વિકિપીડિયા guwiki https://gu.wikipedia.org/wiki/%E0%AA%AE%E0%AB%81%E0%AA%96%E0%AA%AA%E0%AB%83%E0%AA%B7%E0%AB%8D%E0%AA%A0 MediaWiki 1.45.0-wmf.4 first-letter દ્રશ્ય-શ્રાવ્ય (મિડિયા) વિશેષ ચર્ચા સભ્ય સભ્યની ચર્ચા વિકિપીડિયા વિકિપીડિયા ચર્ચા ચિત્ર ચિત્રની ચર્ચા મીડિયાવિકિ મીડિયાવિકિ ચર્ચા ઢાંચો ઢાંચાની ચર્ચા મદદ મદદની ચર્ચા શ્રેણી શ્રેણીની ચર્ચા TimedText TimedText talk વિભાગ વિભાગ ચર્ચા 0 4907 886090 886043 2025-06-04T15:46:45Z Dsvyas 561 [[Special:Contributions/नकुम भाविक|नकुम भाविक]] ([[User talk:नकुम भाविक|talk]]) દ્વારા કરેલ ફેરફારોને [[User:KartikMistry|KartikMistry]] દ્વારા કરેલા છેલ્લા સુધારા સુધી ઉલટાવાયા. 885780 wikitext text/x-wiki {{Infobox deity | type = હિંદુ | image = Shri Nathji - Krishna in Deity Form, Nathdvara, Rajasthan, ca. 1800, National Museum New Delhi.jpg | caption = ૧૧ વર્ષના કિશોરરૂપે કૃષ્ણ (શ્રીનાથજી) | birth_place = [[મથુરા]] | Sanskrit_transliteration = {{IAST|Kṛṣṇa}} | Devanagari = कृष्ण | weapon = {{unbulleted list|[[સુદર્શન ચક્ર]]|કૌમોદકી}} | mantra = '''ૐ નમો ભગવતે વાસુદેવાય''' | affiliation = | symbols = મોરપિચ્છ | consorts = {{hlist||[[રુક્મિણી]]|[[સત્યભામા]]|જાંબવતી અને અન્ય ૫ રાણીઓ}}<ref name=hawley12>{{cite book |title=The Divine Consort: Rādhā and the Goddesses of India|author=John Stratton Hawley, Donna Marie Wulff |publisher=Motilal Banarsidass Publisher |date=1982 |isbn=978-0-89581-102-8 |page=12}}</ref> | children = પ્રદ્યુમ્ન, સાંબ | abode = {{hlist|[[વૈકુંઠ]]|[[ગોકુળ]]|[[વૃંદાવન]]|[[મથુરા]]|[[દ્વારકા]]}} | mount = [[ગરુડ]] | dynasty = [[યદુવંશ]] | death_place = [[ભાલકા તીર્થ]], સૌરાષ્ટ્ર (હવે, વેરાવળ, ગુજરાતમાં)<ref name=eck380>{{cite book|author=Diana L. Eck|title=India: A Sacred Geography|url=https://books.google.com/books?id=uD_0P6gS-vMC&pg=PA380|year=2012|publisher=Harmony |isbn=978-0-385-53190-0|pages=380–381}}}}</ref> }} '''કૃષ્ણ''' કે '''શ્રીકૃષ્ણ''' ({{lang-sa|कृष्ण|श्रीकृष्ण}}) ને હિન્દુ ધર્મમાં [[વિષ્ણુ|ભગવાન વિષ્ણુ]] નો આઠમો તથા પૂર્ણ અવતાર માનવામાં આવે છે. તેઓ ''' પૂર્ણ પુરુષોત્તમ ''' અને ''' જગત ગુરુ ''' તરીકે પણ પ્રસિદ્ધ છે. કૃષ્ણનું વર્ણન મોટે ભાગે શ્યામ વર્ણના કિશોર તરીકે જોવા મળે છે જે હંમેશા હાથમાં વાંસળી સાથે ફરતા હોય છે કે વાંસળી વગાડતા હોય છે. હિંદુ કથાઓમાં કૃષ્ણ એક મુત્સદ્દી સલાહકાર, ઉપદેશક, વગેરે રૂપે આલેખાયેલા છે, તેમની સાથે સંકળાયેલી કથાઓ વિવિધ સંપ્રદાયો અને સમુદાયોમાં બહોળા પ્રમાણમાં સાંભળવા મળે છે.<ref name = Thomson>{{cite journal | author = રીચાર્ડ થોમ્પ્સન, પીએચ.ડી. | year = ડિસેમ્બર ૧૯૯૪ | title = રીફ્લેક્શન્સ ઓન ધ રીલેશન બીટ્વીન રીલીજન એન્ડ મોડર્ન રેશનાલિઝમ | url = http://www.iskcon.com/icj/1_2/12thompson.html | access-date = 2008-04-12 | journal = | archive-date = 2008-10-07 | archive-url = https://web.archive.org/web/20081007064730/http://www.iskcon.com/icj/1_2/12thompson.html | url-status = dead }}</ref> ભલે આ વાતોમાં વર્ણવેલી અમુક હકીકતો જુદાજુદા સંપ્રદાયોમાં જુદીજુદી હોય, પરંતુ તેનું હાર્દ તો હંમેશા એકસરખું હોય છે.<ref name="Mahony1987">{{cite journal | author = Mahony, W. K. | year = 1987 | title = Perspectives on Krsna's Various Personalities | journal = History of Religions | volume = 26 | issue = 3 | pages = 333–335 | jstor = 1062381 | doi=10.1086/463085| s2cid = 164194548 }}</ref> == જન્મ == [[ચિત્ર:Kaliya Daman.jpg|thumb|કાલિયા નાગને નાથતો કૃષ્ણ]] કૃષ્ણનો જન્મ [[શ્રાવણ વદ ૮|શ્રાવણ વદ આઠમ]]ના રોજ થયો હતો તેથી તેમના જન્મનો દિવસ [[જન્માષ્ટમી]] તરીકે ઊજવાય છે. ભગવાન [[વિષ્ણુ]]એ ધારણ કરેલા મુખ્ય દશ અવતારોમાં સૌથી પ્રચલિત બે અવતારો [[રામ]] અને કૃષ્ણના છે. કૃષ્ણ અવતાર તેમણે વૈવસ્વત મન્વંતરના અઠ્ઠાવીસમા દ્વાપરમાં કૃષ્ણના રૂપે [[દેવકી]]ના પુત્ર રૂપે [[મથુરા]]ના કારાગૃહમાં લીધો હતો. == મુખ્ય નામો == # કૃષ્ણ # ઠાકર # કનૈયો / કાનુડો / ક્‌હાન / કાનાજી # ગિરિધર # ગોપાલ # યદુનંદન # દેવકીનંદન # નંદલાલ # યશોદાનંદન # હરિ # અચ્યુત # મુરલીધર # મોહન # શ્યામ / ઘનશ્યામ # દ્વારકાધીશ # માધવ # લાલો # યોગેશ્વર # ગોવિંદ # હૃષીકેશ # મુકુંદ # દામોદર # ગોકુલેશ # કેશવ # મધુસૂદન # વાસુદેવ # જનાર્દન # રણછોડરાયજી # માધવ # મુરારિ # જગન્નાથ # પુરુષોત્તમ # મનોહર # નારાયણ # નંદગોપાલ == બાળપણ == [[File:Artist playing Shree Krisha in a dance performance.jpg|thumb|નૃત્ય પ્રદર્શનમાં કૃષ્ણનું પાત્ર ભજવતા કલાકાર]] કૃષ્ણનો જન્મ મથુરાના કારાગૃહમાં થયો હતો. તેમની માતાનું નામ [[દેવકી]] અને પિતાનું નામ [[વસુદેવ]] હતું. કૃષ્ણ તેમના માતા-પિતાનું આઠમું સંતાન હતા. કૃષ્ણની પહેલાં તેમના ૭ ભાઈઓને તેમના મામા કંસે ક્રૂરતાપૂર્વક પોતાના મૃત્યુના ભયથી મારી નાખ્યા હતા. કૃષ્ણના જન્મ પછી તેમના માતા પિતાએ કંસ તેમના આઠમા સંતાનને મારી ન નાખે તે માટે દેવીશક્તિ દ્વારા પ્રેરાતા કૃષ્ણને કારાગૃહમાંથી બહાર કાઢીને પોતાના મિત્ર નંદજીના ઘેર મૂકવા નીકળ્યા. પણ ગોકુળ અને મથુરાના વચ્ચે યમુના નદી પાર કરવાની હતી. આઠમના રાત્રે વરસાદ વરસી રહ્યો હતો ને યમુનાજીના પાણી કૃષ્ણના પગ સ્પર્શ કરવા ઉછાળા મારી રહ્યું હતું. તેથી કૃષ્ણના પિતાએ તેમને ટોકરીમાં માથા ઉપર રાખ્યા હતા અને નદી પાર કરી રહ્યા હતા. એટલામાં તો કૃષ્ણના પગનો સ્પર્શ યમુના નદીએ ઉછાળો મારી કરી લીધો અને શાંત થઈ ગયા ત્યાર બાદ તેઓ નંદજીના ઘરમાં ગયા અને તેમના મિત્ર ને વાત કરી અને કૃષ્ણને [[યશોદા]]જીના પાસે મૂકીને તેમની પુત્રી નંદાને લઈ પાછા મથુરાની કેદમાં ગયા પછી દ્વારપાળ દ્વારા કંસને આઠમા સંતાનની જાણ થતાં કારાગૃહમાં પહોંચી દેવકીના નવજાત શિશુને મારવા તેણે તે શિશુ બાળકી હોવાની જાણ છતાં તેણે તે બાળકીને મારવા દીવાલથી અથડાવવાનો પ્રયાસ કર્યો. પણ તે બાળકી દેવી મા દુર્ગા હતા. તે કંસના હાથમાંથી છૂટીને આકાશમાં પ્રગટ થઈ ગયા અને કંસને કહ્યું કે તારો કાળ તને મારનારો પ્રગટ થઈ ગયો છે એવું કહીને આકાશમાં અલોપ થઈ ગયા તે દેવી દુર્ગા પુરાણ અનુસાર દેવી નંદાના નામે ઓળખાય છે. == જીવનનો ઉત્તરાર્ધ == મહાભારત મુજબ, કુરુક્ષેત્ર યુદ્ધમાં ગાંધારીના તમામ સો પુત્રો મૃત્યુ પામ્યા હતા. દુર્યોધનના મૃત્યુ પહેલાની રાત્રે કૃષ્ણ ભગવાને ગાંધારીની મુલાકાત લીધી અને સમજાવ્યા પણ ગાંધારીએ કૃષ્ણને શ્રાપ આપ્યો કે તેમની સાથે સમસ્ત યાદવોનો વિનાશ થશે. કૃષ્ણ પોતે જાણતા હતા કે યાદવો ભવિષ્યમાં ખૂબ જ અભિમાની અને અધર્મી, ઘમંડી બની જશે જેથી તેઓએ "તથાસ્તુ" (તેથી તેમ થાય) કહેતાં ગાંધારીનાં ભાષણનો અંત આવ્યો હતો. [[શ્રીમદ્ ભાગવતમ્]] અનુસાર ઋષિ દુર્વાસા સાથે યાદવ બાળકોએ મજાકમાં નાટક કર્યું હતું તેના પરિણામે તેમણે 'તમારો સમગ્ર સમુદાય મૃત્યુ પામે' એવો શ્રાપ આપ્યો હતો.{{સંદર્ભ}} ૩૬ વર્ષ પછી, કોઈ પણ લડત વગર યાદવોનો નાશ થયો. એક તહેવાર ખાતે યાદવો વચ્ચે યુદ્ધ ફાટી નીકળ્યું. કૃષ્ણના મોટા ભાઈ બલરામે તો યોગની મદદથી પોતાનું શરીર છોડી દીધું હતું. કૃષ્ણએ જંગલમાં એક વૃક્ષ હેઠળ ધ્યાન શરૂ કર્યું ત્યારે એક શિકારીનું તીર તેમના ડાબા પગમાં લાગતા તે સમયે જ તેમનું મૃત્યુ થયું. આ સ્થળ આજે [[ભાલકા તીર્થ]] તરીકે ઓળખાય છે, જે ગુજરાતમાં [[સોમનાથ]]ની નજીક આવેલું છે. પૌરાણિક કથાઓ અનુસાર એ શિકારી રામાવતાર સમયમાં થઈ ગયેલા સુગ્રીવનો ભાઈ બાલી હતો. તે અવતારમાં રામે બાલીનો વધ છળથી કર્યો હતો આથી બાલીએ વરદાન માગ્યું હતું કે દ્વાપરમાં પોતાના હાથે કૃષ્ણનું મૃત્યુ થાય. ભાગવત મહાપુરાણમાં જણાવ્યા મુજબ જે સમયે કૃષ્ણએ દેહ છોડ્યો તે ઘડીએ જ દ્વાપર યુગનો અંત થયો અને કળિયુગનો પ્રારંભ થયો. == હિંદુ ધર્મની સાંપ્રદાયિક માન્યતાઓ == હિંદુ ધર્મમાં વૈષ્ણવ માન્યતા ભગવાન કૃષ્ણ વિષે એકેશ્વરવાદ ધરાવે છે, બીજા શબ્દોમાં કહીએ તો વૈષ્ણવ માન્યતા ધરાવતા દરેક સંપ્રદાયમાં ભગવાન કૃષ્ણને જ આરાધ્ય દેવ ગણવામાં આવે છે. 'રૂઢિચુસ્ત ગૌડીય વૈષ્ણવો'ના મત મુજબ કૃષ્ણનું સ્વરૂપ ત્રણ પ્રકારે વિસ્તાર પામે છે, તેમનું સ્વયં રૂપ અથવા તો દિવ્ય સ્વરૂપ સ્વયંસ્થિત છે એટલે કે અન્યાશ્રિત નથી. તેમનું તદેકાત્મ રૂપ હૂબહૂ તેમના મૂળ રૂપ જેવું જ છે, પરંતુ દેખાવમાં તે કૃષ્ણના મૂળ દેખાવ કરતાં જુદું હોય છે, (જેમકે નારાયણ કે વાસુદેવ રૂપ). તેમના આવેશ રૂપમાં કૃષ્ણ પોતાના મૂળ રૂપના જુદા જુદા અંશ સાથે વિવિધ સ્વરૂપે અવતરે છે.<ref name = Guy>{{cite book|surname=Beck |given=Guy L. |title=Sonic Theology: Hinduism and Sacred Sound |year=1993 |isbn=0872498557 |url={{Google books|cY1Xw1ZlIeQC|page=|keywords=|text=|plainurl=yes}} |place=Columbia, SC |publisher=[[University of South Carolina Press]] |series=Studies in Comparative Religion}}</ref><ref name=Kennedy1925>{{cite book | author = કેનેડી, એમ.ટી. | year = ૧૯૨૫ | title = ધી ચૈતન્ય મુવમેન્ટ: એ સ્ટડી ઓફ ધી વૈષ્ણવીઝ્મ ઓફ બેંગાલ | publisher = એચ. મિલફોર્ડ, ઓક્સફોર્ડ યુનિવર્સિટી પ્રેસ | isbn = }}</ref><ref name=Delmonico2004>{{cite journal | author = ડેલ્મોનીકો, એન. | year = ૨૦૦૪ | title = ધી હીસ્ટ્રી ઓફ ધી ઇન્ડિક મોનોથીઇઝ્મ એન્ડ મોડર્ન ચૈતન્ય વૈષ્ણવીઝ્મ | journal = ધી હરે કૃષ્ણ મુવમેન્ટ: ધી પોસ્ટકૅરિસ્મેટિક ફેટ ઓફ અ રીલીજીયસ ટ્રાન્સ્પ્લાન્ટ | url = http://books.google.com/books?hl=en&lr=&ie=UTF-8&id=mBMxPdgrBhoC&oi=fnd&pg=PA31&dq=Gaudiya+Vaisnava+monotheism+&ots=r4RWN61D6Y&sig=BjMywaqk4nQLWORhVvPTD__gK58 | access-date = ૨૦૦૮-૦૪-૧૨ }}</ref><ref name=Ojha1978>{{cite book | author = ઓઝા, પી.એન. | year = ૧૯૭૮ | title = આસ્પેક્ટ્સ ઓફ મેડિઇવલ ઇન્ડિયન સોસાયટી એન્ડ કલ્ચર | publisher = બી.આર. પબ્લીશીંગ કોર્પોરેશન; નવી દિલ્હી: ડી.કે. પબ્લીશર્સ' ડિસ્ટ્રીબ્યુટર્સ | isbn = }}</ref> શાસ્ત્રીય વિગતો અને જ્યોતિષીય ગણતરીઓના આધારે પરંપરાગત માન્યતા કૃષ્ણના જન્મની તારીખ ૧૮ કે ૨૧ જુલાઈ, ઇ.પૂ. ૩૨૨૮ હોવાની ધારણા બાંધવામાં આવે છે. કૃષ્ણ મથુરાના રાજપરિવારના હતા, અને રાજકુમારી દેવકી અને તેમના પતિ વસુદેવના કુળમાં જન્મેલા આઠમા પુત્ર હતા. મથુરા એ રાજધાની હતી, જેમાં કૃષ્ણના માતા-પિતા વસુદેવ અને દેવકીનો સંબંધ હતો. દેવકીનો ભાઈ રાજા કંસ, તેના પિતા રાજા ઉગ્રસેનને કેદ કરીને રાજગાદીએ બેસી ગયો હતો. દેવકીના આઠમા પુત્રના હાથે તેના મૃત્યુની આગાહી કરનારી એક ભવિષ્યવાણીથી ડરીને તેણે આ દંપતિને કારાવાસમાં પૂર્યા હતા. કંસે પ્રથમ છ બાળકોની હત્યા કર્યા પછી, બલરામને રોહિણીના પુત્ર તરીકે સ્થાનાંતરિત કર્યા પછી કૃષ્ણએ દેવકીના પુત્ર તરીકે જન્મ લીધો હતો. વસુદેવ માનતા હતા કે કૃષ્ણનું જીવન જોખમમાં છે, કૃષ્ણને ગોકુળમાં તેમના પાલક માતાપિતા યશોદા અને નંદ બાવાએ ઉછેર્યા હતા. તેમના અન્ય બે ભાઈબહેનો પણ બચી ગયા, બલરામ (દેવકીનું સાતમું સંતાન, રોહિણીના ગર્ભાશયમાં પરિવર્તિત, વાસુદેવની પ્રથમ પત્ની) અને સુભદ્રા (વાસુદેવ અને રોહિણીની દીકરી, જે બલરામ અને કૃષ્ણ કરતા ઘણી પાછળ જન્મી હતી). ભાગવત પુરાણ મુજબ, એવું માનવામાં આવે છે કે કૃષ્ણ વસુદેવના મનથી દેવકીના ગર્ભાશયમાં "માનસિક પ્રસારણ" દ્વારા જન્મ્યા હતા. હિન્દુઓ માને છે કે તે સમયે, આ પ્રકારનું સંઘર્ષ માણસો માટે શક્ય હતું.<ref>{{Cite web |url=http://srimadbhagavatam.com/1/3/28/en1 |title=ભાગવત પુરાણ ૧.૩.૨૮ |access-date=2008-04-16 |archive-date=2013-01-23 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130123024056/http://srimadbhagavatam.com/1/3/28/en1 |url-status=dead }}</ref> "ઉપર જણાવેલા બધાં જ અવતારો ભગવાનના અંશાવતાર છે, અથવાતો અંશાવતારના અંશ છે, પરંતુ કૃષ્ણ તે સ્વયં પૂર્ણ પુરુષોત્તમ ભગવાન છે.<ref name = McDaniel> જુઓ મૅકડૅનીયલ, જુન, ''"ફૉક વૈષ્ણવીઝ્મ એન્ડ ઠાકુર પંચાયત: લાઇફ એન્ડ સ્ટેટસ અમોંગ વિલેજ કૃષ્ણ સ્ટૅચ્યુઝ"'' {{Harvnb|બૅક|૨૦૦૫|p=39}}</ref> વૈષ્ણવ શિક્ષાનું અગત્યનું પાસું એ છે કે તેમાં ભગવાન, એટલે કે [[શંકર]] અથવા [[વિષ્ણુ]]<ref name="Elkman1986">{{cite book|author = Elkman, S. M.|author2=Gosvami, J.|year = 1986|title = Jiva Gosvamin's Tattvasandarbha: A Study on the Philosophical and Sectarian Development of the Gaudiya Vaisnava Movement|publisher = Motilal Banarsidass}}</ref> પણ પરમ ભગવાન તો કૃષ્ણ સદેહે વર્ણવવામાં આવે છે અને તેમનાં દ્વારા થયેલા સર્જનને પણ વાસ્તવિકતામાં બતાવવામાં આવે છે.<ref name = "Elkman1986"/><ref name= Thomson/> વૈષ્ણવ માન્યતામાં કૃષ્ણ અને વિષ્ણુ વચ્ચેનો ખરેખરો સંબંધ, ખાસ કરીને કોણ પહેલા આવ્યું અને કોણ તેનો અવતાર છે તે વિષે, હંમેશા ચર્ચાઓ અને મતમતાંતર પ્રવર્તતા આવ્યાં છે. વૈષ્ણવ માન્યતાના લગભગ બધાં જ સંપ્રદાયોમાં વિષ્ણુને પરમાત્મા માનવામાં આવે છે જે બધાં જ અવતારોનાં મૂળ સ્રોત છે, જ્યારે કૃષ્ણને વિષ્ણુના પૂર્ણ અવતાર તરીકે પૂજવામાં આવે છે અને તે કારણે જ તેમને વિષ્ણુથી અભિન્ન ગણવામાં આવે છે.<ref name = Guy/> કેટલાંક વૈષ્ણવ સંપ્રદાયોમાં (જેમકે [[ગૌડીય વૈષ્ણવ સંપ્રદાય]]),<ref name = Guy/><ref name = Kennedy1925/> વલ્લભ સંપ્રદાય ([[પુષ્ટિ માર્ગ]]) અને નિંબાર્ક સંપ્રદાયમાં કૃષ્ણને '''સ્વયં ભગવાન''' તરીકે પૂજવામાં આવે છે અને તેમને બધાં જ અવતારોનાં મૂળ ગણવામાં આવે છે, વિષ્ણુને પણ કૃષ્ણનો અવતાર માનવામાં આવે છે.<ref name = Delmonico2004/><ref name = Ojha1978/> == સંદર્ભ == {{Reflist|3}} {{વિષ્ણુ અવતારો}} {{મહાભારત}} {{હિંદુ ધર્મ}} [[શ્રેણી:મહાભારત]] [[શ્રેણી:હિંદુ દેવતા]] [[શ્રેણી:વિષ્ણુના દશાવતાર]] oar5flmdpxf928ku83hs0fes0lgsynu 0 12451 886088 886058 2025-06-04T15:44:27Z Dsvyas 561 [[Special:Contributions/43.241.194.172|43.241.194.172]] ([[User talk:43.241.194.172|talk]]) દ્વારા કરેલ ફેરફારોને [[User:KartikMistry|KartikMistry]] દ્વારા કરેલા છેલ્લા સુધારા સુધી ઉલટાવાયા. 787589 wikitext text/x-wiki {{Infobox Indian jurisdiction | type = ગામ | native_name = કાંટીદરા | state_name = ગુજરાત | district = ભરૂચ | taluk_names = ઝઘડીયા | latd = 21.596045 | longd = 73.021795 | area_total = | altitude = | population_total = | population_as_of = | population_density = | leader_title_1 = | leader_name_1 = | leader_title_2 = | leader_name_2 = | footnotes = | blank_title_1 = સગવડો | blank_value_1 = [[પ્રાથમિક શાળા]], [[પંચાયતઘર]], [[આંગણવાડી]], દૂધની ડેરી | blank_title_2 = મુખ્ય વ્યવસાય | blank_value_2 = [[ખેતી]], [[ખેતમજૂરી]], [[પશુપાલન]] | blank_title_3 = મુખ્ય ખેતપેદાશો | blank_value_3 = [[કપાસ]], [[તુવર]], [[શાકભાજી]], [[શેરડી]], [[કેળાં]], [[ડાંગર]] | blank_title_4 = | blank_value_4 = }}'''કાંટીદરા''' [[ભારત]] દેશના પશ્ચિમ ભાગમાં આવેલા [[ગુજરાત|ગુજરાત રાજ્યના]] મધ્યદક્ષિણ ભાગમાં આવેલા [[ભરૂચ જિલ્લો|ભરૂચ જિલ્લામાં]] આવેલા કુલ ૯ (નવ) તાલુકાઓ પૈકીના એક એવા [[ઝઘડીયા તાલુકો|ઝઘડીયા તાલુકામાં]] આવેલું એક ગામ છે. કાંટીદરા ગામના લોકોનો મુખ્ય વ્યવસાય [[ખેતી]], [[ખેતમજૂરી]] તેમ જ [[પશુપાલન]] છે. આ ગામમાં મુખ્યત્વે [[કપાસ]], [[ડાંગર]] તેમ જ [[શાકભાજી]]ના પાકની [[ખેતી]] કરવામાં આવે છે. આ ઉપરાંત કેટલાક લોકો પિયતની સગવડ મેળવી [[શેરડી]], [[કેળાં]], [[ડાંગર]] વગેરેની ખેતી પણ કરે છે. આ ગામમાં [[પ્રાથમિક શાળા]], [[પંચાયતઘર]], [[આંગણવાડી]] તેમ જ દૂધની ડેરી જેવી સવલતો પ્રાપ્ય થયેલી છે. {{ગુજરાત ગામ સ્ટબ}} [[શ્રેણી:ઝઘડીયા તાલુકો]] b5kgxb7sg6zwcuz198xgxl8uass0qmk 0 18059 886091 886046 2025-06-04T15:47:03Z Dsvyas 561 [[Special:Contributions/Bavkubhai|Bavkubhai]] ([[User talk:Bavkubhai|talk]]) દ્વારા કરેલ ફેરફારોને [[User:KartikBot|KartikBot]] દ્વારા કરેલા છેલ્લા સુધારા સુધી ઉલટાવાયા. 881011 wikitext text/x-wiki {{Infobox Indian jurisdiction | type = ગામ | native_name = ખાંભા | state_name = ગુજરાત | district = અમરેલી | taluk_names = [[ખાંભા તાલુકો | ખાંભા]] |latd = 21.1295327 | longd = 71.2160756 | area_total = | population_total = 10709 | population_as_of = ૨૦૧૧ | population_total_cite = <ref>{{cite web| title = Khambha Population - Amreli, Gujarat | url = http://www.census2011.co.in/data/village/515845-khambha-gujarat.html| access-date=૨ નવેમ્બર ૨૦૧૬ }}</ref> | area_telephone = ૦૨૭૯૭ | postal_code = ૩૬૫ ૬૫૦ | vehicle_code_range = જીજે - ૧૪ | leader_title_1 = | leader_name_1 = | leader_title_2 = | leader_name_2 = | footnotes = | blank_title_1 = સગવડો | blank_value_1 = [[પ્રાથમિક શાળા]], [[પંચાયતઘર]], [[આંગણવાડી]], દૂધની ડેરી | blank_title_2 = મુખ્ય વ્યવસાય | blank_value_2 = [[ખેતી]], [[ખેતમજૂરી]], [[પશુપાલન]] | blank_title_3 = મુખ્ય ખેતપેદાશો | blank_value_3 = [[ઘઉં]], [[જીરુ]], [[મગફળી]], [[તલ]], [[બાજરી]], [[ચણા]], [[કપાસ]], [[દિવેલી| દિવેલા]], [[રજકો]] તેમજ [[શાકભાજી]] | blank_title_4 = | blank_value_4 = | સ્થિતિ = યોગ્ય }} '''ખાંભા''' [[ભારત]] દેશનાં [[ગુજરાત|ગુજરાત રાજ્ય]]ના [[સૌરાષ્ટ્ર]] પ્રદેશના [[અમરેલી જિલ્લો|અમરેલી જિલ્લા]]માં આવેલું એક ગામ છે જે [[ખાંભા તાલુકો|ખાંભા તાલુકા]]નું વહીવટી મથક પણ છે. આ ગામમાં [[પ્રાથમિક શાળા]], [[પંચાયતઘર]], [[આંગણવાડી]], દૂધની ડેરી જેવી સગવડો છે. ખાંભા ગામના લોકોનો મુખ્ય વ્યવસાય [[ખેતી]], [[ખેતમજૂરી]], [[પશુપાલન]] છે તથા મુખ્ય ખેતપેદાશો [[ઘઉં]], [[જીરુ]], [[મગફળી]], [[તલ]], [[બાજરી]], [[ચણા]], [[કપાસ]], [[દિવેલી|દિવેલા]], [[રજકો]] તેમજ [[શાકભાજી]] છે. ==સંદર્ભ== {{Reflist}} [[શ્રેણી:ગુજરાતનાં તાલુકા મથકો]] [[શ્રેણી:ગુજરાતનાં શહેરો અને નગરો]] [[શ્રેણી:ખાંભા તાલુકો]] myzrbdae3xzgtgtsiz0kyk399u5b8qd 0 26057 886105 879965 2025-06-05T11:02:11Z Khandeka Satish Valji 82091 886105 wikitext text/x-wiki {{Infobox Indian jurisdiction | type = ગામ | native_name = પીપરાળા | state_name = ગુજરાત | district = પાટણ | taluk_names = સાંતલપુર | latd = 23.763241 | longd= 71.167 | area_total = | altitude = | population_total = 2210 | population_as_of = | population_density = | leader_title_1 = | leader_name_1 = | leader_title_2 = | leader_name_2 = | footnotes = | blank_title_1 = સગવડો | blank_value_1 = [[પ્રાથમિક શાળા]], [[પંચાયતઘર]], [[આંગણવાડી]], દૂધની ડેરી | blank_title_2 = મુખ્ય વ્યવસાય | blank_value_2 = [[ખેતી]], [[ખેતમજૂરી]], [[પશુપાલન]] | blank_title_3 = મુખ્ય ખેત-ઉત્પાદનો | blank_value_3 = [[ઘઉં]], [[જીરુ]], [[વરિયાળી]], [[બાજરી]],<br /> [[કપાસ]], [[દિવેલી]], [[રજકો]], [[શાકભાજી]] | blank_title_4 = | blank_value_4 = }} '''પીપરાળા''' [[ભારત]] દેશના પશ્ચિમ ભાગમાં આવેલા [[ગુજરાત| ગુજરાત રાજ્ય]]ના ઉત્તર ભાગમાં આવેલા [[ પાટણ જિલ્લો| પાટણ જિલ્લા]]માં આવેલા કુલ ૯ (નવ) તાલુકાઓ પૈકીના એક એવા [[સાંતલપુર તાલુકો|સાંતલપુર તાલુકા]]માં આવેલું એક ગામ છે. પીપરાળા ગામના લોકોનો મુખ્ય વ્યવસાય [[ખેતી]], [[ખેતમજૂરી]] તેમ જ [[પશુપાલન]] છે. આ ગામમાં મુખ્યત્વે [[ઘઉં]], [[જીરુ]], [[વરિયાળી]], [[બાજરી]], [[કપાસ]], [[દિવેલી|દિવેલા]](એરંડા) ,[[રજકો]] તેમ જ અન્ય [[શાકભાજી]]ના પાકની [[ખેતી]] કરવામાં આવે છે. આ ગામમાં [[પ્રાથમિક શાળા]], [[માધ્યમિક શાળા|સરકારી માઘ્યમિક શાળા]], [[પંચાયતઘર]], [[આંગણવાડી]] તેમ જ દૂધની ડેરી જેવી સવલતો પ્રાપ્ય થયેલી છે. આ ગામ [[કચ્છનું નાનું રણ|કચ્છના નાના રણ]] અને [[કચ્છનું મોટું રણ|મોટા રણ]]ની વચ્ચે આવેલું ગામ છે. અહીં વર્ષમાં ચોમાસા દરમિયાન ખેતી થાય છે તથા આંશિક વિસ્તારમાં પિયતનો લાભ મળ્યો હોવાથી ત્યાં ચોમાસા ઉપરાંત પણ ખેતી થાય છે. અહીંના મોટા ભાગના લોકો રોજગારી મેળવવા માટે મુંબઈ જેવા મહાનગરમાં સ્થાયી થઈ ગયા છે. {{ગુજરાત ગામ સ્ટબ}} [[શ્રેણી:સાંતલપુર તાલુકો]] c4lhz559yo8872bsv8dselfkpvnow3s 0 27741 886083 876683 2025-06-04T13:26:37Z 2409:40C1:1020:BD97:8000:0:0:0 886083 wikitext text/x-wiki {{Infobox Indian jurisdiction | type = ગામ | native_name = ઈઢાટા | state_name = ગુજરાત | district = વાવ-થરાદ | taluk_names = [[થરાદ તાલુકો|થરાદ]] | latd = 24.395571 | longd = 71.626144 | area_total = | altitude = | population_total = ૩૧૭૮ | population_as_of = ૨૦૧૧ | population_total_cite = <ref>{{Cite web|url=https://www.censusindia.co.in/villages/idhata-population-banas-kantha-gujarat-507553|title=Idhata Village Population, Caste - Tharad Banaskantha, Gujarat - Census India|website=www.censusindia.co.in|language=en-US|access-date=2018-12-02|archive-date=2022-05-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20220525064151/https://www.censusindia.co.in/villages/idhata-population-banas-kantha-gujarat-507553|url-status=dead}}</ref> | population_density = | leader_title_1 = સરપંચ | leader_name_1 = શંકરલાલ રાજગોર | leader_title_2 = | leader_name_2 = | footnotes = | blank_title_1 = સગવડો | blank_value_1 = [[પ્રાથમિક શાળા]], [[માધ્યમિક શાળા]], [[ઉચ્ચતર માધ્યમિક શાળા]], [[પંચાયતઘર]], [[આંગણવાડી]], દૂધની ડેરી | blank_title_2 = મુખ્ય વ્યવસાય | blank_value_2 = [[ખેતી]], [[ખેતમજૂરી]], [[પશુપાલન]],કેટરિંગ,ફાયનાન્સ | blank_title_3 = મુખ્ય ખેતપેદાશ | blank_value_3 = [[મકાઈ]], [[બાજરી]], [[તુવેર]], [[શાકભાજી]],જીરું,ઈસબગુલ,રાયડો,દાડમ | blank_title_4 = | blank_value_4 = }} '''ઈઢાટા (તા. થરાદ)''' [[ભારત]] દેશના પશ્ચિમ ભાગમાં આવેલા [[ગુજરાત|ગુજરાત રાજ્યના]] ઉત્તર ભાગમાં આવેલા [[વાવ-થરાદ જિલ્લો|વાવ-થરાદ જિલ્લામાં]] આવેલા કુલ ૮ (આઠ) તાલુકાઓ પૈકીના એક એવા [[થરાદ તાલુકો|થરાદ તાલુકામાં]] આવેલું એક ગામ છે. ઈઢાટા ગામના લોકોનો મુખ્ય વ્યવસાય [[ખેતી]], [[ખેતમજૂરી]] તેમ જ [[પશુપાલન]] છે. આ ગામમાં મુખ્યત્વે [[ઘઉં]], [[જીરુ]], [[વરિયાળી]], [[બાજરી]], [[કપાસ]], [[દિવેલી|દિવેલા]], [[રજકો]] તેમ જ અન્ય [[શાકભાજી]]ના પાકની [[ખેતી]] કરવામાં આવે છે. આ ગામમાં [[પ્રાથમિક શાળા]], [[માધ્યમિક શાળા]], [[ઉચ્ચતર માધ્યમિક શાળા]], [[પંચાયતઘર]], [[આંગણવાડી]] તેમ જ દૂધની ડેરી જેવી સવલતો પ્રાપ્ય થયેલી છે. ઇઢાટા સમૂહ ગામ પંચાયતમાં બે ગામોનો સમાવેશ થાય છે: (૧) ઇઢાટા અને (૨) [[મહાદેવપુરા (તા. થરાદ)|મહાદેવપુરા]]. == અહીં ગ્રામ પંચાયત અલગ થઈ ગઇ છે == {{Reflist}} {{ગુજરાત ગામ સ્ટબ}} [[શ્રેણી:થરાદ તાલુકો]] j36ptuf17a1mob6o0wxw6igown4mhiq 886085 886083 2025-06-04T15:38:53Z Dsvyas 561 886085 wikitext text/x-wiki {{Infobox Indian jurisdiction | type = ગામ | native_name = ઈઢાટા | state_name = ગુજરાત | district = વાવ-થરાદ | taluk_names = [[થરાદ તાલુકો|થરાદ]] | latd = 24.395571 | longd = 71.626144 | area_total = | altitude = | population_total = ૩૧૭૮ | population_as_of = ૨૦૧૧ | population_total_cite = <ref>{{Cite web|url=https://www.censusindia.co.in/villages/idhata-population-banas-kantha-gujarat-507553|title=Idhata Village Population, Caste - Tharad Banaskantha, Gujarat - Census India|website=www.censusindia.co.in|language=en-US|access-date=2018-12-02|archive-date=2022-05-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20220525064151/https://www.censusindia.co.in/villages/idhata-population-banas-kantha-gujarat-507553|url-status=dead}}</ref> | population_density = | leader_title_1 = સરપંચ | leader_name_1 = શંકરલાલ રાજગોર | leader_title_2 = | leader_name_2 = | footnotes = | blank_title_1 = સગવડો | blank_value_1 = [[પ્રાથમિક શાળા]], [[માધ્યમિક શાળા]], [[ઉચ્ચતર માધ્યમિક શાળા]], [[પંચાયતઘર]], [[આંગણવાડી]], દૂધની ડેરી | blank_title_2 = મુખ્ય વ્યવસાય | blank_value_2 = [[ખેતી]], [[ખેતમજૂરી]], [[પશુપાલન]],કેટરિંગ,ફાયનાન્સ | blank_title_3 = મુખ્ય ખેતપેદાશ | blank_value_3 = [[મકાઈ]], [[બાજરી]], [[તુવેર]], [[શાકભાજી]],જીરું,ઈસબગુલ,રાયડો,દાડમ | blank_title_4 = | blank_value_4 = }} '''ઈઢાટા (તા. થરાદ)''' [[ભારત]] દેશના પશ્ચિમ ભાગમાં આવેલા [[ગુજરાત|ગુજરાત રાજ્યના]] ઉત્તર ભાગમાં આવેલા [[વાવ-થરાદ જિલ્લો|વાવ-થરાદ જિલ્લામાં]] આવેલા કુલ ૮ (આઠ) તાલુકાઓ પૈકીના એક એવા [[થરાદ તાલુકો|થરાદ તાલુકામાં]] આવેલું એક ગામ છે. ઈઢાટા ગામના લોકોનો મુખ્ય વ્યવસાય [[ખેતી]], [[ખેતમજૂરી]] તેમ જ [[પશુપાલન]] છે. આ ગામમાં મુખ્યત્વે [[ઘઉં]], [[જીરુ]], [[વરિયાળી]], [[બાજરી]], [[કપાસ]], [[દિવેલી|દિવેલા]], [[રજકો]] તેમ જ અન્ય [[શાકભાજી]]ના પાકની [[ખેતી]] કરવામાં આવે છે. આ ગામમાં [[પ્રાથમિક શાળા]], [[માધ્યમિક શાળા]], [[ઉચ્ચતર માધ્યમિક શાળા]], [[પંચાયતઘર]], [[આંગણવાડી]] તેમ જ દૂધની ડેરી જેવી સવલતો પ્રાપ્ય થયેલી છે. {{Reflist}} {{ગુજરાત ગામ સ્ટબ}} [[શ્રેણી:થરાદ તાલુકો]] q2zq8bcosyj7u1fvme1crelhhb7rtdz 886086 886085 2025-06-04T15:39:29Z Dsvyas 561 886086 wikitext text/x-wiki {{Infobox Indian jurisdiction | type = ગામ | native_name = ઈઢાટા | state_name = ગુજરાત | district = વાવ-થરાદ | taluk_names = [[થરાદ તાલુકો|થરાદ]] | latd = 24.395571 | longd = 71.626144 | area_total = | altitude = | population_total = ૩૧૭૮ | population_as_of = ૨૦૧૧ | population_total_cite = <ref>{{Cite web|url=https://www.censusindia.co.in/villages/idhata-population-banas-kantha-gujarat-507553|title=Idhata Village Population, Caste - Tharad Banaskantha, Gujarat - Census India|website=www.censusindia.co.in|language=en-US|access-date=2018-12-02|archive-date=2022-05-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20220525064151/https://www.censusindia.co.in/villages/idhata-population-banas-kantha-gujarat-507553|url-status=dead}}</ref> | population_density = | leader_title_1 = સરપંચ | leader_name_1 = શંકરલાલ રાજગોર | leader_title_2 = | leader_name_2 = | footnotes = | blank_title_1 = સગવડો | blank_value_1 = [[પ્રાથમિક શાળા]], [[માધ્યમિક શાળા]], [[ઉચ્ચતર માધ્યમિક શાળા]], [[પંચાયતઘર]], [[આંગણવાડી]], દૂધની ડેરી | blank_title_2 = મુખ્ય વ્યવસાય | blank_value_2 = [[ખેતી]], [[ખેતમજૂરી]], [[પશુપાલન]],કેટરિંગ,ફાયનાન્સ | blank_title_3 = મુખ્ય ખેતપેદાશ | blank_value_3 = [[મકાઈ]], [[બાજરી]], [[તુવેર]], [[શાકભાજી]],જીરું,ઈસબગુલ,રાયડો,દાડમ | blank_title_4 = | blank_value_4 = }} '''ઈઢાટા (તા. થરાદ)''' [[ભારત]] દેશના પશ્ચિમ ભાગમાં આવેલા [[ગુજરાત|ગુજરાત રાજ્યના]] ઉત્તર ભાગમાં આવેલા [[વાવ-થરાદ જિલ્લો|વાવ-થરાદ જિલ્લામાં]] આવેલા કુલ ૮ (આઠ) તાલુકાઓ પૈકીના એક એવા [[થરાદ તાલુકો|થરાદ તાલુકામાં]] આવેલું એક ગામ છે. ઈઢાટા ગામના લોકોનો મુખ્ય વ્યવસાય [[ખેતી]], [[ખેતમજૂરી]] તેમ જ [[પશુપાલન]] છે. આ ગામમાં મુખ્યત્વે [[ઘઉં]], [[જીરુ]], [[વરિયાળી]], [[બાજરી]], [[કપાસ]], [[દિવેલી|દિવેલા]], [[રજકો]] તેમ જ અન્ય [[શાકભાજી]]ના પાકની [[ખેતી]] કરવામાં આવે છે. આ ગામમાં [[પ્રાથમિક શાળા]], [[માધ્યમિક શાળા]], [[ઉચ્ચતર માધ્યમિક શાળા]], [[પંચાયતઘર]], [[આંગણવાડી]] તેમ જ દૂધની ડેરી જેવી સવલતો પ્રાપ્ય થયેલી છે. == સંદર્ભ == {{Reflist}} {{ગુજરાત ગામ સ્ટબ}} [[શ્રેણી:થરાદ તાલુકો]] nwjiw9xo7d64yteqt0ros6o63f01yi3 0 31006 886096 885945 2025-06-04T22:54:06Z InternetArchiveBot 63183 Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 886096 wikitext text/x-wiki {{cleanup}} {{Infobox scientist | name = ઍલન ટ્યુરિંગ | image =Alan Turing az 1930-as években.jpg| image_width = | caption = | birth_date = {{Birth date|1912|6|23|df=yes}} | birth_place = [[Maida Vale]], London, England, United Kingdom | death_date = {{Death date and age|1954|6|7|1912|6|23|df=yes}} | death_place = [[Wilmslow]], [[Cheshire]], England, United Kingdom | nationality = British | field = [[Mathematician]], [[logician]], [[cryptanalyst]], [[computer scientist]] | work_institutions = [[University of Cambridge]]<br />[[Government Code and Cypher School]]<br />[[National Physical Laboratory, UK|National Physical Laboratory]]<br />[[University of Manchester]] | alma_mater = [[King's College, Cambridge]]<br />[[Princeton University]] | doctoral_advisor = [[Alonzo Church]] | doctoral_students = [[Robin Gandy]] | known_for = [[Halting problem]]<br />[[Turing machine]]<br />[[Cryptanalysis of the Enigma]]<br />[[Automatic Computing Engine]]<br />[[Turing Award]]<br />[[Turing Test]]<br />[[Turing pattern]]s | prizes = [[Officer of the Order of the British Empire]]<br />[[Fellow of the Royal Society]] }} '''ઍલન મેથીસન ટ્યુરિંગ''', ઓબીઈ, એફઆરએસ; 23 જૂન 1912 – 7 જૂન 1954), અંગ્રેજી ગણિતશાસ્ત્રી, તર્કશાસ્ત્રી,સંકેતલિપિના વિશ્લેષક અને કમ્પ્યૂટર વૈજ્ઞાનિક હતા. તેમણે ટ્યુરિંગ મશિન સાથે ગાણિતિક નિયમો અને ગણતરીની વિભાવનાનું નિર્દિષ્ટીકરણ પૂરું પાડીને કમ્પ્યૂટર વિજ્ઞાનના વિકાસમાં અત્યંત પ્રભાવશાળી યોગદાન આપ્યું હતું, જેણે આધુનિક [[કમ્પ્યૂટર]]ના સર્જનમાં મહત્તવપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવી હતી.<ref name="AFP"/> [[બીજું વિશ્વ યુદ્ધ|બીજા વિશ્વ યુદ્ધ]] દરમિયાન, ટ્યુરિંગે ગવર્મેન્ટ કોડ અને સાયફર સ્કૂલ બ્લેત્ચલેય પાર્ક, બ્રિટનના કોડબ્રેકીંગ સેન્ટર માટે કામ કર્યું. થોડા સમય માટે તેઓ હટ 8 વિભાગના મુખ્યાધિકારી હતા, આ વિભાગ જર્મન નૌકા સૈન્યને સંબંધિત સંકેતલિપિના વિશ્લેષણમાટે જવાબદાર હતું. તેમણે જર્મનસંકેતલિપિને તોડતી પદ્ધતિઓમાંની એક યોજના નક્કી કરી રાખી હતી, જેમાં બોમ્બે પદ્ધતિ, ઈલેક્ટ્રોમીકેનીકલમશીન ઈનીગ્મા મશીન માટે ગોઠવણી શોધી શકે છે, તેનો સમાવેશ થાય છે. યુદ્ધ પછી તેમણે નેશનલ ફિઝીકલ લેબોરેટરી ખાતે કામ કર્યું, જ્યાં એસીઈ(ACE), એક સંગ્રહ કરી શકાય એવા કમ્પ્યૂટર પ્રોગ્રામની સૌ પ્રથમ ડિઝાઈન તૈયાર કરી. તેમના જીવનના અંત ભાગમાં ટ્યુરિંગને ગાણિતિક જીવવિજ્ઞાનમાં રસ પડ્યો. તેમણે આકાર વિકાસ(મૉર્ફોજિનેસિસ)નું રસાયણશાસ્ત્ર આધારિત પેપર લખ્યું,<ref>{{Cite journal| last= Turing | first= A. M. | title = The Chemical Basis of Morphogenesis | journal = Philosophical Transactions of The Royal Society of London, series B | volume = 237 | pages = 37–72 | year = 1952 }}</ref> અને તેમણે ઓસીલેટીંગકેમિકલ રીએક્શન જેમ કે બીલોઅસોય- ઝાબોટીન્સ્કાય રીએક્શનનું અનુમાન કર્યું, જેનું 1960ના દાયકાઓમાં સૌ પ્રથમ વખત અવલોકિત બન્યું. ટ્યુરિંગની સજાતીયતા 1952માં ફોજદારી ફરિયાદમાં પરિણમી- તે સમયે યુનાઈટેડ કિંગડ્મમાં સજાતીય વર્તણૂક ગેરકાયદેસર હતી- અને તેમણે જેલના વિકલ્પ તરીકે સ્ત્રી હોર્મોન(રાસાયણિક ખસીકરણ)ની સાથે સારવાર સ્વીકારી હતી. તેઓ 1954માં તેમના 42મા જન્મદિવસનાં કેટલાંક અઠવાડિયા પહેલાં, સાઈનાઈડ ઝેરથી મૃત્યુ પામ્યા. કાયદેસરની તપાસમાં તે આત્મહત્યા હોવાનું શોધાયું હતું, તેમની માતા અને કેટલાક અન્ય લોકો તેમના મોતને એક અકસ્માત હોવાનું માની રહ્યાં હતાં. 10 સપ્ટેમ્બર 2009ના રોજ, ઈન્ટરનેટ ઝુંબેશને અનુસરતાં, યુદ્ધ પછી ટ્યુરિંગની સાથે જે રીતનો વ્યવહાર થયો હતો, તે માટે બ્રિટિશ સરકાર વતી બ્રિટિશ વડાપ્રધાન ગોર્ડોન બ્રાઉને સત્તાવાર જાહેર માફી માંગી હતી. .<ref name="PM-apology">{{Cite news | url = http://news.bbc.co.uk/2/hi/technology/8249792.stm | title = PM apology after Turing petition | date = 11 September 2009 | work = BBC News}}</ref> == બાળપણ અને યુવાની == ઍલન ટ્યુરિંગનું ગર્ભધાન [[છત્રપુર]],[[ઓરિસ્સા]], ભારતમાં થયું હતું.<ref name="Hodges1983P5">{{Harvnb|Hodges|1983|p=5}}</ref> તેમના પિતા, જુલિયસ મેથીસન ટ્યુરિંગભારતીય નાગરિક સેવાના સભ્ય હતા. જુલિયસ અને તેની પત્ની સારા (પૂર્વાશ્રમમાં સ્ટોનેય; 1881–1976, એડવર્ડ વોલ્લર સ્ટોનેય, મદ્રાસ રેલ્વેના મુખ્ય એન્જિનીયરની પુત્રી હતાં) ઇચ્છતાં હતાં કે ઍલનનો ઉછેર ઈંગ્લેન્ડમાં થાય, તેથી તેઓ મૈડા વેલે<ref name="englishheritaget">{{Cite web | url = http://www.english-heritage.org.uk/server/show/nav.001002006005/chooseLetter/T | title = London Blue Plaques | access-date = 10 February 2007 | work = English Heritage}}</ref>, લંડનમાં પાછાં આવ્યાં, જ્યાં ઍલન ટ્યુરિંગનો જન્મ 23 જૂન 1912ના રોજ થયો, જે પાછળથી કોલોન્નાડે હોટલપર બિલ્ડીંગની બહારની બાજુ<ref>{{openplaque|381}}</ref>એ એક વાદળી તકતી દ્વારા નોંધાયેલું હતું.<ref name="Hodges1983P5"/><ref name="turingorguk">{{Cite web| url=http://www.turing.org.uk/turing/scrapbook/memorial.html | title=The Alan Turing Internet Scrapbook | access-date=26 September 2006}}</ref> તેમને જ્હોન નામનો મોટો ભાઈ હતો. તેમના પિતાનું નાગરિક સેવા કમિશન હજી પણ સક્રિય હતું અને ટ્યુરિંગના બાળપણનાં વર્ષો દરમિયાન તેમનાં માતા-પિતા તેમના બે પુત્રોને નિવૃત્ત આર્મી દંપતી પાસે મૂકી, હેસ્ટીંગ્સ, ઈંગ્લેન્ડ<ref>{{Harvnb|Hodges|1983|p=6}}</ref> અને ભારત વચ્ચે આવ-જા કરતાં હતાં. જીવનમાં ખૂબ જ જલદી, ટ્યુરિંગે પાછળથી વધુ પ્રમુખતાઓ દર્શાવી હતી જે પ્રતિભાસંપન્ન હોવાની નિશાની દર્શાવતી હતી.<ref name="toolbox">{{Cite web |title=Alan Turing&nbsp;– Towards a Digital Mind: Part 1 |first=G. James |last=Jones |date=11 December 2001 |url=http://www.systemtoolbox.com/article.php?history_id=3 |access-date=27 July 2007 |work=System Toolbox |archive-date=3 ઑગસ્ટ 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070803163318/http://www.systemtoolbox.com/article.php?history_id=3 |url-status=dead }}</ref> છ વર્ષની ઉંમરે તેમના વાલીએ સેન્ટ મિશેલ, દિવસની સ્કૂલમાં તેમનું નામ નોંધાવ્યું હતું. તેમની પ્રતિભા શરૂઆતમાં જ મુખ્ય શિક્ષિકાએ ઓળખી કાઢી, એવી રીતે તેમના ક્રમશઃ ઘણા શિક્ષકોએ તેમની પ્રતિભા ઓળખી હતી. 1924માં, 14 વર્ષની ઉંમરે, તેઓ ડૂરસેટમાં બજાર ભરાય એવા શહેર શેરબોર્નમાં જાણીતી સ્વતંત્ર્ય શાળાશેરબોર્ન શાળામાં ગયા. સત્રના પ્રથમ દિવસે બ્રિટનમાં સામાન્ય હડતાળ હતી, પણ તેને પ્રથમ દિવસે હાજર રહેવું હતું તે નિર્ધારિત હતું, તેથી તેણે તેની સાઈકલ સાઉથએમ્પટોનથી શાળા સુધી {{convert|60|mi|km}}થી વધુ દોરીને લઈ ગયો, આખી રાત પ્રવાસી માટેની વીશીમાં રોકાયો.<ref name="metamagical">{{Cite book|title=Metamagical Themas: Questing for the Essence of Mind and Pattern |first=Douglas R. |last=Hofstadter |year=1985 |publisher=Basic Books |isbn=0-465-04566-9 |oclc=230812136}}</ref> [[ચિત્ર:KingsCollegeChapel.jpg|thumb|કિંગ્સ કોલેજ, કેમ્બ્રીજ ખાતે કમ્પ્યૂટર ખંડનું નામ ટ્યુરિંગના નામથી રાખવામાં આવ્યું હતું, જ્યાં તેઓ 1931માં વિદ્યાર્થી અને 1935માં ફેલો બન્યા હતા.]] ટ્યુરિંગની કુદરતી રુચિ ગણિત અને વિજ્ઞાન હોવાથી શેરબોર્નમાં કેટલાક શિક્ષકો, જેમની શિક્ષણની વ્યાખ્યામાં સાહિત્યપર વધુ ભાર આપતા હતા, પરિણામે તેઓ પ્રત્યેથી તેમને આદર ન મળ્યો. તેમના મુખ્ય શિક્ષકે તેમના વાલીને લખ્યું હતું- "હું આશા રાખું છું કે તે બે સ્ટૂલની વચ્ચે ન પડે. જો તેને જાહેર શાળામાં રહેવું હશે, તો તેણે ચોક્કસપણે ''શિક્ષિત'' થવાનું ધ્યેય રાખવું જ પડશે. જો તેણે માત્ર''વિજ્ઞાનના વિશેષજ્ઞ'' બનવું હશે, તો તે જાહેર શાળામાં તેનો સમય બરબાદ કરી રહ્યો છે. "<ref>{{Harvnb|Hodges|1983|p=26}}</ref> આ બધું થવા છતાં, ટ્યુરિંગે અભ્યાસમાં નોંધનીય ક્ષમતા દર્શાવવાની ચાલુ રાખી. 1927માં પ્રાથમિક કલનશાસ્ત્રનો અભ્યાસ કર્યાં વિના જ તેને જટિલ સમસ્યાઓ ઉકેલવામાં મજા આવતી હતી. 1928માં, 16 વર્ષની ઉંમરે, ટ્યુરિંગને [[આલ્બર્ટ આઇન્સ્ટાઇન|આર્બલ્ટ આઈન્સ્ટાઈન]]ના કાર્યનો ભેટો થયો, તેણે માત્ર તેને સમજી લીધું એટલું જ નહીં, પણ તેણે એક લખાણમાંથી, કે જેમાં ક્યારેય એવું સ્પષ્ટપણે દર્શાવાયું નહોતું, તેમાંથી ન્યુટનના ગતિના નિયમોઅંગે આઈન્ટાઈનના પ્રશ્નો અંગે અનુમાન લગાવ્યું.<ref>{{Harvnb|Hodges|1983|p=34}}</ref> ટ્યુરિંગની આશાઓ અને આકાંક્ષાઓ તેણે શાળામાં પોતાનાથી સહેજ મોટા વિદ્યાર્થી, ક્રિસ્ટોફર મોર્કોમ સાથે વિકસાવેલી નજીકની મિત્રતા દ્વારા વધુ ઊભરી. મોર્કોમ ટ્યુરિંગની પ્રથમ પ્રેમ જિજ્ઞાસા હતી. મોર્કોમ તેઓની શેરબોર્ન ખાતેની છેલ્લા સત્રના માત્ર થોડાં અઠવાડિયાં પહેલાં, ગાયનું ચેપી દૂધ પીધા પછી સંકોચાઈને, ગાયનાં ફેફસાંના ક્ષય રોગની જટિલતાથી મૃત્યુ પામ્યો.<ref name="teuscher">** {{Cite book|last=Teuscher |first=Christof (ed.) |authorlink=Christof Teuscher |title=Alan Turing: Life and Legacy of a Great Thinker |year=2004 |publisher=[[Springer Science+Business Media|Springer-Verlag]] |isbn=3-540-20020-7 |oclc=53434737 62339998}}</ref> ટ્યુરિંગનો ધાર્મિક વિશ્વાસ કકડભૂસ થઈ ગયો અને તે નાસ્તિક બની ગયો. તેણે તમામ વસ્તુઓ જડવાદજ છે, એવી હકીકત ખાતરીપૂર્વક સ્વીકારી લીધી, જેમાં જીવિત માનવીય મગજનો પણ સમાવેશ થાય છે,<ref>પાઉલ ગ્રે, [http://www.time.com/time/time100/scientist/profile/turing.html ઍલન ટ્યુરિંગ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080822093918/http://www.time.com/time/time100/scientist/profile/turing.html |date=2008-08-22 }} સદીના સૌથી મહત્વના ટાઈમ સામાયિકના લોકો, પાન નં ૨</ref> પણ તે હજી પણ એવું માનતા હતાં કે મૃત્યુ પછી આત્માનું અસ્તિત્વ હોય છે.<ref>[http://www.turing.org.uk/turing/scrapbook/spirit.html ધી ઈન્સ્પીરેશન ઓફ લાઈફ એન્ડ ડેથ, 1928–1932] ઍલન ટ્યુરિંગ સ્કેપબુક </ref> == યુનિવર્સિટી અને ગણનક્ષમતા (કમ્પ્યૂટેબિલિટી) અંગેનું કાર્ય == [[ચિત્ર:Alan Turing Memorial Closer.jpg|thumb|સેકવિલે પાર્ક, માન્ચેસ્ટરમાં ઍલન ટ્યુરિંગનું યાદગાર પૂતળું]] શેરબોર્ન પછી, ટ્યુરિંગ કેમ્બ્રિજ, કિંગસ્ કોલેજમાં અભ્યાસ કરવા ગયો. ત્યાં તેણે તેના ગ્રેજ્યુએશન પહેલાંના ત્રણ વર્ષો 1931થી 1934 પસાર કર્યાં, [[ગણિત]]માં પ્રથમ વર્ગ ઓનર્સ સાથે ગ્રેજ્યુએટ થયો અને 1935માં સેન્ટ્રલ લિમિટ થિયરમ પરના મહાનિબંધની ક્ષમતા પર કિંગ કોલેજ ખાતે ફેલોતરીકે ચૂંટાઈ આવ્યો.<ref>જોહ્ન ઓલ્ડરીચનો ત્રીજો વિભાગ જુઓ, "ઈંગ્લેન્ડ અને કોન્ટીનેન્ટલ પ્રોબેબલીટી ઈન ઈન્ટ વોર યર્સ", જર્નલ ઈલેક્ટોનીક d'Histoire des Probabilités et de la Statistique, ભાગ 5/2 [http://www.jehps.net/decembre2009.html ડિસેમ્બર 2009] જર્નલ ઈલેક્ટ્રોનિક d'Histoire des Probabilités et de la Statistique</ref> તેમના અતિમહત્ત્વના પેપર "ઓન કમ્યૂટેબલ નંબરસ્, વીથ એન એપ્લીકેશન ટુ ધી ''એન્ટ્સેઈડંગસપ્રોબ્લેમ (Entscheidungsproblem)'' ",<ref>{{Cite journal | last= Turing | first= A. M. |year=1936 | publication-date = 1936–37 | title = On Computable Numbers, with an Application to the Entscheidungsproblem | periodical = Proceedings of the London Mathematical Society | series = 2 | volume = 42 | pages = 230–65 | doi= 10.1112/plms/s2-42.1.230 | url = http://www.comlab.ox.ac.uk/activities/ieg/e-library/sources/tp2-ie.pdf}} (અને {{Cite news| last = Turing | first = A.M. | publication-date = 1937 | title = On Computable Numbers, with an Application to the Entscheidungsproblem: A correction | periodical = Proceedings of the London Mathematical Society | series = 2 | volume = 43 | pages = 544–6 | doi = 10.1112/plms/s2-43.6.544 | year = 1938 }})</ref> ટ્યુરિંગે ગણતરી અને પ્રૂફની મર્યાદાઓ પરના 1931ના કુર્ટ ગોડેલનાં પરિણામો પર પુનઃસૂત્રો તારવી, ગોડેલના વૈશ્વિક ગાણિતિક આધારિત યાંત્રિક ભાષા સાથે ફેરબદલી કરીને યાંત્રિક અને સરળ ડિવાઈસો મૂક્યા, જે ટ્યુરિંગ મશીનો તરીકે જાણીતાં બન્યાં. તેમણે સાબિત કર્યું કે કેટલાંક આવા મશીનો કોઈપણ કલ્પના જો અલ્ગોરિધમ પ્રમાણે રજૂ કરવામાં આવે તો તેની ગાણિતિક ગણતરી કરવા માટે તે સક્ષમ બનશે. તેઓ સાબિત કરતાં ગયા કે ટ્યુરિંગના મશીન માટે અચકાવવાની સમસ્યા અનિશ્ચિત છે જે સૌ પ્રથમ વખતે દર્શાવતાં ''એન્ટ્સેઈડંગસપ્રોબ્લેમ (Entscheidungsproblem)'' નો કોઈ ઉકેલ નથી કે એવું સાબિત કરતા ગયા હતા. તે નક્કી કરવું શક્ય નથી, વાસ્તવમાં, જ્યારે પણ ગાણિકીત ક્રિયા ટ્યુરિંગ મશીનને આપવામાં આવશે ત્યારે તે હંમેશા અચકાશે કે કેમ. જો કે તેમના લેમ્બડા કલનને આદર આપવામાં એલોન્ઝો ચર્ચને સમકક્ષ પ્રુફ પથી તેમનું પ્રુફ પ્રકાશિત થયું હતું, તે વખતે ટ્યુરિંગ ચર્ચના કામથી અજાણ હતા. ટ્યુરિંગે તેમની યાદશક્તિમાં લખ્યું હતું કે તેઓ આ 1936 પેપર સ્વીકારવા અંગે નિરાશ થયા હતા અને તે અંગે માત્ર બે વ્યક્તિઓએ પ્રતિક્રિયા આપી- તેઓ હતા [[Wikipedia talk:Articles for creation/Heinrich Scholz|હૈન્રીચ સ્કૂલઝ]]અને રિચાર્ડ બેવેન બ્રેઈથવેઈટ. ટ્યુરિંગનો અભિગમ નોંધનીય પણે ઘણો ખુલ્લો અને સ્વયંસ્ફૂર્ત છે. અન્ય કોઈ પણ મશીનની જે એક આવું મશીન પણ કાર્ય કરી શકે એવા વિચારને પણ એક યુનિવર્સલ (ટ્યુરિંગ) મશીનની તેની ધારણામાં નવીનતાથી ઉતાર્યો હતો. અથવા બીજા શબ્દોમાં, કોઈની પણ ગણતરી કરવાની ક્ષમતા સાબિત થાય છે તે ગણતરી કરે છે, તેનો અડસટ્ટો લગાવાય છે. ટ્યુરિંગ મશીનો આ દિવસોમાં ગણતરી કરવાના સિદ્ધાંતમાં અભ્યાસ માટે કેન્દ્રિય ભાગ છે, સ્ટીફન વોલ્ફ્રામ દ્વારા 2 રાજ્ય 3 ચિહ્નો ટ્યુરિંગ મશીન શોધ એક સૌથી સરળ ઉદાહરણબને છે.<ref>[http://www.wired.com/wiredscience/2007/10/college-kid-pro/ કોલેજ કીડ પ્રૂવ ધેટ વોલ્ફ્રામસ ટ્યુરિંગ મશિન યુનિવર્સલ કમ્પ્યૂટરોમાંનું સૌથી સરળ છે] વાયર્ડ 24 ઓક્ટોબર 2007</ref> પેપરવ્યાખ્યાયિત સંખ્યાઓની કલ્પના પણ રજૂ કરે છે. સપ્ટેમ્બર 1936થી જુલાઈ 1938 સુધી તેમણે ઍલોન્ઝો ચર્ચ હેઠળ અભ્યાસ કરવા માટે ઇન્સ્ટિટયૂટ ફોર એડવાન્સડ સ્ટડી, પ્રીન્સેટન, ન્યુ જર્સી ખાતે તેમનો મોટા ભાગનો સમય પસાર કર્યો. સાથો સાથ પોતાના માત્ર ગાણિતને લગતા કામમાં તેમણે સાંકેતિક લિપિનો અભ્યાસ કર્યો અને એક વિદ્યુત યાંત્રિક દ્વિગુણ ગુણકના ચોથા તબક્કામાંથી ત્રણનું નિર્માણ પણ કર્યું.<ref>{{Harvnb|Hodges|1983|p=138}}</ref> જૂન 1938માં તેમણે પ્રીન્સેટનમાંથી તેમની Ph.D.ની ડીગ્રી મેળવીઃ તેમનો મહાનિબંધ સાપેક્ષ ગણતરીની કલ્પનાને રજૂ કરતો હતો, જ્યાં ટ્યુરિંગ મશીનો કહેવાતી ભાવિ આગાહી સાથે દલીલ કરે છે, સમસ્યાઓના અભ્યાસને મંજૂરી આપતાં, તે એક ટ્યુરિંગ મશીન દ્વારા ઉકેલી શકાતું નથી. કેમ્બ્રીજ ખાતે પાછા આવતાં, તેમણે લુડ્વીગ વિટ્ટુજેનસ્ટીન દ્વારા ગણિતની સ્થાપનાઅંગેના વ્યાખ્યામાં હાજરી આપી હતી.<ref>{{Harvnb|Hodges|1983|p=152}}</ref> શિષ્ટાચારના કડક પાલનથી ટ્યુરિંગના પ્રતિકાર સાથે બે વ્યક્તિઓએ દલીલ કરી અને અસહમતિ દાખવી અને વિટ્ટજેનસ્ટીનની દલીલ એ હતી કે ગણિતશાસ્ત્રી કશા પણ તદ્દન સત્યો શોધી કાઢતા નથી પણ તેના બદલે તેઓ તેનું નવનિર્માણ કરે છે.<ref>{{Harvnb|Hodges|1983|pp=153–154}}</ref> તેમણે અંશકાલીન સમય માટે ગવર્મેન્ટ કોડ અને સિફર સ્કૂલ (GCCS) સાથે કામ પણ કર્યું. == સંકેતલિપિ વિશ્લેષણ == [[ચિત્ર:Turing flat.jpg|thumb|બ્લેત્ચલેય પાર્ક ખાતે તબેલામાં બે કોટેજો.જ્યારે તેઓ હટ 8માં ગયા ત્યારે તેમણે અહીં 1939થી ૧૯૪૦ સુધી કામ કર્યું. ]] બીજા વિશ્વ યુદ્ધ દરમિયાન, ટ્યુરિંગ બ્લેત્ચલેય પાર્ક ખાતે જર્મન સંકેતોને તોડવામાંના પ્રયત્નોમાં એક મુખ્ય સહભાગી હતા. યુદ્ધ પહેલાં સીફર બ્યુરોમાંથી પોલેન્ડમાં મેરિન રેજેવ્સ્કી,જેર્ઝી રોઝીસ્કીઅને હેન્રીક ઝીગાલ્સ્કી દ્વારા સંકેતલિપિ વિશ્લેષણના કામની શરૂઆત પર, તેમણેઈનીગ્મા મશીન અને લોરેન્ઝ એસઝેડ 40/42 (એક ટેલીપ્રિન્ટર(ટેલીટાઈપ) બ્રિટિશ દ્વારા ''ટ્યુની'' કોડવાળું નામ ધરાવનાર સાંકેતિક જોડાણ) એ બંનેને તોડવા માટે ઊંડા જ્ઞાન દ્વારા ફાળો આપ્યો હતો, અને થોડા સમય માટે, જર્મન નૌકાદળના સિગ્નલો વાંચવા માટે જવાબદાર વિભાગ હટ 8ના મુખ્ય વ્યક્તિ હતા. સપ્ટેમ્બર 1938થી ટ્યુરિંગ કોડ તોડતી બ્રિટિશ સંસ્થા ગવર્મેન્ટ કોડ અને સાઈફર સ્કૂલ(GCCS), સાથે ખંડ-સમય માટે (અનુમાન અનુસાર બ્રિટિશ ફોરેન ઓફિસમાટે) કામ કર્યું હતું. તેમણે જર્મન ઈનીગ્મા મશીનની સમસ્યા પર કામ કર્યું અને GCCSના સિનિયર કોડબ્રેકર ડીલ્લી ક્નોક્ષસાથે મળીને કામ કર્યું.<ref>જેક કોપલેન્ડ, "કોલોસ્સસ અને કમ્પ્યૂટરની ઉંમરનું ચિત્ર, પાના નં 352 ''એક્શન ધી ડે'' , 2001</ref> 4 સપ્ટેમ્બર 1939એ જર્મની પર યુકે(UK)એ યુદ્ધનું એલાન કર્યું, ત્યારે ટ્યુરિંગ બ્લેત્ચલેય પાર્ક, જીસીસીએસના યુદ્ધ સમયના સ્ટેશન પર હાજર થયા હતા.<ref name="Copeland2006p378">કોપલેન્ડ, 2006 પાન નં. 378</ref> 1945માં, ટ્યુરિંગને તેમની યુદ્ધ સમયની સેવાઓ બદલ ઓબીઈ દ્વારા સન્માન આપવામાં આવ્યું, પણ તેમનું કાર્ય ઘણાં વર્ષો સુધી ખાનગી રહ્યું. ટ્યુરિંગ પાસે બ્લેત્ચલેય પાર્ક ખાતે કંઈક પ્રતિષ્ઠિત વિચિત્રતા હતી. જેક ગુડ, સંકેતલિપિના વિશ્લેષક, જેમણે તેમની સાથે કામ કર્યું હતું, તેમણે ટ્યુરિંગ વિશે રોનાલ્ડ લેવિને ટાંકીને કહ્યું: <blockquote> દરેક વર્ષે જૂનના પ્રથમ અઠવાડિયામાં તેને હે ફિવર (પરાગને લીધે થતી ઉધરસ અને ક્યારેક દમનો વિકાર)નો ખરાબ હુમલો લાગુ પડતો હતો, અને તેઓ પરાગરજને દૂર રાખવા માટે ઓફિસમાં પહેરવાનો સર્વિસ ગેસ માસ્ક સાયકલ ચલાવતી વખતે પહેરી લેતા. તેમની સાયકલમાં ખરાબી હતીઃ ચેન નિયમિત અંતરાલે ઉતરી જતી. તેને સમી કરાવવાને બદલે તેઓ ગોળ ફરતાં પેડલની ગણતરી કરતાં અને ચેન સરખી કરવાના સમયે સાયકલ પરથી ઉતરી હાથ દ્વારા ચેનને સરખી કરતા. તેમની અન્ય વિચિત્રતા એ હતી કે તેઓ તેમના મગ (પ્યાલા)ને ચોરી થતો અટકાવવા માટે રેડિયેટરની પાઈપ સાથે બાંધી દેતા.<ref>{{Harvnb|Lewin|1978|p=57}}</ref></blockquote> બ્લેત્ચલેય ખાતે કામ કરતી વખતે, ટ્યુરિંગ, એક પ્રતિભાસંપન્ન લાંબુ અંતર દોડનારા હતા, પ્રસંગોપાત્ત જ્યારે તેમની જરૂરિયાતત ઉચ્ચ-સ્તરી બેઠકો માટે પડતી ત્યારે તેઓ {{convert|40|mi}} થી લંડન સુધી દોડતા.<ref>''બોડીગાર્ડ ઓફ લીઝ'' , એન્થોની કેવ બ્રાઉન દ્વારા, 1975.</ref> === ટ્યુરિંગ- વેલ્ચમેન બોમ્બી === બ્લેત્ચલેય પાર્કમાં આવ્યાં પછી થોડા અઠવાડિયામાં,<ref name="Copeland2006p378"/> ટ્યુરિંગ ચોક્કસ પ્રકારના ઈલેક્ટ્રોમીકેનીકલ મશીન વિશે જણાવ્યું, જે ઈનીગ્માને તોડવા માટે બોમ્બા કરતાં વધુ ઝડપી મદદ કરી શકે છે, 1938 પછી મૂળ પોલીશ-ડિઝાઈન બોમ્બામાં સુધારાવધારા થયા બાદ તેનું નામ બોમ્બી થયું. ગણિતશાસ્ત્રી ગોર્ડોન વેલ્ચમેન દ્વારા વધુ તીવ્ર બનાવવાના સૂચન સાથે બોમ્બી એક પ્રાથમિક સાધનોમાંનું એક બન્યું અને ઈનીગ્મા પર પ્રહાર કરવા-સંદેશાઓના વિનિમયમાં રક્ષણ મેળવવાના ઉપયોગમાં યંત્ર પાસે કામ લેવામાં મુખ્ય બન્યું. [[ચિત્ર:Bombe-rebuild.jpg|thumbnail|બ્લેત્ચલેય પાર્ક ખાતે બોમ્બીની એક સંપૂર્ણ અને કાર્યશીલ પ્રતિકૃતિ]] જેક ગુડનો મત: <blockquote>મારા ''મતે'' ટ્યુરિંગનો અત્યંત મહત્તવનો ફાળો બોમ્બી, સંકેતલિપિનું વિશ્લેષણ કરતાં મશીનની ડિઝાઈન કરવામાં હતો. તેમની પાસે એવો વિચાર હતો કે જેનો તમે ઉપયોગ કરી શકો, પરિણામ રૂપે, તર્ક શાસ્ત્રનો એક પ્રમેયમાં વાહિયાતની બદલે બિનતાલીમી કાન લાગે છે, તેનાથી વિરોધાભાસી તમે ''દરેક વસ્તુનું'' અનુમાન લગાવી શકો છો.<ref>[http://www.imdb.com/title/tt1155383/episodes "ધી મેન હુ ક્રેક્ડ ઈનીગ્મા"], UKTV ઔતિહાસિક ચેનલની દસ્તાવેજી શ્રેણીઓનો ચોથો ભાગ [http://www.imdb.com/title/tt1157073/ "હિરોઝ ઓફ વર્લ્ડ વોર 2"]</ref></blockquote> બોમ્બી ઈનીગ્મા સંદેશા (એટલે કે રોટરનો ક્રમ, રોટરની ગોઠવણી, વગેરે)માટે શક્ય એટલી સાચી ગોઠવણોના ઉપયોગ માટે શોધ કરતું હતું, અને યોગ્ય'' ભાષાંતરઃ'' સંભાવ્ય વાક્યનો એક ટુકડાનો ઉપયોગ કરતું. રોટરો(જેને 10¹⁹ દરજ્જાનો ઓર્ડર અથવા યુ બોટ ચાર-રોટર માટે 10²²થી ભિન્ન હોય છે)<ref>"ધી મેન હુ ક્રેક્ડ ઈનીગ્મા"માં પ્રોફેસર જેક ગુડ, 2003: "જો મારી યાદદાસ્ત સાચી છે", તેમની ચેતવણી સાથે </ref>ના દરેક શક્ય ગોઠવણીઓ માટે બોમ્બી ભાષાંતરના આધાર પર તાર્કીક અનુમાનોની સાંકળની ભજવણી કરી, ઈલેક્ટ્રીક રીતે તેનું અમલીકરણ કરતું. જ્યારે વિરોધાભાસ ઉદ્ભવે ત્યારે બોમ્બીને શોધી કાઢવામાં આવે છે, અને તે ગોઠવણીને કાઢી નાખવામાં આવે છે અને પછી બીજા પર આગળ વધવામાં આવે છે. મોટાભાગની શક્ય ગોઠવણીઓ વિરોધાભાસો સર્જે છે અને તેને નાશ કરવામાં આવે છે, માત્ર ખૂબ ઓછા ઊંડાણપૂર્વક સંશોધન કરવા માટે બાકી રહે છે. ટ્યુરિંગનું બોમ્બી 18 માર્ચ 1940માં પ્રથમ વખત ઈન્સ્ટોલ થયું.<ref>{{Harvnb|Hodges|1983|p=191}}</ref> યુદ્ધ પૂર્ણ થતાં પહેલાં 200 થી પણ વધારે બોમ્બીઓ કાર્યાન્વિત કરવામાં આવ્યાં હતાં.<ref name="codebreaker">{{Cite web|title=Alan Turing, Codebreaker and Computer Pioneer |last=Copeland |first=Jack |coauthors=Diane Proudfoot |month=May | year=2004 |url=http://www.alanturing.net/turing_archive/pages/Reference%20Articles/codebreaker.html |access-date=27 July 2007}}</ref> === હટ 8 and નોકાદળનું ઈનીગ્મા === [[ચિત્ર:AlanTuring-Bletchley.jpg|thumbnail|સ્ટેફન કેટ્ટલ દ્વારા બ્લેત્ચલેય પાર્ક ખાતે ટ્યુરિંગનું પૂતળું, અમેરિકાના પરોપકારી સીડની ઈ ફ્રેન્ક દ્વારા સોંપાયેલું કાર્ય.<ref>[58]</ref>]] ટ્યુરિંગે જર્મન નોકા દળના ઈનીગ્માની ખાસ મુશ્કેલ સમસ્યાને ઉકેલવાનું નક્કી કર્યું "કારણ કે તેના માટે કોઈ અન્ય કંઈ પણ કરી રહ્યા નથી અને હું મારી જાતે તે કરી શકું છું".<ref name="MahonP14">{{Harvnb|Mahon|1945|p=14}}</ref> ડિસેમ્બર 1939માં, ટ્યુરિંગે નોકાદળની સૂચના આપતાં તંત્રના જરૂરી ભાગનો ઉકેલી આપ્યો, જે અન્ય સેવાઓ દ્વારા ઉપયોગમાં લેવામાં આવતાં સૂચકોના તંત્ર કરતાં વધુ જટિલ હતો.<ref name="MahonP14"/><ref>{{Harvnb|Leavitt|2007|pp=184–186}}</ref> જે રાત્રિએ તેમણે નોકાદળના સૂચક તંત્રનો ઉકેલ લાવ્યા તે જ રાત્રિએ તેમને ''બન્બુરીસ્મુસ'' નો વિચાર આવ્યો, આ એક પરિણામરૂપ આંકડાકીય પદ્ધતિ, જે નૌકાદળના ઈનીગ્માને તોડવામાં મદદરૂપ બનવા માટે હતી. (જેને અબ્રાહમ વાલ્ડેપાછળથી સિક્વેન્શ્યલ એનાલિસીસ) "જોકે હું ચોક્કસ ન હતો કે વાસ્તવમાં તે કામ કરી જશે, અને જ્યાં સુધી વાસ્તવમાં કેટલાંક દિવસો સુધી ઈનીગ્માને તોડ્યા ત્યાં સુધી હું ચોક્કસ ન હતો."<ref name="MahonP14"/> આ માટે તેમણે પુરાવાઓનું વજન માપવાની શોધ કરી, જેને તેઓ''બન'' કહેતા હતા. બાનબુરીસ્મઅસ ઈનીગ્મા રોટોરસના કેટલાક આદેશોને ધ્યાન બહાર મૂકી શકતાં, પરિણામરૂપે બોમ્બી પરનો પરીક્ષણ ગોઠવણીનો જરૂરી સમય ઓછો થઈ ગયો. 1941માં, ટ્યુરિંગે હટ 8ના સહકાર્યકર જોઅન ક્લાર્કે, એક સાથી ગણિતશાસ્ત્રી સમક્ષ લગ્નનો પ્રસ્તાવ મૂક્યો, પણ તેઓના વિવાહ ખૂબ જ ઓછા સમય માટે રહ્યો. પોતાની સમલૈગિકતા અંગે તેમની વાગ્દત્તાને જણાવ્યાં બાદ, નવાઈ પમાડે તેવી વાત બહાર આવવાથી તેણી અસ્વસ્થ હતી, તેથી ટ્યુરિંગે નક્કી કર્યું કે લગ્ન સાથે આગળ નહીં વધી શકે.<ref>{{Harvnb|Leavitt|2007|pp=176–178}}</ref> જૂલાઈ 1942માં, જર્મનીના નવા જેહૈમસ્ચ્રૈબર મશિન (''ખાનગી લેખક'' ) દ્વારા લોરેન્ઝ સીફર વિરૂદ્ધ તૈયાર કરવામાં આવેલાં સંદેશાઓના<ref>{{Harvnb|Copeland|2006|p=380}}</ref> ઉપયોગ માટે ટ્યુરિંગે ''ટ્યુરિંગ્રેરી'' (અથવા મજાકમાં ''ટ્યુરિંગીસમસ'' )નામની પદ્ધતિની યોજના બનાવી. જેનું બ્લેત્ચલેય પાર્ક ખાતે કોડનું નામ ''ટ્યુની'' હતું. તેમણે મેક્સ ન્યુમેનના માર્ગદર્શન હેઠળ ટોમ્મી ફ્લાવરસ સાથે ટ્યુની ટીમની પણ શરૂઆત કરી, જે કોલોસ્સઅસ કમ્પ્યૂટર, દુનિયાનું સૌ પ્રથમ ડિઝીટલ ઈલેક્ટ્રોનિક કમ્પ્યૂટરના નિર્માણમાં પડ્યાં હતાં, જે સરળ એવું પહેલાનું મશીન(હીથ રોબિન્સન)ના બદલે મૂકવાનું હતું અને તેની અત્યંત ઝડપી કામ કરવાની ગતિ દરરોજ બદલાતી સાઈફરની ઉપયોગીતાને લાગુ કરવા માટેની ડિક્રિપ્શન તકનીકના ભૌતિક-બળને મંજૂરી આપતું હતું.<ref>{{Harvnb|Copeland|2006|p=72}}</ref> એક સતત ખોટી ધારણા એ છે કે ટ્યુરિંગ કોલોસ્સઅસના ડિઝાઈનમાં એક મુખ્ય વ્યક્તિ હતી, પણ તે કિસ્સો એવો ન હતો.<ref>{{Harvnb|Copeland|2006|pp=382,383}}</ref> ટ્યુરિંગએ નવેમ્બર 1942માં સંયુક્ત રાજ્ય અમેરિકાનો પ્રવાસ કર્યો અને નોકાદળના ઈનીગ્મા પર સંકેતલિપિ વિશ્લેષક તરીકે અને વોશીંગ્ટનમાં બોમ્બીના નિર્માણમાં યુએસ નૌકાદળ સાથે કામ કર્યું, અને સલામત ભાષા ઉપકરણના વિકાસ સાથે બેલ લેબ્સખાતે સહાયક ભૂમિકા ભજવી. તેઓ બ્લેત્ચલેય પાર્ક ખાતે માર્ચ 1943માં પાછા આવ્યા. તેમની ગેરહાજરી દરમિયાન, હ્યુગ એલેક્ઝેન્ડરેઅધિકૃત રીતે હટ 8ના પ્રમુખ તરીકેનું સ્થાન ગ્રહણ કર્યું હતું, જોકે એલેક્ઝાન્ડર થોડા સમય માટે ''ડે ફાક્ટો'' ના પ્રમુખ તરીકે હતા- ટ્યુરિંગને રોજ-બ-રોજની ભાગાદોડી વાળા વિભાગમાં થોડો રસ હતો. ટ્યુરિંગ બ્લેત્ચલેય પાર્ક ખાતે સંકેતલિપિ વિશ્લેષણના એક સામાન્ય સલાહકાર બન્યા. એલેક્ઝાન્ડરે તેમના યોગદાન અંગે આ પ્રમાણે લખ્યું: <blockquote>હટ 8ની સફળતામાં ટ્યુરિંગનું કામ સોથી મોટું પરિબળ હતું તે બાબતે કોઈના મનમાં પ્રશ્ન ન થવો જોઈએ. શરૂઆતના દિવસોમાં તે માત્ર સંકેતલિપિનો વિશ્લેષક હતો, જે ઉકેલવા લાયક સમસ્યાને વિચારતો અને તે માત્ર હટની અંદરના મુખ્ય સૈદ્ધાંતિક કામ માટે પ્રાથમિક પણ જવાબદાર ન હતો પણ તે વેલ્ચમેન સાથે દરેક મુદ્દાની રજૂઆત કરતો અને બોન્બીની શોધ માટે મુખ્ય શ્રેય માટે ઉત્સુક હતો. તે હંમેશા કહેવું મુશ્કેલ છે કે દરેક વ્યક્તિ તદ્-ન અનિવાર્ય છે પણ જો હટ 8 માટે કોઈ અનિવાર્ય હતું તો તે ટ્યુરિંગ હતો. જ્યારે અનુભવ અને રોજિંદું કાર્ય પાછળથી સહેલું લાગે છે ત્યારે શરૂઆતનું કામ હંમેશા ભૂલી જવાય છે અને હટ 8માંના ઘણાં એવું અનુભવે છે કે બહારની દુનિયાને ટ્યુરિંગના યોગદાનનું મહત્તવ ક્યારેય સંપૂર્ણ પણે સમજાઈ શકશે નહીં.<ref>{{ Harvnb | Alexander | circa 1945 }}</ref></blockquote> યુદ્ધના પછીના ભાગમાં તેઓ હાન્સ્લોપ પાર્ક ખાતે કામ કરવા ગયા, જ્યાં તેઓ એન્જિનીયર ડોનાલ્ડ બેયલેયની મદદથી ઈલેક્ટ્રોનિકસના જ્ઞાનમાં વધુ વિકાસ કર્યો. તેઓએ સાથે એક પોર્ટેબલ સુરક્ષિત આવાજ સંચાર જેનું કોડનું નામ ''ડેલીલાહ'' હતું, તેનું ડિઝાઈન તૈયાર કરી અને નિર્માણ કર્યું.<ref>{{Harvnb|Hodges|1983|p=270}}</ref> તેનો હેતુ લાંબા અંતરાલ માટે રેડિયો ટ્રાન્સમીશન સાથેના ઉપયોગ માટેની ક્ષમતાની ઉણપ અને કોઈ પણ કિસ્સામાં તેની વિવિધ ઉપયોગીતા માટેનો હતો, ડેલીલાહનું નિર્માણ યુદ્ધ દરમિયાન ઉપયોગમાં લેવા માટે મોડુ પૂર્ણ થયું હતું. જોકે ટ્યુરિંગે અધિકારીઓને વિંસ્ટન ચર્ચિલનું ભાષણનું રેકોર્ડીંગ એનક્રિપ્ટીંગ/ડિક્રિપ્ટીંગ દ્વારા નિર્દેશિત કર્યું હોવા છતાં, ડેલીલાહનો ઉપયોગ કરવા માટે સ્વીકારવામાં ન આવ્યું. ટ્યુરિંગે SIGSALY, એક સલામત અવાજ તંત્રના વિકાસ માટે બેલ લેબ્સ સાથે સલાહ પણ લીધી, જેનો ઉપયોગ યુદ્ધના પાછળના વર્ષોમાં થયો હતો. == શરૂઆતના કમ્પ્યૂટરો અને ટ્યુરિંગ પરીક્ષણ == તેઓ 1945થી 1947 સુધી ચર્ચ સ્ટ્રીટ, હેમ્પટન<ref>{{openplaque|1619}}</ref> ખાતે રહેતા હતા અને નેશનલ ફિઝીક્સ લેબોરેટરીમાં હતા, જ્યાં તેઓ એસીઈ (ઓટોમેટીક કમ્પ્યૂટીંગ એન્જિન)ની ડિઝાઈન પર કામ કરતા હતા. તેમણે 19 ફેબ્રુઆરી 1946ના રોજ એક પેપરની રજૂઆત કરી, જે એક પ્રોગ્રામનો સંગ્રહ કરી શકાય તેવા કમ્પ્યૂટરની સૌ પ્રથમ વિગત આપતી ડિઝાઈન હતી.<ref>{{Harvnb|Copeland|2006|p=108}}</ref> જોકે એસીઈ એ શક્ય કરી શકાય એવી ડિઝાઈન હતી, તેમ છતાં યુદ્ધના સમયે બ્લેત્ચલેય પાર્ક ખાતે ગોપનીય વાતાવરણ હોવાથી પ્રોજેક્ટ શરૂ કરવામાં વિલંબ થયો અને તેમનો ભ્રમ દૂર થયો. 1947ના વર્ષમાં પાછળથી એક સેબિટીકલ વર્ષ (અભ્યાસ અને પ્રયાસ માટે અપાતી રજાઓ) માટે કેમ્બ્રીજ પાછા આવ્યા. જ્યારે તેઓ કેમ્બ્રીજ પાછા આવ્યાં ત્યારે પાયલોટ એસીઈ તેમની ગેરહાજરીમાં તૈયાર થઈ ગયો હતો. તેનો પ્રથમ પ્રોગ્રામ 10 મે 1950ના રોજ અમલમાં મૂકવામાં આવ્યો. 1948માં તેમને માન્ચેસ્ટર ખાતે ગણિત વિભાગમાં રીડર તરીકે નિયુક્ત કરવામાં આવ્યા. 1949માં, તેઓ યુનિવર્સિટી ઓફ માન્ચેસ્ટર ખાતે કમ્પ્યૂટીંગ લેબોરેટરીના ઉપ નિયામક બન્યા, અને સોથી પહેલાં પ્રોગ્રામનો સંગ્રહ કરી શકાય એવા કમ્પ્યૂટરોના એક માન્ચેસ્ટર માર્ક 1ના સોફ્ટવેર અંગે કામ કર્યું. આ સમય દરમિયાન તેમણે વધુ એબસ્ટ્રેક કામ ચાલુ રાખ્યું અને "કમ્પ્યુટીંગ મશીનરી અને ઈન્ટલીજન્સ"માં (માઈન્ડ, ઓક્ટોબર 1950), ટ્યુરિંગ કૃત્રિમ બુદ્ધિમત્તાની સમસ્યાને સંબોધતાં હતા, અને એક સૂચિત પ્રયોગ જે ટ્યુરિંગ પરીક્ષણ તરીકે જાણીતું બન્યું, મશીન માટે સ્ટાન્ડર્ડ નિર્ધારિત કરવાનો પ્રયત્ન "બુદ્ધિમત્તા" કહેવાઈ. વિચાર એ હતો કે જો કમ્પ્યૂટરમાં વિચારવામાં ઝીણવટથી તપાસ કરનારની કરામત મૂકી શકાય જે એક વ્યક્તિ સાથે વાર્તાલાપ કરતો હતો તો કમ્પ્યૂટરને "વિચારવાનું" કહી શકાય. પેપરમાં ટ્યુરિંગે સૂચવ્યું હતું કે વયસ્કના મનનું અનુકરણ કરે એવા પ્રોગ્રામને બનાવવા કરતાં એક સરળ પ્રોગ્રામ બનાવવો બાળકોના મનનું અનુકરણ કરે અને પછી શિક્ષણના એક કોર્ષ તરીકેનો ઉદ્દેશ્ય બનાવવો. ટ્યુરિંગ પરીક્ષણથી વિરોધાભાસી સ્વરૂપ ઈન્ટરનેટ પર વ્યાપકપણ ઉપયોગમાં લેવાય છે- વપરાશકાર વ્યક્તિ છે કે કમ્પ્યૂટર એ નક્કી કરવા માટેનો હેતુપૂર્વકનું CAPTCHA (કેપ્ચા) પરીક્ષણ છે. 1948માં, ટ્યુરિંગ તેમના પૂર્વ ઉપસ્નાતક સાથીકાર્યકર ડી.જી.ચેમ્પરનોવ્ની સાથે કામ કરતાં, કમ્પ્યૂટર માટે [[ચેસ]]નો પ્રોગ્રામ લખવાની શરૂઆત કરી, જે હાલમાં ઉપલબ્ધ નથી. 1952માં, પ્રોગ્રામને અમલી બનાવવા માટે પૂરતા પ્રમાણમાં શક્તિશાળી એવા કમ્પ્યૂટરની ઉણપને કારણે, ટ્યુરિંગે રમત રમી જેમાં તેમણે કમ્પ્યૂટરનું અનુકરણ કર્યું, એક ચાલ રમવા માટે લગભગ અડધો કલાક લીધો. રમતની નોંધ લેવાઈ હતી.<ref>[http://www.chessgames.com/perl/chessgame?gid=1356927 ઍલન ટ્યુરિંગ વિરુદ્ધ એલીક ગ્લેન્ની(1952) "ટ્યુરિંગ પરીક્ષણ"] Chessgames.com</ref> પ્રોગ્રામ ટ્યુરિંગના સહકાર્યકર એલીક ગ્લેન્નીના માટે ખોઈ દીધો છે, જો કે એવું કહેવામાં આવે છે કે પ્રોગ્રામે ચેમ્પરનોવ્નીની પત્ની વિરુદ્ધ રમત જીતી લીધી હતી. તેમનું ટ્યુરિંગ પરીક્ષણએક મહત્ત્વપૂર્ણ અને ઉત્તેજક વિશેષતા ધરાવતું હતું અને કૃત્રિમ બુદ્ધિમત્તા સંદર્ભેની ચર્ચમાં છેલ્લું યોગદાન હતું, જે અડધી સદી કરતાં વધુ ચાલુ રહ્યું.<ref>સેજીન, એ.પી.., સીકેક્લી, આઈ., અને એકમેન, વી. (2000) ટ્યુરિંગનું પરીક્ષણ: 50 વર્ષો પછી. માઈન્ડસ એન્ડ મશીનસ, Vol. 10, પાનું&nbsp;463–518.</ref> તેમણે લુ વિઘટનની પદ્ધતિ પણ 1948માં શોધી હતી, જેનો વર્તમાન સમયમાં મેટ્રીક્સ સમીકરણના ઉકેલમાં ઉપયોગ થાય છે.<ref>[http://www.intusoft.com/nlhtm/nl71.htm સ્પાઈસ 1 2 3 અને બીયોન્ડ][http://www.intusoft.com/nlhtm/nl71.htm ઈન્ટુસોફ્ટ ન્યુઝલેટર, ઓગસ્ટ 2003]</ref> == પેટર્નનું બંધારણ અને ગાણિતીય જીવવિજ્ઞાન == ટ્યુરિંગે 1952થી તેમના 1954માં થયેલા મૃત્યુ સુધી ગાણિતીય જીવવિજ્ઞાન ખાસ કરીને મોર્ફોજીનેસીસ પર કામ કર્યું હતું. તેમણે 1952માં પેટર્ન બંધારણની ટ્યરિંગની પૂર્વધારણા રજૂ કરતું હતું, ધી ''કેમિકલ બેઝીઝ ઓફ મોર્ફોજીનેસીસ'' વિષય પર એક પેપર પ્રકાશિત કર્યું હતું.<ref>[http://www.sciencedaily.com/releases/2006/11/061128093244.htm "કંટ્રોલ મિકેનીઝમ ફોર બાયોલોડીકલ પેટર્ન ફોર્મેશન ડેકોડેડ"] ''સાયન્સ ડેઈલી'' , 30 નવેમ્બર 2006</ref> તેમના રસનો કેન્દ્ર વિસ્તાર ફિબોનાકી ફિલ્લોટેક્સીઝ, ગ્રહ માળખામાં ફિબોનાકી આંકડાઓનું અસ્તિત્વ સમજવાનું હતું. તેઓ રીએક્શન-ડીફ્યુઝન સમીકરણોનો ઉપયોગ કરતાં જે પેટર્ન બંધારણના ક્ષેત્રના મધ્યસ્થાને છે. જ્યારે 1992માં ''કલેક્ટેડ વર્ક ઓફ એ.એમ.ટ્યુરિંગ'' પ્રકાશિત થયું ત્યાં સુધી પછીના પેપરો અપ્રકાશિત રહ્યાં. આ ક્ષેત્રમાં તેમનું યોગદાન આધારભૂત ભાગ ગણવામાં આવે છે.<ref>[http://www.swintons.net/deodands/archives/000087.html ટ્યુરિંગઝ લાસ્ટ, લોસ્ટ વર્ક ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20030823032620/http://www.swintons.net/deodands/archives/000087.html |date=2003-08-23 }} સ્વીનટનસ</ref> == અનુચિતતા માટે ગુનેગાર ઠરવું == જાન્યુઆરી 1952માં, ટ્યુરિંગ માન્ચેસ્ટરમાં સિનેમાની બહાર આર્નોલ્ડ મૂર્રેને મળ્યાં હતાં. એક બપોરના ભોજના પછી ટ્યુરિંગે મૂર્રેને તેમના ઘરે સપ્તાહાંત પસાર કરવા માટે આમંત્રણ આપ્યું, મૂર્રેએ આમંત્રણ સ્વીકાર્યુ હોવા છતાં ટ્યુરિંગના ઘરે દેખાયા નહીં. આ જોડી માન્ચેસ્ટરમાં પછીના સોમવારે ફરીવખત મળી, ત્યારે મૂર્રેએ ટ્યુરિંગને તેમના ઘરે આવવાનું નિમંત્રણ સ્વીકાર્યું. થોડા અઠવાડિયા પછી મૂર્રેએ ટ્યુરિંગના ઘરની ફરી વખત મુલાકાત લીધી અને તે દેખીતું હતું કે રાત પણ ત્યાંજ વીતાવી.<ref>{{Harvnb|Leavitt|2007|p=266}}</ref>તેમના ઘરમાં મળતિયાઓને તોડફોડમાં મૂર્રેએ મદદ કર્યાં બાદ, ટ્યુરિંગે પોલીસમાં ગુનો નોંધાવ્યો. તપાસ દરમિયાન, ટ્યુરિંગે મૂર્રે સાથેના જાતીય સંબંધ સ્વીકાર્યો. તે સમયે યુનાઈટેડ કિંગડ્મમાં સમલૈગિંક કૃત્યો ગેરકાનૂની હતાં<ref>{{Harvnb|Hodges|1983|p=458}}</ref> અને તેથી ક્રિમીનલ લો અમેન્ડન્ટ એક્ટ 1885ના સેકશન 11 હેઠળ અનુચિતતા બદલ તે બંને પર આરોપ લગાવવામાં આવ્યો, 15 વર્ષથી વધુ વર્ષ પહેલાં ઓસ્કાર વાઈલ્ડ માટે આ જ ગુના હેઠળ આરોપ લગાવવામાં આવ્યો હતો.<ref name="LeavittP268">{{Harvnb|Leavitt|2007|p=268}}</ref> ટ્યુરિંગને કેદમાં પૂરાવું અથવા પોતાની કામવાસનાને ઓછી કરવા માટે હોર્મોનની સારવાર સ્વીકારવી એ બે વિકલ્પ આપવામાં આવ્યા હતા. તેમણે ઈસ્ટ્રોજન હોર્મોન ઈન્જેક્શન દ્વારા રાસાયણિક કૅસ્ટ્રેશન(ખસીકરણ)નો સ્વીકાર કર્યો.<ref>{{Cite web |url=http://www.glbtq.com/social-sciences/turing_a,2.html |title=ટ્યુરિંગ, ઍલન(1912–1954) |access-date=2011-03-21 |archive-date=2009-09-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090901020647/http://www.glbtq.com/social-sciences/turing_a%2C2.html |url-status=dead }}</ref> ટ્યુરિંગ ગુનેગાર ઠરતાં તેમની સુરક્ષા મંજૂરીને દૂર કરવામાં આવી અને GCHQ માટે તેમની સંકેતલિપિ વિશ્લેષક સલાહકાર તરીકેનું કામ ચાલુ રાખવા પર પ્રતિબંધ મૂકવામાં આવ્યો. તેમના બ્રિટિશ પાસપોર્ટ રદ કરી નાખવામાં આવ્યો, જો કે તેમનુ ગુનેગાર ઠરવા પછી યુનાઈટેડ સ્ટેટમાં તેનો પ્રવેશ નિષેધ કરવામાં આવ્યો.{{Citation needed|date=December 2010}} તે સમયે, સોવિએટ એજન્ટો દ્વારા સમલૈગિંકો અને જાસૂસોને ઝાંસામાં લેવાની ઉત્કૃત જીજ્ઞાસા લોકોમાં હતી,<ref>{{Harvnb|Leavitt|2007|p=269}}</ref> કારણ કે તાજેતરમાં કેમ્બ્રીજ પાંચના પ્રથમ બે સભ્યો ગાય બુર્ગીસ્સ અને ડોનાલ્ડ મેક્લીન KGBના બે તરફ એજન્ટ તરીકે બહાર આવ્યા હતા. ટ્યુરિંગ પર જાસૂસ તરીકેનો ક્યારેય આરોપ લાગ્યો ન હતો, પણ બ્લેત્ચલેય પાર્ક ખાતે જેટલા પણ લોકોએ કામ કર્યું હતું, તેમને તેમની યુદ્ધ સમયની કામગીરી અંગે ચર્ચા કરતાં અટકાવવામાં આવ્યા હતા.<ref>{{Harvnb|Copeland|2006|p=143}}</ref> == મૃત્યુ == 8 જૂન 1954એ ટ્યુરિંગના સફાઈ કરનારને જણાયું કે તેમનું મૃત્યુ થયું છે. તેમનું મૃત્યુ આગળના દિવસે થયું હતું. પોસ્ટમોર્ટમ રિપોર્ટમાં જણાયું હતું કે તેમના મૃત્યુનું કારણ સાઈનાઈડનું ઝેર હતું. જ્યારે એવું જાણવા મળ્યું કે અડધું ખવાયેલું સફરજન તેમની પથારીની બાજુમાં પડ્યું હતું,<ref>{{Harvnb|Hodges|1983|p=488}}</ref> અને તેમ છતાં તે સફરજનનો સાઈનાઈડ પરીક્ષણ કરવામાં ન આવ્યું, સફરજનનો ઉપયોગ કરીને તેમને ઘાતક માત્રા સાઈનાઈડ આપવામાં આવ્યું હોઈ શકે એવું અનુમાન કરવામાં આવે છે. એક કાયદાકીય તપાસે એ નક્કી કર્યું હતું કે તેમણે આત્મહત્યા કરી હતી અને તેમને 12 જૂન 1954ના રોજ સ્મશાનમાં અગ્નિદાહ આપવામાં આવ્યો.<ref>{{Harvnb|Hodges|1983|p=529}}</ref> ટ્યુરિંગની માતાએ ઘણી તર્ક પૂર્ણ દલીલો કરી કે લેબોરેટરીનાં રસાયણોની લાપરવાહી ભર્યા સંગ્રહના કારણે સાઈનાઈડ ગળી જવું તે આકસ્મિક હતું. પોતાની માતાને કંઈક સત્યાભાસી અસ્વીકાર લાગે, તે માટે ટ્યુરિંગે જાણી જોઈને પોતાની જાતને સંદિગ્ધ રીતે નાખી હોય તેમ બની શકે એવું તેમના ચરિત્ર લેખક એન્ડ્રુવ હોજેસએ સૂચવ્યું હતું.<ref>{{Harvnb|Hodges|1983|pp=488, 489}}</ref> કેટલાક અન્યોએ એવું સૂચવ્યું હતું કે ટ્યુરિંગ ફરીથી 1937ની ફિલ્મ ''સ્નો વ્હાઈટ'' માંથી પોતાની પસંદગીના પરીકથાના એક દ્રશ્યનું પુનઃઅભિનય કરી રહ્યો હોય તેમ બની શકે, "જેમાં તેને ખાસ કરીને એક ચૂડેલ ઝેરી દારૂમાં પોતાનું સફરજન ડૂબાડે છે એ દૃશ્યમાં ખૂબ મજા આવતી હતી."<ref>{{Harvnb|Leavitt|2007|p=140}}</ref> === સમાધિલેખ === {{quote| Hyperboloids of wondrous Light<br /> Rolling for aye through Space and Time<br /> Harbour those Waves which somehow Might<br /> Play out God's holy pantomime <ref>{{Cite book|last=Turing |first=A. M. |title=Postcard to [[Robin Gandy]] |year=1954 |publisher=Turing Digital Archive, AMT/D/4 image 16, [http://www.turingarchive.org/ The Turing Digital Archive]}}</ref>}} == માન્યતા અને શ્રદ્ધાંજલિઓ == [[ચિત્ર:Turing Plaque.jpg|thumbnail|વિલ્મસ્લોવ, ચેશીર ખાતે ટ્યુરિંગના ઘર પર તકતીથી કરવામાં આવેલું ચિહ્ન ]] ટ્યુરિંગના મૃત્યુ (અને તેમનું યુદ્ધ સમયનું કાર્ય હજી પણ ઓફિશ્યલ સીક્રેટસ એક્ટનો વિષય હતો) પછી થોડા સમયમાં રોયલ સોસાયટી દ્વારા એક જીવનચરિત્ર પ્રકાશિત થયું.{{quote|Three remarkable papers written just before the war, on three diverse mathematical subjects, show the quality of the work that might have been produced if he had settled down to work on some big problem at that critical time. For his work at the Foreign Office he was awarded the OBE.|{{Cite book|last=Newman |first=M. H. A. |title=Alan Mathison Turing |year=1955 |publisher=The Royal Society |isbn =|series=Biographical Memoirs of Fellows of the Royal Society, 1955, Volume 1}}}1966થી એસોશિયેશન ફોર કમ્પ્યૂટીંગ મશીનરીદ્વારા એવી વ્યક્તિને ટ્યુરિંગ એવોર્ડ આપવામાં આવે છે, જેણે કમ્પ્યુટીંગ સમુદાયમાં ટેક્નીકલ યોગદાન આપ્યું હોય. તે કમ્પ્યૂટરની દુનિયામાં તેને [[નોબૅલ પારિતોષિક|નોબલ પ્રાઈઝ]]ને સમકક્ષ સર્વોચ્ચતમ સન્માન ગણવામાં આવે છે.<ref>{{Cite web|url=http://www.acm.org/press-room/news-releases-2007/turingaward/|title=ACM'S Turing Award Prize Raised To $250,000|publisher=[[Association for Computing Machinery|ACM]] press release|date=27 July 2007|access-date=16 October 2008|author=Steven Geringer|archive-date=30 ડિસેમ્બર 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20081230233653/http://www.acm.org/press-room/news-releases-2007/turingaward/|url-status=dead}}</ref>એલન ટ્યુરિંગ અંગેનો હુગ વ્હાઈટમોર દ્વારા ''બ્રેકીંગ ધી કોડ'' 1986નું નાટક છે. આ નાટકના શો લંડનના વેસ્ટ એન્ડમાં નવેમ્બર 1986થી અને બ્રોડવેમાં 15 નવેમ્બર 1987થી શરૂ થયા અને 10 એપ્રિલ 1988માં પૂર્ણ થયા. 1996માં બીબીસી ટેલીવિઝનનું પણ નિર્માણ થયું હતું. દરેક કિસ્સાઓમાં ડેરેક જોકાબી ટ્યુરિંગનું પાત્ર ભજવતા. ટોની એવોર્ડ માટે બ્રોડવે નિર્માણનું ત્રણ વખત નામ નિયુક્ત કરવામાં આવ્યો જેમાં નાટકમાં શ્રેષ્ઠ અભિનેતા, નાટકમાં શ્રેષ્ઠ અભિનિત અભિનેતા અને નાટક માટે શ્રેષ્ઠ માર્ગદર્શનનો સમાવેશ થાય છે. અને ડ્રામા ડેસ્ક એવોર્ડ માટે શ્રેષ્ઠ અભિનેતા અને શ્રેષ્ઠ અભિનિત અભિનેતાનો સમાવેશ થાય છે. 2008માં "ડેન્જરસ નોલેજ" નામની બીબીસી દસ્તાવેજીફિલ્મમાં તપાસ કરવામાં આવેલાં ચાર ગણીતશાસ્ત્રીઓમાંના એક ટ્યુરિંગ હતું.<ref>{{Cite web|url=http://www.bbc.co.uk/bbcfour/documentaries/features/dangerous-knowledge.shtml|title=Dangerous Knowledge|publisher=BBC Four|date=11 June 2008|access-date=25 September 2009}}</ref> 23 જૂન 1998ના રોજ, ટ્યુરિંગના 86ના જન્મદિવસે, એન્ડ્રુ હોજેસ, તેમના જીવનચરિત્રકે, તેમના જન્મસ્થાન અને તેમના બાળપણનું ઘર વોર્રીંગટ્ન ક્રીસેન્ટ, લંડન અને પછીથી કોલોન્નેડ હોટલ ખાતે અધિકૃતપણે ઈંગ્લીશ હેરિટેજવાદળી તકતીનું અનાવરણ કર્યું હતું.<ref>{{Cite web| url=http://www.turing.org.uk/bio/oration.html | title=Unveiling the official Blue Plaque on Alan Turing's Birthplace | access-date=26 September 2006}}</ref><ref>{{Cite web | url=http://www.blueplaque.com/detail.php?plaque_id=348 | archive-url=https://web.archive.org/web/20071013143212/http://www.blueplaque.com/detail.php?plaque_id=348 | archive-date=13 ઑક્ટોબર 2007 | title=About this Plaque&nbsp;– Alan Turing | access-date=25 September 2006 | url-status=dead }}</ref> તેમના મૃત્યુની 50મી વર્ષગાંઠે, એક યાદગાર તકતીનું અનાવરણ તેમના પહેલાંના રહેઠાંણ હોલીમેડ,વિલ્મસ્લો, ચેરશીર ખાતે 7 જૂન 2004માં કરવામાં આવ્યું હતું.<ref>{{openplaque|3276}}</ref> 13 માર્ચ 2000ના રોજ, સેઈન્ટ વિન્સેટ અને ગ્રીનાડીન્સે દ્વારા 20મી સદીની શ્રેષ્ઠ સિદ્ધઓની ઉજવણી માટે ટિકિટો બહાર પાડવામાં આવી, જેમાંની એક શૂન્ય અને એક સંખ્યાના પુનરાવર્તિત પૂર્વભૂમિકા સાથે ટ્યુરિંગનું પોર્ટેટ મૂકવામાં આવ્યું છે અને તેની નીચે આ પ્રમાણેનું લખાણ લખવામાં આવ્યું છેઃ"1937: ઍલન ટ્યુરિંગસ થીયરી ઓફ ડીજિટલ કમ્પ્યુટીંગ".28 ઓક્ટોબર 2004ના રોજ,જોહ્ન ડબલ્યુ મીલ્સ દ્વારા સર્જિક ઍલન ટ્યુરિંગનું કાંસ્ય આધારિત શિલ્પ ગીલ્ડફોર્ડમાં યુનિવર્સિટી ઓફ સૂર્રેય ખાતે અનાવૃત કરવામાં આવ્યું હતું. જે ટ્યુરિંગના મૃત્યુના 50 વર્ષ સૂચવતું હતું- કેમ્પસમાં તેઓ તેમના પુસ્તકો લઈ જતાં રજૂ કરવામાં આવ્યાં છે.<ref name="univsurrey">{{Cite web |url=http://portal.surrey.ac.uk/press/oct2004/281004a/ |title=The Earl of Wessex unveils statue of Alan Turing |access-date=10 February 2007 |archive-date=23 ઑક્ટોબર 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20071023193441/http://portal.surrey.ac.uk/portal/page?_pageid=799%2C277813&_dad=portal&_schema=PORTAL |url-status=dead }}</ref>2006માં, બોસ્ટન પ્રાઈડે તેમના માનદ્ ગ્રાન્ડ માર્શલનું નામ ટ્યુરિંગ આપ્યું હતું.<ref name="bostonpride">{{Cite web |url=http://www.bostonpride.org/honorarymarshal.php |title=Honorary Grand Marshal |access-date=10 February 2007 |archive-date=1 જાન્યુઆરી 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090101213356/http://www.bostonpride.org/honorarymarshal.php |url-status=dead }}</ref> પ્રિન્સટન એલ્યુમની વિકલીનું નામ ટ્યુરિંગ રાખવામાં આવ્યું, જે પ્રિન્સટન યુનિવર્સિટીના ઇતિહાસમાં અત્યંત મહત્તવપૂર્ણ વિદ્યાર્થીઓમાં બીજા હતા, બીજા અન્ય રાષ્ટ્રપતિ જેમ્સ મેડિસન હતાં. બ્લેત્ચલેય પાર્ક ખાતે ટ્યુરિંગના જીવન આકાર 1.5 ટનની પ્રતિમાનું અનાવરણ 19 જૂન 2007ના રોજ કરવામાં આવ્યું. વેલ્શ સ્લેટના લગભગ અડધા મિલિયન ટુકડાઓથી તેનું નિર્માણ કરવામાં આવ્યું, સ્ટેપ્હન કેટ્ટલ દ્વારા શિલ્પનું સર્જન કરવામાં આવ્યું હતું, આ કામ સ્વર્ગસ્થ અમેરિકાના અબજોપતિ સિડની ફ્રેન્ક દ્વારા સોંપવામાં આવ્યું હતું.<ref>[http://www.bletchleypark.org.uk/news/docview.rhtm/454075/article.html બ્લેત્ચલેય પાર્ક અનવેઈલ્સ સ્ટેટ્યુ કમેમરેટીંગ ઍલન ટ્યુરિંગ,] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120227171427/http://www.bletchleypark.org.uk/news/docview.rhtm/454075/article.html |date=2012-02-27 }} , બ્લેત્ચલેય પાર્ક પ્રેસ રીલીઝ, 20 જૂન 2007</ref>ટ્યુરિંગને માન્ચેસ્ટર શહેર, જેમાં તેઓ તેમની જીવનના અંત સુધી કામ કર્યાં રહ્યાં, ત્યાં તેમને વિવિધ રીતે માનસન્માન મળ્યું હતું. 1994માં A6010 રોડ (માન્ચેસ્ટર શહેરનો આંતરિક રિંગ રોડ) બનાવવામાં આવ્યો, જેનું નામ ઍલન ટ્યુરિંગ વે રાખવામાં આવ્યું હતું. આ રસ્તો આગળ જતાં વધારે પહોળા પુલમાં લઈ જતો હતો અને તેનું નામ ઍલન ટ્યુરિંગ બ્રીજ રાખવામાં આવ્યું છે. 23 જૂન 2001માં માન્ચેસ્ટરશહેરમાં ટ્યુરિંગનું પુતળું અનાવૃત કરવામાં આવ્યું હતું. તે સેકવિલે પાર્કમાં, વિટવર્થ સ્ટીટની ઉપર યુનિવર્સિટી ઓફ માન્ચેસ્ટરઅને કેનલ સ્ટ્રીટ ગે વિલેજની વચ્ચે આવેલું છે. યાદગાર પૂતળું, "ફાધર ઓફ કમ્પ્યૂટર સાયન્સ"ને વર્ણવતું ટ્યુરિંગનું પૂતળું બગીચામાં કેન્દ્ર સ્થાને એક બાંકડાની ઉપર બેઠું છે. આ પૂતળાનું અનાવરણ ટ્યુરિંગના જન્મદિવસે થયું હતું. [[ચિત્ર:Sackville Park Turing plaque.jpg|left|thumbnail|200px|ટ્યુરિંગનું યાદગાર પૂતળાની તકતી ]] ટ્યુરિંગને એક સફરજન પકડીને દર્શાવવામાં આવ્યાં છે. – એક શિષ્ટ પ્રતીક વર્જિત પ્રેમની રજૂઆત કરવામાં વપરાય છે, સફરજન [[આઇઝેક ન્યુટન|આઈઝેક ન્યુટન]]ના ગુરુત્વાકર્ષણ બળના સિદ્ધાંતના વિચારને રજૂ કરે છે અને ટ્યુરિંગના પોતાના મૃત્યુનો અર્થ પણ સૂચવે છે. બાંકડા પર રાહતમાં બેઠેલાં કાંસામાં પૂતળા હેઠળ આ વાક્ય મૂકવામાં આવ્યું છે 'ઍલન મેથીસન ટ્યુરિંગ 1912–1954', અને જો ઈનીગ્મા મશીન: 'IEKYF ROMSI ADXUO KVKZC GUBJ'નું વિશ્લેષણ કરવામાં આવે તો તેમનું જીવનસૂત્ર 'કમ્પ્યૂટર વિજ્ઞાનના સ્થાપક' એવું બનશે. પૂતળાના પગ પાસેનું એક તકતી કહે છે 'કમ્પ્યૂટર વિજ્ઞાનના પિતા, ગણિતશાસ્ત્રી, તર્કશાસ્ત્રી, યુદ્ધ સમયના કોડ તોડનારા, પૂર્વાગ્રહના શિકાર બનેલા'. બેર્ટ્રાન્ડ રસેલનું વાક્ય પણ આ પ્રમાણે કહે છે 'ગણિત, સાચી રીતે જોવાયેલું, સત્યના માત્ર સ્વામિ નહીં, પણ સર્વોચ્ચ સુંદરતાના સ્વામી- શિલ્પની જેમ ઠંડી અને તપસ્યાની સુંદરતા.' શિલ્પકારે તેના જૂના એમસ્ટ્રાડ કમ્પ્યૂટરને દફનાવી દીધું, જે એક પહેલાંનું જાણીતું કમ્પ્યૂટર હતું, એક શ્રદ્ધાંજલિ તરીકે તકતીની નીચે લખ્યું હતું, " ધી ગોડ ફાધર ઓફ ઓલ મોર્ડન કમ્પ્યૂટર્સ".<ref name="computerburied">^ જુઓ{{Cite news | title = Computer buried in tribute to genius | publisher = Manchester Evening News| date = 15 June 2001 | url = http://www.manchestereveningnews.co.uk/news/s/27/27595_computer_buried_in_tribute_to_genius.html | access-date = 23 June 2009 }}</ref> આધુનિક કમ્પ્યૂટરના સર્જનમાં ટ્યુરિંગની ભૂમિકા માટે 1999માં ''ટાઈમ સામાયિકે'' [[Time 100: The Most Important People of the Century|20 સદીના 100 અત્યંત મહત્ત્વના લોકો]]માંના એક તરીકે ટ્યુરિંગનું નામ મૂક્યું હતું, અને કહ્યું હતું: "હકીકત એ છે કે દરેક વ્યક્તિ જે કીબોર્ડ થપાટ લગાવે છે, સ્પ્રેડશીટ અથવા વર્ડ પ્રોસેસીંગ પ્રોગ્રામ ચાલું કરે છે, તે ટ્યુરિંગ મશીનના મૂર્ત સ્વરૂપ પર કામ કરે છે."<ref name="AFP">{{Cite web |title=Alan Turing&nbsp;– Time 100 People of the Century |url=http://205.188.238.181/time/time100/scientist/profile/turing.html |publisher=''[[Time Magazine]]'' |quote=The fact remains that everyone who taps at a keyboard, opening a spreadsheet or a word-processing program, is working on an incarnation of a Turing machine. |access-date=2011-03-21 |archive-date=2011-02-26 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110226144919/http://205.188.238.181/time/time100/scientist/profile/turing.html |url-status=dead }}</ref> 2002માં,''બીબીસી'' એ વૈશ્વિક સ્તરે કરવામાં આવેલાં 100 શ્રેષ્ઠ બ્રિટીશરોના મતદાનમાં ટ્યુરિંગને 21મો ક્રમાંક મળ્યો હતો.<ref>{{Cite news | url = http://news.bbc.co.uk/2/hi/entertainment/2208671.stm | title = 100 great British heroes | date = 21 August 2002 | work = BBC News }}</ref> એપલ કમ્પ્યૂટરનો લોગો મોટા ભાગે ઍલન ટ્યુરિંગને શ્રદ્ધાંજલિ આપવા માટે આત્મહત્યાની તેમની પદ્ધતિને એક કટકાના સાથેના સંદર્ભમાં ખોટી રીતે લેવામાં આવે છે.<ref>{{Cite news|url=http://www.independent.co.uk/news/media/logos-that-became-legends-icons-from-the-world-of-advertising-768077.html |title=Logos that became legends: Icons from the world of advertising|work= The Independent |publisher=www.independent.co.uk |access-date=14 September 2009 | location=London | date=4 January 2008}}</ref> લોગોના રચયિતા<ref>{{Cite web | url = http://creativebits.org/interview/interview_rob_janoff_designer_apple_logo | title = Interview with Rob Janoff, designer of the Apple logo | publisher = creativebits| access-date = 14 September 2009 }}</ref> અને કંપનીએ લોગોની ડિઝાઈનમાં ટ્યુરિંગને કોઈ પણ અંજલિ આપ્યાનો ઈન્કાર કર્યો છે.<ref>{{Harvnb|Leavitt|2007|p=280}}</ref> 2010માં, અભિનેતા/નાટ્યલેખક જેડ ઈસ્ટેબેનએ ટ્યુરિંગને સોલો સંગીત "આઈકોન્સઃ ધી લેસ્બીયન ઍન્ડ ગે હિસ્ટરી ઓફ ધી વર્લ્ડ, ભાગ 4" માં વર્ણવ્યાં છે. === સરકારનું માફીનામું === ઓગસ્ટ 2009માં, જોહ્ન ગ્રેહામ-ક્યુમીનએ ઍલન ટ્યુરિંહની સામે સમલૈગિંક તરીકે કાયદેસરના પગલાં ભરવા બદલે બ્રિટિશ ગવર્મેન્ટને મરણોત્તર થયેલાં ઍલન ટ્યુરિંગની માફી માંગવાની એક અરજી દાખલ કરવાની શરૂઆત કરી હતી.<ref>{{Cite book|title=Thousands call for Turing apology |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/technology/8226509.stm |publisher=BBC News |date=31&nbsp;August 2009 |access-date=31 August 2009}}</ref><ref>{{Cite book | title = Petition seeks apology for Enigma code-breaker Turing | url = http://www.cnn.com/2009/WORLD/europe/09/01/alan.turing.petition/index.html | publisher = CNN | date = 01&nbsp;September 2009 | access-date = 1 September 2009}}</ref> આ અરજીને ટેકો કરતી હજારો લોકોની સહી મળી.<ref name="PMapology"/><ref>યુકેના નાગરિકો માટે જ અરજી ખુલી હતી. </ref> વડાપ્રધાન ગોર્ડન બ્રાઉને આ અરજીને સ્વીકારી, 10 સપ્ટેમ્બર 2009ના રોજ માફી માંગતું વિધાન રજૂ કર્યું અને ટ્યુરિંગ સાથેના વર્તાવ અંગે આઘાતની લાગણી વ્યક્ત કરી.<ref name="PM-apology"/><ref name="PMapology">{{Cite web | title = Treatment of Alan Turing was "appalling" | url = http://www.number10.gov.uk/Page20571 | publisher = Prime Minister's Office | date = 10 September 2009 | access-date = 21 માર્ચ 2011 | archive-date = 12 સપ્ટેમ્બર 2009 | archive-url = https://web.archive.org/web/20090912142412/http://www.number10.gov.uk/Page20571 | url-status = dead }}</ref> <blockquote> ઍલન ટ્યુરિંગ માટે ન્યાયની માંગણી માટે હજારો લોકો એકઠા થયા અને તેમની સાથે જે રીતે વર્તન કરવામાં આવ્યું હતું તે માટે આઘાતની લાગણી વ્યક્ત કરી. જ્યારે ટ્યુરિંગને તે સમયે કાયદા હેઠળ લાવવામાં આવ્યા હતા અને આપણે ઘડિયાળને પાછી ફેરવી શકતા નથી, તેમની સાથે કરવામાં આવેલો વ્યવહાર એકદમ અયોગ્ય હતો અને હું અને આપણે તેમની સાથે જે કંઈ થયું તે બદલ હૃદયના ઊંડાણ પૂર્વક માફી માંગવાની મળેલી તક બદલ હું ખુશ છું.... તેથી બ્રિટિશ સરકારના બદલે, અને ઍલનના કામને કારણે એ તમામ જેઓ મુક્તપણે રહે છે, તેમના વતી મને એ કહેતાં અત્યંત ગર્વ થાય છેઃ અમે માફી માંગીએ છીએ, તમે આના કરતાં ઘણી સારી લાયકાત ધરાવો છો.<ref name="PMapology"/> </blockquote> === યુનિવર્સિટીઓ દ્વારા મળેલો આદર === [[ચિત્ર:Alan Turing Building 1.jpg|thumbnail|યુનિવર્સિટી ઓફ માન્ચેસ્ટર ખાતે ઍલન ટ્યુરિંગનું બિલ્ડીંગ]] બ્રિટીશ સોસાયટી ફોર ધી હિસ્ટ્રી ઓફ મેથેમેટીક્સઅને બ્રિટિશ લોજીક કોલોક્વીયમ દ્વારા ટ્યુરિંગના જીવન અને સિદ્ધિઓની ગોઠવણી કરી પ્રસંગની ઉજવણી 5 જૂન 2005ના રોજ કરવામાં આવી હતી. *સુર્રેય યુનિવર્સિટીએ તેના મુખ્ય ચોકમાં ટ્યુરિંગનું પૂતળું મૂક્યું છે. *"ટ્યુરિંગ ડેઈઝ" તરીકે કહેવાતી ગણતરીની થીયરી પર ઈસ્તાનબુલ બીલ્જી યુનિવર્સિટીએ વાર્ષિક કોન્ફરન્સનું આયોજન થયું.<ref name="bilgiuniv">{{Cite web | url = http://cs.bilgi.edu.tr/pages/turing_days/ | title = Turing Days @ İstanbul Bilgi University | access-date = 10 February 2007 | archive-date = 1 ઑગસ્ટ 2013 | archive-url = https://web.archive.org/web/20130801193650/http://cs.bilgi.edu.tr/pages/turing_days/ | url-status = dead }}</ref> *ઓસ્ટ્રીન ખાતે ટેક્સાસ યુનિવર્સિટીએ કમ્પ્યૂટર સાયન્સ પ્રોગ્રામનું નામ ટ્યુરિંગ સ્કોલરસ રાખી આદર આપ્યો છે.<ref name="texturingschol">{{Cite web |url=http://www.cs.utexas.edu/academics/undergraduate/honors/turing/ |title=Turing Scholars Program at the University of Texas at Austin |access-date=16 August 2009 |archive-date=17 ફેબ્રુઆરી 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100217072341/http://www.cs.utexas.edu/academics/undergraduate/honors/turing/ |url-status=dead }}</ref> *ઉતર ફ્રાન્સમાં આવેલી લીલી યુનિવર્સિટી ખાતે આવેલા કમ્પ્યૂટર સાયન્સ વિભાગ (LIFL<ref name="lifl">{{Cite web |url=http://www.lifl.fr/ |title=Laboratoire d'Informatique Fondamentale de Lille |access-date=3 December 2010 |archive-date=22 જુલાઈ 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100722014047/http://www.lifl.fr/ |url-status=dead }}</ref>) ના એક પ્રયોગશાળાનું નામ ઍલન એમ. ટ્યુરિંગના સન્માનમાં ટ્યુરિંગ રાખવામાં આવ્યું (કુર્ટ ગોડેલ પછી અન્ય પ્રયોગશાળાનું નામ રાખવામાં આવ્યું હતું). *ચિલિની પોન્ટીફીકલ કેથોલિક યુનિવર્સિટી, પ્યુરટો રીકોની પોલીટેક્નીક યુનિવર્સિટી, [[કોલમ્બીયા|કોલંબિયા]] બોગોટામાં લોસ એન્ડેસ યુનિવર્સિટી, કિંગસ કોલેજ, વેલ્સમાં કેમ્બ્રીજઅને બેનગોર યુનીવર્સીટીના કમ્પ્યૂટર સાયન્સના વિભાગનું નામ ટ્યુરિંગ પાછળ રાખવામાં આવ્યું હતું. *યુનિવર્સિટી ઓફ માન્ચેસ્ટર, ધી ઓપન યુનિવર્સિટી, ઓક્સફર્ડ બ્રુકસ યુનિવર્સિટી અને આર્હુસ યુનિવર્સિટી (ડેનમાર્ક, અર્હુસમાં) તમામના મકાનનું નામ ટ્યુરિંગના નામથી રાખવામાં આવ્યું છે. *સર્રેય રીસર્ચ પાર્કમાં ઍલન ટ્યુરિંગ રોડનું નામ ઍલન ટ્યુરિંગના નામ પરથી રાખવામાં આવ્યું છે. *હોર્નબોસ્ટેલ મોલમાં આવેલી કાર્નેગી મેલોન યુનિવર્સિટીમાં ગ્રેનાઈટનો બાંકડો છે, જેની પર એ.એમ.ટ્યુરિંગ નામ કોતરાયેલું છે. *તાજેતરમાં ઈકોલ ઈન્ટરનેશનલ ડેસ સાયન્સ ડુ ટ્રાઈટેમેન્ટ ડે ઈન્ફોર્મેશનના બનેલાં ત્રીજા બીલ્ડીંગનું નામ "ટ્યુરિંગ" રાખવામાં આવ્યું છે. == આ પણ જુઓ == {{Portal box|Biography|Logic|LGBT}} *ટ્યુરિંગ ડીગ્રી *ટ્યુરિંગ સ્વીચ *વણ ગોઠવેલું મશીન *ઍલન ટ્યુરિંગ વર્ષ *ગુડ-ટ્યુરિંગ પુનરાવર્તનની સંભાવનાઓ *ટુરિંહ મશીનના ઉદાહરણો *ટ્યુરિંગ પરીક્ષણ == નોંધ == {{Reflist|colwidth=30em}} == સંદર્ભો == {{Refbegin|colwidth=30em}} * {{ Cite book | last = Agar | first = Jon | title = The government machine: a revolutionary history of the computer | publisher = MIT Press | year = 2003 | location = Cambridge, Massachusetts | isbn = 978-0-262-01202-7 }} * {{ Cite book | last = Alexander | first = C. Hugh O'D. | author-link = Conel Hugh O'Donel Alexander | date = ''circa'' 1945 | title = Cryptographic History of Work on the German Naval Enigma | url = http://www.ellsbury.com/gne/gne-000.htm | publisher=The National Archives, Kew, Reference HW 25/1}} * {{ Cite book | last = Beniger | first = James | title = The control revolution: technological and economic origins of the information society | publisher = Harvard University Press | year = 1986 | location = Cambridge, Massachusetts | isbn = 0-674-16986-7 }} * {{Citation | last = Babbage | first = Charles | author-link = Charles Babbage | origyear = 1864 | publication-date = 2008 | editor-last = Campbell-Kelly | editor-first = Martin | editor-link = Martin Campbell-Kelly | title = Passages from the life of a philosopher | publisher = Rough Draft Printing | isbn = 978-1-60386-092-5 }} * {{ Cite book | last = Bodanis | first = David | author-link = David Bodanis | title = Electric Universe: How Electricity Switched on the Modern World | year = 2005 |publisher = Three Rivers Press | location = New York | isbn = 0-307-33598-4 | oclc = 61684223 }} * {{Cite book | last = Campbell-Kelly | first = Martin | authorlink = Martin Campbell-Kelly | last2 = Aspray | first2 = William | title = Computer: A History of the Information Machine | publisher = Basic Books | year = 1996 | location = New York | isbn = 0-465-02989-2 }} * {{Cite book | last = Ceruzzi | first = Paul | authorlink = Paul Ceruzzi | title = A History of Modern Computing | publisher = MIT Press | year = 1998 | location = Cambridge, Massachusetts, and London | isbn = 0-262-53169-0}} * {{ Cite book | last = Chandler | first = Alfred | authorlink = Alfred Chandler | title = The Visible Hand: The Managerial Revolution in American Business | publisher = Belknap Press | year = 1977 | location = Cambridge, Massachusetts | isbn = 0-674-94052-0 }} * {{ Cite journal | last = Copeland | first = B. Jack | authorlink = B. Jack Copeland | title = Colossus: Its Origins and Originators | journal = [[IEEE Annals of the History of Computing]] | volume = 26 | issue = 4 | pages = 38–45 | year = 2004 |doi = 10.1109/MAHC.2004.26 | ref = harv }} * {{ Cite book | last = Copeland | first = B. Jack (ed.) | authorlink = B. Jack Copeland | title = The Essential Turing | year = 2004 | publisher = Oxford University Press | location = Oxford | isbn = 0-19-825079-7 | oclc = 156728127 224173329 48931664 57434580 57530137 59399569 }} * {{ Cite book | last = Copeland (ed.) | first = B. Jack | authorlink = B. Jack Copeland | title = Alan Turing's Automatic Computing Engine | year = 2005 | publisher = Oxford University Press | location = Oxford | isbn = 0-19-856593-3 | oclc = 224640979 56539230 }} * {{ Cite book | last = Copeland | first = B. Jack | authorlink = B. Jack Copeland | title = Colossus: The secrets of Bletchley Park's code-breaking computers | year = 2006 | publisher = Oxford University Press | isbn = 978-0-19-284055-4 | ref = harv }} * {{ Cite book | last = Edwards | first = Paul N | title = The closed world: computers and the politics of discourse in Cold War America | publisher = MIT Press | year = 1996 | location = Cambridge, Massachusetts | isbn = 0-262-55028-8 }} * {{ Cite book | last = Hodges | first = Andrew | authorlink = Hodges, Andrew | year = 1983 | title = Alan Turing: the enigma |location = London | publisher = Burnett Books | isbn = 0-04-510060-8 | ref = harv }} * {{ Cite book | last = Hochhuth | first = Rolf | authorlink = Rolf Hochhuth | title = Alan Turing: en berättelse | publisher = Symposion | year = 1988 | isbn = 978-91-7868-109-9 }} * {{ Cite book | last = Leavitt | first = David | authorlink = David Leavitt | year = 2007 | title = The man who knew too much: Alan Turing and the invention of the computer | publisher = Phoenix | isbn = 978-0-7538-2200-5 | ref = harv }} * {{ Cite book | last = Levin | first = Janna | authorlink = Janna Levin | title = A Madman Dreams Of Turing Machines | publisher = Knopf | year = 2006 | location = New York | isbn = 978-1-4000-3240-2 }} * {{ Cite book | last = Lewin | first = Ronald | authorlink = Ronald Lewin | title = Ultra Goes to War: The Secret Story | edition = Classic Penguin | series = Classic Military History | year = 1978 | publication-date = 2001 | publisher = Hutchinson & Co | location = London, England | isbn = 978-1-56649-231-7 | ref = harv }} * {{Cite book| last = Lubar | first = Steven | year = 1993 | title = Infoculture | location = Boston, Massachusetts and New York | publisher = Houghton Mifflin | isbn = 0-395-57042-5}} * {{ Cite document | last = Mahon | first = A.P. | title = The History of Hut Eight 1939–1945 | publisher = UK National Archives Reference HW 25/2 | year = 1945 | url = http://www.ellsbury.com/hut8/hut8-000.htm | access-date = 10 December 2009 | ref = harv }} *{{MacTutor Biography|id=Turing|title=Alan Mathison Turing}} *પેટઝોલ્ડ, ચાર્લેસ (2008). "ધી એનોટાટેડ ટ્યુરિંગ: અ ગાઈડેડ ટુર થ્રુ ઍલન ટ્યુરિંગસ હિસ્ટોરીક પેપર ઓન કમ્યુટેબીલીટી એન્ડ ધી ટ્યુરિંગ મશીન". ઈન્ડિયાનાપોલીસ: વિલેય પબ્લીશીંગ. આઈએસબીએન 978-0-470-22905-7 *સ્મીથ, રોજર (1997). ''ફોન્ટાના હિસ્ટ્રી ઓફ ધી હ્યુમન સાયન્સીસ'' . લંડન: ફોન્ટાના. *વૈઝેનબૌમ, જોસેફ (1976). ''કમ્પ્યૂટર પાવર એન્ડ હ્યુમન રીઝન'' . લંડન: ડબ્લ્યુ.એચ. ફ્રીમેન. આઈએસબીએન 0-7167-167-0463-3 * {{Cite book | last = Turing | first = Sara Stoney | title = Alan M Turing | publisher = W Heffer | year = 1959 }} ટ્યુરિંગની માતા, જેણે ગ્લોરિફાઈંગ હીઝ લાઈફ નામની ૧૫૭ પાનાનું જીવનચરિત્ર લખી, ઘણાં વર્ષો સુધી તેને જીવિત રાખ્યો. તે 1959માં પ્રકાશિત થઈ હતી, અને તેથી તેનું યુદ્ધનું કાર્ય આવરી ન લઈ શકાયું. ભાગ્યેજ ૩૦૦ પ્રતો વેચાઈ હતી (સારા ટ્યુરિંગ થી લીન ન્યમેન, 1967, સેન્ટ જ્હોન કોલેજ, કેમ્બ્રીજની લાઈબ્રેરી). પ્રસ્તાવનાના ૬ પૃષ્ઠો લીન ઈરવીન દ્વારા લખવામાં આવ્યા હતા, સંભારણાંઓ અને તેના વારંવાર બોલાયેલાં વાક્યોનો સમાવેશ થયો છે. * {{Cite book | last = Whitemore | first = Hugh | authorlink = Hugh Whitemore | last2 = Hodges | first2 = Andrew | authorlink2 = Andrew Hodges | title = Breaking the code | publisher = S. French | year = 1988 }} આ 1986 હ્યુગ વ્હાઈટમોર પ્લે ટ્યુરિંગના જીવન અને મૃત્યુની વાર્તા કહે છે. મૂળ વેસ્ટ એન્ડ અને બ્રોડવેમાં ડેરેક જાકોબીએ ટ્યુરિંગનો અભિનય કર્યો હતો અને તેણે 1997માં નાટક આધારિત ટેલિવિઝન ફિલ્મમાં અભિનયનું પુનસર્જન કર્યું હતું, જે સંયુક્તપણે બીબીસી અને ડબલ્યુજીબીએચ, બોસ્ટન દ્વારા બનાવાઈ હતી. નાટકનું પ્રકાશન અંબર લેન પ્રેસ, ઓક્સફર્ડ દ્વારા કરવામાં આવ્યું છે. - એએસઆઈએન: B000B7TM0Q *વિલિયમસ, મિશેલ આર. (1985) ''એ હિસ્ટ્રી ઓફ ક્મ્યુટીંગ ટેક્નોલોજી'' , ઈન્ગલેવુડ ક્લીફ્ફસ, ન્યુ જર્સી: પ્રેન્ટીસ-હોલ, આઈએસબીએન 0-8186-7739-2 *{{Cite book|last=Yates |first=David M. |title=Turing's Legacy: A history of computing at the National Physical Laboratory 1945–1995 |year=1997 |publisher=[[Science Museum, London|London Science Museum]] |location=London |isbn=0-901805-94-7 |oclc=123794619 40624091 }} {{Refend}} == બાહ્ય લિંક્સ == {{External links|date=August 2010}} {{Wikiquote}} {{Commons category|Alan Turing}} *[http://www.turing.org.uk/ ઍલન ટ્યુરિંગ] એક [http://www.turing.org.uk/bio/part1.html ટૂંકી જીવનકથા] સાથે એન્ડ્રુ હોજેસ દ્વારા ચલાવવામાં આવતી સાઈટ *[http://www.alanturing.net/ AlanTuring.net&nbsp;– જેક કોપલેન્ડ દ્વારા ][http://www.alanturing.net/ ટ્યુરિંગ એચીવ ફોર ધી હિસ્ટ્રી ઓફ કમ્પ્યુટીંગ] *[http://www.turingarchive.org/ ધી ટ્યુરિંગ એચીવ]{{Dead link|date=ડિસેમ્બર 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&nbsp;– કિંગ્સ કોલેજ, કેમ્બીજ આર્ચીવ દ્વારા કેટલાંક અપ્રકાશિત દસ્તાવેજોની સ્કેન કરેલી પ્રતો *{{MathGenealogy|id=8014}} *[http://www.systemtoolbox.com/article.php?history_id=3 ઍલન ટ્યુરિંગ- ટુવર્ડઝ એ ડીઝીટલ માઈન્ડઃ ભાગ 1] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070803163318/http://www.systemtoolbox.com/article.php?history_id=3 |date=2007-08-03 }} સીસ્ટમ ટુલબોક્સ, 11 ડિસેમ્બર 2001 *[http://plato.stanford.edu/entries/turing/ ઍલન ટ્યુરિંગ] ફિલોસોફીનું સ્ટેનફઓર્ટ એનસાઈક્રોપીડિયા. 3 જૂન ૨૦૦૨. *[http://www.time.com/time/time100/scientist/profile/turing.html ઍલન ટ્યુરિંગ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080822093918/http://www.time.com/time/time100/scientist/profile/turing.html |date=2008-08-22 }} ''સમય'' 100 * [http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} Alan Turing] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828060019/http://www.rkbexplorer.com/explorer/#display=person%2D%7Bhttp://dblp.rkbexplorer.com/id/people-a27f18ebafc0d76ddb05173ce7b9873d-e0b388b7c1e0985b1371d73ee1fae8b5} |date=2008-08-28 }} RKBExplorer * [http://www.rutherfordjournal.org/article010111.html ''ધી માઈન્ડ એન્ડ ધી કમ્પ્યુટીંગ મશીન'' ] ''ધી રુથફોર્ડ જર્નલ'' - એક 1949 ઍલન ટ્યુરિંગ અને અન્યો પર ચર્ચા * [http://www.turingcentenary.eu/ ઍલન ટ્યુરિંગ વર્ષ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190818065459/http://turingcentenary.eu/ |date=2019-08-18 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190818065459/http://turingcentenary.eu/ |date=2019-08-18 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190818065459/http://turingcentenary.eu/ |date=2019-08-18 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190818065459/http://turingcentenary.eu/ |date=2019-08-18 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190818065459/http://turingcentenary.eu/ |date=2019-08-18 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190818065459/http://turingcentenary.eu/ |date=2019-08-18 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190818065459/http://turingcentenary.eu/ |date=2019-08-18 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190818065459/http://turingcentenary.eu/ |date=2019-08-18 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190818065459/http://turingcentenary.eu/ |date=2019-08-18 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190818065459/http://turingcentenary.eu/ |date=2019-08-18 }} * [http://cs.swan.ac.uk/cie12/ CiE 2012: ટ્યુરિંગ સેન્ટીનરિ કોન્ફેરન્સ ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716163131/http://cs.swan.ac.uk/cie12/ |date=2011-07-16 }} * [http://www.visualturing.org/ વિઝ્યુઅલ ટ્યુરિંગ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728163234/http://www.visualturing.org/ |date=2011-07-28 }}{{Dead link|date=જુલાઈ 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * [http://www.wolframalpha.com/examples/TuringMachines.html ટ્યુરિંગ મશીન કેલક્યુલેટરસ] વોલ્ફ્રામઆલ્ફા === પેપર્સ === * [http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper ટ્યુરિંગના પેપરો, અહેવાલો અને વ્યાખ્યાનો ઉપરાંત અનુવાદિત આવૃત્તિઓ અને સંગ્રહોની વિસ્તૃત યાદી] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120827022642/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-08-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120827022642/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-08-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120827022642/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-08-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120827022642/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-08-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120827022642/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-08-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120827022642/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-08-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120827022642/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-08-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120827022642/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-08-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120827022642/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-08-27 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120224231856/http://bibnetwiki.org/wiki/Category:Alan_M._Turing_Paper |date=2012-02-24 }} BibNetWiki * [http://www.cbi.umn.edu/oh/display.phtml?id=116 ડોનાલ્ડ ડબલ્યુ. ડેવિસ સાથે મૌખિક ઇતિહાસ મુલાકાત], ચાર્લેસ બાબ્બેજ ઈન્સ્ટીટ્યુટ, યુનિવર્સિટી ઓફ મિન્નેસોટા; યુ.કે. ખાતે ક્મપ્યુટર પ્રોજેક્ટોને વર્ણવતાં ડેવિઝ નેશનલ ફિઝિક્સ લેબોરેટરી, 1947થી ટ્યુરિંગના ડિઝાઈનીંગ કામની સાથે બે એસીઈ કમ્પ્યૂટરોના વિકાસ સુધી * [http://www.cbi.umn.edu/oh/display.phtml?id=81 નિકોલસ સી. મેટ્રોપોલીસ સાથે મૌખિક ઇતિહાસ મુલાકાત], ચાર્લેસ બાબ્બેજ ઈન્સ્ટીટ્યુટ, યુનિવર્સિટી ઓફ મીન્નેસોટી. લોસ ઍલામોસ નેશનલ લેબોરેટરી ખાતે, કમ્પ્યૂટર સેવાઓ માટેના પ્રથમ નિયામક મેટ્રોપોલીસ હતાં- ઍલન ટ્યુરિંગ અને જ્હોન વોન ન્યુમનવચ્ચેના સંબંધો સહિતના મુદ્દાઓનો સમાવેશ [[શ્રેણી:વિસંગત પ્રશિસ્ત સ્વરૂપની સાથે લેખો]] [[શ્રેણી:ઍલન ટ્યુરિંગ]] [[શ્રેણી:કમ્પ્યૂટર ડિઝાઈનરો]] [[શ્રેણી:કમ્પ્યૂટરનો પાયો નાખનારા]] [[શ્રેણી:અંગ્રેજ નાસ્તિકતાવાદીઓ]] [[શ્રેણી:અંગ્રેજ કમ્પ્યૂટર વિજ્ઞાનિઓ]] [[શ્રેણી:અંગ્રેજ સંશોધકો]] [[શ્રેણી:અંગ્રેજ તર્કશાસ્ત્રી]] [[શ્રેણી:અંગ્રેજ ગણિતશાસ્ત્રીઓ]] [[શ્રેણી:અંગ્રેજ ફિલસૂફીઓ]] [[શ્રેણી:દૂરના અંતર સુધી દોડનારાઓ]] [[શ્રેણી:ગણિતશાસ્ત્રી]] [[શ્રેણી:૧૯૧૨માં જન્મ]] [[શ્રેણી:૧૯૫૪માં મૃત્યુ]] 2m67x4zs1pxgxdfzvfiexupawgys7cm 0 35243 886100 779719 2025-06-05T04:34:33Z 2409:40C1:28:F0C9:D85A:1DFF:FEF0:2C74 886100 wikitext text/x-wiki {{Infobox Indian jurisdiction | type = ગામ | native_name = કેરીયાચાડ | state_name = ગુજરાત | district = અમરેલી | taluk_names = [[અમરેલી તાલુકો|અમરેલી]] | latd = 21.602871 | longd= 71.21817 | area_total = | altitude = | population_total = | population_as_of = | population_density = | leader_title_1 = | leader_name_1 = | leader_title_2 = | leader_name_2 = | footnotes = | blank_title_1 = સગવડો | blank_value_1 = [[પ્રાથમિક શાળા]], [[પંચાયતઘર]], [[આંગણવાડી]], દૂધની ડેરી | blank_title_2 = મુખ્ય વ્યવસાય | blank_value_2 = [[ખેતી]], [[ખેતમજૂરી]], [[પશુપાલન]] | blank_title_3 = મુખ્ય ખેતપેદાશો | blank_value_3 = [[ઘઉં]], [[જીરુ]], [[મગફળી]], [[તલ]], [[બાજરી]], [[ચણા]], [[કપાસ]], [[દિવેલી|દિવેલા]], [[રજકો]] તેમજ [[શાકભાજી]] | blank_title_4 = | blank_value_4 = }}'''કેરીયાચાડ (તા. અમરેલી)''' [[ભારત]] દેશના પશ્ચિમ ભાગમાં આવેલા [[ગુજરાત|ગુજરાત રાજ્યના]] [[સૌરાષ્ટ્ર]] વિસ્તારમાં આવેલા [[અમરેલી જિલ્લો|અમરેલી જિલ્લામાં]] આવેલા [[અમરેલી તાલુકો|અમરેલી તાલુકાનું]] એક ગામ છે. કેરીયાચા ગામના લોકોનો મુખ્ય વ્યવસાય [[ખેતી]], [[ખેતમજૂરી]] તેમ જ [[પશુપાલન]] છે. આ ગામમાં મુખ્યત્વે [[ઘઉં]], [[જીરુ]], [[મગફળી]], [[તલ]], [[બાજરી]], [[ચણા]], [[કપાસ]], [[દિવેલી|દિવેલા]], [[રજકો]] તેમ જ અન્ય [[શાકભાજી]]ના પાકની [[ખેતી]] કરવામાં આવે છે. આ ગામમાં [[પ્રાથમિક શાળા]], [[પંચાયતઘર]], [[આંગણવાડી]] તેમ જ દૂધની ડેરી જેવી સવલતો પ્રાપ્ય થયેલી છે. આ જ ગામના મુંબઈ સ્થિત વાણિયા પરિવારે ઘણા વર્ષો પૂર્વે આ ગામથી નીકળતા રસ્તાની બન્ને બાજુએ લગભગ ચાર કિલોમીટર સુધી લીમડાના છોડ વાવ્યા હતા જે હવે ઘટાટોપ વૃક્ષો બનીને એ રસ્તે એના છાંયડા થકી હરિયાળી ઠંડક પ્રસરાવી રહ્યાં છે અને પર્યાવરણની જાળવણી કરી રહ્યાં છે.<ref>.</ref> {{ગુજરાત ગામ સ્ટબ}} [[શ્રેણી:અમરેલી તાલુકો]] [[શ્રેણી:સૌરાષ્ટ્ર]] 3dpsp0umhi9byrt95le541yq69apn75 0 35731 886107 768262 2025-06-05T11:19:00Z મકવાણા તુષારભાઈ મેરામભાઈ 83263 /* ધાર્મિક સ્થળો */Rutu mobile 886107 wikitext text/x-wiki {{Infobox Indian jurisdiction | type = ગામ | native_name = મતિરાળા | state_name = ગુજરાત | district = અમરેલી | taluk_names = લાઠી | latd =21.72167 | longd= 71.38546 | area_total = | altitude = | population_total = ૫૦૨૧ | population_as_of = ૨૦૧૧<ref name="c11">{{cite web | url = http://www.census2011.co.in/data/village/515519-matirala-gujarat.html|title = Matirala Population - Amreli, Gujarat | access-date = ૨૯ ડિસેમ્બર ૨૦૧૬}}</ref> | population_density = | leader_title_1 = | leader_name_1 = | leader_title_2 = | leader_name_2 = | footnotes = | blank_title_1 = સગવડો | blank_value_1 = [[પ્રાથમિક શાળા]], [[પંચાયતઘર]], [[આંગણવાડી]], દૂધની ડેરી | blank_title_2 = મુખ્ય વ્યવસાય | blank_value_2 = [[ખેતી]], [[ખેતમજૂરી]], [[પશુપાલન]] | blank_title_3 = મુખ્ય ખેતપેદાશો | blank_value_3 = [[ઘઉં]], [[જીરુ]], [[બાજરી]], [[કપાસ]], [[દિવેલી|દિવેલા]] તેમજ [[શાકભાજી]] | blank_title_4 = | blank_value_4 = }} '''મતિરાળા''' [[ભારત]] દેશના પશ્ચિમ ભાગમાં આવેલા [[ગુજરાત| ગુજરાત રાજ્ય]]ના [[સૌરાષ્ટ્ર]] વિસ્તારમાં આવેલા [[અમરેલી જિલ્લો| અમરેલી જિલ્લા]]માં આવેલા કુલ ૧૧ (અગિયાર) તાલુકાઓ પૈકીના એક એવા [[લાઠી તાલુકો|લાઠી તાલુકા]]માં આવેલું એક મોટું ગામ છે.<ref name="c11" /> મતિરાળા ગામના લોકોનો મુખ્ય વ્યવસાય [[ખેતી]], [[ખેતમજૂરી]] તેમ જ [[પશુપાલન]] છે. આ ગામમાં મુખ્યત્વે [[ઘઉં]], [[જીરુ]], [[તલ]], [[બાજરી]], [[ચણા]], [[કપાસ]], [[દિવેલી| દિવેલા]], [[રજકો]] તેમ જ અન્ય [[શાકભાજી]]ના પાકની [[ખેતી]] કરવામાં આવે છે. આ ગામમાં [[પ્રાથમિક શાળા|પ્રાથમિક]] અને [[માધ્યમિક શાળા]], [[પંચાયતઘર]], [[આંગણવાડી]], પ્રાથમિક આરોગ્ય કેન્દ્ર, બેંક તેમ જ દૂધની ડેરી જેવી સવલતો પ્રાપ્ય થયેલી છે. == ધાર્મિક સ્થળો == ગામમાં કાળેશ્વર મહાદેવ મંદીર, આથમણા રામજી મંદીર, ઉગમણા રામજી મંદીર, શરમાળીયા દાદાનું મંદીર જેવા ધાર્મિક સ્થળો તેમજ પાદરમાં ખોડિયાર માતાજી નું મંદિર આવેલ છે. ગામમાં એક ગૌશાળા પણ આવેલી છે.બજરંગદાસ બાપા ના આશીર્વાદ થી મનુદાસ બાપુ આશ્રમ પણ આવેલ છે. ગામ માં બે બે કડવા પટેલ સમાજ ની વાડીઓ પણ છે. ગામ ના અકાળા ના સીમાડા ના રસ્તે હનુમાનજી મંદિર (વાવ) આવેલ છે. તેમજ બાજુ માં હાલ મારૂતી સરોવર નું કામ પણ શરૂ છે. == સંદર્ભ == {{Reflist}} {{ગુજરાત ગામ સ્ટબ}} [[શ્રેણી:લાઠી તાલુકો]] [[શ્રેણી:સૌરાષ્ટ્ર]] 3zfnhf0ttvt7cpx89kxuplgbyiqbngj 0 48905 886087 886079 2025-06-04T15:43:31Z Dsvyas 561 [[Special:Contributions/2409:4080:9D1D:ED06:0:0:A80B:E03|2409:4080:9D1D:ED06:0:0:A80B:E03]] ([[User talk:2409:4080:9D1D:ED06:0:0:A80B:E03|talk]]) દ્વારા કરેલ ફેરફારોને [[User:Dsvyas|Dsvyas]] દ્વારા કરેલા છેલ્લા સુધારા સુધી ઉલટાવાયા. 875166 wikitext text/x-wiki [[File:Constitution of India.jpg|thumb|right|250px|૪૨માં સંશોધન પૂર્વે ભારતના બંધારણની પ્રસ્તાવના.]] '''ભારતનું બંધારણ''' [[ભારત]] દેશનો સર્વોચ્ચ કાયદો છે. ભારત ગણરાજ્યમાં ભારતના બંધારણ મુજબ શાસન વ્યવસ્થા ચાલે છે. ભારતનું આ બંધારણ બંધારણસભામાં [[નવેમ્બર ૨૬|૨૬ નવેમ્બર]] ૧૯૪૯ના દિવસે સ્વિકાર્યું હતુ‌ અને [[જાન્યુઆરી ૨૬|૨૬ જાન્યુઆરી]] ૧૯૫૦ના દિવસે લાગુ કરવામાં આવ્યું હતું. ૨૬ જાન્યુઆરીનો દિવસ ભારતમાં પ્રજાસત્તાક પર્વ તરીકે ઊજવામાં આવે છે.<ref>{{cite web|url=https://www.marugujarat.tech/wp-content/uploads/2019/04/The-Constitution-of-India-by-Government-of-India-Book.pdf|title=ભારતનું બંધારણ - The constitution of India|last=|first=|date=૨૦૧૯-૦૪-૦૮|website=www.marugujarat.tech|publisher=Government of India|access-date=૮ ફેબ્રુઆરી ૨૦૧૯|archive-date=2019-04-07|archive-url=https://web.archive.org/web/20190407211524/https://www.marugujarat.tech/wp-content/uploads/2019/04/The-Constitution-of-India-by-Government-of-India-Book.pdf|url-status=dead}}</ref><ref name="law_min_intro">{{cite web |url=http://indiacode.nic.in/coiweb/introd.htm |title=Introduction to Constitution of India |access-date=૧૪ ઓક્ટોબર ૨૦૦૮ |publisher=Ministry of Law and Justice of India |date=૨૯ જુલાઇ ૨૦૦૮}}</ref><ref name="Hari Das">{{cite book | last = Das | first = Hari | title = Political System of India | publisher=Anmol Publications |page=120 | year = ૨૦૦૨ | isbn = 81-7488-690-7 }}</ref> મૂળ અપનાવાયેલા બંધારણમાં ૨૨ ભાગો, ૩૯૫ અનુચ્છેદ અને ૮ અનુસૂચિઓ હતી જેમાં બંધારણીય સુધારા દ્વારા વખતોવખત ફેરફાર કરવામાં આવેલ છે.{{sfn|કશ્યપ|૨૦૦૩|p=૩}} ભારતનું બંધારણ સૌથી લાંબુ લેખિત બંધારણ છે.<ref name=":0">{{Cite book|title=India's Constitution|last=Pylee|first=Moolamattom Varkey|publisher=R. Chand & Company|year=1994|isbn=978-8121904032|edition=5th rev. and enl.|location=[[New Delhi]]|pages=3|oclc=35022507}}</ref> ભારતના બંધારણમાં ''સેક્યુલર'' (ધર્મનિરપેક્ષ) અને ''સોશ્યાલિસ્ટ'' (સમાજવાદ) શબ્દોનો ઉમેરો ૧૯૭૬ની [[કટોકટી કાળ (ભારત)|ભારતીય કટોકટી]] દરમિયાન ૪૨મા સુધારા વખતે કરવામાં આવ્યો હતો.<ref name=":5">{{Cite news|url=https://www.hindustantimes.com/india/the-constitution-of-india-66-yrs-of-change-and-progress/story-ngDCPtxWjXXO6LwDlUzBZL.html|title=Document for all ages: Why Constitution is our greatest achievement|last=Dhavan|first=Rajeev|date=26 November 2015|work=[[Hindustan Times]]|access-date=24 July 2018|oclc=231696742|archive-url=https://web.archive.org/web/20180724032210/https://www.hindustantimes.com/india/the-constitution-of-india-66-yrs-of-change-and-progress/story-ngDCPtxWjXXO6LwDlUzBZL.html|archive-date=24 July 2018|url-status=live}}</ref> ભારતનું બંધારણ કલમ ૩૭૦ મુજબ જમ્મુ અને કાશ્મીરમાં લાગુ પડતું ન હતું, જેમાં [[જમ્મુ અને કાશ્મીર પુનઃગઠન કાયદો, ૨૦૧૯|૨૦૨૦માં સુધારો]] કરાતા તે હવે સમગ્ર ભારતમાં લાગુ પડે છે. ==પરિચય== ભારતનું બંધારણ વિશ્વના તમામ લોકતાંત્રિક દેશોના બંધારણ કરતા સૌથી મોટું લેખિત બંધારણ છે.<ref name="longest">{{cite book | last = Pylee | first = M.V. | title = India's Constitution | publisher=S. Chand & Co.|page=3 | year = ૧૯૯૭ | isbn = 81-219-0403-X }}</ref>તેમાં અત્યારે ૪૬૫ અનુચ્છેદ અને ૧૨ અનુસૂચિઓ છે. તે કુલ ૨૫ ભાગોમાં વિભાજીત છે. નિર્માણ સમયે મૂળ બંધારણમાં ૩૯૫ અનુચ્છેદ, ૨૨ ભાગો અને ૮ અનુસૂચિ હતી. બંધારણમાં ભારત સરકારના સંસદીય સ્વરુપનું માળખુ તૈયાર કરવામાં આવ્યું છે જેનું સ્વરુપ કેટલાક અપવાદોને બાદ કરતા સંઘીય પ્રણાલી આધારિત છે. કેન્દ્રની સર્વોચ્ચ સરકારના કાર્યકારી બંધારણીય પ્રમુખ રાષ્ટ્રપતિ છે. ભારતના બંધારણની કલમ ૭૯ અનુસાર કેન્દ્રની સંસદીય પરિષદમાં રાષ્ટ્રપતિ તથા બે સભાઓ છે જેમાં લોકો દ્વારા સીધા ચૂંટાયેલા સાંસદોની સભા [[લોકસભા]] અને રાજ્યો દ્વારા ચૂંટાયેલા પ્રતિનિધિઓની સભા [[રાજ્ય સભા]] છે. બંધારણની કલમ ૭૪ (૧)માં એવી વ્યવસ્થા કરવામાં આવી છે કે રાષ્ટ્રપતિની સહાયતા તથા તેને સલાહ આપવા માટે એક મંત્રીમંડળ હશે જેના પ્રમુખ [[વડાપ્રધાન]] હશે, રાષ્ટ્રપતિ આ મંત્રીમંડળની સલાહ મુજબ કાર્ય કરે છે.<ref>http://parliamentofindia.nic.in/ls/debates/facts.htm</ref> ભારતના દરેક રાજ્યમાં એક [[વિધાન સભા]] અથવા ધારાસભા પણ હોય છે જે લોકસભા હેઠળ કાર્ય કરે છે. ઉત્તર પ્રદેશ, બિહાર, મહારાષ્ટ્ર, કર્ણાટક, આંધ્ર પ્રદેશ અને તેલંગણામાં ઉપરી સભા પણ છે જેને વિધાન પરિષદના નામે ઓળખવામાં આવે છે. રાજ્યપાલ એ દરેક રાજ્યના વડા છે. જ્યારે [[મુખ્ય મંત્રી]] એ મંત્રીમંડળના વડા છે. મંત્રીમંડળ સામૂહિક રીતે ધારાસભા કે વિધાનસભા દ્વારા નક્કી થાય છે અને એ સભામાં જે ઠરાવો થાય તે મુજબ કાર્ય કરે છે અને એ મંત્રીઓ પણ એ સભાનો જ એક ભાગ છે. સભાની બેઠકના અધ્યક્ષ અલગથી નિમવામાં આવે છે જેની જવાબદારી વિધાનસભાની બેઠકનું સંચાલન કરવાની છે અને તે કોઇ કારણોસર કોઇપણ ધારાસભ્યને ચોક્કસ સમય સુધી વિધાનસભા/ધારાસભાની બેઠકમાં પ્રતિબંધિત પણ કરી શકે છે. બંધારણના સાતમાં અનુચ્છેદમાં સંસદસભ્યો અને ધારાસભ્યોના અધિકારોનું વર્ણન કરવામાં આવ્યું છે. કેન્દ્ર શાસિત પ્રદેશો સીધા જ કેન્દ્ર સરકાર હેઠળ કેન્દ્રના દિશાનિર્દેશન મુજબ કાર્ય થાય છે. ==પૃષ્ઠભૂમિ== ઈ.સ. ૧૬૦૦માં એલિઝાબેથ પ્રથમના ચાર્ટર એક્ટ દ્વારા ભારતમાં અંગ્રેજોની ‘ઈસ્ટ ઈન્ડિયા કંપની’ને વ્યાપાર કરવાનો પરવાનો પ્રાપ્ત થયો. ૧૭૬૫માં કંપનીને બંગાળ, બિહાર અને ઉડિસામાં દીવાની સત્તા પ્રાપ્ત થઈ અને આ સાથે જ અંગ્રેજોના અપ્રત્યક્ષ શાસનનો પ્રારંભ થયો. વિભિન્ન અધિનિયમોના ક્રમિક સુધારા દ્વારા બંધારણ નિર્માણની પ્રક્રિયા શરુ થવા પામી. ૧૯૪૬માં બંધારણ સભાની રચનાથી તેની ઠોસ શરુઆત થઈ. ૨૬ જાન્યુઆરી ૧૯૫૦ના રોજ બંધારણ અમલમાં આવ્યું અને ભારત એક પૂર્ણ સંસદીય પ્રજાસત્તાક બન્યું. '''રેગ્યુલેટિંગ એક્ટ, ૧૭૭૩'''<br />ભારતમાં અંગ્રેજો દ્વારા પસાર કરવામાં આવેલ આ પહેલો એક્ટ હતો. જે અંતર્ગત ઈસ્ટ ઈન્ડિયા કંપની દ્વારા સંસદીય નિયંત્રણની શરુઆત થઈ. આ ધારો ભારતમાં અંગ્રેજોના શાસનને દૃઢ કરવામાં અને વહિવટીય કેન્દ્રિકરણની દિશામાં પહેલું કદમ હતો. આ કાયદા દ્વારા ૧૭૭૪માં બંગાળમાં એક સર્વોચ્ચ ન્યાયલયની સ્થાપના કરવામાં આવી હતી. તથા બંગાળના ગવર્નરને અંગ્રેજી આધિપત્ય ધરાવતા તમામ ક્ષેત્રોના ગવર્નર નિયુક્ત કરાયા હતા. '''પિટનો ઈન્ડિયા ધારો, ૧૭૮૪'''<br />આ ધારા અન્વયે કંપનીને માત્ર વ્યાપાર અને વાણિજ્યની જવાબદારી સોંપવામાં આવી તથા રાજકીય બાબતો બ્રિટન સરકાર હસ્તગત લેવામાં આવી. '''ચાર્ટર અધિનિયમ ૧૭૯૩'''<br />અધિનિયમ ૧૭૯૩ દ્વારા ૨૦ વર્ષની અવધિ માટે કંપનીનો વ્યાપારિક પરવાનો તાજો કરવામાં આવ્યો. '''ચાર્ટર અધિનિયમ ૧૮૧૩'''<br />આ અધિનિયમ અન્વયે કંપનીનો વ્યાપારિક પરવાનો એકાધિકાર સમાપ્ત કરવામાં આવ્યો. તથા તમામ બ્રિટીશ નાગરિકો માટે ભારતીય બજારને ખુલ્લુ મૂકવામાં આવ્યું હતું. તેમજ ધર્મ પ્રચારકોને ભારતમાં પ્રચારની છૂટ આપવામાં આવી હતી. {{sfn|बिस्वाल|2017|p=3}} મદ્રાસ, મુંબઈ અને કલકત્તાની કાઉન્સિલોની સત્તા વધારવામાં આવી. '''ચાર્ટર અધિનિયમ ૧૮૩૩'''<br />બંગાળના ગવર્નર જનરલને ભારતના ગવર્નર જનરલ બનાવવામાં આવ્યા જે અંતર્ગત લૉર્ડ વિલિયમ બેન્ટીક ભારતના સૌ પ્રથમ ગવર્નર જનરલ નિયુક્ત થયા હતા. આ અધિનિયમ દ્વારા ઈસ્ટ ઈન્ડિયા કંપનીની તમામ વ્યાપારિક ગતિવિધિઓને બંધ કરી દેવામાં આવી હતી. {{sfn|बिस्वाल|2017|p=3}}ભારતમાં દાસપ્રથાને ગેરકાનૂની જાહેર કરાઈ. '''ચાર્ટર અધિનિયમ ૧૮૫૩'''<br />ચાર્ટર અધિનિયમો પૈકીના અંતિમ અધિનિયમ અંતર્ગત ભારતમાં સિવિલ સેવાનો પ્રારંભ થયો. વિધાન પરિષદની રચના કરવામાં આવી. ગવર્નર જનરલની પરિષદના વૈધાનિક અને કાર્યકારી કાર્યોને પૃથક કરવામાં આવ્યા હતા. {{sfn|बिस्वाल|2017|p=3}} '''ભારત શાસન અધિનિયમ ૧૮૫૮'''<br />૧૮૫૭ના વિપ્લવના પ્રત્યાઘાતરૂપે બ્રિટિશ સંસદ દ્વારા ‘ધ એક્ટ ફોર ધ ગુડ ગવર્મેન્ટ ઓફ્ ઈન્ડિયા’ ધારો ૧૮૫૮ પસાર કરવામાં આવ્યો. જે અંતર્ગત બૉર્ડ ઓફ કંન્ટ્રોલ અને બૉર્ડ ઓફ્ ડાયરેક્ટરને સમાપ્ત કરી સમગ્ર ભારતને બ્રિટીશ સંસદના સીધા શાસન હેઠળ મુકવામાં આવ્યું. તથા લોર્ડ કેનિંગ ભારતના પ્રથમ વાઈસરોય બન્યા. '''ભારતીય પરિષદ અધિનિયમ ૧૮૬૧'''<br />આ કાયદા અન્વયે નીતિવિષયક સુધારા અમલમાં આવ્યા. આ એક્ટ ભારતના બંધારણમાં એક સીમાચિહ્ન છે. કાઉન્સિલમાં હિંદના લોકોને પ્રતિનિધિ તરીકે નિયુક્ત કરવાની છૂટ મળી. ગવર્નર જનરલની વૈધાનિક સત્તાઓનું વિકેન્દ્રીકરણ થયું. કેન્દ્ર તથા અન્ય પ્રાન્તોમાં વિધાનપરિષદોની સ્થાપના કરવામાં આવી. '''ભારતીય પરિષદ અધિનિયમ ૧૮૯૨'''<br />કેન્દ્રીય તથા પ્રાંતીય પરિષદોના આકાર અને કાર્યક્ષેત્રમાં વધારો કરવામાં આવ્યો. કાઉન્સિલોને અમુક નિયમો, શરતો તથા મર્યાદામાં રહીને અંદાજપત્ર તથા વાર્ષિક નાણાકીય નિવેદન કરવાની છૂટ મળી. પરિષદના સભ્યોને પ્રશ્ન પૂછવાનો અધિકાર મળ્યો. '''ભારતીય પરિષદ અધિનિયમ ૧૯૦૯'''<br />આ અધિનિયમ ''મોર્લે-મિન્ટો સુધારા'' તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. જે અંતર્ગત કાઉન્સિલોનું વિસ્તરણ કરવામાં આવ્યું. ઈન્ડિયન લેજીસ્લેટીવ કાઉન્સિલની સભ્ય સંખ્યા ૧૬ થી વધારીને ૬૦ કરવામાં આવી. આ ધારા હેઠળ સૌ પ્રથમવાર ચૂંટણી વ્યવસ્થાનો પ્રારંભ કરવામાં આવ્યો. જે અંતર્ગત મુસ્લિમો માટે અલગ પ્રતિનિધિત્ત્વની જોગવાઈ કરવામાં આવી. '''ગવર્મેન્ટ ઓફ ઈન્ડિયા એક્ટ ૧૯૧૯'''<br />આ અધિનિયમ ''મોન્ટેગ્યુ-ચેમ્સફોર્ડ સુધારા'' તરીકે ઓળખાય છે. ‘જવાબદાર સરકાર અને સ્વશાસનલક્ષી સંસ્થાઓનો વિકાસ’ના પાયા પર આધારિત આ એક્ટ દ્વારા બંધારણીય પ્રથામાં અગત્યના ફેરફારો થયા. જેમાં ઈન્ડિયન લેજેસ્લેટીવ કાઉન્સિલના સ્થાને ઊપલું ગૃહ અને નીચલું ગૃહ ધરાવતું દ્વિગૃહી વિધાનમંડળ અસ્તિત્વમાં આવ્યું. આંગ્લ-ભારતીય, શિખ તથા યુરોપીય અને ઈસાઈઓને અલગ પ્રતિનિધિત્ત્વ આપવામાં આવ્યું. ક્ષેત્રીય વિષયોને બે ભાગમાં વિભાજીત કરવામાં આવ્યા : આરક્ષિત અને હસ્તાંતરિત. આરક્ષિત વિષયો ગવર્નર પાસે રહેતા જ્યારે હસ્તાંતરીત વિષયો ભારતીય મંત્રીઓ પાસે રહેતા. {{sfn|बिस्वाल|2017|p=4}} '''ગવર્મેન્ટ ઓફ ઈન્ડિયા એક્ટ ૧૯૩૫'''<br />આ એક્ટને ભારતીય સંવૈધાનિક વિકાસના અંતિમ ચરણ તરીકે જોવામાં આવે છે. જેમાં બ્રિટીશ હકૂમત હેઠળના પ્રદેશો તથા દેશી રજવાડાંના બનેલા ''ભારતીય મહાસંઘ'' અથવા ''અખિલ ભારત''ની સંકલ્પના રજૂ કરવામાં આવી. આ અધિનિયમ અંતર્ગત પ્રાંતોમાં દ્વિશાસનનો અંત કરવામાં આવ્યો તથા પ્રાંતીય સ્વાયતતાની શરૂઆત કરવામાં આવી. કેન્દ્રીય અદાલતની સ્થાપનાની કરવામાં આવી તથા આ અદાલતના નિર્ણય વિરુદ્ધ અપીલ લંડનની પ્રીવી કાઉન્સિલ કરવાની જોગવાઈ કરવામાં આવી. {{sfn|बिस्वाल|2017|p=4}} '''રાષ્ટ્રીય આંદોલન અને બંધારણ વિકાસ'''<br />૧૯૩૫ના અધિનિયમ બાદ રાષ્ટ્રીય આંદોલનોની સાથે જ બંધારણ વિકાસની પ્રક્રિયા અપ્રત્યક્ષરૂપે આગળ વધતી રહી. ૧૯૨૩માં દિલ્હી ખાતે આયોજીત સર્વદલીય સંમેલનમાં ‘કોમનવેલ્થ ઓફ્ ઈન્ડિયા બીલ’ દ્વારા બંધારણના આવશ્યક તત્ત્વોની રૂપરેખા પ્રસ્તુત કરવામાં આવી. આ પહેલો સંગઠિત પ્રયાસ હતો. ૧૯૩૪માં કોંગ્રેસે શ્વેતપત્ર દ્વારા વયસ્ક મતાધિકાર અને બંધારણ સભાની રચનાની માંગ કરી.૧૯૪૦માં '''ઑગષ્ટ પ્રસ્તાવ''' દ્વારા તત્કાલીન વાઈસરોય લૉર્ડ લિનલિથગોએ વિશ્વયુદ્ધ બાદ બંધારણ સભાના નિર્માણની ખાતરી આપી. ૧૯૪૨માં કેબીનેટ મંત્રી સર સ્ટેફોર્ડ ક્રિપ્સની અધ્યક્ષતામાં '''કિપ્સ મિશન''' ભારત મોકલવામાં આવ્યું પરંતુ બધા જ રાજકીય પક્ષોએ તેની દરખાસ્તોને જુદાં જુદાં કારણોસર ફગાવી દીધી. કોંગ્રેસને દેશના ભાગલા પડી જવાની શક્યતા જણાતા આ દરખાસ્તને ‘પાછલી તારીખનો ચેક’ કહી વખોડી કાઢી હતી. ૧૯૪૫માં તત્કાલીન વાઈસરોય લૉર્ડ વેવેલ એ ૨૫ જૂનના રોજ શિમલા ખાતેના સંમેલનમાં હિંદવાસીઓ પોતાનું બંધારણ જાતે ઘડે ત્યાં સુધી કામચલાઉ વ્યવસ્થા તરીકે હિંદુઓ અને મુસ્લિમોની સમાનતાના ધોરણે એક્ઝિક્યૂટિવ કાઉન્સિલમાં સમાવેશ કરવાની '''‘વેવેલ યોજના’'''નો પ્રસ્તાવ રજૂ કર્યો. કોંગ્રેસની અખંડ હિંદુસ્તાનની માંગ અને મુસ્લિમ લીગની પૃથક પાકિસ્તાનને માંગણીને કારણે આ વાટાઘાટો પણા નિષ્ફળ ગઈ. વેવેલ યોજનાની નિષ્ફળતા બાદ ૧૯૪૬માં ભારતના રાજનૈતિક ગતિરોધને દૂર કરવા '''કેબિનેટ મિશન'''ને ભારત મોકલવામાં આવ્યું. પૈથિક લૉરેન્સ, સર સ્ટેફોર્ડ ક્રિપ્સ અને એ.વી.એલેક્ઝાંડરની સદસ્યતાવાળા આ મિશને બંધારણ સભાના ગઠનની ખાતરી આપી. બ્રિટીશ ભારત અને દેશી રાજ્યોના સંગઠનથી ભારતીય સંઘ બનાવવો. વિદેશી બાબતો, સંરક્ષણ, સંચાર જેવા વિષયો સંબંધિત સત્તા આપવી. કેન્દ્રીય કારોબારીતંત્ર અને વિધાનમંડળની રચના કરવી જેમાં બ્રિટીશ ભારત અને દેશી રજવાડાંને પ્રતિનિધીત્ત્વ આપવું. વચગાળાની સરકારની રચના કરવી વગેરે કમિશનની મુખ્ય ભલામણો હતી. ૨૪ ઑગષ્ટ ૧૯૪૬ના રોજ વચગાળાની સરકારની જાહેરાત કરવામાં આવી. જવાહરલાલ નહેરૂના નેતૃત્ત્વમાં ૧૧ સહયોગી સદસ્યોની સાથે ૨ સપ્ટેમ્બર ૧૯૪૬ના દિવસે સરકાર રચાઈ. ડિસેમ્બર ૧૯૪૬માં ડૉ. રાજેન્દ્રપ્રસાદની અધ્યક્ષતામાં બંધારણ સભાનું ગઠન કરવામાં આવ્યું. મુસ્લિમ લીગ દ્વારા બંધારણ સભાની રચનાનો વિરોધ કરાયો અને અલગ પાકિસ્તાનની માંગ કરવામાં આવી. રાજકીય ગતિરોધના કારણે સત્તાનું હસ્તાંતરણ ગુંચવાળાભર્યું બન્યું. દેશમાં પ્રવર્તી રહેલાં આંતરવિગ્રહ, અરાજકતા અને અંધાધૂધીને કારણે કોંગ્રેસ દેશના ભાગલાના વિકલ્પને અનિવાર્યપણે સ્વીકાર કરવા તૈયાર થઈ. ૧૯૪૭માં તત્કાલીન વાઈસરોય માઉન્ટબેટન દ્વારા વિભાજનની રૂપરેખા ઘડવામાં આવી. '''માઉન્ટબેટન યોજના''' પર સહમતિ બાદ બ્રિટીશ સંસદ દ્વારા '''ભારતીય સ્વતંત્રતા અધિનિયમ, ૧૯૪૭''' (ઈન્ડિયન ઈન્ડિપેન્ડન્સ એક્ટ, ૧૯૪૭) પારિત કરવામાં આવ્યો. ૧૮ જુલાઈ ૧૯૪૭ના રોજ આ અધિનિયમને બ્રિટનની મહારાણીએ સ્વિકૃતિ પ્રદાન કરી. જેના પરિણામરૂપે ૧૫ ઓગષ્ટ ૧૯૪૭ ના દિવસે ભારત અને પાકિસ્તાન નામના બે ડોમેનિયન સ્ટેટ્સની સ્થાપના કરવાનું નક્કી કરાયું. ==બંધારણ સભા== {{મુખ્ય|ભારતીય બંધારણ સભા}} [[File:A Constituent Assembly of India meeting in 1950.jpg|thumb|બંધારણ સભાની મિટીંગ-૧૯૫૦]] [[File:Dr. Babasaheb Ambedkar, chairman of the Drafting Committee, presenting the final draft of the Indian Constitution to Dr. Rajendra Prasad on 25 November, 1949.jpg|thumb|પ્રારૂપ સમિતિના અધ્યક્ષ ડૉ. ભીમરાવ આંબેડકર બંધારણના અંતિમ મુસદ્દાને ડૉ. રાજેન્દ્રપ્રસાદને સોંપી રહ્યા છે. (૨૫ નવેમ્બર ૧૯૪૯)]] [[File:Jawaharlal Nehru signing Indian Constitution.jpg|thumbnail|[[જવાહરલાલ નહેરુ]] બંધારણ પર હસ્તાક્ષર કરી રહ્યા છે.]] બંધારણ ઘડવા માટે રચાયેલી ચૂંટાયેલા પ્રતિનિધિઓની સમિતિને ‘બંધારણા સભા’ કહે છે. આ સભાની કુલ સભ્ય સંખ્યા ૩૮૯ હતી. જે પૈકી ૨૯૨ પ્રતિનિધિઓ બ્રિટિશ હિંદના ૧૧ પ્રાંતોની વિધાનસભાઓથી, ૯૩ પ્રતિનિધિઓ દેશી રજવાડાંના તથા ૪ પ્રતિનિધિઓ ચીફ કમિશ્નરોના ચાર પ્રાંત દિલ્હી, અજમેર-મારવાડ, કૂર્ગ અને બ્રિટિશ બલૂચિસ્તાન માટે આરક્ષિત રાખવામાં આવેલ હતાં. પ્રત્યેક ૧૦ લાખની જનસંખ્યા પર એક પ્રતિનિધિના ધોરણે દરેક પ્રાંતને બેઠકોની ફાળવણી કરવામાં આવી હતી. જુલાઈ ૧૯૪૬માં બંધારણ સભાની રચના માટે યોજાયેલી ચૂંટણીઓમાં કુલ ૩૮૯ સ્થાન પૈકી ૨૯૬ બેઠકો માટે ચૂંટણી યોજાઈ. જેમાં મુખ્ય પક્ષ કોંગ્રેસને ૨૦૮ બેઠકો મળી હતી જ્યારે મુસ્લિમ લીગના ફાળે ૭૩ બેઠકો આવી હતી.{{sfn|શુક્લ|2000|p=307-308}} સ્વતંત્ર ભારતના બંધારણના ઘડતર માટે ૨૩ સમિતિઓની રચના કરવામાં આવી. જેમાં ૧૨ કાનૂની બાબતોની સમિતિઓ અને ૧૧ પ્રક્રિયા સંબંધીઓની રચના કરવામાં આવી હતી. બંધારણ સભાના અધ્યક્ષ ડૉ. રાજેન્દ્રપ્રસાદ હતા પરંતુ બંધારણનો મુસદ્દો ઘડવાની જવાબદારી પ્રારૂપ સમિતિના અધ્યક્ષ ડૉ. બી.આર.આંબેડકર પર હતી.{{sfn|કશ્યપ|૨૦૦૩|p=24-29}} '''કાયદા સંબંધિત સમિતિઓ''' # પ્રારૂપ સમિતિ : ૭ સભ્યોની બનેલી આ સમિતિના અધ્યક્ષ [[ડૉ. બાબાસાહેબ આંબેડકર]] હતા. અન્ય સભ્યોમાં મો. સાદુલ્લા, કે.એમ.મુન્શી, એ.કે.એસ.ઐયર, બી.એલ.મિત્તર, એન.ગોપાલાસ્વામી આયંગર તથા ડી.પી.ખેતાનનો સમાવેશ થાય છે. # કેન્દ્ર શક્તિ સમિતિ : ૯ સભ્યોની બનેલી આ સમિતિના અધ્યક્ષ જવાહરલાલ નહેરૂ હતા. # રાજ્ય વાર્તા સમિતિ : અધ્યક્ષ ડૉ. રાજેન્દ્ર પ્રસાદ # મુખ્ય કમિશ્નરી પ્રાંતો સંબંધિત સમિતિ : # સર્વોચ્ચ ન્યાયાલય સંબંધિત સમિતિ : # સંઘ બંધારણ સમિતિ : ૧૫ સભ્યોની બનેલી આ સમિતિના અધ્યક્ષ જવાહરલાલ નહેરૂ હતા. # મૂળભૂત અધિકાર અને અલ્પસંખ્યક સમિતિ : ૫૪ સભ્યોની બનેલી આ સમિતિના અધ્યક્ષ સરદાર પટેલ હતા. # ક્ષેત્રીય બંધારણ સમિતિ : ૨૫ સભ્યોની બનેલી આ સમિતિના અધ્યક્ષ સરદાર પટેલ હતા. # બંધારણ પ્રારૂપ નિરિક્ષણ સમિતિ : અધ્યક્ષ એ.કે.એસ.ઐયર # ભાષાકીય પ્રાંત સમિતિ : # રાષ્ટ્રધ્વજ સમિત : # આર્થિક વિષયો સંબંધિત વિશેષજ્ઞ સમિતિ : '''પ્રક્રિયા સંબંધિત સમિતિઓ''' # સંચાલન સમિતિ : અધ્યક્ષ ડૉ. રાજેન્દ્રપ્રસાદ # કાર્ય સંચાલન સમિતિ : ૩ સભ્યોની બનેલી આ સમિતિના અધ્યક્ષ [[કનૈયાલાલ મુનશી]] હતા. અન્ય સભ્યોમાં ગોપાલાસ્વામી આયંગર અને વિશ્વનાથ દાસનો સમાવેશ થાય છે. # હિંદી અનુવાદ સમિતિ : # સભા સમિતિ : # નાણાં તેમજ અધિકરણા સમિતિ : # ઉર્દૂ અનુવાદ સમિતિ : # કાર્ય આદેશ સમિતિ : # પ્રેસ દીર્ઘા સમિતિ : # ભારતીય સ્વતંત્રતા અધિનિયમ આકલન સમિતિ : # ક્રેડેન્શીયલ સમિતિ : # ઝંડા સમિતિ : અધ્યક્ષ જે બી કૃપલાણી બંધારણ સભાની પ્રથમ બેઠક ડિસેમ્બર ૯, ૧૯૪૬ નાં રોજ સંસંદ ભવનમાં મળી હતી. ડૉ. સચ્ચિદાનંદ સિન્હાને સર્વસંમતિથી બંધારણ સભાના અસ્થાયી અધ્યક્ષ તરીકે પસંદ કરવામાં આવ્યા હતા. સભાની દ્વિતીય બેઠક ૧૧, ડિસેમ્બર, ૧૯૪૬ ના રોજ મળી હતી. જેમાં ડૉ. રાજેન્દ્રપ્રસાદની સ્થાયી અધ્યક્ષ તરીકે વરણી કરવામાં આવી હતી. બંધારણ સભાની તૃતીય બેઠક ૧૩, ડિસેમ્બર, ૧૯૪૬ ના રોજ મળી હતી. સભાનો ઉદ્દેશ્ય પ્રસ્તાવ જવાહરલાલ નહેરુએ રજૂ કર્યો હતો. જેના પર ૧૯ ડિસેમ્બર સુધી વિશદ ચર્ચા-વિમર્શ કરવામાં આવ્યા અને અંતે, ૨૨ જાન્યુઆરી ૧૯૪૭ ના રોજ તેને સર્વસંમતિથી પસાર કરવામાં આવ્યો. ભારતીય બંધારણની પ્રથમ આવૃત્તિ ફેબ્રુઆરી ૧૯૪૮માં પ્રકાશિત કરવામાં આવી હતી. ઓક્ટોબર ૧૯૪૮માં તેની બીજી સંવર્ધિત આવૃત્તિ બહાર પાડવામાં આવી હતી. જેમાં બંધારણ સભાના કુલ ૨૯૯ સભ્યો પૈકી હાજર ૨૮૪ સભ્યોએ હસ્તાક્ષર કર્યા હતા. બંધારણા ઘડવા માટે ૬૩,૯૬,૭૨૯ રૂ. (લગભગ ૬૪ લાખ) નો ખર્ચ થયો હતો. બંધારણ નિર્માણનું કાર્ય કૂલ ૧૧ અધિવેશનોમાં કરવામાં આવ્યું હતું. આ કાર્ય માટે ૬૦ જેટલા દેશોના બંધારણનો અભ્યાસ કરવામાં આવ્યો હતો. પૂર્ રીતે બંધારણ ઘડવા માટે ૨ વર્ષ, ૧૧ માસ અને ૧૮ દિવસનો સમય લાગ્યો હતો.<ref name="गर्ग२००९"/> આમ, ૨૬ જાન્યુઆરી ૧૯૫૦ના રોજ ભારત એક પ્રજાસત્તાક રાષ્ટ્ર બન્યું હતું. ==સંરચના== === પ્રસ્તાવના === “અમે ભારતના લોકો, ભારતને એક સાર્વભૌમ, સમાજવાદી, પંથનિરપેક્ષ, લોકતંત્રાત્મક પ્રજાસત્તાક તરીકે સંસ્થાપિત કરી, તેના સમસ્ત નાગરિકો માટે સામાજિક, આર્થિક, અને રાજકીય ન્યાય, વિચાર, અભિવ્યક્તિ, વિશ્વાસ, ધર્મ અને ઉપાસનાની સ્વતંત્રતા, પ્રતિષ્ઠા અને અવસરની સમાન પ્રાપ્તિ માટે, તથા તેમાં નિહિત વ્યક્તિની ગરિમા અને રાષ્ટ્રની એકતા અને અખંડિતતા સુનિશ્ચિત કરનાર ભ્રાતૃભાવ વિકસાવવાનો નિષ્ઠાપૂર્વકનો સંકલ્પ વ્યક્ત કરી આ બંધારણ સભામાં આજે તારીખ ૨૬-૧૧-૧૯૪૯ ના રોજ અંગીકૃત કરીએ છીએ.” પ્રસ્તાવના એ ભારતીય બંધારણના સૌથી મહત્ત્વપૂર્ણ અંગ પૈકીનું એક છે. તે બંધારણના ઉદ્દેશ્ય તથા લક્ષ્યને નિર્ધારિત કરે છે. શરૂઆતમાં પ્રસ્તાવનાને બંધારણનો ભાગ ગણવામાં માનવામાં આવતો ન હતો તથા તેમાં સંશોધન માટે કોઈ જોગવાઈ રાખવામાં આવેલ ન હતી. જ્યાં બંધારણની ભાષા સંદિગ્ધ હોય ત્યાં પ્રસ્તાવનાની મદદ લેવામાં આવે છે. કેશવાનંદ ભારતી વિ. કેરળ રાજ્ય (૧૯૭૩) સર્વોચ્ચ ન્યાયાલયના ચુકાદા બાદ પ્રસ્તાવનાને બંધારણનો ભાગ ગણવો કે કેમ? તથા તેમાં સંશોધન કરી શકાય કે કેમ? તે વિવાદનો ઉકેલ આવી ગયો છે. ૪૨મા બંધારણીય સુધારા દ્વારા પ્રસ્તાવનામાં "સમાજવાદી", "બિનસાંપ્રદાયિક" અને "અખંડિત" શબ્દ જોડવામાં આવ્યા છે.{{sfn|કશ્યપ|૨૦૦૩|p=40-42}} પ્રસ્તાવના એ બંધારણને સમજવા તથા તેના સ્પષ્ટીકરણ માટેની અગત્યની ચાવી છે આથી તેને બંધારણની આત્મા પણ કહેવામાં આવે છે. તેની પ્રાથમિક ઉપયોગિતા એ છે કે બંધારણની જોગવાઈઓની અસ્પષ્ટતાની સ્થિતિમાં ન્યાયપાલિકાને માર્ગદર્શક સ્વરૂપે સહાયતા કરે છે. === ભાગ === {| class="wikitable" |- ! ભાગ !! વિષય !! અનુચ્છેદ |- | ભાગ ૧ || સંઘ અને તેના પ્રદેશ || અનુચ્છેદ ૧-૪ |- | ભાગ ૨ || નાગરિકતા || અનુચ્છેદ ૫-૧૧ |- | ભાગ ૩ || મૂળભૂત અધિકારો || અનુચ્છેદ ૧૨-૩૫ |- | ભાગ ૪ || રાજ્ય નીતિના નિર્દેશક સિદ્ધાંતો || અનુચ્છેદ ૩૬-૫૧ |- | ભાગ ૪-એ || મૂળભૂત કર્તવ્ય || અનુચ્છેદ ૫૧ એ |- | ભાગ ૫ || સંઘ (યુનિયન)|| અનુચ્છેદ ૫૨-૧૫૧ |- | ભાગ ૬ || રાજ્ય || અનુચ્છેદ ૧૫૨-૨૩૭ |- | ભાગ ૭ || પ્રથમ સૂચિના ભાગ ખ ના રાજ્યો || અનુચ્છેદ ૨૩૮ |- | ભાગ ૮ || કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશો || અનુચ્છેદ ૨૩૯-૨૪૨ |- | ભાગ ૯ || પંચાયતો || અનુચ્છેદ ૨૪૩ ( ક થી ણ સુધી) |- | ભાગ ૯-એ || નગરપાલિકાઓ || અનુચ્છેદ ૨૪૩ ( ત થી છ સુધી) |- | ભાગ ૯-બી || સહકારી મંડળીઓ || અનુચ્છેદ ૨૪ |- | ભાગ ૧૦ || અનુસૂચિત અને જનજાતીય ક્ષેત્ર|| અનુચ્છેદ ૨૪૪-૨૪૪ એ |- | ભાગ ૧૧ || કેન્દ્ર અને રાજ્યો વચ્ચેનો સંબંધ || અનુચ્છેદ ૨૪૫-૨૬૩ |- | ભાગ ૧૨ || નાણા, સંપત્તિ, અને વાદ-વિવાદ || અનુચ્છેદ ૨૬૪-૩૦૦ |- | ભાગ ૧૩ || ભારતના પ્રદેશમાં વેપાર અને વાણિજ્ય|| અનુચ્છેદ ૩૦૧-૩૦૭ |- | ભાગ ૧૪ || કેન્દ્ર તથા રાજ્યો હસ્તક સેવાઓ || અનુચ્છેદ ૩૦૮-૩૨૩ |- | ભાગ ૧૪-એ || ટ્રિબ્યુનલ્સ || અનુચ્છેદ |- | ભાગ ૧૫ || ચૂંટણી (નિર્વાચન) ||અનુચ્છેદ ૩૨૪-૩૨૯ |- | ભાગ ૧૬ || ચોક્કસ વર્ગો સંબંધિત ખાસ જોગવાઈઓ || અનુચ્છેદ ૩૩૦-૩૪૨ |- | ભાગ ૧૭ || ભાષાઓ || અનુચ્છેદ ૩૪૩-૩૫૧ |- | ભાગ ૧૮ || કટોકટીની જોગવાઈઓ || અનુચ્છેદ ૩૫૨-૩૬૦ |- | ભાગ ૧૯ || પરચૂરણ || અનુચ્છેદ ૩૬૧-૩૬૭ |- | ભાગ ૨૦ || બંધારણ સંશોધન || અનુચ્છેદ ૩૬૮ |- | ભાગ ૨૧ || કામચલાઉ, સંક્રમણકાલીન અને ખાસ જોગવાઈઓ || અનુચ્છેદ ૩૬૯-૩૯૨ |- | ભાગ ૨૨ || સંક્ષિપ્ત નામ, પ્રારંભ, હિન્દીમાં અધિકૃત પાઠ અને પુનરાવર્તનો || અનુચ્છેદ ૩૯૩-૩૯૫ |- |} === અનુસૂચિ === {| class="wikitable" |- ! અનુસૂચિ !! વિષય |- | પ્રથમ અનુસૂચિ || રાજ્યો અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોનું વર્ણન |- | દ્વિતીય અનુસૂચિ || પગાર અને ભથ્થા |- | ભાગ-ક || રાષ્ટ્રપતિ અને રાજ્યપાલ સંબંધિત ઉપબંધ |- | ભાગ-ખ || રદ્દ |- | ભાગ-ગ || લોકસભા તથા વિધાનસભાઓના અધ્યક્ષ તથા ઉપાધ્યક્ષ, રાજ્યસભા તથા વિધાનપરિષદના સભાપતિ અને ઉપસભાપતિના વેતન-ભથ્થા |- | ભાગ-ઘ || ઉચ્ચ ન્યાયાલય તથા ઉચ્ચત્તમ ન્યાયાલયના ન્યાયાધીશો સંબંધિત ઉપબંધ |- | ભાગ-ઙ || ભારતના નિયંત્રક તથા મહાલેખા પરીક્ષક સંબંધિત ઉપબંધ |- | તૃતીય અનુસૂચિ || રાષ્ટ્રપતિ, ઉપરાષ્ટ્રપતિ, વિધાનસભાના મંત્રીઓ, ન્યાયાધીશો વગેરેના શપથનુ પ્રારૂપ |- | ચોથી અનુસૂચિ || રાજ્ય અથવા કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશ દીઠ રાજ્ય સભા (સંસદના ઉપલા ગૃહ) માં બેઠકોની ફાળવણી |- | પાંચમી અનુસૂચિ || અનુસૂચિત ક્ષેત્ર અને અનુસૂચિત જનજાતિઓના પ્રશાઅસન અને નિયંત્રણ સંબંધિત ઉપબંધ. |- | છઠ્ઠી અનુસૂચિ || આસામ, મેઘાલય, ત્રિપુરા અને મિઝોરમમાં આદિવાસી વિસ્તારોના વહીવટ(પ્રશાસન) સંબંધિત ઉપબંધ |- | સાતમી અનુસૂચિ || સંઘ સૂચિ, રાજ્ય સૂચિ અને સહવર્તી સૂચિ |- | આઠમી અનુસૂચિ || અધિકૃત ભાષાઓ |- | નવમી અનુસૂચિ || ચોક્કસ કાયદાઓ અને નિયમો |- | દસમી અનુસૂચિ || સંસદસભ્યો અને રાજ્ય વિધાન પરિષદના સભ્યો માટે "પક્ષપલટા વિરોધી" જોગવાઈઓ |- | અગિયારમી અનુસૂચિ || પંચાયતી રાજ (ગ્રામીણ સ્થાનિક સરકાર) - શક્તિઓ, અધિકાર અને ફરજો |- | બારમી અનુસૂચિ || નગરપાલિકાઓ (શહેરી સ્થાનિક સરકાર) - શક્તિઓ, અધિકાર અને ફરજો |- |} ==પ્રમુખ વિશેષતાઓ== ====લેખિત અને વિસ્તૃત બંધારણ==== ભારતીય બંધારણ વિશ્વનું સૌથી વિસ્તૃત બંધારણ છે. તે અમેરિકાના બંધારણની જેમ જ લેખિત સ્વરૂપમાં છે. જ્યારે બ્રિટન અને ઈઝરાયેલના બંધારણ અલેખિત છે. બંધારણ સ્વીકૃતિ સમયે તેમાં ૩૯૫ અનુચ્છેદ અને ૮ અનુસૂચિ હતી. ૭૬મા બંધારણ સંશોધન બાદ ૪૪૫ અનુચ્છેદ, ૨૨ ભાગ અને ૧૨ અનુસૂચિઓમાં વહેંચાયેલું છે. અમેરિકાના બંધારણમાં ૭, કેનેડાના બંધારણમાં ૧૪૭, ઓસ્ટ્રેલિયાના બંધારણમાં ૧૨૮ તથા દક્ષિણ આફ્રિકાના બંધારણમાં ૨૫૩ અનુચ્છેદ છે. ભારતીય બંધારણની વિશાળતાનું મુખ્ય કારણ વિશ્વના પ્રમુખ દેશોના બંધારણના મહત્ત્વપૂર્ણ ઉપબંધોનો સમાવેશ છે. ====ધર્મનિરપેક્ષ રાજ્ય==== ધર્મનિરપેક્ષતા એટલે પંથ, જાતિ, સંપ્રદાયના આધાર પર કોઈ પણ ધર્મના અનુયાયીથી ભેદભાવ ન રાખવો. ભારતનું બંધારણ ધર્મનિરપેક્ષ રાજ્યનું અનુમોદન કરે છે. જે અનુસાર કોઈ પણ ધર્મને રાજધર્મ માનવામાં આવશે નહિ તથા કોઇ પણ ધર્મને સંરક્ષણ કે પ્રાથમિકતા આપવામાં આવશે નહિ. આમ, ભારતમાં કોઈ માન્ય કે સ્વીકૃત ધર્મ નથી.{{sfn|ગાંધી|2000|p=305}} ૧૯૭૬માં ૪૨મા બંધારણ સંશોધન દ્વારા બંધારણની પ્રસ્તાવનામાં ‘ધર્મનિરપેક્ષ’ શબ્દ જોડવામાં આવ્યો છે. ====કઠોરતા અને લચીલાપણાનો સમન્વય==== બંધારણની કઠોરતા અને લચીલાપણાનો આધાર તેમાં સંશોધન-ફેરફાર કરવાની જટિલતા પર આધારિત છે. એ દૃષ્ટિએ ભારતીય બંધારણમાં કઠોરતા અને લવચીકતાનો સમન્વય જોવા મળે છે. સંઘીય બંધારણના પ્રાવધાનોમાં સંશોધન પ્રક્રિયા ખૂબ જ જટિલ છે. આથી તેને કઠોરતાની શ્રેણીમાં મૂકી શકાય. અનુચ્છેદ ૩૬૮ અનુસાર કેટલાક વિષયોમાં સંશોધન માટે સંસદના બન્ને સદનોમાં ઉપસ્થિત સભ્યોની બે તૃતિયાંશ બહુમતિ ઉપરાંત ઓછામાં ઓછા અડધા રાજ્યોના વિધાનમંડળોનુ સમર્થન પણ આવશ્યક છે. ઉદાહરણ સ્વરૂપે કેન્દ્ર અને રાજ્યો વચ્ચે શક્તિ વિભાજન, રાષ્ટ્રપતિની ચયન પ્રક્રિયા બંધારણની કઠોરતા દર્શાવે છે. સામા પક્ષે કેટલાક વિધેયક સાધારણ બહુમત દ્વારા પણ સંશોધિત કરી શકાય છે. જે બંધારણની લવચીક બાજુનો પરિચય કરાવે છે. ====સમવાયતંત્રી==== બંધારણને એકતંત્રી કે સમવાયતંત્રી એમ બે ભાગમાં વિભાજીત કરી શકાય છે. અમેરિકાનું બંધારણ સમવાયતંત્રી છે જ્યારે બ્રિટનનું બંધારણા એકતંત્રી છે. એકતંત્રી બંધારણમાં બધી જ સત્તા કેન્દ્ર સરકારમાં સ્થાપિત હોય છે. જ્યારે સમવાયતંત્રમાં બંધારણ સર્વોપરી હોય છે. એક રીતે ભારતનું બંધારણ બંને પ્રકારનાં લક્ષણો ધરાવે છે માટે અર્ધસમવાયતંત્રી કહી શકાય. આકારની દૃષ્ટિએ સમવાયતંત્રી પણ યુદ્ધ કે કટોકટી દરમિયાન એકતંત્રી. ====સંસદીય શાસનવ્યવસ્થા==== લોકશાહી શાસનવ્યવસ્થા મુખ્યત્ત્વે બે પ્રકારની જોવા મળે છે. (૧) સંસદીય લોકશાહી અને (૨) પ્રમુખકેન્દ્રી લોકશાહી. ભારતીય બંધારણે બ્રિટિશ પદ્ધતિ અનુસારની સંસદીય શાસન વ્યવસ્થા અપનાવી છે. ભારત એક પ્રજાસત્તાક રાજ્ય છે અને તેના સર્વોચ્ચ પદ પર રાષ્ટ્રપતિ છે. પરંતુ અમેરિકી પ્રમુખકેન્દ્રી પ્રણાલિથી વિપરિત ભારતીય રાષ્ટ્રપતિ ફક્ત બંધારણીય વડા છે. વાસ્તવમાં તેઓ મંત્રીમડળના સલાહ-પરામર્શ અનુસાર કાર્ય કરે છે. આ ચુંટાયેલા પ્રતિનિધિ મંત્રીઓ નીચલા ગૃહ લોકસભાને પ્રતિ ઉત્તરદાયી હોય છે.જોકે બ્રિટનની સંસદથી વિપરિત ભારતીય સંસદ સાર્વભૌમ નથી આથી સંસદ દ્વારા પસાર કરાયેલા કાયદાઓનું ન્યાયપાલિકા દ્વારા સમીક્ષા-પુન:નિરિક્ષણ કરી શકાય છે.{{sfn|ગાંધી|2000|p=304}} ====સંસદીય સાર્વભૌમત્ત્વ અને ન્યાયતંત્રીય સર્વોપરીતા==== બ્રિટનની સંસદીય પ્રણાલિમાં સંસદ સર્વોપરી છે જ્યારે અમેરિકી પ્રણાલિમાં ન્યાયાલય સર્વોપરી છે. બ્રિટનની સંસદ દ્વારા પારિત કાનૂનની ન્યાયિક સમીક્ષા કરી શકાતી નથી જ્યારે અમેરિકી પ્રણાલિમાં ન્યાયિક સમીક્ષા કરી શકાય છે. ભારતીય બંધારણમાં બન્નેનો કંઈક અંશે સમન્વય જોવા મળે છે. ભારતીય સંસદ તથા ન્યાયપાલિકા બંને પોતાના ક્ષેત્ર-દાયરામાં સર્વોપરી છે. ઉચ્ચતમ ન્યાયાલય સંસદમાં પસાર કરેલ કાયદાની સમીક્ષા કરી તેને ગેરબંધારણીય ઠેરવી શકે છે. એજ રીતે સંસદ પણ અમુક મર્યાદામાં બંધારણમાં સુધારાવધારા કરી શકે છે.{{sfn|કશ્યપ|2003|p=37}}{{sfn|बसु|2008|p=40}} ====પુખ્ત મતાધિકાર==== ભારતનો પ્રત્યેક નાગરિક કે જે ૧૮ વર્ષની આયુ પ્રાપ્ત કરી ચૂક્યો છે તે કોઈ પણ ધર્મ, જાતિ, શિક્ષા, લિંગ, ક્ષેત્ર, ભાષા, વ્યવસાય વગેરેના ભેદભાવ વગર મત આપવાનો અધિકારી રહેશે. ભારતીય બંધારણે સંસદીય પ્રણાલી અપનાવી હોવાથી સરકારની રચના ચૂંટાયેલા પ્રતિનિધિઓ મારફતે કરવામાં આવે છે. આમ, પશ્ચિમના વિકસિત લોકતંત્રોની તુલનામાં શરૂઆતથી જ સાર્વત્રિક પુખ્ત મતાધિકાર ખાસ નોંધપાત્ર છે. મૂળ બંધારણમાં પુખ્ત મતાધિકાર ૨૧ વર્ષ હતો, જે ૬૧ મા બંધારણીય સુધારા, ૧૯૮૯ થી ૧૮ વર્ષ કરવામાં આવ્યો. ====સ્વતંત્ર ન્યાયતંત્ર==== ભારતનું બંધારણ સ્વતંત્ર ન્યાયપાલિકા ધરાવે છે. તેને ન્યાયીક સમીક્ષા કરવાની શક્તિઓ પ્રાપ્ત છે. ન્યાયપાલિકાની સ્વતંત્રતા માટે બંધારણમાં વિશેષ જોગવાઈઓ કરવામાં આવી છે. જેમ કે, ઉચ્ચ ન્યાયાલય તથા સર્વોચ્ચ ન્યાયાલયના ન્યાયાધીશોની નિમણુંક રાષ્ટ્રપતિ દ્વારા કરવામાં આવે છે. ન્યાયાધીશોના પદની સુરક્ષા. અમેરિકાની જેમ આપણે ત્યાં કેન્દ્ર અને રાજ્યો માટે પૃથક ન્યાયતંત્ર નથી. ====નીતિ નિર્દેશક તત્ત્વો==== આયરલૅન્ડના બંધારણથી પ્રેરિત માર્ગદર્શક સિદ્ધાંતો એ ભારતીય બંધારણનું બેજોડ લક્ષણ છે. તે પ્રજાતંત્રના આર્થિક, સામાજિક અને આર્થિક કાર્યક્રમની રૂપરેખા પ્રસ્તુત કરે છે. આ સિદ્ધાંતો ન્યાયાલય દ્વારા અમલપાત્ર ન હોવા છતાં દેશના શાસનમાં નિર્દેશક છે. ભારતીય બંધારણના ભાગ-૪માં અનુચ્છેદ ૩૬ થી ૫૧માં આ સિદ્ધાંતો આપવામાં આવેલા છે. ====સમાજવાદી રાજ્ય==== એવી પ્રશાસનિક વ્યવસ્થા જે અંતર્ગત સમાજની પ્રત્યેક વ્યક્તિને વિકાસના સમાન અવસર પ્રાપ્ત થાય. સમાજવાદી રાજ્યનો મૂળ ઉદ્દેશ્ય સમાજની આર્થિક, રાજનૈતિક અને અધિકારિક સમાનતા સુનિશ્ચિત કરવાનો છે. બંધારણના મૂળ સ્વરૂપમાં તેનો ઉલ્લેખ નથી. ૧૯૭૬માં ૪૨મા બંધારણ સંશોધન દ્વારા બંધારણની પ્રસ્તાવનામાં ‘સમાજવાદી’ શબ્દ ઉમેરવામાં આવ્યો છે. ====એકલ નાગરિકતા==== સમવાયતંત્રી બંધારણમાં મોટેભાગે બેવડું નાગરિકત્ત્વ જોવા મળે છે. એક્ દેશનું અને બીજું રાજ્યનું. જોકે આપણા દેશના બંધારણમાં અપવાદરૂપે સમગ્ર દેશ માટે સમાનરૂપે એકલ નાગરિકતાનો સિદ્ધાંત સ્વીકારવામાં આવ્યો છે. આ વ્યવસ્થા અનુસાર દેશનો કોઈ પણ નાગરિક નિર્બાધ રૂપે દેશના કોઈપણ ખૂણે વિચરણ કરી શકે છે, રહી શકે છે, કોઈ પણ સ્થળેથી ચૂંટણી લડી શકે છે. અમેરિકામાં બેવડી નાગરિકતાની વ્યવસ્થા છે.{{sfn|ગાંધી|૨૦૦૦|p=304}} ====મૂળભૂત ફરજો==== મૂળ બંધારણમાં મૂળભૂત ફરજો વિશે કોઈ ઉલ્લેખ નથી. પરંતુ ડિસેમ્બર ૧૯૭૬માં ૪૨મા બંધારણ સંશોધન દ્વારા બંધારણમાં ભાગ-૪એ જોડવામાં આવ્યો. જે અંતર્ગત અનુચ્છેદ ૫૧(એ)માં મૂળભૂત ફરજોને વ્યાખ્યાયિત કરવામાં આવી છે. ====મૂળભૂત અધિકારો==== જીવન, સ્વતંત્રતા, સમાનતા તથા વિકાસ જેવા પાયાના માનવ અધિકારો કે જેને ન્યાયપાલિકા દ્વારા સંરક્ષણ પ્રાપ્ત હોય, જેના અભાવમાં પ્રજાતંત્રની સ્થાપના શક્ય ન હોય. બંધારણના ભાગ-૩માં અનુચ્છેદ ૧૨ થી ૩૫માં મૂળભૂત અધિકારો વિશે વિસ્તૃત વર્ણન આપવામાં આવ્યું છે. આમ, મૂળભૂત અધિકારો રાજ્યની સત્તાને મર્યાદિત કરે છે. બંધારણ આપણને સમાનતા નો અધિકાર અનુચ્છેદ ૧૪ થી ૧૮માં, સ્વતંત્રતા અધિકાર ૧૯ થી ૨૨ માં, શોષણ વિરુદ્ધનો અધિકાર ૨૩ થી ૨૪માં, ધાર્મિક સ્વાતંત્ર્યનો અધિકાર 25 થી 28 માં, સંસ્કૃતિ અને શિક્ષા સંબંધી અધિકાર અનુચ્છેદ ૨૯ થી ૩૧માં, બંધારણીય ઈલાજોનો અધિકાર અનુચ્છેદ ૩૨ માં આપે છે.{{sfn|ગાંધી|૨૦૦૦|p=305}} ====વિશ્વના પ્રમુખ બંધારણોનો પ્રભાવ==== ભારતીય બંધારણ પર વિવિધ દેશોના બંધારણની પ્રત્યક્ષ પરોક્ષ અસરો જોવા મળે છે. જોકે આ બંધારણનો સૌથી મોટો સ્રોત '''ભારત સરકાર અધિનિયમ ૧૯૩૫''' છે. ભારતીય બંધારણના કુલ ૩૯૫ અનુચ્છેદ પૈકી ૨૫૦ અનુચ્છેદ આ જ અધિનિયમમાંથી લેવામાં આવેલ છે.<ref name="गर्ग२००९">{{cite book |last=गर्ग |first=राजीव |title=सामान्य ज्ञान संग्रह |chepter=४|page=१-११३ |edition= |year=2009 |publisher=टाटा मेकग्रो-हिल कंपनी लिमिटेड |location=नई दिल्ही | ISBN= 978-0-07-009007-1}}</ref> {| class="wikitable" |- ! ક્રમ !! જોગવાઈ !! સ્રોત |- | ૧. || સંસદીય પ્રાણાલી, એકલ નાગરિકતા, મંત્રિમંડળનું લોકસભા પ્રત્યેનું સામુહિક ઉત્તરદાયિત્વ, રાષ્ટ્રપતિની સંવૈધાનિક સ્થિતિ,કાયદાનું શાસન, વિધિ નિર્માણ પ્રક્રિયા, સંસદીય વિશેષાધિકાર, લોકસેવકોની પદ અવધિ, સંસદ અને વિધાનસભાની પ્રક્રિયા|| બ્રિટન {{flagicon|UK}} |- | ૨. || સંઘાત્મક વ્યવસ્થા, અવશિષ્ટ શક્તિ, કેન્દ્રિય રાજ્યવ્યવસ્થા || કેનેડા{{flagicon|CAN}} |- | ૩. || સંઘાત્મક વ્યવસ્થા, પ્રાંતોમાં શક્તિ વિભાજન, ત્રણા સૂચિ, કટોકટીનું પ્રાવધાન || ભારત સરકાર અધિનિયમ ૧૯૩૫ |- | ૪. || પ્રસ્તાવના, મૂળભૂત અધિકાર, સર્વોચ્ચ ન્યાયાલય, બંધારણની સર્વોપરિતા, રાષ્ટ્રપતિ પર મહાભિયોગ, ઉપરાષ્ટ્રપતિનું પદ, સ્વતંત્ર નિષ્પક્ષ ન્યાયતંત્ર,ન્યાયિક પુનરાવલોકન || અમેરિકા {{flagicon|USA}} |- | ૫. || મૂળભૂત ફરજો || પૂર્વ સોવિયેત સંઘ (રશિયા) {{flagicon|SUN}} |- |૬. || નીતિ નિર્દેશક તત્ત્વ, રાષ્ટ્રપતિ નિર્વાચન પદ્ધતિ || આયરલૅન્ડ {{flagicon|IRE}} |- | ૭. || અનુચ્છેદની જોગવાઈ || જાપાન {{flagicon|JPN}} |- | ૮. || સમવર્તી સૂચિ, શક્તિ વિભાજન || ઑસ્ટ્રેલિયા {{flagicon|AUS}} |- | ૯.|| બંધારણ સંશોધન || દક્ષિણ આફ્રિકા {{flagicon|RSA}} |- | ૧૦. ||પ્રજાસત્તાક શાસનવ્યવસ્થા|| ફ્રાંસ {{flagicon|FRA}} |- | ૧૧. || કટોકટી ઉપબંધ || જર્મની {{flagicon|GER}} |- |} == ગ્રંથ સૂચિ== * {{cite book|last=बसु|first=डा. दुर्गादास|title=भारत का संविधान - एक परिचय|series=|date=2008|edition=नौवा संस्करण|publisher=LexisNexis Butterworths Wadhwa|location=नागपुर|oclc=|ref=harv}} * {{cite book |last=કશ્યપ |first=સુભાષ |title=આપણું બંધારણ |Translation= શુક્લ બિપીનચંદ્ર એમ |page= |edition=૧લી |year=2003 |publisher=નેશનલ બુક ટ્રસ્ટ, ઈન્ડિયા |location=નવી દિલ્હી| ISBN=81-237-3941-9|ref=harv}} * {{cite encyclopedia|editor-last=ઠાકર|editor-first=ધીરુભાઈ|editor-link=ધીરુભાઈ ઠાકર|encyclopedia=ગુજરાતી વિશ્વકોશ|title=બંધારણ સભા|last=શુક્લ|first=દિનેશ|volume=ખંડ ૧૩ |year=2000|edition=1st |publisher=[[ગુજરાતી વિશ્વકોશ|ગુજરાતી વિશ્વકોશ ટ્રસ્ટ]]|location=અમદાવાદ|page=૩૦૭-૩૦૮|oclc=248968520}} * {{cite encyclopedia|editor-last=ઠાકર|editor-first=ધીરુભાઈ|editor-link=ધીરુભાઈ ઠાકર|encyclopedia=ગુજરાતી વિશ્વકોશ|title=બંધારણ, ભારતનુ|last=ગાંધી|first=ભાનુપ્રસાદ|volume=ખંડ ૧૩ |year=2000|edition=1st |publisher=[[ગુજરાતી વિશ્વકોશ|ગુજરાતી વિશ્વકોશ ટ્રસ્ટ]]|location=અમદાવાદ|page=૩૦૨-૩૦૬|oclc=248968520}} * {{cite book |last=बिस्वाल |first=तपन |title=भारतीय राज्यव्यवस्था और शासन |publisher=ओरियंट ब्लैकस्वॉन प्राइवेट लिमिटेड |edition=पहला संस्करण |year=2017|ISBN = 978-93-86392-71-8|ref=harv}} == સંદર્ભ == {{Reflist}} ==બાહ્ય કડીઓ== * {{ગુજરાતી વિશ્વકોશ}} {{ભારતનો સ્વાતંત્ર્ય સંગ્રામ}} {{Sisterlinks|Constitution of India|ભારતનું બંધારણ}} [[શ્રેણી:ભારત]] 1ry4f971pa0nh82zl2bdv7882yeo4xa 0 76931 886089 886057 2025-06-04T15:44:39Z Dsvyas 561 [[Special:Contributions/2409:40C1:200F:A07B:8899:B8FF:FE40:7256|2409:40C1:200F:A07B:8899:B8FF:FE40:7256]] ([[User talk:2409:40C1:200F:A07B:8899:B8FF:FE40:7256|talk]]) દ્વારા કરેલ ફેરફારોને [[User:InternetArchiveBot|InternetArchiveBot]] દ્વારા કરેલા છેલ્લા સુધારા સુધી ઉલટાવાયા. 842852 wikitext text/x-wiki {{Infobox Indian Jurisdiction | native_name = {{PAGENAME}}| type = તાલુકો | latd = | longd = | locator_position = right | state_name = ગુજરાત | state_name2 = | district = [[જામનગર જિલ્લો|જામનગર]] | capital = [[જામનગર]] | leader_title = | leader_name = | altitude = | population_as_of = ૨૦૧૧ | population_total = ૮૫૧૯૪૮ | population_total_cite = <ref>{{Cite web|url=http://www.censusindia.co.in/subdistrict/jamnagar-taluka-gujarat-3814|title=Jamnagar Taluka Population, Religion, Caste Jamnagar district, Gujarat - Census India|website=www.censusindia.co.in|language=en-US|access-date=૭ જાન્યુઆરી ૨૦૧૮|archive-date=2020-10-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20201020083558/https://www.censusindia.co.in/subdistrict/jamnagar-taluka-gujarat-3814|url-status=dead}}</ref> | population_density = | sex_ratio = ૯૨૦ | literacy = ૭૦.૫ | area_magnitude= | area_total = | area_telephone = | postal_code = | vehicle_code_range = | unlocode = | website = | footnotes = | }} '''જામનગર તાલુકો''' [[ભારત]] દેશના પશ્ચિમ ભાગમાં આવેલા [[ગુજરાત|ગુજરાત રાજ્ય]]ના [[જામનગર જિલ્લો|જામનગર જિલ્લા]]નો તાલુકો છે. [[જામનગર]] શહેર આ તાલુકાનું મુખ્ય મથક છે. == જામનગર તાલુકાના ગામ == {{જામનગર તાલુકાના ગામ}} == સંદર્ભ == {{Reflist}} == બાહ્ય કડીઓ == * [http://jamnagardp.gujarat.gov.in/jamnagar/taluka/jamnagar/index.htm જામનગર તાલુકા પંચાયતની વેબસાઇટ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160325020453/http://jamnagardp.gujarat.gov.in/jamnagar/taluka/jamnagar/index.htm |date=2016-03-25 }} {{જામનગર જિલ્લાના તાલુકાઓ}} {{સ્ટબ}} [[શ્રેણી:જામનગર જિલ્લો]] [[શ્રેણી:ગુજરાતનાં તાલુકાઓ]] dbwsk0vcwxis8z82z15wvil0kbmnk7c 0 90620 886108 885874 2025-06-05T11:53:30Z InternetArchiveBot 63183 Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 886108 wikitext text/x-wiki {{માહિતીચોકઠું વ્યક્તિ |નામ = બિમલ પટેલ |ફોટો = |ફોટોસાઇઝ = |ફોટોનોંધ = |જન્મ તારીખ = |જન્મ સ્થળ = {{Birth date and age|1961|08|31}} |મૃત્યુ તારીખ = |મૃત્યુ સ્થળ = |મૃત્યુનું કારણ = |રહેઠાણ = |રાષ્ટ્રીયતા = ભારતીય |હુલામણું નામ = |જન્મ સમયનું નામ = |નાગરીકતા = |અભ્યાસ = M Arch. Ph. D. |શિક્ષણ સંસ્થા = |ક્ષેત્ર = |વ્યવસાય = આર્કીટેક્ટ |સક્રિય વર્ષ = |વતન = |ખિતાબ = |પગાર = |વાર્ષિક આવક = |ઉંચાઇ = |વજન = |મુદત = |પક્ષ = |વિરોધીઓ = |ધર્મ = |જીવનસાથી = |ભાગીદાર = |સંતાન = |માતા-પિતા = |સગાંસંબંધી = |પુરસ્કારો = |હસ્તાક્ષર = |વેબસાઇટ = |નોંધ = }} ડૉ. '''બિમલ પટેલ''' (જન્મ : <span class="bday">૩૧-૦૮-૧૯૬૧</span>) સ્થાપત્યશાસ્ત્ર, શહેર- રચના, શહેરી આયોજન સંબંધી વિષયમાં ૩૦ વર્ષનો વ્યાવસાયિક અને શૈક્ષણિક અનુભવ ધરાવે છે. તેઓ અમદાવાદની [[સેપ્ટ યુનિવર્સિટી|સેપ્ટ યુનિવર્સિટીના]] પ્રમુખ છે. સેપ્ટ યુનિવર્સીટી માનવ નિવાસ સ્થાનોની સમજ, રચના, આયોજન, બાંધકામ અને સંસ્થાપન જેવા વિષયો પર ધ્યાન આપે છે<ref>{{Cite web |url=http://cept.ac.in/staff/bimal-patel |title=આર્કાઇવ ક .પિ |access-date=2018-04-14 |archive-date=2015-09-14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150914060114/http://cept.ac.in/staff/bimal-patel |url-status=dead }}</ref>. તેઓ ભોપાલની સ્કુલ ઑફ પ્લાનીંગ ઍન્ડ આર્કીટેક્ટના બોર્ડ ઑફ ગવર્નરના ચેરમેન છે.<ref>http://dnasyndication.com/showarticlerss.aspx?nid=xJvrzwD8/02yNZlGPvsnEIGup925U1cxHhfbHWv5VVA=</ref><ref>{{Cite web |url=https://www.highbeam.com/doc/1P3-3944266821.html |title=આર્કાઇવ ક .પિ |access-date=2018-04-14 |archive-date=2016-05-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160505155355/https://www.highbeam.com/doc/1P3-3944266821.html |url-status=dead }}</ref> તેઓ અગ્રણી સ્થાપત્ય, આયોજન અને પ્રોજેક્ટ મેનેજમેંટ પેઢી એચસીપી ડિઝાઈન પ્લાનીંગ ઍન્ડ મેનેજમેંટ પ્રા. લિ. ના પ્રમુખ છે.<ref>http://www.hcp.co.in/people-list/78/principals</ref><ref>http://www.german-architects.com/en/hcpdpm/awards-655-4</ref><ref>http://www.indian-architects.com/en/hcpdpm/source:index_updated_new</ref> તેમણે એનવાયરમેંટલ પ્લાનીંગ કોલેબરેટીવ નામની બિન ધંધાદારી સંશોધન સંસ્થા સ્થાપી છે. તેમણે ૧૯૮૪માં સેન્ટર ફોર એનવાયરમેંટલ પ્લાનીંગ ઍન્ડ ટેકનોલોજી નામની સંસ્થામાંથી આક્રીટેકચરમાં ડીપ્લોમા (પદવીકા) મેળવ્યો છે. <ref>{{Cite web |url=http://ced.berkeley.edu/ced/alumni-friends/distinguished-alumni-award/alumni-2008/#bhpatel |title=આર્કાઇવ ક .પિ |access-date=2018-04-14 |archive-date=2018-10-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181012214444/https://ced.berkeley.edu/ced/alumni-friends/distinguished-alumni-award/alumni-2008/#bhpatel |url-status=dead }}</ref> ડૉ. પટેલની સેવાઓ શહેર-રચના અને શએરી આયોજનને વધુ અસરકારક અને ભારતીય શહેરોને સુધારાવાદી બનાવવા તરફ કેન્દ્રીત છેતેમના સંશોધનો જમીન ઉપયોગનું આયોજન, મકાન રચનાની ધારાઓ, જમીન વ્યવસ્થાપન, શહેરી આયોજન આદિ પર રહેલું છે.<ref>http://www.livemint.com/Politics/NBu03YnZHcRSC8r47M1VPN/Bimal-Patel--How-to-make-urban-planning-work.html</ref><ref>{{Cite web |url=http://forbesindia.com/article/independence-special-2013/bimal-patel-we-have-to-free-our-cities-from-the-states-clutches/35885/1 |title=આર્કાઇવ ક .પિ |access-date=2018-04-14 |archive-date=2013-08-18 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130818000300/http://forbesindia.com/article/independence-special-2013/bimal-patel-we-have-to-free-our-cities-from-the-states-clutches/35885/1 |url-status=dead }}</ref><ref>{{Cite web |url=http://ibnlive.in.com/news/why-we-need-to-free-our-cities-from-the-states-clutches/417258-55.html |title=આર્કાઇવ ક .પિ |access-date=2018-04-14 |archive-date=2014-07-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140721180103/http://ibnlive.in.com/news/why-we-need-to-free-our-cities-from-the-states-clutches/417258-55.html |url-status=dead }}</ref> == પ્રારંભિક જીવન અને અભ્યાસ == બિમલ પટેલ અમદાવાદમાં રહે છે અને તેમનો વ્યવસાય પન ત્યાં જ ચલાવે છે. તેઓ આ જ શહેરમાં મોટા થયા છે અને આ શહેરની સંસ્કૃતિથી પ્રભાવિત થયા છે. તેઓએ સ્કુલ ઑફ આર્કીટેક્ચર, સેન્ટર ફોર પ્લાનીંગ ઍન્દા ટેક્નોલોજી , સેપ્ટ, માં ૧૯૭૮થી ૧૯૮૪ સુધી અભ્યાસ કર્યો હતો. ૧૯૮૧માં તેઓ જર્મનીના સ્ટુટગાર્ટની ઈન્સ્ટીટ્યુટ ઑર લાઈટવેટ સ્ટ્રક્ચર્ચમાં અભાસ કર્યો. ત્યામ્રહેતા રહેતાં ભણવાનો અને કામ કરવાના અનુભ સાથે તેમણે પશ્ચિમ યુરોપ ફર્યા. તેમણે ૧૯૮૪માં સેપ્ટથી આર્કીટૅક્ચરમાં ડિગ્રી મેળવી અને ૧ વર્ષમાં અમદાવાદ કામ કર્યું. ત્યાર બાદ તેઓવધુ અભ્યાસ માટી બર્કલી ગયા. ત્યાં તેમણે કોલેજ ઑફ એનવાયર્મેંટ ડિઝાઈન, CED માં વધુ અભ્યાસ કરી તેમણે ૧૯૮૮માં M.Arch. અને M.C.P. ડીગ્રી મેળવી અને ૧૯૯૫માં તેમણે ડીપાર્ટમેંટ ઑફ સીટી ઍન્ડ રીજનલ પ્લાનીંગ થી Ph.D.ની ડિગ્રી મેળવી. <ref>{{Cite web |url=http://ced.berkeley.edu/ced/alumni-friends/distinguished-alumni-award/alumni-2008/#bhpatel |title=આર્કાઇવ ક .પિ |access-date=2018-04-14 |archive-date=2018-10-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181012214444/https://ced.berkeley.edu/ced/alumni-friends/distinguished-alumni-award/alumni-2008/#bhpatel |url-status=dead }}</ref> == કારકીર્દી == જ્યારે તેમનો પી. એચ. ડી. નો અભ્યાસ ચાલુ હતો ત્યારે તેમણે અમદાવાદ ૧૯૯૦માં આવી તેમના પિતાનો આર્કીટેક્ચરનો વ્યવસાય સંભાળ્યો. તેમણે ડિઝાઈન કરેલા પ્રથમ પ્રોજેક્ટ્ ધ ઇન્ટર્પ્રીન્યોરશીપ ડેવલોપમેંટ ઇન્સ્ટીટ્યૂટ ને ૧૯૯૨માં આર્કીટેક્ચર માટેનો આગાખાન ઍવોર્ડ મલ્યો.<ref>{{Cite web |url=http://www.akdn.org/architecture/project.asp?id=1240 |title=આર્કાઇવ ક .પિ |access-date=2018-04-14 |archive-date=2016-03-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304055746/http://www.akdn.org/architecture/project.asp?id=1240 |url-status=dead }}</ref> ઈ.સ. ૨૦૦૦માં તેમની આઈ. આઈ. એમના નવું સંકુલની રચના માટે પસંદગી કરવામાં આવી.<ref>http://www.indian-architects.com/en/hcpdpm/projects-3/new_campus_for_iima-29706</ref><ref>http://www.business-standard.com/article/beyond-business/the-shape-of-an-icon-110062700047_1.html</ref> તેમને ડિઝાઈન કરેલો કાંકરીયા તળાવના વિકસનનો પ્રોજેક્ટ તેવા પ્રકારનો પ્રથમ પ્રોજેક્ટ બની રહ્યો.<ref>http://www.hcp.co.in/people-list/78/principals</ref><ref>http://www.german-architects.com/en/hcpdpm/awards-655-4</ref><ref>http://www.indian-architects.com/en/hcpdpm/source:index_updated_new</ref><ref>{{Cite web |url=http://forbesindia.com/article/independence-special-2013/bimal-patel-we-have-to-free-our-cities-from-the-states-clutches/35885/1 |title=આર્કાઇવ ક .પિ |access-date=2018-04-14 |archive-date=2013-08-18 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130818000300/http://forbesindia.com/article/independence-special-2013/bimal-patel-we-have-to-free-our-cities-from-the-states-clutches/35885/1 |url-status=dead }}</ref> ૧૯૯૭માં તેમણે એનવાયરમેંટલ પ્લાનીંગ કોલેબરેટીવ (EPC)નામની બિન ધંધાદારી સંશોધન સંસ્થા સ્થાપી. આ સંસ્થા સ્થાનીય સરકારી સંસ્થાઓ સાથે શહેરી વિકાસના કાર્ય હાથ ધરે છે. આ સંસ્થા સરકાર સાથે મળી સફળતા પૂર્વક કાર્ય પાર પાડનારી પ્રથમ બિનધંધાદારી સંસ્થઓમાંની એક છે. EPC ના નોંધનીય કાર્યોમાં અમદાવાદ વિકાસ યોજના (૨૦૦૨), ૨૦૦૧ના [[૨૦૦૧ ગુજરાત ધરતીકંપ|કચ્છના ભૂકંપ]] ભુજ (કચ્છ)નું પુનર્વિક્સન અને શહેરી આયોજન, દીલ્હીના આયોજન કાયદાઓની નવીન આકારણીનો સમાવેશ થાય છે. સુતરના આંતરીક શહેરનો પુનરોદ્ધાર યોજનાને ૧૯૯૮માં UNCHS એ વિશ્વની ૧૦૦ શ્રેષ્ઠ યોજનાનો ઍવોર્ડ આપ્યો. ૨૦૦૩માં તેમના સાબરમતી રીવરફ્રંટ વિકાસ પ્રોજેક્ટમાટે તેમને શહેરી રચના અને આયોજન માટેનો વડાપ્રધાન પુરસ્કાર મળ્યો છે. <ref>http://www.sabarmatiriverfront.com/maps-documents/riverfront-redevelopment{{Dead link|date=જૂન 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref><ref>http://epaper.timesofindia.com/Repository/ml.asp?Ref=VE9JQS8yMDEyLzA3LzAxI0FyMDAzMDI%3D{{Dead link|date=જુલાઈ 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref><ref>{{Cite web |url=http://ecosuite.ambujaneotia.com/our-architect.aspx?chk=1 |title=આર્કાઇવ ક .પિ |access-date=2018-04-14 |archive-date=2019-06-29 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190629081700/http://ecosuite.ambujaneotia.com/our-architect.aspx?chk=1 |url-status=dead }}</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.constructionopportunities.in/IssueDetailPage?IssueMenuMasterId=117&ParentMenuId=92&ContentType=SubParent |title=આર્કાઇવ ક .પિ |access-date=2018-04-14 |archive-date=2018-10-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181012094435/http://www.constructionopportunities.in/IssueDetailPage?IssueMenuMasterId=117&ParentMenuId=92&ContentType=SubParent |url-status=dead }}</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.vaastuyogam.com/wp-content/uploads/2013/06/1+2+3+4+5+6+7.pdf |title=આર્કાઇવ ક .પિ |access-date=2018-04-14 |archive-date=2016-09-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160921100702/http://www.vaastuyogam.com/wp-content/uploads/2013/06/1+2+3+4+5+6+7.pdf |url-status=dead }}</ref> તેઓ અમદાવાદની સેપ્ટ યુનિવર્સિટીના પ્રમુખ છે. સેપ્ટ યુનિવર્સીટી માનવ નિવાસ સ્થાનોની સમજ, રચના, આયોજન, બાંધકામ અને સંસ્થાપન જેવા વિષયો પર ધ્યાન આપે છે.<ref>http://www.dnaindia.com/india/report-bimal-patel-to-shape-cept-now-1709057</ref><ref>http://indianexpress.com/article/cities/ahmedabad/cept-gets-new-prinicpal/</ref> તેઓ ત્યાં અભ્યાસ સાથે સંસ્થાકીય નેતૃત્વ અને વિકાસ પર પણ સંકળાયેલા છે. == References == {{reflist}} [[શ્રેણી:૧૯૬૧માં જન્મ]] [[શ્રેણી:ગુજરાતી વ્યક્તિત્વ]] [[શ્રેણી:જીવિત લોકો]] 0r1no20of5zzv2tg8ctj4pil97etq3c 2 99387 886098 864173 2025-06-05T02:13:18Z Snehrashmi 41463 વિકિ વિરામ 886098 wikitext text/x-wiki {{busy|end=૨૦ જૂન ૨૦૨૫|reason=}} {{DISPLAYTITLE:<span style="color:black;">સભ્ય:<span style="color:green">Snehrashmi</span>}} [[File:Original Barnstar Hires.png|50x50px]] [[File:WLW Barnstar.png|50x50px]] [[File:WLWSA 2021 Barnstar.svg|50x50px]] [[File:Cscr-featured.svg|45x45px|link=ગુજરાતમાં વાવનો ઇતિહાસ|ગુજરાતમાં વાવનો ઇતિહાસ]] [[File:Tireless Contributor Barnstar Hires.gif|50x50px]] [[File:Cscr-featured.svg|45x45px|link=અહલ્યા]] {{સભ્ય:Snehrashmi/સંપાદન સૂચિ}} {{સભ્ય:Snehrashmi/વિકિપીડિયા પ્રતિયોગિતાઓ અને ઉજવણીઓ}} n4rzw41e6qieruncgqb9xhd87skdahc 0 109135 886099 867890 2025-06-05T04:16:40Z InternetArchiveBot 63183 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 886099 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = ગૌતમ અદાણી | image = Gautam Adani.jpg | alt = ગૌતમ અદાણી | birth_name = ગૌતમ શાંતિલાલ અદાણી | birth_date = {{Birth date and age|df=yes|1962|06|24}} | birth_place = [[અમદાવાદ]], [[ગુજરાત]], ભારત | death_date = <!-- {{Death date and age|df=yes|YYYY|MM|DD|YYYY|MM|DD}} or {{Death-date and age|Month DD, YYYY|Month DD, YYYY}} (death date then birth date) --> | death_place = | networth = {{up}} 92.2 અબજ US$ ({{as of|2021|11|24|lc=yes}})<ref name="Forbes">{{cite web|title=Forbes profile: Gautam Adani & family |url= https://www.forbes.com/profile/gautam-adani-1/?sh=3b616a3b5b0e |access-date=12 June 2021}}</ref><ref name="Bloomberg">{{cite web|title= Gautam Adani Bloomberg Index |url= https://www.bloomberg.com/billionaires/profiles/gautam-s-adani/ |access-date=23 June 2021}}</ref> | occupation = ચેરમેન, અદાણી ગ્રુપ<br> પ્રમુખ, અદાણી ફાઉન્ડેશન | known_for = સ્થાપક, અદાણી ગ્રુપ | spouse = [[પ્રીતિ અદાણી]] | children = ૨ | website = {{url|https://www.adani.com/About-us/Chairman-Message|અધિકૃત વેબસાઇટ}} }} '''ગૌતમ શાંતિલાલ અદાણી''' (જન્મ ૨૪ જૂન ૧૯૬૨) એક ભારતીય ઉદ્યોગપતિ છે. તેઓ અમદાવાદ સ્થિત બહુરાષ્ટ્રીય સમૂહ ''અદાણી જૂથ''ના અધ્યક્ષ અને સંસ્થાપક છે.<ref>{{cite web |url= https://www.bloomberg.com/billionaires/profiles/gautam-s-adani/ |website=Bloomberg News|title=Gautam Adani}}</ref> તેમણે ૧૯૮૮માં અદાણી જૂથની સ્થાપના કરી અને પોતાના વ્યવસાય સંસાધનોને ઊર્જા, કૃષિ, રક્ષા, એરોસ્પેસના ક્ષેત્રોમાં વિસ્તરિત કર્યો.<ref name="auto">{{cite web |url= https://business.mapsofindia.com/business-leaders/gautam-adani.html |title= Gautam Adani Biography |website= Business map of india |date= 2015-06-02}}</ref> ''ફોર્બ્સ''ના મત મુજબ જૂન ૨૦૨૧માં તેમના કુટુંબની કુલ સંપતિ અંદાજે ૭૮.૬ અબજ ડોલર છે.<ref name=":0">{{Cite web|title=Gautam Adani|url=https://www.forbes.com/profile/gautam-adani-1/|access-date=2021-03-10|website=Forbes|language=en}}</ref> અદાણી પોર્ટ્સ ઍન્ડ સેઝ લિમિટેડમાં તેમનો શેર ફાળો ૬૬% છે. આ ઉપરાંત, અદાણી એન્ટરપ્રાઈઝમાં ૭૫%, અદાણી પાવરમાં ૭૩%, અને અદાણી ટ્રાન્સમીશનમાં તેમનો કુલ શેર ફાળો ૭૫% છે.<ref>{{cite web|url=https://www.bloomberg.com/billionaires/profiles/gautam-s-adani/|title=Bloomberg Billionaires Index - Gautam Adani|author=|date=|website=bloomberg.com|access-date=3 August 2018}}</ref> ૨૦૧૭માં ઈન્ડિયા ટુડે દ્વારા કરાયેલ મોજણી અનુસાર તેઓને ભારતના સૌથી શક્તિશાળી વ્યક્તિઓની યાદીમાં ૪થું સ્થાન પ્રાપ્ત થયું હતું.<ref>{{cite news |url= https://www.indiatoday.in/magazine/cover-story/story/20170424-india-today-top-50-powerful-indians-mukesh-ambani-ratan-tata-kumar-mangalam-birla-gautam-adani-anand-mahindra-srk-amitabh-bacchan-986203-2017-04-14 |title= 50 Power people |website= India Today |date= 2017-04-14}}</ref> ૧૭ જૂન ૨૦૨૧ના રોજ અદાણી ગ્રુપના શેરોના ભાવમાં ઘટાડો થવાથી તેમણે એશિયાના બીજા સૌથી ધનિક વ્યક્તિનું પદ ગુમાવ્યું હતું.<ref>{{Cite web|last1=DelhiJune 17|first1=India Today Web Desk New|last2=June 17|first2=2021UPDATED|last3=Ist|first3=2021 15:13|title=Gautam Adani's net worth slides, no longer Asia's 2nd richest person|url=https://www.indiatoday.in/business/story/gautam-adani-s-net-worth-slides-no-longer-asia-s-2nd-richest-person-1816050-2021-06-17|access-date=2021-06-17|website=India Today|language=en}}</ref> ==પ્રારંભિક જીવન== ગૌતમ અદાણીમો જન્મ ૨૪ જૂન ૧૯૬૨ના રોજ [[અમદાવાદ]], ગુજરાતમાં પિતા શાંતિલાલ અને માતા શાંતા અદાણીને ત્યાં [[જૈન]] પરિવારમાં થયો હતો.<ref>{{cite news |url= http://www.businessworld.in/amp/article/The-Rise-Of-The-Tycoon/05-02-2018-139609/ |title= The Rise Of The Tycoon: Gautam Adani |website= Businessworld |date= 2019-02-26 |access-date= 2019-10-23 |archive-date= 2022-03-17 |archive-url= https://web.archive.org/web/20220317122500/https://www.businessworld.in/amp/article/The-Rise-Of-The-Tycoon/05-02-2018-139609/ |url-status= dead }}</ref> તેઓ ૭ ભાઈ-બહેન હતા અને તેમના માતા પિતા ઉત્તર ગુજરાતના બનાસકાંઠા જિલ્લાના [[થરાદ]]થી અમદાવાદ આવીને વસ્યાં હતા.<ref>{{cite news |url=https://www.indiatvnews.com/business/india/top-10-gujarati-billionaires-3732.html/page/4 |title= Top 10 Gujrati Billionaires |website= India TV |date= 2015-08-01}}</ref> તેમનું પ્રાથમિક શિક્ષણ શેઠ ચિમનલાલ નગીનદાસ વિદ્યાલય, અમદાવાદ ખાતે થયું હતું. તેમણે [[ગુજરાત યુનિવર્સિટી]]માં વાણિજ્ય વિષયમાં સ્નાતક અભ્યાસક્રમમાં પ્રવેશ મેળવ્યો હતો પરંતુ કોલેજના બીજા વર્ષ દરમિયાન જ અભ્યાસ અધૂરો છોડ્યો હતો.<ref name="auto"/> અદાણી વ્યાપાર માટે ઉત્સુક હતા પરંતુ તેમની રુચિ પિતાના કાપડ ઉદ્યોગમાં નહોતી.<ref>{{cite web |url= https://www.cambridge.org/core/journals/business-history-review/article/transnational-indian-business-in-the-twentieth-century/6B6236551634D106A0E65880574D7373/core-reader# |title= Transnational Indian Business in the Twentieth Century |author= Cambridge Core |date= 2017-12-12}}</ref> ==કારકિર્દી== અદાણી ૧૯૭૮માં કિશોરવયે મુંબઈમાં સ્થળાંતરીત થયા. ત્યાં તેઓ મહેન્દ્ર બ્રધર્સ નામની પેઢીમાં હીરા ઉદ્યોગના કામમાં જોડાયા. આ પેઢીમાં ૨-૩ વર્ષ કામ કર્યા બાદ ઝવેરી બજાર, મુંબઈમાં પોતાની એક હીરા બ્રોકરેજ પેઢી સ્થાપી.<ref>{{cite web|url=https://www.cambridge.org/core/journals/business-history-review/article/transnational-indian-business-in-the-twentieth-century/6B6236551634D106A0E65880574D7373/core-reader#|title=Business Journal|date=2017-12-12|website=cambridge}}</ref> ૧૯૮૧માં તેમના મોટાભાઈ મનસુખભાઈ અદાણીએ અમદાવાદ ખાતે એક પ્લાસ્ટીક એકમની સ્થાપના કરી. તેના વ્યવસ્થાપનની જવાબદારી માટે તેઓ મુંબઈ છોડી અમદાવાદ પરત ફર્યા. પોલીવિનાઇલ ક્લોરાઈડની આયાતના આ ઉદ્યોગ સાહસે અદાણી માટે આંતરરાષ્ટ્રીય વ્યાપારના દરવાજા ખોલી નાખ્યા.<ref>{{cite news|url=https://business.mapsofindia.com/business-leaders/gautam-adani.html|title=Gautam Adani Biography|date=2015-06-02|publisher=Businessmapsofindia}}</ref> ૧૯૮૫માં તેમણે લઘુ ઉદ્યોગ એકમો માટે પ્રાથમિક પોલીમરની આયાત કરવાની શરૂઆત કરી. ૧૯૮૮માં તેમણે અદાણી એક્સપોર્ટ લિમિટેડની સ્થાપના કરી. જે હાલ અદાણી એન્ટરપ્રાઈઝ લિમિટેડ તરીકે ઓળખાય છે. મૂળ આ કંપની કૃષિ અને ઊર્જા પેદાશો સાથે સંકળાયેલી હતી.<ref name="Gautam Adani"> {{cite news|url=https://business.mapsofindia.com/business-leaders/gautam-adani.html|title=Gautam Adani Biography|date=2015-06-02|publisher=Businessmapsofindia|last=|first=|work=|access-date=|via=}} </ref> ૧૯૯૧માં આર્થિક ઉદારીકરણની નીતિઓ તેમની કંપની માટે અનુકૂળ સાબિત થઈ અને તેમણે ધાતુઓ, વસ્ત્રો અને કૃષિ ઉત્પાદનોના ક્ષેત્રમાં તેમનો કારોબાર વિસ્તાર્યો. ૧૯૯૩માં ગુજરાત સરકારે મુદ્રા બંદરના પ્રબંધન માટે આઉટસોર્સિંગની જાહેરાત કરી જેનો કોન્ટ્રાક્ટ અદાણી જૂથે (૧૯૯૫) મેળવ્યો.<ref> {{cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/news/Gautam-Adani-the-baron-to-watch-out-for-if-Narendra-Modi-becomes-king/articleshow/33521536.cms|title=Gautam Adani|date=2014-04-10|publisher=timesofindia|last=|first=|work=|access-date=|via=}} </ref> ૧૯૯૫માં તેમણે સૌ પ્રથમ બંદરગાહની સ્થાપના કરી. હાલ આ કંપની દેશની સૌથી મોટી મલ્ટી પોર્ટ ઓપરેટર કંપની છે. મુંદ્રા એ દેશનું સૌથી મોટુ ખાનગી ક્ષેત્રનું બંદર છે. જેની ક્ષમતા પ્રતિ વર્ષ લગભગ ૨૧૦ મિલિયન ટન કાર્ગો સંભાળવાની છે. ૧૯૯૬માં અદાણી જુથ દ્વારા ''અદાણી પાવર લિમિટેડ''ની શરૂઆત કરવામાં આવી હતી. હાલ અદાણી પાવર લિમિટેડ પાસે ૪૬૨૦ મેગાવોટની ક્ષમતા ધરાવતો થર્મલ પાવર પ્લાન્ટ છે જે દેશનો સૌથી મોટો ખાનગી થર્મલ પાવર ઉત્પાદક પ્લાન્ટ છે.<ref>{{cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/industry/energy/power/abb-links-648-mw-solar-project-at-kamuthi-with-national-grid/articleshow/52728908.cms|title=Adani Solar Project|date=2016-06-13|publisher=economictimes.com|last=|first=|work=|access-date=|via=}}</ref> ૨૦૦૬માં અદાણી જૂથે વિદ્યુત ઉત્પાદન ક્ષેત્રમાં પ્રવેશ કર્યો. ૨૦૦૯ થી ૨૦૧૨ દરમિયાન તેમણે ક્વીન્સલૅન્ડમાં કોલસાની ખાણો તથા ઓસ્ટ્રેલિયામાં એબોટ પોઇન્ટ પોર્ટનું અધિગ્રહણ કર્યું.<ref>{{cite news|url=https://www.outlookbusiness.com/specials/the-boss/gautam-adani-1237|title=Gautam Adani, chairman Adani group|date=2015-07-10|publisher=outlookbusiness.com|access-date=2019-10-23|archive-date=2021-03-07|archive-url=https://web.archive.org/web/20210307025714/https://outlookbusiness.com/specials/the-boss/gautam-adani-1237|url-status=dead}}</ref> ==અંગત જીવન== તેમના લગ્ન [[પ્રીતિ અદાણી]] જોડે થયા છે.<ref> {{cite web|url=https://business.mapsofindia.com/business-leaders/gautam-adani.html|title=Gautam Adani |date=2015-06-02|website=mapsofindia.com}}</ref><ref>{{cite news|url=https://ahmedabadmirror.indiatimes.com/columns/the-informer/achtung-baby/articleshow/53066653.cms|title=Priti Adani|date=2016-07-07|website=ahmedabadmirror}} </ref> તેમને વાચન પસંદ છે. ખાસ કરીને રોબિન શર્મા દ્વારા લિખિત પુસ્તકો તેમના પ્રિય છે.<ref >{{cite web|url=https://www.wealthx.com/dossier/gautam-shantilal-adani/|title=Gautam Adani|website=wealthx.com}}{{Dead link|date=જુલાઈ 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> ==સંદર્ભો== {{Reflist}} ==બાહ્ય કડીઓ== {{commons category|Gautam Adani|ગૌતમ અદાણી}} * {{Official|https://www.adani.com/gautam-adani}} * [http://www.adanifoundation.org/ અદાણી ફાઉન્ડેશન] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120427081204/http://www.adanifoundation.org/ |date=2012-04-27 }} [[શ્રેણી:જીવિત લોકો]] [[શ્રેણી:ગુજરાતી વ્યક્તિત્વ]] [[શ્રેણી:ઉદ્યોગપતિ]] [[શ્રેણી:૧૯૬૨માં જન્મ]] 7vvq7uk15sagwo95uhl6cq519vdov5p 0 110585 886097 861156 2025-06-05T01:04:15Z InternetArchiveBot 63183 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 886097 wikitext text/x-wiki {{Infobox royalty |name = કુંવર સિંહ |image = Kunvar singh.jpg |caption = "કુંવર સિંહ", "ધ હિસ્ટરી ઑફ ઇન્ડિયન એમ્પાયર" ૧૯૫૮માં કુંવરસિંહનું એક ચિત્ર<ref>{{cite book|last1=Martin|first1=Robert Montgomery|last2=Roberts|first2=Emma|title=The Indian empire : its history, topography, government, finance, commerce, and staple products : with a full account of the mutiny of the native troops ...| volume = 1 | date=1858|publisher=London ; New York : London Print. and Pub. Co.| url=https://archive.org/stream/indianempireitsh08mart#page/n21/mode/2up}}</ref> |succession1 = મહારાજા - જગદીશપુર રજવાડું |successor1 = બાબુ અમર સિંહ |predecessor1 = શાહબઝાદા સિંહ |house = |birth_date = ૧૭૭૭ |death_date = ૨૬ એપ્રિલ ૧૮૫૮ |birth_name = |birth_place = જગદીશપુર, [[બિહાર]] |death_place = જગદીશપુર, [[બિહાર]] |father = રાજા શાહબઝાદા સિંહ |mother = રાણી પંચરતન કુંવરી દેવી સિંહ |nickname = }} '''બાબુ વીર કુંવર સિંહ''' (૧૭૭૭ - ૨૬ એપ્રિલ ૧૮૫૮) અથવા '''બાબુ કુંવર સિંહ''' અથવા '''કુંવર સિંહ''' એ [[૧૮૫૭ની ભારતીય ક્રાંતિ]]ના એક નેતા હતા. તેઓ જગદીશપુરના [[પરમાર]] [[રાજપૂત|રાજપૂતો]]ના ઉજ્જૈનિયા કુળના એક રજપૂત જમીનદાર હતા, જે હાલમાં [[બિહાર]]ના [[ભોજપુર જિલ્લો|ભોજપુર જિલ્લા]]માં આવે છે. ૮૦ વર્ષની ઉંમરે, તેમણે બ્રિટીશ ઇસ્ટ ઈન્ડિયા કંપનીની વિરુદ્ધ સશસ્ત્ર સૈનિકોના દળનું નેતૃત્વ કર્યું. તે [[બિહાર]]માં અંગ્રેજો સામેની લડતના મુખ્ય આયોજક હતા. તેઓ '''વીર કુંવર સિંહ''' તરીકે જાણીતા છે.<ref>{{Cite journal|last=S. Purushottam Kumar|year=1983|title=Kunwar Singh's Failure in 1857|journal=Proceedings of the Indian History Congress|volume=44|pages=360–369|jstor=44139859}}</ref> == પ્રારંભિક જીવન == કુંવરસિંહનો જન્મ નવેમ્બર ૧૭૭૭ માં બિહાર રાજ્યના શાહબાદ (હાલ [[ભોજપુર જિલ્લો|ભોજપુર]]) જિલ્લાના જગદીશપુરમાં મહારાજા શાહાબઝાદા સિંહ અને મહારાણી પંચરતન દેવીને ઘેર થયો હતો. તેઓ ઉજ્જૈનીયા [[રાજપૂત]] કુળના જમીનદાર હતા. <ref>{{Cite book|url=https://books.google.co.uk/books?id=SrdiVPsFRYIC&dq=kunwar+singh+ujjainiya&q=Kunwar+Singh#v=snippet&q=Kunwar%20Singh&f=false|title=Naukar, Rajput, and Sepoy: The Ethnohistory of the Military Labour Market of Hindustan, 1450-1850|last=Dirk H.A. Kolff|publisher=Cambridge University Press|year=2002|isbn=9780521523059|pages=168}}</ref> એક બ્રિટીશ ન્યાયિક અધિકારીએ કુંવરસિંહનું વર્ણન રજૂ કરતા તેમને "એક ઉંચો માણસ, આશરે છ ફૂટ ઊંચાઈ" ધરાવતો ગણાવ્યો હતો. <ref name="Paul2011">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=65vrBAAAQBAJ&pg=PT90|title=The Greased Cartridge: The Heroes and Villains of 1857-58|last=E. Jaiwant Paul|date=1 August 2011|publisher=Roli Books Private Limited|isbn=978-93-5194-010-4|pages=90–91}}</ref> આગળ વર્ણન કરતા તેમણે કહ્યું હતું તેઓ ચાંચ જેવું નાક અને પહોળો ચહેરો ધરાવતા હતા. તેના શોખની દ્રષ્ટિએ, બ્રિટિશ અધિકારીઓએ તેમને શિકારના અને ઘોડે સવારીના શોખીન ગણાવ્યા હતા. ઈ.સ. ૧૮૨૬ માં તેમના પિતાના અવસાન પછી કુંવરસિંહ જગદીશપુરના તાલુકોદાર બન્યા. તેમના ભાઈઓને પણ કેટલાક ગામ વારસાગત મળ્યા હતા, જોકે તેમની ચોક્કસ ફાળવણી અંગે વિવાદ ઉભો થયો હતો. આ વિવાદનું આખરે સમાધાન થયું અને ભાઇઓ વચ્ચે સંવાદિતાપૂર્ણ સંબંધો સ્થપાયા.<ref name="Paul2011"/> તેમણે [[સિસોદીયા]] કુળના [[ગયા જિલ્લો|ગયા જિલ્લા]]ના દેવ-મુંગાના રાજા ફતેહ નારાયણ સિંહ નામના શ્રીમંત જમીનદારની પુત્રી સાથે લગ્ન કર્યા.<ref>Kalikinkar Datta, Biography of Kunwar Singh and Amar Singh, K.P. Jayaswal Research Institute, 1984, p.20</ref> == ૧૮૫૭ની ક્રાંતિમાં ભૂમિકા == [[ચિત્ર:Koer_Singh,_watercolour_on_ivory,_c._1857.png|thumb| કુંવરસિંહનું લઘુચિત્ર પોટ્રેટ, હાથીદાંત પર વોટર કલર, ઈ.સ. ૧૮૫૭ <ref>{{Cite web|url=https://collection.nam.ac.uk/detail.php?acc=1959-11-372-1|title=Nana Sahib, Rani of Jhansi, Koer Singh and Baji Bai of Gwalior, 1857, National Army Museum, London|website=collection.nam.ac.uk|language=en|access-date=17 October 2017}}</ref>]] [[ચિત્ર:Koor_Sing,_'The_Rebel_of_Arrah,'_and_his_attendants.jpg|thumb|કુંવર સિંહ અને તેના સેવકો]] સિંહે બિહારમાં [[૧૮૫૭ની ભારતીય ક્રાંતિ]]નું નેતૃત્વ કર્યું હતું. જ્યારે તેમને હથિયાર ઉપાડવા માટે કહેવામાં આવ્યું ત્યારે તેઓ લગભગ એંસી વર્ષના હતા અને તેમની તબિયત લથડતી હતી. તેમના ભાઇ બાબુ અમર સિંહ અને તેમના સેનાપતિ હરે કૃષ્ણ સિંહ બંને તેમને મદદ કરતા હતા. કેટલાક દલીલ કરે છે કે કુંવરસિંહની પ્રારંભિક લશ્કરી સફળતા પાછળનું કારણ પાછળ હરે કૃષ્ણ સિંહ હતા.<ref>{{Cite journal|last=P. Kumar|year=1982|title=HARE KRISHNA SINGH-THE PRIME-MOVER OF 1857 IN BIHAR|journal=Proceedings of the Indian History Congress|volume=43|pages=610–617|jstor=44141296}}</ref> તેમણે અંગ્રેજો સામે સારી લડત આપી અને લગભગ એક વર્ષ સુધી બ્રિટીશ સૈન્યને હંફાવ્યું અને અંત સુધી અજેય રહ્યા. તેઓ ગેરિલા યુદ્ધની કળામાં નિષ્ણાત હતા. તેમની રણનીતિથી અંગ્રેજો મૂંઝાઈ ગયા હતા.<ref name="Book1">{{Cite book|url=https://books.google.com/?id=1UggIjEuBaAC&pg=PT112&lpg=PT112&dq=kunwar+singh+douglas+shot+in+hand+ganga|title=Indian Revolutionaries: A Comprehensive Study, 1957-1961, Volume 1|last=Sarala|first=Śrīkr̥shṇa|publisher=Prabhat Prakashan|year=1999|isbn=978-81-87100-16-4|location=Bihar|page=73}}</ref> સિંહે ૨૫ જુલાઈએ દાનાપુર ખાતે બળવો કરી રહેલા સૈનિકોની કમાન સંભાળી હતી. બે દિવસ પછી તેમણે જિલ્લા મથક આરા પર કબજો કર્યો. મેજર વિન્સેન્ટ આયરે ૩ ઑગસ્ટે આ શહેર પર હુમલો કરી સિંહની સેનાને હરાવી અને જગદીશપુરનો નાશ કર્યો. ક્રાંતિ દરમિયાન, તેની સેનાને [[ગંગા]] નદી પાર કરવી પડી હતી ત્યારે ડગ્લાસની સેનાએ તેમની હોડીઓ પર ગોળીબાર કરવાનું શરૂ કર્યું. તેમાંની એક ગોળીએ સિંહના ડાબી કાંડામાં વાગી હતી. સિંહને લાગ્યું કે તેમનો હાથ નકામો થઈ ગયો છે અને ગોળીના કારણે ચેપ લાગવાનું વધારાનું જોખમ છે આથી તેમણે તલવાર કાઢી અને કોણી પાસે તેમનો ડાબો હાથ કાપીને ગંગાને અર્પણ કર્યો. <ref name="Book1"/> <ref name="bhojpur.bih.nic.in">[http://bhojpur.bih.nic.in/d_history.htm History of Bhojpur] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120614200657/http://bhojpur.bih.nic.in/d_history.htm|date=14 June 2012}}. Bhojpur.bih.nic.in. Retrieved on 2011-10-12.</ref> સિંહે પોતાનું વતન છોડ્યું અને ડિસેમ્બર ઈ.સ. ૧૮૫૭માં લખનૌ પહોંચ્યા જ્યાં તેમણે અન્ય કાંતિકારી નેતાઓ સાથે મુલાકાત કરી. માર્ચ ૧૮૫૮ માં તેણે [[આઝમગઢ]] પર કબજો કર્યો અને આ વિસ્તારને ફરી હસ્તગત કરવાના પ્રારંભિક બ્રિટિશ પ્રયત્નોને કાબૂમાં રાખ્યો. <ref name="Datta1957">{{Cite book|url=https://archive.org/details/in.ernet.dli.2015.206784/page/n55|title=Unrest Against British Rule In Bihar(1831-1859)|last=K. Datta|publisher=Superintendent Secretariat Press|year=1957|pages=51–55}}</ref> જો કે, તેમને જલ્દી જ તે સ્થળ છોડવું પડ્યું હતું. બ્રિગેડિયર ડગ્લાસનો પીછો ખાળીને તે બિહારના [[આરા]]માં પોતાના ઘર તરફ પાછા ગયા. ૨૩ એપ્રિલના દિવસે, કેપ્ટન લે ગ્રાન્ડની આગેવાની હેઠળના સૈન્ય પર સિંહે જગદીશપુર નજીક વિજય મેળવ્યો હતો. ૨૬ એપ્રિલ ૧૮૫૮ ના દિવસે તેમના ગામમાં તેમનું અવસાન થયું. ત્યાર બાદ સંઘર્ષની જવાબદારી તેના ભાઈ અમરસિંહ બીજા પર પર પડી, જેણે ભારે તકલીફો છતાં સંઘર્ષ ચાલુ રાખ્યો અને ઘણા સમય સુધી શાહાબાદ જિલ્લામાં સમાંતર સરકાર ચલાવી. ઑક્ટોબર ૧૮૫૯માં, અમર સિંહ બીજાએ [[નેપાળ]] તેરાઇમાં ક્રાંતિકારી નેતાઓ સાથે હાથ મિલાવ્યા.<ref name="bhojpur.bih.nic.in"/> == મૃત્યુ == તેમણે તેમની છેલ્લી લડાઇમાં, જગદીશપુર નજીક ૨૩ એપ્રિલ ૧૮૫૮ના દિવસે લડી અને તેમાં ઇસ્ટ ઇન્ડિયા કંપનીના નિયંત્રણ હેઠળના સૈન્યનો સંપૂર્ણ ધ્વંસ થઈ ગયો હતો. ૨૨ અને ૨૩ એપ્રિલના રોજ ઇજાગ્રસ્ત થવા છતાં તેઓ અંગ્રેજ સૈન્ય સામે બહાદુરીથી લડ્યા અને તેમની સેનાની મદદથી તેમણે અંગ્રેજ સેનાને હાંકી કાઢી, યુનિયન જેકને જગદીશપુર કિલ્લાથી નીચે લાવ્યો અને તેમનો પોતાનો ધ્વજ ફરકાવ્યો. તે ૨૩ એપ્રિલ ૧૮૫૮ ના દિવસે તેઓ પોતાના મહેલમાં પાછા ફર્યા અને ટૂંક સમયમાં જ, ૨૬ એપ્રિલ ૧૮૫૮ ના દિવસે તેમનું અવસાન થયું.<ref name="Book1"/> == વારસો == તેમની યાદમાં અને ભારતની સ્વતંત્રતા ચળવળમાં તેમના યોગદાનનું સન્માન કરવા માટે, [[ભારત]] સરકારે ૨૩ એપ્રિલ ૧૯૬૬ના દિવસે યાદગીરી સ્ટેમ્પ પ્રકાશિત કરી.<ref>[http://indianpost.com/viewstamp.php/Color/Mineral%20Red/KUNWAR%20SINGH Stamp at Indiapost] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190123223500/http://indianpost.com/viewstamp.php/Color/Mineral%20Red/KUNWAR%20SINGH |date=2019-01-23 }}. Indianpost.com (1966-04-23). Retrieved on 2011-10-12.</ref> તેમના નામ પર, બિહાર સરકારે ૧૯૯૨માં વીર કુંવરસિંહ વિશ્વવિદ્યાલય, આરાની સ્થાપના કરી. <ref>[http://www.vksu-ara.org/ Veer Kunwar Singh University] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110629140846/http://vksu-ara.org/|date=29 June 2011}}. Vksu-ara.org (1992-10-22). Retrieved on 2011-10-12.</ref> ઈ.સ. ૨૦૧૭ માં, વીર કુંવરસિંહ સેતુનું ઉદ્‌ઘાટન કરવામાં આવ્યું હતું, જેને આરા-છપરા બ્રિજ તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે આ પુલ ઉત્તર અને દક્ષિણ બિહારને જોડે છે.<ref>{{Cite web|url=https://www.mcelhanney.com/project/veer-kunwar-singh-setu/|title=Veer Kunwar Singh Setu|website=McElhanney|access-date=3 March 2019}}</ref> ઈ.સ. ૨૦૧૮ માં, કુંવરસિંહની શહીદીની ૧૬૦ મી વર્ષગાંઠની ઉજવણી કરવા માટે, બિહાર સરકારે કુંવરસિંહની પ્રતિમાને હાર્ડિંજ પાર્કમાં સ્થળાંતરિત કરી. આ પાર્કનું નામ પણ વીર કુંવરસિંહ આઝાદી પાર્ક રાખવામાં આવ્યું છે. <ref>{{Cite news|last=PTI|title=Kunwar Singh statue relocated to Hardinge Park, CM to inaugurate tomorrow|url=https://www.indiatoday.in/pti-feed/story/kunwar-singh-statue-relocated-to-hardinge-park-cm-to-inaugurate-tomorrow-1217702-2018-04-22|access-date=3 March 2019|publisher=IndiaToday|date=22 April 2018}}</ref> ઈ.સ. ૧૯૭૦માં નક્સલી બળવાખોરો સામે લડવા માટે બિહારમાં રાજપૂત યુવાનોએ ''કુંવર સેના'' (''કુંવરની સેના'') તરીકે ઓળખાતી જમીનદારોના એક ખાનગી લશ્કરી જૂથની રચના કરી હતી. તેનું નામ કુંવર સિંહના નામ ઉપરથી રાખવામાં આવ્યું હતું.<ref name="Kumar2008">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=num2I4NFGqIC&pg=PA118|title=Community Warriors: State, Peasants and Caste Armies in Bihar|last=Ashwani Kumar|publisher=Anthem Press|year=2008|isbn=978-1-84331-709-8|pages=118–}}</ref> ''વિજય કી વેલા'' (''વિજયની ક્ષણ'') નામનું જગદીશચંદ્ર માથુરનું એક નાટક ''કુંવરસિંહ''ના જીવનના ઉત્તરાર્ધ પર આધારિત છે. સુભદ્રા કુમારી ચૌહાણની "ઝાંસી કી રાણી " કવિતામાં પણ તેમનો ઉલ્લેખ છે. == સંદર્ભ == {{ભારતનો સ્વાતંત્ર્ય સંગ્રામ}} {{Reflist}} [[શ્રેણી:ભારતીય ક્રાંતિકારી]] [[શ્રેણી:૧૮૫૮માં મૃત્યુ]] kk2rmd1gndejy2wbys3k86y00c6bar5 0 129309 886094 867418 2025-06-04T20:27:14Z InternetArchiveBot 63183 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 886094 wikitext text/x-wiki {{Infobox university|name=Amrita Vishwa Vidyapeetham|mascot=[[Goddess Saraswati]]|website={{url|http://www.amrita.edu}}|colours=Pantone {{color box|#A4123F}}|campus=Rural/Urban|coor={{coord|10|54|4|N|76|54|10|E|display=inline,title}}|country=[[India]]|city=[[Ettimadai]], [[Coimbatore]]|undergrad=|students=|faculty=|vice_chancellor=[[P. Venkat Rangan]]|image=Amrita-vishwa-vidyapeetham-color-logo.png|president=Swami Amritaswarupananda Puri|chancellor=[[Mata Amritanandamayi Devi]]|academic_affiliation=[[AICTE]], [[University Grants Commission (India)|UGC]]|affiliation=[[University Grants Commission (India)|UGC]]|type=[[Private University|Private]] & [[Deemed University]]|established={{Start date and age|1994}}|mottoeng=The earnest aspirant gains supreme wisdom|motto_lang=[[Sanskrit]]|motto={{lang|sa-latn|śhraddhāvān labhate jñānaṁ}}|other_name=Amrita University|logo=}}{{Expand English}} '''અમૃતા વિશ્વ વિદ્યાપીઠમ''' અથવા '''અમૃતા યુનિવર્સિટી''' એ [[ભારત|ભારતમાં]] [[કોઇમ્બતુર|કોઈમ્બતુર]] સ્થિત ખાનગી ડીમ્ડ-યુનિવર્સિટી છે . NAAC માન્યતા પ્રાપ્ત A++ ગ્રેડવાળી, મલ્ટિ-કેમ્પસ, બહુ-શિસ્ત શિક્ષણ અને સંશોધન યુનિવર્સિટી પાસે હાલમાં [[તમિલનાડુ]], [[કેરળ]], [[આંધ્ર પ્રદેશ|આંધ્રપ્રદેશ]] અને [[કર્ણાટક|કર્ણાટકના]] ભારતીય રાજ્યોમાં 16 ઘટક શાળાઓ સાથે 7 કેમ્પસ છે, જેમાં મુખ્ય મથક એટ્ટીમાડાઈ, [[કોઇમ્બતુર|કોઈમ્બતુર]], [[તમિલનાડુ|તમિલનાડુ ખાતે છે]] . <ref name="amrita.edu">{{Cite web|title=Campuses {{!}} Amrita Vishwa Vidyapeetham|url=https://www.amrita.edu/campus|access-date=2019-07-27|website=amrita.edu}}</ref> તે કુલ 207 અંડરગ્રેજ્યુએટ, અનુસ્નાતક, સંકલિત-ડિગ્રી, ડ્યુઅલ-ડિગ્રી, એન્જિનિયરિંગ અને ટેક્નોલોજી, દવા, વ્યવસાય, કલા અને સંસ્કૃતિ, વિજ્ઞાન, બાયોટેકનોલોજી, કૃષિ વિજ્ઞાન, સંલગ્ન આરોગ્ય વિજ્ઞાન, આયુર્વેદ, દંત ચિકિત્સા, ફાર્મસીમાં ડોક્ટરલ પ્રોગ્રામ ઓફર કરે છે. નર્સિંગ, નેનો-સાયન્સ, કોમર્સ, માનવતા અને સામાજિક વિજ્ઞાન, કાયદો, સાહિત્ય, આધ્યાત્મિક અભ્યાસ, તત્વજ્ઞાન, શિક્ષણ, ટકાઉ વિકાસ, માસ કોમ્યુનિકેશન અને સામાજિક કાર્ય. [[ભારત સરકાર]] દ્વારા નેશનલ ઇન્સ્ટિટ્યુશનલ રેન્કિંગ ફ્રેમવર્ક (NIRF) 2021 અનુસાર યુનિવર્સિટીને ભારતની 5મી શ્રેષ્ઠ યુનિવર્સિટી છે અને વર્ષ 2021માં ટાઈમ્સ હાયર એજ્યુકેશન (THE) ઈમ્પેક્ટ રેન્કિંગ દ્વારા વિશ્વમાં 81 <ref name="Amrita Vishwa Vidyapeetham">{{Cite web|date=2021-05-21|title=Amrita Vishwa Vidyapeetham|url=https://www.timeshighereducation.com/world-university-rankings/amrita-vishwa-vidyapeetham|access-date=2021-06-14|website=Times Higher Education (THE)|language=en}}</ref> == ઇતિહાસ == યુનિવર્સિટીની સ્થાપના 1994માં માતા અમૃતાનંદમયી દેવી દ્વારા અમૃતા સ્કૂલ ઑફ એન્જિનિયરિંગ, કોઈમ્બતુરમાં શરૂ કરવામાં આવી હતી અને તેનું સંચાલન તેમની આંતરરાષ્ટ્રીય માનવતાવાદી સંસ્થા માતા અમૃતાનંદમયી મઠ દ્વારા કરવામાં આવે છે . 2003 માં, તે યુનિવર્સીટી તરીકે ગણવામાં આવતી સૌથી યુવા સંસ્થાઓમાંની એક બની હતી, જ્યારે તેને UGC દ્વારા આ દરજ્જો આપવામાં આવ્યો હતો. <ref>{{Cite web|title=Amrita Vishwa Vidyapeetham|url=https://www.ugc.ac.in/deemed_uniinfo.aspx?id=130|access-date=2019-07-27|website=ugc.ac.in}}</ref> 2002માં અમૃતપુરી અને બેંગ્લોરમાં બે કેમ્પસ શરૂ કરવામાં આવ્યા હતા. <ref>{{Cite web|title=Bengaluru Campus {{!}} Amrita Vishwa Vidyapeetham|url=https://www.amrita.edu/campus/bengaluru|access-date=2021-06-20|website=www.amrita.edu}}</ref> <ref>{{Cite web|title=Amritapuri Campus {{!}} Amrita Vishwa Vidyapeetham|url=https://www.amrita.edu/campus/amritapuri|access-date=2021-06-20|website=www.amrita.edu}}</ref> == માન્યતા == યુનિવર્સિટીને 2021માં 'A++' ગ્રેડ સાથે NAAC દ્વારા ફરીથી માન્યતા આપવામાં આવી છે અને 2020માં NIRF દ્વારા ભારતીય યુનિવર્સિટીઓમાં 4મો અને એકંદર કેટેગરીમાં 13મો ક્રમ આપવામાં આવ્યો છે. <ref>{{Cite web|title=MHRD, National Institute Ranking Framework (NIRF)|url=https://www.nirfindia.org/2020/UniversityRanking.html|access-date=2019-07-27|website=nirfindia.org|archive-date=2021-06-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20210628054704/https://www.nirfindia.org/2020/UniversityRanking.html|url-status=dead}}</ref> <ref>{{Cite web|title=About Amrita Vishwa Vidyapeetham {{!}} Amrita Vishwa Vidyapeetham|url=https://www.amrita.edu/international/about-amrita-university|access-date=2021-04-08|website=www.amrita.edu|archive-date=2021-05-06|archive-url=https://web.archive.org/web/20210506065612/https://www.amrita.edu/international/about-amrita-university|url-status=dead}}</ref> સહિત ટોચની અમેરિકન અને યુરોપીયન યુનિવર્સિટીઓ સાથે સતત વિદ્યાર્થી વિનિમય કાર્યક્રમો માટે <ref>{{Cite web|title=Amrita Center for International Programs {{!}} Amrita Vishwa Vidyapeetham|url=https://www.amrita.edu/international|access-date=2019-07-27|website=amrita.edu}}</ref> અને QS વર્લ્ડ યુનિવર્સિટી રેન્કિંગ્સ <ref>{{Cite web|last=Nanda|first=Prashant K.|date=2018-09-26|title=World university rankings: A record 49 from India among the best in the world|url=https://www.livemint.com/Politics/46z9j6G2ZvX5RRetupIjCL/World-university-rankings-A-record-49-from-Indian-among-the.html|access-date=2019-07-27|website=www.livemint.com|language=en}}</ref> અનુસાર ભારતમાં ટોચની ક્રમાંકિત ખાનગી યુનિવર્સિટીઓમાંની એક તરીકે ઉભરી રહી છે. અને ટાઇમ્સ હાયર એજ્યુકેશન રેન્કિંગ . <ref>{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/india/indian-universities-move-up-in-global-ranking-with-49-institutions/articleshow/67552351.cms|title=Indian universities move up in global ranking with 49 institutions|agency=PTI|date=16 January 2019|work=The Times of India|language=en|access-date=28 July 2019}}</ref> અમૃતા સ્કૂલ ઑફ એન્જિનિયરિંગે 2020માં NIRF <ref>{{Cite web|title=MHRD, National Institute Ranking Framework (NIRF)|url=https://www.nirfindia.org/2020/EngineeringRanking.html|access-date=2021-02-11|website=www.nirfindia.org|archive-date=2021-01-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20210127231813/https://www.nirfindia.org/2020/EngineeringRanking.html|url-status=dead}}</ref> દ્વારા ભારતની 20મી શ્રેષ્ઠ એન્જિનિયરિંગ કૉલેજનો ક્રમાંક મેળવ્યો છે. 2019 માં યુજીસી દ્વારા યુનિવર્સિટીને ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઓફ એમિનન્સનો દરજ્જો આપવામાં આવ્યો હતો. <ref>{{Cite web|title=Press Note and List of selected Institutions|url=https://ioe.ugc.ac.in/assets/download/Press_Note_for_release-Dec.7,%202018.pdf|access-date=19 October 2021|website=ioe.ugc.ac.in/|archive-date=26 સપ્ટેમ્બર 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210926131533/http://ioe.ugc.ac.in/assets/download/Press_Note_for_release-Dec.7,%202018.pdf|url-status=dead}}</ref> == કેમ્પસ == [[ચિત્ર:Amrita_Vishwa_Vidyapeetham_Amritapuri_Campus.jpg|thumb|389x389px| અમૃતપુરી કેમ્પસ]] યુનિવર્સિટીના છ કેમ્પસ છે, જેમાં ચાર દક્ષિણ ભારતીય રાજ્યો - તમિલનાડુ, કેરળ અને કર્ણાટકમાં ગ્રામીણ અને શહેરી સ્થળોએ 15 ઘટક શાળાઓ છે. <ref name="amrita.edu"/> 1994માં સૌપ્રથમ કોઈમ્બતુર કેમ્પસની સ્થાપના કરવામાં આવી હતી, જેમાં લગભગ 20 જેટલા ગામ એટ્ટીમડાઈ ખાતે અમૃતા સ્કૂલ ઑફ એન્જિનિયરિંગની શરૂઆત થઈ હતી.&nbsp;કોઈમ્બતુર શહેરની પૂર્વમાં કિ.મી. ઇડાપલ્લી, [[કોચી|કોચીમાં]] અમૃતા ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઑફ મેડિકલ સાયન્સ (AIMS) નું ઉદ્ઘાટન 17 મે 1998 ના રોજ તત્કાલિન [[વડાપ્રધાન|વડા પ્રધાન]], [[અટલ બિહારી વાજપેયી]] દ્વારા કરવામાં આવ્યું હતું. પાછળથી 2002 માં, બે કેમ્પસ ખોલવામાં આવ્યા, એક શહેરી કેમ્પસ ભારતની IT રાજધાની - [[બેંગલોર|બેંગલુરુમાં]], અને એક ગ્રામીણ કેમ્પસ અમૃતપુરી ગામમાં, જે યુનિવર્સિટીનું સંચાલન કરતી માતા અમૃતાનંદમયી મઠનું મુખ્ય મથક પણ ધરાવે છે. [[ચેન્નઈ|2019 માં, ચેન્નાઈ]] ખાતે એન્જિનિયરિંગ કેમ્પસ ખોલવામાં આવ્યું. [[ફરીદાબાદ|હાલમાં, ફરીદાબાદ]], [[હરિયાણા]] <ref>{{Cite web|last=www.ETHealthworld.com|title=Haryana CM lays foundation stone for 2000 bed hospital in Faridabad - ET HealthWorld|url=http://health.economictimes.indiatimes.com/news/hospitals/haryana-cm-lays-foundation-stone-for-2000-bed-hospital-in-faridabad/52197688|access-date=2019-07-27|website=ETHealthworld.com|language=en}}</ref> અને [[અમરાવતી (આંધ્ર પ્રદેશ)|અમરાવતી]], [[આંધ્ર પ્રદેશ|આંધ્રપ્રદેશ]] ખાતે બે નવા હેલ્થકેર કેમ્પસનું નિર્માણ કરવામાં આવી રહ્યું છે. <ref>{{Cite web|last=Sarma|first=Ch R. S.|title=Naidu lays foundation stone for Amrita Vishwa Vidyapeetham in Amaravati|url=https://www.thehindubusinessline.com/news/national/naidu-lays-foundation-stone-for-amrita-vishwa-vidyapeetham-in-amaravati/article22687423.ece|access-date=2019-07-27|website=@businessline|language=en}}</ref> {{Location map+|India|places={{Location map~|India|label='''[[Coimbatore]]'''|mark=Green_pog.svg|position=bottom|lat=10.9037|long=76.8987}} {{location map~|India|label='''[[Kollam]]'''|mark=Green_pog.svg|position=left|lat=9.0955|long=76.4907}} {{location map~|India|label='''[[Bangalore|Bengaluru]]'''|mark=Green_pog.svg|position=bottom|lat=12.8948|long=77.6753}} {{Location map~|India|label='''[[Kochi]]'''|mark=Green_pog.svg|position=right|lat=10.0355|long=76.2920}} {{Location map~|India|label='''[[Mysore|Mysuru]]'''|mark=Green_pog.svg|position=right|lat=12.3022|long= 76.6042}} {{Location map~|India|label='''[[Chennai]]'''|mark=Green_pog.svg|position=right|lat=13.2619|long=80.0259}} {{Location map~|India|label='''[[Amaravati]]'''|mark=Green_pog.svg|lat=16.4585|long=80.5341}} {{Location map~|India|label='''[[Faridabad]]'''|mark=Green_pog.svg|position=left|lat=28.4280|long=77.3417}}|caption=Locations of Amrita University Campuses <ref>https://www.amrita.edu/tags/amrita-campuses</ref>|width=420}} [[ચિત્ર:Amrita_Vishwa_Vidyapeetham_coimbatore_campus.jpg|thumb|390x390px| કોઈમ્બતુર કેમ્પસ]] {| class="wikitable sortable mw-collapsible" |+અમૃતા વિશ્વ વિદ્યાપીઠમના કેમ્પસની યાદી ! કેમ્પસ ! રાજ્ય ! સ્થાન ! સ્થાપના કરી ! શાળાઓ |- | કોઈમ્બતુર | [[તમિલનાડુ]] | એટ્ટીમાદાઈ, [[કોઇમ્બતુર|કોઈમ્બતુર]] | 1994 | * કૃષિ વિજ્ઞાન શાળા * કલા અને વિજ્ઞાન શાળા * બિઝનેસ સ્કૂલ * ઇજનેરી શાળા * માસ કોમ્યુનિકેશન શાળા * ફિલોસોફી, કલા અને સંસ્કૃતિની શાળા * સામાજિક કાર્ય શાળા |- | અમૃતપુરી | [[કેરળ]] | અમૃતપુરી, [[કોલ્લમ જિલ્લો|કોલ્લમ]] | 2002 | * કલા અને વિજ્ઞાન શાળા * આયુર્વેદ શાળા * બિઝનેસ સ્કૂલ * બાયોટેકનોલોજી શાળા * ઇજનેરી શાળા * ફિલોસોફી, કલા અને સંસ્કૃતિની શાળા |- | બેંગલુરુ | [[કર્ણાટક]] | કાસાવનહલ્લી, [[બેંગલોર|બેંગલુરુ]] | 2002 | * બિઝનેસ સ્કૂલ * ઇજનેરી શાળા * ફિલોસોફી, કલા અને સંસ્કૃતિની શાળા |- | ચેન્નાઈ | [[તમિલનાડુ]] | વેંગલ, [[ચેન્નઈ|ચેન્નાઈ]] | 2019 | * ઇજનેરી શાળા |- | કોચી | [[કેરળ]] | એડપલ્લી, [[કોચી]] | 1998 | * સ્કુલ ઓફ એલાઈડ હેલ્થ સાયન્સ * કલા અને વિજ્ઞાન શાળા * બિઝનેસ સ્કૂલ * દંત ચિકિત્સા શાળા * મેડિસિન શાળા * નેનો-સાયન્સની શાળા * સ્કૂલ ઓફ નર્સિંગ * ફાર્મસી શાળા |- | મૈસુર | [[કર્ણાટક]] | ભોગાડી, [[મૈસૂર|મૈસુર]] | 2002 | * કલા અને વિજ્ઞાન શાળા * શિક્ષણ શાળા |- | અમરાવતી <ref>{{Cite web|title=Amrita Vishwa Vidyapeetham's New Campus in Amaravati {{!}} Amrita Vishwa Vidyapeetham|url=https://www.amrita.edu/press-media/amrita-vishwa-vidyapeethams-new-campus-amaravati|access-date=2021-04-08|website=www.amrita.edu}}{{Dead link|date=ડિસેમ્બર 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> | [[આંધ્ર પ્રદેશ]] | નવલુરુ, [[અમરાવતી (આંધ્ર પ્રદેશ)|અમરાવતી]] | 2022 | * ઇજનેરી શાળા * મેડિસિન શાળા * બિઝનેસ સ્કૂલ * કલા અને વિજ્ઞાન શાળા * આરોગ્ય વિજ્ઞાન શાળા |} === અમૃતા સ્કૂલ ઓફ આર્ટસ એન્ડ સાયન્સ === આર્ટસ અને સાયન્સની શાળાઓ બેચલર ઓફ કોમર્સ, બેચલર ઓફ બિઝનેસ મેનેજમેન્ટ (BBM), બેચલર ઓફ કોમ્પ્યુટર એપ્લિકેશન્સ (BCA), માસ્ટર ઓફ કોમ્પ્યુટર એપ્લિકેશન્સ (MCA) પ્રોગ્રામ ઓફર કરે છે અને તે અમૃતપુરી, [[કોચી]], [[મૈસૂર|મૈસુર]] ખાતે સ્થિત છે. === અમૃતા સ્કૂલ્સ ઑફ બિઝનેસ === બિઝનેસ સ્કૂલની શરૂઆત 1996 માં કોઈમ્બતુર કેમ્પસમાં કરવામાં આવી હતી અને હાલમાં 4 કેમ્પસ - [[કોઇમ્બતુર|કોઈમ્બતુર]], [[બેંગલોર|બેંગ્લોર]], [[કોચી]], અમૃતપુરી (કોલ્લમ) છે . શાળા AACSB માન્યતા પ્રાપ્ત નિવાસી બે વર્ષનો MBA ડિગ્રી પ્રોગ્રામ ઓફર કરે છે. આ ઉપરાંત, તે બેંગ્લોર કેમ્પસમાં કાર્યરત વ્યાવસાયિકો માટે બફેલો ખાતે સ્ટેટ યુનિવર્સિટી ઓફ ન્યૂયોર્કના સહયોગથી ઇન્ફર્મેશન ટેક્નોલોજીમાં MS અને MBA તરફ દોરી જતા ડ્યુઅલ ડિગ્રી પ્રોગ્રામ ઓફર કરે છે. <ref name="mites">{{Cite web|date=3 January 2006|title=Amrita – New York Universities Launch Joint Programs|url=http://www.hindu.com/2006/01/03/stories/2006010302200200.htm|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20080922152808/http://www.hindu.com/2006/01/03/stories/2006010302200200.htm|archive-date=22 September 2008|access-date=2008-09-30|website=[[The Hindu]]}}</ref> ફેકલ્ટી સભ્યો પાસે કેલિફોર્નિયા યુનિવર્સિટી, બર્કલે, કોર્નેલ યુનિવર્સિટી, એનવાયયુ સ્ટર્ન સ્કૂલ ઑફ બિઝનેસ, યુનિવર્સિટી ઑફ ટેક્સાસ ઑસ્ટિન અને કેલોગ સ્કૂલ ઑફ મેનેજમેન્ટ જેવી પ્રતિષ્ઠિત વિદેશી યુનિવર્સિટીઓમાંથી MBA અને ડોક્ટરેટની ડિગ્રી છે. <ref name="industry interaction">{{Cite web|date=24 August 2008|title=A B-school leveraging education and spirituality|url=http://www.livemint.com/2008/08/25012137/A-Bschool-leveraging-educatio.html|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20080914214354/http://www.livemint.com/2008/08/25012137/A-Bschool-leveraging-educatio.html|archive-date=14 September 2008|access-date=2015-12-30}}</ref> [[ચિત્ર:Amrita_School_of_Engineering_Kollam1.jpg|alt=Amrita Vishwa Vidyapeetham - Kollam|thumb|254x254px| અમૃતા વિશ્વ વિદ્યાપીઠમ - કોલ્લમ]] === અમૃતા સ્કૂલ ઓફ બાયોટેકનોલોજી === શાળા સપ્ટેમ્બર 2004 માં શરૂ કરવામાં આવી હતી અને B.Sc. અને M.Sc. [[જૈવ તકનીક|બાયોટેકનોલોજીમાં]], B.Sc. અને M.Sc. માઇક્રોબાયોલોજીમાં, અને M.Sc. બાયોઇન્ફોર્મેટિક્સમાં, તેમજ પીએચ.ડી. ડિગ્રી પ્રોગ્રામ્સ <ref>{{Cite web|title=Amrita University Research Centers|url=http://www.amrita.edu/research/centers/Biotechnology|website=amrita.edu|access-date=2021-11-26|archive-date=2016-08-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20160805114657/https://www.amrita.edu/research/centers/Biotechnology|url-status=dead}}</ref> તેનું સંશોધન સેલ બાયોલોજી, મોલેક્યુલર બાયોલોજી, કેન્સર બાયોલોજી, સેલ-લાઇન એન્જિનિયરિંગ, ઘા હીલિંગ, કોમ્પ્યુટેશનલ ન્યુરોસાયન્સ, ન્યુરોફિઝિયોલોજી, ફાયટોકેમિસ્ટ્રી, બાયોમેડિકલ એન્જિનિયરિંગ, પ્રોટીઓમિક્સ, RNAi, વિશ્લેષણાત્મક રસાયણશાસ્ત્ર, સાપના ઝેર, સેનિટેશન સહિત વિશાળ સ્પેક્ટ્રમમાં ફેલાયેલું છે. <ref>{{Cite web|title=Amrita University Research Centers|url=https://www.amrita.edu/research/centers/Biotechnology|website=amrita.edu|access-date=2021-11-26|archive-date=2016-08-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20160805114657/https://www.amrita.edu/research/centers/Biotechnology|url-status=dead}}</ref> અમૃતા સ્કૂલ ઓફ બાયોટેકનોલોજીને ભારત સરકારના વિજ્ઞાન અને ટેકનોલોજી વિભાગ, TIFAC મિશન રીચ પ્રોગ્રામ હેઠળ બાયોમેડિકલ ટેક્નોલોજીમાં સેન્ટર ઓફ રિલેવન્સ એન્ડ એક્સેલન્સ (CORE) તરીકે મંજૂરી આપવામાં આવી છે. DBT-BIRAC (ભારત સરકાર) અને બિલ એન્ડ મેલિન્ડા ગેટ્સ ફાઉન્ડેશન દ્વારા બેક્ટેરિયોફેજ અને અન્ય બાયોકંટ્રોલ એજન્ટ્સનો ઉપયોગ કરીને નેક્સ્ટ જનરેશન સેનિટેશન સોલ્યુશન્સ વિકસાવવા માટે ભારતના ટોચના છ સંશોધકોમાંના એક તરીકે બાયોટેકનોલોજી સ્કૂલની પસંદગી કરવામાં આવી હતી. <ref>{{Cite web|title=Sanitation Biotechnology|url=https://www.amrita.edu/center/sanitation-biotechnology|website=amrita.edu}}</ref> <ref>{{Cite web|title=Indian Researchers Selected to Develop Next Generation Toilets|url=http://www.telegraphindia.com/external/display.jsp?mode=details&id=38706|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20140726095100/http://www.telegraphindia.com/external/display.jsp?mode=details&id=38706|archive-date=26 July 2014|access-date=30 March 2014|website=The Telegraph}}</ref> [[ચિત્ર:Amrita_Vishwa_Vidyapeetham_coimbatore_campus.jpg|alt=Amrita Vishwa Vidyapeetham Coimbatore|thumb|255x255px| અમૃતા વિશ્વ વિદ્યાપીઠમ કોઈમ્બતુર]] === અમૃતા સ્કૂલ ઓફ કોમ્યુનિકેશન === શાળા કોમ્યુનિકેશનમાં (BA અને MA) ડિગ્રી પ્રોગ્રામ ઓફર કરે છે. આ કોર્સ વિદ્યાર્થીઓને પત્રકારત્વ, નવા મીડિયા /એનિમેશન અને શોર્ટ ફિલ્મ નિર્માણ અને જાહેરાતમાં કારકિર્દી માટે તૈયાર કરવામાં મદદ કરે છે. તે યુનેસ્કોની માર્ગદર્શિકા પર આધારિત છે. અમૃતા યુનિવર્સિટી યુનેસ્કો મોડલ અભ્યાસક્રમ અપનાવનાર પ્રથમ ભારતીય યુનિવર્સિટીઓમાંની એક હતી. <ref name="journalism UNESCO">{{Cite web|date=28 April 2008|title=Media Course with UNESCO Model Curriculum|url=http://www.hindu.com/edu/2008/04/28/stories/2008042850360500.htm|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20080619164807/http://www.hindu.com/edu/2008/04/28/stories/2008042850360500.htm|archive-date=19 June 2008|access-date=2008-09-30|website=[[The Hindu]]}}</ref> === અમૃતા સ્કૂલ્સ ઑફ એન્જિનિયરિંગ === યુનિવર્સિટી પાસે તેના 6 માંથી 4 કેમ્પસમાં એન્જિનિયરિંગની શાળાઓ છે અને તે કમ્પ્યુટર સાયન્સ અને એન્જિનિયરિંગ, ઇલેક્ટ્રોનિક્સ અને કોમ્યુનિકેશન એન્જિનિયરિંગ, [[વિદ્યુત ઇજનેરી|ઇલેક્ટ્રિકલ અને ઇલેક્ટ્રોનિક એન્જિનિયરિંગ]], માહિતી અને સંચાર તકનીક, આર્ટિફિશિયલ ઇન્ટેલિજન્સ, [[મિકેનિકલ એન્જિનિયરિંગ|મિકેનિકલ]] ક્ષેત્રોમાં અંડરગ્રેજ્યુએટ, પોસ્ટ-ગ્રેજ્યુએટ અને ડોક્ટરલ પ્રોગ્રામ ઓફર કરે છે. [[મિકેનિકલ એન્જિનિયરિંગ|એન્જિનિયરિંગ]], [[સિવિલ ઇજનેરી|સિવિલ એન્જિનિયરિંગ]], કેમિકલ એન્જિનિયરિંગ અને એરોસ્પેસ એન્જિનિયરિંગ . અમૃતા સ્કૂલ ઑફ એન્જિનિયરિંગ, કોઈમ્બતુર યુનિવર્સિટીની જ પૂર્વાનુમાન કરે છે કારણ કે તે 1994માં ખોલવામાં આવી ત્યારે ઉચ્ચ શિક્ષણ માટેની પ્રથમ અમૃતા સંસ્થા બની હતી, જ્યારે યુનિવર્સિટીને 2003માં તેનો ડીમ્ડ યુનિવર્સિટીનો દરજ્જો મળ્યો હતો. 2021માં NIRF દ્વારા અમૃતા સ્કૂલ ઑફ એન્જિનિયરિંગને ભારતમાં એન્જિનિયરિંગ કૉલેજમાં 16મું સ્થાન આપવામાં આવ્યું હતું. <ref>{{Cite web|title=MoE, National Institute Ranking Framework (NIRF)|url=https://www.nirfindia.org/2021/EngineeringRanking.html|access-date=2021-09-09|website=www.nirfindia.org|archive-date=2021-09-09|archive-url=https://web.archive.org/web/20210909093421/https://www.nirfindia.org/2021/EngineeringRanking.html|url-status=dead}}</ref> અન્ય કેમ્પસમાં બેંગલુરુ, અમૃતપુરી, ચેન્નાઈ અને અમરાવતીનો સમાવેશ થાય છે. ત્યાં B.Tech પ્રોગ્રામ્સમાં પ્રવેશ અમૃતા એન્જિનિયરિંગ પ્રવેશ પરીક્ષા (AEEE) <ref>{{Cite web|title=B.Tech. Admissions 2021 {{!}} Amrita Vishwa Vidyapeetham|url=https://www.amrita.edu/admissions/btech-2021#aeee-2021|access-date=2021-09-19|website=www.amrita.edu|archive-date=2021-10-06|archive-url=https://web.archive.org/web/20211006100155/https://www.amrita.edu/admissions/btech-2021#aeee-2021|url-status=dead}}</ref> અને JEE મુખ્ય અને M.Tech પ્રોગ્રામ્સમાં પ્રવેશ એન્જિનિયરિંગમાં ગ્રેજ્યુએટ એપ્ટિટ્યુડ ટેસ્ટ (GATE) પર આધારિત છે. પાંચ શાળાઓ બી.ટેક., એમ.ટેક. અને પીએચ.ડી. ડિગ્રી પ્રોગ્રામ્સ અને કોચી કેમ્પસ એમ.ટેક. નેનો-મેડિસિન, મોલેક્યુલર મેડિસિન અને નેનોટેકનોલોજી અને રિન્યુએબલ એનર્જીમાં. === અમૃતા હેલ્થકેર કેમ્પસ === અમૃતા ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઑફ મેડિકલ સાયન્સ એન્ડ રિસર્ચ સેન્ટર સાથે જોડાયેલ [[કોચી|કોચીમાં]] 1300 બેડની સુપર-સ્પેશિયાલિટી હોસ્પિટલ છે. <ref name="aims hospital"> {{Cite web|date=1 September 2007|title=Amrita Institute of Medical Sciences, Kochi|url=http://www.expresshealthcaremgmt.com/200709/coverstory30.shtml|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20080705152950/http://www.expresshealthcaremgmt.com/200709/coverstory30.shtml|archive-date=5 July 2008|publisher=Express Healthcare}} </ref> તે યુનિવર્સિટીનું હેલ્થકેર પ્રારંભિક કેમ્પસ છે. 9મી મે 2016ના રોજ દિલ્હીમાં બીજી મેડિકલ સ્કૂલ અને 2,000 બેડની હોસ્પિટલ કેમ્પસની સ્થાપના કરવામાં આવી હતી. <ref name="aims DELHI hospital">{{Cite web|title=Amrita Institute of Medical Sciences, Delhi|url=http://www.amritapuri.org/64258/16-super-hospital.aum|access-date=2016-09-05|publisher=Amritapuri.org MA Math}}</ref> અમૃતા સ્કૂલ ઑફ મેડિસિન, ડિપાર્ટમેન્ટ ઑફ હોસ્પિટલ એડમિનિસ્ટ્રેશન આ કેમ્પસમાં MHA (હોસ્પિટલ એડમિનિસ્ટ્રેશનમાં માસ્ટર્સ), આરોગ્ય વિજ્ઞાન, નર્સિંગ, ફાર્મસી અને ડેન્ટિસ્ટ્રી પ્રદાન કરે છે. તેઓ અનુક્રમે MBBS, બેચલર ઓફ સાયન્સ ( નર્સિંગ ), અંડરગ્રેજ્યુએટ/ગ્રેજ્યુએટ ફાર્મસી પ્રોગ્રામ્સ અને બેચલર ઑફ ડેન્ટલ સર્જરી ડિગ્રી પ્રોગ્રામ ઑફર કરે છે. મેડિસિન શાળા એમએસસી સહિતના સ્નાતક કાર્યક્રમો પ્રદાન કરે છે. શાખાઓમાં, ડિપ્લોમેટ ઓફ નેશનલ બોર્ડ (DNB), અને પીએચડી. 2008માં, MBBSના વિદ્યાર્થીઓની [[અબ્દુલ કલામ|પ્રથમ બેચ એપીજે અબ્દુલ કલામ]] સાથે પદવીદાન સમારોહની અધ્યક્ષતામાં સ્નાતક થયા. <ref name="mbbs graduates">{{Cite web|date=5 February 2008|title=Kalam's Charter for Doctors|url=http://www.hindu.com/2008/02/05/stories/2008020561020300.htm|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20080926053101/http://www.hindu.com/2008/02/05/stories/2008020561020300.htm|archive-date=26 September 2008|access-date=2008-09-30|website=[[The Hindu]]}}</ref> == રેન્કિંગ == Amrita Vishwa Vidyapeetham was ranked 801–1000 in the world by the ''Times Higher Education World University Rankings'' of 2021<ref name="Amrita Vishwa Vidyapeetham"/> The QS World University Rankings of 2020 ranked it in 261–270 band in Asia.<ref>{{Cite web|title=QS Asia World University Rankings|url=https://www.topuniversities.com/university-rankings/asian-university-rankings/2021|access-date=2021-06-14|website=Top Universities|language=en}}</ref> It was ranked 5th in India among universities,12th in overall category, 16th in Engineering,<ref>{{Cite web|title=MoE, National Institute Ranking Framework (NIRF)|url=https://www.nirfindia.org/2021/EngineeringRanking.html|access-date=2021-09-13|website=www.nirfindia.org|archive-date=2021-09-09|archive-url=https://web.archive.org/web/20210909174302/https://www.nirfindia.org/2021/EngineeringRanking.html|url-status=dead}}</ref> 12th in Pharmacy,<ref>{{Cite web|title=MoE, National Institute Ranking Framework (NIRF)|url=https://www.nirfindia.org/2021/PharmacyRanking.html|access-date=2021-09-13|website=www.nirfindia.org}}{{Dead link|date=જૂન 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> 13th in Dental,<ref>{{Cite web|title=MoE, National Institute Ranking Framework (NIRF)|url=https://www.nirfindia.org/2021/DentalRanking.html|access-date=2021-09-13|website=www.nirfindia.org|archive-date=2021-09-10|archive-url=https://web.archive.org/web/20210910074537/https://www.nirfindia.org/2021/DentalRanking.html|url-status=dead}}</ref> 29th in Research<ref>{{Cite web|title=MoE, National Institute Ranking Framework (NIRF)|url=https://www.nirfindia.org/2021/ResearchRanking.html|access-date=2021-09-13|website=www.nirfindia.org|archive-date=2021-09-10|archive-url=https://web.archive.org/web/20210910113727/https://www.nirfindia.org/2021/ResearchRanking.html|url-status=dead}}</ref> and the 6th among medical schools by the ''National Institutional Ranking Framework'' in 2021. The [[ભારત સરકાર|Government of India]] awarded Institute of Eminence status to the university.<ref>{{Citation|title=Amrita gets Institute of Eminence Status|url=https://www.youtube.com/watch?v=-tAd6Qr1ONk}}</ref><ref>{{Cite web|title=National Institutional Ranking Framework (NIRF) Reports {{!}} Amrita Vishwa Vidyapeetham|url=https://www.amrita.edu/nirf|access-date=2021-09-13|website=www.amrita.edu}}</ref> == સંદર્ભ ==   == બાહ્ય લિંક્સ == * {{Official website|http://www.amrita.edu}} [[શ્રેણી:ભારત ના વિશ્વવિદ્યાલય]] [[શ્રેણી:Coordinates on Wikidata]] [[શ્રેણી:Articles containing Sanskrit-language text]] [[શ્રેણી:ચકાસણી કર્યા વગરના ભાષાંતરો]] 2iw9y3ky0iflebnsjodfvlljkulgpdt 0 139034 886104 841981 2025-06-05T09:36:30Z InternetArchiveBot 63183 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 886104 wikitext text/x-wiki {{સુધારો}} '''પાર્સેક''' અથવા '''પારસેક''' (સંજ્ઞા: pc) એ સૌરમંડળની બહાર ખગોળીય પદાર્થોના વિશાળ અંતરને માપવા માટે ઉપયોગમાં લેવાતો લંબાઈનો એકમ છે, જેનું માપ આશરે {{Convert|1|pc|ly|2|disp=out}} પ્રકાશ-વર્ષ, {{Convert|1|pc|AU|0|disp=out}} ખગોળીય એકમ (au), એટલે કે {{Convert|30.9|e12km|e12mi}} લાખ કરોડ કિલોમીટર જેટલું થાય છે. પાર્સેક એકમ લંબન અને [[ત્રિકોણમિતિ|ત્રિકોણમિતિના]] ઉપયોગ દ્વારા મેળવવામાં આવે છે, અને તેને એ અંતર તરીકે વ્યાખ્યાયિત કરવામાં આવે છે કે જેના પર 1 au એક આર્કસેકન્ડના ( ડિગ્રીના 3600મા ભાગના ) ખૂણાને ઘટાડી દે છે.<ref>{{Cite web|title=Cosmic Distance Scales – The Milky Way|url=https://heasarc.gsfc.nasa.gov/docs/cosmic/milkyway_info.html|access-date=24 September 2014|archive-date=10 ઑગસ્ટ 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150810122028/https://heasarc.gsfc.nasa.gov/docs/cosmic/milkyway_info.html|url-status=dead}}</ref> આ માપ 648,000/pi ખગોળીય એકમોને અનુલક્ષે છે, એટલે કે <math>1\, \mathrm{pc} = 1~\mathrm{au}/\tan \left({1} \ \mathrm{arcsec} \right)</math>. સૌથી નજીકનો તારો, પ્રોક્સિમા સેંટૌરી (સમિપ નરાશ્વ), [[સૂર્ય|સૂર્યથી]] લગભગ {{Convert|1.3|pc|ly}} દુર છે.<ref>{{Cite conference|url=http://clyde.as.utexas.edu/SpAstNEW/Papers_in_pdf/%7BBen93%7DEarlyProx.pdf|pages=380–384|access-date=11 July 2007}}</ref> નરી આંખે દેખાતા મોટા ભાગના તારાઓ સૂર્યથી થોડાક સેંકડો પાર્સેક દુર હોય છે, અને સૌથી દૂરના તારાઓ થોડાક હજારો પાર્સેક દુર હોય છે.<ref>{{Cite web|date=15 May 2021|title=Farthest Stars|url=https://stardate.org/radio/program/2021-05-15|access-date=5 September 2021|website=[[StarDate]]|publisher=[[University of Texas at Austin]]}}</ref> ''પાર્સેક'' શબ્દ "પેરેલેક્ષ ઓફ સેકંડ" નો પોર્ટમેન્ટો છે, જે બ્રિટીશ ખગોળશાસ્ત્રી હર્બર્ટ હોલ ટર્નર દ્વારા 1913 <ref name="dyson">{{Cite journal|last=Dyson|first=F.&nbsp;W.|author-link=Frank Watson Dyson|date=March 1913|title=The distribution in space of the stars in Carrington's Circumpolar Catalogue|journal=[[Monthly Notices of the Royal Astronomical Society]]|volume=73|issue=5|page=342 <!-- the whole article is at pp.=334–345 but single page in the source that supports the content" has preference. Note that both OUP.com and Harvard.edu PDFs are truncated at p. 342 -->|bibcode=1913MNRAS..73..334D|doi=10.1093/mnras/73.5.334|quote=[''paragraph 14, page 342''] Taking the unit of distance R* to be that corresponding to a parallax of 1″·0 [… Footnote:] <br> * There is need for a name for this unit of distance. Mr. [[Carl Charlier|Charlier]] has suggested [[Sirius|Sirio]]meter, but if the violence to the Greek language can be overlooked, the word ''Astron'' might be adopted. Professor [[Herbert Hall Turner|Turner]] suggests ''Parsec'', which may be taken as an abbreviated form of "a distance corresponding to a parallax of one second".|doi-access=free}}</ref> માં ખગોળશાસ્ત્રીઓ માટે માત્ર કાચા અવલોકનાત્મક ડેટાથી ખગોળીય અંતરની ગણતરી સરળ બનાવવા માટે ઉછાળવામાં આવ્યો હતો. અંશતઃ આ કારણોસર, તે [[ખગોળશાસ્ત્ર]] અને ખગોળ ભૌતિકશાસ્ત્રમાં પ્રાધાન્યતાવાળું એકમ છે, જોકે [[પ્રકાશવર્ષ|પ્રકાશ-વર્ષ]] લોકપ્રિય વિજ્ઞાન ગ્રંથો અને સામાન્ય વપરાશમાં અગ્રણી રહે છે. આમ તો પાર્સેકનો ઉપયોગ [[આકાશગંગા|આકાશગંગાની]] અંદરના ટૂંકા અંતર માટે થાય છે, પરંતુ બ્રહ્માંડમાં લાંબા અંતર માટે પાર્સેકના ગુણાંકની જરૂર પડે છે, જેમાં આકાશગંગાની અંદરના અને તેની આસપાસના વધુ દૂરના પદાર્થો માટે કિલો પાર્સેક્સ (કેપીસી), મધ્ય-અંતરના તારામંડળો માટે મેગા પાર્સેક્સ (એમપીસી), અને ઘણા ક્વાસાર અને સૌથી દૂરના તારામંડળો માટે ગીગા પાર્સેક્સ (Gpc)નો સમાવેશ થાય છે. ઑગસ્ટ 2015 માં, ઇન્ટરનેશનલ એસ્ટ્રોનોમિકલ યુનિયન (IAU) એ રીઝોલ્યુશન B2 પાસ કર્યું હતું, જે પ્રમાણિત, નિરપેક્ષ અને દેખીતી બોલમેટ્રિક મેગ્નિટ્યુડ સ્કેલની વ્યાખ્યાના ભાગરૂપે, પાર્સેકની હાલની સ્પષ્ટ વ્યાખ્યાનો ઉલ્લેખ કરે છે, કે જે 648,000/pi &nbsp;au, અથવા આશરે {{Val|30.856775814913673|e=15}}&nbsp;મીટર (ખગોળશાસ્ત્રીય એકમની IAU 2012 ચોક્કસ SI વ્યાખ્યા પર આધારિત) છે. આ ઘણા ખગોળશાસ્ત્રીય સંદર્ભોમાં જોવા મળતી પાર્સેકની સ્મોલ-એન્ગલ (નાના-કોણ) વ્યાખ્યાને અનુરૂપ છે. <ref>{{Cite book|title=Allen's Astrophysical Quantities|date=2000|publisher=AIP Press / Springer|isbn=978-0387987460|editor-last=Cox|editor-first=Arthur N.|edition=4th|location=New York|bibcode=2000asqu.book.....C}}</ref><ref>{{Cite book|title=Galactic Dynamics|last=Binney|first=James|last2=Tremaine|first2=Scott|date=2008|publisher=Princeton University Press|isbn=978-0-691-13026-2|edition=2nd|location=Princeton, NJ|bibcode=2008gady.book.....B}}</ref> == સંદર્ભ == {{Reflist}} == નોંધ == <references group="lower-alpha"/> [[શ્રેણી:એકમ]] 314gy13xyfp4rnclknekjkj08zh0pgj 0 140893 886092 886047 2025-06-04T15:47:27Z Dsvyas 561 [[Special:Contributions/नकुम भाविक|नकुम भाविक]] ([[User talk:नकुम भाविक|talk]]) દ્વારા કરેલ ફેરફારોને [[User:Snehrashmi|Snehrashmi]] દ્વારા કરેલા છેલ્લા સુધારા સુધી ઉલટાવાયા. 883198 wikitext text/x-wiki {{Infobox deity | type = હિંદુ | image = Rukmini.jpg | caption = 12મી-13મી સદીનું રુક્મિણીનું શિલ્પ | name = રુક્મિણી | script = {{lang|sa|रूक्मिणी}} | script_name = દેવનાગરી | other_names = <!--Only add significant names--> શ્રીજી, વૈદર્ભી, ભાઇશ્મી, રખુમાઈ, દ્વારિકેશ્વરી, ચિર્યઉવાણા, લખુબાઈ | abode = દ્વારકા, પંઢરપુર, [[વૈકુંઠ]] | affiliation = દેવી, શ્રીદેવીનો અવતાર, અષ્ટભાર્યા | texts = [[વિષ્ણુ પુરાણ]], [[ભાગવત પુરાણ]], [[મહાભારત]], [[હરિવંશ]], [[સ્કંદ પુરાણ]], [[પદ્મ પુરાણ]]‚ [[બ્રહ્મ વૈવર્ત પુરાણ]]‚ [[ગર્ગ સંહિતા]]‚ [[ગરુડ પુરાણ]], | festivals = રુક્મિણી અષ્ટમી, વસંતોત્સવ, અષાઢી એકાદશી | gender = સ્ત્રી | siblings = રુક્મિ | consort = [[કૃષ્ણ]] | children = {{ubl|પ્રધ્યુમ્ન અને નવ અન્ય (પુત્રો) <br> ચારુમતિ (પુત્રી)}} | father = ભીષ્મક | birth_place = વિદર્ભ રાજ્ય | death_place = દ્વારકા | dynasty = ભોજ (જન્મે)<br/> [[યદુવંશ]]-ચંદ્રવંશ (લગ્ન) | deity_of = | member_of = અષ્ટાભાર્યા | venerated_in = [[વારકરી સંપ્રદાય|વારકરી]], હરિદાસ }} [[ચિત્ર:Detail of a mural depicting Krishna and Rukmini from the Sheesh Mahal of the Qila Mubarak in Patiala.jpg|thumb|રુક્મિણીજી તેમના પતિ શ્રીકૃષ્ણ સાથે]] [[ચિત્ર:Rukmini_Dwarkadhish_2.jpg|thumb|શ્રી રુક્મિણી દ્વારિકાધીશ મંદિર]] '''રુક્મિણી''' (સંસ્કૃત: रुक्मिणी) એક હિન્દુ દેવી છે અને કૃષ્ણની પ્રથમ રાણી છે.<ref>{{Cite book |last=Balfour |first=Edward |url=https://books.google.com/books?id=t9krAAAAYAAJ&dq=rukmini+chief+wife+krishna+books&pg=PA454 |title=The Cyclopædia of India and of Eastern and Southern Asia: Commercial, Industrial and Scientific, Products of the Mineral, Vegetable, and Animal Kingdoms, Useful Arts and Manufactures |date=1885 |publisher=B. Quaritch |pages=454 |language=en}}</ref><ref>{{Cite book |url=https://books.google.com/books?id=Jn8oAAAAYAAJ&dq=rukmini+chief+wife+krishna+books&pg=PA83 |title=Select Specimens of the Theatre of the Hindus |date=1835 |publisher=Parbury, Allen |quote="The marriage was solemnized at Dwarakú, and Rukmini remained the chief of Krishna's wives" |pages=83 |language=en}}</ref><ref>{{Cite book |last=Mitchell |first=John Murray |url=https://books.google.com/books?id=MWJRAAAAYAAJ&dq=rukmini+chief+wife+krishna+books&pg=PA117 |title=Hinduism Past and Present: With an Account of Recent Hindu Reformers and a Brief Comparison Between Hinduism and Christianity |date=1885 |publisher=Religious Tract Society |quote="He had eight chief wives; the queen of all, Rukmini, had been betrothed to another, but on her marriage-day Krishna carried her off in a chariot and made her his own wife." |pages=117 |language=en}}</ref> તેણીને કૃષ્ણની પત્નીઓમાં પ્રમુખ રાણી તરીકે વર્ણવવામાં આવી છે.<ref>{{Cite web |date=2012-06-24 |title=Rukmini, Rukmiṇī: 13 definitions |url=https://www.wisdomlib.org/definition/rukmini |access-date=2022-08-06 |website=www.wisdomlib.org |language=en}}</ref><ref>{{Cite book |last=Dasa |first=Gopiparanadhana |url=https://books.google.com/books?id=GcpGCgAAQBAJ&dq=rukmini+queen+of+dvaraka&pg=PT231 |title=Sri Brhad-bhagavatamrta: Volume One |date=2002-01-01 |publisher=The Bhaktivedanta Book Trust |isbn=978-91-7149-784-0 |pages=Verse 74 |language=en}}</ref><ref>{{Cite book |last=Bhandarkar |first=Ramkrishna Gopal |url=https://books.google.com/books?id=C5zKrCIBmBwC&dq=rukmini+chief+consort&pg=PA161 |title=Vaiṣṇavism, Ṡaivism and Minor Religious Systems |date=1987 |publisher=Asian Educational Services |isbn=978-81-206-0122-2 |pages=21 |language=en |quote="expressed a desire for as good a son as Rukmini, his chief consort, had."}}</ref> રુક્મિણી લક્ષ્મીના અવતાર તરીકે પૂજનીય છે અને મુખ્યત્વે વારકરી,<ref>{{cite journal |url= http://www.ic.nanzan-u.ac.jp/SHUBUNKEN/publications/jjrs/pdf/276.pdf |title= The Vithoba Faith of Maharashtra: The Vithoba Temple of Pandharpur and Its Mythological Structure | journal=Japanese Journal of Religious Studies |volume=15 |issue=2–3 |first=Shima |last=Iwao |date=June–September 1988 |publisher=Nanzan Institute for Religion and Culture |pages=183–197 |issn=0304-1042 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090326062749/http://www.ic.nanzan-u.ac.jp/SHUBUNKEN/publications/jjrs/pdf/276.pdf |archive-date=2009-03-26}}</ref> અને હરિદાસ પરંપરા,{{Citation needed|date=November 2024}} તેમજ વૈષ્ણવ ધર્મમાં પણ પૂજનીય છે.<ref>{{Cite web |last=www.wisdomlib.org |date=2024-09-20 |title=Shri Rukmini-devi: Significance and symbolism |url=https://www.wisdomlib.org/concept/shri-rukmini-devi |access-date=2024-11-26 |website=www.wisdomlib.org |language=en}}</ref> રુક્મિણી મુખ્યત્વે મહારાષ્ટ્ર અને દક્ષિણ ભારતમાં પૂજાય છે. મહારાષ્ટ્રના લોકો તેમને વિઠોબા (કૃષ્ણનું પ્રાદેશિક સ્વરૂપ) સાથે પૂજે છે અને તેણીને રખુમાઈ કહે છે.<ref>{{Cite book |last=Bryant |first=Edwin Francis |url=https://books.google.com/books?id=HVDqCkW1WpUC |title=Krishna: A Sourcebook |date=2007 |publisher=Oxford University Press |isbn=978-0-19-803400-1 |language=en}}</ref> દક્ષિણ ભારતમાં તેણીની પૂજા કૃષ્ણ અને તેમની અન્ય પ્રાથમિક પત્ની સત્યભામા સાથે કરવામાં આવે છે. તેણીનો જન્મદિવસ દર વર્ષે રુક્મિણી અષ્ટમીના પ્રસંગે ઉજવવામાં આવે છે.<ref name=":1">{{Cite book |last=Melton |first=J. Gordon |url=https://books.google.com/books?id=lD_2J7W_2hQC&dq=rukmini+worship&pg=PA755 |title=Religious Celebrations: An Encyclopedia of Holidays, Festivals, Solemn Observances, and Spiritual Commemorations [2 volumes]: An Encyclopedia of Holidays, Festivals, Solemn Observances, and Spiritual Commemorations |date=2011-09-13 |publisher=ABC-CLIO |isbn=978-1-59884-206-7 |pages=755 |language=en}}</ref> == દંતકથા == === જન્મ === મહાકાવ્ય મહાભારત અને અન્ય પૌરાણિક ગ્રંથો અનુસાર, રાજકુમારી રુક્મિણીનો જન્મ ભોજ વંશના વિદર્ભ રાજ્યના રાજા ભીષ્મકને ત્યાં થયો હતો.{{sfn|Mani|1975|p=138}} તેમને પાંચ મોટા ભાઈઓ હતા - રુક્મી, રુક્મરથ, રુક્મબાહુ, રુક્મકેશ અને રુક્મનેત્ર.<ref name=":0" /> વિષ્ણુ પુરાણ, ભાગવત પુરાણ અને પદ્મ પુરાણ જેવા પુરાણોમાં તેમને ભગવાન વિષ્ણુની પત્ની દેવી લક્ષ્મીના અવતાર તરીકે બિરદાવવામાં આવ્યા છે.<ref name="Mani">{{Cite book|last=Mani|first=Vettam|url=https://archive.org/details/puranicencyclopa00maniuoft/page/657/mode/2up|title=Puranic encyclopaedia : a comprehensive dictionary with special reference to the epic and Puranic literature|date=1975|publisher=Delhi : Motilal Banarsidass|others=Robarts – University of Toronto|page=657|isbn=9780842608220 }}</ref> === કૃષ્ણ સાથે વિવાહ === [[File:Krsna Takes Rukmini Away from Devi Shrine.jpg|thumb|અંબિકા (પાર્વતી)ના મંદિરમાંથી રુક્મિણીને કૃષ્ણ સાથે ભાગી જતા દર્શાવતું એક ચિત્ર.]] હરિવંશ પુરાણના ગ્રંથ અનુસાર, કૃષ્ણ સાથે પહેલી મુલાકાત થાય છે ત્યારે રુક્મિણીની ઉંમર સોળ વર્ષની હોવાનું વર્ણવવામાં આવ્યું છે, પરંતુ મૂળ સંસ્કૃત ગ્રંથમાં આ વાત જણાવવામાં આવી નથી. સ્કંદ પુરાણ અનુસાર રુક્મિણી જ્યારે કૃષ્ણ સાથે લગ્ન કર્યા ત્યારે તેમની ઉંમર આઠ વર્ષની હતી. તેના પિતાને એક સપનું આવ્યું હતું કે જ્યારે તેની પુત્રીનો જન્મ થયો ત્યારે તે ચાર ભુજા વાળી વ્યક્તિ સાથે લગ્ન કરશે જ્યારે રુક્મિણી આઠ વર્ષની હતી ત્યારે તેણે જાહેરાત કરી હતી કે તે લગ્ન માટે તૈયાર છે. તેણીના પિતા તેના લગ્ન ચેદીના યુવરાજ શિશુપાલ સાથે કરવાની તૈયારીમાં છે, પરંતુ રુક્મિણી શિશુપાલ સાથે લગ્ન કરવા માંગતી ન હતી, આ સમયે તેણીએ પોતાની મદદ માટે કૃષ્ણને માટે એક પત્ર લખ્યો હતો. આ સમય દરમિયાન જ કૃષ્ણ આવીને તેને ભગાડી જાય છે અને પછી તેની સાથે લગ્ન કરે છે.<ref>{{Cite web |last=www.wisdomlib.org |date=2020-10-22 |title=The Greatness of Rukmiṇī Tīrtha [Chapter 142] |url=https://www.wisdomlib.org/hinduism/book/the-skanda-purana/d/doc425871.html |access-date=2024-10-29 |website=www.wisdomlib.org |language=en}}</ref><ref>{{cite book|title=Harivamsha Purana (Supplement to Mahabharata)|url=https://archive.org/details/harivamshapurana/page/n466/mode/1up|year=2014|publisher=Gita Press|pages=1169}}</ref> ભાગવત પુરાણમાં વર્ણન કરવામાં આવ્યું છે કે રુક્મિણીએ એક વખત કૃષ્ણ અને તેના પરાક્રમી કાર્યો વિશે સાંભળ્યું હતું, જેમ કે જુલમી રાજા કંસની હત્યા કરવી, અને દુષ્ટ રાજા જરાસંધનો વિરોધ કરવો. તેણી તેના પ્રેમમાં પડી ગઈ અને તેની સાથે લગ્ન કરવાની ઇચ્છા કરી. રુક્મિણી કલ્યાણમનો પ્રસંગ અને રુક્મિણીની તેના ઇચ્છિત પતિ પ્રત્યેની ભક્તિ શુક મુનિએ રાજા પરીક્ષિતને સંભળાવી છે.<ref name=":0">{{Cite book |last=Ayyar |first=P. V. Jagadisa |url=https://books.google.com/books?id=NLSGFW1uZboC&dq=rukmini+purana&pg=PA29 |title=South Indian Shrines: Illustrated |date=1982 |publisher=Asian Educational Services |isbn=978-81-206-0151-2 |pages=29 |language=en}}</ref> રુક્મિણીના માતા-પિતાએ આનંદ વ્યક્ત કર્યો અને તેમની પરવાનગી આપી, પરંતુ રુકમી - જે જરાસંધનો સાથી હતો - તેણે તેનો સખત વિરોધ કર્યો. તેના બદલે, તેણે એવો પ્રસ્તાવ મૂક્યો કે તે તેના મિત્ર શિશુપાલ સાથે લગ્ન કરે - જે ચેદી સામ્રાજ્યનો યુવરાજ છે અને કૃષ્ણનો એક પિતરાઈ છે.<ref name="Mani" /><ref name="Ch51">{{Cite web|title=CHAPTER FIFTY-TWO|url=https://vedabase.io/en/library/sb/10/52/|access-date=2021-06-14|website=vedabase.io|language=en}}</ref> ભીષ્મક સંમત થયા, અને વ્યથિત રુક્મિણીએ તરત જ એક વિશ્વાસુ બ્રાહ્મણને મોકલ્યો અને કૃષ્ણને સંદેશો આપવા કહ્યું.<ref name="Mani" /> આ સંદેશમાં તેણે કૃષ્ણને પોતાના પ્રેમ વિશે લખ્યું હતું અને લગ્ન પહેલા જ્યારે તે દેવી અંબિકા (પાર્વતી)ના મંદિરે જાય ત્યારે તેનું અપહરણ કરવાનું કહ્યું હતું. કૃષ્ણને દ્વારકામાં સંદેશો મળ્યો એટલે તેમણે સંદેશવાહકને કહ્યું કે તે રુક્મિણીને જાણ કરે કે તેને તેનો પત્ર મળ્યો છે અને તે તેને પોતાની પત્ની બનાવવા આવશે. ત્યારબાદ કૃષ્ણ તરત જ પોતાના મોટાભાઈ બલરામ સાથે વિદર્ભ જવા રવાના થઈ ગયા.<ref name="Ch51" /><ref>{{Cite book |last=Ayyar |first=P. V. Jagadisa |url=https://books.google.com/books?id=NLSGFW1uZboC&dq=rukmini+purana&pg=PA29 |title=South Indian Shrines: Illustrated |date=1982 |publisher=Asian Educational Services |isbn=978-81-206-0151-2 |pages=32 |language=en}}</ref> આ દરમિયાન વિદર્ભની રાજધાની કુંદિનામાં ભીષ્મકે રુક્મિણીના લગ્નની તૈયારી કરી લીધી હતી. આમંત્રિત રાજાઓની ભીડ જોઈને ચિંતિત થઈ ગઈ. તે વિચારતી હતી કે તેણે જે બ્રાહ્મણને મોકલ્યો હતો તે સલામત રીતે પહોંચ્યો હશે કે નહીં, અને શું ઈશ્વર તેને તેના પ્રયત્નોમાં મદદ કરશે. તેણીનો ચહેરો ફિક્કો પડી ગયો હતો અને તેણીએ પોતાની જાતને બાકીની દુનિયાથી અલિપ્ત રાખતાં તેના વિચારો વ્યથિત થઈ ગયા હતા. કૃષ્ણ હજી તેની સાથે લગ્ન કરવા માટે ન પહોંચ્યા તેનું દુઃખ એટલું બધું હતું કે તેણે ભોજન માટે ના પાડી દીધી, તેના પોપટને ગાવાની કે પોતાની વીણા વગાડવાની ના પાડી દીધી.<ref name="Ayyar 1982 332">{{Cite book |last=Ayyar |first=P. V. Jagadisa |url=https://books.google.com/books?id=NLSGFW1uZboC&dq=rukmini+purana&pg=PA29 |title=South Indian Shrines: Illustrated |date=1982 |publisher=Asian Educational Services |isbn=978-81-206-0151-2 |pages=33 |language=en}}</ref> શિશુપાલ, જરાસંધ સહિત તેના સાથીઓ સાથે આવી પહોંચ્યા હતા. કૃષ્ણ અને બલરામ પણ આવી પહોંચ્યા હતા અને ભીષ્મકએ તેમનું સ્વાગત કર્યું હતું. રાજમહેલમાં રુક્મિણીએ બધી જ આશા ગુમાવી દીધી હતી, પરંતુ સંદેશવાહકે આવીને જાણ કરી કે કૃષ્ણએ તેની વિનંતી સ્વીકારી લીધી છે. બીજા દિવસે તે મંદિરમાં અંબિકાને પ્રાર્થના કરવા ગઈ. જ્યારે તે લગ્નના સ્થળ તરફ આગળ વધી, ત્યારે તેણે કૃષ્ણને જોયો અને તેણે તરત જ તેને પોતાની સાથે પોતાના રથમાં બેસાડી દીધી. જરાસંધની બધી જ સેનાએ ઝડપથી તેમનો પીછો કરવાનું શરૂ કરી દીધું હતું, પરંતુ બલરામ અને તેની સેનાએ તેમને પાછળ ખદેડી મૂક્યા હતા.<ref name="Shyam">{{Cite book|last=Pattanaik|first=Devdutt|url=https://books.google.com/books?id=Ux1eDwAAQBAJ&q=Rukmini|title=Shyam: An Illustrated Retelling of the Bhagavata|date=2018-07-01|publisher=Penguin Random House India Private Limited|isbn=978-93-5305-100-6|language=en}}</ref> રુક્મીએ કૃષ્ણ અને રુક્મિણીનો પીછો કર્યો.<ref name="bg">{{cite book|title=Gazetteer of the Bombay Presidency: Kathiawar (Public Domain text)|url=https://archive.org/details/1884GazetteerByBombayPresidencyVol8Kathiawar349D|year=1884|publisher=Printed at the Government Central Press, Bombay|volume=VIII|pages=380–381}}</ref> તેમણે કૃષ્ણને લડાઈ માટે પડકાર ફેંક્યો હતો, પરંતુ તે કૃષ્ણ દ્વારા સરળતાથી પરાજિત થઈ ગયો હતો. રુક્મિણીએ કૃષ્ણને પોતાના ભાઈનો જીવ બચાવવા આજીજી કરી અને કૃષ્ણ સંમત થઈ ગયા. જો કે, સજાના ચિહ્ન તરીકે તેણે શિશુપાલના વાળ અને મૂછો મુંડાવી નાખી, અને તેને મુક્ત થવા દીધો. કૃષ્ણ અને રુક્મિણી દ્વારકા પહોંચ્યા, જ્યાં તેમનું ધામધૂમથી સ્વાગત કરવામાં આવ્યું અને ત્યારબાદ લગ્ન પણ કરવામાં આવ્યા. === લગ્નજીવન અને સંતાનો === [[File:Vittala Rakhumai Thennangur.jpg|thumb|309x309px|વિઠ્ઠલા રખુમાઈની પ્રતિમા, થેન્નાગુર]] કૃષ્ણએ બીજી ઘણી સ્ત્રીઓ સાથે લગ્ન કર્યા હોવા છતાં, રુક્મિણી તેમની મુખ્ય પત્ની અને દ્વારકાની રાણી રહી.<ref>{{Cite book |url=https://books.google.com/books?id=gSsqAAAAYAAJ&q=rukmini+chief+consort+krishna |title=Books 8-12: Krishna, spirit of delight|date=1976 |publisher=Vighneswara Publishing House |pages=740 |language=en |quote="Rukmini : Chief consort of Krishna"}}</ref> જ્યારે તેણીએ સંતાનની ઝંખના વ્યક્ત કરી ત્યારે કૃષ્ણ તેમના વાહન ગરુડ દ્વારા કૈલાસ પર્વત પર ગયા હતા, અને તેમની પત્નીની ઇચ્છા શિવ સમક્ષ વ્યક્ત કરી હતી. શિવે રુક્મિણીને કામદેવના નવા અવતારની વાહક બનવાનું વરદાન આપ્યું, જેને તેમણે અગાઉ પોતાની ત્રીજી આંખથી અગ્નિદાહ આપ્યો હતો. આ રીતે પ્રદ્યુમ્નનો જન્મ થયો.<ref>{{Cite book |last=Mani |first=Vettam |url=https://books.google.com/books?id=mvXsDwAAQBAJ&dq=rukmini+dvaraka&pg=PA594 |title=Puranic Encyclopedia: A Comprehensive Work with Special Reference to the Epic and Puranic Literature |date=2015-01-01 |publisher=Motilal Banarsidass |isbn=978-81-208-0597-2 |pages=594 |language=en}}</ref> ઘણાં શાસ્ત્રોમાં એવો ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો છે કે રુક્મિણી અને કૃષ્ણની અન્ય પત્નીઓ બહેનોની જેમ રહેતી હતી. ભાગવત પુરાણ અને વિષ્ણુ પુરાણમાં જણાવવામાં આવ્યું છે કે રુક્મિણી અને કૃષ્ણને પ્રદ્યુમ્ન, ચારુદેશના, સુદેશના, ચારુદેહ, ચારુગુપ્ત, ભદ્રચારુ, ચારુચંદ્ર, વિચારુ અને ચારુ એમ દસ પુત્રો હતા.<ref>{{Cite book |last=Gita Press Gorakhpur |url=https://archive.org/details/vishnu-puran_202204/page/n399/mode/1up |title=Vishnu Puran |pages=389 |language=Hindi}}</ref><ref name = "Mani" /><ref name = "Sinha" >{{Cite book|last=Sinha|first=Purnendu Narayana|url=https://books.google.com/books?id=OveYh2v-1roC&q=sons+of+krishna&pg=PT691|title=A Study of the Bhagavata Purana: Or, Esoteric Hinduism|date=1950|publisher=Library of Alexandria|isbn=978-1-4655-2506-2|language=en}}</ref> હરિવંશમાં રુક્મિણીના પુત્રોમાં પ્રદ્યુમ્ન, ચારુદેશના, ચારુચંદ્ર, ચારુગર્ભ, સુદાંગસ્ત્ર, દ્રુવા, સુશેના, ચારુગુપ્ત, ચારુવન્દા અને છરુવાહુનો સમાવેશ થાય છે. મહાભારતના અનુશાસન પર્વમાં એક અલગ જ યાદી જોવા મળે છે, જ્યાં પ્રદ્યુમ્ન, ચારુદેશના, સુચારુ, ચારુવેસ, યસોધન, ચારુસર્વ, ચારુયસ અને શંભુ રુક્મિણીના પુત્રો છે.<ref name = "Mani" /><ref>{{Cite web|title=The Mahabharata, Book 13: Anusasana Parva: Anusasanika Parva: Section XIV|url=https://www.sacred-texts.com/hin/m13/m13a014.htm|access-date=2021-06-18|website=sacred-texts.com}}</ref> વિષ્ણુ પુરાણે એવો પણ ઉલ્લેખ કર્યો હતો કે રુક્મિણીને ચારુમતી નામની એક પુત્રી હતી.<ref name="Dalal">{{Cite book|last=Dalal|first=Roshen|url=https://books.google.com/books?id=DH0vmD8ghdMC&q=Rukmini|title=Hinduism: An Alphabetical Guide|date=2010|publisher=Penguin Books India|isbn=978-0-14-341421-6|language=en}}</ref><ref>{{Cite book |last=Gita Press Gorakhpur |url=https://archive.org/details/vishnu-puran_202204/page/n399/mode/1up |title=Vishnu Puran |pages=389}}</ref> === સુદામા સાથે મુલાકાત === ભાગવત પુરાણમાં રુક્મિણીના વિવાહિત જીવનનો વધુ એક જાણીતો પ્રસંગ વર્ણવવામાં આવ્યો છે. કૃષ્ણના બાળપણના મિત્ર સુદામા જ્યારે દ્વારકાની મુલાકાતે આવ્યા ત્યારે રુક્મિણીએ સુદામાનું સ્વાગત કર્યું અને તેમને ભોજન કરાવ્યું. તેણીએ અને કૃષ્ણએ તેની લાંબી મુસાફરીમાંથી આરામ કરતી વખતે તેની સેવા કરી. આ પ્રકારની ભક્તિ રુક્મિણીની એક લાક્ષણિકતા છે, જે તેનું એક લક્ષણ પ્રચલિત છે.{{sfn|Mani|1975|p=437}} == દેહત્યાગ == જ્યારે [[પ્રભાસ પાટણ|પ્રભાસ ક્ષેત્ર]]માં કૃષ્ણએ પોતાનો દેહત્યાગ કર્યો ત્યારે રુક્મિણી આ આઘાત સહન ન કરી શકી. કૃષ્ણના વિયોગમાં તેણે કૃષ્ણના મૃતદેહને સાથે લઈ ને અગ્નિપ્રવેશ કરી વૈકુંઠગમન કર્યું. == ભારતીય લોકસંસ્કૃતિમાં રુક્મિણી == આમ તો આખા ભારતમાં રુક્મિણી કૃષ્ણ સાથે પૂજાય છે પણ [[વારકરી સંપ્રદાય]] જેવા સંપ્રદાયોમાં રુક્મિણીને સર્વોચ્ય દેવી તરીકે પૂજવામાં આવે છે. આ સંપ્રદાય અને આખા [[મહારાષ્ટ્ર]]માં તેમની ભગવાન વિઠ્ઠલ (કૃષ્ણ) સાથે પૂજા કરવામાં આવે છે. આ સિવાય દક્ષિણ ભારતમાં રુક્મિણીને અનુલક્ષી ને સંપ્રદાય પણ અસ્તિત્વ ધરાવે છે જે રુક્મિણી સંપ્રદાય તરીકે ઓળખાય છે. == સંદર્ભ== {{Reflist}} ==ગ્રંથસૂચિ== *{{cite book |title=Rukmini Kalyanam (Sanskrit) |author=Rajachudamani Dikshita |author2= English introduction, P.P. Subramanya Sastry |publisher=Sri Vani Vilas Press, Srirangam |year=1920|url=https://archive.org/stream/rukminikalyanamw00rajauoft#page/n3/mode/2up }} * {{Cite book|first=Saiswaroopadate |last=Iyer |url=https://books.google.com/books?id=rfaRzgEACAAJ |title=Rukmini — Krishna's Wife |date=2021 |publisher=Rupa |isbn=9789390356089}} {{મહાભારત}} 566kk4lnr3v7c541b61rwe0zsneis4t 3 150765 886082 2025-06-04T12:57:48Z New user message 14116 નવા સભ્યનાં ચર્ચાનાં પાના પર [[ઢાંચો:સ્વાગત|સ્વાગત સંદેશ]]નો ઉમેરો 886082 wikitext text/x-wiki {{ઢાંચો:સ્વાગત|realName=|name=Pmc23}} -- [[:User:Dsvyas|ધવલ સુધન્વા વ્યાસ]]^{[[:User_talk:Dsvyas|ચર્ચા]]/[[:Special:Contributions/Dsvyas|યોગદાન]]} ૧૮:૨૭, ૪ જૂન ૨૦૨૫ (IST) cobhhgxqla0st75b3o0vlib2v3pf6l4 3 150766 886084 2025-06-04T15:04:40Z New user message 14116 નવા સભ્યનાં ચર્ચાનાં પાના પર [[ઢાંચો:સ્વાગત|સ્વાગત સંદેશ]]નો ઉમેરો 886084 wikitext text/x-wiki {{ઢાંચો:સ્વાગત|realName=|name=11aszasz}} -- [[:User:Dsvyas|ધવલ સુધન્વા વ્યાસ]]^{[[:User_talk:Dsvyas|ચર્ચા]]/[[:Special:Contributions/Dsvyas|યોગદાન]]} ૨૦:૩૪, ૪ જૂન ૨૦૨૫ (IST) 5k4fods2equy61o3sqte4blmn2atqi5 3 150767 886093 2025-06-04T18:45:41Z New user message 14116 નવા સભ્યનાં ચર્ચાનાં પાના પર [[ઢાંચો:સ્વાગત|સ્વાગત સંદેશ]]નો ઉમેરો 886093 wikitext text/x-wiki {{ઢાંચો:સ્વાગત|realName=|name=Angela55022}} -- [[સભ્ય:Aniket|Aniket]] ([[સભ્યની ચર્ચા:Aniket|ચર્ચા]]) ૦૦:૧૫, ૫ જૂન ૨૦૨૫ (IST) srlbv6jkuxh5b2oqgkk0wg59aqek2fk 3 150768 886095 2025-06-04T21:10:14Z New user message 14116 નવા સભ્યનાં ચર્ચાનાં પાના પર [[ઢાંચો:સ્વાગત|સ્વાગત સંદેશ]]નો ઉમેરો 886095 wikitext text/x-wiki {{ઢાંચો:સ્વાગત|realName=|name=Advocate Saurabh Mehta}} -- [[:User:Dsvyas|ધવલ સુધન્વા વ્યાસ]]^{[[:User_talk:Dsvyas|ચર્ચા]]/[[:Special:Contributions/Dsvyas|યોગદાન]]} ૦૨:૪૦, ૫ જૂન ૨૦૨૫ (IST) 5s5l9bl8bmtyhax9hlkgp0j7qlm0nt9 3 150769 886101 2025-06-05T05:25:19Z New user message 14116 નવા સભ્યનાં ચર્ચાનાં પાના પર [[ઢાંચો:સ્વાગત|સ્વાગત સંદેશ]]નો ઉમેરો 886101 wikitext text/x-wiki {{ઢાંચો:સ્વાગત|realName=|name=Rana kiran kumar}} -- [[:User:Dsvyas|ધવલ સુધન્વા વ્યાસ]]^{[[:User_talk:Dsvyas|ચર્ચા]]/[[:Special:Contributions/Dsvyas|યોગદાન]]} ૧૦:૫૫, ૫ જૂન ૨૦૨૫ (IST) 1jkvjd8zd1761dxr1jihl65tzdxam0b 3 150770 886102 2025-06-05T05:36:47Z New user message 14116 નવા સભ્યનાં ચર્ચાનાં પાના પર [[ઢાંચો:સ્વાગત|સ્વાગત સંદેશ]]નો ઉમેરો 886102 wikitext text/x-wiki {{ઢાંચો:સ્વાગત|realName=|name=Dhruviiiii}} -- [[સભ્ય:Aniket|Aniket]] ([[સભ્યની ચર્ચા:Aniket|ચર્ચા]]) ૧૧:૦૬, ૫ જૂન ૨૦૨૫ (IST) lokpa7cm3w8bgdvim9h7zqweaz7ub3t 3 150771 886103 2025-06-05T09:16:12Z New user message 14116 નવા સભ્યનાં ચર્ચાનાં પાના પર [[ઢાંચો:સ્વાગત|સ્વાગત સંદેશ]]નો ઉમેરો 886103 wikitext text/x-wiki {{ઢાંચો:સ્વાગત|realName=|name=Ismatchamp}} -- [[:User:Dsvyas|ધવલ સુધન્વા વ્યાસ]]^{[[:User_talk:Dsvyas|ચર્ચા]]/[[:Special:Contributions/Dsvyas|યોગદાન]]} ૧૪:૪૬, ૫ જૂન ૨૦૨૫ (IST) 40ntkrldvicwct2wtg3k5spoo0fhmsm 3 150772 886106 2025-06-05T11:11:41Z New user message 14116 નવા સભ્યનાં ચર્ચાનાં પાના પર [[ઢાંચો:સ્વાગત|સ્વાગત સંદેશ]]નો ઉમેરો 886106 wikitext text/x-wiki {{ઢાંચો:સ્વાગત|realName=|name=મકવાણા તુષારભાઈ મેરામભાઈ}} -- [[સભ્ય:Aniket|Aniket]] ([[સભ્યની ચર્ચા:Aniket|ચર્ચા]]) ૧૬:૪૧, ૫ જૂન ૨૦૨૫ (IST) cygv1rc2csln4jq555jwsfwwra6jizx