Vicipéid gawiki https://ga.wikipedia.org/wiki/Pr%C3%ADomhleathanach MediaWiki 1.45.0-wmf.9 first-letter Meán Speisialta Plé Úsáideoir Plé úsáideora Vicipéid Plé Vicipéide Íomhá Plé íomhá MediaWiki Plé MediaWiki Teimpléad Plé teimpléid Cabhair Plé cabhrach Catagóir Plé catagóire TimedText TimedText talk Module Module talk Event Event talk 0 2892 1273498 1269906 2025-07-11T00:34:00Z 223.205.72.14 1273498 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Teanga}} Is í '''an Spáinnis''' nó '''Caistílis''' teanga náisiúnta [[an Spáinn|na Spáinne]], chomh maith leis an gcuid is mó de [[Meiriceá Theas|Mheiriceá Laidineach]]. Tá tábhacht ag an teanga, freisin, sna h[[Na hOileáin Fhilipíneacha|Oileáin Fhilipíneacha]], agus i gcuid mhaith de Stáit Aontaithe Mheiriceá, go háirithe de thoradh na hinimirce ó thíortha Mheiriceá Laidinigh. Labhraítear Spáinnis i dtuaisceart Mharacó go fóill, sa chuid den tír a bhí ina coilíneacht ag an Spáinn. Is [[Teangacha Rómánsacha|teanga Rómánsach]] í, is é sin, is teanga de bhunadh na [[An Laidin|Laidine]] í. Tugtar ''Castellano'' ar go minic, is é sin, an Chaistílis, nó teanga [[An Chaistíl|Chúige na Caistíle]]. Dealraíonn sé gur tháinig an Spáinnis, mar theanga nó mar chanúint ar leith, ar an bhfód i gCantabria i dtuaisceart na Spáinne, ach ansin, chuaigh sí in úsáid sa Chaistíl freisin. Sa bhliain [[1492]], foilsíodh an chéad ghramadach chaighdeánach don Spáinnis. Sa bhliain céanna, chuaigh [[Criostóir Colambas|Críostóir Colambas]], nó ''Cristobal Colón'', mar a thugann na Spáinniseoirí air, i dtír san Oileán Úr, agus chuir sé an chéad tús leis an ngabháltas millteanach, an ''Conquista'' nó an Concas, a rinne na Spáinnigh ansin. Thug siad a dteanga leo, agus ní raibh aon mhoill ar na bundúchasaigh í a fhoghlaim. Mar sin, is í an Spáinnis an teanga Rómánsach is líonmhaire cainteoirí inniu. Creidtear go bhfuil sí ó dhúchas ag ceithre chéad is deich milliún duine, agus an uimhir sin ag dul in airde. Mar sin, tá an Spáinnis ar theangacha móra an domhain. ==Ainm na teanga== Is nós le muintir na Spáinne ''español'' a thabhairt ar an teanga le hí a scaradh ó theangacha náisiúnta na dtíortha eile, ach is rogha leo ''castellano'' a thabhairt uirthi le béim ar leith a chur ar an difríocht idir í agus teangacha réigiúnda na Spáinne, an [[An Bhascais|Bhascais]] agus an [[An Chatalóinis|Chatalóinis]] ach go háirithe. Dá réir sin, is é an téarma a úsáideann bunreacht na Spáinne ná ''castellano''. Iad siúd a bhfuil teanga réigiúnda éigin á labhairt acu, is minic a bhíonn siad míshásta leis an bhfocal ''español'', ó shamhlaíonn siad le húsáid oifigiúil na deachtóireachta faoi [[Francisco Franco]] é. Is amhlaidh nach raibh meas an mhadra ag Franco ar na teangacha mionlaigh, agus é den tuairim go gcaithfí iad a bhaint de bhéal na ndaoine agus teanga ghlórmhar na Spáinne a chur ina n-áit. Ón taobh eile de, is féidir do náisiúnaí Bascach nó Catalónach an t-ainm sin ''español'' a thabhairt ar an teanga, agus é ag iarraidh a chur in iúl nach leis an Spáinn a réigiún féin ar aon nós, agus gur teanga choimhthíoch í an Spáinnis. Maidir leis na tíortha eile ina labhraítear an Spáinnis, ní bhíonn mórán polaitíochta ag greamú den téarma sin ''español'', agus braitheann sé ar an nós áitiúil, cé acu focal is minicí a chloistear. Tríd is tríd, áfach, is é an t-ainm sin ''castellano'' an ceann is lú idé-eolaíochta. == Teangacha Gaolmhara == Is iad na teangacha Ibéaracha Rómánsacha eile sa Leithinis Phirinéach na gaolta is dlúithe atá ag an Spáinnis, mar atá, an [[An Phortaingéilis|Phortaingéilis]], an [[An Aragóinis|Aragóinis]], an [[An Chatalóinis|Chatalóinis]], an [[An Ghailísis|Ghailísis]], agus an [[Spáinnis Ghiúdach]] chomh maith leis na canúintí úd Asturianu, Estremeñu, Aranès, agus Llïonés. An chuid is mó de na teangacha seo, tháinig siad ar an bhfód nuair a d'fhoghlaim na ciníocha Ceilteacha in Iarthar na hEorpa leagan éigin den Laidin, agus mar sin, is féidir comhthréithe a aithint eatarthu go raidhsiúil. Tá an Iodáilis sách intuigthe ag an Spáinniseoir chomh maith, cé nach bhfuil an gaol chomh dlúth céanna. Ón taobh eile de, bíonn sé deacair ag an Spáinneach mórán adhmaid a dhéanamh de chaint an Fhrancaigh, mura bhfuil staidéar déanta aige ar an bh[[An Fhraincis|Fraincis]]. Maidir leis an Spáinnis Ghiúdach, is ionann í, go bunúsach, agus Spáinnis na Meánaoise. Cruthaíodh mar theanga ar leith í, nuair a ruaigeadh na Giúdaigh as an Spáinn sa chúigiú haois déag. Chuaigh siad ina gcónaí sna Balcáin, áit a raibh na Turcaigh i gceannas ar san am sin, agus lean siad ag labhairt na Spáinnise ansin. Chuir siad aibítir na hEabhraise i bhfeidhm ar an Spáinnis, agus is follasach gur imir teangacha áitiúla a dtimpeallachta, ar nós na Bulgáirise agus na Tuircise, tionchar áirithe ar an teanga. Dúirt an pianódóir Meiriceánach [[Murray Perahia]], a bhfuil an Spáinnis Ghiúdach ó dhúchas aige, go magúil go bhfuair sé an teanga san úrscéal [[Don Cíochótae]] an-nua-aimseartha - scríobhadh an leabhar i dtús na seachtú haoise déag. Bhí an Spáinnis Ghiúdach ó dhúchas ag an scríbhneoir [[Elias Canetti]] freisin, cé gur roghnaigh sé a chuid scríbhneoireachta a dhéanamh trí mheán na [[An Ghearmáinis|Gearmáinise]]. === An Spáinnis agus an [[An Phortaingéilis|Phortaingéilis]] === Tá dlúthghaol ag an Spáinnis agus ag an bPortaingéilis le chéile, ach mar sin féin, is iomaí difríocht is féidir a aithint eatarthu. Ó thaobh na foghraíochta de, is luath a thosaigh comhcheangail na gconsan ag forbairt a mbealach féin sa dá theanga. {|style="width:70%; height:100px" border="1 |'''[[An Laidin|Laidin]]''' || '''Spáinnis'''||'''[[An Phortaingéilis|Portaingéilis]]''' |- |''o'''ct'''o''||''o'''ch'''o''||''o'''it'''o''||ocht |- |''no'''ct'''e(m)''||''no'''ch'''e''||''no'''it'''e''||oíche |- |''mŭ'''lt'''u(m)''||''mu'''ch'''o''||''mu'''it'''o''||a lán, cuid mhór |- |''a'''rg'''illa(m)''||''a'''rc'''illa''||''a'''rg'''ila''||cré |- |'''''cl'''amāre''||'''''ll'''amar''||'''''ch'''amar''||glaoch (a chur ar dhuine), scairteadh |- |'''''fl'''amma(m)''||'''''ll'''ama''||'''''ch'''ama''||bladhaire, lasair |- |'''''pl'''ēnu(m)''||'''''ll'''eno''||'''''ch'''eio''||lán |- |'''''bl'''andu(m)''||'''''bl'''ando''||'''''br'''ando''||bog |- |''homĭne(m)'' > ''ho'''m'n'''e''||''ho'''mbr'''e''||''ho'''m'''em''||fear |- |''tremulāre'' > '''''tr'''e'''m'l'''are''||'''''t'''e'''mbl'''ar''||'''''tr'''e'''m'''er''||crith, creathnú |- |''cā'''s'''ĕu(m)''||''que'''s'''o''||''que'''ij'''o''||cáis |- |''a'''lĭ'''u(m)''||''a'''j'''o''|||''a'''lh'''o''||gairleog |- |''ocŭlu(m)'' > ''o'''c'l'''u''||''o'''j'''o''||''o'''lh'''o''||súil, rosc |} Sna háiteanna ina bhfuil an Spáinnis agus an Phortaingéilis i síor-theagmháil le chéile, bíonn siad ag imirt tionchair ar a chéile, ionas go bhforbraítear cineál béarlagair measctha. Tugtar ''Portuñol'' ("Portáinnis", as ''portugués'', is é sin, meascán de Phortaingéilis, agus ''español'', Spáinnis) nó ''Fronterizo'' ("teanga na teorainne", "Teorainnis") ar theangacha measctha den chineál seo. Is é an leagan is aithnidiúla den Phortuñol ná an ceann a labhraítear in aice le teorainn na Brasaíle agus Uragua. Imríonn an cineál seo Portuñol, fiú, tionchar nach beag ar an Spáinnis a chloistear i lár na tíre. == Stair == Teanga Rómánsach í an Spáinnis, rud a chiallaíonn gurb í an [[An Laidin|Laidin]] - nó an leagan labhartha den Laidin - is bunús léi. D'imir an [[Ceiltibéiris|Cheiltibéiris]], an [[An Bhascais|Bhascais]] agus an [[An Araibis|Araibis]] tionchar ar an Spáinnis, agus í á forbairt cois chósta thuaidh na Leathinise Ibéirí. Tréithe tipiciúla iad séimhiú na gconsan - rinneadh ''vida'' [βi:δa] de ''vita'' na Laidine - an caolú (''annum'' -> ''año''), agus défhoghrú na ngutaí (''terra'' -> ''tierra'', ''novus'' -> ''nuevo''). De réir mar a bhí Críostaithe an Tuaiscirt ag athghabháil na Leathinise ó na Muslamaigh, leath an chanúint seo ó dheas. Sa bhliain [[1492]], d'fhoilsigh [[Elo Antonio de Nebrija]] an chéad ghramadach Spáinnise leis an teanga a chaighdeánú. Nuair a chuir sé an saothar seo faoi bhráid na Banríona Isibéil, d'fhiafraigh sise de: ''Cén úsáid a bheadh ina leithéid seo dom, agus an teanga go líofa agam cheana féin?'' Is é an freagra a thug Nebrija ná: ''A Mhórgacht, is iontach an áis an teanga chun an Impireacht a rialú.'' Tháinig focail Nebrija isteach fíor, nó de réir mar a bhí an Spáinn ag gabháil coilíneachtaí nua ar fud an domhain, chuaigh an teanga i bhfairsinge. [[Íomhá:Spanish language World Map.svg|mion|clé|350px| An Domhan: {{legend|#FF0000|Dearg - teanga oifigiúil}} {{legend|#0000FF|Dubhghorm - dara teanga}} <!--SAM: {{legend|#0000FF|+25%}} {{legend|#0080FF|10-20%}} {{legend|#78C0FF|5-10%}}--> ]] == Cá Labhraítear Spáinnis? == Inniu, labhraítear Spáinnis ar fud Mheiriceá Theas. Is í an [[An Bhrasaíl|Bhrasaíl]] an t-aon tír mhór san ilchríoch sin nach bhfuil an Spáinnis mar phríomhtheanga ansin, nó is í an [[An Phortaingéilis|Phortaingéilis]] teanga na Brasaíle. Tá stádas oifigiúil ag an Spáinnis sa [[An Bholaiv|Bholaiv]], i b[[Peiriú]], san [[An Airgintín|Airgintín]], sa t[[An tSile|Sile]], sa [[An Cholóim|Cholóim]], i g[[Cósta Ríce]], i g[[Cúba]], sa [[An Phoblacht Dhoiminiceach|Phoblacht Dhoiminiceach]], i [[Meicsiceo]], sa t[[An tSalvadóir|Salvadóir]], in [[Eacuadór]], sa [[An Ghuine Mheánchriosach|Ghuine Mheánchiorclach]], i n[[Guatamala]], i [[Hondúras]], i b[[Pórtó Ríce]], sa [[An Spáinn|Spáinn]], i [[Veiniséala]], i b[[Paragua]], in [[Uragua]], agus sa t[[An tSahára Thiar|Sahára Thiar]]. Níl stádas oifigiúil ag an Spáinnis sa [[an Bheilís|Bheilís]], ach mura bhfuil féin, tá sí á labhairt ansin go fairsing. Sna [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Stáit Aontaithe]], tá sí ag tríocha milliún duine, ach níl stádas oifigiúil aici ach i bPortó Ríce. Is minic a shíltear go bhfuil an Spáinnis ina teanga oifigiúil i [[Nua-Mheicsiceo]], ach le fírinne, níl teanga oifigiúil ar bith ag Nua-Mheicsiceo. Cibé faoin stádas oifigiúil, tuigeann cuid mhór de na húdaráis áitiúla sna Stáit go gcaithfidh siad freastal éigin a dhéanamh ar riachtanaisí lucht labhartha na Spáinnise, líonmhar is uile agus atá siad. Tá tábhacht na Spáinnise ag dul i méadaíocht sna Stáit, agus a lán daoine á foghlaim mar theanga iasachta. Maidir leis na h[[Na hOileáin Fhilipíneacha|Oileáin Fhilipíneacha]], bhí an Spáinnis á saothrú mar theanga choilíneach ar feadh i bhfad, ach níor éirigh leis na Spáinnigh na teangacha bundúchasacha a bhaint de bhéal na ndaoine. Cé gur imir an Spáinnis an-tionchar orthu, d'imigh sí as úsáid go géar gasta i ndiaidh an ghabháltais a rinne na Meiriceánaigh ar na hoileáin i dtús na fichiú haoise. Níl sí ina teanga oifigiúil a thuilleadh, agus níl sí ó dhúchas ag trí mhíle duine sna hoileáin. Na leaganacha [[Fásteanga|criólaithe]] den Spáinnis a tháinig ar an bhfód de thoradh theagmháil na Spáinnise leis na teangacha bundúchasacha, tá siad á labhairt ag trí chéad míle duine sna hoileáin. San am céanna, tá an [[An Tagálaigis|Tagálaigis]], an ceann is tábhachtaí de na teangacha bundúchasacha, ó dhúchas ag dhá mhilliún is fiche de dhaoine, agus í foghlamthe mar [[Francbhéarla|fhrancbhéarla]] réigiúnda ag dhá nó trí oiread eile. Tríd is tríd, níl mórán tábhachta leis an Spáinnis sna hOileáin Fhilipíneacha inniu, cé go raibh na hoileáin á gcoilíniú ag na Spáinnigh go deireadh na naoú haoise déag. {| class="wikitable" |- ! Ordú de réir na hAibítre ! Líon na gCainteoirí Dúchais |- | # [[Andóra|Andorra]] (40,000) # [[An Airgintín]] (41,248,000) # [[An Astráil]] (150,000) # [[An Bheilís]] (130,000) # [[An Bholaiv]] (7,010,000) # [[An Bhrasaíl]] (19,700,000) # [[Ceanada]] (272,000) # [[An Chóiré Theas]] (90,000) # [[An Cholóim]] (45,600,000) # [[Cósta Ríce]] (4,220,000) # [[Cúba]] (11,285,000) # [[Eacuadór]] (10,946,000) # [[An Fhionlainn]] (17,200) # [[An Fhrainc]] (2,100,000) # [[An Ghearmáin]] (410,000) # [[Guatamala]] (8,163,000) # [[An Ghuine Mheánchriosach|An Ghuine Mheánchiorclach]] (447,000) # [[Hondúras]] (7,267,000) # [[An Iodáil]] (455,000) # [[Iosrael]] (160,000) # [[An Liobáin]] (2,300) # [[Meicsiceo]] (106,255,000) # [[Maracó]] (86,000) # [[Nicearagua]] (5,503,000) # [[Na hOileáin Fhilipíneacha]] (2,900,000) # [[Panama]] (3,108,000) # [[Paragua]] (4,737,000) # [[Peiriú]] (26,152,265) # [[An Phoblacht Dhoiminiceach]] (8,850,000) # [[Pórtó Ríce]] (4,017,000) # [[An Ríocht Aontaithe]] (900,000) # [[An Rómáin]] (7,000) # [[An Rúis]] (1,200,000) # [[An tSalvadóir]] (6,859,000) # [[An tSeapáin]] (500,000) # [[An tSile]] (15,795,000) # [[An tSín]] (250,000) # [[An Spáinn]] (44,400,000) # [[Stáit Aontaithe Mheiriceá]] (41,000,000) # [[An tSualainn]] (39,700) # [[An Tuirc]] (29,500) # [[Uragua]] (3,442,000) # [[Veiniséala]] (26,021,000) # [[An Sahára Thiar]] (341,000) | # [[Meicsiceo]] (106,255,000) # [[An Cholóim]] (45,600,000) # [[An Spáinn]] (44,400,000) # [[An Airgintín]] (41,248,000) # [[Stáit Aontaithe Mheiriceá]] (41,000,000) # [[Peiriú]] (26,152,265) # [[Veiniséala]] (26,021,000) # [[An Bhrasaíl]] (19,700,000) # [[An tSile]] (15,795,000) # [[Cúba]] (11,285,000) # [[Eacuadór]] (10,946,000) # [[An Phoblacht Dhoiminiceach]] (8,850,000) # [[Guatamala]] (8,163,000) # [[Hondúras]] (7,267,000) # [[An Bholaiv]] (7,010,000) # [[An tSalvadóir]] (6,859,000) # [[Nicearagua]] (5,503,000) # [[Paragua]] (4,737,000) # [[Cósta Ríce]] (4,220,000) # [[Pórtó Ríce]] (4,017,000) # [[Uragua]] (3,442,000) # [[Panama]] (3,108,000) # [[Na hOileáin Fhilipíneacha]] (2,900,000) # [[An Fhrainc]] (2,100,000) # [[An Rúis]] (1,200,000) # [[An Ríocht Aontaithe]] (900,000) # [[An tSeapáin]] (500,000) # [[An Iodáil]] (455,000) # [[An Ghuine Mheánchriosach|An Ghuine Mheánchiorclach]] (447,000) # [[An Ghearmáin]] (410,000) # [[An Sahára Thiar]] (341,000) # [[Ceanada]] (272,000) # [[An tSín]] (250,000) # [[Iosrael]] (160,000) # [[An Astráil]] (150,000) # [[An Bheilís]] (130,000) # [[An Chóiré Theas]] (90,000) # [[Maracó]] (86,000) # [[Andóra|Andorra]] (40,000) # [[An tSualainn]] (39,700) # [[An Tuirc]] (29,500) # [[An Fhionlainn]] (17,200) # [[An Rómáin]] (7,000) # [[An Liobáin]] (2,300) |- ! colspan="2" | Is deacair líon cruinn na Spáinniseoirí a shainiú, nó fiú sna tíortha ina bhfuil stádas oifigiúil aici, is iomaí duine nach bhfuil in ann í a labhairt. Ón taobh eile, an chuid is mó de na Spáinniseoirí sna Stáit Aontaithe nó i dtíortha móra Béarla eile, bíonn Béarla acu, agus cuid acu tá líofacht níos fearr acu sa Bhéarla ná sa Spáinnis féin. |} == Difríochtaí Réigiúnda == === Fuaimniú na litreach ''z'' agus ''c'' roimh ''e'' agus ''i'' === Ceann de na príomhdhifríochtaí idir Spáinnis Mheiriceá Laidinigh agus Spáinnis na Spáinne féin is ea fuaimniú na litreach ''z'' chomh maith le fuaimniú na litreach ''c'' nuair a thagann sí le ''e'' nó ''i''. Sa chuid is mó den Spáinn, fuaimnítear iad [θ] - is é sin, mar ''th'' an Bhéarla san fhocal "''thick''", agus tugtar ''zezeo'' ar an bhfeiniméan seo. Sna hOileáin Chanáracha, i gcodanna na hAndalúise, agus i Meiriceá Laidineach iomlán, áfach, is mar [s] a fhuaimnítear iad - ''ceceo'' a thugtar air seo. === Le nó lo? === Cé go bhfuil an chuid is mó de dhíochlaonta na Laidine imithe as an Spáinnis, aithnítear an tuiseal cuspóireach agus an tuiseal tabharthach ó chéile i gcónaí i bhforainmneacha áirithe. De réir an chaighdeáin, deirtear '''''lo''' hice'' "rinne mé é" (tuiseal cuspóireach), ach '''''le''' hablé'' "labhair mé leis", nó "labhair mé '''dó'''", focal ar fhocal (tuiseal tabharthach). Sna canúintí ina gcleachtaítear an ''loísmo'', úsáidtear ''lo'' sa dá chiall: ''lo hice'', ''lo hablé''. Ní cuid den teanga chaighdeánach é an ''loísmo'' dar le hAcadamh Ríoga na Spáinnise, ach mar sin féin, cloistear go minic sa Spáinn féin é, go háirithe i gcanúintí Thuaisceart na Caistíle. === Voseo === Le coincheap an ''voseo'' a thuiscint, ní mór dúinn súil a chaitheamh ar iarmhíreanna pearsanta na mbriathar Spáinnise mar a labhraítear sa Spáinn féin í: :yo soy = is mé :tú eres = is tú :él es/ella es = is é/is í :nosotros somos = is sinn :vosotros sois = is sibh :ellos/ellas son = is iad :Usted es = is tú (ag labhairt go múinte le duine nach bhfuil aithne mhaith agat air) :Ustedes son = is sibh (ag labhairt go múinte le daoine nach bhfuil aithne mhaith agat orthu) Ní deirtear ''vosotros'' i Meiriceá Laidineach; úsáidtear ''ustedes'' ina áit--fiú má táthar ag labhairt le daoine a bhfuil aithne mhaith ag an gcainteoir orthu. San am céanna, maireann an sean-fhorainm ''vos'' i gcónaí in áiteanna i Meiriceá Laidineach, agus an fhoirm den bhriathar atá ag dul leis san aimsir láithreach, tá sí cosúil leis an bhfoirm atá ag dul le ''vosotros'', ach amháin go bhfuil an litir ''i'' roimh an litir ''s'' caillte di: ''vos sos'' in áit ''tú eres ("''is tú''"),'' ''vos hablás'' in áit ''tú hablas'' ("labhraíonn tú") (cf. ''vosotros habláis'' = "labhraíonn sibh"). Tabhair faoi deara, áfach, go ndéantar ''-ís'' seachas ''-és'' den iarmhír ''-éis'': ''vos comís'' in áit ''tú comes'' ("itheann tú"), (C.f. ''vosotros coméis="''itheann sibh"). Tá glacadh leis an ''voseo'' sa teanga liteartha féin i dtíortha Río de la Plata, mar atá, [[Uragua]], [[An Cholóim]], [[Paragua]], agus [[an Airgintín]], ach bíonn sé coitianta go leor sa ghnáthchaint ina lán tíortha eile, go háirithe i Lár Mheiriceá. == Gramadach == Tá tuisil agus inscne neodrach na Laidine imithe as an Spáinnis go hiomlán, agus tá sé an-fhurasta uimhir iolra na n-ainmfhocal a fhoirmiú, nó níl de dhíth ach -s nó -es a chur leo: ''hombre'' - ''hombres'', ''mujer'' - ''mujeres'', ''país'' - ''países'', agus araile. Scéal eile ar fad é an briathar, go háirithe úsáid an mhodha fhoshuitigh, nó is ar éigean is féidir í a fhoghlaim mar is ceart gan an teanga a chleachtadh i gcuideachta na gcainteoirí dúchais nó dianstaidéar a dhéanamh ar an litríocht Spáinnise. Is iad na haimsirí is tábhachtaí sa Spáinnis ná an aimsir láithreach, an aimsir fháistineach, an aimsir chaite neamhfhoirfe agus an aimsir chaite fhoirfe, ach tá foirmeacha eile ann fós. Tá modh coinníollach ag na briathra freisin. Cosúil leis an nGaeilge, baineann an Spáinnis úsáid as dhá bhriathar a d'aistreofí go ''to be'' i mBéarla - ''es'' (is ionann ''es'' na Spáinnise agus "is" na Gaeilge) agus ''está'' (a chomhfhreagraíonn do ''"'' tá" na Gaeilge ina úsáid). {{IdirVicí|cód=es}} {{Teangacha oifigiúla na NA}} {{Teangacha oifigiúla an AE}} == Tagairtí == {{reflist}} ==Naisc sheachtracha== {{DEFAULTSORT:Spáinnis, An}} [[Catagóir:An Spáinnis| ]] [[Catagóir:Teangacha Rómánsacha]] [[Catagóir:Teangacha na Spáinne|Spáinnis]] [[Catagóir:Teangacha na hEorpa]] [[Catagóir:Teangacha Mheiriceá Theas]] [[Catagóir:Teangacha Mheiriceá Thuaidh]] [[Catagóir:An Spáinn]] [[Catagóir:Meiriceá Laidineach]] [[Catagóir:Meicsiceo]] [[Catagóir:An Airgintín]] [[Catagóir:Teangacha oifigiúla na Náisiún Aontaithe]] [[Catagóir:Teangacha oifigiúla an Aontais Eorpaigh]] if6t4zrnu0k8zec5rhqxtuzlfucjnuz 0 3527 1273521 1255314 2025-07-11T08:10:32Z Conradder 34685 /* Daoine a fuair bás ar an lá seo */ 1273521 wikitext text/x-wiki {{Iúil}} Is é an '''11 Iúil''' an 192ú lá den bhliain de réir fhéilire Ghréagóra nó an 193ú lá i mbliain bhisigh. Tá 173 lá fágtha sa bhliain. == Féilte == * Ceiliúrtar ''Lá Cuimhneacháin Náisiúnta'' in Éirinn ar an Domhnach is gaire == Daoine a rugadh ar an lá seo == * [[1274]] — [[Roibeard I, Rí na nAlbanach|Roibeard Brús]], Raibeart I na hAlban (b. [[1329]]) * [[1486]] — [[Jacopo Sansovino]], snoíodóir is ailtire Iodálach * [[1489]] — [[Thomas Cranmer]], ardeaspag Canterbury i rith réimeas Anraí VIII Shasana * [[1767]] — [[John Quincy Adams]] 6ú uachtarán na Stát Aontaithe (b. [[1848]]) * [[1844]] — [[Peadar I na Seirbe|Peadar I]], rí na Seirbe (b. [[1921]]) * [[1857]] — [[Joseph Larmor]], fisiceoir agus matamaiticeoir Éireannach * [[1879]] — [[Hugh Kennedy]], abhcóide, breitheamh, agus polaiteoir Éireannach * [[1907]] — [[Len Harvey]], dornálaí Briotanach * [[1909]] — [[Irene Hervey]], ban-aisteoir * [[1916]] — [[Alexandr Mikhailovich Prokhorov]], Fisiceoir Sóivéadach (b. [[2002]]) * [[1916]] — [[Gough Whitlam]], polaiteoir Astrálach agus 21ú Príomh-Aire na hAstráile * [[1920]] — [[Yul Brynner]], aisteoir Meiriceánach * [[1928]] — [[Bobo Olson]], dornálaí Meiriceánach * [[1929]] — [[David Kelly]], aisteoir Éireannach (b.[[2012]]) * [[1935]] — [[Oliver Napier]], polaiteoir as Béal Feirste * [[1946]] — [[Ed Markey]], polaiteoir Meiriceánach * [[1948]] — [[Judit Hidasi]], [[Teangeolaíocht|teangeolaí]] [[An Ungáir|Ungárach]] * [[1949]] — [[Shane Ross]], iriseoir agus polaiteoir neamhspleách Éireannach * [[1953]] — [[Leon Spinks]], Dornálaí Meiriceánach (b. [[2020]]) * [[1957]] — [[Peatsaí Ó hEadhra]], poblachtánach Éireannach (b. [[1981]]) * [[1958]] — [[Hugo Sánchez]], imreoir sacair Meicsiceach * [[1968]] — [[Mark Fisher]], teoiricí cultúrtha Sasanach * [[1973]] — [[Andrew Bird]], ceoltóir * [[1977]] — [[Edward Moss]], aisteoir Meiriceánach * [[1982]] — [[John O'Flynn]], imreoir sacair * [[1984]] — [[Mubarak Bala]], aindiachaí ón Nigéir agus uachtarán ar Chumann Daonnachach na Nigéire * [[1985]] — [[Jonathan Sexton]], imreoir rugbaí Éireannach * [[1989]] — [[Martin Kližan]], imreoir leadóige as an tSlóvaic * [[1990]] — [[Caroline Wozniacki]], imreoir leadóige * [[1990]] — [[Mona Barthel]], imreoir leadóige Gearmánach == Daoine a fuair bás ar an lá seo == * [[1628]] — [[Uilliam Ó Domhnaill]], Ardeaspag Thuama agus aistritheoir Bíobla * [[1681]] — [[Oilibhéar Pluincéad|Oilibhéar Pluincéid]], ardeaspag agus naomh Éireannach (r. [[1629]]) * [[1917]] — [[Mike Glover]], lúthchleasaí Meiriceánach (r. [[1890]]) * [[1937]] — [[George Gershwin]], cumadóir ceoil agus pianódóir Meiriceánach (r. [[1898]]) * [[1941]] — [[Arthur John Evans]], seandálaí Sasanach (r. [[1851]]) * [[1973]] — [[Edward Moane]], polaiteoir Éireannach (r. [[1890]]) * [[1974]] — [[Pär Lagerkvist]], Scríbhneoir, file agus drámadóir Sualannach (r. [[1891]]) * [[1976]] — [[Michael Hayes]], polaiteoir Éireannach (r. [[1889]]) * [[1984]] — [[Jack Murphy]], polaiteoir Éireannach (r. [[1920]]) * [[1989]] — [[Laurence Olivier]], aisteoir Sasanach (r. [[1907]]) * [[2014]] — [[Diarmaid Ó Muirithe]], léachtóir, iriseoir, agus scríbhneoir Éireannach (r. [[1935]]) * [[2019]] — [[Brendan Grace]], fuirseoir, amhránaí, agus aisteoir Éireannach (r. [[1951]]) * [[2023]] — [[Milan Kundera]], údar Seiceach (r. [[1929]]) == Tarluithe == * [[1921]] - Tháinig deireadh le [[Cogadh na Saoirse]] nuair a cuireadh sos cogaidh idir na hÉireannaigh agus na Briotanaigh i bhfeidhm * [[1995]] - Sléacht ar phobal Srebrenica; cinedhíothú ar Mhoslamaigh oirthear [[An Bhoisnia-Heirseagaivéin| Bhoisnia]]. [[Catagóir:Dátaí|0711]] [[Catagóir:Míonna|Iúil, 11]] 7xs2sbjav1x5p1sw4fnmqmph97dg2yr 1273522 1273521 2025-07-11T08:13:20Z Conradder 34685 /* Daoine a rugadh ar an lá seo */ 1273522 wikitext text/x-wiki {{Iúil}} Is é an '''11 Iúil''' an 192ú lá den bhliain de réir fhéilire Ghréagóra nó an 193ú lá i mbliain bhisigh. Tá 173 lá fágtha sa bhliain. == Féilte == * Ceiliúrtar ''Lá Cuimhneacháin Náisiúnta'' in Éirinn ar an Domhnach is gaire == Daoine a rugadh ar an lá seo == * [[1274]] — [[Roibeard I, Rí na nAlbanach|Roibeard Brús]], Raibeart I na hAlban (b. [[1329]]) * [[1486]] — [[Jacopo Sansovino]], snoíodóir is ailtire Iodálach (b. [[1570]]) * [[1489]] — [[Thomas Cranmer]], ardeaspag Canterbury i rith réimeas Anraí VIII Shasana (b. [[1556]]) * [[1767]] — [[John Quincy Adams]] 6ú uachtarán na Stát Aontaithe (b. [[1848]]) * [[1844]] — [[Peadar I na Seirbe|Peadar I]], rí na Seirbe (b. [[1921]]) * [[1857]] — [[Joseph Larmor]], fisiceoir agus matamaiticeoir Éireannach (b. [[1942]]) * [[1879]] — [[Hugh Kennedy]], abhcóide, breitheamh, agus polaiteoir Éireannach (b. [[[1936]]) * [[1907]] — [[Len Harvey]], dornálaí Briotanach (b. [[1976]]) * [[1909]] — [[Irene Hervey]], ban-aisteoir (b. [[1998]]) * [[1916]] — [[Alexandr Mikhailovich Prokhorov]], Fisiceoir Sóivéadach (b. [[2002]]) * [[1916]] — [[Gough Whitlam]], polaiteoir Astrálach agus 21ú Príomh-Aire na hAstráile (b. [[2014]]) * [[1920]] — [[Yul Brynner]], aisteoir Meiriceánach (b. [[1985]]) * [[1928]] — [[Bobo Olson]], dornálaí Meiriceánach (b. [[2002]]) * [[1929]] — [[David Kelly]], aisteoir Éireannach (b.[[2012]]) * [[1935]] — [[Oliver Napier]], polaiteoir as Béal Feirste (b. [[2011]]) * [[1946]] — [[Ed Markey]], polaiteoir Meiriceánach * [[1948]] — [[Judit Hidasi]], [[Teangeolaíocht|teangeolaí]] [[An Ungáir|Ungárach]] * [[1949]] — [[Shane Ross]], iriseoir agus polaiteoir neamhspleách Éireannach * [[1953]] — [[Leon Spinks]], Dornálaí Meiriceánach (b. [[2020]]) * [[1957]] — [[Peatsaí Ó hEadhra]], poblachtánach Éireannach (b. [[1981]]) * [[1958]] — [[Hugo Sánchez]], imreoir sacair Meicsiceach * [[1968]] — [[Mark Fisher]], teoiricí cultúrtha Sasanach (b. [[2017]]) * [[1973]] — [[Andrew Bird]], ceoltóir * [[1977]] — [[Edward Moss]], aisteoir Meiriceánach * [[1982]] — [[John O'Flynn]], imreoir sacair * [[1984]] — [[Mubarak Bala]], aindiachaí ón Nigéir agus uachtarán ar Chumann Daonnachach na Nigéire * [[1985]] — [[Jonathan Sexton]], imreoir rugbaí Éireannach * [[1989]] — [[Martin Kližan]], imreoir leadóige as an tSlóvaic * [[1990]] — [[Caroline Wozniacki]], imreoir leadóige * [[1990]] — [[Mona Barthel]], imreoir leadóige Gearmánach == Daoine a fuair bás ar an lá seo == * [[1628]] — [[Uilliam Ó Domhnaill]], Ardeaspag Thuama agus aistritheoir Bíobla * [[1681]] — [[Oilibhéar Pluincéad|Oilibhéar Pluincéid]], ardeaspag agus naomh Éireannach (r. [[1629]]) * [[1917]] — [[Mike Glover]], lúthchleasaí Meiriceánach (r. [[1890]]) * [[1937]] — [[George Gershwin]], cumadóir ceoil agus pianódóir Meiriceánach (r. [[1898]]) * [[1941]] — [[Arthur John Evans]], seandálaí Sasanach (r. [[1851]]) * [[1973]] — [[Edward Moane]], polaiteoir Éireannach (r. [[1890]]) * [[1974]] — [[Pär Lagerkvist]], Scríbhneoir, file agus drámadóir Sualannach (r. [[1891]]) * [[1976]] — [[Michael Hayes]], polaiteoir Éireannach (r. [[1889]]) * [[1984]] — [[Jack Murphy]], polaiteoir Éireannach (r. [[1920]]) * [[1989]] — [[Laurence Olivier]], aisteoir Sasanach (r. [[1907]]) * [[2014]] — [[Diarmaid Ó Muirithe]], léachtóir, iriseoir, agus scríbhneoir Éireannach (r. [[1935]]) * [[2019]] — [[Brendan Grace]], fuirseoir, amhránaí, agus aisteoir Éireannach (r. [[1951]]) * [[2023]] — [[Milan Kundera]], údar Seiceach (r. [[1929]]) == Tarluithe == * [[1921]] - Tháinig deireadh le [[Cogadh na Saoirse]] nuair a cuireadh sos cogaidh idir na hÉireannaigh agus na Briotanaigh i bhfeidhm * [[1995]] - Sléacht ar phobal Srebrenica; cinedhíothú ar Mhoslamaigh oirthear [[An Bhoisnia-Heirseagaivéin| Bhoisnia]]. [[Catagóir:Dátaí|0711]] [[Catagóir:Míonna|Iúil, 11]] 13y0fmue3jk56kf9g2g4kdiqra4go2h 1273523 1273522 2025-07-11T08:31:12Z Conradder 34685 /* Tarluithe */ 1273523 wikitext text/x-wiki {{Iúil}} Is é an '''11 Iúil''' an 192ú lá den bhliain de réir fhéilire Ghréagóra nó an 193ú lá i mbliain bhisigh. Tá 173 lá fágtha sa bhliain. == Féilte == * Ceiliúrtar ''Lá Cuimhneacháin Náisiúnta'' in Éirinn ar an Domhnach is gaire == Daoine a rugadh ar an lá seo == * [[1274]] — [[Roibeard I, Rí na nAlbanach|Roibeard Brús]], Raibeart I na hAlban (b. [[1329]]) * [[1486]] — [[Jacopo Sansovino]], snoíodóir is ailtire Iodálach (b. [[1570]]) * [[1489]] — [[Thomas Cranmer]], ardeaspag Canterbury i rith réimeas Anraí VIII Shasana (b. [[1556]]) * [[1767]] — [[John Quincy Adams]] 6ú uachtarán na Stát Aontaithe (b. [[1848]]) * [[1844]] — [[Peadar I na Seirbe|Peadar I]], rí na Seirbe (b. [[1921]]) * [[1857]] — [[Joseph Larmor]], fisiceoir agus matamaiticeoir Éireannach (b. [[1942]]) * [[1879]] — [[Hugh Kennedy]], abhcóide, breitheamh, agus polaiteoir Éireannach (b. [[[1936]]) * [[1907]] — [[Len Harvey]], dornálaí Briotanach (b. [[1976]]) * [[1909]] — [[Irene Hervey]], ban-aisteoir (b. [[1998]]) * [[1916]] — [[Alexandr Mikhailovich Prokhorov]], Fisiceoir Sóivéadach (b. [[2002]]) * [[1916]] — [[Gough Whitlam]], polaiteoir Astrálach agus 21ú Príomh-Aire na hAstráile (b. [[2014]]) * [[1920]] — [[Yul Brynner]], aisteoir Meiriceánach (b. [[1985]]) * [[1928]] — [[Bobo Olson]], dornálaí Meiriceánach (b. [[2002]]) * [[1929]] — [[David Kelly]], aisteoir Éireannach (b.[[2012]]) * [[1935]] — [[Oliver Napier]], polaiteoir as Béal Feirste (b. [[2011]]) * [[1946]] — [[Ed Markey]], polaiteoir Meiriceánach * [[1948]] — [[Judit Hidasi]], [[Teangeolaíocht|teangeolaí]] [[An Ungáir|Ungárach]] * [[1949]] — [[Shane Ross]], iriseoir agus polaiteoir neamhspleách Éireannach * [[1953]] — [[Leon Spinks]], Dornálaí Meiriceánach (b. [[2020]]) * [[1957]] — [[Peatsaí Ó hEadhra]], poblachtánach Éireannach (b. [[1981]]) * [[1958]] — [[Hugo Sánchez]], imreoir sacair Meicsiceach * [[1968]] — [[Mark Fisher]], teoiricí cultúrtha Sasanach (b. [[2017]]) * [[1973]] — [[Andrew Bird]], ceoltóir * [[1977]] — [[Edward Moss]], aisteoir Meiriceánach * [[1982]] — [[John O'Flynn]], imreoir sacair * [[1984]] — [[Mubarak Bala]], aindiachaí ón Nigéir agus uachtarán ar Chumann Daonnachach na Nigéire * [[1985]] — [[Jonathan Sexton]], imreoir rugbaí Éireannach * [[1989]] — [[Martin Kližan]], imreoir leadóige as an tSlóvaic * [[1990]] — [[Caroline Wozniacki]], imreoir leadóige * [[1990]] — [[Mona Barthel]], imreoir leadóige Gearmánach == Daoine a fuair bás ar an lá seo == * [[1628]] — [[Uilliam Ó Domhnaill]], Ardeaspag Thuama agus aistritheoir Bíobla * [[1681]] — [[Oilibhéar Pluincéad|Oilibhéar Pluincéid]], ardeaspag agus naomh Éireannach (r. [[1629]]) * [[1917]] — [[Mike Glover]], lúthchleasaí Meiriceánach (r. [[1890]]) * [[1937]] — [[George Gershwin]], cumadóir ceoil agus pianódóir Meiriceánach (r. [[1898]]) * [[1941]] — [[Arthur John Evans]], seandálaí Sasanach (r. [[1851]]) * [[1973]] — [[Edward Moane]], polaiteoir Éireannach (r. [[1890]]) * [[1974]] — [[Pär Lagerkvist]], Scríbhneoir, file agus drámadóir Sualannach (r. [[1891]]) * [[1976]] — [[Michael Hayes]], polaiteoir Éireannach (r. [[1889]]) * [[1984]] — [[Jack Murphy]], polaiteoir Éireannach (r. [[1920]]) * [[1989]] — [[Laurence Olivier]], aisteoir Sasanach (r. [[1907]]) * [[2014]] — [[Diarmaid Ó Muirithe]], léachtóir, iriseoir, agus scríbhneoir Éireannach (r. [[1935]]) * [[2019]] — [[Brendan Grace]], fuirseoir, amhránaí, agus aisteoir Éireannach (r. [[1951]]) * [[2023]] — [[Milan Kundera]], údar Seiceach (r. [[1929]]) == Tarluithe == * [[1616]] - D'fhill [[Samuel de Champlain]] go [[Québec]] * [[1848]] - D'oscail [[Stáisiún Londain Waterloo]] don chéad uair * [[1899]] - Bunaíodh [[Fiat]] i d[[Torino]], [[An Iodáil]] * [[1914]] - D'imir [[Babe Ruth]] don chéad uair san tSraith Mhór [[Daorchluiche]] * [[1921]] - Tháinig deireadh le [[Cogadh na Saoirse]] nuair a cuireadh sos cogaidh idir na hÉireannaigh agus na Briotanaigh i bhfeidhm * [[1960]] - Foilsíodh ''To Kill a mockingbird'' le [[Harper Lee]] don chéad uair s[[na Stáit Aontaithe]] * [[1995]] - [[Sléacht Srebrenica|Sléacht ar phobal Srebrenica]]; cinedhíothú ar Mhoslamaigh oirthear [[An Bhoisnia-Heirseagaivéin| Bhoisnia]]. * [[2010]] - Bhuaigh [[an Spáinn]] [[an Ísiltír]] [[Corn FIFA an Domhain 2010]] a bhuachan in [[Johannesburg]] [[Catagóir:Dátaí|0711]] [[Catagóir:Míonna|Iúil, 11]] 1kr3cwlperszjmfn4zdf8bs4t2ks54z 0 3572 1273499 1262350 2025-07-11T00:50:03Z JayCubby 67410 ([[c:GR|GR]]) [[File:Gandhi student.jpg]] → [[File:Gandhi student full.jpg]] Higher res image. Both have their flaws, but overall is better 1273499 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Síocháin|Síochán]]<nowiki/>aí [[India]]ch ab ea '''Mohandas "Mahatma" Gandhi'''<ref>मोहनदास करमचन्द गांधी nó Mohandas Karamchand Mahatma Gandhi</ref> ([[2 Deireadh Fómhair]] [[1869]] – [[30 Eanáir]] [[1948]]), ar a dtugtar '''Mahatma Gandhi''' de ghnáth.<ref>{{Lua idirlín|url=https://comhar.ie/iris/79/9/walk-with-gandhi-bothar-na-saoirse/|teideal=Walk with Gandhi: Bóthar na Saoirse|údar=Gabriel Rosenstock|language=ga-IE|work=Comhar|dátarochtana=2025-04-06}}</ref><ref>{{Lua idirlín|url=https://www.litriocht.com/siopa/walk-with-gandhi-bothar-na-saoirse/?lang=en|teideal=Walk with Gandhi Bóthar na Saoirse|údar=Gabriel Rosenstock|dáta=2020-10-13|language=ga-IE|work=Litríocht|dátarochtana=2025-04-06}}</ref> Cuimhníonn muintir na hIndia air mar athair an náisiúin. Chuaigh Gandhi i mbun feachtais síochánta chun saoirse na hIndia a bhaint amach ó [[Impireacht na Breataine]] sa chéad leath den [[20ú haois|fhichiú haois]].<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.theculturium.com/portfolio/gabriel-rosenstock-masood-hussain-walk-with-gandhi/|teideal=Gabriel Rosenstock & Masood Hussain: Walk with Gandhi, Bóthar na Saoirse - The Culturium -|údar=Sa chnuasach cumasach dátheangach seo Walk with Gandhi: Bóthar na Saoirse tugann na filí ar thuras draíochta trí shaol Gandhi agus stair na hIndia.|dáta=2019|language=ga/en|work=The Culturium|dátarochtana=2021-01-30}}</ref><ref name=":0">{{Lua idirlín|url=https://tuairisc.ie/leis-an-ngra-a-bhionn-an-la-sa-deireadh-comhairle-thrathuil-gandhi/|teideal=‘Leis an ngrá a bhíonn an lá sa deireadh’ – comhairle thráthúil Gandhi|údar=Kevin Hickey|dáta=2017|language=ga-IE|work=Tuairisc.ie|dátarochtana=2021-01-30}}</ref> Mar cheannaire ghluaiseacht an neamh-chomhoibrithe is mó a bhí aithne air, áfach. B’éard a bhí i gceist leis an ngluaiseacht seo ná baghcat a dhéanamh ar an uile ní a bhain le hImpireacht na Breataine san India. [[Íomhá:Gandhi and Laxmidas.jpg|clé|mion|233x233px|Gandhi (ar dheis) i Laxmidas, 1886 lena dheartháir]] [[Íomhá:Gandhi student full.jpg|clé|mion|234x234px|mac léinn i Londain sna 1890idí]] == Tús a shaoil == Ba as [[teaghlach]] meánaicmeach dó. Ba dhlíodóir é. Chuir a mhuintir go dtí Londain é sa bhliain 1888. le gabháil don Bharra. Bhí Gandhi ina mhac léinn sa [[Teampall Laistigh]]. Sa bhliain 1891, glaodh chun an Bharra air.<ref name=":1">{{Lua idirlín|url=https://www.facebook.com/UCDSchoolofLaw/posts/3049801838377453|teideal=Gandhi|údar=Scoil Dlí, COBÁC|dáta=2021|language=ga|work=www.facebook.com|dátarochtana=2021-01-30}}</ref> [[Íomhá:Gandhi South-Africa.jpg|clé|mion|177x177px|1895]] == An Afraic Theas == Is beag rath a bhí ar a dhlíodóireacht san India agus chuaigh Gandhi ar imirce go dtí an Afraic Theas sa bhliain 1893, tír inar lonnaigh sé ar feadh breis is scór bliain. [[Íomhá:Gandhi South Africa.jpg|clé|mion|251x251px|Gandhi ag caitheamh "Satyagrahi" san Afraic Theas, 1913-1914]] [[Íomhá:Gandhi and Kasturbhai 1902.jpg|clé|mion|177x177px|Gandhi agus a bhean sa bhliain 1902]] Chuir Gandhi go mór i gcoinne na [[cinedheighilt]]<nowiki/>e. Bhí tionchar ag a chuid oibre mar dhlíodóir i b[[Pretoria]] ar an bpáirt a ghlac sé agus é ina príomhurlabhraí ar son an phobail Indiach san Afraic Theas agus nuair a sheas sé go daingean in aghaidh an leithcheala orthu. Ach rinne sé é sin gan foréigean a úsáid. D'eagraigh sé na [[feirmeoir]]í is boichte chun seasamh ar son a g[[Cearta daonna|cearta]] féin. Cuireadh i bpríosún é ceithre uair san Afraic Theas.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.sahistory.org.za/archive/gandhi-prisoner|teideal=GANDHI THE PRISONER {{!}} South African History Online|work=www.sahistory.org.za|dátarochtana=2021-01-30}}</ref> D'fhorbair na blianta a chaith Gandhi san Afraic Theas a chuid scileanna san eagrúchán, sa phoiblíocht agus san idirbheartaíocht, mar a thaispeáin sé mar cheannaire na troda ar son na saoirse náisiúnta in India.<ref name=":1" /> Chuidigh a chuid oibre mar dhlíodóir agus mar ghníomhaí le linn na tréimhse sin lena thuairimí polaitíochta, sóisialta agus fealsúnachta a mhúnlú, dearcadh a stiúir a ról i saol an phobail tar éis dó filleadh ar an India sa bhliain 1915. == India == Tháinig Gandhi ar ais chun na hIndia sa bhliain 1915 agus thosaigh sé láithreach ag iarraidh [[Cearta daonna|cearta sibhialta]] agus [[Neamhspleách (polaitíocht)|neamhspleáchas]] na hIndia a bhaint amach do na hIndiaigh. ‘Neamh-chomhoibriú neamhfhoréigneach’ a mhol Gandhi dá lucht leanta. Cos i dtaca agus cur le chéile gan dul i muinín na láimhe láidre a bhí i gceist leis seo; do leiceann eile a iompú chuig fear do bhuailte seachas é a bhualadh ar ais. An aidhm a bhí ag an ngluaiseacht ná an bonn a bhaint de [[Rialtas na Ríochta Aontaithe|Rialtas Shasana]], diaidh ar ndiaidh, agus rialtas dúchais nó ''[[Swaraj]]''<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Swaraj|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Swaraj&oldid=999549727|journal=Wikipedia|date=2021-01-10|language=en}}</ref> a bhunú. Chreid Gandhi nach mbeadh de thoradh ar an lámh láidir ach go gcuirfí moill ar [[Neamhspleách (polaitíocht)|neamhspleáchas]] na hIndia agus gurbh fhearr an bua a fháil le ‘fórsa an [[anam]]<nowiki/>a’ nó ‘cumhacht na fírinne’. ‘Beithíoch morálta, intleachtúil an duine; bíodh an mhoráltacht agus an intleacht mar armlón aige’, a dúirt sé. [[Íomhá:Stamp of India - 1998 - Colnect 161847 - Mahatma Gandhi - 50th Death Anniversary.jpg|clé|mion|206x206px|[[Máirseáil an tSalainn]], 1930]] ‘Má tá fuil le doirteadh sa tír seo, bíodh ár gcuid fola féin i gceist. Más é toradh an cheangail seo leis an mBreatain nach bhfuil meas againn orainn féin, mar dhaoine ná mar mhuintir, tá dualgas orainn an ceangal sin a bhriseadh’, a dúirt sé. Thréig na céadta míle na [[scoil]]<nowiki/>eanna, na coláistí agus na h[[ollscoil]]<nowiki/>eanna, agus bunaíodh institiúidí oideachais náisiúnta. Rinneadh ábhar éigeantach den Hindustani agus múineadh an [[Fíodóireacht|fhíodóireacht]] do dhaltaí agus do mhic léinn {{Main|Máirseáil an tSalainn}} gach lá, i dtreo is go bhféadfaidís a gcuid cadáis féin a tháirgeadh, seachas bheith ag brath ar earraí Shasana. [[Íomhá:Salt March.ogv|clé|mion|177x177px|Físeán, [[Máirseáil an tSalainn]], 1930]] D’éirigh le Gandhi na milliúin a thabhairt leis, beag beann ar [[Creideamh|chreideamh]], ar [[inscne]] ná ar [[Aicme shóisialta|aicme]]. Go deimhin, lá de na laethanta, dhiúltaigh sé labhairt le slua a bhí roimhe nó gur tugadh cuireadh do na ‘daoine seachanta’, na ''Dalits'', a bheith i láthair chomh maith. B’ionann an dream sin agus lobhair san anallód agus ní raibh aon mheas orthu i measc an phobail. Ba le linn Máirseáil an tSalainn a tharla an eachtra seo, máirseáil arb é ba chuspóir léi ná athshealbhú a dhéanamh ar [[Salann|shalann]] na hIndia. Má tháinig [[críochdheighilt na hIndia]] salach ar an [[aisling]] a bhí ag Gandhi don tír, d’éirigh leis na Sasanaigh a dhíbirt aisti sa deireadh thiar.<ref name=":0" /> [[Íomhá:Mahatma Gandhi with Rajkumari Amrit Kaur at Simla in 1945.jpg|clé|mion|274x274px|Gandhi agus a cara Rajkumari Amrit Kaur i Simla, 1945]] === Saol pearsanta === [[An Hiondúchas|Hiondúch]] ab ea Gandi a d’fhéach le sócúlacht an tsaoil a sheachaint, agus a staon de [[Bia|bhia]] cuid mhaith d’fhonn soiléire [[Intinn|intinne]] agus anama a fháil, faoi mar a chreid sé féin.<ref name=":0" /> Chuir Gandhi "''brahmacharya"''<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Brahmacarya|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Brahmacarya&oldid=1003319783|journal=Wikipedia|date=2021-01-28|language=en}}</ref> i ngníomh, nó sin a mhaígh sé. Ach dúradh gur chodail sé le mná agus cailíní óga.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Nakedness, Nonviolence, and Brahmacharya: Gandhi's Experiments in Celibate Sexuality|url=https://www.jstor.org/stable/3704634|journal=Journal of the History of Sexuality|date=2000|issn=1043-4070|pages=105–136|volume=9|issue=1/2|author=Vinay Lal}}</ref> [[Íomhá:Photograph of Jinnah with Gandhi in 1944 (Photo 429-17).jpg|clé|mion|177x177px|Gandhi agus a namhaid, [[Muhammad Ali Jinnah|Ali Jinnah]], 1944]] Saol simplí a bhí ag Gandhi, is cosúil. Dhéanadh sé a [[éadaí]] féin, chaitheadh sé an seál traidisiúnta darb ainm 'dhoti' agus d’itheadh sé bia [[Glasra|glasrá]]<nowiki/>nach (rud atá an-choitianta in India). Uaireanta staonadh sé ó bhia ar feadh tréimhsí fada ar chúiseanna creidimh nó chun agóid a dhéanamh. [[Íomhá:Mahatma Gandhi with Madeleine Slade aboard the S.S. Rajputana.jpg|clé|mion|248x248px|Gandhi agus Madeleine Slade ar an S.S. Rajputana, 1931]] === Feallmharú === Bhain India an [[Neamhspleách (polaitíocht)|neamhspleáchas]] sin amach ón m[[An Bhreatain|Breatain]] sa bhliain 1947. Maraíodh Gandhi an bhliain dár gcionn i [[Delhi|nDeilí]] Nua. In India, tugtar ''Athair an Náisiúin'' ar Gandhi. Gach bliain san India, ar a lá breithe, déantar comóradh ar "Gandhi Jayanti" agus is lá saoire náisiúnta é. == Fealsúnacht == Bhí bealach Gandhi bunaithe ar mheas a bheith á léiriú ag daoine ar a chéile.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.cogg.ie/wp-content/uploads/L%C3%A1mhleabhar-an-Mh%C3%BAinteora_leagan-deiridh_su%C3%ADomh.pdf|teideal=Gaeilge na Sraithe Sóisearaí|údar=cogg.ie|dáta=|dátarochtana=2021}}</ref> Is mithid dhá mhantra shainiúla a fhógairt arís go forleathan, is dócha: Mahatma Gandhi: “Earth provides enough to satisfy every man's need, but not every man's greed.”<ref>{{Lua idirlín|url=https://cs.slu.edu/~scannell/gaelsceal/2011-08-26.pdf|teideal=Gaelscéal|údar=Pól Mac Cana|dáta=26 Lún 2008|dátarochtana=2021|archivedate=2021-02-09|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210209092158/https://cs.slu.edu/~scannell/gaelsceal/2011-08-26.pdf}}</ref> [[Íomhá:Gandhi Naidu London.jpg|mion|left|Gandhi i [[Londain]] sa bhliain [[1931]].|177x177px]]Cé gur dhiúltaigh Gandhi tacú leis na Sasanaigh sa [[Dara Cogadh Domhanda]], scríobh sé alt san iris ''Colliers'' i Meitheamh na bliana 1943 (‘I still believe in non-violence’), ag míniú cén fáth ar chreid sé go bhféadfaí [[Adolf Hitler|Hitler]] a chloí gan an lámh láidir a fhostú.<ref name=":0" /> Dar leis go raibh an Eoraip loite ag an gcaipitleachas agus ag an míleatacht impiriúlach agus gurbh fhearr gníomhartha brúidiúla a fhágáil faoi fhir bhrúidiúla seachas aithris a dhéanamh orthu. ‘Nuair a bhíonn éadóchas orm, cuimhním i gcaitheamh na staire gur bhuaigh bealach na fírinne agus bealach an ghrá i gcónaí. Bhí dúnmharfóirí agus aintiarnaí riamh ann, agus an chuma ar an scéal tamall nach bhféadfaí iad a chloí. Ach titeann siad sa deireadh. Smaoinigh air sin, i gcónaí.’ == Tionchar idirnáisiúnta == Tá mórán samplaí ann de ghluaiseachtaí náisiúnta a raibh tionchar ag Gandhi orthu. Bheartaigh sé feabhas a chur ar shaol na ndaoine gan foréigean a úsáid agus é i gcónaí ar son na fírinne. D'imir taithí Gandhi tionchar mór ar [[Martin Luther King]] agus ar ghluaiseachtaí éagsúla idirnáisiúnta. === Gandhi agus Éire === Bhí an-suim ag Gandhi i gcúrsaí in [[Éire|Éirinn]] ar feadh a shaoil. [[Íomhá:Madrid - Plaza Joan Miró, Monumento a Mohandas K. Gandhi 2.jpg|clé|mion|236x236px|glóiriú inniu - [[Dealbhóireacht|dealbh]] i [[Maidrid]] - Plaza Joan Miró]] B'eiseamláir é Gandhi do [[V. V. Giri|V. V, Giri]], a tháinig go dtí [[Baile Átha Cliath]], [[An Coláiste Ollscoile, Baile Átha Cliath|COBÁC]] agus [[Óstaí an Rí]] sa bhliain 1913 chun an dlí a dhéanamh.<ref name=":1" /> Sa bhliain 1916 glaodh chun Bharra na hÉireann i mBaile Átha Cliath ar Giri agus bhí saol oibre fada aige san India mar cheardchumannaí, polaiteoir agus seirbhíseach poiblí, arbh é [[Uachtarán|Uachtaránacht]] na hIndia (idir 1969 agus 1974) a bhuaicphointe. == Féach freisin == * [[V. V. Giri|V. V, Giri]] * [[Críochdheighilt na hIndia]] * ''[[Swaraj]]'' * [[Máirseáil an tSalainn]] * [[Muhammad Ali Jinnah]] == Tagairtí == {{Reflist}} {{DEFAULTSORT:Gandhi, Mahatma}} [[Catagóir:Polaiteoirí na hIndia]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1869]] [[Catagóir:Básanna i 1948]] [[Catagóir:Dlíodóirí Indiacha]] [[Catagóir:Síochánaithe]] mn7fzfe80ydvib7fgdr8pd1whqdokr4 0 4202 1273500 1269939 2025-07-11T00:54:40Z 223.205.72.14 1273500 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is tír ollmhór a shíneann thar teorainn na hEorpa agus [[An Áise|Áise]] í an '''Rúis''' (ainm oifigiúil: '''Cónaidhm na Rúise'''). Is í an tír is mó ar domhan, le hachar 17,075,400 km², beagnach dhá oiread níos mó ná an chéad tír eile, is é sin, [[Ceanada]]. Is í an t-ochtú tír is mó maidir le daonra. Is í [[Moscó]] an [[príomhchathair|phríomhchathair]]. Is í an [[An Rúisis|Rúisis]] an teanga oifigiúil, siúd is go bhfuil an dúrud teangacha eile á labhairt ag na mionlaigh ar fud na tíre. Bhí sí ar an tír cheannasach in [[An tAontas Sóivéadach|Aontas na bPoblachtaí Sóivéideacha Sóisialacha]] (APSS) agus is iomaí duine sa Rúis a airíonn uaidh cumhacht na Rúise sna laethanta a bhí. Is é Vladimir Putin uachtarán den tír. == Stair == :''Príomhalt: [[Stair na Rúise]]'' ==Déimeagrafaic== ===Teangacha=== Labhraítear 100 teanga éagsúla sa Rúis, ach is í [[An Rúisis|Rúisis]] an t-aon teanga oifigiúil, cé go bhfuil 27 teanga mhionlach atá aitheanta. De réir an daonáirimh, sa bhliain 2002, bhí 142.6 milliún duine ábalta Rúisis a labhairt de na 143.8 milliún duine ar fad sa Rúis (99.1%). Is í an [[Tatairis]] an dara teanga is mó le 5.5 milliún cainteoirí. Is í an [[An Úcráinis|Úcráinis]] an tríú teanga is mó agus 1.8 milliún cainteoirí aici. Tá an Rúisis ar cheann de sé theanga oifigiúla na [[Náisiúin Aontaithe|Náisiún Aontaithe]]. ===Oideachas=== Tá córas oideachais saor i gcóir gach duine mar chuid den bhunreacht. Ó 1990, tá córas 11 bhliain i réim. Sa bhliain 2004, chaith rialtas na Rúise 3.6% de GDP na tíre ar an oideachas. ===Reiligiún=== [[Íomhá:NN Stroganov Church 08-2016 img2.jpg|mion|clé|An eaglais Stroganov in [[Nizhny Novgorod]]]] Níl aon daonáireamh oifigiúil i gcóir reiligiúin, ach tá na figiúirí seo bunaithe ar suirbhéanna. I Lúnasa, ceap ARENA gur [[An Chríostaíocht|Críostaithe]] iad ([[Ceartchreidmheachas|Ceartchreidmhaigh]], [[Eaglais Chaitliceach Rómhánach|Caitlicigh]] agus [[An Protastúnachas|Protastúnaigh]] araon) iad 46% den daonáireamh. Ceapann Levada go bhfuil 76% den daonra sa Rúis ina gCríostaithe. De réir POF tá 65% ina Chríostaithe agus de réir PRC 73.6%. Baineann timpeall 95% de pharóistí Ceartcreidmheacha sá Rúis leis an Eaglais Cheartchreidmheach Rúiseach. Is iad an Chríostaíocht Cheartchreidmheach, [[Ioslam]], Giúdachas agus Búdachas na reiligiúin traidisiúnta sa tír. Is é Ioslam an dara reiligiún is mó sa Rúis. In iomlán tá 9,400,000 Moslamach sa Rúis (6.5%) i 2012 (níl an figiúr seo ró-chruinn mar ní chlúdaínn sé na Stáit Mhoslamacha traidisiúnta, .i. Chechnya agus Ingushetia. Seo hiad na stáit (a bhí clúdaithe sa suirbhé) le níos mó ná 10% Moslamach: Kabardino-Balkaria (49%),  Bashkortostan (38%), KarachayCherkessia (34%), Tatarstan (31%), Yamalia (13%), Orenburg Oblast (11%), Adygea (11%) agus [[Cúige na hAstracáine]] (11%). Tá daonra Moslamach idir 1-2% sa chuid is mó de na stáit sa [[An tSibéir|tSibéir]]. ==Cultúr== ===Litríocht=== : ''Príomhalt: [[Litríocht na Rúise]]'' Is í litríocht na Rúise litríocht na Rúise féin agus a cuid deoraithe, agus litríocht Rúisise na dtíortha a bhain leis an Rúis nó leis an Aontas Sóivéadach. ===Spórt=== Beidh Corn an Domhain Sacair 2018 insan Rúis. ==Caidreamh iasachta== Sa bhliain 2009 bhí caidreamh ag an Rúis le 191 tíortha agus bhí ambasáidí i 144 tíortha. == Gailearaí == <gallery> Íomhá:Catherine Park, Saint-Pétersbourg, Russie.jpg|Páirc Chaitrín, [[Cathair Pheadair]] Íomhá:Ekaterinburg Riverside.jpg|[[Yekaterinburg]] Íomhá:Wheat Tomsk.jpg|[[Cruithneacht]] ag fás i g[[Cúige Tomsk]]. Tairgeoir mór cruithneachta is ea an Rúis. Íomhá:Ural Mountains Tyuluk (31373803663).jpg|[[Sléibhte na hÚraile]], Tyuluk Íomhá:Gran Palacio del Kremlin, Moscú, Rusia, 2016-10-03, DD 28-29 HDR.jpg|Pálás na [[An Chreimil|Creimile]] i [[Moscó]], áras oifigiúil Uachtarán na Rúise Íomhá:Ледяные парусники.jpg|[[Loch Baikal]], an loch is doimhne ar domhan, sa gheimhreadh Íomhá:Winter Palace Panorama 4.jpg|An Pálás Geimhridh i [[Cathair Pheadair|gCathair Pheadair]] Íomhá:The bridge over Kogasha river and Ivan Kislovs mansion.jpg|Tolbukhino, Cúige Yaroslavl Íomhá:Yaroslavl. Yaroslavl Shipyard P5212697 2200.jpg|Longcheárta [[Yaroslavl]] Íomhá:Болотные Кипарисы.jpg|Crainn fhómhair in Krasnodar Krai Íomhá:Rostov meria.JPG|Halla na Cathrach, [[Rostov]] Íomhá:Beloretsky District, Republic of Bashkortostan, Russia - panoramio (1).jpg|Beloretsky, Bashkortostan Íomhá:Smolensk Station.jpg|Stáisiún traenach Smolensk </gallery> ==Tagairtí== {{Reflist}} ==Naisc sheachtracha== {{Náisiúin G-20}} {{DEFAULTSORT:Rúis, An}} [[Catagóir:An Rúis| ]] 5pozh8gr5tnj8axkoi4v7c10c3ehdtm 0 5901 1273410 1273380 2025-07-10T13:37:54Z Conradder 34685 /* Imeachtaí eile */ 1273410 wikitext text/x-wiki {{Iúil}} Is é an '''10 Iúil''' an 191ú lá den bhliain de réir fhéilire Ghréagóra nó an 192ú lá i mbliain bhisigh. Tá 174 lá fágtha sa bhliain. == Féilte == * [[Na Bahámaí]] - Lá na Saoirse == Daoine a rugadh an lá seo == * [[1451]] — [[Séamas III, Rí na nAlbanach]], (b. [[1488]]) * [[1509]] — [[Eoin Cailvín]], leasaitheoir creidimh (b.[[1564]]) * [[1830]] — [[Camille Pissarro]], péintéir Francach (b. [[1903]]) * [[1834]] — [[James McNeill Whistler]], péintéir agus eitseálaí Meiriceánach (b.[[1903]]) * [[1856]] — [[Nikola Tesla]], aireagóir, innealtóir leictreach, innealtóir meicniúil, fisiceoir, agus todhchóir Seirbeach-Mheiriceánach (b. [[1943]]) * [[1871]] — [[Marcel Proust]], scríbhneoir Francach (b. [[1922]]) * [[1902]] — [[Kurt Alder]], Ceimicí orgánach (b. [[1958]]) * [[1903]] — [[John Wyndham]], scríbhneoir Sasanach (b.[[1969]]) * [[1907]] — [[George Nichols]], dornálaí Meiriceánach (b. [[1986]]) * [[1918]] — [[Seán Collins]], polaiteoir Éireannach (b. [[1975]]) * [[1922]] — [[Jake LaMotta]], dornálaí Meiriceánach (b. [[2017]]) * [[1925]] — [[Mahathir Mohamad]], Príomh-Aire na [[An Mhalaeisia|Malaeisia]] * [[1931]] — [[Alice Munro]], scríbhneoir Ceanadach (b. [[2024]]) * [[1942]] — [[Ronnie James Dio]], Amhránaí agus scríbhneoir amhrán (b. [[2010]]) * [[1943]] — [[Arthur Ashe]], imreoir leadóige Meiriceánach (b. [[1993]]) * [[1945]] — [[Ron Glass]], aisteoir Meiriceánach (b. [[2016]]) * [[1945]] — [[Virginia Wade]], iarimreoir leadóige * [[1951]] — [[Rajnath Singh]], polaiteoir Indiach * [[1958]] — [[Fiona Shaw]], aisteoir * [[1963]] — [[Conor Murphy]], polaiteoir Éireannach * [[1972]] — [[Sofía Vergara]], ban-aisteoir Meiriceánach * [[1972]] — [[Sundar Pichai]], fear gnó Indiach-Meiriceánach * [[1973]] — [[Declan McAleer]], polaiteoir as Tuaisceart Éireann * [[1973]] — [[Proinsias Mac a' Bhaird]], scríbhneoir Éireannach * [[1974]] — [[Imelda May]], amhránaí, ceoltóir, léiritheoir agus cumadóir amhráin Éireannach * [[1975]] — [[Stefán Karl Stefánsson]], aisteoir Íoslannach * [[1976]] — [[Edmilson Gomes]], imreoir sacair * [[1976]] — [[Ludovic Giuly]], imreoir sacair * [[1980]] — [[Claudia Leitte]], amhránaí Brasaíleach * [[1980]] — [[Jessica Simpson]], amhránaí Meiriceánach * [[1993]] — [[Jiří Veselý]], imreoir leadóige * [[2001]] — [[Isabela Moner|Isabela Merced]], ban-aisteoir agus amhránaí as Peiriú == Daoine a fuair bás ar an lá seo == * [[983]] — [[Pápa Beinidict VII]] * [[1806]] — [[George Stubbs]], Péintéir Sasanach (r. [[1724]]) * [[1884]] — [[Paul Morphy]], imreoir fichille Meiriceánach (r. [[1837]]) * [[1910]] — [[Johann Gottfried Galle]], réalteolaí Gearmánach (r. [[1812]]) * [[1927]] — [[Kevin O’Higgins|Caoimhín Ó hUiginn]], 35, polaiteoir Éireannach (r. [[1892]]) * [[1986]] — [[Brendan Glynn]], polaiteoir Éireannach (r. [[1910]]) * [[1987]] — [[Gus Healy]], polaiteoir Éireannach (r. [[1904]]) * [[1997]] — [[Ivor Allchurch]], imreoir sacair Breatnach (r. [[1929]]) * [[2003]] — [[Hartley Shawcross]], polaiteoir Briotanach (r. [[1902]]) * [[2015]] — [[Diarmuid Mac an Adhastair]], aisteoir Éireannach (r. [[1944]]) * [[2015]] — [[Omar Sharif]], aisteoir Éigipteach (r. [[1932]]) * [[2015]] — [[Roger Rees]], aisteoir Breatnach (r. [[1944]]) * [[2018]] — [[Clive King]], scríbhneoir Briotanach (r. [[1924]]) * [[2019]] — [[Denise Nickerson]], ban-aisteoir Meiriceánach (r. [[1957]]) * [[2020]] — [[Jack Charlton]], Imreoir agus bainisteoir sacair (r. [[1935]]) * [[2023]] — [[Ben Briscoe]], polaiteoir Éireannach (r. [[1934]]) == Imeachtaí eile == * [[1927]] - D'fheallmharaigh [[Óglaigh na hÉireann (1922–1969)|an tIRA]] [[Kevin O’Higgins]], Leas-Uachtarán Chomhairle Feidhmiúcháin Shaorstát na hÉireann * [[1985]] - Scriosadh long cheannais [[Greenpeace]] i gCalafort [[Auckland]] sa [[An Nua-Shéalainn|Nua-Shéalainn]] * [[1991]] - Ghlac [[Boris Yeltsin]] oifig Uachtaráin [[An Rúis|na Rúise]] * [[2016]] - Bhuaigh [[An Phortaingéil]] [[An Fhrainc]] sa chluiche ceannais d'[[UEFA Euro 2016]] * [[2017]] - D'fhógartha an rialtas [[an Iaráic|Iarácach]] go bhfuil [[Mosul]] saor ón [[An Stát Ioslamach|Stát Ioslamach]] <!-- idirvicí --> [[Catagóir:Dátaí|0710]] [[Catagóir:Míonna|Iúil, 10]] fv7el4m6sn0ty4nteuxmn0rspjphhod 0 14511 1273507 1272600 2025-07-11T02:41:25Z Stephan1000000 39047 443 1273507 wikitext text/x-wiki {{glanadh|beag=beag}} {{WD Bosca Sonraí Sraith Teilifíse|num_seasons=23|num_episodes=443}} Is sraith [[teilifís]]e [[SAM|Mheiriceánach]] é '''Family Guy''' faoi chlann chraiceáilte atá ina gcónaí i mbaile ficseanúil darb ainm Quahog, [[Oileán Rhode]]. Chruthaigh [[Seth MacFarlane]] é. Tá cúigear sa chlann, an t-athair [[Peter Griffin]], an mháthair, [[Lois Griffin]], agus triúr páistí, [[Chris Griffin]], [[Meg Griffin]] agus [[Stewie Griffin]]. Tá madra ann chomh maith, [[Brian Griffin]] is ainm dó, a bhíonn ag caint freisin. Tá an-chuid téamaí i ngach scéal. Tá an-úsáid bainte ag na scríbhneoirí as Reiligiún, Gnéas, saol ginearálta, an mbás, daoine cáiliúla agus an-chuid eile. == Stair == Cruthú na chéad is dara séasúir sa bhliain 1999 tar éis a rug 'Larry Shorts' suntas den Comhairle Craoladh FOX i rith na bhfógraí an t-Super Bowl i 1999. Fógraíodh a chealú ach de bharr bogadh i chumhacht i bhFOX agus caoineadh amach ó na lucht leanúna tharla freaschur don socrú sin. Tar éis sin, rinne siad sraith eile ach arís chealú sé. Chuir athritheanna ar 'Adult swim' an tseó ar ais in iúl agus bhí na scoaoilí DVD conáchas, le dhíolacháin breis is 2.2 mhilliún cóipeáile i mbliain amháin, rud éigin a spreagadh suim úr i FOX sa tsraith. D'fhill Family Guy ar ais i léithreacht i 2004, ag déanamh dhá sraitheanna níos mó (iomlán 5) agus ag déandamh scanánn díreach go DVD, 'Stewie Griffin; the untold story'. Tosaíodh an 6ú sraith á craoladh i bhFómhair 2007, le sraith eile á phleanála do Fómhair 2008. Le chéile le sin, chuaigh Family Guy isteach i 'syndication' i bhFómhair 2007. == Carachtair == * '''[[Peter Griffin]]''' * '''[[Lois Griffin]]''', an mháthair * '''[[Chris Griffin]]''' * '''[[Meg Griffin]]''' * '''[[Stewie Griffin]]''' * '''[[Brian Griffin|Brian]]''', madra * '''[[Glenn Quagmire]]''' * '''[[Cleveland Brown]]''' * '''[[Joe Swanson]]''' * '''[[Mayor West]]''' * '''[[Herbert]]''' * '''[[Cleveland Brown, Jr.]]''' == Tagairtí == {{Reflist}} {{Family Guy}} {{síol-tv}} [[Catagóir:Family Guy]] [[Catagóir:Cartúin]] [[Catagóir:Cláir Ghrinn]] [[Catagóir:Sraitheanna teilifíse a thosaigh i 1999]] [[Catagóir:Sraitheanna teilifíse a chríochnaigh i 2002]] [[Catagóir:Sraitheanna teilifíse a thosaigh i 2005]] [[Catagóir:Cláir Teilifíse Mheiriceánacha]] [[Catagóir:Cláir Fox]] gewfoszsvj7mqwgtnvk9su8dzr6wdtb 0 21189 1273530 1273060 2025-07-11T11:57:38Z ListeriaBot 25319 Wikidata list updated [V2] 1273530 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna}} Tá 6.38 mhilliún '''duine in Éirinn''' (Gaeilge: ''Muintir na hÉireann'', ''na hÉireannaigh'', ''na Gaeil'') (Béarla: ''The People of Ireland'') (Ultais: ''Tha fowk o Airlann''). Is de bhunadh [[Na Ceiltigh|Ceilteach]] an chuid is mó den daonra, a tháinig i dtír ó mhór-roinn na [[An Eoraip|hEorpa]] thar na cianta. Bhí cuid mhaith inimirce, freisin, ó am go ham ó thíortha eile, go háirithe as [[Alba]], agus ar bhonn níos lú, as [[Sasana]]. Is [[Caitliceachas|Caitlicigh]] formhór (os cionn 70%) an daonra. Is [[Protastúnachas|Protastúnaigh]] formhór na coda eile, beagán níos mó ná leath na ndaoine in [[Cúige Uladh|Ulaidh]], agus iad roinnte idir eaglaisí éagsúla, go háirithe [[Preispitéireachas|Preispitéirigh]] agus Anglacaigh (a bhaineann le h[[Eaglais na hÉireann]]. Féach ar an alt [[Creideamh in Éirinn]] le tuilleadh sonraí). {{Wikidata list |sparql=SELECT ?item ?yob ?yod WHERE { ?item wdt:P19 ?pob . ?pob wdt:P131* wd:Q27. OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) as ?yob) } OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) as ?yod) } . } |wdq=. |sort=569 |section=31 |links=local |columns=number:#,P18,label:nome,P569,P570,P19 }} == duine == {| class='wikitable sortable' ! # ! íomhá ! nome ! dáta breithe ! dáta báis ! áit bhreithe |- | style='text-align:right'| 1 | [[Íomhá:James Joyce by Alex Ehrenzweig, 1915 cropped.jpg|center|128px]] | [[James Joyce]] | 1882-02-02 | 1941-01-13 | [[Ráth Garbh]] |- | style='text-align:right'| 2 | [[Íomhá:Kathleen Yardley Lonsdale (1903-1971).jpg|center|128px]] | [[Kathleen Lonsdale]] | 1903-01-28 | 1971-04-01 | [[Droichead Nua]] |- | style='text-align:right'| 3 | [[Íomhá:William Rowan Hamilton painting.jpg|center|128px]] | [[William Rowan Hamilton]] | 1805-08-04 | 1865-09-02 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 4 | [[Íomhá:Trevor Sargent.jpg|center|128px]] | [[Trevor Sargent]] | 1960-07-26 | | [[Cill Dhéagláin]] |- | style='text-align:right'| 5 | [[Íomhá:KayMcNulty maturitní fotografie.jpg|center|128px]] | [[Kathleen Antonelli]] | 1921-02-12 | 2006-04-20 | [[An Craoslach]] |- | style='text-align:right'| 6 | [[Íomhá:GrahamNorton-byPhilipRomano.jpg|center|128px]] | [[Graham Norton]] | 1963-04-04 | | [[Cluain Dolcáin]] |- | style='text-align:right'| 7 | [[Íomhá:George Bernard Shaw 1936.jpg|center|128px]] | [[George Bernard Shaw]] | 1856-07-26 | 1950-11-02 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 8 | [[Íomhá:Sir Francis Beaufort by Stephen Pearce.jpg|center|128px]] | [[Francis Beaufort]] | 1774-05-27 | 1857-12-17 | [[An Uaimh]] |- | style='text-align:right'| 9 | [[Íomhá:Mícheál Ó Súilleabháin (left) honorary conferring of Seamus Heaney (right) at the University of Limerick, 1996.jpg|center|128px]] | [[Mícheál Ó Súilleabháin (ollamh)|Mícheál Ó Súilleabháin]] | 1950-12-10 | 2018-11-07 | [[Cluain Meala]] |- | style='text-align:right'| 10 | [[Íomhá:2016-02-01 Rosanna Davison.jpg|center|128px]] | [[Rosanna Davison]] | 1984-04-17 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 11 | | [[Seán Ó Céirín]] | 1962-07-19 | 2001-08-21 | [[Corcaigh]] |- | style='text-align:right'| 12 | [[Íomhá:Oscar Wilde by Napoleon Sarony. Three-quarter-length photograph, seated.jpg|center|128px]] | [[Oscar Wilde]] | 1854-10-16<br/>1854-06-16 | 1900-11-30 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 13 | [[Íomhá:Bram Stoker 1906.jpg|center|128px]] | [[Bram Stoker]] | 1847-11-08<br/>1847-03-08 | 1912-04-20 | [[Cluain Tarbh]] |- | style='text-align:right'| 14 | [[Íomhá:Samuel Beckett, Pic, 1 (cropped).jpg|center|128px]] | [[Samuel Beckett]] | 1906-04-13 | 1989-12-22 | [[Carraig an tSionnaigh]] |- | style='text-align:right'| 15 | [[Íomhá:Enya - The Orlando Sentinel (1989) (cropped).jpg|center|128px]] | [[Enya]] | 1961-05-17 | | [[Gaoth Dobhair]] |- | style='text-align:right'| 16 | [[Íomhá:William Butler Yeats by George Charles Beresford.jpg|center|128px]] | [[W. B. Yeats]] | 1865-06-13<br/>1865-03-13 | 1939-01-28 | [[Dumhach Thrá]] |- | style='text-align:right'| 17 | [[Íomhá:Jonathan Swift by Charles Jervas detail.jpg|center|128px]] | [[Jonathan Swift]] | 1667-11-30 | 1745-10-19 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 18 | [[Íomhá:Primordial Party.San 2016 16.jpg|center|128px]] | [[Alan Averill|Q43379]] | 1975-08-26 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 19 | [[Íomhá:The Shannon Portrait of the Hon Robert Boyle.jpg|center|128px]] | [[Robert Boyle]] | 1627-01-25 | 1691-12-31 | ''[[:d:Q2368947|Caisleán Leasa Móire]]'' |- | style='text-align:right'| 20 | [[Íomhá:2022 Michael D. Higgins (51988246304) (cropped).jpg|center|128px]] | [[Mícheál D. Ó hUigínn|Mícheál D. Ó hUiginn]] | 1941-04-18 | | [[Luimneach]] |- | style='text-align:right'| 21 | [[Íomhá:Enda Kenny (2012) (cropped).jpg|center|128px]] | [[Enda Kenny|Éanna Ó Coinnigh]] | 1951-04-24 | | [[Caisleán an Bharraigh]] |- | style='text-align:right'| 22 | [[Íomhá:Enright Anne koeln literaturhaus 181108.jpg|center|128px]] | [[Anne Enright]] | 1962-10-11 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 23 | [[Íomhá:Paul Durcan 2018.png|center|128px]] | [[Paul Durcan|Pól Mac Duarcáin]] | 1944-10-16 | 2025-05-17 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 24 | [[Íomhá:Poet Patrick Kavanagh (cropped).jpg|center|128px]] | [[Patrick Kavanagh]] | 1904-10-21 | 1967-11-30 | [[Inis Caoin]] |- | style='text-align:right'| 25 | [[Íomhá:Roddy Doyle in the festival garden at Haus der Berliner Festspiele on September 14th 2015 (cropped).jpg|center|128px]] | [[Roddy Doyle]] | 1958-05-08 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 26 | [[Íomhá:ThatXmasBFILFF191024 (55 of 119) (54100308426) (cropped).jpg|center|128px]] | [[Fiona Shaw]] | 1958-07-10 | | [[Contae Chorcaí]] |- | style='text-align:right'| 27 | [[Íomhá:Jay OShea v Stoke cropped.jpg|center|128px]] | [[James O'Shea]] | 1988-08-10 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 28 | [[Íomhá:Stbrigid.jpg|center|128px]] | [[Naomh Bríd]] | 451<br/>453 | 523-02-01 | ''[[:d:Q5438072|Fochaird]]''<br/>[[Éire (Poblacht na hÉireann)|Éire]] |- | style='text-align:right'| 29 | [[Íomhá:PierceBrosnan-byPhilipRomano.jpg|center|128px]] | [[Pierce Brosnan]] | 1953-05-16 | | [[Droichead Átha]] |- | style='text-align:right'| 30 | [[Íomhá:George Berkeley by Jonh Smibert.jpg|center|128px]] | [[George Berkeley]] | 1685-03-12 | 1753-01-14 | ''[[:d:Q15215556|Dysart Castle]]'' |- | style='text-align:right'| 31 | [[Íomhá:Richard Harris 1985 (1).jpg|center|128px]] | [[Richard Harris]] | 1930-10-01 | 2002-10-25 | [[Luimneach]] |- | style='text-align:right'| 32 | [[Íomhá:Mother Jones no. 3.jpg|center|128px]] | [[Mary Harris Jones]] | 1830-05-01 | 1930-11-30 | [[Corcaigh]] |- | style='text-align:right'| 33 | [[Íomhá:William Thomas Mulvany by Schaarwächter.jpg|center|128px]] | [[William Thomas Mulvany]] | 1806-03-11 | 1885-10-30 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 34 | [[Íomhá:Stephen Ireland 2009 (cropped).jpg|center|128px]] | [[Stephen Ireland]] | 1986-08-22 | | [[Corcaigh]] |- | style='text-align:right'| 35 | | [[Sandie Jones]] | 1951-11-09 | 2019-09-19 | [[Cromghlinn, BÁC|Cromghlinn]] |- | style='text-align:right'| 36 | [[Íomhá:Raphoe Cathedral Church of St. Eunan Choir Window W02 Saint Eunan II 2016 09 02.jpg|center|128px]] | [[Naomh Adhamhnán]] | 624 | 704 | [[Contae Dhún na nGall]] |- | style='text-align:right'| 37 | [[Íomhá:Sir Arthur Wellesley, 1st Duke of Wellington.jpg|center|128px]] | [[Arthur Wellesley, 1ú Diúc Wellington]] | 1769-05-01 | 1852-09-14 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 38 | [[Íomhá:Saint Aidan.jpg|center|128px]] | [[Naomh Aodhán Lindisfarne]] | 590 | 651-08-31 | [[Cúige Chonnacht]] |- | style='text-align:right'| 39 | [[Íomhá:Ned O'Sullivan.jpg|center|128px]] | [[Ned O'Sullivan]] | 1950-11-25 | | [[Lios Tuathail]] |- | style='text-align:right'| 40 | [[Íomhá:Binchy33 (cropped).jpg|center|128px]] | [[Maeve Binchy]] | 1940-05-28<br/>1939-05-28<br/>1939-05-29 | 2012-07-30 | [[Deilginis]] |- | style='text-align:right'| 41 | [[Íomhá:BertieAhernBerlin2007-bis.jpg|center|128px]] | [[Bertie Ahern|Parthalán Ó hEachthairn]] | 1951-09-12 | | [[Droim Conrach]] |- | style='text-align:right'| 42 | [[Íomhá:George Gabriel Stokes, ante 1903 - Accademia delle Scienze di Torino 0155 B.jpg|center|128px]] | [[George Gabriel Stokes]] | 1819-08-13 | 1903-02-01 | [[An Scrín]] |- | style='text-align:right'| 43 | [[Íomhá:JoeyO'Brien.JPG|center|128px]] | [[Joey O'Brien]] | 1986-02-17 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 44 | [[Íomhá:Stieler - Lola Montez (Schönheitengalerie).jpg|center|128px]] | [[Lola Montez (Eliza Gilbert, damhsóir)|Lola Montez]] | 1821-02-17 | 1861-01-17 | [[An Ghráinseach, Contae Shligigh|An Ghráinseach]] |- | style='text-align:right'| 45 | [[Íomhá:Sir Joshua Reynolds - Edmund Burke, 1729 - 1797. Statesman, orator and author - PG 2362 - National Galleries of Scotland.jpg|center|128px]] | [[Edmund Burke|Edmond Búrc]] | 1729-01-12 | 1797-07-09 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 46 | [[Íomhá:Sir Charles Gavan Duffy (Weekly Times, 1874).jpg|center|128px]] | [[Cathal Gabhán Ó Dubhthaigh]] | 1816-04-12 | 1903-02-09 | [[Muineachán]] |- | style='text-align:right'| 47 | | [[John Desmond Bernal]] | 1901-05-10 | 1971-09-15 | [[An tAonach]] |- | style='text-align:right'| 48 | [[Íomhá:BansheesBFI131022 (5 of 22) (52448072829) (cropped).jpg|center|128px]] | [[Colin Farrell]] | 1976-05-31 | | ''[[:d:Q104261563|Caisleán Cnucha]]'' |- | style='text-align:right'| 49 | [[Íomhá:Eddie Jordan 2017 United States GP .jpg|center|128px]] | [[Eddie Jordan|Q173175]] | 1948-03-30 | 2025-03-20 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 50 | [[Íomhá:Michael Collins 1922.jpg|center|128px]] | [[Mícheál Ó Coileáin]] | 1890-10-16 | 1922-08-22 | [[Cloich na Coillte]] |- | style='text-align:right'| 51 | [[Íomhá:Seán MacSwiney, Oct 1920 (cropped).png|center|128px]] | [[Seán MacSwiney]] | 19th century | 20th century | [[Corcaigh]] |- | style='text-align:right'| 52 | | [[James O'Keeffe]] | 1912 | 1986-05 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 53 | [[Íomhá:Sir Edward Carson, bw photo portrait seated.jpg|center|128px]] | [[Edward Carson]] | 1854-02-09 | 1935-10-22 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 54 | | [[Conor Maguire]] | 1889-12-16 | 1971-09-26 | [[Conga]] |- | style='text-align:right'| 55 | [[Íomhá:Edna O'Brien (2016).jpg|center|128px]] | [[Edna O'Brien]] | 1930-12-15 | 2024-07-27 | [[Tuaim Gréine]] |- | style='text-align:right'| 56 | | [[Ben Briscoe]] | 1934-03-11 | 2023-07-10 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 57 | [[Íomhá:Heilbronn-Kilianskirche-SeyfferAltar03.JPG|center|128px]] | [[Naomh Cilian]] | 640 | 689 | [[An Mullach, Contae an Chabháin|An Mullach]] |- | style='text-align:right'| 58 | [[Íomhá:Ernest Walton.jpg|center|128px]] | [[Ernest Walton|Ernest Thomas Sinton Walton]] | 1903-10-06 | 1995-06-25 | [[Dún na Mainistreach]] |- | style='text-align:right'| 59 | [[Íomhá:2013 Robbie Keane (cropped).jpg|center|128px]] | [[Robbie Keane]] | 1980-07-08 | | [[Tamhlacht]] |- | style='text-align:right'| 60 | [[Íomhá:Brian Cowen at White House on Saint Patrick's Day 2009.jpg|center|128px]] | [[Brian Cowen|Brian Ó Comhain]] | 1960-01-10 | | [[Tulach Mhór]] |- | style='text-align:right'| 61 | [[Íomhá:Mary Robinson (2014).jpg|center|128px]] | [[Máire Mhic Róibín]] | 1944-05-21 | | [[Béal an Átha]] |- | style='text-align:right'| 62 | [[Íomhá:Roy keane 2014.jpg|center|128px]] | [[Roy Keane]] | 1971-08-10 | | [[Corcaigh]] |- | style='text-align:right'| 63 | [[Íomhá:DDuff.JPG|center|128px]] | [[Damien Duff]] | 1979-03-02 | | [[Baile Baodáin]] |- | style='text-align:right'| 64 | [[Íomhá:Sinead O'Connor (14828633401) (cropped).jpg|center|128px]] | [[Sinéad O'Connor]] | 1966-12-08 | 2023-07-26 | [[Gleann na gCaorach]] |- | style='text-align:right'| 65 | | [[James Ryan]] | 1891-12-06<br/>1892-12-06 | 1970-09-25 | ''[[:d:Q22084281|Teach Munna]]'' |- | style='text-align:right'| 66 | [[Íomhá:Cillian Murphy at Berlinale 2024, Ausschnitt.jpg|center|128px]] | [[Cillian Murphy]] | 1976-05-25 | | [[Dúglas]] |- | style='text-align:right'| 67 | [[Íomhá:Michael Gambon cropped.jpg|center|128px]] | [[Michael Gambon]] | 1940-10-19 | 2023-09-27 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 68 | [[Íomhá:Mark Deery.jpeg|center|128px]] | [[Mark Dearey]] | 1963-03-19 | | [[Contae Lú]] |- | style='text-align:right'| 69 | [[Íomhá:Brendan Gleeson.jpg|center|128px]] | [[Brendan Gleeson]] | 1955-03-29 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 70 | | [[Siobhán Nic Gearailt, Cuntaois Urumhan]] | 1509 | 1565-01-02 | [[Cionn tSáile]] |- | style='text-align:right'| 71 | [[Íomhá:Saint brendan german manuscript.jpg|center|128px]] | [[Naomh Breandán]] | 486 | 577 | [[An Fhianait]] |- | style='text-align:right'| 72 | [[Íomhá:John field.jpg|center|128px]] | [[John Field]] | 1782-07-26 | 1837-01-23<br/>1837-01-11 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 73 | [[Íomhá:Evanna Lynch (51693246964).jpg|center|128px]] | [[Evanna Lynch]] | 1991-08-16 | | [[Tearmann Feichín]] |- | style='text-align:right'| 74 | [[Íomhá:Eoin Colfer at BookExpo (05180).jpg|center|128px]] | [[Eoin Colfer]] | 1965-05-14 | | [[Loch Garman]] |- | style='text-align:right'| 75 | [[Íomhá:John Millington Synge - Project Gutenberg eText 19028.jpg|center|128px]] | [[John Millington Synge]] | 1871-04-16 | 1909-03-24 | [[Ráth Fearnáin]] |- | style='text-align:right'| 76 | [[Íomhá:JonathanRhysMeyersApr06 (edit).jpg|center|128px]] | [[Jonathan Rhys Meyers]] | 1977-07-27 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 77 | [[Íomhá:Stephen Gately 2009.jpg|center|128px]] | [[Stephen Gately]] | 1976-03-17 | 2009-10-10 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 78 | [[Íomhá:Shay Given 2021.png|center|128px]] | [[Shay Given]] | 1976-04-20 | | [[Leifear]] |- | style='text-align:right'| 79 | [[Íomhá:Herbert Kitchener 1914.jpg|center|128px]] | [[Herbert Kitchener, an Chéad Iarla Kitchener|Horatio Kitchener]] | 1850-06-24 | 1916-06-05 | [[Béal Átha Longfoirt]] |- | style='text-align:right'| 80 | [[Íomhá:Geldof, Bob (IMF 2009).jpg|center|128px]] | [[Bob Geldof]] | 1951-10-05 | | [[Dún Laoghaire]] |- | style='text-align:right'| 81 | | [[Iris Murdoch]] | 1919-07-15 | 1999-02-08 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 82 | [[Íomhá:Laurence Sterne by Sir Joshua Reynolds.jpg|center|128px]] | [[Laurence Sterne]] | 1713-11-24 | 1768-03-18 | [[Cluain Meala]] |- | style='text-align:right'| 83 | [[Íomhá:Glen Hansard - Lucca Comics & Games 2015 2.JPG|center|128px]] | [[Glen Hansard]] | 1970-04-21 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 84 | [[Íomhá:Seán Barrett Ceann Comhairle 2015.png|center|128px]] | [[Seán Barrett (polaiteoir i nDún Laoghaire)|Seán Barrett]] | 1944-08-09 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 85 | [[Íomhá:Sheamus March 2018.jpg|center|128px]] | [[Sheamus]] | 1978-01-28 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 86 | | [[Christopher Nolan (scríbhneoir)|Christopher Nolan]] | 1965-09-06 | 2009-02-20 | [[An Muileann gCearr]] |- | style='text-align:right'| 87 | [[Íomhá:John Redmond 1917.JPG|center|128px]] | [[Seán Mac Réamainn]] | 1856-09-01 | 1918-03-06 | [[Contae Loch Garman]] |- | style='text-align:right'| 88 | [[Íomhá:Autographed Photograph From Maureen O'Hara Price to Clifton Cates, circa 1945 (22479452472).jpg|center|128px]] | [[Maureen O'Hara]] | 1920-08-17 | 2015-10-24 | [[Raghnallach]] |- | style='text-align:right'| 89 | [[Íomhá:Cecelia Ahern - Buchmesse Wien 2022 (a).JPG|center|128px]] | [[Cecelia Ahern]] | 1981-09-30 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 90 | [[Íomhá:Niamh Kavanagh in Oslo 2010.jpg|center|128px]] | [[Niamh Kavanagh]] | 1968-02-13 | | [[Fionnghlas]] |- | style='text-align:right'| 91 | [[Íomhá:Maureen O Sullivan, The New Movie Magazine, 1934.jpg|center|128px]] | [[Maureen O'Sullivan (aisteoir)|Maureen O'Sullivan]] | 1911-05-17 | 1998-06-23 | ''[[:d:Q1124843|Mainistir na Búille]]'' |- | style='text-align:right'| 92 | [[Íomhá:Brenda Fricker March 1990.jpg|center|128px]] | [[Brenda Fricker]] | 1945-02-17 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 93 | [[Íomhá:Eimear Quinn tijdens Het Grote Songfestivalfeest 2019.jpg|center|128px]] | [[Eimear Quinn]] | 1972-12-18 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 94 | [[Íomhá:Sarah Bolger (48484781976) (cropped).jpg|center|128px]] | [[Sarah Bolger]] | 1991-02-28 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 95 | [[Íomhá:Sharon Corr.png|center|128px]] | [[Sharon Corr]] | 1970-03-24 | | [[Dún Dealgan]] |- | style='text-align:right'| 96 | [[Íomhá:Columba at Bridei's fort.jpg|center|128px]] | [[Colm Cille]] | 521-12-07 | 597-06-09 | [[Contae Dhún na nGall]] |- | style='text-align:right'| 97 | [[Íomhá:Veronica Guerin 1.jpg|center|128px]] | [[Veronica Guerin]] | 1959-07-05 | 1996-06-26 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 98 | [[Íomhá:Elaine Cassidy 2012.png|center|128px]] | [[Elaine Cassidy]] | 1979-12-31 | | [[Cill Chomhghaill]] |- | style='text-align:right'| 99 | [[Íomhá:Sonia O'Sullivan from Sean Kelly and Sonia O Sullivan.jpg|center|128px]] | [[Sonia O'Sullivan]] | 1969-11-28 | | [[An Cóbh]] |- | style='text-align:right'| 100 | [[Íomhá:Fionnula Flanagan (2018) (cropped).jpg|center|128px]] | [[Fionnula Flanagan]] | 1941-12-10 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 101 | | [[Michelle Smith]] | 1969-12-16 | | [[Ráth Cúil, Baile Átha Cliath|Ráth Cúil]] |- | style='text-align:right'| 102 | [[Íomhá:Douglas Hyde - Project Gutenberg eText 19028.jpg|center|128px]] | [[Dubhghlas de hÍde]] | 1860-01-17 | 1949-07-12 | [[An Caisleán Riabhach]] |- | style='text-align:right'| 103 | [[Íomhá:Mairebrennan2.jpg|center|128px]] | [[Moya Brennan|Máire Ní Bhraonáin]] | 1952-08-04 | | [[Gaoth Dobhair]] |- | style='text-align:right'| 104 | [[Íomhá:Lady gregory.jpg|center|128px]] | [[Lady Gregory]] | 1852-03-15 | 1932-05-22 | [[Baile Locha Riach]] |- | style='text-align:right'| 105 | [[Íomhá:Finnan.jpg|center|128px]] | [[Steve Finnan]] | 1976-04-24 | | [[Luimneach]] |- | style='text-align:right'| 106 | [[Íomhá:Richard Dunne 2012 Sopot.jpg|center|128px]] | [[Richard Dunne]] | 1979-09-21 | | [[Tamhlacht]] |- | style='text-align:right'| 107 | [[Íomhá:William O'Brien 1917.jpg|center|128px]] | [[William O'Brien]] | 1852-10-02 | 1928-02-25 | [[Mala]] |- | style='text-align:right'| 108 | [[Íomhá:Smith O'Brien, The Irish Patriot.jpg|center|128px]] | [[William Smith O’Brien|William Smith O'Brien]] | 1803-10-17 | 1864-06-18 | [[Caisleán Dhrom Ólainn]] |- | style='text-align:right'| 109 | [[Íomhá:Birr St. Brendan's Church St. Brendan Window 2010 09 10.jpg|center|128px]] | [[Brendan mac Nemainn]] | 5th century | 573 | [[Éire (Poblacht na hÉireann)|Éire]] |- | style='text-align:right'| 110 | [[Íomhá:Naoise Ó Muirí 2013.jpg|center|128px]] | [[Naoise Ó Muirí]] | 1972-09-15 | | [[Gaillimh]] |- | style='text-align:right'| 111 | [[Íomhá:WithSMcropped.jpg|center|128px]] | [[Samantha Mumba]] | 1983-01-18 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 112 | [[Íomhá:Christy Moore in Vicar Street.jpg|center|128px]] | [[Christy Moore]] | 1945-05-07 | | [[Droichead Nua]] |- | style='text-align:right'| 113 | [[Íomhá:Kerry Condon during an interview in 2022 (cropped).jpg|center|128px]] | [[Kerry Condon]] | 1983-01-09 | | [[Dúrlas Éile|Durlas]] |- | style='text-align:right'| 114 | [[Íomhá:Marian Keyes 2022.jpg|center|128px]] | [[Marian Keyes]] | 1963-09-10 | | [[Luimneach]] |- | style='text-align:right'| 115 | [[Íomhá:Imelda May (1).jpg|center|128px]] | [[Imelda May]] | 1974-07-10 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 116 | [[Íomhá:Alison Doody 2.jpg|center|128px]] | [[Alison Doody]] | 1966-11-11 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 117 | | [[Frank O'Farrell]] | 1927-10-09 | 2022-03-06 | [[Corcaigh]] |- | style='text-align:right'| 118 | [[Íomhá:Katie Taylor 2012 (cropped).jpg|center|128px]] | [[Katie Taylor]] | 1986-07-02 | | [[Bré]] |- | style='text-align:right'| 119 | [[Íomhá:Grainne Mhaol Ni Mhaille Statue.jpg|center|128px]] | [[Gráinne Ní Mháille]] | 1539 | 1603<br/>1599-06-18 | [[Oileán Chliara|Cliara]] |- | style='text-align:right'| 120 | [[Íomhá:Maryolympia.jpg|center|128px]] | [[Mary Black]] | 1955-05-23<br/>1955-05-22 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 121 | [[Íomhá:Jordan by Hoppner.jpg|center|128px]] | [[Dorothea Jordan]] | 1761-11-21 | 1816-07-05 | [[Port Láirge]] |- | style='text-align:right'| 122 | [[Íomhá:John Lyons 2012.jpg|center|128px]] | [[John Lyons]] | 1977-06 | | [[Baile Munna]] |- | style='text-align:right'| 123 | [[Íomhá:Andrea corr glastonbury.jpg|center|128px]] | [[Andrea Corr]] | 1974-05-17 | | [[Dún Dealgan]] |- | style='text-align:right'| 124 | [[Íomhá:Frank Fahy .PNG|center|128px]] | [[Proinsias Ó Fathaigh]] | 1880-01-12 | 1953-07-12 | [[Contae na Gaillimhe]]<br/>[[Éire]] |- | style='text-align:right'| 125 | [[Íomhá:Ladywilde.jpg|center|128px]] | [[Jane Francesca Agnes Wilde|Jane Wilde]] | 1821-12-27 | 1896-02-03 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 126 | [[Íomhá:Brian Bóruma mac Cennétig (1723) (crop).jpg|center|128px]] | [[Brian Bóramha]] | 941 | 1014-04-23 | [[Cill Dalua]] |- | style='text-align:right'| 127 | [[Íomhá:Éamon Ó Cuív clutching a cup.png|center|128px]] | [[Éamon Ó Cuív]] | 1950-06-23 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 128 | [[Íomhá:Patrick Pearse cph.3b15294.jpg|center|128px]] | [[Pádraig Mac Piarais]] | 1879-11-10 | 1916-05-03 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 129 | [[Íomhá:Thomas Ashe, half-length portrait (34628644896).jpg|center|128px]] | [[Tomás Ághas]] | 1885-01-12 | 1917-09-25 | [[Lios Póil]] |- | style='text-align:right'| 130 | [[Íomhá:Seán Haughey, Jan 2024 (cropped).jpg|center|128px]] | [[Seán Ó hEochaidh]] | 1961-11-08 | | [[Ráth Eanaigh]] |- | style='text-align:right'| 131 | | [[Tony Gregory]] | 1947-12-05 | 2009-01-02 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 132 | [[Íomhá:Dublin Writers Festival 2007 (686228986) (cropped).jpg|center|128px]] | [[Claire Keegan]] | 1968 | | [[Contae Chill Mhantáin]] |- | style='text-align:right'| 133 | | [[Michael Keyes]] | 1886-03-31 | 1959-09-08 | [[Luimneach]] |- | style='text-align:right'| 134 | [[Íomhá:Joseph Mary Plunkett.jpg|center|128px]] | [[Seosamh Pluincéad]] | 1887-11-21 | 1916-05-04 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 135 | [[Íomhá:John Joly.jpg|center|128px]] | [[John Joly]] | 1857-11-01 | 1933-12-08 | [[Breacánach]] |- | style='text-align:right'| 136 | [[Íomhá:Cork (47) 1.jpg|center|128px]] | [[Naomh Fionnbarra|Naomh Fionnbharra]] | 550 | 623-09-25 | [[Droichead na Bandan]] |- | style='text-align:right'| 137 | [[Íomhá:StSunniva.jpg|center|128px]] | [[Sunniva]] | 10th century | | [[Éire (Poblacht na hÉireann)|Éire]] |- | style='text-align:right'| 138 | [[Íomhá:Kevin Doyle at Avaya (cropped).jpg|center|128px]] | [[Kevin Doyle]] | 1983-09-18 | | [[Maigh Arnaí]] |- | style='text-align:right'| 139 | [[Íomhá:Gabriel Byrne 2010.jpg|center|128px]] | [[Gabriel Byrne]] | 1950-05-12 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 140 | [[Íomhá:FIFA WC-qualification 2014 - Austria vs Ireland 2013-09-10 - Shane Long 02.jpg|center|128px]] | [[Shane Long]] | 1987-01-22 | | [[Gort na hUamha]] |- | style='text-align:right'| 141 | [[Íomhá:Charlie McCreevy portrait.jpg|center|128px]] | [[Charles McCreevy|Cathal Mac Riabhaigh]] | 1949-09-30 | | [[Na Solláin]] |- | style='text-align:right'| 142 | [[Íomhá:Eilean Mor Chapel.jpg|center|128px]] | [[Naomh Abbán]] | 570 | 620-03-16 | [[Éire (Poblacht na hÉireann)|Éire]] |- | style='text-align:right'| 143 | [[Íomhá:Manchester - Old Trafford - Manchester United vs Crawley Town.jpg|center|128px]] | [[John O'Shea]] | 1981-04-30 | | [[Port Láirge]] |- | style='text-align:right'| 144 | [[Íomhá:Cox Portrait 2002.jpg|center|128px]] | [[Pat Cox|Pádraig Mac an Choiligh]] | 1952-11-28 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 145 | [[Íomhá:Patrick Hillery (cropped).jpg|center|128px]] | [[Pádraig Ó hIrighile]] | 1923-05-02 | 2008-04-12 | [[Sráid na Cathrach]] |- | style='text-align:right'| 146 | [[Íomhá:Edward Sabine Maull&Fox BNF Gallica.jpg|center|128px]] | [[Edward Sabine]] | 1788-10-14 | 1883-06-26 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 147 | [[Íomhá:Ronan Keating - 2016-11-25 Night of the Proms (cropped).jpg|center|128px]] | [[Ronan Keating]] | 1977-03-03 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 148 | [[Íomhá:Damien Rice live 2.jpg|center|128px]] | [[Damien Rice]] | 1973-12-07 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 149 | [[Íomhá:Roger Casement.jpg|center|128px]] | [[Ruairí Mac Easmainn]] | 1864-09-01 | 1916-08-03 | [[Cuas an Ghainimh]]<br/>[[Dumhach Thrá]] |- | style='text-align:right'| 150 | [[Íomhá:Brian McFadden (cropped2).jpg|center|128px]] | [[Brian McFadden]] | 1980-04-12 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 151 | [[Íomhá:Joshua Reynolds - William Petty.jpg|center|128px]] | [[William Petty, 2ú hIarla Shelburne|William Petty]] | 1737-05-02 | 1805-05-07 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 152 | [[Íomhá:BRENDANBEHAN.jpg|center|128px]] | [[Breandán Ó Beacháin]] | 1923-02-09 | 1964-03-20 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 153 | [[Íomhá:John Banville (2019) III.jpg|center|128px]] | [[John Banville]] | 1945-12-08 | | [[Loch Garman]] |- | style='text-align:right'| 154 | [[Íomhá:Colm Meaney at the 2024 Toronto International Film Festival (cropped).jpg|center|128px]] | [[Colm Meaney]] | 1953-05-30 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 155 | [[Íomhá:Stephen Hunt 2011.jpg|center|128px]] | [[Stephen Hunt]] | 1981-08-01 | | [[Port Laoise]] |- | style='text-align:right'| 156 | [[Íomhá:Daniel O'Connell.png|center|128px]] | [[Dónall Ó Conaill]] | 1775-08-06 | 1847-05-15 | [[Cathair Saidhbhín]] |- | style='text-align:right'| 157 | [[Íomhá:Sean ocasey 1924.jpg|center|128px]] | [[Seán Ó Cathasaigh]] | 1880-03-30 | 1964-09-18 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 158 | [[Íomhá:Thomas Moore from NPG.jpg|center|128px]] | [[Thomas Moore]] | 1779-05-28 | 1852-02-25 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 159 | [[Íomhá:10.5.17RobertSheehanByLuigiNovi1.jpg|center|128px]] | [[Robert Sheehan]] | 1988-01-07 | | [[Port Laoise]] |- | style='text-align:right'| 160 | [[Íomhá:Glenn Whelan 2012 Sopot.jpg|center|128px]] | [[Glenn Whelan]] | 1984-01-13 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 161 | [[Íomhá:Keith Andrews 2011.jpg|center|128px]] | [[Keith Andrews]] | 1980-09-13 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 162 | [[Íomhá:Staunton, Steve.jpg|center|128px]] | [[Steve Staunton]] | 1969-01-19 | | [[Droichead Átha]] |- | style='text-align:right'| 163 | [[Íomhá:Seamus Coleman (cropped).jpg|center|128px]] | [[Séamus Coleman]] | 1988-10-11 | | [[Dún na nGall (baile)|Dún na nGall]] |- | style='text-align:right'| 164 | [[Íomhá:FIFA WC-qualification 2014 - Austria vs Ireland 2013-09-10 - Paul McShane 03 (cropped).JPG|center|128px]] | [[Paul McShane]] | 1986-01-06 | | [[Cill Mhantáin]] |- | style='text-align:right'| 165 | [[Íomhá:Charles Stewart Parnell (Portrait).jpg|center|128px]] | [[Charles Stewart Parnell]] | 1846-06-27 | 1891-10-06 | [[Contae Chill Mhantáin]] |- | style='text-align:right'| 166 | [[Íomhá:Denis Irwin (2017-07-29 img06) (cropped).jpg|center|128px]] | [[Denis Irwin]] | 1965-10-31 | | [[Corcaigh]] |- | style='text-align:right'| 167 | [[Íomhá:San Colombano.jpg|center|128px]] | [[Columbán]] | 543 | 615-11-23 | [[Cúige Laighean]] |- | style='text-align:right'| 168 | [[Íomhá:ESC2016 - Ireland 01 3.jpg|center|128px]] | [[Nicky Byrne]] | 1978-10-09 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 169 | [[Íomhá:Sean T OKelly WhiteHouse 19390517.jpg|center|128px]] | [[Seán T. Ó Ceallaigh|Seán Tomás Ó Ceallaigh]] | 1882-08-25 | 1966-11-23 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 170 | [[Íomhá:Stephen Kelly 2012 Sopot.jpg|center|128px]] | [[Stephen Kelly]] | 1983-09-06 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 171 | [[Íomhá:Rory Gallagher 1982.jpg|center|128px]] | [[Rory Gallagher]] | 1948-03-02 | 1995-06-14 | [[Béal Átha Seanaidh]] |- | style='text-align:right'| 172 | [[Íomhá:Cropped portrait of Henry Grattan.jpg|center|128px]] | [[Henry Grattan]] | 1746-07-03 | 1820-06-04 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 173 | [[Íomhá:Lord Castlereagh Marquess of Londonderry.jpg|center|128px]] | [[Robert Stewart, Bíocunta an Chaisleáin Riabhaigh]] | 1769-06-18 | 1822-08-12 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 174 | [[Íomhá:Timothy Michael Healy Thoms Whos Who 1923.jpg|center|128px]] | [[Tadhg Ó hEaluithe (polaiteoir)|Tadhg Ó hEaluithe]] | 1855-05-17 | 1931-03-26 | [[Beanntraí]] |- | style='text-align:right'| 175 | [[Íomhá:William Martin Murphy Oil Painting by William Orpen.jpg|center|128px]] | [[William Martin Murphy|William Máirtín Ó Murchadha]] | 1844-11-21 | 1919-06-25 | [[Baile Chaisleáin Bhéarra]] |- | style='text-align:right'| 176 | [[Íomhá:James Ussher by Sir Peter Lely.jpg|center|128px]] | [[James Ussher]] | 1581-01-04 | 1656-03-21 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 177 | [[Íomhá:John Bruton, February 2002 (cropped 02).jpg|center|128px]] | [[John Bruton|Seán de Briotún]] | 1947-05-18 | 2024-02-06 | [[Dún Búinne]] |- | style='text-align:right'| 178 | [[Íomhá:Charles Haughey 1967 (cropped).jpg|center|128px]] | [[Cathal Ó hEochaidh]] | 1925-09-16 | 2006-06-13 | [[Caisleán an Bharraigh]] |- | style='text-align:right'| 179 | [[Íomhá:Benjamin Guinness ILN.jpg|center|128px]] | [[Benjamin Lee Guinness|Benjamin Guinness]] | 1798-11-01 | 1868-05-19 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 180 | | [[Seán Eichingeam]] | 1870 | 1923-04-23 | [[Cuan Bhaile na Cúirte]] |- | style='text-align:right'| 181 | [[Íomhá:Austin Stack (cropped).jpg|center|128px]] | [[Aibhistín de Staic]] | 1879-12-07 | 1929-04-27 | [[Trá Lí]] |- | style='text-align:right'| 182 | [[Íomhá:Michael Conaghan, 2008 (cropped).jpg|center|128px]] | [[Michael Conaghan]] | 1944-09 | | [[Contae Dhún na nGall]] |- | style='text-align:right'| 183 | [[Íomhá:Sir Phelim O’Neill.png|center|128px]] | [[Féilim Ó Néill]] | 1603 | 1653<br/>1652-03-10 | [[Éire (Poblacht na hÉireann)|Éire]] |- | style='text-align:right'| 184 | [[Íomhá:John Toland.jpg|center|128px]] | [[John Toland]] | 1670-11-30 | 1722-03-11 | ''[[:d:Q4068887|Ardagh]]'' |- | style='text-align:right'| 185 | [[Íomhá:Niall Quinn 2011 (cropped).jpg|center|128px]] | [[Niall Quinn]] | 1966-10-06 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 186 | [[Íomhá:Maurice O'Connor.jpg|center|128px]] | [[Toirdhealbhach Ó Cearbhalláin]] | 1670 | 1738-03-25 | [[Contae na Mí]] |- | style='text-align:right'| 187 | [[Íomhá:Ken Doherty PHC 2012-3.jpg|center|128px]] | [[Ken Doherty]] | 1969-09-17 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 188 | [[Íomhá:Lawrence Parsons.jpg|center|128px]] | [[Laurence Parsons]] | 1840-11-17 | 1908-08-29 | [[Biorra]] |- | style='text-align:right'| 189 | [[Íomhá:1stEarlOfIveagh.jpg|center|128px]] | [[Edward Cecil Guinness]] | 1847-11-10 | 1927-10-07 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 190 | [[Íomhá:Portrait of Patrick Sarsfield, Earl of Lucan NGI.4328.PNG|center|128px]] | [[Pádraig Sáirséal]] | 1655 | 1693-08-21 | [[Leamhcán]] |- | style='text-align:right'| 191 | [[Íomhá:Feargus Edward O'Connor-crop.jpg|center|128px]] | [[Feargus O'Connor]] | 1794-07-18 | 1855-08-30<br/>1855-08-31 | [[Éire (Poblacht na hÉireann)|Éire]] |- | style='text-align:right'| 192 | [[Íomhá:Catherine Day, Secretary-General of the EC - 2011.jpg|center|128px]] | [[Catherine Day]] | 1954-06-16 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 193 | [[Íomhá:Arthur Griffith (1871-1922).jpg|center|128px]] | [[Art Ó Gríofa]] | 1872-03-31 | 1922-08-12 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 194 | [[Íomhá:Richard Sheridan.jpg|center|128px]] | [[Richard Brinsley Sheridan]] | 1751-10-30 | 1816-07-07 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 195 | [[Íomhá:Darren Shan (2016).jpg|center|128px]] | [[Darren Shan]] | 1972-07-03<br/>1972-07-02 | | [[Londain]]<br/>[[Luimneach]] |- | style='text-align:right'| 196 | [[Íomhá:Dick Spring 1995 (headshot).jpg|center|128px]] | [[Dick Spring|Risteard Mac An Earraigh]] | 1950-08-29 | | [[Trá Lí]] |- | style='text-align:right'| 197 | [[Íomhá:Liam Brady rte.jpg|center|128px]] | [[Liam Brady]] | 1956-02-13 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 198 | [[Íomhá:Stephen ROCHE.jpg|center|128px]] | [[Stephen Roche]] | 1959-11-28 | | [[Dún Droma]] |- | style='text-align:right'| 199 | [[Íomhá:Aidan Gillen (headshot).jpg|center|128px]] | [[Aidan Gillen]] | 1968-04-24 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 200 | [[Íomhá:John Tyndall portrait mid career.jpg|center|128px]] | [[John Tyndall]] | 1820-08-02 | 1893-12-04 | [[Contae Cheatharlach]] |- | style='text-align:right'| 201 | [[Íomhá:Ronnie drew 2004.jpg|center|128px]] | [[Ronnie Drew]] | 1934-09-16 | 2008-08-16 | [[Dún Laoghaire]] |- | style='text-align:right'| 202 | [[Íomhá:Gerald Fitzgerald 9th Earl of Kildare 2.JPG|center|128px]] | [[Gearóid Óg Mac Gearailt]] | 1487 | 1534-09-02 | [[Maigh Nuad]] |- | style='text-align:right'| 203 | [[Íomhá:Ray-Sachs-Ivor-Robinson-Art-Komar-and-John-Lighton-Synge-Jablonna-1962-Photo.png|center|128px]] | [[John Lighton Synge]] | 1897-03-23 | 1995-03-30 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 204 | [[Íomhá:Charles Villiers Stanford c1894bw.jpg|center|128px]] | [[Charles Villiers Stanford]] | 1852-09-30 | 1924-03-29 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 205 | [[Íomhá:Statua di Luke Kelly.jpg|center|128px]] | [[Luke Kelly]] | 1940-11-17 | 1984-01-30 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 206 | | [[Frank McGuinness]] | 1953-07-29 | | [[Bun Cranncha]] |- | style='text-align:right'| 207 | [[Íomhá:Liam O'Flaherty.jpeg|center|128px]] | [[Liam Ó Flaithearta]] | 1896-08-28<br/>1896-04-28<br/>1897-04-19 | 1984-09-07<br/>1984-07-07 | [[Inis Mór, Árainn|Inis Mór]] |- | style='text-align:right'| 208 | [[Íomhá:Darren O'Dea 2011.jpg|center|128px]] | [[Darren O'Dea]] | 1987-02-04 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 209 | [[Íomhá:Anton abbadia.png|center|128px]] | [[Antoine Thomson d'Abbadie]] | 1810-01-03 | 1897-03-19 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 210 | | [[Packie Bonner]] | 1960-05-24 | | [[Ailt an Chorráin]] |- | style='text-align:right'| 211 | [[Íomhá:Ciarán Cannon April 2018 (cropped).jpg|center|128px]] | [[Ciarán Cannon|Ciarán Ó Canáin]] | 1965-09-19 | | [[Gaillimh]] |- | style='text-align:right'| 212 | [[Íomhá:Henry Hughes Wilson, British general, photo portrait standing in uniform.jpg|center|128px]] | [[Henry Wilson]] | 1864-05-05 | 1922-06-22 | [[Contae an Longfoirt]] |- | style='text-align:right'| 213 | | [[Máirtín Mac Cumascaigh]] | 1978-11-09 | | [[Cill Chainnigh]] |- | style='text-align:right'| 214 | [[Íomhá:Albert Reynolds (cropped).jpg|center|128px]] | [[Ailbhe Mac Raghnaill]] | 1932-11-03 | 2014-08-21 | [[Rúscaigh]] |- | style='text-align:right'| 215 | | [[Dan Neville]] | 1946-12-08 | | [[Contae Luimnigh]] |- | style='text-align:right'| 216 | [[Íomhá:Liam Twomey, May 2015 (17744432900) (cropped).jpg|center|128px]] | [[Liam Twomey]] | 1967-04-03 | | [[Cloich na Coillte]] |- | style='text-align:right'| 217 | [[Íomhá:Ciarán Cuffe Annual Green Convention 2018.jpg|center|128px]] | [[Ciarán Cuffe]] | 1963-04-03 | | [[Seanchill]] |- | style='text-align:right'| 218 | [[Íomhá:Bernard Durkan (official portrait) 2020 (cropped) 2.png|center|128px]] | [[Bernard Durkan]] | 1945-03-26 | | [[Béal Átha na Muice]] |- | style='text-align:right'| 219 | | [[Bernard Ó hAilín]] | 1944-09-09 | 2024-06-22 | [[Corcaigh]] |- | style='text-align:right'| 220 | [[Íomhá:Cearbhall Ó Dálaigh, 1975 (cropped).jpg|center|128px]] | [[Cearbhall Ó Dálaigh]] | 1911-02-12 | 1978-03-21<br/>1978-03-11 | [[Bré]] |- | style='text-align:right'| 221 | [[Íomhá:DOOR STEP 2016-07-12 Denis Naughten (27644046983).jpg|center|128px]] | [[Denis Naughten]] | 1973-06-23 | | [[Contae Ros Comáin]] |- | style='text-align:right'| 222 | [[Íomhá:Taoiseach Liam Cosgrave-Patricks Day 1976.jpg|center|128px]] | [[Liam Mac Cosgair]] | 1920-04-13 | 2017-10-04 | [[Caisleán Cnucha]] |- | style='text-align:right'| 223 | [[Íomhá:PadraigHarrington2004RyderCup.jpg|center|128px]] | [[Pádraig Harrington]] | 1971-08-31 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 224 | [[Íomhá:Vincent Coll leaving court NYWTS.jpg|center|128px]] | [[Uinseann Ó Colla (Mad Dog Coll)|Uinseann Ó Colla]] | 1908-07-20 | 1932-02-08 | [[Gaoth Dobhair]] |- | style='text-align:right'| 225 | [[Íomhá:Jack Lynch, 1972 (cropped).jpg|center|128px]] | [[Seán Ó Loingsigh]] | 1917-08-15 | 1999-10-20 | [[Corcaigh]] |- | style='text-align:right'| 226 | [[Íomhá:Dylan Moran Melbourne.jpg|center|128px]] | [[Dylan Moran]] | 1971-11-03 | | [[An Uaimh]] |- | style='text-align:right'| 227 | [[Íomhá:US visit of Taoiseach Costello in 1956 (cropped).jpg|center|128px]] | [[John A. Costello|Seán A Mac Coisdealbha]] | 1891-06-20 | 1976-01-05 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 228 | [[Íomhá:Eoin Hand (1981).jpg|center|128px]] | [[Eoin Hand]] | 1946-03-30 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 229 | [[Íomhá:Anthony Lawlor.jpg|center|128px]] | [[Anthony Lawlor]] | 1959-06-13 | | [[Baile Eoin]] |- | style='text-align:right'| 230 | [[Íomhá:Thomas FitzGerald, 10th Earl of Kildare.jpg|center|128px]] | [[Tomás Mac Gearailt, 10ú hIarla Chill Dara|Tomás Mac Gearailt]] | 1513 | 1537 | [[Éire (Poblacht na hÉireann)|Éire]] |- | style='text-align:right'| 231 | | [[Alice Kyteler]] | 1263 | No/unknown value | [[Cill Chainnigh]] |- | style='text-align:right'| 232 | | [[Gary Deegan]] | 1987-09-28 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 233 | [[Íomhá:Enniscorthy St. Aidan's Cathedral East Aisle Fifth Window Saint Aidan Detail 2009 09 28.jpg|center|128px]] | [[Naomh Aodhán (Maodhóg)]] | 6th century | 627 | [[Contae an Chabháin]] |- | style='text-align:right'| 234 | [[Íomhá:William Stokes (1804 - 1878).jpg|center|128px]] | [[William Stokes]] | 1804-10-01 | 1878-01-10 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 235 | [[Íomhá:BrotherWalfrid(AndrewKerins).jpg|center|128px]] | [[Andrew Kerins]] | 1840-05-18 | 1915-04-17 | [[Contae Shligigh]] |- | style='text-align:right'| 236 | [[Íomhá:PadraicColum.jpeg|center|128px]] | [[Padraic Colum]] | 1881-12-08 | 1972-01-11 | [[Contae an Longfoirt]] |- | style='text-align:right'| 237 | [[Íomhá:Eileen Desmond 1981 02.jpg|center|128px]] | [[Eileen Desmond]] | 1932-12-29 | 2005-01-06 | [[Cionn tSáile]] |- | style='text-align:right'| 238 | | [[Josephine Hart]] | 1942-03-01 | 2011-06-02 | [[An Muileann gCearr]] |- | style='text-align:right'| 239 | | [[Dónal McCann]] | 1943-05-07 | 1999-07-17 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 240 | [[Íomhá:Dan O'Herlihy 1955.JPG|center|128px]] | [[Dan O'Herlihy]] | 1919-05-01 | 2005-02-17 | [[Loch Garman]] |- | style='text-align:right'| 241 | [[Íomhá:Portrait of Theobald Wolfe Tone (4672711).jpg|center|128px]] | [[Theobald Wolfe Tone]] | 1763-06-20 | 1798-11-19 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 242 | [[Íomhá:Eileen Gray.jpg|center|128px]] | [[Eileen Gray]] | 1878-08-08<br/>1879 | 1976-10-31 | [[Inis Córthaidh]] |- | style='text-align:right'| 243 | [[Íomhá:Tommy Bowe.jpg|center|128px]] | [[Tommy Bowe]] | 1984-02-22 | | [[Muineachán]] |- | style='text-align:right'| 244 | [[Íomhá:Cardinal Sean Patrick Brady.jpg|center|128px]] | [[Seán Mac Brádaigh]] | 1939-08-16 | | ''[[:d:Q5309129|Drumcalpin]]'' |- | style='text-align:right'| 245 | [[Íomhá:Kate O'Brien, 1926.jpg|center|128px]] | [[Cáit Ní Bhriain]] | 1897-12-03 | 1974-08-13 | [[Luimneach]] |- | style='text-align:right'| 246 | [[Íomhá:Marian Harkin, Dec 2024 - 54193737946 (cropped).jpg|center|128px]] | [[Marian Harkin]] | 1953-11-26 | | [[Baile an Tóchair]] |- | style='text-align:right'| 247 | [[Íomhá:Portrait of Nora Joyce (Mrs. James Joyce) 1926–1927 (cropped).jpg|center|128px]] | [[Nora Barnacle]] | 1884-03-21 | 1951-04-10 | [[Gaillimh]] |- | style='text-align:right'| 248 | [[Íomhá:Maria Doyle Kennedy 2014 crop.jpg|center|128px]] | [[Maria Doyle Kennedy]] | 1964-09-25 | | [[Cluain Tarbh]] |- | style='text-align:right'| 249 | [[Íomhá:Catherine Hayes.jpg|center|128px]] | [[Catherine Hayes]] | 1818-10-29<br/>1825 | 1861-08-11 | [[Luimneach]] |- | style='text-align:right'| 250 | [[Íomhá:Deirdre de Búrca at Lisbon 2.jpg|center|128px]] | [[Déirdre de Búrca]] | 1963-10 | | [[Corcaigh]] |- | style='text-align:right'| 251 | | [[Angela Farrell]] | 1952 | | [[Dún na nGall (baile)|Dún na nGall]] |- | style='text-align:right'| 252 | [[Íomhá:Joan Burton crop.jpg|center|128px]] | [[Joan Burton]] | 1949-02-01 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 253 | [[Íomhá:Mary Coughlan.jpg|center|128px]] | [[Máire Ní Chochláinn]] | 1965-05-28 | | [[Dún na nGall (baile)|Dún na nGall]] |- | style='text-align:right'| 254 | [[Íomhá:Jan O'Sullivan.jpg|center|128px]] | [[Jan O'Sullivan|Jan Uí Shúilleabháin]] | 1950-12-06 | | [[Luimneach]] |- | style='text-align:right'| 255 | | [[Frank Cluskey]] | 1930-04-08 | 1989-05-07 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 256 | [[Íomhá:Padraig Faulkner, 1980 (cropped).png|center|128px]] | [[Pádraig Faulkner]] | 1918-03-12 | 2012-06-01 | [[Dún Dealgan]] |- | style='text-align:right'| 257 | [[Íomhá:Gerry Collins 1990.jpg|center|128px]] | [[Gerry Collins]] | 1938-10-16 | | [[Mainistir na Féile]] |- | style='text-align:right'| 258 | | [[John O'Connell (Baile Átha Cliath)|John O'Connell]] | 1927-01-20 | 2013-03-08 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 259 | [[Íomhá:Tony O'Reilly 1959.jpg|center|128px]] | [[Tony O'Reilly]] | 1936-05-07 | 2024-05-18 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 260 | | [[Kirsten Sheridan]] | 1976-07-14 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 261 | [[Íomhá:Rob Kearney 2015 RWC.jpg|center|128px]] | [[Rob Kearney]] | 1986-03-26 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 262 | [[Íomhá:Arthur Guinness.jpg|center|128px]] | [[Arthur Guinness]] | 1725 | 1803-01-23 | [[Cill Droichid]] |- | style='text-align:right'| 263 | [[Íomhá:George Noble Plunkett, circa 1915.jpg|center|128px]] | [[George Noble Plunkett|An Cunta Pluincéad]] | 1851-12-03 | 1948-03-12 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 264 | [[Íomhá:Alan Dukes, December 1996 (cropped original).jpg|center|128px]] | [[Alan Dukes|Ailéin de Diúc]] | 1945-04-20 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 265 | [[Íomhá:Michael O'Leary, September 1979 (cropped).jpg|center|128px]] | [[Michael O'Leary (Aire)|Michael O'Leary]] | 1936-05-08 | 2006-05-11 | [[Corcaigh]] |- | style='text-align:right'| 266 | | [[Justin Keating]] | 1930-01-07 | 2009-12-31 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 267 | | [[Breandán Ó hEithir]] | 1930-01-18 | 1990-10-26 | [[Gaillimh]] |- | style='text-align:right'| 268 | [[Íomhá:Tomás Mac Giolla.jpg|center|128px]] | [[Tomás Mac Giolla]] | 1924-01-25 | 2010-02-04 | [[An tAonach]] |- | style='text-align:right'| 269 | [[Íomhá:Alan Kelly 2011.jpg|center|128px]] | [[Alan Kelly (polaiteoir)|Alan Kelly]] | 1975-07-13 | | [[An Port Rua]] |- | style='text-align:right'| 270 | [[Íomhá:James Dillon circa 1930s.jpg|center|128px]] | [[James Dillon|Séamus Diolún]] | 1902-09-26 | 1986-02-10 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 271 | [[Íomhá:Portrait of Sir Richard John Griffith, 1st Bt. (by Stephen Catterson Smith).jpg|center|128px]] | [[Richard Griffith]] | 1784-09-20 | 1878-09-22 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 272 | [[Íomhá:Edward Hincks.jpg|center|128px]] | [[Edward Hincks]] | 1792-08-19 | 1866-12-03 | [[Corcaigh]] |- | style='text-align:right'| 273 | [[Íomhá:FIFA WC-qualification 2014 - Austria vs Ireland 2013-09-10 - David Forde 01.jpg|center|128px]] | [[David Forde]] | 1979-12-20 | | [[Gaillimh]] |- | style='text-align:right'| 274 | [[Íomhá:Domhnall Gleeson by Gage Skidmore.jpg|center|128px]] | [[Domhnall Gleeson]] | 1983-05-12 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 275 | [[Íomhá:William Thomas Cosgrave.jpg|center|128px]] | [[Liam Tomás Mac Cosgair]] | 1880-06-06 | 1965-11-16 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 276 | [[Íomhá:Brendan Howlin Aviva (cropped).jpg|center|128px]] | [[Brendan Howlin]] | 1956-05-09 | | [[Loch Garman]] |- | style='text-align:right'| 277 | [[Íomhá:Brendan Smith 2024 (cropped).jpg|center|128px]] | [[Brendan Smith]] | 1956-06-01 | | [[An Cabhán]] |- | style='text-align:right'| 278 | | [[Séamus Pattison]] | 1936-04-19 | 2018-02-04 | [[Cill Chainnigh]] |- | style='text-align:right'| 279 | [[Íomhá:The British Library - Classic Album Sundays present an Evening with Róisín Murphy (zPkiYJX5h7Q - 1920x1080 - 8m43s).png|center|128px]] | [[Róisín Murphy]] | 1973-07-05 | | [[An tInbhear Mór]] |- | style='text-align:right'| 280 | | [[Seán Flanagan]] | 1922-01-26 | 1993-02-05 | [[Béal Átha hAmhnais]] |- | style='text-align:right'| 281 | [[Íomhá:Mary Lou McDonald, 2018.jpg|center|128px]] | [[Mary Lou McDonald]] | 1969-05-01 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 282 | | [[Doireann Ní Bhriain]] | 1952 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 283 | | [[Nuala O'Faolain|Nuala Ó Faoláin]] | 1940-03-01 | 2008-05-09 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 284 | | [[Dawn Martin]] | 1976-06-28 | | [[Dún Dealgan]] |- | style='text-align:right'| 285 | [[Íomhá:Mary White Green Party.jpg|center|128px]] | [[Mary White]] | 1948-11-24 | | [[Bré]] |- | style='text-align:right'| 286 | | [[Marina Carr]] | 1964-11-17 | | [[Contae Uíbh Fhailí]] |- | style='text-align:right'| 287 | [[Íomhá:Siobhan Fahey.jpg|center|128px]] | [[Siobhan Fahey]] | 1958-09-10 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 288 | [[Íomhá:Mary Harney cropped.jpg|center|128px]] | [[Mary Harney|Máire Ní Áirne]] | 1953-03-11 | | [[Béal Átha na Sluaighe]] |- | style='text-align:right'| 289 | [[Íomhá:Mairead McGuinness 2023.jpg|center|128px]] | [[Mairead McGuinness|Máiréad Nic Aonasa]] | 1959-06-13 | | [[Droichead Átha]]<br/>[[Baile Átha Fhirdhia]] |- | style='text-align:right'| 290 | [[Íomhá:Mary Hanafin (cropped).jpg|center|128px]] | [[Máire Ní Ainifín]] | 1959-06-01 | | [[Dúrlas Éile|Durlas]] |- | style='text-align:right'| 291 | [[Íomhá:Seán Lemass, 1966.jpg|center|128px]] | [[Seán F. Lemass]] | 1899-07-15 | 1971-05-11 | [[An Baile Breac (Baile Átha Cliath)|An Baile Breac]] |- | style='text-align:right'| 292 | | [[Margaret Hassan]] | 1945-04-18 | 2004-11-08 | [[Deilginis]] |- | style='text-align:right'| 293 | | [[Noel Browne|Nollaig de Brún]] | 1915-12-20 | 1997-05-21 | [[Port Láirge]] |- | style='text-align:right'| 294 | [[Íomhá:Andy Reid.png|center|128px]] | [[Andy Reid]] | 1982-07-29 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 295 | | [[David Kelly]] | 1929-07-11 | 2012-02-12 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 296 | [[Íomhá:Colm toibin 2006.jpg|center|128px]] | [[Colm Tóibín]] | 1955-05-30 | | [[Inis Córthaidh]] |- | style='text-align:right'| 297 | [[Íomhá:KeithFahey Augsburg.jpg|center|128px]] | [[Keith Fahey]] | 1983-01-15 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 298 | [[Íomhá:James Hoban circa 1800 - Crop.jpg|center|128px]] | [[James Hoban]] | 1762 | 1831-12-08 | [[Contae Chill Chainnigh]] |- | style='text-align:right'| 299 | [[Íomhá:Tom Crean2b.JPG|center|128px]] | [[Tom Crean|Tomás Ó Croidheáin]] | 1877-02-16 | 1938-07-27 | [[Abhainn an Scáil]] |- | style='text-align:right'| 300 | [[Íomhá:Batt O'Keeffe 2.png|center|128px]] | [[Batt O'Keeffe]] | 1945-04-02 | | [[Mala]] |- | style='text-align:right'| 301 | [[Íomhá:James Stephens, 1935.jpg|center|128px]] | [[James Stephens (scríbhneoir)]] | 1882-02-09<br/>1882-02-02 | 1950-12-26 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 302 | [[Íomhá:Prendergast, Phil-9374.jpg|center|128px]] | [[Phil Prendergast]] | 1959-09-20 | | [[Contae Chill Chainnigh]] |- | style='text-align:right'| 303 | | [[Ruth Bradley]] | 1987-01-24 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 304 | [[Íomhá:SKenny.jpg|center|128px]] | [[Stephen Kenny]] | 1971-10-30 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 305 | [[Íomhá:Cillian Sheridan.jpg|center|128px]] | [[Cillian Sheridan]] | 1989-02-23 | | [[Coill an Chollaigh]] |- | style='text-align:right'| 306 | | [[Yvonne McGuinness]] | 1972-10-12 | | [[Cill Chainnigh]] |- | style='text-align:right'| 307 | [[Íomhá:Thomas F. Meagher.jpg|center|128px]] | [[Thomas Francis Meagher]] | 1823-08-03 | 1867-07-01 | [[Port Láirge]] |- | style='text-align:right'| 308 | [[Íomhá:Ó Mórna agus Dánta Eile.png|center|128px]] | [[Máirtín Ó Direáin]] | 1910-11-29 | 1988-03-19 | [[Inis Mór, Árainn|Inis Mór]] |- | style='text-align:right'| 309 | | [[Mary Kennedy]] | 1956-10-04 | | [[Cluain Dolcáin]] |- | style='text-align:right'| 310 | [[Íomhá:Nessa Childers MEP Ireland 01 (cropped).JPG|center|128px]] | [[Nessa Childers]] | 1956-10-09 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 311 | | [[William Trevor]] | 1928-05-24 | 2016-11-20 | [[Baile Mhistéala]] |- | style='text-align:right'| 312 | [[Íomhá:Dave Allen 1968.JPG|center|128px]] | [[Dave Allen]] | 1936-07-06 | 2005-03-10 | [[Teach na Giúise]] |- | style='text-align:right'| 313 | | [[Christy Brown]] | 1932-06-05 | 1981-09-07 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 314 | [[Íomhá:Alan Shatter.jpg|center|128px]] | [[Alan Shatter]] | 1951-02-01 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 315 | [[Íomhá:Anthony Stokes Tehran derby.jpg|center|128px]] | [[Anthony Stokes]] | 1988-07-25 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 316 | | [[Éinde Ó Callaráin]] | 1942-05 | 2004-04-08 | [[Maigh Locha]] |- | style='text-align:right'| 317 | [[Íomhá:George Francis FitzGerald.jpg|center|128px]] | [[George Francis Fitzgerald]] | 1851-08-03 | 1901-02-21 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 318 | | [[Avril Doyle]] | 1949-04-18 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 319 | [[Íomhá:Frances Fitzgerald 2011.jpg|center|128px]] | [[Frances Fitzgerald]] | 1950-08-01 | | [[Cromadh]] |- | style='text-align:right'| 320 | [[Íomhá:Catherine Byrne TD.jpg|center|128px]] | [[Catherine Byrne]] | 1956-02-26 | | [[An Cloigín Gorm]] |- | style='text-align:right'| 321 | [[Íomhá:Dublin Martyrs by Conall McCabe (2001).jpg|center|128px]] | [[Maighréad de Bhál]] | 1515 | 1584 | [[Contae na Mí]] |- | style='text-align:right'| 322 | [[Íomhá:Mary O'Rourke, September 2009.jpg|center|128px]] | [[Mary O'Rourke|Máire Uí Ruairc]] | 1937-05-31 | 2024-10-03 | [[Baile Átha Luain]] |- | style='text-align:right'| 323 | [[Íomhá:Dervla Kirwan in 2016.jpg|center|128px]] | [[Dervla Kirwan]] | 1971-10-24<br/>1971-10-23 | | [[Baile an Teampaill (Baile Átha Cliath)|Baile an Teampaill]] |- | style='text-align:right'| 324 | [[Íomhá:Dolores O'Riordan, Festivalbar, Milan, Italy, May 29, 2004.jpg|center|128px]] | [[Dolores O'Riordan|Dolores Ní Ríordáin]] | 1971-09-06 | 2018-01-15 | [[Baile Uí Bhricín Thuaidh]] |- | style='text-align:right'| 325 | [[Íomhá:Mary Ward (scientist).jpg|center|128px]] | [[Mary Ward]] | 1827-04-27 | 1869-08-31 | [[Contae Uíbh Fhailí]] |- | style='text-align:right'| 326 | | [[Paddy Canny]] | 1919-09-09 | 2008-06-28 | ''[[:d:Q104294289|Gleann Dríth]]'' |- | style='text-align:right'| 327 | [[Íomhá:Joe Kinnear Hull City v. Newcastle United 1.png|center|128px]] | [[Joe Kinnear]] | 1946-12-27 | 2024-04-07 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 328 | [[Íomhá:Robert Emmet--The Irish Patriot.jpg|center|128px]] | [[Roibeard Emmet]] | 1780-03-04 | 1803-09-20 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 329 | [[Íomhá:Billy Kelleher.jpg|center|128px]] | [[Billy Kelleher]] | 1968-01-20 | | [[Corcaigh]] |- | style='text-align:right'| 330 | [[Íomhá:Minister Jimmy Deenihan at the Feile na Greine Festival, Tech Amergin, Waterville, Co Kerry. 2012.JPG|center|128px]] | [[Jimmy Deenihan]] | 1952-09-11 | | [[Leic Snámha]] |- | style='text-align:right'| 331 | [[Íomhá:Pat Breen 2017 at Opening plenary session, 11 December 2017 cropped.jpg|center|128px]] | [[Pat Breen]] | 1957-03-21 | | [[Inis (baile)|Inis]] |- | style='text-align:right'| 332 | [[Íomhá:William Strutt, Portrait of Robert O'Hara Burke, 1860.jpg|center|128px]] | [[Robert O'Hara Burke]] | 1821-05-06 | 1861-06-28<br/>1861-07-01 | [[Contae na Gaillimhe]] |- | style='text-align:right'| 333 | [[Íomhá:Pat Rabbitte, circa 2002.jpg|center|128px]] | [[Pat Rabbite|Pádraic Ó Coinín]] | 1949-05-18 | | [[Clár Chlainne Mhuiris]] |- | style='text-align:right'| 334 | [[Íomhá:Peter von Lacy.PNG|center|128px]] | [[Peadar de Lása]] | 1678-10-30<br/>1678-09-29 | 1751-04-19 | [[Cill Íde]] |- | style='text-align:right'| 335 | [[Íomhá:Cathalbrugha.JPG|center|128px]] | [[Cathal Brugha]] | 1874-07-18 | 1922-07-07 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 336 | | [[Máirtín Ó Cadhain]] | 1906 | 1970-10-18 | [[An Spidéal]] |- | style='text-align:right'| 337 | [[Íomhá:Gen. Richard Mulcahy LCCN2014717121.jpg|center|128px]] | [[Risteárd Ó Maolchatha]] | 1886-05-10 | 1971-12-16 | [[Port Láirge]] |- | style='text-align:right'| 338 | [[Íomhá:Maturin.jpg|center|128px]] | [[Charles Maturin]] | 1782-09-25 | 1824-10-30 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 339 | [[Íomhá:Saint Virgilius, Salzburg.jpg|center|128px]] | [[Naomh Feargal]] | 700 | 784-11-27 | [[Éire (Poblacht na hÉireann)|Éire]] |- | style='text-align:right'| 340 | [[Íomhá:Paddy Keenan ACF.jpg|center|128px]] | [[Paddy Keenan]] | 1950-01-30 | | [[Baile Átha Troim]] |- | style='text-align:right'| 341 | | [[John Joe Nevin|John Joseph Nevin]] | 1989-06-07 | | [[An Muileann gCearr]] |- | style='text-align:right'| 342 | [[Íomhá:James Fintan Lalor (Young Irelander).jpg|center|128px]] | [[James Fintan Lalor (Éire Óg)|James Fintan Lalor]] | 1807-03-10 | 1849-12-27 | [[Contae Laoise]] |- | style='text-align:right'| 343 | [[Íomhá:DionBoucicault.jpg|center|128px]] | [[Dion Boucicault]] | 1822-12-26 | 1890-09-18 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 344 | [[Íomhá:Donal MacIntyre.jpg|center|128px]] | [[Donal MacIntyre]] | 1966-01-25 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 345 | [[Íomhá:Michael O’Leary 2015 (cropped).jpg|center|128px]] | [[Michael O'Leary (Ryanair)|Michael O'Leary]] | 1961-03-20 | | [[An Muileann gCearr]] |- | style='text-align:right'| 346 | [[Íomhá:Kian Egan 2009.jpg|center|128px]] | [[Kian Egan]] | 1980-04-29 | | [[Sligeach]] |- | style='text-align:right'| 347 | | [[Niall Caille]] | 9th century | 846 | [[Éire (Poblacht na hÉireann)|Éire]] |- | style='text-align:right'| 348 | [[Íomhá:Paul Murphy 2013.jpg|center|128px]] | [[Paul Murphy (Polaiteoir Éireannach)|Paul Murphy]] | 1983-04-13 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 349 | [[Íomhá:Statue St Finnian of Clonard (cropped).jpg|center|128px]] | [[Naomh Fionnán (Cluain Ioraird)|Fionnán Chluain Ioraird]] | 470 | 549<br/>552 | [[Míseal]] |- | style='text-align:right'| 350 | | [[Michael P. Kitt]] | 1950-05-17 | | [[Tuaim]] |- | style='text-align:right'| 351 | [[Íomhá:James Everett, 1949.jpg|center|128px]] | [[James Everett]] | 1894-05-01 | 1967-12-18 | ''[[:d:Q104276727|Ráth Droma]]'' |- | style='text-align:right'| 352 | [[Íomhá:Brian-Crowley-Ireland-MIP-Europaparlament-by-Leila-Paul-1.jpg|center|128px]] | [[Brian Mac Amhlaidh]] | 1964-03-04 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 353 | | [[Seán Treacy]] | 1923-09-22 | 2018-03-23 | [[Cluain Meala]] |- | style='text-align:right'| 354 | [[Íomhá:Louis Walsh2009July.jpg|center|128px]] | [[Louis Walsh]] | 1952-08-05 | | [[Coillte Mach]] |- | style='text-align:right'| 355 | [[Íomhá:Altan - Mardis de Plouescat 2013 05.JPG|center|128px]] | [[Mairéad Ní Mhaonaigh]] | 1959-07-26 | | [[Gaoth Dobhair]] |- | style='text-align:right'| 356 | | [[Hugh O'Flaherty]] | 1898-02-28 | 1963-10-30 | [[Contae Chorcaí]] |- | style='text-align:right'| 357 | [[Íomhá:Drbarnardo.jpg|center|128px]] | [[Thomas John Barnardo]] | 1845-07-04 | 1905-09-19 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 358 | | [[Patrick Hogan (Ceann Comhairle)|Patrick Hogan]] | 1886-01-01 | 1969-01-24 | [[Contae an Chláir]] |- | style='text-align:right'| 359 | [[Íomhá:Portrait of George Brown.jpg|center|128px]] | [[Seoirse de Brún]] | 1698-06-15 | 1792-02-18<br/>1792-09-18 | [[Luimneach]] |- | style='text-align:right'| 360 | [[Íomhá:Art O'Connor.jpg|center|128px]] | [[Art O'Connor]] | 1888 | 1950-05-10 | [[Cill Droichid]] |- | style='text-align:right'| 361 | [[Íomhá:John Thomas Romney Robinson by James Simonton c1850s.png|center|128px]] | [[Thomas Romney Robinson|John Thomas Romney Robinson]] | 1792-04-23 | 1882-02-28 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 362 | [[Íomhá:Oliver Plunket by Edward Luttrell.jpg|center|128px]] | [[Oilibhéar Pluincéad|Oilibhéar Pluincéid]] | 1629-11-01 | 1681-07-01 | [[Loch Craobh]] |- | style='text-align:right'| 363 | [[Íomhá:Tomás Ó Criomhthain.jpg|center|128px]] | [[Tomás Ó Criomhthain]] | 1855 | 1937-03-07 | [[Na Blascaodaí]] |- | style='text-align:right'| 364 | [[Íomhá:James Napper Tandy.jpg|center|128px]] | [[James Napper Tandy]] | 1740 | 1803-08-24 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 365 | [[Íomhá:Domhnall Ua Buachalla circa 1916.png|center|128px]] | [[Domhnall Ua Buachalla]] | 1866-02-05 | 1963-10-30 | [[Maigh Nuad]] |- | style='text-align:right'| 366 | [[Íomhá:John McCormack, 1884-1945 LCCN2003677331.jpg|center|128px]] | [[John McCormack]] | 1884-06-14 | 1945-09-16 | [[Baile Átha Luain]] |- | style='text-align:right'| 367 | | [[Seathrún Céitinn]] | 1569 | 1644 | [[Contae Thiobraid Árann]] |- | style='text-align:right'| 368 | | [[Conor McPherson]] | 1971-08-06 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 369 | [[Íomhá:Terry Wogan MBE Investiture cropped.jpg|center|128px]] | [[Terry Wogan]] | 1938-08-03 | 2016-01-31 | [[Luimneach]] |- | style='text-align:right'| 370 | [[Íomhá:Ron Delany 1957.jpg|center|128px]] | [[Ronnie Delany]] | 1935-03-06 | | [[An tInbhear Mór]] |- | style='text-align:right'| 371 | [[Íomhá:PSM V79 D211 George Johnston Stoney.png|center|128px]] | [[George Johnstone Stoney]] | 1826-02-15 | 1911-07-05 | [[Contae Uíbh Fhailí]] |- | style='text-align:right'| 372 | [[Íomhá:Eamonn Coghlan (cropped).jpg|center|128px]] | [[Eamonn Coghlan]] | 1952-11-21 | | [[Droimeanach]] |- | style='text-align:right'| 373 | | [[Conchúr Crús Ó Briain]] | 1917-11-03 | 2008-12-18 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 374 | [[Íomhá:Paddy Moloney.jpg|center|128px]] | [[Paddy Moloney]] | 1938-08-01 | 2021-10-12 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 375 | [[Íomhá:Birr St. Brendan's Church Saint Kieran Window Detail 2010 09 10.jpg|center|128px]] | [[Naomh Ciarán]] | 516 | 546 | [[Contae Ros Comáin]] |- | style='text-align:right'| 376 | [[Íomhá:Robert Kane (chemist).jpg|center|128px]] | [[Robert Kane]] | 1809-09-24 | 1890-02-16 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 377 | [[Íomhá:Adhemar de Barros e Patrick Peyton (1964).jpg|center|128px]] | [[Patrick Peyton]] | 1909-01-09 | 1992-06-03 | [[Áth Tí an Mheasaigh]] |- | style='text-align:right'| 378 | [[Íomhá:RubyWalsh2013.jpg|center|128px]] | [[Ruby Walsh]] | 1979-05-14 | | ''[[:d:Q2084287|An Chill]]'' |- | style='text-align:right'| 379 | | [[Éamann Ó Braonáin]] | 1978-10-02 | | [[Corcaigh]] |- | style='text-align:right'| 380 | [[Íomhá:Shane Filan.jpg|center|128px]] | [[Shane Filan]] | 1979-07-05<br/>1979-07 | | [[Sligeach]] |- | style='text-align:right'| 381 | [[Íomhá:President Biden celebrates 2023 Saint Patrick's Day at the White House (4) (cropped).jpg|center|128px]] | [[Niall Horan]] | 1993-09-13 | | [[An Muileann gCearr]] |- | style='text-align:right'| 382 | [[Íomhá:Jack Gleeson (August 2012) (headshot).jpg|center|128px]] | [[Jack Gleeson]] | 1992-05-20 | | [[Corcaigh]] |- | style='text-align:right'| 383 | | [[Austin Clarke]] | 1896-05-09 | 1974-03-19 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 384 | | [[Paddy Reilly]] | 1939-10-18 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 385 | [[Íomhá:LarryMullenJr.jpg|center|128px]] | [[Larry Mullen]] | 1961-10-31 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 386 | [[Íomhá:Bono singing in Indianapolis on Joshua Tree Tour 2017 9-10-17.jpg|center|128px]] | [[Bono]] | 1960-05-10 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 387 | | [[Brian Kerr]] | 1953-03-03<br/>1953-03-05 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 388 | | [[Gráinne Seoige]] | 1973-11-05 | | [[An Spidéal]] |- | style='text-align:right'| 389 | | [[Billy Roche]] | 1949-01-11 | | [[Loch Garman]] |- | style='text-align:right'| 390 | [[Íomhá:Diarmaid Mac Murrough Expugnatio Hibernica.jpg|center|128px]] | [[Diarmaid Mac Murchadha]] | 1110 | 1171-05-01 | [[Cúige Laighean]] |- | style='text-align:right'| 391 | [[Íomhá:Bobby Aylward.jpg|center|128px]] | [[Bobby Aylward]] | 1955-04-01 | 2022-07-14 | [[Muileann an Bhata]] |- | style='text-align:right'| 392 | | [[Bobby Molloy]] | 1936-07-09 | 2016-10-02 | [[Gaillimh]] |- | style='text-align:right'| 393 | [[Íomhá:Kirwan Richard portrait.jpg|center|128px]] | [[Richard Kirwan]] | 1733-08-01 | 1812-06-22 | [[Contae na Gaillimhe]] |- | style='text-align:right'| 394 | [[Íomhá:Brendan Corish 1949.png|center|128px]] | [[Brendan Corish|Breandán Mac Fheorais]] | 1918-11-19 | 1990-02-17 | [[Loch Garman]] |- | style='text-align:right'| 395 | | [[Peadar de Bhulbh]] | 1727 | 1803 | [[Luimneach]] |- | style='text-align:right'| 396 | [[Íomhá:Brian Lenihan, July 2010 (cropped).jpg|center|128px]] | [[Brian Seosamh Ó Luineacháin]] | 1959-05-21 | 2011-06-10 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 397 | [[Íomhá:Brian Lenihan, 1981 (cropped).jpg|center|128px]] | [[Brian Pádraig Ó Luineacháin]] | 1930-11-17 | 1995-11-01 | [[Dún Dealgan]] |- | style='text-align:right'| 398 | [[Íomhá:Brian O'Driscoll 2.jpg|center|128px]] | [[Brian O'Driscoll]] | 1979-01-21 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 399 | [[Íomhá:Brian Ó Domhnaill.jpg|center|128px]] | [[Brian Ó Domhnaill]] | 1977-10-18 | | [[Leitir Ceanainn]] |- | style='text-align:right'| 400 | [[Íomhá:Eamon Ryan Green Party.jpg|center|128px]] | [[Eamon Ryan|Éamon Ryan]] | 1963-07-28 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 401 | [[Íomhá:Micheál Martin TD (cropped).jpg|center|128px]] | [[Mícheál Ó Máirtín]] | 1960-08-01 | | [[Corcaigh]] |- | style='text-align:right'| 402 | [[Íomhá:George Charles Beresford - William Orpen (1903).jpg|center|128px]] | [[William Orpen]] | 1878-11-27 | 1931-09-29 | [[Stigh Lorgan]] |- | style='text-align:right'| 403 | [[Íomhá:Declans church.jpg|center|128px]] | [[Naomh Deaglán]] | 5th century | 5th century | [[Cúige Mumhan]] |- | style='text-align:right'| 404 | [[Íomhá:Sir John Lavery – His Eminence Cardinal Logue.jpg|center|128px]] | [[Michael Logue]] | 1840-10-01 | 1924-11-19 | [[Cill Mhic Réanáin]] |- | style='text-align:right'| 405 | [[Íomhá:Cynthia Ní Mhurchú, 2024.jpg|center|128px]] | [[Cynthia Ní Mhurchú]] | 1966 | | [[Ceatharlach]] |- | style='text-align:right'| 406 | | [[Gráinne Murphy]] | 1993-03-26 | | [[Loch Garman]] |- | style='text-align:right'| 407 | | [[Ceann Faoladh mac Blathmaic]] | | 675 | [[Éire (Poblacht na hÉireann)|Éire]] |- | style='text-align:right'| 408 | | [[Michael Carruth]] | 1967-07-09 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 409 | [[Íomhá:Dermot Bolger.png|center|128px]] | [[Dermot Bolger]] | 1959 | | [[Fionnghlas]] |- | style='text-align:right'| 410 | [[Íomhá:Stefan Molyneux 2014-02-10.jpg|center|128px]] | [[Stefan Molyneux]] | 1966-09-24 | | [[Baile Átha Luain]] |- | style='text-align:right'| 411 | | [[Kevin Moran (peileadóir)|Kevin Moran]] | 1956-04-29 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 412 | | [[T. P. McKenna]] | 1929-09-07 | 2011-02-13 | [[An Mullach, Contae an Chabháin|An Mullach]] |- | style='text-align:right'| 413 | [[Íomhá:Thomas Derrig.JPG|center|128px]] | [[Tomás Ó Deirg]] | 1897-11-26 | 1956-11-19 | [[Cathair na Mart]] |- | style='text-align:right'| 414 | [[Íomhá:Jim Corr.jpg|center|128px]] | [[Jim Corr]] | 1964-07-31 | | [[Dún Dealgan]] |- | style='text-align:right'| 415 | [[Íomhá:Graham Linehan - 2013 (8735745502) (cropped).jpg|center|128px]] | [[Graham Linehan]] | 1968-05-22 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 416 | [[Íomhá:Blason fam fr Geraldin2.svg|center|128px]] | [[Gearailt Mac Gearailt, 14ú Iarla Dheasumhan]] | 1533 | 1583-11-11 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 417 | | [[Patrick O'Donnell]] | 1907-08-21 | 1970-10-04 | [[Droichead Átha]] |- | style='text-align:right'| 418 | [[Íomhá:3968-owen heary (cropped).jpg|center|128px]] | [[Owen Heary]] | 1976-10-04 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 419 | [[Íomhá:Ernest Shackleton before 1909.jpg|center|128px]] | [[Ernest Shackleton]] | 1874-02-15 | 1922-01-05 | [[Caisleán Cill Chá]] |- | style='text-align:right'| 420 | [[Íomhá:JohnPhilipHolland.jpg|center|128px]] | [[Seán Pilib Ó Maolchalann]] | 1840-02-29 | 1914-08-12 | [[Lios Ceannúir]] |- | style='text-align:right'| 421 | [[Íomhá:Shane Horgan 2009 cropped.jpg|center|128px]] | [[Shane Horgan]] | 1978-07-18 | | [[Droichead Átha]] |- | style='text-align:right'| 422 | [[Íomhá:Full length picture, Kevin O'Higgins, Minister of Home Affairs (23878736159) (cropped).jpg|center|128px]] | [[Kevin O’Higgins|Caoimhín Ó hUiginn]] | 1892-06-07 | 1927-07-10 | [[An Sráidbhaile, Contae Laoise|An Sráidbhaile]] |- | style='text-align:right'| 423 | [[Íomhá:Sinkevichinring.jpg|center|128px]] | [[Kenny Egan]] | 1982-01-07 | | [[Cluain Dolcáin]] |- | style='text-align:right'| 424 | [[Íomhá:Eoin O'Duffy.png|center|128px]] | [[Eoin Ó Dubhthaigh]] | 1892-10-20 | 1944-11-30 | [[Baile na Lorgan]] |- | style='text-align:right'| 425 | [[Íomhá:John Hayes LQ 2010.jpg|center|128px]] | [[John Hayes]] | 1973-11-02 | | ''[[:d:Q5308307|An Drom Salach]]'' |- | style='text-align:right'| 426 | [[Íomhá:Peter Sutherland (1985).jpg|center|128px]] | [[Peter Sutherland]] | 1946-04-25 | 2018-01-07 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 427 | | [[Darren Sutherland]] | 1982-04-18 | 2009-09-14 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 428 | [[Íomhá:RobertChildersBarton.jpg|center|128px]] | [[Riobárd Bartún]] | 1881-03-14 | 1975-08-10 | [[Áth na mBó]] |- | style='text-align:right'| 429 | [[Íomhá:Jim-Higgins-Ireland-MIP-Europaparlament-by-Leila-Paul-1.jpg|center|128px]] | [[Jim Higgins]] | 1945-05-04 | | [[Béal Átha hAmhnais]] |- | style='text-align:right'| 430 | [[Íomhá:Thomas mac curtain.jpg|center|128px]] | [[Tomás Mac Curtáin]] | 1884-03-20 | 1920-03-20 | ''[[:d:Q81933233|Baile an Chnocáin]]'' |- | style='text-align:right'| 431 | | [[Seán Ó Neachtain]] | 1947-05-22 | | [[Gaillimh]] |- | style='text-align:right'| 432 | [[Íomhá:GordonDarcy.jpg|center|128px]] | [[Gordon D'Arcy]] | 1980-02-10 | | [[Loch Garman]] |- | style='text-align:right'| 433 | [[Íomhá:Éamonn Ceannt.jpg|center|128px]] | [[Éamonn Ceannt]] | 1881-09-21 | 1916-05-08 | [[Béal Átha Mó]] |- | style='text-align:right'| 434 | [[Íomhá:Mick lally.jpg|center|128px]] | [[Micheál Ó Maolallaí]] | 1945-11-10 | 2010-08-31 | [[Tuar Mhic Éadaigh]] |- | style='text-align:right'| 435 | [[Íomhá:Colum McCann Speaking2.jpg|center|128px]] | [[Colum McCann]] | 1965-02-28 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 436 | [[Íomhá:Daguerrotipo Brown.jpg|center|128px]] | [[William Brown (aimiréal)|William Brown]] | 1777-06-22 | 1857-03-14<br/>1857-03-03 | [[Béal Easa]] |- | style='text-align:right'| 437 | [[Íomhá:Henry Shefflin.jpg|center|128px]] | [[Henry Shefflin|Anraí Ó Sibhleáin]] | 1979-01-11 | | [[Port Láirge]] |- | style='text-align:right'| 438 | [[Íomhá:Seán Moylan, c. June 1922 (cropped).jpg|center|128px]] | [[Seán Moylan]] | 1888-11-19 | 1957-11-16 | [[Contae Luimnigh]] |- | style='text-align:right'| 439 | [[Íomhá:Michael Kelly by Adele Romany.jpg|center|128px]] | [[Michael Kelly (teanór agus fear amharclainne)|Michael Kelly]] | 1762-12-25 | 1826-10-09 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 440 | [[Íomhá:Richard Bruton 2013.jpeg|center|128px]] | [[Richard Bruton]] | 1953-03-15 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 441 | [[Íomhá:Harry Clarke (photo).jpg|center|128px]] | [[Harry Clarke]] | 1889-03-17 | 1931-01-06 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 442 | [[Íomhá:Pat the Cope Gallagher MEP 1.jpg|center|128px]] | [[Pat the Cope Gallagher]] | 1948-03-10 | | [[Ailt an Chorráin]] |- | style='text-align:right'| 443 | | [[Séamus Kirk]] | 1945-04-26 | | [[Contae Lú]] |- | style='text-align:right'| 444 | [[Íomhá:John O'Donoghue.JPG|center|128px]] | [[John O'Donoghue (polaiteoir)|John O'Donoghue]] | 1956-05-28 | | [[Cathair Saidhbhín]] |- | style='text-align:right'| 445 | [[Íomhá:Journal of the Royal Society of Antiquaries of Ireland (1916) (14780125542).jpg|center|128px]] | [[George Petrie]] | 1790-01-01 | 1866-01-17 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 446 | [[Íomhá:Eamon Gilmore Conference 2010 cropped.jpg|center|128px]] | [[Éamon Mac Giollamóir]] | 1955-04-24 | | [[An Chealtrach]] |- | style='text-align:right'| 447 | [[Íomhá:Robert Alexander Stewart Macalister - 1870-to-1950.jpg|center|128px]] | [[R. A. Stewart Macalister|Robert Alexander Stewart MacAlister]] | 1870-07-08 | 1950-04-26 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 448 | [[Íomhá:RobertMallet.jpg|center|128px]] | [[Robert Mallet]] | 1810-06-03 | 1881-11-05 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 449 | [[Íomhá:George Charles Beresford 1934-5.jpg|center|128px]] | [[George Charles Beresford]] | 1864-07-10 | 1938-02-21 | [[Contae Liatroma]] |- | style='text-align:right'| 450 | [[Íomhá:(Phil Hogan) 160531 Informal Meeting Ministers of Agriculture Informal Meeting of EU Ministers of Agriculture (26766297963) (cropped).jpg|center|128px]] | [[Phil Hogan]] | 1960-07-04 | | [[Cill Chainnigh]] |- | style='text-align:right'| 451 | [[Íomhá:Dara Ó Briain 2011 BAFTAs.jpg|center|128px]] | [[Dara Ó Briain]] | 1972-02-04 | | [[Bré]] |- | style='text-align:right'| 452 | [[Íomhá:Donal-lunny-the-basement-sydney-australia-24-03-06.jpg|center|128px]] | [[Donal Lunny]] | 1947-03-10 | | [[Tulach Mhór]] |- | style='text-align:right'| 453 | [[Íomhá:Finn Bálor Backstage cropped.jpg|center|128px]] | [[Finn Bálor]] | 1981-07-25 | | [[Bré]] |- | style='text-align:right'| 454 | [[Íomhá:Seán Gallagher.jpg|center|128px]] | [[Seán Gallagher]] | 1962-07-07 | | [[Muineachán]] |- | style='text-align:right'| 455 | [[Íomhá:Tom O'Donnell, 1982 (cropped).tif|center|128px]] | [[Tom O'Donnell]] | 1926-08-30 | 2020-10-08 | ''[[:d:Q104313425|Builgidín]]'' |- | style='text-align:right'| 456 | [[Íomhá:Robert McClure.jpg|center|128px]] | [[Robert McClure]] | 1807-01-28 | 1873-10-17 | [[Loch Garman]] |- | style='text-align:right'| 457 | [[Íomhá:TJ Murphy Cork Labour.png|center|128px]] | [[Timothy J. Murphy]] | 1893-07-17 | 1949-04-29 | [[Cluain Droichead]] |- | style='text-align:right'| 458 | [[Íomhá:Cathal.jpg|center|128px]] | [[Cathal Ó Searcaigh]] | 1956-07-12 | | [[Gort an Choirce]] |- | style='text-align:right'| 459 | [[Íomhá:MarcusDaly.jpg|center|128px]] | [[Marcus Daly]] | 1841-12-05 | 1900-11-12 | [[Baile Shéamais Dhuibh]] |- | style='text-align:right'| 460 | [[Íomhá:Charlie Flanagan 2014.jpg|center|128px]] | [[Charles Flanagan]] | 1956-11-01 | | [[Móinteach Mílic]] |- | style='text-align:right'| 461 | [[Íomhá:Charles McDonald, June 12 1973 (cropped).jpg|center|128px]] | [[Charles McDonald]] | 1935-06-11 | | [[Contae Laoise]] |- | style='text-align:right'| 462 | [[Íomhá:VioletGibson1926.jpg|center|128px]] | [[Violet Gibson]] | 1876-08-31 | 1956-05-02 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 463 | [[Íomhá:Colm Burke 2015.jpg|center|128px]] | [[Colm Burke]] | 1957-01-17 | | [[Corcaigh]] |- | style='text-align:right'| 464 | [[Íomhá:David Andrews (politician).jpg|center|128px]] | [[David Andrews]] | 1935-03-15 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 465 | [[Íomhá:Robert Adams Irish Surgeon.jpg|center|128px]] | [[Robert Adams]] | 1791 | 1875-01-13 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 466 | [[Íomhá:Daniel Morrissey 1927.png|center|128px]] | [[Daniel Morrissey]] | 1895-11-28 | 1981-01-01 | [[An tAonach]] |- | style='text-align:right'| 467 | | [[Cormac Breathnach]] | 1886 | 1956-05-29 | [[Cathair Saidhbhín]]<br/>''[[:d:Q65557497|An Chnapóg]]'' |- | style='text-align:right'| 468 | | [[Cormac Breslin]] | 1902-04-25 | 1978-01-23 | [[Gaoth Dobhair]] |- | style='text-align:right'| 469 | [[Íomhá:Portrait of Isaac Butt.jpg|center|128px]] | [[Isaac Butt]] | 1813-09-06 | 1879-05-05 | [[Contae Dhún na nGall]] |- | style='text-align:right'| 470 | | [[Fearghal mac Maoil Dúin]] | | 722-12-11 | [[Éire (Poblacht na hÉireann)|Éire]] |- | style='text-align:right'| 471 | [[Íomhá:Dublin St. Patrick's Cathedral North Transept Window King Cormac of Cashel Detail King Cormac 2012 09 26.jpg|center|128px]] | [[Cormac mac Cuileannáin]] | 9th century | 908-09-13 | [[Caiseal (Tiobraid Árann)|Caiseal]] |- | style='text-align:right'| 472 | | [[Conghalach Chnóbha|Congalach Cnogba]] | 10th century | 956 | [[Éire (Poblacht na hÉireann)|Éire]] |- | style='text-align:right'| 473 | | [[Domhnall mac Aodha]] | 6th century | 642-01 | [[Éire (Poblacht na hÉireann)|Éire]] |- | style='text-align:right'| 474 | | [[Aodh Allán]] | 7th century | 743 | [[Éire (Poblacht na hÉireann)|Éire]] |- | style='text-align:right'| 475 | | [[Fíonsneachta Fleách mac Dúnchadha]] | 7th century | 695 | [[Éire (Poblacht na hÉireann)|Éire]] |- | style='text-align:right'| 476 | [[Íomhá:DaisyBates1921-2.jpg|center|128px]] | [[Daisy Bates]] | 1859-10-16 | 1951-04-18 | [[Ros Cré]] |- | style='text-align:right'| 477 | [[Íomhá:Daniel Mannix 1926.jpg|center|128px]] | [[Daniel Mannix]] | 1864-03-04 | 1963-11-06 | [[An Ráth, Contae Chorcaí|An Ráth]] |- | style='text-align:right'| 478 | [[Íomhá:Danielodonnellindublin2.jpg|center|128px]] | [[Daniel O'Donnell]] | 1961-12-12 | | [[Cionn Caslach]] |- | style='text-align:right'| 479 | [[Íomhá:Dara Calleary (official portrait) 2020 (cropped).jpg|center|128px]] | [[Dara Calleary]] | 1973-05-10 | | [[Béal an Átha]] |- | style='text-align:right'| 480 | [[Íomhá:Darragh O'Brien.jpg|center|128px]] | [[Darragh O'Brien]] | 1974-07-08 | | [[Mullach Íde]] |- | style='text-align:right'| 481 | [[Íomhá:David Feldman SA at Autumn Stampex 2017.jpg|center|128px]] | [[David Feldman (saineolaí stampaí)|David Feldman]] | 1947 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 482 | [[Íomhá:Deirdre Clune 2014 (cropped).jpg|center|128px]] | [[Deirdre Clune]] | 1959-06-01 | | [[Corcaigh]] |- | style='text-align:right'| 483 | | [[Denis J. O'Sullivan]] | 1918-03-05 | 1987-07-20 | [[Contae Chorcaí]] |- | style='text-align:right'| 484 | [[Íomhá:Denis O'Donovan at the Enthronement of Naruhito (1).jpg|center|128px]] | [[Denis O'Donovan]] | 1955-07-23 | | [[Beanntraí]] |- | style='text-align:right'| 485 | [[Íomhá:Dermot Earley 2009.jpg|center|128px]] | [[Diarmuid Ó Mochóir (Mór)|Diarmuid Ó Mochóir]] | 1948-02-24 | 2010-06-23 | [[Contae Ros Comáin]] |- | style='text-align:right'| 486 | [[Íomhá:Father Ted's wax figure.jpg|center|128px]] | [[Dermot Morgan]] | 1952-03-31 | 1998-02-28 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 487 | [[Íomhá:Desmond O'Malley, 1979 (election box crop).tif|center|128px]] | [[Deasún Ó Máille]] | 1939-02-02 | 2021-07-21 | [[Luimneach]] |- | style='text-align:right'| 488 | [[Íomhá:Diarmuid Wilson.jpg|center|128px]] | [[Diarmuid Wilson]] | 1965-11-20 | | [[Contae an Chabháin]] |- | style='text-align:right'| 489 | [[Íomhá:Liamlynchira.jpg|center|128px]] | [[Liam Ó Loingsigh]] | 1893-11-20 | 1923-04-10 | [[Contae Luimnigh]] |- | style='text-align:right'| 490 | [[Íomhá:Philip Pettit.jpg|center|128px]] | [[Philip Pettit]] | 1945 | | [[Béal Átha Ghártha]] |- | style='text-align:right'| 491 | [[Íomhá:Dominic Hannigan.jpg|center|128px]] | [[Dominic Hannigan]] | 1965-07 | | [[Droichead Átha]] |- | style='text-align:right'| 492 | | [[John O'Donohue]] | 1956-01-01 | 2008-01-03 | [[Cúige Chonnacht]] |- | style='text-align:right'| 493 | | [[Donnchadha Ó Máille]] | 1921 | 1968-03-10 | [[Luimneach]] |- | style='text-align:right'| 494 | [[Íomhá:Joseph McGrath 1922.png|center|128px]] | [[Joseph McGrath (réabhlóidí agus fear gnó)|Seosamh Mac Craith]] | 1887 | 1966-03-01 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 495 | | [[Pádraig Ó Donnagáin]] | 1923-10-29 | 2000-11-26 | [[Mainistir Bhuithe]] |- | style='text-align:right'| 496 | [[Íomhá:Paschal Donohoe (2024) (cropped).jpg|center|128px]] | [[Paschal Donohoe]] | 1974-09-19 | | [[Baile Phib]] |- | style='text-align:right'| 497 | | [[Aodh Fionnliath|Áed Findliath]] | | 879-11-20 | [[Éire (Poblacht na hÉireann)|Éire]] |- | style='text-align:right'| 498 | | [[Donnchadh Donn|Donnchad Donn]] | 9th century | 944 | [[Éire (Poblacht na hÉireann)|Éire]] |- | style='text-align:right'| 499 | [[Íomhá:Victor Herbert.jpg|center|128px]] | [[Victor Herbert]] | 1859-02-01 | 1924-05-26 | [[Baile Átha Cliath]]<br/>[[Geansaí (oileán)|Geansaí]] |- | style='text-align:right'| 500 | | [[Kieran Crotty]] | 1930-08-20 | 2022 | [[Port Láirge]] |- | style='text-align:right'| 501 | | [[Eamonn Casey]] | 1927-04-24 | 2017-03-13 | [[Contae Chiarraí]] |- | style='text-align:right'| 502 | | [[John McGahern]] | 1934-11-12 | 2006-03-30 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 503 | [[Íomhá:Flann for Érinn.png|center|128px]] | [[Fland Mac Máel Sechnaill]] | 847<br/>848 | 916-05-25 | [[Éire (Poblacht na hÉireann)|Éire]] |- | style='text-align:right'| 504 | | [[Domhnall mac Murchadha]] | 7th century | 763 | [[Éire (Poblacht na hÉireann)|Éire]] |- | style='text-align:right'| 505 | [[Íomhá:Statue of Pádraic Ó Conaire in Eyre Square Galway.jpg|center|128px]] | [[Pádraic Ó Conaire]] | 1882-02-28 | 1928-10-06 | [[Gaillimh]] |- | style='text-align:right'| 506 | [[Íomhá:Whitleystokes.jpg|center|128px]] | [[Whitley Stokes]] | 1830-02-28 | 1909-04-13 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 507 | | [[Patrick Baxter]] | 1891-10-01 | 1959-04-03 | [[Contae an Chabháin]] |- | style='text-align:right'| 508 | | [[Patrick Lindsay|Patrick J. Lindsay]] | 1914-01-18 | 1993-06-29 | [[Cearnóg Parnell]] |- | style='text-align:right'| 509 | [[Íomhá:Buttevant St. Mary's Church North Window Lower Lights Detail Saint Colman of Cloyne Detail 2012 09 08.jpg|center|128px]] | [[Naomh Colmán|Colmán mac Léníne]] | 522-10-15 | 600-11-24 | [[Cúige Mumhan]] |- | style='text-align:right'| 510 | | [[Donnchad Midi|Donnchad Midi mac Domnaill]] | 733 | 797-02-06 | [[Éire (Poblacht na hÉireann)|Éire]] |- | style='text-align:right'| 511 | | [[Conchúr mac Donnchadha|Conchobar mac Donnchada]] | 8th century | 833 | [[Éire (Poblacht na hÉireann)|Éire]] |- | style='text-align:right'| 512 | [[Íomhá:Edmund Ignatius Rice.JPG|center|128px]] | [[Éamann Iognáid Rís]] | 1762-06-01 | 1844-08-29 | [[Callainn]] |- | style='text-align:right'| 513 | | [[Patrick Byrne]] | 1925-04-02 | 2021-10-19 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 514 | [[Íomhá:Boys Town founder Edward J. Flanagan.jpg|center|128px]] | [[Edward J. Flanagan]] | 1886-07-13 | 1948-05-15 | [[Ros Comáin]] |- | style='text-align:right'| 515 | | [[Ardal O'Hanlon]] | 1965-10-08 | | [[Carraig Mhachaire Rois]] |- | style='text-align:right'| 516 | [[Íomhá:Peadar Kearney, 1912 (retouched).jpg|center|128px]] | [[Peadar Ó Cearnaigh]] | 1883-12-12 | 1942-11-24 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 517 | [[Íomhá:Edward Joshua Cooper.jpg|center|128px]] | [[Edward Cooper]] | 1798-05-01 | 1863-04-28<br/>1863-04-23 | [[Faiche Stiabhna]] |- | style='text-align:right'| 518 | [[Íomhá:Wilfred Bramble (Hospital Fete) (5722158967) (cropped).jpg|center|128px]] | [[Wilfrid Brambell]] | 1912-03-22 | 1985-01-18 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 519 | [[Íomhá:James Barry.jpg|center|128px]] | [[Margaret Ann Bulkley (James Barry)|James Barry]] | 1789 | 1865-07-25 | [[Corcaigh]] |- | style='text-align:right'| 520 | [[Íomhá:Edwin Maxwell in Romance on the Run (1938).jpg|center|128px]] | [[Edwin Maxwell (aisteoir)|Edwin Maxwell]] | 1886-02-09 | 1948-08-13 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 521 | | [[Seán Moore]] | 1913-05-19 | 1986-10-01 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 522 | | [[Lochlainn Ó Raifeartaigh]] | 1933-03-11 | 2000-11-18 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 523 | [[Íomhá:Marc McSharry in 2020.jpg|center|128px]] | [[Marc MacSharry]] | 1973-07-12 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 524 | [[Íomhá:Eoin Ryan Jnr, 2009 (cropped).jpg|center|128px]] | [[Eoin Ryan|Eoin Ó Riain]] | 1953-02-24 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 525 | | [[Oliver J. Flanagan]] | 1920-05-22 | 1987-04-26 | [[Contae Laoise]] |- | style='text-align:right'| 526 | [[Íomhá:Paddy Smith, 1927.jpg|center|128px]] | [[Patrick "Paddy" Smith|Patrick Smith]] | 1901-07-17 | 1982-03-18 | [[Coill an Chollaigh]] |- | style='text-align:right'| 527 | [[Íomhá:Grayscalecurry.png|center|128px]] | [[Eoghan Ó Comhraí]] | 1794-11-20 | 1862-07-30 | ''[[:d:Q5297157|Dún Átha]]'' |- | style='text-align:right'| 528 | [[Íomhá:Rory O'Connor portrait.jpg|center|128px]] | [[Rory O'Connor|Ruairí Ó Conchúir]] | 1883-11-28 | 1922-12-08 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 529 | [[Íomhá:Kelly, Seán-9813.jpg|center|128px]] | [[Seán Ó Ceallaigh (Fine Gael)|Seán Ó Ceallaigh]] | 1952-04-26 | | [[Cill Airne]] |- | style='text-align:right'| 530 | | [[James Geoghegan (Fianna Fáil)|James Geoghegan]] | 1886-12-08 | 1951-03-27 | [[An Muileann gCearr]] |- | style='text-align:right'| 531 | [[Íomhá:For remembrance, soldier poets who have fallen in the war, Adcock, 1920 DJVU pg 71.jpg|center|128px]] | [[Francis Ledwidge]] | 1887-08-19 | 1917-07-31 | [[Baile Shláine]] |- | style='text-align:right'| 532 | [[Íomhá:Michael Davitt (Charlie Farr) restored.png|center|128px]] | [[Michael Davitt (feachtasóir)|Mícheál Dáibhéad]] | 1846-03-25 | 1906-05-30<br/>1896 | [[An tSráid]] |- | style='text-align:right'| 533 | | [[Marianus Scottus]] | 1028 | 1082-12-22 | [[Éire (Poblacht na hÉireann)|Éire]] |- | style='text-align:right'| 534 | [[Íomhá:Ray MacSharry, May 1980 (cropped).jpg|center|128px]] | [[Ray MacSharry|Réamann Mac Searraigh]] | 1938-04-29 | | [[Sligeach]] |- | style='text-align:right'| 535 | [[Íomhá:Portrait of Ambrosio O'Higgins.jpg|center|128px]] | [[Ambrós Ó hUiginn]] | 1720-02-13 | 1801-03-19 | [[Baile an Fharaidh]] |- | style='text-align:right'| 536 | | [[Martin Cahill]] | 1949-05-23 | 1994-08-18 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 537 | [[Íomhá:Orpen OSJGogarty.jpg|center|128px]] | [[Oliver St. John Gogarty|Oliver St John Gogarty]] | 1878-08-17 | 1957-09-22 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 538 | [[Íomhá:Thomas Kent, executed Irish nationalist 1916.jpg|center|128px]] | [[Tomás Ceannt]] | 1865-08-29 | 1916-05-09 | [[Caisleán Ó Liatháin]] |- | style='text-align:right'| 539 | [[Íomhá:Joe Higgins TD, 2014.jpg|center|128px]] | [[Joe Higgins]] | 1949-05-20 | | [[Lios Póil]] |- | style='text-align:right'| 540 | [[Íomhá:Hugh Kennedy.jpg|center|128px]] | [[Hugh Kennedy]] | 1879-07-11 | 1936-12-01 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 541 | [[Íomhá:Willie O'Dea 2009.jpg|center|128px]] | [[Willie O'Dea]] | 1952-11-01 | | [[Luimneach]] |- | style='text-align:right'| 542 | [[Íomhá:Michael Noonan, May 2017 (cropped).jpg|center|128px]] | [[Michael Noonan|Micheál Ó Nuanáin]] | 1943-05-21 | | [[Luimneach]] |- | style='text-align:right'| 543 | [[Íomhá:Gerald Barry 2007.jpg|center|128px]] | [[Gerald Barry]] | 1952-04-28 | | [[Contae an Chláir]] |- | style='text-align:right'| 544 | | [[Peadar Rís]] | 1935-06-16 | 1992-10-25 | [[Dún Dealgan]] |- | style='text-align:right'| 545 | | [[Timothy O'Donovan]] | 1881-04-04 | 1951 | [[Contae Chorcaí]] |- | style='text-align:right'| 546 | | [[John Ormonde]] | 1905-09-15 | 1981-06-25 | [[Contae Phort Láirge]] |- | style='text-align:right'| 547 | [[Íomhá:Seanoriada.jpg|center|128px]] | [[Seán Ó Riada]] | 1931-08-01 | 1971-10-03 | [[Corcaigh]] |- | style='text-align:right'| 548 | [[Íomhá:Terrence mac swiney.jpg|center|128px]] | [[Traolach Mac Suibhne]] | 1879-03-28 | 1920-10-25 | [[Corcaigh]] |- | style='text-align:right'| 549 | [[Íomhá:John B. Keane, Irish playwright, cropped.jpg|center|128px]] | [[John B. Keane]] | 1928-07-21 | 2002-05-30 | [[Lios Tuathail]] |- | style='text-align:right'| 550 | [[Íomhá:Proinsias De Rossa, cropped.jpg|center|128px]] | [[Proinsias de Rossa|Proinsias De Rossa]] | 1940-05-15 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 551 | [[Íomhá:Willo Flood 3.jpg|center|128px]] | [[Willo Flood]] | 1985-04-10 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 552 | [[Íomhá:Johnny Sexton, Jan 2020 (cropped).jpg|center|128px]] | [[Jonathan Sexton]] | 1985-07-11 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 553 | | [[Michael K. Noonan]] | 19th century | 20th century | [[Contae Chorcaí]] |- | style='text-align:right'| 554 | [[Íomhá:Gay Mitchell.jpg|center|128px]] | [[Gabriel de Mhistéal]] | 1951-12-30 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 555 | | [[Feargal Ó hAnnluain]] | 1936-02-02 | 1957-01-01 | [[Muineachán]] |- | style='text-align:right'| 556 | | [[Mícheál Ó Móráin|Micheál Ó Móráin]] | 1912-12-25 | 1983-05-06 | [[Contae Mhaigh Eo]] |- | style='text-align:right'| 557 | | [[James FitzGerald-Kenney]] | 1878-01-01 | 1956-10-21 | [[Clár Chlainne Mhuiris]] |- | style='text-align:right'| 558 | | [[Fidelma Healy Eames]] | 1962-07-14 | | [[Maigh Locha]] |- | style='text-align:right'| 559 | | [[Richie Ryan]] | 1929-02-27 | 2019-03-17 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 560 | [[Íomhá:Judge Fionan O'Loingsigh - 1948.tif|center|128px]] | [[Fionán Ó Loingsigh]] | 1889-03-17 | 1966-06-03 | [[Cathair Saidhbhín]] |- | style='text-align:right'| 561 | [[Íomhá:Katherine Plunket.jpg|center|128px]] | [[Katherine Plunket]] | 1820-11-22 | 1932-10-14 | [[Contae Lú]] |- | style='text-align:right'| 562 | [[Íomhá:Garret FitzGerald 1975 (cropped).jpg|center|128px]] | [[Garret Fitzgerald|Gearóid Mac Gearailt]] | 1926-02-09 | 2011-05-19 | [[Droichead na Dothra]] |- | style='text-align:right'| 563 | [[Íomhá:Nonpareil Jack Dempsey portrait.jpg|center|128px]] | [[Nonpareil Dempsey]] | 1862-12-15 | 1895-11-02<br/>1896-11-01 | [[An Currach]] |- | style='text-align:right'| 564 | | [[Frank Daly]] | 1886 | 1950-02-18 | [[Corcaigh]] |- | style='text-align:right'| 565 | [[Íomhá:Dublin Martyrs by Conall McCabe (2001).jpg|center|128px]] | [[Proinnsias Táiliúr]] | 1550 | 1621-01-30 | [[Sord]] |- | style='text-align:right'| 566 | [[Íomhá:Frank Feighan 2014.jpg|center|128px]] | [[Frank Feighan]] | 1962-07-04 | | ''[[:d:Q1124843|Mainistir na Búille]]'' |- | style='text-align:right'| 567 | [[Íomhá:Peter Stringer Munster.jpg|center|128px]] | [[Peter Stringer]] | 1977-12-13 | | [[Corcaigh]] |- | style='text-align:right'| 568 | [[Íomhá:Niamh Bhreathnach.jpg|center|128px]] | [[Niamh Bhreathnach]] | 1945-06-01 | 2023-02-06 | [[Baile Uí Lachnáin]] |- | style='text-align:right'| 569 | | [[Peadar Doyle]] | 19th century | 1956-08-04 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 570 | [[Íomhá:Gearoid O'Sullivan (cropped).jpg|center|128px]] | [[Gearóid Ó Súilleabháin]] | 1891-01-28 | 1948-03-25 | [[An Sciobairín]] |- | style='text-align:right'| 571 | | [[Shane McEntee]] | 1956-12-19 | 2012-12-21 | [[An Obair]] |- | style='text-align:right'| 572 | | [[Gemma Hussey]] | 1938-11-11 | 2024-11-26 | [[Bré]] |- | style='text-align:right'| 573 | [[Íomhá:Gene Fitzgerald, 1978 (cropped).tif|center|128px]] | [[Gene Fitzgerald]] | 1932-08-21 | 2007-12-14 | [[An Baile Gallda]] |- | style='text-align:right'| 574 | | [[Seoirse Ó Colla]] | 1925-10-18 | 1983-09-17 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 575 | | [[Gerard Sweetman]] | 1908-06-10 | 1970-01-28 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 576 | [[Íomhá:Gerry Ryan.jpg|center|128px]] | [[Gerry Ryan]] | 1956-06-04 | 2010-04-30 | [[Cluain Tarbh]] |- | style='text-align:right'| 577 | [[Íomhá:PJ Ruttledge.png|center|128px]] | [[P. J. Ruttledge]] | 1892 | 1952-05-08 | [[Béal an Átha]] |- | style='text-align:right'| 578 | | [[Ray McAnally]] | 1926-03-30 | 1989-06-15 | [[Bun Cranncha]] |- | style='text-align:right'| 579 | [[Íomhá:President John F. Kennedy Meets with Lord Mayor of Dublin Robert Briscoe (cropped).jpg|center|128px]] | [[Robert Briscoe]] | 1894-09-25 | 1969-03-11 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 580 | | [[Paddy O’Toole]] | 1938-01-15 | 2025-05-11 | [[Contae Mhaigh Eo]] |- | style='text-align:right'| 581 | [[Íomhá:Sir Hugh Percy Lane.jpg|center|128px]] | [[Hugh Lane]] | 1875-11-09 | 1915-05-07 | [[Contae Chorcaí]] |- | style='text-align:right'| 582 | [[Íomhá:Paddy Burke 2014.jpg|center|128px]] | [[Paddy Burke]] | 1955-01-15 | | [[Caisleán an Bharraigh]] |- | style='text-align:right'| 583 | | [[Timothy Sullivan (breitheamh)|Timothy Sullivan]] | 1874-01-06 | 1949-05-12 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 584 | | [[Seachnassach mac Blathmaic]] | | 671 | [[Éire (Poblacht na hÉireann)|Éire]] |- | style='text-align:right'| 585 | | [[Blathmac mac Aodha Sláine]] | 7th century | 665 | [[Éire (Poblacht na hÉireann)|Éire]] |- | style='text-align:right'| 586 | | [[Conghal Ceannmhaghair]] | | 710 | [[Éire (Poblacht na hÉireann)|Éire]] |- | style='text-align:right'| 587 | | [[Fógartach mac Néill]] | 7th century | 724 | [[Éire (Poblacht na hÉireann)|Éire]] |- | style='text-align:right'| 588 | [[Íomhá:Thomas Kinsella - University of Pennsylvania - 16 November 2009 01 (cropped).jpg|center|128px]] | [[Thomas Kinsella]] | 1928-05-04 | 2021-12-22 | [[Inse Chór]] |- | style='text-align:right'| 589 | [[Íomhá:Violet Florence Martin.jpg|center|128px]] | [[Violet Florence Martin]] | 1862-06-11 | 1915-12-21 | [[Contae na Gaillimhe]] |- | style='text-align:right'| 590 | | [[John L. Murray (breitheamh)|John L. Murray]] | 1943-05-10 | 2023-01-18 | [[Luimneach]] |- | style='text-align:right'| 591 | | [[John McCann]] | 1905-06-17 | 1980-02-23 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 592 | [[Íomhá:William O'Brien.png|center|128px]] | [[William O'Brien (Páirtí an Lucht Oibre)|William O'Brien]] | 1881-01-23 | 1968-10-31 | [[Cloich na Coillte]] |- | style='text-align:right'| 593 | | [[Henry Kenny]] | 1913-09-07 | 1975-09-25 | [[Caisleán an Bharraigh]] |- | style='text-align:right'| 594 | [[Íomhá:H. M. Dockrell 1948 election pamphlet (cropped).jpg|center|128px]] | [[Henry Morgan Dockrell]] | 1880 | 1955-10-26 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 595 | | [[Mervyn Taylor]] | 1931-12-01 | 2021-09-23 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 596 | [[Íomhá:Hugh Leonard, Playwright, 2004.jpg|center|128px]] | [[Hugh Leonard]] | 1926-11-09 | 2009-02-12 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 597 | [[Íomhá:Newly Elected Deputy Noel Grealish 2024 (cropped).jpg|center|128px]] | [[Noel Grealish]] | 1965-12-16 | | [[Gaillimh]] |- | style='text-align:right'| 598 | [[Íomhá:Humphrey Lloyd.jpg|center|128px]] | [[Humphrey Lloyd]] | 1800-04-16 | 1881-01-17 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 599 | [[Íomhá:Jason Byrne pictured vs Drogheda United at Dalymount Park, Aug 2014.png|center|128px]] | [[Jason Byrne (imreoir sacair)|Jason Byrne]] | 1978-02-23 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 600 | [[Íomhá:Pat Kenny.jpg|center|128px]] | [[Pat Kenny]] | 1948-01-29 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 601 | [[Íomhá:Caroline corr.jpg|center|128px]] | [[Caroline Corr]] | 1973-03-17 | | [[Dún Dealgan]] |- | style='text-align:right'| 602 | | [[Alan Kelly (imreoir)|Alan Kelly]] | 1936-07-05 | 2009-05-20 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 603 | | [[Paddy Belton]] | 1926-06-25 | 1987-05-22 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 604 | [[Íomhá:Séamus Brennan Jan 2008.jpg|center|128px]] | [[Séamus Ó Braonáin]] | 1948-02-16 | 2008-07-09 | [[Bóthar na Trá]] |- | style='text-align:right'| 605 | | [[William Murphy]] | 1892-02-12 | 1967-11-16 | [[Contae an Chláir]] |- | style='text-align:right'| 606 | [[Íomhá:Rory O'Connor Stone Carving.jpg|center|128px]] | [[Ruaidrí mac Tairrdelbach Ua Conchobair]] | 1116 | 1198-12-02 | [[Tuaim]] |- | style='text-align:right'| 607 | [[Íomhá:Simon Coveney 2018.jpg|center|128px]] | [[Simon Coveney|Síomón Ó Cómhanaigh]] | 1972-06-16 | | [[Corcaigh]] |- | style='text-align:right'| 608 | [[Íomhá:James Campbell, Vanity Fair, 1909-08-25.jpg|center|128px]] | [[James Campbell]] | 1851-04-04 | 1931-03-22 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 609 | [[Íomhá:Jim Gibbons, 1979 (cropped).jpg|center|128px]] | [[Jim Gibbons]] | 1924-08-03 | 1997-12-20 | [[Contae Chill Chainnigh]] |- | style='text-align:right'| 610 | [[Íomhá:Michael Lowry.jpg|center|128px]] | [[Michael Lowry]] | 1954-03-13 | | [[Contae Thiobraid Árann]] |- | style='text-align:right'| 611 | | [[Séamas Ó hArgadáin]] | 1782 | 1855 | [[Cathair na Mart]] |- | style='text-align:right'| 612 | [[Íomhá:James Reilly April 2014.jpg|center|128px]] | [[James Reilly]] | 1955-08-16 | | [[Lusca]] |- | style='text-align:right'| 613 | | [[James Tully]] | 1915-09-18 | 1992-05-20 | [[Contae na Mí]] |- | style='text-align:right'| 614 | | [[Martin O'Sullivan]] | 2nd millennium | 1956-01-20 | [[Inis Díomáin]] |- | style='text-align:right'| 615 | | [[Jerry Cronin]] | 1925-09-15 | 1990-10-19 | [[Mainistir Fhear Maí]] |- | style='text-align:right'| 616 | [[Íomhá:Seán Garland.jpg|center|128px]] | [[Seán Garland]] | 1934-03-07 | 2018-12-13 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 617 | | [[Jim Walsh]] | 1947-05-05 | | [[Ros Mhic Thriúin]] |- | style='text-align:right'| 618 | [[Íomhá:JoeDolan1975.jpg|center|128px]] | [[Joe Dolan]] | 1939-10-16 | 2007-12-26 | [[An Muileann gCearr]] |- | style='text-align:right'| 619 | [[Íomhá:John Gormley TD, Minister for the Environment, Heritage and Local Government.jpg|center|128px]] | [[John Gormley]] | 1959-08-04 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 620 | [[Íomhá:Sean MacEoin.jpg|center|128px]] | [[Seán Mac Eoin]] | 1893-09-30 | 1973-07-07 | [[Béal Átha na Lao]] |- | style='text-align:right'| 621 | [[Íomhá:JJ O'Kelly, circa 1918 to 1931.jpg|center|128px]] | [[Seán Ó Ceallaigh (Sceilg)|Seán Ó Ceallaigh]] | 1872 | 1957-03-26 | [[Oileán Dairbhre]] |- | style='text-align:right'| 622 | | [[John M. O'Sullivan]] | 1881-02-18 | 1948-02-09 | [[Cill Airne]] |- | style='text-align:right'| 623 | [[Íomhá:John Wilson, 1987 (cropped).png|center|128px]] | [[John Wilson|Seán P. Mac Uilliam]] | 1923-07-08 | 2007-07-09 | [[Contae an Chabháin]] |- | style='text-align:right'| 624 | [[Íomhá:John Sealy Townsend.jpg|center|128px]] | [[John Sealy Townsend]] | 1868-06-07 | 1957-02-16 | [[Gaillimh]] |- | style='text-align:right'| 625 | | [[Larry Gogan]] | 1934-05-03 | 2020-01-07 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 626 | | [[Joseph Blowick]] | 1903-03-13 | 1970-08-12 | [[Baile na Cora]] |- | style='text-align:right'| 627 | [[Íomhá:Joseph Brennan TD for Donegal Leitrim 1970.jpg|center|128px]] | [[Joseph Brennan (Ceann Comhairle)|Joseph Brennan]] | 1912-02-14 | 1980-07-13 | [[Dún Cionnaola]] |- | style='text-align:right'| 628 | | [[Tom Sheahan]] | 1968-09-05 | | [[Cill Airne]] |- | style='text-align:right'| 629 | | [[Neil Blaney]] | 1922-10-29 | 1995-11-08 | [[Fánaid]] |- | style='text-align:right'| 630 | [[Íomhá:Leo Varadkar TD (cropped).jpg|center|128px]] | [[Leo Varadkar]] | 1979-01-18 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 631 | [[Íomhá:Kathleen Clarke as Lord Mayor of Dublin, circa 1940, colourised.jpg|center|128px]] | [[Caitlín Bean Uí Chléirigh|Kathleen Clarke]] | 1878-04-11 | 1972-09-29 | [[Luimneach]] |- | style='text-align:right'| 632 | [[Íomhá:Terence Flanagan.jpg|center|128px]] | [[Terence Flanagan]] | 1975-01-01 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 633 | | [[Kevin Boland]] | 1917-10-15 | 2001-09-23 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 634 | [[Íomhá:Kevin Joseph Farrell 1.jpg|center|128px]] | [[Kevin Farrell]] | 1947-09-02 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 635 | | [[Glen Crowe]] | 1977-12-25 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 636 | [[Íomhá:Fenlon (cropped).jpg|center|128px]] | [[Pat Fenlon]] | 1969-03-15 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 637 | | [[Thomas Kilroy]] | 1934-09-23 | 2023-12-07 | [[Callainn]] |- | style='text-align:right'| 638 | | [[Tom O'Higgins]] | 1916-07-23 | 2003-02-25 | [[Corcaigh]] |- | style='text-align:right'| 639 | [[Íomhá:Portrait of Luke Wadding P2027.jpg|center|128px]] | [[Luke Wadding]] | 1588-10-16 | 1657-11-18 | [[Port Láirge]] |- | style='text-align:right'| 640 | [[Íomhá:Mark Feehily 2011.jpg|center|128px]] | [[Mark Feehily]] | 1980-05-28 | | [[Sligeach]] |- | style='text-align:right'| 641 | [[Íomhá:Osborn Bergin, circa 1930s.jpg|center|128px]] | [[Osborn Bergin|Osborn Joseph Bergin]] | 1873-11-26 | 1950-10-06 | [[Corcaigh]] |- | style='text-align:right'| 642 | | [[Sam Maguire]] | 1877-03-11 | 1927-02-06 | [[Contae Chorcaí]] |- | style='text-align:right'| 643 | [[Íomhá:Jeremiah O'Donovan Rossa.jpg|center|128px]] | [[Diarmaid Ó Donnabháin Rosa|Diarmaid Ó Donnabháin Rossa]] | 1831-09-10 | 1915-06-29 | [[Ros Ó gCairbre]] |- | style='text-align:right'| 644 | [[Íomhá:Harry Boland Portrait.jpg|center|128px]] | [[Harry Boland|Énrí Ó Beóláin]] | 1887-04-27 | 1922-08-01 | [[Baile Phib]] |- | style='text-align:right'| 645 | | [[Noel Coonan]] | 1951-01-06 | | [[Contae Thiobraid Árann]] |- | style='text-align:right'| 646 | | [[Labhrás Ó Murchú]] | 1939-08-14 | | [[Caiseal (Tiobraid Árann)|Caiseal]] |- | style='text-align:right'| 647 | | [[William FitzGerald (breitheamh)|William FitzGerald]] | 1906-01-04 | 1974-10-17 | [[Corcaigh]] |- | style='text-align:right'| 648 | | [[Rory O'Hanlon]] | 1934-02-07 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 649 | [[Íomhá:Right Hon Laurence O'Neill The Lord Mayor cropped from Ireland's National Pledge, April 1918.jpg|center|128px]] | [[Laurence O'Neill]] | 1874 | 1943-07-26 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 650 | [[Íomhá:Tríona Ní Dhomhnaill 2005.jpg|center|128px]] | [[Tríona Ní Dhomhnaill]] | 1953 | | [[Ceanannas]] |- | style='text-align:right'| 651 | [[Íomhá:Flickr - DEEEP Project - MEP Liam Aylward, Ireland.jpg|center|128px]] | [[Liam Aighleart]] | 1952-09-27 | | [[Muileann an Bhata]] |- | style='text-align:right'| 652 | | [[Liam Mac Cóil]] | 1952 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 653 | [[Íomhá:Kevin Barry.jpg|center|128px]] | [[Kevin Barry]] | 1902-01-20 | 1920-11-01 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 654 | [[Íomhá:Maighread Ní Dhomhnaill.jpg|center|128px]] | [[Maighread Ní Dhomhnaill]] | 1955 | | [[Ceanannas]] |- | style='text-align:right'| 655 | | [[Louis le Brocquy]] | 1916-11-10 | 2012-04-25 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 656 | [[Íomhá:John Spillane 1 2010 (cropped).JPG|center|128px]] | [[John Spillane]] | 1961 | | [[Corcaigh]] |- | style='text-align:right'| 657 | | [[Mark Clinton]] | 1915-02-07 | 2001-12-23 | [[Ceanannas]] |- | style='text-align:right'| 658 | [[Íomhá:Зустріч Президента України з головами обох палат парламенту Ірландії 11.jpg|center|128px]] | [[Mark Daly]] | 1973-03-12 | | [[Corcaigh]] |- | style='text-align:right'| 659 | | [[Martin O'Donoghue]] | 1933-05-13 | 2018-07-20 | [[Cromghlinn, BÁC|Cromghlinn]] |- | style='text-align:right'| 660 | | [[Maurice Cummins]] | 1953-02-25 | | [[Contae Phort Láirge]] |- | style='text-align:right'| 661 | | [[Maurice E. Dockrell]] | 1908-10-06 | 1986-12-09 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 662 | [[Íomhá:Michael cusack portrait.jpg|center|128px]] | [[Mícheál Cíosóg]] | 1847-09-20 | 1906-11-27 | [[Cora Finne]] |- | style='text-align:right'| 663 | | [[Michael Hayes]] | 1889-12-01 | 1976-07-11 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 664 | | [[Michael Hilliard]] | 1903-03-11 | 1982-01-01 | [[An Uaimh]] |- | style='text-align:right'| 665 | [[Íomhá:McDowell says NO! (9826113044) (cropped).jpg|center|128px]] | [[Michael McDowell|Mícheál Mac Dubhghaill]] | 1951-05-29 | | [[Raghnallach]] |- | style='text-align:right'| 666 | [[Íomhá:Trevor Joyce 2020.jpg|center|128px]] | [[Trevor Joyce]] | 1947-10-26 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 667 | | [[Niall Tóibín]] | 1929-11-21 | 2019-11-13 | [[Corcaigh]] |- | style='text-align:right'| 668 | [[Íomhá:Niall O Brolchain Mayor Galway.jpg|center|128px]] | [[Niall Ó Brolcháin]] | 1965-04-14 | | [[Gaillimh]] |- | style='text-align:right'| 669 | [[Íomhá:Nora Owen, May 1996.jpg|center|128px]] | [[Nora Owen]] | 1945-06-01 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 670 | [[Íomhá:Liam O'Flinn.jpg|center|128px]] | [[Liam Ó Floinn]] | 1945-04-15 | 2018-03-14 | ''[[:d:Q2084287|An Chill]]'' |- | style='text-align:right'| 671 | [[Íomhá:CardinalPaulCullen.jpg|center|128px]] | [[Pól Ó Cuilinn]] | 1803-04-29 | 1878-10-24 | ''[[:d:Q6966181|An Fhorrach Mhór]]'' |- | style='text-align:right'| 672 | [[Íomhá:Tp1web.jpg|center|128px]] | [[Tommy Peoples]] | 1948 | 2018-08-04 | [[Baile Suingean]] |- | style='text-align:right'| 673 | [[Íomhá:Oscar Traynor (under the X) (7541615018).jpg|center|128px]] | [[Oscar Traynor]] | 1886-03-21 | 1963-12-15 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 674 | [[Íomhá:Paul O'Connell warmup.jpg|center|128px]] | [[Paul O'Connell]] | 1979-10-20 | | [[Luimneach]] |- | style='text-align:right'| 675 | [[Íomhá:Ruairi Quinn (cropped).jpg|center|128px]] | [[Ruairi Quinn|Ruairí Ó Cuinn]] | 1946-04-02 | | [[Dumhach Thrá]] |- | style='text-align:right'| 676 | [[Íomhá:Muireann Nic Amhlaoibh. Waterville.jpg|center|128px]] | [[Muireann Nic Amhlaoibh]] | 1978 | | [[Inis Oírr]] |- | style='text-align:right'| 677 | [[Íomhá:Odonovan.jpg|center|128px]] | [[Seán Ó Donnabháin]] | 1806-07-25 | 1861-12-10 | [[Contae Chill Chainnigh]] |- | style='text-align:right'| 678 | [[Íomhá:Patrick J. Reynolds 1984.jpg|center|128px]] | [[Patrick J. Reynolds]] | 1920-11-25 | 2003-12-27 | [[Contae Liatroma]] |- | style='text-align:right'| 679 | | [[Patrick Lalor]] | 1926-07-19 | 2016-07-29 | [[Port Laoise]] |- | style='text-align:right'| 680 | | [[Patrick Little]] | 1884-06-17 | 1963-05-16 | [[Dún Droma]] |- | style='text-align:right'| 681 | | [[Patrick McGrath]] | 2nd millennium | 1956-06-20 | [[Corcaigh]] |- | style='text-align:right'| 682 | | [[Paul Bradford]] | 1963-12-01 | | [[Mala]] |- | style='text-align:right'| 683 | | [[Peadar Mercier]] | 1914 | 1991 | [[Corcaigh]] |- | style='text-align:right'| 684 | | [[Pearse Wyse]] | 1928-03-02 | 2009-04-28 | [[Corcaigh]] |- | style='text-align:right'| 685 | [[Íomhá:Peter Barry.jpg|center|128px]] | [[Peter Barry|Peadar de Barra]] | 1928-08-10 | 2016-08-26 | [[Corcaigh]] |- | style='text-align:right'| 686 | | [[Eoghan Rua Ó Súilleabháin]] | 1748 | 1784-06-17 | ''[[:d:Q81944530|Na Mínteoga]]'' |- | style='text-align:right'| 687 | | [[Peter Hughes]] | 19th century | 1954-06-24 | [[Contae Lú]] |- | style='text-align:right'| 688 | [[Íomhá:Willie clancy statue.jpg|center|128px]] | [[Willie Clancy]] | 1918-12-24 | 1973-01-24 | [[Sráid na Cathrach]] |- | style='text-align:right'| 689 | | [[Philip Brady]] | 1898-06-10 | 1995-01-06 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 690 | | [[Philip Cosgrave]] | 1884-11-02 | 1923-10-23 | [[Contae Átha Cliath Theas]] |- | style='text-align:right'| 691 | [[Íomhá:William Molyneux - Kneller.jpg|center|128px]] | [[William Molyneux]] | 1656-04-17 | 1698-10-11 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 692 | [[Íomhá:Dervla Murphy 2008.jpg|center|128px]] | [[Dervla Murphy]] | 1931-11-28 | 2022-05-22 | [[Lios Mór]] |- | style='text-align:right'| 693 | [[Íomhá:McGee-sm.jpg|center|128px]] | [[Thomas D'Arcy McGee]] | 1825-04-13 | 1868-04-07 | [[Cairlinn]] |- | style='text-align:right'| 694 | [[Íomhá:Liam Ó Maonlaí 2007.jpg|center|128px]] | [[Liam Ó Maonlaí]] | 1964-11-07 | | [[Baile na Manach]] |- | style='text-align:right'| 695 | [[Íomhá:Aoifenifhearraigh.jpg|center|128px]] | [[Aoife Ní Fhearraigh]] | | | [[Gaoth Dobhair]] |- | style='text-align:right'| 696 | [[Íomhá:Richard Boyd Barrett 2024 (cropped).jpg|center|128px]] | [[Richard Boyd Barrett]] | 1967-02-06 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 697 | [[Íomhá:Robert Troy.jpg|center|128px]] | [[Robert Troy]] | 1982-01-24 | | [[Baile na Carraige]] |- | style='text-align:right'| 698 | [[Íomhá:Comandante John Riley 1848, bust Mexico.jpg|center|128px]] | [[Seán Pádraig Ó Raghallaigh]] | 1824-02-08 | 1879-10-10 | [[An Clochán (Contae na Gaillimhe)|An Clochán]] |- | style='text-align:right'| 699 | | [[Seán Doherty (Ros Comáin)|Seán Ó Dochartaigh]] | 1944-06-29 | 2005-06-07 | [[Contae Ros Comáin]] |- | style='text-align:right'| 700 | | [[Seán Gibbons]] | 1883-05-31 | 1952-04-19 | [[Contae Chill Chainnigh]] |- | style='text-align:right'| 701 | | [[Seán Goulding]] | 1877 | 1959-12-15 | [[Contae Phort Láirge]] |- | style='text-align:right'| 702 | | [[Seán Kenny]] | 1942-10-01 | | [[Contae na Gaillimhe]] |- | style='text-align:right'| 703 | | [[Seán Sherwin]] | 1946 | 2025-04-30 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 704 | [[Íomhá:Shane Ross (official portrait).jpg|center|128px]] | [[Shane Ross]] | 1949-07-11 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 705 | [[Íomhá:Window depicting St. Kieran, Seir Kieran Church, Bell Hill.jpg|center|128px]] | [[Ciarán Saighre]] | 1st millennium<br/>375 | 530 | [[Cléire]] |- | style='text-align:right'| 706 | [[Íomhá:Val Doonican.png|center|128px]] | [[Val Doonican]] | 1927-02-03 | 2015-07-02<br/>2015-07-01 | [[Port Láirge]] |- | style='text-align:right'| 707 | [[Íomhá:Eamon Dunphy 2013 (cropped).jpg|center|128px]] | [[Eamonn Dunphy]] | 1945-08-03 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 708 | [[Íomhá:Steve Collins.jpg|center|128px]] | [[Steve Collins]] | 1964-07-21 | | [[an Chabrach]] |- | style='text-align:right'| 709 | [[Íomhá:Seumas Burke LCCN2014716858.jpg|center|128px]] | [[Séamus Burke|Séamus Búrc]] | 1893-06-14 | 1967-01-01 | [[Port Láirge]] |- | style='text-align:right'| 710 | | [[Séamus Dolan]] | 1914-12-10 | 2010-08-10 | [[An Blaic]] |- | style='text-align:right'| 711 | | [[Diarmuid Ó Murchú]] | 1975-08-22 | | [[An Daingean|Daingean Uí Chúis]] |- | style='text-align:right'| 712 | [[Íomhá:Pat Doherty MP with Mary Doherty and Barry McGuigan at the London St Patrick's Day march. (16232423774).jpg|center|128px]] | [[Barry McGuigan]] | 1961-02-28 | | [[Muineachán]] |- | style='text-align:right'| 713 | [[Íomhá:Mike McTigue.jpg|center|128px]] | [[Mike McTigue]] | 1892-11-26 | 1966-08-12 | [[Contae an Chláir]] |- | style='text-align:right'| 714 | [[Íomhá:Terry Leyden.jpg|center|128px]] | [[Terry Leyden]] | 1945-10-01 | | [[Contae Ros Comáin]] |- | style='text-align:right'| 715 | [[Íomhá:Wexford Church of the Immaculate Conception South Aisle Window Saint Laurentius O Toole Detail 2010 09 29.jpg|center|128px]] | [[Lorcán Ua Tuathail]] | 1128 | 1180-11-14<br/>1180-11-12 | [[Díseart Diarmada]] |- | style='text-align:right'| 716 | [[Íomhá:John OFlynn.jpg|center|128px]] | [[John O'Flynn]] | 1982-07-11 | | [[An Cóbh]] |- | style='text-align:right'| 717 | [[Íomhá:Michealod.jpg|center|128px]] | [[Micheál Ó Domhnaill]] | 1951-10-07<br/>1952-10-07 | 2006-07-07 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 718 | [[Íomhá:Thomas William Croke 2.jpg|center|128px]] | [[Tomás Cróc|Thomas Croke]] | 1824-05-28 | 1902-07-22 | ''[[:d:Q60554581|Cill Bhrain]]'' |- | style='text-align:right'| 719 | | [[Thomas Finlay]] | 1922-09-17 | 2017-12-03 | [[An Charraig Dhubh]] |- | style='text-align:right'| 720 | [[Íomhá:Thomas J. Fitzpatrick 1984.jpg|center|128px]] | [[Thomas J. Fitzpatrick (An Cabhán)|Thomas J. Fitzpatrick]] | 1918-02-14 | 2006-10-02 | [[Contae Mhuineacháin]] |- | style='text-align:right'| 721 | | [[Thomas Walsh]] | 1901-12-18 | 1956-07-14 | [[Cill Chainnigh]] |- | style='text-align:right'| 722 | [[Íomhá:Timmy Dooley.jpg|center|128px]] | [[Timmy Dooley]] | 1969-02-13 | | [[Baile Uí Bheoláin]] |- | style='text-align:right'| 723 | | [[Séamus Ó Beaglaoich]] | 1949-09 | 2023-01-09 | [[Baile na bPoc, Paróiste Mórdhach|Baile na bPoc]] |- | style='text-align:right'| 724 | | [[Tom Nolan]] | 1921-07-27 | 1992-08-17 | [[Míseal]] |- | style='text-align:right'| 725 | | [[Joe Heaney|Seosamh Ó hÉanaí]] | 1919-10-15 | 1984-05-01 | [[An Aird Thoir]] |- | style='text-align:right'| 726 | [[Íomhá:Roy O'Donovan 03-08-2013 1.jpg|center|128px]] | [[Roy O'Donovan]] | 1985-08-10 | | [[Corcaigh]] |- | style='text-align:right'| 727 | [[Íomhá:Lorrha Priory of St. Ruadhan SW 2010 09 04.jpg|center|128px]] | [[Naomh Ruadhán]] | | 584-04-15 | [[Cúige Laighean]] |- | style='text-align:right'| 728 | [[Íomhá:JohnO'Mahony1867 (cropped).jpg|center|128px]] | [[Seán Ó Mathúna]] | 1815-01-12 | 1877-02-07<br/>1877-02-06 | ''[[:d:Q104312834|Loch an Eanaigh]]'' |- | style='text-align:right'| 729 | [[Íomhá:Sihtric 989 1036 ruler of Dublin.jpg|center|128px]] | [[Sitric II]] | 970 | 1042 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 730 | | [[William J. Murphy (Páirtí an Lucht Oibre)|William J. Murphy]] | 1928-05-17 | 2018-09-17 | [[Contae Chorcaí]] |- | style='text-align:right'| 731 | [[Íomhá:William Norton circa 1927 to 1932.png|center|128px]] | [[William Norton|Liam Ó Neachtain]] | 1900 | 1963-12-04 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 732 | [[Íomhá:Patrick Cardinal Moran.jpg|center|128px]] | [[Patrick Francis Moran]] | 1830-09-16 | 1911-08-16 | [[Leithghlinn an Droichid]] |- | style='text-align:right'| 733 | [[Íomhá:Gary Doherty.jpg|center|128px]] | [[Gary Doherty]] | 1980-01-31 | | [[Carn Domhnach]] |- | style='text-align:right'| 734 | [[Íomhá:Lord Edward Fitzgerald by Hugh Douglas Hamilton.jpg|center|128px]] | [[an Tiarna Éadbhard Mac Gearailt]] | 1763-10-15 | 1798-06-04 | ''[[:d:Q5047391|Teach Carton]]'' |- | style='text-align:right'| 735 | [[Íomhá:GenPEConnor.jpg|center|128px]] | [[Patrick Edward Connor]] | 1820-03-17 | 1891-12-17 | [[Contae Chiarraí]] |- | style='text-align:right'| 736 | [[Íomhá:Colin Healy.jpg|center|128px]] | [[Colin Healy]] | 1980-03-14 | | [[Corcaigh]] |- | style='text-align:right'| 737 | [[Íomhá:Alex White TD 2014 (cropped).jpg|center|128px]] | [[Alex White]] | 1958-12-03 | | [[Marino]] |- | style='text-align:right'| 738 | [[Íomhá:William Lamport.jpg|center|128px]] | [[William Lamport]] | 1615<br/>1611 | 1659-11-19 | [[Loch Garman]] |- | style='text-align:right'| 739 | [[Íomhá:AlexanderMitchellWithDundalkBayInRearGround Portrait 1873 OilOnCanvas ByRobertHooke BelfastHarbourCommissioners.jpg|center|128px]] | [[Alexander Mitchell]] | 1780-04-13 | 1868-06-25 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 740 | | [[Alexis FitzGerald Óg]] | 1945-05-07 | 2015-07-16 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 741 | [[Íomhá:Alfred Byrne.jpeg|center|128px]] | [[Alfie Byrne]] | 1882-03-17 | 1956-03-13 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 742 | | [[Alfred P. Byrne]] | 1913 | 1952-07-26 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 743 | [[Íomhá:Raiftearaí.jpg|center|128px]] | [[Antoine Raiftearaí|Antaine Raiftearaí]] | 1779-03-30 | 1835-12-25 | ''[[:d:Q60555058|Cill Liadáin]]'' |- | style='text-align:right'| 744 | [[Íomhá:UNA FODEN AT RTE's WINTER SEASON LAUNCH (SMOCK ALLEY THEATRE) REF-107005 (19922574374).jpg|center|128px]] | [[Una Healy]] | 1981-10-10 | | [[Éire (Poblacht na hÉireann)|Éire]] |- | style='text-align:right'| 745 | | [[Tomás Ó Rathile]] | 1882-11-11 | 1953-11-16 | [[Lios Tuathail]] |- | style='text-align:right'| 746 | [[Íomhá:Jim stynes.jpg|center|128px]] | [[Jim Stynes]] | 1966-04-23 | 2012-03-20 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 747 | [[Íomhá:Gaelic Chieftain.jpg|center|128px]] | [[Aodh Rua Ó Dónaill]] | 1572-10-30 | 1602-09-10 | [[Leifear]] |- | style='text-align:right'| 748 | [[Íomhá:Shane Lowry KLM Open 2010.JPG|center|128px]] | [[Shane Lowry]] | 1987-04-02 | | [[Clóirtheach]] |- | style='text-align:right'| 749 | [[Íomhá:Sculpture of Brian Merriman, Ennistymon - geograph.org.uk - 1602652.jpg|center|128px]] | [[Brian Mac Giolla Meidhre]] | 1747 | 1805-07-27 | [[Contae an Chláir]] |- | style='text-align:right'| 750 | [[Íomhá:Ian Gibson FLM2019-1.jpg|center|128px]] | [[Ian Gibson]] | 1939-04-21 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 751 | | [[Toirdhealbhach Ua Conchobhair]] | 1088 | 1156 | [[Cúige Chonnacht]] |- | style='text-align:right'| 752 | [[Íomhá:Milo O'Shea 1967.jpg|center|128px]] | [[Milo O'Shea]] | 1926-06-02 | 2013-04-02 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 753 | [[Íomhá:Clerke Agnes Mary.jpg|center|128px]] | [[Agnes Mary Clerke]] | 1842-02-10 | 1907-01-20 | [[An Sciobairín]] |- | style='text-align:right'| 754 | [[Íomhá:John Devoy.jpg|center|128px]] | [[Seán Ó Dubhuí]] | 1842-09-03 | 1928-09-29 | ''[[:d:Q2084287|An Chill]]'' |- | style='text-align:right'| 755 | | [[Seán Mac Fhionnghaile]] | 1952 | 2009-11-01 | [[Gaoth Dobhair]] |- | style='text-align:right'| 756 | [[Íomhá:Eliza lynch 1864.jpg|center|128px]] | [[Eliza Lynch]] | 1835-03-06 | 1886-07-27 | [[Corcaigh]] |- | style='text-align:right'| 757 | | [[Aengus Mac Grianna]] | 1964-07-09 | | [[Ráth Eanaigh]] |- | style='text-align:right'| 758 | [[Íomhá:Caitriona Balfe at the 2024 Toronto International Film Festival (crop).jpg|center|128px]] | [[Caitriona Balfe]] | 1979-10-04 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 759 | | [[Cathal Goulding|Cathal Ó Goillín]] | 1922-01-02 | 1998-12-26 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 760 | | [[Criostóir Ó Rinn]] | 1920-10-12 | 1979-03-02 | [[Cluain, Contae Chorcaí|Cluain]] |- | style='text-align:right'| 761 | [[Íomhá:Ciara grant.jpg|center|128px]] | [[Ciara Grant]] | 1978-05-17 | | [[Port Láirge]] |- | style='text-align:right'| 762 | [[Íomhá:Clare Daly (48758765246) (cropped).jpg|center|128px]] | [[Clare Daly]] | 1968-04-11 | | [[Droichead Nua]] |- | style='text-align:right'| 763 | [[Íomhá:Colm Cooper from Sean Marty Lockhart & Colm Cooper - 2009.jpg|center|128px]] | [[Colm Cúipéir]] | 1983-06-03 | | [[Cill Airne]] |- | style='text-align:right'| 764 | [[Íomhá:Constance Smith in Man in the Attic.jpg|center|128px]] | [[Constance Smith]] | 1928-01-22 | 2003-06-30 | [[Luimneach]] |- | style='text-align:right'| 765 | [[Íomhá:Djcarey2012 cropped.jpg|center|128px]] | [[D. S. Ó Ciara]] | 1970-11-11 | | [[Gabhrán]] |- | style='text-align:right'| 766 | | [[Dónal Ó Seancháin]] | 1977-01-04 | | [[Lios Mór]] |- | style='text-align:right'| 767 | | [[Dónal Ó Caoimh]] | 1907-06-02 | 1967-06-02 | [[Mainistir Fhear Maí]] |- | style='text-align:right'| 768 | | [[Darragh Ó Sé]] | 1975-04-01 | | [[Ceann Trá]] |- | style='text-align:right'| 769 | [[Íomhá:Declan-Kidney-09-05-23.jpg|center|128px]] | [[Declan Kidney]] | 1959-10-20 | | [[Corcaigh]] |- | style='text-align:right'| 770 | [[Íomhá:Declan O'Sullivan.JPG|center|128px]] | [[Déaglán Ó Súilleabháin]] | 1983-12-18 | | [[Trá Lí]] |- | style='text-align:right'| 771 | [[Íomhá:NC Courage vs Gotham FC (Mar 2024) 141 (cropped).jpg|center|128px]] | [[Denise O'Sullivan]] | 1994-02-04 | | [[Corcaigh]] |- | style='text-align:right'| 772 | | [[Diarmaid mac Maoil na mBó|Diarmait mac Maíl na mBó]] | | 1072-02-07 | [[Fearna]] |- | style='text-align:right'| 773 | | [[Domnall Mór Ua Briain|Domhnall Mór Ó Briain]] | | 1194 | [[Éire (Poblacht na hÉireann)|Éire]] |- | style='text-align:right'| 774 | [[Íomhá:Stowe Missal cumdach (inverted).png|center|128px]] | [[Donnchadh mac Briain|Donnchad mac Briain]] | | 1064 | [[Éire (Poblacht na hÉireann)|Éire]] |- | style='text-align:right'| 775 | [[Íomhá:Talbot.jpg|center|128px]] | [[Matt Talbot]] | 1856-05-02 | 1925-06-07 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 776 | | [[Éadbhard Ó Cathaoir]] | 1941-10-14 | | [[Inis Tíog]] |- | style='text-align:right'| 777 | [[Íomhá:Major John MacBride.jpg|center|128px]] | [[John MacBride (réabhlóidí)|Seán Mac Giolla Bhríde]] | 1868-05-07 | 1916-05-05 | [[Cathair na Mart]] |- | style='text-align:right'| 778 | [[Íomhá:Image reproduced by permission of the National Folklore Collection, University Dublin.jpg|center|128px]] | [[Eibhlís Uí Chróinín (amhránaí ar an sean-nós)|Eibhlís Uí Chróinín]] | 1879-05-29 | 1956-06-02 | ''[[:d:Q65558645|An Ráth Thiar]]'' |- | style='text-align:right'| 779 | [[Íomhá:Sean-Heuston.jpg|center|128px]] | [[Seán Heuston]] | 1891-02-21 | 1916-05-08 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 780 | [[Íomhá:SeamusEnnis.jpg|center|128px]] | [[Séamus Ennis]] | 1919-05-05 | 1982-10-05 | [[Fionnghlas]] |- | style='text-align:right'| 781 | | [[Alec Reid]] | 1931-08-05 | 2013-11-22 | [[An tAonach]]<br/>[[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 782 | | [[Fiach mac Aodha Ó Broin]] | 1534 | 1597-05-08 | [[Síol Éalaigh]] |- | style='text-align:right'| 783 | [[Íomhá:Frances Black 2020.jpg|center|128px]] | [[Frances Black]] | 1960-06-25 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 784 | | [[Francis Browne]] | 1880-01-03 | 1960-07-07 | [[Corcaigh]] |- | style='text-align:right'| 785 | | [[Frank Kelly]] | 1938-12-28 | 2016-02-28 | [[An Charraig Dhubh]] |- | style='text-align:right'| 786 | [[Íomhá:George Gardner2.jpg|center|128px]] | [[George Gardner]] | 1877-03-17 | 1954-07-08 | [[Lios Dúin Bhearna]] |- | style='text-align:right'| 787 | [[Íomhá:Jimfitzpatricl.png|center|128px]] | [[Jim Fitzpatrick (ealaíontóir)|Jim Fitzpatrick]] | 1946 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 788 | | [[Gormflaith ingen Murchada]] | 960 | 1030 | [[An Nás]] |- | style='text-align:right'| 789 | [[Íomhá:Grace Gifford by William Orpen.jpg|center|128px]] | [[Grace Gifford]] | 1888-03-04 | 1955-12-13 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 790 | | [[Henry Bagenal]] | 1556 | 1598-08-14 | [[Contae Lú]] |- | style='text-align:right'| 791 | | [[James Nolan]] | 1977-01-27 | | [[Contae Uíbh Fhailí]] |- | style='text-align:right'| 792 | [[Íomhá:John Colgan.jpg|center|128px]] | [[Seán Mac Colgáin]] | 1592 | 1658-01-15 | [[Carn Domhnach]] |- | style='text-align:right'| 793 | | [[Seán Seosamh Ó Raghallaigh]] | 1919 | 1952 | [[Cill na Seanrátha]] |- | style='text-align:right'| 794 | [[Íomhá:John O Leary 1900 Hollyer.jpg|center|128px]] | [[Seán Ó Laoghaire (Fínín)|Seán Ó Laoghaire]] | 1830-07-23 | 1907-03-16 | [[Tiobraid Árann (baile)|Tiobraid Árann]] |- | style='text-align:right'| 795 | [[Íomhá:Johnoshanassy.jpg|center|128px]] | [[Seán Ó Seachnasaigh]] | 1818 | 1883-05-18<br/>1883-05-05 | [[Tiobraid Árann (baile)|Tiobraid Árann]] |- | style='text-align:right'| 796 | [[Íomhá:John Philpot Curran from NPG.jpg|center|128px]] | [[John Philpot Curran]] | 1750-07-24 | 1817-10-14 | [[Áth Trasna]] |- | style='text-align:right'| 797 | | [[Caoimhín Ó hIfearnáin]] | 1929-08-20 | 2013-01-25 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 798 | [[Íomhá:Lucinda Creighton (cropped).jpg|center|128px]] | [[Lucinda Creighton]] | 1980-01-20 | | [[Clár Chlainne Mhuiris]] |- | style='text-align:right'| 799 | | [[Marc Ó Sé]] | 1980-04-21 | | [[Trá Lí]] |- | style='text-align:right'| 800 | [[Íomhá:Williepearse.jpg|center|128px]] | [[Liam Mac Piarais]] | 1881-11-15 | 1916-05-04 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 801 | [[Íomhá:Mary Davis 1.jpg|center|128px]] | [[Mary Davis]] | 1954-08-06 | | [[Béal Átha na Muice]] |- | style='text-align:right'| 802 | | [[Michael Coleman]] | 1891-01-31 | 1945-01-04 | [[Baile an Mhóta (Sligeach)|Baile an Mhóta]] |- | style='text-align:right'| 803 | | [[Michael Herbert]] | 1925-05-17 | 2006-06-20 | [[Contae Luimnigh]] |- | style='text-align:right'| 804 | | [[Mícheál Ó Conaill]] | 1937-01-04 | | [[Oileán Dairbhre]] |- | style='text-align:right'| 805 | | [[Mícheál Mac Síthigh]] | 1954-07-28 | | [[Trá Lí]] |- | style='text-align:right'| 806 | [[Íomhá:Thomas MacDonagh.png|center|128px]] | [[Tomás Mac Donnchadha]] | 1878-02-01 | 1916-05-03 | [[Cloch Shiurdáin]] |- | style='text-align:right'| 807 | [[Íomhá:Seán Mac Diarmada.png|center|128px]] | [[Seán Mac Diarmada]] | 1883-02-28 | 1916-05-12 | [[Coillte Clochair]] |- | style='text-align:right'| 808 | [[Íomhá:Conn Colbert.JPG|center|128px]] | [[Conchur Ó Colbaird]] | 1888-10-19 | 1916-05-08 | [[Contae Luimnigh]] |- | style='text-align:right'| 809 | [[Íomhá:Michael O'Hanrahan.JPG|center|128px]] | [[Mícheál Ó hAnnracháin|Micheál Ó hAnnracháin]] | 1877-01-16 | 1916-05-04 | [[Ros Mhic Thriúin]] |- | style='text-align:right'| 810 | [[Íomhá:Michael Mallin - (Commandant Irish Republican Army) Executed May 8th, 1916. (36052732403).jpg|center|128px]] | [[Mícheál Ó Mulláin]] | 1874-12-01 | 1916-05-08 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 811 | [[Íomhá:Edwarddaly.jpg|center|128px]] | [[Éamonn Ó Dálaigh]] | 1891-02-25 | 1916-05-04 | [[Luimneach]] |- | style='text-align:right'| 812 | [[Íomhá:The O'Rahilly (28201706279) (2).jpg|center|128px]] | [[Mícheál Seosamh Ó Rathaille]] | 1875-04-22<br/>1875-04-21 | 1916-04-29<br/>1916-04-28 | [[Béal Átha Longfoirt]] |- | style='text-align:right'| 813 | | [[Máire Mhac an tSaoi]] | 1922-04-04 | 2021-10-16 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 814 | [[Íomhá:Seán Ó Ríordáin - Bust.jpg|center|128px]] | [[Seán Ó Ríordáin]] | 1916-12-03 | 1977-02-21 | [[Baile Bhuirne]] |- | style='text-align:right'| 815 | [[Íomhá:Peig Sayers c1945.png|center|128px]] | [[Peig Sayers]] | 1873 | 1958 | [[Dún Chaoin]] |- | style='text-align:right'| 816 | | [[Moss Keane]] | 1948-07-27 | 2010-10-05 | [[Corra]] |- | style='text-align:right'| 817 | | [[Eoghan Ó Tuairisc]] | 1919-04-03 | 1982-08-24 | [[Béal Átha na Sluaighe]] |- | style='text-align:right'| 818 | | [[Muiris Ó Súilleabháin]] | 1904-02-19 | 1950-06-25 | [[An Blascaod Mór]] |- | style='text-align:right'| 819 | | [[Seán Ó Tuama]] | 1926-01-28 | 2006-10-14 | [[Corcaigh]] |- | style='text-align:right'| 820 | | [[Murchadh mac Diarmada|Murchad mac Diarmata]] | | 1070 | [[Cúige Laighean]] |- | style='text-align:right'| 821 | [[Íomhá:Alan Titley.JPG|center|128px]] | [[Alan Titley]] | 1947-06-28 | | [[Corcaigh]] |- | style='text-align:right'| 822 | | [[Ulick O'Connor]] | 1928 | 2019-10-07 | [[Ráth Garbh]] |- | style='text-align:right'| 823 | | [[Vincent Morley]] | | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 824 | [[Íomhá:Peadar Ua Laoghaire.png|center|128px]] | [[Peadar Ua Laoghaire]] | 1839-04 | 1920-03-21 | [[Cluain Droichead]] |- | style='text-align:right'| 825 | | [[Seán Clárach Mac Domhnaill]] | 1691 | 1754-01-07 | ''[[:d:Q4518970|Baile an Teampaill]]'' |- | style='text-align:right'| 826 | [[Íomhá:Niamh Fahey 2014 (cropped).jpg|center|128px]] | [[Niamh Fahey]] | 1987-10-13 | | [[Gaillimh]] |- | style='text-align:right'| 827 | | [[Nioclás Tóibín (amhránaí)|Nioclás Tóibín]] | 1928-02-05 | 1994-09-19 | ''[[:d:Q65559250|Baile Uí Raghallaigh]]'' |- | style='text-align:right'| 828 | | [[Nollaig Ó Sceacháin]] | 1945-12-06 | | [[Droichead Binéid]] |- | style='text-align:right'| 829 | | [[Paddy Ambrose]] | 1928-10-17 | 2002-02-22 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 830 | | [[Paddy Coad]] | 1920-04-04 | 1992-08-03<br/>1992-03-08 | [[Port Láirge]] |- | style='text-align:right'| 831 | [[Íomhá:PatScullyManager.jpg|center|128px]] | [[Pat Scully]] | 1970-06-23 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 832 | [[Íomhá:Pink Spillane.jpg|center|128px]] | [[Pádraig Ó Spealáin]] | 1955-12-01 | | [[An Teampall Nua, Contae Chiarraí|An Teampall Nua]] |- | style='text-align:right'| 833 | [[Íomhá:P W Joyce.png|center|128px]] | [[Patrick Weston Joyce]] | 1827 | 1914-01-07 | [[Luimneach]]<br/>[[An Sliabh Riabhach]] |- | style='text-align:right'| 834 | | [[Paul Galvin]] | 1979-11-02 | | [[Leic Snámha]] |- | style='text-align:right'| 835 | | [[Séamus Ó Grianna]] | 1889-11-17 | 1969-11-27 | [[Rann na Feirste]] |- | style='text-align:right'| 836 | | [[Myles Dillon]] | 1900-04-11 | 1972-06-18 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 837 | [[Íomhá:Robert Dwyer Joyce.jpg|center|128px]] | [[Robert Dwyer Joyce]] | 1830 | 1883 | [[Luimneach]] |- | style='text-align:right'| 838 | [[Íomhá:Ruairí Ó Brádaigh 2004.jpg|center|128px]] | [[Ruairí Ó Brádaigh]] | 1932-10-02 | 2013-06-05 | [[An Longfort]] |- | style='text-align:right'| 839 | | [[Seán 'ac Dhonncha]] | 1919-10-02 | 1996-12-14 | [[An Aird Thiar]] |- | style='text-align:right'| 840 | | [[Seán Puircell]] | 1928-12-17 | 2005-08-27 | [[Tuaim]] |- | style='text-align:right'| 841 | | [[Seán Ó Conaill]] | 1853-01-21 | 1931-05-21 | ''[[:d:Q104310160|Cill Rialaigh]]'' |- | style='text-align:right'| 842 | | [[Dáibhí Ó Bruadair]] | 1625 | 1698-01 | [[Barraigh Mhóra]] |- | style='text-align:right'| 843 | [[Íomhá:John Dillon.jpg|center|128px]] | [[John Dillon|Seán Diolún]] | 1851-09-04 | 1927-08-04 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 844 | [[Íomhá:Bridie gallagher.jpg|center|128px]] | [[Bridie Gallagher]] | 1924-09-07 | 2012-01-09 | [[An Craoslach]] |- | style='text-align:right'| 845 | [[Íomhá:Thomas Antisell (1817-1893).jpg|center|128px]] | [[Thomas Antisell]] | 1817-01-16 | 1893-06-14 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 846 | [[Íomhá:Ed Joyce 2007 cropped.jpg|center|128px]] | [[Ed Joyce]] | 1978-09-22 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 847 | | [[Tom Munnelly]] | 1944-05-25 | 2007-08-30 | [[Ráth Maonais]] |- | style='text-align:right'| 848 | | [[Tommy Langan]] | 1921-09-23 | 1974-09-22 | [[Caisleán an Bharraigh]] |- | style='text-align:right'| 849 | | [[Tomás Ó Murchú]] | 1921 | 1985 | [[Contae Laoise]] |- | style='text-align:right'| 850 | | [[Tomás Breatnach]] | 1983-05-27<br/>1983 | | [[Tulach Ruáin]] |- | style='text-align:right'| 851 | [[Íomhá:Vincent Browne.jpg|center|128px]] | [[Vincent Browne]] | 1944-07-17 | | [[Béal an Átha, Contae Luimnigh|Béal an Átha]] |- | style='text-align:right'| 852 | [[Íomhá:David McWilliams.jpg|center|128px]] | [[David McWilliams]] | 1966 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 853 | | [[Peadar Ó Gealacáin]] | 1793 | 1860 | [[Maigh nEalta]] |- | style='text-align:right'| 854 | [[Íomhá:Willie Walsh (cropped).jpg|center|128px]] | [[Willie Walsh]] | 1961-10-25 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 855 | [[Íomhá:Aine O'Gorman Republic of Ireland mix zone 2020-03-05 (cropped).jpg|center|128px]] | [[Áine O'Gorman]] | 1989-05-13 | | [[Cill Mhantáin]] |- | style='text-align:right'| 856 | | [[Éamon de Buitléar]] | 1930-01-22 | 2013-01-27 | [[Bré]] |- | style='text-align:right'| 857 | | [[Aodh Mac Gabhráin]] | 1670 | 1738 | [[Gleann Ghaibhle]] |- | style='text-align:right'| 858 | | [[Brian Shelley]] | 1981-11-15 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 859 | | [[Brión mac Echach Muigmedóin]] | 5th century | 5th century | [[Éire (Poblacht na hÉireann)|Éire]] |- | style='text-align:right'| 860 | | [[Dave Mooney]] | 1984-10-30 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 861 | [[Íomhá:Donnchadh Mac Fhionnghaile.jpg|center|128px]] | [[Donnchadh Mac Fhionnlaoich]] | 1945-04-27 | | [[Gaoth Dobhair]] |- | style='text-align:right'| 862 | | [[Colm Ó Maonlaí]] | 1966-12-10 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 863 | | [[Páidí Ó Sé]] | 1955-05-16 | 2012-12-15 | [[Ceann Trá]] |- | style='text-align:right'| 864 | [[Íomhá:Micheál Ó Muircheartaigh in Villa Maria, Waterville. 2012.JPG|center|128px]] | [[Mícheál Ó Muircheartaigh]] | 1930-08-20 | 2024-06-25 | [[An Daingean|Daingean Uí Chúis]] |- | style='text-align:right'| 865 | [[Íomhá:Tom Barry IRA.jpg|center|128px]] | [[Tom Barry (Óglach na hÉireann)|Tomás de Barra]] | 1897-07-01 | 1980-07-02 | [[Cill Orglan]] |- | style='text-align:right'| 866 | [[Íomhá:James Stephens Fenian.jpg|center|128px]] | [[Séamas Mac Stiofáin]] | 1825-01-26 | 1901-04-28 | [[Cill Chainnigh]] |- | style='text-align:right'| 867 | [[Íomhá:Sean Keating self-portrait.jpg|center|128px]] | [[Seán Céitinn]] | 1889-09-28 | 1977-12-21 | [[Luimneach]] |- | style='text-align:right'| 868 | | [[Geraldine Kennedy]] | 1951-09-01 | | [[Trá Mhór]] |- | style='text-align:right'| 869 | [[Íomhá:TadhgMacD-0005.jpg|center|128px]] | [[Tadhg Mac Dhonnagáin]] | 1961 | | [[Achadh Mór, Contae Mhaigh Eo|Achadh Mór]] |- | style='text-align:right'| 870 | [[Íomhá:Peadar O'Donnell, 1930.jpg|center|128px]] | [[Peadar O'Donnell]] | 1893-02-22 | 1986-05-13 | [[An Clochán Liath]] |- | style='text-align:right'| 871 | [[Íomhá:Máiréad Ní Ghráda.jpg|center|128px]] | [[Máiréad Ní Ghráda]] | 1896-12-23 | 1971-06-13 | [[Cill Mháille]] |- | style='text-align:right'| 872 | [[Íomhá:Padraig Amond.jpg|center|128px]] | [[Pádraig Amond]] | 1988-04-15 | | [[Ceatharlach]] |- | style='text-align:right'| 873 | [[Íomhá:Kbrennan2.JPG|center|128px]] | [[Killian Brennan]] | 1984-01-31 | | [[Droichead Átha]] |- | style='text-align:right'| 874 | [[Íomhá:Farrenmark.JPG|center|128px]] | [[Mark Farren]] | 1982-05-01 | 2016-02-03 | [[Dún na nGall (baile)|Dún na nGall]] |- | style='text-align:right'| 875 | | [[Martin Coleman]] | 1983-02-15 | | [[Béal Átha an Cheasaigh]] |- | style='text-align:right'| 876 | [[Íomhá:Todd Carty.jpg|center|128px]] | [[Todd Carty]] | 1963-08-31 | | [[Luimneach]] |- | style='text-align:right'| 877 | | [[John Perry]] | 1956-08-15 | | [[Baile an Mhóta (Sligeach)|Baile an Mhóta]] |- | style='text-align:right'| 878 | [[Íomhá:Michael Moynihan 2024 (cropped).jpg|center|128px]] | [[Michael Moynihan (polaiteoir Corcaíoch)|Michael Moynihan]] | 1968-01-12 | | [[Mala]] |- | style='text-align:right'| 879 | [[Íomhá:Seán Fleming.jpg|center|128px]] | [[Seán Fleming]] | 1958-02-01 | | [[Contae Laoise]] |- | style='text-align:right'| 880 | [[Íomhá:Joe Costello 2013.jpg|center|128px]] | [[Joe Costello (polaiteoir Éireannach)|Seosamh Mac Coisdealbha]] | 1945-07-13 | | [[An Ghaobhach]] |- | style='text-align:right'| 881 | [[Íomhá:Thomas P. Broughan.jpg|center|128px]] | [[Tommy Broughan]] | 1947-08-01 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 882 | [[Íomhá:Kathleen Lynch 2013.jpg|center|128px]] | [[Kathleen Lynch]] | 1953-06-07 | | [[Contae Chorcaí]] |- | style='text-align:right'| 883 | [[Íomhá:Paul Kehoe TD.jpg|center|128px]] | [[Paul Kehoe]] | 1973-01-11 | | [[Brí]] |- | style='text-align:right'| 884 | [[Íomhá:Michael Ring 2012 cropped.jpg|center|128px]] | [[Michael Ring]] | 1953-12-24 | | [[Cathair na Mart]] |- | style='text-align:right'| 885 | [[Íomhá:Róisín Shortall 2020.jpg|center|128px]] | [[Róisín Shortall|Róisín Ní Shoirtéil]] | 1954-04-25 | | [[Droim Conrach]] |- | style='text-align:right'| 886 | [[Íomhá:Barry Andrews, July 2024 (cropped).jpg|center|128px]] | [[Barry Andrews]] | 1967-05-16 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 887 | | [[Billy Timmins]] | 1959-10-01 | | [[Bealach Conglais]] |- | style='text-align:right'| 888 | | [[Brian O'Shea]] | 1944-12-09 | | [[Port Láirge]] |- | style='text-align:right'| 889 | [[Íomhá:Emmet Stagg, circa 2002 02.jpg|center|128px]] | [[Emmet Stagg]] | 1944-10-01 | 2024-03-17 | [[Maolla]] |- | style='text-align:right'| 890 | [[Íomhá:Fergus O'Dowd 2013.jpg|center|128px]] | [[Fergus O'Dowd]] | 1948-09-01 | | [[Dúrlas Éile|Durlas]] |- | style='text-align:right'| 891 | [[Íomhá:Jack Wall, circa 2002 03.jpg|center|128px]] | [[Jack Wall]] | 1945-07-01 | | [[Díseart Diarmada]] |- | style='text-align:right'| 892 | [[Íomhá:John Deasy 2015.jpg|center|128px]] | [[John Deasy (Fine Gael)|John Deasy]] | 1967-10-08 | | [[Dún Garbhán]] |- | style='text-align:right'| 893 | | [[Ivor Mac Alaigh]] | 1958-05-06 | | [[Contae Bhaile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 894 | | [[Tom Hayes]] | 1952-02-16 | | [[An Gabhailín]] |- | style='text-align:right'| 895 | [[Íomhá:Olivia Mitchell.jpg|center|128px]] | [[Olivia Mitchell]] | 1947-07-31 | | [[Biorra]] |- | style='text-align:right'| 896 | [[Íomhá:David Stanton 2016.jpg|center|128px]] | [[David Stanton]] | 1957-02-15 | | [[Mainistir na Corann]] |- | style='text-align:right'| 897 | | [[Oilibhéar Breathnach]] | 1937-07-13 | 1996-03-09 | [[Baile Mhic Andáin]] |- | style='text-align:right'| 898 | | [[Tomás de Bhaldraithe]] | 1916-12-14 | 1996-04-24 | ''[[:d:Q65559040|Baile na Cora]]'' |- | style='text-align:right'| 899 | [[Íomhá:Damien English 2015.jpg|center|128px]] | [[Damien English]] | 1978-02-21 | | [[Droichead Átha]] |- | style='text-align:right'| 900 | | [[Brian O'Doherty]] | 1928-05-04 | 2022-11-07 | [[Bealach an Doirín]] |- | style='text-align:right'| 901 | | [[Eamonn Andrews]] | 1922-12-19 | 1987-11-05 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 902 | | [[Vivion de Valera]] | 1910-12-13 | 1982-02-16 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 903 | [[Íomhá:ColmÓCíosóig.png|center|128px]] | [[Colm Ó Cíosóig]] | 1964-10-31 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 904 | | [[Sinéad de Valera]] | 1878-06-03 | 1975-01-07 | [[Baile Brigín]] |- | style='text-align:right'| 905 | [[Íomhá:Dinneen by Yeats.jpg|center|128px]] | [[Pádraig Ua Duinnín]] | 1860-12-25 | 1934-09-29 | [[An Ráth Mhór]] |- | style='text-align:right'| 906 | [[Íomhá:Luke 'Ming' Flanagan Strokestown 2011.png|center|128px]] | [[Luke 'Ming' Flanagan]] | 1972-01-22 | | [[Ros Comáin]] |- | style='text-align:right'| 907 | | [[Seosamh Mac Grianna]] | 1901-01-15 | 1990-06-11 | [[Rann na Feirste]] |- | style='text-align:right'| 908 | [[Íomhá:Catilín Maude.jpg|center|128px]] | [[Caitlín Maude]] | 1941-06-22 | 1982-06-06 | [[Casla]] |- | style='text-align:right'| 909 | | [[Seán Sabhat]] | 1928 | 1957-01-01 | [[Luimneach]] |- | style='text-align:right'| 910 | | [[Tomás Mac Síomóin]] | 1938 | 2022-02-17 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 911 | | [[Máire Mullarney]] | 1921-09-01 | 2008-08-18 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 912 | [[Íomhá:Dónal Óg Cusack at Web Summit 2014 cropped.jpg|center|128px]] | [[Dónal Óg Ó Cíosóg]] | 1977-03-16 | | [[Cluain, Contae Chorcaí|Cluain]] |- | style='text-align:right'| 913 | [[Íomhá:Tim Pat and Martin McGuinness (cropped).jpg|center|128px]] | [[Tim Pat Coogan|Tadhg Pádraig Ó Cuagáin]] | 1935-04-22 | | [[Baile na Manach]] |- | style='text-align:right'| 914 | [[Íomhá:Daniel Breen police notice1.jpg|center|128px]] | [[Dónall Ó Braoin]] | 1894-08-11 | 1969-12-27 | [[Contae Thiobraid Árann]] |- | style='text-align:right'| 915 | [[Íomhá:Gay Byrne.JPG|center|128px]] | [[Gay Byrne]] | 1934-08-05 | 2019-11-04 | [[Rialto]] |- | style='text-align:right'| 916 | | [[Lesley Roy]] | 1986-09-17 | | [[Baile Brigín]] |- | style='text-align:right'| 917 | [[Íomhá:Isle of Iona, St. Oran's Chapel doorway - geograph.org.uk - 921177.jpg|center|128px]] | [[Naomh Odhrán]] | 5th century | 563 | [[Contae na Mí]] |- | style='text-align:right'| 918 | [[Íomhá:Timothy Daniel Sullivan00.jpg|center|128px]] | [[Timothy Daniel Sullivan]] | 1827-05-29 | 1914-03-31 | [[Beanntraí]] |- | style='text-align:right'| 919 | [[Íomhá:Bundesarchiv Bild 102-08594, Daniel A. Binchy.jpg|center|128px]] | [[D. A. Binchy]] | 1899-06-03 | 1989-05-04 | [[An Ráth, Contae Chorcaí|An Ráth]] |- | style='text-align:right'| 920 | [[Íomhá:MK17449 Aisling Bea.jpg|center|128px]] | [[Aisling Bea]] | 1984-03-16 | | [[Contae Chill Dara]] |- | style='text-align:right'| 921 | [[Íomhá:Simon Zebo 2017.jpg|center|128px]] | [[Simon Zebo]] | 1990-03-16 | | [[Corcaigh]] |- | style='text-align:right'| 922 | | [[Fearghas Ó Ceallaigh|Fergus Kelly]] | 1944-12-16 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 923 | [[Íomhá:Ardara Sculpture of John Doherty by Redmond Herrity 2014 09 05.jpg|center|128px]] | [[John Doherty]] | 1895<br/>1900 | 1980-01-26 | [[Ard an Rátha]] |- | style='text-align:right'| 924 | [[Íomhá:Sean Hales, circa 1910s.png|center|128px]] | [[Sean Hales]] | 1880-03-30 | 1922-12-07 | [[Baile na Daibhche]] |- | style='text-align:right'| 925 | [[Íomhá:Tom J. O'Connell, circa 1930s.jpg|center|128px]] | [[Thomas J. O'Connell]] | 1882-11-21 | 1969-06-22 | [[Cnoc Mhuire, Contae Mhaigh Eo|Cnoc Mhuire]] |- | style='text-align:right'| 926 | [[Íomhá:David O'Leary and Ronan Finn.jpg|center|128px]] | [[Ronan Finn]] | 1987-12-21 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 927 | | [[Óengus mac Óengobann]] | 8th century | 824 | [[Contae Laoise]] |- | style='text-align:right'| 928 | [[Íomhá:Ernie O'Malley Prison 2.jpg|center|128px]] | [[Earnán Ó Máille]] | 1897-05-26 | 1957-03-25 | [[Caisleán an Bharraigh]] |- | style='text-align:right'| 929 | | [[Aaron Mac Cuinneagáin]] | 1993-04-04 | | [[Sionainn (baile)|Sionainn]] |- | style='text-align:right'| 930 | [[Íomhá:Ada English.jpg|center|128px]] | [[Eithne Inglis]] | 1875-01-10 | 1944-01-27 | [[Cathair Saidhbhín]] |- | style='text-align:right'| 931 | [[Íomhá:Adam Fergus at DarkLight Con 4 by People Conventions.jpg|center|128px]] | [[Adam Fergus]] | | | [[Droichead Átha]] |- | style='text-align:right'| 932 | [[Íomhá:Adrian Hardiman - 20090224.jpg|center|128px]] | [[Adrian Hardiman]] | 1951-05-21 | 2016-03-07 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 933 | [[Íomhá:Aengus Ó Snodaigh (2024) (cropped).jpg|center|128px]] | [[Aengus Ó Snodaigh]] | 1964-07-31 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 934 | [[Íomhá:Agnes O'Farrelly, circa 1890.png|center|128px]] | [[Úna Ní Fhaircheallaigh]] | 1874-06-24 | 1951-11-05 | [[Achadh an Iúir]] |- | style='text-align:right'| 935 | | [[Aodhán Ó Fógartaigh]] | 1982-07-20 | | [[Áth na nUrlainn]] |- | style='text-align:right'| 936 | [[Íomhá:Aidan Harte (cropped).jpg|center|128px]] | [[Aodán Ó hAirt]] | 1988-08-17 | | [[Gaillimh]] |- | style='text-align:right'| 937 | [[Íomhá:Aidan O'Mahony & Eoin Bradley (cropped) - Aidan O'Mahony.jpg|center|128px]] | [[Aodhán Ó Mathúna]] | 1980-06-08 | | [[Trá Lí]] |- | style='text-align:right'| 938 | | [[Aodán Ó Sé]] | 1990-06-29 | | [[An Muileann gCearr]] |- | style='text-align:right'| 939 | [[Íomhá:Aidan Price.jpg|center|128px]] | [[Aidan Price]] | 1981-12-08 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 940 | [[Íomhá:Senator Aideen Hayden (cropped).jpg|center|128px]] | [[Aideen Hayden]] | 1959 | | [[Contae Cheatharlach]] |- | style='text-align:right'| 941 | | [[Ailbhe Ní Ghearbhuigh]] | 1984 | | [[Trá Lí]] |- | style='text-align:right'| 942 | [[Íomhá:Aine Lawlor.jpg|center|128px]] | [[Aine Lawlor]] | 1961 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 943 | | [[Eileen MacDonagh]] | 1956-07-20 | | [[An Ghaobhach]] |- | style='text-align:right'| 944 | | [[Alan Ó Brógáin]] | 1982-01-11 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 945 | [[Íomhá:Alan Dillon 2020.jpg|center|128px]] | [[Alan Dillon]] | 1984 | | [[Caisleán an Bharraigh]] |- | style='text-align:right'| 946 | [[Íomhá:Alan Farrell 2014.jpg|center|128px]] | [[Alan Farrell]] | 1977-12-29 | | [[Mullach Íde]] |- | style='text-align:right'| 947 | | [[Alan Mathews]] | 1965-06-27 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 948 | [[Íomhá:Alan Nolan cropped.jpg|center|128px]] | [[Alan Ó Nualláin]] | 1985-06-04 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 949 | | [[Alexander Haslett]] | 1883-09-02 | 1951-01-17 | [[Glasloch]] |- | style='text-align:right'| 950 | | [[Alfred O'Rahilly]] | 1884-10-01 | 1969-08-01 | [[Lios Tuathail]] |- | style='text-align:right'| 951 | | [[Alice Maher]] | 1956 | | ''[[:d:Q4220554|Cill Mhaoileachair]]'' |- | style='text-align:right'| 952 | [[Íomhá:Madame-Alicia-Adelaide-Needham.jpg|center|128px]] | [[Alicia Adélaide Needham]] | 1864-10-31 | 1945-12-24 | [[An Seanchaisleán]] |- | style='text-align:right'| 953 | [[Íomhá:AmandaByramJuly10.JPG|center|128px]] | [[Amanda Byram]] | 1973-06-16 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 954 | | [[Ambrós Ó Donnabháin]] | 1962-06-11 | | [[Gníomh go Leith]] |- | style='text-align:right'| 955 | | [[Amhlaoibh Ó Súilleabháin]] | 1780<br/>1783-05-01 | 1838-11-20 | [[Cill Airne]] |- | style='text-align:right'| 956 | [[Íomhá:Amy Huberman at Dublin Film Festival.jpg|center|128px]] | [[Amy Huberman]] | 1979-03-20 | | [[Cábán tSíle]] |- | style='text-align:right'| 957 | [[Íomhá:Louis Hersent-Crossing the bridge at Landshut.jpg|center|128px]] | [[Andrew O'Reilly von Ballinlough]] | 1742-08-03 | 1832-07-05<br/>1832-04-05 | [[Baile an Locha, Contae Ros Comáin|Baile an Locha]] |- | style='text-align:right'| 958 | [[Íomhá:Andrew Doyle, May 2015.jpg|center|128px]] | [[Andrew Doyle]] | 1960-07-02 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 959 | [[Íomhá:Andy Moran.jpg|center|128px]] | [[Aindriu Ó Morain]] | 1983-11-02 | | [[Caisleán an Bharraigh]] |- | style='text-align:right'| 960 | [[Íomhá:Ann Phelan 2013.jpg|center|128px]] | [[Ann Phelan]] | 1961-09-16 | | [[Gráig na Manach]] |- | style='text-align:right'| 961 | [[Íomhá:Anna Parnell c1878.jpg|center|128px]] | [[Anna Parnell|Anna Catherine Parnell]] | 1852-05-13 | 1911-09-20 | ''[[:d:Q2699632|Teach Avondale]]'' |- | style='text-align:right'| 962 | | [[Anna Geary]] | 1988-07-28 | | [[Corcaigh]] |- | style='text-align:right'| 963 | [[Íomhá:Annahaslam.jpg|center|128px]] | [[Anna Haslam]] | 1829-04-06 | 1922-11-28 | [[Eochaill]] |- | style='text-align:right'| 964 | | [[Annalise Murphy]] | 1990-02-01 | | [[Baile Átha Troim]] |- | style='text-align:right'| 965 | | [[Anne Colley]] | 1951-07 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 966 | [[Íomhá:Portrait-of-anne-devlin.jpg|center|128px]] | [[Anne Devlin]] | 1780 | 1851-09-01 | [[Contae Chill Mhantáin]] |- | style='text-align:right'| 967 | | [[Anne Doyle]] | 1952-01-30 | | [[Fearna]] |- | style='text-align:right'| 968 | | [[Anne Ferris]] | 1954-09-24 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 969 | | [[Ann Lovett]] | 1968-04-06 | 1984-01-31 | [[An Cóbh]] |- | style='text-align:right'| 970 | | [[Anne Butler Yeats|Anne Yeats]] | 1919-05-09 | 2001-07-04 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 971 | | [[Anthony Barry]] | 1901-06-07 | 1983-10-24 | [[Corcaigh]] |- | style='text-align:right'| 972 | | [[Antóin Ó Dálaigh]] | 1969-10-29 | | [[Droichead an Chláir]] |- | style='text-align:right'| 973 | [[Íomhá:Anthony Nash cropped.jpg|center|128px]] | [[Antóin de Nais]] | 1984-10-12 | | [[Ceann Toirc]] |- | style='text-align:right'| 974 | | [[Anthony Thompson]] | 1986-07-24 | | [[Contae Dhún na nGall]] |- | style='text-align:right'| 975 | | [[Aodán Mac Gearailt]] | 1978-10-29 | | [[Contae Chiarraí]] |- | style='text-align:right'| 976 | [[Íomhá:Aodhán Ó Ríordáin.jpg|center|128px]] | [[Aodhán Ó Ríordáin]] | 1976-07-22 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 977 | [[Íomhá:Aoibhinn Ni Shuilleabhain in Soroti.jpg|center|128px]] | [[Aoibhinn Ní Shúilleabháin]] | 1983 | | ''[[:d:Q5043765|Ceathrú na Con]]'' |- | style='text-align:right'| 978 | | [[Aoife Ní Thuairisg]] | | | [[Indreabhán]] |- | style='text-align:right'| 979 | | [[Art Ó Cléirigh]] | 1879-10-25 | 1932-11-23 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 980 | | [[Arthur Spring]] | 1976-07-05 | | [[Trá Lí]] |- | style='text-align:right'| 981 | | [[Daragh O'Malley]] | 1954-05-25 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 982 | [[Íomhá:Averil Power 2.jpg|center|128px]] | [[Averil Power]] | 1978-07-26 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 983 | | [[Bang Bang]] | 1906-04-19 | 1981-01-12 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 984 | | [[Barney Mellows]] | 1896-03-29 | 1942-02-25 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 985 | | [[Barry Cogan]] | 1936-09-27 | | [[Contae Chorcaí]] |- | style='text-align:right'| 986 | [[Íomhá:Barry Cowen.jpg|center|128px]] | [[Barry Cowen]] | 1967-08-28 | | [[Clóirtheach]] |- | style='text-align:right'| 987 | [[Íomhá:Basil McCrea Lisburn Office047.jpg|center|128px]] | [[Basil McCrea]] | 1959-11-13 | | [[Ráth Mealtain]] |- | style='text-align:right'| 988 | | [[Batt Donegan]] | 1910-12-21 | 1978-08-26 | [[Contae Chorcaí]] |- | style='text-align:right'| 989 | [[Íomhá:Batt O'Connor.jpg|center|128px]] | [[Batt O'Connor]] | 1870-07-04 | 1935-02-07 | [[Contae Chiarraí]] |- | style='text-align:right'| 990 | | [[Beatrice Gubbins]] | 1878-09-19 | 1944-08-12 | [[Contae Luimnigh]] |- | style='text-align:right'| 991 | | [[Ben Óg Dunne|Ben Dunne]] | 1949-03-11 | 2023-11-18 | [[Corcaigh]] |- | style='text-align:right'| 992 | | [[Beircheart Ó Conchúir]] | 1979-01-25 | | ''[[:d:Q7020800|Baile Nua Sheandroma]]'' |- | style='text-align:right'| 993 | [[Íomhá:Bernadette O'Farrell - Sponsor, July 25, 1959.jpg|center|128px]] | [[Bernadette O'Farrell]] | 1924-01-30 | 1999-09-26 | [[Biorra]] |- | style='text-align:right'| 994 | [[Íomhá:Bernard Brogan at Web Summit 2014b.jpg|center|128px]] | [[Bernard Brogan]] | 1984-04-03 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 995 | | [[Bernard Cowen]] | 1932-01-29 | 1984-01-24 | [[Clóirtheach]] |- | style='text-align:right'| 996 | [[Íomhá:Bernard dunne.jpg|center|128px]] | [[Bernard Dunne]] | 1980-02-06 | | [[Cluain Dolcáin]] |- | style='text-align:right'| 997 | | [[Bernard O'Shea]] | 1978 | | [[Darú, Contae Laoise|Darú]] |- | style='text-align:right'| 998 | | [[Bibi Baskin]] | 1952-05-19 | | [[Ard an Rátha]] |- | style='text-align:right'| 999 | | [[Liam Cúipéir]] | 1987-12-16 | | [[Eochaill]] |- | style='text-align:right'| 1000 | | [[Bill O'Herlihy]] | 1938-09-26 | 2015-05-25 | [[An Glaisín]] |- | style='text-align:right'| 1001 | | [[Billy Fox]] | 1939-01-03 | 1974-03-12 | [[Contae Mhuineacháin]] |- | style='text-align:right'| 1002 | | [[Billy Woods]] | 1973-10-24 | | [[Corcaigh]] |- | style='text-align:right'| 1003 | | [[Bob Doyle]] | 1916-02-12 | 2009-01-22 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1004 | | [[Bob Quinn]] | 1935<br/>1939 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1005 | [[Íomhá:Lady Mary Bailey.jpg|center|128px]] | [[Mary Bailey]] | 1890-12-01 | 1960-07-29 | ''[[:d:Q7369899|Caisleán an Rosa Mhóir]]'' |- | style='text-align:right'| 1006 | [[Íomhá:Margaret E. Cousins, 1932.png|center|128px]] | [[Margaret Cousins]] | 1878-11-07 | 1954-03-11 | ''[[:d:Q1124843|Mainistir na Búille]]'' |- | style='text-align:right'| 1007 | | [[Breandán Ó Buachalla]] | 1936-01-15 | 2010-05-20 | [[Corcaigh]] |- | style='text-align:right'| 1008 | | [[Brenda Power]] | | | [[Cill Chainnigh]] |- | style='text-align:right'| 1009 | | [[Breandán de Buigléir|Breandán Dé Buigléir]] | 1985-07-22 | | [[An Geata Bán]] |- | style='text-align:right'| 1010 | | [[Brendan Crinion]] | 1923-11-11 | 1989-07-02 | [[Contae Chill Dara]] |- | style='text-align:right'| 1011 | [[Íomhá:Brendan Grace.jpg|center|128px]] | [[Brendan Grace]] | 1951-04-01 | 2019-07-11 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1012 | | [[Brendan Halligan]] | 1936-07-05 | 2020-08-09 | [[Rialto]] |- | style='text-align:right'| 1013 | | [[Brendan Ingle]] | 1940-06-19 | 2018-05-25 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1014 | [[Íomhá:Brendan-Kehoe.jpg|center|128px]] | [[Brendan Kehoe]] | 1970-12-03 | 2011-07-19 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1015 | | [[Brendan Kennelly]] | 1936 | 2021-10-17 | [[Béal Átha Longfoirt]] |- | style='text-align:right'| 1016 | [[Íomhá:Brendan Maher (2014).jpg|center|128px]] | [[Brendan Maher]] | 1989-01-05 | | [[Buiríos Ó Luigheach]] |- | style='text-align:right'| 1017 | [[Íomhá:Brendan O’Carroll was the Grand Marshal At The St. Patrick's Day Parade In Dublin REF-102282 (16640203117) (cropped).jpg|center|128px]] | [[Brendan O'Carroll]] | 1955-09-15 | | [[Fionnghlas]] |- | style='text-align:right'| 1018 | [[Íomhá:Brendan Ryan 2013.png|center|128px]] | [[Brendan Ryan]] | 1953-02-05 | | [[Domhnach Bat]] |- | style='text-align:right'| 1019 | | [[Brendan Shine]] | 1947-06-02 | | [[Baile Átha Luain]] |- | style='text-align:right'| 1020 | | [[Brendan Toal]] | 1940-12-01 | | [[Contae Mhuineacháin]] |- | style='text-align:right'| 1021 | | [[Brian Brady]] | 1903-03-29 | 1949-09-10 | [[Na Cealla Beaga]] |- | style='text-align:right'| 1022 | [[Íomhá:Minister Brian Hayes at Sneem River.JPG|center|128px]] | [[Brian Hayes]] | 1969-08-23 | | [[Tamhlacht]] |- | style='text-align:right'| 1023 | | [[Brian Ó Murchú]] | 1982-09-16 | | ''[[:d:Q3930472|Ráth Chormaic]]'' |- | style='text-align:right'| 1024 | | [[Brian Ó hAlluráin]] | 1991-05-17 | | [[Port Láirge]] |- | style='text-align:right'| 1025 | [[Íomhá:Banba.jpg|center|128px]] | [[Brian Ó hUiginn]] | 1882-07-01 | 1963-03-03 | [[Cill Scíre]] |- | style='text-align:right'| 1026 | [[Íomhá:Brian Stanley 2013.jpg|center|128px]] | [[Brian Stanley]] | 1961-01-12 | | [[Buiríos Mór Osraí]] |- | style='text-align:right'| 1027 | | [[Brian Ó Faoileacháin]] | 1971-08 | | [[Beannchar, Contae Uíbh Fhailí|Beannchar]] |- | style='text-align:right'| 1028 | | [[Bridget Rice]] | 1885-05-07 | 1967-12-08 | [[Cluain Cearbán]] |- | style='text-align:right'| 1029 | | [[Briege Corkery]] | 1986-12-16 | | [[Corcaigh]] |- | style='text-align:right'| 1030 | | [[Eva Rothschild]] | 1972<br/>1971-02 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1031 | | [[Bryan Cullen]] | 1984-04-07 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1032 | | [[Bryan Cusack]] | 1882-08-02 | 1973-05-24 | [[Contae an Chabháin]] |- | style='text-align:right'| 1033 | | [[Bryan Sheehan]] | 1985-08-25 | | [[Trá Lí]] |- | style='text-align:right'| 1034 | | [[Bríd Ní Neachtain]] | 1959 | | [[Ros Muc]] |- | style='text-align:right'| 1035 | [[Íomhá:Rodgers33.jpg|center|128px]] | [[Bríd Rodgers]] | 1935-02-20 | | [[Gaoth Dobhair]] |- | style='text-align:right'| 1036 | | [[Mary Byrne]] | 1959-11-03 | | [[Baile Formaid]] |- | style='text-align:right'| 1037 | [[Íomhá:Caitlín Brugha.jpg|center|128px]] | [[Caitlín Brugha]] | 1879-12-11 | 1959-12-01 | [[Biorra]] |- | style='text-align:right'| 1038 | [[Íomhá:Caoimhghín Ó Caoláin speaking to press 2013 crop.jpg|center|128px]] | [[Caoimhghín Ó Caoláin]] | 1953-09-18 | | [[Muineachán]] |- | style='text-align:right'| 1039 | [[Íomhá:Carmel snow.jpg|center|128px]] | [[Carmel Snow]] | 1887-08-27 | 1961-05 | [[Deilginis]] |- | style='text-align:right'| 1040 | | [[Carrie Acheson]] | 1934-09-11 | 2023-01-16 | [[Contae Thiobraid Árann]] |- | style='text-align:right'| 1041 | | [[Cathal Coughlan]] | 1937-10-03 | 1986-06-21 | [[Contae Dhún na nGall]] |- | style='text-align:right'| 1042 | | [[Cathal Mac an Oirchinnigh]] | 1991 | | [[Inis (baile)|Inis]] |- | style='text-align:right'| 1043 | | [[Cathal Mac Coille]] | 1952 | | [[Cluain Dolcáin]] |- | style='text-align:right'| 1044 | | [[Cathal Ó Murchadha]] | 1880-02-16 | 1958-04-28 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1045 | [[Íomhá:Catherine Connolly.jpg|center|128px]] | [[Catherine Connolly]] | 1957-07-12 | | [[Gaillimh]] |- | style='text-align:right'| 1046 | [[Íomhá:Catherine Murphy politician frameless photo.jpg|center|128px]] | [[Catherine Murphy]] | 1953-09-01 | | [[Baile Phámar]] |- | style='text-align:right'| 1047 | [[Íomhá:Catherine Noone.jpg|center|128px]] | [[Catherine Noone]] | 1976-06-24 | | [[Clár Chlainne Mhuiris]] |- | style='text-align:right'| 1048 | | [[Cearbhall Óg Ó Dálaigh]] | | | ''[[:d:Q65559822|An Phailís]]'' |- | style='text-align:right'| 1049 | [[Íomhá:Charles J Kickham.JPG|center|128px]] | [[Charles J. Kickham]] | 1828-05-09 | 1882-08-22 | [[Muileann na hUamhan]] |- | style='text-align:right'| 1050 | [[Íomhá:Charles O'Conor of Belanagare.png|center|128px]] | [[Cathal Ó Conchubhair]] | 1710-01-01 | 1791-07-01 | [[Contae Shligigh]] |- | style='text-align:right'| 1051 | [[Íomhá:Charlie Bird crop.jpg|center|128px]] | [[Charlie Bird]] | 1949-09-09 | 2024-03-11 | [[Dumhach Thrá]] |- | style='text-align:right'| 1052 | [[Íomhá:Charlie McConalogue 2011.jpg|center|128px]] | [[Charlie McConalogue]] | 1977-10-04 | | [[Carn Domhnach]] |- | style='text-align:right'| 1053 | [[Íomhá:John Doyle by Henry Edward Doyle mw01929.jpg|center|128px]] | [[John Doyle]] | 1797 | 1868-01-02 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1054 | [[Íomhá:Chris Andrews 2018.jpg|center|128px]] | [[Chris Andrews (polaiteoir)|Chris Andrews]] | 1964-05-25 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1055 | [[Íomhá:Christie Hennessy.jpg|center|128px]] | [[Christie Hennessy]] | 1945-11-19 | 2007-12-11 | [[Trá Lí]] |- | style='text-align:right'| 1056 | | [[Christopher Byrne]] | 1886 | 1957-09-05 | [[An Charraig Dhubh]] |- | style='text-align:right'| 1057 | [[Íomhá:Christopher Joyce (hurler).jpg|center|128px]] | [[Criostóir Seoige]] | 1992-01-04 | | [[Corcaigh]] |- | style='text-align:right'| 1058 | [[Íomhá:Christydignam.jpg|center|128px]] | [[Christy Dignam]] | 1960-05-23 | 2023-06-13 | [[Fionnghlas]] |- | style='text-align:right'| 1059 | | [[Cian Ó Diolún]] | 1988-10-30 | | [[Inis (baile)|Inis]] |- | style='text-align:right'| 1060 | | [[Cian Ó Súilleabháin]] | 1988-03-27 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1061 | [[Íomhá:Ciara Conway 2014.jpg|center|128px]] | [[Ciara Conway]] | 1980-08-13 | | [[Port Láirge]] |- | style='text-align:right'| 1062 | | [[Ciarán Mac Giolla Chainnigh]] | 1993-07-06 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1063 | | [[Ciarán Mac Mathúna]] | 1925-11-26 | 2009-12-11 | [[Luimneach]] |- | style='text-align:right'| 1064 | [[Íomhá:Ciarán Lynch 2014.jpg|center|128px]] | [[Ciarán Lynch]] | 1964-06-13 | | [[Corcaigh]] |- | style='text-align:right'| 1065 | | [[Ciarán Murphy]] | 1940-05-30 | | [[Contae Chill Mhantáin]] |- | style='text-align:right'| 1066 | | [[Ciarán Ó Faoláin]] | 1976-02-28 | | [[Ráth Eanaigh]] |- | style='text-align:right'| 1067 | [[Íomhá:Cillian Buckley cropped.jpg|center|128px]] | [[Cillian Ó Buachalla]] | 1992-07-14 | | [[Cill Chainnigh]] |- | style='text-align:right'| 1068 | | [[Cillian O'Connor]] | 1992-05 | | [[Baile an Tobair, Contae Mhaigh Eo (Ceara)|Baile an Tobair]] |- | style='text-align:right'| 1069 | | [[Clement Coughlan]] | 1942-08-14 | 1983-02-01 | [[Contae Dhún na nGall]] |- | style='text-align:right'| 1070 | | [[Colette Nic Aodha]] | 1967 | | [[Sruthair]] |- | style='text-align:right'| 1071 | | [[Cóilín Ó Fionnalaigh]] | 1989-08-25 | | [[Baile Héil]] |- | style='text-align:right'| 1072 | | [[Colin Moran]] | 1980-06-06 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1073 | | [[Cóilín Ó Riain]] | 1988-09-02 | | [[Cora Chaitlín]] |- | style='text-align:right'| 1074 | [[Íomhá:Colm Callanan cropped.jpg|center|128px]] | [[Colm Ó Callanáin]] | 1982-07-18 | | [[Gaillimh]] |- | style='text-align:right'| 1075 | | [[Colm Ó Gealbháin]] | 1993-02-02 | | [[Cluain Lára]] |- | style='text-align:right'| 1076 | | [[Colm Keaveney]] | 1971-01-11 | | [[Contae na Gaillimhe]] |- | style='text-align:right'| 1077 | [[Íomhá:Colm de Bhailís.png|center|128px]] | [[Colm de Bhailís]] | 1796-05-02 | 1906-02-27 | [[Leitir Mealláin]] |- | style='text-align:right'| 1078 | [[Íomhá:Saint Colman MacDuagh window, Hugh Lane Gallery.jpg|center|128px]] | [[Colmán mac Duach]] | 550<br/>6th century | 632-10-29 | [[Corcaigh]] |- | style='text-align:right'| 1079 | [[Íomhá:Con Collins.jpg|center|128px]] | [[Conchubhar Ó Coileáin]] | 1881-11-13 | 1937-11-23 | ''[[:d:Q65559960|Aránach]]'' |- | style='text-align:right'| 1080 | | [[Con Meaney]] | 1890-12-08 | 1970-09-11 | [[Sráid an Mhuilinn]] |- | style='text-align:right'| 1081 | [[Íomhá:Conal Keaney (cropped).jpg|center|128px]] | [[Conal Keaney|Conal Ó Cianaigh]] | 1982-09-24 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1082 | | [[Conor Allis]] | 1990-03-08 | | [[Luimneach]] |- | style='text-align:right'| 1083 | [[Íomhá:Conor Cooney.jpg|center|128px]] | [[Conchúr Ó Cuana]] | 1992-10-22 | | [[Béal Átha na Sluaighe]] |- | style='text-align:right'| 1084 | | [[Conchúir Ó Fogartaigh]] | 1990-05-12 | | [[Caisleán an Chomair]] |- | style='text-align:right'| 1085 | | [[Conchur Ó Liatháin]] | 1992-07-30 | | [[Mainistir na Corann]] |- | style='text-align:right'| 1086 | | [[Conchúir Mac Craith]] | 1991-05-29 | | [[Inis (baile)|Inis]] |- | style='text-align:right'| 1087 | [[Íomhá:Conor McGregor, UFC 189 World Tour London (2).jpg|center|128px]] | [[Conor McGregor|Conchúr Antóin Mac Gréagóir]] | 1988-07-14 | | [[Cromghlinn, BÁC|Cromghlinn]] |- | style='text-align:right'| 1088 | | [[Conchur Ó Súilleabháin]] | 1989-03-08 | | [[Gleann Maghair]] |- | style='text-align:right'| 1089 | | [[Cornelius Connolly]] | | | [[Contae Chorcaí]] |- | style='text-align:right'| 1090 | | [[Cáit Keane]] | 1949-09-24 | | [[Gaillimh]] |- | style='text-align:right'| 1091 | [[Íomhá:David Patrick Moran.png|center|128px]] | [[D.P. Moran|David Patrick Moran]] | 1869-03-22 | 1936-01-31 | [[Port Láirge]] |- | style='text-align:right'| 1092 | [[Íomhá:Damien Dempsey.jpg|center|128px]] | [[Damien Dempsey]] | 1975 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1093 | [[Íomhá:Damien Hayes cropped.jpg|center|128px]] | [[Damien Hayes]] | 1982-02-18 | | [[Béal Átha na Sluaighe]] |- | style='text-align:right'| 1094 | | [[Dan Desmond]] | 1913-10-03 | 1964-12-09 | [[Bun an Tábhairne]] |- | style='text-align:right'| 1095 | [[Íomhá:Dankeating.jpg|center|128px]] | [[Dan Keating]] | 1902-01-02 | 2007-10-02 | [[Caisleán na Mainge]] |- | style='text-align:right'| 1096 | | [[Dan Spring]] | 1910-07-01 | 1998-01-01 | [[Trá Lí]] |- | style='text-align:right'| 1097 | | [[Daniel Bohane]] | 1983 | | [[Trá Lí]] |- | style='text-align:right'| 1098 | | [[Daniel Byrne]] | 1885-10-05 | 1952-06-09 | [[Contae Cheatharlach]] |- | style='text-align:right'| 1099 | | [[Daniel Corkery]] | 1883-09-20 | 1961-04-23 | [[Maigh Chromtha]] |- | style='text-align:right'| 1100 | | [[Daniel Corkery (údar)|Daniel Corkery]] | 1878-02-14 | 1964-12-31 | [[Corcaigh]] |- | style='text-align:right'| 1101 | | [[Dónall Ó Cearnaigh]] | 1989-12-19 | | [[Gleann Maghair]] |- | style='text-align:right'| 1102 | | [[Daniel McCarthy]] | 1883-01-22 | 1957-03-02 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1103 | | [[Daniel Moloney]] | 1909 | 1963-06-26 | [[Trá Lí]] |- | style='text-align:right'| 1104 | | [[Daniel O'Callaghan (Corcaigh)|Daniel O'Callaghan]] | | | [[Corcaigh]] |- | style='text-align:right'| 1105 | | [[Daniel O'Rourke]] | | 1968-08-04 | [[Contae Liatroma]] |- | style='text-align:right'| 1106 | | [[Daniel Vaughan]] | 1897-07-27 | 1975-09-23 | [[Contae Chorcaí]] |- | style='text-align:right'| 1107 | | [[Danny Sutcliffe]] | 1992-02-24 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1108 | [[Íomhá:Dara Murphy 2015.jpg|center|128px]] | [[Dara Murphy]] | 1969-12-02 | | [[Gleann Maghair]] |- | style='text-align:right'| 1109 | [[Íomhá:Ocinneide cropped.jpg|center|128px]] | [[Dara Ó Cinnéide]] | 1975-04-25 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1110 | | [[Dara Ó Conaola]] | 1945 | | [[Éire (Poblacht na hÉireann)|Éire]] |- | style='text-align:right'| 1111 | | [[Darach Ó hEoghanáin]] | 1990-03-21 | | [[Cluain Lára]] |- | style='text-align:right'| 1112 | | [[Darach Mac Con Iomaire]] | 1977 | | [[An Charraig Dhubh]] |- | style='text-align:right'| 1113 | | [[Darach Ó Catháin]] | 1922 | 1987 | ''[[:d:Q65955633|An Máimín]]'' |- | style='text-align:right'| 1114 | [[Íomhá:Darach Ó Scolaí.JPG|center|128px]] | [[Darach Ó Scolaí]] | 1963 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1115 | [[Íomhá:Darina Allen, Ballymaloe Cookery (42147510135) (cropped).jpg|center|128px]] | [[Darina Allen]] | 1948-06-13 | | [[An Chúlchoill]] |- | style='text-align:right'| 1116 | | [[Darragh Ó Cuaig|daragh fives]] | 1992-03-26 | | [[Port Láirge]] |- | style='text-align:right'| 1117 | [[Íomhá:Darrell Figgis, 1924.jpg|center|128px]] | [[Darrell Figgis]] | 1882-09-17 | 1925-10-27 | [[Ráth Maonais]] |- | style='text-align:right'| 1118 | | [[Darren Magee]] | | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1119 | [[Íomhá:Dave Fanning 2015 (cropped).jpg|center|128px]] | [[Dave Fanning]] | 1956-02-27 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1120 | [[Íomhá:David Burke (Hurler) cropped.jpg|center|128px]] | [[David Burke]] | 1990-01-07 | | [[Béal Átha na Sluaighe]] |- | style='text-align:right'| 1121 | [[Íomhá:David Cullinane TD (40211918003) (cropped).jpg|center|128px]] | [[David Cullinane]] | 1974-07-04 | | [[Port Láirge]] |- | style='text-align:right'| 1122 | | [[Daithí Mac Éinrí]] | | | [[Ráth Eanaigh]] |- | style='text-align:right'| 1123 | | [[David Moran]] | 1988-06-29 | | [[Trá Lí]] |- | style='text-align:right'| 1124 | | [[Daithí Ó Treasaigh]] | 1989-11-21 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1125 | | [[Declan Costello]] | 1926-08-01 | 2011-06-06 | [[Fionnradharc]] |- | style='text-align:right'| 1126 | | [[Declan O'Mahony]] | | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1127 | | [[Denis Allen]] | 1896-01-02 | 1961-03-29 | [[Contae Loch Garman]] |- | style='text-align:right'| 1128 | [[Íomhá:Denis Bastick during the 2013 NFL Final (cropped).jpg|center|128px]] | [[Donnacha Bastic]] | 1981-05-08 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1129 | [[Íomhá:Denis Behan Writing.jpg|center|128px]] | [[Denis Behan]] | 1984-01-02 | | [[Trá Lí]] |- | style='text-align:right'| 1130 | | [[Denis Bradley]] | | | [[Bun Cranncha]] |- | style='text-align:right'| 1131 | | [[Donncha Ó Cochláin]] | 1945-06-07 | | [[An Linn Dubh]] |- | style='text-align:right'| 1132 | | [[Denis Farrelly]] | 1912-09-18 | 1974-12-27 | [[Contae na Mí]] |- | style='text-align:right'| 1133 | [[Íomhá:Portrait of Denis Florence McCarthy P549.jpg|center|128px]] | [[Denis Florence MacCarthy]] | 1817-05-26 | 1882-04-07 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1134 | [[Íomhá:Denis Landy.jpg|center|128px]] | [[Denis Landy]] | 1962-02-28 | | [[Carraig na Siúire]] |- | style='text-align:right'| 1135 | [[Íomhá:Denis 'Ogie' Moran. Sea Lodge Hotel. Waterville.jpg|center|128px]] | [[Donncha Ó Moráin]] | 1956-01-16 | | [[Baile an Bhuinneánaigh]] |- | style='text-align:right'| 1136 | | [[Dearbhorghaill iníon Mhurchaidh Uí Mhaoil Sheachlainn|Derbforgaill]] | 1108 | 1193 | [[Contae na Mí]] |- | style='text-align:right'| 1137 | [[Íomhá:Derek Keating 2014 (cropped).jpg|center|128px]] | [[Derek Keating]] | 1955-05 | 2023-05-06 | [[Baile Formaid]] |- | style='text-align:right'| 1138 | | [[Derek Ó Loinn]] | 1978-07-04 | | [[Áth na nUrlainn]] |- | style='text-align:right'| 1139 | | [[Derek Mooney]] | 1967-03-04 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1140 | | [[Derek Murray]] | | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1141 | [[Íomhá:Derek Nolan Election Photo.jpg|center|128px]] | [[Derek Nolan]] | 1982 | | [[Gaillimh]] |- | style='text-align:right'| 1142 | | [[Dermot Somers]] | 1947 | | [[Contae Ros Comáin]] |- | style='text-align:right'| 1143 | [[Íomhá:Derry O`Sullivan poet 41x33cm 2002.jpg|center|128px]] | [[Derry O'Sullivan]] | 1944 | | [[Beanntraí]] |- | style='text-align:right'| 1144 | | [[Des Cahill]] | 1953-05-01 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1145 | | [[Desmond Governey]] | 1920-09-11 | 1984-12-29 | [[Port Láirge]] |- | style='text-align:right'| 1146 | | [[Dessie Farrell]] | | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1147 | [[Íomhá:Cllr Ellis Mansion House, Dublin.JPG|center|128px]] | [[Dessie Ellis]] | 1953-09-23 | | [[Baile Munna]] |- | style='text-align:right'| 1148 | | [[Seán Óg de Paor]] | 1970-12-24 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1149 | [[Íomhá:Diane Caldwell 20200223 (cropped).jpg|center|128px]] | [[Diane Caldwell]] | 1988-09-11 | | [[Baile Brigín]] |- | style='text-align:right'| 1150 | | [[Diarmuid Lynch]] | 1878-01-10 | 1950-11-09 | [[Trácht Fhionn]] |- | style='text-align:right'| 1151 | | [[Diarmuid O'Carroll]] | 1987-03-16 | | [[Cill Airne]] |- | style='text-align:right'| 1152 | [[Íomhá:Diarmuid O'Sullivan cropped.jpg|center|128px]] | [[Diarmuid Ó Súilleabháin (iománaí)|Diarmuid Ó Súilleabháin]] | 1978-07-27 | | [[Cluain, Contae Chorcaí|Cluain]] |- | style='text-align:right'| 1153 | | [[Dick Dowling]] | 1938-12-12 | 2024-03-30 | [[Cill Chainnigh]] |- | style='text-align:right'| 1154 | [[Íomhá:Willie Penrose 2005 cropped.jpg|center|128px]] | [[Willie Penrose|Liam Penrose]] | 1956-08-01 | | [[Baile na Carraige]] |- | style='text-align:right'| 1155 | | [[Don Davern]] | 1935-03-04 | 1968-11-02 | [[Caiseal (Tiobraid Árann)|Caiseal]] |- | style='text-align:right'| 1156 | | [[Donal Creed]] | 1924-09-07 | 2017-11-23 | [[Maigh Chromtha]] |- | style='text-align:right'| 1157 | | [[Donal O'Donoghue]] | 1894-06-05 | 1971-07-26 | [[Cill Airne]] |- | style='text-align:right'| 1158 | | [[Donal Ó Grádaigh]] | 1981-07 | | [[Luimneach]] |- | style='text-align:right'| 1159 | | [[Domhnall Ó Tuathaigh]] | 1989-09-20 | | [[Inis (baile)|Inis]] |- | style='text-align:right'| 1160 | [[Íomhá:Donnchadh-walsh.png|center|128px]] | [[Donnacha Walsh]] | 1984-07-03 | | [[Trá Lí]] |- | style='text-align:right'| 1161 | | [[Donncha Ó Dúlaing]] | 1933-03-15 | 2021-09-04 | [[Contae Chorcaí]] |- | style='text-align:right'| 1162 | | [[Donnchadh Ó Briain]] | 1897-11-17 | 1981-09-22 | [[Luimneach]] |- | style='text-align:right'| 1163 | | [[Donnchadh Ó Corráin]] | 1942-02-28 | 2017-10-25 | ''[[:d:Q104308060|Graighin]]'' |- | style='text-align:right'| 1164 | [[Íomhá:Dora Sigerson.jpg|center|128px]] | [[Dora Sigerson Shorter]] | 1866-08-16 | 1918-01-06 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1165 | | [[Dorothy Cross]] | 1956 | | [[Corcaigh]] |- | style='text-align:right'| 1166 | | [[Dorothy Stopford-Price]] | 1890-09-09 | 1954-01-30<br/>1954-01-28 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1167 | | [[Dáithí Ó Sé]] | 1976-06-02 | | [[An Daingean|Daingean Uí Chúis]] |- | style='text-align:right'| 1168 | | [[Dónall Mac Giolla Easpaig]] | 1948-04-23 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1169 | | [[Dónall Mac Amhlaigh]] | 1926 | 1989-01-27 | [[Gaillimh]] |- | style='text-align:right'| 1170 | | [[Edward Conway]] | 1894-07-03 | 1968-12-29 | [[An tAonach]] |- | style='text-align:right'| 1171 | | [[Eamon Rice]] | 1873-04-26 | 1937-11-07 | [[Contae Mhuineacháin]] |- | style='text-align:right'| 1172 | [[Íomhá:Eamon Scanlon (cropped).jpg|center|128px]] | [[Eamon Scanlon]] | 1954-09-20 | | [[Baile an Mhóta (Sligeach)|Baile an Mhóta]] |- | style='text-align:right'| 1173 | | [[Éamon Ó Ciosáin]] | 1899 | 1979-05-20 | [[Contae Chiarraí]] |- | style='text-align:right'| 1174 | | [[Eamonn Maloney]] | 1953 | | [[Contae Dhún na nGall]] |- | style='text-align:right'| 1175 | | [[Éamonn Ó Néill]] | 1882 | 1954-11-03 | [[Cionn tSáile]] |- | style='text-align:right'| 1176 | [[Íomhá:Eavan Boland in 1996.jpg|center|128px]] | [[Eavan Boland]] | 1944-09-24 | 2020-04-27 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1177 | | [[Eddie Filgate]] | 1915-09-16 | 2017-01-19 | [[Contae Lú]] |- | style='text-align:right'| 1178 | | [[Eddie Fullerton]] | 1935-02-09 | 1991-05-25 | [[Dún na nGall (baile)|Dún na nGall]] |- | style='text-align:right'| 1179 | | [[Edward Aylward]] | 1894 | 1976-02 | [[Contae Chill Chainnigh]] |- | style='text-align:right'| 1180 | [[Íomhá:Edward John Gwynn.jpg|center|128px]] | [[Edward Gwynn]] | 1868-04-01 | 1941-02-10 | [[Ráth Mealtain]] |- | style='text-align:right'| 1181 | | [[Edward Walsh]] | 1805 | 1850-08-06 | [[Corcaigh]] |- | style='text-align:right'| 1182 | | [[Eighneachán Ó hAnnluain]] | 1933 | 1994-12-14 | [[Muineachán]] |- | style='text-align:right'| 1183 | | [[Eimear Ní Chonaola]] | 1977 | | [[An Spidéal]] |- | style='text-align:right'| 1184 | [[Íomhá:Eithne Coyle circa 1910s.jpg|center|128px]] | [[Eithne Ní Cumhaill]] | 1897 | 1985 | [[An Fál Carrach]] |- | style='text-align:right'| 1185 | [[Íomhá:Professor Eleanor Maguire FMedSci FRS.jpg|center|128px]] | [[Eleanor Maguire]] | 1970-03-27 | 2025-01-04 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1186 | [[Íomhá:Elizabeth O'Farrell, circa 1910s.png|center|128px]] | [[Elizabeth O'Farrell]] | 1884-11-05 | 1957-06-25 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1187 | | [[Ellen Hutchins]] | 1785-03-17 | 1815-02-09 | [[Béal Átha Leice]] |- | style='text-align:right'| 1188 | | [[Eoghan Mac Diarmada]] | 1983-04-15 | | [[Luimneach]] |- | style='text-align:right'| 1189 | [[Íomhá:Eoghan Murphy 2014.png|center|128px]] | [[Eoghan Murphy]] | 1982-04-23 | | [[Dumhach Thrá]] |- | style='text-align:right'| 1190 | | [[Eoghan Ó Gadhra]] | 1985-09-24 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1191 | | [[Eoghan Rua Mac an Bhaird]] | 1570 | 1630 | ''[[:d:Q60554538|Cill Bharrainn]]'' |- | style='text-align:right'| 1192 | | [[Eoghan an Mhéirín Mac Cárthaigh|Eoghan Mac Cárthaigh]] | 1691 | 1756 | [[An Eatharla]] |- | style='text-align:right'| 1193 | [[Íomhá:Eoin Brosnan. Kerry Footballer and Solicitor..JPG|center|128px]] | [[Eoin Brosnan]] | | | [[Cill Airne]] |- | style='text-align:right'| 1194 | | [[Eoin Ó Ceadagáin]] | 1986-09-01 | | [[Corcaigh]] |- | style='text-align:right'| 1195 | [[Íomhá:Pte Eoin Larkin Kilkenny Hurler (4951370639).jpg|center|128px]] | [[Eoin Ó Lorcáin]] | 1984-07-17 | | [[Cill Chainnigh]] |- | style='text-align:right'| 1196 | [[Íomhá:Eoin Liston. Sea Lodge Hotel. Waterville.JPG|center|128px]] | [[Eoin Liostún]] | 1957-10-16 | | [[Baile an Bhuinneánaigh]] |- | style='text-align:right'| 1197 | [[Íomhá:Eoin Ó Broin 2016 (cropped).jpg|center|128px]] | [[Eoin Ó Broin]] | 1972-09-11 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1198 | [[Íomhá:Eric Byrne 2010 (cropped).jpg|center|128px]] | [[Eric Byrne]] | 1947-04-21 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1199 | | [[Patrick Power (Staraí Éireannach)|Patrick Power]] | 1862-03-08 | 1951 | [[Port Láirge]] |- | style='text-align:right'| 1200 | | [[Ernest Alton]] | 1873 | 1952-02-18 | [[An Muileann gCearr]] |- | style='text-align:right'| 1201 | [[Íomhá:JJ Walsh Mugshots.jpg|center|128px]] | [[James Walsh]] | 1880-02-20 | 1948-11-30 | [[Droichead na Bandan]] |- | style='text-align:right'| 1202 | | [[Eugene Doherty]] | 1862-01-22 | 1937-05-01 | [[Contae Dhún na nGall]] |- | style='text-align:right'| 1203 | [[Íomhá:Pixie McKenna at the BAFTA's (cropped).jpg|center|128px]] | [[Pixie McKenna]] | 1971-01-20 | | [[Corcaigh]] |- | style='text-align:right'| 1204 | [[Íomhá:Eva Selina Laura Gore-Booth (c. late1880s).jpg|center|128px]] | [[Eva Gore-Booth]] | 1870-05-22 | 1926-06-30 | [[Contae Shligigh]] |- | style='text-align:right'| 1205 | | [[Eva Philbin]] | 1914-01-04 | 2005-06-24 | [[Béal an Átha]] |- | style='text-align:right'| 1206 | | [[Evelyn O'Rourke]] | | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1207 | | [[Evie Hone]] | 1894-04-22 | 1955-03-13 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1208 | | [[Feargal Quinn]] | 1936-11-27 | 2019-04-25 | [[Contae Bhaile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1209 | [[Íomhá:Roscommon St. Mary's Priory Choir Tomb Effigy 2014 08 28.jpg|center|128px]] | [[Felim mac Cathail Crobdeirg Ua Conchobair]] | | 1265 | [[Cúige Chonnacht]] |- | style='text-align:right'| 1210 | | [[Fiach Mac Conghail]] | 1964-08-04 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1211 | | [[Fiachra Breathnach]] | 1986-11-21 | | [[Gaillimh]] |- | style='text-align:right'| 1212 | | [[Finbarr Dwyer]] | 1946-09-20 | 2014-02-08 | [[Baile Chaisleáin Bhéarra]] |- | style='text-align:right'| 1213 | [[Íomhá:Finian Hanley cropped.jpg|center|128px]] | [[Finian Hanley]] | 1985-01-04 | | [[Gaillimh]] |- | style='text-align:right'| 1214 | [[Íomhá:Finian McGrath politician.jpg|center|128px]] | [[Finian McGrath]] | 1953-04-09 | | [[Tuaim]] |- | style='text-align:right'| 1215 | | [[Fintan Coogan, Mór]] | 1910-04-13 | 1984-11-04 | [[Contae na Gaillimhe]] |- | style='text-align:right'| 1216 | | [[Fintan O'Toole]] | 1958-02-18 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1217 | | [[Fiona Glascott]] | 1982-11-22 | | [[Port Láirge]] |- | style='text-align:right'| 1218 | | [[Flor Crowley]] | 1934-12-27 | 1997-05-16 | [[Droichead na Bandan]] |- | style='text-align:right'| 1219 | [[Íomhá:Frances Browne 7.jpg|center|128px]] | [[Frances Browne]] | 1816-01-16 | 1879-08-21 | [[Srath an Urláir]] |- | style='text-align:right'| 1220 | | [[Francis Brennan]] | 1953-09-24 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1221 | [[Íomhá:Frank Cahill.jpg|center|128px]] | [[Francis Cahill]] | 1882 | 1957-10 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1222 | | [[Francis Humphreys]] | 1891 | 1961-04-19 | [[Corcaigh]] |- | style='text-align:right'| 1223 | | [[Francis McGuinness]] | 1868 | 1934-11-30 | [[Tearmann Bearaigh]] |- | style='text-align:right'| 1224 | [[Íomhá:FrancisSheehy-Skeffington.gif|center|128px]] | [[Francis Sheehy-Skeffington|Proinsias Mac Síthigh-Sceimhealtún]] | 1878-12-23 | 1916-04-26 | [[Coill an Chollaigh]] |- | style='text-align:right'| 1225 | | [[Frank Clarke (breitheamh)|Frank Clarke]] | 1951-10-10 | | [[Baile Bhailcín]] |- | style='text-align:right'| 1226 | | [[Frank Drohan]] | 1879-08-13 | 1953-03-05 | [[Contae Thiobraid Árann]] |- | style='text-align:right'| 1227 | [[Íomhá:Frank MacDermot, 1933.jpg|center|128px]] | [[Frank MacDermot]] | 1886-11-25 | 1975-06-24 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1228 | | [[Proinnsias de Priondargást]] | 1933-07-13 | 2015-02-20 | [[Luimneach]] |- | style='text-align:right'| 1229 | | [[Frank Sherwin]] | 1905 | 1981 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1230 | | [[Frank Stockwell]] | 1928-12-07 | 2009-03-09 | [[Tuaim]] |- | style='text-align:right'| 1231 | | [[Frank Taylor]] | 1914-05-30 | 1998-04-15 | [[Contae an Chláir]] |- | style='text-align:right'| 1232 | | [[Frederick Crowley]] | 1880 | 1945-05-05 | [[Cill Airne]] |- | style='text-align:right'| 1233 | | [[Garraí Mag Uidhir]] | 1983-06-26 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1234 | | [[Gabhán Ó Mathúna]] | 1987-06-11 | | [[Luimneach]] |- | style='text-align:right'| 1235 | [[Íomhá:Gearóidín Bhreathnach.jpg|center|128px]] | [[Gearóidín Bhreathnach]] | | | [[Gaoth Dobhair]] |- | style='text-align:right'| 1236 | | [[George C. Bennett]] | 1877 | 1963-06-20 | [[Luimneach]] |- | style='text-align:right'| 1237 | [[Íomhá:Self-portrait of George Francis Mulvany, first Director of the National Gallery of Ireland.jpg|center|128px]] | [[George Francis Mulvany]] | 1809 | 1869 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1238 | [[Íomhá:George Lee at count.jpg|center|128px]] | [[George Lee (iriseoir)|George Lee]] | 1962-09-27 | | [[Teach Mealóg]] |- | style='text-align:right'| 1239 | | [[George Morrison]] | 1922-11-03 | | [[Trá Mhór]] |- | style='text-align:right'| 1240 | | [[George Nicolls]] | 1886-04-29 | 1942-05-11 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1241 | | [[George Wolfe]] | 1860 | 1941-12-01 | [[An Baile Mór, Contae Chill Dara|An Baile Mór]] |- | style='text-align:right'| 1242 | | [[Gerard Brennan]] | | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1243 | | [[Gearóid de Paor]] | 1952-06-27 | | [[Áth an Choite]] |- | style='text-align:right'| 1244 | | [[Gerald Fitzgibbon]] | 1866-10-08 | 1942-12-06 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1245 | [[Íomhá:Ged Nash.jpg|center|128px]] | [[Gerald Nash]] | 1975-12-07 | | [[Droichead Átha]] |- | style='text-align:right'| 1246 | | [[Gerard Lynch]] | 1931-06-15 | | [[Contae Chiarraí]] |- | style='text-align:right'| 1247 | | [[Gerry Brady]] | 1948 | | [[Contae Chill Dara]] |- | style='text-align:right'| 1248 | | [[Gerry Hutch]] | 1963 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1249 | | [[Gerry L'Estrange]] | 1917-11-07 | 1996-04-05 | [[An tSráid, Contae na hIarmhí|An tSráid]] |- | style='text-align:right'| 1250 | [[Íomhá:Glenda Gilson at adiff 2016.jpg|center|128px]] | [[Glenda Gilson]] | 1981-03-03 | | [[Caisleán Cnucha]] |- | style='text-align:right'| 1251 | | [[Gerard McDonnell]] | 1971-01-20 | 2008-08-02 | ''[[:d:Q4220515|Cill Churnáin]]'' |- | style='text-align:right'| 1252 | [[Íomhá:Saint Gobnait.jpg|center|128px]] | [[Gobnait]] | | 6th century | [[Contae an Chláir]] |- | style='text-align:right'| 1253 | | [[Godfrey Timmins]] | 1927-09-06 | 2001-04-11 | [[Bealach Conglais]] |- | style='text-align:right'| 1254 | [[Íomhá:Graham Canty.jpg|center|128px]] | [[Graham Ó Cáinte]] | 1980-07-23 | | [[Beanntraí]] |- | style='text-align:right'| 1255 | | [[Graham Mag Oireachtaigh]] | 1973-05-17 | | [[Droichead Átha]] |- | style='text-align:right'| 1256 | [[Íomhá:Pictiúr fíorach.jpg|center|128px]] | [[Graham Knuttel]] | 1954 | 2023 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1257 | | [[Margaretta Bowen]] | 1880-01-01 | 1981-04-08 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1258 | | [[Roddy Connolly]] | 1901-02-11 | 1980-12-16 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1259 | [[Íomhá:William Dargan - Project Gutenberg eText 17293.jpg|center|128px]] | [[William Dargan]] | 1799-02-28 | 1867-02-07 | [[Contae Cheatharlach]] |- | style='text-align:right'| 1260 | | [[Gus Healy]] | 1904-05-20 | 1987-07-10 | [[Corcaigh]] |- | style='text-align:right'| 1261 | [[Íomhá:Hanna Sheehy-Skeffington in 1916.png|center|128px]] | [[Hanna Sheehy-Skeffington]] | 1877-05-24 | 1946-04-20 | [[Ceann Toirc]] |- | style='text-align:right'| 1262 | [[Íomhá:Heather Humphreys 2016.jpg|center|128px]] | [[Heather Humphreys]] | 1963-05-14 | | ''[[:d:Q31173147|An Droim]]'' |- | style='text-align:right'| 1263 | | [[Helena Molony]] | 1883-01-15 | 1967-01-28<br/>1967-01-29 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1264 | [[Íomhá:ThomasAddisEmmet.jpg|center|128px]] | [[Thomas Addis Emmet]] | 1764-04-24 | 1827-11-14 | [[Corcaigh]] |- | style='text-align:right'| 1265 | | [[Henry Barron (breitheamh)|Henry Barron]] | 1928-05-25 | 2010-02-25 | [[Deilginis]] |- | style='text-align:right'| 1266 | [[Íomhá:Dublin Old Library Trinity College 05.jpg|center|128px]] | [[Henry Joseph Monck Mason]] | 1778-07-15 | 1858-04-14 | [[Contae Chill Mhantáin]] |- | style='text-align:right'| 1267 | [[Íomhá:Henry Kelly hosting 'After Dark' (cropped).jpg|center|128px]] | [[Henry Kelly]] | 1946-04-17 | 2025-02-25 | [[Baile Átha Luain]]<br/>[[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1268 | [[Íomhá:Hildegarde Naughton.jpg|center|128px]] | [[Hildegarde Naughton]] | 1977-05-01 | | [[Órán Mór]] |- | style='text-align:right'| 1269 | [[Íomhá:Tom Hales, circa 1920s.jpg|center|128px]] | [[Tom Hales]] | 1892-03-05 | 1966-04-29 | [[Baile na Daibhche]] |- | style='text-align:right'| 1270 | | [[Honor Crowley]] | 1903-10-19 | 1966-10-18 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1271 | | [[Hugh Byrne (Fine Gael)|Hugh Byrne]] | 1939-07-05 | 2023-04-22 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1272 | | [[Hugh Colohan]] | 1894-09-30 | 1931-04-15 | [[Contae Chill Dara]] |- | style='text-align:right'| 1273 | | [[Hugh Geoghegan]] | 1938-05-16 | 2024-07-07 | [[Baile Átha Luain]] |- | style='text-align:right'| 1274 | [[Íomhá:Dr Hugh Gibbons.jpg|center|128px]] | [[Hugh Gibbons]] | 1916-07-06 | 2007-11-13 | [[Béal na mBuillí]] |- | style='text-align:right'| 1275 | [[Íomhá:John T O'Brien.jpg|center|128px]] | [[Seán Tuathmhumhain Ó Briain]] | 1786-06-24 | 1861-06-01 | [[Bealach Conglais]] |- | style='text-align:right'| 1276 | | [[Ian Dempsey]] | 1961-01-16 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1277 | [[Íomhá:Frank Ryan and John Robinson, circa 1936.jpg|center|128px]] | [[Proinsias Ó Riain]] | 1902-09-11 | 1944-06-10 | [[Contae Luimnigh]] |- | style='text-align:right'| 1278 | [[Íomhá:Ivana Bacik 2024 (cropped).jpg|center|128px]] | [[Ivana Bacik]] | 1968-05-25 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1279 | | [[J. J. Clancy]] | 1847 | 1932-05-01 | [[Cúil Mhuine]] |- | style='text-align:right'| 1280 | | [[J. J. Ó Dúláinne]] | 1982-03-06 | | [[Baile Sheáin, Contae Chill Chainnigh|Baile Sheáin]] |- | style='text-align:right'| 1281 | | [[Jack Doyle]] | 1913-08-31 | 1978-12-13 | [[An Cóbh]] |- | style='text-align:right'| 1282 | | [[Jack Finlay]] | 1890 | 1942-09-30 | [[Contae Laoise]] |- | style='text-align:right'| 1283 | | [[Seán Ó Sé]] | 1957-11-19 | | [[Cathair Saidhbhín]] |- | style='text-align:right'| 1284 | | [[Jackie Fahey]] | 1928-01-23 | 2019-03-18 | [[Cluain Meala]] |- | style='text-align:right'| 1285 | | [[Jackie Healy-Rae]] | 1931-03-09 | 2014-12-05 | [[Cill Gharbháin, Contae Chiarraí|Cill Gharbháin]] |- | style='text-align:right'| 1286 | | [[Seán de Paor]] | 1916-05-30 | 1994-02-23 | [[Áth an Choite]] |- | style='text-align:right'| 1287 | [[Íomhá:Jackie Tyrrell (cropped).jpg|center|128px]] | [[Seán Tirial]] | 1982-06-19 | | [[Cill Chainnigh]] |- | style='text-align:right'| 1288 | [[Íomhá:Jacqui Hurley.png|center|128px]] | [[Jacqui Hurley]] | 1984-01-15 | | [[Contae Chorcaí]] |- | style='text-align:right'| 1289 | | [[James B. Lynch]] | | 1954-03-12 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1290 | | [[James Bannon]] | 1958-03-06 | | [[Contae an Longfoirt]] |- | style='text-align:right'| 1291 | | [[James Berry]] | 1842 | 1914-06-04 | [[Bun Abhann, Contae Mhaigh Eo|Bun Abhann]] |- | style='text-align:right'| 1292 | | [[James Burke (Ros Comáin)|James Burke]] | No/unknown value | 1964-05-12<br/>1964-10-02 | [[Contae Ros Comáin]] |- | style='text-align:right'| 1293 | | [[James Colbert]] | 1890-01-03 | 1970-01-28 | [[Caisleán Maí Tamhnach]] |- | style='text-align:right'| 1294 | | [[James Collins]] | 1900-10-30 | 1967-09-01 | [[Luimneach]] |- | style='text-align:right'| 1295 | | [[James Cosgrave]] | 1865-09-12 | 1936-04-18 | [[Dún an Uchta]] |- | style='text-align:right'| 1296 | | [[James Daly]] | 1899 | 1920-11-02 | [[Béal Átha Mó]] |- | style='text-align:right'| 1297 | | [[James Devins]] | 1873 | 1922-09-20 | [[Contae Shligigh]] |- | style='text-align:right'| 1298 | | [[James Dolan]] | 1882-03-29 | 1955-07-14 | [[Cluainín]] |- | style='text-align:right'| 1299 | [[Íomhá:James heffernan.png|center|128px]] | [[James Heffernan]] | 1979-10-03 | | [[Luimneach]] |- | style='text-align:right'| 1300 | [[Íomhá:James Hickey, 1937.jpg|center|128px]] | [[James Hickey]] | 1886 | 1966-06-07 | [[Mala]] |- | style='text-align:right'| 1301 | | [[James Kelly (Fianna Fáil)|James Kelly]] | No/unknown value | No/unknown value | [[Contae na Mí]] |- | style='text-align:right'| 1302 | [[Íomhá:James (Seamus) Lennon, circa 1920s.png|center|128px]] | [[James Lennon]] | 1881 | 1958-08-13 | [[An Bhuiríos, Contae Cheatharlach|An Bhuiríos]] |- | style='text-align:right'| 1303 | [[Íomhá:James McCarthy during the 2013 NFL Final.jpg|center|128px]] | [[Séamus Mac Cártaigh]] | 1990-03-01 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1304 | | [[Séamas Mac Fhearaigh]] | 1971-11-26 | | [[Droichead Binéid]] |- | style='text-align:right'| 1305 | [[Íomhá:McGee WMQ14 (6) (14583901776).jpg|center|128px]] | [[James McGee]] | 1987-06-10 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1306 | | [[James Morrisroe]] | 1875-04-05 | 1937-12-31 | [[Contae Mhaigh Eo]] |- | style='text-align:right'| 1307 | | [[James Murphy]] | 1887-12-28 | 1961-10-07 | [[Contae Lú]] |- | style='text-align:right'| 1308 | | [[James Myles]] | 1877 | 1956-02-13 | [[Contae Dhún na nGall]] |- | style='text-align:right'| 1309 | [[Íomhá:James O'Mara.jpg|center|128px]] | [[James O'Mara]] | 1873-08-06 | 1948-11-21 | [[Luimneach]] |- | style='text-align:right'| 1310 | | [[James Pattison]] | 1886-06-28 | 1963-12-31 | [[Corcaigh]] |- | style='text-align:right'| 1311 | [[Íomhá:James Skehill (2013).jpg|center|128px]] | [[Séamus Ó Sceacháil]] | 1988-02-22 | | [[Béal Átha na Sluaighe]] |- | style='text-align:right'| 1312 | | [[James Tunney]] | 1892 | 1964-05-11 | [[Contae Mhaigh Eo]] |- | style='text-align:right'| 1313 | [[Íomhá:Jason Byrne - SYTYF.JPG|center|128px]] | [[Jason Byrne (fear grinn)|Jason Byrne]] | 1972-02-27 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1314 | | [[Iasan Scorlóg]] | 1976-01-10 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1315 | | [[Jasper Wolfe]] | 1872-08-03 | 1952-08-27 | [[An Sciobairín]] |- | style='text-align:right'| 1316 | | [[Jennifer Zamparelli|Jennifer Maguire]] | 1980-04-09 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1317 | [[Íomhá:Jerry Buttimer 2014.jpg|center|128px]] | [[Jerry Buttimer]] | 1967-03-18 | | [[Baile an Easpaig]] |- | style='text-align:right'| 1318 | [[Íomhá:Jessie Buckley 2019.jpg|center|128px]] | [[Jessie Buckley]] | 1989-12-28 | | [[Cill Airne]] |- | style='text-align:right'| 1319 | [[Íomhá:Jillian van Turnhout.jpg|center|128px]] | [[Jillian van Turnhout]] | 1968-03-29 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1320 | | [[Jim D'Arcy]] | 1954-07-20 | | [[Droichead Átha]] |- | style='text-align:right'| 1321 | [[Íomhá:Jim Daly politician.jpg|center|128px]] | [[Jim Daly]] | 1972-12-20 | | [[Draighneach]] |- | style='text-align:right'| 1322 | | [[Séamas Langtún]] | 1918-01-18 | 1987-04-18 | [[Gabhrán]] |- | style='text-align:right'| 1323 | | [[Séamus de Barra-Ó Murchú]] | 1954-08-22 | | [[Corcaigh]] |- | style='text-align:right'| 1324 | | [[Jimmy Harte]] | 1958-02-27 | | [[Leifear]] |- | style='text-align:right'| 1325 | | [[Séamus Ó Géibheannaigh|Jimmy Keaveney]] | 1945-02-12 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1326 | | [[Joan Burke]] | 1928-02-08 | 2016-11-27 | [[Droichead na Bandan]] |- | style='text-align:right'| 1327 | [[Íomhá:Joan Collins TD 2011.jpg|center|128px]] | [[Joan Collins (polaiteoir)|Joan Collins]] | 1961-06-04 | | [[Droimeanach]] |- | style='text-align:right'| 1328 | | [[Joe Behan]] | 1959-07-30 | | [[Bré]] |- | style='text-align:right'| 1329 | [[Íomhá:Joe Bergin (Gaelic footballer, 2015).jpg|center|128px]] | [[Joe Bergin]] | 1981-02-17 | | [[Gaillimh]] |- | style='text-align:right'| 1330 | [[Íomhá:Joe Canning (2013).jpg|center|128px]] | [[Seosamh Ó Cainín]] | 1988-10-11 | | [[Port Omna]] |- | style='text-align:right'| 1331 | [[Íomhá:Joe Carey 2014.jpg|center|128px]] | [[Joe Carey]] | 1975-06-24 | | [[Droichead an Chláir]] |- | style='text-align:right'| 1332 | | [[Seosamh Ó Déin]] | 1977-11-15 | | [[Cill Ia]] |- | style='text-align:right'| 1333 | [[Íomhá:Joe Duffy.jpg|center|128px]] | [[Joe Duffy]] | 1956-01-27 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1334 | [[Íomhá:Joe Gamble Writing.jpg|center|128px]] | [[Joe Gamble]] | 1982-01-14 | | [[Corcaigh]] |- | style='text-align:right'| 1335 | | [[Seosamh Mac Donncha]] | 1953 | 2016-05-20 | [[Tuaim]] |- | style='text-align:right'| 1336 | [[Íomhá:Senator Joe McHugh Fine Gael.JPG|center|128px]] | [[Joe McHugh]] | 1971-07-16 | | [[Carraig Airt]] |- | style='text-align:right'| 1337 | [[Íomhá:Joe O'Reilly Irish Cavan politician head.jpg|center|128px]] | [[Joe O'Reilly]] | 1955-04-01 | | [[Muinchille]] |- | style='text-align:right'| 1338 | | [[Joe Steve Ó Neachtain]] | 1942 | 2020-01-19 | ''[[:d:Q113192695|An Chré Dhubh]]'' |- | style='text-align:right'| 1339 | | [[John Bowman (craoltóir)]] | 1942 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1340 | | [[John Coffey (iománaí)|Seán Ó Cofaigh]] | 1918-01-14 | 2019-08-12 | [[An Bóthar Leathan]] |- | style='text-align:right'| 1341 | | [[Seán Ó Conalláin]] | 1989-01-23 | | [[Luimneach]] |- | style='text-align:right'| 1342 | [[Íomhá:Dr John Crowley TD.png|center|128px]] | [[John Crowley]] | 1870 | 1934 | [[Corcaigh]] |- | style='text-align:right'| 1343 | [[Íomhá:John Curran politician.jpg|center|128px]] | [[John Curran]] | 1960-06-17 | | [[Leamhcán]] |- | style='text-align:right'| 1344 | | [[John Daly]] | 1867-03-23 | 1932-02-23 | [[Contae Chorcaí]] |- | style='text-align:right'| 1345 | | [[John Delaney]] | 1967-10-16 | | [[Port Láirge]] |- | style='text-align:right'| 1346 | | [[John Dinneen]] | 1867-03-23 | 1942-01-01 | [[Contae Chorcaí]] |- | style='text-align:right'| 1347 | | [[John Donnellan]] | 1937-03-27 | | [[Dún Mór, Contae na Gaillimhe|Dún Mór]] |- | style='text-align:right'| 1348 | | [[John Flynn]] | 1891-11-10 | 1968-08-22 | [[Cathair Saidhbhín]] |- | style='text-align:right'| 1349 | | [[John Galvin]] | 1907-05-15 | 1963-10-11 | [[Contae Chorcaí]] |- | style='text-align:right'| 1350 | [[Íomhá:John Gilroy.png|center|128px]] | [[John Gilroy]] | 1967-07-20 | | [[Baile Átha Buí]] |- | style='text-align:right'| 1351 | | [[John Good]] | | 1941-04-02 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1352 | [[Íomhá:John Halligan 2011.jpg|center|128px]] | [[John Halligan]] | 1955-01-18 | | [[Port Láirge]] |- | style='text-align:right'| 1353 | | [[John Healy]] | 1903-05-26 | 1995 | [[Corcaigh]] |- | style='text-align:right'| 1354 | [[Íomhá:John Hely-Hutchinson.jpg|center|128px]] | [[John Hely-Hutchinson]] | 1724 | 1794-09-04 | [[Mala]] |- | style='text-align:right'| 1355 | [[Íomhá:John McGuinness 2006.jpg|center|128px]] | [[John J. McGuinness]] | 1955-03-15 | | [[Cill Chainnigh]] |- | style='text-align:right'| 1356 | | [[John Jinks]] | 1872 | 1934-09-11 | [[Droim Chliabh]] |- | style='text-align:right'| 1357 | | [[John Joe Doyle]] | 1906-06-14 | 2000-08-11 | [[Cora Chaitlín]] |- | style='text-align:right'| 1358 | | [[John Joe McGirl]] | 1921-03-25 | 1988-12-08 | [[Béal an Átha Móir]] |- | style='text-align:right'| 1359 | | [[John Joe O'Reilly]] | 1881-04-24 | 1967-12-28 | [[Contae Liatroma]] |- | style='text-align:right'| 1360 | | [[John Joe Rice]] | 1893 | 1970-07-24 | [[Neidín]] |- | style='text-align:right'| 1361 | | [[Seán Ó Céin]] | 1917-02-18 | 1975-10-01 | [[Port Láirge]] |- | style='text-align:right'| 1362 | | [[John Leonard]] | 1976-10-20 | | [[Mullach Íde]] |- | style='text-align:right'| 1363 | | [[John Lynch (Ciarraí)|John Lynch]] | 1889-04-10 | 1957-06-10 | [[Corcaigh]] |- | style='text-align:right'| 1364 | | [[John Mac Menamin (breitheamh)|John Mac Menamin]] | 1952-11-14 | | [[Raghnallach]] |- | style='text-align:right'| 1365 | | [[John Mannion Óg]] | 1944-10-26 | 2006-04-02 | [[Contae na Gaillimhe]] |- | style='text-align:right'| 1366 | | [[John Mannion, Mór]] | 1907-06-04 | 1978-09-10 | [[An Clochán (Contae na Gaillimhe)|An Clochán]] |- | style='text-align:right'| 1367 | | [[Seán Mac Gafraidh (iománaí)|Seán Mac Gafraidh]] | 1987-09-11 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1368 | | [[John McCoy]] | 1940-07-01 | | [[Contae Luimnigh]] |- | style='text-align:right'| 1369 | | [[Seán Ó Maoláin]] | 1981-01-28 | | [[Port Láirge]] |- | style='text-align:right'| 1370 | | [[Seán Ó Murchú (sagart)|Seán Ó Murchú]] | 1753 | 1798-06-26 | [[Contae Loch Garman]] |- | style='text-align:right'| 1371 | | [[John Murray (craoltóir Éireannach)]] | 1964 | | [[Tamhlacht]] |- | style='text-align:right'| 1372 | | [[John O’Byrne|John O'Byrne]] | 1884-04-24 | 1954-01-14 | [[Ceatharlach]] |- | style='text-align:right'| 1373 | | [[John O'Donovan]] | 1908 | 1982-05-17 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1374 | | [[Seán Ó Caoimh]] | 1951-04-15 | | [[Trá Lí]] |- | style='text-align:right'| 1375 | | [[John O'Leary (Ciarraí)|John O'Leary]] | 1933-05-03 | 2015-10-05 | [[Cill Airne]] |- | style='text-align:right'| 1376 | | [[John O'Leary (Loch Garman)|John O'Leary]] | 1894-09-01 | 1959-06-21 | [[Contae Loch Garman]] |- | style='text-align:right'| 1377 | [[Íomhá:John O'Mahony.jpg|center|128px]] | [[John O'Mahony]] | 1953-06-08 | 2024-07-06 | [[Cill Mobhí]] |- | style='text-align:right'| 1378 | | [[John O'Sullivan (Corcaigh)|John O'Sullivan]] | 1901-06-08 | 1990-02-28 | [[Contae Chorcaí]] |- | style='text-align:right'| 1379 | [[Íomhá:John Paul Phelan 2014.jpg|center|128px]] | [[John Paul Phelan]] | 1978-09-27 | | [[Port Láirge]] |- | style='text-align:right'| 1380 | | [[Seán Tennyson]] | 1985-02-06 | | [[Contae Chill Chainnigh]] |- | style='text-align:right'| 1381 | | [[John Whelan]] | 1961-03-24 | | [[Port Laoise]] |- | style='text-align:right'| 1382 | | [[Johnny Callanan]] | 1910-05-20 | 1982-06-15 | [[Contae na Gaillimhe]] |- | style='text-align:right'| 1383 | | [[Johnny Connor]] | 1899 | 1955-12-11 | [[Trá Lí]] |- | style='text-align:right'| 1384 | | [[Johnny Geoghegan]] | 1913-11-05 | 1975-01-05 | [[Contae na Gaillimhe]] |- | style='text-align:right'| 1385 | [[Íomhá:Jon Kenny and Seán Kelly (cropped).jpg|center|128px]] | [[Jon Kenny]] | 1957-12-12 | 2024-11-15 | [[An tOspidéal]] |- | style='text-align:right'| 1386 | [[Íomhá:Jonathan Glynn (2013).jpg|center|128px]] | [[Seán Mac Gloinn]] | 1993-06-07 | | [[Gaillimh]] |- | style='text-align:right'| 1387 | [[Íomhá:Jonathan O'Brien 2014.jpg|center|128px]] | [[Jonathan O'Brien]] | 1971-12-28 | | [[Corcaigh]] |- | style='text-align:right'| 1388 | [[Íomhá:Jonathan Pim 1806-1885.jpg|center|128px]] | [[Jonathan Pim (1806–1885)|Jonathan Pim]] | 1806 | 1885-07-06 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1389 | | [[Joseph Bermingham]] | 1919-05-09 | 1995-08-11 | [[Contae Chill Dara]] |- | style='text-align:right'| 1390 | | [[Joseph Hughes]] | 1905-09-18 | 1960-01-20 | [[Dún Garbhán]] |- | style='text-align:right'| 1391 | [[Íomhá:Joseph McGuiness (38537799191).jpg|center|128px]] | [[Joseph McGuinness]] | 1875-04-10 | 1922-05-31 | [[Tearmann Bearaigh]] |- | style='text-align:right'| 1392 | [[Íomhá:Joseph Sweeney, 22 Jan 1919 (cropped).jpg|center|128px]] | [[Joseph Sweeney]] | 1897-06-13 | 1980-11-25 | [[Ailt an Chorráin]] |- | style='text-align:right'| 1393 | [[Íomhá:Justin Barrett, 2017 Ard Fheis (cropped).jpg|center|128px]] | [[Justin Barrett]] | 1971-04-13 | | [[Contae Thiobraid Árann]] |- | style='text-align:right'| 1394 | | [[Justin McKenna]] | 1896-06-09 | 1950-03-23 | [[Contae an Chabháin]] |- | style='text-align:right'| 1395 | | [[Kathleen Lynn]] | 1874-01-28 | 1955-09-14 | [[Cill Ala]] |- | style='text-align:right'| 1396 | | [[Kathleen O'Callaghan]] | 1885-10-11 | 1961-03-16 | ''[[:d:Q104304114|Crois Uí Mhathúna]]'' |- | style='text-align:right'| 1397 | | [[Kathleen O'Connor]] | 1934-07-30 | 2017-12-13 | [[Trá Lí]] |- | style='text-align:right'| 1398 | [[Íomhá:Kathryn Reilly (cropped).jpg|center|128px]] | [[Kathryn Reilly]] | 1988-09-17 | | [[Baile Shéamais Dhuibh]] |- | style='text-align:right'| 1399 | [[Íomhá:Kathryn Thomas at RTÉ's winter season launch (cropped).jpg|center|128px]] | [[Kathryn Thomas]] | 1979-01-20 | | [[Ceatharlach]] |- | style='text-align:right'| 1400 | [[Íomhá:Katie Holten 2013 Sensing Change from video.png|center|128px]] | [[Katie Holten]] | 1975-09-22 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1401 | | [[Caoimhín Ó Cáinte]] | 1986 | | [[Inis Eonáin]] |- | style='text-align:right'| 1402 | | [[Caoimhín Ó Dubháin]] | 1991-10 | | ''[[:d:Q5167663|Cuanach]]'' |- | style='text-align:right'| 1403 | | [[Kevin Hartnett]] | 1984-06-04 | | [[An Seangharraí]] |- | style='text-align:right'| 1404 | | [[Caoimhín Mac Meanman]] | 1986-12-09 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1405 | | [[Caoimhín Ó Móráin]] | 1987-03-03 | | [[Port Láirge]] |- | style='text-align:right'| 1406 | [[Íomhá:Kieran O'Donnell (cropped).jpg|center|128px]] | [[Kieran O'Donnell]] | 1963-05-08 | | [[Luimneach]] |- | style='text-align:right'| 1407 | | [[Kieran O'Leary]] | 1987-07-28 | | [[Trá Lí]] |- | style='text-align:right'| 1408 | | [[Killian Young]] | 1987-01-04 | | [[An Rinn Aird]] |- | style='text-align:right'| 1409 | | [[Láimhbheartach Mac Cionnaith]] | 1870-07-16 | 1956-12-27 | [[Cluain Tarbh]] |- | style='text-align:right'| 1410 | | [[Larry McMahon]] | 1929-01-18 | 2006-02-16 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1411 | [[Íomhá:Jaguar XE - Arrival in London (15185880955) (cropped).jpg|center|128px]] | [[Laura Whitmore]] | 1985-05-04 | | [[Bré]]<br/>[[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1412 | [[Íomhá:Laurence Ginnell.jpg|center|128px]] | [[Labhrás Mag Fhionnail]] | 1852-04-09 | 1923-04-17 | [[Dealbhna]] |- | style='text-align:right'| 1413 | | [[Lee Keegan]] | 1989-10-25 | | [[Caisleán an Bharraigh]] |- | style='text-align:right'| 1414 | | [[Leo McLoone]] | 1989 | | [[Leitir Ceanainn]] |- | style='text-align:right'| 1415 | [[Íomhá:Leona Maguire 2011 EK Amateur Noordwijk.JPG|center|128px]] | [[Leona Maguire]] | 1994-11-30 | | [[An Cabhán]] |- | style='text-align:right'| 1416 | | [[Liam Ahern]] | 1916-01-12 | 1974-07-13 | [[Contae Chorcaí]] |- | style='text-align:right'| 1417 | | [[Liam Cunningham]] | 1915-01-25 | 1976-02-29 | [[Contae Dhún na nGall]] |- | style='text-align:right'| 1418 | | [[Liam Ó Fionnalaigh]] | 1958-01-01 | | [[Baile an Phoill]] |- | style='text-align:right'| 1419 | | [[Liam Hamilton]] | 1928-09-08 | 2000-11-29 | [[Baile Mhistéala]] |- | style='text-align:right'| 1420 | [[Íomhá:Liam Kearney.jpg|center|128px]] | [[Liam Kearney]] | 1983-01-10 | | [[Conaithe]] |- | style='text-align:right'| 1421 | | [[Liam Lawlor|Liam Ó Leathlobhair]] | 1945-10-01 | 2005-10-22 | [[Cromghlinn, BÁC|Cromghlinn]] |- | style='text-align:right'| 1422 | | [[Liam Mac Con Iomaire]] | 1937-10-09 | 2019-05-05 | [[Casla]] |- | style='text-align:right'| 1423 | | [[William M. McKechnie (breitheamh)|William M. McKechnie]] | 1951-04-16 | | [[Cionn tSáile]] |- | style='text-align:right'| 1424 | | [[Liam de Róiste]] | 1882-06-15 | 1959-05-15 | [[Baile Mhontáin]] |- | style='text-align:right'| 1425 | [[Íomhá:Linda Bhreathnach.jpg|center|128px]] | [[Linda Bhreathnach]] | 1983 | | [[Ros Muc]] |- | style='text-align:right'| 1426 | | [[Lionel Booth]] | 1914-06-12 | 1997-05-31 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1427 | | [[Lorcan Allen]] | 1940-03-27 | | [[Contae na Gaillimhe]] |- | style='text-align:right'| 1428 | | [[Lorcan Robbins|Lorcán O Roibín]] | 1880s | 1939 | [[An Móta]] |- | style='text-align:right'| 1429 | | [[Lorenzo Ó Meachair]] | 1899-09-16 | 1973-05-17 | [[Tulach Ruáin]] |- | style='text-align:right'| 1430 | [[Íomhá:Louise Quinn Eskilstuna.jpg|center|128px]] | [[Louise Quinn]] | 1990-06-17 | | [[Baile Coimín]] |- | style='text-align:right'| 1431 | | [[Lucy Kennedy]] | 1976-04-21 | | [[Cuas an Ghainimh]]<br/>[[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1432 | | [[Lughaidh Ó Cléirigh]] | 1580 | 1630 | [[Contae Dhún na nGall]] |- | style='text-align:right'| 1433 | | [[Luke Belton]] | 1918-08-09 | 2006-06-18 | [[Contae an Longfoirt]] |- | style='text-align:right'| 1434 | | [[M. J. Nolan|M.J. Ó Nualláin]] | 1951-01-25 | | [[Muine Bheag]] |- | style='text-align:right'| 1435 | | [[Macdara Ó Fátharta]] | | | [[Inis Meáin]] |- | style='text-align:right'| 1436 | [[Íomhá:Maeve Higgins.jpeg|center|128px]] | [[Maeve Higgins]] | 1981-03-24 | | [[An Cóbh]] |- | style='text-align:right'| 1437 | | [[Mainie Jellett|Mainie Harriet Jellett]] | 1897-04-29 | 1944-02-16 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1438 | | [[Majella O'Donnell]] | 1960-04-14 | | [[Dúrlas Éile|Durlas]] |- | style='text-align:right'| 1439 | | [[Manchán Magan]] | 1970 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1440 | | [[Mainchín Seoighe]] | 1920-08-18 | 2006-07-03 | ''[[:d:Q104313381|Baile Thancaird]]'' |- | style='text-align:right'| 1441 | [[Íomhá:Manus Lunny 2005.jpg|center|128px]] | [[Manus Lunny]] | 1962 | | [[Gaoth Dobhair]] |- | style='text-align:right'| 1442 | | [[Margaret Collins-O'Driscoll]] | 1878 | 1945-06-17 | [[Cloich na Coillte]] |- | style='text-align:right'| 1443 | | [[Margaret Mary Pearse]] | 1878-08-24 | 1968-11-07 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1444 | [[Íomhá:Margaret Pearse in later life.jpg|center|128px]] | [[Margaret Pearse]] | 1857-02-12 | 1932-04-22 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1445 | | [[Margo]] | 1951-02-06 | | [[Contae Dhún na nGall]] |- | style='text-align:right'| 1446 | | [[Marian Finucane]] | 1950-05-21 | 2020-01-02 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1447 | [[Íomhá:Marie-Louise O'Donnell.jpg|center|128px]] | [[Marie-Louise O'Donnell]] | 1952-09-05 | | [[Béal Easa]] |- | style='text-align:right'| 1448 | | [[Marie Moloney]] | 1958-08-26 | | [[Contae Chiarraí]] |- | style='text-align:right'| 1449 | | [[Marie Mullen]] | 1953 | | [[Éire (Poblacht na hÉireann)|Éire]] |- | style='text-align:right'| 1450 | [[Íomhá:Mark Killilea Snr, 1927.jpg|center|128px]] | [[Mark Killilea, Mór]] | 1897-01-15 | 1970-09-29 | [[Contae na Gaillimhe]] |- | style='text-align:right'| 1451 | | [[Mark Killilea, Óg]] | 1939-09-05 | 2018-12-31 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1452 | | [[Mark Vaughan]] | 1985-10-11 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1453 | | [[Martin Brennan]] | 1903-03-01 | 1956-06-21 | [[Tobar an Choire]] |- | style='text-align:right'| 1454 | | [[Martin Conlon]] | 1879 | 1966-01-23 | [[Contae Ros Comáin]] |- | style='text-align:right'| 1455 | [[Íomhá:Martin Conway 2025 (cropped).jpg|center|128px]] | [[Martin Conway]] | 1974-04-08 | | [[Inis Díomáin]] |- | style='text-align:right'| 1456 | [[Íomhá:Martin Ferris TD (6133609624).jpg|center|128px]] | [[Martin Ferris]] | 1952-02-10 | | [[Trá Lí]] |- | style='text-align:right'| 1457 | | [[Martin Gibbons]] | 1953-03-01 | | [[Cill Chainnigh]] |- | style='text-align:right'| 1458 | [[Íomhá:Martin Heydon 2017.jpg|center|128px]] | [[Martin Heydon]] | 1978-08-09 | | [[Cill Chuillinn]] |- | style='text-align:right'| 1459 | [[Íomhá:Martin McDonogh.jpg|center|128px]] | [[Máirtín Mac Donnchadha]] | 1858<br/>1857 | 1934-11-24 | [[Garmna]] |- | style='text-align:right'| 1460 | | [[Martin Medlar]] | 1899-12-04 | 1965-06-04 | [[Port Láirge]] |- | style='text-align:right'| 1461 | | [[Máirtín Ó Raghallaigh]] | 1993 | | [[Leitir Ceanainn]] |- | style='text-align:right'| 1462 | | [[Martin Roddy]] | 1883-12-09 | 1948-01-08 | ''[[:d:Q18022071|Cill Mhic Eoghain]]'' |- | style='text-align:right'| 1463 | | [[Martin Ryan]] | 1900-01-31 | 1943-07-22 | [[Contae Thiobraid Árann]] |- | style='text-align:right'| 1464 | [[Íomhá:Martin savage.jpg|center|128px]] | [[Máirtín Sabhaois]] | 1898 | 1919-12-19 | [[Baile Easa Dara]] |- | style='text-align:right'| 1465 | | [[Máirtín Ó Stoirín]] | 1964-09-28 | | [[An Bealach, Contae Loch Garman|An Bealach]] |- | style='text-align:right'| 1466 | [[Íomhá:Marty Morrissey perched upon a stool.jpg|center|128px]] | [[Marty Morrissey]] | 1958-10-28 | | [[Mala]] |- | style='text-align:right'| 1467 | [[Íomhá:StateLibQld 1 114664 Men and women who rival the birds, 1930 (cropped).jpg|center|128px]] | [[An Bhantiarna Mary Heath]] | 1896-11-10 | 1939-05-09 | [[Cnoc an Doire]] |- | style='text-align:right'| 1468 | [[Íomhá:Mary Ann O'Brien, 2011.jpg|center|128px]] | [[Mary Ann O'Brien]] | 1960-09-08 | | [[Contae Phort Láirge]] |- | style='text-align:right'| 1469 | [[Íomhá:1657534158379 P487 BANOTTI 003 MOBILE.jpg|center|128px]] | [[Mary Banotti]] | 1939-05-29 | 2024-05-10 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1470 | | [[Mary Colum]] | 1884-06-13<br/>1887-06-13 | 1957-10-22 | [[Cúil Mhuine]]<br/>[[Contae Shligigh]] |- | style='text-align:right'| 1471 | | [[Máire Ní Aodáin]] | 1862 | 1942 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1472 | | [[Mary Laffoy (breitheamh)|Mary Laffoy]] | 1945-06-17 | | [[Tuaim]] |- | style='text-align:right'| 1473 | [[Íomhá:Mary Mitchell O'Connor 2011.jpg|center|128px]] | [[Mary Mitchell O'Connor]] | 1959-06-10 | | [[Baile an Mhuilinn, Contae na Gaillimhe|Baile an Mhuilinn]] |- | style='text-align:right'| 1474 | | [[Mary Moran]] | 1960-06-28 | | [[Droichead Átha]] |- | style='text-align:right'| 1475 | | [[Mary Reynolds]] | 1889-10-10 | 1974-08-29 | [[Contae Liatroma]] |- | style='text-align:right'| 1476 | | [[Mary Ryan]] | 1898-01-31 | 1981-02-08 | [[Contae Thiobraid Árann]] |- | style='text-align:right'| 1477 | | [[Mary Wilson (craoltóir)]] | | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1478 | [[Íomhá:Matt Connor of Offaly — one of the greatest footballers of all time.jpg|center|128px]] | [[Maitiú Ó Conchubhair]] | 1960 | | [[Inis na mBreatnach]] |- | style='text-align:right'| 1479 | [[Íomhá:Mattie McGrath.jpg|center|128px]] | [[Mattie McGrath]] | 1958-09-01 | | ''[[:d:Q7017303|An Caisleán Nua]]'' |- | style='text-align:right'| 1480 | | [[Maura Derrane]] | 1970-07-08 | | [[Inis Mór, Árainn|Inis Mór]] |- | style='text-align:right'| 1481 | | [[Maura Laverty]] | 1907-05-15 | 1966-07-28 | [[Ráth Iomgháin]] |- | style='text-align:right'| 1482 | | [[Maureen O'Carroll]] | 1913-03-29 | 1984-05-09 | [[Gaillimh]] |- | style='text-align:right'| 1483 | | [[Maureen Potter]] | 1925-01-03 | 2004-04-07 | [[Fionnradharc]] |- | style='text-align:right'| 1484 | [[Íomhá:Maurice Davin.jpg|center|128px]] | [[Muiris Ó Daimhín]] | 1842-06-29 | 1927-01-27 | [[Carraig na Siúire]] |- | style='text-align:right'| 1485 | [[Íomhá:Maurice Fitzgerald, Semple Stadium Wall of Fame.jpg|center|128px]] | [[Muiris Mac Gearailt]] | 1969 | | [[Cathair Saidhbhín]] |- | style='text-align:right'| 1486 | [[Íomhá:Maurice Quinlivan 2015.jpg|center|128px]] | [[Maurice Quinlivan]] | 1967-11-23 | | [[Baile Uí Neachtain Beag]] |- | style='text-align:right'| 1487 | | [[Muiris Ó Seanacháin]] | 1990-02-01 | | [[Port Láirge]] |- | style='text-align:right'| 1488 | [[Íomhá:Max Arthur Macauliffe Portrait.jpg|center|128px]] | [[Micheál Mac Amhlaoibh]] | 1841-09-10 | 1913-03-15 | [[An Caisleán Nua, Contae Luimnigh|An Caisleán Nua]] |- | style='text-align:right'| 1489 | | [[Maxwell Henry Close]] | 1822 | 1903-09-12 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1490 | [[Íomhá:Fight Like Apes - MayKay.jpg|center|128px]] | [[MayKay]] | 1986 | | [[Cill Dara]] |- | style='text-align:right'| 1491 | [[Íomhá:Megan Campbell (21384714842).jpg|center|128px]] | [[Megan Campbell]] | 1993-06-28 | | [[Droichead Átha]] |- | style='text-align:right'| 1492 | | [[Michael Brennan (Fine Gael)|Michael Brennan]] | 1884 | 1970-10-06 | [[Contae Ros Comáin]] |- | style='text-align:right'| 1493 | | [[Michael Carty]] | 1916-12-16 | 1975-04-23 | [[Baile Locha Riach]] |- | style='text-align:right'| 1494 | [[Íomhá:Michael Colivet, circa 1920s.png|center|128px]] | [[Michael Colivet]] | 1882-03-29 | 1955-05-04 | [[Luimneach]] |- | style='text-align:right'| 1495 | | [[Michael Comiskey]] | 1953-10-01 | | [[Cluainín]] |- | style='text-align:right'| 1496 | [[Íomhá:Michael Creed in 2024 (cropped).jpg|center|128px]] | [[Michael Creed]] | 1963-06-29 | | [[Contae Chorcaí]] |- | style='text-align:right'| 1497 | [[Íomhá:Michael Darragh MacAuley.jpg|center|128px]] | [[Michael Darragh MacAuley]] | 1986-08 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1498 | | [[Michael Davern]] | 1900-07-22 | 1973-07-25 | [[Caiseal (Tiobraid Árann)|Caiseal]] |- | style='text-align:right'| 1499 | | [[Michael Derham]] | 1889 | 1923-11-20 | [[Contae Bhaile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1500 | [[Íomhá:Mick Devine.jpg|center|128px]] | [[Michael Devine]] | 1973-03-19 | | [[An Cóbh]] |- | style='text-align:right'| 1501 | | [[Michael Doyle]] | | 1942-09-07 | ''[[:d:Q26715338|Tagoat]]'' |- | style='text-align:right'| 1502 | [[Íomhá:M Egan JP TC Cork cropped from Ireland's National Pledge, April 1918.jpg|center|128px]] | [[Michael Egan]] | 1866-02 | 1947-03 | [[Corcaigh]] |- | style='text-align:right'| 1503 | | [[Michael F. Kitt]] | 1914-09-13 | 1974-12-24 | [[An Creagán, Contae na Gaillimhe|An Creagán]] |- | style='text-align:right'| 1504 | | [[Micheál Ó Fionnalaigh]] | 1985-02-28 | | [[Baile Héil]] |- | style='text-align:right'| 1505 | | [[Micheál Mac Síomóin]] | 1989-04-09 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1506 | [[Íomhá:Michael Healy Rae smiles for a Constituent.JPG|center|128px]] | [[Michael Healy-Rae]] | 1967-01-11 | | [[Cill Gharbháin, Contae Chiarraí|Cill Gharbháin]] |- | style='text-align:right'| 1507 | [[Íomhá:Michael Heffernan TD, circa 1910s.png|center|128px]] | [[Michael Heffernan]] | 1885-04-03 | 1970-11-21 | [[Carraig na Siúire]] |- | style='text-align:right'| 1508 | | [[Michael Hennessy]] | | | [[Contae Chorcaí]] |- | style='text-align:right'| 1509 | | [[Mícheál Caomhánach]] | 1979-04-06 | | [[Achadh Úr]] |- | style='text-align:right'| 1510 | | [[Michael Lipper]] | 1932-06-01 | 1987-10-18 | [[Luimneach]] |- | style='text-align:right'| 1511 | | [[Michael Lyons]] | 1910-11-01 | 1991-11-19 | [[Contae Mhaigh Eo]] |- | style='text-align:right'| 1512 | | [[Michael Lyster]] | 1958 | | [[Dún Garbhán]] |- | style='text-align:right'| 1513 | | [[Michael McCarthy]] | 1976-11-15 | | [[Dún Mánmhaí]] |- | style='text-align:right'| 1514 | [[Íomhá:Michael McGlynn 2016.jpg|center|128px]] | [[Michael McGlynn]] | 1964-05-11 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1515 | [[Íomhá:Michael McGrath 2014 (headshot).jpg|center|128px]] | [[Michael McGrath (Corcaigh Theas-Láir)|Michael McGrath]] | 1976-08-23 | | [[Corcaigh]] |- | style='text-align:right'| 1516 | [[Íomhá:Michael McNamara (official portrait) 2020 (cropped).jpg|center|128px]] | [[Michael McNamara]] | 1974-03-01 | | [[An Scairbh]] |- | style='text-align:right'| 1517 | | [[Michael Meehan]] | 1984 | | [[Béal Átha na Sluaighe]] |- | style='text-align:right'| 1518 | | [[Michael Mullins]] | 1953-02-22 | | [[Gaillimh]] |- | style='text-align:right'| 1519 | [[Íomhá:Michael Murphy pen vs John Deighan - USFC 08.jpg|center|128px]] | [[Michael Murphy (peileadóir)|Michael Murphy]] | 1989-08-04 | | [[Leitir Ceanainn]] |- | style='text-align:right'| 1520 | | [[Michael Murphy]] | 1919-03-12 | 2000-10-28 | [[Contae Chorcaí]] |- | style='text-align:right'| 1521 | | [[Mícheál Ó hEithir]] | 1920-06-02 | 1996-11-24 | [[Glas Naíon]] |- | style='text-align:right'| 1522 | [[Íomhá:Michael P O'Hickey.jpg|center|128px]] | [[Micheál Ó hIceadha]] | 1860-03-12<br/>1861-03-12 | 1916-11-19 | ''[[:d:Q104319975|An Charraig Bheag]]'' |- | style='text-align:right'| 1523 | | [[Micheál Ó Síothcháin]] | 1870-12-17 | 1945-03-01 | [[Port Láirge]] |- | style='text-align:right'| 1524 | | [[Michael Sheridan]] | 1896 | 1970-07-06 | [[Contae an Chabháin]] |- | style='text-align:right'| 1525 | [[Íomhá:Michael Staines 1918.jpg|center|128px]] | [[Michael Staines]] | 1885-05-01 | 1955-10-26 | [[Baile Uí Fhiacháin]] |- | style='text-align:right'| 1526 | [[Íomhá:Michael D'Arcy 2014.jpg|center|128px]] | [[Michael W. D'Arcy]] | 1970-02-26 | | [[Guaire]] |- | style='text-align:right'| 1527 | | [[Mícheál Breathnach (Port Láirge)|Mícheál Breathnach]] | 1983-04-23 | | [[Port Láirge]] |- | style='text-align:right'| 1528 | | [[Michael ffrench-O'Carroll]] | 1919-09-15 | 2007-05-05 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1529 | | [[Michelle Mulherin]] | 1972-01-20 | | [[Béal an Átha]] |- | style='text-align:right'| 1530 | [[Íomhá:First Minister Humza Yousaf meets with First Minister of Northern Ireland designate Michelle O'Neill, 2023 (cropped).jpg|center|128px]] | [[Michelle O'Neill]] | 1977-01-10 | | [[Mainistir Fhear Maí]] |- | style='text-align:right'| 1531 | | [[Micheál Ó Síoda]] | 1888-05-30 | 1966-10-19 | [[An Carn Mór, Contae na Gaillimhe|An Carn Mór]] |- | style='text-align:right'| 1532 | | [[Mick Doyle (rugbaí)|Mick Doyle]] | 1941-10-13 | 2004-05-11 | [[Oileán Ciarraí]] |- | style='text-align:right'| 1533 | | [[Mick Fitzpatrick]] | 1893 | 1968-10-08 | [[Loch Garman]] |- | style='text-align:right'| 1534 | | [[Mícheál Mac Aodha]] | 1912-07-12 | 1982-09-13 | [[Caisleán Uí Chonaill]] |- | style='text-align:right'| 1535 | [[Íomhá:Mick Moloney.jpg|center|128px]] | [[Mick Moloney]] | 1944-11-15 | 2022-07-27 | [[Luimneach]] |- | style='text-align:right'| 1536 | [[Íomhá:Mick O'Dwyer in 2012.jpg|center|128px]] | [[Mícheál Ó Duibhir (peileadóir)|Mícheál Ó Duibhir]] | 1936-06-09 | 2025-04-03 | [[An Coireán]] |- | style='text-align:right'| 1537 | [[Íomhá:Nuclear Disarmament Making the world free from nuclear weapons (48915893717).jpg|center|128px]] | [[Mick Wallace]] | 1955-11-09 | | [[Loch Garman]] |- | style='text-align:right'| 1538 | | [[Mickey Kearns]] | 1943-04-18 | | [[Sligeach]] |- | style='text-align:right'| 1539 | | [[Mike Denver]] | 1980-06-15 | | [[Port Omna]] |- | style='text-align:right'| 1540 | | [[Mike Frank Russell]] | 1977 | | [[Cill Orglan]] |- | style='text-align:right'| 1541 | | [[Mildred Anne Butler]] | 1858-01-11 | 1941-10-11 | [[Baile Mhic Andáin]] |- | style='text-align:right'| 1542 | [[Íomhá:Miriam O'Callaghan in chat with Ryan Tubridy.jpg|center|128px]] | [[Miriam O'Callaghan]] | 1960-01-06 | | [[Carraig an tSionnaigh]] |- | style='text-align:right'| 1543 | | [[Monica Barnes]] | 1936-02-12 | 2018-05-03 | [[Carraig Mhachaire Rois]] |- | style='text-align:right'| 1544 | | [[Muiris Mac Conghail]] | 1941-05-12 | 2019-11-25 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1545 | | [[Myrtle Allen]] | 1924-03-13 | 2018-06-13 | ''[[:d:Q7810423|Tivoli, Corcaigh]]'' |- | style='text-align:right'| 1546 | [[Íomhá:Portrait of Maire Nic Shiubhlaigh P3647.jpg|center|128px]] | [[Máire Nic Shiubhlaigh]] | 1883-05-05 | 1958-09-09 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1547 | [[Íomhá:Maire-Ni-Chineide2.jpg|center|128px]] | [[Máire Ní Chinnéide]] | 1879-01-17 | 1967-05-25 | [[Ráth Maonais]] |- | style='text-align:right'| 1548 | [[Íomhá:Niall Burke cropped.jpg|center|128px]] | [[Níall de Búrca]] | 1991-05-21 | | [[Gaillimh]] |- | style='text-align:right'| 1549 | [[Íomhá:Niall Collins.jpg|center|128px]] | [[Niall Collins]] | 1973-03-30 | | [[Tobar Phádraig]] |- | style='text-align:right'| 1550 | | [[Niall Ó Dónaill]] | 1908-08-27 | 1995-02-10 | [[Loch an Iúir]] |- | style='text-align:right'| 1551 | | [[Nioclás Inglis]] | 1962-10-20 | | [[Cuilleann, Contae Thiobraid Árann|Cuilleann]] |- | style='text-align:right'| 1552 | | [[Nollaig Ó Conchubhair]] | 1990-04-12 | | [[Port Láirge]] |- | style='text-align:right'| 1553 | | [[Nollaig Mac Craith]] | 1990-12-17 | | [[Luachma]] |- | style='text-align:right'| 1554 | | [[Nollaig Ó Muraíle]] | | | [[Cnoc Mhuire, Contae Mhaigh Eo|Cnoc Mhuire]] |- | style='text-align:right'| 1555 | | [[Nollaig Ó Gadhra]] | 1943-12-16 | 2008-08-13 | [[Fíonach, Contae Luimnigh|Fíonach]] |- | style='text-align:right'| 1556 | [[Íomhá:Oliver Callan in chat with Ryan Tubridy.jpg|center|128px]] | [[Oliver Callan]] | 1980-12-27 | | [[Inis Caoin]] |- | style='text-align:right'| 1557 | | [[Ollie Cahill]] | 1975-09-29 | | [[Cluain Meala]] |- | style='text-align:right'| 1558 | | [[Orla Guerin]] | 1966-05-15 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1559 | [[Íomhá:P. J. Moloney, 22 Jan 1919 (cropped).jpg|center|128px]] | [[P. J. Moloney]] | 1869-03-20 | 1947-09-04 | [[Contae Thiobraid Árann]] |- | style='text-align:right'| 1560 | | [[P.S. Ó Riain]] | 1977-06-15 | | [[Baile Sheáin, Contae Chill Chainnigh|Baile Sheáin]] |- | style='text-align:right'| 1561 | | [[Pádraig Mac Aindriú]] | 1988-07-18 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1562 | | [[Paddy Harte]] | 1931-07-26 | 2018-01-08 | [[Leifear]] |- | style='text-align:right'| 1563 | | [[Paddy Keaveney]] | 1929-10-28 | 1995-07-19 | [[Contae Dhún na nGall]] |- | style='text-align:right'| 1564 | | [[Pádraig Mac Craith]] | 1989-02-02 | | [[Ard an Rátha]] |- | style='text-align:right'| 1565 | | [[Pádraig Ó Faoláin]] | 1910-09-16 | 1971-12-07 | [[Achadh Úr]] |- | style='text-align:right'| 1566 | | [[Pádraig de Priondragás]] | 1958 | | ''[[:d:Q4222952|Clárach]]'' |- | style='text-align:right'| 1567 | [[Íomhá:Panti Bliss (20922291612).jpg|center|128px]] | [[Rory O'Neill]] | 1968-11-16 | | [[Baile an Róba]] |- | style='text-align:right'| 1568 | | [[Paschal Mooney]] | 1947-10-14 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1569 | [[Íomhá:Pat Deering 2016.png|center|128px]] | [[Pat Deering]] | 1967-02-02 | | [[Ráth Bhile]] |- | style='text-align:right'| 1570 | | [[Pádraig Ó Dónalláin]] | 1985-06-19 | | [[Inis (baile)|Inis]] |- | style='text-align:right'| 1571 | | [[Pat Gilroy]] | 1971-11-03 | | [[Marino]] |- | style='text-align:right'| 1572 | [[Íomhá:PAT INGOLDSBY 3 BW.jpg|center|128px]] | [[Pat Ingoldsby]] | 1942-08-25 | 2025-03-01 | [[Mullach Íde]] |- | style='text-align:right'| 1573 | | [[Pat O'Neill]] | 1958-11-14 | | [[Contae Chill Chainnigh]] |- | style='text-align:right'| 1574 | | [[Patricia Burke Brogan]] | 1926-03-17 | 2022-09-05 | [[Cill an Dísirt]] |- | style='text-align:right'| 1575 | | [[Patrick Beegan]] | 1895-05-26 | 1958-02-02 | [[Ceapaigh an tSeagail]] |- | style='text-align:right'| 1576 | [[Íomhá:Patrick Belton, 1933.jpg|center|128px]] | [[Patrick Belton]] | 1885 | 1945-01-30 | [[Béal Átha Liag]] |- | style='text-align:right'| 1577 | | [[Patrick Brennan]] | 1891 | 20th century | [[Míleac, Contae an Chláir|Míleac]] |- | style='text-align:right'| 1578 | | [[Patrick Burke (An Clár)|Patrick Burke]] | 1879-04-16 | 1945-02-07 | [[Contae an Chláir]] |- | style='text-align:right'| 1579 | | [[Patrick Burke (Baile Átha Cliath)|Patrick Burke]] | 1904-01-26 | 1985-09-09 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1580 | | [[Patrick Cahill]] | 1884-09-11 | 1946-11-12 | [[Trá Lí]] |- | style='text-align:right'| 1581 | | [[Patrick Clancy]] | 1877 | 1947-02-21 | [[An Brú]] |- | style='text-align:right'| 1582 | | [[Patrick Connor]] | 1906-03-15 | 1989-08-26 | [[Neidín]] |- | style='text-align:right'| 1583 | | [[Patrick Crotty]] | 1902-11-23 | 1970-11-26 | [[Port Láirge]] |- | style='text-align:right'| 1584 | | [[Patrick Dooley]] | 1910-01-14 | 1982-05-02 | [[Baile Átha Í]] |- | style='text-align:right'| 1585 | | [[Patrick Duffy (polaiteoir)|Patrick Duffy]] | 1875-07-28 | 1946-07-21 | [[Baile na Lorgan]] |- | style='text-align:right'| 1586 | | [[Patrick Finucane]] | 1890-12-05 | 1984-04-10 | [[Mala]] |- | style='text-align:right'| 1587 | | [[Patrick Fogarty]] | | 1947-05-02 | [[Contae Bhaile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1588 | | [[Patrick Gaffney]] | | 1943 | [[Contae Cheatharlach]] |- | style='text-align:right'| 1589 | | [[Patrick Giles]] | 1899 | 1965-03-13 | [[Maigh Dearmhaí]] |- | style='text-align:right'| 1590 | | [[Patrick Hogan (Cumann na nGaedheal)|Patrick Hogan]] | 1891-05-13 | 1936-07-14 | [[An Ballán]] |- | style='text-align:right'| 1591 | | [[Patrick Hogan (Tiobraid Árann)|Patrick Hogan]] | 1907-03-25 | 1972-10-05 | [[Contae Thiobraid Árann]] |- | style='text-align:right'| 1592 | [[Íomhá:Patrick Horgan.jpg|center|128px]] | [[Pádraig Ó hOrgáin]] | 1988-05-05 | | [[An Linn Dubh]] |- | style='text-align:right'| 1593 | | [[Patrick Kerrigan]] | 1928-02-21 | 1979-07-04 | [[Contae Chorcaí]] |- | style='text-align:right'| 1594 | | [[Patrick Kinane]] | 1892-07-03 | 1957-07-15 | [[Contae Thiobraid Árann]] |- | style='text-align:right'| 1595 | | [[Patrick Lenihan]] | 1902-09-04 | 1970-03-11 | [[Cill Fhionnúrach]] |- | style='text-align:right'| 1596 | | [[Patrick Leonard]] | 1862 | 1944-05-10 | [[Éire (Poblacht na hÉireann)|Éire]] |- | style='text-align:right'| 1597 | [[Íomhá:Patrick MacGill, 1936.jpg|center|128px]] | [[Patrick MacGill|Pádraig Mac a' Ghoill]] | 1889-12-24 | 1963-11 | [[Na Gleannta]] |- | style='text-align:right'| 1598 | | [[Patrick Maher]] | 1989-10-12 | | [[Cluain Meala]] |- | style='text-align:right'| 1599 | | [[Patrick Malone]] | 1916-05-30 | 1993-12-03 | [[Éire (Poblacht na hÉireann)|Éire]] |- | style='text-align:right'| 1600 | | [[Patrick McCarvill]] | 1893-05-23 | 1955-03-16 | [[Contae Mhuineacháin]] |- | style='text-align:right'| 1601 | | [[Patrick McGoldrick]] | 1865-08-12 | 1939-04-26 | ''[[:d:Q6407922|Cúil na gCuirridín]]'' |- | style='text-align:right'| 1602 | | [[Patrick Norton]] | 1928 | | [[Contae Chill Dara]] |- | style='text-align:right'| 1603 | | [[Patrick Nulty]] | 1982-11-18 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1604 | | [[Patrick O'Byrne]] | 1870-08 | 1944-01-20 | [[Ros Cré]] |- | style='text-align:right'| 1605 | | [[Pádraig Ó Conchubhair]] | 1991-02-06 | | ''[[:d:Q7850732|An Tobar]]'' |- | style='text-align:right'| 1606 | | [[Padaí Mhicheáil Airt (The Invincibles)|Pádraig Ó Domhnaill]] | 1835 | 1883-12-17 | [[Gaoth Dobhair]] |- | style='text-align:right'| 1607 | [[Íomhá:Patrick O'Donovan - 2018.jpg|center|128px]] | [[Patrick O'Donovan]] | 1977-03-21 | | [[An Caisleán Nua, Contae Luimnigh|An Caisleán Nua]] |- | style='text-align:right'| 1608 | | [[Pádraig Ó Caoimh]] | 1881<br/>1881-07-03 | 1973-09-20 | ''[[:d:Q60556178|Nuachabháil]]'' |- | style='text-align:right'| 1609 | | [[Patrick O'Malley]] | 1943-07-01 | 2021-03-27 | [[Luimneach]] |- | style='text-align:right'| 1610 | | [[Patrick Palmer]] | 1889-04-13 | 1971-03-21 | [[Dún na Séad]] |- | style='text-align:right'| 1611 | | [[Patrick Shanahan]] | 1908-03-10 | 2000-02-01 | [[Contae an Chláir]] |- | style='text-align:right'| 1612 | | [[Patrick Teehan]] | 1904-04-14 | 1985-12-25 | [[Tigh Moling]] |- | style='text-align:right'| 1613 | | [[Paudge Brennan]] | 1922-02-18 | 1998-06-10 | [[Contae Chill Mhantáin]] |- | style='text-align:right'| 1614 | [[Íomhá:Paudie Coffey.jpg|center|128px]] | [[Paudie Coffey]] | 1969-05-15 | | [[Contae Phort Láirge]] |- | style='text-align:right'| 1615 | | [[Paudie O'Sullivan]] | 1988-11-28 | | [[Corcaigh]] |- | style='text-align:right'| 1616 | | [[Paul Casey]] | 1981-10-14 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1617 | [[Íomhá:Paul Coghlan, June 2018 (cropped).jpg|center|128px]] | [[Paul Coghlan]] | 1944-06-01 | 2023-06-08 | [[Cill Airne]] |- | style='text-align:right'| 1618 | | [[Paul (Óg) Connaughton]] | 1982-01 | | [[An Creagán, Contae na Gaillimhe|An Creagán]] |- | style='text-align:right'| 1619 | | [[Paul Griffin]] | | | [[Stigh Lorgan]] |- | style='text-align:right'| 1620 | | [[Paul O'Connor]] | | | [[Neidín]] |- | style='text-align:right'| 1621 | [[Íomhá:Paul Ryan (hurler).jpg|center|128px]] | [[Pól Ó Riain]] | 1988-11-03 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1622 | | [[Pádraic Ó Mathúna|Pauric Mahony]] | 1992-05-11 | | [[Port Láirge]] |- | style='text-align:right'| 1623 | | [[Peadar Cowan]] | 1903-10-23 | 1962-05-09 | [[Ármhach]] |- | style='text-align:right'| 1624 | | [[Cú Uladh - Peadar Toner Mac Fhionnlaoich|Peadar Toner Mac Fhionnlaoich]] | 1857-10-05 | 1942-07-01 | ''[[:d:Q65559265|Allt an Iarainn]]'' |- | style='text-align:right'| 1625 | [[Íomhá:Peadar Tóibín 2024 (cropped).jpg|center|128px]] | [[Peadar Tóibín]] | 1974-06-19 | | [[Droichead Átha]] |- | style='text-align:right'| 1626 | | [[Percy Dockrell]] | 1914-12-27 | 1979-11-22 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1627 | [[Íomhá:Peter Fitzpatrick.jpg|center|128px]] | [[Peter Fitzpatrick]] | 1962-05-11 | | [[Dún Dealgan]] |- | style='text-align:right'| 1628 | | [[Peter J. Ward]] | 1891-11-01 | 1970-01-06 | [[Contae Dhún na nGall]] |- | style='text-align:right'| 1629 | [[Íomhá:Peter Mathews.jpg|center|128px]] | [[Peter Mathews]] | 1951-08 | 2017-02-27 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1630 | | [[Phelim Calleary]] | 1895-10-03 | 1974-01-04 | [[Béal an Átha]] |- | style='text-align:right'| 1631 | | [[Pilib Ó Mathúna]] | 1991-01-09 | | [[Port Láirge]] |- | style='text-align:right'| 1632 | [[Íomhá:7d1b3dc73225f14081cadd08c3ce5775.jpg--the late philly mcguinness will be honoured next sunday when the gaa park in mohill is rededicated as the philly mcguinness memorial park.jpg|center|128px]] | [[Philip McGuinness]] | 1984-02-29 | 2010-04-19 | [[Contae Liatroma]] |- | style='text-align:right'| 1633 | | [[Pilib Mac Mathúna]] | 1987-09-05 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1634 | | [[Philip Shanahan]] | 1874-10-27 | 1931-11-21 | [[Contae Thiobraid Árann]] |- | style='text-align:right'| 1635 | | [[Pierce McCan]] | 1882-08-02 | 1919-03-06 | [[Contae Loch Garman]] |- | style='text-align:right'| 1636 | | [[Proinsias Mac Aonghusa]] | 1933-06-23 | 2003-09-28 | [[Gaillimh]] |- | style='text-align:right'| 1637 | | [[Pádhraic Ó Comáin]] | | | ''[[:d:Q4253241|Leacach]]'' |- | style='text-align:right'| 1638 | [[Íomhá:Pádraic Maher(cropped).jpg|center|128px]] | [[Pádraic Maher]] | 1989-02-09 | | [[Dúrlas Éile|Durlas]] |- | style='text-align:right'| 1639 | | [[Pádraig Ó Baoill]] | 1993 | | [[An Baile Dubh, Contae Chiarraí (Clann Mhuiris)|An Baile Dubh]] |- | style='text-align:right'| 1640 | | [[Pádraig Reidy]] | 1986 | | [[Trá Lí]] |- | style='text-align:right'| 1641 | | [[Pádraig Tyers]] | 1925-10-20 | 2010-02-19 | [[Tuar an Fhíona]] |- | style='text-align:right'| 1642 | | [[Pádraig Ó Fiannachta]] | 1927 | 2016-07-15 | ''[[:d:Q65559350|An Paideac]]'' |- | style='text-align:right'| 1643 | | [[Pádraig Ó Siochfhradha]] | 1883-03-10 | 1964-11-19 | ''[[:d:Q65558431|Baile an Ghóilín]]'' |- | style='text-align:right'| 1644 | [[Íomhá:PádraigÓSnodaigh.JPG|center|128px]] | [[Pádraig Ó Snodaigh]] | 1935-05-18 | 2025-01-02 | [[Ceatharlach]] |- | style='text-align:right'| 1645 | | [[Páidí Ó Lionáird]] | 1968-08-17 | | [[Cúil Aodha]] |- | style='text-align:right'| 1646 | [[Íomhá:Pól Ó Foighil.jpg|center|128px]] | [[Pól Ó Foighil]] | 1928-06-01 | 2005-03-21 | [[Contae Thiobraid Árann]] |- | style='text-align:right'| 1647 | [[Íomhá:Rachel Allen at MAD Symposium.jpg|center|128px]] | [[Rachel Allen]] | 1971-10-11 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1648 | [[Íomhá:Ray Butler.jpg|center|128px]] | [[Ray Butler (polaiteoir)|Ray Butler]] | 1965-12-30 | | [[Ceanannas]] |- | style='text-align:right'| 1649 | | [[Ray D'Arcy]] | 1964-09-01 | | [[Cill Dara]] |- | style='text-align:right'| 1650 | | [[Ray Kennedy (iriseoir)|Ray Kennedy]] | 1970 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1651 | [[Íomhá:Becky Lynch July 2019.jpg|center|128px]] | [[Becky Lynch]] | 1987-01-30 | | [[Luimneach]] |- | style='text-align:right'| 1652 | [[Íomhá:Regina Doherty, 2017.jpg|center|128px]] | [[Regina Doherty]] | 1971-01-26 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1653 | [[Íomhá:Barrington,Richard Manliffe01.png|center|128px]] | [[Richard Barrington]] | 1849 | 1915-09-15 | ''[[:d:Q104277926|An Fásach Rua]]'' |- | style='text-align:right'| 1654 | | [[Richard Barry]] | 1919-09-04 | 2013-04-28 | [[Mainistir Fhear Maí]] |- | style='text-align:right'| 1655 | | [[Richard Beamish]] | 1862-06-16<br/>1861-06-16 | 1938-02-23 | [[An Gleanntán]] |- | style='text-align:right'| 1656 | [[Íomhá:Richard Corish, circa 1930s.jpg|center|128px]] | [[Richard Corish]] | 1889-01-01 | 1945-07-19 | [[Loch Garman]] |- | style='text-align:right'| 1657 | | [[Risteárd de Hae]] | 1902 | 1976 | [[Mainistir na Féile]] |- | style='text-align:right'| 1658 | | [[Richard Stanihurst|Richard Stanyhurst]] | 1547 | 1618 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1659 | | [[Richard Walsh]] | 1889 | 1957-12-04 | [[Contae Mhaigh Eo]] |- | style='text-align:right'| 1660 | | [[Richard Wilson]] | 1875 | 1957-02-20 | [[Contae Chill Mhantáin]] |- | style='text-align:right'| 1661 | [[Íomhá:Richie Hogan from TJ Reid, Seán Kelly, Richie Hogan, Walter Walsh.jpg|center|128px]] | [[Risteard Ó hÓgáin]] | 1988-08-08 | | [[Dún Feart]] |- | style='text-align:right'| 1662 | | [[Risteard de Hindeberg]] | 1863-09-18 | 1916-03-17 | ''[[:d:Q104320133|Barr Beithí]]'' |- | style='text-align:right'| 1663 | | [[Risteárd Cooper]] | 1969-02 | | [[Éire (Poblacht na hÉireann)|Éire]] |- | style='text-align:right'| 1664 | [[Íomhá:Robert Ballagh 2014.jpg|center|128px]] | [[Robert Ballagh]] | 1943-09-22 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1665 | | [[Robert Day]] | 1885 | 1949 | [[Corcaigh]] |- | style='text-align:right'| 1666 | | [[Robert Dowds]] | 1953-05 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1667 | | [[Roibeard Ó Faracháin]] | 1909-04-24 | 1984-12-29 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1668 | | [[Robert Lahiffe]] | 1911 | 1975-03-08 | [[Gort Inse Guaire|An Gort]] |- | style='text-align:right'| 1669 | | [[Roger Garland]] | 1933-02 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1670 | | [[Roger Sweetman]] | 1874-08-18 | 1954-05-20 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1671 | | [[Roibeard Ó Maolalaigh]] | 1966 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1672 | | [[Ronan Collins]] | 1952-10-09 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1673 | | [[Rónán Ó Corráin]] | 1981-02-26 | | [[Corcaigh]] |- | style='text-align:right'| 1674 | [[Íomhá:A rest in rotten row.jpg|center|128px]] | [[Rose Maynard Barton]] | 1856-04-21 | 1929 | [[Contae Thiobraid Árann]] |- | style='text-align:right'| 1675 | [[Íomhá:Rosemary Smith 1965.jpg|center|128px]] | [[Rosemary Smith]] | 1937-08-07 | 2023-12-05 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1676 | | [[Ross McConnell]] | | | [[Glas Naíon]] |- | style='text-align:right'| 1677 | | [[Ross O'Carroll]] | 1987-01-01 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1678 | | [[Ruairí Brugha]] | 1917-10-15 | 2006-01-31 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1679 | | [[Rian Mac Aodh]] | 1994-04-11 | | [[Leitir Ceanainn]] |- | style='text-align:right'| 1680 | | [[Ryan Ó Dubhuir]] | 1986-07-23 | | [[Caiseal (Tiobraid Árann)|Caiseal]] |- | style='text-align:right'| 1681 | [[Íomhá:Ryan O'Shaughnessy (2) 20180508 EuroVisionary (cropped).jpg|center|128px]] | [[Ryan O'Shaughnessy]] | 1992-09-27 | | [[Na Sceirí]] |- | style='text-align:right'| 1682 | [[Íomhá:Ryan Tubridy, 2018 (cropped).jpg|center|128px]] | [[Ryan Tubridy]] | 1973-05-28 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1683 | [[Íomhá:Róisín O On Stage With Mary Black Her Mother At The Stand For The Truth Event --stand4truth--143406 (29372207157).jpg|center|128px]] | [[Róisín O]] | 1988 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1684 | | [[Rónán Mac Con Iomaire]] | 1975-01-02 | | [[Gaillimh]] |- | style='text-align:right'| 1685 | [[Íomhá:Rónán Mullen - 2025 (cropped).jpg|center|128px]] | [[Rónán Mullen]] | 1970-10-13 | | [[Contae na Gaillimhe]] |- | style='text-align:right'| 1686 | | [[Rónán Mac Aodha Bhuí]] | 1970-05-06 | 2023-09-19 | [[Corcaigh]] |- | style='text-align:right'| 1687 | | [[Rónán Ó Flatharta]] | | | [[Contae Chiarraí]] |- | style='text-align:right'| 1688 | | [[Samuel Holt]] | 1887 | 1929-04-18 | [[An Chúil, Contae na hIarmhí|An Chúil]] |- | style='text-align:right'| 1689 | | [[Samuel O'Flaherty]] | 1894-08-20 | 1930-05-22 | [[Caisleán na Finne]] |- | style='text-align:right'| 1690 | [[Íomhá:Sandra McLellan TD, Cork East (cropped).jpg|center|128px]] | [[Sandra McLellan]] | 1961-05 | | [[Eochaill]] |- | style='text-align:right'| 1691 | [[Íomhá:Sarah Purser by John Butler Yeats.png|center|128px]] | [[Sarah Purser]] | 1848-03-22 | 1943-08-07 | [[Dún Laoghaire]] |- | style='text-align:right'| 1692 | | [[Seamus Moore]] | 1947-06-18 | | [[Callainn]] |- | style='text-align:right'| 1693 | | [[Séamas Ó Muíneacháin]] | 1973-10-22 | | [[Contae Chiarraí]] |- | style='text-align:right'| 1694 | [[Íomhá:Sean Barrett 2014.png|center|128px]] | [[Sean Barrett (eacnamaí)|Sean Barrett]] | 1944 | | [[Contae Chorcaí]] |- | style='text-align:right'| 1695 | [[Íomhá:Sean O'Rourke crop.jpg|center|128px]] | [[Sean O'Rourke]] | 1955 | | [[Port Laoise]] |- | style='text-align:right'| 1696 | | [[Seán Ardagh]] | 1947-11-25 | 2016-05-17 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1697 | | [[Seán Brosnan]] | 1916-12-21 | 1979-04-18 | [[An Daingean|Daingean Uí Chúis]] |- | style='text-align:right'| 1698 | | [[Seán Bán Breathnach]] | 1949 | | [[Contae na Gaillimhe]] |- | style='text-align:right'| 1699 | | [[Seán Carroll]] | 1892-01-20 | 1954-02-01 | [[Contae Luimnigh]] |- | style='text-align:right'| 1700 | [[Íomhá:Seán Crowe 2023 (cropped).jpg|center|128px]] | [[Seán Crowe]] | 1957-03-07 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1701 | | [[Seán Ó Curraoin (iománaí)|Seán Ó Curraoin]] | 1981-11-11 | | [[Cluain Meala]] |- | style='text-align:right'| 1702 | | [[Seán Dunne]] | 1918-12-18 | 1969-06-25 | [[Port Láirge]] |- | style='text-align:right'| 1703 | | [[Seán FitzPatrick]] | 1948-05-25 | 2021-11-08 | [[Contae Chill Mhantáin]] |- | style='text-align:right'| 1704 | | [[Seán French (1890–1937)|Seán French]] | 1890-05-29 | 1937-09-12 | [[Corcaigh]] |- | style='text-align:right'| 1705 | | [[Seán French (1931–2011)|Seán French]] | 1931-11-08 | 2011-12-25 | [[Contae Chorcaí]] |- | style='text-align:right'| 1706 | | [[Seán Hayes (polaiteoir)|Seán Hayes]] | 1884 | 1941<br/>1928-01-24 | [[Cuan Dor]] |- | style='text-align:right'| 1707 | [[Íomhá:Seán Kyne 2025 (cropped).jpg|center|128px]] | [[Seán Ó Cadhain (polaiteoir)|Seán Ó Cadhain]] | 1975-05-07 | | [[Maigh Cuilinn]] |- | style='text-align:right'| 1708 | | [[Seán McCarthy (Corcaigh)|Seán McCarthy]] | 1889 | 1974-03-14 | ''[[:d:Q7899349|Garraí Thancaird]]'' |- | style='text-align:right'| 1709 | | [[Seán McCurtin]] | 1896-06-24 | 1982-11-12 | [[Contae Thiobraid Árann]] |- | style='text-align:right'| 1710 | [[Íomhá:Sean McGarry, Circa 1914-1923.png|center|128px]] | [[Seán McGarry]] | 1886-08-02 | 1958-12-09 | [[Dún Droma]] |- | style='text-align:right'| 1711 | | [[Seán Ó Murchú (peileadóir)|Seán Ó Murchú]] | 1932-12 | 2025-04-14 | [[An Com, Contae Chiarraí (Corca Dhuibhne)|An Com]] |- | style='text-align:right'| 1712 | | [[Seán Ó Gráda]] | 1889-12-01 | 1966-04-07 | [[Contae an Chláir]] |- | style='text-align:right'| 1713 | | [[Seán O'Mahony]] | 1864 | 1934-11-28 | [[Baile Mhic Andáin]] |- | style='text-align:right'| 1714 | [[Íomhá:Sean-osullivan.png|center|128px]] | [[Seán O'Sullivan]] | | | [[Contae Chiarraí]] |- | style='text-align:right'| 1715 | [[Íomhá:Sean Sherlock Portrait 2020.jpeg|center|128px]] | [[Seán Sherlock]] | 1972-12-06 | | [[Mala]] |- | style='text-align:right'| 1716 | | [[Seán Ó Tiobraide]] | 1897 | 1939-07-15 | [[Gaillimh]] |- | style='text-align:right'| 1717 | [[Íomhá:Sean Treacy circa 1919.jpg|center|128px]] | [[Seán Tracey (réabhlóidí, 1895-1920)|Seán Ó Treasaigh]] | 1895-02-14 | 1920-10-14 | [[Sulchóid Bheag]] |- | style='text-align:right'| 1718 | | [[Seán Ó Ceallaigh (polaiteoir Cláiríneach)|Seán Ó Ceallaigh]] | 1896-04-17 | 1994-06-15 | [[Contae an Chláir]] |- | style='text-align:right'| 1719 | | [[Johnny Chóil Mhaidhc Ó Coisdealbha]] | 1929-06-21 | 2006-10-27 | [[Indreabhán]] |- | style='text-align:right'| 1720 | [[Íomhá:Seán Ó Fearghaíl 2016.jpg|center|128px]] | [[Seán Ó Fearghaíl]] | 1960-04-17 | | [[Contae Chill Dara]] |- | style='text-align:right'| 1721 | | [[Seán Ó Neachtain (Scoláire Gaeilge)|Seán Ó Neachtain]] | 1650 | 1729-03-09 | ''[[:d:Q67061513|Cluain Oileáin]]'' |- | style='text-align:right'| 1722 | | [[Mike Murphy]] | 1941-10-20 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1723 | | [[Seán Ó Dulaoích]] | 1986-09-26 | | [[Tulach Mhór]] |- | style='text-align:right'| 1724 | | [[Shane Mac Dhuarcáin]] | 1987-07-01 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1725 | | [[Shane Murphy]] | 1983-08-19 | | [[An Gleanntán]] |- | style='text-align:right'| 1726 | | [[Shane O'Neill]] | 1986-03-01 | | [[Baile an Easpaig]] |- | style='text-align:right'| 1727 | | [[Shane Ryan]] | 1978-10-05 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1728 | | [[Sharon Ní Bheoláin]] | 1966-02-15 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1729 | | [[Sheila Galvin]] | 1914-02-23 | 1983-03-20 | [[Contae Chorcaí]] |- | style='text-align:right'| 1730 | [[Íomhá:Simon Harris at the Special European Council - 2024 (cropped).jpg|center|128px]] | [[Simon Harris|Síomón Ó hEarchaí]] | 1986-10-17 | | [[Na Clocha Liatha]] |- | style='text-align:right'| 1731 | | [[Seán Ó Súilleabháin (saighdiúir)|Seán Ó Súilleabháin]] | 1700 | 1760 | [[Contae Chiarraí]] |- | style='text-align:right'| 1732 | | [[Osmond Esmonde]] | 1896-04-04 | 1936-07-22 | [[Contae Loch Garman]] |- | style='text-align:right'| 1733 | | [[Siún Nic Gearailt]] | 1971-09-14 | | [[An Fheothanach]] |- | style='text-align:right'| 1734 | | [[Sorcha Ní Ghuairim]] | 1911-10-11 | 1976-12-24 | [[Roisín na Mainiach]] |- | style='text-align:right'| 1735 | [[Íomhá:Stella Steyn.jpg|center|128px]] | [[Stella Steyn]] | 1907-12-26 | 1987-07-21 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1736 | [[Íomhá:Stephanie Roche.jpg|center|128px]] | [[Stephanie Zambra|Stephanie Roche]] | 1989-06-13 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1737 | | [[Stephen Barrett]] | 1913-12-26 | 1976-09-08 | [[Corcaigh]] |- | style='text-align:right'| 1738 | [[Íomhá:Stephen Cluxton kick out 2012 cropped.jpg|center|128px]] | [[Stiofán Cluxton]] | 1981-12-17 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1739 | [[Íomhá:Seán MacBride circa 1947.jpg|center|128px]] | [[Stephen Coughlan]] | 1910-12-26 | 1994-12-20 | [[Luimneach]] |- | style='text-align:right'| 1740 | | [[Stephen Fuller]] | 1900-01-01 | 1984 | [[Cill Flainn]] |- | style='text-align:right'| 1741 | | [[Stephen Jordan]] | 1886-12-26 | 1975-09-15 | [[Contae na Gaillimhe]] |- | style='text-align:right'| 1742 | [[Íomhá:Stephen McDonnell.jpg|center|128px]] | [[Stephen McDonnell (iománaí)|Stephen McDonnell]] | 1989-01-28 | | [[Corcaigh]] |- | style='text-align:right'| 1743 | | [[Stiofán Ó Cuív]] | 1991-04-29 | | [[Port Láirge]] |- | style='text-align:right'| 1744 | [[Íomhá:Stephen Rice (footballer).jpg|center|128px]] | [[Stephen Rice]] | 1984-10-06 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1745 | [[Íomhá:Susan Denham 2014.jpg|center|128px]] | [[Susan Denham]] | 1945-05-07 | | [[Dumhach Thrá]] |- | style='text-align:right'| 1746 | [[Íomhá:Susan O'Keeffe 2014.png|center|128px]] | [[Susan O'Keeffe]] | 1960-09-18 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1747 | | [[Séadna Ó Móra]] | 1993-03-09 | | [[Droichead Abhann Ó gCearnaigh]] |- | style='text-align:right'| 1748 | [[Íomhá:Séamus Callanan (cropped).jpg|center|128px]] | [[Séamas Ó Callanáin]] | 1988-09-15 | | [[An Drom]] |- | style='text-align:right'| 1749 | | [[Séamus Doyle]] | 1885 | 1971-04-30 | [[Inis Córthaidh]] |- | style='text-align:right'| 1750 | | [[Séamus Dwyer]] | 1886-11-15 | 1922-12-20 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1751 | | [[Séamus Fitzgerald]] | 1896-08-21 | 1972-07-23 | [[An Cóbh]] |- | style='text-align:right'| 1752 | [[Íomhá:Seamus Healy, Dec 2024 - (54192713966) (cropped).jpg|center|128px]] | [[Séamus Healy]] | 1950-08-09 | | [[Port Láirge]] |- | style='text-align:right'| 1753 | | [[Séamus Mac an Iomaire]] | 1891-01-13 | 1967-11-15 | [[Maínis]] |- | style='text-align:right'| 1754 | | [[Seán Ó Loirgneáin]] | | | ''[[:d:Q104328324|An Pháirc Gharbh]]'' |- | style='text-align:right'| 1755 | | [[Síle Ní Bhraonáin]] | 1983 | | [[An Spidéal]] |- | style='text-align:right'| 1756 | | [[Síle Seoige]] | 1979-04-13 | | [[An Spidéal]] |- | style='text-align:right'| 1757 | [[Íomhá:TJ Reid from TJ Reid, Seán Kelly, Richie Hogan, Walter Walsh.jpg|center|128px]] | [[T. S. Ó Maoildeirg]] | 1987-11-16 | | [[Baile Héil]] |- | style='text-align:right'| 1758 | [[Íomhá:Tadhg Crowley 1924 Election Poster.jpg|center|128px]] | [[Tadhg Crowley]] | 1890-05-01 | 1970-03-12 | [[Baile an Londraigh]] |- | style='text-align:right'| 1759 | [[Íomhá:Tadhg O Donnchadha 1902.jpg|center|128px]] | [[Tadhg Ó Donnchadha]] | 1874<br/>1874-09-04 | 1949<br/>1949-09-21 | [[Contae Chorcaí]] |- | style='text-align:right'| 1760 | | [[Tommy Tiernan]] | 1969-06-16 | | [[An Uaimh]] |- | style='text-align:right'| 1761 | | [[Terry Brennan]] | 1942-05-24 | 2020-06-19 | [[Cairlinn]] |- | style='text-align:right'| 1762 | [[Íomhá:ThomasBracken-NZ.JPG|center|128px]] | [[Thomas Bracken]] | 1843-12-21 | 1898-02-16 | [[Cluain Eois]] |- | style='text-align:right'| 1763 | | [[Thomas Burke (An Clár)|Thomas Burke]] | 1908-06-10 | 1951-11-20 | [[Sráid na Cathrach]] |- | style='text-align:right'| 1764 | [[Íomhá:Thomas Byrne.jpg|center|128px]] | [[Thomas Byrne (An Mhí Thoir)|Thomas Byrne]] | 1977-06-01 | | [[Droichead Átha]] |- | style='text-align:right'| 1765 | [[Íomhá:Thomas Davis Young Irelander.JPG|center|128px]] | [[Tomás Dáibhis]] | 1814-10-14 | 1845-09-16 | [[Mala]] |- | style='text-align:right'| 1766 | | [[Thomas Dunne]] | 1926-03-10 | 1990-08-03 | [[Contae Thiobraid Árann]] |- | style='text-align:right'| 1767 | [[Íomhá:TF O'Higgins, 1933.png|center|128px]] | [[Thomas F. O'Higgins]] | 1890-04-08 | 1953-11-01 | [[An Sráidbhaile, Contae Laoise|An Sráidbhaile]] |- | style='text-align:right'| 1768 | | [[Thomas Finlay (Cumann na nGaedheal)|Thomas Finlay]] | 1893-10-11 | 1932-11-22 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1769 | | [[Thomas Harris]] | 1895 | 1974-02-18 | [[Contae Chill Dara]] |- | style='text-align:right'| 1770 | [[Íomhá:ThomasHunter.jpg|center|128px]] | [[Thomas Hunter]] | 1885 | 1932-03-11 | [[Baile Chaisleáin an Róistigh]] |- | style='text-align:right'| 1771 | | [[Thomas Hussey]] | 1936-01-25 | 2024-01-21 | [[Contae na Gaillimhe]] |- | style='text-align:right'| 1772 | | [[Thomas J. Fitzpatrick (Baile Átha Cliath)|Thomas J. Fitzpatrick]] | 1926-07-29 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1773 | | [[Thomas Meaney]] | 1931-08-11 | 2022 | [[Sráid an Mhuilinn]] |- | style='text-align:right'| 1774 | [[Íomhá:Irish nationalist politician Thomas O'Donnell.png|center|128px]] | [[Tomás Ó Domhnaill (polaiteoir náisiúnach Éireannach)]] | 1871-11-30 | 1943-06-11 | [[An Baile Dubh, Contae Chiarraí (Clann Mhuiris)|An Baile Dubh]] |- | style='text-align:right'| 1775 | | [[Thomas O'Donoghue]] | 1890 | 20th century | [[Cathair Saidhbhín]] |- | style='text-align:right'| 1776 | | [[Thomas O'Mahony]] | | 1924-07-20 | [[Contae Chorcaí]] |- | style='text-align:right'| 1777 | [[Íomhá:Thomas Pringle politician.jpg|center|128px]] | [[Thomas Pringle]] | 1967-08-11 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1778 | [[Íomhá:MADDEN(1888) p370 THOMAS RUSSEL.jpg|center|128px]] | [[Tomás Ruiséil (reibiliúnach)|Tomás Ruiséil]] | 1767-11-21 | 1803-10-21 | [[Drom Átháin]] |- | style='text-align:right'| 1779 | [[Íomhá:Thomas Ryan.jpg|center|128px]] | [[Tomás Ó Riain]] | 1989-09-19 | | [[Tulach an Iarainn]] |- | style='text-align:right'| 1780 | | [[Thomas Tynan]] | 1859 | 1953-09-24 | [[Baile Briotáis]] |- | style='text-align:right'| 1781 | | [[Timmy McCarthy]] | 1977-09-07 | | [[Caisleán Ó Liatháin]] |- | style='text-align:right'| 1782 | | [[Timothy O'Connor]] | 1906-10-01 | 1986-07-21 | [[Cill Orglan]] |- | style='text-align:right'| 1783 | | [[Timothy O'Sullivan (Fianna Fáil)|Timothy O'Sullivan]] | 1899-07-26 | 1971-03-03 | [[Beanntraí]] |- | style='text-align:right'| 1784 | [[Íomhá:Timothy Quill 1930.jpg|center|128px]] | [[Timothy Quill]] | 1901-05-09 | 1960-06-10 | [[Cluain Droichead]] |- | style='text-align:right'| 1785 | [[Íomhá:Toiréasa Ferris 2013 (cropped).jpg|center|128px]] | [[Toiréasa Ferris]] | 1980-03-24 | | [[Trá Lí]] |- | style='text-align:right'| 1786 | | [[Tom Barry (T.D., Fine Gael)|Tom Barry]] | 1968-10-10 | | [[Corcaigh]] |- | style='text-align:right'| 1787 | | [[Tom Clancy|Q7815327]] | 1924-10-29 | 1990-11-07 | [[Carraig na Siúire]] |- | style='text-align:right'| 1788 | | [[Tom Condon]] | 1987-11-09 | | [[Luimneach]] |- | style='text-align:right'| 1789 | | [[Tom Fleming]] | 1951-02 | | [[Cill Airne]] |- | style='text-align:right'| 1790 | [[Íomhá:Tom Kettle.jpg|center|128px]] | [[Tom Kettle]] | 1880-02-09 | 1916-09-09 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1791 | | [[Tom Leonard]] | 1924-05-30 | 2004-03-05 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1792 | | [[Tom McEllistrim (1894–1973)|Tom McEllistrim]] | 1894-10-14 | 1973-12-04 | [[Lios Tuathail]] |- | style='text-align:right'| 1793 | | [[Tom Murphy]] | 1935-02-23 | 2018-05-15 | [[Tuaim]] |- | style='text-align:right'| 1794 | | [[Tom O'Reilly (An Cabhán)|Tom O'Reilly]] | 1915-08-06 | 1995-02-01 | [[Cill na Seanrátha]] |- | style='text-align:right'| 1795 | | [[Tom Sailí Ó Flaithearta]] | 1931 | 2021-04-15 | [[An Cheathrú Rua]] |- | style='text-align:right'| 1796 | | [[Tomás Ó Doinn]] | 1974-05-21 | | [[Tuaim Uí Mheára]] |- | style='text-align:right'| 1797 | | [[Tommy Griffin]] | 1978-04-12 | | [[Trá Lí]] |- | style='text-align:right'| 1798 | [[Íomhá:Tommy Walsh.jpg|center|128px]] | [[Tomás Breathnach (peileadóir)|Tomás Breathnach]] | 1988-02-26 | | [[Trá Lí]] |- | style='text-align:right'| 1799 | | [[Tomás Mac Eoin]] | 1937 | | [[An Cheathrú Rua]] |- | style='text-align:right'| 1800 | | [[Tomás Ó Flatharta]] | | | [[Contae Chiarraí]] |- | style='text-align:right'| 1801 | | [[Antóin de Brún]] | 1973-07-01 | | [[Port Láirge]] |- | style='text-align:right'| 1802 | | [[Antoine Ó Ceallaigh]] | 1993-12-15 | | [[Inis (baile)|Inis]] |- | style='text-align:right'| 1803 | | [[Tónaí Mac Taidhg]] | 1946-01 | | [[Cloich na Coillte]] |- | style='text-align:right'| 1804 | | [[Tony Mulcahy]] | 1959-04-12 | | [[Luimneach]] |- | style='text-align:right'| 1805 | | [[Treasa Ní Cheannabháin]] | 1953 | | [[Cill Chiaráin]] |- | style='text-align:right'| 1806 | | [[Trevor Mac Goill]] | 1975 | | [[An Scrín, Contae na Mí|An Scrín]] |- | style='text-align:right'| 1807 | [[Íomhá:Bishop Trevor Williams.jpg|center|128px]] | [[Trevor Williams (easpag)|Trevor Williams]] | 1948 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1808 | | [[Uileog de Búrca]] | 1829-12-29 | 1887-11-22 | [[Caisleán an Bharraigh]] |- | style='text-align:right'| 1809 | | [[Val Mulkerns]] | 1925-02-14 | 2018-03-10 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1810 | [[Íomhá:Dr Vincent White in his Mayoral robes.jpg|center|128px]] | [[Vincent White]] | 1885 | 1958-12-14 | [[Port Láirge]] |- | style='text-align:right'| 1811 | | [[Vincent Woods]] | 1960 | | [[Contae Liatroma]] |- | style='text-align:right'| 1812 | | [[Uaitéar Ó Maicín|Walter Macken]] | 1915-05-03 | 1967-04-22 | [[Gaillimh]] |- | style='text-align:right'| 1813 | [[Íomhá:Walter Walsh (hurler) cropped.jpg|center|128px]] | [[Ualtar Breathnach]] | 1991-05-25 | | [[Ros Bearrcon]] |- | style='text-align:right'| 1814 | [[Íomhá:Wilhelmina Geddes.jpg|center|128px]] | [[Wilhelmina Geddes]] | 1887 | 1955 | [[Liatroim]] |- | style='text-align:right'| 1815 | | [[Uilliam Ó Domhnaill]] | 16th century | 1628-07-11 | [[Cill Chainnigh]] |- | style='text-align:right'| 1816 | | [[William Davin]] | 1890-02 | 1956-03-01 | [[Ráth Domhnaigh]] |- | style='text-align:right'| 1817 | | [[William Desmond]] | | 1941-09-05 | [[Contae Chorcaí]] |- | style='text-align:right'| 1818 | | [[William Duffy]] | 1865-04-07 | 1945-01-01 | [[Contae na Gaillimhe]] |- | style='text-align:right'| 1819 | | [[William Frederick Wakeman]] | 1822 | 1900 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1820 | | [[William Higgins]] | 1763 | 1825 | [[Cúil Mhuine]] |- | style='text-align:right'| 1821 | [[Íomhá:William James MacNeven.jpg|center|128px]] | [[William James MacNeven]] | 1763-03-21 | 1841-07-12 | [[Eachroim, Contae na Gaillimhe|Eachroim]] |- | style='text-align:right'| 1822 | | [[William O'Donnell]] | | 1947-02-04 | [[Contae Thiobraid Árann]] |- | style='text-align:right'| 1823 | | [[William Redmond]] | 1886 | 1932-04-17 | [[Contae Phort Láirge]] |- | style='text-align:right'| 1824 | | [[William Sears]] | 1868 | 1929-03-23 | [[An Éill]] |- | style='text-align:right'| 1825 | [[Íomhá:Sean O'Faolain, W. Stockley, D.Corkery, Tilly Fleischmann, Fr Patrick MacSwiney, Germaine Stockley, Aloys Fleischmann, visitors,1929.JPG|center|128px]] | [[William Stockley]] | 1859-06-29 | 1943-07-22 | [[Teach Mealóg]] |- | style='text-align:right'| 1826 | | [[Willie O'Dwyer]] | 1984-04-04 | | [[Muileann an Bhata]] |- | style='text-align:right'| 1827 | [[Íomhá:Major William Redmond bust, Wexford city.jpg|center|128px]] | [[Liam Mac Réamoinn|Willie Redmond]] | 1861-04-15 | 1917-06-07 | [[Loch Garman]] |- | style='text-align:right'| 1828 | | [[Áine Collins]] | 1969-09-01 | | [[Bántír]] |- | style='text-align:right'| 1829 | | [[Éamon Rooney]] | | 1993-11-09 | [[Contae Bhaile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1830 | | [[Éamonn Mac Thomáis]] | 1927-01-13 | 2002-08-16 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1831 | | [[Éanna Ní Lamhna]] | 1950 | | [[Baile an Ghearlánaigh]] |- | style='text-align:right'| 1832 | | [[Éilís Ní Dhuibhne]] | 1954-02-22 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1833 | [[Íomhá:UnaOHagan-1Web.jpg|center|128px]] | [[Úna O'Hagan]] | 1962 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1834 | [[Íomhá:2018 Helen McEntee (39947643565) (cropped).jpg|center|128px]] | [[Helen McEntee|Eiléana Nic an tSaoi]] | 1986-06-08 | | [[An Uaimh]] |- | style='text-align:right'| 1835 | [[Íomhá:St. Mary's Collegiate College Church, Youghal, Co. Cork.JPG|center|128px]] | [[Michael Jones (saighdiúir)|Michael Jones]] | 1606 | 1649-03-09 | [[Éire (Poblacht na hÉireann)|Éire]] |- | style='text-align:right'| 1836 | | [[Paul Doolin]] | 1963-03-26 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1837 | | [[Kieran Cremin]] | | | [[Cill Airne]] |- | style='text-align:right'| 1838 | | [[Hector Ó hEochagáin]] | 1969-08-17 | | [[An Uaimh]] |- | style='text-align:right'| 1839 | | [[Nollaig Ó hÍcí]] | 1980-12-12 | | ''[[:d:Q5315564|Dún Iomagáin]]'' |- | style='text-align:right'| 1840 | | [[Noel Harrington]] | 1970-12-24 | | [[Baile Chaisleáin Bhéarra]] |- | style='text-align:right'| 1841 | | [[Gearóid Mac Cuinneagáin]] | 1961-08-30 | | ''[[:d:Q17104710|An Tóchar]]'' |- | style='text-align:right'| 1842 | | [[Ronan Hussey]] | | | [[An tSnaidhm]] |- | style='text-align:right'| 1843 | [[Íomhá:Terry Cavanagh (developer) picture.jpg|center|128px]] | [[Terry Cavanagh]] | 1984 | | [[Tigh Damhnata]] |- | style='text-align:right'| 1844 | | [[William Bowles]] | 1705<br/>1714 | 1780-08-25 | [[Contae Chorcaí]] |- | style='text-align:right'| 1845 | [[Íomhá:John Boyle O'Reilly cph.3a38519.jpg|center|128px]] | [[John Boyle O'Reilly]] | 1844-06-28 | 1890-08-10 | [[Contae na Mí]] |- | style='text-align:right'| 1846 | | [[Beairtle Ó Conaire]] | | | [[Ros Muc]] |- | style='text-align:right'| 1847 | [[Íomhá:BiddyJenkinson.jpg|center|128px]] | [[Biddy Jenkinson]] | 1949 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1848 | [[Íomhá:Portrait of Singer Big Tom (Nov 2004).jpg|center|128px]] | [[Big Tom]] | 1936-09-18 | 2018-04-17 | [[Baile na Lorgan]] |- | style='text-align:right'| 1849 | | [[Breandán Delap]] | 1965 | | [[Gaoth Dobhair]] |- | style='text-align:right'| 1850 | [[Íomhá:Brendan Griffin, T.D. Fine Gael (cropped).JPG|center|128px]] | [[Brendan Griffin]] | 1982-03-14 | | [[Corcaigh]] |- | style='text-align:right'| 1851 | | [[Brian Walsh]] | 1972-09-28 | | [[Gaillimh]] |- | style='text-align:right'| 1852 | | [[Colm Mac Séalaigh]] | | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1853 | [[Íomhá:Davy-fitzgerald-sf.jpg|center|128px]] | [[Daithí Mac Gearailt]] | 1971-08-02 | | [[Droichead Abhann Ó gCearnaigh]] |- | style='text-align:right'| 1854 | [[Íomhá:Doimnic Mac Giolla Bhríde.jpg|center|128px]] | [[Doimnic Mac Giolla Bhríde]] | | | [[Gaoth Dobhair]] |- | style='text-align:right'| 1855 | | [[Dymphna Lonergan]] | 1949 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1856 | | [[Dáithí Ó hÓgáin]] | 1949 | 2011 | [[An Brú]] |- | style='text-align:right'| 1857 | | [[Dáithí Mac Cárthaigh]] | | | [[Inis Córthaidh]] |- | style='text-align:right'| 1858 | | [[Dáibhí de Barra]] | 1758 | 1851 | [[Carraig Thuathail]] |- | style='text-align:right'| 1859 | | [[Déaglán Collinge]] | 1949 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1860 | | [[Domhnall Ó Conchubhair]] | 1847 | 1930-09-27 | ''[[:d:Q104300976|An Cnoc Dubh]]'' |- | style='text-align:right'| 1861 | | [[Eibhlín Ní Chathailriabhaigh]] | 1910-06-01 | 2001-06-07 | [[Domhnach Broc]] |- | style='text-align:right'| 1862 | | [[Eilís Ní Dheá]] | | | [[An Tulach (An Clár)|An Tulach]] |- | style='text-align:right'| 1863 | | [[Eoghan Mac Giolla Bhríde]] | | | [[Gaoth Dobhair]] |- | style='text-align:right'| 1864 | | [[Fionn Mac Cumhaill (scríbhneoir)|Fionn Mac Cumhaill]] | 1885-06-23 | 1965-08-07 | ''[[:d:Q104348887|Leitir Catha]]'' |- | style='text-align:right'| 1865 | | [[Jackie Mac Donncha]] | 1946 | | [[Cill Chiaráin]] |- | style='text-align:right'| 1866 | | [[Liam Mac Amhlaigh]] | | | [[Contae Chill Mhantáin]] |- | style='text-align:right'| 1867 | | [[Maidhc Dainín Ó Sé]] | 1942-02-02 | 2013-08-29 | [[Baile na nGall, Contae Chiarraí|Baile na nGall]] |- | style='text-align:right'| 1868 | | [[Mark Geary]] | 1971-01-31 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1869 | [[Íomhá:Maureen O'Sullivan (official portrait).jpg|center|128px]] | [[Maureen O'Sullivan (polaiteoir)|Maureen O'Sullivan]] | 1951-03-10 | | [[An Port Thoir]] |- | style='text-align:right'| 1870 | | [[Micheál Ó Cuaig]] | 1950 | | ''[[:d:Q112619831|Aill na Brón]]'' |- | style='text-align:right'| 1871 | | [[Máire Ní Scolaí]] | 1909-05-24 | 1985-06-28 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1872 | | [[Máirtín Ó Corrbuí]] | 1912-11-17 | 2002-05-08 | ''[[:d:Q104314882|An Pháirc Bhuí]]'' |- | style='text-align:right'| 1873 | | [[Máirtín Óg Mac Donncha]] | | | [[An Cheathrú Rua]] |- | style='text-align:right'| 1874 | | [[Máirín Ní Rodaigh]] | | 1965-10 | [[An Cabhán]] |- | style='text-align:right'| 1875 | | [[Mícheál W. Ó Murchú]] | | | [[Ráth Chormaic]] |- | style='text-align:right'| 1876 | | [[Mícheál Breathnach]] | 1881-09-16 | 1908-09-28 | [[An Lochán Beag, Contae na Gaillimhe|An Lochán Beag]] |- | style='text-align:right'| 1877 | | [[Mícheál de Barra]] | | | [[Cill Fhionnúrach]] |- | style='text-align:right'| 1878 | | [[Mícheál Ó Bréartúin]] | 1930 | 2011 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1879 | | [[Niall Ó Ciosáin]] | 1960 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1880 | [[Íomhá:Nell Ní Chróinín 2014.jpg|center|128px]] | [[Nell Ní Chróinín]] | 1990 | | [[Contae Chorcaí]] |- | style='text-align:right'| 1881 | | [[Niall Ó Cárthaigh]] | 1981-09-01 | | [[Carraig Thuathail]] |- | style='text-align:right'| 1882 | | [[Paddy Bushe]] | 1948 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1883 | | [[Patsy Ó Ceannabháin]] | 1943 | 1998 | [[Ros Muc]] |- | style='text-align:right'| 1884 | | [[Peadar Ó hUallaigh]] | 1950 | | [[Cluain Meala]] |- | style='text-align:right'| 1885 | | [[Paul Seevers]] | 1969 | | [[Sligeach]] |- | style='text-align:right'| 1886 | | [[Páraic Breathnach]] | 1956 | | ''[[:d:Q65391591|Carna]]'' |- | style='text-align:right'| 1887 | | [[Pádraig Mac Suibhne]] | 1942-02-23 | 2020-03-24 | ''[[:d:Q104348490|Beitheach]]'' |- | style='text-align:right'| 1888 | | [[Pádraig Standún]] | 1946 | | ''[[:d:Q62035956|Baile Dhabhac]]'' |- | style='text-align:right'| 1889 | | [[Pádraig Ó Baoighill]] | 1932-11-15 | 2024-06-21 | [[Rann na Feirste]] |- | style='text-align:right'| 1890 | | [[Pádraig Ó Cíobháin]] | 1951-03-12 | | [[Baile an Fheirtéaraigh]] |- | style='text-align:right'| 1891 | | [[Pádraic Óg Ó Conaire]] | 1893-03-11 | 1971-08-05 | ''[[:d:Q104321570|An Turlach Beag]]'' |- | style='text-align:right'| 1892 | | [[Pól Ó Gallchóir]] | | | [[Gaoth Dobhair]] |- | style='text-align:right'| 1893 | | [[Regina Uí Chollatáin]] | | | [[Leitir Ceanainn]] |- | style='text-align:right'| 1894 | | [[Seosamh Ó Cuaig]] | | | ''[[:d:Q112619831|Aill na Brón]]'' |- | style='text-align:right'| 1895 | | [[Seán Ó Curraoin]] | | | [[Bearna]] |- | style='text-align:right'| 1896 | [[Íomhá:Seán Ó Cuirreáin.jpg|center|128px]] | [[Seán Ó Cuirreáin]] | | | [[Gort an Choirce]] |- | style='text-align:right'| 1897 | | [[Seán Ó Ruadháin]] | 1883-02-20 | 1966-06-22 | [[Gaoth Sáile]] |- | style='text-align:right'| 1898 | [[Íomhá:Stephen Donnelly 2016.jpg|center|128px]] | [[Stephen Donnelly]] | 1975-12-14 | | [[Deilgne]] |- | style='text-align:right'| 1899 | | [[Séamas Mac Annaidh]] | 1961 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1900 | | [[Tadhg Gaelach Ó Súilleabháin]] | 1715 | 1795 | [[Tuar na Fola]] |- | style='text-align:right'| 1901 | [[Íomhá:Tony McLoughlin.jpg|center|128px]] | [[Tony McLoughlin]] | 1949-01-19 | | [[Sligeach]] |- | style='text-align:right'| 1902 | | [[Torlach Mac Con Midhe]] | | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1903 | | [[Énrí Ó Muirgheasa]] | 1874-01-14 | 1945-08-13 | ''[[:d:Q65558304|An Caisleán Thoir]]'' |- | style='text-align:right'| 1904 | | [[Neasa Ní Chinnéide]] | 1952 | | [[Baile an Mhúraigh, Paróiste Mórdhach|Baile an Mhúraigh]] |- | style='text-align:right'| 1905 | [[Íomhá:Mary A. Sadlier (A ROUND TABLE, 1897).png|center|128px]] | [[Mary Anne Sadlier]] | 1820-12-31 | 1903-04-05 | [[Muinchille]] |- | style='text-align:right'| 1906 | | [[Kit Ahern]] | 1915-01-13 | 2007-12-27 | [[Áth an tSléibhe]] |- | style='text-align:right'| 1907 | | [[Seán Ó Conghaile]] | 1948-06-14 | | [[Leitir Móir]] |- | style='text-align:right'| 1908 | [[Íomhá:Michael Colreavy 2011.jpg|center|128px]] | [[Michael Colreavy]] | 1948-09 | | [[Sligeach]] |- | style='text-align:right'| 1909 | | [[Neil Ronan]] | 1979-09-01 | | [[Bealach Átha]] |- | style='text-align:right'| 1910 | | [[Nicky McFadden]] | 1962-12-25 | 2014-03-25 | [[Baile Átha Luain]] |- | style='text-align:right'| 1911 | | [[Tadhg Dall Ó hUiginn]] | 1550 | 1591-03 | [[Cúige Chonnacht]] |- | style='text-align:right'| 1912 | | [[Tomás Ó Néill Ruiséal]] | 1828 | 1908 | [[An Móta]] |- | style='text-align:right'| 1913 | | [[Mary Elizabeth Byrne]] | 1880-07-02 | 1931-01-19 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1914 | [[Íomhá:Paul Flynn cropped.jpg|center|128px]] | [[Pól Ó Floinn]] | 1986-07-08 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1915 | | [[Anraí Ó Riain]] | 1957-04-07 | 2020-11-24 | ''[[:d:Q4222952|Clárach]]'' |- | style='text-align:right'| 1916 | | [[Seosamh Ó Ceocháin]] | 1918 | 1988-01-16 | [[Trá Lí]] |- | style='text-align:right'| 1917 | [[Íomhá:Jennie Wyse Power.jpg|center|128px]] | [[Jennie Wyse Power]] | 1858-05-01 | 1941-01-05 | [[Bealach Conglais]] |- | style='text-align:right'| 1918 | [[Íomhá:Sir.James.Ware.png|center|128px]] | [[James Ware]] | 1594-11-26 | 1666-12-01 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1919 | [[Íomhá:Doireann Ní Ghríofa, 2023.jpg|center|128px]] | [[Doireann Ní Ghríofa]] | 1981-04-29 | | [[Gaillimh]] |- | style='text-align:right'| 1920 | [[Íomhá:Michael Donnellan, circa 1944.jpg|center|128px]] | [[Michael Donnellan]] | 1900 | 1964-09-27 | [[Dún Mór, Contae na Gaillimhe|Dún Mór]] |- | style='text-align:right'| 1921 | | [[Mícheál Ó Lócháin|Micheál Ó Lócháin]] | 1836-09-29 | 1899-01-10 | ''[[:d:Q104326011|Currach an Doire]]'' |- | style='text-align:right'| 1922 | | [[Joseph MacBride]] | 1860 | 1938-01-01 | [[Contae Mhaigh Eo]] |- | style='text-align:right'| 1923 | [[Íomhá:Tom O'Sullivan (2009).jpg|center|128px]] | [[Tom O'Sullivan]] | 1978-11-15 | | [[Contae Chiarraí]] |- | style='text-align:right'| 1924 | | [[Keith Hanley]] | 1993-08-15 | | [[Luimneach]] |- | style='text-align:right'| 1925 | | [[Louis Dalton]] | 1862-09-20 | 1945-01-13 | [[Contae Thiobraid Árann]] |- | style='text-align:right'| 1926 | | [[Hugh Law]] | 1872<br/>1872-07-28 | 1943-04-01<br/>1943-04-02 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1927 | | [[James Crowley]] | 1880 | 1946-01-21 | [[Contae Chiarraí]] |- | style='text-align:right'| 1928 | | [[Francis Bulfin]] | 1874-02-12 | 1951-03-22 | [[Contae Uíbh Fhailí]] |- | style='text-align:right'| 1929 | [[Íomhá:Bridget Mary Redmond, circa 1930s (retouched).png|center|128px]] | [[Bridget Redmond]] | 1905 | 1952-05-03 | [[An Currach]] |- | style='text-align:right'| 1930 | | [[John Horgan]] | 1876 | 1955-06-27 | [[Luimneach]] |- | style='text-align:right'| 1931 | | [[Patrick Egan]] | 1891 | 1960-04-28 | [[Tulach Mhór]] |- | style='text-align:right'| 1932 | | [[Michael Kilroy]] | 1884-09-14 | 1962-12-23 | [[Baile Uí Fhiacháin]] |- | style='text-align:right'| 1933 | | [[Michael Kennedy (An Longfort)|Michael Kennedy]] | 1897-03-01 | 1965-02-14 | [[Baile na gCros (Contae na hIermhí)|Baile na gCros (Contae na hIarmhí)]] |- | style='text-align:right'| 1934 | [[Íomhá:Peter Paul Galligan.jpg|center|128px]] | [[Paul Galligan]] | 1888-06-20 | 1966-12-14 | [[Carraig Álainn]] |- | style='text-align:right'| 1935 | | [[John Butler]] | 1891 | 1968-02-16 | [[Béal na Molt]] |- | style='text-align:right'| 1936 | | [[Rosie Hackett]] | 1893-07-25<br/>1883 | 1976-05-04<br/>1976-07-04 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1937 | | [[Noel Lemass, Óg|Noel Lemass]] | 1929-02-14 | 1976-04-13 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1938 | | [[Martin Corry]] | 1890-12-12 | 1979-02-14 | [[Corcaigh]] |- | style='text-align:right'| 1939 | [[Íomhá:Jackmurphy.jpg|center|128px]] | [[Jack Murphy]] | 1920 | 1984-07-11 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1940 | | [[Jack McQuillan]] | 1920-08-30 | 1998-03-08 | [[Béal Átha Feorainne]] |- | style='text-align:right'| 1941 | | [[Michael O'Halloran]] | 1933-08-20 | 1999-11-29 | [[Contae an Chláir]] |- | style='text-align:right'| 1942 | | [[David Kent]] | 1867-02-02 | 1930-11 | [[Caisleán Ó Liatháin]] |- | style='text-align:right'| 1943 | | [[Joseph MacDonagh]] | 1883-05-18 | 1922-12-25 | [[Cloch Shiurdáin]] |- | style='text-align:right'| 1944 | | [[Ellen O'Leary]] | 1831 | 1889 | [[Contae Thiobraid Árann]] |- | style='text-align:right'| 1945 | | [[Harry Colley]] | 1891-02-21 | 1972-01-18 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1946 | | [[Críostóir Ó Floinn]] | 1927-12-18 | 2023-10-09 | [[Luimneach]] |- | style='text-align:right'| 1947 | | [[Don Cockburn]] | 1930-03-13 | 2017-09-05 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1948 | | [[Jim Corr (polaiteoir)|Jim Corr]] | 1934-01-25 | | [[Contae Chorcaí]] |- | style='text-align:right'| 1949 | | [[James White]] | 1938-01-02 | 2014-09-02 | [[Contae Dhún na nGall]] |- | style='text-align:right'| 1950 | | [[Tony Scannell]] | 1945-08-14 | 2020-05-26 | [[Cionn tSáile]] |- | style='text-align:right'| 1951 | | [[Jim Fahy]] | 1946 | 2022 | [[Baile Locha Riach]] |- | style='text-align:right'| 1952 | | [[Patrick Gallagher]] | 1946-12-01 | | [[Port Láirge]] |- | style='text-align:right'| 1953 | | [[Henry Abbott]] | 1947-12-18 | | [[An Muileann gCearr]] |- | style='text-align:right'| 1954 | [[Íomhá:Yvonne Farrell at arcVision 2015.jpg|center|128px]] | [[Yvonne Farrell]] | 1951 | | [[Tulach Mhór]] |- | style='text-align:right'| 1955 | [[Íomhá:Lorraine Higgins, Feb 2014 (cropped).jpg|center|128px]] | [[Lorraine Higgins]] | 1979-08-03 | | [[Gaillimh]] |- | style='text-align:right'| 1956 | | [[John Kelly]] | 1960-02-02 | | [[Baile an Tobair, Contae Ros Comáin|Baile an Tobair]] |- | style='text-align:right'| 1957 | | [[Mary Mooney]] | 1958-12-01 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1958 | | [[Thomas Nagle]] | | | [[Contae Chorcaí]] |- | style='text-align:right'| 1959 | | [[Seosamh Ó Cuana]] | 1965-03-17 | | [[An Ballán]] |- | style='text-align:right'| 1960 | | [[John Fitzgibbon]] | 1967-05-06 | | [[An Linn Dubh]] |- | style='text-align:right'| 1961 | | [[Imelda Henry]] | 1967-03-05 | | [[Contae Shligigh]] |- | style='text-align:right'| 1962 | | [[Cathal Barrett]] | 1993-07-21 | | ''[[:d:Q4499047|Mainistir na Croiche]]'' |- | style='text-align:right'| 1963 | | [[Mícheál Ó Cathail]] | 1989-01-03 | | [[Dúrlas Éile|Durlas]] |- | style='text-align:right'| 1964 | [[Íomhá:Johnny Coen (2013).jpg|center|128px]] | [[Seán Ó Comdhain]] | 1991-03-19 | | [[Béal Átha na Sluaighe]] |- | style='text-align:right'| 1965 | | [[Jake Ó Diolúin]] | 1992 | | [[Port Láirge]] |- | style='text-align:right'| 1966 | | [[Shay Byrne]] | 1973 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1967 | | [[Marc Eilís]] | 1990-08-26 | | [[Sráid an Mhuilinn]] |- | style='text-align:right'| 1968 | | [[Iásón Mac Giollarnáth]] | 1993-12-22 | | [[An tAonach]] |- | style='text-align:right'| 1969 | | [[Domhnall Caomhánach]] | 1140 | 1175 | [[Cúige Laighean]] |- | style='text-align:right'| 1970 | | [[Nicolás Bhailís]] | 1548 | 1585-12-14 | [[Port Láirge]] |- | style='text-align:right'| 1971 | | [[Éamonn Ó Dochartaigh]] | 1990s | | [[Leitir Ceanainn]] |- | style='text-align:right'| 1972 | [[Íomhá:2022-08-21 European Championships 2022 – Men's 800 Metres by Sandro Halank–032.jpg|center|128px]] | [[Mark English]] | 1993-03-18 | | [[Leitir Ceanainn]] |- | style='text-align:right'| 1973 | | [[Séamus Ó hAirtnéada]] | 1990-07-17 | | [[Contae Chorcaí]] |- | style='text-align:right'| 1974 | | [[Peter Duggan]] | 1993 | | ''[[:d:Q15964429|Cluaine]]'' |- | style='text-align:right'| 1975 | | [[Daithí Mac an Oirchinnigh]] | 1992-12-07 | | [[Inis (baile)|Inis]] |- | style='text-align:right'| 1976 | | [[Lorcán Mac Lochlainn]] | 1989-11-14 | | [[Ceann Toirc]] |- | style='text-align:right'| 1977 | [[Íomhá:Paul Murphy (hurler) (cropped).jpg|center|128px]] | [[Pól Ó Murchú]] | 1989-01-01 | | [[Dún Feart]] |- | style='text-align:right'| 1978 | | [[Seán Ó Dónaill]] | 1994-06-15 | | [[Inis (baile)|Inis]] |- | style='text-align:right'| 1979 | [[Íomhá:John O'Dwyer (2014).jpg|center|128px]] | [[Seán Ó Duibhir]] | 1991-09-17 | | [[Cluain Meala]] |- | style='text-align:right'| 1980 | [[Íomhá:Luke O'Farrell (cropped).jpg|center|128px]] | [[Lúcás Ó Fearghaill]] | 1990-02-25 | | [[Mainistir na Corann]] |- | style='text-align:right'| 1981 | | [[Roibeard Ó Sé]] | 1990-07-20 | | [[Carraig Uí Leighin]] |- | style='text-align:right'| 1982 | | [[Nioclás Mac Uaid]] | 1989-06-12 | | [[Eifinn]] |- | style='text-align:right'| 1983 | | [[Shane Ó Carthaigh]] | 1994-09-28 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1984 | [[Íomhá:Hozier Troubadour West Hollywood.jpg|center|128px]] | [[Hozier]] | 1990-03-17 | | [[Bré]] |- | style='text-align:right'| 1985 | | [[Marc Mac Aodh]] | 1990-08-22 | | [[Leitir Ceanainn]] |- | style='text-align:right'| 1986 | | [[James O'Donoghue]] | 1990-06-19 | | [[Trá Lí]] |- | style='text-align:right'| 1987 | | [[Pádraig Breathnach]] | 1992-03-12 | | [[Tulach Ruáin]] |- | style='text-align:right'| 1988 | | [[Pól Ó Mainnín]] | 1993-05-25 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1989 | | [[Eímear Noone]] | 1970s | | [[Cill Chonaill]] |- | style='text-align:right'| 1990 | | [[Máel Sechnaill mac Máele Ruanaid]] | | 862 | [[Éire (Poblacht na hÉireann)|Éire]] |- | style='text-align:right'| 1991 | [[Íomhá:Sean-canney-3.jpg|center|128px]] | [[Seán Canney]] | 1960-04-06 | | ''[[:d:Q4882077|Béal Chláir]]'' |- | style='text-align:right'| 1992 | [[Íomhá:Dublin footballer Jonny Cooper at the RDS Arena cropped.jpg|center|128px]] | [[Seán Cúipéir]] | 1989-11-04 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1993 | | [[John Kennedy (peileadóir)]] | 20th century | | ''[[:d:Q55437286|Eas Daoi]]'' |- | style='text-align:right'| 1994 | [[Íomhá:Odhranmacniallais cropped.jpg|center|128px]] | [[Odhrán Mac Niallais]] | 1992-08-12 | | [[Leitir Ceanainn]] |- | style='text-align:right'| 1995 | [[Íomhá:Jack McCaffrey (2013).jpg|center|128px]] | [[Seán Mac Gafraidh (peileadóir)|Seán Mac Gafraidh]] | 1993-10-19 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 1996 | [[Íomhá:Neil Mc Gee Donegal GAA.png|center|128px]] | [[Niall Mac Aoidh]] | 1985-11-13 | | [[Leitir Ceanainn]] |- | style='text-align:right'| 1997 | | [[Conor McManus]] | | | [[Muineachán]] |- | style='text-align:right'| 1998 | [[Íomhá:Brendan McCahey live performance 2014-07-14 20-23.jpg|center|128px]] | [[Brendan McCahey]] | 1976 | | ''[[:d:Q4319146|Machaire Cluana]]'' |- | style='text-align:right'| 1999 | | [[Séamus de Barra]] | 1990-06-29 | | [[Cluain Meala]] |- | style='text-align:right'| 2000 | | [[Rós Ní Mhaonaigh]] | 1740 | 1798 | [[Contae na Mí]] |- | style='text-align:right'| 2001 | [[Íomhá:Grace O'Sullivan.jpg|center|128px]] | [[Grace O'Sullivan|Grace O’Sullivan]] | 1962-03-08 | | [[Trá Mhór]] |- | style='text-align:right'| 2002 | | [[Déin Mac Concharraige]] | 1990-02-26 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 2003 | | [[Stephen Walsh]] | 1985-12-20 | | [[Luimneach]] |- | style='text-align:right'| 2004 | | [[Ailéin Ó Ceadagáin]] | 1993-05-17 | | [[Dúglas]] |- | style='text-align:right'| 2005 | [[Íomhá:Lynn Boylan (Lynn Ní Bhaoigheallain).jpg|center|128px]] | [[Lynn Boylan]] | 1976-11-29 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 2006 | [[Íomhá:Damien Cahalane cropped.jpg|center|128px]] | [[Damien Cahalane]] | 1992-08-10 | | [[Corcaigh]] |- | style='text-align:right'| 2007 | [[Íomhá:Ruth Coppinger.jpg|center|128px]] | [[Ruth Coppinger]] | 1967-04-18 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 2008 | | [[Áistín Ó Gliasáin]] | 1995-06-27 | | [[Port Láirge]] |- | style='text-align:right'| 2009 | [[Íomhá:Gabrielle McFadden.jpg|center|128px]] | [[Gabrielle McFadden]] | 1967-04-09 | | [[Baile Átha Luain]] |- | style='text-align:right'| 2010 | [[Íomhá:Liadh Ní Riada MLA Oct 2018 (close cropped).jpg|center|128px]] | [[Liadh Ní Riada]] | 1966-11-28 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 2011 | [[Íomhá:Roderic O'Gorman.jpg|center|128px]] | [[Roderic O’Gorman]] | 1982-12-12 | | [[Mullach Eadrad]] |- | style='text-align:right'| 2012 | [[Íomhá:Edith Anne Stoney.jpg|center|128px]] | [[Edith Anne Stoney]] | 1869-01-06 | 1938-06-25 | [[Droichead na Dothra]] |- | style='text-align:right'| 2013 | | [[Joseph Cooper Walker]] | 1761 | 1810-04-12 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 2014 | | [[Seán Mac Mathúna]] | 1936 | | [[Trá Lí]] |- | style='text-align:right'| 2015 | [[Íomhá:Donall o healai 2020 1.jpg|center|128px]] | [[Dónall Ó Héalaí]] | 1987 | | [[Indreabhán]] |- | style='text-align:right'| 2016 | [[Íomhá:Portrait of John D’Alton P6048.jpg|center|128px]] | [[John D'Alton (staraí)|John D'Alton]] | 1792 | 1867 | [[Contae na hIarmhí]] |- | style='text-align:right'| 2017 | | [[Killian Burke]] | 1993-01-09 | | [[Mainistir na Corann]] |- | style='text-align:right'| 2018 | | [[Lee Chin]] | 1992-10-08 | | [[Loch Garman]] |- | style='text-align:right'| 2019 | [[Íomhá:Brian Lawton (hurler).jpg|center|128px]] | [[Brian Ó Lachtnáin]] | 1992-12-09 | | [[Baile na Martra]] |- | style='text-align:right'| 2020 | | [[Rónán Ó Meachair]] | 1995-11-09 | | [[Dúrlas Éile|Durlas]] |- | style='text-align:right'| 2021 | [[Íomhá:Sarah Greene at Abbey Theatre Noble Call.jpg|center|128px]] | [[Sarah Greene]] | 1984-07-21 | | [[Corcaigh]] |- | style='text-align:right'| 2022 | | [[Peter Charleton]] | 1956-03-27 | | [[Caisleán Cnucha]] |- | style='text-align:right'| 2023 | | [[Seosamh Ó hOldáin]] | 1990-07-02 | | [[Baile Héil]] |- | style='text-align:right'| 2024 | [[Íomhá:2022-08-18 European Championships 2022 – Men's 400 Metres Hurdles by Sandro Halank–014.jpg|center|128px]] | [[Thomas Barr]] | 1992-07-24 | | [[Port Láirge]] |- | style='text-align:right'| 2025 | | [[Christina Noble]] | 1944-12-23 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 2026 | | [[Seán Breathnach]] | 1993 | | [[Gaillimh]] |- | style='text-align:right'| 2027 | [[Íomhá:Paul O'Donovan 2016.jpg|center|128px]] | [[Paul O'Donovan]] | 1994-04-19 | | ''[[:d:Q104297150|An Lisín]]'' |- | style='text-align:right'| 2028 | [[Íomhá:Arthur Guinness II.png|center|128px]] | [[Arthur Hart Guinness]] | 1768 | 1855 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 2029 | [[Íomhá:Bregenz- Subsidiarityconference-Gerard P Craughwell-01a.jpg|center|128px]] | [[Gerard Craughwell]] | 1953-11-22 | | [[Gaillimh]] |- | style='text-align:right'| 2030 | [[Íomhá:Michael Fitzmaurice.jpg|center|128px]] | [[Michael Fitzmaurice]] | 1969-09-18 | | [[Glinsce, Contae na Gaillimhe (Béal Átha Mó)|Glinsce]] |- | style='text-align:right'| 2031 | | [[Sara Berkeley]] | 1967 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 2032 | | [[Hugh McFadden]] | | | [[Leitir Ceanainn]] |- | style='text-align:right'| 2033 | | [[Sarah Mary Fitton]] | 1796 | 1874-03-30 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 2034 | [[Íomhá:Mary O'Donovan Rossa.png|center|128px]] | [[Mary Jane O’Donovan Rossa|Mary O'Donovan Rossa]] | 1845-01-27 | 1916-08-18<br/>1916-08-17 | [[Contae Chorcaí]] |- | style='text-align:right'| 2035 | [[Íomhá:Portrait of Thomas James Mulvany .PNG|center|128px]] | [[Thomas James Mulvany]] | 1779 | 1845-02-27 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 2036 | [[Íomhá:Nóirín O'Sullivan, Dublin, 2023.jpg|center|128px]] | [[Nóirín O'Sullivan]] | 1960-11-03 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 2037 | | [[William Haliday]] | 1788 | 1812 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 2038 | | [[Áine Ní Fhoghludha]] | 1880-11-10 | 1932-04-14 | ''[[:d:Q104319641|An Móta]]'' |- | style='text-align:right'| 2039 | | [[Patrick Ganly]] | 1809 | 1899 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 2040 | [[Íomhá:John Thomas Woodhouse (1780-1845) - Robert Murphy, BA, Fellow (1800) - GC0027 - Gonville and Caius College.jpg|center|128px]] | [[Robert Murphy]] | 1806 | 1843-03-12 | [[Mala]] |- | style='text-align:right'| 2041 | | [[William Kirby Sullivan]] | 1821 | 1890 | [[An Druipseach]] |- | style='text-align:right'| 2042 | [[Íomhá:20150513 ESC 2015 Molly Sterling 5070.jpg|center|128px]] | [[Molly Sterling]] | 1998-03-08 | | [[Pocán]] |- | style='text-align:right'| 2043 | [[Íomhá:Gavin Duffy.jpg|center|128px]] | [[Gavin Duffy]] | 1960-04-29 | | [[Cill Dara]] |- | style='text-align:right'| 2044 | | [[Seán Mac Craith]] | 1994-07-28 | | [[Luachma]] |- | style='text-align:right'| 2045 | [[Íomhá:Énna Mac Murchada (Bodleian Library MS Rawlinson B 503, folio 36r).jpg|center|128px]] | [[Éanna Mac Murchadha|Enna mac Donnchada Mac Murchada]] | | 1126 | [[Cúige Laighean]] |- | style='text-align:right'| 2046 | | [[Conchobar Ua Briain|Conchúr Ó Briain]] | | 1142 | [[Éire (Poblacht na hÉireann)|Éire]] |- | style='text-align:right'| 2047 | [[Íomhá:Gavin James Piknik i Parken 2017 (164342).jpg|center|128px]] | [[Gavin James]] | 1991-07-05 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 2048 | | [[Mary Swanzy]] | 1882 | 1978 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 2049 | | [[Seosamh Laoide]] | 1865-05-24 | 1939-09-21 | [[Raghnallach]] |- | style='text-align:right'| 2050 | [[Íomhá:Bríd Smith.jpg|center|128px]] | [[Bríd Smith]] | 1961-09-18 | | [[Ráth Fearnáin]] |- | style='text-align:right'| 2051 | [[Íomhá:Áine Ní Ghlinn.jpg|center|128px]] | [[Áine Ní Ghlinn]] | 1955 | | [[Contae Thiobraid Árann]] |- | style='text-align:right'| 2052 | | [[Lucy O'Byrne]] | 1991<br/>1992 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 2053 | | [[Robert Francis Ruttledge]] | 1899-09-11 | 2002-01-12 | [[Contae Cheatharlach]] |- | style='text-align:right'| 2054 | [[Íomhá:Gerard Barrett at DIFF 2015.jpg|center|128px]] | [[Gerard Barrett]] | 1987-07-05 | | [[Áth an tSléibhe]] |- | style='text-align:right'| 2055 | | [[Máirin de Valéra]] | 1912-04-12 | 1984-08-08 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 2056 | | [[Dúnmharú Declan Flynn|Declan Flynn]] | 1951 | 1982-09-09 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 2057 | | [[Barra Ó hAonghusa|Barry Hennessy]] | 1989-10-14 | | [[Cill Mocheallóg]] |- | style='text-align:right'| 2058 | | [[Fanny Currey]] | 1848-05-30 | 1917-03-30 | ''[[:d:Q2368947|Caisleán Leasa Móire]]'' |- | style='text-align:right'| 2059 | [[Íomhá:Jacksepticeye by Gage Skidmore.jpg|center|128px]] | [[Jacksepticeye]] | 1990-02-07 | | [[An Clochán (Contae Uíbh Fhailí)|An Clochán]] |- | style='text-align:right'| 2060 | | [[Catherine Isabella Osborne]] | 1818-06-30 | 1880-06-21 | ''[[:d:Q57272913|Teach Newtown Anner]]'' |- | style='text-align:right'| 2061 | | [[Colm Ó Ceallaigh]] | 1928 | 2017 | [[Camas]] |- | style='text-align:right'| 2062 | | [[Seán Ua Cearnaigh]] | 1933-06-13 | 2020-10-26 | [[Contae Thiobraid Árann]] |- | style='text-align:right'| 2063 | | [[Cian Ó Loingsigh|Cian Lynch]] | 1996-01-03 | | [[Luimneach]] |- | style='text-align:right'| 2064 | | [[Daithí Mac Braoin]] | 1985-09-20 | | [[Luimneach]] |- | style='text-align:right'| 2065 | | [[Daithí Ó Riada (Luimneach)|David Reidy]] | 1993 | | [[An tÁth Leacach]] |- | style='text-align:right'| 2066 | | [[Déaglán hAnnáin]] | 1992-11 | | [[Luimneach]] |- | style='text-align:right'| 2067 | | [[Gréacháin Ó Maolchathaigh]] | 1990-06-02 | | [[Cill Mocheallóg]] |- | style='text-align:right'| 2068 | | [[Kim Hayden]] | | | [[An Caisleán Nua, Contae Chill Mhantáin|An Caisleán Nua]] |- | style='text-align:right'| 2069 | | [[Morgan Jageurs]] | 1862 | 1932-04-28 | [[Tulach Mhór]] |- | style='text-align:right'| 2070 | | [[Peter Morgan Jaguers]] | 1862 | 1932 | [[Tulach Mhór]] |- | style='text-align:right'| 2071 | | [[Nollaig Ní Laoire]] | 1989 | | [[Ráth Chairn]] |- | style='text-align:right'| 2072 | | [[Seán Ó Lúing]] | 1917-05-16 | 2000-02-10 | [[Baile an Fheirtéaraigh]] |- | style='text-align:right'| 2073 | | [[Fionntán Mac Aodha Bhuí]] | 1924 | 2012 | [[An Muileann gCearr]] |- | style='text-align:right'| 2074 | | [[Páidí Ó Briain]] | 1989-09-05 | | [[Cill Mocheallóg]] |- | style='text-align:right'| 2075 | | [[Pól de Brún]] | 1989-09-21 | | [[Luimneach]] |- | style='text-align:right'| 2076 | | [[Risteard Mac Cárthaigh]] | 1988 | | [[Luimneach]] |- | style='text-align:right'| 2077 | | [[Tadhg Ó Scanaill (aisteoir)|Tadhg Ó Scanaill]] | 1883-05-09 | 1967-01-18 | [[Baile Bhuirne]] |- | style='text-align:right'| 2078 | | [[Tadhg Ó Scanaill (múinteoir)|Tadhg Ó Scanaill]] | 1870 | 1939-08-20 | ''[[:d:Q65557130|An Inse Mhór]]'' |- | style='text-align:right'| 2079 | | [[Seánie O'Brien]] | | 1988 | [[Tobar Phádraig]] |- | style='text-align:right'| 2080 | | [[Máire Ní Shúilleabháin]] | 1884-02-02 | 1914-07-14 | [[Sráid na Cathrach]] |- | style='text-align:right'| 2081 | | [[Séamus Ó hÍcí]] | 1988 | | [[Luimneach]] |- | style='text-align:right'| 2082 | | [[Séamus Ó Riain]] | 1987-04-07 | | [[Garraí Uí Spealáin]] |- | style='text-align:right'| 2083 | | [[Mícheál Ó Tiománaidhe|Micheál Ó Tiománaidhe]] | 1853-09-20 | 1940-03-07 | ''[[:d:Q104331267|An Cartún Dubh]]'' |- | style='text-align:right'| 2084 | | [[Uáin Mac Conmara]] | 1986-06-11 | | [[Luimneach]] |- | style='text-align:right'| 2085 | | [[Patrick Donoghue]] | | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 2086 | [[Íomhá:Claire Hanna.JPG|center|128px]] | [[Claire Hanna]] | 1980-06-19 | | [[Conamara]] |- | style='text-align:right'| 2087 | | [[Moyra Barry]] | 1886 | 1960-02-02 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 2088 | [[Íomhá:Susan McKenna-Lawlor Suggested That We In Ireland Should Build Our Own Rocket (Inspirefest 2015)---105769 (18976188652) (cropped).jpg|center|128px]] | [[Susan McKenna-Lawlor]] | 1935-03-03 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 2089 | [[Íomhá:Rut Brandt by Stuart Mentiply.jpg|center|128px]] | [[Ruth Brandt]] | 1936-06-22 | 1989-08-13 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 2090 | | [[Conchúir Mac Domhnall]] | 1995-09-22 | | [[Guaire]] |- | style='text-align:right'| 2091 | | [[Cormac Ó Murchú]] | 1993-04-21 | | [[Mala]] |- | style='text-align:right'| 2092 | | [[Dorothy Blackham]] | 1896-03-01 | 1975-09-03 | [[Ráth Maonais]] |- | style='text-align:right'| 2093 | | [[Seán Mac Beinéid]] | 1996-12-05 | | [[Baile na Sagart]] |- | style='text-align:right'| 2094 | | [[Stiofán Mac Beinéid]] | 1995-10-08 | | [[Baile na Sagart]] |- | style='text-align:right'| 2095 | | [[Pádraig Ó Corráin|Padraig Ó Corráin]] | 1996-03-02 | | [[Dún Garbhán]] |- | style='text-align:right'| 2096 | [[Íomhá:Noel Rock.jpg|center|128px]] | [[Noel Rock]] | 1987-11-11 | | [[Baile Munna]] |- | style='text-align:right'| 2097 | | [[Séamus Ó Cinnéide]] | 1993-06-26 | | [[Cluain Meala]] |- | style='text-align:right'| 2098 | | [[Rónán Ó Loingsigh]] | 1996 | | [[Luimneach]] |- | style='text-align:right'| 2099 | [[Íomhá:Cathal Mannion (cropped).jpg|center|128px]] | [[Cathal Ó Mainnín]] | 1994-10-22 | | [[Béal Átha na Sluaighe]] |- | style='text-align:right'| 2100 | | [[Tomás Ó Muireasa|Tom Morrissey]] | 1996-05-29 | | [[Luimneach]] |- | style='text-align:right'| 2101 | | [[Neilí Ní Bhriain]] | 1864-06-04 | 1925-04-01 | [[Contae Luimnigh]] |- | style='text-align:right'| 2102 | | [[Tadhg de Búrca]] | 1994-09-19 | | [[Clais Mhór]] |- | style='text-align:right'| 2103 | | [[William Ganly]] | 1855 | 1926-02-20 | [[Inis Mór, Árainn|Inis Mór]] |- | style='text-align:right'| 2104 | | [[Edward Hayes]] | 1810<br/>1814 | 1870-11-12 | [[Contae Laoise]]<br/>[[Garraí Eoin]] |- | style='text-align:right'| 2105 | [[Íomhá:William Henry Gregory Vanity Fair 30 December 1871.jpg|center|128px]] | [[William Henry Gregory]] | 1817-07-12<br/>1817-06-13 | 1892-03-06 | [[Caisleán Bhaile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 2106 | [[Íomhá:Gearóid McInerney (2014).jpg|center|128px]] | [[Gearóid Mac an Airchinnigh]] | 1990-09-24 | | [[Órán Mór]] |- | style='text-align:right'| 2107 | [[Íomhá:2019 London Marathon IMG 9029 (32788526567).jpg|center|128px]] | [[Sinéad Diver]] | 1977-02-17 | | [[Béal an Mhuirthead]] |- | style='text-align:right'| 2108 | [[Íomhá:Daithí Burke cropped.jpg|center|128px]] | [[Daithí de Búrca]] | 1992-11-16 | | [[Gaillimh]] |- | style='text-align:right'| 2109 | | [[Brían Ó Fiannachta]] | 1993-03-02 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 2110 | | [[Seán Ó Caoilte]] | 1993-01-10 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 2111 | [[Íomhá:Conor Whelan cropped.jpg|center|128px]] | [[Conchúir Ó Faoláin]] | 1996-10-31 | | [[Gaillimh]] |- | style='text-align:right'| 2112 | | [[Roibeard Ó Leannáin]] | 1993 | | [[Droichead Binéid]] |- | style='text-align:right'| 2113 | [[Íomhá:John Hanbury and Jonjo Farrell.jpg|center|128px]] | [[Seán Ó hAnmhuire]] | 1993-05-13 | | [[Gaillimh]] |- | style='text-align:right'| 2114 | [[Íomhá:Jason Flynn (2015).jpg|center|128px]] | [[Iasón Ó Floinn]] | 1994-11-16 | | [[Gaillimh]] |- | style='text-align:right'| 2115 | [[Íomhá:Pádraic Mannion(cropped).jpg|center|128px]] | [[Pádraic Ó Mainnín]] | 1993-03-06 | | [[Béal Átha na Sluaighe]] |- | style='text-align:right'| 2116 | | [[Louise O'Neill]] | 1985-02-24 | | [[Corcaigh]] |- | style='text-align:right'| 2117 | [[Íomhá:Shelly mcnamara 2013.jpg|center|128px]] | [[Shelley McNamara]] | 1952 | | [[Lios Dúin Bhearna]] |- | style='text-align:right'| 2118 | | [[Pádraic Breathnach]] | 1942-07-12 | | [[Maigh Cuilinn]] |- | style='text-align:right'| 2119 | [[Íomhá:Cllr Cormac Devlin Hi Res.jpg|center|128px]] | [[Cormac Devlin]] | 1980-08-30 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 2120 | [[Íomhá:Sportsfile (Web Summit) (22554473410) (cropped).jpg|center|128px]] | [[Paddy Cosgrave]] | 1983-03-19 | | [[Contae Chill Mhantáin]] |- | style='text-align:right'| 2121 | [[Íomhá:Katie McCabe Republic of Ireland mix zone 2020-03-05 (cropped).jpg|center|128px]] | [[Katie McCabe]] | 1995-09-21 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 2122 | | [[Gerard Hogan]] | 1964-12-23<br/>1958 | | [[Cluain Meala]] |- | style='text-align:right'| 2123 | | [[Eoghan Ó Siadhail]] | 1584 | 1650-06-21 | [[Contae na hIarmhí]] |- | style='text-align:right'| 2124 | [[Íomhá:Catherine Martin TD.jpg|center|128px]] | [[Catherine Martin]] | 1972-09-30 | | [[Muineachán]] |- | style='text-align:right'| 2125 | [[Íomhá:Gino Kenny.jpg|center|128px]] | [[Gino Kenny]] | 1972-06-25 | | [[Cluain Dolcáin]] |- | style='text-align:right'| 2126 | [[Íomhá:Imelda Munster 2015.jpg|center|128px]] | [[Imelda Munster]] | 1968-02-24 | | [[Droichead Átha]] |- | style='text-align:right'| 2127 | [[Íomhá:Shane Cassells (official portrait).jpg|center|128px]] | [[Shane Cassells]] | 1971-03-26 | | [[An Uaimh]] |- | style='text-align:right'| 2128 | [[Íomhá:Kathleen Funchion 2015.jpg|center|128px]] | [[Kathleen Funchion]] | 1981-04-22 | | [[Cill Chainnigh]] |- | style='text-align:right'| 2129 | [[Íomhá:Michael Harty.jpg|center|128px]] | [[Michael Harty]] | 1955-04-07 | | [[Luimneach]] |- | style='text-align:right'| 2130 | [[Íomhá:Frank O'Rourke.jpg|center|128px]] | [[Frank O'Rourke]] | 1969-06-11 | | [[Sligeach]] |- | style='text-align:right'| 2131 | [[Íomhá:Maria Bailey TD.jpg|center|128px]] | [[Maria Bailey]] | 1976-04-10 | | [[Deilginis]] |- | style='text-align:right'| 2132 | [[Íomhá:John Brady 2015.jpg|center|128px]] | [[John Brady]] | 1973-07-28 | | [[Bré]] |- | style='text-align:right'| 2133 | [[Íomhá:John Brassil.jpg|center|128px]] | [[John Brassil]] | 1963-05-16 | | [[Trá Lí]] |- | style='text-align:right'| 2134 | [[Íomhá:Declan Breathnach 2016 (cropped).jpg|center|128px]] | [[Declan Breathnach]] | 1959-06-01 | | [[Droichead an Chnoic]] |- | style='text-align:right'| 2135 | [[Íomhá:Colm Brophy 2024 (cropped).jpg|center|128px]] | [[Colm Brophy]] | 1973-01-09 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 2136 | [[Íomhá:James Browne politician.jpg|center|128px]] | [[James Browne]] | 1975-10-15 | | [[Inis Córthaidh]] |- | style='text-align:right'| 2137 | [[Íomhá:Pat Buckley 2016.jpg|center|128px]] | [[Pat Buckley]] | 1968-07-13 | | [[Mainistir na Corann]] |- | style='text-align:right'| 2138 | [[Íomhá:Peter Burke 2025 South Boston St. Patrick's Day Breakfast 54397908242 1.jpg|center|128px]] | [[Peter Burke]] | 1982-10-22 | | [[An Muileann gCearr]] |- | style='text-align:right'| 2139 | [[Íomhá:Mary Butler.jpg|center|128px]] | [[Mary Butler]] | 1963-01-27 | | [[Port Láirge]] |- | style='text-align:right'| 2140 | [[Íomhá:Jackie Cahill.jpg|center|128px]] | [[Jackie Cahill]] | 1957-08-05 | | [[Dúrlas Éile|Durlas]] |- | style='text-align:right'| 2141 | [[Íomhá:Pat Casey.jpg|center|128px]] | [[Pat Casey]] | 1962-03-11 | | [[An Láithreach]] |- | style='text-align:right'| 2142 | [[Íomhá:Lisa Chambers (official portrait).jpg|center|128px]] | [[Lisa Chambers]] | 1986-08-24 | | [[Caisleán an Bharraigh]] |- | style='text-align:right'| 2143 | [[Íomhá:Jack Chambers (polaiteoir).jpg|center|128px]] | [[Jack Chambers]] | 1990-11-21 | | [[Gaillimh]] |- | style='text-align:right'| 2144 | [[Íomhá:Michael Collins politician.jpg|center|128px]] | [[Michael Collins (polaiteoir)|Michael Collins]] | 1958-07-15 | | [[Corcaigh]] |- | style='text-align:right'| 2145 | [[Íomhá:Danny Healy-Rae.jpg|center|128px]] | [[Danny Healy-Rae]] | 1954-07-16 | | [[Cill Gharbháin, Contae Chiarraí|Cill Gharbháin]] |- | style='text-align:right'| 2146 | [[Íomhá:Martin Kenny 2015 (cropped).jpg|center|128px]] | [[Martin Kenny]] | 1971-10-01 | | [[Sligeach]] |- | style='text-align:right'| 2147 | [[Íomhá:John Lahart.jpg|center|128px]] | [[John Lahart]] | 1960-10-08 | | [[Baile Uí Ruáin]] |- | style='text-align:right'| 2148 | [[Íomhá:James Lawless TD.jpg|center|128px]] | [[James Lawless]] | 1976-08-19 | | [[Guaire]] |- | style='text-align:right'| 2149 | [[Íomhá:Josepha Madigan.jpg|center|128px]] | [[Josepha Madigan]] | 1970-05-21 | | [[Carraig an tSionnaigh]] |- | style='text-align:right'| 2150 | [[Íomhá:Denise Mitchell 2024 (cropped).jpg|center|128px]] | [[Denise Mitchell]] | 1976-11-22 | | [[An Chúlóg]] |- | style='text-align:right'| 2151 | [[Íomhá:Kevin Boxer Moran.jpg|center|128px]] | [[Kevin Moran (polaiteoir)|Kevin Moran]] | 1963-05-12 | | [[Baile Átha Luain]] |- | style='text-align:right'| 2152 | [[Íomhá:Aindrias Moynihan.jpg|center|128px]] | [[Aindrias Moynihan]] | 1967-10-17 | | [[Maigh Chromtha]] |- | style='text-align:right'| 2153 | [[Íomhá:Margaret Murphy O'Mahony 2025 (cropped).jpg|center|128px]] | [[Margaret Murphy O'Mahony]] | 1969-10-07 | | [[Droichead na Bandan]] |- | style='text-align:right'| 2154 | [[Íomhá:Eugene Murphy.jpg|center|128px]] | [[Eugene Murphy]] | 1965-08-26 | | ''[[:d:Q1124843|Mainistir na Búille]]'' |- | style='text-align:right'| 2155 | [[Íomhá:Tom Neville 2016.png|center|128px]] | [[Tom Neville (polaiteoir)|Tom Neville]] | 1975-09-25 | | [[Luimneach]] |- | style='text-align:right'| 2156 | [[Íomhá:Carol Nolan 2015.jpg|center|128px]] | [[Carol Nolan]] | 1978-05-23 | | [[Baile Mhic Ádaim]] |- | style='text-align:right'| 2157 | [[Íomhá:Jim O'Callaghan.jpg|center|128px]] | [[Jim O'Callaghan]] | 1968-01-05 | | [[Carraig an tSionnaigh]] |- | style='text-align:right'| 2158 | [[Íomhá:Kate O'Connell in 2014.jpg|center|128px]] | [[Kate O'Connell]] | 1980-01-03 | | [[Cill Bheagáin]] |- | style='text-align:right'| 2159 | [[Íomhá:Kevin O'Keeffe.jpg|center|128px]] | [[Kevin O'Keeffe]] | 1964-03-09 | | [[Mala]] |- | style='text-align:right'| 2160 | [[Íomhá:Donnchadh Ó Laoghaire 2014.jpg|center|128px]] | [[Donnchadh Ó Laoghaire (polaiteoir)|Donnchadh Ó Laoghaire]] | 1989-06-14 | | ''[[:d:Q17104710|An Tóchar]]'' |- | style='text-align:right'| 2161 | [[Íomhá:Fiona O Loughlin 2025 (cropped).jpg|center|128px]] | [[Fiona O'Loughlin]] | 1965-09-08 | | [[Ráth Iomgháin]] |- | style='text-align:right'| 2162 | [[Íomhá:Louise O'Reilly TD (32890052618) (cropped).jpg|center|128px]] | [[Louise O'Reilly]] | 1973-09-27 | | [[Cromghlinn, BÁC|Cromghlinn]] |- | style='text-align:right'| 2163 | [[Íomhá:Anne Rabbitte.jpg|center|128px]] | [[Anne Rabbitte]] | 1970-04-11 | | [[Port Omna]] |- | style='text-align:right'| 2164 | [[Íomhá:Niamh Smyth (portrait).jpg|center|128px]] | [[Niamh Smyth]] | 1972-04-19 | | [[Muinchille]] |- | style='text-align:right'| 2165 | | [[Julia Grenan]] | 1883-07-02 | 1972-01-06 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 2166 | [[Íomhá:Sabina Higgins.jpg|center|128px]] | [[Sabina Higgins]] | 1944-05-07 | | [[Baile an Daighin, Contae Mhaigh Eo|Baile an Daighin]] |- | style='text-align:right'| 2167 | [[Íomhá:Cian O'Callaghan 2020.jpg|center|128px]] | [[Cian O’Callaghan]] | 1979-05-10<br/>1979-05-07 | | [[Cill Fhionntain]] |- | style='text-align:right'| 2168 | | [[Vincent Barry]] | 1908 | 1975 | [[Corcaigh]] |- | style='text-align:right'| 2169 | [[Íomhá:N McBride 1900.jpg|center|128px]] | [[Niall Mac Giolla Bhrighde]] | 1861 | 1942 | ''[[:d:Q104349864|Faiche Mhór]]'' |- | style='text-align:right'| 2170 | | [[Seán Mac Giobúin]] | 1992-09-21 | | [[Áth Dara]] |- | style='text-align:right'| 2171 | [[Íomhá:Lynn Ruane TD.jpg|center|128px]] | [[Lynn Ruane]] | 1984-10-20 | | [[Tamhlacht]] |- | style='text-align:right'| 2172 | [[Íomhá:Dee Forbes 2015 (cropped).jpg|center|128px]] | [[Dee Forbes]] | 1967-02 | | [[Drom Dhá Liag]] |- | style='text-align:right'| 2173 | [[Íomhá:Alice-Mary Higgins.jpg|center|128px]] | [[Alice Mary Higgins]] | 1975-06-17 | | [[Gaillimh]] |- | style='text-align:right'| 2174 | | [[Michael Lawson]] | 1997 | | [[Cúil Darach]] |- | style='text-align:right'| 2175 | [[Íomhá:Fintan Warfield 2015.jpg|center|128px]] | [[Fintan Warfield]] | 1992-03-16 | | [[Crois Araild]] |- | style='text-align:right'| 2176 | [[Íomhá:Tim Lombard.jpg|center|128px]] | [[Tim Lombard]] | 1976-02-17 | | [[Contae Chorcaí]] |- | style='text-align:right'| 2177 | [[Íomhá:Jennifer Murnane O'Connor.jpg|center|128px]] | [[Jennifer Murnane-O'Connor]] | 1966-05-24 | | [[Contae Cheatharlach]] |- | style='text-align:right'| 2178 | [[Íomhá:Robbie Gallagher 2025 (cropped).jpg|center|128px]] | [[Robbie Gallagher]] | 1968-02-19 | | ''[[:d:Q2404974|An Tearmann]]'' |- | style='text-align:right'| 2179 | [[Íomhá:Aidan Davitt.jpg|center|128px]] | [[Aidan Davitt]] | 1978-10-13 | | [[An Muileann gCearr]] |- | style='text-align:right'| 2180 | [[Íomhá:Gerry Horkan.jpg|center|128px]] | [[Gerry Horkan]] | 1961-07-22 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 2181 | [[Íomhá:Maura Hopkins.jpg|center|128px]] | [[Maura Hopkins]] | 1984-05-25 | | [[Bealach an Doirín]] |- | style='text-align:right'| 2182 | [[Íomhá:Conor cleary.jpg|center|128px]] | [[Conor Cleary]] | 1994 | | [[Sráid na Cathrach]] |- | style='text-align:right'| 2183 | [[Íomhá:Gary O'Donovan 2016.jpg|center|128px]] | [[Gary O'Donovan]] | 1992-12-30 | | [[An Sciobairín]] |- | style='text-align:right'| 2184 | | [[Aron Ó Seanachair]] | 1997 | | [[Sionainn (baile)|Sionainn]] |- | style='text-align:right'| 2185 | [[Íomhá:Victor Boyhan 2025 (cropped).jpg|center|128px]] | [[Victor Boyhan]] | 1961-04-30 | | [[Dún Laoghaire]] |- | style='text-align:right'| 2186 | [[Íomhá:Rose Conway-Walsh (2024) (cropped).jpg|center|128px]] | [[Rose Conway-Walsh]] | 1969-10-13 | | [[Béal an Mhuirthead]] |- | style='text-align:right'| 2187 | [[Íomhá:Maria Byrne 2025 (cropped).jpg|center|128px]] | [[Maria Byrne]] | 1967-11-27 | | [[Luimneach]] |- | style='text-align:right'| 2188 | [[Íomhá:Lorraine Clifford-Lee.jpg|center|128px]] | [[Lorraine Clifford-Lee]] | 1972-07-24 | | [[Port Láirge]] |- | style='text-align:right'| 2189 | [[Íomhá:Máire Devine 2015.jpg|center|128px]] | [[Máire Devine]] | 1972-09-07 | | [[Na Saoirsí]] |- | style='text-align:right'| 2190 | [[Íomhá:Paul Gavan 2016.jpg|center|128px]] | [[Paul Gavan]] | 1965-11-29 | | [[Luimneach]] |- | style='text-align:right'| 2191 | [[Íomhá:Keith Swanick.jpg|center|128px]] | [[Keith Swanick]] | 1974-07-12 | | [[An Caisleán Riabhach]] |- | style='text-align:right'| 2192 | [[Íomhá:Neale Richmond 2016.jpg|center|128px]] | [[Neale Richmond]] | 1983-03-15 | | [[Baile an tSaoir]] |- | style='text-align:right'| 2193 | [[Íomhá:Catherine Ardagh.jpg|center|128px]] | [[Catherine Ardagh]] | 1982-09-20 | | [[Cromghlinn, BÁC|Cromghlinn]] |- | style='text-align:right'| 2194 | | [[Michael O'Higgins]] | 1917-11-01 | 2005-03-09 | [[Teach Srafáin]] |- | style='text-align:right'| 2195 | | [[Brigid Hogan-O'Higgins]] | 1932-03-10 | 2022-11-02 | [[Contae na Gaillimhe]] |- | style='text-align:right'| 2196 | [[Íomhá:Colette Kelleher.jpg|center|128px]] | [[Colette Kelleher]] | 1960-10-09 | | [[Maigh Chromtha]] |- | style='text-align:right'| 2197 | [[Íomhá:Billy Lawless.jpg|center|128px]] | [[Billy Lawless]] | 1951-07-04 | 2024-11-08 | [[Gaillimh]] |- | style='text-align:right'| 2198 | [[Íomhá:Pádraig Ó Céidigh.jpg|center|128px]] | [[Pádraig Ó Céidigh]] | 1957-01-02 | | [[Conamara]] |- | style='text-align:right'| 2199 | | [[Seán de Brún]] | 1993 | | ''[[:d:Q28232598|Baile Uí Aodha, Contae an Chláir]]'' |- | style='text-align:right'| 2200 | [[Íomhá:Anne Maria Waters.jpg|center|128px]] | [[Anne Marie Waters]] | 1977-08-24 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 2201 | | [[Daithí Ó Riada (An Clár)]] | 1993 | | [[Inis (baile)|Inis]] |- | style='text-align:right'| 2202 | | [[Diarmaid Ó Broin]] | 1994 | | [[Tobar Phádraig]] |- | style='text-align:right'| 2203 | | [[James Toher]] | 1993 | | [[Baile Átha Troim]] |- | style='text-align:right'| 2204 | [[Íomhá:Paul Daly.jpg|center|128px]] | [[Paul Daly]] | 1958-01-19 | | [[Cill Bheagáin]] |- | style='text-align:right'| 2205 | [[Íomhá:John Dolan politician.jpg|center|128px]] | [[John Dolan]] | 1956-01-13 | | [[Tiobraid Árann (baile)|Tiobraid Árann]] |- | style='text-align:right'| 2206 | [[Íomhá:JoanFreemanPetaHousePressPack.jpg|center|128px]] | [[Joan Freeman]] | 1958-04-02 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 2207 | | [[Dónall Mac Cormaic]] | 1993-01-28 | | [[Cluain Meala]] |- | style='text-align:right'| 2208 | | [[Thomas de Vere Coneys]] | 1804 | 1851-12-28 | [[Contae na Gaillimhe]] |- | style='text-align:right'| 2209 | | [[Séamas Ó Dubhghaill]] | 1855-07-25 | 1929-05-30 | ''[[:d:Q104306937|Cúil Éanaigh]]'' |- | style='text-align:right'| 2210 | | [[Seosamh Ó Tórna]] | 1888-08-02 | 1967-04-04 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 2211 | | [[Peadar Bairéad]] | | 2019 | [[Iorras]] |- | style='text-align:right'| 2212 | | [[Siobhán Ní Shúilleabháin]] | 1928-08-31 | 2013-05-21 | [[Baile an Fheirtéaraigh]] |- | style='text-align:right'| 2213 | | [[Barra de Nais|Barry Nash]] | 1996-12-31 | | [[Luimneach]] |- | style='text-align:right'| 2214 | | [[Seán Mac Clochaire]] | 1997-08-25 | | [[Dúglas]] |- | style='text-align:right'| 2215 | | [[Moya Llewelyn Davies]] | 1881-03-25 | 1943-09-28 | [[An Charraig Dhubh]] |- | style='text-align:right'| 2216 | | [[Liam de Bluinsín]] | 1996 | | [[Droichead Binéid]] |- | style='text-align:right'| 2217 | | [[Damien Ó Ciaragáin]] | 1994-01-11 | | [[Gaillimh]] |- | style='text-align:right'| 2218 | [[Íomhá:Adrian Tuohy (cropped).jpg|center|128px]] | [[Adrian Ó Tuathaigh]] | 1993-05-14 | | [[Gaillimh]] |- | style='text-align:right'| 2219 | | [[Siobhán McSweeney]] | 1979-12-27 | | [[Contae Chorcaí]] |- | style='text-align:right'| 2220 | | [[Charles Dawson]] | 1842 | 1917 | [[Luimneach]] |- | style='text-align:right'| 2221 | | [[Nancy Corrigan]] | 1912-06-21 | 1983 | [[Acaill]] |- | style='text-align:right'| 2222 | | [[Jemma Redmond]] | 1978-03-16 | 2016-08-16 | [[Tamhlacht]] |- | style='text-align:right'| 2223 | | [[Margaret Dobbs]] | 1871-11-19 | 1962-01-02 | [[Contae Aontroma]]<br/>[[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 2224 | | [[Jamie Barron]] | 1993 | | [[Port Láirge]] |- | style='text-align:right'| 2225 | [[Íomhá:Women in Mathematics Day 2018 13.jpg|center|128px]] | [[Sheila Tinney]] | 1918-01-15 | 2010-03-27 | [[Gaillimh]] |- | style='text-align:right'| 2226 | | [[Austin Carroll]] | 1835<br/>1835-02-23 | 1909<br/>1909-11-29 | [[Cluain Meala]] |- | style='text-align:right'| 2227 | [[Íomhá:Enda O'Coineen (5).jpg|center|128px]] | [[Enda Ó Coinnín]] | 1955-01-01 | | [[Gaillimh]] |- | style='text-align:right'| 2228 | [[Íomhá:Brendan Murray RedCarpet Kyiv 2017.jpg|center|128px]] | [[Brendan Murray]] | 1996-11-16 | | [[Gaillimh]] |- | style='text-align:right'| 2229 | | [[Amybeth McNulty]] | 2001-11-07 | | [[Dún na nGall (baile)|Dún na nGall]] |- | style='text-align:right'| 2230 | | [[David Byrne]] | | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 2231 | | [[Gearóid Ó hÉigeartaigh]] | 1994 | | [[Luimneach]] |- | style='text-align:right'| 2232 | | [[Lúcás Miach]] | 1996-10-29 | | [[Baile Níos]] |- | style='text-align:right'| 2233 | | [[Aisling Ní Dhonnchadha]] | | | [[An tAonach]] |- | style='text-align:right'| 2234 | | [[Kathleen Watkins]] | 1934-10-17 | 2024-11-07 | [[Teach Sagard]] |- | style='text-align:right'| 2235 | | [[Rory Keenan]] | 1980-06-09 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 2236 | | [[Donncha Ó Céileachair]] | 1918 | 1960 | [[Cúil Aodha]] |- | style='text-align:right'| 2237 | | [[Mary Elmes]] | 1908-05-05 | 2002-03-09 | [[Corcaigh]] |- | style='text-align:right'| 2238 | | [[Matthew Hussey]] | 1942 | | [[An Chathair, Contae Thiobraid Árann|An Chathair]] |- | style='text-align:right'| 2239 | | [[Michael English]] | 1979-04-23 | | [[Díseart Diarmada]] |- | style='text-align:right'| 2240 | [[Íomhá:IVRLA 10443 Ó hEinirí.jpg|center|128px]] | [[Seán Ó hEinirí|Seán Ó hÉinirí]] | 1915-03-26 | 1998-07-26 | [[Cill Ghallagáin]] |- | style='text-align:right'| 2241 | | [[Colm Ó Spealáin]] | 1993-07-01 | | [[Caisleán Ó Liatháin]] |- | style='text-align:right'| 2242 | | [[Darragh Mac Giobúin]] | 1997-04-01 | | [[An Ráth, Contae Chorcaí|An Ráth]] |- | style='text-align:right'| 2243 | | [[Mícheál Ó Cathaláin]] | 1995-06-17 | | [[Droichead na Bandan]] |- | style='text-align:right'| 2244 | | [[Seán Mac Erlaine]] | 1976-07-30 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 2245 | | [[Marc Ó Colmáin]] | 1997-12-23 | | [[An Bhlarna]] |- | style='text-align:right'| 2246 | | [[Déin Ó Brosnacháin]] | 1991-06-24 | | [[An Linn Dubh]] |- | style='text-align:right'| 2247 | | [[Roibeard Ó Floinn]] | 1997-11-07 | | [[An Gleanntán]] |- | style='text-align:right'| 2248 | [[Íomhá:Hayley Nolan Lewes FC Women 2 London City 3 14 02 2021-235 (50944207431) (cropped).jpg|center|128px]] | [[Hayley Nolan]] | 1997-03-07 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 2249 | | [[Barra Ó Cochláin]] | 1990 | | [[Baile Gunnair]] |- | style='text-align:right'| 2250 | | [[Darragh Ó Liatháin]] | 1997 | | [[Dún Garbhán]] |- | style='text-align:right'| 2251 | [[Íomhá:Caitriona Perry.jpg|center|128px]] | [[Caitríona Perry]] | 1980-03-15 | | [[Ráth Maonais]] |- | style='text-align:right'| 2252 | | [[Mac Shile Ó hAodha]] | 1998 | | [[Cill Díoma]] |- | style='text-align:right'| 2253 | | [[Seán Ó Finn]] | 1996-01-24 | | [[An Brú]] |- | style='text-align:right'| 2254 | | [[Aron Ó Giolláin]] | 1996 | | [[Tobar Phádraig]] |- | style='text-align:right'| 2255 | | [[Peadar Lamb]] | 1930 | 2017-09-01 | [[Gaillimh]] |- | style='text-align:right'| 2256 | | [[Nicola Coughlan]] | 1987-01-09 | | [[Gaillimh]] |- | style='text-align:right'| 2257 | | [[Conn Ó Ceallacháin]] | 1996 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 2258 | | [[Eiric na Leamhna]] | 1994 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 2259 | [[Íomhá:Mícheál Mac Donncha 2015.jpg|center|128px]] | [[Mícheál Mac Donncha]] | 1965-03-11 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 2260 | [[Íomhá:Aaron Connolly 2023.jpg|center|128px]] | [[Aaron Connolly]] | 2000-01-28 | | [[Gaillimh]] |- | style='text-align:right'| 2261 | | [[Teresa Mannion]] | 1961 | | ''[[:d:Q20855530|Baile Gall]]'' |- | style='text-align:right'| 2262 | | [[Biddy White Lennon]] | 1945 | 2017-11-25 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 2263 | | [[Robert William Alexander]] | 1905-11-21 | 1979-12-17 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 2264 | | [[Seána Kerslake]] | 1992-10-21 | | [[Tamhlacht]] |- | style='text-align:right'| 2265 | | [[Keelin Shanley]] | 1968-08-24 | 2020-02-08 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 2266 | [[Íomhá:Evanne Ní Chuilinn.png|center|128px]] | [[Evanne Ní Chuilinn]] | 1981 | | [[Cill Chainnigh]] |- | style='text-align:right'| 2267 | | [[Domhnaill Ó Bearáin]] | 1928-02-28 | 2018-01-03 | [[Contae Átha Cliath Theas]] |- | style='text-align:right'| 2268 | | [[Seán Ó Donnchú]] | 1996-01-25 | | [[Inis Cara]] |- | style='text-align:right'| 2269 | | [[Tadhg Ó Mathúna]] | 1997-01-13 | | ''[[:d:Q7020800|Baile Nua Sheandroma]]'' |- | style='text-align:right'| 2270 | | [[Denise McCormack]] | | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 2271 | [[Íomhá:Kerry minor Capt, Fellow Fossa Man David Clifford.jpg|center|128px]] | [[David Clifford]] | 1999-01-22 | | [[Trá Lí]] |- | style='text-align:right'| 2272 | | [[Níall Ó Scolaí]] | 1994-04-19 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 2273 | | [[Colm Basquel]] | 1996 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 2274 | | [[Evan Mac Cumascaigh]] | 1998 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 2275 | [[Íomhá:Tara Flynn.jpg|center|128px]] | [[Tara Flynn]] | | | [[Contae Chorcaí]] |- | style='text-align:right'| 2276 | | [[Lúc Ó Scannláin]] | 1996-06-02 | | [[Cill Chainnigh]] |- | style='text-align:right'| 2277 | | [[Risteard Ó Laocha]] | 1997-03-13 | | [[Inis Tíog]] |- | style='text-align:right'| 2278 | | [[Máirtín Ó Ceocháin]] | 1998-12-09 | | [[Tulach Ruáin]] |- | style='text-align:right'| 2279 | | [[Darren Ó Braonáin]] | 1996-11-13 | | [[Achadh Úr]] |- | style='text-align:right'| 2280 | | [[Pádraig Ó Loinn]] | 1996-12-02 | | [[Inis Tíog]] |- | style='text-align:right'| 2281 | | [[Pádraig Ó Duíginn]] | 1995-09-23 | | [[Cill Chainnigh]] |- | style='text-align:right'| 2282 | | [[Catherine Corless]] | 1954 | | [[Tuaim]] |- | style='text-align:right'| 2283 | | [[Darach Ó Séaghdha]] | 20th century | | [[Ráth Fearnáin]] |- | style='text-align:right'| 2284 | | [[Cecilia Margaret Nairn]] | 1791 | 1857-06-04 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 2285 | | [[Osgur Ó Ciardha]] | | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 2286 | | [[Victoria Coffey]] | 1911-09-16 | 1999-06-15 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 2287 | [[Íomhá:Harriet Scott (footballer) Lewes FC Women 0 Birmingham City 0 21 08 2022-595 (52303311389).jpg|center|128px]] | [[Harriet Scott]] | 1993-02-10 | | [[Baile Coimín]]<br/>[[Reading, Berkshire|Reading]] |- | style='text-align:right'| 2288 | | [[Georgia Drummy]] | 2000-04-18 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 2289 | | [[Sally Rooney]] | 1991-02-20 | | [[Caisleán an Bharraigh]] |- | style='text-align:right'| 2290 | | [[James Murnaghan]] | 1881 | 1973 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 2291 | [[Íomhá:Rhasidat Adeleke at 400m women Final Budapest 2023 (cropped).jpg|center|128px]] | [[Rhasidat Adeleke]] | 2002-08-29 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 2292 | | [[Adrian Breen]] | 1992-05-28 | | [[Luimneach]] |- | style='text-align:right'| 2293 | | [[Brian Ó hÓgáin (Tiobraid Árann)|Brian Ó hÓgáin]] | 1996-07-09 | | [[Lothra]] |- | style='text-align:right'| 2294 | | [[Seán Ó Conchúir]] | 1998-10-01 | | [[Gleann Maghair]] |- | style='text-align:right'| 2295 | [[Íomhá:Maud Joynt at the School of Irish learning 1913.jpg|center|128px]] | [[Maud Joynt]] | 1868-03-07 | 1940-07-24 | [[Contae Ros Comáin]] |- | style='text-align:right'| 2296 | [[Íomhá:Leanne Kiernan Lewes FC Women 0 West Ham Utd Women 5 pre season 12 08 2018-758 (43300204544) (cropped).jpg|center|128px]] | [[Leanne Kiernan]] | 1999-04-27 | | [[Coill an Chollaigh]] |- | style='text-align:right'| 2297 | | [[Margaret Grey Porter]] | | 1881 | [[Contae Mhaigh Eo]] |- | style='text-align:right'| 2298 | | [[Risteard Inglis]] | 1995 | | [[Dún Bleisce]] |- | style='text-align:right'| 2299 | | [[Séamus Ó Flanagáin]] | 1997 | | ''[[:d:Q4494222|An Fheothanach]]'' |- | style='text-align:right'| 2300 | | [[Darragh Ó Donnabháin]] | 1995 | | ''[[:d:Q59726393|Úlla]]'' |- | style='text-align:right'| 2301 | | [[Grace O'Flanagan]] | 1989-04-07 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 2302 | | [[Nicola Evans]] | 1990-01-17 | | [[Cluain Sceach]] |- | style='text-align:right'| 2303 | | [[Yvonne O'Byrne]] | 1992-01-02 | | [[Corcaigh]] |- | style='text-align:right'| 2304 | | [[Roisin Upton|Q56033407]] | 1994-04-01 | | [[Luimneach]] |- | style='text-align:right'| 2305 | | [[Nicola Daly]] | 1988-04-03 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 2306 | | [[Aifric Mac Aodha]] | 1979 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 2307 | | [[Caitríona Ní Chléirchín]] | 1978 | | [[Scairbh na gCaorach]] |- | style='text-align:right'| 2308 | | [[Eleanor Knott]] | 1886-11-18 | 1975-01-04 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 2309 | | [[Éanna Ó Muireasa]] | 1994 | | [[Droichead Binéid]] |- | style='text-align:right'| 2310 | | [[Dónall Ó Muireasa]] | 1993-04-20 | | [[Caisleán Uí Chonaill]] |- | style='text-align:right'| 2311 | | [[Pádraig Ó Riain (iománaí)|Pádraig Ó Riain]] | 1995 | | [[Dún Bleisce]] |- | style='text-align:right'| 2312 | | [[Clíodhna Ní Lionáin]] | | | [[Cúil Ghréine]] |- | style='text-align:right'| 2313 | | [[Bríd Ní Mhóráin]] | 1951 | | [[Áth Trasna]] |- | style='text-align:right'| 2314 | | [[Máire Ní Dhonnchadha Dhuibh]] | 1702 | 1795 | [[Contae Chiarraí]] |- | style='text-align:right'| 2315 | | [[Mary Georgina Barton]] | 1861-04-03 | 1949-11-08 | [[Dún Dealgan]] |- | style='text-align:right'| 2316 | | [[Claire O'Riordan]] | 1994-10-12 | | [[Luimneach]] |- | style='text-align:right'| 2317 | [[Íomhá:Amber Barrett 20201011 (cropped).jpg|center|128px]] | [[Amber Barrett]] | 1996-01-16 | | [[Baile na nGallóglach]] |- | style='text-align:right'| 2318 | | [[Rory Ó Beagáin]] | 1992-04-11 | | [[An Bhoth|Baile an Scotaigh]] |- | style='text-align:right'| 2319 | [[Íomhá:Pódio Olímpico (boxe, feminino) (cropped - Harrington).jpg|center|128px]] | [[Kellie Harrington]] | 1989-12-11 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 2320 | | [[Donncha Ó Cróinín]] | 1919-12-08 | 1990-06-05 | [[Baile Mhic Íre]] |- | style='text-align:right'| 2321 | | [[Vicky Phelan]] | 1974-10-28 | 2022-11-14 | [[Luimneach]] |- | style='text-align:right'| 2322 | [[Íomhá:Jane Ni Dhulchaointigh.jpeg|center|128px]] | [[Jane Ní Dhulchaointigh]] | | | [[Cill Chainnigh]] |- | style='text-align:right'| 2323 | [[Íomhá:Meg Connery, circa 1920s.jpg|center|128px]] | [[Meg Connery]] | 1879 | 1956-12 | [[Cathair na Mart]] |- | style='text-align:right'| 2324 | | [[Brian Ó hEadhra]] | | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 2325 | | [[Niall Déiseach]] | 1994 | | ''[[:d:Q28232598|Baile Uí Aodha, Contae an Chláir]]'' |- | style='text-align:right'| 2326 | | [[Karen Byrne]] | 1992-05-30 | | [[Baile Formaid]] |- | style='text-align:right'| 2327 | | [[Marc Mac Eochaidh]] | 1998-09-09 | | [[Cill Síoláin]] |- | style='text-align:right'| 2328 | | [[John Nolan (damhsóir)|John Nolan]] | 1990-07-07 | | [[Cill Chainnigh]] |- | style='text-align:right'| 2329 | | [[Vincent Lambe]] | 1980-12-01 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 2330 | | [[Patrick Smyth]] | 1824 | 1865-10-14 | [[Béal an Átha]] |- | style='text-align:right'| 2331 | | [[Máire Treasa Ní Dhubhghaill]] | | | [[Conamara]] |- | style='text-align:right'| 2332 | | [[Alan Dempsey]] | | | [[Contae Luimnigh]] |- | style='text-align:right'| 2333 | | [[Ben Troy]] | | | [[Carraig Mhachaire Rois]] |- | style='text-align:right'| 2334 | | [[Thomas Wall]] | 1906-07-04 | 1985-08-20 | ''[[:d:Q104316697|Baile na mBodach]]'' |- | style='text-align:right'| 2335 | | [[Caitlín Nic Aoidh]] | | | [[Cloch Cheann Fhaola]] |- | style='text-align:right'| 2336 | [[Íomhá:Bryan Dobson.jpg|center|128px]] | [[Bryan Dobson]] | 1960-02-10 | | [[Dumhach Thrá]] |- | style='text-align:right'| 2337 | | [[Seán Tadhg Ó Gairbhí]] | | | [[Ráth Caola]] |- | style='text-align:right'| 2338 | [[Íomhá:Ógie Ó Céilleachair.jpg|center|128px]] | [[Ógie Ó Céilleachair]] | | | [[An Rinn (Contae Phort Láirge)|An Rinn]] |- | style='text-align:right'| 2339 | | [[Heather Payne]] | 2000-01-26 | | [[Béal Átha na Sluaighe]] |- | style='text-align:right'| 2340 | | [[Fintan McCarthy (rámhaí)|Fintan McCarthy]] | 1996-11-23 | | [[An Sciobairín]] |- | style='text-align:right'| 2341 | | [[Clíodna Cussen]] | 1932-09-18 | 2022-08-02 | [[An Caisleán Nua, Contae Luimnigh|An Caisleán Nua]] |- | style='text-align:right'| 2342 | [[Íomhá:Dermot Kennedy performing at 2019 Lowlands Festival.png|center|128px]] | [[Diarmuid Ó Cinnéide|Dermot Kennedy]] | 1991-12-13 | | [[Ráth Cúil, Baile Átha Cliath|Ráth Cúil]] |- | style='text-align:right'| 2343 | | [[Naoise Dolan]] | 1992 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 2344 | | [[John Farrelly]] | 2000-05-16 | | [[Droichead Átha]] |- | style='text-align:right'| 2345 | | [[Seán Mac An Ultaigh|Seán Mac an Ultaigh]] | 1994-06-28 | | [[Port Láirge]] |- | style='text-align:right'| 2346 | [[Íomhá:Emma Dabiri, November 2021.png|center|128px]] | [[Emma Dabiri]] | 1979-03-25 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 2347 | | [[Alice Little]] | 1990-05-03 | | [[Cúige Laighean]] |- | style='text-align:right'| 2348 | | [[Mabel Sharman Crawford]] | 1820-06-03 | 1912-02-14 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 2349 | | [[Seán T. Ó Meallaigh]] | 1983-02-15 | | [[Contae Dhún na nGall]] |- | style='text-align:right'| 2350 | | [[Diarmaid Ó Muirithe]] | 1935-11-11 | 2014-07-11 | [[Ros Mhic Thriúin]] |- | style='text-align:right'| 2351 | | [[Ciara Ní É]] | | | [[Cluain Tarbh]] |- | style='text-align:right'| 2352 | [[Íomhá:Proinsias Mac a'Bhaird.jpg|center|128px]] | [[Proinsias Mac a' Bhaird]] | 1973-07-10 | | [[Árainn Mhór]] |- | style='text-align:right'| 2353 | [[Íomhá:2019-06-29 1st FIG Artistic Gymnastics JWCH Women's Apparatus finals Vault Victory ceremony (Martin Rulsch) 23.jpg|center|128px]] | [[Jennifer Gadirova]] | 2004-10-03 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 2354 | [[Íomhá:Caoilinn hughes 8315752.jpg|center|128px]] | [[Caoilinn Hughes]] | 1985 | | [[Gaillimh]] |- | style='text-align:right'| 2355 | [[Íomhá:Izzy Atkinson.jpg|center|128px]] | [[Isibeal Atkinson]] | 2001-07-17 | | [[An Ros, Contae Bhaile Átha Cliath|An Ros]] |- | style='text-align:right'| 2356 | | [[Jessica Ziu]] | 2002 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 2357 | | [[Sinéad Ní Uallacháin]] | | | ''[[:d:Q67050365|Baile an Éanaigh]]'' |- | style='text-align:right'| 2358 | | [[Oonah Keogh]] | 1903-05-02 | 1989-07-18 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 2359 | | [[Risteárd Ó Glaisne]] | 1927-09-02 | 2003-11-06 | [[Droichead na Bandan]] |- | style='text-align:right'| 2360 | | [[Emilie Pine]] | 1977<br/>1978 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 2361 | | [[Dáirine Ní Mheadhra]] | | | [[Corcaigh]] |- | style='text-align:right'| 2362 | [[Íomhá:Cathal Berry 2020.jpg|center|128px]] | [[Cathal Berry]] | 1977 | | [[Contae Phort Láirge]] |- | style='text-align:right'| 2363 | | [[Gavin Bazunu]] | 2002-02-20 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 2364 | | [[Charlotte Dease]] | 1873-07-20 | 1953-05-05 | [[Baile Briotáis]] |- | style='text-align:right'| 2365 | | [[Cáit Feiritéar]] | 1916-12-01 | 2005-06-08 | ''[[:d:Q104309724|Baile na hAbha]]'' |- | style='text-align:right'| 2366 | [[Íomhá:EugeneMurtagh1234.jpg|center|128px]] | [[Eugene Murtagh]] | 1942 | | [[Dún an Rí]] |- | style='text-align:right'| 2367 | | [[Nessa Ní Shéaghdha]] | 1916-03-14 | 1993-04-11 | [[Droim Conrach]] |- | style='text-align:right'| 2368 | [[Íomhá:Paul mescal 2022 2.jpg|center|128px]] | [[Paul Mescal]] | 1996-02-02 | | [[Maigh Nuad]] |- | style='text-align:right'| 2369 | [[Íomhá:Máire Rua O'Brien.jpg|center|128px]] | [[Máire Rua Nic Mhathúna|Máire Rua Ní Mhathúna]] | 1615 | 1686 | [[Cluain idir Dhá Lá]] |- | style='text-align:right'| 2370 | | [[Caitlín Ní Thoirbheird]] | 1891-05-05 | 1969-07-24 | ''[[:d:Q1124843|Mainistir na Búille]]'' |- | style='text-align:right'| 2371 | [[Íomhá:Mark Ward Sinn Féin.jpg|center|128px]] | [[Mark Ward (polaiteoir)]] | 1974 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 2372 | [[Íomhá:Louisa harland diff 2021 1.jpg|center|128px]] | [[Louisa Harland]] | 1993-01-31<br/>1994-01-31 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 2373 | | [[Josie Sheáin Jeaic Mac Donncha]] | 1943 | 2017-09-09 | [[An Aird Thiar]] |- | style='text-align:right'| 2374 | | [[Teresa Mullen]] | 1938-04-27 | 1989-08-23 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 2375 | | [[Caitlín Ní Chualáin]] | | | [[Indreabhán]] |- | style='text-align:right'| 2376 | | [[Liam Budhlaeir]] | 1923-09-28 | 1995-06-10 | [[Corcaigh]] |- | style='text-align:right'| 2377 | | [[Séamus Ó Coileáin (aistritheoir)|Séamus Ó Coileáin]] | | | [[Áth an tSléibhe]] |- | style='text-align:right'| 2378 | [[Íomhá:Hazel Chu 2021 - 1 (cropped).jpg|center|128px]] | [[Hazel Chu]] | 1980 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 2379 | | [[Maura Higgins]] | 1990-11-25<br/>1990-10-25 | | [[Contae an Longfoirt]] |- | style='text-align:right'| 2380 | | [[Seán Ó hÉalaí]] | 1938-01-27 | 2017-12-11 | ''[[:d:Q82025075|Poll Raithní (Sweeny)]]'' |- | style='text-align:right'| 2381 | | [[Áine Hensey]] | | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 2382 | | [[Aogán Ó Muircheartaigh]] | 1948 | 2025-05-26 | [[Dún Chaoin]] |- | style='text-align:right'| 2383 | | [[John Beag Ó Flatharta]] | | | [[Leitir Mealláin]] |- | style='text-align:right'| 2384 | | [[Mícheál de Mórdha]] | | | [[Dún Chaoin]] |- | style='text-align:right'| 2385 | | [[Seán Ó Tuairisg]] | 1944 | 2023-04-20 | [[An Lochán Beag, Contae na Gaillimhe|An Lochán Beag]] |- | style='text-align:right'| 2386 | | [[Caitlín Ní Mhaolchróin]] | 1895-11-22 | 1973-06-13 | [[Cill Bheagáin]] |- | style='text-align:right'| 2387 | | [[Nóra Ághas]] | 1882-07-15 | 1970-01-20 | ''[[:d:Q60555545|Cinn Aird]]'' |- | style='text-align:right'| 2388 | [[Íomhá:Holly Cairns, April 2023 (headshot).jpg|center|128px]] | [[Holly Cairns]] | 1989-11-04 | | [[Contae Chorcaí]] |- | style='text-align:right'| 2389 | | [[An Beirneach|Liam Ó Beirn]] | 1869 | 1949-07-17 | ''[[:d:Q104325767|Ceathrú na Gaoithe]]'' |- | style='text-align:right'| 2390 | | [[Seosamh Ieróm Mac Giolla Phádraig]] | 1878 | 1910 | [[Corcaigh]] |- | style='text-align:right'| 2391 | | [[Seán Ó Súilleabháin (béaloideasóir)|Seán Ó Súilleabháin]] | 1903-11-30 | 1996-12-12 | [[Contae Chiarraí]] |- | style='text-align:right'| 2392 | [[Íomhá:Ruairí Ó Murchú 2020.jpg|center|128px]] | [[Ruairí Ó Murchú]] | 1978-05-03 | | [[Dún Dealgan]] |- | style='text-align:right'| 2393 | [[Íomhá:Sorca Clarke 2020.jpg|center|128px]] | [[Sorca Clarke]] | 1978 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 2394 | [[Íomhá:Violet-Anne Wynne 2020.jpg|center|128px]] | [[Violet-Anne Wynne]] | 1988 | | [[Cill Rois]] |- | style='text-align:right'| 2395 | [[Íomhá:Mairéad Farrell 2014.jpg|center|128px]] | [[Mairéad Farrell (polaiteoir)|Mairéad Farrell]] | 1990-01-06 | | [[Gaillimh]] |- | style='text-align:right'| 2396 | [[Íomhá:Pa Daly 2014.jpg|center|128px]] | [[Pa Daly]] | 1969 | | [[Trá Lí]] |- | style='text-align:right'| 2397 | [[Íomhá:Jennifer Carroll MacNeill 2020.jpg|center|128px]] | [[Jennifer Carroll MacNeill]] | 1980-09-05 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 2398 | [[Íomhá:Marc Ó Cathasaigh 2020.jpg|center|128px]] | [[Marc Ó Cathasaigh]] | 1977-01-03 | | [[Port Láirge]] |- | style='text-align:right'| 2399 | [[Íomhá:Christopher O'Sullivan 2020.jpg|center|128px]] | [[Christopher O’Sullivan|Christopher O'Sullivan]] | 1982-06-02 | | [[Corcaigh]] |- | style='text-align:right'| 2400 | [[Íomhá:Brian Leddin.jpg|center|128px]] | [[Brian Leddin]] | 1979 | | [[Luimneach]] |- | style='text-align:right'| 2401 | [[Íomhá:Malcolm Noonan 2025 (cropped).jpg|center|128px]] | [[Malcolm Noonan]] | 1966 | | [[Port Láirge]] |- | style='text-align:right'| 2402 | [[Íomhá:Claire Kerrane 2015.jpg|center|128px]] | [[Claire Kerrane]] | 1992-04-24 | | [[Dún Gar]] |- | style='text-align:right'| 2403 | [[Íomhá:Pauline Tully 2025 (cropped).jpg|center|128px]] | [[Pauline Tully]] | 20th century | | [[Cill na Leice]] |- | style='text-align:right'| 2404 | [[Íomhá:Patrick Costello 2020.jpg|center|128px]] | [[Patrick Costello]] | 1980-05-21 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 2405 | [[Íomhá:Norma Foley.jpeg|center|128px]] | [[Norma Foley]] | 1970 | | [[Trá Lí]] |- | style='text-align:right'| 2406 | [[Íomhá:Verona Murphy (official portrait) 2020 (cropped).jpg|center|128px]] | [[Verona Murphy]] | 1971 | | ''[[:d:Q104271796|An Ghráinseach]]'' |- | style='text-align:right'| 2407 | [[Íomhá:Jennifer Whitmore 2024 (cropped).jpg|center|128px]] | [[Jennifer Whitmore]] | 1974-06 | | [[Loch Garman]] |- | style='text-align:right'| 2408 | [[Íomhá:Emer Higgins, 2022.jpg|center|128px]] | [[Emer Higgins]] | 1980s | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 2409 | [[Íomhá:Joe Flaherty (politician).jpeg|center|128px]] | [[Joe Flaherty (polaiteoir)|Joe Flaherty]] | 1969 | | [[An Muileann gCearr]] |- | style='text-align:right'| 2410 | [[Íomhá:Steven Matthews 2020.jpg|center|128px]] | [[Steven Matthews]] | 1971 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 2411 | [[Íomhá:Patricia Ryan 2020.jpg|center|128px]] | [[Patricia Ryan (polaiteoir)]] | 1969-03-03 | | [[Baile Briotáis]] |- | style='text-align:right'| 2412 | [[Íomhá:Duncan Smith 2020.jpg|center|128px]] | [[Duncan Smith (polaiteoir)|Duncan Smith]] | 1983-05-17 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 2413 | [[Íomhá:Paul Donnelly 2012.jpg|center|128px]] | [[Paul Donnelly]] | 1969 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 2414 | | [[Máirín Ní Mhuiríosa]] | 1906-09-05 | 1982-08-27 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 2415 | | [[Tony Holohan]] | | | [[Luimneach]] |- | style='text-align:right'| 2416 | [[Íomhá:Eibhlín Nic Niocaill.jpg|center|128px]] | [[Eibhlín Nic Niocaill]] | 1884-10-22 | 1909-08-13 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 2417 | [[Íomhá:Michael Ryan ESCAIDE 2019 (49198471961) (cropped).jpg|center|128px]] | [[Mike Ryan]] | 1965 | | [[Sligeach]] |- | style='text-align:right'| 2418 | | [[Bríd Ní Ghiolláin]] | 1894-11-15 | 2003-12-31 | ''[[:d:Q124407631|Fearann an Choirce]]'' |- | style='text-align:right'| 2419 | | [[Sorcha Richardson]] | 1990 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 2420 | | [[Eileen O'Faoláin]] | 1900-06-10 | 1988-09-20 | [[Corcaigh]] |- | style='text-align:right'| 2421 | [[Íomhá:Orla Comerford at the 2024 Summer Paralympics (cropped).jpg|center|128px]] | [[Orla Comerford]] | 1997-09-14 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 2422 | | [[Nan Tom Teaimín]] | | | [[Conamara]] |- | style='text-align:right'| 2423 | | [[Máire Ní Chéileachair]] | | | ''[[:d:Q4481305|An Fearann]]'' |- | style='text-align:right'| 2424 | | [[Richie Conroy]] | | | [[Contae Chill Dara]] |- | style='text-align:right'| 2425 | [[Íomhá:John Cummins (Irish politician).jpg|center|128px]] | [[John Cummins|Q96384541]] | 1988 | | [[Port Láirge]] |- | style='text-align:right'| 2426 | | [[Lyra (amhránaí)|Lyra]] | 1993-05-19 | | [[Droichead na Bandan]] |- | style='text-align:right'| 2427 | | [[Pádraigín Haicéad]] | 1604 | 1654-11 | ''[[:d:Q4852302|An Baile Tarsna]]'' |- | style='text-align:right'| 2428 | | [[Sibéal Davitt]] | 1989 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 2429 | [[Íomhá:CMAT, Brooklyn, March 2022 2 (cropped) (cropped).jpg|center|128px]] | [[CMAT]] | 1996-02-23<br/>1996 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 2430 | [[Íomhá:Jamie Finn Lewes FC Women 0 Birmingham City 0 21 08 2022-717 (52303039536) (cropped).jpg|center|128px]] | [[Jamie Finn]] | 1998-04-24 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 2431 | | [[Niamh Farrelly]] | 1999-04-15 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 2432 | | [[Áine Ní Chíobháin]] | | | [[Corcaigh]] |- | style='text-align:right'| 2433 | | [[Breandán 'ac Gearailt]] | | | [[Baile an Mhúraigh, Paróiste Mórdhach|Baile an Mhúraigh]] |- | style='text-align:right'| 2434 | | [[Máire Ní Thuathail (léiritheoir)|Máire Ní Thuathail]] | 1959-07-29 | 2016-09-19 | [[Tuar Mhic Éadaigh]] |- | style='text-align:right'| 2435 | | [[Maud Cotter]] | 1954 | | [[Loch Garman]] |- | style='text-align:right'| 2436 | | [[Aodhán Madden]] | 1947 | 2015 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 2437 | | [[Caitlín Ní Chionnaith]] | 1897-09-09 | 1988-03-22 | [[An Seanchaisleán]] |- | style='text-align:right'| 2438 | | [[Rachael Blackmore]] | 1989-07-11 | | ''[[:d:Q60555085|Cill Náile]]'' |- | style='text-align:right'| 2439 | [[Íomhá:Saoirse Noonan Durham 2023 (sq cropped).jpg|center|128px]] | [[Saoirse Noonan]] | 1999-07-13 | | [[Corcaigh]] |- | style='text-align:right'| 2440 | | [[Paddy McMahon]] | 1933 | 2019 | [[An Tulach (An Clár)|An Tulach]] |- | style='text-align:right'| 2441 | | [[SON]] | 1990-04-21 | | [[Inis (baile)|Inis]] |- | style='text-align:right'| 2442 | | [[Bernadette Nic an tSaoir]] | | | [[Corcaigh]] |- | style='text-align:right'| 2443 | | [[Seán Garvey]] | 1952 | 2022-05-06 | [[Cathair Saidhbhín]] |- | style='text-align:right'| 2444 | | [[Éanna Hardwicke]] | 1996-10-21 | | [[Corcaigh]] |- | style='text-align:right'| 2445 | | [[Annraoi Ó Liatháin]] | 1917-10-15 | 1981-07-27 | [[Port Omna]] |- | style='text-align:right'| 2446 | | [[Donnchadh Ó Laoghaire (ollamh)|Donnchadh Ó Laoghaire]] | 1877-01-21 | 1944-04-03 | ''[[:d:Q104298855|Doire an Chuilinn]]'' |- | style='text-align:right'| 2447 | [[Íomhá:Katie McGreal.jpg|center|128px]] | [[Katie McGreal]] | | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 2448 | | [[Róisín Uí Mhadagáin Ní Raghallaigh]] | 1903-01-21 | 1974-02-13 | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 2449 | | [[Mícheál Ó hAodha|Micheál Ó hAodha]] | 1918-07-31 | 1998-01-26 | [[Cill Dalua]] |- | style='text-align:right'| 2450 | | [[Séamus Ó Creag]] | 1861<br/>1863 | 1934-09-15 | ''[[:d:Q104348893|Droim na Saileach]]'' |- | style='text-align:right'| 2451 | [[Íomhá:Colm Bairéad DIFF Panel 1.png|center|128px]] | [[Colm Bairéad]] | 1981 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 2452 | | [[Diarmuid de Faoite]] | 1967 | | [[Inis (baile)|Inis]] |- | style='text-align:right'| 2453 | | [[Pádraig Ó Macháin]] | | | [[Lios Mór]] |- | style='text-align:right'| 2454 | | [[Siún Ní Dhuinn]] | | | [[Dún Dealgan]] |- | style='text-align:right'| 2455 | | [[Abbie Larkin]] | 2005-04-27 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 2456 | | [[Carol Cronin]] | | | [[Contae Chill Mhantáin]] |- | style='text-align:right'| 2457 | | [[Liam Prút]] | 1940 | 2023-09-30 | [[An tAonach]] |- | style='text-align:right'| 2458 | | [[Tadhg Ó Dúshláine]] | 1951-06-06 | | [[Corcaigh]] |- | style='text-align:right'| 2459 | | [[James Henry (aistritheoir)|Séamas Ó hInnéirghe]] | 1918 | | ''[[:d:Q104336077|Dumha Thuama]]'' |- | style='text-align:right'| 2460 | | [[Isobel Ní Riain]] | 1969 | | [[Corcaigh]] |- | style='text-align:right'| 2461 | | [[Seosamh Ó Guairim]] | 1955-12-12 | 2017-03-06 | [[Roisín na Mainiach]] |- | style='text-align:right'| 2462 | | [[Eoin Ó Catháin]] | | | [[Contae an Chláir]] |- | style='text-align:right'| 2463 | | [[Paddy Mhéime Ó Súilleabháin]] | 1944 | | ''[[:d:Q81084492|Loch Conaortha]]'' |- | style='text-align:right'| 2464 | | [[Lillis Ó Laoire]] | 1961 | | [[Gort an Choirce]] |- | style='text-align:right'| 2465 | | [[Siuán Ní Mhaonaigh]] | | | [[Gaoth Dobhair]] |- | style='text-align:right'| 2466 | | [[Máire Dinny Wren]] | | | [[Gaoth Dobhair]] |- | style='text-align:right'| 2467 | | [[Niamh Ní Chróinín]] | | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 2468 | | [[Aodán Ó Ceallaigh]] | | | [[An Rinn (Contae Phort Láirge)|An Rinn]] |- | style='text-align:right'| 2469 | [[Íomhá:Charlotte Blake Thornley Stoker (1818-1901) writer, activist, and mother of Bram Stoker.png|center|128px]] | [[Charlotte Stoker]] | 1818 | 1901-03-15 | [[Béal Átha Seanaidh]] |- | style='text-align:right'| 2470 | | [[Nan Ghriallais]] | 1936-04-02 | 2018-11-19 | [[Muiceanach idir Dhá Sháile]] |- | style='text-align:right'| 2471 | | [[Sorcha O'Raghallaigh]] | | | [[Contae Uíbh Fhailí]] |- | style='text-align:right'| 2472 | | [[Flann Ó Riain]] | 1929-09-18 | 2008-12-06 | [[Leamhcán]] |- | style='text-align:right'| 2473 | | [[Simon Ó Faoláin]] | 1973 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 2474 | [[Íomhá:Gavan Reilly, 2023 (cropped).jpg|center|128px]] | [[Gavan Reilly]] | | | ''[[:d:Q59721533|Ráth Moliain]]'' |- | style='text-align:right'| 2475 | | [[Joan Mallon]] | | | [[Contae Mhuineacháin]] |- | style='text-align:right'| 2476 | | [[Molly Bracken]] | 1908-02-03 | 1991-11-19 | [[Cluain Meala]] |- | style='text-align:right'| 2477 | [[Íomhá:Deirdre Brennan poet.jpg|center|128px]] | [[Deirdre Brennan]] | 1934 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 2478 | | [[Jazzy (amhránaí)|Jazzy]] | 1996-09-19 | | [[Cromghlinn, BÁC|Cromghlinn]] |- | style='text-align:right'| 2479 | | [[Olan Monk]] | | | [[Indreabhán]] |- | style='text-align:right'| 2480 | | [[Louisa Ní Éideáin]] | 1984 | | [[Léim an Bhradáin]] |- | style='text-align:right'| 2481 | | [[Hugh Mac Giolla Chearra]] | | | [[Rann na Feirste]] |- | style='text-align:right'| 2482 | | [[Stephen O'Hanlon]] | | | [[Contae Mhuineacháin]] |- | style='text-align:right'| 2483 | | [[Roibeard Ó Cathasaigh]] | | | [[Lios Póil]] |- | style='text-align:right'| 2484 | | [[Séamus Ó hUltacháin]] | 1948 | 2023-09-19 | ''[[:d:Q104343964|Corr na Gaoithe]]'' |- | style='text-align:right'| 2485 | | [[Sam Ó Fearraigh]] | | | [[Gort an Choirce]] |- | style='text-align:right'| 2486 | | [[Cormac Mac Gearailt]] | | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 2487 | | [[Iarla Ó Muirthile]] | | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 2488 | | [[Diarmuid Breathnach]] | 1930-08-05 | 2023-11-13 | ''[[:d:Q104278666|Coill tSíomóin]]'' |- | style='text-align:right'| 2489 | | [[John William Seoighe]] | 1919 | 2015 | ''[[:d:Q104320884|Inis an Ghainimh]]'' |- | style='text-align:right'| 2490 | | [[Mícheál Mháire an Ghabha Ó Ceannabháin]] | 1936 | 2005 | [[An Aird Thoir]] |- | style='text-align:right'| 2491 | | [[Máire an Ghabha]] | 1905-03-18 | 1999 | [[An Aird Thoir]] |- | style='text-align:right'| 2492 | | [[Johnny Mháirtín Learaí Mac Donnchadha]] | 1937 | | [[Leitreach Ard]] |- | style='text-align:right'| 2493 | | [[Cóilín Sheáin Dharach Seoige]] | 1918-04 | 2001-04 | [[Ros Muc]] |- | style='text-align:right'| 2494 | | [[John Sheáin Dharach Seoige]] | | | ''[[:d:Q104321603|Ros Muc]]'' |- | style='text-align:right'| 2495 | | [[Tom Bheairtle Tom Ó Flatharta]] | 1926-08-15 | 2013-11-12 | [[An Lochán Beag, Contae na Gaillimhe|An Lochán Beag]] |- | style='text-align:right'| 2496 | | [[Tom Phaddy Mac Diarmada]] | 1909-03-02 | 2001-04-02 | [[An Lochán Beag, Contae na Gaillimhe|An Lochán Beag]] |- | style='text-align:right'| 2497 | | [[Johnny Báille]] | 1932-03-25 | 2004-09-26 | [[Leitir Móir]] |- | style='text-align:right'| 2498 | | [[Tess Uí Chonghaile]] | | 2005-03-08 | ''[[:d:Q65955633|An Máimín]]'' |- | style='text-align:right'| 2499 | [[Íomhá:Bambie Thug Eurovision Song Contest 2024 Dress rehearsal Final (cropped).jpg|center|128px]] | [[Bambie Thug]] | 1993-03-06 | | [[Maigh Chromtha]] |- | style='text-align:right'| 2500 | | [[Maidhc Cheannabháin]] | | | ''[[:d:Q104324152|An tÁth Buí]]'' |- | style='text-align:right'| 2501 | | [[Stiofán Ó Cualáin (amhránaí)|Stiofán Ó Cualáin]] | | | ''[[:d:Q124414504|Baile na Cille]]'' |- | style='text-align:right'| 2502 | | [[Pat Cheoinín]] | 1915 | 2008 | [[Fínis]] |- | style='text-align:right'| 2503 | | [[Sonaí Choilm Learaí Ó Conghaile]] | 1945 | | ''[[:d:Q124447379|Cora Bhuí]]'' |- | style='text-align:right'| 2504 | | [[Máire Nic Dhonnchadha]] | | 2020-12-01 | ''[[:d:Q124499647|An Caorán Mór]]'' |- | style='text-align:right'| 2505 | | [[Réamonn Jimmy Mac Donncha]] | 1938 | 2012-01-26 | [[Inis Mhic Cionaith]] |- | style='text-align:right'| 2506 | | [[Bina McLoughlin]] | 1929 | 2001-02-16 | ''[[:d:Q104321379|Gleann na nGeimhleach]]'' |- | style='text-align:right'| 2507 | | [[Domhnall Ó Baoighill]] | 1878-01-25 | 1948-05-30 | [[Croithlí]] |- | style='text-align:right'| 2508 | | [[Róisín Chambers]] | | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 2509 | | [[Edwina Guckian]] | | | [[Droim ar Snámh]] |- | style='text-align:right'| 2510 | | [[Shauna Bannon]] | 1993-10-23 | | [[Tamhlacht]] |- | style='text-align:right'| 2511 | | [[Seamas Ó hAoláin]] | | | [[An Baile Dubh, Contae Phort Láirge|An Baile Dubh]] |- | style='text-align:right'| 2512 | | [[Ciarán Ó hÓgartaigh]] | 1967 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 2513 | | [[Síle Denvir]] | | | [[Indreabhán]] |- | style='text-align:right'| 2514 | | [[Joni Crone]] | 1953 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 2515 | | [[Shane Ó Curraighín]] | | | [[Teileann]] |- | style='text-align:right'| 2516 | | [[Tara Howley]] | | | [[Cill Fhionnúrach]] |- | style='text-align:right'| 2517 | | [[Pádraig Rynne]] | | | [[Contae an Chláir]] |- | style='text-align:right'| 2518 | | [[Marina Ní Dhubháin]] | | | [[An Daingean|Daingean Uí Chúis]] |- | style='text-align:right'| 2519 | [[Íomhá:Nicholas Carolan-Irish Traditional Music Archive-364-0045-hinnerk-ruemenapf.jpg|center|128px]] | [[Nicholas Carolan]] | 1946 | | [[Droichead Átha]] |- | style='text-align:right'| 2520 | | [[Hilary Bowen-Walsh]] | | | [[Baile Easa Dara]] |- | style='text-align:right'| 2521 | | [[Séaghan Ó Súilleabháin]] | 1999 | | [[Cill Orglan]] |- | style='text-align:right'| 2522 | | [[Tadhg Ó Murchadha (béaloideasóir)|Tadhg Ó Murchadha]] | 1896-02-11 | 1961-09-08 | ''[[:d:Q104310755|Cathair Dónall]]'' |- | style='text-align:right'| 2523 | [[Íomhá:Albert Dolan 2024.jpg|center|128px]] | [[Albert Dolan]] | 1998-12-01 | | [[Gaillimh]] |- | style='text-align:right'| 2524 | | [[Mike Mac Domhnaill]] | | | ''[[:d:Q104311662|Cluain Cath]]'' |- | style='text-align:right'| 2525 | | [[Minnie Cormack|Q131573974]] | 1862 | 1919<br/>1920 | [[An Sciobairín]] |- | style='text-align:right'| 2526 | | [[Tomás Ó Coileáin]] | | | [[Luimneach]] |- | style='text-align:right'| 2527 | | [[Séamus Ó Cinnéide (file)|Séamus Ó Cinnéide]] | 1925 | 1992-12-26 | [[Luimneach]] |- | style='text-align:right'| 2528 | | [[Muireann Ní Chíobháin]] | 1984 | | [[Corcaigh]] |- | style='text-align:right'| 2529 | | [[Cúán de Búrca]] | | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 2530 | | [[Marie-Louise Nicholson]] | | | [[Tearmann Feichín]] |- | style='text-align:right'| 2531 | | [[John Prendergast]] | | | [[Trá Lí]] |- | style='text-align:right'| 2532 | | [[Seoirsín Bashford]] | | | [[Contae Mhaigh Eo]] |- | style='text-align:right'| 2533 | | [[Seán Collins (amhránaí)|Seán Collins]] | | | [[Domhnach Bat]] |- | style='text-align:right'| 2534 | | [[Cormac Ó Beaglaoich]] | | | [[Corca Dhuibhne]] |- | style='text-align:right'| 2535 | | [[Majella Ní Dhomhnaill]] | | | [[Bré]] |- | style='text-align:right'| 2536 | | [[Siobhán Peoples]] | | | [[Inis (baile)|Inis]] |- | style='text-align:right'| 2537 | | [[Colm Broderick]] | | | [[Ceatharlach]] |- | style='text-align:right'| 2538 | | [[David Dunne]] | | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 2539 | | [[Áine de Baróid]] | 1950 | | [[Corcaigh]] |} == Misc == {| class='wikitable sortable' ! # ! íomhá ! nome ! dáta breithe ! dáta báis ! áit bhreithe |- | style='text-align:right'| 1 | [[Íomhá:Jedward-original.jpg|center|128px]] | [[Jedward]] | | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 2 | [[Íomhá:Godfried Maes - The beheading of Saint Dymphna.jpg|center|128px]] | [[Naomh Damhnait]] | 7th century | 7th century | [[Éire (Poblacht na hÉireann)|Éire]] |- | style='text-align:right'| 3 | [[Íomhá:Dustin.jpg|center|128px]] | [[Dustin Turcaí]] | 1988-11-13 | | [[Baile Átha Cliath]] |- | style='text-align:right'| 4 | [[Íomhá:Anne Marie McMahon.png|center|128px]] | [[Anne Marie McMahon]] | | | [[Contae an Chláir]] |} {{Wikidata list end}} {{Cómhaoin|Category:People of Ireland|Muintir na hÉireann}} {{síol-ie}} [[Catagóir:Daoine Éireannacha| ]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha in Éirinn]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha i dTuaisceart Éireann]] m62xskk0onztfo0ntbnisu22iwktzqj 0 26691 1273427 1261685 2025-07-10T15:58:48Z Kevin Scannell 340 Bhog Kevin Scannell an leathanach [[Caisearbhán (taraxacum officinale)]] go [[Caisearbhán (Taraxacum)]]: níos mó ná speiceas amháin; ceangailte leis an ngéineas ar Wikidata 1261685 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Ainmhí Bheo}} Planda ilbhliantúil is ea an '''caisearbhán<ref name="Tearma">{{Cite web-en|url=https://www.tearma.ie/q/Taraxacum/|title=“Taraxacum” {{!}} téarma.ie|work=[[Téarma.ie]]: An Bunachar Náisiúnta Téarmaíochta don Ghaeilge|publisher=[[An Coiste Téarmaíochta]]|access-date=2023-06-26}}</ref>''' atá dúchasach don Eoraip is iarthar na hÁise. [[Íomhá:Taraxacum officinale - Köhler–s Medizinal-Pflanzen-135.jpg|clé|mion|Taraxacum officinale (Köhler: Medizinal-Pflanzen, 1867)]] == Aicmiú == Is é caisearbhán a thugtar ar dhá chineál [[planda]] den ghéineas ''Taraxacum'' is den fhine Asteraceae. [[Caisearbhán coiteann]] (''T. officinale'') agus caisearbhán deargshíolach (''T. erythrospermum'') is ainmneacha dóibh. Tá siad dúchasach don Eoráise is do Mheiriceá Thuaidh, ach tá siad flúirseach ar fud na cruinne.<ref name=":04">{{Luaigh foilseachán|author=Hussey, Matt|date=2011|title=Fréamh an Eolais|issue=Coiscéim}}</ref> Tá an dá speiceas inite ina n-iomláine. Fearacht gach ball den fhine Asteraceae, tá mionbhláthanna acu cruinnithe le chéile i mbláthcheann ilchodach. Tugtar [[bláthóg]] ar gach aon bhláth sa bhláthcheann. Baineann an-chuid ball den ghéineas ''Taraxacum'' úsáid as [[apaimiscis]] chun síolta a tháirgeadh go héagnéasach, 'sé sin le rá in éagmais [[pailniú]], rud a fhágann go bhfuil sliocht gach máthairphlanda díreach cosúil leis ó thaobh na géineolaíochta de.<ref name=":04" /> == Tréithe == Na duilleoga i mbunchnota, maothánach nó tiaclach; na bláthchinn aonarach, iompartha ar ghais chuasacha gan duilleoga, le bláthóga buí; na torthaí le paraisiút de ribí bána gruaige ceangailte le gas fada, an ceann iomlán torthaithe ag foirmiú an chloig aithnidiúil. Atáirgeann cuid mhaith caisearbhán gan phróiseas toirchithe. Anchuid speiceas, níos mó ná 1 ,000 san Eoraip amháin. Maidir le speiceas an-choitianta, ar tiaile iltíreach é, itear na duilleoga óga mar shailéad, meiltear na bunfhréamhacha is déantar caifé leo, agus úsáidtear na bláthchinn i ndéanamh fíona.<ref name=":04" /><ref name=":0">{{Lua idirlín|url=https://xn--anpipar-jwa8e.ie/2025/03/caisearbhan/|teideal=Caisearbhán|údar=Aedín Ní Thiarnaigh|dáta=2025-03-28|language=ga-IE|foilsitheoir=An Páipéar|dátarochtana=2025-03-30}}</ref> == Féach freisin == * [[Caisearbhán coiteann]] * [[Asteraceae]] == Tagairtí == {{Reflist}}{{DEFAULTSORT:Caisearbhan}} [[Catagóir:Asteraceae]] [[Catagóir:Bláthanna]] j6s57u6gkwyxqidvkeadirsjv4hf66n 0 27643 1273403 1273384 2025-07-10T13:03:19Z MolingLuachra 53465 1273403 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} File, scríobhaí agus máistir scoile [[an Clár|Cláiríneach]] ab ea '''Tomás Ó Míocháin''' nó '''Ua Míodhcháin''' ([[Béarla]]: ''Thomas Meehan''; {{Circa}} 1730 – 9 Nollaig 1804).<ref name='Ainm'>{{Cite web-en|url=https://www.ainm.ie/Bio.aspx?ID=1218|title=Ó MÍOCHÁIN, Tomás (c.1730–1804) {{!}} ainm.ie|author=[[Diarmuid Breathnach]] agus [[Máire Ní Mhurchú]]|access-date=2024-02-19|language=ga|work=[[Ainm.ie|An Bunachar Náisiúnta Beathaisnéisí Gaeilge]] (Ainm.ie)}}</ref> In [[Áth Solas]] in aice [[Inis|Inis Chontae an Chláir]] a rugadh an Míochánach arbh é an dara mac é ag John Meehan, feirmeoir. <ref name='dib.ie'> {{cite web-en|url=https://www.dib.ie/biography/o-miodhchain-o-miochain-tomas-meehan-thomas-a6404 |title=Ó Míodhcháin (Ó Míocháin), Tomás (Meehan), Thomas |last=Morley |first=Vincent |publisher=Royal Irish Academy |date=October 2009 |website= Dictionary of Irish Biography |access-date=10 July, 2025}}</ref> Fuair Ó Míocháin [[scoil scairte|oideachas scoil scairte]] aige baile. Tuairimítear gur fhreastail sé ar scoil mhatamaitice i [[Luimneach]] agus bhíodh an Míochánach ag obair le linn na 1760idí ansin agus mar shuirbhéir talún i [[Sráid na Cathrach]]. Timpeall ar an mbliain 1770 a chuir Ó Míocháin faoi in Inis mar ar bhunaigh sé scoil mhatamaitice do scoláirí ní ba shine.<ref name=dib.ie></ref> Is cosúil gurb é a sheal i Luimneach a spreag féith na filíochta sa Mhíochánach, bhí saol liteartha beo sa chathair áit a raibh caidreamh leis le scríobhaithe eile mar atá [[Aindrias Mac Mathghamhna]], [[Séamus Bonnbhíol]], [[Diarmaid Ó Maolchaoine]] agus [[Séan Lúid]]. Is mó a bhain saothar Uí Mhíocháin leis an bpolaitíocht agus bhí téamaí réabhlóidí Seacabaíteacha soiléir ina chuid oibre. Fuair Ó Míocháin bas in 1804 agus cuireadh é sa mhainistir i [[Cuinche|gCuinche]]. Tá filíocht Uí Mhíocháin ar fáil sa leabhar ''Tomás Ó Míocháin: Filíocht'' (eag. Diarmuid Ó Muirithe, 1988) agus tá dánta lena dheartháireacha Domhnall agus Seán ar marthain chomh maith. == Féach freisin == * [[A chraobha cumainn na nGael gcumais]] * [[Seán Lúid]] == Leabharliosta == * ''Tomás Ó Míocháin: Filíocht'', eag. Diarmuid Ó Muirithe ([[Baile Átha Cliath]], 1988). == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == * [http://www.clarelibrary.ie/eolas/coclare/literature/clare_poets/tomas_o_miochain.htm Notes on the Poets of Clare: Tomás Ó Míocháin by Thomas F. O’Rahilly] {{DEFAULTSORT:Miochain, Tomas O}} [[Catagóir:Filí]] [[Catagóir:Filí na hÉireann]] [[Catagóir:Scríobhaithe]] [[Catagóir:Daoine as Contae an Chláir]] tfwfhfhxcmfr6hls32lmgrlb23ksgrj 1273405 1273403 2025-07-10T13:12:47Z MolingLuachra 53465 1273405 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} File, scríobhaí agus máistir scoile [[an Clár|Cláiríneach]] ab ea '''Tomás Ó Míocháin''' nó '''Ua Míodhcháin''' ([[Béarla]]: ''Thomas Meehan''; {{Circa}} 1730 – 9 Nollaig 1804).<ref name='Ainm'>{{Cite web-en|url=https://www.ainm.ie/Bio.aspx?ID=1218|title=Ó MÍOCHÁIN, Tomás (c.1730–1804) {{!}} ainm.ie|author=[[Diarmuid Breathnach]] agus [[Máire Ní Mhurchú]]|access-date=2024-02-19|language=ga|work=[[Ainm.ie|An Bunachar Náisiúnta Beathaisnéisí Gaeilge]] (Ainm.ie)}}</ref> In [[Áth Solas]] in aice [[Inis|Inis Chontae an Chláir]] a rugadh an Míochánach arbh é an dara mac é ag John Meehan, feirmeoir. <ref name='dib.ie'> {{cite web-en|url=https://www.dib.ie/biography/o-miodhchain-o-miochain-tomas-meehan-thomas-a6404 |title=Ó Míodhcháin (Ó Míocháin), Tomás (Meehan), Thomas |last=Morley |first=Vincent |publisher=Royal Irish Academy |date=October 2009 |website= Dictionary of Irish Biography |access-date=10 July, 2025}}</ref> Fuair Ó Míocháin [[scoil scairte|oideachas scoil scairte]] aige baile. Tuairimítear gur fhreastail sé ar scoil mhatamaitice i [[Luimneach]] agus bhíodh an Míochánach ag obair le linn na 1760idí ansin agus mar shuirbhéir talún i [[Sráid na Cathrach]]. Timpeall ar an mbliain 1770 a chuir Ó Míocháin faoi in Inis mar ar bhunaigh sé scoil mhatamaitice do scoláirí ní ba shine.<ref name=dib.ie></ref> Is cosúil gurb é a sheal i Luimneach a spreag féith na filíochta sa Mhíochánach, bhí saol liteartha beo sa chathair áit a raibh caidreamh leis le scríobhaithe eile mar atá [[Aindrias Mac Mathghamhna]], [[Séamus Bonnbhíol]], [[Diarmaid Ó Maolchaoine]] agus [[Séan Lúid]]. Is mó a bhain saothar Uí Mhíocháin leis an bpolaitíocht agus bhí téamaí réabhlóidí Seacabaíteacha soiléir ina chuid oibre. Fuair Ó Míocháin bas in 1804 agus cuireadh é sa mhainistir i [[Cuinche|gCuinche]]. Tá filíocht Uí Mhíocháin ar fáil sa leabhar ''Tomás Ó Míocháin: Filíocht'' (eag. Diarmuid Ó Muirithe, 1988) agus tá dánta lena dheartháireacha Domhnall agus Seán ar marthain chomh maith. == Féach freisin == * [[A chraobha cumainn na nGael gcumais]] * [[Seán Lúid]] == Leabharliosta == * ''Tomás Ó Míocháin: Filíocht'', eag. Diarmuid Ó Muirithe ([[Baile Átha Cliath]], 1988). == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == * [http://www.clarelibrary.ie/eolas/coclare/literature/clare_poets/tomas_o_miochain.htm Notes on the Poets of Clare: Tomás Ó Míocháin by Thomas F. O’Rahilly] {{DEFAULTSORT:Miochain, Tomas O}} [[Catagóir:Filí]] [[Catagóir:Filí na hÉireann]] [[Catagóir:Scríobhaithe]] [[Catagóir:Daoine as Contae an Chláir]] rzk9etgpmhw4mugtg4066799mj368p4 0 28492 1273434 760275 2025-07-10T16:04:02Z Kevin Scannell 340 1273434 wikitext text/x-wiki [[Íomhá:Image-Pollination Bee Dandelion Zoom2.JPG|400px|rite|thumb|[[Beach]] ag pailniú [[Caisearbhán coiteann|caisearbháin]]: is féidir leat pailin na m[[bláth]] a fheiceáil greamaithe ar fionnadh na feithide]]Is éard is '''pailniú''' ann ná an próiseas trína aistrítear pailín ó antar staimín go stiogma cairpéil i ngléasraí, rud a chumasaíonn toirchiú agus atáirgeadh gnéasach. Coinníonn gráinní na pailine ([[speirm]]) na [[gaiméit|gaiméití]] fireann agus an [[cairpéal]] na gaiméití baineann; sna gimnispeirmí cuirtear an phailin go díreach ar an [[ubhúlach]] féin. Tugtar 'an [[stiogma]]' ar pháirt ghabhálach an chairpéil i mbláthanna na n-angaispeirmeacha. Tugtar 'an [[micripíl|mhicripíl]]' ar pháirt ghabhálach d'ubhúlach na [[gimnispeirm]]e. Is céim riachtanach é an pailniú, in atáirgeadh phlandaí bláthanna, agus bíonn táirgeadh sleachta le ghéiniteach éagsúil mar thoradh air. [[Catagóir:Siombóis]] [[Catagóir:Pailniú]] m1syjp0pvfdv5wjju3bdytrrl5rh1c6 0 30562 1273453 1267296 2025-07-10T18:23:01Z CommonsDelinker 440 Ag baint [[:Íomhá:Hezzzzbollah.jpg|Hezzzzbollah.jpg]] amach, scrios [[commons:User:Ymblanter|Ymblanter]] é ón Chómhaoin mar: per [[:c:Commons:Deletion requests/File:Hezzzzbollah.jpg|]] 1273453 wikitext text/x-wiki {{glanadh-mar|go leor Béarla}} [[Íomhá:Global Terrorism Index 2015 by country.svg|mion|Innéacs, gníomhartha sceimhlitheoireachta % 2015]] Is éard atá i gceist leis an '''sceimhlitheoireacht''' ná úsáid [[Coireacht|chórasach]] an sceimhle agus an [[Foréigean|fhoréigin]] ar son cúise éigin. ''Sceimhlitheoirí'' a thugtar ar na daoine a úsáideann an sceimhlitheoireacht. Bíonn an téarma conspóideach go minic, mar ní ghlacann go leor daoine agus eagraíochtaí a dtugtar sceimhlitheoirí orthu leis. == Eagraíochtaí sceimhlitheoireachta == Dar leis na rialtais / eagraíochtaí idirnáisiúnta a luaitear {| class="wikitable" ! colspan="2"|Eagraíocht ! [[An Astráil]]<br /> [[Íomhá:Flag of Australia.svg|30px]] ! [[Ceanada]]<br /> [[Íomhá:Flag of Canada.svg|30px]] ! [[An tAontas Eorpach]]<br /> [[Íomhá:Flag of Europe.svg|30px]] ! [[An Ríocht Aontaithe]]<br /> [[Íomhá:Flag of the United Kingdom.svg|30px]] ! [[Stáit Aontaithe Mheiriceá]]<br /> [[Íomhá:Flag of the United States.svg|30px]] ! [[An India]]<br /> [[Íomhá:Flag of India.svg|30px]] ! [[An Rúis]]<br /> [[Íomhá:Flag of Russia.svg|30px]] |- |[[Íomhá:Islamic State - East Asia Province.svg|234x234px]] | [[Abu Nidal Organization|Abu Nidal Eagraíocht]]/Al-Fatah - Comhairle na Réabhlóideach. | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]]<ref name="canada2010-03-05">{{cite web |url=http://www.publicsafety.gc.ca/prg/ns/le/cle-eng.aspx |teideal=Currently listed entities |author= |date=2010-03-05 |work= |publisher= |accessdate=2010-05-03 |dátarochtana=2010-09-01 |archivedate=2009-02-09 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090209042421/http://www.publicsafety.gc.ca/prg/ns/le/cle-eng.aspx }}</ref> | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | | |- | | [[Abu Sayyaf Group|Abu Sayyaf braisle]] | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]]<ref name="australia-2009-09-15">{{Lua idirlín |url=http://www.nationalsecurity.gov.au/agd/www/nationalsecurity.nsf/AllDocs/95FB057CA3DECF30CA256FAB001F7FBD?OpenDocument |teideal=Cóip cartlainne |dátarochtana=2010-09-01 |archivedate=2006-08-20 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20060820151520/http://www.nationalsecurity.gov.au/agd/www/nationalsecurity.nsf/AllDocs/95FB057CA3DECF30CA256FAB001F7FBD?OpenDocument }}</ref> | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]]<ref name="canada2010-03-05"/> | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | | |- | [[Íomhá:Flag of the African National Congress.svg|200x200px]] | [[An Chomhdháil Náisiúnta Afracach]] | | | | | [[Íomhá:Symbol unrelated.svg|20px]]<ref name=bbcvisa>{{cite web|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/africa/7340248.stm|teideal=US shamed by Mandela terror link|work=BBC News|date=2008-04-10}}</ref><ref>{{cite web|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/americas/7484517.stm|teideal=Mandela taken off US terror list|work=BBC News|date=2008-07-01}}</ref> | | |- | | [[Al-Aqsa Foundation|Al-Aqsa E.V.]] | | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | | | | |- |[[Íomhá:Al-Aqsa Martyrs' Brigades.png|202x202px]] | [[Al-Aqsa Martyrs Brigade|Brigáid Shaidhí na Al-Aqsa]] | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | | |- |[[Íomhá:Al-Badr flag.svg|200x200px]] | [[Al-Badr (India)|Al-Badr]] | | | | | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | |- | | [[Al Ghurabaa|Al-Ghurabaa]] | | | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | | | |- |[[Íomhá:Flag of Jihad.svg|200x200px]] | [[al-Haramain Foundation|Al-Haramain]] | | | | | | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] |- |[[Íomhá:Flag of Jihad.svg|200x200px]] | [[Al Ittihad Al Islamia|Al-Ittihad Al Islamia]] | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | | | |- |[[Íomhá:Flag of al-Qaeda.svg|200x200px]] | [[al-Qa'ida]] | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]]<ref name="australia-2009-09-15"/> | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]]<ref name="canada2010-03-05"/> | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] |- |[[Íomhá:Flag of al-Qaeda in Iraq.svg|200x200px]] | [[al-Qa'ida in Iraq|al-Qa'ida san Iaráic]] | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]]<ref name="australia-2009-09-15"/> | | | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | | |- |[[Íomhá:Flag of Jihad.svg|200x200px]] | [[al-Qaeda Organization in the Islamic Maghreb|Al-Qaeda sa Maghreb Ioslamach]] | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]]<ref name="australia-2009-09-15"/> | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] |- |[[Íomhá:Flag of Al-Umar-Mujahideen.svg|200x200px]] | [[Al-Umar-Mujahideen]] | | | | | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | |- | | [[All Tripura Tiger Force|Forlaigeán Tíogar Uile Tripura.]] | | | | | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | |- |[[Íomhá:Flag of Ansar al-Tawhid.svg|200x200px]] | [[Ansar al-Islam]] | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]]<ref name="australia-2009-09-15"/> | | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | | |- | | [[Jamaat Ansar al-Sunna|Ansar us-Sunna]] | | | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | | | |- | | [[Armed Islamic Group|Armed Islamic]] | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]]<ref name="canada2010-03-05"/> | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | | |- | | [[Asbat al-Ansar]] | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]]<ref name="canada2010-03-05"/> | | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] |- |[[Íomhá:Aum symbol.svg|200x200px]] | [[Aum Shinrikyo]] | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]]<ref name="canada2010-03-05"/> | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | | |- | | [[Babbar Khalsa]] | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]]<ref name="canada2010-03-05"/> | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | |- |[[Íomhá:Balochistan flag.svg|200x200px]] | [[Baluchistan Liberation Army|Armáil Saoirse Baluchistán.]] | | | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | | | |- |[[Íomhá:South Asian Communist Banner.svg|200x200px]] | [[Communist Party of India (Maoist)|Páirtí Cumannach na hIndia (Mhaoist)]] | | | | | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | |- | | [[Communist Party of the Philippines|Páirtí Cumannach na hIndia]]/<br />[[New People's Army|Armáil na nDaoine Nua]] | | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | | |- |[[Íomhá:Flag of Ireland.svg|200x200px]] | [[Continuity Irish Republican Army|An t]][[IRA Leanúnach]] | | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | | |- | | [[Deendar Anjuman]] | | | | | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | |- | | [[Dukhtaran-E-Millat]] | | | | | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | |- |[[Íomhá:Flag of Jihad.svg|200x200px]] | [[Egyptian Islamic Jihad|Íoslamach na Hiomhúchta Iordáin]] | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] |- | [[Íomhá:ETA BASQUE.svg|200x200px]] | [[ETA|Euskadi ta Askatasuna]] | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]]<ref name="canada2010-03-05"/> | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | | |- |[[Íomhá:Flag of Jihad.svg|200x200px]] | [[Fatah al-Islam|Fatah Al-Islam]] | | | | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | | |- |[[Íomhá:Sunburst Flag.svg|200x200px]] | [[Fianna na hÉireann]] | | | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | | | |- |[[Íomhá:MPAIAC.svg|201x201px]] |[[MPAIAC]] | | |[[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | | | | |- | | [[Gama'a al-Islamiyya]] | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | | |- |[[Íomhá:Bandera del GRAPO.svg|200x200px]] | [[GRAPO]] | | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | | | | |- |[[Íomhá:IBDA-C.svg|200x200px]] | [[Great Eastern Islamic Raiders' Front|Frente na hIomaitheoirí Ioslamacha Mór-Oirthear]] | | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | | | | |- |[[Íomhá:Flag of al-Qassam Brigades.svg|200x200px]] | [[Hamas]] | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]]<ref name="canada2010-03-05"/> | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | | |- | [[Íomhá:Flag of Jihad.svg|200x200px]] | [[Harakat-Ul-Jihad-Ul-Islami|Harakat-ul-Jihad-ul-Islami]] | | | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | | | |- | | [[Harakat-ul-Jihad-ul-Islami (Bangladesh)]] | | | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | | | |- |[[Íomhá:Flag of Harkat-ul-Mujahideen.svg|200x200px]] | [[Harakat ul-Mujahidin]] | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]]<ref name="canada2010-03-05"/> | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | |- | | [[Harakat-Ul-Mujahideen/Alami]] | | | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | | | |- |[[Íomhá:Hezbi Islami.svg|211x211px]] | [[Hezb-e Islami Gulbuddin]] | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | | | |- | | [[Hezbollah]] | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]]<ref name="canada2010-03-05"/> | | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | | |- | | [[Hizb ut-Tahrir]] | | | | | | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] |- | | [[Hizbul Mujahideen]] | | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | |- | | [[Holy Land Foundation for Relief and Development|Fondúireacht na Talún Naofa le haghaidh Faoisimh agus Forbartha]] | | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | | | | |- | | [[Hynniewtrep National Liberation Council|Comhairle Saoirse Náisiúnta Hynniewtrep.]] | | | | | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | |- |[[Íomhá:Logo de la FAI.svg|200x200px]] | [[Informal Anarchist Federation|Conradh Anairiceach Neamhfhoirmiúil]] | | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | | | | |- | | [[International Sikh Youth Federation|Conradh Óige Síochánta Idirnáisiúnta na Sikh]] | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]]<ref name="canada2010-03-05"/> | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | |- |[[Íomhá:Flag of Islamic State of Iraq.svg|200x200px]] | [[Islamic Army of Aden|Armáil Ioslamach Aden-Abyan]] | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]]<ref name="canada2010-03-05"/> | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | | | |- | | [[Islamic Jihad — Jamaat of the Mujahideen|Jamaat of the Mujahideen]] | | | | | | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] |- |[[Íomhá:Flag of the Islamic Jihad Union in Uzbekistan.svg|200x200px]] | [[Islamic Jihad Union|Islamic Jihad Aontas]] | | | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | | |- |[[Íomhá:Flag of Islamic State of Iraq.svg|200x200px]] | [[Islamic Movement of Uzbekistan|Gluaiseacht Ioslamach na hÚisbéiceastáine]] | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | |[[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] |- |[[Íomhá:StarryPlough.svg|200x200px]] | [[Arm Saoirse Náisiúnta na hÉireann]] | | | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | | | |- |[[Íomhá:Iplo flag.png|200x200px]] | [[Eagraíocht Fuascailte Phobail na hÉireann]] | | | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | | | |- |[[Íomhá:Jaishi-e-Mohammed.svg|200x200px]] | [[Jaish-e-Mohammed]] | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]]<ref name="canada2010-03-05" /> | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | |- | | [[Jamaat Ul-Furquan]] | | | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | | | |- | | [[Jamaat-ul-Mujahideen Bangladesh]] | | | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | | | |- | | [[Jamiat ul-Ansar]] | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | | | | | | |- | | [[Jamiat-e Islami]] | | | | | | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] |- |[[Íomhá:Jammu Kashmir Liberation Front flag.svg|200x200px]] | [[Jammu and Kashmir Islamic Front|Tosaigh Ioslamacha i Jammu agus Cachemira]] | | | | | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | |- |[[Íomhá:Flag of Jihad.svg|200x200px]] | [[Jemaah Islamiya]] | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]]<ref name="canada2010-03-05"/> | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] |- | | [[Jund Ash Sham]] | | | | | | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] |- |[[Íomhá:Flag of Kach and Kahane Chai.svg|200x200px]] | [[Kach and Kahane Chai|Kach agus Kahane Chai]] | | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | | |- |[[Íomhá:Flag of KYKL.jpg|200x200px]] | [[Kanglei Yaol Kanba Lup]] | | | | | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | |- |[[Íomhá:South Asian Communist Banner.svg|200x200px]] | [[Kangleipak Communist Party|Páirtí Cumannach na hkangleipak]] | | | | | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | |- | | [[Khalistan Commando Force|Forzaí Commando Khalistan]] | | | | | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | |- | | [[Khuddam ul-Islam|Khuddam Ul-Islam]] | | | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | | | |- | | [[Kurdistan Freedom Falcons|Iolarnaí Saoirse Kurdistán]] | | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | | | |- | [[Íomhá:Flag_of_Kurdistan_Workers_Party_(PKK).svg|200x200px]] | [[Kurdistan Workers' Party|Páirtí na Lucht Oibre Kurdistán]] | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]]<ref name="canada2010-03-05"/> | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | | |- | [[Íomhá:Flag of Lashkar-e-Taiba.svg|200x200px]] | [[Lashkar-e-Toiba]] | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]]<ref name="canada2010-03-05"/> | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] |- |[[Íomhá:Flag of Lashkar-e-Jhangvi.svg|200x200px]] | [[Lashkar-e-Jhangvi]] | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]]<ref name="canada2010-03-05"/> | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | | |- | | [[Liberation Tigers of Tamil Eelam|Tígeirí na Saoirse Eelam Tamil]] (LTTE) | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]]<ref>{{Lua idirlín |url=http://www.dfat.gov.au/icat/persons_entities/2_proscribed_entities_10dec2001.html |teideal=Charter of the United Nations (Anti-terrorism — Persons and Entities) List 2001 (No. 2) |dátarochtana=2010-09-01 |archivedate=2013-12-03 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20131203001041/http://www.dfat.gov.au/icat/persons_entities/2_proscribed_entities_10dec2001.html }}</ref> | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]]<ref name="canada2010-03-05"/> | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]]<ref>{{Lua idirlín |url=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2009:023:0037:01:EN:HTML |teideal=Council Common Position 2009/67/CFSP of 26 January 2009 updating Common Position 2001/931/CFSP on the application of specific measures to combat terrorism and repealing Common Position 2008/586/CFSP |dátarochtana=1 Meán Fómhair 2010 |archivedate=27 Bealtaine 2012 |archiveurl=https://archive.today/20120527000307/http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2009:023:0037:01:EN:HTML }}</ref> | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | |- | | [[Libyan Islamic Fighting Group|Grúpa Ioslamach Lucht Comhraic Libia]] | | | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | | |- |[[Íomhá:Flag of the Loyalist Volunteer Force.svg|190x190px]] | [[Loyalist Volunteer Force]] | | | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | | | |- |[[Íomhá:Bandera FPRM Manipur.png|200x200px]] | [[Manipur People's Liberation Front|Frente na nDaoine Réabhlóideach Manipur.]] | | | | | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | |- | | [[Moroccan Islamic Combatant Group|Grúpa Comhrac Ioslamach na Maracó]] | | | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | | |- |[[Íomhá:Mujahideen e Khalq Logo.png|200x200px]] | [[Mujahedin-e Khalq|Eagraíocht na Mujahedín na nDaoine i Iran]] | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]]<ref>{{cite news|url=http://www.rfi.fr/actufr/articles/109/article_77771.asp|teideal=Les « Moudjahidine du Peuple » ne sont plus des terroristes|last=Mas|first=Monique|date=2009-01-26|work=[[Radio France Internationale|RFI]]|language=as [[Fraincis]]|accessdate=2010-03-05|dátarochtana=2010-09-01|archivedate=2018-01-08|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180108000606/http://www1.rfi.fr/actufr/articles/109/article_77771.asp}}</ref> | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | | |- |[[Íomhá:Muslim Brotherhood Emblem.svg|200x200px]] | [[Muslim Brotherhood|Bráithreachas na Moslamach]] | | | | | | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] |- |[[Íomhá:Front Nacional Democratic Bodoland.svg|200x200px]] | [[National Democratic Front of Bodoland|Frente Daonlathach Náisiúnta Bodoland]] | | | | | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | |- |[[Íomhá:Flag of ELN.svg|200x200px]] | [[National Liberation Army (Colombia)|Armáil Saoirse Náisiúnta]] | | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | | |- |[[Íomhá:Flag of the National Liberation Front of Tripura.svg|200x200px]] | [[National Liberation Front of Tripura|Frente Saoirse Náisiúnta Tripura]] | | | | | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | |- |[[Íomhá:Flag of the Italian Communist Party.svg|200x200px]] | [[Nuclei Armati per il Comunismo]] | | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | | | | |- | | [[Nuclei di Iniziativa Proletaria]] | | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | | | | |- | | [[Nuclei Territoriali Antimperialisti]] | | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | | | | |- | | [[Nucleo di Iniziativa Proletaria Rivoluzionaria]] | | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | | | | |- |[[Íomhá:Emblem of the Orange Volunteers.png|190x190px]] | [[Orange Volunteers]] | | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | | | |- | | [[Palestine Liberation Front|Tosaigh Saoirse na Palaistíne]] | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]]<ref name="canada2010-03-05"/> | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | | |- | | [[Palestinian Islamic Jihad|Cogadh Ioslamach na Palaistíne]] | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]]<ref name="canada2010-03-05"/> | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | |[[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] |- |[[Íomhá:Flag of the Majlis of Muslims of Ichkeria and Dagestan.png|200x200px]] | [[People's Congress of Ichkeria and Dagestan|Brat na Majlis na Muslamaigh de Ickéria agus Dagestáin]] | | | | | | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]]<ref name="atimes.com">{{cite news|url=http://www.atimes.com/atimes/Central_Asia/EG22Ag01.html|teideal=Moscow turns up heat on radicals|last=Blagov|first=Sergei|date=July 22, 2003|work=Asia Times|location=Moscow|dátarochtana=Meán Fómhair 1, 2010|archivedate=Márta 21, 2017|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170321131646/http://www.atimes.com/atimes/Central_Asia/EG22Ag01.html}}</ref> |- |[[Íomhá:Flag of prepak.jpg|200x200px]] | [[People's Revolutionary Party of Kangleipak]] | | | | | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | |- | | [[Popular Front for the Liberation of Palestine]] | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]]<ref name="canada2010-03-05" /> | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | | |- |[[Íomhá:PFLP-GC Flag.svg|200x200px]] | [[Popular Front for the Liberation of Palestine-General Command|Tosaigh Phobail na hÁrdaíochta na Palaistíne - Conradh Ginearálta.]] | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]]<ref name="canada2010-03-05" /> | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | | |- | | [[Real IRA|Fíor-IRA]] | | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]]<ref>{{cite web|url=http://www.state.gov/s/ct/rls/other/des/123085.htm|teideal=Foreign Terrorist Organizations|date=January 19, 2010|work=[[United States Department of State]]|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090513211359/http://www.state.gov/s/ct/rls/other/des/123085.htm|archivedate=Bealtaine 13, 2009|dátarochtana=Meán Fómhair 1, 2010}}</ref> | | |- |[[Íomhá:Flag of the Brigate Rosse.svg|200x200px]] | [[Red Brigades|Brigáid na Dearga]] | | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | | | | |- |[[Íomhá:Red hand commando Flag.png|200x200px]] | [[Red Hand Commando]]/[[Red Hand Defenders]] | | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | | | |- |[[Íomhá:Flag of the FARC-EP.svg|200x200px]] | [[Revolutionary Armed Forces of Colombia|Cnaipí Armáilte Réabhlóideach na Colóime]] | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | | |- | | [[Revolutionary Nuclei|Cnaipí Réabhlóideacha]] | | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | | |- |[[Íomhá:Drapeau de l'Organisation révolutionnaire du 17-Novembre.svg|200x200px]] | [[Revolutionary Organization 17 November|Eagraíocht Réabhlóideach 17 Samhain]] | | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | | |- |[[Íomhá:Dhkp.svg|200x200px]] | [[Revolutionary People's Liberation Party/Front|Líne na Saoirse Dhaonlathach na nDaoine Réabhlóideach]] | | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | | |- | | [[Revolutionary Struggle|An Struggle Réabhlóideach]] | | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | | | | |- | | [[Saor Éire (1967-1975)|Saor Éire]] | | | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | | | |- | | [[The Saved Sect|An Fhíorscairte Slánaithe]] | | | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | | | |- |[[Íomhá:Flag of Sendero Luminoso.svg|200x200px]] | [[Sendero Luminoso]] | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | | |- |[[Íomhá:Flag of the Sipah-e-Sahaba.svg|200x200px]] | [[Sipah-e-Sahaba Pakistan|Sipah-e-Sahaba i bPacastáin]] | | | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | | | |- | | [[Social Reform Society|Cumann um Athchóiriú Sóisialta]] | | | | | | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] |- | | [[Society of the Revival of Islamic Heritage|Cumann Athbheochana Oidhreacht Ioslamach]] | | | | | | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] |- | | [[Al-Aqsa Foundation|Al Aqsa]] | | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | | | | |- | | [[Students Islamic Movement of India|Gluaiseacht Ioslamach na Mac Léinn san India]] | | | | | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | |- | | [[Supreme Military Majlis ul-Shura of the United Mujahideen Forces of Caucasus|Ard-Chomhairle Míleata na Shura d'Fhórsaí Aontaithe na Múislimí i gCaucásas.]] | | | | | | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]]<ref name="atimes.com"/> |- |[[Íomhá:ShababFlag.svg|200x200px]] | [[Takfir wal-Hijra]] | | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | | | | |- |[[Íomhá:Flag of Taliban.svg|200x200px]] | [[Taliban]] | | | | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] |- |[[Íomhá:Tnsm-flag.svg|200x200px]] | [[Tehreek-e-Nafaz-e-Shariat-e-Mohammadi]] | | | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | | | |- |[[Íomhá:Flag of TNLA.png|200x200px]] | [[Tamil Nadu Liberation Army|Armáil Fuascailte Tamil Nadu]] | | | | | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | |- | | [[Tamil National Retrieval Troops|Trúpaí Aisghabhála Náisiúnta Tamil]] | | | | | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | |- |[[Íomhá:Vlajka Ulster Defence Association.png|190x190px]] | [[Ulster Defence Association]] | | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | | | |- |[[Íomhá:Flag of the UFF - East Belfast Brigade.png|190x190px]] | [[Ulster Freedom Fighters]] | | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | | | |- |[[Íomhá:Flag of the Ulster Volunteer Force.svg|190x190px]] | [[Ulster Volunteer Force]] | | | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | | | |- | [[Íomhá:Ulfa logo.svg|200x200px]] | [[United Liberation Front of Asom|Aghaidh Fuascailte Aontaithe Asom]] | | | | | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | |- | | [[United National Liberation Front|Fronta Saoirse Náisiúnta Aontaithe]] | | | | | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | |- |[[Íomhá:Flag of AUC.svg|200x200px]] | [[United Self-Defense Forces of Colombia|Fórsaí Féinchosanta Aontaithe na Colóime]] | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]] | | |- | | [[Vanguards of Conquest|Caomhnóirí an Choncais]] | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]]<ref name="canada2010-03-05"/> | | | | | |- | | [[World Tamil Movement|Gluaiseacht Domhanda Tamailis]] | | [[Íomhá:Symbol confirmed.svg|20px]]<ref name="canada2010-03-05"/> | | | | |} == Tagairtí == {{reflist}} == Leabharliosta == * Terrorism: a history. Randall Law. Polity, 2009. * Terrorism: understanding the global threat, Volume 2006. David J. Whittaker. Pearson Education, 2007 == Naisc == * [http://untreaty.un.org/English/Terrorism.asp Conventions on Terrorism] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090220164658/http://untreaty.un.org/English/Terrorism.asp |date=2009-02-20 }} * [http://cicr.org/Web/fre/sitefre0.nsf/htmlall/terrorism Terrorisme et Droit international humanitaire] CICR [[Catagóir:Sceimhlitheoireacht]] [[Catagóir:Eachtraí sceimhlitheoireachta Ioslamacha]] 2bd1bbc2v7wqvklwd2woc282kp9t1fe 0 30852 1273501 1240162 2025-07-11T01:12:55Z 223.205.72.14 /* Saol */ 1273501 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Polaitíocht|Polaiteoir]] [[Coimeádachas|caomhach]] Sasanach, ollamh, agus briogáidire d'arm na Breataine, ab ea '''John Enoch Powell''' ([[16 Meitheamh]] [[1912]] i [[Stechford]], [[Birmingham]] - [[8 Feabhra]] [[1998]] i Londain). Bhí sé ina bhall den [[An Páirtí Coimeádach (An Ríocht Aontaithe)|Pháirtí Coimeádach]] agus den [[Páirtí Aontachtach Uladh|Pháirtí Aontachtach Uladh]]. Tharraing sé conspóid lena bheo agus lena mharbh. [[Íomhá:Enoch Powell 27 Allan Warren.jpg|clé|mion|1987]] == Saol == Ba as [[an Bhreatain Bheag]] a thuismitheoirí. Sa bhliain 1968 thug Powell aitheasc faoi ‘Aibhneacha Fola’.<ref>'Rivers of Blood' speech: "As I look ahead, I am filled with foreboding. Like the Roman, I seem to see 'the River Tiber foaming with much blood'."</ref>Tugadh bata is bóthar dó mar urlabhraí an bhinse tosaigh, ach d'fhan sé mar bhall den [[An Páirtí Coimeádach (An Ríocht Aontaithe)|Pháirtí]] Coimeádach go dtí 1974. I mí Dheireadh Fómhair 1974, fuair Powell dídean sa [[Páirtí Aontachtach Uladh|Pháirtí Aontachtach Uladh]], na dilseoirí ag cur síos air mar fháidh, agus toghadh Powell mar MP sa Dún Theas don chéad uair.<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.beo.ie/alt-an-foidin-meara-2.aspx|teideal=An Fóidín Meara|údar=Robert McMillen|dáta=Mei 2014|language=ga-IE|work=Beo!|dátarochtana=2024-03-31}}</ref> Bhí [[Jeffrey Donaldson]], iarcheannaire an DUP, ina ghníomhaire toghlaigh ag Powell ó 1983 go 1985.<ref>{{Lua idirlín|url=https://tuairisc.ie/jeffrey-donaldson-dearbhaithe-ina-cheannaire-ar-an-dup/|teideal=Jeffrey Donaldson dearbhaithe ina cheannaire ar an DUP|dáta=2021-06-22|language=ga-IE|work=Tuairisc.ie|dátarochtana=2024-03-31}}</ref> Bua ar gheall le crith talún polaitiúil ab ea é i 1987 nuair a bhain [[Eddie McGrady]] an [[Páirtí Sóisialta agus Daonlathach an Lucht Oibre|SDLP]] an suíochán san Dún Theas de Enoch Powell an sean-chaomhach frith-inimirce a bhí ina fheisire don UUP ó 1974.<ref>{{Lua idirlín|url=https://tuairisc.ie/an-dun-theas-agus-beal-feirste-theas/|teideal=TOGHCHÁN WESTMINSTER: Suíocháin de chuid an SDLP faoi bhrú sa Dún Theas agus i mBéal Feirste Theas|údar=Póilín Ní Chiaráin|dáta=4 Meitheamh 2017|language=ga-IE|work=Tuairisc.ie|dátarochtana=2024-03-31}}</ref> == Féach freisin == * [[An Dún Theas (Toghcheantar na Ríochta Aontaithe)]] == Tagairtí == {{reflist}} {{Síol}}{{DEFAULTSORT:Powell, Enoch}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1912]] [[Catagóir:Básanna i 1998]] [[Catagóir:An Páirtí Coimeádach]] [[Catagóir:Críostaithe]] [[Catagóir:Daoine as Birmingham]] [[Catagóir:Feisirí de Pharlaimint na Ríochta Aontaithe]] [[Catagóir:Filí Sasanacha]] [[Catagóir:Fir]] [[Catagóir:Pearsanra míleata]] [[Catagóir:Polaiteoirí Aontachtacha]] [[Catagóir:Scoláirí]] [[Catagóir:Teangeolaithe Sasanacha]] [[Catagóir:Alumni Ollscoil Cambridge]] [[Catagóir:An Dún Theas (toghcheantar na Ríochta Aontaithe)]] m6gpy92acytzyhnotf9wcxs1z5kg6vt 1273502 1273501 2025-07-11T01:14:16Z 223.205.72.14 1273502 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Polaitíocht|Polaiteoir]] [[Coimeádachas|caomhach]] Sasanach, ollamh, agus briogáidire d'arm na Breataine ab ea '''John Enoch Powell''' ([[16 Meitheamh]] [[1912]] i [[Stechford]], [[Birmingham]] - [[8 Feabhra]] [[1998]] i Londain). Bhí sé ina bhall den [[An Páirtí Coimeádach (An Ríocht Aontaithe)|Pháirtí Coimeádach]] agus den [[Páirtí Aontachtach Uladh|Pháirtí Aontachtach Uladh]]. Tharraing sé conspóid lena bheo agus lena mharbh. [[Íomhá:Enoch Powell 27 Allan Warren.jpg|clé|mion|1987]] == Saol == Ba as [[an Bhreatain Bheag]] a thuismitheoirí. Sa bhliain 1968 thug Powell aitheasc faoi ‘Aibhneacha Fola’.<ref>'Rivers of Blood' speech: "As I look ahead, I am filled with foreboding. Like the Roman, I seem to see 'the River Tiber foaming with much blood'."</ref>Tugadh bata is bóthar dó mar urlabhraí an bhinse tosaigh, ach d'fhan sé mar bhall den [[An Páirtí Coimeádach (An Ríocht Aontaithe)|Pháirtí]] Coimeádach go dtí 1974. I mí Dheireadh Fómhair 1974, fuair Powell dídean sa [[Páirtí Aontachtach Uladh|Pháirtí Aontachtach Uladh]], na dilseoirí ag cur síos air mar fháidh, agus toghadh Powell mar MP sa Dún Theas don chéad uair.<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.beo.ie/alt-an-foidin-meara-2.aspx|teideal=An Fóidín Meara|údar=Robert McMillen|dáta=Mei 2014|language=ga-IE|work=Beo!|dátarochtana=2024-03-31}}</ref> Bhí [[Jeffrey Donaldson]], iarcheannaire an DUP, ina ghníomhaire toghlaigh ag Powell ó 1983 go 1985.<ref>{{Lua idirlín|url=https://tuairisc.ie/jeffrey-donaldson-dearbhaithe-ina-cheannaire-ar-an-dup/|teideal=Jeffrey Donaldson dearbhaithe ina cheannaire ar an DUP|dáta=2021-06-22|language=ga-IE|work=Tuairisc.ie|dátarochtana=2024-03-31}}</ref> Bua ar gheall le crith talún polaitiúil ab ea é i 1987 nuair a bhain [[Eddie McGrady]] an [[Páirtí Sóisialta agus Daonlathach an Lucht Oibre|SDLP]] an suíochán san Dún Theas de Enoch Powell an sean-chaomhach frith-inimirce a bhí ina fheisire don UUP ó 1974.<ref>{{Lua idirlín|url=https://tuairisc.ie/an-dun-theas-agus-beal-feirste-theas/|teideal=TOGHCHÁN WESTMINSTER: Suíocháin de chuid an SDLP faoi bhrú sa Dún Theas agus i mBéal Feirste Theas|údar=Póilín Ní Chiaráin|dáta=4 Meitheamh 2017|language=ga-IE|work=Tuairisc.ie|dátarochtana=2024-03-31}}</ref> == Féach freisin == * [[An Dún Theas (Toghcheantar na Ríochta Aontaithe)]] == Tagairtí == {{reflist}} {{Síol}}{{DEFAULTSORT:Powell, Enoch}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1912]] [[Catagóir:Básanna i 1998]] [[Catagóir:An Páirtí Coimeádach]] [[Catagóir:Críostaithe]] [[Catagóir:Daoine as Birmingham]] [[Catagóir:Feisirí de Pharlaimint na Ríochta Aontaithe]] [[Catagóir:Filí Sasanacha]] [[Catagóir:Fir]] [[Catagóir:Pearsanra míleata]] [[Catagóir:Polaiteoirí Aontachtacha]] [[Catagóir:Scoláirí]] [[Catagóir:Teangeolaithe Sasanacha]] [[Catagóir:Alumni Ollscoil Cambridge]] [[Catagóir:An Dún Theas (toghcheantar na Ríochta Aontaithe)]] l86z2kuviwqz6mniemewkej2o6u6jya 0 31191 1273494 1242651 2025-07-10T23:02:35Z Marcas.oduinn 33120 "Díríonn..." ar dtús 1273494 wikitext text/x-wiki :''Díríonn “Lú” anseo. Má tá suim agat sa chontae, féach [[Contae Lú]].'' {{WD Bosca Sonraí Carachtar}} I [[Miotaseolaíocht na nGael]], ball de na [[Tuatha Dé Danann]] agus ar cheann de na déithe is iomráití é '''Lú''' ([[Sean-Ghaeilge]] '''Lugh''', '''Lug'''; freisin '''Luat'''<ref name="Luat">{{ lua idirlín | last = Gwynn | first = Edward | teideal = The Metrical Dindshenchas: CRÚACHÁN AIGLE | url = https://celt.ucc.ie/published/T106500D.html | website = Corpus of Electronic Texts | publisher = University College, Cork | accessdate = 5 August 2019 }}</ref>).<ref>{{Lua idirlín|url=https://blogs.transparent.com/irish/will-the-real-lunasa-lughnasa-lughnasadh-please-stand-up/|teideal=Will The Real Lúnasa / Lughnasa / Lughnasadh Please Stand Up?|údar=Róislín, Blogs.transparent.com|dáta=|dátarochtana=2020-08-02}}</ref> Cuirtear Lugh i láthair mar rí, gaiscíoch, saor agus laoch.<ref name=olmsted>Olmsted, Garrett. ''The Gods of the Celts and the Indo-Europeans''. University of Innsbruck, 1994, lch. 117</ref> Tá baint ar leith ag Lugh le cumas agus sároilteacht in iliomad cleachtaí, ina measc, na healaíona,<ref name=monaghan>Monaghan, Patricia. ''The Encyclopedia of Celtic Mythology and Folklore''. Infobase Publishing, 2004, ll. 296-297</ref> chomh maith le mionnaí, fírinne agus an dlí,<ref name=olmsted/> agus dá bharr le ríogacht dlisteanach.<ref name=koch1200>Koch, John T. ''Celtic Culture: A Historical Encyclopedia''. ABC-CLIO, 2006, lch. 1200</ref> Tá féile an fhómhair, [[Lughnasadh]], ainmnithe as, maraon leis an mí, [[Lúnasa]].<ref>{{ lua idirlín | url = http://www.bbc.co.uk/irish/articles/view/879/gaeilge/ | teideal = Féilte na SeanGhael | údar = bbc.co.uk | dáta = 27 D.F. 2011 | dátarochtana = 4 Lúnasa 2018 }}</ref> Bhí roinnt maoine draíochta ag Lugh. Bheartaigh sé sleá dhochlóite, crann tabhaill, agus bhí cú aige darbh ainm ''[[Failinis]]''. Deirtear gur cheap sé an bordchluiche, ''[[fidchell]]'', cluichí peile agus rásaí capall.<ref name="ohogain"/> [[Íomhá:Tricephale Carnavalet.jpg|deis|200px|mion|[[Dia]] tríshleasach, "Lugus", iarsmalann Carnavalet, [[Páras]].]] ==Sanasaíocht== Níltear ar aon intinn maidir le brí an ainm Lugh. Molann roinnt scoláirí go bhfuil sé fréamhaithe ar deireadh ón b[[Na teangacha Ind-Eorpacha|Prót-Ind-Eorpais]] ''*(h₂)lewgh-'', le brí "ceangail le mionn" (cuir le taobh [[Sean-Ghaeilge]] ''luige''<ref group=dil>[http://dil.ie/30984 1 luige] ar eDIL</ref> agus [[Breatnais]]e ''llw'', le brí "mionn, móid", agus gaolta le iarfhoirm [[Na teangacha Ceilteacha|Prótai-Ceiltis]]e, ''*lugiyo-'', "mionn"<ref>Matasović, Ranko, ''Etymological dictionary of proto-Celtic'', Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series 9, Leiden agus Boston: Brill, 2009, lch. 247.</ref>), rud a thugann le fios gur dhia na mionn agus na gconarthaí ba ea é.<ref name="ohogain"/> Nuair a bhuail Balar le Lugh sa Dara Cath Maighe Tuireadh, thug sé "clabaire" ar Lugh.<ref>{{ cite web | url = https://celt.ucc.ie//published/T300011/index.html | teideal = The Second Battle of Moytura | website = celt.ucc.ie }}</ref> San am atá thart, mheastaí go raibh a ainm fréamhaithe ón bPrótai-Ind-Eorpais ''*leuk-'', "solas gealánach", agus dá bharr, ó ré Victeoiriach i leith, chreidtí go minic gur [[dia na gréine|dhia na gréine]] é, cosúil leis an dia Gréig-Rómhánach, [[Apollo]]. Tá géarcheisteanna ann maidir leis an bhfoghareolaíocht seo, ámh, go suntasach nach gcruthaíonn ''*-k-'' Prótai-Ind-Eorpais riamh ''*-g-'' Prótai-Ceiltis,<ref>[[Peter Schrijver]], ''Studies in British Celtic historical phonology'', Rodopi, 1995, ll. 348-348</ref> agus dá bharr, ní ghlacann saineolaí na dteangacha Ceilteacha an lae inniu leis an sanasaíocht seo. Ainmníodh Léon na [[An Spáinn|Spáinne]] as Lugh, chomh maith le [[Lyon]] na [[An Fhrainc|Fraince]] agus [[Londain]] fosta, mar a shíltear. ==Bua-ainmneacha== * ''Lámfada'' (lámhfhada) - de bharr a chumais le [[sleá]] nó mar rí<ref name="koch1200" /> * ''Ioldánach'' * ''Samhaildánach'' * ''Lonn-anscleach''<ref name=Moytura>{{ lua idirlín | last = Stokes | first = Whitley | teideal = The Second Battle of Moytura | url = https://celt.ucc.ie//published/T300011.html | website = Corpus of Electronic Texts | publisher = University College, Cork | accessdate = 5 August 2019 }}</ref> * ''Lonnbhéimneach'' * ''Mac-nia'' (nia le brí laoch)<ref name="koch1200" /> * ''Conmac''<ref>[[Eoin Mac Néill|Mac Néill, Eoin]]. ''Duanaire Finn: The book of the Lays of Fionn''. Irish Texts Society, 1953, lch. 205</ref> ==Tréithe== Deirtear gur ghaiscíoch é Lugh. Nuair a nochtann sé é féin os Chú Chulainn gonta sa Táin Bó Cúalnge, déantar cur síos air mar a leanas: {|class="wikitable" |- style="vertical-align: top;" ! width=50% | Sean-Ghaeilge<ref>[https://celt.ucc.ie/published/G301012/ Táin Bó Cúailnge Recension I], lch. 64, ar CELT</ref> ! width=50% | Nua-Ghaeilge<ref>Aistrithe sách focal ar fhocal ón tSean/Meán-Ghaeilge ag [[Úsáideoir:Marcas.oduinn|Marcas]]</ref> |- style="vertical-align: top;" || Fer caín mór and dano. Berrad<ref group=dil>[http://dil.ie/5724 berrad] ar eDIL</ref> lethan laiss. folt casbude fair. Brat úanide i forcipol immi. Cassán gelairgit isin brot úassa bruinne. Léne de sról ríg fo dergindliud do dergór i custul<ref group=dil>[http://dil.ie/14035 custal] ar eDIL</ref> fri gelcnes co glúnib dó. Dubscíath co calathbúali<ref group=dil>[http://dil.ie/7256 2 búal] ar eDIL</ref> findruni<ref group=dil>[http://dil.ie/22111 findruine] ar eDIL</ref> fair. Sleg cóicrind ina láim. Foga<ref group=dil>[http://dil.ie/22689 foga]</ref> fogablaigi inna farrad. Ingnad ém reb & ábairt<ref group=dil>[http://dil.ie/37 2 abairt] ar eDIL</ref> & adabair dogní, acht ní saig nech fair & ní saig-seom for nech feib<ref group=dil>[http://dil.ie/21378 feb II] ar eDIL</ref> nachas faiced nech h-é || Fear caoin mór ''atá sé''. Imeacht leathan leis. Folt catach buí ''aige''.<ref group=tea>[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/fáir fáir²] ar teanglann.ie FGB</ref> Brat uaine dealg-fheistithe thairis. Casán<ref group=tea>[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/casán casán¹]</ref> gealairgid sa bhrat os a bhrollach. Léine de shról rí faoi dhearg-''insertion'' dearg-óir corntha ar ghealchneas go glúnta dó. Dubhsciath chrua-chabhradh eileactaire aige. Sleá cúig-rinn ina láimh. Fogha gabhlach i bhfarradh. Neamhghnách ''is ea'' reabh<ref group=tea>[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/reabh reabh] ar teanglann.ie FGB; beart, cleas</ref> agus beart agus spórt a dhéanann sé, ach ní shaigheann<ref group=tea>[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/saigh saigh] ar teanglann.ie</ref> sé éinne agus ní shaigheann éinne é ionann is nach bhfeiceann éinne é. |} In áit eile, deirtear gur óg ard é Lugh, le leicne gealdearga, cliatháin bhána, aghaidh datha cré-umha, agus gruaig rua.<ref name="banshee">{{ cite web | last = Ó Dálaigh | first = Gofraidh Fionn | teideal = Ar an doirseoir ris an deaghlaoch | url = http://suburbanbanshee.net/irishptr/irepoems/tabhasdo.html | website = suburbanbanshee.net | accessdate = 4 August 2019 }}</ref> Dian, sochorraithe, díocasach chun comhraic, gaiscíoch uasal agus laoch binnteanga ba ea é. Sa ghearrscéal ''[[Baile in Scáil]]'', insítear gur ollmhór agus fíorálainn é Lugh, agus marcach le sleá ina láimh aige sa bhreis.<ref>{{ cite web | teideal = Baile in Scáil: The Phantom's Frenzy | url = http://www.ancienttexts.org/library/celtic/ctexts/phantom.html | website = Celtic Literature Collective | publisher = Mary Jones | accessdate = 5 August 2019 }}</ref> Sa Dinnseanchas, deirtear gurbh é Lugh, mac altrama Thailte, "mac an Scáil Bhailbh".<ref name="auto">{{ cite web | url = http://archive.org/details/revueceltique16pari | teideal = Revue celtique | date = 5 July 1870 | publisher = Paris | via = Internet Archive }}</ref> Sa dán ''Baile Suthain Sith Eamhna'', deirtear gur "ua in fhiledh" (sliochtach/ó an fhile) é Lugh.<ref>''[https://bardic.celt.dias.ie/displayPoem.php?firstLineID=279 Baile suthach sith Eamhna (or "suthain"?)]'' ar bardic.celt.dias.ie</ref> ==Seanscéalta== <!--{{Infobox deity | type = Irish | name = Lugh | image = Tricephale Carnavalet.jpg | caption = | member_of = the [[Tuatha Dé Danann]] | abodes = {{hlist| [[Cath Maige Tuired]]| [[Hill of Tara|Tara]] }} | weapons = {{hlist| [[Lugh#Lug's Spear|Gae Assail]]| [[Fragarach]]| [[Lugh#Sling-stone|Tathlum]] }} | animals = {{hlist| [[Failinis]]| [[Enbarr]] }} | symbols = | festivals = {{hlist|[[Lughnasadh]]| [[Assembly of Talti|Aonach Tailteann]] }} | parents = {{hlist| [[Cian]]| [[Ethniu]]}} | siblings = | consorts = {{hlist| [[Buí]]| [[Nás]]| [[Deichtine]] (mortal)}} | children = {{hlist| [[Ibic]]| [[Ebliu]]| [[Cúchulainn]] (mortal)}} }}--> ===Breith=== Ba é [[Cian]] na [[Tuatha Dé Danann|dTuath Dé Danann]] athair Lughaidh, agus [[Eithne]] iníon [[Balar|Balair]] na [[Fomhóraigh|bhFomhórach]] a mháthair. Sa ''Cath Maighe Tuireadh'', ba chleamhnas ríoraíoch é a bpósadh, mar thoradh comhaontais idir na Tuatha Dé agus na Fomhóraigh.<ref>[[Whitley Stokes]] (eag. & aistr.), [http://www.ucc.ie/celt/published/T300011.html "The Second Battle of Moytura"], [[Revue Celtique]] 12, 1891, lch. 59</ref> I ''[[Leabhar Gabhála na hÉireann]],'' thug Cian an buachaill in [[altramas]] chuig [[Tailte]], banríon na [[Fir Bholg|bhFear Bolg]].<ref>''[[Leabhar Gabhála na hÉireann]]'' [http://www.maryjones.us/ctexts/lebor4.html#55 §59]</ref> I scéal [[béaloideas|béaloidis]], a d'inis Seán Ó Dubhagáin de [[Toraigh|Thoraigh]] do [[John O'Donovan]] in 1835, fásann garmhac Balair anuas agus maraíonn a sheanathair. Tá an garmhac gan ainm, agus Mac Cinnfhaelaidh is ainm dá athair, ach moltar gur leagann bhreith Lughaidh atá ann, agus chóirigh [[Lady Gregory]] mar sin. Rinne draoi Bhalair táirgeacht go maródh a gharmhac é. Um an chinniúint seo a chosc, chuir sé a aon-iníon Eithne faoi ghlas sa Túr Mór ar Oileán Toraí, faoi chúram beirte bhan déag le treoracha nára mbuaile sí le fear riamh, nó fiú nára bhfoghlaimí sí go raibh a leithéid do rud ann. Ar an mór-roinn, bhí bó dhraíochta ag Mac Cinnfhaelaidh a thugtaí chomh fairsing dá cuid bainne gur mhian le cách, Balar ina measc, í a bheith aige. Agus an bhó faoi chúram Mhic Samthainn, deartháir Mhic Cinnfhaelaidh, tháinig Balar art am bhfód i riocht gasúir rua agus bhain sé an bhó de trí chleasaíocht. Ag lorg díoltais, chuir Mac Cinnfhaelaidh glaoch ar [[leannán sídhe]] darbh ainm [[Biróg]]. Chur sí de dhraíocht go barr thúr Bhalair é, áit a mheall sé Eithne. In am trátha, rugadh trírín di, a bhailigh Balar i mbrat agus chur amach le giolla iad chun iad a bhá i nguairneán. Bháigh an giolla beirt dóibh, ach lig sé de thaisme duine dóibh sa chuan, áit a tharrtháil Biróg é. Thóg sí chuig a athair é, a thug é chuig deartháir eile dó, [[Gaibhne]] gabha, in altramas.<ref>[[John O'Donovan]] (eag. & aistr.), ''Annala Rioghachta Éireann: Annals of the Kingdom of Ireland by the Four Masters'' Iml. 1, 1856, ll. 18–21, fonóta ''S''; T. W. Rolleston, ''Myths and Legends of the Celtic Race'', 1911, ll. 109–112; [[Lady Gregory]], ''Gods and Fighting Men'', 1094, ll. 27–29</ref> Is amhlaidh go bhfuil tuilleadh triarachais gaolta lena bhreith. Sa bhéaloideas, duine de thriúr deartháireacha ba ea a athair, Mac Cinnfhaelaidh, ''Gabida'', agus Mac Samhthainn. Sna téacsanna mé meánaoise, luaitear go minic a athair, Cian, i dteannta lena deartháireacha, Cú agus Cethen.<ref>m.s., de réir an Dinnseanchas, mharaigh Cú Cethen, agus bhí an tráth an nath cainte ''"Thou hast acted for me Cú and Cethen''."</ref><ref>{{ cite web | url = https://www.ucd.ie/tlh/trans/ws.rc.15.001.t.text.html | teideal = The Prose Tales in the Rennes Dindshenchas (I) - Translation [text] | website = www.ucd.ie }}</ref> ''Lebor Gabála Érenn''<ref>[http://www.maryjones.us/ctexts/lebor4.html#55 §61]; [http://www.maryjones.us/ctexts/turenn.html "The Fate of the Children of Tuirenn"], [[Tom Peete Cross]] & Clark Harris Slover (eags.), ''Ancient Irish Tales'', Henry Holt & Co., 1936, ll.&nbsp;49–81</ref> Tá beirt phearsana ann darbh ainm [[Lughaidh]], ainm mór le rá in Éirinn na meánaoise a mheastar gur fréamhaithe ó Lugh é, a raibh triúr aithreacha acu: mac na ''[[Findemna|Fionneamhna]]'' (triúr fionn) ba ea [[Lughaidh na Riabh Dearg]],<ref>Vernam Hull (eag. & aistr.), [http://www.maryjones.us/ctexts/medb.html "''Aided Meidbe'': The Violent Death of Medb"], ''Speculum'' iml. 13 eag. 1. (Ean. 1938), ll. 52–61</ref> agus bhí cáil ar [[Lugaid mac Con Roí]] mar ''mac Trí Con''.<ref>James MacKillop, ''Dictionary of Celtic Mythology'', Oxford University Press, 1998, lch. 273</ref><!--níos déanaí, b'fhéidir... ''In Ireland's other great "sequestered maiden" story, the tragedy of [[Deirdre]], the king's intended is carried off by three brothers, who are hunters with hounds.<ref>[http://www.maryjones.us/ctexts/usnech.html "Deirdre, or the Exile of the sons of Usnech"] (eag. & aistr. unknown)</ref> The canine imagery continues with Cian's brother Cú ("hound"), another Lugaid, [[Lugaid Mac Con]] (son of a hound), and Lugh's son [[Cú Chulainn]].<ref>MacKillop 1998, ll. 102–104, 272–273</ref> A fourth Lugaid was [[Lugaid Loígde]], a legendary [[Rí na Teamhrach]] and ancestor of (or inspiration for) Lughaidh Mac Con.--> ===Lugh mar bhall na dTuath Dé=== Agus é ina fhear óg, chuaigh Lugh go [[Teamhair|Teamhraigh]] chun ballraíocht a ghlacadh i gcúirt rí [[Nuada]] na dTuath Dé Danann. Níor lig an doirseoir isteach é mura raibh ceird aige arbh fhéidir leis thabhairt i mbun freastail ar an rí. Thairg sé a chumais mar sapr, gabha, curadh, claimhteoir, cláirseoir, laoch, file, staraí, draoi agus ceardaí, ach dhiúltaigh na Tuatha Dé gach uair é toisc go raibh a leithéid acu cheana. D'iarr Lugh ansin an raibh éinne ann leis na cumais sin san am céanna, agus b'éigean don doirseoir a rá nach raibh. Glacadh Lugh mar bhall den chúirt agus ceapadh é mar [[Ollamh Éireann|Phríomh-Ollamh]].<ref>{{lua idirlín | url = http://bardmythologies.com/lugh/ | teideal = Lugh | foilsitheoir = bardmythologies.com | dátarochtana = 2017-08-01 | archivedate = 2017-08-01 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20170801160341/http://bardmythologies.com/lugh/ }}</ref> Bhuaigh Lugh i gcomórtas urchar leice in aghaidh an churaidh, [[Oghma]], and entertains the court lena [[cláirseach|chláirseach]]. Ag an am úd, bhí na Tuatha Dé faoi chois na bhFomhórach, agus bhí ionadh ar Lugh cé chomh humhal is a ghlacadar leis a n-ansmacht. D'fhiafraigh Nuada de féin an dtógfadh an fear óg seo iad chun saoirse. Ceapadh Lugh i gceannas na dTuath Dé Danann, agus thosaigh sé ag ullmhú chun cogaidh.<ref>Stokes 1891, ll. 75–81</ref> ===Mic ''Tuireann''=== {{príomhalt|Oidheadh Chlainne Tuireann}} Ba shean-naimhde iad [[Tuireann]] and Cian athair Lugha. Lá amháin, chonaic mic Tuireann (Brian, [[Iuchar]], agus [[Iucharba]]) Cian i gcéin, agus shocraigh siad é a mharú. D'aimsigh siad é i bhfolach i riocht muice, ach bhuail Cian bob orthu, é a ligint iompú ar ais go riocht fir, sular mharaigh siad é. Thug seo do Lugh an ceart de réir dlí cúiteamh a maíomh ar son athar agus ní amháin muice. <!--When they try to bury him, the ground spits his body back twice before keeping him down.--> D'eagraigh Lugh fleadh agus thug sé cuireadh do na deartháireacha isteach. D'fhiafraigh sé díobh cén éiric a d'éileoidís dá marófaí a n-athair. D'fhreagraíodar nár leor ach bás, agus d'aontaigh Lugh. Chuir sé dúnmharú a athar ina leith ansin, agus d'éiligh sé mar chúiteamh go gcuirfidís i gcrích ocht dtasc dodhéanta. B'éigean dóibh i measc eile a fháil do Lugh an t-úll faoi chosaint na Heispirídí, an seithe muice leighis le rí na Gréige, an tsleá nimhneach le rí na Peirse, agus an capall gaothgasta le rí na Sicile. D'éirigh leo gach tasc a dhéanamh, ach gortaíodh go marfach agus an tasc deireanach á dhéanamh acu. In ainneoin achainíocha a n-athar, Tuireann, dhiúltaigh Lugh iad a leigheasadh leis an seithe muice draíochta, agus lig sé as díoltas dóibh bás d'fháil. Thit Tuigeann i bhfanntais bhróin thar mharbháin a mhac, agus d'éag sé.<ref>[http://www.maryjones.us/ctexts/turenn.html "The Fate of the Children of Tuirenn"], Tom Peete Cross & Clark Harris Slover (eag.), ''Ancient Irish Tales'', Henry Holt & Co., 1936, ll. 49–81</ref> ===Cath Maighe Tuireadh=== Leis na hearraí draíochta a bhailigh mic Tuireann, chuaigh Lugh i gceannas the Tuatha Dé Danann in éadan na bhFomhórach sa Dara [[Cath Maighe Tuireadh]]. Roimh an gcath, d'fhiafraigh Lugh de gach fear agus bean cén cheird a thugfadh sé nó sí sa chomhrac. Labhair sé leis an arm ansin, agus spreag sé misneach gach gaiscígh go rí nó tiarna.<ref>{{ cite web | url = https://celt.ucc.ie//published/T300011/text120.html | teideal = Part 120 of The Second Battle of Moytura }}</ref> Mharaigh Balar Nuada sa chath. Chuaigh Lugh i mbun comhraic in aghaidh Bhalair, a d'oscail a dhrochsúil, ach chaith Lugh urchar óna chrann tabhaill a bhrúigh a shúil amach as cúl a chinn, ag déanamh léirscriosta ar arm na bhFomhórach taobh thiar. Tar éis an bhua, tháinig Lugh ar [[Bres|Bhreas]], iar-rí leath-Fhomhórach na dTuath Dé, ina aonar gan chosaint ar láthair an chatha, agus d'impigh Breas ar son a bheatha. Dá ligfí a bheo leis, gheall sé go ndeimhneodh seisean go dtabharfadh ba na hÉireann dá gcuid bainne i gcónaí. Dhiúltaigh na Tuatha Dé a thairiscint. Gheall sé ansin ceithre fhómhar sa bhliain, ach deir na Tuatha Dé gur dhóthain dóibh é ceann amháin. Ach lig Lugh a bheo leis dá mhúinfeadh sé do na Tuatha Dé conas agus cathain a treabhadh, a shíolú, agus a bhuain.<ref>Stokes 1891, ll. 81–111</ref> ===Deireadh saoil agus bás=== Chuir Lugh imeacht Lúnasa cosúil leis na g[[Cluichí Oilimpeacha]] ar bun, ar glaodh [[Aonach Tailteann]] air in ómós a mháthar altrama, [[Tailte]]. Chuir sé aonaigh Lúnasa ar bun i gCarman agus sa [[An Nás|Nás]], in ómós [[Carman|Charmain]] agus [[Nás|Náis]]. Bhíodh rásaí capall agus léirithe ealaíona comhraic ina n-imeachtaí tábhachtacha ag gach trí aonach. Ceiliúrann Lúnasa féin caithréim Lugha thar sprideanna an [[Alltar|tsaoil eile]], a rinne iarracht an fómhar a coinneáil chucu féin. Mhair sé mar ceiliúradh i bhfad i ré Críostaí, agus ceiliúrtar é fós faoi ainmneacha éagsúla. De réir dán an [[dinnseanchas|dinnseanchais]], na é Lugh ba chúis bás [[Bres|Breis]]. Rinne sé 300 bó as adhmad agus líon sé le leacht géar dearg nimhneach, a crúdh ansin agus a tairgeadh do Bhreas chun ól. Bhí Breas faoi gheis gan aíocht a dhiúltú, agus d'ól sé an deoch gan loiceadh agus mharaigh sí é.<ref>E. J. Gwynn (eag. & aistr.), ''The Metrical Dindshenchas'' [http://www.ucc.ie/celt/published/T106500C/index.html Iml. 3], 1906, ''[http://www.ucc.ie/celt/published/T106500C/text040.html Carn Hui Neit]'', Dán 40</ref> Deirtear gur cheap Lugh an bordchluiche, 'ficheall". Ach an cluiche a dtugtaí fidchell [fɪðʲçɛl] air i sean-Ghaeilge (fidhcheall i nGaeilge na scol) bhí sé á imirt leis na cianta cairbreacha roimhe sin in Éirinn agus sa [[An Bhreatain Bheag|Bhreatain Bheag]] (áit a dtugtaí gwyddbwyll air). Dealraíonn sé gurb ionann ficheall agus fiodh-chiall.<ref>{{Lua idirlín|url=https://gaeilge.org.au/caipeisi/nuachtlitir/anl138.pdf|teideal=An Lúibín|údar=gaeilge.org.au|dáta=14 M.F. 2010|dátarochtana=2020}}</ref> Bhí caidreamh idir a bhean chéile Buach agus [[Cermait]] mac an [[Daghdha]].<ref name="maryjones.us">{{ cite web | url = http://www.maryjones.us/ctexts/dagda.html | teideal = How the Dagda Got His Magic Staff|website=www.maryjones.us }}</ref> Mharaigh Lugh é in éiric, ach bhain mic ''Cermait'', [[Mac Coill]], [[Mac Cécht]], agus [[Mac Gréine]] a ndíoltas amhlaidh, á mharú le sleá tríd a chois agus ansin á bhá i Loch Lugborta.<ref>[https://celt.ucc.ie//published/T106500D/text086.html ''The Metrical Dindsenchas''] "Loch Lugborta", Dán 86</ref> Bhí sé i réim ar feadh daichead bliain.<!--Cermait was later revived by his father, the Daghda, who used the smooth or healing end of his staff to bring Cermait back to life.--><ref name="maryjones.us"/> ===Scéalaíochtaí and nósanna eile=== * Sa [[Rúraíocht]], athair [[Cú Chulainn]] ba ea é, leis an cailín daonna, [[Deichtine]]. Agus Cú Chulainn ina luí gortaithe i mbun dianchomhraic i rith an ''[[Táin Bó Cuailnge]]'', tháinig Lugh ar an bhfód agus leigheas sé a chneácha thar trí lá. * In ''[[Baile in Scáil]]'' de chuid [[Scéalaíocht na Ríthe]], thaispeáin Lugh éféini bhfís do [[Conn Cétchathach|Chonn Cétchathach]]. Ar ríchathaoir ar ardán, dhírigh sé bean álainn, darbh ainm Flaitheas na hÉireann, mír fheoil agus cuach [[leann]]a dheirg a thabhairt do Chonn, ag deimhniú, de réir deasghnátha, ceart rialach Choinn agus a shliochtach. * San [[An Fhiannaíocht|Fhiannaíocht]], mhaígh an seabhac agus seinnteoir [[cláirseach|cláirsí]], [[Cnú Deireóil]] gur mhac Lughach ba ea é.<ref>{{ lua idirlín | url = https://www.oxfordreference.com/view/10.1093/oi/authority.20110803095619885 | teideal = Cnú Deireóil - Oxford Reference | foilsitheoir = www.oxfordreference.com | doi = 10.1093/oi/authority.20110803095619885 }}</ref> * Mhaígh na [[Luíne]], dream a raibh cónaí orthu i g[[Contae na Mí]] agus [[Contae Shligigh]], gur de shliocht Lugha ba ea iad. * Sa Dinnseanchas Rennes, is mac "Leo lam-fota" (mac Lugha Lámhfhada)<ref>{{ cite web | url = https://celt.ucc.ie//published/T106500D/text003.html | teideal = Part 3 of The Metrical Dindshenchas | website = celt.ucc.ie }}</ref> é Ainle, agus maraítear é ag ''Curnan Cosdubh''.<ref name="auto"/> Deirtear gur chlúiteach agus iomráiteach é Áinle,<ref group=dil>[http://dil.ie/1250 áindle] ar eDIL, curadh, laoch</ref>, ach sa rann chéanna, deirtear chomh maith gur meatachán gan greim i mbun catha.<ref>[https://archive.org/stream/metricaldindsenc04royauoft/metricaldindsenc04royauoft_djvu.txt Metrical dinnseanc]</ref> * Sa Dinnseanchas, deirtear gur fear céile [[Bairenn|Bhairne]] é Luat mac Scáil Bhailb (Cian).<ref>{{ cite web | url = https://celt.ucc.ie//published/T106500D/index.html | teideal = The Metrical Dindshenchas | website = celt.ucc.ie }}</ref> * Feictear Lugh sa bhéaloideas mar ''[[cleasaí|chleasaí]]'', agus i g[[Contae Mhaigh Eo]], luaití stoirmeacha toirní mar cathanna idir Lugh agus Balar, rud a thugann roinnt daoine don tuairim gur dhia na stoirme ba ea é. ==Clann== Tugtar do Lugh an t-[[ainm máthartha]] mac ''[[Eithne|Ethlenn]]'' (nó mac ''Ethnenn'') agus an t-[[ainm athartha]] mac [[Cian|Céin]].<ref name=koch1200/> Garmhac máthartha de thíoránach na [[Fomhóraigh|bhFomhórach]], [[Balar]], ba ea é, ar mharaigh Lugh é sa ''[[Cath Maighe Tuireadh|Chath Maighe Tuireadh]]''. [[Manannán mac Lir|Manannán]], dia na mara, ba ea a athair altrama; agus de réir [[Leabhar Gabhála na hÉireann]], thug Cian Lugh óg do [[Tailte|Thailte]], banríon na bh[[Fir Bholg|Fear Bolg]], mar mhac altrama. Bhí roinnt bhan chéile aige, in measc [[Buach|Buí]] (accm Buach nó Bua) agus [[Nás]], iníonacha ''Ruadri Ruad'', rí na Breataine. Bhí Buí ina cónaí i g[[Cnóbha]],<ref>{{ cite web | last = Gwynn | first = Edward | teideal = The Metrical Dindshenchas: Cnogba | url=https://celt.ucc.ie/published/T106500C.html | website=Corpus of Electronic Texts | publisher=University College, Cork | accessdate = 4 August 2019 }}</ref> agus cuireadh faoi ann í. Tá uaigh Náis sa [[An Nás|Nás]] féin, [[Contae Chill Dara]] (ainmnithe aisti). Le Nás, bhí mac aige darbh ainm [[Ibic]].<ref>E. J. Gwynn (eag. & aistr.), ''The Metrical Dindshenchas'' Iml 3, 1906, [http://www.ucc.ie/celt/published/T106500C/text005.html Dán 5: Nás]</ref> Mar Luat, bhí bean chéile darbh ainm [[Bairend]] aige, a d'éag de ghalar a bhris a droim.<ref name=Luat /> [[Ebliu|Eibhle]], bean chéile [[Fintán mac Bóchra|Fhionntáin mhic Bhóchra]], ba ea a dheirfiúr nó iníon. Leis an bhean daonna [[Deichtine]], bhí mac eile aige, laoch na nUladh [[Cú Chulainn]] é féin.<ref>[[Walter Evans-Wentz|Evans-Wentz, Walter]] (1911). ''[http://www.sacred-texts.com/neu/celt/ffcc/ffcc270.htm The Fairy-Faith in Celtic Countries]'', lch. 369</ref><ref>[[Eleanor Hull|Hull, Eleanor]] (1898). ''The Cuchullin Saga in Irish Literature''.</ref>. ==Maoin== Bhí roinnt earraí draíochta le Lugh, faighte ag mic ''Thuirill Piccreo'' ([[Oghma]]), mar a insítear i [[Leabhar Gabhála na hÉireann]]. Sa scéal déanach ''[[Oidheadh Chlainne Tuireann]]'', faightear liosta dóibh siúd, chomh maith le bronntanais eile ó dhia na mara [[Manannán mac Lir|Manannán]] amhail is an claíomh [[Fragarach]], an capall [[Enbarr]] (Aonbarr), an bád Scuabtuinne, a chathéide agus a chlogad. ===Sleánna=== {{príomhalt|Lúin Chealtchair}} De réir an scéil [[Ceithre Sheod]] na dTuath Dé, dochloíte ba ea a shleá, Lúin Chealtchair,<ref>Vernam Hull eag. & aistr., "The four jewels of the Tuatha Dé Danann," ''Zeitschrift für Celtische Philologie'' 18 (1930) 73–89. "''No battle was maintained against the spear of Lug or against him who had it in his hand''"</ref> a tógadh go hÉirinn ó [[Gorias|Ghorias]] (nó Findias).<ref name="LGE">Macalister, R. A. S., eag. & aistr., ''Lebor Gabála Érenn: The Book Of The Taking Of Ireland'', Part IV (1941) [https://archive.org/details/leborgablare04macauoft] I ngach trí athleagan, is as Gorias sleá Lugha (¶305, ¶315, ¶357). Malartaítear na gaiscí idir úinéirí sa téacs "Four Jewels" le Hull, agus tagann dar leis claíomh Lugha as Gorias. Tá rud mar an gcéanna le fáil i ''[[Foras Feasa ar Éirinn]]'' le [[Seathrún Céitinn]]; agus san eagrán le Comyn, tagann claíomh Lugha as Gorias, fad is as Findias í a shleá (is le Lugh iad an dá rud ar deireadh)</ref> Fuair Lugh an Ga Assail mar éric gearrtha ar mhic ''Tuirill Piccreo'' (nó Biccreo - [[Oghma]]), de réir gearrscéil i Leabhar Gabhála na hÉireann (Dán LXV, 319),<ref name="LGE" /> a chuireann in iúl go ndearna an gháir "Ibar", [[iúr]], an t-urchar a sprioc a aimsiú, agus an gháir "Athibar (ath-iúr)" an tsleá a theacht ar ais. {{príomhalt|Oidheadh Chlainne Tuireann}} I lánleagan den Oidheadh,<ref name="ATL4">O'Curry, Eugene, eag. & aistr., "The Fate of the Children of Tuireann", ''The Atlantis'' IV, London 1863, [https://books.google.com/books?id=y5MEAAAAQAAJ&pg=RA1-PA159 157–240].</ref><ref>O'Duffy, Richard J. eag. & aistr., [[iarchive:fateofchildrenof00sociiala|''Oidhe Chloinne Tuireann. The Fate of the Children of Tuireann'']]. [[Society for the Preservation of the Irish Language]], Baile Átha Cliath 1888</ref> i gcóip ní luaite ná an 18ú haois, d'éiligh Lugh an tsleá ''Ar-éadbair'', a raibh i seilbh ''Pisear'', rí na Peirse. B'éigean dá barr a choimeád i n-uisce um é a chosc ar lasadh, tréith maraon le [[Lúin Chealtchair]]. Tá ainm eile fós ann i gcomhair sleá Lugh a, agus é sin ná eó bo háille d'ḟíoḋḃaiḃ,<ref name="ATL4"/>^{, ll. 204-5} (eo<ref>[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/eo eo²] ar teanglann.ie DGB, iúr</ref> is áille d'fhíobha), le fáil i rann idirshuite i dtéacs den ''Oidheadh Chlainne Tuireann''. Sa téacs a mhaíonn gurbh ionann sleá Lugha, Lúin Chealtchair agus an tsleá a bhain radharc na súl de Chormac Mac Airt, glaotar uirthi "ibar alai fhidbaidha" (iúr cáiliúil fíobha<ref>[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/fíobha fíobha] ar teanglann.ie</ref>).<ref>[[TCD MS 1336]] (olim H 3. 17), col. 723. Achoimrigh Hennessy an téacs seo, sa réamhrá (lch. xiv) dá eagrán de ''[[Mesca Ulad]]''. Faightear an dréacht sa lámhscríbhinn díreach i ndiaidh an téacs le ''H'' de [[Tairired na nDéssi]], Kuno Meyer, ''Anecdota'', I, ll. 15–24.</ref> Bogha báistí agus Bealach na Bó Finne ba ea crann tabhaill Lugha, darbh ainm "Slabhra Lugha". Murabh ionann an crann tabhaill, ní raibh de dhíth ag Lugh an tsleá a bheartú féin. Beo a bhí sí agus bhíodh an oiread sin cíocras fola uirthi gur ghá a ceann a chur ar maos i ndeoch chodlata de shíolta poipín úrthuargainte chun í a cheansú. Agus cath ag druidim léi, tarraingítí amach í. Ansin, bhúireadh sí, bhíodh sí ag streachailt in aghaidh a hiallacha, agus thagadh splancacha tine uaithi. Réabadh sí trí airm na naimhde a luaite is a scaoiltí í, agus ní éiríodh sí tuirseach riamh d'oidhe.<ref>Charles Squire, Caibidil 5 "The Gods of the Gaels" in ''The Mythology of the British Islands'', 1905, ath-eagraithe mar ''Celtic Myth and Legend'', ar líne ar [http://www.sacred-texts.com/neu/celt/cml/ sacred-texts.com]</ref> Ba shiombail thintrí é gaisce diúracáin Lugha, nó ga nó sleá.<ref>T. F. O'Rahilly, ''Early Irish History and Mythology'' (1946), ll. 60–5</ref> ===Cloch thabhaill=== De réir an ghearrchuntais i Leabhar Gabhála na hÉireann, chaith Lugh an chloch thabhaill chun a sheanathair, Balar, a mharú i g[[Cath Maighe Tuireadh]].<ref>''op. cit.'' ¶312, ¶312, ¶364</ref> Sa scéal ''Cath Maighe Tuireadh'', caomhnaithe i gcóip uathúil den 16ú haois, insítear gur chaith sé an ''liic talma'' (leac/lia tailme/tabhaill) chun drochshúil Bhalair Bhiorógdheirce a scrios.<ref>Gray, Elizabeth A. eag. & aistr., Cath Maige Tuired: the second battle of Mag Tuired (Baile Átha Cliath: Irish Texts Society [Sraith 52], 1982.), ar [http://www.ucc.ie/celt/published/G300010/index.html CELT]</ref> I ndán caomhnaithe ag an Curradh as Béarla,<ref>O'Curry, Eugene, ''Manners and Customs II'', lch. 252. D'aistrigh sé cúig stróf ó dhán ar phár-LS ''"formerly in the possession of Mr. W. Monck Mason, but lately sold at a public auction i Londain."</ref> insítear gur tháthluib<ref>[http://dil.ie/40228 táthluib] ar eDIL</ref> (cloch thabhaill déanta as stroighin) é an ga caite ag Lugh. ===Fragarach=== In ''[[Oidheadh Chlainne Tuireann]]'', i dtionól na dTuath Dé, feictear Lugh agus [[Fragarach]], claíomh [[Manannán mac Lir|Mhanannáin]], curtha thart air. ===Capall agus bád draíochta=== Bhí capall ag darbh ainm [[Enbarr]], a raibh ar a chumas dul ar talamh agus ar muir. Maraon le cuid mhaith dá earraí, thug Manannán mac Lir dó é. Nuair a d'iarr an chlann Tuireann air borrow capall a fháil ar iasacht, dhiúltaigh Lugh iad, ag rá nach mbeadh sé ceart na cóir rud a thabhairt ar iasacht a raibh féin ar iasacht. Dá bharr, níorbh fhéidir Lugh iad a dhiúltú i gcomhair a churraigh, Scuabadh-Toinne. Sa Leabhar Gabhála,<ref>Macalister, ¶319 (loc. cit.)</ref> Gainne agus Rea ba ea ainmneacha na gcapall i seilbh rí Oileán na Sicile, a d'éiligh Lugh mar éric ó mhic Tuirill Briccreo (Oghma). ===Cú=== {{príomhalt|Fáil Inis}} Coileán rí na hIoruaí b\ ea Fáil Inis a d'éiligh Lugh mar éiric sa scéal ''[[Oidheadh Chlainne Tuireann]]''. Is ionann an t-ainm seo agus an cú luaite i ndúan "Oisíneach",<ref>Stern, L. Chr. eag., aistr. (as Gearmáinis) in: "Eine ossianische Ballade aus dem XII. Jahrhundert", [https://books.google.com/books?id=s6wCAAAAMAAJ ''Festschrift Whitley Stokes zum siebzigsten Geburtstage''], 1900, ll. 7–12, eagraithe ón Leabhar Laighneach, lch. 207b</ref> luaite scaití dá chéad líne, "Dám Thrír Táncatair Ille" (Dámh thriúir thángadar i leith)". Salinnis nó Fáil Inis (sa téacs Leasa Mhóir) is ainm don chú sa duán,<ref>Whitely Stokes, Book of Lismore, fo. 153 b, recension of the ballad in the Notice on ''Festschrift'' above, in: [https://books.google.com/books?id=_hLEikZQOWYC ''Zeitschrift für Celtische Philologie'', III], ll. 432–</ref> arbh le triúr Lochlannach ar bhuail na Fianna leo. Deirtear gur "chú ársa é... a raibh le Lugh na mBrat, / Tugtha dó ag mic Tuireann..."<ref>O'Curry, Eugene, "Tri Thruaighe na Scéalaigheachta (Trí Thrua na Scéalaíochta)" [https://books.google.com/books?id=yOsAAAAAYAAJ&pg=PA396 ''The Atlantis''] III, Londain 1862, ll. 396–7. Níl ainm an chú i measc na ceithre rannta.</ref> <i> That hound of mightiest deeds, Which was irresistible in hardness of combat, Was better than wealth ever known, A ball of fire every night. Other virtues had that beautiful hound (Better this property than any other property), Mead or wine would grow of it, Should it bathe in spring water. </i> Críochnaíonn aistriúchán Ó Ciarraí anseo, ach deir an rann ina dhiaidh "Is iad Sél, Donait agus Domhnán an triúr laochra. An cú is áille, tugadh Fáil Inis go Fionn". Feictear an triúr seo i n[[Agallamh na Seanórach]], cé gur ''Fer Mac'' (Fear Mac) is ainm don chú. ==Miotaseolaíocht chomparáideach== Freagraíonn Lugh don dia pan-[[Na Ceiltigh|Cheilteach]], [[Lugus]], agus is é [[Lleu Llaw Gyffes]] a chomhdhia Breatnach.<ref name="ohogain">Ó hÓgáin, Dáithí. ''Myth, Legend & Romance: An encyclopaedia of the Irish folk tradition''. Prentice Hall Press, 1991, ll. 273-276</ref> Moltar gurbh ionann marú Bhalair ag Lugh agus marú ''Baldr'' ag Loki.<ref name="dolmens">{{ cite book | last = Borlase | first = William Copeland | title = The Dolmens of Ireland | date = 1897 | publisher = Chapman and Hall | location = Indiana University | pages = 796, 802, 806, 813 | url = https://books.google.com/books?id=wvJMAAAAMAAJ&pg=PA802&lpg=PA802&dq=scal+balb+dindshenchas&source=bl&ots=6Hbeu3evhr&sig=ACfU3U1AHIApreoIStlS-fuTVbZ-OrgGzA&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwjR0JHlnOzjAhXKZs0KHcT6B3kQ6AEwAnoECAkQAQ#v=onepage&q=scal%20balb&f=false | accessdate = 6 August 2019 }}</ref> Is é oilteacht Lugha de gach dána ba chúis a nascann roinnt daoine é leis an dia anaithnid na nGallach a shamhlaigh [[Julius Caesar]] le [[Mearcair (dia)|Mearcair]], ar luaigh sé é mar "cheapadóir gach ealaíona".<ref>[[Julius Caesar]], ''[[Commentarii de Bello Gallico]]'' [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?lookup=Caes.+Gal.+6.17 6:17]</ref> Deir Caesar gurbh é an dia ba mhó urraim na nGallach, ag maoirsiú turas agus cúrsaí gnó. Meastar gur leagan Críostaí de Lugh é [[Naomh Molaga]].<ref>[https://www.logainm.ie/1414055.aspx Tigh Molaige] ar logainm.ie, féach Nóta mínithe, "English": "a pet form of Lugh"</ref><ref name=dolmens /> ==Logainmneacha== Tá [[Contae Lú]] ainmnithe as an sráidbhaile Lú, a bhfuil ainmnithe as an dia. I measc áiteanna eile ainmnithe as Lugh faightear an carn ag Suí Lugha(idh), [[Dún Lúiche]] i gContae Dhún na nGall, agus Ráth Lugaidh i bhFearann Uí Chearnaigh<ref>[https://www.logainm.ie/1167086.aspx Fearann Uí Chearnaigh] ar logainm.ie</ref>, Sligeach.<ref name=dolmens /> Tá Suí Lughaidh suite i Maigh Tuireadh, agus de réir an bhéaloidis áitiúil, chruinníodh fathaigh le chéile anseo.<ref name=dolmens /> Tá Suí Lú<ref group=log>[https://www.logainm.ie/1414587.aspx Suí Lú] ar logainm.ie</ref> eile le fáil i gContae Mhuineacháin, agus tá Ráth Lú<ref group=log>[https://www.logainm.ie/1167089.aspx Ráth Lú] ar logainm</ref> eile le fáil i gContae na Mí. ==Féach freisin== * [[Stair na hÉireann]] * [[Liosta Ard-Ríthe na hÉireann]] * [[Táin Bó Flidais]] * [[Peirséas]] * [[Mearcair (dia)]] ==Príomhfhoinsí== * ''[[Leabhar Gabhála na hÉireann]]'' * ''[[Baile in Scáil]]'' * Dara ''[[Cath Maighe Tuireadh]]'' * ''[[Oidheadh Chlainne Tuireann]]'' * ''[[Compert Con Culainn]]'' * ''[[Táin Bó Cuailnge]]'' * [[Dinnseanchas]] Aoi ==Fofhoinsí== * Cross, Tom Peete agus Clark Harris Slover. ''Ancient Irish Tales'', Henry Holt & Company, Inc., 1936. {{ISBN|1-56619-889-5}}. * Ellis, Peter Berresford. ''Dictionary of Celtic Mythology''. Oxford: Oxford University Press, 1994. {{ISBN|0-19-508961-8}}. * MacKillop, James. ''Dictionary of Celtic Mythology''. Oxford: Oxford University Press, 1998. {{ISBN|0-19-280120-1}}. * Ovist, Krista L. ''The integration of Mercury and Lugus: Myth and history in late Iron Age and early Roman Gaul''. Chicago: University of Chicago Divinity School dissertation, ll.&nbsp;703, 2004. [https://search.proquest.com/docview/305095727 (link)] * Wood, Juliette. ''The Celts: Life, Myth, and Art''. Thorsons Publishers, 2002. {{ISBN|0-00-764059-5}}. ==Nótaí== ===Foclóir - Sean-Ghaeilge=== {{reflist|group=dil}} ===Foclóir - Nua-Ghaeilge=== {{reflist|group=tea}} ===Logainmneacha=== {{reflist|group=log}} == Féach freisin == * [[An Lúnasa|Lúnasa]] ==Tagairtí== {{reflist}} {{s-start}} {{succession box | roimh = [[Nuadha]] | teideal = [[Ard-Rí na hÉireann]] | tar éis = [[Daghdha]] | bliain = [[Annála na gCeithre Máistrí|ACM]] 1870-1830 RC<br>[[Foras Feasa ar Éirinn|FFE]] 1447–1407 RC | }} {{s-end}} {{An Rúraíocht}} [[Catagóir:Tuatha Dé Danann]] [[Catagóir:Déithe na nGael]] [[Catagóir:Ard-Ríthe na hÉireann]] [[Catagóir:An Rúraíocht]] [[Catagóir:Contae Lú]] mhjnv8uulwiplv8b8lhpaqoicg77bpi 1273496 1273494 2025-07-10T23:08:12Z Marcas.oduinn 33120 Scrios féach freisin 2 1273496 wikitext text/x-wiki :''Díríonn “Lú” anseo. Má tá suim agat sa chontae, féach [[Contae Lú]].'' {{WD Bosca Sonraí Carachtar}} I [[Miotaseolaíocht na nGael]], ball de na [[Tuatha Dé Danann]] agus ar cheann de na déithe is iomráití é '''Lú''' ([[Sean-Ghaeilge]] '''Lugh''', '''Lug'''; freisin '''Luat'''<ref name="Luat">{{ lua idirlín | last = Gwynn | first = Edward | teideal = The Metrical Dindshenchas: CRÚACHÁN AIGLE | url = https://celt.ucc.ie/published/T106500D.html | website = Corpus of Electronic Texts | publisher = University College, Cork | accessdate = 5 August 2019 }}</ref>).<ref>{{Lua idirlín|url=https://blogs.transparent.com/irish/will-the-real-lunasa-lughnasa-lughnasadh-please-stand-up/|teideal=Will The Real Lúnasa / Lughnasa / Lughnasadh Please Stand Up?|údar=Róislín, Blogs.transparent.com|dáta=|dátarochtana=2020-08-02}}</ref> Cuirtear Lugh i láthair mar rí, gaiscíoch, saor agus laoch.<ref name=olmsted>Olmsted, Garrett. ''The Gods of the Celts and the Indo-Europeans''. University of Innsbruck, 1994, lch. 117</ref> Tá baint ar leith ag Lugh le cumas agus sároilteacht in iliomad cleachtaí, ina measc, na healaíona,<ref name=monaghan>Monaghan, Patricia. ''The Encyclopedia of Celtic Mythology and Folklore''. Infobase Publishing, 2004, ll. 296-297</ref> chomh maith le mionnaí, fírinne agus an dlí,<ref name=olmsted/> agus dá bharr le ríogacht dlisteanach.<ref name=koch1200>Koch, John T. ''Celtic Culture: A Historical Encyclopedia''. ABC-CLIO, 2006, lch. 1200</ref> Tá féile an fhómhair, [[Lughnasadh]], ainmnithe as, maraon leis an mí, [[Lúnasa]].<ref>{{ lua idirlín | url = http://www.bbc.co.uk/irish/articles/view/879/gaeilge/ | teideal = Féilte na SeanGhael | údar = bbc.co.uk | dáta = 27 D.F. 2011 | dátarochtana = 4 Lúnasa 2018 }}</ref> Bhí roinnt maoine draíochta ag Lugh. Bheartaigh sé sleá dhochlóite, crann tabhaill, agus bhí cú aige darbh ainm ''[[Failinis]]''. Deirtear gur cheap sé an bordchluiche, ''[[fidchell]]'', cluichí peile agus rásaí capall.<ref name="ohogain"/> [[Íomhá:Tricephale Carnavalet.jpg|deis|200px|mion|[[Dia]] tríshleasach, "Lugus", iarsmalann Carnavalet, [[Páras]].]] ==Sanasaíocht== Níltear ar aon intinn maidir le brí an ainm Lugh. Molann roinnt scoláirí go bhfuil sé fréamhaithe ar deireadh ón b[[Na teangacha Ind-Eorpacha|Prót-Ind-Eorpais]] ''*(h₂)lewgh-'', le brí "ceangail le mionn" (cuir le taobh [[Sean-Ghaeilge]] ''luige''<ref group=dil>[http://dil.ie/30984 1 luige] ar eDIL</ref> agus [[Breatnais]]e ''llw'', le brí "mionn, móid", agus gaolta le iarfhoirm [[Na teangacha Ceilteacha|Prótai-Ceiltis]]e, ''*lugiyo-'', "mionn"<ref>Matasović, Ranko, ''Etymological dictionary of proto-Celtic'', Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series 9, Leiden agus Boston: Brill, 2009, lch. 247.</ref>), rud a thugann le fios gur dhia na mionn agus na gconarthaí ba ea é.<ref name="ohogain"/> Nuair a bhuail Balar le Lugh sa Dara Cath Maighe Tuireadh, thug sé "clabaire" ar Lugh.<ref>{{ cite web | url = https://celt.ucc.ie//published/T300011/index.html | teideal = The Second Battle of Moytura | website = celt.ucc.ie }}</ref> San am atá thart, mheastaí go raibh a ainm fréamhaithe ón bPrótai-Ind-Eorpais ''*leuk-'', "solas gealánach", agus dá bharr, ó ré Victeoiriach i leith, chreidtí go minic gur [[dia na gréine|dhia na gréine]] é, cosúil leis an dia Gréig-Rómhánach, [[Apollo]]. Tá géarcheisteanna ann maidir leis an bhfoghareolaíocht seo, ámh, go suntasach nach gcruthaíonn ''*-k-'' Prótai-Ind-Eorpais riamh ''*-g-'' Prótai-Ceiltis,<ref>[[Peter Schrijver]], ''Studies in British Celtic historical phonology'', Rodopi, 1995, ll. 348-348</ref> agus dá bharr, ní ghlacann saineolaí na dteangacha Ceilteacha an lae inniu leis an sanasaíocht seo. Ainmníodh Léon na [[An Spáinn|Spáinne]] as Lugh, chomh maith le [[Lyon]] na [[An Fhrainc|Fraince]] agus [[Londain]] fosta, mar a shíltear. ==Bua-ainmneacha== * ''Lámfada'' (lámhfhada) - de bharr a chumais le [[sleá]] nó mar rí<ref name="koch1200" /> * ''Ioldánach'' * ''Samhaildánach'' * ''Lonn-anscleach''<ref name=Moytura>{{ lua idirlín | last = Stokes | first = Whitley | teideal = The Second Battle of Moytura | url = https://celt.ucc.ie//published/T300011.html | website = Corpus of Electronic Texts | publisher = University College, Cork | accessdate = 5 August 2019 }}</ref> * ''Lonnbhéimneach'' * ''Mac-nia'' (nia le brí laoch)<ref name="koch1200" /> * ''Conmac''<ref>[[Eoin Mac Néill|Mac Néill, Eoin]]. ''Duanaire Finn: The book of the Lays of Fionn''. Irish Texts Society, 1953, lch. 205</ref> ==Tréithe== Deirtear gur ghaiscíoch é Lugh. Nuair a nochtann sé é féin os Chú Chulainn gonta sa Táin Bó Cúalnge, déantar cur síos air mar a leanas: {|class="wikitable" |- style="vertical-align: top;" ! width=50% | Sean-Ghaeilge<ref>[https://celt.ucc.ie/published/G301012/ Táin Bó Cúailnge Recension I], lch. 64, ar CELT</ref> ! width=50% | Nua-Ghaeilge<ref>Aistrithe sách focal ar fhocal ón tSean/Meán-Ghaeilge ag [[Úsáideoir:Marcas.oduinn|Marcas]]</ref> |- style="vertical-align: top;" || Fer caín mór and dano. Berrad<ref group=dil>[http://dil.ie/5724 berrad] ar eDIL</ref> lethan laiss. folt casbude fair. Brat úanide i forcipol immi. Cassán gelairgit isin brot úassa bruinne. Léne de sról ríg fo dergindliud do dergór i custul<ref group=dil>[http://dil.ie/14035 custal] ar eDIL</ref> fri gelcnes co glúnib dó. Dubscíath co calathbúali<ref group=dil>[http://dil.ie/7256 2 búal] ar eDIL</ref> findruni<ref group=dil>[http://dil.ie/22111 findruine] ar eDIL</ref> fair. Sleg cóicrind ina láim. Foga<ref group=dil>[http://dil.ie/22689 foga]</ref> fogablaigi inna farrad. Ingnad ém reb & ábairt<ref group=dil>[http://dil.ie/37 2 abairt] ar eDIL</ref> & adabair dogní, acht ní saig nech fair & ní saig-seom for nech feib<ref group=dil>[http://dil.ie/21378 feb II] ar eDIL</ref> nachas faiced nech h-é || Fear caoin mór ''atá sé''. Imeacht leathan leis. Folt catach buí ''aige''.<ref group=tea>[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/fáir fáir²] ar teanglann.ie FGB</ref> Brat uaine dealg-fheistithe thairis. Casán<ref group=tea>[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/casán casán¹]</ref> gealairgid sa bhrat os a bhrollach. Léine de shról rí faoi dhearg-''insertion'' dearg-óir corntha ar ghealchneas go glúnta dó. Dubhsciath chrua-chabhradh eileactaire aige. Sleá cúig-rinn ina láimh. Fogha gabhlach i bhfarradh. Neamhghnách ''is ea'' reabh<ref group=tea>[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/reabh reabh] ar teanglann.ie FGB; beart, cleas</ref> agus beart agus spórt a dhéanann sé, ach ní shaigheann<ref group=tea>[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/saigh saigh] ar teanglann.ie</ref> sé éinne agus ní shaigheann éinne é ionann is nach bhfeiceann éinne é. |} In áit eile, deirtear gur óg ard é Lugh, le leicne gealdearga, cliatháin bhána, aghaidh datha cré-umha, agus gruaig rua.<ref name="banshee">{{ cite web | last = Ó Dálaigh | first = Gofraidh Fionn | teideal = Ar an doirseoir ris an deaghlaoch | url = http://suburbanbanshee.net/irishptr/irepoems/tabhasdo.html | website = suburbanbanshee.net | accessdate = 4 August 2019 }}</ref> Dian, sochorraithe, díocasach chun comhraic, gaiscíoch uasal agus laoch binnteanga ba ea é. Sa ghearrscéal ''[[Baile in Scáil]]'', insítear gur ollmhór agus fíorálainn é Lugh, agus marcach le sleá ina láimh aige sa bhreis.<ref>{{ cite web | teideal = Baile in Scáil: The Phantom's Frenzy | url = http://www.ancienttexts.org/library/celtic/ctexts/phantom.html | website = Celtic Literature Collective | publisher = Mary Jones | accessdate = 5 August 2019 }}</ref> Sa Dinnseanchas, deirtear gurbh é Lugh, mac altrama Thailte, "mac an Scáil Bhailbh".<ref name="auto">{{ cite web | url = http://archive.org/details/revueceltique16pari | teideal = Revue celtique | date = 5 July 1870 | publisher = Paris | via = Internet Archive }}</ref> Sa dán ''Baile Suthain Sith Eamhna'', deirtear gur "ua in fhiledh" (sliochtach/ó an fhile) é Lugh.<ref>''[https://bardic.celt.dias.ie/displayPoem.php?firstLineID=279 Baile suthach sith Eamhna (or "suthain"?)]'' ar bardic.celt.dias.ie</ref> ==Seanscéalta== <!--{{Infobox deity | type = Irish | name = Lugh | image = Tricephale Carnavalet.jpg | caption = | member_of = the [[Tuatha Dé Danann]] | abodes = {{hlist| [[Cath Maige Tuired]]| [[Hill of Tara|Tara]] }} | weapons = {{hlist| [[Lugh#Lug's Spear|Gae Assail]]| [[Fragarach]]| [[Lugh#Sling-stone|Tathlum]] }} | animals = {{hlist| [[Failinis]]| [[Enbarr]] }} | symbols = | festivals = {{hlist|[[Lughnasadh]]| [[Assembly of Talti|Aonach Tailteann]] }} | parents = {{hlist| [[Cian]]| [[Ethniu]]}} | siblings = | consorts = {{hlist| [[Buí]]| [[Nás]]| [[Deichtine]] (mortal)}} | children = {{hlist| [[Ibic]]| [[Ebliu]]| [[Cúchulainn]] (mortal)}} }}--> ===Breith=== Ba é [[Cian]] na [[Tuatha Dé Danann|dTuath Dé Danann]] athair Lughaidh, agus [[Eithne]] iníon [[Balar|Balair]] na [[Fomhóraigh|bhFomhórach]] a mháthair. Sa ''Cath Maighe Tuireadh'', ba chleamhnas ríoraíoch é a bpósadh, mar thoradh comhaontais idir na Tuatha Dé agus na Fomhóraigh.<ref>[[Whitley Stokes]] (eag. & aistr.), [http://www.ucc.ie/celt/published/T300011.html "The Second Battle of Moytura"], [[Revue Celtique]] 12, 1891, lch. 59</ref> I ''[[Leabhar Gabhála na hÉireann]],'' thug Cian an buachaill in [[altramas]] chuig [[Tailte]], banríon na [[Fir Bholg|bhFear Bolg]].<ref>''[[Leabhar Gabhála na hÉireann]]'' [http://www.maryjones.us/ctexts/lebor4.html#55 §59]</ref> I scéal [[béaloideas|béaloidis]], a d'inis Seán Ó Dubhagáin de [[Toraigh|Thoraigh]] do [[John O'Donovan]] in 1835, fásann garmhac Balair anuas agus maraíonn a sheanathair. Tá an garmhac gan ainm, agus Mac Cinnfhaelaidh is ainm dá athair, ach moltar gur leagann bhreith Lughaidh atá ann, agus chóirigh [[Lady Gregory]] mar sin. Rinne draoi Bhalair táirgeacht go maródh a gharmhac é. Um an chinniúint seo a chosc, chuir sé a aon-iníon Eithne faoi ghlas sa Túr Mór ar Oileán Toraí, faoi chúram beirte bhan déag le treoracha nára mbuaile sí le fear riamh, nó fiú nára bhfoghlaimí sí go raibh a leithéid do rud ann. Ar an mór-roinn, bhí bó dhraíochta ag Mac Cinnfhaelaidh a thugtaí chomh fairsing dá cuid bainne gur mhian le cách, Balar ina measc, í a bheith aige. Agus an bhó faoi chúram Mhic Samthainn, deartháir Mhic Cinnfhaelaidh, tháinig Balar art am bhfód i riocht gasúir rua agus bhain sé an bhó de trí chleasaíocht. Ag lorg díoltais, chuir Mac Cinnfhaelaidh glaoch ar [[leannán sídhe]] darbh ainm [[Biróg]]. Chur sí de dhraíocht go barr thúr Bhalair é, áit a mheall sé Eithne. In am trátha, rugadh trírín di, a bhailigh Balar i mbrat agus chur amach le giolla iad chun iad a bhá i nguairneán. Bháigh an giolla beirt dóibh, ach lig sé de thaisme duine dóibh sa chuan, áit a tharrtháil Biróg é. Thóg sí chuig a athair é, a thug é chuig deartháir eile dó, [[Gaibhne]] gabha, in altramas.<ref>[[John O'Donovan]] (eag. & aistr.), ''Annala Rioghachta Éireann: Annals of the Kingdom of Ireland by the Four Masters'' Iml. 1, 1856, ll. 18–21, fonóta ''S''; T. W. Rolleston, ''Myths and Legends of the Celtic Race'', 1911, ll. 109–112; [[Lady Gregory]], ''Gods and Fighting Men'', 1094, ll. 27–29</ref> Is amhlaidh go bhfuil tuilleadh triarachais gaolta lena bhreith. Sa bhéaloideas, duine de thriúr deartháireacha ba ea a athair, Mac Cinnfhaelaidh, ''Gabida'', agus Mac Samhthainn. Sna téacsanna mé meánaoise, luaitear go minic a athair, Cian, i dteannta lena deartháireacha, Cú agus Cethen.<ref>m.s., de réir an Dinnseanchas, mharaigh Cú Cethen, agus bhí an tráth an nath cainte ''"Thou hast acted for me Cú and Cethen''."</ref><ref>{{ cite web | url = https://www.ucd.ie/tlh/trans/ws.rc.15.001.t.text.html | teideal = The Prose Tales in the Rennes Dindshenchas (I) - Translation [text] | website = www.ucd.ie }}</ref> ''Lebor Gabála Érenn''<ref>[http://www.maryjones.us/ctexts/lebor4.html#55 §61]; [http://www.maryjones.us/ctexts/turenn.html "The Fate of the Children of Tuirenn"], [[Tom Peete Cross]] & Clark Harris Slover (eags.), ''Ancient Irish Tales'', Henry Holt & Co., 1936, ll.&nbsp;49–81</ref> Tá beirt phearsana ann darbh ainm [[Lughaidh]], ainm mór le rá in Éirinn na meánaoise a mheastar gur fréamhaithe ó Lugh é, a raibh triúr aithreacha acu: mac na ''[[Findemna|Fionneamhna]]'' (triúr fionn) ba ea [[Lughaidh na Riabh Dearg]],<ref>Vernam Hull (eag. & aistr.), [http://www.maryjones.us/ctexts/medb.html "''Aided Meidbe'': The Violent Death of Medb"], ''Speculum'' iml. 13 eag. 1. (Ean. 1938), ll. 52–61</ref> agus bhí cáil ar [[Lugaid mac Con Roí]] mar ''mac Trí Con''.<ref>James MacKillop, ''Dictionary of Celtic Mythology'', Oxford University Press, 1998, lch. 273</ref><!--níos déanaí, b'fhéidir... ''In Ireland's other great "sequestered maiden" story, the tragedy of [[Deirdre]], the king's intended is carried off by three brothers, who are hunters with hounds.<ref>[http://www.maryjones.us/ctexts/usnech.html "Deirdre, or the Exile of the sons of Usnech"] (eag. & aistr. unknown)</ref> The canine imagery continues with Cian's brother Cú ("hound"), another Lugaid, [[Lugaid Mac Con]] (son of a hound), and Lugh's son [[Cú Chulainn]].<ref>MacKillop 1998, ll. 102–104, 272–273</ref> A fourth Lugaid was [[Lugaid Loígde]], a legendary [[Rí na Teamhrach]] and ancestor of (or inspiration for) Lughaidh Mac Con.--> ===Lugh mar bhall na dTuath Dé=== Agus é ina fhear óg, chuaigh Lugh go [[Teamhair|Teamhraigh]] chun ballraíocht a ghlacadh i gcúirt rí [[Nuada]] na dTuath Dé Danann. Níor lig an doirseoir isteach é mura raibh ceird aige arbh fhéidir leis thabhairt i mbun freastail ar an rí. Thairg sé a chumais mar sapr, gabha, curadh, claimhteoir, cláirseoir, laoch, file, staraí, draoi agus ceardaí, ach dhiúltaigh na Tuatha Dé gach uair é toisc go raibh a leithéid acu cheana. D'iarr Lugh ansin an raibh éinne ann leis na cumais sin san am céanna, agus b'éigean don doirseoir a rá nach raibh. Glacadh Lugh mar bhall den chúirt agus ceapadh é mar [[Ollamh Éireann|Phríomh-Ollamh]].<ref>{{lua idirlín | url = http://bardmythologies.com/lugh/ | teideal = Lugh | foilsitheoir = bardmythologies.com | dátarochtana = 2017-08-01 | archivedate = 2017-08-01 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20170801160341/http://bardmythologies.com/lugh/ }}</ref> Bhuaigh Lugh i gcomórtas urchar leice in aghaidh an churaidh, [[Oghma]], and entertains the court lena [[cláirseach|chláirseach]]. Ag an am úd, bhí na Tuatha Dé faoi chois na bhFomhórach, agus bhí ionadh ar Lugh cé chomh humhal is a ghlacadar leis a n-ansmacht. D'fhiafraigh Nuada de féin an dtógfadh an fear óg seo iad chun saoirse. Ceapadh Lugh i gceannas na dTuath Dé Danann, agus thosaigh sé ag ullmhú chun cogaidh.<ref>Stokes 1891, ll. 75–81</ref> ===Mic ''Tuireann''=== {{príomhalt|Oidheadh Chlainne Tuireann}} Ba shean-naimhde iad [[Tuireann]] and Cian athair Lugha. Lá amháin, chonaic mic Tuireann (Brian, [[Iuchar]], agus [[Iucharba]]) Cian i gcéin, agus shocraigh siad é a mharú. D'aimsigh siad é i bhfolach i riocht muice, ach bhuail Cian bob orthu, é a ligint iompú ar ais go riocht fir, sular mharaigh siad é. Thug seo do Lugh an ceart de réir dlí cúiteamh a maíomh ar son athar agus ní amháin muice. <!--When they try to bury him, the ground spits his body back twice before keeping him down.--> D'eagraigh Lugh fleadh agus thug sé cuireadh do na deartháireacha isteach. D'fhiafraigh sé díobh cén éiric a d'éileoidís dá marófaí a n-athair. D'fhreagraíodar nár leor ach bás, agus d'aontaigh Lugh. Chuir sé dúnmharú a athar ina leith ansin, agus d'éiligh sé mar chúiteamh go gcuirfidís i gcrích ocht dtasc dodhéanta. B'éigean dóibh i measc eile a fháil do Lugh an t-úll faoi chosaint na Heispirídí, an seithe muice leighis le rí na Gréige, an tsleá nimhneach le rí na Peirse, agus an capall gaothgasta le rí na Sicile. D'éirigh leo gach tasc a dhéanamh, ach gortaíodh go marfach agus an tasc deireanach á dhéanamh acu. In ainneoin achainíocha a n-athar, Tuireann, dhiúltaigh Lugh iad a leigheasadh leis an seithe muice draíochta, agus lig sé as díoltas dóibh bás d'fháil. Thit Tuigeann i bhfanntais bhróin thar mharbháin a mhac, agus d'éag sé.<ref>[http://www.maryjones.us/ctexts/turenn.html "The Fate of the Children of Tuirenn"], Tom Peete Cross & Clark Harris Slover (eag.), ''Ancient Irish Tales'', Henry Holt & Co., 1936, ll. 49–81</ref> ===Cath Maighe Tuireadh=== Leis na hearraí draíochta a bhailigh mic Tuireann, chuaigh Lugh i gceannas the Tuatha Dé Danann in éadan na bhFomhórach sa Dara [[Cath Maighe Tuireadh]]. Roimh an gcath, d'fhiafraigh Lugh de gach fear agus bean cén cheird a thugfadh sé nó sí sa chomhrac. Labhair sé leis an arm ansin, agus spreag sé misneach gach gaiscígh go rí nó tiarna.<ref>{{ cite web | url = https://celt.ucc.ie//published/T300011/text120.html | teideal = Part 120 of The Second Battle of Moytura }}</ref> Mharaigh Balar Nuada sa chath. Chuaigh Lugh i mbun comhraic in aghaidh Bhalair, a d'oscail a dhrochsúil, ach chaith Lugh urchar óna chrann tabhaill a bhrúigh a shúil amach as cúl a chinn, ag déanamh léirscriosta ar arm na bhFomhórach taobh thiar. Tar éis an bhua, tháinig Lugh ar [[Bres|Bhreas]], iar-rí leath-Fhomhórach na dTuath Dé, ina aonar gan chosaint ar láthair an chatha, agus d'impigh Breas ar son a bheatha. Dá ligfí a bheo leis, gheall sé go ndeimhneodh seisean go dtabharfadh ba na hÉireann dá gcuid bainne i gcónaí. Dhiúltaigh na Tuatha Dé a thairiscint. Gheall sé ansin ceithre fhómhar sa bhliain, ach deir na Tuatha Dé gur dhóthain dóibh é ceann amháin. Ach lig Lugh a bheo leis dá mhúinfeadh sé do na Tuatha Dé conas agus cathain a treabhadh, a shíolú, agus a bhuain.<ref>Stokes 1891, ll. 81–111</ref> ===Deireadh saoil agus bás=== Chuir Lugh imeacht Lúnasa cosúil leis na g[[Cluichí Oilimpeacha]] ar bun, ar glaodh [[Aonach Tailteann]] air in ómós a mháthar altrama, [[Tailte]]. Chuir sé aonaigh Lúnasa ar bun i gCarman agus sa [[An Nás|Nás]], in ómós [[Carman|Charmain]] agus [[Nás|Náis]]. Bhíodh rásaí capall agus léirithe ealaíona comhraic ina n-imeachtaí tábhachtacha ag gach trí aonach. Ceiliúrann Lúnasa féin caithréim Lugha thar sprideanna an [[Alltar|tsaoil eile]], a rinne iarracht an fómhar a coinneáil chucu féin. Mhair sé mar ceiliúradh i bhfad i ré Críostaí, agus ceiliúrtar é fós faoi ainmneacha éagsúla. De réir dán an [[dinnseanchas|dinnseanchais]], na é Lugh ba chúis bás [[Bres|Breis]]. Rinne sé 300 bó as adhmad agus líon sé le leacht géar dearg nimhneach, a crúdh ansin agus a tairgeadh do Bhreas chun ól. Bhí Breas faoi gheis gan aíocht a dhiúltú, agus d'ól sé an deoch gan loiceadh agus mharaigh sí é.<ref>E. J. Gwynn (eag. & aistr.), ''The Metrical Dindshenchas'' [http://www.ucc.ie/celt/published/T106500C/index.html Iml. 3], 1906, ''[http://www.ucc.ie/celt/published/T106500C/text040.html Carn Hui Neit]'', Dán 40</ref> Deirtear gur cheap Lugh an bordchluiche, 'ficheall". Ach an cluiche a dtugtaí fidchell [fɪðʲçɛl] air i sean-Ghaeilge (fidhcheall i nGaeilge na scol) bhí sé á imirt leis na cianta cairbreacha roimhe sin in Éirinn agus sa [[An Bhreatain Bheag|Bhreatain Bheag]] (áit a dtugtaí gwyddbwyll air). Dealraíonn sé gurb ionann ficheall agus fiodh-chiall.<ref>{{Lua idirlín|url=https://gaeilge.org.au/caipeisi/nuachtlitir/anl138.pdf|teideal=An Lúibín|údar=gaeilge.org.au|dáta=14 M.F. 2010|dátarochtana=2020}}</ref> Bhí caidreamh idir a bhean chéile Buach agus [[Cermait]] mac an [[Daghdha]].<ref name="maryjones.us">{{ cite web | url = http://www.maryjones.us/ctexts/dagda.html | teideal = How the Dagda Got His Magic Staff|website=www.maryjones.us }}</ref> Mharaigh Lugh é in éiric, ach bhain mic ''Cermait'', [[Mac Coill]], [[Mac Cécht]], agus [[Mac Gréine]] a ndíoltas amhlaidh, á mharú le sleá tríd a chois agus ansin á bhá i Loch Lugborta.<ref>[https://celt.ucc.ie//published/T106500D/text086.html ''The Metrical Dindsenchas''] "Loch Lugborta", Dán 86</ref> Bhí sé i réim ar feadh daichead bliain.<!--Cermait was later revived by his father, the Daghda, who used the smooth or healing end of his staff to bring Cermait back to life.--><ref name="maryjones.us"/> ===Scéalaíochtaí and nósanna eile=== * Sa [[Rúraíocht]], athair [[Cú Chulainn]] ba ea é, leis an cailín daonna, [[Deichtine]]. Agus Cú Chulainn ina luí gortaithe i mbun dianchomhraic i rith an ''[[Táin Bó Cuailnge]]'', tháinig Lugh ar an bhfód agus leigheas sé a chneácha thar trí lá. * In ''[[Baile in Scáil]]'' de chuid [[Scéalaíocht na Ríthe]], thaispeáin Lugh éféini bhfís do [[Conn Cétchathach|Chonn Cétchathach]]. Ar ríchathaoir ar ardán, dhírigh sé bean álainn, darbh ainm Flaitheas na hÉireann, mír fheoil agus cuach [[leann]]a dheirg a thabhairt do Chonn, ag deimhniú, de réir deasghnátha, ceart rialach Choinn agus a shliochtach. * San [[An Fhiannaíocht|Fhiannaíocht]], mhaígh an seabhac agus seinnteoir [[cláirseach|cláirsí]], [[Cnú Deireóil]] gur mhac Lughach ba ea é.<ref>{{ lua idirlín | url = https://www.oxfordreference.com/view/10.1093/oi/authority.20110803095619885 | teideal = Cnú Deireóil - Oxford Reference | foilsitheoir = www.oxfordreference.com | doi = 10.1093/oi/authority.20110803095619885 }}</ref> * Mhaígh na [[Luíne]], dream a raibh cónaí orthu i g[[Contae na Mí]] agus [[Contae Shligigh]], gur de shliocht Lugha ba ea iad. * Sa Dinnseanchas Rennes, is mac "Leo lam-fota" (mac Lugha Lámhfhada)<ref>{{ cite web | url = https://celt.ucc.ie//published/T106500D/text003.html | teideal = Part 3 of The Metrical Dindshenchas | website = celt.ucc.ie }}</ref> é Ainle, agus maraítear é ag ''Curnan Cosdubh''.<ref name="auto"/> Deirtear gur chlúiteach agus iomráiteach é Áinle,<ref group=dil>[http://dil.ie/1250 áindle] ar eDIL, curadh, laoch</ref>, ach sa rann chéanna, deirtear chomh maith gur meatachán gan greim i mbun catha.<ref>[https://archive.org/stream/metricaldindsenc04royauoft/metricaldindsenc04royauoft_djvu.txt Metrical dinnseanc]</ref> * Sa Dinnseanchas, deirtear gur fear céile [[Bairenn|Bhairne]] é Luat mac Scáil Bhailb (Cian).<ref>{{ cite web | url = https://celt.ucc.ie//published/T106500D/index.html | teideal = The Metrical Dindshenchas | website = celt.ucc.ie }}</ref> * Feictear Lugh sa bhéaloideas mar ''[[cleasaí|chleasaí]]'', agus i g[[Contae Mhaigh Eo]], luaití stoirmeacha toirní mar cathanna idir Lugh agus Balar, rud a thugann roinnt daoine don tuairim gur dhia na stoirme ba ea é. ==Clann== Tugtar do Lugh an t-[[ainm máthartha]] mac ''[[Eithne|Ethlenn]]'' (nó mac ''Ethnenn'') agus an t-[[ainm athartha]] mac [[Cian|Céin]].<ref name=koch1200/> Garmhac máthartha de thíoránach na [[Fomhóraigh|bhFomhórach]], [[Balar]], ba ea é, ar mharaigh Lugh é sa ''[[Cath Maighe Tuireadh|Chath Maighe Tuireadh]]''. [[Manannán mac Lir|Manannán]], dia na mara, ba ea a athair altrama; agus de réir [[Leabhar Gabhála na hÉireann]], thug Cian Lugh óg do [[Tailte|Thailte]], banríon na bh[[Fir Bholg|Fear Bolg]], mar mhac altrama. Bhí roinnt bhan chéile aige, in measc [[Buach|Buí]] (accm Buach nó Bua) agus [[Nás]], iníonacha ''Ruadri Ruad'', rí na Breataine. Bhí Buí ina cónaí i g[[Cnóbha]],<ref>{{ cite web | last = Gwynn | first = Edward | teideal = The Metrical Dindshenchas: Cnogba | url=https://celt.ucc.ie/published/T106500C.html | website=Corpus of Electronic Texts | publisher=University College, Cork | accessdate = 4 August 2019 }}</ref> agus cuireadh faoi ann í. Tá uaigh Náis sa [[An Nás|Nás]] féin, [[Contae Chill Dara]] (ainmnithe aisti). Le Nás, bhí mac aige darbh ainm [[Ibic]].<ref>E. J. Gwynn (eag. & aistr.), ''The Metrical Dindshenchas'' Iml 3, 1906, [http://www.ucc.ie/celt/published/T106500C/text005.html Dán 5: Nás]</ref> Mar Luat, bhí bean chéile darbh ainm [[Bairend]] aige, a d'éag de ghalar a bhris a droim.<ref name=Luat /> [[Ebliu|Eibhle]], bean chéile [[Fintán mac Bóchra|Fhionntáin mhic Bhóchra]], ba ea a dheirfiúr nó iníon. Leis an bhean daonna [[Deichtine]], bhí mac eile aige, laoch na nUladh [[Cú Chulainn]] é féin.<ref>[[Walter Evans-Wentz|Evans-Wentz, Walter]] (1911). ''[http://www.sacred-texts.com/neu/celt/ffcc/ffcc270.htm The Fairy-Faith in Celtic Countries]'', lch. 369</ref><ref>[[Eleanor Hull|Hull, Eleanor]] (1898). ''The Cuchullin Saga in Irish Literature''.</ref>. ==Maoin== Bhí roinnt earraí draíochta le Lugh, faighte ag mic ''Thuirill Piccreo'' ([[Oghma]]), mar a insítear i [[Leabhar Gabhála na hÉireann]]. Sa scéal déanach ''[[Oidheadh Chlainne Tuireann]]'', faightear liosta dóibh siúd, chomh maith le bronntanais eile ó dhia na mara [[Manannán mac Lir|Manannán]] amhail is an claíomh [[Fragarach]], an capall [[Enbarr]] (Aonbarr), an bád Scuabtuinne, a chathéide agus a chlogad. ===Sleánna=== {{príomhalt|Lúin Chealtchair}} De réir an scéil [[Ceithre Sheod]] na dTuath Dé, dochloíte ba ea a shleá, Lúin Chealtchair,<ref>Vernam Hull eag. & aistr., "The four jewels of the Tuatha Dé Danann," ''Zeitschrift für Celtische Philologie'' 18 (1930) 73–89. "''No battle was maintained against the spear of Lug or against him who had it in his hand''"</ref> a tógadh go hÉirinn ó [[Gorias|Ghorias]] (nó Findias).<ref name="LGE">Macalister, R. A. S., eag. & aistr., ''Lebor Gabála Érenn: The Book Of The Taking Of Ireland'', Part IV (1941) [https://archive.org/details/leborgablare04macauoft] I ngach trí athleagan, is as Gorias sleá Lugha (¶305, ¶315, ¶357). Malartaítear na gaiscí idir úinéirí sa téacs "Four Jewels" le Hull, agus tagann dar leis claíomh Lugha as Gorias. Tá rud mar an gcéanna le fáil i ''[[Foras Feasa ar Éirinn]]'' le [[Seathrún Céitinn]]; agus san eagrán le Comyn, tagann claíomh Lugha as Gorias, fad is as Findias í a shleá (is le Lugh iad an dá rud ar deireadh)</ref> Fuair Lugh an Ga Assail mar éric gearrtha ar mhic ''Tuirill Piccreo'' (nó Biccreo - [[Oghma]]), de réir gearrscéil i Leabhar Gabhála na hÉireann (Dán LXV, 319),<ref name="LGE" /> a chuireann in iúl go ndearna an gháir "Ibar", [[iúr]], an t-urchar a sprioc a aimsiú, agus an gháir "Athibar (ath-iúr)" an tsleá a theacht ar ais. {{príomhalt|Oidheadh Chlainne Tuireann}} I lánleagan den Oidheadh,<ref name="ATL4">O'Curry, Eugene, eag. & aistr., "The Fate of the Children of Tuireann", ''The Atlantis'' IV, London 1863, [https://books.google.com/books?id=y5MEAAAAQAAJ&pg=RA1-PA159 157–240].</ref><ref>O'Duffy, Richard J. eag. & aistr., [[iarchive:fateofchildrenof00sociiala|''Oidhe Chloinne Tuireann. The Fate of the Children of Tuireann'']]. [[Society for the Preservation of the Irish Language]], Baile Átha Cliath 1888</ref> i gcóip ní luaite ná an 18ú haois, d'éiligh Lugh an tsleá ''Ar-éadbair'', a raibh i seilbh ''Pisear'', rí na Peirse. B'éigean dá barr a choimeád i n-uisce um é a chosc ar lasadh, tréith maraon le [[Lúin Chealtchair]]. Tá ainm eile fós ann i gcomhair sleá Lugh a, agus é sin ná eó bo háille d'ḟíoḋḃaiḃ,<ref name="ATL4"/>^{, ll. 204-5} (eo<ref>[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/eo eo²] ar teanglann.ie DGB, iúr</ref> is áille d'fhíobha), le fáil i rann idirshuite i dtéacs den ''Oidheadh Chlainne Tuireann''. Sa téacs a mhaíonn gurbh ionann sleá Lugha, Lúin Chealtchair agus an tsleá a bhain radharc na súl de Chormac Mac Airt, glaotar uirthi "ibar alai fhidbaidha" (iúr cáiliúil fíobha<ref>[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/fíobha fíobha] ar teanglann.ie</ref>).<ref>[[TCD MS 1336]] (olim H 3. 17), col. 723. Achoimrigh Hennessy an téacs seo, sa réamhrá (lch. xiv) dá eagrán de ''[[Mesca Ulad]]''. Faightear an dréacht sa lámhscríbhinn díreach i ndiaidh an téacs le ''H'' de [[Tairired na nDéssi]], Kuno Meyer, ''Anecdota'', I, ll. 15–24.</ref> Bogha báistí agus Bealach na Bó Finne ba ea crann tabhaill Lugha, darbh ainm "Slabhra Lugha". Murabh ionann an crann tabhaill, ní raibh de dhíth ag Lugh an tsleá a bheartú féin. Beo a bhí sí agus bhíodh an oiread sin cíocras fola uirthi gur ghá a ceann a chur ar maos i ndeoch chodlata de shíolta poipín úrthuargainte chun í a cheansú. Agus cath ag druidim léi, tarraingítí amach í. Ansin, bhúireadh sí, bhíodh sí ag streachailt in aghaidh a hiallacha, agus thagadh splancacha tine uaithi. Réabadh sí trí airm na naimhde a luaite is a scaoiltí í, agus ní éiríodh sí tuirseach riamh d'oidhe.<ref>Charles Squire, Caibidil 5 "The Gods of the Gaels" in ''The Mythology of the British Islands'', 1905, ath-eagraithe mar ''Celtic Myth and Legend'', ar líne ar [http://www.sacred-texts.com/neu/celt/cml/ sacred-texts.com]</ref> Ba shiombail thintrí é gaisce diúracáin Lugha, nó ga nó sleá.<ref>T. F. O'Rahilly, ''Early Irish History and Mythology'' (1946), ll. 60–5</ref> ===Cloch thabhaill=== De réir an ghearrchuntais i Leabhar Gabhála na hÉireann, chaith Lugh an chloch thabhaill chun a sheanathair, Balar, a mharú i g[[Cath Maighe Tuireadh]].<ref>''op. cit.'' ¶312, ¶312, ¶364</ref> Sa scéal ''Cath Maighe Tuireadh'', caomhnaithe i gcóip uathúil den 16ú haois, insítear gur chaith sé an ''liic talma'' (leac/lia tailme/tabhaill) chun drochshúil Bhalair Bhiorógdheirce a scrios.<ref>Gray, Elizabeth A. eag. & aistr., Cath Maige Tuired: the second battle of Mag Tuired (Baile Átha Cliath: Irish Texts Society [Sraith 52], 1982.), ar [http://www.ucc.ie/celt/published/G300010/index.html CELT]</ref> I ndán caomhnaithe ag an Curradh as Béarla,<ref>O'Curry, Eugene, ''Manners and Customs II'', lch. 252. D'aistrigh sé cúig stróf ó dhán ar phár-LS ''"formerly in the possession of Mr. W. Monck Mason, but lately sold at a public auction i Londain."</ref> insítear gur tháthluib<ref>[http://dil.ie/40228 táthluib] ar eDIL</ref> (cloch thabhaill déanta as stroighin) é an ga caite ag Lugh. ===Fragarach=== In ''[[Oidheadh Chlainne Tuireann]]'', i dtionól na dTuath Dé, feictear Lugh agus [[Fragarach]], claíomh [[Manannán mac Lir|Mhanannáin]], curtha thart air. ===Capall agus bád draíochta=== Bhí capall ag darbh ainm [[Enbarr]], a raibh ar a chumas dul ar talamh agus ar muir. Maraon le cuid mhaith dá earraí, thug Manannán mac Lir dó é. Nuair a d'iarr an chlann Tuireann air borrow capall a fháil ar iasacht, dhiúltaigh Lugh iad, ag rá nach mbeadh sé ceart na cóir rud a thabhairt ar iasacht a raibh féin ar iasacht. Dá bharr, níorbh fhéidir Lugh iad a dhiúltú i gcomhair a churraigh, Scuabadh-Toinne. Sa Leabhar Gabhála,<ref>Macalister, ¶319 (loc. cit.)</ref> Gainne agus Rea ba ea ainmneacha na gcapall i seilbh rí Oileán na Sicile, a d'éiligh Lugh mar éric ó mhic Tuirill Briccreo (Oghma). ===Cú=== {{príomhalt|Fáil Inis}} Coileán rí na hIoruaí b\ ea Fáil Inis a d'éiligh Lugh mar éiric sa scéal ''[[Oidheadh Chlainne Tuireann]]''. Is ionann an t-ainm seo agus an cú luaite i ndúan "Oisíneach",<ref>Stern, L. Chr. eag., aistr. (as Gearmáinis) in: "Eine ossianische Ballade aus dem XII. Jahrhundert", [https://books.google.com/books?id=s6wCAAAAMAAJ ''Festschrift Whitley Stokes zum siebzigsten Geburtstage''], 1900, ll. 7–12, eagraithe ón Leabhar Laighneach, lch. 207b</ref> luaite scaití dá chéad líne, "Dám Thrír Táncatair Ille" (Dámh thriúir thángadar i leith)". Salinnis nó Fáil Inis (sa téacs Leasa Mhóir) is ainm don chú sa duán,<ref>Whitely Stokes, Book of Lismore, fo. 153 b, recension of the ballad in the Notice on ''Festschrift'' above, in: [https://books.google.com/books?id=_hLEikZQOWYC ''Zeitschrift für Celtische Philologie'', III], ll. 432–</ref> arbh le triúr Lochlannach ar bhuail na Fianna leo. Deirtear gur "chú ársa é... a raibh le Lugh na mBrat, / Tugtha dó ag mic Tuireann..."<ref>O'Curry, Eugene, "Tri Thruaighe na Scéalaigheachta (Trí Thrua na Scéalaíochta)" [https://books.google.com/books?id=yOsAAAAAYAAJ&pg=PA396 ''The Atlantis''] III, Londain 1862, ll. 396–7. Níl ainm an chú i measc na ceithre rannta.</ref> <i> That hound of mightiest deeds, Which was irresistible in hardness of combat, Was better than wealth ever known, A ball of fire every night. Other virtues had that beautiful hound (Better this property than any other property), Mead or wine would grow of it, Should it bathe in spring water. </i> Críochnaíonn aistriúchán Ó Ciarraí anseo, ach deir an rann ina dhiaidh "Is iad Sél, Donait agus Domhnán an triúr laochra. An cú is áille, tugadh Fáil Inis go Fionn". Feictear an triúr seo i n[[Agallamh na Seanórach]], cé gur ''Fer Mac'' (Fear Mac) is ainm don chú. ==Miotaseolaíocht chomparáideach== Freagraíonn Lugh don dia pan-[[Na Ceiltigh|Cheilteach]], [[Lugus]], agus is é [[Lleu Llaw Gyffes]] a chomhdhia Breatnach.<ref name="ohogain">Ó hÓgáin, Dáithí. ''Myth, Legend & Romance: An encyclopaedia of the Irish folk tradition''. Prentice Hall Press, 1991, ll. 273-276</ref> Moltar gurbh ionann marú Bhalair ag Lugh agus marú ''Baldr'' ag Loki.<ref name="dolmens">{{ cite book | last = Borlase | first = William Copeland | title = The Dolmens of Ireland | date = 1897 | publisher = Chapman and Hall | location = Indiana University | pages = 796, 802, 806, 813 | url = https://books.google.com/books?id=wvJMAAAAMAAJ&pg=PA802&lpg=PA802&dq=scal+balb+dindshenchas&source=bl&ots=6Hbeu3evhr&sig=ACfU3U1AHIApreoIStlS-fuTVbZ-OrgGzA&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwjR0JHlnOzjAhXKZs0KHcT6B3kQ6AEwAnoECAkQAQ#v=onepage&q=scal%20balb&f=false | accessdate = 6 August 2019 }}</ref> Is é oilteacht Lugha de gach dána ba chúis a nascann roinnt daoine é leis an dia anaithnid na nGallach a shamhlaigh [[Julius Caesar]] le [[Mearcair (dia)|Mearcair]], ar luaigh sé é mar "cheapadóir gach ealaíona".<ref>[[Julius Caesar]], ''[[Commentarii de Bello Gallico]]'' [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?lookup=Caes.+Gal.+6.17 6:17]</ref> Deir Caesar gurbh é an dia ba mhó urraim na nGallach, ag maoirsiú turas agus cúrsaí gnó. Meastar gur leagan Críostaí de Lugh é [[Naomh Molaga]].<ref>[https://www.logainm.ie/1414055.aspx Tigh Molaige] ar logainm.ie, féach Nóta mínithe, "English": "a pet form of Lugh"</ref><ref name=dolmens /> ==Logainmneacha== Tá [[Contae Lú]] ainmnithe as an sráidbhaile Lú, a bhfuil ainmnithe as an dia. I measc áiteanna eile ainmnithe as Lugh faightear an carn ag Suí Lugha(idh), [[Dún Lúiche]] i gContae Dhún na nGall, agus Ráth Lugaidh i bhFearann Uí Chearnaigh<ref>[https://www.logainm.ie/1167086.aspx Fearann Uí Chearnaigh] ar logainm.ie</ref>, Sligeach.<ref name=dolmens /> Tá Suí Lughaidh suite i Maigh Tuireadh, agus de réir an bhéaloidis áitiúil, chruinníodh fathaigh le chéile anseo.<ref name=dolmens /> Tá Suí Lú<ref group=log>[https://www.logainm.ie/1414587.aspx Suí Lú] ar logainm.ie</ref> eile le fáil i gContae Mhuineacháin, agus tá Ráth Lú<ref group=log>[https://www.logainm.ie/1167089.aspx Ráth Lú] ar logainm</ref> eile le fáil i gContae na Mí. ==Féach freisin== * [[Stair na hÉireann]] * [[Liosta Ard-Ríthe na hÉireann]] * [[Táin Bó Flidais]] * [[Peirséas]] * [[Mearcair (dia)]] ==Príomhfhoinsí== * ''[[Leabhar Gabhála na hÉireann]]'' * ''[[Baile in Scáil]]'' * Dara ''[[Cath Maighe Tuireadh]]'' * ''[[Oidheadh Chlainne Tuireann]]'' * ''[[Compert Con Culainn]]'' * ''[[Táin Bó Cuailnge]]'' * [[Dinnseanchas]] Aoi ==Fofhoinsí== * Cross, Tom Peete agus Clark Harris Slover. ''Ancient Irish Tales'', Henry Holt & Company, Inc., 1936. {{ISBN|1-56619-889-5}}. * Ellis, Peter Berresford. ''Dictionary of Celtic Mythology''. Oxford: Oxford University Press, 1994. {{ISBN|0-19-508961-8}}. * MacKillop, James. ''Dictionary of Celtic Mythology''. Oxford: Oxford University Press, 1998. {{ISBN|0-19-280120-1}}. * Ovist, Krista L. ''The integration of Mercury and Lugus: Myth and history in late Iron Age and early Roman Gaul''. Chicago: University of Chicago Divinity School dissertation, ll.&nbsp;703, 2004. [https://search.proquest.com/docview/305095727 (link)] * Wood, Juliette. ''The Celts: Life, Myth, and Art''. Thorsons Publishers, 2002. {{ISBN|0-00-764059-5}}. ==Nótaí== ===Foclóir - Sean-Ghaeilge=== {{reflist|group=dil}} ===Foclóir - Nua-Ghaeilge=== {{reflist|group=tea}} ===Logainmneacha=== {{reflist|group=log}} ==Tagairtí== {{reflist}} {{s-start}} {{succession box | roimh = [[Nuadha]] | teideal = [[Ard-Rí na hÉireann]] | tar éis = [[Daghdha]] | bliain = [[Annála na gCeithre Máistrí|ACM]] 1870-1830 RC<br>[[Foras Feasa ar Éirinn|FFE]] 1447–1407 RC | }} {{s-end}} {{An Rúraíocht}} [[Catagóir:Tuatha Dé Danann]] [[Catagóir:Déithe na nGael]] [[Catagóir:Ard-Ríthe na hÉireann]] [[Catagóir:An Rúraíocht]] [[Catagóir:Contae Lú]] dmqzr8mclvn4mm5e3w7s01d01a1xn1d 1273497 1273496 2025-07-10T23:08:59Z Marcas.oduinn 33120 /* Féach freisin */Nasc 1273497 wikitext text/x-wiki :''Díríonn “Lú” anseo. Má tá suim agat sa chontae, féach [[Contae Lú]].'' {{WD Bosca Sonraí Carachtar}} I [[Miotaseolaíocht na nGael]], ball de na [[Tuatha Dé Danann]] agus ar cheann de na déithe is iomráití é '''Lú''' ([[Sean-Ghaeilge]] '''Lugh''', '''Lug'''; freisin '''Luat'''<ref name="Luat">{{ lua idirlín | last = Gwynn | first = Edward | teideal = The Metrical Dindshenchas: CRÚACHÁN AIGLE | url = https://celt.ucc.ie/published/T106500D.html | website = Corpus of Electronic Texts | publisher = University College, Cork | accessdate = 5 August 2019 }}</ref>).<ref>{{Lua idirlín|url=https://blogs.transparent.com/irish/will-the-real-lunasa-lughnasa-lughnasadh-please-stand-up/|teideal=Will The Real Lúnasa / Lughnasa / Lughnasadh Please Stand Up?|údar=Róislín, Blogs.transparent.com|dáta=|dátarochtana=2020-08-02}}</ref> Cuirtear Lugh i láthair mar rí, gaiscíoch, saor agus laoch.<ref name=olmsted>Olmsted, Garrett. ''The Gods of the Celts and the Indo-Europeans''. University of Innsbruck, 1994, lch. 117</ref> Tá baint ar leith ag Lugh le cumas agus sároilteacht in iliomad cleachtaí, ina measc, na healaíona,<ref name=monaghan>Monaghan, Patricia. ''The Encyclopedia of Celtic Mythology and Folklore''. Infobase Publishing, 2004, ll. 296-297</ref> chomh maith le mionnaí, fírinne agus an dlí,<ref name=olmsted/> agus dá bharr le ríogacht dlisteanach.<ref name=koch1200>Koch, John T. ''Celtic Culture: A Historical Encyclopedia''. ABC-CLIO, 2006, lch. 1200</ref> Tá féile an fhómhair, [[Lughnasadh]], ainmnithe as, maraon leis an mí, [[Lúnasa]].<ref>{{ lua idirlín | url = http://www.bbc.co.uk/irish/articles/view/879/gaeilge/ | teideal = Féilte na SeanGhael | údar = bbc.co.uk | dáta = 27 D.F. 2011 | dátarochtana = 4 Lúnasa 2018 }}</ref> Bhí roinnt maoine draíochta ag Lugh. Bheartaigh sé sleá dhochlóite, crann tabhaill, agus bhí cú aige darbh ainm ''[[Failinis]]''. Deirtear gur cheap sé an bordchluiche, ''[[fidchell]]'', cluichí peile agus rásaí capall.<ref name="ohogain"/> [[Íomhá:Tricephale Carnavalet.jpg|deis|200px|mion|[[Dia]] tríshleasach, "Lugus", iarsmalann Carnavalet, [[Páras]].]] ==Sanasaíocht== Níltear ar aon intinn maidir le brí an ainm Lugh. Molann roinnt scoláirí go bhfuil sé fréamhaithe ar deireadh ón b[[Na teangacha Ind-Eorpacha|Prót-Ind-Eorpais]] ''*(h₂)lewgh-'', le brí "ceangail le mionn" (cuir le taobh [[Sean-Ghaeilge]] ''luige''<ref group=dil>[http://dil.ie/30984 1 luige] ar eDIL</ref> agus [[Breatnais]]e ''llw'', le brí "mionn, móid", agus gaolta le iarfhoirm [[Na teangacha Ceilteacha|Prótai-Ceiltis]]e, ''*lugiyo-'', "mionn"<ref>Matasović, Ranko, ''Etymological dictionary of proto-Celtic'', Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series 9, Leiden agus Boston: Brill, 2009, lch. 247.</ref>), rud a thugann le fios gur dhia na mionn agus na gconarthaí ba ea é.<ref name="ohogain"/> Nuair a bhuail Balar le Lugh sa Dara Cath Maighe Tuireadh, thug sé "clabaire" ar Lugh.<ref>{{ cite web | url = https://celt.ucc.ie//published/T300011/index.html | teideal = The Second Battle of Moytura | website = celt.ucc.ie }}</ref> San am atá thart, mheastaí go raibh a ainm fréamhaithe ón bPrótai-Ind-Eorpais ''*leuk-'', "solas gealánach", agus dá bharr, ó ré Victeoiriach i leith, chreidtí go minic gur [[dia na gréine|dhia na gréine]] é, cosúil leis an dia Gréig-Rómhánach, [[Apollo]]. Tá géarcheisteanna ann maidir leis an bhfoghareolaíocht seo, ámh, go suntasach nach gcruthaíonn ''*-k-'' Prótai-Ind-Eorpais riamh ''*-g-'' Prótai-Ceiltis,<ref>[[Peter Schrijver]], ''Studies in British Celtic historical phonology'', Rodopi, 1995, ll. 348-348</ref> agus dá bharr, ní ghlacann saineolaí na dteangacha Ceilteacha an lae inniu leis an sanasaíocht seo. Ainmníodh Léon na [[An Spáinn|Spáinne]] as Lugh, chomh maith le [[Lyon]] na [[An Fhrainc|Fraince]] agus [[Londain]] fosta, mar a shíltear. ==Bua-ainmneacha== * ''Lámfada'' (lámhfhada) - de bharr a chumais le [[sleá]] nó mar rí<ref name="koch1200" /> * ''Ioldánach'' * ''Samhaildánach'' * ''Lonn-anscleach''<ref name=Moytura>{{ lua idirlín | last = Stokes | first = Whitley | teideal = The Second Battle of Moytura | url = https://celt.ucc.ie//published/T300011.html | website = Corpus of Electronic Texts | publisher = University College, Cork | accessdate = 5 August 2019 }}</ref> * ''Lonnbhéimneach'' * ''Mac-nia'' (nia le brí laoch)<ref name="koch1200" /> * ''Conmac''<ref>[[Eoin Mac Néill|Mac Néill, Eoin]]. ''Duanaire Finn: The book of the Lays of Fionn''. Irish Texts Society, 1953, lch. 205</ref> ==Tréithe== Deirtear gur ghaiscíoch é Lugh. Nuair a nochtann sé é féin os Chú Chulainn gonta sa Táin Bó Cúalnge, déantar cur síos air mar a leanas: {|class="wikitable" |- style="vertical-align: top;" ! width=50% | Sean-Ghaeilge<ref>[https://celt.ucc.ie/published/G301012/ Táin Bó Cúailnge Recension I], lch. 64, ar CELT</ref> ! width=50% | Nua-Ghaeilge<ref>Aistrithe sách focal ar fhocal ón tSean/Meán-Ghaeilge ag [[Úsáideoir:Marcas.oduinn|Marcas]]</ref> |- style="vertical-align: top;" || Fer caín mór and dano. Berrad<ref group=dil>[http://dil.ie/5724 berrad] ar eDIL</ref> lethan laiss. folt casbude fair. Brat úanide i forcipol immi. Cassán gelairgit isin brot úassa bruinne. Léne de sról ríg fo dergindliud do dergór i custul<ref group=dil>[http://dil.ie/14035 custal] ar eDIL</ref> fri gelcnes co glúnib dó. Dubscíath co calathbúali<ref group=dil>[http://dil.ie/7256 2 búal] ar eDIL</ref> findruni<ref group=dil>[http://dil.ie/22111 findruine] ar eDIL</ref> fair. Sleg cóicrind ina láim. Foga<ref group=dil>[http://dil.ie/22689 foga]</ref> fogablaigi inna farrad. Ingnad ém reb & ábairt<ref group=dil>[http://dil.ie/37 2 abairt] ar eDIL</ref> & adabair dogní, acht ní saig nech fair & ní saig-seom for nech feib<ref group=dil>[http://dil.ie/21378 feb II] ar eDIL</ref> nachas faiced nech h-é || Fear caoin mór ''atá sé''. Imeacht leathan leis. Folt catach buí ''aige''.<ref group=tea>[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/fáir fáir²] ar teanglann.ie FGB</ref> Brat uaine dealg-fheistithe thairis. Casán<ref group=tea>[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/casán casán¹]</ref> gealairgid sa bhrat os a bhrollach. Léine de shról rí faoi dhearg-''insertion'' dearg-óir corntha ar ghealchneas go glúnta dó. Dubhsciath chrua-chabhradh eileactaire aige. Sleá cúig-rinn ina láimh. Fogha gabhlach i bhfarradh. Neamhghnách ''is ea'' reabh<ref group=tea>[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/reabh reabh] ar teanglann.ie FGB; beart, cleas</ref> agus beart agus spórt a dhéanann sé, ach ní shaigheann<ref group=tea>[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/saigh saigh] ar teanglann.ie</ref> sé éinne agus ní shaigheann éinne é ionann is nach bhfeiceann éinne é. |} In áit eile, deirtear gur óg ard é Lugh, le leicne gealdearga, cliatháin bhána, aghaidh datha cré-umha, agus gruaig rua.<ref name="banshee">{{ cite web | last = Ó Dálaigh | first = Gofraidh Fionn | teideal = Ar an doirseoir ris an deaghlaoch | url = http://suburbanbanshee.net/irishptr/irepoems/tabhasdo.html | website = suburbanbanshee.net | accessdate = 4 August 2019 }}</ref> Dian, sochorraithe, díocasach chun comhraic, gaiscíoch uasal agus laoch binnteanga ba ea é. Sa ghearrscéal ''[[Baile in Scáil]]'', insítear gur ollmhór agus fíorálainn é Lugh, agus marcach le sleá ina láimh aige sa bhreis.<ref>{{ cite web | teideal = Baile in Scáil: The Phantom's Frenzy | url = http://www.ancienttexts.org/library/celtic/ctexts/phantom.html | website = Celtic Literature Collective | publisher = Mary Jones | accessdate = 5 August 2019 }}</ref> Sa Dinnseanchas, deirtear gurbh é Lugh, mac altrama Thailte, "mac an Scáil Bhailbh".<ref name="auto">{{ cite web | url = http://archive.org/details/revueceltique16pari | teideal = Revue celtique | date = 5 July 1870 | publisher = Paris | via = Internet Archive }}</ref> Sa dán ''Baile Suthain Sith Eamhna'', deirtear gur "ua in fhiledh" (sliochtach/ó an fhile) é Lugh.<ref>''[https://bardic.celt.dias.ie/displayPoem.php?firstLineID=279 Baile suthach sith Eamhna (or "suthain"?)]'' ar bardic.celt.dias.ie</ref> ==Seanscéalta== <!--{{Infobox deity | type = Irish | name = Lugh | image = Tricephale Carnavalet.jpg | caption = | member_of = the [[Tuatha Dé Danann]] | abodes = {{hlist| [[Cath Maige Tuired]]| [[Hill of Tara|Tara]] }} | weapons = {{hlist| [[Lugh#Lug's Spear|Gae Assail]]| [[Fragarach]]| [[Lugh#Sling-stone|Tathlum]] }} | animals = {{hlist| [[Failinis]]| [[Enbarr]] }} | symbols = | festivals = {{hlist|[[Lughnasadh]]| [[Assembly of Talti|Aonach Tailteann]] }} | parents = {{hlist| [[Cian]]| [[Ethniu]]}} | siblings = | consorts = {{hlist| [[Buí]]| [[Nás]]| [[Deichtine]] (mortal)}} | children = {{hlist| [[Ibic]]| [[Ebliu]]| [[Cúchulainn]] (mortal)}} }}--> ===Breith=== Ba é [[Cian]] na [[Tuatha Dé Danann|dTuath Dé Danann]] athair Lughaidh, agus [[Eithne]] iníon [[Balar|Balair]] na [[Fomhóraigh|bhFomhórach]] a mháthair. Sa ''Cath Maighe Tuireadh'', ba chleamhnas ríoraíoch é a bpósadh, mar thoradh comhaontais idir na Tuatha Dé agus na Fomhóraigh.<ref>[[Whitley Stokes]] (eag. & aistr.), [http://www.ucc.ie/celt/published/T300011.html "The Second Battle of Moytura"], [[Revue Celtique]] 12, 1891, lch. 59</ref> I ''[[Leabhar Gabhála na hÉireann]],'' thug Cian an buachaill in [[altramas]] chuig [[Tailte]], banríon na [[Fir Bholg|bhFear Bolg]].<ref>''[[Leabhar Gabhála na hÉireann]]'' [http://www.maryjones.us/ctexts/lebor4.html#55 §59]</ref> I scéal [[béaloideas|béaloidis]], a d'inis Seán Ó Dubhagáin de [[Toraigh|Thoraigh]] do [[John O'Donovan]] in 1835, fásann garmhac Balair anuas agus maraíonn a sheanathair. Tá an garmhac gan ainm, agus Mac Cinnfhaelaidh is ainm dá athair, ach moltar gur leagann bhreith Lughaidh atá ann, agus chóirigh [[Lady Gregory]] mar sin. Rinne draoi Bhalair táirgeacht go maródh a gharmhac é. Um an chinniúint seo a chosc, chuir sé a aon-iníon Eithne faoi ghlas sa Túr Mór ar Oileán Toraí, faoi chúram beirte bhan déag le treoracha nára mbuaile sí le fear riamh, nó fiú nára bhfoghlaimí sí go raibh a leithéid do rud ann. Ar an mór-roinn, bhí bó dhraíochta ag Mac Cinnfhaelaidh a thugtaí chomh fairsing dá cuid bainne gur mhian le cách, Balar ina measc, í a bheith aige. Agus an bhó faoi chúram Mhic Samthainn, deartháir Mhic Cinnfhaelaidh, tháinig Balar art am bhfód i riocht gasúir rua agus bhain sé an bhó de trí chleasaíocht. Ag lorg díoltais, chuir Mac Cinnfhaelaidh glaoch ar [[leannán sídhe]] darbh ainm [[Biróg]]. Chur sí de dhraíocht go barr thúr Bhalair é, áit a mheall sé Eithne. In am trátha, rugadh trírín di, a bhailigh Balar i mbrat agus chur amach le giolla iad chun iad a bhá i nguairneán. Bháigh an giolla beirt dóibh, ach lig sé de thaisme duine dóibh sa chuan, áit a tharrtháil Biróg é. Thóg sí chuig a athair é, a thug é chuig deartháir eile dó, [[Gaibhne]] gabha, in altramas.<ref>[[John O'Donovan]] (eag. & aistr.), ''Annala Rioghachta Éireann: Annals of the Kingdom of Ireland by the Four Masters'' Iml. 1, 1856, ll. 18–21, fonóta ''S''; T. W. Rolleston, ''Myths and Legends of the Celtic Race'', 1911, ll. 109–112; [[Lady Gregory]], ''Gods and Fighting Men'', 1094, ll. 27–29</ref> Is amhlaidh go bhfuil tuilleadh triarachais gaolta lena bhreith. Sa bhéaloideas, duine de thriúr deartháireacha ba ea a athair, Mac Cinnfhaelaidh, ''Gabida'', agus Mac Samhthainn. Sna téacsanna mé meánaoise, luaitear go minic a athair, Cian, i dteannta lena deartháireacha, Cú agus Cethen.<ref>m.s., de réir an Dinnseanchas, mharaigh Cú Cethen, agus bhí an tráth an nath cainte ''"Thou hast acted for me Cú and Cethen''."</ref><ref>{{ cite web | url = https://www.ucd.ie/tlh/trans/ws.rc.15.001.t.text.html | teideal = The Prose Tales in the Rennes Dindshenchas (I) - Translation [text] | website = www.ucd.ie }}</ref> ''Lebor Gabála Érenn''<ref>[http://www.maryjones.us/ctexts/lebor4.html#55 §61]; [http://www.maryjones.us/ctexts/turenn.html "The Fate of the Children of Tuirenn"], [[Tom Peete Cross]] & Clark Harris Slover (eags.), ''Ancient Irish Tales'', Henry Holt & Co., 1936, ll.&nbsp;49–81</ref> Tá beirt phearsana ann darbh ainm [[Lughaidh]], ainm mór le rá in Éirinn na meánaoise a mheastar gur fréamhaithe ó Lugh é, a raibh triúr aithreacha acu: mac na ''[[Findemna|Fionneamhna]]'' (triúr fionn) ba ea [[Lughaidh na Riabh Dearg]],<ref>Vernam Hull (eag. & aistr.), [http://www.maryjones.us/ctexts/medb.html "''Aided Meidbe'': The Violent Death of Medb"], ''Speculum'' iml. 13 eag. 1. (Ean. 1938), ll. 52–61</ref> agus bhí cáil ar [[Lugaid mac Con Roí]] mar ''mac Trí Con''.<ref>James MacKillop, ''Dictionary of Celtic Mythology'', Oxford University Press, 1998, lch. 273</ref><!--níos déanaí, b'fhéidir... ''In Ireland's other great "sequestered maiden" story, the tragedy of [[Deirdre]], the king's intended is carried off by three brothers, who are hunters with hounds.<ref>[http://www.maryjones.us/ctexts/usnech.html "Deirdre, or the Exile of the sons of Usnech"] (eag. & aistr. unknown)</ref> The canine imagery continues with Cian's brother Cú ("hound"), another Lugaid, [[Lugaid Mac Con]] (son of a hound), and Lugh's son [[Cú Chulainn]].<ref>MacKillop 1998, ll. 102–104, 272–273</ref> A fourth Lugaid was [[Lugaid Loígde]], a legendary [[Rí na Teamhrach]] and ancestor of (or inspiration for) Lughaidh Mac Con.--> ===Lugh mar bhall na dTuath Dé=== Agus é ina fhear óg, chuaigh Lugh go [[Teamhair|Teamhraigh]] chun ballraíocht a ghlacadh i gcúirt rí [[Nuada]] na dTuath Dé Danann. Níor lig an doirseoir isteach é mura raibh ceird aige arbh fhéidir leis thabhairt i mbun freastail ar an rí. Thairg sé a chumais mar sapr, gabha, curadh, claimhteoir, cláirseoir, laoch, file, staraí, draoi agus ceardaí, ach dhiúltaigh na Tuatha Dé gach uair é toisc go raibh a leithéid acu cheana. D'iarr Lugh ansin an raibh éinne ann leis na cumais sin san am céanna, agus b'éigean don doirseoir a rá nach raibh. Glacadh Lugh mar bhall den chúirt agus ceapadh é mar [[Ollamh Éireann|Phríomh-Ollamh]].<ref>{{lua idirlín | url = http://bardmythologies.com/lugh/ | teideal = Lugh | foilsitheoir = bardmythologies.com | dátarochtana = 2017-08-01 | archivedate = 2017-08-01 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20170801160341/http://bardmythologies.com/lugh/ }}</ref> Bhuaigh Lugh i gcomórtas urchar leice in aghaidh an churaidh, [[Oghma]], and entertains the court lena [[cláirseach|chláirseach]]. Ag an am úd, bhí na Tuatha Dé faoi chois na bhFomhórach, agus bhí ionadh ar Lugh cé chomh humhal is a ghlacadar leis a n-ansmacht. D'fhiafraigh Nuada de féin an dtógfadh an fear óg seo iad chun saoirse. Ceapadh Lugh i gceannas na dTuath Dé Danann, agus thosaigh sé ag ullmhú chun cogaidh.<ref>Stokes 1891, ll. 75–81</ref> ===Mic ''Tuireann''=== {{príomhalt|Oidheadh Chlainne Tuireann}} Ba shean-naimhde iad [[Tuireann]] and Cian athair Lugha. Lá amháin, chonaic mic Tuireann (Brian, [[Iuchar]], agus [[Iucharba]]) Cian i gcéin, agus shocraigh siad é a mharú. D'aimsigh siad é i bhfolach i riocht muice, ach bhuail Cian bob orthu, é a ligint iompú ar ais go riocht fir, sular mharaigh siad é. Thug seo do Lugh an ceart de réir dlí cúiteamh a maíomh ar son athar agus ní amháin muice. <!--When they try to bury him, the ground spits his body back twice before keeping him down.--> D'eagraigh Lugh fleadh agus thug sé cuireadh do na deartháireacha isteach. D'fhiafraigh sé díobh cén éiric a d'éileoidís dá marófaí a n-athair. D'fhreagraíodar nár leor ach bás, agus d'aontaigh Lugh. Chuir sé dúnmharú a athar ina leith ansin, agus d'éiligh sé mar chúiteamh go gcuirfidís i gcrích ocht dtasc dodhéanta. B'éigean dóibh i measc eile a fháil do Lugh an t-úll faoi chosaint na Heispirídí, an seithe muice leighis le rí na Gréige, an tsleá nimhneach le rí na Peirse, agus an capall gaothgasta le rí na Sicile. D'éirigh leo gach tasc a dhéanamh, ach gortaíodh go marfach agus an tasc deireanach á dhéanamh acu. In ainneoin achainíocha a n-athar, Tuireann, dhiúltaigh Lugh iad a leigheasadh leis an seithe muice draíochta, agus lig sé as díoltas dóibh bás d'fháil. Thit Tuigeann i bhfanntais bhróin thar mharbháin a mhac, agus d'éag sé.<ref>[http://www.maryjones.us/ctexts/turenn.html "The Fate of the Children of Tuirenn"], Tom Peete Cross & Clark Harris Slover (eag.), ''Ancient Irish Tales'', Henry Holt & Co., 1936, ll. 49–81</ref> ===Cath Maighe Tuireadh=== Leis na hearraí draíochta a bhailigh mic Tuireann, chuaigh Lugh i gceannas the Tuatha Dé Danann in éadan na bhFomhórach sa Dara [[Cath Maighe Tuireadh]]. Roimh an gcath, d'fhiafraigh Lugh de gach fear agus bean cén cheird a thugfadh sé nó sí sa chomhrac. Labhair sé leis an arm ansin, agus spreag sé misneach gach gaiscígh go rí nó tiarna.<ref>{{ cite web | url = https://celt.ucc.ie//published/T300011/text120.html | teideal = Part 120 of The Second Battle of Moytura }}</ref> Mharaigh Balar Nuada sa chath. Chuaigh Lugh i mbun comhraic in aghaidh Bhalair, a d'oscail a dhrochsúil, ach chaith Lugh urchar óna chrann tabhaill a bhrúigh a shúil amach as cúl a chinn, ag déanamh léirscriosta ar arm na bhFomhórach taobh thiar. Tar éis an bhua, tháinig Lugh ar [[Bres|Bhreas]], iar-rí leath-Fhomhórach na dTuath Dé, ina aonar gan chosaint ar láthair an chatha, agus d'impigh Breas ar son a bheatha. Dá ligfí a bheo leis, gheall sé go ndeimhneodh seisean go dtabharfadh ba na hÉireann dá gcuid bainne i gcónaí. Dhiúltaigh na Tuatha Dé a thairiscint. Gheall sé ansin ceithre fhómhar sa bhliain, ach deir na Tuatha Dé gur dhóthain dóibh é ceann amháin. Ach lig Lugh a bheo leis dá mhúinfeadh sé do na Tuatha Dé conas agus cathain a treabhadh, a shíolú, agus a bhuain.<ref>Stokes 1891, ll. 81–111</ref> ===Deireadh saoil agus bás=== Chuir Lugh imeacht Lúnasa cosúil leis na g[[Cluichí Oilimpeacha]] ar bun, ar glaodh [[Aonach Tailteann]] air in ómós a mháthar altrama, [[Tailte]]. Chuir sé aonaigh Lúnasa ar bun i gCarman agus sa [[An Nás|Nás]], in ómós [[Carman|Charmain]] agus [[Nás|Náis]]. Bhíodh rásaí capall agus léirithe ealaíona comhraic ina n-imeachtaí tábhachtacha ag gach trí aonach. Ceiliúrann Lúnasa féin caithréim Lugha thar sprideanna an [[Alltar|tsaoil eile]], a rinne iarracht an fómhar a coinneáil chucu féin. Mhair sé mar ceiliúradh i bhfad i ré Críostaí, agus ceiliúrtar é fós faoi ainmneacha éagsúla. De réir dán an [[dinnseanchas|dinnseanchais]], na é Lugh ba chúis bás [[Bres|Breis]]. Rinne sé 300 bó as adhmad agus líon sé le leacht géar dearg nimhneach, a crúdh ansin agus a tairgeadh do Bhreas chun ól. Bhí Breas faoi gheis gan aíocht a dhiúltú, agus d'ól sé an deoch gan loiceadh agus mharaigh sí é.<ref>E. J. Gwynn (eag. & aistr.), ''The Metrical Dindshenchas'' [http://www.ucc.ie/celt/published/T106500C/index.html Iml. 3], 1906, ''[http://www.ucc.ie/celt/published/T106500C/text040.html Carn Hui Neit]'', Dán 40</ref> Deirtear gur cheap Lugh an bordchluiche, 'ficheall". Ach an cluiche a dtugtaí fidchell [fɪðʲçɛl] air i sean-Ghaeilge (fidhcheall i nGaeilge na scol) bhí sé á imirt leis na cianta cairbreacha roimhe sin in Éirinn agus sa [[An Bhreatain Bheag|Bhreatain Bheag]] (áit a dtugtaí gwyddbwyll air). Dealraíonn sé gurb ionann ficheall agus fiodh-chiall.<ref>{{Lua idirlín|url=https://gaeilge.org.au/caipeisi/nuachtlitir/anl138.pdf|teideal=An Lúibín|údar=gaeilge.org.au|dáta=14 M.F. 2010|dátarochtana=2020}}</ref> Bhí caidreamh idir a bhean chéile Buach agus [[Cermait]] mac an [[Daghdha]].<ref name="maryjones.us">{{ cite web | url = http://www.maryjones.us/ctexts/dagda.html | teideal = How the Dagda Got His Magic Staff|website=www.maryjones.us }}</ref> Mharaigh Lugh é in éiric, ach bhain mic ''Cermait'', [[Mac Coill]], [[Mac Cécht]], agus [[Mac Gréine]] a ndíoltas amhlaidh, á mharú le sleá tríd a chois agus ansin á bhá i Loch Lugborta.<ref>[https://celt.ucc.ie//published/T106500D/text086.html ''The Metrical Dindsenchas''] "Loch Lugborta", Dán 86</ref> Bhí sé i réim ar feadh daichead bliain.<!--Cermait was later revived by his father, the Daghda, who used the smooth or healing end of his staff to bring Cermait back to life.--><ref name="maryjones.us"/> ===Scéalaíochtaí and nósanna eile=== * Sa [[Rúraíocht]], athair [[Cú Chulainn]] ba ea é, leis an cailín daonna, [[Deichtine]]. Agus Cú Chulainn ina luí gortaithe i mbun dianchomhraic i rith an ''[[Táin Bó Cuailnge]]'', tháinig Lugh ar an bhfód agus leigheas sé a chneácha thar trí lá. * In ''[[Baile in Scáil]]'' de chuid [[Scéalaíocht na Ríthe]], thaispeáin Lugh éféini bhfís do [[Conn Cétchathach|Chonn Cétchathach]]. Ar ríchathaoir ar ardán, dhírigh sé bean álainn, darbh ainm Flaitheas na hÉireann, mír fheoil agus cuach [[leann]]a dheirg a thabhairt do Chonn, ag deimhniú, de réir deasghnátha, ceart rialach Choinn agus a shliochtach. * San [[An Fhiannaíocht|Fhiannaíocht]], mhaígh an seabhac agus seinnteoir [[cláirseach|cláirsí]], [[Cnú Deireóil]] gur mhac Lughach ba ea é.<ref>{{ lua idirlín | url = https://www.oxfordreference.com/view/10.1093/oi/authority.20110803095619885 | teideal = Cnú Deireóil - Oxford Reference | foilsitheoir = www.oxfordreference.com | doi = 10.1093/oi/authority.20110803095619885 }}</ref> * Mhaígh na [[Luíne]], dream a raibh cónaí orthu i g[[Contae na Mí]] agus [[Contae Shligigh]], gur de shliocht Lugha ba ea iad. * Sa Dinnseanchas Rennes, is mac "Leo lam-fota" (mac Lugha Lámhfhada)<ref>{{ cite web | url = https://celt.ucc.ie//published/T106500D/text003.html | teideal = Part 3 of The Metrical Dindshenchas | website = celt.ucc.ie }}</ref> é Ainle, agus maraítear é ag ''Curnan Cosdubh''.<ref name="auto"/> Deirtear gur chlúiteach agus iomráiteach é Áinle,<ref group=dil>[http://dil.ie/1250 áindle] ar eDIL, curadh, laoch</ref>, ach sa rann chéanna, deirtear chomh maith gur meatachán gan greim i mbun catha.<ref>[https://archive.org/stream/metricaldindsenc04royauoft/metricaldindsenc04royauoft_djvu.txt Metrical dinnseanc]</ref> * Sa Dinnseanchas, deirtear gur fear céile [[Bairenn|Bhairne]] é Luat mac Scáil Bhailb (Cian).<ref>{{ cite web | url = https://celt.ucc.ie//published/T106500D/index.html | teideal = The Metrical Dindshenchas | website = celt.ucc.ie }}</ref> * Feictear Lugh sa bhéaloideas mar ''[[cleasaí|chleasaí]]'', agus i g[[Contae Mhaigh Eo]], luaití stoirmeacha toirní mar cathanna idir Lugh agus Balar, rud a thugann roinnt daoine don tuairim gur dhia na stoirme ba ea é. ==Clann== Tugtar do Lugh an t-[[ainm máthartha]] mac ''[[Eithne|Ethlenn]]'' (nó mac ''Ethnenn'') agus an t-[[ainm athartha]] mac [[Cian|Céin]].<ref name=koch1200/> Garmhac máthartha de thíoránach na [[Fomhóraigh|bhFomhórach]], [[Balar]], ba ea é, ar mharaigh Lugh é sa ''[[Cath Maighe Tuireadh|Chath Maighe Tuireadh]]''. [[Manannán mac Lir|Manannán]], dia na mara, ba ea a athair altrama; agus de réir [[Leabhar Gabhála na hÉireann]], thug Cian Lugh óg do [[Tailte|Thailte]], banríon na bh[[Fir Bholg|Fear Bolg]], mar mhac altrama. Bhí roinnt bhan chéile aige, in measc [[Buach|Buí]] (accm Buach nó Bua) agus [[Nás]], iníonacha ''Ruadri Ruad'', rí na Breataine. Bhí Buí ina cónaí i g[[Cnóbha]],<ref>{{ cite web | last = Gwynn | first = Edward | teideal = The Metrical Dindshenchas: Cnogba | url=https://celt.ucc.ie/published/T106500C.html | website=Corpus of Electronic Texts | publisher=University College, Cork | accessdate = 4 August 2019 }}</ref> agus cuireadh faoi ann í. Tá uaigh Náis sa [[An Nás|Nás]] féin, [[Contae Chill Dara]] (ainmnithe aisti). Le Nás, bhí mac aige darbh ainm [[Ibic]].<ref>E. J. Gwynn (eag. & aistr.), ''The Metrical Dindshenchas'' Iml 3, 1906, [http://www.ucc.ie/celt/published/T106500C/text005.html Dán 5: Nás]</ref> Mar Luat, bhí bean chéile darbh ainm [[Bairend]] aige, a d'éag de ghalar a bhris a droim.<ref name=Luat /> [[Ebliu|Eibhle]], bean chéile [[Fintán mac Bóchra|Fhionntáin mhic Bhóchra]], ba ea a dheirfiúr nó iníon. Leis an bhean daonna [[Deichtine]], bhí mac eile aige, laoch na nUladh [[Cú Chulainn]] é féin.<ref>[[Walter Evans-Wentz|Evans-Wentz, Walter]] (1911). ''[http://www.sacred-texts.com/neu/celt/ffcc/ffcc270.htm The Fairy-Faith in Celtic Countries]'', lch. 369</ref><ref>[[Eleanor Hull|Hull, Eleanor]] (1898). ''The Cuchullin Saga in Irish Literature''.</ref>. ==Maoin== Bhí roinnt earraí draíochta le Lugh, faighte ag mic ''Thuirill Piccreo'' ([[Oghma]]), mar a insítear i [[Leabhar Gabhála na hÉireann]]. Sa scéal déanach ''[[Oidheadh Chlainne Tuireann]]'', faightear liosta dóibh siúd, chomh maith le bronntanais eile ó dhia na mara [[Manannán mac Lir|Manannán]] amhail is an claíomh [[Fragarach]], an capall [[Enbarr]] (Aonbarr), an bád Scuabtuinne, a chathéide agus a chlogad. ===Sleánna=== {{príomhalt|Lúin Chealtchair}} De réir an scéil [[Ceithre Sheod]] na dTuath Dé, dochloíte ba ea a shleá, Lúin Chealtchair,<ref>Vernam Hull eag. & aistr., "The four jewels of the Tuatha Dé Danann," ''Zeitschrift für Celtische Philologie'' 18 (1930) 73–89. "''No battle was maintained against the spear of Lug or against him who had it in his hand''"</ref> a tógadh go hÉirinn ó [[Gorias|Ghorias]] (nó Findias).<ref name="LGE">Macalister, R. A. S., eag. & aistr., ''Lebor Gabála Érenn: The Book Of The Taking Of Ireland'', Part IV (1941) [https://archive.org/details/leborgablare04macauoft] I ngach trí athleagan, is as Gorias sleá Lugha (¶305, ¶315, ¶357). Malartaítear na gaiscí idir úinéirí sa téacs "Four Jewels" le Hull, agus tagann dar leis claíomh Lugha as Gorias. Tá rud mar an gcéanna le fáil i ''[[Foras Feasa ar Éirinn]]'' le [[Seathrún Céitinn]]; agus san eagrán le Comyn, tagann claíomh Lugha as Gorias, fad is as Findias í a shleá (is le Lugh iad an dá rud ar deireadh)</ref> Fuair Lugh an Ga Assail mar éric gearrtha ar mhic ''Tuirill Piccreo'' (nó Biccreo - [[Oghma]]), de réir gearrscéil i Leabhar Gabhála na hÉireann (Dán LXV, 319),<ref name="LGE" /> a chuireann in iúl go ndearna an gháir "Ibar", [[iúr]], an t-urchar a sprioc a aimsiú, agus an gháir "Athibar (ath-iúr)" an tsleá a theacht ar ais. {{príomhalt|Oidheadh Chlainne Tuireann}} I lánleagan den Oidheadh,<ref name="ATL4">O'Curry, Eugene, eag. & aistr., "The Fate of the Children of Tuireann", ''The Atlantis'' IV, London 1863, [https://books.google.com/books?id=y5MEAAAAQAAJ&pg=RA1-PA159 157–240].</ref><ref>O'Duffy, Richard J. eag. & aistr., [[iarchive:fateofchildrenof00sociiala|''Oidhe Chloinne Tuireann. The Fate of the Children of Tuireann'']]. [[Society for the Preservation of the Irish Language]], Baile Átha Cliath 1888</ref> i gcóip ní luaite ná an 18ú haois, d'éiligh Lugh an tsleá ''Ar-éadbair'', a raibh i seilbh ''Pisear'', rí na Peirse. B'éigean dá barr a choimeád i n-uisce um é a chosc ar lasadh, tréith maraon le [[Lúin Chealtchair]]. Tá ainm eile fós ann i gcomhair sleá Lugh a, agus é sin ná eó bo háille d'ḟíoḋḃaiḃ,<ref name="ATL4"/>^{, ll. 204-5} (eo<ref>[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/eo eo²] ar teanglann.ie DGB, iúr</ref> is áille d'fhíobha), le fáil i rann idirshuite i dtéacs den ''Oidheadh Chlainne Tuireann''. Sa téacs a mhaíonn gurbh ionann sleá Lugha, Lúin Chealtchair agus an tsleá a bhain radharc na súl de Chormac Mac Airt, glaotar uirthi "ibar alai fhidbaidha" (iúr cáiliúil fíobha<ref>[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/fíobha fíobha] ar teanglann.ie</ref>).<ref>[[TCD MS 1336]] (olim H 3. 17), col. 723. Achoimrigh Hennessy an téacs seo, sa réamhrá (lch. xiv) dá eagrán de ''[[Mesca Ulad]]''. Faightear an dréacht sa lámhscríbhinn díreach i ndiaidh an téacs le ''H'' de [[Tairired na nDéssi]], Kuno Meyer, ''Anecdota'', I, ll. 15–24.</ref> Bogha báistí agus Bealach na Bó Finne ba ea crann tabhaill Lugha, darbh ainm "Slabhra Lugha". Murabh ionann an crann tabhaill, ní raibh de dhíth ag Lugh an tsleá a bheartú féin. Beo a bhí sí agus bhíodh an oiread sin cíocras fola uirthi gur ghá a ceann a chur ar maos i ndeoch chodlata de shíolta poipín úrthuargainte chun í a cheansú. Agus cath ag druidim léi, tarraingítí amach í. Ansin, bhúireadh sí, bhíodh sí ag streachailt in aghaidh a hiallacha, agus thagadh splancacha tine uaithi. Réabadh sí trí airm na naimhde a luaite is a scaoiltí í, agus ní éiríodh sí tuirseach riamh d'oidhe.<ref>Charles Squire, Caibidil 5 "The Gods of the Gaels" in ''The Mythology of the British Islands'', 1905, ath-eagraithe mar ''Celtic Myth and Legend'', ar líne ar [http://www.sacred-texts.com/neu/celt/cml/ sacred-texts.com]</ref> Ba shiombail thintrí é gaisce diúracáin Lugha, nó ga nó sleá.<ref>T. F. O'Rahilly, ''Early Irish History and Mythology'' (1946), ll. 60–5</ref> ===Cloch thabhaill=== De réir an ghearrchuntais i Leabhar Gabhála na hÉireann, chaith Lugh an chloch thabhaill chun a sheanathair, Balar, a mharú i g[[Cath Maighe Tuireadh]].<ref>''op. cit.'' ¶312, ¶312, ¶364</ref> Sa scéal ''Cath Maighe Tuireadh'', caomhnaithe i gcóip uathúil den 16ú haois, insítear gur chaith sé an ''liic talma'' (leac/lia tailme/tabhaill) chun drochshúil Bhalair Bhiorógdheirce a scrios.<ref>Gray, Elizabeth A. eag. & aistr., Cath Maige Tuired: the second battle of Mag Tuired (Baile Átha Cliath: Irish Texts Society [Sraith 52], 1982.), ar [http://www.ucc.ie/celt/published/G300010/index.html CELT]</ref> I ndán caomhnaithe ag an Curradh as Béarla,<ref>O'Curry, Eugene, ''Manners and Customs II'', lch. 252. D'aistrigh sé cúig stróf ó dhán ar phár-LS ''"formerly in the possession of Mr. W. Monck Mason, but lately sold at a public auction i Londain."</ref> insítear gur tháthluib<ref>[http://dil.ie/40228 táthluib] ar eDIL</ref> (cloch thabhaill déanta as stroighin) é an ga caite ag Lugh. ===Fragarach=== In ''[[Oidheadh Chlainne Tuireann]]'', i dtionól na dTuath Dé, feictear Lugh agus [[Fragarach]], claíomh [[Manannán mac Lir|Mhanannáin]], curtha thart air. ===Capall agus bád draíochta=== Bhí capall ag darbh ainm [[Enbarr]], a raibh ar a chumas dul ar talamh agus ar muir. Maraon le cuid mhaith dá earraí, thug Manannán mac Lir dó é. Nuair a d'iarr an chlann Tuireann air borrow capall a fháil ar iasacht, dhiúltaigh Lugh iad, ag rá nach mbeadh sé ceart na cóir rud a thabhairt ar iasacht a raibh féin ar iasacht. Dá bharr, níorbh fhéidir Lugh iad a dhiúltú i gcomhair a churraigh, Scuabadh-Toinne. Sa Leabhar Gabhála,<ref>Macalister, ¶319 (loc. cit.)</ref> Gainne agus Rea ba ea ainmneacha na gcapall i seilbh rí Oileán na Sicile, a d'éiligh Lugh mar éric ó mhic Tuirill Briccreo (Oghma). ===Cú=== {{príomhalt|Fáil Inis}} Coileán rí na hIoruaí b\ ea Fáil Inis a d'éiligh Lugh mar éiric sa scéal ''[[Oidheadh Chlainne Tuireann]]''. Is ionann an t-ainm seo agus an cú luaite i ndúan "Oisíneach",<ref>Stern, L. Chr. eag., aistr. (as Gearmáinis) in: "Eine ossianische Ballade aus dem XII. Jahrhundert", [https://books.google.com/books?id=s6wCAAAAMAAJ ''Festschrift Whitley Stokes zum siebzigsten Geburtstage''], 1900, ll. 7–12, eagraithe ón Leabhar Laighneach, lch. 207b</ref> luaite scaití dá chéad líne, "Dám Thrír Táncatair Ille" (Dámh thriúir thángadar i leith)". Salinnis nó Fáil Inis (sa téacs Leasa Mhóir) is ainm don chú sa duán,<ref>Whitely Stokes, Book of Lismore, fo. 153 b, recension of the ballad in the Notice on ''Festschrift'' above, in: [https://books.google.com/books?id=_hLEikZQOWYC ''Zeitschrift für Celtische Philologie'', III], ll. 432–</ref> arbh le triúr Lochlannach ar bhuail na Fianna leo. Deirtear gur "chú ársa é... a raibh le Lugh na mBrat, / Tugtha dó ag mic Tuireann..."<ref>O'Curry, Eugene, "Tri Thruaighe na Scéalaigheachta (Trí Thrua na Scéalaíochta)" [https://books.google.com/books?id=yOsAAAAAYAAJ&pg=PA396 ''The Atlantis''] III, Londain 1862, ll. 396–7. Níl ainm an chú i measc na ceithre rannta.</ref> <i> That hound of mightiest deeds, Which was irresistible in hardness of combat, Was better than wealth ever known, A ball of fire every night. Other virtues had that beautiful hound (Better this property than any other property), Mead or wine would grow of it, Should it bathe in spring water. </i> Críochnaíonn aistriúchán Ó Ciarraí anseo, ach deir an rann ina dhiaidh "Is iad Sél, Donait agus Domhnán an triúr laochra. An cú is áille, tugadh Fáil Inis go Fionn". Feictear an triúr seo i n[[Agallamh na Seanórach]], cé gur ''Fer Mac'' (Fear Mac) is ainm don chú. ==Miotaseolaíocht chomparáideach== Freagraíonn Lugh don dia pan-[[Na Ceiltigh|Cheilteach]], [[Lugus]], agus is é [[Lleu Llaw Gyffes]] a chomhdhia Breatnach.<ref name="ohogain">Ó hÓgáin, Dáithí. ''Myth, Legend & Romance: An encyclopaedia of the Irish folk tradition''. Prentice Hall Press, 1991, ll. 273-276</ref> Moltar gurbh ionann marú Bhalair ag Lugh agus marú ''Baldr'' ag Loki.<ref name="dolmens">{{ cite book | last = Borlase | first = William Copeland | title = The Dolmens of Ireland | date = 1897 | publisher = Chapman and Hall | location = Indiana University | pages = 796, 802, 806, 813 | url = https://books.google.com/books?id=wvJMAAAAMAAJ&pg=PA802&lpg=PA802&dq=scal+balb+dindshenchas&source=bl&ots=6Hbeu3evhr&sig=ACfU3U1AHIApreoIStlS-fuTVbZ-OrgGzA&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwjR0JHlnOzjAhXKZs0KHcT6B3kQ6AEwAnoECAkQAQ#v=onepage&q=scal%20balb&f=false | accessdate = 6 August 2019 }}</ref> Is é oilteacht Lugha de gach dána ba chúis a nascann roinnt daoine é leis an dia anaithnid na nGallach a shamhlaigh [[Julius Caesar]] le [[Mearcair (dia)|Mearcair]], ar luaigh sé é mar "cheapadóir gach ealaíona".<ref>[[Julius Caesar]], ''[[Commentarii de Bello Gallico]]'' [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?lookup=Caes.+Gal.+6.17 6:17]</ref> Deir Caesar gurbh é an dia ba mhó urraim na nGallach, ag maoirsiú turas agus cúrsaí gnó. Meastar gur leagan Críostaí de Lugh é [[Naomh Molaga]].<ref>[https://www.logainm.ie/1414055.aspx Tigh Molaige] ar logainm.ie, féach Nóta mínithe, "English": "a pet form of Lugh"</ref><ref name=dolmens /> ==Logainmneacha== Tá [[Contae Lú]] ainmnithe as an sráidbhaile Lú, a bhfuil ainmnithe as an dia. I measc áiteanna eile ainmnithe as Lugh faightear an carn ag Suí Lugha(idh), [[Dún Lúiche]] i gContae Dhún na nGall, agus Ráth Lugaidh i bhFearann Uí Chearnaigh<ref>[https://www.logainm.ie/1167086.aspx Fearann Uí Chearnaigh] ar logainm.ie</ref>, Sligeach.<ref name=dolmens /> Tá Suí Lughaidh suite i Maigh Tuireadh, agus de réir an bhéaloidis áitiúil, chruinníodh fathaigh le chéile anseo.<ref name=dolmens /> Tá Suí Lú<ref group=log>[https://www.logainm.ie/1414587.aspx Suí Lú] ar logainm.ie</ref> eile le fáil i gContae Mhuineacháin, agus tá Ráth Lú<ref group=log>[https://www.logainm.ie/1167089.aspx Ráth Lú] ar logainm</ref> eile le fáil i gContae na Mí. ==Féach freisin== * [[Stair na hÉireann]] * [[Liosta Ard-Ríthe na hÉireann]] * [[Táin Bó Flidais]] * [[Peirséas]] * [[Mearcair (miotaseolaíocht)|Mearcair]] * [[An Lúnasa|Lúnasa]] ==Príomhfhoinsí== * ''[[Leabhar Gabhála na hÉireann]]'' * ''[[Baile in Scáil]]'' * Dara ''[[Cath Maighe Tuireadh]]'' * ''[[Oidheadh Chlainne Tuireann]]'' * ''[[Compert Con Culainn]]'' * ''[[Táin Bó Cuailnge]]'' * [[Dinnseanchas]] Aoi ==Fofhoinsí== * Cross, Tom Peete agus Clark Harris Slover. ''Ancient Irish Tales'', Henry Holt & Company, Inc., 1936. {{ISBN|1-56619-889-5}}. * Ellis, Peter Berresford. ''Dictionary of Celtic Mythology''. Oxford: Oxford University Press, 1994. {{ISBN|0-19-508961-8}}. * MacKillop, James. ''Dictionary of Celtic Mythology''. Oxford: Oxford University Press, 1998. {{ISBN|0-19-280120-1}}. * Ovist, Krista L. ''The integration of Mercury and Lugus: Myth and history in late Iron Age and early Roman Gaul''. Chicago: University of Chicago Divinity School dissertation, ll.&nbsp;703, 2004. [https://search.proquest.com/docview/305095727 (link)] * Wood, Juliette. ''The Celts: Life, Myth, and Art''. Thorsons Publishers, 2002. {{ISBN|0-00-764059-5}}. ==Nótaí== ===Foclóir - Sean-Ghaeilge=== {{reflist|group=dil}} ===Foclóir - Nua-Ghaeilge=== {{reflist|group=tea}} ===Logainmneacha=== {{reflist|group=log}} ==Tagairtí== {{reflist}} {{s-start}} {{succession box | roimh = [[Nuadha]] | teideal = [[Ard-Rí na hÉireann]] | tar éis = [[Daghdha]] | bliain = [[Annála na gCeithre Máistrí|ACM]] 1870-1830 RC<br>[[Foras Feasa ar Éirinn|FFE]] 1447–1407 RC | }} {{s-end}} {{An Rúraíocht}} [[Catagóir:Tuatha Dé Danann]] [[Catagóir:Déithe na nGael]] [[Catagóir:Ard-Ríthe na hÉireann]] [[Catagóir:An Rúraíocht]] [[Catagóir:Contae Lú]] bdfgu4nz9w4clyvca25g3zo3kdm350s 0 32980 1273418 1267633 2025-07-10T14:50:02Z 137.191.234.106 /* Torthaí */ 1273418 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Eagraíochta|escut=Na Gaeil Oga.png}} {{Bosca Eolais club CLG| | Club CLG = Na Gaeil Óga CLG | Béarla = Na Gaeil Óga | crest = Na Gaeil Oga.png | bunaithe = 2010 | contae = Baile Átha Cliath | dathanna = Dúghorm agus Spéirghorm | páirc = Páirc an Fhionnuisce | roinn = Ranna 7 & 10 Ó Dheas Contae i bpeil na bhfear. Roinn 5 san iomáint agus sa chamógaíocht. Roinn 7 Peil na mban. | peil = Sóisear A | iomáint = N/A | pattern_la1 = _adsc10g2 | pattern_b1 = _adsc10g2 | pattern_ra1 = _adsc10g2 | leftarm1 = 162546 | body1 = 162546 | rightarm1 = 162546 | shorts1 = FFFFFF | socks1 = FFFFFF |}} Is cumann lán-Ghaeilge [[Cumann Lúthchleas Gael]] i m[[Baile Átha Cliath]] é '''Na Gaeil Óga, CLG''' a bunaíodh sa bhliain [[2010]].<ref>[http://www.nagaeiloga.ie/]</ref><ref>[http://www.independent.ie/sport/gaelic-football/dublin-club-putting-the-gaelic-back-into-football-2594326.html]</ref> Imríonn Na Gaeil Óga a gcuid cluichí baile i b[[Páirc an Fhionnuisce]] agus i b[[Páirc Naomh Caitríona]] i [[Leamhcán]]. Ón mbliain [[2014|2014]] tá struchtúr faoi aois acu i [[Leamhcán]] i nGaelscoil Naomh Pádraig. Glacann an cumann páirt i g[[Comórtas Peile na Gaeltachta]] agus in [[Iomain Cholmcille]]. == Bunú an chumainn == Thosaigh Ciarán Mac Fheargusa ag cur suime i gcumann CLG lán-Ghaeilge sa bhliain 2010. Scaip sé ceistneoir ina thaobh agus fuair an-chuid freagraí dearfacha. Tháinig sé féin agus grúpaí éagsúla le chéile, mic léinn as [[COBÁC]] - Cathal Mac Dhaibhéid, [[Eoin P. Ó Murchú]], agus Cormac Breathnach chomh maith le [[Ciarán Ó Feinneadha]], fear a raibh lámh aige i gclub lán-Ghaeilge a bhíodh lonnaithe i mBÁC cheana ach ar tháinig deireadh leis [[Clann Choláiste Mhuire]]. D'fhreastail scata beag acu ar an gcéad chruinniú áit a raibh Daithí De Buitléir, fear a bhí ina chéad chathaoirleach ar an gclub. Tosaíodh ar thraenáil theoranta le buíon bheag i b[[Páirc an Fhionnuisce]] ag deireadh na bliana 2010. Smaoiníodh ar ainmneacha éagsúla ''Na Gaeil Óga'', ''Clann Baoiscne'' (a bhí mar ainm sealadach ar feadh scaithimh) agus ''Gaeil Dhuibhlinne''. D'éirigh leis an gcumann aitheantas a bhaint amach go luath sa bhliain [[2011]] agus thosaigh siad ar thraenáil a chur ar siúl in [[Ionad Fóillíochta Bhaile Formaid]]. Dhear Cathal Mac Dhaibhéid na geansaithe agus an suaitheantas, ghlac [[Ciarán Ó Feinneadha]] ról mar bhainisteoir agus Ciarán Mac Fheargusa mar urlabhraí. Tháinig Marcus Ó Léanacháin mar thraenálaí. D'éirigh leis an gcumann breis is 60 fear a chlárú. Chuir an cumann isteach ar [[Comórtas Peile na Gaeltachta|Chomórtas Peile na Gaeltachta]] [[2011]] agus d'éirigh lena n-iarratas. Thosaigh an Cumann ag imirt i sraith a deich sóisear (as 11 sraith) i mBÁC. Is i gcoinne [[Chroí Ró Naofa]] a chéadbhuaigh siad cluiche. Is in aice [[Dún na hArmlainne|Dhún na hArmlainne]] a bhíodh an fhoireann peile ag traenáil ón tús. Is as Baile Átha Cliath go leor de bhaill an chumainn agus bíonn baill as gach cearn den tír chomh maith, na Gaeltachtaí ar fad ina measc. Bhí imreoirí le Gaeilge as Sasana, Meiriceá agus as an mBrasaíl ag imirt leo ag tréimhsí éagsúla sna chéad chúpla bliain dóibh a bheith ar a bhfód, agus ó shin freisin. Bunaíodh an fhoireann camógaíochta do mná fásta sa bhliain [[2015]]. Bunaíodh an dara foireann iomána d'fhir fásta sa bhliain [[2019]]. Tháinig an tríú foireann iomána d'fhir fhásta ar an bhfód sa bhliain 2022. ==Struchtúr faoi aois== Bunaíodh struchtúr faoi aois do chailíní agus bhuachaillí sa cluichí Gaelacha ar fad i Meán Fómhair na bliana [[2014]]. Bíonn sé ar siúl i nGaelscoil Naomh Pádraig i [[Leamhcán]]. Is ó na scoileanna Gaelscoil Naomh Pádraig, Gaelscoil Eiscir Riada agus Coláiste Cois Life a thagann an chuid is mó de bhaill na bhfoirne faoi aois. == Foirne == Tá dhá fhoireann peile fear a imríonn i sraith 10 Bhaile Átha Cliath agus i Sraith 5 chomh maith le foireann peile na mban. Tá trí fhoireann iomána agus foireann amháin camógaíochta acu leis. Tá foirne faoi aois acu go haois faoi 13 bliana sna cóid éagsúla. == Torthaí == * 2011 - Sa chéad bhliain dóibh bheith ar an bhfód, tháinig Na Gaeil sa dara háit ón mbun i sraith a 10 theas de Léig Peile na nDaoine Fásta, agus cuireadh amach as an gcraobhchomórtas ag staid na leathchraoibhe den Chraobhchomórtas Peile Sóisear E. * 2012 - Sa dara bliain bhuaigh foireann A na bhfear Sraith a 10 Theas Contae sa pheil. Bhuaigh an fhoireann Corn Uí Bhroin sa bhliain chéanna chomh maith.<ref>[http://www.herald.ie/sport/gaa/first-prize-to-na-gaeil-ga-3292129.html]{{Dead link|date=Bealtaine 2023|bot=InternetArchiveBot|fix-attempted=yes}}</ref> Bunaíodh foireann peile na mban. Tháinig an fhoireann B ag bun a léige. *2013 - Fuair foireann A na bhfear agus foireann na mban ardú céime chuig sraith a hocht araon. *2014 - Fuair foireann A na bhfear ardú céime. *2015 - Fuair foireann A na bhfear ísliú céime. *2016 - Fuair foireann A na bhfear ardú céime. Bhain an fhoireann chamógaíochta cluiche ceannais an craoibhe amach. Fuair foireann iomána na bhfear ardú céime sa chraobhchomórtas go Craobhchomórtas E. *2017 - Bhuaigh foireann A na bhfear Sraith 7 agus bhain ardú céime amach go Sraith 6. Bhuaigh foireann iomána na bhfear Sraith 8 agus bhain ardú céime amach go Sraith 7. Fuair foireann iomána na bhfear ardú céime sa chraobhchomórtas go Craobhchomórtas D as cluiche ceannais E a bhaint amach. *2018 - Bhuaigh an fhoireann camógaíochta Roinn 8. Bhuaigh foireann A na bhfear Sraith 6 (15/15 chluiche buaite acu) agus bhain ardú céime amach go Sraith 5. Bhain an fhoireann iomána ardú céime sa chraobhchomórtas go Craobhchomórtas C as cluiche ceannais D a bhaint amach. * 2019 - Bhuaigh an fhoireann camógaíochta an chéad chraobh i stair an chumainn. Bunaíodh an dara foireann fásta iomána. Bhain foireann peile na mban cluiche ceannais na craoibhe amach - Sóisear F - tánaistí in éadan Na Cloightí Lusca - an chéad uair dóibh dul chomh fada sin. * 2021 - Bhain foireann peile na mban cluiche ceannais Chraobh na Scéithe amach - Sóisear F - tánaistí in éadan Naomh Eoin Baile an tSaoir * 2021 - Bhuaigh foireann peile na mban Sraith 8 agus níor chaill siad cluiche ar bith. Bhuaigh siad an Corn thar fhoireann Chluain Tarbh. * 2022 - Bhuaigh foireann peile na mban an tsraith don dara bliain as a chéile is bhain ardú céime go dtí Roinn 7 amach. Bhain an fhoireann A iomána ardú céime amach ó Roinn 7 go Roinn 6. Bhí bua stairiúil ag foireann chamógaíochta Na Gaeil Óga nuair a bhuaigh siad cluiche ceannais an chraobhchomórtais Sóisear 6 in aghaidh [[Oileán na hÉireann CLG]]. Bhuaigh an fhoireann cailíní faoi 14 Sciath Roinn 6 sa chamógaíocht in éadan [[CLG Na Fianna]]. Fuair an fhoireann peile B ardú céime sa Chraobh. * 2023 - Bhain an fhoireann A iomána ardú céime amach ó Roinn 6 go Roinn 5. Bhuaigh an fhoireann iomána faoi 15 cluiche ceannais na sraithe 8 in éadan [[Caisleán Cnucha|Chaisleán Cnucha]] B. Bhuaigh na buachaillí Faoi 13 an tsraith san iomáint, bhuaigh na buachaillí Faoi 15 an tsraith san iomáint agus sa pheil agus bhuaigh na cailíní Faoi 14 an chraobh sa pheil. Na cailíní F14 - cáilithe go leathcheannais na craoibhe sa chamógaíocht agus peil. Bhí 19 imreoirí NGÓ ar foireann Ghaelscoil Naomh Pádraig a bhuaigh Corn camógaíochta sa Cluiche Ceannais Páirc an Chrócaigh, 10 imreoirí NGÓ ar fhoireann Ghaelscoil Eiscir Riada a bhuaigh Corn Iomána agus 8 ar fhoireann a bhuaigh Corn Peil na mBan. Bhuamar Gradam Ghlór na Gael. Eagraíodh Fóram Pleanála Club d'fhorbairt an chumainn go dtí 2025. Eagraíodh Campaí Cásca, Samhraidh agus Cúl Camp. * 2024 Tá 34 Foirne faoi aois cláraithe ag NGÓ (An tAcadamh san áireamh). * 2025 - Bhuaigh iománaithe fásta fear an chumainn Corn Phroinséis Uí Conchubhair sa Ghearmáin == Cathaoirligh == * 2010/11 - Daithí Bán De Buitléir/Eoin P. Ó Murchú(sealadach) * 2011/12 - Daithí Bán De Buitléir/Ruadhan Ó Feinneadha (sealadach) * 2012/13 - Daithí Bán De Buitléir * 2012/13 - PJ Mac Gabhann * 2014/14 - PJ Mac Gabhann * 2015/16 - Eoin P. Ó Murchú * 2016/17 - Eoin P. Ó Murchú * 2017/18 - Bairbre Ní Chonchúir * 2018/19 - Rónán Ó Dálaigh * 2019/20 - Rónán Ó Dálaigh * 2020/21 - Rónán Ó Dálaigh * 2021/22 - Kate Ní Chonfhaola * 2022/23 - Kate Ní Chonfhaola * 2022/23 - Kate Ní Chonfhaola * 2024/25 - Cóilín Ó Cearbhaill == Comórtas Peile na Gaeltachta == * [[2011]] Móin Dearg * [[2012]] Fir; [[An Tearmann]], Mná; [[Laochra Loch Lao]] * [[2013]] Clann na nGael (Áth Buí) * [[2014]] Maigh Cuilinn * [[2015]] Móin Dearg * [[2016]] Móin Dearg, bhuaigh Na Gaeil Óga agus chaill i coinne [[Rinn Mhaoile]]. * [[2017]] Níor éirigh leis Na Gaeil Óga sa chéad chluiche * [[2018]] [[Na Dúnaibh]] bhuaigh Na Gaeil Óga thar [[Laochra Loch Lao]] ach chaill siad an dara cluiche in éadan [[Na Dúnaibh|Na nDúnaibh]] a bhuaigh an comórtas sóisear. Shroich foireann na mban an cluiche ceannais i gComórtas na mBan sa bhliain [[2012]]. == Cailíní Gaelacha agus staileanna Gaelacha == Bíonn comórtas bliantúil ag an gcumann cailín a roghnú do chomórtas an Chailín Ghaelaigh ag Comórtas Peile na Gaeltachta. * 2011 - Dani Nic an tSionnaigh * 2012 - Emma Nic Lochlainn * 2014 - Lisa Nic an Bhreithimh * 2012 - Aindriú Ó Faoláin * 2016 - Edel Ní Bhraonáin * 2022 - Nóra Ní Aodha ==Gradam Sheáin Uí Laighin== Bíonn ócáid bhliantúil ag an gcumann, an Mórdhinnéar, ag a mbronntar Gradaim Foirne, ina mbíonn Imreoir na Bliana agus an t-Imreoir is mó Díograis Bíonn Gradaim Aonaracha ann freisin do Ghaeilgeoir na Bliana, don fhoghlaimeoir is mó atá tar éis dul chun cinn a dhéanamh, Oiliúnóir na Bliana agus Gradam Sheán Uí Laighin. Gach bliain bronntar Gradam Sheáin Uí Laighin, mar chuimhne ar Sheán Ó Laighin, imreoir leis an gcumann ó thús a bhásaigh go hóg. Bronntar an gradam mar aitheantas ar an duine is mó atá tar éis obair ar son an chlub. * 2011 [[Ciarán Ó Feinneadha]] * 2012 Edel Ní Bhraonáin * 2013 Tommy Konstantine * 2014 Marcus Ó Léanacháin * 2015 Daithí de Buitléir * 2016 Máire de Staic * 2017 Gráinne Ní Chearúil * 2018 Ciarán Ó Raghallaigh * 2019 Eoin Ó Ceanainn * 2020 Eoin P. Ó Murchú * 2021 Bairbre Ní Chonchúir * 2022 Mícheál Ó Nualláin * 2023 Gerry O’Connell ==Duaiseanna atá buaite ag an gCumann== * Duais Spiorad Comhphobail Bhus Átha Cliath 2012 * Duais Contae An Turas Teanga 2014 * Duais Comhdhaonnachta Chomhairle Contae Áth Cliath Theas 2015 * Príomhdhuais Náisiúnta An Turas Teanga 2016 (CLG + Glór na nGael) * Duais aitheantais Uachtarán Chonradh na Gaeilge 2016 * Duais Tréaniarrachta Ardmhéara Átha Cliath 2016 (An chéad chumann CLG a bhuaigh i stair na ngradam) * Gradam RTÉ Raidió na Gaeltachta 2017 * Bonn Airgid, Boinn Sheosaimh Mhic Dhonncha 2017 * Bronnadh Gradam an Uachtaráin don Ghaeilge ar Chiarán ó Feinneadha in 2019 as a iarrachtaí leis an gcumann agus le cumainn eile. * Bronnadh Gradam MacNamee don Ghaeilge Chumann Lúthchleas Gael ar [[Seán T. Ó Meallaigh|Sheán T. Ó Meallaigh]] in 2019 as físeán a dhéanamh faoi fhoireann A na bhfear a bheith ag díriú ar an 15ú cluiche sraithe as a chéile a bhuachan ag deireadh 2018. * 2022 Buaiteoirí Contae, Gradaim do Dhea-chúiseanna leis an g[[Crannchur Náisiúnta]] * Bonn Óir, Fondúireacht Sheosaimh Mhic Dhonncha 2022 * Duais don Iontráil Nua is fearr, [[Glór na nGael]], 2023 * Club Sláintiúil, 2023 * Cumann Iomána agus Camógaíochta Faoi Aois na Bliana, ag ócáid de chuid na heagraíochta Cairde na hIomána i mBaile Átha Cliath (''Friends of Dublin Hurling'') ==Imreoirí ar Díol Suntais== Ciarán Mac Fhearghusa, imreoir le Underdogs [[TG4]] sa bhliain 2018. D'imir siad in éadan fhoireann Bhaile Átha Cliath a raibh 4 chraobh as a chéile buaite acu, i b[[Páirc Parnell]] i nDeireadh Fómhair 2018. * [[Seán T. Ó Meallaigh]] (aisteoir) * Naoise de Bhaldraithe ó GAA Beo * [[Paula Melvin]] == Naisc sheachtracha == * [http://www.nagaeiloga.ie/ Suíomh oifigiúil an chumainn - nagaeiloga.ie -] * [http://www.youtube.com/user/NaGaeilOga Bealach Youtube an chumainn - youtube.com -] * [http://content.yudu.com/Library/A1vkt5/AnGaelgNuachtlitirNa/resources/index.htm?referrerUrl=http%3A%2F%2Ffree.yudu.com%2Fitem%2Fdetails%2F473709%2FAn-Gael---g--Nuachtlitir-Na-Gaeil---ga--CLG--Eagr--n-a-hAon Nuachtlitir Mhíosúil an chumainn 'An Gael Óg'-] * [http://content.yudu.com/Library/A1wulz/BunreachtNaGaeilgaCL/resources/index.htm?referrerUrl=http%3A%2F%2Ffree.yudu.com%2Fitem%2Fdetails%2F526308%2FBunreacht-Na-Gaeil---ga--CLG--2011. Bunreacht an chumainn, 2011 -] == Tagairtí == {{reflist}} {{DEFAULTSORT:Gaeil Óga, CLG, Na}} [[Catagóir:Cumainn CLG]] [[Catagóir:Cumainn pheile lán-Ghaeilge]] [[Catagóir:Clubanna Peile Gaelacha]] [[Catagóir:Clubanna CLG i gContae Átha Cliath]] [[Catagóir:CLG Chontae Bhaile Átha Cliath]] gly7849is0sycnnx438qc2q42tdzgnu 1273419 1273418 2025-07-10T14:50:39Z 137.191.234.106 /* Cailíní Gaelacha agus staileanna Gaelacha */ 1273419 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Eagraíochta|escut=Na Gaeil Oga.png}} {{Bosca Eolais club CLG| | Club CLG = Na Gaeil Óga CLG | Béarla = Na Gaeil Óga | crest = Na Gaeil Oga.png | bunaithe = 2010 | contae = Baile Átha Cliath | dathanna = Dúghorm agus Spéirghorm | páirc = Páirc an Fhionnuisce | roinn = Ranna 7 & 10 Ó Dheas Contae i bpeil na bhfear. Roinn 5 san iomáint agus sa chamógaíocht. Roinn 7 Peil na mban. | peil = Sóisear A | iomáint = N/A | pattern_la1 = _adsc10g2 | pattern_b1 = _adsc10g2 | pattern_ra1 = _adsc10g2 | leftarm1 = 162546 | body1 = 162546 | rightarm1 = 162546 | shorts1 = FFFFFF | socks1 = FFFFFF |}} Is cumann lán-Ghaeilge [[Cumann Lúthchleas Gael]] i m[[Baile Átha Cliath]] é '''Na Gaeil Óga, CLG''' a bunaíodh sa bhliain [[2010]].<ref>[http://www.nagaeiloga.ie/]</ref><ref>[http://www.independent.ie/sport/gaelic-football/dublin-club-putting-the-gaelic-back-into-football-2594326.html]</ref> Imríonn Na Gaeil Óga a gcuid cluichí baile i b[[Páirc an Fhionnuisce]] agus i b[[Páirc Naomh Caitríona]] i [[Leamhcán]]. Ón mbliain [[2014|2014]] tá struchtúr faoi aois acu i [[Leamhcán]] i nGaelscoil Naomh Pádraig. Glacann an cumann páirt i g[[Comórtas Peile na Gaeltachta]] agus in [[Iomain Cholmcille]]. == Bunú an chumainn == Thosaigh Ciarán Mac Fheargusa ag cur suime i gcumann CLG lán-Ghaeilge sa bhliain 2010. Scaip sé ceistneoir ina thaobh agus fuair an-chuid freagraí dearfacha. Tháinig sé féin agus grúpaí éagsúla le chéile, mic léinn as [[COBÁC]] - Cathal Mac Dhaibhéid, [[Eoin P. Ó Murchú]], agus Cormac Breathnach chomh maith le [[Ciarán Ó Feinneadha]], fear a raibh lámh aige i gclub lán-Ghaeilge a bhíodh lonnaithe i mBÁC cheana ach ar tháinig deireadh leis [[Clann Choláiste Mhuire]]. D'fhreastail scata beag acu ar an gcéad chruinniú áit a raibh Daithí De Buitléir, fear a bhí ina chéad chathaoirleach ar an gclub. Tosaíodh ar thraenáil theoranta le buíon bheag i b[[Páirc an Fhionnuisce]] ag deireadh na bliana 2010. Smaoiníodh ar ainmneacha éagsúla ''Na Gaeil Óga'', ''Clann Baoiscne'' (a bhí mar ainm sealadach ar feadh scaithimh) agus ''Gaeil Dhuibhlinne''. D'éirigh leis an gcumann aitheantas a bhaint amach go luath sa bhliain [[2011]] agus thosaigh siad ar thraenáil a chur ar siúl in [[Ionad Fóillíochta Bhaile Formaid]]. Dhear Cathal Mac Dhaibhéid na geansaithe agus an suaitheantas, ghlac [[Ciarán Ó Feinneadha]] ról mar bhainisteoir agus Ciarán Mac Fheargusa mar urlabhraí. Tháinig Marcus Ó Léanacháin mar thraenálaí. D'éirigh leis an gcumann breis is 60 fear a chlárú. Chuir an cumann isteach ar [[Comórtas Peile na Gaeltachta|Chomórtas Peile na Gaeltachta]] [[2011]] agus d'éirigh lena n-iarratas. Thosaigh an Cumann ag imirt i sraith a deich sóisear (as 11 sraith) i mBÁC. Is i gcoinne [[Chroí Ró Naofa]] a chéadbhuaigh siad cluiche. Is in aice [[Dún na hArmlainne|Dhún na hArmlainne]] a bhíodh an fhoireann peile ag traenáil ón tús. Is as Baile Átha Cliath go leor de bhaill an chumainn agus bíonn baill as gach cearn den tír chomh maith, na Gaeltachtaí ar fad ina measc. Bhí imreoirí le Gaeilge as Sasana, Meiriceá agus as an mBrasaíl ag imirt leo ag tréimhsí éagsúla sna chéad chúpla bliain dóibh a bheith ar a bhfód, agus ó shin freisin. Bunaíodh an fhoireann camógaíochta do mná fásta sa bhliain [[2015]]. Bunaíodh an dara foireann iomána d'fhir fásta sa bhliain [[2019]]. Tháinig an tríú foireann iomána d'fhir fhásta ar an bhfód sa bhliain 2022. ==Struchtúr faoi aois== Bunaíodh struchtúr faoi aois do chailíní agus bhuachaillí sa cluichí Gaelacha ar fad i Meán Fómhair na bliana [[2014]]. Bíonn sé ar siúl i nGaelscoil Naomh Pádraig i [[Leamhcán]]. Is ó na scoileanna Gaelscoil Naomh Pádraig, Gaelscoil Eiscir Riada agus Coláiste Cois Life a thagann an chuid is mó de bhaill na bhfoirne faoi aois. == Foirne == Tá dhá fhoireann peile fear a imríonn i sraith 10 Bhaile Átha Cliath agus i Sraith 5 chomh maith le foireann peile na mban. Tá trí fhoireann iomána agus foireann amháin camógaíochta acu leis. Tá foirne faoi aois acu go haois faoi 13 bliana sna cóid éagsúla. == Torthaí == * 2011 - Sa chéad bhliain dóibh bheith ar an bhfód, tháinig Na Gaeil sa dara háit ón mbun i sraith a 10 theas de Léig Peile na nDaoine Fásta, agus cuireadh amach as an gcraobhchomórtas ag staid na leathchraoibhe den Chraobhchomórtas Peile Sóisear E. * 2012 - Sa dara bliain bhuaigh foireann A na bhfear Sraith a 10 Theas Contae sa pheil. Bhuaigh an fhoireann Corn Uí Bhroin sa bhliain chéanna chomh maith.<ref>[http://www.herald.ie/sport/gaa/first-prize-to-na-gaeil-ga-3292129.html]{{Dead link|date=Bealtaine 2023|bot=InternetArchiveBot|fix-attempted=yes}}</ref> Bunaíodh foireann peile na mban. Tháinig an fhoireann B ag bun a léige. *2013 - Fuair foireann A na bhfear agus foireann na mban ardú céime chuig sraith a hocht araon. *2014 - Fuair foireann A na bhfear ardú céime. *2015 - Fuair foireann A na bhfear ísliú céime. *2016 - Fuair foireann A na bhfear ardú céime. Bhain an fhoireann chamógaíochta cluiche ceannais an craoibhe amach. Fuair foireann iomána na bhfear ardú céime sa chraobhchomórtas go Craobhchomórtas E. *2017 - Bhuaigh foireann A na bhfear Sraith 7 agus bhain ardú céime amach go Sraith 6. Bhuaigh foireann iomána na bhfear Sraith 8 agus bhain ardú céime amach go Sraith 7. Fuair foireann iomána na bhfear ardú céime sa chraobhchomórtas go Craobhchomórtas D as cluiche ceannais E a bhaint amach. *2018 - Bhuaigh an fhoireann camógaíochta Roinn 8. Bhuaigh foireann A na bhfear Sraith 6 (15/15 chluiche buaite acu) agus bhain ardú céime amach go Sraith 5. Bhain an fhoireann iomána ardú céime sa chraobhchomórtas go Craobhchomórtas C as cluiche ceannais D a bhaint amach. * 2019 - Bhuaigh an fhoireann camógaíochta an chéad chraobh i stair an chumainn. Bunaíodh an dara foireann fásta iomána. Bhain foireann peile na mban cluiche ceannais na craoibhe amach - Sóisear F - tánaistí in éadan Na Cloightí Lusca - an chéad uair dóibh dul chomh fada sin. * 2021 - Bhain foireann peile na mban cluiche ceannais Chraobh na Scéithe amach - Sóisear F - tánaistí in éadan Naomh Eoin Baile an tSaoir * 2021 - Bhuaigh foireann peile na mban Sraith 8 agus níor chaill siad cluiche ar bith. Bhuaigh siad an Corn thar fhoireann Chluain Tarbh. * 2022 - Bhuaigh foireann peile na mban an tsraith don dara bliain as a chéile is bhain ardú céime go dtí Roinn 7 amach. Bhain an fhoireann A iomána ardú céime amach ó Roinn 7 go Roinn 6. Bhí bua stairiúil ag foireann chamógaíochta Na Gaeil Óga nuair a bhuaigh siad cluiche ceannais an chraobhchomórtais Sóisear 6 in aghaidh [[Oileán na hÉireann CLG]]. Bhuaigh an fhoireann cailíní faoi 14 Sciath Roinn 6 sa chamógaíocht in éadan [[CLG Na Fianna]]. Fuair an fhoireann peile B ardú céime sa Chraobh. * 2023 - Bhain an fhoireann A iomána ardú céime amach ó Roinn 6 go Roinn 5. Bhuaigh an fhoireann iomána faoi 15 cluiche ceannais na sraithe 8 in éadan [[Caisleán Cnucha|Chaisleán Cnucha]] B. Bhuaigh na buachaillí Faoi 13 an tsraith san iomáint, bhuaigh na buachaillí Faoi 15 an tsraith san iomáint agus sa pheil agus bhuaigh na cailíní Faoi 14 an chraobh sa pheil. Na cailíní F14 - cáilithe go leathcheannais na craoibhe sa chamógaíocht agus peil. Bhí 19 imreoirí NGÓ ar foireann Ghaelscoil Naomh Pádraig a bhuaigh Corn camógaíochta sa Cluiche Ceannais Páirc an Chrócaigh, 10 imreoirí NGÓ ar fhoireann Ghaelscoil Eiscir Riada a bhuaigh Corn Iomána agus 8 ar fhoireann a bhuaigh Corn Peil na mBan. Bhuamar Gradam Ghlór na Gael. Eagraíodh Fóram Pleanála Club d'fhorbairt an chumainn go dtí 2025. Eagraíodh Campaí Cásca, Samhraidh agus Cúl Camp. * 2024 Tá 34 Foirne faoi aois cláraithe ag NGÓ (An tAcadamh san áireamh). * 2025 - Bhuaigh iománaithe fásta fear an chumainn Corn Phroinséis Uí Conchubhair sa Ghearmáin == Cathaoirligh == * 2010/11 - Daithí Bán De Buitléir/Eoin P. Ó Murchú(sealadach) * 2011/12 - Daithí Bán De Buitléir/Ruadhan Ó Feinneadha (sealadach) * 2012/13 - Daithí Bán De Buitléir * 2012/13 - PJ Mac Gabhann * 2014/14 - PJ Mac Gabhann * 2015/16 - Eoin P. Ó Murchú * 2016/17 - Eoin P. Ó Murchú * 2017/18 - Bairbre Ní Chonchúir * 2018/19 - Rónán Ó Dálaigh * 2019/20 - Rónán Ó Dálaigh * 2020/21 - Rónán Ó Dálaigh * 2021/22 - Kate Ní Chonfhaola * 2022/23 - Kate Ní Chonfhaola * 2022/23 - Kate Ní Chonfhaola * 2024/25 - Cóilín Ó Cearbhaill == Comórtas Peile na Gaeltachta == * [[2011]] Móin Dearg * [[2012]] Fir; [[An Tearmann]], Mná; [[Laochra Loch Lao]] * [[2013]] Clann na nGael (Áth Buí) * [[2014]] Maigh Cuilinn * [[2015]] Móin Dearg * [[2016]] Móin Dearg, bhuaigh Na Gaeil Óga agus chaill i coinne [[Rinn Mhaoile]]. * [[2017]] Níor éirigh leis Na Gaeil Óga sa chéad chluiche * [[2018]] [[Na Dúnaibh]] bhuaigh Na Gaeil Óga thar [[Laochra Loch Lao]] ach chaill siad an dara cluiche in éadan [[Na Dúnaibh|Na nDúnaibh]] a bhuaigh an comórtas sóisear. Shroich foireann na mban an cluiche ceannais i gComórtas na mBan sa bhliain [[2012]]. == Cailíní Gaelacha agus staileanna Gaelacha == Bíonn comórtas bliantúil ag an gcumann cailín a roghnú do chomórtas an Chailín Ghaelaigh ag Comórtas Peile na Gaeltachta. * 2011 - Dani Nic an tSionnaigh * 2012 - Emma Nic Lochlainn * 2014 - Lisa Nic an Bhreithimh * 2012 - Aindriú Ó Faoláin * 2016 - Edel Ní Bhraonáin * 2022 - Nóra Ní Aodha - Éadaoin Ó Snodaigh * Máire Ní Shuilleábháin ==Gradam Sheáin Uí Laighin== Bíonn ócáid bhliantúil ag an gcumann, an Mórdhinnéar, ag a mbronntar Gradaim Foirne, ina mbíonn Imreoir na Bliana agus an t-Imreoir is mó Díograis Bíonn Gradaim Aonaracha ann freisin do Ghaeilgeoir na Bliana, don fhoghlaimeoir is mó atá tar éis dul chun cinn a dhéanamh, Oiliúnóir na Bliana agus Gradam Sheán Uí Laighin. Gach bliain bronntar Gradam Sheáin Uí Laighin, mar chuimhne ar Sheán Ó Laighin, imreoir leis an gcumann ó thús a bhásaigh go hóg. Bronntar an gradam mar aitheantas ar an duine is mó atá tar éis obair ar son an chlub. * 2011 [[Ciarán Ó Feinneadha]] * 2012 Edel Ní Bhraonáin * 2013 Tommy Konstantine * 2014 Marcus Ó Léanacháin * 2015 Daithí de Buitléir * 2016 Máire de Staic * 2017 Gráinne Ní Chearúil * 2018 Ciarán Ó Raghallaigh * 2019 Eoin Ó Ceanainn * 2020 Eoin P. Ó Murchú * 2021 Bairbre Ní Chonchúir * 2022 Mícheál Ó Nualláin * 2023 Gerry O’Connell ==Duaiseanna atá buaite ag an gCumann== * Duais Spiorad Comhphobail Bhus Átha Cliath 2012 * Duais Contae An Turas Teanga 2014 * Duais Comhdhaonnachta Chomhairle Contae Áth Cliath Theas 2015 * Príomhdhuais Náisiúnta An Turas Teanga 2016 (CLG + Glór na nGael) * Duais aitheantais Uachtarán Chonradh na Gaeilge 2016 * Duais Tréaniarrachta Ardmhéara Átha Cliath 2016 (An chéad chumann CLG a bhuaigh i stair na ngradam) * Gradam RTÉ Raidió na Gaeltachta 2017 * Bonn Airgid, Boinn Sheosaimh Mhic Dhonncha 2017 * Bronnadh Gradam an Uachtaráin don Ghaeilge ar Chiarán ó Feinneadha in 2019 as a iarrachtaí leis an gcumann agus le cumainn eile. * Bronnadh Gradam MacNamee don Ghaeilge Chumann Lúthchleas Gael ar [[Seán T. Ó Meallaigh|Sheán T. Ó Meallaigh]] in 2019 as físeán a dhéanamh faoi fhoireann A na bhfear a bheith ag díriú ar an 15ú cluiche sraithe as a chéile a bhuachan ag deireadh 2018. * 2022 Buaiteoirí Contae, Gradaim do Dhea-chúiseanna leis an g[[Crannchur Náisiúnta]] * Bonn Óir, Fondúireacht Sheosaimh Mhic Dhonncha 2022 * Duais don Iontráil Nua is fearr, [[Glór na nGael]], 2023 * Club Sláintiúil, 2023 * Cumann Iomána agus Camógaíochta Faoi Aois na Bliana, ag ócáid de chuid na heagraíochta Cairde na hIomána i mBaile Átha Cliath (''Friends of Dublin Hurling'') ==Imreoirí ar Díol Suntais== Ciarán Mac Fhearghusa, imreoir le Underdogs [[TG4]] sa bhliain 2018. D'imir siad in éadan fhoireann Bhaile Átha Cliath a raibh 4 chraobh as a chéile buaite acu, i b[[Páirc Parnell]] i nDeireadh Fómhair 2018. * [[Seán T. Ó Meallaigh]] (aisteoir) * Naoise de Bhaldraithe ó GAA Beo * [[Paula Melvin]] == Naisc sheachtracha == * [http://www.nagaeiloga.ie/ Suíomh oifigiúil an chumainn - nagaeiloga.ie -] * [http://www.youtube.com/user/NaGaeilOga Bealach Youtube an chumainn - youtube.com -] * [http://content.yudu.com/Library/A1vkt5/AnGaelgNuachtlitirNa/resources/index.htm?referrerUrl=http%3A%2F%2Ffree.yudu.com%2Fitem%2Fdetails%2F473709%2FAn-Gael---g--Nuachtlitir-Na-Gaeil---ga--CLG--Eagr--n-a-hAon Nuachtlitir Mhíosúil an chumainn 'An Gael Óg'-] * [http://content.yudu.com/Library/A1wulz/BunreachtNaGaeilgaCL/resources/index.htm?referrerUrl=http%3A%2F%2Ffree.yudu.com%2Fitem%2Fdetails%2F526308%2FBunreacht-Na-Gaeil---ga--CLG--2011. Bunreacht an chumainn, 2011 -] == Tagairtí == {{reflist}} {{DEFAULTSORT:Gaeil Óga, CLG, Na}} [[Catagóir:Cumainn CLG]] [[Catagóir:Cumainn pheile lán-Ghaeilge]] [[Catagóir:Clubanna Peile Gaelacha]] [[Catagóir:Clubanna CLG i gContae Átha Cliath]] [[Catagóir:CLG Chontae Bhaile Átha Cliath]] 13i78dzvqlwybqobth6wrm5tlge9ey3 0 44472 1273450 1270450 2025-07-10T18:19:55Z Marcas.oduinn 33120 /* Tagairtí */Catagóir 1273450 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[canáil]] suite suite idir [[Cathair Bhaile Átha Cliath]] agus [[Contae na hIarmhí]] í '''an Chanáil Mhór'''.<ref name="Logainm">{{Cite web-en|url=https://www.logainm.ie/ga/125009|title=An Chanáil Mhór/Grand Canal {{!}} logainm.ie|publisher=[[An Coimisiún Logainmneacha]]|access-date=2023-06-22|language=ga|work=[[Logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (Logainm.ie)}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{An tSionainn}} {{Síol-tír-ie}} {{DEFAULTSORT:Canail Mhor, An}} [[Catagóir: An tSionainn]] [[Catagóir:Canálacha na hÉireann]] [[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae na hIarmhí]] 42dzmdrddoahvhc9ka56qveb9wx7lbe 0 44823 1273401 1242804 2025-07-10T12:37:50Z 2403:6200:8917:C10:CC81:2321:E058:D834 /* Eagraíocht */ 1273401 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Taisteal Spáis}} [[File:Aldrin Apollo 11.jpg|thumb|Shiúil Buzz Aldrin ar an gealach.]] Clár spástaiscéalaíochta a d'eagraigh [[NASA]] idir na blianta 1961-1972 ba ea Apollo, le aistir don [[An Ghealach|ghealach]] le foireann ar bord (1968-1972). Sé aistear ar fad a chuaidh i dtír. Tógadh 300 kg d'ithir, croíleacán is carraigeacha ar ais ón ngealach, agus rinneadh turgnaimh ar an ngealach. [[Íomhá:Apollo 11 Launched Via Saturn V Rocket.jpg|mion|Apollo 11 via Saturn V]] == Eagraíocht == An [[Feithicil lainseála|fheithicil láinseála]] Saturn V a úsáideadh do chlár Apollo, an [[roicéad]] ba chumasaí riamh ag an am sin. Bhí trí fhoireann ar gach aistear, agus iad lonnaithe sa mhodúl stiúrtha a d'fhanadh i bhfithis timpeall na gealaí nuair a scaradh an modúl gealaí de chun tuirlingthe. Ansin, nuair a d'éiríodh an modúl gealaí ón [[dromchla]], nascadh sé leis an modúl stiúrtha roimh imeacht le chéile ón bhfithis timpeall na gealaí le filleadh ar [[an Domhan|an domhan]]. Tar éis teacht tríd an [[Atmaisféar an Domhain|atmaisféar]], thuirlingíodh an modúl gealaí le paraisiút sa [[Farraige|bhfarraige]], agus thógtaí ar bord loinge é. == Stair == [[Íomhá:Land on the Moon 7 21 1969-repair.jpg|mion|Apollo 11]]Roimh an gclár Apollo, d'eagraigh NASA cláracha saothraithe eile: [[Mercury]], [[Gemini]], Ranger, Surveyor agus Lunar Orbiter. ==== 1967 ==== Maraíodh triúr spásairí in [[Apollo 1 (1967)|Apollo 1]] le linn tástála. ==== 1968. ==== Ba é [[Apollo 8]] an chéad aistear le foireann don ghealach. ==== 1969. ==== Rinne [[Apollo 11]] (le [[Neil Armstrong]] is [[Buzz Aldrin|Edwin Aldrin]] ar bord) an chéad tuirlingt ar an ngealach sa bhliain [[1969]].<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.cogg.ie/wp-content/uploads/27.An-Fear-n%C3%A1r-shi%C3%BAil-ar-an-nGealach-dobhareach.pdf|teideal=An fear nár shiúil ar an ngealach!|údar=cogg.ie|dáta=|dátarochtana=2021|archivedate=2021-02-01|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210201083851/https://www.cogg.ie/wp-content/uploads/27.An-Fear-n%C3%A1r-shi%C3%BAil-ar-an-nGealach-dobhareach.pdf}}</ref> Ba é [[Apollo 12]] an séú eitilt le foireann sa [[Clár Apollo|chlár Apollo]] agus an dara ceann a bhain tuirling na [[An Ghealach|Gealaí]] amach. Seoladh é ar an [[14 Samhain]] [[1969]], ceithre mhí i ndiaidh [[Apollo 11]]. [[Íomhá:Buzz Aldrin's bootprint on the Moon, AS11-40-5877 (21472308758).jpg|clé|mion|lorg coise sa ghaineamh, Apollo 11]] ==== 1972. ==== Tharla an t-aistear deireanach, Apollo 17, sa bhliain[[1972]]: chaith an fhoireann 75 uair, agus thaistil 34 km, ar dhromchla na gealaí leis an bhfeithicil ar thugadar ‘fánaí gealaí’ uirthi.<ref name="FreamhanEolais">{{Cite encyclopedia|last=Hussey|first=Matt|author-link=Matthew Hussey|title=Apollo|encyclopedia=[[Fréamh an Eolais]]|language=ga|date=2011|publisher=[[Coiscéim]]|page=45}}</ref> == Féach freisin == * [[Apollo 1 (1967)]] * [[Apollo 11]] * [[Apollo 12]] == Tagairtí == {{Reflist}} {{Fréamh an Eolais}} {{Síol-réalteolaíochta}} [[Catagóir:NASA]] [[Catagóir:Clár Apollo| ]] muxgugytshe7jtkd3ryrz4kpt5fu7fp 0 47254 1273451 1270451 2025-07-10T18:20:54Z Marcas.oduinn 33120 /* Tagairtí */Catagóir 1273451 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} [[File:New Famine Way memorial, the Mills, Talbot Bridge, 12thLock, Royal Canal, Castleknock Dublin.jpg|250px|mion|clé|Slí Náisiúnta an Ghorta Mhóir, An Dara Loc Déag, An Chanáil Ríoga Baile Átha Cliath]] Is [[canáil]] 145km suite idir [[Cathair Bhaile Átha Cliath]] agus [[An Longfort]] í '''an Chanáil Ríoga'''. Tógadh é idir [[1790]] agus [[1817]]. Tá sé [[loc canála]] is daichead ag an gcanáil. ==Stair== Rinne Thomas Williams agus John Cooley suirbhé sa bhliain 1755. Bhí sé ar intinn acu slí oiriúnach le haghaidh uiscebhealach saorga a bhunú ó Bhaile Átha Cliath go dtí an Longfort. Ar dtús, bheartaigh siad sraith abhainn agus lochanna a úsáid, [[An Bhóinn]], Abhainn Dubh, [[An Daoil]], Abhainn Buí, [[An Chamlinn]], [[An Eithne]] agus [[Loch Dairbhreach]] san áireamh. Bhí stiúrthóir comhlachta míshásta ag iarraidh canáil a thogadh ó Bhaile Átha Cliath go dtí [[Tearmann Bearaigh]], ar [[an tSionainn]]. Mhair an tógáil ar feadh 27 bliain. Chosain sé £1,421,954 in iomlán, rud nach rabhthas ag dúil leis. Bhí fadhbanna ag an tionscadal ; d'imigh Comhlacht an Chanáil Ríoga bancbhriste sa bhliain 1794. D'éiligh Diúc Laighean go bhféadfadh siad an canáil a thógáil trí Mhaigh Nuad. Chuaigh na tógálaithe ar mhalairt slí agus cruthaíodh "suncáil domhain" idir [[Baile Bhlainséir]] agus [[Cluain Saileach]]. Ina theannta sin, tógadh an Uiscerian Abhainn na Rí, i [[Léim an Bhradáin]]. Faoi na 1830í, d'iompair an canáil 80,000 tonna lastais agus 40,000 paisinéirí in aghaidh na bliana. Chaomhnaigh 8 ngníomhaireacht i ndiaidh a chéile an canáil ar feadh níos mó ná 200 bliain. Shiúil [[William Rowan Hamilton]] cois na canála lena bhean chéile sa bhliain 1843. Fhorbair sé foirmle mhatamaitice le haghaidh [[Ceathairnín]], agus ghrean sé an chéad smaoineamh a bhí aige i gcloch. Tharlaigh sé sin ag [[Droichead Broome]]. Nocht [[Éamonn de Valera]] plaic chuimhneacháin ina onóir sa bhliain 1958. Eagraíonn siúlóid Hamilton gach bliain ó 1989 ar aghaidh. Bhí borradh beag sa chanáil, nuair a bhí an Dara Cogadh Domhanda ar siúl. Tháinig na capaill agus báirsí ar ais chuig an gcanáil. Tháinig CIÉ i gceannas ar an gcanáil sa bhliain 1944. Mhéadaigh trácht ar bhóithre agus trácht iarnróid. Mar sin, chuaigh an canáil as feidhm. Sa bhliain 1974, chruthaigh oibrithe deonacha ón gCumann Uiscebhealaigh Intíre na hÉireann an Grúpa Taitneamhachta na Canálach Ríoga an canáil a shábháil. Tháinig Uiscebhealaí Éireann i gceannas ar an gcanáil sa bhliain 2000. Athosclaíodh an canáil sa bhliain 2010. == Tagairtí == {{Reflist}} {{An tSionainn}} {{síol-tír-ie}} {{DEFAULTSORT:Canail Rioga, An}} [[Catagóir:Baile Átha Cliath]] [[Catagóir:Canálacha na hÉireann]] [[Catagóir:An tSionainn]] kpe0z3hsdj0uh1wiktptjyulcsa75n0 0 47961 1273435 1149696 2025-07-10T16:05:08Z Kevin Scannell 340 1273435 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Ainmhí Bheo}} [[Íomhá:Leontopodium alpinum 070707.jpg|mion|''Leontopodium nivale'' foscpeic. ''alpinum'' sna h[[Alpa]] i dtuaisceart na h[[An Iodáil|Iodáile]]]] [[Planda]] ailpíneach ilbhliantúil, dúchasach do shléibhte oirdheisceart [[An Eoraip|na hEorpa]], is ea an '''edelweiss''' ('''''Leontopodium nivale'''''), é den chlann chéanna leis an nóinín is an [[Caisearbhán coiteann|caisearbhán]]. Fásann sé suas le 20 cm ar airde. Na [[Duilleog|duilleoga]] lansa-chruthach nó spúnógchruthach, le brat dlúth gruaigí bána lomracha, leata i gcoinne an [[dromchla]]. Na bláthchinn buí/bán, eagraithe i gcrobhaingí maolcheannacha, timpeallaithe le brachtanna lomracha réaltacha bioracha ag leathadh amach.<ref name="FreamhanEolais">{{Cite encyclopedia|last=Hussey|first=Matt|author-link=Matthew Hussey|title=Edelweiss|encyclopedia=[[Fréamh an Eolais]]|language=ga|date=2011|publisher=[[Coiscéim]]|page=239}}</ref> == Tagairtí == {{Reflist}} {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} [[Catagóir:Asteraceae]] fqapwn065tto4lwoupiprvf5vdjb1eg 1273436 1273435 2025-07-10T16:06:31Z Kevin Scannell 340 1273436 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Ainmhí Bheo}} [[Íomhá:Leontopodium alpinum 070707.jpg|mion|''Leontopodium nivale'' foscpeic. ''alpinum'' sna h[[Alpa]] i dtuaisceart na h[[An Iodáil|Iodáile]]]] [[Planda]] ailpíneach ilbhliantúil, dúchasach do shléibhte oirdheisceart [[An Eoraip|na hEorpa]], is ea an '''''edelweiss''''' ('''''Leontopodium nivale''''' nó '''''Leontopodium alpinum'''''<ref name='Tearma'>{{Cite web-en|url=https://www.tearma.ie/q/Leontopodium%20alpinum/|title=“Leontopodium alpinum” {{!}} téarma.ie|publisher=[[An Coiste Téarmaíochta]]|work=[[Téarma.ie]]: An Bunachar Náisiúnta Téarmaíochta don Ghaeilge|access-date=2025-07-10}}</ref>), é den chlann chéanna leis an nóinín is an [[Caisearbhán coiteann|caisearbhán]]. Fásann sé suas le 20 cm ar airde. Na [[Duilleog|duilleoga]] lansa-chruthach nó spúnógchruthach, le brat dlúth gruaigí bána lomracha, leata i gcoinne an [[dromchla]]. Na bláthchinn buí/bán, eagraithe i gcrobhaingí maolcheannacha, timpeallaithe le brachtanna lomracha réaltacha bioracha ag leathadh amach.<ref name="FreamhanEolais">{{Cite encyclopedia|last=Hussey|first=Matt|author-link=Matthew Hussey|title=Edelweiss|encyclopedia=[[Fréamh an Eolais]]|language=ga|date=2011|publisher=[[Coiscéim]]|page=239}}</ref> == Tagairtí == {{Reflist}} {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} [[Catagóir:Asteraceae]] 26ilpkcy88r15rjdmy5g8h044ciegd5 0 51748 1273437 1148101 2025-07-10T16:07:19Z Kevin Scannell 340 1273437 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Ainmhí Bheo}} Cuimsíonn sé plandaí éagsúla sa ghéineas ''Sonchus'', cuid acu bliantúil, cuid eile ilbhliantúil ([[Béarla]]: ''sow thistle'').<ref name='Tearma'>{{Cite web-en|url=https://www.tearma.ie/q/Sonchus/|title=“Sonchus” {{!}} téarma.ie|publisher=[[An Coiste Téarmaíochta]]|work=[[Téarma.ie]]: An Bunachar Náisiúnta Téarmaíochta don Ghaeilge|access-date=2023-05-30}}</ref> Dúchasach don [[An Eoraip|Eoraip]], [[an Áise]] is [[an Afraic]]. Úscann an gas [[laitéis]] bhán nuair a bhristear é. Na [[Duilleog|duilleoga]] go minic le himill spíonacha, na gasduilleoga ag fáisceadh an ghais le dhá liopa chruinne, cosúil le cluasa, ag a mbun. An bláthcheann mór buí, cosúil le [[Caisearbhán coiteann|caisearbhán]]. Ní fíorfheochadán é, mar bíonn spíonta an fheochadáin níos righne géire.<ref name="FreamhanEolais">{{Cite encyclopedia|last=Hussey|first=Matt|author-link=Matthew Hussey|title=Slóchtán|encyclopedia=[[Fréamh an Eolais]]|language=ga|date=2011|publisher=[[Coiscéim]]|page=607}}</ref> == Samplaí == * ''Sonchus arvensis'' — [[bleachtán léana]] * ''Sonchus asper'' — [[bleachtán colgach]] * ''Sonchus oleraceus'' — [[bleachtán mín]] nó bleachtfheochadán == Tagairtí == {{reflist}} {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} [[Catagóir:Plandaí]] lh3gcx7ljh600304y9064p30yjc8o2c 0 65996 1273480 1252362 2025-07-10T22:21:21Z TGcoa 21229 1273480 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Iriseoir as Béal Feirste í '''Máiría Cahill''' (a rugadh sa bhliain 1981). Tharraing sí aird ar [[Mí-úsáid ghnéis|mhí-úsáid ghnéis]] sa bhliain 2014 nuair a craoladh clár BBC Spotlight fúithi, "A Woman Alone with the IRA"<ref>{{Luaigh foilseachán|title=A Woman Alone with the IRA|url=https://www.youtube.com/watch?v=RldqBnTcmA4|language=en|author=Clár Spotlight, BBC NI|date=2014}}</ref>. Níor ciontaíodh duine ar bith riamh maidir lena cás, cé gur admhaigh an PSNI agus an Stiúrthóir Ionchúiseamh Poiblí sa tuaisceart nár láimhseáladh a cás mar ba chóir.<ref name=":0">{{Lua idirlín|url=https://tuairisc.ie/gearchuntas-mairia-cahill-ar-an-bhfeall-fuarchroioch-a-rinneadh-uirthi/|teideal=Géarchuntas Máiría Cahill ar an bhfeall fuarchroíoch a rinneadh uirthi|údar=Cathal Mac Coille|dáta=21 Deireadh Fómhair 2023|language=ga-IE|work=Tuairisc.ie|dátarochtana=2023-10-21}}</ref> Bhí a scéal inste aici sa leabhar a scríobh sí ''Rough Beast – my Story and the Rreality of Sinn Féin,'' a tháinig amach sa bhliain 2023.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.newstalk.com/podcasts/highlights-from-the-pat-kenny-show/mairia-cahill-on-her-new-memoir-rough-beast-my-story-and-the-reality-of-sinn-fein|teideal=Máiría Cahill on her new memoir 'Rough Beast'|údar=Newstalk|dáta=2023|work=www.google.com|dátarochtana=2023-10-21}}</ref> Toghadh Cahill mar [[seanadóir|sheanadóir]] san [[An tOireachtas|Oireachtas]] le [[Páirtí an Lucht Oibre (Éire)|Páirtí an Lucht Oibre]] sa bhliain 2015. D'éirigh sí as an bhliain dár gcionn. [[Íomhá:Maria_Cahill.JPG|clé|mion|[[Máiría Cahill|Maria Cahill,]] 2014, agus [[fuath ban]] san IRA sna 1990idí<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.irishnews.com/news/northernirelandnews/2023/09/25/news/ma_iri_a_cahill_memoir_details_fear_of_ira_interrogations_and_anger_with_gerry_adams-3642820/|teideal=Máiría Cahill memoir details fear of IRA interrogations and anger with Gerry Adams|dáta=2023-09-25|language=en|work=The Irish News|dátarochtana=2024-06-18}}</ref>]] == Mí-úsáid ghnéis == Bhí Máiría Cahill sé bliana déag sa bhliain 1997 nuair a rinne comhalta den [[An tIRA Sealadach|IRA]] éigniú agus [[mí-úsáid ghnéis]] uirthi arís agus arís eile ar feadh bliana i dteach a haintín in iarthar Bhéal Feirste. An bhliain dár gcionn, toghadh Cahill mar rúnaí [[Ógra Shinn Féin]]. Lean sí ar aghaidh ag obair do [[Sinn Féin|Shinn Féin]] go dtí 2001. In 1999, dúirt bean ar inis sí a scéal di leis an IRA go raibh éigniú á chur i leith chomhalta den eagraíocht aici. Cuireadh iallach uirthi ceisteanna ó chomhaltaí den IRA a fhreagairt ag ‘fiosrúchán’ ar leanadh leis. Tamaill níos déanaí, chuir an lucht fiosraithe iachall uirthi suí sa seomra céanna leis an bhfear a bhí freagrach as na hionsaithe a thug íde béil di agus a cuid líomhaintí á séanadh aige. Bhí uirthi aghaidh a thabhairt ar an bhfear a d’ionsaigh í in aghaidh a tola agus phléigh comhaltaí den eagraíocht an “fiosrúchán” a bhí ar bun acu lena tuismitheoirí, arís in aghaidh a tola.<ref name=":0" /> Le linn 2000-06, phléigh Cahill a cás cúpla uair le huachtarán Shinn Féin Gerry Adams, dar léi féin. In 2010 thug Cahill ráiteas don [[Seirbhís Póilíneachta Thuaisceart Éireann|PSNI]] faoi na hionsaithe agus faoi fhiosrúchán an IRA. Ach i gcúirt i mBéal Feirste in 2014, fuarthas an fear ar chuir sí éigniú ina leith agus triúr ar cuireadh rannpháirtíocht i bhfiosrúchán an IRA ina leith neamhchiontach nuair a tarraingíodh siar na cúisimh ina leith cheal fianaise. An bhliain dár gcionn, dúradh i dtuairisc ar fhiosrúchán neamhspleách a raibh an t-abhcóide Keir Starmer i gceannas air go raibh láimhseáil an cháis an-lochtach. Ghabh Stiúrthóir na nIonchúiseamh Poiblí sa tuaisceart leithscéal léi.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.thejournal.ie/mairia-cahill-review-2117843-May2015/|teideal=Northern Irish justice system apologises to Mairia Cahill over handling of her case|údar=Cianan Brennan|dáta=2015-05-22|language=en|work=TheJournal.ie|dátarochtana=2023-10-21}}</ref> In 2018, d’fhoilsigh Ombudsman na bPóilíní i dTuaisceart Éireann tuairisc a dúirt gur chlis an PSNI uirthi. Ghabh an Príomh-Chonstábla George Hamilton leithscéal léi thar ceann an fhórsa.<ref name=":0" /> == Féach freisin == * M[[Mí-úsáid ghnéis|í-úsáid ghnéis]] * [[Dúnmharú Jean McConville]] == Tagairtí == {{reflist}}{{Baill den 24ú Seanad}} {{DEFAULTSORT:Cahill, Mairia}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1981]] [[Catagóir:Baill Pháirtí an Lucht Oibre (Éire)]] [[Catagóir:Baill den 24ú Seanad]] [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Mí-úsáid ghnéis]] [[Catagóir:Iriseoirí Éireannacha]] [[Catagóir:Daoine as Béal Feirste]] [[Catagóir:IRA Sealadach]] [[Catagóir:Páirtí Sóisialta agus Daonlathach an Lucht Oibre]] [[Catagóir:Íospartaigh na coireachta]] kib7qvdizv1cwy1npf2fvqe2rewu1yc 1273482 1273480 2025-07-10T22:29:33Z TGcoa 21229 1273482 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Iriseoir as Béal Feirste í '''Máiría Cahill''' (a rugadh sa bhliain 1981). Tharraing sí aird ar [[Mí-úsáid ghnéis|mhí-úsáid ghnéis]] sa bhliain 2014 nuair a craoladh clár BBC Spotlight fúithi, "A Woman Alone with the IRA"<ref>{{Luaigh foilseachán|title=A Woman Alone with the IRA|url=https://www.youtube.com/watch?v=RldqBnTcmA4|language=en|author=Clár Spotlight, BBC NI|date=2014}}</ref>. Níor ciontaíodh duine ar bith riamh maidir lena cás, cé gur admhaigh an PSNI agus an Stiúrthóir Ionchúiseamh Poiblí sa tuaisceart nár láimhseáladh a cás mar ba chóir.<ref name=":0">{{Lua idirlín|url=https://tuairisc.ie/gearchuntas-mairia-cahill-ar-an-bhfeall-fuarchroioch-a-rinneadh-uirthi/|teideal=Géarchuntas Máiría Cahill ar an bhfeall fuarchroíoch a rinneadh uirthi|údar=Cathal Mac Coille|dáta=21 Deireadh Fómhair 2023|language=ga-IE|work=Tuairisc.ie|dátarochtana=2023-10-21}}</ref> Bhí a scéal inste aici sa leabhar a scríobh sí ''Rough Beast – my Story and the Rreality of Sinn Féin,'' a tháinig amach sa bhliain 2023.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.newstalk.com/podcasts/highlights-from-the-pat-kenny-show/mairia-cahill-on-her-new-memoir-rough-beast-my-story-and-the-reality-of-sinn-fein|teideal=Máiría Cahill on her new memoir 'Rough Beast'|údar=Newstalk|dáta=2023|work=www.google.com|dátarochtana=2023-10-21}}</ref> Toghadh Cahill mar [[seanadóir|sheanadóir]] san [[An tOireachtas|Oireachtas]] le [[Páirtí an Lucht Oibre (Éire)|Páirtí an Lucht Oibre]] sa bhliain 2015. D'éirigh sí as an bhliain dár gcionn. [[Íomhá:Maria_Cahill.JPG|clé|mion|[[Máiría Cahill|Maria Cahill,]] 2014, agus [[fuath ban]] san IRA sna 1990idí<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.irishnews.com/news/northernirelandnews/2023/09/25/news/ma_iri_a_cahill_memoir_details_fear_of_ira_interrogations_and_anger_with_gerry_adams-3642820/|teideal=Máiría Cahill memoir details fear of IRA interrogations and anger with Gerry Adams|dáta=2023-09-25|language=en|work=The Irish News|dátarochtana=2024-06-18}}</ref>]] == Mí-úsáid ghnéis == Bhí Máiría Cahill sé bliana déag sa bhliain 1997 nuair a rinne comhalta den [[An tIRA Sealadach|IRA]] éigniú agus [[mí-úsáid ghnéis]] uirthi arís agus arís eile ar feadh bliana i dteach a haintín in iarthar Bhéal Feirste. An bhliain dár gcionn, toghadh Cahill mar rúnaí [[Ógra Shinn Féin]]. Lean sí ar aghaidh ag obair do [[Sinn Féin|Shinn Féin]] go dtí 2001. In 1999, dúirt bean ar inis sí a scéal di leis an IRA go raibh éigniú á chur i leith chomhalta den eagraíocht aici. Cuireadh iallach uirthi ceisteanna ó chomhaltaí den IRA a fhreagairt ag ‘fiosrúchán’ ar leanadh leis. Tamaill níos déanaí, chuir an lucht fiosraithe iachall uirthi suí sa seomra céanna leis an bhfear a bhí freagrach as na hionsaithe a thug íde béil di agus a cuid líomhaintí á séanadh aige. Bhí uirthi aghaidh a thabhairt ar an bhfear a d’ionsaigh í in aghaidh a tola agus phléigh comhaltaí den eagraíocht an “fiosrúchán” a bhí ar bun acu lena tuismitheoirí, arís in aghaidh a tola.<ref name=":0" /> Le linn 2000-06, phléigh Cahill a cás cúpla uair le huachtarán Shinn Féin Gerry Adams, dar léi féin. In 2010 thug Cahill ráiteas don [[Seirbhís Póilíneachta Thuaisceart Éireann|PSNI]] faoi na hionsaithe agus faoi fhiosrúchán an IRA. Ach i gcúirt i mBéal Feirste in 2014, fuarthas an fear ar chuir sí éigniú ina leith agus triúr ar cuireadh rannpháirtíocht i bhfiosrúchán an IRA ina leith neamhchiontach nuair a tarraingíodh siar na cúisimh ina leith cheal fianaise. An bhliain dár gcionn, dúradh i dtuairisc ar fhiosrúchán neamhspleách a raibh an t-abhcóide Keir Starmer i gceannas air go raibh láimhseáil an cháis an-lochtach. Ghabh Stiúrthóir na nIonchúiseamh Poiblí sa tuaisceart leithscéal léi.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.thejournal.ie/mairia-cahill-review-2117843-May2015/|teideal=Northern Irish justice system apologises to Mairia Cahill over handling of her case|údar=Cianan Brennan|dáta=2015-05-22|language=en|work=TheJournal.ie|dátarochtana=2023-10-21}}</ref> In 2018, d’fhoilsigh Ombudsman na bPóilíní i dTuaisceart Éireann tuairisc a dúirt gur chlis an PSNI uirthi. Ghabh an Príomh-Chonstábla George Hamilton leithscéal léi thar ceann an fhórsa.<ref name=":0" /> == Féach freisin == * M[[Mí-úsáid ghnéis|í-úsáid ghnéis]] * [[Dúnmharú Jean McConville]] == Tagairtí == {{reflist}}{{Baill den 24ú Seanad}} {{DEFAULTSORT:Cahill, Mairia}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1981]] [[Catagóir:Baill Pháirtí an Lucht Oibre (Éire)]] [[Catagóir:Baill den 24ú Seanad]] [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Mí-úsáid ghnéis]] [[Catagóir:Iriseoirí Éireannacha]] [[Catagóir:Daoine as Béal Feirste]] [[Catagóir:IRA Sealadach]] [[Catagóir:Páirtí Sóisialta agus Daonlathach an Lucht Oibre]] [[Catagóir:Íospartaigh na coireachta]] [[Catagóir:Íospartaigh choireachta]] hkos0zc91wu0bgdd07el8slyc20pw92 1273485 1273482 2025-07-10T22:32:57Z TGcoa 21229 1273485 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Iriseoir as Béal Feirste í '''Máiría Cahill''' (a rugadh sa bhliain 1981). Tharraing sí aird ar [[Mí-úsáid ghnéis|mhí-úsáid ghnéis]] sa bhliain 2014 nuair a craoladh clár BBC Spotlight fúithi, "A Woman Alone with the IRA"<ref>{{Luaigh foilseachán|title=A Woman Alone with the IRA|url=https://www.youtube.com/watch?v=RldqBnTcmA4|language=en|author=Clár Spotlight, BBC NI|date=2014}}</ref>. Níor ciontaíodh duine ar bith riamh maidir lena cás, cé gur admhaigh an PSNI agus an Stiúrthóir Ionchúiseamh Poiblí sa tuaisceart nár láimhseáladh a cás mar ba chóir.<ref name=":0">{{Lua idirlín|url=https://tuairisc.ie/gearchuntas-mairia-cahill-ar-an-bhfeall-fuarchroioch-a-rinneadh-uirthi/|teideal=Géarchuntas Máiría Cahill ar an bhfeall fuarchroíoch a rinneadh uirthi|údar=Cathal Mac Coille|dáta=21 Deireadh Fómhair 2023|language=ga-IE|work=Tuairisc.ie|dátarochtana=2023-10-21}}</ref> Bhí a scéal inste aici sa leabhar a scríobh sí ''Rough Beast – my Story and the Rreality of Sinn Féin,'' a tháinig amach sa bhliain 2023.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.newstalk.com/podcasts/highlights-from-the-pat-kenny-show/mairia-cahill-on-her-new-memoir-rough-beast-my-story-and-the-reality-of-sinn-fein|teideal=Máiría Cahill on her new memoir 'Rough Beast'|údar=Newstalk|dáta=2023|work=www.google.com|dátarochtana=2023-10-21}}</ref> Toghadh Cahill mar [[seanadóir|sheanadóir]] san [[An tOireachtas|Oireachtas]] le [[Páirtí an Lucht Oibre (Éire)|Páirtí an Lucht Oibre]] sa bhliain 2015. D'éirigh sí as an bhliain dár gcionn. [[Íomhá:Maria_Cahill.JPG|clé|mion|[[Máiría Cahill|Maria Cahill,]] 2014, agus [[fuath ban]] san IRA sna 1990idí<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.irishnews.com/news/northernirelandnews/2023/09/25/news/ma_iri_a_cahill_memoir_details_fear_of_ira_interrogations_and_anger_with_gerry_adams-3642820/|teideal=Máiría Cahill memoir details fear of IRA interrogations and anger with Gerry Adams|dáta=2023-09-25|language=en|work=The Irish News|dátarochtana=2024-06-18}}</ref>]] == Mí-úsáid ghnéis == Bhí Máiría Cahill sé bliana déag sa bhliain 1997 nuair a rinne comhalta den [[An tIRA Sealadach|IRA]] éigniú agus [[mí-úsáid ghnéis]] uirthi arís agus arís eile ar feadh bliana i dteach a haintín in iarthar Bhéal Feirste. An bhliain dár gcionn, toghadh Cahill mar rúnaí [[Ógra Shinn Féin]]. Lean sí ar aghaidh ag obair do [[Sinn Féin|Shinn Féin]] go dtí 2001. In 1999, dúirt bean ar inis sí a scéal di leis an IRA go raibh éigniú á chur i leith chomhalta den eagraíocht aici. Cuireadh iallach uirthi ceisteanna ó chomhaltaí den IRA a fhreagairt ag ‘fiosrúchán’ ar leanadh leis. Tamaill níos déanaí, chuir an lucht fiosraithe iachall uirthi suí sa seomra céanna leis an bhfear a bhí freagrach as na hionsaithe a thug íde béil di agus a cuid líomhaintí á séanadh aige. Bhí uirthi aghaidh a thabhairt ar an bhfear a d’ionsaigh í in aghaidh a tola agus phléigh comhaltaí den eagraíocht an “fiosrúchán” a bhí ar bun acu lena tuismitheoirí, arís in aghaidh a tola.<ref name=":0" /> Le linn 2000-06, phléigh Cahill a cás cúpla uair le huachtarán Shinn Féin Gerry Adams, dar léi féin. In 2010 thug Cahill ráiteas don [[Seirbhís Póilíneachta Thuaisceart Éireann|PSNI]] faoi na hionsaithe agus faoi fhiosrúchán an IRA. Ach i gcúirt i mBéal Feirste in 2014, fuarthas an fear ar chuir sí éigniú ina leith agus triúr ar cuireadh rannpháirtíocht i bhfiosrúchán an IRA ina leith neamhchiontach nuair a tarraingíodh siar na cúisimh ina leith cheal fianaise. An bhliain dár gcionn, dúradh i dtuairisc ar fhiosrúchán neamhspleách a raibh an t-abhcóide Keir Starmer i gceannas air go raibh láimhseáil an cháis an-lochtach. Ghabh Stiúrthóir na nIonchúiseamh Poiblí sa tuaisceart leithscéal léi.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.thejournal.ie/mairia-cahill-review-2117843-May2015/|teideal=Northern Irish justice system apologises to Mairia Cahill over handling of her case|údar=Cianan Brennan|dáta=2015-05-22|language=en|work=TheJournal.ie|dátarochtana=2023-10-21}}</ref> In 2018, d’fhoilsigh Ombudsman na bPóilíní i dTuaisceart Éireann tuairisc a dúirt gur chlis an PSNI uirthi. Ghabh an Príomh-Chonstábla George Hamilton leithscéal léi thar ceann an fhórsa.<ref name=":0" /> == Féach freisin == * M[[Mí-úsáid ghnéis|í-úsáid ghnéis]] * [[Dúnmharú Jean McConville]] == Tagairtí == {{reflist}}{{Baill den 24ú Seanad}} {{DEFAULTSORT:Cahill, Mairia}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1981]] [[Catagóir:Baill Pháirtí an Lucht Oibre (Éire)]] [[Catagóir:Baill den 24ú Seanad]] [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Mí-úsáid ghnéis]] [[Catagóir:Iriseoirí Éireannacha]] [[Catagóir:Daoine as Béal Feirste]] [[Catagóir:IRA Sealadach]] [[Catagóir:Páirtí Sóisialta agus Daonlathach an Lucht Oibre]] [[Catagóir:Íospartaigh choireachta]] jde4jqpxp7nh9rgmm0pb8chqkd51hnx 0 66352 1273528 1270231 2025-07-11T09:30:21Z Iora Rua 48887 1273528 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is polaiteoir as Gaillimh agus [[Teachta Dála]] [[Neamhspleách]] í '''Catherine Connolly''' (a rugadh ar an 12 Iúil 1957). Toghadh í sa dáilcheantar [[Gaillimh Thiar (Dáilcheantar)|Gaillimh Thiar]] san [[Olltoghchán na hÉireann, 2016|Olltoghchán 2016]] agus atoghadh í i 2020 agus 2024.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.irishtimes.com/news/politics/election-2020-catherine-connolly-independent-1.4168665|teideal=Election 2020: Catherine Connolly (Independent)|údar=Ronan McGreevy|language=en|work=The Irish Times|dátarochtana=2020-02-13}}</ref> Ceapadh ina Chathaoirleach í ar Choiste na Gaeilge, na Gaeltachta agus na nOileán i 2016.<ref name=":0">{{Lua idirlín|url=https://www.oireachtas.ie/ga/committees/32/irish-language-the-gaeltacht-and-the-islands/membership|teideal=Comhaltas – Coiste na Gaeilge, na Gaeltachta agus na nOileán – 32nd Dáil, 25th Seanad – Tithe an Oireachtais|údar=Tithe an Oireachtais|dáta=2020-01-17|language=ga|work=www.oireachtas.ie|dátarochtana=2020-01-29}}</ref> I nGaillimh, toghadh í mar Chomhairleoir Cathrach ó 1999-2016 agus thoghadh ina Mhéara na Gaillimhe í ó 2004-2005. == Gairmréim == Toghadh Connolly mar Chomhairleoir Cathrach i nGaillimh don chéad uair i mí an Mheithimh 1999 agus í ina ball de [[Páirtí an Lucht Oibre (Éire)|Pháirtí an Lucht Oibre.]] D'fhan sí sa phost seo ar feadh 17 bhliain, go dtí go dtoghadh í mar Theachta Dála i 2016.<ref>{{Lua idirlín|url=http://catherineconnolly.com/about/|teideal=About|dáta=2014-02-23|language=en-US|work=Claddagh, Galway|dátarochtana=2020-01-29}}</ref> Ar an gComhairle Cathrach, toghadh í sa cheantar thiar (1999, 2009) agus uair amháin sa cheantar theas (2004).<ref name=":1">{{Lua idirlín|url=https://electionsireland.org/candidate.cfm?id=4630|teideal=ElectionsIreland.org: Catherine Connolly|work=electionsireland.org|dátarochtana=2020-01-29|archivedate=2020-09-22|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200922224140/https://www.electionsireland.org/candidate.cfm?ID=4630}}</ref> Toghadh ina Méara na Gaillimhe í ó 2004-2005.<ref name=":2">{{Lua idirlín|url=https://www.irishtimes.com/news/politics/oireachtas/profile-catherine-connolly-ind-1.2554202|teideal=Profile: Catherine Connolly (Ind)|údar=Lorna Siggins|language=en|work=The Irish Times|dátarochtana=2020-01-29}}</ref> Toghadh a deirfiúr Colette Connolly mar Chomhairleoir Cathrach na Gaillimhe sa bhliain 2004.<ref>{{Lua idirlín|url=https://electionsireland.org/candidate.cfm?ID=5169|teideal=ElectionsIreland.org: Colette Connolly|work=electionsireland.org|dátarochtana=2020-01-29|archivedate=2020-08-09|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200809033624/https://www.electionsireland.org/candidate.cfm?ID=5169}}</ref> D'éirigh Connolly as Páirtí an Lucht Oibre i 2006 nuair a roghnaigh cheann ceathrú an pháirtí nach mbeadh ach iarrthóir amháin ([[Mícheál D. Ó hUiginn]]) ag seasamh sa Dáilcheantar Gaillimh Thiar in Olltoghchán 2007.<ref name=":2" /> Tar éis di an páirtí a fhágáil, sheas Connolly mar iarrthóir Neamhspleách san Olltoghchán 2007. Fuair sí 3.64% na vótaí chéad rogha agus ní fhuair sí suíochán.<ref name=":1" /> Sheas Connolly in Olltoghchán 2011 agus fuair sí 7.86% na vótaí céadrogha.<ref name=":1" /> Chaill sí amach ar shuíochán le dornán beag vótaí; ní raibh ach 17 vóta idir í féin agus an iarrthóir [[Seán Ó Cadhain (polaiteoir)|Seán Ó Cadhain]], ach tar éis athchomhaireamh na vótaí, toghadh Ó Cadhain agus ní bhfuair Connolly an suíochán.<ref name=":1" /> Toghadh í do Dháil Éireann (an [[An 32ú Dáil|32ú Dáil]]) in [[Olltoghchán na hÉireann, 2016|Olltoghchán 2016]] le 7.59% de na vótaí céadrogha.<ref name=":1" /> Roghnaigh sí [[Richard Boyd Barrett]] i bpróiseas roghnúcháin Taoisigh na 32ú Dála.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.kildarestreet.com/debates/?id=2016-03-10a.60|teideal=Nomination of Taoiseach: 10 Mar 2016: Dáil debates (KildareStreet.com)|work=www.kildarestreet.com|dátarochtana=2020-01-30}}</ref> Ba í a deirfiúr, Colette Connolly, ball de Pháirtí an Lucht Oibre, a fuair a suíochán ar an gComhairle Cathrach i 2016.<ref>{{Lua idirlín|url=https://electionsireland.org/candidate.cfm?ID=5169|teideal=ElectionsIreland.org: Colette Connolly|work=electionsireland.org|dátarochtana=2020-01-30}}{{Dead link|date=Meitheamh 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> Atoghadh Catherine in [[Olltoghchán na hÉireann, 2020|Olltoghchán 2020]] le 9.0% de na vótaí céadrogha.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=General Election 2020 Live Results {{!}} RTÉ News|url=https://www.rte.ie/news/election-2020/results/}}</ref> Oibríonn Connolly ar chúrsaí [[Timpeallacht|timpeallachta]].<ref name=":2" /> Tá sí i bhfabhar an córas iompar poiblí a fheabhsú.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.irishexaminer.com/breakingnews/ireland/public-transport-is-solution-to-galway-traffic-problems-say-critics-to-ring-road-proposal-827998.html|teideal=Public transport is solution to Galway traffic problems, say critics to ring road proposal|údar=Wednesday, February 14, 2018-11:30 Am|dáta=2018-02-14|language=en|work=www.irishexaminer.com|dátarochtana=2020-01-30}}</ref> Bíonn sí sásta seasamh misniúil a thógáil, í in aghaidh Chuarbhóthar na Gaillimhe mar shampla, mar go gcreideann sí go mba cheart córas traenach cathrach cosúil leis an Luas a chur ar fáil i nGaillimh, seachas a bheith ag mealladh níos mó carranna isteach sa chathair.<ref>{{Lua idirlín|url=https://tuairisc.ie/dfheadfadh-noel-thomas-teacht-aniar-aduaidh-ar-fg-i-ngaillimh-thiar-seans-go-mbeidh-an-la-le-grainne-seoige-do-ff/|teideal=Seans go mbeidh suíochán ag Gráinne Seoige agus gur idir Mairéad Farrell agus Seán Kyne a bheidh an ceann deireanach i nGaillimh Thiar|údar=Donncha Ó hÉallaithe|dáta=20 Samhain 2024|language=ga-IE|work=Tuairisc.ie|dátarochtana=2024-11-22}}</ref> Pátrún Gluaiseacht an Phobail is ea í.<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.people.ie/english1.html|teideal=People's Movement Home Page|language=en|work=www.people.ie|dátarochtana=2020-01-30}}</ref> === Saol oibre === [[Abhcóide]] a bhí Connolly uair amháin agus bhí sí ag obair mar [[Síceolaíocht|Shíceolaí]] Ciniciúil leis an mBord Sláinte Thiar i [[Béal Átha na Slua|mBéal Átha na Slua]], Cathair na Gaillimhe agus [[Conamara]].<ref name=":2" /> === Pearsanta === Is as [[Seantalamh, Cathair na Gaillimhe|Seantalamh]] i [[Cathair na Gaillimhe|gCathair na Gaillimhe]] í Connolly agus tá sí ina cónaí sa [[An Cladach|Chladach]] ó bhliain 1988. Tá sí pósta agus tá beirt mhac aici.<ref name=":2" /> Tá Gaeilge líofa ag Connolly. Ceapadh ina Chathaoirleach í ar Choiste na Gaeilge, na Gaeltachta agus na nOileán i 2016 agus suíonn sí ar An Coiste um Chuntais Phoiblí.<ref name=":0" /><ref>{{Lua idirlín|url=https://www.oireachtas.ie/ga/committees/32/committee-on-public-accounts/membership|teideal=Comhaltas – An Coiste um Chuntais Phoiblí – 32nd Dáil – Tithe an Oireachtais|údar=Tithe an Oireachtais|dáta=2020-01-17|language=ga|work=www.oireachtas.ie|dátarochtana=2020-01-30}}</ref> == Féach freisin == * [[Gaillimh Thiar (Dáilcheantar)]] * [[:Catagóir:Gaillimh Thiar (Dáilcheantar)|Polaiteoirí i nGaillimh Thiar]] == Naisc sheachtracha == [http://www.catherineconnolly.com Suíomh Oifigiúil] [https://twitter.com/catherinegalway?lang=en Catherine Connolly ar Twitter] == Tagairtí == {{Reflist}} {{Teachtaí Dála an 32ú Dáil}}{{DEFAULTSORT:Connolly, Catherine}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1957]] [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Baill den 32ú Dáil]] [[Catagóir:Baill den 33ú Dáil]] [[Catagóir:Baill Pháirtí an Lucht Oibre (Éire)]] [[Catagóir:Comhairleoirí Áitiúla]] [[Catagóir:Daoine as Contae na Gaillimhe]] [[Catagóir:Teachtaí Dála mná]] [[Catagóir:Gaillimh Thiar (Dáilcheantar)]] [[Catagóir:Teachtaí Dála neamhspleácha]] [[Catagóir:Baill den 34ú Dáil]] evjvcphwvhyazlr0ubz4014voi9ikap 0 81925 1273432 1261680 2025-07-10T16:01:25Z Kevin Scannell 340 /* Féach freisin */ 1273432 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Ainmhí Bheo}} Is [[planda]] é an '''caisearbhán coiteann'''.<ref name="Tearma">{{Cite web-en|url=https://www.tearma.ie/q/Taraxacum%20officinale/|title=“Taraxacum officinale” {{!}} téarma.ie|publisher=[[An Coiste Téarmaíochta]]|work=[[Téarma.ie]]: An Bunachar Náisiúnta Téarmaíochta don Ghaeilge|access-date=2023-06-26}}</ref> [[Íomhá:Dandelion by the Lagan - geograph.org.uk - 784663.jpg|clé|mion|Lagan towpath, bóthar Edenderry, Béal Feirste]] [[Íomhá:Dandelion Field - geograph.org.uk - 7456571.jpg|clé|mion|Páirc i g[[Contae Cheatharlach]]]] === Bia === Is féidir an planda a ithe, ar an gcéad dul síos, agus tugann ainm an bhláth leid dúinn i ndáil leis an méid sin.<ref>{{Lua idirlín|url=https://xn--anpipar-jwa8e.ie/2025/03/caisearbhan/|teideal=Caisearbhán|údar=Aedín Ní Thiarnaigh|dáta=2025-03-28|language=ga-IE|foilsitheoir=An Páipéar|dátarochtana=2025-03-30}}</ref> Eascraíonn an t-ainm as na focail “cas”, mar gheall ar chruth na nduilleog casta catach agus  “searbhán”,  a thuigtear a bheith mar gheall ar an mblas searbh atá air, cé go bhfuil míniú eile air sin, gur focal sa Mheán-Ghaeilge é a chiallaíonn “coirce”. Itear na duilleoga, a bhfuil blas nach bhfuil ró-éagsúil le ruachán orthu, agus na peitil, ar féidir iad a scaipeadh ar bharr sailéid nó a chlúdach le fuidreamh agus iad a chócaráil in ola chun friochtóga a dhéanamh. Is féidir ‘caife’ na gcaisearbhán a dhéanamh le fréamhacha an phlanda fiú, ach iad a rósadh agus a chur síos in uisce te.<ref name=":0">{{Lua idirlín|url=https://xn--anpipar-jwa8e.ie/2025/03/caisearbhan/|teideal=Caisearbhán|údar=Aedín Ní Thiarnaigh|dáta=2025-03-28|language=ga-IE|foilsitheoir=An Páipéar|dátarochtana=2025-03-30}}</ref> === Leigheas === Ó thaobh cúrsaí leighis de, tá cáil ar shú an chaisearbháin, a dtugtar “bainne cíche na n-éan” air, mar leigheas ar fhaithní ar an gcraiceann, agus bhuail mé le go leor daoine le blianta anuas a gheallann gur thriail siad é seo agus gur oibrigh an cleas go maith dóibh. [[Fualbhrostach]] atá sa chaisearbhán chomh maith, rud a chuidíonn le daoine barraíocht uisce agus salainn a dhíbirt ón gcolainn trí na duáin a spreagadh. Is ón bhfeidhm áirithe seo a thagann leasainm na mbláthanna sa Bhéarla, “pissybeds”, i mBéarla Albanach Chúige Uladh, “pish the bed”,   agus i bhFraincis, “pissenlit”, agus an phiseog a ghabhann leo go ndéanfaidh duine fual sa leaba má phiocann siad na bláthanna.<ref name=":0" /> === Béaloideas agus cluichí === Tá gasúir tar éis a bheith ag spraoi leis an gcaisearbhán ó thús ama. Baineann na cluichí go léir leis an gceann síl, an “clog”, nó an “jinny-joe” mar a deir lucht labhartha Bhéarla Bhaile Átha Cliath, a bhaint ón ngas. An cluiche is coitianta a dhéantar ná an t-am a dhéanamh amach trí na síolta a shéideadh den chlog. In [[Inis Córthaidh]], b’ionann líon na séideog a thógfadh sé ar dhuine na síolta go léir a bhaint agus an t-am den lá, ach in [[Inis Meáin]] bíonn trí shéideog ag duine agus ansin is ionann an líon síolta atá fágtha agus an uair. I gceantair eile, úsáidtear an bláth chun ceisteanna móra an tsaoil a fhreagairt. Is féidir na séideoga a chomhaireamh, mar shampla, chun tuar a fháil ar cé mhéad bliain a bheidh roimh dhuine sula bpósfaidh siad, nó in áiteanna eile déantar trí shéideog agus na síolta a chomhaireamh ina dhiaidh, chun eolas a fháil ar cé mhéad leanbh a bheidh ag duine.<ref name=":0" /> == Féach freisin == * [[Caisearbhán (Taraxacum)]] * [[Asteraceae]] == Tagairtí == {{Reflist}} {{DEFAULTSORT:Caisearbhan coiteann}} [[Catagóir:Bláthanna]] [[Catagóir:Asteraceae]] qg0w7unxkncdttav21vm2p7iq2hc8mj 0 81952 1273438 1165596 2025-07-10T16:08:17Z Kevin Scannell 340 nope 1273438 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Ainmhí Bheo}} Is [[planda]] í an '''chluas chait mhín'''<ref name="Tearma">{{Cite web-en|url=https://www.tearma.ie/q/Hypochaeris%20glabra/|title=“Hypochaeris glabra” {{!}} téarma.ie|publisher=[[An Coiste Téarmaíochta]]|work=[[Téarma.ie]]: An Bunachar Náisiúnta Téarmaíochta don Ghaeilge|access-date=2023-06-26}}</ref> (''Hypochaeris glabra''). == Tagairtí == {{Reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Cluas chait mhin}} [[Catagóir:Asteraceae]] na11hj4uy0nhjqrd3k132224jk6441e 0 82101 1273439 1168789 2025-07-10T16:09:02Z Kevin Scannell 340 1273439 wikitext text/x-wiki [[Íomhá:Dandilion_plant.jpg|deas|mion|Róiséad de [[Duilleog|dhuilleoga]] ag bonn an [[caisearbhán coiteann|chaisearbháin]]]] [[Íomhá:RicciocarposNatans8.jpg|mion|Foirm fháis róiséadaí de chuid  ''Ricciocarpos natans''.]] [[Image:Plant nodes c.jpg|right|thumb|200px|Gas a léiríonn idirnód agus nóid móide [[Peitín (luibheolaíocht)|peitín]] duille]] Sa luibheolaíocht, is éard is '''róiséad''' ann na cóiriú ciorclach de dhuilleoga nó de struchtúir cosúil le duilleoga. I plandaí bláthanna, de ghnáth, suíonn róiséid in aice leis an ithir, sampla de [[Gas|ghas]] modhnaithe is ea a struchtúr, i gcás nach leathnaíonn bearnaí na n-idirnód idir na duilleoga, ionas go bhfuil na duilleoga fós cnuasaithe go docht le chéile agus ag airde den chineál céanna. I [[Brífít|bhrífítí]] agus [[algaí]], bíonn róiséad ina thoradh de bhrainseáil leantach an [[tallas|tallais]] mar a fhásann an ngléasra  bíonn imlíne chruinn mar thoradh air. ==Feidhm i bplandaí bláthanna ==Tacsanomaíochtaí== Tá go leor [[Fine (bitheolaíocht)|finte]] plandaí le moirfeolaíocht róiséadach; tá siad coitianta ach go háirithe sna [[Asteraceae]] (mar shampla caisearbháin), sna [[Brassicaceae]] (cosúil le [[cabáiste]]), agus sna [[Bróiméileach|Bromeliaceae]]. Planda róíséadach is ea an raithneach ''[[Blechnum fluviatile'']]. ==Feidhm i bplandaí bláthanna== === Cosaint === [[Íomhá:Agave_americana4.jpg|deas|mion|Róiséad de dhuilleoga an ''Agave americana'']] ==Foirm== [[Íomhá:Agave_americana4.jpg|deas|mion|Róiséad de dhuilleoga an ''Agave americana'']] == Tagairtí == {{reflist}} [[Catagóir:Moirfeolaíocht phlandaí]] [[Catagóir:Duilleog]] meiooktswhkeu3cgw482seevrrueozj 3 85500 1273425 1267597 2025-07-10T15:51:14Z Marcas.oduinn 33120 /* Dlí luath / Luath-Fhéineachas / Féineachas? */ Freagra 1273425 wikitext text/x-wiki ==Fáilte== Dia dhuit, a Mharcas.oduinn! Tá fáilte romhat chuig an Vicipéid! GRMA as do chuid iarrachtaí anseo ar Vicipéid agus tá súil againn go mbeidh níos mó uait le teacht! Tá súil againn go mbainfidh tú taitneamh agus spórt as do chuid ama anseo! Tá sé éasca ailt nua a chruthú,agus tá bosca gainimh ag barr an leathanaigh seo le cuidiú leat é sin a dhéanamh. Thig leat dul go dtí an Halla Baile chun caint leis na Vicipéideoirí eile (más mian leat é sin a dhéanamh), nó dul go dtí an Lárionad Comhphobail chun breathnú ar na heachtraí Vicipéide is déanaí. Tá breis eolais fóintigh in ár reamhrá, freisin. Más é do thoil é, sínigh do chuid theachtaireachtaí ar leathanaigh phlé le ceithre thilde a chlóscríobh; ciallaíonn sé sin go hionsáfar d'ainm úsáideora agus an dáta go huathoibríoch. Má tá cabhair ag teastail uait, féach ar [[Vicipéid:Cabhair]], nó cuir ceist ormsa nó ar na heagarthóirí eile ar ár leathanaigh phlé. Beir bua! [[Úsáideoir:SeoMac|SeoMac]] ([[Plé úsáideora:SeoMac|plé]]) 17:23, 6 Meán Fómhair 2018 (UTC) ==Naoise== Beidh orm d'alt faoi Naoi a scriosadh, ar an drochuair. Tá alt ann cheana faoin ábhar: [[Naoi (fáidh)]]. Go raibh maith agat as do chuid oibre, áfach. Chuir mé an t-eolas nua a bhí agat ar leathanach phlé an ailt ionas nach mbeidh sé caillte. [[Úsáideoir:SeoMac|SeoMac]] ([[Plé úsáideora:SeoMac|plé]]) 17:23, 6 Meán Fómhair 2018 (UTC) +Ach ní hionann [[Naoi (fáidh)]] an tSean-Tiomna (Noah) agus [https://en.wikipedia.org/wiki/Naoise Naoise] na [[Rúraíocht|Rúraíochta]], an ea, cinnte, dáiríre píre? [[Úsáideoir:Marcas.oduinn|Marcas.oduinn]] ([[Plé úsáideora:Marcas.oduinn|plé]]) 20:03, 6 Meán Fómhair 2018 (UTC) :Aha! Tá an ceart agat! Bhí a laghad sin san alt nár thuig mé é sin! GRMA as sin a dhéanamh soiléir. Cuir leis an alt agus fáilte. [[Úsáideoir:SeoMac|SeoMac]] ([[Plé úsáideora:SeoMac|plé]]) 21:44, 6 Meán Fómhair 2018 (UTC) :: ...agus fáilte romhat, leis. Táim ag súil go mór le halt nó dhó a chuir isteach. Tá a lán déanta agam [https://en.wiktionary.org/wiki/Úsáideoir:Marcas.oduinn anseo] is [https://ga.wiktionary.org/wiki/Úsáideoir:Marcas.oduinn ansiúd], ach bíonn sé an-chiúin thall. Cé mhéad duine atá gníomhach anseo? [[Úsáideoir:Marcas.oduinn|Marcas.oduinn]] ([[Plé úsáideora:Marcas.oduinn|plé]]) 07:13, 7 Meán Fómhair 2018 (UTC) :::Tá sé ciúin anseo ar na mallaibh. An Sathairn seo caite ní raibh ach 6 athrú curtha i gcrích ar an Vicipéid! De ghnáth, bíonn athruithe nó "iarrachtaí" déanta anseo ag 60 go 70 úsáideoir sa mhí, ach ní hionann sin agus 60-70 duine dearfacha difriúla a bhfuil Gaeilge réasúnta maith acu. Má dhéanaim dearmad logáil isteach, ceapann an córas seo ag Wikimedia go ndearna beirt athruithe ar ailt. Tagann beirt nó triúr loitiméirí chugainn, go mór mhór sa bhliain scoile. Déanann úsáideoirí gan Ghaeilge chugainn. Cuidíonn siad an chuid is mó den am - Tá cuid díobh sách tábhachtach (daoine ón Small Wikis Team, mar shampla). Tá b'fhéidir seisear atá ag obair anseo go rialta faoi láthair: Mise, Dmd3music, Dowlinme, Chaco, Eiriugena, Eomurchadh srl. Cupla scríbhneoir maithe a thagann isteach go rialta gach mí nó dhó ná Panu Höglund agus Colin Ryan. Deir Jimmy Wales go mbíonn cúigear eagarthóirí rialta ag teastáil chun Vicipéid a choinneáil beo i dteanga. Tá sé sin againn uaireanta, ach cinnte go bhfuil a lán cúnaimh ag teastáil uainn go fóill. Go raibh maith agat as an obair a dhéanann tú féin. [[Úsáideoir:SeoMac|SeoMac]] ([[Plé úsáideora:SeoMac|plé]]) 05:01, 13 Meán Fómhair 2018 (UTC) :::: 1) Go han-mhaith... Ní fheicim [[Úsáideoir:Eiriugena|Eiriugena]], [[Úsáideoir:Eomurchadh|Eomurchadh]] nó [[Úsáideoir:Panu|Panu]] (Gaeilgeoir den scoth é siúd... agus é Fionlannach!). 2) Ní thuigim "Má dhéanaim dearmad logáil isteach, ceapann an córas seo ag Wikimedia go ndearna beirt athruithe ar ailt". 3) ag tnúth le bheith ag scríobh anseo, agus béim agam ar An Rúraíocht. ==Cén litriú, Sean nó Nua? "Mac" nó "mac"?== '''OarS''' (''obair ar siúl''): tuilleadh nótaí le teacht! Is léir dom go bhfuil neamh-chomhsheasmhacht ann i litirú na n-ainmneacha sa [[Teimpléad:An Rúraíocht]], m.s. * Sean- nó Nua-Ghaeilge ** Tá nualitriú ann do "Conchúr, Méabh, Lú, srl." ** Tá seanlitriú ann do"Ferdiad, Lóegaire Búadach, Fergus mac Róich, ''srl.'' ** Conchobar nó Conchúr; Medb nó Meadhbh nó Méabh; Emer nó Eimear nó Éimhear; ''srl''. * '''m'''ac (Sean?) nó '''M'''ac (Nua?) ** Tá [[Fergus mac Róich|F'''erg'''us '''m'''ac Róich]] athdhírithe go [[Fearghus Mac Róich|F'''eargh'''us '''M'''ac Róich]] ** Níl [[Conchobar mac Nessa]] athdhírithe go [[Conchúr Mac Neasa|Conchúr '''M'''ac Neasa]] * Tá ''Fergus mac R'''oí'''ch'' luaite sa Teimpléad (''ói'' nó '' oí''?) Feicim ar '''en'''.wikipedia.org (m.s. [https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Irish_mythology_(Ulster) Irish mythology (Ulster)] template) go bhfuil gach ainm luaite as SeanGhaeilge. [[Úsáideoir:Marcas.oduinn|Marcas.oduinn]] ([[Plé úsáideora:Marcas.oduinn|plé]]) 08:59, 12 Meán Fómhair 2018 (UTC) ==Sualdamh Mac Róich== Chuir mé beagán leis an alt sin [[Sualdamh Mac Róich]] agus chuir mé nasc ann. Bhí sé ró-lom mar a bhí sé. GRMA as do chuid oibre! [[Úsáideoir:SeoMac|SeoMac]] ([[Plé úsáideora:SeoMac|plé]]) 15:55, 18 Meán Fómhair 2018 (UTC) :GRMAsa, a SheoMac. Tá cúpla leathanach ann atá ró-lom, nach bhfuil an ach ainm, m.s. [[Deichtine]]. Tá an téacs ó en.wikipedia.org curtha ann agam ámh, "commented out", agus tá sé ar intinn agam iad a aistriú de réir a chéile, abairt nó dhó gach lá ar an Luas abhaile! [[Úsáideoir:Marcas.oduinn|Marcas]] ([[Plé úsáideora:Marcas.oduinn|plé]]) 16:30, 18 Meán Fómhair 2018 (UTC) ::An-mhaith ar fad! [[Úsáideoir:SeoMac|SeoMac]] ([[Plé úsáideora:SeoMac|plé]]) 19:44, 18 Meán Fómhair 2018 (UTC) == Béarla == Hi. Please don't create any more articles in English. If it is not your intention to "go back" and translate the ones you have already created, then I will delete them. If it is your intention to continue to create articles in English, with the expectation that someone else will translate them, then that is of zero value to the project. And, rather, is detrimental to it. GRMA. [[Úsáideoir:Guliolopez|Guliolopez]] ([[Plé úsáideora:Guliolopez|plé]]) 01:51, 31 Márta 2019 (UTC) :Hi there, you have no need to worry. The answer is that I fully intend to translate the pages I have copied from en.wiki, and sometimes from de.wiki. If you look at my user page, you will see a record of my work over the past year. With reference for example to [[:Teimpléad:An Rúraíocht]] (which it would seem was created from en.wiki by [[Úsáideoir:Antóin]] in 2010), I would say that it was about 90% red links when I started; now, I have only 12... no wait, 11... I'm working on [[Boand]] this very minute... to go on that one. My modus operandi is to create the page, do some basic initial translation and categorisation, and put the foreign language in italics. From past experience, I find that if I put things in a sand box for translation, then that's where they'll stay, unpublished. Under my [[Úsáideoir:Marcas.oduinn#Tionscadal]], "céim 2, cuir le roinnt leathnach", I'm keeping track of the pages I'm working on at present. You'll see that the focus there is on the early settlers, [[Cessair]], [[Partholón]] etc. I hope all this will allay any and all of your concerns. [[Úsáideoir:Marcas.oduinn|Marcas]] ([[Plé úsáideora:Marcas.oduinn|plé]]) 07:19, 31 Márta 2019 (UTC) == Composer == How should I write "composer" in Irish? Also, on [[The Fox and the Hound]], I said that Ted Berman, Richard Rich, and Art Stevens was the director, but how do I change it to say that Ted Berman, Richard Rich, and Art Stevens ''were'' the director''s''? I am working on writing more information about each Disney movie, but I can't write everything. IS there anything that can be added to these pages that you can manage? Thank you in advance. [[Speisialta:Contributions/2602:306:83A9:3D00:1809:163E:3D70:969A|2602:306:83A9:3D00:1809:163E:3D70:969A]] 17:10, 23 Iúil 2019 (UTC) :Bail ó dhia ar an obair, lean ort. [[Úsáideoir:Marcas.oduinn|Marcas]] ([[Plé úsáideora:Marcas.oduinn|plé]]) 19:06, 23 Iúil 2019 (UTC) == Moladh == Maith thú leis na hailt uile ar ár seanlitríocht - coinnigh ort leo le do thoil! [[Úsáideoir:Eomurchadha|Eomurchadha]] ([[Plé úsáideora:Eomurchadha|plé]]) 17:54, 31 Iúil 2019 (UTC) : go raibh maith agat. Coinneoidh orm! [[Úsáideoir:Marcas.oduinn|Marcas]] ([[Plé úsáideora:Marcas.oduinn|plé]]) 20:49, 31 Iúil 2019 (UTC) == Tlachtga == Tá alt beag eile ann faoi "[[Tlachta]]". Scriosfaidh mé é agus, ar ndóigh, coimeádfaidh muid an ceann nua agatsa. [[Úsáideoir:SeoMac|SeoMac]] ([[Plé úsáideora:SeoMac|plé]]) 19:37, 31 Iúil 2019 (UTC) :Bhí mé ar tí an leathnach nua (seanainm) a athseoladh chuig an nua (ainm Nua Ghaeilge), tar éis dom an téacs nua a aistriú, ar ndóigh. [[Úsáideoir:Marcas.oduinn|Marcas]] ([[Plé úsáideora:Marcas.oduinn|plé]]) 20:45, 31 Iúil 2019 (UTC) ::Sin déanta agam. [[Úsáideoir:Marcas.oduinn|Marcas]] ([[Plé úsáideora:Marcas.oduinn|plé]]) 18:23, 2 Lúnasa 2019 (UTC) == Niall 7 Níall == A Mharcais, a chara, Maith dom an fhreagra dhéanach seo! Táim an-ghnóthach le déanaí agus níl seans go deo agam féachaint ar an ábhar. Ach tá a fhios agam conas an dá rud a chur le chéile ... ar bhealach. Is féidir athreorú a shocrú ionas ón sean-shuíomh. is féidir féachaint chuige... nó féachfaidh mé féin chuige an deireadh seachtaine b'fhéidir. ádh mór, E == Moladh! == A Mharcais a chara, bail ó Dhia ar an obair atá idir lámha agat ar sheanlitríocht agus stair na nGael. Maith thú! Thug mé faoi deara gur scríobh tú alt nua [[Adhamhnán]], ach tá ceann eile ann cheana leis an teideal [[Naomh Adhamhnán]]. Ar mhiste leat d'ábhar a chumasc isteach sa alt eile sin, agus athdhíriú a dhéanamh? [[Úsáideoir:Kevin Scannell|Kevin Scannell]] ([[Plé úsáideora:Kevin Scannell|plé]]) 17:22, 13 Márta 2020 (UTC) :Agus ardmholadh go deo duitse, ag ucht do chuid oibre ar son na Gaeilge an lae inniu. Feicim go bhfuil tú ag nascadh leathach le Wikidata. Déanfaidh mé mar a deir tú, na leathanaigh úd a chumasc, agus sa deireadh 'Adhamhnán' a athsheoladh. [[Úsáideoir:Marcas.oduinn|Marcas]] ([[Plé úsáideora:Marcas.oduinn|plé]]) 21:57, 14 Márta 2020 (UTC) ::Sin déanta.[[Úsáideoir:Marcas.oduinn|Marcas]] ([[Plé úsáideora:Marcas.oduinn|plé]]) 23:46, 19 Márta 2020 (UTC) == Daoine == Pléigí, lbdt! ciarraí, cine, cineál, clann, corca, dál, dream, duine/daoine, fine, muintir, pobal, teaghlach [[Úsáideoir:Marcas.oduinn|Marcas]] ([[Plé úsáideora:Marcas.oduinn|plé]]) 09:13, 6 Bealtaine 2020 (UTC) == Universal Code of Conduct == Hi Marcas.oduinn I was asked by Wikimedia Foundation to promote this call for participation on the planned Universal Code of Conduct. Best regards --[[Úsáideoir:Holder|Holder]] ([[Plé úsáideora:Holder|plé]]) 04:29, 14 Lúnasa 2020 (UTC) ''At times, our contributor communities and projects have suffered from a lack of guidelines that can help us together create an environment where free knowledge can be shared safely without fear. ''There has been talk about the need for a global set of conduct rules in different communities over time. Recently, Wikimedia Foundation Board of Trustees announced a Community Culture Statement, asking for new standards to address harassment and promote inclusivity across projects. [https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_Board_noticeboard/May_2020_-_Board_of_Trustees_on_Healthy_Community_Culture,_Inclusivity,_and_Safe_Spaces] ''The universal code of conduct will be a binding minimum set of standards across all Wikimedia projects, and will apply to all of us, staff and volunteers alike, all around the globe.. It is of great importance that we all participate in expressing our opinions and thoughts about UCoC and its values. We should think about what we want it to cover or include and what it shouldn’t include, and how it may create difficulties or help our groups. ''This is the time to talk about it. Before starting drafting the code of conduct, we would like to hear from you and to solicit the opinions and feedback of your colleagues. ''In order for your voice to be heard, we encourage and invite you to read more about the universal code of conduct (UCoC) [https://meta.wikimedia.org/wiki/Universal_Code_of_Conduct] and then write down your opinions or feedback on the discussion page [https://meta.wikimedia.org/wiki/Talk:Universal_Code_of_Conduct]. To reduce language barriers during the process, you are welcomed to translate the universal code of conduct english main page into your respective local language [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Universal+Code+of+Conduct&language=en&action=page&filter=]. You and your community may choose to provide your opinions/feedback using your local languages. == We sent you an e-mail == Hello {{PAGENAME}}, Really sorry for the inconvenience. This is a gentle note to request that you check your email. We sent you a message titled "The Community Insights survey is coming!". If you have questions, email surveys@wikimedia.org. You can [[:m:Special:Diff/20479077|see my explanation here]]. [[Úsáideoir:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Plé úsáideora:MediaWiki message delivery|plé]]) 18:50, 25 Meán Fómhair 2020 (UTC) <!-- Message sent by User:Samuel (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Samuel_(WMF)/Community_Insights_survey/other-languages&oldid=20479295 --> == Hello, 20th anniversary of the Catalan Wikipedia == Hello, Sorry to write in English, I can't speak, nor read nor write your language, unfortunately. I write you this message because we'll be celebrating our Catalan Viquipèdia 20th birthday soon and I would really appreciate having at least one user of your wikipedia saying a few words in your language in a short video, filmed horizontally, congratulating the Catalan Wikipedia. I hope we will have many of your people so your language can be known in Catalonia. The time would be around 15 seconds and you are free to say what you want (if the background can be something beautiful of your country (building, monument) it would be just great..) though you would have to finish in Catalan saying "Bon aniversari" and/or "per molts anys". I really hope you will participate! The video has to be sent to viquipedia@wikimedia.cat if possible before February 28th. I hope to hear from you soon! Take real care and have a great week! Claudi/[[Úsáideoir:Capsot|Capsot]] ([[Plé úsáideora:Capsot|plé]]) 22:04, 25 Feabhra 2021 (UTC) == Wikilink le séimhiú == In ionad : gar do <nowiki>[[Cnoc Uisnigh|Chnoc Uisnigh]]</nowiki> &rarr; gar do [[Cnoc Uisnigh|Chnoc Uisnigh]] arbh fhéidir : gar do <nowiki>[[h:Cnoc Uisnigh]]</nowiki> nó a leithéid? [[Úsáideoir:Marcas.oduinn|Marcas]] ([[Plé úsáideora:Marcas.oduinn|plé]]) 06:37, 16 Meitheamh 2022 (UTC) :Chruthaigh mé [[Teimpléad:H|teimpléad simplí]] agus sílim go n-oibreoidh sé go díreach mar a d'iarr tú thuas, ach le “|” in áit “:”, m.sh. ''gar do <nowiki>[[h|Cnoc Uisnigh]]</nowiki>'' [[Úsáideoir:Kevin Scannell|Kevin Scannell]] ([[Plé úsáideora:Kevin Scannell|plé]]) 12:46, 16 Meitheamh 2022 (UTC) ::Mar sin, gar do <nowiki>{{h|Cnoc Uisnigh}}</nowiki> (lúibíní 'catacha') &rarr; gar do {{h|Cnoc Uisnigh}}. Ní oibríonn sé le lúibíní cearnógacha. [[Úsáideoir:Marcas.oduinn|Marcas]] ([[Plé úsáideora:Marcas.oduinn|plé]]) 17:37, 16 Meitheamh 2022 (UTC) :::Oops, gabh mo leithscéal, ceart agat! [[Úsáideoir:Kevin Scannell|Kevin Scannell]] ([[Plé úsáideora:Kevin Scannell|plé]]) 18:31, 16 Meitheamh 2022 (UTC) :::: Tá an teimpléad úsáidte agam cheana. Fathach fir! [[Úsáideoir:Marcas.oduinn|Marcas]] ([[Plé úsáideora:Marcas.oduinn|plé]]) 18:44, 16 Meitheamh 2022 (UTC) == Íomhá nach bhfeictear == Cén fáth nach féidir an íomhá a leanas a fheiceáil ar gawiki cé gur féidir ar [[en:McInerney]]? [[Íomhá:McInerney Irish coat of arms.png|mion|Armas Mhic an Airchinnigh]] - {{Síniú in easnamh|Marcas.oduinn}} * Mar níl sé cóipeálta chuig an [[Cómhaoin Wikimedia]]. Is féidir liom é sin a dhéanamh i gcúpla soic anois - [[Úsáideoir:Alison|<span style="color:#FF823D;font-family: comic sans ms">'''A<font color= "#FF7C0A">l<font color= "#FFB550">is</font>o</font>n'''</span>]] ^{[[Plé_úsáideora:Alison|plé]]} 18:31, 23 Meitheamh 2022 (UTC) :* Agus {{Déanta}} :) - [[Úsáideoir:Alison|<span style="color:#FF823D;font-family: comic sans ms">'''A<font color= "#FF7C0A">l<font color= "#FFB550">is</font>o</font>n'''</span>]] ^{[[Plé_úsáideora:Alison|plé]]} 18:41, 23 Meitheamh 2022 (UTC) ::*GRMA [[Úsáideoir:Marcas.oduinn|Marcas]] ([[Plé úsáideora:Marcas.oduinn|plé]]) 18:49, 23 Meitheamh 2022 (UTC) == D'obair anseo == Maith an fear! Tá sár-obair ag déanamh agat ar ailt chomh tábhatach le sin! Ar fheabhas! - [[Úsáideoir:Alison|<span style="color:#FF823D;font-family: comic sans ms">'''A<font color= "#FF7C0A">l<font color= "#FFB550">is</font>o</font>n'''</span>]] ^{[[Plé_úsáideora:Alison|plé]]} 18:33, 23 Meitheamh 2022 (UTC) : GRMA (arís) [[Úsáideoir:Marcas.oduinn|Marcas]] ([[Plé úsáideora:Marcas.oduinn|plé]]) 18:50, 23 Meitheamh 2022 (UTC) == 'Location map many' == Ba mhaith liom an teimpléad seo a úsáid, le feiceáil ar [[en:Bruiden]]: :[[en:Template:Location map many]] Feicim go bhfuil ar a laghad spleáchas amháin ann sa teimpléad: :[[en:Module:Location map/data/Island of Ireland]] Sula dtumaim isteach, arbh fhéidir le héinne cabhrú liom é seo a chóipeáil go gawiki? [[Úsáideoir:Marcas.oduinn|Marcas]] ([[Plé úsáideora:Marcas.oduinn|plé]]) 16:54, 30 Meitheamh 2022 (UTC) * {{Déanta}} :) Seo dhuit; {{Location map many |Island of Ireland |relief=1 |float = right | width = 350 | lat1_deg = 53.545410 | lon1_deg = -6.177956 | label1 =B. Forgaill Manaich | lat2_deg = 53.708061 | lon2_deg = -6.633382 | label2 =B. Dá Derga | lat3_deg = 54.168600 | lon3_deg = -8.045783 | label3 = B. Mic Cecht Dá Réo (approx. location) | lat4_deg = 53.458977 | lon4_deg = -7.771521 | label4 =B. Dá Choca | lat5_deg = 52.469353 | lon5_deg = -6.908936 | label5 = B. Da Thó | lat6_deg = 54.262002 | lon6_deg = -5.845051 | label6 = B. Bricriu Nemthenga |background1 = white |background2 = white |background3 = white |background6 = white |background4 = white |background5 = white |caption=Location of the known ''bruidne'' on a map of [[Ireland]] |position1 = top |position2 = left |position3 = bottom |position4 = bottom |position5 = right}} -- [[Úsáideoir:Alison|<span style="color:#FF823D;font-family: comic sans ms">'''A<font color= "#FF7C0A">l<font color= "#FFB550">is</font>o</font>n'''</span>]] ^{[[Plé_úsáideora:Alison|plé]]} 10:34, 1 Iúil 2022 (UTC) ::GRMA, mar is gnách [[Úsáideoir:Marcas.oduinn|Marcas]] ([[Plé úsáideora:Marcas.oduinn|plé]]) 14:23, 1 Iúil 2022 (UTC) == Messe ocus HusseyBot == Fathach fir, [[Úsáideoir:Kevin Scannell|Kevin Scannell]]. * Mo bhotúin, tríd is tríd: lastigh, tradisiúin, dearanaí, dá bhárr * Mo roghanna: i nÉirinn, i ndá (leath) * Idir dhá chomhairle: i n-iarthar / in iarthar, srl. * Moltaí le plé ** Xxx ab ea é → Xxx ba ea é. *** Rinne mé iarracht cloí le ceartúcháin neamhchonspóideacha! Scriosfaidh mé "i nÉirinn" agus "i ndá" ón chlár — is Gaeilge go hiomlán intuigthe inghlactha iad. Maidir le "ab/ba ea", sin ceist chonspóideach! Déarfainnse "ab ea", agus creidim gurb é sin an leagan a moladh sna leabhair ghramadaí traidisiúnta, cé go dtuigim go bhfuil "ba ea" molta ag lucht an fhoclóra nua Béarla-Gaeilge. Cad é do thuairimse? [[Úsáideoir:Kevin Scannell|kscanne]] ([[Plé úsáideora:Kevin Scannell|plé]]) 12:20, 20 Iúil 2022 (UTC) ::Feicim ar teanglann FGB [https://www.teanglann.ie/ga/fgb/is is]: past & conditional: ''affirmative'' ''' ba''','' becomes '' '''b'''' '' before vowel (except pronouns é, í, iad, ea)...'' [[Úsáideoir:Marcas.oduinn|Marcas]] ([[Plé úsáideora:Marcas.oduinn|plé]]) 15:20, 22 Iúil 2022 (UTC) ::Thairis sin, ní fheicim an fhoirm ''' ab ''' ach in:'' direct rel.'' ''' ba,''' '' becomes '' ''' ab ''' '' before vowel...'' [[Úsáideoir:Marcas.oduinn|Marcas]] ([[Plé úsáideora:Marcas.oduinn|plé]]) 15:31, 22 Iúil 2022 (UTC) ::Agus an iontráil: Ba í an bhean ab áille acu uile í. [[Úsáideoir:Marcas.oduinn|Marcas]] ([[Plé úsáideora:Marcas.oduinn|plé]]) 15:39, 22 Iúil 2022 (UTC) :::Is é "ab ea" atá i bhFoclóir de Bhaldraithe... féach "mochóir maith ab ea é", "rí ó thalamh... ab ea é", "síniú bréige ab ea é", srl. Ceadaítear an dá fhoirm sa [https://data.oireachtas.ie/ie/oireachtas/caighdeanOifigiul/2017/2017-08-03_an-caighdean-oifigiuil-2017_en.pdf Chaighdeán Oifigiúil nua] — 7.2.1 B (d) — agus mar sin bheinnse sásta glacadh leis an dá rud. [[Úsáideoir:Kevin Scannell|kscanne]] ([[Plé úsáideora:Kevin Scannell|plé]]) 16:02, 22 Iúil 2022 (UTC) :::: Sin go breá [[Úsáideoir:Marcas.oduinn|Marcas]] ([[Plé úsáideora:Marcas.oduinn|plé]]) 18:17, 22 Iúil 2022 (UTC) == WD 'Lua error' == An féidir seo a cheartú? [[Belisama]], WD Carachtar, "Lua error in Module:LangSwitch at line 135: attempt to concatenate a nil value." [[Úsáideoir:Marcas.oduinn|Marcas]] ([[Plé úsáideora:Marcas.oduinn|plé]]) 21:51, 1 Meán Fómhair 2022 (UTC) : Yep - {{déanta}} anois ;) - [[Úsáideoir:Alison|<span style="color:#FF823D;font-family: comic sans ms">'''A<font color= "#FF7C0A">l<font color= "#FFB550">is</font>o</font>n'''</span>]] ^{[[Plé_úsáideora:Alison|plé]]} 21:53, 1 Meán Fómhair 2022 (UTC) ::: A dhia na bhfeart, sin go tapaidh. GRMA. [[Úsáideoir:Marcas.oduinn|Marcas]] ([[Plé úsáideora:Marcas.oduinn|plé]]) 22:01, 1 Meán Fómhair 2022 (UTC) == Vicí na mBan == A chara, toisc gur úsáideoir Vicipéide rialta thú, ba mhaith liom tusa a chur ar an eolas maidir le tionscadal nua atá ar siúl. Vicí na mBan, nó WikiWomen, is ainm do. Is comhfhiontar é idir Pobal Éireann Wikimedia, Coláiste Oiriall i Muineachán agus eagraíochtaí Vicipéide agus meánscoileanna sa [[An Fhreaslainn|Fhreaslainn]] agus i d[[Tír na mBascach]]. Le linn na tionscadail seo, beidh muid ag cruthú acmhainní teagaisc ionas go mbeidh daltaí meánscoileanna in ann ailt Vicipéide a scríobh as Gaeilge, as Freaslainnis nó as Bascais faoi mhná iomráiteacha. Beidh na daltaí ag foghlaim faoi Vicipéid ón mí seo chugainn ar aghaidh agus tosóidh siad ag scríobh sa bhliain úr. Tá breis eolais ar fáil as Béarla ar an leathanach Meta: https://meta.wikimedia.org/wiki/WikiWomen_Erasmus%2B_Project. Tá fáilte roimh cheisteanna agus bharúlacha chugamsa ar Vicipéid nó seol r-phost chugainn: wikimediaireland[at]gmail.com. Beidh mé ag cur teachtaireacht ar an halla baile chomh maith, mo leithscéal as crosphostáil a dhéanamh. 17:02, 28 Deireadh Fómhair 2022 (UTC) [[Úsáideoir:Dowlinme|Dowlinme]] ([[Plé úsáideora:Dowlinme|plé]]) 17:02, 28 Deireadh Fómhair 2022 (UTC) == Fáilte ... == ... ar ais arís :) - [[Úsáideoir:Alison|<span style="color:#FF823D;font-family: comic sans ms">'''A<font color= "#FF7C0A">l<font color= "#FFB550">is</font>o</font>n'''</span>]] ^{[[Plé_úsáideora:Alison|plé]]} 22:14, 12 Bealtaine 2025 (UTC) :'Sea, chonaic mé [[:en:Wikipedia:Recent_additions/2025/March#8 March 2025|seo]] (an pointe deireanach). [[Úsáideoir:Marcas.oduinn|Marcas]] ([[Plé úsáideora:Marcas.oduinn|plé]]) 06:42, 14 Bealtaine 2025 (UTC) ::An mbeinn ag séitéireacht, san lá atá inniu ann, dá mbainfinn úsáid as Google Translate? [[Úsáideoir:Marcas.oduinn|Marcas]] ([[Plé úsáideora:Marcas.oduinn|plé]]) 16:11, 14 Bealtaine 2025 (UTC) == I have sent you an e-mail == @[[Úsáideoir:Marcas.oduinn|Marcas.oduinn]] Hi dear Marcas! I have sent you an e-mail with a request I made there. Can you view it and complete it? Thanks [[Úsáideoir:GeniVekaGV|GeniVekaGV]] ([[Plé úsáideora:GeniVekaGV|plé]]) 18:54, 18 Bealtaine 2025 (UTC) == Cuireadh: Cruinniú Pobail – 27 Bealtaine == A chara, Tá súil agam go bhfuil tú go maith :) Tá Pobal Éireann Wikimedia | Wikimedia Community Ireland ag reáchtáil an chéad chruinniú pobail eile ar líne ar <nowiki>'''</nowiki>Dé Máirt, 27 Bealtaine ag 18:00<nowiki>'''</nowiki>. Ba bhreá linn tú a fheiceáil ann! Is deis é seo do Vicipéidéirí gníomhacha le: * Nuacht agus forbairtí a roinnt * Smaointe nua agus dúshláin a phlé * Vótáil ar an dréacht-Straitéis 2025–2028 <nowiki>'''</nowiki>Sonraí an chruinnithe:<nowiki>'''</nowiki> Ar Google Meet: [https://meet.google.com/mnw-pubq-xyc<nowiki> meet.google.com/mnw-pubq-xyc]</nowiki> Fón: +353 1 571 2001 | PIN: 202 328 238# Is féidir an straitéis a léamh roimh ré anseo: [[commons:File:2025-2030_Strategic_Plan_Wikimedia_Community_Ireland-Draft.pdf|[nascaithe anseo]]] Muna bhfuil tu in ann dul ach ba mhaith leat do thuairim nó moltaí ar an straitéis a thabhairt, seol r-phost chugam ag: <nowiki>'''</nowiki>oifigeach.gaeilge<nowiki>{{@}}</nowiki>wikimedia.ie<nowiki>'''</nowiki> Le gach dea-ghuí, Amy ~ [Úsáideoir:OifigeachWMIE] [[Úsáideoir:OifigeachWMIE|OifigeachWMIE]] ([[Plé úsáideora:OifigeachWMIE|plé]]) 14:24, 23 Bealtaine 2025 (UTC) == Dlí luath / Luath-Fhéineachas / Féineachas? == Haigh, A Mharcais. Maidir leis an trácht [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Clár_Dubh#Dlí_luath_na_hÉireann|seo]] agus teidil an teimpléad, cé acu is fearr leat? Shílim féin go bhfuil "Luath-Fhéineachas" is oiriúnach, ach ghéillim ortsa ar aon nós :) Agus táim sásta na hathruithe uile is gá a dhéanamh freisin. Tuairimí? - [[Úsáideoir:Alison|<span style="color:#FF823D;font-family: comic sans ms">'''A<font color= "#FF7C0A">l<font color= "#FFB550">is</font>o</font>n'''</span>]] ^{[[Plé_úsáideora:Alison|plé]]} 19:46, 27 Bealtaine 2025 (UTC) :Ceist mhaith, níl a fhios agam cé acu is oiriúnaí, táim ag machnamh air fós... an mbeadh duine [[Acadamh Ríoga na hÉireann|anseo]] nó boc [[Corpus of Electronic Texts|ansiúd]] in ann comhairle a thabhairt, ní fheadar? [[Úsáideoir:Marcas.oduinn|Marcas]] ([[Plé úsáideora:Marcas.oduinn|plé]]) 22:53, 27 Bealtaine 2025 (UTC) ::Hi Alison, fuair mé moladh ó Jennifer ag tearma.ie: :::'''luathdhlí na hÉireann''' ::[[Úsáideoir:Marcas.oduinn|Marcas]] ([[Plé úsáideora:Marcas.oduinn|plé]]) 15:51, 10 Iúil 2025 (UTC) hb8y1p0cw5hylwt50le3zj6m7s6tx1s 0 85850 1273524 1271270 2025-07-11T08:33:05Z Conradder 34685 /* An "t-Albam Dearg" (2006-08) */ 1273524 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Eagraíochta}} Is banna [[Rac-cheol|rac-cheoil]] as [[Stáit Aontaithe Mheiriceá]] é '''Weezer'''. Bunaíodh an banna i 1992 in [[Los Angeles]]. Ó 2001, is iad [[Rivers Cuomo]], [[Brian Bell]], [[Scott Shriner]] agus [[Pat Wilson]] baill an ghrúpa. Dhíol siad 10 milliún ceirnín sna [[Stáit Aontaithe]] agus 35 milliún ceirnín ar fud an domhain go dtí seo. == Stair == ===Bunú an bhanna=== I 1989, bhog [[Rivers Cuomo]] ó Mansfield, [[Connecticut]] go [[Los Angeles]] lena bhanna miotal trom ''Avant Garde'' (nó ''Zoom''). Dhíscaoil an grúpa agus bhuail sé le [[Partrick Wilson]]. Bhog sé isteach le Wilson agus a chara [[Matt Sharp]]. Bhunaigh Cuomo agus Wilson an banna ''Fuzz'' le [[Scottie Chapman]] ar dhordghiotár. D'éirigh Chapman as an bhanna go luath agus d'athchóirigh an banna mar ''Sixty Wrong Sausages''. Bhí cara Cuomo, Pat Finn, ar dhordghiotár agus [[Jason Cropper]] ar an ghiotár. Dhíscaoil an banna go luath. Bhog Cuomo go [[Santa Monica, California]] agus thaifead sé samplaí. Bhunaigh Cuomo, Wilson, Sharp agus Cropper Weezer ar 14 Feabhra 1992. Sheinn siad a gcéad cheolchoirm ar 12 Márta 1992. Shínigh siad le ''[[Geffen Records]]'' i mí Meithimh 1993. ===An "t-Albam Gorm" (1994)=== {{Príomhalt|Weezer (Albam Gorm)}} Thaifead Weezer a gcéad albam ag ''[[Electric Lady Studios]]'' i g[[Cathair Nua-Eabhrac]], leis an léiritheoir [[Ric Ocasek]]. Briseadh Cooper i rith taifeadta. Tháinig [[Brian Bell]] in ionad Cooper ar ghiotár. Chuir siad a gcéad [[Weezer (albam gorm)|albam eapainmneach]] (nó ''An t-Albam Gorm'') amach i mí Bealtaine 1994. Chuir siad a gcéad [[Singil (ceol)|shingil]] amach, ''[[Undone - The Sweater Song]]'', agus stiúir [[Spike Jonze]] an físeán. Bhí an físeán gean air le MTV agus bhí an t-amhrán ag uimhir 57 sa ''Billboard Hot 100''. Stiúir Jonez a ndara físeán, ''[[Buddy Holly (amhrán)|Buddy Holly]]'', fosta agus bhí a lán uainíochta ag an físeán ar MTV. Bhí an t-amhrán ag uimhir 18 ar ''Hot 100 Airplay'' agus ag uimhir 2 ar ''Billboard Modern Rock''. Chuir singil eile amach, ''[[Say It Ain't So]]'' agus fuair sé moladh mór. Bhí sé ag uimhir 51 ar ''Hot 100 Airplay'' agus ag uimhir 7 ar ''Billboard Modern Rock''. [[Íomhá:Matt_Sharp_The_Rentals_2007.jpg|mion|deas|D'fhág Matt Sharp Weezer i 1997]] Fuair an t-Albam Gorm moladh mór agus ba rath ar an tráchtáil é. Is é a n-albam sárdhíola é. === Pinkerton (1995-97) === {{Príomhalt|Pinkerton}} I 1994, bhí sos ó turas ag Weezer agus chuaigh Cuomo go Connecticut samplaí a thaifeadadh don albam nua. Ba é a choincheap rac-cheoldráma i [[spás darb]] ainm ''[[Songs from the Blackhole]]''. D'fhorbair Weezer an coincheap i 1995. Chláraigh Cuomo ag [[Ollscoil Harvard|Harvard]] ag deireadh 1995. D'éirigh a scríobh amhrán níos dorcha ansin agus thréig sé an coincheap ''Songs from the Blackhole''. Fosta, bhunaigh Sharp ''[[The Rentals]]'' agus chuir siad an t-albam ''[[Return of the Rentals]]'' amach (le Partick Wislon ar drumaí) Chuir Weezer a ndara albam amach, [[Pinkerton]] ar 24 Meán Fómhair, 1996. Tá na singlí ''[[El Scorcho]]'', ''[[The Good Life]]'' agus ''[[Pink Triangle]]'' san albam. Bhí an t-albam seo níos dorcha agus bhí fuaim ghiorraisc aige. Bhí titim ar an díolachán agus bhí idir mhaith agus olc sna léirmheasanna, ach anois, tá cultas bunaithe ag an albam. [[Íomhá:Rivers_Cuomo_in_Thailand.jpg|mion|deas|Rivers Cuomo (1997)]] === Bearna (1997-2000) === Chríochnaigh Weezer an turas ''Pinkerton'' i lár 1997 agus bhí bearna acu. D'fhill Wilson abhaile i [[Portland, Oregon]] oibriú ar a thionscadal eile, ''The Special Goodness'', agus d'oibrigh Bell lena bhanna ''Space Twins''. I 1998, d'imigh Sharp an banna mar difríochta leis na baill eile. D'fhill Cuomo go Harvard ach thóg sé sos díriú ar scríobh amhrán. Bhunaigh sé banna nua le ceoltóirí as Bostún agus sheinn siad cupla seó le ábhar nua. Chuaigh Wilson go Bostún agus chuaigh se isteach i [[Homie]], tionscadal Cuomo eile. Bhí [[Greg Brown]] (''[[Cake (banna)|Cake]]'' agus ''[[Deathray]]''), Matt Sharp, [[Yuval Gabay]] (''[[Soul Coughing]]'' agus ''[[Sulfur (banna)|Sulfur]]''), [[Adam Orth]] (''Shufflepuck'') agus [[Mikey Welsh]] sa bhanna fosta. Níor chuir siad ach amhrán amháin amach, darb ainm ''American Girls'', don scannán ''[[Meet the Deedles]]''. I mí Feabhra 1998, d'athaontaigh Cuomo, Wilson agus Bell in Los Angeles. D'fhostaigh siad Mikey Welsh dordghiotár a sheinm. Sheinn Welsh le [[Juliana Hatfield]] roimhe sin. Chleacht siad agus thaifead siad samplaí go dtí ag deireadh 1998 ach bhí frustrachas agus easaontas sa bhanna. D'fhill Wilson go Portland. I mí na Samhna 1998, sheinn an bhanna dhá sheó, le drumadóir eile, faoi ainm ''Goat Punishment''. Níor sheinn siad ach amhráin [[Nirvana]] agus [[Oasis]]. Sa mhíonna ina dhiaidh sin, bhí [[dúlagar]] ar Cuomo agus b'aonarán é. Rinne sé turgnaimh lena cheol agus scríobh sé 121 amhrán faoi 1999. An uair úd, d'oibrigh Wilson le ''The Special Goodness'' agus d'oibrigh Bell le ''Space Twins'' aris. Chuaigh Welsh ar thuras le Juliana Hatfield. === Teacht ar ais agus An "t-Albam Glas" (2000-01) === [[Íomhá:MikeyWelshWinter2010.jpg|mion|deas|Mikey Welsh (2010)]] {{Príomhalt|Weezer (Albam Glas)}} D'athaontaigh Weezer i mí Aibreáin 2000 agus sheinn siad ag an ''Fuji Rock Festival''. Ó mhí Aibreáin go mí na Bealtaine 2000, chleacht siad agus thriail siad amhráin nua i Los Angeles. D'fhill siad go dtí an ardán i mí an Mheithimh 2000 agus sheinn siad seónna beaga gan iarraidh, faoi ainm ''Goat Punishment'' arís. Sheinn siad naoi ndáta ar an ''Warped Tour'' fosta. Thaifead siad albam nua agus d'fhostaigh siad Ric Ocasek léiriú arís. Cuireadh [[Weezer (albam glas)|An t-Albam Glas]] amach ar 15 Bealtaine 2001. Ba é ''[[Hash Pipe]]'' an chéad shingil ón albam. Bhí sé ag uimhir 2 ar ''Billboard Modern Rock''. Eisíodh ''[[Island in the Sun]]'' mar an dara singil agus bhí an-tóir idirnáisiúnta ar an amhrán. Chuir siad ''[[Photograph (amhrán Weezer)|Photograph]]'' amach i mí na Samhna 2001. Bhí an t-albam ag uimhir 4 ar '' Billboard 200'' agus bhain sé platanam amach o shin. D'fhag Welsh Weezer in 2001 mar strus agus mí-úsáid drugaí. Tháinig [[Scott Shriner]] in ionad Welsh ar dhordghiotár. === ''Maladroit'' (2002) === {{Príomhalt|Maladroit}} I mí Aibreáin 2002, Chuir Matt Sharp an dlí ar Weezer. Shocraigh siad an cás gan dul chun cúirte. Thit an banna amach leis an lipéad, Interscope, fosta. D'ainneoin an fadhbanna seo, chuir siad a gceathrú albam amach, ''[[Maladroit]]'', ar 14 Bealtaine 2002. Bhí léirmheasanna dearfacha ag an albam ach bhí titim ar an díolachán. Fosta, chuir siad dhá shinglí amach on albam seo: ''[[Dope Nose]]'' agus ''[[Keep Fishin']]''. Ar 23 Márta 2004, chuir Weezer a gcéad DVD amach, darb ainm [[Weezer – Video Capture Device: Treasures from the Vault 1991–2002|Video Capture Device]]. Chuir [[Karl Koch]] (cúntóir don bhanna) an DVD le cheile. === ''Make Believe'' (2003-06) === {{Príomhalt|Make Believe (albam Weezer)}} Roimh na seisiúin don ceathrú albam, d'oibrigh Wilson agus Bell ar a dtionscadail eile. In 2003, chuir Bell ''[[The End of Imagining]]'' amach le ''Space Twins'' agus chuir Wilson ''[[Land Air Sea]]'' amach le ''The Special Goodness''. Ó mhí na Nollag 2003 go fómhar 2004, thaifead an banna a lán ábhair don albam nua le [[Rick Rubin]]. Cuireadh an t-albam, ''[[Make Believe (albam Weezer)|Make Believe]]'', amach ar 10 Bealtaine 2005. Bhí an t-albam ag uimhir 2 ar ''Billboard 200''. In ainneoin rath brabúsach, bhí idir mhaith agus olc sna léirmheasanna. [[Íomhá:Weezer_2005.jpg|mion|deas|Weezer (2005)]] Bhí an-ráchairt ar an chéad shingil, ''[[Beverly Hills (amhrán Weezer)|Beverly Hills]]'', sna Stáit Aontaithe agus go hidirnáisiúnta. Bhí sé ag uimhir 1 ar ''Billboard Modern Rock'' agus ag uimhir 10 ar ''Billboard Hot 100''. Fuair an amhrán a gcéad ainmniúchán ''[[Grammy]]'' sa chatagóir ''Best Rock Song''. Ba é ''[[We Are All on Drugs]]'' a ndara singil ón albam. Bhí an tríú singil, ''[[Pefect Situtation]]'', ag uimhir 1 ar ''Billboard Modern Rock'' agus ag uimhir 51 ar ''Billboard Hot 100''. Chuir siad ceathrú singil, ''[[This is Such a Pity]]'', fosta. D'úsáid an banna uirlisí breise ar an turas ''Make Belive'', mar shampla [[pianó]] agus [[sintéiseoir]]. Fuair siad giotáraí eile, darb ainm Bobby Schneck, fosta. Sheinn Weezer in [[Éirinn]] don chéad uair ar 6 Iúil 2005 in [[Sráid an Bhiocáire]] agus sheinn siad i m[[Baile Átha Cliath]] arís i mí Lúnasa 2005. === An "t-Albam Dearg" (2006-08)=== {{Príomhalt|Weezer (Albam Dearg)}} Tar éis ''Make Believe'', bhí sos ag an bhanna. D'fhill Cuomo go Harvard agus fuair sé céim i 2006. Ar 18 Meitheamh 2006, phós Cuomo Kyoko Ito. D'fhreastail na baill den bhanna reatha an pósadh agus, fosta, Matt Sharp agus Jason Cropper. I rith an tsosa seo, bhí Bell agus Wilson sa scannán ''[[Factory Girl]]'' agus thug siad amhrán don fhuaimrian (leagan d'amhrán de chuid ''[[The Velvet Underground|Velvet Underground]]'', darb ainm ''Heroin''). Thosaigh Bell tionscadal nua: ''[[The Relationship]]''. Cuireadh ''[[Weezer (albam dearg)|Weezer]]'', nó An t-Albam Dearg, amach in mí an Mheithimh 2006. Tháirg Rick Rubin an t-albam le Weezer agus mheasc [[Rich Costey]] é. Tháirg [[Jacknife Lee]] dhá amhrán ar an albam fosta. Bhí an t-albam ag uimhir 4 ar ''Billboard 200'' agus fuair sé léirmheasanna dearfacha. Bhain an chéad shingil ón albam, ''[[Pork and Beans]]'' barr ''Billboard Modern Rock Tracks'' amach agus bhí sé ag uimhir 64 ar '' Billboard Hot 100''. Fosta, bhuaigh a fhíseán [[Grammy]] do '' Best Short Form Music Video''. Chuir siad trí shingil eile ón albam: ''[[Trouble Maker]]'', ''[[Dreamin']]'' agus ''[[The Greatest Man That Ever Lived (Variations on a Shaker Hymn)]]''. Sheinn siad cúig dháta sa [[an tSeapáin|tSeapáin]] ag tús mhí Mheán Fómhair. Chuaigh siad ar an turas ''Troublemaker'' ansin agus sheinn siad aon sheó is fiche i [[Meiriceá]] agus [[Ceanada]]. === ''Raditude'' agus ''Hurley'' (2009–13) === {{Príomhalt|Raditude|Hurley (albam Weezer)}} In 2009, chuaigh siad ar camchuairt le [[Blink-182]]. Sheinn [[Josh Freese]] na drumaí go sealadach ar an turas mar d'athraigh Patrick Wilson go giotár. Dúirt Wilson gurbh fhearr le Cuomo gníomhach a bheith ar stáitse agus chuir an giotár as do a ghluaiseacht. Ar 18 Lúnasa 2009, chuir siad an chéad shingil amach ón albam nua, ''"(If You're Wondering If I Want You To) I want you to"''. Bhí sé ag uimhir 81 ar ''Billboard Hot 100''. ''Raditude'' an t-ainm atá ar an albam, mhol an t-aisteoir [[Rainn Wilson]] an t-ainm. Cuireadh an t-albam amach ar 3 Samhain 2009 agus bhí sé ag uimhir 7 ar ''Billboard 200''. Sceidealaigh turas do mhí na Nollag 2009. Ar 6 Nollaig 2009, bhí Cuomo gortaithe mar thuairteáil a bhus camchuairte. Bhí trí [[easna]] bhriste agus fuiliú inmheánach aige, agus bhí dhá easna bhriste ag a chúntóir fosta. Bhí a bhean cheile, a leanbh agus an buime ar an bhus fosta, ach ní raibh siad gortaithe. Bhí an turas curtha siar ach thosaigh sé aris ar 20 Eanáir 2010. Ní raibh Weezer le Geffin Records níos mó. Shínigh siad le lipéad neamhspleách ''[[Epitaph Records]]''. Cuireadh an t-albam ''[[Hurley (albam Weezer)|Hurley]]'' amach i mí Mheán Fómhair 2010 trí ''Epitaph''. Bhí an chéad shingil ón albam, ''[[Memories]]'' ar an fhuaimrian don scannán ''[[Jackass 3D]]'' fosta. I mí na Samhna 2010, chuir siad albam díolama amach, darb ainm ''[[Death to False Metal]]''. Fosta, thug siad amhráin do na scannáin ''[[Cars 2]] agus ''[[Shrek Forever After]]'' Ar 8 Deireadh Fómhair 2011, fuair iar-dhordghiotáraí Mickey Welsh bás mar ródháileog amhrasta i g[[Chicago, Illinois]]. Sheinn Weezer i gChicago an oíche dár gcionn go díreach agus thug siad ómós dó. === ''Everything Will Be Alright in the End'' agus An "tAlbam Bán" (2013-16) === [[Íomhá:Weezer,_City_Of_Trees_2016.jpg|mion|deas|(C-D) Bell, Cuomo agus Shriner (2016)]] {{Príomhalt|Everything Will Be Alright in the End|Weezer (Albam Bán)}} Thosaigh an banna ag taifeadadh le Ric Ocasek, an léiritheoir ar an Albam Gorm agus an tAlbam Glas. Cuireadh ''[[Everything Will Be Alright in the End]]'' amach ar 7 Deireadh Fómhair 2014. Fuair an t-albam léirmheasanna fabhracha de ghnáth. Ar 26 Deireadh Fómhair 2015, Chuir an banna singil nua, ''"[[Thank God for Girls]]"'', amach trí ''[[Apple Music]]''. Seachtain ina dhiaidh sin, chuir an banna dara shingil, "''[[Do you wanna get high?]]"'', amach. Ar 14 Eanáir 2016, chuir siad singil eile, ''"[[King of the World]]"'', amach agus d'fhógair siad an [[Weezer (albam bán)|tAlbam Bán]]. Cuireadh ''[[Weezer (albam bán)|Weezer]]'' amach ar 1 Aibreán 2016 agus bhí sé ag uimhir 4 ar ''Billboard 200'' Fuair an t-albam ainmniúchán [[Grammy]] sa chatagóir ''Best Rock Album''. Fosta, shínigh an banna le [[Atlantic Records]]. === ''Pacific Daydream'' (2017–18)=== {{Príomhalt|Pacific Daydream}} Ar 16 Márta 2017, chuir siad amhrán nua ''[[Feels Like Summer]]'' amach, an chéad shingil ón albam nua. Fuair sé freagairt éagsúil ón leantóirí ach bhí an-rath ar an amhrán sa raidió ailtéarnach (bhí sé ag uimhir 2 ar ''Alternative Airplay chart''). D'fhógair Weezer ''[[Pacific Daydream]]'' ar 16 Lúnasa agus chuir sé an albam amach ar 27 Deireadh Fómhair. Ar 17 Lúnasa, chuir siad singil bolscaireachta, ''[[Mexican Fender]]'' amach. Chuir siad ''Beach Boys'' amach an mí dár gcionn agus chuir siad ''Weekend Woman'' amach an mí ina dhiaidh sin. Ba é ''[[Happy Hour (amhrán Weezer)|Happy Hour]]'' an dara singil ón albam agus bhí sé ag uimhir 9 ar ''Alternative Airplay chart''. Fuair an t-albam ainmniúchán [[Grammy]] sa chatagóir ''Best Rock Album''. === An "tAlbam Téal" agus an "tAlbam Dubh" (2018-19) === {{Príomhalt|Weezer (Albam Téal)|Weezer (Albam Dubh)}} Tar éis feachtais leantóra ar [[Twitter]], d'eisigh Weezer leagan d'amhrán de chuid [[Toto (banna)|Toto]], ''[[Africa (amhrán Toto)|Africa]]'', ar 29 Bealtaine 2018. Roimhe sin, throlláil an banna leantóirí agus d'eisigh siad leagan den amhrán ''[[Rosanna (amhrán Toto)|Rosanna]]''. I mí Lúnasa 2018, bhí ''Africa'' ag uimhir 1 ar ''Billboard Alternative Songs''. D'fhreagair Toto agus d'eisigh siad leagan d'amhrán de chuid Weezer, [[Hash Pipe]]. Leis an rath d'''Africa'', chuir Weezer albam gan choinne amach le leaganacha. Eisíodh [[Weezer (albam Téal)|an tAlbam Téal]] ar 24 Eanáir 2019 agus bhí sé brabúsach. Ar 20 Meán Fómhair 2018, chuir Weezer ''[[California Snow]]'' amach don scannán 2018 ''Spell''. Ar 11 Deireadh Fómhair 2018, chuir siad ''[[Can't Knock the Hustle]]'' amach - an chéad shingil óna n-albam nua. D'eisigh siad singil eile, ''[[Zombie Bastards]]'', ar 21 Samhain agus d'fhógair siad [[Weezer (albam dubh)|an tAlbam Dubh]]. Eisíodh na amhráin "''High as a Kite''" agus "''Living in LA''" ar 21 Feabhra. Eisíodh an t-albam ar 1 Márta 2019. Chuaigh siad ar turas airéine le ''[[Pixies]]''. === ''OK Human'' agus ''Van Weezer'' (2019–21) === {{Príomhalt|OK Human|Van Weezer}} Ar 24 Eanáir 2019, d'fhógair Cuomo, in agallamh le [[Zane Lowe]], gur thaifead Weezer traiceanna bunúsacha d'albam nua. Fosta, dúirt Cuomo go raibh sé ag Obair ar albam eile leis an teideal oibre [[Van Weezer]]. Ar 10 Meán Fómhair 2019, d'fhógair Weezer [[Hella Mega Tour]] le [[Green Day]] agus [[Fall Out Boy]]. Fosta, chuir siad an chéad shingil ó Van Weezer amach: ''[[The End of the Game]]''. Bhí an t-amhrán ag uimhir 2 ar chairt ''Alternative Airplay''. thaifead an banna leagan den amhrán ''[[Lost in the Woods]]'' don scannán 2019 ''[[Frozen II]]' agus cuireadh ar an albam fuaimriain é. Ar 6 Bealtaine 2020, chuir Weezer an singil amach ''[[Hero (amhrán Weezer)|Hero]]'', ómós don oibrithe riachtanacha sa [[Paindéim COVID-19|Phaindéim COVID-19]]. Ag an am céanna, d'fhógartha siad an mhoill de ''Van Weezer''. Bhí an t-amhrán ag uimhir 1 ar chairt ''Alternative Airplay''. Ar 10 Bealtaine 2020, bhí páirt acu in eipeasóid de chuid ''[[The Simpsons]]'': ''The Hateful Eight-Year Olds''. Ar 14 Lúnasa 2020, d'fhógair Weezer go n-eiseoidh siad ''Van Weezer'' i mí na Bealtaine 2021 agus, ar an lá céanna, chuir siad an singil ''"Beginning of the End"'' amach don scannán ''Bill & Ted Face the Music''. Fuair [[Eddie Van Halen]] bás ar 6 Deireadh Fómhair 2020, mar sin, tiomnaíodh an t-albam dó. Tiomnaíodh an t-albam do [[Ric Ocasek]] fosta. Bhí sé an léiritheoir ar an [[Weezer (albam gorm)|Albam Gorm]], [[Weezer (albam glas)|Albam Glas]] agus ''[[Everything Will Be Alright in the End]]''. Fuair Ocasek bás i mí Mheán Fómhair 2019. Ar 18 Eanáir 2021, d'fhógair Weezer a gceathrú h-albam déag, ''[[OK Human]]'' (imeartas ar ''[[OK Computer]]'' le [[Radiohead]]), agus eisíodh ar 29 Eanáir. Eisíodh an t-amhrán ''[[All My Favorite Songs]]'' le leagan eile leis an bhanna indie ''[[AJR]]''. Bhí an t-amhrán ag uimhir 1 ar chairt ''Alternative Airplay'' agus ainmníodh do [[Grammy]] é. D'fhostaigh an banna [[ceolfhoireann]] ocht bpíosa is tríocha don albam agus ní thaifead siad ach le trealamh [[analógach]]. Chuir siad ''I Need Some of That'' amach ar 21 Aibreán 2021 agus, ar 7 Bealtaine 2021, eisíodh ''[[Van Weezer]]'' faoi dheireadh. === ''SZNZ'', turais agus ceiliúradh 30 bliain (2021–inniu) === {{Príomhalt|SZNZ: Spring|SZNZ: Summer|SZNZ: Autumn|SZNZ: Winter}} Bhí ''Hella Mega Tour'' curtha siar mar [[Paindéim COVID-19|COVID-19]] ach thosaigh an chuid Mheiriceánach ar 24 Iúil 2021 in [[Arlington, Texas]]. Chuaigh an chuid [[An Eoraip|Eorpach]] go dtí [[an Ostair]], [[an Bheilg]], [[an Ísiltír]], [[Sasana]], [[Albain]], [[an Fhrainc]] agus [[Éirinn]] (sheinn siad i b[[Páirc Mharlaí]]). Ar 11 Márta 2022, d'fhógair Weezer ''SZNZ'', sraith ceithre ceirnín leathfhada le téama faoi na séasúir. Eisíodh an chéad EP, ''[[SZNZ: Spring]]'', ar 20 Márta. Eisíodh an príomhshingil, ''[[A Little Bit of Love]]'' ar 16 Márta agus bhí sé ag uimhir 1 ar chairt ''Alternative Airplay''. Ar 20 Meitheamh, bhí Weezer ar ''[[Jimmy Kimmel Live!]]'' agus sheinn siad ''[[Records (amhrán)|Records]]'', an príomhshingil de chuid ''[[SZNZ: Summer]]''. Bhí sé ag uimhir 1 ar chairt ''Alternative Airplay'' fosta. Phleanáil an banna cónaitheacht ar Broadway ach cealaíodh í mar an costais mhóra. Ar 19 Meán Fómhair, sheinn Weezer faoin ainm ''Goat Punishment'' arís, sa ''Troubadour,'', [[Hollywood (Los Angeles)|Hollywood]] agus sheinn siad ''SZNZ: Winter'' don chéad uair. Fosta, seoladh an singil de chuid ''SZNZ:Autumn'': ''What Happens After You?'' agus eisíodh ar 22 Meán Fómhair é. Ar 9 Nollaig 2022, chuir Weezer ''I Want a Dog'' amach. Bhí sé an príomhshingil ón EP deireanach sa sraith, ''[[SZNZ: Winter]]''. Eisíodh ''SZNZ: Winter'' ar 21 Nollaig 2022. In mí na Samhna 2023, bhí Weezer sa scannán [[Netflix]] [[Family Switch]]. I mí an Mheithimh 2024, thosaigh Weezer turas s[[an Ríocht Aontaithe]] agus Éirinn le [[The Smashing Pumpkins|Smashing Pumpkins]]. Ar 1 Samhain, chuir siad "eagrán an-shómasach" den Albam Gorm amach. Ar 10 Meitheamh 2025, thosaigh siad a dturas Eorpach i m[[Beirlín]] agus seinnfidh siad ag [[Coláiste na Tríonóide]] ar 2 Iúil. == Baill == {{col-begin}} {{col-2}} === Baill reatha === *[[Rivers Cuomo]] – amhránaí, giotár, méarchlár (1992–inniu) *[[Patrick Wilson]] – drumaí, cnaguirlisí (1992–present), fonnadóireacht taca(2007–inniu); giotár, méarchlár(2007–2012) *[[Brian Bell]] – giotár, fonnadóireacht taca (1993–inniu), méarchlár (2000–inniu) *[[Scott Shriner]] – dordghiotár, fonnadóireacht taca(2001–inniu), méarchlár (2007–inniu) {{col-2}} ===Iarbhaill=== *[[Matt Sharp]] – dordghiotár, fonnadóireacht taca (1992–1998) *[[Jason Cropper]] – giotár, fonnadóireacht taca(1992–1993) *[[Mikey Welsh]] – dordghiotár, fonnadóireacht taca (1998–2001; b. 2011) ===Iarcheoltóirí camchuairte=== *Bobby Schneck – méarchlár, giotár, dordghiotár (2000–2005) *[[Josh Freese]] – drumaí, cnaguirlisí (2009–2012) *[[Daniel Brummel]] – méarchlár, giotár(2012–2014) *Dave Elitch – drumaí, cnaguirlisí (2022; ionadaí ar Patrick Wilson) {{col-end}} '''Amlíne''' {{#tag:timeline| ImageSize = width:900 height:auto barincrement:20 PlotArea = left:90 bottom:95 top:5 right:10 Alignbars = justify DateFormat = dd/mm/yyyy Period = from:14/02/1992 till:{{#time:d/m/Y}} TimeAxis = orientation:horizontal format:yyyy Legend = orientation:vertical position:bottom columns:3 ScaleMajor = increment:3 start:1993 ScaleMinor = increment:1 start:1993 Colors = id:lvocals value:red legend:Amhránaí id:bvocals value:pink legend:Fonnadóireacht_taca id:guitar value:teal legend:Giotár id:keys value:purple legend:Méarchlár id:bass value:blue legend:Dordghiotár id:drums value:orange legend:Drumaí,_cnaguirlisí id:album value:black legend:Albam id:EP value:gray(0.7) legend:EP id:bars value:gray(0.95) BackgroundColors = bars:bars LineData = color:album layer:back at:10/05/1994 at:24/09/1996 at:15/05/2001 at:14/05/2002 at:10/05/2005 at:03/06/2008 at:03/11/2009 at:10/09/2010 at:07/10/2014 at:01/04/2016 at:27/10/2017 at:24/01/2019 at:01/03/2019 at:29/01/2021 at:07/05/2021 color:EP layer:back at:29/10/1996 at:07/12/2000 at:24/09/2002 at:16/12/2008 at:10/06/2016 at:20/03/2022 at:21/06/2022 at:22/09/2022 at:21/12/2022 BarData = bar:Rivers text:Rivers Cuomo bar:Jason text:Jason Cropper bar:Brian text:Brian Bell bar:Matt text:Matt Sharp bar:Mikey text:Mikey Welsh bar:Scott text:Scott Shriner bar:Patrick text:Patrick Wilson PlotData = width:11 bar:Rivers from:start till:end color:lvocals bar:Jason from:start till:15/08/1993 color:guitar bar:Matt from:start till:15/02/1998 color:bass bar:Patrick from:start till:end color:drums bar:Brian from:16/09/1993 till:end color:guitar bar:Mikey from:01/03/1998 till:15/08/2001 color:bass bar:Scott from:01/09/2001 till:end color:bass width:7 bar:Rivers from:start till:end color:guitar bar:Patrick from:01/07/2007 till:15/11/2012 color:guitar bar:Brian from:01/12/2000 till:end color:keys bar:Scott from:01/07/2007 till:end color:keys width:5 bar:Patrick from:01/07/2007 till:15/11/2012 color:keys width:3 bar:Rivers from:start till:end color:keys bar:Jason from:start till:15/08/1993 color:bvocals bar:Matt from:start till:15/02/1998 color:bvocals bar:Brian from:16/09/1993 till:end color:bvocals bar:Mikey from:01/03/1998 till:15/08/2001 color:bvocals bar:Scott from:01/09/2001 till:end color:bvocals bar:Patrick from:01/07/2007 till:end color:bvocals }} == Dioscliosta == === Albaim === {{div col}} *''[[Weezer (albam gorm)|Weezer]]'' (1994) *''[[Pinkerton]]'' (1996) *''[[Weezer (albam glas)|Weezer]]'' (2001) *''[[Maladroit]]'' (2002) *''[[Make Believe]]'' (2005) *''[[Weezer (albam dearg)|Weezer]]'' (2008) *''[[Raditude]]'' (2009) *''[[Hurley (albam)|Hurley]]'' (2010) *''[[Everything Will Be Alright in the End]]'' (2014) *''[[Weezer (albam bán)|Weezer]]'' (2016) *''[[Pacific Daydream]]'' (2017) *''[[Weezer (albam téal)|Weezer]])'' (2019) *''[[Weezer (albam dubh)|Weezer]]'' (2019) *''[[OK Human]]'' (2021) *''[[Van Weezer]]'' (2021) {{div col end}} == Tagairtí == a7eotrqh5qjvqdnaiqzqg4gueqckcfb 1273525 1273524 2025-07-11T08:37:04Z Conradder 34685 1273525 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Eagraíochta}} Is banna [[Rac-cheol|rac-cheoil]] as [[Stáit Aontaithe Mheiriceá]] é '''Weezer'''. Bunaíodh an banna i 1992 in [[Los Angeles]]. Ó 2001, is iad [[Rivers Cuomo]], [[Brian Bell]], [[Scott Shriner]] agus [[Pat Wilson]] baill an ghrúpa. Dhíol siad 10 milliún ceirnín sna [[Stáit Aontaithe]] agus 35 milliún ceirnín ar fud an domhain go dtí seo. == Stair == ===Bunú an bhanna=== I 1989, bhog [[Rivers Cuomo]] ó Mansfield, [[Connecticut]] go [[Los Angeles]] lena bhanna miotal trom ''Avant Garde'' (nó ''Zoom''). Dhíscaoil an grúpa agus bhuail sé le [[Partrick Wilson]]. Bhog sé isteach le Wilson agus a chara [[Matt Sharp]]. Bhunaigh Cuomo agus Wilson an banna ''Fuzz'' le [[Scottie Chapman]] ar dhordghiotár. D'éirigh Chapman as an bhanna go luath agus d'athchóirigh an banna mar ''Sixty Wrong Sausages''. Bhí cara Cuomo, Pat Finn, ar dhordghiotár agus [[Jason Cropper]] ar an ghiotár. Dhíscaoil an banna go luath. Bhog Cuomo go [[Santa Monica, California]] agus thaifead sé samplaí. Bhunaigh Cuomo, Wilson, Sharp agus Cropper Weezer ar 14 Feabhra 1992. Sheinn siad a gcéad cheolchoirm ar 12 Márta 1992. Shínigh siad le ''[[Geffen Records]]'' i mí Meithimh 1993. ===An "t-Albam Gorm" (1994)=== {{Príomhalt|Weezer (Albam Gorm)}} Thaifead Weezer a gcéad albam ag ''[[Electric Lady Studios]]'' i g[[Cathair Nua-Eabhrac]], leis an léiritheoir [[Ric Ocasek]]. Briseadh Cooper i rith taifeadta. Tháinig [[Brian Bell]] in ionad Cooper ar ghiotár. Chuir siad a gcéad [[Weezer (albam gorm)|albam eapainmneach]] (nó ''An t-Albam Gorm'') amach i mí Bealtaine 1994. Chuir siad a gcéad [[Singil (ceol)|shingil]] amach, ''[[Undone - The Sweater Song]]'', agus stiúir [[Spike Jonze]] an físeán. Bhí an físeán gean air le MTV agus bhí an t-amhrán ag uimhir 57 sa ''Billboard Hot 100''. Stiúir Jonez a ndara físeán, ''[[Buddy Holly (amhrán)|Buddy Holly]]'', fosta agus bhí a lán uainíochta ag an físeán ar MTV. Bhí an t-amhrán ag uimhir 18 ar ''Hot 100 Airplay'' agus ag uimhir 2 ar ''Billboard Modern Rock''. Chuir singil eile amach, ''[[Say It Ain't So]]'' agus fuair sé moladh mór. Bhí sé ag uimhir 51 ar ''Hot 100 Airplay'' agus ag uimhir 7 ar ''Billboard Modern Rock''. [[Íomhá:Matt_Sharp_The_Rentals_2007.jpg|mion|deas|D'fhág Matt Sharp Weezer i 1997]] Fuair an t-Albam Gorm moladh mór agus ba rath ar an tráchtáil é. Is é a n-albam sárdhíola é. === Pinkerton (1995-97) === {{Príomhalt|Pinkerton}} I 1994, bhí sos ó turas ag Weezer agus chuaigh Cuomo go Connecticut samplaí a thaifeadadh don albam nua. Ba é a choincheap rac-cheoldráma i [[spás darb]] ainm ''[[Songs from the Blackhole]]''. D'fhorbair Weezer an coincheap i 1995. Chláraigh Cuomo ag [[Ollscoil Harvard|Harvard]] ag deireadh 1995. D'éirigh a scríobh amhrán níos dorcha ansin agus thréig sé an coincheap ''Songs from the Blackhole''. Fosta, bhunaigh Sharp ''[[The Rentals]]'' agus chuir siad an t-albam ''[[Return of the Rentals]]'' amach (le Partick Wislon ar drumaí) Chuir Weezer a ndara albam amach, [[Pinkerton]] ar 24 Meán Fómhair, 1996. Tá na singlí ''[[El Scorcho]]'', ''[[The Good Life]]'' agus ''[[Pink Triangle]]'' san albam. Bhí an t-albam seo níos dorcha agus bhí fuaim ghiorraisc aige. Bhí titim ar an díolachán agus bhí idir mhaith agus olc sna léirmheasanna, ach anois, tá cultas bunaithe ag an albam. [[Íomhá:Rivers_Cuomo_in_Thailand.jpg|mion|deas|Rivers Cuomo (1997)]] === Bearna (1997-2000) === Chríochnaigh Weezer an turas ''Pinkerton'' i lár 1997 agus bhí bearna acu. D'fhill Wilson abhaile i [[Portland, Oregon]] oibriú ar a thionscadal eile, ''The Special Goodness'', agus d'oibrigh Bell lena bhanna ''Space Twins''. I 1998, d'imigh Sharp an banna mar difríochta leis na baill eile. D'fhill Cuomo go Harvard ach thóg sé sos díriú ar scríobh amhrán. Bhunaigh sé banna nua le ceoltóirí as Bostún agus sheinn siad cupla seó le ábhar nua. Chuaigh Wilson go Bostún agus chuaigh se isteach i [[Homie]], tionscadal Cuomo eile. Bhí [[Greg Brown]] (''[[Cake (banna)|Cake]]'' agus ''[[Deathray]]''), Matt Sharp, [[Yuval Gabay]] (''[[Soul Coughing]]'' agus ''[[Sulfur (banna)|Sulfur]]''), [[Adam Orth]] (''Shufflepuck'') agus [[Mikey Welsh]] sa bhanna fosta. Níor chuir siad ach amhrán amháin amach, darb ainm ''American Girls'', don scannán ''[[Meet the Deedles]]''. I mí Feabhra 1998, d'athaontaigh Cuomo, Wilson agus Bell in Los Angeles. D'fhostaigh siad Mikey Welsh dordghiotár a sheinm. Sheinn Welsh le [[Juliana Hatfield]] roimhe sin. Chleacht siad agus thaifead siad samplaí go dtí ag deireadh 1998 ach bhí frustrachas agus easaontas sa bhanna. D'fhill Wilson go Portland. I mí na Samhna 1998, sheinn an bhanna dhá sheó, le drumadóir eile, faoi ainm ''Goat Punishment''. Níor sheinn siad ach amhráin [[Nirvana]] agus [[Oasis]]. Sa mhíonna ina dhiaidh sin, bhí [[dúlagar]] ar Cuomo agus b'aonarán é. Rinne sé turgnaimh lena cheol agus scríobh sé 121 amhrán faoi 1999. An uair úd, d'oibrigh Wilson le ''The Special Goodness'' agus d'oibrigh Bell le ''Space Twins'' aris. Chuaigh Welsh ar thuras le Juliana Hatfield. === Teacht ar ais agus An "t-Albam Glas" (2000-01) === [[Íomhá:MikeyWelshWinter2010.jpg|mion|deas|Mikey Welsh (2010)]] {{Príomhalt|Weezer (Albam Glas)}} D'athaontaigh Weezer i mí Aibreáin 2000 agus sheinn siad ag an ''Fuji Rock Festival''. Ó mhí Aibreáin go mí na Bealtaine 2000, chleacht siad agus thriail siad amhráin nua i Los Angeles. D'fhill siad go dtí an ardán i mí an Mheithimh 2000 agus sheinn siad seónna beaga gan iarraidh, faoi ainm ''Goat Punishment'' arís. Sheinn siad naoi ndáta ar an ''Warped Tour'' fosta. Thaifead siad albam nua agus d'fhostaigh siad Ric Ocasek léiriú arís. Cuireadh [[Weezer (albam glas)|An t-Albam Glas]] amach ar 15 Bealtaine 2001. Ba é ''[[Hash Pipe]]'' an chéad shingil ón albam. Bhí sé ag uimhir 2 ar ''Billboard Modern Rock''. Eisíodh ''[[Island in the Sun]]'' mar an dara singil agus bhí an-tóir idirnáisiúnta ar an amhrán. Chuir siad ''[[Photograph (amhrán Weezer)|Photograph]]'' amach i mí na Samhna 2001. Bhí an t-albam ag uimhir 4 ar '' Billboard 200'' agus bhain sé platanam amach o shin. D'fhag Welsh Weezer in 2001 mar strus agus mí-úsáid drugaí. Tháinig [[Scott Shriner]] in ionad Welsh ar dhordghiotár. === ''Maladroit'' (2002) === {{Príomhalt|Maladroit}} I mí Aibreáin 2002, Chuir Matt Sharp an dlí ar Weezer. Shocraigh siad an cás gan dul chun cúirte. Thit an banna amach leis an lipéad, Interscope, fosta. D'ainneoin an fadhbanna seo, chuir siad a gceathrú albam amach, ''[[Maladroit]]'', ar 14 Bealtaine 2002. Bhí léirmheasanna dearfacha ag an albam ach bhí titim ar an díolachán. Fosta, chuir siad dhá shinglí amach on albam seo: ''[[Dope Nose]]'' agus ''[[Keep Fishin']]''. Ar 23 Márta 2004, chuir Weezer a gcéad DVD amach, darb ainm [[Weezer – Video Capture Device: Treasures from the Vault 1991–2002|Video Capture Device]]. Chuir [[Karl Koch]] (cúntóir don bhanna) an DVD le cheile. === ''Make Believe'' (2003-06) === {{Príomhalt|Make Believe (albam Weezer)}} Roimh na seisiúin don ceathrú albam, d'oibrigh Wilson agus Bell ar a dtionscadail eile. In 2003, chuir Bell ''[[The End of Imagining]]'' amach le ''Space Twins'' agus chuir Wilson ''[[Land Air Sea]]'' amach le ''The Special Goodness''. Ó mhí na Nollag 2003 go fómhar 2004, thaifead an banna a lán ábhair don albam nua le [[Rick Rubin]]. Cuireadh an t-albam, ''[[Make Believe (albam Weezer)|Make Believe]]'', amach ar 10 Bealtaine 2005. Bhí an t-albam ag uimhir 2 ar ''Billboard 200''. In ainneoin rath brabúsach, bhí idir mhaith agus olc sna léirmheasanna. [[Íomhá:Weezer_2005.jpg|mion|deas|Weezer (2005)]] Bhí an-ráchairt ar an chéad shingil, ''[[Beverly Hills (amhrán Weezer)|Beverly Hills]]'', sna Stáit Aontaithe agus go hidirnáisiúnta. Bhí sé ag uimhir 1 ar ''Billboard Modern Rock'' agus ag uimhir 10 ar ''Billboard Hot 100''. Fuair an amhrán a gcéad ainmniúchán ''[[Grammy]]'' sa chatagóir ''Best Rock Song''. Ba é ''[[We Are All on Drugs]]'' a ndara singil ón albam. Bhí an tríú singil, ''[[Pefect Situtation]]'', ag uimhir 1 ar ''Billboard Modern Rock'' agus ag uimhir 51 ar ''Billboard Hot 100''. Chuir siad ceathrú singil, ''[[This is Such a Pity]]'', fosta. D'úsáid an banna uirlisí breise ar an turas ''Make Belive'', mar shampla [[pianó]] agus [[sintéiseoir]]. Fuair siad giotáraí eile, darb ainm Bobby Schneck, fosta. Sheinn Weezer in [[Éirinn]] don chéad uair ar 6 Iúil 2005 in [[Sráid an Bhiocáire]] agus sheinn siad i m[[Baile Átha Cliath]] arís i mí Lúnasa 2005. === An "t-Albam Dearg" (2006-08)=== {{Príomhalt|Weezer (Albam Dearg)}} Tar éis ''Make Believe'', bhí sos ag an bhanna. D'fhill Cuomo go Harvard agus fuair sé céim i 2006. Ar 18 Meitheamh 2006, phós Cuomo Kyoko Ito. D'fhreastail na baill den bhanna reatha an pósadh agus, fosta, Matt Sharp agus Jason Cropper. I rith an tsosa seo, bhí Bell agus Wilson sa scannán ''[[Factory Girl]]'' agus thug siad amhrán don fhuaimrian (leagan d'amhrán de chuid ''[[The Velvet Underground|Velvet Underground]]'', darb ainm ''Heroin''). Thosaigh Bell tionscadal nua: ''[[The Relationship]]''. Cuireadh ''[[Weezer (albam dearg)|Weezer]]'', nó An t-Albam Dearg, amach in mí an Mheithimh 2006. Tháirg Rick Rubin an t-albam le Weezer agus mheasc [[Rich Costey]] é. Tháirg [[Jacknife Lee]] dhá amhrán ar an albam fosta. Bhí an t-albam ag uimhir 4 ar ''Billboard 200'' agus fuair sé léirmheasanna dearfacha. Bhain an chéad shingil ón albam, ''[[Pork and Beans]]'' barr ''Billboard Modern Rock Tracks'' amach agus bhí sé ag uimhir 64 ar '' Billboard Hot 100''. Fosta, bhuaigh a fhíseán [[Grammy]] do '' Best Short Form Music Video''. Chuir siad trí shingil eile ón albam: ''[[Trouble Maker]]'', ''[[Dreamin']]'' agus ''[[The Greatest Man That Ever Lived (Variations on a Shaker Hymn)]]''. Sheinn siad cúig dháta sa [[an tSeapáin|tSeapáin]] ag tús mhí Mheán Fómhair. Chuaigh siad ar an turas ''Troublemaker'' ansin agus sheinn siad aon sheó is fiche i [[Meiriceá]] agus [[Ceanada]]. === ''Raditude'' agus ''Hurley'' (2009–13) === {{Príomhalt|Raditude|Hurley (albam Weezer)}} In 2009, chuaigh siad ar camchuairt le [[Blink-182]]. Sheinn [[Josh Freese]] na drumaí go sealadach ar an turas mar d'athraigh Patrick Wilson go giotár. Dúirt Wilson gurbh fhearr le Cuomo gníomhach a bheith ar stáitse agus chuir an giotár as do a ghluaiseacht. Ar 18 Lúnasa 2009, chuir siad an chéad shingil amach ón albam nua, ''"(If You're Wondering If I Want You To) I want you to"''. Bhí sé ag uimhir 81 ar ''Billboard Hot 100''. ''Raditude'' an t-ainm atá ar an albam, mhol an t-aisteoir [[Rainn Wilson]] an t-ainm. Cuireadh an t-albam amach ar 3 Samhain 2009 agus bhí sé ag uimhir 7 ar ''Billboard 200''. Sceidealaigh turas do mhí na Nollag 2009. Ar 6 Nollaig 2009, bhí Cuomo gortaithe mar thuairteáil a bhus camchuairte. Bhí trí [[easna]] bhriste agus fuiliú inmheánach aige, agus bhí dhá easna bhriste ag a chúntóir fosta. Bhí a bhean cheile, a leanbh agus an buime ar an bhus fosta, ach ní raibh siad gortaithe. Bhí an turas curtha siar ach thosaigh sé aris ar 20 Eanáir 2010. Ní raibh Weezer le Geffin Records níos mó. Shínigh siad le lipéad neamhspleách ''[[Epitaph Records]]''. Cuireadh an t-albam ''[[Hurley (albam Weezer)|Hurley]]'' amach i mí Mheán Fómhair 2010 trí ''Epitaph''. Bhí an chéad shingil ón albam, ''[[Memories]]'' ar an fhuaimrian don scannán ''[[Jackass 3D]]'' fosta. I mí na Samhna 2010, chuir siad albam díolama amach, darb ainm ''[[Death to False Metal]]''. Fosta, thug siad amhráin do na scannáin ''[[Cars 2]] agus ''[[Shrek Forever After]]'' Ar 8 Deireadh Fómhair 2011, fuair iar-dhordghiotáraí Mickey Welsh bás mar ródháileog amhrasta i g[[Chicago, Illinois]]. Sheinn Weezer i gChicago an oíche dár gcionn go díreach agus thug siad ómós dó. === ''Everything Will Be Alright in the End'' agus An "tAlbam Bán" (2013-16) === [[Íomhá:Weezer,_City_Of_Trees_2016.jpg|mion|deas|(C-D) Bell, Cuomo agus Shriner (2016)]] {{Príomhalt|Everything Will Be Alright in the End|Weezer (Albam Bán)}} Thosaigh an banna ag taifeadadh le Ric Ocasek, an léiritheoir ar an Albam Gorm agus an tAlbam Glas. Cuireadh ''[[Everything Will Be Alright in the End]]'' amach ar 7 Deireadh Fómhair 2014. Fuair an t-albam léirmheasanna fabhracha de ghnáth. Ar 26 Deireadh Fómhair 2015, Chuir an banna singil nua, ''"[[Thank God for Girls]]"'', amach trí ''[[Apple Music]]''. Seachtain ina dhiaidh sin, chuir an banna dara shingil, "''[[Do you wanna get high?]]"'', amach. Ar 14 Eanáir 2016, chuir siad singil eile, ''"[[King of the World]]"'', amach agus d'fhógair siad an [[Weezer (albam bán)|tAlbam Bán]]. Cuireadh ''[[Weezer (albam bán)|Weezer]]'' amach ar 1 Aibreán 2016 agus bhí sé ag uimhir 4 ar ''Billboard 200'' Fuair an t-albam ainmniúchán [[Grammy]] sa chatagóir ''Best Rock Album''. Fosta, shínigh an banna le [[Atlantic Records]]. === ''Pacific Daydream'' (2017–18)=== {{Príomhalt|Pacific Daydream}} Ar 16 Márta 2017, chuir siad amhrán nua ''[[Feels Like Summer]]'' amach, an chéad shingil ón albam nua. Fuair sé freagairt éagsúil ón leantóirí ach bhí an-rath ar an amhrán sa raidió ailtéarnach (bhí sé ag uimhir 2 ar ''Alternative Airplay chart''). D'fhógair Weezer ''[[Pacific Daydream]]'' ar 16 Lúnasa agus chuir sé an albam amach ar 27 Deireadh Fómhair. Ar 17 Lúnasa, chuir siad singil bolscaireachta, ''[[Mexican Fender]]'' amach. Chuir siad ''Beach Boys'' amach an mí dár gcionn agus chuir siad ''Weekend Woman'' amach an mí ina dhiaidh sin. Ba é ''[[Happy Hour (amhrán Weezer)|Happy Hour]]'' an dara singil ón albam agus bhí sé ag uimhir 9 ar ''Alternative Airplay chart''. Fuair an t-albam ainmniúchán [[Grammy]] sa chatagóir ''Best Rock Album''. === An "tAlbam Téal" agus an "tAlbam Dubh" (2018-19) === {{Príomhalt|Weezer (Albam Téal)|Weezer (Albam Dubh)}} Tar éis feachtais leantóra ar [[Twitter]], d'eisigh Weezer leagan d'amhrán de chuid [[Toto (banna)|Toto]], ''[[Africa (amhrán Toto)|Africa]]'', ar 29 Bealtaine 2018. Roimhe sin, throlláil an banna leantóirí agus d'eisigh siad leagan den amhrán ''[[Rosanna (amhrán Toto)|Rosanna]]''. I mí Lúnasa 2018, bhí ''Africa'' ag uimhir 1 ar ''Billboard Alternative Songs''. D'fhreagair Toto agus d'eisigh siad leagan d'amhrán de chuid Weezer, [[Hash Pipe]]. Leis an rath d'''Africa'', chuir Weezer albam gan choinne amach le leaganacha. Eisíodh [[Weezer (albam Téal)|an tAlbam Téal]] ar 24 Eanáir 2019 agus bhí sé brabúsach. Ar 20 Meán Fómhair 2018, chuir Weezer ''[[California Snow]]'' amach don scannán 2018 ''Spell''. Ar 11 Deireadh Fómhair 2018, chuir siad ''[[Can't Knock the Hustle]]'' amach - an chéad shingil óna n-albam nua. D'eisigh siad singil eile, ''[[Zombie Bastards]]'', ar 21 Samhain agus d'fhógair siad [[Weezer (albam dubh)|an tAlbam Dubh]]. Eisíodh na amhráin "''High as a Kite''" agus "''Living in LA''" ar 21 Feabhra. Eisíodh an t-albam ar 1 Márta 2019. Chuaigh siad ar turas airéine le ''[[Pixies]]''. === ''OK Human'' agus ''Van Weezer'' (2019–21) === {{Príomhalt|OK Human|Van Weezer}} Ar 24 Eanáir 2019, d'fhógair Cuomo, in agallamh le [[Zane Lowe]], gur thaifead Weezer traiceanna bunúsacha d'albam nua. Fosta, dúirt Cuomo go raibh sé ag Obair ar albam eile leis an teideal oibre [[Van Weezer]]. Ar 10 Meán Fómhair 2019, d'fhógair Weezer [[Hella Mega Tour]] le [[Green Day]] agus [[Fall Out Boy]]. Fosta, chuir siad an chéad shingil ó Van Weezer amach: ''[[The End of the Game]]''. Bhí an t-amhrán ag uimhir 2 ar chairt ''Alternative Airplay''. thaifead an banna leagan den amhrán ''[[Lost in the Woods]]'' don scannán 2019 ''[[Frozen II]]' agus cuireadh ar an albam fuaimriain é. Ar 6 Bealtaine 2020, chuir Weezer an singil amach ''[[Hero (amhrán Weezer)|Hero]]'', ómós don oibrithe riachtanacha sa [[Paindéim COVID-19|Phaindéim COVID-19]]. Ag an am céanna, d'fhógartha siad an mhoill de ''Van Weezer''. Bhí an t-amhrán ag uimhir 1 ar chairt ''Alternative Airplay''. Ar 10 Bealtaine 2020, bhí páirt acu in eipeasóid de chuid ''[[The Simpsons]]'': ''The Hateful Eight-Year Olds''. Ar 14 Lúnasa 2020, d'fhógair Weezer go n-eiseoidh siad ''Van Weezer'' i mí na Bealtaine 2021 agus, ar an lá céanna, chuir siad an singil ''"Beginning of the End"'' amach don scannán ''Bill & Ted Face the Music''. Fuair [[Eddie Van Halen]] bás ar 6 Deireadh Fómhair 2020, mar sin, tiomnaíodh an t-albam dó. Tiomnaíodh an t-albam do [[Ric Ocasek]] fosta. Bhí sé an léiritheoir ar an [[Weezer (albam gorm)|Albam Gorm]], [[Weezer (albam glas)|Albam Glas]] agus ''[[Everything Will Be Alright in the End]]''. Fuair Ocasek bás i mí Mheán Fómhair 2019. Ar 18 Eanáir 2021, d'fhógair Weezer a gceathrú h-albam déag, ''[[OK Human]]'' (imeartas ar ''[[OK Computer]]'' le [[Radiohead]]), agus eisíodh ar 29 Eanáir. Eisíodh an t-amhrán ''[[All My Favorite Songs]]'' le leagan eile leis an bhanna indie ''[[AJR]]''. Bhí an t-amhrán ag uimhir 1 ar chairt ''Alternative Airplay'' agus ainmníodh do [[Grammy]] é. D'fhostaigh an banna [[ceolfhoireann]] ocht bpíosa is tríocha don albam agus ní thaifead siad ach le trealamh [[analógach]]. Chuir siad ''I Need Some of That'' amach ar 21 Aibreán 2021 agus, ar 7 Bealtaine 2021, eisíodh ''[[Van Weezer]]'' faoi dheireadh. === ''SZNZ'', turais agus ceiliúradh 30 bliain (2021–inniu) === {{Príomhalt|SZNZ: Spring|SZNZ: Summer|SZNZ: Autumn|SZNZ: Winter}} Bhí ''Hella Mega Tour'' curtha siar mar [[Paindéim COVID-19|COVID-19]] ach thosaigh an chuid Mheiriceánach ar 24 Iúil 2021 in [[Arlington, Texas]]. Chuaigh an chuid [[An Eoraip|Eorpach]] go dtí [[an Ostair]], [[an Bheilg]], [[an Ísiltír]], [[Sasana]], [[Albain]], [[an Fhrainc]] agus [[Éirinn]] (sheinn siad i b[[Páirc Mharlaí]]). Ar 11 Márta 2022, d'fhógair Weezer ''SZNZ'', sraith ceithre ceirnín leathfhada le téama faoi na séasúir. Eisíodh an chéad EP, ''[[SZNZ: Spring]]'', ar 20 Márta. Eisíodh an príomhshingil, ''[[A Little Bit of Love]]'' ar 16 Márta agus bhí sé ag uimhir 1 ar chairt ''Alternative Airplay''. Ar 20 Meitheamh, bhí Weezer ar ''[[Jimmy Kimmel Live!]]'' agus sheinn siad ''[[Records (amhrán)|Records]]'', an príomhshingil de chuid ''[[SZNZ: Summer]]''. Bhí sé ag uimhir 1 ar chairt ''Alternative Airplay'' fosta. Phleanáil an banna cónaitheacht ar Broadway ach cealaíodh í mar an costais mhóra. Ar 19 Meán Fómhair, sheinn Weezer faoin ainm ''Goat Punishment'' arís, sa ''Troubadour,'', [[Hollywood (Los Angeles)|Hollywood]] agus sheinn siad ''SZNZ: Winter'' don chéad uair. Fosta, seoladh an singil de chuid ''SZNZ:Autumn'': ''What Happens After You?'' agus eisíodh ar 22 Meán Fómhair é. Ar 9 Nollaig 2022, chuir Weezer ''I Want a Dog'' amach. Bhí sé an príomhshingil ón EP deireanach sa tsraith, ''[[SZNZ: Winter]]''. Eisíodh ''SZNZ: Winter'' ar 21 Nollaig 2022. In mí na Samhna 2023, bhí Weezer sa scannán [[Netflix]] [[Family Switch]]. I mí an Mheithimh 2024, thosaigh Weezer turas s[[an Ríocht Aontaithe]] agus Éirinn le [[The Smashing Pumpkins|Smashing Pumpkins]]. Ar 1 Samhain, chuir siad "eagrán an-shómasach" den Albam Gorm amach. Ar 10 Meitheamh 2025, thosaigh siad a dturas Eorpach i m[[Beirlín]] agus seinnfidh siad ag [[Coláiste na Tríonóide]] ar 2 Iúil. == Baill == {{col-begin}} {{col-2}} === Baill reatha === *[[Rivers Cuomo]] – amhránaí, giotár, méarchlár (1992–inniu) *[[Patrick Wilson]] – drumaí, cnaguirlisí (1992–present), fonnadóireacht taca(2007–inniu); giotár, méarchlár(2007–2012) *[[Brian Bell]] – giotár, fonnadóireacht taca (1993–inniu), méarchlár (2000–inniu) *[[Scott Shriner]] – dordghiotár, fonnadóireacht taca(2001–inniu), méarchlár (2007–inniu) {{col-2}} ===Iarbhaill=== *[[Matt Sharp]] – dordghiotár, fonnadóireacht taca (1992–1998) *[[Jason Cropper]] – giotár, fonnadóireacht taca(1992–1993) *[[Mikey Welsh]] – dordghiotár, fonnadóireacht taca (1998–2001; b. 2011) ===Iarcheoltóirí camchuairte=== *Bobby Schneck – méarchlár, giotár, dordghiotár (2000–2005) *[[Josh Freese]] – drumaí, cnaguirlisí (2009–2012) *[[Daniel Brummel]] – méarchlár, giotár(2012–2014) *Dave Elitch – drumaí, cnaguirlisí (2022; ionadaí ar Patrick Wilson) {{col-end}} '''Amlíne''' {{#tag:timeline| ImageSize = width:900 height:auto barincrement:20 PlotArea = left:90 bottom:95 top:5 right:10 Alignbars = justify DateFormat = dd/mm/yyyy Period = from:14/02/1992 till:{{#time:d/m/Y}} TimeAxis = orientation:horizontal format:yyyy Legend = orientation:vertical position:bottom columns:3 ScaleMajor = increment:3 start:1993 ScaleMinor = increment:1 start:1993 Colors = id:lvocals value:red legend:Amhránaí id:bvocals value:pink legend:Fonnadóireacht_taca id:guitar value:teal legend:Giotár id:keys value:purple legend:Méarchlár id:bass value:blue legend:Dordghiotár id:drums value:orange legend:Drumaí,_cnaguirlisí id:album value:black legend:Albam id:EP value:gray(0.7) legend:EP id:bars value:gray(0.95) BackgroundColors = bars:bars LineData = color:album layer:back at:10/05/1994 at:24/09/1996 at:15/05/2001 at:14/05/2002 at:10/05/2005 at:03/06/2008 at:03/11/2009 at:10/09/2010 at:07/10/2014 at:01/04/2016 at:27/10/2017 at:24/01/2019 at:01/03/2019 at:29/01/2021 at:07/05/2021 color:EP layer:back at:29/10/1996 at:07/12/2000 at:24/09/2002 at:16/12/2008 at:10/06/2016 at:20/03/2022 at:21/06/2022 at:22/09/2022 at:21/12/2022 BarData = bar:Rivers text:Rivers Cuomo bar:Jason text:Jason Cropper bar:Brian text:Brian Bell bar:Matt text:Matt Sharp bar:Mikey text:Mikey Welsh bar:Scott text:Scott Shriner bar:Patrick text:Patrick Wilson PlotData = width:11 bar:Rivers from:start till:end color:lvocals bar:Jason from:start till:15/08/1993 color:guitar bar:Matt from:start till:15/02/1998 color:bass bar:Patrick from:start till:end color:drums bar:Brian from:16/09/1993 till:end color:guitar bar:Mikey from:01/03/1998 till:15/08/2001 color:bass bar:Scott from:01/09/2001 till:end color:bass width:7 bar:Rivers from:start till:end color:guitar bar:Patrick from:01/07/2007 till:15/11/2012 color:guitar bar:Brian from:01/12/2000 till:end color:keys bar:Scott from:01/07/2007 till:end color:keys width:5 bar:Patrick from:01/07/2007 till:15/11/2012 color:keys width:3 bar:Rivers from:start till:end color:keys bar:Jason from:start till:15/08/1993 color:bvocals bar:Matt from:start till:15/02/1998 color:bvocals bar:Brian from:16/09/1993 till:end color:bvocals bar:Mikey from:01/03/1998 till:15/08/2001 color:bvocals bar:Scott from:01/09/2001 till:end color:bvocals bar:Patrick from:01/07/2007 till:end color:bvocals }} == Dioscliosta == === Albaim === {{div col}} *''[[Weezer (albam gorm)|Weezer]]'' (1994) *''[[Pinkerton]]'' (1996) *''[[Weezer (albam glas)|Weezer]]'' (2001) *''[[Maladroit]]'' (2002) *''[[Make Believe]]'' (2005) *''[[Weezer (albam dearg)|Weezer]]'' (2008) *''[[Raditude]]'' (2009) *''[[Hurley (albam)|Hurley]]'' (2010) *''[[Everything Will Be Alright in the End]]'' (2014) *''[[Weezer (albam bán)|Weezer]]'' (2016) *''[[Pacific Daydream]]'' (2017) *''[[Weezer (albam téal)|Weezer]])'' (2019) *''[[Weezer (albam dubh)|Weezer]]'' (2019) *''[[OK Human]]'' (2021) *''[[Van Weezer]]'' (2021) {{div col end}} == Tagairtí == stzu5nxv0v8vaqxa3baks4t0l45exym 2 90239 1273443 1273124 2025-07-10T16:27:58Z Marcas.oduinn 33120 /* Lochanna */ 1273443 wikitext text/x-wiki __NOINDEX__ {{Úsáideoir:Marcas.oduinn/Teimpléad:Barra Roghchláir}} =Réamhrá= [ [https://www.teanglann.ie/ teanglann.ie] | [https://www.focloir.ie/ focloir.ie] | [https://www.tearma.ie/ tearma.ie] | [http://dil.ie/ dil.ie] | [https://www.logainm.ie/ga/ logainm.ie] | [https://www.sloinne.ie sloinne.ie] | [https://en.wikisource.org/wiki/An_Etymological_Dictionary_of_the_Gaelic_Language MacBain] ] [CELT|CODECS|ISOS|THD|BILL|.. ] [ ''[https://medievalscotland.org/kmo/AnnalsIndex/index.shtml Index of Names in Irish Annals]''<!-- le Mari Elspeth nic Bryan--> | ''[https://www.libraryireland.com/names/contents.php Irish Names and Surnames]''<!-- le Rev Patrick Woulfe, ar Library Ireland--> | ''[http://research.ucc.ie/doi//locus?section=d487e79 Onomasticum Goedelicum]'' | ''[http://research.ucc.ie/doi/atlas Atlas of Names]'' | ''[http://fmg.ac/Projects/MedLands/IRELAND.htm#_Toc389126210 MEDIEVAL LANDS - Ireland]''<!-- ar fmg.ac--> ] Daoine: aicme, ciarraí, cine, cineál, clann, corca, dál, dream, duine/daoine, fine, muintir, pobal, síol, teaghlach, tuath; s/daor-chineál, sloinne Tosaíodh an obair seo ar an 6ú Meán Fómhair 2018, leis an leathanach [[Oidheadh Chlainne Uisnigh]] * Foinsí ar [https://www.ucc.ie/en/research-sites/celt/ CELT]: ** [https://celt.ucc.ie/published/G800011A/text001.html LGÉ], [https://celt.ucc.ie/published/G800011A/ LL], G800011A ** [https://celt.ucc.ie/published/G100005A/ ACM, ARÉ LS 1220 ''srl.''], G100005A ** [https://celt.ucc.ie/published/G100054/ FFÉ, OFM A 14 ''srl.''], G800054 * [http://exploringcelticciv.web.unc.edu/ Exploring Celtic Civilisation] * Sean-Ghaeilge ** [http://www.smo.uhi.ac.uk/liosta/old-irish-l/ OLD-IRISH-L] ** ''[https://www.digitalmedievalist.com/opinionated-celtic-faqs/how-to-learn-old-irish/ How to learn old irish]'' ** [https://lrc.la.utexas.edu/eieol/iriol U-Texas] ** [https://www.ria.ie/research-projects/focloir-stairiuil-na-gaeilge Foclóir Stairiuil na Gaeilge] ar ARÉ * [https://omniglot.com/writing/irish.htm Gaeilge] ar omniglot * [https://tuairisc.ie/comhairle-ghramadai-no-comhairle-gramadai-an-seimhiu-agus-an-rosheimhiu/ ‘Comhairle ghramadaí’ nó ‘comhairle gramadaí’? An séimhiú agus an róshéimhiú…], Kevin Hickey, tuairisc.ie # ''[https://web.archive.org/web/20070807234048/http://www.carroll.co.uk/irish/chapt01.htm The Eberian Kings]'' # [https://celt.ucc.ie/published/E900000-003/ Early Irish Population-Groups], [[Eoin Mac Néill]] # [https://wikipedialibrary.wmflabs.org/?next_url=/users/my_library/ Wikipedia Library] # Celtic Literature Collective (CLC) ## ''[http://www.maryjones.us/ctexts/index_irish.html Irish Literature]'', CLC ## ''[https://www.ancienttexts.org/library/celtic/ctexts/index_irish.html Irish index]'', Ancient Texts # [https://bill.celt.dias.ie/vol4/browseatsources.php Textual sources], CELT * [[:Teimpléad:cite web]] * [[:Teimpléad:cite book]] * [[:Teimpléad:citation]] * [[:Teimpléad:familytree]] * [[Speisialta:WhatLinksHere/Teimpléad:Glanadh-mar]] * [https://www.wikidata.org/wiki/Special:NewItem Earra nua] ar WikiData * [[Miotaseolaíocht na nGael]] * [[:Catagóir:Miotaseolaíocht na nGael]] * [[:Catagóir:Lámhscríbhinní Éireannacha]] * [[:Catagóir:Lámhscríbhinní Gaelacha na Meánaoise]] * Faiceachas {{Scéalta miotaseolaíochta}} {{An Rúraíocht}} {{An Fhiannaíocht}} {{Scéalaíocht na Ríthe}} {{Lámhscríbhinní Gaelacha na Meánaoise}} =Bliain 1, 2018 - 2019= ==Céim 1 - An Rúraíócht== Cóipeáil agus aistriú go díreach ó wiki-suímh (en, de, srl) eile. * béim ar an Rúraíocht... * ... agus Tuatha Dé Danann agus Ardríthe na hÉireann a thagann isteach leis na scéalta úd. * ainm an phríomhleathnaigh as NuaGhaeilge; athsheoladh ann don ainm as SeanGhaeilge * [[Donn Cuailnge]], [[Finnbhennach]], [[Maol]], [[Liath Macha agus Dub Sainglend]], [[Caladbolg]], [[Fragarach]], [[Fedelm]], [[Dáire mac Fiachna]], [[Cairpre Nia Fer]], [[Fedelm Noíchrothach]], [[Erc mac Cairpri]], [[Achall]] * Naisc dhearga nó athsheolta go [[:en:Ulster Cycle]] ar en.wiki *# a/s, [[Cairbre Cuanach]] *# a/s, [[Condere mac Echach]] *# n/d, [[Fiachu mac Fir Febhe]] *# n/d, [[Folloman mac Conchobair]] *# n/d, [[Friuch]] *# n/d, [[Goll mac Carbada]] *#* [[Nechtan Scéne]] ==Céim 2 - Scéalta Miotaseolaíochta== * Gramadach ** Tuiseal Ginideach ** na clásail choibhneasta díreacha agus indíreacha * Leathnaigh eile nach bhfuil fós an sna teimpléidí reatha * Scéalta Miotaseolaíochta: [[Cessair]], [[Partholón]], [[Nemed]], [[Fir Bolg]]; [[Fomhóraigh]]; (Tuatha Dé Danann agus Clann Mhíle í gcéim 3) ** [[Tuan mac Cairill]], [[Neimheadh]], [[Fiacha mac Delbaíth]], [[Mac Cuill]], [[Mac Gréine]], [[Cichol Gricenchos]], [[Fintán mac Bóchra]], [[Dealgnaid]], [[Bóinn (bandia)]], [[Ealcmhar]], [[Cethlenn]], [[Conand]], [[Elatha]], [[Tethra]], [[Glas Ghaibhneann]] * Leathanaigh eile: ** [[Leabhar Bhaile an Mhóta]], [[Tomhaidhm]] * Bunachar: tagairtí ISoS, CELT, CODECS srl ==Céim 3 - Tuatha Dé Danann, Clann Mhíle== * Gramadach (arís) ** Tuiseal Ginideach ** na clásail choibhneasta díreacha agus indíreacha * [[Tuatha Dé Danann]] ** [[Éber Finn]] &rarr; [[Éibhear Fionn]], [[Érimón]] &rarr; [[Éiremhón]] &rarr; [[Éireamhón]], [[Badb]] &rarr; [[Badhbh (bandia)]], [[Bres]], [[Aislinge Oenguso]], [[Ábartach]], [[Abhean]], [[Áed]], [[Airmed]], [[Anu]], [[Aobh]], [[Aoi]], [[Aoife (iníon Bhodhbh Dheirg)]], [[Bec]], [[Bodb Derg]], [[Brea]], [[Brian (miotaseolaíocht)]], [[Caer Ibormeith]], [[Cermait]], [[Creidhne]], [[Dian Cécht]], [[Ethal]], [[Ecne]], [[Fionnuala]], [[Goibhniu]], [[Iuchar]], [[Iucharba]], [[Ler]], [[Luchtaine]], [[Miach]], [[Neit]], [[Uaithne]] * [[Clann Mhíle]] ** [[Goídel Glas]], [[Fénius Farsaid]], [[Scota]], [[Amergin Glúingel]], [[Bilé]], [[Donn]], [[Muimne, Luigne agus Laigne]], [[Ér, Orba, Ferón agus Fergna]], [[Íriel Fáid]], [[Ethriel]], [[Conmáel]], [[Tigernmas]] * Eile ** [[Biróg]], [[Immram Brain]] ([[Bran mac Feabhail]]), [[Carman]], [[Crobh Dearg]], [[Crom Cruach]], [[Cailleach]], [[Ceithre Sheod]] ==Céim 4 - Ard-Ríthe== * [[Ard-Ríthe na hÉireann]] ** [[Eochaid Étgudach]], [[Cearmna Finn]], [[Sobhairce]], [[Eochaid Faebar Glas]], [[Fiacha Labhrainne]], [[Eochaid Mumu]], [[Óengus Olmucaid]], [[Énna Airgdech]], [[Rothechtaid mac Main]] (I), [[Sétna Airt]] (I), [[Fíachu Fínscothach]], [[Muinemón]], [[Faildergdóid]], [[Ollom Fódla]], [[Fínnachta]], [[Slánoll]], [[Géde Ollgothach]], [[Fíachu Findoilches]], [[Berngal]], [[Ailill mac Slánuill]], [[Sírna Sáeglach]], [[Rothechtaid Rotha]], [[Elim Olfínechta]], [[Gíallchad]], [[Art Imlech]], [[Nuadu Finn Fáil]], [[Bres Rí]], [[Eochaid Apthach]], [[Finn mac Blatha]], [[Sétna Innarraid]] (II), [[Siomón Brecc]], [[Dui Finn]], [[Muiredach Bolgrach]], [[Énna Derg]], [[Lugaid Íardonn]], [[Sírlám]], [[Eochaid Uairches]], [[Eochaid Fíadmuine]], [[Conaing Begeclach]], [[Lugaid Lámderg]], [[Art mac Lugdach]], [[Fíachu Tolgrach]], [[Ailill Finn]], [[Eochaid mac Ailella]], [[Airgetmar]], [[Dui Ladgrach]], [[Lugaid Laigde]], [[Áed Ruad, Díthorba agus Cimbáeth]] ([[Áed Rúad]] ([[Áed Ruad]]), [[Díthorba]], [[Cimbáeth]]), [[Rechtaid Rígderg]], [[Úgaine Mór]], [[Bodbchad]], [[Lóegaire Lorc]], [[Cobthach Cóel Breg]], [[Labraid Loingsech]], [[Meilge Molbthach]], [[Mog Corb]], [[Óengus Ollom]], [[Irereo]], [[Fer Corb]], [[Connla Cáem]], [[Ailill Caisfiaclach]] ([[Ailill]]*), [[Adamair]], [[Eochaid Ailtlethan]], [[Fergus Fortamail]], [[Óengus Tuirmech Temrach]], [[Conall Collamrach]], [[Nia Segamain]], [[Énna Aignech]], [[Crimthann Coscrach]], [[Rudraige mac Sithrigi]] (III), [[Finnat Már]], [[Bresal Bó-Díbad]], [[Conchobar Abradruad]], [[Crimthann Nia Náir]], [[Cairbre Cinnchait]], [[Feradach Finnfechtnach]], [[Fíatach Finn]], [[Fíachu Finnolach]], [[Elim mac Conrach]], [[Túathal Techtmar]], [[Mal mac Rochride]], [[Fedlimid Rechtmar]], [[Cathair Mór]], [[Conn Cétchathach]], [[Conaire Cóem]], [[Art mac Cuinn]], [[Lugaid mac Con]] ([[Lughaidh]]*), [[Fergus Dubdétach]], [[Cormac mac Airt]], [[Eochaid Gonnat]] ([[Eochaidh]]*), [[Cairbre Lifechair]], [[Fothad Cairpthech]], [[Fothad Airgthech]], [[Fíachu Sroiptine]], [[Colla Uais]], [[Muiredach Tirech]], [[Cáelbad]], [[Eochaid Mugmedon]], [[Crimthann mac Fidaig]] ([[Criofan]]*), [[Níall Noígíallach]] &larr; [[[[Niall Noígíallach]]]], [[Nath Í mac Fiachrach]], [[Lóegaire mac Néill]] ==Céim 5 - ABCDEí== * [[Annála na hÉireann]], [[Banseanchas]], [[Cóir Anmann]], [[Dinnseanchas]], [[Echtra]] ([[Eachtra]]) agus [[Immram]] ([[Iomramh]]), [[Echtra Condla]], [[Echtra Fergusa maic Léti]], [[Eachtra Neara]], [[Sanas Cormaic]] ==Céim 6 - An Fhiannaíocht== * [[An Fhiannaíocht]], Na [[Fianna]] Daoine * [[Creidne]], [[Finn Eces]], [[Finn mac Cumaill]] &larr; [[Fionn mac Cumhaill]], [[Oisín]], [[Diarmuid Ua Duibne]], [[Gráinne (miotaseolaíocht)|Gráinne]], [[Niamh Chinn Óir]], [[Bodhmall]], [[Muireann]], [[Plúr na mBan]], [[Sadb]] &rarr; [[Sadhbh]], [[Caílte mac Rónáin]], [[Conán mac Lia]], [[Conán mac Morna]], [[Cumall]], [[Goll mac Morna]], [[Liath Luachra]], [[Oscar mac Oisín]] Scéalta ar fáil * [[Agallamh Beag]], [[Agallamh na Seanórach]], [[Bruidhean Chaorthainn]], [[Cath Finntrágha]], [[Cath Gabhra]], [[Eachtra Bhodaigh an Chóta Lachtna]], [[Fianshruth]], [[Fionn agus Gráinne]], [[Macgnímartha Finn]], [[Tóraíocht Dhiarmada agus Ghráinne]] Scéalta nach bhfuil ar fáil ar wikipediae * [[Bruidhean Chéise Corainn]], [[Bruidhean Bheag na hAlmhaine]], [[Bruidhean Eochaidh Bhig Dheirg]] # [[Eachtra Iollainn Iolchrothaigh Mhic Ríogh na hEasbáinne]] ('''[http://en.wikipedia.org/wiki/Eachtra_Iollainn_Iolchrothaigh_Mhic_Ríogh_na_hEasbáinne en]''') # [[Eachtra an Ghiolla Dheacair]] ('''[http://en.wikipedia.org/wiki/Eachtra_an_Ghiolla_Dheacair en]''') # [[Eachtra Lomnachtáin]] ('''[http://en.wikipedia.org/wiki/Eachtra_Lomnachtáin en]''') #* [[Fotha Catha Cnucha]] # [[Tóraíocht Taise Taoibhghile]] ('''[http://en.wikipedia.org/wiki/Tóraíocht_Taise_Taoibhghile en]''') # [[Tóraíocht Shaidhbhe Iníne Eoghain Óig]] ('''[http://en.wikipedia.org/wiki/Tóraíocht_Shaidhbhe_Iníne_Eoghain_Óig en]''') #* [[Nessa Ní Shéaghdha]], [[Máirín Ní Mhuiríosa]] ==Céim 7 - Scéalaíocht na Ríthe== * [[Ard-Ríthe na hÉireann]] ''thuas, céim 4'', [[Baile in Scáil]], [[Baile Chuinn Chétchathaig]] (scrios: [https://ga.wikipedia.org/wiki/Baile_Chuinn_Cétchathaigh?redirect=no Baile_Chuinn_Cétchathaigh], [https://ga.wikipedia.org/wiki/Baile_Chuinn_Cétchathaig?redirect=no Baile_Chuinn_Cétchathaig]), [[Sadb ingen Chuinn]] ==Céim 8 - Lámhscríbhinní== * [[Teimpléad:Lámhscríbhinní Gaelacha na Meánaoise]] ** [[Leabhar Gabhála na hÉireann]] *# [[Leabhar Fhear Maí]] ** [[Leabhar na gCeart]], Oidheadh Chlainne x 3: [[Oidheadh Chlainne Lir|... Lir]] ([[Clann Lir]]), [[Oidheadh Chlainne Tuireann|... Tuireann]], [[Oidheadh Chlainne Uisnigh|... Uisnigh]] ==Céim 9 - Aithbhreithniú== * Glan / Cuir le roinnt leathnach ** [[Aengus]] &rarr; [[Aonghas]], [[Áine]], [[Badb]] &rarr; [[Badhbh (bandia)]], [[Breogán]], [[Brigit]], [[Cormac mac Airt]], [[Daghdha]], [[Enbarr]], [[An Fhiannaíocht]], [[Fionn mac Cumhaill]], [[Grian (bandia)]], [[Lugh]], [[Níall Noígíallach]], [[Niamh Chinn Óir]], [[Oisín]] * Leathanaigh eile: ** ''[[Úsáideoir:Marcas.oduinn/List of Irish mythological figures]]'' ** [[Miotaseolaíocht na nGael]], [[Na Scéalta Miotaseolaíochta]], [[An Rúraíocht]], [[An Fhiannaíocht]], [[Scéalaíocht na Ríthe]] ==Céim 10 - feabhsú na Gaeilge== * [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Cruthaithe|Cruthaithe]] * Gramadach (arís eile) ** Tuiseal Ginideach ** na clásail choibhneasta díreacha agus indíreacha =Bliain 2, 2019 - 2020= == Feabhsú na Gaeilge (2) == * Tuiseal ginideach ** Mo chuid airgid ''vs.'' Mo chuid den airgead ** Séimhithe * na clásail choibhneasta díreacha agus indíreacha * Ainmneacha Sean &rarr; Meán &rarr; Nua-Ghaeilge ** Eisceachtaí: [[Aengus]], [[Brigit]] (''vs.'' [[Naomh Bríd]]), [[Daghda]] nó [[Daghdha]] (ní *Dea-dhia), [[Lugh]] (ní [[Lú]]) ==Tagairtí== * Bunachar: tagairtí ISoS, CELT, CODECS, WikiData * LGÉ, ACM, FFÉ go Gaeilge (go háirithe i leathanaigh na nArd-Ríthe) ==Ath-bhreithniú== * [[Ceasair]], [[Parthalán]], [[Neimheadh]], [[Fir Bholg]] * [[Sláine mac Deala]]... [[Eochaid mac Eirc]] ==Catagóirí== * [[:Catagóir:Dreamanna na hÉireann]], [[:Catagóir:Éarainn]], [[:Catagóir:Ulaid]], [[:Catagóir:Eoghanachta]], [[:Catagóir:Ríthe na Teamhrach]] ==Ogham, [[Aibítir]]== * [[Ogham]], [[:Catagóir:Ogham]], [[Auraicept na n-Éces]], [[Bríatharogam]]=[[Briatharogham]], [[De Dúilib Feda na Forfid]], [[In Lebor Ogaim]]=[[An Leabhar Oghaim]], [[Inscríbhinní Oghaim]] * [[:Teimpléad:Litreacha Oghaim]], [[beith (ogham)|beith]]*, [[luis (ogham)|luis]], [[fearn (ogham)|fearn]], [[sail (ogham)|sail]], [[nion (ogham)|nion]] | [[uath (ogham)|uath]], [[dair (ogham)|dair]], [[tinne (ogham)|tinne]], [[coll (ogham)|coll]], [[ceirt (ogham)|ceirt]] | [[muin (ogham)|muin]], [[gort (ogham)|gort]], [[nGéadal (ogham)|nGéadal]]*, [[straif (ogham)|straif]], [[ruis (ogham)|ruis]] | [[ailm (ogham)|ailm]], [[onn (ogham)|onn]], [[úr (ogham)|úr]], [[eadhadh (ogham)|eadhadh]], [[iodhadh (ogham)|iodhadh]] | [[Forfeda]], ''[[Ébad (ogham)|Ébad]]-a, [[Oir (ogham)|Oir]]-a, [[Uillenn (ogham)|Uillenn]]-a,'' [[Iphín (ogham)|Iphín]]=[[Ifín (ogham)|Ifín]], ''[[Emancholl (ogham)|Emancholl]]-s'', [[Peith (ogham)|Peith]] * [[:Catagóir:Inscríbhinní Oghaim]], [[CIIC 2]]=[[Cloch Oghaim Chluain Muirís]], [[CIIC 10]]=[[Cloch Oghaim Bhréisteach]], [[CCIC 11]]=[[Ráth na Dromainne]], [[CIIC 38]]=[[Cloch Oghaim Bhaile Mhuadáin]], [[CIIC 47]]=[[Cloch Oghaim Cháisleán tSíomoin]], [[CIIC 50]]<[[Ráth Chrois Uaithne]], [[CIIC 57]]–58=[[Clocha Oghaim Phlácais]], [[CIIC 66]]=[[Cloch Oghaim Bhéal an Churraigh Bháin]], [[CIIC 145]]=[[Cloch Oghaim Airghleanna]], [[CIIC 155]]-163=[[Clocha Oghaim Bhaile an tSagairt]], [[CIIC 170]]<[[Teampall Mhanachain]], [[CIIC 187]]<[[Cill Maoilchéadair]], [[CIIC 193]]<[[Mám an Óraigh]], [[CIIC 197]]–203=[[Clocha Oghaim Dhún Lóich]], [[CIIC 206]]–213=[[Clocha Oghaim Chill Chuallachta Thoir]], [[CIIC 220]]=<strike>[[Cloch Oghaim Dhoire Fhíonáin]]</strike> &rarr; [[Cloch Oghaim Dhoire Fhíonáin Beag]], [[CIIC 230]]<[[Clochán Cárthainn]], [[CIIC 241]]=[[Clocha Oghaim Dhún Lóich]], [[CIIC 246]]=<strike>[[Chlocha Oghaim Aird Chánachta]]</strike> &rarr; [[Clocha Oghaim Aird Chánachta]], [[CIIC 266]]-267=<strike>[[Clochanna Oghaim Chill Tíre]]</strike> &rarr; [[Clocha Oghaim Chill Tíre]], [[CIIC 272]]-281<[[Uaimh agus Clocha Oghaim Dhrom Lócháin]], CICC iii=[[Cloch Oghaim Bhaile an Bhúlaeraigh Thuaidh]], CIIC iii=[[Cloch Oghaim Dhún gCoimín]], CIIC iii<[[Caiseal Imileá an Bhóthair]], CIIC iii=[[Clocha Oghaim Tulaigh Garráin]], CIIC iii<<strike>[[Bhaile Uí Bhaoithín]]</strike> &rarr; [[Baile Uí Bhaoithín]], CIIC iii<<strike>[[Teampall Ráth Theas]]</strike> &rarr; [[Teampall Ráth Teas]] ==Dreamanna== {| |- valign=top || [[Íomhá:Ptolemy's Ireland.png|mion|100px|Léarscáil Tolamaes]] || [[Íomhá:Ireland early peoples and politics.gif|mion|100px|Luath-dhreamanna]] || [[Íomhá: Ireland900.svg|mion|100px|Éire 900]] || [[Íomhá:Www.wesleyjohnston.com-users-ireland-maps-historical-map1014.gif|thumb|100px|Éire 1014]] || [[Íomhá:www.wesleyjohnston.com-users-ireland-maps-historical-map1300.gif|mion|100px|[[Tiarnas na hÉireann]], 1300]] || [[Íomhá:Ireland 1450.png|mion|100px|Éire 1450]] || [[Íomhá:IrelandBaronies1899Map.png|mion|105px|Barúntachtaí 1899]] |- valign=top || [[Íomhá: Ireland900.svg|mion|100px]] || [[Íomhá:Kingdom of Munster-900.svg|mion|100px]] || [[Íomhá:Kingdom of Osraige-900.svg|mion|100px]] || [[Íomhá:Kingdom of Leinster-900.svg|mion|100px]] || [[Íomhá:Kingdom of Mide-900.svg|mion|100px]] || [[Íomhá:Kingdom of Connacht-900.svg|mion|100px]] || [[Íomhá:Kingdom of Breifne-900.svg|mion|100px]] |- valign=top || [[Íomhá:UlsterDioceseKingdoms.png|mion|100px]] || [[Íomhá:NorthernUiNeill.png|mion|100px]] |} ===Luath-dhreamanna=== * [[Prótastair Éireann]]<[[Stair na hÉireann]], [[Periplus Massiliach]], [[Ora Maritima]], [[Almagest]]- ([[Úsáideoir:Ériugena|ÉG]]), [[Geografaíocht (Tolamaes)]]-, [[Scotti]], [[Attacotti]]-, [[Breatain (logainm)]], [[:Teimpléad:Éire Tholamaes]] * Connacht: [[Auteini]]=[[Uaithni]], [[Fir Ol nEchmacht]], [[Nagnatae]], [[Nagnata]]; Laigin: [[Brigantes (Éire)]], [[Cauci]], [[Coriondi]], [[Domnu]], [[Fir Domnann]], [[Gailióin]], <strike>[[Manapi]]</strike> &rarr; [[Manapii]]; Mide: [[Eblani]]=[[Ebdani]]=[[Blanii]], [[Eblana]]; Muma: [[Gangani]]=[[Concani]], [[Iverni]], [[Uellabori]], [[Uodiae]]=[[Usdiae]]; Uladh: [[Darini]], [[Erdini]], [[Uennicnii]] * Eile: [[Belgae]], [[Scotia]]-, [[Gleann Scoithín]], [[Albion]]-, [[Caledonia]]-, [[Damnonii]], [[Dumnonii]], [[Hibernia]]- * Le dáileadh: [[Indech]], [[Octriallach]], * [[Ríochtaí Éireann]], [[Cúigí na hÉireann]] * [[Dáire Doimthech]], [[Lugaid Loígde]] (Lugaid mac Con), [[Ríthe Éireann]], [[Flaith]], [[Tigerna]]=[[Tiarna]], [[Liosta Ríthe na hÉireann]], [[Ard-Ríthe na hÉireann]]-, [[Rí na Teamhrach]]=[[Ríthe na Teamhrach]], [[Coirpre mac Néill]]=[[Cairbre mac Néill]]-, [[Ailill Molt]], [[Lugaid mac Lóegairi]]=[[Lughaidh mac Laoghaire]], [[Ríocht na Mumhan]], [[Rí na Mumhan]]=[[Ríthe na Mumhan]], [[Rí na Deasmhumhan]]=[[Ríthe na Deasmhumhan]], [[Rí na Tuadhmhumhan]]=[[Ríthe na Tuadhmhumhan]], [[Rí na hIarmhumhan]]=[[Ríthe na hIarmhumhan]], [[Rí na hUrmhumhan]]=[[Ríthe na hUrmhumhan]], [[Liosta Ríthe Uladh]] &rarr; [[Rí na nUladh]]=[[Ríthe na nUladh]], [[An Dubhaltach Mac Fhirbhisigh]] &rarr; [[Dubhaltach Mac Firbhisigh]], [[Ríocht na Mí]], [[Rí na Mí]]=[[Ríthe na Mí]], [[Airgíalla]]=[[Oirialla]], <strike>[[Ríthe an Oiriall]]</strike> &rarr; [[Ríthe na nOiriall]]=[[Ríthe Oiriall]], [[Bréifne]], [[Ríthe na Bréifne]], [[Ríthe na Laighean]], [[Ríthe an Osraí]], [[Tiarnas na hÉireann]]-, [[Túathal mac Cormaic]]=[[Túathal Máelgarb]]=[[Tuathal Maolgharbh]], [[Diarmait mac Cerbaill]]=[[Diarmaid mac Cearbhaill]]-, [[Domnall Ilchelgach]]=[[Domnall mac Muirchertaig]]=[[Domhnall mac Muircheartaigh]], [[Forggus mac Muirchertaig]]=[[Fearghas Mac Muircheartaigh]], [[Eochaid mac Domnaill]]=[[Eochaidh mac Domhnaill]], [[Báetán mac Muirchertaig]]=[[Baotán mac Muircheartaigh]], [[Ainmuire mac Sétnai]]=[[Ainmhire mac Seanna]], [[Báetán mac Ninnedo]]=[[Baotán mac Nínneadha]], [[Áed mac Ainmuirech]]=[[Aodh mac Ainmhireach]], [[Áed Sláine]]=[[Aodh Sláine]], [[Colmán Rímid]]=[[Colmán Ríomhaí]]=[[Colmán mac Báetáin]]=[[Colmán mac Baotáin]], [[Áed Uaridnach]]=[[Aodh Fuariodhnach]], [[Máel Coba mac Áedo]]=[[Maol Cobha mac Aodha]], [[Suibne Menn]]=[[Suibhne Meann]], [[Domnall mac Áedo]]=[[Domhnall mac Aodha]] {{Éire Tholamaes}} Féach ''[http://sites.rootsweb.com/~irlkik/ihm/ire000.htm IHM]'': {|class = wikitable ! width=10% | Dream ! width=10% | Treibh ! width=10% | As ! width=10% | Am ! width=20% | [[Leabhar Gabhála na hÉireann|LGÉ]] ! width=40% | Dál/Corca/Clann |- valign=top || [[Cruithne]] || [[Priteni]] || Breatain || 8u - 5ú RC || [[Fomhóraigh]]? || [[Dál nAraidi]], [[Uí Echach Cobo|Uí Eachach Cobha]], ''[[Loígis]]'', [[Soghain]] |- valign=top || [[Éarainn]] || [[Belgae]] || Breatain || 5ú - 3ú RC || [[Fir Bholg]] || ''Ulaid'' (Dál Riada, Dál Fiatach), [[Corca Laidhe]], [[Múscraí]], [[Corca Dhuibhne]], [[Corca Bhaiscinn]], [[Uí Mhaine]], [[Conmhaicne]] |- valign=top || [[Laigin]] || || Armorica || 3ú - 1ú RC || [[Tuatha Dé Danann]]? || [[Fir Domnann]], [[Gailióin]]; [[Uí Fhailí]], ''[[Uí Bairrche]]'', [[Uí Eineachghlais]]; [[Gailenga]]? |- valign=top || [[Gaeil]] || [[Míl Easpáine]] || Gall || 2ú - 1ú RC || [[Féine]] || [[Eoghanachta]], [[Connachta]] |} ===Breá=== * [[Brega]]=[[Breá]] ===Bréifne=== * [[Ríthe Bhréifne]] ===Ciannachta=== * [[Ciannachta]], [[Ciannachta Glen Geimin]]=[[Ciannacht Ghleann Geimhin]], [[Síl nÁedo Sláine]]=[[Síol Aodha Sláine]], [[Gailenga]] ===Iverni=== * =[[Érainn]]=[[Éarainn]], [[Dáire]], [[Darini]], [[Dáirine]], [[Corcu Loígde]]=[[Corca Laidhe]], [[Corc mac Luigthig]]=[[Conall Corc]], [[Dáire Doimthech]]*, [[Lugaid Loígde]]~[[Lugaid Laigdech]], [[Íar mac Dedad]], [[Óengus Bolg]]=[[Aonghas Boilg]], [[Aimend]]=[[Aimeann]], [[Deda mac Sin]]<[[Cland Dedad]], [[Dál gCais]]-, [[Dáire mac Dedad]], [[Síl Conairi]]=[[Síol Chonaire]], [[Cairpre]], [[Mairtine]], [[Múscraige]]=[[Múscraí]], [[Corcu Duibne]]=[[Corca Dhuibhne]], [[Corcu Baiscinn]]=[[Corca Bhaiscinn]], [[Dáire Cerbba]]=[[Dáire Cearba]], [[Uí Liatháin]], [[Uí Fidgenti]]=[[Uí Fiodhghinte]] ===''Laigin''=== * [[Laigin]], [[Uí Failgi]]=[[Uí Fhailí]], [[Failge Berraide]]=[[xxx]], [[Fothairt]], [[Dál Cormaic]]-, [[Énnae Cennsalach]], [[Crimthann mac Énnai]]=[[Criomhthann mac Éanna]], [[Augaire mac Ailella]]=[[Agaire mac Ailealla]]?, ([[Diarmait Mac Murchada]]=[[Diarmaid Mac Murchadha]]), [[Domhnall Caomhánach]], [[Art Óg mac Murchadha Caomhánach]] * [[Uí Chinnsealaigh]], [[Áed mac Colggen]]=[[Aodh mac Colgan]] {{Navbox | name = Laigin | title = [[Laigin]] | state = {{{state|}}} | listclass = hlist | group1 = Kindreds and septs | list1 = {{Navbox|child | group1 = Dál Niad Cuirp | list1 = [[Uí Máil]]&nbsp;• [[Uí Dúnlainge]]&nbsp;• [[Uí Ceinnselaig]]&nbsp;• [[Uí Failge]]&nbsp;• [[Uí Bairrche]]&nbsp;• [[Uí Enechglaiss]]&nbsp;• Uí Crimthainn Áin<!-- {{Navbox|child | group1 = [[Uí Máil]] | list1 = O'Tighe&nbsp;* [[O'Kelly]] | group2 = [[Uí Dúnlainge]] | list2 = Fitzdermot&nbsp;* [[O'Toole family|O'Toole]]&nbsp;* [[O'Byrne family|O'Byrne]]&nbsp;* [[Cosgrave|O'Cosgrave]] | group3 = [[Uí Cheinnselaig]] | list3 = [[MacMurrough dynasty|MacMurrough Kavanagh]]&nbsp;* [[Kinsella]]&nbsp;* [[Kehoe]]&nbsp;* [[Finneran|O'Finneran]]&nbsp;* [[Murphy|O'Murphy]]&nbsp;* [[O'Garvey]]&nbsp;* [[Hartley (surname)|O'Hartley]]&nbsp;* [[O'Ryan]]&nbsp;* [[Morrow (surname)|Morrow]] | group4 = [[Uí Failghe]] | list4 = [[O'Connor Faly]]&nbsp;* [[O'Dunne]]&nbsp;* [[O'Dempsey]]&nbsp;* [[Kavanagh (surname)|Kavanagh]]&nbsp;* [[Branagh]]&nbsp;* [[Fitzpatrick (surname)|MacGilpatrick (Fitzpatrick)]]&nbsp;* [[O'Dwyer (surname)|O'Dwyer]]&nbsp;* [[O'Holohan]]&nbsp;* [[O'Hennessy]] | group5 = [[Uí Bairrche]] | list5 = [[MacGorman]]&nbsp;* [[Kearney (disambiguation)|Kearney]]&nbsp;* [[Tracy (name)|Tracy]]&nbsp;* [[Hughes (disambiguation)|Hughes]]&nbsp;* [[Mooney]]&nbsp;* [[Carney (surname)|Carney]] | group6 = [[Uí Enechglaiss]] | list6 = ''O'Feary | group7 = Uí Crimthainn Áin | list7 = ''O'Duff }}--> | group2 = Dál Cairpre Arad | list2 = O'Kealy | group3 = [[Dál Messin Corb]] | list3 = [[Uí Garrchon]] }} | group2 = Daoine | list2 = [[Úgaine Mór]]&nbsp;• [[Lóegaire Lorc]]&nbsp;• [[Labraid Loingsech]]&nbsp;• [[Óengus Ollom]]&nbsp;• [[Fergus Fortamail]]&nbsp;• [[Crimthann Coscrach]]&nbsp;• [[Nuadu Necht]]&nbsp;• [[Cumall|Cumhall]]&nbsp;• [[Fionn mac Cumhaill]]&nbsp;• [[Oisín]]&nbsp;• [[Oscar mac Oisín|Oscar]]&nbsp;• [[Conchobar Abradruad]]&nbsp;• [[Cathair Mór]]&nbsp;• [[Énnae Cennsalach]]&nbsp;• [[Crimthann mac Énnai]]&nbsp;• [[Áed mac Colggen]]&nbsp;• [[Augaire mac Ailella]]&nbsp;• [[Máel Mórda mac Murchada]]&nbsp;• [[Diarmait Mac Murchada]]&nbsp;• [[Art Óg mac Murchadha Caomhánach]]&nbsp;• [[Fiach Mac Aodha Ó Broin]] | group3 = Aiteanna | list3 = [[An Nás]]&nbsp;• [[Mullach Maistean]]&nbsp;• [[Cnoc Liamhna]] | group4 = Cathanna | list4 = [[Cath Cheann Fuait|Ceann Fuait]]&nbsp;• [[Cath Ghleann Máma|Gleann Máma]]&nbsp;• [[Cath Chluain Tarbh|Cluain Tarbh]]&nbsp;• [[Cath na Móna Móire|Móin Mhór]]&nbsp;• [[Cath Ros Mhic Thriúin|Ros Mhic Thriúin]]&nbsp;• [[Cath Ghleann Molúra|Gleann Molúra]] | group5 = Altanna gaolmhara | list5 = [[Gaeil]]&nbsp;• [[Míl Espáine]]&nbsp;• [[Érimón]]&nbsp;• [[Scéalta Miotaseolaíochta]]&nbsp;• [[An Fhiannaíocht]]&nbsp;• [[Dinnseanchas]]&nbsp;• [[Leabhar Laighneach]]&nbsp;• [[Ríthe na Laighean]]<!--&nbsp;• [[O'Rahilly's historical model]]&nbsp;• [[Gaelic nobility of Ireland]]&nbsp;• ''[[Follow Me up to Carlow]]''--> }} ===Mumha=== * [[Iarmumu]]=[[Iarmuman]]=[[Iarmhumha]]=[[Iarmhumhain]]=[[Iarumhain]], [[Tuadmumu]]=[[Tuadhmhumha]]=[[Tuadhmhumhain]]=[[Tuamhain]], [[Deasmumu]]=[[Deasmhumha]]=[[Deasmhumhain]]=[[Deasumhain]]-, [[Urmumu]]=[[Urmhumha]]=[[Urumhain]] * [[Éoganachta]]=[[Eoghanachta]], [[Mug Nuadat]]=[[Mogh Nuadhad]], [[Ailill Aulom]], [[Lugaid mac Con]], [[Mac Con]], [[Éogan Mór]]=[[Eógan Mór]]=[[Eoghan Mór]], [[Fiachu Muillethan]], [[Éile]], [[Eoghanacht Chaisil]], [[Eoghanacht Ghleanndamhnach]], [[Eoghanacht Áine]], [[Eoghanacht Locha Léin]], [[Eoghanacht Raithlinn]], [[Eoghanacht Oirthir Cliach]], [[Eóganacht Ninussa]], [[Mathghamhain]], [[Deirgtine]], [[Fiachu Muillethan]], [[Ailill Flann Bec]]=[[Ailill Flann Beag]], <strike>[[Feidlimid mac Cremthanin]]</strike>=[[Fedelmid mac Cremthainn]]=[[Feidlimid mac Crimthainn]]=[[Feilimí mac Criomhthainn]], [[Mór Mumhan]], [[Óengus mac Nad Froích]], [[Feidlimid mac Óengusa]]=[[Feilimí mac Aonghasa]], [[Fíngen mac Áedo Duib]]=[[Finghin mac Aodha Dhuibh]], [[Eochaid mac Óengusa]]=[[Eochaidh mac Aonghasa]], [[Crimthann Srem mac Echado]]=[[Criomhthann Sreamh mac Eochada]], [[Áed Bennán mac Crimthainn]]=[[Aodh Beanmán mac Criomhthainn]], [[Nad Froích mac Cuirc]]=[[Nadh Fraoigh mac Coirc]], [[Bressal mac Ailello Thassaig]]=[[Bressal mac Ailello]]=[[Breasal mac Ailealla]], [[Angias]]=[[Angas]], [[Faílbe Flann mac Áedo Duib]]=[[Failbhe Flann mac Aodha Dhuibh]], [[Cathal mac Finguine]] {{Mumhain}} ===Oirialla=== * [[Ríthe Oiriall]] # Dallán Forgaill # [[xxx]]=[[Rossa Buí Mac Mathúna]] &larr; [[:en:Rossa Buide Mac Mathúna]] #* [[Uí Tuirtri]]=[[Uí Thoirtre]], [[Donnchad Ua Cerbaill]]=[[Donnchadh Ó Cearbhaill]] ===Osraí=== * [[Dál Birn]], [[Óengus Osrithe]]=[[Aonghas Osraithe]], [[Lóegaire Birn Búadach]]=[[Laoghaire Birn Buach]] ===''Ulaid'' / Cruithne=== * [[Ulaid]] (FFÉ: Oll-sháith), [[Clanna Rudraige]], [[Dál Riata]]=[[Dál Riada]]-, [[Dál Fiatach]], [[Cruthin]]=[[Cruithne]], Conall Anglonnach, [[Conaille Muirtheimne]], [[Dál mBuinne]], [[Erc Dhál Riada]], [[Loarn mac Eirc]]&rarr;[[Cenél Loairn]]=[[Cineál Loairn]], [[Aonghas mac Eirc]]&rarr;[[Cenél nÓengusa]]=[[Cineál Aonghasa]], [[Adomnán]]=[[Adhamhnán]]=[[Naomh Adhamhnán]], [[Senchus Fer n-Alban]]=[[Seanchas Fear Alban]], [[Duan Albanach]], [[Muirchertach mac Muiredaig]]=[[Muircheartach mac Muireadaigh]]-, [[Fergus Mór]]=[[Fearghas Mór]], [[Domangart Réti]]=[[Domhanghart Réite]], [[Gabrán mac Domangairt]]=[[Gabhrán mac Domhanghairt]]&rarr;[[Cenél nGabráin]]=[[Cineál Gabhráin]], [[Comgall mac Domangairt]]=[[Comhghall mac Domhanghairt]]>[[Cenél Comgaill]]=[[Cineál Comhghaill]], [[Eilne]], [[Loígis]], [[Sogain]]=[[Soghain]], [[Senchineoil]]=[[Seanchineál]], [[Uí Blathmaic]], [[Uí Echach Arda]], [[Conmhaícne]]=[[Conmhaicne]], [[Ciarraige]]=[[Ciarraí]], [[Corco Mruad]]=[[Corca Mrua]], [[Vita tripartita Sancti Patricii]]-, [[Dál nAraidi]]=[[Dál Araí]], [[Ríthe Dáil Araidi]]=[[Ríthe Dhál Araí]], [[Dál nAraidi Mag Line]]=[[Dál Araí Mhaigh Line]], [[Dál nAraidi in Tuaiscirt]]=[[Dál Araí an Tuaiscirt]], [[Uí Echach Cobo]]=[[Uíbh Eachach Cobha]], [[Uí Erca Céin]], [[Leath Cathail]]=[[Leath Chathail]], [[Tipraiti Tireach]]=[[Tiobraid Tíreach]], [[Ríthe na nUladh]], [[Muiredach Muinderg]]=[[Muireadhach Muindearg]], [[Eochaid mac Muiredaig Muinderg]]=[[Eochaidh mac Muireadhaigh Mhuindeirg]], [[Cairell mac Muiredaig Muinderg]]=[[Caireall mac Muireadhaigh Mhuindeirg]], [[Demmán mac Cairill]]=[[Deamán mac Cairill]], [[Báetán mac Cairill]]=[[Baotán mac Cairill]], [[Áed Dub mac Suibni]]=[[Aodh Dubh mac Suibne]], [[Eochaid mac Condlai]]=[[Eochaidh mac Connla]], [[Fergnae mac Oengusso Ibdaig]]=[[Feargna mac Aonghasa Iobhdaigh]], [[Fíachnae mac Báetáin]]=[[Fiachna mac Baotáin]], [[Fiachra Cáech]]=[[Fiachra Caoch]], [[Fiachnae mac Demmáin]]=[[Fiachna mac Deamáin]], [[Connad Cerr]]=[[Connadh Cearr]], [[Dúnchad mac Fiachnai]]=[[Dúnchadh mac Fiachna]], [[Máel Cobo mac Fiachnai]]=[[Maol Cobha mac Fiachna]], [[Blathmac mac Máele Cobo]]=[[Blathmac mac Maoil Chobha]], [[Congal Cennfota mac Dúnchada]]=[[Congal Ceannfhada mac Dúnchadha]], [[Mongán mac Fiachnai]]=[[Mongán mac Fiachna]], [[Bécc Bairrche mac Blathmaic]]=[[Béic Bairrche mac Blathmhaic]], [[Áedán mac Gabráin]]=[[Aodhán mac Gabhráin]], [[Congal Cáech]]=[[Conghal Caoch]] {{Navbox | name = Ulaid | title = [[Ulaid]] | state = {{{state|}}} | group1 = Finte agus clanna | list1 = {{Navbox|child | group1 = [[Dál nAraidi]] | list1 = [[Uí Echach Cobo|Uí Eachach Cobha]]&nbsp;* ''[[Loígis]]''&nbsp;* [[Soghain]] <!--{{Navbox|child | group1 = [[Uí Echach Cobo]] | list1 = [[MacGowan]]&nbsp;* [[Magennis]]&nbsp;* [[McCartan]]&nbsp;* [[Lynch (surname)|Lynch]] | group2 = [[Loígis]] | list2 = [[Moore (surname)|O'More]]&nbsp;* [[O'Kelly]]&nbsp;* O'Deevy&nbsp;* O'Doran&nbsp;* O'Lalor&nbsp;* [[O'Dowling]]&nbsp;* [[McEvoy|MacEvoy]]&nbsp;* [[Bergin|O'Bergin]]&nbsp;* O'Mulcahy | group3 = [[Soghain]] | list3 = O'Manning&nbsp;* [[Mac an Bhaird|MacWard]]&nbsp;* O'Scurry&nbsp;* [[Lennon|O'Lennon]]&nbsp;* MacCashin&nbsp;* [[Gilly]]&nbsp;* MacGing }}--> | group2 = [[Conmhaícne]] | list2 = Conmhaícne Mara&nbsp;* Conmaicne Magh Réin&nbsp;* Conmaicne Cuile Toladh&nbsp;* Conmaicne Mide <!--{{Navbox|child | group1 = [[Conmhaícne Mara]] | list1 = O'Kealy&nbsp;* MacConneely&nbsp;* O'Devaney&nbsp;* O'Cloherty&nbsp;* [[Folan|MacFolan]] | group2 = Conmaicne<br/>Magh Réin<br> | list2 = MacRannall&nbsp;* MacDorcy&nbsp;* O'Mulvey&nbsp;* [[O'Farrell]]&nbsp;* O'Beglin&nbsp;* [[Borden (surname)|Borden]]&nbsp;* [[Hallissey|O'Hallissy]]&nbsp;* O'Murry&nbsp;* O'Curneen&nbsp;* O'Mulooly&nbsp;* MacMullock&nbsp;* O'Doonan&nbsp;* O'Kearon&nbsp;* MacCoogan&nbsp;* [[Gaynor|MacGaynor]]&nbsp;* [[Quinn|O'Quinn]]&nbsp;* MacShaffrey&nbsp;* [[Connick|MacConnick]]&nbsp;* [[Keegan|O'Keegan]]&nbsp;* MacLeavy&nbsp;* MacMorrow&nbsp;* [[MacShane]]&nbsp;* O'Sullahan&nbsp;* [[O'Tormey]] | group3 = Conmaicne <br>Cuile Toladh | list3 = O'Tolleran&nbsp;* O'Colleran&nbsp;* O'Moran&nbsp;* [[Martin (surname)|Martin]] | group4 = Conmaicne Mide | list4 = MacRourke&nbsp;* O'Breen&nbsp;* O'Toler }}--> | group3 = ''[[Ciarraige]]'' | list3 = &nbsp;<!--[[Ó Céirín|O'Kieran (Kearns)]]&nbsp;* [[O'Conor Kerry]]&nbsp;* [[O'Murtagh]]&nbsp;* O'Neide--> | group4 = [[Corco Mruad]] | list4 = &nbsp;<!--[[Ó Conchubhair Corcomroe|O'Conor Corcomroe]]&nbsp;* [[Uí Lochlainn|O'Loughlin]]&nbsp;* [[O'Flaherty]]&nbsp;* O'Deely&nbsp;* [[O'Drennan]]&nbsp;* O'Melody&nbsp;* MacCurtin&nbsp;* [[O'Davoren]]--> }} | group2 = Pearsana | list2 = [[Cermna Finn]]&nbsp;* [[Sobairce]]&nbsp;* [[Ollom Fódla]]&nbsp;* [[Fínnachta]]&nbsp;* [[Slánoll]]&nbsp;* [[Géde Ollgothach]]&nbsp;* [[Fíachu Findoilches]]&nbsp;* [[Berngal]]&nbsp;* [[Ailill mac Slánuill]]&nbsp;* [[Finn mac Blatha]]&nbsp;* [[Sírlám]]&nbsp;* [[Airgetmar]]&nbsp;* [[Áed Ruad, Díthorba agus Cimbáeth]]&nbsp;* [[Macha]]&nbsp;* [[Rudraige mac Sithrigi]]&nbsp;* [[Congal Cláiringnech]]&nbsp;* [[Bresal Bó-Díbad]]&nbsp;* [[Fachtna Fáthach]]&nbsp;* [[Conchobar mac Nessa]]&nbsp;* [[Fergus mac Róich]]&nbsp;* [[Fedelm Noíchrothach]]&nbsp;* [[Deichtine]]&nbsp;* [[Cúscraid]]&nbsp;* [[Cormac Cond Longas]]&nbsp;* [[Findchóem]]&nbsp;* [[Amergin mac Eccit]]&nbsp;* [[Conall Cernach]]&nbsp;* [[Mal mac Rochride]]&nbsp;* [[Tipraiti Tireach]]&nbsp;* [[Fiacha Araidhe]]&nbsp;* [[Cáelbad]]&nbsp;* [[Fiachnae mac Báetáin]]&nbsp;* [[Congal Cáech]]&nbsp;* [[Fergus mac Áedáin]]&nbsp;* [[Máel Bressail mac Ailillo]]&nbsp;* [[Mac Creiche]] | group3 = Litríocht | list3 = ''[[Scéla Conchobair]]''&nbsp;* ''[[Táin Bó Cúailnge]]''&nbsp;* ''[[Compert Con Culainn]]''&nbsp;* ''[[Scéal Muc Mhic Dhathó]]''&nbsp;* ''[[Mesca Ulad]]''&nbsp;* ''[[Annála Uladh]]'' | group4 = Áiteanna | list4 = [[Eamhain Mhacha]]&nbsp;* [[Teamhair]]&nbsp;* [[Ros na Rí]] | group5 = Críocha | list5 = [[Airrther]]&nbsp;* [[Bairrche]]&nbsp;* [[Cineál Fhaghartaigh]]&nbsp;* [[Conaille Muirtheimne]]&nbsp;* [[Cruithne]]&nbsp;* [[Uí Echach Cobo|Cobha]]&nbsp;* [[Dál Fiatach]]&nbsp;* [[Dál mBuinne]]&nbsp;* [[Dál nAraidi]]&nbsp;* [[Dál nAraidi in Tuaiscirt]]&nbsp;* [[Dál nAraidi Mag Line]]&nbsp;* [[Dál Riada]]&nbsp;* [[An Duifrian]]&nbsp;* [[Eilne]]&nbsp;* [[Latharna]]&nbsp;* [[Leath Cathail]]&nbsp;* [[Na hArda]]&nbsp;* [[Semne]]&nbsp;* [[Uí Blathmaic]]&nbsp;* [[Uí Dercco Céin]] | group6 = Altanna gaolmhara | list6 = [[Clanna Rudraige]]&nbsp;* [[Craobh Rua]]&nbsp;* [[Cú Chulainn]]&nbsp;* [[Uoluntii]]&nbsp;* [[Geografaíocht (Tolamaes)]]&nbsp;* [[Rúraíocht]]&nbsp;* [[Ríthe na nUladh]]&nbsp;* [[Ríthe Dáil Araidi]]&nbsp;* [[Gaeil]]&nbsp;* [[Míl Espáine]]&nbsp;* }} {{navbox |name = Kings of Dál Riata |title = [[List of Kings of Dál Riata|Kings of Dál Riata]] |state = {{{state|autocollapse}}} |listclass = hlist |list1 = * [[Fergus Mór|Fergus&nbsp;Mór]] * [[Domangart Réti|Domangart&nbsp;Réti]] * [[Comgall mac Domangairt|Comgall]] * [[Gabrán mac Domangairt|Gabrán]] * [[Conall mac Comgaill|Conall]] * [[Áedán mac Gabráin|Áedán]] * [[Eochaid Buide|Eochaid&nbsp;Buide]] * [[Connad Cerr|Connad&nbsp;Cerr]] * [[Domnall Brecc|Domnall&nbsp;Brecc]] * [[Ferchar mac Connaid|Ferchar]] * [[Conall Crandomna|Conall&nbsp;Crandomna]] * [[Dúnchad mac Conaing|Dúnchad]] * [[Domangart mac Domnaill|Domangart]] * [[Máel Dúin mac Conaill|Máel&nbsp;Dúin]] * [[Domnall Donn|Domnall&nbsp;Donn]] * [[Ferchar Fota|Ferchar&nbsp;Fota]] * [[Eochaid mac Domangairt|Eochaid&nbsp;mac&nbsp;Domangairt]] * [[Ainbcellach mac Ferchair|Ainbcellach]] * [[Fiannamail ua Dúnchado|Fiannamail]] * [[Selbach mac Ferchair|Selbach]] * [[Dúnchad Bec|Dúnchad&nbsp;Bec]] * [[Dúngal mac Selbaig|Dúngal]] * [[Eochaid mac Echdach|Eochaid&nbsp;mac&nbsp;Echdach]] * [[Muiredach mac Ainbcellaig|Muiredach]] * [[Eógan mac Muiredaig|Eógan]] * Interregnum * [[Áed Find|Áed&nbsp;Find]] * [[Fergus mac Echdach|Fergus]] * [[Donncoirce]] * Interregnum? * [[Conall mac Taidg|Conall&nbsp;mac&nbsp;Taidg]] * [[Conall mac Áedáin|Conall&nbsp;mac&nbsp;Áedáin]] * [[Domnall mac Caustantín|Domnall]] * [[Áed mac Boanta|Áed&nbsp;mac&nbsp;Boanta]] }} ===Eile=== # ''via'' [https://books.google.ie/books?id=XhZtDwAAQBAJ&pg=PA139&lpg=PA139&dq=Fir+Ol+nEchmacht&source=bl&ots=6Qd9jwIFix&sig=ACfU3U1c4bcDTv3wZGSQRXYbA_I7VG5WMA&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwjC_9yr8rnhAhXYQxUIHay6Ax8Q6AEwB3oECAIQAQ#v=onepage&q=Fir%20Ol%20nEchmacht&f=false Everything about Ireland]: #* [[Conmaicne]]=[[Conmhaicne]] ## srl... # ''via'' [http://sites.rootsweb.com/~irlkik/ihm/munster.htm irlkik/ihm/munster], ''22 stipendiary princes of Muma were the Kings of ... #* Dál Cais - [[Dál gCais]] ## Gabhrán - [[Gabhrán (dream)]] ##* Eoghanacht (when not King of Cashel) - [[Eoghanachta]] ## Deise - [[Déisi]] ##* Ui Liathain - [[Uí Liatháin]], Raithleann - [[Eoghanacht Raithlinn]], Muscraighe - [[Múscraige]], Dairfhine - [[Dáirine]] ## Dairfhine of the mt. - [[xxx]] ##* L. Léin - [[Eoghanacht Locha Léin]], Ciarraighe Lúachra - [[Ciarraige]] Lúachra, Corca Bhaiscinn and Léim na Con - [[Corca Bhaiscinn]], Ui Chonaill Gabhra - [[Uí Chonaill Gabhra]]<[[Uí Fidgenti]], Ui Chairbre - [[Uí Chairbre Aobha]]<[[Uí Fidgenti]], Cliu - Cliú, [[Eoghanacht Airthir Cliach]], Uaithne - [[Uaithne (dream)]], Eile - [[Éile]], Glenn Amhnach - [[Eoghanacht Ghleanndamhnach]], Corcu Luigde - [[Corca Laidhe]], Corcu Duibne - [[Corca Dhuibhne]] ## Boirenn - [[Boirenn]] ## Sechtmodh - [[Sechtmodh]] ==Scéal-liosta ó de.wiki== * [[Aided Cheit maic Mágach]], [[Aided Cheltchair maic Uthechair]], [[Aided Chonchobuir]]=[[Anbhás Chonchúir]], [[Aided Chon Culainn]]=[[Anbhás Chú Chulainn]], [[Aided Loegairi Buadaig]], [[Airne Fingein]], [[Baile Binnbérlach mac Buain]], [[Bóramha]], [[Cath Étair]]=[[Cath Éadair]], [[Cath Finntrágha]], [[Cath Maige Mucrama]], [[Compert Conchobuir]]=[[Coimpeart Chonchúir]], [[De chophur in da muccida]], [[Echtrae Nerai]], [[Immacallam in dá Thuarad]], [[Macgnímrada Con Culainn]], [[Tochmarc Luaine acus aided Athirni]], [[Esnada Tige Buchet]], [[Orgain Denna Ríg]]=[[Argain Dinn Rí]] Daoine: * [[Achtan]], [[Adnae mac Uthidir]], [[Eithne Tháebfhota]]=[[Eithne Thaobhfhada]], [[Ferchertne]], [[Lugaid Lága]], [[Mes Gegra]]+[[Mesgegra]]=[[Meas Geagra]], [[Néde]]-[[Neidhe]], [[Tadhg mac Céin]] ==Dlí, nós, aicme== ** [[Áes dána]]=[[Aos dána]], [[Alltar]], [[Emain Ablach]]=[[Eamhain Abhlach]], [[Mag Mell]]=[[Magh Meall]] # [[Mag Muirthemne]] #* [[Tech Duinn]]=[[Teach Doinn]], [[Tír na nÓg]], [[Uí Bhreasail]], [[Aithech fortha]], [[Ánradh]]-s, [[Bard]]* # [[Bean ní]] #* [[Breithem]]-s, [[Bretha Crólige]], [[Bruiden]]-[[Bruíon]], [[Briugu]]-[[Brughaidh]], [[Cana]]-s, [[Clí]]-s, [[Craobh Airgid]], [[Críth gablach]], [[Curadhmhír]], [[Díchetal do chennaib]]-s=[[dícheadal do cheannaibh]]?, [[Féth fíada]], [[Fáith]] (Vates), [[Filid]], [[Fír flathemon]], [[Gáu flathemon]], [[Geis]], [[Glám dícenn]]=[[Glámh dícheann]]=[[Glámh dígeann]], [[Imbas forosnai]], [[Lóg n-enech]], [[Ollam Érenn]]=[[Ollamh Éireann]]* # [[Seanchaí]] # [[Sluaigh sí]] #* [[Tarbfeis]]-[[Tarbhfheis]], [[Teinm laída]]-s=[[Seinm laoidhte]]?, [[Trícha cét]]=[[Tríocha céad]], [[Túath]]=[[Tuath]] ==Suíomhanna== * [[Corpus of Electronic Texts]] ==Lámhscríbhinní / Annála== * [[Betham 154]]=[[ARÉ 23 N 10]], [[Leabhar Leasa Mhóir]]=[[Leabhar Mhic Cárthaigh Riabhaigh]], [[Leabhar Ua Maine]]=[[Leabhar Uí Mhaine]] &larr; [[:en:Leabhar Ua Maine]], [[Egerton 88]] &larr; [[:en:British Library, MS Egerton 88]], [[Egerton 90]]<[[Leabhar Uí Mhaine#Ábhar ar iarraidh]], [[Egerton 1782]] &larr; [[:en:British Library, MS Egerton 1782]], [[Leabhar an Iarla Bháin]]=[[Laud 610]], [[Rawlinson B 502]] &larr; [[:en:Bodleian Library, MS Rawlinson B 502]], [[Rawlinson B 512]], Síolta: [[An Leabhar Breac]], [[Liber Flavus Fergusiorum]], [[Gníomhais Thuamhan]] (dlí), ''[[Bodleian Library]]'', ''[[British Library]]'' * [[Saltair Caisil]], [[Annála Tiarnaigh]], [[Chronicon Scotorum]]=[[Chronicum Scotorum]], [[Croinic na hÉireann]], [[Annála Mhainistir na Búille]], [[Annála Easpacha na hÉireann]], [[Annála Chluain Mhic Nóis]], [[Annála Connacht]], [[Annála Mhainistir an Dubhuisce]], [[Leabhar Oiris]], [[Annála an Aonaigh]], [[Leabhar Mhic Cárthaigh]], [[Annála Inis Faithlinn as Áth Cliath]]?, [[Annála Gearra Thír Chonaill]], [[Annála Gearra Laighean]], [[Memoranda Gadelica]], [[Annála Gearra as Proibhinse Ard Macha]], [[Mír Annál Éireannach]]? ==Deirdre et al== * [[Deirdre]] ** [[Naoise]] *# [[Longes Mac n-Uislenn]] + [[Longes mac nUislenn]] + [[Oidheadh Chlainne Uisnigh]] ** [[Ealbha]], [[Anbhás Chú Chulainn]], [[Liath Macha]], [[Cridenbél]], [[Calatin]]-[[Cailitin]], [[Lao]]=[[Lao mac Rianghabhra]]=[[Láeg mac Riangabra]], [[Cloch an Fhir Mhóir]], [[Cairbre mac Eithne]] ==Teangacha== * [[Próit-Ind-Eorpais]] <> [[Na teangacha Ind-Eorpacha]] * [[Prótai-Cheiltis]] <> [[Teangacha Ceilteacha]] * [[Gaeilge Chianach]] ~ [[An Ghaeilge Ársa]] * [[Sean-Ghaeilge]] * [[Meán-Ghaeilge]] * [[Gaeilge Chlasaiceach]] * [[Gaeilge]] * [[Gaeilge na hAlban]] * [[Gaeilge Mhanann]] * [[An Bhreatnais]], [[Breatnais]] * [[An Bhriotáinis]], [[Briotáinis]] ==Eile== * [[Aos Sí]], [[Miotaseolaíocht na nGael]], [[Lámhscríbhinn Ghleann Masain]]-[[Lámhscríbhinn Ghleann Masáin]] # [[Leipreachán]] &larr; [[:en:Leprechaun]] * [[Na Cruithnigh]], [[Cernunnos]], [[Annála Inis Faithlinn]], [[Sé Aois an Domhain]] (''uath-imdhealú''), [[Sex Aetates Mundi]] (''síol''), [[Sex Aetates Mundi (Gaelach)]] (''síol''), [[Nuadha]], [[Noínden Ulad]], [[Indech]], [[Octriallach]] = Bliain 3, 2020 - 2021 = * [[Dartraige]]=[[Dartraí (tuath)]], [[Masraige]]=[[Masraí]] == Feabhsú na Gaeilge (3) == Mar is gnách... féach thuas. == Féineachas == * [[Audacht Morainn]], [[Bechbretha]], [[Bretha Crólige]], [[Bretha Nemed Déidenach]], [[Cáin Adomnáin]], [[Críth gablach]], ''[[De duodecim abusivis saeculi]]'', [[Derbfine]]=[[Dearbhfhine]], [[Fír flathemon]], [[Fortúatha]]=[[Forthuatha]], [[Gáu flathemon]], [[Gúbretha Caratniad]], [[Lóg n-enech]], [[Senchas Már]]=[[Seanchas Mór]], [[Tánaisteacht]], [[Tecosca Cormaic]]=[[Teagasc Chormaic]], [[Uraicecht na Ríar]]=[[Bunleabhar na Riar]], [[Uraicecht Becc]]=[[Bunleabhar Beag]], [[Éraic]]=[[Éiric]] == Bréifne == * [[Ríthe Bhréifne]], [[Bréifne Thoir]]-, [[Bréifne Thiar]]-, [[Tigernán Ua Ruairc]]=[[Tighearnán Ua Ruairc]]- ==Laigin== * [[Bran Becc mac Murchado]]=[[Bran Beag mac Murchadha]], [[Bran Mut mac Conaill]]=[[Bran Buta mac Conaill]], [[Fáelán mac Colmáin]]=[[Faolán mac Colmáin]], [[Rónán mac Colmáin]], [[Brandub mac Echach]]=[[Bran Dubh mac Eochach]], [[Cellach Cualann]]=[[Ceallach Chualann]], [[Fiannamail mac Maoil Tuile]]=[[Fiannamail mac Máele Tuile]], [[Áed Dibchine]]=[[Aodh Dibhchine]], [[Áed Dub mac Colmáin]]=[[Aodh Dubh mac Colmáin]], [[Crimthann mac Áedo]]=[[Criomhthann mac Aodha]], [[Murchad mac Brain Mut]], [[Dúnchad mac Murchado]]=[[Dúnchadh mac Murchadha]], [[Fáelán mac Murchado]]=[[Faolán mac Murchadha]], [[Muiredach mac Murchado]]=[[Muireadhach mac Murchadha]], [[Cellach mac Dúnchada]]=[[Ceallach mac Dúnchadha]], [[Ruaidrí mac Fáeláin]]=[[Ruairí mac Faoláin]], [[Bran Ardchenn]]=[[Bran Ardcheann]], [[Fínsnechta Cethardec]]=[[Fíonsneachta Ceathairdheach]], [[Muiredach mac Brain Ardchinn]]=[[Muireadhach mac Brain Ardchinn]], [[Muiredach mac Ruadrach]]=[[Muireadhach mac Ruairí]], [[Cellach mac Brain]]=[[Ceallach mac Brain]], [[Bran mac Fáeláin]]=[[Bran mac Faoláin]], [[Lorcán mac Cellaig]]=[[Lorcán mac Ceallaigh]], [[Túathal mac Máele-Brigte]]=[[Tuathal mac Maoilbhríde]], <strike>[[Ruarc mac Bran]]</strike>&rarr;[[Ruarc mac Brain]], [[Muirecán mac Diarmata]]=[[Muireacán mac Diarmada]], [[Dúnlaing mac Muiredaig]]=[[Dúnlaing mac Muireadhaigh]], [[Ailill mac Dúnlainge]], [[Domnall mac Muirecáin]]=[[Domhnall mac Muireacáin]], [[Muiredach mac Brain]]=[[Muireadhach mac Brain]], [[Crundmáel Erbuilc]]=[[Crannmhaol Anbholg]], [[Cerball mac Muirecáin]]=[[Cearbhall mac Muireacáin]], [[Fáelán mac Muiredach]]=[[Fáelán mac Muiredaig]]=[[Faolán mac Muireadhaigh]], [[Lorcán mac Fáeláin]]=[[Lorcán mac Faoláin]], [[Túathal mac Úgaire]]=[[Tuathal mac Aughaire]], [[Cellach mac Fáeláin]]=[[Ceallach mac Faoláin]], [[Úgaire mac Túathail]]=[[Aughaire mac Tuathail]], [[Domnall Cláen]]=[[Domhnall Claon mac Lorcáin]], [[Donnchad mac Domnall Claen]]?=[[Donnchad mac Domnaill Cláin]], ([[Máel Mórda mac Murchada]])=[[Maol Mórdha mac Murchadha]], [[Dúnlaing mac Túathail]]=[[Dúnlaing mac Tuathail]], [[Donncuan mac Dúnlainge]]=[[Donnchuan mac Dúnlainge]], [[Augaire mac Dúnlainge]]=[[Aughaire mac Dúnlainge]], [[Donnchad mac Dúnlainge]]=[[Donnchadh mac Dúnlainge]], [[Murchad mac Dúnlainge]]=[[Murchadh mac Dúnlainge]], [[Murchad mac Diarmata]]=[[Murchadh mac Diarmada]], [[Domhnall mac Murchadha (uathimdhealú)]]*, [[Domnall mac Murchada meic Diarmata]]≠[[Domhnall mac Murchadha]], [[Donnchad mac Domnaill Remair]]=[[Donnchadh mac Domhnaill Ramhair]], [[Énna mac Diarmata]]=[[Éanna mac Diarmada]], <strike>[[Diarmait mac Énna]]</strike>&rarr;[[Diarmait mac Énnai]]=[[Diarmaid mac Éanna]], [[Donnchad mac Murchada]]=[[Donnchadh mac Murchadha]], [[Diarmait mac Énna meic Murchada]]=[[Diarmaid mac Éanna mhic Mhurchadha]], [[Énna mac Donnchada meic Murchada]]=[[Énna Mac Murchada]]=[[Éanna mac Donnchadha mhic Mhurchadha]]=[[Éanna Mac Murchadha]], <strike>[[Bran Fionn mac Máelmórda]]</strike>&rarr;[[Bróen mac Máelmórda]]=[[Braon mac Maoilmhórdha]], <strike>[[Murchad mac Brain Fionn]]</strike>&rarr;[[Murchad mac Finn]]=[[Murchadh mac Fionn]] ==Uí Chinnsealaigh== * [[Bran ua Máele Dúin]]=[[Bran ó Maoil Dúin]], [[Cú Chongelt mac Con Mella]]=[[Cú Chongheilt mac Con Mealla]], [[Echu mac Muiredaig]]=[[Eochadh mac Muireadaigh]], [[Eterscél mac Áeda]]=[[Eidirscéal mac Aodha]]?, [[Laidcnén mac Con Mella]]=[[Laoghcheann mac Con Mealla]], [[Sechnassach mac Colggen]]=[[Seachnasach mac Colgan]], [[Crundmáel Bolg Luatha]]=[[Crannmhaol xxx Luatha]], [[Bran Ua Máele Dúin]] &#x2192; [[Bran ua Máele Dúin]]=[[Bran ó Maoil Dúin]], [[Élothach mac Fáelchon]]=[[Éalathach mac Faolcháin]], [[Donngal mac Laidcnén]]=[[Donnghal mac Laoghchinn]], [[Dub Calgaid mac Laidcnén]]=[[Dubh Cealgadh mac Laoghchinn]], [[Cennselach mac Brain]]=[[Cinnsealach mac Brain]], [[Cairpre mac Laidcnén]]=[[Cairbre mac Laoghchinn]], [[Cellach Tosach mac Donngaile]]=[[Ceallach Tosach mac Donnghaile]], [[Cathal mac Dúnlainge]] == Uí Fhailí == * [[Uí Failge]]=[[Uí Failghe]]=[[Uí Fhailí]], [[Ríthe Uí Fhailí]], [[Failge Berraide]], [[Bruidge mac Nath Í]]=[[Bruí mac Nath Í]], [[Áed Rón mac Cathail]]=[[Aodh Rón mac Cathail]], [[Ailill mac Áedo Róin]]=[[Ailill mac Aodha Róin]], [[Cillíne mac Forannáin]], [[Fland Dá Chongal]]=[[Flann ó Congaile]], [[Forbassach Ua Congaile]]=[[Forbasach ó Congaile]], [[Ailill Corrach mac Flainn]], [[Flaithnia mac Flainn]], [[Cummascach mac Flainn]]=[[Cumascach mac Flainn]], [[Cináed mac Flainn]]=[[Cionaoth mac Flainn]], [[Mugrón mac Flainn]]=[[Mughrón mac Flainn]], [[Domnall mac Flaíthnia]]=[[Domhnall mac Flaíthnia]], [[Óengus mac Mugróin]]=[[Aonghas mac Mughróin]], [[Flaíthnia mac Cináeda]]=[[Flaithnia mac Cionaoith]], [[Cináed mac Mugróin]]=[[Cionaoth mac Mughróin]] ==Mumha== * [[Saltair Caisil]]=[[Saltair Chaisil]] * [[Coirpre Cromm mac Crimthainn]]=[[Cairbre Crom mac Criomhthainn]], [[Feidlimid mac Coirpri Chruimm]]=[[Feilimí mac Cairbre Chroim]], [[Fergus Scandal mac Crimthainn]]=[[Fearghas Scannal mac Criomhthainn]], [[Feidlimid mac Tigernaig]]=[[Feilimí mac Tiarnaigh]], [[Amalgaid mac Éndai]]=[[Amhalghaidh mac Éanna]], [[Garbán mac Éndai]]=[[Garbhán mac Éanna]], [[Cathal mac Áedo]]=[[Cathal mac Aodha]], [[Cúán mac Amalgado]]=[[Cúán mac Amhalghadha]], [[Máenach mac Fíngin]]=[[Maonach mac Finghin]], [[Cathal Cú-cen-máthair]]=[[Cathal Cú-gan-mháthair]], [[Colgú mac Faílbe Flaind]]=[[Colgú mac Failbhe Flainn]], [[Finguine mac Cathail]]=[[Finghin mac Cathail]], [[Ailill mac Cathail]], [[Cormac mac Ailello]]=[[Cormac mac Ailealla]], [[Eterscél mac Máele Umai]]=[[Eidirscéal mac Maoil Umha]], [[Cathussach mac Eterscélai]]=[[Cathasach mac Eidirscéil]], [[Máel Dúin mac Áedo]]=[[Maol Dúin mac Aodha]], [[Ólchobar mac Duib-Indrecht]]=[[Ólchúr mac Duibh-Ixxx]], [[Ólchobar mac Flainn]]=[[Ólchúr mac Flainn]], [[Artrí mac Cathail]]=[[Airtrí mac Cathail]], [[Tnúthgal mac Artrach]]=[[xxx]], [[Tnúthgal mac Donngaile]]=[[Tnúthghal mac Donnghaile]], [[Feidlimid mac Cremthainn]]=[[Fedelmid mac Cremthainn]]=[[Feilimí mac Criomhthainn]], [[Ólchobar mac Cináeda]]=[[Ólchúr mac Cxxx]], [[Áilgenán mac Donngaile]]=[[Áilgeanán mac Donnghaile]], [[Máel Gualae mac Donngaile]]=[[Maol Guala mac Donnghaile]], [[Cenn Fáelad hua Mugthigirn]]=[[Ceann Faoladh Ó Macthiarna]], [[Dúnchad mac Duib-dá-Bairenn]]=[[Dúnchadh mac Duibh-dá-Bhoireann]], [[Dub Lachtna mac Máele Gualae]]=[[Dubh Lachtna mac Maoil Gualainne]], [[Finguine Cenn nGécan mac Loégairi]]=[[Finghin Ceann Géagán mac Laoghaire]], [[Cormac mac Cuilennáin]]=[[Cormac mac Cuileannáin]], [[Flaithbertach mac Inmainén]]=[[Flaithbheartach mac Ionúin]], [[Lorcán mac Coinlígáin]]=[[Lorcán mac Coinlíogáin]], [[Cellachán Caisil]]=[[Ceallachán Chaisil]], [[Máel Fathardaig mac Flainn]]=[[Maol Fathardaigh mac Flainn]]-, [[Dub-dá-Bairenn mac Domnaill]]=[[Dubh-dá-Bhoireann mac Domhnaill]], [[Fer Gráid mac Cléirig]]=[[Fear Grá mac Cléirigh]], [[Donnchad mac Cellacháin]]=[[Donnchadh mac Ceallacháin]], [[Máel Muad mac Brain|Maol Muadh mac Brain]], [[Íomhar Luimnigh]]-, [[Mathgamain mac Cennétig]]=[[Mathúin mac Cinnéide]], [[Diarmait Ua Briain]]=[[Diarmaid Ó Briain]], [[Muirchertach Ua Briain]]=[[Muircheartach Ua Briain]]-, [[Cormac Mac Carthaigh]]=[[Cormac Mac Cárthaigh]], [[Conchobar Ua Briain]]=[[Conchúr Ó Briain]], <strike>[[Toirdhealbhach mac Diarmada Ua Bhriain]]</strike>&rarr;[[Toirdhelbach mac Diarmata Ua Briain]]=[[Toirdhealbhach mac Diarmada Ó Briain]], [[Domnall Mór Ua Briain]]=[[Domhnall Mór Ó Briain]], [[Dúngal mac Máel Fothardaig Ua Donnchada]]=[[Dúnghal mac Maoil Fhothardaigh Ó Donnchadha]], Murchad mac Donnchada, [[Brian mac Murchada Ua Briain]]=[[Brian mac Murchadha Ó Briain]] == Iarmhumha == * [[Coirpre Luachra mac Cuirc]]=[[Cairbre Luachra mac Coirc]], [[Dauí Iarlaithe mac Maithni]]=[[]], [[Máel Dúin mac Áedo Bennán]]=[[Maol Dúin mac Aodha Beannáin]], [[Congal mac Máele Dúin]]=[[Congal mac Maoil Dúin]] == Oirialla == * [[Gofraid mac Fergusa]]=[[Gofraidh mac Fearghasa]]-, [[Donnchad Ua Cerbaill]]=[[Donnchadh Ó Cearbhaill]] ==Osraí== * [[Osraige]]=[[Osraí]], [[Cerball mac Dúnlainge]]=[[Cearbhall mac Dúnlainge]], [[Anmchad mac Con Cherca]]=[[Anmchadh mac Con Chearca]], [[Forbasach mac Ailella]]=[[Forbasach mac Ailealla]], [[Tóim Snáma mac Flainn]]=[[Tuaim Snámha mac Flainn]], [[Cellach mac Fáelchair]]=[[Ceallach mac Faolchair]], [[Dúngal mac Cellaig]]=[[Dúnghal mac Ceallaigh]], [[Donnchad mac Gilla Pátraic]]=[[Donnchadh mac Giolla Phádraig]] (1), [[Gilla Pátraic mac Donnchada]]=[[Giolla Phádraig mac Donnchadha]], [[Fáelchar Ua Máele Ódrain]]=[[Faolchar ó Maoil Ódrain]], [[Cú Cherca mac Fáeláin]]=[[Cú Chearca mac Faoláin]], [[Ailill mac Fáeláin]]=[[Ailill mac Faoláin]], [[Fáelán mac Forbasaig]]=[[Faolán mac Forbasaigh]], [[Fergal mac Anmchada]]=[[Fearghal mac Anmchadha]], [[Dúngal mac Fergaile]]=[[Dúnghal mac Fearghaile]], [[Riacán mac Dúnlainge]]=[[Riagán mac Dúnlainge]], [[Diarmait mac Cerbaill (rí Osraí)]]=[[Diarmaid mac Cearbhaill (rí Osraí)]], [[Cellach mac Cerbaill]]=[[Ceallach mac Cearbhaill]] == Uí Néill == * [[Uí Néill]] ** [[Uí Néill an Tuaiscirt]] *** [[Aileach]], [[Ríthe Ailigh]] *** [[Cenél Conaill]]=[[Cineál Chonaill]] *** [[Cenél nEógain]]=[[Cineál Eoghain]] **** [[Ó Néill]] ** [[Uí Néill an Deiscirt]] *** [[Ríthe Bhreá]] **** [[Síol Aodha Sláine]] **** [[Cnóbha]] **** [[Loch Gabhair]] *** [[Ríocht na Mí]] **** [[Ríthe na Mí]] *** [[Tethba]]=[[Tethbae]]=[[Txxx]] **** [[Cenél Coirpri]] **** [[Cenél Maini]] *** [[Ríthe Uisnigh]] **** [[Clann Cholmáin]] ***** [[Clann Cholmáin Bhig]] ***** [[Clann Cholmáin Mhóir]] **** [[Ríthe Fhir Chúl Bhreá]] == Uí Néill an Deiscirt == === [[Ríthe Bhreá]] === * [[Conall Laeg Breg]] mac Aodha Sláine=[[Conall Laogh Bhreá]] mac Aodha Sláine, [[Congal mac Áedo Sláine]]=[[Conghal mac Aodha Sláine]], [[Ailill Cruitire]] mac Aodha Sláine, [[Conaing Cuirre]] mac Congaile=[[Conaing Coirre]] mac Conghaile, [[Congalach mac Conaing Cuirre]]=[[Conghalach mac Conaing Choirre]], [[Írgalach mac Conaing]]=[[Irgalach mac Conaing]] Cuirre=[[Iorghalach mac Conaing]] Choirre, [[Amalgaid mac Congalaig]]=[[Amhalaidh mac Conghalaigh]], [[Conall Grant]]=[[Conall Grant mac Cernaig]]=[[Conall Grant mac Cearnaigh]], [[Conaing mac Amalgado]]=[[Conaing mac Amhalaí]], [[Indrechtach mac Dungalaig]]=[[Indreachtach mac Dunghalaigh]], [[Dúngal mac Amalgado]]=[[Dúnghal mac Amhalaí]], [[Coirpre mac Fogartaig]]=[[Cairbre mac Fógartaigh]], [[Congalach mac Conaing]]=[[Conghalach mac Conaing]], [[Diarmait mac Conaing]]=[[Diarmaid mac Conaing]], [[Flann mac Congalaig]]=[[Flann mac Conghalaigh]], [[Cernach mac Congalaig]]=[[Cearnach mac Conghalaigh]], [[Cummascach mac Congalaig]]=[[Cumascach mac Conghalaigh]], [[Conaing mac Flainn]], [[Cináed mac Conaing]]=[[]], [[Flann mac Conaing]], [[Niall mac Cernaig Sotal]]=[[Niall mac Cearnaigh Sotal]], [[Maine mac Néill]], [[Cathal mac Néill]], [[Cathal mac Áeda]]=[[Cathal mac Aodha, rí Bhreá]], [[Cernach mac Fogartaig]]=[[Cearnach mac Fógartaigh]], [[Fergus mac Fogartaig]]=[[Fearghas mac Fógartaigh]], [[Niall mac Conaill]], [[Máel Dúin mac Fergusa]]=[[Maol Dúin mac Fearghasa]], [[Fogartach mac Cummascaig]]=[[Fógartach mac Cumascaigh]], [[Cummascach mac Fogartaig]]=[[Cumascach mac Fógartaigh]], [[Ailill mac Fergusa]]=[[Ailill mac Fearghasa]], [[Cernach mac Fergusa]]=[[Cearnach mac Fearghasa]], [[Tigernach mac Fócartai]]=[[Tiarnach mac Fógartaigh]] === [[Ríthe na Mí]] === * [[Fallomon mac Con Congalt]]=[[Fallamhain mac Con Congheilte]], [[Domnall mac Donnchada Midi]]=[[Domhnall mac Donnchadha na Mí]], [[Muiredach mac Domnaill Midi]]=[[Muireadhach mac Domhnaill na Mí]], [[Máel Ruanaid mac Donnchada Midi]]=[[Maol Rúnaí mac Donnchadha na Mí]], [[Lorcán mac Cathail]], [[Donnchad mac Aedacain]]=[[Donnchadh mac Aodhacáin]] === [[Ríthe Uisnigh]] === * [[Conall Cremthainne]] mac Néill=[[Conall Criomhthainn]], [[Fiachu mac Néill]]=[[Fiacha mac Néill]], [[Ardgal mac Conaill]]=[[Ardal mac Conaill]], [[Maine mac Cerbaill]]=[[Maine mac Cearbhaill]], ([[Colmán Már mac Diarmato]]= [[Colmán Bec mac Diarmato]])=[[Colmán mac Diarmato]]=[[Colmán mac Diarmada]], [[Suibne mac Colmáin]]=[[Suibhne mac Colmáin]], [[Fergus mac Colmáin]]=[[Fearghas Mac Colmáin]], [[Óengus mac Colmáin]]=[[Aonghas mac Colmáin]], [[Conall Guthbinn]]=[[Conall Guthbinn mac Suibni]]=[[Conall Guthbhinn mac Suibhne]], [[Máel Dóid mac Suibni]]=[[Maol Dxxx mac Suibhne]], [[Diarmait Dian]]=[[Diarmaid Dian]], [[Murchad Midi]]=[[Murchadh na Mí]] === Ríthe Fir Chúl Bhreá === * [[Áed mac Dlúthaig]]=[[Aodh mac Dlúthaigh]], [[Flann mac Áedo]]=[[Flann mac Aodha]] === Tethba === * [[Cenél Coirpri]]/[[Cenél Maini]] &rarr; [[Tethba]]=[[Tethbae]] == Uí Néill an Tuaiscirt == * [[Uí Néill an Tuaiscirt]] &larr; [[Aileach]], [[Ríthe Ailigh]], [[Muiredach mac Eógain]]=[[Muireadhach mac Eoghain]], [[Colcu mac Domnaill]]=[[Colga mac Domhnaill]], [[Máel Fithrich mac Áedo]] Uaridnach=[[Maol Fithrigh mac Aodha]], [[Ernaine mac Fiachnai]]=[[Earnaine mac Fiachna]], [[Urthuile mac Máele Tuile]]-, [[Crundmáel mac Suibni]] Menn=[[Crannmhaol mac Suibhne]], [[Ferg mac Crundmaíl]]=[[Fearg mac Crannmhaoil]], [[Máel Dúin mac Máele Fithrich]]=[[Maol Dúin mac Maoil Fhithrigh]], [[Fland mac Máele Tuile]]=[[Flann mac Maoil Tuile]], [[Máel Dúin mac Áedo Alláin]]=[[Maol Dúin mac Aodha Alláin]], [[Murchad mac Máele Dúin]]=[[Murchadh mac Maoil Dúin]], [[Domnall mac Áeda]]=[[Domhnall mac Aodha (rí Ailigh)]], [[Muirchertach mac Néill]]=[[Muircheartach mac Néill]], [[Flaithbertach Ua Néill]]=[[Flaithbheartach Ó Néill]], [[Domnall Ua Lochlainn]]==[[Domhnall Mac Lochlainn]], [[Niall Mac Lochlainn]], [[Áed in Macáem Tóinlesc]] Ua Néill=[[Aodh an Macaomh Tóinleasc]] mac Muircheartaigh, [[Ríthe Thír Eoghain]], [[Grianán Ailigh#Miotaseolaíocht]], [[Conall Gulban]], [[Cenél Conaill]]=[[Cineál Chonaill]], [[Tír Chonaill]], [[Ríthe Thír Chonaill]], [[Conall Cú mac Áedo]]=[[Conall Cú mac Aodha]], [[Áed Muinderg]] mac Flaithbertaig=[[Aodh Muindearg]], [[Loingsech mac Flaithbertaig]]=[[Loingseach mac Flaithbheartaigh]], [[Murchad mac Flaithbertaig]]=[[Murchadh mac Flaithbheartaigh]], [[Domnall mac Áeda Muindeirg]]=[[Domhnall mac Aodha Mhuindeirg]], [[Eógan mac Néill]]=[[Eoghan mac Néill]], [[Cenél nEógain]]=[[Cineál Eoghain]], [[Tír Eoghain]], [[Ruaidrí ua Canannáin]] == Ulaid == * [[Dál Fiatach]], [[Uí Echach Cobo]], [[Fergus mac Áedáin]]=[[Fearghas mac Aodháin]], [[Cú Chuarán mac Dúngail Eilni]]=[[Cú Chuarán mac Dúnghaile Eilne]], [[Áed Róin mac Bécce Bairrche]]=[[Áed Róin]]=[[Aodh Róin]], [[Cathussach mac Ailello]]=[[Cathasach mac Ailealla]], [[Bressal mac Áedo Róin]]=[[Breasal mac Aodha Róin]], [[Fiachnae mac Áedo Róin]]=[[Fiachna mac Aodha Róin]], [[Tommaltach mac Indrechtaig]]=[[Tomaltach mac Ionrachtaigh]], [[Eochaid mac Fiachnai]]=[[Eochaidh mac Fiachna]], [[Cairell mac Fiachnai]]=[[Caireall mac Fiachna]], [[Máel Bressail mac Ailillo]]=[[Maol Bhreasail mac Ailealla]], [[Muiredach mac Eochada]]=[[Muireadhach mac Eochadha]], [[Matudán mac Muiredaig]]=[[Madadán mac Muireadhaigh]], [[Lethlobar mac Loingsig]]=[[Leathlobhar mac Loingsigh]], [[Cathalán mac Indrechtaig]]=[[Cathalán mac Ionrachtaigh]], [[Ainbíth mac Áedo]]=[[Ainbhioth mac Aodha]], [[Eochocán mac Áedo]]=[[Eochagán mac Aodha]], [[Airemón mac Áedo]]=[[Éireamhón mac Aodha]], [[Fiachnae mac Ainbítha]]=[[Fiachna mac Ainbhith]], [[Bécc mac Airemóin]]=[[Bxxx mac Éireamhóin]], [[Muiredach mac Eochocáin]]=[[Muireadhach mac Eochagáin]], [[Máel Mocheirge mac Indrechtaig]]=[[Maol Mochéirí mac Ionrachtaigh]], [[Aitíth mac Laigni]]=[[Axxx mac Lxxx]], [[Cenn Etig mac Lethlobair]]=[[Cenn Étig mac Lethlobair]]=[[Ceann Éidigh mac Leathlobhair]], [[Áed mac Eochocáin]]=[[Aodh mac Eochagáin]], <strike>[[Loingsech mac Cenn Étig]]</strike>=[[Loingsech mac Cinn Étig]], [[Áed mac Loingsig]]=[[Aodh mac Loingsigh]], [[Niall mac Eochada]]=[[Niall mac Eochadha]] * [[Dál nAraidi]]=[[Dál Araí]], [[Dál nAraidi an Tuaiscirt]]=[[Dál Araí an Tuaiscirt]], [[Uí Echach Cobo]]=[[Uí Eachach Chobha]], [[Eilne]], [[Sárán mac Cóelbad]]=[[Sárán mac Caolbhaidh]], [[Condlae mac Cóelbad]]=[[Connla mac Caolbhaidh]], [[Fíachna Lonn mac Cóelbad]]=[[Fiachna Lonn mac Caolbhaidh]], [[Scandal mac Bécce]]=[[Scannal mac ''Bécce'']], [[Eochaid Iarlaithe mac Lurgain]]=[[Eochaid Iarlaithe]]=[[Eochaidh Iarlaithe]], [[Cathassach mac Lurgain]]=[[Cathasach mac Lorgan]], [[Dúngal Eilni mac Scandail]]=[[Dúnghal Eilne mac Scannail]], [[Cathassach mac Máele Cáich]]=[[Cathasach mac Maoil Chaoich]], [[Ailill mac Dúngaile Eilni]]=[[Ailill mac Dúnghaile Eilne]], [[Áed Aired]]=[[Aodh Aireach]], [[Lethlobar mac Echach]]=[[Leathlobhar mac Eachach]], [[Fiachra Cossalach]]=[[Fiachra Cosalach]], [[Indrechtach mac Lethlobair]]=[[Ionrachtach mac Leathlobhair]], [[Flathróe mac Fiachrach]]=[[Fxxx mac Fiachra]], [[Cináed Ciarrge mac Cathussaig]]&rarr;[[Cináed Cairge mac Cathussaig]]=[[Cxxx Cairge mac Cathasaigh]] ==Déise== * [[Déisi]]=[[Déise]], [[Dál Fiachrach Suighe]]=[[Dál Fhiachra Shuí]], [[Déisi Temro]]=[[Déise Theamhrach]], [[Déisi Becc]]=[[Déise Beag]], [[Déisi Muman]]=[[Déise Mumhan]]==[[Déisi Deiscirt]], <strike>[[Déisi in Tuaiscirt]]</strike>&rarr;[[Déisi Tuaiscirt]]=[[Déise an Tuaiscirt]], [[Ríthe Dhéise Mumhan]], [[Tairired na nDéssi]]=[[Tairshireadh na nDéis]] > [[Óengus Gaíbúaibthech]]=[[Aonghas Gabhuaibhtheach]], [[Ríocht Dyfed]]-, [[Cogad Gáedel re Gallaib]]=[[Cogadh Gael le Gaill]], [[Delbna]]=[[Dealbhna (dream)]] == Miotaseolaíocht == * [[Bradán feasa]] ==Ard-Ríthe== * [[Cellach mac Máele Coba]]=[[Ceallach mac Maoil Chobha]], [[Conall mac Máele Coba]]=[[Conall mac Maoil Chobha]]=[[Conall Cóel]]=[[Conall Caol]], [[Diarmait mac Áedo Sláine]]=[[Diarmaid mac Aodha Sláine]], [[Blathmac mac Áedo Sláine]]=[[Blathmac mac Aodha Sláine]], [[Sechnassach]]=[[Seachnasach]]=[[Sechnassach mac Blathmaic]]=[[Seachnassach mac Blathmaic]], [[Cenn Fáelad]]=[[Cenn Fáelad mac Blathmaic]]=[[Ceann Faoladh mac Blathmaic]], [[Fínsnechta Fledach]]=[[Fíonsneachta Fleách]]=[[Fínsnechta Fledach mac Dúnchada]]=[[Fíonsneachta Fleách mac Dúnchadha]], [[Loingsech mac Óengusso]]=[[Loingseach mac Aonghasa]], [[Congal Cennmagair]]=[[Conghal Ceannmhaghair]], [[Fergal mac Máele Dúin]]=[[Fearghal mac Maoil Dúin]], [[Fógartach mac Néill]], [[Cináed mac Írgalaig]]=[[Cxxx mac Iorghalaigh]], [[Flaithbertach mac Loingsig]]=[[Flaithbeartach mac Loingsigh]], [[Áed Allán]]=[[Aodh Allán]], [[Domnall Midi]]&rarr;[[Domhnall Mac Murchadha]]=[[Domhnall Mí]]=[[Domhnall mac Murchadha]], [[Niall Frossach]]=[[Niall Frasach]], [[Donnchad Midi]]=[[Donnchadh Mí]], [[Aed Oirdnide]]=[[Aodh Oirdní]], [[Conchobar mac Donnchada]]=[[Conchúr mac Donnchadha]]], [[Niall Caille]] / [[Fedelmid mac Cremthainn]] ([[Annála Inis Faithlinn|AIF]]), [[Niall Noígíallach]] &larr; [[Níall Noígíallach]], ([[Fiachrae Cássan]]=)[[Fiachrae Cassán]]=[[Fiachra Casán]], [[Dáire Drechlethan]]=[[Dáire Dreachleathan]], [[Áed Findliath]]=[[Aodh Fionnliath]], [[Niall Glúndub]]=[[Niall Glúindubh]], [[Donnchad Donn]]=[[Donnchadh Donn]], [[Congalach Cnogba]]=[[Conghalach Cnobha]], [[Domnall ua Néill]]=[[Domhnall Ó Néill]], [[Donnchad mac Briain]]=[[Donnchadh mac Briain]], [[Diarmait mac Máel na mBó]]=[[Diarmait mac Maíl na mBó]]=[[Diarmaid mac Maoil na mBó]], [[Flaithbertach mac Loingsig]]=[[Flaithbheartach mac Loingsigh]] ==Scéalta== * [[Scátháin na bhFlatha]], [[Sedulius Scottus]]-, [[Caithréim Chellacháin Chaisil]], [[Cogad Gáedel re Gallaib]], [[Senchas Fagbála Caisil]], [[Immram Curaig Maíle Dúin]]=[[Immram curaig Maíle Dúin]]=[[Máel Dúin]]=[[Maol Dúin]], [[Immram curaig Ua Corra]]=[[Iomramh Currach Uí Chorra]], [[Imrum Snedhghusa ocus Mic Ríagla]]=[[Iomramh S agus Mic Riagla]], [[Baile Suibne]]=[[Buile Shuibhne]], [[Cath Maige Rátha]], [[Cenn Fáelad mac Ailella]]=[[Ceann Faoladh mac Ailealla]]-, [[Mo Ling]]-, [[Fled Dúin na nGéd]], [[Aided Chlainne Tuirenn]]=[[Oidheadh Chlainne Tuireann]], [[Aided Muirchertaig meic Erca]], <strike>[[Aislinge Meic Chon Glinne]]</strike>&rarr;[[Aislinge Meic Con Glinne]], [[Amra Choluim Chille]], [[Caithréim Cellaig]], [[Compert Mongáin]]=[[Compert Mongáin ocus serc Duibe Lacha do Mongán]], [[Eachtra Thaidhg mhic Céin]]=[[Tadhg mac Céin#Eachtra Thaidhg mhic Céin]], [[Fingal Rónáin]], [[Máel Dúin (uathimdhealú)]]=[[Maol Dúin (uathimdhealú)]], [[Scéla Cano meic Gartnáin]], [[Tochmarc Becfola]], [[Duanaire Finn]], [[Eachtra an Mhadra Mhaoil]], [[Eachtra Mhacaoimh an Iolair]], [[Echtra Cormaic i Tír Tairngiri]] &rarr; [[Cormac mac Airt]], [[Eachtra Thaidhg Mhic Céin]] &rarr; [[Tadhg mac Céin]], [[Fotha Catha Cnucha]] &rarr; [[Cumall]], [[Navigatio Sancti Brendani Abbatis]] &rarr; [[Naomh Breandán]] == ''Ól nÉchmacht'' == * [[Annála Connacht]]=[[Annála Chonnacht]], [[Cóiced Ol nEchmacht]]=[[Cóiced Ól nÉchmacht]]=[[Cúige Dhál Éachmacht]], [[Fir Craibe]]=[[Fir Chraibhe]], [[Túatha Taíden]]=[[Tuatha Taiden]]=[[Tuatha Taoidhean]], [[Delbna Nuadat]]=[[Dealbhna Nuad]], [[Dealbhna Thír Dhá Loch]], ([[Corco Mogha]]), [[Cálraige]], [[Partraige]], [[Corco Fir Trí]]=[[Corca Fhir Thrí]], [[Cian d'Fhearaibh Bolg]]=[[Cian d'Fhir Bholg]] == Conmhaicne == * [[Conmhaicne#Clanna]], [[Conmhaicne Mara]], [[Conmaícne Dúna Móir]]=[[Conmhaicne Dhúin Mhóir]], [[Trícha Máenmaige]]=[[Conmaícne Máenmaige]]=<strike>[[Conmhaicne Mheáinmhaigh]]</strike>&rarr;[[Conmhaicne Mheánmhaigh]]&rarr;[[Conmhaicne Mheánmhaighe]], [[Conmaícne Cúile]]=[[Conmhaicne Coille]], [[Cluain Conmhaícne]]=[[Cluain Chonmhaicne]], <strike>[[Conmhaícne Cenel Luacháin]]</strike>&rarr;[[Conmaícne Cenél Luacháin]]=[[Conmhaicne Cineál Luacháin]], [[Conmaícne Carra]]=[[Conmhaicne Ceara]], [[Conmhaicne Anghaile]], [[Uí Fiachrach Finn]]=[[Uí Fhiachrach Fhionn]], [[Maigh Nissi]]&rarr;[[Liatroim, Barúntacht, Contae Liatroma]], [[Eolas mac Biobhsaigh]], [[Muintir Eolais]], [[Leabar Fidhnacha]]=[[Leabhar Fíonacha]] == Connachta == * [[Connachta]], [[Ríthe na gConnacht]], [[Brión mac Echach Mugmedóin]]=[[Brión mac Echach Muigmedóin]]=[[Brian mac xxx]], [[Ailill mac Echach Mugmedóin]]=[[Ailill mac xxx]], [[Fiachrae]]=[[Fiachra]], [[Cairpre mac Néill]]=[[Cairbre mac Néill]], [[Aided Chrimthaind maic Fhidaig ocus Trí mac Echach Muigmedóin]], [[Ciarraige Aí]]=[[Ciarraí Aoi]], [[Ciarraige Locha na nÁirne]]=[[Ciarraí Locha na nAirní]], [[Ciarraige Airtig]]=[[Ciarraí Airtigh]], [[Ciarraige Óic Bethra]]=[[Ciarraí Óig Bheathra]], [[Aidne]]=[[Aidhne]], [[Áengus mac Umor]]=[[Aonghas mac Úmhór]], [[Amalgaid mac Fiachrach]]=[[Amhalaí mac Fiachra]], [[Dauí Tenga Uma]]=[[Dxxx Teanga Umha]], [[Duinsech ingen Duach]]=[[Duinseach ní Dhuach]], [[Eógan Bél]]=[[Eoghan Béal]], [[Ailill Inbanda]]=[[Ailill Baineanda]], [[Echu Tirmcharna]]=[[Eocha Tirimcharna]], [[Áed mac Echach]]=[[Aodh mac Eachach]], [[Uatu mac Áedo]]=[[Uada mac Aodha]], [[Colmán mac Cobthaig]]=[[Colmán mac Cobhthaigh]], [[Rogallach mac Uatach]], [[Loingsech mac Colmáin]], [[Guaire Aidne mac Colmáin]]=[[Guaire Aidhne mac Colmáin]], [[Cenn Fáelad mac Colgan]]=[[Ceann Faoladh mac Colgan]], [[Dúnchad Muirisci]]=[[Dúnchadh Mhuirisce]], [[Fergal Aidne mac Artgaile]]=[[Fearghal Aidhne mac Ardaile]], [[Muiredach Muillethan]]=[[Muireadhach Moilleathan]], [[Cellach mac Rogallaig]]=[[Ceallach mac Raghallaigh]], [[Indrechtach mac Dúnchado]]=[[Indreachtach mac Dúnchadha]], [[Indrechtach mac Muiredaig]]=[[Indreachtach mac Muireadhaigh]], [[Domnall mac Cellaig]]=[[Domhnall mac Ceallaigh]], [[Cathal mac Muiredaig]]=[[Cathal mac Muireadhaigh]], [[Áed Balb mac Indrechtaig]]=[[Aodh Balbh mac Indreachtaigh]], [[Forggus mac Cellaig]]=[[Fearghas mac Ceallaigh]], [[Ailill Medraige mac Indrechtaig]]=[[Ailill Mheadraí mac Indreachtaigh]], [[Dub-Indrecht mac Cathail|Dubh-Indreacht mac Cathail]], [[Donn Cothaid mac Cathail]]=[[Donn Cothú mac Cathail]], [[Flaithrí mac Domnaill]]=[[Flaithrí mac Domhnaill]], [[Artgal mac Cathail]]=[[Ardal mac Cathail]], [[Tipraite mac Taidg]]=[[Tiobraid mac Taidhg]], [[Cináed mac Artgail]]=[[Cináed mac Ardail]], [[Colla mac Fergusso]]=[[Colla mac Fearghasa]], [[Muirgius mac Tommaltaig]], [[Diarmait mac Tommaltaig]], [[Cathal mac Muirgiussa]]=[[Cathal mac Muiriosa]], [[Murchad mac Áedo]]=[[Murchadh mac Aodha]], [[Fergus mac Fothaid]]=[[Fearghas mac Fothaidh]], [[Finsnechta mac Tommaltaig]], [[Mugron mac Máele Cothaid]], [[Conchobar mac Taidg Móir]]=[[Conchúr mac Taidhg Mhóir]], [[Áed mac Conchobair]]=[[Aodh mac Conchúir]], [[Tadg mac Conchobair]]=[[Tadhg mac Conchúir]], [[Cathal mac Conchobair]]=[[Cathal mac Conchúir]], [[Tadg mac Cathail]]=[[Tadhg mac Cathail]], [[Fergal Ua Ruairc]]=[[Fearghal Ó Ruairc]], <strike>[[Conchobar mac Tadg]]</strike>=[[Conchobar mac Taidg]], <strike>[[Cathal mac Tadg]]</strike>=[[Cathal mac Taidg]]=[[Cathal mac Taidhg]], [[Cathal mac Conchobair maic Taidg]]=[[Cathal mac Conchúir mhic Thaidhg]], [[Tadg in Eich Gil]]=[[Tadhg an Eich Ghil]], [[Art Uallach Ua Ruairc]]=[[Art Ualach Ó Ruairc]], [[Áed in Gai Bernaig|Aodh an Gha Bhearnaigh]], [[Áed Ua Ruairc]]=[[Aodh Ó Ruairc]], [[Ruaidrí na Saide Buide]]=[[Ruairí na Saidhe Buí]], <strike>[[Flaithbertaigh Ua Flaithbertaigh]]</strike>=[[Flaithbertach Ua Flaithbertaigh]]=[[Flaithbheartach Ó Flaithbheartaigh]], [[Tadg mac Ruaidrí Ua Conchobair]]=[[Tadhg mac Ruairí Ó Conchúir]], [[Domnall Ua Ruairc]]=[[Domhnall Ó Ruairc]], [[Domnall Ua Conchobair]]=[[Domhnall Ó Conchúir]], [[Tairrdelbach Ua Conchobair]]=[[Toirdhealbhach Ua Conchobhair]], [[Ruaidrí Ua Conchobair]]=[[Ruaidri mac Tairrdelbach Ua Conchobair]]=[[Ruaidrí mac Tairrdelbaig Ua Conchobair]], [[Uí Briúin]]=[[Uí Bhriúin]] &larr; [[Uí Briúin Aí]]=[[Uí Bhriúin Aoi]] &larr; [[Uí Briúin Seóla]]=[[Uí Bhriúin Seola]] &larr; [[Uí Briúin Bréifne]]=[[Uí Bhriúin Bhréifne]] &larr; [[Síl Muiredaig]]=[[Síol Muireadhaigh]] &larr; [[Síl Cellaig]]=[[Síol Cheallaigh]] &larr; [[Síl Cathail]]=[[Síol Chathail]], [[Muintir Murchada]]=[[Muintir Mhurchadha]], [[Clann Fhergail]]=[[Clann Fhearghaile]], [[Clann Taidg]]=[[Clann Taidhg]], [[Crichaireacht cinedach nduchasa Muintiri Murchada]]=[[Críochadóireacht chiníoch dúchais Mhuintir Mhurchadha]], <strike>[[Uí Chonchúír]]</strike>&rarr;[[Uí Chonchúir]], [[Uí Fiachrach]]=[[Uí Fhiachrach]]=[[Uí Fiachra]], [[Uí Fiachrach Aidne]]=[[Uí Fhiachrach Aidhne]], [[Uí Fiachrach Muaide]]=[[Uí Fhiachrach Mhuaidhe]], [[Cenél Áeda na hEchtge]]=[[Cineál Aodha na hEachtaí]], [[Seachnasach mac Donnchadha]], [[Uí Sheachnasaigh]], [[Uí Dhubhda]], [[Uí Ruairc]], [[Muirchertach Nár mac Guairi]]=[[Muircheartach Nár mac Guaire]], [[Conchobar Maenmaige Ua Conchobair]]=[[Conchúr Mheánmhaighe Ó Conchúir]], [[Cathal Carragh Ua Conchobair]] {{Navbox | name = Ríocht na gConnacht | title = [[Ríocht na gConnacht]] | group1 = [[Tuath]]a | list1 = {{Navbox|child | group1 = [[Connachta]] | list1 = [[Uí Briúin Aí]]&nbsp;• [[Uí Briúin|Uí Briúin Bréifne]]&nbsp;• [[Uí Briúin Seóla]]&nbsp;• [[Umaill|Uí Briúin Maille]]&nbsp;• [[Uí Fiachrach Aidne]]&nbsp;• [[Uí Fiachrach Muaide]]&nbsp;• [[Partraige]]&nbsp;• [[Uí Maine]]&nbsp;• [[Uí Fiachrach Finn]]&nbsp;• [[Cairbre Drom Cliabh]] | group2 = [[Ulaid]] | list2 = [[Conmhaicne Mara]]&nbsp;• [[Conmhaícne|Conmhaícne Cenéoil Dubáin]]&nbsp;• [[Conmhaícne|Conmhaícne Cúile Tolad]]&nbsp;• [[Conmhaícne|Conmhaícne Maigh Réin]]&nbsp;• [[Conmhaícne|Conmhaícne Meánmhaighe]]&nbsp;• [[Conmhaícne|Conmhaícne Sléibe Formaile]]&nbsp;• [[Ciarraige Aí]]&nbsp;• [[Ciarraige Locha na nÁirne]]&nbsp;• [[Ciarraige Airtech]]&nbsp;• [[Ciarraige Óic Bethra]] &nbsp;• [[Soghain]] | group3 = [[Deirgtine]] | list3 = [[Luigne Chonnacht|Luighne]]&nbsp;• [[Corca Fhir Trí]]&nbsp;• [[Gailenga]]&nbsp;• [[Delbna]]&nbsp;• [[Éile]] | group4 = [[Érainn]] | list4 = [[Cálraige]]&nbsp;• [[Dartraige]] | group5 = Eile | list5 = [[Fir Ol nEchmacht]]&nbsp;• [[Dál nDruithne]]&nbsp;• [[Gamanraige]]&nbsp;• [[Fir Domnann]]&nbsp;• [[Senchineoil]]&nbsp;• [[Grecraige]]&nbsp;• [[Delbhna|Delbhna Cuile Fabhair]]&nbsp;• [[Dealbhna Thír Dhá Loch|Delbna Tír Dhá Locha]]&nbsp;• [[Delbna Nuadat]]&nbsp;• [[Uaithne]]&nbsp;• [[Masraige]]&nbsp;• [[Corco Moga]] }} | group2 = Rítheaghlaigh | list2 = {{Navbox|child | group1 = Muintreacha | list1 = [[Uí Fiachrach]]&nbsp;• [[Uí Fiachrach Aidne]]&nbsp;• [[Uí Fiachrach Muaide]]&nbsp;• [[Uí Briúin]]&nbsp;• [[Uí Briúin Seóla]]&nbsp;• [[Uí Briúin Aí]]&nbsp;• [[Uí nAilello]]&nbsp;• [[Uí Maine]] | group2 = Clanna | list2 = [[Uí Sheachnasaigh]]&nbsp;• [[Uí Chonchúir]]&nbsp;• [[Uí Dhubhda]]&nbsp;• [[Uí Fhlannagáin]]&nbsp;• [[Uí Ruairc]]&nbsp;• [[Uí Fhlaithbheartaigh]] }} | group10 = Ríochtaí comharbachta | list10 = [[Uí Maine]] ([[Síol Anmchadha]], [[Máenmaige]], [[Clann Uatach]])&nbsp;• [[Bréifne]] ([[Bréifne Thoir|Thoir]] agus [[Bréifne Thiar|Thiar]])&nbsp;• [[Uí Díarmata]]&nbsp;• [[Síl Máelruain]]&nbsp;• [[Magh Luir]]&nbsp;• [[Umaill]]&nbsp;• [[Iar Connacht]] | group11 = Ábhair | list11 = [[Ríthe na gConnacht]]&nbsp;• [[Ráth Cruachan]]&nbsp;• [[Annála Connacht]]&nbsp;• [[Táin Bó Flidais]]&nbsp;• [[Cóiced Ol nEchmacht]]&nbsp;• [[Nagnatae]]&nbsp;• [[Auteini]]&nbsp;• [[na Trí Tuatha]]&nbsp;• [[Clann Taidg]]&nbsp;• [[Clann Fhearghaile]]&nbsp;• [[Muintir Murchada]]&nbsp;• [[Maigh Seóla]] | belowclass = hlist | below = {{Icon|Category}} [[:Catagóir:Connachta|Category]]&nbsp;• {{Icon|WikiProject}} [[Wikipedia:WikiProject Celts|WikiProject]] }} == Íochtar Chonnacht == * [[Íochtar Chonnacht]], [[Cairbre Drom Cliabh]]=[[Cairbre Dhroim Chliabh]], [[Corann]], [[Cúl ó bhFionn]] ([[Cúil Ó bhFinn]]-), [[Luigne Chonnacht]]=[[Luíne Chonnacht]], [[Tír Fíacrach Múaide]]=[[Tír Fhiacrach Mhuaidhe]], <strike>[[Tir Ollíol]]</strike>&rarr;[[Tír Ollíol]]=[[Tír Oirill]] == Ríthe Uí Fhiachrach Aidhne == * [[Ríthe Uí Fhiachrach Aidhne]], [[Goibnenn mac Conaill]]=[[Goibhneann mac Conaill]], [[Cobthach mac Gabráin]]=[[Cobhthach mac Gabhráin]], [[Cellach mac Guairi]]=[[Ceallach mac Guairi]]=[[Ceallach mac Guaire]], [[Muirchertach Nár mac Guairi]], [[Conchobar mac Cummascaig]]=[[Conchúr mac Cumascaigh]], [[Art mac Flaitnia]]=[[Art mac Flaithnia]], [[Anluan mac Conchobhair]]=[[Anluan mac Cumascaigh]], [[Cathal Aidhne mac Ailealla]]-, [[Cléireach mac Ceadaigh]]-, [[Tighearnach mac Cathmogha]]=[[Tiarnach mac Cathmhogha]]-, [[Uathmharán mac Brocáin]]-, [[Mael Fabhaill mac Cléirigh]]=[[Maolfhabhaill mac Cléirigh]], [[Eidhean mac Cléirigh]], [[Tighearnach ua Cléirigh]], [[Mael Macduach]]=[[Maol xxx]]-, [[Domhnall mac Lorcáin]]-, [[Flann Ua Cléirigh]]-, [[Comhaltán Ua Cléirigh]], [[Mac Comhaltáin Ua Cléirigh]], [[Giolla Cheallaigh Ua Cléirigh]], [[Mael Ruanaidh na Paidre Ua hEidhin]], [[Ua Comhaltáin Ua Cléirigh]], [[Mael Fabhaill Ua hEidhin]], [[Giolla na Naomh Ua hEidhin]], [[Aodh Ua hEidhin]], [[Giolla Mo Choinne Ua Cathail]], [[Giolla Cheallaigh Ua hEidhin]]-, [[Muirgheas Ua hEidhin]]-, [[Eoghan Ó hEidhin]]-, [[Eoghan Ó hEidhin (II)]] == Maigh Sheola == * [[Maigh Seóla]]=[[Maigh Sheola]], [[Donn mac Cumascaigh]], [[Maolán mac Cathmhogha]], [[Murchadh mac Maonaigh]], [[Cléirchén mac Murchadha]], [[Urchadh mac Murchadha]], [[Donnchadh mac Urchadha]], [[Murchadh mac Flainn mhic Gleithneacháin]], [[Ruaidhrí mac Coscraigh]], [[Maelcairearda]], [[Brian mac Maolruanaidh]], [[Cathal mac Ruaidhrí]], [[Amhalaidh mac Cathail]], [[Cathal mac Ruaidhrí]], [[Muireadhach ua Flaithbheartaigh]], [[Murchadh ua an Chapaill Ua Flaithbheartaigh]]- == Iar Chonnacht == * [[Iar Connacht]]=[[Iar Chonnacht]], (Maigh Sheola: [[Donn mac Cumascaigh]], [[Maolán mac Cathmhogha]], [[Murchadh mac Maonaigh]], [[Urchadh mac Murchadha]], [[Donnchadh mac Urchadha]], [[Brian mac Maolruanaidh]], [[Muireadhach ua Flaithbheartaigh]], [[Murchadh ua an Chapaill Ua Flaithbheartaigh]], [[Cathal mac Ruaidhrí]], [[Amhalaidh mac Cathail]]), [[Cathal mac Tigernáin]]=[[Cathal mac Tiarnáin]], Rúaidhri Ua Flaithbheartaigh&rarr;[[Ruaidhrí Ua Flaithbheartaigh (I)]]=[[Ruairí Ó Flaithearta (I)]], [[Aedh Ua Flaithbheartaigh]]=[[Aodh Ó Flaithearta (I)]], Mac meic Aedh Ua Flaithbheartaigh&rarr;[[Mac mic Aodha Ua Flaithbheartaigh]]=[[Mac mhic Aodha Ó Flaithearta]], [[Flaithbertach Ua Flaithbertaigh]]=[[Flaitheartach Ó Flaithearta]], [[Brian Ua Flaithbheartaigh]]=[[Brian Ó Flaithearta]], [[Muireadhach Ua Flaithbheartaigh]]=[[Muireadhach Ó Flaithearta]], [[Conchobhar Ua Flaithbheartaigh]]=[[Conchúr Ó Flaithearta (I)]], Ruaidhri Ua Flaithbheartaigh&rarr;[[Ruaidhrí Ua Flaithbheartaigh (II)]]=[[Ruairí Ó Flaithearta (II)]], Áedh Ua Flaithbheartaigh&rarr;[[Aodh Ua Flaithbheartaigh]]=[[Aodh Ó Flaithearta (II)]], [[Conchubhar Ua Flaithbheartaigh]]=[[Conchúr Ó Flaithearta (II)]], Ruadhri Ua Flaithbertaigh&rarr;[[Ruaidhrí Ua Flaithbheartaigh (III)]]=[[Ruairí Ó Flaithearta (III)]], Murtough Ua Flaithbertaigh&rarr;[[Muircheartach Ua Flaithbheartaigh]]=[[Muircheartach Ó Flaithearta]], Rudhraighe Ó Flaithbheartaigh&rarr;[[Ruaidhrí Ua Flaithbheartaigh (IV)]]=[[Ruairí Ó Flaithearta (IV)]], [[Aedh Mór Ua Flaithbheartaigh]]=[[Aodh Mór Ó Flaithearta]], Morogh Ó Flaithbheartaigh&rarr;[[Murchadh Ua Flaithbheartaigh]]=[[Murchadh Ó Flaithearta]], Ruaidhri Ó Flaithbheartaigh&rarr;[[Ruaidhrí Ua Flaithbheartaigh (V)]]=[[Ruairí Ó Flaithearta (V)]] Cúigear Ruairí..! # Rúaidhri Ua Flaithbheartaigh, ACM 1061.13: Ruaidhri Ua Flaithbheartaigh # Ruaidhri Ua Flaithbheartaigh, ACM 1145.17: Ruaidhri Ua Flaithbheartaigh. # Ruadhri Ua Flaithbertaigh, AU 1186.7 LATE: Ruaidhri h-Ua Flaithbertaigh, ACM 1186.2: Ruaidhri Ua Flaithbheartaigh # Rudhraighe Ó Flaithbheartaigh, ACM 1214.6: Brian mac Ruaidhri Í Fhlaithb<u>e</u>rtaigh # Ruaidhri Ó Flaithbheartaigh, ACM 1256.9: Ruaidhri Ua Flaithb<u>e</u>rtaigh Beirt Aodh # [[Aedh Ua Flaithbheartaigh]], ACM 1079.8: Aedh Ua Flaithbhertaigh # Áedh Ua Flaithbheartaigh, ACM 1178.10: Aodh Ua Flaithbertaigh Beirt Chonchúr # [[Conchobhar Ua Flaithbheartaigh]], ACM 1132.11: Concobhar Ua Flaithbheartaigh, # [[Conchubhar Ua Flaithbheartaigh]], AU 1186.7 LATE: Conchubhar h-Ua Flaithbhertaigh == Uí Dhiarmada == * [[Uí Díarmata]]=[[Uí Dhiarmada]], [[Ríthe Uí Dhiarmada]], [[Tadhg mac Muircheartaigh]]=[[Tadhg Uí Dhiarmada]], [[Cú Cheanainn mac Taidhg]], [[Giolla Comáin mac Néill]], [[Muirghius mac Aodha]], [[Mac Con Cheanainn]], [[Muirgheas ua Con Cheanainn]], [[Aodh Ua Con Cheanainn (I)]], [[Muirgheas Ua Con Cheanainn]], [[Aodh Ua Con Cheanainn (II)]], [[Tadhg Ua Con Cheanainn]], [[Uada Ua Con Cheanainn]], [[Cú Cheanainn Ó Con Cheanainn]] == Síol Anmchadha == * [[Síol Anmchadha]], [[Ríthe Shíol Anmchadha]], [[Diarmaid mac Dúnadhaigh]], [[Cú Chonnacht mac Dúnadhaigh]], [[Madadhán mac Gadhra Mhóir]], [[Gadhra Mór mac Dúnadhaigh]], [[Doghra mac Dúnadhaigh]], [[Dúnadhach mac Con Chonnacht]], [[Diarmaid mac Madadháin]], [[Madadhán Reamhar Ua Madadháin]], [[Gilla Find mac Maic Uallacháin]]=[[Giolla Fionn mac Mhic Uallacháin]], [[Diarmaid Ua Madadháin]], [[Cú Choirne Ua Madadháin]], [[Madadhán Mór Ua Madadháin]], [[Maoileachlann Ua Madadháin]], [[Diarmaid Cléireach Ua Madadháin]], [[Madadhán Óg Ó Madadháin]], [[Cathal Ó Madadháin]] == Uí Mhaine == * [[Uí Maine]]=[[Uí Mhaine]], [[Máine Mór]]=[[Maine Mór]]?, [[Ríthe Uí Mhaine]], [[Bresal mac Maine Móir]]=[[Breasal mac Maine Mhóir]], [[Fiachra Finn]], [[Conall Cas Ciabhach]], [[Dallán mac Breasail]], [[Duach mac Dalláin]], [[Lughaidh mac Dalláin]], [[Feradhach mac Lughadha]]=[[Fearadhach mac Luighdheach]], [[Maine mac Cerbaill]]=[[Maine mac Cearbhaill]], [[Marcán]], [[Cairbre Crom]], [[Brenainn mac Cairbre]], [[Aedh Buidhe]]=[[Aodh Buí]], [[Conall mac Maelduib]]=[[Conall mac Maolduibh]], [[Marcán mac Tommáin]]=[[Marcán mac Tomáin]], [[Fithceallach mac Flainn]]=[[Ficheallach mac Flainn]], [[Sechnassach mac Congail]]=[[Seachnasach mac Congail]], [[Dluthach mac Fithcheallaigh]]=[[Dlúthach mac Ficheallaigh]], [[Cathal Maenmaighe]]=[[Cathal Mheánmhaigh]], [[Ailill ua Daimine]]=[[Ailill ua Daimhine]]=[[Ailill ó Daimhine]], [[Inreachtach mac Dluthaigh]]=[[Inreachtach mac Dlúthaigh]], [[Aedh Ailghin]]=[[Aodh Ailghin]], [[Dunchadh ua Daimhine]]=[[Dúnchadh ó Daimhine]], [[Conall mac Fidhghaile]], [[Dunchadh mac Duib Da Tuadh]]=[[Dúnchadh mac Duibh Dhá Thuadh]], [[Amhalgaidh]], [[Ailill mac Inreachtaigh]], [[Dub Dá Leithe mac Tomaltaigh]]=[[Dubh Dhá Leath mac Tomaltaigh]], [[Cathal mac Murchadha]], [[Cathal mac Ailella]]=[[Cathal mac Ailealla]], [[Mughrón mac Sochlacháin]], [[Sochlachán mac Diarmata]]=[[Sochlachán mac Diarmada]], [[Murchadh mac Sochlacháin]], [[Murchadh mac Aodha Uí Mhaine]], [[Geibennach mac Aedha]]=[[Geibheannach mac Aodha]], [[Muirgheas mac Domhnaill]] * [[Tadg Mór Ua Cellaigh]]=[[Tadhg Mór Ó Ceallaigh]], Gadhra mac Dúnadhaigh, [[Concobar mac Taidg Ua Cellaigh]]=[[Conchúr mac Taidhg Ó Ceallaigh]], [[Mac Taidg Ua Cellaigh]]=[[Diarmait mac Taidg Ua Cellaigh]]=[[Diarmaid mac Taidhg Ó Ceallaigh]], [[Dunchadh Ua Cellaigh]]=[[Dúnchadh Ó Ceallaigh]], [[Aed Ua Cellaigh]]=[[Aodh Ó Ceallaigh]], [[Diarmaid Ua Madadháin]], [[Tadg Ua Cellaigh]]=[[Tadhg Ó Ceallaigh]], [[Conchobar Maenmaige Ua Cellaigh]]=[[Conchúr Mheánmhaighe Ó Ceallaigh]], [[Murchad Ua Cellaigh]]=[[Murchadh Ó Ceallaigh]], [[Domnall Mór Ua Cellaigh]]=[[Domhnall Mór Ó Ceallaigh]] == Ríthe Shliabh Lugha == * [[Sliabh Lugha]]&rarr;[[Ríthe Sliabh Lugha]]=[[Ríthe Shliabh Lugha]], [[Donn Sléibhe Ó Gadhra (I)]], [[Ruairí Ó Gadhra (I)]], [[Domhnall Ó Gadhra]], [[Donn Sléibhe Ó Gadhra (II)]], [[Ruairí Ó Gadhra (II)]], [[Ruairí Ó Gadhra (III)]] == Magh Loirg == * [[Mag Luirg]]=[[Magh Loirg]], [[Ríthe Mhagh Loirg]], [[Maolruanaidh Mór mac Taidhg]], [[Muircheartach mac Maolruanaí Mhóir]], [[Tadhg mac Muircheartaigh]], [[Maolruanaidh mac Taidhg]], [[Tadhg Mór mac Maolruanaí]], [[Maolseachlann mac Taidhg Mhóir]], <strike>[[Diarmad mac Taidhg Mhóir]]</strike>&rarr;[[Diarmaid mac Taidhg Mhóir]], [[Muirgheas mac Taidhg Mhóir]], [[Conchúr mac Diarmada]], [[Tomaltach na Cairge Mac Diarmata]]=[[Tomaltach na Carraige Mac Diarmada]], [[Cormac Mac Diarmada (I)]] == Ríthe Uí Fhiachrach Mhuaidhe == * [[Ríthe Uí Fhiachrach Mhuaidhe]], [[Aireachtach ua Dúnchadha Mhuirsce]], [[Connmhach mac Duinn Cothaidhe]]=[[Conmhach mac Doinn Cothaithe]], [[Dubhda mac Conmhaigh]], [[Aodh ua Dubhda]], [[Maol Ruanaidh Ua Dubhda]], [[Aedhuar Ua Dubhda]], [[Muircheartach An Collach Ua Dubhda]], [[Domhnall Fionn Ua Dubhda]], [[Mac Aodha Ua Dubhda]], [[Amhlaibh mac Domhnaill Fhionn Ua Dubhda]], [[Mac Domhnaill Ua Dubhda]], [[Aodh mac Muircheartaigh Ua Dubhda]], [[Ruaidhrí Mear Ua Dubhda]], [[An Cosnamhaigh Ua Dubhda]], [[Taichleach Ua Dubhda]] * Eile gan leathanaigh: Cathal mac Ailealla, Aodh mac Maoil Phádraig, Mael Cluiche mac Conchobair=Maol Cloiche mac Conchúir, ''Crichan mac Mael Muire'' == Umhaill == * <strike>[[Umall]]</strike>=[[Umaill]]=[[Umhaill]], [[Ríthe Umhaill]], [[Maille mac Conaill]], [[Flannabhra]], [[Dunghal mac Flaithniadh]], [[Aedhghal]], [[Flathghal mac Flannbhrath]], [[Cosgrach mac Flannbhrath]], [[Cairbre mac Cinaedh]], [[Gilla na nInghen Ua Cobhthaigh]], [[Domhnall Ó Máille (I)]], [[Domhnall Ó Máille (II)]] (Rua), [[Domhnall Ó Máille (III)]], [[Aodh Ó Máille]], [[Diarmaid Ó Máille]], [[Tadhg mac Diarmada Ó Máille]] == Ríthe Luíne Chonnacht == * [[Ríthe Luíne Chonnacht]], [[Eaghra Paiprigh mac Saorghais]] == Eile (3) == * [[Ríochtaí Éireann]] * [[Liosta de Bharúntachtaí]] = Bliain 4, 2021 - 2022 = == Feabhsú na Gaeilge == Mar is gnách... féach thuas. == Ollaimh Éireann == * [[Adna mac Uthidir]], [[Torna Éices]], [[Dubhthach moccu Lughair]], ([[Dallán Forgaill]]), [[Senchán Torpéist]], <strike>[[Máel Muire Otháin]]=</strike>[[Máel Muire Othna]]=[[Maol Mhuire Fhathna]], [[Flann mac Lonáin]], <strike>[[Torpaid mac Taicthech]]=</strike>[[Torpaid mac Taicthich]]=[[]], [[Óengus mac Óengusa]]=[[Aonghas mac Aonghasa]], [[Bard Boinne]], [[Uallach ingen Muinecháin]], [[Cormacán Éigeas]], [[Cinaedh Ua hArtagáin]]=[[Cinaedh ua hArtagáin]]=[[Cionnaoth ó hArtagáin]], [[Eochaidh Ua Floinn]]=[[Eochaidh ua Floinn]], [[Urard mac Coise]], [[Clothna mac Aenghusa]], [[Muircheartach mac Con Cheartaigh Mac Liag]], [[Cúán úa Lothcháin]], [[Cú Mara mac Maic Liac]], [[Mac Beathaidh mac Ainmire]], [[Ceaunfaeladh ua Cuill]]=[[]], [[Flaithem mac Maele Gaimrid]], [[Cellach úa Rúanada]], [[Mael Isa ua Máilgiric]], [[Cú Collchaille Ua Baígilláin]], [[Cú Connacht Ua Dálaigh]], [[Gillamaire Ua Conallta]], [[Tadhg Ua Dálaigh]], [[Máel Íosa Ua Dálaigh]], [[Giolla Ernain Ó Martain]], [[Gofraidh Fionn Ó Dálaigh]], # [[Cearbhall mac Lochlainn Ó Dálaigh]], # [[Sean mac Fergail Óicc Ó hUiccinn]] == Ginealas == * [[Ginealas Éireannach]], [[Leabhar na nGinealach]], [[Coimre na nGinealach]], [[An Leabhar Muimhneach]], [[Leabhar Cloinne Maoil Ruanaidh]]=[[Leabhar Chlann Mhaoil Ruanaidh]], [[Leabhar Clainne Suibhne]]=[[Leabhar Chlann Suibhne]], [[Leabhar Ádhaimh Uí Chianáin]] == Gineolaithe == * [[Eochaid ua Flannacáin]], [[Flann Mainistrech]]=[[Flann Mainistreach]], [[Gilla Cómáin mac Gilla Samthainde]], [[Gilla Críst Ua Máel Eóin]]=[[Giolla Chríost Ó Maoil Eoin]], [[Amhlaoibh Mór mac Fir Bhisigh]], [[Gilla na Naemh Ua Duinn]]=[[Giolla na Naomh Ó Duinn]], [[Giolla Íosa Mac Fir Bhisigh]], [[Tanaide Mór mac Dúinnín Ó Maolconaire]]=[[Tanaí Mór mac Dúinnín Ó Maolchonaire]], [[Domnall Ó Cuindlis]], [[Lúcás Ó Dalláin]], [[Seán Mór Ó Dubhagáin]], [[Ádhamh Ó Cianáin]], [[Ádhamh Cúisín]], [[Faolán Mac an Ghabhann na Scéal]], [[Giolla Íosa Mór Mac Firbhisigh]], [[Giolla na Naomh Ó hUidhrín]], [[Giolla na Naomh Mac Aodhagáin]], [[Cú Choigcríche Ó Cléirigh]]=[[Cú Choigríche Ó Cléirigh]], [[Lughaidh Ó Cléirigh]], [[Cú Choigcríche Ó Duibhgeannain]]=[[Cú Choigríche Ó Duibhgeannáin]], [[Triallam timcheall na Fodla]], [[Tuilleadh feasa ar Éirinn óigh]], [[Críchad an Chaoilli]], [[Máel Muire mac Céilechair]]=[[Maol Mhuire mac Céileachair]]- == Scoláirí == * [[James Ware]]-, [[Uilliam Ó Duinnín]], [[Seán Ó Catháin]], [[Séarlas Ó Conchubhair Doinn]]=[[Séarlas Ó Conchúir Dhoinn]], [[John O'Donovan (scoláire)]]=([[Seán Ó Donnabháin]]), [[John O'Hart]]-, ([[Edward MacLysaght]]=[[Éamonn Mac Giolla Iasachta]]), [[Nollaig Ó Muraíle]]-, ([[Rudolf Thurneysen]]), [[Osborn Bergin]]-, [[R. I. Best]]=[[Richard Irvine Best]]-, ([[D. A. Binchy]]), ([[Kuno Meyer]]), ([[Eugene O'Curry]]=[[Eoghan Ó Comhraí]]), [[James Carney]], [[John Carey]], ([[T. F. O'Rahilly]]=[[Tomás Ó Rathile]]=[[Tomás Ó Rathaile]]), [[Francis J. Byrne]]=[[Francis John Byrne]], [[Edel Bhreathnach]], [[John T. Koch]]-, [[Celtica (iriseán)]], [[Éigse (iriseán)]], [[R. A. Stewart Macalister]], [[T. M. Charles-Edwards]]=[[Thomas Charles-Edwards]], [[Hubert T. Knox]]=[[Hubert Thomas Knox]], [[Donnchadh Ó Corráin]] == Déise == * [[Ríthe Dhéise Mumhan]] * [[Dál gCais]]+ ** [[Dál gCais#Stair]] == Suíomhanna == # [[A. G. van Hamel]], [[Stichting Van Hamel]], [[CODECS]], *selgā # [[Thesaurus Linguae Hibernicae]] (TLH) # [[Irish Script on Screen]], [[Meamram Páipéar Ríomhaire]] (ISoS, ISOS) # [[Celtic Digital Initiative]] (CDI) == Dál Riada == * [[Dál Riada]], [[Ríthe Dhál Riada]], [[Fearghas Mór mac Eirc]]=[[Fearghas Mór]], [[Domhanghart Réite]], [[Comhghall mac Domhanghairt]], [[Gabhrán mac Domhanghairt]], [[Conall mac Comgaill]], [[Aodhán mac Gabhráin]], [[Eochaid Buide]]=[[Eochaidh Buí]], [[Connad Cerr]], [[Domnall Brecc]]=[[Domhnall Breac]], [[Ferchar mac Connaid]]=[[Fearchar mac Connaidh]], [[Dúnchad mac Conaing]]=[[Dúnchadh mac Conaing]], [[Conall Crandomna]]=[[Conall Crannomhna]], [[Domangart mac Domnaill]]=[[Domhanghart mac Domhnaill]], [[Máel Dúin mac Conaill]]=[[Maol Dúin mac Conaill]], [[Domnall Donn]]=[[Domhnall Donn]], [[Ferchar Fota]]=[[Fearchar Fada]], [[Eochaid mac Domangairt]]=[[Eochaidh mac Domhanghairt]], [[Ainbcellach mac Ferchair]]=[[Ainfhaichilleach mac Fearchair]], [[Fiannamail ua Dúnchado]]=[[Fianamhail ó Dúnchadha]], [[Selbach mac Ferchair]]=[[Sealbhach mac Fearchair]], [[Dúngal mac Selbaig]]=[[Dúnghal mac Sealbhaigh]], [[Eochaid mac Echdach]]=[[Eochaidh mac Eochach]], [[Alpín mac Echdach]]=[[Ailpín mac Eochach]], [[Muiredach mac Ainbcellaig]]=[[Muireadhach mac Ainfhaichilligh]], [[Eógan mac Muiredaig]]=[[Eoghan mac Muireadhaigh]] # [[Áed Find]]=[[Aodh Fionn]] # [[Fergus mac Echdach]] # [[Donn Coirce]] # [[Eochaid mac Áeda Find]] # [[Constantine]] # [[Oengus]] # [[Drust]] # [[Eoganan]] # [[Alpin II]] # [[Coinneach I na hAlban|Coinneach]] == Connachta srl. == * [[Cairpre Gabra]]=[[Cairbre Ghabhra]], [[Senchán Torpéist]], [[Tromdámh Guaire]] == Tuamha == # Muircheartach mac Toirdhealbhach # Muircheartach Dall # Conchúr Rua == An Féineachas, srl == * [[An Féineachas]] *# [[Aithechtúatha]] *# [[Cóic Conara Fugill]] * [[Breithem]] *# [[Breithem#Stair]] &larr; [[:en:Brehon#History]] *# [[Breithem#Céilí Dé]] &larr; [[:en:Brehon#Brehon Laws and the Early Irish Church(Céilí Dé)]] *# [[Breithem#Na Normannaigh]] &larr; [[:en:Brehon#The Brehon laws and Anglo-Norman Invasion of 1169]] * [[Dubthach maccu Lugair]]=[[Dubhthach moccu Lughair]]=[[Dubhthach mhic Lughair]] # [[Odhrán (giolla Phádraig)]] &larr; [[:en:Odran (disciple of Saint Patrick)]] # [[Odrán]]=[[Órán]] &larr; [[:en:Odran]] #* [[Slat na ríghe]], [[Iomarbhágh na bhFileadh]]=[[Iomarbhá na bhFilí]] == Scéalta (4) == # [[Navigatio Sancti Brendan]] &larr; [[:de:Navigatio Sancti Brendani]] # Aided Con Roí # Forfess Fer Fálgae agus Síaburcharpat Con Culainn # Orgguin Trí Mac Díarmata mic Cerbaill # Cath Achadh Leithdheirg # Cath Móin Daire Lothair # Cath Cairnd Chonaill # [[:en:List of conflicts in Ireland]] == Ogham == # [[CIIC 1]] # [[CIIC 54]]=[[Cnámh Thulach Chumann]] &larr; [[:en:Tullycommon Bone]] # [[CIIC 362]] # [[CIIC 500]] &larr; [[:en:CIIC 500]] # [[CIIC 504]] &larr; [[:en:CIIC 504]] == Miotaseolaíocht (4) == # [[Miotaseolaíocht na gCeilteach]] &larr; [[:en:Celtic mythology]] #* [[Déithe na gCeilteach]] == Ag líonadh na mbearnaí == * [[Rítheaghlaigh Ghaelacha]], [[Ceann na Fine]]-, [[Éire (bandia)]]+, [[Cúigí na hÉireann#Réamhstair]], [[Cúigí na hÉireann#Stair]], [[Cúige Chonnacht#Luathstair]], [[Hipitéis substráit Ghaeilise]], [[Ealaín na nOileán]]-, [[Cló na nOileán]], [[Teimpléad:Unicode chart Insular]], [[Uí Chléirigh]], [[Peter Schrijver]], [[Leabhar Ard Mhacha]]+, [[Ferdomnach]]=[[Feardhomhnach]], [[Muirchú moccu Machtheni]]-, [[Bachall Isu]]=[[Bachall Íosa]]-, [[Leabhar Dharú]], [[Cathach Cholm Cille]], [[Cúige Chonnacht#Ríocht na gConnacht]], [[Uí Chonchúir Dhoinn]], [[Síl Muiredaig]]=[[Síol Muiredaigh]]=[[Síol Mhuireadhaigh]]=[[Síol Mhuirí]], [[Uí Cellaigh]]=[[Uí Cheallaigh]], [[Cellach mac Fíonachta]]=[[Ceallach mac Fíonachta]], [[Cualu]]=[[Cuala]], [[James MacKillop]]-, [[Uí Flaithbertaigh]]=[[Uí Fhlaithbheartaigh]], [[Bé Binn iníon Urchadha]]=[[Béibhinn ní Urchadha]], [[Creassa iníon Urchadha]]=[[Creasa ní Urchadha]], [[Caineach iníon Urchadha]]=[[Caineach ní Urchadha]], [[Cainnech (ainm)]]=[[Caineach (ainm)]], [[Clann Cosgraigh]]=[[Clann Chosgraigh]], [[Muireadhach mac Aodha]], [[Ruaidhrí Mac Aodha]], [[Banfhlaith]]=[[Flaith]], [[Mhic Dhiarmada]], [[Cúige Laighean#Stair]], [[Uí Dúnchada]]=[[Uí Dhúnchadha]], [[Uí Fáeláin]]=[[Uí Fhaoláin]], [[Uí Muiredaig]]=[[Uí Mhuireadhaigh]]=[[Uí Mhuirí]], [[Uí Thuathail]], [[Uí Bhroin]], [[Leabhar Branach]], [[Mhic Giolla Phádraig]], [[Fir Cheall]], [[Uí Dhubhuir]], [[Cúige Mumhan#Stair]], [[Uí Eidirsceoil]], [[Uí Bhriain]], [[Lugaid Mend]]-, [[Conall Eachluath]]-, [[Tál Cas]], <strike>[[Lorcáin mac Lachtna]]</strike>→[[Lorcán mac Lachtna]], [[Muircheartach mac Toirdhealbhach Ua Briain]], [[Uí Ghrádaigh]], [[Uí Allmhuráin]], [[Mhic an Airchinnigh]], [[Uí Chinnéide]], [[Órlaith ingen Cennétig]], [[Mhic Cárthaigh]], [[Mhic Cárthaigh Mhúscraí]]-, [[Mhic Cárthaigh Riabhach]]-, [[Uí Ímair]]=[[Uí Íomhair]]-, [[Uí Chaoimh]], [[Mhic Giolla Chuda]], [[Mac Giolla Chuda na gCruach]], [[Uí Dhonnchadha na nGleann]], [[Uí Chonaill]], [[Conall (idirdhealú)]], [[Uí Shúilleabháin]]-, [[Uí Cheallacháin]]-, [[Uí Dhonnchadha]]-, [[Uí Dhonnabháin]]-, [[Uí Shéaghdha]], [[Cúige Uladh#Luathstair]], [[Mhic Lochlainn]], [[Uí Dhomhnaill]], [[Máelsechnaill Ua Domnaill]]=[[Maol Seachlainn Ó Domhnaill]], [[Gofraid Ua Domnaill]]=[[Gofraidh Ó Domhnaill]], [[Domnall Óg Ua Domnaill]]=[[Domhnall Óg Ó Domhnaill]], [[Uí Dhonnghaile]], [[Uí Raghallaigh]], [[An Anaíle]], [[Uí Fhaircheallaigh]], [[Liber Flavus Fergusiorum]]+, [[Uí Fhearghail]], [[Clann Somhairle]]-, [[Féilire Thamhlachta]], [[Seán Mac Colgan]]-, [[Saltair na Rann]], [[Táin Bó]], [[Táin Bó Regamon]] * [[Trecheng Breth Féne]], [[Echtra Cormaic]], [[Leabhar Dimma]]=[[Leabhar Dhioma]], [[Leabhar Mholing]], [[Codex Usserianus Primus]], [[Codex Usserianus Secundus]]=[[Ceithre Leabhar Bhinn Éadair]], [[Leabhar Aifrinn Lothra]]=[[Leabhar Aifrinn Stowe]], [[Leabhar Cloinne Aodha Buidhe]], [[ARÉ 24 P 33]], [[Leabhar Donn]], [[Soiscéalta Mhic Thornáin]], [[Leabhar Ghinealaigh Uí Chléirigh]], [[Cumdach]]=[[Cumhdach]]-, [[Teimpléad:Cumhdaigh]], [[Soiscél Molaisse]]=[[Soiscéal Mholaise]]-, [[Domnach Airgid]]=[[Domhnach Airgid]]-, [[An Míosach]]- * [[Cú Connacht Ua Dálaigh]], [[Gillamaire Ua Conallta]], [[Tadhg Ua Dálaigh]], [[Máel Íosa Ua Dálaigh]], [[Giolla Ernain Ó Martain]], [[Máine Tethbae]], [[Uí Laoghaire]], [[Uí Dhálaigh]]-, [[Dáithí Ó Coimín]]=[[Dáithí Coimín]], [[Edward Gwynn]], [[Gearóid Mac Niocaill]], [[Margaret Dobbs]], [[Peter Berresford Ellis]], [[Marie-Louise Sjoestedt]], [[Pól Breathnach]]-, [[Kenneth Nicholls]], [[Patrick Weston Joyce]], [[Robert Dwyer Joyce]]-, [[Donncha Ó Cróinín]], [[Dáibhí Ó Cróinín]], [[Trevor Joyce]]-, [[Muireann Ní Bhrolcháin]], [[Meidhbhín Ní Úrdail]], [[Liosta de lámhscríbhinní Éireannacha]], [[Saltair Chaimín]], [[Leabhar Dhèir]]=[[Leabhar Dhéir]], [[Revue Celtique]]=[[Études Celtiques]], [[Uí Fergusa]]=[[Uí Fhearghasa]], [[Aedh Ua Conchobair]]=[[Aodh Ó Conchúir]]- mac Cathail Chrobhdheirg, [[Aedh mac Ruaidri Ua Conchobair]]=[[Aodh mac Ruairí Ó Conchúir]], [[Altram Tige Dá Medar]], [[Éadbhard Ó Raghallaigh]], [[Gormflaith ingen Murchada]]=[[Gormlaith ní Mhurchadha]], Miotaseolaíocht na nGael (tuilleadh), [[Nodens]]-, [[Lugus]]-, [[Taranis]]-, [[Ogmios]]-, [[Catubodua]]-, [[Brigantia]]-, [[Lámhscríbhinn dhathmhaisithe]]-, [[Leabhar Soiscéal]]-, [[Miotaseolaíocht na gCeilteach]], [[Ildiachas Ceilteach]]-=[[Sean-reiligiún Ceilteach?]] creideamh? creidimh? ársa?, [[Ceiltigh na nOileán]]-, [[Ceiltis na nOileán]]-, [[Ceiltis na Mór-Roinne]]-, [[Na Briotanaigh Cheilteacha]]-=[[Briotanaigh Cheilteacha]], [[Miotaseolaíocht na mBreatnach]]-, [[Ábhar na Breataine]]-, [[Triscéil]]-, [[Nora Kershaw Chadwick]]-, [[Léann Ceilteach]]-, [[Náisiúin Cheilteacha]]-, [[Peritia]], [[Teangacha Briotainice]]-, [[Briotainic Choiteann]]- [[Cruithnis]]-, [[Teimpléad:lang-br]], [[Epona]]-, [[Mearcair (miotaseolaíocht)]]-, [[Esus]]-, [[Teutates]]-, [[Bandia an fhlaithis]], [[Nuadha (ainm)]], [[Feis]]-, [[Ceiltibéaraigh]]-, [[Belenos]]-, [[Belisama]]-, [[Sucellus]]- == Eile (4) == * [[Cairpre Gabra]], [[Dál gCais#Stair]], [[Breithem#Stair]], [[Slat na ríghe]], [[Suíomhanna ríoga Éireann]], [[Donnabhán mac Cathail]]-, [[Tadc mac Briain]]=[[Tadhg mac Briain]], [[Ressad]]=[[Reasadh]], [[Na Ceiltigh#Réamhrá]], [[Déithe na gCeilteach]], [[Liosta de Dhéithe Ceilteacha]], [[Aibell]], [[Uirne]], [[Tadg mac Nuadat]]=[[Tadhg mac Nuad]], [[Bran agus Sceólang]]=[[]], [[Aonach]] * Dreamanna *# [[]] &larr; [[:en:List of Irish clans]] * Léarscáileanna *# [[Cairt phortalach]] *# [[Cairt Chatalóinise]] * Lámhscríbhinní *# [[Liosta Lámhscríbhinní Gaelacha]] &larr; [[:en:List of Irish manuscripts]] *#* [[Leabhar Ard Mhacha]] *# Book of Ballycummin (RIA MS 23 N 10) *#* [[Leabhar Dharú]], [[Lebor Cuanu]]=[[Leabhar Chuana]], [[Landnámabók]] * Ríochtaí *# [[Ríocht Átha Cliath]] *# [[Ríocht na nOileán]] *# [[Ríthe na gCruithneach]] *## [[Vipoig]] &larr; [[:en:Vipoig]] *# [[Fáistine Bhreacáin]] * Le meadú ** [[Cúirt an Mheán Oíche#Achoimre an dáin]] *# [[Gallóglach]] *# [[Cluain Catha]] (leac uaighe) *# [[Bard]] *# [[Seanchaí]] *#* [[Cenn Fáelad mac Ailella]]=[[Ceann Faoladh mac Ailealla]] *# [[Mo Ling]] = Bliain 5, 2025 - = == An Féineachas == [[An Féineachas]] (agus/nó b'fhéidir [[Seanchas]] / [[Béaloideas]]). Spreagtha ag ''[[:en:Wikipedia:Recent_additions/2025/March#8 March 2025|Recent additions, 8 March 2025]]'' ''[https://dil.ie/34117 othrus]'' ≈ fulaingt tinnis/othrais. Nuashonraithe (lámhscríbhinní): * [[Senchas Már]] (SM), [[Bechbretha]] ([[Senchas Már#Bechbretha agus Coibes Uisci Thairdne|SM #21]]), [[Bretha Crólige]] ([[Senchas Már#Slicht Othrusa, Bretha Crólige agus Bretha Déin Chécht|SM #33]]), [[Críth Gablach]] (MacA), [[Gúbretha Caratniad]] ([[Bodleian Library]], [[Rawlinson B 502]]) As nua, iomlán: * [[Corpus Iuris Hibernici]] (CIH), [[Sanas Uí Dhuibhdábhoireann]] (MacA), [[Cethairṡlicht Athgabálae]] ([[Senchas Már#Cethairslicht Athgabálae|SM #2]]), [[Sechtae]] ([[Senchas Már#Sechtae|SM #9]]), [[Recholl Breth]] (SM #13), [[Bretha Déin Chécht]] ([[Senchas Már#Slicht Othrusa, Bretha Crólige agus Bretha Déin Chécht|SM #34]]), [[Muirbretha]] ([[Senchas Már#Clár ábhar|SM #38]]) [[Anfuigell]] (m.s., CnaT, LS 1387; MacA), [[Berrad Airechta]] (CnaT, LS 1337), [[Bretha Étgid]] ([[Acadamh Ríoga na hÉireann|ARÉ]] LS 23 P 3) [[Cóic Conara Fugill]] (m.s., [[Uraicecht Becc]], [[Corpus Iuris Hibernici|CIH]]), [[Di Astud Chor]] (''via'' [[Corpus Iuris Hibernici|CIH]]), [[Mellbretha]] ([[Leabharlann Choláiste na Tríonóide|CnaT]], LS 1363), [[Uí Lochlainn]], [[Uí Dhuibhdábhoireann]], [[CnaT BÁC, LS 1317]], [[Coláiste na Tríonóide, Baile Átha Cliath, LS 1317]], [[Bóaire]], [[Coinmheadh is buannacht]], [[Brehon Law Commission]], [[Mac Aodhagáin]] &rightarrow; [[Mhic Aodhagáin]], [[John Lynch (Gratianus Lucius)]], [[Fearghas Ó Ceallaigh]], [[Leabharlann COBÁC]], [[Cathair Mhic Neachtain]], [[Thom McGinty]] As nua, síolta: * [[Dlí Ceilteach]]-, [[Gabháil chine]]-, [[Cyfraith Hywel]]-, [[Galanas]]-, [[Accessus ad auctores]]-, [[Hapax legomenon]]-, [[Robert Atkinson]]- == Foclóireacht == * [[Foclóireacht na Gaeilge]], [[Leabharlann an Ard Easpaig Marsh]]=[[Leabharlann Marsh]]-, [[foclóir.ie]]=[[focloir.ie]] == Litríoch == * [[Murúch]]-, [[Tongu do dia toinges mo thúath]]-, [[Remscéla]]=[[Réamhscéalta]], [[Bernhard Maier]], [[Lebor Bretnach]]=[[Leabhar Breatnach]], [[Annála Doiminiceacha Ros Comáin]], [[Irish Astronomical Tract]]=[[]], [[Ranna an aeir]] == Abhantrach na Sionainne == * [[Abhantrach na Sionainne]], [[Inis Cloithrinn]], [[Inis Bó Finne, Contae na hIarmhí]], [[Loch Bó Dearg]], [[Loch Bó Finne]] (idirdhealú) [[Loch Bó Finne (An tSionainn)]], [[Loch Bó Finne, Contae na Gaillimhe]]-, [[Loch Foirbis]] , [[Loch Teapa]]-, [[:Catagóir:An tSionainn]], [[Loc Albert]], [[Canáil Chill Srianáin]], [[Canáil na Leithcheathrún]], [[Abhainn na Mainistreach]], [[An Inthe]], [[An Eithne]], [[Abhainn Chalatroma]], [[Loch na gCurrach]], [[Loch Fuinseann]], [[Loch Éadaoine]], [[An Abhainn Mhór, Contae an Chabháin]] == Lochanna == * [[Liosta Lochanna na hÉireann]], [[:Catagóir:Lochanna na hÉireann]] [[:Catagóir:Lochanna Chontae Aontroma]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Ard Mhacha]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Chabháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chiarraí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chill Mhantáin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Chorcaí]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhoire]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae an Dúin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Dhún na nGall]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Fhear Manach]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhuineacháin]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Mhaigh Eo]], [[:Catagóir:Lochanna Chontae Thír Eoghain]] * [[Loch Léin]], [[Loch Mhucrois]], [[An Loch Uachtarach]], [[Loch an Chuais]], [[Loch an Leaca Mór]], [[Loch an Leamhnachta]], [[Locha Lua]], [[Loch an Easaird]], [[Loch an Eanaigh Mhóir]], [[Loch an Iúir (loch)|Loch an Iúir]], ''[[Ardderry Lough]]''=[[ Loch na nArd-doiriú]], [[Loch Arbhach]], [[Loch an tSéideáin]], [[Loch an Tóraic]], [[Loch Eachros Beag]], [[Loch Bhaile Uí Chuirc]], [[Loch Bhaile na hInse]], [[Loch Beara]], [[Claonloch, Contae Liatroma (Droim Dhá Thiar)]], [[Loch Bhéal Trá]], [[Loch Buinne]], [[Loch Charraig an Droichid]], [[Loch Bhaile Choille Fóir]], [[Loch Bhaile na hUamha]], [[Loch Oileán Uí Eadhna]], [[Loch Conbhuí]], [[Loch Chrathaí]], [[Loch Raithin]], [[Loch Collán]], [[Loch Choileáin Uí Shíoda]], [[Loch Cútra]], [[An Loch Uachtair]], [[Loch Dhoire an Chláir]], [[Loch Dúlocha]], [[Loch an Chlocháin Léith]], [[Loch Ghleann Mhac Muirinn]], [[Loch Gabhlach]], [[Loch Iascaí]], [[Loch Eirid]], [[Loch Fí]], [[Loch Fearna]], [[Loch na Foirnéise]], [[Loch Fionnmhaí]], [[Loch Gartáin]], [[Loch an Ghleanna Bhig]], [[Loch an Ghleanna Mhóir]], [[Loch Ghleann Éada]], [[Loch Ghleann an Chairthe]], [[Loch Ghleann Dá Loch]], [[Loch Eidhneach]], [[Loch Inse Chrónáin]], [[Loch Inse Uí Chuinn]], [[Loch Inis Cara]] (taiscumar), [[Loch Oileán Éadaí]], [[Loch Chill Ghlais]], [[Loch Choill an Iúir]], [[Loch Cinnéile]], [[Loch Chionn Droma]], [[Loch na Coille Móire]], [[Loch Leitir Creamha Rua]], [[Loch an Chrainn Chrín]], [[Loch Mac nÉan]], [[Loch Marbh]], [[Loch Mháimín]], [[Loch Míle]], [[Loch Míolach]], [[Loch Moirne]], [[Loch Mhuiceanach]], [[Loch Mucnú]], [[Loch na Cuinge Uachtarach]], [[Loch Uí Fhloinn]], [[Loch Riach]], [[Claonloch, Contae Liatroma (Maothail)]], [[Loch an Rois]], [[Loch an Scoir]], [[Loch Sindile]], [[Loch Eoin]], [[Loch Sáile]], [[Loch Theach an Teampla]], [[Turlach Ráth Asáin]], [[Locha Chluain Í]], [[Loch Dhrom Mór]], [[Loch Dhoirinse]], [[Loch an Ghleanna]], [[Loch Mac nÉan Uachtair]], [[Loch Mám Aodha]], [[Loch na Breaclaí]] (~[[Loch Breaclaigh]]), ''[[Clea Lake]]'', [[Loch Chluain na Cloiche]], ''[[Lough Skean]]'', [[Loch Sceithí Uachtair]], [[Loch an Urláir]], [[An Loch Bán, Contae Mhuineacháin]], ''[[Lough Gullion]]'', ''[[Cloonagh Lough]]'', ''[[Lough Island Reavy]]'', ''[[Kiltooris Lough]]'', ''[[Lickeen Lough]]'', [[Lochanna Chill Airne]], [[Loch Charraig an Phoirt]], [[Loch Cheis Charraigín]], [[Loch Dhroim Dhá Liag]], [[Turlach Ghleann na Madadh]] = Scéal-liostaí = * [https://www.vanhamel.nl/codecs/Medieval_Irish_tale_lists Scéal-liostaí A agus B] ar CODECS * ''Ces Ulad ''vs.'' Noínden Ulad * ''Tromdámh Guaire * ''It é saigte gona súain == Mythen und Sagen aus Irland == {| width="100%" class="wikitable" |- class="hintergrundfarbe5" ! Titel !! Inhalt |- valign=top | [[Acallam na Senórach]]=[[Agallamh na Seanórach]] || Begegnung zwischen mythischen Helden und dem heiligen [[Naomh Pádraig]] |- valign=top | [[Aided Cheit maic Mágach]] || Kampf [[Conall Cernach]]s mit [[Cet mac Mágach]] und Bélchús Verrat und Tod |- valign=top | [[Aided Cheltchair maic Uthechair]] || [[Celtchar]] mac Uthechairs Sühnetaten für die Tötung Blaís |- valign=top | [[Aided Chlainne Tuirenn]] || Rache Lugs an den Söhnen [[Tuirenn]]s für die Ermordung seines Vaters [[Cian]] |- valign=top | [[Aided Chonchobuir]] || Tod [[Conchúr mac Neasa]]s durch die Hand [[Cet mac Mágach]]s |- valign=top | [[Aided Chon Culainn]] || Ermordung [[Cú Chulainn]]s und [[Conall Cernach]]s Rache an den Tätern |- valign=top | [[Aided Loegairi Buadaig]] || [[Lóegaire Búadach]]s Tod beim Versuch, Aed mac Ainninne zu retten |- valign=top | [[Aided Muirchertaig meic Erca]] || [[Muircheartach mac Muireadhaigh|Muirchertach mac Erca]]s Strafe für seinen Ehebruch mit Sín |- valign=top | [[Aided Óenfir Aífe]] || Zweikampf [[Cú Chulainn]]s mit seinem Sohn [[Connla]] und dessen Tod |- valign=top | [[Airne Fingein]] || eine Fee prophezeit Fingein mac Luchta |- valign=top | [[Aislinge Meic Con Glinne|Aislinge Meic Chon Glinne]] || Parodie auf das Klosterleben und die Jenseitsvisionen |- valign=top | [[Aislinge Oenguso]] || [[Remscéla|Remscél]] der [[Táin Bó Cuailnge]] über [[Óengus]]’ Suche nach seiner geträumten Frau |- valign=top | [[Amra Choluim Chille]] || Gedicht auf den Klostergründer [[Colm Cille]] |- valign=top | [[Baile Binnbérlach mac Buain]] || unerfüllte Liebe zwischen Baile und Ailinn |- valign=top | [[Baile in Scáil]] || Blick [[Conn Cétchathach]]s in die Zukunft seines Geschlechtes |- valign=top | [[Bóramha]] || Kampf um den Tribut der Provinz [[Laighin]] an die [[Uí Néill]] |- valign=top | [[Buile Shuibhne]] || [[Suibhne]]s Wahnsinn in der Schlacht und sein Tod im Kloster |- valign=top | [[Caithréim Cellaig]] || Cellachs Weg vom Mönch über den Thron von [[Connacht]] zum Bischof |- valign=top | [[Cath Étair]] || Belagerung von Etar, Tod [[Mes Gegra]]s durch [[Conall Cernach]] |- valign=top | [[Cath Finntrágha]] || Verteidigung Irlands durch [[Fionn mac Cumhaill]] und seine [[Fianna]] gegen den „König der Welt“ |- valign=top | [[Cath Maige Mucrama]] || [[Lugaid mac Con]]s Kampf um den Thron von Irland und seine Ermordung durch [[Ailill Aulom]] |- valign=top | [[Cath Maige Rátha]] || Krieg Congal Claens gegen den Hochkönig Domnall mac Aeda |- valign=top | [[Cath Maighe Tuireadh|Cath Maige Tuired]] || Kriege der [[Túatha Dé Danann]] gegen [[Fir Bholg]] und [[Fomhóraigh]] |- valign=top | [[Compert Conchobuir]] || [[Cathbad]]s Kampf um Asa (Ni-Asa) und die Zeugung [[Conchobar mac Nessa]]s |- valign=top | [[Compert Con Culainn]] || Schwangerschaft von [[Conchobar mac Nessa]]s Tochter und Geburt von [[Setanta|Setanta/Cú Chulainn]] |- valign=top | [[Compert Mongáin|Compert Mongáin ocus serc Duibe Lacha do Mongán]] || Zeugung Mongáns, [[Manannán mac Lir]]s Sohn und seine Ehe mit Dub Lacha |- valign=top | [[De chophur in da muccida]] || [[Remscéla|Remscél]] der [[Táin Bó Cuailnge]] über die Verwandlung der beiden Hirten in die Stiere [[Donn Cuailnge]] und [[Fionnbheannach]] |- valign=top | [[Duanaire Finn]] || Gedichte und Balladen aus dem [[an Fhiannaíocht|Finn-Zyklus]] |- valign=top | [[Eachtra an Mhadra Mhaoil]] || Verfolgung eines bösen Ritters durch Balbhuaidh ([[Gawain]]) |- valign=top | [[Eachtra Mhacaoimh an Iolair]] || Suche des Adlerknaben nach seiner Herkunft |- valign=top | [[Cormac mac Airt#Mythologie|Echtra Cormaic i Tír Tairngire]] || [[Cormac mac Airt]]s Reise zu den Feen |- valign=top | [[Tadhg mac Céin#Eachtra Thaidhg Mhic Céin]] || Der Wortbruch von [[Tadhg mac Céin]]s Sohn |- valign=top | [[Echtra Fergusa maic Léti]] || [[Fearghas mac Léite]]s Kampf mit einem Meeresungeheuer |- valign=top | [[Echtra Condla]] || [[Conn Cétchathach]]s Sohn [[Connla (Conn Cétchathach)|Connla]] und seine Liebe zu einer Fee |- valign=top | [[Echtrae Nerai]] || [[Remscéla|Remscél]] der [[Táin Bó Cuailnge]] über [[Nera]]s Warnung an die Bewohner von [[Ráth Cruachan|Cruachan]] |- valign=top | [[Esnada Tige Buchet]] || Das Schicksal des gastfreundlichen Buchet von [[Laigin]] |- valign=top | [[Fingal Rónáin]] || Rónáns irrtümlicher Mord an seinem Sohn |- valign=top | [[Fled Bricrenn]] || Streit um den Ehrenplatz beim Fest zwischen [[Ulaid]] Helden |- valign=top | [[Fled Dúin na nGéd]] || Streit zwischen Domnall mac Aeda und Congal Claen |- valign=top | [[Fotha Catha Cnucha]] || Tod [[Cumall]] mac Basnas und Zeugung [[Fionn mac Cumhaill]]s |- valign=top | [[Cormac mac Airt#Mythologie|Geneamuin Cormaic Ua Chuind]] || [[Cormac mac Airt]]s gesamtes Leben bis zum Tod |- valign=top | [[Immacallam in dá Thuarad]] || Disput von Néde und [[Ferchertne]] um den Titel des obersten Dichters Irlands |- valign=top | [[Immram Brain]] || [[Bran mac Febail]] mythische Reise zur Insel der Frauen |- valign=top | [[Immram Curaig Maíle Dúin]] || [[Maol Dúin]]s Reise zu einigen mythischen Inseln |- valign=top | [[Lebor Gabála Érenn]] || mythische Einwanderungswellen und Machtkämpfe um Irland |- valign=top | [[Longes Mac nUislenn]], [[Longes mac nUislenn]] || [[Remscéla|Remscél]] der [[Táin Bó Cuailnge]] über die Geschichte [[Deirdre]]s |- valign=top | [[Macgnímartha Finn]] || Erzählungen über [[Fionn mac Cumhaill]]s Jugend, s.&nbsp;a. [[Aillen]] |- valign=top | [[Macgnímrada Con Culainn]] || Erzählung über [[Cú Chulainn]]s Jugend im [[Táin Bó Cuailnge]] |- valign=top | [[Mesca Ulad]] || [[Cú Roí]] Hinterlist gegen [[Conchobar mac Nessa]] |- valign=top | [[Navigatio Sancti Brendani Abbatis|Navigatio Sancti Brendani]] || [[Naomh Breandán|Brendans]] Fahrt zu den mythischen Inseln |- valign=top | [[Noínden Ulad]], auch Ces Ulad || Verfehlung der Ulter gegen [[Macha]] und Gründung [[Emain Macha]]s |- valign=top | [[Oidheadh Chlainne Lir]] || [[Lir]]s Kinder werden in Schwäne verwandelt |- valign=top | [[Orgain Denna Ríg]] || [[Labraid Loingsech|Labraid Moen]]s Kampf um den Thron seines Vaters |- valign=top | [[Scéla Cano meic Gartnáin]] || Cano mac Gartnáins Abenteuer und unglückliche Liebe in Irland |- valign=top | [[Cormac mac Airt#Mythologie|Scéla Eogain agus Cormaic]] || Kindheit und Jugend [[Cormac mac Airt]]s bis zum Antritt seiner Herrschaft |- valign=top | [[Scéal Muc Mhic Dhathó]] || Streit der Helden [[Uladh|Ulsters]] und [[Connachta]]s den [[curadhmhír|Heldenbissen]] |- valign=top | [[Scél Túain meic Cairill]] &rarr; [[Tuan mac Cairill]] || Verwandlungen [[Tuan mac Cairill]]s in der Zeit des [[Lebor Gabála Érenn]] |- valign=top | [[Serglige Con Culainn]] || [[Cú Chulainn]] Liebeskrankheit und der Ehebruch mit [[Fand]] |- valign=top | [[Táin Bó Cuailnge]] || Heldentaten [[Cú Chulainn]] beim Krieg um den Stier [[Donn Cuailnge]] |- valign=top | [[Táin Bó Flidais]] || [[Fergus mac Róich]] Kampf um [[Flidais]] und ihre Wunderkuh |- valign=top | [[Táin Bó Fraích]] || [[Remscéla|Remscél]] der [[Táin Bó Cuailnge]] über die Erlebnisse [[Froech]] |- valign=top | [[Tochmarc Becfola]] || Werbung König Diarmait mac Aeda Slaines um die Fee Becfola |- valign=top | [[Tochmarc Emire]] || [[Remscéla|Remscél]] der [[Táin Bó Cuailnge]] über [[Cú Chulainn]]s Werbung um [[Emer]] |- valign=top | [[Tochmarc Étaíne]] || [[Fuamnach]] Rache an ihrer Nebenbuhlerin [[Étaín]] |- valign=top | [[Tochmarc Luaine acus aided Athirni]] || [[Conchobar mac Nessa]] Werbung um Luaine und [[Athirne]] Ermordung |- valign=top | [[Togail Bruidne Dá Derga]] || Königsherrschaft und Untergang [[Conaire Mór]] |- valign=top | [[Tóraíocht Dhiarmada agus Ghráinne]] || [[Fionn mac Cumhaill]]s Verfolgungsjagd [[Diarmaid]] und [[Gráinne (miotaseolaíocht)|Gráinne]] |- |} == Sprüche-Sammlungen und Glossare == {| width="100%" class="wikitable sortable" |- class="hintergrundfarbe5" ! Titel !! Aois !! Nóta |- | [[Bretha Crólige]] || - || Bußtaxen bei Verwundungen, 3.&nbsp;Teil des [[Senchas Már]] |- | [[Bretha Nemed Déidenach]] || 7ú || Texte der Rechtsschule von Nemed |- | [[Cáin Adomnáin]] || 7ú || Gesetzestext zum Schutz von Frauen, Kindern und Klerikern |- | [[De duodecim abusivis saeculi]] || 7ú || Abhandlung über die Moral und das Recht (auch altirische Rechtsgrundsätze inkludiert) |- | [[Senchas Már]] || 8ú || Sammlung altirischer Rechtstexte |- | [[Críth Gablach]] || 8ú || Sammlung altirischer Rechtstexte |- | [[Audacht Morainn]] || 8ú. || Sammlung von Lehrsprüchen des Richters [[Morann]] |- | [[Tecosca Cormaic]] || 8ú. || Sammlung von Lehrsprüchen [[Cormac mac Airt]] |- | [[Gúbretha Caratniad]] || 9ú || vom üblichen irischen Recht abweichende Urteile |- | [[Sanas Cormaic]] || 10ú ||Glossar von Rechts- und Dichterausdrücken, Orts- und Personennamen |- | [[Leabhar na gCeart]] || 11ú || Aufzählung der Rechte und Pflichten des Königs von [[Caiseal]] |- | [[Bansenchas]] || 12ú || Verzeichnis berühmter Frauen der Geschichte bis zum [[Lebor Gabála Érenn]], [[An Rúraíocht]] und anderen irischen Annalen |- | [[Dindsenchas]] || 12ú || Etymologie von Ortsnamen |- | [[Cóir Anmann]] || 14ú || Personen- und Stammesnamen |- | [[Auraicept na n-Éces]] || 14ú || Geschichte der irischen Sprache und Schrift |- |} == Sammelwerke aus Irland == {| width="100%" class="wikitable" |- class="hintergrundfarbe5" ! Titel !! Zeit !! Inhalt |- | [[Cín Dromma Snechtai]] || 8ú || |- | [[Lebor na hUidre]] || 12ú || [[Táin Bó Cuailnge]] |- | [[Lebor Laignech]] || 12ú || [[Lebor Gabála Érenn]], [[An Fhiannaíocht]] |- | [[Annála Tiarnaigh]] || 12ú || 807 RC - AD 1178 |- | [[Leabhar Buí Leacáin]] || 14ú || |- | [[Leabhar Mór Leacáin]] || 14ú || |- | [[Leabhar Bhaile an Mhóta]] || 14ú || |- | [[Annála Uladh]] || 15ú || 431 - 1541 |- | [[Leabhar Mhic Cárthaigh Riabhaigh]] || 15ú || |- | [[Foras Feasa ar Éirinn]] || 17ú. || |- | [[Annála Ríoghdhachta Éireann]]=[[Annála na gCeithre Máistrí]] || 17ú || |- |} == [https://iso.ucc.ie/Irish-sagas-list.html ISO] == * [[Acallamh na Senórach]]=[[Agallamh na Seanórach]] * [[Aided Chonchobuir]] # [[Aided Diarmada meic Fergusa Cerrbeoil]] # [[Diarmaid mac Cearbhaill]]+ #* [[Aided Óenfir Aífe]] #* [[Aislinge Meic Con Glinne]] #* [[Aislinge Óenguso]]=[[Aisling Aonghasa]] #* [[Baile Binnbérlach mac Buain]] #* [[Buile Shuibhne]] #* [[Caithréim Cellaig]] # [[Cath Almaine]] # [[Cath Cairnn Chonaill]] #* [[Cath Maige Mucrama]] # [[Ceart Claidib Cormaic]] #* Compert Mongáin ocus Serc Duibe-Lacha do Mongán=[[Compert Mongáin]] #* [[Echtra Chondla]]=[[Echtra Condla]] # [[Echtra Cormaic i Tír Tairngirí]] #* [[Echtra Fergusa maic Léti]] # [[Echtra mac nEchach Muigmedóin]] #* [[Esnada Tige Buchet]] # [[Feis tighe Chonáin]] #* [[Fingal Rónáin]] # [[Forbuis Droma Damhghaire]] - ''The Siege of Knocklong # [[Geneamuin Chormaic]] #* [[Immram Brain]] #* [[Longes mac n-Uislenn]]=[[Longes mac nUislenn]] #* [[Noínden Ulad ocus Emuin Macha]]=[[Noínden Ulad]] # [[Oenach indiu luid in rí]] - ''Find and the phantoms #* [[Oidhe Chloinne Lir]]=[[Oidheadh Chlainne Lir]] #* [[Scéla Cano meic Gartnáin]] # [[Scéla Colmáin meic Duach ocus Guairi meic Colmáin]] # [[Scéla Guairi meic Colmáin ocus Meic Teléne]] # [[Scéla Guairi meic Colmáin ocus Óenu moccu Loígse]] # [[Scéla Mongáin ocus Echdach Rígéicis]] - ''Why Mongán was deprived of noble issue #* [[Scéla Mucce Meic Da Thó]]=[[Scéla Mucce Meic Dathó]] #* [[Táin Bó Cúalnge]] #* [[Tochmarc Étaíne]] #* [[Togail Bruidne Dá Derga]] #* [[Tóruigheacht Dhiarmada agus Ghráinne]]=[[Tóraíocht Dhiarmada agus Ghráinne]] == [https://celt.ucc.ie//MsOmit2017/index.html MsOmit 2017] == 138 go iomlán # [[Aided Ailella ocus Chonaill Chernaig]] # [[Aided Bresail meic Diarmata]] #* [[Aided Cheit meic Mágach]]=[[Aided Cheit maic Mágach]] (Orgain Bélchon Bréifne) #* [[Aided Cheltchair meic Uthechair]]=[[Aided Cheltchair maic Uthechair]]=[[]] # [[Aided Chon Roí]] #* [[Aided Chonchobair]]=[[Aided Chonchobuir]]=[[Anbhás Chonchúir]] #* [[Aided Chrimthainn meic Fidaig]]=[[Aided Chrimthaind maic Fhidaig ocus Trí mac Echach Muigmedóin]] # [[Aided Chúanach meic Ailchini]] # [[Aided Chuind Chétchathaig]] # [[Aided Derbforgaill]] # [[Aided Diarmata meic Cerrbaill]] # [[Aided Echach meic Maíreda]] # [[Aided Fergusa meic Roich]] # [[Aided Guill 7 Gairb]] #* [[Aided Loegaire Búadaig]]=[[Aided Loegairi Buadaig]] # [[Aided Maelodráin]] # [[Aided Meic Con]] # [[Aided Meidbe]] #* [[Aided Muirchertaig meic Erca]]=[[]] # [[Aided Nath Í ocus a Adnacol]] (Suidigud Tellaig na Crúachna) #* [[Aided Oenfir Aífe]]=[[Aided Óenfhir Aífe]] # [[Aigidecht Aithirni]] # [[Airec Menman Uraird meic Coisse]] # [[Airem Muintire Finn]] #* [[Airne Fíngein]] #* [[Aislinge Meic Con Glinne]] #* [[Aislinge Oenguso]] # [[Baile Binnbérlach mac Búain]] #* [[Baile Chuind Chétchathaig]]=[[Baile Chuinn Chétchathaig]] #* [[Baile in Scáil]] # [[Bórama]] #* [[Brislech Mór Maige Muirthemni]] =[[Aided Chon Culainn]]=[[Anbhás Chú Chulainn]] # [[Bruiden Átha]] # [[Bruiden Da Choca]] # [[Bruiden Meic Da Réo]] (Orgain Chairpri Chind Chait) #* [[Caithréim Cellaig]]=[[]] # [[Cath Airtig]] # [[Cath Almaine]] # [[Cath Belaig Dúin Bolg]] # [[Cath Cairn Chonaill]] # [[Cath Cinn Abrad]] # [[Cath Crinna]] # [[Cath Cula Dremne]] #* [[Cath Maige Mucrama]] # [[Cath Maige Rath]] #* [[Cath Maige Tuired]]=[[Cath Maighe Tuireadh]] - ''first # Cath Maige Tuired - ''second # [[Cath Ruis na Ríg]] #* [[Compert Chon Culainn]]=[[Compert Con Culainn]]=[[Coimpeart Chú Chulainn]] (Feis Tige Becfoltaig) #* [[Compert Chonchobair]]=[[Compert Conchobuir]]=[[Coimpeart Chonchúir]] # [[Comrac Con Culainn re Senbecc ua nEbricc]] (Bruiden Senbicc uí Ebricc) # [[Comrac Liadaine 7 Cuirithir]] # [[Comthóth Lóegairi co Cretim 7 a Aided]] # ''[[Conall Corc and the Corco Luigde]] #* [[Sanas Cormaic]] (Gaire, Lethech, Mug Éme, Nesscoit, Orc tréith, Prull) # [[Cuislinn Brigde 7 Aided Meic Díchoime]] #* [[De Chophur in Dá Muccida]]&larr;[[De chophur in dá muccida]] # [[De Gabáil in tSída]] # [[De Maccaib Conairi]] # [[De Síl Chonairi Móir]] # [[Do Faillsigud Tána Bó Cúailnge]] #* [[Echtra Chondla]]=[[Echtra Condla]] # [[Echtra Chormaic i Tír Tairngiri]] #* [[Echtra Fergusa meic Léti]]=[[Echtra Fergusa maic Léti]] # [[Echtra Finn]] (''Finn and the Phantoms'') # [[Echtra Laegairi meic Crimthainn]] # [[Echtra Mac nEchdach Muigmedóin]] #* [[Echtra Nera]]=[[Echtra Nerai]]=[[Eachtra Neara]] (Táin Bé Aingen) # [[Erchoitmed ingine Gulidi]] #* [[Esnada Tige Buchet]] #* [[Fingal Rónáin]] # [[Finn agus Gráinne]] # ''[[Finn and the Man in the Tree]] #* [[Fled Bricrenn]] # [[Fled Bricrenn 7 Loinges mac nDuil Dermait]] # [[Fochonn Loingse Fergusa meic Roig]] # [[Forfess Fer Falgae]] # [[Fotha Catha Cnucha]] #* [[Annála Easpacha na hÉireann]] (scéalta leabaithe) # [[Gein Branduib meic Echach 7 Aedáin meic Gabráin]] # [[Genemain Aeda Sláine]] # [[Genemain Chormaic]] # [[Immacallam Choluim Chille 7 ind Óclaig]] #* [[Immacallam in Dá Thuar]](ad)=[[Immacallam in dá Thuarad]] (Acallam in Dá Suad, Túar) # [[Immathchor nAilella 7 Airt]] #* [[Immram Brain]]=[[Immram Brain]] #* [[Immram Curraig Maíle Dúin]]=[[Immram curaig Ua Corra]] # [[Immram Snedgusa 7 Meic Ríagla]] (Echtra, Merugud Clérech Coluim Chille) # [[Imthechta Tuaithe Luchra ocus Aided Fergusa]] # [[Imthechta Tuirill 7 a Mac]] # [[Longes Chonaill Chuirc]] #* [[Longes mac nUislenn]] (Uisnig) #* [[Macgnímartha Finn]] #* [[Mesca Ulad]] #* ''Mongán Stories'' #* [[Compert Mongáin]] # Scél asa mberar etc. [Aided Fothaid Airgdig] # Scél Mongáin # Tucait Baile Mongáin #* [[Noínden Ulad]] (Ces Noínden Ulad) # [[Orgain Néill Noígíallaig]] (Aided) #* [[Orgain Denna Ríg]] (Bruiden Túamma Tenbad) # [[Orgain Trí mac Diarmata meic Cerbaill]] # ''[[Quarrel between Finn and Oisín]] # [[Reicne Fothaid Canainne]] # [[Scél na Fír Flatha, Echtra Chormaic i Tír Tairngire 7 Cert Claidib Chormaic]] # [[Scél Túain meic Cairill]] (Immacallam Túain fri Finnia) # [[Scéla Alaxandair]] #* [[Scéla Cano meic Gartnáin]] # [[Scéla Conchobuir meic Nessa]] (''Conchobar's Household'') # [[Scéla Eogain 7 Cormaic]] (Scéla Geine Cormaic) # [[Scéla Mosauluim]] #* [[Scéla Mucce Meic Da Thó]] # [[Senchas Airgiall]] #* [[Senchas Fagbála Caisil]] #* [[Serglige Con Culainn]] # [[Siaburcharpat Con Culainn]] # [[Suidigud Tellaig Themra]] #* [[Táin Bó Cúailnge]] # [[Táin Bó Dartada]] #* [[Táin Bó Flidais]] #* [[Táin Bó Fraích]] #* [[Táin Bó Regamain]]=[[Táin Bó Regamon]] # [[Táin Bó Regamna]] # [[Talland Étair]] # [[Tesmolta Cormaic 7 Aided Finn]] # [[Tochmarc Ailbe]] #* [[Tochmarc Becfhola]]=[[Tochmarc Becfola]] #* [[Tochmarc Emire]]=[[Tochmharc Eimhire]] #* [[Tochmarc Étaine]]=[[Tochmarc Étaíne]]=[[Tochmharc Éadaoine]] I, II, III # [[Tochmarc Ferbe]] #* [[Tochmarc Lúaine ocus Aided Aithirne]]=[[Tochmarc Luaine acus aided Athirni]] # [[Tochmarc Momera]] #* [[Togail Bruidne Da Derga]]=[[Toghail Brú Dá Dearga]], Orgain Bruidne Uí Derga # [[Togail Troí]] # [[Tucait Fagbála in Fessa do Finn 7 Marbad Cuil Duib]] #* [[Tucait Indarba na nDéssi]] ([[Tairired na nDéisi]]=[[Tairired na nDéssi]]) # [[Úath Beinne Étair]] # [[Verba Scáthaige]] == [http://www.maryjones.us/ctexts/index_irish.html Celtic Language Collective] == === '' Manuscripts '' === # [[Lebar na Núachongbála]]=[[Leabhar Laighneach]] # [[Lebor na nUidre]]=[[Leabhar na hUidhre]] # [[Leabhar Bhaile an Mhóta]] # [[Leabhar Mór Mhic Fhir Bhisigh]]=[[Leabhar Mór Leacáin]] # [[Leabhar Buidhe Lecáin]]=[[Leabhar Buí Leacáin]] # [[Leabhar Feirmoithe]]=[[Leabhar Fhear Maí]] # [[Leabhar Méig Shamhradháin]]=[[Dúnaire Mag Shamhradhain]]=[[]] # [[Leabhar Í Eadhra]]=[[Leabhar Uí Eadhra]] # [[Leabar Chaillín]]=[[Leabar Fidhnacha]]=[[Leabhar Fhianacha]] === '' The Mythological Cycle '' === # [[Lebor Gabála Érenn]]=[[Leabhar Gabhála na hÉireann]] # [[Do Flathiusaib Hérend]]=[[]] (LL) # [[Lebor Bretnach]]=[[]] # [[Cath Maige Tuired]]=[[Cath Maighe Tuireadh]] # [[Tuath De Danand na set soim]]=[[Ceithre Sheod]] # [[Oidheadh Chloinne Tuireann]]=[[Oidheadh Chlainne Tuireann]] # [[Tochomlod mac Miledh a hEspain i nErind]]=[[]] # [[De Gabáil in t-Sída]]=[[]] # [[Tochmarc Étaíne]]=[[]] (LU, Egerton 1782) # [[Togail Bruidne Dá Derga]]=[[]] # [[Aislinge Óenguso]]=[[]] # [[Oidheadh Chloinne Lir]]=[[Oidheadh Chlainne Lir]] # [[Altram Tige Dá Medar]]=[[]] # [[Scél Túain maic Cairill]]=[[Tuan mac Cairill]] # [[Eachtra Léithín]]=[[]] # [[Suidigud Tellaich Temra]]=[[]] # [[Moí coire coir goiriath]]=[[]] # [[Cía cétliaigh robúi ind-Érinn]]=[[]] # [[Cóir Anmann]]=[[]] # [[Bodleian Dinnshenchas (Rawl B 506)]]=[[Dinnseanchas]] # [[Edinburgh Dindsenchas (MS Kilbride XVI)]]=[[]] # [[Rennes Dindsenchas I (Rennes MS)]]=[[]] # [[Metrical Dindsenchas]]=[[]] # [[Banshenchus]]=[[Banseanchas]] # [[The Battle of Partholon's Sons]]=[[]] ([[Seanchas Mór]]) === '' The Ulster Cycle '' === # [[]]=[[]] hdqlj7wxqsj39xwvisnzxwo3mk476y7 2 90902 1273511 1271997 2025-07-11T06:36:54Z Marcas.oduinn 33120 1273511 wikitext text/x-wiki [ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ] * [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Clár Dubh/Teimpléid|Teimpléid]] * [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Clár Dubh/An Féineachas|An Féineachas]] * [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Clár Dubh/Lochanna|Lochanna]] * [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Clár Dubh/Limistéir Speisialta|Limistéir Speisialta]] -> [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Clár Dubh/Comhshaol|Comhshaol]] * [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Clár Dubh/Tuamaí|Tuamaí]] * [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Clár Dubh/Téamh Domhanda|Téamh Domhanda]] __NOINDEX__ __NOTOC__ jxidkhclmhf1ibid2ml2hsm8b5kdjz0 4 95192 1273508 1272599 2025-07-11T05:16:25Z ListeriaBot 25319 Wikidata list updated [V2] 1273508 wikitext text/x-wiki Seo a leanas liosta mná Éireannacha gan leathanach ar Vicipéid: {{Wikidata list |sparql=SELECT ?item ?linkcount WHERE { ?item wdt:P27|wdt:P17|wdt:P495|wdt:P1532 wd:Q27 . FILTER NOT EXISTS { # has no en.wikipedia sitelink ?wen schema:about ?item . ?wen schema:isPartOf <https://ga.wikipedia.org/> . } ?item wdt:P21 wd:Q6581072 . # gender: female ?item wdt:P31 wd:Q5 . # human OPTIONAL {?item wikibase:sitelinks ?linkcount .} # count of sitelinks } limit 1000 |sort=P569 |columns=label:name,P18,description,P106,P569,P570,P19,P20,item:nasc wikidata,?linkcount:méid naisc |thumb=40 |autolist=fallback |links=red |summary=itemnumber }} {| class='wikitable sortable' ! name ! íomhá ! description ! gairm ! dáta breithe ! dáta báis ! áit bhreithe ! áit bháis ! nasc wikidata ! méid naisc |- | [[Liadain]] | | file Éireannach | [[file]]<br/>[[scríbhneoir]] | 650 | No/unknown value | [[Corca Dhuibhne, Barúntacht|Corca Dhuibhne]] | | [[:d:Q4260764|Q4260764]] | 6 |- | [[Juliana FitzGerald, Lady of Thomond]] | | uasal Éireannach | | 1263 | 1300-09-24 | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q3811097|Q3811097]] | 3 |- | [[Margaret FitzGerald, Cuntaois Urumhan]] | [[Íomhá:Margaret Fitzgerald on her effigy.jpg|center|40px]] | Person (1401–1542) ♀; child of [[Gearóid Mór Mac Gearailt]] agus Alison Eustace; spouse of Piers Butler, 8ú hIarla Urumhan | | 15th century | 1542-08-09 | | [[Cill Chainnigh]] | [[:d:Q208901|Q208901]] | 4 |- | [[Elizabeth Stanhope]] | [[Íomhá:Elizabeth Countess of Chesterfield.png|center|40px]] | Person (1640–1665) ♀; child of James Butler, 1st Duke of Ormonde agus Elizabeth Butler; spouse of Philip Stanhope | | 1640-06-29 | 1665-07 | [[Caisleán Chill Chainnigh]] | | [[:d:Q245681|Q245681]] | 3 |- | [[Grizel Steevens]] | [[Íomhá:Steevens 1800.jpg|center|40px]] | Benefactor (1653–1746) ♀ | [[benefactor]] | 1653 | 1746 | [[Sasana]] | [[Baile Átha Cliath]] | [[:d:Q1124291|Q1124291]] | 3 |- | [[Mary Monck]] | | file Éireannach | [[file]]<br/>[[scríbhneoir]] | 1678 | 1715 | | | [[:d:Q6780359|Q6780359]] | 2 |- | [[Elizabeth Aldworth]] | [[Íomhá:MrsAldworth.jpg|center|40px]] | Uasal (1695–1772) ♀; child of Arthur St Leger, 1st Viscount Doneraile agus Elizabeth Hayes; spouse of Richard Aldworth | [[uasal]] | 1692<br/>1695 | 1773<br/>1772-05-11 | [[Dún ar Aill]] | [[Contae Chorcaí]] | [[:d:Q1773537|Q1773537]] | 10 |- | [[Elizabeth Griffith]] | [[Íomhá:Elizabeth griffith.jpg|center|40px]] | Aisteoir stáitse, [[Scríbhneoir|scríbhneoir]] agus scríbhneoir aistí (1727–1793) ♀ | [[aisteoir stáitse]]<br/>[[scríbhneoir]]<br/>[[scríbhneoir aistí]] | 1727-10-11 | 1793-01-05 | [[Sir Forgannwg]] | [[Cill Dara]] | [[:d:Q1331217|Q1331217]] | 7 |- | [[Nano Nagle]] | [[Íomhá:Nano Nagle.jpg|center|40px]] | Bean rialta Chríostaí, ban-ab (1728–1784) ♀ | [[bean rialta Chríostaí]] | 1728 | 1784-04-20 | [[Contae Chorcaí]] | [[Corcaigh]] | [[:d:Q596669|Q596669]] | 9 |- | [[Amelia Curran]] | | péintéir Éireannach (1775–1847) | [[péintéir]] | 1775 | 1847 | [[Baile Átha Cliath]] | [[an Róimh]] | [[:d:Q2842660|Q2842660]] | 9 |- | [[Catherine McAuley]] | [[Íomhá:Photo mcauley.jpg|center|40px]] | Duine rialta, [[Bean rialta|bean rialta]] agus [[Altra|altra]] (1778–1841) ♀ | [[duine rialta]]<br/>[[bean rialta]]<br/>[[altra]] | 1778-09-29 | 1841-11-11 | [[Baile Átha Cliath]] | [[Baile Átha Cliath]] | [[:d:Q2736460|Q2736460]] | 13 |- | [[Louisa Montagu]] | [[Íomhá:Louisa Montagu, Viscountess Hinchingbrook, by Thomas Lawrence and studio.jpg|center|40px]] | cuntaois Bhriotanach | | 1781-04-03 | 1862-04-19 | [[Éire]] | | [[:d:Q6688543|Q6688543]] | 3 |- | [[Anna Doyle Wheeler]] | [[Íomhá:Anna Doyle Wheeler.jpg|center|40px]] | ceoltóir agus gníomhaí ar son cearta na mban | [[scríbhneoir]]<br/>[[gníomhaí ar son chearta na mban]]<br/>[[sufraigéid]]<br/>[[salonnière]]<br/>[[fealsamh]] | 1785 | 1848-05-07 | [[Contae Thiobraid Árann]] | [[Camden Town]] | [[:d:Q4766969|Q4766969]] | 11 |- | [[Anna Maria Hall]] | [[Íomhá:Forlorn-hope-amhall.png|center|40px]] | úrscéalaí Éireannach | [[scríbhneoir]]<br/>[[úrscéalaí]]<br/>[[iriseoir]]<br/>[[scríbhneoir litríocht pháistí]]<br/>[[eagarthóir]]<br/>[[daonchara]] | 1800-01-06 | 1881-01-30 | [[Baile Átha Cliath]] | [[Molesey]] | [[:d:Q562000|Q562000]] | 14 |- | [[Barbara Arbuthnott]] | [[Íomhá:Barbara Arbuthnott og Lars Olsen Hoås SU-L01.0296 (cropped).jpg|center|40px]] | scríbhneoir | [[feirmeoir]] | 1822-09-05 | 1904-08-28 | [[An Teampall Mór]] | | [[:d:Q4858720|Q4858720]] | 4 |- | [[Olivia Knight]] | | file Éireannach | [[file]]<br/>[[scríbhneoir]] | 1830 | 1908 | | [[Bundaberg]] | [[:d:Q7088062|Q7088062]] | 2 |- | [[Ismania Nugent]] | | Bean choimhdeachta, Lady of the Bedchamber (1838–1918) ♀; child of Walter Nugent, 1st Baron Nugent agus Georgiana Elizabeth Jenkinson; spouse of Charles FitzRoy, 3rd Baron Southampton | [[bean choimhdeachta]] | 1838-09-23 | 1918-08-18 | [[Éire]] | | [[:d:Q3802599|Q3802599]] | 2 |- | [[Charitie Lees Smith]] | [[Íomhá:Charitie Lees Smith.jpg|center|40px]] | Scríbhneoir iomann, [[Scríbhneoir|scríbhneoir]] agus scríbhneoir reiligiúnach (1841–1923) ♀ | [[scríbhneoir iomann]]<br/>[[scríbhneoir]]<br/>[[scríbhneoir reiligiúnach]] | 1841-06-21 | 1923-06-20 | | [[Oakland, California|Oakland]] | [[:d:Q5074448|Q5074448]] | 1 |- | [[Joanna Hiffernan]] | [[Íomhá:Courbe Portrait de Jo.jpg|center|40px]] | mainicín Éireannach | [[mainicín ealaíne]]<br/>[[péintéir]] | 1843 | 20th century<br/>1903 | [[Luimneach]] | [[Holborn]] | [[:d:Q457483|Q457483]] | 15 |- | [[Annie Jessy Curwen]] | | múinteoir ceoil Éireannach | [[pianódóir]]<br/>[[múinteoir]] | 1845 | 1932 | | | [[:d:Q4769321|Q4769321]] | 1 |- | [[Ellen (Nellie) Cashman]] | [[Íomhá:Ellen Cashman.gif|center|40px]] | Taiscéalaí, bialannaí agus prospector (1844–1925) ♀; Alaska Women's Hall of Fame, Arizona Women's Hall of Fame, National Cowgirl Museum and Hall of Fame agus Alaska Mining Hall of Fame | [[taiscéalaí]]<br/>[[bialannaí]]<br/>[[prospector]] | 1845-08-25 | 1925-01-04 | [[An Cóbh]] | [[Victoria, an Cholóim Bhriotanach|Victoria]] | [[:d:Q602294|Q602294]] | 6 |- | [[Alice Stopford Green]] | [[Íomhá:Alicestopfordgreen.jpg|center|40px]] | polaiteoir Éireannach | [[staraí]]<br/>[[polaiteoir]]<br/>[[scríbhneoir]] | 1847-05-30 | 1929-05-28 | [[Ceanannas]] | [[Baile Átha Cliath]] | [[:d:Q4726110|Q4726110]] | 8 |- | [[Fanny Parnell]] | [[Íomhá:Miss Fanny Parnell 1882.jpg|center|40px]] | file Éireannach (1848 – 1882) | [[scríbhneoir]]<br/>[[file]] | 1848-09-04 | 1882-07-20 | | | [[:d:Q3066476|Q3066476]] | 5 |- | [[Mary Stanislaus MacCarthy]] | | file Éireannach | [[file]]<br/>[[scríbhneoir]] | 1849-12-26 | 1897-08-11 | [[An Charraig Dhubh]] | [[An Charraig Dhubh]] | [[:d:Q6780758|Q6780758]] | 2 |- | [[Charlotte Payne-Townshend]] | [[Íomhá:Charlotte Payne-Townshend.jpg|center|40px]] | scríbhneoir Éireannach | [[gníomhaí polaitiúil]] | 1859 | 1943-09-12 | [[Éire (Poblacht na hÉireann)|Éire]] | | [[:d:Q5086093|Q5086093]] | 4 |- | [[George Egerton]] | [[Íomhá:Keynotes cover.jpg|center|40px]] | [[Scríbhneoir|scríbhneoir]], drámadóir, [[Úrscéalaí|úrscéalaí]] agus aistritheoir (1860–1945) ♀; child of John Joseph Dunne agus Elizabeth George; spouse of Reginald Edward Golding Bright, Henry Peter Higginson agus Egerton Clairmonte | [[scríbhneoir]]<br/>[[drámadóir]]<br/>[[úrscéalaí]]<br/>[[aistritheoir]] | 1859-12-14<br/>1860 | 1945-08-12 | [[An Astráil|Astráil]] | [[Londain]] | [[:d:Q273207|Q273207]] | 9 |- | [[Hope Temple]] | [[Íomhá:Hope Temple by HR Barraud bw.jpg|center|40px]] | cumadóir | [[cumadóir]]<br/>[[cumadóir amhrán]]<br/>[[liriceoir]] | 1859-12-27 | 1938-05-10 | [[Baile Átha Cliath]] | [[Folkestone]] | [[:d:Q5899516|Q5899516]] | 4 |- | [[Charlotte O'Conor Eccles]] | [[Íomhá:Portrait album of who's who at the International Congress of Women - Miss C O'Conor Eccles.jpg|center|40px]] | Aistritheoir, [[Iriseoir|iriseoir]], scríbhneoir aistí agus [[Úrscéalaí|úrscéalaí]] (1860–1911) ♀ | [[aistritheoir]]<br/>[[iriseoir]]<br/>[[scríbhneoir aistí]]<br/>[[úrscéalaí]] | 1860 | 1911 | [[Contae Ros Comáin]] | [[St John's Wood]] | [[:d:Q5086084|Q5086084]] | 4 |- | [[Amanda McKittrick Ros]] | | [[File|file]] agus [[Scríbhneoir|scríbhneoir]] (1860–1939) ♀ | [[file]]<br/>[[scríbhneoir]] | 1860-12-08 | 1939-02-02 | [[Baile na hInse, Contae an Dúin]] | [[Béal Feirste]] | [[:d:Q4739696|Q4739696]] | 4 |- | [[Eleanor Ffrench]] | | file Éireannach | [[file]]<br/>[[scríbhneoir]] | 1861 | | | | [[:d:Q5354275|Q5354275]] | 0 |- | [[Lucy Cometina Kurtz]] | | Person (1861–1938) ♀; spouse of [[Dubhghlas de hÍde]] agus [[Dubhghlas de hÍde]] | | 1861-04-11 | 1938-12-31 | [[Beirlín]] | [[Dún Gar]] | [[:d:Q6698245|Q6698245]] | 2 |- | [[Clotilde Graves]] | [[Íomhá:Picture of Clotilde Graves.jpg|center|40px]] | údar Éireannach | [[scríbhneoir]]<br/>[[drámadóir]]<br/>[[gearrscéalaí]]<br/>[[úrscéalaí]]<br/>[[iriseoir]] | 1863-06-03 | 1932-12-03<br/>1932-12-05<br/>1932-04-03 | [[Cill na Mallach]] | | [[:d:Q5135590|Q5135590]] | 5 |- | [[Matilda Cullen Knowles]] | | luibheolaí Éireannach | [[luibheolaí]]<br/>[[léiceaneolaí]]<br/>[[taiscéalaí]] | 1864-01-31 | 1933-04-27 | [[An Baile Meánach]]<br/>[[Coill na Baice]] | [[Baile Átha Cliath]] | [[:d:Q6006151|Q6006151]] | 11 |- | [[May Langrishe]] | | imreoir leadóige Éireannach | [[imreoir leadóige]] | 1864-12-31 | 1939-01-24 | [[Éire (Poblacht na hÉireann)|Éire]] | [[Charmouth]] | [[:d:Q1727762|Q1727762]] | 3 |- | [[Louisa Martin]] | [[Íomhá:Mollie martin.jpg|center|40px]] | imreoir leadóige Éireannach | [[imreoir leadóige]] | 1865-09-03 | 1941-10-24 | [[An Dúcharraig]] | [[Port Rois]] | [[:d:Q1395948|Q1395948]] | 11 |- | [[Lena Rice]] | [[Íomhá:Lena rice.jpg|center|40px]] | Imreoir leadóige (1866–1907) ♀ | [[imreoir leadóige]] | 1866-06-21 | 1907-06-21 | [[Loch Ceann]] | [[Loch Ceann]] | [[:d:Q267303|Q267303]] | 21 |- | [[Lily Yeats]] | [[Íomhá:John Butler Yeats Lily Yeats at Bedford Park.jpg|center|40px]] | ealaíontóir Éireannach | [[dearthóir]] | 1866-08-25 | 1949-01-05 | [[Inis Crabhann]] | [[Baile Átha Cliath]] | [[:d:Q5191739|Q5191739]] | 7 |- | [[Aleen Cust]] | [[Íomhá:Aleen Cust portrait.jpg|center|40px]] | [[Tréidlia|tréidlia]] (1868–1937) ♀; child of Sir Leopold Cust, 2nd Baronet agus Charlotte Sobieske Isabel Bridgeman | [[tréidlia]] | 1868 | 1937 | [[Tiobraid Árann (baile)|Tiobraid Árann]] | [[Iamáice]] | [[:d:Q4714359|Q4714359]] | 7 |- | [[Hester Dowden]] | [[Íomhá:Hester dowden.jpg|center|40px]] | [[Scríbhneoir|scríbhneoir]] agus diamhraí (1868–1949) ♀; child of Edward Dowden | [[scríbhneoir]]<br/>[[diamhraí]] | 1868 | 1949 | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q5746291|Q5746291]] | 1 |- | [[Annie Patterson]] | | orgánaí agus cumadóir ceoil | [[ceoleolaí]]<br/>[[cumadóir]]<br/>[[múinteoir ceoil]]<br/>[[orgánaí]]<br/>[[iriseoir]]<br/>[[léachtóir]] | 1868-10-27 | 1934-01-16 | [[An Lorgain]] | [[Corcaigh]] | [[:d:Q4769404|Q4769404]] | 7 |- | [[Bickford]] | | imreoir badmantain | [[imreoir badmantain]] | 1870s | | | | [[:d:Q55739807|Q55739807]] | 0 |- | [[M. Obré]] | [[Íomhá:Ireland England 1903.jpg|center|40px]] | imreoir badmantain | [[imreoir badmantain]] | 1870s | | | | [[:d:Q55739841|Q55739841]] | 1 |- | [[Eileen Costello]] | [[Íomhá:Eileen Costello.jpg|center|40px]] | polaiteoir, scríbhneoir, múinteoir, agus béaloideasaí Éireannach | [[ceoleolaí]]<br/>[[polaiteoir]]<br/>[[eagarthóir]] | 1870-06-27 | 1962-03-04 | [[Londain]] | | [[:d:Q5349344|Q5349344]] | 3 |- | [[Ethel Hobday]] | | ceoltóir Éireannach | [[pianódóir]] | 1872-11-28 | 1947-07-10 | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q4498564|Q4498564]] | 2 |- | [[Annie M. P. Smithson]] | | scríbhneoir Éireannach | [[cnáimhseach]]<br/>[[údar]]<br/>[[altra]]<br/>[[gníomhaí polaitiúil]] | 1873-09-26 | 1948-02-21 | [[Dumhach Thrá]] | [[Baile Átha Cliath]] | [[:d:Q4769366|Q4769366]] | 2 |- | [[Susan Strachan]] | | Misinéir (1874–1950) ♀; spouse of Harry Strachan | [[misinéir]] | 1874 | 1950 | [[Contae Chorcaí]] | | [[:d:Q6136382|Q6136382]] | 2 |- | [[Annie Moore]] | [[Íomhá:Annie Moore.png|center|40px]] | Person (1874–1924) ♀ | | 1874-04-24 | 1924-12-06 | [[Corcaigh]] | [[Manhattan]] | [[:d:Q529195|Q529195]] | 6 |- | [[Hilda Chater]] | | Imreoir fichille (1874–1968) ♀ | [[imreoir fichille]] | 1874-08-28 | 1968-11-27 | | | [[:d:Q105722375|Q105722375]] | 3 |- | [[Eilís Ní Phartholáin]] | | scríbhneoir agus gníomhaí Éireannach | [[file]]<br/>[[gearrscéalaí]]<br/>[[gníomhaí polaitiúil]] | 1875-11-26 | 1946 | [[Contae Bhaile Átha Cliath]] | | [[:d:Q4725870|Q4725870]] | 4 |- | [[Eva Henrietta Hamilton]] | | ealaíontóir Éireannach | [[péintéir]] | 1876 | 1960 | [[Dún Búinne]] | | [[:d:Q5415071|Q5415071]] | 3 |- | [[Delia Larkin]] | [[Íomhá:Delia Larkin.jpg|center|40px]] | Ceardchumannaí (1878–1949) ♀ | [[ceardchumannaí]] | 1878-02-27 | 1949-10-26 | | | [[:d:Q5253875|Q5253875]] | 3 |- | [[Sara Allgood]] | [[Íomhá:Sara Allgood 1939.JPG|center|40px]] | ban-aisteoir Éireannach | [[aisteoir stáitse]]<br/>[[aisteoir scannáin]]<br/>[[aisteoir]] | 1879-10-15<br/>1879-10-31<br/>1880-10-30<br/>1883 | 1950-09-13 | [[Baile Átha Cliath]] | [[Woodland Hills]] | [[:d:Q238070|Q238070]] | 29 |- | [[T. D. Good-Carroll]] | [[Íomhá:Ireland England 1903.jpg|center|40px]] | imreoir badmantain | [[imreoir badmantain]] | 1879-11-01 | 1958-02-21 | [[An Charraig Dhubh]] | [[Droichead na Dothra (Q104261197)|Droichead na Dothra]] | [[:d:Q27044123|Q27044123]] | 2 |- | [[Irene Hamilton]] | | imreoir badmantain | [[imreoir badmantain]] | 1880s | | | | [[:d:Q55739833|Q55739833]] | 0 |- | [[Manders]] | [[Íomhá:Mrs Manders.jpg|center|40px]] | imreoir badmantain | [[imreoir badmantain]] | 1880s | 20th century | | | [[:d:Q55739843|Q55739843]] | 1 |- | [[Louisa Plews]] | [[Íomhá:Mrs R.H. Plews.jpg|center|40px]] | imreoir badmantain | [[imreoir badmantain]] | 1880s | | | | [[:d:Q55739855|Q55739855]] | 1 |- | [[Storey]] | | imreoir badmantain | [[imreoir badmantain]] | 1880s | | | | [[:d:Q55739860|Q55739860]] | 0 |- | [[Trench]] | | imreoir badmantain | [[imreoir badmantain]] | 1880s | | | | [[:d:Q55739862|Q55739862]] | 0 |- | [[Hazlett]] | | imreoir badmantain | [[imreoir badmantain]] | 1880s | | | | [[:d:Q84044654|Q84044654]] | 1 |- | [[Mary Dickenson-Auner]] | | cumadóir Éireannach | [[cumadóir]]<br/>[[veidhleadóir]] | 1880-10-24 | 1965-05-25 | [[Baile Átha Cliath]] | [[Vín]] | [[:d:Q1719083|Q1719083]] | 4 |- | [[Beatrice Elvery]] | [[Íomhá:William Orpen Bridgit.JPG|center|40px]] | Péintéir (1881–1970) ♀ | [[péintéir]] | 1881 | 1970 | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q4877145|Q4877145]] | 4 |- | [[Estella Solomons]] | | Péintéir (1882–1968) ♀ | [[péintéir]] | 1882-04-02 | 1968-11-02 | [[Baile Átha Cliath]] | [[Baile Átha Cliath]] | [[:d:Q5400913|Q5400913]] | 2 |- | [[Elizabeth Crotty]] | | ceoltóir Éireannach | [[ceoltóir]] | 1885-12-06 | 1960-12-27 | | [[Cill Rois]] | [[:d:Q5362645|Q5362645]] | 1 |- | [[Brigid Tunney]] | | amhránaí sean-nóis Éireannach | [[amhránaí]] | 1886 | 1975 | [[Rushen]] | | [[:d:Q4967857|Q4967857]] | 1 |- | [[Mary Josephine Donovan O'Sullivan]] | | staraí Éireannach | [[staraí]]<br/>[[múinteoir ollscoile]]<br/>[[gníomhaí ar son cearta vótála]] | 1886<br/>1887 | 1966 | [[Gaillimh]] | [[Gaillimh]] | [[:d:Q6792667|Q6792667]] | 2 |- | [[Helen Chenevix]] | | Ceardchumannaí, gníomhaí ar son cearta vótála agus [[Sufraigéid|sufraigéid]] (1886–1963) ♀; member of Women's International League for Peace and Freedom | [[ceardchumannaí]]<br/>[[gníomhaí ar son cearta vótála]]<br/>[[sufraigéid]] | 1886-11-13 | 1963-03-04 | [[An Charraig Dhubh]] | [[Baile Átha Cliath]] | [[:d:Q5702024|Q5702024]] | 6 |- | [[H. Pigot]] | | imreoir badmantain | [[imreoir badmantain]] | 1887 | | | | [[:d:Q65554314|Q65554314]] | 0 |- | [[Nora J Murray]] | | file Éireannach | [[file]]<br/>[[scríbhneoir]] | 1888 | 1955 | | | [[:d:Q7050108|Q7050108]] | 1 |- | [[C. Johnstone]] | | imreoir badmantain | [[imreoir badmantain]] | 1888 | | | | [[:d:Q27574560|Q27574560]] | 0 |- | [[Nora Lambert]] | [[Íomhá:Miss Lambert.jpg|center|40px]] | imreoir badmantain | [[imreoir badmantain]] | 1888 | 20th century | | | [[:d:Q65554502|Q65554502]] | 1 |- | [[Linda Kearns MacWhinney]] | [[Íomhá:Linda Kearns Portrait.jpg|center|40px]] | polaiteoir Éireannach | [[polaiteoir]]<br/>[[altra]] | 1888-07-01 | 1951-06-05 | | | [[:d:Q6551709|Q6551709]] | 3 |- | [[Maureen Delany]] | [[Íomhá:Maureen Delany.jpg|center|40px]] | ban-aisteoir Éireannach | [[aisteoir]] | 1888-12-01 | 1961-03-27 | [[Cill Chainnigh]] | [[Londain]] | [[:d:Q6792666|Q6792666]] | 2 |- | [[F. O. D. Trench]] | | imreoir badmantain | [[imreoir badmantain]] | 1889 | | | | [[:d:Q27574551|Q27574551]] | 0 |- | [[Dorothy Macardle]] | [[Íomhá:DorothyMacardle.jpg|center|40px]] | scríbhneoir agus staraí Éireannach | [[staraí]]<br/>[[drámadóir]]<br/>[[iriseoir]] | 1889-03-07 | 1958-12-23 | [[Dún Dealgan]] | [[Droichead Átha]] | [[:d:Q5298526|Q5298526]] | 8 |- | [[Ina Boyle]] | [[Íomhá:Ina Boyle.jpg|center|40px]] | cumadóir Éireannach | [[cumadóir]]<br/>[[cóiréagrafaí]] | 1889-03-08 | 1967-03-10 | [[Áth na Sceire]] | [[Na Clocha Liatha]] | [[:d:Q6013167|Q6013167]] | 11 |- | [[E. F. Stewart]] | | imreoir badmantain | [[imreoir badmantain]] | 1890s | | | | [[:d:Q55739822|Q55739822]] | 0 |- | [[Geraldine Cummins]] | | [[Úrscéalaí|úrscéalaí]] (1890–1969) ♀; child of William Edward Ashley Cummins agus Jane Constable Hall | [[úrscéalaí]] | 1890-01-24 | 1969-08-24<br/>1969-08-25 | | | [[:d:Q5549735|Q5549735]] | 2 |- | [[Flora Mitchell]] | | Péintéir (1890–1973) ♀ | [[péintéir]] | 1890-12-23 | 1973-04-13 | [[Omaha, Nebraska|Omaha]] | | [[:d:Q5460336|Q5460336]] | 1 |- | [[Bridget Dowling]] | [[Íomhá:Bridget Dowling Hitler NYWTS.jpg|center|40px]] | céilí Alois Hitler | [[scríbhneoir]] | 1891-07-03 | 1969-11-18 | [[Baile Átha Cliath]] | [[Long Island]] | [[:d:Q454576|Q454576]] | 16 |- | [[Kitty Kiernan]] | [[Íomhá:Kitty Kiernan.jpg|center|40px]] | Réabhlóidí agus gníomhaí (1892–1945) ♀ | [[réabhlóidí]]<br/>[[gníomhaí]] | 1892-01-26 | 1945-07-24 | [[Gránard]] | | [[:d:Q4581421|Q4581421]] | 8 |- | [[Patricia Collinge]] | [[Íomhá:Patricia-collinge-trailer.jpg|center|40px]] | ban-aisteoir Meiriceánach | [[scríbhneoir]]<br/>[[aisteoir stáitse]]<br/>[[aisteoir teilifíse]]<br/>[[scríbhneoir scripte]]<br/>[[aisteoir scannáin]] | 1892-09-20 | 1974-04-10 | [[Baile Átha Cliath]] | [[Nua-Eabhrac (cathair)|Nua-Eabhrac]] | [[:d:Q177208|Q177208]] | 19 |- | [[Maire Comerford]] | [[Íomhá:Maire Comerford, circa 1923.png|center|40px]] | poblachtánach Éireannach | [[scríbhneoir]]<br/>[[iriseoir]] | 1893-06-29 | 1982-12-15 | [[Ráth Droma]] | [[Áth an Ghainimh]] | [[:d:Q6736903|Q6736903]] | 2 |- | [[Dorothy Colpoys]] | | imreoir badmantain | [[imreoir badmantain]] | 1894-11-26 | 1980 | [[Surrey]] | [[Devon]] | [[:d:Q27783241|Q27783241]] | 2 |- | [[A. M. Head]] | [[Íomhá:Mrs A.M. Head.jpg|center|40px]] | imreoir badmantain | [[imreoir badmantain]] | 1895 | 20th century | | | [[:d:Q15290937|Q15290937]] | 4 |- | [[Kitty McShane]] | | ban-aisteoir Éireannach | [[aisteoir]]<br/>[[scríbhneoir scripte]] | 1897-05-19<br/>1898-05-19 | 1964-03-24 | | | [[:d:Q6418588|Q6418588]] | 1 |- | [[Enid Starkie]] | | léirmheastóir liteartha Éireannach | [[múinteoir ollscoile]]<br/>[[beathaisnéisí]]<br/>[[scríbhneoir]] | 1897-08-18 | 1970-04-21 | [[Cill Iníon Léinín]] | | [[:d:Q1343100|Q1343100]] | 2 |- | [[Stoney]] | | imreoir badmantain | [[imreoir badmantain]] | 1898 | | | | [[:d:Q65554597|Q65554597]] | 0 |- | [[Patricia Lynch]] | | scríbhneoir Éireannach | [[scríbhneoir]]<br/>[[iriseoir]]<br/>[[scríbhneoir litríocht pháistí]] | 1898 | 1972 | [[Corcaigh]] | [[Contae Bhaile Átha Cliath]] | [[:d:Q7145702|Q7145702]] | 6 |- | [[Ninette de Valois]] | [[Íomhá:Aankomst choreografe Dame Ninette de Vaois op Schiphol, kop, Bestanddeelnr 927-2695.jpg|center|40px]] | Damhsóir bailé, cóiréagrafaí, leabhrógaí, máistir bailé, [[Scríbhneoir|scríbhneoir]], múinteoir bailé agus [[Stiúrthóir scannán|stiúrthóir scannán]] (1898–2001) ♀; Chevalier de la Légion d'honneur‎, Gradam Laurence Olivier, Dame Commander of the Order of the British Empire, Duais Erasmus, Companion of Honour, Ord Fiúntais, Bonn Albert, Society of London Theatre Special Award, Critics' Circle Award for Distinguished Service to the Arts agus Queen Elizabeth II Coronation Award; member of Acadamh Ealaíona agus Eolaíochtaí Mheiriceá; child of Thomas Robert Alexander Stannus agus Elizabeth Graydon Smith; spouse of Arthur Blackall Connell | [[damhsóir bailé]]<br/>[[cóiréagrafaí]]<br/>[[leabhrógaí]]<br/>[[máistir bailé]]<br/>[[scríbhneoir]]<br/>[[múinteoir bailé]]<br/>[[stiúrthóir scannán]] | 1898-06-06 | 2001-03-08 | [[Baile Coimín]] | [[Londain]] | [[:d:Q234436|Q234436]] | 33 |- | [[Norah Hoult]] | | scríbhneoir Éireannach (1898-1984) | [[scríbhneoir]]<br/>[[úrscéalaí]]<br/>[[iriseoir]] | 1898-09-10 | 1984-04-06 | [[Baile Átha Cliath]] | [[Na Clocha Liatha]] | [[:d:Q7050211|Q7050211]] | 4 |- | [[Elizabeth Bowen]] | [[Íomhá:Elizabeth Bowen (cropped).png|center|40px]] | scríbhneoir Éireannach | [[scríbhneoir]]<br/>[[úrscéalaí]]<br/>[[gearrscéalaí]] | 1899-06-07 | 1973-02-22 | [[Baile Átha Cliath]] | [[Londain]] | [[:d:Q235308|Q235308]] | 42 |- | [[Jane Dowdall]] | | polaiteoir Éireannach | [[polaiteoir]] | 1899-09-29 | 1974-12-10 | [[Margadh na Feirme]] | | [[:d:Q6152152|Q6152152]] | 1 |- | [[D. Anderson]] | | imreoir badmantain | [[imreoir badmantain]] | 1900s | | | | [[:d:Q55739817|Q55739817]] | 0 |- | [[D. Pilkington]] | | imreoir badmantain | [[imreoir badmantain]] | 1900s | | | | [[:d:Q55739819|Q55739819]] | 0 |- | [[M. Homan]] | | imreoir badmantain | [[imreoir badmantain]] | 1900s | | | | [[:d:Q55739840|Q55739840]] | 0 |- | [[F. Stewart]] | | imreoir badmantain | [[imreoir badmantain]] | 1900 | | | | [[:d:Q65554282|Q65554282]] | 0 |- | [[Kay Hammond]] | | údar Éireannach (1900-1967) | [[scríbhneoir]] | 1900-06-06 | 1967-06-03 | [[Béal Átha an Tuair]] | [[Folkestone]] | [[:d:Q55634314|Q55634314]] | 0 |- | [[Eileen Percy]] | [[Íomhá:Eileen Percy - Aug 14 1920 EH.jpg|center|40px]] | aisteoir Gael-Mheiriceánach (1900-1973) | [[aisteoir]]<br/>[[aisteoir scannáin]] | 1900-08-21 | 1973-07-29 | [[Béal Feirste]] | [[Los Angeles, California|Los Angeles]] | [[:d:Q2070491|Q2070491]] | 12 |- | [[Pamela Hinkson]] | | [[Scríbhneoir|scríbhneoir]], [[Úrscéalaí|úrscéalaí]] agus [[Iriseoir|iriseoir]] (1900–1982) ♀; child of Henry Albert Hinkson agus Katharine Tynan | [[scríbhneoir]]<br/>[[úrscéalaí]]<br/>[[iriseoir]] | 1900-11-19 | 1982-05-26 | [[Ealing]] | [[Baile Átha Cliath]] | [[:d:Q7129172|Q7129172]] | 3 |- | [[Orla Feeney]] | | DJ Éireannach | [[Léiritheoir ceoil|léiritheoir ceirníní]]<br/>[[cumadóir]] | 20th century | | | | [[:d:Q7102984|Q7102984]] | 1 |- | [[Iris Origo]] | [[Íomhá:Iris Origo Donata.jpg|center|40px]] | scríbhneoir Briotanach | [[staraí]]<br/>[[scríbhneoir]]<br/>[[feirmeoir]]<br/>[[beathaisnéisí]]<br/>[[dialannaí]] | 1902-08-15 | 1988-06-28 | [[Gloucestershire]] | [[Siena]] | [[:d:Q518613|Q518613]] | 8 |- | [[Ellen Organ]] | [[Íomhá:Little Nellie of Holy God.gif|center|40px]] | Misteach agus visionary (1903–1908) ♀ | [[misteach]]<br/>[[visionary]] | 1903-08-24 | 1908-02-02 | [[Port Láirge]] | [[Corcaigh]] | [[:d:Q3337916|Q3337916]] | 4 |- | [[Mary Katherine Herbert]] | | Spiaire agus gníomhaire SOE (1903–1983) ♀; spouse of Claude de Baissac | [[spiaire]]<br/>[[gníomhaire SOE]] | 1903-10-01 | 1983-01-23 | [[Cas-gwent]] | [[Frant]] | [[:d:Q3296186|Q3296186]] | 5 |- | [[Molly Keane]] | | scríbhneoir Éireannach | [[úrscéalaí]]<br/>[[scríbhneoir]] | 1904-07-20 | 1996-04-22 | [[Contae Chill Dara]] | [[Aird Mhór]] | [[:d:Q4958431|Q4958431]] | 5 |- | [[Derreen Good]] | | imreoir badmantain | [[imreoir badmantain]] | 1904-08-15 | 20th century | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q55739818|Q55739818]] | 1 |- | [[Máire Mac Néill]] | | béaloideasaí Éireannach | [[miotagrafaí]] | 1904-12-07 | 1987-05-15 | [[Contae Bhaile Átha Cliath]] | [[Contae an Chláir]] | [[:d:Q6949584|Q6949584]] | 2 |- | [[Olive Wilson]] | | imreoir badmantain | [[imreoir badmantain]] | 1905 | 1948 | [[Doire]] | | [[:d:Q2019968|Q2019968]] | 2 |- | [[Norma Stoker]] | [[Íomhá:Norma Stoker.jpg|center|40px]] | imreoir badmantain | [[imreoir leadóige]]<br/>[[imreoir badmantain]] | 1905-03-26 | 1962-08-21 | [[Baile Átha Cliath]] | [[Contae Bhaile Átha Cliath]] | [[:d:Q1999289|Q1999289]] | 4 |- | [[Letitia Dunbar-Harrison]] | | leabharlannaí Éireannach | [[leabharlannaí]] | 1906-02-04 | 1994 | | | [[:d:Q6533409|Q6533409]] | 1 |- | [[Olive Smith]] | | stiúrthóir Éireannach | [[stiúrthóir ceolfhoirne]]<br/>[[stiúrthóir cóir]] | 1906-06-19 | 1993-09-12 | | | [[:d:Q7087199|Q7087199]] | 1 |- | [[M. Story]] | | imreoir badmantain | [[imreoir badmantain]] | 1907 | | | | [[:d:Q62393479|Q62393479]] | 0 |- | [[Edel Quinn]] | [[Íomhá:Edel Quinn.png|center|40px]] | Misinéir (1907–1944) ♀ | [[misinéir]] | 1907-09-14 | 1944-05-12 | [[Ceann Toirc]] | [[Nairobi]] | [[:d:Q443996|Q443996]] | 13 |- | [[G. Good]] | | imreoir badmantain | [[imreoir badmantain]] | 1908 | | | | [[:d:Q65554295|Q65554295]] | 0 |- | [[Frances Kelly]] | | Péintéir (1908–2002) ♀ | [[péintéir]] | 1908 | 2002 | [[Droichead Átha]] | | [[:d:Q5478774|Q5478774]] | 1 |- | [[Dorothy Dermody]] | | pionsóir | [[pionsóir]] | 1909-04-24 | 2012-04-10 | [[Cloch Shiurdáin]] | [[Cill Iníon Léinín]] | [[:d:Q5298380|Q5298380]] | 5 |- | [[Christabel Bielenberg]] | | [[Scríbhneoir|scríbhneoir]] agus trodaí frithbheartaíochta (1909–2003) ♀; Commander's Cross of the Order of Merit of the Federal Republic of Germany; child of Percy Collingwood Burton agus Christabel Rose Harmsworth; spouse of Peter Bielenberg | [[scríbhneoir]]<br/>[[trodaí frithbheartaíochta]] | 1909-06-18 | 2003-11-02 | [[Londain]] | [[An Tulach]] | [[:d:Q97287|Q97287]] | 6 |- | [[Eileen Goulding]] | [[Íomhá:Irish Leinster Interprovincial Badminton team 1936.jpg|center|40px]] | imreoir badmantain | [[imreoir badmantain]] | 1910s | | | | [[:d:Q84044350|Q84044350]] | 1 |- | [[Billy Kelly]] | [[Íomhá:Billie Kelly.jpg|center|40px]] | imreoir badmantain | [[imreoir badmantain]] | 1910s | | | | [[:d:Q84044367|Q84044367]] | 1 |- | [[Nonie Lynch]] | | amhránaí sean-nóis Éireannach | [[amhránaí]] | 1910-02 | 2011-09-29 | [[Sráid na Cathrach]] | [[Lios Ceannúir]] | [[:d:Q7049426|Q7049426]] | 1 |- | [[Margaret Kelly]] | [[Íomhá:MargaretKellyYoung.JPG|center|40px]] | damhsóir Éireannach | [[bainisteoir]]<br/>[[cóiréagrafaí]]<br/>[[damhsóir]] | 1910-06-24 | 2004-09-11 | [[Baile Átha Cliath]] | [[Páras]] | [[:d:Q1747577|Q1747577]] | 8 |- | [[G. Carty]] | | imreoir badmantain | [[imreoir badmantain]] | 1911 | | | | [[:d:Q65554294|Q65554294]] | 1 |- | [[Mavis Macnaughton]] | [[Íomhá:Mavis Hamilton.jpg|center|40px]] | imreoir badmantain | [[imreoir badmantain]] | 1911-09-14 | 1958-11 | [[Ráth Domhnaigh]] | | [[:d:Q1647577|Q1647577]] | 5 |- | [[Joan Denise Moriarty]] | [[Íomhá:Joan Denise Moriarty Choreographer.jpg|center|40px]] | Damhsóir bailé agus cóiréagrafaí (1912–1992) ♀ | [[damhsóir bailé]]<br/>[[cóiréagrafaí]] | 1912 | 1992-01-24 | | | [[:d:Q6204996|Q6204996]] | 3 |- | [[Marguerite Dockrell]] | | Snámhóir (1912–1983) ♀; child of [[Henry Morgan Dockrell]] | [[snámhóir]] | 1912-03-10 | 1983-09 | [[Baile Átha Cliath]] | [[Northampton]] | [[:d:Q23936583|Q23936583]] | 4 |- | [[Violet Powell]] | [[Íomhá:Anthony Powell with Violet on their wedding day in 1934.jpg|center|40px]] | beathaisnéisí Briotanach | [[dírbheathaisnéisí]]<br/>[[beathaisnéisí]]<br/>[[scríbhneoir]] | 1912-03-13 | 2002-01-12 | [[Mayfair]] | | [[:d:Q6470588|Q6470588]] | 3 |- | [[Nora Niland]] | | leabharlannaí Éireannach | [[leabharlannaí]] | 1913-03-26 | 1988-12-29 | | | [[:d:Q7050136|Q7050136]] | 1 |- | [[Geraldine Fitzgerald]] | [[Íomhá:Geraldine Fitzgerald 1955.JPG|center|40px]] | ban-aisteoir Gael-Mheiriceánach | [[amhránaí]]<br/>[[aisteoir stáitse]]<br/>[[aisteoir scannáin]]<br/>[[aisteoir teilifíse]]<br/>[[stiúrthóir drámaíochta]] | 1913-11-24 | 2005-07-17 | [[Na Clocha Liatha]] | [[Upper East Side]] | [[:d:Q236396|Q236396]] | 35 |- | [[Anita Leslie]] | | beathaisnéisí Éireannach | [[beathaisnéisí]]<br/>[[scríbhneoir]] | 1914-11-21 | 1985-11-05 | | | [[:d:Q4765648|Q4765648]] | 2 |- | [[E. Hall]] | | imreoir badmantain | [[imreoir badmantain]] | 1915 | | | | [[:d:Q134423755|Q134423755]] | 0 |- | [[Dorothy Donaldson]] | | imreoir badmantain | [[imreoir badmantain]]<br/>[[imreoir haca]] | 1915 | 2011-09-04 | [[Port Láirge]] | | [[:d:Q1250293|Q1250293]] | 3 |- | [[Eleanor Butler, Lady Wicklow]] | | polaiteoir agus ailtire Éireannach | [[polaiteoir]]<br/>[[ailtire]] | 1915 | 1997-02-21 | | | [[:d:Q5354233|Q5354233]] | 1 |- | [[Joyce Redman]] | | aisteoir Angla-Éireannach | [[aisteoir teilifíse]]<br/>[[aisteoir scannáin]]<br/>[[aisteoir stáitse]] | 1915-12-09 | 2012-05-10 | [[Gosforth]] | [[Pembury]] | [[:d:Q442956|Q442956]] | 16 |- | [[Máirín Lynch]] | | Person (1916–2004) ♀; spouse of [[Seán Ó Loingsigh]] | | 1916-08-14 | 2004-06-08 | [[Baile Átha Cliath]] | [[Baile Átha Cliath]] | [[:d:Q6949607|Q6949607]] | 1 |- | [[Margaret Barry]] | | ceoltóir Éireannach | [[bainseóí]]<br/>[[amhránaí]] | 1917 | 1989 | [[Corcaigh]] | [[Baile Labhráis]] | [[:d:Q2073268|Q2073268]] | 4 |- | [[Maeve Brennan]] | | scríbhneoir Éireannach | [[iriseoir]]<br/>[[léirmheastóir liteartha]]<br/>[[scríbhneoir]]<br/>[[úrscéalaí]]<br/>[[colúnaí]] | 1917-01-06 | 1993-11-01 | [[Baile Átha Cliath]] | [[Nua-Eabhrac (cathair)|Nua-Eabhrac]] | [[:d:Q1883652|Q1883652]] | 9 |- | [[Darina Laracy]] | | iriseoir agus scríbhneoir Éireannach | [[iriseoir]]<br/>[[scríbhneoir]]<br/>[[aistritheoir]] | 1917-03-30 | 2003-07-25 | [[Baile Átha Cliath]] | [[an Róimh]] | [[:d:Q3702544|Q3702544]] | 4 |- | [[Bridie O'Flaherty]] | | polaiteoir Éireannach | [[polaiteoir]] | 1917-10-27 | 2006-01-12 | | [[Gaillimh]] | [[:d:Q914007|Q914007]] | 2 |- | [[Paddy O'Sullivan]] | | Spiaire agus gníomhaire SOE (1918–1994) ♀; Ball d'Ord Impireacht na Breataine agus Croix de guerre 1939–1945 | [[spiaire]]<br/>[[gníomhaire SOE]] | 1918-01-03 | 1994-03-05 | [[Baile Átha Cliath]] | [[Ilkley]] | [[:d:Q7123590|Q7123590]] | 3 |- | [[Marie Kean]] | | ban-aisteoir Éireannach | [[aisteoir scannáin]] | 1918-06-27 | 1993-12-29 | [[An Ros, Contae Bhaile Átha Cliath|An Ros]] | [[Domhnach Broc]] | [[:d:Q3292619|Q3292619]] | 6 |- | [[Josie MacAvin]] | | dearthóir seit | [[production designer]] | 1919 | 2005-01-26 | [[Éire]] | [[Santa Monica, California|Santa Monica]] | [[:d:Q178716|Q178716]] | 7 |- | [[Doris E. Smith]] | | scríbhneoir Éireannach | [[úrscéalaí]] | 1919-08-12 | 1994 | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q5297925|Q5297925]] | 2 |- | [[Barbara Good]] | [[Íomhá:Barbara J. Good.jpg|center|40px]] | imreoir badmantain | [[imreoir badmantain]] | 1920 | | | | [[:d:Q807442|Q807442]] | 3 |- | [[Nora Conway]] | | imreoir badmantain | [[imreoir badmantain]] | 1920s | 2010s | | | [[:d:Q6457791|Q6457791]] | 3 |- | [[B. Potter]] | | imreoir badmantain Éireannach | [[imreoir badmantain]] | 1920s | | | | [[:d:Q55739806|Q55739806]] | 0 |- | [[Eilís Dillon]] | | scríbhneoir Éireannach | [[file]]<br/>[[scríbhneoir]]<br/>[[scríbhneoir litríocht pháistí]] | 1920-03-07 | 1994-07-19 | [[Gaillimh]] | [[Baile Átha Cliath]] | [[:d:Q1567235|Q1567235]] | 8 |- | [[Elizabeth Shaw]] | [[Íomhá:Elizabeth Shaw (1989) by Guenter Prust.jpg|center|40px]] | Scigealaíontóir, maisitheoir, cartúnaí, maisitheoir, ealaíontóir grafach agus [[Grianghrafadóir|grianghrafadóir]] (1920–1992) ♀; Gutenberg Prize | [[scigealaíontóir]]<br/>[[maisitheoir]]<br/>[[cartúnaí]]<br/>[[ealaíontóir grafach]]<br/>[[grianghrafadóir]] | 1920-05-04 | 1992-06-27 | [[Béal Feirste]] | [[Beirlín]] | [[:d:Q1331314|Q1331314]] | 3 |- | [[An Bhantiarna Brigid Guinness]] | | Uasal agus [[Altra|altra]] (1920–1995) ♀; child of [[Rupert Guinness|Rupert Guinness, 2nd Earl of Iveagh]] agus Gwendolen Guinness, Cuntaois Uíbh Eachach; spouse of Prince Frederick of Prussia agus Anthony Ness | [[uasal]]<br/>[[altra]] | 1920-07-30 | 1995-03-08 | [[Londain]] | [[Albury (Q2066687)|Albury]] | [[:d:Q6469999|Q6469999]] | 5 |- | [[Lil Kirby]] | | imreoir camógaíochta | | 1921-01-24 | 1987-11-30 | [[Corcaigh]] | [[Droichead na Bandan]] | [[:d:Q6547414|Q6547414]] | 1 |- | [[Mona Tyndall]] | | Misinéir agus gínéiceolaí (1921–2000) ♀ | [[misinéir]]<br/>[[gínéiceolaí]] | 1921-04-14 | 2000-06-07 | | | [[:d:Q6897726|Q6897726]] | 2 |- | [[Moira Deady]] | | ban-aisteoir | [[aisteoir]]<br/>[[aisteoir scannáin]] | 1922 | 2010-11-15 | [[Contae Chorcaí]] | [[Contae Bhaile Átha Cliath]] | [[:d:Q6894709|Q6894709]] | 2 |- | [[Leland Bardwell]] | | scríbhneoir Éireannach | [[scríbhneoir]]<br/>[[file]]<br/>[[drámadóir]] | 1922-02-25 | 2016-06-28 | [[Chennai]] | [[Sligeach]] | [[:d:Q1816611|Q1816611]] | 4 |- | [[Maureen Pryor]] | | ban-aisteoir Éireannach (1922–1977) | [[aisteoir]]<br/>[[aisteoir scannáin]] | 1922-05-23 | 1977-05-05 | [[Luimneach]] | | [[:d:Q6792752|Q6792752]] | 3 |- | [[Kathleen Ryan]] | [[Íomhá:Kathleen Ryan (in "Odd Man Out").png|center|40px]] | ban-aisteoir Éireannach | [[aisteoir]] | 1922-09-08 | 1985-12-11<br/>1985-11-11 | [[Baile Átha Cliath]] | [[Baile Átha Cliath]] | [[:d:Q3194084|Q3194084]] | 6 |- | [[V. H. Gillespie]] | | imreoir badmantain | [[imreoir badmantain]] | 1923 | | | | [[:d:Q65554623|Q65554623]] | 0 |- | [[Sheila Manahan]] | | ban-aisteoir Éireannach | [[aisteoir]]<br/>[[aisteoir scannáin]] | 1924-01-01 | 1988-03-29 | [[Baile Átha Cliath]] | [[Londain]] | [[:d:Q1414336|Q1414336]] | 3 |- | [[Mary Catherine Tinney]] | | taidhleoir Éireannach | [[taidhleoir]] | 1924-02-15 | 2006-11-22 | [[Albain]] | [[Baile Átha Cliath]] | [[:d:Q1410325|Q1410325]] | 3 |- | [[Maeve Hillery]] | [[Íomhá:Maeve Hillery (cropped).jpg|center|40px]] | dochtúir Éireannach | [[Lia|dochtúir leighis]] | 1924-08-14 | 2015-01-10 | [[Sheffield]] | [[An Charraig Dhubh]] | [[:d:Q6729400|Q6729400]] | 5 |- | [[Anna Manahan]] | | ban-aisteoir Éireannach | [[aisteoir]]<br/>[[aisteoir stáitse]] | 1924-10-18 | 2009-03-08 | [[Contae Phort Láirge]] | [[Port Láirge]] | [[:d:Q2358194|Q2358194]] | 6 |- | [[B. Curran]] | | imreoir badmantain | [[imreoir badmantain]] | 1925 | | | | [[:d:Q65554200|Q65554200]] | 0 |- | [[E. Abraham]] | | imreoir badmantain | [[imreoir badmantain]] | 1925 | | | | [[:d:Q134573186|Q134573186]] | 0 |- | [[W. Swann]] | | imreoir badmantain | [[imreoir badmantain]] | 1925 | | | | [[:d:Q134573262|Q134573262]] | 0 |- | [[Gráinne Yeats]] | | [[Amhránaí|amhránaí]] (1925–2013) ♀; spouse of Michael Butler Yeats | [[amhránaí]] | 1925-04-14 | 2013-04-18 | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q5612739|Q5612739]] | 2 |- | [[Doreen Keogh]] | | ban-aisteoir Éireannach | [[aisteoir]] | 1925-05-02<br/>1924-04-10 | 2017-12-31 | [[Baile Átha Cliath]] | [[Baile Mhic Andáin]] | [[:d:Q2018740|Q2018740]] | 4 |- | [[Carmel Quinn]] | [[Íomhá:Carmel Quinn 1964.JPG|center|40px]] | [[Amhránaí|amhránaí]], aisteoir teilifíse agus scéalaí (1925–2021) ♀ | [[amhránaí]]<br/>[[aisteoir teilifíse]]<br/>[[scéalaí]] | 1925-07-31 | 2021-03-06 | [[Baile Átha Cliath]] | [[Leonia]] | [[:d:Q5043312|Q5043312]] | 2 |- | [[Maureen Haughey]] | | Person (1925–2017) ♀; child of [[Seán F. Lemass]] agus Kathleen Lemass; spouse of [[Cathal Ó hEochaidh]] | | 1925-09-03 | 2017-03-17 | [[Baile Átha Cliath]] | [[Baile Átha Cliath]] | [[:d:Q6792688|Q6792688]] | 2 |- | [[Peggy Cummins]] | [[Íomhá:Peggy Cummins. Promotion 1950.jpg|center|40px]] | ban-aisteoir Éireannach a rugadh sa Bhreatain Bheag | [[aisteoir]]<br/>[[aisteoir stáitse]]<br/>[[aisteoir scannáin]] | 1925-12-18 | 2017-12-29 | [[Prestatyn]] | [[Londain]] | [[:d:Q441467|Q441467]] | 17 |- | [[Anne McCaffrey]] | [[Íomhá:Anne McCaffrey 2005.JPG|center|40px]] | úrscéalaí Gael-Mheiriceánach | [[scríbhneoir]]<br/>[[úrscéalaí]]<br/>[[scríbhneoir ficsean eolaíochta]]<br/>[[scríbhneoir litríocht pháistí]] | 1926-04-01 | 2011-11-21 | [[Cambridge, Massachusetts|Cambridge]] | [[An Caisleán Nua, Contae Chill Mhantáin|An Caisleán Nua]] | [[:d:Q233046|Q233046]] | 38 |- | [[Carmel McSharry]] | | ban-aisteoir Éireannach | [[aisteoir]] | 1926-08-18 | 2018-03-04 | [[Baile Átha Cliath]] | [[Chiswick]] | [[:d:Q5043300|Q5043300]] | 3 |- | [[Noelle Middleton]] | | ban-aisteoir Éireannach | [[aisteoir]]<br/>[[aisteoir scannáin]] | 1926-12-18 | 2016-01-30 | [[Sligeach]] | [[An Leathros]] | [[:d:Q7047316|Q7047316]] | 3 |- | [[Imogen Stuart]] | [[Íomhá:Imogen Stuart.jpg|center|40px]] | dealbhóir Éireannach | [[dealbhóir]] | 1927-05-25 | 2024-03-24 | [[Beirlín]] | [[Baile Átha Cliath]] | [[:d:Q6005678|Q6005678]] | 6 |- | [[Elaine Crowley]] | | scríbhneoir | [[údar]] | 1927-05-30 | 2011-02-08 | [[Éire]] | [[Abertawe]] | [[:d:Q5353187|Q5353187]] | 2 |- | [[Alice Glenn]] | | polaiteoir Éireannach | [[polaiteoir]] | 1927-12-17 | 2011-12-16 | [[Baile Átha Cliath]] | [[Deilginis]] | [[:d:Q2646906|Q2646906]] | 2 |- | [[Patricia Driscoll]] | [[Íomhá:Patricia Driscoll - The Adventures of Robin Hood, Vol. 1, No. 8.jpg|center|40px]] | ban-aisteoir Éireannach | [[aisteoir]] | 1927-12-17 | 2020-01-02 | [[Cloich na Coillte]] | [[Kent]] | [[:d:Q7145558|Q7145558]] | 2 |- | [[Sheila Smyth]] | | imreoir badmantain | [[imreoir badmantain]] | 1928 | | | | [[:d:Q27793294|Q27793294]] | 0 |- | [[Kitty Hayes]] | | [[Ceoltóir|ceoltóir]] (1928–2008) ♀ | [[ceoltóir]] | 1928 | 2008-05-17 | | | [[:d:Q1949254|Q1949254]] | 3 |- | [[Jean Kennedy Smith]] | [[Íomhá:Jean Kennedy c1953.jpg|center|40px]] | taidhleoir Gael-Mheiriceánach | [[taidhleoir]] | 1928-02-20 | 2020-06-17 | [[Bostún, Massachusetts|Bostún]] | [[Nua-Eabhrac (cathair)|Nua-Eabhrac]] | [[:d:Q272401|Q272401]] | 29 |- | [[Mona Baptiste]] | | [[Aisteoir|aisteoir]] agus [[Amhránaí|amhránaí]] (1928–1993) ♀; spouse of William Morrison | [[aisteoir]]<br/>[[amhránaí]] | 1928-06-21 | 1993-06-25 | [[Oileán na Tríonóide]] | [[Baile Átha Cliath]] | [[:d:Q1662382|Q1662382]] | 5 |- | [[Maura Murphy]] | | scríbhneoir Éireannach | [[dírbheathaisnéisí]] | 1928-09-06 | 2005-10-05 | | | [[:d:Q6792623|Q6792623]] | 2 |- | [[Maeve Kyle]] | | Imreoir haca, rábálaí agus reathaí meánfhaid (*1928) ♀; Oifigeach Ord Impireacht na Breataine | [[imreoir haca]]<br/>[[rábálaí]]<br/>[[reathaí meánfhaid]] | 1928-10-06 | | [[Cill Chainnigh]] | | [[:d:Q6729406|Q6729406]] | 4 |- | [[Esme Mercer]] | | imreoir badmantain | [[imreoir badmantain]] | 1929 | | | | [[:d:Q27672134|Q27672134]] | 0 |- | [[R. Gibson]] | | imreoir badmantain | [[imreoir badmantain]] | 1929 | | | | [[:d:Q65554544|Q65554544]] | 0 |- | [[Dorothy Walker]] | | Léirmheastóir ealaíne (1929–2002) ♀ | [[léirmheastóir ealaíne]] | 1929-01-16 | 2002-12-08 | [[Baile Átha Cliath]] | [[Baile Átha Cliath]] | [[:d:Q5298669|Q5298669]] | 2 |- | [[Catherine Gaskin]] | | úrscéalaí Gael-Astráileach | [[scríbhneoir]]<br/>[[úrscéalaí]] | 1929-04-02 | 2009-09-06 | [[Éire (Poblacht na hÉireann)|Éire]]<br/>[[Dundalk Bay]] | [[Sydney]] | [[:d:Q513055|Q513055]] | 7 |- | [[Yvonne Kelly]] | | imreoir badmantain | [[imreoir badmantain]] | 1930s | | | | [[:d:Q1547285|Q1547285]] | 2 |- | [[Johanna Harwood]] | | scríbhneoir scripte Éireannach | [[scríbhneoir scripte]] | 1930 | | [[Contae Chill Mhantáin]] | | [[:d:Q6216374|Q6216374]] | 4 |- | [[Maeve Kelly]] | | scríbhneoir Éireannach | [[file]]<br/>[[scríbhneoir]] | 1930<br/>1930-07-02 | | [[Dún Dealgan]] | | [[:d:Q6729402|Q6729402]] | 3 |- | [[Tras Honan]] | | polaiteoir Éireannach | [[polaiteoir]] | 1930-01-04 | 2023-11-25 | [[Baile Átha Cliath]] | [[Port Láirge]] | [[:d:Q523455|Q523455]] | 6 |- | [[Jennifer Johnston]] | [[Íomhá:Jennifer Johnston (novelist).png|center|40px]] | scríbhneoir Éireannach | [[úrscéalaí]]<br/>[[scríbhneoir]] | 1930-01-12 | 2025-02-25 | [[Baile Átha Cliath]] | [[Dún Laoghaire]] | [[:d:Q526219|Q526219]] | 13 |- | [[Maureen Toal]] | | ban-aisteoir Éireannach | [[aisteoir]]<br/>[[aisteoir scannáin]]<br/>[[aisteoir stáitse]] | 1930-09-07 | 2012-08-24 | [[Fionnradharc]] | | [[:d:Q6792763|Q6792763]] | 3 |- | [[Joan O'Hara]] | | [[Aisteoir|aisteoir]] (1930–2007) ♀ | [[aisteoir]] | 1930-10-10<br/>1930-10-11 | 2007-07-23 | [[An Ros, Contae Shligigh|An Ros]] | [[Baile Átha Cliath]] | [[:d:Q6205337|Q6205337]] | 4 |- | [[Susan Devlin]] | | imreoir badmantain | [[imreoir badmantain]] | 1931 | | [[Winnipeg]] | | [[:d:Q2363393|Q2363393]] | 3 |- | [[Evelyn Owens]] | | Polaiteoir agus ceardchumannaí, Seanadóir na hÉireann, Seanadóir na hÉireann agus Leas-Chathaoirleach (1931–2010) ♀ | [[polaiteoir]]<br/>[[ceardchumannaí]] | 1931-01-22 | 2010-09-26 | [[Cluain Tarbh]] | | [[:d:Q5416400|Q5416400]] | 1 |- | [[Pat O'Shea]] | | scríbhneoir Éireannach | [[scríbhneoir litríocht pháistí]]<br/>[[scríbhneoir]] | 1931-01-22 | 2007-05-03 | [[An Bóthar Mór]] | [[Manchain]] | [[:d:Q7143881|Q7143881]] | 4 |- | [[Anne Donnelly]] | | péintéir Éireannach | [[péintéir]] | 1932 | | [[Béal Feirste]] | | [[:d:Q1117247|Q1117247]] | 3 |- | [[J. Duncan]] | | imreoir badmantain | [[imreoir badmantain]] | 1932 | | | | [[:d:Q65554344|Q65554344]] | 0 |- | [[Julia O'Faolain]] | | scríbhneoir Éireannach | [[úrscéalaí]]<br/>[[scríbhneoir]] | 1932 | 2020-10-27 | [[Londain]] | | [[:d:Q6306620|Q6306620]] | 5 |- | [[Yvonne Barr]] | | víreolaí Éireannach | [[vireolaí]] | 1932-03-11 | 2016-02-13 | [[Ceatharlach]] | [[Melbourne]] | [[:d:Q456705|Q456705]] | 12 |- | [[Eileen Lemass]] | [[Íomhá:1657535802466 NPC0015 001 MOBILE.jpg|center|40px]] | polaiteoir Éireannach | [[polaiteoir]] | 1932-07-07 | | [[Corcaigh]] | | [[:d:Q5349399|Q5349399]] | 8 |- | [[Jean Lawless]] | | imreoir badmantain | [[imreoir badmantain]] | 1933 | | | | [[:d:Q13481865|Q13481865]] | 2 |- | [[Audrey Dalton]] | [[Íomhá:Audrey Dalton Wagon Train 1959.jpg|center|40px]] | ban-aisteoir Éireannach | [[aisteoir]]<br/>[[aisteoir scannáin]] | 1934-01-21 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q439915|Q439915]] | 18 |- | [[Mella Carroll]] | | breitheamh Ard-Chúirt na hÉireann | [[breitheamh]] | 1934-03-06 | 2006-01-15 | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q6813040|Q6813040]] | 1 |- | [[Ann Ormonde]] | | polaiteoir Éireannach | [[polaiteoir]] | 1935-01-20 | | [[Coill Mhic Thomáisín]] | | [[:d:Q263468|Q263468]] | 2 |- | [[Mary O'Hara]] | | Cláirseoir agus [[Amhránaí|amhránaí]] (*1935) ♀ | [[cláirseoir]]<br/>[[amhránaí]] | 1935-05-12 | | | | [[:d:Q6780444|Q6780444]] | 4 |- | [[Nuala Fennell]] | [[Íomhá:Nuala Fennell, April 1983 (cropped).jpg|center|40px]] | polaiteoir Éireannach | [[polaiteoir]] | 1935-11-25 | 2009-08-11 | [[Baile Átha Cliath]] | [[Bóthar Mhuirfean]] | [[:d:Q526634|Q526634]] | 4 |- | [[Mary Bryan]] | | imreoir badmantain | [[imreoir badmantain]] | 1936 | 2017-10-26 | [[Trá Lí]] | | [[:d:Q1906224|Q1906224]] | 2 |- | [[Jackie Lee]] | | amhránaí Éireannach | [[amhránaí]] | 1936-05-29 | | [[Cluain Tarbh]] | | [[:d:Q6116476|Q6116476]] | 4 |- | [[Camilla Hannon]] | | polaiteoir Éireannach | [[polaiteoir]] | 1936-07-21 | | | | [[:d:Q5026576|Q5026576]] | 1 |- | [[Máirín Quill]] | | Polaiteoir, [[Teachta Dála]], [[Teachta Dála]], [[Teachta Dála]] agus Seanadóir na hÉireann (*1936) ♀ | [[polaiteoir]] | 1936-09-15 | | [[Corcaigh]] | | [[:d:Q6949611|Q6949611]] | 2 |- | [[Elizabeth Shaughnessy]] | | Imreoir fichille (*1937) ♀ | [[imreoir fichille]] | 1937 | | | | [[:d:Q5363498|Q5363498]] | 2 |- | [[Morgan Llywelyn]] | | scríbhneoir Éireannach | [[scríbhneoir]]<br/>[[Mainicín faisin|mainicín]]<br/>[[scríbhneoir ficsean eolaíochta]]<br/>[[úrscéalaí]] | 1937-12-03 | | [[Nua-Eabhrac (cathair)|Nua-Eabhrac]] | | [[:d:Q3862976|Q3862976]] | 5 |- | [[Deirdre Bolger]] | | polaiteoir Éireannach | [[polaiteoir]] | 1938-07-27 | | | | [[:d:Q5252548|Q5252548]] | 1 |- | [[Alice Hanratty]] | | ealaíontóir Éireannach | [[péintéir]] | 1939 | 2025-05-13 | | | [[:d:Q4725899|Q4725899]] | 2 |- | [[Deirdre O'Connell]] | | ban-aisteoir agus amhránaí Gael-Mheiriceánach | [[aisteoir]]<br/>[[amhránaí]] | 1939-06-16 | 2001-06-09 | [[South Bronx]] | [[Baile Átha Cliath]] | [[:d:Q2916434|Q2916434]] | 5 |- | [[Miranda Guinness, Countess of Iveagh]] | | cuntaois Bhriotanach | | 1939-08-19<br/>1940-08-19 | 2010-12-30 | | | [[:d:Q6872817|Q6872817]] | 1 |- | [[Carmencita Hederman]] | | polaiteoir Éireannach | [[polaiteoir]] | 1939-10-23 | 2025-05-31 | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q1043753|Q1043753]] | 4 |- | [[Lena Rea]] | | imreoir badmantain | [[imreoir badmantain]] | 1940 | | | | [[:d:Q1817335|Q1817335]] | 2 |- | [[Alice O'Sullivan]] | | Person (*1940) ♀ | | 1940 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q4726040|Q4726040]] | 1 |- | [[Joan McCloy]] | | imreoir badmantain | [[imreoir badmantain]] | 1940s | | | | [[:d:Q6519433|Q6519433]] | 1 |- | [[Maureen Mockford]] | | imreoir badmantain | [[imreoir badmantain]] | 1940s | 2008 | [[Béal Feirste]] | | [[:d:Q13481867|Q13481867]] | 3 |- | [[Gemma O'Connor]] | | scríbhneoir Éireannach | [[athchóiritheoir]]<br/>[[scríbhneoir]] | 1940 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q1501154|Q1501154]] | 3 |- | [[Elaine Murtagh]] | | amhránaí agus cumadóir amhrán | [[amhránaí]]<br/>[[cumadóir amhrán]] | 1940 | | | | [[:d:Q5353255|Q5353255]] | 1 |- | [[Bernadette Greevy]] | | amhránaí | [[amhránaí ceoldrámaíochta]] | 1940-07-03 | 2008-09-26 | | | [[:d:Q4892795|Q4892795]] | 1 |- | [[Aideen O'Kelly]] | | ban-aisteoir Éireannach | [[aisteoir]] | 1940-09-05 | 2015-04-22 | [[Deilginis]] | [[Englewood]] | [[:d:Q4696760|Q4696760]] | 2 |- | [[Nora Bennis]] | | gníomhaí Éireannach | [[polaiteoir]]<br/>[[coimeádaí tí]]<br/>[[gníomhaí polaitiúil]] | 1940-11-11 | 2019-02-11 | | [[Luimneach]] | [[:d:Q7050062|Q7050062]] | 3 |- | [[Edna Longley]] | | léirmheastóir liteartha Éireannach | [[léirmheastóir liteartha]]<br/>[[múinteoir ollscoile]] | 1940-12-24 | | | | [[:d:Q5340064|Q5340064]] | 1 |- | [[Jane Leslie]] | | imreoir badmantain | [[imreoir badmantain]] | 1942 | | | | [[:d:Q65554348|Q65554348]] | 0 |- | [[Fidelma Macken]] | | breitheamh Éireannach | [[breitheamh]]<br/>[[múinteoir ollscoile]]<br/>[[abhcóide]] | 1942-02-28 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q1411301|Q1411301]] | 4 |- | [[Patricia Cahill]] | | amhránaí Éireannach | [[amhránaí]] | 1942-03-03 | 2022-05-11 | [[Baile Átha Cliath]] | [[Marbella]] | [[:d:Q7145502|Q7145502]] | 2 |- | [[Eiléan Ní Chuilleanáin]] | | file agus scríbhneoir Éireannach | [[teangeolaí]]<br/>[[file]]<br/>[[aistritheoir]]<br/>[[scríbhneoir]] | 1942-11-28 | | [[Corcaigh]] | | [[:d:Q5349540|Q5349540]] | 4 |- | [[Mary Dinan]] | | imreoir badmantain | [[imreoir badmantain]] | 1943 | | | | [[:d:Q6780729|Q6780729]] | 1 |- | [[Mary Rose Callaghan]] | | scríbhneoir Éireannach | [[úrscéalaí]]<br/>[[beathaisnéisí]]<br/>[[scríbhneoir]] | 1944-01-23 | | | | [[:d:Q6780637|Q6780637]] | 2 |- | [[Nicola Lindsay]] | | ceoltóir Briotanach | [[scríbhneoir]] | 1944-01-23 | | | | [[:d:Q7029059|Q7029059]] | 2 |- | [[Norma Burrowes]] | | Amhránaí ceoldrámaíochta (*1944) ♀ | [[amhránaí ceoldrámaíochta]] | 1944-04-24 | | | | [[:d:Q7051647|Q7051647]] | 2 |- | [[Margaret Murphy]] | | Cliathreathaí (*1944) ♀ | [[cliathreathaí]] | 1944-09-21 | | | | [[:d:Q41446936|Q41446936]] | 1 |- | [[Mary White (Q530899)|Mary White]] | | polaiteoir Éireannach (Fianna Fáil) | [[polaiteoir]]<br/>[[duine den lucht gnó]] | 1944-10-07 | | [[Dún Dealgan]] | | [[:d:Q530899|Q530899]] | 4 |- | [[Briege McKenna]] | | bean rialta Éireannach | [[bean rialta]]<br/>[[siúr]] | 1946 | | [[Contae Ard Mhacha]] | | [[:d:Q5135774|Q5135774]] | 4 |- | [[Dearbhla Molloy]] | | ban-aisteoir Éireannach | [[aisteoir]]<br/>[[aisteoir stáitse]] | 1946 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q5246956|Q5246956]] | 4 |- | [[Mary Upton]] | | polaiteoir Éireannach | [[polaiteoir]] | 1946-05-30 | | [[Cill Rois]] | | [[:d:Q540353|Q540353]] | 4 |- | [[Mary Freehill]] | [[Íomhá:Mary Freehill PES Group meeting 2019.jpg|center|40px]] | méara Éireannach | [[polaiteoir]] | 1946-07-22 | | | | [[:d:Q1906258|Q1906258]] | 3 |- | [[Christine Buckley]] | | gníomhaí | [[polaiteoir]] | 1946-10-10 | 2014-03-11 | | [[Baile Átha Cliath]] | [[:d:Q5110950|Q5110950]] | 3 |- | [[Kay McCarthy]] | | amhránaí Éireannach | [[scríbhneoir]]<br/>[[amhránaí]] | 1947 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q3814074|Q3814074]] | 1 |- | [[Maeve Ingoldsby]] | | Údar (1947–2021) ♀ | [[údar]] | 1947 | 2021-09-29 | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q6729401|Q6729401]] | 1 |- | [[Kate Walsh]] | | polaiteoir Éireannach | [[polaiteoir]] | 1947-03-01 | 2007-04-24 | [[Cill Droichid]] | | [[:d:Q2463581|Q2463581]] | 2 |- | [[Liz McManus]] | [[Íomhá:Liz McManus TD, Labour Party - Development of broadband infrastructure key to jobs and recovery.jpg|center|40px]] | polaiteoir Éireannach | [[polaiteoir]] | 1947-03-23 | | [[Montréal]] | | [[:d:Q6660249|Q6660249]] | 7 |- | [[Caroline St John-Brooks]] | | iriseoir Briotanach | [[iriseoir]] | 1947-03-24 | 2003-09-08 | | | [[:d:Q5045227|Q5045227]] | 1 |- | [[Anne Harris]] | | iriseoir Éireannach | [[iriseoir]] | 1947-08-25 | | | | [[:d:Q4768421|Q4768421]] | 2 |- | [[Olga Bennett]] | | polaiteoir Éireannach | [[polaiteoir]] | 1947-10-01 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q7086538|Q7086538]] | 1 |- | [[Nora Wall]] | | [[Bean rialta|bean rialta]] (*1948) ♀ | [[bean rialta]] | 1948 | | | | [[:d:Q7050168|Q7050168]] | 2 |- | [[Sinéad Cusack]] | [[Íomhá:Sinead cusack 2021 1.jpg|center|40px]] | aisteoir Éireannach | [[aisteoir scannáin]]<br/>[[aisteoir stáitse]]<br/>[[aisteoir]] | 1948-02-18 | | [[Deilginis]] | | [[:d:Q224782|Q224782]] | 16 |- | [[Bernie Malone]] | [[Íomhá:Bernie Malone, 1994.jpg|center|40px]] | polaiteoir Éireannach | [[polaiteoir]] | 1948-03-26 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q4894441|Q4894441]] | 6 |- | [[Clare Boylan]] | | scríbhneoir Éireannach | [[scríbhneoir]]<br/>[[iriseoir]] | 1948-04-21 | 2006-05-16 | [[Baile Átha Cliath]] | [[Baile Átha Cliath]] | [[:d:Q4090437|Q4090437]] | 7 |- | [[Sorcha Cusack]] | | ban-aisteoir Éireannach | [[aisteoir]]<br/>[[aisteoir scannáin]] | 1949-04-09 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q3491160|Q3491160]] | 17 |- | [[Mary Tracey-Purcell]] | | Reathaí meánfhaid (*1949) ♀ | [[reathaí meánfhaid]] | 1949-05-22 | | | | [[:d:Q42293853|Q42293853]] | 4 |- | [[Ann Murray]] | [[Íomhá:Curtain Call (6766562451).jpg|center|40px]] | amhránaí ceoldrámaíochta Éireannach | [[amhránaí ceoldrámaíochta]] | 1949-08-27 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q462570|Q462570]] | 9 |- | [[Mary Bergin]] | | ceoltóir Éireannach | [[ceoltóir]] | 1949-09-13 | | [[Seanchill]] | | [[:d:Q1627129|Q1627129]] | 5 |- | [[Jeananne Crowley]] | | ban-aisteoir Éireannach | [[aisteoir]]<br/>[[údar]]<br/>[[aisteoir scannáin]] | 1949-12-18 | | | | [[:d:Q6171821|Q6171821]] | 1 |- | [[Rita Connolly]] | | amhránaí | [[amhránaí]] | 20th century | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q956109|Q956109]] | 4 |- | [[Wendy Donnelly]] | | imreoir badmantain Éireannach | [[imreoir badmantain]] | 1950s | | | | [[:d:Q2559274|Q2559274]] | 1 |- | [[Brigid Boden]] | | amhránaí Éireannach | [[amhránaí]] | 20th century | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q4967845|Q4967845]] | 1 |- | [[Dorothy Cunningham]] | | imreoir badmantain | [[imreoir badmantain]] | 1950s | | | | [[:d:Q26955634|Q26955634]] | 0 |- | [[F. Cunningham]] | | imreoir badmantain | [[imreoir badmantain]] | 1950 | | | | [[:d:Q65554280|Q65554280]] | 0 |- | [[Barbara Beckett]] | | imreoir badmantain | [[imreoir badmantain]] | 1950s | | [[Tuaisceart Éireann]] | | [[:d:Q807346|Q807346]] | 3 |- | [[Aileen Noonan]] | | Imreoir fichille (*1950) ♀ | [[imreoir fichille]] | 1950 | | | | [[:d:Q110160815|Q110160815]] | 1 |- | [[Maxi]] | | DJ, aisteoir agus ceoltóir Éireannach | [[amhránaí]] | 1950-02-23 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q510649|Q510649]] | 10 |- | [[Gemma Craven]] | | amhránaí agus aisteoir Éireannach | [[amhránaí]]<br/>[[aisteoir]]<br/>[[ceoltóir]] | 1950-06-01 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q4943576|Q4943576]] | 7 |- | [[Pádraigín Ní Uallacháin]] | [[Íomhá:Pádraigín Ní Uallacháin.jpg|center|40px]] | amhránaí agus ceoltóir Éireannach | [[amhránaí]]<br/>[[amhránaí is scríbhneoir]]<br/>[[scríbhneoir]]<br/>[[acadóir]] | 1950-08-23 | | [[Contae Lú]] | | [[:d:Q2729382|Q2729382]] | 4 |- | [[Catherine Nevin]] | | Coirpeach (1950–2018) ♀ | [[coirpeach]] | 1950-10-01 | 2018-02-19 | [[Tuaisceart Éireann]] | [[Tuaisceart Éireann]] | [[:d:Q5052843|Q5052843]] | 3 |- | [[Mary Swander]] | | scríbhneoir Meiriceánach | [[scríbhneoir]]<br/>[[file]] | 1950-11-05 | | | | [[:d:Q6780801|Q6780801]] | 1 |- | [[Celia Holman Lee]] | | [[Mainicín faisin|mainicín]] agus wardrobe stylist (*1950) ♀ | [[Mainicín faisin|mainicín]]<br/>[[wardrobe stylist]] | 1950-11-22 | | | | [[:d:Q5057999|Q5057999]] | 2 |- | [[Eithne FitzGerald]] | | polaiteoir Éireannach | [[eacnamaí]]<br/>[[polaiteoir]] | 1950-11-28 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q5350027|Q5350027]] | 4 |- | [[Pat Murphy]] | | [[Stiúrthóir scannán|stiúrthóir scannán]], stiúrthóir agus scríbhneoir scripte (*1951) ♀; member of [[Aosdána]] | [[stiúrthóir scannán]]<br/>[[stiúrthóir]]<br/>[[scríbhneoir scripte]] | 1951 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q7143820|Q7143820]] | 3 |- | [[Geraldine Aron]] | | drámadóir Éireannach | [[drámadóir]]<br/>[[scríbhneoir]] | 1951 | | [[Gaillimh]] | | [[:d:Q5549717|Q5549717]] | 2 |- | [[Gloria]] | | amhránaí Éireannach | [[amhránaí]] | 1951 | | | | [[:d:Q5571304|Q5571304]] | 2 |- | [[Sarah Ludford, Baroness Ludford]] | [[Íomhá:Official portrait of Baroness Ludford crop 2, 2024.jpg|center|40px]] | polaiteoir Briotanach (rugadh 1951) | [[polaiteoir]] | 1951-03-14 | | [[Halesworth]] | | [[:d:Q336425|Q336425]] | 10 |- | [[Adele King]] | | ban-aisteoir Éireannach | [[aisteoir]] | 1951-04-04 | | | | [[:d:Q4681892|Q4681892]] | 1 |- | [[Madeleine Taylor-Quinn]] | | polaiteoir Éireannach de chuid Fine Gael | [[polaiteoir]] | 1951-05-26 | | [[Luimneach]] | | [[:d:Q6726942|Q6726942]] | 2 |- | [[Ann McQuaid]] | | curachóir Éireannach | [[canúálaí]] | 1951-08-26 | | | | [[:d:Q4766565|Q4766565]] | 1 |- | [[Cathy Honan]] | | polaiteoir Éireannach | [[polaiteoir]] | 1951-09-16 | | [[Contae Laoise]] | | [[:d:Q5053435|Q5053435]] | 1 |- | [[Diane Underwood]] | | imreoir badmantain | [[imreoir badmantain]] | 1952 | | | | [[:d:Q26958541|Q26958541]] | 0 |- | [[Ann O'Connor]] | | Snámhóir (*1952) ♀ | [[snámhóir]] | 1952-06-03 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q27881115|Q27881115]] | 2 |- | [[Anne Anderson]] | [[Íomhá:Anne Anderson (cropped).jpg|center|40px]] | taidhleoir Éireannach | [[taidhleoir]] | 1952-07 | | [[Cluain Meala]] | | [[:d:Q564938|Q564938]] | 6 |- | [[Alison O'Donnell]] | [[Íomhá:Alison O'Donnell by Niall Reddy at WW.jpg|center|40px]] | amhránaí Éireannach | [[amhránaí]] | 1952-10-05 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q4727154|Q4727154]] | 4 |- | [[Patricia Casey]] | | Síciatraí agus leiritheóir (*1952) ♀ | [[síciatraí]]<br/>[[leiritheóir]] | 1952-10-27 | | | | [[:d:Q7145506|Q7145506]] | 3 |- | [[Vivienne Smith]] | | Snámhóir (*1952) ♀ | [[snámhóir]] | 1952-11-10 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q27886476|Q27886476]] | 2 |- | [[Nollaig Casey]] | | ceoltóir Éireannach | [[fidléir]] | 20th century | | | | [[:d:Q2469858|Q2469858]] | 3 |- | [[Cornelia Hayes O'Herlihy]] | | [[Aisteoir|aisteoir]] agus [[Stiúrthóir scannán|stiúrthóir scannán]] (*1953) ♀; spouse of Lorcan O'Herlihy | [[aisteoir]]<br/>[[stiúrthóir scannán]] | 20th century | | | | [[:d:Q2997473|Q2997473]] | 1 |- | [[Ann Buckley]] | | scoláire Éireannach | [[údar]]<br/>[[ceoleolaí]]<br/>[[staraí]] | 20th century | | | | [[:d:Q4766291|Q4766291]] | 3 |- | [[Cláir Ní Aonghusa]] | | scríbhneoir Éireannach | [[file]]<br/>[[scríbhneoir]] | 1953 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q5137219|Q5137219]] | 1 |- | [[Bairbre Dowling]] | | ban-aisteoir Éireannach | [[aisteoir scannáin]] | 1953-03-27 | 2016-01-20 | [[Baile Átha Cliath]] | [[Manhattan]] | [[:d:Q2879967|Q2879967]] | 2 |- | [[Breeda Moynihan-Cronin]] | [[Íomhá:Breeda Moynihan-Cronin, circa 2002 04.jpg|center|40px]] | polaiteoir Éireannach | [[polaiteoir]] | 1953-03-31 | | [[Contae Chiarraí]] | | [[:d:Q4960207|Q4960207]] | 3 |- | [[Clodagh Simonds]] | | amhránaí Éireannach | [[amhránaí]]<br/>[[cumadóir]]<br/>[[cumadóir amhrán]] | 1953-05-16 | | [[Droichead na Banna]] | | [[:d:Q5134852|Q5134852]] | 4 |- | [[Garry Hynes]] | | stiúrthóir drámaíochta Éireannach | [[stiúrthóir drámaíochta]] | 1953-06-10 | | [[Ros Comáin]] | | [[:d:Q5524154|Q5524154]] | 4 |- | [[Maura Harrington]] | | gníomhaí Éireannach | [[gníomhaí]] | 1953-09-15 | | | | [[:d:Q6792613|Q6792613]] | 3 |- | [[Geraldine Brannigan]] | | iomaitheoir Eurovision 1975 | [[amhránaí]] | 1954 | | [[Cluain Tarbh]] | | [[:d:Q451689|Q451689]] | 8 |- | [[Rynagh O'Grady]] | | ban-aisteoir Éireannach | [[aisteoir]]<br/>[[stiúrthóir scannán]] | 1954 | 2021-02-08 | [[Baile Átha Cliath]] | [[Baile Átha Cliath]] | [[:d:Q3453946|Q3453946]] | 6 |- | [[Catherine Dunne]] | | [[Scríbhneoir|scríbhneoir]] (*1954) ♀ | [[scríbhneoir]] | 1954 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q3663581|Q3663581]] | 4 |- | [[Mary O'Malley]] | | file Éireannach | [[file]]<br/>[[scríbhneoir]] | 1954 | | [[Conamara]] | | [[:d:Q6780454|Q6780454]] | 2 |- | [[Bairbre de Brún]] | [[Íomhá:Bairbre de Brún 2008-10-19 Strasbourg (cropped).jpg|center|40px]] | polaiteoir Éireannach | [[polaiteoir]] | 1954-01-10 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q450673|Q450673]] | 10 |- | [[Olwen Fouéré]] | | aisteoir agus scríbhneoir Éireannach | [[aisteoir]]<br/>[[stiúrthóir scannán]] | 1954-03-02 | | [[Gaillimh]] | | [[:d:Q7088895|Q7088895]] | 8 |- | [[Mary Geaney]] | | Imreoir haca, camogie player agus imreoir peile Gaelaí (*1954) ♀ | [[imreoir haca]]<br/>[[camogie player]]<br/>[[imreoir peile Gaelaí]] | 1954-04-06 | | [[Oileán Ciarraí]] | | [[:d:Q6779624|Q6779624]] | 1 |- | [[Denise Kelly]] | | Cumadóir agus múinteoir ceoil (*1954) ♀ | [[cumadóir]]<br/>[[múinteoir ceoil]] | 1954-04-24 | | | | [[:d:Q5257695|Q5257695]] | 3 |- | [[Áine Brady]] | | polaiteoir Éireannach | [[polaiteoir]] | 1954-09-08 | | [[Contae na Gaillimhe]] | | [[:d:Q249955|Q249955]] | 3 |- | [[Síle de Valera]] | | polaiteoir Éireannach de chuid Fianna Fáil | [[polaiteoir]] | 1954-12-17 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q436181|Q436181]] | 8 |- | [[Christine Fulcher]] | | Snámhóir (*1954) ♀ | [[snámhóir]] | 1954-12-20 | | | | [[:d:Q27922118|Q27922118]] | 2 |- | [[Bríd Brennan]] | [[Íomhá:Brid Brennan - Day 3 diff 2025.png|center|40px]] | ban-aisteoir Éireannach | [[aisteoir stáitse]]<br/>[[aisteoir scannáin]] | 1955 | | [[Béal Feirste]] | | [[:d:Q913526|Q913526]] | 6 |- | [[Mae Sexton]] | | polaiteoir Éireannach | [[polaiteoir]] | 1955-04-28 | | [[Contae an Longfoirt]] | | [[:d:Q6729013|Q6729013]] | 2 |- | [[Alexandra Colen]] | [[Íomhá:AlexandraColen1996.jpg|center|40px]] | polaiteoir Éireannach-Beilgeach | [[polaiteoir]] | 1955-07-09 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q2833256|Q2833256]] | 4 |- | [[Adi Roche]] | [[Íomhá:Adi Roche 2024.jpg|center|40px]] | polaiteoir Éireannach | [[polaiteoir]] | 1955-07-11 | | [[Cluain Meala]] | | [[:d:Q4682618|Q4682618]] | 15 |- | [[Anna Livia Julian Brawn]] | [[Íomhá:Anna Livia in Nedlands (cropped).jpg|center|40px]] | Aistritheoir (1955–2007) ♀; child of Patrick St. John Pavier Brawn agus Dympna Monica Porter | [[aistritheoir]] | 1955-11-13 | 2007-08-07 | [[Baile Átha Cliath]] | [[California]] | [[:d:Q4767237|Q4767237]] | 5 |- | [[Máire Breatnach]] | | fidléir Éireannach | [[amhránaí]]<br/>[[fidléir]]<br/>[[pianódóir]]<br/>[[giotáraí]]<br/>[[méarchláraí]] | 1956 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q3331954|Q3331954]] | 4 |- | [[Biddy Phillips]] | | imreoir camógaíochta | | 1956 | 2010-07-07 | [[Tiobraid Árann (baile)|Tiobraid Árann]] | | [[:d:Q4904090|Q4904090]] | 1 |- | [[Linda Andrews]] | | imreoir badmantain | [[imreoir badmantain]] | 1956 | | | | [[:d:Q27036227|Q27036227]] | 0 |- | [[Lynn McCrave]] | | imreoir badmantain | [[imreoir badmantain]] | 1956 | | | | [[:d:Q65554433|Q65554433]] | 0 |- | [[Máire Ní Chathasaigh]] | | ceoltóir Éireannach | [[amhránaí]]<br/>[[craoltóir]] | 1956 | | [[Droichead na Bandan]] | | [[:d:Q975053|Q975053]] | 2 |- | [[Jackie Maxwell]] | | stiúrthóir drámaíochta Éireannach | [[stiúrthóir drámaíochta]] | 1956 | | [[Béal Feirste]] | | [[:d:Q6116510|Q6116510]] | 2 |- | [[Moya Cannon]] | [[Íomhá:Poetry Reading Series Moya Cannon + David Ferry (22574309597).jpg|center|40px]] | údar Éireannach | [[scríbhneoir]]<br/>[[file]] | 1956 | | [[Dún Fionnachaidh]] | | [[:d:Q6927568|Q6927568]] | 5 |- | [[Anne O'Brien]] | | peileadóir | [[imreoir sacair]]<br/>[[bainisteoir sacair]] | 1956-01-25 | 2016-08-29 | [[Baile Átha Cliath]] | [[an Róimh]] | [[:d:Q4768690|Q4768690]] | 6 |- | [[Brenda McGrory]] | | Snámhóir (*1956) ♀ | [[snámhóir]] | 1956-04-29 | | | | [[:d:Q27927243|Q27927243]] | 2 |- | [[Mary Coughlan (Q369823)|Mary Coughlan]] | [[Íomhá:Marycoughlan.JPG|center|40px]] | [[Aisteoir|aisteoir]], [[Amhránaí|amhránaí]], [[Cumadóir amhrán|cumadóir amhrán]], ceoltóir snagcheoil, ealaíontóir taifeadta agus [[Ceoltóir|ceoltóir]] (*1956) ♀; spouse of Frank Bonadio | [[aisteoir]]<br/>[[amhránaí]]<br/>[[cumadóir amhrán]]<br/>[[ceoltóir snagcheoil]]<br/>[[ealaíontóir taifeadta]]<br/>[[ceoltóir]] | 1956-05-05 | | [[Contae na Gaillimhe]] | | [[:d:Q369823|Q369823]] | 8 |- | [[Liz O'Donnell]] | | polaiteoir Éireannach | [[polaiteoir]] | 1956-07-01 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q6660259|Q6660259]] | 3 |- | [[Kathleen O'Beirne]] | | scríbhneoir Éireannach | [[scríbhneoir]] | 1956-10-18 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q1736283|Q1736283]] | 2 |- | [[Cindy O'Callaghan]] | | ban-aisteoir Éireannach | [[aisteoir]]<br/>[[aisteoir scannáin]] | 1956-10-18 | | [[Éire]] | | [[:d:Q5120576|Q5120576]] | 4 |- | [[Nuala Holloway]] | | mainicín Éireannach | [[Mainicín faisin|mainicín]]<br/>[[iomaitheoir i gcomórtas áilleachta]] | 1956-12-18 | | [[An Grianán, Contae na hIarmhí|An Grianán]] | | [[:d:Q7067793|Q7067793]] | 2 |- | [[Angela Downey]] | | imreoir camógaíochta Éireannach | [[lúthchleasaí]] | 1957 | | [[Cill Chainnigh]] | | [[:d:Q4762431|Q4762431]] | 1 |- | [[Ann Downey]] | | imreoir camógaíochta | [[lúthchleasaí]] | 1957 | | [[Cill Chainnigh]] | | [[:d:Q4766370|Q4766370]] | 1 |- | [[Ann Crossan]] | | imreoir badmantain | [[imreoir badmantain]] | 1957 | | | | [[:d:Q26958736|Q26958736]] | 0 |- | [[Mary Morrissy]] | | scríbhneoir Éireannach | [[scríbhneoir]] | 1957 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q6780390|Q6780390]] | 9 |- | [[Moya Doherty]] | | bean ghnó Éireannach | | 1957 | | [[Paiteagó]] | | [[:d:Q6927571|Q6927571]] | 1 |- | [[Bronwen Maher]] | [[Íomhá:Bronwen Maher with Joseph Healy and Romayne Phoenix.jpg|center|40px]] | polaiteoir Éireannach | [[polaiteoir]] | 1957-01-04 | | | | [[:d:Q4974118|Q4974118]] | 1 |- | [[Patricia O'Brien]] | [[Íomhá:Ambassador O'Brien.jpg|center|40px]] | [[Taidhleoir|taidhleoir]] agus [[Abhcóide|abhcóide]] (*1957) ♀ | [[taidhleoir]]<br/>[[abhcóide]] | 1957-02-08 | | [[Brúiné]] | | [[:d:Q7145775|Q7145775]] | 4 |- | [[Miriam O'Reilly]] | | Láithreoir teilifíse (*1957) ♀ | [[láithreoir teilifíse]] | 1957-02-16 | | [[Baile Brigín]] | | [[:d:Q6873396|Q6873396]] | 1 |- | [[Aisling O'Leary]] | | Snámhóir (*1957) ♀ | [[snámhóir]] | 1957-07-07 | | | | [[:d:Q27922111|Q27922111]] | 2 |- | [[Daire Brehan]] | | aisteoir agus craoltóir Éireannach | [[aisteoir]]<br/>[[abhcóide]] | 1957-08-07 | 2012-08-30 | | | [[:d:Q5209539|Q5209539]] | 1 |- | [[Geraldine Feeney]] | | Polaiteoir, Seanadóir na hÉireann agus Seanadóir na hÉireann (*1957) ♀ | [[polaiteoir]] | 1957-09-09 | | [[Contae Uíbh Fhailí]] | | [[:d:Q304576|Q304576]] | 2 |- | [[Alison Browner]] | | amhránaí agus amhránaí ceoldrámaíochta Éireannach | [[amhránaí ceoldrámaíochta]] | 1957-09-22 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q1490059|Q1490059]] | 4 |- | [[Deirdre Sheehan]] | | Snámhóir (*1957) ♀ | [[snámhóir]] | 1957-09-25 | | | | [[:d:Q27995560|Q27995560]] | 2 |- | [[Emily O'Reilly]] | [[Íomhá:Emily O’Reilly Senate of Poland.JPG|center|40px]] | údar agus iriseoir Éireannach | [[iriseoir]] | 1957-10-20 | | [[Tulach Mhór]] | | [[:d:Q5372305|Q5372305]] | 13 |- | [[Siobhán McCarthy]] | | ban-aisteoir Éireannach | [[amhránaí]]<br/>[[aisteoir stáitse]] | 1957-11-06 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q969376|Q969376]] | 2 |- | [[Mary Raftery]] | | [[Stiúrthóir scannán|stiúrthóir scannán]], stiúrthóir teilifíse, léiritheoir teilifíse, déantóir scannán faisnéise agus [[Iriseoir|iriseoir]] (1957–2012) ♀ | [[stiúrthóir scannán]]<br/>[[stiúrthóir teilifíse]]<br/>[[léiritheoir teilifíse]]<br/>[[déantóir scannán faisnéise]]<br/>[[iriseoir]] | 1957-12-21 | 2012-01-10 | [[Baile Átha Cliath]] | [[Ospidéal Ollscoile Naomh Uinseann]] | [[:d:Q6780572|Q6780572]] | 3 |- | [[Louise Richardson]] | [[Íomhá:Louise Richardson.jpg|center|40px]] | eolaí polaitíochta Éireannach | [[ollamh]] | 1958 | | [[Trá Mhór]] | | [[:d:Q440934|Q440934]] | 12 |- | [[Olivia Musgrave]] | | dealbhóir Éireannach | [[dealbhóir]] | 1958 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q3881841|Q3881841]] | 2 |- | [[Eileen Dunne]] | | craoltóir agus pearsa raidió Éireannach | [[pearsa raidió]]<br/>[[iriseoir]] | 1958-06-22 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q5349356|Q5349356]] | 5 |- | [[Maura O'Connell]] | | amhránaí Éireannach | [[amhránaí]] | 1958-09-16 | | [[Inis (baile)|Inis]] | | [[:d:Q2285213|Q2285213]] | 2 |- | [[Celia Larkin]] | | státseirbhíseach Éireannach | [[státseirbhíseach]]<br/>[[eolaí polaitiúil]]<br/>[[colúnaí]] | 1959 | | | | [[:d:Q5058005|Q5058005]] | 1 |- | [[Debbie Freeman]] | | imreoir badmantain | [[imreoir badmantain]] | 1959 | | | | [[:d:Q65554233|Q65554233]] | 0 |- | [[Michèle Burke]] | | Smideoir agus [[Mainicín faisin|mainicín]] (*1959) ♀; Duais Emmy, Duais an Acadaimh don smideadh agus gruagaireacht is fearr agus Duais an Acadaimh don smideadh agus gruagaireacht is fearr | [[smideoir]]<br/>[[Mainicín faisin|mainicín]] | 1959 | | [[Cill Dara]] | | [[:d:Q518417|Q518417]] | 8 |- | [[Kate Thompson]] | | [[Aisteoir|aisteoir]], [[Scríbhneoir|scríbhneoir]] agus aisteoir stáitse (*1959) ♀ | [[aisteoir]]<br/>[[scríbhneoir]]<br/>[[aisteoir stáitse]] | 1959 | | [[Béal Feirste]] | | [[:d:Q960202|Q960202]] | 4 |- | [[Bridget Flannery]] | | ealaíontóir Éireannach | [[péintéir]] | 1959 | | | | [[:d:Q4966715|Q4966715]] | 1 |- | [[Elizabeth Magill]] | | ealaíontóir Éireannach | [[péintéir]] | 1959 | | | | [[:d:Q5363149|Q5363149]] | 1 |- | [[Noelle Vial]] | [[Íomhá:Noelle Jamaica.jpg|center|40px]] | file Éireannach | [[file]]<br/>[[scríbhneoir]] | 1959 | 2003 | [[Na Cealla Beaga]] | | [[:d:Q7047323|Q7047323]] | 2 |- | [[Margaret M. Murnane]] | | fisiceoir Éireannach | [[fisiceoir]]<br/>[[múinteoir ollscoile]]<br/>[[acadóir]] | 1959-01-23 | | [[Luimneach]] | | [[:d:Q1894870|Q1894870]] | 10 |- | [[Mary Wallace]] | | polaiteoir Éireannach | [[polaiteoir]] | 1959-06-13 | | [[Contae Bhaile Átha Cliath]] | | [[:d:Q6780912|Q6780912]] | 5 |- | [[Miriam Kearney]] | | polaiteoir Éireannach | [[polaiteoir]] | 1959-07 | | [[Corcaigh]] | | [[:d:Q6873346|Q6873346]] | 1 |- | [[Brigitte Le Juez]] | | scoláire Éireannach | [[acadóir]] | 1959-10-05 | | | | [[:d:Q4967903|Q4967903]] | 1 |- | [[Niamh Cusack]] | | ban-aisteoir Éireannach | [[aisteoir]]<br/>[[aisteoir scannáin]] | 1959-10-20 | | [[Deilginis]] | | [[:d:Q4411986|Q4411986]] | 13 |- | [[Dearbhla Walsh]] | | stiúrthóir scannán Éireannach | [[stiúrthóir scannán]]<br/>[[stiúrthóir teilifíse]]<br/>[[stiúrthóir]] | 1960s | | | | [[:d:Q5246957|Q5246957]] | 4 |- | [[Tanya Cooke]] | | imreoir badmantain | [[imreoir badmantain]] | 1960s | | | | [[:d:Q27503287|Q27503287]] | 0 |- | [[Ann O'Sullivan]] | | imreoir badmantain | [[imreoir badmantain]] | 1960s | | | | [[:d:Q55739805|Q55739805]] | 0 |- | [[Nikki Lane]] | | imreoir badmantain | [[imreoir badmantain]] | 1960s | | | | [[:d:Q55739848|Q55739848]] | 0 |- | [[Ann Hawkshaw]] | | imreoir badmantain | [[imreoir badmantain]] | 1960s | | | | [[:d:Q65554176|Q65554176]] | 0 |- | [[Caroline O'Sullivan]] | | imreoir badmantain | [[imreoir badmantain]] | 1960s | | | | [[:d:Q65554212|Q65554212]] | 0 |- | [[Cathy Landers]] | | imreoir camógaíochta | | 1960 | | [[Contae Chorcaí]] | | [[:d:Q5053446|Q5053446]] | 1 |- | [[Deirdre Curtin]] | [[Íomhá:DeirdreCurtin2014.jpg|center|40px]] | dlí-eolaí Éireannach | [[múinteoir ollscoile]] | 1960-01-17 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q5252554|Q5252554]] | 4 |- | [[Roma Downey]] | [[Íomhá:Roma Downey 2015.jpg|center|40px]] | [[Aisteoir|aisteoir]], [[Léiritheoir scannáin|léiritheoir scannáin]], aisteoir scannáin agus [[Stiúrthóir scannán|stiúrthóir scannán]] (*1960) ♀; réalta ar Hollywood Walk of Fame, Oifigeach Ord Impireacht na Breataine, TV Land Award agus Irish Film & Television Awards; spouse of Mark Burnett, Leland Orser agus David Anspaugh | [[aisteoir]]<br/>[[léiritheoir scannáin]]<br/>[[aisteoir scannáin]]<br/>[[stiúrthóir scannán]] | 1960-05-06 | | [[Doire]] | | [[:d:Q258989|Q258989]] | 21 |- | [[Bernie Nolan]] | | aisteoir, ceoltóir agus pearsa theilifíse Éireannach | [[aisteoir]]<br/>[[amhránaí]]<br/>[[dírbheathaisnéisí]] | 1960-10-17 | 2013-07-04 | [[Baile Átha Cliath]] | [[Weybridge]] | [[:d:Q4892803|Q4892803]] | 11 |- | [[Miriam Hopkins]] | | Snámhóir (*1960) ♀ | [[snámhóir]] | 1960-10-28 | | | | [[:d:Q28037353|Q28037353]] | 3 |- | [[Holly Lane]] | | imreoir badmantain | [[imreoir badmantain]] | 1961 | | | | [[:d:Q27043986|Q27043986]] | 0 |- | [[Elaine Doyle]] | | imreoir badmantain | [[imreoir badmantain]] | 1961 | | | | [[:d:Q65554263|Q65554263]] | 0 |- | [[Michelle Rocca]] | [[Íomhá:Michelle Rocca in Belfast (cropped).jpg|center|40px]] | péiceallán Éireannach | [[láithreoir teilifíse]]<br/>[[péiceallán]]<br/>[[Mainicín faisin|mainicín]]<br/>[[iomaitheoir i gcomórtas áilleachta]] | 1961 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q372148|Q372148]] | 8 |- | [[Anne Heraty]] | | Baincéir (*1961) ♀ | [[baincéir]] | 1961 | | | | [[:d:Q2651939|Q2651939]] | 2 |- | [[Ali Hewson]] | [[Íomhá:Alison Hewson.jpg|center|40px]] | gníomhaí agus bean ghnó Éireannach | [[duine den lucht gnó]] | 1961-03-23 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q777287|Q777287]] | 11 |- | [[Orla Brady]] | [[Íomhá:Orla Brady 2020 1 cropped.jpg|center|40px]] | ban-aisteoir Éireannach | [[aisteoir]]<br/>[[aisteoir stáitse]]<br/>[[aisteoir scannáin]] | 1961-03-28 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q444292|Q444292]] | 18 |- | [[Mary-Pat Moore]] | | cruicéadaí | [[cruicéadaí]] | 1961-04-24 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q6778731|Q6778731]] | 4 |- | [[Mary Parr]] | | Cliathreathaí (*1961) ♀ | [[cliathreathaí]] | 1961-10-01 | | | | [[:d:Q21936533|Q21936533]] | 3 |- | [[Janice Walsh]] | | Cruicéadaí (*1961) ♀ | [[cruicéadaí]] | 1961-12-17 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q27562837|Q27562837]] | 4 |- | [[Miriam Lord]] | | iriseoir Éireannach | [[iriseoir]] | 1962 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q6873364|Q6873364]] | 3 |- | [[Ita Marron]] | | imreoir badmantain | [[imreoir badmantain]] | 1962 | | | | [[:d:Q65554342|Q65554342]] | 0 |- | [[Hilary Mooney]] | | Múinteoir ollscoile (*1962) ♀ | [[múinteoir ollscoile]] | 1962 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q1618120|Q1618120]] | 1 |- | [[Breda O'Brien]] | | iriseoir Éireannach | [[iriseoir]] | 1962 | | | | [[:d:Q4960101|Q4960101]] | 2 |- | [[Lucy Riall]] | | staraí | [[staraí]] | 1962-01-04 | | | | [[:d:Q3839052|Q3839052]] | 5 |- | [[Sonia Reamsbottom]] | | Cruicéadaí (*1962) ♀ | [[cruicéadaí]] | 1962-03-28 | | [[Cill Dara]] | | [[:d:Q24007862|Q24007862]] | 4 |- | [[Sian Doody]] | | imreoir badmantain | [[imreoir badmantain]]<br/>[[badminton coach]] | 1962-05-05 | | | | [[:d:Q2280741|Q2280741]] | 1 |- | [[Pamela Peard]] | | imreoir badmantain | [[imreoir badmantain]] | 1962-06-02 | | | | [[:d:Q65965095|Q65965095]] | 0 |- | [[Audrey Fagan]] | | garda Astrálach | [[garda]] | 1962-06-23 | 2007-04-20 | [[Baile Átha Cliath]] | [[Hayman Island]] | [[:d:Q4820114|Q4820114]] | 2 |- | [[Pauline McLynn]] | | ban-aisteoir Éireannach | [[aisteoir]]<br/>[[scríbhneoir]] | 1962-07-11 | | [[Sligeach]] | | [[:d:Q3372751|Q3372751]] | 11 |- | [[Caitríona Ruane]] | [[Íomhá:Caitríona Ruane 2014 (cropped).jpg|center|40px]] | Imreoir leadóige agus polaiteoir, Aire Oideachais, Ball den 5ú Tionól Thuaisceart Éireann, Ball de 4ú Tionól Thuaisceart Éireann, ball den 3ú Tionól i dTuaisceart Éireann agus ball den 2ú Tionól i dTuaisceart Éireann 1973–74 (*1962) ♀ | [[imreoir leadóige]]<br/>[[polaiteoir]] | 1962-07-19 | | [[Béal Átha na Muice]] | | [[:d:Q5017940|Q5017940]] | 2 |- | [[Anne Jarvis]] | | Leabharlannaí (*1962) ♀ | [[leabharlannaí]] | 1962-07-31 | | | | [[:d:Q4768472|Q4768472]] | 2 |- | [[Emer Costello]] | [[Íomhá:Costello, Emer-2148.jpg|center|40px]] | polaiteoir Éireannach | [[polaiteoir]] | 1962-09-03 | | [[Contae Lú]] | | [[:d:Q525437|Q525437]] | 6 |- | [[Fionnuala Sherry]] | [[Íomhá:Fionnuala Sherry.jpg|center|40px]] | ceoltóir Éireannach | [[ceoltóir]] | 1962-09-20 | | [[An Nás]] | | [[:d:Q1868188|Q1868188]] | 15 |- | [[Anna Merveldt]] | | marcach Éireannach | [[marcach]] | 1962-09-20 | | [[Maple Ridge]] | | [[:d:Q4767347|Q4767347]] | 2 |- | [[Ann Power]] | | [[Breitheamh|breitheamh]] agus [[Abhcóide|abhcóide]] (*1962) ♀ | [[breitheamh]]<br/>[[abhcóide]] | 1962-11-23 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q4766624|Q4766624]] | 4 |- | [[Aisling Walsh]] | [[Íomhá:Aisling Walsh.jpg|center|40px]] | scríbhneoir agus stiúrthóir scannán Éireannach | [[stiúrthóir scannán]]<br/>[[scríbhneoir scripte]]<br/>[[stiúrthóir teilifíse]] | 1963<br/>1958 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q2443145|Q2443145]] | 11 |- | [[Eileen Sheehan]] | | file Éireannach | [[file]]<br/>[[scríbhneoir]] | 1963 | | [[Scairteach an Ghlinne (Q104308958)|Scairteach an Ghlinne]] | | [[:d:Q5349451|Q5349451]] | 3 |- | [[Máire Hoctor]] | | polaiteoir Éireannach | [[polaiteoir]] | 1963-01-20 | | [[Contae Thiobraid Árann]] | | [[:d:Q6949587|Q6949587]] | 4 |- | [[Kathy Ann Kelly]] | [[Íomhá:Kathy Kelly 2707.jpg|center|40px]] | ceoltóir | [[ceoltóir]]<br/>[[amhránaí]] | 1963-03-06 | | [[Leominster (Q54185)|Leominster]] | | [[:d:Q1736556|Q1736556]] | 5 |- | [[Catherine Walsh]] | | file Éireannach | [[file]]<br/>[[scríbhneoir]] | 1964 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q338265|Q338265]] | 3 |- | [[Derval Symes]] | | péintéir | [[ealaíontóir]] | 1964 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q5263279|Q5263279]] | 2 |- | [[Gráinne Conole]] | [[Íomhá:Professor Grainne Conole at Institute of Learning Innovation University of Leicester.jpg|center|40px]] | scoláire Éireannach | [[acadóir]] | 1964 | | | | [[:d:Q5612737|Q5612737]] | 2 |- | [[Gearoidin Ui Laighleis]] | | Imreoir fichille (*1964) ♀ | [[imreoir fichille]] | 1964 | | | | [[:d:Q105358147|Q105358147]] | 0 |- | [[Rebecca Best]] | | imreoir scuaise Éireannach | [[imreoir scuaise]] | 1964-01-18 | | [[Sheffield]] | | [[:d:Q50839606|Q50839606]] | 4 |- | [[Susan Ronan]] | | imreoir sacair | [[imreoir sacair]]<br/>[[bainisteoir sacair]] | 1964-02-21 | | [[Éire]] | | [[:d:Q7648333|Q7648333]] | 4 |- | [[Daryl Kerrigan]] | [[Íomhá:Daryl Kerrigan.jpg|center|40px]] | Dearthóir faisin agus dearthóir feisteas (*1964) ♀ | [[dearthóir faisin]]<br/>[[dearthóir feisteas]] | 1964-04-02 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q5226200|Q5226200]] | 1 |- | [[Catherine Bohan]] | | Snámhóir (*1964) ♀ | [[snámhóir]] | 1964-04-18 | | | | [[:d:Q28822774|Q28822774]] | 2 |- | [[Carrie Crowley]] | [[Íomhá:Carrie Crowley - Day 3 diff 2025.png|center|40px]] | aisteoir agus craoltóir Éireannach | [[aisteoir]]<br/>[[láithreoir teilifíse]]<br/>[[aisteoir stáitse]]<br/>[[aisteoir scannáin]]<br/>[[pearsa raidió]]<br/>[[stiúrthóir scannán]] | 1964-05-23 | | [[Port Láirge]] | | [[:d:Q1045015|Q1045015]] | 10 |- | [[Aisling Molloy]] | | reathaí meánraoin Éireannach | [[reathaí meánfhaid]] | 1964-06-12 | | | | [[:d:Q23043629|Q23043629]] | 2 |- | [[Fionnuala Ellwood]] | | ban-aisteoir Éireannach | [[aisteoir]] | 1964-07-03 | | | | [[:d:Q5451150|Q5451150]] | 1 |- | [[Ciara Doheny]] | | imreoir badmantain | [[imreoir badmantain]] | 1964-08-04 | | | | [[:d:Q27893278|Q27893278]] | 0 |- | [[Maeve Quinlan]] | [[Íomhá:Maeve Quinlan at Camp As Sayliyah, Qatar.jpg|center|40px]] | ban-aisteoir Gael-Mheiriceánach | [[aisteoir]]<br/>[[imreoir leadóige]]<br/>[[aisteoir teilifíse]]<br/>[[aisteoir scannáin]]<br/>[[scríbhneoir scripte]] | 1964-11-16 | | [[Chicago, Illinois|Chicago]] | | [[:d:Q433284|Q433284]] | 15 |- | [[Máire Whelan]] | | [[Abhcóide|abhcóide]], [[Ard-Aighne na hÉireann]] (*1965) ♀ | [[abhcóide]] | 1965 | | [[Cinn Mhara]] | | [[:d:Q6949593|Q6949593]] | 4 |- | [[Ann Stephens]] | | imreoir badmantain | [[imreoir badmantain]] | 1965 | | | | [[:d:Q27043991|Q27043991]] | 0 |- | [[Carol Munster]] | | imreoir badmantain | [[imreoir badmantain]] | 1965 | | | | [[:d:Q27503288|Q27503288]] | 0 |- | [[Maeve Moynihan]] | | imreoir badmantain | [[imreoir badmantain]] | 1965 | | | | [[:d:Q65554435|Q65554435]] | 0 |- | [[Anne Cleary]] | | Person (*1965) ♀ | | 1965 | | | | [[:d:Q2851037|Q2851037]] | 1 |- | [[Barbara Griffin]] | | aisteoir | [[aisteoir]] | 1965-01-01 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q2883953|Q2883953]] | 3 |- | [[Julie Parkes]] | | Snámhóir (*1965) ♀ | [[snámhóir]] | 1965-04-17 | | | | [[:d:Q28911826|Q28911826]] | 2 |- | [[Maria Christian]] | [[Íomhá:Maria Doyle-Cuche 2019-08-28.jpg|center|40px]] | amhránaí Éireannach | [[amhránaí]] | 1965-05-06 | | [[Dún Dealgan]] | | [[:d:Q1895757|Q1895757]] | 9 |- | [[Denise Manahan-Vaughan]] | | Acadóir agus eolaí néarchórais (*1965) ♀; member of Acadamh Eolaíochtaí na Gearmáine, Leopoldina | [[acadóir]]<br/>[[eolaí néarchórais]] | 1965-05-17 | | | | [[:d:Q5257713|Q5257713]] | 2 |- | [[Kim Jackson]] | | amhránaí Éireannach | [[amhránaí]] | 1965-08-22 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q286695|Q286695]] | 11 |- | [[Miriam Grealey]] | | cruicéadaí | [[cruicéadaí]] | 1965-12-27 | | [[Dún na nGall (baile)|Dún na nGall]] | | [[:d:Q6873329|Q6873329]] | 4 |- | [[Cathy Wilkes]] | | dealbhóir as Béal Feirste | [[amharcealaíontóir]]<br/>[[dealbhóir]] | 1966 | | [[Béal Feirste]] | | [[:d:Q5053508|Q5053508]] | 3 |- | [[Gráinne Mulvey]] | | cumadóir Éireannach | [[cumadóir]] | 1966-03-10 | | | | [[:d:Q5612738|Q5612738]] | 1 |- | [[Marguerite Donlon]] | | damhsóir agus cóiréagrafaí Éireannach | [[cóiréagrafaí]]<br/>[[damhsóir bailé]] | 1966-05-31 | | [[An Longfort]] | | [[:d:Q524761|Q524761]] | 5 |- | [[Beverley Flynn]] | | polaiteoir Éireannach | [[polaiteoir]] | 1966-06-09 | | [[Contae Mhaigh Eo]] | | [[:d:Q4899405|Q4899405]] | 2 |- | [[Siobhán Nicholson]] | | Imreoir leadóige (*1966) ♀ | [[imreoir leadóige]] | 1966-06-11 | | [[Wimbledon, Londain|Wimbledon]] | | [[:d:Q97918916|Q97918916]] | 2 |- | [[Anne Marie Forrest]] | | úrscéalaí Éireannach | [[úrscéalaí]]<br/>[[scríbhneoir]] | 1967 | | | | [[:d:Q4768599|Q4768599]] | 2 |- | [[Donna Maguire]] | | ball den IRA | | 1967 | | | | [[:d:Q5296404|Q5296404]] | 1 |- | [[Eleanor McEvoy]] | [[Íomhá:Eleanor McEvoy1 (cropped).jpg|center|40px]] | amhránaí agus cumadóir Éireannach | [[amhránaí]]<br/>[[pianódóir]]<br/>[[cumadóir amhrán]] | 1967-01-22 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q3752918|Q3752918]] | 8 |- | [[Ann Gallagher]] | | polaiteoir Éireannach | [[polaiteoir]] | 1967-03-01 | | [[Dún na nGall (baile)|Dún na nGall]] | | [[:d:Q4766407|Q4766407]] | 1 |- | [[Geraldine Somerville]] | | aisteoir | [[aisteoir]]<br/>[[aisteoir stáitse]]<br/>[[aisteoir scannáin]] | 1967-05-19 | | [[Contae na Mí]] | | [[:d:Q235572|Q235572]] | 22 |- | [[Aisling Byrne-Bowman]] | | Mairnéalach (*1967) ♀ | [[mairnéalach]] | 1967-08-26 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q96484359|Q96484359]] | 1 |- | [[Nuala Nic Con Iomaire]] | | teangeolaí, file, agus aistritheoir Éireannach | [[teangeolaí]]<br/>[[file]]<br/>[[aistritheoir]]<br/>[[scríbhneoir]]<br/>[[monaróir]]<br/>[[drámadóir]] | 1967-09-07 | 2010-07-16 | [[Dún Laoghaire]] | | [[:d:Q7067796|Q7067796]] | 1 |- | [[Celine Kiernan]] | [[Íomhá:199 Celine web.JPG|center|40px]] | scríbhneoir Éireannach | [[scríbhneoir litríocht pháistí]]<br/>[[scríbhneoir]] | 1967-10 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q5058082|Q5058082]] | 2 |- | [[Fionnuala Ní Aoláin]] | [[Íomhá:Fionnuala Ní Aoláin (2016).jpg|center|40px]] | saineolaí dlí Éireannach | [[saineolaí dlí]]<br/>[[múinteoir ollscoile]]<br/>[[sainchomhairleoir]] | 1967-11-09 | | [[Gaillimh]] | | [[:d:Q5451151|Q5451151]] | 5 |- | [[Aisling O'Sullivan]] | | ban-aisteoir Éireannach | [[aisteoir]]<br/>[[aisteoir stáitse]]<br/>[[aisteoir scannáin]] | 1968 | | [[Éire (Poblacht na hÉireann)|Éire]] | | [[:d:Q174315|Q174315]] | 5 |- | [[Doreen Kennedy]] | | grianghrafadóir Éireannach | [[grianghrafadóir]] | 1968 | | | | [[:d:Q5297665|Q5297665]] | 0 |- | [[Fiona O'Malley]] | | polaiteoir Éireannach | [[polaiteoir]] | 1968-01-19 | | [[Luimneach]] | | [[:d:Q1418534|Q1418534]] | 2 |- | [[Emer Martin]] | [[Íomhá:Emerfinalbook copy.jpg|center|40px]] | scríbhneoir Éireannach | [[scríbhneoir]]<br/>[[péintéir]] | 1968-02-29 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q1258694|Q1258694]] | 3 |- | [[Deirdre O'Kane]] | | aisteoir agus fuirseoir Éireannach | [[aisteoir teilifíse]]<br/>[[fuirseoir]]<br/>[[aisteoir]] | 1968-03-25 | | [[Droichead Átha]] | | [[:d:Q5252581|Q5252581]] | 4 |- | [[Karole McDowell]] | | scríbhneoir Éireannach | [[scríbhneoir]] | 1968-07-04 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q3193549|Q3193549]] | 0 |- | [[Sharon Shannon]] | [[Íomhá:Sharon Shannon smiling.jpg|center|40px]] | ceoltóir Éireannach | [[fidléir]]<br/>[[amhránaí]]<br/>[[cairdíneoir]] | 1968-11-12 | | [[Cora Finne]] | | [[:d:Q457684|Q457684]] | 15 |- | [[Cecilia Keaveney]] | | polaiteoir Éireannach | [[polaiteoir]] | 1968-11-27 | | [[Doire]] | | [[:d:Q540369|Q540369]] | 4 |- | [[Karan Casey]] | [[Íomhá:Karan Casey.JPG|center|40px]] | amhránaí Éireannach | [[amhránaí]]<br/>[[pianódóir]] | 1969 | | [[Cill Mhíodáin]] | | [[:d:Q274052|Q274052]] | 8 |- | [[Ann Leonard]] | | polaiteoir Éireannach de chuid Fianna Fáil | [[cnáimhseach]]<br/>[[altra]]<br/>[[polaiteoir]]<br/>[[obstatraí]] | 1969-01-02 | | [[Contae Mhuineacháin]] | | [[:d:Q4766503|Q4766503]] | 3 |- | [[Naomi Geraghty]] | | Eagarthóir scannán, television editor agus stiúrthóir teilifíse (*1969) ♀ | [[eagarthóir scannán]]<br/>[[television editor]]<br/>[[stiúrthóir teilifíse]] | 1969-05 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q1964826|Q1964826]] | 2 |- | [[Angeline Ball]] | | ban-aisteoir Éireannach | [[aisteoir]]<br/>[[aisteoir scannáin]] | 1969-06-28 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q530292|Q530292]] | 5 |- | [[Aileen Convery]] | | Snámhóir (*1969) ♀ | [[snámhóir]] | 1969-07-10 | | | | [[:d:Q29059727|Q29059727]] | 2 |- | [[Teresa Duffy]] | | Cianreathaí (*1969) ♀ | [[cianreathaí]] | 1969-07-16 | | | | [[:d:Q97670856|Q97670856]] | 1 |- | [[Maria Coleman]] | | Mairnéalach (*1969) ♀ | [[mairnéalach]] | 1969-07-21 | | [[Birmingham]] | | [[:d:Q56065668|Q56065668]] | 1 |- | [[Emma Donoghue]] | [[Íomhá:Irish-Canadian author Emma Donoghue.JPG|center|40px]] | úrscéali, staraí, scríbhneoir agus drámadóir Éireannach | [[staraí liteartha]]<br/>[[úrscéalaí]]<br/>[[drámadóir]]<br/>[[scríbhneoir scripte]]<br/>[[scríbhneoir]]<br/>[[scríbhneoir scripte scannáin]] | 1969-10-24 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q52255|Q52255]] | 29 |- | [[Deirdre Gogarty]] | | dornálaí Éireannach | [[dornálaí]] | 1969-11-10 | | [[Droichead Átha]] | | [[:d:Q5252563|Q5252563]] | 2 |- | [[Patricia Kelly]] | [[Íomhá:Patricia-Kelly-(MS1411200026).jpg|center|40px]] | ceoltóir Gael-Mheiriceánach | [[cumadóir amhrán]]<br/>[[aisteoir]]<br/>[[amhránaí]]<br/>[[scríbhneoir]]<br/>[[ceoltóir]] | 1969-11-22 | | [[Gamonal]] | | [[:d:Q1544206|Q1544206]] | 7 |- | [[Catherina McKiernan]] | | cianreathaí Éireannach | [[reathaí maratóin]] | 1969-11-30 | | [[Contae an Chabháin]] | | [[:d:Q274541|Q274541]] | 6 |- | [[Keelin Fox]] | | imreoir badmantain | [[imreoir badmantain]] | 1970s | | | | [[:d:Q15729982|Q15729982]] | 2 |- | [[Claire Russell]] | | imreoir badmantain | [[imreoir badmantain]] | 1970 | | | | [[:d:Q27503304|Q27503304]] | 0 |- | [[Elaine Kiely]] | | imreoir badmantain | [[imreoir badmantain]] | 1970s | | | | [[:d:Q65027970|Q65027970]] | 0 |- | [[Angela Carr]] | | imreoir badmantain | [[imreoir badmantain]] | 1970s | | | | [[:d:Q65554172|Q65554172]] | 0 |- | [[Annette Taylor]] | | imreoir badmantain | [[imreoir badmantain]] | 1970s | | | | [[:d:Q65554187|Q65554187]] | 0 |- | [[Catherine Walsh]] | | Aisteoir stáitse agus aisteoir scannáin (*1970) ♀ | [[aisteoir stáitse]]<br/>[[aisteoir scannáin]] | 1970 | | [[Corcaigh]] | | [[:d:Q1051060|Q1051060]] | 2 |- | [[Eileen Shields]] | [[Íomhá:Eileen Shields Shoe Designer.jpg|center|40px]] | Dearthóir (*1970) ♀ | [[dearthóir]] | 1970 | | | | [[:d:Q5349455|Q5349455]] | 2 |- | [[Michelle Lally]] | | amhránaí | [[amhránaí]] | 1970-02-16 | | [[Contae Luimnigh]] | | [[:d:Q6837113|Q6837113]] | 1 |- | [[Katy McCandless]] | | cianreathaí Éireannach | [[cianreathaí]] | 1970-06-22 | | | | [[:d:Q42954570|Q42954570]] | 2 |- | [[Deirdre Shannon]] | | ceoltóir Ghaeilge Éireannach | [[amhránaí]] | 1970-07-19 | | [[Contae na Mí]] | | [[:d:Q2554305|Q2554305]] | 7 |- | [[Frances Healy]] | | ban-aisteoir Éireannach | [[aisteoir]] | 1970-08-24 | | [[Luimneach]] | | [[:d:Q5478704|Q5478704]] | 2 |- | [[Anna Nolan]] | | cispheileadóir Éireannach | [[cispheileadóir]]<br/>[[léiritheoir teilifíse]] | 1970-10-16 | | | | [[:d:Q4767381|Q4767381]] | 1 |- | [[Amanda Coogan]] | | ealaíontóir Éireannach | [[ealaíontóir suiteáin]]<br/>[[taibhealaíontóir]] | 1971 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q4739597|Q4739597]] | 1 |- | [[Denise Cronin]] | | imreoir camógaíochta | | 1971 | | [[Contae Chorcaí]] | | [[:d:Q5257644|Q5257644]] | 1 |- | [[Diana Rowan]] | | Pianódóir (*1971) ♀ | [[pianódóir]] | 1971-01-26 | | | | [[:d:Q5271292|Q5271292]] | 2 |- | [[Olivia O'Toole]] | | peileadóir Éireannach | [[imreoir sacair]] | 1971-02-25 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q7088083|Q7088083]] | 4 |- | [[Amira Casar]] | [[Íomhá:Amira Casar Call Me By Your Name Photo Call Berlinale 2017.jpg|center|40px]] | ban-aisteoir Francach | [[aisteoir teilifíse]]<br/>[[Mainicín faisin|mainicín]]<br/>[[aisteoir scannáin]]<br/>[[aisteoir stáitse]]<br/>[[aisteoir]] | 1971-05-01 | | [[Londain]] | | [[:d:Q271553|Q271553]] | 25 |- | [[Mildred Fox]] | | polaiteoir Éireannach | [[polaiteoir]] | 1971-06-21 | | [[Contae Chill Mhantáin]] | | [[:d:Q6850969|Q6850969]] | 2 |- | [[Pamela Flood]] | | láithreoir teilifíse agus iarmhainicín Éireannach | [[iriseoir]]<br/>[[Mainicín faisin|mainicín]]<br/>[[iomaitheoir i gcomórtas áilleachta]] | 1971-07-25 | | [[Tamhlacht]] | | [[:d:Q7129148|Q7129148]] | 6 |- | [[Jayne Plunkett]] | | imreoir badmantain | [[imreoir badmantain]] | 1971-08-10 | | | | [[:d:Q1636158|Q1636158]] | 1 |- | [[Claire Henderson]] | | imreoir badmantain | [[imreoir badmantain]] | 1971-10-08 | | | | [[:d:Q1094805|Q1094805]] | 1 |- | [[Anna McPartlin]] | | úrscéalaí Éireannach | [[scríbhneoir]]<br/>[[scríbhneoir scripte]] | 1972 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q562441|Q562441]] | 4 |- | [[Arlene Hunt]] | | úrscéalaí Éireannach | [[úrscéalaí]]<br/>[[scríbhneoir]] | 1972 | | | | [[:d:Q4792156|Q4792156]] | 3 |- | [[Catherine Walker]] | | ban-aisteoir Éireannach | [[aisteoir]] | 1972 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q5052960|Q5052960]] | 4 |- | [[Eilis Kirwan]] | | stiúrthóir scannán agus scríbhneoir scripte Éireannach | [[stiúrthóir scannán]]<br/>[[scríbhneoir scripte]] | 1972 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q5349525|Q5349525]] | 2 |- | [[Lorraine Keane]] | | láithreoir teilifíse Éireannach | [[láithreoir teilifíse]]<br/>[[aisteoir teilifíse]] | 1972 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q6681644|Q6681644]] | 2 |- | [[Claire Scanlan]] | | imreoir sacair Sasanach | [[imreoir sacair]] | 1972-02-21 | | [[An Ros, Contae Bhaile Átha Cliath|An Ros]] | | [[:d:Q5125300|Q5125300]] | 2 |- | [[Bronagh Gallagher]] | [[Íomhá:Bronagh Gallagher.jpg|center|40px]] | aisteoir agus ceoltóir Éireannach | [[aisteoir]]<br/>[[amhránaí]] | 1972-04-26 | | [[Doire]] | | [[:d:Q2926038|Q2926038]] | 11 |- | [[Alexandria Sharpe]] | [[Íomhá:Alex Sharpe.jpg|center|40px]] | amhránaí Éireannach | [[amhránaí]]<br/>[[aisteoir]] | 1972-05-04 | | [[Éire (Poblacht na hÉireann)|Éire]] | | [[:d:Q636386|Q636386]] | 11 |- | [[Jenny Kelly]] | | láithreoir raidió Éireannach | [[pearsa raidió]] | 1972-05-06 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q6179357|Q6179357]] | 2 |- | [[Patricia Ryan]] | | marcach | [[marcach]] | 1973 | | [[Droichead na Bandan]] | | [[:d:Q7145821|Q7145821]] | 1 |- | [[Caitriona O'Reilly]] | [[Íomhá:CAITRÍONA O'REILLY 185491.jpg|center|40px]] | file Éireannach | [[file]]<br/>[[scríbhneoir]] | 1973 | | | | [[:d:Q5017936|Q5017936]] | 2 |- | [[Izumi Kimura]] | | ceoltóir Seapánach | [[pianódóir]] | 1973-03-10 | | | | [[:d:Q6102299|Q6102299]] | 3 |- | [[Catherine Walsh]] | | Rothaí spóirt agus iomaitheoir lúthchleasaíochta (*1973) ♀ | [[rothaí spóirt]]<br/>[[iomaitheoir lúthchleasaíochta]] | 1973-08-23 | | | | [[:d:Q16224339|Q16224339]] | 1 |- | [[Sonya McGinn]] | | imreoir badmantain | [[imreoir badmantain]]<br/>[[Olympic competitor]] | 1973-12-17 | | [[Binn Éadair]] | | [[:d:Q1603815|Q1603815]] | 5 |- | [[Eva Birthistle]] | [[Íomhá:Eva Birthistle in 2007.jpg|center|40px]] | ban-aisteoir Éireannach | [[aisteoir]]<br/>[[aisteoir scannáin]]<br/>[[stiúrthóir scannán]] | 1974 | | [[Bré]] | | [[:d:Q3061229|Q3061229]] | 16 |- | [[Alex Barclay]] | [[Íomhá:Alex Barclay 2010.jpg|center|40px]] | scríbhneoir Éireannach | [[scríbhneoir]]<br/>[[scríbhneoir litríocht pháistí]]<br/>[[scríbhneoir coirscéalta]]<br/>[[iriseoir]] | 1974 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q517660|Q517660]] | 9 |- | [[Jovita Delaney]] | | imreoir camógaíochta | | 1974 | | [[Tiobraid Árann (baile)|Tiobraid Árann]] | | [[:d:Q6296815|Q6296815]] | 1 |- | [[Lynn Dunlea]] | | imreoir camógaíochta | | 1974 | | [[Contae Chorcaí]] | | [[:d:Q6709006|Q6709006]] | 1 |- | [[Victoria Smurfit]] | [[Íomhá:Victoria Smurfit 2016.jpg|center|40px]] | ban-aisteoir Éireannach | [[aisteoir]]<br/>[[aisteoir scannáin]] | 1974-03-31 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q127333|Q127333]] | 18 |- | [[Lorraine Pilkington]] | | ban-aisteoir Éireannach | [[aisteoir]]<br/>[[aisteoir scannáin]] | 1974-04-18 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q467567|Q467567]] | 10 |- | [[Colette Fitzpatrick]] | | láithreoir raidió Éireannach | [[scríbhneoir]]<br/>[[léitheoir nuachta]] | 1974-06 | | [[Mainistir na Croiche]] | | [[:d:Q5144693|Q5144693]] | 1 |- | [[Jennifer Walshe]] | [[Íomhá:Jennifer Walshe MX IL.jpg|center|40px]] | cumadóir Éireannach | [[cumadóir]]<br/>[[leabhrógaí]] | 1974-06-01 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q2313131|Q2313131]] | 8 |- | [[Amanda Brunker]] | | scríbhneoir Éireannach | [[Mainicín faisin|mainicín]]<br/>[[iomaitheoir i gcomórtas áilleachta]] | 1974-06-12 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q4739579|Q4739579]] | 2 |- | [[Olwyn Enright]] | | polaiteoir Éireannach | [[polaiteoir]] | 1974-07-01 | | [[Contae Uíbh Fhailí]] | | [[:d:Q7088903|Q7088903]] | 3 |- | [[Lisa McDonald]] | | polaiteoir Éireannach | [[polaiteoir]] | 1974-07-09 | | [[Contae Loch Garman]] | | [[:d:Q1827764|Q1827764]] | 2 |- | [[Deirdre Gallagher]] | | lúthchleasaí | [[racewalker]] | 1974-07-13 | | | | [[:d:Q5252565|Q5252565]] | 2 |- | [[Jenny McCauley]] | | Mountain biker (*1974) ♀ | [[mountain biker]] | 1974-07-18 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q17104427|Q17104427]] | 3 |- | [[Órlagh Fallon]] | | amhránaí agus cumadóir Éireannach | [[cumadóir]]<br/>[[amhránaí ceoldrámaíochta]]<br/>[[ealaíontóir taifeadta]] | 1974-08-24 | | [[Cnoc an Eanaigh]] | | [[:d:Q2447901|Q2447901]] | 12 |- | [[Elisabeth Dermot Walsh]] | [[Íomhá:Elisabeth Dermot Walsh 2023.jpg|center|40px]] | [[Aisteoir|aisteoir]] agus aisteoir scannáin (*1974) ♀ | [[aisteoir]]<br/>[[aisteoir scannáin]] | 1974-09-15 | | [[Londain]] | | [[:d:Q3723180|Q3723180]] | 8 |- | [[Joanne Black]] | | mainicín Éireannach | [[Mainicín faisin|mainicín]]<br/>[[iomaitheoir i gcomórtas áilleachta]] | 1974-10-25 | | [[An Cabhán]] | | [[:d:Q6206060|Q6206060]] | 1 |- | [[Elaine Symons]] | | ban-aisteoir Éireannach | [[aisteoir]] | 1974-12-04 | | [[Éire]] | | [[:d:Q5353297|Q5353297]] | 3 |- | [[Camille O'Sullivan]] | | aisteoir agus ceoltóir Éireannach | [[péintéir]]<br/>[[amhránaí]]<br/>[[ailtire]]<br/>[[aisteoir]]<br/>[[aisteoir stáitse]] | 1974-12-30 | | [[Londain]] | | [[:d:Q2935027|Q2935027]] | 5 |- | [[Gráinne Hambly]] | | ceoltóir Éireannach | [[ceoltóir]] | 1975 | | [[Contae Mhaigh Eo]] | | [[:d:Q3774226|Q3774226]] | 2 |- | [[Mary O'Donoghue]] | | file Éireannach | [[file]]<br/>[[scríbhneoir]] | 1975 | | | | [[:d:Q6780441|Q6780441]] | 2 |- | [[Marie Davenport]] | | lúthchleasaí | [[cianreathaí]] | 1975-01-24 | | [[Inis Díomáin]] | | [[:d:Q6762820|Q6762820]] | 1 |- | [[Tara Blaise]] | | ban-aisteoir agus amhránaí Éireannach | [[amhránaí]]<br/>[[aisteoir stáitse]] | 1975-03-01 | | [[Londain]] | | [[:d:Q2091210|Q2091210]] | 5 |- | [[Sarah Ennis]] | | Marcach (*1975) ♀ | [[marcach]] | 1975-03-13 | | | | [[:d:Q56697421|Q56697421]] | 3 |- | [[Laura Mylotte]] | | imreoir scuaise Éireannach | [[imreoir scuaise]] | 1975-08-05 | | [[Birmingham]] | | [[:d:Q6499249|Q6499249]] | 3 |- | [[Claire Byrne]] | [[Íomhá:Claire Byrne.jpg|center|40px]] | iriseoir | [[iriseoir]]<br/>[[láithreoir teilifíse]]<br/>[[léitheoir nuachta]] | 1975-08-11 | | [[Maighean Rátha]] | | [[:d:Q5125161|Q5125161]] | 6 |- | [[Eadaoin Ní Challarain]] | | curachóir Éireannach | [[canúálaí]] | 1975-09-19 | | | | [[:d:Q5324891|Q5324891]] | 1 |- | [[Geraldine Gill]] | | rothaí Éireannach | [[rothaí spóirt]] | 1975-09-25 | | | | [[:d:Q5549754|Q5549754]] | 3 |- | [[Rosemary Ryan]] | | cianreathaí Éireannach | [[cianreathaí]] | 1975-11-08 | | [[Luimneach]] | | [[:d:Q22415175|Q22415175]] | 2 |- | [[Catherine O'Neill]] | | Iomaitheoir lúthchleasaíochta (*1975) ♀ | [[iomaitheoir lúthchleasaíochta]] | 1975-12-04 | | [[Ros Mhic Thriúin]] | | [[:d:Q27464978|Q27464978]] | 1 |- | [[Louise Lyons]] | [[Íomhá:Louise lyons murphys miracle quarry badminton 2011.jpg|center|40px]] | marcach | [[marcach]] | 1976 | | | | [[:d:Q6688834|Q6688834]] | 1 |- | [[Olive Loughnane]] | | lúthchleasaí Éireannach | [[iomaitheoir lúthchleasaíochta]] | 1976-01-14 | | [[Corcaigh]] | | [[:d:Q270214|Q270214]] | 16 |- | [[Patricia Breen]] | | Lúthchleasaí (*1976) ♀ | [[lúthchleasaí]] | 1976-04-23 | | [[Contae Cheatharlach]] | | [[:d:Q7145480|Q7145480]] | 2 |- | [[Claire McCarthy]] | | reathaí fadraoin Éireannach | [[cianreathaí]] | 1976-06-29 | | | | [[:d:Q39073573|Q39073573]] | 1 |- | [[Maia Dunphy]] | | Láithreoir teilifíse agus léiritheoir teilifíse (*1976) ♀; spouse of Johnny Vegas | [[láithreoir teilifíse]]<br/>[[léiritheoir teilifíse]] | 1976-08-08 | | [[Deilginis]] | | [[:d:Q6735212|Q6735212]] | 1 |- | [[Gillian O'Sullivan]] | | lúthchleasaí Éireannach | [[racewalker]] | 1976-08-21 | | [[Cill Airne]] | | [[:d:Q447794|Q447794]] | 14 |- | [[Natalia O'Shea]] | [[Íomhá:Helavisa5.jpg|center|40px]] | ceoltóir agus teangeolaí Rúiseach | [[teangeolaí]]<br/>[[amhránaí]]<br/>[[cumadóir]]<br/>[[scríbhneoir]]<br/>[[cumadóir amhrán]]<br/>[[cláirseoir]]<br/>[[cóiritheoir ceoil]] | 1976-09-03 | | [[Moscó]] | | [[:d:Q2378234|Q2378234]] | 10 |- | [[Jasmine Guinness]] | [[Íomhá:Fendi store opening - Jasmine Guinness (14114411293) (cropped).jpg|center|40px]] | mainicín Éireannach | [[Mainicín faisin|mainicín]] | 1976-09-28 | | | | [[:d:Q6161764|Q6161764]] | 3 |- | [[Sinéad Lynch]] | | iomróir Éireannach | [[iomróir]]<br/>[[rothaí spóirt]] | 1976-09-30 | | [[Leitir Ceanainn]] | | [[:d:Q7522382|Q7522382]] | 6 |- | [[Caroline Grace-Cassidy]] | | ban-aisteoir | [[údar]]<br/>[[aisteoir]]<br/>[[stiúrthóir scannán]] | 1976-12-25 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q5045086|Q5045086]] | 4 |- | [[Jane Casey]] | | Scríbhneoir litríocht pháistí, [[Scríbhneoir|scríbhneoir]] agus eagarthóir (*1977) ♀; Gradam Edgar agus Crimezone Thriller Awards | [[scríbhneoir litríocht pháistí]]<br/>[[scríbhneoir]]<br/>[[eagarthóir]] | 1977 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q6151234|Q6151234]] | 5 |- | [[Genevieve O'Reilly]] | [[Íomhá:Genevieve O'Reilly at a panel at the 2025 Star Wars Celebration in Japan (cropped).jpg|center|40px]] | ban-aisteoir Éireannach | [[aisteoir stáitse]]<br/>[[aisteoir scannáin]]<br/>[[aisteoir]] | 1977-01-06 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q438161|Q438161]] | 21 |- | [[Brídín Ní Bhraonáin]] | | amhránaí Éireannach | [[amhránaí]] | 1977-01-20 | | [[Gaoth Dobhair]] | | [[:d:Q3247179|Q3247179]] | 6 |- | [[Eileen Walsh]] | | ban-aisteoir Éireannach | [[aisteoir scannáin]]<br/>[[aisteoir]] | 1977-04-16 | | [[Corcaigh]] | | [[:d:Q517868|Q517868]] | 12 |- | [[Laoise Ní Cheallaigh]] | | amhránaí Éireannach | [[amhránaí]]<br/>[[pianódóir]] | 1977-05-07 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q2619994|Q2619994]] | 11 |- | [[Laura Woods]] | | láithreoir teilifíse Éireannach | [[láithreoir teilifíse]] | 1977-05-12 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q6499565|Q6499565]] | 2 |- | [[Tarja Owens]] | | Mountain biker agus osteopath (*1977) ♀ | [[mountain biker]]<br/>[[osteopath]] | 1977-05-25 | | [[Cill Mhantáin]]<br/>[[Deilgne]] | | [[:d:Q17106405|Q17106405]] | 4 |- | [[Áine Minogue]] | | ceoltóir Éireannach | [[cláirseoir]] | 1977-05-27 | | [[Buiríos Uí Chéin]] | | [[:d:Q4053665|Q4053665]] | 2 |- | [[Nuala Carey]] | | láithreoir Éireannach | [[pearsa raidió]] | 1977-06-09 | | | | [[:d:Q7067791|Q7067791]] | 1 |- | [[Giada Gray]] | [[Íomhá:Moritz A. Sachs und Giada Gray (1997).jpg|center|40px]] | aisteoir | [[aisteoir]]<br/>[[déantóir scannán]]<br/>[[stiúrthóir scannán]] | 1977-06-23 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q62318|Q62318]] | 2 |- | [[Melanie Clark Pullen]] | | ban-aisteoir Éireannach | [[aisteoir]]<br/>[[aisteoir stáitse]]<br/>[[stiúrthóir scannán]] | 1977-07-02 | 2022-03-29 | [[Bré]] | | [[:d:Q1918954|Q1918954]] | 7 |- | [[Caroline Morahan]] | | ban-aisteoir Éireannach | [[aisteoir]] | 1977-07-09 | | [[Droichead Átha]] | | [[:d:Q5045162|Q5045162]] | 2 |- | [[Caitriona Beggs]] | | cruicéadaí | [[cruicéadaí]] | 1977-07-15 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q5017933|Q5017933]] | 3 |- | [[Gemma Hayes]] | [[Íomhá:Gemma Hayes.png|center|40px]] | amhránaí agus cumadóir Éireannach | [[amhránaí is scríbhneoir]]<br/>[[amhránaí]]<br/>[[ealaíontóir taifeadta]] | 1977-08-11 | | [[Béal Átha Póirín]] | | [[:d:Q273220|Q273220]] | 12 |- | [[Elaine Crowle]] | | iriseoir teilifíse | [[iriseoir]]<br/>[[láithreoir teilifíse]]<br/>[[léitheoir nuachta]] | 1977-08-18 | | [[Mala]] | | [[:d:Q5353188|Q5353188]] | 4 |- | [[Emma Geary]] | | ealaíontóir | [[ealaíontóir]] | 1977-11 | | | | [[:d:Q5372808|Q5372808]] | 2 |- | [[Andrea Roche]] | | mainicín Éireannach | [[Mainicín faisin|mainicín]]<br/>[[iomaitheoir i gcomórtas áilleachta]] | 1977-11-11 | | [[An Chathair, Contae Thiobraid Árann|An Chathair]] | | [[:d:Q4755254|Q4755254]] | 4 |- | [[Lisa Dwan]] | [[Íomhá:Lisa dwan 2022 1.jpg|center|40px]] | ban-aisteoir | [[aisteoir]]<br/>[[aisteoir scannáin]]<br/>[[aisteoir stáitse]] | 1977-11-25 | | [[Coosan]] | | [[:d:Q1827725|Q1827725]] | 5 |- | [[Emma Ledden]] | | [[Mainicín faisin|mainicín]], láithreoir teilifíse, [[Scríbhneoir|scríbhneoir]] agus pearsa raidió (*1977) ♀ | [[Mainicín faisin|mainicín]]<br/>[[láithreoir teilifíse]]<br/>[[scríbhneoir]]<br/>[[pearsa raidió]] | 1977-12-11 | | [[Éire]]<br/>[[Corcaigh]] | | [[:d:Q5372882|Q5372882]] | 2 |- | [[Sinead Keenan]] | [[Íomhá:SineadKeenanMem2011.jpg|center|40px]] | ban-aisteoir Éireannach | [[aisteoir]]<br/>[[aisteoir stáitse]] | 1977-12-27 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q3484904|Q3484904]] | 9 |- | [[Caoimhe Butterly]] | [[Íomhá:Caoimhe Butterly.jpg|center|40px]] | gníomhaí Éireannach | [[gníomhaí ar son chearta an duine]] | 1978 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q5034357|Q5034357]] | 5 |- | [[Claire Falconer]] | [[Íomhá:Claire-Falconer-2007.jpg|center|40px]] | Péintéir agus [[Aisteoir|aisteoir]] (*1978) ♀ | [[péintéir]]<br/>[[aisteoir]] | 1978 | | [[Inis Ceithleann]] | | [[:d:Q5125196|Q5125196]] | 1 |- | [[Monica Loughman]] | | damhsóir bailé Éireannach | [[damhsóir bailé]]<br/>[[banrinceoir]] | 1978 | | [[Éire (Poblacht na hÉireann)|Éire]] | | [[:d:Q6899990|Q6899990]] | 3 |- | [[Fiona Glennon]] | | imreoir badmantain | [[imreoir badmantain]] | 1978 | | | | [[:d:Q65554285|Q65554285]] | 0 |- | [[Pauline Glennon]] | | imreoir badmantain | [[imreoir badmantain]] | 1978 | | | | [[:d:Q65554524|Q65554524]] | 0 |- | [[Cathy Davey]] | [[Íomhá:Cathy Davey.jpg|center|40px]] | ceoltóir Éireannach | [[amhránaí is scríbhneoir]]<br/>[[cumadóir]]<br/>[[giotáraí]] | 1978 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q2942190|Q2942190]] | 4 |- | [[Rosie Fellner]] | [[Íomhá:RoomNextDoorBFILFFRFH191024 (10 of 159) (54080060222) (cropped).jpg|center|40px]] | aisteoir agus léiritheoir scannán | [[aisteoir]]<br/>[[léiritheoir scannáin]]<br/>[[aisteoir scannáin]] | 1978 | | [[Tiobraid Árann (baile)|Tiobraid Árann]] | | [[:d:Q3442638|Q3442638]] | 6 |- | [[Aisling O'Loughlin]] | | iriseoir teilifíse | [[iriseoir]]<br/>[[léitheoir nuachta]]<br/>[[láithreoir teilifíse]]<br/>[[láithreoir]] | 1978 | | [[Sionainn (baile)|Sionainn]] | | [[:d:Q4699208|Q4699208]] | 3 |- | [[Michelle Doherty]] | | aisteoir, mainicín agus craoltóir Éireannach | [[iriseoir]]<br/>[[Mainicín faisin|mainicín]] | 1978 | | [[Contae Dhún na nGall]] | | [[:d:Q6837002|Q6837002]] | 4 |- | [[Orla Fitzgerald]] | | ban-aisteoir Éireannach | [[aisteoir]]<br/>[[aisteoir scannáin]] | 1978 | | [[Corcaigh]] | | [[:d:Q7102987|Q7102987]] | 2 |- | [[Louise Moriarty]] | | rothaí Éireannach | [[rothaí spóirt]] | 1978-01-17 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q6688866|Q6688866]] | 4 |- | [[Stephanie Reilly]] | | lúthchleasaí | [[cianreathaí]] | 1978-02-23 | | | | [[:d:Q7608378|Q7608378]] | 4 |- | [[Claire Curran]] | | imreoir leadóige as Béal Feirste | [[imreoir leadóige]] | 1978-03-10 | | [[Béal Feirste]] | | [[:d:Q5125175|Q5125175]] | 6 |- | [[Aoife Mulholland]] | [[Íomhá:Aoife Mulholland.jpg|center|40px]] | ban-aisteoir Éireannach | [[aisteoir]] | 1978-05-29 | | [[Gaillimh]] | | [[:d:Q4778632|Q4778632]] | 3 |- | [[Grainne Kierans]] | | imreoir sacair | [[imreoir sacair]]<br/>[[bainisteoir sacair]] | 1978-09-20 | | [[Droichead Átha]] | | [[:d:Q5593528|Q5593528]] | 3 |- | [[Ella McSweeney]] | | craoltóir Éireannach | [[léiritheoir teilifíse]] | 1978-10-31 | | | | [[:d:Q5364542|Q5364542]] | 1 |- | [[Aoife O'Connor]] | | imreoir camógaíochta | [[camogie player]] | 1978-11-27 | | | | [[:d:Q4778638|Q4778638]] | 1 |- | [[Lindsay Armaou]] | [[Íomhá:Lindsay Armaou in Manchester.jpg|center|40px]] | [[Amhránaí|amhránaí]] (*1978) ♀; member of B*Witched; spouse of Lee Brennan | [[amhránaí]] | 1978-12-18 | | [[an Aithin]] | | [[:d:Q2096443|Q2096443]] | 4 |- | [[Gillian Norris]] | [[Íomhá:Gillian Norris.jpg|center|40px]] | damhsóir Éireannach | [[damhsóir]] | 1978-12-29 | | [[Coill Mhic Thomáisín]] | | [[:d:Q3106618|Q3106618]] | 6 |- | [[Ruth Kilkenny]] | | imreoir badmantain | [[imreoir badmantain]] | 1979 | | | | [[:d:Q65554558|Q65554558]] | 0 |- | [[Aideen Barry]] | [[Íomhá:Aideen Barry & H.Romero 2017.jpg|center|40px]] | ealaíontóir Éireannach | [[ealaíontóir]] | 1979 | | | | [[:d:Q4696757|Q4696757]] | 2 |- | [[Ciara Gaynor]] | | imreoir camógaíochta | | 1979 | | [[Tiobraid Árann (baile)|Tiobraid Árann]] | | [[:d:Q5119117|Q5119117]] | 1 |- | [[Elaine Feeney]] | [[Íomhá:Elaine Feeney.jpg|center|40px]] | file Éireannach | [[file]]<br/>[[scríbhneoir]]<br/>[[úrscéalaí]]<br/>[[múinteoir meánscoile]]<br/>[[múinteoir ollscoile]] | 1979 | | [[Contae na Gaillimhe]] | | [[:d:Q5353210|Q5353210]] | 3 |- | [[Fiona O'Shaughnessy]] | | ban-aisteoir Éireannach | [[aisteoir]]<br/>[[aisteoir scannáin]]<br/>[[aisteoir stáitse]] | 1979 | | [[Gaillimh]] | | [[:d:Q5451095|Q5451095]] | 10 |- | [[Kelly Liggan]] | | imreoir leadóige Éireannach | [[imreoir leadóige]] | 1979-02-05 | | [[an Spáinn]] | | [[:d:Q3194905|Q3194905]] | 10 |- | [[Máiréad Nesbitt]] | [[Íomhá:Mairead Nesbitt at MacQuarie Centre 02.jpg|center|40px]] | veidhleadóir Éireannach | [[veidhleadóir]]<br/>[[amhránaí]]<br/>[[pianódóir]]<br/>[[cumadóir]] | 1979-04-18 | | [[Luachma]] | | [[:d:Q3300102|Q3300102]] | 14 |- | [[Nikki Hayes]] | | DJ Éireannach | [[dioscmharcach]] | 1979-05-07 | | [[Bré]] | | [[:d:Q7035234|Q7035234]] | 1 |- | [[Emma Byrne]] | [[Íomhá:Emma Byrne 2014 (cropped).jpg|center|40px]] | imreoir sacair | [[imreoir sacair]] | 1979-06-14 | | [[Léim an Bhradáin]] | | [[:d:Q533443|Q533443]] | 12 |- | [[Bernadette Flynn]] | [[Íomhá:Bernadette Flynn.jpg|center|40px]] | damhsóir Éireannach | [[damhsóir]] | 1979-08-01 | | [[An tAonach]] | | [[:d:Q445819|Q445819]] | 8 |- | [[Ciara McCormack]] | | imreoir sacair | [[imreoir sacair]] | 1979-09-29 | | [[North Vancouver]] | | [[:d:Q5119123|Q5119123]] | 4 |- | [[Ciara Peelo]] | | seoltóir Éireannach | [[mairnéalach]] | 1979-10-01 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q5119126|Q5119126]] | 2 |- | [[Caroline Ryan]] | [[Íomhá:2015 UEC Track Elite European Championships 58.JPG|center|40px]] | rothaí Éireannach | [[iomróir]]<br/>[[rothaí spóirt]] | 1979-10-10 | | [[Baile Mhic Andáin]] | | [[:d:Q511066|Q511066]] | 10 |- | [[Leigh Arnold]] | | ban-aisteoir | [[aisteoir]] | 1979-10-17 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q4444779|Q4444779]] | 3 |- | [[Maite Kelly]] | [[Íomhá:0940 Maite Kelly.JPG|center|40px]] | amhránaí Éireannach | [[amhránaí]]<br/>[[aisteoir]]<br/>[[ceoltóir]]<br/>[[giotáraí]]<br/>[[scríbhneoir]] | 1979-12-04 | | [[Beirlín Thiar]]<br/>[[Beirlín]] | | [[:d:Q1885940|Q1885940]] | 6 |- | [[Denise Thomas]] | | peileadóir | [[imreoir sacair]] | 1979-12-22 | | | | [[:d:Q5257778|Q5257778]] | 2 |- | [[Clare Flood]] | | imreoir badmantain | [[imreoir badmantain]] | 1980s | | | | [[:d:Q518775|Q518775]] | 1 |- | [[Caitriona Farrell]] | | imreoir badmantain | [[imreoir badmantain]] | 1980 | | | | [[:d:Q27763839|Q27763839]] | 0 |- | [[Aoife Lynskey]] | | imreoir camógaíochta | | 1980 | | | | [[:d:Q4778630|Q4778630]] | 1 |- | [[Eimear Brannigan]] | | imreoir camógaíochta | [[lúthchleasaí]] | 1980 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q5349552|Q5349552]] | 1 |- | [[Heidi Talbot]] | [[Íomhá:HeidiPress 2-1.jpg|center|40px]] | amhránaí Éireannach | [[amhránaí]] | 1980 | | | | [[:d:Q5698969|Q5698969]] | 4 |- | [[Ronnie Gibbons]] | | imreoir sacair | [[imreoir sacair]] | 1980-01-16 | | [[Wandsworth]] | | [[:d:Q7365872|Q7365872]] | 4 |- | [[Denise Gough]] | [[Íomhá:Denise gough 2022 1.jpg|center|40px]] | ban-aisteoir Éireannach | [[aisteoir]]<br/>[[aisteoir scannáin]]<br/>[[aisteoir stáitse]] | 1980-02-28 | | [[Inis (baile)|Inis]] | | [[:d:Q5257674|Q5257674]] | 19 |- | [[Michelle O'Leary]] | | imreoir camógaíochta Éireannach | [[camogie player]] | 1980-04-27 | | [[Loch Garman]] | | [[:d:Q6837192|Q6837192]] | 1 |- | [[Caitriona Jennings]] | [[Íomhá:Caitriona Jennings.jpg|center|40px]] | lúthchleasaí | [[reathaí maratóin]]<br/>[[iomaitheoir lúthchleasaíochta]]<br/>[[ríreathaí]] | 1980-06-17 | | [[Leitir Ceanainn]] | | [[:d:Q5017935|Q5017935]] | 4 |- | [[Jean Carroll]] | | cruicéadaí | [[cruicéadaí]] | 1980-06-19 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q28233007|Q28233007]] | 4 |- | [[Michelle Heaton]] | [[Íomhá:Michelle Heaton 2014 (cropped).jpg|center|40px]] | amhránaí Briotanach | [[amhránaí]]<br/>[[Mainicín faisin|mainicín]] | 1980-07-19 | | [[Gateshead]] | | [[:d:Q6837074|Q6837074]] | 3 |- | [[Ciara Sheehy]] | | rábálaí Éireannach | [[rábálaí]] | 1980-08-12 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q22002462|Q22002462]] | 1 |- | [[Roisin McGettigan]] | | lúthchleasaí | [[reathaí]] | 1980-08-23 | | [[Cill Mhantáin]] | | [[:d:Q4966678|Q4966678]] | 5 |- | [[Amy-Joyce Hastings]] | [[Íomhá:Amy-Joyce Hastings (cropped).jpg|center|40px]] | ban-aisteoir Éireannach | [[aisteoir]]<br/>[[stiúrthóir scannán]] | 1980-09-24 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q4749054|Q4749054]] | 4 |- | [[Claire O'Connor]] | | Camogie player (*1980) ♀ | [[camogie player]] | 1980-12-29 | | [[Loch Garman]] | | [[:d:Q5125277|Q5125277]] | 1 |- | [[Bing Huang]] | | imreoir badmantain Éireannach | [[imreoir badmantain]] | 1981 | | [[Shenyang]] | | [[:d:Q1408084|Q1408084]] | 2 |- | [[Patricia Roberts]] | [[Íomhá:WSoS 2008 Warsaw - 1. ćwierćfinał - Górecki vs Doherty 07.JPG|center|40px]] | Réiteoir agus snooker referee (*1981) ♀ | [[réiteoir]]<br/>[[snooker referee]] | 1981 | | [[Contae an Chláir]] | | [[:d:Q4395107|Q4395107]] | 6 |- | [[Ailis McSweeney]] | | rábálaí | [[rábálaí]] | 1981<br/>1983-10-04 | | | | [[:d:Q4697077|Q4697077]] | 1 |- | [[Cathy Maguire]] | | [[Amhránaí|amhránaí]] agus [[Cumadóir amhrán|cumadóir amhrán]] (*1981) ♀ | [[amhránaí]]<br/>[[cumadóir amhrán]] | 1981 | | [[Dún Dealgan]] | | [[:d:Q5053456|Q5053456]] | 2 |- | [[Cora Venus Lunny]] | | ceoltóir Éireannach | [[veidhleadóir]] | 1981 | | | | [[:d:Q5169414|Q5169414]] | 2 |- | [[Elaine Burke]] | | imreoir camógaíochta | | 1981 | | [[Contae Chorcaí]] | | [[:d:Q5353172|Q5353172]] | 1 |- | [[Lynda O'Connell]] | | imreoir camógaíochta | | 1981 | | [[Corcaigh]] | | [[:d:Q6708568|Q6708568]] | 0 |- | [[Michelle Massey]] | | Duine den lucht gnó agus [[Mainicín faisin|mainicín]] (*1981) ♀ | [[duine den lucht gnó]]<br/>[[Mainicín faisin|mainicín]] | 1981 | | | | [[:d:Q6837148|Q6837148]] | 1 |- | [[Orla Tobin]] | | mainicín Éireannach | | 1981<br/>1982-08-27 | | | | [[:d:Q7102996|Q7102996]] | 1 |- | [[Fionnuala Carr]] | | imreoir camógaíochta | [[camogie player]] | 1981-01-03 | | | | [[:d:Q5451149|Q5451149]] | 1 |- | [[Kojii Helnwein]] | | ban-aisteoir agus mainicín Éireannach | [[Mainicín faisin|mainicín]]<br/>[[aisteoir]]<br/>[[ceoltóir]]<br/>[[giotáraí]] | 1981-01-08 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q6426478|Q6426478]] | 2 |- | [[Beverley O'Sullivan]] | | aisteoir agus amhránaí Éireannach | [[amhránaí]]<br/>[[aisteoir]] | 1981-01-16 | 2009-11-02 | [[Domhnach Míde]] | [[Bharatpur]] | [[:d:Q4899424|Q4899424]] | 2 |- | [[Yvonne Tracy]] | [[Íomhá:Yvonne Tracy at the Emirates Stadium, London - 20090524.jpg|center|40px]] | imreoir sacair | [[imreoir sacair]] | 1981-02-27 | | [[Luimneach]] | | [[:d:Q3574236|Q3574236]] | 8 |- | [[Michelle Carey]] | [[Íomhá:Michelle Carey (athlete) (cropped).jpg|center|40px]] | lúthchleasaí Éireannach | [[iomaitheoir lúthchleasaíochta]] | 1981-03-20<br/>1981-02-20 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q6836951|Q6836951]] | 6 |- | [[Jenny McDonough]] | [[Íomhá:Jenny McDonough.JPG|center|40px]] | imreoir haca Éireannach | [[imreoir haca]] | 1981-04-23 | | [[Béal Feirste]] | | [[:d:Q6179391|Q6179391]] | 1 |- | [[Rebecca Codd]] | [[Íomhá:Rebecca Codd.JPG|center|40px]] | galfaire Éireannach | [[galfaire]] | 1981-04-25 | | [[Adelaide]] | | [[:d:Q1871491|Q1871491]] | 3 |- | [[Emily Maher]] | | rábálaí Éireannach | [[rábálaí]] | 1981-05-02 | | [[Cill Chainnigh]] | | [[:d:Q22002445|Q22002445]] | 2 |- | [[Derval O'Rourke]] | [[Íomhá:Derval O'Rourke Barcelona2010.jpg|center|40px]] | lúthchleasaí Éireannach | [[cliathreathaí]] | 1981-05-28 | | [[Corcaigh]] | | [[:d:Q269905|Q269905]] | 19 |- | [[Eileen O'Keeffe]] | | caiteoir oird Éireannach | [[caiteoir oird]] | 1981-05-31 | | | | [[:d:Q2741358|Q2741358]] | 4 |- | [[Judy Reynolds]] | [[Íomhá:Judy Reynolds, 2014 (cropped).JPG|center|40px]] | marcach eachraíochta | [[dressage rider]] | 1981-06-11 | | [[Cill Dara]] | | [[:d:Q19518281|Q19518281]] | 4 |- | [[Melanie Späth]] | [[Íomhá:2015 UEC Track Elite European Championships 60.JPG|center|40px]] | rothaí | [[rothaí spóirt]] | 1981-06-16 | | [[Flensburg]] | | [[:d:Q21197651|Q21197651]] | 5 |- | [[Aisling Blake]] | [[Íomhá:Aisling Blake.jpg|center|40px]] | imreoir scuaise Éireannach | [[imreoir scuaise]] | 1981-07-23 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q4699198|Q4699198]] | 5 |- | [[Caroline Thorpe]] | | imreoir sacair Sasanach | [[imreoir sacair]] | 1981-08-02 | | [[Éire (Poblacht na hÉireann)|Éire]] | | [[:d:Q5045239|Q5045239]] | 4 |- | [[Aoife Clark]] | [[Íomhá:Aoife Clark, 2012 (cropped).jpg|center|40px]] | marcach Éireannach | [[marcach]] | 1981-08-06 | | | | [[:d:Q4778629|Q4778629]] | 3 |- | [[Roberta Howett]] | | amhránaí Éireannach | [[amhránaí]]<br/>[[cumadóir amhrán]] | 1981-09-26 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q1249563|Q1249563]] | 3 |- | [[Martina McCarthy]] | | Rábálaí (*1981) ♀ | [[rábálaí]] | 1981-10-27 | | | | [[:d:Q39270831|Q39270831]] | 1 |- | [[Lisa Lynas]] | | imreoir badmantain | [[imreoir badmantain]] | 1981-11-03 | | | | [[:d:Q27267562|Q27267562]] | 0 |- | [[Suzanne Kenealy]] | | Cruicéadaí (*1981) ♀ | [[cruicéadaí]] | 1981-11-27 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q43289629|Q43289629]] | 3 |- | [[Evelyn Quigley]] | | imreoir camógaíochta Éireannach | [[camogie player]] | 1981-12-30 | | [[Loch Garman]] | | [[:d:Q5416412|Q5416412]] | 1 |- | [[Sarah Flannery]] | | matamaiticeoir Éireannach | [[matamaiticeoir]] | 1982 | | [[Contae Chorcaí]] | | [[:d:Q3672830|Q3672830]] | 7 |- | [[Aoife Murray]] | | imreoir camógaíochta | | 1982 | | [[Dún Mánmhaí]] | | [[:d:Q4778636|Q4778636]] | 1 |- | [[Elaine Dermody]] | | imreoir camógaíochta | | 1982 | | [[Contae Uíbh Fhailí]] | | [[:d:Q5353194|Q5353194]] | 0 |- | [[Lucia Evans]] | | amhránaí Éireannach | [[amhránaí]] | 1982 | | | | [[:d:Q6696636|Q6696636]] | 2 |- | [[Wallis Bird]] | [[Íomhá:Wallisbird2007.jpg|center|40px]] | ceoltóir Éireannach | [[ceoltóir]]<br/>[[cumadóir amhrán]]<br/>[[amhránaí]]<br/>[[giotáraí]] | 1982-01-29 | | [[Loch Garman]] | | [[:d:Q444966|Q444966]] | 9 |- | [[Elaine O'Connor]] | | imreoir sacair Sasanach | [[imreoir sacair]] | 1982-02-20 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q5353258|Q5353258]] | 3 |- | [[Rachel Neylan]] | [[Íomhá:Women's road race - Rio 2016 (28783792620).jpg|center|40px]] | rothaí Astrálach | [[rothaí spóirt]] | 1982-03-09 | | [[Sydney]] | | [[:d:Q2125227|Q2125227]] | 14 |- | [[Emma O'Driscoll]] | | damhsóir Éireannach | [[damhsóir]]<br/>[[láithreoir teilifíse]]<br/>[[amhránaí]]<br/>[[rannpháirtí i gclár teilifíse réaltachta]] | 1982-03-23 | | [[Luimneach]] | | [[:d:Q5372918|Q5372918]] | 1 |- | [[Heather Wilson]] | | rothaí Éireannach | [[rothaí spóirt]] | 1982-04-01 | | | | [[:d:Q5694186|Q5694186]] | 2 |- | [[Marian Heffernan]] | | lúthchleasaí Éireannach | [[rábálaí]] | 1982-04-16 | | [[Corcaigh]] | | [[:d:Q6761898|Q6761898]] | 5 |- | [[Lynn Hilary]] | | amhránaí agus ceoltóir Éireannach | [[amhránaí]]<br/>[[giotáraí]]<br/>[[cumadóir]] | 1982-04-21 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q2420865|Q2420865]] | 11 |- | [[Eimear Mullan]] | [[Íomhá:Eimear Mullan Ironman 70.3 Austria 2012.jpg|center|40px]] | trí-atlanaí Éireannach | [[trí-atlanaí]] | 1982-05-21 | | [[Port Stíobhaird]] | | [[:d:Q1279348|Q1279348]] | 5 |- | [[Deirdre Ryan]] | [[Íomhá:RyanDeirdre 2012.jpg|center|40px]] | léimneoir ard Éireannach | [[iomaitheoir lúthchleasaíochta]] | 1982-06-01 | | [[Dún Droma]] | | [[:d:Q518463|Q518463]] | 7 |- | [[Devon Campbell]] | | Cispheileadóir (*1982) ♀ | [[cispheileadóir]] | 1982-06-15 | | [[Vancouver, An Cholóim Bhriotanach|Vancouver]] | | [[:d:Q5804767|Q5804767]] | 2 |- | [[Rebecca Bisland]] | | imreoir sacair | [[imreoir sacair]] | 1982-06-20 | | [[Epsom]] | | [[:d:Q7301667|Q7301667]] | 3 |- | [[Michelle Walsh]] | | imreoir sacair | [[imreoir sacair]] | 1982-08-02 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q6837287|Q6837287]] | 3 |- | [[Mary Cullen]] | | reathaí meánraoin agus fadraoin Éireannach | [[iomaitheoir lúthchleasaíochta]] | 1982-08-17 | | | | [[:d:Q4943747|Q4943747]] | 6 |- | [[Deirdre Byrne]] | | cianreathaí Éireannach | [[reathaí meánfhaid]]<br/>[[cianreathaí]] | 1982-09-21 | | | | [[:d:Q25936076|Q25936076]] | 2 |- | [[Noeleen Lambert]] | | imreoir camógaíochta | [[camogie player]] | 1982-12-10 | | [[Loch Garman]] | | [[:d:Q7047283|Q7047283]] | 1 |- | [[Daráine Mulvihill]] | | pearsa theilifíse Éireannach | | 1983 | | | | [[:d:Q5226296|Q5226296]] | 1 |- | [[Jill Murphy]] | | ban-aisteoir | [[aisteoir]] | 1983 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q6192979|Q6192979]] | 1 |- | [[Joanne O'Callaghan]] | | imreoir camógaíochta | | 1983 | | [[Corcaigh]] | | [[:d:Q6206193|Q6206193]] | 1 |- | [[Layla Flaherty]] | [[Íomhá:Layla Flaherty.jpg|center|40px]] | mainicín Éireannach | [[Mainicín faisin|mainicín]] | 1983 | | [[Gaillimh]] | | [[:d:Q6505595|Q6505595]] | 3 |- | [[Lesley Turner]] | | mainicín Éireannach | [[Mainicín faisin|mainicín]]<br/>[[iomaitheoir i gcomórtas áilleachta]] | 1983 | | | | [[:d:Q6530547|Q6530547]] | 1 |- | [[Lizzie Lyng]] | | imreoir camógaíochta | | 1983 | | [[Cill Chainnigh]] | | [[:d:Q6660726|Q6660726]] | 1 |- | [[Katie McGrath]] | [[Íomhá:Heroes Assemble IMG 9226 (42762338021).jpg|center|40px]] | ban-aisteoir Éireannach | [[aisteoir]]<br/>[[aisteoir scannáin]]<br/>[[aisteoir teilifíse]] | 1983-01-03 | | [[Áth na Fuinseoige]] | | [[:d:Q253440|Q253440]] | 41 |- | [[Hannah Craig]] | [[Íomhá:Slalom canoeing 2012 Olympics W K1 IRL Hannah Craig.jpg|center|40px]] | Canúálaí (*1983) ♀ | [[canúálaí]] | 1983-02-10 | | | | [[:d:Q5648813|Q5648813]] | 2 |- | [[Ava Hutchinson]] | [[Íomhá:Ava Hutchinson - 2012 Olympics marathon.jpg|center|40px]] | lúthchleasaí | [[cianreathaí]] | 1983-03-30 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q4827385|Q4827385]] | 4 |- | [[Joanne King]] | | ban-aisteoir Éireannach | [[aisteoir]] | 1983-04-20 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q3179676|Q3179676]] | 6 |- | [[Mary Fox]] | | Cispheileadóir (*1983) ♀ | [[cispheileadóir]] | 1983-05-08 | | [[Fairview Park]] | | [[:d:Q119562828|Q119562828]] | 0 |- | [[Ciara Newell]] | | amhránaí Éireannach | [[amhránaí]] | 1983-07-07 | | | | [[:d:Q5119125|Q5119125]] | 1 |- | [[Cecelia Joyce]] | | cruicéadaí | [[cruicéadaí]] | 1983-07-25 | | [[Cill Mhantáin]] | | [[:d:Q12978229|Q12978229]] | 7 |- | [[Aoife Hoey]] | | Iomaitheoir lúthchleasaíochta agus bobshleamhnóir (*1983) ♀ | [[iomaitheoir lúthchleasaíochta]]<br/>[[bobshleamhnóir]] | 1983-09-06 | | [[Cúil an tSúdaire]] | | [[:d:Q7905573|Q7905573]] | 5 |- | [[Carly Smithson]] | [[Íomhá:Carly Smithson in parade.jpg|center|40px]] | amhránaí Éireannach | [[ceoltóir]]<br/>[[amhránaí]]<br/>[[cumadóir amhrán]]<br/>[[amhránaí is scríbhneoir]]<br/>[[aisteoir]] | 1983-09-12 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q292301|Q292301]] | 14 |- | [[Danielle Ryan]] | [[Íomhá:Danielle Ryan at the 2024 Toronto International Film Festival 2 (cropped).jpg|center|40px]] | daonchara Éireannach | [[aisteoir]] | 1983-11-01 | | [[Éire]] | | [[:d:Q5219431|Q5219431]] | 4 |- | [[Stef Curtis]] | | imreoir sacair | [[imreoir sacair]] | 1983-12-05 | | [[Briostó]] | | [[:d:Q7605993|Q7605993]] | 4 |- | [[Rosie Foley]] | [[Íomhá:Rosie foley limbo pic.jpg|center|40px]] | imreoir rugbaí Éireannach | [[imreoir rugbaí]] | 1984 | | | | [[:d:Q3442640|Q3442640]] | 1 |- | [[Sandra Lynch]] | | imreoir badmantain | [[imreoir badmantain]] | 1984 | | | | [[:d:Q65554564|Q65554564]] | 0 |- | [[Cliodhna O'Connor]] | | imreoir peil Ghaelach | | 1984 | | [[Port Mearnóg]] | | [[:d:Q5134321|Q5134321]] | 1 |- | [[Emer Dillon]] | | imreoir camógaíochta | | 1984 | | [[Corcaigh]] | | [[:d:Q5370380|Q5370380]] | 1 |- | [[Nora-Jane Noone]] | [[Íomhá:Nora-Jane Noone at the 2024 Toronto International Film Festival (cropped).jpg|center|40px]] | ban-aisteoir Éireannach | [[aisteoir scannáin]] | 1984-03-08 | | [[Gaillimh]] | | [[:d:Q292107|Q292107]] | 13 |- | [[Charlene McKenna]] | [[Íomhá:Charlene McKenna (2008).jpg|center|40px]] | ban-aisteoir Éireannach | [[aisteoir]]<br/>[[aisteoir stáitse]]<br/>[[aisteoir scannáin]] | 1984-03-26 | | [[Glasloch]] | | [[:d:Q2957880|Q2957880]] | 12 |- | [[Mary Waldron]] | | Imreoir sacair agus cruicéadaí (*1984) ♀ | [[imreoir sacair]]<br/>[[cruicéadaí]] | 1984-05-05 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q6780904|Q6780904]] | 8 |- | [[Joanne Cuddihy]] | | Iomaitheoir lúthchleasaíochta (*1984) ♀ | [[iomaitheoir lúthchleasaíochta]] | 1984-05-11 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q458353|Q458353]] | 7 |- | [[Caroline Murphy]] | | imreoir camógaíochta | [[camogie player]] | 1984-07-02 | | [[Loch Garman]] | | [[:d:Q5045167|Q5045167]] | 1 |- | [[Nina Carberry]] | [[Íomhá:1718705059224 20240617 Carberry Nina IE 003.jpg|center|40px]] | jacaí Éireannach | [[Jacaí (marcach)|jacaí]]<br/>[[polaiteoir]] | 1984-07-21 | | [[Ashbourne]] | | [[:d:Q7037886|Q7037886]] | 4 |- | [[Leanne Moore]] | | amhránaí Éireannach | [[amhránaí]] | 1984-07-24 | | [[Luimneach]] | | [[:d:Q945587|Q945587]] | 4 |- | [[Siobhan Byrne]] | | pionsóir Oilimpeach | [[pionsóir]]<br/>[[scríbhneoir scripte]] | 1984-08-13 | | [[Ostfildern]] | | [[:d:Q7525288|Q7525288]] | 2 |- | [[Gillian Búrc]] | | imreoir rugbaí Éireannach | [[imreoir rugbaí]] | 1984-08-28 | | [[Luimneach]] | | [[:d:Q17859745|Q17859745]] | 1 |- | [[Lydia Gurley]] | [[Íomhá:2016 2017 UCI Track World Cup Apeldoorn 226.jpg|center|40px]] | Raonrothaí (*1984) ♀ | [[raonrothaí]] | 1984-09-09 | | [[Baile Átha an Rí]] | | [[:d:Q27517415|Q27517415]] | 9 |- | [[Fionnuala McCormack]] | [[Íomhá:Fionnuala Britton Velenje 2011.jpg|center|40px]] | Iomaitheoir lúthchleasaíochta agus cianreathaí (*1984) ♀ | [[iomaitheoir lúthchleasaíochta]]<br/>[[cianreathaí]] | 1984-09-24 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q3072729|Q3072729]] | 11 |- | [[Shannon McDonnell]] | | imreoir sacair | [[imreoir sacair]] | 1984-09-28 | | [[Orland Park]] | | [[:d:Q7488908|Q7488908]] | 3 |- | [[Niamh Briggs]] | | imreoir rugbaí Éireannach | [[imreoir rugbaí]] | 1984-09-30 | | [[Dún na Mainistreach]] | | [[:d:Q3339465|Q3339465]] | 2 |- | [[Josie Dwyer]] | | imreoir camógaíochta | [[camogie player]] | 1984-11-02 | | [[Loch Garman]] | | [[:d:Q6290742|Q6290742]] | 1 |- | [[Ruth Kearney]] | | ban-aisteoir Éireannach | [[aisteoir]]<br/>[[aisteoir teilifíse]]<br/>[[aisteoir stáitse]] | 1984-11-11 | | [[Lambeth]] | | [[:d:Q1535775|Q1535775]] | 10 |- | [[Monika Gedvilaite]] | | Imreoir fichille (*1984) ♀ | [[imreoir fichille]] | 1984-11-16 | | | | [[:d:Q28479153|Q28479153]] | 0 |- | [[Laura Cunningham]] | | amhránaí Éireannach | [[amhránaí]] | 1980s | | | | [[:d:Q6498827|Q6498827]] | 2 |- | [[Gemma-Leah Devereux]] | | ban-aisteoir | [[aisteoir]] | 1985<br/>1990-08-09 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q2688973|Q2688973]] | 5 |- | [[Aoife Neary]] | | imreoir camógaíochta | | 1985 | | [[Cill Chainnigh]] | | [[:d:Q4778637|Q4778637]] | 1 |- | [[Bernie Murray]] | | imreoir camógaíochta | | 1985 | | | | [[:d:Q4894459|Q4894459]] | 1 |- | [[Deirdre Delaney]] | | imreoir camógaíochta | | 1985 | | [[Cill Chainnigh]] | | [[:d:Q5252559|Q5252559]] | 1 |- | [[Elaine Aylward]] | | imreoir camógaíochta | | 1985 | | [[Cill Chainnigh]] | | [[:d:Q5353163|Q5353163]] | 1 |- | [[Gemma O'Connor]] | | imreoir camógaíochta | | 1985 | | [[Corcaigh]] | | [[:d:Q5530723|Q5530723]] | 1 |- | [[Rachel Wyse]] | | Láithreoir teilifíse agus marcach (*1985) ♀; spouse of Tim Gredley | [[láithreoir teilifíse]]<br/>[[marcach]] | 1985-01-22 | | [[Cill Dara]] | | [[:d:Q1568896|Q1568896]] | 3 |- | [[Claire Bergin]] | | bobshleamhnóir Éireannach | [[iomaitheoir lúthchleasaíochta]] | 1985-02-01 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q5125145|Q5125145]] | 5 |- | [[Fiona Kavanagh]] | | imreoir camógaíochta | [[camogie player]] | 1985-02-13 | | [[Loch Garman]] | | [[:d:Q5451071|Q5451071]] | 1 |- | [[Natalie Britton]] | | ban-aisteoir Éireannach | [[aisteoir]]<br/>[[stiúrthóir scannán]] | 1985-02-21 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q2165668|Q2165668]] | 0 |- | [[Claire Sproule]] | | amhránaí Éireannach | [[amhránaí]]<br/>[[cumadóir amhrán]] | 1985-04-10 | | | | [[:d:Q5125316|Q5125316]] | 1 |- | [[Georgia Salpa]] | [[Íomhá:Georgia salpa.jpg|center|40px]] | mainicín Gréagach-Éireannach | [[Mainicín faisin|mainicín]] | 1985-05-14 | | [[an Aithin]] | | [[:d:Q2586982|Q2586982]] | 15 |- | [[Lenny Holohan]] | | imreoir camógaíochta | [[camogie player]] | 1985-05-21 | | [[Loch Garman]] | | [[:d:Q6522954|Q6522954]] | 1 |- | [[Jemma Connor-Iommi]] | [[Íomhá:Jemma Connor-Iommi (18433636591) (cropped).jpg|center|40px]] | imreoir sacair | [[imreoir sacair]] | 1985-05-28 | | [[Sutton Coldfield]] | | [[:d:Q6177201|Q6177201]] | 4 |- | [[Laura O'Toole]] | | ban-aisteoir Éireannach | [[aisteoir]] | 1985-06-05 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q6499278|Q6499278]] | 2 |- | [[Kirsten McGarry]] | | sciálaí Alpach Éireannach | [[sciálaí Alpach]] | 1985-07-25 | | [[Deilginis]] | | [[:d:Q2780652|Q2780652]] | 6 |- | [[Marie Curtin]] | | imreoir sacair | [[imreoir sacair]] | 1985-08-07 | | [[Luimneach]] | | [[:d:Q6762814|Q6762814]] | 3 |- | [[Angela Walsh]] | | imreoir peil Ghaelach | [[imreoir peile Gaelaí]] | 1986 | | [[Corcaigh]] | | [[:d:Q4762581|Q4762581]] | 2 |- | [[Cathriona Foley]] | | imreoir camógaíochta | | 1986 | | [[Corcaigh]] | | [[:d:Q5053354|Q5053354]] | 1 |- | [[Bláthnaid McKenna]] | [[Íomhá:Miss Ireland 07 Blathnaid McKenna.jpg|center|40px]] | Iomaitheoir i gcomórtas áilleachta agus [[Mainicín faisin|mainicín]] (*1986) ♀ | [[iomaitheoir i gcomórtas áilleachta]]<br/>[[Mainicín faisin|mainicín]] | 1986-01-11 | | [[Cill Dara]] | | [[:d:Q4930907|Q4930907]] | 2 |- | [[Emma Kilkelly]] | | imreoir camógaíochta | [[camogie player]] | 1986-01-13 | | [[Gaillimh]] | | [[:d:Q5372873|Q5372873]] | 1 |- | [[Mischa Barton]] | [[Íomhá:Mischa Barton 2017.png|center|40px]] | aisteoir Briotanach-Meireacánach | [[aisteoir scannáin]]<br/>[[aisteoir linbh]]<br/>[[Mainicín faisin|mainicín]]<br/>[[aisteoir stáitse]]<br/>[[aisteoir teilifíse]]<br/>[[aisteoir]] | 1986-01-24 | | [[Hammersmith]] | | [[:d:Q207458|Q207458]] | 51 |- | [[Sinead Kavanagh]] | | Ealaíontóir comhraic measctha (*1986) ♀ | [[ealaíontóir comhraic measctha]] | 1986-02-01 | | | | [[:d:Q86340580|Q86340580]] | 3 |- | [[Claire Hennessy]] | | scríbhneoir Éireannach | [[scríbhneoir]]<br/>[[scríbhneoir litríocht pháistí]] | 1986-02-24 | | | | [[:d:Q5125225|Q5125225]] | 1 |- | [[Jennie King]] | | imreoir badmantain | [[imreoir badmantain]] | 1986-02-28 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q26804583|Q26804583]] | 3 |- | [[Dominique McElligott]] | [[Íomhá:Dominique McElligott - Cannes.jpg|center|40px]] | ban-aisteoir Éireannach | [[aisteoir]]<br/>[[aisteoir scannáin]] | 1986-03-05 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q456651|Q456651]] | 26 |- | [[Linda Byrne]] | [[Íomhá:Linda Byrne.jpg|center|40px]] | lúthchleasaí | [[cianreathaí]] | 1986-05-13 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q11756918|Q11756918]] | 7 |- | [[Deirdre Codd]] | | imreoir camógaíochta | [[camogie player]] | 1986-07-31 | | [[Loch Garman]] | | [[:d:Q5252552|Q5252552]] | 1 |- | [[Mary Therese McDonnell]] | [[Íomhá:Mt mcdonnell.jpg|center|40px]] | imreoir sacair | [[imreoir sacair]] | 1986-08-26 | | [[Orland Park]] | | [[:d:Q6780825|Q6780825]] | 5 |- | [[Fiona O'Sullivan]] | [[Íomhá:Fiona O'Sullivan in San Jose.jpg|center|40px]] | imreoir sacair gairmiúil | [[imreoir sacair]] | 1986-09-17 | | [[San Geronimo]] | | [[:d:Q4970710|Q4970710]] | 11 |- | [[Sophie Perry]] | [[Íomhá:Sophie Perry.jpg|center|40px]] | Imreoir sacair (*1986) ♀ | [[imreoir sacair]] | 1986-11-11 | | [[Brighton]] | | [[:d:Q7563050|Q7563050]] | 5 |- | [[Colleen Atkinson]] | | imreoir camógaíochta | [[camogie player]] | 1986-11-25 | | [[Loch Garman]] | | [[:d:Q5146232|Q5146232]] | 1 |- | [[Rebecca Rolfe]] | | cruicéadaí | [[cruicéadaí]] | 1986-11-27 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q16225377|Q16225377]] | 3 |- | [[Mags Darcy]] | | imreoir camógaíochta | [[camogie player]] | 1986-12-02 | | [[Contae Loch Garman]] | | [[:d:Q6732463|Q6732463]] | 1 |- | [[Catriona Cuddihy]] | | lúthchleasaí | [[iomaitheoir lúthchleasaíochta]] | 1986-12-05 | | [[Cill Chainnigh]] | | [[:d:Q5053959|Q5053959]] | 2 |- | [[Jill Whelan]] | | Cruicéadaí (*1986) ♀ | [[cruicéadaí]] | 1986-12-28 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q27567873|Q27567873]] | 3 |- | [[Amy Butler]] | | imreoir camógaíochta | | 1987 | | [[Cill Chainnigh]] | | [[:d:Q4749123|Q4749123]] | 1 |- | [[Brenda Hanney]] | | imreoir camógaíochta | | 1987 | | | | [[:d:Q4960689|Q4960689]] | 1 |- | [[Claire Brady]] | | cianreathaí Éireannach | [[iomaitheoir lúthchleasaíochta]] | 1987-01-20<br/>1987-01-29 | | [[Cill Dara]] | | [[:d:Q1094778|Q1094778]] | 3 |- | [[Jennie Simpson]] | | imreoir camógaíochta | [[camogie player]] | 1987-03-23 | | [[Port Láirge]] | | [[:d:Q6178030|Q6178030]] | 1 |- | [[Laura Sheeran]] | | [[Amhránaí|amhránaí]] agus [[Cumadóir amhrán|cumadóir amhrán]] (*1987) ♀ | [[amhránaí]]<br/>[[cumadóir amhrán]] | 1987-04-19 | | [[Gaillimh]] | | [[:d:Q6499426|Q6499426]] | 1 |- | [[Nicola Twohig]] | | imreoir sacair | [[imreoir sacair]] | 1987-04-28 | | [[Manchain]] | | [[:d:Q10484148|Q10484148]] | 1 |- | [[Laura Izibor]] | [[Íomhá:Laura Izibor, 2008 (cropped).jpg|center|40px]] | ceoltóir Éireannach | [[ceoltóir]]<br/>[[amhránaí]]<br/>[[pianódóir]]<br/>[[amhránaí is scríbhneoir]]<br/>[[Léiritheoir ceoil|léiritheoir ceirníní]]<br/>[[ealaíontóir taifeadta]] | 1987-05-13 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q437622|Q437622]] | 7 |- | [[Jayne Wisener]] | [[Íomhá:Jayne Wisener.jpg|center|40px]] | ban-aisteoir | [[aisteoir]]<br/>[[amhránaí]]<br/>[[aisteoir stáitse]]<br/>[[aisteoir scannáin]] | 1987-05-19 | | [[Baile Monaidh]] | | [[:d:Q387132|Q387132]] | 13 |- | [[Emma Beckett]] | [[Íomhá:Lewes FC Women 1 Watford Women 2 07 11 2021-526 (51661727617).jpg|center|40px]] | Imreoir sacair (*1987) ♀ | [[imreoir sacair]] | 1987-05-29 | | [[Northampton]] | | [[:d:Q61827370|Q61827370]] | 4 |- | [[Jenna O'Hea]] | [[Íomhá:Jenna O'Hea at day three of the Opals camp.jpg|center|40px]] | cispheileadóir Astrálach | [[cispheileadóir]] | 1987-06-06 | | [[Melbourne]] | | [[:d:Q622730|Q622730]] | 17 |- | [[Emma Davis]] | [[Íomhá:2008 Emma Davis.JPG|center|40px]] | trí-atlanaí Éireannach | [[trí-atlanaí]] | 1987-07-04 | | [[Beannchar, Contae an Dúin]] | | [[:d:Q5372775|Q5372775]] | 6 |- | [[Nicola Sinnott]] | [[Íomhá:Nicola Sinnott.jpg|center|40px]] | Imreoir sacair (*1987) ♀ | [[imreoir sacair]] | 1987-08-08 | | | | [[:d:Q22280384|Q22280384]] | 2 |- | [[Danielle Fox-Clarke]] | | ban-aisteoir Éireannach | [[aisteoir]] | 1987-08-22 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q3014994|Q3014994]] | 2 |- | [[Aisling Daly]] | | ealaíontóir comhraic Éireannach | [[ealaíontóir comhraic measctha]] | 1987-12-24 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q4699200|Q4699200]] | 6 |- | [[Orla Cotter]] | | imreoir camógaíochta | | 1988 | | [[Corcaigh]] | | [[:d:Q7102985|Q7102985]] | 1 |- | [[Eimear O'Sullivan]] | | imreoir camógaíochta | | 1988 | | [[Corcaigh]] | | [[:d:Q5349557|Q5349557]] | 1 |- | [[Emer Lucey]] | | imreoir camógaíochta | [[lúthchleasaí]] | 1988 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q5370385|Q5370385]] | 1 |- | [[Sinéad Mulvey]] | [[Íomhá:Sinéad Mulvay.jpg|center|40px]] | amhránaí Éireannach | [[amhránaí]]<br/>[[aeróstach]] | 1988-01-22 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q255095|Q255095]] | 20 |- | [[Erin Keery]] | | imreoir badmantain | [[imreoir badmantain]] | 1988-02-16 | | | | [[:d:Q1354600|Q1354600]] | 1 |- | [[Amy Kenealy]] | | cruicéadaí | [[cruicéadaí]] | 1988-04-06 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q16224552|Q16224552]] | 4 |- | [[Melanie Nocher]] | | snámhóir Éireannach | [[snámhóir]] | 1988-06-18 | | [[Contae an Dúin]] | | [[:d:Q6811327|Q6811327]] | 5 |- | [[Ann Dalton]] | | imreoir camógaíochta | [[camogie player]] | 1988-06-22 | | [[Cill Chainnigh]] | | [[:d:Q4766351|Q4766351]] | 1 |- | [[Méabh de Búrca]] | [[Íomhá:Meabh De Burca.jpg|center|40px]] | imreoir sacair Éireannach | [[imreoir sacair]] | 1988-08-11 | | [[Gaillimh]] | | [[:d:Q509493|Q509493]] | 5 |- | [[Laura Patterson]] | | [[Mainicín faisin|mainicín]] agus iomaitheoir i gcomórtas áilleachta (*1988) ♀ | [[Mainicín faisin|mainicín]]<br/>[[iomaitheoir i gcomórtas áilleachta]] | 1988-11-28 | | [[Cúil an tSúdaire]] | | [[:d:Q6499296|Q6499296]] | 1 |- | [[Chloe Magee]] | [[Íomhá:Chloe & Sam Magee Irish Open Mixed Double Champions 2018.jpg|center|40px]] | imreoir badmantain | [[imreoir badmantain]]<br/>[[Olympic competitor]] | 1988-11-29 | | [[Ráth Bhoth]] | | [[:d:Q468589|Q468589]] | 12 |- | [[Julia Moriarty]] | | imreoir leadóige Éireannach | [[imreoir leadóige]] | 1988-12-03 | | [[Adelaide]] | | [[:d:Q6306589|Q6306589]] | 4 |- | [[Hannah Lowry-O'Reilly]] | | Imreoir fichille (*1988) ♀ | [[imreoir fichille]] | 1988-12-19 | | | | [[:d:Q28479756|Q28479756]] | 0 |- | [[Lynn Styles]] | | ban-aisteoir Éireannach | [[aisteoir]]<br/>[[Mainicín faisin|mainicín]] | 1988-12-29 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q2708041|Q2708041]] | 7 |- | [[Emma Britt Waldron]] | | [[Mainicín faisin|mainicín]] (*1989) ♀ | [[Mainicín faisin|mainicín]] | 1989 | | [[Port Láirge]] | | [[:d:Q3724627|Q3724627]] | 1 |- | [[Arlene Watkins]] | | imreoir camógaíochta Éireannach | | 1989 | | [[Contae Uíbh Fhailí]] | | [[:d:Q4792184|Q4792184]] | 1 |- | [[Collette Dormer]] | | imreoir camógaíochta | | 1989 | | [[Cill Chainnigh]] | | [[:d:Q5147113|Q5147113]] | 1 |- | [[Heather Cooney]] | | imreoir camógaíochta | | 1989 | | [[Gaillimh]] | | [[:d:Q5693786|Q5693786]] | 1 |- | [[Lorraine Ryan]] | | imreoir camógaíochta | | 1989 | | [[Gaillimh]] | | [[:d:Q6681685|Q6681685]] | 1 |- | [[Laura Reynolds]] | | lúthchleasaí | [[racewalker]] | 1989-01-21<br/>1989-01-20 | | | | [[:d:Q6499354|Q6499354]] | 3 |- | [[Lisa Kearney]] | [[Íomhá:Lisa Kearney on WIMPS TV.jpg|center|40px]] | cleachtóir júdó Éireannach | [[cleachtóir júdó]] | 1989-05-27 | | [[Béal Feirste]] | | [[:d:Q2260724|Q2260724]] | 5 |- | [[Jenny Murphy]] | | imreoir rugbaí Éireannach | [[imreoir rugbaí]]<br/>[[rugby sevens player]] | 1989-05-30 | | | | [[:d:Q18126994|Q18126994]] | 2 |- | [[Chloë Agnew]] | [[Íomhá:Chloë Agnew at Macquarie Shopping Centre, Sydney.jpg|center|40px]] | ceoltóir agus amhránaí Éireannach | [[amhránaí ceoldrámaíochta]] | 1989-06-09 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q2228268|Q2228268]] | 17 |- | [[Sara Louise Treacy]] | | lúthchleasaí Éireannach | [[iomaitheoir lúthchleasaíochta]] | 1989-06-22 | | | | [[:d:Q20967862|Q20967862]] | 5 |- | [[Michaela Convery]] | | imreoir camógaíochta Éireannach | [[camogie player]] | 1989-07-01 | | | | [[:d:Q6835586|Q6835586]] | 1 |- | [[Jessie Barr]] | | lúthchleasaí | [[rábálaí]] | 1989-07-24 | | [[Port Láirge]] | | [[:d:Q6187612|Q6187612]] | 5 |- | [[Camilla Speirs]] | | marcach Éireannach | [[marcach]] | 1989-08-23 | | | | [[:d:Q5026595|Q5026595]] | 2 |- | [[Ciara Horne]] | [[Íomhá:2015 UEC Track Elite European Championships 333.JPG|center|40px]] | rothaí | [[rothaí spóirt]] | 1989-09-07 | | [[Harrow, Londain|Harrow]] | | [[:d:Q5119121|Q5119121]] | 14 |- | [[Orla Barry]] | | Iomaitheoir lúthchleasaíochta (*1989) ♀ | [[iomaitheoir lúthchleasaíochta]] | 1989-09-21 | | [[Droichead na Scuab]] | | [[:d:Q7102982|Q7102982]] | 2 |- | [[Kate McKenna]] | | cruicéadaí | [[cruicéadaí]] | 1989-09-27 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q16224853|Q16224853]] | 3 |- | [[Kelly Murphy]] | [[Íomhá:2024 UEC Track Elite European Championships 130.jpg|center|40px]] | rothaí Éireannach | [[rothaí spóirt]]<br/>[[eolaí néarchórais]] | 1989-11-03 | | [[Birmingham]] | | [[:d:Q33083846|Q33083846]] | 7 |- | [[Leann Fennelly]] | | imreoir camógaíochta | | 1990 | | [[Cill Chainnigh]] | | [[:d:Q6509822|Q6509822]] | 1 |- | [[Michaela Morkan]] | | imreoir camógaíochta | | 1990 | | [[Contae Uíbh Fhailí]] | | [[:d:Q6835610|Q6835610]] | 1 |- | [[Michelle Quilty]] | | imreoir camógaíochta | | 1990 | | [[Cill Chainnigh]] | | [[:d:Q6837210|Q6837210]] | 1 |- | [[Ciara Storey]] | | imreoir camógaíochta | [[camogie player]] | 1990-01-07 | | [[Loch Garman]] | | [[:d:Q5119127|Q5119127]] | 1 |- | [[Orla O'Reilly]] | | Cispheileadóir (*1990) ♀ | [[cispheileadóir]] | 1990-02-28 | | [[Corcaigh]] | | [[:d:Q74239854|Q74239854]] | 1 |- | [[Robyn Stewart]] | [[Íomhá:2017 UEC Track Elite European Championships 412.jpg|center|40px]] | Rothaí spóirt (*1990) ♀ | [[rothaí spóirt]] | 1990-04-10 | | [[Béal Feirste]] | | [[:d:Q27517186|Q27517186]] | 4 |- | [[Claire Lambe]] | | iomróir Éireannach | [[iomróir]] | 1990-05-16 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q11690739|Q11690739]] | 5 |- | [[Ruesha Littlejohn]] | [[Íomhá:Ruesha Littlejohn in San Jose.jpg|center|40px]] | imreoir sacair | [[imreoir sacair]] | 1990-07-03 | | [[Glaschú]] | | [[:d:Q7377860|Q7377860]] | 10 |- | [[Ciara Everard]] | [[Íomhá:09277 Ciara Everard.jpg|center|40px]] | Reathaí meánfhaid (*1990) ♀ | [[reathaí meánfhaid]] | 1990-07-10 | | | | [[:d:Q9192214|Q9192214]] | 6 |- | [[Niamh Whelan]] | | Rábálaí (*1990) ♀ | [[rábálaí]] | 1990-07-26 | | | | [[:d:Q39814817|Q39814817]] | 1 |- | [[Aisling Cooney]] | | Snámhóir (*1990) ♀ | [[snámhóir]] | 1990-07-27 | | [[Dumhach Thrá]] | | [[:d:Q4699199|Q4699199]] | 2 |- | [[Melissa Scott-Hayward]] | | Cruicéadaí (*1990) ♀ | [[cruicéadaí]] | 1990-08-10 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q16225439|Q16225439]] | 2 |- | [[Rozanna Purcell]] | | mainicín Éireannach | [[Mainicín faisin|mainicín]]<br/>[[iomaitheoir i gcomórtas áilleachta]] | 1990-09-03 | | [[Cluain Meala]] | | [[:d:Q1046271|Q1046271]] | 5 |- | [[Adrienne Murphy]] | | Iomaitheoir i gcomórtas áilleachta (*1990) ♀ | [[iomaitheoir i gcomórtas áilleachta]] | 1990-10-11 | | [[Cluain Dolcáin]] | | [[:d:Q4685714|Q4685714]] | 4 |- | [[Emma Eliza Regan]] | [[Íomhá:Irish Actress Emma Eliza Regan- 2014-04-10 01-42 (cropped).jpg|center|40px]] | ban-aisteoir Éireannach | [[aisteoir]]<br/>[[aisteoir scannáin]]<br/>[[stiúrthóir scannán]] | 1990-12-04 | | [[Maigh Cuilinn]] | | [[:d:Q5372793|Q5372793]] | 6 |- | [[Denise Gaule]] | | imreoir camógaíochta | | 1991 | | [[Cill Chainnigh]] | | [[:d:Q5257669|Q5257669]] | 1 |- | [[Edwina Keane]] | | imreoir camógaíochta | | 1991 | | [[Cill Chainnigh]] | | [[:d:Q5346949|Q5346949]] | 1 |- | [[Alice Kunek]] | [[Íomhá:Alice Kunek - Perth Lynx.jpg|center|40px]] | cispheileadóir Astrálach (1991-) | [[cispheileadóir]] | 1991-01-06 | | [[Box Hill]] | | [[:d:Q24452204|Q24452204]] | 10 |- | [[Emma Flanagan]] | | cruicéadaí | [[cruicéadaí]] | 1991-01-07 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q16211337|Q16211337]] | 4 |- | [[Cherelle Khassal]] | [[Íomhá:Cherelle Khassal (23697437213).jpg|center|40px]] | imreoir sacair Éireannach | [[imreoir sacair]] | 1991-01-09 | | [[Sasana]] | | [[:d:Q22087349|Q22087349]] | 4 |- | [[Lynsey McCullough]] | | imreoir leadóige Éireannach | [[imreoir leadóige]] | 1991-03-01 | | [[Aontroim (baile)]] | | [[:d:Q6709499|Q6709499]] | 1 |- | [[Julie-Ann Russell]] | [[Íomhá:Julie-Ann Russell in San Jose.jpg|center|40px]] | imreoir sacair | [[imreoir sacair]] | 1991-03-28 | | [[Gaillimh]] | | [[:d:Q6307969|Q6307969]] | 4 |- | [[Eve Hewson]] | [[Íomhá:Eve Hewson.jpg|center|40px]] | ban-aisteoir Éireannach | [[aisteoir]]<br/>[[aisteoir scannáin]] | 1991-07-07 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q3735288|Q3735288]] | 24 |- | [[Patricia Jackman]] | | imreoir camógaíochta | [[camogie player]] | 1991-07-17 | | | | [[:d:Q7145652|Q7145652]] | 1 |- | [[Clara Peters]] | [[Íomhá:European 2011 Clara PETERS.jpg|center|40px]] | scátálaí fíorach Éireannach | [[scátálaí fíorach]] | 1991-07-19 | | [[Essen]] | | [[:d:Q4360258|Q4360258]] | 5 |- | [[Holly Carpenter]] | | Iomaitheoir i gcomórtas áilleachta (*1991) ♀ | [[iomaitheoir i gcomórtas áilleachta]] | 1991-10-09 | | [[Ráth Eanaigh]] | | [[:d:Q5881934|Q5881934]] | 2 |- | [[Laura Boylan]] | | Cruicéadaí (*1991) ♀ | [[cruicéadaí]] | 1991-12-16 | | [[Contae Lú]] | | [[:d:Q29981448|Q29981448]] | 3 |- | [[Aoife Hannon]] | | mainicín Éireannach | [[Mainicín faisin|mainicín]]<br/>[[fisiteiripeoir]] | 1992 | | [[Luimneach]] | | [[:d:Q3620544|Q3620544]] | 2 |- | [[Poornima Menon Jayadev]] | | Imreoir fichille (*1992) ♀ | [[imreoir fichille]] | 1992 | | | | [[:d:Q28479758|Q28479758]] | 0 |- | [[Aisling Dunphy]] | | imreoir camógaíochta | | 1992 | | [[Cill Chainnigh]] | | [[:d:Q4699203|Q4699203]] | 0 |- | [[Ann Marie Starr]] | | imreoir camógaíochta | | 1992 | | | | [[:d:Q4766551|Q4766551]] | 1 |- | [[Sinead Chambers]] | | imreoir badmantain | [[imreoir badmantain]] | 1992-02-01 | | [[Béal Feirste]] | | [[:d:Q15712412|Q15712412]] | 4 |- | [[Sophie Vavasseur]] | | ban-aisteoir Éireannach | [[aisteoir]]<br/>[[aisteoir scannáin]] | 1992-05-10 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q2628135|Q2628135]] | 14 |- | [[Christine McMahon]] | | Cliathreathaí agus rábálaí (*1992) ♀ | [[cliathreathaí]]<br/>[[rábálaí]] | 1992-07-06 | | [[Béal Feirste]] | | [[:d:Q25939025|Q25939025]] | 2 |- | [[Naomi Carroll]] | | Imreoir sacair, imreoir haca, imreoir peile Gaelaí agus camogie player (*1992) ♀ | [[imreoir sacair]]<br/>[[imreoir haca]]<br/>[[imreoir peile Gaelaí]]<br/>[[camogie player]] | 1992-09-13 | | [[Contae an Chláir]] | | [[:d:Q57313561|Q57313561]] | 3 |- | [[Catherine Dalton]] | | cruicéadaí | [[cruicéadaí]] | 1992-10-26 | | [[Leyton]] | | [[:d:Q5052628|Q5052628]] | 3 |- | [[Dora Gorman]] | [[Íomhá:Dora Gorman Croatia.jpg|center|40px]] | peileadóir | [[imreoir sacair]] | 1993-02-18 | | [[Bearna]] | | [[:d:Q5297407|Q5297407]] | 4 |- | [[Siobhán Killeen]] | | imreoir sacair Éireannach | [[imreoir sacair]]<br/>[[imreoir peile Gaelaí]] | 1993-03-15 | | | | [[:d:Q22278600|Q22278600]] | 1 |- | [[Cliodhna Moloney]] | | Imreoir rugbaí agus baincéir (*1993) ♀ | [[imreoir rugbaí]]<br/>[[baincéir]] | 1993-05-31 | | [[Cill Chonla]] | | [[:d:Q42666676|Q42666676]] | 2 |- | [[Michaela Walsh]] | | dornálaí as Béal Feirste | [[dornálaí]] | 1993-06-05 | | [[Béal Feirste]] | | [[:d:Q18218166|Q18218166]] | 6 |- | [[Ciara Grant]] | [[Íomhá:Ciara Grant WUG.jpg|center|40px]] | peileadóir | [[imreoir sacair]] | 1993-06-11 | | [[Leitir Ceanainn]] | | [[:d:Q15960851|Q15960851]] | 6 |- | [[Lois Roche]] | [[Íomhá:Lois Roche Lewes FC Women 2 Charlton Ath Women 0 17 10 2021-82 (cropped).jpg|center|40px]] | imreoir sacair | [[imreoir sacair]] | 1993-06-18 | | [[Londain]] | | [[:d:Q24150945|Q24150945]] | 5 |- | [[Amy Bowtell]] | | imreoir leadóige | [[imreoir leadóige]] | 1993-09-16 | | [[Na Clocha Liatha]] | | [[:d:Q4749116|Q4749116]] | 7 |- | [[Clare Cryan]] | [[Íomhá:Clare Cryan Kyiv 2019.jpg|center|40px]] | Tumadóir iomaíoachta (*1993) ♀ | [[tumadóir iomaíoachta]] | 1993-12-03 | | | | [[:d:Q65553526|Q65553526]] | 3 |- | [[Chelsea Jones]] | | ban-aisteoir Éireannach | [[aisteoir]] | 1994 | | | | [[:d:Q2377423|Q2377423]] | 0 |- | [[Emer Jones]] | | [[Eolaí|eolaí]] (*1994) ♀ | [[eolaí]] | 1994 | | | | [[:d:Q5370383|Q5370383]] | 3 |- | [[Niamh McCarthy]] | | Lúthchleasaí (*1994) ♀ | [[lúthchleasaí]] | 1994-01-04 | | [[Contae Chorcaí]] | | [[:d:Q26905471|Q26905471]] | 2 |- | [[Caroline Black]] | | imreoir badmantain | [[imreoir badmantain]] | 1994-03-04 | | [[Lios na gCearrbhach]] | | [[:d:Q15971927|Q15971927]] | 5 |- | [[Alice Sharpe]] | [[Íomhá:2019 UEC Track Elite European Championships 132.jpg|center|40px]] | Rothaí spóirt (*1994) ♀ | [[rothaí spóirt]] | 1994-05-03 | | | | [[:d:Q55361867|Q55361867]] | 9 |- | [[Alli Palisch]] | [[Íomhá:Alli Murphy Lewes FC Women 2 London City 3 14 02 2021-528 (50943521133) (cropped).jpg|center|40px]] | Imreoir sacair (*1994) ♀ | [[imreoir sacair]] | 1994-05-13 | | [[Plano, Texas|Plano]] | | [[:d:Q56285209|Q56285209]] | 4 |- | [[Karina Campbell]] | | Imreoir fichille (*1994) ♀ | [[imreoir fichille]] | 1994-05-19 | | | | [[:d:Q28470777|Q28470777]] | 0 |- | [[Victoria Bell]] | | lúthchleasaí Éireannach | [[sciálaí Alpach]] | 1994-06-22 | | [[Sutton Coldfield]] | | [[:d:Q48618566|Q48618566]] | 4 |- | [[Phil Healy]] | [[Íomhá:Womens 400m (46526965474) (cropped).jpg|center|40px]] | rábálaí Éireannach | [[rábálaí]] | 1994-11-19 | | [[Béal Átha Fhínín]] | | [[:d:Q25999744|Q25999744]] | 7 |- | [[Phoebe Prince]] | | Scoláire (1994–2010) ♀ | [[scoláire]] | 1994-11-24 | 2010-01-14 | [[Bedford]] | [[South Hadley]] | [[:d:Q3304893|Q3304893]] | 6 |- | [[Leah Lyons]] | | Imreoir rugbaí (*1994) ♀ | [[imreoir rugbaí]] | 1994-11-27 | | [[Corcaigh]] | | [[:d:Q78051289|Q78051289]] | 1 |- | [[Sarah Jane Hearne]] | | Imreoir fichille (*1995) ♀ | [[imreoir fichille]] | 1995 | | | | [[:d:Q104843000|Q104843000]] | 0 |- | [[Ioana Gelip]] | | Imreoir fichille (*1995) ♀ | [[imreoir fichille]] | 1995-01-16 | | | | [[:d:Q109418259|Q109418259]] | 0 |- | [[Carolane Soucisse]] | [[Íomhá:2018 Autumn Classic International - Soucisse & Firus (cropped) - Soucisse.jpg|center|40px]] | damhsóir oighir Ceanadach | [[ice dancer]] | 1995-02-10 | | [[Châteauguay]] | | [[:d:Q24860514|Q24860514]] | 5 |- | [[Rachel Boyle]] | | imreoir badmantain | [[imreoir badmantain]] | 1995-03-27 | | | | [[:d:Q110991850|Q110991850]] | 0 |- | [[Ellen Keane]] | | Snámhóir (*1995) ♀ | [[snámhóir]] | 1995-04-06 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q26899011|Q26899011]] | 3 |- | [[Sycerika McMahon]] | | snámhóir Éireannach | [[snámhóir]] | 1995-04-11 | | [[Contae an Dúin]] | | [[:d:Q3979013|Q3979013]] | 7 |- | [[Fiona Murtagh]] | [[Íomhá:Rowing at the 2020 Summer Olympics (Ireland).jpeg|center|40px]] | Iomróir (*1995) ♀ | [[iomróir]] | 1995-07-11 | | [[Gaillimh]] | | [[:d:Q105925700|Q105925700]] | 11 |- | [[Síofra Cléirigh Büttner]] | [[Íomhá:Síofra Cléirigh Büttner 2017.jpg|center|40px]] | reathaí meánraoin Éireannach | [[reathaí meánfhaid]]<br/>[[iomaitheoir lúthchleasaíochta]] | 1995-07-21 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q35349110|Q35349110]] | 5 |- | [[Greta Streimikyte]] | | Lúthchleasaí parailimpeach (*1995) ♀ | [[lúthchleasaí parailimpeach]] | 1995-08-24 | | [[Vilnias]] | | [[:d:Q89343978|Q89343978]] | 3 |- | [[Aoife Mannion]] | [[Íomhá:Aoife Mannion BCLFC 2015 (22147891741) (cropped).jpg|center|40px]] | Imreoir sacair (*1995) ♀ | [[imreoir sacair]] | 1995-09-24 | | [[Solihull]] | | [[:d:Q25714012|Q25714012]] | 10 |- | [[Gráinne Walsh]] | | dornálaí Éireannach | [[dornálaí]] | 1995-10-13 | | [[Éire (Poblacht na hÉireann)|Éire]] | | [[:d:Q65091953|Q65091953]] | 4 |- | [[Emily Haggard-Kearney]] | | Iomaitheoir lúthchleasaíochta, reathaí maratóin agus cianreathaí (*1995) ♀ | [[iomaitheoir lúthchleasaíochta]]<br/>[[reathaí maratóin]]<br/>[[cianreathaí]] | 1995-11-10 | | | | [[:d:Q126883212|Q126883212]] | 0 |- | [[Susie Berry]] | | Marcach (*1996) ♀ | [[marcach]] | 1996-01-01 | | | | [[:d:Q130313509|Q130313509]] | 2 |- | [[Emma Bolger]] | | ban-aisteoir Éireannach | [[aisteoir]] | 1996-01-05 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q520262|Q520262]] | 8 |- | [[Florence Bell]] | | sciálaí Éireannach | [[sciálaí Alpach]] | 1996-03-05 | | [[Sutton Coldfield]] | | [[:d:Q15910753|Q15910753]] | 4 |- | [[Joanne O'Riordan]] | [[Íomhá:Joanne O’Riordan at ITU's Girls in ICT Day event in New York, 26 April 2012 (cropped).jpg|center|40px]] | iriseoir spóirt Éireannach | [[scríbhneoir spóirt]]<br/>[[gníomhaí]] | 1996-04-24 | | [[Corcaigh]] | | [[:d:Q6206196|Q6206196]] | 5 |- | [[Linda Djougang]] | [[Íomhá:Linda Djougang 15Apr2023.jpg|center|40px]] | Imreoir rugbaí (*1996) ♀ | [[imreoir rugbaí]] | 1996-05-17 | | [[Camarún]] | | [[:d:Q108540653|Q108540653]] | 2 |- | [[Megan Armitage]] | [[Íomhá:Grand Prix de Chambéry (Megan Armitage - Montagne).JPG|center|40px]] | Rothaí spóirt (*1996) ♀ | [[rothaí spóirt]] | 1996-08-12 | | | | [[:d:Q108532712|Q108532712]] | 6 |- | [[Laoise Murray]] | | ban-aisteoir Éireannach | [[aisteoir]] | 1996-08-24 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q3826973|Q3826973]] | 3 |- | [[Tham Nguyen]] | [[Íomhá:Tham Nguyen at the 2023 World Weightlifting Championships training hall.webp|center|40px]] | Weightlifter (*1996) ♀ | [[weightlifter]] | 1996-09-15 | | | | [[:d:Q26132016|Q26132016]] | 3 |- | [[Alannah Stephenson]] | | imreoir badmantain | [[imreoir badmantain]] | 1996-12-04 | | [[Lios na gCearrbhach]] | | [[:d:Q17457943|Q17457943]] | 4 |- | [[Sophie MacMahon]] | | Cruicéadaí (*1997) ♀ | [[cruicéadaí]] | 1997-01-29 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q29947005|Q29947005]] | 8 |- | [[Megan Connolly]] | [[Íomhá:Megan Connolly 2015 (cropped).jpg|center|40px]] | imreoir sacair Éireannach | [[imreoir sacair]] | 1997-03-07 | | [[Corcaigh]] | | [[:d:Q21708017|Q21708017]] | 10 |- | [[Amy Broadhurst]] | | Dornálaí (*1997) ♀ | [[dornálaí]] | 1997-03-17 | | [[Dún Dealgan]] | | [[:d:Q60182060|Q60182060]] | 3 |- | [[Sophie Becker]] | [[Íomhá:Womens 400m (47247595181).jpg|center|40px]] | Rábálaí (*1997) ♀ | [[rábálaí]] | 1997-05-16 | | [[Loch Garman]] | | [[:d:Q105782960|Q105782960]] | 7 |- | [[Aebh Kelly]] | [[Íomhá:AK WikiP.jpg|center|40px]] | soprán Éireannach | [[amhránaí]] | 1997-06 | | [[Na Sceirí]] | | [[:d:Q4687014|Q4687014]] | 2 |- | [[Aoife O'Rourke]] | | Dornálaí (*1997) ♀ | [[dornálaí]] | 1997-07-02 | | [[An Caisleán Riabhach]] | | [[:d:Q66934867|Q66934867]] | 6 |- | [[Elsa Desmond]] | [[Íomhá:2018-11-21 Rennrodel-Weltcup Innsbruck-Igls StP 5311 LR10 by Stepro.jpg|center|40px]] | Luger agus medical student (*1997) ♀ | [[luger]]<br/>[[medical student]] | 1997-08-06 | | [[Buckingham]] | | [[:d:Q103259948|Q103259948]] | 5 |- | [[Sara Boyle]] | | imreoir badmantain Éireannach | [[imreoir badmantain]] | 1997-08-31 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q30230598|Q30230598]] | 1 |- | [[Rachael Darragh]] | | imreoir badmantain | [[imreoir badmantain]]<br/>[[Olympic competitor]] | 1997-09-24 | | [[Leitir Ceanainn]] | | [[:d:Q26786740|Q26786740]] | 5 |- | [[Kathy Baker]] | | Imreoir rugbaí (*1998) ♀ | [[imreoir rugbaí]] | 1998-01-23 | | | | [[:d:Q128765068|Q128765068]] | 3 |- | [[Ellis O'Reilly]] | | Gleacaí ealaíonta (*1998) ♀ | [[gleacaí ealaíonta]] | 1998-02-23 | | [[Kent]] | | [[:d:Q23887651|Q23887651]] | 2 |- | [[Eleanor Ryan-Doyle]] | | Imreoir sacair (*1998) ♀ | [[imreoir sacair]] | 1998-05-14 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q97654611|Q97654611]] | 1 |- | [[Jennifer Lehane]] | | Dornálaí (*1998) ♀ | [[dornálaí]] | 1998-08-19 | | | | [[:d:Q126487392|Q126487392]] | 2 |- | [[Anna Kerrison]] | | Cruicéadaí (*1998) ♀ | [[cruicéadaí]] | 1998-09-10 | | [[Sasana]] | | [[:d:Q64148448|Q64148448]] | 3 |- | [[Mia Griffin]] | [[Íomhá:2019 UEC Track Elite European Championships 135.jpg|center|40px]] | Rothaí spóirt (*1998) ♀ | [[rothaí spóirt]] | 1998-12-30 | | [[An Gleann Mór (Q59723946)|An Gleann Mór]] | | [[:d:Q86458131|Q86458131]] | 8 |- | [[Grace Casey]] | | Javelin thrower (*1999) ♀ | [[javelin thrower]] | 1999-01-16 | | | | [[:d:Q109932829|Q109932829]] | 0 |- | [[Michelle Carey]] | | Imreoir haca (*1999) ♀ | [[imreoir haca]] | 1999-05-05 | | | | [[:d:Q108106507|Q108106507]] | 3 |- | [[Claire Melia]] | [[Íomhá:Baxi Ferrol - LDLC ASVEL Féminin 59.jpg|center|40px]] | Cispheileadóir (*1999) ♀ | [[cispheileadóir]] | 1999-07-12 | | [[Mainistir Eimhín]] | | [[:d:Q119564054|Q119564054]] | 0 |- | [[Erin Riordan]] | | Snámhóir (*1999) ♀ | [[snámhóir]] | 1999-09-02 | | | | [[:d:Q128803241|Q128803241]] | 1 |- | [[Aoife Beggs]] | | Cruicéadaí (*1999) ♀ | [[cruicéadaí]] | 1999-10-23 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q29841599|Q29841599]] | 5 |- | [[Anne Condon]] | | Eolaí ríomhaireachta agus múinteoir ollscoile (*2000) ♀; Comhalta de chuid an ACM, Tulip Award in DNA Computing, Anita Borg Institute Women of Vision Awards agus Comhalta de Chumann Ríoga Cheanada; member of Cumann Ríoga Cheanada agus Association for Computing Machinery | [[eolaí ríomhaireachta]]<br/>[[múinteoir ollscoile]] | 20th century | | | | [[:d:Q11489|Q11489]] | 3 |- | [[Kim Caraher]] | | scríbhneoir Astrálach | [[scríbhneoir]]<br/>[[scríbhneoir litríocht pháistí]] | 20th century | 2007-05-19 | | | [[:d:Q6408427|Q6408427]] | 2 |- | [[Linda Kavanagh]] | | polaiteoir Éireannach | [[polaiteoir]] | 20th century | 2003-03-17 | | | [[:d:Q6551705|Q6551705]] | 1 |- | [[Tina Reynolds]] | | amhránaí Éireannach | [[amhránaí]] | 20th century | | [[Na Clocha Liatha]] | | [[:d:Q514752|Q514752]] | 9 |- | [[Bernadette Ní Ghallchóir]] | | láithreoir teilifíse Éireannach | [[láithreoir]] | 20th century | | [[Muineachán]] | | [[:d:Q822164|Q822164]] | 6 |- | [[Eibhlin Byrne]] | | méara Éireannach | [[polaiteoir]] | 20th century | | | | [[:d:Q1301175|Q1301175]] | 2 |- | [[Sophie Merry]] | | [[Stiúrthóir scannán|stiúrthóir scannán]], [[Mainicín faisin|mainicín]], beochantóir, [[Aisteoir|aisteoir]] agus damhsóir (*2000) ♀ | [[stiúrthóir scannán]]<br/>[[Mainicín faisin|mainicín]]<br/>[[beochantóir]]<br/>[[aisteoir]]<br/>[[damhsóir]] | 20th century | | | | [[:d:Q1348496|Q1348496]] | 2 |- | [[Janet Grogan]] | [[Íomhá:Janet Grogan (cropped).jpg|center|40px]] | [[Amhránaí is scríbhneoir|amhránaí is scríbhneoir]], [[Cumadóir amhrán|cumadóir amhrán]] agus [[Amhránaí|amhránaí]] (*2000) ♀ | [[amhránaí is scríbhneoir]]<br/>[[cumadóir amhrán]]<br/>[[amhránaí]] | 20th century | | | | [[:d:Q1424238|Q1424238]] | 4 |- | [[Maria Corrigan]] | | polaiteoir Éireannach | [[polaiteoir]] | 20th century | | [[Éire (Poblacht na hÉireann)|Éire]] | | [[:d:Q1669568|Q1669568]] | 3 |- | [[Lisa Lambe]] | [[Íomhá:Lisa Lambe.jpg|center|40px]] | amhránaí Éireannach | [[amhránaí]] | 20th century | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q1704246|Q1704246]] | 13 |- | [[Terry O'Flaherty]] | | méara Éireannach | [[polaiteoir]] | 20th century | | | | [[:d:Q1720409|Q1720409]] | 2 |- | [[Lise Hearns]] | | ban-aisteoir Éireannach | [[aisteoir]] | 20th century | | | | [[:d:Q1827914|Q1827914]] | 1 |- | [[Liz Weir]] | | údar Éireannach | [[scríbhneoir]] | 20th century | | [[Béal Feirste]] | | [[:d:Q1866600|Q1866600]] | 4 |- | [[Méav Ní Mhaolchatha]] | | amhránaí Éireannach | [[amhránaí ceoldrámaíochta]] | 20th century | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q3268425|Q3268425]] | 8 |- | [[Fodhla Cronin O'Reilly]] | | léiritheoir scannán Éireannach | [[léiritheoir scannáin]] | 20th century | | [[Éire (Poblacht na hÉireann)|Éire]] | | [[:d:Q5463973|Q5463973]] | 4 |- | [[Consolata Boyle]] | | dearthóir feistis Éireannach | [[dearthóir feisteas]] | 20th century | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q6452586|Q6452586]] | 8 |- | [[Eibhia Ni Mhuireagain]] | | Imreoir fichille (*2000) ♀ | [[imreoir fichille]] | 2000 | | | | [[:d:Q124424504|Q124424504]] | 0 |- | [[Jodie McCann]] | | 5000 méadar (*2000) ♀ | [[5000 méadar]] | 2000-02-03 | | | | [[:d:Q126685911|Q126685911]] | 4 |- | [[Rebecca Stokell]] | | cruicéadaí Éireannach | [[cruicéadaí]] | 2000-03-13 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q29891153|Q29891153]] | 6 |- | [[Diana Mirza]] | | Imreoir fichille (*2000) ♀ | [[imreoir fichille]] | 2000-06-16 | | | | [[:d:Q109383024|Q109383024]] | 0 |- | [[Mona McSharry]] | [[Íomhá:Mona McSharry (IRL) 2018.jpg|center|40px]] | snámhóir Éireannach | [[snámhóir]] | 2000-08-21 | | [[An Ghráinseach, Contae Shligigh|An Ghráinseach]] | | [[:d:Q33319799|Q33319799]] | 18 |- | [[Cara Murray]] | | Cruicéadaí (*2000) ♀ | [[cruicéadaí]] | 2000-11-01 | | [[Béal Feirste]] | | [[:d:Q54861582|Q54861582]] | 5 |- | [[Ciara McGing]] | | Snámhóir (*2001) ♀ | [[snámhóir]] | 2001-03-03 | | | | [[:d:Q128693679|Q128693679]] | 2 |- | [[Victoria Catterson]] | | Snámhóir (*2001) ♀ | [[snámhóir]] | 2001-03-25 | | | | [[:d:Q128803156|Q128803156]] | 1 |- | [[Erin Healy]] | | Imreoir sacair (*2001) ♀ | [[imreoir sacair]] | 2001-04-05 | | | | [[:d:Q135106443|Q135106443]] | 1 |- | [[Lara Gillespie]] | [[Íomhá:2019 UCI Juniors Track World Championships 007.jpg|center|40px]] | Rothaí spóirt (*2001) ♀ | [[rothaí spóirt]] | 2001-04-21 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q52153640|Q52153640]] | 9 |- | [[Niamh Coyne]] | [[Íomhá:2018-10-10 Swimming Girls' 100m Breaststroke Final at 2018 Summer Youth Olympics by Sandro Halank–034.jpg|center|40px]] | Snámhóir (*2001) ♀ | [[snámhóir]] | 2001-06-22 | | | | [[:d:Q65952719|Q65952719]] | 4 |- | [[Tyler Toland]] | | imreoir sacair | [[imreoir sacair]] | 2001-08-08 | | [[Baile Suingean]] | | [[:d:Q42666544|Q42666544]] | 6 |- | [[Daina Moorehouse]] | | Dornálaí (*2001) ♀ | [[dornálaí]] | 2001-09-16 | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q126709567|Q126709567]] | 2 |- | [[Tanya Watson]] | [[Íomhá:2018-10-13 Jump 3 (Diving Girls 10m platform) at 2018 Summer Youth Olympics by Sandro Halank–039.jpg|center|40px]] | Tumadóir iomaíoachta (*2001) ♀ | [[tumadóir iomaíoachta]] | 2001-12-24 | | [[Southampton]] | | [[:d:Q65675690|Q65675690]] | 5 |- | [[Emily Kraft]] | [[Íomhá:Emily Kraft Lewes FC Women (52384339143).jpg|center|40px]] | imreoir sacair Éireannach (2002-) | [[imreoir sacair]] | 2002-02-18 | | [[Frankfurt]] | | [[:d:Q60713591|Q60713591]] | 6 |- | [[Mavie Österreicher]] | | Imreoir leadóige (*2002) ♀ | [[imreoir leadóige]] | 2002-04-05 | | [[an Ostair]] | | [[:d:Q57242668|Q57242668]] | 3 |- | [[Melisa Filis]] | [[Íomhá:Melisa Filis 2019.jpg|center|40px]] | Imreoir sacair (*2002) ♀ | [[imreoir sacair]] | 2002-07-30 | | [[Essex (Q67442940)|Essex]] | | [[:d:Q83196933|Q83196933]] | 4 |- | [[Michaela Corcoran]] | | Lúthchleasaí (*2002) ♀ | [[lúthchleasaí]] | 2002-08-07 | | [[Houston, Texas|Houston]] | | [[:d:Q90898291|Q90898291]] | 3 |- | [[Madison Corcoran]] | [[Íomhá:2022 ICF Canoe Slalom World Championships - Madison Corcoran - Ireland - by 2eight - 9SC6114.jpg|center|40px]] | Canúálaí (*2002) ♀ | [[canúálaí]] | 2002-08-07 | | | | [[:d:Q127784722|Q127784722]] | 3 |- | [[Emma Austin]] | [[Íomhá:2020-01-14 Alpine skiing at the 2020 Winter Youth Olympics – Women's Slalom (Martin Rulsch) 335.jpg|center|40px]] | Sciálaí Alpach (*2002) ♀ | [[sciálaí Alpach]] | 2002-08-31 | | | | [[:d:Q81901202|Q81901202]] | 2 |- | [[Maria Godden]] | | Snámhóir (*2002) ♀ | [[snámhóir]] | 2002-08-31 | | | | [[:d:Q124671917|Q124671917]] | 1 |- | [[Nicola Tuthill]] | | Iomaitheoir lúthchleasaíochta agus caiteoir oird (*2003) ♀ | [[iomaitheoir lúthchleasaíochta]]<br/>[[caiteoir oird]] | 2003-12-22 | | | | [[:d:Q115651644|Q115651644]] | 3 |- | [[Jenna Slattery]] | | Imreoir sacair (*2004) ♀ | [[imreoir sacair]] | 2004-03-17 | | | | [[:d:Q98090913|Q98090913]] | 0 |- | [[Elizabeth Golding]] | | Scátálaí fíorach (*2004) ♀ | [[scátálaí fíorach]] | 2004-09-28 | | [[Moscó]] | | [[:d:Q56395775|Q56395775]] | 0 |- | [[Trisha Kanyamarala]] | [[Íomhá:TrishaKanyamarala23.jpg|center|40px]] | Imreoir fichille (*2005) ♀ | [[imreoir fichille]] | 2005 | | | | [[:d:Q81826781|Q81826781]] | 2 |- | [[Lara Putar]] | | Imreoir fichille (*2007) ♀ | [[imreoir fichille]] | 2007-02-12 | | | | [[:d:Q131767687|Q131767687]] | 0 |- | [[Grace Davison]] | | Snámhóir (*2007) ♀ | [[snámhóir]] | 2007-08-26 | | | | [[:d:Q130220494|Q130220494]] | 1 |- | [[Carmel Gunning]] | | ceoltóir Éireannach | [[amhránaí]]<br/>[[ceoleolaí]]<br/>[[cumadóir amhrán]] | | | [[An Ghaobhach]] | | [[:d:Q951887|Q951887]] | 2 |- | [[Samthann]] | | [[File|file]] agus [[Scríbhneoir|scríbhneoir]] (†739) ♀ | [[file]]<br/>[[scríbhneoir]] | | 739-12-19 | | | [[:d:Q1278739|Q1278739]] | 4 |- | [[Juanita Wilson]] | | stiúrthóir scannán | [[stiúrthóir scannán]]<br/>[[léiritheoir scannáin]]<br/>[[scríbhneoir scripte]] | | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q1710722|Q1710722]] | 7 |- | [[Mairéad Phelan]] | | amhránaí Éireannach | [[amhránaí]] | | | | | [[:d:Q1941074|Q1941074]] | 1 |- | [[Vyvienne Long]] | | ceoltóir Éireannach | [[ceoltóir]] | | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q2069395|Q2069395]] | 4 |- | [[Teresa Kidd]] | | Iomaitheoir lúthchleasaíochta ♀ | [[iomaitheoir lúthchleasaíochta]] | | | | | [[:d:Q2311088|Q2311088]] | 1 |- | [[Eleanor Shanley]] | [[Íomhá:Eleanor Shanly Paul Kelly Frankie Lane Dublin 2011.png|center|40px]] | amhránaí Éireannach | [[amhránaí]] | | | | | [[:d:Q2390709|Q2390709]] | 3 |- | [[Niamh Parsons]] | [[Íomhá:Niamh-Parsons-08.jpg|center|40px]] | amhránaí Éireannach | [[amhránaí]] | | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q2502492|Q2502492]] | 4 |- | [[Áine Furey]] | | [[Amhránaí|amhránaí]] ♀; child of Finbar Furey | [[amhránaí]] | | | | | [[:d:Q2528271|Q2528271]] | 2 |- | [[Maeve Donnelly]] | | Veidhleadóir ♀ | [[veidhleadóir]] | | | [[Contae na Gaillimhe]] | | [[:d:Q2541341|Q2541341]] | 2 |- | [[Rosena Horan]] | [[Íomhá:Rosena Horan.jpg|center|40px]] | Cumadóir ♀ | [[cumadóir]] | | | | | [[:d:Q3442530|Q3442530]] | 1 |- | [[Ainna Fawcett-Henesy]] | | [[Altra|altra]] ♀; Fellow of the Royal College of Nursing | [[altra]] | | | | | [[:d:Q4697453|Q4697453]] | 2 |- | [[Ann Breen]] | | amhránaí Éireannach | [[amhránaí]] | | | | | [[:d:Q4766282|Q4766282]] | 1 |- | [[Ann Scott]] | | amhránaí Éireannach | [[amhránaí]] | | | | | [[:d:Q4766666|Q4766666]] | 1 |- | [[Antoinette McKenna]] | | amhránaí Éireannach | [[amhránaí]] | | 2012 | | | [[:d:Q4775594|Q4775594]] | 1 |- | [[Bernie Sherlock]] | [[Íomhá:Bernie accepting first place in the Grand Prix, Arezzo 2.jpg|center|40px]] | stiúrthóir Éireannach | [[stiúrthóir ceolfhoirne]]<br/>[[stiúrthóir cóir]] | | | | | [[:d:Q4894487|Q4894487]] | 1 |- | [[Catherine Healy]] | | cócaire Éireannach | [[chef]] | | 1993 | [[Ceanannas]] | [[Baile Átha Cliath]] | [[:d:Q5052718|Q5052718]] | 2 |- | [[Catherine Martin]] | | Cláirseoir ♀ | [[cláirseoir]] | | | | | [[:d:Q5052808|Q5052808]] | 1 |- | [[Cathy Belton]] | [[Íomhá:Cathy Belton at diff 2020.jpg|center|40px]] | [[Aisteoir|aisteoir]] agus aisteoir scannáin ♀ | [[aisteoir]]<br/>[[aisteoir scannáin]] | | | [[Gaillimh]] | | [[:d:Q5053386|Q5053386]] | 4 |- | [[Claire Roche]] | [[Íomhá:Claire Roche at Lough Key Forest Park, Co. Roscommon, Ireland.jpg|center|40px]] | amhránaí Éireannach | [[amhránaí]] | | | | | [[:d:Q5125298|Q5125298]] | 1 |- | [[Elaine Murphy]] | | drámadóir Éireannach | [[drámadóir]]<br/>[[scríbhneoir]] | | | [[Éire]] | | [[:d:Q5353254|Q5353254]] | 2 |- | [[Elizabeth Hoy]] | | scríbhneoir Éireannach | [[scríbhneoir]]<br/>[[úrscéalaí]] | | 1982 | [[Baile Átha Cliath]] | [[Maidenhead]] | [[:d:Q5362998|Q5362998]] | 2 |- | [[Florence Moon]] | | sufragóir Éireannach | [[gníomhaí ar son cearta vótála]]<br/>[[sufraigéid]] | | | [[Birmingham]] | | [[:d:Q5460724|Q5460724]] | 1 |- | [[Geraldine McGowan]] | [[Íomhá:Geraldine MacGowan blacksheep 2016 3508.jpg|center|40px]] | amhránaí Éireannach | [[amhránaí]] | | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q5549767|Q5549767]] | 2 |- | [[Grainne Duffy]] | | amhránaí agus cumadóir Éireannach | [[amhránaí is scríbhneoir]] | | | | | [[:d:Q5593527|Q5593527]] | 0 |- | [[Hazel Dodge]] | | [[Seandálaí|seandálaí]], scoláire na léann clasaiceach, múinteoir ollscoile, [[Scríbhneoir|scríbhneoir]], Laidineoir, hellenist agus seandálaí clasaiceach ♀; spouse of Jon Coulston | [[seandálaí]]<br/>[[scoláire na léann clasaiceach]]<br/>[[múinteoir ollscoile]]<br/>[[scríbhneoir]]<br/>[[Laidineoir]]<br/>[[hellenist]]<br/>[[seandálaí clasaiceach]] | | | | | [[:d:Q5687879|Q5687879]] | 1 |- | [[Helena Jessie]] | | amhránaí Éireannach | [[amhránaí]]<br/>[[ceoltóir snagcheoil]] | | | | | [[:d:Q5703603|Q5703603]] | 1 |- | [[Hilda Fay]] | [[Íomhá:Hilda Fay in 2022.jpg|center|40px]] | [[Aisteoir|aisteoir]] ♀ | [[aisteoir]] | | | | | [[:d:Q5761341|Q5761341]] | 1 |- | [[Jenny McCudden]] | | scríbhneoir Éireannach | [[file]]<br/>[[scríbhneoir]] | | | [[An Nás]] | | [[:d:Q6179393|Q6179393]] | 1 |- | [[Joan Kennelly]] | | [[Grianghrafadóir|grianghrafadóir]] agus fóta-iriseoir (†2007) ♀; spouse of Pádraig Kennelly | [[grianghrafadóir]]<br/>[[fóta-iriseoir]] | | 2007 | | | [[:d:Q6205189|Q6205189]] | 1 |- | [[Julie-Anne Dineen]] | | amhránaí Éireannach | [[amhránaí]] | | 2011 | | | [[:d:Q6307975|Q6307975]] | 1 |- | [[Lasairfhíona]] | | amhránaí agus cumadóir Éireannach | [[amhránaí]]<br/>[[cumadóir amhrán]]<br/>[[aisteoir]] | | | [[Inis Oírr]] | | [[:d:Q6492766|Q6492766]] | 1 |- | [[Lathóg of Tír Chonaill]] | | file Éireannach | [[staraí]]<br/>[[file]]<br/>[[scríbhneoir]] | | | | | [[:d:Q6496021|Q6496021]] | 1 |- | [[Leanne Harte]] | | amhránaí Éireannach | [[amhránaí]]<br/>[[cumadóir amhrán]]<br/>[[ealaíontóir taifeadta]] | | | [[Baile Átha Cliath]] | | [[:d:Q6509854|Q6509854]] | 1 |- | [[Leslie Dowdall]] | | amhránaí agus cumadóir Éireannach | [[amhránaí]]<br/>[[cumadóir amhrán]] | | | | | [[:d:Q6530768|Q6530768]] | 1 |- | [[Luan Parle]] | | [[Ceoltóir|ceoltóir]] ♀ | [[ceoltóir]] | | | | | [[:d:Q6694981|Q6694981]] | 2 |- | [[Lucy Cullen-Byrne]] | | bean spóirt Éireannach | | | | [[Contae Chill Mhantáin]] | | [[:d:Q6698260|Q6698260]] | 1 |- | [[Maggie Hayes]] | | ban-aisteoir Éireannach | [[aisteoir]] | | | | | [[:d:Q6730248|Q6730248]] | 0 |- | [[Marie Bheag Breathnach]] | | ban-aisteoir Éireannach | [[aisteoir]]<br/>[[aisteoir teilifíse]] | | | | | [[:d:Q6736902|Q6736902]] | 1 |- | [[Mary Staunton]] | | amhránaí Éireannach | [[amhránaí]] | | | | | [[:d:Q6780765|Q6780765]] | 1 |- | [[Naimee Coleman]] | | ceoltóir Éireannach | [[ceoltóir]] | | | | | [[:d:Q6959676|Q6959676]] | 1 |- | [[Nance the Piper]] | | ceoltóir Éireannach | [[ceoltóir]] | | | | | [[:d:Q6962469|Q6962469]] | 1 |- | [[Nina Hynes]] | | amhránaí Éireannach | [[ceoltóir]] | | | | | [[:d:Q7037976|Q7037976]] | 2 |- | [[Nóra Ní Shíndile]] | | amhránaí Éireannach | [[amhránaí]] | | | | | [[:d:Q7071505|Q7071505]] | 1 |- | [[Mary Brannagan]] | | Imreoir fichille ♀ | [[imreoir fichille]] | | | | | [[:d:Q110161410|Q110161410]] | 1 |- | [[Lauren Cadden]] | | Lúthchleasaí ♀ | [[lúthchleasaí]] | | | | | [[:d:Q126173619|Q126173619]] | 2 |} ---- &sum; 948 items. {{wikidata list end}} [[Catagóir:Mná Éireannacha|*]] ghcyhss4brqhciunt4fqv5gh68wgd8z 0 99991 1273478 1253584 2025-07-10T22:15:01Z TGcoa 21229 1273478 wikitext text/x-wiki {{Teideal iodálach}} {{WD Bosca Sonraí Leabhar}} [[Íomhá:TadhgMacD-0005.jpg|mion|Tadhg Mac Dhonnagáin]] [[Úrscéal]] le [[Tadhg Mac Dhonnagáin]] is ea 'Madame Lazare', foilsithe sa bhliain 2021 don chéad uair. Is é an comhlacht [[foilsitheoireacht]]<nowiki/>a aitheanta Futa Fata agus Barzaz, inphrionta nua de chuid an chomhlachta sin, a d’fhoilsigh ''Madame Lazare''.<ref>{{Lua idirlín|url=https://tuairisc.ie/gradam-an-post-do-leabhar-gaeilge-na-bliana-buaite-ag-madame-lazare-le-tadhg-mac-dhonnagain/|teideal=Gradam An Post do ‘Leabhar Gaeilge na Bliana’ buaite ag Madame Lazare le Tadhg Mac Dhonnagáin|language=ga-IE|work=Tuairisc.ie|dátarochtana=2021-12-15}}</ref> [[Íomhá:Holocaust Memorial in Estonia.jpg|mion|Leacht chuimhneacháin in Klooga, [[An Eastóin]]]] Baineann plota an úrscéil le bean óg a dhéanann iarracht tuiscint a fháil ar rúndiamhair shaol a seanmháthar, a theith ón [[An Eastóin|Eastóin]] sna [[1930idí]] chun géarleanúint na [[Naitsíochas|Naitsithe]] ar [[An Giúdachas|Ghiúdaigh]] a éalú.<ref>{{Lua idirlín|url=https://podcasts.apple.com/ca/podcast/27-samhain-2021-baile-%C3%A1tha-cliath/id1525428808?i=1000543210128|teideal=‎Nuacht Mhall: 27 Samhain 2021 (Baile Átha Cliath) on Apple Podcasts|language=en-CA|work=Apple Podcasts|dátarochtana=2021-12-16}}</ref> "Is leabhar é faoi chúrsaí cuimhne, na rudaí a gcuimhníonn daoine orthu, nach rudaí nach bhfuil daoine ag iarraidh a bheith ag cuimhneamh orthu, agus an chaoi a dtagann rudaí aniar ó chúl na cuimhne, uaireanta i ngan fhios do dhaoine agus uaireanta in ainneoin a gcuid iarrachtaí rudaí a choinneáil faoi chois,” a dúirt Tadhg Mac Dhonnagáin.<ref name=":0">{{Lua idirlín|url=https://tuairisc.ie/ba-mhaith-liom-diriu-ar-dhaoine-a-bhfuil-gaeilge-liofa-acu-agus-ar-maith-leo-maggie-ofarrell-tadhg-mac-dhonnagain/|teideal=‘Ba mhaith liom díriú ar dhaoine a bhfuil Gaeilge líofa acu agus ar maith leo Maggie O’Farrell’ – Tadhg Mac Dhonnagáin|údar=Meadhbh Ní Eadhra|dáta=26 Samhain 2021|language=ga-IE|work=Tuairisc.ie|dátarochtana=2021-12-15}}</ref> Thóg sé thart ar cúig bliana an t-úrscéal a scríobh. "ag foghlaim teicnící a bhaineann leis an úrscéal. Bhí mé ag teacht ag an úrscéal mar chineál printíseach.”<ref name=":0"/> [[Íomhá:Galway Bay, Galway (506184) (25821687133).jpg|mion|[[Cuan na Gaillimhe|Cuan na Gallimhe]]]] == Plota == Beirt bhan, mamó agus a gariníon agus an caidreamh céasta atá eatarthu croí an leabhair seo, bean óg, Levana, a tógadh ina [[Giúdachas|Giúdach]] i b[[Páras]] agus a seanmháthair, Hana Lazare, nó Madame Lazare, a thóg í. Ó bhí sí ina páiste óg, tá Levana bródúil as a dúchas Giúdach agus as na mná láidre a chuaigh roimpi. Theith a seanmháthair, Hana, agus í ina cailín óg óna tír dhúchais i dtuaisceart na hEorpa ([[an Eastóin]]), is cosúil. Bhí Hana an t-aon duine amháin dá muintir a tháinig slán ó shlad an [[Uileloscadh|Shoah]]. Nó sin an tuiscint a bhí ag Levane ó bhí sí óg. Creideann Levana gur theith Hana ó na [[Naitsíochas|Naitsithe]] aimsir an [[Dara Cogadh Domhanda|Chogaidh]], gur maraíodh gach aon duine a bhain léi sa gcogadh, gur tháinig sí féin slán agus nach raibh sí ag iarraidh a bheith ag caint faoi. Ach i ndeireadh a saoil, éiríonn an tseanbhean cineál scaipthe ina hintinn agus tosaíonn blúirí eolais ag teacht uaithi. Fiosracht na hóige ag spochadh na mná óige le ceisteanna go leor a chur ar Mhamó, ceisteanna nach mian léise a fhreagairt. Nuair a thagann mearbhall intinne ar Hana, sceitheann blúirí eolais óna béal a fhágann Levana trína chéile. Seoltar an bhean óg ar aistear a thugann uirthi gach rud a dúirt a seanmháthair riamh léi a cheistiú. Giúdach a d’éalaigh as an Eastóin sula ndíothófaí í, arb as an scéin sin a tháinig an drogall atá uirthi a scéal a inseacht? Cén fáth nach bhfuil sí ina Giúdach chomh dúthrachtach deabhóideach céanna lena hiníon, a mharaigh an ailse, agus a gariníon óg atá faoina cúram féin is a fir ina seanaois? De réir mar a ghluaiseann an scéal ó [[Páras|Pháras]] go dtí an [[An Bhruiséil|Bhruiséil]] go hiarthar na hÉireann ([[Oileáin Árann|Árainn]]), druideann Levana le fíorscéal a seanmháthar agus leis an tubaiste ba chúis leis an saol rúnda atá caite ag Madame Lazare. Tráthúil go leor, tá aistritheoir Gaelach na Bruiséile, in ann cabhrú léi cuid dá cuid rún a aimsiú le cabhair [[Bailiúchán na Scol|Bhailiúchán na Scol]].<ref>{{Lua idirlín|url=https://tuairisc.ie/ursceal-iontach-gaeilge-don-oiche-airneain-no-don-latte-i-gcaife-idirnaisiunta/|teideal=Úrscéal iontach Gaeilge don oíche airneáin nó don latte i gcaifé idirnáisiúnta|údar=Máire Ní Fhinneadha|dáta=2021|language=ga-IE|work=Tuairisc.ie|dátarochtana=2021-12-16}}</ref> == Closleabhar == In 2025 bhí leagan closleabhair den úrscéal foilsithe ag [[Barzaz]] agus ar fáil ar [[Spotify]] agus roinnt ardán eile. Is é an t-údar féin atá á léamh amach go healaíonta. Seo an chéad uair a raibh úrscéal i nGaeilge ar fáil ar na hardáin mhóra.<ref>{{Lua idirlín|url=https://tuairisc.ie/likely-scams-tithiocht-agus-cisti-infheistiochta-samhradh-idileach-agus-closleabhar-madame-lazare/|teideal=Likely scams, tithíocht agus cistí infheistíochta, samhradh idileach agus closleabhar ‘Madame Lazare’|údar=Bridget Bhreathnach|dáta=10 Iúil 2025|language=ga-IE|work=Tuairisc.ie|dátarochtana=2025-07-10}}</ref> == Gradaim == Bhí an gradam ‘Leabhar Gaeilge na Bliana’ buaite ag ''Madame Lazare'' ag na An Post Irish Book Awards.<ref>{{Lua idirlín|url=https://nos.ie/cultur/leabhair/gradam-leabhar-na-bliana-buaite-ag-madame-lazare-thaidhg-mhic-dhonnagain/|teideal=Gradam ‘Leabhar na Bliana’ buaite ag ‘Madame Lazare’ Thaidhg Mhic Dhonnagáin|údar=NÓS|language=en-US|work=NÓS|dátarochtana=2021-12-15}}</ref> agus duais liteartha an [[Oireachtas na Gaeilge|Oireachtais]] chomh maith.<ref>{{Lua idirlín|url=https://nos.ie/cultur/duais-mhor-liteartha-an-oireachtais-buaite-ag-tadhg-mac-dhonnagain/|teideal=Duais mhór liteartha an Oireachtais buaite ag Tadhg Mac Dhonnagáin|údar=NÓS|language=en-US|work=NÓS|dátarochtana=2021-12-15}}</ref> == Féach freisin == * [[Tadhg Mac Dhonnagáin]] * [[Bailiúchán na Scol]] == Naisc sheachtracha == * Tadhg Mac Dhonnagáin ag léamh cuid den leabhar [https://www.youtube.com/watch?v=cYND47XVtOk i Kenny's]<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Tadhg Mac Dhonnagáin ag léamh i Siopa Leabhar Uí Chionnaith, Meán Fómhair 2021|url=https://www.youtube.com/watch?v=cYND47XVtOk|language=en}}</ref> agus ag an [https://www.youtube.com/watch?v=ZX3kwT68IaM Dingle Literary Festival]<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Dingle Literary Festival 2021 Taghd Mac Dhonnagáin|url=https://www.youtube.com/watch?v=ZX3kwT68IaM|language=en}}</ref>. * Is féidir cóip de 'Madame Lazare' a cheannach anseo: [https://www.kennys.ie/shop/Madame-Lazare-Mac-Dhonnagain-Tadhg kennys.ie] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20211216004730/https://www.kennys.ie/shop/Madame-Lazare-Mac-Dhonnagain-Tadhg |date=2021-12-16 }} == Tagairtí == {{Reflist}} {{Rialú údaráis}} [[Catagóir:An tUileloscadh]] [[Catagóir:Úrscéalta Gaeilge]] [[Catagóir:2021]] 58gwsv5nikrivnb1rxj3yyfpnubvv49 0 100985 1273404 1207465 2025-07-10T13:09:00Z 2403:6200:8917:C10:CC81:2321:E058:D834 1273404 wikitext text/x-wiki Is éard atá i gceist le '''litríocht na Peirsise''' (as [[An Pheirsis|Peirsis]]: ادبیات فارسی) ná iomlán na saothar litríochta atá scríte i bPeirsis. Dar le daoine áirithe, d’fhéadfaí saothair atá scríte i dteangacha eile de chuid mhuintir na [[An Peirse|Peirse]] a chur san áireamh leis (saothair [[An Ghréigis|Ghréigise]] agus [[An Araibis|Araibise]], mar shampla). [[Teangacha Ind-Eorpach|Teanga Ind-Eorpach]] is ea an Pheirsis. De ghnáth, scríobhtar leis an [[aibítir Pheirseach-Arabach]] í, aibítir atá bunaithe ar an [[aibítir Arabach]]. [[Íomhá:Kelileh va Demneh.jpg|mion|[[Pañchatantra|Kelileh va Demneh]], lámhscríbhinn Pheirseach ar cumadh sa mbliain [[1429]] i gcathair [[Herat]] í. Is éard a chítear san íomhá ná [[seacál]] atá ag iarraidh éalú ó [[leon]].]] Téann litríocht na Peirsise siar go dtí an bhliain [[650 RC]], nuair a scríobhadh na [[Clochscríbhinn|clochscríbhinní]] is ársa atá fágtha de chuid na n-[[Impireacht Acaeiméineach|Aicéméinídeach]]. Is sa tSean- agus sa Mheán-Pheirsis a scríobhadh na clochscríbhinní sin. Ón mbliain [[650|650 AD]] ar aghaidh a thosnaíonn litríocht na Peirsise i gceart, áfach, thart ar an dtréimhse nuair a tháinig [[Ioslam]] go dtí [[an Iaráin]] agus a chuir na hIoslamaigh an tír agus a muintir fé smacht. Tar éis dosna h[[Cailifeacht Abasach|Abasaigh]] teacht i gcumhacht, rud a tharla thart ar an mbliain [[750|750 AD]], is de bhunadh na Peirse a bhíodh móramh scríobhaithe agus mhaorlathaithe [[Impireacht Ioslam]], chomh maith le móramh scríbhneoirí agus fhilí na hImpireachta leis. Scríobhadh muintir na Peirse i bPeirsis agus in Araibis, ach bhíodh an lámh in uachtar ag an bPeirsis i measc lucht na litríochta. Tá áit ar leith ag [[filíocht na Peirsise]] i [[litríocht]] an domhain. Traidisiún [[Filíocht|filíochta]] rí-shaibhir atá inti, traidisiúin a chlúdaíonn an fhilíocht eipiciúil, filíocht staire, an fhilíocht fhealsúnachta, filíocht an ghrá agus filíocht an mhisteachais. Tá ardchlú ar mhórfhilí na Peirse – leithéidí [[Saadi]], [[Hafez]] agus [[Rumi]] –, filí go bhfuil saothair dá gcuid aistrithe ar fud an domhain agus a d’imir tionchar nach beag ar litríocht go leor tíortha eile. Níl an aithne idirnáisiúnta céanna ar scríbhneoirí comhaimseartha na Peirsise, scríbhneoirí cosúil le Hedayat, Chariati, Fereydoun Moshiri agus Forough Farrokhzad. == Tagairtí == {{Reflist}} {{Síol}} [[Catagóir:Cultúr na Peirsise]] 180m8qu5x17fe2it74qang1enpf21fq 0 112653 1273526 1252816 2025-07-11T09:12:16Z CommonsDelinker 440 Ag baint [[:Íomhá:World_Central_Kitchen_car_after_IDF_strike_-_2.jpg|World_Central_Kitchen_car_after_IDF_strike_-_2.jpg]] amach, scrios [[commons:User:ChemSim|ChemSim]] é ón Chómhaoin mar: per [[:c:Commons:Deletion requests/File:World Central Kitchen car 1273526 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} Tharla '''ionsaí de chuid Iosrael ar World Central Kitchen''' i lár [[stráice Gaza]] ar an [[1 Aibreán]] [[2024]].<ref name=":0">{{Lua idirlín|url=https://www.bellingcat.com/news/2024/04/02/strike-that-killed-world-central-kitchen-workers-bears-hallmarks-of-israeli-precision-strike/|teideal=Strike That Killed World Central Kitchen Workers Bears Hallmarks of Israeli Precision Strike|údar=Nick Waters|dáta=2024-04-02|language=en-GB|work=bellingcat|dátarochtana=2024-04-03}}</ref><ref name=":1">{{Lua idirlín|url=https://www.haaretz.com/israel-news/2024-04-02/ty-article/.premium/idf-bombed-wck-aid-convoy-3-times-targeting-armed-hamas-member-who-wasnt-there/0000018e-9e75-d764-adff-9eff29360000|teideal=IDF Drone Bombed World Central Kitchen Aid Convoy Three Times, Targeting Armed Hamas Member Who Wasn't There|údar=Yaniv Kubovich|dáta=2 Aib 2024|dátarochtana=2024|archivedate=2024-04-02|archiveurl=https://archive.today/20240402230026/https://www.haaretz.com/israel-news/2024-04-02/ty-article/.premium/idf-bombed-wck-aid-convoy-3-times-targeting-armed-hamas-member-who-wasnt-there/0000018e-9e75-d764-adff-9eff29360000}}</ref> Tharla ionsaithe eile i mí Iúil agus mí na Samhna 2024.<ref name=":5">{{Lua idirlín|url=https://www.aljazeera.com/news/2024/11/30/israel-kills-world-central-kitchen-aid-workers-in-gaza|teideal=Israel kills three World Central Kitchen aid workers as it pounds Gaza|language=en|work=Al Jazeera|dátarochtana=2024-12-25}}</ref> Ina ráiteas dúirt an eagraíocht fóirithinte [[World Central Kitchen]] (WCK): “D’ainneoin go ndearnadh ár ngluaiseachtaí a chomhordú le harm Iosrael, buaileadh an conbhua agus iad ag fágáil an stóir in Deir al-Balah, áit a raibh an fhoireann tar éis 100 tonna cúnamh bia daonnúil a dhílódáil, cúnamh a tugadh isteach go Gaza ar an bhfarraige.”<ref name=":2">{{Lua idirlín|url=https://tuairisc.ie/tubaiste-neamhbheartaithe-a-bhi-i-maru-oibrithe-cabhracha-in-gaza-netanyahu/|teideal=Tubaiste ‘neamhbheartaithe’ a bhí i marú oibrithe cabhrach in Gaza – Netanyahu|dáta=2024-04-02|language=ga-IE|work=Tuairisc.ie|dátarochtana=2024-04-03}}</ref> Dúirt an Príomh-Aire Iosrael nár tharla sé d'aon ghnó, ach níor gabhadh aon phardún faoi.<ref>{{Lua idirlín|url=https://podcasts.apple.com/gb/podcast/6-aibre%C3%A1n-2024-t%C3%ADr-eoghain/id1525428808?i=1000651625731|teideal=‎Nuacht Mhall (Tír Eoghain)|údar=Conradh na Gaeilge, Londain|dáta=6 Aibreán 2024|language=ga-IE|work=Apple Podcasts|dátarochtana=2024-04-06}}</ref> "Ní eachtra aonair é seo" a dúirt an tUachtarán na Stát Aontaithe [[Joe Biden]] agus "toradh é nach féidir a sheachaint sa slí ina bhfuil an cogadh á stiúradh", a dúirt na Náisiúin Aontaithe. [[Íomhá:Hermes-450--Our-IDF-2018-IZE-248.jpg|clé|mion|Baineadh úsáid as [[drón]] Elbit Hermes 450 de chuid Iosrael<ref name=":1" />]] [[Íomhá:R9X.jpg|clé|mion|Baineadh úsáid as R9X nó a mhacasamhail<ref>{{Luaigh foilseachán|title=AGM-114 Hellfire|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=AGM-114_Hellfire&oldid=1215797357|journal=Wikipedia|date=2024-03-27|language=en}}</ref> agus [[fuinneamh cinéiteach]]<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Kinetic energy weapon|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Kinetic_energy_weapon&oldid=1202402679|journal=Wikipedia|date=2024-02-02|language=en}}</ref><ref name=":0" />]] === Eachtra === Bhí na n-oibrithe araon ag taisteal i 3 charr a raibh comhartha WCK le feiceáil orthu. Ainneoin go raibh comhordú idir iad agus Fórsaí Cosanta Iosrael buaileadh ón aer iad i ndiaidh dhóibh breis is 100 tonna de lastas a fhágáil ag teach stórais i nGaza. * Ar dtús rinneadh ionsaí diúracán ar charr amháin. D'éalaigh na n-oibrithe a bhí istigh agus chuaigh siad isteach i gcarr eile. * Chuaigh an dara charr ar aghaidh achar gearr. Ach ansin rinneadh ionsaí diúracán ar an gcarr sin. Gortaíodh na n-oibrithe a bhí istigh. * Bhí an tríú huair sona. Stop an tríú carr agus chuaigh gach duine istigh. Chuaigh an carr ar aghaidh achar gearr agus ansin rinneadh ionsaí diúracán air agus maraíodh an seachtar a bhí istigh, faoi dheireadh.<ref name=":0" /> I bhfíseán de chuid AFP [Agence France-Presse] bhí an poll a cuireadh i ndíon carr amháin le feiceáil. Bhí an carr dubh dóite agus lógó an ghrúpa fóirithinte pollta. Maraíodh seachtar oibrí fóirithinte. Bhí saoránaigh ón Astráil, ón Bhreatain agus ón Pholainn i measc an tseachtair a maraíodh a bhuíochas don ionsaí a rinneadh ar na feithiclí ina raibh siad. Bhí fear eile a bhfuil saoránacht de chuid Mheiriceá agus Cheanada aige chomh maith le Palaistínigh i measc na marbh freisin. Bhí siad go léir ag obair don eagraíocht dáilithe bia WCK: triúr as an mBreatain, John Chapman (57), Jim Henderson (33) agus James Kirby (47); an Palaistíneach Saifeddine Issam Ayad Abutaha (25); an tAstrálach Zomi Frankcom (43); an Polannach Damian Sobol (35) agus Jacob Flickinger (33) de bhunú Cheanada agus Mheiriceá.<ref name=":3">{{Luaigh foilseachán|title='Botún tromchúiseach' marú lucht fóirithinte i nGaza - Iosrael|url=https://www.rte.ie/news/nuacht/2024/0403/1441416-botun-tromchuiseach-maru-lucht-foirithinte-i-ngaza-iosrael/|date=2024-04-03|language=ga-IE|author=Nuacht RTÉ}}</ref> === Tuairimí === * Deir Iosrael gur eachtra thragóideach a bhí ann agus tá sé ag fiosrú na heachtra. Dúirt Príomh-Aire Iosrael,[[Benjamin Netanyahu]] gur tré thaisme a scaoileadh leis na feithiclí.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=An t-ionsaí ar fheithiclí WCK cáinte go láidir ag Josep Borrell|url=https://www.rte.ie/news/nuacht/2024/0402/1441181-seachtar-oibri-le-wck-maraithe-in-ionsai-aeir-i-gaza/|date=2024-04-02|language=ga-IE|author=Nuacht RTÉ}}</ref> Dúirt sé gur trua leis bás na n-oibrithe.<ref>{{Lua idirlín|url=https://tuairisc.ie/tubaiste-neamhbheartaithe-a-bhi-i-maru-oibrithe-cabhracha-in-gaza-netanyahu/|teideal=Tubaiste ‘neamhbheartaithe’ a bhí i marú oibrithe cabhrach in Gaza – Netanyahu|dáta=2024-04-02|language=ga-IE|work=Tuairisc.ie|dátarochtana=2024-04-03}}</ref> “Ar mhí-ámharaí an tsaoil tharla tubaiste inné nuair a bhuail ár saighdiúirí de thimpiste daoine neamhchiontacha i Stráice Gaza", a dúirt sé. “Tarlaíonn sin le linn cogaidh, fiosróimid go mion gach ar tharla. Táimid i dteagmháil leis na rialtais agus déanfaimid gach ar féidir linn ionas nach dtarlóidh a leithéid de rud arís.”<ref name=":2" /> Ach níor ghabh Netanyahu leithscéal as.<ref name=":3" /> * Dúirt an Ginearál Hervi Halevi de chuid Iosrael gur "aithint in aimhréir" a bhí san ionsaí i ndubh na hoíche. "Níor chóir go mbeadh sé tarlaithe" agus "Ní d’aon ghnó a déanadh an botún agus tá muid in aiféala faoin dochar atá déanta do mheitheal an WCK".<ref name=":4">{{Luaigh foilseachán|title='Botún tromchúiseach' marú lucht fóirithinte i nGaza - Iosrael|url=https://www.rte.ie/news/nuacht/2024/0403/1441416-botun-tromchuiseach-maru-lucht-foirithinte-i-ngaza-iosrael/|date=2024-04-03|language=ga-IE|author=Nuacht RTÉ}}</ref> * "Ní eachtra aonair é seo" a dúirt an tUachtarán na Stát Aontaithe [[Joe Biden]]. Dúirt sé "nach bhfuil a ndóthain déanta ag Iosrael le lucht fóirithinte a choinneáil slán, lucht oibre atá ar a mbionda ag cuidiú le sibhialtaigh" agus d’éiligh sé "fiosrú gan mhoill".<ref name=":4" /> * "Ionsaí gan scrupall" a bhí ann a dúirt an tArdRúnaí na Náisiún Aontaithe [[António Guterres]] "ach toradh é nach féidir a sheachaint sa slí ina bhfuil an cogadh á stiúradh". * Bhí an t-ionsaí a rinne aerfhórsa Iosrael cáinte go láidir ag Ard-Ionadaí de chuid an Aontais Eorpaigh, [[Josep Borrell]]. Chuir sé an milleán ar Iosrael faoinar tharla. D'iarr sé go gcuirfí fiosrúchán ar bun láithreach: "Cáinim an t-ionsaí agus éilím go bhfiosrófaí é. D’ainneoin na n-achainíocha ar fad go dtabharfaí cosaint do shibhialtaigh agus d’oibrithe daonnúla, seo tuilleadh daoine neamhchiontacha maraithe,” * Dúirt Príomhfheidhmeannach WCK, Erin Gore. 'Ní amháin gur ionsaí é seo ar WCK, is ionsaí é ar na heagraíochtaí daonchabhracha ar fad atá ag iarraidh bia a chur ar fáil ag láithreacha an uafáis'. 'Tá a leithid do-mhaite' a dúirt sé. * Dúirt an Tánaiste [[Mícheál Ó Máirtín|Micheál Martin]] go gcaithfí “freagracht iomlán” a ghlacadh as an ionsaí agus gur léirigh an tubaiste “a riachtanaí atá sé go mbeadh sos comhraic ann láithreach chun sibhialtaigh a chosaint agus saorchead a thabhairt cúnamh daonnúil a riaradh”. === Iarmhairtí === Le linn 7 D.F 2023 go 2 Aibreán 2024, chuir Iosrael líomhaintí i leith UNRWA / [[Gníomhaireacht na Náisiún Aontaithe um Fhóirithint agus Oibreacha ar mhaithe le dídeanaithe Palaistíneacha sa Neasoirthear]]<ref>nó Gníomhaireacht na Náisiún Aontaithe um Lucht Dídine agus Oibreacha (BEO EAGRÁN 96 · AIBREÁN 2009) nó Gníomhaireacht na Náisiún Aontaithe um Fhóirithint agus Oibreacha (dfa.ie)</ref>, agus maraíodh 176 fostaithe de chuid UNRWA.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.anews.com.tr/middle-east/2024/04/03/unrwa-says-176-of-its-staff-killed-since-start-of-gaza-war|teideal=UNRWA says 176 of its staff killed since start of Gaza war|language=en|work=anews|dátarochtana=2024-04-03}}</ref> Dúirt Iosrael go raibh sé ag teastáil eagraíochtaí eile a chur i bhfeidhm, mar shampla WCK. Ach i ráiteas ón gcarthanacht WCK, dúradh go raibh siad ag éirí as a gcuid oibre faoi láthair mar gheall ar “an ionsaí a dhírigh Iosrael” orthu. D'fhill an long fóirithinte an ''Jennifer'' de chuid WCK ar an g[[An Chipir|Cipir]] agus 240 tonna ábhair fós ar bord aici.<ref name=":3" /> Thosaigh WCK ag obair arís i nGaza ar 1 Bealtaine 2024. Tharla ionsaithe eile i mí Iúil (maraíodh aon duine amháin) agus ar an 30 Samhain 2024 (maraíodh cúigéar).<ref name=":5" /> === Cúlra === Tá Gaza faoi imshuí le fada ag Iosrael agus bhí dianghlasáil déanta ar an stráice cúng ó thosaigh an ghéar-chogaíocht in 2023.<ref name=":3" /> Chuir Iosrael Gaza faoi léigear agus tharla [[gorta]] in 2024. Scaoil Iosrael le carr de chuid WCK ar 30 Máirt 2024; tháinig an tiománaí slán as an ionsaí.<ref name=":1" /> == Féach freisin == * [[World Central Kitchen]] * [[Gníomhaireacht na Náisiún Aontaithe um Fhóirithint agus Oibreacha ar mhaithe le dídeanaithe Palaistíneacha sa Neasoirthear]] * [[Cogadh Iosrael-Gaza]] == Tagairtí == {{reflist}} [[Catagóir:2024]] [[Catagóir:Stair Iosrael]] [[Catagóir:Stair na Palaistíne]] [[Catagóir:World Central Kitchen]] [[Catagóir:UNRWA]] [[Catagóir:Cogadh Iosrael-Gaza]] [[Catagóir:Aerfheithiclí gan foireann]] 83yxurvwa9j1i4fi63ht62j3sbnifs2 0 117053 1273481 1264562 2025-07-10T22:29:01Z TGcoa 21229 1273481 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} '''Éigníodh Gisèle Pelicot''', bean Fhrancach a rugadh ar an 7 Nollaig 1952, go rialta idir 2011-2020. Ar an 19 Nollaig 2024, i gcúirt in Avignon sa Fhrainc, gearradh fiche bliain príosúin ar Dominique Pelicot, a fear chéile. Thug sé drugaí dá bhean le go bhféadfadh sé féin agus 72 fear eile, ar thug sé cuireadh dóibh, í a éigniú ina teach cónaithe i mbaile Mazan, i ndeisceart na Fraince, thar tréimhse deich mbliana.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.rte.ie/radio/rnag/clips/22472337/|teideal=John Maguire, Iriseoir atá lonnaithe i bPáras.|údar=Nuacht a hAon, RnaG|dáta=2024-12-19|language=ga-IE|work=RTE Radio|dátarochtana=2024-12-19}}</ref><ref name=":0">{{Luaigh foilseachán|title=Gisèle Pelicot: 47 fear ciontaithe ina héigniú agus í i dtámh|url=https://www.rte.ie/news/nuacht/2024/1219/1487342-gisele-pelicot-47-fear-ciontaithe-ina-heigniu-agus-i-i-dtamh/|date=2024-12-19|language=ga-IE|author=Nuacht RTÉ}}</ref> [[Íomhá:Gisèle Pelicot 2024 (cropped).png|clé|mion|Gisèle Pelicot]] == Cóir == Phléadáil Dominique Pelicot, 72 bliain d'aois in 2024, ciontach i ndrugaí éagsúla a thabhairt do Gisèle Pelicot i ngan fhios di agus ina héigniú nuair a bhí sí i dtámhnéal. Phéadáil sé ciontach freisin i gcuireadh a thabhairt ar an idirlíon d'fhir eile teacht chuig a dteach cónaithe d'fhonn í a éigniú. Mar leis na fir eile sin, ciontaíodh 47 acu in éigniú, beirt acu in iarracht ar éigniú agus beirt eile in ionsaí gnéasach. Téarmaí príosúin idir trí bliana agus cúig bliana déag a gearradh ar na ciontóirí. Mhaígh cuid acu sa triail gur chreid siad gur 'cluiche collaíochta' a bhí san éigniú agus gur le lánchead na mná a bhí siad ag glacadh páirte ann. Bhí duine na fir ar a theitheadh agus ciontaíodh é ''in absentia''.<ref name=":0" /> Bhí an t-ádh ar 23 fear eile. Ní raibh na póilíní in ann teacht orthu riamh (gan uimhir ghutháin nó drochíomhá srl).. == Iarmhairtí == Taobh amuigh den chúirt ar an 19 Nollaig 2024, dúirt Gisèle Pelicot gur mhór an crá croí an triail. Ghabh sí buíochas le gach duine a thacaigh léi ó tháinig an cás chun solais. Dúirt sí freisin nach raibh aon aiféala uirthi gur éisteadh an triail os comhair an tsaoil.<ref name=":0" /> [[Íomhá:Criminal Courts of Justice 2.jpg|clé|mion|Príomh-Chúirt Choiriúil i mBÁC]] == In Éirinn == Tharla cás den chineál céanna in Éirinn sa bhliain 2018. Sa bhliain 2022, bhí 15 mí príosúin curtha ar iarfhostaí de chuid [[RTÉ Raidió na Gaeltachta|Raidió na Gaeltachta]] as ionsaí gnéasach a dhéanamh ar bhean a bhí ina codladh in 2018. Ciontaíodh sa Phríomh-Chúirt Choiriúil Mícheál Ó Leidhin, 38 ag an am, a bhí ina chomhfhreagraí polaitíochta le Raidió na Gaeltachta i d[[Teach Laighean]]. Dúirt an t-íospartach gur ionsaíodh í nuair a bhí sí ina codladh agus gur ionsaí ar a corp, a hintinn, a tuiscint uirthi féin agus an tuiscint go raibh sí sábháilte sa saol seo.<ref>{{Lua idirlín|url=https://tuairisc.ie/15-mi-priosuin-curtha-ar-iarfhostai-de-chuid-rte-raidio-na-gaeltachta-as-ionsai-gneasach/|teideal=15 mí príosúin curtha ar iarfhostaí de chuid RTÉ Raidió na Gaeltachta as ionsaí gnéasach|dáta=2022-07-26|language=ga-IE|work=Tuairisc.ie|dátarochtana=2024-12-20}}</ref> == Féach freisin     == * [[:Catagóir:Foréigean i gcoinne na mban|Foréigean i gcoinne na mban]] == Tagairtí == {{reflist}} [[Catagóir:Éigniú]] [[Catagóir:Mná]] [[Catagóir:An Fhrainc]] [[Catagóir:Avignon]] [[Catagóir:2024]] [[Catagóir:Foréigean i gcoinne na mban]] [[Catagóir:2010idí]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1952]] [[Catagóir:Foréigean i gcoinne na mban in Éirinn]] [[Catagóir:Eachtraí foréigin in aghaidh na mban]] [[Catagóir:Íospartaigh choireachta]] keagn3rvx59shi5mbxwlw0fdr8l2bhx 14 117055 1273484 1252229 2025-07-10T22:31:29Z TGcoa 21229 Ag athdhíriú go [[Catagóir:Íospartaigh choireachta]] 1273484 wikitext text/x-wiki #athsheoladh[[Catagóir:Íospartaigh choireachta]] afh3rhl7d4010gtgs7jkwuh3vsbt5l8 0 117105 1273472 1272249 2025-07-10T21:56:24Z TGcoa 21229 1273472 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Bliain}} Is bliain choitianta í an bhliain '''2025''' ([[Uimhir Rómhánach|MMXXV]]). == Cúrsaí reatha == '''Iúil''' 10 Iúil: Bhagair Donald Trump, aon uair amháin eile[[Cainteanna síochána idir an Rúis agus an Úcráin|, taraifí thar cuimse a ghearradh ar an Rúis]]..<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.msn.com/en-in/news/India/trump-backs-new-russia-sanctions-bill-that-could-place-500-tariff-on-india/ar-AA1IiFca|teideal=Trump backs new Russia sanctions bill|údar=MSN|dáta=10 Iúil 2025|work=www.msn.com|dátarochtana=2025-07-10}}</ref><ref>{{Luaigh foilseachán|title=Trump ag bagairt taraifí thar cuimse a ghearradh ar an Rúis|url=https://www.rte.ie/news/nuacht/2025/0710/1522795-trump-ag-bagirt-taraifi-breise-a-ghearradh-ar-an-ruis/|date=2025-07-10|language=ga-IE|author=Nuacht RTÉ}}</ref> === Meitheamh === [[Íomhá:Gaza's_Rubble_in_Wehda_Street_during_Gaza_war_23-25.jpg|mion|220x220px|Srádi Wehda ar an 27 Feabhra 2025. Ar an 7 Bealtaine, d'ionsaigh an [[IDF]] margadh agus bialann i Sráid Wehda in Rimal. Maraíodh 33+.<ref name=":6">{{Luaigh foilseachán|title=2025 Wehda Street airstrikes|url=https://en.wikipedia.org/wiki/2025_Wehda_Street_airstrikes|journal=Wikipedia|date=2025-05-12|language=en}}</ref>]]26 Meitheamh: Dúirt Príomh-Aire na R-A [[Keir Starmer]] gur chreid sé nár chóir go mbeadh [[Féile Glastonbury|'''ceolchoirm Kneecap i nGlastonbury''']] á léiriú ar an teilifís.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Kneecap lead Glastonbury in chants against Starmer|url=https://www.rte.ie/entertainment/2025/0628/1520755-kneecap-to-perform-at-glastonbury-amid-calls-for-ban/|date=2025-06-28|language=en|author=RTÉ News}}</ref> 24 Meitheamh: bhí bua gan choinne ag '''[[Zohran Mamdani]]''' i dtoghchán tosaigh an [[Páirtí Daonlathach (Stáit Aontaithe)|Pháirtí Dhaonlathaigh]] le haghaidh Mhéara Nua-Eabhrac. 23 Meitheamh agus [[Cogadh Iosrael–Iaráin]]: D'fhógair Donald Trump sos cogaidh. 21/22 Meitheamh: rinne na S-A ionsaí buamála, Oibríocht "Midnight Hammer", ar na trí mhórionad núicléach san Iaráin. 21 Meitheamh: An teocht os cionn 35 céim i réigiún Pháras, 38 céim in áiteanna => [[Tonnta teasa na hEorpa, 2025|'''Tonnta teasa na hEorpa, 2025''']] 20 Meitheamh: [[Pléasc ar an Chraoslach|'''An Craoslach''']]: cead pleanála stáisiún seirbhísí úr a thógáil diúltaithe 18 Meitheamh: Tugadh [[Liam Óg Ó hAnnaidh|'''Mo Chara''']], nó Liam Óg Ó hAnnaidh os comhair na cúirte i Londain. Cúisíodh é maidir le dlí frithsceimhlitheoireachta. 15 Meitheamh: chuir Rialtas na hIaráine in iúl go raibh sos cogaidh ag teastáil uaidh le linn [[Cogadh Iosrael–Iaráin|'''Chogadh Iosrael–Iaráin''']]. 15 Meitheamh: '''[[Áras Máithreacha agus Naíonán Thuama]]'''; cuireadh tús le tochailt san áit a mbíodh an tÁras 14 Meitheamh: [[Lámhach pholaiteoirí Minnesota 2025|'''scaoileadh marbh Seanadóir de chuid na nDaonlathach i Stát Minnesota''']], Melissa Hortman. 13 Meitheamh: Cuireadh tús le [[Cogadh Iosrael–Iaráin|'''Cogadh Iosrael–Iaráin''']]. 12 Meitheamh: Tuairt <bdi>[[Eitilt Air India 171|'''Air India Eitilt''']]</bdi> '''<bdi>[[Eitilt Air India 171|171]]</bdi>''' 9-13 Meitheamh: [[Círéibeacha ciníocha Thuaisceart Éireann 2025|'''Círéibeacha ciníocha Thuaisceart Éireann 2025''']] 9 Meitheamh: [[Agóidí na n-inimirceach le linn réimeas Trump|Imlonnaíodh Muirshaighdiúirí na S-A ar fud Los Angeles]], gníomh gríosaithe de chuid Trump agus a chúntóir Stephen Miller. 9 Meitheamh: Ghabh fórsaí míleata Iosrael seilbh ar an ‘'''[[Madleen]]'''’, luamh de chuid ''[[Gaza Freedom Flotilla, 2025|Gaza Freedom Flotilla]]'' nó "Comhghuaillíocht na Saoirse", amach ó chósta Gaza. 9 Meitheamh: Athosclaíodh '''[[Sceilg Mhichíl]]''' faoi dheireadh, agus aimsir shéimh ann gach lá i rith mhí na Bealtaine-Meitheamh 6 Meitheamh: Cuireadh tús le [[Agóidí na n-inimirceach le linn réimeas Trump|'''agóidí na n-inimirceach sna Stáit Aontaithe le linn réimeas Trump''']] 3 Meitheamh: Thit an '''[[Rialtas Schoof]]''' san Ísiltír as a chéile, comhrialtas a bhí an-fhada amach ar an eite dheis agus ag piocadh ar a chéile an t-am go léir 2 Meitheamh: Tháinig an Rúis agus an Úcráin ar chomhréiteach maidir le malartú na bpríosúnach => '''[[Cainteanna síochána idir an Rúis agus an Úcráin]]''' Meitheamh: Dúnadh, beagnach, [[Stáisiún cumhachta Ghob na Muine|'''Stáisiún cumhachta Ghob na Muine''']]. === Bealtaine === 30 Bealtaine: Dúirt teaghlach [[Dúnmharú Tina Satchwell|'''Tina Satchwel''']]<nowiki/>l go raibh anam "séimh, cineálta agus grámhar" aici. 28 Bealtaine: Bhí [[Tubaiste Blatten|'''an sráidbhaile Blatten san Eilvéis scriosta''']] tar éis intitim [[Oighearshruth|oighearshrutha]]. Toradh [[Athrú aeráide in 2025|'''athrú aeráide''']] an tubaiste seo, agus na oighearshruthanna agus talamh síorshioctha sa cheantar ag leá. 27 Bealtaine: Rialaigh Cúirt na S-A um Thrádáil Idirnáisiúnta go raibh an chuid is mó de [[Cogadh trádála Trump|'''na taraifí de chuid Trump neamhdhleathach''']]. 26 Bealtaine: '''[[Eachtra buile bhóthair i Learpholl, 2025|Ghabh na póilíní Paul Doyle as Learpholl]],''' 53, fear gnó agus iar-Royal Marine. Thiomáin sé a charr ar an-luas trí shlua mór daoine Bhí sé as a chrann cumhachta ar dhrugaí.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.bbc.com/news/articles/c0j7exddjneo|teideal=Paul Doyle accused of using car as weapon at Liverpool parade, court told|dáta=2025-05-30|language=en-GB|work=www.bbc.com|dátarochtana=2025-06-01}}</ref> 23 Bealtaine: D'iarr Ceannaire na hEagraíochta Domhanda Sláinte, ar na hIosraelaigh trócaire a dhéanamh ar na Palaistínigh agus '''[[Ionsaithe ar Gaza, Bealtaine 2025|deireadh a chur leis an bhforbhrúidiúlacht]]''',<ref name=":4">{{Luaigh foilseachán|title='Córas sláinte Gaza ar tí titim as a chéile'|url=https://www.rte.ie/news/nuacht/2025/0523/1514501-coras-slainte-gaza-ar-ti-titim-as-a-cheile/|date=2025-05-23|language=ga|author=Nuacht RTÉ}}</ref> 21 Bealtaine: Scaoil saighdiúirí Iosrael urchair gar do ghrúpa taidhleoirí as an Aontas Eorpach agus iad ar cuairt ar an m[[An Bruach Thiar|Bruach Thiar]]. Bhí beirt as Éirinn ina measc.<ref name=":5">{{Luaigh foilseachán|title=Níl aon chúnamh faighte ag Palaistínigh fós, a deir carthanachtaí|url=https://www.rte.ie/news/nuacht/2025/0521/1514073-meid-easnamhach-foirithinte-a-scaoileadh-isteach-go-gaza-msf/|date=2025-05-21|language=ga-IE|author=Nuacht RTÉ}}</ref> 18 Bealtaine: '''[[Olltoghchán na Portaingéile, 2025|Olltoghchán na Portaingéile]]''', bua ag AD aon uair amháin eile, páirtí ar dheis ón lár. 18 Bealtaine: Bhuaigh méara Bucharest [[Nicuşor Dan]], polaiteoir sa lár, '''[[Toghchán Uachtaránachta na Rómáine, 2024-2025|toghchán uachtaránachta na Rómáine 2025]]'''. 17 Bealtaine: Thug na teileavótóirí sa tríú cuid de thíortha na hEorpa an scór is airde d’iarracht Iosrael i g'''[[Comórtas na hEoraifíse 2025|Comórtas na hEoraifíse]]''', beag beann ar an sléacht in Gaza. Mhaígh craoltóirí náisiúnta áirithe gur earcaigh’ Iosrael teileavótóirí do '''[[Yuval Raphael]].<ref name=":03">{{Lua idirlín|url=https://tuairisc.ie/douze-points-diosrael-ceard-sa-diabhal-ba-chuis-leis/|teideal=‘Douze points’ d’Iosrael – céard sa diabhal ba chúis leis?|údar=Alex Hijmans|dáta=21 Bealtaine 2025|language=ga-IE|work=Tuairisc.ie|dátarochtana=2025-05-22}}</ref>''' 14 Bealtaine:  [[Ciontú éagórach Peter Sullivan|'''Ciontú éagórach Peter Sullivan''']]. Fuarthas é ciontach i gcás dúnmharaithe mná sa bhliain 1987 13/14 Bealtaine: [[Ionsaithe ar Gaza, Bealtaine 2025|'''D'ionsaigh an IDF an ''European Hospital'' in Khan Yunis''']].<ref>{{Luaigh foilseachán|title=2025 Gaza European Hospital strikes|url=https://en.wikipedia.org/wiki/2025_Gaza_European_Hospital_strikes|journal=Wikipedia|date=2025-05-23|language=en}}</ref> Maradíodh ceannare Hamas, b'fhéidir.<ref>{{Lua idirlín|url=https://tuairisc.ie/70-palaistineach-eile-ar-a-laghad-maraithe-in-ionsaithe-iosrael/|teideal=70 Palaistíneach eile ar a laghad maraithe in ionsaithe Iosrael|dáta=2025-05-14|language=ga-IE|work=Tuairisc.ie|dátarochtana=2025-05-16}}</ref> 13 Bealtaine: Dúirt Trump go raibh na Stáit Aontaithe ag cur deireadh leis na smachtbhannaí a bhí acu ar an tSiria.<ref>{{Lua idirlín|url=https://tuairisc.ie/70-palaistineach-eile-ar-a-laghad-maraithe-in-ionsaithe-iosrael/|teideal=70 Palaistíneach eile ar a laghad maraithe in ionsaithe Iosrael|dáta=2025-05-14|language=ga-IE|work=Tuairisc.ie|dátarochtana=2025-05-14}}</ref> 10 Bealtaine: Bhí "margadh" déanta idir na Stáit Aontaithe agus an tSín le taraifí cómhalartacha a ghearradh "go sealadach". Laghdaíodh taraifí na S-A ó 145% go dtí 30%.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Margadh sealadach idir Meiriceá agus an tSín faoi Tharaifí Trump|url=https://www.rte.ie/news/nuacht/2025/0512/1512405-margadh-sealadach-idir-meiricea-agus-an-tsin-faoi-tharaifi-trump/|date=2025-05-12|language=ga-IE|author=Nuacht RTÉ}}</ref> 10 Bealtaine: Tháinig [[Géarchéim na Caismíre 2025|'''sos comhraic''']] idir an [[Cogaíocht India - Pacastáin 2025|India agus an Phacastáin]] i bhfeidhm.<ref>{{Luaigh foilseachán|title='Sos comhraic idir an India agus an Phacastáin'-Trump|url=https://www.rte.ie/news/nuacht/2025/0510/1512117-an-teannas-ag-gearu-i-gconai-idir-an-india-agus-an-phacastain/|date=2025-05-10|language=ga-IE|author=Nuacht RTÉ}}</ref> 10 Bealtaine: Bhí socrú déanta i gCív idir ceannairí Eorpacha agus Rialtas na hÚcráine i dtaca le [[Cainteanna síochána idir an Rúis agus an Úcráin|'''sos comhraic 30 lá''']] a chur i bhfeidhm.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Socrú déanta i gCív|url=https://www.rte.ie/news/nuacht/2025/0510/1512134-mor-cheannairi-na-heorpa-i-gciv/|date=2025-05-10|language=ga-IE|author=Nuacht RTÉ}}</ref> 8 Bealtaine: Toghadh Robert Prevost mar [[Pápa Leo a Ceathair Déag|'''Pápa Leo a Ceathair Déag''']], ag an gceathrú vóta de chomhthionóil na gcairdinéal sa Séipéal Sistíneach.<ref>{{Lua idirlín|url=https://podcasts.apple.com/ca/podcast/10-bealtaine-2025-maigh-eo/id1525428808?i=1000707861745|teideal=Nuacht Mhall (Maigh Eo)|údar=Conradh na Gaeilge, Londain|dáta=10 Bealtaine 2025|language=ga-IE|work=Apple Podcasts|dátarochtana=2025-05-10}}</ref> 7 Bealtaine: [[Ionsaithe ar Gaza, Bealtaine 2025|'''D'ionsaigh an IDF margadh agus bialann''']] i Sráid Wehda i Rimal, Gaza. Maraíodh 33+.<ref name=":6" /> 6 Bealtaine: Tháinig [[Friedrich Merz|'''Friedrich Merz''']] (na coimeádaigh) i gcomharbas ar [[Olaf Scholz]] ón SPD. 5 Bealtaine, rinne India ionsaithe ar an Phacastáin => [[Cogaíocht India - Pacastáin 2025|'''Cogaíocht India - Pacastáin''']] [[Cogaíocht India - Pacastáin 2025|'''2025''']] === Aibreán === 30 Aibreán: théis 3 mhí d'aighneas agus achrann, '''[[Ionradh na Rúise ar an Úcráin|shínigh an Úcráin agus Stáit Aontaithe Mheiriceá conradh]]''', a thabharfainn fabhar agus tosaíocht ar stór mianraí na hÚcráine do Mheiriceá.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Margadh Trump déanta théis achrainn faoi mhianraí na hÚcráine|url=https://www.rte.ie/news/nuacht/2025/0501/1510577-margadh-trump-deanta-theis-achrainn-faoi-mhianrai-na-hucraine/|date=2025-05-01|language=ga-IE|author=Nuacht RTÉ}}</ref> 29 Aibreán: leis [[Dara téarma Donald Trump|'''an chéad 100 lá caite in oifig''']] aige, rinne Trump comóradh le slógadh i Michigan. Mhaígh sé gur éirigh níos fearr lena Rialtas sa chéad 100 lá acu in oifig ná mar a d'éirigh le aon Rialtas eile riamh.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Comóradh déanta ag Trump ar a chéad 100 lá in oifig|url=https://www.rte.ie/news/nuacht/2025/0430/1510284-comoradh-deanta-ag-trump-ar-a-chead-100-la-in-oifig/|date=2025-04-30|language=ga-IE|author=Nuacht RTÉ}}</ref> 28 Aibreán: '''[[Olltoghchán Cheanada 2025|Olltoghchán Cheanada 2025.]]''' D'éirigh leis an bPáirtí Liobrálach, agus [[Mark Carney]] i mbun, fanacht i gcumhacht. 25 Aibreán: Féinmharú '''[[Virginia Giuffre]]'''. Thosaigh sí ag obair i Mar-a-Lago in 2000 agus chas sí le Jeffrey Epstein, mí-úsáideoir gnéis, ann. 22 Aibreán: [[Ionsaí sceimhlitheoireachta Pahalgam, 2025|'''Ionsaí sceimhlitheoireachta Pahalgam''']]. Chuir Rialtas na hIndia an ''[[Indus Waters Treaty]]'' (1960)<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Indus Waters Treaty|url=https://en.wikipedia.org/wiki/Indus_Waters_Treaty|journal=Wikipedia|date=2025-04-25|language=en}}</ref> ar fionraí. B'ionann é agus cogadh a fhógairt a dúirt Rialtas na Pacastáine.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.bbc.com/news/articles/cd7vjyezypqo|teideal=Pahalgam attack: Will India suspending Indus Waters Treaty affect Pakistan?|dáta=2025-04-25|language=en-GB|work=www.bbc.com|dátarochtana=2025-04-25}}</ref> 20 Aibreán: Ceiliúradh Aifreann na Cásca i d[[Teach Pobail Mhuire (Doirí Beaga)|'''Teach Pobail Mhuire''']] sna [[Doirí Beaga]] don uair dheireanach. 9 Aibreán: d'fhógair Trump sos 90 lá maidir leis [[Cogadh trádála Trump|na taraifí arda a bhí beartaithe aige]] a ghearradh; rinne sé U-chasadh ollmhór. [[Cliseadh na stocmhargaí 2025|D'ardaigh an NASDAQ 12%]] go tobann.<ref>{{Lua idirlín|url=https://tuairisc.ie/sos-taraifi-90-la-fogartha-ag-donald-trump-taraif-ar-an-tsin-ardaithe/|teideal=Sos taraifí 90 lá fógartha ag Donald Trump, taraif ar an tSín ardaithe|dáta=2025-04-09|language=ga-IE|work=Tuairisc.ie|dátarochtana=2025-04-10}}</ref> 16 Aibreán: Osclaíodh go hoifigiúil an t-idirnascaire '''[[Greenlink]]'''. 16 Aibreán: Thug [[Cúirt Uachtarach na Ríochta Aontaithe|'''Cúirt Uachtarach na Ríochta Aontaithe''']] breithiúnas<ref>{{Lua idirlín|url=https://supremecourt.uk/uploads/uksc_2024_0042_press_summary_8a42145662.pdf|teideal=Summary|údar=supremecourt.uk|dáta=16 Aibreán 2025|dátarochtana=2025}}</ref><ref>{{Lua idirlín|url=https://www.supremecourt.uk/cases/uksc-2024-0042|teideal=For Women Scotland Ltd (Appellant) v The Scottish Ministers (Respondent) - UK Supreme Court|language=en|work=www.supremecourt.uk|dátarochtana=2025-04-19}}</ref> ina ndeirtear go mbaineann na téarmaí '[[bean]]' agus 'gnéas' le bean bhitheolaíoch agus gnéas bitheolaíoch amháin. I dtús mhí Aibreáin in Éirinn, bhí an aimsir "breá" brothallach. Bhí idir theaspach agus thriomach ar fud na tíre idir 8-12 Aibreán – teaspach de réir Met Éireann agus triomach de réir Uisce Éireann – agus an teocht chomh hard le 21 céim. Bhí Uisce Éireann ag achainí ar an bpobal a bheith spárálach agus uisce a chaomhnú.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Teocht chomh hard le 20 céim inniu, 21 céim amárach|url=https://www.rte.ie/news/nuacht/2025/0409/1506630-teocht-chomh-hard-le-20-ceim-inniu-21-ceim-amarach/|date=2025-04-09|language=ga-IE|author=Nuacht RTÉ}}</ref> 8 Aibreán: Dúirt Príomh-Aire na Breataine Keir Starmer inniu go raibh a rialtas ag déanamh a marana ar rialú a rinne cúirt i mBéal Feirste maidir le fiosrúchán poiblí a bhunú faoi [[Dúnmharú Sheáin Brown|'''dhúnmharú Sheáin Brown''']] i gCo Dhoire i mí na Bealtaine 1997. I dtús mhí Aibreáin, thosaigh '''[[cliseadh na stocmhargaí 2025]]''' i ndáiríre, a bhuíochas le Trump. Ar an 4 Aibreán ar [[Wall Street]], glanadh 5% de luach na gcuideachtaí a raibh scaireanna ar na margaí acu, ainneoin figiúirí maithe fostaíochta i Meiriceá ag an am.<ref name=":02">{{Luaigh foilseachán|title=Cíor thuathail tarraingthe ag Trump ar na stocmhargaí|url=https://www.rte.ie/news/nuacht/2025/0407/1506239-cior-thuathail-tarraingthe-ag-trump-ar-na-stocmhargai/|date=2025-04-07|language=ga-IE|author=Nuacht RTÉ}}</ref> 2 Aibreán: Cuireadh tús le '''[[Cogadh trádála Trump]]''' i ndáiríre. Thug Trump "Lá na Saoirse" ar an 2 Aibreán 2025. === Márta === Taifead aeráide nua: Bhí mí an Mhárta 2025 an Márta ba theo dár taifeadadh riamh san Eoraip (go dtí sin), dar le [[Clár Copernicus|Copernicus]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.seaandjob.com/worlds-record-breaking-heat-streak-extends-into-march/|teideal=World’s Record-Breaking Heat Streak Extends Into March {{!}} Sea and Job|údar=SEAANDJOB|language=en-US|dátarochtana=2025-04-09}}</ref><ref>{{Lua idirlín|url=https://climate.copernicus.eu/second-warmest-march-globally-large-wet-and-dry-anomalies-europe|teideal=Second-warmest March globally, large wet and dry anomalies in Europe|údar=Copernicus|dáta=2025-04-08|work=climate.copernicus.eu|dátarochtana=2025-04-09}}</ref> (agus focal ar bith faoi ar tuairisc.ie nó rte.ie). 28 Márta: Tharla crith talún deich gciliméadar faoi thalamh sa Mhaenmar.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Mandalay|url=https://en.wikipedia.org/wiki/Mandalay|journal=Wikipedia|date=2025-03-28|language=en}}</ref> => [[Crith talún Mhaenmar, 2025|'''Crith talún Mhaenmar, 2025''']] 28 Márta: Thug leas-uachtarán na S-A [[J. D. Vance|JD Vance]] cuairt ar an n'''[[An Ghraonlainn|Graonlainn]]'''; bhí an turas cáinte ag polaiteoirí sa Ghraonlainn.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.rte.ie/radio/rnag/clips/22499899/|teideal=Tús Áite: An Ghraonlainn|údar=RnaG|dáta=2025-03-24|language=ga-IE|work=RTE Radio|dátarochtana=2025-03-29}}</ref><ref>{{Luaigh foilseachán|title=Vance cáinte sa Danmhairg|url=https://www.rte.ie/news/nuacht/2025/0329/1504753-vance-cainte-sa-danmhairg/|date=2025-03-29|language=ga-IE|author=Nuacht RTÉ}}</ref> 23 Márta:  [[Marú oibrithe cabhracha i Rafah, 2025|'''Marú oibrithe cabhracha i Rafah''']] 18 Márta: Bhris Iosrael an sos cogaidh i nGaza => [[Ionsaithe Iosrael ar Gaza, Márta 2025|'''Ionsaithe Iosrael ar Gaza 2025''']] 18 Márta: Bhí [[Friedrich Merz|'''Friedrich Merz''']] agus [[Olaf Scholz]] in ann an coscán ar fhiacha a bhí leagtha síos i mBunreacht na Gearmáine a scaoileadh. 10 Márta: Dhiúltaigh Iosrael cead isteach sa [[Campa Jenin|Champa Jenin]].=> 40,000 duine díbeartha => '''[[Ionsaithe Iosrael ar an mBruach Thiar|Ionsaithe Iosrael ar an mBruach Thiar,]] 2025''' I mí an Mhárta 2025, d'iarr Rúnaí Cosanta Mheiriceá, [[Pete Hegseth|'''Pete Hegseth''']], ar na Hútaithe stop a chur le hionsaithe ar na longa tráchtála' a úsáideann an [[An Mhuir Rua|Mhuir Rua]]. Ar an 15 Márta, scaoil fórsaí Mheiriceá diúracáin i dtreo na Hutaithe. Cúpla lá níos déanaí, i sceitheadh comhrá grúpa rialtais na Stát Aontaithe ar [[Signal (aip)|Signal]], a tharla roimh na hionsaithe, phléigh Hegseth na pleananna. Tugadh "'''[[Signalgate]]'''" ar ar an scannal.<ref>{{Cite news|url=https://www.theguardian.com/us-news/2025/mar/26/new-revelations-us-signal-leak-claims-doubt-yemen|teideal=Signal leak revelations expose US officials’ lies about what was shared|údar=Peter Beaumont|dáta=2025-03-26|language=en-GB|work=The Guardian|dátarochtana=2025-03-29}}</ref><ref>{{Luaigh foilseachán|title=United States government group chat leak|url=https://en.wikipedia.org/wiki/United_States_government_group_chat_leak|journal=Wikipedia|date=2025-03-29|language=en}}</ref> => [[Géarchéim na Mara Rua|'''Géarchéim na Mara Rua''']] 10 Márta : Polladh tancaer breosla nuair a bhuail lastlong fúithi amach ó inbhear Humber => [[Imbhualadh sa Mhuir Thuaidh, 2025|'''Imbhualadh sa Mhuir Thuaidh, 2025''']] 3/4 Márta: Chuir na Stáit Aontaithe stop leis an gcúnamh míleata don Úcráin, chun brú a chur ar an Úcráin dul i mbun [[Cainteanna síochána idir an Rúis agus an Úcráin|'''cainteanna síochána''']] leis an Rúis.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Stop curtha ag Trump le cúnamh míleata don Úcráin faoi láthair|url=https://www.rte.ie/news/nuacht/2025/0304/1500079-stop-curtha-ag-trump-le-cunamh-mileata-don-ucrain-faoi-lathair/|date=2025-03-04|language=ga-IE|author=Nuacht RTÉ}}</ref> === Feabhra === Feabhra: rinne [[Hilary Benn]] aisghairm ar [[Acht (Éire) Riar na Córa (Teanga) 1737|'''Acht um Riar an Cheartais (Éire) 1737''']], acht a d’fhág nach raibh cead an Ghaeilge a úsáid sna cúirteanna i dTuaisceart Éireann le breis is 300 bliain.<ref name=":04">{{Lua idirlín|url=https://tuairisc.ie/ceim-dli-le-gaeilge-le-cur-ar-fail-ag-ollscoil-na-banriona-den-chead-uair/|teideal=Céim dlí le Gaeilge le cur ar fáil ag Ollscoil na Banríona den chéad uair|údar=Pádraic Ó Ciardha|dáta=27 Meitheamh 2025|language=ga-IE|work=Tuairisc.ie|dátarochtana=2025-06-29}}</ref> 28 Feabhra: Bhí cruinniú teasaí go maith ag Zelensky, Vance agus Trump sa Teach Bán.<ref>{{Luaigh foilseachán|title="Níor chóir géilleadh don Rúis", a dúirt Zelensky le Trump inniu|url=https://www.rte.ie/news/nuacht/2025/0228/1499558-nior-choir-geilleadh-don-ruis-a-duirt-zelensky-le-trump-inniu/|date=2025-02-28|language=ga-IE|author=Nuacht RTÉ}}</ref> => [[Cainteanna síochána idir an Rúis agus an Úcráin|'''cainteanna síochána''']] 27 Feabhra: Reáchtáladh an chéad chruinniú de chomhaireacht Trump. Bhí Elon Musk, i láthair agus ról lárnach aige sa tionscadal chun chiorruithe ar sheirbhísí poiblí a chur i bhfeidhm => [[Roinn Éifeachtúlachta Rialtais|'''An Roinn Éifeachtúlachta Rialtais''']] / DOGE 27 Feabhra: D'eitil [[Andrew Tate|'''Andrew agus Tristan Tate''']] go dtí [[Fort Lauderdale]]; chuir Rialtas Trump brú ar Rialtas na [[An Rómáin|Rómáine]] chun na deartháireacha a ligeadh amach.<ref>{{Cite news|url=https://www.theguardian.com/news/2025/feb/27/andrew-tate-tristan-romania-us|teideal=Andrew Tate and brother land in US from Romania after travel ban lifted|údar=Jon Henley, Emine Sinmaz, Richard Luscombe|dáta=2025-02-27|language=en-GB|work=The Guardian|dátarochtana=2025-02-27}}</ref> 24 Feabhra: Díbríodh [[Lynn Boylan|'''Lynn Boylan''']], feisire Eorpach, as Iosrael. Ghlac na hIosraelaigh grianghraif di agus d'fhoilsigh siad iad ar na meáin shóisialta. Sárú ar shonraí pearsanta daoine ba ea é sin 23 Feabhra: [[Olltoghchán na Gearmáine 2025|'''Olltoghchán na Gearmáine 2025''']]. An CDU/CSU (na coimeádaigh) faoi stiúir [[Friedrich Merz]], i bhfad chun cinn ar na páirtithe eile agus thart ar 29% de na vótaí acu. 20 Feabhra: '''[[Scannal Luis Rubiales|ciontaíodh Luis Rubiales i bpóg a thabhairt don imreoir sacair]]''' '''[[Scannal Luis Rubiales|Jenni Hermoso]]''' in aghaidh a tola. 19 Feabhra: Chuir Trump an milleán faoi [[Ionradh na Rúise ar an Úcráin|ionradh na Rúise ar an Úcrain]]... ar an Úcráin<ref>Cinnte bréag de chuid Trump a bhí ann; rinne an [[Ionradh na Rúise ar an Úcráin|Rúis ionradh ar an Úcráin]] in 2022 agus maraíodh na céadta míle duine – idir shaighdiúirí agus shibhialtaigh – de bharr na cogaíochta, 2022-2025.</ref> agus bhí neamhshuim déanta ag Trump de chlamhsán Uachtarán na hÚcráine Zelensky. D'fhreagair Zelensky agus dúirt sé go raibh Trump faoi gheasa ag mífhaisnéis. D'aisfhreagair Trump agus dúirt seisean gur "deachtóir" ab ea Zelensky nár ghair olltoghchán san Úcráin in 2024 (le linn an [[Ionradh na Rúise ar an Úcráin|chogaidh]], rud a bhí dodhéanta).<ref>{{Luaigh foilseachán|title=File fuar déanta ag Trump de cheasacht na hÚcráine|url=https://www.rte.ie/news/nuacht/2025/0219/1497605-file-fuar-deanta-ag-trump-de-cheasacht-na-hucraine/|date=2025-02-19|language=ga-IE|author=Nuacht RTÉ}}</ref><ref>{{Lua idirlín|url=https://tuairisc.ie/mas-siochain-ata-uait-ullmhaigh-don-chogadh/|teideal=‘Más síocháin atá uait, ullmhaigh don chogadh’|údar=Alex Hijmans|dáta=19 Feabhra 2025|language=ga-IE|work=Tuairisc.ie|dátarochtana=2025-02-19}}</ref> 18 Feabhra: Reáchtáladh '''[[Cainteanna síochána idir an Rúis agus an Úcráin|cainteanna]]''' '''[[Cainteanna síochána idir an Rúis agus an Úcráin|síochána idir Meiriceá agus an Rúis]]''' san Araib Shádach faoi dheireadh a chur leis an gcogaíocht san Úcráin. 14 Feabhra: Dúirt Leas Uachtarán Mheiriceá [[J. D. Vance|'''J.D. Vance''']] ag Comhdháil Slándála München go raibh "sirriam nua sa bhaile" (agus é ag tagairt d’Uachtarán Mheiriceá).<ref>{{Luaigh foilseachán|title=2025 JD Vance speech at the Munich Security Conference|url=https://en.wikipedia.org/wiki/2025_JD_Vance_speech_at_the_Munich_Security_Conference|journal=Wikipedia|date=2025-02-17|language=en}}</ref><ref>{{Luaigh foilseachán|title=Tús Áite: Comhdháil Slándála Munich le John Maguire|url=https://www.rte.ie/radio/podcasts/22488733-tus-aite-comhdhail-slandala-munich/|language=ga-IE|author=Nuacht RnaG|date=14 Feabhra 2025}}</ref> 12 Feabhra: Chuir Uachtarán Stáit Aontaithe Mheiriceá Trump alltacht ar cheannairí na hEorpa nuair a d’fhógair sé go raibh comhrá aige le hUachtarán na Rúise [[Vladimir Putin]] faoi chás na hÚcráine gan dul i dteagmháil leo.<ref>{{Lua idirlín|url=https://edition.cnn.com/2025/02/12/politics/putin-trump-phone-call/index.html|teideal=After Putin call, Trump says negotiations to end Ukraine war will start ‘immediately’ {{!}} CNN Politics|údar=Kaitlan Collins, Kevin Liptak|dáta=2025-02-12|language=en|work=CNN|dátarochtana=2025-02-17}}</ref> 4 Feabhra sa tSualainn[[Ionsaí lámhaigh Örebro, 2025|: '''lámhachadh agus maraíodh deichniúr''']] [[Ionsaí lámhaigh Örebro, 2025|in ionad oideachais]] do dhaoine fásta Ionsaí 4 Feabhra: '''[[Cogadh na gclaimhte gan trua gan taise agus an comhthéacs idirnáisiúnta|mhol Donald Trump an pobal Palaistíneach a dhíbirt]] as Gaza''' go buan, agus. "Riviera an Mheánoirthir" a dhéanamh de. Rinne Trump agus Elon Musk '''[[Dara téarma Donald Trump|iarracht áisíneachtaí de chuid na Stát Aontaithe a dhúnadh]]''' nó a laghdú. Mar shampla, bhí sé i gceist ag Trump deireadh a chur leis an áisíneacht stáit [[USAID]], a riarann cláracha daonchabhrach ar fud an domhain ar shon na Stáit Aontaithe.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Cúlghairm déanta ag Trump ar chead slándála Joe Biden|url=https://www.rte.ie/news/nuacht/2025/0208/1495509-culghairm-deanta-ag-trump-ar-chead-slandala-joe-biden/|date=2025-02-08|language=ga}}</ref> === Eanáir === 24 Eanáir: Bhuail '''[[Stoirm Éowyn]]''' Éire agus an Bhreatain, "stoirm ghéar gan chuimse", ar cheann de na stoirmeacha ab fhíochmhaire a bhuail Éire riamh.<ref name=":0">{{Luaigh foilseachán|title='Stoirm ghéar gan chuimse'-BSL|url=https://www.rte.ie/news/nuacht/2025/0124/1492783-stoirm-ghear-gan-chuimse-bsl/|date=2025-01-24|language=ga-IE|author=Nuacht RTÉ}}</ref> 23 Eanáir: Fuair [[Micheál Martin]] séala a oifige ó [[Uachtarán na hÉireann]] [[Mícheál D. Ó hUigínn|Michael D Higgins]] tar éis don '''[[Rialtas an 34ú Dáil|34ú Dáil]]''' vótáil i bhfabhar é a cheapadh ina Thaoiseach don dara uair. 20 Eanáir sna Stáit Aontaithe: bhunaigh Elon Musk '''[[An Roinn Éifeachtúlachta Rialtais]]''' 20 Eanáir: '''Insealbhaíodh''' '''[[Donald Trump]] mar [[Uachtarán na Stát Aontaithe]]''' den dara huair {{Main|Dara téarma Donald Trump}} Fuarthas Donald Trump ciontach in 2024 sa chás gur cheil sé suas le $130,000 d'íocaíocht le [[Stormy Daniels]]. Ar an 10 Eanáir 2025, '''[[Ionchúiseamh Donald Trump i Nua-Eabhrac|scaoileadh Trump gan choinníoll]]''' ó tharla, a dúirt an breitheamh 'go bhfuil Donald Trump le hinsealbhú ina Uachtarán ar na Stáit Aontaithe'.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Píonós gearrtha ar an Uachtarán Trump|url=https://www.rte.ie/news/nuacht/2025/0110/1490093-pionos-le-gearradh-inniu-ar-an-uachtaran-trump/|date=2025-01-10|language=ga-IE|author=Nuacht RTÉ}}</ref> Bhris ráig den '''ghalar [[Galar crúibe is béil|crúibe is béil]]''' amach sa Ghearmáin, an chéad uair a haimsíodh an galar sa Ghearmáin ó na 1980idí. 15 Eanáir: Bhí margadh faoi [[Cogadh Iosrael-Gaza|'''shos cogaidh déanta ag Iosrael agus Hamas''']] [[Cogadh Iosrael-Gaza|i nGaza]]. Aistríodh trúpaí Iosrael, nuair a tháinig an sos cogaidh i bhfeidhm, go dtí an [[An Bruach Thiar|Bruach Thiar a]]<nowiki/>gus bhí an foréigean géaraithe go tréan ann. Bhí teochtaí curiarrachta ann ar fud an domhain le linn 2024-2025. '''Ar an 10 Eanáir 2025, dúirt an tseirbhís [[Clár Copernicus|Copernicus]] gurbh í an bhliain 2024 ba theo riamh''' ó cuireadh tús le taifid.<ref>{{Luaigh foilseachán|title='2024 ba theo riamh'-Copernicus|url=https://www.rte.ie/news/nuacht/2025/0110/1490071-2024-ba-theo-riamh-copernicus/|date=2025-01-10|language=ga-IE|author=Nuacht RTÉ}}</ref> => [[Aimsir na bliana 2025|'''Aimsir na bliana 2025''']]. Bhris [[Falscaithe i ndeisceart California, Eanáir 2025|'''falscaithe amach i Los Angeles agus sna ceantair máguaird''']] ar chósta thiar na Stát Aontaithe i mí Eanáir 2025, Ba mhillteanach an tubaiste é.<ref>{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2025/01/12/us/californias-worst-wildfires-history.html|teideal=How the Destruction in Los Angeles Ranks in California’s Fire History|údar=Samuel Granados, Nicholas Bogel-Burroughs, Soumya Karlamangla|dáta=2025-01-09|language=en-US|work=The New York Times|dátarochtana=2025-01-10}}</ref> I mí Eanáir 2025, bhris '''ráig den [[Galar crúibe is béil|ghalar crúibe is béil]]''' amach sa Ghearmáin, go háirithe i gceantair cóngarach don phríomh-chathair Beirlín. D'éirigh '''[[An Ghraonlainn|an Ghraonlain]]<nowiki/>n''' ina cnámh spairne idir na Stáit Aontaithe agus an tAontas Eorpach. Thug Donald Trump le fios gur mian leis seilbh a fháil ar an nGraonlainn agus ar Chanáil Phanama. 7 Eanáir: Tharla '''[[Crith talún sa Tibéid, 2025|crith talún sa Tibéid]]''', gar don teorainn le [[Neipeal]]. 6 Eanáir: D'éirigh <bdi>[[Justin Trudeau|'''Justin Trudeau''']], príomh-aire Cheanada, as.</bdi> 1 Eanáir: Maraíodh 14 agus gortaíodh tríocha duine eile in '''[[Ionsaí trucailín i New Orleans, 2025|ionsaí trucailín i New Orleans]]''' ar Lá Caille. Iarshaighdiúir na Stát Aontaithe ba ea an sceimhlitheoir. Cúpla uair níos déanaí, [[Pléasadh Cybertruck i Las Vegas, 2025|'''phléasc trucailín Tesla roimh an Óstán Trump i Las Vegas''']]; thug saighdiúir na Stát Aontaithe eile lámh ina bhás féin agus [[neamhord struis iarthrámaigh]] air. == Básanna == * Na Gaeil a fuair bás in 2025: [[Pádraig Ó Snodaigh|'''Pádraig Ó Snodaigh''']] ([[Coiscéim]]) ar an 2 Eanáir, [[Paddy O’Toole|'''Paddy O’Toole''']], Aire Gaeltachta, ar an 11 Bealtaine, [[Mícheál Ó Duibhir (peileadóir)|'''Mícheál Ó Duibhir,''' peileadóir]] ar an 3 Aibreán, * agus [[Eddie Jordan|'''Eddie Jordan''']], fiontraí, [[Henry Kelly|'''Henry Kelly''']], craoltóir, [[Pat Ingoldsby|'''Pat Ingoldsby''']], file agus craoltóir, '''[[Eleanor Maguire]],''' néareolaí, [[Paul Durcan|'''Paul Durcan''']], file * thar lear, [[Jean-Marie Le Pen|'''Jean-Marie Le Pen''']] (pobalóir Francach) ar an 7 Eanáir; an t-aisteoir Meiriceánach '''[[Gene Hackman]],''' roimh an 18 Feabhra 2025 (bhí Alzheimer air agus fuair sé bás nádúrtha ina aonar), [[Roberta Flack|'''Roberta Flack''']], amhránaí, an [[Pápa Proinsias|'''Pápa Proinsias''']] ar an 21 Aibreán, [[Virginia Giuffre|'''Virginia Giuffre''']], íospartach gáinneála, <bdi>[[Brian Wilson|'''Brian Wilson''']]</bdi>, ceoltóir == Duaiseanna Nobel == * [[Síocháin]] – * [[Fisic]] – * [[Ceimic]] – * [[Eacnamaíocht]] – * [[Leigheas]] – * [[Duais Nobel sa Litríocht|Litríocht]] – == Tagairtí == {{Reflist}} [[Catagóir:2025| ]] [[Catagóir:Blianta]] [[Catagóir:Cúrsaí reatha]] nbfss6wbxdsmodeo68tc9o98la947yh 1273479 1273472 2025-07-10T22:16:45Z TGcoa 21229 1273479 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Bliain}} Is bliain choitianta í an bhliain '''2025''' ([[Uimhir Rómhánach|MMXXV]]). == Cúrsaí reatha == '''Iúil''' 10 Iúil: Bhagair Donald Trump, aon uair amháin eile[[Cainteanna síochána idir an Rúis agus an Úcráin|, taraifí thar cuimse a ghearradh ar an Rúis]]..<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.msn.com/en-in/news/India/trump-backs-new-russia-sanctions-bill-that-could-place-500-tariff-on-india/ar-AA1IiFca|teideal=Trump backs new Russia sanctions bill|údar=MSN|dáta=10 Iúil 2025|work=www.msn.com|dátarochtana=2025-07-10}}</ref><ref>{{Luaigh foilseachán|title=Trump ag bagairt taraifí thar cuimse a ghearradh ar an Rúis|url=https://www.rte.ie/news/nuacht/2025/0710/1522795-trump-ag-bagirt-taraifi-breise-a-ghearradh-ar-an-ruis/|date=2025-07-10|language=ga-IE|author=Nuacht RTÉ}}</ref> 9 Iúil: Bhí leagan closleabhair den úrscéal ''[[Madame Lazare|'''Madame Lazare''']]'' le [[Tadhg Mac Dhonnagáin]] foilsithe ag [[Barzaz]] agus ar fáil ar [[Spotify]] agus roinnt ardán eile, an chéad uair a raibh úrscéal i nGaeilge ar fáil ar na hardáin mhóra.<ref>{{Lua idirlín|url=https://tuairisc.ie/likely-scams-tithiocht-agus-cisti-infheistiochta-samhradh-idileach-agus-closleabhar-madame-lazare/|teideal=Likely scams, tithíocht agus cistí infheistíochta, samhradh idileach agus closleabhar ‘Madame Lazare’|údar=Bridget Bhreathnach|dáta=10 Iúil 2025|language=ga-IE|work=Tuairisc.ie|dátarochtana=2025-07-10}}</ref> === Meitheamh === [[Íomhá:Gaza's_Rubble_in_Wehda_Street_during_Gaza_war_23-25.jpg|mion|220x220px|Srádi Wehda ar an 27 Feabhra 2025. Ar an 7 Bealtaine, d'ionsaigh an [[IDF]] margadh agus bialann i Sráid Wehda in Rimal. Maraíodh 33+.<ref name=":6">{{Luaigh foilseachán|title=2025 Wehda Street airstrikes|url=https://en.wikipedia.org/wiki/2025_Wehda_Street_airstrikes|journal=Wikipedia|date=2025-05-12|language=en}}</ref>]]26 Meitheamh: Dúirt Príomh-Aire na R-A [[Keir Starmer]] gur chreid sé nár chóir go mbeadh [[Féile Glastonbury|'''ceolchoirm Kneecap i nGlastonbury''']] á léiriú ar an teilifís.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Kneecap lead Glastonbury in chants against Starmer|url=https://www.rte.ie/entertainment/2025/0628/1520755-kneecap-to-perform-at-glastonbury-amid-calls-for-ban/|date=2025-06-28|language=en|author=RTÉ News}}</ref> 24 Meitheamh: bhí bua gan choinne ag '''[[Zohran Mamdani]]''' i dtoghchán tosaigh an [[Páirtí Daonlathach (Stáit Aontaithe)|Pháirtí Dhaonlathaigh]] le haghaidh Mhéara Nua-Eabhrac. 23 Meitheamh agus [[Cogadh Iosrael–Iaráin]]: D'fhógair Donald Trump sos cogaidh. 21/22 Meitheamh: rinne na S-A ionsaí buamála, Oibríocht "Midnight Hammer", ar na trí mhórionad núicléach san Iaráin. 21 Meitheamh: An teocht os cionn 35 céim i réigiún Pháras, 38 céim in áiteanna => [[Tonnta teasa na hEorpa, 2025|'''Tonnta teasa na hEorpa, 2025''']] 20 Meitheamh: [[Pléasc ar an Chraoslach|'''An Craoslach''']]: cead pleanála stáisiún seirbhísí úr a thógáil diúltaithe 18 Meitheamh: Tugadh [[Liam Óg Ó hAnnaidh|'''Mo Chara''']], nó Liam Óg Ó hAnnaidh os comhair na cúirte i Londain. Cúisíodh é maidir le dlí frithsceimhlitheoireachta. 15 Meitheamh: chuir Rialtas na hIaráine in iúl go raibh sos cogaidh ag teastáil uaidh le linn [[Cogadh Iosrael–Iaráin|'''Chogadh Iosrael–Iaráin''']]. 15 Meitheamh: '''[[Áras Máithreacha agus Naíonán Thuama]]'''; cuireadh tús le tochailt san áit a mbíodh an tÁras 14 Meitheamh: [[Lámhach pholaiteoirí Minnesota 2025|'''scaoileadh marbh Seanadóir de chuid na nDaonlathach i Stát Minnesota''']], Melissa Hortman. 13 Meitheamh: Cuireadh tús le [[Cogadh Iosrael–Iaráin|'''Cogadh Iosrael–Iaráin''']]. 12 Meitheamh: Tuairt <bdi>[[Eitilt Air India 171|'''Air India Eitilt''']]</bdi> '''<bdi>[[Eitilt Air India 171|171]]</bdi>''' 9-13 Meitheamh: [[Círéibeacha ciníocha Thuaisceart Éireann 2025|'''Círéibeacha ciníocha Thuaisceart Éireann 2025''']] 9 Meitheamh: [[Agóidí na n-inimirceach le linn réimeas Trump|Imlonnaíodh Muirshaighdiúirí na S-A ar fud Los Angeles]], gníomh gríosaithe de chuid Trump agus a chúntóir Stephen Miller. 9 Meitheamh: Ghabh fórsaí míleata Iosrael seilbh ar an ‘'''[[Madleen]]'''’, luamh de chuid ''[[Gaza Freedom Flotilla, 2025|Gaza Freedom Flotilla]]'' nó "Comhghuaillíocht na Saoirse", amach ó chósta Gaza. 9 Meitheamh: Athosclaíodh '''[[Sceilg Mhichíl]]''' faoi dheireadh, agus aimsir shéimh ann gach lá i rith mhí na Bealtaine-Meitheamh 6 Meitheamh: Cuireadh tús le [[Agóidí na n-inimirceach le linn réimeas Trump|'''agóidí na n-inimirceach sna Stáit Aontaithe le linn réimeas Trump''']] 3 Meitheamh: Thit an '''[[Rialtas Schoof]]''' san Ísiltír as a chéile, comhrialtas a bhí an-fhada amach ar an eite dheis agus ag piocadh ar a chéile an t-am go léir 2 Meitheamh: Tháinig an Rúis agus an Úcráin ar chomhréiteach maidir le malartú na bpríosúnach => '''[[Cainteanna síochána idir an Rúis agus an Úcráin]]''' Meitheamh: Dúnadh, beagnach, [[Stáisiún cumhachta Ghob na Muine|'''Stáisiún cumhachta Ghob na Muine''']]. === Bealtaine === 30 Bealtaine: Dúirt teaghlach [[Dúnmharú Tina Satchwell|'''Tina Satchwel''']]<nowiki/>l go raibh anam "séimh, cineálta agus grámhar" aici. 28 Bealtaine: Bhí [[Tubaiste Blatten|'''an sráidbhaile Blatten san Eilvéis scriosta''']] tar éis intitim [[Oighearshruth|oighearshrutha]]. Toradh [[Athrú aeráide in 2025|'''athrú aeráide''']] an tubaiste seo, agus na oighearshruthanna agus talamh síorshioctha sa cheantar ag leá. 27 Bealtaine: Rialaigh Cúirt na S-A um Thrádáil Idirnáisiúnta go raibh an chuid is mó de [[Cogadh trádála Trump|'''na taraifí de chuid Trump neamhdhleathach''']]. 26 Bealtaine: '''[[Eachtra buile bhóthair i Learpholl, 2025|Ghabh na póilíní Paul Doyle as Learpholl]],''' 53, fear gnó agus iar-Royal Marine. Thiomáin sé a charr ar an-luas trí shlua mór daoine Bhí sé as a chrann cumhachta ar dhrugaí.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.bbc.com/news/articles/c0j7exddjneo|teideal=Paul Doyle accused of using car as weapon at Liverpool parade, court told|dáta=2025-05-30|language=en-GB|work=www.bbc.com|dátarochtana=2025-06-01}}</ref> 23 Bealtaine: D'iarr Ceannaire na hEagraíochta Domhanda Sláinte, ar na hIosraelaigh trócaire a dhéanamh ar na Palaistínigh agus '''[[Ionsaithe ar Gaza, Bealtaine 2025|deireadh a chur leis an bhforbhrúidiúlacht]]''',<ref name=":4">{{Luaigh foilseachán|title='Córas sláinte Gaza ar tí titim as a chéile'|url=https://www.rte.ie/news/nuacht/2025/0523/1514501-coras-slainte-gaza-ar-ti-titim-as-a-cheile/|date=2025-05-23|language=ga|author=Nuacht RTÉ}}</ref> 21 Bealtaine: Scaoil saighdiúirí Iosrael urchair gar do ghrúpa taidhleoirí as an Aontas Eorpach agus iad ar cuairt ar an m[[An Bruach Thiar|Bruach Thiar]]. Bhí beirt as Éirinn ina measc.<ref name=":5">{{Luaigh foilseachán|title=Níl aon chúnamh faighte ag Palaistínigh fós, a deir carthanachtaí|url=https://www.rte.ie/news/nuacht/2025/0521/1514073-meid-easnamhach-foirithinte-a-scaoileadh-isteach-go-gaza-msf/|date=2025-05-21|language=ga-IE|author=Nuacht RTÉ}}</ref> 18 Bealtaine: '''[[Olltoghchán na Portaingéile, 2025|Olltoghchán na Portaingéile]]''', bua ag AD aon uair amháin eile, páirtí ar dheis ón lár. 18 Bealtaine: Bhuaigh méara Bucharest [[Nicuşor Dan]], polaiteoir sa lár, '''[[Toghchán Uachtaránachta na Rómáine, 2024-2025|toghchán uachtaránachta na Rómáine 2025]]'''. 17 Bealtaine: Thug na teileavótóirí sa tríú cuid de thíortha na hEorpa an scór is airde d’iarracht Iosrael i g'''[[Comórtas na hEoraifíse 2025|Comórtas na hEoraifíse]]''', beag beann ar an sléacht in Gaza. Mhaígh craoltóirí náisiúnta áirithe gur earcaigh’ Iosrael teileavótóirí do '''[[Yuval Raphael]].<ref name=":03">{{Lua idirlín|url=https://tuairisc.ie/douze-points-diosrael-ceard-sa-diabhal-ba-chuis-leis/|teideal=‘Douze points’ d’Iosrael – céard sa diabhal ba chúis leis?|údar=Alex Hijmans|dáta=21 Bealtaine 2025|language=ga-IE|work=Tuairisc.ie|dátarochtana=2025-05-22}}</ref>''' 14 Bealtaine:  [[Ciontú éagórach Peter Sullivan|'''Ciontú éagórach Peter Sullivan''']]. Fuarthas é ciontach i gcás dúnmharaithe mná sa bhliain 1987 13/14 Bealtaine: [[Ionsaithe ar Gaza, Bealtaine 2025|'''D'ionsaigh an IDF an ''European Hospital'' in Khan Yunis''']].<ref>{{Luaigh foilseachán|title=2025 Gaza European Hospital strikes|url=https://en.wikipedia.org/wiki/2025_Gaza_European_Hospital_strikes|journal=Wikipedia|date=2025-05-23|language=en}}</ref> Maradíodh ceannare Hamas, b'fhéidir.<ref>{{Lua idirlín|url=https://tuairisc.ie/70-palaistineach-eile-ar-a-laghad-maraithe-in-ionsaithe-iosrael/|teideal=70 Palaistíneach eile ar a laghad maraithe in ionsaithe Iosrael|dáta=2025-05-14|language=ga-IE|work=Tuairisc.ie|dátarochtana=2025-05-16}}</ref> 13 Bealtaine: Dúirt Trump go raibh na Stáit Aontaithe ag cur deireadh leis na smachtbhannaí a bhí acu ar an tSiria.<ref>{{Lua idirlín|url=https://tuairisc.ie/70-palaistineach-eile-ar-a-laghad-maraithe-in-ionsaithe-iosrael/|teideal=70 Palaistíneach eile ar a laghad maraithe in ionsaithe Iosrael|dáta=2025-05-14|language=ga-IE|work=Tuairisc.ie|dátarochtana=2025-05-14}}</ref> 10 Bealtaine: Bhí "margadh" déanta idir na Stáit Aontaithe agus an tSín le taraifí cómhalartacha a ghearradh "go sealadach". Laghdaíodh taraifí na S-A ó 145% go dtí 30%.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Margadh sealadach idir Meiriceá agus an tSín faoi Tharaifí Trump|url=https://www.rte.ie/news/nuacht/2025/0512/1512405-margadh-sealadach-idir-meiricea-agus-an-tsin-faoi-tharaifi-trump/|date=2025-05-12|language=ga-IE|author=Nuacht RTÉ}}</ref> 10 Bealtaine: Tháinig [[Géarchéim na Caismíre 2025|'''sos comhraic''']] idir an [[Cogaíocht India - Pacastáin 2025|India agus an Phacastáin]] i bhfeidhm.<ref>{{Luaigh foilseachán|title='Sos comhraic idir an India agus an Phacastáin'-Trump|url=https://www.rte.ie/news/nuacht/2025/0510/1512117-an-teannas-ag-gearu-i-gconai-idir-an-india-agus-an-phacastain/|date=2025-05-10|language=ga-IE|author=Nuacht RTÉ}}</ref> 10 Bealtaine: Bhí socrú déanta i gCív idir ceannairí Eorpacha agus Rialtas na hÚcráine i dtaca le [[Cainteanna síochána idir an Rúis agus an Úcráin|'''sos comhraic 30 lá''']] a chur i bhfeidhm.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Socrú déanta i gCív|url=https://www.rte.ie/news/nuacht/2025/0510/1512134-mor-cheannairi-na-heorpa-i-gciv/|date=2025-05-10|language=ga-IE|author=Nuacht RTÉ}}</ref> 8 Bealtaine: Toghadh Robert Prevost mar [[Pápa Leo a Ceathair Déag|'''Pápa Leo a Ceathair Déag''']], ag an gceathrú vóta de chomhthionóil na gcairdinéal sa Séipéal Sistíneach.<ref>{{Lua idirlín|url=https://podcasts.apple.com/ca/podcast/10-bealtaine-2025-maigh-eo/id1525428808?i=1000707861745|teideal=Nuacht Mhall (Maigh Eo)|údar=Conradh na Gaeilge, Londain|dáta=10 Bealtaine 2025|language=ga-IE|work=Apple Podcasts|dátarochtana=2025-05-10}}</ref> 7 Bealtaine: [[Ionsaithe ar Gaza, Bealtaine 2025|'''D'ionsaigh an IDF margadh agus bialann''']] i Sráid Wehda i Rimal, Gaza. Maraíodh 33+.<ref name=":6" /> 6 Bealtaine: Tháinig [[Friedrich Merz|'''Friedrich Merz''']] (na coimeádaigh) i gcomharbas ar [[Olaf Scholz]] ón SPD. 5 Bealtaine, rinne India ionsaithe ar an Phacastáin => [[Cogaíocht India - Pacastáin 2025|'''Cogaíocht India - Pacastáin''']] [[Cogaíocht India - Pacastáin 2025|'''2025''']] === Aibreán === 30 Aibreán: théis 3 mhí d'aighneas agus achrann, '''[[Ionradh na Rúise ar an Úcráin|shínigh an Úcráin agus Stáit Aontaithe Mheiriceá conradh]]''', a thabharfainn fabhar agus tosaíocht ar stór mianraí na hÚcráine do Mheiriceá.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Margadh Trump déanta théis achrainn faoi mhianraí na hÚcráine|url=https://www.rte.ie/news/nuacht/2025/0501/1510577-margadh-trump-deanta-theis-achrainn-faoi-mhianrai-na-hucraine/|date=2025-05-01|language=ga-IE|author=Nuacht RTÉ}}</ref> 29 Aibreán: leis [[Dara téarma Donald Trump|'''an chéad 100 lá caite in oifig''']] aige, rinne Trump comóradh le slógadh i Michigan. Mhaígh sé gur éirigh níos fearr lena Rialtas sa chéad 100 lá acu in oifig ná mar a d'éirigh le aon Rialtas eile riamh.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Comóradh déanta ag Trump ar a chéad 100 lá in oifig|url=https://www.rte.ie/news/nuacht/2025/0430/1510284-comoradh-deanta-ag-trump-ar-a-chead-100-la-in-oifig/|date=2025-04-30|language=ga-IE|author=Nuacht RTÉ}}</ref> 28 Aibreán: '''[[Olltoghchán Cheanada 2025|Olltoghchán Cheanada 2025.]]''' D'éirigh leis an bPáirtí Liobrálach, agus [[Mark Carney]] i mbun, fanacht i gcumhacht. 25 Aibreán: Féinmharú '''[[Virginia Giuffre]]'''. Thosaigh sí ag obair i Mar-a-Lago in 2000 agus chas sí le Jeffrey Epstein, mí-úsáideoir gnéis, ann. 22 Aibreán: [[Ionsaí sceimhlitheoireachta Pahalgam, 2025|'''Ionsaí sceimhlitheoireachta Pahalgam''']]. Chuir Rialtas na hIndia an ''[[Indus Waters Treaty]]'' (1960)<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Indus Waters Treaty|url=https://en.wikipedia.org/wiki/Indus_Waters_Treaty|journal=Wikipedia|date=2025-04-25|language=en}}</ref> ar fionraí. B'ionann é agus cogadh a fhógairt a dúirt Rialtas na Pacastáine.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.bbc.com/news/articles/cd7vjyezypqo|teideal=Pahalgam attack: Will India suspending Indus Waters Treaty affect Pakistan?|dáta=2025-04-25|language=en-GB|work=www.bbc.com|dátarochtana=2025-04-25}}</ref> 20 Aibreán: Ceiliúradh Aifreann na Cásca i d[[Teach Pobail Mhuire (Doirí Beaga)|'''Teach Pobail Mhuire''']] sna [[Doirí Beaga]] don uair dheireanach. 9 Aibreán: d'fhógair Trump sos 90 lá maidir leis [[Cogadh trádála Trump|na taraifí arda a bhí beartaithe aige]] a ghearradh; rinne sé U-chasadh ollmhór. [[Cliseadh na stocmhargaí 2025|D'ardaigh an NASDAQ 12%]] go tobann.<ref>{{Lua idirlín|url=https://tuairisc.ie/sos-taraifi-90-la-fogartha-ag-donald-trump-taraif-ar-an-tsin-ardaithe/|teideal=Sos taraifí 90 lá fógartha ag Donald Trump, taraif ar an tSín ardaithe|dáta=2025-04-09|language=ga-IE|work=Tuairisc.ie|dátarochtana=2025-04-10}}</ref> 16 Aibreán: Osclaíodh go hoifigiúil an t-idirnascaire '''[[Greenlink]]'''. 16 Aibreán: Thug [[Cúirt Uachtarach na Ríochta Aontaithe|'''Cúirt Uachtarach na Ríochta Aontaithe''']] breithiúnas<ref>{{Lua idirlín|url=https://supremecourt.uk/uploads/uksc_2024_0042_press_summary_8a42145662.pdf|teideal=Summary|údar=supremecourt.uk|dáta=16 Aibreán 2025|dátarochtana=2025}}</ref><ref>{{Lua idirlín|url=https://www.supremecourt.uk/cases/uksc-2024-0042|teideal=For Women Scotland Ltd (Appellant) v The Scottish Ministers (Respondent) - UK Supreme Court|language=en|work=www.supremecourt.uk|dátarochtana=2025-04-19}}</ref> ina ndeirtear go mbaineann na téarmaí '[[bean]]' agus 'gnéas' le bean bhitheolaíoch agus gnéas bitheolaíoch amháin. I dtús mhí Aibreáin in Éirinn, bhí an aimsir "breá" brothallach. Bhí idir theaspach agus thriomach ar fud na tíre idir 8-12 Aibreán – teaspach de réir Met Éireann agus triomach de réir Uisce Éireann – agus an teocht chomh hard le 21 céim. Bhí Uisce Éireann ag achainí ar an bpobal a bheith spárálach agus uisce a chaomhnú.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Teocht chomh hard le 20 céim inniu, 21 céim amárach|url=https://www.rte.ie/news/nuacht/2025/0409/1506630-teocht-chomh-hard-le-20-ceim-inniu-21-ceim-amarach/|date=2025-04-09|language=ga-IE|author=Nuacht RTÉ}}</ref> 8 Aibreán: Dúirt Príomh-Aire na Breataine Keir Starmer inniu go raibh a rialtas ag déanamh a marana ar rialú a rinne cúirt i mBéal Feirste maidir le fiosrúchán poiblí a bhunú faoi [[Dúnmharú Sheáin Brown|'''dhúnmharú Sheáin Brown''']] i gCo Dhoire i mí na Bealtaine 1997. I dtús mhí Aibreáin, thosaigh '''[[cliseadh na stocmhargaí 2025]]''' i ndáiríre, a bhuíochas le Trump. Ar an 4 Aibreán ar [[Wall Street]], glanadh 5% de luach na gcuideachtaí a raibh scaireanna ar na margaí acu, ainneoin figiúirí maithe fostaíochta i Meiriceá ag an am.<ref name=":02">{{Luaigh foilseachán|title=Cíor thuathail tarraingthe ag Trump ar na stocmhargaí|url=https://www.rte.ie/news/nuacht/2025/0407/1506239-cior-thuathail-tarraingthe-ag-trump-ar-na-stocmhargai/|date=2025-04-07|language=ga-IE|author=Nuacht RTÉ}}</ref> 2 Aibreán: Cuireadh tús le '''[[Cogadh trádála Trump]]''' i ndáiríre. Thug Trump "Lá na Saoirse" ar an 2 Aibreán 2025. === Márta === Taifead aeráide nua: Bhí mí an Mhárta 2025 an Márta ba theo dár taifeadadh riamh san Eoraip (go dtí sin), dar le [[Clár Copernicus|Copernicus]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.seaandjob.com/worlds-record-breaking-heat-streak-extends-into-march/|teideal=World’s Record-Breaking Heat Streak Extends Into March {{!}} Sea and Job|údar=SEAANDJOB|language=en-US|dátarochtana=2025-04-09}}</ref><ref>{{Lua idirlín|url=https://climate.copernicus.eu/second-warmest-march-globally-large-wet-and-dry-anomalies-europe|teideal=Second-warmest March globally, large wet and dry anomalies in Europe|údar=Copernicus|dáta=2025-04-08|work=climate.copernicus.eu|dátarochtana=2025-04-09}}</ref> (agus focal ar bith faoi ar tuairisc.ie nó rte.ie). 28 Márta: Tharla crith talún deich gciliméadar faoi thalamh sa Mhaenmar.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Mandalay|url=https://en.wikipedia.org/wiki/Mandalay|journal=Wikipedia|date=2025-03-28|language=en}}</ref> => [[Crith talún Mhaenmar, 2025|'''Crith talún Mhaenmar, 2025''']] 28 Márta: Thug leas-uachtarán na S-A [[J. D. Vance|JD Vance]] cuairt ar an n'''[[An Ghraonlainn|Graonlainn]]'''; bhí an turas cáinte ag polaiteoirí sa Ghraonlainn.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.rte.ie/radio/rnag/clips/22499899/|teideal=Tús Áite: An Ghraonlainn|údar=RnaG|dáta=2025-03-24|language=ga-IE|work=RTE Radio|dátarochtana=2025-03-29}}</ref><ref>{{Luaigh foilseachán|title=Vance cáinte sa Danmhairg|url=https://www.rte.ie/news/nuacht/2025/0329/1504753-vance-cainte-sa-danmhairg/|date=2025-03-29|language=ga-IE|author=Nuacht RTÉ}}</ref> 23 Márta:  [[Marú oibrithe cabhracha i Rafah, 2025|'''Marú oibrithe cabhracha i Rafah''']] 18 Márta: Bhris Iosrael an sos cogaidh i nGaza => [[Ionsaithe Iosrael ar Gaza, Márta 2025|'''Ionsaithe Iosrael ar Gaza 2025''']] 18 Márta: Bhí [[Friedrich Merz|'''Friedrich Merz''']] agus [[Olaf Scholz]] in ann an coscán ar fhiacha a bhí leagtha síos i mBunreacht na Gearmáine a scaoileadh. 10 Márta: Dhiúltaigh Iosrael cead isteach sa [[Campa Jenin|Champa Jenin]].=> 40,000 duine díbeartha => '''[[Ionsaithe Iosrael ar an mBruach Thiar|Ionsaithe Iosrael ar an mBruach Thiar,]] 2025''' I mí an Mhárta 2025, d'iarr Rúnaí Cosanta Mheiriceá, [[Pete Hegseth|'''Pete Hegseth''']], ar na Hútaithe stop a chur le hionsaithe ar na longa tráchtála' a úsáideann an [[An Mhuir Rua|Mhuir Rua]]. Ar an 15 Márta, scaoil fórsaí Mheiriceá diúracáin i dtreo na Hutaithe. Cúpla lá níos déanaí, i sceitheadh comhrá grúpa rialtais na Stát Aontaithe ar [[Signal (aip)|Signal]], a tharla roimh na hionsaithe, phléigh Hegseth na pleananna. Tugadh "'''[[Signalgate]]'''" ar ar an scannal.<ref>{{Cite news|url=https://www.theguardian.com/us-news/2025/mar/26/new-revelations-us-signal-leak-claims-doubt-yemen|teideal=Signal leak revelations expose US officials’ lies about what was shared|údar=Peter Beaumont|dáta=2025-03-26|language=en-GB|work=The Guardian|dátarochtana=2025-03-29}}</ref><ref>{{Luaigh foilseachán|title=United States government group chat leak|url=https://en.wikipedia.org/wiki/United_States_government_group_chat_leak|journal=Wikipedia|date=2025-03-29|language=en}}</ref> => [[Géarchéim na Mara Rua|'''Géarchéim na Mara Rua''']] 10 Márta : Polladh tancaer breosla nuair a bhuail lastlong fúithi amach ó inbhear Humber => [[Imbhualadh sa Mhuir Thuaidh, 2025|'''Imbhualadh sa Mhuir Thuaidh, 2025''']] 3/4 Márta: Chuir na Stáit Aontaithe stop leis an gcúnamh míleata don Úcráin, chun brú a chur ar an Úcráin dul i mbun [[Cainteanna síochána idir an Rúis agus an Úcráin|'''cainteanna síochána''']] leis an Rúis.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Stop curtha ag Trump le cúnamh míleata don Úcráin faoi láthair|url=https://www.rte.ie/news/nuacht/2025/0304/1500079-stop-curtha-ag-trump-le-cunamh-mileata-don-ucrain-faoi-lathair/|date=2025-03-04|language=ga-IE|author=Nuacht RTÉ}}</ref> === Feabhra === Feabhra: rinne [[Hilary Benn]] aisghairm ar [[Acht (Éire) Riar na Córa (Teanga) 1737|'''Acht um Riar an Cheartais (Éire) 1737''']], acht a d’fhág nach raibh cead an Ghaeilge a úsáid sna cúirteanna i dTuaisceart Éireann le breis is 300 bliain.<ref name=":04">{{Lua idirlín|url=https://tuairisc.ie/ceim-dli-le-gaeilge-le-cur-ar-fail-ag-ollscoil-na-banriona-den-chead-uair/|teideal=Céim dlí le Gaeilge le cur ar fáil ag Ollscoil na Banríona den chéad uair|údar=Pádraic Ó Ciardha|dáta=27 Meitheamh 2025|language=ga-IE|work=Tuairisc.ie|dátarochtana=2025-06-29}}</ref> 28 Feabhra: Bhí cruinniú teasaí go maith ag Zelensky, Vance agus Trump sa Teach Bán.<ref>{{Luaigh foilseachán|title="Níor chóir géilleadh don Rúis", a dúirt Zelensky le Trump inniu|url=https://www.rte.ie/news/nuacht/2025/0228/1499558-nior-choir-geilleadh-don-ruis-a-duirt-zelensky-le-trump-inniu/|date=2025-02-28|language=ga-IE|author=Nuacht RTÉ}}</ref> => [[Cainteanna síochána idir an Rúis agus an Úcráin|'''cainteanna síochána''']] 27 Feabhra: Reáchtáladh an chéad chruinniú de chomhaireacht Trump. Bhí Elon Musk, i láthair agus ról lárnach aige sa tionscadal chun chiorruithe ar sheirbhísí poiblí a chur i bhfeidhm => [[Roinn Éifeachtúlachta Rialtais|'''An Roinn Éifeachtúlachta Rialtais''']] / DOGE 27 Feabhra: D'eitil [[Andrew Tate|'''Andrew agus Tristan Tate''']] go dtí [[Fort Lauderdale]]; chuir Rialtas Trump brú ar Rialtas na [[An Rómáin|Rómáine]] chun na deartháireacha a ligeadh amach.<ref>{{Cite news|url=https://www.theguardian.com/news/2025/feb/27/andrew-tate-tristan-romania-us|teideal=Andrew Tate and brother land in US from Romania after travel ban lifted|údar=Jon Henley, Emine Sinmaz, Richard Luscombe|dáta=2025-02-27|language=en-GB|work=The Guardian|dátarochtana=2025-02-27}}</ref> 24 Feabhra: Díbríodh [[Lynn Boylan|'''Lynn Boylan''']], feisire Eorpach, as Iosrael. Ghlac na hIosraelaigh grianghraif di agus d'fhoilsigh siad iad ar na meáin shóisialta. Sárú ar shonraí pearsanta daoine ba ea é sin 23 Feabhra: [[Olltoghchán na Gearmáine 2025|'''Olltoghchán na Gearmáine 2025''']]. An CDU/CSU (na coimeádaigh) faoi stiúir [[Friedrich Merz]], i bhfad chun cinn ar na páirtithe eile agus thart ar 29% de na vótaí acu. 20 Feabhra: '''[[Scannal Luis Rubiales|ciontaíodh Luis Rubiales i bpóg a thabhairt don imreoir sacair]]''' '''[[Scannal Luis Rubiales|Jenni Hermoso]]''' in aghaidh a tola. 19 Feabhra: Chuir Trump an milleán faoi [[Ionradh na Rúise ar an Úcráin|ionradh na Rúise ar an Úcrain]]... ar an Úcráin<ref>Cinnte bréag de chuid Trump a bhí ann; rinne an [[Ionradh na Rúise ar an Úcráin|Rúis ionradh ar an Úcráin]] in 2022 agus maraíodh na céadta míle duine – idir shaighdiúirí agus shibhialtaigh – de bharr na cogaíochta, 2022-2025.</ref> agus bhí neamhshuim déanta ag Trump de chlamhsán Uachtarán na hÚcráine Zelensky. D'fhreagair Zelensky agus dúirt sé go raibh Trump faoi gheasa ag mífhaisnéis. D'aisfhreagair Trump agus dúirt seisean gur "deachtóir" ab ea Zelensky nár ghair olltoghchán san Úcráin in 2024 (le linn an [[Ionradh na Rúise ar an Úcráin|chogaidh]], rud a bhí dodhéanta).<ref>{{Luaigh foilseachán|title=File fuar déanta ag Trump de cheasacht na hÚcráine|url=https://www.rte.ie/news/nuacht/2025/0219/1497605-file-fuar-deanta-ag-trump-de-cheasacht-na-hucraine/|date=2025-02-19|language=ga-IE|author=Nuacht RTÉ}}</ref><ref>{{Lua idirlín|url=https://tuairisc.ie/mas-siochain-ata-uait-ullmhaigh-don-chogadh/|teideal=‘Más síocháin atá uait, ullmhaigh don chogadh’|údar=Alex Hijmans|dáta=19 Feabhra 2025|language=ga-IE|work=Tuairisc.ie|dátarochtana=2025-02-19}}</ref> 18 Feabhra: Reáchtáladh '''[[Cainteanna síochána idir an Rúis agus an Úcráin|cainteanna]]''' '''[[Cainteanna síochána idir an Rúis agus an Úcráin|síochána idir Meiriceá agus an Rúis]]''' san Araib Shádach faoi dheireadh a chur leis an gcogaíocht san Úcráin. 14 Feabhra: Dúirt Leas Uachtarán Mheiriceá [[J. D. Vance|'''J.D. Vance''']] ag Comhdháil Slándála München go raibh "sirriam nua sa bhaile" (agus é ag tagairt d’Uachtarán Mheiriceá).<ref>{{Luaigh foilseachán|title=2025 JD Vance speech at the Munich Security Conference|url=https://en.wikipedia.org/wiki/2025_JD_Vance_speech_at_the_Munich_Security_Conference|journal=Wikipedia|date=2025-02-17|language=en}}</ref><ref>{{Luaigh foilseachán|title=Tús Áite: Comhdháil Slándála Munich le John Maguire|url=https://www.rte.ie/radio/podcasts/22488733-tus-aite-comhdhail-slandala-munich/|language=ga-IE|author=Nuacht RnaG|date=14 Feabhra 2025}}</ref> 12 Feabhra: Chuir Uachtarán Stáit Aontaithe Mheiriceá Trump alltacht ar cheannairí na hEorpa nuair a d’fhógair sé go raibh comhrá aige le hUachtarán na Rúise [[Vladimir Putin]] faoi chás na hÚcráine gan dul i dteagmháil leo.<ref>{{Lua idirlín|url=https://edition.cnn.com/2025/02/12/politics/putin-trump-phone-call/index.html|teideal=After Putin call, Trump says negotiations to end Ukraine war will start ‘immediately’ {{!}} CNN Politics|údar=Kaitlan Collins, Kevin Liptak|dáta=2025-02-12|language=en|work=CNN|dátarochtana=2025-02-17}}</ref> 4 Feabhra sa tSualainn[[Ionsaí lámhaigh Örebro, 2025|: '''lámhachadh agus maraíodh deichniúr''']] [[Ionsaí lámhaigh Örebro, 2025|in ionad oideachais]] do dhaoine fásta Ionsaí 4 Feabhra: '''[[Cogadh na gclaimhte gan trua gan taise agus an comhthéacs idirnáisiúnta|mhol Donald Trump an pobal Palaistíneach a dhíbirt]] as Gaza''' go buan, agus. "Riviera an Mheánoirthir" a dhéanamh de. Rinne Trump agus Elon Musk '''[[Dara téarma Donald Trump|iarracht áisíneachtaí de chuid na Stát Aontaithe a dhúnadh]]''' nó a laghdú. Mar shampla, bhí sé i gceist ag Trump deireadh a chur leis an áisíneacht stáit [[USAID]], a riarann cláracha daonchabhrach ar fud an domhain ar shon na Stáit Aontaithe.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Cúlghairm déanta ag Trump ar chead slándála Joe Biden|url=https://www.rte.ie/news/nuacht/2025/0208/1495509-culghairm-deanta-ag-trump-ar-chead-slandala-joe-biden/|date=2025-02-08|language=ga}}</ref> === Eanáir === 24 Eanáir: Bhuail '''[[Stoirm Éowyn]]''' Éire agus an Bhreatain, "stoirm ghéar gan chuimse", ar cheann de na stoirmeacha ab fhíochmhaire a bhuail Éire riamh.<ref name=":0">{{Luaigh foilseachán|title='Stoirm ghéar gan chuimse'-BSL|url=https://www.rte.ie/news/nuacht/2025/0124/1492783-stoirm-ghear-gan-chuimse-bsl/|date=2025-01-24|language=ga-IE|author=Nuacht RTÉ}}</ref> 23 Eanáir: Fuair [[Micheál Martin]] séala a oifige ó [[Uachtarán na hÉireann]] [[Mícheál D. Ó hUigínn|Michael D Higgins]] tar éis don '''[[Rialtas an 34ú Dáil|34ú Dáil]]''' vótáil i bhfabhar é a cheapadh ina Thaoiseach don dara uair. 20 Eanáir sna Stáit Aontaithe: bhunaigh Elon Musk '''[[An Roinn Éifeachtúlachta Rialtais]]''' 20 Eanáir: '''Insealbhaíodh''' '''[[Donald Trump]] mar [[Uachtarán na Stát Aontaithe]]''' den dara huair {{Main|Dara téarma Donald Trump}} Fuarthas Donald Trump ciontach in 2024 sa chás gur cheil sé suas le $130,000 d'íocaíocht le [[Stormy Daniels]]. Ar an 10 Eanáir 2025, '''[[Ionchúiseamh Donald Trump i Nua-Eabhrac|scaoileadh Trump gan choinníoll]]''' ó tharla, a dúirt an breitheamh 'go bhfuil Donald Trump le hinsealbhú ina Uachtarán ar na Stáit Aontaithe'.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Píonós gearrtha ar an Uachtarán Trump|url=https://www.rte.ie/news/nuacht/2025/0110/1490093-pionos-le-gearradh-inniu-ar-an-uachtaran-trump/|date=2025-01-10|language=ga-IE|author=Nuacht RTÉ}}</ref> Bhris ráig den '''ghalar [[Galar crúibe is béil|crúibe is béil]]''' amach sa Ghearmáin, an chéad uair a haimsíodh an galar sa Ghearmáin ó na 1980idí. 15 Eanáir: Bhí margadh faoi [[Cogadh Iosrael-Gaza|'''shos cogaidh déanta ag Iosrael agus Hamas''']] [[Cogadh Iosrael-Gaza|i nGaza]]. Aistríodh trúpaí Iosrael, nuair a tháinig an sos cogaidh i bhfeidhm, go dtí an [[An Bruach Thiar|Bruach Thiar a]]<nowiki/>gus bhí an foréigean géaraithe go tréan ann. Bhí teochtaí curiarrachta ann ar fud an domhain le linn 2024-2025. '''Ar an 10 Eanáir 2025, dúirt an tseirbhís [[Clár Copernicus|Copernicus]] gurbh í an bhliain 2024 ba theo riamh''' ó cuireadh tús le taifid.<ref>{{Luaigh foilseachán|title='2024 ba theo riamh'-Copernicus|url=https://www.rte.ie/news/nuacht/2025/0110/1490071-2024-ba-theo-riamh-copernicus/|date=2025-01-10|language=ga-IE|author=Nuacht RTÉ}}</ref> => [[Aimsir na bliana 2025|'''Aimsir na bliana 2025''']]. Bhris [[Falscaithe i ndeisceart California, Eanáir 2025|'''falscaithe amach i Los Angeles agus sna ceantair máguaird''']] ar chósta thiar na Stát Aontaithe i mí Eanáir 2025, Ba mhillteanach an tubaiste é.<ref>{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2025/01/12/us/californias-worst-wildfires-history.html|teideal=How the Destruction in Los Angeles Ranks in California’s Fire History|údar=Samuel Granados, Nicholas Bogel-Burroughs, Soumya Karlamangla|dáta=2025-01-09|language=en-US|work=The New York Times|dátarochtana=2025-01-10}}</ref> I mí Eanáir 2025, bhris '''ráig den [[Galar crúibe is béil|ghalar crúibe is béil]]''' amach sa Ghearmáin, go háirithe i gceantair cóngarach don phríomh-chathair Beirlín. D'éirigh '''[[An Ghraonlainn|an Ghraonlain]]<nowiki/>n''' ina cnámh spairne idir na Stáit Aontaithe agus an tAontas Eorpach. Thug Donald Trump le fios gur mian leis seilbh a fháil ar an nGraonlainn agus ar Chanáil Phanama. 7 Eanáir: Tharla '''[[Crith talún sa Tibéid, 2025|crith talún sa Tibéid]]''', gar don teorainn le [[Neipeal]]. 6 Eanáir: D'éirigh <bdi>[[Justin Trudeau|'''Justin Trudeau''']], príomh-aire Cheanada, as.</bdi> 1 Eanáir: Maraíodh 14 agus gortaíodh tríocha duine eile in '''[[Ionsaí trucailín i New Orleans, 2025|ionsaí trucailín i New Orleans]]''' ar Lá Caille. Iarshaighdiúir na Stát Aontaithe ba ea an sceimhlitheoir. Cúpla uair níos déanaí, [[Pléasadh Cybertruck i Las Vegas, 2025|'''phléasc trucailín Tesla roimh an Óstán Trump i Las Vegas''']]; thug saighdiúir na Stát Aontaithe eile lámh ina bhás féin agus [[neamhord struis iarthrámaigh]] air. == Básanna == * Na Gaeil a fuair bás in 2025: [[Pádraig Ó Snodaigh|'''Pádraig Ó Snodaigh''']] ([[Coiscéim]]) ar an 2 Eanáir, [[Paddy O’Toole|'''Paddy O’Toole''']], Aire Gaeltachta, ar an 11 Bealtaine, [[Mícheál Ó Duibhir (peileadóir)|'''Mícheál Ó Duibhir,''' peileadóir]] ar an 3 Aibreán, * agus [[Eddie Jordan|'''Eddie Jordan''']], fiontraí, [[Henry Kelly|'''Henry Kelly''']], craoltóir, [[Pat Ingoldsby|'''Pat Ingoldsby''']], file agus craoltóir, '''[[Eleanor Maguire]],''' néareolaí, [[Paul Durcan|'''Paul Durcan''']], file * thar lear, [[Jean-Marie Le Pen|'''Jean-Marie Le Pen''']] (pobalóir Francach) ar an 7 Eanáir; an t-aisteoir Meiriceánach '''[[Gene Hackman]],''' roimh an 18 Feabhra 2025 (bhí Alzheimer air agus fuair sé bás nádúrtha ina aonar), [[Roberta Flack|'''Roberta Flack''']], amhránaí, an [[Pápa Proinsias|'''Pápa Proinsias''']] ar an 21 Aibreán, [[Virginia Giuffre|'''Virginia Giuffre''']], íospartach gáinneála, <bdi>[[Brian Wilson|'''Brian Wilson''']]</bdi>, ceoltóir == Duaiseanna Nobel == * [[Síocháin]] – * [[Fisic]] – * [[Ceimic]] – * [[Eacnamaíocht]] – * [[Leigheas]] – * [[Duais Nobel sa Litríocht|Litríocht]] – == Tagairtí == {{Reflist}} [[Catagóir:2025| ]] [[Catagóir:Blianta]] [[Catagóir:Cúrsaí reatha]] appax4tagyclovxx6m649ra3s2yicyb 0 117943 1273471 1268547 2025-07-10T21:54:02Z TGcoa 21229 1273471 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} Rinne an Rúis ionradh ar an Úcráin ar an [[24 Feabhra]] [[2022]]. Gan é ach mí ó thóg [[Donald Trump]] seilbh an athuair ar an Uachtaránacht, rinne [[Donald Trump|sé]] iarracht tús a chur le cainteanna síochána i mí Feabhra 2025, gan an Úcráin, agus gan na comhghuaillithe. Roimhe sin, ba é polasaí an Uachtaráin Biden, i dteannta tromlach ceannairí san Eoraip, nach raibh ar bun ag an Rúis ach santú mídhleathúil críocha ar chiumhais thoir na hEorpa.<ref name=":0">{{Luaigh foilseachán|title=Zelensky go leataobh ag cainteanna síochána san Araib Shádach|url=https://www.rte.ie/news/nuacht/2025/0217/1497261-zelensky-go-leataobh-ag-cainteanna-siochana-san-araib-shadach/|date=2025-02-17|language=ga-IE|author=Nuacht RTÉ}}</ref> [[Íomhá:Secretary Rubio Holds a Meeting with Saudi Arabia and Russia (54334316072).jpg|clé|mion|18 Fea 2025: ar chlé, toscaire na S-A Steve Witkoff, [[Marco Rubio]], & comhairleoir Mike Waltz; ar dheis, Yuri Ushakov agus [[Sergei Lavrov]]]] == Feabhra 2025 == Ar an 12 Feabhra 2025, chuir Uachtarán Stáit Aontaithe Mheiriceá Trump alltacht ar cheannairí na hEorpa nuair a d’fhógair sé go raibh comhrá aige le hUachtarán na Rúise [[Vladimir Putin]] faoi chás na hÚcráine gan dul i dteagmháil leo.<ref>{{Lua idirlín|url=https://edition.cnn.com/2025/02/12/politics/putin-trump-phone-call/index.html|teideal=After Putin call, Trump says negotiations to end Ukraine war will start ‘immediately’ {{!}} CNN Politics|údar=Kaitlan Collins, Kevin Liptak|dáta=2025-02-12|language=en|work=CNN|dátarochtana=2025-02-17}}</ref> Tar éis 3 bliana cogaíochta, baineadh geit as an Úcráin agus a chomhghuaillithe nuair a d'fhógair Réimeas Trump * nach gceadófaí an Úcráin isteach i NATO, * nach mbeadh aon ghabháil-siar ar theorainn na hÚcráine roimh 2014, agus * nach mbeadh aon bhaint ag an Úcráin, ná na tíortha Eorpacha, leis na cainteanna síochána idir Meiriceá agus an Rúis.<ref name=":0" /> '''12 Feabhra sa Bhruiséil:''' thug Pete Hegseth, Aire Cosanta na Stát Aontaithe, le fios go raibh SAM ag athdhíriú a aird ar an tSín.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Secretary Defense Pete Hegseth delivers opening remarks at the 26th UDCG meeting in Brussels|url=https://www.youtube.com/live/rcxt2-JQMTE?feature=shared&t=2403|language=en|date=12 Feabhra 2025}}</ref> Ar an 14 Feabhra, dúirt Leas Uachtarán Mheiriceá [[J. D. Vance|J.D. Vance]] ag Comhdháil Slándála München go raibh "sirriam nua sa bhaile" (agus é ag tagairt d’Uachtarán Mheiriceá).<ref>{{Luaigh foilseachán|title=2025 JD Vance speech at the Munich Security Conference|url=https://en.wikipedia.org/wiki/2025_JD_Vance_speech_at_the_Munich_Security_Conference|journal=Wikipedia|date=2025-02-17|language=en}}</ref><ref>{{Luaigh foilseachán|title=Tús Áite: Comhdháil Slándála Munich le John Maguire|url=https://www.rte.ie/radio/podcasts/22488733-tus-aite-comhdhail-slandala-munich/|language=ga-IE|author=Nuacht RnaG|date=14 Feabhra 2025}}</ref> Mhaslaigh sé an daonlathas san Eoraip. Is mór a chuir Hegseth agus Vance Iarthar na hEorpa trí chéile.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Vice President JD Vance Delivers Remarks at the Munich Security Conference|url=https://www.youtube.com/live/pCOsgfINdKg?feature=shared|language=en|author=Físeán ar Youtube|date=14 Feabhra 2025|volume=An Teach Bán}}</ref> '''17 Feabhra:''' reáchtáladh cruinniú éigeandála na hEorpa sa [[Pálás Elysées|Phálás Elysées]]. '''18 Feabhra:''' reáchtáladh cainteanna idir Meiriceá agus an Rúis san Araib Shádach. Ní bhfuair an Úcráin aon chuireadh go dtí na cainteanna faoin gcogadh. Chas Aire Gnóthaí Eachtracha na Rúise [[Sergei Lavrov]] agus Yuri Ushakov, iar-Ambasadóir de chuid na Rúise chun na Stát Aontaithe, le toscaireacht Mheiriceá, [[Marco Rubio]], an Comhairleoir Náisiúnta Slándála Mheiriceá Mike Waltz, agus an Toscaire Speisialta Steve Witkoff. Mhaígh Lavrov gurb amhlaidh go raibh an Eoraip ag iarraidh go leanfadh an cogadh ar aghaidh agus dúirt sé go raibh sé ag dul de a thuiscint cén cúram a bheadh acu ag bord na hidirbheartaíochta. [[Íomhá:Ukraine conference in Paris 2025-02-17-17-06-A.jpg|mion|17 Feabhra 2025: cruinniú éigeandála na hEorpa sa [[Pálás Elysées|Phálás Elysées]]]] Dúirt Uachtarán na hÚcráine Volodymyr Zelensky nach mbeadh aon ghlacadh le haon socrú faoin Úcráin a dhéanfadh an Rúis agus Stáit Aontaithe Mheiriceá eatarthu féin.<ref>{{Lua idirlín|url=https://tuairisc.ie/uair-na-cinniuna-don-eoraip-maidir-le-cursai-slandala-von-der-leyen/|teideal=‘Uair na cinniúna’ don Eoraip maidir le cúrsaí slándála – von der Leyen|dáta=2025-02-17|language=ga-IE|work=Tuairisc.ie|dátarochtana=2025-02-17}}</ref> Thug sé cuireadh do Thoscaire Trump chun na hÚcráine Keith Kellogg a theacht in éineacht leis ar cuairt ar na saighdiúirí i líne thosaigh an chogaidh.<ref>{{Lua idirlín|url=https://tuairisc.ie/sam-agus-an-ruis-chun-foirne-a-cheapadh-le-tabhairt-faoi-dheireadh-a-chur-leis-an-gcogadh-san-ucrain/|teideal=SAM agus an Rúis chun foirne a cheapadh le tabhairt faoi dheireadh a chur leis an gcogadh san Úcráin|dáta=2025-02-18|language=ga-IE|work=Tuairisc.ie|dátarochtana=2025-02-19}}</ref><ref name=":0" /> '''19 Feabhra:''' chuir Trump an milleán faoin gcogadh ar an Úcráin<ref>Cinnte bréag de chuid Trump a bhí ann; rinne an [[Ionradh na Rúise ar an Úcráin|Rúis ionradh ar an Úcráin]] in 2022 agus maraíodh na céadta míle duine – idir shaighdiúirí agus shibhialtaigh – de bharr na cogaíochta, 2022-2025. </ref> agus bhí neamhshuim déanta ag Trump de chlamhsán Uachtarán na hÚcráine Zelensky. D'fhreagair Zelensky agus dúirt sé go raibh Trump faoi gheasa ag mífhaisnéis. D'aisfhreagair Trump agus dúirt seisean gur "deachtóir" ab ea Zelensky mar nár ghair sé olltoghchán san Úcráin in 2024 (le linn an [[Ionradh na Rúise ar an Úcráin|chogaidh]], rud a bhí dodhéanta).<ref>{{Luaigh foilseachán|title=File fuar déanta ag Trump de cheasacht na hÚcráine|url=https://www.rte.ie/news/nuacht/2025/0219/1497605-file-fuar-deanta-ag-trump-de-cheasacht-na-hucraine/|date=2025-02-19|language=ga-IE|author=Nuacht RTÉ}}</ref> <ref>{{Lua idirlín|url=https://tuairisc.ie/mas-siochain-ata-uait-ullmhaigh-don-chogadh/|teideal=‘Más síocháin atá uait, ullmhaigh don chogadh’|údar=Alex Hijmans|dáta=19 Feabhra 2025|language=ga-IE|work=Tuairisc.ie|dátarochtana=2025-02-19}}</ref> An lá dár gcionn, dúirt Rialtas na Rúise gur n-aontaigh siad go hiomlán le Rialtas na Stát Aontaithe i dtaca leis an gcogadh san Úcráin. Bhí an Rúis sásta go raibh an tUachtarán Donald Trump níos báúla leo ná mar a bhí an té a bhí sa Teach Bán roimhe, Joe Biden.<ref>{{Luaigh foilseachán|title='Rúisigh, Meiriceánaigh ar aon fhocal faoin gcogadh san Úcráin'|url=https://www.rte.ie/news/nuacht/2025/0220/1497794-ruisigh-meiriceanaigh-ar-aon-fhocal-faoin-gcogadh-san-ucrain/|date=2025-02-20|language=ga-IE|author=Nuacht RTÉ}}</ref> '''24 Feabhra:''' ghlac [[Comhthionól Ginearálta na Náisiún Aontaithe]] le 2 rún (a bhí ag sárú a chéile) faoin gcogadh san Úcráin, ceann dréachtaithe ag Stáit Aontaithe Mheiriceá agus ceann dréachtaithe ag an Úcráin í féin. Glacadh le 93 vóta in aghaidh 18, agus 65 tír ag staonadh, le rún na hÚcráine - a raibh tacaíocht aige ó Chumhachtaí na hEorpa - ag cáineadh an athuair ionradh na Rúise agus ag éileamh go dtarraingeodh an Rúis siar ó chríocha na hÚcráine. Ansin glacadh le ceann eile molta ag na S-A.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Glactha ag an UN le rúin éagsúla faoin ár san Úcráin|url=https://www.rte.ie/news/nuacht/2025/0224/1498664-glactha-ag-an-un-le-ruin-eagsula-faoin-ar-san-ucrain/|date=2025-02-24|language=ga-IE|author=Nuacht RTÉ}}</ref> '''25 Feabhra:''' ghlac an [[Comhairle Slándála na Náisiún Aontaithe|Chomhairle Slándála]] le rún neodrach, rún na Stát Aontaithe, agus na tíortha sa nEoraip ag staonadh.<ref>{{Lua idirlín|url=https://english.alarabiya.net/News/world/2025/02/26/dozens-of-delegates-walk-out-of-russia-s-speech-to-un-rights-council|teideal=Dozens of delegates walk out of Russia’s speech to UN Rights Council|dáta=2025-02-26|language=en|work=Al Arabiya English|dátarochtana=2025-02-26}}</ref> [[Íomhá:Ukraine President Volodymyr Zelensky U.S. President Donald Trump Clash During Meeting.png|mion|Zelensky agus Trump ar an 28 Feabhra 2025: bhí cruinniú teasaí go maith acu<ref>{{Lua idirlín|url=https://podcasts.apple.com/ca/podcast/1-m%C3%A1rta-2025-maigh-eo/id1525428808?i=1000696999653|teideal=Nuacht Mhall (Maigh Eo)|údar=Conradh na Gaeilge, Londain|dáta=1 Márta 2025|language=ga-IE|work=Apple Podcasts|dátarochtana=2025-03-01}}</ref>]] Ar an lá céanna, dúirt Zelensky freisin go raibh an Úcráin fós ag iarraidh dul i bpáirt le h[[Eagraíocht Chonradh an Atlantaigh Thuaidh]], é sin nó socrú cosúil leis a dhéanamh le tíortha an Iarthair. Sa fhreagra a thug Trump air sin, áfach, dúirt sé gurbh fhearr do Zelensky dearmad a dhéanamh ar a leithéid de shocrú. Go deimhin, mhaígh Trump gur dhóichí gurbh é mian sin na hÚcráine ba chionsiocair leis an ionradh a rinne an Rúis ar an tír in 2022.<ref name=":1">{{Luaigh foilseachán|title=Trump, Zelensky le comhaontú a shíniú in Washington arú amárach|url=https://www.rte.ie/news/nuacht/2025/0226/1499004-trump-zelensky-le-comhaontu-a-shiniu-in-washington-aru-amarach/|date=2025-02-26|language=ga-IE|author=Nuacht RTÉ}}</ref> '''28 Feabhra:''' chuaigh Zelensky go dtí Washington DC lena ainm a chur le "comhaontú an-mhór". Ag trácht a bhí Trump ar chomhaontú i dtaca le mianraí luachmhara atá le fáil san Úcráin agus a bhfuil Meiriceánaigh á santú. Mhaígh Trump gur caoi a bhí sa chomhaontú do na Meiriceánaigh "lena gcuid airgid a fháil ar ais" as an tacaíocht mhíleata a bhí tugtha acu don Úcráin le trí bliana. Rinne Trump beag is fiú den mhaslú a rinne sé ar Zelensky ar an 19 Feabhra ("Ní chreidim gur thug mé le fios gur deachtóir a bhí ann" agus "Tá go leor measa agam air", a dúirt Trump).<ref>{{Luaigh foilseachán|title="Ní chreidim gur dhúirt mé gur deachtóir é Zelensky!" - Trump|url=https://www.rte.ie/news/nuacht/2025/0228/1499466-ni-chreidim-gur-dhuirt-me-gur-deachtoir-e-zelensky-trump/|date=2025-02-28|language=ga-IE|author=Nuacht RTÉ}}</ref> Dúirt Zelensky nach raibh aon ghealltanais sa chomhaontú fós maidir le slándáil na hÚcráine, ach mhaígh Trump ina dhiaidh sin go raibh slándáil na tíre geallta ag an bhfáil a bheadh ag Meiriceánaigh ar na mianraí.<ref name=":1" /> Níos déanaí, bhí Trump agus Zelensky ag béicíl ar a chéile sa Teach Bán.<ref>{{Luaigh foilseachán|title="Níor chóir géilleadh don Rúis", a dúirt Zelensky le Trump inniu|url=https://www.rte.ie/news/nuacht/2025/0228/1499558-nior-choir-geilleadh-don-ruis-a-duirt-zelensky-le-trump-inniu/|date=2025-02-28|language=ga-IE|author=Nuacht RTÉ}}</ref> [[Íomhá:Prime Minister Keir Starmer meets President Emmanuel Macron (53956069643).jpg|mion|an tUachtarán [[Emmanuel Macron]] agus Príomh-aire na Breataine [[Keir Starmer]]]] == Márta 2025 == '''2 Márta:''' d'fhógair an tUachtarán [[Emmanuel Macron]] agus Príomh-aire na Breataine [[Keir Starmer]] tar éis an chruinniú mullaigh go mbeadh "na comhghuaillithe" ag réiteach plean síochána le cur faoi bhráid na Meiriceánach. D'fhógair siad chomh maith go raibh siad faoi réir saighdiúirí na Fraince agus saighdiúirí na Breataine a sheoladh go dtí an Úcráin le pé soc-comhraic a aimsítear a dhaingniú. Dúirt Macron go raibh an Fhrainc agus an Bhreatain ag obair ar mholadh le "breac-shíocháin míosa a réiteach ar muir, san aer agus ó thaobh an ghréasáin fuinnimh."<ref>{{Luaigh foilseachán|title='Gan aontú' ar bhreac-shíocháin san Úcráin – An Bhreatain|url=https://www.rte.ie/news/nuacht/2025/0303/1499896-gan-aontu-ar-bhreac-shiochain-san-ucrain-an-bhreatain/|date=2025-03-03|language=ga-IE|author=Nuacht RTÉ}}</ref> '''3 Márta:''' dúirt an tUachtarán [[Emmanuel Macron|Macron]] agus príomh-aire na Breataine [[Keir Starmer]] go raibh plean síochána don Úcráin aontaithe ag ceannairí na hEorpa, plean a chuirfí faoi bhráid Stáit Aontaithe Mheiriceá.<ref>{{Lua idirlín|url=https://tuairisc.ie/sos-cogaidh-miosa-idir-an-ruis-agus-an-ucrain-molta-ag-an-bhfrainc/|teideal=Sos cogaidh míosa idir an Rúis agus an Úcráin molta ag an bhFrainc|dáta=2025-03-03|language=ga-IE|work=Tuairisc.ie|dátarochtana=2025-03-04}}</ref> D'fhógair siad go raibh siad faoi réir saighdiúrí na Fraince agus saighdiúirí na Breataine a sheoladh go dtí an Úcráin le pé soc-comhraic a aimsítear a dhaingniú.<ref>{{Luaigh foilseachán|title='Gan aontú' ar bhreac-shíocháin san Úcráin – An Bhreatain|url=https://www.rte.ie/news/nuacht/2025/0303/1499896-gan-aontu-ar-bhreac-shiochain-san-ucrain-an-bhreatain/|date=2025-03-03|language=ga-IE|author=Nuacht RTÉ}}</ref> '''3/4 Márta''': chuir na Stáit Aontaithe stop leis an gcúnamh míleata don Úcráin, chun brú a chur ar an Úcráin dul i mbun cainteanna síochána leis an Rúis.<ref name=":2" /> Ar an lá céanna, dúirt Uachtarán an Choimisiúin Eorpaigh, [[Ursula von der Leyen]] go raibh an Eoraip i <nowiki>''Ré nua atharmála''</nowiki> agus go raibh plean ann chun suas le 800 billiún euro a chaitheamh (ar feadh cúpla bliain) ar chúrsaí cosanta.<ref>{{Lua idirlín|url=https://tuairisc.ie/botun-mor-deanta-ag-volodymyr-zelensky-sa-teach-ban/|teideal=Botún mór déanta ag Volodymyr Zelensky sa Teach Bán|údar=Fachtna Ó Drisceoil|dáta=4 Márta 2025|language=ga-IE|work=Tuairisc.ie|dátarochtana=2025-03-04}}</ref><ref name=":2">{{Luaigh foilseachán|title=Stop curtha ag Trump le cúnamh míleata don Úcráin faoi láthair|url=https://www.rte.ie/news/nuacht/2025/0304/1500079-stop-curtha-ag-trump-le-cunamh-mileata-don-ucrain-faoi-lathair/|date=2025-03-04|language=ga-IE|author=Nuacht RTÉ}}</ref> '''7 Márta''': ag Comhdháil Nuachta ag an Teach Bán, dúirt Trump go raibh muinín aige i Vladimir Putin, go gcreideann sé é, agus go raibh sé <nowiki>''níos éasca''</nowiki> a bheith ag obair leis an Rúis ná leis an Úcráin, maidir le cainteanna síochána.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Trump Explains Russia 'Bombing Hell Out of Ukraine, Putin Easier To Deal With Despite All The Cards'|url=https://www.youtube.com/watch?v=AMwNyDUMPAw|date=2025-03-07|author=Físeán : CRUX}}</ref> Ina theannta sin, mhaígh Trump gur thuig sé cén fáth gur ionsaigh fórsaí Putin cathair [[Odesa]] ar an 7 Márta (bhuail ionsaí dróin agus diúracán ón Rúis, infreastruchtúr gáis agus fuinnimh in Odesa).<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.politico.eu/article/ukraine-use-french-mirage-2000-jet-first-time-repel-russia-missile-drone-strike/|teideal=Ukraine uses French Mirage jets for first time in repelling massive Russian attack|dáta=2025-03-07|language=en-GB|work=POLITICO|dátarochtana=2025-03-07}}</ref> Ach in ainneoin sin, bhagair Trump go ngearrfaí smachtbhannaí ollmhóra ar an Rúis.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=''Níos éasca'' obair leis an Rúis ná leis an Úcráin, a deir Trump|url=https://www.rte.ie/news/nuacht/2025/0307/1500752-oifigigh-on-ucrain-o-mheiricea-le-dul-i-mbun-cainte/|date=2025-03-07|language=ga-IE|author=Nuacht RTÉ}}</ref> [[Íomhá:August 2024 Kursk Oblast incursion.svg|mion|I rith mhí an Mhárta 2025, bhí an Rúis ag iarraidh an lámh in uachtar a fháil san [[Oblast Kursk]]. críocha a chaill an Rúis i mí Lúnasa 2024]] '''11 Márta:''' dúirt na S-A go raibh siad ag cur trealamh agus faisnéis mhíleata ar fáil don Úcráin an athuair.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.msn.com/en-gb/news/world/us-confirms-full-resumption-of-arms-supplies-to-ukraine-cnn/ar-AA1ANL8H?cvid=a5015e92640f4c3a85aa9518d6099a41&ocid=hpmsn&apiversion=v2&noservercache=1&domshim=1&renderwebcomponents=1&wcseo=1&batchservertelemetry=1&noservertelemetry=1|teideal=US confirms full resumption of arms supplies to Ukraine|údar=MSN|dáta=14 Márta 2025|work=www.msn.com|dátarochtana=2025-03-14}}</ref><ref>{{Luaigh foilseachán|title=An Úcráin ag glacadh le moladh Mheiriceá faoi shos cogaidh|url=https://www.rte.ie/news/nuacht/2025/0311/1501535-an-ucrain-tar-eis-glacadh-le-moladh-mheiricea-faoi-shos-cogaidh/|date=2025-03-11|language=ga}}</ref> '''13 Márta:''' ag moilleadóireacht i dtaca leis an socrú chun am a ghoid, bhí sé tugtha le fios ag Putin go raibh sé i bhfabhar sos cogaidh a chur i bhfeidhm "a fhad is a rachfar i ngleic le bunúdar na coimhlinte". Dúirt Putin nár mhór tuilleadh plé a dhéanamh ar na coinníollacha a bhainfeadh leis.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Putin 'i bhfabhar sos cogaidh' san Úcráin|url=https://www.rte.ie/news/nuacht/2025/0313/1501834-putin-i-bhfabhar-sos-cogaidh-san-ucrain/|date=2025-03-13|language=ga-IE|author=Nuacht RTÉ}}</ref> '''14 Márta''': thug tíortha an G7 d'Uachtarán na Rúise foláireamh go ngearrfadh siad tuilleadh smachtbhannaí ar an tír sin mura nglacfadh sé le sos comhraic.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=G7 ag tuineadh le Putin glacadh le sos comhraic|url=https://www.rte.ie/news/nuacht/2025/0314/1502057-g7-ag-tuineadh-le-putin-glacadh-le-sos-comhraic/|date=2025-03-14|language=ga-IE|author=Nuacht RTÉ}}</ref> '''24 Márta:''' bhí feidhmeannaigh de chuid na Rúise agus de chuid Mheiriceá i mbun comhráití i Riyadh san Araib Shádach. Dúirt Rialtas na Rúise go raibh "comhthuiscint" idir é féin agus Rialtas na Stát Aontaithe faoin slí is fearr tabhairt faoi dheireadh a chur leis an gcogaíocht.<ref>{{Luaigh foilseachán|title="Comhthuiscint" idir an Rúis agus Meiriceá faoin Úcráin|url=https://www.rte.ie/news/nuacht/2025/0324/1503757-comhthuiscint-idir-an-ruis-agus-meiricea-faoin-ucrain/|date=2025-03-24|language=ga-IE|author=Nuacht RTÉ}}</ref> '''25 Márta:''' fógraíodh sos comhraic sealadach ar an Muir Dhubh. == Aibreán 2025 == '''30 Aibreán''': théis 3 mhí d'aighneas agus achrann, shínigh an Úcráin agus Stáit Aontaithe Mheiriceá conradh, a thabharfainn fabhar agus tosaíocht ar stór mianraí na hÚcráine do Mheiriceá, ar mhaithe le "ciste infheistíochta" leis an Úcráin a atógáil.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Margadh Trump déanta théis achrainn faoi mhianraí na hÚcráine|url=https://www.rte.ie/news/nuacht/2025/0501/1510577-margadh-trump-deanta-theis-achrainn-faoi-mhianrai-na-hucraine/|date=2025-05-01|language=ga-IE|author=Nuacht RTÉ}}</ref> == Bealtaine 2025 == Bhí socrú déanta i gCív idir ceannairí Eorpacha agus Rialtas na hÚcráine i dtaca le sos comhraic 30 lá a chur i bhfeidhm sa tír. Bhagair Trump go gcuirfidh sé breis smachtbhannaí ar an Rúis mura dtoileann sí glacadh leis an sos comhraic seo.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Socrú déanta i gCív|url=https://www.rte.ie/news/nuacht/2025/0510/1512134-mor-cheannairi-na-heorpa-i-gciv/|date=2025-05-10|language=ga-IE|author=Nuacht RTÉ}}</ref> == Meitheamh 2025 == Reáchtáladh an dara babhta de chainteanna síochána sa Tuirc ag a raibh oifigigh ón Rúis agus ón Úcráin i láthair. Breis is uair a chloig a mhair comhráití i gcathair Istanbul. Bhí an dá thír ag iarraidh teacht ar chomhréiteach maidir le malartú na bpríosúnach. Dúirt Uachtarán na Tuirce, [[Tayyip Erdogan|Tayyip Erdogan,]] go raibh sé mar aidhm aige Uachtaráin na hÚcráine agus an Rúise a thabhairt le chéile féachaint le socrú síochána a fháil idir an dá thír.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Cruinniú in Istanbul críochnaithe|url=https://www.rte.ie/news/nuacht/2025/0602/1516313-cruinniu-in-istanbul-criochnaithe/|date=2025-06-02|language=ga-IE|author=Nuacht RTÉ}}</ref> == Iúil 2025 == Bhagair Donald Trump, aon uair amháin eile, [[taraif]]í thar cuimse a ghearradh ar an Rúis. Bhí sé thar a bheith míshásta leis an neamshuim a dúirt sé a bhí na Rúisigh a dhéanamh dá chuid iarrachtaí tathant orthu sos comhraic a chur i bhfeidhm. Gheall Trump tuilleadh trealaimh mhíleata a sheachadadh chun na hÚcráine le súil malairt polasaí a sháirsingiú ar Putin, mar a dúirt sé. Dúirt sé freisin go raibh sé ag cuimhneamh ar tharaifí breise a ghearradh ar an Rúis – suas le 500% – agus ar thíortha a cheannaíonn táirgí ón Rúis, ola agus gás ina measc, mura gcomhoibreodh Putin leis.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.msn.com/en-in/news/India/trump-backs-new-russia-sanctions-bill-that-could-place-500-tariff-on-india/ar-AA1IiFca|teideal=Trump backs new Russia sanctions bill|údar=MSN|dáta=10 Iúil 2025|work=www.msn.com|dátarochtana=2025-07-10}}</ref><ref>{{Luaigh foilseachán|title=Trump ag bagairt taraifí thar cuimse a ghearradh ar an Rúis|url=https://www.rte.ie/news/nuacht/2025/0710/1522795-trump-ag-bagirt-taraifi-breise-a-ghearradh-ar-an-ruis/|date=2025-07-10|language=ga-IE|author=Nuacht RTÉ}}</ref> == Féach freisin == * [[Ionradh na Rúise ar an Úcráin]] * [[Dara téarma Donald Trump]] == Tagairtí == {{reflist}} [[Catagóir:Ionradh na Rúise ar an Úcráin]] [[Catagóir:Síocháin]] [[Catagóir:Dara téarma Donald Trump]] ids4wu7fhbveoflt40yda3i854qzu8x 0 118460 1273433 1261679 2025-07-10T16:02:19Z Kevin Scannell 340 1273433 wikitext text/x-wiki {{Idirdhealú}} * [[Caisearbhán (Taraxacum)]]: géineas plandaí * [[Caisearbhán coiteann]]: ''Taraxacum officinale'' ehatjlwf7r3s9djcgdmnxxoaehul6od 0 118944 1273486 1264607 2025-07-10T22:33:27Z TGcoa 21229 1273486 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Íomhá:HRH Duke of York.jpg|mion|313x313px|Prince Andrew, iar-HRH Duke of York]] [[Íomhá:Maralago1 (4158314102).jpg|clé|mion|220x220px|[[Mar-a-Lago]],<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Mar-a-Lago|url=https://en.wikipedia.org/wiki/Mar-a-Lago|journal=Wikipedia|date=2025-04-13|language=en}}</ref> club sómasach agus teach cónaithe Trump, áit a chas Epstein le Giufffre sa bhliain 2000 (agus in aois 16 di)]] Bhí '''Virginia Giuffre''', née '''Virginia Roberts''' (9 August 1983 -25 Aibreán 2025) ar dhuine de na daoine is mó a labhair amach sna 2010-20idí ag cur líomhaintí i leith [[Jeffrey Epstein]] agus a chailín, [[Ghislaine Maxwell]], agus an [[Prionsa Andrew, Diúc Eabhrac|Prionsa Andrew]]. In 2015 bhunaigh sí an eagraíocht neamhbhrabúis ''Speak Out, Act, Reclaim'' (SOAR) chun tacaíocht a thabhairt do mhná a d’fhulaing mí-úsáid ghnéis.​ [[Íomhá:Epstein 2013 mugshot.jpg|mion|295x295px|Jeffrey Epstein, 2013]] == Saol == Mar phaiste i gCalifornia agus Florida, tugadh an-drochíde do Giuffre agus bhí sí suaite ina mothúcháin. Agus 16 in aois di, sa bhliain 2000, thosaigh Giuffre ag obair mar chúntóir i [[Mar-a-Lago]], club príobháideach agus sómasach i Palm Beach, Florida a bhí faoi úinéireacht [[Donald Trump]]. Chuaigh [[Ghislaine Maxwell]] i dteagmháil léi sa Chlub. De réir a ráitis, thairg Maxwell post di mar "theiripeoir suathaireachta" do Epstein, ag gealladh oiliúna agus tacaíochta. Dúirt Giuffre gur úsáideadh an tairiscint seo mar bhealach chun í a thabhairt isteach i gcóras gáinneála gnéis Epstein. (Cé go raibh Mar-a-Lago mar shuíomh ina ndearnadh Giuffre a earcú, níl fianaise ann go raibh baint dhíreach ag Donald Trump le gáinneáil nó le mí-úsáid Giuffre).<ref>Tá grianghraif agus tuairiscí ann a léiríonn go raibh Trump agus Epstein i láthair le chéile ag ócáidí sóisialta ag Mar-a-Lago sna 1990idí, ach níor líomhnaíodh go raibh Trump páirteach sa chiorcal gáinneála gnéis.</ref> D'éalaigh Giuffre ó chrúcaí Epstein dhá bhliain níos déanaí, nuair a phós sí Robert Giuffre in 2002. Shocraigh an lánúin síos san Astráil agus bhí triúr clainne acu.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Virgina Giuffre tar éis bháis|url=https://www.rte.ie/news/nuacht/2025/0426/1509610-virgina-giuffre-tar-eis-bhais/|date=2025-04-26|language=ga-IE|author=Nuacht RTÉ}}</ref> Chuaigh na póilíní (an FBI) i dteagmháil le Giuffre don chéad uair in 2007. Le linn na 2010idí, d'éirigh Giuffre ina figiúr lárnach i nochtadh na mí-úsáide a rinne Epstein agus Maxwell. Thug sí misneach d’íospartaigh eile teacht chun cinn agus chuir sí brú ar na húdaráis dul i ngleic le Epstein. Scar Giuffre óna fear in 2023. Faoi chúram an athar, Robert Giuffre, a cuireadh na páistí.<ref>{{Cite news|url=https://www.lemonde.fr/en/united-states/article/2025/04/26/epstein-accuser-virginia-giuffre-dies-by-suicide-in-australia-family-confirms_6740641_133.html|teideal=Epstein accuser Virginia Giuffre dies by suicide aged 41|dáta=2025-04-26|language=en|dátarochtana=2025-04-27}}</ref> In 2021, tugadh cúiseanna dlí in aghaidh Prince Andrew i gcúirt i Nua-Eabhrac as mí-úsáid agus [[éigniú]] a dhéanamh ar Giuffre le linn dó a bheith ag freastal ar ócáid a bhí eagraithe ag [[Jeffrey Epstein|Jeffrey Epstein.]]<ref name=":1">{{Lua idirlín|url=https://tuairisc.ie/ceist-cumhachta-agus-cos-ar-bolg-e-mi-iompar-an-bheirt-andrew/|teideal=Ceist cumhachta agus cos ar bolg é mí-iompar an bheirt Andrew|údar=Máirín Ní Ghadhra|dáta=13 Lúnasa 2021|language=ga-IE|work=Tuairisc.ie|dátarochtana=2024-04-16}}</ref> Líomhnaigh Giuffre go ndéanadh gáinneáil uirthi go dtí An Prionsa Andrew nuair a bhí sí 17. Shéan an Prionsa na líomhaintí. agus chuaigh an Prionsa i bhfolach ar na meáin in 2021.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Virginia Giuffre v. Prince Andrew|url=https://en.wikipedia.org/wiki/Virginia_Giuffre_v._Prince_Andrew|journal=Wikipedia|date=2025-04-03|language=en}}</ref> Faoi dheireadh bhí socrú déanta lasmuigh den chúirt idir Andrew agus Virginia Giuffre. Gheall Andrew go léireoidh sé aiféala as an gceangal a bhí aige leis an bhfear mór airgid, Jeffrey Epstein; go labhróidh sé amach in aghaidh gháinneáil ar ghnéas agus go dtacóidh sé leis na híospartaigh ar fad a d'fhulaing dá bharr.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Socrú lasmuigh den chúirt idir Andrew agus Virginia Giuffre|url=https://www.rte.ie/news/nuacht/2022/0215/1281012-socru-lasmuigh-den-chuirt-idir-andrew-agus-virginia-giuffre/|date=2022-02-15|language=ga-IE|author=Nuacht RTÉ}}</ref> Ar an drochuair, chuir Virginia Giuffre lámh ina bás féin ag a teach feirme ar an 25 Aibreán 2025.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Virginia Giuffre|url=https://en.wikipedia.org/wiki/Virginia_Giuffre|journal=Wikipedia|date=2025-04-27|language=en}}</ref> Bhí sí 41 bliain d'aois agus ina cónaí ina haonar in iarthar na hAstráile. == Féach freisin == * [[Prionsa Andrew, Diúc Eabhrac]] * [[Jeffrey Epstein]] == Tagairtí == {{reflist}} [[Catagóir:Básanna in 2025]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1983]] [[Catagóir:Mná Meiriceánacha an 20ú haois]] [[Catagóir:Mná Meiriceánacha an 21ú haois]] [[Catagóir:Jeffrey Epstein]] [[Catagóir:Daoine a chuir lámh ina mbás féin]] [[Catagóir:Eachtraí foréigin in aghaidh na mban]] [[Catagóir:Daoine Meiriceánacha]] [[Catagóir:Donald Trump]] [[Catagóir:Íospartaigh choireachta]] nmyay1ys7gy59cndc9dwq90k6myevr6 0 119342 1273416 1267229 2025-07-10T14:42:30Z Unrounded 66104 Chuir mé a shingil is déanaí sa chuid "Dioscliosta", agus chuir mé "le" in ionad an focal "with" ansin chomh maith. 1273416 wikitext text/x-wiki  {{DISPLAYTITLE:Fakemink}}  {{WD Bosca Sonraí Duine|genere={{Liosta comhréidh|*[[Cloud rap]]}}|nacionalitat=[[Sasanach]]|religio=[[Moslamach]]|lloc_naixement={{Dáta breithe agus aois|2005|1|29|df=yes}}|ocupacio={{Liosta comhréidh|*Rapálaí *léiritheoir }}|epoca=2020-láthair|nom_original=Vincenzo Camille|residencia=[[Londain]], [[an Ríocht Aontaithe]]}} Is rapálaí Sasanach é '''Vincenzo Camille,''' (a rugadh ar an 29 Eanair 2005) a thugtar air '''Fakemink''' freisin. Is ball iomráiteach é don domhan rapcheol ar an taobh tuathail, agus d'eisigh sé go leor singilí agus albam stiúideo amháin ainmnithe ''London's Saviour''. == Tús a Shaoil == Rugadh Vincenzo Camille ar an 29ú lá d'Eanáir, 2005, i [[Londain]]. [https://genius.com/artists/Fakemink]Thosaigh sé ag déanamh ceol ar [[Fl studio]] nuair a tá sé deich mbliana d'aois, agus thosaigh sé ag rapáil in 2020. [https://nobells.blog/fakemink-interview/] == Gairm == D'eisigh fakemink a chéad albam stiúideo, darbh ainm ''London's Saviour'', ar an 22ú lá de Nollaig, 2023. D'eisigh níos mó ná caoga singilí in 2024. [https://theface.com/music/fakemink-london-rapper-playlist-best-new-songs-arca-addison-rae]Rinneadh mearscaipeadh ar a shingil ''"Easter Pink"'' agus bhí sé roinnte dá lán foilseacháin ceolta.[https://www.clashmusic.com/news/fakeminks-easter-pink-is-exceptional/][https://grmdaily.com/fakemink-easter-pink/][https://www.stereogum.com/2296981/fakemink-easter-pink/music/][https://pitchfork.com/reviews/tracks/fakemink-easter-pink/] == Saol pearsantú == Is de bhunadh na Ailgéarach agus Indiach é, is Moslamach é atá ag cleachtadh a creidimh agus staonann sé ó alcól agus pornagrafaíocht.[https://nobells.blog/fakemink-interview/] Am amháin, thug colúr chun talún ar a cheann le linn beoshruth Instagram. == Tionchair agus ealaíontacht == Faigheann a cheol cur síos mar leagan níos "séimhe" den fhosheánra den rapcheol jerk, cé nach gceapann sé go bhfuil sé cuid den domhain ceoil sin. Deir sé gur Dean Blunt “an ceoltóir is fearr a raibh riamh ann”. Chomh maith leis sin, luann sé na drumaí ón amhrán “Headlines” (le [[Drake]] in 2011) mar luaththionchar mór. Tá [[Imogen heap|Imogen Heap]], [[Kanye West]], [[Hype Williams]] agus [[Nettspend]] i measc na dtionchar eile.[https://nobells.blog/fakemink-interview/] == Dioscliosta == === Albaim stiúideo === {| class="wikitable plainrowheaders" style="text-align:center;" ! scope="col" style="width:10em;" |Teideal ! scope="col" style="width:18em;" | Sonraí |- ! scope="row" | ''London's Saviour'' | * Scaoilte: 22 Nollaig, 2023 * Lipéad: EtnaVeraVela * Formáidí: Íoslódáil dhigiteach |- |} === Ceirnín Leathfhada === {| class="wikitable plainrowheaders" style="text-align:center;" ! scope="col" style="width:10em;" |Teideal ! scope="col" style="width:18em;" | Sonraí |- ! scope="row" | ''Wild One'' | * Eisithe: 5 Aibreán, 2024 * Lipéad: EtnaVeraVela * Formáidí: Íoslódáil dhigiteach |- ! scope="row" | ''Furever'' | * Eisithe: 10 Meitheamh, 2024 * Lipéad: EtnaVeraVela * Formáidí: Íoslódáil dhigiteach |- |} === Singilí === {| class="wikitable plainrowheaders" style="text-align:center;" ! scope="col" style="width:15em;" |Teideal ! scope="col" |Bliain ! scope="col" |Albam |- ! scope="row" |"Art House" | rowspan="3" |''2022'' |- ! scope="row" |"ak58" |- ! scope="row" |"godiva" |- ! scope="row" |"real hospitality" | rowspan="10" |''2023'' |- ! scope="row" |"Oh Tina" |- ! scope="row" |"9God" |- ! scope="row" |"Hey" |- ! scope="row" |"YM" |- ! scope="row" |"Medicine" |- ! scope="row" |"Freebase" |- ! scope="row" |"Im Just Bait" |- ! scope="row" |"Hi, I'm blessed" |- ! scope="row" |"Die Till You Live" |- ! scope="row" |"Me and Rosh" | rowspan="67" |''2024'' |- ! scope="row" |"Not Today" |- ! scope="row" |"Fur Coat Life" |- ! scope="row" |"RS11" |- ! scope="row" |"Heartbroken" |- ! scope="row" |"Little" |- ! scope="row" |"I'm So Peng" |- ! scope="row" |"Mink" |- ! scope="row" |"Same Mistakes" |- ! scope="row" |"Amnesia" |- ! scope="row" |"Exotic Pop" |- ! scope="row" |"Laced" |- ! scope="row" |"Apples and Pears" |- ! scope="row" |"London Pound Cake" |- ! scope="row" |"In Smoke, We Trust" |- ! scope="row" |"Orchid" <small>(le Fimiguerrero)</small> |- ! scope="row" |"Zealousy" |- ! scope="row" |"Nobody" |- ! scope="row" |"Bhad Bhabie 2" |- ! scope="row" |"Dust Freestyle" |- ! scope="row" |"Lemon" |- ! scope="row" |"Chipped Tooth Ballerinas" |- ! scope="row" |"Ragebait" |- ! scope="row" |"Wookies" |- ! scope="row" |"Catty" |- ! scope="row" |"Plush" <small>(le Rada)</small> |- ! scope="row" |"Slurricane" <small>(le EsDeeKid)</small> |- ! scope="row" |"Can't let go" |- ! scope="row" |"Pink Picasso" |- ! scope="row" |"Scary Life" |- ! scope="row" |"Sniffany" |- ! scope="row" |"Tropical Freestyle" |- ! scope="row" |"Plum Freestyle" |- ! scope="row" |"Youngest In Charge" |- ! scope="row" |"Royal" |- ! scope="row" |"Sour" |- ! scope="row" |"Posh Thot" |- ! scope="row" |"Thank God" |- ! scope="row" |"Spend Money Lie" |- ! scope="row" |"Deja Vu" |- ! scope="row" |"Lemon Cherry Escort" |- ! scope="row" |"I Kno" |- ! scope="row" |"Disco Biscuit" |- ! scope="row" |"Crush" <small>(le ok)</small> |- ! scope="row" |"Ooh" <small>(le GhostInnaFurCoat)</small> |- ! scope="row" |"Die Today" |- ! scope="row" |"Shih Tzu" <small>(le Xaviersobased)</small> |- ! scope="row" |"Oreoz" |- ! scope="row" |"Secret" |- ! scope="row" |"Brat" |- ! scope="row" |"LVMH" |- ! scope="row" |"Cats" |- ! scope="row" |"So Blown" |- ! scope="row" |"Dont Look Back" |- ! scope="row" |"Nah #Freestyle" |- ! scope="row" |"Cant Stop" |- ! scope="row" |"No License" |- ! scope="row" |"Ibiza" |- ! scope="row" |"pj" |- ! scope="row" |"Bite My Lip" |- ! scope="row" |"Givenchy" |- ! scope="row" |"Colder" |- ! scope="row" |"PillowFight" <small>(le ok)</small> |- ! scope="row" |"No Thanks" |- ! scope="row" |"Training" |- ! scope="row" |"Naughty or Nice" |- ! scope="row" |"Bambi" |- ! scope="row" |"Kacey Lola" | rowspan="10" |''2025'' |- ! scope="row" |"War Clothes" |- ! scope="row" |"Easter Pink" |- ! scope="row" |"Receipt" <small>(le wasse)</small> |- ! scope="row" |"I'm Dead" |- ! scope="row" |"Face to Face" |- ! scope="row" |"Milk" |- ! scope="row" |"Music and Me" |- ! scope="row" |"MAKKA" <small>(le Ecco2k)</small> |- !"Under Your Skin" |} == Tagairtí == {{Reflist}} [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Daoine a rugadh in 2005]] jrjy1fgy2qzgi6i3i4nx13zkcosl9h5 0 119442 1273504 1267808 2025-07-11T01:26:58Z Guliolopez 313 ??? 1273504 wikitext text/x-wiki {{scrios|1=db-empty / iarratas ón údar }} dou9qhuz79mdyf4j8bh3479p6rfoxmr 10 119756 1273449 1270455 2025-07-10T18:14:29Z Marcas.oduinn 33120 Lochanna 1273449 wikitext text/x-wiki {{navbox | name = An tSionainn | title = [[An tSionainn]], [[Éire]] ([[Abhantrach na Sionainne|Abhantrach]]) | state = {{{state|autocollapse}}} | bodyclass = hlist | group1 = Contaetha | list1 = * [[Contae an Chabháin|Cabhán]] * [[Contae Liatroma|Liatroim]] * [[Contae Ros Comáin|Ros Comáin]] * [[Contae an Longfoirt|Longfort]] * [[Contae na hIarmhí|Iarmhí]] * [[Contae Uíbh Fhailí|Uíbh Fhailí]] * [[Contae na Gaillimhe|Gaillimh]] * [[Contae Thiobraid Árann|Tiobraid Árann]] * [[Contae an Chláir|Clár]] * [[Contae Luimnigh|Luimneach]] | group2 = Lonnaíochtaí <!-- from source to estuary --> | list2 = * [[An Damhshraith|Damhshraith]] * [[Baile na gCléireach]] * [[Droim Seanbhó]] * [[Cora Droma Rúisc]] * [[Baile Shéamais]] * [[Droim ar Snámh]] * [[Dromad]] * [[Rúscaigh]] * [[An Lios Breac|Lios Breac]] * [[Tearmann Bearaigh]] * [[Béal Átha Liag]] * [[Baile Átha Luain|Áth Luain]] * [[Droichead na Sionainne]] * [[Beannchar, Contae Uíbh Fhailí|Beannchar]] * [[Cill Dalua]] * [[Luimneach]] | group3 = Príomh chraobh-aibhneacha <!-- alphabetical order --> | list3 = * [[An Bhúill]] * [[An Bhrosnach]] * [[An Daoil]] * [[An Eithne]] * [[An Ghaothach]] * [[Abhainn na Mainistreach]] * [[An Mháigh]] * [[An Mhaoilchearn]] * [[An tSuca]] | group4 = Lochanna | list4 = * [[Loch Aillionn]] * [[Loch na gCurrach]] * [[Loch Bó Dearg]] * [[Inis Bó Finne, Contae na hIarmhí|Loch Bó Finne]] * [[Loch Deirgeirt]] * [[Loch Foirbis]] * [[Loch Rí]] * [[Loch Teapa]] * [[Log na Sionna]] | group5 = Sreabhann isteach | list5 = * [[An tAigéan Atlantach]] * [[Inbhear na Sionainne]] | group6 = Canálacha nasctha <!-- from source to estuary --> | list6 = * [[Canáil Chill Srianáin]] * [[Canáil na Leithcheathrún]] * [[Mainistir na Búille (Baile)|Mainistir na Búille]] * [[An Chanáil Mhór]] * [[An Chanáil Ríoga]] * [[Scéim Hidrileictreach na Sionainne|Headrace (Ard na Croise)]] * [[An tSuca]] * [[Uiscebhealach na Sionainne is na hÉirne]] | group7 = Príomh-thrasbhealaí | list7 = * [[An Damhshraith|Droichead an Damhshraith]] * [[Carrick-on-Shannon#Carrick Bridge and Quay|Carrick Bridge]] * [[Jamestown, County_Leitrim#River crossings|Jamestown Bridge]] * [[Drumsna|Drumsna Bridge]] * [[Roosky|Roosky Bridge]] * [[Tarmonbarry| Termonbarry Bridge]] * [[N6|N6 Seachbhóthar Bhaile Átha Luain]] * [[Droichead na Sionainne]] * [[Banagher bridge]] * [[Portumna bridge]] * [[Killaloe Bridge]] * [[University of Limerick#Expansion|''The Living Bridge'']] * [[University of Limerick#Expansion|University Bridge]] * [[Droichead Uí Bhriain]] * [[Architecture of Limerick#Shannon Bridge|Shannon Bridge]] * [[Tollán Luimnigh]] * [[Shannon Ferry]] }}<noinclude> {{collapsible option}} [[Catagóir:Navbox|Sionainn]] </noinclude> 8pvudo3se5orgx6owi4g6i84n7ovyii 0 119896 1273417 1271427 2025-07-10T14:45:57Z Kevin Scannell 340 1273417 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is [[aisteoir]] agus fuirseoir [[SAM|Meiriceánach]] í '''Candyce Anne Rose''' "'''Candi'''" '''Milo''', a rugadh sa bhliain [[1961]]. == Tagairtí == {{Reflist}} {{síol-aisteoir}} {{Síol-beath-us}} {{Rialú údaráis}} {{DEFAULTSORT:Milo, Candi}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1961]] [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Aisteoirí Meiriceánacha]] ctuoasmy55q6vnm987s1b1ng2rn2ooy 0 119910 1273444 1271877 2025-07-10T16:31:08Z Marcas.oduinn 33120 /* Tíreolaíocht */ 1273444 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} Is loch [[fionnuisce]] é ''' Loch Sindile'''<ref name=logainm/><ref name=EPA/> suite i g[[Conamara]], of [[Contae na Gaillimhe]]. == Tíreolaíocht == Tá {{convert|2|km|1|abbr=on}} ar fad agus {{convert|1|km|1|abbr=on}} ar leithead. Tá sé tuairim is {{convert|40|km|0|abbr=on}} siar ó thuaidh de chathair na [[Gaillimh]]e ar san mbóthar [[N59]] gar den [[An Teach Dóite|Teach Dóite]].<ref name=GoogleMaps>{{Google maps | url = https://www.google.com/maps/place/Lough+Shindilla,+Co.+Galway,+Ireland/@53.4533619,-9.5778951,13z/data=!4m2!3m1!1s0x485bcea80a153aeb:0x7d3c482c60f350e4?hl=en | title = Lough Shindilla | access-date = 14 January 2016}}</ref> == Hidreolaíocht == Ritheann Loch Sindile amach soir i [[Loch na nArd-doiriú]] isteach. Tá an loch [[Innéacs Staide Trófach|olagatrófach]].<ref name=NPWS/> == Stair an dúlra == I measc na n-iasc i Loch Sindile, tá [[breac donn]], [[péirse]], [[ruabhreac Artach]], [[bradán]] agus [[eascann]] atá mbaol criticiúil.<ref name=IFI/> Lough Shindilla is part of the Maumturk Mountains [[List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland#Galway|Special Area of Conservation]].<ref name=NPWS/> == Féach freisin == * [[Liosta Lochanna na hÉireann]] == Tagairtí == {{reflist|refs = <ref name=logainm>{{lua idirlín | url = https://www.logainm.ie/1375180.aspx | teideal = Loch Sindile | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 25ú Meitheamh 2025 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref> <ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=19 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 13 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | access-date = 11 October 2022}}</ref> <ref name=IFI>{{lua idirlín | url = http://wfdfish.ie/wp-content/uploads/2011/11/Shindilla_report_2013.pdf | teideal = Water Framework Directive Fish Stock Survey of Lough Shindilla | foilsitheoir = [[Iascach Intíre Éireann]] | dáta = Lúnasa 2013 | dátarochtana = 14ú Eanáir 2016}}</ref> <ref name=NPWS>{{lua idirlín | url = http://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY002008.pdf | teideal = Maumturk Mountains SAC | foilsitheoir = [[An tSeirbhís Páirceanna Náisiúnta agus Fiadhúlra]] | dátarochtana = 14ú Eanáir 2016}}</ref> }} {{DEFAULTSORT:Sindile, Loch}} [[Catagóir:Lochanna Chontae na Gaillimhe]] lbpu0xsqlfo7aczj5v495ec5lzcmzre 0 119994 1273506 1273266 2025-07-11T01:35:09Z Guliolopez 313 1273506 wikitext text/x-wiki {{glanadh-mar|1=Aistriúchán le meaisín atá ann}} {{WD Bosca Sonraí Duine}} '''Michael Ryan Pritchard''' (Rugadh é ar 4 Bealtaine 1972), nó Mike Dirnt, mar is fearr aithne air. Is ceoltóir rac-cheoil Meiriceánach é. Is é comhbhunaitheoir, dordghiotáraí, amhránaí tacaíochta, agus príomhamhránaí ó am go h-am [[Green Day]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://greenday.com/|teideal=Green Day|work=greenday.com|dátarochtana=2025-06-28}}</ref>. Tá sé tar éis seinm i roinnt bannaí eile freisin, na [[Frustrators]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://greenday.fm/music/side-projects/the-frustrators/|teideal=The Frustrators|language=en-US|work=GreenDay.fm|dátarochtana=2025-06-28}}</ref> ina measc. Ba leasainm é a ainm stáitse Dirnt a thug a chairde ón mbunscoil dó ar dtús, toisc go raibh sé i gcónaí ag seinm "dordghiotár aeir/giotár" agus ag déanamh torainn "dirnt, dirnt, dirnt" agus é ag ligean air go raibh sé ag piocadh na dtéada. [[Íomhá:Mike Dirnt Venezuela.jpg|mion|Mike Dirnt de chuid Green Day ag seinm i gCaracas, Veiniséala i mí Dheireadh Fómhair 2010]] == Luath Saol Agus Oideachas == Rugadh Pritchard in [[Oakland, California]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.oaklandca.gov/Home|teideal=City of Oakland, CA|language=en-US|work=www.oaklandca.gov|dátarochtana=2025-06-28}}</ref> ar an 4 Bealtaine 1972. Mar leanbh, bhíodh a athair as baile go minic ag fáil céime, agus a mháthair ag fanacht sa bhaile chun aire a thabhairt dó féin agus dá dheirfiúr Myla. D’éirigh go han-mhaith le Pritchard ar scoil, in ainneoin gur chaill sé ranganna go minic mar gheall ar thinneas éagsúil a cuireadh i leith úsáid drugaí a mháthar bhitheolaíoch. Tar éis argóint idir a thuismitheoirí agus glaoigh ar na póilíní, cholscar an lánúin. Bhog a mháthair agus a dheirfiúr go [[Rodeo, California]], agus d’fhan sé féin in [[El Sobrante, California]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.contracosta.ca.gov/4368/El-Sobrante|teideal=El Sobrante {{!}} Contra Costa County, CA Official Website|work=www.contracosta.ca.gov|dátarochtana=2025-06-28}}</ref>, lena athair. Mar sin féin, agus é ag iarraidh a mháthar, bhog sé isteach léi féin agus le Myla sa deireadh. Tar éis cur síos a dhéanamh air roimhe seo mar dhuine geal agus gan eagla, d’éirigh Dirnt gruama agus cúlráideach tar éis an cholscartha. I gcaifitéire Mheánscoil Carquinez, bhuail Pritchard, deich mbliana d'aois, le [[Billie Joe Armstrong]], agus chruthaigh sé nasc láithreach leis. Thosaigh Armstrong ag seinm giotáir le Mike, agus chaith an bheirt am le chéile i dteach Armstrong ag foghlaim amhrán leis na [[Ramones]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://rockhall.com/inductees/ramones/|teideal=Ramones|language=en-US|work=Rock & Roll Hall of Fame|dátarochtana=2025-06-28}}</ref>, [[Ozzy Osbourne]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.ozzy.com/|teideal=Home|language=en-US|work=Ozzy Osbourne Official Site|dátarochtana=2025-06-28}}</ref>, [[Def Leppard]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://defleppard.com/|teideal=Def Leppard {{!}} Official Website|language=en-US|work=Def Leppard|dátarochtana=2025-06-28}}</ref>, [[Hüsker Dü]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.britannica.com/topic/Husker-Du|teideal=Hüsker Dü {{!}} Alternative Rock, Punk Rock & Power Pop {{!}} Britannica|language=en|work=www.britannica.com|dátarochtana=2025-06-28}}</ref>, [[AC/DC]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.acdc.com/tour/30-06-2025-olympiastadion-berlin-germany/|teideal=30/06/2025 – Olympiastadion – Berlin, Germany|language=en-US|work=AC/DC Official Site|dátarochtana=2025-06-28}}</ref>, [[Lynyrd Skynyrd]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.lynyrdskynyrd.com/|teideal=Lynyrd Skynyrd|údar=built on fileSwift, a product of By The Way Labs, LLC www.FileSwift.com|language=en|work=Lynyrd Skynyrd|dátarochtana=2025-06-28}}</ref>, na [[Replacements]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www3.mnhs.org/mnopedia/search/index/group/replacements-band|teideal=Replacements (band) {{!}} MNopedia|language=en|work=www3.mnhs.org|dátarochtana=2025-06-28}}</ref>, [[The Who]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.thewho.com/|teideal=Home|work=The Who|dátarochtana=2025-06-28}}</ref>, agus [[Van Halen]]<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.van-halen.com/|teideal=van-halen.com - The Official Van Halen Web Site|work=www.van-halen.com|dátarochtana=2025-06-28}}</ref>. Ag 14 bliana d'aois, bhunaigh siad grúpa darb ainm "[[Sweet Children]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://blogmusicradio.com/sweet-children/|teideal=Sweet Children|údar=Ernesto Fuentes|dáta=2024-11-18|language=en-GB|work=Blog Music Radio|dátarochtana=2025-06-28}}</ref>". Tar éis dó freastal ar [[Salesian High School]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.salesianhigh.org/|teideal=Salesian High School|work=www.salesianhigh.org|dátarochtana=2025-06-28}}</ref>, scoil Chaitliceach do bhuachaillí amháin, don chéad bhliain, aistrigh Pritchard go [[Pinole Valley High School]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.wccusd.net/domain/http%3A%2F%2Fwww.wccusd.net%2Fsite%2Fdefault.aspx%3FDomainID%3D4126|teideal=Athletics Home / Athletics Overview|language=en|work=www.wccusd.net|dátarochtana=2025-06-28}}{{Dead link|date=Iúil 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>, áit ar aistrigh Armstrong le déanaí ó [[Ardscoil John Swett]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.usnews.com/education/best-high-schools/california/districts/john-swett-unified-school-district/john-swett-high-school-2361|teideal=John Swett High School}}</ref> freisin. Bhí teaghlach Pritchard ag streachailt le deacrachtaí airgeadais; d’fhonn cabhrú leo, d’oibrigh sé mar chócaire ag Nantucket, bialann bia mara i [[Crockett, Texas|Crockett]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.crocketttexas.org/|teideal=Home Page {{!}} Crockett, TX|language=en|work=www.crocketttexas.org|dátarochtana=2025-06-28}}</ref>. Sa deireadh thiar thall, shábháil sé dóthain airgid chun trucail phiocadh suas athláimhe a cheannach a thiomáin sé féin agus Armstrong go [[Berkeley, California|Berkeley]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.visitberkeley.com/|teideal=Visit Berkeley - Official Travel Guide to Berkeley, CA|language=en-US|work=Visit Berkeley|dátarochtana=2025-06-28}}</ref> go minic, áit ar fhreastail siad ar sheónna ag [[924 Gilman Street]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.visitberkeley.com/directory/924-gilman/|teideal=924 Gilman|language=en-US|work=Visit Berkeley|dátarochtana=2025-06-28}}</ref>, club [[punc DIY]] tioncharach. Fuair ​​an bheirt poist ag an gclub mar ghardaí slándála, in ainneoin a gcorp beag. Chuimhnigh Mike, "Mhair muid agus fuair muid bás ar son na háite sin. Ag an am sin, chiallaigh sé gach rud." == Gairm == Le linn dó a bheith i Pinole Valley High School, bhunaigh Dirnt agus a chomhscoláire Armstrong banna darb ainm Sweet Children. Bhí deacracht ag máthair Dirnt soláthar dó féin agus dá dheirfiúr mar thuismitheoir singil agus sa deireadh b'éigean di Rodeo a fhágáil i 1987 chun obair a lorg. Gan a bheith sásta Sweet Children a fhágáil, chuir Armstrong agus Dirnt ina luí ar thuismitheoirí a chéile ligean do Dirnt bogadh isteach i ngaráiste Armstrong. Tar éis don drumadóir [[John Kiffmeyer]]<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.geekstinkbreath.net/greenday/article/meet-john-kiffmeyer/|teideal=Meet John Kiffmeyer - Green Day articles - GeekStinkBreath.net|work=www.geekstinkbreath.net|dátarochtana=2025-06-28}}</ref>, ar a dtugtaí Al Sobrante freisin, dul isteach sa ghrúpa agus an drumadóir bunaidh Raj Punjabi a athsholáthar, thosaigh Sweet Children ag seinm ag 924 Gilman Street. Rinne an banna roinnt tacair a raibh an-tóir orthu, rud a spreag Armstrong chun an meánscoil a fhágáil chun a chuid fuinnimh a dhíriú ar an gceol.[8] Bhí imní ar Dirnt, áfach, go raibh plean cúltaca ag teastáil uaidh agus lean sé lena chuid staidéir. D'fhág an dordghiotáraí Sean Hughes, nach raibh chomh tiomanta don ghrúpa leis na baill eile, Sweet Children, ag fágáil Dirnt chun an dordghiotár a sheinm. Is minic a thug Dirnt a dordghiotár leis ar scoil, agus mar gheall ar an torann sna sreanga gan aimpliú, thug a chomhscoláirí "Dirnt" air go magúil leis an [[onomatopoeia]]. Tar éis dóibh a n-ainm a athrú go [[Green Day]], thaifead an banna a gcéad albam ''[[39/Smooth]]'' le linn shos Nollag 1989 agus chuaigh siad ar a gcéad chamchuairt veaine i mí an Mheithimh 1990, ag fágáil an lae ar bhain Dirnt céim amach ón meánscoil. Chuidigh Dirnt le tionscadal rúnda taobh Green Day, [[The Network]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://thenetworkband.com/|teideal=The Network|language=en-US|work=The Network|dátarochtana=2025-06-28}}</ref>, a bhunú i rith samhradh na bliana 2003. Tá sé bhall den bhanna tonn nua seo, ina measc baill de Green Day, chomh maith le baill camchuairte agus cairde an bhanna. D’eisigh siad a gcéad albam ''[[Money Money 2020]]''<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Money Money 2020|url=https://open.spotify.com/track/4AYMc9ugGKHMv3ROxeyTa6|date=2004-11-09|language=en}}</ref> ar an 30 Meán Fómhair, 2003. Tar éis sos seacht mbliana déag, d’eisigh an banna a ndara halbam, ''[[Money Money 2020 Part II: We Told Ya So!]]''<ref>{{Lua idirlín|url=https://greenday.fm/music/side-projects/the-network-money-money-2020-part-ii/|teideal=The Network - Money Money 2020 Part II {{!}} Discography|language=en-US|work=GreenDay.fm|dátarochtana=2025-06-28}}</ref>, ar an 4 Nollaig, 2020. Chomh maith le bheith ag seinm dordghiotár don bhanna, soláthraíonn Dirnt príomhamhránaíocht ar go leor dá rianta (i gcodarsnacht lena chuid oibre le Green Day, áit a soláthraíonn sé príomhamhránaíocht chúltaca). Ar an 18 Aibreán 2015, ionduchtaíodh Dirnt agus a chomhghleacaithe banna Green Day isteach i Halla na Laochra an Rac-Cheoil ina gcéad bhliain incháilitheachta. === Scríobhnóireacht amhráin agus príomhamhráiníocht. === Cé gurb é Armstrong príomh-liricí Green Day, is iad Dirnt a scríobh liricí do "Emenius Sleepus", "[[J.A.R.]]<ref>{{Luaigh foilseachán|title=J.A.R. (Jason Andrew Relva)|url=https://open.spotify.com/track/6CRMLUOC30ZYTJEUJrPxaE|date=2001-11-13|language=en}}</ref> (Jason Andrew Relva)", "Scumbag", "Ha Ha You're Dead", an fo-rian "Nobody Likes You" ón meascán "Homecoming" agus an taobh-B "Governator". Chomhscríobh sé liricí "Best Thing in Town", "The One I Want", agus "Panic Song" le Armstrong, agus scríobhann sé na línte dord go léir do amhráin Green Day. Chum Mike an réamhrá do "Desensitized" ó Shenanigans ag baint úsáide as bata baseball agus sean-teilifís feadán ga-chatóide. Canann Dirnt príomhamhránaíocht ar "Governator", cuid den tríú véarsa de "Outsider" ar albam ''[[Shenanigans]]''<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Shenanigans|url=https://open.spotify.com/album/3uxqKqchyNKPHdjzMrlmOC|date=2002-07-02|language=en}}</ref>, an fo-rian "Nobody Likes You" de "Homecoming". Canann sé an fo-rian "Modern World" ón meascán "American Eulogy" ó ''[[21st Century Breakdown]]''<ref>{{Luaigh foilseachán|title=21st Century Breakdown|url=https://open.spotify.com/album/1AHZd3C3S8m8fFrhFxyk79|date=2009-05-15|language=en}}</ref> freisin agus canann sé an príomhamhrán ar feadh 10 soicind go díreach i "Sex, Drugs, and Violence" ó ''[[¡Tré!]]''<ref>{{Lua idirlín|url=https://greenday.fm/music/studio-releases/tre/|teideal=¡TRE! {{!}} Discography|language=en-US|work=GreenDay.fm|dátarochtana=2025-06-28}}</ref>. [[Íomhá:Mike Dirnt Oslo 2017.jpg|mion|Mike Dirnt Live Oslo 2017.]] === Ceoltóireacht === Giotáraí ab ea Dirnt ar dtús, ach nuair a tháinig Green Day chun bheith ina [[power trio]], d’athraigh sé go dtí an dordghiotár. In ainneoin an athraithe, choinnigh sé an deaslámhacht agus an luas tipiciúil do ghiotáraithe, ag maisiú a línte dord le líonadh, ritheanna níos airde, agus tarraingt-as tapa. Rinne [[Far Out|''Far Out'']]<ref>{{Lua idirlín|url=https://faroutmagazine.co.uk/|teideal=Far Out Magazine {{!}} Music, Film, TV, Art & Pop Culture News|dáta=2016-02-18|language=en-US|work=faroutmagazine.co.uk|dátarochtana=2025-06-28}}</ref> cur síos ar stíl agus ton Dirnt mar rud "meadhránach, bríomhar, agus aitheanta láithreach." I n-agallamh le ''[[Bass Player]]''<ref>{{Lua idirlín|url=https://bassmagazine.com/|teideal=Bass Magazine - The Future of Bass|language=en-US|work=Bass Magazine|dátarochtana=2025-06-28}}</ref> i 1994, dúirt Dirnt nach raibh aon tionchair shonracha aige agus nár shuigh sé síos riamh agus nár oibrigh sé amach na codanna dordghiotáir ó albam ealaíontóra eile, mar go bhféadfadh sé sin "a bheith beagán ró-thioncharach orm. Ceapaim gur chabhraigh mo mhodh liom mo stíl féin a cheapadh." Seinneann Dirnt le [[pick]], ag baint úsáide as a lámh níos mó ná a chaol na láimhe, murab ionann agus formhór na n-imreoirí dordghiotár eile. "Déanaim iarracht a bheith cnagach le mo lámh dheas, ag aimsiú rud éigin a bhfuil a mhótar féin aige, le preabadh ann. Ceapaim gurb iad na nótaí beaga 'agus' agus idir eatarthu go léir a chruthaíonn rithim láidir." == Saol Pearsanta == Phós Dirnt a chéad bhean chéile, Anastasia Serman, sa bhliain 1996; fuair siad colscaradh sa bhliain 1999. Rugadh iníon le chéile ag Anastasia agus Dirnt, Estelle Desiree, a rugadh ar an 20 Nollaig, 1996. Fuair ​​sé coimeád iomlán a iníne i samhradh na bliana 2008 agus thug sé í chun cónaí in [[Oakland, California|Oakland]]. Sa bhliain 2004, phós sé a chailín Sarah Garrity i dteach príobháideach i [[Puerto Vallarta]], Meicsiceo. Fuair ​​an bheirt colscaradh an bhliain chéanna sin. Ar an 14 Márta 2009, phós sé Brittney Cade i searmanas príobháideach i mbaile dúchais Brittney, [[Ojai, California]]. Tá beirt pháistí ag Dirnt le Cade: mac, Brixton Michael (rugadh 11 Deireadh Fómhair 2008), agus iníon, Ryan Ruby Mae (rugadh 29 Samhain 2010). [[Íomhá:Mike Dirnt in Montreal.jpg|mion|Mike Dirnt ó Green Day ag canadh ag Montréal Golden Square Mile, Montréal, QC, Ceanada.]] Is lucht leanúna de ''[[Star Wars]]''<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.starwars.com/|teideal=Star Wars}}</ref> é Dirnt; dúirt sé go magúil in agallamh go mbunaíonn sé "an chuid is mó dá chreideamh reiligiúnach" ar Star Wars. Is é Lá Star Wars a bhreithlá. Ba é [[Cliff Burton]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.imdb.com/name/nm1330178/bio/|teideal=Cliff Burton - Biography|language=en-US|work=IMDb|dátarochtana=2025-06-28}}</ref> an dordghiotáraí is fearr le Dirnt. Uchtáileadh Dirnt; fuair a mháthair bhitheolaíoch bás ar an 9 Eanáir 2013. Níor éirigh le Dirnt bualadh léi ach mí amháin roimh a bás. I mí Iúil 2014, fógraíodh go gcomhléirfeadh Dirnt an scannán neamhspleách Crickets, le bainisteoir Green Day, Pat Magnarella. I mí na Nollag 2015, d’fhógair Dirnt, in éineacht le Billie Joe Armstrong, go seolfaidís cuideachta caife, ''[[Oakland Coffee Works]]''<ref>{{Lua idirlín|url=https://greenday.fandom.com/wiki/Oakland_Coffee_Works|teideal=Oakland Coffee Works|language=en|work=Green Day Wiki|dátarochtana=2025-06-28}}</ref> (atá athbhrandáilte go Punk Bunny Coffee ó shin). Díolann an chuideachta pónairí caife orgánacha agus is í an chéad chuideachta í a úsáideann málaí agus pods 100% in-mhúirínithe go heisiach. Sa bhliain 2020, le linn phaindéim [[COVID-19]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www2.hse.ie/conditions/covid19/|teideal=COVID-19 (coronavirus)|language=en|work=HSE.ie|dátarochtana=2025-06-28}}</ref>, thug Armstrong faoi deara go raibh Dirnt "ag éirí ina fheirmeoir go bunúsach". == Dioscliosta == === Green Day === ''[[39/Smooth]]''<ref>{{Lua idirlín|url=https://greenday.fm/music/studio-releases/39-smooth/|teideal=39/Smooth {{!}} Discography|language=en-US|work=GreenDay.fm|dátarochtana=2025-06-28}}</ref> (1990) – dordghiotár, guthanna cúil ''[[Kerplunk!]]''<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Kerplunk!|url=https://open.spotify.com/album/1UShup0VvfxhxS7j3Omxh2|date=1992-01-17|language=en}}</ref> (1991) – dordghiotár, guthanna cúil [[Dookie]]<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Dookie|url=https://open.spotify.com/album/4uG8q3GPuWHQlRbswMIRS6|date=1994-02-01|language=en}}</ref> (1994) – dordghiotár, guthanna cúil ''[[Insomniac]]''<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Insomniac|url=https://open.spotify.com/album/7d3nOmFvL51roNElAdpi9d|date=1995-10-10|language=en}}</ref> (1995) – dordghiotár, guthanna cúil ''[[Nimrod]]''<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Nimrod|url=https://open.spotify.com/album/3x2uer6Xh0d5rF8toWpRDA|date=1997-10-14|language=en}}</ref> (1997) – dordghiotár, guthanna cúil, bata baseball (mar atá scríofa i nótaí líneála an albaim) ''[[Warning]]''<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Warning|url=https://open.spotify.com/album/3ifIxGNsG1XmLdoanRRIWB|date=2000-10-03|language=en}}</ref> (2000) – dordghiotár, guthanna cúil, [[Farfisa]] ar "Misery" [[American Idiot|''American Idiot'']] (2004) – dordghiotár, guthanna cúil, príomhamhránaíocht ar "Nobody Likes You" agus an rian bónais sómasach "Governator" ''[[21st Century Breakdown]]'' (2009) – dordghiotár, guthanna cúil, príomhamhránaíocht ar "Modern World" ''[[¡Uno!]]'' (2012) – dordghiotár, guthanna cúil ¡Dos! (2012) - dordghiotár, guthanna cúil ''[[¡Tré!]]'' (2012) - dordghiotár, guthanna cúil agus príomhghuthanna ar chuid de "Sex, Drugs and Violence" ''[[Revolution Radio]]'' (2016) - dordghiotár, guthanna cúil Father of All Motherfuckers (2020) - dordghiotár, guthanna cúil ''[[Saviors]]'' (2024) - dordghiotár, guthanna cúil '''Foxboro HotTubs''' ''[[Stop Drop and Roll!!!]]'' (2008) – dordghiotár, amhránaíocht '''The Network''' [[Money Money 2020]] (2003) – príomhamhránaíocht, dordghiotár, amhránaíocht chúltaca (mar Van Gough) [[Money Money 2020 Part II: We Told Ya So!]] (2020) – príomhamhránaíocht, dordghiotár, amhránaíocht chúltaca (mar Van Gough) '''The Frustrators''' Bored in the USA (EP) (2000) – dordghiotár, amhránaíocht chúltaca Achtung Jackass (2002) – dordghiotár, amhránaíocht chúltaca Griller (EP) (2011) – dordghiotár, amhránaíocht chúltaca '''Screeching Weasel''' ''[[How to Make Enemies and Irritate People]]'' (1994) – dordghiotár, amhránaíocht chúltaca "''[[Suzanne Is Getting Married]]''" (singil) (1994) – dordghiotár agus amhránaíocht chúltaca ar traic 1 '''Squirtgun''' ''[[Squirtgun]]'' (1995) – dordghiotár agus guthanna cúil ar "Make It Up" '''Léirithe sna meáin eile''' [[King of the Hill]] – (sraith teilifíse – 1997) – déagóir ''[[Riding in Vans with Boys]]'' (scannán – 2003) – é féin ''[[Live Freaky! Die Freaky!]]'' (scannán – 2006) ''[[The Simpsons Movie]]'' (scannán – 2007) – é féin ''[[Heart Like a Hand Grenade]]'' (scannán – 2008) – é féin [[Green Day: Rock Band|''Green Day: Rock Band'']] (cluiche físeáin – 2010) – é féin (Guth, cosúlacht, agus píosaí scannáin chartlainne) ''[[¡Cuatro!]]'' (scannán – 2013) mar é féin [[Broadway Idiot]] (scannán – 2013) mar é féin == Tagairtí == {{reflist}} {{DEFAULTSORT:Dirnt, Mike}} cu94cmodx7nbnn1a63pfq5m1wmh9yn6 2 119996 1273421 1273286 2025-07-10T15:13:34Z Marcas.oduinn 33120 1273421 wikitext text/x-wiki [ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ] {{tl|Dlí luath na hÉireann}} Fainic: sách fada, mionchúiseach agus as Béarla, mar bharr ar an donas. The particular "[https://www.teanglann.ie/ga/fgb/féineachas An] [https://www.tearma.ie/q/Early%20Irish%20law/ Féineachas]" aside, I'm looking at the general phrase "early Irish law". My dad was a fishmonger and was always careful to say about his produce "smoked Irish salmon" and not "Irish smoked salmon", if you see the difference. Is it then "early law of ..." or "law of early ..."? Is "Irish" the language (surely not), the culture, the people or the nation, and in what period? Should "early" be translated as luath or moch? If luath, should it be "luath-" or "- luath"? Given those options, "early Irish law" could be anything from "luathdhlí Gaelach" to "dlí na hÉireann moiche" and points in between. I favour the former. Similarly, for "Celtic law" I favour "dlí Ceilteach", i.e., the culture not the people (the Celts, ... na gCeilteach). Notes: * Moch: cf. [https://www.tearma.ie/q/Early%20modern%20irish/ Nua-Ghaeilge Mhoch] on téarma.ie * "Irish": Gaelach, na nGael, Éireannach, na hÉireann? * What about Welsh, English or Roman law? Agus seo an freagra ó Jennifer ag [[téarma.ie]] :Ní fheicim aon chúis nach bhféadfá '''an luath-fhéineachas''' a úsáid ach, más mian leat é a sheachaint, mholfainn '''luathdhlí na hÉireann'''. Ní mholfainn Gaelach a úsáid == Buntásc == __NOINDEX__ __NOTOC__ ojxc9rzxcmzwqkva5kskgqp5a2g4eh7 2 119997 1273397 1273395 2025-07-10T12:03:46Z Marcas.oduinn 33120 /* Iascach Intíre Éireann (Statutory history) */ 1273397 wikitext text/x-wiki [ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ] == Ceanntásc == * [[Liosta Lochanna na hÉireann]]<!-- :[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|] :[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch]-->, Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire), Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann, [[Iascach Intíre Éireann]], [[Portach ardaithe]], [[Uiscebhealaí Éireann]], [[Sliabh an Iarainn]]+, [[An Ribhéar]], [[Liosta Canálacha na hÉireann]] # ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach] == Iascach Intíre Éireann (''Statutory history'') == [[Iascach Intíre Éireann]] '' The Fisheries (Ireland) Act 1842 established regional Boards of Conservators for regulation and conservation. Sa bhliain 1951 Iontaobhas Iascaigh Intíre Ioncorportha was established for publicly owned fisheries. <ref name=InlandFisheriesTrust1951>{{lua idirlín web | teideal = Inland Fisheries Trust Incorporated | url = http://www.isad.ie/units/view/id/571 | work = Irish State Administration Database | dátarochtana = 15ú Lúnasa 2018}}</ref> The Fisheries Act 1980 established a Central Fisheries Board to replace Iontaobhas Iascaigh Intíre and the Boards of Conservators.<ref name=FisheriesAct1980>{{lua idirlín | teideal = Fisheries Act, 1980, Chapter V | url = http://www.irishstatutebook.ie/eli/1980/act/1/enacted/en/print#parti-chapv | work = electronic Irish Statute Book (eISB) | dátarochtana = 15ú Lúnasa 2018 | teanga = en}}</ref> '' The Inland Fisheries Act 2010 established Inland Fisheries Ireland as a replacement for the Central Fisheries Board.<ref name=aboutus /><ref name=FisheriesAct2010>{{lua idirlín web | teideal = Inland Fisheries Act, 2010 | url = http://www.irishstatutebook.ie/eli/2010/act/10/enacted/en/index.html | work = electronic Irish Statute Book (eISB) | dátarochtana = 15ú Lúnasa 2018 | leathanaigh = sec 6, 7, 48, 49 | teanga = en}}</ref> The restructuring was partly a cost-saving rationalisation in line with Ireland's [[Post-2008 Irish economic downturn|post-2008 austerity measures]], and partly a shift of emphasis from economic exploitation towards environmental stewardship.<ref name=InlandFisheriesBill2009>{{lua idirlín | teideal = Inland Fisheries Bill 2009: Second Stage | url = https://www.oireachtas.ie/en/debates/debate/dail/2009-12-01/35/ | work = Dáil Éireann | foilsitheoir =[[Oireachtas]] | dátarochtana = 15ú Lúnasa 2018 | teanga = en | dáta = 1d Nollaig 2009}}</ref> == Buntásc == __NOINDEX__ __NOTOC__ el25doydmyheuqr6l92if9oydfgk9d5 1273398 1273397 2025-07-10T12:04:41Z Marcas.oduinn 33120 /* Iascach Intíre Éireann (Statutory history) */ 1273398 wikitext text/x-wiki [ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ] == Ceanntásc == * [[Liosta Lochanna na hÉireann]]<!-- :[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|] :[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch]-->, Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire), Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann, [[Iascach Intíre Éireann]], [[Portach ardaithe]], [[Uiscebhealaí Éireann]], [[Sliabh an Iarainn]]+, [[An Ribhéar]], [[Liosta Canálacha na hÉireann]] # ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach] == Iascach Intíre Éireann (''Statutory history'') == [[Iascach Intíre Éireann]] '' The Fisheries (Ireland) Act 1842 established regional Boards of Conservators for regulation and conservation. Sa bhliain 1951 Iontaobhas Iascaigh Intíre Ioncorportha was established for publicly owned fisheries.<ref name=InlandFisheriesTrust1951>{{lua idirlín web | teideal = Inland Fisheries Trust Incorporated | url = http://www.isad.ie/units/view/id/571 | work = Irish State Administration Database | dátarochtana = 15ú Lúnasa 2018}}</ref> The Fisheries Act 1980 established a Central Fisheries Board to replace Iontaobhas Iascaigh Intíre and the Boards of Conservators.<ref name=FisheriesAct1980>{{lua idirlín | teideal = Fisheries Act, 1980, Chapter V | url = http://www.irishstatutebook.ie/eli/1980/act/1/enacted/en/print#parti-chapv | work = electronic Irish Statute Book (eISB) | dátarochtana = 15ú Lúnasa 2018 | teanga = en}}</ref> '' The Inland Fisheries Act 2010 established Inland Fisheries Ireland as a replacement for the Central Fisheries Board.<ref name=aboutus /><ref name=FisheriesAct2010>{{lua idirlín web | teideal = Inland Fisheries Act, 2010 | url = http://www.irishstatutebook.ie/eli/2010/act/10/enacted/en/index.html | work = electronic Irish Statute Book (eISB) | dátarochtana = 15ú Lúnasa 2018 | leathanaigh = sec 6, 7, 48, 49 | teanga = en}}</ref> The restructuring was partly a cost-saving rationalisation in line with Ireland's [[Post-2008 Irish economic downturn|post-2008 austerity measures]], and partly a shift of emphasis from economic exploitation towards environmental stewardship.<ref name=InlandFisheriesBill2009>{{lua idirlín | teideal = Inland Fisheries Bill 2009: Second Stage | url = https://www.oireachtas.ie/en/debates/debate/dail/2009-12-01/35/ | work = Dáil Éireann | foilsitheoir =[[Oireachtas]] | dátarochtana = 15ú Lúnasa 2018 | teanga = en | dáta = 1d Nollaig 2009}}</ref> == Buntásc == __NOINDEX__ __NOTOC__ 3wcf7tfesxoj6114ndxuwkjtnlqe3ed 1273400 1273398 2025-07-10T12:27:13Z Marcas.oduinn 33120 1273400 wikitext text/x-wiki [ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ] == Ceanntásc == * [[Liosta Lochanna na hÉireann]]<!-- :[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|] :[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch]-->, Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire), Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann, [[Iascach Intíre Éireann]], [[Portach ardaithe]], [[Uiscebhealaí Éireann]], [[Sliabh an Iarainn]]+, [[An Ribhéar]], [[Liosta Canálacha na hÉireann]] # ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach] == Iascach Intíre Éireann (''Statutory history'') == [[Iascach Intíre Éireann]] Chuir ''The Fisheries (Ireland) Act 1842'' regional Boards of Conservators i bhfeidhm, i gcomhair rialaithe agus caomhnaithe. Sa bhliain 1951, bunaíodh Iontaobhas Iascaigh Intíre Ioncorportha d'iascaigh phoiblí.<ref name=InlandFisheriesTrust1951>{{lua idirlín web | teideal = Inland Fisheries Trust Incorporated | url = http://www.isad.ie/units/view/id/571 | work = Irish State Administration Database | dátarochtana = 15ú Lúnasa 2018}}</ref> Leis an Acht Iascaigh 1980, '' established a Central Fisheries Board to replace Iontaobhas Iascaigh Intíre and the Boards of Conservators.<ref name=FisheriesAct1980>{{lua idirlín | teideal = Fisheries Act, 1980, Chapter V | url = http://www.irishstatutebook.ie/eli/1980/act/1/enacted/en/print#parti-chapv | work = electronic Irish Statute Book (eISB) | dátarochtana = 15ú Lúnasa 2018 | teanga = en}}</ref> '' The Inland Fisheries Act 2010 established Inland Fisheries Ireland as a replacement for the Central Fisheries Board.<ref name=aboutus /><ref name=FisheriesAct2010>{{lua idirlín web | teideal = Inland Fisheries Act, 2010 | url = http://www.irishstatutebook.ie/eli/2010/act/10/enacted/en/index.html | work = electronic Irish Statute Book (eISB) | dátarochtana = 15ú Lúnasa 2018 | leathanaigh = sec 6, 7, 48, 49 | teanga = en}}</ref> The restructuring was partly a cost-saving rationalisation in line with Ireland's [[Post-2008 Irish economic downturn|post-2008 austerity measures]], and partly a shift of emphasis from economic exploitation towards environmental stewardship.<ref name=InlandFisheriesBill2009>{{lua idirlín | teideal = Inland Fisheries Bill 2009: Second Stage | url = https://www.oireachtas.ie/en/debates/debate/dail/2009-12-01/35/ | work = Dáil Éireann | foilsitheoir =[[Oireachtas]] | dátarochtana = 15ú Lúnasa 2018 | teanga = en | dáta = 1d Nollaig 2009}}</ref> == Buntásc == __NOINDEX__ __NOTOC__ brfvwjsmvswzcomxnhl838jgip9wni5 1273411 1273400 2025-07-10T13:41:13Z Marcas.oduinn 33120 /* Iascach Intíre Éireann (Statutory history) */ 1273411 wikitext text/x-wiki [ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ] == Ceanntásc == * [[Liosta Lochanna na hÉireann]]<!-- :[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|] :[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch]-->, Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire), Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann, [[Iascach Intíre Éireann]], [[Portach ardaithe]], [[Uiscebhealaí Éireann]], [[Sliabh an Iarainn]]+, [[An Ribhéar]], [[Liosta Canálacha na hÉireann]] # ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach] == Iascach Intíre Éireann (''Statutory history'') == [[Iascach Intíre Éireann]] Chuir ''The Fisheries (Ireland) Act 1842'' regional Boards of Conservators i bhfeidhm, i gcomhair rialaithe agus caomhnaithe. Sa bhliain 1951, bunaíodh Iontaobhas Iascaigh Intíre Ioncorportha d'iascaigh phoiblí.<ref name=InlandFisheriesTrust1951>{{lua idirlín web | teideal = Inland Fisheries Trust Incorporated | url = http://www.isad.ie/units/view/id/571 | work = Irish State Administration Database | dátarochtana = 15ú Lúnasa 2018}}</ref> Leis an Acht Iascaigh 1980, bunaíodh a Central Fisheries Board in áit an Iontaobhas Iascaigh Intíre and the Boards of Conservators.<ref name=FisheriesAct1980>{{lua idirlín | teideal = Fisheries Act, 1980, Chapter V | url = http://www.irishstatutebook.ie/eli/1980/act/1/enacted/en/print#parti-chapv | work = electronic Irish Statute Book (eISB) | dátarochtana = 15ú Lúnasa 2018 | teanga = en}}</ref> '' The Inland Fisheries Act 2010 established Inland Fisheries Ireland as a replacement for the Central Fisheries Board.<ref name=aboutus /><ref name=FisheriesAct2010>{{lua idirlín web | teideal = Inland Fisheries Act, 2010 | url = http://www.irishstatutebook.ie/eli/2010/act/10/enacted/en/index.html | work = electronic Irish Statute Book (eISB) | dátarochtana = 15ú Lúnasa 2018 | leathanaigh = sec 6, 7, 48, 49 | teanga = en}}</ref> The restructuring was partly a cost-saving rationalisation in line with Ireland's [[Post-2008 Irish economic downturn|post-2008 austerity measures]], and partly a shift of emphasis from economic exploitation towards environmental stewardship.<ref name=InlandFisheriesBill2009>{{lua idirlín | teideal = Inland Fisheries Bill 2009: Second Stage | url = https://www.oireachtas.ie/en/debates/debate/dail/2009-12-01/35/ | work = Dáil Éireann | foilsitheoir =[[Oireachtas]] | dátarochtana = 15ú Lúnasa 2018 | teanga = en | dáta = 1d Nollaig 2009}}</ref> == Buntásc == __NOINDEX__ __NOTOC__ 5634l0lrwoem1zt8p6jwm14kc0oz4jb 1273412 1273411 2025-07-10T14:01:39Z Marcas.oduinn 33120 /* Iascach Intíre Éireann (Statutory history) */ 1273412 wikitext text/x-wiki [ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ] == Ceanntásc == * [[Liosta Lochanna na hÉireann]]<!-- :[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|] :[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch]-->, Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire), Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann, [[Iascach Intíre Éireann]], [[Portach ardaithe]], [[Uiscebhealaí Éireann]], [[Sliabh an Iarainn]]+, [[An Ribhéar]], [[Liosta Canálacha na hÉireann]] # ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach] == Iascach Intíre Éireann (''Statutory history'') == [[Iascach Intíre Éireann]] Chuir ''The Fisheries (Ireland) Act 1842'' Boird Chaomhnóirí réigiúnacha i bhfeidhm, le haghaidh rialú agus caomhnú iascach. Sa bhliain 1951, bunaíodh Iontaobhas Iascaigh Intíre Ioncorportha d'iascaigh phoiblí.<ref name=InlandFisheriesTrust1951 /> Leis an Acht Iascaigh 1980, bunaíodh An Príomh-Bhord Iascaigh in ionad na mBord agus an Iontaobhais.<ref name=FisheriesAct1980 /> Sa deireadh, bunaíodh Iascach Intíre Éireann ag an Acht um Iascach Intíre 2010 in ionad an Phríomh-Bhoird.<ref name=aboutus /><ref name=FisheriesAct2010 /> Tharla an t-athchóiriú go pointe áirithe chun airgead a shábháil tar éis an ghéarchoir chun donais eacnamaíoch sa bhliain 2008, ach fosta mar '' shift of emphasis from economic exploitation towards environmental stewardship.<ref name=InlandFisheriesBill2009 /> == Tagairtí {{reflist | refs = <ref name=InlandFisheriesTrust1951>{{lua idirlín web | teideal = Inland Fisheries Trust Incorporated | url = http://www.isad.ie/units/view/id/571 | work = Irish State Administration Database | dátarochtana = 15ú Lúnasa 2018}}</ref> <ref name=FisheriesAct1980>{{lua idirlín | teideal = Fisheries Act, 1980, Chapter V | url = http://www.irishstatutebook.ie/eli/1980/act/1/enacted/en/print#parti-chapv | work = electronic Irish Statute Book (eISB) | dátarochtana = 15ú Lúnasa 2018 | teanga = en}}</ref> <ref name=FisheriesAct2010>{{lua idirlín web | teideal = Inland Fisheries Act, 2010 | url = http://www.irishstatutebook.ie/eli/2010/act/10/enacted/en/index.html | work = electronic Irish Book (eISB) | dátarochtana = 15ú Lúnasa 2018 | leathanaigh = sec 6, 7, 48, 49 | teanga = en}}</ref> <ref name=InlandFisheriesBill2009>{{lua idirlín | teideal = Inland Fisheries Bill 2009: Second Stage | url = https://www.oireachtas.ie/en/debates/debate/dail/2009-12-01/35/ | work = Dáil Éireann | foilsitheoir =[[Oireachtas]] | dátarochtana = 15ú Lúnasa 2018 | teanga = en | dáta = 1d Nollaig 2009}}</ref> }} == Buntásc == __NOINDEX__ __NOTOC__ m3jsy68j99ds7edq1tu18sew1fs39ss 1273413 1273412 2025-07-10T14:05:57Z Marcas.oduinn 33120 /* Iascach Intíre Éireann (Stair na reachtanna) */ 1273413 wikitext text/x-wiki [ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ] == Ceanntásc == * [[Liosta Lochanna na hÉireann]]<!-- :[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|] :[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch]-->, Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire), Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann, [[Iascach Intíre Éireann]], [[Portach ardaithe]], [[Uiscebhealaí Éireann]], [[Sliabh an Iarainn]]+, [[An Ribhéar]], [[Liosta Canálacha na hÉireann]] # ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach] == Iascach Intíre Éireann (Stair na reachtanna) == [[Iascach Intíre Éireann]] == Stair na reachtanna Chuir ''The Fisheries (Ireland) Act 1842'' Boird Chaomhnóirí réigiúnacha i bhfeidhm, le haghaidh rialú agus caomhnú iascach. Sa bhliain 1951, bunaíodh Iontaobhas Iascaigh Intíre Ioncorportha d'iascaigh phoiblí.<ref name=InlandFisheriesTrust1951 /> Leis an Acht Iascaigh 1980, bunaíodh An Príomh-Bhord Iascaigh in ionad na mBord agus an Iontaobhais.<ref name=FisheriesAct1980 /> Sa deireadh, bunaíodh Iascach Intíre Éireann ag an Acht um Iascach Intíre 2010 in ionad an Phríomh-Bhoird.<ref name=aboutus /><ref name=FisheriesAct2010 /> Tharla an t-athchóiriú go pointe áirithe chun airgead a shábháil tar éis an ghéarchoir chun donais eacnamaíoch sa bhliain 2008, ach fosta mar athrú ó dhúshaothrú eacnamaíoch go caomhnú an dúlra.<ref name=InlandFisheriesBill2009 /> == Tagairtí {{reflist | refs = <ref name=InlandFisheriesTrust1951>{{lua idirlín web | teideal = Inland Fisheries Trust Incorporated | url = http://www.isad.ie/units/view/id/571 | work = Irish State Administration Database | dátarochtana = 15ú Lúnasa 2018}}</ref> <ref name=FisheriesAct1980>{{lua idirlín | teideal = Fisheries Act, 1980, Chapter V | url = http://www.irishstatutebook.ie/eli/1980/act/1/enacted/en/print#parti-chapv | work = electronic Irish Statute Book (eISB) | dátarochtana = 15ú Lúnasa 2018 | teanga = en}}</ref> <ref name=FisheriesAct2010>{{lua idirlín web | teideal = Inland Fisheries Act, 2010 | url = http://www.irishstatutebook.ie/eli/2010/act/10/enacted/en/index.html | work = electronic Irish Book (eISB) | dátarochtana = 15ú Lúnasa 2018 | leathanaigh = sec 6, 7, 48, 49 | teanga = en}}</ref> <ref name=InlandFisheriesBill2009>{{lua idirlín | teideal = Inland Fisheries Bill 2009: Second Stage | url = https://www.oireachtas.ie/en/debates/debate/dail/2009-12-01/35/ | work = Dáil Éireann | foilsitheoir =[[Oireachtas]] | dátarochtana = 15ú Lúnasa 2018 | teanga = en | dáta = 1d Nollaig 2009}}</ref> }} == Buntásc == __NOINDEX__ __NOTOC__ h8c0mfoqx48kbt35cem7cmrnuq1as7v 1273414 1273413 2025-07-10T14:06:22Z Marcas.oduinn 33120 1273414 wikitext text/x-wiki [ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ] == Ceanntásc == * [[Liosta Lochanna na hÉireann]]<!-- :[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|] :[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch]-->, Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire), Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann, [[Iascach Intíre Éireann]], [[Portach ardaithe]], [[Uiscebhealaí Éireann]], [[Sliabh an Iarainn]]+, [[An Ribhéar]], [[Liosta Canálacha na hÉireann]] # ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófach] == Buntásc == __NOINDEX__ __NOTOC__ 59of3fkda07w5l74ztoe1qz232goeno 1273426 1273414 2025-07-10T15:54:47Z Marcas.oduinn 33120 /* Ceanntásc */ 1273426 wikitext text/x-wiki [ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ] == Ceanntásc == * [[Liosta Lochanna na hÉireann]]<!-- :[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|] :[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch]-->, Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire), Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann, [[Iascach Intíre Éireann]], [[Portach ardaithe]], [[Uiscebhealaí Éireann]], [[Sliabh an Iarainn]]+, [[An Ribhéar]], [[Liosta Canálacha na hÉireann]] # ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófaí] == Buntásc == __NOINDEX__ __NOTOC__ 83pd21jd886f44xt9l3r7oquazria52 1273440 1273426 2025-07-10T16:19:10Z Marcas.oduinn 33120 1273440 wikitext text/x-wiki [ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ] == Ceanntásc == * [[Liosta Lochanna na hÉireann]]<!-- :[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|] :[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch]-->, Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire), Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann, [[Iascach Intíre Éireann]], [[Portach ardaithe]], [[Uiscebhealaí Éireann]], [[Sliabh an Iarainn]]+, [[An Ribhéar]], [[Liosta Canálacha na hÉireann]] # ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófaí] == Innéacs Staide Trófaí == [[Íomhá:Lake George from village beach.jpg | thumb | upright=1.1 | [[Lake George (lake), New York|Lake George, New York]], an oligotrophic lake]] The '''Trophic State Index''' ('''TSI''') is a classification system to rate water bodies based on the amount of [[biological productivity]] they can sustain.<ref name=USFWaterAtlas>{{lua idirlín | údar = Water Institute | teideal = Trophic State Index (TSI) | url = http://www.lake.wateratlas.usf.edu/shared/learnmore.asp?toolsection=lm_tsi |website=Learn More About Trophic State Index (TSI) - Lake.WaterAtlas.org | foilsitheoir = University of South Florida | dátarochtana = 6ú Meitheamh 2018}}</ref> Although the term "trophic index" is commonly applied to lakes, any surface water body may be indexed. The TSI of a water body is rated on a scale from zero to one hundred:<ref name=USFWaterAtlas /> * '''oligotrophic''': TSI 0–40, having the least amount of biological productivity, "good" water quality * '''mesotrophic''': TSI 40–60, having a moderate level of biological productivity, "fair" water quality) * '''eutrophic''' to '''hypereutrophic''': TSI 60–100, having the highest amount of biological productivity, "poor" water quality == Buntásc == __NOINDEX__ __NOTOC__ ht6ymvepuinrk6p03py0kot9dvc9l4d 1273441 1273440 2025-07-10T16:23:50Z Marcas.oduinn 33120 /* Innéacs Staide Trófaí */ 1273441 wikitext text/x-wiki [ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ] == Ceanntásc == * [[Liosta Lochanna na hÉireann]]<!-- :[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|] :[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch]-->, Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire), Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann, [[Iascach Intíre Éireann]], [[Portach ardaithe]], [[Uiscebhealaí Éireann]], [[Sliabh an Iarainn]]+, [[An Ribhéar]], [[Liosta Canálacha na hÉireann]] # ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófaí] == Innéacs Staide Trófaí == [[Íomhá:Lake George from village beach.jpg | thumb | upright=1.1 | [[Lake George (lake), New York|Lake George, New York]], an oligotrophic lake]] The '''Trophic State Index''' ('''TSI''') is a classification system to rate water bodies based on the amount of [[biological productivity]] they can sustain.<ref name=USFWaterAtlas>{{lua idirlín | údar = Water Institute | teideal = Trophic State Index (TSI) | url = http://www.lake.wateratlas.usf.edu/shared/learnmore.asp?toolsection=lm_tsi |website=Learn More About Trophic State Index (TSI) - Lake.WaterAtlas.org | foilsitheoir = University of South Florida | dátarochtana = 6ú Meitheamh 2018}}</ref> Although the term "trophic index" is commonly applied to lakes, any surface water body may be indexed. The TSI of a water body is rated on a scale from zero to one hundred:<ref name=USFWaterAtlas /> * '''oligotrophic''': TSI 0–40, having the least amount of biological productivity, "good" water quality * '''mesotrophic''': TSI 40–60, having a moderate level of biological productivity, "fair" water quality) * '''eutrophic''' to '''hypereutrophic''': TSI 60–100, having the highest amount of biological productivity, "poor" water quality. {{DEFAULTSORT:Inneacs Staide Trofai}} [[Category:Eolaíocht an chomhshaoil]] [[Category:Lochanna]] [[Category:Truailliú uisce]] == Buntásc == __NOINDEX__ __NOTOC__ j8u1w73qukjvkv6r0us6i24fo8nbrhs 1273442 1273441 2025-07-10T16:26:21Z Marcas.oduinn 33120 /* Innéacs Staide Trófaí */ 1273442 wikitext text/x-wiki [ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ] == Ceanntásc == * [[Liosta Lochanna na hÉireann]]<!-- :[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|] :[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch]-->, Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire), Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann, [[Iascach Intíre Éireann]], [[Portach ardaithe]], [[Uiscebhealaí Éireann]], [[Sliabh an Iarainn]]+, [[An Ribhéar]], [[Liosta Canálacha na hÉireann]] # ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófaí] == Innéacs Staide Trófaí == [[Íomhá:Lake George from village beach.jpg | thumb | upright=1.1 | [[Lake George (lake), New York|Lake George, New York]], an oligotrophic lake]] The '''Trophic State Index''' ('''TSI''') is a classification system to rate water bodies based on the amount of [[biological productivity]] they can sustain.<ref name=USFWaterAtlas /> Although the term "trophic index" is commonly applied to lakes, any surface water body may be indexed. The TSI of a water body is rated on a scale from zero to one hundred:<ref name=USFWaterAtlas /> * '''oligotrophic''': TSI 0–40, having the least amount of biological productivity, "good" water quality * '''mesotrophic''': TSI 40–60, having a moderate level of biological productivity, "fair" water quality) * '''eutrophic''' to '''hypereutrophic''': TSI 60–100, having the highest amount of biological productivity, "poor" water quality. == Tagairtí {{reflist | refs = <ref name=USFWaterAtlas>{{lua idirlín | údar = Water Institute | teideal = Trophic State Index (TSI) | url = http://www.lake.wateratlas.usf.edu/shared/learnmore.asp?toolsection=lm_tsi |website=Learn More About Trophic State Index (TSI) - Lake.WaterAtlas.org | foilsitheoir = University of South Florida | dátarochtana = 6ú Meitheamh 2018}}</ref> }} {{DEFAULTSORT:Inneacs Staide Trofai}} [[Category:Eolaíocht an chomhshaoil]] [[Category:Lochanna]] [[Category:Truailliú uisce]] == Buntásc == __NOINDEX__ __NOTOC__ 299lvjc6aacr5hwastumvvdg44vi6jk 1273445 1273442 2025-07-10T16:34:43Z Marcas.oduinn 33120 /* Innéacs Staide Trófaí */ 1273445 wikitext text/x-wiki [ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ] == Ceanntásc == * [[Liosta Lochanna na hÉireann]]<!-- :[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|] :[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch]-->, Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire), Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann, [[Iascach Intíre Éireann]], [[Portach ardaithe]], [[Uiscebhealaí Éireann]], [[Sliabh an Iarainn]]+, [[An Ribhéar]], [[Liosta Canálacha na hÉireann]] # ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófaí] == Innéacs Staide Trófaí == [[Íomhá:Lough Shindilla and Corcogemore, Connemara - geograph.org.uk - 65996.jpg | thumb | [[Loch Sindile]], Conamara, a bhfuil uisce olagatrófach aige]] The '''Trophic State Index''' ('''TSI''') is a classification system to rate water bodies based on the amount of [[biological productivity]] they can sustain.<ref name=USFWaterAtlas /> Although the term "trophic index" is commonly applied to lakes, any surface water body may be indexed. The TSI of a water body is rated on a scale from zero to one hundred:<ref name=USFWaterAtlas /> * '''oligotrophic''': TSI 0–40, having the least amount of biological productivity, "good" water quality * '''mesotrophic''': TSI 40–60, having a moderate level of biological productivity, "fair" water quality) * '''eutrophic''' to '''hypereutrophic''': TSI 60–100, having the highest amount of biological productivity, "poor" water quality. == Tagairtí {{reflist | refs = <ref name=USFWaterAtlas>{{lua idirlín | údar = Water Institute | teideal = Trophic State Index (TSI) | url = http://www.lake.wateratlas.usf.edu/shared/learnmore.asp?toolsection=lm_tsi |website=Learn More About Trophic State Index (TSI) - Lake.WaterAtlas.org | foilsitheoir = University of South Florida | dátarochtana = 6ú Meitheamh 2018}}</ref> }} {{DEFAULTSORT:Inneacs Staide Trofai}} [[Category:Eolaíocht an chomhshaoil]] [[Category:Lochanna]] [[Category:Truailliú uisce]] == Buntásc == __NOINDEX__ __NOTOC__ 0s6zzdrztgvxzi5eytyabr6rzs70fhq 1273446 1273445 2025-07-10T17:47:45Z Marcas.oduinn 33120 /* Innéacs Staide Trófaí */ 1273446 wikitext text/x-wiki [ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ] == Ceanntásc == * [[Liosta Lochanna na hÉireann]]<!-- :[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|] :[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch]-->, Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire), Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann, [[Iascach Intíre Éireann]], [[Portach ardaithe]], [[Uiscebhealaí Éireann]], [[Sliabh an Iarainn]]+, [[An Ribhéar]], [[Liosta Canálacha na hÉireann]] # ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófaí] == Innéacs Staide Trófaí == [[Íomhá:Lough Shindilla and Corcogemore, Connemara - geograph.org.uk - 65996.jpg | thumb | [[Loch Sindile]], Conamara, a bhfuil uisce olagatrófach aige]] The '''Trophic State Index''' ('''TSI''') is a classification system to rate water bodies based on the amount of [[biological productivity]] they can sustain.<ref name=USFWaterAtlas /> Although the term "trophic index" is commonly applied to lakes, any surface water body may be indexed. The TSI of a water body is rated on a scale from zero to one hundred:<ref name=USFWaterAtlas /> * '''oligotrophic''': TSI 0–40, having the least amount of biological productivity, "good" water quality * '''mesotrophic''': TSI 40–60, having a moderate level of biological productivity, "fair" water quality) * '''eutrophic''' to '''hypereutrophic''': TSI 60–100, having the highest amount of biological productivity, "poor" water quality. == Tagairtí {{reflist | refs = <ref name=USFWaterAtlas>{{lua idirlín | údar = Water Institute | teideal = Trophic State Index (TSI) | url = http://www.lake.wateratlas.usf.edu/shared/learnmore.asp?toolsection=lm_tsi |website=Learn More About Trophic State Index (TSI) - Lake.WaterAtlas.org | foilsitheoir = University of South Florida | dátarochtana = 6ú Meitheamh 2018}}</ref> }} {{DEFAULTSORT:Inneacs Staide Trofai}} [[Category:Eolaíocht an chomhshaoil]] [[Category:Lochanna]] [[Category:Truailliú uisce]] == Buntásc == __NOINDEX__ __NOTOC__ o9m3euysj3rc4kclgl2ajr3zevm31da 1273448 1273446 2025-07-10T17:58:26Z Marcas.oduinn 33120 1273448 wikitext text/x-wiki [ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ] {{An tSionainn}} == Ceanntásc == * [[Liosta Lochanna na hÉireann]]<!-- :[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|] :[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch]-->, Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire), Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann, [[Iascach Intíre Éireann]], [[Portach ardaithe]], [[Uiscebhealaí Éireann]], [[Sliabh an Iarainn]]+, [[An Ribhéar]], [[Liosta Canálacha na hÉireann]] # ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófaí] == Innéacs Staide Trófaí == [[Íomhá:Lough Shindilla and Corcogemore, Connemara - geograph.org.uk - 65996.jpg | thumb | [[Loch Sindile]], Conamara, a bhfuil uisce olagatrófach aige]] The '''Trophic State Index''' ('''TSI''') is a classification system to rate water bodies based on the amount of [[biological productivity]] they can sustain.<ref name=USFWaterAtlas /> Although the term "trophic index" is commonly applied to lakes, any surface water body may be indexed. The TSI of a water body is rated on a scale from zero to one hundred:<ref name=USFWaterAtlas /> * '''oligotrophic''': TSI 0–40, having the least amount of biological productivity, "good" water quality * '''mesotrophic''': TSI 40–60, having a moderate level of biological productivity, "fair" water quality) * '''eutrophic''' to '''hypereutrophic''': TSI 60–100, having the highest amount of biological productivity, "poor" water quality. == Tagairtí {{reflist | refs = <ref name=USFWaterAtlas>{{lua idirlín | údar = Water Institute | teideal = Trophic State Index (TSI) | url = http://www.lake.wateratlas.usf.edu/shared/learnmore.asp?toolsection=lm_tsi |website=Learn More About Trophic State Index (TSI) - Lake.WaterAtlas.org | foilsitheoir = University of South Florida | dátarochtana = 6ú Meitheamh 2018}}</ref> }} {{DEFAULTSORT:Inneacs Staide Trofai}} [[Category:Eolaíocht an chomhshaoil]] [[Category:Lochanna]] [[Category:Truailliú uisce]] == Buntásc == __NOINDEX__ __NOTOC__ axvc379dfmvpwbz7bpenndam5wqaaok 1273452 1273448 2025-07-10T18:22:24Z Marcas.oduinn 33120 1273452 wikitext text/x-wiki [ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ] {{tl|An tSionainn}} == Ceanntásc == * [[Liosta Lochanna na hÉireann]]<!-- :[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|] :[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch]-->, Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire), Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann, [[Iascach Intíre Éireann]], [[Portach ardaithe]], [[Uiscebhealaí Éireann]], [[Sliabh an Iarainn]]+, [[An Ribhéar]], [[Liosta Canálacha na hÉireann]] # ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófaí] == Innéacs Staide Trófaí == [[Íomhá:Lough Shindilla and Corcogemore, Connemara - geograph.org.uk - 65996.jpg | thumb | [[Loch Sindile]], Conamara, a bhfuil uisce olagatrófach aige]] The '''Trophic State Index''' ('''TSI''') is a classification system to rate water bodies based on the amount of [[biological productivity]] they can sustain.<ref name=USFWaterAtlas /> Although the term "trophic index" is commonly applied to lakes, any surface water body may be indexed. The TSI of a water body is rated on a scale from zero to one hundred:<ref name=USFWaterAtlas /> * '''oligotrophic''': TSI 0–40, having the least amount of biological productivity, "good" water quality * '''mesotrophic''': TSI 40–60, having a moderate level of biological productivity, "fair" water quality) * '''eutrophic''' to '''hypereutrophic''': TSI 60–100, having the highest amount of biological productivity, "poor" water quality. == Tagairtí {{reflist | refs = <ref name=USFWaterAtlas>{{lua idirlín | údar = Water Institute | teideal = Trophic State Index (TSI) | url = http://www.lake.wateratlas.usf.edu/shared/learnmore.asp?toolsection=lm_tsi |website=Learn More About Trophic State Index (TSI) - Lake.WaterAtlas.org | foilsitheoir = University of South Florida | dátarochtana = 6ú Meitheamh 2018}}</ref> }} {{DEFAULTSORT:Inneacs Staide Trofai}} [[Category:Eolaíocht an chomhshaoil]] [[Category:Lochanna]] [[Category:Truailliú uisce]] == Buntásc == __NOINDEX__ __NOTOC__ t23lnqi5l7chpmh3f4u1rqtk81ztw27 1273454 1273452 2025-07-10T18:24:35Z Marcas.oduinn 33120 1273454 wikitext text/x-wiki [ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ] == Ceanntásc == * [[Liosta Lochanna na hÉireann]]<!-- :[[Catagóir:Lochanna na hÉireann|] :[[Catagóir:Tíreolaíocht Chontae |Loch]-->, Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire), Suirbhéireacht Ordanáis na hÉireann, [[Iascach Intíre Éireann]], [[Portach ardaithe]], [[Uiscebhealaí Éireann]], [[Sliabh an Iarainn]]+, [[An Ribhéar]], [[Liosta Canálacha na hÉireann]] # ''[[:en:Trophic state index|Trophic state index]]'' - [[Innéacs Staide Trófaí] == Innéacs Staide Trófaí == [[Íomhá:Lough Shindilla and Corcogemore, Connemara - geograph.org.uk - 65996.jpg | thumb | [[Loch Sindile]], Conamara, a bhfuil uisce olagatrófach aige]] The '''Trophic State Index''' ('''TSI''') is a classification system to rate water bodies based on the amount of [[biological productivity]] they can sustain.<ref name=USFWaterAtlas /> Although the term "trophic index" is commonly applied to lakes, any surface water body may be indexed. The TSI of a water body is rated on a scale from zero to one hundred:<ref name=USFWaterAtlas /> * '''oligotrophic''': TSI 0–40, having the least amount of biological productivity, "good" water quality * '''mesotrophic''': TSI 40–60, having a moderate level of biological productivity, "fair" water quality) * '''eutrophic''' to '''hypereutrophic''': TSI 60–100, having the highest amount of biological productivity, "poor" water quality. == Tagairtí {{reflist | refs = <ref name=USFWaterAtlas>{{lua idirlín | údar = Water Institute | teideal = Trophic State Index (TSI) | url = http://www.lake.wateratlas.usf.edu/shared/learnmore.asp?toolsection=lm_tsi |website=Learn More About Trophic State Index (TSI) - Lake.WaterAtlas.org | foilsitheoir = University of South Florida | dátarochtana = 6ú Meitheamh 2018}}</ref> }} {{DEFAULTSORT:Inneacs Staide Trofai}} [[Category:Eolaíocht an chomhshaoil]] [[Category:Lochanna]] [[Category:Truailliú uisce]] == Buntásc == __NOINDEX__ __NOTOC__ o9m3euysj3rc4kclgl2ajr3zevm31da 2 119998 1273457 1273285 2025-07-10T18:26:31Z Marcas.oduinn 33120 1273457 wikitext text/x-wiki [ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ] # [[Natura 2000]] # ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] # ''[[:en:Birds Directive|Birds Directive]]'' - [[Treoir maidir le hÉin]] # ''[[:en:Habitats Directive|Habitats Directive]]'' - [[Treoir maidir le Gnáthóga]] # ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] # ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:Cloonee and Inchiquin Loughs, Uragh Wood|Cloonee and Inchiquin Loughs, Uragh Wood]]'' - [[xxx]] # ''[[:en:Coordination of Information on the Environment|Coordination of Information on the Environment]]'' - [[Comhordú an Eolais ar an Timpeallacht]] == Buntásc == __NOINDEX__ __NOTOC__ == Limistéar faoi Chosaint Speisialta == ''' Limistéar faoi Chosaint Speisialta ''' ({{lang-en|Special Protection Area}} (SPA)) is a designation under the [[Treoir maidir le hÉin]] ón [[An tAontas Eorpach|Aontas Eorpach]] (AE). Under the Directive, Member States of the AE have a duty to safeguard the [[habitat (ecology)|habitats]] of [[Bird migration|migratory birds]] and certain particularly threatened birds. Together with [[Special Area of Conservation|special areas of conservation]] (SACs), the SPAs form a network of protected sites across the EU, called [[Natura 2000]]. Each SPA has an EU code – for example the North Norfolk Coast SPA has the code ''UK9009031''.<ref name=EUBirdDir /> == Féach freisin * [[Natura 2000]] == Naisc sheachtracha * Treoir ón gComhairle [http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:31979L0409:EN:HTML 79/409/EEC] 2a Aibreán 1979 == Tagairtí {{reflist | refs = <ref name=EUBirdDir>{{lua idirlín | teideal = The Birds Directive | work = Environment | foilsitheoir = [[An tAontas Eorpach]] | url = http://ec.europa.eu/environment/nature/legislation/birdsdirective/index_en.htm}}</ref> }} [[Catagóir:Limistéar faoi Chosaint Speisialta| ]] == Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta == Xxx == Loch Eirid (''SAC qualification'') == ==SAC qualification The Errit Lough site was proposed as a Site of Community Importance (SCI) in 1998.<ref name= EUNIS/> In 2016, the site was designated as a [[Special Area of Conservation]], with site code IE0000607. Statutory Instrument 266 of 2016 established the site as an SAC.<ref name=IrishStatutebook/> The feature which qualifies this site for SAC status is the presence of [[Hard Water]] Lakes – this habitat is also known as ‘‘Hard oligo-mesotrophic waters with benthic vegetation of ''Chara spp''.’. Under the EU [[Habitats Directive]], this is an Annex I habitat type (code 3140). The Interpretation Manual of European Union Habitats defines this habitat as comprising: <blockquote> “Lakes and pools with waters fairly rich in dissolved bases (pH often 6-7) (Pal. 22.12) or with mostly blue to greenish, very clear, waters poor (to moderate) in nutrients, base-rich (pH often >7.5) (Pal. 22.15). The bottom of these unpolluted water bodies are covered with charophyte, ''Chara'' and ''Nitella'', algal carpets. In the Boreal region this habitat type includes small calcareous-rich oligo-mesotrophic gyttja pools with dense ''Chara'' (dominating species is ''Chara strigosa'') carpets, often surrounded by various eutrophic fens and pine bogs.” <ref name="HardWater">{{Cite web |title=EUNIS Habitat type: Hard oligo-mesotrophic waters with benthic vegetation of Chara spp |url=https://eunis.eea.europa.eu/habitats/10066 |access-date=26 May 2024 |website=eunis.eea.europa.eu |archive-date=26 May 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240526230720/https://eunis.eea.europa.eu/habitats/10066 |url-status=live }}</ref></blockquote> [[Hard water]] lakes are typically base-rich, oligotrophic and unpolluted, with clear water. The NPWS publication "Benthic vegetation in Irish marl lakes: monitoring habitat 3140 condition 2011 to 2018" notes that the alkalinity of this lake was 136 mg/l CaCO³ and the euphotic depth (a measure of water clarity: the depth at which photosynthetic available radiation is 1% of its surface value) was 3.3 m. Typically lakes with total phosphorus of less than 0.01 mg/l have euphotic depth of over 5.0 m, but Lough Errit, a high-colour lake (of over 45 Hazen units), has low levels of phosphorus (total phosphorus of approximately 0.01 mg/l) and a low euphotic depth. This document notes four Charophyte species occurring in this lake, with [[charophyte]] cover of 0.52 (52%). It is noted that in Ireland, [[marl]] lakes and cut-over bogs often occur in the same location, an issue for this habitat type is the leaching of coloured water into these lakes, resulting in a high water colour. This may explain the low levels of deeper water vegetation in Errit Lough.<ref name=Marllakes>{{Cite web |title= Benthic vegetation in Irish marl lakes: monitoring habitat 3140 condition 2011 to 2018 |author=Roden, Cilian; Murphy, Paul; Ryan, James |url= https://www.npws.ie/sites/default/files/publications/pdf/IWM124.pdf |access-date=29 May 2024 |website=npws.ie/ |archive-date=29 May 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240529220425/https://www.npws.ie/sites/default/files/publications/pdf/IWM124.pdf |url-status=live }}</ref> [[File:Errit Lough, County Roscommon.jpg|thumb|Erit Lough, a hard water lake and SAC]] ===Vegetation=== The east side of this marl lake has exposed stony shores. On the west side of the lake are more sheltered areas. Within these more protected bays can be found emergent species such as [[Common Club-rush]] (''Scirpus lacustris'' or ''Schoenoplectus lacustris'') and [[Common Reed]] (Phragmites australis). [[Bottle Sedge]] (''Carex rostrata'') and [[Common Spike-rush]] (''Eleocharis palustris'') also occur on the west side of the site.<ref name= Synopsis/> As part of the designation criteria for the site (Hard Water lake with Chara Spp), there are beds of [[stonewort]] species (''Chara spp'') growing on the lake bed. These species include ''Chara pedunculata'', ''C. rudis'', ''C. desmacantha'' and ''C. fragilis''. In certain areas of the lake, floating [[Yellow water-lily]] (''Nuphar lutea'') are recorded. ===Nearby Special Areas of Conservation and proposed Natural Heritage Areas=== As can be seen from the [[National Parks and Wildlife Service (Ireland)|National Parks and Wildlife Service]] (NPWS) designated sites map, other designated SAC sites nearby include [[Urlaur Lough]] (NPWS site code 001571), [[Derrinea bog]] (NPWS site code 000604), Carrowbehy/Caher Bog (NPWS site code 000597), [[Drumalough Bog]] (NPWS site code 002338), and the [[River Moy]] SAC (NPWS site code 002298). This concentration of designated SACs in the area indicates that this location is ecologically very valuable.<ref name=pNHA>{{Cite web |title=NPWS Designations Viewer |url= https://dahg.maps.arcgis.com/apps/webappviewer/index.html?id=8f7060450de3485fa1c1085536d477ba&marker=553627.7066031246%2C785548.4022885882%2C2157%2C%2C%2C&markertemplate=%7B%22title%22%3A%22Errit%20Lough%22%2C%22x%22%3A553627.7066031246%2C%22y%22%3A785548.4022885882%2C%22wkid%22%3A2157%2C%22isIncludeShareUrl%22%3Atrue%7D&level=8| access-date=28 May 2024 |website=dahg.maps.arcgis.com}}</ref> The Errit Lough site has been included as a proposed Natural Heritage Area (or pNHA) by the [[National Parks and Wildlife Service (Ireland)|National Parks and Wildlife Service]] (NPWS). Other nearby pNHA sites include [[Urlaur Lough]], [[Carrowbehy/Caher Bog]], [[Derrinea Bog]], Mannin And Island Lakes, Drumalough Bog and Lough Glinn.<ref name=pNHA/> ===Conservation objectives The primary conservation objective for the site is to “maintain the favourable conservation condition of Hard oligo-mesotrophic waters with benthic vegetation of ''Chara spp''. in Errit Lough SAC”.<ref name=Objectives>{{Cite web |title=NPWS Errit Lough Conservation Objectives |url= https://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/conservation_objectives/CO000607.pdf |access-date=28 May 2024 |website=npws.ie |archive-date=28 May 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240528223656/https://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/conservation_objectives/CO000607.pdff |url-status= live }}</ref> This includes objectives to maintain the habitat area /extent subject to natural processes, to prevent decline of the habitat distribution, to prevent decline of the lake vegetation composition, zonation and depth, and to maintain the hydrological regime (groundwater flows) in order to support the habitat. The water quality should be maintained with low (oligotrophic) nutrient concentrations, high transparency, high chlorophyll, phytoplankton and algal biomass status.<ref name=Objectives/> == Geology The area surrounding the lake is a County Geological Site (or CGS). This area comprises the Erris and Cloonagh Loughs Deltas (site code RO012). The deltas are wide, flat-topped ridges of gravel and sand, situated above the nearby bog area. The deltas are considered to be good examples of deglacial, ice-marginal, meltwater-deposited features which frequently form at the edge of glacial lakes. The deltas were deposited at this site during deglaciation after the last Ice Age, at the edge of the northwestward-retreating ice sheet and date from the Quaternary period. These deltas were formed on [[Lower Carboniferous]] limestone bedrock and are made up of limestone clasts, which came from the bedrock around the site. The ice carried them until they were released into a meltwater conduit within the ice. They were then deposited at the margin of the ice sub-aqueously at the point where the river left the ice, flowing in a southeastward direction.<ref name=CGS>{{Cite web |title=County Geological Site Report |url=https://gsi.geodata.gov.ie/downloads/Geoheritage/Reports/RO012_Erritt_and_Cloonagh_Lough_Deltas.pdf |access-date=28 May 2024 |website=gsi.geodata.gov.ie/ |archive-date=28 May 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240528223223/https://gsi.geodata.gov.ie/downloads/Geoheritage/Reports/RO012_Erritt_and_Cloonagh_Lough_Deltas.pdf |url-status=live }}</ref><ref name=CGSMap>{{Cite web |title=Department of the Environment, Climate & Communications Public Data Viewer |url= https://dcenr.maps.arcgis.com/apps/webappviewer/index.html?id=ebaf90ff2d554522b438ff313b0c197a&marker=554555.284936843%2C785095.5381372022%2C2157%2C%2C%2C&markertemplate=%7B%22title%22%3A%22Errit%20and%20Cloonagh%20Loughs%20Deltas%22%2C%22x%22%3A554555.284936843%2C%22y%22%3A785095.5381372022%2C%22wkid%22%3A2157%2C%22isIncludeShareUrl%22%3Atrue%7D&level=8 |access-date=28 May 2024 |website=dcenr.maps.arcgis.com/home/index.html }}</ref> == Archaeology The Historic Environment Viewer map of Irish recorded monuments includes a number of historic features at Errit Lough. A number of [[crannóg]]s have been recorded from the lake (site codes RO019-004, RO019-005, RO109-009 and RO019-011). From the recorded monuments records, site code RO019-010 refers to a well (with no evidence that it is a holy well) known as Tober Skeheen, which has a pump-house. Site RO019-006 refers to a circular embanked enclosure with external diameter of approximately 35 metres, which was noted on the 1837 Irish Ordnance Survey maps. It is suggested from these records that this may have been a rath. Site RO019-008 refers to a [[souterrain]] sited on the crest of a low north-south ridge south-west of the lake. The precise location is unknown and the information about it comes from local knowledge. Site RO019-012 to the east of the lake refers to a children’s burial ground. <ref name=Monuments> {{Cite web |title=National Monuments Service Historic Environment Viewer |url= https://heritagedata.maps.arcgis.com/apps/webappviewer/index.html?id=0c9eb9575b544081b0d296436d8f60f8&marker=554297.9002624749%2C785021.7120480882%2C2157%2C%2C%2C&markertemplate=%7B%22title%22%3A%22RO01993%22%2C%22x%22%3A554297.9002624749%2C%22y%22%3A785021.7120480882%2C%22wkid%22%3A2157%2C%22isIncludeShareUrl%22%3Atrue%7D&level=10|access-date=29 May 2024 |website= heritagedata.maps.arcgis.com }}</ref> == Walking trails There is a walking trail around Errit Lough, which is part of the Lough Errit Walking Trail, which includes a range of looped walks of between 4 and 11 km in length. Dogs on leads are allowed but the walks are not buggy-accessible.<ref name=Trail>{{Cite web |title=Lough Errit Walking Trail |url= https://www.visitroscommon.ie/lough-errit/ |access-date=28 May 2024 |website=visitroscommon.ie |archive-date=28 May 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240528215655/https://www.visitroscommon.ie/lough-errit/ |url-status=live }}</ref> == Nótaí {{reflist | group=n}} == Tagairtí {{reflist | refs = <ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=17 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 11 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | access-date = 11 October 2022}}</ref> <ref name=logainm>{{lua idirlín | url = https://www.logainm.ie/ga/110059 | teideal = Loch Eirid | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 30ú Eanáir 2020 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref> <ref name=IrishStatutebook>{{lua idirlín | teideal = Statutory Instrument S.I. No. 266/2016 - European Union Habitats (Errit Lough Special Area of Conservation 000607) Regulations 2016 | url = https://www.irishstatutebook.ie/eli/2016/si/266/made/en | access-date = 26 May 2024 | website = irishstatutebook.ie/ | archive-date = 26 May 2024 | archive-url=https://web.archive.org/web/20240526214727/https://www.irishstatutebook.ie/eli/2016/si/266/made/en | url-status=live}}</ref> <ref name=Synopsis>{{lua idirlín | teideal = NPWS Errit Lough Site Synopsis | url = https://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY000607.pdf | access-date = 26 May 2024 | website=npws.ie | archive-date = 26 May 2024 | archive-url = https://web.archive.org/web/20240526220656/https://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY000607.pdf | url-status=live}}</ref> <ref name=EUNIS>{{lua idirlín | teideal = EUNIS-Errit Lough SAC |url=https://eunis.eea.europa.eu/sites/IE0000607 | access-date = 26 May 2024 | website = eunis.eea.europa.eu | archive-date = 26 May 2024 | archive-url=https://web.archive.org/web/20240526224336/https://eunis.eea.europa.eu/sites/IE0000607 | url-status = live}}</ref> <ref name=BISE>{{lua idirlín | teideal = Errit Lough Biodiversity Information System for Europe |url= https://biodiversity.europa.eu/sites/natura2000/IE0000607 | access-date = 29 May 2024 | website = biodiversity.europa.eu/ | archive-date = 29 May 2024 | archive-url = https://web.archive.org/web/20240529212438/https://biodiversity.europa.eu/sites/natura2000/IE0000607 | url-status = live}}</ref> }} buwulc697n7xeib8xiyw3pbdbcuv45n 1273458 1273457 2025-07-10T18:28:02Z Marcas.oduinn 33120 1273458 wikitext text/x-wiki [ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ] # [[Natura 2000]] # ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] # ''[[:en:Birds Directive|Birds Directive]]'' - [[Treoir maidir le hÉin]] # ''[[:en:Habitats Directive|Habitats Directive]]'' - [[Treoir maidir le Gnáthóga]] # ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] # ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] # ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:Coordination of Information on the Environment|Coordination of Information on the Environment]]'' - [[Comhordú an Eolais ar an Timpeallacht]] # ''[[:en:Cloonee and Inchiquin Loughs, Uragh Wood|Cloonee and Inchiquin Loughs, Uragh Wood]]'' - [[xxx]] == Buntásc == __NOINDEX__ __NOTOC__ == Limistéar faoi Chosaint Speisialta == ''' Limistéar faoi Chosaint Speisialta ''' ({{lang-en|Special Protection Area}} (SPA)) is a designation under the [[Treoir maidir le hÉin]] ón [[An tAontas Eorpach|Aontas Eorpach]] (AE). Under the Directive, Member States of the AE have a duty to safeguard the [[habitat (ecology)|habitats]] of [[Bird migration|migratory birds]] and certain particularly threatened birds. Together with [[Special Area of Conservation|special areas of conservation]] (SACs), the SPAs form a network of protected sites across the EU, called [[Natura 2000]]. Each SPA has an EU code – for example the North Norfolk Coast SPA has the code ''UK9009031''.<ref name=EUBirdDir /> == Féach freisin * [[Natura 2000]] == Naisc sheachtracha * Treoir ón gComhairle [http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:31979L0409:EN:HTML 79/409/EEC] 2a Aibreán 1979 == Tagairtí {{reflist | refs = <ref name=EUBirdDir>{{lua idirlín | teideal = The Birds Directive | work = Environment | foilsitheoir = [[An tAontas Eorpach]] | url = http://ec.europa.eu/environment/nature/legislation/birdsdirective/index_en.htm}}</ref> }} [[Catagóir:Limistéar faoi Chosaint Speisialta| ]] == Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta == Xxx == Loch Eirid (''SAC qualification'') == ==SAC qualification The Errit Lough site was proposed as a Site of Community Importance (SCI) in 1998.<ref name= EUNIS/> In 2016, the site was designated as a [[Special Area of Conservation]], with site code IE0000607. Statutory Instrument 266 of 2016 established the site as an SAC.<ref name=IrishStatutebook/> The feature which qualifies this site for SAC status is the presence of [[Hard Water]] Lakes – this habitat is also known as ‘‘Hard oligo-mesotrophic waters with benthic vegetation of ''Chara spp''.’. Under the EU [[Habitats Directive]], this is an Annex I habitat type (code 3140). The Interpretation Manual of European Union Habitats defines this habitat as comprising: <blockquote> “Lakes and pools with waters fairly rich in dissolved bases (pH often 6-7) (Pal. 22.12) or with mostly blue to greenish, very clear, waters poor (to moderate) in nutrients, base-rich (pH often >7.5) (Pal. 22.15). The bottom of these unpolluted water bodies are covered with charophyte, ''Chara'' and ''Nitella'', algal carpets. In the Boreal region this habitat type includes small calcareous-rich oligo-mesotrophic gyttja pools with dense ''Chara'' (dominating species is ''Chara strigosa'') carpets, often surrounded by various eutrophic fens and pine bogs.” <ref name="HardWater">{{Cite web |title=EUNIS Habitat type: Hard oligo-mesotrophic waters with benthic vegetation of Chara spp |url=https://eunis.eea.europa.eu/habitats/10066 |access-date=26 May 2024 |website=eunis.eea.europa.eu |archive-date=26 May 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240526230720/https://eunis.eea.europa.eu/habitats/10066 |url-status=live }}</ref></blockquote> [[Hard water]] lakes are typically base-rich, oligotrophic and unpolluted, with clear water. The NPWS publication "Benthic vegetation in Irish marl lakes: monitoring habitat 3140 condition 2011 to 2018" notes that the alkalinity of this lake was 136 mg/l CaCO³ and the euphotic depth (a measure of water clarity: the depth at which photosynthetic available radiation is 1% of its surface value) was 3.3 m. Typically lakes with total phosphorus of less than 0.01 mg/l have euphotic depth of over 5.0 m, but Lough Errit, a high-colour lake (of over 45 Hazen units), has low levels of phosphorus (total phosphorus of approximately 0.01 mg/l) and a low euphotic depth. This document notes four Charophyte species occurring in this lake, with [[charophyte]] cover of 0.52 (52%). It is noted that in Ireland, [[marl]] lakes and cut-over bogs often occur in the same location, an issue for this habitat type is the leaching of coloured water into these lakes, resulting in a high water colour. This may explain the low levels of deeper water vegetation in Errit Lough.<ref name=Marllakes>{{Cite web |title= Benthic vegetation in Irish marl lakes: monitoring habitat 3140 condition 2011 to 2018 |author=Roden, Cilian; Murphy, Paul; Ryan, James |url= https://www.npws.ie/sites/default/files/publications/pdf/IWM124.pdf |access-date=29 May 2024 |website=npws.ie/ |archive-date=29 May 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240529220425/https://www.npws.ie/sites/default/files/publications/pdf/IWM124.pdf |url-status=live }}</ref> [[File:Errit Lough, County Roscommon.jpg|thumb|Erit Lough, a hard water lake and SAC]] ===Vegetation=== The east side of this marl lake has exposed stony shores. On the west side of the lake are more sheltered areas. Within these more protected bays can be found emergent species such as [[Common Club-rush]] (''Scirpus lacustris'' or ''Schoenoplectus lacustris'') and [[Common Reed]] (Phragmites australis). [[Bottle Sedge]] (''Carex rostrata'') and [[Common Spike-rush]] (''Eleocharis palustris'') also occur on the west side of the site.<ref name= Synopsis/> As part of the designation criteria for the site (Hard Water lake with Chara Spp), there are beds of [[stonewort]] species (''Chara spp'') growing on the lake bed. These species include ''Chara pedunculata'', ''C. rudis'', ''C. desmacantha'' and ''C. fragilis''. In certain areas of the lake, floating [[Yellow water-lily]] (''Nuphar lutea'') are recorded. ===Nearby Special Areas of Conservation and proposed Natural Heritage Areas=== As can be seen from the [[National Parks and Wildlife Service (Ireland)|National Parks and Wildlife Service]] (NPWS) designated sites map, other designated SAC sites nearby include [[Urlaur Lough]] (NPWS site code 001571), [[Derrinea bog]] (NPWS site code 000604), Carrowbehy/Caher Bog (NPWS site code 000597), [[Drumalough Bog]] (NPWS site code 002338), and the [[River Moy]] SAC (NPWS site code 002298). This concentration of designated SACs in the area indicates that this location is ecologically very valuable.<ref name=pNHA>{{Cite web |title=NPWS Designations Viewer |url= https://dahg.maps.arcgis.com/apps/webappviewer/index.html?id=8f7060450de3485fa1c1085536d477ba&marker=553627.7066031246%2C785548.4022885882%2C2157%2C%2C%2C&markertemplate=%7B%22title%22%3A%22Errit%20Lough%22%2C%22x%22%3A553627.7066031246%2C%22y%22%3A785548.4022885882%2C%22wkid%22%3A2157%2C%22isIncludeShareUrl%22%3Atrue%7D&level=8| access-date=28 May 2024 |website=dahg.maps.arcgis.com}}</ref> The Errit Lough site has been included as a proposed Natural Heritage Area (or pNHA) by the [[National Parks and Wildlife Service (Ireland)|National Parks and Wildlife Service]] (NPWS). Other nearby pNHA sites include [[Urlaur Lough]], [[Carrowbehy/Caher Bog]], [[Derrinea Bog]], Mannin And Island Lakes, Drumalough Bog and Lough Glinn.<ref name=pNHA/> ===Conservation objectives The primary conservation objective for the site is to “maintain the favourable conservation condition of Hard oligo-mesotrophic waters with benthic vegetation of ''Chara spp''. in Errit Lough SAC”.<ref name=Objectives>{{Cite web |title=NPWS Errit Lough Conservation Objectives |url= https://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/conservation_objectives/CO000607.pdf |access-date=28 May 2024 |website=npws.ie |archive-date=28 May 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240528223656/https://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/conservation_objectives/CO000607.pdff |url-status= live }}</ref> This includes objectives to maintain the habitat area /extent subject to natural processes, to prevent decline of the habitat distribution, to prevent decline of the lake vegetation composition, zonation and depth, and to maintain the hydrological regime (groundwater flows) in order to support the habitat. The water quality should be maintained with low (oligotrophic) nutrient concentrations, high transparency, high chlorophyll, phytoplankton and algal biomass status.<ref name=Objectives/> == Geology The area surrounding the lake is a County Geological Site (or CGS). This area comprises the Erris and Cloonagh Loughs Deltas (site code RO012). The deltas are wide, flat-topped ridges of gravel and sand, situated above the nearby bog area. The deltas are considered to be good examples of deglacial, ice-marginal, meltwater-deposited features which frequently form at the edge of glacial lakes. The deltas were deposited at this site during deglaciation after the last Ice Age, at the edge of the northwestward-retreating ice sheet and date from the Quaternary period. These deltas were formed on [[Lower Carboniferous]] limestone bedrock and are made up of limestone clasts, which came from the bedrock around the site. The ice carried them until they were released into a meltwater conduit within the ice. They were then deposited at the margin of the ice sub-aqueously at the point where the river left the ice, flowing in a southeastward direction.<ref name=CGS>{{Cite web |title=County Geological Site Report |url=https://gsi.geodata.gov.ie/downloads/Geoheritage/Reports/RO012_Erritt_and_Cloonagh_Lough_Deltas.pdf |access-date=28 May 2024 |website=gsi.geodata.gov.ie/ |archive-date=28 May 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240528223223/https://gsi.geodata.gov.ie/downloads/Geoheritage/Reports/RO012_Erritt_and_Cloonagh_Lough_Deltas.pdf |url-status=live }}</ref><ref name=CGSMap>{{Cite web |title=Department of the Environment, Climate & Communications Public Data Viewer |url= https://dcenr.maps.arcgis.com/apps/webappviewer/index.html?id=ebaf90ff2d554522b438ff313b0c197a&marker=554555.284936843%2C785095.5381372022%2C2157%2C%2C%2C&markertemplate=%7B%22title%22%3A%22Errit%20and%20Cloonagh%20Loughs%20Deltas%22%2C%22x%22%3A554555.284936843%2C%22y%22%3A785095.5381372022%2C%22wkid%22%3A2157%2C%22isIncludeShareUrl%22%3Atrue%7D&level=8 |access-date=28 May 2024 |website=dcenr.maps.arcgis.com/home/index.html }}</ref> == Archaeology The Historic Environment Viewer map of Irish recorded monuments includes a number of historic features at Errit Lough. A number of [[crannóg]]s have been recorded from the lake (site codes RO019-004, RO019-005, RO109-009 and RO019-011). From the recorded monuments records, site code RO019-010 refers to a well (with no evidence that it is a holy well) known as Tober Skeheen, which has a pump-house. Site RO019-006 refers to a circular embanked enclosure with external diameter of approximately 35 metres, which was noted on the 1837 Irish Ordnance Survey maps. It is suggested from these records that this may have been a rath. Site RO019-008 refers to a [[souterrain]] sited on the crest of a low north-south ridge south-west of the lake. The precise location is unknown and the information about it comes from local knowledge. Site RO019-012 to the east of the lake refers to a children’s burial ground. <ref name=Monuments> {{Cite web |title=National Monuments Service Historic Environment Viewer |url= https://heritagedata.maps.arcgis.com/apps/webappviewer/index.html?id=0c9eb9575b544081b0d296436d8f60f8&marker=554297.9002624749%2C785021.7120480882%2C2157%2C%2C%2C&markertemplate=%7B%22title%22%3A%22RO01993%22%2C%22x%22%3A554297.9002624749%2C%22y%22%3A785021.7120480882%2C%22wkid%22%3A2157%2C%22isIncludeShareUrl%22%3Atrue%7D&level=10|access-date=29 May 2024 |website= heritagedata.maps.arcgis.com }}</ref> == Walking trails There is a walking trail around Errit Lough, which is part of the Lough Errit Walking Trail, which includes a range of looped walks of between 4 and 11 km in length. Dogs on leads are allowed but the walks are not buggy-accessible.<ref name=Trail>{{Cite web |title=Lough Errit Walking Trail |url= https://www.visitroscommon.ie/lough-errit/ |access-date=28 May 2024 |website=visitroscommon.ie |archive-date=28 May 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240528215655/https://www.visitroscommon.ie/lough-errit/ |url-status=live }}</ref> == Nótaí {{reflist | group=n}} == Tagairtí {{reflist | refs = <ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=17 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 11 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | access-date = 11 October 2022}}</ref> <ref name=logainm>{{lua idirlín | url = https://www.logainm.ie/ga/110059 | teideal = Loch Eirid | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 30ú Eanáir 2020 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref> <ref name=IrishStatutebook>{{lua idirlín | teideal = Statutory Instrument S.I. No. 266/2016 - European Union Habitats (Errit Lough Special Area of Conservation 000607) Regulations 2016 | url = https://www.irishstatutebook.ie/eli/2016/si/266/made/en | access-date = 26 May 2024 | website = irishstatutebook.ie/ | archive-date = 26 May 2024 | archive-url=https://web.archive.org/web/20240526214727/https://www.irishstatutebook.ie/eli/2016/si/266/made/en | url-status=live}}</ref> <ref name=Synopsis>{{lua idirlín | teideal = NPWS Errit Lough Site Synopsis | url = https://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY000607.pdf | access-date = 26 May 2024 | website=npws.ie | archive-date = 26 May 2024 | archive-url = https://web.archive.org/web/20240526220656/https://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY000607.pdf | url-status=live}}</ref> <ref name=EUNIS>{{lua idirlín | teideal = EUNIS-Errit Lough SAC |url=https://eunis.eea.europa.eu/sites/IE0000607 | access-date = 26 May 2024 | website = eunis.eea.europa.eu | archive-date = 26 May 2024 | archive-url=https://web.archive.org/web/20240526224336/https://eunis.eea.europa.eu/sites/IE0000607 | url-status = live}}</ref> <ref name=BISE>{{lua idirlín | teideal = Errit Lough Biodiversity Information System for Europe |url= https://biodiversity.europa.eu/sites/natura2000/IE0000607 | access-date = 29 May 2024 | website = biodiversity.europa.eu/ | archive-date = 29 May 2024 | archive-url = https://web.archive.org/web/20240529212438/https://biodiversity.europa.eu/sites/natura2000/IE0000607 | url-status = live}}</ref> }} rlo012nvstl66k3tx5kglte6xdfz4mk 1273459 1273458 2025-07-10T18:31:04Z Marcas.oduinn 33120 1273459 wikitext text/x-wiki [ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ] == Ceanntásc == # [[Natura 2000]] # ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] # ''[[:en:Birds Directive|Birds Directive]]'' - [[Treoir maidir le hÉin]] # ''[[:en:Habitats Directive|Habitats Directive]]'' - [[Treoir maidir le Gnáthóga]] # ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] # ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] # ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:Coordination of Information on the Environment|Coordination of Information on the Environment]]'' - [[Comhordú an Eolais ar an Timpeallacht]] # ''[[:en:Cloonee and Inchiquin Loughs, Uragh Wood|Cloonee and Inchiquin Loughs, Uragh Wood]]'' - [[xxx]] == Limistéar faoi Chosaint Speisialta == ''' Limistéar faoi Chosaint Speisialta ''' ({{lang-en|Special Protection Area}} (SPA)) is a designation under the [[Treoir maidir le hÉin]] ón [[An tAontas Eorpach|Aontas Eorpach]] (AE). Under the Directive, Member States of the AE have a duty to safeguard the [[habitat (ecology)|habitats]] of [[Bird migration|migratory birds]] and certain particularly threatened birds. Together with [[Special Area of Conservation|special areas of conservation]] (SACs), the SPAs form a network of protected sites across the EU, called [[Natura 2000]]. Each SPA has an EU code – for example the North Norfolk Coast SPA has the code ''UK9009031''.<ref name=EUBirdDir /> == Féach freisin * [[Natura 2000]] == Naisc sheachtracha * Treoir ón gComhairle [http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:31979L0409:EN:HTML 79/409/EEC] 2a Aibreán 1979 == Tagairtí {{reflist | refs = <ref name=EUBirdDir>{{lua idirlín | teideal = The Birds Directive | work = Environment | foilsitheoir = [[An tAontas Eorpach]] | url = http://ec.europa.eu/environment/nature/legislation/birdsdirective/index_en.htm}}</ref> }} [[Catagóir:Limistéar faoi Chosaint Speisialta| ]] == Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta == Xxx == Loch Eirid (''SAC qualification'') == ==SAC qualification The Errit Lough site was proposed as a Site of Community Importance (SCI) in 1998.<ref name= EUNIS/> In 2016, the site was designated as a [[Special Area of Conservation]], with site code IE0000607. Statutory Instrument 266 of 2016 established the site as an SAC.<ref name=IrishStatutebook/> The feature which qualifies this site for SAC status is the presence of [[Hard Water]] Lakes – this habitat is also known as ‘‘Hard oligo-mesotrophic waters with benthic vegetation of ''Chara spp''.’. Under the EU [[Habitats Directive]], this is an Annex I habitat type (code 3140). The Interpretation Manual of European Union Habitats defines this habitat as comprising: <blockquote> “Lakes and pools with waters fairly rich in dissolved bases (pH often 6-7) (Pal. 22.12) or with mostly blue to greenish, very clear, waters poor (to moderate) in nutrients, base-rich (pH often >7.5) (Pal. 22.15). The bottom of these unpolluted water bodies are covered with charophyte, ''Chara'' and ''Nitella'', algal carpets. In the Boreal region this habitat type includes small calcareous-rich oligo-mesotrophic gyttja pools with dense ''Chara'' (dominating species is ''Chara strigosa'') carpets, often surrounded by various eutrophic fens and pine bogs.” <ref name="HardWater">{{Cite web |title=EUNIS Habitat type: Hard oligo-mesotrophic waters with benthic vegetation of Chara spp |url=https://eunis.eea.europa.eu/habitats/10066 |access-date=26 May 2024 |website=eunis.eea.europa.eu |archive-date=26 May 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240526230720/https://eunis.eea.europa.eu/habitats/10066 |url-status=live }}</ref></blockquote> [[Hard water]] lakes are typically base-rich, oligotrophic and unpolluted, with clear water. The NPWS publication "Benthic vegetation in Irish marl lakes: monitoring habitat 3140 condition 2011 to 2018" notes that the alkalinity of this lake was 136 mg/l CaCO³ and the euphotic depth (a measure of water clarity: the depth at which photosynthetic available radiation is 1% of its surface value) was 3.3 m. Typically lakes with total phosphorus of less than 0.01 mg/l have euphotic depth of over 5.0 m, but Lough Errit, a high-colour lake (of over 45 Hazen units), has low levels of phosphorus (total phosphorus of approximately 0.01 mg/l) and a low euphotic depth. This document notes four Charophyte species occurring in this lake, with [[charophyte]] cover of 0.52 (52%). It is noted that in Ireland, [[marl]] lakes and cut-over bogs often occur in the same location, an issue for this habitat type is the leaching of coloured water into these lakes, resulting in a high water colour. This may explain the low levels of deeper water vegetation in Errit Lough.<ref name=Marllakes>{{Cite web |title= Benthic vegetation in Irish marl lakes: monitoring habitat 3140 condition 2011 to 2018 |author=Roden, Cilian; Murphy, Paul; Ryan, James |url= https://www.npws.ie/sites/default/files/publications/pdf/IWM124.pdf |access-date=29 May 2024 |website=npws.ie/ |archive-date=29 May 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240529220425/https://www.npws.ie/sites/default/files/publications/pdf/IWM124.pdf |url-status=live }}</ref> [[File:Errit Lough, County Roscommon.jpg|thumb|Erit Lough, a hard water lake and SAC]] ===Vegetation=== The east side of this marl lake has exposed stony shores. On the west side of the lake are more sheltered areas. Within these more protected bays can be found emergent species such as [[Common Club-rush]] (''Scirpus lacustris'' or ''Schoenoplectus lacustris'') and [[Common Reed]] (Phragmites australis). [[Bottle Sedge]] (''Carex rostrata'') and [[Common Spike-rush]] (''Eleocharis palustris'') also occur on the west side of the site.<ref name= Synopsis/> As part of the designation criteria for the site (Hard Water lake with Chara Spp), there are beds of [[stonewort]] species (''Chara spp'') growing on the lake bed. These species include ''Chara pedunculata'', ''C. rudis'', ''C. desmacantha'' and ''C. fragilis''. In certain areas of the lake, floating [[Yellow water-lily]] (''Nuphar lutea'') are recorded. ===Nearby Special Areas of Conservation and proposed Natural Heritage Areas=== As can be seen from the [[National Parks and Wildlife Service (Ireland)|National Parks and Wildlife Service]] (NPWS) designated sites map, other designated SAC sites nearby include [[Urlaur Lough]] (NPWS site code 001571), [[Derrinea bog]] (NPWS site code 000604), Carrowbehy/Caher Bog (NPWS site code 000597), [[Drumalough Bog]] (NPWS site code 002338), and the [[River Moy]] SAC (NPWS site code 002298). This concentration of designated SACs in the area indicates that this location is ecologically very valuable.<ref name=pNHA>{{Cite web |title=NPWS Designations Viewer |url= https://dahg.maps.arcgis.com/apps/webappviewer/index.html?id=8f7060450de3485fa1c1085536d477ba&marker=553627.7066031246%2C785548.4022885882%2C2157%2C%2C%2C&markertemplate=%7B%22title%22%3A%22Errit%20Lough%22%2C%22x%22%3A553627.7066031246%2C%22y%22%3A785548.4022885882%2C%22wkid%22%3A2157%2C%22isIncludeShareUrl%22%3Atrue%7D&level=8| access-date=28 May 2024 |website=dahg.maps.arcgis.com}}</ref> The Errit Lough site has been included as a proposed Natural Heritage Area (or pNHA) by the [[National Parks and Wildlife Service (Ireland)|National Parks and Wildlife Service]] (NPWS). Other nearby pNHA sites include [[Urlaur Lough]], [[Carrowbehy/Caher Bog]], [[Derrinea Bog]], Mannin And Island Lakes, Drumalough Bog and Lough Glinn.<ref name=pNHA/> ===Conservation objectives The primary conservation objective for the site is to “maintain the favourable conservation condition of Hard oligo-mesotrophic waters with benthic vegetation of ''Chara spp''. in Errit Lough SAC”.<ref name=Objectives>{{Cite web |title=NPWS Errit Lough Conservation Objectives |url= https://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/conservation_objectives/CO000607.pdf |access-date=28 May 2024 |website=npws.ie |archive-date=28 May 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240528223656/https://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/conservation_objectives/CO000607.pdff |url-status= live }}</ref> This includes objectives to maintain the habitat area /extent subject to natural processes, to prevent decline of the habitat distribution, to prevent decline of the lake vegetation composition, zonation and depth, and to maintain the hydrological regime (groundwater flows) in order to support the habitat. The water quality should be maintained with low (oligotrophic) nutrient concentrations, high transparency, high chlorophyll, phytoplankton and algal biomass status.<ref name=Objectives/> == Geology The area surrounding the lake is a County Geological Site (or CGS). This area comprises the Erris and Cloonagh Loughs Deltas (site code RO012). The deltas are wide, flat-topped ridges of gravel and sand, situated above the nearby bog area. The deltas are considered to be good examples of deglacial, ice-marginal, meltwater-deposited features which frequently form at the edge of glacial lakes. The deltas were deposited at this site during deglaciation after the last Ice Age, at the edge of the northwestward-retreating ice sheet and date from the Quaternary period. These deltas were formed on [[Lower Carboniferous]] limestone bedrock and are made up of limestone clasts, which came from the bedrock around the site. The ice carried them until they were released into a meltwater conduit within the ice. They were then deposited at the margin of the ice sub-aqueously at the point where the river left the ice, flowing in a southeastward direction.<ref name=CGS>{{Cite web |title=County Geological Site Report |url=https://gsi.geodata.gov.ie/downloads/Geoheritage/Reports/RO012_Erritt_and_Cloonagh_Lough_Deltas.pdf |access-date=28 May 2024 |website=gsi.geodata.gov.ie/ |archive-date=28 May 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240528223223/https://gsi.geodata.gov.ie/downloads/Geoheritage/Reports/RO012_Erritt_and_Cloonagh_Lough_Deltas.pdf |url-status=live }}</ref><ref name=CGSMap>{{Cite web |title=Department of the Environment, Climate & Communications Public Data Viewer |url= https://dcenr.maps.arcgis.com/apps/webappviewer/index.html?id=ebaf90ff2d554522b438ff313b0c197a&marker=554555.284936843%2C785095.5381372022%2C2157%2C%2C%2C&markertemplate=%7B%22title%22%3A%22Errit%20and%20Cloonagh%20Loughs%20Deltas%22%2C%22x%22%3A554555.284936843%2C%22y%22%3A785095.5381372022%2C%22wkid%22%3A2157%2C%22isIncludeShareUrl%22%3Atrue%7D&level=8 |access-date=28 May 2024 |website=dcenr.maps.arcgis.com/home/index.html }}</ref> == Archaeology The Historic Environment Viewer map of Irish recorded monuments includes a number of historic features at Errit Lough. A number of [[crannóg]]s have been recorded from the lake (site codes RO019-004, RO019-005, RO109-009 and RO019-011). From the recorded monuments records, site code RO019-010 refers to a well (with no evidence that it is a holy well) known as Tober Skeheen, which has a pump-house. Site RO019-006 refers to a circular embanked enclosure with external diameter of approximately 35 metres, which was noted on the 1837 Irish Ordnance Survey maps. It is suggested from these records that this may have been a rath. Site RO019-008 refers to a [[souterrain]] sited on the crest of a low north-south ridge south-west of the lake. The precise location is unknown and the information about it comes from local knowledge. Site RO019-012 to the east of the lake refers to a children’s burial ground. <ref name=Monuments> {{Cite web |title=National Monuments Service Historic Environment Viewer |url= https://heritagedata.maps.arcgis.com/apps/webappviewer/index.html?id=0c9eb9575b544081b0d296436d8f60f8&marker=554297.9002624749%2C785021.7120480882%2C2157%2C%2C%2C&markertemplate=%7B%22title%22%3A%22RO01993%22%2C%22x%22%3A554297.9002624749%2C%22y%22%3A785021.7120480882%2C%22wkid%22%3A2157%2C%22isIncludeShareUrl%22%3Atrue%7D&level=10|access-date=29 May 2024 |website= heritagedata.maps.arcgis.com }}</ref> == Walking trails There is a walking trail around Errit Lough, which is part of the Lough Errit Walking Trail, which includes a range of looped walks of between 4 and 11 km in length. Dogs on leads are allowed but the walks are not buggy-accessible.<ref name=Trail>{{Cite web |title=Lough Errit Walking Trail |url= https://www.visitroscommon.ie/lough-errit/ |access-date=28 May 2024 |website=visitroscommon.ie |archive-date=28 May 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240528215655/https://www.visitroscommon.ie/lough-errit/ |url-status=live }}</ref> == Nótaí {{reflist | group=n}} == Tagairtí {{reflist | refs = <ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=17 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 11 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | access-date = 11 October 2022}}</ref> <ref name=logainm>{{lua idirlín | url = https://www.logainm.ie/ga/110059 | teideal = Loch Eirid | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 30ú Eanáir 2020 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref> <ref name=IrishStatutebook>{{lua idirlín | teideal = Statutory Instrument S.I. No. 266/2016 - European Union Habitats (Errit Lough Special Area of Conservation 000607) Regulations 2016 | url = https://www.irishstatutebook.ie/eli/2016/si/266/made/en | access-date = 26 May 2024 | website = irishstatutebook.ie/ | archive-date = 26 May 2024 | archive-url=https://web.archive.org/web/20240526214727/https://www.irishstatutebook.ie/eli/2016/si/266/made/en | url-status=live}}</ref> <ref name=Synopsis>{{lua idirlín | teideal = NPWS Errit Lough Site Synopsis | url = https://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY000607.pdf | access-date = 26 May 2024 | website=npws.ie | archive-date = 26 May 2024 | archive-url = https://web.archive.org/web/20240526220656/https://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY000607.pdf | url-status=live}}</ref> <ref name=EUNIS>{{lua idirlín | teideal = EUNIS-Errit Lough SAC |url=https://eunis.eea.europa.eu/sites/IE0000607 | access-date = 26 May 2024 | website = eunis.eea.europa.eu | archive-date = 26 May 2024 | archive-url=https://web.archive.org/web/20240526224336/https://eunis.eea.europa.eu/sites/IE0000607 | url-status = live}}</ref> <ref name=BISE>{{lua idirlín | teideal = Errit Lough Biodiversity Information System for Europe |url= https://biodiversity.europa.eu/sites/natura2000/IE0000607 | access-date = 29 May 2024 | website = biodiversity.europa.eu/ | archive-date = 29 May 2024 | archive-url = https://web.archive.org/web/20240529212438/https://biodiversity.europa.eu/sites/natura2000/IE0000607 | url-status = live}}</ref> }} == Buntásc == __NOINDEX__ __NOTOC__ g4l39qyh0jt4cfmvk4e2yjdduybgikg 1273460 1273459 2025-07-10T18:37:54Z Marcas.oduinn 33120 /* Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta */ 1273460 wikitext text/x-wiki [ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ] == Ceanntásc == # [[Natura 2000]] # ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] # ''[[:en:Birds Directive|Birds Directive]]'' - [[Treoir maidir le hÉin]] # ''[[:en:Habitats Directive|Habitats Directive]]'' - [[Treoir maidir le Gnáthóga]] # ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] # ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] # ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:Coordination of Information on the Environment|Coordination of Information on the Environment]]'' - [[Comhordú an Eolais ar an Timpeallacht]] # ''[[:en:Cloonee and Inchiquin Loughs, Uragh Wood|Cloonee and Inchiquin Loughs, Uragh Wood]]'' - [[xxx]] == Limistéar faoi Chosaint Speisialta == ''' Limistéar faoi Chosaint Speisialta ''' ({{lang-en|Special Protection Area}} (SPA)) is a designation under the [[Treoir maidir le hÉin]] ón [[An tAontas Eorpach|Aontas Eorpach]] (AE). Under the Directive, Member States of the AE have a duty to safeguard the [[habitat (ecology)|habitats]] of [[Bird migration|migratory birds]] and certain particularly threatened birds. Together with [[Special Area of Conservation|special areas of conservation]] (SACs), the SPAs form a network of protected sites across the EU, called [[Natura 2000]]. Each SPA has an EU code – for example the North Norfolk Coast SPA has the code ''UK9009031''.<ref name=EUBirdDir /> == Féach freisin * [[Natura 2000]] == Naisc sheachtracha * Treoir ón gComhairle [http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:31979L0409:EN:HTML 79/409/EEC] 2a Aibreán 1979 == Tagairtí {{reflist | refs = <ref name=EUBirdDir>{{lua idirlín | teideal = The Birds Directive | work = Environment | foilsitheoir = [[An tAontas Eorpach]] | url = http://ec.europa.eu/environment/nature/legislation/birdsdirective/index_en.htm}}</ref> }} [[Catagóir:Limistéar faoi Chosaint Speisialta| ]] == Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta == '' A '''special area of conservation''' ('''SAC''') is defined in the [[European Union]]'s [[Habitats Directive]] (92/43/EEC), also known as the ''Directive on the Conservation of Natural Habitats and of Wild Fauna and Flora''. They are to protect the 220 habitats and approximately 1,000 species listed in annex I and II of the directive which are considered to be of European interest following criteria given in the directive. They must be chosen from the [[Site of Community Importance|sites of Community importance]] by the member states and designated SAC by an act assuring the conservation measures of the natural habitat.<ref>{{cite web |url=http://glossary.eea.europa.eu/EEAGlossary/S/special_area_of_conservation |title=SAC definition in the Directive |archiveurl=https://web.archive.org/web/20060718184419/http://glossary.eea.europa.eu/EEAGlossary/S/special_area_of_conservation |archivedate=2006-07-18}}</ref> '' SACs complement [[special protection area]]s and together form a network of protected sites across the [[European Union]] called [[Natura 2000]]. This, in turn, is part of the [[Emerald network]] of [[Area of Special Conservation Interest|Areas of Special Conservation Interest]] (ASCIs) under the [[Convention on the conservation of European wildlife and natural habitats|Berne Convention]]. == Tagairtí {{reflist | refs = }} == Loch Eirid (''SAC qualification'') == ==SAC qualification The Errit Lough site was proposed as a Site of Community Importance (SCI) in 1998.<ref name= EUNIS/> In 2016, the site was designated as a [[Special Area of Conservation]], with site code IE0000607. Statutory Instrument 266 of 2016 established the site as an SAC.<ref name=IrishStatutebook/> The feature which qualifies this site for SAC status is the presence of [[Hard Water]] Lakes – this habitat is also known as ‘‘Hard oligo-mesotrophic waters with benthic vegetation of ''Chara spp''.’. Under the EU [[Habitats Directive]], this is an Annex I habitat type (code 3140). The Interpretation Manual of European Union Habitats defines this habitat as comprising: <blockquote> “Lakes and pools with waters fairly rich in dissolved bases (pH often 6-7) (Pal. 22.12) or with mostly blue to greenish, very clear, waters poor (to moderate) in nutrients, base-rich (pH often >7.5) (Pal. 22.15). The bottom of these unpolluted water bodies are covered with charophyte, ''Chara'' and ''Nitella'', algal carpets. In the Boreal region this habitat type includes small calcareous-rich oligo-mesotrophic gyttja pools with dense ''Chara'' (dominating species is ''Chara strigosa'') carpets, often surrounded by various eutrophic fens and pine bogs.” <ref name="HardWater">{{Cite web |title=EUNIS Habitat type: Hard oligo-mesotrophic waters with benthic vegetation of Chara spp |url=https://eunis.eea.europa.eu/habitats/10066 |access-date=26 May 2024 |website=eunis.eea.europa.eu |archive-date=26 May 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240526230720/https://eunis.eea.europa.eu/habitats/10066 |url-status=live }}</ref></blockquote> [[Hard water]] lakes are typically base-rich, oligotrophic and unpolluted, with clear water. The NPWS publication "Benthic vegetation in Irish marl lakes: monitoring habitat 3140 condition 2011 to 2018" notes that the alkalinity of this lake was 136 mg/l CaCO³ and the euphotic depth (a measure of water clarity: the depth at which photosynthetic available radiation is 1% of its surface value) was 3.3 m. Typically lakes with total phosphorus of less than 0.01 mg/l have euphotic depth of over 5.0 m, but Lough Errit, a high-colour lake (of over 45 Hazen units), has low levels of phosphorus (total phosphorus of approximately 0.01 mg/l) and a low euphotic depth. This document notes four Charophyte species occurring in this lake, with [[charophyte]] cover of 0.52 (52%). It is noted that in Ireland, [[marl]] lakes and cut-over bogs often occur in the same location, an issue for this habitat type is the leaching of coloured water into these lakes, resulting in a high water colour. This may explain the low levels of deeper water vegetation in Errit Lough.<ref name=Marllakes>{{Cite web |title= Benthic vegetation in Irish marl lakes: monitoring habitat 3140 condition 2011 to 2018 |author=Roden, Cilian; Murphy, Paul; Ryan, James |url= https://www.npws.ie/sites/default/files/publications/pdf/IWM124.pdf |access-date=29 May 2024 |website=npws.ie/ |archive-date=29 May 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240529220425/https://www.npws.ie/sites/default/files/publications/pdf/IWM124.pdf |url-status=live }}</ref> [[File:Errit Lough, County Roscommon.jpg|thumb|Erit Lough, a hard water lake and SAC]] ===Vegetation=== The east side of this marl lake has exposed stony shores. On the west side of the lake are more sheltered areas. Within these more protected bays can be found emergent species such as [[Common Club-rush]] (''Scirpus lacustris'' or ''Schoenoplectus lacustris'') and [[Common Reed]] (Phragmites australis). [[Bottle Sedge]] (''Carex rostrata'') and [[Common Spike-rush]] (''Eleocharis palustris'') also occur on the west side of the site.<ref name= Synopsis/> As part of the designation criteria for the site (Hard Water lake with Chara Spp), there are beds of [[stonewort]] species (''Chara spp'') growing on the lake bed. These species include ''Chara pedunculata'', ''C. rudis'', ''C. desmacantha'' and ''C. fragilis''. In certain areas of the lake, floating [[Yellow water-lily]] (''Nuphar lutea'') are recorded. ===Nearby Special Areas of Conservation and proposed Natural Heritage Areas=== As can be seen from the [[National Parks and Wildlife Service (Ireland)|National Parks and Wildlife Service]] (NPWS) designated sites map, other designated SAC sites nearby include [[Urlaur Lough]] (NPWS site code 001571), [[Derrinea bog]] (NPWS site code 000604), Carrowbehy/Caher Bog (NPWS site code 000597), [[Drumalough Bog]] (NPWS site code 002338), and the [[River Moy]] SAC (NPWS site code 002298). This concentration of designated SACs in the area indicates that this location is ecologically very valuable.<ref name=pNHA>{{Cite web |title=NPWS Designations Viewer |url= https://dahg.maps.arcgis.com/apps/webappviewer/index.html?id=8f7060450de3485fa1c1085536d477ba&marker=553627.7066031246%2C785548.4022885882%2C2157%2C%2C%2C&markertemplate=%7B%22title%22%3A%22Errit%20Lough%22%2C%22x%22%3A553627.7066031246%2C%22y%22%3A785548.4022885882%2C%22wkid%22%3A2157%2C%22isIncludeShareUrl%22%3Atrue%7D&level=8| access-date=28 May 2024 |website=dahg.maps.arcgis.com}}</ref> The Errit Lough site has been included as a proposed Natural Heritage Area (or pNHA) by the [[National Parks and Wildlife Service (Ireland)|National Parks and Wildlife Service]] (NPWS). Other nearby pNHA sites include [[Urlaur Lough]], [[Carrowbehy/Caher Bog]], [[Derrinea Bog]], Mannin And Island Lakes, Drumalough Bog and Lough Glinn.<ref name=pNHA/> ===Conservation objectives The primary conservation objective for the site is to “maintain the favourable conservation condition of Hard oligo-mesotrophic waters with benthic vegetation of ''Chara spp''. in Errit Lough SAC”.<ref name=Objectives>{{Cite web |title=NPWS Errit Lough Conservation Objectives |url= https://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/conservation_objectives/CO000607.pdf |access-date=28 May 2024 |website=npws.ie |archive-date=28 May 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240528223656/https://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/conservation_objectives/CO000607.pdff |url-status= live }}</ref> This includes objectives to maintain the habitat area /extent subject to natural processes, to prevent decline of the habitat distribution, to prevent decline of the lake vegetation composition, zonation and depth, and to maintain the hydrological regime (groundwater flows) in order to support the habitat. The water quality should be maintained with low (oligotrophic) nutrient concentrations, high transparency, high chlorophyll, phytoplankton and algal biomass status.<ref name=Objectives/> == Geology The area surrounding the lake is a County Geological Site (or CGS). This area comprises the Erris and Cloonagh Loughs Deltas (site code RO012). The deltas are wide, flat-topped ridges of gravel and sand, situated above the nearby bog area. The deltas are considered to be good examples of deglacial, ice-marginal, meltwater-deposited features which frequently form at the edge of glacial lakes. The deltas were deposited at this site during deglaciation after the last Ice Age, at the edge of the northwestward-retreating ice sheet and date from the Quaternary period. These deltas were formed on [[Lower Carboniferous]] limestone bedrock and are made up of limestone clasts, which came from the bedrock around the site. The ice carried them until they were released into a meltwater conduit within the ice. They were then deposited at the margin of the ice sub-aqueously at the point where the river left the ice, flowing in a southeastward direction.<ref name=CGS>{{Cite web |title=County Geological Site Report |url=https://gsi.geodata.gov.ie/downloads/Geoheritage/Reports/RO012_Erritt_and_Cloonagh_Lough_Deltas.pdf |access-date=28 May 2024 |website=gsi.geodata.gov.ie/ |archive-date=28 May 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240528223223/https://gsi.geodata.gov.ie/downloads/Geoheritage/Reports/RO012_Erritt_and_Cloonagh_Lough_Deltas.pdf |url-status=live }}</ref><ref name=CGSMap>{{Cite web |title=Department of the Environment, Climate & Communications Public Data Viewer |url= https://dcenr.maps.arcgis.com/apps/webappviewer/index.html?id=ebaf90ff2d554522b438ff313b0c197a&marker=554555.284936843%2C785095.5381372022%2C2157%2C%2C%2C&markertemplate=%7B%22title%22%3A%22Errit%20and%20Cloonagh%20Loughs%20Deltas%22%2C%22x%22%3A554555.284936843%2C%22y%22%3A785095.5381372022%2C%22wkid%22%3A2157%2C%22isIncludeShareUrl%22%3Atrue%7D&level=8 |access-date=28 May 2024 |website=dcenr.maps.arcgis.com/home/index.html }}</ref> == Archaeology The Historic Environment Viewer map of Irish recorded monuments includes a number of historic features at Errit Lough. A number of [[crannóg]]s have been recorded from the lake (site codes RO019-004, RO019-005, RO109-009 and RO019-011). From the recorded monuments records, site code RO019-010 refers to a well (with no evidence that it is a holy well) known as Tober Skeheen, which has a pump-house. Site RO019-006 refers to a circular embanked enclosure with external diameter of approximately 35 metres, which was noted on the 1837 Irish Ordnance Survey maps. It is suggested from these records that this may have been a rath. Site RO019-008 refers to a [[souterrain]] sited on the crest of a low north-south ridge south-west of the lake. The precise location is unknown and the information about it comes from local knowledge. Site RO019-012 to the east of the lake refers to a children’s burial ground. <ref name=Monuments> {{Cite web |title=National Monuments Service Historic Environment Viewer |url= https://heritagedata.maps.arcgis.com/apps/webappviewer/index.html?id=0c9eb9575b544081b0d296436d8f60f8&marker=554297.9002624749%2C785021.7120480882%2C2157%2C%2C%2C&markertemplate=%7B%22title%22%3A%22RO01993%22%2C%22x%22%3A554297.9002624749%2C%22y%22%3A785021.7120480882%2C%22wkid%22%3A2157%2C%22isIncludeShareUrl%22%3Atrue%7D&level=10|access-date=29 May 2024 |website= heritagedata.maps.arcgis.com }}</ref> == Walking trails There is a walking trail around Errit Lough, which is part of the Lough Errit Walking Trail, which includes a range of looped walks of between 4 and 11 km in length. Dogs on leads are allowed but the walks are not buggy-accessible.<ref name=Trail>{{Cite web |title=Lough Errit Walking Trail |url= https://www.visitroscommon.ie/lough-errit/ |access-date=28 May 2024 |website=visitroscommon.ie |archive-date=28 May 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240528215655/https://www.visitroscommon.ie/lough-errit/ |url-status=live }}</ref> == Nótaí {{reflist | group=n}} == Tagairtí {{reflist | refs = <ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=17 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 11 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | access-date = 11 October 2022}}</ref> <ref name=logainm>{{lua idirlín | url = https://www.logainm.ie/ga/110059 | teideal = Loch Eirid | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 30ú Eanáir 2020 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref> <ref name=IrishStatutebook>{{lua idirlín | teideal = Statutory Instrument S.I. No. 266/2016 - European Union Habitats (Errit Lough Special Area of Conservation 000607) Regulations 2016 | url = https://www.irishstatutebook.ie/eli/2016/si/266/made/en | access-date = 26 May 2024 | website = irishstatutebook.ie/ | archive-date = 26 May 2024 | archive-url=https://web.archive.org/web/20240526214727/https://www.irishstatutebook.ie/eli/2016/si/266/made/en | url-status=live}}</ref> <ref name=Synopsis>{{lua idirlín | teideal = NPWS Errit Lough Site Synopsis | url = https://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY000607.pdf | access-date = 26 May 2024 | website=npws.ie | archive-date = 26 May 2024 | archive-url = https://web.archive.org/web/20240526220656/https://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY000607.pdf | url-status=live}}</ref> <ref name=EUNIS>{{lua idirlín | teideal = EUNIS-Errit Lough SAC |url=https://eunis.eea.europa.eu/sites/IE0000607 | access-date = 26 May 2024 | website = eunis.eea.europa.eu | archive-date = 26 May 2024 | archive-url=https://web.archive.org/web/20240526224336/https://eunis.eea.europa.eu/sites/IE0000607 | url-status = live}}</ref> <ref name=BISE>{{lua idirlín | teideal = Errit Lough Biodiversity Information System for Europe |url= https://biodiversity.europa.eu/sites/natura2000/IE0000607 | access-date = 29 May 2024 | website = biodiversity.europa.eu/ | archive-date = 29 May 2024 | archive-url = https://web.archive.org/web/20240529212438/https://biodiversity.europa.eu/sites/natura2000/IE0000607 | url-status = live}}</ref> }} == Buntásc == __NOINDEX__ __NOTOC__ rkoylhkcfm5l49fndf3cv5kv6yt41la 1273461 1273460 2025-07-10T18:59:44Z Marcas.oduinn 33120 1273461 wikitext text/x-wiki [ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ] == Ceanntásc == # [[Natura 2000]] # ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] # ''[[:en:Birds Directive|Birds Directive]]'' - [[Treoir maidir le hÉin]] # ''[[:en:Habitats Directive|Habitats Directive]]'' - [[Treoir maidir le Gnáthóga]] # ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] # ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] # ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:Coordination of Information on the Environment|Coordination of Information on the Environment]]'' - [[Comhordú an Eolais ar an Timpeallacht]] # ''[[:en:Cloonee and Inchiquin Loughs, Uragh Wood|Cloonee and Inchiquin Loughs, Uragh Wood]]'' - [[xxx]] == Limistéar faoi Chosaint Speisialta == ''' Limistéar faoi Chosaint Speisialta ''' ({{lang-en|Special Protection Area}} (SPA)) is a designation under the [[Treoir maidir le hÉin]] ón [[An tAontas Eorpach|Aontas Eorpach]] (AE). Under the Directive, Member States of the AE have a duty to safeguard the [[habitat (ecology)|habitats]] of [[Bird migration|migratory birds]] and certain particularly threatened birds. '' Together with [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] (SACs), the SPAs form a network of protected sites across the EU, called [[Natura 2000]]. Each SPA has an EU code.<ref name=EuBirdDir /> == Féach freisin * [[Natura 2000]] == Naisc sheachtracha * Treoir ón gComhairle [http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:31979L0409:EN:HTML 79/409/EEC] 2a Aibreán 1979 == Tagairtí {{reflist | refs = <ref name=EuBirdDir>{{lua idirlín | teideal = The Birds Directive | work = Environment | foilsitheoir = [[An tAontas Eorpach]] | url = http://ec.europa.eu/environment/nature/legislation/birdsdirective/index_en.htm}}</ref> }} [[Catagóir:Limistéir faoi Chosaint Speisialta| ]] == Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta == '' A ''' Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta ''' ''' ({{lang-en|Special Area of Conservation}} (SAC)) is defined in the [[An tAontas Eorpach]]'s [[Treoir maidir le Gnáthóga]] (92/43/EEC), also known as the ''Directive on the Conservation of Natural Habitats and of Wild Fauna and Flora''. They are to protect the 220 habitats and approximately 1,000 species listed in annex I and II of the directive which are considered to be of European interest following criteria given in the directive. They must be chosen from the [[Site of Community Importance|sites of Community importance]] by the member states and designated SAC by an act assuring the conservation measures of the natural habitat.<ref name=EuSacDef /> '' SACs complement [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] and together form a network of protected sites across the European Union called [[Natura 2000]]. This, in turn, is part of the [[Emerald network]] of [[Area of Special Conservation Interest|Areas of Special Conservation Interest]] (ASCIs) under the [[Convention on the conservation of European wildlife and natural habitats|Berne Convention]]. == Féach freisin * [[Natura 2000]] == Tagairtí {{reflist | refs = <ref name=EuSacDef>{{lua idirlín | url = http://glossary.eea.europa.eu/EEAGlossary/S/special_area_of_conservation | teideal = SAC definition in the Directive | archive-url = https://web.archive.org/web/20060718184419/http://glossary.eea.europa.eu/EEAGlossary/S/special_area_of_conservation | archive-date = 2006-07-18}}</ref> }} [[Catagóir:Limistéir faoi Chaomhnú Speisialta| ]] == Loch Eirid (''SAC qualification'') == ==SAC qualification The Errit Lough site was proposed as a Site of Community Importance (SCI) in 1998.<ref name= EUNIS/> In 2016, the site was designated as a [[Special Area of Conservation]], with site code IE0000607. Statutory Instrument 266 of 2016 established the site as an SAC.<ref name=IrishStatutebook/> The feature which qualifies this site for SAC status is the presence of [[Hard Water]] Lakes – this habitat is also known as ‘‘Hard oligo-mesotrophic waters with benthic vegetation of ''Chara spp''.’. Under the EU [[Habitats Directive]], this is an Annex I habitat type (code 3140). The Interpretation Manual of European Union Habitats defines this habitat as comprising: <blockquote> “Lakes and pools with waters fairly rich in dissolved bases (pH often 6-7) (Pal. 22.12) or with mostly blue to greenish, very clear, waters poor (to moderate) in nutrients, base-rich (pH often >7.5) (Pal. 22.15). The bottom of these unpolluted water bodies are covered with charophyte, ''Chara'' and ''Nitella'', algal carpets. In the Boreal region this habitat type includes small calcareous-rich oligo-mesotrophic gyttja pools with dense ''Chara'' (dominating species is ''Chara strigosa'') carpets, often surrounded by various eutrophic fens and pine bogs.” <ref name="HardWater">{{Cite web |title=EUNIS Habitat type: Hard oligo-mesotrophic waters with benthic vegetation of Chara spp |url=https://eunis.eea.europa.eu/habitats/10066 |access-date=26 May 2024 |website=eunis.eea.europa.eu |archive-date=26 May 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240526230720/https://eunis.eea.europa.eu/habitats/10066 |url-status=live }}</ref></blockquote> [[Hard water]] lakes are typically base-rich, oligotrophic and unpolluted, with clear water. The NPWS publication "Benthic vegetation in Irish marl lakes: monitoring habitat 3140 condition 2011 to 2018" notes that the alkalinity of this lake was 136 mg/l CaCO³ and the euphotic depth (a measure of water clarity: the depth at which photosynthetic available radiation is 1% of its surface value) was 3.3 m. Typically lakes with total phosphorus of less than 0.01 mg/l have euphotic depth of over 5.0 m, but Lough Errit, a high-colour lake (of over 45 Hazen units), has low levels of phosphorus (total phosphorus of approximately 0.01 mg/l) and a low euphotic depth. This document notes four Charophyte species occurring in this lake, with [[charophyte]] cover of 0.52 (52%). It is noted that in Ireland, [[marl]] lakes and cut-over bogs often occur in the same location, an issue for this habitat type is the leaching of coloured water into these lakes, resulting in a high water colour. This may explain the low levels of deeper water vegetation in Errit Lough.<ref name=Marllakes>{{Cite web |title= Benthic vegetation in Irish marl lakes: monitoring habitat 3140 condition 2011 to 2018 |author=Roden, Cilian; Murphy, Paul; Ryan, James |url= https://www.npws.ie/sites/default/files/publications/pdf/IWM124.pdf |access-date=29 May 2024 |website=npws.ie/ |archive-date=29 May 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240529220425/https://www.npws.ie/sites/default/files/publications/pdf/IWM124.pdf |url-status=live }}</ref> [[File:Errit Lough, County Roscommon.jpg|thumb|Erit Lough, a hard water lake and SAC]] ===Vegetation=== The east side of this marl lake has exposed stony shores. On the west side of the lake are more sheltered areas. Within these more protected bays can be found emergent species such as [[Common Club-rush]] (''Scirpus lacustris'' or ''Schoenoplectus lacustris'') and [[Common Reed]] (Phragmites australis). [[Bottle Sedge]] (''Carex rostrata'') and [[Common Spike-rush]] (''Eleocharis palustris'') also occur on the west side of the site.<ref name= Synopsis/> As part of the designation criteria for the site (Hard Water lake with Chara Spp), there are beds of [[stonewort]] species (''Chara spp'') growing on the lake bed. These species include ''Chara pedunculata'', ''C. rudis'', ''C. desmacantha'' and ''C. fragilis''. In certain areas of the lake, floating [[Yellow water-lily]] (''Nuphar lutea'') are recorded. ===Nearby Special Areas of Conservation and proposed Natural Heritage Areas=== As can be seen from the [[National Parks and Wildlife Service (Ireland)|National Parks and Wildlife Service]] (NPWS) designated sites map, other designated SAC sites nearby include [[Urlaur Lough]] (NPWS site code 001571), [[Derrinea bog]] (NPWS site code 000604), Carrowbehy/Caher Bog (NPWS site code 000597), [[Drumalough Bog]] (NPWS site code 002338), and the [[River Moy]] SAC (NPWS site code 002298). This concentration of designated SACs in the area indicates that this location is ecologically very valuable.<ref name=pNHA>{{Cite web |title=NPWS Designations Viewer |url= https://dahg.maps.arcgis.com/apps/webappviewer/index.html?id=8f7060450de3485fa1c1085536d477ba&marker=553627.7066031246%2C785548.4022885882%2C2157%2C%2C%2C&markertemplate=%7B%22title%22%3A%22Errit%20Lough%22%2C%22x%22%3A553627.7066031246%2C%22y%22%3A785548.4022885882%2C%22wkid%22%3A2157%2C%22isIncludeShareUrl%22%3Atrue%7D&level=8| access-date=28 May 2024 |website=dahg.maps.arcgis.com}}</ref> The Errit Lough site has been included as a proposed Natural Heritage Area (or pNHA) by the [[National Parks and Wildlife Service (Ireland)|National Parks and Wildlife Service]] (NPWS). Other nearby pNHA sites include [[Urlaur Lough]], [[Carrowbehy/Caher Bog]], [[Derrinea Bog]], Mannin And Island Lakes, Drumalough Bog and Lough Glinn.<ref name=pNHA/> ===Conservation objectives The primary conservation objective for the site is to “maintain the favourable conservation condition of Hard oligo-mesotrophic waters with benthic vegetation of ''Chara spp''. in Errit Lough SAC”.<ref name=Objectives>{{Cite web |title=NPWS Errit Lough Conservation Objectives |url= https://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/conservation_objectives/CO000607.pdf |access-date=28 May 2024 |website=npws.ie |archive-date=28 May 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240528223656/https://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/conservation_objectives/CO000607.pdff |url-status= live }}</ref> This includes objectives to maintain the habitat area /extent subject to natural processes, to prevent decline of the habitat distribution, to prevent decline of the lake vegetation composition, zonation and depth, and to maintain the hydrological regime (groundwater flows) in order to support the habitat. The water quality should be maintained with low (oligotrophic) nutrient concentrations, high transparency, high chlorophyll, phytoplankton and algal biomass status.<ref name=Objectives/> == Geology The area surrounding the lake is a County Geological Site (or CGS). This area comprises the Erris and Cloonagh Loughs Deltas (site code RO012). The deltas are wide, flat-topped ridges of gravel and sand, situated above the nearby bog area. The deltas are considered to be good examples of deglacial, ice-marginal, meltwater-deposited features which frequently form at the edge of glacial lakes. The deltas were deposited at this site during deglaciation after the last Ice Age, at the edge of the northwestward-retreating ice sheet and date from the Quaternary period. These deltas were formed on [[Lower Carboniferous]] limestone bedrock and are made up of limestone clasts, which came from the bedrock around the site. The ice carried them until they were released into a meltwater conduit within the ice. They were then deposited at the margin of the ice sub-aqueously at the point where the river left the ice, flowing in a southeastward direction.<ref name=CGS>{{Cite web |title=County Geological Site Report |url=https://gsi.geodata.gov.ie/downloads/Geoheritage/Reports/RO012_Erritt_and_Cloonagh_Lough_Deltas.pdf |access-date=28 May 2024 |website=gsi.geodata.gov.ie/ |archive-date=28 May 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240528223223/https://gsi.geodata.gov.ie/downloads/Geoheritage/Reports/RO012_Erritt_and_Cloonagh_Lough_Deltas.pdf |url-status=live }}</ref><ref name=CGSMap>{{Cite web |title=Department of the Environment, Climate & Communications Public Data Viewer |url= https://dcenr.maps.arcgis.com/apps/webappviewer/index.html?id=ebaf90ff2d554522b438ff313b0c197a&marker=554555.284936843%2C785095.5381372022%2C2157%2C%2C%2C&markertemplate=%7B%22title%22%3A%22Errit%20and%20Cloonagh%20Loughs%20Deltas%22%2C%22x%22%3A554555.284936843%2C%22y%22%3A785095.5381372022%2C%22wkid%22%3A2157%2C%22isIncludeShareUrl%22%3Atrue%7D&level=8 |access-date=28 May 2024 |website=dcenr.maps.arcgis.com/home/index.html }}</ref> == Archaeology The Historic Environment Viewer map of Irish recorded monuments includes a number of historic features at Errit Lough. A number of [[crannóg]]s have been recorded from the lake (site codes RO019-004, RO019-005, RO109-009 and RO019-011). From the recorded monuments records, site code RO019-010 refers to a well (with no evidence that it is a holy well) known as Tober Skeheen, which has a pump-house. Site RO019-006 refers to a circular embanked enclosure with external diameter of approximately 35 metres, which was noted on the 1837 Irish Ordnance Survey maps. It is suggested from these records that this may have been a rath. Site RO019-008 refers to a [[souterrain]] sited on the crest of a low north-south ridge south-west of the lake. The precise location is unknown and the information about it comes from local knowledge. Site RO019-012 to the east of the lake refers to a children’s burial ground. <ref name=Monuments> {{Cite web |title=National Monuments Service Historic Environment Viewer |url= https://heritagedata.maps.arcgis.com/apps/webappviewer/index.html?id=0c9eb9575b544081b0d296436d8f60f8&marker=554297.9002624749%2C785021.7120480882%2C2157%2C%2C%2C&markertemplate=%7B%22title%22%3A%22RO01993%22%2C%22x%22%3A554297.9002624749%2C%22y%22%3A785021.7120480882%2C%22wkid%22%3A2157%2C%22isIncludeShareUrl%22%3Atrue%7D&level=10|access-date=29 May 2024 |website= heritagedata.maps.arcgis.com }}</ref> == Walking trails There is a walking trail around Errit Lough, which is part of the Lough Errit Walking Trail, which includes a range of looped walks of between 4 and 11 km in length. Dogs on leads are allowed but the walks are not buggy-accessible.<ref name=Trail>{{Cite web |title=Lough Errit Walking Trail |url= https://www.visitroscommon.ie/lough-errit/ |access-date=28 May 2024 |website=visitroscommon.ie |archive-date=28 May 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240528215655/https://www.visitroscommon.ie/lough-errit/ |url-status=live }}</ref> == Nótaí {{reflist | group=n}} == Tagairtí {{reflist | refs = <ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=17 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 11 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | access-date = 11 October 2022}}</ref> <ref name=logainm>{{lua idirlín | url = https://www.logainm.ie/ga/110059 | teideal = Loch Eirid | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 30ú Eanáir 2020 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref> <ref name=IrishStatutebook>{{lua idirlín | teideal = Statutory Instrument S.I. No. 266/2016 - European Union Habitats (Errit Lough Special Area of Conservation 000607) Regulations 2016 | url = https://www.irishstatutebook.ie/eli/2016/si/266/made/en | access-date = 26 May 2024 | website = irishstatutebook.ie/ | archive-date = 26 May 2024 | archive-url=https://web.archive.org/web/20240526214727/https://www.irishstatutebook.ie/eli/2016/si/266/made/en | url-status=live}}</ref> <ref name=Synopsis>{{lua idirlín | teideal = NPWS Errit Lough Site Synopsis | url = https://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY000607.pdf | access-date = 26 May 2024 | website=npws.ie | archive-date = 26 May 2024 | archive-url = https://web.archive.org/web/20240526220656/https://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY000607.pdf | url-status=live}}</ref> <ref name=EUNIS>{{lua idirlín | teideal = EUNIS-Errit Lough SAC |url=https://eunis.eea.europa.eu/sites/IE0000607 | access-date = 26 May 2024 | website = eunis.eea.europa.eu | archive-date = 26 May 2024 | archive-url=https://web.archive.org/web/20240526224336/https://eunis.eea.europa.eu/sites/IE0000607 | url-status = live}}</ref> <ref name=BISE>{{lua idirlín | teideal = Errit Lough Biodiversity Information System for Europe |url= https://biodiversity.europa.eu/sites/natura2000/IE0000607 | access-date = 29 May 2024 | website = biodiversity.europa.eu/ | archive-date = 29 May 2024 | archive-url = https://web.archive.org/web/20240529212438/https://biodiversity.europa.eu/sites/natura2000/IE0000607 | url-status = live}}</ref> }} == Buntásc == __NOINDEX__ __NOTOC__ o8issa5fcrevmhk1o9uzw8r2wzca0ns 1273462 1273461 2025-07-10T19:00:24Z Marcas.oduinn 33120 /* Limistéar faoi Chosaint Speisialta */ 1273462 wikitext text/x-wiki [ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ] == Ceanntásc == # [[Natura 2000]] # ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] # ''[[:en:Birds Directive|Birds Directive]]'' - [[Treoir maidir le hÉin]] # ''[[:en:Habitats Directive|Habitats Directive]]'' - [[Treoir maidir le Gnáthóga]] # ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] # ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] # ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:Coordination of Information on the Environment|Coordination of Information on the Environment]]'' - [[Comhordú an Eolais ar an Timpeallacht]] # ''[[:en:Cloonee and Inchiquin Loughs, Uragh Wood|Cloonee and Inchiquin Loughs, Uragh Wood]]'' - [[xxx]] == Limistéar faoi Chosaint Speisialta == '' ''' Limistéar faoi Chosaint Speisialta ''' ({{lang-en|Special Protection Area}} (SPA)) is a designation under the [[Treoir maidir le hÉin]] ón [[An tAontas Eorpach|Aontas Eorpach]] (AE). Under the Directive, Member States of the AE have a duty to safeguard the [[habitat (ecology)|habitats]] of [[Bird migration|migratory birds]] and certain particularly threatened birds. '' Together with [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] (SACs), the SPAs form a network of protected sites across the EU, called [[Natura 2000]]. Each SPA has an EU code.<ref name=EuBirdDir /> == Féach freisin * [[Natura 2000]] == Naisc sheachtracha * Treoir ón gComhairle [http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:31979L0409:EN:HTML 79/409/EEC] 2a Aibreán 1979 == Tagairtí {{reflist | refs = <ref name=EuBirdDir>{{lua idirlín | teideal = The Birds Directive | work = Environment | foilsitheoir = [[An tAontas Eorpach]] | url = http://ec.europa.eu/environment/nature/legislation/birdsdirective/index_en.htm}}</ref> }} [[Catagóir:Limistéir faoi Chosaint Speisialta| ]] == Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta == '' A ''' Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta ''' ''' ({{lang-en|Special Area of Conservation}} (SAC)) is defined in the [[An tAontas Eorpach]]'s [[Treoir maidir le Gnáthóga]] (92/43/EEC), also known as the ''Directive on the Conservation of Natural Habitats and of Wild Fauna and Flora''. They are to protect the 220 habitats and approximately 1,000 species listed in annex I and II of the directive which are considered to be of European interest following criteria given in the directive. They must be chosen from the [[Site of Community Importance|sites of Community importance]] by the member states and designated SAC by an act assuring the conservation measures of the natural habitat.<ref name=EuSacDef /> '' SACs complement [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] and together form a network of protected sites across the European Union called [[Natura 2000]]. This, in turn, is part of the [[Emerald network]] of [[Area of Special Conservation Interest|Areas of Special Conservation Interest]] (ASCIs) under the [[Convention on the conservation of European wildlife and natural habitats|Berne Convention]]. == Féach freisin * [[Natura 2000]] == Tagairtí {{reflist | refs = <ref name=EuSacDef>{{lua idirlín | url = http://glossary.eea.europa.eu/EEAGlossary/S/special_area_of_conservation | teideal = SAC definition in the Directive | archive-url = https://web.archive.org/web/20060718184419/http://glossary.eea.europa.eu/EEAGlossary/S/special_area_of_conservation | archive-date = 2006-07-18}}</ref> }} [[Catagóir:Limistéir faoi Chaomhnú Speisialta| ]] == Loch Eirid (''SAC qualification'') == ==SAC qualification The Errit Lough site was proposed as a Site of Community Importance (SCI) in 1998.<ref name= EUNIS/> In 2016, the site was designated as a [[Special Area of Conservation]], with site code IE0000607. Statutory Instrument 266 of 2016 established the site as an SAC.<ref name=IrishStatutebook/> The feature which qualifies this site for SAC status is the presence of [[Hard Water]] Lakes – this habitat is also known as ‘‘Hard oligo-mesotrophic waters with benthic vegetation of ''Chara spp''.’. Under the EU [[Habitats Directive]], this is an Annex I habitat type (code 3140). The Interpretation Manual of European Union Habitats defines this habitat as comprising: <blockquote> “Lakes and pools with waters fairly rich in dissolved bases (pH often 6-7) (Pal. 22.12) or with mostly blue to greenish, very clear, waters poor (to moderate) in nutrients, base-rich (pH often >7.5) (Pal. 22.15). The bottom of these unpolluted water bodies are covered with charophyte, ''Chara'' and ''Nitella'', algal carpets. In the Boreal region this habitat type includes small calcareous-rich oligo-mesotrophic gyttja pools with dense ''Chara'' (dominating species is ''Chara strigosa'') carpets, often surrounded by various eutrophic fens and pine bogs.” <ref name="HardWater">{{Cite web |title=EUNIS Habitat type: Hard oligo-mesotrophic waters with benthic vegetation of Chara spp |url=https://eunis.eea.europa.eu/habitats/10066 |access-date=26 May 2024 |website=eunis.eea.europa.eu |archive-date=26 May 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240526230720/https://eunis.eea.europa.eu/habitats/10066 |url-status=live }}</ref></blockquote> [[Hard water]] lakes are typically base-rich, oligotrophic and unpolluted, with clear water. The NPWS publication "Benthic vegetation in Irish marl lakes: monitoring habitat 3140 condition 2011 to 2018" notes that the alkalinity of this lake was 136 mg/l CaCO³ and the euphotic depth (a measure of water clarity: the depth at which photosynthetic available radiation is 1% of its surface value) was 3.3 m. Typically lakes with total phosphorus of less than 0.01 mg/l have euphotic depth of over 5.0 m, but Lough Errit, a high-colour lake (of over 45 Hazen units), has low levels of phosphorus (total phosphorus of approximately 0.01 mg/l) and a low euphotic depth. This document notes four Charophyte species occurring in this lake, with [[charophyte]] cover of 0.52 (52%). It is noted that in Ireland, [[marl]] lakes and cut-over bogs often occur in the same location, an issue for this habitat type is the leaching of coloured water into these lakes, resulting in a high water colour. This may explain the low levels of deeper water vegetation in Errit Lough.<ref name=Marllakes>{{Cite web |title= Benthic vegetation in Irish marl lakes: monitoring habitat 3140 condition 2011 to 2018 |author=Roden, Cilian; Murphy, Paul; Ryan, James |url= https://www.npws.ie/sites/default/files/publications/pdf/IWM124.pdf |access-date=29 May 2024 |website=npws.ie/ |archive-date=29 May 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240529220425/https://www.npws.ie/sites/default/files/publications/pdf/IWM124.pdf |url-status=live }}</ref> [[File:Errit Lough, County Roscommon.jpg|thumb|Erit Lough, a hard water lake and SAC]] ===Vegetation=== The east side of this marl lake has exposed stony shores. On the west side of the lake are more sheltered areas. Within these more protected bays can be found emergent species such as [[Common Club-rush]] (''Scirpus lacustris'' or ''Schoenoplectus lacustris'') and [[Common Reed]] (Phragmites australis). [[Bottle Sedge]] (''Carex rostrata'') and [[Common Spike-rush]] (''Eleocharis palustris'') also occur on the west side of the site.<ref name= Synopsis/> As part of the designation criteria for the site (Hard Water lake with Chara Spp), there are beds of [[stonewort]] species (''Chara spp'') growing on the lake bed. These species include ''Chara pedunculata'', ''C. rudis'', ''C. desmacantha'' and ''C. fragilis''. In certain areas of the lake, floating [[Yellow water-lily]] (''Nuphar lutea'') are recorded. ===Nearby Special Areas of Conservation and proposed Natural Heritage Areas=== As can be seen from the [[National Parks and Wildlife Service (Ireland)|National Parks and Wildlife Service]] (NPWS) designated sites map, other designated SAC sites nearby include [[Urlaur Lough]] (NPWS site code 001571), [[Derrinea bog]] (NPWS site code 000604), Carrowbehy/Caher Bog (NPWS site code 000597), [[Drumalough Bog]] (NPWS site code 002338), and the [[River Moy]] SAC (NPWS site code 002298). This concentration of designated SACs in the area indicates that this location is ecologically very valuable.<ref name=pNHA>{{Cite web |title=NPWS Designations Viewer |url= https://dahg.maps.arcgis.com/apps/webappviewer/index.html?id=8f7060450de3485fa1c1085536d477ba&marker=553627.7066031246%2C785548.4022885882%2C2157%2C%2C%2C&markertemplate=%7B%22title%22%3A%22Errit%20Lough%22%2C%22x%22%3A553627.7066031246%2C%22y%22%3A785548.4022885882%2C%22wkid%22%3A2157%2C%22isIncludeShareUrl%22%3Atrue%7D&level=8| access-date=28 May 2024 |website=dahg.maps.arcgis.com}}</ref> The Errit Lough site has been included as a proposed Natural Heritage Area (or pNHA) by the [[National Parks and Wildlife Service (Ireland)|National Parks and Wildlife Service]] (NPWS). Other nearby pNHA sites include [[Urlaur Lough]], [[Carrowbehy/Caher Bog]], [[Derrinea Bog]], Mannin And Island Lakes, Drumalough Bog and Lough Glinn.<ref name=pNHA/> ===Conservation objectives The primary conservation objective for the site is to “maintain the favourable conservation condition of Hard oligo-mesotrophic waters with benthic vegetation of ''Chara spp''. in Errit Lough SAC”.<ref name=Objectives>{{Cite web |title=NPWS Errit Lough Conservation Objectives |url= https://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/conservation_objectives/CO000607.pdf |access-date=28 May 2024 |website=npws.ie |archive-date=28 May 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240528223656/https://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/conservation_objectives/CO000607.pdff |url-status= live }}</ref> This includes objectives to maintain the habitat area /extent subject to natural processes, to prevent decline of the habitat distribution, to prevent decline of the lake vegetation composition, zonation and depth, and to maintain the hydrological regime (groundwater flows) in order to support the habitat. The water quality should be maintained with low (oligotrophic) nutrient concentrations, high transparency, high chlorophyll, phytoplankton and algal biomass status.<ref name=Objectives/> == Geology The area surrounding the lake is a County Geological Site (or CGS). This area comprises the Erris and Cloonagh Loughs Deltas (site code RO012). The deltas are wide, flat-topped ridges of gravel and sand, situated above the nearby bog area. The deltas are considered to be good examples of deglacial, ice-marginal, meltwater-deposited features which frequently form at the edge of glacial lakes. The deltas were deposited at this site during deglaciation after the last Ice Age, at the edge of the northwestward-retreating ice sheet and date from the Quaternary period. These deltas were formed on [[Lower Carboniferous]] limestone bedrock and are made up of limestone clasts, which came from the bedrock around the site. The ice carried them until they were released into a meltwater conduit within the ice. They were then deposited at the margin of the ice sub-aqueously at the point where the river left the ice, flowing in a southeastward direction.<ref name=CGS>{{Cite web |title=County Geological Site Report |url=https://gsi.geodata.gov.ie/downloads/Geoheritage/Reports/RO012_Erritt_and_Cloonagh_Lough_Deltas.pdf |access-date=28 May 2024 |website=gsi.geodata.gov.ie/ |archive-date=28 May 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240528223223/https://gsi.geodata.gov.ie/downloads/Geoheritage/Reports/RO012_Erritt_and_Cloonagh_Lough_Deltas.pdf |url-status=live }}</ref><ref name=CGSMap>{{Cite web |title=Department of the Environment, Climate & Communications Public Data Viewer |url= https://dcenr.maps.arcgis.com/apps/webappviewer/index.html?id=ebaf90ff2d554522b438ff313b0c197a&marker=554555.284936843%2C785095.5381372022%2C2157%2C%2C%2C&markertemplate=%7B%22title%22%3A%22Errit%20and%20Cloonagh%20Loughs%20Deltas%22%2C%22x%22%3A554555.284936843%2C%22y%22%3A785095.5381372022%2C%22wkid%22%3A2157%2C%22isIncludeShareUrl%22%3Atrue%7D&level=8 |access-date=28 May 2024 |website=dcenr.maps.arcgis.com/home/index.html }}</ref> == Archaeology The Historic Environment Viewer map of Irish recorded monuments includes a number of historic features at Errit Lough. A number of [[crannóg]]s have been recorded from the lake (site codes RO019-004, RO019-005, RO109-009 and RO019-011). From the recorded monuments records, site code RO019-010 refers to a well (with no evidence that it is a holy well) known as Tober Skeheen, which has a pump-house. Site RO019-006 refers to a circular embanked enclosure with external diameter of approximately 35 metres, which was noted on the 1837 Irish Ordnance Survey maps. It is suggested from these records that this may have been a rath. Site RO019-008 refers to a [[souterrain]] sited on the crest of a low north-south ridge south-west of the lake. The precise location is unknown and the information about it comes from local knowledge. Site RO019-012 to the east of the lake refers to a children’s burial ground. <ref name=Monuments> {{Cite web |title=National Monuments Service Historic Environment Viewer |url= https://heritagedata.maps.arcgis.com/apps/webappviewer/index.html?id=0c9eb9575b544081b0d296436d8f60f8&marker=554297.9002624749%2C785021.7120480882%2C2157%2C%2C%2C&markertemplate=%7B%22title%22%3A%22RO01993%22%2C%22x%22%3A554297.9002624749%2C%22y%22%3A785021.7120480882%2C%22wkid%22%3A2157%2C%22isIncludeShareUrl%22%3Atrue%7D&level=10|access-date=29 May 2024 |website= heritagedata.maps.arcgis.com }}</ref> == Walking trails There is a walking trail around Errit Lough, which is part of the Lough Errit Walking Trail, which includes a range of looped walks of between 4 and 11 km in length. Dogs on leads are allowed but the walks are not buggy-accessible.<ref name=Trail>{{Cite web |title=Lough Errit Walking Trail |url= https://www.visitroscommon.ie/lough-errit/ |access-date=28 May 2024 |website=visitroscommon.ie |archive-date=28 May 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240528215655/https://www.visitroscommon.ie/lough-errit/ |url-status=live }}</ref> == Nótaí {{reflist | group=n}} == Tagairtí {{reflist | refs = <ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=17 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 11 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | access-date = 11 October 2022}}</ref> <ref name=logainm>{{lua idirlín | url = https://www.logainm.ie/ga/110059 | teideal = Loch Eirid | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 30ú Eanáir 2020 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref> <ref name=IrishStatutebook>{{lua idirlín | teideal = Statutory Instrument S.I. No. 266/2016 - European Union Habitats (Errit Lough Special Area of Conservation 000607) Regulations 2016 | url = https://www.irishstatutebook.ie/eli/2016/si/266/made/en | access-date = 26 May 2024 | website = irishstatutebook.ie/ | archive-date = 26 May 2024 | archive-url=https://web.archive.org/web/20240526214727/https://www.irishstatutebook.ie/eli/2016/si/266/made/en | url-status=live}}</ref> <ref name=Synopsis>{{lua idirlín | teideal = NPWS Errit Lough Site Synopsis | url = https://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY000607.pdf | access-date = 26 May 2024 | website=npws.ie | archive-date = 26 May 2024 | archive-url = https://web.archive.org/web/20240526220656/https://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY000607.pdf | url-status=live}}</ref> <ref name=EUNIS>{{lua idirlín | teideal = EUNIS-Errit Lough SAC |url=https://eunis.eea.europa.eu/sites/IE0000607 | access-date = 26 May 2024 | website = eunis.eea.europa.eu | archive-date = 26 May 2024 | archive-url=https://web.archive.org/web/20240526224336/https://eunis.eea.europa.eu/sites/IE0000607 | url-status = live}}</ref> <ref name=BISE>{{lua idirlín | teideal = Errit Lough Biodiversity Information System for Europe |url= https://biodiversity.europa.eu/sites/natura2000/IE0000607 | access-date = 29 May 2024 | website = biodiversity.europa.eu/ | archive-date = 29 May 2024 | archive-url = https://web.archive.org/web/20240529212438/https://biodiversity.europa.eu/sites/natura2000/IE0000607 | url-status = live}}</ref> }} == Buntásc == __NOINDEX__ __NOTOC__ jjn6qlckz2vu6ojo0rudsaqjfjd1nae 1273463 1273462 2025-07-10T19:00:46Z Marcas.oduinn 33120 /* Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta */ 1273463 wikitext text/x-wiki [ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ] == Ceanntásc == # [[Natura 2000]] # ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] # ''[[:en:Birds Directive|Birds Directive]]'' - [[Treoir maidir le hÉin]] # ''[[:en:Habitats Directive|Habitats Directive]]'' - [[Treoir maidir le Gnáthóga]] # ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] # ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] # ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:Coordination of Information on the Environment|Coordination of Information on the Environment]]'' - [[Comhordú an Eolais ar an Timpeallacht]] # ''[[:en:Cloonee and Inchiquin Loughs, Uragh Wood|Cloonee and Inchiquin Loughs, Uragh Wood]]'' - [[xxx]] == Limistéar faoi Chosaint Speisialta == '' ''' Limistéar faoi Chosaint Speisialta ''' ({{lang-en|Special Protection Area}} (SPA)) is a designation under the [[Treoir maidir le hÉin]] ón [[An tAontas Eorpach|Aontas Eorpach]] (AE). Under the Directive, Member States of the AE have a duty to safeguard the [[habitat (ecology)|habitats]] of [[Bird migration|migratory birds]] and certain particularly threatened birds. '' Together with [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] (SACs), the SPAs form a network of protected sites across the EU, called [[Natura 2000]]. Each SPA has an EU code.<ref name=EuBirdDir /> == Féach freisin * [[Natura 2000]] == Naisc sheachtracha * Treoir ón gComhairle [http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:31979L0409:EN:HTML 79/409/EEC] 2a Aibreán 1979 == Tagairtí {{reflist | refs = <ref name=EuBirdDir>{{lua idirlín | teideal = The Birds Directive | work = Environment | foilsitheoir = [[An tAontas Eorpach]] | url = http://ec.europa.eu/environment/nature/legislation/birdsdirective/index_en.htm}}</ref> }} [[Catagóir:Limistéir faoi Chosaint Speisialta| ]] == Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta == '' A ''' Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta ''' ({{lang-en|Special Area of Conservation}} (SAC)) is defined in the [[An tAontas Eorpach]]'s [[Treoir maidir le Gnáthóga]] (92/43/EEC), also known as the ''Directive on the Conservation of Natural Habitats and of Wild Fauna and Flora''. They are to protect the 220 habitats and approximately 1,000 species listed in annex I and II of the directive which are considered to be of European interest following criteria given in the directive. They must be chosen from the [[Site of Community Importance|sites of Community importance]] by the member states and designated SAC by an act assuring the conservation measures of the natural habitat.<ref name=EuSacDef /> '' SACs complement [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] and together form a network of protected sites across the European Union called [[Natura 2000]]. This, in turn, is part of the [[Emerald network]] of [[Area of Special Conservation Interest|Areas of Special Conservation Interest]] (ASCIs) under the [[Convention on the conservation of European wildlife and natural habitats|Berne Convention]]. == Féach freisin * [[Natura 2000]] == Tagairtí {{reflist | refs = <ref name=EuSacDef>{{lua idirlín | url = http://glossary.eea.europa.eu/EEAGlossary/S/special_area_of_conservation | teideal = SAC definition in the Directive | archive-url = https://web.archive.org/web/20060718184419/http://glossary.eea.europa.eu/EEAGlossary/S/special_area_of_conservation | archive-date = 2006-07-18}}</ref> }} [[Catagóir:Limistéir faoi Chaomhnú Speisialta| ]] == Loch Eirid (''SAC qualification'') == ==SAC qualification The Errit Lough site was proposed as a Site of Community Importance (SCI) in 1998.<ref name= EUNIS/> In 2016, the site was designated as a [[Special Area of Conservation]], with site code IE0000607. Statutory Instrument 266 of 2016 established the site as an SAC.<ref name=IrishStatutebook/> The feature which qualifies this site for SAC status is the presence of [[Hard Water]] Lakes – this habitat is also known as ‘‘Hard oligo-mesotrophic waters with benthic vegetation of ''Chara spp''.’. Under the EU [[Habitats Directive]], this is an Annex I habitat type (code 3140). The Interpretation Manual of European Union Habitats defines this habitat as comprising: <blockquote> “Lakes and pools with waters fairly rich in dissolved bases (pH often 6-7) (Pal. 22.12) or with mostly blue to greenish, very clear, waters poor (to moderate) in nutrients, base-rich (pH often >7.5) (Pal. 22.15). The bottom of these unpolluted water bodies are covered with charophyte, ''Chara'' and ''Nitella'', algal carpets. In the Boreal region this habitat type includes small calcareous-rich oligo-mesotrophic gyttja pools with dense ''Chara'' (dominating species is ''Chara strigosa'') carpets, often surrounded by various eutrophic fens and pine bogs.” <ref name="HardWater">{{Cite web |title=EUNIS Habitat type: Hard oligo-mesotrophic waters with benthic vegetation of Chara spp |url=https://eunis.eea.europa.eu/habitats/10066 |access-date=26 May 2024 |website=eunis.eea.europa.eu |archive-date=26 May 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240526230720/https://eunis.eea.europa.eu/habitats/10066 |url-status=live }}</ref></blockquote> [[Hard water]] lakes are typically base-rich, oligotrophic and unpolluted, with clear water. The NPWS publication "Benthic vegetation in Irish marl lakes: monitoring habitat 3140 condition 2011 to 2018" notes that the alkalinity of this lake was 136 mg/l CaCO³ and the euphotic depth (a measure of water clarity: the depth at which photosynthetic available radiation is 1% of its surface value) was 3.3 m. Typically lakes with total phosphorus of less than 0.01 mg/l have euphotic depth of over 5.0 m, but Lough Errit, a high-colour lake (of over 45 Hazen units), has low levels of phosphorus (total phosphorus of approximately 0.01 mg/l) and a low euphotic depth. This document notes four Charophyte species occurring in this lake, with [[charophyte]] cover of 0.52 (52%). It is noted that in Ireland, [[marl]] lakes and cut-over bogs often occur in the same location, an issue for this habitat type is the leaching of coloured water into these lakes, resulting in a high water colour. This may explain the low levels of deeper water vegetation in Errit Lough.<ref name=Marllakes>{{Cite web |title= Benthic vegetation in Irish marl lakes: monitoring habitat 3140 condition 2011 to 2018 |author=Roden, Cilian; Murphy, Paul; Ryan, James |url= https://www.npws.ie/sites/default/files/publications/pdf/IWM124.pdf |access-date=29 May 2024 |website=npws.ie/ |archive-date=29 May 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240529220425/https://www.npws.ie/sites/default/files/publications/pdf/IWM124.pdf |url-status=live }}</ref> [[File:Errit Lough, County Roscommon.jpg|thumb|Erit Lough, a hard water lake and SAC]] ===Vegetation=== The east side of this marl lake has exposed stony shores. On the west side of the lake are more sheltered areas. Within these more protected bays can be found emergent species such as [[Common Club-rush]] (''Scirpus lacustris'' or ''Schoenoplectus lacustris'') and [[Common Reed]] (Phragmites australis). [[Bottle Sedge]] (''Carex rostrata'') and [[Common Spike-rush]] (''Eleocharis palustris'') also occur on the west side of the site.<ref name= Synopsis/> As part of the designation criteria for the site (Hard Water lake with Chara Spp), there are beds of [[stonewort]] species (''Chara spp'') growing on the lake bed. These species include ''Chara pedunculata'', ''C. rudis'', ''C. desmacantha'' and ''C. fragilis''. In certain areas of the lake, floating [[Yellow water-lily]] (''Nuphar lutea'') are recorded. ===Nearby Special Areas of Conservation and proposed Natural Heritage Areas=== As can be seen from the [[National Parks and Wildlife Service (Ireland)|National Parks and Wildlife Service]] (NPWS) designated sites map, other designated SAC sites nearby include [[Urlaur Lough]] (NPWS site code 001571), [[Derrinea bog]] (NPWS site code 000604), Carrowbehy/Caher Bog (NPWS site code 000597), [[Drumalough Bog]] (NPWS site code 002338), and the [[River Moy]] SAC (NPWS site code 002298). This concentration of designated SACs in the area indicates that this location is ecologically very valuable.<ref name=pNHA>{{Cite web |title=NPWS Designations Viewer |url= https://dahg.maps.arcgis.com/apps/webappviewer/index.html?id=8f7060450de3485fa1c1085536d477ba&marker=553627.7066031246%2C785548.4022885882%2C2157%2C%2C%2C&markertemplate=%7B%22title%22%3A%22Errit%20Lough%22%2C%22x%22%3A553627.7066031246%2C%22y%22%3A785548.4022885882%2C%22wkid%22%3A2157%2C%22isIncludeShareUrl%22%3Atrue%7D&level=8| access-date=28 May 2024 |website=dahg.maps.arcgis.com}}</ref> The Errit Lough site has been included as a proposed Natural Heritage Area (or pNHA) by the [[National Parks and Wildlife Service (Ireland)|National Parks and Wildlife Service]] (NPWS). Other nearby pNHA sites include [[Urlaur Lough]], [[Carrowbehy/Caher Bog]], [[Derrinea Bog]], Mannin And Island Lakes, Drumalough Bog and Lough Glinn.<ref name=pNHA/> ===Conservation objectives The primary conservation objective for the site is to “maintain the favourable conservation condition of Hard oligo-mesotrophic waters with benthic vegetation of ''Chara spp''. in Errit Lough SAC”.<ref name=Objectives>{{Cite web |title=NPWS Errit Lough Conservation Objectives |url= https://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/conservation_objectives/CO000607.pdf |access-date=28 May 2024 |website=npws.ie |archive-date=28 May 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240528223656/https://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/conservation_objectives/CO000607.pdff |url-status= live }}</ref> This includes objectives to maintain the habitat area /extent subject to natural processes, to prevent decline of the habitat distribution, to prevent decline of the lake vegetation composition, zonation and depth, and to maintain the hydrological regime (groundwater flows) in order to support the habitat. The water quality should be maintained with low (oligotrophic) nutrient concentrations, high transparency, high chlorophyll, phytoplankton and algal biomass status.<ref name=Objectives/> == Geology The area surrounding the lake is a County Geological Site (or CGS). This area comprises the Erris and Cloonagh Loughs Deltas (site code RO012). The deltas are wide, flat-topped ridges of gravel and sand, situated above the nearby bog area. The deltas are considered to be good examples of deglacial, ice-marginal, meltwater-deposited features which frequently form at the edge of glacial lakes. The deltas were deposited at this site during deglaciation after the last Ice Age, at the edge of the northwestward-retreating ice sheet and date from the Quaternary period. These deltas were formed on [[Lower Carboniferous]] limestone bedrock and are made up of limestone clasts, which came from the bedrock around the site. The ice carried them until they were released into a meltwater conduit within the ice. They were then deposited at the margin of the ice sub-aqueously at the point where the river left the ice, flowing in a southeastward direction.<ref name=CGS>{{Cite web |title=County Geological Site Report |url=https://gsi.geodata.gov.ie/downloads/Geoheritage/Reports/RO012_Erritt_and_Cloonagh_Lough_Deltas.pdf |access-date=28 May 2024 |website=gsi.geodata.gov.ie/ |archive-date=28 May 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240528223223/https://gsi.geodata.gov.ie/downloads/Geoheritage/Reports/RO012_Erritt_and_Cloonagh_Lough_Deltas.pdf |url-status=live }}</ref><ref name=CGSMap>{{Cite web |title=Department of the Environment, Climate & Communications Public Data Viewer |url= https://dcenr.maps.arcgis.com/apps/webappviewer/index.html?id=ebaf90ff2d554522b438ff313b0c197a&marker=554555.284936843%2C785095.5381372022%2C2157%2C%2C%2C&markertemplate=%7B%22title%22%3A%22Errit%20and%20Cloonagh%20Loughs%20Deltas%22%2C%22x%22%3A554555.284936843%2C%22y%22%3A785095.5381372022%2C%22wkid%22%3A2157%2C%22isIncludeShareUrl%22%3Atrue%7D&level=8 |access-date=28 May 2024 |website=dcenr.maps.arcgis.com/home/index.html }}</ref> == Archaeology The Historic Environment Viewer map of Irish recorded monuments includes a number of historic features at Errit Lough. A number of [[crannóg]]s have been recorded from the lake (site codes RO019-004, RO019-005, RO109-009 and RO019-011). From the recorded monuments records, site code RO019-010 refers to a well (with no evidence that it is a holy well) known as Tober Skeheen, which has a pump-house. Site RO019-006 refers to a circular embanked enclosure with external diameter of approximately 35 metres, which was noted on the 1837 Irish Ordnance Survey maps. It is suggested from these records that this may have been a rath. Site RO019-008 refers to a [[souterrain]] sited on the crest of a low north-south ridge south-west of the lake. The precise location is unknown and the information about it comes from local knowledge. Site RO019-012 to the east of the lake refers to a children’s burial ground. <ref name=Monuments> {{Cite web |title=National Monuments Service Historic Environment Viewer |url= https://heritagedata.maps.arcgis.com/apps/webappviewer/index.html?id=0c9eb9575b544081b0d296436d8f60f8&marker=554297.9002624749%2C785021.7120480882%2C2157%2C%2C%2C&markertemplate=%7B%22title%22%3A%22RO01993%22%2C%22x%22%3A554297.9002624749%2C%22y%22%3A785021.7120480882%2C%22wkid%22%3A2157%2C%22isIncludeShareUrl%22%3Atrue%7D&level=10|access-date=29 May 2024 |website= heritagedata.maps.arcgis.com }}</ref> == Walking trails There is a walking trail around Errit Lough, which is part of the Lough Errit Walking Trail, which includes a range of looped walks of between 4 and 11 km in length. Dogs on leads are allowed but the walks are not buggy-accessible.<ref name=Trail>{{Cite web |title=Lough Errit Walking Trail |url= https://www.visitroscommon.ie/lough-errit/ |access-date=28 May 2024 |website=visitroscommon.ie |archive-date=28 May 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240528215655/https://www.visitroscommon.ie/lough-errit/ |url-status=live }}</ref> == Nótaí {{reflist | group=n}} == Tagairtí {{reflist | refs = <ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=17 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 11 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | access-date = 11 October 2022}}</ref> <ref name=logainm>{{lua idirlín | url = https://www.logainm.ie/ga/110059 | teideal = Loch Eirid | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 30ú Eanáir 2020 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref> <ref name=IrishStatutebook>{{lua idirlín | teideal = Statutory Instrument S.I. No. 266/2016 - European Union Habitats (Errit Lough Special Area of Conservation 000607) Regulations 2016 | url = https://www.irishstatutebook.ie/eli/2016/si/266/made/en | access-date = 26 May 2024 | website = irishstatutebook.ie/ | archive-date = 26 May 2024 | archive-url=https://web.archive.org/web/20240526214727/https://www.irishstatutebook.ie/eli/2016/si/266/made/en | url-status=live}}</ref> <ref name=Synopsis>{{lua idirlín | teideal = NPWS Errit Lough Site Synopsis | url = https://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY000607.pdf | access-date = 26 May 2024 | website=npws.ie | archive-date = 26 May 2024 | archive-url = https://web.archive.org/web/20240526220656/https://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY000607.pdf | url-status=live}}</ref> <ref name=EUNIS>{{lua idirlín | teideal = EUNIS-Errit Lough SAC |url=https://eunis.eea.europa.eu/sites/IE0000607 | access-date = 26 May 2024 | website = eunis.eea.europa.eu | archive-date = 26 May 2024 | archive-url=https://web.archive.org/web/20240526224336/https://eunis.eea.europa.eu/sites/IE0000607 | url-status = live}}</ref> <ref name=BISE>{{lua idirlín | teideal = Errit Lough Biodiversity Information System for Europe |url= https://biodiversity.europa.eu/sites/natura2000/IE0000607 | access-date = 29 May 2024 | website = biodiversity.europa.eu/ | archive-date = 29 May 2024 | archive-url = https://web.archive.org/web/20240529212438/https://biodiversity.europa.eu/sites/natura2000/IE0000607 | url-status = live}}</ref> }} == Buntásc == __NOINDEX__ __NOTOC__ 7ivd25crclonosxd7kkaem8i3loxab2 1273464 1273463 2025-07-10T19:03:13Z Marcas.oduinn 33120 1273464 wikitext text/x-wiki [ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ] == Ceanntásc == # [[Natura 2000]] # ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] # ''[[:en:Birds Directive|Birds Directive]]'' - [[Treoir maidir le hÉin]] # ''[[:en:Habitats Directive|Habitats Directive]]'' - [[Treoir maidir le Gnáthóga]] # ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] # ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] # ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:Coordination of Information on the Environment|Coordination of Information on the Environment]]'' - [[Comhordú an Eolais ar an Timpeallacht]] # ''[[:en:Cloonee and Inchiquin Loughs, Uragh Wood|Cloonee and Inchiquin Loughs, Uragh Wood]]'' - [[xxx]] == Limistéar faoi Chosaint Speisialta == '' ''' Limistéar faoi Chosaint Speisialta ''' ({{lang-en|Special Protection Area}} (SPA)) is a designation under the [[Treoir maidir le hÉin]] ón [[An tAontas Eorpach|Aontas Eorpach]] (AE). Under the Directive, Member States of the AE have a duty to safeguard the [[gnáthóg]] of [[imirce éin]] and certain particularly threatened birds. '' Together with [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] (SACs), the SPAs form a network of protected sites across the EU, called [[Natura 2000]]. Each SPA has an EU code.<ref name=EuBirdDir /> == Féach freisin * [[Natura 2000]] == Naisc sheachtracha * Treoir ón gComhairle [http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:31979L0409:EN:HTML 79/409/EEC], 2a Aibreán 1979 == Tagairtí {{reflist | refs = <ref name=EuBirdDir>{{lua idirlín | teideal = The Birds Directive | work = Environment | foilsitheoir = [[An tAontas Eorpach]] | url = http://ec.europa.eu/environment/nature/legislation/birdsdirective/index_en.htm}}</ref> }} [[Catagóir:Limistéir faoi Chosaint Speisialta| ]] == Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta == '' A ''' Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta ''' ({{lang-en|Special Area of Conservation}} (SAC)) is defined in the [[An tAontas Eorpach]]'s [[Treoir maidir le Gnáthóga]] (92/43/EEC), also known as the ''Directive on the Conservation of Natural Habitats and of Wild Fauna and Flora''. They are to protect the 220 habitats and approximately 1,000 species listed in annex I and II of the directive which are considered to be of European interest following criteria given in the directive. They must be chosen from the [[Site of Community Importance|sites of Community importance]] by the member states and designated SAC by an act assuring the conservation measures of the natural habitat.<ref name=EuSacDef /> '' SACs complement [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] and together form a network of protected sites across the European Union called [[Natura 2000]]. This, in turn, is part of the [[Emerald network]] of [[Area of Special Conservation Interest|Areas of Special Conservation Interest]] (ASCIs) under the [[Convention on the conservation of European wildlife and natural habitats|Berne Convention]]. == Féach freisin * [[Natura 2000]] == Tagairtí {{reflist | refs = <ref name=EuSacDef>{{lua idirlín | url = http://glossary.eea.europa.eu/EEAGlossary/S/special_area_of_conservation | teideal = SAC definition in the Directive | archive-url = https://web.archive.org/web/20060718184419/http://glossary.eea.europa.eu/EEAGlossary/S/special_area_of_conservation | archive-date = 2006-07-18}}</ref> }} [[Catagóir:Limistéir faoi Chaomhnú Speisialta| ]] == Loch Eirid (''SAC qualification'') == ==SAC qualification The Errit Lough site was proposed as a Site of Community Importance (SCI) in 1998.<ref name= EUNIS/> In 2016, the site was designated as a [[Special Area of Conservation]], with site code IE0000607. Statutory Instrument 266 of 2016 established the site as an SAC.<ref name=IrishStatutebook/> The feature which qualifies this site for SAC status is the presence of [[Hard Water]] Lakes – this habitat is also known as ‘‘Hard oligo-mesotrophic waters with benthic vegetation of ''Chara spp''.’. Under the EU [[Habitats Directive]], this is an Annex I habitat type (code 3140). The Interpretation Manual of European Union Habitats defines this habitat as comprising: <blockquote> “Lakes and pools with waters fairly rich in dissolved bases (pH often 6-7) (Pal. 22.12) or with mostly blue to greenish, very clear, waters poor (to moderate) in nutrients, base-rich (pH often >7.5) (Pal. 22.15). The bottom of these unpolluted water bodies are covered with charophyte, ''Chara'' and ''Nitella'', algal carpets. In the Boreal region this habitat type includes small calcareous-rich oligo-mesotrophic gyttja pools with dense ''Chara'' (dominating species is ''Chara strigosa'') carpets, often surrounded by various eutrophic fens and pine bogs.” <ref name="HardWater">{{Cite web |title=EUNIS Habitat type: Hard oligo-mesotrophic waters with benthic vegetation of Chara spp |url=https://eunis.eea.europa.eu/habitats/10066 |access-date=26 May 2024 |website=eunis.eea.europa.eu |archive-date=26 May 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240526230720/https://eunis.eea.europa.eu/habitats/10066 |url-status=live }}</ref></blockquote> [[Hard water]] lakes are typically base-rich, oligotrophic and unpolluted, with clear water. The NPWS publication "Benthic vegetation in Irish marl lakes: monitoring habitat 3140 condition 2011 to 2018" notes that the alkalinity of this lake was 136 mg/l CaCO³ and the euphotic depth (a measure of water clarity: the depth at which photosynthetic available radiation is 1% of its surface value) was 3.3 m. Typically lakes with total phosphorus of less than 0.01 mg/l have euphotic depth of over 5.0 m, but Lough Errit, a high-colour lake (of over 45 Hazen units), has low levels of phosphorus (total phosphorus of approximately 0.01 mg/l) and a low euphotic depth. This document notes four Charophyte species occurring in this lake, with [[charophyte]] cover of 0.52 (52%). It is noted that in Ireland, [[marl]] lakes and cut-over bogs often occur in the same location, an issue for this habitat type is the leaching of coloured water into these lakes, resulting in a high water colour. This may explain the low levels of deeper water vegetation in Errit Lough.<ref name=Marllakes>{{Cite web |title= Benthic vegetation in Irish marl lakes: monitoring habitat 3140 condition 2011 to 2018 |author=Roden, Cilian; Murphy, Paul; Ryan, James |url= https://www.npws.ie/sites/default/files/publications/pdf/IWM124.pdf |access-date=29 May 2024 |website=npws.ie/ |archive-date=29 May 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240529220425/https://www.npws.ie/sites/default/files/publications/pdf/IWM124.pdf |url-status=live }}</ref> [[File:Errit Lough, County Roscommon.jpg|thumb|Erit Lough, a hard water lake and SAC]] ===Vegetation=== The east side of this marl lake has exposed stony shores. On the west side of the lake are more sheltered areas. Within these more protected bays can be found emergent species such as [[Common Club-rush]] (''Scirpus lacustris'' or ''Schoenoplectus lacustris'') and [[Common Reed]] (Phragmites australis). [[Bottle Sedge]] (''Carex rostrata'') and [[Common Spike-rush]] (''Eleocharis palustris'') also occur on the west side of the site.<ref name= Synopsis/> As part of the designation criteria for the site (Hard Water lake with Chara Spp), there are beds of [[stonewort]] species (''Chara spp'') growing on the lake bed. These species include ''Chara pedunculata'', ''C. rudis'', ''C. desmacantha'' and ''C. fragilis''. In certain areas of the lake, floating [[Yellow water-lily]] (''Nuphar lutea'') are recorded. ===Nearby Special Areas of Conservation and proposed Natural Heritage Areas=== As can be seen from the [[National Parks and Wildlife Service (Ireland)|National Parks and Wildlife Service]] (NPWS) designated sites map, other designated SAC sites nearby include [[Urlaur Lough]] (NPWS site code 001571), [[Derrinea bog]] (NPWS site code 000604), Carrowbehy/Caher Bog (NPWS site code 000597), [[Drumalough Bog]] (NPWS site code 002338), and the [[River Moy]] SAC (NPWS site code 002298). This concentration of designated SACs in the area indicates that this location is ecologically very valuable.<ref name=pNHA>{{Cite web |title=NPWS Designations Viewer |url= https://dahg.maps.arcgis.com/apps/webappviewer/index.html?id=8f7060450de3485fa1c1085536d477ba&marker=553627.7066031246%2C785548.4022885882%2C2157%2C%2C%2C&markertemplate=%7B%22title%22%3A%22Errit%20Lough%22%2C%22x%22%3A553627.7066031246%2C%22y%22%3A785548.4022885882%2C%22wkid%22%3A2157%2C%22isIncludeShareUrl%22%3Atrue%7D&level=8| access-date=28 May 2024 |website=dahg.maps.arcgis.com}}</ref> The Errit Lough site has been included as a proposed Natural Heritage Area (or pNHA) by the [[National Parks and Wildlife Service (Ireland)|National Parks and Wildlife Service]] (NPWS). Other nearby pNHA sites include [[Urlaur Lough]], [[Carrowbehy/Caher Bog]], [[Derrinea Bog]], Mannin And Island Lakes, Drumalough Bog and Lough Glinn.<ref name=pNHA/> ===Conservation objectives The primary conservation objective for the site is to “maintain the favourable conservation condition of Hard oligo-mesotrophic waters with benthic vegetation of ''Chara spp''. in Errit Lough SAC”.<ref name=Objectives>{{Cite web |title=NPWS Errit Lough Conservation Objectives |url= https://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/conservation_objectives/CO000607.pdf |access-date=28 May 2024 |website=npws.ie |archive-date=28 May 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240528223656/https://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/conservation_objectives/CO000607.pdff |url-status= live }}</ref> This includes objectives to maintain the habitat area /extent subject to natural processes, to prevent decline of the habitat distribution, to prevent decline of the lake vegetation composition, zonation and depth, and to maintain the hydrological regime (groundwater flows) in order to support the habitat. The water quality should be maintained with low (oligotrophic) nutrient concentrations, high transparency, high chlorophyll, phytoplankton and algal biomass status.<ref name=Objectives/> == Geology The area surrounding the lake is a County Geological Site (or CGS). This area comprises the Erris and Cloonagh Loughs Deltas (site code RO012). The deltas are wide, flat-topped ridges of gravel and sand, situated above the nearby bog area. The deltas are considered to be good examples of deglacial, ice-marginal, meltwater-deposited features which frequently form at the edge of glacial lakes. The deltas were deposited at this site during deglaciation after the last Ice Age, at the edge of the northwestward-retreating ice sheet and date from the Quaternary period. These deltas were formed on [[Lower Carboniferous]] limestone bedrock and are made up of limestone clasts, which came from the bedrock around the site. The ice carried them until they were released into a meltwater conduit within the ice. They were then deposited at the margin of the ice sub-aqueously at the point where the river left the ice, flowing in a southeastward direction.<ref name=CGS>{{Cite web |title=County Geological Site Report |url=https://gsi.geodata.gov.ie/downloads/Geoheritage/Reports/RO012_Erritt_and_Cloonagh_Lough_Deltas.pdf |access-date=28 May 2024 |website=gsi.geodata.gov.ie/ |archive-date=28 May 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240528223223/https://gsi.geodata.gov.ie/downloads/Geoheritage/Reports/RO012_Erritt_and_Cloonagh_Lough_Deltas.pdf |url-status=live }}</ref><ref name=CGSMap>{{Cite web |title=Department of the Environment, Climate & Communications Public Data Viewer |url= https://dcenr.maps.arcgis.com/apps/webappviewer/index.html?id=ebaf90ff2d554522b438ff313b0c197a&marker=554555.284936843%2C785095.5381372022%2C2157%2C%2C%2C&markertemplate=%7B%22title%22%3A%22Errit%20and%20Cloonagh%20Loughs%20Deltas%22%2C%22x%22%3A554555.284936843%2C%22y%22%3A785095.5381372022%2C%22wkid%22%3A2157%2C%22isIncludeShareUrl%22%3Atrue%7D&level=8 |access-date=28 May 2024 |website=dcenr.maps.arcgis.com/home/index.html }}</ref> == Archaeology The Historic Environment Viewer map of Irish recorded monuments includes a number of historic features at Errit Lough. A number of [[crannóg]]s have been recorded from the lake (site codes RO019-004, RO019-005, RO109-009 and RO019-011). From the recorded monuments records, site code RO019-010 refers to a well (with no evidence that it is a holy well) known as Tober Skeheen, which has a pump-house. Site RO019-006 refers to a circular embanked enclosure with external diameter of approximately 35 metres, which was noted on the 1837 Irish Ordnance Survey maps. It is suggested from these records that this may have been a rath. Site RO019-008 refers to a [[souterrain]] sited on the crest of a low north-south ridge south-west of the lake. The precise location is unknown and the information about it comes from local knowledge. Site RO019-012 to the east of the lake refers to a children’s burial ground. <ref name=Monuments> {{Cite web |title=National Monuments Service Historic Environment Viewer |url= https://heritagedata.maps.arcgis.com/apps/webappviewer/index.html?id=0c9eb9575b544081b0d296436d8f60f8&marker=554297.9002624749%2C785021.7120480882%2C2157%2C%2C%2C&markertemplate=%7B%22title%22%3A%22RO01993%22%2C%22x%22%3A554297.9002624749%2C%22y%22%3A785021.7120480882%2C%22wkid%22%3A2157%2C%22isIncludeShareUrl%22%3Atrue%7D&level=10|access-date=29 May 2024 |website= heritagedata.maps.arcgis.com }}</ref> == Walking trails There is a walking trail around Errit Lough, which is part of the Lough Errit Walking Trail, which includes a range of looped walks of between 4 and 11 km in length. Dogs on leads are allowed but the walks are not buggy-accessible.<ref name=Trail>{{Cite web |title=Lough Errit Walking Trail |url= https://www.visitroscommon.ie/lough-errit/ |access-date=28 May 2024 |website=visitroscommon.ie |archive-date=28 May 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240528215655/https://www.visitroscommon.ie/lough-errit/ |url-status=live }}</ref> == Nótaí {{reflist | group=n}} == Tagairtí {{reflist | refs = <ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=17 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 11 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | access-date = 11 October 2022}}</ref> <ref name=logainm>{{lua idirlín | url = https://www.logainm.ie/ga/110059 | teideal = Loch Eirid | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 30ú Eanáir 2020 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref> <ref name=IrishStatutebook>{{lua idirlín | teideal = Statutory Instrument S.I. No. 266/2016 - European Union Habitats (Errit Lough Special Area of Conservation 000607) Regulations 2016 | url = https://www.irishstatutebook.ie/eli/2016/si/266/made/en | access-date = 26 May 2024 | website = irishstatutebook.ie/ | archive-date = 26 May 2024 | archive-url=https://web.archive.org/web/20240526214727/https://www.irishstatutebook.ie/eli/2016/si/266/made/en | url-status=live}}</ref> <ref name=Synopsis>{{lua idirlín | teideal = NPWS Errit Lough Site Synopsis | url = https://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY000607.pdf | access-date = 26 May 2024 | website=npws.ie | archive-date = 26 May 2024 | archive-url = https://web.archive.org/web/20240526220656/https://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY000607.pdf | url-status=live}}</ref> <ref name=EUNIS>{{lua idirlín | teideal = EUNIS-Errit Lough SAC |url=https://eunis.eea.europa.eu/sites/IE0000607 | access-date = 26 May 2024 | website = eunis.eea.europa.eu | archive-date = 26 May 2024 | archive-url=https://web.archive.org/web/20240526224336/https://eunis.eea.europa.eu/sites/IE0000607 | url-status = live}}</ref> <ref name=BISE>{{lua idirlín | teideal = Errit Lough Biodiversity Information System for Europe |url= https://biodiversity.europa.eu/sites/natura2000/IE0000607 | access-date = 29 May 2024 | website = biodiversity.europa.eu/ | archive-date = 29 May 2024 | archive-url = https://web.archive.org/web/20240529212438/https://biodiversity.europa.eu/sites/natura2000/IE0000607 | url-status = live}}</ref> }} == Buntásc == __NOINDEX__ __NOTOC__ hqekuru5gxhwcjxykednby1txrtjkus 1273465 1273464 2025-07-10T19:06:24Z Marcas.oduinn 33120 /* Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta */ 1273465 wikitext text/x-wiki [ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ] == Ceanntásc == # [[Natura 2000]] # ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] # ''[[:en:Birds Directive|Birds Directive]]'' - [[Treoir maidir le hÉin]] # ''[[:en:Habitats Directive|Habitats Directive]]'' - [[Treoir maidir le Gnáthóga]] # ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] # ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] # ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:Coordination of Information on the Environment|Coordination of Information on the Environment]]'' - [[Comhordú an Eolais ar an Timpeallacht]] # ''[[:en:Cloonee and Inchiquin Loughs, Uragh Wood|Cloonee and Inchiquin Loughs, Uragh Wood]]'' - [[xxx]] == Limistéar faoi Chosaint Speisialta == '' ''' Limistéar faoi Chosaint Speisialta ''' ({{lang-en|Special Protection Area}} (SPA)) is a designation under the [[Treoir maidir le hÉin]] ón [[An tAontas Eorpach|Aontas Eorpach]] (AE). Under the Directive, Member States of the AE have a duty to safeguard the [[gnáthóg]] of [[imirce éin]] and certain particularly threatened birds. '' Together with [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] (SACs), the SPAs form a network of protected sites across the EU, called [[Natura 2000]]. Each SPA has an EU code.<ref name=EuBirdDir /> == Féach freisin * [[Natura 2000]] == Naisc sheachtracha * Treoir ón gComhairle [http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:31979L0409:EN:HTML 79/409/EEC], 2a Aibreán 1979 == Tagairtí {{reflist | refs = <ref name=EuBirdDir>{{lua idirlín | teideal = The Birds Directive | work = Environment | foilsitheoir = [[An tAontas Eorpach]] | url = http://ec.europa.eu/environment/nature/legislation/birdsdirective/index_en.htm}}</ref> }} [[Catagóir:Limistéir faoi Chosaint Speisialta| ]] == Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta == '' A ''' Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta ''' ({{lang-en|Special Area of Conservation}} (SAC)) is defined in the [[An tAontas Eorpach]]'s [[Treoir maidir le Gnáthóga]] (92/43/EEC), also known as the ''Directive on the Conservation of Natural Habitats and of Wild Fauna and Flora''. They are to protect the 220 habitats and approximately 1,000 species listed in annex I and II of the directive which are considered to be of European interest following criteria given in the directive. They must be chosen from the [[Láithreán a bhfuil Tábhacht Chomhphobail leis|láithreán a bhfuil tábhacht Chomhphobail leis]] by the member states and designated SAC by an act assuring the conservation measures of the natural habitat.<ref name=EuSacDef /> '' SACs complement [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] and together form a network of protected sites across the European Union called [[Natura 2000]]. This, in turn, is part of the [[Emerald network]] of [[Limistéar Leasa Caomhantais Speisialta]] under the [[Convention on the conservation of European wildlife and natural habitats|Berne Convention]]. == Féach freisin * [[Natura 2000]] == Tagairtí {{reflist | refs = <ref name=EuSacDef>{{lua idirlín | url = http://glossary.eea.europa.eu/EEAGlossary/S/special_area_of_conservation | teideal = SAC definition in the Directive | archive-url = https://web.archive.org/web/20060718184419/http://glossary.eea.europa.eu/EEAGlossary/S/special_area_of_conservation | archive-date = 2006-07-18}}</ref> }} [[Catagóir:Limistéir faoi Chaomhnú Speisialta| ]] == Loch Eirid (''SAC qualification'') == ==SAC qualification The Errit Lough site was proposed as a Site of Community Importance (SCI) in 1998.<ref name= EUNIS/> In 2016, the site was designated as a [[Special Area of Conservation]], with site code IE0000607. Statutory Instrument 266 of 2016 established the site as an SAC.<ref name=IrishStatutebook/> The feature which qualifies this site for SAC status is the presence of [[Hard Water]] Lakes – this habitat is also known as ‘‘Hard oligo-mesotrophic waters with benthic vegetation of ''Chara spp''.’. Under the EU [[Habitats Directive]], this is an Annex I habitat type (code 3140). The Interpretation Manual of European Union Habitats defines this habitat as comprising: <blockquote> “Lakes and pools with waters fairly rich in dissolved bases (pH often 6-7) (Pal. 22.12) or with mostly blue to greenish, very clear, waters poor (to moderate) in nutrients, base-rich (pH often >7.5) (Pal. 22.15). The bottom of these unpolluted water bodies are covered with charophyte, ''Chara'' and ''Nitella'', algal carpets. In the Boreal region this habitat type includes small calcareous-rich oligo-mesotrophic gyttja pools with dense ''Chara'' (dominating species is ''Chara strigosa'') carpets, often surrounded by various eutrophic fens and pine bogs.” <ref name="HardWater">{{Cite web |title=EUNIS Habitat type: Hard oligo-mesotrophic waters with benthic vegetation of Chara spp |url=https://eunis.eea.europa.eu/habitats/10066 |access-date=26 May 2024 |website=eunis.eea.europa.eu |archive-date=26 May 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240526230720/https://eunis.eea.europa.eu/habitats/10066 |url-status=live }}</ref></blockquote> [[Hard water]] lakes are typically base-rich, oligotrophic and unpolluted, with clear water. The NPWS publication "Benthic vegetation in Irish marl lakes: monitoring habitat 3140 condition 2011 to 2018" notes that the alkalinity of this lake was 136 mg/l CaCO³ and the euphotic depth (a measure of water clarity: the depth at which photosynthetic available radiation is 1% of its surface value) was 3.3 m. Typically lakes with total phosphorus of less than 0.01 mg/l have euphotic depth of over 5.0 m, but Lough Errit, a high-colour lake (of over 45 Hazen units), has low levels of phosphorus (total phosphorus of approximately 0.01 mg/l) and a low euphotic depth. This document notes four Charophyte species occurring in this lake, with [[charophyte]] cover of 0.52 (52%). It is noted that in Ireland, [[marl]] lakes and cut-over bogs often occur in the same location, an issue for this habitat type is the leaching of coloured water into these lakes, resulting in a high water colour. This may explain the low levels of deeper water vegetation in Errit Lough.<ref name=Marllakes>{{Cite web |title= Benthic vegetation in Irish marl lakes: monitoring habitat 3140 condition 2011 to 2018 |author=Roden, Cilian; Murphy, Paul; Ryan, James |url= https://www.npws.ie/sites/default/files/publications/pdf/IWM124.pdf |access-date=29 May 2024 |website=npws.ie/ |archive-date=29 May 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240529220425/https://www.npws.ie/sites/default/files/publications/pdf/IWM124.pdf |url-status=live }}</ref> [[File:Errit Lough, County Roscommon.jpg|thumb|Erit Lough, a hard water lake and SAC]] ===Vegetation=== The east side of this marl lake has exposed stony shores. On the west side of the lake are more sheltered areas. Within these more protected bays can be found emergent species such as [[Common Club-rush]] (''Scirpus lacustris'' or ''Schoenoplectus lacustris'') and [[Common Reed]] (Phragmites australis). [[Bottle Sedge]] (''Carex rostrata'') and [[Common Spike-rush]] (''Eleocharis palustris'') also occur on the west side of the site.<ref name= Synopsis/> As part of the designation criteria for the site (Hard Water lake with Chara Spp), there are beds of [[stonewort]] species (''Chara spp'') growing on the lake bed. These species include ''Chara pedunculata'', ''C. rudis'', ''C. desmacantha'' and ''C. fragilis''. In certain areas of the lake, floating [[Yellow water-lily]] (''Nuphar lutea'') are recorded. ===Nearby Special Areas of Conservation and proposed Natural Heritage Areas=== As can be seen from the [[National Parks and Wildlife Service (Ireland)|National Parks and Wildlife Service]] (NPWS) designated sites map, other designated SAC sites nearby include [[Urlaur Lough]] (NPWS site code 001571), [[Derrinea bog]] (NPWS site code 000604), Carrowbehy/Caher Bog (NPWS site code 000597), [[Drumalough Bog]] (NPWS site code 002338), and the [[River Moy]] SAC (NPWS site code 002298). This concentration of designated SACs in the area indicates that this location is ecologically very valuable.<ref name=pNHA>{{Cite web |title=NPWS Designations Viewer |url= https://dahg.maps.arcgis.com/apps/webappviewer/index.html?id=8f7060450de3485fa1c1085536d477ba&marker=553627.7066031246%2C785548.4022885882%2C2157%2C%2C%2C&markertemplate=%7B%22title%22%3A%22Errit%20Lough%22%2C%22x%22%3A553627.7066031246%2C%22y%22%3A785548.4022885882%2C%22wkid%22%3A2157%2C%22isIncludeShareUrl%22%3Atrue%7D&level=8| access-date=28 May 2024 |website=dahg.maps.arcgis.com}}</ref> The Errit Lough site has been included as a proposed Natural Heritage Area (or pNHA) by the [[National Parks and Wildlife Service (Ireland)|National Parks and Wildlife Service]] (NPWS). Other nearby pNHA sites include [[Urlaur Lough]], [[Carrowbehy/Caher Bog]], [[Derrinea Bog]], Mannin And Island Lakes, Drumalough Bog and Lough Glinn.<ref name=pNHA/> ===Conservation objectives The primary conservation objective for the site is to “maintain the favourable conservation condition of Hard oligo-mesotrophic waters with benthic vegetation of ''Chara spp''. in Errit Lough SAC”.<ref name=Objectives>{{Cite web |title=NPWS Errit Lough Conservation Objectives |url= https://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/conservation_objectives/CO000607.pdf |access-date=28 May 2024 |website=npws.ie |archive-date=28 May 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240528223656/https://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/conservation_objectives/CO000607.pdff |url-status= live }}</ref> This includes objectives to maintain the habitat area /extent subject to natural processes, to prevent decline of the habitat distribution, to prevent decline of the lake vegetation composition, zonation and depth, and to maintain the hydrological regime (groundwater flows) in order to support the habitat. The water quality should be maintained with low (oligotrophic) nutrient concentrations, high transparency, high chlorophyll, phytoplankton and algal biomass status.<ref name=Objectives/> == Geology The area surrounding the lake is a County Geological Site (or CGS). This area comprises the Erris and Cloonagh Loughs Deltas (site code RO012). The deltas are wide, flat-topped ridges of gravel and sand, situated above the nearby bog area. The deltas are considered to be good examples of deglacial, ice-marginal, meltwater-deposited features which frequently form at the edge of glacial lakes. The deltas were deposited at this site during deglaciation after the last Ice Age, at the edge of the northwestward-retreating ice sheet and date from the Quaternary period. These deltas were formed on [[Lower Carboniferous]] limestone bedrock and are made up of limestone clasts, which came from the bedrock around the site. The ice carried them until they were released into a meltwater conduit within the ice. They were then deposited at the margin of the ice sub-aqueously at the point where the river left the ice, flowing in a southeastward direction.<ref name=CGS>{{Cite web |title=County Geological Site Report |url=https://gsi.geodata.gov.ie/downloads/Geoheritage/Reports/RO012_Erritt_and_Cloonagh_Lough_Deltas.pdf |access-date=28 May 2024 |website=gsi.geodata.gov.ie/ |archive-date=28 May 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240528223223/https://gsi.geodata.gov.ie/downloads/Geoheritage/Reports/RO012_Erritt_and_Cloonagh_Lough_Deltas.pdf |url-status=live }}</ref><ref name=CGSMap>{{Cite web |title=Department of the Environment, Climate & Communications Public Data Viewer |url= https://dcenr.maps.arcgis.com/apps/webappviewer/index.html?id=ebaf90ff2d554522b438ff313b0c197a&marker=554555.284936843%2C785095.5381372022%2C2157%2C%2C%2C&markertemplate=%7B%22title%22%3A%22Errit%20and%20Cloonagh%20Loughs%20Deltas%22%2C%22x%22%3A554555.284936843%2C%22y%22%3A785095.5381372022%2C%22wkid%22%3A2157%2C%22isIncludeShareUrl%22%3Atrue%7D&level=8 |access-date=28 May 2024 |website=dcenr.maps.arcgis.com/home/index.html }}</ref> == Archaeology The Historic Environment Viewer map of Irish recorded monuments includes a number of historic features at Errit Lough. A number of [[crannóg]]s have been recorded from the lake (site codes RO019-004, RO019-005, RO109-009 and RO019-011). From the recorded monuments records, site code RO019-010 refers to a well (with no evidence that it is a holy well) known as Tober Skeheen, which has a pump-house. Site RO019-006 refers to a circular embanked enclosure with external diameter of approximately 35 metres, which was noted on the 1837 Irish Ordnance Survey maps. It is suggested from these records that this may have been a rath. Site RO019-008 refers to a [[souterrain]] sited on the crest of a low north-south ridge south-west of the lake. The precise location is unknown and the information about it comes from local knowledge. Site RO019-012 to the east of the lake refers to a children’s burial ground. <ref name=Monuments> {{Cite web |title=National Monuments Service Historic Environment Viewer |url= https://heritagedata.maps.arcgis.com/apps/webappviewer/index.html?id=0c9eb9575b544081b0d296436d8f60f8&marker=554297.9002624749%2C785021.7120480882%2C2157%2C%2C%2C&markertemplate=%7B%22title%22%3A%22RO01993%22%2C%22x%22%3A554297.9002624749%2C%22y%22%3A785021.7120480882%2C%22wkid%22%3A2157%2C%22isIncludeShareUrl%22%3Atrue%7D&level=10|access-date=29 May 2024 |website= heritagedata.maps.arcgis.com }}</ref> == Walking trails There is a walking trail around Errit Lough, which is part of the Lough Errit Walking Trail, which includes a range of looped walks of between 4 and 11 km in length. Dogs on leads are allowed but the walks are not buggy-accessible.<ref name=Trail>{{Cite web |title=Lough Errit Walking Trail |url= https://www.visitroscommon.ie/lough-errit/ |access-date=28 May 2024 |website=visitroscommon.ie |archive-date=28 May 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240528215655/https://www.visitroscommon.ie/lough-errit/ |url-status=live }}</ref> == Nótaí {{reflist | group=n}} == Tagairtí {{reflist | refs = <ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=17 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 11 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | access-date = 11 October 2022}}</ref> <ref name=logainm>{{lua idirlín | url = https://www.logainm.ie/ga/110059 | teideal = Loch Eirid | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 30ú Eanáir 2020 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref> <ref name=IrishStatutebook>{{lua idirlín | teideal = Statutory Instrument S.I. No. 266/2016 - European Union Habitats (Errit Lough Special Area of Conservation 000607) Regulations 2016 | url = https://www.irishstatutebook.ie/eli/2016/si/266/made/en | access-date = 26 May 2024 | website = irishstatutebook.ie/ | archive-date = 26 May 2024 | archive-url=https://web.archive.org/web/20240526214727/https://www.irishstatutebook.ie/eli/2016/si/266/made/en | url-status=live}}</ref> <ref name=Synopsis>{{lua idirlín | teideal = NPWS Errit Lough Site Synopsis | url = https://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY000607.pdf | access-date = 26 May 2024 | website=npws.ie | archive-date = 26 May 2024 | archive-url = https://web.archive.org/web/20240526220656/https://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY000607.pdf | url-status=live}}</ref> <ref name=EUNIS>{{lua idirlín | teideal = EUNIS-Errit Lough SAC |url=https://eunis.eea.europa.eu/sites/IE0000607 | access-date = 26 May 2024 | website = eunis.eea.europa.eu | archive-date = 26 May 2024 | archive-url=https://web.archive.org/web/20240526224336/https://eunis.eea.europa.eu/sites/IE0000607 | url-status = live}}</ref> <ref name=BISE>{{lua idirlín | teideal = Errit Lough Biodiversity Information System for Europe |url= https://biodiversity.europa.eu/sites/natura2000/IE0000607 | access-date = 29 May 2024 | website = biodiversity.europa.eu/ | archive-date = 29 May 2024 | archive-url = https://web.archive.org/web/20240529212438/https://biodiversity.europa.eu/sites/natura2000/IE0000607 | url-status = live}}</ref> }} == Buntásc == __NOINDEX__ __NOTOC__ jq5f5orwb4wjecvqb8fts04bnz6j4l0 1273466 1273465 2025-07-10T19:08:29Z Marcas.oduinn 33120 /* Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta */ 1273466 wikitext text/x-wiki [ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ] == Ceanntásc == # [[Natura 2000]] # ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] # ''[[:en:Birds Directive|Birds Directive]]'' - [[Treoir maidir le hÉin]] # ''[[:en:Habitats Directive|Habitats Directive]]'' - [[Treoir maidir le Gnáthóga]] # ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] # ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] # ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:Coordination of Information on the Environment|Coordination of Information on the Environment]]'' - [[Comhordú an Eolais ar an Timpeallacht]] # ''[[:en:Cloonee and Inchiquin Loughs, Uragh Wood|Cloonee and Inchiquin Loughs, Uragh Wood]]'' - [[xxx]] == Limistéar faoi Chosaint Speisialta == '' ''' Limistéar faoi Chosaint Speisialta ''' ({{lang-en|Special Protection Area}} (SPA)) is a designation under the [[Treoir maidir le hÉin]] ón [[An tAontas Eorpach|Aontas Eorpach]] (AE). Under the Directive, Member States of the AE have a duty to safeguard the [[gnáthóg]] of [[imirce éin]] and certain particularly threatened birds. '' Together with [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] (SACs), the SPAs form a network of protected sites across the EU, called [[Natura 2000]]. Each SPA has an EU code.<ref name=EuBirdDir /> == Féach freisin * [[Natura 2000]] == Naisc sheachtracha * Treoir ón gComhairle [http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:31979L0409:EN:HTML 79/409/EEC], 2a Aibreán 1979 == Tagairtí {{reflist | refs = <ref name=EuBirdDir>{{lua idirlín | teideal = The Birds Directive | work = Environment | foilsitheoir = [[An tAontas Eorpach]] | url = http://ec.europa.eu/environment/nature/legislation/birdsdirective/index_en.htm}}</ref> }} [[Catagóir:Limistéir faoi Chosaint Speisialta| ]] == Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta == '' A ''' Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta ''' ({{lang-en|Special Area of Conservation}} (SAC)) is defined in the [[An tAontas Eorpach]]'s [[Treoir maidir le Gnáthóga]] (92/43/EEC), also known as the ''Directive on the Conservation of Natural Habitats and of Wild Fauna and Flora''. They are to protect the 220 habitats and approximately 1,000 species listed in annex I and II of the directive which are considered to be of European interest following criteria given in the directive. They must be chosen from the [[Láithreán a bhfuil Tábhacht Chomhphobail leis|láithreán a bhfuil tábhacht Chomhphobail leis]] by the member states and designated SAC by an act assuring the conservation measures of the natural habitat.<ref name=EuSacDef /> '' SACs complement [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] and together form a network of protected sites across the European Union called [[Natura 2000]]. This, in turn, is part of the [[Emerald network]] of [[Limistéar Leasa Caomhantais Speisialta]] under the [[an Coinbhinsiún maidir le Caomhnú Fhiadhúlra agus Ghnáthóga Nádúrtha na hEorpa|Coinbhinsiún Bheirn]]. == Féach freisin * [[Natura 2000]] == Tagairtí {{reflist | refs = <ref name=EuSacDef>{{lua idirlín | url = http://glossary.eea.europa.eu/EEAGlossary/S/special_area_of_conservation | teideal = SAC definition in the Directive | archive-url = https://web.archive.org/web/20060718184419/http://glossary.eea.europa.eu/EEAGlossary/S/special_area_of_conservation | archive-date = 2006-07-18}}</ref> }} [[Catagóir:Limistéir faoi Chaomhnú Speisialta| ]] == Loch Eirid (''SAC qualification'') == ==SAC qualification The Errit Lough site was proposed as a Site of Community Importance (SCI) in 1998.<ref name= EUNIS/> In 2016, the site was designated as a [[Special Area of Conservation]], with site code IE0000607. Statutory Instrument 266 of 2016 established the site as an SAC.<ref name=IrishStatutebook/> The feature which qualifies this site for SAC status is the presence of [[Hard Water]] Lakes – this habitat is also known as ‘‘Hard oligo-mesotrophic waters with benthic vegetation of ''Chara spp''.’. Under the EU [[Habitats Directive]], this is an Annex I habitat type (code 3140). The Interpretation Manual of European Union Habitats defines this habitat as comprising: <blockquote> “Lakes and pools with waters fairly rich in dissolved bases (pH often 6-7) (Pal. 22.12) or with mostly blue to greenish, very clear, waters poor (to moderate) in nutrients, base-rich (pH often >7.5) (Pal. 22.15). The bottom of these unpolluted water bodies are covered with charophyte, ''Chara'' and ''Nitella'', algal carpets. In the Boreal region this habitat type includes small calcareous-rich oligo-mesotrophic gyttja pools with dense ''Chara'' (dominating species is ''Chara strigosa'') carpets, often surrounded by various eutrophic fens and pine bogs.” <ref name="HardWater">{{Cite web |title=EUNIS Habitat type: Hard oligo-mesotrophic waters with benthic vegetation of Chara spp |url=https://eunis.eea.europa.eu/habitats/10066 |access-date=26 May 2024 |website=eunis.eea.europa.eu |archive-date=26 May 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240526230720/https://eunis.eea.europa.eu/habitats/10066 |url-status=live }}</ref></blockquote> [[Hard water]] lakes are typically base-rich, oligotrophic and unpolluted, with clear water. The NPWS publication "Benthic vegetation in Irish marl lakes: monitoring habitat 3140 condition 2011 to 2018" notes that the alkalinity of this lake was 136 mg/l CaCO³ and the euphotic depth (a measure of water clarity: the depth at which photosynthetic available radiation is 1% of its surface value) was 3.3 m. Typically lakes with total phosphorus of less than 0.01 mg/l have euphotic depth of over 5.0 m, but Lough Errit, a high-colour lake (of over 45 Hazen units), has low levels of phosphorus (total phosphorus of approximately 0.01 mg/l) and a low euphotic depth. This document notes four Charophyte species occurring in this lake, with [[charophyte]] cover of 0.52 (52%). It is noted that in Ireland, [[marl]] lakes and cut-over bogs often occur in the same location, an issue for this habitat type is the leaching of coloured water into these lakes, resulting in a high water colour. This may explain the low levels of deeper water vegetation in Errit Lough.<ref name=Marllakes>{{Cite web |title= Benthic vegetation in Irish marl lakes: monitoring habitat 3140 condition 2011 to 2018 |author=Roden, Cilian; Murphy, Paul; Ryan, James |url= https://www.npws.ie/sites/default/files/publications/pdf/IWM124.pdf |access-date=29 May 2024 |website=npws.ie/ |archive-date=29 May 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240529220425/https://www.npws.ie/sites/default/files/publications/pdf/IWM124.pdf |url-status=live }}</ref> [[File:Errit Lough, County Roscommon.jpg|thumb|Erit Lough, a hard water lake and SAC]] ===Vegetation=== The east side of this marl lake has exposed stony shores. On the west side of the lake are more sheltered areas. Within these more protected bays can be found emergent species such as [[Common Club-rush]] (''Scirpus lacustris'' or ''Schoenoplectus lacustris'') and [[Common Reed]] (Phragmites australis). [[Bottle Sedge]] (''Carex rostrata'') and [[Common Spike-rush]] (''Eleocharis palustris'') also occur on the west side of the site.<ref name= Synopsis/> As part of the designation criteria for the site (Hard Water lake with Chara Spp), there are beds of [[stonewort]] species (''Chara spp'') growing on the lake bed. These species include ''Chara pedunculata'', ''C. rudis'', ''C. desmacantha'' and ''C. fragilis''. In certain areas of the lake, floating [[Yellow water-lily]] (''Nuphar lutea'') are recorded. ===Nearby Special Areas of Conservation and proposed Natural Heritage Areas=== As can be seen from the [[National Parks and Wildlife Service (Ireland)|National Parks and Wildlife Service]] (NPWS) designated sites map, other designated SAC sites nearby include [[Urlaur Lough]] (NPWS site code 001571), [[Derrinea bog]] (NPWS site code 000604), Carrowbehy/Caher Bog (NPWS site code 000597), [[Drumalough Bog]] (NPWS site code 002338), and the [[River Moy]] SAC (NPWS site code 002298). This concentration of designated SACs in the area indicates that this location is ecologically very valuable.<ref name=pNHA>{{Cite web |title=NPWS Designations Viewer |url= https://dahg.maps.arcgis.com/apps/webappviewer/index.html?id=8f7060450de3485fa1c1085536d477ba&marker=553627.7066031246%2C785548.4022885882%2C2157%2C%2C%2C&markertemplate=%7B%22title%22%3A%22Errit%20Lough%22%2C%22x%22%3A553627.7066031246%2C%22y%22%3A785548.4022885882%2C%22wkid%22%3A2157%2C%22isIncludeShareUrl%22%3Atrue%7D&level=8| access-date=28 May 2024 |website=dahg.maps.arcgis.com}}</ref> The Errit Lough site has been included as a proposed Natural Heritage Area (or pNHA) by the [[National Parks and Wildlife Service (Ireland)|National Parks and Wildlife Service]] (NPWS). Other nearby pNHA sites include [[Urlaur Lough]], [[Carrowbehy/Caher Bog]], [[Derrinea Bog]], Mannin And Island Lakes, Drumalough Bog and Lough Glinn.<ref name=pNHA/> ===Conservation objectives The primary conservation objective for the site is to “maintain the favourable conservation condition of Hard oligo-mesotrophic waters with benthic vegetation of ''Chara spp''. in Errit Lough SAC”.<ref name=Objectives>{{Cite web |title=NPWS Errit Lough Conservation Objectives |url= https://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/conservation_objectives/CO000607.pdf |access-date=28 May 2024 |website=npws.ie |archive-date=28 May 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240528223656/https://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/conservation_objectives/CO000607.pdff |url-status= live }}</ref> This includes objectives to maintain the habitat area /extent subject to natural processes, to prevent decline of the habitat distribution, to prevent decline of the lake vegetation composition, zonation and depth, and to maintain the hydrological regime (groundwater flows) in order to support the habitat. The water quality should be maintained with low (oligotrophic) nutrient concentrations, high transparency, high chlorophyll, phytoplankton and algal biomass status.<ref name=Objectives/> == Geology The area surrounding the lake is a County Geological Site (or CGS). This area comprises the Erris and Cloonagh Loughs Deltas (site code RO012). The deltas are wide, flat-topped ridges of gravel and sand, situated above the nearby bog area. The deltas are considered to be good examples of deglacial, ice-marginal, meltwater-deposited features which frequently form at the edge of glacial lakes. The deltas were deposited at this site during deglaciation after the last Ice Age, at the edge of the northwestward-retreating ice sheet and date from the Quaternary period. These deltas were formed on [[Lower Carboniferous]] limestone bedrock and are made up of limestone clasts, which came from the bedrock around the site. The ice carried them until they were released into a meltwater conduit within the ice. They were then deposited at the margin of the ice sub-aqueously at the point where the river left the ice, flowing in a southeastward direction.<ref name=CGS>{{Cite web |title=County Geological Site Report |url=https://gsi.geodata.gov.ie/downloads/Geoheritage/Reports/RO012_Erritt_and_Cloonagh_Lough_Deltas.pdf |access-date=28 May 2024 |website=gsi.geodata.gov.ie/ |archive-date=28 May 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240528223223/https://gsi.geodata.gov.ie/downloads/Geoheritage/Reports/RO012_Erritt_and_Cloonagh_Lough_Deltas.pdf |url-status=live }}</ref><ref name=CGSMap>{{Cite web |title=Department of the Environment, Climate & Communications Public Data Viewer |url= https://dcenr.maps.arcgis.com/apps/webappviewer/index.html?id=ebaf90ff2d554522b438ff313b0c197a&marker=554555.284936843%2C785095.5381372022%2C2157%2C%2C%2C&markertemplate=%7B%22title%22%3A%22Errit%20and%20Cloonagh%20Loughs%20Deltas%22%2C%22x%22%3A554555.284936843%2C%22y%22%3A785095.5381372022%2C%22wkid%22%3A2157%2C%22isIncludeShareUrl%22%3Atrue%7D&level=8 |access-date=28 May 2024 |website=dcenr.maps.arcgis.com/home/index.html }}</ref> == Archaeology The Historic Environment Viewer map of Irish recorded monuments includes a number of historic features at Errit Lough. A number of [[crannóg]]s have been recorded from the lake (site codes RO019-004, RO019-005, RO109-009 and RO019-011). From the recorded monuments records, site code RO019-010 refers to a well (with no evidence that it is a holy well) known as Tober Skeheen, which has a pump-house. Site RO019-006 refers to a circular embanked enclosure with external diameter of approximately 35 metres, which was noted on the 1837 Irish Ordnance Survey maps. It is suggested from these records that this may have been a rath. Site RO019-008 refers to a [[souterrain]] sited on the crest of a low north-south ridge south-west of the lake. The precise location is unknown and the information about it comes from local knowledge. Site RO019-012 to the east of the lake refers to a children’s burial ground. <ref name=Monuments> {{Cite web |title=National Monuments Service Historic Environment Viewer |url= https://heritagedata.maps.arcgis.com/apps/webappviewer/index.html?id=0c9eb9575b544081b0d296436d8f60f8&marker=554297.9002624749%2C785021.7120480882%2C2157%2C%2C%2C&markertemplate=%7B%22title%22%3A%22RO01993%22%2C%22x%22%3A554297.9002624749%2C%22y%22%3A785021.7120480882%2C%22wkid%22%3A2157%2C%22isIncludeShareUrl%22%3Atrue%7D&level=10|access-date=29 May 2024 |website= heritagedata.maps.arcgis.com }}</ref> == Walking trails There is a walking trail around Errit Lough, which is part of the Lough Errit Walking Trail, which includes a range of looped walks of between 4 and 11 km in length. Dogs on leads are allowed but the walks are not buggy-accessible.<ref name=Trail>{{Cite web |title=Lough Errit Walking Trail |url= https://www.visitroscommon.ie/lough-errit/ |access-date=28 May 2024 |website=visitroscommon.ie |archive-date=28 May 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240528215655/https://www.visitroscommon.ie/lough-errit/ |url-status=live }}</ref> == Nótaí {{reflist | group=n}} == Tagairtí {{reflist | refs = <ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=17 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 11 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | access-date = 11 October 2022}}</ref> <ref name=logainm>{{lua idirlín | url = https://www.logainm.ie/ga/110059 | teideal = Loch Eirid | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 30ú Eanáir 2020 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref> <ref name=IrishStatutebook>{{lua idirlín | teideal = Statutory Instrument S.I. No. 266/2016 - European Union Habitats (Errit Lough Special Area of Conservation 000607) Regulations 2016 | url = https://www.irishstatutebook.ie/eli/2016/si/266/made/en | access-date = 26 May 2024 | website = irishstatutebook.ie/ | archive-date = 26 May 2024 | archive-url=https://web.archive.org/web/20240526214727/https://www.irishstatutebook.ie/eli/2016/si/266/made/en | url-status=live}}</ref> <ref name=Synopsis>{{lua idirlín | teideal = NPWS Errit Lough Site Synopsis | url = https://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY000607.pdf | access-date = 26 May 2024 | website=npws.ie | archive-date = 26 May 2024 | archive-url = https://web.archive.org/web/20240526220656/https://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY000607.pdf | url-status=live}}</ref> <ref name=EUNIS>{{lua idirlín | teideal = EUNIS-Errit Lough SAC |url=https://eunis.eea.europa.eu/sites/IE0000607 | access-date = 26 May 2024 | website = eunis.eea.europa.eu | archive-date = 26 May 2024 | archive-url=https://web.archive.org/web/20240526224336/https://eunis.eea.europa.eu/sites/IE0000607 | url-status = live}}</ref> <ref name=BISE>{{lua idirlín | teideal = Errit Lough Biodiversity Information System for Europe |url= https://biodiversity.europa.eu/sites/natura2000/IE0000607 | access-date = 29 May 2024 | website = biodiversity.europa.eu/ | archive-date = 29 May 2024 | archive-url = https://web.archive.org/web/20240529212438/https://biodiversity.europa.eu/sites/natura2000/IE0000607 | url-status = live}}</ref> }} == Buntásc == __NOINDEX__ __NOTOC__ ri6mvwfwr9o1x0zbw6k8g41c8nqsea5 1273467 1273466 2025-07-10T19:09:18Z Marcas.oduinn 33120 /* Ceanntásc */ 1273467 wikitext text/x-wiki [ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ] == Ceanntásc == # [[Natura 2000]] # ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] # ''[[:en:Birds Directive|Birds Directive]]'' - [[Treoir maidir le hÉin]] # ''[[:en:Habitats Directive|Habitats Directive]]'' - [[Treoir maidir le Gnáthóga]] # ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] # ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] # ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:Coordination of Information on the Environment|Coordination of Information on the Environment]]'' - [[Comhordú an Eolais ar an Timpeallacht]] * [[Emerald network]] * [[Limistéar Leasa Caomhantais Speisialta]] *[[an Coinbhinsiún maidir le Caomhnú Fhiadhúlra agus Ghnáthóga Nádúrtha na hEorpa]] (Coinbhinsiún Bheirn) # ''[[:en:Cloonee and Inchiquin Loughs, Uragh Wood|Cloonee and Inchiquin Loughs, Uragh Wood]]'' - [[xxx]] == Limistéar faoi Chosaint Speisialta == '' ''' Limistéar faoi Chosaint Speisialta ''' ({{lang-en|Special Protection Area}} (SPA)) is a designation under the [[Treoir maidir le hÉin]] ón [[An tAontas Eorpach|Aontas Eorpach]] (AE). Under the Directive, Member States of the AE have a duty to safeguard the [[gnáthóg]] of [[imirce éin]] and certain particularly threatened birds. '' Together with [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] (SACs), the SPAs form a network of protected sites across the EU, called [[Natura 2000]]. Each SPA has an EU code.<ref name=EuBirdDir /> == Féach freisin * [[Natura 2000]] == Naisc sheachtracha * Treoir ón gComhairle [http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:31979L0409:EN:HTML 79/409/EEC], 2a Aibreán 1979 == Tagairtí {{reflist | refs = <ref name=EuBirdDir>{{lua idirlín | teideal = The Birds Directive | work = Environment | foilsitheoir = [[An tAontas Eorpach]] | url = http://ec.europa.eu/environment/nature/legislation/birdsdirective/index_en.htm}}</ref> }} [[Catagóir:Limistéir faoi Chosaint Speisialta| ]] == Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta == '' A ''' Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta ''' ({{lang-en|Special Area of Conservation}} (SAC)) is defined in the [[An tAontas Eorpach]]'s [[Treoir maidir le Gnáthóga]] (92/43/EEC), also known as the ''Directive on the Conservation of Natural Habitats and of Wild Fauna and Flora''. They are to protect the 220 habitats and approximately 1,000 species listed in annex I and II of the directive which are considered to be of European interest following criteria given in the directive. They must be chosen from the [[Láithreán a bhfuil Tábhacht Chomhphobail leis|láithreán a bhfuil tábhacht Chomhphobail leis]] by the member states and designated SAC by an act assuring the conservation measures of the natural habitat.<ref name=EuSacDef /> '' SACs complement [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] and together form a network of protected sites across the European Union called [[Natura 2000]]. This, in turn, is part of the [[Emerald network]] of [[Limistéar Leasa Caomhantais Speisialta]] under the [[an Coinbhinsiún maidir le Caomhnú Fhiadhúlra agus Ghnáthóga Nádúrtha na hEorpa|Coinbhinsiún Bheirn]]. == Féach freisin * [[Natura 2000]] == Tagairtí {{reflist | refs = <ref name=EuSacDef>{{lua idirlín | url = http://glossary.eea.europa.eu/EEAGlossary/S/special_area_of_conservation | teideal = SAC definition in the Directive | archive-url = https://web.archive.org/web/20060718184419/http://glossary.eea.europa.eu/EEAGlossary/S/special_area_of_conservation | archive-date = 2006-07-18}}</ref> }} [[Catagóir:Limistéir faoi Chaomhnú Speisialta| ]] == Loch Eirid (''SAC qualification'') == ==SAC qualification The Errit Lough site was proposed as a Site of Community Importance (SCI) in 1998.<ref name= EUNIS/> In 2016, the site was designated as a [[Special Area of Conservation]], with site code IE0000607. Statutory Instrument 266 of 2016 established the site as an SAC.<ref name=IrishStatutebook/> The feature which qualifies this site for SAC status is the presence of [[Hard Water]] Lakes – this habitat is also known as ‘‘Hard oligo-mesotrophic waters with benthic vegetation of ''Chara spp''.’. Under the EU [[Habitats Directive]], this is an Annex I habitat type (code 3140). The Interpretation Manual of European Union Habitats defines this habitat as comprising: <blockquote> “Lakes and pools with waters fairly rich in dissolved bases (pH often 6-7) (Pal. 22.12) or with mostly blue to greenish, very clear, waters poor (to moderate) in nutrients, base-rich (pH often >7.5) (Pal. 22.15). The bottom of these unpolluted water bodies are covered with charophyte, ''Chara'' and ''Nitella'', algal carpets. In the Boreal region this habitat type includes small calcareous-rich oligo-mesotrophic gyttja pools with dense ''Chara'' (dominating species is ''Chara strigosa'') carpets, often surrounded by various eutrophic fens and pine bogs.” <ref name="HardWater">{{Cite web |title=EUNIS Habitat type: Hard oligo-mesotrophic waters with benthic vegetation of Chara spp |url=https://eunis.eea.europa.eu/habitats/10066 |access-date=26 May 2024 |website=eunis.eea.europa.eu |archive-date=26 May 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240526230720/https://eunis.eea.europa.eu/habitats/10066 |url-status=live }}</ref></blockquote> [[Hard water]] lakes are typically base-rich, oligotrophic and unpolluted, with clear water. The NPWS publication "Benthic vegetation in Irish marl lakes: monitoring habitat 3140 condition 2011 to 2018" notes that the alkalinity of this lake was 136 mg/l CaCO³ and the euphotic depth (a measure of water clarity: the depth at which photosynthetic available radiation is 1% of its surface value) was 3.3 m. Typically lakes with total phosphorus of less than 0.01 mg/l have euphotic depth of over 5.0 m, but Lough Errit, a high-colour lake (of over 45 Hazen units), has low levels of phosphorus (total phosphorus of approximately 0.01 mg/l) and a low euphotic depth. This document notes four Charophyte species occurring in this lake, with [[charophyte]] cover of 0.52 (52%). It is noted that in Ireland, [[marl]] lakes and cut-over bogs often occur in the same location, an issue for this habitat type is the leaching of coloured water into these lakes, resulting in a high water colour. This may explain the low levels of deeper water vegetation in Errit Lough.<ref name=Marllakes>{{Cite web |title= Benthic vegetation in Irish marl lakes: monitoring habitat 3140 condition 2011 to 2018 |author=Roden, Cilian; Murphy, Paul; Ryan, James |url= https://www.npws.ie/sites/default/files/publications/pdf/IWM124.pdf |access-date=29 May 2024 |website=npws.ie/ |archive-date=29 May 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240529220425/https://www.npws.ie/sites/default/files/publications/pdf/IWM124.pdf |url-status=live }}</ref> [[File:Errit Lough, County Roscommon.jpg|thumb|Erit Lough, a hard water lake and SAC]] ===Vegetation=== The east side of this marl lake has exposed stony shores. On the west side of the lake are more sheltered areas. Within these more protected bays can be found emergent species such as [[Common Club-rush]] (''Scirpus lacustris'' or ''Schoenoplectus lacustris'') and [[Common Reed]] (Phragmites australis). [[Bottle Sedge]] (''Carex rostrata'') and [[Common Spike-rush]] (''Eleocharis palustris'') also occur on the west side of the site.<ref name= Synopsis/> As part of the designation criteria for the site (Hard Water lake with Chara Spp), there are beds of [[stonewort]] species (''Chara spp'') growing on the lake bed. These species include ''Chara pedunculata'', ''C. rudis'', ''C. desmacantha'' and ''C. fragilis''. In certain areas of the lake, floating [[Yellow water-lily]] (''Nuphar lutea'') are recorded. ===Nearby Special Areas of Conservation and proposed Natural Heritage Areas=== As can be seen from the [[National Parks and Wildlife Service (Ireland)|National Parks and Wildlife Service]] (NPWS) designated sites map, other designated SAC sites nearby include [[Urlaur Lough]] (NPWS site code 001571), [[Derrinea bog]] (NPWS site code 000604), Carrowbehy/Caher Bog (NPWS site code 000597), [[Drumalough Bog]] (NPWS site code 002338), and the [[River Moy]] SAC (NPWS site code 002298). This concentration of designated SACs in the area indicates that this location is ecologically very valuable.<ref name=pNHA>{{Cite web |title=NPWS Designations Viewer |url= https://dahg.maps.arcgis.com/apps/webappviewer/index.html?id=8f7060450de3485fa1c1085536d477ba&marker=553627.7066031246%2C785548.4022885882%2C2157%2C%2C%2C&markertemplate=%7B%22title%22%3A%22Errit%20Lough%22%2C%22x%22%3A553627.7066031246%2C%22y%22%3A785548.4022885882%2C%22wkid%22%3A2157%2C%22isIncludeShareUrl%22%3Atrue%7D&level=8| access-date=28 May 2024 |website=dahg.maps.arcgis.com}}</ref> The Errit Lough site has been included as a proposed Natural Heritage Area (or pNHA) by the [[National Parks and Wildlife Service (Ireland)|National Parks and Wildlife Service]] (NPWS). Other nearby pNHA sites include [[Urlaur Lough]], [[Carrowbehy/Caher Bog]], [[Derrinea Bog]], Mannin And Island Lakes, Drumalough Bog and Lough Glinn.<ref name=pNHA/> ===Conservation objectives The primary conservation objective for the site is to “maintain the favourable conservation condition of Hard oligo-mesotrophic waters with benthic vegetation of ''Chara spp''. in Errit Lough SAC”.<ref name=Objectives>{{Cite web |title=NPWS Errit Lough Conservation Objectives |url= https://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/conservation_objectives/CO000607.pdf |access-date=28 May 2024 |website=npws.ie |archive-date=28 May 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240528223656/https://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/conservation_objectives/CO000607.pdff |url-status= live }}</ref> This includes objectives to maintain the habitat area /extent subject to natural processes, to prevent decline of the habitat distribution, to prevent decline of the lake vegetation composition, zonation and depth, and to maintain the hydrological regime (groundwater flows) in order to support the habitat. The water quality should be maintained with low (oligotrophic) nutrient concentrations, high transparency, high chlorophyll, phytoplankton and algal biomass status.<ref name=Objectives/> == Geology The area surrounding the lake is a County Geological Site (or CGS). This area comprises the Erris and Cloonagh Loughs Deltas (site code RO012). The deltas are wide, flat-topped ridges of gravel and sand, situated above the nearby bog area. The deltas are considered to be good examples of deglacial, ice-marginal, meltwater-deposited features which frequently form at the edge of glacial lakes. The deltas were deposited at this site during deglaciation after the last Ice Age, at the edge of the northwestward-retreating ice sheet and date from the Quaternary period. These deltas were formed on [[Lower Carboniferous]] limestone bedrock and are made up of limestone clasts, which came from the bedrock around the site. The ice carried them until they were released into a meltwater conduit within the ice. They were then deposited at the margin of the ice sub-aqueously at the point where the river left the ice, flowing in a southeastward direction.<ref name=CGS>{{Cite web |title=County Geological Site Report |url=https://gsi.geodata.gov.ie/downloads/Geoheritage/Reports/RO012_Erritt_and_Cloonagh_Lough_Deltas.pdf |access-date=28 May 2024 |website=gsi.geodata.gov.ie/ |archive-date=28 May 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240528223223/https://gsi.geodata.gov.ie/downloads/Geoheritage/Reports/RO012_Erritt_and_Cloonagh_Lough_Deltas.pdf |url-status=live }}</ref><ref name=CGSMap>{{Cite web |title=Department of the Environment, Climate & Communications Public Data Viewer |url= https://dcenr.maps.arcgis.com/apps/webappviewer/index.html?id=ebaf90ff2d554522b438ff313b0c197a&marker=554555.284936843%2C785095.5381372022%2C2157%2C%2C%2C&markertemplate=%7B%22title%22%3A%22Errit%20and%20Cloonagh%20Loughs%20Deltas%22%2C%22x%22%3A554555.284936843%2C%22y%22%3A785095.5381372022%2C%22wkid%22%3A2157%2C%22isIncludeShareUrl%22%3Atrue%7D&level=8 |access-date=28 May 2024 |website=dcenr.maps.arcgis.com/home/index.html }}</ref> == Archaeology The Historic Environment Viewer map of Irish recorded monuments includes a number of historic features at Errit Lough. A number of [[crannóg]]s have been recorded from the lake (site codes RO019-004, RO019-005, RO109-009 and RO019-011). From the recorded monuments records, site code RO019-010 refers to a well (with no evidence that it is a holy well) known as Tober Skeheen, which has a pump-house. Site RO019-006 refers to a circular embanked enclosure with external diameter of approximately 35 metres, which was noted on the 1837 Irish Ordnance Survey maps. It is suggested from these records that this may have been a rath. Site RO019-008 refers to a [[souterrain]] sited on the crest of a low north-south ridge south-west of the lake. The precise location is unknown and the information about it comes from local knowledge. Site RO019-012 to the east of the lake refers to a children’s burial ground. <ref name=Monuments> {{Cite web |title=National Monuments Service Historic Environment Viewer |url= https://heritagedata.maps.arcgis.com/apps/webappviewer/index.html?id=0c9eb9575b544081b0d296436d8f60f8&marker=554297.9002624749%2C785021.7120480882%2C2157%2C%2C%2C&markertemplate=%7B%22title%22%3A%22RO01993%22%2C%22x%22%3A554297.9002624749%2C%22y%22%3A785021.7120480882%2C%22wkid%22%3A2157%2C%22isIncludeShareUrl%22%3Atrue%7D&level=10|access-date=29 May 2024 |website= heritagedata.maps.arcgis.com }}</ref> == Walking trails There is a walking trail around Errit Lough, which is part of the Lough Errit Walking Trail, which includes a range of looped walks of between 4 and 11 km in length. Dogs on leads are allowed but the walks are not buggy-accessible.<ref name=Trail>{{Cite web |title=Lough Errit Walking Trail |url= https://www.visitroscommon.ie/lough-errit/ |access-date=28 May 2024 |website=visitroscommon.ie |archive-date=28 May 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240528215655/https://www.visitroscommon.ie/lough-errit/ |url-status=live }}</ref> == Nótaí {{reflist | group=n}} == Tagairtí {{reflist | refs = <ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=17 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 11 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | access-date = 11 October 2022}}</ref> <ref name=logainm>{{lua idirlín | url = https://www.logainm.ie/ga/110059 | teideal = Loch Eirid | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 30ú Eanáir 2020 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref> <ref name=IrishStatutebook>{{lua idirlín | teideal = Statutory Instrument S.I. No. 266/2016 - European Union Habitats (Errit Lough Special Area of Conservation 000607) Regulations 2016 | url = https://www.irishstatutebook.ie/eli/2016/si/266/made/en | access-date = 26 May 2024 | website = irishstatutebook.ie/ | archive-date = 26 May 2024 | archive-url=https://web.archive.org/web/20240526214727/https://www.irishstatutebook.ie/eli/2016/si/266/made/en | url-status=live}}</ref> <ref name=Synopsis>{{lua idirlín | teideal = NPWS Errit Lough Site Synopsis | url = https://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY000607.pdf | access-date = 26 May 2024 | website=npws.ie | archive-date = 26 May 2024 | archive-url = https://web.archive.org/web/20240526220656/https://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY000607.pdf | url-status=live}}</ref> <ref name=EUNIS>{{lua idirlín | teideal = EUNIS-Errit Lough SAC |url=https://eunis.eea.europa.eu/sites/IE0000607 | access-date = 26 May 2024 | website = eunis.eea.europa.eu | archive-date = 26 May 2024 | archive-url=https://web.archive.org/web/20240526224336/https://eunis.eea.europa.eu/sites/IE0000607 | url-status = live}}</ref> <ref name=BISE>{{lua idirlín | teideal = Errit Lough Biodiversity Information System for Europe |url= https://biodiversity.europa.eu/sites/natura2000/IE0000607 | access-date = 29 May 2024 | website = biodiversity.europa.eu/ | archive-date = 29 May 2024 | archive-url = https://web.archive.org/web/20240529212438/https://biodiversity.europa.eu/sites/natura2000/IE0000607 | url-status = live}}</ref> }} == Buntásc == __NOINDEX__ __NOTOC__ 65ocavwxux1eg0gtxw7au75lb0x8v93 1273468 1273467 2025-07-10T20:39:45Z Marcas.oduinn 33120 /* Ceanntásc */ 1273468 wikitext text/x-wiki [ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ] == Ceanntásc == # [[Natura 2000]] # ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] # ''[[:en:Birds Directive|Birds Directive]]'' - [[Treoir maidir le hÉin]] # ''[[:en:Habitats Directive|Habitats Directive]]'' - [[Treoir maidir le Gnáthóga]] # ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] # ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] # ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:Coordination of Information on the Environment|Coordination of Information on the Environment]]'' - [[Comhordú an Eolais ar an Timpeallacht]] # ''[[:en:Emerald network|Emerald network]]'' - ''[[Emerald network]] # ''[[:en:|en:]]'' - [[Limistéar Leasa Caomhantais Speisialta]] # ''[[:en:|en:]]'' - [[An Coinbhinsiún maidir le Caomhnú Fhiadhúlra agus Ghnáthóga Nádúrtha na hEorpa]] (Coinbhinsiún Bheirn) # ''[[:en:Cloonee and Inchiquin Loughs, Uragh Wood|Cloonee and Inchiquin Loughs, Uragh Wood]]'' - [[xxx]] == Limistéar faoi Chosaint Speisialta == '' ''' Limistéar faoi Chosaint Speisialta ''' ({{lang-en|Special Protection Area}} (SPA)) is a designation under the [[Treoir maidir le hÉin]] ón [[An tAontas Eorpach|Aontas Eorpach]] (AE). Under the Directive, Member States of the AE have a duty to safeguard the [[gnáthóg]] of [[imirce éin]] and certain particularly threatened birds. '' Together with [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] (SACs), the SPAs form a network of protected sites across the EU, called [[Natura 2000]]. Each SPA has an EU code.<ref name=EuBirdDir /> == Féach freisin * [[Natura 2000]] == Naisc sheachtracha * Treoir ón gComhairle [http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:31979L0409:EN:HTML 79/409/EEC], 2a Aibreán 1979 == Tagairtí {{reflist | refs = <ref name=EuBirdDir>{{lua idirlín | teideal = The Birds Directive | work = Environment | foilsitheoir = [[An tAontas Eorpach]] | url = http://ec.europa.eu/environment/nature/legislation/birdsdirective/index_en.htm}}</ref> }} [[Catagóir:Limistéir faoi Chosaint Speisialta| ]] == Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta == '' A ''' Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta ''' ({{lang-en|Special Area of Conservation}} (SAC)) is defined in the [[An tAontas Eorpach]]'s [[Treoir maidir le Gnáthóga]] (92/43/EEC), also known as the ''Directive on the Conservation of Natural Habitats and of Wild Fauna and Flora''. They are to protect the 220 habitats and approximately 1,000 species listed in annex I and II of the directive which are considered to be of European interest following criteria given in the directive. They must be chosen from the [[Láithreán a bhfuil Tábhacht Chomhphobail leis|láithreán a bhfuil tábhacht Chomhphobail leis]] by the member states and designated SAC by an act assuring the conservation measures of the natural habitat.<ref name=EuSacDef /> '' SACs complement [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] and together form a network of protected sites across the European Union called [[Natura 2000]]. This, in turn, is part of the [[Emerald network]] of [[Limistéar Leasa Caomhantais Speisialta]] under the [[an Coinbhinsiún maidir le Caomhnú Fhiadhúlra agus Ghnáthóga Nádúrtha na hEorpa|Coinbhinsiún Bheirn]]. == Féach freisin * [[Natura 2000]] == Tagairtí {{reflist | refs = <ref name=EuSacDef>{{lua idirlín | url = http://glossary.eea.europa.eu/EEAGlossary/S/special_area_of_conservation | teideal = SAC definition in the Directive | archive-url = https://web.archive.org/web/20060718184419/http://glossary.eea.europa.eu/EEAGlossary/S/special_area_of_conservation | archive-date = 2006-07-18}}</ref> }} [[Catagóir:Limistéir faoi Chaomhnú Speisialta| ]] == Loch Eirid (''SAC qualification'') == ==SAC qualification The Errit Lough site was proposed as a Site of Community Importance (SCI) in 1998.<ref name= EUNIS/> In 2016, the site was designated as a [[Special Area of Conservation]], with site code IE0000607. Statutory Instrument 266 of 2016 established the site as an SAC.<ref name=IrishStatutebook/> The feature which qualifies this site for SAC status is the presence of [[Hard Water]] Lakes – this habitat is also known as ‘‘Hard oligo-mesotrophic waters with benthic vegetation of ''Chara spp''.’. Under the EU [[Habitats Directive]], this is an Annex I habitat type (code 3140). The Interpretation Manual of European Union Habitats defines this habitat as comprising: <blockquote> “Lakes and pools with waters fairly rich in dissolved bases (pH often 6-7) (Pal. 22.12) or with mostly blue to greenish, very clear, waters poor (to moderate) in nutrients, base-rich (pH often >7.5) (Pal. 22.15). The bottom of these unpolluted water bodies are covered with charophyte, ''Chara'' and ''Nitella'', algal carpets. In the Boreal region this habitat type includes small calcareous-rich oligo-mesotrophic gyttja pools with dense ''Chara'' (dominating species is ''Chara strigosa'') carpets, often surrounded by various eutrophic fens and pine bogs.” <ref name="HardWater">{{Cite web |title=EUNIS Habitat type: Hard oligo-mesotrophic waters with benthic vegetation of Chara spp |url=https://eunis.eea.europa.eu/habitats/10066 |access-date=26 May 2024 |website=eunis.eea.europa.eu |archive-date=26 May 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240526230720/https://eunis.eea.europa.eu/habitats/10066 |url-status=live }}</ref></blockquote> [[Hard water]] lakes are typically base-rich, oligotrophic and unpolluted, with clear water. The NPWS publication "Benthic vegetation in Irish marl lakes: monitoring habitat 3140 condition 2011 to 2018" notes that the alkalinity of this lake was 136 mg/l CaCO³ and the euphotic depth (a measure of water clarity: the depth at which photosynthetic available radiation is 1% of its surface value) was 3.3 m. Typically lakes with total phosphorus of less than 0.01 mg/l have euphotic depth of over 5.0 m, but Lough Errit, a high-colour lake (of over 45 Hazen units), has low levels of phosphorus (total phosphorus of approximately 0.01 mg/l) and a low euphotic depth. This document notes four Charophyte species occurring in this lake, with [[charophyte]] cover of 0.52 (52%). It is noted that in Ireland, [[marl]] lakes and cut-over bogs often occur in the same location, an issue for this habitat type is the leaching of coloured water into these lakes, resulting in a high water colour. This may explain the low levels of deeper water vegetation in Errit Lough.<ref name=Marllakes>{{Cite web |title= Benthic vegetation in Irish marl lakes: monitoring habitat 3140 condition 2011 to 2018 |author=Roden, Cilian; Murphy, Paul; Ryan, James |url= https://www.npws.ie/sites/default/files/publications/pdf/IWM124.pdf |access-date=29 May 2024 |website=npws.ie/ |archive-date=29 May 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240529220425/https://www.npws.ie/sites/default/files/publications/pdf/IWM124.pdf |url-status=live }}</ref> [[File:Errit Lough, County Roscommon.jpg|thumb|Erit Lough, a hard water lake and SAC]] ===Vegetation=== The east side of this marl lake has exposed stony shores. On the west side of the lake are more sheltered areas. Within these more protected bays can be found emergent species such as [[Common Club-rush]] (''Scirpus lacustris'' or ''Schoenoplectus lacustris'') and [[Common Reed]] (Phragmites australis). [[Bottle Sedge]] (''Carex rostrata'') and [[Common Spike-rush]] (''Eleocharis palustris'') also occur on the west side of the site.<ref name= Synopsis/> As part of the designation criteria for the site (Hard Water lake with Chara Spp), there are beds of [[stonewort]] species (''Chara spp'') growing on the lake bed. These species include ''Chara pedunculata'', ''C. rudis'', ''C. desmacantha'' and ''C. fragilis''. In certain areas of the lake, floating [[Yellow water-lily]] (''Nuphar lutea'') are recorded. ===Nearby Special Areas of Conservation and proposed Natural Heritage Areas=== As can be seen from the [[National Parks and Wildlife Service (Ireland)|National Parks and Wildlife Service]] (NPWS) designated sites map, other designated SAC sites nearby include [[Urlaur Lough]] (NPWS site code 001571), [[Derrinea bog]] (NPWS site code 000604), Carrowbehy/Caher Bog (NPWS site code 000597), [[Drumalough Bog]] (NPWS site code 002338), and the [[River Moy]] SAC (NPWS site code 002298). This concentration of designated SACs in the area indicates that this location is ecologically very valuable.<ref name=pNHA>{{Cite web |title=NPWS Designations Viewer |url= https://dahg.maps.arcgis.com/apps/webappviewer/index.html?id=8f7060450de3485fa1c1085536d477ba&marker=553627.7066031246%2C785548.4022885882%2C2157%2C%2C%2C&markertemplate=%7B%22title%22%3A%22Errit%20Lough%22%2C%22x%22%3A553627.7066031246%2C%22y%22%3A785548.4022885882%2C%22wkid%22%3A2157%2C%22isIncludeShareUrl%22%3Atrue%7D&level=8| access-date=28 May 2024 |website=dahg.maps.arcgis.com}}</ref> The Errit Lough site has been included as a proposed Natural Heritage Area (or pNHA) by the [[National Parks and Wildlife Service (Ireland)|National Parks and Wildlife Service]] (NPWS). Other nearby pNHA sites include [[Urlaur Lough]], [[Carrowbehy/Caher Bog]], [[Derrinea Bog]], Mannin And Island Lakes, Drumalough Bog and Lough Glinn.<ref name=pNHA/> ===Conservation objectives The primary conservation objective for the site is to “maintain the favourable conservation condition of Hard oligo-mesotrophic waters with benthic vegetation of ''Chara spp''. in Errit Lough SAC”.<ref name=Objectives>{{Cite web |title=NPWS Errit Lough Conservation Objectives |url= https://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/conservation_objectives/CO000607.pdf |access-date=28 May 2024 |website=npws.ie |archive-date=28 May 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240528223656/https://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/conservation_objectives/CO000607.pdff |url-status= live }}</ref> This includes objectives to maintain the habitat area /extent subject to natural processes, to prevent decline of the habitat distribution, to prevent decline of the lake vegetation composition, zonation and depth, and to maintain the hydrological regime (groundwater flows) in order to support the habitat. The water quality should be maintained with low (oligotrophic) nutrient concentrations, high transparency, high chlorophyll, phytoplankton and algal biomass status.<ref name=Objectives/> == Geology The area surrounding the lake is a County Geological Site (or CGS). This area comprises the Erris and Cloonagh Loughs Deltas (site code RO012). The deltas are wide, flat-topped ridges of gravel and sand, situated above the nearby bog area. The deltas are considered to be good examples of deglacial, ice-marginal, meltwater-deposited features which frequently form at the edge of glacial lakes. The deltas were deposited at this site during deglaciation after the last Ice Age, at the edge of the northwestward-retreating ice sheet and date from the Quaternary period. These deltas were formed on [[Lower Carboniferous]] limestone bedrock and are made up of limestone clasts, which came from the bedrock around the site. The ice carried them until they were released into a meltwater conduit within the ice. They were then deposited at the margin of the ice sub-aqueously at the point where the river left the ice, flowing in a southeastward direction.<ref name=CGS>{{Cite web |title=County Geological Site Report |url=https://gsi.geodata.gov.ie/downloads/Geoheritage/Reports/RO012_Erritt_and_Cloonagh_Lough_Deltas.pdf |access-date=28 May 2024 |website=gsi.geodata.gov.ie/ |archive-date=28 May 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240528223223/https://gsi.geodata.gov.ie/downloads/Geoheritage/Reports/RO012_Erritt_and_Cloonagh_Lough_Deltas.pdf |url-status=live }}</ref><ref name=CGSMap>{{Cite web |title=Department of the Environment, Climate & Communications Public Data Viewer |url= https://dcenr.maps.arcgis.com/apps/webappviewer/index.html?id=ebaf90ff2d554522b438ff313b0c197a&marker=554555.284936843%2C785095.5381372022%2C2157%2C%2C%2C&markertemplate=%7B%22title%22%3A%22Errit%20and%20Cloonagh%20Loughs%20Deltas%22%2C%22x%22%3A554555.284936843%2C%22y%22%3A785095.5381372022%2C%22wkid%22%3A2157%2C%22isIncludeShareUrl%22%3Atrue%7D&level=8 |access-date=28 May 2024 |website=dcenr.maps.arcgis.com/home/index.html }}</ref> == Archaeology The Historic Environment Viewer map of Irish recorded monuments includes a number of historic features at Errit Lough. A number of [[crannóg]]s have been recorded from the lake (site codes RO019-004, RO019-005, RO109-009 and RO019-011). From the recorded monuments records, site code RO019-010 refers to a well (with no evidence that it is a holy well) known as Tober Skeheen, which has a pump-house. Site RO019-006 refers to a circular embanked enclosure with external diameter of approximately 35 metres, which was noted on the 1837 Irish Ordnance Survey maps. It is suggested from these records that this may have been a rath. Site RO019-008 refers to a [[souterrain]] sited on the crest of a low north-south ridge south-west of the lake. The precise location is unknown and the information about it comes from local knowledge. Site RO019-012 to the east of the lake refers to a children’s burial ground. <ref name=Monuments> {{Cite web |title=National Monuments Service Historic Environment Viewer |url= https://heritagedata.maps.arcgis.com/apps/webappviewer/index.html?id=0c9eb9575b544081b0d296436d8f60f8&marker=554297.9002624749%2C785021.7120480882%2C2157%2C%2C%2C&markertemplate=%7B%22title%22%3A%22RO01993%22%2C%22x%22%3A554297.9002624749%2C%22y%22%3A785021.7120480882%2C%22wkid%22%3A2157%2C%22isIncludeShareUrl%22%3Atrue%7D&level=10|access-date=29 May 2024 |website= heritagedata.maps.arcgis.com }}</ref> == Walking trails There is a walking trail around Errit Lough, which is part of the Lough Errit Walking Trail, which includes a range of looped walks of between 4 and 11 km in length. Dogs on leads are allowed but the walks are not buggy-accessible.<ref name=Trail>{{Cite web |title=Lough Errit Walking Trail |url= https://www.visitroscommon.ie/lough-errit/ |access-date=28 May 2024 |website=visitroscommon.ie |archive-date=28 May 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240528215655/https://www.visitroscommon.ie/lough-errit/ |url-status=live }}</ref> == Nótaí {{reflist | group=n}} == Tagairtí {{reflist | refs = <ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=17 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 11 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | access-date = 11 October 2022}}</ref> <ref name=logainm>{{lua idirlín | url = https://www.logainm.ie/ga/110059 | teideal = Loch Eirid | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 30ú Eanáir 2020 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref> <ref name=IrishStatutebook>{{lua idirlín | teideal = Statutory Instrument S.I. No. 266/2016 - European Union Habitats (Errit Lough Special Area of Conservation 000607) Regulations 2016 | url = https://www.irishstatutebook.ie/eli/2016/si/266/made/en | access-date = 26 May 2024 | website = irishstatutebook.ie/ | archive-date = 26 May 2024 | archive-url=https://web.archive.org/web/20240526214727/https://www.irishstatutebook.ie/eli/2016/si/266/made/en | url-status=live}}</ref> <ref name=Synopsis>{{lua idirlín | teideal = NPWS Errit Lough Site Synopsis | url = https://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY000607.pdf | access-date = 26 May 2024 | website=npws.ie | archive-date = 26 May 2024 | archive-url = https://web.archive.org/web/20240526220656/https://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY000607.pdf | url-status=live}}</ref> <ref name=EUNIS>{{lua idirlín | teideal = EUNIS-Errit Lough SAC |url=https://eunis.eea.europa.eu/sites/IE0000607 | access-date = 26 May 2024 | website = eunis.eea.europa.eu | archive-date = 26 May 2024 | archive-url=https://web.archive.org/web/20240526224336/https://eunis.eea.europa.eu/sites/IE0000607 | url-status = live}}</ref> <ref name=BISE>{{lua idirlín | teideal = Errit Lough Biodiversity Information System for Europe |url= https://biodiversity.europa.eu/sites/natura2000/IE0000607 | access-date = 29 May 2024 | website = biodiversity.europa.eu/ | archive-date = 29 May 2024 | archive-url = https://web.archive.org/web/20240529212438/https://biodiversity.europa.eu/sites/natura2000/IE0000607 | url-status = live}}</ref> }} == Buntásc == __NOINDEX__ __NOTOC__ 41uafwvigobxrnbb9obfz92g82j1myi 1273469 1273468 2025-07-10T20:42:57Z Marcas.oduinn 33120 /* Ceanntásc */ 1273469 wikitext text/x-wiki [ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ] == Ceanntásc == # [[Natura 2000]] # ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] # ''[[:en:Birds Directive|Birds Directive]]'' - [[Treoir maidir le hÉin]] # ''[[:en:Habitats Directive|Habitats Directive]]'' - [[Treoir maidir le Gnáthóga]] # ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] # ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] # ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:Coordination of Information on the Environment|Coordination of Information on the Environment]]'' - [[Comhordú an Eolais ar an Timpeallacht]] # ''[[:en:Emerald network|Emerald network]]'' - ''[[Emerald network]] # ''[[:en:Area of Special Conservation Interest|Area of Special Conservation Interest]]'' - [[Limistéar Leasa Caomhantais Speisialta]] # ''[[:en:Berne Convention on the Conservation of European Wildlife and Natural Habitats|Convention on the Conservation of European Wildlife and Natural Habitats]]'' - [[An Coinbhinsiún maidir le Caomhnú Fhiadhúlra agus Ghnáthóga Nádúrtha na hEorpa]] (Coinbhinsiún Bheirn) # ''[[:en:Cloonee and Inchiquin Loughs, Uragh Wood|Cloonee and Inchiquin Loughs, Uragh Wood]]'' - [[xxx]] == Limistéar faoi Chosaint Speisialta == '' ''' Limistéar faoi Chosaint Speisialta ''' ({{lang-en|Special Protection Area}} (SPA)) is a designation under the [[Treoir maidir le hÉin]] ón [[An tAontas Eorpach|Aontas Eorpach]] (AE). Under the Directive, Member States of the AE have a duty to safeguard the [[gnáthóg]] of [[imirce éin]] and certain particularly threatened birds. '' Together with [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] (SACs), the SPAs form a network of protected sites across the EU, called [[Natura 2000]]. Each SPA has an EU code.<ref name=EuBirdDir /> == Féach freisin * [[Natura 2000]] == Naisc sheachtracha * Treoir ón gComhairle [http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:31979L0409:EN:HTML 79/409/EEC], 2a Aibreán 1979 == Tagairtí {{reflist | refs = <ref name=EuBirdDir>{{lua idirlín | teideal = The Birds Directive | work = Environment | foilsitheoir = [[An tAontas Eorpach]] | url = http://ec.europa.eu/environment/nature/legislation/birdsdirective/index_en.htm}}</ref> }} [[Catagóir:Limistéir faoi Chosaint Speisialta| ]] == Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta == '' A ''' Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta ''' ({{lang-en|Special Area of Conservation}} (SAC)) is defined in the [[An tAontas Eorpach]]'s [[Treoir maidir le Gnáthóga]] (92/43/EEC), also known as the ''Directive on the Conservation of Natural Habitats and of Wild Fauna and Flora''. They are to protect the 220 habitats and approximately 1,000 species listed in annex I and II of the directive which are considered to be of European interest following criteria given in the directive. They must be chosen from the [[Láithreán a bhfuil Tábhacht Chomhphobail leis|láithreán a bhfuil tábhacht Chomhphobail leis]] by the member states and designated SAC by an act assuring the conservation measures of the natural habitat.<ref name=EuSacDef /> '' SACs complement [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] and together form a network of protected sites across the European Union called [[Natura 2000]]. This, in turn, is part of the [[Emerald network]] of [[Limistéar Leasa Caomhantais Speisialta]] under the [[an Coinbhinsiún maidir le Caomhnú Fhiadhúlra agus Ghnáthóga Nádúrtha na hEorpa|Coinbhinsiún Bheirn]]. == Féach freisin * [[Natura 2000]] == Tagairtí {{reflist | refs = <ref name=EuSacDef>{{lua idirlín | url = http://glossary.eea.europa.eu/EEAGlossary/S/special_area_of_conservation | teideal = SAC definition in the Directive | archive-url = https://web.archive.org/web/20060718184419/http://glossary.eea.europa.eu/EEAGlossary/S/special_area_of_conservation | archive-date = 2006-07-18}}</ref> }} [[Catagóir:Limistéir faoi Chaomhnú Speisialta| ]] == Loch Eirid (''SAC qualification'') == ==SAC qualification The Errit Lough site was proposed as a Site of Community Importance (SCI) in 1998.<ref name= EUNIS/> In 2016, the site was designated as a [[Special Area of Conservation]], with site code IE0000607. Statutory Instrument 266 of 2016 established the site as an SAC.<ref name=IrishStatutebook/> The feature which qualifies this site for SAC status is the presence of [[Hard Water]] Lakes – this habitat is also known as ‘‘Hard oligo-mesotrophic waters with benthic vegetation of ''Chara spp''.’. Under the EU [[Habitats Directive]], this is an Annex I habitat type (code 3140). The Interpretation Manual of European Union Habitats defines this habitat as comprising: <blockquote> “Lakes and pools with waters fairly rich in dissolved bases (pH often 6-7) (Pal. 22.12) or with mostly blue to greenish, very clear, waters poor (to moderate) in nutrients, base-rich (pH often >7.5) (Pal. 22.15). The bottom of these unpolluted water bodies are covered with charophyte, ''Chara'' and ''Nitella'', algal carpets. In the Boreal region this habitat type includes small calcareous-rich oligo-mesotrophic gyttja pools with dense ''Chara'' (dominating species is ''Chara strigosa'') carpets, often surrounded by various eutrophic fens and pine bogs.” <ref name="HardWater">{{Cite web |title=EUNIS Habitat type: Hard oligo-mesotrophic waters with benthic vegetation of Chara spp |url=https://eunis.eea.europa.eu/habitats/10066 |access-date=26 May 2024 |website=eunis.eea.europa.eu |archive-date=26 May 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240526230720/https://eunis.eea.europa.eu/habitats/10066 |url-status=live }}</ref></blockquote> [[Hard water]] lakes are typically base-rich, oligotrophic and unpolluted, with clear water. The NPWS publication "Benthic vegetation in Irish marl lakes: monitoring habitat 3140 condition 2011 to 2018" notes that the alkalinity of this lake was 136 mg/l CaCO³ and the euphotic depth (a measure of water clarity: the depth at which photosynthetic available radiation is 1% of its surface value) was 3.3 m. Typically lakes with total phosphorus of less than 0.01 mg/l have euphotic depth of over 5.0 m, but Lough Errit, a high-colour lake (of over 45 Hazen units), has low levels of phosphorus (total phosphorus of approximately 0.01 mg/l) and a low euphotic depth. This document notes four Charophyte species occurring in this lake, with [[charophyte]] cover of 0.52 (52%). It is noted that in Ireland, [[marl]] lakes and cut-over bogs often occur in the same location, an issue for this habitat type is the leaching of coloured water into these lakes, resulting in a high water colour. This may explain the low levels of deeper water vegetation in Errit Lough.<ref name=Marllakes>{{Cite web |title= Benthic vegetation in Irish marl lakes: monitoring habitat 3140 condition 2011 to 2018 |author=Roden, Cilian; Murphy, Paul; Ryan, James |url= https://www.npws.ie/sites/default/files/publications/pdf/IWM124.pdf |access-date=29 May 2024 |website=npws.ie/ |archive-date=29 May 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240529220425/https://www.npws.ie/sites/default/files/publications/pdf/IWM124.pdf |url-status=live }}</ref> [[File:Errit Lough, County Roscommon.jpg|thumb|Erit Lough, a hard water lake and SAC]] ===Vegetation=== The east side of this marl lake has exposed stony shores. On the west side of the lake are more sheltered areas. Within these more protected bays can be found emergent species such as [[Common Club-rush]] (''Scirpus lacustris'' or ''Schoenoplectus lacustris'') and [[Common Reed]] (Phragmites australis). [[Bottle Sedge]] (''Carex rostrata'') and [[Common Spike-rush]] (''Eleocharis palustris'') also occur on the west side of the site.<ref name= Synopsis/> As part of the designation criteria for the site (Hard Water lake with Chara Spp), there are beds of [[stonewort]] species (''Chara spp'') growing on the lake bed. These species include ''Chara pedunculata'', ''C. rudis'', ''C. desmacantha'' and ''C. fragilis''. In certain areas of the lake, floating [[Yellow water-lily]] (''Nuphar lutea'') are recorded. ===Nearby Special Areas of Conservation and proposed Natural Heritage Areas=== As can be seen from the [[National Parks and Wildlife Service (Ireland)|National Parks and Wildlife Service]] (NPWS) designated sites map, other designated SAC sites nearby include [[Urlaur Lough]] (NPWS site code 001571), [[Derrinea bog]] (NPWS site code 000604), Carrowbehy/Caher Bog (NPWS site code 000597), [[Drumalough Bog]] (NPWS site code 002338), and the [[River Moy]] SAC (NPWS site code 002298). This concentration of designated SACs in the area indicates that this location is ecologically very valuable.<ref name=pNHA>{{Cite web |title=NPWS Designations Viewer |url= https://dahg.maps.arcgis.com/apps/webappviewer/index.html?id=8f7060450de3485fa1c1085536d477ba&marker=553627.7066031246%2C785548.4022885882%2C2157%2C%2C%2C&markertemplate=%7B%22title%22%3A%22Errit%20Lough%22%2C%22x%22%3A553627.7066031246%2C%22y%22%3A785548.4022885882%2C%22wkid%22%3A2157%2C%22isIncludeShareUrl%22%3Atrue%7D&level=8| access-date=28 May 2024 |website=dahg.maps.arcgis.com}}</ref> The Errit Lough site has been included as a proposed Natural Heritage Area (or pNHA) by the [[National Parks and Wildlife Service (Ireland)|National Parks and Wildlife Service]] (NPWS). Other nearby pNHA sites include [[Urlaur Lough]], [[Carrowbehy/Caher Bog]], [[Derrinea Bog]], Mannin And Island Lakes, Drumalough Bog and Lough Glinn.<ref name=pNHA/> ===Conservation objectives The primary conservation objective for the site is to “maintain the favourable conservation condition of Hard oligo-mesotrophic waters with benthic vegetation of ''Chara spp''. in Errit Lough SAC”.<ref name=Objectives>{{Cite web |title=NPWS Errit Lough Conservation Objectives |url= https://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/conservation_objectives/CO000607.pdf |access-date=28 May 2024 |website=npws.ie |archive-date=28 May 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240528223656/https://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/conservation_objectives/CO000607.pdff |url-status= live }}</ref> This includes objectives to maintain the habitat area /extent subject to natural processes, to prevent decline of the habitat distribution, to prevent decline of the lake vegetation composition, zonation and depth, and to maintain the hydrological regime (groundwater flows) in order to support the habitat. The water quality should be maintained with low (oligotrophic) nutrient concentrations, high transparency, high chlorophyll, phytoplankton and algal biomass status.<ref name=Objectives/> == Geology The area surrounding the lake is a County Geological Site (or CGS). This area comprises the Erris and Cloonagh Loughs Deltas (site code RO012). The deltas are wide, flat-topped ridges of gravel and sand, situated above the nearby bog area. The deltas are considered to be good examples of deglacial, ice-marginal, meltwater-deposited features which frequently form at the edge of glacial lakes. The deltas were deposited at this site during deglaciation after the last Ice Age, at the edge of the northwestward-retreating ice sheet and date from the Quaternary period. These deltas were formed on [[Lower Carboniferous]] limestone bedrock and are made up of limestone clasts, which came from the bedrock around the site. The ice carried them until they were released into a meltwater conduit within the ice. They were then deposited at the margin of the ice sub-aqueously at the point where the river left the ice, flowing in a southeastward direction.<ref name=CGS>{{Cite web |title=County Geological Site Report |url=https://gsi.geodata.gov.ie/downloads/Geoheritage/Reports/RO012_Erritt_and_Cloonagh_Lough_Deltas.pdf |access-date=28 May 2024 |website=gsi.geodata.gov.ie/ |archive-date=28 May 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240528223223/https://gsi.geodata.gov.ie/downloads/Geoheritage/Reports/RO012_Erritt_and_Cloonagh_Lough_Deltas.pdf |url-status=live }}</ref><ref name=CGSMap>{{Cite web |title=Department of the Environment, Climate & Communications Public Data Viewer |url= https://dcenr.maps.arcgis.com/apps/webappviewer/index.html?id=ebaf90ff2d554522b438ff313b0c197a&marker=554555.284936843%2C785095.5381372022%2C2157%2C%2C%2C&markertemplate=%7B%22title%22%3A%22Errit%20and%20Cloonagh%20Loughs%20Deltas%22%2C%22x%22%3A554555.284936843%2C%22y%22%3A785095.5381372022%2C%22wkid%22%3A2157%2C%22isIncludeShareUrl%22%3Atrue%7D&level=8 |access-date=28 May 2024 |website=dcenr.maps.arcgis.com/home/index.html }}</ref> == Archaeology The Historic Environment Viewer map of Irish recorded monuments includes a number of historic features at Errit Lough. A number of [[crannóg]]s have been recorded from the lake (site codes RO019-004, RO019-005, RO109-009 and RO019-011). From the recorded monuments records, site code RO019-010 refers to a well (with no evidence that it is a holy well) known as Tober Skeheen, which has a pump-house. Site RO019-006 refers to a circular embanked enclosure with external diameter of approximately 35 metres, which was noted on the 1837 Irish Ordnance Survey maps. It is suggested from these records that this may have been a rath. Site RO019-008 refers to a [[souterrain]] sited on the crest of a low north-south ridge south-west of the lake. The precise location is unknown and the information about it comes from local knowledge. Site RO019-012 to the east of the lake refers to a children’s burial ground. <ref name=Monuments> {{Cite web |title=National Monuments Service Historic Environment Viewer |url= https://heritagedata.maps.arcgis.com/apps/webappviewer/index.html?id=0c9eb9575b544081b0d296436d8f60f8&marker=554297.9002624749%2C785021.7120480882%2C2157%2C%2C%2C&markertemplate=%7B%22title%22%3A%22RO01993%22%2C%22x%22%3A554297.9002624749%2C%22y%22%3A785021.7120480882%2C%22wkid%22%3A2157%2C%22isIncludeShareUrl%22%3Atrue%7D&level=10|access-date=29 May 2024 |website= heritagedata.maps.arcgis.com }}</ref> == Walking trails There is a walking trail around Errit Lough, which is part of the Lough Errit Walking Trail, which includes a range of looped walks of between 4 and 11 km in length. Dogs on leads are allowed but the walks are not buggy-accessible.<ref name=Trail>{{Cite web |title=Lough Errit Walking Trail |url= https://www.visitroscommon.ie/lough-errit/ |access-date=28 May 2024 |website=visitroscommon.ie |archive-date=28 May 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240528215655/https://www.visitroscommon.ie/lough-errit/ |url-status=live }}</ref> == Nótaí {{reflist | group=n}} == Tagairtí {{reflist | refs = <ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=17 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 11 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | access-date = 11 October 2022}}</ref> <ref name=logainm>{{lua idirlín | url = https://www.logainm.ie/ga/110059 | teideal = Loch Eirid | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 30ú Eanáir 2020 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref> <ref name=IrishStatutebook>{{lua idirlín | teideal = Statutory Instrument S.I. No. 266/2016 - European Union Habitats (Errit Lough Special Area of Conservation 000607) Regulations 2016 | url = https://www.irishstatutebook.ie/eli/2016/si/266/made/en | access-date = 26 May 2024 | website = irishstatutebook.ie/ | archive-date = 26 May 2024 | archive-url=https://web.archive.org/web/20240526214727/https://www.irishstatutebook.ie/eli/2016/si/266/made/en | url-status=live}}</ref> <ref name=Synopsis>{{lua idirlín | teideal = NPWS Errit Lough Site Synopsis | url = https://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY000607.pdf | access-date = 26 May 2024 | website=npws.ie | archive-date = 26 May 2024 | archive-url = https://web.archive.org/web/20240526220656/https://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY000607.pdf | url-status=live}}</ref> <ref name=EUNIS>{{lua idirlín | teideal = EUNIS-Errit Lough SAC |url=https://eunis.eea.europa.eu/sites/IE0000607 | access-date = 26 May 2024 | website = eunis.eea.europa.eu | archive-date = 26 May 2024 | archive-url=https://web.archive.org/web/20240526224336/https://eunis.eea.europa.eu/sites/IE0000607 | url-status = live}}</ref> <ref name=BISE>{{lua idirlín | teideal = Errit Lough Biodiversity Information System for Europe |url= https://biodiversity.europa.eu/sites/natura2000/IE0000607 | access-date = 29 May 2024 | website = biodiversity.europa.eu/ | archive-date = 29 May 2024 | archive-url = https://web.archive.org/web/20240529212438/https://biodiversity.europa.eu/sites/natura2000/IE0000607 | url-status = live}}</ref> }} == Buntásc == __NOINDEX__ __NOTOC__ od16wl8ofzma7npon4ljxy0u8hrn1as 1273473 1273469 2025-07-10T22:06:23Z Marcas.oduinn 33120 /* Ceanntásc */ 1273473 wikitext text/x-wiki [ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ] == Ceanntásc == # [[Natura 2000]] # ''[[:en:Emerald network|Emerald network]]'' - ''[[Emerald network]] # ''[[:en:Habitats Directive|Habitats Directive]]'' - [[Treoir maidir le Gnáthóga]] # ''[[:en:Birds Directive|Birds Directive]]'' - [[Treoir maidir le hÉin]] # ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] # ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] # ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:Area of Special Conservation Interest|Area of Special Conservation Interest]]'' - [[Limistéar Leasa Caomhantais Speisialta]] # ''[[:en:Berne Convention on the Conservation of European Wildlife and Natural Habitats|Convention on the Conservation of European Wildlife and Natural Habitats]]'' - [[An Coinbhinsiún maidir le Caomhnú Fhiadhúlra agus Ghnáthóga Nádúrtha na hEorpa]] (Coinbhinsiún Bheirn) # ''[[:en:Coordination of Information on the Environment|Coordination of Information on the Environment]]'' - [[Comhordú an Eolais ar an Timpeallacht]] # ''[[:en:Cloonee and Inchiquin Loughs, Uragh Wood|Cloonee and Inchiquin Loughs, Uragh Wood]]'' - [[xxx]] == Limistéar faoi Chosaint Speisialta == '' ''' Limistéar faoi Chosaint Speisialta ''' ({{lang-en|Special Protection Area}} (SPA)) is a designation under the [[Treoir maidir le hÉin]] ón [[An tAontas Eorpach|Aontas Eorpach]] (AE). Under the Directive, Member States of the AE have a duty to safeguard the [[gnáthóg]] of [[imirce éin]] and certain particularly threatened birds. '' Together with [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] (SACs), the SPAs form a network of protected sites across the EU, called [[Natura 2000]]. Each SPA has an EU code.<ref name=EuBirdDir /> == Féach freisin * [[Natura 2000]] == Naisc sheachtracha * Treoir ón gComhairle [http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:31979L0409:EN:HTML 79/409/EEC], 2a Aibreán 1979 == Tagairtí {{reflist | refs = <ref name=EuBirdDir>{{lua idirlín | teideal = The Birds Directive | work = Environment | foilsitheoir = [[An tAontas Eorpach]] | url = http://ec.europa.eu/environment/nature/legislation/birdsdirective/index_en.htm}}</ref> }} [[Catagóir:Limistéir faoi Chosaint Speisialta| ]] == Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta == '' A ''' Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta ''' ({{lang-en|Special Area of Conservation}} (SAC)) is defined in the [[An tAontas Eorpach]]'s [[Treoir maidir le Gnáthóga]] (92/43/EEC), also known as the ''Directive on the Conservation of Natural Habitats and of Wild Fauna and Flora''. They are to protect the 220 habitats and approximately 1,000 species listed in annex I and II of the directive which are considered to be of European interest following criteria given in the directive. They must be chosen from the [[Láithreán a bhfuil Tábhacht Chomhphobail leis|láithreán a bhfuil tábhacht Chomhphobail leis]] by the member states and designated SAC by an act assuring the conservation measures of the natural habitat.<ref name=EuSacDef /> '' SACs complement [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] and together form a network of protected sites across the European Union called [[Natura 2000]]. This, in turn, is part of the [[Emerald network]] of [[Limistéar Leasa Caomhantais Speisialta]] under the [[an Coinbhinsiún maidir le Caomhnú Fhiadhúlra agus Ghnáthóga Nádúrtha na hEorpa|Coinbhinsiún Bheirn]]. == Féach freisin * [[Natura 2000]] == Tagairtí {{reflist | refs = <ref name=EuSacDef>{{lua idirlín | url = http://glossary.eea.europa.eu/EEAGlossary/S/special_area_of_conservation | teideal = SAC definition in the Directive | archive-url = https://web.archive.org/web/20060718184419/http://glossary.eea.europa.eu/EEAGlossary/S/special_area_of_conservation | archive-date = 2006-07-18}}</ref> }} [[Catagóir:Limistéir faoi Chaomhnú Speisialta| ]] == Loch Eirid (''SAC qualification'') == ==SAC qualification The Errit Lough site was proposed as a Site of Community Importance (SCI) in 1998.<ref name= EUNIS/> In 2016, the site was designated as a [[Special Area of Conservation]], with site code IE0000607. Statutory Instrument 266 of 2016 established the site as an SAC.<ref name=IrishStatutebook/> The feature which qualifies this site for SAC status is the presence of [[Hard Water]] Lakes – this habitat is also known as ‘‘Hard oligo-mesotrophic waters with benthic vegetation of ''Chara spp''.’. Under the EU [[Habitats Directive]], this is an Annex I habitat type (code 3140). The Interpretation Manual of European Union Habitats defines this habitat as comprising: <blockquote> “Lakes and pools with waters fairly rich in dissolved bases (pH often 6-7) (Pal. 22.12) or with mostly blue to greenish, very clear, waters poor (to moderate) in nutrients, base-rich (pH often >7.5) (Pal. 22.15). The bottom of these unpolluted water bodies are covered with charophyte, ''Chara'' and ''Nitella'', algal carpets. In the Boreal region this habitat type includes small calcareous-rich oligo-mesotrophic gyttja pools with dense ''Chara'' (dominating species is ''Chara strigosa'') carpets, often surrounded by various eutrophic fens and pine bogs.” <ref name="HardWater">{{Cite web |title=EUNIS Habitat type: Hard oligo-mesotrophic waters with benthic vegetation of Chara spp |url=https://eunis.eea.europa.eu/habitats/10066 |access-date=26 May 2024 |website=eunis.eea.europa.eu |archive-date=26 May 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240526230720/https://eunis.eea.europa.eu/habitats/10066 |url-status=live }}</ref></blockquote> [[Hard water]] lakes are typically base-rich, oligotrophic and unpolluted, with clear water. The NPWS publication "Benthic vegetation in Irish marl lakes: monitoring habitat 3140 condition 2011 to 2018" notes that the alkalinity of this lake was 136 mg/l CaCO³ and the euphotic depth (a measure of water clarity: the depth at which photosynthetic available radiation is 1% of its surface value) was 3.3 m. Typically lakes with total phosphorus of less than 0.01 mg/l have euphotic depth of over 5.0 m, but Lough Errit, a high-colour lake (of over 45 Hazen units), has low levels of phosphorus (total phosphorus of approximately 0.01 mg/l) and a low euphotic depth. This document notes four Charophyte species occurring in this lake, with [[charophyte]] cover of 0.52 (52%). It is noted that in Ireland, [[marl]] lakes and cut-over bogs often occur in the same location, an issue for this habitat type is the leaching of coloured water into these lakes, resulting in a high water colour. This may explain the low levels of deeper water vegetation in Errit Lough.<ref name=Marllakes>{{Cite web |title= Benthic vegetation in Irish marl lakes: monitoring habitat 3140 condition 2011 to 2018 |author=Roden, Cilian; Murphy, Paul; Ryan, James |url= https://www.npws.ie/sites/default/files/publications/pdf/IWM124.pdf |access-date=29 May 2024 |website=npws.ie/ |archive-date=29 May 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240529220425/https://www.npws.ie/sites/default/files/publications/pdf/IWM124.pdf |url-status=live }}</ref> [[File:Errit Lough, County Roscommon.jpg|thumb|Erit Lough, a hard water lake and SAC]] ===Vegetation=== The east side of this marl lake has exposed stony shores. On the west side of the lake are more sheltered areas. Within these more protected bays can be found emergent species such as [[Common Club-rush]] (''Scirpus lacustris'' or ''Schoenoplectus lacustris'') and [[Common Reed]] (Phragmites australis). [[Bottle Sedge]] (''Carex rostrata'') and [[Common Spike-rush]] (''Eleocharis palustris'') also occur on the west side of the site.<ref name= Synopsis/> As part of the designation criteria for the site (Hard Water lake with Chara Spp), there are beds of [[stonewort]] species (''Chara spp'') growing on the lake bed. These species include ''Chara pedunculata'', ''C. rudis'', ''C. desmacantha'' and ''C. fragilis''. In certain areas of the lake, floating [[Yellow water-lily]] (''Nuphar lutea'') are recorded. ===Nearby Special Areas of Conservation and proposed Natural Heritage Areas=== As can be seen from the [[National Parks and Wildlife Service (Ireland)|National Parks and Wildlife Service]] (NPWS) designated sites map, other designated SAC sites nearby include [[Urlaur Lough]] (NPWS site code 001571), [[Derrinea bog]] (NPWS site code 000604), Carrowbehy/Caher Bog (NPWS site code 000597), [[Drumalough Bog]] (NPWS site code 002338), and the [[River Moy]] SAC (NPWS site code 002298). This concentration of designated SACs in the area indicates that this location is ecologically very valuable.<ref name=pNHA>{{Cite web |title=NPWS Designations Viewer |url= https://dahg.maps.arcgis.com/apps/webappviewer/index.html?id=8f7060450de3485fa1c1085536d477ba&marker=553627.7066031246%2C785548.4022885882%2C2157%2C%2C%2C&markertemplate=%7B%22title%22%3A%22Errit%20Lough%22%2C%22x%22%3A553627.7066031246%2C%22y%22%3A785548.4022885882%2C%22wkid%22%3A2157%2C%22isIncludeShareUrl%22%3Atrue%7D&level=8| access-date=28 May 2024 |website=dahg.maps.arcgis.com}}</ref> The Errit Lough site has been included as a proposed Natural Heritage Area (or pNHA) by the [[National Parks and Wildlife Service (Ireland)|National Parks and Wildlife Service]] (NPWS). Other nearby pNHA sites include [[Urlaur Lough]], [[Carrowbehy/Caher Bog]], [[Derrinea Bog]], Mannin And Island Lakes, Drumalough Bog and Lough Glinn.<ref name=pNHA/> ===Conservation objectives The primary conservation objective for the site is to “maintain the favourable conservation condition of Hard oligo-mesotrophic waters with benthic vegetation of ''Chara spp''. in Errit Lough SAC”.<ref name=Objectives>{{Cite web |title=NPWS Errit Lough Conservation Objectives |url= https://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/conservation_objectives/CO000607.pdf |access-date=28 May 2024 |website=npws.ie |archive-date=28 May 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240528223656/https://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/conservation_objectives/CO000607.pdff |url-status= live }}</ref> This includes objectives to maintain the habitat area /extent subject to natural processes, to prevent decline of the habitat distribution, to prevent decline of the lake vegetation composition, zonation and depth, and to maintain the hydrological regime (groundwater flows) in order to support the habitat. The water quality should be maintained with low (oligotrophic) nutrient concentrations, high transparency, high chlorophyll, phytoplankton and algal biomass status.<ref name=Objectives/> == Geology The area surrounding the lake is a County Geological Site (or CGS). This area comprises the Erris and Cloonagh Loughs Deltas (site code RO012). The deltas are wide, flat-topped ridges of gravel and sand, situated above the nearby bog area. The deltas are considered to be good examples of deglacial, ice-marginal, meltwater-deposited features which frequently form at the edge of glacial lakes. The deltas were deposited at this site during deglaciation after the last Ice Age, at the edge of the northwestward-retreating ice sheet and date from the Quaternary period. These deltas were formed on [[Lower Carboniferous]] limestone bedrock and are made up of limestone clasts, which came from the bedrock around the site. The ice carried them until they were released into a meltwater conduit within the ice. They were then deposited at the margin of the ice sub-aqueously at the point where the river left the ice, flowing in a southeastward direction.<ref name=CGS>{{Cite web |title=County Geological Site Report |url=https://gsi.geodata.gov.ie/downloads/Geoheritage/Reports/RO012_Erritt_and_Cloonagh_Lough_Deltas.pdf |access-date=28 May 2024 |website=gsi.geodata.gov.ie/ |archive-date=28 May 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240528223223/https://gsi.geodata.gov.ie/downloads/Geoheritage/Reports/RO012_Erritt_and_Cloonagh_Lough_Deltas.pdf |url-status=live }}</ref><ref name=CGSMap>{{Cite web |title=Department of the Environment, Climate & Communications Public Data Viewer |url= https://dcenr.maps.arcgis.com/apps/webappviewer/index.html?id=ebaf90ff2d554522b438ff313b0c197a&marker=554555.284936843%2C785095.5381372022%2C2157%2C%2C%2C&markertemplate=%7B%22title%22%3A%22Errit%20and%20Cloonagh%20Loughs%20Deltas%22%2C%22x%22%3A554555.284936843%2C%22y%22%3A785095.5381372022%2C%22wkid%22%3A2157%2C%22isIncludeShareUrl%22%3Atrue%7D&level=8 |access-date=28 May 2024 |website=dcenr.maps.arcgis.com/home/index.html }}</ref> == Archaeology The Historic Environment Viewer map of Irish recorded monuments includes a number of historic features at Errit Lough. A number of [[crannóg]]s have been recorded from the lake (site codes RO019-004, RO019-005, RO109-009 and RO019-011). From the recorded monuments records, site code RO019-010 refers to a well (with no evidence that it is a holy well) known as Tober Skeheen, which has a pump-house. Site RO019-006 refers to a circular embanked enclosure with external diameter of approximately 35 metres, which was noted on the 1837 Irish Ordnance Survey maps. It is suggested from these records that this may have been a rath. Site RO019-008 refers to a [[souterrain]] sited on the crest of a low north-south ridge south-west of the lake. The precise location is unknown and the information about it comes from local knowledge. Site RO019-012 to the east of the lake refers to a children’s burial ground. <ref name=Monuments> {{Cite web |title=National Monuments Service Historic Environment Viewer |url= https://heritagedata.maps.arcgis.com/apps/webappviewer/index.html?id=0c9eb9575b544081b0d296436d8f60f8&marker=554297.9002624749%2C785021.7120480882%2C2157%2C%2C%2C&markertemplate=%7B%22title%22%3A%22RO01993%22%2C%22x%22%3A554297.9002624749%2C%22y%22%3A785021.7120480882%2C%22wkid%22%3A2157%2C%22isIncludeShareUrl%22%3Atrue%7D&level=10|access-date=29 May 2024 |website= heritagedata.maps.arcgis.com }}</ref> == Walking trails There is a walking trail around Errit Lough, which is part of the Lough Errit Walking Trail, which includes a range of looped walks of between 4 and 11 km in length. Dogs on leads are allowed but the walks are not buggy-accessible.<ref name=Trail>{{Cite web |title=Lough Errit Walking Trail |url= https://www.visitroscommon.ie/lough-errit/ |access-date=28 May 2024 |website=visitroscommon.ie |archive-date=28 May 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240528215655/https://www.visitroscommon.ie/lough-errit/ |url-status=live }}</ref> == Nótaí {{reflist | group=n}} == Tagairtí {{reflist | refs = <ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=17 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 11 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | access-date = 11 October 2022}}</ref> <ref name=logainm>{{lua idirlín | url = https://www.logainm.ie/ga/110059 | teideal = Loch Eirid | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 30ú Eanáir 2020 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref> <ref name=IrishStatutebook>{{lua idirlín | teideal = Statutory Instrument S.I. No. 266/2016 - European Union Habitats (Errit Lough Special Area of Conservation 000607) Regulations 2016 | url = https://www.irishstatutebook.ie/eli/2016/si/266/made/en | access-date = 26 May 2024 | website = irishstatutebook.ie/ | archive-date = 26 May 2024 | archive-url=https://web.archive.org/web/20240526214727/https://www.irishstatutebook.ie/eli/2016/si/266/made/en | url-status=live}}</ref> <ref name=Synopsis>{{lua idirlín | teideal = NPWS Errit Lough Site Synopsis | url = https://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY000607.pdf | access-date = 26 May 2024 | website=npws.ie | archive-date = 26 May 2024 | archive-url = https://web.archive.org/web/20240526220656/https://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY000607.pdf | url-status=live}}</ref> <ref name=EUNIS>{{lua idirlín | teideal = EUNIS-Errit Lough SAC |url=https://eunis.eea.europa.eu/sites/IE0000607 | access-date = 26 May 2024 | website = eunis.eea.europa.eu | archive-date = 26 May 2024 | archive-url=https://web.archive.org/web/20240526224336/https://eunis.eea.europa.eu/sites/IE0000607 | url-status = live}}</ref> <ref name=BISE>{{lua idirlín | teideal = Errit Lough Biodiversity Information System for Europe |url= https://biodiversity.europa.eu/sites/natura2000/IE0000607 | access-date = 29 May 2024 | website = biodiversity.europa.eu/ | archive-date = 29 May 2024 | archive-url = https://web.archive.org/web/20240529212438/https://biodiversity.europa.eu/sites/natura2000/IE0000607 | url-status = live}}</ref> }} == Buntásc == __NOINDEX__ __NOTOC__ so2m3j8f0s0x7iewi69t13x9t88s4ha 1273474 1273473 2025-07-10T22:07:26Z Marcas.oduinn 33120 /* Ceanntásc */ 1273474 wikitext text/x-wiki [ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ] == Ceanntásc == # [[Natura 2000]] # ''[[:en:Habitats Directive|Habitats Directive]]'' - [[Treoir maidir le Gnáthóga]] # ''[[:en:Birds Directive|Birds Directive]]'' - [[Treoir maidir le hÉin]] # ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] # ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] # ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:Area of Special Conservation Interest|Area of Special Conservation Interest]]'' - [[Limistéar Leasa Caomhantais Speisialta]] # ''[[:en:Emerald network|Emerald network]]'' - ''[[Emerald network]] # ''[[:en:Berne Convention on the Conservation of European Wildlife and Natural Habitats|Convention on the Conservation of European Wildlife and Natural Habitats]]'' - [[An Coinbhinsiún maidir le Caomhnú Fhiadhúlra agus Ghnáthóga Nádúrtha na hEorpa]] (Coinbhinsiún Bheirn) # ''[[:en:Coordination of Information on the Environment|Coordination of Information on the Environment]]'' - [[Comhordú an Eolais ar an Timpeallacht]] # ''[[:en:Cloonee and Inchiquin Loughs, Uragh Wood|Cloonee and Inchiquin Loughs, Uragh Wood]]'' - [[xxx]] == Limistéar faoi Chosaint Speisialta == '' ''' Limistéar faoi Chosaint Speisialta ''' ({{lang-en|Special Protection Area}} (SPA)) is a designation under the [[Treoir maidir le hÉin]] ón [[An tAontas Eorpach|Aontas Eorpach]] (AE). Under the Directive, Member States of the AE have a duty to safeguard the [[gnáthóg]] of [[imirce éin]] and certain particularly threatened birds. '' Together with [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] (SACs), the SPAs form a network of protected sites across the EU, called [[Natura 2000]]. Each SPA has an EU code.<ref name=EuBirdDir /> == Féach freisin * [[Natura 2000]] == Naisc sheachtracha * Treoir ón gComhairle [http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:31979L0409:EN:HTML 79/409/EEC], 2a Aibreán 1979 == Tagairtí {{reflist | refs = <ref name=EuBirdDir>{{lua idirlín | teideal = The Birds Directive | work = Environment | foilsitheoir = [[An tAontas Eorpach]] | url = http://ec.europa.eu/environment/nature/legislation/birdsdirective/index_en.htm}}</ref> }} [[Catagóir:Limistéir faoi Chosaint Speisialta| ]] == Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta == '' A ''' Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta ''' ({{lang-en|Special Area of Conservation}} (SAC)) is defined in the [[An tAontas Eorpach]]'s [[Treoir maidir le Gnáthóga]] (92/43/EEC), also known as the ''Directive on the Conservation of Natural Habitats and of Wild Fauna and Flora''. They are to protect the 220 habitats and approximately 1,000 species listed in annex I and II of the directive which are considered to be of European interest following criteria given in the directive. They must be chosen from the [[Láithreán a bhfuil Tábhacht Chomhphobail leis|láithreán a bhfuil tábhacht Chomhphobail leis]] by the member states and designated SAC by an act assuring the conservation measures of the natural habitat.<ref name=EuSacDef /> '' SACs complement [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] and together form a network of protected sites across the European Union called [[Natura 2000]]. This, in turn, is part of the [[Emerald network]] of [[Limistéar Leasa Caomhantais Speisialta]] under the [[an Coinbhinsiún maidir le Caomhnú Fhiadhúlra agus Ghnáthóga Nádúrtha na hEorpa|Coinbhinsiún Bheirn]]. == Féach freisin * [[Natura 2000]] == Tagairtí {{reflist | refs = <ref name=EuSacDef>{{lua idirlín | url = http://glossary.eea.europa.eu/EEAGlossary/S/special_area_of_conservation | teideal = SAC definition in the Directive | archive-url = https://web.archive.org/web/20060718184419/http://glossary.eea.europa.eu/EEAGlossary/S/special_area_of_conservation | archive-date = 2006-07-18}}</ref> }} [[Catagóir:Limistéir faoi Chaomhnú Speisialta| ]] == Loch Eirid (''SAC qualification'') == ==SAC qualification The Errit Lough site was proposed as a Site of Community Importance (SCI) in 1998.<ref name= EUNIS/> In 2016, the site was designated as a [[Special Area of Conservation]], with site code IE0000607. Statutory Instrument 266 of 2016 established the site as an SAC.<ref name=IrishStatutebook/> The feature which qualifies this site for SAC status is the presence of [[Hard Water]] Lakes – this habitat is also known as ‘‘Hard oligo-mesotrophic waters with benthic vegetation of ''Chara spp''.’. Under the EU [[Habitats Directive]], this is an Annex I habitat type (code 3140). The Interpretation Manual of European Union Habitats defines this habitat as comprising: <blockquote> “Lakes and pools with waters fairly rich in dissolved bases (pH often 6-7) (Pal. 22.12) or with mostly blue to greenish, very clear, waters poor (to moderate) in nutrients, base-rich (pH often >7.5) (Pal. 22.15). The bottom of these unpolluted water bodies are covered with charophyte, ''Chara'' and ''Nitella'', algal carpets. In the Boreal region this habitat type includes small calcareous-rich oligo-mesotrophic gyttja pools with dense ''Chara'' (dominating species is ''Chara strigosa'') carpets, often surrounded by various eutrophic fens and pine bogs.” <ref name="HardWater">{{Cite web |title=EUNIS Habitat type: Hard oligo-mesotrophic waters with benthic vegetation of Chara spp |url=https://eunis.eea.europa.eu/habitats/10066 |access-date=26 May 2024 |website=eunis.eea.europa.eu |archive-date=26 May 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240526230720/https://eunis.eea.europa.eu/habitats/10066 |url-status=live }}</ref></blockquote> [[Hard water]] lakes are typically base-rich, oligotrophic and unpolluted, with clear water. The NPWS publication "Benthic vegetation in Irish marl lakes: monitoring habitat 3140 condition 2011 to 2018" notes that the alkalinity of this lake was 136 mg/l CaCO³ and the euphotic depth (a measure of water clarity: the depth at which photosynthetic available radiation is 1% of its surface value) was 3.3 m. Typically lakes with total phosphorus of less than 0.01 mg/l have euphotic depth of over 5.0 m, but Lough Errit, a high-colour lake (of over 45 Hazen units), has low levels of phosphorus (total phosphorus of approximately 0.01 mg/l) and a low euphotic depth. This document notes four Charophyte species occurring in this lake, with [[charophyte]] cover of 0.52 (52%). It is noted that in Ireland, [[marl]] lakes and cut-over bogs often occur in the same location, an issue for this habitat type is the leaching of coloured water into these lakes, resulting in a high water colour. This may explain the low levels of deeper water vegetation in Errit Lough.<ref name=Marllakes>{{Cite web |title= Benthic vegetation in Irish marl lakes: monitoring habitat 3140 condition 2011 to 2018 |author=Roden, Cilian; Murphy, Paul; Ryan, James |url= https://www.npws.ie/sites/default/files/publications/pdf/IWM124.pdf |access-date=29 May 2024 |website=npws.ie/ |archive-date=29 May 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240529220425/https://www.npws.ie/sites/default/files/publications/pdf/IWM124.pdf |url-status=live }}</ref> [[File:Errit Lough, County Roscommon.jpg|thumb|Erit Lough, a hard water lake and SAC]] ===Vegetation=== The east side of this marl lake has exposed stony shores. On the west side of the lake are more sheltered areas. Within these more protected bays can be found emergent species such as [[Common Club-rush]] (''Scirpus lacustris'' or ''Schoenoplectus lacustris'') and [[Common Reed]] (Phragmites australis). [[Bottle Sedge]] (''Carex rostrata'') and [[Common Spike-rush]] (''Eleocharis palustris'') also occur on the west side of the site.<ref name= Synopsis/> As part of the designation criteria for the site (Hard Water lake with Chara Spp), there are beds of [[stonewort]] species (''Chara spp'') growing on the lake bed. These species include ''Chara pedunculata'', ''C. rudis'', ''C. desmacantha'' and ''C. fragilis''. In certain areas of the lake, floating [[Yellow water-lily]] (''Nuphar lutea'') are recorded. ===Nearby Special Areas of Conservation and proposed Natural Heritage Areas=== As can be seen from the [[National Parks and Wildlife Service (Ireland)|National Parks and Wildlife Service]] (NPWS) designated sites map, other designated SAC sites nearby include [[Urlaur Lough]] (NPWS site code 001571), [[Derrinea bog]] (NPWS site code 000604), Carrowbehy/Caher Bog (NPWS site code 000597), [[Drumalough Bog]] (NPWS site code 002338), and the [[River Moy]] SAC (NPWS site code 002298). This concentration of designated SACs in the area indicates that this location is ecologically very valuable.<ref name=pNHA>{{Cite web |title=NPWS Designations Viewer |url= https://dahg.maps.arcgis.com/apps/webappviewer/index.html?id=8f7060450de3485fa1c1085536d477ba&marker=553627.7066031246%2C785548.4022885882%2C2157%2C%2C%2C&markertemplate=%7B%22title%22%3A%22Errit%20Lough%22%2C%22x%22%3A553627.7066031246%2C%22y%22%3A785548.4022885882%2C%22wkid%22%3A2157%2C%22isIncludeShareUrl%22%3Atrue%7D&level=8| access-date=28 May 2024 |website=dahg.maps.arcgis.com}}</ref> The Errit Lough site has been included as a proposed Natural Heritage Area (or pNHA) by the [[National Parks and Wildlife Service (Ireland)|National Parks and Wildlife Service]] (NPWS). Other nearby pNHA sites include [[Urlaur Lough]], [[Carrowbehy/Caher Bog]], [[Derrinea Bog]], Mannin And Island Lakes, Drumalough Bog and Lough Glinn.<ref name=pNHA/> ===Conservation objectives The primary conservation objective for the site is to “maintain the favourable conservation condition of Hard oligo-mesotrophic waters with benthic vegetation of ''Chara spp''. in Errit Lough SAC”.<ref name=Objectives>{{Cite web |title=NPWS Errit Lough Conservation Objectives |url= https://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/conservation_objectives/CO000607.pdf |access-date=28 May 2024 |website=npws.ie |archive-date=28 May 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240528223656/https://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/conservation_objectives/CO000607.pdff |url-status= live }}</ref> This includes objectives to maintain the habitat area /extent subject to natural processes, to prevent decline of the habitat distribution, to prevent decline of the lake vegetation composition, zonation and depth, and to maintain the hydrological regime (groundwater flows) in order to support the habitat. The water quality should be maintained with low (oligotrophic) nutrient concentrations, high transparency, high chlorophyll, phytoplankton and algal biomass status.<ref name=Objectives/> == Geology The area surrounding the lake is a County Geological Site (or CGS). This area comprises the Erris and Cloonagh Loughs Deltas (site code RO012). The deltas are wide, flat-topped ridges of gravel and sand, situated above the nearby bog area. The deltas are considered to be good examples of deglacial, ice-marginal, meltwater-deposited features which frequently form at the edge of glacial lakes. The deltas were deposited at this site during deglaciation after the last Ice Age, at the edge of the northwestward-retreating ice sheet and date from the Quaternary period. These deltas were formed on [[Lower Carboniferous]] limestone bedrock and are made up of limestone clasts, which came from the bedrock around the site. The ice carried them until they were released into a meltwater conduit within the ice. They were then deposited at the margin of the ice sub-aqueously at the point where the river left the ice, flowing in a southeastward direction.<ref name=CGS>{{Cite web |title=County Geological Site Report |url=https://gsi.geodata.gov.ie/downloads/Geoheritage/Reports/RO012_Erritt_and_Cloonagh_Lough_Deltas.pdf |access-date=28 May 2024 |website=gsi.geodata.gov.ie/ |archive-date=28 May 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240528223223/https://gsi.geodata.gov.ie/downloads/Geoheritage/Reports/RO012_Erritt_and_Cloonagh_Lough_Deltas.pdf |url-status=live }}</ref><ref name=CGSMap>{{Cite web |title=Department of the Environment, Climate & Communications Public Data Viewer |url= https://dcenr.maps.arcgis.com/apps/webappviewer/index.html?id=ebaf90ff2d554522b438ff313b0c197a&marker=554555.284936843%2C785095.5381372022%2C2157%2C%2C%2C&markertemplate=%7B%22title%22%3A%22Errit%20and%20Cloonagh%20Loughs%20Deltas%22%2C%22x%22%3A554555.284936843%2C%22y%22%3A785095.5381372022%2C%22wkid%22%3A2157%2C%22isIncludeShareUrl%22%3Atrue%7D&level=8 |access-date=28 May 2024 |website=dcenr.maps.arcgis.com/home/index.html }}</ref> == Archaeology The Historic Environment Viewer map of Irish recorded monuments includes a number of historic features at Errit Lough. A number of [[crannóg]]s have been recorded from the lake (site codes RO019-004, RO019-005, RO109-009 and RO019-011). From the recorded monuments records, site code RO019-010 refers to a well (with no evidence that it is a holy well) known as Tober Skeheen, which has a pump-house. Site RO019-006 refers to a circular embanked enclosure with external diameter of approximately 35 metres, which was noted on the 1837 Irish Ordnance Survey maps. It is suggested from these records that this may have been a rath. Site RO019-008 refers to a [[souterrain]] sited on the crest of a low north-south ridge south-west of the lake. The precise location is unknown and the information about it comes from local knowledge. Site RO019-012 to the east of the lake refers to a children’s burial ground. <ref name=Monuments> {{Cite web |title=National Monuments Service Historic Environment Viewer |url= https://heritagedata.maps.arcgis.com/apps/webappviewer/index.html?id=0c9eb9575b544081b0d296436d8f60f8&marker=554297.9002624749%2C785021.7120480882%2C2157%2C%2C%2C&markertemplate=%7B%22title%22%3A%22RO01993%22%2C%22x%22%3A554297.9002624749%2C%22y%22%3A785021.7120480882%2C%22wkid%22%3A2157%2C%22isIncludeShareUrl%22%3Atrue%7D&level=10|access-date=29 May 2024 |website= heritagedata.maps.arcgis.com }}</ref> == Walking trails There is a walking trail around Errit Lough, which is part of the Lough Errit Walking Trail, which includes a range of looped walks of between 4 and 11 km in length. Dogs on leads are allowed but the walks are not buggy-accessible.<ref name=Trail>{{Cite web |title=Lough Errit Walking Trail |url= https://www.visitroscommon.ie/lough-errit/ |access-date=28 May 2024 |website=visitroscommon.ie |archive-date=28 May 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240528215655/https://www.visitroscommon.ie/lough-errit/ |url-status=live }}</ref> == Nótaí {{reflist | group=n}} == Tagairtí {{reflist | refs = <ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=17 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 11 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | access-date = 11 October 2022}}</ref> <ref name=logainm>{{lua idirlín | url = https://www.logainm.ie/ga/110059 | teideal = Loch Eirid | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 30ú Eanáir 2020 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref> <ref name=IrishStatutebook>{{lua idirlín | teideal = Statutory Instrument S.I. No. 266/2016 - European Union Habitats (Errit Lough Special Area of Conservation 000607) Regulations 2016 | url = https://www.irishstatutebook.ie/eli/2016/si/266/made/en | access-date = 26 May 2024 | website = irishstatutebook.ie/ | archive-date = 26 May 2024 | archive-url=https://web.archive.org/web/20240526214727/https://www.irishstatutebook.ie/eli/2016/si/266/made/en | url-status=live}}</ref> <ref name=Synopsis>{{lua idirlín | teideal = NPWS Errit Lough Site Synopsis | url = https://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY000607.pdf | access-date = 26 May 2024 | website=npws.ie | archive-date = 26 May 2024 | archive-url = https://web.archive.org/web/20240526220656/https://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY000607.pdf | url-status=live}}</ref> <ref name=EUNIS>{{lua idirlín | teideal = EUNIS-Errit Lough SAC |url=https://eunis.eea.europa.eu/sites/IE0000607 | access-date = 26 May 2024 | website = eunis.eea.europa.eu | archive-date = 26 May 2024 | archive-url=https://web.archive.org/web/20240526224336/https://eunis.eea.europa.eu/sites/IE0000607 | url-status = live}}</ref> <ref name=BISE>{{lua idirlín | teideal = Errit Lough Biodiversity Information System for Europe |url= https://biodiversity.europa.eu/sites/natura2000/IE0000607 | access-date = 29 May 2024 | website = biodiversity.europa.eu/ | archive-date = 29 May 2024 | archive-url = https://web.archive.org/web/20240529212438/https://biodiversity.europa.eu/sites/natura2000/IE0000607 | url-status = live}}</ref> }} == Buntásc == __NOINDEX__ __NOTOC__ jcqzgnhed9knbz01n4d6m6ks55z5d4p 1273475 1273474 2025-07-10T22:09:32Z Marcas.oduinn 33120 /* Ceanntásc */ 1273475 wikitext text/x-wiki [ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ] == Ceanntásc == # ''[[:en:Habitats Directive|Habitats Directive]]'' - [[Treoir maidir le Gnáthóga]] # ''[[:en:Birds Directive|Birds Directive]]'' - [[Treoir maidir le hÉin]] # ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] # ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] # ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:Area of Special Conservation Interest|Area of Special Conservation Interest]]'' - [[Limistéar Leasa Caomhantais Speisialta]] # ''[[:en:Berne Convention on the Conservation of European Wildlife and Natural Habitats|Convention on the Conservation of European Wildlife and Natural Habitats]]'' - [[An Coinbhinsiún maidir le Caomhnú Fhiadhúlra agus Ghnáthóga Nádúrtha na hEorpa]] (Coinbhinsiún Bheirn) # ''[[:en:Coordination of Information on the Environment|Coordination of Information on the Environment]]'' - [[Comhordú an Eolais ar an Timpeallacht]] # [[Natura 2000]] # ''[[:en:Emerald network|Emerald network]]'' - ''[[Emerald network]] # ''[[:en:Cloonee and Inchiquin Loughs, Uragh Wood|Cloonee and Inchiquin Loughs, Uragh Wood]]'' - [[xxx]] == Limistéar faoi Chosaint Speisialta == '' ''' Limistéar faoi Chosaint Speisialta ''' ({{lang-en|Special Protection Area}} (SPA)) is a designation under the [[Treoir maidir le hÉin]] ón [[An tAontas Eorpach|Aontas Eorpach]] (AE). Under the Directive, Member States of the AE have a duty to safeguard the [[gnáthóg]] of [[imirce éin]] and certain particularly threatened birds. '' Together with [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] (SACs), the SPAs form a network of protected sites across the EU, called [[Natura 2000]]. Each SPA has an EU code.<ref name=EuBirdDir /> == Féach freisin * [[Natura 2000]] == Naisc sheachtracha * Treoir ón gComhairle [http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:31979L0409:EN:HTML 79/409/EEC], 2a Aibreán 1979 == Tagairtí {{reflist | refs = <ref name=EuBirdDir>{{lua idirlín | teideal = The Birds Directive | work = Environment | foilsitheoir = [[An tAontas Eorpach]] | url = http://ec.europa.eu/environment/nature/legislation/birdsdirective/index_en.htm}}</ref> }} [[Catagóir:Limistéir faoi Chosaint Speisialta| ]] == Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta == '' A ''' Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta ''' ({{lang-en|Special Area of Conservation}} (SAC)) is defined in the [[An tAontas Eorpach]]'s [[Treoir maidir le Gnáthóga]] (92/43/EEC), also known as the ''Directive on the Conservation of Natural Habitats and of Wild Fauna and Flora''. They are to protect the 220 habitats and approximately 1,000 species listed in annex I and II of the directive which are considered to be of European interest following criteria given in the directive. They must be chosen from the [[Láithreán a bhfuil Tábhacht Chomhphobail leis|láithreán a bhfuil tábhacht Chomhphobail leis]] by the member states and designated SAC by an act assuring the conservation measures of the natural habitat.<ref name=EuSacDef /> '' SACs complement [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] and together form a network of protected sites across the European Union called [[Natura 2000]]. This, in turn, is part of the [[Emerald network]] of [[Limistéar Leasa Caomhantais Speisialta]] under the [[an Coinbhinsiún maidir le Caomhnú Fhiadhúlra agus Ghnáthóga Nádúrtha na hEorpa|Coinbhinsiún Bheirn]]. == Féach freisin * [[Natura 2000]] == Tagairtí {{reflist | refs = <ref name=EuSacDef>{{lua idirlín | url = http://glossary.eea.europa.eu/EEAGlossary/S/special_area_of_conservation | teideal = SAC definition in the Directive | archive-url = https://web.archive.org/web/20060718184419/http://glossary.eea.europa.eu/EEAGlossary/S/special_area_of_conservation | archive-date = 2006-07-18}}</ref> }} [[Catagóir:Limistéir faoi Chaomhnú Speisialta| ]] == Loch Eirid (''SAC qualification'') == ==SAC qualification The Errit Lough site was proposed as a Site of Community Importance (SCI) in 1998.<ref name= EUNIS/> In 2016, the site was designated as a [[Special Area of Conservation]], with site code IE0000607. Statutory Instrument 266 of 2016 established the site as an SAC.<ref name=IrishStatutebook/> The feature which qualifies this site for SAC status is the presence of [[Hard Water]] Lakes – this habitat is also known as ‘‘Hard oligo-mesotrophic waters with benthic vegetation of ''Chara spp''.’. Under the EU [[Habitats Directive]], this is an Annex I habitat type (code 3140). The Interpretation Manual of European Union Habitats defines this habitat as comprising: <blockquote> “Lakes and pools with waters fairly rich in dissolved bases (pH often 6-7) (Pal. 22.12) or with mostly blue to greenish, very clear, waters poor (to moderate) in nutrients, base-rich (pH often >7.5) (Pal. 22.15). The bottom of these unpolluted water bodies are covered with charophyte, ''Chara'' and ''Nitella'', algal carpets. In the Boreal region this habitat type includes small calcareous-rich oligo-mesotrophic gyttja pools with dense ''Chara'' (dominating species is ''Chara strigosa'') carpets, often surrounded by various eutrophic fens and pine bogs.” <ref name="HardWater">{{Cite web |title=EUNIS Habitat type: Hard oligo-mesotrophic waters with benthic vegetation of Chara spp |url=https://eunis.eea.europa.eu/habitats/10066 |access-date=26 May 2024 |website=eunis.eea.europa.eu |archive-date=26 May 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240526230720/https://eunis.eea.europa.eu/habitats/10066 |url-status=live }}</ref></blockquote> [[Hard water]] lakes are typically base-rich, oligotrophic and unpolluted, with clear water. The NPWS publication "Benthic vegetation in Irish marl lakes: monitoring habitat 3140 condition 2011 to 2018" notes that the alkalinity of this lake was 136 mg/l CaCO³ and the euphotic depth (a measure of water clarity: the depth at which photosynthetic available radiation is 1% of its surface value) was 3.3 m. Typically lakes with total phosphorus of less than 0.01 mg/l have euphotic depth of over 5.0 m, but Lough Errit, a high-colour lake (of over 45 Hazen units), has low levels of phosphorus (total phosphorus of approximately 0.01 mg/l) and a low euphotic depth. This document notes four Charophyte species occurring in this lake, with [[charophyte]] cover of 0.52 (52%). It is noted that in Ireland, [[marl]] lakes and cut-over bogs often occur in the same location, an issue for this habitat type is the leaching of coloured water into these lakes, resulting in a high water colour. This may explain the low levels of deeper water vegetation in Errit Lough.<ref name=Marllakes>{{Cite web |title= Benthic vegetation in Irish marl lakes: monitoring habitat 3140 condition 2011 to 2018 |author=Roden, Cilian; Murphy, Paul; Ryan, James |url= https://www.npws.ie/sites/default/files/publications/pdf/IWM124.pdf |access-date=29 May 2024 |website=npws.ie/ |archive-date=29 May 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240529220425/https://www.npws.ie/sites/default/files/publications/pdf/IWM124.pdf |url-status=live }}</ref> [[File:Errit Lough, County Roscommon.jpg|thumb|Erit Lough, a hard water lake and SAC]] ===Vegetation=== The east side of this marl lake has exposed stony shores. On the west side of the lake are more sheltered areas. Within these more protected bays can be found emergent species such as [[Common Club-rush]] (''Scirpus lacustris'' or ''Schoenoplectus lacustris'') and [[Common Reed]] (Phragmites australis). [[Bottle Sedge]] (''Carex rostrata'') and [[Common Spike-rush]] (''Eleocharis palustris'') also occur on the west side of the site.<ref name= Synopsis/> As part of the designation criteria for the site (Hard Water lake with Chara Spp), there are beds of [[stonewort]] species (''Chara spp'') growing on the lake bed. These species include ''Chara pedunculata'', ''C. rudis'', ''C. desmacantha'' and ''C. fragilis''. In certain areas of the lake, floating [[Yellow water-lily]] (''Nuphar lutea'') are recorded. ===Nearby Special Areas of Conservation and proposed Natural Heritage Areas=== As can be seen from the [[National Parks and Wildlife Service (Ireland)|National Parks and Wildlife Service]] (NPWS) designated sites map, other designated SAC sites nearby include [[Urlaur Lough]] (NPWS site code 001571), [[Derrinea bog]] (NPWS site code 000604), Carrowbehy/Caher Bog (NPWS site code 000597), [[Drumalough Bog]] (NPWS site code 002338), and the [[River Moy]] SAC (NPWS site code 002298). This concentration of designated SACs in the area indicates that this location is ecologically very valuable.<ref name=pNHA>{{Cite web |title=NPWS Designations Viewer |url= https://dahg.maps.arcgis.com/apps/webappviewer/index.html?id=8f7060450de3485fa1c1085536d477ba&marker=553627.7066031246%2C785548.4022885882%2C2157%2C%2C%2C&markertemplate=%7B%22title%22%3A%22Errit%20Lough%22%2C%22x%22%3A553627.7066031246%2C%22y%22%3A785548.4022885882%2C%22wkid%22%3A2157%2C%22isIncludeShareUrl%22%3Atrue%7D&level=8| access-date=28 May 2024 |website=dahg.maps.arcgis.com}}</ref> The Errit Lough site has been included as a proposed Natural Heritage Area (or pNHA) by the [[National Parks and Wildlife Service (Ireland)|National Parks and Wildlife Service]] (NPWS). Other nearby pNHA sites include [[Urlaur Lough]], [[Carrowbehy/Caher Bog]], [[Derrinea Bog]], Mannin And Island Lakes, Drumalough Bog and Lough Glinn.<ref name=pNHA/> ===Conservation objectives The primary conservation objective for the site is to “maintain the favourable conservation condition of Hard oligo-mesotrophic waters with benthic vegetation of ''Chara spp''. in Errit Lough SAC”.<ref name=Objectives>{{Cite web |title=NPWS Errit Lough Conservation Objectives |url= https://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/conservation_objectives/CO000607.pdf |access-date=28 May 2024 |website=npws.ie |archive-date=28 May 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240528223656/https://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/conservation_objectives/CO000607.pdff |url-status= live }}</ref> This includes objectives to maintain the habitat area /extent subject to natural processes, to prevent decline of the habitat distribution, to prevent decline of the lake vegetation composition, zonation and depth, and to maintain the hydrological regime (groundwater flows) in order to support the habitat. The water quality should be maintained with low (oligotrophic) nutrient concentrations, high transparency, high chlorophyll, phytoplankton and algal biomass status.<ref name=Objectives/> == Geology The area surrounding the lake is a County Geological Site (or CGS). This area comprises the Erris and Cloonagh Loughs Deltas (site code RO012). The deltas are wide, flat-topped ridges of gravel and sand, situated above the nearby bog area. The deltas are considered to be good examples of deglacial, ice-marginal, meltwater-deposited features which frequently form at the edge of glacial lakes. The deltas were deposited at this site during deglaciation after the last Ice Age, at the edge of the northwestward-retreating ice sheet and date from the Quaternary period. These deltas were formed on [[Lower Carboniferous]] limestone bedrock and are made up of limestone clasts, which came from the bedrock around the site. The ice carried them until they were released into a meltwater conduit within the ice. They were then deposited at the margin of the ice sub-aqueously at the point where the river left the ice, flowing in a southeastward direction.<ref name=CGS>{{Cite web |title=County Geological Site Report |url=https://gsi.geodata.gov.ie/downloads/Geoheritage/Reports/RO012_Erritt_and_Cloonagh_Lough_Deltas.pdf |access-date=28 May 2024 |website=gsi.geodata.gov.ie/ |archive-date=28 May 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240528223223/https://gsi.geodata.gov.ie/downloads/Geoheritage/Reports/RO012_Erritt_and_Cloonagh_Lough_Deltas.pdf |url-status=live }}</ref><ref name=CGSMap>{{Cite web |title=Department of the Environment, Climate & Communications Public Data Viewer |url= https://dcenr.maps.arcgis.com/apps/webappviewer/index.html?id=ebaf90ff2d554522b438ff313b0c197a&marker=554555.284936843%2C785095.5381372022%2C2157%2C%2C%2C&markertemplate=%7B%22title%22%3A%22Errit%20and%20Cloonagh%20Loughs%20Deltas%22%2C%22x%22%3A554555.284936843%2C%22y%22%3A785095.5381372022%2C%22wkid%22%3A2157%2C%22isIncludeShareUrl%22%3Atrue%7D&level=8 |access-date=28 May 2024 |website=dcenr.maps.arcgis.com/home/index.html }}</ref> == Archaeology The Historic Environment Viewer map of Irish recorded monuments includes a number of historic features at Errit Lough. A number of [[crannóg]]s have been recorded from the lake (site codes RO019-004, RO019-005, RO109-009 and RO019-011). From the recorded monuments records, site code RO019-010 refers to a well (with no evidence that it is a holy well) known as Tober Skeheen, which has a pump-house. Site RO019-006 refers to a circular embanked enclosure with external diameter of approximately 35 metres, which was noted on the 1837 Irish Ordnance Survey maps. It is suggested from these records that this may have been a rath. Site RO019-008 refers to a [[souterrain]] sited on the crest of a low north-south ridge south-west of the lake. The precise location is unknown and the information about it comes from local knowledge. Site RO019-012 to the east of the lake refers to a children’s burial ground. <ref name=Monuments> {{Cite web |title=National Monuments Service Historic Environment Viewer |url= https://heritagedata.maps.arcgis.com/apps/webappviewer/index.html?id=0c9eb9575b544081b0d296436d8f60f8&marker=554297.9002624749%2C785021.7120480882%2C2157%2C%2C%2C&markertemplate=%7B%22title%22%3A%22RO01993%22%2C%22x%22%3A554297.9002624749%2C%22y%22%3A785021.7120480882%2C%22wkid%22%3A2157%2C%22isIncludeShareUrl%22%3Atrue%7D&level=10|access-date=29 May 2024 |website= heritagedata.maps.arcgis.com }}</ref> == Walking trails There is a walking trail around Errit Lough, which is part of the Lough Errit Walking Trail, which includes a range of looped walks of between 4 and 11 km in length. Dogs on leads are allowed but the walks are not buggy-accessible.<ref name=Trail>{{Cite web |title=Lough Errit Walking Trail |url= https://www.visitroscommon.ie/lough-errit/ |access-date=28 May 2024 |website=visitroscommon.ie |archive-date=28 May 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240528215655/https://www.visitroscommon.ie/lough-errit/ |url-status=live }}</ref> == Nótaí {{reflist | group=n}} == Tagairtí {{reflist | refs = <ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=17 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 11 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | access-date = 11 October 2022}}</ref> <ref name=logainm>{{lua idirlín | url = https://www.logainm.ie/ga/110059 | teideal = Loch Eirid | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 30ú Eanáir 2020 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref> <ref name=IrishStatutebook>{{lua idirlín | teideal = Statutory Instrument S.I. No. 266/2016 - European Union Habitats (Errit Lough Special Area of Conservation 000607) Regulations 2016 | url = https://www.irishstatutebook.ie/eli/2016/si/266/made/en | access-date = 26 May 2024 | website = irishstatutebook.ie/ | archive-date = 26 May 2024 | archive-url=https://web.archive.org/web/20240526214727/https://www.irishstatutebook.ie/eli/2016/si/266/made/en | url-status=live}}</ref> <ref name=Synopsis>{{lua idirlín | teideal = NPWS Errit Lough Site Synopsis | url = https://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY000607.pdf | access-date = 26 May 2024 | website=npws.ie | archive-date = 26 May 2024 | archive-url = https://web.archive.org/web/20240526220656/https://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY000607.pdf | url-status=live}}</ref> <ref name=EUNIS>{{lua idirlín | teideal = EUNIS-Errit Lough SAC |url=https://eunis.eea.europa.eu/sites/IE0000607 | access-date = 26 May 2024 | website = eunis.eea.europa.eu | archive-date = 26 May 2024 | archive-url=https://web.archive.org/web/20240526224336/https://eunis.eea.europa.eu/sites/IE0000607 | url-status = live}}</ref> <ref name=BISE>{{lua idirlín | teideal = Errit Lough Biodiversity Information System for Europe |url= https://biodiversity.europa.eu/sites/natura2000/IE0000607 | access-date = 29 May 2024 | website = biodiversity.europa.eu/ | archive-date = 29 May 2024 | archive-url = https://web.archive.org/web/20240529212438/https://biodiversity.europa.eu/sites/natura2000/IE0000607 | url-status = live}}</ref> }} == Buntásc == __NOINDEX__ __NOTOC__ 60hryx4q1vi8rrbhk06kbyqn9vl2swg 1273476 1273475 2025-07-10T22:10:59Z Marcas.oduinn 33120 /* Ceanntásc */ 1273476 wikitext text/x-wiki [ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ] == Ceanntásc == # ''[[:en:Birds Directive|Birds Directive]]'' - [[Treoir maidir le hÉin]] # ''[[:en:Habitats Directive|Habitats Directive]]'' - [[Treoir maidir le Gnáthóga]] # ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] # ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] # ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:Area of Special Conservation Interest|Area of Special Conservation Interest]]'' - [[Limistéar Leasa Caomhantais Speisialta]] # ''[[:en:Berne Convention on the Conservation of European Wildlife and Natural Habitats|Convention on the Conservation of European Wildlife and Natural Habitats]]'' - [[An Coinbhinsiún maidir le Caomhnú Fhiadhúlra agus Ghnáthóga Nádúrtha na hEorpa]] (Coinbhinsiún Bheirn) # ''[[:en:Coordination of Information on the Environment|Coordination of Information on the Environment]]'' - [[Comhordú an Eolais ar an Timpeallacht]] # [[Natura 2000]] # ''[[:en:Emerald network|Emerald network]]'' - ''[[Emerald network]] # ''[[:en:Cloonee and Inchiquin Loughs, Uragh Wood|Cloonee and Inchiquin Loughs, Uragh Wood]]'' - [[xxx]] == Limistéar faoi Chosaint Speisialta == '' ''' Limistéar faoi Chosaint Speisialta ''' ({{lang-en|Special Protection Area}} (SPA)) is a designation under the [[Treoir maidir le hÉin]] ón [[An tAontas Eorpach|Aontas Eorpach]] (AE). Under the Directive, Member States of the AE have a duty to safeguard the [[gnáthóg]] of [[imirce éin]] and certain particularly threatened birds. '' Together with [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] (SACs), the SPAs form a network of protected sites across the EU, called [[Natura 2000]]. Each SPA has an EU code.<ref name=EuBirdDir /> == Féach freisin * [[Natura 2000]] == Naisc sheachtracha * Treoir ón gComhairle [http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:31979L0409:EN:HTML 79/409/EEC], 2a Aibreán 1979 == Tagairtí {{reflist | refs = <ref name=EuBirdDir>{{lua idirlín | teideal = The Birds Directive | work = Environment | foilsitheoir = [[An tAontas Eorpach]] | url = http://ec.europa.eu/environment/nature/legislation/birdsdirective/index_en.htm}}</ref> }} [[Catagóir:Limistéir faoi Chosaint Speisialta| ]] == Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta == '' A ''' Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta ''' ({{lang-en|Special Area of Conservation}} (SAC)) is defined in the [[An tAontas Eorpach]]'s [[Treoir maidir le Gnáthóga]] (92/43/EEC), also known as the ''Directive on the Conservation of Natural Habitats and of Wild Fauna and Flora''. They are to protect the 220 habitats and approximately 1,000 species listed in annex I and II of the directive which are considered to be of European interest following criteria given in the directive. They must be chosen from the [[Láithreán a bhfuil Tábhacht Chomhphobail leis|láithreán a bhfuil tábhacht Chomhphobail leis]] by the member states and designated SAC by an act assuring the conservation measures of the natural habitat.<ref name=EuSacDef /> '' SACs complement [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] and together form a network of protected sites across the European Union called [[Natura 2000]]. This, in turn, is part of the [[Emerald network]] of [[Limistéar Leasa Caomhantais Speisialta]] under the [[an Coinbhinsiún maidir le Caomhnú Fhiadhúlra agus Ghnáthóga Nádúrtha na hEorpa|Coinbhinsiún Bheirn]]. == Féach freisin * [[Natura 2000]] == Tagairtí {{reflist | refs = <ref name=EuSacDef>{{lua idirlín | url = http://glossary.eea.europa.eu/EEAGlossary/S/special_area_of_conservation | teideal = SAC definition in the Directive | archive-url = https://web.archive.org/web/20060718184419/http://glossary.eea.europa.eu/EEAGlossary/S/special_area_of_conservation | archive-date = 2006-07-18}}</ref> }} [[Catagóir:Limistéir faoi Chaomhnú Speisialta| ]] == Loch Eirid (''SAC qualification'') == ==SAC qualification The Errit Lough site was proposed as a Site of Community Importance (SCI) in 1998.<ref name= EUNIS/> In 2016, the site was designated as a [[Special Area of Conservation]], with site code IE0000607. Statutory Instrument 266 of 2016 established the site as an SAC.<ref name=IrishStatutebook/> The feature which qualifies this site for SAC status is the presence of [[Hard Water]] Lakes – this habitat is also known as ‘‘Hard oligo-mesotrophic waters with benthic vegetation of ''Chara spp''.’. Under the EU [[Habitats Directive]], this is an Annex I habitat type (code 3140). The Interpretation Manual of European Union Habitats defines this habitat as comprising: <blockquote> “Lakes and pools with waters fairly rich in dissolved bases (pH often 6-7) (Pal. 22.12) or with mostly blue to greenish, very clear, waters poor (to moderate) in nutrients, base-rich (pH often >7.5) (Pal. 22.15). The bottom of these unpolluted water bodies are covered with charophyte, ''Chara'' and ''Nitella'', algal carpets. In the Boreal region this habitat type includes small calcareous-rich oligo-mesotrophic gyttja pools with dense ''Chara'' (dominating species is ''Chara strigosa'') carpets, often surrounded by various eutrophic fens and pine bogs.” <ref name="HardWater">{{Cite web |title=EUNIS Habitat type: Hard oligo-mesotrophic waters with benthic vegetation of Chara spp |url=https://eunis.eea.europa.eu/habitats/10066 |access-date=26 May 2024 |website=eunis.eea.europa.eu |archive-date=26 May 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240526230720/https://eunis.eea.europa.eu/habitats/10066 |url-status=live }}</ref></blockquote> [[Hard water]] lakes are typically base-rich, oligotrophic and unpolluted, with clear water. The NPWS publication "Benthic vegetation in Irish marl lakes: monitoring habitat 3140 condition 2011 to 2018" notes that the alkalinity of this lake was 136 mg/l CaCO³ and the euphotic depth (a measure of water clarity: the depth at which photosynthetic available radiation is 1% of its surface value) was 3.3 m. Typically lakes with total phosphorus of less than 0.01 mg/l have euphotic depth of over 5.0 m, but Lough Errit, a high-colour lake (of over 45 Hazen units), has low levels of phosphorus (total phosphorus of approximately 0.01 mg/l) and a low euphotic depth. This document notes four Charophyte species occurring in this lake, with [[charophyte]] cover of 0.52 (52%). It is noted that in Ireland, [[marl]] lakes and cut-over bogs often occur in the same location, an issue for this habitat type is the leaching of coloured water into these lakes, resulting in a high water colour. This may explain the low levels of deeper water vegetation in Errit Lough.<ref name=Marllakes>{{Cite web |title= Benthic vegetation in Irish marl lakes: monitoring habitat 3140 condition 2011 to 2018 |author=Roden, Cilian; Murphy, Paul; Ryan, James |url= https://www.npws.ie/sites/default/files/publications/pdf/IWM124.pdf |access-date=29 May 2024 |website=npws.ie/ |archive-date=29 May 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240529220425/https://www.npws.ie/sites/default/files/publications/pdf/IWM124.pdf |url-status=live }}</ref> [[File:Errit Lough, County Roscommon.jpg|thumb|Erit Lough, a hard water lake and SAC]] ===Vegetation=== The east side of this marl lake has exposed stony shores. On the west side of the lake are more sheltered areas. Within these more protected bays can be found emergent species such as [[Common Club-rush]] (''Scirpus lacustris'' or ''Schoenoplectus lacustris'') and [[Common Reed]] (Phragmites australis). [[Bottle Sedge]] (''Carex rostrata'') and [[Common Spike-rush]] (''Eleocharis palustris'') also occur on the west side of the site.<ref name= Synopsis/> As part of the designation criteria for the site (Hard Water lake with Chara Spp), there are beds of [[stonewort]] species (''Chara spp'') growing on the lake bed. These species include ''Chara pedunculata'', ''C. rudis'', ''C. desmacantha'' and ''C. fragilis''. In certain areas of the lake, floating [[Yellow water-lily]] (''Nuphar lutea'') are recorded. ===Nearby Special Areas of Conservation and proposed Natural Heritage Areas=== As can be seen from the [[National Parks and Wildlife Service (Ireland)|National Parks and Wildlife Service]] (NPWS) designated sites map, other designated SAC sites nearby include [[Urlaur Lough]] (NPWS site code 001571), [[Derrinea bog]] (NPWS site code 000604), Carrowbehy/Caher Bog (NPWS site code 000597), [[Drumalough Bog]] (NPWS site code 002338), and the [[River Moy]] SAC (NPWS site code 002298). This concentration of designated SACs in the area indicates that this location is ecologically very valuable.<ref name=pNHA>{{Cite web |title=NPWS Designations Viewer |url= https://dahg.maps.arcgis.com/apps/webappviewer/index.html?id=8f7060450de3485fa1c1085536d477ba&marker=553627.7066031246%2C785548.4022885882%2C2157%2C%2C%2C&markertemplate=%7B%22title%22%3A%22Errit%20Lough%22%2C%22x%22%3A553627.7066031246%2C%22y%22%3A785548.4022885882%2C%22wkid%22%3A2157%2C%22isIncludeShareUrl%22%3Atrue%7D&level=8| access-date=28 May 2024 |website=dahg.maps.arcgis.com}}</ref> The Errit Lough site has been included as a proposed Natural Heritage Area (or pNHA) by the [[National Parks and Wildlife Service (Ireland)|National Parks and Wildlife Service]] (NPWS). Other nearby pNHA sites include [[Urlaur Lough]], [[Carrowbehy/Caher Bog]], [[Derrinea Bog]], Mannin And Island Lakes, Drumalough Bog and Lough Glinn.<ref name=pNHA/> ===Conservation objectives The primary conservation objective for the site is to “maintain the favourable conservation condition of Hard oligo-mesotrophic waters with benthic vegetation of ''Chara spp''. in Errit Lough SAC”.<ref name=Objectives>{{Cite web |title=NPWS Errit Lough Conservation Objectives |url= https://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/conservation_objectives/CO000607.pdf |access-date=28 May 2024 |website=npws.ie |archive-date=28 May 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240528223656/https://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/conservation_objectives/CO000607.pdff |url-status= live }}</ref> This includes objectives to maintain the habitat area /extent subject to natural processes, to prevent decline of the habitat distribution, to prevent decline of the lake vegetation composition, zonation and depth, and to maintain the hydrological regime (groundwater flows) in order to support the habitat. The water quality should be maintained with low (oligotrophic) nutrient concentrations, high transparency, high chlorophyll, phytoplankton and algal biomass status.<ref name=Objectives/> == Geology The area surrounding the lake is a County Geological Site (or CGS). This area comprises the Erris and Cloonagh Loughs Deltas (site code RO012). The deltas are wide, flat-topped ridges of gravel and sand, situated above the nearby bog area. The deltas are considered to be good examples of deglacial, ice-marginal, meltwater-deposited features which frequently form at the edge of glacial lakes. The deltas were deposited at this site during deglaciation after the last Ice Age, at the edge of the northwestward-retreating ice sheet and date from the Quaternary period. These deltas were formed on [[Lower Carboniferous]] limestone bedrock and are made up of limestone clasts, which came from the bedrock around the site. The ice carried them until they were released into a meltwater conduit within the ice. They were then deposited at the margin of the ice sub-aqueously at the point where the river left the ice, flowing in a southeastward direction.<ref name=CGS>{{Cite web |title=County Geological Site Report |url=https://gsi.geodata.gov.ie/downloads/Geoheritage/Reports/RO012_Erritt_and_Cloonagh_Lough_Deltas.pdf |access-date=28 May 2024 |website=gsi.geodata.gov.ie/ |archive-date=28 May 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240528223223/https://gsi.geodata.gov.ie/downloads/Geoheritage/Reports/RO012_Erritt_and_Cloonagh_Lough_Deltas.pdf |url-status=live }}</ref><ref name=CGSMap>{{Cite web |title=Department of the Environment, Climate & Communications Public Data Viewer |url= https://dcenr.maps.arcgis.com/apps/webappviewer/index.html?id=ebaf90ff2d554522b438ff313b0c197a&marker=554555.284936843%2C785095.5381372022%2C2157%2C%2C%2C&markertemplate=%7B%22title%22%3A%22Errit%20and%20Cloonagh%20Loughs%20Deltas%22%2C%22x%22%3A554555.284936843%2C%22y%22%3A785095.5381372022%2C%22wkid%22%3A2157%2C%22isIncludeShareUrl%22%3Atrue%7D&level=8 |access-date=28 May 2024 |website=dcenr.maps.arcgis.com/home/index.html }}</ref> == Archaeology The Historic Environment Viewer map of Irish recorded monuments includes a number of historic features at Errit Lough. A number of [[crannóg]]s have been recorded from the lake (site codes RO019-004, RO019-005, RO109-009 and RO019-011). From the recorded monuments records, site code RO019-010 refers to a well (with no evidence that it is a holy well) known as Tober Skeheen, which has a pump-house. Site RO019-006 refers to a circular embanked enclosure with external diameter of approximately 35 metres, which was noted on the 1837 Irish Ordnance Survey maps. It is suggested from these records that this may have been a rath. Site RO019-008 refers to a [[souterrain]] sited on the crest of a low north-south ridge south-west of the lake. The precise location is unknown and the information about it comes from local knowledge. Site RO019-012 to the east of the lake refers to a children’s burial ground. <ref name=Monuments> {{Cite web |title=National Monuments Service Historic Environment Viewer |url= https://heritagedata.maps.arcgis.com/apps/webappviewer/index.html?id=0c9eb9575b544081b0d296436d8f60f8&marker=554297.9002624749%2C785021.7120480882%2C2157%2C%2C%2C&markertemplate=%7B%22title%22%3A%22RO01993%22%2C%22x%22%3A554297.9002624749%2C%22y%22%3A785021.7120480882%2C%22wkid%22%3A2157%2C%22isIncludeShareUrl%22%3Atrue%7D&level=10|access-date=29 May 2024 |website= heritagedata.maps.arcgis.com }}</ref> == Walking trails There is a walking trail around Errit Lough, which is part of the Lough Errit Walking Trail, which includes a range of looped walks of between 4 and 11 km in length. Dogs on leads are allowed but the walks are not buggy-accessible.<ref name=Trail>{{Cite web |title=Lough Errit Walking Trail |url= https://www.visitroscommon.ie/lough-errit/ |access-date=28 May 2024 |website=visitroscommon.ie |archive-date=28 May 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240528215655/https://www.visitroscommon.ie/lough-errit/ |url-status=live }}</ref> == Nótaí {{reflist | group=n}} == Tagairtí {{reflist | refs = <ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=17 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 11 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | access-date = 11 October 2022}}</ref> <ref name=logainm>{{lua idirlín | url = https://www.logainm.ie/ga/110059 | teideal = Loch Eirid | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 30ú Eanáir 2020 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref> <ref name=IrishStatutebook>{{lua idirlín | teideal = Statutory Instrument S.I. No. 266/2016 - European Union Habitats (Errit Lough Special Area of Conservation 000607) Regulations 2016 | url = https://www.irishstatutebook.ie/eli/2016/si/266/made/en | access-date = 26 May 2024 | website = irishstatutebook.ie/ | archive-date = 26 May 2024 | archive-url=https://web.archive.org/web/20240526214727/https://www.irishstatutebook.ie/eli/2016/si/266/made/en | url-status=live}}</ref> <ref name=Synopsis>{{lua idirlín | teideal = NPWS Errit Lough Site Synopsis | url = https://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY000607.pdf | access-date = 26 May 2024 | website=npws.ie | archive-date = 26 May 2024 | archive-url = https://web.archive.org/web/20240526220656/https://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY000607.pdf | url-status=live}}</ref> <ref name=EUNIS>{{lua idirlín | teideal = EUNIS-Errit Lough SAC |url=https://eunis.eea.europa.eu/sites/IE0000607 | access-date = 26 May 2024 | website = eunis.eea.europa.eu | archive-date = 26 May 2024 | archive-url=https://web.archive.org/web/20240526224336/https://eunis.eea.europa.eu/sites/IE0000607 | url-status = live}}</ref> <ref name=BISE>{{lua idirlín | teideal = Errit Lough Biodiversity Information System for Europe |url= https://biodiversity.europa.eu/sites/natura2000/IE0000607 | access-date = 29 May 2024 | website = biodiversity.europa.eu/ | archive-date = 29 May 2024 | archive-url = https://web.archive.org/web/20240529212438/https://biodiversity.europa.eu/sites/natura2000/IE0000607 | url-status = live}}</ref> }} == Buntásc == __NOINDEX__ __NOTOC__ a0tuka8f94prfi7q4t0yhtlgoxnprdw 1273477 1273476 2025-07-10T22:12:27Z Marcas.oduinn 33120 /* Ceanntásc */ 1273477 wikitext text/x-wiki [ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ] == Ceanntásc == # ''[[:en:Birds Directive|Birds Directive]]'' - [[Treoir maidir le hÉin]] # ''[[:en:Habitats Directive|Habitats Directive]]'' - [[Treoir maidir le Gnáthóga]] # ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] # ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] # ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:Area of Special Conservation Interest|Area of Special Conservation Interest]]'' - [[Limistéar Leasa Caomhantais Speisialta]] # ''[[:en:Berne Convention on the Conservation of European Wildlife and Natural Habitats|Convention on the Conservation of European Wildlife and Natural Habitats]]'' - [[An Coinbhinsiún maidir le Caomhnú Fhiadhúlra agus Ghnáthóga Nádúrtha na hEorpa]] (Coinbhinsiún Bheirn) # ''[[:en:Coordination of Information on the Environment|Coordination of Information on the Environment]]'' - [[Comhordú an Eolais ar an Timpeallacht]] # [[Natura 2000]] # ''[[:en:Emerald network|Emerald network]]'' - ''[[Emerald network]] # ''[[:en:Cloonee and Inchiquin Loughs, Uragh Wood|Cloonee and Inchiquin Loughs, Uragh Wood]]'' - [[xxx]] == Treoir maidir le hÉin == Xxx == Treoir maidir le Gnáthóga == Xxx == Limistéar faoi Chosaint Speisialta == '' ''' Limistéar faoi Chosaint Speisialta ''' ({{lang-en|Special Protection Area}} (SPA)) is a designation under the [[Treoir maidir le hÉin]] ón [[An tAontas Eorpach|Aontas Eorpach]] (AE). Under the Directive, Member States of the AE have a duty to safeguard the [[gnáthóg]] of [[imirce éin]] and certain particularly threatened birds. '' Together with [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] (SACs), the SPAs form a network of protected sites across the EU, called [[Natura 2000]]. Each SPA has an EU code.<ref name=EuBirdDir /> == Féach freisin * [[Natura 2000]] == Naisc sheachtracha * Treoir ón gComhairle [http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:31979L0409:EN:HTML 79/409/EEC], 2a Aibreán 1979 == Tagairtí {{reflist | refs = <ref name=EuBirdDir>{{lua idirlín | teideal = The Birds Directive | work = Environment | foilsitheoir = [[An tAontas Eorpach]] | url = http://ec.europa.eu/environment/nature/legislation/birdsdirective/index_en.htm}}</ref> }} [[Catagóir:Limistéir faoi Chosaint Speisialta| ]] == Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta == '' A ''' Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta ''' ({{lang-en|Special Area of Conservation}} (SAC)) is defined in the [[An tAontas Eorpach]]'s [[Treoir maidir le Gnáthóga]] (92/43/EEC), also known as the ''Directive on the Conservation of Natural Habitats and of Wild Fauna and Flora''. They are to protect the 220 habitats and approximately 1,000 species listed in annex I and II of the directive which are considered to be of European interest following criteria given in the directive. They must be chosen from the [[Láithreán a bhfuil Tábhacht Chomhphobail leis|láithreán a bhfuil tábhacht Chomhphobail leis]] by the member states and designated SAC by an act assuring the conservation measures of the natural habitat.<ref name=EuSacDef /> '' SACs complement [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] and together form a network of protected sites across the European Union called [[Natura 2000]]. This, in turn, is part of the [[Emerald network]] of [[Limistéar Leasa Caomhantais Speisialta]] under the [[an Coinbhinsiún maidir le Caomhnú Fhiadhúlra agus Ghnáthóga Nádúrtha na hEorpa|Coinbhinsiún Bheirn]]. == Féach freisin * [[Natura 2000]] == Tagairtí {{reflist | refs = <ref name=EuSacDef>{{lua idirlín | url = http://glossary.eea.europa.eu/EEAGlossary/S/special_area_of_conservation | teideal = SAC definition in the Directive | archive-url = https://web.archive.org/web/20060718184419/http://glossary.eea.europa.eu/EEAGlossary/S/special_area_of_conservation | archive-date = 2006-07-18}}</ref> }} [[Catagóir:Limistéir faoi Chaomhnú Speisialta| ]] == Loch Eirid (''SAC qualification'') == ==SAC qualification The Errit Lough site was proposed as a Site of Community Importance (SCI) in 1998.<ref name= EUNIS/> In 2016, the site was designated as a [[Special Area of Conservation]], with site code IE0000607. Statutory Instrument 266 of 2016 established the site as an SAC.<ref name=IrishStatutebook/> The feature which qualifies this site for SAC status is the presence of [[Hard Water]] Lakes – this habitat is also known as ‘‘Hard oligo-mesotrophic waters with benthic vegetation of ''Chara spp''.’. Under the EU [[Habitats Directive]], this is an Annex I habitat type (code 3140). The Interpretation Manual of European Union Habitats defines this habitat as comprising: <blockquote> “Lakes and pools with waters fairly rich in dissolved bases (pH often 6-7) (Pal. 22.12) or with mostly blue to greenish, very clear, waters poor (to moderate) in nutrients, base-rich (pH often >7.5) (Pal. 22.15). The bottom of these unpolluted water bodies are covered with charophyte, ''Chara'' and ''Nitella'', algal carpets. In the Boreal region this habitat type includes small calcareous-rich oligo-mesotrophic gyttja pools with dense ''Chara'' (dominating species is ''Chara strigosa'') carpets, often surrounded by various eutrophic fens and pine bogs.” <ref name="HardWater">{{Cite web |title=EUNIS Habitat type: Hard oligo-mesotrophic waters with benthic vegetation of Chara spp |url=https://eunis.eea.europa.eu/habitats/10066 |access-date=26 May 2024 |website=eunis.eea.europa.eu |archive-date=26 May 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240526230720/https://eunis.eea.europa.eu/habitats/10066 |url-status=live }}</ref></blockquote> [[Hard water]] lakes are typically base-rich, oligotrophic and unpolluted, with clear water. The NPWS publication "Benthic vegetation in Irish marl lakes: monitoring habitat 3140 condition 2011 to 2018" notes that the alkalinity of this lake was 136 mg/l CaCO³ and the euphotic depth (a measure of water clarity: the depth at which photosynthetic available radiation is 1% of its surface value) was 3.3 m. Typically lakes with total phosphorus of less than 0.01 mg/l have euphotic depth of over 5.0 m, but Lough Errit, a high-colour lake (of over 45 Hazen units), has low levels of phosphorus (total phosphorus of approximately 0.01 mg/l) and a low euphotic depth. This document notes four Charophyte species occurring in this lake, with [[charophyte]] cover of 0.52 (52%). It is noted that in Ireland, [[marl]] lakes and cut-over bogs often occur in the same location, an issue for this habitat type is the leaching of coloured water into these lakes, resulting in a high water colour. This may explain the low levels of deeper water vegetation in Errit Lough.<ref name=Marllakes>{{Cite web |title= Benthic vegetation in Irish marl lakes: monitoring habitat 3140 condition 2011 to 2018 |author=Roden, Cilian; Murphy, Paul; Ryan, James |url= https://www.npws.ie/sites/default/files/publications/pdf/IWM124.pdf |access-date=29 May 2024 |website=npws.ie/ |archive-date=29 May 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240529220425/https://www.npws.ie/sites/default/files/publications/pdf/IWM124.pdf |url-status=live }}</ref> [[File:Errit Lough, County Roscommon.jpg|thumb|Erit Lough, a hard water lake and SAC]] ===Vegetation=== The east side of this marl lake has exposed stony shores. On the west side of the lake are more sheltered areas. Within these more protected bays can be found emergent species such as [[Common Club-rush]] (''Scirpus lacustris'' or ''Schoenoplectus lacustris'') and [[Common Reed]] (Phragmites australis). [[Bottle Sedge]] (''Carex rostrata'') and [[Common Spike-rush]] (''Eleocharis palustris'') also occur on the west side of the site.<ref name= Synopsis/> As part of the designation criteria for the site (Hard Water lake with Chara Spp), there are beds of [[stonewort]] species (''Chara spp'') growing on the lake bed. These species include ''Chara pedunculata'', ''C. rudis'', ''C. desmacantha'' and ''C. fragilis''. In certain areas of the lake, floating [[Yellow water-lily]] (''Nuphar lutea'') are recorded. ===Nearby Special Areas of Conservation and proposed Natural Heritage Areas=== As can be seen from the [[National Parks and Wildlife Service (Ireland)|National Parks and Wildlife Service]] (NPWS) designated sites map, other designated SAC sites nearby include [[Urlaur Lough]] (NPWS site code 001571), [[Derrinea bog]] (NPWS site code 000604), Carrowbehy/Caher Bog (NPWS site code 000597), [[Drumalough Bog]] (NPWS site code 002338), and the [[River Moy]] SAC (NPWS site code 002298). This concentration of designated SACs in the area indicates that this location is ecologically very valuable.<ref name=pNHA>{{Cite web |title=NPWS Designations Viewer |url= https://dahg.maps.arcgis.com/apps/webappviewer/index.html?id=8f7060450de3485fa1c1085536d477ba&marker=553627.7066031246%2C785548.4022885882%2C2157%2C%2C%2C&markertemplate=%7B%22title%22%3A%22Errit%20Lough%22%2C%22x%22%3A553627.7066031246%2C%22y%22%3A785548.4022885882%2C%22wkid%22%3A2157%2C%22isIncludeShareUrl%22%3Atrue%7D&level=8| access-date=28 May 2024 |website=dahg.maps.arcgis.com}}</ref> The Errit Lough site has been included as a proposed Natural Heritage Area (or pNHA) by the [[National Parks and Wildlife Service (Ireland)|National Parks and Wildlife Service]] (NPWS). Other nearby pNHA sites include [[Urlaur Lough]], [[Carrowbehy/Caher Bog]], [[Derrinea Bog]], Mannin And Island Lakes, Drumalough Bog and Lough Glinn.<ref name=pNHA/> ===Conservation objectives The primary conservation objective for the site is to “maintain the favourable conservation condition of Hard oligo-mesotrophic waters with benthic vegetation of ''Chara spp''. in Errit Lough SAC”.<ref name=Objectives>{{Cite web |title=NPWS Errit Lough Conservation Objectives |url= https://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/conservation_objectives/CO000607.pdf |access-date=28 May 2024 |website=npws.ie |archive-date=28 May 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240528223656/https://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/conservation_objectives/CO000607.pdff |url-status= live }}</ref> This includes objectives to maintain the habitat area /extent subject to natural processes, to prevent decline of the habitat distribution, to prevent decline of the lake vegetation composition, zonation and depth, and to maintain the hydrological regime (groundwater flows) in order to support the habitat. The water quality should be maintained with low (oligotrophic) nutrient concentrations, high transparency, high chlorophyll, phytoplankton and algal biomass status.<ref name=Objectives/> == Geology The area surrounding the lake is a County Geological Site (or CGS). This area comprises the Erris and Cloonagh Loughs Deltas (site code RO012). The deltas are wide, flat-topped ridges of gravel and sand, situated above the nearby bog area. The deltas are considered to be good examples of deglacial, ice-marginal, meltwater-deposited features which frequently form at the edge of glacial lakes. The deltas were deposited at this site during deglaciation after the last Ice Age, at the edge of the northwestward-retreating ice sheet and date from the Quaternary period. These deltas were formed on [[Lower Carboniferous]] limestone bedrock and are made up of limestone clasts, which came from the bedrock around the site. The ice carried them until they were released into a meltwater conduit within the ice. They were then deposited at the margin of the ice sub-aqueously at the point where the river left the ice, flowing in a southeastward direction.<ref name=CGS>{{Cite web |title=County Geological Site Report |url=https://gsi.geodata.gov.ie/downloads/Geoheritage/Reports/RO012_Erritt_and_Cloonagh_Lough_Deltas.pdf |access-date=28 May 2024 |website=gsi.geodata.gov.ie/ |archive-date=28 May 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240528223223/https://gsi.geodata.gov.ie/downloads/Geoheritage/Reports/RO012_Erritt_and_Cloonagh_Lough_Deltas.pdf |url-status=live }}</ref><ref name=CGSMap>{{Cite web |title=Department of the Environment, Climate & Communications Public Data Viewer |url= https://dcenr.maps.arcgis.com/apps/webappviewer/index.html?id=ebaf90ff2d554522b438ff313b0c197a&marker=554555.284936843%2C785095.5381372022%2C2157%2C%2C%2C&markertemplate=%7B%22title%22%3A%22Errit%20and%20Cloonagh%20Loughs%20Deltas%22%2C%22x%22%3A554555.284936843%2C%22y%22%3A785095.5381372022%2C%22wkid%22%3A2157%2C%22isIncludeShareUrl%22%3Atrue%7D&level=8 |access-date=28 May 2024 |website=dcenr.maps.arcgis.com/home/index.html }}</ref> == Archaeology The Historic Environment Viewer map of Irish recorded monuments includes a number of historic features at Errit Lough. A number of [[crannóg]]s have been recorded from the lake (site codes RO019-004, RO019-005, RO109-009 and RO019-011). From the recorded monuments records, site code RO019-010 refers to a well (with no evidence that it is a holy well) known as Tober Skeheen, which has a pump-house. Site RO019-006 refers to a circular embanked enclosure with external diameter of approximately 35 metres, which was noted on the 1837 Irish Ordnance Survey maps. It is suggested from these records that this may have been a rath. Site RO019-008 refers to a [[souterrain]] sited on the crest of a low north-south ridge south-west of the lake. The precise location is unknown and the information about it comes from local knowledge. Site RO019-012 to the east of the lake refers to a children’s burial ground. <ref name=Monuments> {{Cite web |title=National Monuments Service Historic Environment Viewer |url= https://heritagedata.maps.arcgis.com/apps/webappviewer/index.html?id=0c9eb9575b544081b0d296436d8f60f8&marker=554297.9002624749%2C785021.7120480882%2C2157%2C%2C%2C&markertemplate=%7B%22title%22%3A%22RO01993%22%2C%22x%22%3A554297.9002624749%2C%22y%22%3A785021.7120480882%2C%22wkid%22%3A2157%2C%22isIncludeShareUrl%22%3Atrue%7D&level=10|access-date=29 May 2024 |website= heritagedata.maps.arcgis.com }}</ref> == Walking trails There is a walking trail around Errit Lough, which is part of the Lough Errit Walking Trail, which includes a range of looped walks of between 4 and 11 km in length. Dogs on leads are allowed but the walks are not buggy-accessible.<ref name=Trail>{{Cite web |title=Lough Errit Walking Trail |url= https://www.visitroscommon.ie/lough-errit/ |access-date=28 May 2024 |website=visitroscommon.ie |archive-date=28 May 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240528215655/https://www.visitroscommon.ie/lough-errit/ |url-status=live }}</ref> == Nótaí {{reflist | group=n}} == Tagairtí {{reflist | refs = <ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=17 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 11 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | access-date = 11 October 2022}}</ref> <ref name=logainm>{{lua idirlín | url = https://www.logainm.ie/ga/110059 | teideal = Loch Eirid | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 30ú Eanáir 2020 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref> <ref name=IrishStatutebook>{{lua idirlín | teideal = Statutory Instrument S.I. No. 266/2016 - European Union Habitats (Errit Lough Special Area of Conservation 000607) Regulations 2016 | url = https://www.irishstatutebook.ie/eli/2016/si/266/made/en | access-date = 26 May 2024 | website = irishstatutebook.ie/ | archive-date = 26 May 2024 | archive-url=https://web.archive.org/web/20240526214727/https://www.irishstatutebook.ie/eli/2016/si/266/made/en | url-status=live}}</ref> <ref name=Synopsis>{{lua idirlín | teideal = NPWS Errit Lough Site Synopsis | url = https://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY000607.pdf | access-date = 26 May 2024 | website=npws.ie | archive-date = 26 May 2024 | archive-url = https://web.archive.org/web/20240526220656/https://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY000607.pdf | url-status=live}}</ref> <ref name=EUNIS>{{lua idirlín | teideal = EUNIS-Errit Lough SAC |url=https://eunis.eea.europa.eu/sites/IE0000607 | access-date = 26 May 2024 | website = eunis.eea.europa.eu | archive-date = 26 May 2024 | archive-url=https://web.archive.org/web/20240526224336/https://eunis.eea.europa.eu/sites/IE0000607 | url-status = live}}</ref> <ref name=BISE>{{lua idirlín | teideal = Errit Lough Biodiversity Information System for Europe |url= https://biodiversity.europa.eu/sites/natura2000/IE0000607 | access-date = 29 May 2024 | website = biodiversity.europa.eu/ | archive-date = 29 May 2024 | archive-url = https://web.archive.org/web/20240529212438/https://biodiversity.europa.eu/sites/natura2000/IE0000607 | url-status = live}}</ref> }} == Buntásc == __NOINDEX__ __NOTOC__ t1jlc8q0zapp3kesd2phqnyd6l5h3me 1273487 1273477 2025-07-10T22:33:38Z Marcas.oduinn 33120 /* Treoir maidir le hÉin */ 1273487 wikitext text/x-wiki [ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ] == Ceanntásc == # ''[[:en:Birds Directive|Birds Directive]]'' - [[Treoir maidir le hÉin]] # ''[[:en:Habitats Directive|Habitats Directive]]'' - [[Treoir maidir le Gnáthóga]] # ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] # ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] # ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:Area of Special Conservation Interest|Area of Special Conservation Interest]]'' - [[Limistéar Leasa Caomhantais Speisialta]] # ''[[:en:Berne Convention on the Conservation of European Wildlife and Natural Habitats|Convention on the Conservation of European Wildlife and Natural Habitats]]'' - [[An Coinbhinsiún maidir le Caomhnú Fhiadhúlra agus Ghnáthóga Nádúrtha na hEorpa]] (Coinbhinsiún Bheirn) # ''[[:en:Coordination of Information on the Environment|Coordination of Information on the Environment]]'' - [[Comhordú an Eolais ar an Timpeallacht]] # [[Natura 2000]] # ''[[:en:Emerald network|Emerald network]]'' - ''[[Emerald network]] # ''[[:en:Cloonee and Inchiquin Loughs, Uragh Wood|Cloonee and Inchiquin Loughs, Uragh Wood]]'' - [[xxx]] == Treoir maidir le hÉin == '' The '''Birds Directive''' (formally known as '''Council Directive 2009/147/EC on the conservation of wild birds''') is the oldest piece of [[Aontas Eorpach]] (AE) legislation on the environment and one of its cornerstones.<ref name=dge2019 /> It was unanimously adopted in April 1979 as the Directive 79/409/EEC. Amended in 2009, it became the Directive 2009/147/EC. It aims to protect all European wild birds and the habitats of listed species, in particular through the designation of [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]. '' The Birds Directive is one of the AE two directives in relation to wildlife and nature conservation. The other is the [[Treoir maidir le Gnáthóga]], which led to the setting up of [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]. Together with the existing Special Protection Areas, they form a network of protected sites across the AE called [[Natura 2000]]. == Tagairtí {{reflist | refs = <ref name=dge2019 />{{cite book | last = Directorate-General for Environment (European Commission) | url = https://data.europa.eu/doi/10.2779/622146 | title = The birds directive: 40 years of conserving our shared natural heritage | date = 2019 | publisher = Publications Office of the European Union | isbn = 978-92-76-03659-3 | location = LU | doi = 10.2779/622146}}</ref> }} == Treoir maidir le Gnáthóga == Xxx == Limistéar faoi Chosaint Speisialta == '' ''' Limistéar faoi Chosaint Speisialta ''' ({{lang-en|Special Protection Area}} (SPA)) is a designation under the [[Treoir maidir le hÉin]] ón [[An tAontas Eorpach|Aontas Eorpach]] (AE). Under the Directive, Member States of the AE have a duty to safeguard the [[gnáthóg]] of [[imirce éin]] and certain particularly threatened birds. '' Together with [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] (SACs), the SPAs form a network of protected sites across the EU, called [[Natura 2000]]. Each SPA has an EU code.<ref name=EuBirdDir /> == Féach freisin * [[Natura 2000]] == Naisc sheachtracha * Treoir ón gComhairle [http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:31979L0409:EN:HTML 79/409/EEC], 2a Aibreán 1979 == Tagairtí {{reflist | refs = <ref name=EuBirdDir>{{lua idirlín | teideal = The Birds Directive | work = Environment | foilsitheoir = [[An tAontas Eorpach]] | url = http://ec.europa.eu/environment/nature/legislation/birdsdirective/index_en.htm}}</ref> }} [[Catagóir:Limistéir faoi Chosaint Speisialta| ]] == Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta == '' A ''' Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta ''' ({{lang-en|Special Area of Conservation}} (SAC)) is defined in the [[An tAontas Eorpach]]'s [[Treoir maidir le Gnáthóga]] (92/43/EEC), also known as the ''Directive on the Conservation of Natural Habitats and of Wild Fauna and Flora''. They are to protect the 220 habitats and approximately 1,000 species listed in annex I and II of the directive which are considered to be of European interest following criteria given in the directive. They must be chosen from the [[Láithreán a bhfuil Tábhacht Chomhphobail leis|láithreán a bhfuil tábhacht Chomhphobail leis]] by the member states and designated SAC by an act assuring the conservation measures of the natural habitat.<ref name=EuSacDef /> '' SACs complement [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] and together form a network of protected sites across the European Union called [[Natura 2000]]. This, in turn, is part of the [[Emerald network]] of [[Limistéar Leasa Caomhantais Speisialta]] under the [[an Coinbhinsiún maidir le Caomhnú Fhiadhúlra agus Ghnáthóga Nádúrtha na hEorpa|Coinbhinsiún Bheirn]]. == Féach freisin * [[Natura 2000]] == Tagairtí {{reflist | refs = <ref name=EuSacDef>{{lua idirlín | url = http://glossary.eea.europa.eu/EEAGlossary/S/special_area_of_conservation | teideal = SAC definition in the Directive | archive-url = https://web.archive.org/web/20060718184419/http://glossary.eea.europa.eu/EEAGlossary/S/special_area_of_conservation | archive-date = 2006-07-18}}</ref> }} [[Catagóir:Limistéir faoi Chaomhnú Speisialta| ]] == Loch Eirid (''SAC qualification'') == ==SAC qualification The Errit Lough site was proposed as a Site of Community Importance (SCI) in 1998.<ref name= EUNIS/> In 2016, the site was designated as a [[Special Area of Conservation]], with site code IE0000607. Statutory Instrument 266 of 2016 established the site as an SAC.<ref name=IrishStatutebook/> The feature which qualifies this site for SAC status is the presence of [[Hard Water]] Lakes – this habitat is also known as ‘‘Hard oligo-mesotrophic waters with benthic vegetation of ''Chara spp''.’. Under the EU [[Habitats Directive]], this is an Annex I habitat type (code 3140). The Interpretation Manual of European Union Habitats defines this habitat as comprising: <blockquote> “Lakes and pools with waters fairly rich in dissolved bases (pH often 6-7) (Pal. 22.12) or with mostly blue to greenish, very clear, waters poor (to moderate) in nutrients, base-rich (pH often >7.5) (Pal. 22.15). The bottom of these unpolluted water bodies are covered with charophyte, ''Chara'' and ''Nitella'', algal carpets. In the Boreal region this habitat type includes small calcareous-rich oligo-mesotrophic gyttja pools with dense ''Chara'' (dominating species is ''Chara strigosa'') carpets, often surrounded by various eutrophic fens and pine bogs.” <ref name="HardWater">{{Cite web |title=EUNIS Habitat type: Hard oligo-mesotrophic waters with benthic vegetation of Chara spp |url=https://eunis.eea.europa.eu/habitats/10066 |access-date=26 May 2024 |website=eunis.eea.europa.eu |archive-date=26 May 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240526230720/https://eunis.eea.europa.eu/habitats/10066 |url-status=live }}</ref></blockquote> [[Hard water]] lakes are typically base-rich, oligotrophic and unpolluted, with clear water. The NPWS publication "Benthic vegetation in Irish marl lakes: monitoring habitat 3140 condition 2011 to 2018" notes that the alkalinity of this lake was 136 mg/l CaCO³ and the euphotic depth (a measure of water clarity: the depth at which photosynthetic available radiation is 1% of its surface value) was 3.3 m. Typically lakes with total phosphorus of less than 0.01 mg/l have euphotic depth of over 5.0 m, but Lough Errit, a high-colour lake (of over 45 Hazen units), has low levels of phosphorus (total phosphorus of approximately 0.01 mg/l) and a low euphotic depth. This document notes four Charophyte species occurring in this lake, with [[charophyte]] cover of 0.52 (52%). It is noted that in Ireland, [[marl]] lakes and cut-over bogs often occur in the same location, an issue for this habitat type is the leaching of coloured water into these lakes, resulting in a high water colour. This may explain the low levels of deeper water vegetation in Errit Lough.<ref name=Marllakes>{{Cite web |title= Benthic vegetation in Irish marl lakes: monitoring habitat 3140 condition 2011 to 2018 |author=Roden, Cilian; Murphy, Paul; Ryan, James |url= https://www.npws.ie/sites/default/files/publications/pdf/IWM124.pdf |access-date=29 May 2024 |website=npws.ie/ |archive-date=29 May 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240529220425/https://www.npws.ie/sites/default/files/publications/pdf/IWM124.pdf |url-status=live }}</ref> [[File:Errit Lough, County Roscommon.jpg|thumb|Erit Lough, a hard water lake and SAC]] ===Vegetation=== The east side of this marl lake has exposed stony shores. On the west side of the lake are more sheltered areas. Within these more protected bays can be found emergent species such as [[Common Club-rush]] (''Scirpus lacustris'' or ''Schoenoplectus lacustris'') and [[Common Reed]] (Phragmites australis). [[Bottle Sedge]] (''Carex rostrata'') and [[Common Spike-rush]] (''Eleocharis palustris'') also occur on the west side of the site.<ref name= Synopsis/> As part of the designation criteria for the site (Hard Water lake with Chara Spp), there are beds of [[stonewort]] species (''Chara spp'') growing on the lake bed. These species include ''Chara pedunculata'', ''C. rudis'', ''C. desmacantha'' and ''C. fragilis''. In certain areas of the lake, floating [[Yellow water-lily]] (''Nuphar lutea'') are recorded. ===Nearby Special Areas of Conservation and proposed Natural Heritage Areas=== As can be seen from the [[National Parks and Wildlife Service (Ireland)|National Parks and Wildlife Service]] (NPWS) designated sites map, other designated SAC sites nearby include [[Urlaur Lough]] (NPWS site code 001571), [[Derrinea bog]] (NPWS site code 000604), Carrowbehy/Caher Bog (NPWS site code 000597), [[Drumalough Bog]] (NPWS site code 002338), and the [[River Moy]] SAC (NPWS site code 002298). This concentration of designated SACs in the area indicates that this location is ecologically very valuable.<ref name=pNHA>{{Cite web |title=NPWS Designations Viewer |url= https://dahg.maps.arcgis.com/apps/webappviewer/index.html?id=8f7060450de3485fa1c1085536d477ba&marker=553627.7066031246%2C785548.4022885882%2C2157%2C%2C%2C&markertemplate=%7B%22title%22%3A%22Errit%20Lough%22%2C%22x%22%3A553627.7066031246%2C%22y%22%3A785548.4022885882%2C%22wkid%22%3A2157%2C%22isIncludeShareUrl%22%3Atrue%7D&level=8| access-date=28 May 2024 |website=dahg.maps.arcgis.com}}</ref> The Errit Lough site has been included as a proposed Natural Heritage Area (or pNHA) by the [[National Parks and Wildlife Service (Ireland)|National Parks and Wildlife Service]] (NPWS). Other nearby pNHA sites include [[Urlaur Lough]], [[Carrowbehy/Caher Bog]], [[Derrinea Bog]], Mannin And Island Lakes, Drumalough Bog and Lough Glinn.<ref name=pNHA/> ===Conservation objectives The primary conservation objective for the site is to “maintain the favourable conservation condition of Hard oligo-mesotrophic waters with benthic vegetation of ''Chara spp''. in Errit Lough SAC”.<ref name=Objectives>{{Cite web |title=NPWS Errit Lough Conservation Objectives |url= https://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/conservation_objectives/CO000607.pdf |access-date=28 May 2024 |website=npws.ie |archive-date=28 May 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240528223656/https://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/conservation_objectives/CO000607.pdff |url-status= live }}</ref> This includes objectives to maintain the habitat area /extent subject to natural processes, to prevent decline of the habitat distribution, to prevent decline of the lake vegetation composition, zonation and depth, and to maintain the hydrological regime (groundwater flows) in order to support the habitat. The water quality should be maintained with low (oligotrophic) nutrient concentrations, high transparency, high chlorophyll, phytoplankton and algal biomass status.<ref name=Objectives/> == Geology The area surrounding the lake is a County Geological Site (or CGS). This area comprises the Erris and Cloonagh Loughs Deltas (site code RO012). The deltas are wide, flat-topped ridges of gravel and sand, situated above the nearby bog area. The deltas are considered to be good examples of deglacial, ice-marginal, meltwater-deposited features which frequently form at the edge of glacial lakes. The deltas were deposited at this site during deglaciation after the last Ice Age, at the edge of the northwestward-retreating ice sheet and date from the Quaternary period. These deltas were formed on [[Lower Carboniferous]] limestone bedrock and are made up of limestone clasts, which came from the bedrock around the site. The ice carried them until they were released into a meltwater conduit within the ice. They were then deposited at the margin of the ice sub-aqueously at the point where the river left the ice, flowing in a southeastward direction.<ref name=CGS>{{Cite web |title=County Geological Site Report |url=https://gsi.geodata.gov.ie/downloads/Geoheritage/Reports/RO012_Erritt_and_Cloonagh_Lough_Deltas.pdf |access-date=28 May 2024 |website=gsi.geodata.gov.ie/ |archive-date=28 May 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240528223223/https://gsi.geodata.gov.ie/downloads/Geoheritage/Reports/RO012_Erritt_and_Cloonagh_Lough_Deltas.pdf |url-status=live }}</ref><ref name=CGSMap>{{Cite web |title=Department of the Environment, Climate & Communications Public Data Viewer |url= https://dcenr.maps.arcgis.com/apps/webappviewer/index.html?id=ebaf90ff2d554522b438ff313b0c197a&marker=554555.284936843%2C785095.5381372022%2C2157%2C%2C%2C&markertemplate=%7B%22title%22%3A%22Errit%20and%20Cloonagh%20Loughs%20Deltas%22%2C%22x%22%3A554555.284936843%2C%22y%22%3A785095.5381372022%2C%22wkid%22%3A2157%2C%22isIncludeShareUrl%22%3Atrue%7D&level=8 |access-date=28 May 2024 |website=dcenr.maps.arcgis.com/home/index.html }}</ref> == Archaeology The Historic Environment Viewer map of Irish recorded monuments includes a number of historic features at Errit Lough. A number of [[crannóg]]s have been recorded from the lake (site codes RO019-004, RO019-005, RO109-009 and RO019-011). From the recorded monuments records, site code RO019-010 refers to a well (with no evidence that it is a holy well) known as Tober Skeheen, which has a pump-house. Site RO019-006 refers to a circular embanked enclosure with external diameter of approximately 35 metres, which was noted on the 1837 Irish Ordnance Survey maps. It is suggested from these records that this may have been a rath. Site RO019-008 refers to a [[souterrain]] sited on the crest of a low north-south ridge south-west of the lake. The precise location is unknown and the information about it comes from local knowledge. Site RO019-012 to the east of the lake refers to a children’s burial ground. <ref name=Monuments> {{Cite web |title=National Monuments Service Historic Environment Viewer |url= https://heritagedata.maps.arcgis.com/apps/webappviewer/index.html?id=0c9eb9575b544081b0d296436d8f60f8&marker=554297.9002624749%2C785021.7120480882%2C2157%2C%2C%2C&markertemplate=%7B%22title%22%3A%22RO01993%22%2C%22x%22%3A554297.9002624749%2C%22y%22%3A785021.7120480882%2C%22wkid%22%3A2157%2C%22isIncludeShareUrl%22%3Atrue%7D&level=10|access-date=29 May 2024 |website= heritagedata.maps.arcgis.com }}</ref> == Walking trails There is a walking trail around Errit Lough, which is part of the Lough Errit Walking Trail, which includes a range of looped walks of between 4 and 11 km in length. Dogs on leads are allowed but the walks are not buggy-accessible.<ref name=Trail>{{Cite web |title=Lough Errit Walking Trail |url= https://www.visitroscommon.ie/lough-errit/ |access-date=28 May 2024 |website=visitroscommon.ie |archive-date=28 May 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240528215655/https://www.visitroscommon.ie/lough-errit/ |url-status=live }}</ref> == Nótaí {{reflist | group=n}} == Tagairtí {{reflist | refs = <ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=17 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 11 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | access-date = 11 October 2022}}</ref> <ref name=logainm>{{lua idirlín | url = https://www.logainm.ie/ga/110059 | teideal = Loch Eirid | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 30ú Eanáir 2020 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref> <ref name=IrishStatutebook>{{lua idirlín | teideal = Statutory Instrument S.I. No. 266/2016 - European Union Habitats (Errit Lough Special Area of Conservation 000607) Regulations 2016 | url = https://www.irishstatutebook.ie/eli/2016/si/266/made/en | access-date = 26 May 2024 | website = irishstatutebook.ie/ | archive-date = 26 May 2024 | archive-url=https://web.archive.org/web/20240526214727/https://www.irishstatutebook.ie/eli/2016/si/266/made/en | url-status=live}}</ref> <ref name=Synopsis>{{lua idirlín | teideal = NPWS Errit Lough Site Synopsis | url = https://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY000607.pdf | access-date = 26 May 2024 | website=npws.ie | archive-date = 26 May 2024 | archive-url = https://web.archive.org/web/20240526220656/https://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY000607.pdf | url-status=live}}</ref> <ref name=EUNIS>{{lua idirlín | teideal = EUNIS-Errit Lough SAC |url=https://eunis.eea.europa.eu/sites/IE0000607 | access-date = 26 May 2024 | website = eunis.eea.europa.eu | archive-date = 26 May 2024 | archive-url=https://web.archive.org/web/20240526224336/https://eunis.eea.europa.eu/sites/IE0000607 | url-status = live}}</ref> <ref name=BISE>{{lua idirlín | teideal = Errit Lough Biodiversity Information System for Europe |url= https://biodiversity.europa.eu/sites/natura2000/IE0000607 | access-date = 29 May 2024 | website = biodiversity.europa.eu/ | archive-date = 29 May 2024 | archive-url = https://web.archive.org/web/20240529212438/https://biodiversity.europa.eu/sites/natura2000/IE0000607 | url-status = live}}</ref> }} == Buntásc == __NOINDEX__ __NOTOC__ t37u6getgzh9t4oa83m5x484hor51zh 1273488 1273487 2025-07-10T22:44:58Z Marcas.oduinn 33120 /* Treoir maidir le hÉin */ 1273488 wikitext text/x-wiki [ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ] == Ceanntásc == # ''[[:en:Birds Directive|Birds Directive]]'' - [[Treoir maidir le hÉin]] # ''[[:en:Habitats Directive|Habitats Directive]]'' - [[Treoir maidir le Gnáthóga]] # ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] # ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] # ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:Area of Special Conservation Interest|Area of Special Conservation Interest]]'' - [[Limistéar Leasa Caomhantais Speisialta]] # ''[[:en:Berne Convention on the Conservation of European Wildlife and Natural Habitats|Convention on the Conservation of European Wildlife and Natural Habitats]]'' - [[An Coinbhinsiún maidir le Caomhnú Fhiadhúlra agus Ghnáthóga Nádúrtha na hEorpa]] (Coinbhinsiún Bheirn) # ''[[:en:Coordination of Information on the Environment|Coordination of Information on the Environment]]'' - [[Comhordú an Eolais ar an Timpeallacht]] # [[Natura 2000]] # ''[[:en:Emerald network|Emerald network]]'' - ''[[Emerald network]] # ''[[:en:Cloonee and Inchiquin Loughs, Uragh Wood|Cloonee and Inchiquin Loughs, Uragh Wood]]'' - [[xxx]] == Treoir maidir le hÉin == '' The '''Birds Directive''' (formally known as '''Council Directive 2009/147/EC on the conservation of wild birds''') is the oldest piece of [[Aontas Eorpach]] (AE) legislation on the environment and one of its cornerstones.<ref name=dge2019 /> It was unanimously adopted in April 1979 as the Directive 79/409/EEC. Amended in 2009, it became the Directive 2009/147/EC. It aims to protect all European wild birds and the habitats of listed species, in particular through the designation of [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]. '' The Birds Directive is one of the AE two directives in relation to wildlife and nature conservation. The other is the [[Treoir maidir le Gnáthóga]], which led to the setting up of [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]. Together with the existing Special Protection Areas, they form a network of protected sites across the AE called [[Natura 2000]]. == Naisc sheachtracha * [https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/ALL/?uri=CELEX%3A31979L0409 Council Directive 79/409/EEC] of 2 April 1979 on the conservation of wild birds (official text of the old directive on [[EUR-Lex]]) * [https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/ALL/?uri=CELEX%3A32009L0147 Directive 2009/147/EC] of 30 November 2009 on the conservation of wild birds (official text on [[EUR-Lex]]) == Tagairtí {{reflist | refs = <ref name=dge2019 />{{cite book | last = Directorate-General for Environment (European Commission) | url = https://data.europa.eu/doi/10.2779/622146 | title = The birds directive: 40 years of conserving our shared natural heritage | date = 2019 | publisher = Publications Office of the European Union | isbn = 978-92-76-03659-3 | location = LU | doi = 10.2779/622146}}</ref> }} == Treoir maidir le Gnáthóga == Xxx == Limistéar faoi Chosaint Speisialta == '' ''' Limistéar faoi Chosaint Speisialta ''' ({{lang-en|Special Protection Area}} (SPA)) is a designation under the [[Treoir maidir le hÉin]] ón [[An tAontas Eorpach|Aontas Eorpach]] (AE). Under the Directive, Member States of the AE have a duty to safeguard the [[gnáthóg]] of [[imirce éin]] and certain particularly threatened birds. '' Together with [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] (SACs), the SPAs form a network of protected sites across the EU, called [[Natura 2000]]. Each SPA has an EU code.<ref name=EuBirdDir /> == Féach freisin * [[Natura 2000]] == Naisc sheachtracha * Treoir ón gComhairle [http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:31979L0409:EN:HTML 79/409/EEC], 2a Aibreán 1979 == Tagairtí {{reflist | refs = <ref name=EuBirdDir>{{lua idirlín | teideal = The Birds Directive | work = Environment | foilsitheoir = [[An tAontas Eorpach]] | url = http://ec.europa.eu/environment/nature/legislation/birdsdirective/index_en.htm}}</ref> }} [[Catagóir:Limistéir faoi Chosaint Speisialta| ]] == Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta == '' A ''' Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta ''' ({{lang-en|Special Area of Conservation}} (SAC)) is defined in the [[An tAontas Eorpach]]'s [[Treoir maidir le Gnáthóga]] (92/43/EEC), also known as the ''Directive on the Conservation of Natural Habitats and of Wild Fauna and Flora''. They are to protect the 220 habitats and approximately 1,000 species listed in annex I and II of the directive which are considered to be of European interest following criteria given in the directive. They must be chosen from the [[Láithreán a bhfuil Tábhacht Chomhphobail leis|láithreán a bhfuil tábhacht Chomhphobail leis]] by the member states and designated SAC by an act assuring the conservation measures of the natural habitat.<ref name=EuSacDef /> '' SACs complement [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] and together form a network of protected sites across the European Union called [[Natura 2000]]. This, in turn, is part of the [[Emerald network]] of [[Limistéar Leasa Caomhantais Speisialta]] under the [[an Coinbhinsiún maidir le Caomhnú Fhiadhúlra agus Ghnáthóga Nádúrtha na hEorpa|Coinbhinsiún Bheirn]]. == Féach freisin * [[Natura 2000]] == Tagairtí {{reflist | refs = <ref name=EuSacDef>{{lua idirlín | url = http://glossary.eea.europa.eu/EEAGlossary/S/special_area_of_conservation | teideal = SAC definition in the Directive | archive-url = https://web.archive.org/web/20060718184419/http://glossary.eea.europa.eu/EEAGlossary/S/special_area_of_conservation | archive-date = 2006-07-18}}</ref> }} [[Catagóir:Limistéir faoi Chaomhnú Speisialta| ]] == Loch Eirid (''SAC qualification'') == ==SAC qualification The Errit Lough site was proposed as a Site of Community Importance (SCI) in 1998.<ref name= EUNIS/> In 2016, the site was designated as a [[Special Area of Conservation]], with site code IE0000607. Statutory Instrument 266 of 2016 established the site as an SAC.<ref name=IrishStatutebook/> The feature which qualifies this site for SAC status is the presence of [[Hard Water]] Lakes – this habitat is also known as ‘‘Hard oligo-mesotrophic waters with benthic vegetation of ''Chara spp''.’. Under the EU [[Habitats Directive]], this is an Annex I habitat type (code 3140). The Interpretation Manual of European Union Habitats defines this habitat as comprising: <blockquote> “Lakes and pools with waters fairly rich in dissolved bases (pH often 6-7) (Pal. 22.12) or with mostly blue to greenish, very clear, waters poor (to moderate) in nutrients, base-rich (pH often >7.5) (Pal. 22.15). The bottom of these unpolluted water bodies are covered with charophyte, ''Chara'' and ''Nitella'', algal carpets. In the Boreal region this habitat type includes small calcareous-rich oligo-mesotrophic gyttja pools with dense ''Chara'' (dominating species is ''Chara strigosa'') carpets, often surrounded by various eutrophic fens and pine bogs.” <ref name="HardWater">{{Cite web |title=EUNIS Habitat type: Hard oligo-mesotrophic waters with benthic vegetation of Chara spp |url=https://eunis.eea.europa.eu/habitats/10066 |access-date=26 May 2024 |website=eunis.eea.europa.eu |archive-date=26 May 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240526230720/https://eunis.eea.europa.eu/habitats/10066 |url-status=live }}</ref></blockquote> [[Hard water]] lakes are typically base-rich, oligotrophic and unpolluted, with clear water. The NPWS publication "Benthic vegetation in Irish marl lakes: monitoring habitat 3140 condition 2011 to 2018" notes that the alkalinity of this lake was 136 mg/l CaCO³ and the euphotic depth (a measure of water clarity: the depth at which photosynthetic available radiation is 1% of its surface value) was 3.3 m. Typically lakes with total phosphorus of less than 0.01 mg/l have euphotic depth of over 5.0 m, but Lough Errit, a high-colour lake (of over 45 Hazen units), has low levels of phosphorus (total phosphorus of approximately 0.01 mg/l) and a low euphotic depth. This document notes four Charophyte species occurring in this lake, with [[charophyte]] cover of 0.52 (52%). It is noted that in Ireland, [[marl]] lakes and cut-over bogs often occur in the same location, an issue for this habitat type is the leaching of coloured water into these lakes, resulting in a high water colour. This may explain the low levels of deeper water vegetation in Errit Lough.<ref name=Marllakes>{{Cite web |title= Benthic vegetation in Irish marl lakes: monitoring habitat 3140 condition 2011 to 2018 |author=Roden, Cilian; Murphy, Paul; Ryan, James |url= https://www.npws.ie/sites/default/files/publications/pdf/IWM124.pdf |access-date=29 May 2024 |website=npws.ie/ |archive-date=29 May 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240529220425/https://www.npws.ie/sites/default/files/publications/pdf/IWM124.pdf |url-status=live }}</ref> [[File:Errit Lough, County Roscommon.jpg|thumb|Erit Lough, a hard water lake and SAC]] ===Vegetation=== The east side of this marl lake has exposed stony shores. On the west side of the lake are more sheltered areas. Within these more protected bays can be found emergent species such as [[Common Club-rush]] (''Scirpus lacustris'' or ''Schoenoplectus lacustris'') and [[Common Reed]] (Phragmites australis). [[Bottle Sedge]] (''Carex rostrata'') and [[Common Spike-rush]] (''Eleocharis palustris'') also occur on the west side of the site.<ref name= Synopsis/> As part of the designation criteria for the site (Hard Water lake with Chara Spp), there are beds of [[stonewort]] species (''Chara spp'') growing on the lake bed. These species include ''Chara pedunculata'', ''C. rudis'', ''C. desmacantha'' and ''C. fragilis''. In certain areas of the lake, floating [[Yellow water-lily]] (''Nuphar lutea'') are recorded. ===Nearby Special Areas of Conservation and proposed Natural Heritage Areas=== As can be seen from the [[National Parks and Wildlife Service (Ireland)|National Parks and Wildlife Service]] (NPWS) designated sites map, other designated SAC sites nearby include [[Urlaur Lough]] (NPWS site code 001571), [[Derrinea bog]] (NPWS site code 000604), Carrowbehy/Caher Bog (NPWS site code 000597), [[Drumalough Bog]] (NPWS site code 002338), and the [[River Moy]] SAC (NPWS site code 002298). This concentration of designated SACs in the area indicates that this location is ecologically very valuable.<ref name=pNHA>{{Cite web |title=NPWS Designations Viewer |url= https://dahg.maps.arcgis.com/apps/webappviewer/index.html?id=8f7060450de3485fa1c1085536d477ba&marker=553627.7066031246%2C785548.4022885882%2C2157%2C%2C%2C&markertemplate=%7B%22title%22%3A%22Errit%20Lough%22%2C%22x%22%3A553627.7066031246%2C%22y%22%3A785548.4022885882%2C%22wkid%22%3A2157%2C%22isIncludeShareUrl%22%3Atrue%7D&level=8| access-date=28 May 2024 |website=dahg.maps.arcgis.com}}</ref> The Errit Lough site has been included as a proposed Natural Heritage Area (or pNHA) by the [[National Parks and Wildlife Service (Ireland)|National Parks and Wildlife Service]] (NPWS). Other nearby pNHA sites include [[Urlaur Lough]], [[Carrowbehy/Caher Bog]], [[Derrinea Bog]], Mannin And Island Lakes, Drumalough Bog and Lough Glinn.<ref name=pNHA/> ===Conservation objectives The primary conservation objective for the site is to “maintain the favourable conservation condition of Hard oligo-mesotrophic waters with benthic vegetation of ''Chara spp''. in Errit Lough SAC”.<ref name=Objectives>{{Cite web |title=NPWS Errit Lough Conservation Objectives |url= https://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/conservation_objectives/CO000607.pdf |access-date=28 May 2024 |website=npws.ie |archive-date=28 May 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240528223656/https://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/conservation_objectives/CO000607.pdff |url-status= live }}</ref> This includes objectives to maintain the habitat area /extent subject to natural processes, to prevent decline of the habitat distribution, to prevent decline of the lake vegetation composition, zonation and depth, and to maintain the hydrological regime (groundwater flows) in order to support the habitat. The water quality should be maintained with low (oligotrophic) nutrient concentrations, high transparency, high chlorophyll, phytoplankton and algal biomass status.<ref name=Objectives/> == Geology The area surrounding the lake is a County Geological Site (or CGS). This area comprises the Erris and Cloonagh Loughs Deltas (site code RO012). The deltas are wide, flat-topped ridges of gravel and sand, situated above the nearby bog area. The deltas are considered to be good examples of deglacial, ice-marginal, meltwater-deposited features which frequently form at the edge of glacial lakes. The deltas were deposited at this site during deglaciation after the last Ice Age, at the edge of the northwestward-retreating ice sheet and date from the Quaternary period. These deltas were formed on [[Lower Carboniferous]] limestone bedrock and are made up of limestone clasts, which came from the bedrock around the site. The ice carried them until they were released into a meltwater conduit within the ice. They were then deposited at the margin of the ice sub-aqueously at the point where the river left the ice, flowing in a southeastward direction.<ref name=CGS>{{Cite web |title=County Geological Site Report |url=https://gsi.geodata.gov.ie/downloads/Geoheritage/Reports/RO012_Erritt_and_Cloonagh_Lough_Deltas.pdf |access-date=28 May 2024 |website=gsi.geodata.gov.ie/ |archive-date=28 May 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240528223223/https://gsi.geodata.gov.ie/downloads/Geoheritage/Reports/RO012_Erritt_and_Cloonagh_Lough_Deltas.pdf |url-status=live }}</ref><ref name=CGSMap>{{Cite web |title=Department of the Environment, Climate & Communications Public Data Viewer |url= https://dcenr.maps.arcgis.com/apps/webappviewer/index.html?id=ebaf90ff2d554522b438ff313b0c197a&marker=554555.284936843%2C785095.5381372022%2C2157%2C%2C%2C&markertemplate=%7B%22title%22%3A%22Errit%20and%20Cloonagh%20Loughs%20Deltas%22%2C%22x%22%3A554555.284936843%2C%22y%22%3A785095.5381372022%2C%22wkid%22%3A2157%2C%22isIncludeShareUrl%22%3Atrue%7D&level=8 |access-date=28 May 2024 |website=dcenr.maps.arcgis.com/home/index.html }}</ref> == Archaeology The Historic Environment Viewer map of Irish recorded monuments includes a number of historic features at Errit Lough. A number of [[crannóg]]s have been recorded from the lake (site codes RO019-004, RO019-005, RO109-009 and RO019-011). From the recorded monuments records, site code RO019-010 refers to a well (with no evidence that it is a holy well) known as Tober Skeheen, which has a pump-house. Site RO019-006 refers to a circular embanked enclosure with external diameter of approximately 35 metres, which was noted on the 1837 Irish Ordnance Survey maps. It is suggested from these records that this may have been a rath. Site RO019-008 refers to a [[souterrain]] sited on the crest of a low north-south ridge south-west of the lake. The precise location is unknown and the information about it comes from local knowledge. Site RO019-012 to the east of the lake refers to a children’s burial ground. <ref name=Monuments> {{Cite web |title=National Monuments Service Historic Environment Viewer |url= https://heritagedata.maps.arcgis.com/apps/webappviewer/index.html?id=0c9eb9575b544081b0d296436d8f60f8&marker=554297.9002624749%2C785021.7120480882%2C2157%2C%2C%2C&markertemplate=%7B%22title%22%3A%22RO01993%22%2C%22x%22%3A554297.9002624749%2C%22y%22%3A785021.7120480882%2C%22wkid%22%3A2157%2C%22isIncludeShareUrl%22%3Atrue%7D&level=10|access-date=29 May 2024 |website= heritagedata.maps.arcgis.com }}</ref> == Walking trails There is a walking trail around Errit Lough, which is part of the Lough Errit Walking Trail, which includes a range of looped walks of between 4 and 11 km in length. Dogs on leads are allowed but the walks are not buggy-accessible.<ref name=Trail>{{Cite web |title=Lough Errit Walking Trail |url= https://www.visitroscommon.ie/lough-errit/ |access-date=28 May 2024 |website=visitroscommon.ie |archive-date=28 May 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240528215655/https://www.visitroscommon.ie/lough-errit/ |url-status=live }}</ref> == Nótaí {{reflist | group=n}} == Tagairtí {{reflist | refs = <ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=17 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 11 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | access-date = 11 October 2022}}</ref> <ref name=logainm>{{lua idirlín | url = https://www.logainm.ie/ga/110059 | teideal = Loch Eirid | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 30ú Eanáir 2020 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref> <ref name=IrishStatutebook>{{lua idirlín | teideal = Statutory Instrument S.I. No. 266/2016 - European Union Habitats (Errit Lough Special Area of Conservation 000607) Regulations 2016 | url = https://www.irishstatutebook.ie/eli/2016/si/266/made/en | access-date = 26 May 2024 | website = irishstatutebook.ie/ | archive-date = 26 May 2024 | archive-url=https://web.archive.org/web/20240526214727/https://www.irishstatutebook.ie/eli/2016/si/266/made/en | url-status=live}}</ref> <ref name=Synopsis>{{lua idirlín | teideal = NPWS Errit Lough Site Synopsis | url = https://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY000607.pdf | access-date = 26 May 2024 | website=npws.ie | archive-date = 26 May 2024 | archive-url = https://web.archive.org/web/20240526220656/https://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY000607.pdf | url-status=live}}</ref> <ref name=EUNIS>{{lua idirlín | teideal = EUNIS-Errit Lough SAC |url=https://eunis.eea.europa.eu/sites/IE0000607 | access-date = 26 May 2024 | website = eunis.eea.europa.eu | archive-date = 26 May 2024 | archive-url=https://web.archive.org/web/20240526224336/https://eunis.eea.europa.eu/sites/IE0000607 | url-status = live}}</ref> <ref name=BISE>{{lua idirlín | teideal = Errit Lough Biodiversity Information System for Europe |url= https://biodiversity.europa.eu/sites/natura2000/IE0000607 | access-date = 29 May 2024 | website = biodiversity.europa.eu/ | archive-date = 29 May 2024 | archive-url = https://web.archive.org/web/20240529212438/https://biodiversity.europa.eu/sites/natura2000/IE0000607 | url-status = live}}</ref> }} == Buntásc == __NOINDEX__ __NOTOC__ 9swbcbxrnrczb4mln81vt9fsmnj04tr 1273509 1273488 2025-07-11T06:35:35Z Marcas.oduinn 33120 Bhog Marcas.oduinn an leathanach [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Clár Dubh/Limistéir Speisialta]] go [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Clár Dubh/Comhshaol]]: Limistéir -> Comhshaoil 1273488 wikitext text/x-wiki [ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ] == Ceanntásc == # ''[[:en:Birds Directive|Birds Directive]]'' - [[Treoir maidir le hÉin]] # ''[[:en:Habitats Directive|Habitats Directive]]'' - [[Treoir maidir le Gnáthóga]] # ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] # ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] # ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:Area of Special Conservation Interest|Area of Special Conservation Interest]]'' - [[Limistéar Leasa Caomhantais Speisialta]] # ''[[:en:Berne Convention on the Conservation of European Wildlife and Natural Habitats|Convention on the Conservation of European Wildlife and Natural Habitats]]'' - [[An Coinbhinsiún maidir le Caomhnú Fhiadhúlra agus Ghnáthóga Nádúrtha na hEorpa]] (Coinbhinsiún Bheirn) # ''[[:en:Coordination of Information on the Environment|Coordination of Information on the Environment]]'' - [[Comhordú an Eolais ar an Timpeallacht]] # [[Natura 2000]] # ''[[:en:Emerald network|Emerald network]]'' - ''[[Emerald network]] # ''[[:en:Cloonee and Inchiquin Loughs, Uragh Wood|Cloonee and Inchiquin Loughs, Uragh Wood]]'' - [[xxx]] == Treoir maidir le hÉin == '' The '''Birds Directive''' (formally known as '''Council Directive 2009/147/EC on the conservation of wild birds''') is the oldest piece of [[Aontas Eorpach]] (AE) legislation on the environment and one of its cornerstones.<ref name=dge2019 /> It was unanimously adopted in April 1979 as the Directive 79/409/EEC. Amended in 2009, it became the Directive 2009/147/EC. It aims to protect all European wild birds and the habitats of listed species, in particular through the designation of [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]. '' The Birds Directive is one of the AE two directives in relation to wildlife and nature conservation. The other is the [[Treoir maidir le Gnáthóga]], which led to the setting up of [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]. Together with the existing Special Protection Areas, they form a network of protected sites across the AE called [[Natura 2000]]. == Naisc sheachtracha * [https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/ALL/?uri=CELEX%3A31979L0409 Council Directive 79/409/EEC] of 2 April 1979 on the conservation of wild birds (official text of the old directive on [[EUR-Lex]]) * [https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/ALL/?uri=CELEX%3A32009L0147 Directive 2009/147/EC] of 30 November 2009 on the conservation of wild birds (official text on [[EUR-Lex]]) == Tagairtí {{reflist | refs = <ref name=dge2019 />{{cite book | last = Directorate-General for Environment (European Commission) | url = https://data.europa.eu/doi/10.2779/622146 | title = The birds directive: 40 years of conserving our shared natural heritage | date = 2019 | publisher = Publications Office of the European Union | isbn = 978-92-76-03659-3 | location = LU | doi = 10.2779/622146}}</ref> }} == Treoir maidir le Gnáthóga == Xxx == Limistéar faoi Chosaint Speisialta == '' ''' Limistéar faoi Chosaint Speisialta ''' ({{lang-en|Special Protection Area}} (SPA)) is a designation under the [[Treoir maidir le hÉin]] ón [[An tAontas Eorpach|Aontas Eorpach]] (AE). Under the Directive, Member States of the AE have a duty to safeguard the [[gnáthóg]] of [[imirce éin]] and certain particularly threatened birds. '' Together with [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] (SACs), the SPAs form a network of protected sites across the EU, called [[Natura 2000]]. Each SPA has an EU code.<ref name=EuBirdDir /> == Féach freisin * [[Natura 2000]] == Naisc sheachtracha * Treoir ón gComhairle [http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:31979L0409:EN:HTML 79/409/EEC], 2a Aibreán 1979 == Tagairtí {{reflist | refs = <ref name=EuBirdDir>{{lua idirlín | teideal = The Birds Directive | work = Environment | foilsitheoir = [[An tAontas Eorpach]] | url = http://ec.europa.eu/environment/nature/legislation/birdsdirective/index_en.htm}}</ref> }} [[Catagóir:Limistéir faoi Chosaint Speisialta| ]] == Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta == '' A ''' Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta ''' ({{lang-en|Special Area of Conservation}} (SAC)) is defined in the [[An tAontas Eorpach]]'s [[Treoir maidir le Gnáthóga]] (92/43/EEC), also known as the ''Directive on the Conservation of Natural Habitats and of Wild Fauna and Flora''. They are to protect the 220 habitats and approximately 1,000 species listed in annex I and II of the directive which are considered to be of European interest following criteria given in the directive. They must be chosen from the [[Láithreán a bhfuil Tábhacht Chomhphobail leis|láithreán a bhfuil tábhacht Chomhphobail leis]] by the member states and designated SAC by an act assuring the conservation measures of the natural habitat.<ref name=EuSacDef /> '' SACs complement [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] and together form a network of protected sites across the European Union called [[Natura 2000]]. This, in turn, is part of the [[Emerald network]] of [[Limistéar Leasa Caomhantais Speisialta]] under the [[an Coinbhinsiún maidir le Caomhnú Fhiadhúlra agus Ghnáthóga Nádúrtha na hEorpa|Coinbhinsiún Bheirn]]. == Féach freisin * [[Natura 2000]] == Tagairtí {{reflist | refs = <ref name=EuSacDef>{{lua idirlín | url = http://glossary.eea.europa.eu/EEAGlossary/S/special_area_of_conservation | teideal = SAC definition in the Directive | archive-url = https://web.archive.org/web/20060718184419/http://glossary.eea.europa.eu/EEAGlossary/S/special_area_of_conservation | archive-date = 2006-07-18}}</ref> }} [[Catagóir:Limistéir faoi Chaomhnú Speisialta| ]] == Loch Eirid (''SAC qualification'') == ==SAC qualification The Errit Lough site was proposed as a Site of Community Importance (SCI) in 1998.<ref name= EUNIS/> In 2016, the site was designated as a [[Special Area of Conservation]], with site code IE0000607. Statutory Instrument 266 of 2016 established the site as an SAC.<ref name=IrishStatutebook/> The feature which qualifies this site for SAC status is the presence of [[Hard Water]] Lakes – this habitat is also known as ‘‘Hard oligo-mesotrophic waters with benthic vegetation of ''Chara spp''.’. Under the EU [[Habitats Directive]], this is an Annex I habitat type (code 3140). The Interpretation Manual of European Union Habitats defines this habitat as comprising: <blockquote> “Lakes and pools with waters fairly rich in dissolved bases (pH often 6-7) (Pal. 22.12) or with mostly blue to greenish, very clear, waters poor (to moderate) in nutrients, base-rich (pH often >7.5) (Pal. 22.15). The bottom of these unpolluted water bodies are covered with charophyte, ''Chara'' and ''Nitella'', algal carpets. In the Boreal region this habitat type includes small calcareous-rich oligo-mesotrophic gyttja pools with dense ''Chara'' (dominating species is ''Chara strigosa'') carpets, often surrounded by various eutrophic fens and pine bogs.” <ref name="HardWater">{{Cite web |title=EUNIS Habitat type: Hard oligo-mesotrophic waters with benthic vegetation of Chara spp |url=https://eunis.eea.europa.eu/habitats/10066 |access-date=26 May 2024 |website=eunis.eea.europa.eu |archive-date=26 May 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240526230720/https://eunis.eea.europa.eu/habitats/10066 |url-status=live }}</ref></blockquote> [[Hard water]] lakes are typically base-rich, oligotrophic and unpolluted, with clear water. The NPWS publication "Benthic vegetation in Irish marl lakes: monitoring habitat 3140 condition 2011 to 2018" notes that the alkalinity of this lake was 136 mg/l CaCO³ and the euphotic depth (a measure of water clarity: the depth at which photosynthetic available radiation is 1% of its surface value) was 3.3 m. Typically lakes with total phosphorus of less than 0.01 mg/l have euphotic depth of over 5.0 m, but Lough Errit, a high-colour lake (of over 45 Hazen units), has low levels of phosphorus (total phosphorus of approximately 0.01 mg/l) and a low euphotic depth. This document notes four Charophyte species occurring in this lake, with [[charophyte]] cover of 0.52 (52%). It is noted that in Ireland, [[marl]] lakes and cut-over bogs often occur in the same location, an issue for this habitat type is the leaching of coloured water into these lakes, resulting in a high water colour. This may explain the low levels of deeper water vegetation in Errit Lough.<ref name=Marllakes>{{Cite web |title= Benthic vegetation in Irish marl lakes: monitoring habitat 3140 condition 2011 to 2018 |author=Roden, Cilian; Murphy, Paul; Ryan, James |url= https://www.npws.ie/sites/default/files/publications/pdf/IWM124.pdf |access-date=29 May 2024 |website=npws.ie/ |archive-date=29 May 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240529220425/https://www.npws.ie/sites/default/files/publications/pdf/IWM124.pdf |url-status=live }}</ref> [[File:Errit Lough, County Roscommon.jpg|thumb|Erit Lough, a hard water lake and SAC]] ===Vegetation=== The east side of this marl lake has exposed stony shores. On the west side of the lake are more sheltered areas. Within these more protected bays can be found emergent species such as [[Common Club-rush]] (''Scirpus lacustris'' or ''Schoenoplectus lacustris'') and [[Common Reed]] (Phragmites australis). [[Bottle Sedge]] (''Carex rostrata'') and [[Common Spike-rush]] (''Eleocharis palustris'') also occur on the west side of the site.<ref name= Synopsis/> As part of the designation criteria for the site (Hard Water lake with Chara Spp), there are beds of [[stonewort]] species (''Chara spp'') growing on the lake bed. These species include ''Chara pedunculata'', ''C. rudis'', ''C. desmacantha'' and ''C. fragilis''. In certain areas of the lake, floating [[Yellow water-lily]] (''Nuphar lutea'') are recorded. ===Nearby Special Areas of Conservation and proposed Natural Heritage Areas=== As can be seen from the [[National Parks and Wildlife Service (Ireland)|National Parks and Wildlife Service]] (NPWS) designated sites map, other designated SAC sites nearby include [[Urlaur Lough]] (NPWS site code 001571), [[Derrinea bog]] (NPWS site code 000604), Carrowbehy/Caher Bog (NPWS site code 000597), [[Drumalough Bog]] (NPWS site code 002338), and the [[River Moy]] SAC (NPWS site code 002298). This concentration of designated SACs in the area indicates that this location is ecologically very valuable.<ref name=pNHA>{{Cite web |title=NPWS Designations Viewer |url= https://dahg.maps.arcgis.com/apps/webappviewer/index.html?id=8f7060450de3485fa1c1085536d477ba&marker=553627.7066031246%2C785548.4022885882%2C2157%2C%2C%2C&markertemplate=%7B%22title%22%3A%22Errit%20Lough%22%2C%22x%22%3A553627.7066031246%2C%22y%22%3A785548.4022885882%2C%22wkid%22%3A2157%2C%22isIncludeShareUrl%22%3Atrue%7D&level=8| access-date=28 May 2024 |website=dahg.maps.arcgis.com}}</ref> The Errit Lough site has been included as a proposed Natural Heritage Area (or pNHA) by the [[National Parks and Wildlife Service (Ireland)|National Parks and Wildlife Service]] (NPWS). Other nearby pNHA sites include [[Urlaur Lough]], [[Carrowbehy/Caher Bog]], [[Derrinea Bog]], Mannin And Island Lakes, Drumalough Bog and Lough Glinn.<ref name=pNHA/> ===Conservation objectives The primary conservation objective for the site is to “maintain the favourable conservation condition of Hard oligo-mesotrophic waters with benthic vegetation of ''Chara spp''. in Errit Lough SAC”.<ref name=Objectives>{{Cite web |title=NPWS Errit Lough Conservation Objectives |url= https://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/conservation_objectives/CO000607.pdf |access-date=28 May 2024 |website=npws.ie |archive-date=28 May 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240528223656/https://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/conservation_objectives/CO000607.pdff |url-status= live }}</ref> This includes objectives to maintain the habitat area /extent subject to natural processes, to prevent decline of the habitat distribution, to prevent decline of the lake vegetation composition, zonation and depth, and to maintain the hydrological regime (groundwater flows) in order to support the habitat. The water quality should be maintained with low (oligotrophic) nutrient concentrations, high transparency, high chlorophyll, phytoplankton and algal biomass status.<ref name=Objectives/> == Geology The area surrounding the lake is a County Geological Site (or CGS). This area comprises the Erris and Cloonagh Loughs Deltas (site code RO012). The deltas are wide, flat-topped ridges of gravel and sand, situated above the nearby bog area. The deltas are considered to be good examples of deglacial, ice-marginal, meltwater-deposited features which frequently form at the edge of glacial lakes. The deltas were deposited at this site during deglaciation after the last Ice Age, at the edge of the northwestward-retreating ice sheet and date from the Quaternary period. These deltas were formed on [[Lower Carboniferous]] limestone bedrock and are made up of limestone clasts, which came from the bedrock around the site. The ice carried them until they were released into a meltwater conduit within the ice. They were then deposited at the margin of the ice sub-aqueously at the point where the river left the ice, flowing in a southeastward direction.<ref name=CGS>{{Cite web |title=County Geological Site Report |url=https://gsi.geodata.gov.ie/downloads/Geoheritage/Reports/RO012_Erritt_and_Cloonagh_Lough_Deltas.pdf |access-date=28 May 2024 |website=gsi.geodata.gov.ie/ |archive-date=28 May 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240528223223/https://gsi.geodata.gov.ie/downloads/Geoheritage/Reports/RO012_Erritt_and_Cloonagh_Lough_Deltas.pdf |url-status=live }}</ref><ref name=CGSMap>{{Cite web |title=Department of the Environment, Climate & Communications Public Data Viewer |url= https://dcenr.maps.arcgis.com/apps/webappviewer/index.html?id=ebaf90ff2d554522b438ff313b0c197a&marker=554555.284936843%2C785095.5381372022%2C2157%2C%2C%2C&markertemplate=%7B%22title%22%3A%22Errit%20and%20Cloonagh%20Loughs%20Deltas%22%2C%22x%22%3A554555.284936843%2C%22y%22%3A785095.5381372022%2C%22wkid%22%3A2157%2C%22isIncludeShareUrl%22%3Atrue%7D&level=8 |access-date=28 May 2024 |website=dcenr.maps.arcgis.com/home/index.html }}</ref> == Archaeology The Historic Environment Viewer map of Irish recorded monuments includes a number of historic features at Errit Lough. A number of [[crannóg]]s have been recorded from the lake (site codes RO019-004, RO019-005, RO109-009 and RO019-011). From the recorded monuments records, site code RO019-010 refers to a well (with no evidence that it is a holy well) known as Tober Skeheen, which has a pump-house. Site RO019-006 refers to a circular embanked enclosure with external diameter of approximately 35 metres, which was noted on the 1837 Irish Ordnance Survey maps. It is suggested from these records that this may have been a rath. Site RO019-008 refers to a [[souterrain]] sited on the crest of a low north-south ridge south-west of the lake. The precise location is unknown and the information about it comes from local knowledge. Site RO019-012 to the east of the lake refers to a children’s burial ground. <ref name=Monuments> {{Cite web |title=National Monuments Service Historic Environment Viewer |url= https://heritagedata.maps.arcgis.com/apps/webappviewer/index.html?id=0c9eb9575b544081b0d296436d8f60f8&marker=554297.9002624749%2C785021.7120480882%2C2157%2C%2C%2C&markertemplate=%7B%22title%22%3A%22RO01993%22%2C%22x%22%3A554297.9002624749%2C%22y%22%3A785021.7120480882%2C%22wkid%22%3A2157%2C%22isIncludeShareUrl%22%3Atrue%7D&level=10|access-date=29 May 2024 |website= heritagedata.maps.arcgis.com }}</ref> == Walking trails There is a walking trail around Errit Lough, which is part of the Lough Errit Walking Trail, which includes a range of looped walks of between 4 and 11 km in length. Dogs on leads are allowed but the walks are not buggy-accessible.<ref name=Trail>{{Cite web |title=Lough Errit Walking Trail |url= https://www.visitroscommon.ie/lough-errit/ |access-date=28 May 2024 |website=visitroscommon.ie |archive-date=28 May 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240528215655/https://www.visitroscommon.ie/lough-errit/ |url-status=live }}</ref> == Nótaí {{reflist | group=n}} == Tagairtí {{reflist | refs = <ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=17 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 11 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | access-date = 11 October 2022}}</ref> <ref name=logainm>{{lua idirlín | url = https://www.logainm.ie/ga/110059 | teideal = Loch Eirid | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 30ú Eanáir 2020 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref> <ref name=IrishStatutebook>{{lua idirlín | teideal = Statutory Instrument S.I. No. 266/2016 - European Union Habitats (Errit Lough Special Area of Conservation 000607) Regulations 2016 | url = https://www.irishstatutebook.ie/eli/2016/si/266/made/en | access-date = 26 May 2024 | website = irishstatutebook.ie/ | archive-date = 26 May 2024 | archive-url=https://web.archive.org/web/20240526214727/https://www.irishstatutebook.ie/eli/2016/si/266/made/en | url-status=live}}</ref> <ref name=Synopsis>{{lua idirlín | teideal = NPWS Errit Lough Site Synopsis | url = https://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY000607.pdf | access-date = 26 May 2024 | website=npws.ie | archive-date = 26 May 2024 | archive-url = https://web.archive.org/web/20240526220656/https://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY000607.pdf | url-status=live}}</ref> <ref name=EUNIS>{{lua idirlín | teideal = EUNIS-Errit Lough SAC |url=https://eunis.eea.europa.eu/sites/IE0000607 | access-date = 26 May 2024 | website = eunis.eea.europa.eu | archive-date = 26 May 2024 | archive-url=https://web.archive.org/web/20240526224336/https://eunis.eea.europa.eu/sites/IE0000607 | url-status = live}}</ref> <ref name=BISE>{{lua idirlín | teideal = Errit Lough Biodiversity Information System for Europe |url= https://biodiversity.europa.eu/sites/natura2000/IE0000607 | access-date = 29 May 2024 | website = biodiversity.europa.eu/ | archive-date = 29 May 2024 | archive-url = https://web.archive.org/web/20240529212438/https://biodiversity.europa.eu/sites/natura2000/IE0000607 | url-status = live}}</ref> }} == Buntásc == __NOINDEX__ __NOTOC__ 9swbcbxrnrczb4mln81vt9fsmnj04tr 1273512 1273509 2025-07-11T06:59:37Z Marcas.oduinn 33120 /* Treoir maidir le hÉin */ 1273512 wikitext text/x-wiki [ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ] == Ceanntásc == # ''[[:en:Birds Directive|Birds Directive]]'' - [[Treoir maidir le hÉin]] # ''[[:en:Habitats Directive|Habitats Directive]]'' - [[Treoir maidir le Gnáthóga]] # ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] # ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] # ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:Area of Special Conservation Interest|Area of Special Conservation Interest]]'' - [[Limistéar Leasa Caomhantais Speisialta]] # ''[[:en:Berne Convention on the Conservation of European Wildlife and Natural Habitats|Convention on the Conservation of European Wildlife and Natural Habitats]]'' - [[An Coinbhinsiún maidir le Caomhnú Fhiadhúlra agus Ghnáthóga Nádúrtha na hEorpa]] (Coinbhinsiún Bheirn) # ''[[:en:Coordination of Information on the Environment|Coordination of Information on the Environment]]'' - [[Comhordú an Eolais ar an Timpeallacht]] # [[Natura 2000]] # ''[[:en:Emerald network|Emerald network]]'' - ''[[Emerald network]] # ''[[:en:Cloonee and Inchiquin Loughs, Uragh Wood|Cloonee and Inchiquin Loughs, Uragh Wood]]'' - [[xxx]] == Treoir maidir le hÉin == Is í an ''' Treoir maidir le hÉin ''' (aitheanta go hoifigiúil faoin teideal ''' Treoir ón gComhairle 2009/147/EC maidir le Caomhnú na nÉan Fiáin''') an reachtaíocht [[Aontas Eorpach]] (AE) is sine atá ann maidir leis an gcomhshaol agus ar cheann dá of its bunchlocha.<ref name=dge2019 /> Glacadh d'aon ghuth í mí Aibreáin 1979 féin teideal Treoir 79/409/EEC. Amended in 2009, it became the Directive 2009/147/EC. It aims to protect all European wild birds and the habitats of listed species, in particular through the designation of [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]. '' The Birds Directive is one of the AE two directives in relation to wildlife and nature conservation. The other is the [[Treoir maidir le Gnáthóga]], which led to the setting up of [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]. Together with the existing Special Protection Areas, they form a network of protected sites across the AE called [[Natura 2000]]. == Naisc sheachtracha * [https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/ALL/?uri=CELEX%3A31979L0409 Council Directive 79/409/EEC] of 2 April 1979 on the conservation of wild birds (official text of the old directive on [[EUR-Lex]]) * [https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/ALL/?uri=CELEX%3A32009L0147 Directive 2009/147/EC] of 30 November 2009 on the conservation of wild birds (official text on [[EUR-Lex]]) == Tagairtí {{reflist | refs = <ref name=dge2019 />{{cite book | last = Directorate-General for Environment (European Commission) | url = https://data.europa.eu/doi/10.2779/622146 | title = The birds directive: 40 years of conserving our shared natural heritage | date = 2019 | publisher = Publications Office of the European Union | isbn = 978-92-76-03659-3 | location = LU | doi = 10.2779/622146}}</ref> }} == Treoir maidir le Gnáthóga == Xxx == Limistéar faoi Chosaint Speisialta == '' ''' Limistéar faoi Chosaint Speisialta ''' ({{lang-en|Special Protection Area}} (SPA)) is a designation under the [[Treoir maidir le hÉin]] ón [[An tAontas Eorpach|Aontas Eorpach]] (AE). Under the Directive, Member States of the AE have a duty to safeguard the [[gnáthóg]] of [[imirce éin]] and certain particularly threatened birds. '' Together with [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] (SACs), the SPAs form a network of protected sites across the EU, called [[Natura 2000]]. Each SPA has an EU code.<ref name=EuBirdDir /> == Féach freisin * [[Natura 2000]] == Naisc sheachtracha * Treoir ón gComhairle [http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:31979L0409:EN:HTML 79/409/EEC], 2a Aibreán 1979 == Tagairtí {{reflist | refs = <ref name=EuBirdDir>{{lua idirlín | teideal = The Birds Directive | work = Environment | foilsitheoir = [[An tAontas Eorpach]] | url = http://ec.europa.eu/environment/nature/legislation/birdsdirective/index_en.htm}}</ref> }} [[Catagóir:Limistéir faoi Chosaint Speisialta| ]] == Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta == '' A ''' Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta ''' ({{lang-en|Special Area of Conservation}} (SAC)) is defined in the [[An tAontas Eorpach]]'s [[Treoir maidir le Gnáthóga]] (92/43/EEC), also known as the ''Directive on the Conservation of Natural Habitats and of Wild Fauna and Flora''. They are to protect the 220 habitats and approximately 1,000 species listed in annex I and II of the directive which are considered to be of European interest following criteria given in the directive. They must be chosen from the [[Láithreán a bhfuil Tábhacht Chomhphobail leis|láithreán a bhfuil tábhacht Chomhphobail leis]] by the member states and designated SAC by an act assuring the conservation measures of the natural habitat.<ref name=EuSacDef /> '' SACs complement [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] and together form a network of protected sites across the European Union called [[Natura 2000]]. This, in turn, is part of the [[Emerald network]] of [[Limistéar Leasa Caomhantais Speisialta]] under the [[an Coinbhinsiún maidir le Caomhnú Fhiadhúlra agus Ghnáthóga Nádúrtha na hEorpa|Coinbhinsiún Bheirn]]. == Féach freisin * [[Natura 2000]] == Tagairtí {{reflist | refs = <ref name=EuSacDef>{{lua idirlín | url = http://glossary.eea.europa.eu/EEAGlossary/S/special_area_of_conservation | teideal = SAC definition in the Directive | archive-url = https://web.archive.org/web/20060718184419/http://glossary.eea.europa.eu/EEAGlossary/S/special_area_of_conservation | archive-date = 2006-07-18}}</ref> }} [[Catagóir:Limistéir faoi Chaomhnú Speisialta| ]] == Loch Eirid (''SAC qualification'') == ==SAC qualification The Errit Lough site was proposed as a Site of Community Importance (SCI) in 1998.<ref name= EUNIS/> In 2016, the site was designated as a [[Special Area of Conservation]], with site code IE0000607. Statutory Instrument 266 of 2016 established the site as an SAC.<ref name=IrishStatutebook/> The feature which qualifies this site for SAC status is the presence of [[Hard Water]] Lakes – this habitat is also known as ‘‘Hard oligo-mesotrophic waters with benthic vegetation of ''Chara spp''.’. Under the EU [[Habitats Directive]], this is an Annex I habitat type (code 3140). The Interpretation Manual of European Union Habitats defines this habitat as comprising: <blockquote> “Lakes and pools with waters fairly rich in dissolved bases (pH often 6-7) (Pal. 22.12) or with mostly blue to greenish, very clear, waters poor (to moderate) in nutrients, base-rich (pH often >7.5) (Pal. 22.15). The bottom of these unpolluted water bodies are covered with charophyte, ''Chara'' and ''Nitella'', algal carpets. In the Boreal region this habitat type includes small calcareous-rich oligo-mesotrophic gyttja pools with dense ''Chara'' (dominating species is ''Chara strigosa'') carpets, often surrounded by various eutrophic fens and pine bogs.” <ref name="HardWater">{{Cite web |title=EUNIS Habitat type: Hard oligo-mesotrophic waters with benthic vegetation of Chara spp |url=https://eunis.eea.europa.eu/habitats/10066 |access-date=26 May 2024 |website=eunis.eea.europa.eu |archive-date=26 May 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240526230720/https://eunis.eea.europa.eu/habitats/10066 |url-status=live }}</ref></blockquote> [[Hard water]] lakes are typically base-rich, oligotrophic and unpolluted, with clear water. The NPWS publication "Benthic vegetation in Irish marl lakes: monitoring habitat 3140 condition 2011 to 2018" notes that the alkalinity of this lake was 136 mg/l CaCO³ and the euphotic depth (a measure of water clarity: the depth at which photosynthetic available radiation is 1% of its surface value) was 3.3 m. Typically lakes with total phosphorus of less than 0.01 mg/l have euphotic depth of over 5.0 m, but Lough Errit, a high-colour lake (of over 45 Hazen units), has low levels of phosphorus (total phosphorus of approximately 0.01 mg/l) and a low euphotic depth. This document notes four Charophyte species occurring in this lake, with [[charophyte]] cover of 0.52 (52%). It is noted that in Ireland, [[marl]] lakes and cut-over bogs often occur in the same location, an issue for this habitat type is the leaching of coloured water into these lakes, resulting in a high water colour. This may explain the low levels of deeper water vegetation in Errit Lough.<ref name=Marllakes>{{Cite web |title= Benthic vegetation in Irish marl lakes: monitoring habitat 3140 condition 2011 to 2018 |author=Roden, Cilian; Murphy, Paul; Ryan, James |url= https://www.npws.ie/sites/default/files/publications/pdf/IWM124.pdf |access-date=29 May 2024 |website=npws.ie/ |archive-date=29 May 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240529220425/https://www.npws.ie/sites/default/files/publications/pdf/IWM124.pdf |url-status=live }}</ref> [[File:Errit Lough, County Roscommon.jpg|thumb|Erit Lough, a hard water lake and SAC]] ===Vegetation=== The east side of this marl lake has exposed stony shores. On the west side of the lake are more sheltered areas. Within these more protected bays can be found emergent species such as [[Common Club-rush]] (''Scirpus lacustris'' or ''Schoenoplectus lacustris'') and [[Common Reed]] (Phragmites australis). [[Bottle Sedge]] (''Carex rostrata'') and [[Common Spike-rush]] (''Eleocharis palustris'') also occur on the west side of the site.<ref name= Synopsis/> As part of the designation criteria for the site (Hard Water lake with Chara Spp), there are beds of [[stonewort]] species (''Chara spp'') growing on the lake bed. These species include ''Chara pedunculata'', ''C. rudis'', ''C. desmacantha'' and ''C. fragilis''. In certain areas of the lake, floating [[Yellow water-lily]] (''Nuphar lutea'') are recorded. ===Nearby Special Areas of Conservation and proposed Natural Heritage Areas=== As can be seen from the [[National Parks and Wildlife Service (Ireland)|National Parks and Wildlife Service]] (NPWS) designated sites map, other designated SAC sites nearby include [[Urlaur Lough]] (NPWS site code 001571), [[Derrinea bog]] (NPWS site code 000604), Carrowbehy/Caher Bog (NPWS site code 000597), [[Drumalough Bog]] (NPWS site code 002338), and the [[River Moy]] SAC (NPWS site code 002298). This concentration of designated SACs in the area indicates that this location is ecologically very valuable.<ref name=pNHA>{{Cite web |title=NPWS Designations Viewer |url= https://dahg.maps.arcgis.com/apps/webappviewer/index.html?id=8f7060450de3485fa1c1085536d477ba&marker=553627.7066031246%2C785548.4022885882%2C2157%2C%2C%2C&markertemplate=%7B%22title%22%3A%22Errit%20Lough%22%2C%22x%22%3A553627.7066031246%2C%22y%22%3A785548.4022885882%2C%22wkid%22%3A2157%2C%22isIncludeShareUrl%22%3Atrue%7D&level=8| access-date=28 May 2024 |website=dahg.maps.arcgis.com}}</ref> The Errit Lough site has been included as a proposed Natural Heritage Area (or pNHA) by the [[National Parks and Wildlife Service (Ireland)|National Parks and Wildlife Service]] (NPWS). Other nearby pNHA sites include [[Urlaur Lough]], [[Carrowbehy/Caher Bog]], [[Derrinea Bog]], Mannin And Island Lakes, Drumalough Bog and Lough Glinn.<ref name=pNHA/> ===Conservation objectives The primary conservation objective for the site is to “maintain the favourable conservation condition of Hard oligo-mesotrophic waters with benthic vegetation of ''Chara spp''. in Errit Lough SAC”.<ref name=Objectives>{{Cite web |title=NPWS Errit Lough Conservation Objectives |url= https://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/conservation_objectives/CO000607.pdf |access-date=28 May 2024 |website=npws.ie |archive-date=28 May 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240528223656/https://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/conservation_objectives/CO000607.pdff |url-status= live }}</ref> This includes objectives to maintain the habitat area /extent subject to natural processes, to prevent decline of the habitat distribution, to prevent decline of the lake vegetation composition, zonation and depth, and to maintain the hydrological regime (groundwater flows) in order to support the habitat. The water quality should be maintained with low (oligotrophic) nutrient concentrations, high transparency, high chlorophyll, phytoplankton and algal biomass status.<ref name=Objectives/> == Geology The area surrounding the lake is a County Geological Site (or CGS). This area comprises the Erris and Cloonagh Loughs Deltas (site code RO012). The deltas are wide, flat-topped ridges of gravel and sand, situated above the nearby bog area. The deltas are considered to be good examples of deglacial, ice-marginal, meltwater-deposited features which frequently form at the edge of glacial lakes. The deltas were deposited at this site during deglaciation after the last Ice Age, at the edge of the northwestward-retreating ice sheet and date from the Quaternary period. These deltas were formed on [[Lower Carboniferous]] limestone bedrock and are made up of limestone clasts, which came from the bedrock around the site. The ice carried them until they were released into a meltwater conduit within the ice. They were then deposited at the margin of the ice sub-aqueously at the point where the river left the ice, flowing in a southeastward direction.<ref name=CGS>{{Cite web |title=County Geological Site Report |url=https://gsi.geodata.gov.ie/downloads/Geoheritage/Reports/RO012_Erritt_and_Cloonagh_Lough_Deltas.pdf |access-date=28 May 2024 |website=gsi.geodata.gov.ie/ |archive-date=28 May 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240528223223/https://gsi.geodata.gov.ie/downloads/Geoheritage/Reports/RO012_Erritt_and_Cloonagh_Lough_Deltas.pdf |url-status=live }}</ref><ref name=CGSMap>{{Cite web |title=Department of the Environment, Climate & Communications Public Data Viewer |url= https://dcenr.maps.arcgis.com/apps/webappviewer/index.html?id=ebaf90ff2d554522b438ff313b0c197a&marker=554555.284936843%2C785095.5381372022%2C2157%2C%2C%2C&markertemplate=%7B%22title%22%3A%22Errit%20and%20Cloonagh%20Loughs%20Deltas%22%2C%22x%22%3A554555.284936843%2C%22y%22%3A785095.5381372022%2C%22wkid%22%3A2157%2C%22isIncludeShareUrl%22%3Atrue%7D&level=8 |access-date=28 May 2024 |website=dcenr.maps.arcgis.com/home/index.html }}</ref> == Archaeology The Historic Environment Viewer map of Irish recorded monuments includes a number of historic features at Errit Lough. A number of [[crannóg]]s have been recorded from the lake (site codes RO019-004, RO019-005, RO109-009 and RO019-011). From the recorded monuments records, site code RO019-010 refers to a well (with no evidence that it is a holy well) known as Tober Skeheen, which has a pump-house. Site RO019-006 refers to a circular embanked enclosure with external diameter of approximately 35 metres, which was noted on the 1837 Irish Ordnance Survey maps. It is suggested from these records that this may have been a rath. Site RO019-008 refers to a [[souterrain]] sited on the crest of a low north-south ridge south-west of the lake. The precise location is unknown and the information about it comes from local knowledge. Site RO019-012 to the east of the lake refers to a children’s burial ground. <ref name=Monuments> {{Cite web |title=National Monuments Service Historic Environment Viewer |url= https://heritagedata.maps.arcgis.com/apps/webappviewer/index.html?id=0c9eb9575b544081b0d296436d8f60f8&marker=554297.9002624749%2C785021.7120480882%2C2157%2C%2C%2C&markertemplate=%7B%22title%22%3A%22RO01993%22%2C%22x%22%3A554297.9002624749%2C%22y%22%3A785021.7120480882%2C%22wkid%22%3A2157%2C%22isIncludeShareUrl%22%3Atrue%7D&level=10|access-date=29 May 2024 |website= heritagedata.maps.arcgis.com }}</ref> == Walking trails There is a walking trail around Errit Lough, which is part of the Lough Errit Walking Trail, which includes a range of looped walks of between 4 and 11 km in length. Dogs on leads are allowed but the walks are not buggy-accessible.<ref name=Trail>{{Cite web |title=Lough Errit Walking Trail |url= https://www.visitroscommon.ie/lough-errit/ |access-date=28 May 2024 |website=visitroscommon.ie |archive-date=28 May 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240528215655/https://www.visitroscommon.ie/lough-errit/ |url-status=live }}</ref> == Nótaí {{reflist | group=n}} == Tagairtí {{reflist | refs = <ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=17 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 11 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | access-date = 11 October 2022}}</ref> <ref name=logainm>{{lua idirlín | url = https://www.logainm.ie/ga/110059 | teideal = Loch Eirid | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 30ú Eanáir 2020 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref> <ref name=IrishStatutebook>{{lua idirlín | teideal = Statutory Instrument S.I. No. 266/2016 - European Union Habitats (Errit Lough Special Area of Conservation 000607) Regulations 2016 | url = https://www.irishstatutebook.ie/eli/2016/si/266/made/en | access-date = 26 May 2024 | website = irishstatutebook.ie/ | archive-date = 26 May 2024 | archive-url=https://web.archive.org/web/20240526214727/https://www.irishstatutebook.ie/eli/2016/si/266/made/en | url-status=live}}</ref> <ref name=Synopsis>{{lua idirlín | teideal = NPWS Errit Lough Site Synopsis | url = https://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY000607.pdf | access-date = 26 May 2024 | website=npws.ie | archive-date = 26 May 2024 | archive-url = https://web.archive.org/web/20240526220656/https://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY000607.pdf | url-status=live}}</ref> <ref name=EUNIS>{{lua idirlín | teideal = EUNIS-Errit Lough SAC |url=https://eunis.eea.europa.eu/sites/IE0000607 | access-date = 26 May 2024 | website = eunis.eea.europa.eu | archive-date = 26 May 2024 | archive-url=https://web.archive.org/web/20240526224336/https://eunis.eea.europa.eu/sites/IE0000607 | url-status = live}}</ref> <ref name=BISE>{{lua idirlín | teideal = Errit Lough Biodiversity Information System for Europe |url= https://biodiversity.europa.eu/sites/natura2000/IE0000607 | access-date = 29 May 2024 | website = biodiversity.europa.eu/ | archive-date = 29 May 2024 | archive-url = https://web.archive.org/web/20240529212438/https://biodiversity.europa.eu/sites/natura2000/IE0000607 | url-status = live}}</ref> }} == Buntásc == __NOINDEX__ __NOTOC__ 167ayjd9r6sq13r9bra2ct9b3s1jum4 1273513 1273512 2025-07-11T07:06:34Z Marcas.oduinn 33120 1273513 wikitext text/x-wiki [ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ] == Ceanntásc == # ''[[:en:Birds Directive|Birds Directive]]'' - [[Treoir maidir le hÉin]] # ''[[:en:Habitats Directive|Habitats Directive]]'' - [[Treoir maidir le Gnáthóga]] # ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] # ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] # ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:Area of Special Conservation Interest|Area of Special Conservation Interest]]'' - [[Limistéar Leasa Caomhantais Speisialta]] # ''[[:en:Berne Convention on the Conservation of European Wildlife and Natural Habitats|Convention on the Conservation of European Wildlife and Natural Habitats]]'' - [[An Coinbhinsiún maidir le Caomhnú Fhiadhúlra agus Ghnáthóga Nádúrtha na hEorpa]] (Coinbhinsiún Bheirn) # ''[[:en:Coordination of Information on the Environment|Coordination of Information on the Environment]]'' - [[Comhordú an Eolais ar an Timpeallacht]] # [[Natura 2000]] # ''[[:en:Emerald network|Emerald network]]'' - ''[[Emerald network]] # ''[[:en:Cloonee and Inchiquin Loughs, Uragh Wood|Cloonee and Inchiquin Loughs, Uragh Wood]]'' - [[xxx]] == Treoir maidir le hÉin == Is reachtaíocht bunchloiche an [[Aontas Eorpach]] (AE) maidir leis an gcomhshaol í an ''' Treoir maidir le hÉin ''' (aitheanta go hoifigiúil faoin teideal ''' Treoir ón gComhairle 2009/147/EC maidir le Caomhnú na nÉan Fiáin''').<ref name=dge2019 /> Glacadh d'aon ghuth í mí Aibreáin 1979 féin teideal Treoir 79/409/EEC. '' Amended in 2009, it became the Directive 2009/147/EC. It aims to protect all European wild birds and the habitats of listed species, in particular through the designation of [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]. '' The Birds Directive is one of the AE two directives in relation to wildlife and nature conservation. The other is the [[Treoir maidir le Gnáthóga]], which led to the setting up of [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]. Together with the existing Special Protection Areas, they form a network of protected sites across the AE called [[Natura 2000]]. == Naisc sheachtracha * [https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/ALL/?uri=CELEX%3A31979L0409 Council Directive 79/409/EEC] of 2 April 1979 on the conservation of wild birds (official text of the old directive on [[EUR-Lex]]) * [https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/ALL/?uri=CELEX%3A32009L0147 Directive 2009/147/EC] of 30 November 2009 on the conservation of wild birds (official text on [[EUR-Lex]]) == Tagairtí {{reflist | refs = <ref name=dge2019 />{{cite book | last = Directorate-General for Environment (European Commission) | url = https://data.europa.eu/doi/10.2779/622146 | title = The birds directive: 40 years of conserving our shared natural heritage | date = 2019 | publisher = Publications Office of the European Union | isbn = 978-92-76-03659-3 | location = LU | doi = 10.2779/622146}}</ref> }} == Treoir maidir le Gnáthóga == Xxx == Limistéar faoi Chosaint Speisialta == '' ''' Limistéar faoi Chosaint Speisialta ''' ({{lang-en|Special Protection Area}} (SPA)) is a designation under the [[Treoir maidir le hÉin]] ón [[An tAontas Eorpach|Aontas Eorpach]] (AE). Under the Directive, Member States of the AE have a duty to safeguard the [[gnáthóg]] of [[imirce éin]] and certain particularly threatened birds. '' Together with [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] (SACs), the SPAs form a network of protected sites across the EU, called [[Natura 2000]]. Each SPA has an EU code.<ref name=EuBirdDir /> == Féach freisin * [[Natura 2000]] == Naisc sheachtracha * Treoir ón gComhairle [http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:31979L0409:EN:HTML 79/409/EEC], 2a Aibreán 1979 == Tagairtí {{reflist | refs = <ref name=EuBirdDir>{{lua idirlín | teideal = The Birds Directive | work = Environment | foilsitheoir = [[An tAontas Eorpach]] | url = http://ec.europa.eu/environment/nature/legislation/birdsdirective/index_en.htm}}</ref> }} [[Catagóir:Limistéir faoi Chosaint Speisialta| ]] == Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta == '' A ''' Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta ''' ({{lang-en|Special Area of Conservation}} (SAC)) is defined in the [[An tAontas Eorpach]]'s [[Treoir maidir le Gnáthóga]] (92/43/EEC), also known as the ''Directive on the Conservation of Natural Habitats and of Wild Fauna and Flora''. They are to protect the 220 habitats and approximately 1,000 species listed in annex I and II of the directive which are considered to be of European interest following criteria given in the directive. They must be chosen from the [[Láithreán a bhfuil Tábhacht Chomhphobail leis|láithreán a bhfuil tábhacht Chomhphobail leis]] by the member states and designated SAC by an act assuring the conservation measures of the natural habitat.<ref name=EuSacDef /> '' SACs complement [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] and together form a network of protected sites across the European Union called [[Natura 2000]]. This, in turn, is part of the [[Emerald network]] of [[Limistéar Leasa Caomhantais Speisialta]] under the [[an Coinbhinsiún maidir le Caomhnú Fhiadhúlra agus Ghnáthóga Nádúrtha na hEorpa|Coinbhinsiún Bheirn]]. == Féach freisin * [[Natura 2000]] == Tagairtí {{reflist | refs = <ref name=EuSacDef>{{lua idirlín | url = http://glossary.eea.europa.eu/EEAGlossary/S/special_area_of_conservation | teideal = SAC definition in the Directive | archive-url = https://web.archive.org/web/20060718184419/http://glossary.eea.europa.eu/EEAGlossary/S/special_area_of_conservation | archive-date = 2006-07-18}}</ref> }} [[Catagóir:Limistéir faoi Chaomhnú Speisialta| ]] == Loch Eirid (''SAC qualification'') == ==SAC qualification The Errit Lough site was proposed as a Site of Community Importance (SCI) in 1998.<ref name= EUNIS/> In 2016, the site was designated as a [[Special Area of Conservation]], with site code IE0000607. Statutory Instrument 266 of 2016 established the site as an SAC.<ref name=IrishStatutebook/> The feature which qualifies this site for SAC status is the presence of [[Hard Water]] Lakes – this habitat is also known as ‘‘Hard oligo-mesotrophic waters with benthic vegetation of ''Chara spp''.’. Under the EU [[Habitats Directive]], this is an Annex I habitat type (code 3140). The Interpretation Manual of European Union Habitats defines this habitat as comprising: <blockquote> “Lakes and pools with waters fairly rich in dissolved bases (pH often 6-7) (Pal. 22.12) or with mostly blue to greenish, very clear, waters poor (to moderate) in nutrients, base-rich (pH often >7.5) (Pal. 22.15). The bottom of these unpolluted water bodies are covered with charophyte, ''Chara'' and ''Nitella'', algal carpets. In the Boreal region this habitat type includes small calcareous-rich oligo-mesotrophic gyttja pools with dense ''Chara'' (dominating species is ''Chara strigosa'') carpets, often surrounded by various eutrophic fens and pine bogs.” <ref name="HardWater">{{Cite web |title=EUNIS Habitat type: Hard oligo-mesotrophic waters with benthic vegetation of Chara spp |url=https://eunis.eea.europa.eu/habitats/10066 |access-date=26 May 2024 |website=eunis.eea.europa.eu |archive-date=26 May 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240526230720/https://eunis.eea.europa.eu/habitats/10066 |url-status=live }}</ref></blockquote> [[Hard water]] lakes are typically base-rich, oligotrophic and unpolluted, with clear water. The NPWS publication "Benthic vegetation in Irish marl lakes: monitoring habitat 3140 condition 2011 to 2018" notes that the alkalinity of this lake was 136 mg/l CaCO³ and the euphotic depth (a measure of water clarity: the depth at which photosynthetic available radiation is 1% of its surface value) was 3.3 m. Typically lakes with total phosphorus of less than 0.01 mg/l have euphotic depth of over 5.0 m, but Lough Errit, a high-colour lake (of over 45 Hazen units), has low levels of phosphorus (total phosphorus of approximately 0.01 mg/l) and a low euphotic depth. This document notes four Charophyte species occurring in this lake, with [[charophyte]] cover of 0.52 (52%). It is noted that in Ireland, [[marl]] lakes and cut-over bogs often occur in the same location, an issue for this habitat type is the leaching of coloured water into these lakes, resulting in a high water colour. This may explain the low levels of deeper water vegetation in Errit Lough.<ref name=Marllakes>{{Cite web |title= Benthic vegetation in Irish marl lakes: monitoring habitat 3140 condition 2011 to 2018 |author=Roden, Cilian; Murphy, Paul; Ryan, James |url= https://www.npws.ie/sites/default/files/publications/pdf/IWM124.pdf |access-date=29 May 2024 |website=npws.ie/ |archive-date=29 May 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240529220425/https://www.npws.ie/sites/default/files/publications/pdf/IWM124.pdf |url-status=live }}</ref> [[File:Errit Lough, County Roscommon.jpg|thumb|Erit Lough, a hard water lake and SAC]] ===Vegetation=== The east side of this marl lake has exposed stony shores. On the west side of the lake are more sheltered areas. Within these more protected bays can be found emergent species such as [[Common Club-rush]] (''Scirpus lacustris'' or ''Schoenoplectus lacustris'') and [[Common Reed]] (Phragmites australis). [[Bottle Sedge]] (''Carex rostrata'') and [[Common Spike-rush]] (''Eleocharis palustris'') also occur on the west side of the site.<ref name= Synopsis/> As part of the designation criteria for the site (Hard Water lake with Chara Spp), there are beds of [[stonewort]] species (''Chara spp'') growing on the lake bed. These species include ''Chara pedunculata'', ''C. rudis'', ''C. desmacantha'' and ''C. fragilis''. In certain areas of the lake, floating [[Yellow water-lily]] (''Nuphar lutea'') are recorded. ===Nearby Special Areas of Conservation and proposed Natural Heritage Areas=== As can be seen from the [[National Parks and Wildlife Service (Ireland)|National Parks and Wildlife Service]] (NPWS) designated sites map, other designated SAC sites nearby include [[Urlaur Lough]] (NPWS site code 001571), [[Derrinea bog]] (NPWS site code 000604), Carrowbehy/Caher Bog (NPWS site code 000597), [[Drumalough Bog]] (NPWS site code 002338), and the [[River Moy]] SAC (NPWS site code 002298). This concentration of designated SACs in the area indicates that this location is ecologically very valuable.<ref name=pNHA>{{Cite web |title=NPWS Designations Viewer |url= https://dahg.maps.arcgis.com/apps/webappviewer/index.html?id=8f7060450de3485fa1c1085536d477ba&marker=553627.7066031246%2C785548.4022885882%2C2157%2C%2C%2C&markertemplate=%7B%22title%22%3A%22Errit%20Lough%22%2C%22x%22%3A553627.7066031246%2C%22y%22%3A785548.4022885882%2C%22wkid%22%3A2157%2C%22isIncludeShareUrl%22%3Atrue%7D&level=8| access-date=28 May 2024 |website=dahg.maps.arcgis.com}}</ref> The Errit Lough site has been included as a proposed Natural Heritage Area (or pNHA) by the [[National Parks and Wildlife Service (Ireland)|National Parks and Wildlife Service]] (NPWS). Other nearby pNHA sites include [[Urlaur Lough]], [[Carrowbehy/Caher Bog]], [[Derrinea Bog]], Mannin And Island Lakes, Drumalough Bog and Lough Glinn.<ref name=pNHA/> ===Conservation objectives The primary conservation objective for the site is to “maintain the favourable conservation condition of Hard oligo-mesotrophic waters with benthic vegetation of ''Chara spp''. in Errit Lough SAC”.<ref name=Objectives>{{Cite web |title=NPWS Errit Lough Conservation Objectives |url= https://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/conservation_objectives/CO000607.pdf |access-date=28 May 2024 |website=npws.ie |archive-date=28 May 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240528223656/https://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/conservation_objectives/CO000607.pdff |url-status= live }}</ref> This includes objectives to maintain the habitat area /extent subject to natural processes, to prevent decline of the habitat distribution, to prevent decline of the lake vegetation composition, zonation and depth, and to maintain the hydrological regime (groundwater flows) in order to support the habitat. The water quality should be maintained with low (oligotrophic) nutrient concentrations, high transparency, high chlorophyll, phytoplankton and algal biomass status.<ref name=Objectives/> == Geology The area surrounding the lake is a County Geological Site (or CGS). This area comprises the Erris and Cloonagh Loughs Deltas (site code RO012). The deltas are wide, flat-topped ridges of gravel and sand, situated above the nearby bog area. The deltas are considered to be good examples of deglacial, ice-marginal, meltwater-deposited features which frequently form at the edge of glacial lakes. The deltas were deposited at this site during deglaciation after the last Ice Age, at the edge of the northwestward-retreating ice sheet and date from the Quaternary period. These deltas were formed on [[Lower Carboniferous]] limestone bedrock and are made up of limestone clasts, which came from the bedrock around the site. The ice carried them until they were released into a meltwater conduit within the ice. They were then deposited at the margin of the ice sub-aqueously at the point where the river left the ice, flowing in a southeastward direction.<ref name=CGS>{{Cite web |title=County Geological Site Report |url=https://gsi.geodata.gov.ie/downloads/Geoheritage/Reports/RO012_Erritt_and_Cloonagh_Lough_Deltas.pdf |access-date=28 May 2024 |website=gsi.geodata.gov.ie/ |archive-date=28 May 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240528223223/https://gsi.geodata.gov.ie/downloads/Geoheritage/Reports/RO012_Erritt_and_Cloonagh_Lough_Deltas.pdf |url-status=live }}</ref><ref name=CGSMap>{{Cite web |title=Department of the Environment, Climate & Communications Public Data Viewer |url= https://dcenr.maps.arcgis.com/apps/webappviewer/index.html?id=ebaf90ff2d554522b438ff313b0c197a&marker=554555.284936843%2C785095.5381372022%2C2157%2C%2C%2C&markertemplate=%7B%22title%22%3A%22Errit%20and%20Cloonagh%20Loughs%20Deltas%22%2C%22x%22%3A554555.284936843%2C%22y%22%3A785095.5381372022%2C%22wkid%22%3A2157%2C%22isIncludeShareUrl%22%3Atrue%7D&level=8 |access-date=28 May 2024 |website=dcenr.maps.arcgis.com/home/index.html }}</ref> == Archaeology The Historic Environment Viewer map of Irish recorded monuments includes a number of historic features at Errit Lough. A number of [[crannóg]]s have been recorded from the lake (site codes RO019-004, RO019-005, RO109-009 and RO019-011). From the recorded monuments records, site code RO019-010 refers to a well (with no evidence that it is a holy well) known as Tober Skeheen, which has a pump-house. Site RO019-006 refers to a circular embanked enclosure with external diameter of approximately 35 metres, which was noted on the 1837 Irish Ordnance Survey maps. It is suggested from these records that this may have been a rath. Site RO019-008 refers to a [[souterrain]] sited on the crest of a low north-south ridge south-west of the lake. The precise location is unknown and the information about it comes from local knowledge. Site RO019-012 to the east of the lake refers to a children’s burial ground. <ref name=Monuments> {{Cite web |title=National Monuments Service Historic Environment Viewer |url= https://heritagedata.maps.arcgis.com/apps/webappviewer/index.html?id=0c9eb9575b544081b0d296436d8f60f8&marker=554297.9002624749%2C785021.7120480882%2C2157%2C%2C%2C&markertemplate=%7B%22title%22%3A%22RO01993%22%2C%22x%22%3A554297.9002624749%2C%22y%22%3A785021.7120480882%2C%22wkid%22%3A2157%2C%22isIncludeShareUrl%22%3Atrue%7D&level=10|access-date=29 May 2024 |website= heritagedata.maps.arcgis.com }}</ref> == Walking trails There is a walking trail around Errit Lough, which is part of the Lough Errit Walking Trail, which includes a range of looped walks of between 4 and 11 km in length. Dogs on leads are allowed but the walks are not buggy-accessible.<ref name=Trail>{{Cite web |title=Lough Errit Walking Trail |url= https://www.visitroscommon.ie/lough-errit/ |access-date=28 May 2024 |website=visitroscommon.ie |archive-date=28 May 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240528215655/https://www.visitroscommon.ie/lough-errit/ |url-status=live }}</ref> == Nótaí {{reflist | group=n}} == Tagairtí {{reflist | refs = <ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=17 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 11 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | access-date = 11 October 2022}}</ref> <ref name=logainm>{{lua idirlín | url = https://www.logainm.ie/ga/110059 | teideal = Loch Eirid | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 30ú Eanáir 2020 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref> <ref name=IrishStatutebook>{{lua idirlín | teideal = Statutory Instrument S.I. No. 266/2016 - European Union Habitats (Errit Lough Special Area of Conservation 000607) Regulations 2016 | url = https://www.irishstatutebook.ie/eli/2016/si/266/made/en | access-date = 26 May 2024 | website = irishstatutebook.ie/ | archive-date = 26 May 2024 | archive-url=https://web.archive.org/web/20240526214727/https://www.irishstatutebook.ie/eli/2016/si/266/made/en | url-status=live}}</ref> <ref name=Synopsis>{{lua idirlín | teideal = NPWS Errit Lough Site Synopsis | url = https://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY000607.pdf | access-date = 26 May 2024 | website=npws.ie | archive-date = 26 May 2024 | archive-url = https://web.archive.org/web/20240526220656/https://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY000607.pdf | url-status=live}}</ref> <ref name=EUNIS>{{lua idirlín | teideal = EUNIS-Errit Lough SAC |url=https://eunis.eea.europa.eu/sites/IE0000607 | access-date = 26 May 2024 | website = eunis.eea.europa.eu | archive-date = 26 May 2024 | archive-url=https://web.archive.org/web/20240526224336/https://eunis.eea.europa.eu/sites/IE0000607 | url-status = live}}</ref> <ref name=BISE>{{lua idirlín | teideal = Errit Lough Biodiversity Information System for Europe |url= https://biodiversity.europa.eu/sites/natura2000/IE0000607 | access-date = 29 May 2024 | website = biodiversity.europa.eu/ | archive-date = 29 May 2024 | archive-url = https://web.archive.org/web/20240529212438/https://biodiversity.europa.eu/sites/natura2000/IE0000607 | url-status = live}}</ref> }} == Buntásc == __NOINDEX__ __NOTOC__ 6wgdl077iyxvow6q64ileiy78vnriwu 1273514 1273513 2025-07-11T07:25:37Z Marcas.oduinn 33120 /* Treoir maidir le hÉin */ 1273514 wikitext text/x-wiki [ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ] == Ceanntásc == # ''[[:en:Birds Directive|Birds Directive]]'' - [[Treoir maidir le hÉin]] # ''[[:en:Habitats Directive|Habitats Directive]]'' - [[Treoir maidir le Gnáthóga]] # ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] # ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] # ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:Area of Special Conservation Interest|Area of Special Conservation Interest]]'' - [[Limistéar Leasa Caomhantais Speisialta]] # ''[[:en:Berne Convention on the Conservation of European Wildlife and Natural Habitats|Convention on the Conservation of European Wildlife and Natural Habitats]]'' - [[An Coinbhinsiún maidir le Caomhnú Fhiadhúlra agus Ghnáthóga Nádúrtha na hEorpa]] (Coinbhinsiún Bheirn) # ''[[:en:Coordination of Information on the Environment|Coordination of Information on the Environment]]'' - [[Comhordú an Eolais ar an Timpeallacht]] # [[Natura 2000]] # ''[[:en:Emerald network|Emerald network]]'' - ''[[Emerald network]] # ''[[:en:Cloonee and Inchiquin Loughs, Uragh Wood|Cloonee and Inchiquin Loughs, Uragh Wood]]'' - [[xxx]] == Treoir maidir le hÉin == Is reachtaíocht bunchloiche an [[Aontas Eorpach]] (AE) maidir leis an gcomhshaol í an ''' Treoir maidir le hÉin ''' (aitheanta go hoifigiúil faoin teideal ''' Treoir ón gComhairle 2009/147/EC maidir le Caomhnú na nÉan Fiáin''').<ref name=dge2019 /> Glacadh d'aon ghuth í mí Aibreáin 1979 féin teideal Treoir 79/409/CEE. Leasaíodh í sa bhliain 2009 faoin teideal Treoir 2009/147/CE. Is í aidhm na treorach ná éin fhiáine uilig na hEorpach agus [[gnáthóg]]a na speiceas liostaithe a chosaint, '' in particular through the designation of [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]. '' The Birds Directive is one of the AE two directives in relation to wildlife and nature conservation. The other is the [[Treoir maidir le Gnáthóga]], which led to the setting up of [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]. Together with the existing Special Protection Areas, they form a network of protected sites across the AE called [[Natura 2000]]. * Limistéar faoi Chosaint Speisialta (LCsS) * Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta (LCmS) == Naisc sheachtracha * [https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/ALL/?uri=CELEX%3A31979L0409 Council Directive 79/409/EEC] of 2 April 1979 on the conservation of wild birds (official text of the old directive on [[EUR-Lex]]) * [https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/ALL/?uri=CELEX%3A32009L0147 Directive 2009/147/EC] of 30 November 2009 on the conservation of wild birds (official text on [[EUR-Lex]]) == Tagairtí {{reflist | refs = <ref name=dge2019>{{cite book | last = Directorate-General for Environment (European Commission) | url = https://data.europa.eu/doi/10.2779/622146 | title = The birds directive: 40 years of conserving our shared natural heritage | date = 2019 | publisher = Publications Office of the European Union | isbn = 978-92-76-03659-3 | location = LU | doi = 10.2779/622146}}</ref> }} == Treoir maidir le Gnáthóga == Xxx == Limistéar faoi Chosaint Speisialta == '' ''' Limistéar faoi Chosaint Speisialta ''' ({{lang-en|Special Protection Area}} (SPA)) is a designation under the [[Treoir maidir le hÉin]] ón [[An tAontas Eorpach|Aontas Eorpach]] (AE). Under the Directive, Member States of the AE have a duty to safeguard the [[gnáthóg]] of [[imirce éin]] and certain particularly threatened birds. '' Together with [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] (SACs), the SPAs form a network of protected sites across the EU, called [[Natura 2000]]. Each SPA has an EU code.<ref name=EuBirdDir /> == Féach freisin * [[Natura 2000]] == Naisc sheachtracha * Treoir ón gComhairle [http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:31979L0409:EN:HTML 79/409/EEC], 2a Aibreán 1979 == Tagairtí {{reflist | refs = <ref name=EuBirdDir>{{lua idirlín | teideal = The Birds Directive | work = Environment | foilsitheoir = [[An tAontas Eorpach]] | url = http://ec.europa.eu/environment/nature/legislation/birdsdirective/index_en.htm}}</ref> }} [[Catagóir:Limistéir faoi Chosaint Speisialta| ]] == Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta == '' A ''' Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta ''' ({{lang-en|Special Area of Conservation}} (SAC)) is defined in the [[An tAontas Eorpach]]'s [[Treoir maidir le Gnáthóga]] (92/43/EEC), also known as the ''Directive on the Conservation of Natural Habitats and of Wild Fauna and Flora''. They are to protect the 220 habitats and approximately 1,000 species listed in annex I and II of the directive which are considered to be of European interest following criteria given in the directive. They must be chosen from the [[Láithreán a bhfuil Tábhacht Chomhphobail leis|láithreán a bhfuil tábhacht Chomhphobail leis]] by the member states and designated SAC by an act assuring the conservation measures of the natural habitat.<ref name=EuSacDef /> '' SACs complement [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] and together form a network of protected sites across the European Union called [[Natura 2000]]. This, in turn, is part of the [[Emerald network]] of [[Limistéar Leasa Caomhantais Speisialta]] under the [[an Coinbhinsiún maidir le Caomhnú Fhiadhúlra agus Ghnáthóga Nádúrtha na hEorpa|Coinbhinsiún Bheirn]]. == Féach freisin * [[Natura 2000]] == Tagairtí {{reflist | refs = <ref name=EuSacDef>{{lua idirlín | url = http://glossary.eea.europa.eu/EEAGlossary/S/special_area_of_conservation | teideal = SAC definition in the Directive | archive-url = https://web.archive.org/web/20060718184419/http://glossary.eea.europa.eu/EEAGlossary/S/special_area_of_conservation | archive-date = 2006-07-18}}</ref> }} [[Catagóir:Limistéir faoi Chaomhnú Speisialta| ]] == Loch Eirid (''SAC qualification'') == ==SAC qualification The Errit Lough site was proposed as a Site of Community Importance (SCI) in 1998.<ref name= EUNIS/> In 2016, the site was designated as a [[Special Area of Conservation]], with site code IE0000607. Statutory Instrument 266 of 2016 established the site as an SAC.<ref name=IrishStatutebook/> The feature which qualifies this site for SAC status is the presence of [[Hard Water]] Lakes – this habitat is also known as ‘‘Hard oligo-mesotrophic waters with benthic vegetation of ''Chara spp''.’. Under the EU [[Habitats Directive]], this is an Annex I habitat type (code 3140). The Interpretation Manual of European Union Habitats defines this habitat as comprising: <blockquote> “Lakes and pools with waters fairly rich in dissolved bases (pH often 6-7) (Pal. 22.12) or with mostly blue to greenish, very clear, waters poor (to moderate) in nutrients, base-rich (pH often >7.5) (Pal. 22.15). The bottom of these unpolluted water bodies are covered with charophyte, ''Chara'' and ''Nitella'', algal carpets. In the Boreal region this habitat type includes small calcareous-rich oligo-mesotrophic gyttja pools with dense ''Chara'' (dominating species is ''Chara strigosa'') carpets, often surrounded by various eutrophic fens and pine bogs.” <ref name="HardWater">{{Cite web |title=EUNIS Habitat type: Hard oligo-mesotrophic waters with benthic vegetation of Chara spp |url=https://eunis.eea.europa.eu/habitats/10066 |access-date=26 May 2024 |website=eunis.eea.europa.eu |archive-date=26 May 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240526230720/https://eunis.eea.europa.eu/habitats/10066 |url-status=live }}</ref></blockquote> [[Hard water]] lakes are typically base-rich, oligotrophic and unpolluted, with clear water. The NPWS publication "Benthic vegetation in Irish marl lakes: monitoring habitat 3140 condition 2011 to 2018" notes that the alkalinity of this lake was 136 mg/l CaCO³ and the euphotic depth (a measure of water clarity: the depth at which photosynthetic available radiation is 1% of its surface value) was 3.3 m. Typically lakes with total phosphorus of less than 0.01 mg/l have euphotic depth of over 5.0 m, but Lough Errit, a high-colour lake (of over 45 Hazen units), has low levels of phosphorus (total phosphorus of approximately 0.01 mg/l) and a low euphotic depth. This document notes four Charophyte species occurring in this lake, with [[charophyte]] cover of 0.52 (52%). It is noted that in Ireland, [[marl]] lakes and cut-over bogs often occur in the same location, an issue for this habitat type is the leaching of coloured water into these lakes, resulting in a high water colour. This may explain the low levels of deeper water vegetation in Errit Lough.<ref name=Marllakes>{{Cite web |title= Benthic vegetation in Irish marl lakes: monitoring habitat 3140 condition 2011 to 2018 |author=Roden, Cilian; Murphy, Paul; Ryan, James |url= https://www.npws.ie/sites/default/files/publications/pdf/IWM124.pdf |access-date=29 May 2024 |website=npws.ie/ |archive-date=29 May 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240529220425/https://www.npws.ie/sites/default/files/publications/pdf/IWM124.pdf |url-status=live }}</ref> [[File:Errit Lough, County Roscommon.jpg|thumb|Erit Lough, a hard water lake and SAC]] ===Vegetation=== The east side of this marl lake has exposed stony shores. On the west side of the lake are more sheltered areas. Within these more protected bays can be found emergent species such as [[Common Club-rush]] (''Scirpus lacustris'' or ''Schoenoplectus lacustris'') and [[Common Reed]] (Phragmites australis). [[Bottle Sedge]] (''Carex rostrata'') and [[Common Spike-rush]] (''Eleocharis palustris'') also occur on the west side of the site.<ref name= Synopsis/> As part of the designation criteria for the site (Hard Water lake with Chara Spp), there are beds of [[stonewort]] species (''Chara spp'') growing on the lake bed. These species include ''Chara pedunculata'', ''C. rudis'', ''C. desmacantha'' and ''C. fragilis''. In certain areas of the lake, floating [[Yellow water-lily]] (''Nuphar lutea'') are recorded. ===Nearby Special Areas of Conservation and proposed Natural Heritage Areas=== As can be seen from the [[National Parks and Wildlife Service (Ireland)|National Parks and Wildlife Service]] (NPWS) designated sites map, other designated SAC sites nearby include [[Urlaur Lough]] (NPWS site code 001571), [[Derrinea bog]] (NPWS site code 000604), Carrowbehy/Caher Bog (NPWS site code 000597), [[Drumalough Bog]] (NPWS site code 002338), and the [[River Moy]] SAC (NPWS site code 002298). This concentration of designated SACs in the area indicates that this location is ecologically very valuable.<ref name=pNHA>{{Cite web |title=NPWS Designations Viewer |url= https://dahg.maps.arcgis.com/apps/webappviewer/index.html?id=8f7060450de3485fa1c1085536d477ba&marker=553627.7066031246%2C785548.4022885882%2C2157%2C%2C%2C&markertemplate=%7B%22title%22%3A%22Errit%20Lough%22%2C%22x%22%3A553627.7066031246%2C%22y%22%3A785548.4022885882%2C%22wkid%22%3A2157%2C%22isIncludeShareUrl%22%3Atrue%7D&level=8| access-date=28 May 2024 |website=dahg.maps.arcgis.com}}</ref> The Errit Lough site has been included as a proposed Natural Heritage Area (or pNHA) by the [[National Parks and Wildlife Service (Ireland)|National Parks and Wildlife Service]] (NPWS). Other nearby pNHA sites include [[Urlaur Lough]], [[Carrowbehy/Caher Bog]], [[Derrinea Bog]], Mannin And Island Lakes, Drumalough Bog and Lough Glinn.<ref name=pNHA/> ===Conservation objectives The primary conservation objective for the site is to “maintain the favourable conservation condition of Hard oligo-mesotrophic waters with benthic vegetation of ''Chara spp''. in Errit Lough SAC”.<ref name=Objectives>{{Cite web |title=NPWS Errit Lough Conservation Objectives |url= https://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/conservation_objectives/CO000607.pdf |access-date=28 May 2024 |website=npws.ie |archive-date=28 May 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240528223656/https://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/conservation_objectives/CO000607.pdff |url-status= live }}</ref> This includes objectives to maintain the habitat area /extent subject to natural processes, to prevent decline of the habitat distribution, to prevent decline of the lake vegetation composition, zonation and depth, and to maintain the hydrological regime (groundwater flows) in order to support the habitat. The water quality should be maintained with low (oligotrophic) nutrient concentrations, high transparency, high chlorophyll, phytoplankton and algal biomass status.<ref name=Objectives/> == Geology The area surrounding the lake is a County Geological Site (or CGS). This area comprises the Erris and Cloonagh Loughs Deltas (site code RO012). The deltas are wide, flat-topped ridges of gravel and sand, situated above the nearby bog area. The deltas are considered to be good examples of deglacial, ice-marginal, meltwater-deposited features which frequently form at the edge of glacial lakes. The deltas were deposited at this site during deglaciation after the last Ice Age, at the edge of the northwestward-retreating ice sheet and date from the Quaternary period. These deltas were formed on [[Lower Carboniferous]] limestone bedrock and are made up of limestone clasts, which came from the bedrock around the site. The ice carried them until they were released into a meltwater conduit within the ice. They were then deposited at the margin of the ice sub-aqueously at the point where the river left the ice, flowing in a southeastward direction.<ref name=CGS>{{Cite web |title=County Geological Site Report |url=https://gsi.geodata.gov.ie/downloads/Geoheritage/Reports/RO012_Erritt_and_Cloonagh_Lough_Deltas.pdf |access-date=28 May 2024 |website=gsi.geodata.gov.ie/ |archive-date=28 May 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240528223223/https://gsi.geodata.gov.ie/downloads/Geoheritage/Reports/RO012_Erritt_and_Cloonagh_Lough_Deltas.pdf |url-status=live }}</ref><ref name=CGSMap>{{Cite web |title=Department of the Environment, Climate & Communications Public Data Viewer |url= https://dcenr.maps.arcgis.com/apps/webappviewer/index.html?id=ebaf90ff2d554522b438ff313b0c197a&marker=554555.284936843%2C785095.5381372022%2C2157%2C%2C%2C&markertemplate=%7B%22title%22%3A%22Errit%20and%20Cloonagh%20Loughs%20Deltas%22%2C%22x%22%3A554555.284936843%2C%22y%22%3A785095.5381372022%2C%22wkid%22%3A2157%2C%22isIncludeShareUrl%22%3Atrue%7D&level=8 |access-date=28 May 2024 |website=dcenr.maps.arcgis.com/home/index.html }}</ref> == Archaeology The Historic Environment Viewer map of Irish recorded monuments includes a number of historic features at Errit Lough. A number of [[crannóg]]s have been recorded from the lake (site codes RO019-004, RO019-005, RO109-009 and RO019-011). From the recorded monuments records, site code RO019-010 refers to a well (with no evidence that it is a holy well) known as Tober Skeheen, which has a pump-house. Site RO019-006 refers to a circular embanked enclosure with external diameter of approximately 35 metres, which was noted on the 1837 Irish Ordnance Survey maps. It is suggested from these records that this may have been a rath. Site RO019-008 refers to a [[souterrain]] sited on the crest of a low north-south ridge south-west of the lake. The precise location is unknown and the information about it comes from local knowledge. Site RO019-012 to the east of the lake refers to a children’s burial ground. <ref name=Monuments> {{Cite web |title=National Monuments Service Historic Environment Viewer |url= https://heritagedata.maps.arcgis.com/apps/webappviewer/index.html?id=0c9eb9575b544081b0d296436d8f60f8&marker=554297.9002624749%2C785021.7120480882%2C2157%2C%2C%2C&markertemplate=%7B%22title%22%3A%22RO01993%22%2C%22x%22%3A554297.9002624749%2C%22y%22%3A785021.7120480882%2C%22wkid%22%3A2157%2C%22isIncludeShareUrl%22%3Atrue%7D&level=10|access-date=29 May 2024 |website= heritagedata.maps.arcgis.com }}</ref> == Walking trails There is a walking trail around Errit Lough, which is part of the Lough Errit Walking Trail, which includes a range of looped walks of between 4 and 11 km in length. Dogs on leads are allowed but the walks are not buggy-accessible.<ref name=Trail>{{Cite web |title=Lough Errit Walking Trail |url= https://www.visitroscommon.ie/lough-errit/ |access-date=28 May 2024 |website=visitroscommon.ie |archive-date=28 May 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240528215655/https://www.visitroscommon.ie/lough-errit/ |url-status=live }}</ref> == Nótaí {{reflist | group=n}} == Tagairtí {{reflist | refs = <ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=17 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 11 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | access-date = 11 October 2022}}</ref> <ref name=logainm>{{lua idirlín | url = https://www.logainm.ie/ga/110059 | teideal = Loch Eirid | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 30ú Eanáir 2020 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref> <ref name=IrishStatutebook>{{lua idirlín | teideal = Statutory Instrument S.I. No. 266/2016 - European Union Habitats (Errit Lough Special Area of Conservation 000607) Regulations 2016 | url = https://www.irishstatutebook.ie/eli/2016/si/266/made/en | access-date = 26 May 2024 | website = irishstatutebook.ie/ | archive-date = 26 May 2024 | archive-url=https://web.archive.org/web/20240526214727/https://www.irishstatutebook.ie/eli/2016/si/266/made/en | url-status=live}}</ref> <ref name=Synopsis>{{lua idirlín | teideal = NPWS Errit Lough Site Synopsis | url = https://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY000607.pdf | access-date = 26 May 2024 | website=npws.ie | archive-date = 26 May 2024 | archive-url = https://web.archive.org/web/20240526220656/https://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY000607.pdf | url-status=live}}</ref> <ref name=EUNIS>{{lua idirlín | teideal = EUNIS-Errit Lough SAC |url=https://eunis.eea.europa.eu/sites/IE0000607 | access-date = 26 May 2024 | website = eunis.eea.europa.eu | archive-date = 26 May 2024 | archive-url=https://web.archive.org/web/20240526224336/https://eunis.eea.europa.eu/sites/IE0000607 | url-status = live}}</ref> <ref name=BISE>{{lua idirlín | teideal = Errit Lough Biodiversity Information System for Europe |url= https://biodiversity.europa.eu/sites/natura2000/IE0000607 | access-date = 29 May 2024 | website = biodiversity.europa.eu/ | archive-date = 29 May 2024 | archive-url = https://web.archive.org/web/20240529212438/https://biodiversity.europa.eu/sites/natura2000/IE0000607 | url-status = live}}</ref> }} == Buntásc == __NOINDEX__ __NOTOC__ h1exldyobmgxljqzmzuw05lcgml5m6i 1273515 1273514 2025-07-11T07:27:58Z Marcas.oduinn 33120 /* Ceanntásc */ 1273515 wikitext text/x-wiki [ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ] == Ceanntásc == # ''[[:en:Birds Directive|Birds Directive]]'' - [[Treoir maidir le hÉin]] # ''[[:en:Habitats Directive|Habitats Directive]]'' - [[Treoir maidir le Gnáthóga]] # ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] # ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] # ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:Area of Special Conservation Interest|Area of Special Conservation Interest]]'' - [[Limistéar Leasa Caomhantais Speisialta]] # ''[[:en:Berne Convention on the Conservation of European Wildlife and Natural Habitats|Convention on the Conservation of European Wildlife and Natural Habitats]]'' - [[An Coinbhinsiún maidir le Caomhnú Fhiadhúlra agus Ghnáthóga Nádúrtha na hEorpa]] (Coinbhinsiún Bheirn) # ''[[:en:Coordination of Information on the Environment|Coordination of Information on the Environment]]'' - [[Comhordú an Eolais ar an Timpeallacht]] # [[Natura 2000]] # ''[[:en:Emerald network|Emerald network]]'' - ''[[Emerald network]] # ''[[:en:EUR-Lex|EUR-Lex]]'' - [[EUR-Lex]]- # ''[[:en:Official Journal of the European Union|Official Journal of the European Union]]'' - [[Iris Oifigiúil an Aontas Eorpach]]- # ''[[:en:Cloonee and Inchiquin Loughs, Uragh Wood|Cloonee and Inchiquin Loughs, Uragh Wood]]'' - [[xxx]] == Treoir maidir le hÉin == Is reachtaíocht bunchloiche an [[Aontas Eorpach]] (AE) maidir leis an gcomhshaol í an ''' Treoir maidir le hÉin ''' (aitheanta go hoifigiúil faoin teideal ''' Treoir ón gComhairle 2009/147/EC maidir le Caomhnú na nÉan Fiáin''').<ref name=dge2019 /> Glacadh d'aon ghuth í mí Aibreáin 1979 féin teideal Treoir 79/409/CEE. Leasaíodh í sa bhliain 2009 faoin teideal Treoir 2009/147/CE. Is í aidhm na treorach ná éin fhiáine uilig na hEorpach agus [[gnáthóg]]a na speiceas liostaithe a chosaint, '' in particular through the designation of [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]]. '' The Birds Directive is one of the AE two directives in relation to wildlife and nature conservation. The other is the [[Treoir maidir le Gnáthóga]], which led to the setting up of [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]]. Together with the existing Special Protection Areas, they form a network of protected sites across the AE called [[Natura 2000]]. * Limistéar faoi Chosaint Speisialta (LCsS) * Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta (LCmS) == Naisc sheachtracha * [https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/ALL/?uri=CELEX%3A31979L0409 Council Directive 79/409/EEC] of 2 April 1979 on the conservation of wild birds (official text of the old directive on [[EUR-Lex]]) * [https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/ALL/?uri=CELEX%3A32009L0147 Directive 2009/147/EC] of 30 November 2009 on the conservation of wild birds (official text on [[EUR-Lex]]) == Tagairtí {{reflist | refs = <ref name=dge2019>{{cite book | last = Directorate-General for Environment (European Commission) | url = https://data.europa.eu/doi/10.2779/622146 | title = The birds directive: 40 years of conserving our shared natural heritage | date = 2019 | publisher = Publications Office of the European Union | isbn = 978-92-76-03659-3 | location = LU | doi = 10.2779/622146}}</ref> }} == Treoir maidir le Gnáthóga == Xxx == Limistéar faoi Chosaint Speisialta == '' ''' Limistéar faoi Chosaint Speisialta ''' ({{lang-en|Special Protection Area}} (SPA)) is a designation under the [[Treoir maidir le hÉin]] ón [[An tAontas Eorpach|Aontas Eorpach]] (AE). Under the Directive, Member States of the AE have a duty to safeguard the [[gnáthóg]] of [[imirce éin]] and certain particularly threatened birds. '' Together with [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] (SACs), the SPAs form a network of protected sites across the EU, called [[Natura 2000]]. Each SPA has an EU code.<ref name=EuBirdDir /> == Féach freisin * [[Natura 2000]] == Naisc sheachtracha * Treoir ón gComhairle [http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:31979L0409:EN:HTML 79/409/EEC], 2a Aibreán 1979 == Tagairtí {{reflist | refs = <ref name=EuBirdDir>{{lua idirlín | teideal = The Birds Directive | work = Environment | foilsitheoir = [[An tAontas Eorpach]] | url = http://ec.europa.eu/environment/nature/legislation/birdsdirective/index_en.htm}}</ref> }} [[Catagóir:Limistéir faoi Chosaint Speisialta| ]] == Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta == '' A ''' Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta ''' ({{lang-en|Special Area of Conservation}} (SAC)) is defined in the [[An tAontas Eorpach]]'s [[Treoir maidir le Gnáthóga]] (92/43/EEC), also known as the ''Directive on the Conservation of Natural Habitats and of Wild Fauna and Flora''. They are to protect the 220 habitats and approximately 1,000 species listed in annex I and II of the directive which are considered to be of European interest following criteria given in the directive. They must be chosen from the [[Láithreán a bhfuil Tábhacht Chomhphobail leis|láithreán a bhfuil tábhacht Chomhphobail leis]] by the member states and designated SAC by an act assuring the conservation measures of the natural habitat.<ref name=EuSacDef /> '' SACs complement [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] and together form a network of protected sites across the European Union called [[Natura 2000]]. This, in turn, is part of the [[Emerald network]] of [[Limistéar Leasa Caomhantais Speisialta]] under the [[an Coinbhinsiún maidir le Caomhnú Fhiadhúlra agus Ghnáthóga Nádúrtha na hEorpa|Coinbhinsiún Bheirn]]. == Féach freisin * [[Natura 2000]] == Tagairtí {{reflist | refs = <ref name=EuSacDef>{{lua idirlín | url = http://glossary.eea.europa.eu/EEAGlossary/S/special_area_of_conservation | teideal = SAC definition in the Directive | archive-url = https://web.archive.org/web/20060718184419/http://glossary.eea.europa.eu/EEAGlossary/S/special_area_of_conservation | archive-date = 2006-07-18}}</ref> }} [[Catagóir:Limistéir faoi Chaomhnú Speisialta| ]] == Loch Eirid (''SAC qualification'') == ==SAC qualification The Errit Lough site was proposed as a Site of Community Importance (SCI) in 1998.<ref name= EUNIS/> In 2016, the site was designated as a [[Special Area of Conservation]], with site code IE0000607. Statutory Instrument 266 of 2016 established the site as an SAC.<ref name=IrishStatutebook/> The feature which qualifies this site for SAC status is the presence of [[Hard Water]] Lakes – this habitat is also known as ‘‘Hard oligo-mesotrophic waters with benthic vegetation of ''Chara spp''.’. Under the EU [[Habitats Directive]], this is an Annex I habitat type (code 3140). The Interpretation Manual of European Union Habitats defines this habitat as comprising: <blockquote> “Lakes and pools with waters fairly rich in dissolved bases (pH often 6-7) (Pal. 22.12) or with mostly blue to greenish, very clear, waters poor (to moderate) in nutrients, base-rich (pH often >7.5) (Pal. 22.15). The bottom of these unpolluted water bodies are covered with charophyte, ''Chara'' and ''Nitella'', algal carpets. In the Boreal region this habitat type includes small calcareous-rich oligo-mesotrophic gyttja pools with dense ''Chara'' (dominating species is ''Chara strigosa'') carpets, often surrounded by various eutrophic fens and pine bogs.” <ref name="HardWater">{{Cite web |title=EUNIS Habitat type: Hard oligo-mesotrophic waters with benthic vegetation of Chara spp |url=https://eunis.eea.europa.eu/habitats/10066 |access-date=26 May 2024 |website=eunis.eea.europa.eu |archive-date=26 May 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240526230720/https://eunis.eea.europa.eu/habitats/10066 |url-status=live }}</ref></blockquote> [[Hard water]] lakes are typically base-rich, oligotrophic and unpolluted, with clear water. The NPWS publication "Benthic vegetation in Irish marl lakes: monitoring habitat 3140 condition 2011 to 2018" notes that the alkalinity of this lake was 136 mg/l CaCO³ and the euphotic depth (a measure of water clarity: the depth at which photosynthetic available radiation is 1% of its surface value) was 3.3 m. Typically lakes with total phosphorus of less than 0.01 mg/l have euphotic depth of over 5.0 m, but Lough Errit, a high-colour lake (of over 45 Hazen units), has low levels of phosphorus (total phosphorus of approximately 0.01 mg/l) and a low euphotic depth. This document notes four Charophyte species occurring in this lake, with [[charophyte]] cover of 0.52 (52%). It is noted that in Ireland, [[marl]] lakes and cut-over bogs often occur in the same location, an issue for this habitat type is the leaching of coloured water into these lakes, resulting in a high water colour. This may explain the low levels of deeper water vegetation in Errit Lough.<ref name=Marllakes>{{Cite web |title= Benthic vegetation in Irish marl lakes: monitoring habitat 3140 condition 2011 to 2018 |author=Roden, Cilian; Murphy, Paul; Ryan, James |url= https://www.npws.ie/sites/default/files/publications/pdf/IWM124.pdf |access-date=29 May 2024 |website=npws.ie/ |archive-date=29 May 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240529220425/https://www.npws.ie/sites/default/files/publications/pdf/IWM124.pdf |url-status=live }}</ref> [[File:Errit Lough, County Roscommon.jpg|thumb|Erit Lough, a hard water lake and SAC]] ===Vegetation=== The east side of this marl lake has exposed stony shores. On the west side of the lake are more sheltered areas. Within these more protected bays can be found emergent species such as [[Common Club-rush]] (''Scirpus lacustris'' or ''Schoenoplectus lacustris'') and [[Common Reed]] (Phragmites australis). [[Bottle Sedge]] (''Carex rostrata'') and [[Common Spike-rush]] (''Eleocharis palustris'') also occur on the west side of the site.<ref name= Synopsis/> As part of the designation criteria for the site (Hard Water lake with Chara Spp), there are beds of [[stonewort]] species (''Chara spp'') growing on the lake bed. These species include ''Chara pedunculata'', ''C. rudis'', ''C. desmacantha'' and ''C. fragilis''. In certain areas of the lake, floating [[Yellow water-lily]] (''Nuphar lutea'') are recorded. ===Nearby Special Areas of Conservation and proposed Natural Heritage Areas=== As can be seen from the [[National Parks and Wildlife Service (Ireland)|National Parks and Wildlife Service]] (NPWS) designated sites map, other designated SAC sites nearby include [[Urlaur Lough]] (NPWS site code 001571), [[Derrinea bog]] (NPWS site code 000604), Carrowbehy/Caher Bog (NPWS site code 000597), [[Drumalough Bog]] (NPWS site code 002338), and the [[River Moy]] SAC (NPWS site code 002298). This concentration of designated SACs in the area indicates that this location is ecologically very valuable.<ref name=pNHA>{{Cite web |title=NPWS Designations Viewer |url= https://dahg.maps.arcgis.com/apps/webappviewer/index.html?id=8f7060450de3485fa1c1085536d477ba&marker=553627.7066031246%2C785548.4022885882%2C2157%2C%2C%2C&markertemplate=%7B%22title%22%3A%22Errit%20Lough%22%2C%22x%22%3A553627.7066031246%2C%22y%22%3A785548.4022885882%2C%22wkid%22%3A2157%2C%22isIncludeShareUrl%22%3Atrue%7D&level=8| access-date=28 May 2024 |website=dahg.maps.arcgis.com}}</ref> The Errit Lough site has been included as a proposed Natural Heritage Area (or pNHA) by the [[National Parks and Wildlife Service (Ireland)|National Parks and Wildlife Service]] (NPWS). Other nearby pNHA sites include [[Urlaur Lough]], [[Carrowbehy/Caher Bog]], [[Derrinea Bog]], Mannin And Island Lakes, Drumalough Bog and Lough Glinn.<ref name=pNHA/> ===Conservation objectives The primary conservation objective for the site is to “maintain the favourable conservation condition of Hard oligo-mesotrophic waters with benthic vegetation of ''Chara spp''. in Errit Lough SAC”.<ref name=Objectives>{{Cite web |title=NPWS Errit Lough Conservation Objectives |url= https://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/conservation_objectives/CO000607.pdf |access-date=28 May 2024 |website=npws.ie |archive-date=28 May 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240528223656/https://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/conservation_objectives/CO000607.pdff |url-status= live }}</ref> This includes objectives to maintain the habitat area /extent subject to natural processes, to prevent decline of the habitat distribution, to prevent decline of the lake vegetation composition, zonation and depth, and to maintain the hydrological regime (groundwater flows) in order to support the habitat. The water quality should be maintained with low (oligotrophic) nutrient concentrations, high transparency, high chlorophyll, phytoplankton and algal biomass status.<ref name=Objectives/> == Geology The area surrounding the lake is a County Geological Site (or CGS). This area comprises the Erris and Cloonagh Loughs Deltas (site code RO012). The deltas are wide, flat-topped ridges of gravel and sand, situated above the nearby bog area. The deltas are considered to be good examples of deglacial, ice-marginal, meltwater-deposited features which frequently form at the edge of glacial lakes. The deltas were deposited at this site during deglaciation after the last Ice Age, at the edge of the northwestward-retreating ice sheet and date from the Quaternary period. These deltas were formed on [[Lower Carboniferous]] limestone bedrock and are made up of limestone clasts, which came from the bedrock around the site. The ice carried them until they were released into a meltwater conduit within the ice. They were then deposited at the margin of the ice sub-aqueously at the point where the river left the ice, flowing in a southeastward direction.<ref name=CGS>{{Cite web |title=County Geological Site Report |url=https://gsi.geodata.gov.ie/downloads/Geoheritage/Reports/RO012_Erritt_and_Cloonagh_Lough_Deltas.pdf |access-date=28 May 2024 |website=gsi.geodata.gov.ie/ |archive-date=28 May 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240528223223/https://gsi.geodata.gov.ie/downloads/Geoheritage/Reports/RO012_Erritt_and_Cloonagh_Lough_Deltas.pdf |url-status=live }}</ref><ref name=CGSMap>{{Cite web |title=Department of the Environment, Climate & Communications Public Data Viewer |url= https://dcenr.maps.arcgis.com/apps/webappviewer/index.html?id=ebaf90ff2d554522b438ff313b0c197a&marker=554555.284936843%2C785095.5381372022%2C2157%2C%2C%2C&markertemplate=%7B%22title%22%3A%22Errit%20and%20Cloonagh%20Loughs%20Deltas%22%2C%22x%22%3A554555.284936843%2C%22y%22%3A785095.5381372022%2C%22wkid%22%3A2157%2C%22isIncludeShareUrl%22%3Atrue%7D&level=8 |access-date=28 May 2024 |website=dcenr.maps.arcgis.com/home/index.html }}</ref> == Archaeology The Historic Environment Viewer map of Irish recorded monuments includes a number of historic features at Errit Lough. A number of [[crannóg]]s have been recorded from the lake (site codes RO019-004, RO019-005, RO109-009 and RO019-011). From the recorded monuments records, site code RO019-010 refers to a well (with no evidence that it is a holy well) known as Tober Skeheen, which has a pump-house. Site RO019-006 refers to a circular embanked enclosure with external diameter of approximately 35 metres, which was noted on the 1837 Irish Ordnance Survey maps. It is suggested from these records that this may have been a rath. Site RO019-008 refers to a [[souterrain]] sited on the crest of a low north-south ridge south-west of the lake. The precise location is unknown and the information about it comes from local knowledge. Site RO019-012 to the east of the lake refers to a children’s burial ground. <ref name=Monuments> {{Cite web |title=National Monuments Service Historic Environment Viewer |url= https://heritagedata.maps.arcgis.com/apps/webappviewer/index.html?id=0c9eb9575b544081b0d296436d8f60f8&marker=554297.9002624749%2C785021.7120480882%2C2157%2C%2C%2C&markertemplate=%7B%22title%22%3A%22RO01993%22%2C%22x%22%3A554297.9002624749%2C%22y%22%3A785021.7120480882%2C%22wkid%22%3A2157%2C%22isIncludeShareUrl%22%3Atrue%7D&level=10|access-date=29 May 2024 |website= heritagedata.maps.arcgis.com }}</ref> == Walking trails There is a walking trail around Errit Lough, which is part of the Lough Errit Walking Trail, which includes a range of looped walks of between 4 and 11 km in length. Dogs on leads are allowed but the walks are not buggy-accessible.<ref name=Trail>{{Cite web |title=Lough Errit Walking Trail |url= https://www.visitroscommon.ie/lough-errit/ |access-date=28 May 2024 |website=visitroscommon.ie |archive-date=28 May 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240528215655/https://www.visitroscommon.ie/lough-errit/ |url-status=live }}</ref> == Nótaí {{reflist | group=n}} == Tagairtí {{reflist | refs = <ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=17 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 11 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | access-date = 11 October 2022}}</ref> <ref name=logainm>{{lua idirlín | url = https://www.logainm.ie/ga/110059 | teideal = Loch Eirid | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 30ú Eanáir 2020 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref> <ref name=IrishStatutebook>{{lua idirlín | teideal = Statutory Instrument S.I. No. 266/2016 - European Union Habitats (Errit Lough Special Area of Conservation 000607) Regulations 2016 | url = https://www.irishstatutebook.ie/eli/2016/si/266/made/en | access-date = 26 May 2024 | website = irishstatutebook.ie/ | archive-date = 26 May 2024 | archive-url=https://web.archive.org/web/20240526214727/https://www.irishstatutebook.ie/eli/2016/si/266/made/en | url-status=live}}</ref> <ref name=Synopsis>{{lua idirlín | teideal = NPWS Errit Lough Site Synopsis | url = https://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY000607.pdf | access-date = 26 May 2024 | website=npws.ie | archive-date = 26 May 2024 | archive-url = https://web.archive.org/web/20240526220656/https://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY000607.pdf | url-status=live}}</ref> <ref name=EUNIS>{{lua idirlín | teideal = EUNIS-Errit Lough SAC |url=https://eunis.eea.europa.eu/sites/IE0000607 | access-date = 26 May 2024 | website = eunis.eea.europa.eu | archive-date = 26 May 2024 | archive-url=https://web.archive.org/web/20240526224336/https://eunis.eea.europa.eu/sites/IE0000607 | url-status = live}}</ref> <ref name=BISE>{{lua idirlín | teideal = Errit Lough Biodiversity Information System for Europe |url= https://biodiversity.europa.eu/sites/natura2000/IE0000607 | access-date = 29 May 2024 | website = biodiversity.europa.eu/ | archive-date = 29 May 2024 | archive-url = https://web.archive.org/web/20240529212438/https://biodiversity.europa.eu/sites/natura2000/IE0000607 | url-status = live}}</ref> }} == Buntásc == __NOINDEX__ __NOTOC__ nv1q0pagepjtycppel9hna44uauveja 1273518 1273515 2025-07-11T07:46:47Z Marcas.oduinn 33120 /* Treoir maidir le hÉin */ 1273518 wikitext text/x-wiki [ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ] == Ceanntásc == # ''[[:en:Birds Directive|Birds Directive]]'' - [[Treoir maidir le hÉin]] # ''[[:en:Habitats Directive|Habitats Directive]]'' - [[Treoir maidir le Gnáthóga]] # ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] # ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] # ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:Area of Special Conservation Interest|Area of Special Conservation Interest]]'' - [[Limistéar Leasa Caomhantais Speisialta]] # ''[[:en:Berne Convention on the Conservation of European Wildlife and Natural Habitats|Convention on the Conservation of European Wildlife and Natural Habitats]]'' - [[An Coinbhinsiún maidir le Caomhnú Fhiadhúlra agus Ghnáthóga Nádúrtha na hEorpa]] (Coinbhinsiún Bheirn) # ''[[:en:Coordination of Information on the Environment|Coordination of Information on the Environment]]'' - [[Comhordú an Eolais ar an Timpeallacht]] # [[Natura 2000]] # ''[[:en:Emerald network|Emerald network]]'' - ''[[Emerald network]] # ''[[:en:EUR-Lex|EUR-Lex]]'' - [[EUR-Lex]]- # ''[[:en:Official Journal of the European Union|Official Journal of the European Union]]'' - [[Iris Oifigiúil an Aontas Eorpach]]- # ''[[:en:Cloonee and Inchiquin Loughs, Uragh Wood|Cloonee and Inchiquin Loughs, Uragh Wood]]'' - [[xxx]] == Treoir maidir le hÉin == Is reachtaíocht bunchloiche an [[Aontas Eorpach]] (AE) maidir leis an gcomhshaol í an ''' Treoir maidir le hÉin ''' (aitheanta go hoifigiúil faoin teideal ''' Treoir ón gComhairle 2009/147/EC maidir le Caomhnú na nÉan Fiáin''').<ref name=dge2019 /> Glacadh d'aon ghuth í mí Aibreáin 1979 féin teideal Treoir 79/409/CEE. Leasaíodh í sa bhliain 2009 faoin teideal Treoir 2009/147/CE. Is í aidhm na treorach ná éin fhiáine uilig na hEorpach agus [[gnáthóg]]a na speiceas liostaithe a chosaint. I gcomhlíonadh na haidhme, tá anois ar fud na hEorpach [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta|Limistéir faoi Chosaint Speisialta]]. Ó thaobh caomhnú fhiadhúlra agus an nádúir san AE de, tá an Treoir seo agus i dteannta sin an [[Treoir maidir le Gnáthóga]]. I gcomhlíonadh aidhm na treorach úd, rinneadh [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] ar fud na hEorpach. Le chéile, cruthaíonn siad líonra suíomhanna cosainte ar fud an AE darb ainm [[Natura 2000]]. * Limistéar faoi Chosaint Speisialta (LCsS) * Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta (LCmS) == Naisc sheachtracha * [https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/ALL/?uri=CELEX%3A31979L0409 Treoir ón Comhairle 79/409/CEE] 2a Aibreán 1979 maidir le caomhnú éan fiáin (téacs oifigiúil ar [[EUR-Lex]]) * [https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/ALL/?uri=CELEX%3A32009L0147 Treoir ón Comhairle 2009/147/CE] 30ú Samhain 2009 maidir le caomhnú éan fiáin (téacs oifigiúil ar [[EUR-Lex]]) == Tagairtí {{reflist | refs = <ref name=dge2019>{{cite book | last = Directorate-General for Environment (European Commission) | url = https://data.europa.eu/doi/10.2779/622146 | title = The birds directive: 40 years of conserving our shared natural heritage | date = 2019 | publisher = Publications Office of the European Union | isbn = 978-92-76-03659-3 | location = LU | doi = 10.2779/622146}}</ref> }} == Treoir maidir le Gnáthóga == Xxx == Limistéar faoi Chosaint Speisialta == '' ''' Limistéar faoi Chosaint Speisialta ''' ({{lang-en|Special Protection Area}} (SPA)) is a designation under the [[Treoir maidir le hÉin]] ón [[An tAontas Eorpach|Aontas Eorpach]] (AE). Under the Directive, Member States of the AE have a duty to safeguard the [[gnáthóg]] of [[imirce éin]] and certain particularly threatened birds. '' Together with [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] (SACs), the SPAs form a network of protected sites across the EU, called [[Natura 2000]]. Each SPA has an EU code.<ref name=EuBirdDir /> == Féach freisin * [[Natura 2000]] == Naisc sheachtracha * Treoir ón gComhairle [http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:31979L0409:EN:HTML 79/409/EEC], 2a Aibreán 1979 == Tagairtí {{reflist | refs = <ref name=EuBirdDir>{{lua idirlín | teideal = The Birds Directive | work = Environment | foilsitheoir = [[An tAontas Eorpach]] | url = http://ec.europa.eu/environment/nature/legislation/birdsdirective/index_en.htm}}</ref> }} [[Catagóir:Limistéir faoi Chosaint Speisialta| ]] == Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta == '' A ''' Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta ''' ({{lang-en|Special Area of Conservation}} (SAC)) is defined in the [[An tAontas Eorpach]]'s [[Treoir maidir le Gnáthóga]] (92/43/EEC), also known as the ''Directive on the Conservation of Natural Habitats and of Wild Fauna and Flora''. They are to protect the 220 habitats and approximately 1,000 species listed in annex I and II of the directive which are considered to be of European interest following criteria given in the directive. They must be chosen from the [[Láithreán a bhfuil Tábhacht Chomhphobail leis|láithreán a bhfuil tábhacht Chomhphobail leis]] by the member states and designated SAC by an act assuring the conservation measures of the natural habitat.<ref name=EuSacDef /> '' SACs complement [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] and together form a network of protected sites across the European Union called [[Natura 2000]]. This, in turn, is part of the [[Emerald network]] of [[Limistéar Leasa Caomhantais Speisialta]] under the [[an Coinbhinsiún maidir le Caomhnú Fhiadhúlra agus Ghnáthóga Nádúrtha na hEorpa|Coinbhinsiún Bheirn]]. == Féach freisin * [[Natura 2000]] == Tagairtí {{reflist | refs = <ref name=EuSacDef>{{lua idirlín | url = http://glossary.eea.europa.eu/EEAGlossary/S/special_area_of_conservation | teideal = SAC definition in the Directive | archive-url = https://web.archive.org/web/20060718184419/http://glossary.eea.europa.eu/EEAGlossary/S/special_area_of_conservation | archive-date = 2006-07-18}}</ref> }} [[Catagóir:Limistéir faoi Chaomhnú Speisialta| ]] == Loch Eirid (''SAC qualification'') == ==SAC qualification The Errit Lough site was proposed as a Site of Community Importance (SCI) in 1998.<ref name= EUNIS/> In 2016, the site was designated as a [[Special Area of Conservation]], with site code IE0000607. Statutory Instrument 266 of 2016 established the site as an SAC.<ref name=IrishStatutebook/> The feature which qualifies this site for SAC status is the presence of [[Hard Water]] Lakes – this habitat is also known as ‘‘Hard oligo-mesotrophic waters with benthic vegetation of ''Chara spp''.’. Under the EU [[Habitats Directive]], this is an Annex I habitat type (code 3140). The Interpretation Manual of European Union Habitats defines this habitat as comprising: <blockquote> “Lakes and pools with waters fairly rich in dissolved bases (pH often 6-7) (Pal. 22.12) or with mostly blue to greenish, very clear, waters poor (to moderate) in nutrients, base-rich (pH often >7.5) (Pal. 22.15). The bottom of these unpolluted water bodies are covered with charophyte, ''Chara'' and ''Nitella'', algal carpets. In the Boreal region this habitat type includes small calcareous-rich oligo-mesotrophic gyttja pools with dense ''Chara'' (dominating species is ''Chara strigosa'') carpets, often surrounded by various eutrophic fens and pine bogs.” <ref name="HardWater">{{Cite web |title=EUNIS Habitat type: Hard oligo-mesotrophic waters with benthic vegetation of Chara spp |url=https://eunis.eea.europa.eu/habitats/10066 |access-date=26 May 2024 |website=eunis.eea.europa.eu |archive-date=26 May 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240526230720/https://eunis.eea.europa.eu/habitats/10066 |url-status=live }}</ref></blockquote> [[Hard water]] lakes are typically base-rich, oligotrophic and unpolluted, with clear water. The NPWS publication "Benthic vegetation in Irish marl lakes: monitoring habitat 3140 condition 2011 to 2018" notes that the alkalinity of this lake was 136 mg/l CaCO³ and the euphotic depth (a measure of water clarity: the depth at which photosynthetic available radiation is 1% of its surface value) was 3.3 m. Typically lakes with total phosphorus of less than 0.01 mg/l have euphotic depth of over 5.0 m, but Lough Errit, a high-colour lake (of over 45 Hazen units), has low levels of phosphorus (total phosphorus of approximately 0.01 mg/l) and a low euphotic depth. This document notes four Charophyte species occurring in this lake, with [[charophyte]] cover of 0.52 (52%). It is noted that in Ireland, [[marl]] lakes and cut-over bogs often occur in the same location, an issue for this habitat type is the leaching of coloured water into these lakes, resulting in a high water colour. This may explain the low levels of deeper water vegetation in Errit Lough.<ref name=Marllakes>{{Cite web |title= Benthic vegetation in Irish marl lakes: monitoring habitat 3140 condition 2011 to 2018 |author=Roden, Cilian; Murphy, Paul; Ryan, James |url= https://www.npws.ie/sites/default/files/publications/pdf/IWM124.pdf |access-date=29 May 2024 |website=npws.ie/ |archive-date=29 May 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240529220425/https://www.npws.ie/sites/default/files/publications/pdf/IWM124.pdf |url-status=live }}</ref> [[File:Errit Lough, County Roscommon.jpg|thumb|Erit Lough, a hard water lake and SAC]] ===Vegetation=== The east side of this marl lake has exposed stony shores. On the west side of the lake are more sheltered areas. Within these more protected bays can be found emergent species such as [[Common Club-rush]] (''Scirpus lacustris'' or ''Schoenoplectus lacustris'') and [[Common Reed]] (Phragmites australis). [[Bottle Sedge]] (''Carex rostrata'') and [[Common Spike-rush]] (''Eleocharis palustris'') also occur on the west side of the site.<ref name= Synopsis/> As part of the designation criteria for the site (Hard Water lake with Chara Spp), there are beds of [[stonewort]] species (''Chara spp'') growing on the lake bed. These species include ''Chara pedunculata'', ''C. rudis'', ''C. desmacantha'' and ''C. fragilis''. In certain areas of the lake, floating [[Yellow water-lily]] (''Nuphar lutea'') are recorded. ===Nearby Special Areas of Conservation and proposed Natural Heritage Areas=== As can be seen from the [[National Parks and Wildlife Service (Ireland)|National Parks and Wildlife Service]] (NPWS) designated sites map, other designated SAC sites nearby include [[Urlaur Lough]] (NPWS site code 001571), [[Derrinea bog]] (NPWS site code 000604), Carrowbehy/Caher Bog (NPWS site code 000597), [[Drumalough Bog]] (NPWS site code 002338), and the [[River Moy]] SAC (NPWS site code 002298). This concentration of designated SACs in the area indicates that this location is ecologically very valuable.<ref name=pNHA>{{Cite web |title=NPWS Designations Viewer |url= https://dahg.maps.arcgis.com/apps/webappviewer/index.html?id=8f7060450de3485fa1c1085536d477ba&marker=553627.7066031246%2C785548.4022885882%2C2157%2C%2C%2C&markertemplate=%7B%22title%22%3A%22Errit%20Lough%22%2C%22x%22%3A553627.7066031246%2C%22y%22%3A785548.4022885882%2C%22wkid%22%3A2157%2C%22isIncludeShareUrl%22%3Atrue%7D&level=8| access-date=28 May 2024 |website=dahg.maps.arcgis.com}}</ref> The Errit Lough site has been included as a proposed Natural Heritage Area (or pNHA) by the [[National Parks and Wildlife Service (Ireland)|National Parks and Wildlife Service]] (NPWS). Other nearby pNHA sites include [[Urlaur Lough]], [[Carrowbehy/Caher Bog]], [[Derrinea Bog]], Mannin And Island Lakes, Drumalough Bog and Lough Glinn.<ref name=pNHA/> ===Conservation objectives The primary conservation objective for the site is to “maintain the favourable conservation condition of Hard oligo-mesotrophic waters with benthic vegetation of ''Chara spp''. in Errit Lough SAC”.<ref name=Objectives>{{Cite web |title=NPWS Errit Lough Conservation Objectives |url= https://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/conservation_objectives/CO000607.pdf |access-date=28 May 2024 |website=npws.ie |archive-date=28 May 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240528223656/https://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/conservation_objectives/CO000607.pdff |url-status= live }}</ref> This includes objectives to maintain the habitat area /extent subject to natural processes, to prevent decline of the habitat distribution, to prevent decline of the lake vegetation composition, zonation and depth, and to maintain the hydrological regime (groundwater flows) in order to support the habitat. The water quality should be maintained with low (oligotrophic) nutrient concentrations, high transparency, high chlorophyll, phytoplankton and algal biomass status.<ref name=Objectives/> == Geology The area surrounding the lake is a County Geological Site (or CGS). This area comprises the Erris and Cloonagh Loughs Deltas (site code RO012). The deltas are wide, flat-topped ridges of gravel and sand, situated above the nearby bog area. The deltas are considered to be good examples of deglacial, ice-marginal, meltwater-deposited features which frequently form at the edge of glacial lakes. The deltas were deposited at this site during deglaciation after the last Ice Age, at the edge of the northwestward-retreating ice sheet and date from the Quaternary period. These deltas were formed on [[Lower Carboniferous]] limestone bedrock and are made up of limestone clasts, which came from the bedrock around the site. The ice carried them until they were released into a meltwater conduit within the ice. They were then deposited at the margin of the ice sub-aqueously at the point where the river left the ice, flowing in a southeastward direction.<ref name=CGS>{{Cite web |title=County Geological Site Report |url=https://gsi.geodata.gov.ie/downloads/Geoheritage/Reports/RO012_Erritt_and_Cloonagh_Lough_Deltas.pdf |access-date=28 May 2024 |website=gsi.geodata.gov.ie/ |archive-date=28 May 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240528223223/https://gsi.geodata.gov.ie/downloads/Geoheritage/Reports/RO012_Erritt_and_Cloonagh_Lough_Deltas.pdf |url-status=live }}</ref><ref name=CGSMap>{{Cite web |title=Department of the Environment, Climate & Communications Public Data Viewer |url= https://dcenr.maps.arcgis.com/apps/webappviewer/index.html?id=ebaf90ff2d554522b438ff313b0c197a&marker=554555.284936843%2C785095.5381372022%2C2157%2C%2C%2C&markertemplate=%7B%22title%22%3A%22Errit%20and%20Cloonagh%20Loughs%20Deltas%22%2C%22x%22%3A554555.284936843%2C%22y%22%3A785095.5381372022%2C%22wkid%22%3A2157%2C%22isIncludeShareUrl%22%3Atrue%7D&level=8 |access-date=28 May 2024 |website=dcenr.maps.arcgis.com/home/index.html }}</ref> == Archaeology The Historic Environment Viewer map of Irish recorded monuments includes a number of historic features at Errit Lough. A number of [[crannóg]]s have been recorded from the lake (site codes RO019-004, RO019-005, RO109-009 and RO019-011). From the recorded monuments records, site code RO019-010 refers to a well (with no evidence that it is a holy well) known as Tober Skeheen, which has a pump-house. Site RO019-006 refers to a circular embanked enclosure with external diameter of approximately 35 metres, which was noted on the 1837 Irish Ordnance Survey maps. It is suggested from these records that this may have been a rath. Site RO019-008 refers to a [[souterrain]] sited on the crest of a low north-south ridge south-west of the lake. The precise location is unknown and the information about it comes from local knowledge. Site RO019-012 to the east of the lake refers to a children’s burial ground. <ref name=Monuments> {{Cite web |title=National Monuments Service Historic Environment Viewer |url= https://heritagedata.maps.arcgis.com/apps/webappviewer/index.html?id=0c9eb9575b544081b0d296436d8f60f8&marker=554297.9002624749%2C785021.7120480882%2C2157%2C%2C%2C&markertemplate=%7B%22title%22%3A%22RO01993%22%2C%22x%22%3A554297.9002624749%2C%22y%22%3A785021.7120480882%2C%22wkid%22%3A2157%2C%22isIncludeShareUrl%22%3Atrue%7D&level=10|access-date=29 May 2024 |website= heritagedata.maps.arcgis.com }}</ref> == Walking trails There is a walking trail around Errit Lough, which is part of the Lough Errit Walking Trail, which includes a range of looped walks of between 4 and 11 km in length. Dogs on leads are allowed but the walks are not buggy-accessible.<ref name=Trail>{{Cite web |title=Lough Errit Walking Trail |url= https://www.visitroscommon.ie/lough-errit/ |access-date=28 May 2024 |website=visitroscommon.ie |archive-date=28 May 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240528215655/https://www.visitroscommon.ie/lough-errit/ |url-status=live }}</ref> == Nótaí {{reflist | group=n}} == Tagairtí {{reflist | refs = <ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=17 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 11 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | access-date = 11 October 2022}}</ref> <ref name=logainm>{{lua idirlín | url = https://www.logainm.ie/ga/110059 | teideal = Loch Eirid | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 30ú Eanáir 2020 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref> <ref name=IrishStatutebook>{{lua idirlín | teideal = Statutory Instrument S.I. No. 266/2016 - European Union Habitats (Errit Lough Special Area of Conservation 000607) Regulations 2016 | url = https://www.irishstatutebook.ie/eli/2016/si/266/made/en | access-date = 26 May 2024 | website = irishstatutebook.ie/ | archive-date = 26 May 2024 | archive-url=https://web.archive.org/web/20240526214727/https://www.irishstatutebook.ie/eli/2016/si/266/made/en | url-status=live}}</ref> <ref name=Synopsis>{{lua idirlín | teideal = NPWS Errit Lough Site Synopsis | url = https://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY000607.pdf | access-date = 26 May 2024 | website=npws.ie | archive-date = 26 May 2024 | archive-url = https://web.archive.org/web/20240526220656/https://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY000607.pdf | url-status=live}}</ref> <ref name=EUNIS>{{lua idirlín | teideal = EUNIS-Errit Lough SAC |url=https://eunis.eea.europa.eu/sites/IE0000607 | access-date = 26 May 2024 | website = eunis.eea.europa.eu | archive-date = 26 May 2024 | archive-url=https://web.archive.org/web/20240526224336/https://eunis.eea.europa.eu/sites/IE0000607 | url-status = live}}</ref> <ref name=BISE>{{lua idirlín | teideal = Errit Lough Biodiversity Information System for Europe |url= https://biodiversity.europa.eu/sites/natura2000/IE0000607 | access-date = 29 May 2024 | website = biodiversity.europa.eu/ | archive-date = 29 May 2024 | archive-url = https://web.archive.org/web/20240529212438/https://biodiversity.europa.eu/sites/natura2000/IE0000607 | url-status = live}}</ref> }} == Buntásc == __NOINDEX__ __NOTOC__ 5hwseutfrbdqla2suxn9wx9ikd0ojk1 1273527 1273518 2025-07-11T09:28:10Z Marcas.oduinn 33120 /* Treoir maidir le hÉin */ 1273527 wikitext text/x-wiki [ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ] == Ceanntásc == # ''[[:en:Birds Directive|Birds Directive]]'' - [[Treoir maidir le hÉin]] # ''[[:en:Habitats Directive|Habitats Directive]]'' - [[Treoir maidir le Gnáthóga]] # ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] # ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] # ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:Area of Special Conservation Interest|Area of Special Conservation Interest]]'' - [[Limistéar Leasa Caomhantais Speisialta]] # ''[[:en:Berne Convention on the Conservation of European Wildlife and Natural Habitats|Convention on the Conservation of European Wildlife and Natural Habitats]]'' - [[An Coinbhinsiún maidir le Caomhnú Fhiadhúlra agus Ghnáthóga Nádúrtha na hEorpa]] (Coinbhinsiún Bheirn) # ''[[:en:Coordination of Information on the Environment|Coordination of Information on the Environment]]'' - [[Comhordú an Eolais ar an Timpeallacht]] # [[Natura 2000]] # ''[[:en:Emerald network|Emerald network]]'' - ''[[Emerald network]] # ''[[:en:EUR-Lex|EUR-Lex]]'' - [[EUR-Lex]]- # ''[[:en:Official Journal of the European Union|Official Journal of the European Union]]'' - [[Iris Oifigiúil an Aontas Eorpach]]- # ''[[:en:Cloonee and Inchiquin Loughs, Uragh Wood|Cloonee and Inchiquin Loughs, Uragh Wood]]'' - [[xxx]] == Treoir maidir le hÉin == Is reachtaíocht bunchloiche an [[Aontas Eorpach]] (AE) maidir leis an gcomhshaol í an ''' Treoir maidir le hÉin ''' (aitheanta go hoifigiúil faoin teideal ''' Treoir ón gComhairle 2009/147/EC maidir le Caomhnú na nÉan Fiáin''').<ref name=dge2019 /> Glacadh d'aon ghuth í mí Aibreáin 1979 féin teideal Treoir 79/409/CEE. Leasaíodh í sa bhliain 2009 faoin teideal Treoir 2009/147/CE. Is í aidhm na treorach ná éin fhiáine uilig na hEorpach agus [[gnáthóg]]a na speiceas liostaithe a chosaint. I gcomhlíonadh na haidhme, tá anois ar fud na hEorpach [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta|Limistéir faoi Chosaint Speisialta]]. Ó thaobh caomhnú fhiadhúlra agus an nádúir san AE de, tá an Treoir seo agus i dteannta sin an [[Treoir maidir le Gnáthóga]]. I gcomhlíonadh aidhm na treorach úd, rinneadh [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] ar fud na hEorpach. Cruthaíonn an dá threoir le chéile líonra suíomhanna cosainte ar fud an AE, darb ainm [[Natura 2000]]. * Limistéar faoi Chosaint Speisialta (LCsS) * Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta (LCmS) == Naisc sheachtracha * [https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/ALL/?uri=CELEX%3A31979L0409 Treoir ón Comhairle 79/409/CEE] 2a Aibreán 1979 maidir le caomhnú éan fiáin (téacs oifigiúil ar [[EUR-Lex]]) * [https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/ALL/?uri=CELEX%3A32009L0147 Treoir ón Comhairle 2009/147/CE] 30ú Samhain 2009 maidir le caomhnú éan fiáin (téacs oifigiúil ar [[EUR-Lex]]) == Tagairtí {{reflist | refs = <ref name=dge2019>{{cite book | last = Directorate-General for Environment (European Commission) | url = https://data.europa.eu/doi/10.2779/622146 | title = The birds directive: 40 years of conserving our shared natural heritage | date = 2019 | publisher = Publications Office of the European Union | isbn = 978-92-76-03659-3 | location = LU | doi = 10.2779/622146}}</ref> }} == Treoir maidir le Gnáthóga == Xxx == Limistéar faoi Chosaint Speisialta == '' ''' Limistéar faoi Chosaint Speisialta ''' ({{lang-en|Special Protection Area}} (SPA)) is a designation under the [[Treoir maidir le hÉin]] ón [[An tAontas Eorpach|Aontas Eorpach]] (AE). Under the Directive, Member States of the AE have a duty to safeguard the [[gnáthóg]] of [[imirce éin]] and certain particularly threatened birds. '' Together with [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] (SACs), the SPAs form a network of protected sites across the EU, called [[Natura 2000]]. Each SPA has an EU code.<ref name=EuBirdDir /> == Féach freisin * [[Natura 2000]] == Naisc sheachtracha * Treoir ón gComhairle [http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:31979L0409:EN:HTML 79/409/EEC], 2a Aibreán 1979 == Tagairtí {{reflist | refs = <ref name=EuBirdDir>{{lua idirlín | teideal = The Birds Directive | work = Environment | foilsitheoir = [[An tAontas Eorpach]] | url = http://ec.europa.eu/environment/nature/legislation/birdsdirective/index_en.htm}}</ref> }} [[Catagóir:Limistéir faoi Chosaint Speisialta| ]] == Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta == '' A ''' Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta ''' ({{lang-en|Special Area of Conservation}} (SAC)) is defined in the [[An tAontas Eorpach]]'s [[Treoir maidir le Gnáthóga]] (92/43/EEC), also known as the ''Directive on the Conservation of Natural Habitats and of Wild Fauna and Flora''. They are to protect the 220 habitats and approximately 1,000 species listed in annex I and II of the directive which are considered to be of European interest following criteria given in the directive. They must be chosen from the [[Láithreán a bhfuil Tábhacht Chomhphobail leis|láithreán a bhfuil tábhacht Chomhphobail leis]] by the member states and designated SAC by an act assuring the conservation measures of the natural habitat.<ref name=EuSacDef /> '' SACs complement [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] and together form a network of protected sites across the European Union called [[Natura 2000]]. This, in turn, is part of the [[Emerald network]] of [[Limistéar Leasa Caomhantais Speisialta]] under the [[an Coinbhinsiún maidir le Caomhnú Fhiadhúlra agus Ghnáthóga Nádúrtha na hEorpa|Coinbhinsiún Bheirn]]. == Féach freisin * [[Natura 2000]] == Tagairtí {{reflist | refs = <ref name=EuSacDef>{{lua idirlín | url = http://glossary.eea.europa.eu/EEAGlossary/S/special_area_of_conservation | teideal = SAC definition in the Directive | archive-url = https://web.archive.org/web/20060718184419/http://glossary.eea.europa.eu/EEAGlossary/S/special_area_of_conservation | archive-date = 2006-07-18}}</ref> }} [[Catagóir:Limistéir faoi Chaomhnú Speisialta| ]] == Loch Eirid (''SAC qualification'') == ==SAC qualification The Errit Lough site was proposed as a Site of Community Importance (SCI) in 1998.<ref name= EUNIS/> In 2016, the site was designated as a [[Special Area of Conservation]], with site code IE0000607. Statutory Instrument 266 of 2016 established the site as an SAC.<ref name=IrishStatutebook/> The feature which qualifies this site for SAC status is the presence of [[Hard Water]] Lakes – this habitat is also known as ‘‘Hard oligo-mesotrophic waters with benthic vegetation of ''Chara spp''.’. Under the EU [[Habitats Directive]], this is an Annex I habitat type (code 3140). The Interpretation Manual of European Union Habitats defines this habitat as comprising: <blockquote> “Lakes and pools with waters fairly rich in dissolved bases (pH often 6-7) (Pal. 22.12) or with mostly blue to greenish, very clear, waters poor (to moderate) in nutrients, base-rich (pH often >7.5) (Pal. 22.15). The bottom of these unpolluted water bodies are covered with charophyte, ''Chara'' and ''Nitella'', algal carpets. In the Boreal region this habitat type includes small calcareous-rich oligo-mesotrophic gyttja pools with dense ''Chara'' (dominating species is ''Chara strigosa'') carpets, often surrounded by various eutrophic fens and pine bogs.” <ref name="HardWater">{{Cite web |title=EUNIS Habitat type: Hard oligo-mesotrophic waters with benthic vegetation of Chara spp |url=https://eunis.eea.europa.eu/habitats/10066 |access-date=26 May 2024 |website=eunis.eea.europa.eu |archive-date=26 May 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240526230720/https://eunis.eea.europa.eu/habitats/10066 |url-status=live }}</ref></blockquote> [[Hard water]] lakes are typically base-rich, oligotrophic and unpolluted, with clear water. The NPWS publication "Benthic vegetation in Irish marl lakes: monitoring habitat 3140 condition 2011 to 2018" notes that the alkalinity of this lake was 136 mg/l CaCO³ and the euphotic depth (a measure of water clarity: the depth at which photosynthetic available radiation is 1% of its surface value) was 3.3 m. Typically lakes with total phosphorus of less than 0.01 mg/l have euphotic depth of over 5.0 m, but Lough Errit, a high-colour lake (of over 45 Hazen units), has low levels of phosphorus (total phosphorus of approximately 0.01 mg/l) and a low euphotic depth. This document notes four Charophyte species occurring in this lake, with [[charophyte]] cover of 0.52 (52%). It is noted that in Ireland, [[marl]] lakes and cut-over bogs often occur in the same location, an issue for this habitat type is the leaching of coloured water into these lakes, resulting in a high water colour. This may explain the low levels of deeper water vegetation in Errit Lough.<ref name=Marllakes>{{Cite web |title= Benthic vegetation in Irish marl lakes: monitoring habitat 3140 condition 2011 to 2018 |author=Roden, Cilian; Murphy, Paul; Ryan, James |url= https://www.npws.ie/sites/default/files/publications/pdf/IWM124.pdf |access-date=29 May 2024 |website=npws.ie/ |archive-date=29 May 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240529220425/https://www.npws.ie/sites/default/files/publications/pdf/IWM124.pdf |url-status=live }}</ref> [[File:Errit Lough, County Roscommon.jpg|thumb|Erit Lough, a hard water lake and SAC]] ===Vegetation=== The east side of this marl lake has exposed stony shores. On the west side of the lake are more sheltered areas. Within these more protected bays can be found emergent species such as [[Common Club-rush]] (''Scirpus lacustris'' or ''Schoenoplectus lacustris'') and [[Common Reed]] (Phragmites australis). [[Bottle Sedge]] (''Carex rostrata'') and [[Common Spike-rush]] (''Eleocharis palustris'') also occur on the west side of the site.<ref name= Synopsis/> As part of the designation criteria for the site (Hard Water lake with Chara Spp), there are beds of [[stonewort]] species (''Chara spp'') growing on the lake bed. These species include ''Chara pedunculata'', ''C. rudis'', ''C. desmacantha'' and ''C. fragilis''. In certain areas of the lake, floating [[Yellow water-lily]] (''Nuphar lutea'') are recorded. ===Nearby Special Areas of Conservation and proposed Natural Heritage Areas=== As can be seen from the [[National Parks and Wildlife Service (Ireland)|National Parks and Wildlife Service]] (NPWS) designated sites map, other designated SAC sites nearby include [[Urlaur Lough]] (NPWS site code 001571), [[Derrinea bog]] (NPWS site code 000604), Carrowbehy/Caher Bog (NPWS site code 000597), [[Drumalough Bog]] (NPWS site code 002338), and the [[River Moy]] SAC (NPWS site code 002298). This concentration of designated SACs in the area indicates that this location is ecologically very valuable.<ref name=pNHA>{{Cite web |title=NPWS Designations Viewer |url= https://dahg.maps.arcgis.com/apps/webappviewer/index.html?id=8f7060450de3485fa1c1085536d477ba&marker=553627.7066031246%2C785548.4022885882%2C2157%2C%2C%2C&markertemplate=%7B%22title%22%3A%22Errit%20Lough%22%2C%22x%22%3A553627.7066031246%2C%22y%22%3A785548.4022885882%2C%22wkid%22%3A2157%2C%22isIncludeShareUrl%22%3Atrue%7D&level=8| access-date=28 May 2024 |website=dahg.maps.arcgis.com}}</ref> The Errit Lough site has been included as a proposed Natural Heritage Area (or pNHA) by the [[National Parks and Wildlife Service (Ireland)|National Parks and Wildlife Service]] (NPWS). Other nearby pNHA sites include [[Urlaur Lough]], [[Carrowbehy/Caher Bog]], [[Derrinea Bog]], Mannin And Island Lakes, Drumalough Bog and Lough Glinn.<ref name=pNHA/> ===Conservation objectives The primary conservation objective for the site is to “maintain the favourable conservation condition of Hard oligo-mesotrophic waters with benthic vegetation of ''Chara spp''. in Errit Lough SAC”.<ref name=Objectives>{{Cite web |title=NPWS Errit Lough Conservation Objectives |url= https://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/conservation_objectives/CO000607.pdf |access-date=28 May 2024 |website=npws.ie |archive-date=28 May 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240528223656/https://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/conservation_objectives/CO000607.pdff |url-status= live }}</ref> This includes objectives to maintain the habitat area /extent subject to natural processes, to prevent decline of the habitat distribution, to prevent decline of the lake vegetation composition, zonation and depth, and to maintain the hydrological regime (groundwater flows) in order to support the habitat. The water quality should be maintained with low (oligotrophic) nutrient concentrations, high transparency, high chlorophyll, phytoplankton and algal biomass status.<ref name=Objectives/> == Geology The area surrounding the lake is a County Geological Site (or CGS). This area comprises the Erris and Cloonagh Loughs Deltas (site code RO012). The deltas are wide, flat-topped ridges of gravel and sand, situated above the nearby bog area. The deltas are considered to be good examples of deglacial, ice-marginal, meltwater-deposited features which frequently form at the edge of glacial lakes. The deltas were deposited at this site during deglaciation after the last Ice Age, at the edge of the northwestward-retreating ice sheet and date from the Quaternary period. These deltas were formed on [[Lower Carboniferous]] limestone bedrock and are made up of limestone clasts, which came from the bedrock around the site. The ice carried them until they were released into a meltwater conduit within the ice. They were then deposited at the margin of the ice sub-aqueously at the point where the river left the ice, flowing in a southeastward direction.<ref name=CGS>{{Cite web |title=County Geological Site Report |url=https://gsi.geodata.gov.ie/downloads/Geoheritage/Reports/RO012_Erritt_and_Cloonagh_Lough_Deltas.pdf |access-date=28 May 2024 |website=gsi.geodata.gov.ie/ |archive-date=28 May 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240528223223/https://gsi.geodata.gov.ie/downloads/Geoheritage/Reports/RO012_Erritt_and_Cloonagh_Lough_Deltas.pdf |url-status=live }}</ref><ref name=CGSMap>{{Cite web |title=Department of the Environment, Climate & Communications Public Data Viewer |url= https://dcenr.maps.arcgis.com/apps/webappviewer/index.html?id=ebaf90ff2d554522b438ff313b0c197a&marker=554555.284936843%2C785095.5381372022%2C2157%2C%2C%2C&markertemplate=%7B%22title%22%3A%22Errit%20and%20Cloonagh%20Loughs%20Deltas%22%2C%22x%22%3A554555.284936843%2C%22y%22%3A785095.5381372022%2C%22wkid%22%3A2157%2C%22isIncludeShareUrl%22%3Atrue%7D&level=8 |access-date=28 May 2024 |website=dcenr.maps.arcgis.com/home/index.html }}</ref> == Archaeology The Historic Environment Viewer map of Irish recorded monuments includes a number of historic features at Errit Lough. A number of [[crannóg]]s have been recorded from the lake (site codes RO019-004, RO019-005, RO109-009 and RO019-011). From the recorded monuments records, site code RO019-010 refers to a well (with no evidence that it is a holy well) known as Tober Skeheen, which has a pump-house. Site RO019-006 refers to a circular embanked enclosure with external diameter of approximately 35 metres, which was noted on the 1837 Irish Ordnance Survey maps. It is suggested from these records that this may have been a rath. Site RO019-008 refers to a [[souterrain]] sited on the crest of a low north-south ridge south-west of the lake. The precise location is unknown and the information about it comes from local knowledge. Site RO019-012 to the east of the lake refers to a children’s burial ground. <ref name=Monuments> {{Cite web |title=National Monuments Service Historic Environment Viewer |url= https://heritagedata.maps.arcgis.com/apps/webappviewer/index.html?id=0c9eb9575b544081b0d296436d8f60f8&marker=554297.9002624749%2C785021.7120480882%2C2157%2C%2C%2C&markertemplate=%7B%22title%22%3A%22RO01993%22%2C%22x%22%3A554297.9002624749%2C%22y%22%3A785021.7120480882%2C%22wkid%22%3A2157%2C%22isIncludeShareUrl%22%3Atrue%7D&level=10|access-date=29 May 2024 |website= heritagedata.maps.arcgis.com }}</ref> == Walking trails There is a walking trail around Errit Lough, which is part of the Lough Errit Walking Trail, which includes a range of looped walks of between 4 and 11 km in length. Dogs on leads are allowed but the walks are not buggy-accessible.<ref name=Trail>{{Cite web |title=Lough Errit Walking Trail |url= https://www.visitroscommon.ie/lough-errit/ |access-date=28 May 2024 |website=visitroscommon.ie |archive-date=28 May 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240528215655/https://www.visitroscommon.ie/lough-errit/ |url-status=live }}</ref> == Nótaí {{reflist | group=n}} == Tagairtí {{reflist | refs = <ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=17 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 11 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | access-date = 11 October 2022}}</ref> <ref name=logainm>{{lua idirlín | url = https://www.logainm.ie/ga/110059 | teideal = Loch Eirid | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 30ú Eanáir 2020 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref> <ref name=IrishStatutebook>{{lua idirlín | teideal = Statutory Instrument S.I. No. 266/2016 - European Union Habitats (Errit Lough Special Area of Conservation 000607) Regulations 2016 | url = https://www.irishstatutebook.ie/eli/2016/si/266/made/en | access-date = 26 May 2024 | website = irishstatutebook.ie/ | archive-date = 26 May 2024 | archive-url=https://web.archive.org/web/20240526214727/https://www.irishstatutebook.ie/eli/2016/si/266/made/en | url-status=live}}</ref> <ref name=Synopsis>{{lua idirlín | teideal = NPWS Errit Lough Site Synopsis | url = https://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY000607.pdf | access-date = 26 May 2024 | website=npws.ie | archive-date = 26 May 2024 | archive-url = https://web.archive.org/web/20240526220656/https://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY000607.pdf | url-status=live}}</ref> <ref name=EUNIS>{{lua idirlín | teideal = EUNIS-Errit Lough SAC |url=https://eunis.eea.europa.eu/sites/IE0000607 | access-date = 26 May 2024 | website = eunis.eea.europa.eu | archive-date = 26 May 2024 | archive-url=https://web.archive.org/web/20240526224336/https://eunis.eea.europa.eu/sites/IE0000607 | url-status = live}}</ref> <ref name=BISE>{{lua idirlín | teideal = Errit Lough Biodiversity Information System for Europe |url= https://biodiversity.europa.eu/sites/natura2000/IE0000607 | access-date = 29 May 2024 | website = biodiversity.europa.eu/ | archive-date = 29 May 2024 | archive-url = https://web.archive.org/web/20240529212438/https://biodiversity.europa.eu/sites/natura2000/IE0000607 | url-status = live}}</ref> }} == Buntásc == __NOINDEX__ __NOTOC__ 8hyzhz99purcdadf92tbzyaiu8mmx3t 1273529 1273527 2025-07-11T09:58:18Z Marcas.oduinn 33120 /* Treoir maidir le hÉin */ 1273529 wikitext text/x-wiki [ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ] == Ceanntásc == # ''[[:en:Birds Directive|Birds Directive]]'' - [[Treoir maidir le hÉin]] # ''[[:en:Habitats Directive|Habitats Directive]]'' - [[Treoir maidir le Gnáthóga]] # ''[[:en:Special Protection Area|Special Protection Area]]'' - [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] # ''[[:en:List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland|List of Special Protection Areas in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] # ''[[:en:Special Area of Conservation|Special Area of Conservation]]'' - [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland|List of Special Areas of Conservation in the Republic of Ireland]]'' - [[Liosta Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] # ''[[:en:Area of Special Conservation Interest|Area of Special Conservation Interest]]'' - [[Limistéar Leasa Caomhantais Speisialta]] # ''[[:en:Berne Convention on the Conservation of European Wildlife and Natural Habitats|Convention on the Conservation of European Wildlife and Natural Habitats]]'' - [[An Coinbhinsiún maidir le Caomhnú Fhiadhúlra agus Ghnáthóga Nádúrtha na hEorpa]] (Coinbhinsiún Bheirn) # ''[[:en:Coordination of Information on the Environment|Coordination of Information on the Environment]]'' - [[Comhordú an Eolais ar an Timpeallacht]] # [[Natura 2000]] # ''[[:en:Emerald network|Emerald network]]'' - ''[[Emerald network]] # ''[[:en:EUR-Lex|EUR-Lex]]'' - [[EUR-Lex]]- # ''[[:en:Official Journal of the European Union|Official Journal of the European Union]]'' - [[Iris Oifigiúil an Aontas Eorpach]]- # ''[[:en:Cloonee and Inchiquin Loughs, Uragh Wood|Cloonee and Inchiquin Loughs, Uragh Wood]]'' - [[xxx]] == Treoir maidir le hÉin == Is reachtaíocht bunchloiche an [[Aontas Eorpach]] (AE) maidir leis an gcomhshaol í an ''' Treoir maidir le hÉin ''' (aitheanta go hoifigiúil faoin teideal ''' Treoir ón gComhairle 2009/147/EC maidir le Caomhnú na nÉan Fiáin''').<ref name=dge2019 /> Glacadh í d'aon ghuth i mí Aibreáin 1979 féin teideal Treoir 79/409/CEE. Leasaíodh í sa bhliain 2009 faoin teideal Treoir 2009/147/CE. Is í aidhm na treorach ná éin fhiáine uilig na hEorpach agus [[gnáthóg]]a na speiceas liostaithe a chosaint. I gcomhlíonadh na haidhme, tá anois ar fud na hEorpach [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta|Limistéir faoi Chosaint Speisialta]]. Ó thaobh caomhnú fhiadhúlra agus an nádúir san AE de, tá an Treoir seo agus i dteannta sin an [[Treoir maidir le Gnáthóga]]. I gcomhlíonadh aidhm na treorach úd, rinneadh [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] ar fud na hEorpach. Cruthaíonn an dá threoir le chéile líonra suíomhanna cosainte ar fud an AE, darb ainm [[Natura 2000]]. * Limistéar faoi Chosaint Speisialta (LCsS) * Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta (LCmS) == Naisc sheachtracha * [https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/ALL/?uri=CELEX%3A31979L0409 Treoir ón Comhairle 79/409/CEE] 2a Aibreán 1979 maidir le caomhnú éan fiáin (téacs oifigiúil ar [[EUR-Lex]]) * [https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/ALL/?uri=CELEX%3A32009L0147 Treoir ón Comhairle 2009/147/CE] 30ú Samhain 2009 maidir le caomhnú éan fiáin (téacs oifigiúil ar [[EUR-Lex]]) == Tagairtí {{reflist | refs = <ref name=dge2019>{{cite book | last = Directorate-General for Environment (European Commission) | url = https://data.europa.eu/doi/10.2779/622146 | title = The birds directive: 40 years of conserving our shared natural heritage | date = 2019 | publisher = Publications Office of the European Union | isbn = 978-92-76-03659-3 | location = LU | doi = 10.2779/622146}}</ref> }} == Treoir maidir le Gnáthóga == Xxx == Limistéar faoi Chosaint Speisialta == '' ''' Limistéar faoi Chosaint Speisialta ''' ({{lang-en|Special Protection Area}} (SPA)) is a designation under the [[Treoir maidir le hÉin]] ón [[An tAontas Eorpach|Aontas Eorpach]] (AE). Under the Directive, Member States of the AE have a duty to safeguard the [[gnáthóg]] of [[imirce éin]] and certain particularly threatened birds. '' Together with [[Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta]] (SACs), the SPAs form a network of protected sites across the EU, called [[Natura 2000]]. Each SPA has an EU code.<ref name=EuBirdDir /> == Féach freisin * [[Natura 2000]] == Naisc sheachtracha * Treoir ón gComhairle [http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:31979L0409:EN:HTML 79/409/EEC], 2a Aibreán 1979 == Tagairtí {{reflist | refs = <ref name=EuBirdDir>{{lua idirlín | teideal = The Birds Directive | work = Environment | foilsitheoir = [[An tAontas Eorpach]] | url = http://ec.europa.eu/environment/nature/legislation/birdsdirective/index_en.htm}}</ref> }} [[Catagóir:Limistéir faoi Chosaint Speisialta| ]] == Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta == '' A ''' Limistéar faoi Chaomhnú Speisialta ''' ({{lang-en|Special Area of Conservation}} (SAC)) is defined in the [[An tAontas Eorpach]]'s [[Treoir maidir le Gnáthóga]] (92/43/EEC), also known as the ''Directive on the Conservation of Natural Habitats and of Wild Fauna and Flora''. They are to protect the 220 habitats and approximately 1,000 species listed in annex I and II of the directive which are considered to be of European interest following criteria given in the directive. They must be chosen from the [[Láithreán a bhfuil Tábhacht Chomhphobail leis|láithreán a bhfuil tábhacht Chomhphobail leis]] by the member states and designated SAC by an act assuring the conservation measures of the natural habitat.<ref name=EuSacDef /> '' SACs complement [[Limistéar faoi Chosaint Speisialta]] and together form a network of protected sites across the European Union called [[Natura 2000]]. This, in turn, is part of the [[Emerald network]] of [[Limistéar Leasa Caomhantais Speisialta]] under the [[an Coinbhinsiún maidir le Caomhnú Fhiadhúlra agus Ghnáthóga Nádúrtha na hEorpa|Coinbhinsiún Bheirn]]. == Féach freisin * [[Natura 2000]] == Tagairtí {{reflist | refs = <ref name=EuSacDef>{{lua idirlín | url = http://glossary.eea.europa.eu/EEAGlossary/S/special_area_of_conservation | teideal = SAC definition in the Directive | archive-url = https://web.archive.org/web/20060718184419/http://glossary.eea.europa.eu/EEAGlossary/S/special_area_of_conservation | archive-date = 2006-07-18}}</ref> }} [[Catagóir:Limistéir faoi Chaomhnú Speisialta| ]] == Loch Eirid (''SAC qualification'') == ==SAC qualification The Errit Lough site was proposed as a Site of Community Importance (SCI) in 1998.<ref name= EUNIS/> In 2016, the site was designated as a [[Special Area of Conservation]], with site code IE0000607. Statutory Instrument 266 of 2016 established the site as an SAC.<ref name=IrishStatutebook/> The feature which qualifies this site for SAC status is the presence of [[Hard Water]] Lakes – this habitat is also known as ‘‘Hard oligo-mesotrophic waters with benthic vegetation of ''Chara spp''.’. Under the EU [[Habitats Directive]], this is an Annex I habitat type (code 3140). The Interpretation Manual of European Union Habitats defines this habitat as comprising: <blockquote> “Lakes and pools with waters fairly rich in dissolved bases (pH often 6-7) (Pal. 22.12) or with mostly blue to greenish, very clear, waters poor (to moderate) in nutrients, base-rich (pH often >7.5) (Pal. 22.15). The bottom of these unpolluted water bodies are covered with charophyte, ''Chara'' and ''Nitella'', algal carpets. In the Boreal region this habitat type includes small calcareous-rich oligo-mesotrophic gyttja pools with dense ''Chara'' (dominating species is ''Chara strigosa'') carpets, often surrounded by various eutrophic fens and pine bogs.” <ref name="HardWater">{{Cite web |title=EUNIS Habitat type: Hard oligo-mesotrophic waters with benthic vegetation of Chara spp |url=https://eunis.eea.europa.eu/habitats/10066 |access-date=26 May 2024 |website=eunis.eea.europa.eu |archive-date=26 May 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240526230720/https://eunis.eea.europa.eu/habitats/10066 |url-status=live }}</ref></blockquote> [[Hard water]] lakes are typically base-rich, oligotrophic and unpolluted, with clear water. The NPWS publication "Benthic vegetation in Irish marl lakes: monitoring habitat 3140 condition 2011 to 2018" notes that the alkalinity of this lake was 136 mg/l CaCO³ and the euphotic depth (a measure of water clarity: the depth at which photosynthetic available radiation is 1% of its surface value) was 3.3 m. Typically lakes with total phosphorus of less than 0.01 mg/l have euphotic depth of over 5.0 m, but Lough Errit, a high-colour lake (of over 45 Hazen units), has low levels of phosphorus (total phosphorus of approximately 0.01 mg/l) and a low euphotic depth. This document notes four Charophyte species occurring in this lake, with [[charophyte]] cover of 0.52 (52%). It is noted that in Ireland, [[marl]] lakes and cut-over bogs often occur in the same location, an issue for this habitat type is the leaching of coloured water into these lakes, resulting in a high water colour. This may explain the low levels of deeper water vegetation in Errit Lough.<ref name=Marllakes>{{Cite web |title= Benthic vegetation in Irish marl lakes: monitoring habitat 3140 condition 2011 to 2018 |author=Roden, Cilian; Murphy, Paul; Ryan, James |url= https://www.npws.ie/sites/default/files/publications/pdf/IWM124.pdf |access-date=29 May 2024 |website=npws.ie/ |archive-date=29 May 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240529220425/https://www.npws.ie/sites/default/files/publications/pdf/IWM124.pdf |url-status=live }}</ref> [[File:Errit Lough, County Roscommon.jpg|thumb|Erit Lough, a hard water lake and SAC]] ===Vegetation=== The east side of this marl lake has exposed stony shores. On the west side of the lake are more sheltered areas. Within these more protected bays can be found emergent species such as [[Common Club-rush]] (''Scirpus lacustris'' or ''Schoenoplectus lacustris'') and [[Common Reed]] (Phragmites australis). [[Bottle Sedge]] (''Carex rostrata'') and [[Common Spike-rush]] (''Eleocharis palustris'') also occur on the west side of the site.<ref name= Synopsis/> As part of the designation criteria for the site (Hard Water lake with Chara Spp), there are beds of [[stonewort]] species (''Chara spp'') growing on the lake bed. These species include ''Chara pedunculata'', ''C. rudis'', ''C. desmacantha'' and ''C. fragilis''. In certain areas of the lake, floating [[Yellow water-lily]] (''Nuphar lutea'') are recorded. ===Nearby Special Areas of Conservation and proposed Natural Heritage Areas=== As can be seen from the [[National Parks and Wildlife Service (Ireland)|National Parks and Wildlife Service]] (NPWS) designated sites map, other designated SAC sites nearby include [[Urlaur Lough]] (NPWS site code 001571), [[Derrinea bog]] (NPWS site code 000604), Carrowbehy/Caher Bog (NPWS site code 000597), [[Drumalough Bog]] (NPWS site code 002338), and the [[River Moy]] SAC (NPWS site code 002298). This concentration of designated SACs in the area indicates that this location is ecologically very valuable.<ref name=pNHA>{{Cite web |title=NPWS Designations Viewer |url= https://dahg.maps.arcgis.com/apps/webappviewer/index.html?id=8f7060450de3485fa1c1085536d477ba&marker=553627.7066031246%2C785548.4022885882%2C2157%2C%2C%2C&markertemplate=%7B%22title%22%3A%22Errit%20Lough%22%2C%22x%22%3A553627.7066031246%2C%22y%22%3A785548.4022885882%2C%22wkid%22%3A2157%2C%22isIncludeShareUrl%22%3Atrue%7D&level=8| access-date=28 May 2024 |website=dahg.maps.arcgis.com}}</ref> The Errit Lough site has been included as a proposed Natural Heritage Area (or pNHA) by the [[National Parks and Wildlife Service (Ireland)|National Parks and Wildlife Service]] (NPWS). Other nearby pNHA sites include [[Urlaur Lough]], [[Carrowbehy/Caher Bog]], [[Derrinea Bog]], Mannin And Island Lakes, Drumalough Bog and Lough Glinn.<ref name=pNHA/> ===Conservation objectives The primary conservation objective for the site is to “maintain the favourable conservation condition of Hard oligo-mesotrophic waters with benthic vegetation of ''Chara spp''. in Errit Lough SAC”.<ref name=Objectives>{{Cite web |title=NPWS Errit Lough Conservation Objectives |url= https://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/conservation_objectives/CO000607.pdf |access-date=28 May 2024 |website=npws.ie |archive-date=28 May 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240528223656/https://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/conservation_objectives/CO000607.pdff |url-status= live }}</ref> This includes objectives to maintain the habitat area /extent subject to natural processes, to prevent decline of the habitat distribution, to prevent decline of the lake vegetation composition, zonation and depth, and to maintain the hydrological regime (groundwater flows) in order to support the habitat. The water quality should be maintained with low (oligotrophic) nutrient concentrations, high transparency, high chlorophyll, phytoplankton and algal biomass status.<ref name=Objectives/> == Geology The area surrounding the lake is a County Geological Site (or CGS). This area comprises the Erris and Cloonagh Loughs Deltas (site code RO012). The deltas are wide, flat-topped ridges of gravel and sand, situated above the nearby bog area. The deltas are considered to be good examples of deglacial, ice-marginal, meltwater-deposited features which frequently form at the edge of glacial lakes. The deltas were deposited at this site during deglaciation after the last Ice Age, at the edge of the northwestward-retreating ice sheet and date from the Quaternary period. These deltas were formed on [[Lower Carboniferous]] limestone bedrock and are made up of limestone clasts, which came from the bedrock around the site. The ice carried them until they were released into a meltwater conduit within the ice. They were then deposited at the margin of the ice sub-aqueously at the point where the river left the ice, flowing in a southeastward direction.<ref name=CGS>{{Cite web |title=County Geological Site Report |url=https://gsi.geodata.gov.ie/downloads/Geoheritage/Reports/RO012_Erritt_and_Cloonagh_Lough_Deltas.pdf |access-date=28 May 2024 |website=gsi.geodata.gov.ie/ |archive-date=28 May 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240528223223/https://gsi.geodata.gov.ie/downloads/Geoheritage/Reports/RO012_Erritt_and_Cloonagh_Lough_Deltas.pdf |url-status=live }}</ref><ref name=CGSMap>{{Cite web |title=Department of the Environment, Climate & Communications Public Data Viewer |url= https://dcenr.maps.arcgis.com/apps/webappviewer/index.html?id=ebaf90ff2d554522b438ff313b0c197a&marker=554555.284936843%2C785095.5381372022%2C2157%2C%2C%2C&markertemplate=%7B%22title%22%3A%22Errit%20and%20Cloonagh%20Loughs%20Deltas%22%2C%22x%22%3A554555.284936843%2C%22y%22%3A785095.5381372022%2C%22wkid%22%3A2157%2C%22isIncludeShareUrl%22%3Atrue%7D&level=8 |access-date=28 May 2024 |website=dcenr.maps.arcgis.com/home/index.html }}</ref> == Archaeology The Historic Environment Viewer map of Irish recorded monuments includes a number of historic features at Errit Lough. A number of [[crannóg]]s have been recorded from the lake (site codes RO019-004, RO019-005, RO109-009 and RO019-011). From the recorded monuments records, site code RO019-010 refers to a well (with no evidence that it is a holy well) known as Tober Skeheen, which has a pump-house. Site RO019-006 refers to a circular embanked enclosure with external diameter of approximately 35 metres, which was noted on the 1837 Irish Ordnance Survey maps. It is suggested from these records that this may have been a rath. Site RO019-008 refers to a [[souterrain]] sited on the crest of a low north-south ridge south-west of the lake. The precise location is unknown and the information about it comes from local knowledge. Site RO019-012 to the east of the lake refers to a children’s burial ground. <ref name=Monuments> {{Cite web |title=National Monuments Service Historic Environment Viewer |url= https://heritagedata.maps.arcgis.com/apps/webappviewer/index.html?id=0c9eb9575b544081b0d296436d8f60f8&marker=554297.9002624749%2C785021.7120480882%2C2157%2C%2C%2C&markertemplate=%7B%22title%22%3A%22RO01993%22%2C%22x%22%3A554297.9002624749%2C%22y%22%3A785021.7120480882%2C%22wkid%22%3A2157%2C%22isIncludeShareUrl%22%3Atrue%7D&level=10|access-date=29 May 2024 |website= heritagedata.maps.arcgis.com }}</ref> == Walking trails There is a walking trail around Errit Lough, which is part of the Lough Errit Walking Trail, which includes a range of looped walks of between 4 and 11 km in length. Dogs on leads are allowed but the walks are not buggy-accessible.<ref name=Trail>{{Cite web |title=Lough Errit Walking Trail |url= https://www.visitroscommon.ie/lough-errit/ |access-date=28 May 2024 |website=visitroscommon.ie |archive-date=28 May 2024 |archive-url= https://web.archive.org/web/20240528215655/https://www.visitroscommon.ie/lough-errit/ |url-status=live }}</ref> == Nótaí {{reflist | group=n}} == Tagairtí {{reflist | refs = <ref name=EPA>{{cite report | last1 = Free | first1 = Gary | last2 = Little | first2 = Ruth | last3 = Tierney | first3 = Deirdre | last4 = Donnelly | first4 = Karol | last5 = Caroni | first5 = Rossana | name-list-style = amp | url = https://www.epa.ie/publications/research/water/Final-Report-(2000-FS1-M1).pdf#page=17 | title = A Reference Based Typology and Ecological Assessment System for Irish Lakes | date = 2006 | pages = 11 | publisher = [[Gníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (Éire)]] | access-date = 11 October 2022}}</ref> <ref name=logainm>{{lua idirlín | url = https://www.logainm.ie/ga/110059 | teideal = Loch Eirid | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 30ú Eanáir 2020 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref> <ref name=IrishStatutebook>{{lua idirlín | teideal = Statutory Instrument S.I. No. 266/2016 - European Union Habitats (Errit Lough Special Area of Conservation 000607) Regulations 2016 | url = https://www.irishstatutebook.ie/eli/2016/si/266/made/en | access-date = 26 May 2024 | website = irishstatutebook.ie/ | archive-date = 26 May 2024 | archive-url=https://web.archive.org/web/20240526214727/https://www.irishstatutebook.ie/eli/2016/si/266/made/en | url-status=live}}</ref> <ref name=Synopsis>{{lua idirlín | teideal = NPWS Errit Lough Site Synopsis | url = https://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY000607.pdf | access-date = 26 May 2024 | website=npws.ie | archive-date = 26 May 2024 | archive-url = https://web.archive.org/web/20240526220656/https://www.npws.ie/sites/default/files/protected-sites/synopsis/SY000607.pdf | url-status=live}}</ref> <ref name=EUNIS>{{lua idirlín | teideal = EUNIS-Errit Lough SAC |url=https://eunis.eea.europa.eu/sites/IE0000607 | access-date = 26 May 2024 | website = eunis.eea.europa.eu | archive-date = 26 May 2024 | archive-url=https://web.archive.org/web/20240526224336/https://eunis.eea.europa.eu/sites/IE0000607 | url-status = live}}</ref> <ref name=BISE>{{lua idirlín | teideal = Errit Lough Biodiversity Information System for Europe |url= https://biodiversity.europa.eu/sites/natura2000/IE0000607 | access-date = 29 May 2024 | website = biodiversity.europa.eu/ | archive-date = 29 May 2024 | archive-url = https://web.archive.org/web/20240529212438/https://biodiversity.europa.eu/sites/natura2000/IE0000607 | url-status = live}}</ref> }} == Buntásc == __NOINDEX__ __NOTOC__ pezh6zez4soqhkwrjzsukpetvk9dy8x 2 120001 1273455 1273287 2025-07-10T18:24:46Z Marcas.oduinn 33120 1273455 wikitext text/x-wiki [ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ] * {{tl|efn}} * {{tl|lua idirlín}}, {{tl|cite news}} * {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} {{tl|An tSionainn}} * [[Teimpléad:Dead link]] __NOINDEX__ __NOTOC__ dnt7wn27q09ddncwiw3xz45xovyege3 1273456 1273455 2025-07-10T18:24:55Z Marcas.oduinn 33120 1273456 wikitext text/x-wiki [ [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Tionscadal|Tionscadal]] ] * {{tl|efn}} * {{tl|lua idirlín}}, {{tl|cite news}} * {{tl|WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} * {{tl|An tSionainn}} * [[Teimpléad:Dead link]] __NOINDEX__ __NOTOC__ g826xd5qdpwr0bi7uly33kom5qejwso 0 120003 1273399 1272013 2025-07-10T12:08:39Z Marcas.oduinn 33120 Ceartú 1273399 wikitext text/x-wiki Is [[gníomhaireacht stáit]] é ''' Iascach Intíre Éireann ''' (IIÉ), freagrach as [[bainistíocht iascaigh]] d'[[iasc fionnuisce]] agus [[iasc cósta]] lastigh de 12 [[muirmhíle]] amach ón gcósta. Tá gníomhaireacht eile ann, [[Bord Iascaigh Mhara]], freagrach as iascach lasmuigh den teorainn úd. Sa bhliain 2024, ba é [[ráiteas misin]] an IIÉ ná:<ref name=iie_whoweare /> :'' "We are the environmental agency responsible for protecting, managing and conserving Ireland's inland fisheries and sea angling resources." == Structúr == Tá sé cheantar abhantraí ann, agus oifig IIÉ ag gach ceann acu with a separate IFI office:<ref name=iie_structure /> * Oirthear ([[Baile Átha Cliath]]) * Oirdheisceart ([[Cluain Meala]]) * Iardheisceart ([[Maigh Chromtha]]) * [[An tSionainn]] ([[Luimneach]]) * Iarthair ([[Gaillimh]] agus [[Béal an Átha]]) * Iarthuaisceart ([[Béal Átha Seanaidh]]). == Tagairtí == {{reflist | refs = <ref name=iie_whoweare>{{lua idirlín | url = https://www.fisheriesireland.ie/who-we-are | teideal = Who we are | dátarochtana = 2024-04-19 | work = Iascach Intíre Éireann }}</ref> <ref name=iie_structure>{{lua idirlín | sloinne = Staff | ainm = IFI | teideal = Structure of Inland Fisheries Ireland |url=https://www.fisheriesireland.ie/About-Us/structure-of-inland-fisheries-ireland.html | website=Inland Fisheries Ireland | dartraighe = 15ú Lúnasa 2018}}</ref> }} {{síol-ie}} ajg04ov2n74tet8qnuyw95kl0cwtyr4 1273415 1273399 2025-07-10T14:09:08Z Marcas.oduinn 33120 Stair na reachtanna 1273415 wikitext text/x-wiki Is [[gníomhaireacht stáit]] é ''' Iascach Intíre Éireann ''' (IIÉ), freagrach as [[bainistíocht iascaigh]] d'[[iasc fionnuisce]] agus [[iasc cósta]] lastigh de 12 [[muirmhíle]] amach ón gcósta. Tá gníomhaireacht eile ann, [[Bord Iascaigh Mhara]], freagrach as iascach lasmuigh den teorainn úd. Sa bhliain 2024, ba é [[ráiteas misin]] an IIÉ ná:<ref name=iie_whoweare /> :'' "We are the environmental agency responsible for protecting, managing and conserving Ireland's inland fisheries and sea angling resources." == Structúr == Tá sé cheantar abhantraí ann, agus oifig IIÉ ag gach ceann acu with a separate IFI office:<ref name=iie_structure /> * Oirthear ([[Baile Átha Cliath]]) * Oirdheisceart ([[Cluain Meala]]) * Iardheisceart ([[Maigh Chromtha]]) * [[An tSionainn]] ([[Luimneach]]) * Iarthair ([[Gaillimh]] agus [[Béal an Átha]]) * Iarthuaisceart ([[Béal Átha Seanaidh]]). == Stair na reachtanna == Chuir ''The Fisheries (Ireland) Act 1842'' Boird Chaomhnóirí réigiúnacha i bhfeidhm, le haghaidh rialú agus caomhnú iascach. Sa bhliain 1951, bunaíodh Iontaobhas Iascaigh Intíre Ioncorportha d'iascaigh phoiblí.<ref name=InlandFisheriesTrust1951 /> Leis an Acht Iascaigh 1980, bunaíodh An Príomh-Bhord Iascaigh in ionad na mBord agus an Iontaobhais.<ref name=FisheriesAct1980 /> Sa deireadh, bunaíodh Iascach Intíre Éireann ag an Acht um Iascach Intíre 2010 in ionad an Phríomh-Bhoird.<ref name=iie_whoweare /><ref name=FisheriesAct2010 /> Tharla an t-athchóiriú go pointe áirithe chun airgead a shábháil tar éis an ghéarchoir chun donais eacnamaíoch sa bhliain 2008, ach fosta mar athrú ó dhúshaothrú eacnamaíoch go caomhnú an dúlra.<ref name=InlandFisheriesBill2009 /> == Tagairtí == {{reflist | refs = <ref name=InlandFisheriesTrust1951>{{lua idirlín | teideal = Inland Fisheries Trust Incorporated | url = http://www.isad.ie/units/view/id/571 | work = Irish State Administration Database | dátarochtana = 15ú Lúnasa 2018}}</ref> <ref name=FisheriesAct1980>{{lua idirlín | teideal = Fisheries Act, 1980, Chapter V | url = http://www.irishstatutebook.ie/eli/1980/act/1/enacted/en/print#parti-chapv | work = electronic Irish Statute Book (eISB) | dátarochtana = 15ú Lúnasa 2018 | teanga = en}}</ref> <ref name=FisheriesAct2010>{{lua idirlín | teideal = Inland Fisheries Act, 2010 | url = http://www.irishstatutebook.ie/eli/2010/act/10/enacted/en/index.html | work = electronic Irish Book (eISB) | dátarochtana = 15ú Lúnasa 2018 | leathanaigh = sec 6, 7, 48, 49 | teanga = en}}</ref> <ref name=InlandFisheriesBill2009>{{lua idirlín | teideal = Inland Fisheries Bill 2009: Second Stage | url = https://www.oireachtas.ie/en/debates/debate/dail/2009-12-01/35/ | work = Dáil Éireann | foilsitheoir =[[Oireachtas]] | dátarochtana = 15ú Lúnasa 2018 | teanga = en | dáta = 1d Nollaig 2009}}</ref> <ref name=iie_whoweare>{{lua idirlín | url = https://www.fisheriesireland.ie/who-we-are | teideal = Who we are | dátarochtana = 2024-04-19 | work = Iascach Intíre Éireann }}</ref> <ref name=iie_structure>{{lua idirlín | sloinne = Staff | ainm = IFI | teideal = Structure of Inland Fisheries Ireland |url=https://www.fisheriesireland.ie/About-Us/structure-of-inland-fisheries-ireland.html | website=Inland Fisheries Ireland | dartraighe = 15ú Lúnasa 2018}}</ref> }} {{síol-ie}} ek8inbsrnth2u5cme9xpalo1eyfftrl 0 120039 1273503 1272243 2025-07-11T01:25:39Z Guliolopez 313 A single dance? Choreographed a week ago last Tuesday? How is this notable? 1273503 wikitext text/x-wiki {{Glanadh-mar|1=Níl aon tagairtí ann. Agus níl aon rud ann a léiríonn go bhfuil an "damhsa" seo suntasach?}} Is damhsa aonair amuigh faoin aer é '''''Miss Mary''''', a leanann rian mháistrí an damhsa Ghaelaigh. Gluaiseann an damhsóir trí pháirceanna agus tugann sí léiriú ar an talamh agus ar a chuid scéalta. Is í an damhsóir agus cóiréagrafaí Kristyn Fontanella a chruthaigh an rince. D’eascair an saothar ó thaighde a rinne sí ar a ginealach agus ar a hoidhreacht agus déanann sí nasc as an nua lena scéal agus leosan a tháinig roimpi.  20vq3fxt3tkbhby8usnpt4c9a0s6unh 0 120109 1273402 1273212 2025-07-10T12:40:28Z CommonsDelinker 440 Ag baint [[:Íomhá:Hamidreza_Ghorbani_Singer1991.jpg|Hamidreza_Ghorbani_Singer1991.jpg]] amach, scrios [[commons:User:Jaqen|Jaqen]] é ón Chómhaoin mar: Copyright violation; see [[:c:Commons:Licensing|]] ([[:c:COM:CSD#F1|F1]]): https://www.instagram.com/p/D 1273402 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is [[amhránaí]], [[cumadóir]], socraitheoir, [[scríbhneoir]] agus [[cumadóir amhrán]] Iaránach é '''Hamidreza Ghorbani''' ([[Peirsis]]: '''حمیدرضا قربانی''' ‎) (rugadh é ar an [[30]] [[Iúil]], [[1991]] in Isfahan). Thosaigh sé a ghairm bheatha ceoil go hoifigiúil in 2017 agus tá trí albam oifigiúil aige. ==Ceol== Thosaigh Hamidreza ag seinm ceoil ag aois 16, agus é ag déanamh staidéir ar eolaíocht ríomhaireachta i scoil ealaíne, ag múineadh an ghiotáir dó féin. Thosaigh sé ag foghlaim pianó, cumadóireacht agus teoiric cheoil in 2011 faoi threoir [[Naser Cheshmazar]].<ref>{{Lua idirlín|url=https://irbiography.com/hamidreza-ghorbani/|teideal=بیوگرافی و کارنامه هنری حمیدرضاقربانی|údar=Ir Biography|dáta=7 Eanáir 2023|dátarochtana=2023}}</ref> In 2021 agus 2022, d'eisigh Hamidreza Ghorbani, i gcomhar leis an amhránaí-scríbhneoir Meiriceánach "Shay Watson", trí albam gearr idirnáisiúnta, inar tháinig ealaíontóirí ar nós: Peter Baltes, Sarah Rebecca (Gannon), (ball de Celtic Woman Band), Jenny Teator, Jason Goforth, Ella Hartt agus Klaus Luchs leo. ==Taighde agus scríbhneoireacht== Meastar gur duine de cheannródaithe an cheoil idirnáisiúnta agus scríbhneoireacht alt san Iaráin é Hamidreza Ghorbani. Tar éis dó suíomhanna gréasáin Peirseacha a chruthú atá tiomnaithe don cheol, thosaigh sé ag comhoibriú leo. Díreach tar éis dó dul isteach i Roinn Taighde Ollscoil Ioslamach Azad agus i gClub na dTaighdeoirí Óga Éilíte, thosaigh Ghorbani ag comhoibriú leo mar údar agus láithreoir tionscadal taighde i réimse an cheoil. Trí bliana ina dhiaidh sin, rinneadh ball de Roinn Taighde Ollscoil Ioslamach Azad de.<ref>{{Lua idirlín|url=https://bpj.iau.ir/payesh/project/1705|teideal= انسان مدرن موسیقی را شکلی از تاریخ زنده می‌داند |údar= Islamic Azad University/Payesh|dáta=2 Eanáir 2023|dátarochtana=2023}}</ref> Chomh maith lena ghníomhaíochtaí idirlín, chomhoibrigh sé leis an bpreas Peirseach freisin. Tá go leor alt foilsithe aige ar cheol i nuachtán Shahrvand, Jam-e Jam (nuachtán), PayameMa, Sobhe Emrooz, Eghtesade Melli, Etemad, Quds, Asia (nuachtán eacnamaíoch), etc. Tá a chuid alt foilsithe freisin i ngníomhaireachtaí nuachta ar nós Club na nIriseoirí Óga, Gníomhaireacht Nuachta na Poblachta Ioslamaí (IRNA), Gníomhaireacht Nuachta na Mac Léinn Iaráinis (ISNA), ILNA, Gníomhaireacht Nuachta Tasnim, Gníomhaireacht Nuachta Fars (Fars), JameJam Ar Líne, Qods Ar Líne, Shahrvand Ar Líne, Rokna, Afkar News, Suíomh Tagartha Ceoil Iaráinis (Khosousi), Gníomhaireacht Preasa Ceoil Iaráinis, etc.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.isna.ir/news/1404011707840/%D8%A7%D8%B2-%DA%86%D9%86%DA%AF-%D8%AA%D8%A7-%D8%AF%D9%88%D8%B2%D9%84%D9%87-%D8%B1%D9%88%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%82%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%B3%D8%B1%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86-%D8%A7%DB%8C%D9%84%D8%A7%D9%85|teideal=Hamidreza Ghorbani's interview with ISNA |údar= ISNA|dáta=2025-04-06|dátarochtana=2025}}</ref> <ref>{{Lua idirlín|url=https://www.yjc.ir/00bOgM|teideal= Ghorbani's interview with Young Journalists Club|údar= YJC |dáta=2025-02-14|dátarochtana=2025}}</ref> <ref>{{Lua idirlín|url=https://irna.ir/xjTgk6|teideal= Ghorbani's interview with IRNA (Islamic Republic News Agency)|údar= IRNA|dáta=2025-04-07|dátarochtana=2025}}</ref> Sa bhliain 2025, thosaigh sé a ghairm bheatha mar scríbhneoir agus taighdeoir ceoil ag suíomh Gréasáin oifigiúil ceoleolaíochta Iaráinis,"Iran Musicology".<ref>{{Lua idirlín|url=https://iranmusicology.com/|teideal= حمیدرضاقربانی به نویسندگان ایران موزیکولوژی پیوست|údar= Iranmusicology|dáta=2025-01-07|dátarochtana=2025}}</ref> Tar éis ionsaí Iosrael ar an Iaráin, cháin sé na hionsaithe, mar aon le go leor aisteoirí, amhránaithe agus ealaíontóirí Iaránacha, agus léirigh agus d’eisigh sé ina aonar dráma ceoil dar teideal "12 Days," inar athchruthaigh sé codanna beo d’ionsaí réimeas Iosrael ar fhoirgneamh Eagraíocht Chraolacháin na hIaráine.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.honaronline.ir/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%82%DB%8C-5/201541-%D8%B3%D8%A7%D8%B2-%D9%87%D9%85%D8%AF%D9%84%DB%8C-%DA%A9%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%B1%D9%88%D8%B2%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AD%D9%85%D9%84%D9%87-%DA%A9%D9%88%DA%A9-%D8%B4%D8%AF-%D8%AF%D8%B1%D8%AE%D8%B4%D8%B4-%D9%87%D9%86%D8%B1%D9%85%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%86-%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%82%DB%8C|teideal= ساز همدلی که در روزهای حمله کوک شد / واکنش حمیدرضا قربانی و جمعی از هنرمندان ایران به حمله رژیم صهیونیستی به ایران|údar= Honaronline|dáta=2025-06-27|dátarochtana=2025}}</ref> == Dioscliosta == === Albaim Oifigiúla === * ''Songs Of Hope And Peace'', (2021) * ''Love Is Enough'', (2021) * ''Life Goes On'', (2022) === Singil === * ''Tasavor Mikonam Hasti'' * ''Bahaneh'' * ''Ama Cheshmat'' * ''Zamin Gerdeh'' * ''Rabeteh'' * ''Roozhaye Bad'' * ''Puzzle'' * ''Pileh Kardam'' * ''Sin'' * ''Ghalbe Saadam'' * ''Havasam Hast'' * ''Raftan'' * ''Bekhatereh Eshgh'' * ''Caged'' * ''Labkhand'' == Naisc sheachtracha == * [http://www.instagram.com/ihamidrezaghorbani Instagram oifigiúil Hamidreza Ghorbani] *[https://www.baharnews.ir/news/480522/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D9%87%D9%86%D8%B1%DB%8C-%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D8%AD%D9%85%DB%8C%D8%AF%D8%B1%D8%B6%D8%A7-%D9%82%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%86%D9%86%D8%AF%D9%87 Hamidreza Ghorbani / Baharnews] *[https://jamejamonline.ir/006EF4 Hamidreza Ghorbani / JameJam] *[https://tarna.ir/News/13136 Hamidreza Ghorbani / Tarna]{{Dead link|date=Iúil 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} == Tagairtí == {{Reflist}} [[Catagóir:amhránaithe]] [[Catagóir:Scríbhneoir amhrán]] [[Catagóir:Iaráin]] p5xlj5xf1jl068lu5aaxu0813kfg4lo 0 120115 1273505 1272752 2025-07-11T01:31:16Z Guliolopez 313 Cross wiki machine translation spam 1273505 wikitext text/x-wiki {{scrios|1=Aistriúchán le meaisín atá ann}} {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is beochantóir, scannánóir agus [[ealaíontóir manga]] Seapánach é Hayao Miyazaki (宮崎 駿 nó 宮﨑 駿, Miyazaki Hayao, [mijaꜜzaki hajao]; rugadh Eanair 5, 1941). Comhbhunaigh sé [[Studio Ghibli]] agus tá sé ina cathaoirleach onórach. Le linn a ghairme, tá clú idirnáisiúnta bainte amach aige mar scéalaí cumasach agus mar chruthaitheoir de scannáin lánfhada de [[Anime|bheochan Seapánach]], agus síltear go forleathan gur é ceann de na scannánóirí is inniúla i [[History of animation|stair na beochana]]. Rugtha i gCathair Tóiceo, léirigh Miyazaki suim i manga agus sa bheochan ó haois óg. Chuaigh sé i mbun Toei Animation i 1963, ag obair mar ealaíontóir eadraíochta agus eochairbheochantóir ar scannáin ar nós ''Travels Beyond the Moon le Gulliver'' (1965), ''Puss in Boots'' (1969), agus ''Animal Treasure Island'' (1971), sular bhog sé go A-Pro i 1971, áit ar chomhstiúraigh sé ''Lupin the Third Part I'' (1971–1972) in éineacht le Isao Takahata . Tar éis dó bogadh go Zuiyō Eizō ( Nippon Animation níos déanaí) i 1973, d'oibrigh Miyazaki mar bheochantóir ar ''World Masterpiece Theatre'' agus stiúraigh sé an tsraith teilifíse ''Future Boy Conan'' (1978). Chuaigh sé i Tokyo Movie Shinsha i 1979 chun a chéad scannán lánfhada ''The Castle of Cagliostro'' (1979) agus an tsraith teilifíse ''Sherlock Hound'' (1984-1985) a stiúradh. Scríobh agus léirigh sé an manga ''Nausicaä of the Valley of the Wind'' (1982–1994) agus stiúraigh sé an cóiriú scannáin 1984 a léirigh Topcraft. Chomhbhunaigh Miyazaki Studio Ghibli i 1985, ag scríobh agus ag stiúradh scannáin ar nós ''Laputa: Castle in the Sky'' (1986), ''My Neighbour Totoro'' (1988), ''Kiki's Delivery Service'' (1989), agus ''Porco Rosso'' (1992), a bhain ardmholadh ó léirmheastóirí agus rath tráchtála amach sa tSeapáin. Ba é ''Princess Mononoke'' (1997) le Miyazaki an chéad scannán beoite chun an Duais Scannán Acadamh na Seapáine le haghaidh Pictiúr na Bliana a bhuachan agus go gonnta bhí sé ina scannán leis an oll-thuilleamh is mó sa tSeapáin; mhéadaigh a dháileadh san Iarthar tóir agus tionchar Ghibli ar fud an domhain. Bhí ''Spirited Away'' (2001) ina scannán leis an gcomhlán is mó sa tSeapáin agus bhuaigh sé Gradam an Acadaimh don Scannán Lánfhada Bheoite is Fearr; is minic a rangaítear é i measc na scannán is fearr den 21ú haois. Bhain scannáin Miyazaki ina dhiaidh sin - ''Howl's Moving Castle'' (2004), ''Ponyo'' (2008), agus ''The Wind Rises'' (2013) ardmholadh ó léirmheastóirí agus rath tráchtála amach freisin. D’éirigh sé as na scannáin lánfhada in 2013 ach thánaig sé ar ais níos déanaí chun ''[[An Buachaill agus an Chorr]]'' (2023) a dhéanamh, a bhuaigh Gradam an Acadaimh don Scannán Lánfhada Bheoite is Fearr. Is minic a bhíonn saothair Miyazaki faoi réir anailís léannta agus tréithrítear iad ag athfhilleadh na dtéamaí ar nós chaidreamh an chine dhaonna leis [[Dúlra|an dúlra]] agus leis an teicneolaíocht, tábhacht na healaíne agus na ceardaíochta, agus an deacracht a bhaineann le heitic shíochánta a choinneáil i ndomhan foréigneach. Is minic gur cailíní láidre nó mná óga iad a phríomhphearsana, agus cuireann roinnt dá scannáin céilí comhraic morálta atá débhríoch go mórálta i láthair ina bhfuil tréithe dearfacha acu. Tá ardmholadh agus gradaim faighte ag shaothair Miyazaki; ainmníodh é ina Dhuine le Fiúntais Chultúrtha as ucht cuidithe cultúrtha den scoth i 2012, agus bronnadh Gradam Oinigh an Acadaimh as a thionchar ar bheochan agus ar scannánaíocht i 2014. Luadh Miyazaki go minic mar inspioráid do iliomad beochantóirí, stiúrthóirí agus scríbhneoirí. == Saol luath == Rugadh Hayao Miyazaki ar 5 Eanáir, 1941, i mbaile Akebono-cho i Hongō, Cathair Tóiceo, Impireacht na Seapáine, an dara té de cheathrar mac. {{Sfn|Lenburg|2012}} {{Sfn|Miyazaki|1996}} {{Sfn|Talbot|2005}} {{Efn|Miyazaki's brothers are Arata (born July 1939), Yutaka (born January 1944), and Shirou (born 1945).{{sfn|Lenburg|2012|p=11}}{{sfn|McCarthy|1999|p=26}} Influenced by their father, Miyazaki's brothers went into business; Miyazaki's son [[Goro Miyazaki|Goro]] believes this gave him a "strong motivation to succeed at animation".{{sfn|Talbot|2005}}}} Bhí a athair, Katsuji Miyazaki (beirthe 1915), {{Sfn|Lenburg|2012}} ina stiúrthóir ar Eitleán Miyazaki, comhlacht a dhearthár, {{Sfn|Lenburg|2012}} a mhonaraigh stiúracha le haghaidh eitleáin troda le linn [[an Dara Cogadh Domhanda]] . {{Sfn|McCarthy|1999}} Thug an gnó deis dá theaghlach fanacht saibhir le linn luathshaol Miyazaki. {{Sfn|Miyazaki|1988}} Bhain athair Miyazaki taitneamh as pictiúir a cheannach agus iad a léiriú do chuairteoirí, ach seachas sin ba bheag tuiscint ealaíonta aitheanta eile bhí aige. {{Sfn|Talbot|2005}} Bhí sé in Arm Impiriúil na Seapáine thart ar 1940, ach scaoileadh é agus tugadh léacht dó faoi mhídhílseacht tar éis a dhearbhú dá oifigeach ceannais nár mhian leis troid mar gheall ar a bhean chéile agus a leanbh óg. {{Sfn|Miyazaki|1996}} De réir Miyazaki, d'inis a athair dó go minic faoin a éachtaí, ag maíomh gur lean sé ag freastal ar chlubanna oíche tar éis dó 70 bliain d'aois a bhaint amach. {{Sfn|Miyazaki|1996}} Fuair Katsuji Miyazaki bás ar 18 Márta, 1993. {{Sfn|Lenburg|2012}} Tar éis a bháis, bhraith Miyazaki gur fhéach sé go minic ar a athair go diúltach agus nach raibh aon rud "ard nó spreagúil" ráite aige riamh. {{Sfn|Miyazaki|1996}} Bhí aiféala air nach raibh plé dáiríre aige lena athair, agus bhraith sé go raibh a chuid “mothúcháin ainrialaitheacha agus a easpa buartha maidir le glacadh le neamhréitigh contrárthachtaí" faighte aige ó oidhreacht. {{Sfn|Miyazaki|1996}} [[Íomhá:Hayao_and_Yoshiko_Miyazaki.png|clé|mion|Bhí roinnt charactar ó scannáin Miyazaki spreagtha ón a mháthair Yoshiko.{{Sfn|Han|2020}} {{Sfn|Schley|2023}} ]] Is ar na cuimhí is luaithe atá ag Miyazaki ná "bombed-out cities".{{Sfn|Miyazaki|1996}} I 1944, nuair a bhí sé trí bliana d'aois, d'aslonngaigh teaghlach Miayzaki go [[Utsunomiya]] . {{Sfn|McCarthy|1999}} I ndiaidh bhuamáil Utsunomiya in Iúil 1945, d'aslonnaigh é féin agus a theaghlach go Kanuma . {{Sfn|Miyazaki|1988}} D'fhág an bhuamáil imprisean buan ar Miyazaki, a bhí ceithre bliana d'aois ag an am. {{Sfn|Miyazaki|1988}} Mar leanbh, d'fhulaing Miyazaki le fadhbanna díleácha, agus dúradh leis nach mairfeadh sé níos faide ná 20 bhliain d'aois, agus fágadh é ag brath mar dhíbeartach ; {{Sfn|Han|2020}} {{Sfn|Arakawa|2019}} shíl sé go raibh sé "clumsy and weak", agus é á chosaint ag a dheartháir sinsir ar scoil. {{Sfn|Berton|2020}} Ó 1947 go 1955, d'fhulaing máthair Miyazaki, Yoshiko, ón eitinn dhromlaigh ; chaith sí an chéad chúpla bliain san ospidéal sular rinneadh cúram di ón mbaile, {{Sfn|McCarthy|1999}} ag cur iachall ar Miyazaki agus a shiblíní chun glacadh le hobair an tí. {{Sfn|Lenburg|2012}} Bhí Yoshiko tíosach, {{Sfn|Talbot|2005}} agus cuireadh síos uirthi mar bhean dhian, éirimiúil a cheistigh "socially accepted norms" go rialta. {{Sfn|Lenburg|2012}} Ba mhó a bhí le Miyazaki, agus bhí tionchar láidir aici air agus ar a chuid oibre amach anseo. {{Sfn|Talbot|2005}} Fuair Yoshiko Miyazaki bás i mí Iúil 1983 ag 72 bliana d'aois. {{Sfn|Lenburg|2012}} {{Sfn|Arakawa|2019}} Thosaigh Miyazaki ar scoil mar aslonnaí sa bhliain 1947, {{Sfn|McCarthy|1999}} ag bunscoil in Utsunomiya ag críochnú an céad go dtí an tríú ghrád. {{Sfn|Miyazaki|2009}} Tar éis a bhog a theaglach ar ais go Suginami-ku i 1950, {{Sfn|Miyazaki|2009}} {{Sfn|Berton|2020}} chríochnaigh Miyazaki an ceathrú grád ag Bunscoil Ōmiya, agus an cúigiú grád ag Bunscoil Eifuku, a bhí nua-bhunaithe tar éis di scaradh ó Bunscoil Ōmiya. Tar éis dó céim a bhaint amach ó Eifuku mar chuid den chéad rang céimnithe, {{Sfn|Miyazaki|2009}} d'fhreastail sé ar [[:ja:杉並区立大宮中学校|Ardscoil Shóisearach Ōmiya]] . {{Sfn|Lenburg|2012}} Bhí sé ag iarraidh a bheith ina ealaíontóir manga, {{Sfn|McCarthy|1999}} ach fuair sé amach nach bhféadfadh sé daoine a tharraingt; ina ionad sin, tharraing sé eitleáin, tancann, agus longa cogaidh ar feadh roinnt blianta. {{Sfn|McCarthy|1999}} Bhí tionchar ag roinnt ealaíontóirí manga ar Miyazaki, ar nós Tetsuji Fukushima, [[:ja:山川惣治|Soji Yamakawa]] agus Osamu Tezuka . Scrios Miyazaki go leor dá shaothar luath, ag creidiúint go raibh sé mar "bad form" chun stíl Tezuka a chóipeáil mar go raibh sé ag cur bac ar a fhorbairt féin mar ealaíontóir. {{Sfn|Miyazaki|1996}} {{Sfn|McCarthy|1999}} {{Sfn|Comic Box|1982}} B’fhearr leis ealaíontóirí ar nós Tezuka a fheiceáil mar chomhealaíontóirí seachas mar laoich le onóir a thabhairt dóibh. {{Sfn|McCarthy|1999}} Timpeall an ama seo, is minic a bhreathnaigh Miyazaki ar scannáin lena athair, a bhí ina ghnáthóir scannán díograiseach; tá ''Meshi'' (1951) agus ''Tasogare Sakaba (1955)'' i measc na scannán nótáilte do Miyazaki. {{Sfn|Miyazaki|1996}} Tar éis dó céim a bhaint amach ó hArdscoil Shóisearach Ōmiya, d'fhreastail Miyazaki ar Ardscoil Shinsearach Toyotama. {{Sfn|Miyazaki|1996}} Le linn a thríú bliaina a bhí mar an bhliain dheireanach, spreag ''Panda and the Magic Serpent'' (1958), {{Sfn|Lenburg|2012}} an chéad ghné-scannán beoite i ndathanna sa tSeapáin; suim Miyazaki sa bheochan. {{Sfn|Miyazaki|1996}} D'éalaigh sé ón a bheith ag staidéar dá scrúduithe iontrála chun féachaint ar an scannán. {{Sfn|Talbot|2005}} Dúirt Miyazaki ina dhiaidh sin, agus é ag titim i ngrá le banlaoch an scannáin, gur bhog an scannán chun deora é agus a d'fhág rian cuimse air, rud a spreag é chun saothar a chruthú a bhí dílis dá mhothúcháin féin in ionad aithris a dhéanamh ar threochtaí a bhfuil tóir orthu; {{Sfn|McCarthy|1999}} {{Sfn|Miyazaki|2009}} scríobh sé gur chuir "pure, earnest world" an scannáin taobh dó chun chinn a "yearned desperately to affirm the world rather than negate it". {{Sfn|Miyazaki|2009}} Tar éis do céimniú ó Toyotama, d'fhreastail Miyazaki ar Ollscoil Gakusuin i Roinn an Gheilleagair Pholaitiúil, ag díriú ar Theoiric Thionsclaíoch na Seapáine; {{Sfn|Miyazaki|1996}} mheas sé gur droch-mhac léinn a bhí ann toisc gur dhírigh sé ar an ealaín in ionad. {{Sfn|Lenburg|2012}} Chuaigh sé le "Children's Literature Research Cuub", an "closest thing back then to a comics club"; {{Sfn|Lenburg|2012}} uaireanta ba é an t-aon bhall den chlub é. {{Sfn|Miyazaki|1996}} Ina chuid ama shaoir, thabharfadh Miyazaki cuairt ar a mhúinteoir ealaíne ón meánscoil agus sceitseáil sé ina stiúideo, áit a n-ólfadh an bheirt agus labhair siad faoi "... politics, life, all sorts of things". {{Sfn|Miyazaki|1996}} Timpeall an ama seo, tharraing sé ''manga'' freisin; níor chríochnaigh sé aon scéalta, ach charn sé na mílte leathanach de thús scéalta. Chuaigh sé go minic i streo foilsitheoirí ''manga'' freisin chun a gcuid scéalta a fháil ar cíos. I 1960, bhí Miyazaki mar fhianaiseach le linn agóidí Anpo, tar éis dó spéis a fhorbairt i ndiaidh dó grianghraifeanna a fheiceáil in ''Asahi Graph'' ; faoin bpointe sin, bhí sé ró-dhéanach chun páirt a ghlacadh sna léirsithe. {{Sfn|Miyazaki|1996}} Bhain Miyazaki céim amach ó Gakusuin in 1963 le céimeanna san [[eolaíocht pholaitiúil]] agus san eacnamaíocht. {{Sfn|Lenburg|2012}}   == Gairm == === Gairm luath === [[Íomhá:Isao_Takahata.jpg|deas|mion|D’oibrigh Miyazaki le hIsao Takahata ''(sa phictiúr)'' don chéad uair sa bhliain 1964, ag cruthú comhoibrithe agus cairdis ar feadh an tsaoil. {{Sfn|McCarthy|1999}} {{Sfn|Batkin|2017}} {{Sfn|Mahmood|2018}}]] I 1963, fostaíodh Miyazaki ag Toei Doga ; {{Sfn|McCarthy|1999}} {{Sfn|Lenburg|2012}} ba í seo an bhliain dheireanach a d'fhostaigh an chomlacht go rialta. {{Sfn|Miyazaki|1996}} Glac sé arasán de ceithre go leith ''tatami'' ({{Convert|2.25|tsubo|m2 sqft}} ar cíos i Nerima, Tóiceo, in aice le stiúideo Toei; ba ¥6,000 a bhí air, {{Sfn|Miyazaki|1996}} {{Sfn|McCarthy|1999}} agus ba ¥19,500 an tuarastal a bhí aige ag Toei. {{Sfn|Miyazaki|1996}} D’oibrigh Miyazaki mar ealaíontóir eadraíochta ar na scannáin lánfhada amharclainne ''Doggie March'' (1963) agus ''Gulliver’s Travels Beyond the Moon'' (1965) agus ar an ''anime'' teilifíse ''Wolf Boy Ken'' (1963). {{Sfn|McCarthy|1999}} Mhol sé athruithe do chríoch ''Travels Beyond the Moon le Gulliver'' a ghlac a stiúrthóír leo ; ach ní bhfuair sé aon luath ach moladh a shaothar. {{Sfn|Lenburg|2012}} Bhrath Miyazaki nach raibh an ealaín eadraíochta sásúil agus theastaigh uaidh oibriú ar dhearaí níos beomhara. {{Sfn|Lenburg|2012}} Bhí sé ina cheannaire in aighneas oibre go luath tar éis dó teacht go Toei, agus rinneadh é ina phríomh-rúnaí ar cheardcumann oibre na comhlachta i 1964; {{Sfn|McCarthy|1999}} bhí Isao Takahata ina leas-chathaoirleach, fear lena foirmeodh Miyazaki comhoibriú agus cairdeas leis ar feadh an tsaoil. {{Sfn|Lenburg|2012}} {{Sfn|Mahmood|2018}} Timpeall an ama seo, cheistigh Miyazaki a rogha gairme agus chuimhnigh sé ar an tionscal a fhágáil; chorraigh léiriú den ''The Snow Queen'' é i 1964, rud a spreag é chun leanúint ar aghaidh ag obair "with renewed determination". {{Sfn|Lenburg|2012}} I rith léiriú na sraithe anime ''Shōnen Ninja Kaze no Fujimaru'' (1964–1965), d'aithrigh Miyazaki ón ealaín eadraíochta go príomhbheochan, {{Sfn|McCarthy|1999}} agus d'oibrigh sa ról sin ar dhá eagrán de ''Sally the Witch'' (1966–1968) agus roinnt fiú de ''Hustle Punch'' (1965–1966) agus ''Raintai'' (1965–1966). {{Sfn|Odell|Le Blanc|2009}} {{Sfn|McCarthy|1999}} {{Sfn|Lenburg|2012}} Buartha go n-éireodh deiseanna oibre ar thionscadail chruthaitheacha agus ar scannáin lánfhada gann tar éis méadú ar bheochan teilifíse, d’oibrigh Miyazaki go deonach i 1964 chun obair ar an scannán ''The Great Adventure of Horus, Prince of the Sun'' (1968); {{Sfn|McCarthy|1999}} {{Sfn|Lenburg|2012}} ba phríomh-bheochantóir, ealaíontóir coincheapa, agus dearthóir radharcanna é, {{Sfn|Lamarre|2009}} agus tugadh creidiúint dó mar "dearthóir radhairc" chun a ról a léiriú. {{Sfn|Greenberg|2018}} Ar an scannán sin, d’oibrigh sé go dlúth lena mheantóir, Yasuo Ōtsuka, ina raibh tionchar mór ag modh oibre Ōtsuka ar shaothar Miyazaki. {{Sfn|Lamarre|2009}} Stiúrtha ag Takahata, moladh an scannán go mór, agus measadh gur obair ríthábhachtach é in éabhlóid na beochana, {{Sfn|McCarthy|1999}} {{Sfn|Anime News Network|2001}} {{Sfn|Drazen|2002}} cé go raibh toradh díomách aige in oifig na dticéad mar gheall ar a scaoileadh teoranta agus íos-mhargaíocht, {{Sfn|Greenberg|2018}} i measc na dtorthaí ba mheasa a bhí ag Toei Animation, rud a chuir bagairt airgeadais ar an stiúideo. {{Sfn|Berton|2020}} Bhog Miyazaki chuig áras cónaithe in Higashimurayama tar éis a bhainise i mí Dheireadh Fómhair 1965, {{Sfn|Lenburg|2012}} go Ōizumigakuenchō tar éis breith a dhara mhac in Aibreán 1969, {{Sfn|Miyazaki|1996}} agus go [[Tokorozawa]] i 1970. {{Sfn|Miyazaki|1996}} Chuir Miyazaki bunbheochan ar fáil do ''The Wonderful World of Puss 'n Boots'' (1969), stiúrtha ag Kimio Yabuki . {{Sfn|McCarthy|1999}} Chruthaigh sé sraith manga de 12 chaibidil mar sheachtháirge poiblíochta don scannán; ritheadh an tsraith in eagrán Domhnaigh de ''Tokyo Shimbun'' ó hEanáir go Márta 1969. {{Sfn|Comic Box|1982}} {{Sfn|''Animage''|1983}} Níos déanaí, mhol Miyazaki radhairc sa script scannáin do ''Flying Phantom Ship'' (1969) ina mbeadh tancanna míleata ina gcúis le holl-histéire i gcroílár chathair Tóiceo, agus fostaíodh é chun na radhairc a scéal agus a bheochan. {{Sfn|Lenburg|2012}} Thosaigh sé ag bogadh i dtreo léiriúcháin mall-luais ina raibh príomhcharachtair bhaineanna don chuid is mó, {{Sfn|Greenberg|2018}} sholáthair sé bunbheochan do ''Moomin'' (1969), dhá eagrán de ''Himitsu no Akko-chan'' (1969–1970), {{Sfn|Odell|Le Blanc|2009}} {{Sfn|McCarthy|1999}} agus eagrán amháin de ''Sarutobi Ecchan'' (1971), agus b'é eagraí agus príomhbheochantóir ''Ali Baba and the Forty Thieves'' (1971). {{Sfn|McCarthy|1999}} Faoin ainm cleite Akitsu Saburō, scríobh agus mhaisigh Miyazaki an [[manga]] ''People of the Desert'', a fhoilsíodh i 26 eagrán idir Meán Fómhair 1969 agus Márta 1970 i ''Boys and Girls Newspaper'' (少年少女新聞, ''Shōnen shōjo shinbun)'' . {{Sfn|Miyazaki|1996}} Bhí tionchar ag scéalta maisithe air ar nós ''Evil Lord of the Desert'' (沙漠の魔王, ''Sabaku no maō''). {{Sfn|Miyazaki|1996}} Sa bhliain 1971, d'fhorbair Miyazaki struchtúr, carachtair, agus dearaí do chóiriú Hiroshi Ikeda de ''Animal Treasure Island'', {{Sfn|Comic Box|1982}} {{Sfn|''Animage''|1983}} {{Sfn|McCarthy|1999}} agus chuir sé beochan agus forbairt scripte ríthábhachtach ar fáil. {{Sfn|Greenberg|2018}} Chruthaigh sé an cóiriú manga de 13 chuid, a fhoilsíodh i ''Tokyo Shimbun'' ó hEanáir go Márta 1971. {{Sfn|Comic Box|1982}} {{Sfn|''Animage''|1983}} {{Sfn|McCarthy|1999}} D’fhág Miyazaki Toei Animation i Lúnasa 1971, {{Sfn|McCarthy|1999}} tar éis a d'éirigh sé míshásta leis an easpa deiseanna cruthaitheacha agus neamhspleáchais, agus le hachrainn leis an mbainistíocht maidir le ''The Great Adventure of Horus'' . {{Sfn|Lenburg|2012}} Lean sé Takahata agus Yōichi Kotabe chuig A-Pro, {{Sfn|McCarthy|1999}} inar stiúraigh sé, nó ar chomhstiúraigh sé le Takahata, 17 de na 23 eagrán de ''Lupin the Third Part I'', {{Sfn|McCarthy|1999}} {{Sfn|Lenburg|2012}} a bhí beartaithe ar dtús mar thionscadal scannáin. {{Sfn|Lenburg|2012}} Ba é seo an chéad scannán stiúrtha ag Miyazaki. {{Sfn|Greenberg|2018}} Bhí sé féin agus Takahata fostaithe chun béim a chur ar ghreann na sraithe seachas a fhoréigean. {{Sfn|Lenburg|2012}} Chuir an bheirt tús freisin le réamhléiriú ar shraith bunaithe ar leabhair ''Pippi Longstocking'' le hAstrid Lindgren, agus iad ag dearadh scéalchlár faorleathan; {{Sfn|McCarthy|1999}} {{Sfn|Takahata|Miyazaki|Kotabe|2014}} Thaistil Miyazaki agus uachtarán Tokyo Movie Shinsha, Yutaka Fujioka, chuig an tSualainn chun na cearta a fháil - an chéad turas a rinne Miyazaki lasmuigh den tSeapáin agus b'fhéidir an chéad turas thar lear d'aon bheochantóir Seapánach le haghaidh léiriúcháin {{Sfn|McCarthy|1999}} {{Sfn|Greenberg|2018}} - ach cuireadh an tsraith ar ceal tar éis dóibh gan a bheith in ann bualadh le Lindgren, agus diúltaíodh a gcead chun an tionscadal a chríochnú. {{Sfn|McCarthy|1999}} {{Sfn|Takahata|Miyazaki|Kotabe|2014}} D’fhág an taisteal thar lear tionchar ar Miyazaki; {{Sfn|Greenberg|2018}} {{Sfn|Berton|2020}} ag baint úsáide as coincheapa, scripteanna, dearadh agus beochan ón tionscadal, {{Sfn|Lenburg|2012}} scríobh, dhear agus bheoigh sé dhá ''Panda!'' ''Téigh, a Phanda!'' gearrscannáin i 1972 agus 1973, le Takahata mar stiúrthóir agus Ōtsuka mar stiúrthóir beochana. {{Sfn|McCarthy|1999}} {{Sfn|Odell|Le Blanc|2009}} Spreagadh a rogha de phandaí mar gheall ar an dúil mhór i bpandaí sa tSeapáin ag an am. {{Sfn|Greenberg|2018}} Tharraing Miyazaki scéalchláir don chéad eagrán de ''The Gutsy Frog'' i 1971 (cé nár úsáideadh iad), sholáthair sé beochan agus scéalchláir thábhachtacha i gcomhair dhá eagrán d'''Akado Suzunosuke'' i 1972, agus sholáthair sé beochan ríthábhachtach d'eagrán amháin de ''Kōya no Shōnen Isamu'' (faoi stiúir Takahata) agus ''Samurai Giants'' i 1973. {{Sfn|McCarthy|1999}} Sa bhliain 1972, stiúraigh sé scannán píolótach cúig nóiméad don tsraith teilifíse ''Yuki's Sun''; níor léiríodh an tsraith riamh, agus thit an clár píolótach i ndoilleireacht sular tháinig sé chun cinn arís mar chuid d'eisiúint Blu-ray de shaothair Miyazaki sa bhliain 2014. {{Sfn|Greenberg|2018}} I mí an Mheithimh 1973, bhog Miyazaki agus Takahata ó A-Pro go Zuiyō Eizō, {{Sfn|Miyazaki|1996}} {{Sfn|McCarthy|1999}} inar oibrigh siad ar ''World Masterpiece Theater'', ina raibh a sraith beochana ''Heidi, Girl of the Alps'', oiriúnú de ''Heidi'' le Johanna Spyri, mar chuid de. {{Sfn|Miyazaki|1996}} Bhí an fhoireann léiriúcháin ag iarraidh go mbeadh an tsraith ag cur le neartú bheochan teilifíse, {{Sfn|Greenberg|2018}} agus thaistil Miyazaki go dtí an Eilvéis chun taighde a dhéanamh agus sceitse a dhéanamh mar ullmhúchán. {{Sfn|Lenburg|2012}} Roinneadh Zuiyō Eizō ina dhá chomhlacht i mí Iúil 1975; rinneadh Nippon Animation de bhrainse Miyazaki agus Takahata. {{Sfn|Miyazaki|1996}} {{Sfn|Lenburg|2012}} D’oibrigh siad go gonnta ar ''Dog of Flanders'' i 1975 sula ndeachaigh siad ag obair ar an mór-shaothar, ''3000 Leagues in Search of Mother'' (1976), stiúrtha ag Takahata, agus ar a son gur thaistil Miyazaki chuig an Airgintín agus an Iodáil le taighde a dhéanamh. {{Sfn|McCarthy|1999}} {{Sfn|Odell|Le Blanc|2009}} I 1977, roghnaíodh Miyazaki chun a chéad shraith teilifíse beochana, ''Future Boy Conan,'' a stiúradh; {{Sfn|Berton|2020}} stiúraigh sé 24 de na 26 eagrán, a craoladh sa bhliain 1978. {{Sfn|McCarthy|1999}} {{Sfn|McCarthy|1999}} Ní raibh ach ocht n-eagrán críochnaithe nuair a thosaíodh ag craoladh na sraithe; críochnaíodh gach eagrán laistigh de dheich go ceithre lá déag. {{Sfn|Berton|2020}} Oiriúnú ar ''The Incredible Tide'' le Alexander Key a bhí ann, agus{{Sfn|Miyazaki|1996}} tá roinnt gnéithe sa tsraith a tháinig chun solais arís i saothar Miyazaki níos déanaí, amhail eitleáin chogaidh, eitleáin agus an timpeallachtachas. Bhí Takahata, Ōtsuka, agus Yoshifumi Kondō, ar a chas Miyazaki agus Takahata ag A-Pro, ag obair ar an tsraith chomh maith. {{Sfn|McCarthy|1999}} {{Sfn|Odell|Le Blanc|2009}} {{Sfn|Odell|Le Blanc|2009}} Spreag ''Eachtraí an Uasail Wonderbird'' le Paul Grimault Miyazaki go físiúil. {{Sfn|Greenberg|2018}} Rinne Miyazaki príomhbheochan do thríocha eagrán den tsraith ''World Masterpiece Theater'' ''Rascal the Raccoon'' (1977) agus sholáthair sé dearadh agus eagrú radharcanna ar na chéad chúig eagrán déag de ''Anne of Green Gables'' le Takahata sular fhág sé Nippon Animation i 1979. {{Sfn|McCarthy|1999}} {{Sfn|McCarthy|1999}} {{Sfn|Odell|Le Blanc|2009}} === Scannáin foráis === Bhog Miyazaki go Tokyo Movie Shinsha chun a chéad scannán lánfhada anime, ''The Castle of Cagliostro'' (1979), a stiúradh, mír den saincheadúnas ''Lupin III'' . {{Sfn|Lenburg|2012}} {{Sfn|McCarthy|1999}} Bhí Ōtsuka tar éis dul chun cainte leis chun an scannán a stiúradh i ndiaidh scaoileadh ''Lupin the 3rd: The Mystery of Mamo'' (1978), agus scríobh Miyazaki an scéal le [[:ja:山崎晴哉|Haruya Yamazaki]] . {{Sfn|Odell|Le Blanc|2009}} Agus é ag iarraidh a chruthaitheacht féin a ionsá sa saincheadúnas, chuir Miyazaki roinnt gnéithe agus tagairtí isteach ann, é spreagtha ag úrscéalta Arsène Lupin le Maurice Leblanc, ar a bhfuil ''Lupin III'' bunaithe, {{Sfn|McCarthy|1999}} chomh maith le h''Eachtraí an Uasail Wonderbird'' . {{Sfn|Greenberg|2018}} Spreag ''Italian Mountain Cities and the Tiber Estuary'' le Kagoshima Publishing é go físiúil, {{Sfn|McCarthy|1999}} a léiríonn a ghrá don Eoraip. {{Sfn|Greenberg|2018}} Mhair an léiriúchán ar feadh ceithre mhí {{Sfn|Greenberg|2018}} agus eisíodh an scannán ar 15 Nollaig, 1979; ba mhian le Miyazaki go raibh mí eile léiriúcháin aige. {{Sfn|McCarthy|1999}} Cuireadh deá-fháilte mhór roimhe; {{Sfn|Lenburg|2012}} vótáil léitheoirí ''Animage'' é mar an beochan is fearr riamh—d'fhan sé sna deich gcinn is fearr ar feadh níos mó ná cúig bliana déag—agus Clarisse mar an banlaoch is fearr. {{Sfn|McCarthy|1999}} De réir dealraimh, sa bhliain 2005, spreagadh gúna Clarrisse gúna pósta an iar-banphrionsa Sayako Kuroda, ós rud é gur lucht leanúna de chuid Miyazaki agus a chuid oibre í. {{Sfn|Macdonald|2005b}} Bhí roinnt scannánóirí Seapánacha agus Meiriceánacha spreagtha ag an scannán, rud a ghríosaigh ómós dó i saothair eile. {{Sfn|Greenberg|2018}} Rinneadh príomh-theagascóir beochana de Miyazaki d’fhostaithe nua ag Telecom Animation Film, fochomhlacht de Tokyo Movie Shinsha. {{Sfn|Lenburg|2012}} agus stiúraigh sé dhá eagrán de ''Lupin the Third Part II'', ina dhiadh sin, faoin ainm cleite Teruki Tsutomu (照樹 務) , ar féidir léamh mar "fostaí Telecom". {{Sfn|McCarthy|1999}} Ina ról ag Telecom, chabhraigh Miyazaki le hoiliúint an dara tonn d'fhostaithe. {{Sfn|Miyazaki|1996}} Chuir Miyazaki príomhbheochan ar fáil d'eagrán amháin de ''The New Adventures of Gigantor'' (1980–1981), {{Sfn|Lenburg|2012}} agus stiúraigh sé sé eagrán de ''Sherlock Hound'' i 1981, {{Sfn|McCarthy|1999}} go dtí gur chuir ceisteanna dlíthiúla le [[Arthur Conan Doyle|heastát Arthur Conan Doyle]] stop leis an léiriúchán; {{Sfn|Odell|Le Blanc|2009}} {{Sfn|Lenburg|2012}} Bhí Miyazaki gnóthach le tionscadail eile faoin am a réitíodh na ceisteanna, agus stiúraigh Kyôsuke Mikuriya na heagráin a bhí fághta agus craoladh iad ó Shamhain 1984 go Bealtaine 1985. {{Sfn|McCarthy|1999}} {{Sfn|Lenburg|2012}} Ba é seo saothar deireanach teilifíse Miyazaki. {{Sfn|Greenberg|2018}} Sa bhliain 1982, thosaigh Miyazaki, Takahata, agus Kondō ag obair ar oiriúnú scannáin de ''Little Nemo'', ach d’fhág Miyazaki agus Takahata tar éis cúpla mí mar gheall ar choimhlintí cruthaitheachta le Fujioka (d’fhan Kondō go dtí 1985); críochnaíodh an scannán sé bliana ina dhiaidh sin mar ''Little Nemo: Adventures in Slumberland'' (1989). {{Sfn|McCarthy|1999}} {{Sfn|Greenberg|2018}} Chaith Miyazaki tamall sna Stáit Aontaithe le linn léiriú an scannáin. {{Sfn|Greenberg|2018}} Tar éis eisiúint ''The Castle of Cagliostro'', thosaigh Miyazaki ag obair ar a chuid smaointe le haghaidh oiriúnú scannáin bheoite de leabhar grinn Richard Corben, ''Rowlf'', agus chuir sé an smaoineamh i láthair Yutaka Fujioka ag Tokyo Movie Shinsha. I Samhna 1980, dréachtaíodh moladh chun cearta an scannáin a fháil. {{Sfn|Miyazaki|1996}} {{Sfn|Kanō|2006}} Timpeall an ama sin, chuaigh foireann eagarthóireachta ''Animage'' i dteagmháil le Miyazaki le haghaidh sraith d'altanna dá n-iris . Thug na heagarthóirí Toshio Suzuki agus Osamu Kameyama cuid dá smaointe [Miyazaki] chuig máthairchomlachta ''Animage'', Tokuma Shoten, a bhí ag smaoineamh ar scannáin bheoite a mhaoiniú. Moladh dhá thionscadal: Warring States Demon Castle (戦国魔城, ''Sengoku ma-jō''), le bheith lonnaithe sa [[tréimhse Sengoku]] ; agus oiriúnú ar ''Rowlf'' le Corben. Diúltaíodh don dá cheann, mar ní raibh an chomhlacht sásta maoiniú a thabhairt d’anime nach raibh bunaithe ar manga réamhfhoilsithe agus níor féadfadh cearta ''Rowlf'' a fháil. {{Sfn|Miyazaki|1996}} {{Sfn|Miyazaki|2007}} Rinneadh athchúrsáil ar ghnéithe de mholadh Miyazaki do ''Rowlf'' ina shaothair amach anseo. {{Sfn|Greenberg|2018}} Gan aon scannáin á dtáirgeadh, d’aontaigh Miyazaki manga a fhorbairt don iris, dar teideal ''Nausicaä of the Valley of the Wind'' ; {{Sfn|McCarthy|1999}} {{Sfn|Saitani|1995}} bhí sé i gceist aige stop a chur leis an manga a dhéanamh nuair a gheobhadh sé obair bheochana; cé gur thóg sé roinnt sosanna le na heisiúintí, {{Sfn|McCarthy|1999}} eisíodh an manga ó Feabhra 1982 go Márta 1994 ar deireadh. {{Sfn|Ryan}} Mar gheall ar sceideal gnóthach agus meon foirfeachta Miyazaki, cuireadh roinnt moilleanna ar fhoilseacháin, agus ar ócáid amháin tharraing sé siar roinnt caibidlí roimh fhoilsiú; shíl sé go raibh a fhoilsiú leanúnach mar ualach ar a chuid oibre eile. {{Sfn|Lenburg|2012}} Clúdaíonn scéal, mar atá sé athchlóite san imleabhair {{Lang|ja-Latn|[[tankōbon]]}}, seacht n-imleabhar i gcomhar 1,060 leathanach san iomlán. {{Sfn|Ryan}} Díoladh níos mó ná deich milliún cóip sa chéad dá bhliain. {{Sfn|Lenburg|2012}} Tharraing Miyazaki na heagráin go príomha le peann luaidhe, agus clódh é i ndúch séipia-tonaithe monacrómach. {{Sfn|Miyazaki|1996}} {{Sfn|Miyazaki|2007}} {{Sfn|Saitani|1995}} Spreag an carachtar ó ''[[An Odaisé|hOdyssey]]'' [[Hóiméar|Homer]] (a d'aimsigh Miyazaki agus é ag léamh ''Dictionary of Grecian Myths'' le Bernard Evslin) agus an scéal béaloidis Seapánach ''The Lady who Loved Insects'', an príomhcharachtar, Nausicaä, go páirteach. Agus bunaíodh an domhan agus an t-éiceachóras ar léitheoireacht Miyazaki ar scríbhinní eolaíochta, stairiúla agus polaitiúla, amhail ''Origins of Plant Cultivation and Agriculture'' le [[:ja:中尾佐助|Sasuke Nakao]], ''The World of Jomon'' le [[:ja:藤森栄一|Eiichi Fujimori]], agus ''Hitler Moves East'' le Paul Carell . {{Sfn|McCarthy|1999}} {{Sfn|Greenberg|2018}} Spreag an tsraith ghreannáin ''Arzach'' le Jean Giraud é freisin, lenar chas sé agus é ag obair ar an manga. {{Sfn|Greenberg|2018}} {{Efn|Miyazaki and Giraud became friends,{{sfn|Cotillon|2005}} and [[Monnaie de Paris]] held an exhibition of their work titled {{lang|fr|Miyazaki et Moebius: Deux Artistes Dont Les Dessins Prennent Vie}} (Two Artists's Drawings Taking on a Life of Their Own) from December 2004 to April 2005; both artists attended the opening of the exhibition.{{sfn|Montmayeur|2005}}}} I 1982, chabhraigh Miyazaki le beochana tábhachtach do shraith [[Zorro]] nár eisíodh, agus don scannán ''Space Adventure Cobra: The Movie'' . {{Sfn|McCarthy|1999}} {{Sfn|Lenburg|2012}} D’éirigh sé as a phost le Telecom Animation Film i mí na Samhna. {{Sfn|Miyazaki|1996}} Timpeall an ama seo, scríobh sé an ''t-úrscéal grafach Turas Shuna'', spreagtha ag an scéal béaloidis Thibéadaigh "An Prionsa a d'éirigh ina mhadra". D’fhoilsigh Tokuma Shoten an t-úrscéal i mí an Mheithimh 1983, {{Sfn|Miyazaki|1983}} rinneadh leagan drámata de le haghaidh chraoladh raidió i 1987, {{Sfn|Kanō|2006}} agus foilsíodh i mBéarla é mar ''Shuna's Journey'' i 2022. {{Sfn|Mateo|2022}} Foilsíodh ''Daydream Data Notes le Hayao Miyazaki'' go mírialta ó Shamhain 1984 go Deireadh Fómhair 1994 i ''[[:fr:Model Graphix|Model Graphix]]'' ; {{Sfn|McCarthy|1999}} craoladh roghanna de na scéalta ar an raidió i 1995. {{Sfn|Kanō|2006}} Tar éis chríochnú an chéad dá imleabhar de ''Nausicaä of the Valley of the Wind'' mhol eagarthóirí ''Animage'' oiriúnú gearrscannáin 15 nóiméad ar fad a dhéanamh. Bhí drogall ar Miyazaki ar dtús, ach d’fhreagair sé go mbeadh beochan uair an chloig ar fad níos oiriúnaí, agus d’aontaigh Tokuma Shoten le scannán lánfhada. {{Sfn|McCarthy|1999}} {{Sfn|McCarthy|1999}} {{Sfn|Napier|2018}} Tosaíodh an léiriúchán ar an 31 Bealtaine 1983, agus cuireadh tús leis an mbeochan i mí Lúnasa; {{Sfn|McCarthy|1999}} soláthraíodh maoiniú trí chomhfhiontar idir Tokuma Shoten agus an ghníomhaireacht fógraíochta Hakuhodo, lenar oibrigh deatháir is óige Miyazaki. Roghnaíodh stiúideo beochana Topcraft mar an teach léiriúcháin. {{Sfn|McCarthy|1999}} Chonacthas do Miyazaki nach raibh foireann Topcraft iontaofa, {{Sfn|Napier|2018}} agus thug sé roinnt dá iar-chomhoibrithe isteach, ina measc Takahata, a bhí ina léiritheoir, {{Sfn|Greenberg|2018}} {{Sfn|Odell|Le Blanc|2009}} cé go raibh drogall air é déanamh. {{Sfn|McCarthy|1999}} Cuireadh tús leis an réamhléiriú ar an 31 Bealtaine 1983; bhí deacrachtaí ag Miyazaki agus é ag cruthú an script scannáin, agus gan ach sé chaibidil déag den mhanga le hoibriú uathu. {{Sfn|McCarthy|1999}} Liostáil Takahata an ceoltóir turgnamhach agus íostach [[Joe Hisaishi]] chun scór an scannáin a chumadh; {{Sfn|McCarthy|1999}} ina dhiaidh sin d'oibrigh sé ar gach ceann de scannáin lánfhada Miyazaki. {{Sfn|Odell|Le Blanc|2009}} Don scannán, spreag nimhiú mearcair Bhá Minamata samhlaíocht Miyazaki agus freagra an nádúir agus conas ar bhláth an dúlra i dtimpeallacht nimhithe, ag baint úsáide as sin chun domhan truaillithe an scannáin a chruthú. {{Sfn|Greenberg|2018}} {{Sfn|Napier|2018}} Do phríomhról Nausicaä, roghnaigh Miyazaki Sumi Shimamoto, a chuaigh i bhfeidhm go mór air mar Clarisse i ''gCaisleán Cagliostro'' agus Maki i ''Lupin an Tríú Cuid II'' . {{Sfn|McCarthy|1999}} Cruthaíodh ''Nausicaä of the Valley of the Wind'' i ndeich mí, {{Sfn|Odell|Le Blanc|2009}} agus eisíodh é ar an 11 Márta, 1984. {{Sfn|McCarthy|1999}} Shaothraigh sé ¥1.48 billiún ag oifig na dticéad, agus ghnóthaigh sé ¥742 milliún breise in ioncam dáilte. {{Sfn|Kanō|2006}} Is minic a fheictear é mar shaothar ríthábhachtach Miyazaki, rud a dhaingnigh a cháil mar bheochantóir. {{Sfn|Osmond|1998}} Moladh é as an léargas dearfach a thug sé ar mhná, go háirithe Nausicaä. {{Sfn|Moss|2014}} {{Sfn|Nakamura|Matsuo|2002}} {{Sfn|Napier|1998}} Tá roinnt criticeoirí tar éis téamaí ''Nausicaä of Valley of the Wind'' a lipéadú mar téamaí frithchogaidh agus [[Feimineachas|feimineacha]]; áitíonn Miyazaki a mhalairt, ag rá nach bhfuil uaidh ach siamsaíocht a chur ar fáil. {{Sfn|McCarthy|1999}} Bhraith sé go raibh ar Nausicaä a bheith ina bean mar gheall ar an gcumas a bhí aici a chéile comhraic a thuiscint seachas go díreach iad a shárú. {{Sfn|McCarthy|1999}} Leag an comhoibriú rathúil ar chruthú an manga agus an scannáin an bhunchloch do thionscadail chomhoibríocha eile. {{Sfn|McCarthy|1999}} I mí Aibreáin 1984, chruthaigh Miyazaki agus Takahata stiúideo chun cóipcheart a gcuid oibre a láimhseáil, agus thug siad Nibariki air (a chiallaíonn "Dé-each-chumhacht", leasainm an [[Citroen 2CV|Citroën 2CV]], a thiomáin Miyazaki), agus fuarthas oifig dó i mBarda Suginami, {{Sfn|McCarthy|1999}} {{Sfn|Miyazaki|1996}} {{Sfn|Mishan|2021}} agus Miyazaki ina chomhpháirtí sinsearach. {{Sfn|Lenburg|2012}} === Stiúideo Ghibli === ==== Scannáin luatha (1985–1995) ==== I ndiaidh rath ''Nausicaä of the Valley of the Wind'', {{Sfn|Odell|Le Blanc|2009}} bhunaigh Miyazaki agus Takahata {{Efn|Takahata refused to sign the paperwork to found the company, feeling that an artist should not be involved in such business documents. Regardless, he and Miyazaki are considered the studio's founders.{{sfn|Dudok de Wit|2021|p=16}}{{sfn|Denison|2023|p=47}}}}an comhlacht léiriúcháin bheochana Studio Ghibli ar 15 Meitheamh, 1985, mar fhochomhlacht de chuid Tokuma Shoten, {{Sfn|Berton|2020}} {{Efn|According to Suzuki, Studio Ghibli was the successor of the Tokuma Shoten subsidiary company Iraka Planning—creators of ''[[Tempyō no Iraka]]'' (1980)—from which it inherited {{JPY|36&nbsp;million}} in outstanding debts.{{sfn|Denison|2023|p=40}}}} le hoifigí i Kichijōji a dhear Miyazaki. {{Sfn|Lenburg|2012}} D'ainmnigh Miyazaki an stiúideo as an gCaproni Ca.309 {{Sfn|Greenberg|2018}} agus [[wiktionary:ghibli|an focal Iodáilise]] a chiallaíonn "gaoth the a shéideann i bhfásaigh"; {{Sfn|Denison|2023}} bhí an t-ainm cláraithe bliain roimhe sin. {{Sfn|Dudok de Wit|2021}} D’oibrigh Suzuki do Studio Ghibli mar léiritheoir, {{Sfn|McCarthy|1999}} agus thosaigh sé go lánaimseartha i 1989, {{Sfn|Dudok de Wit|2021}} a fhad is a rinneadh bainisteoir léiriúcháin de Tōru Hara ó Topcraft; {{Sfn|Lenburg|2012}} Mar gheall ar ról Suzuki i gcruthú an stiúideo agus a scannáin, ó ham go chéile tráchtálaítear dó mar chomhbhunaitheoir, {{Sfn|Denison|2023}} {{Sfn|Berton|2020}} agus breathnaítear go minic go raibh tionchar ag Hara ar rath an chomhlachta. {{Sfn|Denison|2023}} Bhí dlúthbhaint ag Yasuyoshi Tokuma, bunaitheoir Tokuma Shoten, le cruthú an chomhlacht freisin, tar éis dó tacaíocht airgeadais a sholáthar. {{Sfn|Denison|2023}} Measadh Topcraft mar chomhpháirtí chun an chéad scannán eile le Miyazaki a léiriú, ach chuaigh an comhlacht as gnó i 1985 de bharr féimheachta. {{Sfn|Denison|2023}} Fostaíodh roinnt ball foirne ina dhiaidh sin ag Studio Ghibli—suas le 70 fostaí lánaimseartha agus 200 fostaí páirtaimseartha i 1985—a d'oibrigh le Miyazaki roimhe sin ag stiúideonna éagsúla, ar nós Telecom, Topcraft, agus Toei Doga, agus cinn eile ar nós Madhouse, Inc. agus Oh! Táirgeadh . {{Sfn|Denison|2023}} Sa bhliain 1984, thaistil Miyazaki go dtí an Bhreatain Bheag, ag tarraingt sráidbhailte agus pobail mhianadóireachta Rhondda; chonaic sé [[Stailc na mianadóirí sa Ríocht Aontaithe (1984–1985)|stailc na mianadóirí]] agus bhí meas aige ar dhíograis na mianadóirí dá gcuid oibre agus dá bpobal. {{Sfn|McCarthy|1999}} {{Sfn|Brooks|2005}} Chuir "sárchumhachtaí míleata" [[Impireacht na Róimhe]], a chuir na [[Na Ceiltigh|Ceiltigh]] faoi chois, fearg air agus mhothaigh sé go raibh an crá seo, in éineacht le stailc na mianadóirí, le brath i bpobail na Breataine Bige. {{Sfn|McCarthy|1999}} D’fhill sé i mBealtaine 1985 chun taighde a dhéanamh dá chéad scannán eile, ''Laputa: Castle in the Sky'', an chéad cheann le Studio Ghibli. {{Sfn|Lenburg|2012}} {{Sfn|Odell|Le Blanc|2009}} Chuir a sceideal géar léiriúcháin brú ar ar Miyazaki oibriú de ló is d'oíche, san áireamh roimh agus tar éis gnáthuaireanta oibre, agus scríobh sé liricí don téama deiridh. {{Sfn|McCarthy|1999}} Bhain Miyazaki úsáid as oileán ar foluain Laputa ó ''Gulliver's Travels'' sa scannán. {{Sfn|McCarthy|1999}} Eisíodh ''Laputa'' ar 2 Lúnasa, 1986, ag Comhlacht Toei . {{Sfn|Miyazaki|2009}} Dhíol sé thart ar 775,000 ticéad, {{Sfn|Suzuki|1996}} ag tuilleadh sochair réasúnta airgeadais, {{Sfn|Odell|Le Blanc|2009}} cé gur léirigh Miyazaki agus Suzuki a ndíomá leis na figiúirí oifige ticéad de thart ar US$2.5 million . {{Sfn|Lenburg|2012}} {{Sfn|Denison|2018}} {{Sfn|Napier|2018}} Tar éis rath ''Nausicaä'', thug Miyazaki cuairt ar Yanagawa agus smaoinigh sé ar aithris a dhéanamh air i scannán beoite, agus an-spéis curtha aige ina chóras canálacha; in ionad sin, stiúraigh Takahata clár faisnéise beo-aicsean faoin réigiún, ''The Story of Yanagawa's Canals'' (1987). Rinne Miyazaki an scannán a léiriú agus a mhaoiniú, agus chuir sé roinnt sraitheog bheochana ar fáil. {{Sfn|Odell|Le Blanc|2009}} {{Sfn|McCarthy|1999}} Mhair a chruthú ceithre bliana, agus mheas Miyazaki gurbh é a fhreagracht shóisialta - i leith shochaí agus scannánaíocht na Seapáine araon - chun é léiriú a chinntiú. {{Sfn|Denison|2023}} Cruthaíodh ''Laputa'' go páirteach chun léiriú an chlár faisnéise a mhaoiniú, ar a shon a ídigh Takahata a chíste. {{Sfn|Denison|2023}} I mí an Mheithimh 1985, eisíodh ''Nausicaä of the Valley of the Wind'' sna Stáit Aontaithe mar ''Warriors of the Wind'', le haistrithe suntasacha; {{Sfn|McCarthy|1999}} {{Sfn|Lenburg|2012}} baineadh beagnach 30 nóiméad de chomhrá agus forbairt carachtar, rud a scrios codanna dá phlota agus dá théamaí. {{Sfn|McCarthy|1999}} {{Sfn|McCarthy|1999}} Dhiúltaigh Miyazaki agus Takahata ina dhiaidh sin smaoineamh ar a scannáin a eisiúint san Iarthar i gcomhair deich mbliana. {{Sfn|McCarthy|1999}} Tháinig an chéad scannán eile de Miyazaki, ''My Neighbor Totoro'', as na smaointe a bhí aige mar pháiste; mhothaigh sé "gur i ''Totoro'' a thosaigh m'fheasacht". {{Sfn|McCarthy|1999}} Níor éirigh le hiarracht ''My Neighbor Totoro'' a chur i láthair do Tokuma Shoten sna 1980idí luath, agus bhí deacracht ag Miyazaki agus é ag iarraidh é a chuir i láthair aríst i 1987. Mhol Suzuki go n-eiseofaí ''Totoro'' mar eagrán dúbailte in éineacht le ''Grave of the Fireflies'' le Takahata; ós rud é go raibh luach stairiúil ag baint leis an dara scannán, atá bunaithe ar an ngearrscéal ó 1967 le Akiyuki Nosaka, mheas Suzuki go dtabharfaí daltaí scoile chun féachaint ar an dá cheann. {{Sfn|McCarthy|1999}} Tá téama an chaidrimh idir an thimpeallacht agus an chine daonna le braith i ''Totoro'', rud a léiríonn gurb é síochán mar thoradh at meas a léiriú don thimpeallacht. {{Sfn|Odell|Le Blanc|2009}} Tagraíonn an scannán do mháthair Miyazaki freisin; tá máthair an pháiste atá ina príomhcharachtar ina coinneáil sa leaba. {{Sfn|McCarthy|1999}} Mar a tharla le ''Laputa'', scríobh Miyazaki liricí don téama deiridh ''Totoro''. {{Sfn|McCarthy|1999}} Bhí Miyazaki ag streachailt le script an scannáin go dtí gur léigh sé scéal ''Mainichi Graph'' faoin saoil sa tSeapáin daichead bliain ó shin, agus roghnaigh sé an scannán a lonnú sa tír roimh fairsingiú Tóiceo agus teacht na teilifíse. Ina dhiaidh sin, bhronn Miyazaki airgead agus saothair ealaíne chun chaomhnú na talún foraoisí i [[Maoracht Saitama]], ina bhfuil an scannán lonnaithe, a mhaoiniú. {{Sfn|McCarthy|1999}} Thosaigh léiriúchán ''My Neighbor Totoro'' i mí Aibreáin 1987 agus mhair sé ar feadh blaina go díreach; {{Sfn|McCarthy|1999}} agus eisíodh é ar 16 Aibreán, 1988. {{Sfn|McCarthy|1999}} Cé gur mhol na léirmheastóirí go mór é, ní raibh ach rath measartha aige ag oifig na dticéad. {{Sfn|McCarthy|1999}} {{Sfn|Camp|Davis|2007}} Cheadaigh Stiúideo Ghibli cearta marsantaithe sa bhliain 1990, a spreag rath mór tráchtála; bhí brabúis mharsantachta leo féin in ann an stiúideo a chothaigh ar feadh na mblianta. {{Sfn|McCarthy|1999}} Tugadh clasaic chultais ar an scannán, {{Sfn|Camp|Davis|2007}} agus bhain sé rath amach sna Stáit Aontaithe tar éis a eisiúna i 1993, {{Sfn|McCarthy|1999}} áit ar dhíol a eisiúint físeáin bhaile beagnach 500,000 cóip. {{Sfn|Lenburg|2012}} Dúirt Akira Kurosawa gur chuaigh an scannán i bhfeidhm air, agus d’ainmnigh sé é i measc a chéad scannán is fearr leis – ceann den mhéid bheag scannán Seapánach a ainmníodh. {{Sfn|McCarthy|1999}} Ainmníodh [[astaróideach]] a d'aimsigh Takao Kobayashi i mí na Nollag 1994, ar son an scannáin: 10160 Totoro . {{Sfn|Berton|2020}} I 1987, fuair Studio Ghibli na cearta chun cóiriú scannáin a chruthú ar úrscéal Eiko Kadono, ''Kiki's Delivery Service'' . Chuir obair Miyazaki ar ''My Neighbor Totoro'' cosc air an cóiriú a stiúradh; bhí sé ina léiritheoir, agus roghnaíodh Sunao Katabuchi mar stiúrthóir agus Nobuyuki Isshiki mar scríbhneoir scripte. {{Sfn|McCarthy|1999}} {{Sfn|Macdonald|2014}} Threoraigh míshástacht Miyazaki le chéad dréacht Isshiki é chun athrú a dhéanamh ar an tionscadal, agus sa deireadh thóg Miyazaki ról an stiúrthóra. Chuir Kadono a míshástacht in iúl leis na difríochtaí idir an leabhar agus an script, ach d’éirigh le Miyazaki agus Takahata í a mhealladh chun cead a fháil uaithi chun leanúint ar aghaidh leis an léiriúchán. {{Sfn|McCarthy|1999}} {{Sfn|Macdonald|2014}} Bhí sé i gceist ar dtús go mbeadh an scannán ina chlár speisialta 60 nóiméad ar fad, ach leathnaíodh é ina scannán lánfhada tar éis do Miyazaki na cláir scéil agus an script a chríochnú. {{Sfn|Miyazaki|2006}} Mhothaigh Miyazaki gur léirigh streachailt an phríomhcharachtair, Kiki, mothúcháin chailíní óga sa tSeapáin a bhí ag tnúth le maireachtáil go neamhspleách sna cathracha, {{Sfn|McCarthy|1999}} agus gur léirigh buanna Kiki buanna fíor-chailíní, in ainneoin a cumhachtaí draíochta. {{Sfn|Lenburg|2012}} Mar ullmhúchán don léiriúchán, thaistil Miyazaki agus baill shinsearacha foirne eile go dtí an tSualainn, áit ar ghabh siad ochtó rolla scannáin i [[Stócólm]] agus i Visby, agus ba é Visby an phríomhinspioráid do chathair an scannáin. {{Sfn|McCarthy|1999}} Eisíodh ''Kiki's Delivery Service'' don chéad uair ar an 29 Iúil, 1989; {{Sfn|McCarthy|1999}} agus fuair sé an-mholadh ó na léirmheastóirí, agus bhuaigh sé Grand Prix an Anime. Le breis is 2.6 milliún ticéad díolta, {{Sfn|Lenburg|2012}} thuill sé ¥2.15 billiún ag oifig na dticéad {{Sfn|Gaulène|2011}} agus ba é an scannán ba mhó brabús sa tSeapáin i 1989. {{Sfn|Hairston|1998}} Cheadaigh Miyazaki agus Studio Ghibli na haistriúcháin Bhéarla ina dhiaidh sin go pearsanta. {{Sfn|McCarthy|1999}} Ó Mhárta go Bealtaine 1989, foilsíodh manga Miyazaki {{Lang|ja-Latn|[[Hikōtei Jidai]]}} san iris ''Model Graphix'', {{Sfn|Lamar|2010}} bunaithe ar smaoineamh níos luaithe do scannán a shann sé do stiúrthóir níos óige i 1988 ach a theip air mar gheall ar easaontais chruthaitheacha. {{Sfn|Lenburg|2012}} {{Sfn|McCarthy|1999}} Thosaigh Miyazaki ag táirgeadh scannáin eitilte 45 nóiméad ar fad do Japan Airlines bunaithe ar an manga; leathnaigh Suzuki é ina scannán lánfhada, dar teideal ''Porco Rosso'', agus de réir mar a d'fhás na hionchais agus mhéadaigh an buiséad. {{Sfn|Lenburg|2012}} {{Sfn|Berton|2020}} Thosaigh Miyazaki ag obair ar an scannán gan mórán cúnaimh, toisc go raibh a léiriúchán ag i gcomhthráth le ''Only Yesterday'' (1991) le Takahata, a chomhléirigh Miyazaki. {{Sfn|McCarthy|1999}} {{Sfn|Odell|Le Blanc|2009}} Chuaigh tús Chogaí na hIúgslaive i bhfeidhm ar Miyazaki i 1991, rud a spreag gné níos gruama do ''Phorco Rosso'' ; {{Sfn|Havis|2016}} bhog Cogadh Saoirse na Cróite suíomh an scannáin ó [[Dubrovnic|Dubrovnik]] go [[Muir Aidriad]] . {{Sfn|Berton|2020}} Thráchtalaigh Miyazaki níos déanaí gur scannán "amaideach" a bhí ann, toisc nach raibh a ghnéithe aibí oiriúnach do leanaí, {{Sfn|Sunada|2013}} ag lua gur "dá phléisiúr féin" a rinne sé é mar gheall ar a ghrá d'eitleáin. {{Sfn|McCarthy|1999}} Seachas an Curtiss R3C-2, tá gach eitleán i ''bPorco Rosso'' mar déatnúis úrnua ó shamhlaíocht Miyazaki, bunaithe ar chuimhní a óige. {{Sfn|McCarthy|1999}} Tugann an scannán ómós freisin d’obair Fleischer Studios agus Winsor McCay, a raibh mór-thionchar acu ar bheochan Seapánach sna 1940idí. {{Sfn|McCarthy|1999}} Bhí téamaí frithchogaidh sa scannán, agus ar a bhreathnódh Miyazaki orthu aríst níos déanaí. {{Sfn|Blum|2013}} {{Sfn|Akimoto|2014}} Is ionann ainm an phríomhcharachtair, Marco Pagot, agus ainm beochantóra Iodálaigh lena raibh Miyazaki ag obair ar ''Sherlock Hound''. {{Sfn|Odell|Le Blanc|2009}} Mheas roinnt baill foirne baineann ag Studio Ghibli gur macasamhalú toiliúil d'fhoireann Studio Ghibli a bhí i monarcha Piccolo scannán - a bhí faoi stiúir fir agus an foireann a bhfuil ag obair ann mar mhná - ; shíleadar go raibh meas á léiriú ag Miyazaki ar a n-eitic oibre, cé gur cheap daoine eile gur thug sé le fios go raibh sé níos fusa mná a shaothrú. {{Sfn|McCarthy|1999}} D’fhan Japan Airlines ina phríomhinfheisteoir an scannáin, agus de bharr taispeánadh den chéad uair é mar scannán eitilte, {{Sfn|Havis|2016}} sular eisíodh é i bpictiúrlanna ar 18 Iúil, 1992. {{Sfn|McCarthy|1999}} Ba é an chéad scannán le Miyazaki nár bhain barr liosta na léitheoirí bliantúla ''Animage'' amach, rud is cúis le fócas aibí an scannáin. {{Sfn|McCarthy|1999}} Bhí an scannán rathúil ó thaobh tráchtála de, agus ba é an scannán leis an oll-thuilleamh is mó sa tSeapáin an bhliain sin; {{Sfn|McCarthy|1999}} d'fhan sé ar cheann de na scannáin leis an oll-thuilleamh is mó ar feadh roinnt blianta. {{Sfn|McCarthy|1999}} Le linn léiriú ''Porco Rosso'', bhí Miyazaki i gceannas ar an obair ar stiúideo nua Studio Ghibli i Koganei, Tóiceo, ag dearadh na bpleananna, ag roghnú ábhar, agus ag obair le tógálaithe. {{Sfn|McCarthy|1999}} D’oscail an stiúideo i mí Lúnasa 1992, {{Sfn|Matsutani|2008}} agus bhog an fhoireann isteach go gairid i ndiaidh scaoileadh ''Porco Rosso'' ' {{Sfn|McCarthy|1999}} Timpeall an ama seo, thosaigh Miyazaki ag obair ar na himleabhair dheireanacha den manga ''Nausicaä of the Valley of the Wind'', a chruthaigh sé go hinmheánach ag Studio Ghibli. {{Sfn|McCarthy|1999}} I mí na Samhna, chraol Nippon Television Network (NTV) dhá mhír teilifíse stiúirithe ag Miyazaki: {{Lang|ja-Latn|Sora Iro no Tane}}, mír 90 soicind atá cóirithe ón scéal maisithe {{Lang|ja-Latn|[[Sora Iro no Tane]]}} le Rieko Nakagawa agus Yuriko Omura; agus ''{{Lang|ja-Latn|Nandarou}}'', sraith de cheithre fhógra cúig soicind ar fad ina bhfuil neach domhínithe. {{Sfn|McCarthy|1999}} {{Sfn|Odell|Le Blanc|2009}} Chuidigh Miyazaki le coincheap ''Pom Poko'' (1994) le Takahata, {{Sfn|McCarthy|1999}} agus dhear sé na cláir scéil agus scríobh sé an script do ''Whisper of the Heart'' (1995) le Kondō, agus bhí baint ar leith aige le seichimh fantaisíochta an dara ceann. {{Sfn|Odell|Le Blanc|2009}} D'fhéach léirmheastóirí agus lucht leanúna ar Kondō mar " léiroidhre " Studio Ghibli. {{Sfn|McCarthy|1999}} {{Reflist|19em}}{{Reflist|19em}}{{Reflist|19em}}{{Reflist|19em}} {{Reflist|19em}}{{Reflist|19em}}  [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1941]] [[Catagóir:Ailt le téacs sa Fhraincis]] [[Catagóir:Ailt le téacs sa tSeapáinis]] [[Catagóir:Leathanaigh le haistriúcháin neamh-mheasúnaithe]] mkmaqui0ebljxbfhria7xli6gf2ac7s 0 120117 1273424 1272780 2025-07-10T15:42:47Z Kevin Scannell 340 Ag athdhíriú go [[Loch na Breaclaí]] 1273424 wikitext text/x-wiki #redirect [[Loch na Breaclaí]] g3sbbh06zib0zrqtrbuqpupynt96ib1 0 120129 1273423 1273251 2025-07-10T15:42:06Z Kevin Scannell 340 1273423 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} Is loch [[fionnuisce]] é '''Loch na Breaclaí'''<ref name=logainm /> suite i g[[Contae an Chabháin]], taobh thiar den bhóthar [[N87]]. Sreabhann an [[Abhainn Dubh, Contae an Chabháin|Abhainn Dubh]] amach as an loch.<ref name=fii /> == Fiadhúlra == I measc na n-iasc i Loch na Breaclaí, tá [[liús]], [[róiste]] agus [[bran (iasc)|bran]].<ref name=aia /> == Féach freisin == * [[Liosta Lochanna na hÉireann]] == Tagairtí == {{reflist | refs = <ref name=logainm>{{lua idirlín | url = https://www.logainm.ie/3919.aspx | teideal = An Bhreaclaigh (baile fearainn) | foilsitheoir = [[An Coimisiún Logainmneacha]] | dátarochtana = 6ú Iúil 2025 | teanga = ga | work = [[logainm.ie|Bunachar Logainmneacha na hÉireann]] (logainm.ie)}}</ref> <ref name=fii>{{lua idirlín | url = http://www.fishinginireland.info/pike/north/ballyconnell.htm | teideal = An angler's guide to the best fishing in Ireland | foilsitheoir = Fishing in Ireland}}</ref> <ref name=aia>{{lua idirlín | url = http://www.activeirishangling.com/course-angling-features/cavan/9-uncategorised/314-come-to-bawnboy.html | teideal = Come to Bawnboy | author = Dave | foilsitheoir = Active Irish Angling | dátarochtana = 2016-01-03 | archive-url = https://web.archive.org/web/20160304094540/http://www.activeirishangling.com/course-angling-features/cavan/9-uncategorised/314-come-to-bawnboy.html | archive-date = 2016-03-04 | url-status = dead | archivedate = 2016-03-04 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20160304094540/http://www.activeirishangling.com/course-angling-features/cavan/9-uncategorised/314-come-to-bawnboy.html }}</ref> }} {{DEFAULTSORT:Breaclai, Loch na}} [[Catagóir:Lochanna Chontae an Chabháin]] 18ui5j6fz9mgfg46mpces3d8cdab3fh 0 120157 1273420 1273135 2025-07-10T15:03:16Z EmausBot 6926 Bot: Migrating 1 interwiki links, now provided by [[Wikipedia:Wikidata|Wikidata]] on [[d:Q131398615]] 1273420 wikitext text/x-wiki '''Ionsaíodh Natasha O’Brien''', bean óg Éireannach, go brúidiúil ar Shráid Uí Chonaill i [[Luimneach]] ar an 29 Bealtaine 2022. Ionsaíodh í tar éis di iarracht a dhéanamh deireadh a chur le caitheamh anuas homafóbach a bhí á dhéanamh ar dhuine ar an tsráid. Tar éis an ionsaithe, chuaigh Natasha agus a cairde i mbun cuardaigh ar an idirlíon chun teacht ar an té a d’ionsaigh í, rud ar éirigh leo ann, agus thugadar ainm an duine sin do na Gardaí. Tá an té a d’ionsaigh í, Cathal Crotty, saighdiúir 22 bliain d'aois, i bpríosún anois ach d’ardaigh an eachtra go léir a lán ceisteanna maidir le sábháilteacht na mban sa tsochaí. fe3fd64bcukqlrhqcice64yjita102e 0 120163 1273447 1273263 2025-07-10T17:56:22Z Marcas.oduinn 33120 /* Aibhneacha inseolta */Ceartú 1273447 wikitext text/x-wiki Seo a leanas liosta canálacha na hÉireann, idir inseolta agus tréigthe. Tá ann fosta liosta aibhneacha inseolta. == Canálacha inseolta == * [[Scéim Hidrileictreach na Sionainne|Canáil Ardnacrusha]] * [[An Chanáil Mhór]] * [[Canáil Chill Srianáin]] * [[Canáil na Leithcheathrún]] * Longchanáil [[Iúr Cinn Trá|an Iúir]] * [[An Chanáil Ríoga]] * [[Uiscebhealach na Sionainne is na hÉirne]] * Longchanáil [[Trá Lí|Thrá Lí]] * Loingseoireacht [[An Bhearú|Na Bearú]] == Canálacha tréigthe == * Canáil {{h|Baile Átha Luain}} * Canáil {{h|Béal Átha na Sluaighe}} * Canáil [[An Bhóinn|na Bóinne]] * Canáil {{h|Dún Chormaic}} * Canáil ''Broharris * Canáil Oileán an Ghuail * Canáil {{h|Conga}} * Canáil ''Dukart * Canáil ''Eglinton * Canáil ''Lacy * Canáil Lagan * Canáil [[Lios Mór|Leasa Móire]] * Canáil {{h|Cill Chainnigh}} * Canáil {{h|Cill Dalua}} * Canáil [[Iúr Cinn Trá|an Iúir]] * Canáil na Páirce * Canáil [[An Srath Bán|an tSratha Bháin]] * Canáil na hUladh == Aibhneacha inseolta == * [[An Bhearú]] * [[An Bhanna]] Íochtair * [[An Feabhal]] * [[Abhainn an Lagáin]] * An Laoi * [[An Abhainn Mhór]] * [[An tSionainn]] * [[Abhainn na Sláine]] * [[An tSuca]] * [[An tSiúir]] == Féach freisin == * [[Uiscebhealaí Éireann]] * [[Liosta Aibhneacha na hÉireann]] [[Catagóir:Canálacha na hÉireann| ]] 3625893y4ejyb8yy7v86m48eq5d16oo 828 120165 1273516 1273320 2025-07-11T07:39:36Z 2001:1970:48C0:AF00:4995:2ABE:C195:DAEE 1273516 Scribunto text/plain local p = {} local function svg_arc(cx, cy, r, start_angle, end_angle, color, href) local function polarToCartesian(cx, cy, r, angle) local angle_rad = math.rad(angle - 90) return cx + r * math.cos(angle_rad), cy + r * math.sin(angle_rad) end local x1, y1 = polarToCartesian(cx, cy, r, start_angle) local x2, y2 = polarToCartesian(cx, cy, r, end_angle) local largeArcFlag = ((end_angle - start_angle) % 360) > 180 and 1 or 0 local path = string.format( "M %.2f %.2f A %.2f %.2f 0 %d 1 %.2f %.2f L %.2f %.2f Z", x1, y1, r, r, largeArcFlag, x2, y2, cx, cy ) return string.format( '<a xlink:href="/wiki/%s"><path d="%s" fill="%s" stroke="#fff" stroke-width="0.5"/></a>', href, path, color ) end local data = mw.loadData('Module:Setlist/Songs') -- Вспомогательная функция для проверки наличия элемента в таблице local function tableContains(table, element) for _, value in ipairs(table) do if value == element then return true end end return false end -- Функция для фильтрации песен на основе года в названии страницы local function filterSongsByPageName(songs, pageName) local filteredSongs = {} -- Проверяем, заканчивается ли название страницы на .2009, .2010, .2011 или .2012 local isPre2013 = pageName:match("%.20(09|10|11|12)$") for song, albums in pairs(songs) do local filteredAlbums = {} for _, album in ipairs(albums) do if isPre2013 then -- До 2013 года: песни из Vessel и Regional At Best показываем только в Regional At Best if album == "Vessel" and tableContains(albums, "Regional At Best") then -- Пропускаем Vessel, если песня есть в Regional At Best elseif album == "Regional At Best" then table.insert(filteredAlbums, album) else table.insert(filteredAlbums, album) end else -- После 2012 года: песни из Regional At Best и Vessel показываем только в Vessel if album == "Regional At Best" and tableContains(albums, "Vessel") then -- Пропускаем Regional At Best, если песня есть в Vessel elseif album == "Vessel" then table.insert(filteredAlbums, album) else table.insert(filteredAlbums, album) end end end filteredSongs[song] = filteredAlbums end return filteredSongs end function p.fromArgs(frame) local args = frame:getParent().args local complete = (args['complete'] or "yes"):lower() == "yes" local list = {} for i = 1, 50 do local song = args['song'..i] if song and song ~= '' then local label = args['label'..i] or "" table.insert(list, { title = mw.text.trim(song), label = label }) end end -- Получаем название текущей страницы local pageName = frame:getParent():getTitle() -- Фильтруем песни на основе года в названии страницы local filteredSongs = filterSongsByPageName(data.songs, pageName) -- Группируем песни по альбомам local albumSongs = {} local albumOrder = {} for idx, songobj in ipairs(list) do local title = songobj.title local label = songobj.label local albums = filteredSongs[title] if albums then for _, album in ipairs(albums) do if not albumSongs[album] then albumSongs[album] = {} table.insert(albumOrder, album) end table.insert(albumSongs[album], {title = title, label = label, num = idx}) end else if not albumSongs["?"] then albumSongs["?"] = {} table.insert(albumOrder, "?") end table.insert(albumSongs["?"], {title = title, label = label, num = idx}) end end -- 1. Основной сетлист local wikitext = '{| class="setlist-table setlist-anim" style="margin-top:1.6em;"\n|-\n| style="padding:0.7em 1.2em;" |\n' for idx, songobj in ipairs(list) do local numtxt = complete and (idx..".") or "*" local label = (songobj.label and songobj.label ~= '') and ('<span class="setlist-label">'..songobj.label..'</span>') or '' wikitext = wikitext .. '<div class="setlist-row"><span class="setlist-song">'..numtxt..' [['..songobj.title..']]</span>'..label..'</div>\n' end -- 2. SVG круговая диаграмма (кликабельная) local total = 0 for _, album in ipairs(albumOrder) do total = total + #albumSongs[album] end local svg = {'<svg width="50" height="50" viewBox="0 0 50 50" style="vertical-align:middle;">'} local angle = 0 for _, album in ipairs(albumOrder) do local count = #albumSongs[album] local percent = count / total * 100 local sweep = percent * 3.6 local color = data.albumColors[album] or "#ccc" local href = (data.albumLinks[album] or album):gsub(" ", "_") table.insert(svg, svg_arc(25,25,25,angle,angle+sweep,color,href)) angle = angle + sweep end table.insert(svg, '</svg>') wikitext = wikitext .. table.concat(svg, '\n') -- 3. Блоки по альбомам for albumIdx, album in ipairs(albumOrder) do local arr = albumSongs[album] local color = data.albumColors and data.albumColors[album] or "#eee" local link = data.albumLinks and data.albumLinks[album] or album local uniqid = "myDivision"..albumIdx wikitext = wikitext .. '\n{| class="wikitable" style="margin-top:1em; border-collapse:separate; border-spacing:4px; border:hidden;"' wikitext = wikitext .. '\n| style="background:'..color..'; border:hidden;" |' wikitext = wikitext .. '\n| style="border:hidden;" | [['..link..'|'..album..']]' wikitext = wikitext .. '\n| style="border:hidden;" | <span class="mw-customtoggle-'..uniqid..'">('..tostring(#arr)..')</span>' wikitext = wikitext .. '\n| style="border:hidden;" |\n<div class="mw-collapsible mw-collapsed" id="mw-customcollapsible-'..uniqid..'">' for _, entry in ipairs(arr) do wikitext = wikitext .. '<span class="collapsible-setlist-row"><span class="collapsible-setlist-symbol">○</span><small>'..entry.title..'</small></span>\n' end wikitext = wikitext .. '</div>\n|}\n' end wikitext = wikitext .. '|}' return wikitext end return p gc23m4712b6gany7epxqcqv0md1uqc4 1273517 1273516 2025-07-11T07:43:12Z 2001:1970:48C0:AF00:4995:2ABE:C195:DAEE 1273517 Scribunto text/plain local p = {} local data = mw.loadData('Module:Setlist/Songs') -- Вспомогательная функция для проверки наличия элемента в таблице local function tableContains(table, element) for _, value in ipairs(table) do if value == element then return true end end return false end -- Функция для фильтрации альбомов на основе названия страницы local function filterAlbumsByPageName(albums, pageName) local filteredAlbums = {} local isPre2013 = pageName:match("%.20(09|10|11|12)$") for _, album in ipairs(albums) do if isPre2013 then -- До 2013 года: песни из Vessel и Regional At Best показываем только в Regional At Best if album == "Vessel" and tableContains(albums, "Regional At Best") then -- Пропускаем Vessel, если песня есть в Regional At Best elseif album == "Regional At Best" then table.insert(filteredAlbums, album) else table.insert(filteredAlbums, album) end else -- После 2012 года: песни из Regional At Best и Vessel показываем только в Vessel if album == "Regional At Best" and tableContains(albums, "Vessel") then -- Пропускаем Regional At Best, если песня есть в Vessel elseif album == "Vessel" then table.insert(filteredAlbums, album) else table.insert(filteredAlbums, album) end end end return filteredAlbums end function p.fromArgs(frame) local args = frame:getParent().args local complete = args['complete'] and args['complete']:lower() or "yes" -- Если complete="unknown", возвращаем только надпись и пустую таблицу if complete == "unknown" then local wikitext = '{| class="setlist-table setlist-anim" style="margin-top:1.6em;"\n|-\n| style="padding:0.7em 1.2em;" |\n' wikitext = wikitext .. '<div style="font-style:italic; margin-bottom:0.8em;">Setlist is unknown.</div>\n' wikitext = wikitext .. '|}' return wikitext end -- Получаем название текущей страницы local pageName = frame:getParent():getTitle() local list = {} for i = 1, 50 do local song = args['song'..i] if song and song ~= '' then local label = args['label'..i] or "" table.insert(list, { title = mw.text.trim(song), label = label }) end end -- Группируем песни по альбомам local albumSongs = {} local albumOrder = {} for idx, songobj in ipairs(list) do local title = songobj.title local label = songobj.label local albums = data.songs[title] if albums then -- Фильтруем альбомы на основе названия страницы local filteredAlbums = filterAlbumsByPageName(albums, pageName) for _, album in ipairs(filteredAlbums) do if not albumSongs[album] then albumSongs[album] = {} table.insert(albumOrder, album) end table.insert(albumSongs[album], {title = title, label = label, num = idx}) end else if not albumSongs["Non-Album"] then albumSongs["Non-Album"] = {} table.insert(albumOrder, "Non-Album") end table.insert(albumSongs["Non-Album"], {title = title, label = label, num = idx}) end end -- 1. Основной сетлист local wikitext = '{| class="setlist-table setlist-anim" style="margin-top:1.6em;"\n|-\n| style="padding:0.7em 1.2em;" |\n' -- Добавляем надпись для uncomplete if complete == "uncomplete" then wikitext = wikitext .. '<div style="font-style:italic; margin-bottom:0.8em;">The complete setlist is unknown and the order may be wrong.</div>\n' end -- Выводим список песен for idx, songobj in ipairs(list) do local numtxt = (complete == "yes") and (idx..".") or "*" local label = (songobj.label and songobj.label ~= '') and ('<span class="setlist-label">'..songobj.label..'</span>') or '' wikitext = wikitext .. '<div class="setlist-row"><span class="setlist-song">'..numtxt..' [['..songobj.title..']]</span>'..label..'</div>\n' end -- 2. Диаграмма-прослойка local total = 0 for _, album in ipairs(albumOrder) do total = total + #albumSongs[album] end local start = 0 local gradientParts = {} for _, album in ipairs(albumOrder) do local count = #albumSongs[album] local percent = count / total * 100 local finish = start + percent local color = data.albumColors and data.albumColors[album] or "#ccc" table.insert(gradientParts, string.format("%s %.2f%% %.2f%%", color, start, finish)) start = finish end local gradient = "background: conic-gradient(" .. table.concat(gradientParts, ", ") .. ");" -- Вставляем кольцевую диаграмму wikitext = wikitext .. '<div class="ring-container7" style="margin:1.2em auto 1.1em auto;">' wikitext = wikitext .. '<div class="ring2" style="'..gradient..'"></div>' wikitext = wikitext .. '<div class="center2"></div>' wikitext = wikitext .. '<div class="imagemap-content2">' wikitext = wikitext .. '</div></div>\n' -- 3. Блоки по альбомам for albumIdx, album in ipairs(albumOrder) do local arr = albumSongs[album] local color = data.albumColors and data.albumColors[album] or "#eee" -- Убираем ссылку для Non-Album local link = (album == "Non-Album") and album or (data.albumLinks and data.albumLinks[album] or album) local displayText = (album == "Non-Album") and album or '[['..link..'|'..album..']]' local uniqid = "myDivision"..albumIdx wikitext = wikitext .. '\n{| class="wikitable" style="margin-top:1em; border-collapse:separate; border-spacing:4px; border:hidden;"' wikitext = wikitext .. '\n| style="background:'..color..'; border:hidden;" |' wikitext = wikitext .. '\n| style="border:hidden;" | '..displayText wikitext = wikitext .. '\n| style="border:hidden;" | <span class="mw-customtoggle-'..uniqid..'">('..tostring(#arr)..')</span>' wikitext = wikitext .. '\n| style="border:hidden;" |\n<div class="mw-collapsible mw-collapsed" id="mw-customcollapsible-'..uniqid..'">' for _, entry in ipairs(arr) do wikitext = wikitext .. '<span class="collapsible-setlist-row"><span class="collapsible-setlist-symbol">○</span><small>'..entry.title..'</small></span>\n' end wikitext = wikitext .. '</div>\n|}\n' end wikitext = wikitext .. '|}' return wikitext end return p hyeo6xscg8bi47wtbi4h1zn7fl25qrf 1273519 1273517 2025-07-11T07:56:35Z 2001:1970:48C0:AF00:4995:2ABE:C195:DAEE 1273519 Scribunto text/plain local p = {} local data = mw.loadData('Module:Setlist/Songs') -- Вспомогательная функция для проверки наличия элемента в таблице local function tableContains(table, element) for _, value in ipairs(table) do if value == element then return true end end return false end -- Функция для извлечения и проверки даты из названия страницы local function isPre2013(pageName) -- Проверяем, соответствует ли название страницы формату DD.MM.YYYY local day, month, year = pageName:match("^(%d%d)%.(%d%d)%.(%d%d%d%d)$") if not day or not month or not year then -- Если формат не соответствует, считаем, что это после 2012 года return false end -- Преобразуем дату в число для сравнения local pageDate = os.time({year = tonumber(year), month = tonumber(month), day = tonumber(day)}) local cutoffDate = os.time({year = 2012, month = 12, day = 31}) return pageDate <= cutoffDate end -- Функция для фильтрации альбомов на основе названия страницы local function filterAlbumsByPageName(albums, pageName) local filteredAlbums = {} local isPre2013Page = isPre2013(pageName) for _, album in ipairs(albums) do if isPre2013Page then -- До 31.12.2012: песни из Vessel и Regional At Best показываем только в Regional At Best if album == "Vessel" and tableContains(albums, "Regional At Best") then -- Пропускаем Vessel, если песня есть в Regional At Best elseif album == "Regional At Best" then table.insert(filteredAlbums, album) else table.insert(filteredAlbums, album) end else -- После 31.12.2012: песни из Regional At Best и Vessel показываем только в Vessel if album == "Regional At Best" and tableContains(albums, "Vessel") then -- Пропускаем Regional At Best, если песня есть в Vessel elseif album == "Vessel" then table.insert(filteredAlbums, album) else table.insert(filteredAlbums, album) end end end return filteredAlbums end function p.fromArgs(frame) local args = frame:getParent().args local complete = args['complete'] and args['complete']:lower() or "yes" -- Если complete="unknown", возвращаем только надпись и пустую таблицу if complete == "unknown" then local wikitext = '{| class="setlist-table setlist-anim" style="margin-top:1.6em;"\n|-\n| style="padding:0.7em 1.2em;" |\n' wikitext = wikitext .. '<div style="font-style:italic; margin-bottom:0.8em;">Setlist is unknown.</div>\n' wikitext = wikitext .. '|}' return wikitext end -- Получаем название текущей страницы local pageName = frame:getParent():getTitle() local list = {} for i = 1, 50 do local song = args['song'..i] if song and song ~= '' then local label = args['label'..i] or "" table.insert(list, { title = mw.text.trim(song), label = label }) end end -- Группируем песни по альбомам local albumSongs = {} local albumOrder = {} for idx, songobj in ipairs(list) do local title = songobj.title local label = songobj.label local albums = data.songs[title] if albums then -- Фильтруем альбомы на основе названия страницы local filteredAlbums = filterAlbumsByPageName(albums, pageName) for _, album in ipairs(filteredAlbums) do if not albumSongs[album] then albumSongs[album] = {} table.insert(albumOrder, album) end table.insert(albumSongs[album], {title = title, label = label, num = idx}) end else if not albumSongs["Non-Album"] then albumSongs["Non-Album"] = {} table.insert(albumOrder, "Non-Album") end table.insert(albumSongs["Non-Album"], {title = title, label = label, num = idx}) end end -- 1. Основной сетлист local wikitext = '{| class="setlist-table setlist-anim" style="margin-top:1.6em;"\n|-\n| style="padding:0.7em 1.2em;" |\n' -- Добавляем надпись для uncomplete if complete == "uncomplete" then wikitext = wikitext .. '<div style="font-style:italic; margin-bottom:0.8em;">The complete setlist is unknown and the order may be wrong.</div>\n' end -- Выводим список песен for idx, songobj in ipairs(list) do local numtxt = (complete == "yes") and (idx..".") or "*" local label = (songobj.label and songobj.label ~= '') and ('<span class="setlist-label">'..songobj.label..'</span>') or '' wikitext = wikitext .. '<div class="setlist-row"><span class="setlist-song">'..numtxt..' [['..songobj.title..']]</span>'..label..'</div>\n' end -- 2. Диаграмма-прослойка local total = 0 for _, album in ipairs(albumOrder) do total = total + #albumSongs[album] end local start = 0 local gradientParts = {} for _, album in ipairs(albumOrder) do local count = #albumSongs[album] local percent = count / total * 100 local finish = start + percent local color = data.albumColors and data.albumColors[album] or "#ccc" table.insert(gradientParts, string.format("%s %.2f%% %.2f%%", color, start, finish)) start = finish end local gradient = "background: conic-gradient(" .. table.concat(gradientParts, ", ") .. ");" -- Вставляем кольцевую диаграмму wikitext = wikitext .. '<div class="ring-container7" style="margin:1.2em auto 1.1em auto;">' wikitext = wikitext .. '<div class="ring2" style="'..gradient..'"></div>' wikitext = wikitext .. '<div class="center2"></div>' wikitext = wikitext .. '<div class="imagemap-content2">' wikitext = wikitext .. '</div></div>\n' -- 3. Блоки по альбомам for albumIdx, album in ipairs(albumOrder) do local arr = albumSongs[album] local color = data.albumColors and data.albumColors[album] or "#eee" -- Убираем ссылку для Non-Album local link = (album == "Non-Album") and album or (data.albumLinks and data.albumLinks[album] or album) local displayText = (album == "Non-Album") and album or '[['..link..'|'..album..']]' local uniqid = "myDivision"..albumIdx wikitext = wikitext .. '\n{| class="wikitable" style="margin-top:1em; border-collapse:separate; border-spacing:4px; border:hidden;"' wikitext = wikitext .. '\n| style="background:'..color..'; border:hidden;" |' wikitext = wikitext .. '\n| style="border:hidden;" | '..displayText wikitext = wikitext .. '\n| style="border:hidden;" | <span class="mw-customtoggle-'..uniqid..'">('..tostring(#arr)..')</span>' wikitext = wikitext .. '\n| style="border:hidden;" |\n<div class="mw-collapsible mw-collapsed" id="mw-customcollapsible-'..uniqid..'">' for _, entry in ipairs(arr) do wikitext = wikitext .. '<span class="collapsible-setlist-row"><span class="collapsible-setlist-symbol">○</span><small>'..entry.title..'</small></span>\n' end wikitext = wikitext .. '</div>\n|}\n' end wikitext = wikitext .. '|}' return wikitext end return p lveinl7qc1ejgaqk2hnn8f6c8aylcnc 1273520 1273519 2025-07-11T08:08:14Z 2001:1970:48C0:AF00:4995:2ABE:C195:DAEE 1273520 Scribunto text/plain local p = {} -- Загружаем данные из Module:Setlist/Songs local data = mw.loadData('Module:Setlist/Songs') -- Вспомогательная функция для проверки наличия элемента в таблице local function tableContains(table, element) for _, value in ipairs(table) do if value == element then return true end end return false end -- Функция для проверки, является ли дата страницы до 31.12.2012 local function isPre2013(pageName) -- Извлекаем дату в формате DD.MM.YYYY из названия страницы local day, month, year = pageName:match("^(%d%d)%.(%d%d)%.(%d%d%d%d)$") if not day or not month or not year then -- Если формат не соответствует DD.MM.YYYY, считаем, что это после 2012 года return false end -- Преобразуем дату в timestamp для сравнения local pageDate = os.time({year = tonumber(year), month = tonumber(month), day = tonumber(day)}) local cutoffDate = os.time({year = 2012, month = 12, day = 31}) return pageDate <= cutoffDate end -- Функция для фильтрации альбомов на основе даты в названии страницы local function filterAlbumsByPageName(albums, pageName) local filteredAlbums = {} local isPre2013Page = isPre2013(pageName) for _, album in ipairs(albums) do if isPre2013Page then -- До 31.12.2012: песни из Vessel и Regional At Best показываем только в Regional At Best if album == "Vessel" and tableContains(albums, "Regional At Best") then -- Пропускаем Vessel, если песня есть в Regional At Best elseif album == "Regional At Best" then table.insert(filteredAlbums, album) else table.insert(filteredAlbums, album) end else -- После 31.12.2012: песни из Regional At Best и Vessel показываем только в Vessel if album == "Regional At Best" and tableContains(albums, "Vessel") then -- Пропускаем Regional At Best, если песня есть в Vessel elseif album == "Vessel" then table.insert(filteredAlbums, album) else table.insert(filteredAlbums, album) end end end return filteredAlbums end -- Основная функция для обработки аргументов шаблона function p.fromArgs(frame) local args = frame:getParent().args local complete = args['complete'] and args['complete']:lower() or "yes" -- Если complete="unknown", возвращаем только надпись и пустую таблицу if complete == "unknown" then local wikitext = '{| class="setlist-table setlist-anim" style="margin-top:1.6em;"\n|-\n| style="padding:0.7em 1.2em;" |\n' wikitext = wikitext .. '<div style="font-style:italic; margin-bottom:0.8em;">Setlist is unknown.</div>\n' wikitext = wikitext .. '|}' return wikitext end -- Получаем название текущей страницы local pageName = frame:getParent():getTitle() -- Собираем список песен из аргументов шаблона local list = {} for i = 1, 50 do local song = args['song'..i] if song and song ~= '' then local label = args['label'..i] or "" table.insert(list, { title = mw.text.trim(song), label = label }) end end -- Группируем песни по альбомам local albumSongs = {} local albumOrder = {} for idx, songobj in ipairs(list) do local title = songobj.title local label = songobj.label local albums = data.songs[title] if albums then -- Фильтруем альбомы на основе даты страницы local filteredAlbums = filterAlbumsByPageName(albums, pageName) for _, album in ipairs(filteredAlbums) do if not albumSongs[album] then albumSongs[album] = {} table.insert(albumOrder, album) end table.insert(albumSongs[album], {title = title, label = label, num = idx}) end else -- Если песня не найдена в данных, добавляем в Non-Album if not albumSongs["Non-Album"] then albumSongs["Non-Album"] = {} table.insert(albumOrder, "Non-Album") end table.insert(albumSongs["Non-Album"], {title = title, label = label, num = idx}) end end -- 1. Основной сетлист local wikitext = '{| class="setlist-table setlist-anim" style="margin-top:1.6em;"\n|-\n| style="padding:0.7em 1.2em;" |\n' -- Добавляем надпись для uncomplete if complete == "uncomplete" then wikitext = wikitext .. '<div style="font-style:italic; margin-bottom:0.8em;">The complete setlist is unknown and the order may be wrong.</div>\n' end -- Выводим список песен for idx, songobj in ipairs(list) do local numtxt = (complete == "yes") and (idx..".") or "*" local label = (songobj.label and songobj.label ~= '') and ('<span class="setlist-label">'..songobj.label..'</span>') or '' wikitext = wikitext .. '<div class="setlist-row"><span class="setlist-song">'..numtxt..' [['..songobj.title..']]</span>'..label..'</div>\n' end -- 2. Диаграмма-прослойка local total = 0 for _, album in ipairs(albumOrder) do total = total + #albumSongs[album] end local start = 0 local gradientParts = {} for _, album in ipairs(albumOrder) do local count = #albumSongs[album] local percent = count / total * 100 local finish = start + percent local color = data.albumColors and data.albumColors[album] or "#ccc" table.insert(gradientParts, string.format("%s %.2f%% %.2f%%", color, start, finish)) start = finish end local gradient = "background: conic-gradient(" .. table.concat(gradientParts, ", ") .. ");" -- Вставляем кольцевую диаграмму wikitext = wikitext .. '<div class="ring-container7" style="margin:1.2em auto 1.1em auto;">' wikitext = wikitext .. '<div class="ring2" style="'..gradient..'"></div>' wikitext = wikitext .. '<div class="center2"></div>' wikitext = wikitext .. '<div class="imagemap-content2">' wikitext = wikitext .. '</div></div>\n' -- 3. Блоки по альбомам for albumIdx, album in ipairs(albumOrder) do local arr = albumSongs[album] local color = data.albumColors and data.albumColors[album] or "#eee" -- Убираем ссылку для Non-Album local link = (album == "Non-Album") and album or (data.albumLinks and data.albumLinks[album] or album) local displayText = (album == "Non-Album") and album or '[['..link..'|'..album..']]' local uniqid = "myDivision"..albumIdx wikitext = wikitext .. '\n{| class="wikitable" style="margin-top:1em; border-collapse:separate; border-spacing:4px; border:hidden;"' wikitext = wikitext .. '\n| style="background:'..color..'; border:hidden;" |' wikitext = wikitext .. '\n| style="border:hidden;" | '..displayText wikitext = wikitext .. '\n| style="border:hidden;" | <span class="mw-customtoggle-'..uniqid..'">('..tostring(#arr)..')</span>' wikitext = wikitext .. '\n| style="border:hidden;" |\n<div class="mw-collapsible mw-collapsed" id="mw-customcollapsible-'..uniqid..'">' for _, entry in ipairs(arr) do wikitext = wikitext .. '<span class="collapsible-setlist-row"><span class="collapsible-setlist-symbol">○</span><small>'..entry.title..'</small></span>\n' end wikitext = wikitext .. '</div>\n|}\n' end wikitext = wikitext .. '|}' return wikitext end return p oci8iken53iajwdycsrczzgerdbop9u 14 120169 1273406 2025-07-10T13:14:14Z MolingLuachra 53465 Leathanach cruthaithe le '[[Catagóir: Scríobhaithe]]' 1273406 wikitext text/x-wiki [[Catagóir: Scríobhaithe]] fk9okc5qa5gakk7j3rbewcpcshi7e11 0 120170 1273407 2025-07-10T13:23:04Z MolingLuachra 53465 Ag athdhíriú go [[Aodh Mac Cathmhaoil]] 1273407 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Aodh Mac Cathmhaoil]] sd5q7bjyttowe0yr8nnk75asbj1rblu 0 120171 1273408 2025-07-10T13:24:11Z MolingLuachra 53465 Leathanach cruthaithe le 'File agus scríobhaí ab a '''Seón Mac Solaidh''' (fl. 1715; John [Mac] Solly i bhfoinsí Béarla) a bhí gníomhach i dtosach [[18ú haois|na hochtú haoise déag]]. Is le Mac Solaidh cuid de na lámhscríbhinní a mhaireann de [[Foras Feasa ar Éirinn|Fhoras Feasa ar Éirinn]] le [[Seathrún Céitinn]] agus [[Scáthán Shacramuinte na hAithridhe]] le [[Aodh Mac Aingil|hAodh Mac Aingil]].' 1273408 wikitext text/x-wiki File agus scríobhaí ab a '''Seón Mac Solaidh''' (fl. 1715; John [Mac] Solly i bhfoinsí Béarla) a bhí gníomhach i dtosach [[18ú haois|na hochtú haoise déag]]. Is le Mac Solaidh cuid de na lámhscríbhinní a mhaireann de [[Foras Feasa ar Éirinn|Fhoras Feasa ar Éirinn]] le [[Seathrún Céitinn]] agus [[Scáthán Shacramuinte na hAithridhe]] le [[Aodh Mac Aingil|hAodh Mac Aingil]]. 6t7j9ynn06dars20ijx1j1lza2z7mgh 1273409 1273408 2025-07-10T13:24:28Z MolingLuachra 53465 1273409 wikitext text/x-wiki File agus scríobhaí ab a '''Seón Mac Solaidh''' (fl. 1715; John [Mac] Solly i bhfoinsí Béarla) a bhí gníomhach i dtosach [[18ú haois|na hochtú haoise déag]]. Is le Mac Solaidh cuid de na lámhscríbhinní a mhaireann de [[Foras Feasa ar Éirinn|Fhoras Feasa ar Éirinn]] le [[Seathrún Céitinn]] agus [[Scáthán Shacramuinte na hAithridhe]] le [[Aodh Mac Aingil|hAodh Mac Aingil]]. [[Catagóir:Scríobhaithe]] 7anh6offpmgffmntclhxnco8qm7j4ud 1273422 1273409 2025-07-10T15:34:07Z Kevin Scannell 340 1273422 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} File agus scríobhaí ab a '''Seón Mac Solaidh''' (fl. 1715; John [Mac] Solly i bhfoinsí Béarla) a bhí gníomhach i dtosach [[18ú haois|na hochtú haoise déag]]. Is le Mac Solaidh cuid de na lámhscríbhinní a mhaireann de [[Foras Feasa ar Éirinn|Fhoras Feasa ar Éirinn]] le [[Seathrún Céitinn]] agus [[Scáthán Shacramuinte na hAithridhe]] le [[Aodh Mac Aingil|hAodh Mac Aingil]]. [[Catagóir:Scríobhaithe]] 4m592o7idqjaxj5mswqmqwx8u1jj79w 1273470 1273422 2025-07-10T21:45:43Z MolingLuachra 53465 1273470 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} File agus scríobhaí ab a '''Seón Mac Solaidh''' (fl. 1715; ''John [Mac] Solly'' i bhfoinsí Béarla) a bhí gníomhach i dtosach na [[18ú haois|18ú haoise]]. Is le Mac Solaidh cuid de na lámhscríbhinní a mhaireann de [[Foras Feasa ar Éirinn|Fhoras Feasa ar Éirinn]] le [[Seathrún Céitinn]] agus [[Scáthán Shacramuinte na hAithridhe]] le [[Aodh Mac Aingil|hAodh Mac Aingil]]. [[Catagóir:Scríobhaithe]] ile4y2ek7dacn2qjvl51z8h1l1b3e6o 0 120172 1273428 2025-07-10T15:58:49Z Kevin Scannell 340 Bhog Kevin Scannell an leathanach [[Caisearbhán (taraxacum officinale)]] go [[Caisearbhán (Taraxacum)]]: níos mó ná speiceas amháin; ceangailte leis an ngéineas ar Wikidata 1273428 wikitext text/x-wiki #athsheoladh [[Caisearbhán (Taraxacum)]] 8p4bzicl5xkzyk3q7s6pjvi0dwhmeem 1273429 1273428 2025-07-10T15:59:25Z Kevin Scannell 340 Changed redirect target from [[Caisearbhán (Taraxacum)]] to [[Caisearbhán coiteann]] 1273429 wikitext text/x-wiki #athsheoladh [[Caisearbhán coiteann]] jl7w706jmc28ohh77i0yjsnu5hbv8cp 0 120173 1273430 2025-07-10T15:59:59Z Kevin Scannell 340 Ag athdhíriú go [[Caisearbhán coiteann]] 1273430 wikitext text/x-wiki #redirect [[Caisearbhán coiteann]] 9dtqid3amnhna72rjirh72okf6oex6s 0 120174 1273431 2025-07-10T16:01:07Z Kevin Scannell 340 Ag athdhíriú go [[Caisearbhán (Taraxacum)]] 1273431 wikitext text/x-wiki #redirect [[Caisearbhán (Taraxacum)]] 9t74tiisjs4r49um54xucb4kivs9a24 14 120175 1273483 2025-07-10T22:30:41Z TGcoa 21229 Leathanach cruthaithe le '[[Catagóir:Coireanna]] [[Catagóir:Daoine de réir stádais]] [[Catagóir:Foréigean]]' 1273483 wikitext text/x-wiki [[Catagóir:Coireanna]] [[Catagóir:Daoine de réir stádais]] [[Catagóir:Foréigean]] d7d1jfby265c2r1zdqf434pjyqa6kya 0 120176 1273489 2025-07-10T22:50:20Z TGcoa 21229 Leathanach cruthaithe le ' Déantar '''mí-úsáid leanaí''', nó '''mí-úsáid páistí''' nó '''drochúsáid leanaí''',<ref>i mBéarla, ''child abuse''</ref> a chatagóiriú i 4 chineál éagsúla. D’fhéadfadh taithí ar níos mó ná cineál amháin mí-úsáide a bheith ag leanbh.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.citizensinformation.ie/ga/birth-family-relationships/services-and-supports-for-children/child-abuse-and-protection/|teideal=Mí-úsáid leanaí agus cosaint leanaí...' 1273489 wikitext text/x-wiki Déantar '''mí-úsáid leanaí''', nó '''mí-úsáid páistí''' nó '''drochúsáid leanaí''',<ref>i mBéarla, ''child abuse''</ref> a chatagóiriú i 4 chineál éagsúla. D’fhéadfadh taithí ar níos mó ná cineál amháin mí-úsáide a bheith ag leanbh.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.citizensinformation.ie/ga/birth-family-relationships/services-and-supports-for-children/child-abuse-and-protection/|teideal=Mí-úsáid leanaí agus cosaint leanaí|údar=Citizensinformation.ie|language=ga|work=www.citizensinformation.ie|dátarochtana=2025-07-10}}</ref> Is iad na 4 chineál mí-úsáide ná: * [[Faillí leanaí]] * Mí-úsáid mhothúchánach * Mí-úsáid fhisiciúil * [[Mí-úsáid ghnéis|Mí-úsáid ghnéasach]] == Féach freisin == * [[Mí-úsáid leanaí in Éirinn sa 20ú haois]] == Tagairtí == {{reflist}}{{síol}} 6n5qpm8ymgcfn6zfjc8npaltdokjrun 1273490 1273489 2025-07-10T22:50:38Z TGcoa 21229 Bhog TGcoa an leathanach [[Mí-úsáid páistí]] go [[Mí-úsáid leanaí]] 1273489 wikitext text/x-wiki Déantar '''mí-úsáid leanaí''', nó '''mí-úsáid páistí''' nó '''drochúsáid leanaí''',<ref>i mBéarla, ''child abuse''</ref> a chatagóiriú i 4 chineál éagsúla. D’fhéadfadh taithí ar níos mó ná cineál amháin mí-úsáide a bheith ag leanbh.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.citizensinformation.ie/ga/birth-family-relationships/services-and-supports-for-children/child-abuse-and-protection/|teideal=Mí-úsáid leanaí agus cosaint leanaí|údar=Citizensinformation.ie|language=ga|work=www.citizensinformation.ie|dátarochtana=2025-07-10}}</ref> Is iad na 4 chineál mí-úsáide ná: * [[Faillí leanaí]] * Mí-úsáid mhothúchánach * Mí-úsáid fhisiciúil * [[Mí-úsáid ghnéis|Mí-úsáid ghnéasach]] == Féach freisin == * [[Mí-úsáid leanaí in Éirinn sa 20ú haois]] == Tagairtí == {{reflist}}{{síol}} 6n5qpm8ymgcfn6zfjc8npaltdokjrun 1273493 1273490 2025-07-10T22:58:47Z TGcoa 21229 1273493 wikitext text/x-wiki [[Íomhá:Exploitation enfants Angleterre.png|mion|[[obair éigeantais]]<ref>ó "Histoire du socialisme en France depuis la Révolution française jusqu'en 1878" le Benoît Malon (1883)</ref>]] Déantar '''mí-úsáid leanaí''', nó '''mí-úsáid páistí''' nó '''drochúsáid leanaí''',<ref>i mBéarla, ''child abuse''</ref> a chatagóiriú i 4 chineál éagsúla. D’fhéadfadh taithí ar níos mó ná cineál amháin mí-úsáide a bheith ag leanbh.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.citizensinformation.ie/ga/birth-family-relationships/services-and-supports-for-children/child-abuse-and-protection/|teideal=Mí-úsáid leanaí agus cosaint leanaí|údar=Citizensinformation.ie|language=ga|work=www.citizensinformation.ie|dátarochtana=2025-07-10}}</ref> Is iad na 4 chineál mí-úsáide ná: * [[Faillí leanaí]] * Mí-úsáid mhothúchánach * Mí-úsáid fhisiciúil * [[Mí-úsáid ghnéis|Mí-úsáid ghnéasach]] == Féach freisin == * [[Mí-úsáid leanaí in Éirinn sa 20ú haois]] * [[Acht na Leanaí, 1929]] == Tagairtí == {{reflist}}{{síol}} shxp5g0ib91m607pfc3lhyedb9snrm6 1273495 1273493 2025-07-10T23:05:53Z TGcoa 21229 1273495 wikitext text/x-wiki [[Íomhá:Exploitation enfants Angleterre.png|mion|[[obair éigeantais]]<ref>ó "Histoire du socialisme en France depuis la Révolution française jusqu'en 1878" le Benoît Malon (1883)</ref>]] Déantar '''mí-úsáid leanaí''', nó '''mí-úsáid páistí''' nó '''drochúsáid leanaí''',<ref>i mBéarla, ''child abuse''</ref> a chatagóiriú i 4 chineál éagsúla. D’fhéadfadh taithí ar níos mó ná cineál amháin mí-úsáide a bheith ag leanbh.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.citizensinformation.ie/ga/birth-family-relationships/services-and-supports-for-children/child-abuse-and-protection/|teideal=Mí-úsáid leanaí agus cosaint leanaí|údar=Citizensinformation.ie|language=ga|work=www.citizensinformation.ie|dátarochtana=2025-07-10}}</ref> Is iad na 4 chineál mí-úsáide ná: * [[Faillí leanaí]] * Mí-úsáid mhothúchánach * Mí-úsáid fhisiciúil * [[Mí-úsáid ghnéis|Mí-úsáid ghnéasach]] == Féach freisin == * [[Mí-úsáid leanaí in Éirinn sa 20ú haois]] * [[Acht na Leanaí, 1929]] == Tagairtí == {{reflist}}{{síol}} [[Catagóir:Mí-úsáid leanaí]] kvnzfcqw78kfmjkjqnje2tm1c7i0mpa 0 120177 1273491 2025-07-10T22:50:39Z TGcoa 21229 Bhog TGcoa an leathanach [[Mí-úsáid páistí]] go [[Mí-úsáid leanaí]] 1273491 wikitext text/x-wiki #athsheoladh [[Mí-úsáid leanaí]] k1e65s94x369qsyzfoasvaf7h19a7le 0 120178 1273492 2025-07-10T22:52:19Z TGcoa 21229 Ag athdhíriú go [[Mí-úsáid leanaí]] 1273492 wikitext text/x-wiki #athsheoladh[[Mí-úsáid leanaí]] 9o59xqzi03q2hu5lpxjc4k1z1kn35rj 2 120179 1273510 2025-07-11T06:35:36Z Marcas.oduinn 33120 Bhog Marcas.oduinn an leathanach [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Clár Dubh/Limistéir Speisialta]] go [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Clár Dubh/Comhshaol]]: Limistéir -> Comhshaoil 1273510 wikitext text/x-wiki #athsheoladh [[Úsáideoir:Marcas.oduinn/Clár Dubh/Comhshaol]] 1kw7cn5f4w0t89fskx1tgjwdvi4dmfg