníocha atá á scaipeadh i meáin agus i gcultúr faoi úinéireacht bhán.” Dúirt Matt Miller ó ''Esquire'' gur mhúscail Lamar físeáin cheoil mar chineál tráchtaireachta shóisialta le blianta beaga anuas.
Tá ceol Lamar i gcónaí tar éis moladh criticiúil, rath tráchtála, agus tacaíocht ó ealaíontóirí a réitigh an bealach dó a bhaint amach. Meastar gur comhartha é a bhua ar Dhuais Pulitzer gur aithní an mionlach cultúrtha Meiriceánach hip hop mar “mheán ealaíne dlisteanach.” Mhol ealaíontóirí sinsearacha ar nós Nas, Bruce Springsteen, Eminem, Dr. Dre, Prince, agus Madonna a cheol agus a cheardaíocht. Spreag albam deireanach David Bowie, ''Blackstar'' (2016), a shaothar ''To Pimp a Butterfly'', agus mhol a léiritheoir Tony Visconti Lamar mar “bhriseoir rialacha” sa tionscal ceoil.
Ghlaoigh Pharrell Williams air “duine de na scríbhneoirí is mó dár linn” agus chuir sé i gcomparáid le Bob Dylan. Luaitear Lamar freisin mar thionchar láidir ar shaothar ealaíontóirí comhaimseartha éagsúla, lena n-áirítear BTS, Dua Lipa, Tyler, the Creator, Roddy Ricch, agus Rosalía. Measann Lorde gurb é “an t-ealaíontóir is mó tóir agus tionchair i gceol nua-aimseartha.”
== íomhá phoiblí ==
Coinníonn Lamar próifíl phoiblí íseal agus tá aithne air mar dhuine cúthail. Bíonn drogall air labhairt go poiblí faoina shaol pearsanta agus seachnaíonn sé úsáid a bhaint as na meáin shóisialta de ghnáth. Tá sé cinntitheach freisin nuair a bhíonn sé ag plé le príomhshruth na meán, cé go molann iriseoirí a shuaimhneas “cosúil le Zen” agus a phearsantacht shimplí. De réir Lamar féin, tá sé “chomh báite sin i m’eachtra féin taobh amuigh den cháiliúlacht, uaireanta is é sin an t-aon rud atá ar eolas agam. Níor theastaigh uaim riamh a bheith ag lorg aird go géar. Is maith le gach duine aird, ach domsa, ní hé sin mo ghrá.”
Tá a chuid liricí tar éis aird na meán a tharraingt, rud a d’eascair moladh agus conspóid araon. Tá tuairim an phobail faoi Lamar tiontaithe freisin ag na coimhlintí rap éagsúla ina raibh sé páirteach. Cé gur dhearbhaigh roinnt iriseoirí gurbh é buaiteoir a choimhlint phoiblí le Drake, mheas daoine eile gur bua Pyrrhusach a bhí ann mar gheall ar thromchúis na líomhaintí agus scaipeadh faisnéise míchearta ar líne.
Tar éis scaoileadh ''Good Kid, M.A.A.D City'', chuir roinnt asraonta meán síos ar Lamar mar “shlánaitheoir nua-aimseartha an hip hop.” Ní maith le roinnt léirmheastóirí a chur chuige polaitiúil “cráiteach,” rud a fhágann go bhfeictear é mar dhuine a bhfuil casta slánaitheora air. Mar sin féin, dhearbhaigh Lamar é féin mar an “rapálaí is fearr beo” mar gheall ar a nasc pearsanta leis an hip hop. Mhínigh sé do Zane Lowe: “Níl mé á dhéanamh chun amhrán maith amháin a bheith agam, nó rap maith amháin, nó port maith amháin, nó droichead maith amháin. Tá mé á dhéanamh chun é a dhéanamh gach uair, go hiomlán. Agus chun é sin a dhéanamh, caithfidh tú tú féin a spreagadh agus a dhearbhú duit féin—ní do dhuine ar bith eile—gur tusa an duine is fearr. [...] Sin é mo thiomáint agus mo ocras, agus beidh sé sin ionam i gcónaí.”
== fiontar eile ==
=== fiontraíocht ===
Tá cur síos déanta ar Lamar mar ghnóthóir “barántúil” a ghlacann “céimeanna ríofa chun a bhranda a bhunú ón tús” agus nach bhfágann aon rud faoi thimpiste. Téann sé i dtreo rolladh amach albam ar bhealach neamhghnách, ag úsáid “Easter eggs” agus teachtaireachtaí doiléire. Sula scaoileann sé albam stiúideo, roinneann Lamar singil chur chun cinn óna shraith amhrán “The Heart”, atá deartha chun “rithim bhuille a cheoil a bhreathnú.” Tá na téamaí leochaileacha a iniúchadh sna singil neamh-albam tar éis a chaidreamh lena lucht leanúna fiosrach, ar a dtugtar Kenfolk, a neartú.
Tá portfóilió eastáit réadaigh aige a chuimsíonn maoin i California agus i Nua-Eabhrac. I 2011, chruthaigh Lamar amhrán bunaidh leis an léiritheoir Nosaj Thing chun Windows Phone Microsoft a chur chun cinn. Bhí sé le feiceáil in éineacht le DJ Calvin Harris agus an t-amhránaí Ellie Goulding i bhfeachtas margaíochta do Bacardi in 2014.
Mar scairshealbhóir mionlaigh i TDE, bhí sé i gceist go mbeadh Lamar ina léiritheoir feidhmiúcháin ar rannóg scannán an lipéid. Chomhoibrigh sé le American Express ar fheachtais fhógraíochta do Art Basel agus Small Business Saturday, agus is infheisteoir aingil é ar an ardán cruthaithe ceoil EngineEars. Tá comhpháirtíochtaí déanta aige freisin le roinnt dearthóirí faisin agus asraonta. Mar ambasadóir branda, bhí sé páirteach i ndearadh bróga spóirt do Reebok agus Nike, Inc. D’fhorbair sé caidrimh oibre le Grace Wales Bonner agus Martine Rose; trína mbrandaí ainmnithe féin, ghléas siad é do roinnt imeachtaí poiblí. Don bhailiúchán Fómhar/Geimhreadh 2023, ''Twilight Reverie'', d’oibrigh Lamar le Bonner chun fuaimrian na seó a chruthú le Sampha agus Duval Timothy. Trí PGLang, chum sé an ceol agus chomh-dhear sé an stáitse do bhailiúchán haute couture Earrach/Samhradh 2024 de chuid Chanel.
=== Daonchairdis agus an ghníomhaíocha ===
Is tacadóir é Lamar leis an ngluaiseacht ''Black Lives Matter'', agus labhraíonn sé go hoscailte ar son comhionannais chiníoch. In 2012, mhol sé Frank Ocean as teacht amach go poiblí. D’fhorbair sé cairdeas láidir le hiar-uachtarán SAM Barack Obama, tar éis dó oibriú ar fhíseán poiblíochta do thionscnamh Obama, ''My Brother’s Keeper''. Léirigh sé cáineadh ar chéad uachtaránacht Donald Trump agus ar chinneadh stairiúil Chúirt Uachtarach SAM chun ''Roe v. Wade'' a chur ar ceal.
Bhí Lamar mar phríomhcheoltóir ar cheolchoirmeacha carthanachta a thacaigh le heagraíochtaí neamhbhrabúis áitiúla agus idirnáisiúnta. Thug sé síntiús don ''American Red Cross'' i mí na Samhna 2012 chun tacú le híospartaigh Hairicín Sandy. I mí na Nollag 2013, bhronn sé $50,000 ar a iar-mheánscoil, ''Centennial High School'', chun tacaíocht a thabhairt dá roinn cheoil. Chuaigh sé ar chamchuairt bheag i 2014 agus bhronn sé an t-ioncam ar fad ar ''Habitat for Humanity'' agus ar a bhaile dúchais. I mí Iúil 2017, cheannaigh sé veain inrochtana do lucht úsáide cathaoireacha rothaí do lucht leanúna ceathairphléagach.
Glacann sé páirt go rialta i dtiomáint bréagán bliantúil TDE i ''Nickerson Gardens'', agus eagraíonn sé a thiomáint féin i ''Compton''. Ghlac sé páirt i siúlóid síochána i mí an Mheithimh 2020 chun agóid a dhéanamh i gcoinne dúnmharú George Floyd agus marú Breonna Taylor. I mí an Mheithimh 2024, bhí sé i gceannas ar shíntiús $200,000 do 20 carthanas agus tionscnamh pobail i Los Angeles.
== Éachtaí ==
Le linn a ghairme, tá 22 Ghradam Grammy buaite ag Lamar (an tríú líon is mó ag rapálaí riamh), Gradam Emmy Primetime, cúig Ghradam Ceoil Mheiriceánach, 37 nGradam Hip Hop BET (an líon is mó a bhuaigh aon ealaíontóir), 11 Ghradam Ceoil Físeáin MTV (lena n-áirítear dhá bhua Físeán na Bliana), 7 nGradam Ceoil Billboard, agus Gradam Brit. Mar chumadóir amhrán, fuair sé ainmniúcháin do Ghradam an Acadaimh agus do Ghradam Golden Globe. Ag na 58ú Gradaim Grammy, fuair sé an líon ainmniúchán is mó riamh ag rapálaí in aon oíche amháin—11. Ag an 65ú searmanas, ba é an chéad ealaíontóir ó aon seánra a ainmníodh do Albam na Bliana le ceithre albam stiúideo ceannasaí as a chéile ó aimsir Billy Joel (1979–1983).
Tá Lamar le feiceáil ar liostaí cumhachta éagsúla. I 2015, bhí sé ar liosta Power 100 de chuid ''Ebony'' a thugann ómós do cheannairí i bpobal na nAfraiceach-Meiriceánach. Chuir ''Time'' san áireamh é ar a liosta bliantúil de na 100 duine is mó tionchair ar domhan in 2016. Bhí sé ar rangú Celebrity 100 de chuid ''Forbes'' (2019), agus ar a liosta 30 Faoi 30 faoi dhó sa chatagóir ceoil (2014 agus 2018). Cuireadh Lamar san áireamh faoi dhó ar liostaí ''Billboard'' de na rapálaithe is fearr riamh (2015 agus 2023). D’ainmnigh ''Complex'' é mar an rapálaí is fearr beo trí huaire (2013, 2017 agus 2024), agus chuir siad san áireamh é ar a liosta de na 20 rapálaí is fearr ina 20idí trí huaire (2013, 2015, agus 2016). I mBealtaine 2015, dearbhaíodh Lamar mar dheilbhín glúine ag Seanad Stáit California as a chuid ceoil agus daonchairdis. Bhí sé ina mhórmharascail ar Pharáid Nollag Compton, agus bronnadh eochair a bhaile dúchais air mar ionadaí ar a fhorbairt. Bhí sé ina chainteoir céime iontais ag Compton College ar an 7 Meitheamh 2024. Is é an cúigiú fear é a bhí le feiceáil ina aonar ar chlúdach ''Harper’s Bazaar''.
Cuireadh ''Good Kid, M.A.A.D City'', ''To Pimp a Butterfly'', agus ''Damn'' san áireamh i rangú tionsclaíoch ''Rolling Stone'' de na 500 albam is fearr riamh agus na 200 albam hip hop is fearr riamh. Cuireadh ''Good Kid, M.A.A.D City'' ar liosta na hirise de na 100 albam tosaigh is fearr riamh, agus ainmníodh é mar an t-albam coincheapa is fearr riamh. Ainmníodh é mar an seachtú albam is fearr riamh ag Apple Music in 2024. Rangú roinnt foilseachán ''To Pimp a Butterfly'' mar cheann de na halbaim is fearr de na 2010idí, agus measadh “Alright” mar an t-amhrán hip hop is fearr den ré sruthaithe ag Spotify. Ó Feabhra 2023, is é an t-albam is airde rátáil ar an eanaclóipéid ar líne ''Rate Your Music''. Bhuaigh ''Damn'' Duais Pulitzer don Cheol in 2018—an chéad uair a bronnadh an gradam ar shaothar ceoil lasmuigh de na seánraí clasaiceacha agus snagcheoil. Tá a chamchuairt agus ''The Big Steppers Tour'' (2022–2024) i measc na gcamchuairteanna hip hop is mó ioncaim riamh.
== Dioscliosta ==
'''Studio albums'''
* ''Section.80'' (2011)
* ''Good Kid, M.A.A.D City'' (2012)
* ''To Pimp a Butterfly'' (2015)
* ''Damn'' (2017)
* ''Mr. Morale & the Big Steppers'' (2022)
* ''GNX'' (2024)
== ''Scannánliosta'' ==
* ''God Is Gangsta'' (2015)
* ''Quincy'' (2018)
* ''Kendrick Lamar Live: The Big Steppers Tour'' (2022)
* ''Renaissance: A Film by Beyoncé'' (2023)
* ''Piece by Piece'' (2024)
* ''Untitled Trey Parker film'' (2026)
== turas ==
=== príomhghníomh ===
* Good Kid, M.A.A.D City World Tour (2013)
* Kunta's Groove Sessions (2015)
* The Damn Tour (2017–2018)
* The Big Steppers Tour (2022–2024)
=== comhphríomhghníomhartha ===
* The Championship Tour (with Top Dawg Entertainment artists) (2018)
* Grand National Tour (with SZA) (2025)
1. https://www.britannica.com/biography/Kendrick-Lamar
{{Síolta ceol}}
q43q6nykskjugik3zdz83s46do1xknu
1271490
1271479
2025-06-25T14:07:39Z
Werseral
67427
1271490
wikitext
text/x-wiki
Is rapálaí [[Meiriceánach]] é '''Kendrick Lamar''' (a rugadh ar an 17ú Meitheamh, 1987) ó [[Compton]] i g[[California]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.britannica.com/biography/Kendrick-Lamar|teideal=Kendrick Lamar {{!}} Songs, Albums, Not Like Us, & Discography {{!}} Britannica|dáta=2025-06-19|language=en|work=www.britannica.com|dátarochtana=2025-06-23}}</ref>. Thug Lamar faoi a ghairm cheoil agus é sna déaga faoin leasainm K-Dot, nuair a scaoil sé téip measctha a bhailigh aird áitiúil agus shínigh sé leis an lipéad ceol indie Top Dawg Entertainment, bunaithe i gCarson. Thosaigh Lamar ag gnóthú mór-aitheantas i 2010, tar éis gur scaoil sé a chéad téip measctha miondíola, ''Overly Dedicated''. I 2011 scaoil sé an albam neamhspleách ''Section.80,'' ar a bhí a chéad singil, "''HiiiPoWeR''". Faoin am seo, bhí sé tar éis comhoibriú le roinnt ceoltóirí iomráiteach sa tionscal hip-hap, ar nós The Game, Snoop Dogg, Busta Rhymes agus Lil Wayne.
Rinne Lamar socrú le na mór-lipéid ceol ''Aftermath'' agus ''Interscope Records'' i 2012. Scaoladh a chéad albam ar mór-lipéad, ''good kid, m.A.A.d city'', i mí Dheireadh Fómhar 2012 agus fuair sé moladh mór ó na léirmheastóirí.
== Dioscliosta ==
* ''Section.80'' (2011)
* ''good kid, m.A.A.d city'' (2012)
* ''To Pimp a Butterfly'' (2015)
* ''Gan ainm Gan máistrithe'' (2016)
* ''DAMANTA.'' (2017)
* ''Máistir Morale agus na Steppers Mór'' (2022)
* ''GNX'' (2024)
Is rapálaí, amhránaí, cumadóir amhrán agus léiritheoir taifead Meiriceánach é Kendrick Lamar Duckworth (rugadh 17 Meitheamh, 1987). Meastar gurb é ceann de na rapálaithe is mó riamh é, agus bronnadh Duais [[Pulitzer Prize|Pulitzer]] don Cheol air in 2018, agus ba é an chéad cheoltóir lasmuigh de na seánraí clasaiceacha agus [[Snagcheol|snagcheoil]] a fuair an gradam.
Rugadh Lamar i [[Compton|Compton, California]], agus thosaigh sé ag scaoileadh ceoil faoin ainm stáitse K.Dot agus é ag freastal ar scoil ard. Shínigh sé le Top Dawg Entertainment (TDE) in 2005 agus chomhbhunaigh sé an sárghrúpa hip hop Black Hippy ansin. Tar éis scaoileadh a chéad albam rap malartach Section.80 in 2011, fuair Lamar conradh comhpháirteach le Dr. Dre's Aftermath Entertainment agus Interscope Records. Tháinig sé chun cinn lena dhara halbam faoi thionchar an rap gangsta Good Kid, M.A.A.D City (2012), a tháinig chun bheith ar an albam stiúideo hip hop is faide a bhí ar na cairteacha i stair Billboard 200; d'ainmnigh Rolling Stone é mar an t-albam coincheapa is mó riamh. Sa bhliain 2015, scóráil Lamar a chéad singil uimhir a haon ar Billboard Hot 100, tar éis dó a bheith ar athmheascadh "Bad Blood" le Taylor Swift, agus d'eisigh sé a thríú halbam, To Pimp a Butterfly (2015), a chuir hip-hop le chéile le seánraí ceoil stairiúla Afracach-Mheiriceánacha ar nós [[snagcheol]], funk, agus soul, agus ba é an chéad cheann de shé albam uimhir a haon as a chéile ar Billboard 200 é.
Lean rath criticiúil agus tráchtála Lamar ar aghaidh lena cheathrú halbam R&B agus pop-chluasach Damn (2017), rud a thug a dhara singil uimhir a haon sna Stáit Aontaithe, "Humble", mar thoradh air. Choimeád sé amhráin bhunaidh do fhuaimrian an scannáin Black Panther in 2018, agus ainmníodh é do Ghradam an Acadaimh don Amhrán Bunaidh is Fearr don singil deich barr sna Stáit Aontaithe "All the Stars". Rinne a chúigiú halbam Mr. Morale & the Big Steppers (2022), iniúchadh pearsanta agus chríochnaigh sé a thréimhse le TDE agus Aftermath. As a achrann le Drake in 2024 agus a shéú halbam GNX (2024) tháinig na hamhráin uimhir a haon sna Stáit Aontaithe "Like That", "Not Like Us", "Squabble Up" agus "Luther" chun cinn. Bhuaigh an dara ceann cúig Ghradam Grammy, lena n-áirítear Amhrán na Bliana agus Taifead na Bliana, an líon is airde riamh. Ba é an t-amhrán deireanach an t-amhrán uimhir a haon is faide a bhí ag Lamar ar an Billboard Hot 100, ag caitheamh 13 seachtaine ar bharr an chairt.
Tá gradaim éagsúla faighte ag Lamar, lena n-áirítear 22 Ghradam Grammy (an tríú ceann is mó a bhuaigh rapálaí), Gradam Primetime Emmy, Gradam Brit, 5 Ghradam Ceoil Mheiriceánach, 7 nGradam Ceoil Billboard, 11 Ghradam Ceoil Físeáin MTV (lena n-áirítear 2 bhua Físeán na Bliana), agus 37 Gradam Hip Hop BET, líon is airde riamh. Liostáil Time é mar dhuine de na 100 duine is mó tionchar ar domhan in 2016. Cuireadh trí cinn dá shaothair san áireamh in athbhreithniú Rolling Stone in 2020 ar na 500 Albam is Mó riamh. Bhris a chlár leath-ama Super Bowl LIX in 2025 taifid lucht féachana, le 133.5 milliún lucht féachana sa tír. Lasmuigh den cheol, bhunaigh Lamar an comhlacht cruthaitheach PGLang agus chuaigh sé i mbun scannánaíochta lena chomhpháirtí cruthaitheach fadtréimhseach, Dave Free.
== Saol luath ==
'''Rugadh Kendrick Lamar Duckworth ar an 17 Meitheamh, 1987, i gCompton, California.''' Is é an chéad leanbh é de Kenneth "Kenny" Duckworth, iar-ghníomhaí sa gheilleagar coiriúil, agus Paula Oliver<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.spin.com/2012/10/kendrick-lamar-not-your-average-everyday-rap-savior/|teideal=Kendrick Lamar: Not Your Average Everyday Rap Savior|údar=Jessica Hopper|dáta=2012-10-09|language=en-US|work=SPIN|dátarochtana=2025-06-23}}</ref>, gruaigeadóir. Tugadh an t-ainm Kendrick air i ndiaidh Eddie Kendricks, amhránaí agus cumadóir ó The Temptations. Rugadh a thuismitheoirí i ndeisceart [[Chicago, Illinois|Chicago]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.rollingstone.com/music/music-news/the-trials-of-kendrick-lamar-33057/|teideal=The Trials of Kendrick Lamar|údar=Josh Eells|dáta=2015-06-22|language=en-US|work=Rolling Stone|dátarochtana=2025-06-23}}</ref> agus bhog siad go Compton i 1984 chun éalú ó chultúr na nganganna, áit ar bhí baint ag a athair leis an ngrúpa Gangster Disciples.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.billboard.com/music/music-news/kendrick-lamar-billboard-cover-story-on-new-album-iggy-azalea-police-violence-the-rapture-6436268/|teideal=Billboard Cover: Kendrick Lamar on Ferguson, Leaving Iggy Azalea Alone and Why ‘We’re in the Last Days’|údar=Gavin Edwards|dáta=2015-01-09|language=en-US|work=Billboard|dátarochtana=2025-06-23}}</ref>
Bhí Lamar ina aonán go dtí go raibh sé seacht mbliana d’aois agus tuairiscíodh é mar dhuine uaigneach ag a mháthair.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.spin.com/2012/10/kendrick-lamar-not-your-average-everyday-rap-savior/|teideal=Kendrick Lamar: Not Your Average Everyday Rap Savior|údar=Jessica Hopper|dáta=2012-10-09|language=en-US|work=SPIN|dátarochtana=2025-06-23}}</ref>Ina dhiaidh sin, rugadh a bheirt dheartháireacha agus a dheirfiúr níos óige, an gnóthaisí Kayla Sawyer (née Duckworth)<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.billboard.com/pro/kendrick-lamar-damn-no-1-album-billboard-200/|teideal=Kendrick Lamar Earns Third No. 1 Album on Billboard 200 Chart With Biggest Debut of 2017|údar=Keith Caulfield|dáta=2017-04-23|language=en-US|work=Billboard|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>. Tá a ghaolta ina measc an t-imreoir cispheile Nick Young agus an rapálaí Baby Keem.<ref>{{Lua idirlín|url=https://uproxx.com/music/baby-keem-family-ties-kendrick-lamar/|teideal=Baby Keem Announces ’Family Ties’ Featuring His Cousin Kendrick Lamar|dáta=2021-08-24|language=en-US|work=UPROXX|dátarochtana=2025-06-24}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.complex.com/sports/a/paul-palladino/interview-nick-young-talks-style-his-cousin-kendrick-lamar-and-his-experience-with-a-fire-extinguisher|teideal=Interview: Nick Young Talks Style, His Cousin Kendrick Lamar and His Experience With a Fire Extinguisher|language=en-us|work=Complex|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>
Chónaigh Lamar agus a theaghlach i dtithe tacaíochta Section 8, bhí siad ag brath ar leasa sóisialta agus stampaí bia, agus bhí siad gan dídean ar feadh tréimhsí. Cé nach raibh sé ina bhall de ghrúpa gang ar leith, d'fhás sé suas le baill ghrúpaí coiriúla cosúil le Westside Pirus.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.billboard.com/music/music-news/kendrick-lamar-billboard-cover-story-on-new-album-iggy-azalea-police-violence-the-rapture-6436268/|teideal=Billboard Cover: Kendrick Lamar on Ferguson, Leaving Iggy Azalea Alone and Why ‘We’re in the Last Days’|údar=Gavin Edwards|dáta=2015-01-09|language=en-US|work=Billboard|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>
D'fhás Lamar suas le dearcadh laige spioradálta, cé go raibh sé ag freastal ar sheirbhísí na hEaglaise ó am go chéile agus go múineadh sé an Bíobla dá sheanmháthair.<ref>{{Cite news|url=http://buzzfeed.com/reggieugwu/the-radical-christianity-of-kendrick-lamar|teideal=The Radical Christianity Of Kendrick Lamar|language=en|work=BuzzFeed|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> Mheas sé go raibh na searmanais "folamh" agus "aon-taobhach," rud a chuir isteach air mar pháiste.<ref>{{Cite news|url=http://djbooth.net/features/2017-04-28-kendrick-lamar-god-response|teideal=Kendrick Lamar Responded to Our Article About His Fear of God|language=en|work=DJBooth|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>
Tar éis dó taifead dá ghuth a chluinstin den chéad uair, tháinig suim aige sa rap.<ref>{{Lua idirlín|url=https://hiphopdx.com/news/id.33671/title.kendrick-lamar-recalls-when-he-first-wanted-to-rap|teideal=Kendrick Lamar Recalls When He First Wanted To Rap|údar=HipHopDX- https://hiphopdx.com|dáta=2015-05-01|language=en|work=HipHopDX|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> Chuir sé aithne ar chruachás na bpóilíní agus na foréigean sráide nuair a bhí sé cúig bliana d’aois, nuair a chonaic sé dúnmharú le linn lámhach ó charr. Dúirt sé le NPR Music go raibh tionchar mór aige air: "Rinne sé rud éigin dom ansin agus ansin. Lig sé dom a thuiscint nach rud amháin atá á fheiceáil agam é seo, ach b'fhéidir go mbeidh orm a bheith cleachtaithe leis."<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.rollingstone.com/music/music-features/kendrick-lamar-the-rolling-stone-interview-199817/|teideal=Kendrick Lamar: The Best Rapper Alive on Bono, Mandela, Stardom and More|údar=Brian Hiatt|dáta=2017-08-09|language=en-US|work=Rolling Stone|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>
Sa scoil, bhí Lamar ina mhac léinn ciúin agus faireach, a bhí go maith go acadúil agus a bhí ag fulaingt le stammering.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.laweekly.com/born-and-raised-in-compton-kendrick-lamar-hides-a-poets-soul-behind-pussy/|teideal=Born and raised in Compton, Kendrick Lamar Hides a Poet's Soul Behind "Pussy & Patron" - LA Weekly|údar=Rebecca Haithcoat|dáta=2011-01-20|language=en-US|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> Mhol a mhúinteoir chéad ghrád é chun [[scríbhneoir]] a bheith ann tar éis di é a chluinstin ag úsáid an fhocail "audacity"<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.complex.com/music/a/insanul-ahmed/kendrick-lamar-interview-new-album-going-broke-dr-dre|teideal=Cover Story Uncut: Kendrick Lamar On Being Afraid of Goin...|language=en|work=Complex|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> go ceart. Mar mhac léinn seachtú grád ag Vanguard Learning Center, tugadh isteach é do dhánadóireacht ag a mhúinteoir Béarla, Regis Inge<ref>{{Cite news|url=https://www.thenation.com/article/culture/kendrick-lamar-butterfly-effect-book-excerpt/|teideal=Kendrick Lamar’s Poetic Awakening|údar=Marcus J. Moore|dáta=2020-10-08|language=en-US|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>. Chuir Inge an fhoirm litríochta seo isteach ina churaclam mar fhreagairt do na teannas rása atá ag méadú i measc a mhic léinn. Trína nasc le hip-hop, staidéaríodh Lamar rím, meafair agus dhá chiall, rud a chuir grá aige don chumadóireacht amhrán: "Is féidir leat do chuid mothúchán go léir a chur síos ar phíosa páipéir, agus déanfaidh siad ciall duit. Thaitin sé liom sin."<ref>{{Cite news|url=https://www.thenation.com/article/culture/kendrick-lamar-butterfly-effect-book-excerpt/|teideal=Kendrick Lamar’s Poetic Awakening|údar=Marcus J. Moore|dáta=2020-10-08|language=en-US|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>
In ionad tascanna a dhéanamh do ranganna eile, scríobhfadh Lamar liricí ina nótaí. Bhí a chuid scríbhneoireachta tosaigh go hiomlán maslach, ach chabhraigh sé leis dul i ngleic lena tráma síceolaíoch agus le dúlagar, a bhí aige le linn a óige. Rinne Inge ról ríthábhachtach ina fás intleachtúil, ag cáineadh a stór focal go minic agus ag moladh spreagthachtaí chun a chuid próis a neartú.<ref>{{Cite news|url=https://www.thenation.com/article/culture/kendrick-lamar-butterfly-effect-book-excerpt/|teideal=Kendrick Lamar’s Poetic Awakening|údar=Marcus J. Moore|dáta=2020-10-08|language=en-US|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>
== Gairme ==
=== '''2003–2008: Beginnings''' ===
Le linn na meánscoile, ghlac Lamar leis an ainm stáitse K.Dot agus thosaigh sé ag freestyling agus ag rapáil i mbabhtaí i scoil.<ref>{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2022/12/27/magazine/kendrick-lamar-dave-free.html|teideal=Kendrick Lamar’s New Chapter: Raw, Intimate and Unconstrained|údar=Mitchell S. Jackson|dáta=2022-12-27|language=en-US|work=The New York Times|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> Tharraing a chuid léirithe aird mac léinn eile, Dave Free, a thaistil ó Inglewood chun féachaint air ag rapáil. Chruthaigh siad cairdeas tapa de bharr a ngrá don hip-hop agus don chlár grinn teilifíse ''Martin''. Thaifead siad ceol le chéile i ngaráiste a bhí curtha in oiriúint ag Free agus i staidéar i mbruachbhaile Hyde Park a dheartháir níos sine. Bhí cuid de na chéad léirithe ag Lamar ar siúl i gclub grinn "fíor-ghhetto" agus taobh thiar de shiopa tatúnna. Bhí Free mar “hype man” aige ag an am sin, agus a dheartháir níos sine mar bhainisteoir agus DJ dó.
Thaifead Lamar cúig mhixteip i gcaitheamh na [[2000idí|2000idí;]] an chéad cheann, ''Youngest Head Nigga in Charge (Hub City Threat: Minor of the Year)'', eisíodh é ar an 15 Aibreán 2003 trí Konkrete Jungle Musik. Bhí an chuid is mó de na mixtapes bunaithe ar fhreestyles thar rithimí ó amhráin hip-hop cháiliúla.
I sraith athbhreithnithe siar do ''Rolling Stone'', mhol Mosi Reeves tuiscint “gan locht” Lamar ar rithim agus amú, a bhí le feiceáil i ''Hub City Threat: Minor of the Year'', ach cháin sé a chuid liricí mar “clumsy” agus dúirt sé go raibh a shreabhadh "ró-chosúil le Jay-Z agus Lil Wayne"<ref name=":0">{{Lua idirlín|url=https://www.rollingstone.com/music/music-album-reviews/mixtape-primer-reviewing-kendrick-lamars-pre-fame-output-126139/|teideal=Mixtape Primer: Reviewing Kendrick Lamar's Pre-Fame Output|údar=Mosi Reeves|dáta=2017-07-14|language=en-US|work=Rolling Stone|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>.Bhí Free, a bhí ag obair mar theicneoir ríomhaireachta, ag iarraidh ríomhaire a dheisiú nuair a thug sé an mixtape do Anthony "Top Dawg" Tiffith, léiritheoir ceoil. Bhí Tiffith tógtha le cumais atá ag fás Lamar agus d’iarr sé air triail a dhéanamh d’fhonn dul isteach ina lipéad neamhspleách nua, Top Dawg Entertainment (TDE).<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.forbes.com/sites/zackomalleygreenburg/2016/01/04/meet-dave-free-kendrick-lamars-30-under-30-manager/|teideal=Meet Dave Free, Kendrick Lamar's 30 Under 30 Manager|údar=Zack O'Malley Greenburg|language=en|work=Forbes|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Le linn na trialach, rinne Lamar freestyling do Tiffith agus don fheidhmeannach ceirníní Terrence "Punch" Henderson ar feadh dhá uair an chloig – rud a chuir iontas ar Henderson ach mearbhall ar Tiffith. Tairgeadh conradh taifeadta dó le TDE i 2005, áit ar shínigh sé in éineacht le Jay Rock mar chuid den chéad bhaisc ealaíontóirí sa lipéad. Nuair a shínigh sé, cheannaigh sé sciar mionlaigh sa lipéad ar shuim nach bhfuil ar eolas.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.billboard.com/music/features/kendrick-lamar-anthony-tiffith-interview-billboard-cover-story-2017-7964649/|teideal=Kendrick Lamar and Anthony ‘Top Dawg’ Tiffith on How They Built Hip-Hop’s Greatest Indie Label|údar=Datwon Thomas|dáta=2017-09-14|language=en-US|work=Billboard|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>
Bhí tréimhse ghearr ag Lamar mar gharda slándála agus é ag tosú ag obair le Jay Rock i stiúideo taifeadta TDE. Tháinig caidreamh láidir idir é, Ab-Soul agus Schoolboy Q, rud a chuir le cruthú an tsárghrúpa hip-hop, Black Hippy.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.latimes.com/archives/blogs/pop-hiss/story/2010-08-17/jay-rock-kendrick-lamar-ab-soul-and-schoolboy-q-form-quasi-supergroup-black-hippy|teideal=Jay Rock, Kendrick Lamar, Ab-Soul and Schoolboy Q form quasi-supergroup Black Hippy|dáta=2010-08-17|language=en-US|work=Los Angeles Times|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> D’eisigh Lamar a dara mixtape, ''Training Day'', ar an 30 Nollaig 2005.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.rollingstone.com/music/music-album-reviews/mixtape-primer-reviewing-kendrick-lamars-pre-fame-output-126139/|teideal=Mixtape Primer: Reviewing Kendrick Lamar's Pre-Fame Output|údar=Mosi Reeves|dáta=2017-07-14|language=en-US|work=Rolling Stone|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Mhol Reeves éagsúlacht an léirithe agus an coincheap “feidhmithe go maith”, a bhí bunaithe ar an scannán ó 2001. I 2006, shínigh Lamar conradh forbairt ealaíontóra le Def Jam Recordings agus bhí sé le cloisteáil ar dhá shingil le The Game. Chuir sé go mór le chéad dá mhixteip Jay Rock, ''Watts Finest Vol. 1'' agus ''Watts Finest Vol. 2: The Nickerson Files''. Cuireadh Lamar as Def Jam sa deireadh tar éis dó bualadh le huachtarán agus POF na cuideachta, Jay-Z; thug sé cur síos ina dhiaidh air mar “ceann de na cásanna sin nach raibh mé réidh dó.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.complex.com/music/a/brian-josephs/things-you-didnt-know-about-kendrick-lamar|teideal=22 Things You Didn't Know About Kendrick Lamar|language=en|work=Complex|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>” D’eisigh Lamar agus Jay Rock mixtape chomhoibríoch darb ainm ''No Sleep 'til NYC'' ar an 24 Nollaig 2007. Dúirt Reeves gur “seisiún cypher spraíúil” a bhí ann, “níos mó ná sin ná níos lú.”
=== '''2009-2011 Ró-thiomanta agus Roinn .80''' ===
Scaoileadh tríú mixtape Lamar, ''C4'', ar an 30 Eanáir 2009, mar thionscadal ómóis do ''Tha Carter III'' (2008) le Lil Wayne, agus fuair sé tacaíocht ó Wayne féin.<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.datpiff.com/Kendrick-Lamar-C4-mixtape.32334.html|teideal=Kendrick Lamar - C4 Hosted by DJ Ill Will, DJ Dave|work=DatPiff|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Mhothaigh Reeves gur "ómós míthreorach a bhí ann do albam a bhí bliain d'aois agus cloiste cheana ag cách.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.rollingstone.com/music/music-album-reviews/mixtape-primer-reviewing-kendrick-lamars-pre-fame-output-126139/|teideal=Mixtape Primer: Reviewing Kendrick Lamar's Pre-Fame Output|údar=Mosi Reeves|dáta=2017-07-14|language=en-US|work=Rolling Stone|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>" Ó mhí Feabhra go mí Iúil, thaistil sé le The Game ar a ''LAX Tour'' mar hype man do Jay Rock.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.xxlmag.com/nipsey-hussle-desus-mero/|teideal=Nipsey Hussle Remembers When The Game Carried the West Coast|údar=Michael SaponaraMichael Saponara|dáta=2018-02-28|language=en|work=XXL Mag|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Níor thaitin sé le Lamar go raibh a ainm stáitse ag tarraingt aird óna fhíor-fhéiniúlacht, agus chinn sé ar é a scor. Roghnaigh sé a chéad ainm agus a ainm lár mar aitheantas gairmiúil, agus mheas sé go raibh an t-athrú sin mar chuid dá fhás mar ealaíontóir.
Don EP ainmnithe ina dhiaidh féin (2009),<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.2dopeboyz.com/2009/12/31/kendrick-lamar-kendrick-lamar-freep/|teideal=Kendrick Lamar – Kendrick Lamar (FreEP) {{!}} 2dopeboyz|language=en-US|work=www.2dopeboyz.com|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> thréig Lamar próiseas cruthaitheach na mixtapes agus dhírigh sé ar thionscadal a bhí bunaithe go mór ar a chumadóireacht féin thar léiriúchán “álainn ach brónach.<ref name=":0" />” D’fhostaigh Reeves an EP mar “an chéad tionscadal a sheas amach” ina shaol gairmiúil, ag moladh an atmaisféir mhailíseach a bhí ann. Mhothaigh sé gur thug sé seo ábhar misnigh dó i ndiaidh na cáinte a fuair sé as ''C4''.
'''Lamar ag seinm in Sound Academy sa bhliain 2011, roimh scaoileadh ''Section.80'''''
Tar éis dó margadh foilsithe ceoil a dhéanamh le Warner/Chappell Music<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.billboard.com/pro/kendrick-lamar-new-publishing-deal/|teideal=Kendrick Lamar Eyeing New Publishing Deal: Sources|údar=Billboard Staff|dáta=2018-01-16|language=en-US|work=Billboard|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>, d’eisigh Lamar a cheathrú mixtape, ''Overly Dedicated'', ar an 14 Meán Fómhair 2010. Ba é an chéad tionscadal a bhí ar fáil le ceannach trí shiopaí digiteacha.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.vulture.com/2017/04/what-does-kendrick-lamars-overly-dedicated-say-about-damn.html|teideal=What Does Kendrick Lamar’s Overly Dedicated Tell Us About DAMN.?|údar=Paul Thompson|dáta=2017-04-13|language=en|work=Vulture|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> D’fhéach Reeves ar ''Overly Dedicated'' mar “bua páirteach” a léirigh athrú ina stíl scríbhneoireachta. Shroich an mixtape uimhir 72 ar chairt ''Top R&B/Hip-Hop Albums'' de chuid ''Billboard''<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.billboard.com/music/music-news/chart-juice-kendrick-lamars-good-kid-maad-city-rules-rbhip-hop-474364/|teideal=Chart Juice: Kendrick Lamar’s ‘good kid, m.A.A.d city’ Rules R&B/Hip-Hop Albums|údar=Rauly Ramirez|dáta=2012-11-01|language=en-US|work=Billboard|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> D’fhill Lamar mar hype man do Jay Rock den dara huair le linn ''Independent Grind Tour'' Tech N9ne, áit ar cuireadh ''Overly Dedicated'' in aithne do Dr. Dre<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.hiphopdx.com/index/news/id.20658/title.kendrick-lamar-says-good-kid-maad-city-will-sound-nothing-like-section80|teideal=Kendrick Lamar Says "good kid, m.A.A.d City" Will Sound "Nothing" Like "Section.80" {{!}} Get The Latest Hip Hop News, Rap News & Hip Hop Album Sales {{!}} HipHop DX|údar=HipHopDX - http://www.hiphopdx.com|language=en|work=www.hiphopdx.com|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>. Tar éis dó an físeán ceoil don amhrán “Ignorance Is Bliss” a fheiceáil ar [[YouTube]], rinne Dre teagmháil le Lamar agus bhí sé ag súil go n-oibreodh sé leis agus le Snoop Dogg ar a albam neamchríochnaithe, ''Detox''. Chomh maith leis sin, smaoinigh sé ar é a shíniú lena lipéad féin, ''Aftermath Entertainment'', agus spreag ealaíontóirí mar [[J. Cole]] é chun é sin a dhéanamh.<ref>{{Lua idirlín|url=http://www1.hiphopdx.com/index/news/id.13463/title.kendrick-lamar-reacts-to-dr-dres-cosign-considering-aftermath|teideal=Kendrick Lamar Reacts To Dr. Dre's Cosign, Considering Aftermath {{!}} Get The Latest Hip Hop News, Rap News & Hip Hop Album Sales {{!}} HipHopDX|language=en|work=www1.hiphopdx.com|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>
Bhí caidreamh gairid ag Lamar le Nitty Scott<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.vladtv.com/article/220171/no-panty-nitty-scott-on-what-she-learned-while-dating-kendrick-lamar|teideal=EXCLUSIVE: No Panty: Nitty Scott on What She Learned While Dating Kendrick Lamar|údar=Jessica T|language=en|work=www.vladtv.com|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>, agus cuireadh é ar liosta ''Freshman Class'' 2011 de chuid ''XXL''.<ref>{{Cite news|url=http://mtv.com/news/r02jyh/xxl-magazine-freshmen|teideal='XXL' Magazine Unveils 2011 'Freshman' Class|language=en|work=MTV|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> D’eisigh sé a chéad albam stiúideo, ''Section.80'', ar an 2 Iúil 2011, le tacaíocht ón bpríomh-singil "HiiiPower". D’fhiosraigh an t-albam stíleanna hip-hop comhfhiosacha agus malartacha agus rinne sé turgnamh le léiriúchán “iomlán lom” stíle snagcheoil. Measann Ogden Payne ó ''Forbes'' gur “tús a bhí ann leis an gcaoi a n-éiríonn le [Lamar] tráchtaireacht shóisialta a chomhcheangal le móréilimh.” Ba é ''Section.80'' an chéad uair a bhí Lamar ar chairt ''Billboard 200'', áit a shroich sé uimhir 113. Díoladh thart ar 5,000 cóip sa chéad seachtain, in ainneoin go raibh beagán clúmhille ó na meáin mhóra.Chun an t-albam a chur chun cinn, sheinn Lamar i láthair i láthair i bhféilte beaga agus ar champais ollscoile ar fud na Stát Aontaithe. Ghlaoigh Snoop Dogg, Dr. Dre agus The Game air mar “Rí Nua an Chósta Thiar” le linn léirithe in Iarthar Los Angeles.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.complex.com/music/a/alex-gale/20-legendary-hip-hop-concert-moments|teideal=20 Legendary Hip-Hop Concert Moments|language=en|work=Complex|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> I rith na bliana, bhí sé le cloisteáil ar ''The R.E.D. Album'' le The Game, ''All 6’s and 7’s'' le Tech N9ne, ''The Wonder Years'' le 9th Wonder, agus ''Take Care'' le Drake.
=== '''2012–2013:''' '''''Good Kid, M.A.A.D City''''' ===
[[Íomhá:Kendrick Lamar Pitchfork 2012.jpg|mion|Lamar ag seinm ag Féile Ceoil Pitchfork in 2012.]]
Thosaigh Lamar ag pleanáil a dara halbam sular eisíodh ''Section.80''.<ref>{{Lua idirlín|url=https://hiphopdx.com/news/id.15137/title.kendrick-lamar-hoping-to-release-studio-album-next-year|teideal=Kendrick Lamar Hoping To Release Studio Album Next Year|údar=HipHopDX- https://hiphopdx.com|dáta=2011-05-16|language=en|work=HipHopDX|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Ó mhí Feabhra go mí Aibreán 2012, d’oscail sé seónna do Drake ar a ''Club Paradise Tour''.<ref>{{Cite news|url=http://www.mtv.com/news/1673059/drake-club-paradise-tour-asap-rocky-kendrick-lamar/|teideal=Drake 'Fought' For Intimate Campus Dates Over Stadium Tour|language=en|work=MTV News|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Thosaigh sé ag obair le J. Cole ar albam comhoibríoch thart ar an am sin. Ar an 14 Feabhra, d’eisigh Lamar an t-amhrán "Cartoon & Cereal" ar fáil le híoslódáil dhigiteach – rian ina raibh Gunplay<ref>{{Lua idirlín|url=https://djbooth.net/features/2015-07-06-kendrick-lamar-cartoons-cereal/|teideal=Inside Kendrick Lamar’s Unreleased Classic, “Cartoons & Cereal”|dáta=2015-07-06|language=en-US|work=DJBooth|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> le cloisteáil freisin.
Ar an 8 Márta, thuairiscigh ''The Fader'' go raibh Lamar tar éis conradh taifeadta comhfhiontair a shíniú le ''Aftermath Entertainment'' agus ''Interscope Records''; faoi théarmaí an chonartha, lean TDE ar aghaidh mar a lipéad príomhúil<ref>{{Cite news|url=http://rapfix.mtv.com/2012/03/08/kendrick-lamar-signs-with-interscope-aftermath/|teideal=Kendrick Lamar, Black Hippy Ink Deals With Interscope And Aftermath|work=RapFix|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>. Eisíodh a chéad singil tráchtála, "The Recipe" le Dr. Dre, ar raidió rithimeach ar an 2 Aibreán.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.complex.com/pigeons-and-planes/a/pigeonsandplanes/kendrick-lamar-ft-dr-dre-the-recipe|teideal=Kendrick Lamar ft. Dr. Dre - "The Recipe"|language=en|work=Complex|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>
Eisíodh ''Good Kid, M.A.A.D City'', dara halbam Lamar agus an chéad cheann faoi lipéad móra, ar an 22 Deireadh Fómhair 2012.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.billboard.com/music/music-news/kendrick-lamar-aap-rocky-announce-album-release-dates-482540/|teideal=Kendrick Lamar, A$AP Rocky Announce Album Release Dates|údar=Hannah Gilman|dáta=2012-06-27|language=en-US|work=Billboard|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> D’oibrigh sé le léiritheoirí ar nós Pharrell Williams, Hit-Boy, Scoop DeVille, Jack Splash, agus T-Minus chun albam atmaisféarach hip-hop Cósta Thiar a chruthú le tionchair láidre ó gangsta rap.<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.hiphopdx.com/index/news/id.20658/title.kendrick-lamar-says-good-kid-maad-city-will-sound-nothing-like-section80|teideal=Kendrick Lamar Says "good kid, m.A.A.d City" Will Sound "Nothing" Like "Section.80" {{!}} Get The Latest Hip Hop News, Rap News & Hip Hop Album Sales {{!}} HipHop DX|údar=HipHopDX - http://www.hiphopdx.com|language=en|work=www.hiphopdx.com|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Bhí an chéad singil, "Swimming Pools (Drank)", ar an gcéad singil a shroich 20 barr chairt Billboard Hot 100 sna Stáit Aontaithe. Bhain singil eile cosúil le "Backseat Freestyle", "Poetic Justice", agus "Bitch, Don't Kill My Vibe" rath tráchtála measartha amach.<ref>{{Lua idirlín|url=https://pitchfork.com/news/49631-watch-kendrick-lamar-and-drake-star-in-a-story-of-love-and-murder-in-the-video-for-poetic-justice/|teideal=Watch: Kendrick Lamar and Drake Star in a Story of Love and Murder in the Video for "Poetic Justice"|údar=Carrie Battan|dáta=2013-02-22|language=en-US|work=Pitchfork|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Fuair ''Good Kid, M.A.A.D City'' moladh leathan ó léirmheastóirí, a mhol scríbhneoireacht neamh-líneach Lamar agus an scóip théamach. Mhol Greg Kot ó ''Chicago Tribune'' é as casadh nó fiú díomaoine a thabhairt do steiréitíopaí gangsta ar albam a bhí "lán de ghreann, castacht agus na guthanna éagsúla i gceann [Lamar]". Chuir an t-albam tús ar uimhir a dó ar ''Billboard 200'' le 242,000 cóip díolta sa chéad seachtain – díolacháin tosaigh is airde na bliana ag rapálaí fireann. Sháraigh ''Good Kid, M.A.A.D City'' albam ''The [[Eminem]] Show'' (2002) mar an t-albam stiúideo hip-hop is faide ar chairt ''Billboard 200''.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.forbes.com/sites/bryanrolli/2019/09/18/kendrick-lamars-good-kid-maad-city-surpasses-eminems-the-eminem-show-to-become-longest-charting-hip-hop-studio-album-on-billboard-200/|teideal=With ‘Good Kid, M.A.A.D City,’ Kendrick Lamar Tops Eminem For Billboard 200’s Longest-Charting Hip-Hop Studio Album|údar=Bryan Rolli|language=en|work=Forbes|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> I mí Dheireadh Fómhair 2022, ba é an chéad albam stiúideo hip-hop a chaith níos mó ná deich mbliana as a chéile ar an gcairt.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.complex.com/music/a/cmplxtara-mahadevan/kendrick-good-kid-maad-city-first-hip-hop-album-10-years-billboard-200|teideal=Kendrick Lamar's ‘Good Kid, M.A.A.D. City’ Spends 10 Succ...|language=en|work=Complex|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>
Ó Mheán Fómhair go Deireadh Fómhair 2012, bhí Lamar ina phríomhcheoltóir ar an ''BET Music Matters Tour'' le Black Hippy agus Stalley.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.complex.com/music/a/daniel-isenberg/photo-recap-kendrick-lamar-schoolboy-q-ab-soul-and-stalley-rock-bets-music-matters-tour-in-dc|teideal=Photo Recap: Kendrick Lamar, ScHoolboy Q, Ab-Soul, and St...|language=en|work=Complex|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Bhuaigh sé an gradam Liriceoir na Bliana ag na ''BET Hip Hop Awards'', agus bhí sé le cloisteáil ar an singil "Fuckin' Problems" le ASAP Rocky in éineacht le Drake agus 2 Chainz, a shroich barr 10 i SAM.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.billboard.com/music/music-news/aap-rocky-teams-with-drake-2-chainz-kendrick-lamar-on-f-kin-474573/|teideal=A$AP Rocky Teams With Drake, 2 Chainz & Kendrick Lamar on ‘F–kin’ Problem’|údar=Jason Lipshutz|dáta=2012-10-18|language=en-US|work=Billboard|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> In 2013, thug Lamar faoi dhá chamchuairt mar phríomhcheoltóir: camchuairt náisiúnta ar champais ollscoile le Steve Aoki, agus a chéad chamchuairt idirnáisiúnta.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.usatoday.com/story/life/music/2013/04/18/kendrick-lamar-steve-aoki-college-tour/2094467/|teideal=Kendrick Lamar, Steve Aoki bring 'verge culture' to campus|údar=Chloe Kent, USA TODAY Collegiate Correspondent|language=en-US|work=USA TODAY|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Bhí sé ag streachailt le dúlagar, ciontacht mar tharrthálaí agus smaointe féinmharaithe le linn ócáidí poiblíochta, tar éis dó cloisteáil faoi bhás trí chara dlúth.<ref>{{Lua idirlín|url=https://consequence.net/2015/04/kendrick-lamar-struggled-with-depression-and-suicidal-thoughts-while-recording-to-pimp-a-butterfly/|teideal=Kendrick Lamar struggled with depression and suicidal thoughts while recording To Pimp A Butterfly|dáta=2015-04-03|language=en|work=Consequence|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Ó Dheireadh Fómhair go Nollaig 2013, d’oscail Lamar seónna do Kanye West ar a ''Yeezus Tour'', in ainneoin easaontais óna lipéad agus a fhoireann bhainistíochta. Baisteadh é don dara huair ag tús na camchuairte, agus d’fhulaing sé briseadh néarógach ag deireadh na tréimhse sin.Bhí Lamar ina bhuaiteoir trí ghradam ag na ''BET Awards'' agus na ''BET Hip Hop Awards'', lena n-áirítear an gradam don Ealaíontóir Nua is Fearr ag na ''BET Awards''.
Bhí sé le cloisteáil ar sé amhrán i rith na bliana: "YOLO" leis an Lonely Island agus Adam Levine, an remix de "How Many Drinks?" le Miguel, "Collard Greens" le Schoolboy Q, "Control" le Big Sean agus Jay Electronica, "Give It 2 U" le Robin Thicke agus 2 Chainz, agus "Love Game" le Eminem. Cuireadh síos ar a léiriú ar "Control" mar "musclú" don tionscal hip-hop, agus ba é tús a chonspóid fhadtéarmach le Drake. Luaigh ''Rolling Stone'' gur chuir a véarsa an rian i measc na n-amhrán hip-hop ba thábhachtaí den deich mbliana deireanach. Ainmníodh Lamar mar Rapálaí na Bliana ag ''GQ'' in eagrán speisialta ''Men of the Year''. Tar éis fhoilsiú an eisiúna, tharraing Tiffith Lamar siar ó sheinm ag cóisir GQ, agus líomhnaigh sé go raibh "tuairimí ciníocha" i bpróifíl Steve Marsh faoi.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.complex.com/music/a/edwin-ortiz/tde-president-addresses-kendrick-lamar-gq-cover-story-controversy|teideal=TDE CEO Attacks GQ Story on Kendrick Lamar as Having "Rac...|language=en|work=Complex|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>
=== '''2014–2016:''' ''To Pimp a Butterfly'' '''and''' ''Untitled Unmastered'' ===
[[Íomhá:Kendrick Lamar WhiteHouse 2016.jpg|mion|Kendrick Lamar i 2016]]
Tar éis dó deireadh a chur lena sheirbhís mar oscailtóir don ''Yeezus Tour'', thosaigh Lamar ag obair ar a thríú albam.<ref>{{Lua idirlín|url=https://pitchfork.com/news/55703-tde-didnt-want-kendrick-lamar-to-do-kanye-wests-yeezus-tour-kendrick-and-kanye-barely-spoke/|teideal=TDE Didn't Want Kendrick Lamar to Do Kanye West's Yeezus Tour, Kendrick and Kanye Barely Spoke|údar=Jeremy Gordon|dáta=2014-06-25|language=en-US|work=Pitchfork|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Fuair sé seacht ainmniúchán ag na ''56ú Gradam Bhliantúil Grammy'' (Eanáir 2014), lena n-áirítear Ealaíontóir Nua is Fearr, Albam Rap is Fearr, agus Albam na Bliana as ''Good Kid, M.A.A.D City''.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.billboard.com/pro/grammy-awards-2014-full-nominations-list-complete-nominees/|teideal=Grammy Awards 2014: Full Nominations List|údar=Billboard Staff|dáta=2013-12-07|language=en-US|work=Billboard|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Ní bhuaigh sé aon duais ag an searmanas, agus cheap roinnt meán go raibh sé sin mar shní isteach air.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.huffpost.com/entry/grammys-2014-snubs_n_4670869|teideal=Ouch! These Are The Biggest Snubs Of The 2014 Grammys|dáta=2014-01-27|language=en|work=HuffPost|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Roinn Macklemore, a bhuaigh Ealaíontóir Nua is Fearr agus Albam Rap is Fearr, teachtaireacht téacs a sheol sé chuig Lamar tar éis an tsuímh sin, ag gabháil leithscéal as a bhua thar Lamar.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.huffpost.com/entry/grammys-2014-snubs_n_4670869|teideal=Ouch! These Are The Biggest Snubs Of The 2014 Grammys|dáta=2014-01-27|language=en|work=HuffPost|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Ba chúis leathan díospóireachta, meáin agus memeanna idirlín an eachtra sin.<ref>{{Lua idirlín|url=https://time.com/2103/grammys-2014-macklemore-says-kendrick-lamar-was-robbed-on-best-rap-album/|teideal=Grammys 2014: Macklemore Says Kendrick Lamar “Was Robbed” On Best Rap Album|údar=Melissa Locker|dáta=2014-01-27|language=en|work=TIME|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Le linn an tsuímh, rinne Lamar mashup den amhrán "M.A.A.D City" agus "Radioactive" le banna ceoil rac Imagine Dragons, a fuair moladh na gcainteoirí.<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.hiphopdx.com/index/videos/id.15384/title.kendrick-lamar-imagine-dragons-m-a-a-d-city-radioactive-2014-grammy-performance-|teideal=Kendrick Lamar & Imagine Dragons - "m.A.A.d city" & "Radioactive" (2014 GRAMMY Performance) {{!}} Watch Hip Hop Music Videos & New Rap Videos {{!}} HipHop DX|údar=HipHopDX - http://www.hiphopdx.com|language=en|work=www.hiphopdx.com|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>
D’oscail Lamar do [[Eminem]] ar an ''Rapture Tour'' ó Fheabhra go Iúil 2014.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.billboard.com/pro/eminem-kendrick-lamar-j-cole-heading-down-under-for-rapture/|teideal=Eminem, Kendrick Lamar & J. Cole Heading Down Under for ‘Rapture’ Stadium Tour|údar=Lars Brandle|dáta=2013-10-21|language=en-US|work=Billboard|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Ar an 9 Lúnasa, d’eisigh sé an scannán gearr ''M.A.A.D'', inar aisteoir, coimisinéir agus léiritheoir é, le linn ''Next Fest'' an Sundance Institute. D’eisigh sé an singil cheannais "I" dá thríú albam, ''To Pimp a Butterfly'', ar an 23 Meán Fómhair, a bhuaigh duaiseanna don Feidhmíocht Rap is Fearr agus Amhrán Rap is Fearr ag na ''57ú Gradam Bhliantúil Grammy''.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.complex.com/music/a/zach-frydenlund/kendrick-lamar-i|teideal=Listen to Kendrick Lamar's "i"|language=en|work=Complex|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Bhí a léiriú ar "I" mar aoi ceoil ar ''Saturday Night Live'' an-tugtha do na léirmheastóirí comhaimseartha. Bhí sé le cloisteáil ar thrí amhrán in 2014: "It's On Again" le [[Alicia Keys]], "Babylon" le SZA,<ref>{{Lua idirlín|url=https://consequence.net/2014/04/listen-szas-new-version-of-babylon-featuring-kendrick-lamar/|teideal=Listen: SZA's new version of "Babylon", featuring Kendrick Lamar|dáta=2014-04-07|language=en|work=Consequence|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> agus "Never Catch Me" le Flying Lotus. Bhuaigh sé gradam Liriceoir na Bliana don dara huair as a chéile ag na ''BET Hip Hop Awards''.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.billboard.com/music/rb-hip-hop/drake-dj-mustard-2014-bet-hip-hop-awards-winners-list-6281759/|teideal=Drake, DJ Mustard Take Top Honors at 2014 BET Hip Hop Awards: Full Winners List|údar=Colin Stutz|dáta=2014-10-15|language=en-US|work=Billboard|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>
Bhí ''To Pimp a Butterfly'' sceidealta go dtosódh sé níos déanaí, ach eisíodh é ar an 15 Márta 2015. Chuir an t-albam cineálacha ceoil éagsúla le chéile a bhaineann le ceol Dubh Mheiriceánach, amhail ceol seinnte, funk agus soul.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.theatlantic.com/entertainment/archive/2015/03/kendrick-lamars-bittersweet-cacophony-to-pimp-a-butterfly/387949/|teideal=Kendrick Lamar's 'To Pimp a Butterfly' Is Noisy, Complicated, and Brilliant|údar=Spencer Kornhaber|dáta=2015-03-17|language=en|work=The Atlantic|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Chun a chroílár a ghabháil, d’fhostaigh Lamar léiritheoirí ar nós Sounwave, Pharrell Williams, Terrace Martin agus Thundercat. Chuir Whitney Alford, fianceé Lamar, guthanna cúlra ar roinnt rian. Bhí singil eile as an albam cosúil le "The Blacker the Berry", "King Kunta", "Alright", agus "These Walls", a raibh rath tráchtála measartha acu. Díoladh 324,000 cóip sa chéad tseachtain, agus tháinig ''To Pimp a Butterfly'' mar an chéad albam uimhir a haon de Lamar ar ''Billboard 200'' agus ''UK Albums Chart''.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.billboard.com/pro/kendrick-lamar-earns-first-no-1-album-billboard-200/|teideal=Kendrick Lamar Earns His First No. 1 Album on Billboard 200 Chart|údar=Keith Caulfield|dáta=2015-03-25|language=en-US|work=Billboard|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Dúirt ''Billboard'' gur tharla sé seo i lár tréimhse a raibh teannas ciníoch agus foréigean póilíní le feiceáil go forleathan sna Stáit Aontaithe, agus gur léirigh Lamar bardas amh agus ionsaitheach, chomh maith le rince éifeachtach. Dúirt ''Pitchfork'' gur chuir an t-albam lucht na léirmheasanna ag smaoineamh go domhain faoi cheol. <ref>{{Lua idirlín|url=https://www.rollingstone.com/music/music-news/grammys-2016-the-complete-winners-list-226118/|teideal=Grammys 2016: The Complete Winners List|údar=Rolling Stone|dáta=2016-02-15|language=en-US|work=Rolling Stone|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>
Bhí a chéad singil uimhir a haon sna Stáit Aontaithe aige trí remix de "Bad Blood" le Taylor Swift.<ref>{{Cite news|url=https://www.billboard.com/articles/news/bbma/6568593/taylor-swift-bad-blood-video-premiere-watch-kendrick-lamar|teideal=Taylor Swift's 'Bad Blood' Video Premieres|language=en|work=Billboard|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Bhuaigh sé Duais Físeán na Bliana agus Comhoibriú is Fearr ag na ''MTV Video Music Awards'', agus bhuaigh an físeán ceoil do "Alright" Duais an Treoraithe is Fearr. Athchraol Lamar a chuid ranna ar an remix "Bad Blood" ar thacaíocht do fhreagairt Swift dá conspóid leis na maistíneacha ceoil aici. D’oscail sé na ''BET Awards'' le léiriú conspóideach ar "Alright" agus bhuaigh sé Duais do Ealaíontóir Fireann Hip Hop is Fearr. Bhuaigh sé trí dhuaiseanna eile ag na ''BET Hip Hop Awards''.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.billboard.com/music/rb-hip-hop/bet-hip-hop-awards-2015-winners-6729419/|teideal=BET Hip Hop Awards Winners 2015 List: Kendrick Lamar & Big Sean Win Big|údar=Malorie McCall|dáta=2015-10-14|language=en-US|work=Billboard|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Chun tacaíocht a thabhairt don albam, thosaigh Lamar ar an ''Kunta's Groove Sessions Tour'', a bhí ó Dheireadh Fómhair go Samhain 2015 i mbeagán áiteanna intiomaigh sna Stáit Aontaithe.
Faoi dheireadh na bliana, bhain Lamar 11 ainmniúchán amach ag na ''58ú Gradam Bhliantúil Grammy'' — an líon is mó a fuair rapálaí i rith oíche amháin. Bhí sé ar an gceannaire i measc na mbuaiteoirí le cúig dhuaiseanna: bhí ''To Pimp a Butterfly'' mar Albam Rap is Fearr, bhuaigh "Alright" na duaiseanna do Feidhmíocht Rap is Fearr agus Amhrán Rap is Fearr, bhuaigh "These Walls" an Duais Feidhmíochta Rap/Amhrán Rap-Sung is Fearr, agus bhuaigh "Bad Blood" Duais don Fhíseán Ceoil is Fearr.
Le linn an tsuímh, rinne Lamar meascán molta go hard den amhrán "The Blacker the Berry", "Alright", agus amhrán gan teideal. Bhí amhráin gan teideal déanta aige roimhe seo ar ''The Colbert Report'' (Nollaig 2014) agus ar ''The Tonight Show Starring Jimmy Fallon'' (Eanáir 2016).<ref>{{Lua idirlín|url=https://pitchfork.com/news/57867-kendrick-lamar-debuts-new-song-on-the-colbert-report/|teideal=Kendrick Lamar Debuts New Song on "The Colbert Report"|údar=Evan Minsker|dáta=2014-12-17|language=en-US|work=Pitchfork|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Tar éis iarratas a fháil ó imreoir cispheile LeBron James na hamhráin sin a roinnt, d’eisigh Lamar a chéad albam comhcheangailte, ''Untitled Unmastered'', ar an 4 Márta 2016. Bhí ann ocht rian gan teideal, dáta agus neamhiomlán, agus scríofa go hiomlán leis féin, a bhí beartaithe a bheith ar ''To Pimp a Butterfly'', agus lean sé ar aghaidh ag iniúchadh stíleanna ceoil seinnte, funk, soul, agus aisteach. Fuair ''Untitled Unmastered'' moladh na gcainteoirí agus tháinig sé chun barr ''Billboard 200'' le 178,000 aonaid comhionann albam, ag éirí mar an dara tionscadal consecutach uimhir a haon de Lamar. Bhí sé le cloisteáil ar ceithre amhrán rathúla tráchtála i rith na bliana: "Freedom" le [[Beyoncé Knowles|Beyoncé]], "Don't Wanna Know" le Maroon 5, "Sidewalks" le [[The Weeknd]], agus "Goosebumps" le [[Travis Scott]].
=== '''2017–2019:''' ''Damn'' '''and''' ''Black Panther: The Album'' ===
[[Íomhá:Kendrick Lamar The DAMN. Tour @ TD Garden (Boston, MA) (36059984926).jpg|mion|""Lamar ar Chamchuairt Damn (2017)."]]
'''''Ar an 1 Márta, 2017, le linn scéal clúdaigh do T, dhearbhaigh Lamar go raibh sé ag obair ar a cheathrú albam, Damn.'''''
Scaoileadh an t-aonad cur chun cinn ''“The Heart Part 4”'' ar an 23 Márta, sular scaoileadh an t-aonad ceannais den albam, ''“Humble”'', ar an 30 Márta.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.xxlmag.com/kendrick-lamar-heart-part-4/|teideal=Kendrick Lamar Drops New Single 'The Heart Part 4'|údar=Max WeinsteinMax Weinstein|dáta=2017-03-24|language=en|work=XXL Mag|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Thosaigh an t-amhrán ag uimhir a dó ar an ''Hot 100'' agus shroich sé barr an tábla sa dara seachtain. Is é an dara aonad seo de Lamar, agus an chéad cheann mar ealaíontóir ceannasach, a shroich barr an tábla.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.billboard.com/pro/kendrick-lamar-humble-number-one-billboard-hot-100/|teideal=Kendrick Lamar’s ‘Humble.’ Hits No. 1 on Billboard Hot 100|údar=Gary Trust|dáta=2017-04-24|language=en-US|work=Billboard|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>Scaoileadh ''Damn'' ar an 14 Aibreán. Bhí fuaim níos tráchtála agus níos coitianta aige ná ''To Pimp a Butterfly'', agus rinne sé iniúchadh ar eilimintí [[R&B]] agus [[Popcheol|pop]].
Thuairiscigh ''Rolling Stone'' a shonagrafaíocht mar “meascán iontach den sean agus den nua, an sean scoil agus an chéad leibhéal eile.”D’éirigh le ''Damn'' a bheith ina albam is rathúla go tráchtála do Lamar. Chaith sé ceithre sheachtain neamhchomhleanúnacha bharr ''Billboard 200'', ag marcáil a tríú albam as a chéile ag an uimhir a haon, agus thosaigh sé le 603,000 aonaid díolta.Thosaigh gach ceann de na 14 amhrán ar an albam ar an ''Hot 100'', lena n-áirítear na hamhráin tópa 20 ''“Loyalty”'' agus ''“Love”''.Ba é ''Damn'' an seachtú albam is mó díolta i 2017, de réir an ''International Federation of the Phonographic Industry'' (IFPI), agus ba é ''“Humble”'' an séú aonad is mó díolta den bhliain.Faoi Mheitheamh 2018, bhí sé ar an gcéad albam ag rapper nó ealaíontóir aonair a raibh gach amhrán air faighte ag céim óir nó níos airde ón ''Recording Industry Association of America''.Chun tacú le ''Damn'', thosaigh Lamar ar a chéad turas ceannaire, '''Damn Tour''', idir Iúil 2017 agus Iúil 2018.Rinne sé $62.7 milliún i dtuilleamh domhanda, ag éirí ar cheann de na turais hip-hop is mó riamh.
Ag na ''2017 MTV Video Music Awards'', d’oscail Lamar an seó le ceolchoirm de ''“DNA”'' agus ''“Humble”''.Bhí sé ina bhuaiteoir cúig dhuaiseanna ina dhiaidh sin, lena n-áirítear ''Best Hip Hop Video'', ''Best Direction'', agus ''Video of the Year'' do ''“Humble”''; ba í an chéad uair a bhuaigh ealaíontóir duais as físeán a raibh sé i gcomh-thiomsú air. Le linn na bliana, bhí sé le feiceáil ar an remix do ''“Mask Off”'' le Future, ''“Doves in the Wind”'' le SZA, agus ''“New Freezer”'' le Rich the Kid.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.billboard.com/music/rb-hip-hop/rich-the-kid-new-freezer-kendrick-lamar-listen-7980734/|teideal=Rich the Kid Enlists Kendrick Lamar for ‘New Freezer’: Listen|údar=Tom Breihan|dáta=2017-09-26|language=en-US|work=Billboard|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Bhí sé ina bhuaiteoir ''Best Male Hip Hop Artist'' ag na BET Awards, agus bhuaigh ''Damn'' ''Favorite Rap/Hip Hop Album'' ag na American Music Awards.Scaoileadh eagrán bailithe den albam, ina raibh an liosta amhrán in ord droim ar ais, i Nollaig.<ref>{{Cite news|url=http://www.mtv.com/news/3050894/kendrick-lamar-damn-reverse-collectors-edition/|teideal=Kendrick Lamar Might Be Releasing A DAMN. Collector's Edition In Reverse|language=en|work=MTV News|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>
Ar an 4 Eanáir, 2018, d’fhógair Lamar go mbeadh sé ag cur i gcrích agus ag léiriú go heisceachtúil an cheolchlár do ''Black Panther: The Album'', ceolscéal an scannáin 2018. Scaoileadh é ar 9 Feabhra, le tacaíocht trí aonad rathúla: ''“All the Stars”'', ''“King’s Dead”'', agus ''“Pray for Me”''<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.nme.com/news/music/listen-kendrick-lamar-weeknds-black-panther-collaboration-2234815|teideal=Pray For Me: Kendrick Lamar and The Weeknd release 'Black Panther' collaboration|údar=Nick Reilly|dáta=2018-02-02|language=en-GB|work=NME|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>. Chuir Lamar guthanna ceannasach agus cúlra ar gach rian den albam, is cuma cén creidiúint, agus tháirg sé ar roinnt amhrán.Measann léirmheastóirí ceoil go bhfuil ''Black Panther: The Album'' ina shaothar mór, ag moladh liricí agus a thábhachtaí cultúrtha.Chaith sé dhá sheachtain as a chéile ar bharr ''Billboard 200'' agus bhain sé an taifead sruthú is mó do albam ceolscéil riamh.D’oscail Lamar na '''60ú Gradaim Bhliantúla Grammy''' le meascán ceolmhar a fuair moladh mór.
Bhí sé ina bhuaiteoir cúig dhuaiseanna ag an seó: ''Damn'' mar ''Best Rap Album'', ''“Humble”'' mar ''Best Rap Performance'', ''Best Rap Song'', agus ''Best Music Video'', agus ''“Loyalty”'' mar ''Best Rap/Sung Performance''. Bhí ''Damn'' ina bhuaiteoir den '''Duais Pulitzer don Cheol''' ar 16 Aibreán 2018, an chéad uair a fuair saothar ceolmhar lasmuigh de na cineálacha cláirsceach agus ceoil seánnós an gradam sin.Ó Bealtaine go Meitheamh 2018, bhí Lamar ina cheannródaí ar an '''Championship Tour''' le roinnt ealaíontóirí TDE eile.Le linn an turais, tháinig conspóid phoiblí leis le Spotify faoi bheartas ábhar agus iompar fuathúil.
Bhí Lamar le feiceáil ar chúig amhrán sa bhliain sin: ''“Dedication”'' le Nipsey Hussle, ''“Mona Lisa”'' le Lil Wayne, ''“Tints”'' le Anderson .Paak, agus ''“Wow Freestyle”'' le Jay Rock; chomh maith, bhí sé ina léiritheoir ar albam Jay Rock, ''Redemption'', aguschuir sé guthanna cúlra ar an dara aonad ''“Win”''.Bhí ''Black Panther: The Album'' ina bhuaiteoir ''Favorite Rap/Hip-Hop Album'' ag na American Music Awards.Rinne Lamar a chéad léiriú gníomhaithe mar andúil drugaí sa tsraith dráma coireachta ''Power'' (2018)<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.cnn.com/2018/07/30/entertainment/kendrick-lamar-power|teideal=Kendrick Lamar wins raves for his ‘Power’ appearance|údar=Lisa Respers France|dáta=2018-07-30|language=en|work=CNN|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>.Tar éis a dhá thuras ceoil, ghlac sé sos taifeadta ceithre bliana, cé go raibh sé rannpháirteach i saothair Beyoncé (''The Lion King: The Gift''), Schoolboy Q (''Crash Talk''), agus Sir (''Chasing Summer'') i 2019.Agus a chonradh foilsiúcháin le Warner/Chappell Music ag dul in éag, shínigh Lamar conradh domhanda fadtéarmach le Broadcast Music, Inc. (BMI).<ref>{{Lua idirlín|url=https://variety.com/2019/music/news/kendrick-lamar-signs-with-bmi-1203200347/|teideal=Kendrick Lamar Signs With BMI|údar=Variety Staff|dáta=2019-04-29|language=en-US|work=Variety|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>
=== '''2020–2023:''' ''Mr. Morale & the Big Steppers'' ===
'''''Ar an 5 Márta, 2020, sheol Lamar agus Dave Free an ghníomhaireacht chruthaitheach PGLang, a raibh cur síos uirthi ag an am mar chuideachta seirbhíse ilteangach agus cairdiúil d’ealaíontóirí.'''''<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.billboard.com/music/rb-hip-hop/kendrick-lamar-pglang-company-announcement-9328964/|teideal=Kendrick Lamar Announces Mysterious ‘pgLang’ Project: What Does It All Mean?|údar=Heran Mamo|dáta=2020-03-05|language=en-US|work=Billboard|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>
I mí Dheireadh Fómhair, shínigh sé comhaontú riaracháin domhanda le ''Universal Music Publishing Group''.D’fhógair Lamar trí phost blag i mí Lúnasa 2021 go raibh sé i mbun táirgthe a albam deiridh faoi TDE, ag dearbhú na ráflaí a tháinig chun solais an bhliain roimhe sin gur fhágfadh sé chun díriú ar PGLang.An tseachtain dár gcionn, tháinig sé le chéile le Baby Keem ar an aonad ''“Family Ties”'', a bhuaigh ''Best Rap Performance'' ag na ''64ú Gradaim Bhliantúla Grammy''.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.nme.com/news/music/baby-keem-kendrick-lamar-collaboration-family-ties-3027116|teideal=Kendrick Lamar returns on collaboration with Baby Keem, 'Family Ties'|údar=Ali Gallagher|dáta=2021-08-27|language=en-GB|work=NME|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>Rinne Lamar tuilleadh rannpháirteachais ar albam Keem, ''The Melodic Blue'', trí ghuthanna cúlra a chur ar fáil agus trí bheith le feiceáil ar an amhrán ''“Range Brothers”''.I mí Samhain, chuir sé “taispeántas amharclainne dá thréimhsí ceoil” i láthair le linn a dara ceolchoirm ceannais ag ''Day N Vegas'', agus bhí sé le feiceáil ar albam Terrace Martin, ''Drones''.Bhí sé ina cheannródaí le chéile ag an seó leath-am ''Super Bowl LVI'' in éineacht le Dr. Dre, Snoop Dogg, Eminem, 50 Cent, agus Mary J. Blige ar an 13 Feabhra, 2022, a bhuaigh ''Primetime Emmy Award'' don ''Outstanding Variety Special (Live)''.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.rollingstone.com/music/music-live-reviews/super-bowl-halftime-dr-dre-snoop-dogg-eminem-kendrick-mary-j-blige-review-1299675/|teideal=California Knows How To Party: Dr. Dre Leads One of the All-Time Great Super Bowl Halftime Shows|údar=Rob Sheffield|dáta=2022-02-14|language=en-US|work=Rolling Stone|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>
Tar éis dó an t-aonad cur chun cinn ''“The Heart Part 5”'' a scaoileadh, scaoileadh a chúigiú albam, ''Mr. Morale & the Big Steppers'', ar an 13 Bealtaine, 2022.Bhí tionchar ar an albam dúbailte ó jazz, R&B, trap, agus soul; d’oibrigh Alford mar an príomhscéalaí.Bhí moladh fairsing ó léirmheastóirí, a d’athbhreithnigh scríbhneoireacht leochaileach Lamar agus an raon léirithe.Chuaigh gach rian den albam isteach ar an ''Hot 100''; thosaigh a thrí aonad ''“N95”'', ''“Silent Hill”'', agus ''“Die Hard”'' sna ''top-10''.Díoladh 295,000 aonad sa chéad seachtain, agus d’éirigh ''Mr. Morale & the Big Steppers'' ina cheathrú albam as a chéile le bheith ar an uimhir a haon ar ''Billboard 200''.Ina dhiaidh sin, bhí sé mar an chéad albam hip-hop den bhliain a shroich billiún sruthú ar ''Spotify''.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.vibe.com/music/music-news/kendrick-lamar-mr-morale-billion-spotify-streams-1234690774/|teideal=Kendrick Lamar’s ‘Mr. Morale & The Big Steppers’ Hits 1 Billion Streams On Spotify|údar=Marc Griffin|dáta=2022-08-31|language=en-US|work=VIBE.com|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>
Chun tacú le ''Mr. Morale & the Big Steppers'', thosaigh Lamar ar an '''Big Steppers Tour''', a mhair ó Iúil 2022 go Márta 2024.<ref>{{Lua idirlín|url=https://variety.com/2022/music/news/kendrick-lamar-big-steppers-tour-dates-1235266437/|teideal=Kendrick Lamar Unveils ‘Big Steppers’ Tour Dates|údar=Jem Aswad|dáta=2022-05-13|language=en-US|work=Variety|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>Rinne an turas $110.9 milliún i dtuilleamh domhanda, ag éirí an turas rap is mó a tháinig air ag an am.Scríobh, chomhiarracháil agus rinne sé léiriú feidhmiúcháin ar an ngearrscannán a bhí bunaithe ar an amhrán ''“We Cry Together”'', a scaoileadh go domhanda i mí Mheán Fómhair 2022.Scaoileadh scannán ceoil comhthreomhara don turas, ''Kendrick Lamar Live: The Big Steppers Tour'', i mí na Samhna.Bhí Lamar ina bhuaiteoir ''Favorite Male Hip Hop Artist'' ag na American Music Awards agus ''Favorite Hip Hop Album'' do ''Mr. Morale & the Big Steppers''.Fuair sé sé dhuaiseanna ag na BET Hip Hop Awards, lena n-áirítear ''Album of the Year''.Ag na ''65ú Gradaim Bhliantúla Grammy'', ainmníodh ''Mr. Morale & the Big Steppers'' mar ''Best Rap Album'', agus bhuaigh ''“The Heart Part 5”'' duais ''Best Rap Performance'' agus ''Best Rap Song''.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.vulture.com/2023/02/grammys-2023-full-list-of-winners.html|teideal=The 2023 Grammy Award Winners|údar=Jennifer Zhan|dáta=2023-02-05|language=en|work=Vulture|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>
I mí Bealtaine 2023, bhí Lamar le feiceáil ar leagan neamhspleách den aonad ''“America Has a Problem”'' le Beyoncé agus ar an aonad ''“The Hillbillies”'' le Baby Keem.Bhí sé ina bhuaiteoir ceithre dhuaise ag na BET Hip Hop Awards agus shocraigh sé ceithre thaifead san am céanna.Bhí Lamar le feiceáil sa scannán ceolchoirme ''Renaissance: A Film by Beyoncé'' agus rinne sé léiriú feidhmiúcháin ar ghearrscannán Baby Keem bunaithe ar ''The Melodic Blue''.D’fhág sé a chuid ceangail le Aftermath Entertainment go ciúin agus shínigh sé comhaontú ceadúnaithe nua díreach le ''Interscope''<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.theringer.com/2024/05/20/music/top-dawg-entertainment-after-kendrick-lamar-tde-20-years-sza-sir-schoolboy-q|teideal=Kendrick Lamar Went No. 1 on His Own. What Does That Mean for TDE?|dáta=2024-05-20|language=en|work=www.theringer.com|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>
=== '''2024–present:''' ''GNX''''', Grammy wins and Super Bowl LIX halftime show''' ===
Ar an 9 Feabhra 2025, thug Lamar taispeántas ag seó leathama [[Super Bowl]] LIX. Bhí camóga agus léirithe ceoil ó SZA, [[Samuel L. Jackson]], [[Serena Williams]], agus Mustard<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.dazeddigital.com/music/article/66062/1/symbolism-behind-kendrick-lamar-super-bowl-performance-donald-trump-drake|teideal=Unpacking the symbolism of Kendrick Lamar’s Super Bowl show|údar=Dazed|dáta=2025-02-10|language=en|work=Dazed|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> mar chuid dá sheó chomh maith. Bhris a sheó leathama na taifid maidir le lucht féachana, agus ba é an léiriú Super Bowl is mó a breathnaíodh riamh é, le 133.5 milliún duine ag féachaint air — ag sárú, don chéad uair, sheó leathama [[Michael Jackson]] ag Super Bowl XXVII<ref>{{Lua idirlín|url=https://bleacherreport.com/articles/25142804-kendrick-lamars-nfl-super-bowl-59-halftime-show-draws-record-1335m-viewers|teideal=Kendrick Lamar's NFL Super Bowl 59 Halftime Show Draws Record 133.5M Viewers|údar=Joseph Zucker|language=en|work=bleacherreport.com|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> i 1993.Shínigh sé conradh le comhlacht Paramount Pictures chun scannán grinn a léiriú in éineacht le Free, Trey Parker agus Matt Stone, atá le teacht amach ar an 20 Márta 2026. Ar an 17 Feabhra, tháinig Lamar chun bheith ar an naoú healaíontóir iomlán agus ar an gcéad rapálaí riamh le breis is 100 milliún éisteoir míosúil ar Spotify. Ina theannta sin, ba é an chéad rapálaí é a raibh trí albam sa 10 mbarr sna Stáit Aontaithe aige ag an am céanna.Ar an 14 Márta 2025, bhí Lamar le cloisteáil trí huaire ar an albam ''Music'' le Playboi Carti, agus é le feiceáil ar na hamhráin "Backd00r", "Good Credit", agus "Mojo Jojo".<ref>{{Lua idirlín|url=https://variety.com/2025/music/news/playboi-carti-releases-i-am-music-kendrick-lamar-1236336542/|teideal=Playboi Carti Releases New Album ‘Music’ With Features From Kendrick Lamar, Travis Scott, the Weeknd and More|údar=Steven J. Horowitz,Ellise Shafer|dáta=2025-03-14|language=en-US|work=Variety|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>
== saol pearsanta ==
<references responsive="1"></references>
Thosaigh Lamar ag dul amach lena bhean chéile Whitney Alford agus iad fós sa mheánscoil. D'fhógair Lamar a ghealltanas do Alford i mí Aibreáin 2015. Chuir siad fáilte roimh a gcéad leanbh, iníon darb ainm Uzi, ar an 26 Iúil 2019<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.xxlmag.com/kendrick-lamar-baby-daughter/|teideal=Report: Kendrick Lamar Welcomes a Daughter|údar=Trent FitzgeraldTrent Fitzgerald|dáta=2019-07-26|language=en|work=XXL Mag|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>. D’úsáid an lánúin an saothar ealaíne ar chlúdach an albaim ''Mr. Morale & the Big Steppers'' chun breith a dara linbh, mac darb ainm Enoch, a fhógairt in 2022.<ref>{{Lua idirlín|url=https://people.com/parents/kendrick-lamar-shares-new-album-cover-and-reveals-his-fiancee-has-given-birth-to-their-second-baby/|teideal=Kendrick Lamar Shares New Album Cover Seemingly Confirming Fiancée Gave Birth to Their Second Baby|language=en|work=People.com|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>
Is teetotaler é Lamar agus caitheann sé saol saor ó dhrugaí. I gcomhrá in Deireadh Fómhair 2012, dúirt sé gur bhain sé triail as marijuana uair amháin, ach go raibh an blunt líonta le PCP, agus nár bhain sé úsáid as aon drugaí ó shin. I gcomhrá le Starz, dúirt Lamar gur iarr sé ról drugaígh a ghlacadh sa tsraith teilifíse ''Power'', ag rá: “[Is carachtar é Laces] atá ar eolas agam. Tá aithne agam air go maith, ag fás aníos i Compton. Forbraíonn tú grá áirithe dóibh, tuigeann tú, sa bhealach ait sin. Níor mhaith leat aon rud dona a tharlú dóibh, ach tuigeann tú go bhfuil siad contúirteach.”<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Kendrick Lamar Talks Power Cameo {{!}} Power {{!}} STARZ|url=https://www.youtube.com/watch?v=wM8aPko5VMA|date=2018-07-30|author=STARZ}}</ref>
== Ealaíontacht ==
Is é Tupac Shakur an tionchar is mó ar Lamar, agus tá tionchar aige ar a shaol gairmiúil agus pearsanta araon.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.mic.com/articles/120519/watch-kendrick-lamar-and-tupac-talk-to-each-other-in-this-video|teideal=Watch Kendrick Lamar and Tupac Talk to Each Other in This Amazing Video|dáta=2015-06-11|language=en|work=Mic|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Tá ceann dá na cuimhní is luaithe óna óige ná é ag féachaint ar Shakur agus Dr. Dre ag taifeadadh an dara fhíseán ceoil dá singil "California Love" lena athair ag an gCompton Swap Meet. Tá cur síos déanta ag Lamar air féin mar "mhac léinn" ar ealaín agus ar dhearcaí sóisialta agus polaitiúla Shakur.Cé go measann roinnt foilseachán é mar Shakur na glúine seo, tá sé ag iarraidh a phearsantacht agus a fhéiniúlacht féin a chaomhnú.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.complex.com/music/a/angel-diaz/kendrick-lamar-not-this-generations-2pac-nothing-wrong|teideal=Kendrick Lamar Is Not This Generation's 2Pac. And There's...|language=en|work=Complex|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>
=== stíl ceoil ===
Tá cur síos déanta ar nádúr stíl cheoil Lamar mar "frith-fhlambóigeach, inmheánach agus casta." Tá a chuid fréamhacha sa hip hop Cósta Thiar,<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.ocregister.com/2016/09/13/george-clinton-talks-about-working-with-kendrick-lamar-and-other-young-artists/|teideal=George Clinton talks about working with Kendrick Lamar and other young artists|dáta=2016-09-13|language=en-US|work=Orange County Register|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> agus tá sé i gcónaí ag athchruthú a fhuaim trí iniúchadh a dhéanamh ar sheánraí eile. Mar gheall ar an gcaoi ar chuidigh sé leis an lucht éisteachta a leathnú, go háirithe trína tharraingt ar éisteoirí príomhshrutha, déanann léirmheastóirí ceoil cur síos air go ginearálta mar ealaíontóir rap forásach.Molann sé féin gur ceol gan seánra atá aige, ag míniú i gcomhrá in 2012: "Ní féidir mo cheol a chur i gcatagóir i ndáiríre, is ceol daonna atá ann." Dúirt PopDust gur bhrúigh Lamar teorainneacha an tseánra i gcónaí i rith na 2010idí, deich mbliana a bhí, dar le cuid acu, sainmhínithe ag an hip hop.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.popdust.com/best-artists-of-the-decade-2641572042|teideal=Our Top 4 Artists of the 2010s: Frank Ocean, Bon Iver, Mitski, and Kendrick Lamar|údar=Eden Arielle Gordon|dáta=2019-12-12|language=en-US|work=popdust|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>
Kendrick Lamar marcáil athrú tábhachtach ina ealaín.<ref>{{Lua idirlín|url=https://variety.com/2017/music/features/kendrick-lamar-career-damn-to-pimp-a-butterfly-1202619725/|teideal=How Kendrick Lamar Became the Defining Hip-Hop Artist of His Generation|údar=Andrew Barker|dáta=2017-11-21|language=en-US|work=Variety|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Murab ionann agus a mheascáin luatha, a raibh rapanna saora orthu bunaithe ar CHR agus singil raidió uirbeacha, bhí an EP seo lán le táirgeadh bunaidh melancólach agus '''"doleful"''' a chuir béim ar a liricí. Bhí táirgeadh '''jazz simplí''' measctha le stíleanna '''rap malartacha''' ar Section.80, le huirlisiú a tharraing ó R&B, boom bap, síceideileachas, agus downtempo. D'fhág Good Kid, M.A.A.D City taobh thiar de thaitneamhachtaí hip hop comhaimseartha trí iniúchadh a dhéanamh ar thaobh suaimhneach, atmaisféarach de '''hip hop an Chósta Thiar''' agus '''gangsta rap'''.
Is amalgam de sheánraí a bhaineann le ceol Mheiriceánach-Afraiceach é '''To Pimp a Butterfly''', go háirithe jazz, funk, agus soul. D'athshainigh sé '''rap jazz''' trí bhéim a chur ar imreoiracht agus aonrú seachas sampláil a úsáid go príomha. Tá socruithe íosta i Damn agus Mr. Morale & the Big Steppers, áit a ndeachaigh Damn i gcion ar éisteoirí príomhshrutha trína '''tháirgeadh pop agus R&B-thionchar''', agus bhí na huirlisiú scaipthe agus saobhadh de Mr. Morale & the Big Steppers ceaptha chun imní agus míchompord a chur ar éisteoirí.
Ba ómós don Chósta Thiar é GNX, le '''sintéiseoirí g-funk, beats agus sreafaí spreagtha ag an gCósta Thiar''', agus gnéithe ó '''rapairí faoi thalamh Los Angeles''' mar Hitta J3, YoungThreat, Peysoh, Lefty Gunplay, Wallie the Sensei, agus Siete7x.<ref>{{Lua idirlín|url=https://theithacan.org/58403/life-culture/music/kendrick-lamar-continues-to-flaunt-west-coast-confidence-in-gnx/|teideal=Kendrick Lamar continues to flaunt West Coast confidence in ‘GNX’|údar=John Baker|work=The Ithacan|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>
Dúirt duine amháin: Níl stad ná staonadh le cruthaitheacht Kendrick Lamar, duine de na fonnadóirí/ceoltóirí/léiritheoirí is cumasaí atá ag cumadh ceoil faoi láthair. Seo anamcheol comhaimseartha a leanann oidhreacht Marvin Gaye is Curtis Mayfield agus é tiomáinte ag fiosrúcháin feasa fir i dtaobh shochaí na linne, sochaí atá faoi scáth uachtarántachta osréalaí Trump. Níl aon bhéim ar an ’bling’, mar a bhíonn go hiondúil i rap-amhráin, ná ní chloisimíd é ag caitheamh anuas ar mhná. In áit na dtéamaí seanchaite san, ar an albam seo, cloisimid file agus ceoltóir i mbarr a réime ag déanamh domhainmhachnamh ar a ról sa domhan aisteach trína chéile seo.
== goth ==
Measann roinnt asraonta meán go bhfuil Lamar ar an rapálaí is tábhachtaí agus is mó tionchair dá ghlúin. D’ainmnigh Billboard, Forbes agus Vibe é mar an dara rapálaí is fearr riamh, taobh thiar de Jay-Z. Rinne The New York Times cur síos air mar rapálaí teicniúil “lasrach” agus “cuardaitheoir gan staonadh”. Athraíonn a shreabhadh “solúbtha, lúfar” ó mhéadrachtaí díorthaithe go cinn ghiniúna, agus cuimsíonn sé scéimeanna rím inmheánacha agus ilshiollacha. Déantar a chuid rím a ionramháil de ghnáth laistigh de ghnáth-am, rud a ligeann dó rialú mín a dhéanamh ar fhóineolaíocht mhéadrach agus le tuiscint a thabhairt ar éiginnteachtaí foirmiúla cosúil le ceol pop agus rac. Tá cuid dá ionramhálacha rím bunaithe ar stíleanna “solúbtha” na scoile nua a thugann le tuiscint na 1990idí, agus tá cuid eile bunaithe ar eilimintí “docht” na sean-scoile a chuireann i gcuimhne na 1980idí. Úsáideann Lamar sincóipiú go minic ina chuid fonn chun codarsnachtaí a chruthú idir a ábhar liriceach agus a rithimí. Le ''Good Kid, M.A.A.D City'', imríonn sé go saor le fuaimniú, infhilleadh agus seachadadh chun raon mothúchánach an albaim a léiriú.
Moltar Lamar as a thoilteanas a ghuth a úsáid mar uirlis cheoil. Glacann sé le raonta éagsúla cainte, ton, modhnuithe agus dathanna gutha chun pearsantachtaí contrártha a léiriú, mothúcháin shainiúla a phéinteáil, agus scéalta a insint trí charachtair agus pearsain. Tá a réimse falsetto, ar a dtugann sé an “falsetto ghetto”, curtha i gcomparáid le guth Curtis Mayfield. Deir MTV go n-úsáideann Lamar a ghuth ar bhealach a thugann le fios sliocht a théann siar go hobair bhunúsach James Brown sna 1960idí, síceadelia na 1970idí, fantaisíocht “allais” Prince sna 1980idí, agus gangsta rap na 1990idí. Rinne ''The Times'' é a rangú mar an deichiú hamhránaí aonair is fearr den 21ú haois sa bhliain 2023.
== Scríobh amhrán ==
Tugadh an teideal ''“maighistir scéalaíochta”'' do Lamar ag ''The New Yorker'', agus tá sé á mheas mar dhuine de na liriceoirí hip-hap is fearr sa ré nua-aimseartha ag roinnt foilseachán agus ag a phiaraí. Deir Pharrell Williams gurb é a dhéanann a chumadóireacht amhrán speisialta ná go bhfuil sé “an-disciplíneach maidir le hábhar, tuigeann sé gur rud tábhachtach é go mbeadh sé buan, agus tuigeann sé go gcaithfidh sé a bheith ar fheabhas.” Dar le ''American Songwriter'', cé gur ceoltóir, liriceoir agus emcee é Lamar, is ''drámaíodóir, úrscéalaí agus údair gearrscéalta'' é freisin. Tá sé liteartha laistigh den fhoirm ealaíne atá sa cheol. Tarraingíonn a chumadóireacht amhrán machnamhach ar réimse leathan de theicnící liteartha agus scannánaíochta, amhail scitsí hip-hap agus guthanna thar ceol, rud a ligeann don lucht éisteachta leanúint ar chonairí inmheánacha agus seachtracha an scéil. Tá an chumasc atá aige de stíleanna éagsúla scannáin agus a thionchar sonach tar éis a chuid saothar a ardú mar chuid de na cinn is “éadromchróga agus cumhachtaí” sa hip hap, agus chuir sé le dul chun cinn na scéalaíochta sa seánra.
'''Aithnítear Lamar mar cheoltóir agus scríbhneoir''', agus tosaíonn sé a phróiseas scríbhneoireachta le bailiúchán de smaointe réamhphleanáilte a scríobh sé síos thar bhliain amháin. Is minic a spreagann a chuid taithí phearsanta a chuid amhrán, ach faigheann sé smaointe freisin ó dhaoine nua a chasann sé orthu, ó thaisteal, agus ó chultúir dhifriúla a bhlaiseadh. Mar Chríostaí dílis, roinneann sé a chuid bua agus coimhlintí spioradálta ina chuid ceoil.
Is scríbhneoir nótaí díograiseach é Lamar, agus d’fhorbair sé eochairfhocail, frásaí, agus fuaimeanna a chabhraíonn leis na mothúcháin chéanna a mhúscailt is a mhothaigh sé nuair a scríobh sé an chéad leagan den amhrán. Meastar é mar “rapálaí polaitiúil go follasach ach oiriúnach don raidió” ag ''Pitchfork'', agus mar phobalachasach ag ''The Wall Street Journal''. Cuireann sé cáineadh polaitiúil agus tráchtaireacht shóisialta isteach ina chuid amhrán go rialta, go háirithe maidir le cultúr na nAfraiceach-Meiriceánach. I measc na dtéamaí a scrúdaíonn sé tá éagothroime chiníoch, idirdhealú institiúideach, agus cumhachtú na ndaoine gorma. Rinne ''The Guardian'' comparáid idir a cháineadh agus óráid Stát na Aontais, agus chuir ''Billboard'' síos ar a chuid liricí mar “Shakespearúil.” Dúirt ''HuffPost'' gur phíosa iontach iriseoireachta é a shaothar toisc go labhraíonn sé ón bpeirspictíocht a bhaineann le pobail gorma atá faoi leatrom agus go ndéanann sé ionsaí díreach ar na hinstitiúidí atá freagrach as a bpian—rud nach féidir le go leor iriseoirí a bhaint amach.
Déanann Lamar iarracht smaoineamh coincheapúil a iompar trína cheol, “cibé acu is coincheap mór é nó rud chomh mín nach dtuigeann tú é go dtí tar éis 20 éisteacht.” Tá lucht leanúna agus foilsitheoirí tar éis teoiricí a chur ar aghaidh go mbaineann a chuid albam le cineálacha éagsúla na meán cumarsáide. Meastar ''Section.80'' mar bhailiúchán de ghearrscéalta bunaithe ar imeachtaí a chuaigh i bhfeidhm ar ghlúin na mílaoise, cosúil le huachtaránacht Ronald Reagan. Tá struchtúr neamhlineach scéalaíochta ''Good Kid, M.A.A.D City'' curtha i láthair mar ghearrscannán fásta ina n-insítear eispéiris dhian óna óige i gCompton. Cuireadh scóip scannánach an albaim i gcomparáid le scriptanna scríofa ag Martin Scorsese agus Quentin Tarantino.
Léitear ''To Pimp a Butterfly'' mar dán agus mar litir fholamh a dhéanann iniúchadh ar fhreagrachtaí ról-mhúnlaithe agus ar shaol mar dhuine Afracach-Meiriceánach le linn uachtaránacht Barack Obama. Déantar cur síos ar ''Damn'' mar shatire inmheánach a iniúchann dualtachtaí nádúr an duine agus na moráltachta. Tá ''Mr. Morale & the Big Steppers'' múnlaithe cosúil le dráma stáitse, ina mbaintear úsáid as liricí admhálacha bunaithe ar a eispéiris i dteiripe.
== ''Oidhreacht''. ==
Dúirt eagarthóirí ''Insider Inc.'' agus ''CNN'' gur duine de na ceoltóirí is mó tionchair de na 2010idí é Lamar, agus gur athrú mór paraidíme é i hip hop comhaimseartha agus i gcultúr an phobail. Le linn ghluaiseacht ''Black Lives Matter'' agus na n-imeachtaí i ndiaidh toghchán uachtaránachta SAM in 2016, úsáideadh a shaothar mar amhráin agóide.
Dar le William Hoynes, scoláire ar staidéar Meiriceánach agus ar na meáin, cuireann gnéithe forásacha Lamar é i measc ealaíontóirí agus gníomhaithe Afracach-Meiriceánacha eile a “d’oibrigh laistigh agus lasmuigh den phríomhshruth chun frithchultúr a chur chun cinn a sheasann in aghaidh na steiréitíopaí ciníocha atá á scaipeadh i meáin agus i gcultúr faoi úinéireacht bhán.” Dúirt Matt Miller ó ''Esquire'' gur mhúscail Lamar físeáin cheoil mar chineál tráchtaireachta shóisialta le blianta beaga anuas.
Tá ceol Lamar i gcónaí tar éis moladh criticiúil, rath tráchtála, agus tacaíocht ó ealaíontóirí a réitigh an bealach dó a bhaint amach. Meastar gur comhartha é a bhua ar Dhuais Pulitzer gur aithní an mionlach cultúrtha Meiriceánach hip hop mar “mheán ealaíne dlisteanach.” Mhol ealaíontóirí sinsearacha ar nós Nas, Bruce Springsteen, Eminem, Dr. Dre, Prince, agus Madonna a cheol agus a cheardaíocht. Spreag albam deireanach David Bowie, ''Blackstar'' (2016), a shaothar ''To Pimp a Butterfly'', agus mhol a léiritheoir Tony Visconti Lamar mar “bhriseoir rialacha” sa tionscal ceoil.
Ghlaoigh Pharrell Williams air “duine de na scríbhneoirí is mó dár linn” agus chuir sé i gcomparáid le Bob Dylan. Luaitear Lamar freisin mar thionchar láidir ar shaothar ealaíontóirí comhaimseartha éagsúla, lena n-áirítear BTS, Dua Lipa, Tyler, the Creator, Roddy Ricch, agus Rosalía. Measann Lorde gurb é “an t-ealaíontóir is mó tóir agus tionchair i gceol nua-aimseartha.”
== íomhá phoiblí ==
Coinníonn Lamar próifíl phoiblí íseal agus tá aithne air mar dhuine cúthail. Bíonn drogall air labhairt go poiblí faoina shaol pearsanta agus seachnaíonn sé úsáid a bhaint as na meáin shóisialta de ghnáth. Tá sé cinntitheach freisin nuair a bhíonn sé ag plé le príomhshruth na meán, cé go molann iriseoirí a shuaimhneas “cosúil le Zen” agus a phearsantacht shimplí. De réir Lamar féin, tá sé “chomh báite sin i m’eachtra féin taobh amuigh den cháiliúlacht, uaireanta is é sin an t-aon rud atá ar eolas agam. Níor theastaigh uaim riamh a bheith ag lorg aird go géar. Is maith le gach duine aird, ach domsa, ní hé sin mo ghrá.”
Tá a chuid liricí tar éis aird na meán a tharraingt, rud a d’eascair moladh agus conspóid araon. Tá tuairim an phobail faoi Lamar tiontaithe freisin ag na coimhlintí rap éagsúla ina raibh sé páirteach. Cé gur dhearbhaigh roinnt iriseoirí gurbh é buaiteoir a choimhlint phoiblí le Drake, mheas daoine eile gur bua Pyrrhusach a bhí ann mar gheall ar thromchúis na líomhaintí agus scaipeadh faisnéise míchearta ar líne.
Tar éis scaoileadh ''Good Kid, M.A.A.D City'', chuir roinnt asraonta meán síos ar Lamar mar “shlánaitheoir nua-aimseartha an hip hop.” Ní maith le roinnt léirmheastóirí a chur chuige polaitiúil “cráiteach,” rud a fhágann go bhfeictear é mar dhuine a bhfuil casta slánaitheora air. Mar sin féin, dhearbhaigh Lamar é féin mar an “rapálaí is fearr beo” mar gheall ar a nasc pearsanta leis an hip hop. Mhínigh sé do Zane Lowe: “Níl mé á dhéanamh chun amhrán maith amháin a bheith agam, nó rap maith amháin, nó port maith amháin, nó droichead maith amháin. Tá mé á dhéanamh chun é a dhéanamh gach uair, go hiomlán. Agus chun é sin a dhéanamh, caithfidh tú tú féin a spreagadh agus a dhearbhú duit féin—ní do dhuine ar bith eile—gur tusa an duine is fearr. [...] Sin é mo thiomáint agus mo ocras, agus beidh sé sin ionam i gcónaí.”
== fiontar eile ==
=== fiontraíocht ===
Tá cur síos déanta ar Lamar mar ghnóthóir “barántúil” a ghlacann “céimeanna ríofa chun a bhranda a bhunú ón tús” agus nach bhfágann aon rud faoi thimpiste. Téann sé i dtreo rolladh amach albam ar bhealach neamhghnách, ag úsáid “Easter eggs” agus teachtaireachtaí doiléire. Sula scaoileann sé albam stiúideo, roinneann Lamar singil chur chun cinn óna shraith amhrán “The Heart”, atá deartha chun “rithim bhuille a cheoil a bhreathnú.” Tá na téamaí leochaileacha a iniúchadh sna singil neamh-albam tar éis a chaidreamh lena lucht leanúna fiosrach, ar a dtugtar Kenfolk, a neartú.
Tá portfóilió eastáit réadaigh aige a chuimsíonn maoin i California agus i Nua-Eabhrac. I 2011, chruthaigh Lamar amhrán bunaidh leis an léiritheoir Nosaj Thing chun Windows Phone Microsoft a chur chun cinn. Bhí sé le feiceáil in éineacht le DJ Calvin Harris agus an t-amhránaí Ellie Goulding i bhfeachtas margaíochta do Bacardi in 2014.
Mar scairshealbhóir mionlaigh i TDE, bhí sé i gceist go mbeadh Lamar ina léiritheoir feidhmiúcháin ar rannóg scannán an lipéid. Chomhoibrigh sé le American Express ar fheachtais fhógraíochta do Art Basel agus Small Business Saturday, agus is infheisteoir aingil é ar an ardán cruthaithe ceoil EngineEars. Tá comhpháirtíochtaí déanta aige freisin le roinnt dearthóirí faisin agus asraonta. Mar ambasadóir branda, bhí sé páirteach i ndearadh bróga spóirt do Reebok agus Nike, Inc. D’fhorbair sé caidrimh oibre le Grace Wales Bonner agus Martine Rose; trína mbrandaí ainmnithe féin, ghléas siad é do roinnt imeachtaí poiblí. Don bhailiúchán Fómhar/Geimhreadh 2023, ''Twilight Reverie'', d’oibrigh Lamar le Bonner chun fuaimrian na seó a chruthú le Sampha agus Duval Timothy. Trí PGLang, chum sé an ceol agus chomh-dhear sé an stáitse do bhailiúchán haute couture Earrach/Samhradh 2024 de chuid Chanel.
=== Daonchairdis agus an ghníomhaíocha ===
Is tacadóir é Lamar leis an ngluaiseacht ''Black Lives Matter'', agus labhraíonn sé go hoscailte ar son comhionannais chiníoch. In 2012, mhol sé Frank Ocean as teacht amach go poiblí. D’fhorbair sé cairdeas láidir le hiar-uachtarán SAM Barack Obama, tar éis dó oibriú ar fhíseán poiblíochta do thionscnamh Obama, ''My Brother’s Keeper''. Léirigh sé cáineadh ar chéad uachtaránacht Donald Trump agus ar chinneadh stairiúil Chúirt Uachtarach SAM chun ''Roe v. Wade'' a chur ar ceal.
Bhí Lamar mar phríomhcheoltóir ar cheolchoirmeacha carthanachta a thacaigh le heagraíochtaí neamhbhrabúis áitiúla agus idirnáisiúnta. Thug sé síntiús don ''American Red Cross'' i mí na Samhna 2012 chun tacú le híospartaigh Hairicín Sandy. I mí na Nollag 2013, bhronn sé $50,000 ar a iar-mheánscoil, ''Centennial High School'', chun tacaíocht a thabhairt dá roinn cheoil. Chuaigh sé ar chamchuairt bheag i 2014 agus bhronn sé an t-ioncam ar fad ar ''Habitat for Humanity'' agus ar a bhaile dúchais. I mí Iúil 2017, cheannaigh sé veain inrochtana do lucht úsáide cathaoireacha rothaí do lucht leanúna ceathairphléagach.
Glacann sé páirt go rialta i dtiomáint bréagán bliantúil TDE i ''Nickerson Gardens'', agus eagraíonn sé a thiomáint féin i ''Compton''. Ghlac sé páirt i siúlóid síochána i mí an Mheithimh 2020 chun agóid a dhéanamh i gcoinne dúnmharú George Floyd agus marú Breonna Taylor. I mí an Mheithimh 2024, bhí sé i gceannas ar shíntiús $200,000 do 20 carthanas agus tionscnamh pobail i Los Angeles.
== Éachtaí ==
Le linn a ghairme, tá 22 Ghradam Grammy buaite ag Lamar (an tríú líon is mó ag rapálaí riamh), Gradam Emmy Primetime, cúig Ghradam Ceoil Mheiriceánach, 37 nGradam Hip Hop BET (an líon is mó a bhuaigh aon ealaíontóir), 11 Ghradam Ceoil Físeáin MTV (lena n-áirítear dhá bhua Físeán na Bliana), 7 nGradam Ceoil Billboard, agus Gradam Brit. Mar chumadóir amhrán, fuair sé ainmniúcháin do Ghradam an Acadaimh agus do Ghradam Golden Globe. Ag na 58ú Gradaim Grammy, fuair sé an líon ainmniúchán is mó riamh ag rapálaí in aon oíche amháin—11. Ag an 65ú searmanas, ba é an chéad ealaíontóir ó aon seánra a ainmníodh do Albam na Bliana le ceithre albam stiúideo ceannasaí as a chéile ó aimsir Billy Joel (1979–1983).
Tá Lamar le feiceáil ar liostaí cumhachta éagsúla. I 2015, bhí sé ar liosta Power 100 de chuid ''Ebony'' a thugann ómós do cheannairí i bpobal na nAfraiceach-Meiriceánach. Chuir ''Time'' san áireamh é ar a liosta bliantúil de na 100 duine is mó tionchair ar domhan in 2016. Bhí sé ar rangú Celebrity 100 de chuid ''Forbes'' (2019), agus ar a liosta 30 Faoi 30 faoi dhó sa chatagóir ceoil (2014 agus 2018). Cuireadh Lamar san áireamh faoi dhó ar liostaí ''Billboard'' de na rapálaithe is fearr riamh (2015 agus 2023). D’ainmnigh ''Complex'' é mar an rapálaí is fearr beo trí huaire (2013, 2017 agus 2024), agus chuir siad san áireamh é ar a liosta de na 20 rapálaí is fearr ina 20idí trí huaire (2013, 2015, agus 2016). I mBealtaine 2015, dearbhaíodh Lamar mar dheilbhín glúine ag Seanad Stáit California as a chuid ceoil agus daonchairdis. Bhí sé ina mhórmharascail ar Pharáid Nollag Compton, agus bronnadh eochair a bhaile dúchais air mar ionadaí ar a fhorbairt. Bhí sé ina chainteoir céime iontais ag Compton College ar an 7 Meitheamh 2024. Is é an cúigiú fear é a bhí le feiceáil ina aonar ar chlúdach ''Harper’s Bazaar''.
Cuireadh ''Good Kid, M.A.A.D City'', ''To Pimp a Butterfly'', agus ''Damn'' san áireamh i rangú tionsclaíoch ''Rolling Stone'' de na 500 albam is fearr riamh agus na 200 albam hip hop is fearr riamh. Cuireadh ''Good Kid, M.A.A.D City'' ar liosta na hirise de na 100 albam tosaigh is fearr riamh, agus ainmníodh é mar an t-albam coincheapa is fearr riamh. Ainmníodh é mar an seachtú albam is fearr riamh ag Apple Music in 2024. Rangú roinnt foilseachán ''To Pimp a Butterfly'' mar cheann de na halbaim is fearr de na 2010idí, agus measadh “Alright” mar an t-amhrán hip hop is fearr den ré sruthaithe ag Spotify. Ó Feabhra 2023, is é an t-albam is airde rátáil ar an eanaclóipéid ar líne ''Rate Your Music''. Bhuaigh ''Damn'' Duais Pulitzer don Cheol in 2018—an chéad uair a bronnadh an gradam ar shaothar ceoil lasmuigh de na seánraí clasaiceacha agus snagcheoil. Tá a chamchuairt agus ''The Big Steppers Tour'' (2022–2024) i measc na gcamchuairteanna hip hop is mó ioncaim riamh.
== Dioscliosta ==
'''Studio albums'''
* ''Section.80'' (2011)
* ''Good Kid, M.A.A.D City'' (2012)
* ''To Pimp a Butterfly'' (2015)
* ''Damn'' (2017)
* ''Mr. Morale & the Big Steppers'' (2022)
* ''GNX'' (2024)
== ''Scannánliosta'' ==
* ''God Is Gangsta'' (2015)
* ''Quincy'' (2018)
* ''Kendrick Lamar Live: The Big Steppers Tour'' (2022)
* ''Renaissance: A Film by Beyoncé'' (2023)
* ''Piece by Piece'' (2024)
* ''Untitled Trey Parker film'' (2026)
== turas ==
=== príomhghníomh ===
* Good Kid, M.A.A.D City World Tour (2013)
* Kunta's Groove Sessions (2015)
* The Damn Tour (2017–2018)
* The Big Steppers Tour (2022–2024)
=== comhphríomhghníomhartha ===
* The Championship Tour (with Top Dawg Entertainment artists) (2018)
* Grand National Tour (with SZA) (2025)
1. https://www.britannica.com/biography/Kendrick-Lamar
{{Síolta ceol}}
95w3n6vljl3fzggjpogdsaquti9b9if
1271625
1271490
2025-06-26T10:35:05Z
Werseral
67427
gach rud
1271625
wikitext
text/x-wiki
Is rapálaí [[Meiriceánach]] é '''Kendrick Lamar''' (a rugadh ar an 17ú Meitheamh, 1987) ó [[Compton]] i g[[California]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.britannica.com/biography/Kendrick-Lamar|teideal=Kendrick Lamar {{!}} Songs, Albums, Not Like Us, & Discography {{!}} Britannica|dáta=2025-06-19|language=en|work=www.britannica.com|dátarochtana=2025-06-23}}</ref>. Thug Lamar faoi a ghairm cheoil agus é sna déaga faoin leasainm K-Dot, nuair a scaoil sé téip measctha a bhailigh aird áitiúil agus shínigh sé leis an lipéad ceol indie Top Dawg Entertainment, bunaithe i gCarson. Thosaigh Lamar ag gnóthú mór-aitheantas i 2010, tar éis gur scaoil sé a chéad téip measctha miondíola, ''Overly Dedicated''. I 2011 scaoil sé an albam neamhspleách ''Section.80,'' ar a bhí a chéad singil, "''HiiiPoWeR''". Faoin am seo, bhí sé tar éis comhoibriú le roinnt ceoltóirí iomráiteach sa tionscal hip-hap, ar nós The Game, Snoop Dogg, Busta Rhymes agus Lil Wayne.
Rinne Lamar socrú le na mór-lipéid ceol ''Aftermath'' agus ''Interscope Records'' i 2012. Scaoladh a chéad albam ar mór-lipéad, ''good kid, m.A.A.d city'', i mí Dheireadh Fómhar 2012 agus fuair sé moladh mór ó na léirmheastóirí.
== Dioscliosta ==
* ''Section.80'' (2011)
* ''good kid, m.A.A.d city'' (2012)
* ''To Pimp a Butterfly'' (2015)
* ''Gan ainm Gan máistrithe'' (2016)
* ''DAMANTA.'' (2017)
* ''Máistir Morale agus na Steppers Mór'' (2022)
* ''GNX'' (2024)
Is rapálaí, amhránaí, cumadóir amhrán agus léiritheoir taifead Meiriceánach é Kendrick Lamar Duckworth (rugadh 17 Meitheamh, 1987). Meastar gurb é ceann de na rapálaithe is mó riamh é, agus bronnadh Duais [[Pulitzer Prize|Pulitzer]] don Cheol air in 2018, agus ba é an chéad cheoltóir lasmuigh de na seánraí clasaiceacha agus [[Snagcheol|snagcheoil]] a fuair an gradam.
Rugadh Lamar i [[Compton|Compton, California]], agus thosaigh sé ag scaoileadh ceoil faoin ainm stáitse K.Dot agus é ag freastal ar scoil ard. Shínigh sé le Top Dawg Entertainment (TDE) in 2005 agus chomhbhunaigh sé an sárghrúpa hip hop Black Hippy ansin. Tar éis scaoileadh a chéad albam rap malartach Section.80 in 2011, fuair Lamar conradh comhpháirteach le Dr. Dre's Aftermath Entertainment agus Interscope Records. Tháinig sé chun cinn lena dhara halbam faoi thionchar an rap gangsta Good Kid, M.A.A.D City (2012), a tháinig chun bheith ar an albam stiúideo hip hop is faide a bhí ar na cairteacha i stair Billboard 200; d'ainmnigh Rolling Stone é mar an t-albam coincheapa is mó riamh. Sa bhliain 2015, scóráil Lamar a chéad singil uimhir a haon ar Billboard Hot 100, tar éis dó a bheith ar athmheascadh "Bad Blood" le Taylor Swift, agus d'eisigh sé a thríú halbam, To Pimp a Butterfly (2015), a chuir hip-hop le chéile le seánraí ceoil stairiúla Afracach-Mheiriceánacha ar nós [[snagcheol]], funk, agus soul, agus ba é an chéad cheann de shé albam uimhir a haon as a chéile ar Billboard 200 é.
Lean rath criticiúil agus tráchtála Lamar ar aghaidh lena cheathrú halbam R&B agus pop-chluasach Damn (2017), rud a thug a dhara singil uimhir a haon sna Stáit Aontaithe, "Humble", mar thoradh air. Choimeád sé amhráin bhunaidh do fhuaimrian an scannáin Black Panther in 2018, agus ainmníodh é do Ghradam an Acadaimh don Amhrán Bunaidh is Fearr don singil deich barr sna Stáit Aontaithe "All the Stars". Rinne a chúigiú halbam Mr. Morale & the Big Steppers (2022), iniúchadh pearsanta agus chríochnaigh sé a thréimhse le TDE agus Aftermath. As a achrann le Drake in 2024 agus a shéú halbam GNX (2024) tháinig na hamhráin uimhir a haon sna Stáit Aontaithe "Like That", "Not Like Us", "Squabble Up" agus "Luther" chun cinn. Bhuaigh an dara ceann cúig Ghradam Grammy, lena n-áirítear Amhrán na Bliana agus Taifead na Bliana, an líon is airde riamh. Ba é an t-amhrán deireanach an t-amhrán uimhir a haon is faide a bhí ag Lamar ar an Billboard Hot 100, ag caitheamh 13 seachtaine ar bharr an chairt.
Tá gradaim éagsúla faighte ag Lamar, lena n-áirítear 22 Ghradam Grammy (an tríú ceann is mó a bhuaigh rapálaí), Gradam Primetime Emmy, Gradam Brit, 5 Ghradam Ceoil Mheiriceánach, 7 nGradam Ceoil Billboard, 11 Ghradam Ceoil Físeáin MTV (lena n-áirítear 2 bhua Físeán na Bliana), agus 37 Gradam Hip Hop BET, líon is airde riamh. Liostáil Time é mar dhuine de na 100 duine is mó tionchar ar domhan in 2016. Cuireadh trí cinn dá shaothair san áireamh in athbhreithniú Rolling Stone in 2020 ar na 500 Albam is Mó riamh. Bhris a chlár leath-ama Super Bowl LIX in 2025 taifid lucht féachana, le 133.5 milliún lucht féachana sa tír. Lasmuigh den cheol, bhunaigh Lamar an comhlacht cruthaitheach PGLang agus chuaigh sé i mbun scannánaíochta lena chomhpháirtí cruthaitheach fadtréimhseach, Dave Free.
== Saol luath ==
'''Rugadh Kendrick Lamar Duckworth ar an 17 Meitheamh, 1987, i gCompton, California.''' Is é an chéad leanbh é de Kenneth "Kenny" Duckworth, iar-ghníomhaí sa gheilleagar coiriúil, agus Paula Oliver<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.spin.com/2012/10/kendrick-lamar-not-your-average-everyday-rap-savior/|teideal=Kendrick Lamar: Not Your Average Everyday Rap Savior|údar=Jessica Hopper|dáta=2012-10-09|language=en-US|work=SPIN|dátarochtana=2025-06-23}}</ref>, gruaigeadóir. Tugadh an t-ainm Kendrick air i ndiaidh Eddie Kendricks, amhránaí agus cumadóir ó The Temptations. Rugadh a thuismitheoirí i ndeisceart [[Chicago, Illinois|Chicago]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.rollingstone.com/music/music-news/the-trials-of-kendrick-lamar-33057/|teideal=The Trials of Kendrick Lamar|údar=Josh Eells|dáta=2015-06-22|language=en-US|work=Rolling Stone|dátarochtana=2025-06-23}}</ref> agus bhog siad go Compton i 1984 chun éalú ó chultúr na nganganna, áit ar bhí baint ag a athair leis an ngrúpa Gangster Disciples.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.billboard.com/music/music-news/kendrick-lamar-billboard-cover-story-on-new-album-iggy-azalea-police-violence-the-rapture-6436268/|teideal=Billboard Cover: Kendrick Lamar on Ferguson, Leaving Iggy Azalea Alone and Why ‘We’re in the Last Days’|údar=Gavin Edwards|dáta=2015-01-09|language=en-US|work=Billboard|dátarochtana=2025-06-23}}</ref>
Bhí Lamar ina aonán go dtí go raibh sé seacht mbliana d’aois agus tuairiscíodh é mar dhuine uaigneach ag a mháthair.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.spin.com/2012/10/kendrick-lamar-not-your-average-everyday-rap-savior/|teideal=Kendrick Lamar: Not Your Average Everyday Rap Savior|údar=Jessica Hopper|dáta=2012-10-09|language=en-US|work=SPIN|dátarochtana=2025-06-23}}</ref>Ina dhiaidh sin, rugadh a bheirt dheartháireacha agus a dheirfiúr níos óige, an gnóthaisí Kayla Sawyer (née Duckworth)<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.billboard.com/pro/kendrick-lamar-damn-no-1-album-billboard-200/|teideal=Kendrick Lamar Earns Third No. 1 Album on Billboard 200 Chart With Biggest Debut of 2017|údar=Keith Caulfield|dáta=2017-04-23|language=en-US|work=Billboard|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>. Tá a ghaolta ina measc an t-imreoir cispheile Nick Young agus an rapálaí Baby Keem.<ref>{{Lua idirlín|url=https://uproxx.com/music/baby-keem-family-ties-kendrick-lamar/|teideal=Baby Keem Announces ’Family Ties’ Featuring His Cousin Kendrick Lamar|dáta=2021-08-24|language=en-US|work=UPROXX|dátarochtana=2025-06-24}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.complex.com/sports/a/paul-palladino/interview-nick-young-talks-style-his-cousin-kendrick-lamar-and-his-experience-with-a-fire-extinguisher|teideal=Interview: Nick Young Talks Style, His Cousin Kendrick Lamar and His Experience With a Fire Extinguisher|language=en-us|work=Complex|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>
Chónaigh Lamar agus a theaghlach i dtithe tacaíochta Section 8, bhí siad ag brath ar leasa sóisialta agus stampaí bia, agus bhí siad gan dídean ar feadh tréimhsí. Cé nach raibh sé ina bhall de ghrúpa gang ar leith, d'fhás sé suas le baill ghrúpaí coiriúla cosúil le Westside Pirus.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.billboard.com/music/music-news/kendrick-lamar-billboard-cover-story-on-new-album-iggy-azalea-police-violence-the-rapture-6436268/|teideal=Billboard Cover: Kendrick Lamar on Ferguson, Leaving Iggy Azalea Alone and Why ‘We’re in the Last Days’|údar=Gavin Edwards|dáta=2015-01-09|language=en-US|work=Billboard|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>
D'fhás Lamar suas le dearcadh laige spioradálta, cé go raibh sé ag freastal ar sheirbhísí na hEaglaise ó am go chéile agus go múineadh sé an Bíobla dá sheanmháthair.<ref>{{Cite news|url=http://buzzfeed.com/reggieugwu/the-radical-christianity-of-kendrick-lamar|teideal=The Radical Christianity Of Kendrick Lamar|language=en|work=BuzzFeed|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> Mheas sé go raibh na searmanais "folamh" agus "aon-taobhach," rud a chuir isteach air mar pháiste.<ref>{{Cite news|url=http://djbooth.net/features/2017-04-28-kendrick-lamar-god-response|teideal=Kendrick Lamar Responded to Our Article About His Fear of God|language=en|work=DJBooth|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>
Tar éis dó taifead dá ghuth a chluinstin den chéad uair, tháinig suim aige sa rap.<ref>{{Lua idirlín|url=https://hiphopdx.com/news/id.33671/title.kendrick-lamar-recalls-when-he-first-wanted-to-rap|teideal=Kendrick Lamar Recalls When He First Wanted To Rap|údar=HipHopDX- https://hiphopdx.com|dáta=2015-05-01|language=en|work=HipHopDX|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> Chuir sé aithne ar chruachás na bpóilíní agus na foréigean sráide nuair a bhí sé cúig bliana d’aois, nuair a chonaic sé dúnmharú le linn lámhach ó charr. Dúirt sé le NPR Music go raibh tionchar mór aige air: "Rinne sé rud éigin dom ansin agus ansin. Lig sé dom a thuiscint nach rud amháin atá á fheiceáil agam é seo, ach b'fhéidir go mbeidh orm a bheith cleachtaithe leis."<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.rollingstone.com/music/music-features/kendrick-lamar-the-rolling-stone-interview-199817/|teideal=Kendrick Lamar: The Best Rapper Alive on Bono, Mandela, Stardom and More|údar=Brian Hiatt|dáta=2017-08-09|language=en-US|work=Rolling Stone|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>
Sa scoil, bhí Lamar ina mhac léinn ciúin agus faireach, a bhí go maith go acadúil agus a bhí ag fulaingt le stammering.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.laweekly.com/born-and-raised-in-compton-kendrick-lamar-hides-a-poets-soul-behind-pussy/|teideal=Born and raised in Compton, Kendrick Lamar Hides a Poet's Soul Behind "Pussy & Patron" - LA Weekly|údar=Rebecca Haithcoat|dáta=2011-01-20|language=en-US|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> Mhol a mhúinteoir chéad ghrád é chun [[scríbhneoir]] a bheith ann tar éis di é a chluinstin ag úsáid an fhocail "audacity"<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.complex.com/music/a/insanul-ahmed/kendrick-lamar-interview-new-album-going-broke-dr-dre|teideal=Cover Story Uncut: Kendrick Lamar On Being Afraid of Goin...|language=en|work=Complex|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> go ceart. Mar mhac léinn seachtú grád ag Vanguard Learning Center, tugadh isteach é do dhánadóireacht ag a mhúinteoir Béarla, Regis Inge<ref>{{Cite news|url=https://www.thenation.com/article/culture/kendrick-lamar-butterfly-effect-book-excerpt/|teideal=Kendrick Lamar’s Poetic Awakening|údar=Marcus J. Moore|dáta=2020-10-08|language=en-US|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>. Chuir Inge an fhoirm litríochta seo isteach ina churaclam mar fhreagairt do na teannas rása atá ag méadú i measc a mhic léinn. Trína nasc le hip-hop, staidéaríodh Lamar rím, meafair agus dhá chiall, rud a chuir grá aige don chumadóireacht amhrán: "Is féidir leat do chuid mothúchán go léir a chur síos ar phíosa páipéir, agus déanfaidh siad ciall duit. Thaitin sé liom sin."<ref>{{Cite news|url=https://www.thenation.com/article/culture/kendrick-lamar-butterfly-effect-book-excerpt/|teideal=Kendrick Lamar’s Poetic Awakening|údar=Marcus J. Moore|dáta=2020-10-08|language=en-US|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>
In ionad tascanna a dhéanamh do ranganna eile, scríobhfadh Lamar liricí ina nótaí. Bhí a chuid scríbhneoireachta tosaigh go hiomlán maslach, ach chabhraigh sé leis dul i ngleic lena tráma síceolaíoch agus le dúlagar, a bhí aige le linn a óige. Rinne Inge ról ríthábhachtach ina fás intleachtúil, ag cáineadh a stór focal go minic agus ag moladh spreagthachtaí chun a chuid próis a neartú.<ref>{{Cite news|url=https://www.thenation.com/article/culture/kendrick-lamar-butterfly-effect-book-excerpt/|teideal=Kendrick Lamar’s Poetic Awakening|údar=Marcus J. Moore|dáta=2020-10-08|language=en-US|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>
== Gairme ==
=== '''2003–2008: Beginnings''' ===
Le linn na meánscoile, ghlac Lamar leis an ainm stáitse K.Dot agus thosaigh sé ag freestyling agus ag rapáil i mbabhtaí i scoil.<ref>{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2022/12/27/magazine/kendrick-lamar-dave-free.html|teideal=Kendrick Lamar’s New Chapter: Raw, Intimate and Unconstrained|údar=Mitchell S. Jackson|dáta=2022-12-27|language=en-US|work=The New York Times|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> Tharraing a chuid léirithe aird mac léinn eile, Dave Free, a thaistil ó Inglewood chun féachaint air ag rapáil. Chruthaigh siad cairdeas tapa de bharr a ngrá don hip-hop agus don chlár grinn teilifíse ''Martin''. Thaifead siad ceol le chéile i ngaráiste a bhí curtha in oiriúint ag Free agus i staidéar i mbruachbhaile Hyde Park a dheartháir níos sine. Bhí cuid de na chéad léirithe ag Lamar ar siúl i gclub grinn "fíor-ghhetto" agus taobh thiar de shiopa tatúnna. Bhí Free mar “hype man” aige ag an am sin, agus a dheartháir níos sine mar bhainisteoir agus DJ dó.
Thaifead Lamar cúig mhixteip i gcaitheamh na [[2000idí|2000idí;]] an chéad cheann, ''Youngest Head Nigga in Charge (Hub City Threat: Minor of the Year)'', eisíodh é ar an 15 Aibreán 2003 trí Konkrete Jungle Musik. Bhí an chuid is mó de na mixtapes bunaithe ar fhreestyles thar rithimí ó amhráin hip-hop cháiliúla.
I sraith athbhreithnithe siar do ''Rolling Stone'', mhol Mosi Reeves tuiscint “gan locht” Lamar ar rithim agus amú, a bhí le feiceáil i ''Hub City Threat: Minor of the Year'', ach cháin sé a chuid liricí mar “clumsy” agus dúirt sé go raibh a shreabhadh "ró-chosúil le Jay-Z agus Lil Wayne"<ref name=":0">{{Lua idirlín|url=https://www.rollingstone.com/music/music-album-reviews/mixtape-primer-reviewing-kendrick-lamars-pre-fame-output-126139/|teideal=Mixtape Primer: Reviewing Kendrick Lamar's Pre-Fame Output|údar=Mosi Reeves|dáta=2017-07-14|language=en-US|work=Rolling Stone|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>.Bhí Free, a bhí ag obair mar theicneoir ríomhaireachta, ag iarraidh ríomhaire a dheisiú nuair a thug sé an mixtape do Anthony "Top Dawg" Tiffith, léiritheoir ceoil. Bhí Tiffith tógtha le cumais atá ag fás Lamar agus d’iarr sé air triail a dhéanamh d’fhonn dul isteach ina lipéad neamhspleách nua, Top Dawg Entertainment (TDE).<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.forbes.com/sites/zackomalleygreenburg/2016/01/04/meet-dave-free-kendrick-lamars-30-under-30-manager/|teideal=Meet Dave Free, Kendrick Lamar's 30 Under 30 Manager|údar=Zack O'Malley Greenburg|language=en|work=Forbes|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Le linn na trialach, rinne Lamar freestyling do Tiffith agus don fheidhmeannach ceirníní Terrence "Punch" Henderson ar feadh dhá uair an chloig – rud a chuir iontas ar Henderson ach mearbhall ar Tiffith. Tairgeadh conradh taifeadta dó le TDE i 2005, áit ar shínigh sé in éineacht le Jay Rock mar chuid den chéad bhaisc ealaíontóirí sa lipéad. Nuair a shínigh sé, cheannaigh sé sciar mionlaigh sa lipéad ar shuim nach bhfuil ar eolas.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.billboard.com/music/features/kendrick-lamar-anthony-tiffith-interview-billboard-cover-story-2017-7964649/|teideal=Kendrick Lamar and Anthony ‘Top Dawg’ Tiffith on How They Built Hip-Hop’s Greatest Indie Label|údar=Datwon Thomas|dáta=2017-09-14|language=en-US|work=Billboard|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>
Bhí tréimhse ghearr ag Lamar mar gharda slándála agus é ag tosú ag obair le Jay Rock i stiúideo taifeadta TDE. Tháinig caidreamh láidir idir é, Ab-Soul agus Schoolboy Q, rud a chuir le cruthú an tsárghrúpa hip-hop, Black Hippy.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.latimes.com/archives/blogs/pop-hiss/story/2010-08-17/jay-rock-kendrick-lamar-ab-soul-and-schoolboy-q-form-quasi-supergroup-black-hippy|teideal=Jay Rock, Kendrick Lamar, Ab-Soul and Schoolboy Q form quasi-supergroup Black Hippy|dáta=2010-08-17|language=en-US|work=Los Angeles Times|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> D’eisigh Lamar a dara mixtape, ''Training Day'', ar an 30 Nollaig 2005.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.rollingstone.com/music/music-album-reviews/mixtape-primer-reviewing-kendrick-lamars-pre-fame-output-126139/|teideal=Mixtape Primer: Reviewing Kendrick Lamar's Pre-Fame Output|údar=Mosi Reeves|dáta=2017-07-14|language=en-US|work=Rolling Stone|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Mhol Reeves éagsúlacht an léirithe agus an coincheap “feidhmithe go maith”, a bhí bunaithe ar an scannán ó 2001. I 2006, shínigh Lamar conradh forbairt ealaíontóra le Def Jam Recordings agus bhí sé le cloisteáil ar dhá shingil le The Game. Chuir sé go mór le chéad dá mhixteip Jay Rock, ''Watts Finest Vol. 1'' agus ''Watts Finest Vol. 2: The Nickerson Files''. Cuireadh Lamar as Def Jam sa deireadh tar éis dó bualadh le huachtarán agus POF na cuideachta, Jay-Z; thug sé cur síos ina dhiaidh air mar “ceann de na cásanna sin nach raibh mé réidh dó.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.complex.com/music/a/brian-josephs/things-you-didnt-know-about-kendrick-lamar|teideal=22 Things You Didn't Know About Kendrick Lamar|language=en|work=Complex|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>” D’eisigh Lamar agus Jay Rock mixtape chomhoibríoch darb ainm ''No Sleep 'til NYC'' ar an 24 Nollaig 2007. Dúirt Reeves gur “seisiún cypher spraíúil” a bhí ann, “níos mó ná sin ná níos lú.”
=== '''2009-2011 Ró-thiomanta agus Roinn .80''' ===
Scaoileadh tríú mixtape Lamar, ''C4'', ar an 30 Eanáir 2009, mar thionscadal ómóis do ''Tha Carter III'' (2008) le Lil Wayne, agus fuair sé tacaíocht ó Wayne féin.<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.datpiff.com/Kendrick-Lamar-C4-mixtape.32334.html|teideal=Kendrick Lamar - C4 Hosted by DJ Ill Will, DJ Dave|work=DatPiff|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Mhothaigh Reeves gur "ómós míthreorach a bhí ann do albam a bhí bliain d'aois agus cloiste cheana ag cách.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.rollingstone.com/music/music-album-reviews/mixtape-primer-reviewing-kendrick-lamars-pre-fame-output-126139/|teideal=Mixtape Primer: Reviewing Kendrick Lamar's Pre-Fame Output|údar=Mosi Reeves|dáta=2017-07-14|language=en-US|work=Rolling Stone|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>" Ó mhí Feabhra go mí Iúil, thaistil sé le The Game ar a ''LAX Tour'' mar hype man do Jay Rock.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.xxlmag.com/nipsey-hussle-desus-mero/|teideal=Nipsey Hussle Remembers When The Game Carried the West Coast|údar=Michael SaponaraMichael Saponara|dáta=2018-02-28|language=en|work=XXL Mag|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Níor thaitin sé le Lamar go raibh a ainm stáitse ag tarraingt aird óna fhíor-fhéiniúlacht, agus chinn sé ar é a scor. Roghnaigh sé a chéad ainm agus a ainm lár mar aitheantas gairmiúil, agus mheas sé go raibh an t-athrú sin mar chuid dá fhás mar ealaíontóir.
Don EP ainmnithe ina dhiaidh féin (2009),<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.2dopeboyz.com/2009/12/31/kendrick-lamar-kendrick-lamar-freep/|teideal=Kendrick Lamar – Kendrick Lamar (FreEP) {{!}} 2dopeboyz|language=en-US|work=www.2dopeboyz.com|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> thréig Lamar próiseas cruthaitheach na mixtapes agus dhírigh sé ar thionscadal a bhí bunaithe go mór ar a chumadóireacht féin thar léiriúchán “álainn ach brónach.<ref name=":0" />” D’fhostaigh Reeves an EP mar “an chéad tionscadal a sheas amach” ina shaol gairmiúil, ag moladh an atmaisféir mhailíseach a bhí ann. Mhothaigh sé gur thug sé seo ábhar misnigh dó i ndiaidh na cáinte a fuair sé as ''C4''.
'''Lamar ag seinm in Sound Academy sa bhliain 2011, roimh scaoileadh ''Section.80'''''
Tar éis dó margadh foilsithe ceoil a dhéanamh le Warner/Chappell Music<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.billboard.com/pro/kendrick-lamar-new-publishing-deal/|teideal=Kendrick Lamar Eyeing New Publishing Deal: Sources|údar=Billboard Staff|dáta=2018-01-16|language=en-US|work=Billboard|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>, d’eisigh Lamar a cheathrú mixtape, ''Overly Dedicated'', ar an 14 Meán Fómhair 2010. Ba é an chéad tionscadal a bhí ar fáil le ceannach trí shiopaí digiteacha.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.vulture.com/2017/04/what-does-kendrick-lamars-overly-dedicated-say-about-damn.html|teideal=What Does Kendrick Lamar’s Overly Dedicated Tell Us About DAMN.?|údar=Paul Thompson|dáta=2017-04-13|language=en|work=Vulture|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> D’fhéach Reeves ar ''Overly Dedicated'' mar “bua páirteach” a léirigh athrú ina stíl scríbhneoireachta. Shroich an mixtape uimhir 72 ar chairt ''Top R&B/Hip-Hop Albums'' de chuid ''Billboard''<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.billboard.com/music/music-news/chart-juice-kendrick-lamars-good-kid-maad-city-rules-rbhip-hop-474364/|teideal=Chart Juice: Kendrick Lamar’s ‘good kid, m.A.A.d city’ Rules R&B/Hip-Hop Albums|údar=Rauly Ramirez|dáta=2012-11-01|language=en-US|work=Billboard|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> D’fhill Lamar mar hype man do Jay Rock den dara huair le linn ''Independent Grind Tour'' Tech N9ne, áit ar cuireadh ''Overly Dedicated'' in aithne do Dr. Dre<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.hiphopdx.com/index/news/id.20658/title.kendrick-lamar-says-good-kid-maad-city-will-sound-nothing-like-section80|teideal=Kendrick Lamar Says "good kid, m.A.A.d City" Will Sound "Nothing" Like "Section.80" {{!}} Get The Latest Hip Hop News, Rap News & Hip Hop Album Sales {{!}} HipHop DX|údar=HipHopDX - http://www.hiphopdx.com|language=en|work=www.hiphopdx.com|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>. Tar éis dó an físeán ceoil don amhrán “Ignorance Is Bliss” a fheiceáil ar [[YouTube]], rinne Dre teagmháil le Lamar agus bhí sé ag súil go n-oibreodh sé leis agus le Snoop Dogg ar a albam neamchríochnaithe, ''Detox''. Chomh maith leis sin, smaoinigh sé ar é a shíniú lena lipéad féin, ''Aftermath Entertainment'', agus spreag ealaíontóirí mar [[J. Cole]] é chun é sin a dhéanamh.<ref>{{Lua idirlín|url=http://www1.hiphopdx.com/index/news/id.13463/title.kendrick-lamar-reacts-to-dr-dres-cosign-considering-aftermath|teideal=Kendrick Lamar Reacts To Dr. Dre's Cosign, Considering Aftermath {{!}} Get The Latest Hip Hop News, Rap News & Hip Hop Album Sales {{!}} HipHopDX|language=en|work=www1.hiphopdx.com|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>
Bhí caidreamh gairid ag Lamar le Nitty Scott<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.vladtv.com/article/220171/no-panty-nitty-scott-on-what-she-learned-while-dating-kendrick-lamar|teideal=EXCLUSIVE: No Panty: Nitty Scott on What She Learned While Dating Kendrick Lamar|údar=Jessica T|language=en|work=www.vladtv.com|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>, agus cuireadh é ar liosta ''Freshman Class'' 2011 de chuid ''XXL''.<ref>{{Cite news|url=http://mtv.com/news/r02jyh/xxl-magazine-freshmen|teideal='XXL' Magazine Unveils 2011 'Freshman' Class|language=en|work=MTV|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> D’eisigh sé a chéad albam stiúideo, ''Section.80'', ar an 2 Iúil 2011, le tacaíocht ón bpríomh-singil "HiiiPower". D’fhiosraigh an t-albam stíleanna hip-hop comhfhiosacha agus malartacha agus rinne sé turgnamh le léiriúchán “iomlán lom” stíle snagcheoil. Measann Ogden Payne ó ''Forbes'' gur “tús a bhí ann leis an gcaoi a n-éiríonn le [Lamar] tráchtaireacht shóisialta a chomhcheangal le móréilimh.” Ba é ''Section.80'' an chéad uair a bhí Lamar ar chairt ''Billboard 200'', áit a shroich sé uimhir 113. Díoladh thart ar 5,000 cóip sa chéad seachtain, in ainneoin go raibh beagán clúmhille ó na meáin mhóra.Chun an t-albam a chur chun cinn, sheinn Lamar i láthair i láthair i bhféilte beaga agus ar champais ollscoile ar fud na Stát Aontaithe. Ghlaoigh Snoop Dogg, Dr. Dre agus The Game air mar “Rí Nua an Chósta Thiar” le linn léirithe in Iarthar Los Angeles.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.complex.com/music/a/alex-gale/20-legendary-hip-hop-concert-moments|teideal=20 Legendary Hip-Hop Concert Moments|language=en|work=Complex|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> I rith na bliana, bhí sé le cloisteáil ar ''The R.E.D. Album'' le The Game, ''All 6’s and 7’s'' le Tech N9ne, ''The Wonder Years'' le 9th Wonder, agus ''Take Care'' le Drake.
=== '''2012–2013:''' '''''Good Kid, M.A.A.D City''''' ===
[[Íomhá:Kendrick Lamar Pitchfork 2012.jpg|mion|Lamar ag seinm ag Féile Ceoil Pitchfork in 2012.]]
Thosaigh Lamar ag pleanáil a dara halbam sular eisíodh ''Section.80''.<ref>{{Lua idirlín|url=https://hiphopdx.com/news/id.15137/title.kendrick-lamar-hoping-to-release-studio-album-next-year|teideal=Kendrick Lamar Hoping To Release Studio Album Next Year|údar=HipHopDX- https://hiphopdx.com|dáta=2011-05-16|language=en|work=HipHopDX|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Ó mhí Feabhra go mí Aibreán 2012, d’oscail sé seónna do Drake ar a ''Club Paradise Tour''.<ref>{{Cite news|url=http://www.mtv.com/news/1673059/drake-club-paradise-tour-asap-rocky-kendrick-lamar/|teideal=Drake 'Fought' For Intimate Campus Dates Over Stadium Tour|language=en|work=MTV News|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Thosaigh sé ag obair le J. Cole ar albam comhoibríoch thart ar an am sin. Ar an 14 Feabhra, d’eisigh Lamar an t-amhrán "Cartoon & Cereal" ar fáil le híoslódáil dhigiteach – rian ina raibh Gunplay<ref>{{Lua idirlín|url=https://djbooth.net/features/2015-07-06-kendrick-lamar-cartoons-cereal/|teideal=Inside Kendrick Lamar’s Unreleased Classic, “Cartoons & Cereal”|dáta=2015-07-06|language=en-US|work=DJBooth|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> le cloisteáil freisin.
Ar an 8 Márta, thuairiscigh ''The Fader'' go raibh Lamar tar éis conradh taifeadta comhfhiontair a shíniú le ''Aftermath Entertainment'' agus ''Interscope Records''; faoi théarmaí an chonartha, lean TDE ar aghaidh mar a lipéad príomhúil<ref>{{Cite news|url=http://rapfix.mtv.com/2012/03/08/kendrick-lamar-signs-with-interscope-aftermath/|teideal=Kendrick Lamar, Black Hippy Ink Deals With Interscope And Aftermath|work=RapFix|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>. Eisíodh a chéad singil tráchtála, "The Recipe" le Dr. Dre, ar raidió rithimeach ar an 2 Aibreán.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.complex.com/pigeons-and-planes/a/pigeonsandplanes/kendrick-lamar-ft-dr-dre-the-recipe|teideal=Kendrick Lamar ft. Dr. Dre - "The Recipe"|language=en|work=Complex|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>
Eisíodh ''Good Kid, M.A.A.D City'', dara halbam Lamar agus an chéad cheann faoi lipéad móra, ar an 22 Deireadh Fómhair 2012.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.billboard.com/music/music-news/kendrick-lamar-aap-rocky-announce-album-release-dates-482540/|teideal=Kendrick Lamar, A$AP Rocky Announce Album Release Dates|údar=Hannah Gilman|dáta=2012-06-27|language=en-US|work=Billboard|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> D’oibrigh sé le léiritheoirí ar nós Pharrell Williams, Hit-Boy, Scoop DeVille, Jack Splash, agus T-Minus chun albam atmaisféarach hip-hop Cósta Thiar a chruthú le tionchair láidre ó gangsta rap.<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.hiphopdx.com/index/news/id.20658/title.kendrick-lamar-says-good-kid-maad-city-will-sound-nothing-like-section80|teideal=Kendrick Lamar Says "good kid, m.A.A.d City" Will Sound "Nothing" Like "Section.80" {{!}} Get The Latest Hip Hop News, Rap News & Hip Hop Album Sales {{!}} HipHop DX|údar=HipHopDX - http://www.hiphopdx.com|language=en|work=www.hiphopdx.com|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Bhí an chéad singil, "Swimming Pools (Drank)", ar an gcéad singil a shroich 20 barr chairt Billboard Hot 100 sna Stáit Aontaithe. Bhain singil eile cosúil le "Backseat Freestyle", "Poetic Justice", agus "Bitch, Don't Kill My Vibe" rath tráchtála measartha amach.<ref>{{Lua idirlín|url=https://pitchfork.com/news/49631-watch-kendrick-lamar-and-drake-star-in-a-story-of-love-and-murder-in-the-video-for-poetic-justice/|teideal=Watch: Kendrick Lamar and Drake Star in a Story of Love and Murder in the Video for "Poetic Justice"|údar=Carrie Battan|dáta=2013-02-22|language=en-US|work=Pitchfork|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Fuair ''Good Kid, M.A.A.D City'' moladh leathan ó léirmheastóirí, a mhol scríbhneoireacht neamh-líneach Lamar agus an scóip théamach. Mhol Greg Kot ó ''Chicago Tribune'' é as casadh nó fiú díomaoine a thabhairt do steiréitíopaí gangsta ar albam a bhí "lán de ghreann, castacht agus na guthanna éagsúla i gceann [Lamar]". Chuir an t-albam tús ar uimhir a dó ar ''Billboard 200'' le 242,000 cóip díolta sa chéad seachtain – díolacháin tosaigh is airde na bliana ag rapálaí fireann. Sháraigh ''Good Kid, M.A.A.D City'' albam ''The [[Eminem]] Show'' (2002) mar an t-albam stiúideo hip-hop is faide ar chairt ''Billboard 200''.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.forbes.com/sites/bryanrolli/2019/09/18/kendrick-lamars-good-kid-maad-city-surpasses-eminems-the-eminem-show-to-become-longest-charting-hip-hop-studio-album-on-billboard-200/|teideal=With ‘Good Kid, M.A.A.D City,’ Kendrick Lamar Tops Eminem For Billboard 200’s Longest-Charting Hip-Hop Studio Album|údar=Bryan Rolli|language=en|work=Forbes|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> I mí Dheireadh Fómhair 2022, ba é an chéad albam stiúideo hip-hop a chaith níos mó ná deich mbliana as a chéile ar an gcairt.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.complex.com/music/a/cmplxtara-mahadevan/kendrick-good-kid-maad-city-first-hip-hop-album-10-years-billboard-200|teideal=Kendrick Lamar's ‘Good Kid, M.A.A.D. City’ Spends 10 Succ...|language=en|work=Complex|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>
Ó Mheán Fómhair go Deireadh Fómhair 2012, bhí Lamar ina phríomhcheoltóir ar an ''BET Music Matters Tour'' le Black Hippy agus Stalley.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.complex.com/music/a/daniel-isenberg/photo-recap-kendrick-lamar-schoolboy-q-ab-soul-and-stalley-rock-bets-music-matters-tour-in-dc|teideal=Photo Recap: Kendrick Lamar, ScHoolboy Q, Ab-Soul, and St...|language=en|work=Complex|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Bhuaigh sé an gradam Liriceoir na Bliana ag na ''BET Hip Hop Awards'', agus bhí sé le cloisteáil ar an singil "Fuckin' Problems" le ASAP Rocky in éineacht le Drake agus 2 Chainz, a shroich barr 10 i SAM.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.billboard.com/music/music-news/aap-rocky-teams-with-drake-2-chainz-kendrick-lamar-on-f-kin-474573/|teideal=A$AP Rocky Teams With Drake, 2 Chainz & Kendrick Lamar on ‘F–kin’ Problem’|údar=Jason Lipshutz|dáta=2012-10-18|language=en-US|work=Billboard|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> In 2013, thug Lamar faoi dhá chamchuairt mar phríomhcheoltóir: camchuairt náisiúnta ar champais ollscoile le Steve Aoki, agus a chéad chamchuairt idirnáisiúnta.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.usatoday.com/story/life/music/2013/04/18/kendrick-lamar-steve-aoki-college-tour/2094467/|teideal=Kendrick Lamar, Steve Aoki bring 'verge culture' to campus|údar=Chloe Kent, USA TODAY Collegiate Correspondent|language=en-US|work=USA TODAY|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Bhí sé ag streachailt le dúlagar, ciontacht mar tharrthálaí agus smaointe féinmharaithe le linn ócáidí poiblíochta, tar éis dó cloisteáil faoi bhás trí chara dlúth.<ref>{{Lua idirlín|url=https://consequence.net/2015/04/kendrick-lamar-struggled-with-depression-and-suicidal-thoughts-while-recording-to-pimp-a-butterfly/|teideal=Kendrick Lamar struggled with depression and suicidal thoughts while recording To Pimp A Butterfly|dáta=2015-04-03|language=en|work=Consequence|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Ó Dheireadh Fómhair go Nollaig 2013, d’oscail Lamar seónna do Kanye West ar a ''Yeezus Tour'', in ainneoin easaontais óna lipéad agus a fhoireann bhainistíochta. Baisteadh é don dara huair ag tús na camchuairte, agus d’fhulaing sé briseadh néarógach ag deireadh na tréimhse sin.Bhí Lamar ina bhuaiteoir trí ghradam ag na ''BET Awards'' agus na ''BET Hip Hop Awards'', lena n-áirítear an gradam don Ealaíontóir Nua is Fearr ag na ''BET Awards''.
Bhí sé le cloisteáil ar sé amhrán i rith na bliana: "YOLO" leis an Lonely Island agus Adam Levine, an remix de "How Many Drinks?" le Miguel, "Collard Greens" le Schoolboy Q, "Control" le Big Sean agus Jay Electronica, "Give It 2 U" le Robin Thicke agus 2 Chainz, agus "Love Game" le Eminem. Cuireadh síos ar a léiriú ar "Control" mar "musclú" don tionscal hip-hop, agus ba é tús a chonspóid fhadtéarmach le Drake. Luaigh ''Rolling Stone'' gur chuir a véarsa an rian i measc na n-amhrán hip-hop ba thábhachtaí den deich mbliana deireanach. Ainmníodh Lamar mar Rapálaí na Bliana ag ''GQ'' in eagrán speisialta ''Men of the Year''. Tar éis fhoilsiú an eisiúna, tharraing Tiffith Lamar siar ó sheinm ag cóisir GQ, agus líomhnaigh sé go raibh "tuairimí ciníocha" i bpróifíl Steve Marsh faoi.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.complex.com/music/a/edwin-ortiz/tde-president-addresses-kendrick-lamar-gq-cover-story-controversy|teideal=TDE CEO Attacks GQ Story on Kendrick Lamar as Having "Rac...|language=en|work=Complex|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>
=== '''2014–2016:''' ''To Pimp a Butterfly'' '''and''' ''Untitled Unmastered'' ===
[[Íomhá:Kendrick Lamar WhiteHouse 2016.jpg|mion|Kendrick Lamar i 2016]]
Tar éis dó deireadh a chur lena sheirbhís mar oscailtóir don ''Yeezus Tour'', thosaigh Lamar ag obair ar a thríú albam.<ref>{{Lua idirlín|url=https://pitchfork.com/news/55703-tde-didnt-want-kendrick-lamar-to-do-kanye-wests-yeezus-tour-kendrick-and-kanye-barely-spoke/|teideal=TDE Didn't Want Kendrick Lamar to Do Kanye West's Yeezus Tour, Kendrick and Kanye Barely Spoke|údar=Jeremy Gordon|dáta=2014-06-25|language=en-US|work=Pitchfork|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Fuair sé seacht ainmniúchán ag na ''56ú Gradam Bhliantúil Grammy'' (Eanáir 2014), lena n-áirítear Ealaíontóir Nua is Fearr, Albam Rap is Fearr, agus Albam na Bliana as ''Good Kid, M.A.A.D City''.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.billboard.com/pro/grammy-awards-2014-full-nominations-list-complete-nominees/|teideal=Grammy Awards 2014: Full Nominations List|údar=Billboard Staff|dáta=2013-12-07|language=en-US|work=Billboard|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Ní bhuaigh sé aon duais ag an searmanas, agus cheap roinnt meán go raibh sé sin mar shní isteach air.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.huffpost.com/entry/grammys-2014-snubs_n_4670869|teideal=Ouch! These Are The Biggest Snubs Of The 2014 Grammys|dáta=2014-01-27|language=en|work=HuffPost|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Roinn Macklemore, a bhuaigh Ealaíontóir Nua is Fearr agus Albam Rap is Fearr, teachtaireacht téacs a sheol sé chuig Lamar tar éis an tsuímh sin, ag gabháil leithscéal as a bhua thar Lamar.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.huffpost.com/entry/grammys-2014-snubs_n_4670869|teideal=Ouch! These Are The Biggest Snubs Of The 2014 Grammys|dáta=2014-01-27|language=en|work=HuffPost|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Ba chúis leathan díospóireachta, meáin agus memeanna idirlín an eachtra sin.<ref>{{Lua idirlín|url=https://time.com/2103/grammys-2014-macklemore-says-kendrick-lamar-was-robbed-on-best-rap-album/|teideal=Grammys 2014: Macklemore Says Kendrick Lamar “Was Robbed” On Best Rap Album|údar=Melissa Locker|dáta=2014-01-27|language=en|work=TIME|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Le linn an tsuímh, rinne Lamar mashup den amhrán "M.A.A.D City" agus "Radioactive" le banna ceoil rac Imagine Dragons, a fuair moladh na gcainteoirí.<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.hiphopdx.com/index/videos/id.15384/title.kendrick-lamar-imagine-dragons-m-a-a-d-city-radioactive-2014-grammy-performance-|teideal=Kendrick Lamar & Imagine Dragons - "m.A.A.d city" & "Radioactive" (2014 GRAMMY Performance) {{!}} Watch Hip Hop Music Videos & New Rap Videos {{!}} HipHop DX|údar=HipHopDX - http://www.hiphopdx.com|language=en|work=www.hiphopdx.com|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>
D’oscail Lamar do [[Eminem]] ar an ''Rapture Tour'' ó Fheabhra go Iúil 2014.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.billboard.com/pro/eminem-kendrick-lamar-j-cole-heading-down-under-for-rapture/|teideal=Eminem, Kendrick Lamar & J. Cole Heading Down Under for ‘Rapture’ Stadium Tour|údar=Lars Brandle|dáta=2013-10-21|language=en-US|work=Billboard|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Ar an 9 Lúnasa, d’eisigh sé an scannán gearr ''M.A.A.D'', inar aisteoir, coimisinéir agus léiritheoir é, le linn ''Next Fest'' an Sundance Institute. D’eisigh sé an singil cheannais "I" dá thríú albam, ''To Pimp a Butterfly'', ar an 23 Meán Fómhair, a bhuaigh duaiseanna don Feidhmíocht Rap is Fearr agus Amhrán Rap is Fearr ag na ''57ú Gradam Bhliantúil Grammy''.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.complex.com/music/a/zach-frydenlund/kendrick-lamar-i|teideal=Listen to Kendrick Lamar's "i"|language=en|work=Complex|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Bhí a léiriú ar "I" mar aoi ceoil ar ''Saturday Night Live'' an-tugtha do na léirmheastóirí comhaimseartha. Bhí sé le cloisteáil ar thrí amhrán in 2014: "It's On Again" le [[Alicia Keys]], "Babylon" le SZA,<ref>{{Lua idirlín|url=https://consequence.net/2014/04/listen-szas-new-version-of-babylon-featuring-kendrick-lamar/|teideal=Listen: SZA's new version of "Babylon", featuring Kendrick Lamar|dáta=2014-04-07|language=en|work=Consequence|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> agus "Never Catch Me" le Flying Lotus. Bhuaigh sé gradam Liriceoir na Bliana don dara huair as a chéile ag na ''BET Hip Hop Awards''.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.billboard.com/music/rb-hip-hop/drake-dj-mustard-2014-bet-hip-hop-awards-winners-list-6281759/|teideal=Drake, DJ Mustard Take Top Honors at 2014 BET Hip Hop Awards: Full Winners List|údar=Colin Stutz|dáta=2014-10-15|language=en-US|work=Billboard|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>
Bhí ''To Pimp a Butterfly'' sceidealta go dtosódh sé níos déanaí, ach eisíodh é ar an 15 Márta 2015. Chuir an t-albam cineálacha ceoil éagsúla le chéile a bhaineann le ceol Dubh Mheiriceánach, amhail ceol seinnte, funk agus soul.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.theatlantic.com/entertainment/archive/2015/03/kendrick-lamars-bittersweet-cacophony-to-pimp-a-butterfly/387949/|teideal=Kendrick Lamar's 'To Pimp a Butterfly' Is Noisy, Complicated, and Brilliant|údar=Spencer Kornhaber|dáta=2015-03-17|language=en|work=The Atlantic|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Chun a chroílár a ghabháil, d’fhostaigh Lamar léiritheoirí ar nós Sounwave, Pharrell Williams, Terrace Martin agus Thundercat. Chuir Whitney Alford, fianceé Lamar, guthanna cúlra ar roinnt rian. Bhí singil eile as an albam cosúil le "The Blacker the Berry", "King Kunta", "Alright", agus "These Walls", a raibh rath tráchtála measartha acu. Díoladh 324,000 cóip sa chéad tseachtain, agus tháinig ''To Pimp a Butterfly'' mar an chéad albam uimhir a haon de Lamar ar ''Billboard 200'' agus ''UK Albums Chart''.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.billboard.com/pro/kendrick-lamar-earns-first-no-1-album-billboard-200/|teideal=Kendrick Lamar Earns His First No. 1 Album on Billboard 200 Chart|údar=Keith Caulfield|dáta=2015-03-25|language=en-US|work=Billboard|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Dúirt ''Billboard'' gur tharla sé seo i lár tréimhse a raibh teannas ciníoch agus foréigean póilíní le feiceáil go forleathan sna Stáit Aontaithe, agus gur léirigh Lamar bardas amh agus ionsaitheach, chomh maith le rince éifeachtach. Dúirt ''Pitchfork'' gur chuir an t-albam lucht na léirmheasanna ag smaoineamh go domhain faoi cheol. <ref>{{Lua idirlín|url=https://www.rollingstone.com/music/music-news/grammys-2016-the-complete-winners-list-226118/|teideal=Grammys 2016: The Complete Winners List|údar=Rolling Stone|dáta=2016-02-15|language=en-US|work=Rolling Stone|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>
Bhí a chéad singil uimhir a haon sna Stáit Aontaithe aige trí remix de "Bad Blood" le Taylor Swift.<ref>{{Cite news|url=https://www.billboard.com/articles/news/bbma/6568593/taylor-swift-bad-blood-video-premiere-watch-kendrick-lamar|teideal=Taylor Swift's 'Bad Blood' Video Premieres|language=en|work=Billboard|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Bhuaigh sé Duais Físeán na Bliana agus Comhoibriú is Fearr ag na ''MTV Video Music Awards'', agus bhuaigh an físeán ceoil do "Alright" Duais an Treoraithe is Fearr. Athchraol Lamar a chuid ranna ar an remix "Bad Blood" ar thacaíocht do fhreagairt Swift dá conspóid leis na maistíneacha ceoil aici. D’oscail sé na ''BET Awards'' le léiriú conspóideach ar "Alright" agus bhuaigh sé Duais do Ealaíontóir Fireann Hip Hop is Fearr. Bhuaigh sé trí dhuaiseanna eile ag na ''BET Hip Hop Awards''.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.billboard.com/music/rb-hip-hop/bet-hip-hop-awards-2015-winners-6729419/|teideal=BET Hip Hop Awards Winners 2015 List: Kendrick Lamar & Big Sean Win Big|údar=Malorie McCall|dáta=2015-10-14|language=en-US|work=Billboard|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Chun tacaíocht a thabhairt don albam, thosaigh Lamar ar an ''Kunta's Groove Sessions Tour'', a bhí ó Dheireadh Fómhair go Samhain 2015 i mbeagán áiteanna intiomaigh sna Stáit Aontaithe.
Faoi dheireadh na bliana, bhain Lamar 11 ainmniúchán amach ag na ''58ú Gradam Bhliantúil Grammy'' — an líon is mó a fuair rapálaí i rith oíche amháin. Bhí sé ar an gceannaire i measc na mbuaiteoirí le cúig dhuaiseanna: bhí ''To Pimp a Butterfly'' mar Albam Rap is Fearr, bhuaigh "Alright" na duaiseanna do Feidhmíocht Rap is Fearr agus Amhrán Rap is Fearr, bhuaigh "These Walls" an Duais Feidhmíochta Rap/Amhrán Rap-Sung is Fearr, agus bhuaigh "Bad Blood" Duais don Fhíseán Ceoil is Fearr.
Le linn an tsuímh, rinne Lamar meascán molta go hard den amhrán "The Blacker the Berry", "Alright", agus amhrán gan teideal. Bhí amhráin gan teideal déanta aige roimhe seo ar ''The Colbert Report'' (Nollaig 2014) agus ar ''The Tonight Show Starring Jimmy Fallon'' (Eanáir 2016).<ref>{{Lua idirlín|url=https://pitchfork.com/news/57867-kendrick-lamar-debuts-new-song-on-the-colbert-report/|teideal=Kendrick Lamar Debuts New Song on "The Colbert Report"|údar=Evan Minsker|dáta=2014-12-17|language=en-US|work=Pitchfork|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Tar éis iarratas a fháil ó imreoir cispheile LeBron James na hamhráin sin a roinnt, d’eisigh Lamar a chéad albam comhcheangailte, ''Untitled Unmastered'', ar an 4 Márta 2016. Bhí ann ocht rian gan teideal, dáta agus neamhiomlán, agus scríofa go hiomlán leis féin, a bhí beartaithe a bheith ar ''To Pimp a Butterfly'', agus lean sé ar aghaidh ag iniúchadh stíleanna ceoil seinnte, funk, soul, agus aisteach. Fuair ''Untitled Unmastered'' moladh na gcainteoirí agus tháinig sé chun barr ''Billboard 200'' le 178,000 aonaid comhionann albam, ag éirí mar an dara tionscadal consecutach uimhir a haon de Lamar. Bhí sé le cloisteáil ar ceithre amhrán rathúla tráchtála i rith na bliana: "Freedom" le [[Beyoncé Knowles|Beyoncé]], "Don't Wanna Know" le Maroon 5, "Sidewalks" le [[The Weeknd]], agus "Goosebumps" le [[Travis Scott]].
=== '''2017–2019:''' ''Damn'' '''and''' ''Black Panther: The Album'' ===
[[Íomhá:Kendrick Lamar The DAMN. Tour @ TD Garden (Boston, MA) (36059984926).jpg|mion|""Lamar ar Chamchuairt Damn (2017)."]]
'''''Ar an 1 Márta, 2017, le linn scéal clúdaigh do T, dhearbhaigh Lamar go raibh sé ag obair ar a cheathrú albam, Damn.'''''
Scaoileadh an t-aonad cur chun cinn ''“The Heart Part 4”'' ar an 23 Márta, sular scaoileadh an t-aonad ceannais den albam, ''“Humble”'', ar an 30 Márta.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.xxlmag.com/kendrick-lamar-heart-part-4/|teideal=Kendrick Lamar Drops New Single 'The Heart Part 4'|údar=Max WeinsteinMax Weinstein|dáta=2017-03-24|language=en|work=XXL Mag|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Thosaigh an t-amhrán ag uimhir a dó ar an ''Hot 100'' agus shroich sé barr an tábla sa dara seachtain. Is é an dara aonad seo de Lamar, agus an chéad cheann mar ealaíontóir ceannasach, a shroich barr an tábla.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.billboard.com/pro/kendrick-lamar-humble-number-one-billboard-hot-100/|teideal=Kendrick Lamar’s ‘Humble.’ Hits No. 1 on Billboard Hot 100|údar=Gary Trust|dáta=2017-04-24|language=en-US|work=Billboard|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>Scaoileadh ''Damn'' ar an 14 Aibreán. Bhí fuaim níos tráchtála agus níos coitianta aige ná ''To Pimp a Butterfly'', agus rinne sé iniúchadh ar eilimintí [[R&B]] agus [[Popcheol|pop]].
Thuairiscigh ''Rolling Stone'' a shonagrafaíocht mar “meascán iontach den sean agus den nua, an sean scoil agus an chéad leibhéal eile.”D’éirigh le ''Damn'' a bheith ina albam is rathúla go tráchtála do Lamar. Chaith sé ceithre sheachtain neamhchomhleanúnacha bharr ''Billboard 200'', ag marcáil a tríú albam as a chéile ag an uimhir a haon, agus thosaigh sé le 603,000 aonaid díolta.Thosaigh gach ceann de na 14 amhrán ar an albam ar an ''Hot 100'', lena n-áirítear na hamhráin tópa 20 ''“Loyalty”'' agus ''“Love”''.Ba é ''Damn'' an seachtú albam is mó díolta i 2017, de réir an ''International Federation of the Phonographic Industry'' (IFPI), agus ba é ''“Humble”'' an séú aonad is mó díolta den bhliain.Faoi Mheitheamh 2018, bhí sé ar an gcéad albam ag rapper nó ealaíontóir aonair a raibh gach amhrán air faighte ag céim óir nó níos airde ón ''Recording Industry Association of America''.Chun tacú le ''Damn'', thosaigh Lamar ar a chéad turas ceannaire, '''Damn Tour''', idir Iúil 2017 agus Iúil 2018.Rinne sé $62.7 milliún i dtuilleamh domhanda, ag éirí ar cheann de na turais hip-hop is mó riamh.
Ag na ''2017 MTV Video Music Awards'', d’oscail Lamar an seó le ceolchoirm de ''“DNA”'' agus ''“Humble”''.Bhí sé ina bhuaiteoir cúig dhuaiseanna ina dhiaidh sin, lena n-áirítear ''Best Hip Hop Video'', ''Best Direction'', agus ''Video of the Year'' do ''“Humble”''; ba í an chéad uair a bhuaigh ealaíontóir duais as físeán a raibh sé i gcomh-thiomsú air. Le linn na bliana, bhí sé le feiceáil ar an remix do ''“Mask Off”'' le Future, ''“Doves in the Wind”'' le SZA, agus ''“New Freezer”'' le Rich the Kid.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.billboard.com/music/rb-hip-hop/rich-the-kid-new-freezer-kendrick-lamar-listen-7980734/|teideal=Rich the Kid Enlists Kendrick Lamar for ‘New Freezer’: Listen|údar=Tom Breihan|dáta=2017-09-26|language=en-US|work=Billboard|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Bhí sé ina bhuaiteoir ''Best Male Hip Hop Artist'' ag na BET Awards, agus bhuaigh ''Damn'' ''Favorite Rap/Hip Hop Album'' ag na American Music Awards.Scaoileadh eagrán bailithe den albam, ina raibh an liosta amhrán in ord droim ar ais, i Nollaig.<ref>{{Cite news|url=http://www.mtv.com/news/3050894/kendrick-lamar-damn-reverse-collectors-edition/|teideal=Kendrick Lamar Might Be Releasing A DAMN. Collector's Edition In Reverse|language=en|work=MTV News|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>
Ar an 4 Eanáir, 2018, d’fhógair Lamar go mbeadh sé ag cur i gcrích agus ag léiriú go heisceachtúil an cheolchlár do ''Black Panther: The Album'', ceolscéal an scannáin 2018. Scaoileadh é ar 9 Feabhra, le tacaíocht trí aonad rathúla: ''“All the Stars”'', ''“King’s Dead”'', agus ''“Pray for Me”''<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.nme.com/news/music/listen-kendrick-lamar-weeknds-black-panther-collaboration-2234815|teideal=Pray For Me: Kendrick Lamar and The Weeknd release 'Black Panther' collaboration|údar=Nick Reilly|dáta=2018-02-02|language=en-GB|work=NME|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>. Chuir Lamar guthanna ceannasach agus cúlra ar gach rian den albam, is cuma cén creidiúint, agus tháirg sé ar roinnt amhrán.Measann léirmheastóirí ceoil go bhfuil ''Black Panther: The Album'' ina shaothar mór, ag moladh liricí agus a thábhachtaí cultúrtha.Chaith sé dhá sheachtain as a chéile ar bharr ''Billboard 200'' agus bhain sé an taifead sruthú is mó do albam ceolscéil riamh.D’oscail Lamar na '''60ú Gradaim Bhliantúla Grammy''' le meascán ceolmhar a fuair moladh mór.
Bhí sé ina bhuaiteoir cúig dhuaiseanna ag an seó: ''Damn'' mar ''Best Rap Album'', ''“Humble”'' mar ''Best Rap Performance'', ''Best Rap Song'', agus ''Best Music Video'', agus ''“Loyalty”'' mar ''Best Rap/Sung Performance''. Bhí ''Damn'' ina bhuaiteoir den '''Duais Pulitzer don Cheol''' ar 16 Aibreán 2018, an chéad uair a fuair saothar ceolmhar lasmuigh de na cineálacha cláirsceach agus ceoil seánnós an gradam sin.Ó Bealtaine go Meitheamh 2018, bhí Lamar ina cheannródaí ar an '''Championship Tour''' le roinnt ealaíontóirí TDE eile.Le linn an turais, tháinig conspóid phoiblí leis le Spotify faoi bheartas ábhar agus iompar fuathúil.
Bhí Lamar le feiceáil ar chúig amhrán sa bhliain sin: ''“Dedication”'' le Nipsey Hussle, ''“Mona Lisa”'' le Lil Wayne, ''“Tints”'' le Anderson .Paak, agus ''“Wow Freestyle”'' le Jay Rock; chomh maith, bhí sé ina léiritheoir ar albam Jay Rock, ''Redemption'', aguschuir sé guthanna cúlra ar an dara aonad ''“Win”''.Bhí ''Black Panther: The Album'' ina bhuaiteoir ''Favorite Rap/Hip-Hop Album'' ag na American Music Awards.Rinne Lamar a chéad léiriú gníomhaithe mar andúil drugaí sa tsraith dráma coireachta ''Power'' (2018)<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.cnn.com/2018/07/30/entertainment/kendrick-lamar-power|teideal=Kendrick Lamar wins raves for his ‘Power’ appearance|údar=Lisa Respers France|dáta=2018-07-30|language=en|work=CNN|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>.Tar éis a dhá thuras ceoil, ghlac sé sos taifeadta ceithre bliana, cé go raibh sé rannpháirteach i saothair Beyoncé (''The Lion King: The Gift''), Schoolboy Q (''Crash Talk''), agus Sir (''Chasing Summer'') i 2019.Agus a chonradh foilsiúcháin le Warner/Chappell Music ag dul in éag, shínigh Lamar conradh domhanda fadtéarmach le Broadcast Music, Inc. (BMI).<ref>{{Lua idirlín|url=https://variety.com/2019/music/news/kendrick-lamar-signs-with-bmi-1203200347/|teideal=Kendrick Lamar Signs With BMI|údar=Variety Staff|dáta=2019-04-29|language=en-US|work=Variety|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>
=== '''2020–2023:''' ''Mr. Morale & the Big Steppers'' ===
'''''Ar an 5 Márta, 2020, sheol Lamar agus Dave Free an ghníomhaireacht chruthaitheach PGLang, a raibh cur síos uirthi ag an am mar chuideachta seirbhíse ilteangach agus cairdiúil d’ealaíontóirí.'''''<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.billboard.com/music/rb-hip-hop/kendrick-lamar-pglang-company-announcement-9328964/|teideal=Kendrick Lamar Announces Mysterious ‘pgLang’ Project: What Does It All Mean?|údar=Heran Mamo|dáta=2020-03-05|language=en-US|work=Billboard|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>
I mí Dheireadh Fómhair, shínigh sé comhaontú riaracháin domhanda le ''Universal Music Publishing Group''.D’fhógair Lamar trí phost blag i mí Lúnasa 2021 go raibh sé i mbun táirgthe a albam deiridh faoi TDE, ag dearbhú na ráflaí a tháinig chun solais an bhliain roimhe sin gur fhágfadh sé chun díriú ar PGLang.An tseachtain dár gcionn, tháinig sé le chéile le Baby Keem ar an aonad ''“Family Ties”'', a bhuaigh ''Best Rap Performance'' ag na ''64ú Gradaim Bhliantúla Grammy''.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.nme.com/news/music/baby-keem-kendrick-lamar-collaboration-family-ties-3027116|teideal=Kendrick Lamar returns on collaboration with Baby Keem, 'Family Ties'|údar=Ali Gallagher|dáta=2021-08-27|language=en-GB|work=NME|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>Rinne Lamar tuilleadh rannpháirteachais ar albam Keem, ''The Melodic Blue'', trí ghuthanna cúlra a chur ar fáil agus trí bheith le feiceáil ar an amhrán ''“Range Brothers”''.I mí Samhain, chuir sé “taispeántas amharclainne dá thréimhsí ceoil” i láthair le linn a dara ceolchoirm ceannais ag ''Day N Vegas'', agus bhí sé le feiceáil ar albam Terrace Martin, ''Drones''.Bhí sé ina cheannródaí le chéile ag an seó leath-am ''Super Bowl LVI'' in éineacht le Dr. Dre, Snoop Dogg, Eminem, 50 Cent, agus Mary J. Blige ar an 13 Feabhra, 2022, a bhuaigh ''Primetime Emmy Award'' don ''Outstanding Variety Special (Live)''.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.rollingstone.com/music/music-live-reviews/super-bowl-halftime-dr-dre-snoop-dogg-eminem-kendrick-mary-j-blige-review-1299675/|teideal=California Knows How To Party: Dr. Dre Leads One of the All-Time Great Super Bowl Halftime Shows|údar=Rob Sheffield|dáta=2022-02-14|language=en-US|work=Rolling Stone|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>
Tar éis dó an t-aonad cur chun cinn ''“The Heart Part 5”'' a scaoileadh, scaoileadh a chúigiú albam, ''Mr. Morale & the Big Steppers'', ar an 13 Bealtaine, 2022.Bhí tionchar ar an albam dúbailte ó jazz, R&B, trap, agus soul; d’oibrigh Alford mar an príomhscéalaí.Bhí moladh fairsing ó léirmheastóirí, a d’athbhreithnigh scríbhneoireacht leochaileach Lamar agus an raon léirithe.Chuaigh gach rian den albam isteach ar an ''Hot 100''; thosaigh a thrí aonad ''“N95”'', ''“Silent Hill”'', agus ''“Die Hard”'' sna ''top-10''.Díoladh 295,000 aonad sa chéad seachtain, agus d’éirigh ''Mr. Morale & the Big Steppers'' ina cheathrú albam as a chéile le bheith ar an uimhir a haon ar ''Billboard 200''.Ina dhiaidh sin, bhí sé mar an chéad albam hip-hop den bhliain a shroich billiún sruthú ar ''Spotify''.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.vibe.com/music/music-news/kendrick-lamar-mr-morale-billion-spotify-streams-1234690774/|teideal=Kendrick Lamar’s ‘Mr. Morale & The Big Steppers’ Hits 1 Billion Streams On Spotify|údar=Marc Griffin|dáta=2022-08-31|language=en-US|work=VIBE.com|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>
Chun tacú le ''Mr. Morale & the Big Steppers'', thosaigh Lamar ar an '''Big Steppers Tour''', a mhair ó Iúil 2022 go Márta 2024.<ref>{{Lua idirlín|url=https://variety.com/2022/music/news/kendrick-lamar-big-steppers-tour-dates-1235266437/|teideal=Kendrick Lamar Unveils ‘Big Steppers’ Tour Dates|údar=Jem Aswad|dáta=2022-05-13|language=en-US|work=Variety|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>Rinne an turas $110.9 milliún i dtuilleamh domhanda, ag éirí an turas rap is mó a tháinig air ag an am.Scríobh, chomhiarracháil agus rinne sé léiriú feidhmiúcháin ar an ngearrscannán a bhí bunaithe ar an amhrán ''“We Cry Together”'', a scaoileadh go domhanda i mí Mheán Fómhair 2022.Scaoileadh scannán ceoil comhthreomhara don turas, ''Kendrick Lamar Live: The Big Steppers Tour'', i mí na Samhna.Bhí Lamar ina bhuaiteoir ''Favorite Male Hip Hop Artist'' ag na American Music Awards agus ''Favorite Hip Hop Album'' do ''Mr. Morale & the Big Steppers''.Fuair sé sé dhuaiseanna ag na BET Hip Hop Awards, lena n-áirítear ''Album of the Year''.Ag na ''65ú Gradaim Bhliantúla Grammy'', ainmníodh ''Mr. Morale & the Big Steppers'' mar ''Best Rap Album'', agus bhuaigh ''“The Heart Part 5”'' duais ''Best Rap Performance'' agus ''Best Rap Song''.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.vulture.com/2023/02/grammys-2023-full-list-of-winners.html|teideal=The 2023 Grammy Award Winners|údar=Jennifer Zhan|dáta=2023-02-05|language=en|work=Vulture|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>
I mí Bealtaine 2023, bhí Lamar le feiceáil ar leagan neamhspleách den aonad ''“America Has a Problem”'' le Beyoncé agus ar an aonad ''“The Hillbillies”'' le Baby Keem.Bhí sé ina bhuaiteoir ceithre dhuaise ag na BET Hip Hop Awards agus shocraigh sé ceithre thaifead san am céanna.Bhí Lamar le feiceáil sa scannán ceolchoirme ''Renaissance: A Film by Beyoncé'' agus rinne sé léiriú feidhmiúcháin ar ghearrscannán Baby Keem bunaithe ar ''The Melodic Blue''.D’fhág sé a chuid ceangail le Aftermath Entertainment go ciúin agus shínigh sé comhaontú ceadúnaithe nua díreach le ''Interscope''<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.theringer.com/2024/05/20/music/top-dawg-entertainment-after-kendrick-lamar-tde-20-years-sza-sir-schoolboy-q|teideal=Kendrick Lamar Went No. 1 on His Own. What Does That Mean for TDE?|dáta=2024-05-20|language=en|work=www.theringer.com|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>
=== '''2024–present:''' ''GNX''''', Grammy wins and Super Bowl LIX halftime show''' ===
Ar an 9 Feabhra 2025, thug Lamar taispeántas ag seó leathama [[Super Bowl]] LIX. Bhí camóga agus léirithe ceoil ó SZA, [[Samuel L. Jackson]], [[Serena Williams]], agus Mustard<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.dazeddigital.com/music/article/66062/1/symbolism-behind-kendrick-lamar-super-bowl-performance-donald-trump-drake|teideal=Unpacking the symbolism of Kendrick Lamar’s Super Bowl show|údar=Dazed|dáta=2025-02-10|language=en|work=Dazed|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> mar chuid dá sheó chomh maith. Bhris a sheó leathama na taifid maidir le lucht féachana, agus ba é an léiriú Super Bowl is mó a breathnaíodh riamh é, le 133.5 milliún duine ag féachaint air — ag sárú, don chéad uair, sheó leathama [[Michael Jackson]] ag Super Bowl XXVII<ref>{{Lua idirlín|url=https://bleacherreport.com/articles/25142804-kendrick-lamars-nfl-super-bowl-59-halftime-show-draws-record-1335m-viewers|teideal=Kendrick Lamar's NFL Super Bowl 59 Halftime Show Draws Record 133.5M Viewers|údar=Joseph Zucker|language=en|work=bleacherreport.com|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> i 1993.Shínigh sé conradh le comhlacht Paramount Pictures chun scannán grinn a léiriú in éineacht le Free, Trey Parker agus Matt Stone, atá le teacht amach ar an 20 Márta 2026. Ar an 17 Feabhra, tháinig Lamar chun bheith ar an naoú healaíontóir iomlán agus ar an gcéad rapálaí riamh le breis is 100 milliún éisteoir míosúil ar Spotify. Ina theannta sin, ba é an chéad rapálaí é a raibh trí albam sa 10 mbarr sna Stáit Aontaithe aige ag an am céanna.Ar an 14 Márta 2025, bhí Lamar le cloisteáil trí huaire ar an albam ''Music'' le Playboi Carti, agus é le feiceáil ar na hamhráin "Backd00r", "Good Credit", agus "Mojo Jojo".<ref>{{Lua idirlín|url=https://variety.com/2025/music/news/playboi-carti-releases-i-am-music-kendrick-lamar-1236336542/|teideal=Playboi Carti Releases New Album ‘Music’ With Features From Kendrick Lamar, Travis Scott, the Weeknd and More|údar=Steven J. Horowitz,Ellise Shafer|dáta=2025-03-14|language=en-US|work=Variety|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>
== saol pearsanta ==
Thosaigh Lamar ag dul amach lena bhean chéile Whitney Alford agus iad fós sa mheánscoil. D'fhógair Lamar a ghealltanas do Alford i mí Aibreáin 2015. Chuir siad fáilte roimh a gcéad leanbh, iníon darb ainm Uzi, ar an 26 Iúil 2019<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.xxlmag.com/kendrick-lamar-baby-daughter/|teideal=Report: Kendrick Lamar Welcomes a Daughter|údar=Trent FitzgeraldTrent Fitzgerald|dáta=2019-07-26|language=en|work=XXL Mag|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>. D’úsáid an lánúin an saothar ealaíne ar chlúdach an albaim ''Mr. Morale & the Big Steppers'' chun breith a dara linbh, mac darb ainm Enoch, a fhógairt in 2022.<ref>{{Lua idirlín|url=https://people.com/parents/kendrick-lamar-shares-new-album-cover-and-reveals-his-fiancee-has-given-birth-to-their-second-baby/|teideal=Kendrick Lamar Shares New Album Cover Seemingly Confirming Fiancée Gave Birth to Their Second Baby|language=en|work=People.com|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>
Is teetotaler é Lamar agus caitheann sé saol saor ó dhrugaí. I gcomhrá in Deireadh Fómhair 2012, dúirt sé gur bhain sé triail as marijuana uair amháin, ach go raibh an blunt líonta le PCP, agus nár bhain sé úsáid as aon drugaí ó shin.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Kendrick Lamar Breaks Down The Meaning Behind good kid, m.A.A.D city w/ The L.A. Leakers|url=https://www.youtube.com/watch?v=YlFL32aeW28|date=2012-10-19|author=LA Leakers}}</ref> I gcomhrá le Starz, dúirt Lamar gur iarr sé ról drugaígh a ghlacadh sa tsraith teilifíse ''Power'', ag rá: “[Is carachtar é Laces] atá ar eolas agam. Tá aithne agam air go maith, ag fás aníos i Compton. Forbraíonn tú grá áirithe dóibh, tuigeann tú, sa bhealach ait sin. Níor mhaith leat aon rud dona a tharlú dóibh, ach tuigeann tú go bhfuil siad contúirteach.”<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Kendrick Lamar Talks Power Cameo {{!}} Power {{!}} STARZ|url=https://www.youtube.com/watch?v=wM8aPko5VMA|date=2018-07-30|author=STARZ}}</ref>
== Ealaíontacht ==
Is é Tupac Shakur an tionchar is mó ar Lamar, agus tá tionchar aige ar a shaol gairmiúil agus pearsanta araon.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.mic.com/articles/120519/watch-kendrick-lamar-and-tupac-talk-to-each-other-in-this-video|teideal=Watch Kendrick Lamar and Tupac Talk to Each Other in This Amazing Video|dáta=2015-06-11|language=en|work=Mic|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Tá ceann dá na cuimhní is luaithe óna óige ná é ag féachaint ar Shakur agus Dr. Dre ag taifeadadh an dara fhíseán ceoil dá singil "California Love" lena athair ag an gCompton Swap Meet. Tá cur síos déanta ag Lamar air féin mar "mhac léinn" ar ealaín agus ar dhearcaí sóisialta agus polaitiúla Shakur.Cé go measann roinnt foilseachán é mar Shakur na glúine seo, tá sé ag iarraidh a phearsantacht agus a fhéiniúlacht féin a chaomhnú.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.complex.com/music/a/angel-diaz/kendrick-lamar-not-this-generations-2pac-nothing-wrong|teideal=Kendrick Lamar Is Not This Generation's 2Pac. And There's...|language=en|work=Complex|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>
=== stíl ceoil ===
Tá cur síos déanta ar nádúr stíl cheoil Lamar mar "frith-fhlambóigeach, inmheánach agus casta." Tá a chuid fréamhacha sa hip hop Cósta Thiar,<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.ocregister.com/2016/09/13/george-clinton-talks-about-working-with-kendrick-lamar-and-other-young-artists/|teideal=George Clinton talks about working with Kendrick Lamar and other young artists|dáta=2016-09-13|language=en-US|work=Orange County Register|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> agus tá sé i gcónaí ag athchruthú a fhuaim trí iniúchadh a dhéanamh ar sheánraí eile. Mar gheall ar an gcaoi ar chuidigh sé leis an lucht éisteachta a leathnú, go háirithe trína tharraingt ar éisteoirí príomhshrutha, déanann léirmheastóirí ceoil cur síos air go ginearálta mar ealaíontóir rap forásach.Molann sé féin gur ceol gan seánra atá aige, ag míniú i gcomhrá in 2012: "Ní féidir mo cheol a chur i gcatagóir i ndáiríre, is ceol daonna atá ann." Dúirt PopDust gur bhrúigh Lamar teorainneacha an tseánra i gcónaí i rith na 2010idí, deich mbliana a bhí, dar le cuid acu, sainmhínithe ag an hip hop.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.popdust.com/best-artists-of-the-decade-2641572042|teideal=Our Top 4 Artists of the 2010s: Frank Ocean, Bon Iver, Mitski, and Kendrick Lamar|údar=Eden Arielle Gordon|dáta=2019-12-12|language=en-US|work=popdust|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>
Kendrick Lamar marcáil athrú tábhachtach ina ealaín.<ref>{{Lua idirlín|url=https://variety.com/2017/music/features/kendrick-lamar-career-damn-to-pimp-a-butterfly-1202619725/|teideal=How Kendrick Lamar Became the Defining Hip-Hop Artist of His Generation|údar=Andrew Barker|dáta=2017-11-21|language=en-US|work=Variety|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Murab ionann agus a mheascáin luatha, a raibh rapanna saora orthu bunaithe ar CHR agus singil raidió uirbeacha, bhí an EP seo lán le táirgeadh bunaidh melancólach agus '''"doleful"''' a chuir béim ar a liricí. Bhí táirgeadh '''jazz simplí''' measctha le stíleanna '''rap malartacha''' ar Section.80, le huirlisiú a tharraing ó R&B, boom bap, síceideileachas, agus downtempo. D'fhág Good Kid, M.A.A.D City taobh thiar de thaitneamhachtaí hip hop comhaimseartha trí iniúchadh a dhéanamh ar thaobh suaimhneach, atmaisféarach de '''hip hop an Chósta Thiar''' agus '''gangsta rap'''.
Is amalgam de sheánraí a bhaineann le ceol Mheiriceánach-Afraiceach é '''To Pimp a Butterfly''', go háirithe jazz, funk, agus soul. D'athshainigh sé '''rap jazz''' trí bhéim a chur ar imreoiracht agus aonrú seachas sampláil a úsáid go príomha. Tá socruithe íosta i Damn agus Mr. Morale & the Big Steppers, áit a ndeachaigh Damn i gcion ar éisteoirí príomhshrutha trína '''tháirgeadh pop agus R&B-thionchar''', agus bhí na huirlisiú scaipthe agus saobhadh de Mr. Morale & the Big Steppers ceaptha chun imní agus míchompord a chur ar éisteoirí.
Ba ómós don Chósta Thiar é GNX, le '''sintéiseoirí g-funk, beats agus sreafaí spreagtha ag an gCósta Thiar''', agus gnéithe ó '''rapairí faoi thalamh Los Angeles''' mar Hitta J3, YoungThreat, Peysoh, Lefty Gunplay, Wallie the Sensei, agus Siete7x.<ref>{{Lua idirlín|url=https://theithacan.org/58403/life-culture/music/kendrick-lamar-continues-to-flaunt-west-coast-confidence-in-gnx/|teideal=Kendrick Lamar continues to flaunt West Coast confidence in ‘GNX’|údar=John Baker|work=The Ithacan|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>
=== Goth ===
Measann roinnt asraonta meán go bhfuil Lamar ar an rapálaí is tábhachtaí agus is mó tionchair dá ghlúin.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.esquire.com/entertainment/music/news/a41487/kendrick-lamar-alright-compton/|teideal=Watch Kendrick Lamar Rap 'Alright' With the People of Compton|dáta=2016-01-25|language=en-US|work=Esquire|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> D’ainmnigh Billboard, [[Forbes]] agus Vibe é mar an dara rapálaí is fearr riamh, taobh thiar de .[[Jay-Z]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://hiphopdx.com/news/jay-z-greatest-rapper-all-time-billboard-reactions|teideal=JAY-Z Named Billboard's No. 1 Rapper Of All Time, Social Media Reacts|údar=HipHopDX- https://hiphopdx.com|dáta=2023-02-09|language=en|work=HipHopDX|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> Rinne [[The New York Times]]<ref>{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2017/07/13/arts/music/kendrick-lamar-damn-tour-review.html|teideal=Review: Kendrick Lamar, Rap’s Skeptical Superstar, Avoids Arena Spectacle|údar=Jon Caramanica|dáta=2017-07-13|language=en-US|work=The New York Times|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> cur síos air mar rapálaí teicniúil “lasrach” agus “cuardaitheoir gan staonadh”. Athraíonn a shreabhadh “solúbtha, lúfar” ó mhéadrachtaí díorthaithe go cinn ghiniúna, agus cuimsíonn sé scéimeanna rím inmheánacha agus ilshiollacha. Déantar a chuid rím a ionramháil de ghnáth laistigh de ghnáth-am, rud a ligeann dó rialú mín a dhéanamh ar fhóineolaíocht mhéadrach agus le tuiscint a thabhairt ar éiginnteachtaí foirmiúla cosúil le ceol [[Popcheol|pop]] agus [[Rac-cheol|rac]]. Tá cuid dá ionramhálacha rím bunaithe ar stíleanna “solúbtha” na scoile nua a thugann le tuiscint na [[1990idí]], agus tá cuid eile bunaithe ar eilimintí “docht” na sean-scoile a chuireann i gcuimhne na [[1980idí|1980idí.]]<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Rhyme, Metrical Tension, and Formal Ambiguity in Kendrick Lamar’s Flow|url=https://www.esm.rochester.edu/integral/35-2022/wadsworth-and-needle/|journal=Intégral|date=2022|pages=69–94|volume=35|language=en-US|author=Benjamin K. Wadsworth, Simon Needle}}</ref> Úsáideann Lamar sincóipiú go minic ina chuid fonn chun codarsnachtaí a chruthú idir a ábhar liriceach agus a rithimí. Le ''Good Kid, M.A.A.D City'', imríonn sé go saor le fuaimniú, infhilleadh agus seachadadh chun raon mothúchánach an albaim a léiriú.<ref>{{Lua idirlín|url=https://exclaim.ca/music/article/kendrick_lamar-good_kid_md_city|teideal=Kendrick Lamar │ Exclaim!|language=en|work=Kendrick Lamar │ Exclaim!|dátarochtana=2025-06-26}}</ref>
Moltar Lamar as a thoilteanas a ghuth a úsáid mar uirlis cheoil.<ref>{{Lua idirlín|url=https://djbooth.net/features/2017-05-31-kendrick-lamar-cadence-in-rap/|teideal=Kendrick Lamar & The Importance of Cadence in Rap|dáta=2017-05-31|language=en-US|work=DJBooth|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> Glacann sé le raonta éagsúla cainte, [[ton]], modhnuithe agus dathanna gutha chun pearsantachtaí contrártha a léiriú, mothúcháin shainiúla a phéinteáil, agus scéalta a insint trí charachtair agus pearsain. Tá a réimse falsetto, ar a dtugann sé an “falsetto ghetto”, curtha i gcomparáid le guth Curtis Mayfield. Deir MTV go n-úsáideann Lamar a ghuth ar bhealach a thugann le fios sliocht a théann siar go hobair bhunúsach James Brown sna 1960idí, síceadelia na 1970idí, fantaisíocht “allais” Prince sna 1980idí, agus gangsta rap na 1990idí.<ref>{{Cite news|url=https://www.mtv.com/news/rbxnfu/kendrick-lamar-voice-funk|teideal=Kendrick Lamar’s Journey Into The Funk|language=en|work=MTV|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> Rinne ''The Times'' é a rangú mar an deichiú hamhránaí aonair is fearr den 21ú haois sa bhliain 2023.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.thetimes.com/culture/article/ranked-the-best-20-solo-singers-of-this-century-3bxk7zt93|teideal=Ranked: the best 20 solo singers of this century|údar=Dan Cairns {{!}} Luz Wollocombe|dáta=2023-01-22|language=en|work=www.thetimes.com|dátarochtana=2025-06-26}}</ref>
== Scríobh amhrán ==
Tugadh an teideal ''“maighistir scéalaíochta”'' do Lamar ag ''The New Yorker'',<ref>{{Cite news|url=http://newyorker.com/culture/culture-desk/the-autofictions-of-kendrick-lamar|teideal=The Autofictions of Kendrick Lamar|language=en-US|work=The New Yorker|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> agus tá sé á mheas mar dhuine de na liriceoirí hip-hap is fearr sa ré nua-aimseartha ag roinnt foilseachán agus ag a phiaraí.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.tampabay.com/things-to-do/music/Kendrick-Lamar-and-the-Pulitzer-Prize-Here-s-why-he-s-the-best-songwriter-alive_168121681/|teideal=Kendrick Lamar and the Pulitzer Prize: Here's why he's the best songwriter alive|language=en|work=Tampa Bay Times|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> Deir Pharrell Williams gurb é a dhéanann a chumadóireacht amhrán speisialta ná go bhfuil sé “an-disciplíneach maidir le hábhar, tuigeann sé gur rud tábhachtach é go mbeadh sé buan, agus tuigeann sé go gcaithfidh sé a bheith ar fheabhas.”<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.nme.com/news/music/pharrell-calls-kendrick-lamar-one-of-the-greatest-writers-of-our-time-3244927|teideal=Pharrell calls Kendrick Lamar “one of the greatest writers of our time”|údar=Ellie Robinson|dáta=2022-06-11|language=en-GB|work=NME|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> Dar le ''American Songwriter'', cé gur ceoltóir, liriceoir agus emcee é Lamar, is ''drámaíodóir, [[úrscéalaí]] agus údair gearrscéalta'' é freisin. Tá sé liteartha laistigh den fhoirm ealaíne atá sa cheol. Tarraingíonn a chumadóireacht amhrán machnamhach ar réimse leathan de theicnící liteartha agus scannánaíochta, amhail scitsí hip-hap agus guthanna thar ceol, rud a ligeann don lucht éisteachta leanúint ar chonairí inmheánacha agus seachtracha an scéil.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.okayplayer.com/url-kendrick-lamar-albums-narrator|teideal=How Kendrick Lamar Used Narration to Become Rap’s Best Storyteller - Okayplayer|language=en|work=www.okayplayer.com|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> Tá an chumasc atá aige de stíleanna éagsúla scannáin agus a thionchar sonach tar éis a chuid saothar a ardú mar chuid de na cinn is “éadromchróga agus cumhachtaí” sa hip hap, agus chuir sé le dul chun cinn na scéalaíochta sa seánra.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.okayplayer.com/url-kendrick-lamar-albums-narrator|teideal=How Kendrick Lamar Used Narration to Become Rap’s Best Storyteller - Okayplayer|language=en|work=www.okayplayer.com|dátarochtana=2025-06-26}}</ref>
'''Aithnítear Lamar mar cheoltóir agus scríbhneoir''',<ref>{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2017/03/01/t-magazine/beck-tom-waits-kendrick-lamar.html|teideal=Three Iconic Musicians on Artistic Creation — and Its Importance Now|údar=Wyatt Mason|dáta=2017-03-01|language=en-US|work=The New York Times|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> agus tosaíonn sé a phróiseas scríbhneoireachta le bailiúchán de smaointe réamhphleanáilte a scríobh sé síos thar bhliain amháin.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.gq.com/video/watch/watch-kendrick-lamar-meet-rick-rubin-and-have-an-epic-conversation|teideal=Watch Kendrick Lamar Meet Rick Rubin and Have an Epic Conversation|údar=Condé Nast|language=en-US|work=GQ|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> Is minic a spreagann a chuid taithí phearsanta a chuid amhrán, ach faigheann sé smaointe freisin ó dhaoine nua a chasann sé orthu, ó thaisteal, agus ó chultúir dhifriúla a bhlaiseadh. Mar [[An Chríostaíocht|Chríostaí]] dílis, roinneann sé a chuid bua agus coimhlintí spioradálta ina chuid ceoil.Is scríbhneoir nótaí díograiseach é Lamar, agus d’fhorbair sé eochairfhocail, frásaí, agus fuaimeanna a chabhraíonn leis na mothúcháin chéanna a mhúscailt is a mhothaigh sé nuair a scríobh sé an chéad leagan den amhrán. Meastar é mar “rapálaí polaitiúil go follasach ach oiriúnach don raidió” ag ''Pitchfork'',<ref>{{Lua idirlín|url=https://pitchfork.com/tv/56-liner-notes/kendrick-lamar-or-damn-or-instant-classic/|teideal=Explore Kendrick Lamar’s DAMN. on Pitchfork’s “Instant Classic”|údar=Pitchfork|dáta=2017-10-30|language=en-US|work=Pitchfork|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> agus mar phobalachasach ag ''The Wall Street Journal''. Cuireann sé cáineadh polaitiúil agus tráchtaireacht shóisialta isteach ina chuid amhrán go rialta, go háirithe maidir le cultúr na nAfraiceach-Meiriceánach. I measc na dtéamaí a scrúdaíonn sé tá éagothroime chiníoch, idirdhealú institiúideach, agus cumhachtú na ndaoine gorma. Rinne ''The Guardian'' <ref>{{Cite news|url=https://www.theguardian.com/music/2017/apr/14/kendrick-lamar-damn-review|teideal=Kendrick Lamar: Damn review – more mellow but just as angry|údar=Alexis Petridis|dáta=2017-04-14|language=en-GB|work=The Guardian|dátarochtana=2025-06-26}}</ref>comparáid idir a cháineadh agus óráid Stát na Aontais, agus chuir ''Billboard'' síos ar a chuid liricí mar “Shakespearúil.” Dúirt ''HuffPost'' gur phíosa iontach iriseoireachta é a shaothar toisc go labhraíonn sé ón bpeirspictíocht a bhaineann le pobail gorma atá faoi leatrom agus go ndéanann sé ionsaí díreach ar na hinstitiúidí atá freagrach as a bpian—rud nach féidir le go leor iriseoirí a bhaint amach.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.huffpost.com/entry/kendrick-lamar-pulitzer-damn-journalism_n_5ad66e49e4b03c426da92b81|teideal=Kendrick Lamar Won A Pulitzer Because ‘DAMN.’ Is Journalism|dáta=2018-04-18|language=en|work=HuffPost|dátarochtana=2025-06-26}}</ref>
== ''Oidhreacht''. ==
[[Íomhá:Kendrick Lamar 3 F.I.B. 2016 (cropped 3).jpg |mion|Lamar ag déanamh taibhithe ag an gCeolchoirm Idirnáisiúnta de Benicàssim i 2016]]
Dúirt eagarthóirí ''Insider Inc.'' agus ''[[CNN]]'' gur duine de na ceoltóirí is mó tionchair de na [[2010idí]] é Lamar, agus gur athrú mór paraidíme é i hip hop comhaimseartha agus i gcultúr an phobail.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.businessinsider.com/kendrick-lamar-artist-of-the-decade-2010s-2019-12|teideal=Kendrick Lamar is the artist of the decade|údar=Mark Braboy|language=en-US|work=Business Insider|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> Le linn ghluaiseacht ''[[Black Lives Matter]]'' agus na n-imeachtaí i ndiaidh toghchán uachtaránachta [[SAM]] in [[2016]], úsáideadh a shaothar mar amhráin agóide.
Dar le William Hoynes, scoláire ar staidéar Meiriceánach agus ar na meáin, cuireann gnéithe forásacha Lamar é i measc ealaíontóirí agus gníomhaithe Afracach-Meiriceánacha eile a “d’oibrigh laistigh agus lasmuigh den phríomhshruth chun frithchultúr a chur chun cinn a sheasann in aghaidh na steiréitíopaí ciníocha atá á scaipeadh i meáin agus i gcultúr faoi úinéireacht bhán.” Dúirt Matt Miller ó ''Esquire'' gur mhúscail Lamar físeáin cheoil mar chineál tráchtaireachta shóisialta le blianta beaga anuas.
Tá ceol Lamar i gcónaí tar éis moladh criticiúil, rath tráchtála, agus tacaíocht ó ealaíontóirí a réitigh an bealach dó a bhaint amach. Meastar gur comhartha é a bhua ar Dhuais Pulitzer gur aithní an mionlach cultúrtha Meiriceánach hip hop mar “mheán ealaíne dlisteanach.” Mhol ealaíontóirí sinsearacha ar nós Nas, Bruce Springsteen, Eminem, Dr. Dre, Prince, agus Madonna a cheol agus a cheardaíocht. Spreag albam deireanach David Bowie, ''Blackstar'' (2016), a shaothar ''To Pimp a Butterfly'', agus mhol a léiritheoir Tony Visconti Lamar mar “bhriseoir rialacha” sa tionscal ceoil.Ghlaoigh Pharrell Williams air “duine de na scríbhneoirí is mó dár linn” agus chuir sé i gcomparáid le Bob Dylan. Luaitear Lamar freisin mar thionchar láidir ar shaothar ealaíontóirí comhaimseartha éagsúla, lena n-áirítear [[BTS]], [[Dua Lipa]], [[Tyler, the Creator|Tyler, the Creator,]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.complex.com/music/a/eric-skelton/tyler-live-performance-igor-everything-we-learned|teideal=Everything We Learned From Tyler, the Creator's First Per...|language=en|work=Complex|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> Roddy Ricch, agus Rosalía. Measann Lorde gurb é “an t-ealaíontóir is mó tóir agus tionchair i gceol nua-aimseartha.”<ref>{{Lua idirlín|url=https://americansongwriter.com/lorde-on-kendrick-lamar-hes-the-most-popular-and-influential-artist-in-modern-music/|teideal=Lorde on Kendrick Lamar: He's "the Most Popular and Influential Artist in Modern Music"|údar=Jacob Uitti|dáta=2022-05-27|language=en-US|work=American Songwriter|dátarochtana=2025-06-26}}</ref>
== íomhá phoiblí ==
Coinníonn Lamar próifíl phoiblí íseal agus tá aithne air mar dhuine cúthail.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.complex.com/pigeons-and-planes/a/michelleodee/videos-kendrick-fans-should-watch|teideal=14 Videos Every Kendrick Lamar Fan Should Watch|language=en|work=Complex|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> Bíonn drogall air labhairt go poiblí faoina shaol pearsanta agus seachnaíonn sé úsáid a bhaint as na meáin shóisialta de ghnáth. Tá sé cinntitheach freisin nuair a bhíonn sé ag plé le príomhshruth na meán, cé go molann iriseoirí a shuaimhneas “cosúil le Zen” agus a phearsantacht shimplí.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.latimes.com/entertainment/envelope/la-en-ms-kendrick-lamar-20181217-story.html|teideal=Amid the accolades, Kendrick Lamar refuses to compromise his vision, keeping it homegrown|údar=Jeff Weiss|dáta=2018-12-17|language=en-US|work=Los Angeles Times|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> De réir Lamar féin, tá sé “chomh báite sin i m’eachtra féin taobh amuigh den cháiliúlacht, uaireanta is é sin an t-aon rud atá ar eolas agam. Níor theastaigh uaim riamh a bheith ag lorg aird go géar. Is maith le gach duine aird, ach domsa, ní hé sin mo ghrá.”<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.theatlantic.com/culture/archive/2022/05/kendrick-lamar-mr-morale-and-the-big-steppers-album-review/629879/|teideal=The Impossible Ambition of Kendrick Lamar’s New Album|údar=Spencer Kornhaber|dáta=2022-05-18|language=en|work=The Atlantic|dátarochtana=2025-06-26}}</ref>
Tá a chuid liricí tar éis aird na meán a tharraingt, rud a d’eascair moladh agus conspóid araon. Tá tuairim an phobail faoi Lamar tiontaithe freisin ag na coimhlintí rap éagsúla ina raibh sé páirteach. Cé gur dhearbhaigh roinnt iriseoirí gurbh é buaiteoir a choimhlint phoiblí le Drake,<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.rollingstone.com/music/music-features/kendrick-lamar-drake-beef-who-won-1235014499/|teideal=The Results Are In: Kendrick Lamar Won the Great Rap War|údar=Andre Gee|dáta=2024-05-06|language=en-US|work=Rolling Stone|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> mheas daoine eile gur bua Pyrrhusach a bhí ann mar gheall ar thromchúis na líomhaintí agus scaipeadh faisnéise míchearta ar líne.Tar éis scaoileadh ''Good Kid, M.A.A.D City'', chuir roinnt asraonta meán síos ar Lamar mar “shlánaitheoir nua-aimseartha an hip hop.”<ref>{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2015/03/24/magazine/notes-on-the-hip-hop-messiah.html|teideal=Notes on the Hip-Hop Messiah|údar=Jay Caspian Kang|dáta=2015-03-24|language=en-US|work=The New York Times|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> Ní maith le roinnt léirmheastóirí a chur chuige polaitiúil “cráiteach,” rud a fhágann go bhfeictear é mar dhuine a bhfuil casta slánaitheora air. Mar sin féin, dhearbhaigh Lamar é féin mar an “rapálaí is fearr beo” mar gheall ar a nasc pearsanta leis an hip hop. Mhínigh sé do Zane Lowe: “Níl mé á dhéanamh chun amhrán maith amháin a bheith agam, nó rap maith amháin, nó port maith amháin, nó droichead maith amháin. Tá mé á dhéanamh chun é a dhéanamh gach uair, go hiomlán. Agus chun é sin a dhéanamh, caithfidh tú tú féin a spreagadh agus a dhearbhú duit féin—ní do dhuine ar bith eile—gur tusa an duine is fearr. [...] Sin é mo thiomáint agus mo ocras, agus beidh sé sin ionam i gcónaí.”<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.salon.com/2017/04/21/kendrick-lamar-has-all-the-answers/?utm_source=website&utm_medium=social&utm_campaign=ogshare&utm_content=og|teideal=Kendrick Lamar has all the answers|údar=Max Cea|dáta=2017-04-22|language=en-US|work=Salon.com|dátarochtana=2025-06-26}}</ref>
== fiontar eile ==
=== fiontraíocht ===
Tá cur síos déanta ar Lamar mar ghnóthóir “barántúil” a ghlacann “céimeanna ríofa chun a bhranda a bhunú ón tús” agus nach bhfágann aon rud faoi thimpiste. Téann sé i dtreo rolladh amach albam ar bhealach neamhghnách, ag úsáid “Easter eggs” agus teachtaireachtaí doiléire. Sula scaoileann sé albam stiúideo, roinneann Lamar singil chur chun cinn óna shraith amhrán “The Heart”, atá deartha chun “rithim bhuille a cheoil a bhreathnú.”<ref>{{Lua idirlín|url=https://hiphopdx.com/editorials/id.4752/title.a-definitive-ranking-of-kendrick-lamars-the-heart-series|teideal=A Definitive Ranking Of Kendrick Lamar’s ‘The Heart’ Series|údar=HipHopDX- https://hiphopdx.com|dáta=2022-05-14|language=en|work=HipHopDX|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> Tá na téamaí leochaileacha a iniúchadh sna singil neamh-albam tar éis a chaidreamh lena lucht leanúna fiosrach, ar a dtugtar Kenfolk, a neartú.Tá portfóilió eastáit réadaigh aige a chuimsíonn maoin i [[California]] agus i [[Nua-Eabhrac (cathair)|Nua-Eabhrac]].<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.architecturaldigest.com/story/kendrick-lamar-buys-1950s-home-bel-air|teideal=Kendrick Lamar Buys 1950s Home in Bel Air for $16 Million|údar=Michelle Duncan|dáta=2022-12-15|language=en-US|work=Architectural Digest|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> I 2011, chruthaigh Lamar amhrán bunaidh leis an léiritheoir Nosaj Thing chun Windows Phone [[Microsoft]] a chur chun cinn. Bhí sé le feiceáil in éineacht le DJ Calvin Harris agus an t-amhránaí Ellie Goulding i bhfeachtas margaíochta do Bacardi in 2014.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.marketingweek.com/bacardi-mixes-kendrick-lamar-and-calvin-harris-to-win-back-young-males/|teideal=Bacardi mixes Kendrick Lamar and Calvin Harris to win back young males|údar=Seb Joseph|dáta=2014-11-13|language=en|work=Marketing Week|dátarochtana=2025-06-26}}</ref>
Mar scairshealbhóir mionlaigh i TDE, bhí sé i gceist go mbeadh Lamar ina léiritheoir feidhmiúcháin ar rannóg scannán an lipéid.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.billboard.com/music/features/kendrick-lamar-anthony-tiffith-interview-billboard-cover-story-2017-7964649/|teideal=Kendrick Lamar and Anthony ‘Top Dawg’ Tiffith on How They Built Hip-Hop’s Greatest Indie Label|údar=Datwon Thomas|dáta=2017-09-14|language=en-US|work=Billboard|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> Chomhoibrigh sé le American Express ar fheachtais fhógraíochta do Art Basel agus Small Business Saturday, agus is infheisteoir aingil é ar an ardán cruthaithe ceoil EngineEars. Tá comhpháirtíochtaí déanta aige freisin le roinnt dearthóirí faisin agus asraonta. Mar ambasadóir branda, bhí sé páirteach i ndearadh bróga spóirt do [[Reebok]] agus [[Nike]], Inc.<ref>{{Cite news|url=http://www.mtv.com/news/2022213/kendrick-lamar-reebok-ambassador/|teideal=Kendrick Lamar Is Reebok's New Brand Ambassador|work=MTV News|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> D’fhorbair sé caidrimh oibre le Grace Wales Bonner agus Martine Rose; trína mbrandaí ainmnithe féin, ghléas siad é do roinnt imeachtaí poiblí. Don bhailiúchán Fómhar/Geimhreadh 2023, ''Twilight Reverie'', d’oibrigh Lamar le Bonner chun fuaimrian na seó a chruthú le Sampha agus Duval Timothy.<ref>{{Cite news|url=https://www.ft.com/content/531bc772-76dd-411c-8ea4-e66a85e4de7d|teideal=Grace Wales Bonner on James Baldwin, Paris and bringing an ‘Afro-Atlantic spirit’ to luxury|údar=Simon Chilvers|dáta=2023-08-22|work=Financial Times|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> Trí PGLang, chum sé an ceol agus chomh-dhear sé an stáitse do bhailiúchán haute couture Earrach/Samhradh 2024 de chuid Chanel.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.vogue.com/article/chanel-kendrick-lamar-dave-free-interview-spring-2024-couture|teideal=Chanel “From the Outside In”—Kendrick Lamar and Dave Free Discuss Their Collaboration With French House|údar=Tiziana Cardini|dáta=2024-01-23|language=en-US|work=Vogue|dátarochtana=2025-06-26}}</ref>
=== Daonchairdis agus an ghníomhaíocha ===
Is tacadóir é Lamar leis an ngluaiseacht ''[[Black Lives Matter]]'', agus labhraíonn sé go hoscailte ar son comhionannais chiníoch.<ref>{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2016/01/03/arts/music/kendrick-lamar-on-a-year-of-knowing-what-matters.html|teideal=Kendrick Lamar on the Grammys, Black Lives Matter and His Big 2015|údar=Joe Coscarelli|dáta=2015-12-29|language=en-US|work=The New York Times|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> In 2012, mhol sé Frank Ocean as teacht amach go poiblí. D’fhorbair sé cairdeas láidir le hiar-uachtarán SAM Barack Obama, tar éis dó oibriú ar fhíseán poiblíochta do thionscnamh Obama, ''My Brother’s Keeper''.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.billboard.com/music/features/kendrick-lamar-meeting-president-obama-6866105/|teideal=Kendrick Lamar Opens Up About Meeting President Obama: ‘No Matter How High-Ranking You Get, You’re Human’|údar=Adelle Platon|dáta=2016-02-04|language=en-US|work=Billboard|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> Léirigh sé cáineadh ar chéad uachtaránacht Donald Trump agus ar chinneadh stairiúil Chúirt Uachtarach SAM chun ''Roe v. Wade'' a chur ar ceal.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.nme.com/news/music/kendrick-lamar-closes-glastonbury-with-godspeed-for-womens-rights-chant-3256516|teideal=Kendrick Lamar closes Glastonbury with "godspeed for women’s rights” chant|údar=Arusa Qureshi|dáta=2022-06-26|language=en-GB|work=NME|dátarochtana=2025-06-26}}</ref>
Bhí Lamar mar phríomhcheoltóir ar cheolchoirmeacha carthanachta a thacaigh le heagraíochtaí neamhbhrabúis áitiúla agus idirnáisiúnta.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.latimes.com/archives/blogs/pop-hiss/story/2011-11-18/kendrick-lamar-to-play-charity-concert-for-downtown-womens-center|teideal=Kendrick Lamar to play charity concert for Downtown Women's Center|dáta=2011-11-18|language=en-US|work=Los Angeles Times|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> Thug sé síntiús don ''American Red Cross'' i mí na Samhna 2012 chun tacú le híospartaigh Hairicín Sandy. I mí na Nollag 2013, bhronn sé $50,000 ar a iar-mheánscoil, ''Centennial High School'', chun tacaíocht a thabhairt dá roinn cheoil. Chuaigh sé ar chamchuairt bheag i 2014 agus bhronn sé an t-ioncam ar fad ar ''Habitat for Humanity'' agus ar a bhaile dúchais<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.mic.com/articles/90411/the-524-000-reason-kendrick-lamar-is-the-most-humble-man-in-hip-hop|teideal=The $524,000 Reason Kendrick Lamar is the Most Humble Man in Hip-Hop|dáta=2014-06-04|language=en|work=Mic|dátarochtana=2025-06-26}}</ref>. I mí Iúil 2017, cheannaigh sé veain inrochtana do lucht úsáide cathaoireacha rothaí do lucht leanúna ceathairphléagach.Glacann sé páirt go rialta i dtiomáint bréagán bliantúil TDE i ''Nickerson Gardens'', agus eagraíonn sé a thiomáint féin i ''[[Compton]]''. Ghlac sé páirt i siúlóid síochána i mí an Mheithimh 2020 chun agóid a dhéanamh i gcoinne dúnmharú George Floyd agus marú Breonna Taylor.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.complex.com/music/a/tracewilliamcowen/kendrick-lamar-demar-derozan-russell-westbrook-join-compton-peace-walk|teideal=Kendrick Lamar, DeMar DeRozan, and Russell Westbrook Join...|language=en|work=Complex|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> I mí an Mheithimh 2024, bhí sé i gceannas ar shíntiús $200,000 do 20 carthanas agus tionscnamh pobail i [[Los Angeles, California|Los Angeles]].<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.billboard.com/music/rb-hip-hop/kendrick-lamar-pop-out-donation-charities-los-angeles-1235720142/|teideal=Kendrick Lamar, pgLang and Free Lunch Donate $200,000 to L.A. Charities and Community Initiatives|údar=Carl Lamarre|dáta=2024-06-28|language=en-US|work=Billboard|dátarochtana=2025-06-26}}</ref>
== Éachtaí ==
[[Íomhá:Kendrick Lamar Obama Janelle Monáe 2016.jpg|mion|"Lamar (ar chlé) ag ceiliúradh Lá Saoirse na Stát Aontaithe i 2016 sa Teach Bán le hUachtarán Barack Obama (sa lár) agus an t-amhránaí Janelle Monáe (ar dheis)"]]
Le linn a ghairme, tá 22 Ghradam [[Gradam Grammy|Grammy]] buaite ag Lamar (an tríú líon is mó ag rapálaí riamh), Gradam Emmy Primetime, cúig Ghradam Ceoil <ref>{{Lua idirlín|url=https://uproxx.com/music/dr-dre-snoop-dogg-eminem-50-cent-mary-j-blige-kendrick-lamar-emmys/|teideal=Super Bowl LVI Halftime Performance Wins Three Emmys|dáta=2022-09-04|language=en-US|work=UPROXX|dátarochtana=2025-06-26}}</ref>Mheiriceánach, 37 nGradam Hip Hop BET (an líon is mó a bhuaigh aon ealaíontóir), 11 Ghradam Ceoil Físeáin MTV (lena n-áirítear dhá bhua Físeán na Bliana), 7 nGradam Ceoil Billboard, agus Gradam Brit. Mar chumadóir amhrán, fuair sé ainmniúcháin do Ghradam an Acadaimh agus do Ghradam Golden Globe. Ag na 58ú Gradaim Grammy, fuair sé an líon ainmniúchán is mó riamh ag rapálaí in aon oíche amháin—11.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.latimes.com/entertainment/music/posts/la-et-ms-grammys-2016-kendrick-lamar-grammy-history-20151206-story.html|teideal=Grammy Awards 2016: Kendrick Lamar made history with an unapologetically black album|údar=X|dáta=2015-12-07|language=en-US|work=Los Angeles Times|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> Ag an 65ú searmanas, ba é an chéad ealaíontóir ó aon seánra a ainmníodh do Albam na Bliana le ceithre albam stiúideo ceannasaí as a chéile ó aimsir [[Billy Joel]] (1979–1983).<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.billboard.com/music/awards/beyonce-2023-grammy-nominations-analysis-1235171262/|teideal=Beyoncé Ties All-Time Grammy Nominations Record, Plus Other Highlights of 2023 Grammy Nods|údar=Paul Grein|dáta=2022-11-15|language=en-US|work=Billboard|dátarochtana=2025-06-26}}</ref>
Tá Lamar le feiceáil ar liostaí cumhachta éagsúla. I 2015, bhí sé ar liosta Power 100 de chuid ''Ebony'' a thugann ómós do cheannairí i bpobal na nAfraiceach-Meiriceánach. Chuir ''Time'' san áireamh é ar a liosta bliantúil de na 100 duine is mó tionchair ar domhan in 2016. Bhí sé ar rangú Celebrity 100 de chuid ''Forbes'' (2019),<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.billboard.com/music/pop/taylor-swift-tops-forbes-highest-paid-celebrity-100-list-2019-bts-8519360/|teideal=Taylor Swift Tops Forbes’ Highest-Paid Celebrity 100 List in 2019 With $185 Million; BTS Earn First Ranking|údar=Gil Kaufman|dáta=2019-07-10|language=en-US|work=Billboard|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> agus ar a liosta 30 Faoi 30 faoi dhó sa chatagóir ceoil (2014 agus 2018).<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.forbes.com/sites/zackomalleygreenburg/2014/01/06/30-under-30-bruno-mars-and-musics-brightest-young-stars/|teideal=30 Under 30: Bruno Mars And Music's Brightest Young Stars|údar=Zack O'Malley Greenburg|language=en|work=Forbes|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> Cuireadh Lamar san áireamh faoi dhó ar liostaí ''Billboard'' de na rapálaithe is fearr riamh (2015 agus 2023).<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.complex.com/music/a/complexstaff3/the-best-rapper-alive-every-year-since-1979|teideal=The Best Rapper Alive, Every Year Since 1979|language=en|work=Complex|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> D’ainmnigh ''Complex'' é mar an rapálaí is fearr beo trí huaire (2013, 2017 agus 2024), agus chuir siad san áireamh é ar a liosta de na 20 rapálaí is fearr ina 20idí trí huaire (2013, 2015, agus 2016)<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.complex.com/music/a/insanul-ahmed/20-best-rappers-in-their-20s|teideal=The 20 Best Rappers in Their 20s (Right Now)|language=en|work=Complex|dátarochtana=2025-06-26}}</ref>. I mBealtaine 2015, dearbhaíodh Lamar mar dheilbhín glúine ag Seanad [[California|Stáit California]] as a chuid ceoil agus daonchairdis. Bhí sé ina mhórmharascail ar Pharáid Nollag Compton, <ref>{{Lua idirlín|url=https://hypebeast.com/2018/12/kendrick-lamar-serves-as-grand-marshal-of-the-compton-christmas-parade|teideal=Kendrick Lamar Serves as Grand Marshal of the Compton Christmas Parade|dáta=2015-12-13|work=Hypebeast|dátarochtana=2025-06-26}}</ref>agus bronnadh eochair a bhaile dúchais air mar ionadaí ar a fhorbairt. Bhí sé ina chainteoir céime iontais ag Compton College ar an 7 Meitheamh 2024.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.rollingstone.com/music/music-news/kendrick-lamar-surprise-commencement-speech-compton-college-1235036057/|teideal=See Kendrick Lamar Give Surprise Commencement Speech at Compton College|údar=Daniel Kreps|dáta=2024-06-08|language=en-US|work=Rolling Stone|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> Is é an cúigiú fear é a bhí le feiceáil ina aonar ar chlúdach ''Harper’s Bazaar''.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.harpersbazaar.com/culture/art-books-music/a62568151/kendrick-lamar-sza-interview-2024/|teideal=Kendrick Lamar Gets Personal|dáta=2024-10-21|language=en-US|work=Harper's BAZAAR|dátarochtana=2025-06-26}}</ref>
Cuireadh ''Good Kid, M.A.A.D City'', ''To Pimp a Butterfly'', agus ''Damn'' san áireamh i rangú tionsclaíoch ''Rolling Stone'' de na 500 albam is fearr riamh agus na 200 albam hip hop is fearr riamh.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.rollingstone.com/music/music-lists/best-hip-hop-albums-1323916/|teideal=The 200 Greatest Hip-Hop Albums of All Time|údar=Charles Aaron,Mankaprr Conteh,Jon Dolan,Will Dukes,Dewayne Gage,Joe Gross,Kory Grow,Christian Hoard,Jeff Ihaza,Julyssa Lopez,Mosi Reeves,Yoh Phillips,Noah Shachtman,Rob Sheffield,Simon Vozick-Levinson,Christopher R. Weingarten|dáta=2022-06-07|language=en-US|work=Rolling Stone|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> Cuireadh ''Good Kid, M.A.A.D City'' ar liosta na hirise de na 100 albam tosaigh is fearr riamh, agus ainmníodh é mar an t-albam coincheapa is fearr riamh.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.rollingstone.com/music/music-lists/best-concept-albums-1234604040/|teideal=The 50 Greatest Concept Albums of All Time|údar=David Browne,Jon Dolan,Brenna Ehrlich,Joe Gross,Kory Grow,Brian Hiatt,Maura Johnston,Michelle Hyun Kim,Julyssa Lopez,Angie Martoccio,Michaelangelo Matos,Tomás Mier,Mosi Reeves,Rob Sheffield,Alison Weinflash,Simon Vozick-Levinson|dáta=2022-10-12|language=en-US|work=Rolling Stone|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> Ainmníodh é mar an seachtú albam is fearr riamh ag [[Apple Inc.|Apple]] Music in 2024.<ref>{{Lua idirlín|url=https://apnews.com/article/lauryn-hill-apple-music-best-albums-cc143b9c93a8ec5dd451b8a990b12564|teideal=Lauryn Hill's classic 'Miseducation' album tops Apple Music's list of best albums of all time|dáta=2024-05-22|language=en|work=AP News|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> Rangú roinnt foilseachán ''To Pimp a Butterfly'' mar cheann de na halbaim is fearr de na [[2010idí]], agus measadh “Alright” mar an t-amhrán hip hop is fearr den ré sruthaithe ag [[Spotify|Spotify.]] Ó Feabhra 2023, is é an t-albam is airde rátáil ar an eanaclóipéid ar líne ''Rate Your Music''. Bhuaigh ''Damn'' Duais Pulitzer don Cheol in 2018—an chéad uair a bronnadh an gradam ar shaothar ceoil lasmuigh de na seánraí clasaiceacha agus snagcheoil.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.poynter.org/newsletters/2018/inviting-someone-new-to-the-pulitzer-party/|teideal=Inviting someone new to the Pulitzer party|údar=David Beard|dáta=2018-05-31|language=en-US|work=Poynter|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> Tá a chamchuairt agus ''The Big Steppers Tour'' (2022–2024) i measc na gcamchuairteanna hip hop is mó ioncaim riamh.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.nme.com/news/music/kendrick-lamars-big-steppers-tour-is-now-the-highest-grossing-rap-tour-of-all-time-3437754|teideal=Kendrick Lamar’s ‘Big Steppers Tour’ is now the highest-grossing rap tour of all time|údar=Will Richards|dáta=2023-05-01|language=en-GB|work=NME|dátarochtana=2025-06-26}}</ref>
== Dioscliosta ==
'''Studio albums'''
* ''Section.80'' (2011)
* ''Good Kid, M.A.A.D City'' (2012)
* ''To Pimp a Butterfly'' (2015)
* ''Damn'' (2017)
* ''Mr. Morale & the Big Steppers'' (2022)
* ''GNX'' (2024)
== ''Scannánliosta'' ==
* ''God Is Gangsta'' (2015)
* ''Quincy'' (2018)
* ''Kendrick Lamar Live: The Big Steppers Tour'' (2022)
* ''Renaissance: A Film by Beyoncé'' (2023)
* ''Piece by Piece'' (2024)
* ''Untitled Trey Parker film'' (2026)
== turas ==
=== príomhghníomh ===
* Good Kid, M.A.A.D City World Tour (2013)
* Kunta's Groove Sessions (2015)
* The Damn Tour (2017–2018)
* The Big Steppers Tour (2022–2024)
=== comhphríomhghníomhartha ===
* The Championship Tour (with Top Dawg Entertainment artists) (2018)
* Grand National Tour (with SZA) (2025)
1. https://www.britannica.com/biography/Kendrick-Lamar
{{Síolta ceol}}
s7v4czl2q188e8qlxz7icyq4deh0fnz
1271628
1271625
2025-06-26T11:18:47Z
Werseral
67427
1271628
wikitext
text/x-wiki
Is rapálaí [[Meiriceánach]] é '''Kendrick Lamar''' (a rugadh ar an 17 Meitheamh, 1987) ó [[Compton]] i g[[California]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.britannica.com/biography/Kendrick-Lamar|teideal=Kendrick Lamar {{!}} Songs, Albums, Not Like Us, & Discography {{!}} Britannica|dáta=2025-06-19|language=en|work=www.britannica.com|dátarochtana=2025-06-23}}</ref>. Thug Lamar faoi a ghairm cheoil agus é sna déaga faoin leasainm K-Dot, nuair a scaoil sé téip measctha a bhailigh aird áitiúil agus shínigh sé leis an lipéad ceol indie Top Dawg Entertainment, bunaithe i gCarson. Thosaigh Lamar ag gnóthú mór-aitheantas i 2010, tar éis gur scaoil sé a chéad téip measctha miondíola, ''Overly Dedicated''. I 2011 scaoil sé an albam neamhspleách ''Section.80,'' ar a bhí a chéad singil, "''HiiiPoWeR''". Faoin am seo, bhí sé tar éis comhoibriú le roinnt ceoltóirí iomráiteach sa tionscal hip-hap, ar nós The Game, Snoop Dogg, Busta Rhymes agus Lil Wayne.
Rinne Lamar socrú le na mór-lipéid ceol ''Aftermath'' agus ''Interscope Records'' i 2012. Scaoladh a chéad albam ar mór-lipéad, ''good kid, m.A.A.d city'', i mí Dheireadh Fómhar 2012 agus fuair sé moladh mór ó na léirmheastóirí.
== Dioscliosta ==
* ''Section.80'' (2011)
* ''good kid, m.A.A.d city'' (2012)
* ''To Pimp a Butterfly'' (2015)
* ''Gan ainm Gan máistrithe'' (2016)
* ''DAMANTA.'' (2017)
* ''Máistir Morale agus na Steppers Mór'' (2022)
* ''GNX'' (2024)
Is [[Rapcheol|rapálaí]], [[amhránaí]], [[Cumadóir amhrán|cumadóir]] amhrán agus léiritheoir taifead Meiriceánach é Kendrick Lamar Duckworth (rugadh 17 Meitheamh, 1987). Meastar gurb é ceann de na rapálaithe is mó riamh é, agus bronnadh Duais [[Pulitzer Prize|Pulitzer]] don Cheol air in 2018, agus ba é an chéad cheoltóir lasmuigh de na seánraí clasaiceacha agus [[Snagcheol|snagcheoil]] a fuair an gradam.
Rugadh Lamar i [[Compton|Compton, California]], agus thosaigh sé ag scaoileadh ceoil faoin ainm stáitse K.Dot agus é ag freastal ar scoil ard. Shínigh sé le Top Dawg Entertainment (TDE) in 2005 agus chomhbhunaigh sé an sárghrúpa hip hop Black Hippy ansin. Tar éis scaoileadh a chéad albam rap malartach Section.80 in 2011, fuair Lamar conradh comhpháirteach le Dr. Dre's Aftermath Entertainment agus Interscope Records. Tháinig sé chun cinn lena dhara halbam faoi thionchar an rap gangsta Good Kid, M.A.A.D City (2012), a tháinig chun bheith ar an albam stiúideo hip hop is faide a bhí ar na cairteacha i stair Billboard 200; d'ainmnigh Rolling Stone é mar an t-albam coincheapa is mó riamh. Sa bhliain 2015, scóráil Lamar a chéad singil uimhir a haon ar Billboard Hot 100, tar éis dó a bheith ar athmheascadh "Bad Blood" le [[Taylor Swift]], agus d'eisigh sé a thríú halbam, To Pimp a Butterfly (2015), a chuir hip-hop le chéile le seánraí ceoil stairiúla Afracach-Mheiriceánacha ar nós [[snagcheol]], funk, agus soul, agus ba é an chéad cheann de shé albam uimhir a haon as a chéile ar Billboard 200 é.
Lean rath criticiúil agus tráchtála Lamar ar aghaidh lena cheathrú halbam R&B agus pop-chluasach Damn (2017), rud a thug a dhara singil uimhir a haon sna Stáit Aontaithe, "Humble", mar thoradh air. Choimeád sé amhráin bhunaidh do fhuaimrian an scannáin [[Black Panther (scannán)|Black Panther]] in 2018, agus ainmníodh é do Ghradam an Acadaimh don Amhrán Bunaidh is Fearr don singil deich barr sna Stáit Aontaithe "All the Stars". Rinne a chúigiú halbam Mr. Morale & the Big Steppers (2022), iniúchadh pearsanta agus chríochnaigh sé a thréimhse le TDE agus Aftermath. As a achrann le Drake in 2024 agus a shéú halbam GNX (2024) tháinig na hamhráin uimhir a haon sna Stáit Aontaithe "Like That", "Not Like Us", "Squabble Up" agus "Luther" chun cinn. Bhuaigh an dara ceann cúig Ghradam [[Gradam Grammy|Grammy]], lena n-áirítear Amhrán na Bliana agus Taifead na Bliana, an líon is airde riamh. Ba é an t-amhrán deireanach an t-amhrán uimhir a haon is faide a bhí ag Lamar ar an Billboard Hot 100, ag caitheamh 13 seachtaine ar bharr an chairt.
Tá gradaim éagsúla faighte ag Lamar, lena n-áirítear 22 Ghradam Grammy (an tríú ceann is mó a bhuaigh rapálaí), Gradam Primetime Emmy, Gradam Brit, 5 Ghradam Ceoil Mheiriceánach, 7 nGradam Ceoil Billboard, 11 Ghradam Ceoil Físeáin MTV (lena n-áirítear 2 bhua Físeán na Bliana), agus 37 Gradam Hip Hop BET, líon is airde riamh. Liostáil Time é mar dhuine de na 100 duine is mó tionchar ar domhan in 2016. Cuireadh trí cinn dá shaothair san áireamh in athbhreithniú Rolling Stone in 2020 ar na 500 Albam is Mó riamh. Bhris a chlár leath-ama [[Super Bowl]] LIX in 2025 taifid lucht féachana, le 133.5 milliún lucht féachana sa tír. Lasmuigh den cheol, bhunaigh Lamar an comhlacht cruthaitheach PGLang agus chuaigh sé i mbun scannánaíochta lena chomhpháirtí cruthaitheach fadtréimhseach, Dave Free.
== Saol luath ==
'''Rugadh Kendrick Lamar Duckworth ar an 17 Meitheamh, 1987, i gCompton, California.''' Is é an chéad leanbh é de Kenneth "Kenny" Duckworth, iar-ghníomhaí sa gheilleagar coiriúil, agus Paula Oliver<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.spin.com/2012/10/kendrick-lamar-not-your-average-everyday-rap-savior/|teideal=Kendrick Lamar: Not Your Average Everyday Rap Savior|údar=Jessica Hopper|dáta=2012-10-09|language=en-US|work=SPIN|dátarochtana=2025-06-23}}</ref>, gruaigeadóir. Tugadh an t-ainm Kendrick air i ndiaidh Eddie Kendricks, amhránaí agus cumadóir ó The Temptations. Rugadh a thuismitheoirí i ndeisceart [[Chicago, Illinois|Chicago]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.rollingstone.com/music/music-news/the-trials-of-kendrick-lamar-33057/|teideal=The Trials of Kendrick Lamar|údar=Josh Eells|dáta=2015-06-22|language=en-US|work=Rolling Stone|dátarochtana=2025-06-23}}</ref> agus bhog siad go [[Compton]] i 1984 chun éalú ó chultúr na nganganna, áit ar bhí baint ag a athair leis an ngrúpa Gangster Disciples.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.billboard.com/music/music-news/kendrick-lamar-billboard-cover-story-on-new-album-iggy-azalea-police-violence-the-rapture-6436268/|teideal=Billboard Cover: Kendrick Lamar on Ferguson, Leaving Iggy Azalea Alone and Why ‘We’re in the Last Days’|údar=Gavin Edwards|dáta=2015-01-09|language=en-US|work=Billboard|dátarochtana=2025-06-23}}</ref>
Bhí Lamar ina aonán go dtí go raibh sé seacht mbliana d’aois agus tuairiscíodh é mar dhuine uaigneach ag a mháthair.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.spin.com/2012/10/kendrick-lamar-not-your-average-everyday-rap-savior/|teideal=Kendrick Lamar: Not Your Average Everyday Rap Savior|údar=Jessica Hopper|dáta=2012-10-09|language=en-US|work=SPIN|dátarochtana=2025-06-23}}</ref>Ina dhiaidh sin, rugadh a bheirt dheartháireacha agus a dheirfiúr níos óige, an gnóthaisí Kayla Sawyer (née Duckworth)<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.billboard.com/pro/kendrick-lamar-damn-no-1-album-billboard-200/|teideal=Kendrick Lamar Earns Third No. 1 Album on Billboard 200 Chart With Biggest Debut of 2017|údar=Keith Caulfield|dáta=2017-04-23|language=en-US|work=Billboard|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>. Tá a ghaolta ina measc an t-imreoir cispheile Nick Young agus an rapálaí Baby Keem.<ref>{{Lua idirlín|url=https://uproxx.com/music/baby-keem-family-ties-kendrick-lamar/|teideal=Baby Keem Announces ’Family Ties’ Featuring His Cousin Kendrick Lamar|dáta=2021-08-24|language=en-US|work=UPROXX|dátarochtana=2025-06-24}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.complex.com/sports/a/paul-palladino/interview-nick-young-talks-style-his-cousin-kendrick-lamar-and-his-experience-with-a-fire-extinguisher|teideal=Interview: Nick Young Talks Style, His Cousin Kendrick Lamar and His Experience With a Fire Extinguisher|language=en-us|work=Complex|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>
Chónaigh Lamar agus a theaghlach i dtithe tacaíochta Section 8, bhí siad ag brath ar leasa sóisialta agus stampaí bia, agus bhí siad gan dídean ar feadh tréimhsí. Cé nach raibh sé ina bhall de ghrúpa gang ar leith, d'fhás sé suas le baill ghrúpaí coiriúla cosúil le Westside Pirus.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.billboard.com/music/music-news/kendrick-lamar-billboard-cover-story-on-new-album-iggy-azalea-police-violence-the-rapture-6436268/|teideal=Billboard Cover: Kendrick Lamar on Ferguson, Leaving Iggy Azalea Alone and Why ‘We’re in the Last Days’|údar=Gavin Edwards|dáta=2015-01-09|language=en-US|work=Billboard|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>
D'fhás Lamar suas le dearcadh laige spioradálta, cé go raibh sé ag freastal ar sheirbhísí na hEaglaise ó am go chéile agus go múineadh sé an Bíobla dá sheanmháthair.<ref>{{Cite news|url=http://buzzfeed.com/reggieugwu/the-radical-christianity-of-kendrick-lamar|teideal=The Radical Christianity Of Kendrick Lamar|language=en|work=BuzzFeed|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> Mheas sé go raibh na searmanais "folamh" agus "aon-taobhach," rud a chuir isteach air mar pháiste.<ref>{{Cite news|url=http://djbooth.net/features/2017-04-28-kendrick-lamar-god-response|teideal=Kendrick Lamar Responded to Our Article About His Fear of God|language=en|work=DJBooth|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>
Tar éis dó taifead dá ghuth a chluinstin den chéad uair, tháinig suim aige sa rap.<ref>{{Lua idirlín|url=https://hiphopdx.com/news/id.33671/title.kendrick-lamar-recalls-when-he-first-wanted-to-rap|teideal=Kendrick Lamar Recalls When He First Wanted To Rap|údar=HipHopDX- https://hiphopdx.com|dáta=2015-05-01|language=en|work=HipHopDX|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> Chuir sé aithne ar chruachás na bpóilíní agus na foréigean sráide nuair a bhí sé cúig bliana d’aois, nuair a chonaic sé dúnmharú le linn lámhach ó charr. Dúirt sé le NPR Music go raibh tionchar mór aige air: "Rinne sé rud éigin dom ansin agus ansin. Lig sé dom a thuiscint nach rud amháin atá á fheiceáil agam é seo, ach b'fhéidir go mbeidh orm a bheith cleachtaithe leis."<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.rollingstone.com/music/music-features/kendrick-lamar-the-rolling-stone-interview-199817/|teideal=Kendrick Lamar: The Best Rapper Alive on Bono, Mandela, Stardom and More|údar=Brian Hiatt|dáta=2017-08-09|language=en-US|work=Rolling Stone|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>
Sa scoil, bhí Lamar ina mhac léinn ciúin agus faireach, a bhí go maith go acadúil agus a bhí ag fulaingt le stammering.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.laweekly.com/born-and-raised-in-compton-kendrick-lamar-hides-a-poets-soul-behind-pussy/|teideal=Born and raised in Compton, Kendrick Lamar Hides a Poet's Soul Behind "Pussy & Patron" - LA Weekly|údar=Rebecca Haithcoat|dáta=2011-01-20|language=en-US|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> Mhol a mhúinteoir chéad ghrád é chun [[scríbhneoir]] a bheith ann tar éis di é a chluinstin ag úsáid an fhocail "audacity"<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.complex.com/music/a/insanul-ahmed/kendrick-lamar-interview-new-album-going-broke-dr-dre|teideal=Cover Story Uncut: Kendrick Lamar On Being Afraid of Goin...|language=en|work=Complex|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> go ceart. Mar mhac léinn seachtú grád ag Vanguard Learning Center, tugadh isteach é do dhánadóireacht ag a mhúinteoir Béarla, Regis Inge<ref>{{Cite news|url=https://www.thenation.com/article/culture/kendrick-lamar-butterfly-effect-book-excerpt/|teideal=Kendrick Lamar’s Poetic Awakening|údar=Marcus J. Moore|dáta=2020-10-08|language=en-US|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>. Chuir Inge an fhoirm litríochta seo isteach ina churaclam mar fhreagairt do na teannas rása atá ag méadú i measc a mhic léinn. Trína nasc le hip-hop, staidéaríodh Lamar rím, meafair agus dhá chiall, rud a chuir grá aige don chumadóireacht amhrán: "Is féidir leat do chuid mothúchán go léir a chur síos ar phíosa páipéir, agus déanfaidh siad ciall duit. Thaitin sé liom sin."<ref>{{Cite news|url=https://www.thenation.com/article/culture/kendrick-lamar-butterfly-effect-book-excerpt/|teideal=Kendrick Lamar’s Poetic Awakening|údar=Marcus J. Moore|dáta=2020-10-08|language=en-US|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>
In ionad tascanna a dhéanamh do ranganna eile, scríobhfadh Lamar liricí ina nótaí. Bhí a chuid scríbhneoireachta tosaigh go hiomlán maslach, ach chabhraigh sé leis dul i ngleic lena tráma síceolaíoch agus le dúlagar, a bhí aige le linn a óige. Rinne Inge ról ríthábhachtach ina fás intleachtúil, ag cáineadh a stór focal go minic agus ag moladh spreagthachtaí chun a chuid próis a neartú.<ref>{{Cite news|url=https://www.thenation.com/article/culture/kendrick-lamar-butterfly-effect-book-excerpt/|teideal=Kendrick Lamar’s Poetic Awakening|údar=Marcus J. Moore|dáta=2020-10-08|language=en-US|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>
== Gairme ==
=== '''2003–2008: Beginnings''' ===
Le linn na meánscoile, ghlac Lamar leis an ainm stáitse K.Dot agus thosaigh sé ag freestyling agus ag rapáil i mbabhtaí i scoil.<ref>{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2022/12/27/magazine/kendrick-lamar-dave-free.html|teideal=Kendrick Lamar’s New Chapter: Raw, Intimate and Unconstrained|údar=Mitchell S. Jackson|dáta=2022-12-27|language=en-US|work=The New York Times|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> Tharraing a chuid léirithe aird mac léinn eile, Dave Free, a thaistil ó Inglewood chun féachaint air ag rapáil. Chruthaigh siad cairdeas tapa de bharr a ngrá don hip-hop agus don chlár grinn teilifíse ''Martin''. Thaifead siad ceol le chéile i ngaráiste a bhí curtha in oiriúint ag Free agus i staidéar i mbruachbhaile Hyde Park a dheartháir níos sine. Bhí cuid de na chéad léirithe ag Lamar ar siúl i gclub grinn "fíor-ghhetto" agus taobh thiar de shiopa tatúnna. Bhí Free mar “hype man” aige ag an am sin, agus a dheartháir níos sine mar bhainisteoir agus DJ dó.
Thaifead Lamar cúig mhixteip i gcaitheamh na [[2000idí|2000idí;]] an chéad cheann, ''Youngest Head Nigga in Charge (Hub City Threat: Minor of the Year)'', eisíodh é ar an 15 Aibreán 2003 trí Konkrete Jungle Musik. Bhí an chuid is mó de na mixtapes bunaithe ar fhreestyles thar rithimí ó amhráin hip-hop cháiliúla.
I sraith athbhreithnithe siar do ''Rolling Stone'', mhol Mosi Reeves tuiscint “gan locht” Lamar ar rithim agus amú, a bhí le feiceáil i ''Hub City Threat: Minor of the Year'', ach cháin sé a chuid liricí mar “clumsy” agus dúirt sé go raibh a shreabhadh "ró-chosúil le Jay-Z agus Lil Wayne"<ref name=":0">{{Lua idirlín|url=https://www.rollingstone.com/music/music-album-reviews/mixtape-primer-reviewing-kendrick-lamars-pre-fame-output-126139/|teideal=Mixtape Primer: Reviewing Kendrick Lamar's Pre-Fame Output|údar=Mosi Reeves|dáta=2017-07-14|language=en-US|work=Rolling Stone|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>.Bhí Free, a bhí ag obair mar theicneoir ríomhaireachta, ag iarraidh ríomhaire a dheisiú nuair a thug sé an mixtape do Anthony "Top Dawg" Tiffith, léiritheoir ceoil. Bhí Tiffith tógtha le cumais atá ag fás Lamar agus d’iarr sé air triail a dhéanamh d’fhonn dul isteach ina lipéad neamhspleách nua, Top Dawg Entertainment (TDE).<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.forbes.com/sites/zackomalleygreenburg/2016/01/04/meet-dave-free-kendrick-lamars-30-under-30-manager/|teideal=Meet Dave Free, Kendrick Lamar's 30 Under 30 Manager|údar=Zack O'Malley Greenburg|language=en|work=Forbes|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Le linn na trialach, rinne Lamar freestyling do Tiffith agus don fheidhmeannach ceirníní Terrence "Punch" Henderson ar feadh dhá uair an chloig – rud a chuir iontas ar Henderson ach mearbhall ar Tiffith. Tairgeadh conradh taifeadta dó le TDE i 2005, áit ar shínigh sé in éineacht le Jay Rock mar chuid den chéad bhaisc ealaíontóirí sa lipéad. Nuair a shínigh sé, cheannaigh sé sciar mionlaigh sa lipéad ar shuim nach bhfuil ar eolas.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.billboard.com/music/features/kendrick-lamar-anthony-tiffith-interview-billboard-cover-story-2017-7964649/|teideal=Kendrick Lamar and Anthony ‘Top Dawg’ Tiffith on How They Built Hip-Hop’s Greatest Indie Label|údar=Datwon Thomas|dáta=2017-09-14|language=en-US|work=Billboard|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>
Bhí tréimhse ghearr ag Lamar mar gharda slándála agus é ag tosú ag obair le Jay Rock i stiúideo taifeadta TDE. Tháinig caidreamh láidir idir é, Ab-Soul agus Schoolboy Q, rud a chuir le cruthú an tsárghrúpa hip-hop, Black Hippy.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.latimes.com/archives/blogs/pop-hiss/story/2010-08-17/jay-rock-kendrick-lamar-ab-soul-and-schoolboy-q-form-quasi-supergroup-black-hippy|teideal=Jay Rock, Kendrick Lamar, Ab-Soul and Schoolboy Q form quasi-supergroup Black Hippy|dáta=2010-08-17|language=en-US|work=Los Angeles Times|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> D’eisigh Lamar a dara mixtape, ''Training Day'', ar an 30 Nollaig 2005.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.rollingstone.com/music/music-album-reviews/mixtape-primer-reviewing-kendrick-lamars-pre-fame-output-126139/|teideal=Mixtape Primer: Reviewing Kendrick Lamar's Pre-Fame Output|údar=Mosi Reeves|dáta=2017-07-14|language=en-US|work=Rolling Stone|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Mhol Reeves éagsúlacht an léirithe agus an coincheap “feidhmithe go maith”, a bhí bunaithe ar an scannán ó 2001. I 2006, shínigh Lamar conradh forbairt ealaíontóra le Def Jam Recordings agus bhí sé le cloisteáil ar dhá shingil le The Game. Chuir sé go mór le chéad dá mhixteip Jay Rock, ''Watts Finest Vol. 1'' agus ''Watts Finest Vol. 2: The Nickerson Files''. Cuireadh Lamar as Def Jam sa deireadh tar éis dó bualadh le huachtarán agus POF na cuideachta, [[Jay-Z]]; thug sé cur síos ina dhiaidh air mar “ceann de na cásanna sin nach raibh mé réidh dó.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.complex.com/music/a/brian-josephs/things-you-didnt-know-about-kendrick-lamar|teideal=22 Things You Didn't Know About Kendrick Lamar|language=en|work=Complex|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>” D’eisigh Lamar agus Jay Rock mixtape chomhoibríoch darb ainm ''No Sleep 'til NYC'' ar an 24 Nollaig 2007. Dúirt Reeves gur “seisiún cypher spraíúil” a bhí ann, “níos mó ná sin ná níos lú.”
=== '''2009-2011 Ró-thiomanta agus Roinn .80''' ===
Scaoileadh tríú mixtape Lamar, ''C4'', ar an 30 Eanáir 2009, mar thionscadal ómóis do ''Tha Carter III'' (2008) le Lil Wayne, agus fuair sé tacaíocht ó Wayne féin.<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.datpiff.com/Kendrick-Lamar-C4-mixtape.32334.html|teideal=Kendrick Lamar - C4 Hosted by DJ Ill Will, DJ Dave|work=DatPiff|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Mhothaigh Reeves gur "ómós míthreorach a bhí ann do albam a bhí bliain d'aois agus cloiste cheana ag cách.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.rollingstone.com/music/music-album-reviews/mixtape-primer-reviewing-kendrick-lamars-pre-fame-output-126139/|teideal=Mixtape Primer: Reviewing Kendrick Lamar's Pre-Fame Output|údar=Mosi Reeves|dáta=2017-07-14|language=en-US|work=Rolling Stone|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>" Ó mhí Feabhra go mí Iúil, thaistil sé le The Game ar a ''LAX Tour'' mar hype man do Jay Rock.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.xxlmag.com/nipsey-hussle-desus-mero/|teideal=Nipsey Hussle Remembers When The Game Carried the West Coast|údar=Michael SaponaraMichael Saponara|dáta=2018-02-28|language=en|work=XXL Mag|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Níor thaitin sé le Lamar go raibh a ainm stáitse ag tarraingt aird óna fhíor-fhéiniúlacht, agus chinn sé ar é a scor. Roghnaigh sé a chéad ainm agus a ainm lár mar aitheantas gairmiúil, agus mheas sé go raibh an t-athrú sin mar chuid dá fhás mar ealaíontóir.
Don EP ainmnithe ina dhiaidh féin (2009),<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.2dopeboyz.com/2009/12/31/kendrick-lamar-kendrick-lamar-freep/|teideal=Kendrick Lamar – Kendrick Lamar (FreEP) {{!}} 2dopeboyz|language=en-US|work=www.2dopeboyz.com|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> thréig Lamar próiseas cruthaitheach na mixtapes agus dhírigh sé ar thionscadal a bhí bunaithe go mór ar a chumadóireacht féin thar léiriúchán “álainn ach brónach.<ref name=":0" />” D’fhostaigh Reeves an EP mar “an chéad tionscadal a sheas amach” ina shaol gairmiúil, ag moladh an atmaisféir mhailíseach a bhí ann. Mhothaigh sé gur thug sé seo ábhar misnigh dó i ndiaidh na cáinte a fuair sé as ''C4''.
'''Lamar ag seinm in Sound Academy sa bhliain 2011, roimh scaoileadh ''Section.80'''''
Tar éis dó margadh foilsithe ceoil a dhéanamh le Warner/Chappell Music<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.billboard.com/pro/kendrick-lamar-new-publishing-deal/|teideal=Kendrick Lamar Eyeing New Publishing Deal: Sources|údar=Billboard Staff|dáta=2018-01-16|language=en-US|work=Billboard|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>, d’eisigh Lamar a cheathrú mixtape, ''Overly Dedicated'', ar an 14 Meán Fómhair 2010. Ba é an chéad tionscadal a bhí ar fáil le ceannach trí shiopaí digiteacha.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.vulture.com/2017/04/what-does-kendrick-lamars-overly-dedicated-say-about-damn.html|teideal=What Does Kendrick Lamar’s Overly Dedicated Tell Us About DAMN.?|údar=Paul Thompson|dáta=2017-04-13|language=en|work=Vulture|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> D’fhéach Reeves ar ''Overly Dedicated'' mar “bua páirteach” a léirigh athrú ina stíl scríbhneoireachta. Shroich an mixtape uimhir 72 ar chairt ''Top R&B/Hip-Hop Albums'' de chuid ''Billboard''<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.billboard.com/music/music-news/chart-juice-kendrick-lamars-good-kid-maad-city-rules-rbhip-hop-474364/|teideal=Chart Juice: Kendrick Lamar’s ‘good kid, m.A.A.d city’ Rules R&B/Hip-Hop Albums|údar=Rauly Ramirez|dáta=2012-11-01|language=en-US|work=Billboard|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> D’fhill Lamar mar hype man do Jay Rock den dara huair le linn ''Independent Grind Tour'' Tech N9ne, áit ar cuireadh ''Overly Dedicated'' in aithne do [[Dr. Dre]]<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.hiphopdx.com/index/news/id.20658/title.kendrick-lamar-says-good-kid-maad-city-will-sound-nothing-like-section80|teideal=Kendrick Lamar Says "good kid, m.A.A.d City" Will Sound "Nothing" Like "Section.80" {{!}} Get The Latest Hip Hop News, Rap News & Hip Hop Album Sales {{!}} HipHop DX|údar=HipHopDX - http://www.hiphopdx.com|language=en|work=www.hiphopdx.com|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>. Tar éis dó an físeán ceoil don amhrán “Ignorance Is Bliss” a fheiceáil ar [[YouTube]], rinne Dre teagmháil le Lamar agus bhí sé ag súil go n-oibreodh sé leis agus le Snoop Dogg ar a albam neamchríochnaithe, ''Detox''. Chomh maith leis sin, smaoinigh sé ar é a shíniú lena lipéad féin, ''Aftermath Entertainment'', agus spreag ealaíontóirí mar [[J. Cole]] é chun é sin a dhéanamh.<ref>{{Lua idirlín|url=http://www1.hiphopdx.com/index/news/id.13463/title.kendrick-lamar-reacts-to-dr-dres-cosign-considering-aftermath|teideal=Kendrick Lamar Reacts To Dr. Dre's Cosign, Considering Aftermath {{!}} Get The Latest Hip Hop News, Rap News & Hip Hop Album Sales {{!}} HipHopDX|language=en|work=www1.hiphopdx.com|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>
Bhí caidreamh gairid ag Lamar le Nitty Scott<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.vladtv.com/article/220171/no-panty-nitty-scott-on-what-she-learned-while-dating-kendrick-lamar|teideal=EXCLUSIVE: No Panty: Nitty Scott on What She Learned While Dating Kendrick Lamar|údar=Jessica T|language=en|work=www.vladtv.com|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>, agus cuireadh é ar liosta ''Freshman Class'' 2011 de chuid ''XXL''.<ref>{{Cite news|url=http://mtv.com/news/r02jyh/xxl-magazine-freshmen|teideal='XXL' Magazine Unveils 2011 'Freshman' Class|language=en|work=MTV|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> D’eisigh sé a chéad albam stiúideo, ''Section.80'', ar an 2 Iúil 2011, le tacaíocht ón bpríomh-singil "HiiiPower". D’fhiosraigh an t-albam stíleanna hip-hop comhfhiosacha agus malartacha agus rinne sé turgnamh le léiriúchán “iomlán lom” stíle snagcheoil. Measann Ogden Payne ó ''Forbes'' gur “tús a bhí ann leis an gcaoi a n-éiríonn le [Lamar] tráchtaireacht shóisialta a chomhcheangal le móréilimh.” Ba é ''Section.80'' an chéad uair a bhí Lamar ar chairt ''Billboard 200'', áit a shroich sé uimhir 113. Díoladh thart ar 5,000 cóip sa chéad seachtain, in ainneoin go raibh beagán clúmhille ó na meáin mhóra.Chun an t-albam a chur chun cinn, sheinn Lamar i láthair i láthair i bhféilte beaga agus ar champais ollscoile ar fud na Stát Aontaithe. Ghlaoigh Snoop Dogg, [[Dr. Dre]] agus The Game air mar “Rí Nua an Chósta Thiar” le linn léirithe in Iarthar Los Angeles.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.complex.com/music/a/alex-gale/20-legendary-hip-hop-concert-moments|teideal=20 Legendary Hip-Hop Concert Moments|language=en|work=Complex|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> I rith na bliana, bhí sé le cloisteáil ar ''The R.E.D. Album'' le The Game, ''All 6’s and 7’s'' le Tech N9ne, ''The Wonder Years'' le 9th Wonder, agus ''Take Care'' le Drake.
=== '''2012–2013:''' '''''Good Kid, M.A.A.D City''''' ===
[[Íomhá:Kendrick Lamar Pitchfork 2012.jpg|mion|Lamar ag seinm ag Féile Ceoil Pitchfork in 2012.]]
Thosaigh Lamar ag pleanáil a dara halbam sular eisíodh ''Section.80''.<ref>{{Lua idirlín|url=https://hiphopdx.com/news/id.15137/title.kendrick-lamar-hoping-to-release-studio-album-next-year|teideal=Kendrick Lamar Hoping To Release Studio Album Next Year|údar=HipHopDX- https://hiphopdx.com|dáta=2011-05-16|language=en|work=HipHopDX|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Ó mhí Feabhra go mí Aibreán 2012, d’oscail sé seónna do Drake ar a ''Club Paradise Tour''.<ref>{{Cite news|url=http://www.mtv.com/news/1673059/drake-club-paradise-tour-asap-rocky-kendrick-lamar/|teideal=Drake 'Fought' For Intimate Campus Dates Over Stadium Tour|language=en|work=MTV News|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Thosaigh sé ag obair le J. Cole ar albam comhoibríoch thart ar an am sin. Ar an 14 Feabhra, d’eisigh Lamar an t-amhrán "Cartoon & Cereal" ar fáil le híoslódáil dhigiteach – rian ina raibh Gunplay<ref>{{Lua idirlín|url=https://djbooth.net/features/2015-07-06-kendrick-lamar-cartoons-cereal/|teideal=Inside Kendrick Lamar’s Unreleased Classic, “Cartoons & Cereal”|dáta=2015-07-06|language=en-US|work=DJBooth|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> le cloisteáil freisin.
Ar an 8 Márta, thuairiscigh ''The Fader'' go raibh Lamar tar éis conradh taifeadta comhfhiontair a shíniú le ''Aftermath Entertainment'' agus ''Interscope Records''; faoi théarmaí an chonartha, lean TDE ar aghaidh mar a lipéad príomhúil<ref>{{Cite news|url=http://rapfix.mtv.com/2012/03/08/kendrick-lamar-signs-with-interscope-aftermath/|teideal=Kendrick Lamar, Black Hippy Ink Deals With Interscope And Aftermath|work=RapFix|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>. Eisíodh a chéad singil tráchtála, "The Recipe" le [[Dr. Dre]], ar raidió rithimeach ar an 2 Aibreán.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.complex.com/pigeons-and-planes/a/pigeonsandplanes/kendrick-lamar-ft-dr-dre-the-recipe|teideal=Kendrick Lamar ft. Dr. Dre - "The Recipe"|language=en|work=Complex|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>
Eisíodh ''Good Kid, M.A.A.D City'', dara halbam Lamar agus an chéad cheann faoi lipéad móra, ar an 22 Deireadh Fómhair 2012.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.billboard.com/music/music-news/kendrick-lamar-aap-rocky-announce-album-release-dates-482540/|teideal=Kendrick Lamar, A$AP Rocky Announce Album Release Dates|údar=Hannah Gilman|dáta=2012-06-27|language=en-US|work=Billboard|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> D’oibrigh sé le léiritheoirí ar nós Pharrell Williams, Hit-Boy, Scoop DeVille, Jack Splash, agus T-Minus chun albam atmaisféarach hip-hop Cósta Thiar a chruthú le tionchair láidre ó gangsta rap.<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.hiphopdx.com/index/news/id.20658/title.kendrick-lamar-says-good-kid-maad-city-will-sound-nothing-like-section80|teideal=Kendrick Lamar Says "good kid, m.A.A.d City" Will Sound "Nothing" Like "Section.80" {{!}} Get The Latest Hip Hop News, Rap News & Hip Hop Album Sales {{!}} HipHop DX|údar=HipHopDX - http://www.hiphopdx.com|language=en|work=www.hiphopdx.com|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Bhí an chéad singil, "Swimming Pools (Drank)", ar an gcéad singil a shroich 20 barr chairt Billboard Hot 100 sna Stáit Aontaithe. Bhain singil eile cosúil le "Backseat Freestyle", "Poetic Justice", agus "Bitch, Don't Kill My Vibe" rath tráchtála measartha amach.<ref>{{Lua idirlín|url=https://pitchfork.com/news/49631-watch-kendrick-lamar-and-drake-star-in-a-story-of-love-and-murder-in-the-video-for-poetic-justice/|teideal=Watch: Kendrick Lamar and Drake Star in a Story of Love and Murder in the Video for "Poetic Justice"|údar=Carrie Battan|dáta=2013-02-22|language=en-US|work=Pitchfork|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Fuair ''Good Kid, M.A.A.D City'' moladh leathan ó léirmheastóirí, a mhol scríbhneoireacht neamh-líneach Lamar agus an scóip théamach. Mhol Greg Kot ó ''Chicago Tribune'' é as casadh nó fiú díomaoine a thabhairt do steiréitíopaí gangsta ar albam a bhí "lán de ghreann, castacht agus na guthanna éagsúla i gceann [Lamar]". Chuir an t-albam tús ar uimhir a dó ar ''Billboard 200'' le 242,000 cóip díolta sa chéad seachtain – díolacháin tosaigh is airde na bliana ag rapálaí fireann. Sháraigh ''Good Kid, M.A.A.D City'' albam ''The [[Eminem]] Show'' (2002) mar an t-albam stiúideo hip-hop is faide ar chairt ''Billboard 200''.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.forbes.com/sites/bryanrolli/2019/09/18/kendrick-lamars-good-kid-maad-city-surpasses-eminems-the-eminem-show-to-become-longest-charting-hip-hop-studio-album-on-billboard-200/|teideal=With ‘Good Kid, M.A.A.D City,’ Kendrick Lamar Tops Eminem For Billboard 200’s Longest-Charting Hip-Hop Studio Album|údar=Bryan Rolli|language=en|work=Forbes|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> I mí Dheireadh Fómhair 2022, ba é an chéad albam stiúideo hip-hop a chaith níos mó ná deich mbliana as a chéile ar an gcairt.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.complex.com/music/a/cmplxtara-mahadevan/kendrick-good-kid-maad-city-first-hip-hop-album-10-years-billboard-200|teideal=Kendrick Lamar's ‘Good Kid, M.A.A.D. City’ Spends 10 Succ...|language=en|work=Complex|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>
Ó Mheán Fómhair go Deireadh Fómhair 2012, bhí Lamar ina phríomhcheoltóir ar an ''BET Music Matters Tour'' le Black Hippy agus Stalley.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.complex.com/music/a/daniel-isenberg/photo-recap-kendrick-lamar-schoolboy-q-ab-soul-and-stalley-rock-bets-music-matters-tour-in-dc|teideal=Photo Recap: Kendrick Lamar, ScHoolboy Q, Ab-Soul, and St...|language=en|work=Complex|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Bhuaigh sé an gradam Liriceoir na Bliana ag na ''BET Hip Hop Awards'', agus bhí sé le cloisteáil ar an singil "Fuckin' Problems" le ASAP Rocky in éineacht le Drake agus 2 Chainz, a shroich barr 10 i SAM.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.billboard.com/music/music-news/aap-rocky-teams-with-drake-2-chainz-kendrick-lamar-on-f-kin-474573/|teideal=A$AP Rocky Teams With Drake, 2 Chainz & Kendrick Lamar on ‘F–kin’ Problem’|údar=Jason Lipshutz|dáta=2012-10-18|language=en-US|work=Billboard|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> In 2013, thug Lamar faoi dhá chamchuairt mar phríomhcheoltóir: camchuairt náisiúnta ar champais ollscoile le Steve Aoki, agus a chéad chamchuairt idirnáisiúnta.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.usatoday.com/story/life/music/2013/04/18/kendrick-lamar-steve-aoki-college-tour/2094467/|teideal=Kendrick Lamar, Steve Aoki bring 'verge culture' to campus|údar=Chloe Kent, USA TODAY Collegiate Correspondent|language=en-US|work=USA TODAY|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Bhí sé ag streachailt le dúlagar, ciontacht mar tharrthálaí agus smaointe féinmharaithe le linn ócáidí poiblíochta, tar éis dó cloisteáil faoi bhás trí chara dlúth.<ref>{{Lua idirlín|url=https://consequence.net/2015/04/kendrick-lamar-struggled-with-depression-and-suicidal-thoughts-while-recording-to-pimp-a-butterfly/|teideal=Kendrick Lamar struggled with depression and suicidal thoughts while recording To Pimp A Butterfly|dáta=2015-04-03|language=en|work=Consequence|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Ó Dheireadh Fómhair go Nollaig 2013, d’oscail Lamar seónna do [[Kanye West]] ar a ''Yeezus Tour'', in ainneoin easaontais óna lipéad agus a fhoireann bhainistíochta. Baisteadh é don dara huair ag tús na camchuairte, agus d’fhulaing sé briseadh néarógach ag deireadh na tréimhse sin.Bhí Lamar ina bhuaiteoir trí ghradam ag na ''BET Awards'' agus na ''BET Hip Hop Awards'', lena n-áirítear an gradam don Ealaíontóir Nua is Fearr ag na ''BET Awards''.
Bhí sé le cloisteáil ar sé amhrán i rith na bliana: "YOLO" leis an Lonely Island agus Adam Levine, an remix de "How Many Drinks?" le Miguel, "Collard Greens" le Schoolboy Q, "Control" le Big Sean agus Jay Electronica, "Give It 2 U" le Robin Thicke agus 2 Chainz, agus "Love Game" le Eminem. Cuireadh síos ar a léiriú ar "Control" mar "musclú" don tionscal hip-hop, agus ba é tús a chonspóid fhadtéarmach le Drake. Luaigh ''Rolling Stone'' gur chuir a véarsa an rian i measc na n-amhrán hip-hop ba thábhachtaí den deich mbliana deireanach. Ainmníodh Lamar mar Rapálaí na Bliana ag ''GQ'' in eagrán speisialta ''Men of the Year''. Tar éis fhoilsiú an eisiúna, tharraing Tiffith Lamar siar ó sheinm ag cóisir GQ, agus líomhnaigh sé go raibh "tuairimí ciníocha" i bpróifíl Steve Marsh faoi.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.complex.com/music/a/edwin-ortiz/tde-president-addresses-kendrick-lamar-gq-cover-story-controversy|teideal=TDE CEO Attacks GQ Story on Kendrick Lamar as Having "Rac...|language=en|work=Complex|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>
=== '''2014–2016:''' ''To Pimp a Butterfly'' '''and''' ''Untitled Unmastered'' ===
[[Íomhá:Kendrick Lamar WhiteHouse 2016.jpg|mion|Kendrick Lamar i 2016]]
Tar éis dó deireadh a chur lena sheirbhís mar oscailtóir don ''Yeezus Tour'', thosaigh Lamar ag obair ar a thríú albam.<ref>{{Lua idirlín|url=https://pitchfork.com/news/55703-tde-didnt-want-kendrick-lamar-to-do-kanye-wests-yeezus-tour-kendrick-and-kanye-barely-spoke/|teideal=TDE Didn't Want Kendrick Lamar to Do Kanye West's Yeezus Tour, Kendrick and Kanye Barely Spoke|údar=Jeremy Gordon|dáta=2014-06-25|language=en-US|work=Pitchfork|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Fuair sé seacht ainmniúchán ag na ''56ú Gradam Bhliantúil Grammy'' (Eanáir 2014), lena n-áirítear Ealaíontóir Nua is Fearr, Albam Rap is Fearr, agus Albam na Bliana as ''Good Kid, M.A.A.D City''.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.billboard.com/pro/grammy-awards-2014-full-nominations-list-complete-nominees/|teideal=Grammy Awards 2014: Full Nominations List|údar=Billboard Staff|dáta=2013-12-07|language=en-US|work=Billboard|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Ní bhuaigh sé aon duais ag an searmanas, agus cheap roinnt meán go raibh sé sin mar shní isteach air.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.huffpost.com/entry/grammys-2014-snubs_n_4670869|teideal=Ouch! These Are The Biggest Snubs Of The 2014 Grammys|dáta=2014-01-27|language=en|work=HuffPost|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Roinn Macklemore, a bhuaigh Ealaíontóir Nua is Fearr agus Albam Rap is Fearr, teachtaireacht téacs a sheol sé chuig Lamar tar éis an tsuímh sin, ag gabháil leithscéal as a bhua thar Lamar.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.huffpost.com/entry/grammys-2014-snubs_n_4670869|teideal=Ouch! These Are The Biggest Snubs Of The 2014 Grammys|dáta=2014-01-27|language=en|work=HuffPost|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Ba chúis leathan díospóireachta, meáin agus memeanna idirlín an eachtra sin.<ref>{{Lua idirlín|url=https://time.com/2103/grammys-2014-macklemore-says-kendrick-lamar-was-robbed-on-best-rap-album/|teideal=Grammys 2014: Macklemore Says Kendrick Lamar “Was Robbed” On Best Rap Album|údar=Melissa Locker|dáta=2014-01-27|language=en|work=TIME|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Le linn an tsuímh, rinne Lamar mashup den amhrán "M.A.A.D City" agus "Radioactive" le banna ceoil rac Imagine Dragons, a fuair moladh na gcainteoirí.<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.hiphopdx.com/index/videos/id.15384/title.kendrick-lamar-imagine-dragons-m-a-a-d-city-radioactive-2014-grammy-performance-|teideal=Kendrick Lamar & Imagine Dragons - "m.A.A.d city" & "Radioactive" (2014 GRAMMY Performance) {{!}} Watch Hip Hop Music Videos & New Rap Videos {{!}} HipHop DX|údar=HipHopDX - http://www.hiphopdx.com|language=en|work=www.hiphopdx.com|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>
D’oscail Lamar do [[Eminem]] ar an ''Rapture Tour'' ó Fheabhra go Iúil 2014.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.billboard.com/pro/eminem-kendrick-lamar-j-cole-heading-down-under-for-rapture/|teideal=Eminem, Kendrick Lamar & J. Cole Heading Down Under for ‘Rapture’ Stadium Tour|údar=Lars Brandle|dáta=2013-10-21|language=en-US|work=Billboard|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Ar an 9 Lúnasa, d’eisigh sé an scannán gearr ''M.A.A.D'', inar aisteoir, coimisinéir agus léiritheoir é, le linn ''Next Fest'' an Sundance Institute. D’eisigh sé an singil cheannais "I" dá thríú albam, ''To Pimp a Butterfly'', ar an 23 Meán Fómhair, a bhuaigh duaiseanna don Feidhmíocht Rap is Fearr agus Amhrán Rap is Fearr ag na ''57ú Gradam Bhliantúil Grammy''.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.complex.com/music/a/zach-frydenlund/kendrick-lamar-i|teideal=Listen to Kendrick Lamar's "i"|language=en|work=Complex|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Bhí a léiriú ar "I" mar aoi ceoil ar ''Saturday Night Live'' an-tugtha do na léirmheastóirí comhaimseartha. Bhí sé le cloisteáil ar thrí amhrán in 2014: "It's On Again" le [[Alicia Keys]], "Babylon" le SZA,<ref>{{Lua idirlín|url=https://consequence.net/2014/04/listen-szas-new-version-of-babylon-featuring-kendrick-lamar/|teideal=Listen: SZA's new version of "Babylon", featuring Kendrick Lamar|dáta=2014-04-07|language=en|work=Consequence|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> agus "Never Catch Me" le Flying Lotus. Bhuaigh sé gradam Liriceoir na Bliana don dara huair as a chéile ag na ''BET Hip Hop Awards''.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.billboard.com/music/rb-hip-hop/drake-dj-mustard-2014-bet-hip-hop-awards-winners-list-6281759/|teideal=Drake, DJ Mustard Take Top Honors at 2014 BET Hip Hop Awards: Full Winners List|údar=Colin Stutz|dáta=2014-10-15|language=en-US|work=Billboard|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>
Bhí ''To Pimp a Butterfly'' sceidealta go dtosódh sé níos déanaí, ach eisíodh é ar an 15 Márta 2015. Chuir an t-albam cineálacha ceoil éagsúla le chéile a bhaineann le ceol Dubh Mheiriceánach, amhail ceol seinnte, funk agus soul.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.theatlantic.com/entertainment/archive/2015/03/kendrick-lamars-bittersweet-cacophony-to-pimp-a-butterfly/387949/|teideal=Kendrick Lamar's 'To Pimp a Butterfly' Is Noisy, Complicated, and Brilliant|údar=Spencer Kornhaber|dáta=2015-03-17|language=en|work=The Atlantic|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Chun a chroílár a ghabháil, d’fhostaigh Lamar léiritheoirí ar nós Sounwave, Pharrell Williams, Terrace Martin agus Thundercat. Chuir Whitney Alford, fianceé Lamar, guthanna cúlra ar roinnt rian. Bhí singil eile as an albam cosúil le "The Blacker the Berry", "King Kunta", "Alright", agus "These Walls", a raibh rath tráchtála measartha acu. Díoladh 324,000 cóip sa chéad tseachtain, agus tháinig ''To Pimp a Butterfly'' mar an chéad albam uimhir a haon de Lamar ar ''Billboard 200'' agus ''UK Albums Chart''.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.billboard.com/pro/kendrick-lamar-earns-first-no-1-album-billboard-200/|teideal=Kendrick Lamar Earns His First No. 1 Album on Billboard 200 Chart|údar=Keith Caulfield|dáta=2015-03-25|language=en-US|work=Billboard|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Dúirt ''Billboard'' gur tharla sé seo i lár tréimhse a raibh teannas ciníoch agus foréigean póilíní le feiceáil go forleathan sna Stáit Aontaithe, agus gur léirigh Lamar bardas amh agus ionsaitheach, chomh maith le rince éifeachtach. Dúirt ''Pitchfork'' gur chuir an t-albam lucht na léirmheasanna ag smaoineamh go domhain faoi cheol. <ref>{{Lua idirlín|url=https://www.rollingstone.com/music/music-news/grammys-2016-the-complete-winners-list-226118/|teideal=Grammys 2016: The Complete Winners List|údar=Rolling Stone|dáta=2016-02-15|language=en-US|work=Rolling Stone|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>
Bhí a chéad singil uimhir a haon sna Stáit Aontaithe aige trí remix de "Bad Blood" le Taylor Swift.<ref>{{Cite news|url=https://www.billboard.com/articles/news/bbma/6568593/taylor-swift-bad-blood-video-premiere-watch-kendrick-lamar|teideal=Taylor Swift's 'Bad Blood' Video Premieres|language=en|work=Billboard|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Bhuaigh sé Duais Físeán na Bliana agus Comhoibriú is Fearr ag na ''MTV Video Music Awards'', agus bhuaigh an físeán ceoil do "Alright" Duais an Treoraithe is Fearr. Athchraol Lamar a chuid ranna ar an remix "Bad Blood" ar thacaíocht do fhreagairt Swift dá conspóid leis na maistíneacha ceoil aici. D’oscail sé na ''BET Awards'' le léiriú conspóideach ar "Alright" agus bhuaigh sé Duais do Ealaíontóir Fireann Hip Hop is Fearr. Bhuaigh sé trí dhuaiseanna eile ag na ''BET Hip Hop Awards''.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.billboard.com/music/rb-hip-hop/bet-hip-hop-awards-2015-winners-6729419/|teideal=BET Hip Hop Awards Winners 2015 List: Kendrick Lamar & Big Sean Win Big|údar=Malorie McCall|dáta=2015-10-14|language=en-US|work=Billboard|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Chun tacaíocht a thabhairt don albam, thosaigh Lamar ar an ''Kunta's Groove Sessions Tour'', a bhí ó Dheireadh Fómhair go Samhain 2015 i mbeagán áiteanna intiomaigh sna Stáit Aontaithe.
Faoi dheireadh na bliana, bhain Lamar 11 ainmniúchán amach ag na ''58ú Gradam Bhliantúil Grammy'' — an líon is mó a fuair rapálaí i rith oíche amháin. Bhí sé ar an gceannaire i measc na mbuaiteoirí le cúig dhuaiseanna: bhí ''To Pimp a Butterfly'' mar Albam Rap is Fearr, bhuaigh "Alright" na duaiseanna do Feidhmíocht Rap is Fearr agus Amhrán Rap is Fearr, bhuaigh "These Walls" an Duais Feidhmíochta Rap/Amhrán Rap-Sung is Fearr, agus bhuaigh "Bad Blood" Duais don Fhíseán Ceoil is Fearr.
Le linn an tsuímh, rinne Lamar meascán molta go hard den amhrán "The Blacker the Berry", "Alright", agus amhrán gan teideal. Bhí amhráin gan teideal déanta aige roimhe seo ar ''The Colbert Report'' (Nollaig 2014) agus ar ''The Tonight Show Starring Jimmy Fallon'' (Eanáir 2016).<ref>{{Lua idirlín|url=https://pitchfork.com/news/57867-kendrick-lamar-debuts-new-song-on-the-colbert-report/|teideal=Kendrick Lamar Debuts New Song on "The Colbert Report"|údar=Evan Minsker|dáta=2014-12-17|language=en-US|work=Pitchfork|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Tar éis iarratas a fháil ó imreoir cispheile LeBron James na hamhráin sin a roinnt, d’eisigh Lamar a chéad albam comhcheangailte, ''Untitled Unmastered'', ar an 4 Márta 2016. Bhí ann ocht rian gan teideal, dáta agus neamhiomlán, agus scríofa go hiomlán leis féin, a bhí beartaithe a bheith ar ''To Pimp a Butterfly'', agus lean sé ar aghaidh ag iniúchadh stíleanna ceoil seinnte, funk, soul, agus aisteach. Fuair ''Untitled Unmastered'' moladh na gcainteoirí agus tháinig sé chun barr ''Billboard 200'' le 178,000 aonaid comhionann albam, ag éirí mar an dara tionscadal consecutach uimhir a haon de Lamar. Bhí sé le cloisteáil ar ceithre amhrán rathúla tráchtála i rith na bliana: "Freedom" le [[Beyoncé Knowles|Beyoncé]], "Don't Wanna Know" le Maroon 5, "Sidewalks" le [[The Weeknd]], agus "Goosebumps" le [[Travis Scott]].
=== '''2017–2019:''' ''Damn'' '''and''' ''Black Panther: The Album'' ===
[[Íomhá:Kendrick Lamar The DAMN. Tour @ TD Garden (Boston, MA) (36059984926).jpg|mion|""Lamar ar Chamchuairt Damn (2017)."]]
'''''Ar an 1 Márta, 2017, le linn scéal clúdaigh do T, dhearbhaigh Lamar go raibh sé ag obair ar a cheathrú albam, Damn.'''''
Scaoileadh an t-aonad cur chun cinn ''“The Heart Part 4”'' ar an 23 Márta, sular scaoileadh an t-aonad ceannais den albam, ''“Humble”'', ar an 30 Márta.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.xxlmag.com/kendrick-lamar-heart-part-4/|teideal=Kendrick Lamar Drops New Single 'The Heart Part 4'|údar=Max WeinsteinMax Weinstein|dáta=2017-03-24|language=en|work=XXL Mag|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Thosaigh an t-amhrán ag uimhir a dó ar an ''Hot 100'' agus shroich sé barr an tábla sa dara seachtain. Is é an dara aonad seo de Lamar, agus an chéad cheann mar ealaíontóir ceannasach, a shroich barr an tábla.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.billboard.com/pro/kendrick-lamar-humble-number-one-billboard-hot-100/|teideal=Kendrick Lamar’s ‘Humble.’ Hits No. 1 on Billboard Hot 100|údar=Gary Trust|dáta=2017-04-24|language=en-US|work=Billboard|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>Scaoileadh ''Damn'' ar an 14 Aibreán. Bhí fuaim níos tráchtála agus níos coitianta aige ná ''To Pimp a Butterfly'', agus rinne sé iniúchadh ar eilimintí [[R&B]] agus [[Popcheol|pop]].
Thuairiscigh ''Rolling Stone'' a shonagrafaíocht mar “meascán iontach den sean agus den nua, an sean scoil agus an chéad leibhéal eile.”D’éirigh le ''Damn'' a bheith ina albam is rathúla go tráchtála do Lamar. Chaith sé ceithre sheachtain neamhchomhleanúnacha bharr ''Billboard 200'', ag marcáil a tríú albam as a chéile ag an uimhir a haon, agus thosaigh sé le 603,000 aonaid díolta.Thosaigh gach ceann de na 14 amhrán ar an albam ar an ''Hot 100'', lena n-áirítear na hamhráin tópa 20 ''“Loyalty”'' agus ''“Love”''.Ba é ''Damn'' an seachtú albam is mó díolta i 2017, de réir an ''International Federation of the Phonographic Industry'' (IFPI), agus ba é ''“Humble”'' an séú aonad is mó díolta den bhliain.Faoi Mheitheamh 2018, bhí sé ar an gcéad albam ag rapper nó ealaíontóir aonair a raibh gach amhrán air faighte ag céim óir nó níos airde ón ''Recording Industry Association of America''.Chun tacú le ''Damn'', thosaigh Lamar ar a chéad turas ceannaire, '''Damn Tour''', idir Iúil 2017 agus Iúil 2018.Rinne sé $62.7 milliún i dtuilleamh domhanda, ag éirí ar cheann de na turais hip-hop is mó riamh.
Ag na ''2017 MTV Video Music Awards'', d’oscail Lamar an seó le ceolchoirm de ''“DNA”'' agus ''“Humble”''.Bhí sé ina bhuaiteoir cúig dhuaiseanna ina dhiaidh sin, lena n-áirítear ''Best Hip Hop Video'', ''Best Direction'', agus ''Video of the Year'' do ''“Humble”''; ba í an chéad uair a bhuaigh ealaíontóir duais as físeán a raibh sé i gcomh-thiomsú air. Le linn na bliana, bhí sé le feiceáil ar an remix do ''“Mask Off”'' le Future, ''“Doves in the Wind”'' le SZA, agus ''“New Freezer”'' le Rich the Kid.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.billboard.com/music/rb-hip-hop/rich-the-kid-new-freezer-kendrick-lamar-listen-7980734/|teideal=Rich the Kid Enlists Kendrick Lamar for ‘New Freezer’: Listen|údar=Tom Breihan|dáta=2017-09-26|language=en-US|work=Billboard|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Bhí sé ina bhuaiteoir ''Best Male Hip Hop Artist'' ag na BET Awards, agus bhuaigh ''Damn'' ''Favorite Rap/Hip Hop Album'' ag na American Music Awards.Scaoileadh eagrán bailithe den albam, ina raibh an liosta amhrán in ord droim ar ais, i Nollaig.<ref>{{Cite news|url=http://www.mtv.com/news/3050894/kendrick-lamar-damn-reverse-collectors-edition/|teideal=Kendrick Lamar Might Be Releasing A DAMN. Collector's Edition In Reverse|language=en|work=MTV News|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>
Ar an 4 Eanáir, 2018, d’fhógair Lamar go mbeadh sé ag cur i gcrích agus ag léiriú go heisceachtúil an cheolchlár do ''Black Panther: The Album'', ceolscéal an scannáin 2018. Scaoileadh é ar 9 Feabhra, le tacaíocht trí aonad rathúla: ''“All the Stars”'', ''“King’s Dead”'', agus ''“Pray for Me”''<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.nme.com/news/music/listen-kendrick-lamar-weeknds-black-panther-collaboration-2234815|teideal=Pray For Me: Kendrick Lamar and The Weeknd release 'Black Panther' collaboration|údar=Nick Reilly|dáta=2018-02-02|language=en-GB|work=NME|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>. Chuir Lamar guthanna ceannasach agus cúlra ar gach rian den albam, is cuma cén creidiúint, agus tháirg sé ar roinnt amhrán.Measann léirmheastóirí ceoil go bhfuil ''Black Panther: The Album'' ina shaothar mór, ag moladh liricí agus a thábhachtaí cultúrtha.Chaith sé dhá sheachtain as a chéile ar bharr ''Billboard 200'' agus bhain sé an taifead sruthú is mó do albam ceolscéil riamh.D’oscail Lamar na '''60ú Gradaim Bhliantúla Grammy''' le meascán ceolmhar a fuair moladh mór.
Bhí sé ina bhuaiteoir cúig dhuaiseanna ag an seó: ''Damn'' mar ''Best Rap Album'', ''“Humble”'' mar ''Best Rap Performance'', ''Best Rap Song'', agus ''Best Music Video'', agus ''“Loyalty”'' mar ''Best Rap/Sung Performance''. Bhí ''Damn'' ina bhuaiteoir den '''Duais Pulitzer don Cheol''' ar 16 Aibreán 2018, an chéad uair a fuair saothar ceolmhar lasmuigh de na cineálacha cláirsceach agus ceoil seánnós an gradam sin.Ó Bealtaine go Meitheamh 2018, bhí Lamar ina cheannródaí ar an '''Championship Tour''' le roinnt ealaíontóirí TDE eile.Le linn an turais, tháinig conspóid phoiblí leis le Spotify faoi bheartas ábhar agus iompar fuathúil.
Bhí Lamar le feiceáil ar chúig amhrán sa bhliain sin: ''“Dedication”'' le Nipsey Hussle, ''“Mona Lisa”'' le Lil Wayne, ''“Tints”'' le Anderson .Paak, agus ''“Wow Freestyle”'' le Jay Rock; chomh maith, bhí sé ina léiritheoir ar albam Jay Rock, ''Redemption'', aguschuir sé guthanna cúlra ar an dara aonad ''“Win”''.Bhí ''Black Panther: The Album'' ina bhuaiteoir ''Favorite Rap/Hip-Hop Album'' ag na American Music Awards.Rinne Lamar a chéad léiriú gníomhaithe mar andúil drugaí sa tsraith dráma coireachta ''Power'' (2018)<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.cnn.com/2018/07/30/entertainment/kendrick-lamar-power|teideal=Kendrick Lamar wins raves for his ‘Power’ appearance|údar=Lisa Respers France|dáta=2018-07-30|language=en|work=CNN|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>.Tar éis a dhá thuras ceoil, ghlac sé sos taifeadta ceithre bliana, cé go raibh sé rannpháirteach i saothair Beyoncé (''The Lion King: The Gift''), Schoolboy Q (''Crash Talk''), agus Sir (''Chasing Summer'') i 2019.Agus a chonradh foilsiúcháin le Warner/Chappell Music ag dul in éag, shínigh Lamar conradh domhanda fadtéarmach le Broadcast Music, Inc. (BMI).<ref>{{Lua idirlín|url=https://variety.com/2019/music/news/kendrick-lamar-signs-with-bmi-1203200347/|teideal=Kendrick Lamar Signs With BMI|údar=Variety Staff|dáta=2019-04-29|language=en-US|work=Variety|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>
=== '''2020–2023:''' ''Mr. Morale & the Big Steppers'' ===
'''''Ar an 5 Márta, 2020, sheol Lamar agus Dave Free an ghníomhaireacht chruthaitheach PGLang, a raibh cur síos uirthi ag an am mar chuideachta seirbhíse ilteangach agus cairdiúil d’ealaíontóirí.'''''<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.billboard.com/music/rb-hip-hop/kendrick-lamar-pglang-company-announcement-9328964/|teideal=Kendrick Lamar Announces Mysterious ‘pgLang’ Project: What Does It All Mean?|údar=Heran Mamo|dáta=2020-03-05|language=en-US|work=Billboard|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>
I mí Dheireadh Fómhair, shínigh sé comhaontú riaracháin domhanda le ''Universal Music Publishing Group''.D’fhógair Lamar trí phost blag i mí Lúnasa 2021 go raibh sé i mbun táirgthe a albam deiridh faoi TDE, ag dearbhú na ráflaí a tháinig chun solais an bhliain roimhe sin gur fhágfadh sé chun díriú ar PGLang.An tseachtain dár gcionn, tháinig sé le chéile le Baby Keem ar an aonad ''“Family Ties”'', a bhuaigh ''Best Rap Performance'' ag na ''64ú Gradaim Bhliantúla Grammy''.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.nme.com/news/music/baby-keem-kendrick-lamar-collaboration-family-ties-3027116|teideal=Kendrick Lamar returns on collaboration with Baby Keem, 'Family Ties'|údar=Ali Gallagher|dáta=2021-08-27|language=en-GB|work=NME|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>Rinne Lamar tuilleadh rannpháirteachais ar albam Keem, ''The Melodic Blue'', trí ghuthanna cúlra a chur ar fáil agus trí bheith le feiceáil ar an amhrán ''“Range Brothers”''.I mí Samhain, chuir sé “taispeántas amharclainne dá thréimhsí ceoil” i láthair le linn a dara ceolchoirm ceannais ag ''Day N Vegas'', agus bhí sé le feiceáil ar albam Terrace Martin, ''Drones''.Bhí sé ina cheannródaí le chéile ag an seó leath-am ''Super Bowl LVI'' in éineacht le Dr. Dre, Snoop Dogg, Eminem, 50 Cent, agus Mary J. Blige ar an 13 Feabhra, 2022, a bhuaigh ''Primetime Emmy Award'' don ''Outstanding Variety Special (Live)''.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.rollingstone.com/music/music-live-reviews/super-bowl-halftime-dr-dre-snoop-dogg-eminem-kendrick-mary-j-blige-review-1299675/|teideal=California Knows How To Party: Dr. Dre Leads One of the All-Time Great Super Bowl Halftime Shows|údar=Rob Sheffield|dáta=2022-02-14|language=en-US|work=Rolling Stone|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>
Tar éis dó an t-aonad cur chun cinn ''“The Heart Part 5”'' a scaoileadh, scaoileadh a chúigiú albam, ''Mr. Morale & the Big Steppers'', ar an 13 Bealtaine, 2022.Bhí tionchar ar an albam dúbailte ó jazz, R&B, trap, agus soul; d’oibrigh Alford mar an príomhscéalaí.Bhí moladh fairsing ó léirmheastóirí, a d’athbhreithnigh scríbhneoireacht leochaileach Lamar agus an raon léirithe.Chuaigh gach rian den albam isteach ar an ''Hot 100''; thosaigh a thrí aonad ''“N95”'', ''“Silent Hill”'', agus ''“Die Hard”'' sna ''top-10''.Díoladh 295,000 aonad sa chéad seachtain, agus d’éirigh ''Mr. Morale & the Big Steppers'' ina cheathrú albam as a chéile le bheith ar an uimhir a haon ar ''Billboard 200''.Ina dhiaidh sin, bhí sé mar an chéad albam hip-hop den bhliain a shroich billiún sruthú ar ''Spotify''.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.vibe.com/music/music-news/kendrick-lamar-mr-morale-billion-spotify-streams-1234690774/|teideal=Kendrick Lamar’s ‘Mr. Morale & The Big Steppers’ Hits 1 Billion Streams On Spotify|údar=Marc Griffin|dáta=2022-08-31|language=en-US|work=VIBE.com|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>
Chun tacú le ''Mr. Morale & the Big Steppers'', thosaigh Lamar ar an '''Big Steppers Tour''', a mhair ó Iúil 2022 go Márta 2024.<ref>{{Lua idirlín|url=https://variety.com/2022/music/news/kendrick-lamar-big-steppers-tour-dates-1235266437/|teideal=Kendrick Lamar Unveils ‘Big Steppers’ Tour Dates|údar=Jem Aswad|dáta=2022-05-13|language=en-US|work=Variety|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>Rinne an turas $110.9 milliún i dtuilleamh domhanda, ag éirí an turas rap is mó a tháinig air ag an am.Scríobh, chomhiarracháil agus rinne sé léiriú feidhmiúcháin ar an ngearrscannán a bhí bunaithe ar an amhrán ''“We Cry Together”'', a scaoileadh go domhanda i mí Mheán Fómhair 2022.Scaoileadh scannán ceoil comhthreomhara don turas, ''Kendrick Lamar Live: The Big Steppers Tour'', i mí na Samhna.Bhí Lamar ina bhuaiteoir ''Favorite Male Hip Hop Artist'' ag na American Music Awards agus ''Favorite Hip Hop Album'' do ''Mr. Morale & the Big Steppers''.Fuair sé sé dhuaiseanna ag na BET Hip Hop Awards, lena n-áirítear ''Album of the Year''.Ag na ''65ú Gradaim Bhliantúla Grammy'', ainmníodh ''Mr. Morale & the Big Steppers'' mar ''Best Rap Album'', agus bhuaigh ''“The Heart Part 5”'' duais ''Best Rap Performance'' agus ''Best Rap Song''.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.vulture.com/2023/02/grammys-2023-full-list-of-winners.html|teideal=The 2023 Grammy Award Winners|údar=Jennifer Zhan|dáta=2023-02-05|language=en|work=Vulture|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>
I mí Bealtaine 2023, bhí Lamar le feiceáil ar leagan neamhspleách den aonad ''“America Has a Problem”'' le Beyoncé agus ar an aonad ''“The Hillbillies”'' le Baby Keem.Bhí sé ina bhuaiteoir ceithre dhuaise ag na BET Hip Hop Awards agus shocraigh sé ceithre thaifead san am céanna.Bhí Lamar le feiceáil sa scannán ceolchoirme ''Renaissance: A Film by Beyoncé'' agus rinne sé léiriú feidhmiúcháin ar ghearrscannán Baby Keem bunaithe ar ''The Melodic Blue''.D’fhág sé a chuid ceangail le Aftermath Entertainment go ciúin agus shínigh sé comhaontú ceadúnaithe nua díreach le ''Interscope''<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.theringer.com/2024/05/20/music/top-dawg-entertainment-after-kendrick-lamar-tde-20-years-sza-sir-schoolboy-q|teideal=Kendrick Lamar Went No. 1 on His Own. What Does That Mean for TDE?|dáta=2024-05-20|language=en|work=www.theringer.com|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>
=== '''2024–present:''' ''GNX''''', Grammy wins and Super Bowl LIX halftime show''' ===
Ar an 9 Feabhra 2025, thug Lamar taispeántas ag seó leathama [[Super Bowl]] LIX. Bhí camóga agus léirithe ceoil ó SZA, [[Samuel L. Jackson]], [[Serena Williams]], agus Mustard<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.dazeddigital.com/music/article/66062/1/symbolism-behind-kendrick-lamar-super-bowl-performance-donald-trump-drake|teideal=Unpacking the symbolism of Kendrick Lamar’s Super Bowl show|údar=Dazed|dáta=2025-02-10|language=en|work=Dazed|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> mar chuid dá sheó chomh maith. Bhris a sheó leathama na taifid maidir le lucht féachana, agus ba é an léiriú Super Bowl is mó a breathnaíodh riamh é, le 133.5 milliún duine ag féachaint air — ag sárú, don chéad uair, sheó leathama [[Michael Jackson]] ag Super Bowl XXVII<ref>{{Lua idirlín|url=https://bleacherreport.com/articles/25142804-kendrick-lamars-nfl-super-bowl-59-halftime-show-draws-record-1335m-viewers|teideal=Kendrick Lamar's NFL Super Bowl 59 Halftime Show Draws Record 133.5M Viewers|údar=Joseph Zucker|language=en|work=bleacherreport.com|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> i 1993.Shínigh sé conradh le comhlacht Paramount Pictures chun scannán grinn a léiriú in éineacht le Free, Trey Parker agus Matt Stone, atá le teacht amach ar an 20 Márta 2026. Ar an 17 Feabhra, tháinig Lamar chun bheith ar an naoú healaíontóir iomlán agus ar an gcéad rapálaí riamh le breis is 100 milliún éisteoir míosúil ar Spotify. Ina theannta sin, ba é an chéad rapálaí é a raibh trí albam sa 10 mbarr sna Stáit Aontaithe aige ag an am céanna.Ar an 14 Márta 2025, bhí Lamar le cloisteáil trí huaire ar an albam ''Music'' le Playboi Carti, agus é le feiceáil ar na hamhráin "Backd00r", "Good Credit", agus "Mojo Jojo".<ref>{{Lua idirlín|url=https://variety.com/2025/music/news/playboi-carti-releases-i-am-music-kendrick-lamar-1236336542/|teideal=Playboi Carti Releases New Album ‘Music’ With Features From Kendrick Lamar, Travis Scott, the Weeknd and More|údar=Steven J. Horowitz,Ellise Shafer|dáta=2025-03-14|language=en-US|work=Variety|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>
== saol pearsanta ==
Thosaigh Lamar ag dul amach lena bhean chéile Whitney Alford agus iad fós sa mheánscoil. D'fhógair Lamar a ghealltanas do Alford i mí Aibreáin 2015. Chuir siad fáilte roimh a gcéad leanbh, iníon darb ainm Uzi, ar an 26 Iúil 2019<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.xxlmag.com/kendrick-lamar-baby-daughter/|teideal=Report: Kendrick Lamar Welcomes a Daughter|údar=Trent FitzgeraldTrent Fitzgerald|dáta=2019-07-26|language=en|work=XXL Mag|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>. D’úsáid an lánúin an saothar ealaíne ar chlúdach an albaim ''Mr. Morale & the Big Steppers'' chun breith a dara linbh, mac darb ainm Enoch, a fhógairt in 2022.<ref>{{Lua idirlín|url=https://people.com/parents/kendrick-lamar-shares-new-album-cover-and-reveals-his-fiancee-has-given-birth-to-their-second-baby/|teideal=Kendrick Lamar Shares New Album Cover Seemingly Confirming Fiancée Gave Birth to Their Second Baby|language=en|work=People.com|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>
Is teetotaler é Lamar agus caitheann sé saol saor ó dhrugaí. I gcomhrá in Deireadh Fómhair 2012, dúirt sé gur bhain sé triail as marijuana uair amháin, ach go raibh an blunt líonta le PCP, agus nár bhain sé úsáid as aon drugaí ó shin.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Kendrick Lamar Breaks Down The Meaning Behind good kid, m.A.A.D city w/ The L.A. Leakers|url=https://www.youtube.com/watch?v=YlFL32aeW28|date=2012-10-19|author=LA Leakers}}</ref> I gcomhrá le Starz, dúirt Lamar gur iarr sé ról drugaígh a ghlacadh sa tsraith teilifíse ''Power'', ag rá: “[Is carachtar é Laces] atá ar eolas agam. Tá aithne agam air go maith, ag fás aníos i Compton. Forbraíonn tú grá áirithe dóibh, tuigeann tú, sa bhealach ait sin. Níor mhaith leat aon rud dona a tharlú dóibh, ach tuigeann tú go bhfuil siad contúirteach.”<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Kendrick Lamar Talks Power Cameo {{!}} Power {{!}} STARZ|url=https://www.youtube.com/watch?v=wM8aPko5VMA|date=2018-07-30|author=STARZ}}</ref>
== Ealaíontacht ==
Is é Tupac Shakur an tionchar is mó ar Lamar, agus tá tionchar aige ar a shaol gairmiúil agus pearsanta araon.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.mic.com/articles/120519/watch-kendrick-lamar-and-tupac-talk-to-each-other-in-this-video|teideal=Watch Kendrick Lamar and Tupac Talk to Each Other in This Amazing Video|dáta=2015-06-11|language=en|work=Mic|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Tá ceann dá na cuimhní is luaithe óna óige ná é ag féachaint ar Shakur agus Dr. Dre ag taifeadadh an dara fhíseán ceoil dá singil "California Love" lena athair ag an gCompton Swap Meet. Tá cur síos déanta ag Lamar air féin mar "mhac léinn" ar ealaín agus ar dhearcaí sóisialta agus polaitiúla Shakur.Cé go measann roinnt foilseachán é mar Shakur na glúine seo, tá sé ag iarraidh a phearsantacht agus a fhéiniúlacht féin a chaomhnú.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.complex.com/music/a/angel-diaz/kendrick-lamar-not-this-generations-2pac-nothing-wrong|teideal=Kendrick Lamar Is Not This Generation's 2Pac. And There's...|language=en|work=Complex|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>
=== stíl ceoil ===
Tá cur síos déanta ar nádúr stíl cheoil Lamar mar "frith-fhlambóigeach, inmheánach agus casta." Tá a chuid fréamhacha sa hip hop Cósta Thiar,<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.ocregister.com/2016/09/13/george-clinton-talks-about-working-with-kendrick-lamar-and-other-young-artists/|teideal=George Clinton talks about working with Kendrick Lamar and other young artists|dáta=2016-09-13|language=en-US|work=Orange County Register|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> agus tá sé i gcónaí ag athchruthú a fhuaim trí iniúchadh a dhéanamh ar sheánraí eile. Mar gheall ar an gcaoi ar chuidigh sé leis an lucht éisteachta a leathnú, go háirithe trína tharraingt ar éisteoirí príomhshrutha, déanann léirmheastóirí ceoil cur síos air go ginearálta mar ealaíontóir rap forásach.Molann sé féin gur ceol gan seánra atá aige, ag míniú i gcomhrá in 2012: "Ní féidir mo cheol a chur i gcatagóir i ndáiríre, is ceol daonna atá ann." Dúirt PopDust gur bhrúigh Lamar teorainneacha an tseánra i gcónaí i rith na 2010idí, deich mbliana a bhí, dar le cuid acu, sainmhínithe ag an hip hop.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.popdust.com/best-artists-of-the-decade-2641572042|teideal=Our Top 4 Artists of the 2010s: Frank Ocean, Bon Iver, Mitski, and Kendrick Lamar|údar=Eden Arielle Gordon|dáta=2019-12-12|language=en-US|work=popdust|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>
Kendrick Lamar marcáil athrú tábhachtach ina ealaín.<ref>{{Lua idirlín|url=https://variety.com/2017/music/features/kendrick-lamar-career-damn-to-pimp-a-butterfly-1202619725/|teideal=How Kendrick Lamar Became the Defining Hip-Hop Artist of His Generation|údar=Andrew Barker|dáta=2017-11-21|language=en-US|work=Variety|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Murab ionann agus a mheascáin luatha, a raibh rapanna saora orthu bunaithe ar CHR agus singil raidió uirbeacha, bhí an EP seo lán le táirgeadh bunaidh melancólach agus '''"doleful"''' a chuir béim ar a liricí. Bhí táirgeadh '''jazz simplí''' measctha le stíleanna '''rap malartacha''' ar Section.80, le huirlisiú a tharraing ó R&B, boom bap, síceideileachas, agus downtempo. D'fhág Good Kid, M.A.A.D City taobh thiar de thaitneamhachtaí hip hop comhaimseartha trí iniúchadh a dhéanamh ar thaobh suaimhneach, atmaisféarach de '''hip hop an Chósta Thiar''' agus '''gangsta rap'''.
Is amalgam de sheánraí a bhaineann le ceol Mheiriceánach-Afraiceach é '''To Pimp a Butterfly''', go háirithe jazz, funk, agus soul. D'athshainigh sé '''rap jazz''' trí bhéim a chur ar imreoiracht agus aonrú seachas sampláil a úsáid go príomha. Tá socruithe íosta i Damn agus Mr. Morale & the Big Steppers, áit a ndeachaigh Damn i gcion ar éisteoirí príomhshrutha trína '''tháirgeadh pop agus R&B-thionchar''', agus bhí na huirlisiú scaipthe agus saobhadh de Mr. Morale & the Big Steppers ceaptha chun imní agus míchompord a chur ar éisteoirí.
Ba ómós don Chósta Thiar é GNX, le '''sintéiseoirí g-funk, beats agus sreafaí spreagtha ag an gCósta Thiar''', agus gnéithe ó '''rapairí faoi thalamh Los Angeles''' mar Hitta J3, YoungThreat, Peysoh, Lefty Gunplay, Wallie the Sensei, agus Siete7x.<ref>{{Lua idirlín|url=https://theithacan.org/58403/life-culture/music/kendrick-lamar-continues-to-flaunt-west-coast-confidence-in-gnx/|teideal=Kendrick Lamar continues to flaunt West Coast confidence in ‘GNX’|údar=John Baker|work=The Ithacan|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>
=== Goth ===
Measann roinnt asraonta meán go bhfuil Lamar ar an rapálaí is tábhachtaí agus is mó tionchair dá ghlúin.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.esquire.com/entertainment/music/news/a41487/kendrick-lamar-alright-compton/|teideal=Watch Kendrick Lamar Rap 'Alright' With the People of Compton|dáta=2016-01-25|language=en-US|work=Esquire|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> D’ainmnigh Billboard, [[Forbes]] agus Vibe é mar an dara rapálaí is fearr riamh, taobh thiar de .[[Jay-Z]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://hiphopdx.com/news/jay-z-greatest-rapper-all-time-billboard-reactions|teideal=JAY-Z Named Billboard's No. 1 Rapper Of All Time, Social Media Reacts|údar=HipHopDX- https://hiphopdx.com|dáta=2023-02-09|language=en|work=HipHopDX|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> Rinne [[The New York Times]]<ref>{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2017/07/13/arts/music/kendrick-lamar-damn-tour-review.html|teideal=Review: Kendrick Lamar, Rap’s Skeptical Superstar, Avoids Arena Spectacle|údar=Jon Caramanica|dáta=2017-07-13|language=en-US|work=The New York Times|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> cur síos air mar rapálaí teicniúil “lasrach” agus “cuardaitheoir gan staonadh”. Athraíonn a shreabhadh “solúbtha, lúfar” ó mhéadrachtaí díorthaithe go cinn ghiniúna, agus cuimsíonn sé scéimeanna rím inmheánacha agus ilshiollacha. Déantar a chuid rím a ionramháil de ghnáth laistigh de ghnáth-am, rud a ligeann dó rialú mín a dhéanamh ar fhóineolaíocht mhéadrach agus le tuiscint a thabhairt ar éiginnteachtaí foirmiúla cosúil le ceol [[Popcheol|pop]] agus [[Rac-cheol|rac]]. Tá cuid dá ionramhálacha rím bunaithe ar stíleanna “solúbtha” na scoile nua a thugann le tuiscint na [[1990idí]], agus tá cuid eile bunaithe ar eilimintí “docht” na sean-scoile a chuireann i gcuimhne na [[1980idí|1980idí.]]<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Rhyme, Metrical Tension, and Formal Ambiguity in Kendrick Lamar’s Flow|url=https://www.esm.rochester.edu/integral/35-2022/wadsworth-and-needle/|journal=Intégral|date=2022|pages=69–94|volume=35|language=en-US|author=Benjamin K. Wadsworth, Simon Needle}}</ref> Úsáideann Lamar sincóipiú go minic ina chuid fonn chun codarsnachtaí a chruthú idir a ábhar liriceach agus a rithimí. Le ''Good Kid, M.A.A.D City'', imríonn sé go saor le fuaimniú, infhilleadh agus seachadadh chun raon mothúchánach an albaim a léiriú.<ref>{{Lua idirlín|url=https://exclaim.ca/music/article/kendrick_lamar-good_kid_md_city|teideal=Kendrick Lamar │ Exclaim!|language=en|work=Kendrick Lamar │ Exclaim!|dátarochtana=2025-06-26}}</ref>
Moltar Lamar as a thoilteanas a ghuth a úsáid mar uirlis cheoil.<ref>{{Lua idirlín|url=https://djbooth.net/features/2017-05-31-kendrick-lamar-cadence-in-rap/|teideal=Kendrick Lamar & The Importance of Cadence in Rap|dáta=2017-05-31|language=en-US|work=DJBooth|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> Glacann sé le raonta éagsúla cainte, [[ton]], modhnuithe agus dathanna gutha chun pearsantachtaí contrártha a léiriú, mothúcháin shainiúla a phéinteáil, agus scéalta a insint trí charachtair agus pearsain. Tá a réimse falsetto, ar a dtugann sé an “falsetto ghetto”, curtha i gcomparáid le guth Curtis Mayfield. Deir MTV go n-úsáideann Lamar a ghuth ar bhealach a thugann le fios sliocht a théann siar go hobair bhunúsach James Brown sna 1960idí, síceadelia na 1970idí, fantaisíocht “allais” Prince sna 1980idí, agus gangsta rap na 1990idí.<ref>{{Cite news|url=https://www.mtv.com/news/rbxnfu/kendrick-lamar-voice-funk|teideal=Kendrick Lamar’s Journey Into The Funk|language=en|work=MTV|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> Rinne ''The Times'' é a rangú mar an deichiú hamhránaí aonair is fearr den 21ú haois sa bhliain 2023.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.thetimes.com/culture/article/ranked-the-best-20-solo-singers-of-this-century-3bxk7zt93|teideal=Ranked: the best 20 solo singers of this century|údar=Dan Cairns {{!}} Luz Wollocombe|dáta=2023-01-22|language=en|work=www.thetimes.com|dátarochtana=2025-06-26}}</ref>
== Scríobh amhrán ==
Tugadh an teideal ''“maighistir scéalaíochta”'' do Lamar ag ''The New Yorker'',<ref>{{Cite news|url=http://newyorker.com/culture/culture-desk/the-autofictions-of-kendrick-lamar|teideal=The Autofictions of Kendrick Lamar|language=en-US|work=The New Yorker|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> agus tá sé á mheas mar dhuine de na liriceoirí hip-hap is fearr sa ré nua-aimseartha ag roinnt foilseachán agus ag a phiaraí.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.tampabay.com/things-to-do/music/Kendrick-Lamar-and-the-Pulitzer-Prize-Here-s-why-he-s-the-best-songwriter-alive_168121681/|teideal=Kendrick Lamar and the Pulitzer Prize: Here's why he's the best songwriter alive|language=en|work=Tampa Bay Times|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> Deir Pharrell Williams gurb é a dhéanann a chumadóireacht amhrán speisialta ná go bhfuil sé “an-disciplíneach maidir le hábhar, tuigeann sé gur rud tábhachtach é go mbeadh sé buan, agus tuigeann sé go gcaithfidh sé a bheith ar fheabhas.”<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.nme.com/news/music/pharrell-calls-kendrick-lamar-one-of-the-greatest-writers-of-our-time-3244927|teideal=Pharrell calls Kendrick Lamar “one of the greatest writers of our time”|údar=Ellie Robinson|dáta=2022-06-11|language=en-GB|work=NME|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> Dar le ''American Songwriter'', cé gur ceoltóir, liriceoir agus emcee é Lamar, is ''drámaíodóir, [[úrscéalaí]] agus údair gearrscéalta'' é freisin. Tá sé liteartha laistigh den fhoirm ealaíne atá sa cheol. Tarraingíonn a chumadóireacht amhrán machnamhach ar réimse leathan de theicnící liteartha agus scannánaíochta, amhail scitsí hip-hap agus guthanna thar ceol, rud a ligeann don lucht éisteachta leanúint ar chonairí inmheánacha agus seachtracha an scéil.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.okayplayer.com/url-kendrick-lamar-albums-narrator|teideal=How Kendrick Lamar Used Narration to Become Rap’s Best Storyteller - Okayplayer|language=en|work=www.okayplayer.com|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> Tá an chumasc atá aige de stíleanna éagsúla scannáin agus a thionchar sonach tar éis a chuid saothar a ardú mar chuid de na cinn is “éadromchróga agus cumhachtaí” sa hip hap, agus chuir sé le dul chun cinn na scéalaíochta sa seánra.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.okayplayer.com/url-kendrick-lamar-albums-narrator|teideal=How Kendrick Lamar Used Narration to Become Rap’s Best Storyteller - Okayplayer|language=en|work=www.okayplayer.com|dátarochtana=2025-06-26}}</ref>
'''Aithnítear Lamar mar cheoltóir agus scríbhneoir''',<ref>{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2017/03/01/t-magazine/beck-tom-waits-kendrick-lamar.html|teideal=Three Iconic Musicians on Artistic Creation — and Its Importance Now|údar=Wyatt Mason|dáta=2017-03-01|language=en-US|work=The New York Times|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> agus tosaíonn sé a phróiseas scríbhneoireachta le bailiúchán de smaointe réamhphleanáilte a scríobh sé síos thar bhliain amháin.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.gq.com/video/watch/watch-kendrick-lamar-meet-rick-rubin-and-have-an-epic-conversation|teideal=Watch Kendrick Lamar Meet Rick Rubin and Have an Epic Conversation|údar=Condé Nast|language=en-US|work=GQ|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> Is minic a spreagann a chuid taithí phearsanta a chuid amhrán, ach faigheann sé smaointe freisin ó dhaoine nua a chasann sé orthu, ó thaisteal, agus ó chultúir dhifriúla a bhlaiseadh. Mar [[An Chríostaíocht|Chríostaí]] dílis, roinneann sé a chuid bua agus coimhlintí spioradálta ina chuid ceoil.Is scríbhneoir nótaí díograiseach é Lamar, agus d’fhorbair sé eochairfhocail, frásaí, agus fuaimeanna a chabhraíonn leis na mothúcháin chéanna a mhúscailt is a mhothaigh sé nuair a scríobh sé an chéad leagan den amhrán. Meastar é mar “rapálaí polaitiúil go follasach ach oiriúnach don raidió” ag ''Pitchfork'',<ref>{{Lua idirlín|url=https://pitchfork.com/tv/56-liner-notes/kendrick-lamar-or-damn-or-instant-classic/|teideal=Explore Kendrick Lamar’s DAMN. on Pitchfork’s “Instant Classic”|údar=Pitchfork|dáta=2017-10-30|language=en-US|work=Pitchfork|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> agus mar phobalachasach ag ''The Wall Street Journal''. Cuireann sé cáineadh polaitiúil agus tráchtaireacht shóisialta isteach ina chuid amhrán go rialta, go háirithe maidir le cultúr na nAfraiceach-Meiriceánach. I measc na dtéamaí a scrúdaíonn sé tá éagothroime chiníoch, idirdhealú institiúideach, agus cumhachtú na ndaoine gorma. Rinne ''The Guardian'' <ref>{{Cite news|url=https://www.theguardian.com/music/2017/apr/14/kendrick-lamar-damn-review|teideal=Kendrick Lamar: Damn review – more mellow but just as angry|údar=Alexis Petridis|dáta=2017-04-14|language=en-GB|work=The Guardian|dátarochtana=2025-06-26}}</ref>comparáid idir a cháineadh agus óráid Stát na Aontais, agus chuir ''Billboard'' síos ar a chuid liricí mar “Shakespearúil.” Dúirt ''HuffPost'' gur phíosa iontach iriseoireachta é a shaothar toisc go labhraíonn sé ón bpeirspictíocht a bhaineann le pobail gorma atá faoi leatrom agus go ndéanann sé ionsaí díreach ar na hinstitiúidí atá freagrach as a bpian—rud nach féidir le go leor iriseoirí a bhaint amach.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.huffpost.com/entry/kendrick-lamar-pulitzer-damn-journalism_n_5ad66e49e4b03c426da92b81|teideal=Kendrick Lamar Won A Pulitzer Because ‘DAMN.’ Is Journalism|dáta=2018-04-18|language=en|work=HuffPost|dátarochtana=2025-06-26}}</ref>
== ''Oidhreacht''. ==
[[Íomhá:Kendrick Lamar 3 F.I.B. 2016 (cropped 3).jpg |mion|Lamar ag déanamh taibhithe ag an gCeolchoirm Idirnáisiúnta de Benicàssim i 2016]]
Dúirt eagarthóirí ''Insider Inc.'' agus ''[[CNN]]'' gur duine de na ceoltóirí is mó tionchair de na [[2010idí]] é Lamar, agus gur athrú mór paraidíme é i hip hop comhaimseartha agus i gcultúr an phobail.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.businessinsider.com/kendrick-lamar-artist-of-the-decade-2010s-2019-12|teideal=Kendrick Lamar is the artist of the decade|údar=Mark Braboy|language=en-US|work=Business Insider|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> Le linn ghluaiseacht ''[[Black Lives Matter]]'' agus na n-imeachtaí i ndiaidh toghchán uachtaránachta [[SAM]] in [[2016]], úsáideadh a shaothar mar amhráin agóide.
Dar le William Hoynes, scoláire ar staidéar Meiriceánach agus ar na meáin, cuireann gnéithe forásacha Lamar é i measc ealaíontóirí agus gníomhaithe Afracach-Meiriceánacha eile a “d’oibrigh laistigh agus lasmuigh den phríomhshruth chun frithchultúr a chur chun cinn a sheasann in aghaidh na steiréitíopaí ciníocha atá á scaipeadh i meáin agus i gcultúr faoi úinéireacht bhán.” Dúirt Matt Miller ó ''Esquire'' gur mhúscail Lamar físeáin cheoil mar chineál tráchtaireachta shóisialta le blianta beaga anuas.
Tá ceol Lamar i gcónaí tar éis moladh criticiúil, rath tráchtála, agus tacaíocht ó ealaíontóirí a réitigh an bealach dó a bhaint amach. Meastar gur comhartha é a bhua ar Dhuais Pulitzer gur aithní an mionlach cultúrtha Meiriceánach hip hop mar “mheán ealaíne dlisteanach.” Mhol ealaíontóirí sinsearacha ar nós Nas, Bruce Springsteen, Eminem, Dr. Dre, Prince, agus Madonna a cheol agus a cheardaíocht. Spreag albam deireanach David Bowie, ''Blackstar'' (2016), a shaothar ''To Pimp a Butterfly'', agus mhol a léiritheoir Tony Visconti Lamar mar “bhriseoir rialacha” sa tionscal ceoil.Ghlaoigh Pharrell Williams air “duine de na scríbhneoirí is mó dár linn” agus chuir sé i gcomparáid le Bob Dylan. Luaitear Lamar freisin mar thionchar láidir ar shaothar ealaíontóirí comhaimseartha éagsúla, lena n-áirítear [[BTS]], [[Dua Lipa]], [[Tyler, the Creator|Tyler, the Creator,]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.complex.com/music/a/eric-skelton/tyler-live-performance-igor-everything-we-learned|teideal=Everything We Learned From Tyler, the Creator's First Per...|language=en|work=Complex|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> Roddy Ricch, agus Rosalía. Measann Lorde gurb é “an t-ealaíontóir is mó tóir agus tionchair i gceol nua-aimseartha.”<ref>{{Lua idirlín|url=https://americansongwriter.com/lorde-on-kendrick-lamar-hes-the-most-popular-and-influential-artist-in-modern-music/|teideal=Lorde on Kendrick Lamar: He's "the Most Popular and Influential Artist in Modern Music"|údar=Jacob Uitti|dáta=2022-05-27|language=en-US|work=American Songwriter|dátarochtana=2025-06-26}}</ref>
== íomhá phoiblí ==
Coinníonn Lamar próifíl phoiblí íseal agus tá aithne air mar dhuine cúthail.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.complex.com/pigeons-and-planes/a/michelleodee/videos-kendrick-fans-should-watch|teideal=14 Videos Every Kendrick Lamar Fan Should Watch|language=en|work=Complex|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> Bíonn drogall air labhairt go poiblí faoina shaol pearsanta agus seachnaíonn sé úsáid a bhaint as na meáin shóisialta de ghnáth. Tá sé cinntitheach freisin nuair a bhíonn sé ag plé le príomhshruth na meán, cé go molann iriseoirí a shuaimhneas “cosúil le Zen” agus a phearsantacht shimplí.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.latimes.com/entertainment/envelope/la-en-ms-kendrick-lamar-20181217-story.html|teideal=Amid the accolades, Kendrick Lamar refuses to compromise his vision, keeping it homegrown|údar=Jeff Weiss|dáta=2018-12-17|language=en-US|work=Los Angeles Times|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> De réir Lamar féin, tá sé “chomh báite sin i m’eachtra féin taobh amuigh den cháiliúlacht, uaireanta is é sin an t-aon rud atá ar eolas agam. Níor theastaigh uaim riamh a bheith ag lorg aird go géar. Is maith le gach duine aird, ach domsa, ní hé sin mo ghrá.”<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.theatlantic.com/culture/archive/2022/05/kendrick-lamar-mr-morale-and-the-big-steppers-album-review/629879/|teideal=The Impossible Ambition of Kendrick Lamar’s New Album|údar=Spencer Kornhaber|dáta=2022-05-18|language=en|work=The Atlantic|dátarochtana=2025-06-26}}</ref>
Tá a chuid liricí tar éis aird na meán a tharraingt, rud a d’eascair moladh agus conspóid araon. Tá tuairim an phobail faoi Lamar tiontaithe freisin ag na coimhlintí rap éagsúla ina raibh sé páirteach. Cé gur dhearbhaigh roinnt iriseoirí gurbh é buaiteoir a choimhlint phoiblí le Drake,<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.rollingstone.com/music/music-features/kendrick-lamar-drake-beef-who-won-1235014499/|teideal=The Results Are In: Kendrick Lamar Won the Great Rap War|údar=Andre Gee|dáta=2024-05-06|language=en-US|work=Rolling Stone|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> mheas daoine eile gur bua Pyrrhusach a bhí ann mar gheall ar thromchúis na líomhaintí agus scaipeadh faisnéise míchearta ar líne.Tar éis scaoileadh ''Good Kid, M.A.A.D City'', chuir roinnt asraonta meán síos ar Lamar mar “shlánaitheoir nua-aimseartha an hip hop.”<ref>{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2015/03/24/magazine/notes-on-the-hip-hop-messiah.html|teideal=Notes on the Hip-Hop Messiah|údar=Jay Caspian Kang|dáta=2015-03-24|language=en-US|work=The New York Times|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> Ní maith le roinnt léirmheastóirí a chur chuige polaitiúil “cráiteach,” rud a fhágann go bhfeictear é mar dhuine a bhfuil casta slánaitheora air. Mar sin féin, dhearbhaigh Lamar é féin mar an “rapálaí is fearr beo” mar gheall ar a nasc pearsanta leis an hip hop. Mhínigh sé do Zane Lowe: “Níl mé á dhéanamh chun amhrán maith amháin a bheith agam, nó rap maith amháin, nó port maith amháin, nó droichead maith amháin. Tá mé á dhéanamh chun é a dhéanamh gach uair, go hiomlán. Agus chun é sin a dhéanamh, caithfidh tú tú féin a spreagadh agus a dhearbhú duit féin—ní do dhuine ar bith eile—gur tusa an duine is fearr. [...] Sin é mo thiomáint agus mo ocras, agus beidh sé sin ionam i gcónaí.”<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.salon.com/2017/04/21/kendrick-lamar-has-all-the-answers/?utm_source=website&utm_medium=social&utm_campaign=ogshare&utm_content=og|teideal=Kendrick Lamar has all the answers|údar=Max Cea|dáta=2017-04-22|language=en-US|work=Salon.com|dátarochtana=2025-06-26}}</ref>
== fiontar eile ==
=== fiontraíocht ===
Tá cur síos déanta ar Lamar mar ghnóthóir “barántúil” a ghlacann “céimeanna ríofa chun a bhranda a bhunú ón tús” agus nach bhfágann aon rud faoi thimpiste. Téann sé i dtreo rolladh amach albam ar bhealach neamhghnách, ag úsáid “Easter eggs” agus teachtaireachtaí doiléire. Sula scaoileann sé albam stiúideo, roinneann Lamar singil chur chun cinn óna shraith amhrán “The Heart”, atá deartha chun “rithim bhuille a cheoil a bhreathnú.”<ref>{{Lua idirlín|url=https://hiphopdx.com/editorials/id.4752/title.a-definitive-ranking-of-kendrick-lamars-the-heart-series|teideal=A Definitive Ranking Of Kendrick Lamar’s ‘The Heart’ Series|údar=HipHopDX- https://hiphopdx.com|dáta=2022-05-14|language=en|work=HipHopDX|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> Tá na téamaí leochaileacha a iniúchadh sna singil neamh-albam tar éis a chaidreamh lena lucht leanúna fiosrach, ar a dtugtar Kenfolk, a neartú.Tá portfóilió eastáit réadaigh aige a chuimsíonn maoin i [[California]] agus i [[Nua-Eabhrac (cathair)|Nua-Eabhrac]].<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.architecturaldigest.com/story/kendrick-lamar-buys-1950s-home-bel-air|teideal=Kendrick Lamar Buys 1950s Home in Bel Air for $16 Million|údar=Michelle Duncan|dáta=2022-12-15|language=en-US|work=Architectural Digest|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> I 2011, chruthaigh Lamar amhrán bunaidh leis an léiritheoir Nosaj Thing chun Windows Phone [[Microsoft]] a chur chun cinn. Bhí sé le feiceáil in éineacht le DJ Calvin Harris agus an t-amhránaí Ellie Goulding i bhfeachtas margaíochta do Bacardi in 2014.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.marketingweek.com/bacardi-mixes-kendrick-lamar-and-calvin-harris-to-win-back-young-males/|teideal=Bacardi mixes Kendrick Lamar and Calvin Harris to win back young males|údar=Seb Joseph|dáta=2014-11-13|language=en|work=Marketing Week|dátarochtana=2025-06-26}}</ref>
Mar scairshealbhóir mionlaigh i TDE, bhí sé i gceist go mbeadh Lamar ina léiritheoir feidhmiúcháin ar rannóg scannán an lipéid.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.billboard.com/music/features/kendrick-lamar-anthony-tiffith-interview-billboard-cover-story-2017-7964649/|teideal=Kendrick Lamar and Anthony ‘Top Dawg’ Tiffith on How They Built Hip-Hop’s Greatest Indie Label|údar=Datwon Thomas|dáta=2017-09-14|language=en-US|work=Billboard|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> Chomhoibrigh sé le American Express ar fheachtais fhógraíochta do Art Basel agus Small Business Saturday, agus is infheisteoir aingil é ar an ardán cruthaithe ceoil EngineEars. Tá comhpháirtíochtaí déanta aige freisin le roinnt dearthóirí faisin agus asraonta. Mar ambasadóir branda, bhí sé páirteach i ndearadh bróga spóirt do [[Reebok]] agus [[Nike]], Inc.<ref>{{Cite news|url=http://www.mtv.com/news/2022213/kendrick-lamar-reebok-ambassador/|teideal=Kendrick Lamar Is Reebok's New Brand Ambassador|work=MTV News|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> D’fhorbair sé caidrimh oibre le Grace Wales Bonner agus Martine Rose; trína mbrandaí ainmnithe féin, ghléas siad é do roinnt imeachtaí poiblí. Don bhailiúchán Fómhar/Geimhreadh 2023, ''Twilight Reverie'', d’oibrigh Lamar le Bonner chun fuaimrian na seó a chruthú le Sampha agus Duval Timothy.<ref>{{Cite news|url=https://www.ft.com/content/531bc772-76dd-411c-8ea4-e66a85e4de7d|teideal=Grace Wales Bonner on James Baldwin, Paris and bringing an ‘Afro-Atlantic spirit’ to luxury|údar=Simon Chilvers|dáta=2023-08-22|work=Financial Times|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> Trí PGLang, chum sé an ceol agus chomh-dhear sé an stáitse do bhailiúchán haute couture Earrach/Samhradh 2024 de chuid Chanel.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.vogue.com/article/chanel-kendrick-lamar-dave-free-interview-spring-2024-couture|teideal=Chanel “From the Outside In”—Kendrick Lamar and Dave Free Discuss Their Collaboration With French House|údar=Tiziana Cardini|dáta=2024-01-23|language=en-US|work=Vogue|dátarochtana=2025-06-26}}</ref>
=== Daonchairdis agus an ghníomhaíocha ===
Is tacadóir é Lamar leis an ngluaiseacht ''[[Black Lives Matter]]'', agus labhraíonn sé go hoscailte ar son comhionannais chiníoch.<ref>{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2016/01/03/arts/music/kendrick-lamar-on-a-year-of-knowing-what-matters.html|teideal=Kendrick Lamar on the Grammys, Black Lives Matter and His Big 2015|údar=Joe Coscarelli|dáta=2015-12-29|language=en-US|work=The New York Times|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> In 2012, mhol sé Frank Ocean as teacht amach go poiblí. D’fhorbair sé cairdeas láidir le hiar-uachtarán SAM Barack Obama, tar éis dó oibriú ar fhíseán poiblíochta do thionscnamh Obama, ''My Brother’s Keeper''.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.billboard.com/music/features/kendrick-lamar-meeting-president-obama-6866105/|teideal=Kendrick Lamar Opens Up About Meeting President Obama: ‘No Matter How High-Ranking You Get, You’re Human’|údar=Adelle Platon|dáta=2016-02-04|language=en-US|work=Billboard|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> Léirigh sé cáineadh ar chéad uachtaránacht Donald Trump agus ar chinneadh stairiúil Chúirt Uachtarach SAM chun ''Roe v. Wade'' a chur ar ceal.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.nme.com/news/music/kendrick-lamar-closes-glastonbury-with-godspeed-for-womens-rights-chant-3256516|teideal=Kendrick Lamar closes Glastonbury with "godspeed for women’s rights” chant|údar=Arusa Qureshi|dáta=2022-06-26|language=en-GB|work=NME|dátarochtana=2025-06-26}}</ref>
Bhí Lamar mar phríomhcheoltóir ar cheolchoirmeacha carthanachta a thacaigh le heagraíochtaí neamhbhrabúis áitiúla agus idirnáisiúnta.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.latimes.com/archives/blogs/pop-hiss/story/2011-11-18/kendrick-lamar-to-play-charity-concert-for-downtown-womens-center|teideal=Kendrick Lamar to play charity concert for Downtown Women's Center|dáta=2011-11-18|language=en-US|work=Los Angeles Times|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> Thug sé síntiús don ''American Red Cross'' i mí na Samhna 2012 chun tacú le híospartaigh Hairicín Sandy. I mí na Nollag 2013, bhronn sé $50,000 ar a iar-mheánscoil, ''Centennial High School'', chun tacaíocht a thabhairt dá roinn cheoil. Chuaigh sé ar chamchuairt bheag i 2014 agus bhronn sé an t-ioncam ar fad ar ''Habitat for Humanity'' agus ar a bhaile dúchais<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.mic.com/articles/90411/the-524-000-reason-kendrick-lamar-is-the-most-humble-man-in-hip-hop|teideal=The $524,000 Reason Kendrick Lamar is the Most Humble Man in Hip-Hop|dáta=2014-06-04|language=en|work=Mic|dátarochtana=2025-06-26}}</ref>. I mí Iúil 2017, cheannaigh sé veain inrochtana do lucht úsáide cathaoireacha rothaí do lucht leanúna ceathairphléagach.Glacann sé páirt go rialta i dtiomáint bréagán bliantúil TDE i ''Nickerson Gardens'', agus eagraíonn sé a thiomáint féin i ''[[Compton]]''. Ghlac sé páirt i siúlóid síochána i mí an Mheithimh 2020 chun agóid a dhéanamh i gcoinne dúnmharú George Floyd agus marú Breonna Taylor.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.complex.com/music/a/tracewilliamcowen/kendrick-lamar-demar-derozan-russell-westbrook-join-compton-peace-walk|teideal=Kendrick Lamar, DeMar DeRozan, and Russell Westbrook Join...|language=en|work=Complex|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> I mí an Mheithimh 2024, bhí sé i gceannas ar shíntiús $200,000 do 20 carthanas agus tionscnamh pobail i [[Los Angeles, California|Los Angeles]].<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.billboard.com/music/rb-hip-hop/kendrick-lamar-pop-out-donation-charities-los-angeles-1235720142/|teideal=Kendrick Lamar, pgLang and Free Lunch Donate $200,000 to L.A. Charities and Community Initiatives|údar=Carl Lamarre|dáta=2024-06-28|language=en-US|work=Billboard|dátarochtana=2025-06-26}}</ref>
== Éachtaí ==
[[Íomhá:Kendrick Lamar Obama Janelle Monáe 2016.jpg|mion|"Lamar (ar chlé) ag ceiliúradh Lá Saoirse na Stát Aontaithe i 2016 sa Teach Bán le hUachtarán Barack Obama (sa lár) agus an t-amhránaí Janelle Monáe (ar dheis)"]]
Le linn a ghairme, tá 22 Ghradam [[Gradam Grammy|Grammy]] buaite ag Lamar (an tríú líon is mó ag rapálaí riamh), Gradam Emmy Primetime, cúig Ghradam Ceoil <ref>{{Lua idirlín|url=https://uproxx.com/music/dr-dre-snoop-dogg-eminem-50-cent-mary-j-blige-kendrick-lamar-emmys/|teideal=Super Bowl LVI Halftime Performance Wins Three Emmys|dáta=2022-09-04|language=en-US|work=UPROXX|dátarochtana=2025-06-26}}</ref>Mheiriceánach, 37 nGradam Hip Hop BET (an líon is mó a bhuaigh aon ealaíontóir), 11 Ghradam Ceoil Físeáin MTV (lena n-áirítear dhá bhua Físeán na Bliana), 7 nGradam Ceoil Billboard, agus Gradam Brit. Mar chumadóir amhrán, fuair sé ainmniúcháin do Ghradam an Acadaimh agus do Ghradam Golden Globe. Ag na 58ú Gradaim Grammy, fuair sé an líon ainmniúchán is mó riamh ag rapálaí in aon oíche amháin—11.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.latimes.com/entertainment/music/posts/la-et-ms-grammys-2016-kendrick-lamar-grammy-history-20151206-story.html|teideal=Grammy Awards 2016: Kendrick Lamar made history with an unapologetically black album|údar=X|dáta=2015-12-07|language=en-US|work=Los Angeles Times|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> Ag an 65ú searmanas, ba é an chéad ealaíontóir ó aon seánra a ainmníodh do Albam na Bliana le ceithre albam stiúideo ceannasaí as a chéile ó aimsir [[Billy Joel]] (1979–1983).<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.billboard.com/music/awards/beyonce-2023-grammy-nominations-analysis-1235171262/|teideal=Beyoncé Ties All-Time Grammy Nominations Record, Plus Other Highlights of 2023 Grammy Nods|údar=Paul Grein|dáta=2022-11-15|language=en-US|work=Billboard|dátarochtana=2025-06-26}}</ref>
Tá Lamar le feiceáil ar liostaí cumhachta éagsúla. I 2015, bhí sé ar liosta Power 100 de chuid ''Ebony'' a thugann ómós do cheannairí i bpobal na nAfraiceach-Meiriceánach. Chuir ''Time'' san áireamh é ar a liosta bliantúil de na 100 duine is mó tionchair ar domhan in 2016. Bhí sé ar rangú Celebrity 100 de chuid ''Forbes'' (2019),<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.billboard.com/music/pop/taylor-swift-tops-forbes-highest-paid-celebrity-100-list-2019-bts-8519360/|teideal=Taylor Swift Tops Forbes’ Highest-Paid Celebrity 100 List in 2019 With $185 Million; BTS Earn First Ranking|údar=Gil Kaufman|dáta=2019-07-10|language=en-US|work=Billboard|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> agus ar a liosta 30 Faoi 30 faoi dhó sa chatagóir ceoil (2014 agus 2018).<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.forbes.com/sites/zackomalleygreenburg/2014/01/06/30-under-30-bruno-mars-and-musics-brightest-young-stars/|teideal=30 Under 30: Bruno Mars And Music's Brightest Young Stars|údar=Zack O'Malley Greenburg|language=en|work=Forbes|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> Cuireadh Lamar san áireamh faoi dhó ar liostaí ''Billboard'' de na rapálaithe is fearr riamh (2015 agus 2023).<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.complex.com/music/a/complexstaff3/the-best-rapper-alive-every-year-since-1979|teideal=The Best Rapper Alive, Every Year Since 1979|language=en|work=Complex|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> D’ainmnigh ''Complex'' é mar an rapálaí is fearr beo trí huaire (2013, 2017 agus 2024), agus chuir siad san áireamh é ar a liosta de na 20 rapálaí is fearr ina 20idí trí huaire (2013, 2015, agus 2016)<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.complex.com/music/a/insanul-ahmed/20-best-rappers-in-their-20s|teideal=The 20 Best Rappers in Their 20s (Right Now)|language=en|work=Complex|dátarochtana=2025-06-26}}</ref>. I mBealtaine 2015, dearbhaíodh Lamar mar dheilbhín glúine ag Seanad [[California|Stáit California]] as a chuid ceoil agus daonchairdis. Bhí sé ina mhórmharascail ar Pharáid Nollag Compton, <ref>{{Lua idirlín|url=https://hypebeast.com/2018/12/kendrick-lamar-serves-as-grand-marshal-of-the-compton-christmas-parade|teideal=Kendrick Lamar Serves as Grand Marshal of the Compton Christmas Parade|dáta=2015-12-13|work=Hypebeast|dátarochtana=2025-06-26}}</ref>agus bronnadh eochair a bhaile dúchais air mar ionadaí ar a fhorbairt. Bhí sé ina chainteoir céime iontais ag Compton College ar an 7 Meitheamh 2024.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.rollingstone.com/music/music-news/kendrick-lamar-surprise-commencement-speech-compton-college-1235036057/|teideal=See Kendrick Lamar Give Surprise Commencement Speech at Compton College|údar=Daniel Kreps|dáta=2024-06-08|language=en-US|work=Rolling Stone|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> Is é an cúigiú fear é a bhí le feiceáil ina aonar ar chlúdach ''Harper’s Bazaar''.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.harpersbazaar.com/culture/art-books-music/a62568151/kendrick-lamar-sza-interview-2024/|teideal=Kendrick Lamar Gets Personal|dáta=2024-10-21|language=en-US|work=Harper's BAZAAR|dátarochtana=2025-06-26}}</ref>
Cuireadh ''Good Kid, M.A.A.D City'', ''To Pimp a Butterfly'', agus ''Damn'' san áireamh i rangú tionsclaíoch ''Rolling Stone'' de na 500 albam is fearr riamh agus na 200 albam hip hop is fearr riamh.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.rollingstone.com/music/music-lists/best-hip-hop-albums-1323916/|teideal=The 200 Greatest Hip-Hop Albums of All Time|údar=Charles Aaron,Mankaprr Conteh,Jon Dolan,Will Dukes,Dewayne Gage,Joe Gross,Kory Grow,Christian Hoard,Jeff Ihaza,Julyssa Lopez,Mosi Reeves,Yoh Phillips,Noah Shachtman,Rob Sheffield,Simon Vozick-Levinson,Christopher R. Weingarten|dáta=2022-06-07|language=en-US|work=Rolling Stone|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> Cuireadh ''Good Kid, M.A.A.D City'' ar liosta na hirise de na 100 albam tosaigh is fearr riamh, agus ainmníodh é mar an t-albam coincheapa is fearr riamh.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.rollingstone.com/music/music-lists/best-concept-albums-1234604040/|teideal=The 50 Greatest Concept Albums of All Time|údar=David Browne,Jon Dolan,Brenna Ehrlich,Joe Gross,Kory Grow,Brian Hiatt,Maura Johnston,Michelle Hyun Kim,Julyssa Lopez,Angie Martoccio,Michaelangelo Matos,Tomás Mier,Mosi Reeves,Rob Sheffield,Alison Weinflash,Simon Vozick-Levinson|dáta=2022-10-12|language=en-US|work=Rolling Stone|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> Ainmníodh é mar an seachtú albam is fearr riamh ag [[Apple Inc.|Apple]] Music in 2024.<ref>{{Lua idirlín|url=https://apnews.com/article/lauryn-hill-apple-music-best-albums-cc143b9c93a8ec5dd451b8a990b12564|teideal=Lauryn Hill's classic 'Miseducation' album tops Apple Music's list of best albums of all time|dáta=2024-05-22|language=en|work=AP News|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> Rangú roinnt foilseachán ''To Pimp a Butterfly'' mar cheann de na halbaim is fearr de na [[2010idí]], agus measadh “Alright” mar an t-amhrán hip hop is fearr den ré sruthaithe ag [[Spotify|Spotify.]] Ó Feabhra 2023, is é an t-albam is airde rátáil ar an eanaclóipéid ar líne ''Rate Your Music''. Bhuaigh ''Damn'' Duais Pulitzer don Cheol in 2018—an chéad uair a bronnadh an gradam ar shaothar ceoil lasmuigh de na seánraí clasaiceacha agus snagcheoil.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.poynter.org/newsletters/2018/inviting-someone-new-to-the-pulitzer-party/|teideal=Inviting someone new to the Pulitzer party|údar=David Beard|dáta=2018-05-31|language=en-US|work=Poynter|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> Tá a chamchuairt agus ''The Big Steppers Tour'' (2022–2024) i measc na gcamchuairteanna hip hop is mó ioncaim riamh.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.nme.com/news/music/kendrick-lamars-big-steppers-tour-is-now-the-highest-grossing-rap-tour-of-all-time-3437754|teideal=Kendrick Lamar’s ‘Big Steppers Tour’ is now the highest-grossing rap tour of all time|údar=Will Richards|dáta=2023-05-01|language=en-GB|work=NME|dátarochtana=2025-06-26}}</ref>
== Dioscliosta ==
'''Studio albums'''
* ''Section.80'' (2011)
* ''Good Kid, M.A.A.D City'' (2012)
* ''To Pimp a Butterfly'' (2015)
* ''Damn'' (2017)
* ''Mr. Morale & the Big Steppers'' (2022)
* ''GNX'' (2024)
== ''Scannánliosta'' ==
* ''God Is Gangsta'' (2015)
* ''Quincy'' (2018)
* ''Kendrick Lamar Live: The Big Steppers Tour'' (2022)
* ''Renaissance: A Film by Beyoncé'' (2023)
* ''Piece by Piece'' (2024)
* ''Untitled Trey Parker film'' (2026)
== turas ==
=== príomhghníomh ===
* Good Kid, M.A.A.D City World Tour (2013)
* Kunta's Groove Sessions (2015)
* The Damn Tour (2017–2018)
* The Big Steppers Tour (2022–2024)
=== comhphríomhghníomhartha ===
* The Championship Tour (with Top Dawg Entertainment artists) (2018)
* Grand National Tour (with SZA) (2025)
1. https://www.britannica.com/biography/Kendrick-Lamar
{{Síolta ceol}}
j1cem8eyvhspiu9q8kr9rp5xu01gd7p
Úsáideoir:Fortn!te4life/Clár Dubh
2
119777
1271610
1271195
2025-06-26T09:28:26Z
Fortn!te4life
67429
1271610
wikitext
text/x-wiki
Is ealaíontóir agus léiritheoir ceoil hip hap [[Meiriceánach]] é '''Jermaine Lamarr Cole''' (saolaithe ar an 28ú Eanáir 1985), nó '''J. Cole''' mar is fearr aithne air. Tógadh é i bhFayetteville i g[[Carolina Thuaidh]]. Ghnóthaigh sé aitheantas forleathan mar cheoltóir rap nuair a d'eisigh sé a chéad mixtape, ''The Come Up,'' go luath i 2007. Thug sé faoi ghairm mar cheoltóir rap i ndiaidh seo agus dheisigh sé dhá mixtape eile tar éis gur shínigh sé le Roc Nation, lipéad ceoil [[Jay-Z]] i 2009.
== Luath Saol ==
Saolaíodh Jermaine Lamarr Cole ar an 28ú Eanáir 1985 i bunáit de chuid airm Stáit Aontaithe Mheiriceá i bh[[Frankfurt]], Iarthar na [[An Ghearmáin|Germáine]]. Is iarshaighdiúr Afrai-Mheiriceánach le hairm SAM é a athair agus is Germánach bán í a mháthair a bhí ag obair le Seirbhís Poist na Stáit Aontaithe mar oibrí poist. Thréig athair Cole an teaghlach níos déanaí i rith a óige agus bhog a mháthair í féin, Cole agus a dheartháir Zach Cole go Fayetteville, [[Carolina Thuaidh]]. D'fhás Cole aníos i dtimpeallacht il-eitneach, agus nuair a chuireadh ceist air faoin impleacht a bhí ag a eitneacht air dúirt Cole "I can identify with white people, because I know my mother, her side of the family, who I love. But at the end of the day, [I've] never felt white. I can identify [with white people] but never have I felt like I'm one of them. I identify more with what I look like, because that's how I got treated [but] not necessarily in a negative way"<ref>{{Lua idirlín|url=https://boxden.com/showthread.php?t=1621284|teideal=J. Cole: "I Never Felt White. I Don't Know What That Feels Like"|dáta=2011-09-25|language=en|work=boxden.com|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>. I rith a óige
D'eisigh J Cole 5 albam stiúideo chomh maith le go leor singles agus mixtapes. Ar 16 Samhain, d'eisigh Cole físeán ag fógairt go scaoileadh a tríú halbam stiúideo, ''2014 Forest Hills Drive'', ar 9ú Nollaig.Ba é an t-albam is mó tóir aige. chuaigh an albums seo platanam dúbailte gan gnéithe.Bhunaigh Rapper J. Cole an lipéad i 2007 Le linn comhdhéanamh ''The Come Up'', thosaigh Cole a lipéad taifead féin go luath i 2007 leis an uachtarán reatha lipéad Ibrahim Hamad.
== Gairm Ceol ==
tar éis spreagadh a fháil ó [[Canibus]], [[Nas]], [[Tupac Shakur|Tupac]], and [[Eminem]], thosaigh Cole agus a chol ceathar ar a dtuiscuint bhunúsach ar rím agus ar chluichí focal. comh maith le seo, thosaigh siad ag foghlaim conas idirshuíomh a dhéanamh conas scéalaíocht a ionchorprú laistigh dá liricí.ag 14, bhí a lán cóipleabhar aige lán de smaointe amhrán, ach ní raibh sé ábalta táirg na buillí níos faide ná sampláil. níos déaní cheanaigh a mháthair an meaisín druma Roland TR-808 chun feabhsaigh a dtuiscuint ar táirg. thar na céad trí bliain eile, thosaigh sé ag postáil amhráin ar foirne idirlíne éagsúla faoin ainm '''Blaza''' ach níos déanaí aithrigh sé go dtí an ainm ''Therapist'' <ref>{{Lua idirlín|url=https://lattisawtapes.com/2011/05/j-cole-aka-therapist.html/|work=lattisawtapes.com|dátarochtana=2025-06-23}}</ref>
== Tionchar Ar An gCeol ==
Chuaigh Cole i láthair ar albam [[Jay-Z|Jay Z]] '''''The Blueprint 3''<nowiki/>'<nowiki/>'' (2009), ar an traic '''A Star Is Born''<nowiki/>'. Servaigh Cole mar gníomh tacaíochta do '''Drake''' ar an gCruinniú Solas aisling agus Ceo na hOíche sa RA, ó 5–21 Eanáir, 2011. Cuireadh Cole i gcontúirt don Ealaíontóir Nua is Fearr ag '''''Duaiseanna Grammy''''' 2012.
== Dioscliosta ==
* ''2014 Forest Hills Drive''<ref>{{Lua idirlín|url=https://pitchfork.com/reviews/albums/20054-2014-forest-hills-drive/|teideal=J. Cole: 2014 Forest Hills Drive|údar=Craig Jenkins|language=en-US|work=Pitchfork|dátarochtana=2025-06-25}}</ref><ref>{{Lua idirlín|url=https://www.bet.com/article/n3krja/j-cole-announces-new-album-2014-forest-hills-drive|teideal=J. Cole Announces New Album, 2014 Forest Hills Drive|language=en|work=BET|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>
* ''4 Your Eyez Only''<ref>{{Lua idirlín|url=https://pitchfork.com/reviews/albums/22696-4-your-eyez-only/|teideal=J. Cole: 4 Your Eyez Only|údar=Paul A. Thompson|language=en-US|work=Pitchfork|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>
* ''Born Sinner'' <ref>{{Lua idirlín|url=https://pitchfork.com/reviews/albums/17588-j-cole-born-sinner/|teideal=J. Cole: Born Sinner|údar=Corban Goble|language=en-US|work=Pitchfork|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>
* ''KOD''<ref>{{Lua idirlín|url=https://pitchfork.com/reviews/albums/j-cole-kod/|teideal=J. Cole: KOD|údar=Jonah Bromwich|language=en-US|work=Pitchfork|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>
* ''Revenge of the Dreamers III''<ref>{{Lua idirlín|url=https://pitchfork.com/news/watch-j-coles-revenge-of-the-dreamers-iii-documentary/|teideal=Watch J. Cole’s Revenge of the Dreamers III Documentary|údar=Evan Minsker|dáta=2019-07-03|language=en-US|work=Pitchfork|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>
* ''The Off-Season''<ref>{{Lua idirlín|url=https://pitchfork.com/reviews/albums/j-cole-the-off-season/|teideal=J. Cole: The Off-Season|údar=Alphonse Pierre|language=en-US|work=Pitchfork|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>
* ''The Fall Off''<ref>{{Lua idirlín|url=https://genius.com/albums/J-cole/The-fall-off|teideal=The Fall Off by J. Cole|language=en|work=Genius|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>
== Tagairt ==
<references />
6jjzmpyc5pbz0m5crozo1hp9fuxqneq
Plé úsáideora:Brookie Researches
3
119784
1271486
1270316
2025-06-25T13:41:10Z
OifigeachWMIE
57269
/* Fáilte isteach! */ Freagra
1271486
wikitext
text/x-wiki
== Fáilte isteach! ==
Haigh, a Brookie Researches, agus tá [[Vicipéid:Réamhrá|fáilte romhat]] chuig an Vicipéid! Go raibh maith agat as [[Special:Contributions/Brookie Researches|do chuid dréachtaí]] a sheoladh isteach. Tá súil agam go mbainfidh tú taitneamh as d'am anseo! Tá sé éasca ailt nua a chruthú, agus téigh go dtí an [[Vicipéid:Halla baile|Halla Baile]] chun caint leis na [[Vicipéid:Vicipéideoirí|Vicipéideoirí]] eile (más mian leat é sin a dhéanamh), nó téigh go dtí an [[Vicipéid:Lárionad comhphobail|Lárionad Comhphobail]] chun breathnú ar na heachtraí Vicipéide is déanaí. Tá breis eolais fóinteach in ár [[Vicipéid:Réamhrá|reamhrá]], freisin.
Más é do thoil é, [[Vicipéid:Sínigh é|sínigh do chuid theachtaireachtaí]] ar leathanaigh phlé le ceithre thilde a chlóscríobh (<nowiki>~~~~</nowiki>); ciallaíonn sé sinn go hionsáfar d'ainm úsáideora agus an dáta go huathoibríoch. Má tá cabhair ag teastail uait, féach ar [[Vicipéid:Cabhair]], nó cuir ceist dom armo leathanach phlé. Uair amháin eile, fáilte romhat!<!-- Template:Welcome --> - [[Úsáideoir:Alison|<span style="color:#FF823D;font-family: comic sans ms">'''A<font color= "#FF7C0A">l<font color= "#FFB550">is</font>o</font>n'''</span>]] <sup>[[Plé_úsáideora:Alison|plé]]</sup> 19:48, 17 Meitheamh 2025 (UTC)
:Haigh Alison,
:GRMMA as an fáilte. Bhí Úsaideoir:Brookie Researches ag glacadh páirt i gClár/Campa Vicí an tseachtain seo chaite agus an tseachtain seo, rinné sé alt ar [Billie Joe Armstrong] ach tá fadbh againn chun an ceangail a dhéanamh leis an mbosca eolais - an féidir leat é a ceangail leis an WikiData Q712592 le do thoil? GRMMA arís ~Amy [[Úsáideoir:OifigeachWMIE|OifigeachWMIE]] ([[Plé úsáideora:OifigeachWMIE|plé]]) 13:41, 25 Meitheamh 2025 (UTC)
fpf0pu5s7rqic4mhix0b2elbz6qdmhz
1271487
1271486
2025-06-25T13:54:10Z
OifigeachWMIE
57269
/* Fáilte isteach! */ Freagra
1271487
wikitext
text/x-wiki
== Fáilte isteach! ==
Haigh, a Brookie Researches, agus tá [[Vicipéid:Réamhrá|fáilte romhat]] chuig an Vicipéid! Go raibh maith agat as [[Special:Contributions/Brookie Researches|do chuid dréachtaí]] a sheoladh isteach. Tá súil agam go mbainfidh tú taitneamh as d'am anseo! Tá sé éasca ailt nua a chruthú, agus téigh go dtí an [[Vicipéid:Halla baile|Halla Baile]] chun caint leis na [[Vicipéid:Vicipéideoirí|Vicipéideoirí]] eile (más mian leat é sin a dhéanamh), nó téigh go dtí an [[Vicipéid:Lárionad comhphobail|Lárionad Comhphobail]] chun breathnú ar na heachtraí Vicipéide is déanaí. Tá breis eolais fóinteach in ár [[Vicipéid:Réamhrá|reamhrá]], freisin.
Más é do thoil é, [[Vicipéid:Sínigh é|sínigh do chuid theachtaireachtaí]] ar leathanaigh phlé le ceithre thilde a chlóscríobh (<nowiki>~~~~</nowiki>); ciallaíonn sé sinn go hionsáfar d'ainm úsáideora agus an dáta go huathoibríoch. Má tá cabhair ag teastail uait, féach ar [[Vicipéid:Cabhair]], nó cuir ceist dom armo leathanach phlé. Uair amháin eile, fáilte romhat!<!-- Template:Welcome --> - [[Úsáideoir:Alison|<span style="color:#FF823D;font-family: comic sans ms">'''A<font color= "#FF7C0A">l<font color= "#FFB550">is</font>o</font>n'''</span>]] <sup>[[Plé_úsáideora:Alison|plé]]</sup> 19:48, 17 Meitheamh 2025 (UTC)
:Haigh Alison,
:GRMMA as an fáilte. Bhí Úsaideoir:Brookie Researches ag glacadh páirt i gClár/Campa Vicí an tseachtain seo chaite agus an tseachtain seo, rinné sé alt ar [Billie Joe Armstrong] ach tá fadbh againn chun an ceangail a dhéanamh leis an mbosca eolais - an féidir leat é a ceangail leis an WikiData Q712592 le do thoil? GRMMA arís ~Amy [[Úsáideoir:OifigeachWMIE|OifigeachWMIE]] ([[Plé úsáideora:OifigeachWMIE|plé]]) 13:41, 25 Meitheamh 2025 (UTC)
::@[[Úsáideoir:Alison|Alison]] Cheartaigh mé é! [[Úsáideoir:OifigeachWMIE|OifigeachWMIE]] ([[Plé úsáideora:OifigeachWMIE|plé]]) 13:54, 25 Meitheamh 2025 (UTC)
jqx7w6fakapys9emnou37pgwidn256r
Loch Buinne
0
119829
1271551
1270818
2025-06-25T22:41:11Z
Marcas.oduinn
33120
/* Tagairtí */Ref logainm
1271551
wikitext
text/x-wiki
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
Is loch [[fionnuisce]] é ''' Loch Buinne'''<ref name=logainm/> (.i., tuile), suite sa [[an Bhoirinn|Bhoirinn]], [[Contae an Chláir]].
== Tíreolaíocht ==
Tá Loch Buinne suite {{convert|10|km|0|abbr=on}} siar ó dheas de {{h|Gort Inse Guaire}}, gar den tsráidbhaile, [[Móinín na gCloigeann]]. Tá Loch Buinne tuairim is {{convert|2|km|1|abbr=on}} ar fad agus {{convert|0.5|km|1|abbr=on}} ar leithead.<ref name=EPA/>
== Hidreolaíocht ==
Níl aon insreabhadh nó eis-sreabhadh buan ag Loch Buinne. Soláthraítear é le tobair agus síleann an t-uisce amach trí scoilteáin taobh ó thuaidh den loch. Tá an loch [[innéacs Staide Trófach|olagatrófach]].<ref name=IFI/>
== Stair an dúlra ==
I measc iasc le fáil i Loch Buinne, tá include [[péirse]], [[Scardinius|ruán]], [[liús]] agus [[eascann]] atá i mbaol criticiúil.<ref name=IFI/>
== Riarachán ==
Tá Loch Buinne suite laistigh de the dlínse {{h|Comhairle Contae an Chláir}}, é féin istigh de [[Réigiún an Iarthair Láir]]. Tá an loch laigh den ''[[Burren and Cliffs of Moher Geopark]]'', [[Páirc Náisiúnta Bhoirne]]<ref name=IFI/> agus [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta|Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] na Boirne Thoir, faoi réim [[An tSeirbhís Páirceanna Náisiúnta agus Fiadhúlra]].<ref name=NPWS/>
== Féach freisin ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Tagairtí ==
{{reflist|refs =
<ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=16 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 10 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | access-date = 11 October 2022}}</ref>
<ref name=IFI>{{lua idirlín | url = http://wfdfish.ie/wp-content/uploads/2012/09/Bunny_report_2012.pdf | teideal = Water Framework Directive Fish Stock Survey of Lough Bunny | foilsitheoir = [[Iascach Intíre Éireann]] | dáta = Meán Fómhair 2012 | dátarochtana = 3ú Eanáir 2016}}</ref>
<ref name=logainm>{{lua idirlín | url = https://www.logainm.ie/en/104206 | teideal = Loch Buinne | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 12a October 2022 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref>
<ref name=NPWS>{{lua idirlín | url = http://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY001926.pdf | teideal = East Burren Complex SAC | publisher = [[An tSeirbhís Páirceanna Náisiúnta agus Fiadhúlra]] | dátarochtana = 3ú Eanáir 2016}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Buinne, Loch}}
[[Category:Lochanna Chontae an Chláir]]
d3iz8hfdeg9131g6dvm5bo752j3p5i9
Loch Bhaile Uí Chuirc
0
119897
1271609
1271340
2025-06-26T09:26:51Z
Marcas.oduinn
33120
/* Tagairtí */DEFAULTSORT
1271609
wikitext
text/x-wiki
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
Is loch [[fionnuisce]] é ''' Loch Bhaile Uí Chuirc'''<ref name=logainm/><ref name=EPA/> suite i n-abhantrach [[Loch Coirib]] i g[[Contae na Gaillimhe]].
== Tíreolaíocht agus Stair an dúlra ==
Tá Loch Bhaile Uí Chuirc {{convert|11|km|0|abbr=on}} siar ó thuaidh de chathair na [[Gaillimh]]e, ar an mbóthar [[N59]], gar de {{h|Maigh Cuilinn}}.
I measc na n-iasc sa loch, tá [[liús]].<ref name=IFI/>
==Féach freisin ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Tagairtí ==
{{reflist|refs =
<ref name=logainm>{{lua idirlín | url = http://www.logainm.ie/ga/1397453 | teideal = Loch Bhaile Uí Chuirc | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 29ú Márta 2016 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref>
<ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=16 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 10 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | access-date = 11 October 2022}}</ref>
<ref name=IFI>{{lua idirlín | url = http://www.fishinginireland.info/coarse/west/moycullen.htm | teideal = Moycullen | foilsitheoir = [[Iascach Intíre Éireann]]| dátarochtana = 29ú Márta 2016 }}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Baile Ui Chuirc, Loch}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae na Gaillimhe]]
o9gwjkk11k37ma493b2d9hdi78cq4fo
Billie Joe Armstrong
0
119914
1271478
2025-06-25T12:06:39Z
Brookie Researches
67426
Rinne mé an chéad leathnach faoi Billie Joe Armstrong ar Vicipéid le tagairtí agus íomhá
1271478
wikitext
text/x-wiki
{{WD Bosca Sonraí Duine}}
== Billie Joe Armstrong ==
'''[[imdbname:0035626|Billie Joe Armstrong]]''' (rugadh é ar 17 Feabhra, 1972) Is ceolteoir agus aisteoir meiriceánach é. Is fearr aithne air mar phríomhamhránaí, [[giotáraí]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.waltons.ie/product-category/play-music/irish-and-folk/guitars-irish-and-folk/|teideal=Guitars - {{!}} Waltons Music|language=en-US|work=www.waltons.ie|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> agus príomhscríbhneoir amhrán an bhanna rac-cheoil [[Green Day]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://greenday.com/|teideal=Green Day|work=greenday.com|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>, a bhunaigh sé i gcomhar le [[Mike Dirnt]] i 1987. Is giotáraí agus amhránaí é freisin don bhanna rac-cheoil punc [[Pinhead Gunpowder]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://open.spotify.com/artist/3FV6RFbfc6do1nCakWsNBx|teideal=Pinhead Gunpowder|language=en|work=Spotify|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>, agus is é príomhamhránaí Green Day do thionscadail taobh Green Day, [[Foxboro Hot Tubs]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://open.spotify.com/artist/5tI0Vj2FhioY8AKtEqu9d3|teideal=Foxboro Hottubs|language=en|work=Spotify|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>, [[the Network]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://thenetworkband.com/|teideal=The Network|language=en-US|work=The Network|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>, [[the Longshot]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://greenday.fm/music/side-projects/the-longshot/|teideal=The Longshot|language=en-US|work=GreenDay.fm|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> agus [[the Coverups]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://greenday.fm/music/side-projects/the-coverups/|teideal=The Coverups|language=en-US|work=GreenDay.fm|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>. Meastar ag criticeoirí gur duine de na goitáirí punc-rac is fearr riamh.
== Luath Saol ==
Rugadh Armstrong in [[Oakland, California]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.britannica.com/place/Oakland-California|teideal=Oakland {{!}} History, Climate, Population, Maps, & Facts {{!}} Britannica|dáta=2025-06-21|language=en|work=www.britannica.com|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>[[Oakland, California|,]] ar an 17 Feabhra, 1972, an duine ab óige de sheisear clainne Ollie Jackson (rugadh 1932) agus Andrew Marsicano Armstrong (1928–1982). Tógadh é i
[[Íomhá:1,000 Hours Cover.jpg|mion|This is the cover of the debut EP "1,000 Hours" by the American band Green Day]][[Rodeo, California]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.niche.com/places-to-live/rodeo-contra-costa-ca/|teideal=Rodeo, CA|language=en-US|work=Niche|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>. Fuair a athair, ceoltóir snagcheoil agus tiománaí trucaile do [[Safeway]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://music.youtube.com/playlist?list=PLDZ3P8Oq2BfyAdO6toiuSF4qhoJxwAefW|teideal=YouTube Music|language=en|work=YouTube Music|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>, bás de bharr [[ailse éasafagas]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://ocf.ie/about-oesophageal-cancer/|teideal=About Oesophageal Cancer|language=en-US|work=Oesophageal Cancer Fund|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> ar an 10 Meán Fómhair, 1982, nuair a bhí Armstrong 10 mbliana d'aois. Fuiar a athair bás, sin an fáth gur scríobh sé an amhráin ''Wake Me Up When September Ends''.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Green Day - Wake Me Up When September Ends [Official Music Video] [4K Upgrade]|url=https://www.youtube.com/watch?v=NU9JoFKlaZ0|date=2009-10-26|author=Green Day}}</ref>
Thosaigh Armstrong ag foghlaim ceol nuair a bhí sé óg, agus thaifead sé a chéad amhrán nuair a bhí sé cúig bliana d'aois. Chuaigh sé go dtí bunscoil d'arb ainm Hillcrest Elementary School i Rodeo, áit ar spreag múinteoir é chun amhrán dar teideal ''[[Look for Love]]''<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Billie Joe: Look For Love [Look For Love Single {{!}} 1977]|url=https://www.youtube.com/watch?v=8i_UTmtc-ag|date=2020-06-18|author=Green Day Play!}}</ref> a thaifeadadh ag aois a cúig Bhuail sé le Dirnt agus é ag freastal ar an mbunscoil, agus cheangail an bheirt láithreach bonn lena chéile mar gheall ar a spéis sa cheol, agus bhunaigh siad an banna Sweet Children nuair a bhí an bheirt ceithre bliana déag d'aois. D'athraigh an banna a ainm go Green Day ina dhiaidh sin. Tá tionscadail cheoil déanta ag Armstrong freisin, lena n-áirítear go leor comhoibrithe le ceoltóirí eile. Is é [[Van Halen]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://open.spotify.com/artist/2cnMpRsOVqtPMfq7YiFE6K|teideal=Van Halen|language=en|work=Spotify|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> agus [[Ramones]] cinn den banna is insporáidach do Billie Joe.
== Gairm ==
Sa bhliain 1987, agus é 15 bliana d'aois, bhunaigh Armstrong banna darb ainm Sweet Children lena chara óige Mike Dirnt. Ar dtús, sheinn Armstrong agus Dirnt an giotár araon, le [[Raj Punjabi]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://greenday.fandom.com/wiki/Raj_Punjabi|teideal=Raj Punjabi|language=en|work=Green Day Wiki|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> ar na drumaí agus Sean Hughes ar an dordghiotár. Tháinig [[John Kiffmeyer]]<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.geekstinkbreath.net/greenday/article/meet-john-kiffmeyer/|teideal=Meet John Kiffmeyer - Green Day articles - GeekStinkBreath.net|work=www.geekstinkbreath.net|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>, ar a dtugtar Al Sobrante freisin, in áit Punjabi ar na drumaí ina dhiaidh sin. Tar éis cúpla léiriú, d'fhág Hughes an banna sa bhliain 1988; thosaigh Dirnt ag seinm dordghiotár ansin agus rinneadh banna trí phíosa díobh. D'athraigh siad a n-ainm go Green Day i mí Aibreáin 1989, ag roghnú an ainm mar gheall ar a ndúil i [[marijuana]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://nida.nih.gov/research-topics/cannabis-marijuana|teideal=Cannabis (Marijuana) {{!}} National Institute on Drug Abuse (NIDA)|údar=National Institute on Drug Abuse|dáta=2024-09-24|language=en|work=nida.nih.gov|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>.
Sa bhliain 1989, d’eisigh Green Day a gcéad EP ''[[1,000 Hours]]''<ref>{{Luaigh foilseachán|title=1,000 Hours|url=https://open.spotify.com/track/2bliENmIxLMfB5cNVRvqAM|date=1991-07-01|language=en}}</ref> trí [[Lookout! Records]]. Thaifead siad a gcéad albam stiúideo ''[[39/smooth]]''<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Green Day - 39/Smooth|url=https://www.discogs.com/master/706673-Green-Day-39Smooth|date=1990|language=en}}</ref> agus an dráma leathnaithe ''[[Slappy]]''<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Green Day - Slappy E.P.|url=https://www.discogs.com/release/472030-Green-Day-Slappy-EP|date=1990|language=en}}</ref> sa bhliain 1990, a cuireadh le chéile le 1,000 Hours níos déanaí sa bhailiúchán ''[[1,039/Smoothed Out Slappy Hours]]''<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Green Day - 1,039 / Smoothed Out Slappy Hours|url=https://www.discogs.com/release/1453513-Green-Day-1039-Smoothed-Out-Slappy-Hours|date=1997|language=en}}</ref> sa bhliain 1991.
[[Íomhá:RiP2013 GreenDay Billie Joe Armstrong 0003.JPG|mion|Billie Joe Armstrong, singer and guitarist of Green Day, stands on the Center Stage of Rock im Park-Festival 2013.]]
Sa bhliain 1991, chuaigh Armstrong isteach sa bhanna [[Pinhead Gunpowder]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://open.spotify.com/artist/3FV6RFbfc6do1nCakWsNBx|teideal=Pinhead Gunpowder|language=en|work=Spotify|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>, ina raibh an dordghiotáraí [[Bill Schneider]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.greendayauthority.com/band/bill.php|teideal=Bill Schneider Biography|work=www.greendayauthority.com|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>, an drumadóir [[Aaron Cometbus]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://microcosmpublishing.com/catalog/artist/aaron-cometbus?srsltid=AfmBOopOC_jZofvt9cv2o70tcEc2-P6Jh2e7TwZ3P2SUQLtobgZ4FY8T|teideal=Aaron Cometbus|language=en|work=Microcosm Publishing|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>, agus an t-amhránaí/giotáraí Sarah Kirsch. D’fhág Kirsch an grúpa sa bhliain 1992, agus tháinig [[Jason White]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.instagram.com/jasonwhiteguitarish/?hl=en|teideal=Instagram|work=www.instagram.com|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> ina áit. Tá roinnt drámaí fada agus albam eisithe ag an ngrúpa ó 1991 go dtí an lá atá inniu ann, agus bíonn seónna beo acu ó am go ham.
Sa bhliain 2004, sheol Green Day a gcéad [[cheoldráma rac-cheoil]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.ebsco.com/research-starters/music/rock-operas|teideal=Rock Operas {{!}} EBSCO Research Starters|language=en|work=www.ebsco.com|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>, ''[[American Idiot]]''<ref>{{Luaigh foilseachán|title=American Idiot|url=https://open.spotify.com/album/5dN7F9DV0Qg1XRdIgW8rke|date=2004-09-21|language=en}}</ref>. Tá níos mó ná 15,000,000 cóip díolta den albam ar fud an domhain, agus na singlí móréilimh ''"[[American Idiot]]''<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Green Day - American Idiot (Live at Coachella 2025)|url=https://www.youtube.com/watch?v=sLzd5VbiPN0|date=2025-04-16|author=Green Day}}</ref>", "''[[Boulevard of Broken Dreams]]''<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Boulevard of Broken Dreams|url=https://open.spotify.com/album/2sIWM1FzNqLCccNwXuC4SA|date=2004-01-01|language=en}}</ref>" agus "''[[Wake Me Up When September Ends]]''<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Wake Me up When September Ends|url=https://open.spotify.com/track/3ZffCQKLFLUvYM59XKLbVm|date=2004-09-21|language=en}}</ref>" mar bhunús leis an albam. Sa bhliain 2009, d'eisigh Green Day ''[[21st Century Breakdown]]''<ref>{{Luaigh foilseachán|title=21st Century Breakdown|url=https://open.spotify.com/album/1AHZd3C3S8m8fFrhFxyk79|date=2009-05-15|language=en}}</ref>, an dara ceoldráma rac-cheoil ón mbanna, a bhí ina rath tráchtála eile. Idir an dá thionscadal seo, ba é Armstrong príomhamhránaí thionscadal taobh Green Day [[Foxboro Hot Tubs]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://open.spotify.com/artist/5tI0Vj2FhioY8AKtEqu9d3|teideal=Foxboro Hottubs|language=en|work=Spotify|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>, a bunaíodh sa bhliain 2007 agus a bhfuil seónna beo á ndéanamh acu ó am go ham ó shin. D'eisigh Foxboro Hot Tubs albam amháin, [[Stop Drop and Roll!!!]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://greenday.fm/|teideal=Green Day Online - Welcome To Fan Paradise|language=en-US|work=GreenDay.fm|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>, sa bhliain 2008.
== 2012 Mí-Úsáid Substaintí ==
Ar an 21 Meán Fómhair 2012, le linn léiriú Green Day ag [[Féile Cheoil iHeartRadio]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.iheart.com/music-festival/|teideal=iHeartRadio Music Festival {{!}} iHeartRadio|language=en|work=iHeartRadio Music Festival|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> i Las Vegas, tháinig fearg ar Armstrong ar an stáitse agus chuir sé isteach ar sheit an bhanna i lár a n-amhrán cáiliúil ''"[[Basket Case]]''<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Basket Case|url=https://open.spotify.com/track/6L89mwZXSOwYl76YXfX13s|date=1994-02-01|language=en}}</ref>" ó 1994. I sraith maslaí, cháin Armstrong eagraithe an imeachta as seinm an bhanna a ghiorrú, sular bhris sé a ghiotár agus rith sé den stáitse go tobann. D'eisigh an banna ráiteas ina dhiaidh sin ag gabháil leithscéil as an eachtra agus ag soiléiriú nár gearradh a seinm gearr. Tharla an eachtra díreach ceithre lá roimh eisiúint naoú halbam stiúideo Green Day, ¡Uno!<ref>{{Luaigh foilseachán|title=¡UNO!|url=https://open.spotify.com/album/6AFJIZmd1zWQDBBwHyeo9w|date=2012-09-24|language=en}}</ref>
Dhá lá i ndiaidh na heachtra ag [[Féile Cheoil iHeartRadio]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.iheart.com/music-festival/|teideal=iHeartRadio Music Festival {{!}} iHeartRadio|language=en|work=iHeartRadio Music Festival|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>, d’fhógair Green Day go raibh Armstrong ag lorg cóireála le haghaidh fadhb mí-úsáide substaintí neamhshonraithe. De réir Claudia Suarez Wright, iar-bhean chéile Tre Cool agus máthair mhac baiste Armstrong, bhí Armstrong ag ól go trom i Las Vegas roimh [[Fhéile Cheoil iHeartRadio]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.iheart.com/music-festival/|teideal=iHeartRadio Music Festival {{!}} iHeartRadio|language=en|work=iHeartRadio Music Festival|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>, tar éis thart ar bhliain amháin de mheabhairghalar.
[[Íomhá:Billie Joe Armstrong Guitar in 2010 (5).jpg|mion|Billie Joe Armstrong Performing On Stage In 2010]]
Thug Armstrong agallamh do [[Rolling Stone]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.rollingstone.com/music/music-features/billie-joe-armstrong-the-rolling-stone-interview-94267/|teideal=Billie Joe Armstrong: The Rolling Stone Interview|údar=David Fricke|dáta=2013-03-14|language=en-US|work=Rolling Stone|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> i mí an Mhárta 2013 inar dúirt sé go raibh sé "ag iarraidh éirí meabhrach ó 1997, timpeall Nimrod". Phléigh sé conas, le linn chamchuairt 21st Century Breakdown in 2009–2010, "Bhí meathlú ollmhór ar an gcamchuairt sin". Mhínigh Armstrong a andúil, go háirithe conas a mhéadaigh sé sna míonna roimh scaoileadh na n-albam ¡Uno!, ¡Dos!, agus ¡Tre! agus an taibhiú ag iHeartRadio, ag rá le linn chamchuairt samhraidh na hEorpa in 2011, "Bhí mé ar mo bhuaicphointe maidir le piollaí a thógáil ag an am sin, ag glacadh an leighis go hiomlán". Thug Armstrong sonraí faoi ghig ag Irving Plaza i Nua-Eabhrac beagán os cionn seachtaine roimh eachtra iHeartRadio, inar "Chaith sé ceithre nó cúig bheoir siar sula ndeachaigh muid ar an stáitse agus is dócha go raibh ceithre nó cúig cinn aige nuair a sheinn muid. Ansin d'ól mé mo mheáchan coirp in alcól ina dhiaidh sin. Chríochnaigh mé le póit ar an West Side Highway, i mo luí i bpáirc bheag."
== Billie Joe Armstrong LADTA+ ==
Phléigh Billie Joe Armstrong a dhéghnéasacht go poiblí in agallamh le The Advocate sa bhliain 1995. Dúirt sé, "Sílim go raibh mé i gcónaí déghnéasach. Is rud é a raibh suim agam ann i gcónaí," [https://www.tiktok.com/@bidotorg/video/7380136573494545710 de réir físeán TikTok]. Lean sé de bheith ag glacadh leis an bhféiniúlacht seo agus aithnítear é mar dheilbhín déghnéasach, de réir Hindustan Times. Meastar freisin go léiríonn an t-amhrán "Coming Clean" ón albam "Dookie" a thuras pearsanta féinfhionnachtana maidir lena ghnéasacht, [https://bi.org/en/famous/billie-joe-armstrong de réir Bi.org]
== Tagairtí ==
<references />
{{DEFAULTSORT:Armstrong, Billie Joe}}
3q6l2jtamw5dcvmbkuhgdtdnud63gva
Loch Inis Cara
0
119915
1271497
2025-06-25T15:43:01Z
Marcas.oduinn
33120
Cruthaithe ó enwiki
1271497
wikitext
text/x-wiki
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
Is [[taiscumar]] saorga é ''' Loch Inis Cara,'''<ref name=logainm /> suite ar [[An Laoi]] i g[[Contae Chorcaí]].<ref name=":0" />
== Stair
Rinneadh an taiscumar sna 1950í nuair a tógadh [[Damba Inis Cara]] ag [[Bord Soláthair an Leictreachais]]. Tosaigh na hoibre sa bhliain 1953, agus dúnadh na geataí tuile don chéad uair in 1956. Bhí an taiscumar líonta go iomlán faoi dhéanach 1957.<ref name=history />
== Tíreolaíocht ==
Tá an loch suite go formhór i [[Paróistí Sibhialta in Éirinn|bparóistí sibhialta]] [[Inis Cara]]. In aice láimhe, tá [[An Fearann]] ó dheas, agus [[Áth an Chóiste]] agus [[An Druipseach]] ó thuaidh.<ref name=esb />
== Stair an dúlra ==
I measc na n-iasc sa taiscumar in the reservoir include [[ruán]], [[róiste]], [[carbán]], [[péirse]], [[Gobio gobio|brannóg]], [[eascann]], [[liús]] agus [[bran (iasc)|bran]].<ref name=fii /><ref name=aia /><ref name=disc />
== Cúrsaí spóirt ==
Tá an tIonad Náisiúnta Rámhaíochta suite ar bhruach an taiscumair.<ref name=afloat /> Óstáiltear Craobh Náisiúnta Rámhaíochta na hÉireann agus regattanna eile ann.<ref name=rowing /> Eagraíodh ann [[Coupe de la Jeunesse]], tionól rámhaíochta na n-óg Eorpach, sna blianta 1999, 2008 agus 2018.<ref name=coupe />
== Féach freisin ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Tagairtí ==
{{reflist | refs =
<ref name=logainm>{{lua idirlín | url = https://www.logainm.ie/590.aspx | teideal = Inis Cara | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref>
<ref name=":0">{{lua idirlín | teideal = Inniscarra Lake Coarse Angling | foilsitheoir = Discover Ireland | url = http://www.discoverireland.ie/Activities-Adventure/inniscarra-lake-coarse-angling/69169 | work = www.discoverireland.ie | dátarochtana = 2016-01-01}}</ref>
<ref name=history>{{lua idirlín | url = http://www.inniscarra.org/history/History/dam.html | work = inniscarra.org | teideal = History of Inniscarra - The Inniscarra Dam | dátarochtana = 3 April 2021 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20201027233144/http://www.inniscarra.org/history/History/dam.html | archivedate = 27 October 2020 }}</ref>
<ref name=afloat>{{lua idirlín | title = Irish rowing News. rowing teideal, Regattas, Sculling & Coastal rowing | url = http://afloat.ie/watersport/rowing | work = afloat.ie | dátarochtana = 2016-01-01}}</ref>
<ref name=rowing>{{lua idirlín | url = https://www.rte.ie/sport/rowing/2018/0710/977766-inniscarra-to-host-coupe-de-la-jeunesse-rowing-regatta/ | foilsitheoir = RTÉ | work = rte.ie | teideal = Inniscarra to host Coupe de la Jeunesse rowing regatta | dáta = 10 July 2018 | dátarochtana = 3ú Aibreán 2021 | quote = The high profile regatta is one of three events [..] being held at the National Rowing Centre [..] The others include the Irish Rowing Championships }}</ref>
<ref name=coupe>{{lua idirlín | url = https://couperowing.org/past-events/ | work = couperowing.org | teideal = Coupe de la Jeunesse - Past Events | dátarochtana = 3ú Aibreán 2021 }}</ref>
<ref name=esb>{{lua idirlín | url = https://esbarchives.ie/wp-content/uploads/2016/02/generations-memories-of-the-lee-hydroelectric-scheme-county-cork.pdf | foilsitheoir = ESB | work = esbarchives.ie | teideal = Generations, Memories of the Lee Hydroelectric Scheme, County Cork | sloinne = McCarthy | ainm = Kieran | last2 = O'Donoghue | first2 = Seamus | dáta = 2008 | dátarochtana = 3ú Aibreán 2021 }}</ref>
<ref name=fii>{{lua idirlín | url=http://www.fishinginireland.info/pike/southwest/inniscarra.htm | teideal = Fishing in Ireland. An angler's guide to the best fishing in Ireland | date = 18ú Aibreán 2018 |publisher=}}</ref>
<ref name=aia>{{lua idirlín | url = http://www.activeirishangling.com/course-angling-features/cork/92-cork/244-inniscarra-lake-for-bream.html | teideal = Inniscarra Lake for bream - Active Irish Angling | údar = Dave | dátarochtana = 4ú Meán Fómhair 2022 | archive-date=28 December 2016 | archive-url = https://web.archive.org/web/20161228071416/http://www.activeirishangling.com/course-angling-features/cork/92-cork/244-inniscarra-lake-for-bream.html | url-status=dead}}</ref>
<ref name=disc>{{lua idirlín | url = http://www.discoverireland.ie/Activities-Adventure/inniscarra-lake-coarse-angling/69169 | teideal = Inniscarra Lake Coarse Angling - Discover Ireland}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Inis Cara, Loch}}
[[Catagóir:Lochanna na hÉireann]]
{{síol-tír-ie}}
dtqazur636k8e6184l6f4akt2jjchiv
1271542
1271497
2025-06-25T20:56:33Z
InternetArchiveBot
47196
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
1271542
wikitext
text/x-wiki
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
Is [[taiscumar]] saorga é ''' Loch Inis Cara,'''<ref name=logainm /> suite ar [[An Laoi]] i g[[Contae Chorcaí]].<ref name=":0" />
== Stair
Rinneadh an taiscumar sna 1950í nuair a tógadh [[Damba Inis Cara]] ag [[Bord Soláthair an Leictreachais]]. Tosaigh na hoibre sa bhliain 1953, agus dúnadh na geataí tuile don chéad uair in 1956. Bhí an taiscumar líonta go iomlán faoi dhéanach 1957.<ref name=history />
== Tíreolaíocht ==
Tá an loch suite go formhór i [[Paróistí Sibhialta in Éirinn|bparóistí sibhialta]] [[Inis Cara]]. In aice láimhe, tá [[An Fearann]] ó dheas, agus [[Áth an Chóiste]] agus [[An Druipseach]] ó thuaidh.<ref name=esb />
== Stair an dúlra ==
I measc na n-iasc sa taiscumar in the reservoir include [[ruán]], [[róiste]], [[carbán]], [[péirse]], [[Gobio gobio|brannóg]], [[eascann]], [[liús]] agus [[bran (iasc)|bran]].<ref name=fii /><ref name=aia /><ref name=disc />
== Cúrsaí spóirt ==
Tá an tIonad Náisiúnta Rámhaíochta suite ar bhruach an taiscumair.<ref name=afloat /> Óstáiltear Craobh Náisiúnta Rámhaíochta na hÉireann agus regattanna eile ann.<ref name=rowing /> Eagraíodh ann [[Coupe de la Jeunesse]], tionól rámhaíochta na n-óg Eorpach, sna blianta 1999, 2008 agus 2018.<ref name=coupe />
== Féach freisin ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Tagairtí ==
{{reflist | refs =
<ref name=logainm>{{lua idirlín | url = https://www.logainm.ie/590.aspx | teideal = Inis Cara | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref>
<ref name=":0">{{lua idirlín | teideal = Inniscarra Lake Coarse Angling | foilsitheoir = Discover Ireland | url = http://www.discoverireland.ie/Activities-Adventure/inniscarra-lake-coarse-angling/69169 | work = www.discoverireland.ie | dátarochtana = 2016-01-01}}</ref>
<ref name=history>{{lua idirlín | url = http://www.inniscarra.org/history/History/dam.html | work = inniscarra.org | teideal = History of Inniscarra - The Inniscarra Dam | dátarochtana = 3 April 2021 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20201027233144/http://www.inniscarra.org/history/History/dam.html | archivedate = 27 October 2020 }}</ref>
<ref name=afloat>{{lua idirlín | title = Irish rowing News. rowing teideal, Regattas, Sculling & Coastal rowing | url = http://afloat.ie/watersport/rowing | work = afloat.ie | dátarochtana = 2016-01-01}}</ref>
<ref name=rowing>{{lua idirlín | url = https://www.rte.ie/sport/rowing/2018/0710/977766-inniscarra-to-host-coupe-de-la-jeunesse-rowing-regatta/ | foilsitheoir = RTÉ | work = rte.ie | teideal = Inniscarra to host Coupe de la Jeunesse rowing regatta | dáta = 10 July 2018 | dátarochtana = 3ú Aibreán 2021 | quote = The high profile regatta is one of three events [..] being held at the National Rowing Centre [..] The others include the Irish Rowing Championships }}</ref>
<ref name=coupe>{{lua idirlín | url = https://couperowing.org/past-events/ | work = couperowing.org | teideal = Coupe de la Jeunesse - Past Events | dátarochtana = 3ú Aibreán 2021 }}</ref>
<ref name=esb>{{lua idirlín | url = https://esbarchives.ie/wp-content/uploads/2016/02/generations-memories-of-the-lee-hydroelectric-scheme-county-cork.pdf | foilsitheoir = ESB | work = esbarchives.ie | teideal = Generations, Memories of the Lee Hydroelectric Scheme, County Cork | sloinne = McCarthy | ainm = Kieran | last2 = O'Donoghue | first2 = Seamus | dáta = 2008 | dátarochtana = 3ú Aibreán 2021 }}</ref>
<ref name=fii>{{lua idirlín | url=http://www.fishinginireland.info/pike/southwest/inniscarra.htm | teideal = Fishing in Ireland. An angler's guide to the best fishing in Ireland | date = 18ú Aibreán 2018 |publisher=}}</ref>
<ref name=aia>{{lua idirlín | url = http://www.activeirishangling.com/course-angling-features/cork/92-cork/244-inniscarra-lake-for-bream.html | teideal = Inniscarra Lake for bream - Active Irish Angling | údar = Dave | dátarochtana = 4ú Meán Fómhair 2022 | archive-date = 28 December 2016 | archive-url = https://web.archive.org/web/20161228071416/http://www.activeirishangling.com/course-angling-features/cork/92-cork/244-inniscarra-lake-for-bream.html | url-status = dead | archivedate = 28 Nollaig 2016 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20161228071416/http://www.activeirishangling.com/course-angling-features/cork/92-cork/244-inniscarra-lake-for-bream.html }}</ref>
<ref name=disc>{{lua idirlín | url = http://www.discoverireland.ie/Activities-Adventure/inniscarra-lake-coarse-angling/69169 | teideal = Inniscarra Lake Coarse Angling - Discover Ireland}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Inis Cara, Loch}}
[[Catagóir:Lochanna na hÉireann]]
{{síol-tír-ie}}
m6xga2yxqylc8i5p6tq58w465idputx
Loch an Chrainn Chrín
0
119916
1271503
2025-06-25T16:11:35Z
Marcas.oduinn
33120
Cruthaithe ó enwiki (síol)
1271503
wikitext
text/x-wiki
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
Is loch [[fionnuisce]] é ''' Loch an Chrainn Chrín'''<ref name=logainm/><ref name=EPA/> suite gar de [[Loch Con]], [[Contae Mhaigh Eo]].
== Tíreolaíocht ==
Tá Loch an Chrainn Chrín measures about {{convert|2|km|1|abbr=on}} ar fad agus {{convert|1|km|1|abbr=on}} ar leithead. Tá an loch tuairim is {{convert|15|km|0|abbr=on}} taobh ó thuaidh de {{h|Caisleán an Bharraigh}} agus {{convert|5|km|0|abbr=on}} taobh thiar de {{h|Pontún}}.
== Stair an dúlra ==
I measc na n-iasc i Loch an Chrainn Chrín, tá [[liús]].<ref name=IFI/>
== Féach freisin ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Tagairtí ==
{{reflist | refs =
<ref name="logainm">{{lua idirlín | url = http://www.logainm.ie/ga/1414758 | teideal = Loch an Chrainn Chrín | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 31ú Nollaig 2015 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref>
<ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=18 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 12 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)] | access-date = 11 October 2022}}</ref>
<ref name=IFI>{{lua idirlín | url = http://fishinginireland.info/coarse/northwest.htm | teideal = Coarse fishing in Mayo and Sligo | foilsitheoir = [[Iascach Intíre Éireann]] | dátarochtana = 31ú Nollaig 2015}}
</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Crainn Chrín, Loch an}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae Mhaigh Eo]]
{{síol-tír-ie}}
8ta4qubxytqas81ngwbp46kswdbbvsh
Loch an Rois
0
119917
1271508
2025-06-25T17:18:41Z
Marcas.oduinn
33120
Cruthaithe ó enwiki (síol?)
1271508
wikitext
text/x-wiki
Is loch [[fionnuisce]] é ''' Loch an Rois,'''<ref name=logainm/><ref name=EPA/> cuid d'abhantrach [[Loch Coirib]] i g[[Contae na Gaillimhe]].
== Tíreolaíocht ==
Tá Loch an Rois {{convert|3|km|1|abbr=on}} ar fad agus {{convert|1|km|1|abbr=on}} ar leithead. Tá sé tuairim is {{convert|15|km|0|abbr=on}} siar ó thuaidh de chathair na [[Gaillimh]]e, gar de {{h|Maigh Cuilinn}}.
== Stair an dúlra ==
I measc na n-iasc i Loch an Rois, tá [[péirse]], [[róiste]], [[bran (iasc)|bran]], [[liús]] agus [[eascann]] atá i mbaol criticiúil.<ref name=IFI/> Tá an loch lastigh den [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] Loch agus Choill Rois.<ref name=NPWS/>
== Féach freisin ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Tagairtí ==
{{reflist | refs =
<ref name=logainm>{{lua idirlín | url = http://www.logainm.ie/ga/1411020 | teideal = Loch an Rois | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 28ú Nollaig 2015 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref>
<ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=19 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 13 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | access-date = 12 October 2022}}</ref>
<ref name=IFI>{{lua idirlín | url = http://wfdfish.ie/wp-content/uploads/2011/11/Ross_report_2013.pdf | teideal = Sampling Fish for the Water Framework Directive – Ross Lake | foilsitheoir = [[Iascach Intíre Éireann]] | dáta = Lúnasa 2013 | dátarochtana = 28ú Nollaig 2015}}</ref>
<ref name=NPWS>{{lua idirlín | url = http://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY001312.pdf | teideal = Ross Lake and Woods SAC | foilsitheoir = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | dátarochtana = 28ú Nollaig 2015}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Rois, Loch an}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae na Gaillimhe]]
pi9yjbk9uz8go1g0o8phhjl8uroih3b
1271509
1271508
2025-06-25T17:19:15Z
Marcas.oduinn
33120
+WD
1271509
wikitext
text/x-wiki
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
Is loch [[fionnuisce]] é ''' Loch an Rois,'''<ref name=logainm/><ref name=EPA/> cuid d'abhantrach [[Loch Coirib]] i g[[Contae na Gaillimhe]].
== Tíreolaíocht ==
Tá Loch an Rois {{convert|3|km|1|abbr=on}} ar fad agus {{convert|1|km|1|abbr=on}} ar leithead. Tá sé tuairim is {{convert|15|km|0|abbr=on}} siar ó thuaidh de chathair na [[Gaillimh]]e, gar de {{h|Maigh Cuilinn}}.
== Stair an dúlra ==
I measc na n-iasc i Loch an Rois, tá [[péirse]], [[róiste]], [[bran (iasc)|bran]], [[liús]] agus [[eascann]] atá i mbaol criticiúil.<ref name=IFI/> Tá an loch lastigh den [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] Loch agus Choill Rois.<ref name=NPWS/>
== Féach freisin ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Tagairtí ==
{{reflist | refs =
<ref name=logainm>{{lua idirlín | url = http://www.logainm.ie/ga/1411020 | teideal = Loch an Rois | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 28ú Nollaig 2015 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref>
<ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=19 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 13 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | access-date = 12 October 2022}}</ref>
<ref name=IFI>{{lua idirlín | url = http://wfdfish.ie/wp-content/uploads/2011/11/Ross_report_2013.pdf | teideal = Sampling Fish for the Water Framework Directive – Ross Lake | foilsitheoir = [[Iascach Intíre Éireann]] | dáta = Lúnasa 2013 | dátarochtana = 28ú Nollaig 2015}}</ref>
<ref name=NPWS>{{lua idirlín | url = http://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY001312.pdf | teideal = Ross Lake and Woods SAC | foilsitheoir = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | dátarochtana = 28ú Nollaig 2015}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Rois, Loch an}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae na Gaillimhe]]
k58brn6w61tglm81by4fs8ml0izjgba
Loch na Cuinge Uachtarach
0
119918
1271524
2025-06-25T19:46:37Z
Marcas.oduinn
33120
Cruthaithe ó enwiki
1271524
wikitext
text/x-wiki
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
Tá ''' Loch na Cuinge Uachtarach'''<ref name=logainm /><ref name=EPA /> suite i n[[Gaoth Dobhair]], [[Contae Dhún na nGall]].<ref name=discovery /><ref name=mckay /> Tá an loch suite idir [[Loch Dhún Lúiche]] agus Loch na Cuinge Íochtarach, a ritheann abhainn ins [[An Chláidigh]] isteach.<ref name=discovery /><ref name=4x4sb />
== Fiadhúlra ==
I measc na n-iasc i Loch na Cuinge, tá [[breac geal]] agus [[bradán]].<ref name=di /><ref name=myfishmaps />
Tá an loch lastigh de [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]].<ref name=npws />
== Féach freisin ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Tagairtí ==
{{reflist| refs =
<ref name=logainm>{{lua idirlín | url = http://www.logainm.ie/ga/1396517 | teideal = Loch na Cuinge Uachtarach | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 6ú Lúnasa 2023 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref>
<ref name=EPA>{{lua idirlín | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=18 | teideal = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | dáta = 2006 | leathanaigh = 12 | foilsitheoir = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | dátarochtana = 17ú Lúnasa 2022 | url-status = live | archive-url = https://web.archive.org/web/20220726141316/https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf | archive-date = 26ú Iúil 2022}}</ref>
<ref name=npws>{{lua idirlín | url=http://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/conservation_objectives/CO000140.pdf | teideal = Fawnboy Bog/Lough Nacung SAC 000140 | dáta = 2016 | work = Conservation Objectives Series | issn = 2009-4086 | foilsitheoir = [[An tSeirbhís Páirceanna Náisiúnta agus Fiadhúlra]]}}</ref>
<ref name=discovery>''Discovery Series,'' Bileog 1 (Ceathrú Eagrán). [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]] (SOÉ), [[Baile Átha Cliath]], 2012.</ref>
<ref name=mckay>Patrick McKay, ''A Dictionary of Ulster Place-Names'', l. 101. The Institute of Irish Studies, [[Ollscoil na Banríona, Béal Feirste|Ollscoil na Banríona]], Béal Feirste, 1999.</ref>
<ref name=4x4sb>{{lua idirlín | url = http://www.4x4sb.com/kayaking/co-donegal-irl/184-lough-nacung-upper-irl | teideal = Lough Nacung Upper (IRL) | údar = Administrator | dátarochtana = 2015-12-29 | archive-url = https://web.archive.org/web/20160304090822/http://www.4x4sb.com/kayaking/co-donegal-irl/184-lough-nacung-upper-irl|archive-date=2016-03-04 | url-status = dead}}</ref>
<ref name=di>{{lua idirlín | url = http://www.discoverireland.ie/Activities-Adventure/lough-nacung-lough-lacung-upper-and-dunlewy-lake/50025 | teideal = Lough Nacung – Discover Ireland | dátarochtana = 29ú Nollaig 2015 | archive-date = 5ú Márta 2016 | archive-url = https://web.archive.org/web/20160305025819/http://www.discoverireland.ie/Activities-Adventure/lough-nacung-lough-lacung-upper-and-dunlewy-lake/50025 | url-status = dead}}</ref>
<ref name=myfishmaps>{{lua idirlín | url = http://www.myfishmaps.com/intl-fishing-maps/Ireland/fishing-Water_Locations/Lake/Donegal/Lough_Nacung_Upper/ | teideal = Lough Nacung Upper, Donegal - MyFishMaps.com}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Cuinge Uachtarach, Loch na}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae Dhún na nGall]]
i0rwagpd7ylo9p7ymy6x0z0j9t6vug8
Catagóir:Asarlaíocht (osnádúrtha)
14
119919
1271527
2025-06-25T20:21:57Z
TGcoa
21229
Leathanach cruthaithe le '[[Catagóir:Antraipeolaíocht chultúrtha]] [[Catagóir:Paranormáltacht]] [[Catagóir:Piseoga]]'
1271527
wikitext
text/x-wiki
[[Catagóir:Antraipeolaíocht chultúrtha]]
[[Catagóir:Paranormáltacht]]
[[Catagóir:Piseoga]]
bw45li3fp8ces3ytydjlsx49jiblxb8
Catagóir:Antraipeolaíocht chultúrtha
14
119920
1271528
2025-06-25T20:24:38Z
TGcoa
21229
Leathanach cruthaithe le '[[Catagóir:Antraipeolaíocht]] [[Catagóir:Cultúr]]'
1271528
wikitext
text/x-wiki
[[Catagóir:Antraipeolaíocht]]
[[Catagóir:Cultúr]]
bb0as4yvsnknp67mj81oabp35b7l0i8
Weezer (Albam Gorm)
0
119921
1271533
2025-06-25T20:28:00Z
Conradder
34685
Leathanach cruthaithe le '{{WD Bosca Sonraí Albam}} Is é '''Weezer''' an chéad albam de chuid Weezer, ach '''An tAlbam Gorm''' a thugtar air fosta. Eisíodh ar 10 Bealtaine 1994 é le ''[[DGC Records]]''. Ba e [[Ric Ocasek]] an léiritheoir. == Traicliosta == Gach amhrán le [[Rivers Cuomo]], ach amháin iad le nótaí. # "My Name Is Jonas" (Cuomo, [[Patrick Wilson]], [[Jason Cropper]]) - 3:23 # "No One Else" - 3:14 # "The World Has Turned and Left Me Here" (Cuomo, Wilson) - 4:26 #...'
1271533
wikitext
text/x-wiki
{{WD Bosca Sonraí Albam}}
Is é '''Weezer''' an chéad albam de chuid Weezer, ach '''An tAlbam Gorm''' a thugtar air fosta. Eisíodh ar 10 Bealtaine 1994 é le ''[[DGC Records]]''. Ba e [[Ric Ocasek]] an léiritheoir.
== Traicliosta ==
Gach amhrán le [[Rivers Cuomo]], ach amháin iad le nótaí.
# "My Name Is Jonas" (Cuomo, [[Patrick Wilson]], [[Jason Cropper]]) - 3:23
# "No One Else" - 3:14
# "The World Has Turned and Left Me Here" (Cuomo, Wilson) - 4:26
# "Buddy Holly" - 2:40
# "Undone – The Sweater Song" - 5:05
# "Surf Wax America" (Cuomo, Wilson) - 3:04
# "Say It Ain't So" - 4:18
# "In the Garage" - 3:56
# "Holiday" - 3:26
# "Only in Dreams" - 8:03
== Tagairtí ==
{{Reflist}}
[[Catagóir:Albaim a eisíodh in 1994]]
lcowvvt2jgvurqrt6r3gfa5lv5h9ci4
Catagóir:Paranormáltacht
14
119922
1271534
2025-06-25T20:29:35Z
TGcoa
21229
Leathanach cruthaithe le '[[Catagóir:Paraishíceolaíocht]] [[Catagóir:Asarlaíocht (osnádúrtha)]] [[Catagóir:Asarlaíocht]]'
1271534
wikitext
text/x-wiki
[[Catagóir:Paraishíceolaíocht]]
[[Catagóir:Asarlaíocht (osnádúrtha)]]
[[Catagóir:Asarlaíocht]]
ksfbkvb3xpncjw5x7n85ixzn0n4i6tn
1271535
1271534
2025-06-25T20:29:49Z
TGcoa
21229
1271535
wikitext
text/x-wiki
[[Catagóir:Paraishíceolaíocht]]
[[Catagóir:Asarlaíocht (osnádúrtha)]]
[[Catagóir:Asarlaíocht]]
[[Catagóir:Bréageolaíocht]]
phlh8cby28b89opqwxc16ebdftiaa2y
Catagóir:Paraishíceolaíocht
14
119923
1271536
2025-06-25T20:30:07Z
TGcoa
21229
Leathanach cruthaithe le '[[Catagóir:Síceolaíocht]]'
1271536
wikitext
text/x-wiki
[[Catagóir:Síceolaíocht]]
fy687xop7nr50izolpyw210h0rje1ie
Loch Beara
0
119924
1271539
2025-06-25T20:38:10Z
Marcas.oduinn
33120
Cruthaithe ó enwiki (síol?)
1271539
wikitext
text/x-wiki
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
Is loch [[fionnuisce]] é ''' Loch Beara'''<ref name=logainm/><ref name=EPA/> suite i dtuaisceart {{h|Chontae Dhún na nGall}} sa ghleann feadh éasc-chrios Ghaoth Beara.
== Tíreolaíocht ==
Tá Loch Beara suite tuairim is {{convert|30|km|0}} taobh thiar de [[Leitir Ceanainn]], díreach lasmuigh den choirnéal thiar theas {{h|Páirc Náisiúnta Ghleann Bheatha}}.<ref name=IFI/> Tá sé tuairim is {{convert|1.5|km|1|abbr=on}} ar fad agus {{convert|1|km|1|abbr=on}} ar leithead.
== Hidreolaíocht ==
Soláthraítear Loch Beara go formhór ag Abhainn Bheara a shreabhann isteach taobh ó thuaidh. Ritheann an loch amach ó dheas insan Abhainn Ghaoth Beara isteach. Tá an loch [[Innéacs Staide Trófach|olagatrófach]].<ref name=NPWS/>
== Stair an dúlra ==
I measc na n-iasc i Loch Beara, tá [[breac donn]], [[bradán]] agus [[eascann]] atá i mbaol criticiúil.<ref name=IFI/> Tá an loch lastigh den [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] Phortach Chlochar na nGabhar agus Pháirc Náisiúnta Ghleann Bheatha, which also includes [[Loch Ghleann Bheatha]].<ref name=NPWS/>
== Féach freisin ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Tagairtí ==
{{reflist | refs =
<ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=16 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 10 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | access-date = 11 October 2022}}</ref>
<ref name=IFI>{{lua idirlín | url = http://wfdfish.ie/wp-content/uploads/2011/11/Barra_report_2014.pdf | teideal = Water Framework Directive Fish Stock Survey of Lough Barra | foilsitheoir = Inland Fisheries Ireland | dáta = July 2014 | dátarochtana = 3 February 2016}}</ref>
<ref name=logainm>{{lua idirlín | url = http://www.logainm.ie/ga/1166331 | teideal = Loch Beara | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 3ú Feabhra 2016 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref>
<ref name=NPWS>{{lua idirlín | url = http://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY002047.pdf | teideal = Cloghernagore Bog and Glenveagh National Park SAC | foilsitheoir = [[An tSeirbhís Páirceanna Náisiúnta agus Fiadhúlra]] | dátarochtana = 3ú Feabhra 2016}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Beara, Loch}}
[[Catagóir: Lochanna Chontae Dhún na nGall]]
3o47llsvyg1bxqipxip7w9z0o5kiasn
Loch Bhéal Trá
0
119925
1271545
2025-06-25T21:03:00Z
Marcas.oduinn
33120
Cruthaithe ó enwiki (síol?)
1271545
wikitext
text/x-wiki
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
Tá ''' Loch Bhéal Trá'''<ref name=logainm /> suite i g[[Contae Mhaigh Eo]].
== Tíreolaíocht ==
Tá Loch Bhéal Trá suite i gceantar sléibhtiúil, taobh thiar de [[An Chruach Mhaol|Chruach Mhaol]] agus raibh suite ó thuaidh de {{h|Baile Uí Fhiacháin}}.
== Fiadhúlra ==
I measc na n-iasc i Loch Bhéal Trá, tá [[bradán]] agus [[breac geal]].
<ref name=loughbeltra />
== Féach freisin ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Tagairtí ==
{{reflist | refs =
<ref name="logainm">{{lua idirlín | url = http://www.logainm.ie/ga/114036 | teideal = Loch Bhéal Trá | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref>
<ref name=loughbeltra>{{lua idirlín | url = http://www.loughbeltra.com/ | teideal = Lough Beltra, Fishing Ireland | work = loughbeltra.com}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Béal Trá, Loch}}
[[Catagóir: Lochanna Chontae Mhaigh Eo]]
a1tn4voouiwllhy3kl2tlk3neqwhigy
1271608
1271545
2025-06-26T09:26:21Z
Marcas.oduinn
33120
/* Tagairtí */DEFAULTSORT
1271608
wikitext
text/x-wiki
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
Tá ''' Loch Bhéal Trá'''<ref name=logainm /> suite i g[[Contae Mhaigh Eo]].
== Tíreolaíocht ==
Tá Loch Bhéal Trá suite i gceantar sléibhtiúil, taobh thiar de [[An Chruach Mhaol|Chruach Mhaol]] agus raibh suite ó thuaidh de {{h|Baile Uí Fhiacháin}}.
== Fiadhúlra ==
I measc na n-iasc i Loch Bhéal Trá, tá [[bradán]] agus [[breac geal]].
<ref name=loughbeltra />
== Féach freisin ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Tagairtí ==
{{reflist | refs =
<ref name="logainm">{{lua idirlín | url = http://www.logainm.ie/ga/114036 | teideal = Loch Bhéal Trá | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref>
<ref name=loughbeltra>{{lua idirlín | url = http://www.loughbeltra.com/ | teideal = Lough Beltra, Fishing Ireland | work = loughbeltra.com}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Beal Tra, Loch}}
[[Catagóir: Lochanna Chontae Mhaigh Eo]]
0siww8hcsu5myugiqaapzz2t852xidk
Nicholas Carolan
0
119926
1271553
2025-06-25T23:19:34Z
TGcoa
21229
Leathanach cruthaithe le '{{WD Bosca Sonraí Duine}} Ceol-eolaí agus béaloideasóir is ea '''Nicholas Carolan''', a bhunaigh [[Taisce Cheol Dúchais Éireann]].<ref>TCDÉ nó i mBéarla'', Irish Traditional Music Archive (ITMA)''</ref> Is ann atá an bailiúchán ilmheán is mó de cheol traidisiúnta na hÉireann, an cartlann cheoil traidisiúnta is mó dá leithéid ar domhan. Is fearr aithne ar Carolan mar gheall ar an sraithchlár cartlainne atá ar RTÉ le fada, ''Come West along...'
1271553
wikitext
text/x-wiki
{{WD Bosca Sonraí Duine}}
Ceol-eolaí agus béaloideasóir is ea '''Nicholas Carolan''', a bhunaigh [[Taisce Cheol Dúchais Éireann]].<ref>TCDÉ nó i mBéarla'', Irish Traditional Music Archive (ITMA)''</ref> Is ann atá an bailiúchán ilmheán is mó de cheol traidisiúnta na hÉireann, an cartlann cheoil traidisiúnta is mó dá leithéid ar domhan.
Is fearr aithne ar Carolan mar gheall ar an sraithchlár cartlainne atá ar RTÉ le fada, ''Come West along the Road'' agus ''Siar an Bóthar'' ar TG4, agus mar gheall ar a chuid léachtaí poiblí. Tá neart leabhar agus alt scolártha foilsithe aige faoi cheol traidisiúnta na hÉireann.
== Saol ==
Rugadh Carolan i n[[Droichead Átha]], Co. Lú. Bhí a shinsear sáite sa cheol ina gceantair dhúchais, Contae Lú agus tuaisceart Chontae na Mí, Gráinseach Gaoithe. “Sheinneadh mo sheanathair agus cuid de m’uncailí ar an mileoidin. Damhsóir céime a bhí i m’athair féin a bhíodh ar an ardán mar dhamhsóir taispeántais. Amhránaí ab ea mo mháthair, a raibh gaol i bhfad amach aici le Mary Anne Carolan. “Níor cheoltóirí móra iad ach daoine a raibh an ceol mar chuid thábhachtach dá saol.”
Bhain Carolan post amach mar leas-phríomhoide i g[[Coláiste Eoin]] i mBaile Átha Cliath. Bhí 1,000 páiste ann – ach ní raibh an ceol ar an churaclam.
Bhí Carolan ina Rúnaí ar an ''Folk Music Society of Ireland'' idir 1977 agus 1992, agus mhúin sé ceol traidisiúnta i gColáiste na Tríonóide, Baile Átha Cliath idir 1985–1998. Bhunaigh sé an TCDÉ i 1987 in éineacht le Harry Bradshaw, fear RTÉ. Tháinig an bheirt ar sheantaifeadtaí le linn dóibh bheith ag obair ar shraith raidió de chuid RTÉ. Chuir siad an smaoineamh an TCDÉ a bhunú faoi bhráid na Comhairle Ealaíon in 1987, ach ó Chomhairle Ealaíon an tuaiscirt a fuair siad tacaíocht ar dtús. <ref>{{Lua idirlín|url=https://www.itma.ie/about/|teideal=ITMA — About|language=en-US|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> <ref>{{Lua idirlín|url=http://www.beo.ie/alt-nicholas-carolan.aspx|teideal=Nicholas Carolan|údar=Robert McMillen|dáta=Eanair 2007|language=ga-IE|work=Beo!|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Bhí Carolan ina Stiúrthóir ó 1987 go 2015, tréimhse 28 bliain.
Bhronn [[Ollscoil na Gaillimhe]] Céim Dhochtúireachta sa Litríocht ar Carolan sa bhliain 2007.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.universityofgalway.ie/about-us/news-and-events/news-archive/2007/june2007/ceimeanna-oinigh-bronnta-ag-oe-gaillimh-ar-sheisear-den-scoth.html|teideal=June 2007 - University of Galway|work=www.universityofgalway.ie|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>
== Féach freisin ==
* [[Taisce Cheol Dúchais Éireann]]
== Tagairtí ==
{{reflist}}{{DEFAULTSORT:Carolan, Nicholas}}
[[Catagóir:Gaeilgeoirí]]
[[Catagóir:Taisce Cheol Dúchais Éireann]]
[[Catagóir:Daoine as Contae Lú]]
[[Catagóir:Taighdeoirí Éireannacha]]
[[Catagóir:Béaloideasóirí Éireannacha]]
[[Catagóir:Ceoleolaithe]]
[[Catagóir:Ceol traidisiúnta na hÉireann]]
[[Catagóir:Alumni COBÁC]]
[[Catagóir:Múinteoirí Éireannacha]]
7b9csmjhzo6g4g6gjejxy38csdb6k14
1271554
1271553
2025-06-25T23:20:36Z
TGcoa
21229
1271554
wikitext
text/x-wiki
{{WD Bosca Sonraí Duine}}
[[Íomhá:Nicholas Carolan-Irish Traditional Music Archive-364-0045-hinnerk-ruemenapf.jpg|mion|Nicholas Carolan in 2014]]
Ceol-eolaí agus béaloideasóir is ea '''Nicholas Carolan''', a bhunaigh [[Taisce Cheol Dúchais Éireann]].<ref>TCDÉ nó i mBéarla'', Irish Traditional Music Archive (ITMA)''</ref> Is ann atá an bailiúchán ilmheán is mó de cheol traidisiúnta na hÉireann, an cartlann cheoil traidisiúnta is mó dá leithéid ar domhan.
Is fearr aithne ar Carolan mar gheall ar an sraithchlár cartlainne atá ar RTÉ le fada, ''Come West along the Road'' agus ''Siar an Bóthar'' ar TG4, agus mar gheall ar a chuid léachtaí poiblí. Tá neart leabhar agus alt scolártha foilsithe aige faoi cheol traidisiúnta na hÉireann.
== Saol ==
Rugadh Carolan i n[[Droichead Átha]], Co. Lú. Bhí a shinsear sáite sa cheol ina gceantair dhúchais, Contae Lú agus tuaisceart Chontae na Mí, Gráinseach Gaoithe. “Sheinneadh mo sheanathair agus cuid de m’uncailí ar an mileoidin. Damhsóir céime a bhí i m’athair féin a bhíodh ar an ardán mar dhamhsóir taispeántais. Amhránaí ab ea mo mháthair, a raibh gaol i bhfad amach aici le Mary Anne Carolan. “Níor cheoltóirí móra iad ach daoine a raibh an ceol mar chuid thábhachtach dá saol.”
Bhain Carolan post amach mar leas-phríomhoide i g[[Coláiste Eoin]] i mBaile Átha Cliath. Bhí 1,000 páiste ann – ach ní raibh an ceol ar an churaclam.
Bhí Carolan ina Rúnaí ar an ''Folk Music Society of Ireland'' idir 1977 agus 1992, agus mhúin sé ceol traidisiúnta i gColáiste na Tríonóide, Baile Átha Cliath idir 1985–1998. Bhunaigh sé an TCDÉ i 1987 in éineacht le Harry Bradshaw, fear RTÉ. Tháinig an bheirt ar sheantaifeadtaí le linn dóibh bheith ag obair ar shraith raidió de chuid RTÉ. Chuir siad an smaoineamh an TCDÉ a bhunú faoi bhráid na Comhairle Ealaíon in 1987, ach ó Chomhairle Ealaíon an tuaiscirt a fuair siad tacaíocht ar dtús. <ref>{{Lua idirlín|url=https://www.itma.ie/about/|teideal=ITMA — About|language=en-US|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> <ref>{{Lua idirlín|url=http://www.beo.ie/alt-nicholas-carolan.aspx|teideal=Nicholas Carolan|údar=Robert McMillen|dáta=Eanair 2007|language=ga-IE|work=Beo!|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Bhí Carolan ina Stiúrthóir ó 1987 go 2015, tréimhse 28 bliain.
Bhronn [[Ollscoil na Gaillimhe]] Céim Dhochtúireachta sa Litríocht ar Carolan sa bhliain 2007.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.universityofgalway.ie/about-us/news-and-events/news-archive/2007/june2007/ceimeanna-oinigh-bronnta-ag-oe-gaillimh-ar-sheisear-den-scoth.html|teideal=June 2007 - University of Galway|work=www.universityofgalway.ie|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>
== Féach freisin ==
* [[Taisce Cheol Dúchais Éireann]]
== Tagairtí ==
{{reflist}}{{DEFAULTSORT:Carolan, Nicholas}}
[[Catagóir:Gaeilgeoirí]]
[[Catagóir:Taisce Cheol Dúchais Éireann]]
[[Catagóir:Daoine as Contae Lú]]
[[Catagóir:Taighdeoirí Éireannacha]]
[[Catagóir:Béaloideasóirí Éireannacha]]
[[Catagóir:Ceoleolaithe]]
[[Catagóir:Ceol traidisiúnta na hÉireann]]
[[Catagóir:Alumni COBÁC]]
[[Catagóir:Múinteoirí Éireannacha]]
r2042q596ll65owg5h4ey1fhzsjjfg8
1271555
1271554
2025-06-25T23:21:31Z
TGcoa
21229
1271555
wikitext
text/x-wiki
{{WD Bosca Sonraí Duine}}
[[Íomhá:Nicholas Carolan-Irish Traditional Music Archive-364-0045-hinnerk-ruemenapf.jpg|mion|Nicholas Carolan in 2014]]
Ceol-eolaí agus béaloideasóir is ea '''Nicholas Carolan''', a bhunaigh [[Taisce Cheol Dúchais Éireann]].<ref>TCDÉ nó i mBéarla'', Irish Traditional Music Archive (ITMA)''</ref> Is ann atá an bailiúchán ilmheán is mó de cheol traidisiúnta na hÉireann, an cartlann cheoil traidisiúnta is mó dá leithéid ar domhan.
Is fearr aithne ar Carolan mar gheall ar an sraithchlár cartlainne atá ar RTÉ le fada, ''Come West along the Road'' agus ''Siar an Bóthar'' ar TG4, agus mar gheall ar a chuid léachtaí poiblí. Tá neart leabhar agus alt scolártha foilsithe aige faoi cheol traidisiúnta na hÉireann.
== Saol ==
Rugadh Carolan i n[[Droichead Átha]], Co. Lú. Bhí a shinsear sáite sa cheol ina gceantair dhúchais, Contae Lú agus tuaisceart Chontae na Mí, Gráinseach Gaoithe. “Sheinneadh mo sheanathair agus cuid de m’uncailí ar an mileoidin. Damhsóir céime a bhí i m’athair féin a bhíodh ar an ardán mar dhamhsóir taispeántais. Amhránaí ab ea mo mháthair, a raibh gaol i bhfad amach aici le Mary Anne Carolan. “Níor cheoltóirí móra iad ach daoine a raibh an ceol mar chuid thábhachtach dá saol.”<ref name=":0" />
Bhain Carolan post amach mar leas-phríomhoide i g[[Coláiste Eoin]] i mBaile Átha Cliath. Bhí 1,000 páiste ann – ach ní raibh an ceol ar an churaclam.
Bhí Carolan ina Rúnaí ar an ''Folk Music Society of Ireland'' idir 1977 agus 1992, agus mhúin sé ceol traidisiúnta i gColáiste na Tríonóide, Baile Átha Cliath idir 1985–1998. Bhunaigh sé an TCDÉ i 1987 in éineacht le Harry Bradshaw, fear RTÉ. Tháinig an bheirt ar sheantaifeadtaí le linn dóibh bheith ag obair ar shraith raidió de chuid RTÉ. Chuir siad an smaoineamh an TCDÉ a bhunú faoi bhráid na Comhairle Ealaíon in 1987, ach ó Chomhairle Ealaíon an tuaiscirt a fuair siad tacaíocht ar dtús. <ref>{{Lua idirlín|url=https://www.itma.ie/about/|teideal=ITMA — About|language=en-US|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> <ref name=":0">{{Lua idirlín|url=http://www.beo.ie/alt-nicholas-carolan.aspx|teideal=Nicholas Carolan|údar=Robert McMillen|dáta=Eanair 2007|language=ga-IE|work=Beo!|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Bhí Carolan ina Stiúrthóir ó 1987 go 2015, tréimhse 28 bliain.
Bhronn [[Ollscoil na Gaillimhe]] Céim Dhochtúireachta sa Litríocht ar Carolan sa bhliain 2007.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.universityofgalway.ie/about-us/news-and-events/news-archive/2007/june2007/ceimeanna-oinigh-bronnta-ag-oe-gaillimh-ar-sheisear-den-scoth.html|teideal=June 2007 - University of Galway|work=www.universityofgalway.ie|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>
== Féach freisin ==
* [[Taisce Cheol Dúchais Éireann]]
== Tagairtí ==
{{reflist}}{{DEFAULTSORT:Carolan, Nicholas}}
[[Catagóir:Gaeilgeoirí]]
[[Catagóir:Taisce Cheol Dúchais Éireann]]
[[Catagóir:Daoine as Contae Lú]]
[[Catagóir:Taighdeoirí Éireannacha]]
[[Catagóir:Béaloideasóirí Éireannacha]]
[[Catagóir:Ceoleolaithe]]
[[Catagóir:Ceol traidisiúnta na hÉireann]]
[[Catagóir:Alumni COBÁC]]
[[Catagóir:Múinteoirí Éireannacha]]
3zqfpu81pqkw233jd8ox1u7xpsqgv2g
1271556
1271555
2025-06-25T23:29:44Z
TGcoa
21229
/* Saol */
1271556
wikitext
text/x-wiki
{{WD Bosca Sonraí Duine}}
[[Íomhá:Nicholas Carolan-Irish Traditional Music Archive-364-0045-hinnerk-ruemenapf.jpg|mion|Nicholas Carolan in 2014]]
Ceol-eolaí agus béaloideasóir is ea '''Nicholas Carolan''', a bhunaigh [[Taisce Cheol Dúchais Éireann]].<ref>TCDÉ nó i mBéarla'', Irish Traditional Music Archive (ITMA)''</ref> Is ann atá an bailiúchán ilmheán is mó de cheol traidisiúnta na hÉireann, an cartlann cheoil traidisiúnta is mó dá leithéid ar domhan.
Is fearr aithne ar Carolan mar gheall ar an sraithchlár cartlainne atá ar RTÉ le fada, ''Come West along the Road'' agus ''Siar an Bóthar'' ar TG4, agus mar gheall ar a chuid léachtaí poiblí. Tá neart leabhar agus alt scolártha foilsithe aige faoi cheol traidisiúnta na hÉireann.
== Saol ==
Rugadh Carolan i n[[Droichead Átha]], Co. Lú. Bhí a shinsear sáite sa cheol ina gceantair dhúchais, Contae Lú agus tuaisceart Chontae na Mí, Gráinseach Gaoithe. “Sheinneadh mo sheanathair agus cuid de m’uncailí ar an mileoidin. Damhsóir céime a bhí i m’athair féin a bhíodh ar an ardán mar dhamhsóir taispeántais. Amhránaí ab ea mo mháthair, a raibh gaol i bhfad amach aici le Mary Anne Carolan. “Níor cheoltóirí móra iad ach daoine a raibh an ceol mar chuid thábhachtach dá saol.”<ref name=":0" />
Bhain Carolan post amach mar leas-phríomhoide sna 1970idí i mBaile Átha Cliath. Bhí 1,000 páiste ann – ach ní raibh an ceol ar an churaclam.
Bhí Carolan ina Rúnaí ar an ''Folk Music Society of Ireland'' idir 1977 agus 1992, agus mhúin sé ceol traidisiúnta i gColáiste na Tríonóide, Baile Átha Cliath idir 1985–1998. Bhunaigh sé an TCDÉ i 1987 in éineacht le Harry Bradshaw, fear RTÉ. Tháinig an bheirt ar sheantaifeadtaí le linn dóibh bheith ag obair ar shraith raidió de chuid RTÉ. Chuir siad an smaoineamh an TCDÉ a bhunú faoi bhráid na Comhairle Ealaíon in 1987, ach ó Chomhairle Ealaíon an tuaiscirt a fuair siad tacaíocht ar dtús. <ref>{{Lua idirlín|url=https://www.itma.ie/about/|teideal=ITMA — About|language=en-US|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> <ref name=":0">{{Lua idirlín|url=http://www.beo.ie/alt-nicholas-carolan.aspx|teideal=Nicholas Carolan|údar=Robert McMillen|dáta=Eanair 2007|language=ga-IE|work=Beo!|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Bhí Carolan ina Stiúrthóir ó 1987 go 2015, tréimhse 28 bliain.
Bhronn [[Ollscoil na Gaillimhe]] Céim Dhochtúireachta sa Litríocht ar Carolan sa bhliain 2007.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.universityofgalway.ie/about-us/news-and-events/news-archive/2007/june2007/ceimeanna-oinigh-bronnta-ag-oe-gaillimh-ar-sheisear-den-scoth.html|teideal=June 2007 - University of Galway|work=www.universityofgalway.ie|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>
== Féach freisin ==
* [[Taisce Cheol Dúchais Éireann]]
== Tagairtí ==
{{reflist}}{{DEFAULTSORT:Carolan, Nicholas}}
[[Catagóir:Gaeilgeoirí]]
[[Catagóir:Taisce Cheol Dúchais Éireann]]
[[Catagóir:Daoine as Contae Lú]]
[[Catagóir:Taighdeoirí Éireannacha]]
[[Catagóir:Béaloideasóirí Éireannacha]]
[[Catagóir:Ceoleolaithe]]
[[Catagóir:Ceol traidisiúnta na hÉireann]]
[[Catagóir:Alumni COBÁC]]
[[Catagóir:Múinteoirí Éireannacha]]
9r8j9mqaf8bw7juuj6flg7tw6tgwloi
Colmán Ardbhó
0
119927
1271557
2025-06-26T03:56:45Z
HelloIAmLucas
67546
Created by translating the page "[[:en:Special:Redirect/revision/1297429415|Colman of Ardboe]]"
1271557
wikitext
text/x-wiki
{{Short description|Naomh Éireannach agus aba ón 6ú–7ú haois}} {{Use dmy dates|date=Meitheamh 2025}} {{Infobox saint|honorific_prefix=Naomh|name=Colmán Ard Bó|birth_date=|death_date=7ú haois|feast_day=21 Feabhra|venerated_in=[[An Chríostaíocht Chaitliceach]]|image=|imagesize=|caption=|birth_place=[[Éire]]|death_place=[[Éire]]|titles=|beatified_date=|beatified_place=|beatified_by=|canonized_date=|canonized_place=|canonized_by=|attributes=|patronage=|major_shrine=|suppressed_date=|issues=|prayer=|prayer_attrib=}}
'''Colmán Ard Bó''', ar a dtugtar freisin '''Colmán mac Áeda''' agus leasainm air '''Muccaid''' (rud a chiallaíonn "aoire muc"), ba naomh Éireannach den 6ú–7ú haois é a aithnítear go traidisiúnta mar bhunaitheoir na mainistreach luath-Chríostaí i [[Ard Bó]], [[Contae Thír Eoghain]], ar chósta [[Loch nEachach]] timpeall na bliana [[590]].<ref>{{cite web|url=https://www.academia.edu/36330839/The_High_Crosses_of_County_Tyrone|year=2012|last=McLaughlin|first=Barney|title=The High Crosses of County Tyrone|website=Academia.edu|access-date=25 June 2025}}</ref> Creidtear go traidisiúnta gur cuireadh a chorp sa mhainistir a bhunaigh sé, sula ndearna Ruaidrí, mac Mhic Canai, mac de Ghilla Muire Ua Monrai, agus na Crotraighe í a dhó in 1166.<ref>{{cite book|last=Develin|first=Joseph Chubb|title=The O'Develins of Tyrone|publisher=The Turtle Publishing Co. Inc., Rutland, VT|year=1938|page=40|url=https://archive.org/details/odevelinsoftyron00deve/page/40/mode/2up}}</ref><ref>{{cite journal|title=Ulster Journal of Archaeology|journal=Ulster Journal of Archaeology|volume=Series 2, Vol. 4|year=1898|publisher=Ulster Archaeological Society|location=Béal Feirste|url=https://archive.org/details/ulsterjournalofa04ulstiala/page/2/mode/2up|access-date=25 June 2025|language=English}}</ref><ref>{{cite web|url=https://celt.ucc.ie/published/T100001A.html|title=Annals of Ulster|trans-title=U1166.7|website=CELT: Corpus of Electronic Texts|publisher=University College Cork|access-date=26 June 2025}}</ref> Aithnítear [[Rawlinson B 502]] é mar Muccaide, mac Áeda Guaire, mac Amalgaid, mac Muireadaigh, mac Carthainn, mac Eirc, mac [[Colla Uais]]. Luaitear freisin é mar athair Mhaoil-Aithé agus Fhearghais (a fuair bás sa bhliain 668).<ref>{{cite web|url=https://celt.ucc.ie/published/G105003/text012.html|title=Rawlinson B 502, Genealogies|website=CELT: Corpus of Electronic Texts|publisher=University College Cork|access-date=25 June 2025}}</ref>
== Féach freisin ==
* [[Cros Ard Ard Bó]]
== Tagairtí ==
{{reflist}}{{Infobox saint|honorific_prefix=Saint|name=Colmán of Ardboe|birth_date=|death_date=7th century|feast_day=21 February|venerated_in=[[Roman Catholicism]]|image=|imagesize=|caption=|birth_place=[[Ireland]]|death_place=[[Ireland]]|titles=|beatified_date=|beatified_place=|beatified_by=|canonized_date=|canonized_place=|canonized_by=|attributes=|patronage=|major_shrine=|suppressed_date=|issues=|prayer=|prayer_attrib=}}
10qu4ndqz6ginuxivl19d4yoytoof80
1271558
1271557
2025-06-26T03:57:18Z
HelloIAmLucas
67546
1271558
wikitext
text/x-wiki
{{Short description|Naomh agus aba Éireannach ón 6ú–7ú haois}}
{{Use dmy dates|date=Meitheamh 2025}}
{{Infobox saint
|honorific_prefix=Naomh
|name=Colmán Ard Bó
|birth_date=
|death_date=7ú haois
|feast_day=21 Feabhra
|venerated_in=[[An Eaglais Chaitliceach Rómhánach]]
|image=
|imagesize=
|caption=
|birth_place=[[Éire]]
|death_place=[[Éire]]
|titles=
|beatified_date=
|beatified_place=
|beatified_by=
|canonized_date=
|canonized_place=
|canonized_by=
|attributes=
|patronage=
|major_shrine=
|suppressed_date=
|issues=
|prayer=
|prayer_attrib=
}}
'''Colmán Ard Bó''', ar a dtugtar freisin '''Colmán mac Áeda''' agus a raibh an leasainm '''Muccaid''' air (rud a chiallaíonn "aoire muc"), ba naomh Éireannach é ón 6ú–7ú haois a aithnítear go traidisiúnta mar bhunaitheoir na mainistreach Chríostaí ag [[Ard Bó]], [[Contae Thír Eoghain]], ar chósta [[Loch nEachach]] timpeall na bliana [[590]].<ref>{{cite web |last=McLaughlin |first=Barney |title=The High Crosses of County Tyrone |website=Academia.edu |year=2012 |url=https://www.academia.edu/36330839/The_High_Crosses_of_County_Tyrone |access-date=25 Meitheamh 2025}}</ref> Creidtear go traidisiúnta gur cuireadh a chorp sa mhainistir sular milleadh í trí dhó sa bhliain 1166 ag Ruaidrí, mac Mhic Canai, mac de Ghilla Muire Ua Monrai, agus na Crotraighe.<ref>{{cite book |last=Develin |first=Joseph Chubb |title=The O'Develins of Tyrone |publisher=The Turtle Publishing Co. Inc., Rutland, VT |year=1938 |page=40 |url=https://archive.org/details/odevelinsoftyron00deve/page/40/mode/2up }}</ref><ref>{{cite journal |title=Ulster Journal of Archaeology|journal=Ulster Journal of Archaeology|volume=Series 2, Vol. 4 |year=1898 |publisher=Ulster Archaeological Society |location=Béal Feirste|url=https://archive.org/details/ulsterjournalofa04ulstiala/page/2/mode/2up |access-date=25 Meitheamh 2025 |language=English}}</ref><ref>{{cite web |title=Annals of Ulster |trans-title=U1166.7 |url=https://celt.ucc.ie/published/T100001A.html |website=CELT: Corpus of Electronic Texts |publisher=University College Cork |access-date=26 Meitheamh 2025}}</ref> Aithnítear é i [[Rawlinson B 502]] mar Muccaide, mac Áeda Guaire, mac Amalgaid, mac Muireadaigh, mac Carthainn, mac Eirc, mac [[Colla Uais]]. Luaitear freisin é mar athair Mhaoil-Aithé agus Fhearghais (a fuair bás sa bhliain 668).<ref>{{cite web |title=Rawlinson B 502, Genealogies |website=CELT: Corpus of Electronic Texts |publisher=University College Cork |url=https://celt.ucc.ie/published/G105003/text012.html |access-date=25 Meitheamh 2025}}</ref>
==Féach freisin==
*[[Cros Ard Ard Bó]]
==Tagairtí==
{{reflist}}
[[Catagóir:Naomh Críostaí ón 6ú haois]]
[[Catagóir:Naomh Críostaí ón 7ú haois]]
[[Catagóir:Abaithe Éireannacha]]
fskse3c6yx2n90o7rxxi7avz4mslqkf
1271559
1271558
2025-06-26T03:58:07Z
HelloIAmLucas
67546
1271559
wikitext
text/x-wiki
{{Cur síos gearr|Naomh agus aba Éireannach ón 6ú–7ú haois}}
{{Úsáid dátaí EFM|date=Meitheamh 2025}}
{{Bosca Naomh
|onóir_prefix=Naomh
|ainm=Colmán Ard Bó
|dáta_breithe=
|dáta_báis=7ú haois
|féile=21 Feabhra
|ómós_do=[[An Eaglais Chaitliceach Rómhánach]]
|íomhá=
|méid_íomhá=
|fotheideal=
|áit_breithe=[[Éire]]
|áit_báis=[[Éire]]
|teidil=
|béiteáilte_dáta=
|béiteáilte_áit=
|béiteáilte_ag=
|caonónaithe_dáta=
|caonónaithe_áit=
|caonónaithe_ag=
|tréithe=
|patrúnacht=
|scrín_mór=
}}
'''Colmán Ard Bó''', ar a dtugtar freisin '''Colmán mac Áeda''' agus a raibh an leasainm '''Muccaid''' air (rud a chiallaíonn "aoire muc"), ba naomh Éireannach é ón 6ú–7ú haois a aithnítear go traidisiúnta mar bhunaitheoir na mainistreach Chríostaí ag [[Ard Bó]], [[Contae Thír Eoghain]], ar chósta [[Loch nEachach]] timpeall na bliana [[590]].<ref>{{lua idirlín |údar=Barney McLaughlin |teideal=The High Crosses of County Tyrone |url=https://www.academia.edu/36330839/The_High_Crosses_of_County_Tyrone |bliain=2012 |lá_rochtana=25 Meitheamh 2025}}</ref> Creidtear go traidisiúnta gur cuireadh a chorp sa mhainistir sular milleadh í trí dhó sa bhliain 1166 ag Ruaidrí, mac Mhic Canai, mac de Ghilla Muire Ua Monrai, agus na Crotraighe.<ref>{{lua leabhar |údar=Joseph Chubb Develin |teideal=The O'Develins of Tyrone |foilsitheoir=The Turtle Publishing Co. Inc., Rutland, VT |leathanach=40 |bliain=1938 |url=https://archive.org/details/odevelinsoftyron00deve/page/40/mode/2up }}</ref><ref>{{lua iris |teideal=Ulster Journal of Archaeology |iris=Ulster Journal of Archaeology |imleabhar=Sraith 2, Imleabhar 4 |bliain=1898 |suíomh=Béal Feirste |foilsitheoir=Ulster Archaeological Society |url=https://archive.org/details/ulsterjournalofa04ulstiala/page/2/mode/2up |lá_rochtana=25 Meitheamh 2025 |teanga=Béarla}}</ref><ref>{{lua idirlín |teideal=Annála Uladh |url=https://celt.ucc.ie/published/T100001A.html |lá_rochtana=26 Meitheamh 2025 |suíomh=CELT: Corpus of Electronic Texts |foilsitheoir=Coláiste na hOllscoile Corcaigh}}</ref> Aithnítear é i [[Rawlinson B 502]] mar Muccaide, mac Áeda Guaire, mac Amalgaid, mac Muireadaigh, mac Carthainn, mac Eirc, mac [[Colla Uais]]. Luaitear freisin é mar athair Mhaoil-Aithé agus Fhearghais (a fuair bás sa bhliain 668).<ref>{{lua idirlín |teideal=Rawlinson B 502, Ginealaigh |url=https://celt.ucc.ie/published/G105003/text012.html |lá_rochtana=25 Meitheamh 2025 |suíomh=CELT: Corpus of Electronic Texts |foilsitheoir=Coláiste na hOllscoile Corcaigh}}</ref>
== Féach freisin ==
* [[Cros Ard Ard Bó]]
== Tagairtí ==
{{tagairtí}}
[[Catagóir:Naomh Críostaí ón 6ú haois]]
[[Catagóir:Naomh Críostaí ón 7ú haois]]
[[Catagóir:Abaithe Éireannacha]]
4prrf0bq9e99hvhxqi20qnktqrug2nr
1271560
1271559
2025-06-26T03:59:50Z
HelloIAmLucas
67546
Replaced content with "{{delete| not worthy of formatting or information }}"
1271560
wikitext
text/x-wiki
{{delete| not worthy of formatting or information }}
4pzmd711gk7uz43nf7htjvb1walsd8p
Loch Charraig an Droichid
0
119928
1271563
2025-06-26T06:44:12Z
Marcas.oduinn
33120
Cruthaithe ó enwiki (síol?)
1271563
wikitext
text/x-wiki
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
Is [[taiscumar]] é ''' Loch Charraig an Droichid,''' cruthaithe ar [[An Laoi]] i g[[Contae Chorcaí]].<ref name=esb />
== Tíreolaíocht ==
Tá Loch Charraig an Droichid stáit in aghaidh na srutha den [[Carraig an Droichid|sráidbhaile]]
<ref name=logainm /> Cruthaíodh an taiscumar le linn na 1950í don [[Stáisiún Cumhachta Hidrileictreach Charraig an Droichid]].<ref name=boi />
== Stair an dúlra ==
I measc na n-iasc i Loch Charraig an Droichid, tá [[bran (iasc)|bran]], [[ruán]], [[róiste]], [[liús]] agus [[péirse]].<ref name=coarse />
== Féach freisin ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Tagairtí ==
{{reflist | refs =
<ref name=logainm>{{lua idirlín | url = https://www.logainm.ie/11222.aspx | teideal = Carraig an Droichid | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 25 Meitheamh 2025 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref>
<ref name=esb>{{lua idirlín | url = http://www.esb.ie/main/sustainability/lee.jsp | teideal = Inniscarra and Carrigadrohid Reservoirs - Electricity Supply Board | website = esb.ie | foilsitheoir = ESB | dátarochtana = 2015-12-25 | archive-url = https://web.archive.org/web/20150921231456/http://www.esb.ie/main/sustainability/lee.jsp | archive-date = 2015-09-21 | url-status=dead}}</ref>
<ref name=boi>{{lua idirlín | url = http://www.buildingsofireland.ie/niah/search.jsp?type=record&county=CO®no=20907134 | teideal = Carrigadrohid Hydro Electric Power Station, County Cork | work = Buildings of Ireland | foilsitheoir = National Inventory of Architectural Heritage }}</ref>
<ref name=coarse>{{lua idirlín | url = http://homepage.eircom.net/~swrfb/coarse.htm | teideal = Coarse Angling}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Carraig an Droichid, Loch}}
[[Catagóir:Lochanna na hÉireann]]
4uiotnzx4tzuw7kqwuaxr2cqiqtkfik
Loch Chrathaí
0
119929
1271568
2025-06-26T07:09:21Z
Marcas.oduinn
33120
Cruthaithe ó enwiki (síol?)
1271568
wikitext
text/x-wiki
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
Is loch [[fionnuisce]] é ''' Loch Chrathaí''',<ref name=logainm/> aitheanta sa cheantar mar ''Loch na Tulaí'',<ref name=IFI/> suite sna [[Na Rosa|Rosa]], [[Contae Dhún na nGall]].
== Tíreolaíocht ==
Tá Loch Chrathaí tuairim is {{convert|3|km|0}} taobh thoir de [[An Clochán Liath|Chlochán Liath]].<ref name=IFI/>
== Hidreolaíocht ==
Ritheann Loch Chrathaí siar i [[Loch an Chlocháin Léith]] isteach.
== Stair an dúlra ==
I measc na n-iasc i Loch Chrathaí, tá [[breac donn]] séasúrach, i rith an tsamhraidh acht amháin.<ref name=IFI/>
== Féach freisin ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Tagairtí ==
{{reflist | refs =
<ref name=logainm>{{lua idirlín | url = http://www.logainm.ie/ga/111234 | teideal = Loch Chrathaí | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 13ú Feabhra 2016 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref>
<ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=17 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 11 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | access-date = 11 October 2022}}</ref>
<ref name=IFI>{{lua idirlín | url = http://www.fishinginireland.info/trout/north/rosses.htm | teideal = The Rosses Fishery | foilsitheoir = Inland Fisheries Ireland | dátarochtana = 13ú Feabhra 2016}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Crathaí, Loch}}
[[Catagóir:Lochanna Dhún na nGall]]
086susmxeyp2b72a451b5y1xumlgd99
1271604
1271568
2025-06-26T09:23:45Z
Marcas.oduinn
33120
/* Tagairtí */DEFAULTSORT
1271604
wikitext
text/x-wiki
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
Is loch [[fionnuisce]] é ''' Loch Chrathaí''',<ref name=logainm/> aitheanta sa cheantar mar ''Loch na Tulaí'',<ref name=IFI/> suite sna [[Na Rosa|Rosa]], [[Contae Dhún na nGall]].
== Tíreolaíocht ==
Tá Loch Chrathaí tuairim is {{convert|3|km|0}} taobh thoir de [[An Clochán Liath|Chlochán Liath]].<ref name=IFI/>
== Hidreolaíocht ==
Ritheann Loch Chrathaí siar i [[Loch an Chlocháin Léith]] isteach.
== Stair an dúlra ==
I measc na n-iasc i Loch Chrathaí, tá [[breac donn]] séasúrach, i rith an tsamhraidh acht amháin.<ref name=IFI/>
== Féach freisin ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Tagairtí ==
{{reflist | refs =
<ref name=logainm>{{lua idirlín | url = http://www.logainm.ie/ga/111234 | teideal = Loch Chrathaí | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 13ú Feabhra 2016 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref>
<ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=17 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 11 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | access-date = 11 October 2022}}</ref>
<ref name=IFI>{{lua idirlín | url = http://www.fishinginireland.info/trout/north/rosses.htm | teideal = The Rosses Fishery | foilsitheoir = Inland Fisheries Ireland | dátarochtana = 13ú Feabhra 2016}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Crathai, Loch}}
[[Catagóir:Lochanna Dhún na nGall]]
393yi7v8q63vk2mx6qzspqy859aicuy
1271605
1271604
2025-06-26T09:24:14Z
Marcas.oduinn
33120
1271605
wikitext
text/x-wiki
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
Is loch [[fionnuisce]] é ''' Loch Chrathaí''',<ref name=logainm /><ref name=EPA /> aitheanta sa cheantar mar ''Loch na Tulaí'',<ref name=IFI/> suite sna [[Na Rosa|Rosa]], [[Contae Dhún na nGall]].
== Tíreolaíocht ==
Tá Loch Chrathaí tuairim is {{convert|3|km|0}} taobh thoir de [[An Clochán Liath|Chlochán Liath]].<ref name=IFI/>
== Hidreolaíocht ==
Ritheann Loch Chrathaí siar i [[Loch an Chlocháin Léith]] isteach.
== Stair an dúlra ==
I measc na n-iasc i Loch Chrathaí, tá [[breac donn]] séasúrach, i rith an tsamhraidh acht amháin.<ref name=IFI/>
== Féach freisin ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Tagairtí ==
{{reflist | refs =
<ref name=logainm>{{lua idirlín | url = http://www.logainm.ie/ga/111234 | teideal = Loch Chrathaí | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 13ú Feabhra 2016 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref>
<ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=17 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 11 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | access-date = 11 October 2022}}</ref>
<ref name=IFI>{{lua idirlín | url = http://www.fishinginireland.info/trout/north/rosses.htm | teideal = The Rosses Fishery | foilsitheoir = Inland Fisheries Ireland | dátarochtana = 13ú Feabhra 2016}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Crathai, Loch}}
[[Catagóir:Lochanna Dhún na nGall]]
0b04ps4uq56h9jse2i1u2t3jbt3oefh
1271606
1271605
2025-06-26T09:25:10Z
Marcas.oduinn
33120
/* Tagairtí */
1271606
wikitext
text/x-wiki
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
Is loch [[fionnuisce]] é ''' Loch Chrathaí''',<ref name=logainm /><ref name=EPA /> aitheanta sa cheantar mar ''Loch na Tulaí'',<ref name=IFI/> suite sna [[Na Rosa|Rosa]], [[Contae Dhún na nGall]].
== Tíreolaíocht ==
Tá Loch Chrathaí tuairim is {{convert|3|km|0}} taobh thoir de [[An Clochán Liath|Chlochán Liath]].<ref name=IFI/>
== Hidreolaíocht ==
Ritheann Loch Chrathaí siar i [[Loch an Chlocháin Léith]] isteach.
== Stair an dúlra ==
I measc na n-iasc i Loch Chrathaí, tá [[breac donn]] séasúrach, i rith an tsamhraidh acht amháin.<ref name=IFI/>
== Féach freisin ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Tagairtí ==
{{reflist | refs =
<ref name=logainm>{{lua idirlín | url = http://www.logainm.ie/ga/111234 | teideal = Loch Chrathaí | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 13ú Feabhra 2016 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref>
<ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=17 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 11 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | access-date = 11 October 2022}}</ref>
<ref name=IFI>{{lua idirlín | url = http://www.fishinginireland.info/trout/north/rosses.htm | teideal = The Rosses Fishery | foilsitheoir = Inland Fisheries Ireland | dátarochtana = 13ú Feabhra 2016}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Crathai, Loch}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae Dhún na nGall]]
kbscnasail0dsadnun853ysrfz8d111
Loch Oileán Uí Eadhna
0
119930
1271576
2025-06-26T07:44:12Z
Marcas.oduinn
33120
Cruthaithe ó enwiki (síol?)
1271576
wikitext
text/x-wiki
== Loch Oileán Uí Eadhna ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
Is loch [[fionnuisce]] ''' Loch Oileán Uí Eadhna'''<ref name=logainm/><ref name=EPA/> suite ar leithinis [[Uíbh Ráthach|Uíbh Ráthaigh]] i g[[Contae Chiarraí]].
== Tíreolaíocht ==
Tá Loch Oileán Uí Eadhna {{convert|2|km|1|abbr=on}} ar fad agus {{convert|1|km|1|abbr=on}} ar leithead. Tá sé tuairim is {{convert|15|km|0|abbr=on}} soir ó dheas den [[An Coireán|Choireán]].
== Hidreolaíocht ==
Ritheann Loch Oileán Uí Eadhna isteach ina chomharsa níos lú, [[Loch na Móna]]. Ritheann an loch úd san ''Owengarriff River'' isteach, a shreabhann féin san [[An Comarach|Chomarach]] isteach.<ref name=IFI/>
== Stair an dúlra ==
I measc na n-iasc i Oileán Uí Eadhna tá [[bradán]] agus [[breac donn]]. Braitheann báirí bradáin ar uisceleibhéil arda san haibhneacha ''Owengarriff'' agus Comarach.<ref name=IFI/>
== Féach freisin ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Tagairtí ==
{{reflist | refs =
<ref name="logainm">{{lua idirlín | url = http://www.logainm.ie/ga/1394135 | teideal = Loch Oileán Uí Eadhna/Cloonaghlin Lough | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 30ú Nollaig 2015 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref>
<ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=16 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 10 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | access-date = 12 October 2022}}</ref>
<ref name=IFI>{{cite web | url = http://www.fishinginireland.info/salmon/southwest/cloonlaghlin-namona.htm | teideal = Cloonaghlin Lough and Lough Namona | foilsitheoir = [[Iascach Intíre Éireann]] | dátarochtana = 30ú Nollaig 2015}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Oileán Uí Eadhna, Loch}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]]
cp1wl7p03yiq4fexn8h4psbp5uy695e
1271577
1271576
2025-06-26T07:46:02Z
Marcas.oduinn
33120
Ceannteideal
1271577
wikitext
text/x-wiki
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
Is loch [[fionnuisce]] ''' Loch Oileán Uí Eadhna'''<ref name=logainm/><ref name=EPA/> suite ar leithinis [[Uíbh Ráthach|Uíbh Ráthaigh]] i g[[Contae Chiarraí]].
== Tíreolaíocht ==
Tá Loch Oileán Uí Eadhna {{convert|2|km|1|abbr=on}} ar fad agus {{convert|1|km|1|abbr=on}} ar leithead. Tá sé tuairim is {{convert|15|km|0|abbr=on}} soir ó dheas den [[An Coireán|Choireán]].
== Hidreolaíocht ==
Ritheann Loch Oileán Uí Eadhna isteach ina chomharsa níos lú, [[Loch na Móna]]. Ritheann an loch úd san ''Owengarriff River'' isteach, a shreabhann féin san [[An Comarach|Chomarach]] isteach.<ref name=IFI/>
== Stair an dúlra ==
I measc na n-iasc i Oileán Uí Eadhna tá [[bradán]] agus [[breac donn]]. Braitheann báirí bradáin ar uisceleibhéil arda san haibhneacha ''Owengarriff'' agus Comarach.<ref name=IFI/>
== Féach freisin ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Tagairtí ==
{{reflist | refs =
<ref name="logainm">{{lua idirlín | url = http://www.logainm.ie/ga/1394135 | teideal = Loch Oileán Uí Eadhna/Cloonaghlin Lough | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 30ú Nollaig 2015 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref>
<ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=16 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 10 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | access-date = 12 October 2022}}</ref>
<ref name=IFI>{{cite web | url = http://www.fishinginireland.info/salmon/southwest/cloonlaghlin-namona.htm | teideal = Cloonaghlin Lough and Lough Namona | foilsitheoir = [[Iascach Intíre Éireann]] | dátarochtana = 30ú Nollaig 2015}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Oileán Uí Eadhna, Loch}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]]
9txyu6o0jqby37l2iihui4tg0nf9qzn
1271607
1271577
2025-06-26T09:25:49Z
Marcas.oduinn
33120
/* Tagairtí */DEFAULTSORT
1271607
wikitext
text/x-wiki
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
Is loch [[fionnuisce]] ''' Loch Oileán Uí Eadhna'''<ref name=logainm/><ref name=EPA/> suite ar leithinis [[Uíbh Ráthach|Uíbh Ráthaigh]] i g[[Contae Chiarraí]].
== Tíreolaíocht ==
Tá Loch Oileán Uí Eadhna {{convert|2|km|1|abbr=on}} ar fad agus {{convert|1|km|1|abbr=on}} ar leithead. Tá sé tuairim is {{convert|15|km|0|abbr=on}} soir ó dheas den [[An Coireán|Choireán]].
== Hidreolaíocht ==
Ritheann Loch Oileán Uí Eadhna isteach ina chomharsa níos lú, [[Loch na Móna]]. Ritheann an loch úd san ''Owengarriff River'' isteach, a shreabhann féin san [[An Comarach|Chomarach]] isteach.<ref name=IFI/>
== Stair an dúlra ==
I measc na n-iasc i Oileán Uí Eadhna tá [[bradán]] agus [[breac donn]]. Braitheann báirí bradáin ar uisceleibhéil arda san haibhneacha ''Owengarriff'' agus Comarach.<ref name=IFI/>
== Féach freisin ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Tagairtí ==
{{reflist | refs =
<ref name="logainm">{{lua idirlín | url = http://www.logainm.ie/ga/1394135 | teideal = Loch Oileán Uí Eadhna/Cloonaghlin Lough | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 30ú Nollaig 2015 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref>
<ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=16 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 10 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | access-date = 12 October 2022}}</ref>
<ref name=IFI>{{cite web | url = http://www.fishinginireland.info/salmon/southwest/cloonlaghlin-namona.htm | teideal = Cloonaghlin Lough and Lough Namona | foilsitheoir = [[Iascach Intíre Éireann]] | dátarochtana = 30ú Nollaig 2015}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Oilean Ui Eadhna, Loch}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]]
gc1hlkxcl93yxltxbbwszghdqob5ylj
Loch Collán
0
119931
1271584
2025-06-26T08:09:43Z
Marcas.oduinn
33120
Cruthaithe ó enwiki
1271584
wikitext
text/x-wiki
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
Is loch [[fionnuisce]] é ''' Loch an Collán'''<ref name=logainm /><ref name=EPA /> suite sa [[An Bhoirinn|Bhoirinn]], [[Contae an Chláir]].
== Tíreolaíocht ==
Tá Loch an Collán {{convert|1.5|km|1|abbr=on}} ar fad agus {{convert|0.5|km|1|abbr=on}} ar leithead. Tá sé tuairim is {{convert|15|km|0|abbr=on}} ó thuaidh d'[[Inis (baile)|Inis]] gar {{h|Cora Finne}}.<ref name=OS/>
== Hidreolaíocht ==
Ritheann Loch an Collán i [[Loch an tSéideáin]] in aice láimhe isteach.<ref name=IFI/>
== Stair an dúlra ==
I measc na n-iasc i Loch an Collán, tá [[breac donn]], [[péirse]], [[ruán]], [[liús]] agus [[eascann]] atá i mbaol criticiúil.<ref name=IFI/> Tá an loch lastigh den East Burren Complex [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] na Boirne Thoir.<ref name=NPWS/> I dteannta sin, tá sé cuid den Wetlands [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] Bhogach Chora Finne.<ref name=NPWS2/>
== Féach freisin ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Tagairtí ==
{{reflist | refs =
<ref name=logainm>{{lua idirlín | url = https://www.logainm.ie/104216.aspx | teideal = Loch Collán | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 26 Meitheamh 2025 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref>
<ref name=OS>{{lua idirlín | url = http://maps.osi.ie/publicviewer/#V2,531514,690616,9,10 | teideal = OSI Mapviewer | foilsitheoir = [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]] | dátarochtana = 7ú Eanáir 2016 | archive-url = https://web.archive.org/web/20120829114800/http://maps.osi.ie/publicviewer/#V2,531514,690616,9,10 | archive-date = 29ú Lúnasa 2012 | url-status = dead}}</ref>
<ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=17 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 11 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | access-date = 11 October 2022}}</ref>
<ref name=IFI>{{lua idirlín | url = http://wfdfish.ie/wp-content/uploads/2012/09/Cullaun_report_2012.pdf | teideal = Water Framework Directive Fish Stock Survey of Lough Cullaun | foilsitheoir = [[Iascach Intíre Éireann]] | dáta = Lúnasa 2012 | dátarochtana = 7ú Eanáir 2016}}</ref>
<ref name=NPWS>{{lua idirlín | url = http://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY001926.pdf | teideal = East Burren Complex SAC | foilsitheoir = [[An tSeirbhís Páirceanna Náisiúnta agus Fiadhúlra]] | dátarochtana = 7ú Eanáir 2016}}</ref>
<ref name=NPWS2>{{lua idirlín | url = http://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY004220.pdf | teideal = Corofin Wetlands SPA | foilsitheoir = [[An tSeirbhís Páirceanna Náisiúnta agus Fiadhúlra]] | dátarochtana = 7ú Eanáir 2016}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Collán, Loch an}}
[[Catagóir: Lochanna Chontae an Chláir]]
0an0yhhnm60iec7ff8wd05gjof9deqg
1271585
1271584
2025-06-26T08:11:22Z
Marcas.oduinn
33120
Loch Collán
1271585
wikitext
text/x-wiki
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
Is loch [[fionnuisce]] é ''' Loch Collán'''<ref name=logainm /><ref name=EPA /> suite sa [[An Bhoirinn|Bhoirinn]], [[Contae an Chláir]].
== Tíreolaíocht ==
Tá Loch Collán {{convert|1.5|km|1|abbr=on}} ar fad agus {{convert|0.5|km|1|abbr=on}} ar leithead. Tá sé tuairim is {{convert|15|km|0|abbr=on}} ó thuaidh d'[[Inis (baile)|Inis]] gar {{h|Cora Finne}}.<ref name=OS/>
== Hidreolaíocht ==
Ritheann Loch Collán i [[Loch an tSéideáin]] in aice láimhe isteach.<ref name=IFI/>
== Stair an dúlra ==
I measc na n-iasc i Loch Collán, tá [[breac donn]], [[péirse]], [[ruán]], [[liús]] agus [[eascann]] atá i mbaol criticiúil.<ref name=IFI/> Tá an loch lastigh den East Burren Complex [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] na Boirne Thoir.<ref name=NPWS/> I dteannta sin, tá sé cuid den Wetlands [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] Bhogach Chora Finne.<ref name=NPWS2/>
== Féach freisin ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Tagairtí ==
{{reflist | refs =
<ref name=logainm>{{lua idirlín | url = https://www.logainm.ie/104216.aspx | teideal = Loch Collán | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 26 Meitheamh 2025 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref>
<ref name=OS>{{lua idirlín | url = http://maps.osi.ie/publicviewer/#V2,531514,690616,9,10 | teideal = OSI Mapviewer | foilsitheoir = [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]] | dátarochtana = 7ú Eanáir 2016 | archive-url = https://web.archive.org/web/20120829114800/http://maps.osi.ie/publicviewer/#V2,531514,690616,9,10 | archive-date = 29ú Lúnasa 2012 | url-status = dead}}</ref>
<ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=17 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 11 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | access-date = 11 October 2022}}</ref>
<ref name=IFI>{{lua idirlín | url = http://wfdfish.ie/wp-content/uploads/2012/09/Cullaun_report_2012.pdf | teideal = Water Framework Directive Fish Stock Survey of Lough Cullaun | foilsitheoir = [[Iascach Intíre Éireann]] | dáta = Lúnasa 2012 | dátarochtana = 7ú Eanáir 2016}}</ref>
<ref name=NPWS>{{lua idirlín | url = http://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY001926.pdf | teideal = East Burren Complex SAC | foilsitheoir = [[An tSeirbhís Páirceanna Náisiúnta agus Fiadhúlra]] | dátarochtana = 7ú Eanáir 2016}}</ref>
<ref name=NPWS2>{{lua idirlín | url = http://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY004220.pdf | teideal = Corofin Wetlands SPA | foilsitheoir = [[An tSeirbhís Páirceanna Náisiúnta agus Fiadhúlra]] | dátarochtana = 7ú Eanáir 2016}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Collán, Loch}}
[[Catagóir: Lochanna Chontae an Chláir]]
da64zb62sa0zwh6hqa0chtk31l6mrv4
1271603
1271585
2025-06-26T09:22:59Z
Marcas.oduinn
33120
/* Tagairtí */DEFAULTSORT
1271603
wikitext
text/x-wiki
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
Is loch [[fionnuisce]] é ''' Loch Collán'''<ref name=logainm /><ref name=EPA /> suite sa [[An Bhoirinn|Bhoirinn]], [[Contae an Chláir]].
== Tíreolaíocht ==
Tá Loch Collán {{convert|1.5|km|1|abbr=on}} ar fad agus {{convert|0.5|km|1|abbr=on}} ar leithead. Tá sé tuairim is {{convert|15|km|0|abbr=on}} ó thuaidh d'[[Inis (baile)|Inis]] gar {{h|Cora Finne}}.<ref name=OS/>
== Hidreolaíocht ==
Ritheann Loch Collán i [[Loch an tSéideáin]] in aice láimhe isteach.<ref name=IFI/>
== Stair an dúlra ==
I measc na n-iasc i Loch Collán, tá [[breac donn]], [[péirse]], [[ruán]], [[liús]] agus [[eascann]] atá i mbaol criticiúil.<ref name=IFI/> Tá an loch lastigh den East Burren Complex [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] na Boirne Thoir.<ref name=NPWS/> I dteannta sin, tá sé cuid den Wetlands [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] Bhogach Chora Finne.<ref name=NPWS2/>
== Féach freisin ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Tagairtí ==
{{reflist | refs =
<ref name=logainm>{{lua idirlín | url = https://www.logainm.ie/104216.aspx | teideal = Loch Collán | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 26 Meitheamh 2025 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref>
<ref name=OS>{{lua idirlín | url = http://maps.osi.ie/publicviewer/#V2,531514,690616,9,10 | teideal = OSI Mapviewer | foilsitheoir = [[Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann]] | dátarochtana = 7ú Eanáir 2016 | archive-url = https://web.archive.org/web/20120829114800/http://maps.osi.ie/publicviewer/#V2,531514,690616,9,10 | archive-date = 29ú Lúnasa 2012 | url-status = dead}}</ref>
<ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=17 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 11 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | access-date = 11 October 2022}}</ref>
<ref name=IFI>{{lua idirlín | url = http://wfdfish.ie/wp-content/uploads/2012/09/Cullaun_report_2012.pdf | teideal = Water Framework Directive Fish Stock Survey of Lough Cullaun | foilsitheoir = [[Iascach Intíre Éireann]] | dáta = Lúnasa 2012 | dátarochtana = 7ú Eanáir 2016}}</ref>
<ref name=NPWS>{{lua idirlín | url = http://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY001926.pdf | teideal = East Burren Complex SAC | foilsitheoir = [[An tSeirbhís Páirceanna Náisiúnta agus Fiadhúlra]] | dátarochtana = 7ú Eanáir 2016}}</ref>
<ref name=NPWS2>{{lua idirlín | url = http://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY004220.pdf | teideal = Corofin Wetlands SPA | foilsitheoir = [[An tSeirbhís Páirceanna Náisiúnta agus Fiadhúlra]] | dátarochtana = 7ú Eanáir 2016}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Collan, Loch}}
[[Catagóir: Lochanna Chontae an Chláir]]
hiygacvv9nke34cma2ei2d0g69m5ct2
Common Voice
0
119932
1271588
2025-06-26T08:23:36Z
Ériugena
188
Created by translating the page "[[:en:Special:Redirect/revision/1295945779|Common Voice]]"
1271588
wikitext
text/x-wiki
Is tionscadal sluafhoinsithe é '''Common Voice''' a chuir Mozilla ar bun chun corpas cainte saor agus oscailte a chruthú. Tacaíonn oibrithe deonacha leis an tionscadal trí shampla-abairtí a thaifeadadh le micreafón agus trí thaifeadtaí úsáideoirí eile a athbhreithniú. Bailítear na habairtí trascríofa i mbunachar sonraí gutha atá ar fáil faoin gceadúnas [[An fearann poiblí|fearainn phoiblí]] CC0 . <ref>{{Cite web-en|url=https://commonvoice.mozilla.org/en/datasets|title=Mozilla Common Voice|language=en|work=commonvoice.mozilla.org|access-date=2024-10-06}}</ref> Cinntíonn an ceadúnas seo gur féidir le forbróirí an bunachar sonraí a úsáid le haghaidh feidhmchlár guth-go-téacs agus téacs-go-guth gan srianta ná costais.
== Aidhmeanna ==
Tá sé mar aidhm ag Common Voice samplaí gutha éagsúla a sholáthar. De réir Katharina Borchert ó Mozilla, bhí go leor tionscadal ann cheana a bhain úsáid as tacair shonraí ó raidió poiblí nó a raibh tacair shonraí acu nach raibh ionadaíocht leordhóthanach ann do mhná ná do dhaoine le blasanna láidre. <ref>{{Lua idirlín|url=https://www.theguardian.com/technology/2020/jan/11/why-do-we-gender-ai-voice-tech-firms-move-to-be-more-inclusive|work=The Guardian|archiveurl=https://web.archive.org/web/20221219033558/https://www.theguardian.com/technology/2020/jan/11/why-do-we-gender-ai-voice-tech-firms-move-to-be-more-inclusive|archivedate=19 December 2022}}</ref>
== Bunachar sonraí gutha ==
Scaoileadh an chéad tacar sonraí i mí na Samhna 2017. Bhí níos mó ná 20,000 úsáideoir ar fud an domhain tar éis 500 uair a chloig d’abairtí Béarla a thaifeadadh.. <ref>{{Cite web-en|url=https://blog.mozilla.org/blog/2017/11/29/announcing-the-initial-release-of-mozillas-open-source-speech-recognition-model-and-voice-dataset|title=Announcing the Initial Release of Mozilla’s Open Source Speech Recognition Model and Voice Dataset|date=November 29, 2017|work=blog mozilla.org|access-date=November 19, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20171129164616/https://blog.mozilla.org/blog/2017/11/29/announcing-the-initial-release-of-mozillas-open-source-speech-recognition-model-and-voice-dataset|archive-date=November 29, 2017}}</ref>
I mí Feabhra 2019, eisíodh an chéad bhaisc teangacha lena n-úsáid. Áiríodh leis seo 18 teanga: [[An Béarla|Béarla]], [[An Fhraincis|Fraincis]], [[An Ghearmáinis|Gearmáinis]] agus [[An Mhandairínis|Mandairínis]], ach teangacha nach bhfuil chomh coitianta céanna ar nós [[An Bhreatnais|Breatnais]] agus Cabile . San iomlán, bhí beagnach 1,400 uair an chloig de thaifeadtaí gutha ann ó níos mó ná 42,000 rannpháirtí. <ref>{{Cite web-en|url=https://venturebeat.com/2019/02/28/mozilla-updates-common-voice-dataset-with-1400-hours-of-speech-across-19-languages|title=Mozilla updates Common Voice dataset with 1,400 hours of speech across 18 languages|date=February 28, 2019|work=[[VentureBeat]]|access-date=November 19, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190304213117/https://venturebeat.com/2019/02/28/mozilla-updates-common-voice-dataset-with-1400-hours-of-speech-across-19-languages|archive-date=March 4, 2019}}</ref>
Ó mhí Iúil 2020 i leith, tá 7,226 uair an chloig de thaifeadtaí gutha bailithe sa bhunachar sonraí i 54 teanga, agus tá 5,591 uair an chloig díobh sin deimhnithe ag oibrithe deonacha. <ref>{{Cite web-en|url=https://venturebeat.com/2020/07/01/mozilla-common-voice-updates-will-help-train-the-hey-firefox-wakeword-for-voice-based-web-browsing/|title=Mozilla Common Voice updates will help train the ‘Hey Firefox’ wakeword for voice-based web browsing|date=1 July 2020|work=VentureBeat|access-date=1 April 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210310211235/https://venturebeat.com/2020/07/01/mozilla-common-voice-updates-will-help-train-the-hey-firefox-wakeword-for-voice-based-web-browsing/|archive-date=March 10, 2021}}</ref>
I mí na Bealtaine 2021, i ndiaidh na hoibre chun an Chinéarwandais a chur leis, fuair siad deontas chun [[An Svahaílis|an Chiswahili]] a chur leis freisin. <ref>{{Cite web-en|url=https://foundation.mozilla.org/en/blog/mozilla-common-voice-receives-34-million-investment-to-democratize-and-diversify-voice-tech-in-east-africa/|title=Mozilla Common Voice Receives $3.4 Million Investment to Democratize and Diversify Voice Tech in East Africa|date=2021-05-25|language=en|work=Mozilla Foundation|access-date=2021-06-03|archive-url=https://web.archive.org/web/20221219033600/https://foundation.mozilla.org/en/blog/mozilla-common-voice-receives-34-million-investment-to-democratize-and-diversify-voice-tech-in-east-africa/|archive-date=2022-12-19}}</ref>
Ag tús 2022, chuaigh Bengali.AI i gcomhpháirtíocht le Common Voice chun an tionscadal "Bangla Speech Recognition" a bhfuil sé mar aidhm aige go dtuigfidh meaisíní an Bheangáilis. Bailíodh 2000 uair an chloig de ghuth agus é mar aidhm níos mó ná 10,000 uair an chloig a bhaint amach. <ref>{{Cite web-en|url=https://www.tbsnews.net/features/panorama/bengaliai-democratising-ai-research-bangla-556458|title=Bengali.AI: Democratising AI research in Bangla|date=2022-12-23|language=en|work=The Business Standard|access-date=2022-12-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20221224094036/https://www.tbsnews.net/features/panorama/bengaliai-democratising-ai-research-bangla-556458|archive-date=2022-12-24}}</ref>
I Meán Fómhair 2022, fógraíodh gurbh í Tíbhis an Ghána an 100ú teanga a cuireadh le bunachar sonraí Mozilla Common Voice. <ref>{{Cite web-en|url=https://qz.com/ghana-s-most-popular-language-will-be-available-to-more-1849572359|title=Ghana’s most popular language is now on Mozilla Common Voice|author=Onukwue|first=Alexander|date=23 September 2022|language=en-us|work=Quartz|access-date=3 October 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20221202202435/https://qz.com/ghana-s-most-popular-language-will-be-available-to-more-1849572359|archive-date=2 December 2022}}</ref>
Faoi Dheireadh Fómhair 2022, bailíonn Mozilla Common Voice sonraí gutha go hoifigiúil do na teangacha seo a leanas::<ref>{{Cite web-en|url=https://commonvoice.mozilla.org/en/languages|title=Languages|language=en|work=commonvoice.mozilla.org|access-date=4 October 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20221224203252/https://commonvoice.mozilla.org/en/languages|archive-date=24 December 2022}}</ref>
{{Div col|colwidth=15em}}
* [[Abkhaz language|Abkhaz]]
* [[Arabic language|Arabic]]
* [[Armenian language|Armenian]]
* [[Assamese language|Assamese]]
* [[Asturian language|Asturian]]
* [[Bashkir language|Bashkir]]
* [[Basaa]]
* [[Euskara|Basque]]
* [[Belarusian language|Belarusian]]
* [[Bengali language|Bengali]]
* [[Breton language|Breton]]
* [[Bulgarian language|Bulgarian]]
* [[Catalan language|Catalan]]
* Chinese ([[Cantonese]] and [[Mandarin Chinese|Mandarin]] varieties)
* [[Chuvash language|Chuvash]]
* [[Czech language|Czech]]
* [[Danish language|Danish]]
* [[Maldivian language|Dhivehi]]
* [[Dutch language|Dutch]]
* [[English language|English]]
* [[Esperanto]]
* [[Erzya language|Erzya]]
* [[Finnish language|Finnish]]
* [[French language|French]]
* [[Frisian language|Frisian]]
* [[Galician language|Galician]]
* [[Georgian language|Georgian]]
* [[German language|German]]
* [[Greek language|Greek]]
* [[Guaraní language|Guaraní]]
* [[Hausa language|Hausa]]
* [[Hakha Chin]]
* [[Hindi]]
* [[Hungarian language|Hungarian]]
* [[Bahasa Indonesia|Indonesian]]
* [[Interlingua]]
* [[Irish language|Irish]]
* [[Italian language|Italian]]
* [[Japanese language|Japanese]]
* [[Kabyle language|Kabyle]]
* [[Kazakh language|Kazakh]]
* [[Kinyarwanda]]
* [[Korean language|Korean]]
* Kurdish ([[Central Kurdish|Central]] and [[Kurmanji]] varieties)
* [[Kyrgyz language|Kyrgyz]]
* [[Latvian language|Latvian]]
* [[Luganda]]
* [[Macedonian language|Macedonian]]
* [[Malayalam]]
* [[Maltese language|Maltese]]
* [[Marathi language|Marathi]]
* Mari ([[Meadow Mari language|Meadow]] and [[Hill Mari language|Hill]] varieties)
* [[Moksha language|Moksha]]
* [[Mongolian language|Mongolian]]
* [[Nepali language|Nepali]]
* Norwegian ([[Nynorsk]])
* [[Odia language|Odia]]
* [[Pashto]]
* [[Persian language|Persian]]
* [[Polish language|Polish]]
* [[Portuguese language|Portuguese]]
* [[Punjabi language|Punjabi]]
* [[Romanian language|Romanian]]
* Romansh ([[Sursilvan]] and [[Vallader]] varieties)
* [[Russian language|Russian]]
* [[Sakha language|Sakha]]
* [[Santali language|Santali]]
* [[Saraiki language|Saraiki]]
* [[Sardinian language|Sardinian]]
* [[Serbian language|Serbian]]
* [[Slovenian language|Slovenian]]
* [[Spanish language|Spanish]]
* [[Swahili language|Swahili]]
* [[Swedish language|Swedish]]
* [[Taiwanese Hokkien]]
* [[Tamil language|Tamil]]
* [[Tatar language|Tatar]]
* [[Thai language|Thai]]
* [[Tigre language|Tigre]]
* [[Tigrinya language|Tigrinya]]
* [[Toki Pona]]
* [[Twi]]
* [[Turkish language|Turkish]]
* [[Upper Sorbian]]
* [[Ukrainian language|Ukrainian]]
* [[Urdu]]
* [[Uyghur language|Uyghur]]
* [[Uzbek language|Uzbek]]
* [[Vietnamese language|Vietnamese]]
* [[Votic language|Votic]]
* [[Welsh language|Welsh]]
<!--Please enter names in alphabetical order-->{{Div col end}}
== Féach freisin ==
* Forvo
* [[Lingua Libre|Teanga Saor]]
* Foinsiú Slua (aip)
== Tagairtí ==
<references />
ij8f25zkeq3zijpw759imbb23uwzbdl
1271590
1271588
2025-06-26T08:45:08Z
Ériugena
188
/* Bunachar sonraí gutha */
1271590
wikitext
text/x-wiki
Is tionscadal sluafhoinsithe é '''Common Voice''' a chuir Mozilla ar bun chun corpas cainte saor agus oscailte a chruthú. Tacaíonn oibrithe deonacha leis an tionscadal trí shampla-abairtí a thaifeadadh le micreafón agus trí thaifeadtaí úsáideoirí eile a athbhreithniú. Bailítear na habairtí trascríofa i mbunachar sonraí gutha atá ar fáil faoin gceadúnas [[An fearann poiblí|fearainn phoiblí]] CC0 . <ref>{{Cite web-en|url=https://commonvoice.mozilla.org/en/datasets|title=Mozilla Common Voice|language=en|work=commonvoice.mozilla.org|access-date=2024-10-06}}</ref> Cinntíonn an ceadúnas seo gur féidir le forbróirí an bunachar sonraí a úsáid le haghaidh feidhmchlár guth-go-téacs agus téacs-go-guth gan srianta ná costais.
== Aidhmeanna ==
Tá sé mar aidhm ag Common Voice samplaí gutha éagsúla a sholáthar. De réir Katharina Borchert ó Mozilla, bhí go leor tionscadal ann cheana a bhain úsáid as tacair shonraí ó raidió poiblí nó a raibh tacair shonraí acu nach raibh ionadaíocht leordhóthanach ann do mhná ná do dhaoine le blasanna láidre. <ref>{{Lua idirlín|url=https://www.theguardian.com/technology/2020/jan/11/why-do-we-gender-ai-voice-tech-firms-move-to-be-more-inclusive|work=The Guardian|archiveurl=https://web.archive.org/web/20221219033558/https://www.theguardian.com/technology/2020/jan/11/why-do-we-gender-ai-voice-tech-firms-move-to-be-more-inclusive|archivedate=19 December 2022}}</ref>
== Bunachar sonraí gutha ==
Scaoileadh an chéad tacar sonraí i mí na Samhna 2017. Bhí níos mó ná 20,000 úsáideoir ar fud an domhain tar éis 500 uair a chloig d’abairtí Béarla a thaifeadadh.. <ref>{{Cite web-en|url=https://blog.mozilla.org/blog/2017/11/29/announcing-the-initial-release-of-mozillas-open-source-speech-recognition-model-and-voice-dataset|title=Announcing the Initial Release of Mozilla’s Open Source Speech Recognition Model and Voice Dataset|date=November 29, 2017|work=blog mozilla.org|access-date=November 19, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20171129164616/https://blog.mozilla.org/blog/2017/11/29/announcing-the-initial-release-of-mozillas-open-source-speech-recognition-model-and-voice-dataset|archive-date=November 29, 2017}}</ref>
I mí Feabhra 2019, eisíodh an chéad bhaisc teangacha lena n-úsáid. Áiríodh leis seo 18 teanga: [[An Béarla|Béarla]], [[An Fhraincis|Fraincis]], [[An Ghearmáinis|Gearmáinis]] agus [[An Mhandairínis|Mandairínis]], ach teangacha nach bhfuil chomh coitianta céanna ar nós [[An Bhreatnais|Breatnais]] agus Cabile . San iomlán, bhí beagnach 1,400 uair an chloig de thaifeadtaí gutha ann ó níos mó ná 42,000 rannpháirtí. <ref>{{Cite web-en|url=https://venturebeat.com/2019/02/28/mozilla-updates-common-voice-dataset-with-1400-hours-of-speech-across-19-languages|title=Mozilla updates Common Voice dataset with 1,400 hours of speech across 18 languages|date=February 28, 2019|work=[[VentureBeat]]|access-date=November 19, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190304213117/https://venturebeat.com/2019/02/28/mozilla-updates-common-voice-dataset-with-1400-hours-of-speech-across-19-languages|archive-date=March 4, 2019}}</ref>
Ó mhí Iúil 2020 i leith, tá 7,226 uair an chloig de thaifeadtaí gutha bailithe sa bhunachar sonraí i 54 teanga, agus tá 5,591 uair an chloig díobh sin deimhnithe ag oibrithe deonacha. <ref>{{Cite web-en|url=https://venturebeat.com/2020/07/01/mozilla-common-voice-updates-will-help-train-the-hey-firefox-wakeword-for-voice-based-web-browsing/|title=Mozilla Common Voice updates will help train the ‘Hey Firefox’ wakeword for voice-based web browsing|date=1 July 2020|work=VentureBeat|access-date=1 April 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210310211235/https://venturebeat.com/2020/07/01/mozilla-common-voice-updates-will-help-train-the-hey-firefox-wakeword-for-voice-based-web-browsing/|archive-date=March 10, 2021}}</ref>
I mí na Bealtaine 2021, i ndiaidh na hoibre chun an Chinéarwandais a chur leis, fuair siad deontas chun [[An Svahaílis|an Chiswahili]] a chur leis freisin. <ref>{{Cite web-en|url=https://foundation.mozilla.org/en/blog/mozilla-common-voice-receives-34-million-investment-to-democratize-and-diversify-voice-tech-in-east-africa/|title=Mozilla Common Voice Receives $3.4 Million Investment to Democratize and Diversify Voice Tech in East Africa|date=2021-05-25|language=en|work=Mozilla Foundation|access-date=2021-06-03|archive-url=https://web.archive.org/web/20221219033600/https://foundation.mozilla.org/en/blog/mozilla-common-voice-receives-34-million-investment-to-democratize-and-diversify-voice-tech-in-east-africa/|archive-date=2022-12-19}}</ref>
Ag tús 2022, chuaigh Bengali.AI i gcomhpháirtíocht le Common Voice chun an tionscadal "Bangla Speech Recognition" a bhfuil sé mar aidhm aige go dtuigfidh meaisíní an Bheangáilis. Bailíodh 2000 uair an chloig de ghuth agus é mar aidhm níos mó ná 10,000 uair an chloig a bhaint amach. <ref>{{Cite web-en|url=https://www.tbsnews.net/features/panorama/bengaliai-democratising-ai-research-bangla-556458|title=Bengali.AI: Democratising AI research in Bangla|date=2022-12-23|language=en|work=The Business Standard|access-date=2022-12-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20221224094036/https://www.tbsnews.net/features/panorama/bengaliai-democratising-ai-research-bangla-556458|archive-date=2022-12-24}}</ref>
I Meán Fómhair 2022, fógraíodh gurbh í Tíbhis an Ghána an 100ú teanga a cuireadh le bunachar sonraí Mozilla Common Voice. <ref>{{Cite web-en|url=https://qz.com/ghana-s-most-popular-language-will-be-available-to-more-1849572359|title=Ghana’s most popular language is now on Mozilla Common Voice|author=Onukwue|first=Alexander|date=23 September 2022|language=en-us|work=Quartz|access-date=3 October 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20221202202435/https://qz.com/ghana-s-most-popular-language-will-be-available-to-more-1849572359|archive-date=2 December 2022}}</ref>
Faoi Dheireadh Fómhair 2022, bailíonn Mozilla Common Voice sonraí gutha go hoifigiúil do na teangacha seo a leanas::<ref>{{Cite web-en|url=https://commonvoice.mozilla.org/en/languages|title=Languages|language=en|work=commonvoice.mozilla.org|access-date=4 October 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20221224203252/https://commonvoice.mozilla.org/en/languages|archive-date=24 December 2022}}</ref>
{{Div col|colwidth=15em}}
* [[An Araibis|Araibis]]
* [[An Airméinis|Airméinis]]
* [[An Asaimis|Asaimis]]
* [[An Astúiris|Astúiris]]
* [[An Baiscis|Baiscis]]
* [[An Basáis|Basáis]]
* [[An Bhascais|Bascais]]
* [[An Bhealarúisis|Bealarúisis]]
* [[An Bheangáilis|Beangáilis]]
* [[An Bhriotáinis|Briotáinis]]
* [[An Bhulgáiris|Bulgáiris]]
* [[An Chatalóinis|Catalóinis]]
* [[An tSínis (cineálacha [[Cantainis]] agus [[Mandairín]])
* [[An tSiuvaisis|Siuvaisis]]
* [[An tSeicis|Seicis]]
* [[An Danmhairgis|Danmhairgis]]
* [[An Divéihis|Divéihis]]
* [[An Ollainnis|Ollainnis]]
*[[Béarla]]
* [[An Esperanto|Esperanto]]
* [[An Eirsis|Eirsis]]
* [[An Fhionlainnis|Fhionlainnis]]
*[[An Fhraincis|Fraincis]]
* [[An Fhreaslainnis|Fhreaslainnis]]
* [[An Ghailísis|Ghailísis]]
* [[An tSeoirsis|Seoirsis]]
* [[An Ghearmáinis|Gearmáinis]]
* [[An Ghréigis|Gréigis]]
* [[An Ghuaráinis|Ghuaráinis]]
* [[An Hásais|Hásais]]
* [[An Chin Hakha|Chin Hakha]]
* [[An Hiondúis|Hiondúis]]
* [[An Ungáiris|Ungáiris]]
* [[An Indinéisis|Indinéisis]]
* [[An Interlingua|Interlingua]]
* [[Gaeilge]]
* [[An Iodáilis|Iodáilis]]
* [[An tSeapáinis|Seapáinis]]
* [[An Chaibílis|Chaibílis]]
* [[An Chasacais|Chasacais]]
* [[An Ruandais|Ruandais]]
* [[An Chóiréis|Chóiréis]]
* [[An Chuirdis (cineálacha [[Lárnach]] agus [[Kurmanji]])
* [[An Chirgisis|Chirgisis]]
* [[An Laitvis|Laitvis]]
* [[An Lugandais|Lugandais]]
* [[An Mhacadóinis|Mhacadóinis]]
* [[An Mhalaealamais|Mhalaealamais]]
* [[An Mháltais|Mháltais]]
* [[An Mharaitis|Mharaitis]]
* [[An Mhari (cineálacha [[Móinteach]] agus [[Cnoc]])
* [[An Mhocsis|Mhocsis]]
* [[An Mhongóilis|Mhongóilis]]
* [[An Neipeailis|Neipeailis]]
* [[An Ioruais ([[Nua-Ioruais]])
* [[An Oirisis|Oirisis]]
* [[An Phaistis|Phaistis]]
* [[An Pheirsis|Pheirsis]]
* [[An Pholainnis|Pholainnis]]
* [[An Phortaingéilis|Portaingéilis]]
* [[An Phuinseáibis|Phuinseáibis]]
* [[An Rómáinis|Rómáinis]]
* [[An Rómáinsis (cineálacha [[Sursilvan]] agus [[Vallader]])
* [[An Rúisis|Rúisis]]
* [[An Sachais|Sachais]]
* [[An Santailis|Santailis]]
* [[An Saraicis|Saraicis]]
* [[An Sardinis|Sardinis]]
* [[An tSeirbis|Seirbis]]
* [[An tSlóivéinis|Slóivéinis]]
* [[An Spáinnis|Spáinnis]]
* [[An Svahaílis|Svahaílis]]
* [[An tSualainnis|Sualainnis]]
* [[An Hocáin-Téaváin|Hocáin-Téaváin]]
* [[An Tamailis|Tamailis]]
* [[An Tatáiris|Tatáiris]]
* [[An Téalainnis|Téalainnis]]
* [[An Tigris|Tigris]]
* [[An Tigrinis|Tigrinis]]
* [[An Toki Pona|Toki Pona]]
* [[An Tvíis|Tvíis]]
* [[An Tuircis|Tuircis]]
* [[An tSorbais Uachtarach|Sorbais Uachtarach]]
* [[An Úcráinis|Úcráinis]]
* [[An Urdúis|Urdúis]]
* [[An Uígiúiris|Uígiúiris]]
* [[An Úisbéicis|Úisbéicis]]
* [[An Vítneaimis|Vítneaimis]]
* [[An Vótaicis|Vótaicis]]
== Féach freisin ==
* Forvo
* [[Lingua Libre|Teanga Saor]]
* Foinsiú Slua (aip)
== Tagairtí ==
<references />
thsrw2iscvdoru1hxosb4xpkoevnrdw
1271591
1271590
2025-06-26T08:48:25Z
Ériugena
188
1271591
wikitext
text/x-wiki
Is tionscadal sluafhoinsithe é '''Common Voice''' a chuir Mozilla ar bun chun corpas cainte saor agus oscailte a chruthú. Tacaíonn oibrithe deonacha leis an tionscadal trí shampla-abairtí a thaifeadadh le micreafón agus trí thaifeadtaí úsáideoirí eile a athbhreithniú. Bailítear na habairtí trascríofa i mbunachar sonraí gutha atá ar fáil faoin gceadúnas [[An fearann poiblí|fearainn phoiblí]] CC0 . <ref>{{Cite web-en|url=https://commonvoice.mozilla.org/en/datasets|title=Mozilla Common Voice|language=en|work=commonvoice.mozilla.org|access-date=2024-10-06}}</ref> Cinntíonn an ceadúnas seo gur féidir le forbróirí an bunachar sonraí a úsáid le haghaidh feidhmchlár guth-go-téacs agus téacs-go-guth gan srianta ná costais.
== Aidhmeanna ==
Tá sé mar aidhm ag Common Voice samplaí gutha éagsúla a sholáthar. De réir Katharina Borchert ó Mozilla, bhí go leor tionscadal ann cheana a bhain úsáid as tacair shonraí ó raidió poiblí nó a raibh tacair shonraí acu nach raibh ionadaíocht leordhóthanach ann do mhná ná do dhaoine le blasanna láidre. <ref>{{Lua idirlín|url=https://www.theguardian.com/technology/2020/jan/11/why-do-we-gender-ai-voice-tech-firms-move-to-be-more-inclusive|work=The Guardian|archiveurl=https://web.archive.org/web/20221219033558/https://www.theguardian.com/technology/2020/jan/11/why-do-we-gender-ai-voice-tech-firms-move-to-be-more-inclusive|archivedate=19 December 2022}}</ref>
== Bunachar sonraí gutha ==
Scaoileadh an chéad tacar sonraí i mí na Samhna 2017. Bhí níos mó ná 20,000 úsáideoir ar fud an domhain tar éis 500 uair a chloig d’abairtí Béarla a thaifeadadh.. <ref>{{Cite web-en|url=https://blog.mozilla.org/blog/2017/11/29/announcing-the-initial-release-of-mozillas-open-source-speech-recognition-model-and-voice-dataset|title=Announcing the Initial Release of Mozilla’s Open Source Speech Recognition Model and Voice Dataset|date=November 29, 2017|work=blog mozilla.org|access-date=November 19, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20171129164616/https://blog.mozilla.org/blog/2017/11/29/announcing-the-initial-release-of-mozillas-open-source-speech-recognition-model-and-voice-dataset|archive-date=November 29, 2017}}</ref>
I mí Feabhra 2019, eisíodh an chéad bhaisc teangacha lena n-úsáid. Áiríodh leis seo 18 teanga: [[An Béarla|Béarla]], [[An Fhraincis|Fraincis]], [[An Ghearmáinis|Gearmáinis]] agus [[An Mhandairínis|Mandairínis]], ach teangacha nach bhfuil chomh coitianta céanna ar nós [[An Bhreatnais|Breatnais]] agus Cabile . San iomlán, bhí beagnach 1,400 uair an chloig de thaifeadtaí gutha ann ó níos mó ná 42,000 rannpháirtí. <ref>{{Cite web-en|url=https://venturebeat.com/2019/02/28/mozilla-updates-common-voice-dataset-with-1400-hours-of-speech-across-19-languages|title=Mozilla updates Common Voice dataset with 1,400 hours of speech across 18 languages|date=February 28, 2019|work=[[VentureBeat]]|access-date=November 19, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190304213117/https://venturebeat.com/2019/02/28/mozilla-updates-common-voice-dataset-with-1400-hours-of-speech-across-19-languages|archive-date=March 4, 2019}}</ref>
Ó mhí Iúil 2020 i leith, tá 7,226 uair an chloig de thaifeadtaí gutha bailithe sa bhunachar sonraí i 54 teanga, agus tá 5,591 uair an chloig díobh sin deimhnithe ag oibrithe deonacha. <ref>{{Cite web-en|url=https://venturebeat.com/2020/07/01/mozilla-common-voice-updates-will-help-train-the-hey-firefox-wakeword-for-voice-based-web-browsing/|title=Mozilla Common Voice updates will help train the ‘Hey Firefox’ wakeword for voice-based web browsing|date=1 July 2020|work=VentureBeat|access-date=1 April 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210310211235/https://venturebeat.com/2020/07/01/mozilla-common-voice-updates-will-help-train-the-hey-firefox-wakeword-for-voice-based-web-browsing/|archive-date=March 10, 2021}}</ref>
I mí na Bealtaine 2021, i ndiaidh na hoibre chun an Chinéarwandais a chur leis, fuair siad deontas chun [[An Svahaílis|an Chiswahili]] a chur leis freisin. <ref>{{Cite web-en|url=https://foundation.mozilla.org/en/blog/mozilla-common-voice-receives-34-million-investment-to-democratize-and-diversify-voice-tech-in-east-africa/|title=Mozilla Common Voice Receives $3.4 Million Investment to Democratize and Diversify Voice Tech in East Africa|date=2021-05-25|language=en|work=Mozilla Foundation|access-date=2021-06-03|archive-url=https://web.archive.org/web/20221219033600/https://foundation.mozilla.org/en/blog/mozilla-common-voice-receives-34-million-investment-to-democratize-and-diversify-voice-tech-in-east-africa/|archive-date=2022-12-19}}</ref>
Ag tús 2022, chuaigh Bengali.AI i gcomhpháirtíocht le Common Voice chun an tionscadal "Bangla Speech Recognition" a bhfuil sé mar aidhm aige go dtuigfidh meaisíní an Bheangáilis. Bailíodh 2000 uair an chloig de ghuth agus é mar aidhm níos mó ná 10,000 uair an chloig a bhaint amach. <ref>{{Cite web-en|url=https://www.tbsnews.net/features/panorama/bengaliai-democratising-ai-research-bangla-556458|title=Bengali.AI: Democratising AI research in Bangla|date=2022-12-23|language=en|work=The Business Standard|access-date=2022-12-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20221224094036/https://www.tbsnews.net/features/panorama/bengaliai-democratising-ai-research-bangla-556458|archive-date=2022-12-24}}</ref>
I Meán Fómhair 2022, fógraíodh gurbh í Tíbhis an Ghána an 100ú teanga a cuireadh le bunachar sonraí Mozilla Common Voice. <ref>{{Cite web-en|url=https://qz.com/ghana-s-most-popular-language-will-be-available-to-more-1849572359|title=Ghana’s most popular language is now on Mozilla Common Voice|author=Onukwue|first=Alexander|date=23 September 2022|language=en-us|work=Quartz|access-date=3 October 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20221202202435/https://qz.com/ghana-s-most-popular-language-will-be-available-to-more-1849572359|archive-date=2 December 2022}}</ref>
Faoi Dheireadh Fómhair 2022, bailíonn Mozilla Common Voice sonraí gutha go hoifigiúil do na teangacha seo a leanas::<ref>{{Cite web-en|url=https://commonvoice.mozilla.org/en/languages|title=Languages|language=en|work=commonvoice.mozilla.org|access-date=4 October 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20221224203252/https://commonvoice.mozilla.org/en/languages|archive-date=24 December 2022}}</ref>
{{Div col|colwidth=15em}}
* [[An Araibis|Araibis]]
* [[An Airméinis|Airméinis]]
* [[An Asaimis|Asaimis]]
* [[An Astúiris|Astúiris]]
* [[An Baiscis|Baiscis]]
* [[An Basáis|Basáis]]
* [[An Bhascais|Bascais]]
* [[An Bhealarúisis|Bealarúisis]]
* [[An Bheangáilis|Beangáilis]]
* [[An Bhriotáinis|Briotáinis]]
* [[An Bhulgáiris|Bulgáiris]]
* [[An Chatalóinis|Catalóinis]]
* [[An tSínis (cineálacha [[Cantainis]] agus [[Mandairín]])
* [[An tSiuvaisis|Siuvaisis]]
* [[An tSeicis|Seicis]]
* [[An Danmhairgis|Danmhairgis]]
* [[An Divéihis|Divéihis]]
* [[An Ollainnis|Ollainnis]]
*[[Béarla]]
* [[An Esperanto|Esperanto]]
* [[An Eirsis|Eirsis]]
* [[An Fhionlainnis|Fhionlainnis]]
*[[An Fhraincis|Fraincis]]
* [[An Fhreaslainnis|Fhreaslainnis]]
* [[An Ghailísis|Ghailísis]]
* [[An tSeoirsis|Seoirsis]]
* [[An Ghearmáinis|Gearmáinis]]
* [[An Ghréigis|Gréigis]]
* [[An Ghuaráinis|Ghuaráinis]]
* [[An Hásais|Hásais]]
* [[An Chin Hakha|Chin Hakha]]
* [[An Hiondúis|Hiondúis]]
* [[An Ungáiris|Ungáiris]]
* [[An Indinéisis|Indinéisis]]
* [[An Interlingua|Interlingua]]
* [[Gaeilge]]
* [[An Iodáilis|Iodáilis]]
* [[An tSeapáinis|Seapáinis]]
* [[An Chaibílis|Chaibílis]]
* [[An Chasacais|Chasacais]]
* [[An Ruandais|Ruandais]]
* [[An Chóiréis|Chóiréis]]
* [[An Chuirdis (cineálacha [[Lárnach]] agus [[Kurmanji]])
* [[An Chirgisis|Chirgisis]]
* [[An Laitvis|Laitvis]]
* [[An Lugandais|Lugandais]]
* [[An Mhacadóinis|Mhacadóinis]]
* [[An Mhalaealamais|Mhalaealamais]]
* [[An Mháltais|Mháltais]]
* [[An Mharaitis|Mharaitis]]
* [[An Mhari (cineálacha [[Móinteach]] agus [[Cnoc]])
* [[An Mhocsis|Mhocsis]]
* [[An Mhongóilis|Mhongóilis]]
* [[An Neipeailis|Neipeailis]]
* [[An Ioruais ([[Nua-Ioruais]])
* [[An Oirisis|Oirisis]]
* [[An Phaistis|Phaistis]]
* [[An Pheirsis|Pheirsis]]
* [[An Pholainnis|Pholainnis]]
* [[An Phortaingéilis|Portaingéilis]]
* [[An Phuinseáibis|Phuinseáibis]]
* [[An Rómáinis|Rómáinis]]
* [[An Rómáinsis (cineálacha [[Sursilvan]] agus [[Vallader]])
* [[An Rúisis|Rúisis]]
* [[An Sachais|Sachais]]
* [[An Santailis|Santailis]]
* [[An Saraicis|Saraicis]]
* [[An Sardinis|Sardinis]]
* [[An tSeirbis|Seirbis]]
* [[An tSlóivéinis|Slóivéinis]]
* [[An Spáinnis|Spáinnis]]
* [[An Svahaílis|Svahaílis]]
* [[An tSualainnis|Sualainnis]]
* [[An Hocáin-Téaváin|Hocáin-Téaváin]]
* [[An Tamailis|Tamailis]]
* [[An Tatáiris|Tatáiris]]
* [[An Téalainnis|Téalainnis]]
* [[An Tigris|Tigris]]
* [[An Tigrinis|Tigrinis]]
* [[An Toki Pona|Toki Pona]]
* [[An Tvíis|Tvíis]]
* [[An Tuircis|Tuircis]]
* [[An tSorbais Uachtarach|Sorbais Uachtarach]]
* [[An Úcráinis|Úcráinis]]
* [[An Urdúis|Urdúis]]
* [[An Uígiúiris|Uígiúiris]]
* [[An Úisbéicis|Úisbéicis]]
* [[An Vítneaimis|Vítneaimis]]
* [[An Vótaicis|Vótaicis]]
== Féach freisin ==
* Forvo
* [[Lingua Libre|Teanga Saor]]
* Foinsiú Slua (aip)
== Tagairtí ==
<references />
[[Catagóir:Bogearraí aitheantais urlabhra]]
[[Catagóir: Tacair sonraí i meaisínfhoghlaim]]
[[Catagóir: Airíonna idirnáisiúnta a bunaíodh in 2017]
7980igusx1fwyce2bu735kv4o1tdax9
1271596
1271591
2025-06-26T09:10:02Z
Ériugena
188
1271596
wikitext
text/x-wiki
Is tionscadal sluafhoinsithe é '''Common Voice''' a chuir Mozilla ar bun chun corpas cainte saor agus oscailte a chruthú. Tacaíonn oibrithe deonacha leis an tionscadal trí shampla-abairtí a thaifeadadh le micreafón agus trí thaifeadtaí úsáideoirí eile a athbhreithniú. Bailítear na habairtí trascríofa i mbunachar sonraí gutha atá ar fáil faoin gceadúnas [[An fearann poiblí|fearainn phoiblí]] CC0 . <ref>{{Cite web-en|url=https://commonvoice.mozilla.org/en/datasets|title=Mozilla Common Voice|language=en|work=commonvoice.mozilla.org|access-date=2024-10-06}}</ref> Cinntíonn an ceadúnas seo gur féidir le forbróirí an bunachar sonraí a úsáid le haghaidh feidhmchlár guth-go-téacs agus téacs-go-guth gan srianta ná costais.
== Aidhmeanna ==
Tá sé mar aidhm ag Common Voice samplaí gutha éagsúla a sholáthar. De réir Katharina Borchert ó Mozilla, bhí go leor tionscadal ann cheana a bhain úsáid as tacair shonraí ó raidió poiblí nó a raibh tacair shonraí acu nach raibh ionadaíocht leordhóthanach ann do mhná ná do dhaoine le blasanna láidre. <ref>{{Lua idirlín|url=https://www.theguardian.com/technology/2020/jan/11/why-do-we-gender-ai-voice-tech-firms-move-to-be-more-inclusive|work=The Guardian|archiveurl=https://web.archive.org/web/20221219033558/https://www.theguardian.com/technology/2020/jan/11/why-do-we-gender-ai-voice-tech-firms-move-to-be-more-inclusive|archivedate=19 December 2022}}</ref>
== Bunachar sonraí gutha ==
Scaoileadh an chéad tacar sonraí i mí na Samhna 2017. Bhí níos mó ná 20,000 úsáideoir ar fud an domhain tar éis 500 uair a chloig d’abairtí Béarla a thaifeadadh.. <ref>{{Cite web-en|url=https://blog.mozilla.org/blog/2017/11/29/announcing-the-initial-release-of-mozillas-open-source-speech-recognition-model-and-voice-dataset|title=Announcing the Initial Release of Mozilla’s Open Source Speech Recognition Model and Voice Dataset|date=November 29, 2017|work=blog mozilla.org|access-date=November 19, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20171129164616/https://blog.mozilla.org/blog/2017/11/29/announcing-the-initial-release-of-mozillas-open-source-speech-recognition-model-and-voice-dataset|archive-date=November 29, 2017}}</ref>
I mí Feabhra 2019, eisíodh an chéad bhaisc teangacha lena n-úsáid. Áiríodh leis seo 18 teanga: [[An Béarla|Béarla]], [[An Fhraincis|Fraincis]], [[An Ghearmáinis|Gearmáinis]] agus [[An Mhandairínis|Mandairínis]], ach teangacha nach bhfuil chomh coitianta céanna ar nós [[An Bhreatnais|Breatnais]] agus Cabile . San iomlán, bhí beagnach 1,400 uair an chloig de thaifeadtaí gutha ann ó níos mó ná 42,000 rannpháirtí. <ref>{{Cite web-en|url=https://venturebeat.com/2019/02/28/mozilla-updates-common-voice-dataset-with-1400-hours-of-speech-across-19-languages|title=Mozilla updates Common Voice dataset with 1,400 hours of speech across 18 languages|date=February 28, 2019|work=[[VentureBeat]]|access-date=November 19, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190304213117/https://venturebeat.com/2019/02/28/mozilla-updates-common-voice-dataset-with-1400-hours-of-speech-across-19-languages|archive-date=March 4, 2019}}</ref>
Ó mhí Iúil 2020 i leith, tá 7,226 uair an chloig de thaifeadtaí gutha bailithe sa bhunachar sonraí i 54 teanga, agus tá 5,591 uair an chloig díobh sin deimhnithe ag oibrithe deonacha. <ref>{{Cite web-en|url=https://venturebeat.com/2020/07/01/mozilla-common-voice-updates-will-help-train-the-hey-firefox-wakeword-for-voice-based-web-browsing/|title=Mozilla Common Voice updates will help train the ‘Hey Firefox’ wakeword for voice-based web browsing|date=1 July 2020|work=VentureBeat|access-date=1 April 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210310211235/https://venturebeat.com/2020/07/01/mozilla-common-voice-updates-will-help-train-the-hey-firefox-wakeword-for-voice-based-web-browsing/|archive-date=March 10, 2021}}</ref>
I mí na Bealtaine 2021, i ndiaidh na hoibre chun an Chinéarwandais a chur leis, fuair siad deontas chun [[An Svahaílis|an Chiswahili]] a chur leis freisin. <ref>{{Cite web-en|url=https://foundation.mozilla.org/en/blog/mozilla-common-voice-receives-34-million-investment-to-democratize-and-diversify-voice-tech-in-east-africa/|title=Mozilla Common Voice Receives $3.4 Million Investment to Democratize and Diversify Voice Tech in East Africa|date=2021-05-25|language=en|work=Mozilla Foundation|access-date=2021-06-03|archive-url=https://web.archive.org/web/20221219033600/https://foundation.mozilla.org/en/blog/mozilla-common-voice-receives-34-million-investment-to-democratize-and-diversify-voice-tech-in-east-africa/|archive-date=2022-12-19}}</ref>
Ag tús 2022, chuaigh Bengali.AI i gcomhpháirtíocht le Common Voice chun an tionscadal "Bangla Speech Recognition" a bhfuil sé mar aidhm aige go dtuigfidh meaisíní an Bheangáilis. Bailíodh 2000 uair an chloig de ghuth agus é mar aidhm níos mó ná 10,000 uair an chloig a bhaint amach. <ref>{{Cite web-en|url=https://www.tbsnews.net/features/panorama/bengaliai-democratising-ai-research-bangla-556458|title=Bengali.AI: Democratising AI research in Bangla|date=2022-12-23|language=en|work=The Business Standard|access-date=2022-12-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20221224094036/https://www.tbsnews.net/features/panorama/bengaliai-democratising-ai-research-bangla-556458|archive-date=2022-12-24}}</ref>
I Meán Fómhair 2022, fógraíodh gurbh í Tíbhis an Ghána an 100ú teanga a cuireadh le bunachar sonraí Mozilla Common Voice. <ref>{{Cite web-en|url=https://qz.com/ghana-s-most-popular-language-will-be-available-to-more-1849572359|title=Ghana’s most popular language is now on Mozilla Common Voice|author=Onukwue|first=Alexander|date=23 September 2022|language=en-us|work=Quartz|access-date=3 October 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20221202202435/https://qz.com/ghana-s-most-popular-language-will-be-available-to-more-1849572359|archive-date=2 December 2022}}</ref>
Faoi Dheireadh Fómhair 2022, bailíonn Mozilla Common Voice sonraí gutha go hoifigiúil do na teangacha seo a leanas::<ref>{{Cite web-en|url=https://commonvoice.mozilla.org/en/languages|title=Languages|language=en|work=commonvoice.mozilla.org|access-date=4 October 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20221224203252/https://commonvoice.mozilla.org/en/languages|archive-date=24 December 2022}}</ref>
{{Div col|colwidth=15em}}
* [[An Araibis|Araibis]]
* [[An Airméinis|Airméinis]]
* [[An Asaimis|Asaimis]]
* [[An Astúiris|Astúiris]]
* [[An Baiscis|Baiscis]]
* [[An Basáis|Basáis]]
* [[An Béarla|Béarla]]
* [[An Bhascais|Bascais]]
* [[An Bhealarúisis|Bealarúisis]]
* [[An Bheangáilis|Beangáilis]]
* [[An Bhriotáinis|Briotáinis]]
* [[An Bhulgáiris|Bulgáiris]]
* [[An Chaibílis|Caibílis]]
* [[An Chasacais|Casacais]]
* [[An Chatalóinis|Catalóinis]]
* [[An Chin Hakha|Chin Hakha]]
* [[An Chóiréis|Cóiréis]]
* [[An Chuirdis (cineálacha [[Lárnach]] agus [[Kurmanji]])
* [[An Chirgisis|Cirgisis]]
* [[An Danmhairgis|Danmhairgis]]
* [[An Divéihis|Divéihis]]
* [[An Esperanto|Esperanto]]
* [[An Eirsis|Eirsis]]
* [[An Fhionlainnis|Fhionlainnis]]
* [[An Fhraincis|Fraincis]]
* [[An Fhreaslainnis|Fhreaslainnis]]
* [[An Ghaeilge|Gaeilge]]
* [[An Ghailísis|Gailísis]]
* [[An Ghearmáinis|Gearmáinis]]
* [[An Ghréigis|Gréigis]]
* [[An Ghuaráinis|Ghuaráinis]]
* [[An Hásais|Hásais]]
* [[An Hocáin-Téaváin|Hocáin-Téaváin]]
* [[An Hiondúis|Hiondúis]]
* [[An Indinéisis|Indinéisis]]
* [[An Interlingua|Interlingua]]
* [[An Ioruais ([[Nua-Ioruais]])
* [[An Iodáilis|Iodáilis]]
* [[An Laitvis|Laitvis]]
* [[An Lugandais|Lugandais]]
* [[An Mhacadóinis|Macadóinis]]
* [[An Mhalaealamais|Mhalaealamais]]
* [[An Mháltais|Máltais]]
* [[An Mharaitis|Maraitis]]
* [[An Mhari (cineálacha [[Móinteach]] agus [[Cnoc]])
* [[An Mhocsis|Mocsis]]
* [[An Mhongóilis|Mongóilis]]
* [[An Neipeailis|Neipeailis]]
* [[An Oirisis|Oirisis]]
* [[An Ollainnis|Ollainnis]]
* [[An Phaistis|Phaistis]]
* [[An Pheirsis|Pheirsis]]
* [[An Pholainnis|Pholainnis]]
* [[An Phortaingéilis|Portaingéilis]]
* [[An Phuinseáibis|Puinseáibis]]
* [[An Rómáinis|Rómáinis]]
* [[An Rómáinsis (cineálacha [[Sursilvan]] agus [[Vallader]])
* [[An Ruandais|Ruandais]]
* [[An Rúisis|Rúisis]]
* [[An Sachais|Sachais]]
* [[An Santailis|Santailis]]
* [[An Saraicis|Saraicis]]
* [[An Sardinis|Sardinis]]
* [[An Spáinnis|Spáinnis]]
* [[An Svahaílis|Svahaílis]]
* [[An tSeirbis|Seirbis]]
* [[An tSlóivéinis|Slóivéinis]]
* [[An tSualainnis|Sualainnis]]
* [[An Tamailis|Tamailis]]
* [[An Tatáiris|Tatáiris]]
* [[An Téalainnis|Téalainnis]]
* [[An Tigris|Tigris]]
* [[An Tigrinis|Tigrinis]]
* [[An Toki Pona|Toki Pona]]
* [[An tSorbais Uachtarach|Sorbais Uachtarach]]
* [[An tSeoirsis|Seoirsis]]
* [[An tSeicis|Seicis]]
* [[An tSeapáinis|Seapáinis]]
* [[An tSínis (cineálacha [[Cantainis]] agus [[Mandairín]])
* [[An tSiuvaisis|Siuvaisis]]
* [[An Tvíis|Tvíis]]
* [[An Tuircis|Tuircis]]
* [[An Úcráinis|Úcráinis]]
* [[An Urdúis|Urdúis]]
* [[An Uígiúiris|Uígiúiris]]
* [[An Úiséicis|Úisbéicis]]
* [[An Vítneaimis|Vítneaimis]]
* [[An Vótaicis|Vótaicis]]
== Féach freisin ==
* [[Forvo]]
* [[Lingua Libr]]
* Aip shluafhoinsithe
== Tagairtí ==
<references />
[[Catagóir:Bogearraí aitheantais urlabhra]]
[[Catagóir: Tacair sonraí i meaisínfhoghlaim]]
[[Catagóir: Airíonna idirnáisiúnta a bunaíodh in 2017]
pwzm1gu1lkfp7p78hwj6bwzf6jqm987
1271597
1271596
2025-06-26T09:11:15Z
Ériugena
188
Bhog Ériugena an leathanach [[Guth Coiteann]] go [[Common Voice]]
1271596
wikitext
text/x-wiki
Is tionscadal sluafhoinsithe é '''Common Voice''' a chuir Mozilla ar bun chun corpas cainte saor agus oscailte a chruthú. Tacaíonn oibrithe deonacha leis an tionscadal trí shampla-abairtí a thaifeadadh le micreafón agus trí thaifeadtaí úsáideoirí eile a athbhreithniú. Bailítear na habairtí trascríofa i mbunachar sonraí gutha atá ar fáil faoin gceadúnas [[An fearann poiblí|fearainn phoiblí]] CC0 . <ref>{{Cite web-en|url=https://commonvoice.mozilla.org/en/datasets|title=Mozilla Common Voice|language=en|work=commonvoice.mozilla.org|access-date=2024-10-06}}</ref> Cinntíonn an ceadúnas seo gur féidir le forbróirí an bunachar sonraí a úsáid le haghaidh feidhmchlár guth-go-téacs agus téacs-go-guth gan srianta ná costais.
== Aidhmeanna ==
Tá sé mar aidhm ag Common Voice samplaí gutha éagsúla a sholáthar. De réir Katharina Borchert ó Mozilla, bhí go leor tionscadal ann cheana a bhain úsáid as tacair shonraí ó raidió poiblí nó a raibh tacair shonraí acu nach raibh ionadaíocht leordhóthanach ann do mhná ná do dhaoine le blasanna láidre. <ref>{{Lua idirlín|url=https://www.theguardian.com/technology/2020/jan/11/why-do-we-gender-ai-voice-tech-firms-move-to-be-more-inclusive|work=The Guardian|archiveurl=https://web.archive.org/web/20221219033558/https://www.theguardian.com/technology/2020/jan/11/why-do-we-gender-ai-voice-tech-firms-move-to-be-more-inclusive|archivedate=19 December 2022}}</ref>
== Bunachar sonraí gutha ==
Scaoileadh an chéad tacar sonraí i mí na Samhna 2017. Bhí níos mó ná 20,000 úsáideoir ar fud an domhain tar éis 500 uair a chloig d’abairtí Béarla a thaifeadadh.. <ref>{{Cite web-en|url=https://blog.mozilla.org/blog/2017/11/29/announcing-the-initial-release-of-mozillas-open-source-speech-recognition-model-and-voice-dataset|title=Announcing the Initial Release of Mozilla’s Open Source Speech Recognition Model and Voice Dataset|date=November 29, 2017|work=blog mozilla.org|access-date=November 19, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20171129164616/https://blog.mozilla.org/blog/2017/11/29/announcing-the-initial-release-of-mozillas-open-source-speech-recognition-model-and-voice-dataset|archive-date=November 29, 2017}}</ref>
I mí Feabhra 2019, eisíodh an chéad bhaisc teangacha lena n-úsáid. Áiríodh leis seo 18 teanga: [[An Béarla|Béarla]], [[An Fhraincis|Fraincis]], [[An Ghearmáinis|Gearmáinis]] agus [[An Mhandairínis|Mandairínis]], ach teangacha nach bhfuil chomh coitianta céanna ar nós [[An Bhreatnais|Breatnais]] agus Cabile . San iomlán, bhí beagnach 1,400 uair an chloig de thaifeadtaí gutha ann ó níos mó ná 42,000 rannpháirtí. <ref>{{Cite web-en|url=https://venturebeat.com/2019/02/28/mozilla-updates-common-voice-dataset-with-1400-hours-of-speech-across-19-languages|title=Mozilla updates Common Voice dataset with 1,400 hours of speech across 18 languages|date=February 28, 2019|work=[[VentureBeat]]|access-date=November 19, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190304213117/https://venturebeat.com/2019/02/28/mozilla-updates-common-voice-dataset-with-1400-hours-of-speech-across-19-languages|archive-date=March 4, 2019}}</ref>
Ó mhí Iúil 2020 i leith, tá 7,226 uair an chloig de thaifeadtaí gutha bailithe sa bhunachar sonraí i 54 teanga, agus tá 5,591 uair an chloig díobh sin deimhnithe ag oibrithe deonacha. <ref>{{Cite web-en|url=https://venturebeat.com/2020/07/01/mozilla-common-voice-updates-will-help-train-the-hey-firefox-wakeword-for-voice-based-web-browsing/|title=Mozilla Common Voice updates will help train the ‘Hey Firefox’ wakeword for voice-based web browsing|date=1 July 2020|work=VentureBeat|access-date=1 April 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210310211235/https://venturebeat.com/2020/07/01/mozilla-common-voice-updates-will-help-train-the-hey-firefox-wakeword-for-voice-based-web-browsing/|archive-date=March 10, 2021}}</ref>
I mí na Bealtaine 2021, i ndiaidh na hoibre chun an Chinéarwandais a chur leis, fuair siad deontas chun [[An Svahaílis|an Chiswahili]] a chur leis freisin. <ref>{{Cite web-en|url=https://foundation.mozilla.org/en/blog/mozilla-common-voice-receives-34-million-investment-to-democratize-and-diversify-voice-tech-in-east-africa/|title=Mozilla Common Voice Receives $3.4 Million Investment to Democratize and Diversify Voice Tech in East Africa|date=2021-05-25|language=en|work=Mozilla Foundation|access-date=2021-06-03|archive-url=https://web.archive.org/web/20221219033600/https://foundation.mozilla.org/en/blog/mozilla-common-voice-receives-34-million-investment-to-democratize-and-diversify-voice-tech-in-east-africa/|archive-date=2022-12-19}}</ref>
Ag tús 2022, chuaigh Bengali.AI i gcomhpháirtíocht le Common Voice chun an tionscadal "Bangla Speech Recognition" a bhfuil sé mar aidhm aige go dtuigfidh meaisíní an Bheangáilis. Bailíodh 2000 uair an chloig de ghuth agus é mar aidhm níos mó ná 10,000 uair an chloig a bhaint amach. <ref>{{Cite web-en|url=https://www.tbsnews.net/features/panorama/bengaliai-democratising-ai-research-bangla-556458|title=Bengali.AI: Democratising AI research in Bangla|date=2022-12-23|language=en|work=The Business Standard|access-date=2022-12-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20221224094036/https://www.tbsnews.net/features/panorama/bengaliai-democratising-ai-research-bangla-556458|archive-date=2022-12-24}}</ref>
I Meán Fómhair 2022, fógraíodh gurbh í Tíbhis an Ghána an 100ú teanga a cuireadh le bunachar sonraí Mozilla Common Voice. <ref>{{Cite web-en|url=https://qz.com/ghana-s-most-popular-language-will-be-available-to-more-1849572359|title=Ghana’s most popular language is now on Mozilla Common Voice|author=Onukwue|first=Alexander|date=23 September 2022|language=en-us|work=Quartz|access-date=3 October 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20221202202435/https://qz.com/ghana-s-most-popular-language-will-be-available-to-more-1849572359|archive-date=2 December 2022}}</ref>
Faoi Dheireadh Fómhair 2022, bailíonn Mozilla Common Voice sonraí gutha go hoifigiúil do na teangacha seo a leanas::<ref>{{Cite web-en|url=https://commonvoice.mozilla.org/en/languages|title=Languages|language=en|work=commonvoice.mozilla.org|access-date=4 October 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20221224203252/https://commonvoice.mozilla.org/en/languages|archive-date=24 December 2022}}</ref>
{{Div col|colwidth=15em}}
* [[An Araibis|Araibis]]
* [[An Airméinis|Airméinis]]
* [[An Asaimis|Asaimis]]
* [[An Astúiris|Astúiris]]
* [[An Baiscis|Baiscis]]
* [[An Basáis|Basáis]]
* [[An Béarla|Béarla]]
* [[An Bhascais|Bascais]]
* [[An Bhealarúisis|Bealarúisis]]
* [[An Bheangáilis|Beangáilis]]
* [[An Bhriotáinis|Briotáinis]]
* [[An Bhulgáiris|Bulgáiris]]
* [[An Chaibílis|Caibílis]]
* [[An Chasacais|Casacais]]
* [[An Chatalóinis|Catalóinis]]
* [[An Chin Hakha|Chin Hakha]]
* [[An Chóiréis|Cóiréis]]
* [[An Chuirdis (cineálacha [[Lárnach]] agus [[Kurmanji]])
* [[An Chirgisis|Cirgisis]]
* [[An Danmhairgis|Danmhairgis]]
* [[An Divéihis|Divéihis]]
* [[An Esperanto|Esperanto]]
* [[An Eirsis|Eirsis]]
* [[An Fhionlainnis|Fhionlainnis]]
* [[An Fhraincis|Fraincis]]
* [[An Fhreaslainnis|Fhreaslainnis]]
* [[An Ghaeilge|Gaeilge]]
* [[An Ghailísis|Gailísis]]
* [[An Ghearmáinis|Gearmáinis]]
* [[An Ghréigis|Gréigis]]
* [[An Ghuaráinis|Ghuaráinis]]
* [[An Hásais|Hásais]]
* [[An Hocáin-Téaváin|Hocáin-Téaváin]]
* [[An Hiondúis|Hiondúis]]
* [[An Indinéisis|Indinéisis]]
* [[An Interlingua|Interlingua]]
* [[An Ioruais ([[Nua-Ioruais]])
* [[An Iodáilis|Iodáilis]]
* [[An Laitvis|Laitvis]]
* [[An Lugandais|Lugandais]]
* [[An Mhacadóinis|Macadóinis]]
* [[An Mhalaealamais|Mhalaealamais]]
* [[An Mháltais|Máltais]]
* [[An Mharaitis|Maraitis]]
* [[An Mhari (cineálacha [[Móinteach]] agus [[Cnoc]])
* [[An Mhocsis|Mocsis]]
* [[An Mhongóilis|Mongóilis]]
* [[An Neipeailis|Neipeailis]]
* [[An Oirisis|Oirisis]]
* [[An Ollainnis|Ollainnis]]
* [[An Phaistis|Phaistis]]
* [[An Pheirsis|Pheirsis]]
* [[An Pholainnis|Pholainnis]]
* [[An Phortaingéilis|Portaingéilis]]
* [[An Phuinseáibis|Puinseáibis]]
* [[An Rómáinis|Rómáinis]]
* [[An Rómáinsis (cineálacha [[Sursilvan]] agus [[Vallader]])
* [[An Ruandais|Ruandais]]
* [[An Rúisis|Rúisis]]
* [[An Sachais|Sachais]]
* [[An Santailis|Santailis]]
* [[An Saraicis|Saraicis]]
* [[An Sardinis|Sardinis]]
* [[An Spáinnis|Spáinnis]]
* [[An Svahaílis|Svahaílis]]
* [[An tSeirbis|Seirbis]]
* [[An tSlóivéinis|Slóivéinis]]
* [[An tSualainnis|Sualainnis]]
* [[An Tamailis|Tamailis]]
* [[An Tatáiris|Tatáiris]]
* [[An Téalainnis|Téalainnis]]
* [[An Tigris|Tigris]]
* [[An Tigrinis|Tigrinis]]
* [[An Toki Pona|Toki Pona]]
* [[An tSorbais Uachtarach|Sorbais Uachtarach]]
* [[An tSeoirsis|Seoirsis]]
* [[An tSeicis|Seicis]]
* [[An tSeapáinis|Seapáinis]]
* [[An tSínis (cineálacha [[Cantainis]] agus [[Mandairín]])
* [[An tSiuvaisis|Siuvaisis]]
* [[An Tvíis|Tvíis]]
* [[An Tuircis|Tuircis]]
* [[An Úcráinis|Úcráinis]]
* [[An Urdúis|Urdúis]]
* [[An Uígiúiris|Uígiúiris]]
* [[An Úiséicis|Úisbéicis]]
* [[An Vítneaimis|Vítneaimis]]
* [[An Vótaicis|Vótaicis]]
== Féach freisin ==
* [[Forvo]]
* [[Lingua Libr]]
* Aip shluafhoinsithe
== Tagairtí ==
<references />
[[Catagóir:Bogearraí aitheantais urlabhra]]
[[Catagóir: Tacair sonraí i meaisínfhoghlaim]]
[[Catagóir: Airíonna idirnáisiúnta a bunaíodh in 2017]
pwzm1gu1lkfp7p78hwj6bwzf6jqm987
Loch Choileáin Uí Shíoda
0
119933
1271594
2025-06-26T09:01:48Z
Marcas.oduinn
33120
Cruthaithe ó enwiki (síol)
1271594
wikitext
text/x-wiki
== Loch Choileáin Uí Shíoda ==
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
Is loch [[fionnuisce]] é ''' Loch Choileáin Uí Shíoda'''<ref name=logainm/><ref name=EPA/> suite i [[Réigiún Forbartha an Iarthair Láir|Réigiún an Iarthair Láir]] in oirthear {{h|Contae an Chláir]].
== Tíreolaíocht ==
Tá Loch Choileáin Uí Shíoda {{convert|2|km|1|abbr=on}} ar fad agus {{convert|1.5|km|1|abbr=on}} ar leithead. Tá sé tuairim is {{convert|20|km|0|abbr=on}} taobh thoir d'[[Inis (baile)|Inis]].
== Féach freisin ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Tagairtí ==
{{reflist | refs =
<ref name=logainm>{{lua idirlín | url = http://www.logainm.ie/ga/1166340 | teideal = Loch Choileáin Uí Shíoda | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 28ú Nollaig 2015 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref>
<ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=17 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 11 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | access-date = 12 October 2022}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Coileáin Uí Shíoda, Loch}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae an Chláir]]
{{síol-tír-ie}}
f1zjwp4u207id8i022kw649xpb482gv
1271595
1271594
2025-06-26T09:02:26Z
Marcas.oduinn
33120
Ceannteideal
1271595
wikitext
text/x-wiki
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
Is loch [[fionnuisce]] é ''' Loch Choileáin Uí Shíoda'''<ref name=logainm/><ref name=EPA/> suite i [[Réigiún Forbartha an Iarthair Láir|Réigiún an Iarthair Láir]] in oirthear {{h|Contae an Chláir}}.
== Tíreolaíocht ==
Tá Loch Choileáin Uí Shíoda {{convert|2|km|1|abbr=on}} ar fad agus {{convert|1.5|km|1|abbr=on}} ar leithead. Tá sé tuairim is {{convert|20|km|0|abbr=on}} taobh thoir d'[[Inis (baile)|Inis]].
== Féach freisin ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Tagairtí ==
{{reflist | refs =
<ref name=logainm>{{lua idirlín | url = http://www.logainm.ie/ga/1166340 | teideal = Loch Choileáin Uí Shíoda | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 28ú Nollaig 2015 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref>
<ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=17 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 11 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | access-date = 12 October 2022}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Coileáin Uí Shíoda, Loch}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae an Chláir]]
{{síol-tír-ie}}
accscfwsu22y7ys0h44kwykfqea0tql
1271602
1271595
2025-06-26T09:22:37Z
Marcas.oduinn
33120
/* Tagairtí */DEFAULTSORT
1271602
wikitext
text/x-wiki
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
Is loch [[fionnuisce]] é ''' Loch Choileáin Uí Shíoda'''<ref name=logainm/><ref name=EPA/> suite i [[Réigiún Forbartha an Iarthair Láir|Réigiún an Iarthair Láir]] in oirthear {{h|Contae an Chláir}}.
== Tíreolaíocht ==
Tá Loch Choileáin Uí Shíoda {{convert|2|km|1|abbr=on}} ar fad agus {{convert|1.5|km|1|abbr=on}} ar leithead. Tá sé tuairim is {{convert|20|km|0|abbr=on}} taobh thoir d'[[Inis (baile)|Inis]].
== Féach freisin ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Tagairtí ==
{{reflist | refs =
<ref name=logainm>{{lua idirlín | url = http://www.logainm.ie/ga/1166340 | teideal = Loch Choileáin Uí Shíoda | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 28ú Nollaig 2015 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref>
<ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=17 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 11 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | access-date = 12 October 2022}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Coileain Ui Shioda, Loch}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae an Chláir]]
{{síol-tír-ie}}
qsz51qzohmtx4xibkqk0m9f1296b3ss
Guth Coiteann
0
119934
1271598
2025-06-26T09:11:16Z
Ériugena
188
Bhog Ériugena an leathanach [[Guth Coiteann]] go [[Common Voice]]
1271598
wikitext
text/x-wiki
#athsheoladh [[Common Voice]]
3s0a60f1zmdah5b5qg0yajekooc4api
Plé teimpléid:WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach
11
119935
1271599
2025-06-26T09:13:50Z
Marcas.oduinn
33120
/* Íomhá sa lár */ mír nua
1271599
wikitext
text/x-wiki
== Íomhá sa lár ==
An mbéifí in ann an "íomhá" (wikidata P18) a chomhfhadú/ailíniú/chur sa láir? [[Úsáideoir:Marcas.oduinn|Marcas]] ([[Plé úsáideora:Marcas.oduinn|plé]]) 09:13, 26 Meitheamh 2025 (UTC)
a2zwp5rlgms5h95efru10cuwflsncey
Bambie Thug
0
119936
1271619
2025-06-26T10:10:30Z
Ashuublessyou1902
67424
rinne mé leatanach faoi Bambie Thug.
1271619
wikitext
text/x-wiki
{{WD Bosca Sonraí Duine}}
= Bambie Thug =
Is [[amhránaí]] is [[scríbhneoir]] [[An Ghaeilge|Gaeilge]] iad Bambie Ray Robinson nó a t-ainm stáitse Bambie Thug. <ref>{{Luaigh foilseachán|title=Eurovision expert says Ireland has work to do|url=https://www.rte.ie/entertainment/2024/0127/1428978-eurovision-expert-says-ireland-has-work-to-do/|date=2024-01-27|language=en|author=Samantha Libreri}}</ref> Rugadh iad ar 6ú Marta 1993. Is eol dóibh a lán seánra ceoil a chur le chéile ina gceol, ag glaoch air "ouija-pop", mar ní siad ag comhlíonadh an seánra amháin. Tá Ceol Robinson bunaithe ar t-ábhar diffriúl [[Scaradh sóisialta|scaradh]], [[draíocht]] agus [[andúil i ndrugaí]] san áireamh.
Tá Robinson an chéad [[ceoltóir]] go hoscailte [[neamh-dhénártha]] chun ionadaíocht a dhéanamh ar [[Éire|Éireann]] san [[Comórtas Amhránaíochta na hEoraifíse|comórtas amhrán Eurovision,]] á dhéanamh sin i 2024 leis an t-amhrán "[[Doomsday Blue]]". Chríochnaigh síad ar séú háit, ag éirigh an iarrthóir is scór is airde san Éireann agus fuair siad an socrúchán is fearr d'Éireann sa comótas ó 2000.
== Saol Luath ==
Rugadh agus tógadh Robinson sa [[Maigh Chromtha|Mhaigh Chromtha]] i g[[Corcaigh]] ar an 6ú Marta 1993, <ref name=":1">{{Lua idirlín|url=https://www.thelineofbestfit.com/new-music/discovery/bambie-thug-birthday|teideal=Hyper-pop newcomer Bambie Thug’s "Birthday" is a raucous, hedonistic debut {{!}} Best Fit|language=en-US|work=The Line of Best Fit|dátarochtana=2025-06-23}}</ref> chuig athair [[Sualannach]] ón [[Stócólm]] agus máthair ón Chorcaigh, agus triúr deirfúireacha acu. <ref name=":2">{{Lua idirlín|url=https://www.irishexaminer.com/lifestyle/artsandculture/arid-41311864.html|teideal=Bambie Thug: Macroom's non-binary star representing Ireland at Eurovision in Sweden|údar=Amanda Cassidy|dáta=2024-01-27|language=en|work=Irish Examiner|dátarochtana=2025-06-23}}</ref><ref>{{Lua idirlín|url=https://eurovoix.com/2024/03/30/lets-talk-with-bambie-thug/|teideal=🇮🇪 Let's Talk with Bambie Thug: "My Family Are Coming Down from Stockholm"|údar=James Stephenson|dáta=2024-03-30|language=en-GB|work=Eurovoix|dátarochtana=2025-06-23}}</ref><ref>{{Luaigh foilseachán|title=Bambie Thug Download Festival Interview 2023|url=https://www.youtube.com/watch?v=tQTk0FgXbPQ|language=en}}</ref> Ag freastal ar [[Mheanscoil Naomh Muire]] sa Mhaigh Chromtha, canann siad i gcór na scoile, ag cuidiú leis an scoil comórtas Cór na Scoileanna Uile-Éireann a bhuachan. <ref>{{Lua idirlín|url=https://www.independent.ie/regionals/cork/news/cork-secondary-school-recalls-bambie-thug-as-an-exceptionally-gifted-student-who-helped-school-choir-win-all-ireland/a64628631.html|teideal=Cork secondary school recalls Bambie Thug as an ‘exceptionally’ gifted student who helped school choir win All-Ireland}}</ref> Ar dtús, oiliúint a bheith taibheoir bailé, d'fhreastal siad ar [[Coláiste Stiofáin Naofa]] ina dhiadh sin, pleanáil don ollscoil chun staidéar a dhéanamh ar rince. níos déanaí, bhog siad go [[Londain]] chun freastal ar an [[acadamh Urdang]] tar éis thug Urdang scoláireacht pháirteach do Robinson. Áfach, bhris Robinson a lámh i rith a gcuid ama sa choláiste, ag athrú chun staidéar a dhéanamh ar amharclann ceoil. <ref name=":0">{{Lua idirlín|url=https://extra.ie/2024/01/28/entertainment/bambie-thug-eurovision|teideal=Eurovision Hopeful Bambie Thug Has Come A Long Way Since Training As Ballerina|dáta=2024-01-28|language=en-GB|dátarochtana=2025-06-24}}</ref><ref>{{Lua idirlín|url=https://www.corkbeo.ie/news/local-news/non-binary-cork-artist-unveiled-28432418|teideal=Non-binary Cork artist wants to sing for Ireland at Eurovision|údar=Sandra Mallon, Eoin Shortiss|dáta=2024-01-11|language=en|work=Cork Beo|dátarochtana=2025-06-24}}</ref>
Tar éis ag céim amach ó Urdang, chaith Robinson dhá bhliain ag múineadh dóibh conas a scríobh agus a chanadh popamhráin. Ar dtús, shínigh Robinson le gníomhaireacht tallainne gan ainm; áfach, d'fhág siad mar maíonn Robinson go bhfuill theastaigh ón ngníomhaireacht iad chun ceann isteach sa [[bubblegum pop]]. <ref name=":0" />
== Gairm ==
=== Tús, na chéad singil (2020-2022) ===
Cuireadh Robison chun sochair sa cheol den chéad uair sa bhlian 2020 mar ealaíontóir mór le rá ar an amhrán Fike agus Fabich "Mean" a scaoileadh ar 26 Meitheamh 2020. <ref>{{Lua idirlín|url=https://open.spotify.com/track/4DBOKGeDRW9dgLl0lnHXw8?si=0ee57f94f300411f|teideal=Spotify|work=open.spotify.com|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> Scaoil Robinson a gcéad singil, "Birthday", ar an 5 Márta 2021. An t-amhráin, a scríobhadh fad a bhí Robinson andúil acu sa drugaí <ref>{{Lua idirlín|url=https://www.gaytimes.com/music/queer-and-now/queer-now-welcome-to-bambie-thugs-witchy-soundscape/|teideal=Welcome to Bambie Thug’s witchy soundscape|údar=Zoya Raza-Sheikh|dáta=2023-06-21|language=en-US|work=GAY TIMES|dátarochtana=2025-06-24}}</ref> agus eisíodh an físeán ceoil gan chlárú ar suíomhí pornagrafaíocht<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.irishmirror.ie/news/irish-news/rte-silent-x-rated-video-32053713|teideal=RTE silent as X-rated music video of Eurovision star emerges on adult websites|údar=Darragh Mc Donagh|dáta=2024-02-05|language=en|work=Irish Mirror|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>, bhí cur síos ag scríbhneoir ''The Line of Best Fit'' Robert Davidson mar "sruth Chonic stóchúil-ach-briste... lena nglór mealladh ag cláraigh na imeachtaí timpeall orthu cosúil le dialann téisiúil. Cuireann siad i láthair tríd scliúchasa, flúirse drugaí a caitheamh agus caitheann siad fanacht go mífhoighneach ar a ndéileálaí."<ref name=":1" /> Eisigh Robinson trí shingil eile níos déanaí sa bhliain, "Psilocyber", amhrán faoi [[víreas ríomhaireachta]] "sícideileach", "P.M.P.", amhrán a spreagann dearfacht gnéasach agus a ngrá le "pussy power", agus "High Romancy".<ref>{{Cite news|url=https://www.injectionmag.com/post/bambie-thug-i-m-hellbent-on-doing-what-i-want|teideal=Bambie Thug: “I’m hellbent on doing what I want.”|dáta=2023-07-13|language=en|work=INJECTION Magazine|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://www.tmrwmagazine.com/features/music/get-to-know-bambie-thug|teideal=tmrw {{!}} GET TO KNOW: BAMBIE THUG|dáta=2021-11-18|language=en-GB|work=today was so yesterday {{!}} tmrw|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Faoi 2022, scíbhneoir Rockflesh Stewart Lucas cur síos ceol Robinson mar "greanach agus díreach agus cosúil le ceachtar faoi gnéas agus drugaí nó drugaí agus gnéas."<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.rockflesh.com/live-reviews/live-review-cassyette-baby-thug-alienblaze-the-deaf-institute-manchester-on-february-22nd-2022|teideal=Live Review : Cassyette + Bambie Thug + AlienBlaze @ The Deaf Institute, Manchester on February 22nd|dáta=2022-02-24|language=en-GB|work=ROCKFLESH|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>
=== Comórtas Amhránaíochta Eoraifíse (2024) ===
[[íomhá:Bambie Thug, Eurovision 2024 final rehearsal 14.jpg|mion|bambie thug]]
Ar 11 Eanair 2024, fógraíodh Robinson mar iomaitheoir sa Eurosong 2024, [[comórtas ceannais náisiúnta na hÉireann]] don [[Comórtas Amhránaíochta Eorafíse 2024]], lena n-amhrán "[[Doomsday Blue]]". <ref>{{Lua idirlín|url=https://wiwibloggs.com/2024/01/11/ireland-bambie-thug-releases-eurosong-2024-song-doomsday-blues/279143/|teideal=Ireland: Bambie Thug releases Eurosong 2024 song "Doomsday Blue"|údar=Renske ten Veen|dáta=2024-01-11|language=en-US|work=wiwibloggs|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Dar leis agallamh leis an ''[[The Sun|Irish Sun]],'' chuaigh siad isteach mar cuimhní acu ar éigniú i Bealtaine 2023 a purgú., timpeall trí sheactaine roimh gig ag a gcéad léiriú ag féile. <ref>{{Lua idirlín|url=https://goss.ie/showbiz/irish-eurovision-star-bambie-thug-opens-up-about-their-battle-to-get-through-everyday-following-sexual-assault-nightmare-367809|teideal=Irish Eurovision star Bambie Thug opens up about their 'battle to get through everyday' following sexual assault nightmare|dáta=2024-01-31|language=en-US|work=Goss.ie|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Ag an féile náisiúnta, bhuaigh Robinson an dá vótáil giúiré náisiúnta agus an televote, ag tuilleamh an chirt chun ionadaíocht Éireannn a dhéanamh. <ref>{{Lua idirlín|url=https://www.irishexaminer.com/lifestyle/artsandculture/arid-41318692.html|teideal=Cork singer Bambie Thug will represent Ireland at the 2024 Eurovision in Sweden|údar=Denise O’Donoghue|dáta=2024-01-26|language=en|work=Irish Examiner|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Denise O'Donoghue den [[Gaeilge Neamhspleách]] faoi deara an tóir de taibheoir ar na meáin shóisialta agus sa stúideo ''[[The Late Late Show (RTÉ)|Late Late Show]],'' nuair a glaoch an lucht féachanta do vótálaithe chuig "send the witch".
Ag Eoraifíse, glach Robinson páirt sa chéad babha leathcheannais ar 7 Bealtaine 2024, go rathiúil cáilitheach don ceannais chomh maith le naonúr gceoltóirí eile.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.irishtimes.com/culture/music/2024/05/07/eurovision-semi-final-bambie-thug-ireland-doomsday-blue/|teideal=Eurovision semi-final: Euphoria for Ireland as Bambie Thug qualifies for Saturday’s final|language=en|work=The Irish Times|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> Sa ceannais, a tharla ar 11 Bealtaine, chríochnaigh siad ar seú háit, ag éirí an iontráil is scórála airde in Éirinn agus scóráil an tír a toradh is fearr sa chomórtas [[Comórtas amhránaíochta na heorafíse 2000|ó 2000]].<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.irishtimes.com/culture/music/2024/05/11/eurovision-final-live-updates-bambie-thug-ireland/|teideal=Eurovision: Switzerland wins in Malmö as Bambie Thug finishes sixth for Ireland|language=en|work=The Irish Times|dátarochtana=2025-06-25}}</ref> B'éigean do Robinson a bpéint choirp a athrú i [[Ogham]]- a aistrítear go "sos eogaigh" agus "saoirse" , mar ómós don [[War in gaza|staid i nGaza]]. <ref>{{Luaigh foilseachán|title=Bambie Thug changed Ogham message after EBU 'order'|url=https://www.rte.ie/entertainment/2024/0508/1447898-eurovision-ogham/|date=2024-05-08|language=en}}</ref>
Tá tacaíocht léirithe ag Robinson le [[hIosrael a eisiamh]] ó Chomórtas Amhrán Eoraifíse 2024 mar thoradh ar [[chogadh Gaza]]. Ag bunú a n-argóint faoi eisiamh na Rúise ó [[Chomórtas Amhrán Eoraifíse 2022]], dúirt Robinson san ''Irish Examiner'', “Nuair a bhí rudaí ag dul ar aghaidh leis an Úcráin, ní raibh cead ag an Rúis dul isteach, mar sin ní dóigh liom gur cheart riail a bheith ann do cheann eile.”<ref name=":2" /> Mar sin féin, tá sé ráite acu freisin gur cheart an cinneadh Iosrael a eisiamh a fhágáil faoin [[Aontas Craolacháin Eorpach]].<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.thejournal.ie/eurovision-boycott-israel-erica-cody-6281716-Jan2024/|teideal='Same energy as Russia': Two of Ireland's Eurovision hopefuls say Israel should be cut from contest|údar=Jane Matthews|dáta=2024-01-26|language=en|work=TheJournal.ie|dátarochtana=2025-06-25}}</ref>
== Dioscliosta ==
=== Amránaí Leathnaithe (AL) ===
{| class="wikitable"
|+
!Teideal
!Sonraí
!Suíomhanna Buaicchairt
|-
|"psilocyber"
|'''scaoileadh:''' 14 Bealtaine 2021 <ref>{{Luaigh foilseachán|title=Psilocyber|url=https://open.spotify.com/album/0xwRiqPqQkEhtsKv5NNfBw|date=2021-05-14|language=en}}</ref>
'''lipéad:''' Unity Records
'''formáidí:''' íoslódáil digiteach, sruthú
| --
|-
|"high romancy"
|'''scaoileadh:''' 27 Mean Fomhair 2021 <ref>{{Lua idirlín|url=https://open.spotify.com/album/5CgT7nSf3OYjedHvwBSYik?si=NJf-HrEoRu6bZ-zrxT9qfA|teideal=Spotify|work=open.spotify.com|dátarochtana=2025-06-26}}</ref>
'''lipéad:''' Smol Records
'''formáidí:''' íoslódáil digiteach, sruthú
| --
|-
|"cathexis"
|'''scaoileadh:''' 13 Mean Fomhair 2023 <ref>{{Luaigh foilseachán|title=Cathexis|url=https://open.spotify.com/album/70IfQDr5WnlqwK2Cb0tvco|date=2023-10-13|language=en}}</ref>
'''lipéad:''' Haus of Thug
'''formáidí:''' íoslódáil digiteach, sruthú
|43
|}
=== Singil ===
{| class="wikitable"
|+
!Teideal
!Bhliain
!Suíomhanna Buaicchairt
!Album nó AL
|-
|"Birthday"
| rowspan="2" |2021
|
|''Psilocyber''
|-
|"P.M.P."
|
|''high romancy''
|-
|"Kawasaki (I Love It)"
| rowspan="4" |2022
|
| rowspan="6" |singil gan albam
|-
|"Headbang"
|
|-
|"Tsunami (11:11)"
|
|-
|"Merry Christmas Baby"
|
|-
|"Egregore"
| rowspan="4" |2023
|
|-
|"Careless"
|
|-
|"Last Summer (I Know What You Did)"
|
| rowspan="2" |''cathexis''
|-
|"[[Doomsday Blue]]"
|
* 23 (IRE)
* 40(FIN)
* 9(LTU)
* 86(NLD)
* 64(SWE)
* 67(UK)
|-
|"Hex So Heavy"
| rowspan="2" |2024
|
| rowspan="2" |singil gan albam
|-
|"Fangtasy"
|
|}
=== Mar ceoltóir mór le rá ===
{| class="wikitable"
|+
!Teideal
!Bhliain
!Albam nó AL
|-
|"Bad Witch"
(Alina Pash ag léiriú Bambie Thug)
|2024
|Singil gan Albam
|}
== Tagairtí ==
{{Default Sort:Thug, Bambie}}
7hbqd4g8rr1gcj20h0fjqajoelby0mk
The Disastrous Life of Saiki K.
0
119937
1271620
2025-06-26T10:13:47Z
Whatsupb
67428
Rinne mé leathnach ar The Disastrous Life of Saiki K.
1271620
wikitext
text/x-wiki
{{WD Bosca Sonraí Sraith Teilifíse}}
''Is sraith [[manga]] Seapánach é "'''The Disastrous Life of Saiki K.'''"'' (Japanese: 斉木楠雄のΨ難, Hepburn: ''Saiki Kusuo no Sai-nan'') a scríobh agus a tharraingíonn le Shūichi Asō.Tar éis sraith chaibidil one-shot a foilsíodh ó 2010 go 2011, cuireadh an manga ar shraith in iris manga shōnen Shueisha '''''"Weekly Shōnen Jump"''''' ó Bhealtaine 2012 go Feabhra 2018.
Is sraith teilifís [[anime]] a raibh cóiriú ar manga a léiriú le [[J.C.Staff]], ag rith ó Iúil 2016 go Noillaig 2018. Scannán craoladh beo a stiúradh le Yuichi Fukuda and bhí [[Kento Yamazaki]] sa phríomhpháirt ag [[Columbia Pictures]] ([[Sony Pictures Entertainment Japan]]) agus [[Asmik Ace]] cuireadh sé ar fáil i rith Deireadh Fómhair 2017.<ref name="natalie160801">{{Lua idirlín|url=https://natalie.mu/eiga/news/196418|teideal=山崎賢人が「斉木楠雄のΨ難」で主演、監督は「銀魂」も手がける福田雄一|údar=Natasha Inc|language=ja|work=映画ナタリー|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> Sraith anime le sé eipeasóid ainm a chur ar "'''''The Disastrous Life of Saiki K.: Reawakened'''" a'' craoladh ''ar'' [[Netflix]] i Nollaig 2019.
Moladh an tsraith "'''''The Disastrous Life of Saiki K."''''' agus '''"''Disastrous Life of Saiki K.: Reawakened"''''' go mór as a cuid aisteoirí glórtha cumasacha, a scéalaíocht tharraingteach agus a ghreann nathánach
== Premise ==
Is Dálta ard-scoile é Kusuo Saiki le Rún mór—Tá an-chuid cumhacht Síceach díffrúla aige ar nós [[sícicinéis]] agus [[Teileapórtáil chandamach|teileapórtáil]]. Cuireann Kusuo trioblóid air féin le a chuid cumhacht a choinnigh faoi cheilt ar dhaoine, mar ba mhaith leis gnáth saol a fháil; Mar shampla in [https://saikikusuo-no-psinan.fandom.com/wiki/An_Ugly_Bolt_Out_of_the_Blue eipeasóid 11 séasúr 2.]. I rith an straith, Faigheann Kusuo go minic é féin i cás coiméideach ina úsáideann sé a chuid cumhacht chun an suíomh a ceartú. Isteach an seó, tá go leor carachtair uathúla ann, gach duine le a bhfadhbanna féin.
Faoi dheireadh, faigheann Kusuo "limiter" óna dheartháir níos sine go ag baint a chumas síceach. Ach sa deireadh, faigheann sé a chumas arís.
== Media ==
=== Manga ===
{{See also|List of The Disastrous Life of Saiki K. chapters{{!}}List of ''The Disastrous Life of Saiki K.'' chapters}} Scríobh agus léirigh ''The Disastrous Life of Saiki K.'' le Shūichi Asō. Foilsíodh an chéad chaibidil in eagrán Samhraidh 2010 de ''[[Jump Next!]]'' ar Lúnasa 16, 2010.<ref>{{Lua idirlín|url=https://natalie.mu/comic/news/36225|teideal=ジャンプNEXTで「バクマン」作中作、ラッコ×青葉コラボ|údar=Natasha, Inc.|language=ja|work=コミックナタリー|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> Foilsíodh caibidlí go neamhrialta in Weekly Shōnen Jump ón 9 Bealtaine go dtí an 21 Samhain, 2011 <ref>{{Lua idirlín|url=https://natalie.mu/comic/news/49070|teideal=「こち亀」1700回突破でネタ大募集!麻生周一読み切りも|údar=Natasha, Inc.|language=ja|work=コミックナタリー|dátarochtana=2025-06-26}}</ref><ref>{{Lua idirlín|url=https://natalie.mu/comic/news/49070|teideal=「こち亀」1700回突破でネタ大募集!麻生周一読み切りも|údar=Natasha Inc|language=ja|work=コミックナタリー|dátarochtana=2025-06-26}}</ref><ref>{{Lua idirlín|url=http://www.shonenjump.com/j/weeklyshonenjump/|teideal=今週の週刊少年ジャンプ|集英社『週刊少年ジャンプ』公式サイト shonenjump.com|údar=集英社|work=www.shonenjump.com|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> agus in eagrán Geimhridh 2012 de Jump Next! ar an 26 Nollaig, 2011.<ref>{{Lua idirlín|url=https://natalie.mu/comic/news/61847|teideal=「めだかボックス」球磨川禊の番外編がジャンプNEXT!に|údar=Natasha Inc|language=ja|work=コミックナタリー|dátarochtana=2025-06-26}}</ref>
=== Light novel ===
Ar Bealtaine 4, 2013, Gearrscéal a ainmniú ''Saiki Kusuo no Psi-nan - Extra Story of Psychics'' a d'eisiúint, tár éis, d'eisíodh ''Saiki Kusuo no Psi-nan - Extra Story of Psychics 2'' in Iúil 2014.
=== Video games ===
''Saiki Kusuo no Sai-nan: Shijō Psi Dai no Psi Nan!?'', déanta ag [[Bandai Namco Studios]] agus arna fhoilsiú ag [[Bandai Namco Entertainment]] do [[Nintendo 3DS]], a tháinig sé amach November 10, 2016.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.animenewsnetwork.com/news/2016-07-10/the-disastrous-life-of-saiki-k-gets-3ds-game/.104082|teideal=The Disastrous Life of Saiki K. Gets 3DS Game|dáta=2025-06-26|language=en|work=Anime News Network|dátarochtana=2025-06-26}}</ref><ref>{{Lua idirlín|url=https://www.siliconera.com/saiki-kusuo-no-psy-nans-3ds-game-releases-japan-november-10-2016/|teideal=Saiki Kusuo no Psy-nan’s 3DS Game Releases In Japan On November 10, 2016|údar=Sato|dáta=2016-09-05|language=en-US|work=Siliconera|dátarochtana=2025-06-26}}</ref>
== Notes ==
{{Notelist}}
== References ==
{{Reflist}}
== External links ==
* {{Official website|http://www.shonenjump.com/j/rensai/saiki.html}} {{in lang|ja}}
* {{Anime News Network|manga|15544}}
* {{imdb title|6354518|The Disastrous Life of Saiki K.|(anime series)}}
{{The Disastrous Life of Saiki K.}} {{Weekly Shōnen Jump - 2010–2019|state=collapsed}} {{J.C.Staff}} {{J.C.Staff OVAs}}
{{The Disastrous Life of Saiki K.}}
{{síol-tv}}
038l4pik1ndf7mipd7w0bxcw7pc9gkt
1271626
1271620
2025-06-26T10:36:10Z
Whatsupb
67428
1271626
wikitext
text/x-wiki
{{WD Bosca Sonraí Sraith Teilifíse}}
''Is sraith [[manga]] Seapánach é "'''The Disastrous Life of Saiki K.'''"'' (Japanese: 斉木楠雄のΨ難, Hepburn: ''Saiki Kusuo no Sai-nan'') a scríobh agus a tharraingíonn le Shūichi Asō.Tar éis sraith chaibidil one-shot a foilsíodh ó 2010 go 2011, cuireadh an manga ar shraith in iris manga shōnen Shueisha '''''"Weekly Shōnen Jump"''''' ó Bhealtaine 2012 go Feabhra 2018.
Is sraith teilifís [[anime]] a raibh cóiriú ar manga a léiriú le [[J.C.Staff]], ag rith ó Iúil 2016 go Noillaig 2018. Scannán craoladh beo a stiúradh le Yuichi Fukuda and bhí [[Kento Yamazaki]] sa phríomhpháirt ag [[Columbia Pictures]] ([[Sony Pictures Entertainment Japan]]) agus [[Asmik Ace]] cuireadh sé ar fáil i rith Deireadh Fómhair 2017.<ref name="natalie160801">{{Lua idirlín|url=https://natalie.mu/eiga/news/196418|teideal=山崎賢人が「斉木楠雄のΨ難」で主演、監督は「銀魂」も手がける福田雄一|údar=Natasha Inc|language=ja|work=映画ナタリー|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> Sraith anime le sé eipeasóid ainm a chur ar "'''''The Disastrous Life of Saiki K.: Reawakened'''" a'' craoladh ''ar'' [[Netflix]] i Nollaig 2019.
Moladh an tsraith "'''''The Disastrous Life of Saiki K."''''' agus '''"''Disastrous Life of Saiki K.: Reawakened"''''' go mór as a cuid aisteoirí glórtha cumasacha, a scéalaíocht tharraingteach agus a ghreann nathánach
== réamhleagan ==
Is Dálta ard-scoile é Kusuo Saiki le Rún mór—Tá an-chuid cumhacht Síceach díffrúla aige ar nós [[sícicinéis]] agus [[Teileapórtáil chandamach|teileapórtáil]]. Cuireann Kusuo trioblóid air féin le a chuid cumhacht a choinnigh faoi cheilt ar dhaoine, mar ba mhaith leis gnáth saol a fháil; Mar shampla in [https://saikikusuo-no-psinan.fandom.com/wiki/An_Ugly_Bolt_Out_of_the_Blue eipeasóid 11 séasúr 2.]. I rith an straith, Faigheann Kusuo go minic é féin i cás coiméideach ina úsáideann sé a chuid cumhacht chun an suíomh a ceartú. Isteach an seó, tá go leor carachtair uathúla ann, gach duine le a bhfadhbanna féin.
Faoi dheireadh, faigheann Kusuo "limiter" óna dheartháir níos sine go ag baint a chumas síceach. Ach sa deireadh, faigheann sé a chumas arís.
== Meáin ==
=== Manga ===
{{See also|List of The Disastrous Life of Saiki K. chapters{{!}}List of ''The Disastrous Life of Saiki K.'' chapters}} Scríobh agus léirigh ''The Disastrous Life of Saiki K.'' le Shūichi Asō. Foilsíodh an chéad chaibidil in eagrán Samhraidh 2010 de ''[[Jump Next!]]'' ar Lúnasa 16, 2010.<ref>{{Lua idirlín|url=https://natalie.mu/comic/news/36225|teideal=ジャンプNEXTで「バクマン」作中作、ラッコ×青葉コラボ|údar=Natasha, Inc.|language=ja|work=コミックナタリー|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> Foilsíodh caibidlí go neamhrialta in Weekly Shōnen Jump ón 9 Bealtaine go dtí an 21 Samhain, 2011 <ref>{{Lua idirlín|url=https://natalie.mu/comic/news/49070|teideal=「こち亀」1700回突破でネタ大募集!麻生周一読み切りも|údar=Natasha, Inc.|language=ja|work=コミックナタリー|dátarochtana=2025-06-26}}</ref><ref>{{Lua idirlín|url=https://natalie.mu/comic/news/49070|teideal=「こち亀」1700回突破でネタ大募集!麻生周一読み切りも|údar=Natasha Inc|language=ja|work=コミックナタリー|dátarochtana=2025-06-26}}</ref><ref>{{Lua idirlín|url=http://www.shonenjump.com/j/weeklyshonenjump/|teideal=今週の週刊少年ジャンプ|集英社『週刊少年ジャンプ』公式サイト shonenjump.com|údar=集英社|work=www.shonenjump.com|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> agus in eagrán Geimhridh 2012 de Jump Next! ar an 26 Nollaig, 2011.<ref>{{Lua idirlín|url=https://natalie.mu/comic/news/61847|teideal=「めだかボックス」球磨川禊の番外編がジャンプNEXT!に|údar=Natasha Inc|language=ja|work=コミックナタリー|dátarochtana=2025-06-26}}</ref>
=== Úrscéal Grafach Gearr ===
Ar Bealtaine 4, 2013, Gearrscéal a ainmniú ''Saiki Kusuo no Psi-nan - Extra Story of Psychics'' a d'eisiúint, tár éis, d'eisíodh ''Saiki Kusuo no Psi-nan - Extra Story of Psychics 2'' in Iúil 2014.
=== Fischcluichí ===
''Saiki Kusuo no Sai-nan: Shijō Psi Dai no Psi Nan!?'', déanta ag [[Bandai Namco Studios]] agus arna fhoilsiú ag [[Bandai Namco Entertainment]] do [[Nintendo 3DS]], a tháinig sé amach November 10, 2016.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.animenewsnetwork.com/news/2016-07-10/the-disastrous-life-of-saiki-k-gets-3ds-game/.104082|teideal=The Disastrous Life of Saiki K. Gets 3DS Game|dáta=2025-06-26|language=en|work=Anime News Network|dátarochtana=2025-06-26}}</ref><ref>{{Lua idirlín|url=https://www.siliconera.com/saiki-kusuo-no-psy-nans-3ds-game-releases-japan-november-10-2016/|teideal=Saiki Kusuo no Psy-nan’s 3DS Game Releases In Japan On November 10, 2016|údar=Sato|dáta=2016-09-05|language=en-US|work=Siliconera|dátarochtana=2025-06-26}}</ref>
== Tabhartí ==
{{Reflist}}
== External links ==
* {{Official website|http://www.shonenjump.com/j/rensai/saiki.html}} {{in lang|ja}}
* {{Anime News Network|manga|15544}}
* {{imdb title|6354518|The Disastrous Life of Saiki K.|(anime series)}}
{{The Disastrous Life of Saiki K.}} {{Weekly Shōnen Jump - 2010–2019|state=collapsed}} {{J.C.Staff}} {{J.C.Staff OVAs}}
{{The Disastrous Life of Saiki K.}}
{{síol-tv}}
srw5u4wwm72sp3log1hh06nb1om2cpk
1271627
1271626
2025-06-26T11:12:28Z
Whatsupb
67428
1271627
wikitext
text/x-wiki
{{WD Bosca Sonraí Sraith Teilifíse}}
''Is sraith [[manga]] Seapánach é "'''The Disastrous Life of Saiki K.'''"'' (Japanese: 斉木楠雄のΨ難, Hepburn: ''Saiki Kusuo no Sai-nan'') a scríobh agus a tharraingíonn le Shūichi Asō.Tar éis sraith chaibidil one-shot a foilsíodh ó 2010 go 2011, cuireadh an manga ar shraith in iris manga shōnen Shueisha '''''"Weekly Shōnen Jump"''''' ó Bhealtaine 2012 go Feabhra 2018.
Is sraith teilifís [[anime]] a raibh cóiriú ar manga a léiriú le [[J.C.Staff]], ag rith ó Iúil 2016 go Noillaig 2018. Scannán craoladh beo a stiúradh le Yuichi Fukuda and bhí [[Kento Yamazaki]] sa phríomhpháirt ag [[Columbia Pictures]] ([[Sony Pictures Entertainment Japan]]) agus [[Asmik Ace]] cuireadh sé ar fáil i rith Deireadh Fómhair 2017.<ref name="natalie160801">{{Lua idirlín|url=https://natalie.mu/eiga/news/196418|teideal=山崎賢人が「斉木楠雄のΨ難」で主演、監督は「銀魂」も手がける福田雄一|údar=Natasha Inc|language=ja|work=映画ナタリー|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> Sraith anime le sé eipeasóid ainm a chur ar "'''''The Disastrous Life of Saiki K.: Reawakened'''" a'' craoladh ''ar'' [[Netflix]] i Nollaig 2019.
Moladh an tsraith "'''''The Disastrous Life of Saiki K."''''' agus '''"''Disastrous Life of Saiki K.: Reawakened"''''' go mór as a cuid aisteoirí glórtha cumasacha, a scéalaíocht tharraingteach agus a ghreann nathánach
== Réamhleagan ==
Is Dálta ard-scoile é Kusuo Saiki le Rún mór—Tá an-chuid cumhacht Síceach díffrúla aige ar nós [[sícicinéis]] agus [[Teileapórtáil chandamach|teileapórtáil]]. Cuireann Kusuo trioblóid air féin le a chuid cumhacht a choinnigh faoi cheilt ar dhaoine, mar ba mhaith leis gnáth saol a fháil; Mar shampla in [https://saikikusuo-no-psinan.fandom.com/wiki/An_Ugly_Bolt_Out_of_the_Blue eipeasóid 11 séasúr 2.]. I rith an straith, Faigheann Kusuo go minic é féin i cás coiméideach ina úsáideann sé a chuid cumhacht chun an suíomh a ceartú. Isteach an seó, tá go leor carachtair uathúla ann, gach duine le a bhfadhbanna féin.
Faoi dheireadh, faigheann Kusuo "limiter" óna dheartháir níos sine go ag baint a chumas síceach. Ach sa deireadh, faigheann sé a chumas arís.
== Meáin ==
=== Manga ===
{{See also|List of The Disastrous Life of Saiki K. chapters{{!}}List of ''The Disastrous Life of Saiki K.'' chapters}} Scríobh agus léirigh ''The Disastrous Life of Saiki K.'' le Shūichi Asō. Foilsíodh an chéad chaibidil in eagrán Samhraidh 2010 de ''[[Jump Next!]]'' ar Lúnasa 16, 2010.<ref>{{Lua idirlín|url=https://natalie.mu/comic/news/36225|teideal=ジャンプNEXTで「バクマン」作中作、ラッコ×青葉コラボ|údar=Natasha, Inc.|language=ja|work=コミックナタリー|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> Foilsíodh caibidlí go neamhrialta in Weekly Shōnen Jump ón 9 Bealtaine go dtí an 21 Samhain, 2011 <ref>{{Lua idirlín|url=https://natalie.mu/comic/news/49070|teideal=「こち亀」1700回突破でネタ大募集!麻生周一読み切りも|údar=Natasha, Inc.|language=ja|work=コミックナタリー|dátarochtana=2025-06-26}}</ref><ref>{{Lua idirlín|url=https://natalie.mu/comic/news/49070|teideal=「こち亀」1700回突破でネタ大募集!麻生周一読み切りも|údar=Natasha Inc|language=ja|work=コミックナタリー|dátarochtana=2025-06-26}}</ref><ref>{{Lua idirlín|url=http://www.shonenjump.com/j/weeklyshonenjump/|teideal=今週の週刊少年ジャンプ|集英社『週刊少年ジャンプ』公式サイト shonenjump.com|údar=集英社|work=www.shonenjump.com|dátarochtana=2025-06-26}}</ref> agus in eagrán Geimhridh 2012 de Jump Next! ar an 26 Nollaig, 2011.<ref>{{Lua idirlín|url=https://natalie.mu/comic/news/61847|teideal=「めだかボックス」球磨川禊の番外編がジャンプNEXT!に|údar=Natasha Inc|language=ja|work=コミックナタリー|dátarochtana=2025-06-26}}</ref>
=== Úrscéal Grafach Gearr ===
Ar Bealtaine 4, 2013, Gearrscéal a ainmniú ''Saiki Kusuo no Psi-nan - Extra Story of Psychics'' a d'eisiúint, tár éis, d'eisíodh ''Saiki Kusuo no Psi-nan - Extra Story of Psychics 2'' in Iúil 2014.
=== Fischcluichí ===
''Saiki Kusuo no Sai-nan: Shijō Psi Dai no Psi Nan!?'', déanta ag [[Bandai Namco Studios]] agus arna fhoilsiú ag [[Bandai Namco Entertainment]] do [[Nintendo 3DS]], a tháinig sé amach November 10, 2016.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.animenewsnetwork.com/news/2016-07-10/the-disastrous-life-of-saiki-k-gets-3ds-game/.104082|teideal=The Disastrous Life of Saiki K. Gets 3DS Game|dáta=2025-06-26|language=en|work=Anime News Network|dátarochtana=2025-06-26}}</ref><ref>{{Lua idirlín|url=https://www.siliconera.com/saiki-kusuo-no-psy-nans-3ds-game-releases-japan-november-10-2016/|teideal=Saiki Kusuo no Psy-nan’s 3DS Game Releases In Japan On November 10, 2016|údar=Sato|dáta=2016-09-05|language=en-US|work=Siliconera|dátarochtana=2025-06-26}}</ref>
== Tabhartí ==
{{Reflist}}
== External links ==
* {{Official website|http://www.shonenjump.com/j/rensai/saiki.html}} {{in lang|ja}}
* {{Anime News Network|manga|15544}}
* {{imdb title|6354518|The Disastrous Life of Saiki K.|(anime series)}}
{{The Disastrous Life of Saiki K.}} {{Weekly Shōnen Jump - 2010–2019|state=collapsed}} {{J.C.Staff}} {{J.C.Staff OVAs}}
{{The Disastrous Life of Saiki K.}}
{{síol-tv}}
o1y779nx05birjivpdu0mdb7jvcj6yg
Loch Cútra
0
119938
1271622
2025-06-26T10:16:19Z
Marcas.oduinn
33120
Cruthaithe ó enwiki (síol)
1271622
wikitext
text/x-wiki
{{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}}
Is loch [[fionnuisce]] é ''' Loch Cútra'''<ref name=logainm /> suite i g[[Chontae na Gaillimhe]]. Tá [[Caisleán Loch Cútra]] ar bhruach an locha.
Tá an loch ina [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]].<ref name=nwps />
Tá ''[[Caisleán Ard Mhaolabháin]] suite tuairim is {{convert|2|km|1}} siar ó dheas.
== Féach freisin ==
* [[Liosta Lochanna na hÉireann]]
== Tagairtí ==
{{reflist | refs =
<ref name=logainm>{{lua idirlín | url = https://www.logainm.ie/ga/1166349 | teideal = Loch Cútra | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 7ú Márta 2020 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref>
<ref name=nwps>{{lua idirlín | url = https://www.npws.ie/protected-sites/sac/000299 | teideal = Lough Cutra SAC | foilsitheoir = [[An tSeirbhís Páirceanna Náisiúnta agus Fiadhúlra]]}}</ref>
}}
{{DEFAULTSORT:Cutra, Loch}}
[[Catagóir:Lochanna Chontae na Gaillimhe]]
{{síol-tír-ie}}
8r5fje20pknkh7a0zoicwiq1o2ycfhe