વિકિપીડિયા guwiki https://gu.wikipedia.org/wiki/%E0%AA%AE%E0%AB%81%E0%AA%96%E0%AA%AA%E0%AB%83%E0%AA%B7%E0%AB%8D%E0%AA%A0 MediaWiki 1.45.0-wmf.3 first-letter દ્રશ્ય-શ્રાવ્ય (મિડિયા) વિશેષ ચર્ચા સભ્ય સભ્યની ચર્ચા વિકિપીડિયા વિકિપીડિયા ચર્ચા ચિત્ર ચિત્રની ચર્ચા મીડિયાવિકિ મીડિયાવિકિ ચર્ચા ઢાંચો ઢાંચાની ચર્ચા મદદ મદદની ચર્ચા શ્રેણી શ્રેણીની ચર્ચા TimedText TimedText talk વિભાગ વિભાગ ચર્ચા 0 4422 886244 884515 2025-06-10T18:01:23Z 2401:4900:5556:FFD0:C863:1FF:FE67:3F45 પઠટઠખખ 886244 wikitext text/x-wiki [[ભારત]] સંઘીય સંઘરાજ્ય છે.<ref>[https://www.india.gov.in/knowindia/state_uts.php રાજ્યો અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશો]</ref> જે '''૨૮''' [[રાજ્ય|રાજ્યો]] અને '''૮''' [[કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશ|કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશો]] ધરાવે છે. આ રાજ્યો અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશો [[જિલ્લો|જિલ્લાઓ]]<nowiki/>માં અને જિલ્લાઓ [[તાલુકો|તાલુકાઓ]]<nowiki/>માં તથા તાલુકાઓ [[ગામ|ગામો]] અને નગરોમાં વહેંચાયેલા હોય છે.<ref>[https://www.india.gov.in/knowindia/state_uts.php રાજ્યો અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશો]</ref> == ૨૮ રાજ્યો અને ૮ કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશો == <section begin="રાજ્યો અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશો"/> === રાજ્યો === {| class="wikitable sortable" style="text-align: center;" |+ ભારતના રાજ્યો |- ! રાજ્ય!! {{Nowrap|રાજ્યનો કોડ}}!! ઝોન!! રાજધાની!! સૌથી મોટું શહેર!!સ્થાપના!! વિસ્તાર (ચો. કિમી)!! વસ્તી!! સત્તાવાર ભાષા!! વધારાની સત્તાવાર ભાષાઓ |- ![[આંધ્ર પ્રદેશ]] |AP |દક્ષિણ |હૈદરાબાદ |[[વિશાખાપટનમ]] |૧લી નવેમ્બર ૧૯૫૬ |૧,૬૨,૯૭૫ |૪,૯૫,૦૬,૬૯૯ |[[તેલુગુ ભાષા|તેલુગુ]] | - |- ![[અરુણાચલ પ્રદેશ]] |AR |ઉત્તર-પૂર્વ | colspan="2" |[[ઇટાનગર]] |૨૦મી ફેબ્રુઆરી ૧૯૮૭ |૮૩,૭૪૩ |૧૩,૮૩,૭૨૭ |[[અંગ્રેજી ભાષા|અંગ્રેજી]] | - |- ![[આસામ]] |AS |ઉત્તર-પૂર્વ |[[દિસપુર]] |[[ગુવાહાટી]] |૨૬મી જાન્યુઆરી ૧૯૫૦ |૭૮,૫૫૦ |૩,૧૨,૦૫,૫૭૬ |[[આસામી ભાષા|આસામી]] |[[બંગાળી ભાષા|બંગાળી]], [[બોડો ભાષા|બોડો]] |- ![[બિહાર]] |BR |પૂર્વ | colspan="2" |[[પટના]] |૨૬મી જાન્યુઆરી ૧૯૫૦ |૯૪,૧૬૩ |૧૦,૪૦,૯૯,૪૫૨ |[[હિંદી ભાષા|હિંદી]] |[[ઉર્દૂ]] |- ![[છત્તીસગઢ]] |CG |મધ્ય | colspan="2" |[[રાયપુર (છત્તીસગઢ)|રાયપુર]] |૧લી નવેમ્બર ૨૦૦૦ |૧,૩૫,૧૯૪ |૨,૫૫,૪૫,૧૯૮ |[[છત્તીસગઢી ભાષા|છત્તીસગઢી]] |હિંદી, અંગ્રેજી |- ![[ગોઆ]] |GA |પશ્ચિમ |[[પણજી]] |[[વાસ્કો ડી ગામા]] |૩૦મી મે ૧૯૮૭ |૩,૭૦૨ |૧૪,૫૮,૫૪૫ |[[કોંકણી ભાષા|કોંકણી]] |[[મરાઠી]] |- ![[ગુજરાત]] |GJ |પશ્ચિમ |[[ગાંધીનગર]] |[[અમદાવાદ]] |૧ મે ૧૯૬૦ |૫૫,૬૭૩ |૬,૦૪,૩૯,૬૯૨ |[[ગુજરાતી ભાષા|ગુજરાતી]] | - |- ![[હરિયાણા]] |HR |ઉત્તર |[[ચંડીગઢ]] |[[ફરીદાબાદ]] |૧ નવેમ્બર ૧૯૬૬ |૪૪,૨૧૨ |૨,૫૩,૫૧,૪૬૨ |હિંદી |[[પંજાબી ભાષા|પંજાબી]] |- ![[હિમાચલ પ્રદેશ]] |HP |ઉત્તર |[[શિમલા]] (ઉનાળામાં), [[ધર્મશાલા]] (શિયાળામાં) |શિમલા |૨૫ જાન્યુઆરી ૧૯૭૧ |૫૫,૬૭૩ |૬૮,૬૪,૬૦૨ |હિંદી |[[સંસ્કૃત ભાષા|સંસ્કૃત]] |- ![[ઝારખંડ]] |JH |પૂર્વ |[[રાંચી]] |[[જમશેદપુર]] |૧૫ નવેમ્બર ૨૦૦૦ |૭૯,૭૧૬ |૩,૨૯,૮૮,૧૩૪ |હિંદી |અંગિકા, બંગાળી, [[ભોજપુરી ભાષા|ભોજપુરી]], ભુમીજ, હો, ખારિયા, ખોરથા, કુમાલી, કુરુખ, મગાહી, [[મૈથિલી ભાષા|મૈથિલી]], મુંદરી, નાગપુરી, ઑડિયા, [[સંથાલી ભાષા|સંથાલી]], ઉર્દૂ<ref>{{cite web|title=Jharkhand gives 2nd language status to Magahi, Angika, Bhojpuri and Maithali|url=http://www.uniindia.com/jharkhand-gives-2nd-language-status-to-magahi-angika-bhojpuri-and-maithali/states/news/1175423.html|website=uniindia.com}}</ref><ref>{{Cite news|date=5 January 2019|title=Jharkhand notifies Bhumij as second state language|url=https://avenuemail.in/jharkhand-notifies-bhumij-as-second-state-language/|work=The Avenue Mail|access-date=20 April 2022}}</ref> |- ![[કર્ણાટક]] |KR |દક્ષિણ | colspan="2" |[[બેંગલોર|બેંગલુરૂ]] |૧ નવેમ્બર ૧૯૫૬ |૧૯૧,૭૯૧ |૬,૧૦,૯૫,૨૯૭ |[[કન્નડ ભાષા|કન્નડ]] | - |- ![[કેરળ]] |KL |દક્ષિણ | colspan="2" |[[તિરૂવનંતપુરમ]] |૧ નવેમ્બર ૧૯૫૬ |૩૮,૮૬૩ |૩,૩૪,૦૬,૦૬૧ |મલયાલમ |અંગ્રેજી |- ![[મધ્ય પ્રદેશ]] |MP |મધ્ય |[[ભોપાલ]] | |૨૬ જાન્યુઆરી ૧૯૫૦ |૩૦૮,૨૫૨ |૭,૨૬,૨૬,૮૦૯ |હિંદી | - |- ![[મહારાષ્ટ્ર]] |MH |પશ્ચિમ | colspan="2" |[[મુંબઈ]] |૧ મે ૧૯૬૦ |૩૦૭,૭૧૩ |૧૧,૨૩,૭૪,૩૩૩ |મરાઠી | - |- ![[મણિપુર]] |MN |ઉત્તર-પૂર્વ | colspan="2" |[[ઇમ્ફાલ]] |૨૧ જાન્યુઆરી ૧૯૭૨ |૨૨,૩૪૭ |૨૮,૫૫,૭૯૪ |[[મણિપુરી ભાષા|મણિપુરી]] |અંગ્રેજી |- ![[મેઘાલય]] |MG |ઉત્તર-પૂર્વ | colspan="2" |[[શિલોંગ]] |૨૧ જાન્યુઆરી ૧૯૭૨ |૨૨,૭૨૦ |૨૯,૬૬,૮૮૯ |અંગ્રેજી |ખાસી |- ![[મિઝોરમ]] |MZ |ઉત્તર-પૂર્વ | colspan="2" |[[ઐઝવાલ]] |૨૦ ફેબ્રુઆરી ૧૯૮૭ |૨૧,૦૮૧ |૧૦,૯૭,૨૦૬ |અંગ્રેજી, હિંદી, [[મિઝો ભાષા|મિઝો]] | - |- ![[નાગાલેંડ]] |NL |ઉત્તર-પૂર્વ | colspan="2" |[[કોહિમા]] |૧ ડિસેમ્બર ૧૯૬૩ |૧૬,૫૭૯ |૧૯,૭૮,૫૦૨ |અંગ્રેજી | - |- ![[ઑડિશા]] |OD |પૂર્વ | colspan="2" |[[ભુવનેશ્વર]] |૨૬ જાન્યુઆરી ૧૯૫૦ |૧૫૫,૮૨૦ |૪,૧૯,૭૪,૨૧૮ |[[ઓડિયા ભાષા|ઓડિયા]] | - |- ![[પંજાબ, ભારત|પંજાબ]] |PB |ઉત્તર |[[ચંડીગઢ]] |[[લુધિયાણા]] |૧ નવેમ્બર ૧૯૬૬ |૫૦,૩૬૨ |૨,૭૭,૪૩,૩૩૮ |પંજાબી | - |- ![[રાજસ્થાન]] |RJ |ઉત્તર | colspan="2" |[[જયપુર]] |૨૬ જાન્યુઆરી ૧૯૫૦ |૩૪૨,૨૬૯ |૬,૮૫,૪૮,૪૩૭ |હિંદી |અંગ્રેજી |- ![[સિક્કિમ]] |SK |ઉત્તર-પૂર્વ | colspan="2" |[[ગંગટોક]] |૧૬ મે ૧૯૭૫ |૭,૦૯૬ |૬,૧૦,૫૭૭ |અંગ્રેજી, [[નેપાળી ભાષા|નેપાળી]] |ભુટિયા, ગુરુંગ, લેપ્ચા, લિંબુ, માન્નગર, મુખિયા, નેવારી, રાય, શેરપા, તમાંગ |- ![[તમિલ નાડુ]] |TN |દક્ષિણ | colspan="2" |[[ચેન્નઈ]] |૧ નવેમ્બર ૧૯૫૬ |૧૩૦,૦૫૮ |૭,૨૧,૪૭,૦૩૦ |તમિલ |અંગ્રેજી |- ![[તેલંગાણા]] |TS |દક્ષિણ | colspan="2" |[[હૈદરાબાદ]] |૨ જૂન ૨૦૧૪ |૧૧૨,૦૭૭<ref name="telangana">{{cite web|title=Telangana State Profile|url=http://www.telangana.gov.in/About/State-Profile|access-date=11 June 2014|publisher=Telangana government portal|page=34}}</ref> |૩,૫૧,૯૩,૯૭૮<ref name="telangana2">{{cite web|title=Telangana State Profile|url=http://www.telangana.gov.in/About/State-Profile|access-date=11 June 2014|publisher=Telangana government portal|page=34}}</ref> |તેલુગુ |ઉર્દૂ |- ![[ત્રિપુરા]] |TR |ઉત્તર-પૂર્વ | colspan="2" |[[અગરતલા]] |૨૧ જાન્યુઆરી ૧૯૭૨ |૧૦,૪૯૨ |૩૬,૭૩,૯૧૭ |બંગાળી, અંગ્રેજી, કોકબોરોક | - |- ![[ઉત્તર પ્રદેશ]] |UP |મધ્ય | colspan="2" |[[લખનૌ]] |૨૬ જાન્યુઆરી ૧૯૫૦ |૨૪૩,૨૮૬ |૧૯,૯૮,૧૨,૩૪૧ |હિંદી |ઉર્દૂ |- ![[ઉત્તરાખંડ]] |UK |મધ્ય | colspan="2" |[[દેહરાદૂન]] |૯ નવેમ્બર ૨૦૦૦ |૫૩,૪૮૩ |૧,૦૦,૮૬,૨૯૨ |હિંદી |સંસ્કૃત |- ![[પશ્ચિમ બંગાળ]] |WB |પૂર્વ | colspan="2" |[[કોલકાતા]] |૨૬ જાન્યુઆરી ૧૯૫૦ |૮૮,૭૫૨ |૯,૧૨,૭૬,૧૧૫ |બંગાળી, નેપાળી |હિંદી, ઑડિયા, પંજાબી, સંથાલી, તેલુગુ, ઉર્દૂ |} === કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશો === {| class="wikitable sortable" style="text-align: center;" |+ ભારતના કેન્દ્રશસિત પ્રદેશો |- ! કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશ!! કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશનો કોડ!! ઝોન!! રાજધાની !સૌથી મોટું શહેર !!સ્થાપના!! વિસ્તાર (ચો. કિમી)!! વસ્તી!! સત્તાવાર ભાષા!! વધારાની સત્તાવાર ભાષાઓ |- ![[અંદામાન અને નિકોબાર દ્વીપસમૂહ]] |AN |દક્ષિણ | colspan="2" |[[પોર્ટ બ્લેયર]] |૧લી નવેમ્બર ૧૯૫૬ |૭,૯૫૦ |૩,૮૦,૫૦૦ |[[હિન્દી]] |[[અંગ્રેજી]] |- ![[ચંડીગઢ]] |CH |ઉત્તર | colspan="2" |[[ચંડીગઢ]] |૧લી નવેમ્બર ૧૯૬૬ |૧૧૪ |૧૦,૫૫,૪૫૦ |[[અંગ્રેજી]] | - |- ![[દાદરા અને નગર હવેલી અને દમણ અને દીવ]] |DD |પશ્ચિમ |[[દમણ]] |[[સેલ્વાસ]] |૨૬મી જાન્યુઆરી ૨૦૨૦ |૬૦૩ |૫,૮૬,૭૫૬ |[[હિન્દી]], [[ગુજરાતી]], [[મરાઠી]], [[અંગ્રેજી]] | - |- ![[જમ્મુ અને કાશ્મીર]] |JK |ઉત્તર |[[જમ્મુ]] (શિયાળું)<br> [[શ્રીનગર]] (ઉનાળું) |[[શ્રીનગર]] |૩૧મી ઓક્ટોબર ૨૦૧૯ |૪૨,૨૪૧ |૧,૨૨,૫૮,૪૩૩ |[[કાશ્મીરી ભાષા|કાશ્મીરી]], [[ડોગરી ભાષા|ડોગરી]], [[ઉર્દૂ]], [[હિન્દી]], [[અંગ્રેજી]] | - |- ![[લડાખ|લદ્દાખ]] |LA |ઉત્તર |[[લેહ]] (ઉનાળું)<br> [[કારગિલ]] (શિયાળું) |[[લેહ]] |૩૧મી ઓક્ટોબર ૨૦૧૯ |૫૯,૧૪૬ |૨,૯૦,૪૯૨ |[[હિન્દી]], [[અંગ્રેજી]] | - |- ![[લક્ષદ્વીપ]] |LD |દક્ષિણ |[[કવરત્તી]] |[[એન્ડ્રોટ]] |૧લી નવેમ્બર ૧૯૫૬ |૩૨ |૬૪,૪૭૩ |[[મલયાળમ ભાષા|મલયાળમ]], [[અંગ્રેજી]] | - |- ![[દિલ્હી|રાષ્ટ્રીય રાજધાનીનો પ્રદેશ, દિલ્હી]] |DL |ઉત્તર |[[નવી દિલ્હી]] |[[દિલ્હી]] |૧લી નવેમ્બર ૧૯૫૬ |૧,૪૯૦ |૧,૭૬,૮૭,૯૪૧ |[[હિન્દી]], [[અંગ્રેજી]] |[[પંજાબી]], [[ઉર્દૂ]] |- ![[પૉંડિચેરી]] |PY |દક્ષિણ | colspan="2" |[[પૉંડિચેરી]] |૧૬મી ઓગસ્ટ ૧૯૬૨ |૪૯૨ |૧૨,૪૭,૯૫૩ |[[તમિલ ભાષા|તમિળ]], [[અંગ્રેજી]] |[[તેલુગુ ભાષા|તેલુગુ]], [[મલયાળમ ભાષા|મલયાળમ]], [[ફ્રેન્ચ ભાષા|ફ્રેંચ]] |} <section end="રાજ્યો અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશો"/> == ૧૯૫૬ પહેલાં == [[ચિત્ર:India_Administrative_Divisions_1951.svg|alt=|thumb|349x349px|ભારતના રાજ્યો, ૧૯૫૧.]] ભારતીય ઉપખંડ પર તેના ઇતિહાસમાં ઘણા અલગ અલગ શાસકોએ રાજ્ય કર્યું છે. દરેક રાજકર્તાએ પોતાની રીતે વહિવટી વિભાગો પાડેલ હતા. આધુનિક ભારતનાં હાલનાં વિભાગો તેનાં સર્વાંગી વિકાસને ધ્યાનમાં રાખી અને કરાયેલ છે. જેની શરૂઆત બ્રિટિશ શાસનકાળથી થયેલ. બ્રિટિશ ભારતમાં હાલનું [[ભારત]], [[પાકિસ્તાન]], [[બાંગ્લાદેશ]], તથા [[અફઘાનિસ્તાન]] અને તેનાં પ્રાંતો, [[બર્મા]] (મ્યાનમાર)ની વસાહતો વિગેરેનો સમાવેશ થાય છે. આ સમય દરમિયાન,[[ભારત]]નું શાસન સીધું અંગ્રેજોનાં કે પછી સ્થાનિક રાજાઓનાં હાથમાં હતું. ૧૯૪૭ માં આઝાદી વખતે પંજાબ તથા બંગાળનાં પ્રાંતોનું, ભારત અને [[પાકિસ્તાન]] વચ્ચે મોટાપાયે વિભાજન થયું,અને તે દરમિયાન તેમનાં વહિવટી વિભાગોને સુરક્ષિત રાખવાનું તથા ઘણાં બધાં રજવાડાંઓને ભારતસંઘમાં ભેળવવાનું, એ નવા રાષ્ટ્ર માટે પડકાર રૂપ કાર્ય હતું. જો કે સ્વતંત્રતા બાદ તુરંત ભારતમાં અસ્થિર પરિસ્થિતીઓ ઉત્પન્ન થઇ. બ્રિટિશરો દ્વારા રચાયેલાં ઘણાં પ્રાંતો તેમનાં ઉપનિવેશીય હેતુ માટેનાં હતાં,અને તે ભારતીયોની ઇચ્છાનું પ્રતિબિંબ પાડતાં નહોતાં કે ન તો તે જાતીય કે ભાષાકીય રીતે અનુકુળ હતાં. આ જાતીય અને ભાષાકીય તણાવને કારણે ભારતની સંસદને ૧૯૫૬માં રાજ્ય પુનર્ગઠન અધિનિયમ બનાવી અને નવેસરથી જાતીય અને ભાષાકીય ધોરણે રાજ્યોની રચના કરવાનું કારણ મળ્યું. સ્વતંત્રતા પ્રાપ્તિ બાદ બ્રિટીશ પ્રાંતો તથા દેશી રાજ્યોને એકીકૃત કરીને ભારતમાં રાજ્યોને ચાર શ્રેણીમાં વિભાજીત કરાયા હતા.<ref name="गर्ग२००९">{{cite book |last=गर्ग |first=राजीव |title=सामान्य ज्ञान संग्रह |page=४.१९ |edition= |year=2009 |publisher=टाटा मेकग्रो-हिल कंपनी लिमिटेड |location=नई दिल्ही | ISBN= 978-0-07-009007-1}}</ref> {| class="wikitable" |- ! ‘એ’ શ્રેણીના રાજ્યો !! ‘બી’ શ્રેણીના રાજ્યો !! ‘સી’ શ્રેણીના રાજ્યો !! ‘ડી’ શ્રેણીના રાજ્યો |- | ૧. બિહાર<br>૨. અસમ<br> ૩. સંયુક્ત પ્રાંત<br> ૪. ઉડિસા<br> ૫. મદ્રાસ<br> ૬. મધ્ય પ્રદેશ<br> ૭. પ. બંગાળ<br> ૮. મુંબઈ<br> ૯. પંજાબ<br>૧૦. આંધ્ર || ૧. જમ્મુ-કશ્મીર<br>૨. મૈસૂર<br> ૩. હૈદરાબાદ<br> ૪. મધ્ય ભારત<br> ૫. પેપ્સૂ (પટિયાલા અને પૂર્વ પંજાબના રાજ્યોનો સંઘ) <br>૬. ત્રાવણકોર-કોચીન<br>૭. રાજસ્થાન <br>૮. સૌરાષ્ટ્ર || ૧. ભોપાલ<br>૨. દુર્ગ<br>૩. દિલ્હી<br>૪. અજમેર<br>૫. વિલાસપુર<br>૬. હિમાચલ પ્રદેશ<br>૭. કચ્છ<br>૮. મણિપુર<br>૯. ત્રિપુરા<br>૧૦. વિંધ્ય પ્રદેશ || ૧. આંદામાન તથા નિકોબાર દ્વિપ સમૂહ. |} == ૧૯૫૬ પછી == ૨૭ નવેમ્બર ૧૯૪૭ ના રોજ સંવિધાન સભાના અધ્યક્ષ ડૉ. રાજેન્દ્રપ્રસાદએ અલ્હાબાદ ઉચ્ચ ન્યાયાલયના ન્યાયાધીશ ''એસ.કે.દર''ની અધ્યક્ષતામાં ચાર સભ્યોના એક આયોગની રચના કરી. આયોગે તેનો રિપોર્ટ ડિસેમ્બર ૧૯૪૮માં સુપ્રત કર્યો. રિપોર્ટમાં જણાવાયું કે રાજ્યોના ગઠનનો આધાર ભાષાકીય ન હોવો જોઈએ. રાજ્યોના ગઠનનો આધાર ભૌગોલિક રચના, આર્થિક નિર્ભરતા, પ્રશાસનિક સુગમતા અને વિકાસની ક્ષમતા પર હોવો જોઈએ. ત્યારબાદ ૨૨ ડિસેમ્બર ૧૯૫૩ના રોજ ભારતના સર્વોચ્ચ ન્યાયાલયના પૂર્વ ન્યાયાધીશ ''ફજલ અલી''ની અધ્યક્ષતામાં ત્રણ સભ્યોના ''રાજ્ય પુનર્ગઠન આયોગ''ની રચના કરવામાં આવી. પંડિત એચ.એન.કુંજરૂ અને સરદાર કે.એમ.પાણિક્કર તેના સભ્યો હતા. આયોગે ૩૦ ડિસેમ્બર ૧૯૫૫માં સુપ્રત કરેલા તેના રિપોર્ટમાં જણાવ્યું કે ચાર શ્રેણીમાં વિભાજીત રાજ્યોને વિભાજીત કરી તેમાથી ૧૬ નવાં રાજ્યો તથા ૩ કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોનું નિર્માણ કરવું જોઈએ. આયોગની ભલામણોનો સ્વીકાર કરીને ૧૯૫૬માં ''રાજ્ય પુનર્ગઠન અધિનિયમ, ૧૯૫૬'' પસાર કરવામાં આવ્યો. આ અધિનિયમ અંતર્ગત ભારતમાં ૧૪ રાજ્યો અને ૫ કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોની રચના કરવામાં આવી. આ ચૌદ રાજ્યોમાં મધ્યપ્રદેશ, મદ્રાસ, મૈસૂર, આંધ્ર પ્રદેશ, અસમ, રાજસ્થાન, ઉત્તર પ્રદેશ, બિહાર, મુંબઈ, જમ્મુ-કાશ્મિર, કેરળ, પશ્ચિમ બંગાળ, ઉડિસા તથા પંજાબ તથા કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોમાં હિમાચલ પ્રદેશ, દિલ્હી, ત્રિપુરા, મણિપુર અને અંડમાન નિકોબાર દ્વીપસમૂહનો સમાવેશ થાય છે.<ref name="गर्ग२००९"/> આયોગની ભલામણોના આધાર પર નીચેના રાજ્યોનું ગઠન કરવામાં આવ્યું.<ref name="गर्ग२००९"/> {| class="wikitable" |- ! ક્રમ !! રાજ્ય !! નિર્માણ પ્રક્રિયા |- | ૧. || [[આંધ્ર પ્રદેશ]] || આંધ્ર રાજ્ય અધિનિયમ, ૧૯૫૩ દ્વારા મદ્રાસ રાજ્યને વિભાજીત કરી બનાવવામાં આવ્યું. |- | ૨. || [[ગુજરાત]] તથા [[મહારાષ્ટ્ર]] || મુંબઈ પુનર્ગઠન અધિનિયમ, ૧૯૬૦ દ્વારા મુંબઈ રાજ્યને ગુજરાત અને મહારાષ્ટ્ર રાજ્યમાં વિભાજીત કરવામાં આવ્યાં. (૧/૫/૧૯૬૦) |- | ૩. || [[કેરળ]] || રાજ્ય પુનર્ગઠન અધિનિયમ, ૧૯૫૬ દ્વારા ત્રાવણકોર-કોચીનની જગ્યાએ રચાયું. |- | ૪. || [[કર્ણાટક]] || રાજ્ય પુનર્ગઠન અધિનિયમ, ૧૯૫૬ દ્વારા તત્કાલીન મૈસૂર રાજ્યમાંથી બનાવવામાં આવ્યું. ૧૯૭૩માં કર્ણાટક નામ આપવામાં આવ્યું. |- | ૫. || [[નાગાલેંડ|નાગાલેન્ડ]] || નાગાલેન્ડ રાજ્ય અધિનિયમ, ૧૯૬૨ દ્વારા અસમ રાજ્યના કેટલાક ક્ષેત્રને અલગ કરી રચના કરવામાં આવી. જેમાં “નાગા પહાડી અને ત્યુએનસાંગ ક્ષેત્ર”નો પણ સમાવેશ કરવામાં આવ્યો. (૧/૨/૧૯૬૪) |- | ૬. || [[હરિયાણા]] || પંજાબ પુનર્ગઠન્ અધિનિયમ, ૧૯૬૬ દ્વારા પંજાબ રાજ્યના કેટલાક ક્ષેત્રને અલગ કરી રચના કરવામાં આવી. (૧/૧૧/૧૯૬૬) |- | ૭. || [[હિમાચલ પ્રદેશ]] || હિમાચલ સંઘ રાજ્ય ક્ષેત્ર (કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશ)ને હિમાચલ પ્રદેશ રાજ્ય અધિનિયમ, ૧૯૭૦ અંતર્ગત રાજ્યનો દરજ્જો આપવામાં આવ્યો. |- | ૮. || [[મેઘાલય]] || સંવિધાનના ૨૩મા સંશોધન અધિનિયમ૧૯૬૯ દ્વારા મેઘાલયને અસમ રાજ્યનું ઉપરાજ્ય બનાવવામાં આવ્યું. પૂર્વોત્તર ક્ષેત્ર અધિનિયમ ૧૯૭૧ દ્વારા પૂર્ણ રાજ્યનો દરજ્જો અપાયો |- | ૯. || [[મણિપુર]], [[ત્રિપુરા]] || પૂર્વોત્તર ક્ષેત્ર અધિનિયમ ૧૯૭૧ દ્વારા કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશમાંથી પૂર્ણ રાજ્યનો દરજ્જો અપાયો. |- | ૧૦. || [[સિક્કિમ]] || સંવિધાનના ૩૫મા સંશોધન અધિનિયમ ૧૯૭૪ દ્વારા સંયુક્ત રાજ્યનો દરજ્જો પ્રાપ્ત થયો. ૩૬મા સંશોધન અધિનિયમ, ૧૯૭૫ દ્વારા પૂર્ણ રાજ્યનો દરજ્જો પ્રાપ્ત થયો. |- | ૧૧. || [[મિઝોરમ]] || મિઝોરમ રાજ્ય અધિનિયમ ૧૯૮૬ અંતર્ગત કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશમાંથી પૂર્ણ રાજ્યનો દરજ્જો પ્રાપ્ત થયો. |- | ૧૨. || [[અરુણાચલ પ્રદેશ]] || અરુણાચલ પ્રદેશ અધિનિયમ્ ૧૯૮૬ દ્વારા કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશમાંથી પૂર્ણ રાજ્યનો દરજ્જો પ્રાપ્ત થયો. |- | ૧૩. || [[ગોઆ|ગોવા]] || ગોવા, દમણ અને દીવ પુનર્ગઠન અધિનિયમ ૧૯૮૭ અન્વયે ગોવાને પૂર્ણ રાજ્યનો દરજ્જો પ્રાપ્ત થયો. (૩૦/૦૫/૧૯૮૭) |- | ૧૪. || [[છત્તીસગઢ]] || મધ્ય પ્રદેશ પુનર્ગઠન અધિનિયમ, ૨૦૦૦ દ્વારા મધ્ય પ્રદેશથી અલગ કરી પૃથક રાજ્ય બનાવવામાં આવ્યું. |- | ૧૫. || [[ઉત્તરાખંડ]] || ઉત્તર પ્રદેશ પુનર્ગઠન અધિનિયમ, ૨૦૦૦ દ્વારા ઉત્તર પ્રદેશથી અલગ કરી પૃથક રાજ્ય બનાવવામાં આવ્યું. (૯/૧૧/૨૦૦૦) |- | ૧૬. || [[ઝારખંડ]] || બિહાર પુનર્ગઠન અધિનિયમ, ૨૦૦૦ દ્વારા બિહાર રાજ્યના કેટલાક હિસ્સાને અલગ કરી પૃથક રાજ્ય બનાવવામાં આવ્યું. (૧૫/૧૧/૨૦૦૦) |- | ૧૭. || [[તેલંગાણા]] || આંધ્ર પ્રદેશના વિભાજનથી નવું રાજ્ય તેલંગાણા અસ્તિત્ત્વમાં આવ્યું. (૨/૬/૨૦૧૪)<ref>{{cite web | url=http://www.newindianexpress.com/states/andhra_pradesh/Telangana-State-to-Be-Born-on-June-2/2014/03/04/article2090470.ece | title=Telangana state formation gazette | publisher=The New Indian Express | access-date=૨૦૧૪-૦૫-૧૪ | archive-date=2014-07-06 | archive-url=https://web.archive.org/web/20140706093144/http://www.newindianexpress.com/states/andhra_pradesh/Telangana-State-to-Be-Born-on-June-2/2014/03/04/article2090470.ece | url-status=dead }}</ref> |- | ૧૮. || [[જમ્મુ અને કાશ્મીર|જમ્મુ-કાશ્મીર]] અને [[લડાખ|લદ્દાખ]] || સંસદ દ્વારા અનુચ્છેદ ૩૭૦ નાબુદ કરી જ્મ્મુ-કાશ્મીરનો વિશેષ સંવૈધાનિક દરજ્જો સમાપ્ત કરી જમ્મુ-કાશ્મીર તથા લદ્દાખ (કારગિલ સહિત) એમ બે પૃથક કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોની રચના કરવામાં આવી. (૫/૮/૨૦૧૯) |} નવેમ્બર ૨૦૧૯માં ભારત સરકારે [[દમણ અને દીવ]] અને [[દાદરા અને નગરહવેલી]]નું જોડાણ કરીને એક જ કેન્દ્ર શાસિત પ્રદેશ [[દાદરા અને નગર હવેલી અને દમણ અને દીવ]] બનાવ્યો હતો, જેનો અમલ ૨૬ જાન્યુઆરી ૨૦૨૦ના રોજ સત્તાવાર થયો હતો.<ref>{{cite news|url=https://theprint.in/india/there-will-be-one-ut-less-as-modi-govt-plans-to-merge-dadra-nagar-haveli-and-daman-diu/261056/|title=There will be one UT less as Modi govt plans to merge Dadra & Nagar Haveli and Daman & Diu|date=10 July 2019|agency=The Print|access-date=22 August 2019|author=Dutta, Amrita Nayak|location=New Delhi}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.devdiscourse.com/article/national/754685-govt-plans-to-merge-2-uts----daman-and-diu-dadra-and-nagar-haveli|title=Govt plans to merge 2 UTs -- Daman and Diu, Dadra and Nagar Haveli|website=Devdiscourse|access-date=26 March 2020}}</ref><ref>http://164.100.47.4/BillsTexts/LSBillTexts/Asintroduced/366_2019_LS_Eng.pdf</ref> ==સંદર્ભ== {{Reflist}} == બાહ્ય કડીઓ == * [https://www.india.gov.in/knowindia/state_uts.php ભારત સરકારની અધિકૃત વેબસાઇટ: રાજ્યો અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશો] {{ભારત}} [[Category:ભારતનાં રાજ્યો અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશો]] t5yt5du5jre0krtk0llvw7qgm048ac4 886245 886244 2025-06-10T18:02:18Z 2401:4900:5556:FFD0:C863:1FF:FE67:3F45 ઠપપઠ 886245 wikitext text/x-wiki [[ભારત]] સંઘીય સંઘરાજ્ય છે.<ref>[https://www.india.gov.in/knowindia/state_uts.php રાજ્યો અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશો]</ref> જે '''૨૮''' [[રાજ્ય|રાજ્યો]] અને '''૮''' [[કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશ|કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશો]] ધરાવે છે. આ રાજ્યો અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશો [[જિલ્લો|જિલ્લાઓ]]<nowiki/>માં અને જિલ્લાઓ [[તાલુકો|તાલુકાઓ]]<nowiki/>માં તથા તાલુકાઓ [[ગામ|ગામો]] અને નગરોમાં વહેંચાયેલા હોય છે.<ref>[https://www.india.gov.in/knowindia/state_uts.php રાજ્યો અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશો]</ref> == ૨૮ રાજ્યો અને ૮ કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશો == <section begin="રાજ્યો અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશો"/> === રાજ્યો === {| class="wikitable sortable" style="text-align: center;" |+ ભારતના રાજ્યો |- ! રાજ્ય!! {{Nowrap|રાજ્યનો કોડ}}!! ઝોન!! રાજધાની!! સૌથી મોટું શહેર!!સ્થાપના!! વિસ્તાર (ચો. કિમી)!! વસ્તી!! સત્તાવાર ભાષા!! વધારાની સત્તાવાર ભાષાઓ |- ![[આંધ્ર પ્રદેશ]] |AP |દક્ષિણ |અમરાવતી |[[વિશાખાપટનમ]] |૧લી નવેમ્બર ૧૯૫૬ |૧,૬૨,૯૭૫ |૪,૯૫,૦૬,૬૯૯ |[[તેલુગુ ભાષા|તેલુગુ]] | - |- ![[અરુણાચલ પ્રદેશ]] |AR |ઉત્તર-પૂર્વ | colspan="2" |[[ઇટાનગર]] |૨૦મી ફેબ્રુઆરી ૧૯૮૭ |૮૩,૭૪૩ |૧૩,૮૩,૭૨૭ |[[અંગ્રેજી ભાષા|અંગ્રેજી]] | - |- ![[આસામ]] |AS |ઉત્તર-પૂર્વ |[[દિસપુર]] |[[ગુવાહાટી]] |૨૬મી જાન્યુઆરી ૧૯૫૦ |૭૮,૫૫૦ |૩,૧૨,૦૫,૫૭૬ |[[આસામી ભાષા|આસામી]] |[[બંગાળી ભાષા|બંગાળી]], [[બોડો ભાષા|બોડો]] |- ![[બિહાર]] |BR |પૂર્વ | colspan="2" |[[પટના]] |૨૬મી જાન્યુઆરી ૧૯૫૦ |૯૪,૧૬૩ |૧૦,૪૦,૯૯,૪૫૨ |[[હિંદી ભાષા|હિંદી]] |[[ઉર્દૂ]] |- ![[છત્તીસગઢ]] |CG |મધ્ય | colspan="2" |[[રાયપુર (છત્તીસગઢ)|રાયપુર]] |૧લી નવેમ્બર ૨૦૦૦ |૧,૩૫,૧૯૪ |૨,૫૫,૪૫,૧૯૮ |[[છત્તીસગઢી ભાષા|છત્તીસગઢી]] |હિંદી, અંગ્રેજી |- ![[ગોઆ]] |GA |પશ્ચિમ |[[પણજી]] |[[વાસ્કો ડી ગામા]] |૩૦મી મે ૧૯૮૭ |૩,૭૦૨ |૧૪,૫૮,૫૪૫ |[[કોંકણી ભાષા|કોંકણી]] |[[મરાઠી]] |- ![[ગુજરાત]] |GJ |પશ્ચિમ |[[ગાંધીનગર]] |[[અમદાવાદ]] |૧ મે ૧૯૬૦ |૫૫,૬૭૩ |૬,૦૪,૩૯,૬૯૨ |[[ગુજરાતી ભાષા|ગુજરાતી]] | - |- ![[હરિયાણા]] |HR |ઉત્તર |[[ચંડીગઢ]] |[[ફરીદાબાદ]] |૧ નવેમ્બર ૧૯૬૬ |૪૪,૨૧૨ |૨,૫૩,૫૧,૪૬૨ |હિંદી |[[પંજાબી ભાષા|પંજાબી]] |- ![[હિમાચલ પ્રદેશ]] |HP |ઉત્તર |[[શિમલા]] (ઉનાળામાં), [[ધર્મશાલા]] (શિયાળામાં) |શિમલા |૨૫ જાન્યુઆરી ૧૯૭૧ |૫૫,૬૭૩ |૬૮,૬૪,૬૦૨ |હિંદી |[[સંસ્કૃત ભાષા|સંસ્કૃત]] |- ![[ઝારખંડ]] |JH |પૂર્વ |[[રાંચી]] |[[જમશેદપુર]] |૧૫ નવેમ્બર ૨૦૦૦ |૭૯,૭૧૬ |૩,૨૯,૮૮,૧૩૪ |હિંદી |અંગિકા, બંગાળી, [[ભોજપુરી ભાષા|ભોજપુરી]], ભુમીજ, હો, ખારિયા, ખોરથા, કુમાલી, કુરુખ, મગાહી, [[મૈથિલી ભાષા|મૈથિલી]], મુંદરી, નાગપુરી, ઑડિયા, [[સંથાલી ભાષા|સંથાલી]], ઉર્દૂ<ref>{{cite web|title=Jharkhand gives 2nd language status to Magahi, Angika, Bhojpuri and Maithali|url=http://www.uniindia.com/jharkhand-gives-2nd-language-status-to-magahi-angika-bhojpuri-and-maithali/states/news/1175423.html|website=uniindia.com}}</ref><ref>{{Cite news|date=5 January 2019|title=Jharkhand notifies Bhumij as second state language|url=https://avenuemail.in/jharkhand-notifies-bhumij-as-second-state-language/|work=The Avenue Mail|access-date=20 April 2022}}</ref> |- ![[કર્ણાટક]] |KR |દક્ષિણ | colspan="2" |[[બેંગલોર|બેંગલુરૂ]] |૧ નવેમ્બર ૧૯૫૬ |૧૯૧,૭૯૧ |૬,૧૦,૯૫,૨૯૭ |[[કન્નડ ભાષા|કન્નડ]] | - |- ![[કેરળ]] |KL |દક્ષિણ | colspan="2" |[[તિરૂવનંતપુરમ]] |૧ નવેમ્બર ૧૯૫૬ |૩૮,૮૬૩ |૩,૩૪,૦૬,૦૬૧ |મલયાલમ |અંગ્રેજી |- ![[મધ્ય પ્રદેશ]] |MP |મધ્ય |[[ભોપાલ]] | |૨૬ જાન્યુઆરી ૧૯૫૦ |૩૦૮,૨૫૨ |૭,૨૬,૨૬,૮૦૯ |હિંદી | - |- ![[મહારાષ્ટ્ર]] |MH |પશ્ચિમ | colspan="2" |[[મુંબઈ]] |૧ મે ૧૯૬૦ |૩૦૭,૭૧૩ |૧૧,૨૩,૭૪,૩૩૩ |મરાઠી | - |- ![[મણિપુર]] |MN |ઉત્તર-પૂર્વ | colspan="2" |[[ઇમ્ફાલ]] |૨૧ જાન્યુઆરી ૧૯૭૨ |૨૨,૩૪૭ |૨૮,૫૫,૭૯૪ |[[મણિપુરી ભાષા|મણિપુરી]] |અંગ્રેજી |- ![[મેઘાલય]] |MG |ઉત્તર-પૂર્વ | colspan="2" |[[શિલોંગ]] |૨૧ જાન્યુઆરી ૧૯૭૨ |૨૨,૭૨૦ |૨૯,૬૬,૮૮૯ |અંગ્રેજી |ખાસી |- ![[મિઝોરમ]] |MZ |ઉત્તર-પૂર્વ | colspan="2" |[[ઐઝવાલ]] |૨૦ ફેબ્રુઆરી ૧૯૮૭ |૨૧,૦૮૧ |૧૦,૯૭,૨૦૬ |અંગ્રેજી, હિંદી, [[મિઝો ભાષા|મિઝો]] | - |- ![[નાગાલેંડ]] |NL |ઉત્તર-પૂર્વ | colspan="2" |[[કોહિમા]] |૧ ડિસેમ્બર ૧૯૬૩ |૧૬,૫૭૯ |૧૯,૭૮,૫૦૨ |અંગ્રેજી | - |- ![[ઑડિશા]] |OD |પૂર્વ | colspan="2" |[[ભુવનેશ્વર]] |૨૬ જાન્યુઆરી ૧૯૫૦ |૧૫૫,૮૨૦ |૪,૧૯,૭૪,૨૧૮ |[[ઓડિયા ભાષા|ઓડિયા]] | - |- ![[પંજાબ, ભારત|પંજાબ]] |PB |ઉત્તર |[[ચંડીગઢ]] |[[લુધિયાણા]] |૧ નવેમ્બર ૧૯૬૬ |૫૦,૩૬૨ |૨,૭૭,૪૩,૩૩૮ |પંજાબી | - |- ![[રાજસ્થાન]] |RJ |ઉત્તર | colspan="2" |[[જયપુર]] |૨૬ જાન્યુઆરી ૧૯૫૦ |૩૪૨,૨૬૯ |૬,૮૫,૪૮,૪૩૭ |હિંદી |અંગ્રેજી |- ![[સિક્કિમ]] |SK |ઉત્તર-પૂર્વ | colspan="2" |[[ગંગટોક]] |૧૬ મે ૧૯૭૫ |૭,૦૯૬ |૬,૧૦,૫૭૭ |અંગ્રેજી, [[નેપાળી ભાષા|નેપાળી]] |ભુટિયા, ગુરુંગ, લેપ્ચા, લિંબુ, માન્નગર, મુખિયા, નેવારી, રાય, શેરપા, તમાંગ |- ![[તમિલ નાડુ]] |TN |દક્ષિણ | colspan="2" |[[ચેન્નઈ]] |૧ નવેમ્બર ૧૯૫૬ |૧૩૦,૦૫૮ |૭,૨૧,૪૭,૦૩૦ |તમિલ |અંગ્રેજી |- ![[તેલંગાણા]] |TS |દક્ષિણ | colspan="2" |[[હૈદરાબાદ]] |૨ જૂન ૨૦૧૪ |૧૧૨,૦૭૭<ref name="telangana">{{cite web|title=Telangana State Profile|url=http://www.telangana.gov.in/About/State-Profile|access-date=11 June 2014|publisher=Telangana government portal|page=34}}</ref> |૩,૫૧,૯૩,૯૭૮<ref name="telangana2">{{cite web|title=Telangana State Profile|url=http://www.telangana.gov.in/About/State-Profile|access-date=11 June 2014|publisher=Telangana government portal|page=34}}</ref> |તેલુગુ |ઉર્દૂ |- ![[ત્રિપુરા]] |TR |ઉત્તર-પૂર્વ | colspan="2" |[[અગરતલા]] |૨૧ જાન્યુઆરી ૧૯૭૨ |૧૦,૪૯૨ |૩૬,૭૩,૯૧૭ |બંગાળી, અંગ્રેજી, કોકબોરોક | - |- ![[ઉત્તર પ્રદેશ]] |UP |મધ્ય | colspan="2" |[[લખનૌ]] |૨૬ જાન્યુઆરી ૧૯૫૦ |૨૪૩,૨૮૬ |૧૯,૯૮,૧૨,૩૪૧ |હિંદી |ઉર્દૂ |- ![[ઉત્તરાખંડ]] |UK |મધ્ય | colspan="2" |[[દેહરાદૂન]] |૯ નવેમ્બર ૨૦૦૦ |૫૩,૪૮૩ |૧,૦૦,૮૬,૨૯૨ |હિંદી |સંસ્કૃત |- ![[પશ્ચિમ બંગાળ]] |WB |પૂર્વ | colspan="2" |[[કોલકાતા]] |૨૬ જાન્યુઆરી ૧૯૫૦ |૮૮,૭૫૨ |૯,૧૨,૭૬,૧૧૫ |બંગાળી, નેપાળી |હિંદી, ઑડિયા, પંજાબી, સંથાલી, તેલુગુ, ઉર્દૂ |} === કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશો === {| class="wikitable sortable" style="text-align: center;" |+ ભારતના કેન્દ્રશસિત પ્રદેશો |- ! કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશ!! કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશનો કોડ!! ઝોન!! રાજધાની !સૌથી મોટું શહેર !!સ્થાપના!! વિસ્તાર (ચો. કિમી)!! વસ્તી!! સત્તાવાર ભાષા!! વધારાની સત્તાવાર ભાષાઓ |- ![[અંદામાન અને નિકોબાર દ્વીપસમૂહ]] |AN |દક્ષિણ | colspan="2" |[[પોર્ટ બ્લેયર]] |૧લી નવેમ્બર ૧૯૫૬ |૭,૯૫૦ |૩,૮૦,૫૦૦ |[[હિન્દી]] |[[અંગ્રેજી]] |- ![[ચંડીગઢ]] |CH |ઉત્તર | colspan="2" |[[ચંડીગઢ]] |૧લી નવેમ્બર ૧૯૬૬ |૧૧૪ |૧૦,૫૫,૪૫૦ |[[અંગ્રેજી]] | - |- ![[દાદરા અને નગર હવેલી અને દમણ અને દીવ]] |DD |પશ્ચિમ |[[દમણ]] |[[સેલ્વાસ]] |૨૬મી જાન્યુઆરી ૨૦૨૦ |૬૦૩ |૫,૮૬,૭૫૬ |[[હિન્દી]], [[ગુજરાતી]], [[મરાઠી]], [[અંગ્રેજી]] | - |- ![[જમ્મુ અને કાશ્મીર]] |JK |ઉત્તર |[[જમ્મુ]] (શિયાળું)<br> [[શ્રીનગર]] (ઉનાળું) |[[શ્રીનગર]] |૩૧મી ઓક્ટોબર ૨૦૧૯ |૪૨,૨૪૧ |૧,૨૨,૫૮,૪૩૩ |[[કાશ્મીરી ભાષા|કાશ્મીરી]], [[ડોગરી ભાષા|ડોગરી]], [[ઉર્દૂ]], [[હિન્દી]], [[અંગ્રેજી]] | - |- ![[લડાખ|લદ્દાખ]] |LA |ઉત્તર |[[લેહ]] (ઉનાળું)<br> [[કારગિલ]] (શિયાળું) |[[લેહ]] |૩૧મી ઓક્ટોબર ૨૦૧૯ |૫૯,૧૪૬ |૨,૯૦,૪૯૨ |[[હિન્દી]], [[અંગ્રેજી]] | - |- ![[લક્ષદ્વીપ]] |LD |દક્ષિણ |[[કવરત્તી]] |[[એન્ડ્રોટ]] |૧લી નવેમ્બર ૧૯૫૬ |૩૨ |૬૪,૪૭૩ |[[મલયાળમ ભાષા|મલયાળમ]], [[અંગ્રેજી]] | - |- ![[દિલ્હી|રાષ્ટ્રીય રાજધાનીનો પ્રદેશ, દિલ્હી]] |DL |ઉત્તર |[[નવી દિલ્હી]] |[[દિલ્હી]] |૧લી નવેમ્બર ૧૯૫૬ |૧,૪૯૦ |૧,૭૬,૮૭,૯૪૧ |[[હિન્દી]], [[અંગ્રેજી]] |[[પંજાબી]], [[ઉર્દૂ]] |- ![[પૉંડિચેરી]] |PY |દક્ષિણ | colspan="2" |[[પૉંડિચેરી]] |૧૬મી ઓગસ્ટ ૧૯૬૨ |૪૯૨ |૧૨,૪૭,૯૫૩ |[[તમિલ ભાષા|તમિળ]], [[અંગ્રેજી]] |[[તેલુગુ ભાષા|તેલુગુ]], [[મલયાળમ ભાષા|મલયાળમ]], [[ફ્રેન્ચ ભાષા|ફ્રેંચ]] |} <section end="રાજ્યો અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશો"/> == ૧૯૫૬ પહેલાં == [[ચિત્ર:India_Administrative_Divisions_1951.svg|alt=|thumb|349x349px|ભારતના રાજ્યો, ૧૯૫૧.]] ભારતીય ઉપખંડ પર તેના ઇતિહાસમાં ઘણા અલગ અલગ શાસકોએ રાજ્ય કર્યું છે. દરેક રાજકર્તાએ પોતાની રીતે વહિવટી વિભાગો પાડેલ હતા. આધુનિક ભારતનાં હાલનાં વિભાગો તેનાં સર્વાંગી વિકાસને ધ્યાનમાં રાખી અને કરાયેલ છે. જેની શરૂઆત બ્રિટિશ શાસનકાળથી થયેલ. બ્રિટિશ ભારતમાં હાલનું [[ભારત]], [[પાકિસ્તાન]], [[બાંગ્લાદેશ]], તથા [[અફઘાનિસ્તાન]] અને તેનાં પ્રાંતો, [[બર્મા]] (મ્યાનમાર)ની વસાહતો વિગેરેનો સમાવેશ થાય છે. આ સમય દરમિયાન,[[ભારત]]નું શાસન સીધું અંગ્રેજોનાં કે પછી સ્થાનિક રાજાઓનાં હાથમાં હતું. ૧૯૪૭ માં આઝાદી વખતે પંજાબ તથા બંગાળનાં પ્રાંતોનું, ભારત અને [[પાકિસ્તાન]] વચ્ચે મોટાપાયે વિભાજન થયું,અને તે દરમિયાન તેમનાં વહિવટી વિભાગોને સુરક્ષિત રાખવાનું તથા ઘણાં બધાં રજવાડાંઓને ભારતસંઘમાં ભેળવવાનું, એ નવા રાષ્ટ્ર માટે પડકાર રૂપ કાર્ય હતું. જો કે સ્વતંત્રતા બાદ તુરંત ભારતમાં અસ્થિર પરિસ્થિતીઓ ઉત્પન્ન થઇ. બ્રિટિશરો દ્વારા રચાયેલાં ઘણાં પ્રાંતો તેમનાં ઉપનિવેશીય હેતુ માટેનાં હતાં,અને તે ભારતીયોની ઇચ્છાનું પ્રતિબિંબ પાડતાં નહોતાં કે ન તો તે જાતીય કે ભાષાકીય રીતે અનુકુળ હતાં. આ જાતીય અને ભાષાકીય તણાવને કારણે ભારતની સંસદને ૧૯૫૬માં રાજ્ય પુનર્ગઠન અધિનિયમ બનાવી અને નવેસરથી જાતીય અને ભાષાકીય ધોરણે રાજ્યોની રચના કરવાનું કારણ મળ્યું. સ્વતંત્રતા પ્રાપ્તિ બાદ બ્રિટીશ પ્રાંતો તથા દેશી રાજ્યોને એકીકૃત કરીને ભારતમાં રાજ્યોને ચાર શ્રેણીમાં વિભાજીત કરાયા હતા.<ref name="गर्ग२००९">{{cite book |last=गर्ग |first=राजीव |title=सामान्य ज्ञान संग्रह |page=४.१९ |edition= |year=2009 |publisher=टाटा मेकग्रो-हिल कंपनी लिमिटेड |location=नई दिल्ही | ISBN= 978-0-07-009007-1}}</ref> {| class="wikitable" |- ! ‘એ’ શ્રેણીના રાજ્યો !! ‘બી’ શ્રેણીના રાજ્યો !! ‘સી’ શ્રેણીના રાજ્યો !! ‘ડી’ શ્રેણીના રાજ્યો |- | ૧. બિહાર<br>૨. અસમ<br> ૩. સંયુક્ત પ્રાંત<br> ૪. ઉડિસા<br> ૫. મદ્રાસ<br> ૬. મધ્ય પ્રદેશ<br> ૭. પ. બંગાળ<br> ૮. મુંબઈ<br> ૯. પંજાબ<br>૧૦. આંધ્ર || ૧. જમ્મુ-કશ્મીર<br>૨. મૈસૂર<br> ૩. હૈદરાબાદ<br> ૪. મધ્ય ભારત<br> ૫. પેપ્સૂ (પટિયાલા અને પૂર્વ પંજાબના રાજ્યોનો સંઘ) <br>૬. ત્રાવણકોર-કોચીન<br>૭. રાજસ્થાન <br>૮. સૌરાષ્ટ્ર || ૧. ભોપાલ<br>૨. દુર્ગ<br>૩. દિલ્હી<br>૪. અજમેર<br>૫. વિલાસપુર<br>૬. હિમાચલ પ્રદેશ<br>૭. કચ્છ<br>૮. મણિપુર<br>૯. ત્રિપુરા<br>૧૦. વિંધ્ય પ્રદેશ || ૧. આંદામાન તથા નિકોબાર દ્વિપ સમૂહ. |} == ૧૯૫૬ પછી == ૨૭ નવેમ્બર ૧૯૪૭ ના રોજ સંવિધાન સભાના અધ્યક્ષ ડૉ. રાજેન્દ્રપ્રસાદએ અલ્હાબાદ ઉચ્ચ ન્યાયાલયના ન્યાયાધીશ ''એસ.કે.દર''ની અધ્યક્ષતામાં ચાર સભ્યોના એક આયોગની રચના કરી. આયોગે તેનો રિપોર્ટ ડિસેમ્બર ૧૯૪૮માં સુપ્રત કર્યો. રિપોર્ટમાં જણાવાયું કે રાજ્યોના ગઠનનો આધાર ભાષાકીય ન હોવો જોઈએ. રાજ્યોના ગઠનનો આધાર ભૌગોલિક રચના, આર્થિક નિર્ભરતા, પ્રશાસનિક સુગમતા અને વિકાસની ક્ષમતા પર હોવો જોઈએ. ત્યારબાદ ૨૨ ડિસેમ્બર ૧૯૫૩ના રોજ ભારતના સર્વોચ્ચ ન્યાયાલયના પૂર્વ ન્યાયાધીશ ''ફજલ અલી''ની અધ્યક્ષતામાં ત્રણ સભ્યોના ''રાજ્ય પુનર્ગઠન આયોગ''ની રચના કરવામાં આવી. પંડિત એચ.એન.કુંજરૂ અને સરદાર કે.એમ.પાણિક્કર તેના સભ્યો હતા. આયોગે ૩૦ ડિસેમ્બર ૧૯૫૫માં સુપ્રત કરેલા તેના રિપોર્ટમાં જણાવ્યું કે ચાર શ્રેણીમાં વિભાજીત રાજ્યોને વિભાજીત કરી તેમાથી ૧૬ નવાં રાજ્યો તથા ૩ કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોનું નિર્માણ કરવું જોઈએ. આયોગની ભલામણોનો સ્વીકાર કરીને ૧૯૫૬માં ''રાજ્ય પુનર્ગઠન અધિનિયમ, ૧૯૫૬'' પસાર કરવામાં આવ્યો. આ અધિનિયમ અંતર્ગત ભારતમાં ૧૪ રાજ્યો અને ૫ કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોની રચના કરવામાં આવી. આ ચૌદ રાજ્યોમાં મધ્યપ્રદેશ, મદ્રાસ, મૈસૂર, આંધ્ર પ્રદેશ, અસમ, રાજસ્થાન, ઉત્તર પ્રદેશ, બિહાર, મુંબઈ, જમ્મુ-કાશ્મિર, કેરળ, પશ્ચિમ બંગાળ, ઉડિસા તથા પંજાબ તથા કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોમાં હિમાચલ પ્રદેશ, દિલ્હી, ત્રિપુરા, મણિપુર અને અંડમાન નિકોબાર દ્વીપસમૂહનો સમાવેશ થાય છે.<ref name="गर्ग२००९"/> આયોગની ભલામણોના આધાર પર નીચેના રાજ્યોનું ગઠન કરવામાં આવ્યું.<ref name="गर्ग२००९"/> {| class="wikitable" |- ! ક્રમ !! રાજ્ય !! નિર્માણ પ્રક્રિયા |- | ૧. || [[આંધ્ર પ્રદેશ]] || આંધ્ર રાજ્ય અધિનિયમ, ૧૯૫૩ દ્વારા મદ્રાસ રાજ્યને વિભાજીત કરી બનાવવામાં આવ્યું. |- | ૨. || [[ગુજરાત]] તથા [[મહારાષ્ટ્ર]] || મુંબઈ પુનર્ગઠન અધિનિયમ, ૧૯૬૦ દ્વારા મુંબઈ રાજ્યને ગુજરાત અને મહારાષ્ટ્ર રાજ્યમાં વિભાજીત કરવામાં આવ્યાં. (૧/૫/૧૯૬૦) |- | ૩. || [[કેરળ]] || રાજ્ય પુનર્ગઠન અધિનિયમ, ૧૯૫૬ દ્વારા ત્રાવણકોર-કોચીનની જગ્યાએ રચાયું. |- | ૪. || [[કર્ણાટક]] || રાજ્ય પુનર્ગઠન અધિનિયમ, ૧૯૫૬ દ્વારા તત્કાલીન મૈસૂર રાજ્યમાંથી બનાવવામાં આવ્યું. ૧૯૭૩માં કર્ણાટક નામ આપવામાં આવ્યું. |- | ૫. || [[નાગાલેંડ|નાગાલેન્ડ]] || નાગાલેન્ડ રાજ્ય અધિનિયમ, ૧૯૬૨ દ્વારા અસમ રાજ્યના કેટલાક ક્ષેત્રને અલગ કરી રચના કરવામાં આવી. જેમાં “નાગા પહાડી અને ત્યુએનસાંગ ક્ષેત્ર”નો પણ સમાવેશ કરવામાં આવ્યો. (૧/૨/૧૯૬૪) |- | ૬. || [[હરિયાણા]] || પંજાબ પુનર્ગઠન્ અધિનિયમ, ૧૯૬૬ દ્વારા પંજાબ રાજ્યના કેટલાક ક્ષેત્રને અલગ કરી રચના કરવામાં આવી. (૧/૧૧/૧૯૬૬) |- | ૭. || [[હિમાચલ પ્રદેશ]] || હિમાચલ સંઘ રાજ્ય ક્ષેત્ર (કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશ)ને હિમાચલ પ્રદેશ રાજ્ય અધિનિયમ, ૧૯૭૦ અંતર્ગત રાજ્યનો દરજ્જો આપવામાં આવ્યો. |- | ૮. || [[મેઘાલય]] || સંવિધાનના ૨૩મા સંશોધન અધિનિયમ૧૯૬૯ દ્વારા મેઘાલયને અસમ રાજ્યનું ઉપરાજ્ય બનાવવામાં આવ્યું. પૂર્વોત્તર ક્ષેત્ર અધિનિયમ ૧૯૭૧ દ્વારા પૂર્ણ રાજ્યનો દરજ્જો અપાયો |- | ૯. || [[મણિપુર]], [[ત્રિપુરા]] || પૂર્વોત્તર ક્ષેત્ર અધિનિયમ ૧૯૭૧ દ્વારા કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશમાંથી પૂર્ણ રાજ્યનો દરજ્જો અપાયો. |- | ૧૦. || [[સિક્કિમ]] || સંવિધાનના ૩૫મા સંશોધન અધિનિયમ ૧૯૭૪ દ્વારા સંયુક્ત રાજ્યનો દરજ્જો પ્રાપ્ત થયો. ૩૬મા સંશોધન અધિનિયમ, ૧૯૭૫ દ્વારા પૂર્ણ રાજ્યનો દરજ્જો પ્રાપ્ત થયો. |- | ૧૧. || [[મિઝોરમ]] || મિઝોરમ રાજ્ય અધિનિયમ ૧૯૮૬ અંતર્ગત કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશમાંથી પૂર્ણ રાજ્યનો દરજ્જો પ્રાપ્ત થયો. |- | ૧૨. || [[અરુણાચલ પ્રદેશ]] || અરુણાચલ પ્રદેશ અધિનિયમ્ ૧૯૮૬ દ્વારા કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશમાંથી પૂર્ણ રાજ્યનો દરજ્જો પ્રાપ્ત થયો. |- | ૧૩. || [[ગોઆ|ગોવા]] || ગોવા, દમણ અને દીવ પુનર્ગઠન અધિનિયમ ૧૯૮૭ અન્વયે ગોવાને પૂર્ણ રાજ્યનો દરજ્જો પ્રાપ્ત થયો. (૩૦/૦૫/૧૯૮૭) |- | ૧૪. || [[છત્તીસગઢ]] || મધ્ય પ્રદેશ પુનર્ગઠન અધિનિયમ, ૨૦૦૦ દ્વારા મધ્ય પ્રદેશથી અલગ કરી પૃથક રાજ્ય બનાવવામાં આવ્યું. |- | ૧૫. || [[ઉત્તરાખંડ]] || ઉત્તર પ્રદેશ પુનર્ગઠન અધિનિયમ, ૨૦૦૦ દ્વારા ઉત્તર પ્રદેશથી અલગ કરી પૃથક રાજ્ય બનાવવામાં આવ્યું. (૯/૧૧/૨૦૦૦) |- | ૧૬. || [[ઝારખંડ]] || બિહાર પુનર્ગઠન અધિનિયમ, ૨૦૦૦ દ્વારા બિહાર રાજ્યના કેટલાક હિસ્સાને અલગ કરી પૃથક રાજ્ય બનાવવામાં આવ્યું. (૧૫/૧૧/૨૦૦૦) |- | ૧૭. || [[તેલંગાણા]] || આંધ્ર પ્રદેશના વિભાજનથી નવું રાજ્ય તેલંગાણા અસ્તિત્ત્વમાં આવ્યું. (૨/૬/૨૦૧૪)<ref>{{cite web | url=http://www.newindianexpress.com/states/andhra_pradesh/Telangana-State-to-Be-Born-on-June-2/2014/03/04/article2090470.ece | title=Telangana state formation gazette | publisher=The New Indian Express | access-date=૨૦૧૪-૦૫-૧૪ | archive-date=2014-07-06 | archive-url=https://web.archive.org/web/20140706093144/http://www.newindianexpress.com/states/andhra_pradesh/Telangana-State-to-Be-Born-on-June-2/2014/03/04/article2090470.ece | url-status=dead }}</ref> |- | ૧૮. || [[જમ્મુ અને કાશ્મીર|જમ્મુ-કાશ્મીર]] અને [[લડાખ|લદ્દાખ]] || સંસદ દ્વારા અનુચ્છેદ ૩૭૦ નાબુદ કરી જ્મ્મુ-કાશ્મીરનો વિશેષ સંવૈધાનિક દરજ્જો સમાપ્ત કરી જમ્મુ-કાશ્મીર તથા લદ્દાખ (કારગિલ સહિત) એમ બે પૃથક કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોની રચના કરવામાં આવી. (૫/૮/૨૦૧૯) |} નવેમ્બર ૨૦૧૯માં ભારત સરકારે [[દમણ અને દીવ]] અને [[દાદરા અને નગરહવેલી]]નું જોડાણ કરીને એક જ કેન્દ્ર શાસિત પ્રદેશ [[દાદરા અને નગર હવેલી અને દમણ અને દીવ]] બનાવ્યો હતો, જેનો અમલ ૨૬ જાન્યુઆરી ૨૦૨૦ના રોજ સત્તાવાર થયો હતો.<ref>{{cite news|url=https://theprint.in/india/there-will-be-one-ut-less-as-modi-govt-plans-to-merge-dadra-nagar-haveli-and-daman-diu/261056/|title=There will be one UT less as Modi govt plans to merge Dadra & Nagar Haveli and Daman & Diu|date=10 July 2019|agency=The Print|access-date=22 August 2019|author=Dutta, Amrita Nayak|location=New Delhi}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.devdiscourse.com/article/national/754685-govt-plans-to-merge-2-uts----daman-and-diu-dadra-and-nagar-haveli|title=Govt plans to merge 2 UTs -- Daman and Diu, Dadra and Nagar Haveli|website=Devdiscourse|access-date=26 March 2020}}</ref><ref>http://164.100.47.4/BillsTexts/LSBillTexts/Asintroduced/366_2019_LS_Eng.pdf</ref> ==સંદર્ભ== {{Reflist}} == બાહ્ય કડીઓ == * [https://www.india.gov.in/knowindia/state_uts.php ભારત સરકારની અધિકૃત વેબસાઇટ: રાજ્યો અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશો] {{ભારત}} [[Category:ભારતનાં રાજ્યો અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશો]] 7q2ne74utbs3zzi3sy26gb5awmp0z26 0 18089 886246 885239 2025-06-11T00:37:11Z InternetArchiveBot 63183 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 886246 wikitext text/x-wiki {{માહિતીચોકઠું વિશ્વ ધરોહર સ્થળ}} '''પત્તદકલ''' ([[કન્નડ ભાષા|કન્નડ]] - પત્તદકલુ) [[ભારત]]ના [[કર્ણાટક]] રાજ્યનું એક નગર છે. જે ભારતીય સ્થાપત્યકળાની વેસર શૈલીના આરંભિક પ્રયોગોવાળા સ્મારક સમૂહ માટે પ્રસિદ્ધ છે. આ મંદિર આઠમી સદીમાં બંધાવાયા હતાં. અહીં દ્રવિડ (દક્ષિણ ભારતીય) તથા નાગર (ઉત્તર ભારતીય કે આર્ય) બંને શૈલિઓના મંદિરો છે. પત્તદકલ દક્ષિણ ભારતના [[ચાલુક્ય વંશ]]ની રાજધાની બાદામીથી ૨૨ કિ.મી. દૂર છે. ચાલુક્ય વંશના રાજાઓએ સાતમી અને આઠમી સદીમાં અહીં ઘણાં મંદિર બંધાવ્યાં. એહોલને સ્થાપત્યકળાનું વિદ્યાલય મનાય છે, બાદામીને મહાવિદ્યાલય તો પત્તદકલને વિશ્વવિદ્યાલય કહેવાય છે.<ref>{{cite web |url=http://www.hinduonnet.com/fline/fl2201/stories/20050114000106500.htm |title=દ ચાલુક્યન મૈગ્નીફીશિયેંસ |publisher= |access-date=૫ માર્ચ ૨૦૦૯ |archive-date=2009-05-10 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090510023153/http://www.hinduonnet.com/fline/fl2201/stories/20050114000106500.htm |url-status=dead }}</ref> પત્તદકલ શહેર ઉત્તર કર્ણાટક રાજ્યમાં [[બાગલકોટ જિલ્લો|બાગલકોટ જિલ્લા]]<nowiki/>માં મલયપ્રભા નદીના તટ પર વસેલું છે. આ બાદામી શહેરથી ૨૨ કિ.મી. અને ઐહોલ શહેરથી માત્ર ૧૦ કિ.મી. દૂર છે. અહીંનું સૌથી નજીકનું રેલવે સ્ટેશન ૨૪ કિ.મી. દક્ષિણ-પશ્ચિમમાં બાદામી છે.<ref name="કૉમ"/> આ શહેરને ક્યારેક કિસુવોલાલ કહેવાતું, કેમકે અહીંના બલુઆ પત્થર લાલ આભા વાળા છે.<ref name="ટૂર">{{cite web |url=http://www.karnataka.com/tourism/pattadakal |title=પત્તદકલ |publisher=કર્નાટક ડૉટ કૉમ |access-date=૧૦ જુલાઈ ૨૦૦૯ |archive-date=2009-06-27 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090627080406/http://www.karnataka.com/tourism/pattadakal/ |url-status=dead }}</ref> == શિલ્પ સ્મારક == ચાલુક્ય શૈલીનો ઉદ્ભવ ૪૫૦ ઈ.માં એહોલમાં થયો. અહીં વાસ્તુકારોએ નાગર અને દ્રવિડ સમેત વિભિન્ન શૈલિઓના પ્રયોગ કર્યા હતાં. આ શૈલિઓના સંગમથી એક અભિન્ન શૈલીનો ઉદ્ભવ થયો. સાતમી શતાબ્દીની મધ્યમાં અહીં ચાલુક્ય રાજાઓના રાજ્યાભિષેક થતાં હતાં. કાલાંતરમાં મંદિર નિર્માણ નું સ્થળ બાદામીથી પત્તદકલ આવી ગયું. અહીં કુલ દસ મંદિર છે, જેમાં એક જૈન ધર્મશાળા પણ શામિલ છે. આને ઘેરેલા ઘણાં ચૈત્ય, પૂજા સ્થળ અને ઘણી અપૂર્ણ આધારશિલાઓ છે. અહીં ચાર મંદિર દ્રવિડ શૈલીના છે, ચાર નાગર શૈલીના છે તથા પાપનાથ મંદિર મિશ્રિત શૈલીનું છે. પત્તદકલને ૧૯૮૭માં યુનેસ્કો દ્વારા [[વિશ્વ ધરોહર સ્થળ]] જાહેર કરવામાં આવ્યું છે. <ref>{{cite web |url=http://www.hinduonnet.com/fline/fl2201/stories/20050114000106500.htm |title=દ ચાલુક્યન મૈગ્નીફ઼ીશિયેંસ |access-date=૫ માર્ચ ૨૦૦૯ |archive-date=2009-05-10 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090510023153/http://www.hinduonnet.com/fline/fl2201/stories/20050114000106500.htm |url-status=dead }}</ref><ref>{{cite web |url=http://bagalkot.nic.in/pattadakal.htm |title=પત્તદકલ |access-date=૫ માર્ચ ૨૦૦૯ |archive-date=2004-09-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20040911050855/http://bagalkot.nic.in/pattadakal.htm |url-status=dead }}</ref><ref>{{cite web |url=http://asi.nic.in/asi_monu_whs_pattadakkal.asp |title=વર્લ્ડ છેરિટેજ સાઇટ્સ - પત્તદકલ, ગ્રુપ ઑફ મૉન્યુમાંટ્સ ઐટ પત્તદકલ (૧૯૮૭), કર્નાટક |publisher= |access-date= ૬ માર્ચ ૨૦૦૯}}</ref><ref>{{cite web |url=http://portal.unesco.org/geography/en/files/10641/12282854465ASI_Dharwad.pdf/ASI%2BDharwad.pdf |title=ગ્રુપ ઑફ મૉન્યુમાંટ્સ ઐટ પત્તદકલ |access-date=૯ માર્ચ ૨૦૦૯ |archive-date=2011-06-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110604161152/http://portal.unesco.org/geography/en/files/10641/12282854465ASI_Dharwad.pdf/ASI+Dharwad.pdf |url-status=dead }}</ref><ref>{{cite web |url=http://whc.unesco.org/archive/periodicreporting/apa/cycle01/section2/239.pdf |title=અનુભાગ-૨, રાષ્ટ્ર પાર્ટી: ભારત, પ્રોપર્ટી નામ: પત્તદકલ માં સ્મારક સમૂહ |access-date= ૯ માર્ચ ૨૦૦૯}}</ref> અહીંના ઘણા શિલ્પ અવશેષ અહિં જ બનેલા પ્લેન્સના સંગ્રહાલય તથા શિલ્પ દીર્ઘામાં સુરક્ષિત રખાયા છે. આ સંગ્રહાલયોનું સંરક્ષણ ભારતીય પુરાતત્વ સર્વેક્ષણ વિભાગ કરે છે, જે ભૂતનાથ મંદિર માર્ગ પર સ્થિત છે. આ સિવાય અન્ય મહત્વપૂર્ણ સ્મારકોમાં, અખંડ એકાશ્મ સ્તંભ, નાગનાથ મંદિર, ચંદ્રશેખર મંદિર તથા મહાકુટેશ્વર મંદિર પણ છે, જેમાં અનેક શિલાલેખ છે. વર્ષના આરંભિક ત્રૈમાસમાં અહીં વાર્ષિક નૃત્યોત્સવનું આયોજન કરવામાં આવે છે, જેને ચાલુક્ય ઉત્સવ કહે છે. આ ઉત્સવનું આયોજન પત્તદકલ સિવાય બાદામી અને ઐહોલમાં પણ થાય છે. આ ત્રિદિવસીય સંગીત તથા નૃત્યનો સંગમ કલાપ્રેમીઓ ની ભીડ જમાવે છે. ઉત્સવના મંચની પૃષ્ઠભૂમિમાં મંદિરના દૃશ્ય અને પ્રખ્યાત કલાકાર આ દિવસોમાં અહીંના ઇતિહાસને જીવંત કરી દે છે.<ref name="કૉમ">{{cite web |url=http://www.pattadakal.com/ |title=પત્તદકલ |publisher=www.pattadakal.com |access-date=૧૦ જુલાઈ ૨૦૦૯ |archive-date=2009-02-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090221120139/http://pattadakal.com/ |url-status=dead }}</ref> <gallery> File:Kasivisvanatha_temple_at_Pattadakal.jpg|કાશીવિશ્વનાથ મંદિર File:Temple_Pattadakal.JPG|પાપનાથ મંદિર ચિત્ર:Mallikarjuna_and_Kasivisvanatha_temples_at_Pattadakal.jpg|મલ્લિકાર્જુન એવં કાશીવિશ્વનાથ મંદિર File:Jain_Narayana_temple_at_Pattadakal.JPG|જૈન નારાયણ મંદિર </gallery> == સંદર્ભ == {{Reflist}} * [http://whc.unesco.org/en/list/239 યુનેસ્કો વિશ્વ ધરોહર જાલસ્થલ] પર પત્તદકલ == ઇતર વાંચન == * {{cite book | author = જૉર્જ મિચેલ | title = પત્તદકલ | url = http://www.flipkart.com/pattadakal-george-michell-jeffery-gorbeck/0195660579-dqw3fl0lnd | format = પેપરબેક | publisher = ઑક્સ્ફોર્ડ યુનિવર્સિટી પ્રેસ | access-date = 2009-11-01 | archive-date = 2009-07-13 | archive-url = https://web.archive.org/web/20090713015832/http://www.flipkart.com/pattadakal-george-michell-jeffery-gorbeck/0195660579-dqw3fl0lnd | url-status = dead }} * {{cite book | author = જૉર્જ મિચેલ | title = પત્તદકલ, મૂવમેણ્ટલ લેગેસી | url = http://books.rediff.com/bookshop/bkproductdisplay.jsp?george-michell-pattadakal--movemental-legacy&prrfnbr=60070375&pvrfnbr=81286706&multiple=true&frompg=&isbngroup=0195660579,0195660579,978019566057 | format = પેપરબેક | publisher = ઑક્સ્ફોર્ડ યુનિવર્સિટી પ્રેસ | pages = મનોહર પબ્લિશર્સ એન્ડ ડિસ્ટ્રિબ્યૂટર્સ | access-date = 2009-11-01 | archive-date = 2020-07-19 | archive-url = https://web.archive.org/web/20200719144622/http://books.rediff.com/bookshop/bkproductdisplay.jsp?george-michell-pattadakal--movemental-legacy&prrfnbr=60070375&pvrfnbr=81286706&multiple=true&frompg=&isbngroup=0195660579,0195660579,978019566057 | url-status = dead }} == બાહ્ય કડીઓ == * [http://www.world-heritage-tour.org/asia/south-asia/india/pattadakal/map.html પત્તદકલ ૩૬૦° વિહંગ દૃશ્ય] {{Webarchive|url=https://archive.is/20121209033401/http://www.world-heritage-tour.org/asia/south-asia/india/pattadakal/map.html |date=2012-12-09 }} વર્લ્ડ હેરિટેજ ટૂર પર * [http://www.iloveindia.com/indian-monuments/pattadakal-temple.html પત્તદકલ મંદિર] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080323235505/http://www.iloveindia.com/indian-monuments/pattadakal-temple.html |date=2008-03-23 }} * [http://www.indoarch.org/intro_arch.php ભારતીય ઉપમહાદ્વીપમાં સ્થાપત્યકળા ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20061106230700/http://www.indoarch.org/intro_arch.php |date=2006-11-06 }} * [http://www.indiamonuments.org પત્તદકલ અને દક્ષિણના અન્ય સ્થળોની છબીઓ] * [http://www.twip.org/photos-of-the-world---pattadakal-mallikarjuna-temple-hi-7137-1.html પત્તદકલના ચિત્રો] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160305013555/http://www.twip.org/photos-of-the-world---pattadakal-mallikarjuna-temple-hi-7137-1.html |date=2016-03-05 }} * [http://www.pattadakal.com પત્તદકલ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090221120139/http://pattadakal.com/ |date=2009-02-21 }} વેબસાઇટ * [http://asi.nic.in/asi_monu_whs_pattadakkal.asp ભારતીય પુરાતાત્ત્વિક સર્વેક્ષણ વિભાગ] પર પત્તદકલ * [http://asi.nic.in/asi_monu_whs_pattadakkal_images.asp ભારતીય પુરાતાત્ત્વિક સર્વેક્ષણ વિભાગ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110713181556/http://asi.nic.in/asi_monu_whs_pattadakkal_images.asp |date=2011-07-13 }} પર ચિત્રો [[શ્રેણી:કર્ણાટક]] [[શ્રેણી:ભારતના વિશ્વધરોહર સ્થળો]] 0ip0pqwger8vl15m5huwvi6ai4s0ovt 0 18213 886255 885135 2025-06-11T09:40:04Z InternetArchiveBot 63183 Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 886255 wikitext text/x-wiki {{Pp-semi-indef|small=yes}} {{Infobox Geopolitical organization |native_name= {{Collapsible list |title = <center> સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘ <center> |{{Infobox|subbox=yes|bodystyle= font-size:9pt;font-weight:normal; | rowclass1 = mergedrow| label1 = અંગ્રેજી: | data1 =United Nations | rowclass2 = mergedrow| label2 = અરબી: | data2 = الأمم المتحدة | rowclass3 = mergedrow| label3 = ચીની: | data3 = 联合国 | rowclass4 = mergedrow| label4 = ફ્રેન્ચ: | data4 = Organisation des Nations Unies | rowclass5 = mergedrow| label5 = રશિયન: | data5 = Oрганизация Объединённых Наций | rowclass6 = mergedrow| label6 = સ્પેનિશ: | data6 = Naciones Unidas }} }} |image_flag = Flag of the United Nations.svg |image_symbol = Emblem of the United Nations.svg |symbol_type = પ્રતીક |linking_name = the United Nations |image_map = United Nations (Member States and Territories).svg |map_width = |map_caption = આ નક્શો સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘના સભ્ય દેશો દેખાડે છે |membership = [[સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘના સભ્ય દેશોની યાદી|૧૯૩ સભ્ય દેશો]]<br />૨ નિરીક્ષક દેશો |admin_center_type = મુખ્ય મથક |admin_center = મેનહેટન, [[ન્યૂ યૉર્ક (શહેર)|ન્યૂ યોર્ક શહેર]].^{આંતરરાષ્ટ્રીય પ્રદેશ} |official_languages = અરબી, ચીની, [[અંગ્રેજી ભાષા|અંગ્રેજી]], ફ્રેન્ચ, રશિયન, [[સ્પેનિશ ભાષા|સ્પેનિશ]] |leader_title1 = મહાસચિવ |leader_name1 = [[એન્ટોનિયો ગુટેરેસ]] |established_event1 = સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘનું અધિકારપત્ર |established_date1 = ૨૬ જૂન ૧૯૪૫ |established_event2 = અધિકારપત્રની બહાલી |established_date2 = ૨૪ ઑક્ટોબર ૧૯૪૫ |official_website = http://www.un.org <br> http://www.un.int }} '''સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘ''' ('''યુએન''' ) એ આંતરરાષ્ટ્રીય સંસ્થા છે જેના જાણીતા ઉદ્દેશોમાં આંતરરાષ્ટ્રીય કાયદા, આંતરરાષ્ટ્રીય સલામતી, સામાજિક પ્રગતિ , માનવ અધિકાર ની દ્રષ્ટિએ સહકાર આગળ ધપાવવો અને વિશ્વ શાંતિ હાંસલ કરવાનો સમાવેશ થાય છે. યુએનની સ્થાપના દેશો વચ્ચે યુદ્ધ રોકવા માટે અને વાટાઘાટ માટે એક મંચ પૂરુ પાડવા માટે લીગ ઓફ નેશન્સ ના સ્થાને 1945માં બીજા વિશ્વ યુદ્ધ બાદ થઇ હતી. તેમાં તેના હેતુઓને પાર પાડવા માટે અસંખ્ય પેટા સંસ્થાઓનો સમાવેશ થાય છે. હાલમાં [[યુનાઈટેડ નેશન્સના સભ્ય દેશો|193 સભ્ય રાજ્યો છે]], જેમાં વિશ્વમાં આશરે દરેક [[સાર્વભૌમ રાજ્ય]]નો સમાવેશ થાય છે. વિશ્વભરમાં આવેલી તેની ઓફિસોથી યુએન અને તેની ખાસ એજન્સીઓ આખા વર્ષ દરમિયાન યોજાતી નિયમિત બેઠકોમાં હેતુઓ અને વહીવટીય મુદ્દાઓ નક્કી કરે છે. સંસ્થાને વહીવટીય સંસ્થાઓમાં વિભાજિત કરવામાં આવી છે, મુખ્યત્વેઃ [[યુનાઇટેડ નેશન્સ જનરલ એસેમ્બલી|જનરલ એસેમ્બલી]] (મુખ્ય [[સહેતુક વિધાનસભા|સહેતુક એસેમ્બલી]]); [[સંયુક્ત રાષ્ટ્રો સુરક્ષા સમિતિ|સલામતી કાઉન્સીલ]] (શાંતિ અને સલામતી માટેના ચોક્કસ ઠરાવો નક્કી કરે છે); [[સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંધ આર્થિક અને સામાજિક કાઉન્સીલ|આર્થિક અને સામાજિક કાઉન્સીલ]] (આંતરરાષ્ટ્રીય આર્થિક અને સામાજિક સહકાર અને વિકાસને ઉત્તેજન આપવામાં મદદ કરે છે); [[સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘ સચિવાલય|સચિવાલય]] (યુએન દ્વારા જરૂરી અભ્યાસો, માહિતી અને સવલતો પૂરી પાડે છે); [[ઈન્ટરનેશનલ કોર્ટ ઓફ જસ્ટિસ|આંતરરાષ્ટ્રીય ન્યાય અદાલત]] (પ્રાથમિક ન્યાયિક ભાગ). વધારાની સંસ્થાઓ અન્ય [[યુનાઈટેડ નેશન્સ પદ્ધતિનો વિકાસ p.|યુએન સિસ્ટમ]] એજ્ન્સીઓ જેમ કે [[વર્લ્ડ હેલ્થ ઓર્ગેનાઇઝેશન|વિશ્વ આરોગ્ય સંસ્થા]] (ડબ્લ્યુએચઓ), [[વિશ્વ ખાધાન્ન કાર્યક્રમ]] (ડબ્લ્યુએફપી) અને [[સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘ બાળકોનું ભંડોળ|યુનાઇટેડ નેશન્સ ચિલ્ડ્રન્સ ફંડ]] (યુનિસેફ)સાથે મળીને સંભાળ રાખે છે. યુએનનું જાહેર રીતે દેખાતું પાત્ર [[યુનાઈટેડ નેશન્સના સચિવ-જનરલ|સેક્રેટરી જનરલ]] છે, હાલમાં [[પોર્ટુગલ]]ના [[એન્ટોનિયો ગુટેરેસ|એન્ટોનિયો ગુટેરેસ]] છે, જેમણે 2017માં પોતાનો પદભાર ગ્રહણ કર્યો હતો. સંસ્થાને તેના સભ્ય રાજ્યો પાસેથી મૂલ્યાંકિત અને સ્વૈચ્છિક ફાળાઓનું ભંડોળ પૂરું પાડવામાં આવે છે અને તે છ સત્તાવાર ભાષાઓ ધરાવે છેઃ [[અરબી ભાષા|અરેબિક]], [[ચાઇનીઝ ભાષા|ચાઇનીઝ]], [[અંગ્રેજી ભાષા|ઇંગ્લીશ]] , [[ફ્રેન્ચ ભાષા|ફ્રેંચ]], [[રશીયન ભાષા|રશીયન]] , અને[[સ્પેનિશ ભાષા|સ્પેનીશ]].<ref name="langs">{{cite web |url=http://www.un.org/Depts/DGACM/faq_languages.htm |title=FAQ: What are the official languages of the United Nations? |publisher=UN Department for General Assembly and Content Management |access-date= 2008-09-21}}</ref> == ઇતિહાસ == {{Main|History of the United Nations}} {{Expand|date=July 2009}} જેમાં અમેરિકા કદી પણ જોડાયું ન હતું તેવા [[રાષ્ટ્રોનો સમૂહ|લીગ ઓફ નેશન્સ]] (1919–1946)ની નિષ્ફળતાને પગલે, આંતરરાષ્ટ્રીય આર્થિક, સામાજિક અને માનવતાવાદી સમસ્યાઓના ઉકેલમાં આંતરરાષ્ટ્રીય શાંતિ અને સહકારને ઉત્તેજન આપવા માટે સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘની સ્થાપના 1945માં કરવામાં આવી હતી. નવી વૈશ્વિક સંસ્થા માટે પ્રારંભિક નક્કર યોજના 1939માં અમેરિકાના સ્ટેટ ડિપાર્ટમેન્ટ હેઠળ શરૂ થઇ હતી. સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘમાં પ્રથમ મુદત [[ફ્રેન્કલિન ડી. રુઝવેલ્ટ|ફ્રેંકલીન ડી. રુઝવેલ્ટ]]ની હતી, જે [[વિશ્વયુદ્ધ-2ના મિત્ર રાષ્ટ્રો|સંબંધિત દેશો]]ને ઓળખી કાઢવા માટેની હતી. આ મુદતનો સત્તાવાર રીતે ૧ જાન્યુઆરી 1942ના રોજ ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો હતો જ્યારે, 26 સરકારોએ મળીને [[એટલાન્ટિક ચાર્ટર|એટલાન્ટિક કરાર]]પર હસ્તાક્ષર કર્યા હતા, જે યુદ્ધના પ્રયત્નોને ચાલુ રાખવાની અરજ કરતા હતા. <ref>{{cite web |last=David |first=Wilton |title=United Nations |work=Etymologies & Word Origins: Letter U |publisher=WordOrigins.org |url=http://www.wordorigins.org/index.php/site/comments/united_nations/ |access-date=2009-11-04 |archive-date=2016-03-31 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160331193323/http://www.wordorigins.org/index.php/site/comments/united_nations/ |url-status=dead }}</ref> 25 એપ્રિલ 1945ના રોજ [[આંતરરાષ્ટ્રીય સંસ્થા પર સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘનો પરિસંવાદ|આંતરરાષ્ટ્રીય સંસ્થા પરનો યુએન પરિસંવાદ]][[સાન ફ્રાન્સિસ્કો, કેલિફોર્નિયા|સાન ફ્રાન્સિસ્કો]]માં શરૂ થયો હતો, જેમાં 50 સરકારોએ હાજરી આપી હતી અને અસંખ્ય [[બિન રકારી સંસ્થા|બિન સરકારી સંસ્થાઓ]][[સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘનો કરાર|સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘના કરાર]]મુસદ્દામાં સામેલ હતી. પાંચ કાયમી સભ્યો [[સંયુક્ત રાષ્ટ્રો સુરક્ષા સમિતિ|સિક્યુરિટી કાઉન્સીલ]] [[ફ્રાન્સ|ફ્રાંસ]], [[પ્રજાસત્તાક ચીન|ચાઇના પ્રજાસત્તાક]], [[સોવિયેત સંઘ]], [[યુનાઈટેડ કિંગડમ્|યુનાઇટેડ કિંગડમ]]અને [[યુનાઈટેડ સ્ટેટ્સ|યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ]] —અને હસ્તાક્ષર કરનારા અન્ય 46 લોકોની બહુમતી સાથે કરારની સ્વીકૃતિ મળતા યુએન 24 ઓક્ટોબર 1945ના રોજ સત્તાવાર રીતે અસ્તિત્વમાં આવ્યું હતું.51 રાષ્ટ્રોના પ્રતિનિધિત્વ અને સિક્યુરિટી કાઉન્સીલ સાથે [[યુનાઇટેડ નેશન્સ જનરલ એસેમ્બલી|જનરલ એસેમ્બલી]]ની પ્રથમ બેઠક જાન્યુઆરી 1946માં [[વેસ્ટમિનીસ્ટર સેન્ટ્રલ હોલ]] [[લંડન]]ખાતે યોજાઇ હતી. <ref name="unmilestones">{{cite web |url=http://www.un.org/aboutun/milestones.htm |title=Milestones in United Nations History |publisher=Department of Public Information, United Nations |access-date= 2008-07-17}}</ref> [[ઓઇલ ફોર ફૂડ કાર્યક્રમ|ઓઇલ ફોર ફુડ કૌભાંડ]]બાદ યુએનની પ્રતિષ્ઠાને 2003માં લાંછન લાગ્યું હતું. પ્રથમ [[અખાતી યુદ્ધ]] ફાટી નીકળતા આંતરરાષ્ટ્રીય [[આર્થિક પ્રતિબંધ]]ને કારણે જે ઇરાકીઓને અસર થઇ હતી તેમના માટે [[ઇરાક]]ને [[ખાધાન્ન]], [[ઔષધ]] અને અન્ય [[માનવતાવાદ|માનવીઓ]]ને પૂરા પાડી શકાય તેવા પદાર્થોની સામે [[પેટ્રોલિયમ|ઓઇલ]] વેચવાની મંજૂરી આપવા માટે કાર્યક્રમની રચના 1996માં કરવામાં આવી હતી.2003માં દુરુપયોગ અને ભ્રષ્ટાચારના આક્ષેપો સપાટી પર આવ્યા હતા અને [[બેનોન સેવન]],ભૂતપૂર્વ ડિરેક્ટર,ને પદભ્રષ્ટ કરવામાં આવ્યા હતા અને ત્યાર બાદ તેમણે ઇરાકી શાસન પાસેથી લાંચ લીધી હોવાનું બહાર આવતા યુએનમાંથી રાજીનામુ આપી દીધું હતું. ફોજદારી તપાસ કરવા માટે તેમની યુએન ઇમ્યુનિટી ઉપાડી લેવાની ભલામણ કરવામાં આવી હતી.<ref>{{cite web|url=http://www.iic-offp.org/documents/Third%20Interim%20Report.pdf|title=Independent Inquiry Committee into the United Nations Oil-for-Food Programme|publisher=United Nations|date=2005-08-08 <!-- application/pdf, 3848553 bytes -->|format=PDF|access-date=2008-12-30|archive-date=2005-09-17|archive-url=https://web.archive.org/web/20050917070923/http://www.iic-offp.org/documents/Third%20Interim%20Report.pdf|url-status=dead}}</ref> સેવન બાદ, [[કોજો અન્નામ|કજો અન્નાન]], [[કોફી અન્નાન]]ના પુત્ર,પર પણ ગેરકાયદે [[સ્વિત્ઝરલેન્ડ|સ્વીસ]] કંપની કટેક્ના વતી ઓઇલ ફોર ફૂડનો કરાર મેળવ્યો હોવાનો આરોપ મૂકવામાં આવ્યો હતો. ભારતના વિદેશ પ્રધાન, [[કે.નટવર સિંઘ|કેય. નટવરસિંહ]]ની ઉપરોક્ત કૌભાંડમાં ભૂમિકા હોવાથી ઓફિસમાંથી દૂર કરવામાં આવ્યા હતા અને [[કોલ ઇન્ક્વાયરી]]એ તપાસ કરી હતી કે ઓસ્ટ્રેલીયન વ્હીટ બોર્ડે ઇરાક સાથેના કોઇ કરારમાં કોઇ કાયદાનું ઉલ્કોલંઘન કર્યું છે કે કેમ<ref>{{cite web|url=http://www.ag.gov.au/agd/WWW/unoilforfoodinquiry.nsf/Page/Report|title=Report of the Inquiry into certain Australian companies in relation to the UN Oil-for-Food Programme|publisher=Australian Government Attorney-General's Department|date=2006-11|access-date=2009-11-04|archive-date=2009-11-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20091112044503/http://www.ag.gov.au/agd/WWW/unoilforfoodinquiry.nsf/Page/Report|url-status=dead}}</ref> == સંસ્થા == {{Main|United Nations System}} સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘની પદ્ધતિ પાંચ મુખ્ય ભાગ પર આધારિત છે(અગાઉ છ હતા[[સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘ ટ્રસ્ટીશીપ કાઉન્સલ|ટ્રસ્ટીશીપ કાઉન્સીલે]] 1994માં કામગીરી રદ કરી હતી);<ref>{{cite web| url=http://www.un.org/News/Press/docs/2005/org1436.doc.htm|title=Membership of Principal United Nations Organs in 2005|publisher=United Nations|date=[[2005-03-15]]}}</ref> [[સામાન્ય વિધાનસભા|જનરલ એસેમ્બલી]], [[સલામતી કાઉન્સીલ|સિક્યુરિટી કાઉન્સીલ]], [[આર્થિક અને સામાજિક કાઉન્સીલ|ઇકોનોમિક અને સોશિયલ કાઉન્સીલ]] (ઇસીઓએસઓસી), સચિવાલય, અને [[ઈન્ટરનેશનલ કોર્ટ ઓફ જસ્ટિસ|ઇન્ટરનેશનલ કોર્ટ ઓફ જસ્ટીસ]]. પાંચના ચાર મુખ્ય ભાગો મુખ્ય [[સંયુક્ત રાષ્ટ્રો મુખ્ય મથક|સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘના વડામથકે]]આવેલા છે, જે [[ન્યૂયોર્ક શહેર|ન્યુ યોર્ક શહેર]]ના આંતરરાષ્ટ્રીય હદમાં આવેલા છે. [[ઈન્ટરનેશનલ કોર્ટ ઓફ જસ્ટિસ|ઇન્ટરનેશનલ કોર્ટ ઓફ જસ્ટીસ]] [[હક|ધી હક]]માં આવેલું છે, જ્યારે અન્ય મોટી એજન્સીઓ યુએનની [[રાષ્ટ્રોનો મહેલ|જિનીવા]], [[વિયેના આંતરરાષ્ટ્રીય કેન્દ્ર|વિયાના]] અને [[યુએનઓએન|નૈરોબી]]ની ઓફિસમાં આવેલી છે. અન્ય યુએન સંસ્થાઓ આખા વિશ્વમાં પથરાયેલી છે. સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘની છ સત્તાવાર [[ભાષા]]ઓનો ઉપયોગ સરકારની આંતરિક બેઠકોમાં અને દસ્તાવેજોમાં થાય છે, જેમાં [[અરબી ભાષા|અરેબિક]], [[ચાઇનીઝ ભાષા|ચાઇનીઝ]], [[અંગ્રેજી ભાષા|ઇંગ્લીશ]], [[ફ્રેન્ચ ભાષા|ફ્રેંચ]], [[રશિયન ભાષા|રશીયન]] ,અને [[સ્પેનિશ ભાષા|સ્પેનીશ]]નો સમાવેશ થાય છે,<ref name="langs"/>જ્યારે સચિવાલય બે ચાલુ ભાષા ઇંગ્લીશ અને ફ્રેચનો ઉપયોગ કરે છે. સત્તાવાર ભાષાઓમાંથી પાંચની પસંદગી જ્યારે યુએનની સ્થાપના થઇ ત્યારે કરવામા આવી હતી; અરેબિકનો ઉમેરો 1973માં કરવામાં આવ્યો હતો. સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘનો એડિટોરિયલ મેન્યુઅલ સુચવે છે કે ઇંગ્લીશ ભાષા દસ્તાવેજનું ધોરણ [[બ્રિટીશ ભાષા|બ્રિટીશ વપરાશ]] અને [[ઓક્સફોર્ડ સ્પેલીંગ]] (en-gb-oed), અને [[ચાઇનીઝ લખાણ પદ્ધતિ|ચાઇનીઝ લખાણ]] ધોરણ એ [[સરળીકૃત્ત ચાઇનીઝ કેરેક્ટર|સરળીકૃત્ત ચાઇનીઝ]] છે. જ્યારે ચીનનું પ્રતિનિધિત્વ યુએનમાં [[રીપબ્લિક ઓફ ચાઇના|રિપબ્લિક ઓફ ચાઇના]]માંથી [[ચીન|પીપલ્સ રિપબ્લિક ઓફ ચાઇના]] થયું ત્યારે 1971માં પરંપરાગત ચાઇનીઝના સ્થાને તે આવ્યું હતું. રિપબ્લિક ઓફ ચાઇના હવે સર્વસામાન્ય રીતે "તાઇવાન" તરીકે જાણીતું છે. === જનરલ એસેમ્બલી === [[ચિત્ર:UN General Assembly hall.jpg|thumb|સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંધ સામાન્ય વિધાનસભા હોલ ]] {{Main|United Nations General Assembly}} જનરલ એસેમ્બલી એ મુખ્ય સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘની [[સહેતુક વિધાનસભા]] છે. તમામ [[યુનાઈટેડ નેશન્સના સભ્ય દેશો|સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘ સભ્ય રાજ્યો]]નું મિશ્રણ, નિયમિત વાર્ષિક સત્રોમાં સભ્ય રાજ્યોમાંથી ચુટાયેલ પ્રમુખની આગેવાની હેઠળ મળે છે. દરેક સત્રનો પ્રારંભ થયા બાદ બે સપ્તાહના ગાળા બાદ દરેક સભ્યોને એસેમ્બલીને સંબોધન કરવાની તક મળે છે. પરંપરાગત રીતે, સેક્રેટરી જનરલ પ્રથમ નિવેદન કરે છે, ત્યાર બાદ એસેમ્બલીના પ્રમુખ કરે છે. પ્રથમ સત્ર 10 જાન્યુઆરી 1946ના રોજ લંડનમાં [[વેસ્ટિમિનીસ્ટર સેન્ટ્રલ હોલ|વેસ્ટમિનીસ્ટર સેન્ટ્રલ હોલ]]માં બોલાવવામાં આવ્યું હતું અને તેમાં 51 રાષ્ટ્રોના પ્રતિનિધિઓનો સમાવેશ કરાયો હતો. જ્યારે જનરલ એસેમ્બલી અગત્યના પ્રશ્નો અંગે મત આપે છે ત્યારે, હાજર રહેલામાંથી બે તૃતીયાંશ બહુમતી અને મતદાન જરૂરી છે. અગત્યના પ્રશ્નોમાં નીચેનાનો સમાવેશ થાય છેઃ શાંતિ અને સલામતી પરની ભલામણ; મતપત્રમાં સભ્યોની ચુંટણી; સભ્યોને દાખલ, રદ કરવા, અને હકાલપટ્ટી કરવી; અને અંદાજપત્રીય બાબતો. અન્ય તમામ પ્રશ્નો બહુમતી મત દ્વારા નક્કી થાય છે. દરેક સભ્ય દેશ એક મત ધરાવે છે. અંદાજપત્રીય બાબતોની સંમતિ સિવાય ઠરાવો સભ્યોને બંધનકર્તા હોતા નથી. એસેમ્બલી યુએનની પરિપ્રેક્ષ્યમાં કોઇ પણ ભલામણ કરી શકે છે, સિવાય કે શાંતિ અને સલામતીની બાબતો, કે જે સલામતી કાઉન્સીલની વિચારણા હેઠળ હોય છે. [[રજૂઆત (રાજકારણ)|એક રાજ્ય]]નો વિચાર કરીએ તો સત્તા માળખું બે તૃતીયાંશ મત દ્વારા ઠરાવ પસાર કરવા માટે વૈશ્વિક વસતીના ફક્ત આઠ ટકા વસતી ધરાવતા રાજ્યોને મંજૂરી આપી શકે છે. {{Citation needed|date=September 2007}} જોકે, ભલામણ કરતા વધુ કંઇ નહી હોવાથી, સભ્ય રાજ્ય વિશ્વની કુલ વસતીના ફક્ત આઠ ટકા વસતી ધરાવતા હોય તેના દ્વારા ભલામણ કરાતી હોય તે વિચારવું મુશ્કેલ છે, તેવા કિસ્સામાં બાકી રહેલા વસતીના 92 ટકા વિરોધ કરે તો તેને બંધનકર્તા રહેવું પડશે. === સલામતી કાઉન્સીલ === [[ચિત્ર:United Nations Security Council.jpg|thumb|ન્યુયોર્ક સ્થિત યુએન સિક્યુરિટી કાઉન્સીલ ચેમ્બર ]] {{Main|United Nations Security Council}} [[સંયુક્ત રાષ્ટ્રો સુરક્ષા સમિતિ|સલામતી કાઉન્સીલ]]ની ફરજ એ છે કે દેશો વચ્ચે શાંતિ અને સલામતી જાળવી રાખવી.જ્યારે સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘના અન્ય ભાગો સભ્ય [[સરકાર]]ને ફક્ત ભલામણ જ કરી શકે છે, ત્યારે જે સભ્ય સરકારોએ [[સંયુક્ત રાષ્ટ્રો ખતપત્ર|ચાર્ટર (કરાર)]] આર્ટિકલ 25 હેઠળ હાથ ધરવા માટે સંમતિ વ્યક્ત કરી હોય તેવા નિર્ણયોને બંધનકર્તા રહેવાનો અધિકાર છે.<ref name="ChapterV">{{cite web |url=http://www.un.org/aboutun/charter/chapter5.htm |title=UN Charter: Chapter V |access-date= 2008-03-24 |publisher=United Nations}}</ref>કાઉન્સીલના નિર્ણયો [[સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘ સિક્યુરિટી કાઉન્સીલ ઠરાવ|યુનાઇટેડ નેશન્સ સિક્યુરિટી કાઉન્સીલ ઠરાવ]]તરીકે જાણીતા છે. સલામતી કાઉન્સીલની રચના 15 સભ્ય રાજ્યો થકી કરવામાં આવી છે, જેમાં 5 કાયમી સભ્યોનો સમાવેશ થાય છે જેમ કે, [[ચીન]], [[ફ્રાન્સ|ફ્રાંસ]], [[રશિયા|રશીયા]], [[યુનાઈટેડ કિંગડમ્|યુનાઇટેડ કિંગડમ]] અને [[યુનાઈટેડ સ્ટેટ્સ|યુનાઇટેડ સ્ટેટસ]] – અને 10 બિન કાયમી સભ્યો, હાલમાં [[ઓસ્ટ્રીયા]] , [[બર્કિના ફાસો]], [[કોસ્ટા રિકા]], [[ક્રોટીયા]] , [[જાપાન]], [[લિબીયા]], [[મેક્સિકો]], [[તુર્કી|તૂર્કી]], [[યૂગાન્ડા]],અને [[વિયેટનામ|વિયેતનામ]]સભ્યો છે. પાંચ કાયમી સભ્યો [[ઠરાવ (કાયદો)#સ્વતંત્ર તાબાનું અને પ્રક્રિયાયુક્ત|તાબામાં નહી પરંતુ પ્રક્રિયાગત ઠરાવો નહી]] તેના માટે [[સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘ સિક્યુરિટ કાઉન્સીલ વીટો પાવર|વીટો (મનાઇ)પાવર]]ધરાવે છે, જે કાયમી સભ્યને સ્વીકારવા પર પર્તિબંધ મૂકવાની મંજૂરી આપે છે પરંતુ તેને અસ્વીકાર્ય ઠરાવની ચર્ચા પર પ્રતિબંધની મંજૂરી આપતું નથી. પ્રાદેશિક ધોરણે [[યુનાઇટેડ નેશન્સ જનરલ એસેમ્બલી|જનરલ એસેમ્બલી]] દ્વારા સભ્ય રાજ્યોના મત આપવાથી બે વર્ષની મુદત માટે દસ હંગામી બેઠકો જાળવી શકાય છે.સલામતી કાઉન્સીલનું પ્રમુખપદ આલ્ફાબેટિકલી દર મહિને ફરે છે,<ref name="CouncilMembers">{{cite web |url=http://www.un.org/sc/members.asp |title=UN Security Council Members |access-date= 2008-03-24 |publisher=United Nations}}</ref> અને સપ્ટેમ્બર 2009ના મહિનામાં તે [[યુનાઈટેડ સ્ટેટ્સ|યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ]] પાસે હતું. === સચિવાલય === {{Main|United Nations Secretariat}} [[ચિત્ર:The_United_Nations_Secretariat_Building.jpg|thumb|right|upright|યુએન વડામથક ખાતે સચિવાલયની ઇમારત ]] સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘનું સચિવાલય [[સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘ સચિવ-જનરલ|સેક્રેટરી જનરલ]] દ્વારા ચલાવવામાં આવે છે, જેને વિશ્વભરમાં આંતરરાષ્ટ્રીય સિવીલ સર્વન્ટના કર્મચારીઓ દ્વારા મદદ કરવામાં આવે છે. તે સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘને તેમની બેઠક માટે જરૂરી અભ્યાસ, માહિતી અને સવલત પૂરી પાડે છે. વધુમાં તે યુએન સલામતી કાઉન્સીલ, યુએન જનરલ સેક્રેટરી એસેમ્બલી, યુએન ઇકોનોમિક એન્ડ સોશિયલ કાઉન્સીલ અને અન્ય યુએન સંસ્થાઓ દ્વારા આદેશ અપાયેલા કાર્યો પણ હાથ ધરે છે. સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘ ચાર્ટર કાર્યક્ષમતા, સ્પર્ધાત્મકતા અને સંકલિતતાના ઊંચા ધોરણ ધરાવનારાઓ દ્વારા કરવામાં આવેલી અરજીઓ મારફતે કર્મચારીઓ પસંદ કરી શકાય એ સવલત પૂરી પાડે છે, તેની સાથે થોડી અગત્યતા વિસ્તૃત ભૌગોલિક ધોરણે પણ ભરતી કરવાની સવલત છે. ચાર્ટરમાં એવી જોગવાઇ છે કે કર્મચારીઓ યુએન સિવાય અન્ય કોઇ સત્તા પાસેથી માહિતી માગશે નહી કે મેળવશે નહી. દરેક યુએન સભ્ય દેશે સચિવાલયની આંતરરાષ્ટ્રીય પ્રતિભાને માન આપવાનું રહેશે અને તેમના કર્મચારીઓનો પ્રભાવ મેળવવાનો રહેશે નહી. સેક્રેટરી જનરલ ફક્ત જ કર્મચારીઓની પસંદગી માટે જવાબદાર છે. સેક્રેટરી જનરલની ફરજોમાં આંતરરાષ્ટ્રીય વિવાદોના ઉકેલમાં સહાય કરવી, શાંતિ રાખવાની કામગીરીનું સંચાલન, આંતરરાષ્ટ્રીય પરિસંવાદો યોજવા, સલામતી કાઉન્સીલના અમલ પર માહિતી એકત્ર કરવી અને વિવિધ પગલાં બાબતે સભ્ય સરકારો સાથે મસલત કરવી તેનો સમાવેશ થાય છે. આ વિસ્તારમાં આવેલી અગત્યની સચિવાલય ઓફિસમાં કોઓર્ડિનેટર ઓફ હ્યુમનીટેરીયન અફેર્સ અને ડિપાર્ટમેન્ટ ઓફ પીસકીપીંગ ઓપરેશન્સનો સમાવેશ થાય છે. સેક્રેટરી જનરલ કોઇ પણ બાબત સલામતી કાઉન્સીલના ધ્યાનમાં લાવી શકે છે, કે જે તેના અથવા તેણીના મંતવ્ય અનુસાર આંતરરાષ્ટ્રીય શાંતિ અને સલામતી સામે જોખમ ઊભા કરે તેમ હોય. ==== સેક્રેટરી જનરલ ==== {{Main|Secretary-General of the United Nations}} [[ચિત્ર:Antonio Guterres 1-1.jpg|alt=હાલ ના સચિવ એંટેનિઓ ગુટેરેશ છે|thumb|પ્રવર્તમાન સચિવ-જનરલ, પોર્તુગલ, અંટોનિયો ગુટેરેશ]] સચિવાલયનું નેતૃત્ત્વ [[યુનાઈટેડ નેશન્સના સચિવ-જનરલ|સેક્રેટરી જનરલ]]દ્વારા સંભાળવામાં આવે છે,જેઓ ''ડિ ફેક્ટો'' પ્રવક્તા અને યુએનના વડા તરીકે વર્તે છે. પ્રવર્તમાન સેક્રેટરી જનરલ [[એન્ટોનિયો ગુટેરેશ|બ]]<nowiki/>જેમણે 2007માં [[કોફી અન્નાન]]પાસેથી પદભાર સંભાળ્યો હતો અને જ્યારે 2011માં તેમની મુદત પૂરી થાય ત્યારે પુનઃનિમણૂંક માટે લાયક ઠરશે<ref name="sgrole">[http://www.un.org/sg/sgrole.shtml ઓફિસ ઓફ ધ સેક્રેટરી જનરલ -યુનાઇટેડ નેશન્સ ].</ref> [[ફ્રેન્કલિન ડી. રુઝવેલ્ટ|ફ્રેંકલીન ડી. રૂઝવેલ્ટ]] દ્વારા "વિશ્વ મધ્યસ્થી"તરીકે કલ્પના કરવામાં આવી છે, આ પદનો [[સંયુક્ત રાષ્ટ્રો ખતપત્ર|યુએન ચાર્ટર]]માં સંસ્થાના "ચિફ એડમિનીસ્ટ્રેટચીવ ઓફિસર"તરીકે ગણના કરવામાં આવી છે,<ref>[[:s:en:સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘનો કરાર #આર્ટિકલ 97|ચાર્ટર ઓફ યુનાઇટેડ નેશન્સ, આર્ટિકલ 97]].</ref>પરંતુ ચાર્ટરમાં એવું પણ દર્શાવવામાં આવ્યું છે કે સેક્રેટરી જનરલ આંતરરાષ્ટ્રીય [[વિશ્વ શાંતિ|શાંતિ]] અને સલામતી<ref>[[:s:en:સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘનો કરાર #આર્ટિકલ 97|ચાર્ટર ઓફ ધી યુનાઇટેડ નેશન્સ, આર્ટિકલ 99]].</ref> જાળવી રાખવા માટે તેમની દ્ધષ્ટિએ ધમકી રૂપ હોય તેવી કોઇ પણ બાબતને [[સંયુક્ત રાષ્ટ્રો સુરક્ષા સમિતિ|સલામતી કાઉન્સીલ]]ના ધ્યાનમાં લાવી શકે છે, જે તેમના પદને વૈશ્વિક તબક્કે પગલાં લેવાની ભારે મોટી તક પૂરી પાડે છે. આ પદને યુએન સંસ્થાના એડમિનીસ્ટ્રેટર અને [[મુત્સદીગીરી|રાજદ્વારી]] અને [[મધ્યસ્થતા|મધ્યસ્થી]] તરીકેની બેવડી ભૂમિકામાં વિકસાવવામાં આવ્યું છે, જે [[યુનાઈટેડ નેશન્સના સભ્ય દેશો|સભ્ય રાજ્યો]] અને વૈશ્વિક મુદ્દાઓમાં સંમતિ શોધવા પરત્વે ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે છે.<ref name="sgrole"/> સેક્રેટરી જનરલની નિમણૂંક [[યુનાઇટેડ નેશન્સ જનરલ એસેમ્બલી|જનરલ એસેમ્બલી]] દ્વારા સલામતી કાઉન્સીલની ભલામણ બાદ કરવામાં આવે છે. પસંદગી પ્રક્રિયા પર સલામતી કાઉન્સીલ<ref>[http://www.un.org/sg/appointment.shtml યુનાઇટેડ નેશન્સ - સેક્રેટરી જનરલની નિમણૂંક પ્રક્રિયા ].</ref>નો કોઇ પણ સભ્ય [[સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘ સિક્યુરિટી કાઉન્સીલ વીટો પાવર|સત્તાનો]]ઉપયોગ કરી શકે છે અને જો પસંદગી પ્રક્રિયા થઇ ન હોય અને બહુમતી મત મેળવવામાં આવ્યા ન હોય તો જનરલ એસેમ્બલી સલામતી કાઉન્સીલની ભલામણને વ્યવહારુ રીતે બિનઅસરકારક બનાવી શકે છે.<ref name="una-usa-fact">{{cite web | url=http://www.unausa.org/atf/cf/%7B49C555AC-20C8-4B43-8483-A2D4C1808E4E%7D/SG%20Reform%20Fact%20Sheet-fina-logol.pdf | title=An Historical Overview on the Selection of United Nations Secretaries-General | publisher=UNA-USA | access-date=2007-09-30 | format=PDF | archive-date=2007-10-25 | archive-url=https://web.archive.org/web/20071025014319/http://www.unausa.org/atf/cf/%7b49C555AC-20C8-4B43-8483-A2D4C1808E4E%7d/SG+Reform+Fact+Sheet-fina-logol.pdf | url-status=dead }}</ref> આ પદ માટે કોઇ ચોક્કસ શરતો નથી, પરંતુ વર્ષો વીતતા એવું સ્વીકારવામં આવ્યું છે કે આ પદ પાંચ વર્ષમાંથી એક કે બે [[પ્રમુખ તરીકેની તેમની અવધિમાં કોઈ વિશેષ બનાવ બન્યો નહીં.|મુદત]]માટે જાળવી રાખી શકાશે, તે પદ માટે ભૌગોલિક ફેરબદલના આધારે નિમણૂંક થઇ શકે છે અને સેક્રેટરી જનરલ પાંચ સલામતી કાઉન્સીલ સભ્ય રાજ્યોના મૂળનો હોવો ન જઇએ. <ref name="una-usa-fact"/> {| class="wikitable" border="1" style="font-size:90%;text-align:left" |+ style="padding-top:1em"|યુનાઈટેડ નેશન્સના સચિવ-જનરલ<td><ref>[http://www.un.org/sg/formersgs.shtml ]ભૂતપૂર્વ સેક્રેટરી જનરલ - સંયુક્ત રાષ્ટસંઘ/1}.</ref></td> !સંખ્યા. !! !નામ !! !જે તે મૂળનો દેશ !ઓફિસ સંભાળી !ઓફિસ છોડી !નોંધ |- | | 1. | '''[[ટ્રિગ્વે લાઇ|ટ્રાગ્વે લાઇ]]''' | {{flag|Norway}} | 2 ફેબ્રુઆરી 1946 | 10 નવેમ્બર 1952 | રાજીનામુ આપ્યું |- | 2 | '''[[ડેગ હેમરર્સ્કઓલ્ડ|ડેગ હેમર્સ્કઓલ્ડ]]''' | {{flag|Sweden}} | 10 એપ્રિલ 1953 | 18 સપ્ટેમ્બર 1961 | ઓફિસ દરમિયાન મૃત્યુ |- | | 3. | '''[[યુ થાન્ટ]]''' | {{flag|Burma}} | 30 નવેમ્બર 1961 | 1 જાન્યુઆરી 1972 | [[એશિયા]]ના પ્રથમ સેક્રેટરી જનરલ |- | | 4. | '''[[કૂર્ટ વાલ્ધેઇમ|કુર્ટ વાલ્ધેઇમ]]''' | {{flag|Austria}} | 1 જાન્યુઆરી 1972 | 1 જાન્યુઆરી 1982 | |- | | 5. | '''[[જાવિએર પેરેઝ દ સ્યુલાર્સ]]''' | {{flag|Peru}} | 1 જાન્યુઆરી 1982 | 1 જાન્યુઆરી 1992 | [[દક્ષિણ અમેરિકા]]ના પ્રથમ સેક્રેટરી જનરલ |- | 6. | '''[[બૌટ્રોસ-ઘાલી|બૌટ્રોસ બૌટ્રોસ ઘાલી]]''' | {{flag|Egypt}} | 1 જાન્યુઆરી 1992 | 1 જાન્યુઆરી 1997 | [[આફ્રિકા]] ના પ્રથમ સેક્રેટરી જનરલ |- | 7 | '''[[કોફી અન્નાન]]''' | {{flag|Ghana}} | 1 જાન્યુઆરી 1997 | 1 જાન્યુઆરી 2007 | |- | 8 | '''[[બેન કી મૂન]]''' | {{flag|South Korea}} | 1 જાન્યુઆરી 2007 | 1 જાન્યુઆરી 2017 | |- |9 |એન્ટોનિયો ગુટેરેશ |Portugal |1 જાન્યુઆરી 2017 | | |} === ઈન્ટરનેશનલ કોર્ટ ઓફ જસ્ટિસ === [[ચિત્ર:International Court of Justice HQ 2006.jpg|thumb|શાંતિ મહેલ, હક, નેધરલેન્ડઝ ખાતે આઇસીજેની બેઠક ]] {{Main|International Court of Justice}} ઇન્ટરનેશનલ કોર્ટ ઓફ જસ્ટીસ (આઇસીજે), [[હક]] [[નેધરલેન્ડ્સ|નેધરલેન્ડઝ]]માં આવેલી છે,અને તે સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘનો પ્રાથમિક ન્યાયિક ભાગ છે. 1945માં સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘ ચાર્ટર દ્વારા સ્થપાયેલ આ કાર્ટે 1946માં [[આંતરરાષ્ટ્રીય ન્યાયની કાયમી અદાલત|પરમેનન્ટ કોર્ટ ઓફ ઇન્ટરનેશનલ જસ્ટીસ]]ના અનુગામી તરીકે કામગીરીનો પ્રારંભ કર્યો હતો. ઇન્ટરનેશનલ કોર્ટ ઓફ જસ્ટીસનો કાયમી ઠરાવ તેના પૂરોગામી જેવો જ સમાન છે, જે મુખ્ય બંધારણીય દસ્તાવેજ છે જે કોર્ટનો સમાવેશ અને નિયમન કરે છે. <ref>{{cite web |url=http://www.icj-cij.org/documents/index.php?p1=4&p2=2&p3=0 |title=Statute of the International Court of Justice |publisher=International Court of Justice |access-date=2007-08-31 |archive-date=2011-06-29 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110629193835/http://www.icj-cij.org/documents/index.php?p1=4&p2=2&p3=0 |url-status=dead }}</ref> તે [[હક]], [[નેધરલેન્ડ્સ|નેધરલેન્ડઝ]] સ્થિત [[શાંતિ મહેલ|પીસ પેલેસ]]પર આધારિત છે, જે આંતરરાષ્ટ્રીય કાયદાના અભ્યાસ માટેના ખાનગી ક્ષેત્ર એવા [[આંતરરાષ્ટ્રીય કાયદાની હક એકેડમી|હક એકેડમી ઓફ ઇન્ટરનેશનલ લો]]ની ઇમારતમાં ભાગ પડાવે છે. કોર્ટના પ્રવર્તમાન વિવિધ ન્યાયમૂર્તિઓ એકેડેમની ક્યાં તો પ્રાધ્યાપક અથવા ભૂતપૂર્વ ફેકલ્ટી સભ્ય છે.તેનો હેતુ રાજ્યો વચ્ચેના વિવાદોમાં ન્યાય તોળવાનો છે. કોર્ટે અન્યો ઉપરાંત યુદ્ધ ગુન્હાઓ, ગેરકાયદે રાજ્યની દરમિયાનગીરી અથવા નૃવંશ સંહાર જેવા કેસો સાંભળ્યા છે અને હજુ પણ કેસો સાંભળે છે. <ref>{{cite web |url=http://www.icj-cij.org/court/index.php?p1=1&PHPSESSID=26e84ff7b1a8f1f3edf82cf94f3a7d68 |title=The Court |publisher=International Court of Justice |access-date=2007-05-17 |archive-date=2007-12-14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20071214170419/http://www.icj-cij.org/court/index.php?p1=1&PHPSESSID=26e84ff7b1a8f1f3edf82cf94f3a7d68 |url-status=dead }}</ref> સંબંધિત કોર્ટ [[આંતરરાષ્ટ્રીય ફોજદારી અદાલત|ઇન્ટરનેશનલ ક્રિમીનલ કોર્ટ]] (આઇસીસી)એ જનરલ એસેમ્બલી દ્વારા શરૂ કરાયેલ આંતરરાષ્ટ્રીય ચર્ચાઓ દ્વારા 2002માં તેની કામગીરીનો પ્રારંભ કર્યો હતો. આ પ્રથમ કાયમી આંતરરાષ્ટ્રીય કોર્ટ છે, જેણે આંતરરાષ્ટ્રીય કાયદા હેઠળ યુદ્ધ ગુન્હાઓ અને નરસંહાર સહિતના ગંભીર પ્રકારના ગુન્હા કર્યા હોય તેને સજા આપવાનો પ્રયત્ન કરે છે. કર્મચારીઓ અને ધિરાણની દ્રષ્ટિએ આઈસીસી કામગીરીની રીતે યુએનથી સ્વતંત્ર છે, પરંતુ આઇસીસી ગવર્નીંગ બોડી, રોમના કાયદા વાળા રાજ્યની પાર્ટીઓની એસેમ્બલીની બેઠકો યુએનમાં યોજાય છે. આઇસીસી અને યુએન વચ્ચે "સંબંધ કરાર" છે, જે બન્ને સંસ્થાઓ પોતપોતાના કાર્યો કેવી રીતે કરે છે તેની સંભાળ રાખે છે. <ref>{{cite web|url=http://www.icc-cpi.int/pressrelease_details&id=47&l=en.html|title=Agreement Between the [[International Criminal Court]] and the United Nations|date=2004-10-04|publisher=International Criminal Court|access-date=2022-05-11|archive-date=2021-05-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20210514130717/https://www.icc-cpi.int/pressrelease_details%26id%3D47%26l%3Den.html|url-status=dead}}</ref> === ઇકોનોમિક એન્ડ સોશિયલ કાઉન્સીલ (આર્થિક અને સામાજિક કાઉન્સીલ) === {{Main|United Nations Economic and Social Council}} ઇકોનોમિક એન્ડ સોશિયલ કાઉન્સીલ (ઇસીઓએસઓસી)જનરલ એસેમ્બલીને આંતરરાષ્ટ્રીય આર્થિક અને સામાજિક સહકાર અને વિકાસને ઉત્તેજન આપવામા સહાય કરે છે. ઇસીઓસીઓસી 54 સભ્યો ધરાવે છે, તેમાંના દરેક ત્રણ વર્ષની મુદત માટે જનરલ એસેમ્બલી દ્વારા ચૂંટાયેલા હોય છે. પ્રમુખને એક વર્ષની મુદત માટે ચુંટી કાઢવામાં આવે છે અને તેની પસંદગી ઇસીઓએસઓસીમાં પ્રતિનિધિ કરતા નાની અથવા મધ્યમ સત્તા ધરાવતા દેશોમાંથી કરવામાં આવે છે. 1998થી તેણે દરેક નાણા પ્રધાનોની [[વિશ્વ બેન્ક જૂથ|વિશ્વ બેન્ક]] અને [[આંતરરાષ્ટ્રીય નાણા ભંડોળ]] (આઇએમએફ)ના અગત્યની સમિતિના નેજા હેઠળ દર એપ્રિલમાં બેઠકો યોજી છે. જેની સાથે સંકલન સાધે છે તેવી સંસ્થાઓથી અલગ રીતે જોવામાં આવે છે તેવા ઇસીઓએસઓસીના કાર્યોમાં માહિતી એકત્ર કરવી, સભ્ય રાષ્ટ્રોને સલાહ આપવી અને ભલામણ કરવાનો સમાવેશ થાય છે. વધારામાં ઇસીઓએસઓસી એવા સુદૃઢ સ્થાને છે જેથી તે નીતિ [[સુસંગત(જ્ઞાનાત્મક વિજ્ઞાન)|સુસંગતતા]]પૂરી પાડી શકે છે અને યુએનની પેટા સંસ્થાઓના વારંવાર થતા કાર્યોનું સંકલન કરે છે અને આ તેનું કાર્ય અત્યંત સક્રિય છે. === વિશિષ્ટ પ્રકારની સંસ્થાઓ (સ્પેશિયલાઇઝ્ડ ઇન્સ્ટિટ્યુશન્સ) === {{Expand|section|date=July 2008}} {{Main|List of specialized agencies of the United Nations}} યુએનની અસંખ્ય સંસ્થાઓ અને એજન્સીઓ છે જે ચોક્કસ મુદ્દાઓ પર કામ કરે છે. કેટલીક પ્રખ્યાત એજન્સીઓમાં [[ઇન્ટરનેશનલ એટોમિક એનર્જી એજન્સી]] , [[ખાધાન્ન અને કૃષિ સંસ્થા|ફૂડ એન્ડ એગ્રીકલ્ચર ઓર્ગેનાઇઝેશન]], [[યુનેસ્કો]] (યુનાઇટેડ નેશન્સ એજ્યુકેશનલ, સાયન્ટિફિક એન્ડ કલ્ચરલ ઓર્ગેનાઇઝેશન), [[વિશ્વ બેન્ક જૂથ|વિશ્વ બેન્ક]] અને [[વર્લ્ડ હેલ્થ ઓર્ગેનાઇઝેશન|વિશ્વ આરોગ્ય સંસ્થા (વર્લ્ડ હેલ્થ ઓર્ગેનાઇઝેશન)નો સમાવેશ થાય છે]]. આ એ જ એજન્સીઓ છે જેના મારફતે યુએન તેના મોટા ભાગના માનવતાવાદી કાર્યો હાથ ધરે છે. તેના ઉદાહરણોમાં સામમૂહિક રસીકરણ કાર્યક્રમ (ડબ્લ્યુએચઓ મારફતે), દુષ્કાળ અને અપૂરતા પોષણને દૂર કરવા (ડબ્લ્યુએફપીના કામ દ્વારા)અને હૂમલાપાત્ર અને વિસ્થાપિતોના રક્ષણ (ઉદા. તરીકે એચસીઆર દ્વારા)નો સમાવેશ થાય છે. [[સંયુક્ત રાષ્ટ્રો ખતપત્ર|સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘ ચાર્ટર]] માં દર્શાવાયું છે કે યુએનનો દરેક પ્રાથમિક ભાગ તેના ફરજો પરિપૂર્ણ કરવા માટે વિવિધ વિશિષ્ટ પ્રકારની એજન્સીઓની સ્થાપના કરી શકે છે. {| class="wikitable" border="1" style="font-size:90%;text-align:left" |+ style="padding-top:1em"|'''સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘની વિશિષ્ટ પ્રકારની એજન્સીઓ''' !સંખ્યા. !શબ્દસ્વરૂપ !એજન્સી !વડામથકો !વડા !માં સ્થાપના |- | 1 || [[એફએઓ]] || ''' [[ખાધાન્ન અને કૃષિ સંસ્થા|ફૂડ એન્ડ એગ્રીકલ્ચર ઓર્ગેનાઇઝેશન (ખાધાન્ન અને કૃષિ સંસ્થા)]]''' ||{{flagicon|Italy}} [[રોમ]], [[ઇટાલી]]|| {{Flagicon|Senegal}} [[જેક્સ ડિઉફ]] || ૧૯૪૫ |- | 2 || [[આઇએઇએ]] || ''' [[ઇન્ટરનેશનલ એટોમિક એનર્જી એજન્સી]] ''' ||{{flagicon|Austria}} [[વિયેના]], [[ઓસ્ટ્રીયા]] || {{Flagicon|Egypt}} [[મોહમદ અબાર્ડેઇ|મોહમ્મદ અલબારાદેઇ]] || ૧૯૫૭ |- | 3 || [[આઇસીએઓ]] || ''' [[ઇન્ટરનેશનલ સિવીલ એવીયેશન ઓર્ગેનાઇઝેશન|ઇન્ટરનેશનલ સિવીલ એવીયેશન ઓર્ગેનાઇઝેશન (આંતરરાષ્ટ્રીય નાગરિક ઉડ્ડયન સંસ્થા)]] ''' ||{{flagicon|CAN}} [[મોન્ટ્રીયલ]], [[કેનેડા]] || {{Flagicon|FRA}} [[રેમોન્ડ બેન્ઝામિન|રેયમોન્ડ બેન્જામિન]] || ૧૯૪૭ |- | 4 || [[આઇએફએડી]] || '''[[ઇન્ટરનેશનલ ફંડ ફોર એગ્રિકલ્ચરલ ડેવલપમેન્ટ|ઇન્ટરનેશનલ ફંડ ફોર એગ્રીકલ્ચર ડેવલપમેન્ટ (કૃષિ વિકાસ માટે આંતરરાષ્ટ્રીય ભંડોળ)]]''' || {{flagicon|Italy}} [[રોમ]], [[ઇટાલી]] || {{Flagicon|Nigeria}} [[કાનાયો એફ.વાન્ઝ|કાનાયો એફ. વાંઝ]]|| ૧૯૭૭ |- | 5 || [[આઇએલઓ]] || '''[[ઇન્ટરનેશનલ લેબર ઓર્ગેનાઇઝેશન|ઇન્ટરનેશનલ લેબર ઓર્ગેનાઇઝેશન (આંતરરાષ્ટ્રીય મજૂર સંસ્થા)]]''' ||{{flagicon|SUI}} [[જિનીવા]], [[સ્વિત્ઝરલેન્ડ|સ્વીત્ઝરલેન્ડ]] || {{Flagicon|Chile}} [[જુઆન સોમાવિયા|જુઆન સોમાવીયા]]|| ૧૯૪૬ |- | 6 || [[આઇએમઓ]] || ''' [[ઇન્ટરનેશનલ મેરીટાઇમ ઓર્ગેનાઇઝેશન|ઇન્ટરનેશનલ મેરીટાઇમ ઓર્ગેનાઇઝેશન (આંતરરાષ્ટ્રીય દરિયાઇ સંસ્થા)]] ''' ||{{flagicon|GBR}} [[લંડન]], [[યુનાઈટેડ કિંગડમ્|યુનાઇટેડ કિંગડમ]] || {{Flagicon|GRE}} [[એફ્થીમિયોસ ઇ. મિટ્રોપૌલોસ|એફ્થીમિયોસ ઇ.મિટ્રોપોલોસ]]|| ૧૯૪૮ |- | 7 || [[આઇએમએફ]] || ''' [[આંતરરાષ્ટ્રીય નાણા ભંડોળ|ઇન્ટરનેશનલ મોનેટરી ફંડ (આંતરરાષ્ટ્રીય નાણા ભંડોળ)]] ''' || {{flagicon|USA}} [[વોશિંગ્ટન ડી. સી.|વોશિંગ્ટોન,ડી.સી.]], [[યુએસએ]] || {{Flagicon|France}} [[ડોમિનીક સ્ટ્રૌસ-કાહ્ન]] || ૧૯૪૫ |- | 8 || [[આઇટીયુ]] || '''[[ઇન્ટરનેશનલ ટેલિકોમ્યુનિકેશન યુનિયન|ઇન્ટરનેશનલ ટેલિકોમ્યુનિકેશન યુનિયન (આંતરરાષ્ટ્રીય સંદેશાવ્યવહાર સંઘ)]] ''' ||{{flagicon|CHE}} [[જિનીવા]], [[સ્વિત્ઝરલેન્ડ|સ્વીત્ઝરલેન્ડ]] || {{Flagicon|MLI}} [[હેમાડૌમ ટૌર|હમાદૌન ટૌર]] || ૧૯૪૭ |- | 9 || [[યુનેસ્કો]] || '''[[યુનાઇટેડ નેશન્સ એજ્યુકેશનલ, સાયન્ટિફિક એન્ડ કલ્ચરલ ઓર્ગેનાઇઝેશન|યુનાઇટેડ નેશન્સ એજ્યુકેશનલ, સાયન્ટિફિક એન્ડ કલ્ચરલ ઓર્ગેનાઇઝેશન (સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘ શૈક્ષણિક, વૈજ્ઞાનિક અને સાસ્કૃતિક સંસ્થા)]]''' ||{{flagicon|France}} [[પેરીસ|પેરિસ]], [[ફ્રાન્સ|ફ્રાંસ]] || {{Flagicon|JPN}} [[કોલ્ચિરો મેટસુરા|કોઇચિરો મોટસુરા]] || ૧૯૪૬ |- | 10 || [[યુએનઆઇડીઓ|યુનિડ]] || ''' [[યુનાઇટેડ નેશન્સ ઇન્ડસ્ટ્રીયલ ડેવલપમેન્ટ ઓર્ગેનાઇઝેશન|યુનાઇટેડ નેશન્સ ઇન્ડસ્ટ્રીયલ ડેવપલમેન્ટ ઓર્ગેનાઇઝેશન]] ''' ||{{flagicon|Austria}} [[વિયેના]], [[ઓસ્ટ્રીયા]] || {{Flagicon|Sierra Leone}} [[કંદેહ યૂકેલ્લા|કાંદેહ યૂમકેલ્લા]] || ૧૯૬૭ |- | 11 || [[યુપીયુ]] || ''' [[યુનિવર્સલ પોસ્ટલ યૂનિયન|યુનિવર્સલ પોસ્ટલ યુનિયન]] ''' ||{{flagicon|CHE}} [[બર્ન]], [[સ્વિત્ઝરલેન્ડ|સ્વીત્ઝરલેન્ડ]] || {{Flagicon|FRA}} [[એડૌર્ડ ડાયન]] || ૧૯૪૭ |- | 12 || [[ડબ્લ્યુબી]] || '''[[વર્લ્ડ બેન્ક (World Bank)|વિશ્વ બેન્ક]]''' ||{{flagicon|USA}} [[વોશિંગ્ટન ડી. સી.|વોશિગ્ટોન, ડી.સી.]] , [[યુએસએ]] || {{Flagicon|USA}} [[રોબર્ટ બી. ઝોલિક|રબર્ટ બી. ઝોલિક]]|| ૧૯૪૫ |- | 13 || [[ડબ્લ્યુએફપી]] || ''' [[વિશ્વ ખાધાન્ન કાર્યક્રમ|વર્લ્ડ ફૂડ પ્રોગ્રામ]] ''' ||{{flagicon|Italy}} [[રોમ]], [[ઇટાલી]] || {{Flagicon|USA}} [[જોસેટ શીરાન]] || ૧૯૬૩ |- | 14 || [[ડબ્લ્યુએચઓ (હુ)|ડબ્લ્યુએચઓ]] || '''[[વર્લ્ડ હેલ્થ ઓર્ગેનાઇઝેશન(વિશ્વ આરોગ્ય સંસ્થા)|વિશ્વ આરોગ્ય સંસ્થા]] ''' ||{{flagicon|CHE}} [[જિનીવા]], [[સ્વિત્ઝરલેન્ડ|સ્વીત્ઝરલેન્ડ]] ||{{Flagicon|Hong Kong}} [[માર્ગારેટ ચેન|માર્ગારેટ ચાન]]|| ૧૯૪૮ |- | 15 || [[ડબ્લ્યુઆઇપીઓ]] || ''' [[વર્લ્ડ ઇન્ટલેક્ચ્યુઅલ પ્રોપર્ટી ઓર્ગેનાઇઝેશન|વર્લ્ડ ઇન્ટેક્ચ્યુઅલ પ્રોપર્ટી ઓર્ગેનાઇઝેશન]] ''' ||{{flagicon|CHE}} [[જિનીવા]], [[સ્વિત્ઝરલેન્ડ|સ્વીત્ઝરલેન્ડ]] || {{Flagicon|AUS}} [[ફ્રાંસિસ ગુરી]] || ૧૯૭૪ |- | 16 || [[ડબ્લ્યુએમઓ]] || ''' [[વર્લ્ડ મિટીરીયિલોજિકલ ઓર્ગેનાઇઝેશન (વૈશ્વિક હવામાન કેન્દ્ર)|વર્લ્ડ મિટીરીયોલોજીકલ ઓર્ગેનાઇઝેશન (વિશ્વ હવામાન સંસ્થા)]]''' || {{flagicon|CHE}} [[જિનીવા]], [[સ્વિત્ઝરલેન્ડ|સ્વીત્ઝરલેન્ડ]] || {{Flagicon|RUS}} [[એલેક્ઝાન્ડર બેડ્રીટસ્કાય|એલેક્ઝાન્ડર બેડ્રીટસ્કી]] || ૧૯૫૦ |- | 17 || [[યુએનડબલ્યુટીઓ(UNWTO)|યુએનડબ્લ્યુટીઓ]] || '''[[(વિશ્વ પર્યટન સંગઠન)|વર્લ્ડ ફોરમ ટૂરીઝમ ઓર્ગેનાઇઝેશન]] ''' ||{{flagicon|Spain}} [[મેડ્રીડ|મેડ્રેડ]], [[સ્પેન|સ્પેઇન]] || {{Flagicon|Jordan}} [[તાલેબ રિફાઇ|તાલીબ રિફાઇ]] || ૧૯૭૪ |} == સભ્યપદ == {{Main|United Nations member states}} [[ચિત્ર:UN member states animation.gif|thumb|right|400px|યુએનના અનુસાર યુએનના સભ્ય રાજ્યોના ઉમેરાની સમયરેખા દર્શાવતું ચિત્રપટ. નોંધી રાખો કે એન્ટર્ફટિકામાં સરકાર નથી; પશ્ચિમ સહારાનો રાજકીય અંકુશ વિવાદમાં છે; ચીન (તાઇવાન) અને કોસોવો ગણતંત્ર દ્વારા જે વિસ્તારનું સંચાલન કરવામાં આવતું હતું તેને યુએન દ્વારા અનુક્રમે ચીન અને સર્બિયાના ગણતંત્રની પ્રજાના વિસ્તાર તરીકે ગણવામાં આવતા હતા. ]] 28 જૂન 2006ના રોજ [[મોન્ટેનેગ્રો]]ના ઉમેરાથી, હાલમાં 192 જેટલા [[યુનાઈટેડ નેશન્સના સભ્ય દેશો|સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘ સભ્ય રાજ્યો]]છે, જેમાં [[વેટીકન સીટી|વેટિકન સિટી]] ([[પવિત્ર બિશપપીઠ|પવિત્ર બિશપ]], જે વેટિકન સિટી પર સાર્વભૌમત્વ ધરાવે છે, તે [[યુનાઇટેડ નેશન્સ જનરલ એસેમ્બલી નિરીક્ષક|કાયમી નિરીક્ષક]] છે)ઉપરાંત સ્વતંત્ર રીતે ઓળખી કઢાયેલા [[સાર્વભૌમ રાષ્ટ્રોની યાદી|રાજ્યો]]<ref>કોસોવો અને તાઇવાન જ ફક્ત થોડી રીતે ઓળખી કઢાયા છે અને યુએન દ્વારા ઓલખી કઢાયા નથી. </ref>નો સમાવેશ થાય છે.<ref name="members">{{cite web |url=http://www.un.org/members/ |title=United Nations Member States |publisher=United Nations |access-date= 2007-05-05}}</ref> [[સંયુક્ત રાષ્ટ્રો ખતપત્ર|સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘ ચાર્ટર]]સભ્યપદના નિયમો નક્કી કરે છે: {{Quote| # Membership in the United Nations is open to all other peace-loving states which accept the obligations contained in the present Charter and, in the judgment of the Organization, are able and willing to carry out these obligations. # The admission of any such state to membership in the United Nations will be effected by a decision of the General Assembly upon the recommendation of the Security Council.|United Nations Charter, Chapter 2, Article 4|''http://www.un.org/aboutun/charter/''}} === 77નું જૂથ === યુએન ખાતેનું [[77નું જૂથ]] [[વિકસતા દેશો|વિકસતા રાષ્ટ્રો]]ની છૂટક યુતિ છે, જેની રચના તેના સભ્યોના સામૂહિક [[અર્થતંત્ર|આર્થિક]] હેતુઓને ઉત્તેજન આપવા અને સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘમાં સંયુક્ત વિસ્તરિત વાટાઘાટનું સર્જન કરવા માટે રચના કરવામાં આવી છે. સંસ્થાના 77 જેટલા સ્થાપક સભ્યો હતા, પરંતુ ત્યારથી સંસ્થાનો વિકાસ થઇને 130 સભ્ય દેશોની થઇ છે. જૂથની સ્થાપના 15 જૂન 1964માં [[વેપાર અને વિકાસ પરની સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘનો પરિસંવાદ|સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘના વેપાર અને વિકાસ પરના પરિસંવાદ]] (યુએનસીટીએડી)ખાતે જારી કરવામાં આવેલી 77 દેશોની સંયુક્ત ઘોષણા દ્વારા સ્થાપના કરવામાં આવી હતી. સૌપ્રથમ મોટી બેઠક [[અલ્જિયર્સ|અલ્જીયર્સ]]માં 1967માં હતી, જ્યાં ''ચાર્ટર ઓફ અલ્જીયર્સ'' અપનાવવામાં આવ્યું હતં અને કાયમી સંસ્થાગત માળખા માટેના પાયાનો પ્રારંભ કરવામાં આવ્યો હતો. <ref>{{cite web |url=http://www.g77.org/doc/ |title=About the G77 |publisher=Group of 77 |access-date=2007-09-30 |archive-date=2013-11-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131112144515/http://www.g77.org/doc/ |url-status=dead }}</ref> == કાર્યો == === શાંતિ રાખવી અને સિક્યુરિટી (પીસકીપીંગ એન્ડ સિક્યુરિટી) === {{See also|List of United Nations peacekeeping missions}} [[ચિત્ર:UNpeacekeeping.svg|thumb|યુએનપીસકીપીંગ હેતુઓઘાટા બ્લ્યુ પ્રદેશો પ્રવર્તમાન હેતુ દર્શાવે છે, જ્યારે આછા બ્લ્યુ પ્રદેશો અગાઉના હેતુઓ ધરાવે છે. ]] [[સંયુક્ત રાષ્ટ્રો સુરક્ષા સમિતિ|સલામતી કાઉન્સીલ]]ની મંજૂરી મળી ગયા બાદ યુએન જ્યાં સશસ્ત્ર સંઘર્ષની તાજેતરમાં સમાપ્તિ થઇ હોય અથવા શાંતિના કરારો લાદવા સ્થગિત કરવામાં આવ્યો હોય અને લડવૈયાઓને શત્રુ બનવા બિનપ્રોત્સાહિત કરવા માટે [[પીસકીપીંગ(શાંતિરાખવી)|પીસકીપર્સ]]ને મોકલે છે. યુએન પાસે પોતાનું લશ્કર ન હોવાથી, યુએનને પીસકીપીંગ દળો સભ્ય રાજ્યો પૂરા પાડવામાં આવે છે. આ દળોને "બ્લ્યુ હેલ્મેટસ"પણ કહેવામાં આવે છે, જેઓ યુએનની માન્યતા લાગુ પાડે છે તેમને [[સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘ મેડલ|યુનાઇટેડ નેશન્સ મેડલ]] એનાયત કરવામાં આવે છે, જેને [[લશ્કરી શણગાર]]ને બદલે [[આંતરરાષ્ટ્રીય શણગાર]] આંતરરાષ્ટ્રીય શણગાર તરીકે ગણવામાં આવે છે. એકંદરે પીસકીપીંગ દળએ [[1988]]માં [[નોબલ શાંતિ પુરસ્કાર|નોબેલ પીસ પ્રાઇઝ]] મેળવ્યું હતું. યુએનના સ્થાપકોએ એવી કલ્પના કરી હતી કે સંસ્થા બે રાષ્ટ્રો વચ્ચેના સંઘર્ષને રોકવાની અને ભવિષ્યના યુદ્ધોને અશક્ય બનાવવા માટેની ભૂમિકા ભજવશે, પરંતુ [[શીત યુદ્ધ]]ના ફાટી નીકળવાથી વિશ્વના ભાગલા શત્રુની છાવણીમાં ફેરવાઇ જતા પીસકીપીંગ કરારોને અત્યંત મુશ્કેલ બનાવી દીધા હતા.શીત યુદ્ધના અંતને પગલે, યુએન માટે વિશ્વ શાંતિ હાંસલ કરવા એક એજન્સી બનવાનો નવો પડકાર ઉભરી આવ્યો હતો, કેમ કે તે સમયે ડઝનેક જેટલા [[આગળ ઘપતા સંઘર્ષો|આગળ ધપી રહેલા સંઘર્ષો]] વિશ્વભરમાં કેર વર્તાવી રહ્યા હતા. [[2005.|2005]]ના રેન્ડ અભ્યાસે શોધી કાઢ્યું હતું કે યુએન કુલ ત્રણ પીસકીપીંગ પ્રયત્નોમાંથી બેમાં સફળ રહેશે. તેણે યુએનના શાંતિ રાખવાના પ્રયત્નોને યુનાિટેડ સ્ટેટ્સ સાથે સરખાવ્યા હતા, તેમાંથી એવુ મળી આવ્યું હતું કે આઠમાંથી સાત યુએનના કેસ શાંતિના હતા, તેનાથી વિરુદ્ધ યુએસના આઠમાંથી ચાર કેસો શાંતિના હતા. <ref>{{cite web|url=http://www.rand.org/pubs/monographs/2005/RAND_MG304.sum.pdf|author=RAND Corporation|title=The UN's Role in Nation Building: From the Congo to Iraq|format=PDF|access-date= 2008-12-30}}</ref> 2005માં પણ, [[માનવ સલામતી અહેવાલ 2005|માનવ સલામતી અહેવાલ]]માં [[શીત યુદ્ધ]] પૂર્ણ થયા સુધીમાં યુદ્ધો, નરસંહાર અને માનવ અધિકારના દુરુપયોગની સંખ્યામાં ઘટાડો નોંધાયો હતો અને પૂરાવાઓ રજૂ કર્યા હતા, જો કે તે સંજોગોવશાત્ હતા, શીત યુદ્ધના અંત સુધીમાં સશસ્ત્ર સંઘર્ષોમાં થયેલા ઘટાડા પાછળનું મુખ્ય કારણ મોટે ભાગે યુએન દ્વારા જ આંતરરાષ્ટ્રીય સક્રિયતાવાદની આગેવાની લેવામાં આવી હતી. <ref>{{cite web|url=http://www.humansecurityreport.info/|author=Human Security Centre|title=The Human Security Report 2005|access-date=2007-02-08|archive-date=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140212170452/http://www.humansecurityreport.info/|url-status=dead}}</ref> એવી પણ પરિસ્થિતિઓ સર્જાઇ હતી કે યુએને ફક્ત શાંતિ રાખવા માટે જ ભૂમિકા ભજવી ન હતી પરંતુ પ્રસંગોપાત દરમિયાનગીરી કરી હતી તેમાં [[કોરીયાઇ યુદ્ધ|કોરીયન યુદ્ધ]] (1950–1953),અને [[પર્શિયન અખાતી યુદ્ધ|પર્શીયન ગલ્ફ યુદ્ધ]] બાદ ઇરાકમાં 1990માં સ્વીકૃત દરમિયાનગીરી પણ કરી હતી. [[ચિત્ર:UNFerretBovington.jpg|thumb|બ્રિટીશ સશસ્ત્ર કારને એવી રીતે પેઇન્ટ કરવામાં આવી હતી કે તેને જ્યારે યુએન પીસકીપીંગ મિશનમાં ઉતારાઇ ત્યારે તે દેખાઇ હતી. ]] યુએને નિષ્ફળતા બદલ ટીકાઓનો પણ સામનો કર્યો હતો. ઘણા કિસ્સાઓમાં, [[યુનાઈટેડ નેશન્સના સભ્ય દેશો|સભ્ય રાજ્યો]] એ સલામતી કાઉન્સીલના ઠરાવો સ્વીકારવાની અથવા તેના અમલની ના પાડી હતી, આ મુદ્દો યુએનના આંતરસરકાર સ્વભાવની સામે સામા પ્રવાહ જેવો હતો, જેને કેટલાક લોકો દ્વારા ૧૯૨ સભ્ય રાજ્યોનું એક સરળ એસોસિયેશન તરીકે જોવામાં આવ્યો હતો, જેમણે સંમતિ સાધવી જ જોઇએ, તે સ્વતંત્ર સંસ્થા ન હતી.લશ્કરી પગલાં અને દરમિયાનગીરી વિશે સલામતી કાઉન્સીલમાં અસંમતિઓને 1994નો [[વાન્ડન જેનોસાઇડ|વાન્ડન નરસંહાર]]ને રોકવામાં મળેલી નિષ્ફળતા તરીકે જોવામાં આવે છે,<ref>{{cite web|url=http://www.hrw.org/community/bookreviews/melvern.htm|publisher=Human Rights Watch|title=Book Review: A People Betrayed, the Role of the West in Rwanda's Genocide|access-date=2009-11-04|archive-date=2008-10-06|archive-url=https://web.archive.org/web/20081006230226/http://www.hrw.org/community/bookreviews/melvern.htm|url-status=dead}}</ref> તેમજ [[માનવતાવાદી સહાય]]અને [[બીજું કોંગો યુદ્ધ|બીજા કોંગો યુદ્ધ]]માં દરમિયાનગીરીમાં નિષ્ફળતા, 1995માં [[શ્રેબ્રેનિકા હત્યાકાંડ]]માં દરમિયાનગીરીની નિષ્ફળતા અને પીસકીપર્સને દળોનો ઉપયોગ કરવાની સત્તા આપીને શરણાર્થીઓનું રક્ષણ કરવામાં નિષ્ફળતા, [[સોમાલીયા]]માં ભૂખે મરતા લોકોને ખોરાક આપવામાં નિષ્ફળતા. [[ઇઝરાયેલી પેલેસ્ટેનીયન સંઘર્ષ|ઇઝરાયેલી પેલેસ્ટેનિયન સંઘર્ષ]]ને સંબંધિત સલામતી કાઉન્સીલની જોગવાઇઓનો અમલ કરવામાં નિષ્ફળતા અને નરસંહાર રોકવામાં અથવા [[ડાર્ફર]]માં સહાય પૂરી પાડવામાં સતત નિષ્ફળતા તરીકે જોવાય છે. આ ઉપરાંત યુએન પીસમેકર્સ પર બાળક પર બળાત્કાર, જાતીય સતામણી અથવા વિવિધ પીસકીપીંગ હેતુઓ દરમિયાન વેશ્યાઓને આંમત્રવી એવો પણ આરોપ મૂકવામાં આવ્યો હતો, આ ગાળો 2003માં શરૂ થયો હતો તેમજ દેશોમાં [[ડેમોક્રેટિક રિપબ્લિક ઓફ ધ કોંગો|કોંગો]],<ref>{{cite web|url= http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/articles/A3145-2004Dec15.html|title=U.N. Sexual Abuse Alleged in Congo|publisher=[[Washington Post]]|author=Colum Lynch|date=2004-12-16}}</ref> [[હેઈતી|હેયતી]],<ref>{{cite news|url= http://news.bbc.co.uk/2/hi/americas/6195830.stm|title=UN troops face child abuse claims|publisher=BBC News|date=2006-11-30}}</ref><ref>{{cite web|url= http://www.iht.com/articles/ap/2007/11/02/news/UN-GEN-UN-Haiti-Sexual-Exploitation.php|title= 108 Sri Lankan peacekeepers in Haiti to be repatriated after claims they paid prostitutes |publisher=[[International Herald Tribune]]|date=2007-11-02}}</ref> [[લાઇબેરીયા|લિબેરીયા]],<ref>{{cite web|url= http://www.iht.com/articles/2006/05/08/news/abuse.php|title=Aid workers in Liberia accused of sex abuse|publisher=International Herald Tribune|date=2006-05-08}}</ref> [[સુદાન]],<ref>{{cite web|url= http://www.telegraph.co.uk/news/main.jhtml?xml=/news/2007/01/03/wsudan03.xml|title= UN staff accused of raping children in Sudan|publisher= Telegraph|date= 2007-01-04|access-date= 2021-07-13|archive-date= 2008-04-14|archive-url= https://web.archive.org/web/20080414150434/http://www.telegraph.co.uk/news/main.jhtml?xml=%2Fnews%2F2007%2F01%2F03%2Fwsudan03.xml|url-status= dead}}</ref> [[બુરુન્ડી]] અને [[કોટ ડી'આઇવોઇર|કોટે ઇવોઇર]]નો સમાવેશ થાય છે.<ref>{{cite news|url= http://news.bbc.co.uk/2/hi/in_depth/7420798.stm|title= UN staff accused of raping children in Sudan|publisher=BBC|date=2007-05-28}}</ref> પીસકીપીંગના વધારામાં યુએન [[નિઃશસ્ત્રીકરણ]]ને પ્રોત્સાહન આપવામાં પણ સક્રિય છે. યુદ્ધસંરંજામના નિયમનોને 1945માં [[યુએન ચાર્ટર]]ના લખાણમાં સામેલ કરવામાં આવ્યા હતા અને તેના સર્જન માટે માનવી એ આર્થિક સ્ત્રોતોના મર્યાદિત વપરાશના માર્ગ તરીકે કલ્પના કરવામાં આવી હતી. <ref>[[:s:en:સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘનો કરાર|યુનાઇટેડ નેશન્સ ચાર્ટર, આર્ટિકલ 26]].</ref> જોકે ચાર્ટર પર હસ્તાક્ષર કર્યાના એક સપ્તાહ બાદ જ [[પરમાણુ શસ્ત્ર]]નું આગમન થયુ હતું અને તાત્કાલિક શસ્ત્ર મર્યાદિતતાના ખ્યાલને સ્થગિત કર્યો હતો અને [[નિઃશસ્ત્રીકરણ|યુદ્ધ સંરંજામ]],સૌપ્રથમ [[યુનાઇટેડ નેશન્સ જનરલ એસેમ્બલી|જનરલ એસેમ્બલી]]ની બેઠકમાં પ્રથમ [[ઠરાવ (નીતિ ચર્ચા)|ઠરાવ]]માં પરિણમ્યો હતો, આ બેઠક "રાષ્ટ્રીય શસ્ત્રોમાંથી અણુ શસ્ત્રો અને અન્ય મોટા શસ્ત્રો કે સામૂહિક વિનાશમાં વપરાય તેને દૂર કરવા માટેની ચોક્કસ દરખાસ્ત કરવા માટે બોલાવવામાં આવી હતી."<ref>{{cite web|url=http://www.un.org/documents/ga/res/1/ares1.htm|title=Resolutions Adopted by the General Assembly During its First Session|access-date=2008-03-24|publisher=United Nations|archive-date=2013-03-09|archive-url=https://web.archive.org/web/20130309163750/http://www.un.org/documents/ga/res/1/ares1.htm|url-status=dead}}</ref> શસ્ત્રસંરંજામ મુદ્દાઓ અંગેના મુખ્ય ફોરમોમાં [[General Assembly First Committee|જનરલ એસેમ્બલી ફર્સ્ટ કમિટી]], યુએન ડિસાર્મેન્ટ કમિશન અને [[સામાન્ય વિધાનસબા પ્રથમ સમિતિ|કોન્ફરન્સ ઓન ડિસાર્મેન્ટ]]નો સમાવેશ થાય છે અને [[પરમાણુ પરીક્ષણ પ્રતિબંધ પર વ્યાપક સંધિ|પરમાણુ શસ્ત્રોના પરીક્ષણ પર પ્રતિબંધ]], [[અવકાશ સંધિ|અવકાશ શસ્ત્ર અંકુશ]], [[કેમિકલ વોરફેર|કેમિકલ શસ્ત્રો પર પ્રતિબંધ]] અને [[ઓટ્ટાવા સંધિ|જમીન ખાણો]], પરમાણુ અને રૂઢીગત શસ્ત્રો, [[પરમાણુ શસ્ત્ર મુક્ત વિસ્તાર|પરમાણુ શસ્ત્ર મુક્ત ઝોન]], [[લશ્કરી ખર્ચના આધારે દેશોની યાદી|લશ્કરી અંદાજપત્ર]]માં ઘટાડો અને [[આંતરરાષ્ટ્રીય સલામતી]] મજબૂત બનાવવાના પગલાંની વિચારણા કરવામાં આવી છે. યુએન એ [[વિશ્વ સલામતી મંચ|વર્લ્ડ સિક્યુરિટી ફોરમ]]ને અનેક સત્તાવાર રીતે ટેકો આપાનારાઓમાંનું એક છે, વૈશ્વિક આપત્તિઓ અને વિનાશની અસરો પરની આંતરરાષ્ટ્રીય કોન્ફરન્સ 2008ના ઓક્ટોબરમાં [[યુનાઇટેડ આરબ એમિરેટ્સ]]માં યોજાઇ હતી. === માનવ અધિકાર અને માનવતાવાદી સહાય === [[ચિત્ર:Eleanor Roosevelt UDHR.jpg|alt=|thumb|1949માં માનવ અધિકારની સાર્વત્રિક ઘોષણા સાથે એલિનોર રુઝવેલ્ટ]] [[માનવ અધિકારો|માનવ અધિકાર]]નું અનુસરણ એ યુએનની રચના માટેનું મધ્યવર્તી કારણ હતું. બીજા વિશ્વ યુદ્ધનો જુલમ અને [[નરસંહાર]] એવી તૈયાર સંમતિમાં પરિણમ્યો હતો કે નવી સંસ્થાએ ભવિષ્યમાં આ પ્રકારની દુઃખદ ઘટનાને રોકવા માટે કામ કરવું જ પડશે. માનવ અધિકારના ઉલ્લંઘન વિશેની ફરિયાદો પર વિચારણા અને પગલાં ભરવા માટે એક કાનૂની માળખાનું સર્જન કરવાનો પ્રારંભિક હેતુ હતો. યુએન ચાર્ટર દરેક સભ્ય રાષ્ટ્રોને "માનવ અધિકારનું સાર્વત્રિક માન અને નિરીક્ષણ"ને પ્રોત્સાહન આપવા અને તે દિશામાં "સંયુક્ત અને અલગ પગલાં "લેવાની ફરજ પાડે છે. [[માનવ અધિકાર પર સાર્વત્રિક ઘોષણા|યુનિવર્સલ ડિક્લેરેશન ઓફ હ્યુમન રાઇટ્સ]], જોકે કાનૂની રીતે બંધનકર્તા નથી, તેને દરેકના માટેની સિદ્ધિના સામાન્ય ધોરણ તરીકે જરલ એસેમ્બલી દ્વારા 1948માં અપનાવવામાં આવ્યું હતું. એસેમ્બલી નિયમિતપણે માનવ અધિકારના મુદ્દાઓ હાથ ધરે છે. યુએન અને તેની એજન્સીઓ યુનિવર્સલ ડિક્લેરેશન ઓફ હ્યુમન રાઇટ્સમાં સંઘરી રાખેલા સિદ્ધાંતોને જાળવી રાખવા અને અમલી બનાવવા માટે કેન્દ્રમાં છે. આ મુદ્દામાં કેસ એ છે કે યુએન દ્વારા દેશોને ટેકો [[લોકશાહી]] સુધીની અવસ્થામાં છે. મુક્ત અને વ્યાજબી ચુટણીઓ પૂરી પાડવામાં ટેકનિકલ સહાય, ન્યાયિક માળખામાં સુધારો લાવતા, બંધારણીય મુસદ્દો કરવામાં, માનવ અધિકારના અધિકારીઓને તાલીમ આપવી અને [[રાજકીય પક્ષ|રાજકીય પક્ષો]]માં સશસ્ત્ર હલચલ સ્થાપિત કરવી તે તમામે વિશ્વભરમાં લોકશાહીત્વમાં નોંધપાત્ર ફાળો આપ્યો છે.યુએને ઓછી રીતે અથવા લોકશાહીના ઇતિહાસ વિના દેશોમાં ચુંટણી કરવા માટે સહાય કરી છે, જેમાં તાજેતરમાં [[અફઘાનિસ્તાન]]માં અને પૂર્વ તિમોરનો સમાવેશ થાય છે. યુએન એક એવું પણ ફોરમ છે જે રાજકીય, આર્થિક અને સામાજિક જીવનમાં સંપૂર્ણપણે તેમના દેશમાં ભાગ લેવા માટે સ્ત્રીઓના અધિકારને ટેકો પૂરો પાડે છે.યુએન તેના કરારનામા મારફતે માનવ અધિકારના ખ્યાલ પરત્વેની સભાનતા ઊભી કરવામાં ફાળો આપે છે અને તેની જનરલ એસેમ્બલી, સલામતી કાઉન્સીલ ઠરાવો અથવા [[ઈન્ટરનેશનલ કોર્ટ ઓફ જસ્ટિસ|ઇન્ટરનેશનલ કોર્ટ ઓફ જસ્ટીસ]]ના ચૂકાદાઓ દ્વારા ચોક્ક પ્રકારના દુરુપયોગ સામે ધ્યાન રાખે છે. 2006માં સ્થપાયેલી [[સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘ માનવ અધિકાર કાઉન્સીલ|યુનાઇટેડ નેશન્સ હ્યુમન રાઇટ્સ કાઉન્સીલ]]નો હેતુ ,<ref name="UN_ARES60251">{{UN document |docid=A-RES-60-251 |type=Resolution |body=General Assembly |session=60 |resolution_number=251 |access-date= 2007-09-19|date=15 March 2006}}</ref> માનવ અધિકારના ઉલ્લંઘનો પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવાનો છે. કાઉન્સીલ એ [[માનવ અધિકારમાં સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘ પંચ|યુનાિટેડ નેશન્સ કમિશન ઓન હ્યુમન રાઇટસ]]ની અનુગામી છે, જેની ઘણી વાર સભ્ય રાજ્યોને કે જેમણે તેમના પોતાના નાગરિકોના માનવ અધિકારની બાંયધરી આપી ન હતી તેમને ઊંચા સ્થાનો આપવા બદલ ટીકા કરવામાં આવી છે.<ref name="nytimeseditorial">{{cite news | title = The Shame of the United Nations | work = | pages = | language = | publisher = New York Times | date = [[2006-02-26]] | url = http://www.nytimes.com/2006/02/26/opinion/26sun2.html?_r=1&n=Top%2fOpinion%2fEditorials%20and%20Op%2dEd%2fEditorials&oref=slogin | access-date = 2006-08-15 }}</ref> કાઉન્સીલ પ્રદેશ પ્રમાણે વહેંચાયેલા 47 સભ્યો ધરાવે છે, જે દરેક ત્રણ વર્ષની મુદત ધરાવે છે અને તે કદાચ સતત ત્રણ મુદતો સુધી રહી પણ ન શકે. <ref>{{cite web| url=http://www.un.org/ga/61/elect/hrc/ | title=UN Human Rights Council Elections | publisher=United Nations | access-date= 2007-05-04}}</ref> આ સંસ્થાનો ઉમેદવારને જનરલ એસેમ્બલીના બહુમત દ્વારા મંજૂરી મળેલી હોવી જોઇએ. વધુમાં, કાઉન્સીલ સભ્યપદ માટે કડક નિયમો ધરાવે છે, જેમાં સાર્વત્રિક માન અધિકાર સમીક્ષાનો સમાવેશ થાય છે. જ્યારે કેટલાક દેશો કે જેમની સામે માનવ અધિકારના રેકોર્ડ અંગે પ્રશ્નાર્થ કરવામાં આવ્યો હોય તેમને ચુંટવામાં આવ્યા હોય છે, જોકે, દરેક સભ્ય રાજ્યના માનવ અધિકારના રેકોર્ડ પર વધુ પડતું ધ્યાન કેન્દ્રિત કરાતા આ સંખ્યામાં ઘટાડો થયો છે. <ref>{{cite web | url=http://www.opensocietypolicycenter.org/news/article.php?docId=110 | title=Successful UN Human Rights Council Elections Demonstrate UN Members are Taking Reform Effort Seriously. | publisher=Open Society Policy Center | date=2006-05-09 | access-date=2009-11-04 | archive-date=2011-07-21 | archive-url=https://web.archive.org/web/20110721182742/http://www.opensocietypolicycenter.org/news/article.php?docId=110 | url-status=dead }}</ref> 2007માં [[યુનાઇટેડ નેશન્સ જનરલ એસેમ્બલી|જનરલ એસેમ્બલી]] દ્વારા મંજૂર કરવામાં આવી રહ્યા છે તેવા સ્થાનિક પ્રજાના અધિકારો પરની ઘોષણા સાથે વિશ્વભરમાં કેટલીક 370 મિલીયન [[સ્થાનિક પ્રજા]]નો અધિકાર પર યુએનના ધ્યાન હેઠળ છે.<ref name="UN-indigenous">[http://www.un.org/ga/61/news/news.asp?NewsID=23794&amp;Cr=indigenous&amp;Cr1= યુએન સામાન્ય વિધાનસભા - 61મુ સત્ર - સ્થાનિક પ્રજાના હક્કો પરની ઘોષણાને સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘ અપનાવે છે].</ref> આ ઘોષણા સંસ્કૃતિ, ભાષા, શિક્ષણ, ઓળખ, રોજગારી અને તંદુરસ્તી પરત્વે વ્યક્તિગત અને સામૂહિક અધિકારો દર્શાવે છે, તેથી સામૂહિકવાદ બાદના મુદ્દાઓ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે છે, જેણે સદીયો સુધી સ્થાનિક પ્રજા માટે મોરચો માંડ્યો હતો.આ ઘોષણા સ્થાનિક સંસ્થાઓ, સંસ્કતિ અને પરંપરાની વૃદ્ધિને જાળવી રાખવાનો, મજબૂત બનાવવાનો અને પ્રોત્સાહન આપવાનો ઉદ્દેશ ધરાવે છે. વધુમા તે સ્થાનિક પ્રજા વિરુદ્ધ ભેદભાવ પર પ્રતિબંધ લાદે છે અને જે તેમના ભૂતકાળ, વર્તમાન અને ભવિષ્યને લાગેવળગતી હોય તેવી બાબતોમાં સક્રિય ભાગીદારીને પ્રોત્સાહન આપે છે. <ref name="UN-indigenous"/> [[આંતરરાષ્ટ્રીય રેડ ક્રોસ અને રેડ ક્રેસન્ટ ચળવળ|રેડ ક્રોસ]] જેવી અન્ય સંસ્થાઓ સાથેના જોડાણમાં યુએન જે પ્રજા [[દુકાળ|દુષ્કાળ]]નો સામનો કરતી હોય, યુદ્ધથી વિસ્થાપિત હોય અથવા અન્ય વિનાશથી અસપ પામેલા હોય તેમને ખોરાક, પીવાનું પાણી, આશ્રય અને અન્ય માનવતાવાદી સેવાઓ પૂરી પાડે છે. યુએનની મોટી માનવતાવાદી શાખાઓ [[વિશ્વ ખાધાન્ન કાર્યક્રમ|વર્લ્ડ ફૂડ પ્રોગ્રામ]] છે (જે 80 દેશોમાં 100 મિલીયનથી વધુ લોકોને ખોરાક પૂરો પાડવામાં મદદ કરે છે),[[શરણાર્થીઓ માટે સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘ હાઇ કમિશનર|હાિ કમિશનર ફોર રેફ્યુજીસ]]ની 116થી વધુ દેશોમાં પ્રોજેક્ટ સાથેની ઓફિસો તેમજ 24 દેશોમાં પીસકીપીંગ પ્રોજેક્ટો છે. === સામાજિક અને આર્થિક વિકાસ === {| style="background:#f3f9ff;padding-left:7px;padding-bottom:7px;float:right;border:1px dashed #aaa;margin-left:1em;margin-bottom:1em" |- | colspan=2 | '''સહસ્ત્રાબ્દી વિકાસ લક્ષ્યાંકો''' |- | valign=top style="font-size:85%;" | # ભારે ગરીબી અને [[અપૂરતુ પોષણ|ભૂખમરા]]ને જડમૂળથી નાબૂદ કરે છે; # સાર્વત્રિક [[પ્રાથમિક શિક્ષણ]]હાંસલ કરે છે; # [[જાતિ સમાનતા]]અને સ્ત્રીઓને શક્તિશાળી બનાવવાને પ્રોત્સાહન આપે છે; # [[બાળ મૃત્યુદર]] ઘટાડે છે; # [[માતૃ તંદુરસ્તી|માતાની તંદુરસ્તી]]સુધારે છે; # એચઆઇવી/[[એડ્સ|એઇડ્ઝ]], [[મેલેરિયા|મેલેરીયા]],અને અન્ય [[રોગ|રોગો]]ને નાથે છે; # પર્યાવરણીય [[ટકાઉતા]]ની ખાતરી કરે છે; અને # [[આંતરરાષ્ટ્રીય વિકાસ|વિકાસ]] માટે વૈશ્વિક ભાગીદારીનો વિકાસ કરે છે. |} યુએન ઉ.દા. તરીકે [[સહસ્ત્રાબ્દી વિકાસ લક્ષ્યાંકો|સહસ્ત્રાબ્દી વિકાસ]] લક્ષ્યાંકોની રચના દ્વારા [[આર્થિક વિકાસ|વિકાસ]]ને ટેકો આપવામાં સામેલ છે. [[સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘ વિકાસ કાર્યક્રમ|યુએન વિકાસ કાર્યક્રમ]] (યુએનડીપી)વિશ્વમાં ટેકનિકલ સહાય પૂરી પાડવા માટે વિશાળ બાજુઓ ધરાવતો સ્ત્રોત છે.[[વર્લ્ડ હેલ્થ ઓર્ગેનાઇઝેશન|વિશ્વ આરોગ્ય સંસ્થા]] (ડબ્લ્યુએચઓ), [[યુએનએઆઇડીએસઃ એચઆઇવી/એઇડ્ઝ પરનો ધી જોઇન્ટ યુનાઇટેડ નેશન્સ પ્રોગ્રામ|યુએનએએઇડ્ઝ]], અને [[એઇડ્ઝ, ફેફસાના ક્ષયરોગ અને મેલેરીયા સામે લડવા માટેનું વૈશ્વિક ભંડોળ|એઇડ્ઝ, ક્ષયરોગ અને મેલેરીયા સામે લડવા માટેનું વેશ્વિક ભંડોળ]] એ વિશ્વભરમાં ખાસ કરીને ગરીબ દેશોમાં [[રોગ]]સામે લડત આપવા માટેની અગ્રણી સંસ્થાઓ છે. યુએન વસત ભંડોળ મોટી પુનઃઉત્પાદકીય સેવા પૂરી પાડનાર છે. તેણે 100 દેશોમાં નવજાત અને માતૃત્વ [[મૃત્યુ|મૃત્યુદર]]ઘટાડવામાં સહાય કરી છે. {{Citation needed|date=January 2008}} વધુમાં યુએન વિવિધ એજન્સીઓ મારફતે માનવ વિકાસને પણ ઉત્તેજન આપે છે. [[વિશ્વ બેન્ક જૂથ|વર્લેડ બેન્ક ગ્રુપ]] અને [[આંતરરાષ્ટ્રીય નાણા ભંડોળ]] (આઇએમએફ), ઉદાહરણ તરીકે 1947ની સંધિ અનુસાર યુએન માળખામાં સ્વતંત્ર, ખાસ એજન્સીઓ અને નિરીક્ષકો છે. પ્રાથમિક રીતે તેની સ્થાપના 1944માં [[બ્રેટ્ટોન વુડ્ઝ પદ્ધતિ|બ્રિટોન વુડ્ઝ]] કરાર દ્વારા યુએનથી અલગ રીતે કરવામાં આવી હતી. <ref>{{cite web|url=http://web.worldbank.org/WBSITE/EXTERNAL/EXTABOUTUS/0,,contentMDK:20040610~menuPK:41691~pagePK:43912~piPK:44037,00.html|title=About Us - United Nations|access-date=2007-08-02|date=[[2003-06-30]]|publisher=The World Bank|archive-date=2007-03-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20070324034837/http://web.worldbank.org/WBSITE/EXTERNAL/EXTABOUTUS/0,,contentMDK:20040610~menuPK:41691~pagePK:43912~piPK:44037,00.html|url-status=dead}}</ref> યુએન વાર્ષિક ધોરણે [[માનવ વિકાસ સૂચિ|હ્યુમન ડેવલપમેન્ટ ઇન્ડેક્સ]] (એચડીઆઇ)પ્રકાશિત કરે છે, જે [[ગરીબી|ગરીબાઇ]], [[સાક્ષરતા]], [[શિક્ષણ]], [[આયુષ્ય અપેક્ષા|આયુષ્ય ધારણા]] અને અન્ય પરિબળોની દ્રષ્ટિએ [[માનવ વિકાસ સૂચિના આધારે દેશોની યાદી|દેશોને ક્રમાંક]]આપવાની તુલનાત્મક માપદંડ છે. [[સહસ્ત્રાબ્દી વિકાસ લક્ષ્યાંકો]]એ આઠ લક્ષ્યાંકો છે, જેની સાથે 193 સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘ સભ્ય રજ્યોએ 2015 સુધીમાં તેને હાંસલ કરવા માટે સંમતિ દર્શાવી છે. <ref>{{cite web|url=http://www.un.org/millenniumgoals/ | title=The UN Millennium Development Goals | publisher=United Nations | access-date= 2007-05-04}}</ref> તેની જાહેરાત સપ્ટેમ્બર 2000માં હસ્તાક્ષર કરવામાં આવેલા [[સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘ સહસ્ત્રાબ્દી ઘોષણા]]માં કરવામાં આવી હતી. === અધિકૃત આદેશ === {{See also|Category:United Nations Security Council mandates}} વખતોવખત સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘની વિવિધ પાંખો ઠરાવો પસાર કરે છે, જેમાં "રિક્વેસ્ટ", "કોલ્સ અપોન" અથવા "એનકરેજીસ"થી શરૂ થતા ફકરા પર કામકાજ કરવા કહેવાનો સમાવેશ થાય છે, જેનો અર્થ [[સચિવ-જનરલ|સેક્રેટરી જનરલ]]હંગામી ધોરણે સંસ્થાની સ્થાપના અથવા કંઇક કરવા માટેનો અધિકૃત આદેશ તેવો કરે છે. આ અધિકૃત આદેશો લેખિતમાં સંશોધન કરી શકાય તેવા અને પ્રકાશિત કરી શકાય તેવા અથવા વધતા જતા પૂર્ણ કક્ષાની પીસકીપીંગ કામગીરી જેવા હોય છે (સામાન્ય રીતે [[સલામતી કાઉન્સીલ]])જ એક ડોમેઇન તરીકે). ખાસ પ્રકારની સંસ્થાઓ જેમ કે [[ડબ્લ્યુએચઓ]]ની સ્થાપના આ હેતુ માટે કરાઇ હોવા છતા, તે અધિકૃત આદેશ અનુસારની નથી, કેમકે તેમના પોતાના સભ્યપદના માળખા સાથેની [[યુનાઈટેડ નેશન્સ|યુએન]]થી સ્વતંત્ર એવી કામયી સંસ્થા છે.કોઇ એમ કહી શકે કે મૂળભૂત અધિકૃત આદેશ સંસ્થાની સ્થાપનાની પ્રક્રિયાને આવરી લેવા માટે જ માત્ર હતો અને તેથી લાંબા ગાળે તેનુ અસ્તિત્વ રહ્યું નથી. મોટા ભાગના અધિકૃત આદેશ મર્યાદિત સમય બાદ અસ્તિત્વમાં રહેતા નથી અને તેમાં તે જેના દ્વારા સોંપાયા હતા તેવી પાંખના નવીનીકરણની જરૂર રહે છે. [[2005 વિશ્વ સંમિટ]]માંથી બહાર આવેલા તારણોમાંનું એક તારણ એ હતું કે તે ( [http://webapps01.un.org/mandatereview/viewBrowseMandate.do?code=17171&amp;page=1&amp;offset=16 આઇડી 17171]{{Dead link|date=જૂન 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}લેબલવાળો)સેક્રેટરી જરલ માટે એક અધિકૃત આદેશ હતો,જેમાં "જનરલ એસેમ્બલી અને અન્ય ભાગના ઠરાવોમાંથી પેદા થયેલા પાંચ વર્ષ જૂના અધિકૃત આદેશોની સમીક્ષા કરવાનો સમાવેશ થાય છે.". આ સમીક્ષા હાથ ધરવા માટે અને જે તે સંસ્થા સાથે સુસંગતતા લાવવા માટે સચિવાલયે દરેકન સ્પર્શતા અને એકંદર ચિત્રના સર્જન માટે [http://www.un.org/mandatereview/index.html ઓન લાઇન રજિસ્ટ્રી ઓફ મેનડેટ્સ]ની રચના કરી હતી. <ref>{{cite web|url=http://www.un.org/mandatereview/executive.html|title=Mandating and Delivering - Executive Summary|date=30 March 2006|author=The Secretary-General|publisher=United Nations}}</ref> === અન્યઃ === યુએનના અવધિકાળમાં, 80થી વધુ સમુદાયોએ સ્વતંત્રતા પ્રાપ્ત કરી હતી. <ref>{{cite web|url=http://www.un.org/Depts/dpi/decolonization/trust2.htm |title=Trust and Non-Self-Governing Territories, 1945-1999 |publisher=Un.org |date= |access-date= 2008-10-09}}</ref> જનરલ એસેમ્બલીએ[[સંસ્થાનીકરણ દેશો અને પ્રજાને સ્વતંત્રતા આપવા પરની ઘોષણા|સંસ્થાન દેશો અને પ્રજાને સ્વતંત્રતા પ્રદાન કરવા પરની ઘોષણા]]1960માં અપનાવી હતી, જેમાં વિરુદ્ધમાં કોઇ મત ન હતા પરંતુ તમામ મોટી સંસ્થાન સત્તાના સુખચેનથી દૂર હતા. [[બિન સંસ્થાનીકરણ પરની ખાસ સમિતિ|બિનસંસ્થાન પરની યુએન સમિતિ]]નું 1962માં સર્જન કરવામાં આવ્યું હતું,<ref>[http://www.un.org/Depts/dpi/decolonization/special_committee_main.htm સંસ્થાનવાદના અંત પર સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘની ખાસ સમિતિ -સત્તાવાર વેબસાઇટ].</ref> યુએને [[બિનસંસ્થાનીકરણ|બિનસંસ્થાનવાદ]]પર નોંધપાત્ર ધ્યાન કેન્દ્રિત કર્યું છે. સ્વ-નિશ્ચયના પ્રયત્નોના પરિણામો દ્વારા જે નવા રાજ્યો પેદા થચા હતા તેને પણ ટેકો આપ્યો હતો. સમિતિએ 20,000 કીમીથી મોટા દરેક દેશોમાં બિનસંસ્થાનવાદ પર નજર નાખી છે અને તેમને [[બિન વ્યક્તિગત ગવર્નીંગ ટેરિટરીઝના સંયુક્ત રાષ્ટ્રોની યાદી|યુનાઇટેડ નેશન્સ લિસ્ટ ઓફ નોન-સેલ્ફ ટેરિટરીઝ]]માંથી દૂર કર્યા છે, તદુપરાંત યુકે કરતા મોટો દેશ [[પશ્ચિમ સહારા|પશ્ચિમી સહારા]]નો 1975માં સ્પેઇન દ્વારા ત્યાગ કરવામાં આવ્યો હતો. યુએન આંતરરાષ્ટ્રીય હિત અથવા સમસ્યાના કેટલાક મુદ્દાઓના નિરીક્ષણ માટે [[આંતરરાષ્ટ્રીય પાલન]]પર વખતો વખત ઘોષણા અને સંકલન કરે છે.વર્ષ માટે ડિઝાઇન કરવામાં આવેલા યુએનના લોગોના પ્રતીકનો અને [[યુનાઈટેડ નેશન્સ પદ્ધતિનો વિકાસ (The Evolution of the United Nations System), p.|સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘની પદ્ધતિ]]ના આંતરમાળખાનો ઉપયોગ કરતા, વિવિધ દિવસો અને વર્ષો વૈશ્વિક ધોરણે સમસ્યાના મહત્વના મુદ્દાઓની પ્રગતિમાં ઉત્પ્રેરક રહ્યા હતા. ઉદાહરણ તરીકે, [[વિશ્વ ક્ષય દિવસ|વિશ્વ ક્ષય દિન]], [[પૃથ્વી દિવસ|પૃથ્વી દિન]]અને [[ઇન્ટરનેશનલ યર ઓફ ડેસર્ટ એન્ડ ડેઝર્ટિફિકેશન|ડેઝર્ટ અને ડેઝર્ટીફિકેશનનું આતરરાષ્ટ્રીય વર્ષ]] . == ભંડોળ == {| class="wikitable" border="1" style="font-size:90%;white-space:nowrap;text-align:left;float:right;margin:10px" |+યુએનના અંદાજપત્ર, 2009માં ટોચના 10 દાતાઓ <td><ref name="unbudget">{{cite web |url=http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=ST/ADM/SER.B/755 |title=Assessment of Member States' contributions to the United Nations regular budget for the year 2009 |publisher=[[United Nations Secretariat|UN Secretariat]] |format=PDF |date=2008-12-24 |access-date= 2009-07-07}}</ref></td> ! width="130px"| [[સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘના સભ્ય રાજ્યો|સભ્ય રાજ્ય]] !ફાળો<br /><small>(યુએન અંદાજપત્રની [[ટકાવારી|%]])</small> |- | '''{{flag|United States}}''' | 22.00% |- | '''{{flag|Japan}}''' | 16.624% |- | '''{{flag|Germany}}''' | 8.577% |- | '''{{flag|United Kingdom}}''' | 6.642% |- | '''{{flag|France}}''' | 6.301% |- | '''{{flag|Italy}}''' | 5.079% |- | '''{{flag|Canada}}''' | 2.977% |- | '''{{flag|Spain}}''' | 2.968% |- | '''{{flag|China}}''' | 2.667% |- | '''{{flag|Mexico}}''' | 2.257% |- | '''અન્ય સભ્ય રાજ્યો''' | 23.908% |} યુએનને સભ્ય રાજ્યો દ્વારા મૂલ્યાંકિત અને સ્વૈચ્છિક ફાળામાંથી ધિરાણ પૂરુ પાડવામાં આવે છે. યુએનના બે વર્ષના નિયમિત અંદાજપત્રો અને તેની વિશિષ્ટ એજન્સીઓને મૂલ્યાંકન દ્વારા ભંડોળ પૂરુ પડાય છે. જનરલ એસેમ્બલી અંદાજપત્રને મંજૂરી આપે છે અને દરેક સભ્યનું મૂલ્યાંકન નક્કી કરે છે. આ બાબત વ્યાપક રીતે દરેક દેશની ચૂકવણીની સંબંધિત ક્ષમતા પર આધારિત છે, જેમ કે તેમની [[કુલ રાષ્ટ્રીય પેદાશ|કુલ રાષ્ટ્રીય આવક]] (જીએનઆઇ) કે જેમાં બાહ્ય દેવા અને નીચી માથાદીઠ આવકની ગોઠવણીને માપદંડ તરીકે લેવામાં આવે છે.<ref name="fifth-2006">{{cite web |title=Fifth Committee Approves Assessment Scale for Regular, Peacekeeping Budgets, Texts on Common System, Pension Fund, as it Concludes Session (Press Release) |publisher=United Nations |date=2006-12-22 |url=http://www.un.org/News/Press/docs/2006/gaab3787.doc.htm}}</ref> એસેમ્બલીએ એવી રીતે સિદ્ધાંતો પ્રસ્થાપિત કર્યા છે કે યુએન તેના કામાકાજ માટેના ભંડોળ માટે અનેક સભ્યોમાંથી કોઇની પર પણ વધુ પડતું નિર્ભર ન રહે. આમ, ટોચમર્યાદા દર છે, જે દરેક સભ્ય અંદાજપત્ર માટે વધુમાં વધુ આકારણી કરે છે. ડિસેમ્બર 2000માં, પ્રવર્તમાન વૈશ્વિક પરિસ્થિતિનું પ્રતિબિંબ પાડવા માટે એસેમ્બલીએ આકારણીના ધોરણોમાં સુધારો કર્યો હતો. તે સુધારાના ભાગરૂપે, નિયમિત અંદાજપત્ર ટોચમર્યાદા 25 ટકાથી ઘટાડીને 22 ટકાની કરવામાં આવી હતી. યુ.એસ. એક માત્ર દેશ છે જે ટોચ મર્યાદાને સ્પર્શી ગયું હતું. ટોચમર્યાદા દરના વધારામાં કોઇપણ સભ્ય રાષ્ટ્રને આકારવામાં આવેલી ઓછામાં ઓછી રકમ (અથવા પાયાનો દર)યુએન અંદાજપત્રના 0.001 ટકા છે. વધુમાં, પછાત દેશો (એલડીસી)માટે ટોચમર્યાદા દર 0.01 ટકા લાગુ પાડવામાં આવે છે. <ref name="fifth-2006"/> પ્રવર્તમાન ચાલુ અંદાજપત્ર 4.19 અબજ ડોલરનું હોવાનું મનાય છે <ref name="fifth-2006"/> (મોટો ફાળો આપનારાઓ માટે કોષ્ટક જુઓ). યુએનના ખર્ચનો મોટો હિસ્સો યુએનના શાંતિ અને સલામતીના હેતુ તરફ કેન્દ્રિત છે. 2005-2006 નાણાંકીય વર્ષ માટે પીસકીપીંગ અંદાજપત્ર આશરે 5 અબજ ડોલરનું છે (જ્યારે સમાન ગાળામાં યુએનનું સમગ્ર અંદાજપત્ર આશરે 1.5 અબજ ડોલરનું હતું), જેમાં વિશ્વભરમાં 17 હેતુઓમાં 70,000 ટુકડીઓ લગાડવામાં આવી હતી. <ref name="PeaceKeepingOps">{{cite web |url=http://www.un.org/Depts/dpko/dpko/bnote.htm |title=United Nations Peacekeeping Operations |access-date= 2008-03-24 |date=2007-12-31 |publisher=United Nations}}</ref> યુએનના શાંતિ રાખવાના કામકાજોને આકારણી દ્વારા ભંડોળ પૂરું પાડવામાં આવે છે, જેમાં નિયમિત ભંડોળ ધોરણ દ્વારા પદ્ધતિ મેળવવામાં આવે છે, પરંતુ પાંચ સલામતી કાઉન્સીલ સભ્યો માટે ભારાંક સરચાર્જ સહિત તમામ પીસકીપીંગ કામકાજોને મંજૂરી આપવી જોઇએ. આ સરચાર્જ ઓછા વિકસિત દેશો માટે નગણ્ય પીસકીપીંગ આકારણી દરને સરભર કરે છે. 1 જાન્યુઆરી 2008 અનુસાર, સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘના પીસકીપીંગ કામકાજોમાં આકારણીયુક્ત નાણાંકીય ફાળો પૂરો પાડનારા ટોચના 10 દેશો: the [[યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ (અમેરિકા)|યુનાિટેડ સ્ટેટ્સ]], [[જાપાન]], [[જર્મની]],[[યુનાઇટેડ કિંગડ્મ (લંડન)|યુનાઇટેડ કિંગડમ]], [[ફ્રાંસ]], [[ઇટાલી]], [[ચીનનું પ્રજાસત્તાક|ચીન]], [[કેનેડા]], [[સ્પેન|સ્પેઇન]], અને [[કોરીયા પ્રજાસત્તાક|રિપબ્લિક ઓફ કોરીયા]]હતા.<ref>[http://www.un.org/Depts/dpko/dpko/contributors/financing.html યુએનના શાંતિ રાખવાની કામગીરીને ધિરાણ ]</ref> ખાસ યુએન કાર્યક્રમોને નિયમિત અંદાજપત્રમાં સમાવવામાં આવતા નથી (જેમ કે ([[યુનાઇટેડ નેશન્સ ચિલ્ડ્રન્સ ફંડ|યુનિસેફ]], [[વિશ્વ ખાધાન્ન કાર્યક્રમ|ડબ્લ્યુએફપી]] અને[[સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘ વિકાસ કાર્યક્રમ|યુએનડીપી]])ને અન્ય સભ્ય સરકારો તરફના સ્વૈચ્છિક ફાળામાથી ધિરાણ પૂરું પાડવામાં આવે છે. મોટા ભાગના નાણાંકીય ફાળાઓ, પરંતુ કેટલાક કૃષિ આધારિત [[ચીજવસ્તુ|ચીજવસ્તુઓ]]રિબાતી વસતી માટે દાન કરવામાં આવી હતી. તેમનું ધિરાણ સ્વૈચ્છિક હોવાથી, આમાંની મોટા ભાગની એજન્સીઓ આર્થિક મંદી સમયે ભારે તંગી અનુભવતી હોય છે. જુલાઇ 2009માં, વિશ્વ ખાધાન્ન કાર્યક્રમે એવો અહેવાલ આપ્યો હતો કે તેને અપૂરતા ભંડોળને કારણે તેની સેવાઓમાં કાપ મૂકવાની ફરજ પડી છે. <ref>{{cite web |url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/in_depth/8179250.stm |title=BBC News, 'Dire shortage' at UN food agency |publisher=BBC |access-date= 2009-09-05}}</ref>. તેણે 09/10 નાણાંકીય વર્ષ માટે તેની કુલ જરૂરિયાતોના ત્રીજા ભાગનું ફક્ત ધિરાણ પ્રાપ્ત કર્યું હતું. == વ્યક્તિગત નીતિ == યુએન અને તેની એજન્સીઓ તેઓ જે દેશમાં કામ કરે છે તેને ત્યાંના કાયદાઓમાંથી મુક્તિ આપવામાં આવી છે, જે યુએનના યજમાન અને સભ્ય દેશોની દ્રષ્ટિએ અન્યાયનું રક્ષણ કરે છે.<ref>{{Cite web |url=http://diplomaticlaw.com/blog/2009/03/23/jerusalem-court-no-immunity-for-un-employee-for-private-acts/ |title=આર્કાઇવ ક .પિ |access-date=2009-11-04 |archive-date=2012-06-28 |archive-url=https://archive.is/20120628214535/http://diplomaticlaw.com/blog/2009/03/23/jerusalem-court-no-immunity-for-un-employee-for-private-acts/ |url-status=dead }}</ref> આ સ્વતંત્રતા એજેન્સીઓને [[માનવ સંશાધન]]નીતિઓ અમલી બનાવવામાં સહાય કરે છે, જે કદાચ યજમાન દેશ અથવા સભ્નાય દેશના કાયદાઓની વિરુદ્ધમાં પણ હોઇ શકે છે. {{Citation needed|date=April 2008}} માનવ સંશાધન નીતિની બાબતોમાં તેમની સ્વતંત્રતા હોવા છતાં, યુએન એ તેની એજન્સીઓ [[મેસચુસેટ્સમાં સમ-લિંગી લગ્ન|સમલૈગિક લગ્ન]]ની દ્રષ્ટિએ સભ્ય રાજ્યોના [[કાયદો|કાયદા]]ઓ સ્વચ્છિકરીતે લાગુ પાડે છે, જે સમાન જાતિ ભાગીદારીમાં કર્મચારીઓના નિર્ણયો રાષ્ટ્રીયતાના આધારે હોવાની મંજૂરી આપે છે.યુએન અને તેની એજન્સીઓ સમલૈગિક લગ્નોને તો જ સ્વીકૃત્તિ આપે છે જ કર્મચારીઓ જે દેશ આવા લગ્નને માન્યતા આપતો હોય ત્યાના નાગરિકો હોય. આ વ્યવહાર સમલૈગિક લગ્નની માન્યતા સુધી જ મર્યાદિત નથી, પરંતુ અસંખ્ય માનવ સંશાધન બાબતો માટે યુએનની સામાન્ય પદ્ધતિનું પ્રતિબિંબ પાડે છે. એવું નોંધવું જોઇએ કે કેટલીક એજન્સીઓ [[સ્થાનિક ભાગીદારી|સ્થાનિક ભાગીદારો]]ને મર્યાદિત ફાયદાઓ પૂરા પાડે છે છતાં, તેમના કર્મચારીઓ અને કેટલીક એજન્સીઓ તેમના કર્સમચારીઓમાં સમલૈગિક લગ્નો અને સ્થાનિક ભાગીદારીને માન્યતા આપતા નથી. == સુધારા == {{Main|Reform of the United Nations}} [[ચિત્ર:Uno unpalogo.svg|thumb|right|સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘ સંસદીય વિધાનસભાનો સૂચિત લોગો, જેમાં દેશના નાગરિકો દ્વારા પ્રતિનિધિઓની સીધી ચુંટણીનો સમાવેશ કરશે.]] તેની સ્થાપના થઇ ત્યારથી જ, સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘમાં સુધારાઓ માટે અસંખ્ય વખત કહેવામાં આવ્યું છે, જો કે તે કઇ રીતે કરવા તે અંગે ઓછી સહમતિ પ્રાપ્ત થઇ છે. યુએન વૈશ્વિક બાબતોમાં મોટો અથવા વધુ અસરકારક ભાગ ભજવે તેવું કેટલાક લોકો ઇચ્છી રહ્યા છે, જ્યારે અન્યો તેના કામને માનવતાવાદી કામ સુધી જ સીમીત રાખવાની ઇચ્છા સેવી રહ્યા છે. <ref>''સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘનું ભાવિ: આગામી માર્ગ નક્કી કરવા માટે ભૂતકાળને સમજવો '' / [[જોશુહા મુરાવચિક]] (2005) આઇએસબીએન 978-0-8447-7183-0.</ref> યુએન સલામતી કાઉન્સીલ સભ્યપદમાં વધારો થવો જોઇએ તેવું પણ અસંખ્ય વખત કહેવામા આવ્યું છે, તેમજ [[સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘ સચિવ-જનરલ|સેક્રટરી જનરલ]] અને [[સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘ સંસદીય વિધાનસભા|સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘ સંસદીય એસેમ્બલી]]ને ચુંટી કાઢવાના વિવિધ માર્ગો હોવા જોઇએ. યુએન અમલદારશાહી બિનકાર્યક્ષમતા અને બગાડ ધરાવતું હોવાનો આરોપ છે. 1990 દરમિયાન યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સે બિનકાર્યક્ષમતા દર્શાવીને ચૂકવણી અટકાવી હતી અને મોટા સુધારાના પગલાંઓ હાથ ધરવામાં આવશે તે જ શરતે પુનઃ ચૂકવણીનો પ્રારંભ કર્યો હતો. 1994માં [[આંતરિક દેખરેખ સેવાની સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘ ઓફિસ|ઓફિસ ઓફ ઇન્ટર્નલ વરસાઇટ સર્વિસીઝ]] (ઓઆઇઓએસ)ની સ્થાપના કાર્યક્ષમતા પર નજર રાખવા માટે જનરલ એસેમ્બલી દ્વારા કરવામાં આવી હતી. <ref>{{cite web |last=Reddy |first=Shravanti |date=2002-10-29 |url=http://www.globalpolicy.org/ngos/ngo-un/rest-un/2002/1029watchdog.htm |title=Watchdog Organization Struggles to Decrease UN Bureaucracy |publisher=Global Policy Forum |access-date= 2006-09-21 }}</ref> સત્તવાર સુધારણા કાર્યક્રમ 1997મા [[કોફી અન્નાન]] દ્વારા શરૂ કરવામાં આવ્યો હતો. ઉલ્લેખ કરાયેલા સુધારાઓમાં [[સંયુક્ત રાષ્ટસંઘ સલામતી કાઉન્સીલના સુધારા|સલામતી કાઉન્સીલની કાયમી સભ્યપદમાં ફેરફાર કરવો]] (જે,હાલમાં 1945ના ઉર્જા સંબંધો છતા કરે છે), અમલદારશાહીને વધુ પારદર્શક, વિશ્વનીય અને કાર્યક્ષમ બનાવવી, વિશ્વભરમાં [[શસ્ત્રસરંજામ ઉત્પાદકોની યાદી|શસ્ત્ર ઉત્પાદકો]] પર આંતરરાષ્ટ્રીય [[દર|દરો]] લાદવાનો સમાવેશ થાય છે.{{Citation needed|date=December 2007}} સપ્ટેમ્બર 2005માં, યુએને એક [[2005 વિશ્વ સંમિટ|વિશ્વ સંમિટ]]બોલાવી હતી, જેણે સભ્ય રાજ્યોના વડાઓને એકત્ર કર્યા હતા, તેમણે આ સંમિટને "પેઢીમાં એક એવી તક કે જેમાં વિકાસ, સલામતી, માનવ અધિકાર અને સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘના સુધારાઓ ક્ષેત્રે આકરા નિર્ણયો લઇ શકાય છે"તેવી ગણાવી હતી.<ref>{{cite web|title=The 2005 World Summit: An Overview|url=http://www.un.org/ga/documents/overview2005summit.pdf|publisher=United Nations|format=PDF|KiB]<!-- application/pdf, 79964 bytes -->}}</ref> કોફી અન્નાને એવી દરખાસ્ત કરી હતી કે યુએનમાં સુધારા માટે સંમિટે વૈશ્વિક ગ્રાન્ડ બાર્ગેન પર સહમતી વ્યક્ત કરી હતી, જેના કારણે સંસ્થાનું શાંતિ, સલામતી, માનવ અધિકાર અને વિકાસ પરત્વેના અને યુએનના 21મી સદીના મુદ્દે વધુ સારી રીતે સજ્જ કરવા માટેના કેન્દ્રિત ધ્યાનમાં નવીની કરણ આવ્યું હતું.સંમિટનું પરિણામ વૈશ્વિક નેતાઓ દ્વારા વ્યક્ત કરવામાં આવેલું સમાધાનકારી હતું, <ref>{{cite web|title=2005 World Summit Outcome|publisher=United Nations|url=http://www.un.org/summit2005/presskit/fact_sheet.pdf|format=PDF|KiB]]<!-- application/pdf, 84923 bytes -->}}</ref>જેમાં જે દેશો સંઘર્ષમાંથી ઉભરી રહ્યા હોય તેમને સહાય કરવા માટે [[પીસબિલ્ડીંગ કમિશન]]ની રચના, [[સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘ માનવ અધિકાર કાઉન્સીલ|માનવ અધિકાર કાઉન્સીલ]] અને લોકશાહી ફંડ, [[આતંકવાદ]] પર સ્પષ્ટ અને અસંદિગ્ધ તિરસ્કારનો તેના દરેક ફોર્મ અને ચુંટણી ઢંઢેરામાં અને કરારોમાં સમાવેશ કરાયો હતો, જેથી ઓફિસ ઓફ ઇન્ટરનલ ઓવરસાઇટ સર્વિસીઝને [[સહસ્ત્રાબ્દી વિકાસ લક્ષ્યાંકો]] કરતા વધુ હાંસલ કરવા માટે અબજો ખર્ચવા વધુ સ્ત્રોતો ફાળવવાનો, [[સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘ ટ્રસ્ટીશીપ કાઉન્સીલ|ટ્રસ્ટીશીપ કાઉન્સીલ]]ને તેનો હેતુ પૂર્ણ થવાથી બંધ કરી દેવી અને આંતરરાષ્ટ્રીય સમુદાય "[[સંરક્ષણની જવાબદારી|રક્ષણની જવાબદારી]]" ધરાવે છે- જ્યારે રાષ્ટ્રીય સરકાર નિષ્ફળ જાય ત્યારે, તેમના નાગરિકોનું ભયંકર ગુન્હાઓ સામે રક્ષણની જવાબદારીનો સમાવેશ થાય છે. ઓફિસ ઓફ ધ ઇન્ટરનલ ઓવરસાઇટ સર્વિસીઝની રચના તેની તક અને ફરજો વધુ સ્પષ્ટ રીતે નક્કી કરવા માટે કરવામાં આવી રહી છે અને તે વધુ સ્ત્રોતો પ્રાપ્ત કરશે. વધારામાં, જનરલ એસેમ્બલીના ધ્યાન અને ઓડીટીંગ ક્ષમતાઓમાં સુધારો કરવા માટે સ્વતંત્ર ઓડિટ સલાહકાર સમિતિ (આઇએએસી)નું નિર્માણ કરવામાં આવી રહ્યુ છે. જૂન 2007માં, પાંચમી સમિતિએ આ સમિતિના [[સંદર્ભની શરતો|સંદર્ભોની શરતો]]માટે મુસદ્દા ઠરાવની રચના કરી હતી.<ref>{{cite web |url=http://www.centerforunreform.org/node/226 |author=Irene Martinetti |title=Reforming Oversight and Governance of the UN Encounters Hurdles |date=1 December 2006 |access-date=4 નવેમ્બર 2009 |archive-date=23 ફેબ્રુઆરી 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100223192725/http://www.centerforunreform.org/node/226 |url-status=dead }}</ref><ref>{{cite web | url=http://www.centerforunreform.org/node/31 | title=Oversight and Governance | publisher=Center for UN Reform Education | access-date=2009-11-04 | archive-date=2010-05-14 | archive-url=https://web.archive.org/web/20100514003803/http://www.centerforunreform.org/node/31 | url-status=dead }}</ref> એથિક્સ ઓફિસની સ્થાપના 2006માં કરવામાં આવી હતી, જે નવી નાણાંકીય જાહેરાતો અને [[વ્હીસલબ્લોઅર (રાષ્ટ્રમાં જે ખોટું થઇ રહ્યું હોય તેને રોકવાની આશા સાથે જાણ કરનાર વ્યક્તિ-સંસ્થા)|વ્હીસલબ્લોઅર]] રક્ષણ નીતિઓ માટે જવાબદાર છે. ઓઆઇઓએસ સાથે કામ કરતા એથિક્સ ઓફિસ કૌભાંડો અને ભ્રષ્ટાચાર રોકવા માટે અમલી બનાવવા લાયક યોજના ધરાવે છે. <ref>{{cite web | url=http://www.centerforunreform.org/node/32 | title=Ethics Office | publisher=Center for UN Reform Education | access-date=2009-11-04 | archive-date=2010-03-13 | archive-url=https://web.archive.org/web/20100313041649/http://www.centerforunreform.org/node/32 | url-status=dead }}</ref> સચિવાલય તમામ યુએન અધિકૃત આદેશો કે જે પાંચ વર્ષ જૂના હોય તેની સમીક્ષાની પ્રક્રિયા હાથ ધરે છે. સમીક્ષાનો ઇરાદો બનાવટી અથવા બિનજરૂરી કાર્યક્રમો કાઢી નાખવાનો છે. 7000 અધિકૃત આદેશોમાંથી કોની સમીક્ષા હાથ ધરવાની છે તે અંગે દરેક સભ્ય રાજ્યો વચ્ચે કરાર નથી. અધિકૃત આદેશોનું નવીનીકરણ કરાયું છે કે કેમ તેની પરના વિવાદ કેન્દ્રોની ચકાસણી થવી જોઇએ. સપ્ટેમ્બર 2007ના રોજ પ્રક્રિયા આગળ ધપી રહી હતી. <ref>{{cite web | url=http://www.centerforunreform.org/node/30 | title=Mandate Review | publisher=Center for UN Reform Education | access-date=2009-11-04 | archive-date=2010-04-27 | archive-url=https://web.archive.org/web/20100427020415/http://www.centerforunreform.org/node/30 | url-status=dead }}</ref> == વિવાદ અને ટીકા == {{Criticism section|date=June 2009}} {{Refimprove|date=August 2009}} ઓછામાં ઓછા 1950થી યુએન ઓર્ગેનાઇઝશન અને તેની પ્રવૃત્તિઓ વિશે વિવાદ અને ટીકાઓ થઇ રહી છે. અમેરિકામાં [[જોહ્ન બિર્ચ સોસાયટી]] સૌપ્રથમ શત્રુ હતો, જેણે યુએનનો ઉદ્દેશ એક દુનિયાની સરકાર સ્થાપવાનો છે તેવા આરોપ સાથે યુએસને યુએનમાંથી બહાર કાઢો તેવી ઝુંબશની 1959માં શરૂઆત કરી હતી. [[બીજુ વિશ્વ યુદ્ધ|બીજા વિશ્વયુદ્ધ બાદ]],[[રાષ્ટ્રીય સ્વાતંત્રતાવાદની ફ્રેંચ સમિતિ|ફ્રેંચ કમિટી ઓફ નેશનલ લિબરેશન]]ને ફ્રાંસની સરકાર તરીકે ઓળખી કાઢવમાં વિલંબ થયો હતો અને તેથી તે દેશને નવી સંસ્થાનું સર્જન કરવાનો ઉદ્દેશ ધરાવતા પરિસંવાદોમાંથી પ્રારંભમાં બાકાત રાખવામાં આવ્યો હતો. [[ચાર્લ્ડ ડી ગૌલે|ચાર્લ્સ ડી કૌલે]]એ યુએનની ટીકા કરી હતી, અને જાહેરમાં તેને ''લી મશિન'' ("બકવાટ")કહેતા હતા, અને દેશો વચ્ચે સીધી સંરક્ષણ સંધિઓને પસંદ કરતા વૈશ્વિક સલામતી જોડાણ વિશ્વ શાંત જાળવી રાખવામાં સહાય કરશે તે વાતથી સંમત ન હતા.<ref>{{cite journal|last=Gerbet|first=Pierre|date=1995|title=Naissance des Nations Unies|journal=Espoir|issue=102|language=French|url=http://www.charles-de-gaulle.org/pages/l-homme/dossiers-thematiques/1944-1946-la-liberation/restaurer-le-rang-de-la-france/analyses/naissance-des-nations-unies.php|access-date=2009-11-04|archive-date=2009-07-10|archive-url=https://web.archive.org/web/20090710122708/http://www.charles-de-gaulle.org/pages/l-homme/dossiers-thematiques/1944-1946-la-liberation/restaurer-le-rang-de-la-france/analyses/naissance-des-nations-unies.php|url-status=dead}}</ref> 1967માં, [[રિચાર્ડ નિક્સન|રિચાર્ડ નિક્ઝોન]], જ્યારે યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સના પ્રમુખ હતા ત્યારે, તે સમયના [[શીત યુદ્ધ]] જેવી કટોકટી સાથે કામ પાર પાડવામાં યુએનને "કાલગ્રસ્ત અને અપૂરતું" ગણાવ્યું હતું. <ref>[http://www.diplomatie.gouv.fr/fr/IMG/pdf/ONU_edward_keefer.pdf "નિક્ઝોન વહીવટ અને સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘ : 'તે તિરસ્કૃત ચર્ચા કરતી સોસાયટી છે"], ડો. એડવર્ડ સી. કીફર (પીડીએફ)].</ref> જેમને [[સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘમાં યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સનો પ્રતિનિધિ|યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સના રાજદૂત]] તરીકે [[રોનાલ્ડ રીગન|રોનાલ્ડ રીગને]] નિમણૂંક આપી હતી તેવા [[જિયાન કિર્કપેટ્ર્કિ|જિયાન કિર્કપેટ્રિકે]] ''[[ધ ન્યુયોર્ક ટાઈમ્સ|ધી ન્કેયુયોર્ક ટાઇમ્સ]]'' ના ઓપિનીયમ પીસમાં 1983માં લખ્યું હતું કે સલામતી કાઉન્સીલમાં ચર્ચાની પ્રક્રિયા એક રાજકીય ચર્ચા અથવા સમસ્યાના ઉકેલની ચર્ચાને બદલે યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સના બફાટને વધુ લાગેવળગે છે.<ref>[http://books.google.com/books?id=1e13PNeB4DIC&amp;pg=PA229&amp;lpg=PA229&amp;source=web&amp;ots=zIav3cg8Wj&amp;sig=9v58z35AQOSN_x23k_yqCzJkoTk#PPA229,M1 "યુએનની મહેનત નિષ્ફ્ળ"], ''કાયદેસરતા અને બળ'' , જિયાન જે. કિર્કપેટ્રિક, p. 229.</ref> ફેબ્રુઆરી 2003ના સંબોધનમાં [[2003 ઇરાક પર આક્રમણ|યુનાઇટેડે સ્ટેટ્સે ઇરાક પર આક્રમણ]] (જેના માટે તેઓ યુએનની સંમતિ મેળવવામાં અસફળ રહ્યું હતું) કર્યું તેની થોડા પહેલા [[જ્યોર્જ ડબ્લ્યુ. બુશ|જ્યોર્જ ડબ્લ્યુ. બુશે]] જણાવ્યું હતું કે મુક્ત રાષ્ટ્રોને યુનાઇટેડ નેશન્સ બિનઅસરકારક, બિનસંબંધિત ચર્ચા કરતી સોસાયટી તરીકે ઇતિહાસમાં માથુ મારવા દેશે નહી.<ref>[http://georgewbush-whitehouse.archives.gov/news/releases/2003/02/20030213-3.html " પ્રમુખ જેક્સનવિલેમાં નેવલ સ્ટેશન મેપોર્ટ પર ખલાસીઓને સલામી આપે છે: નેવલ સ્ટેશન મેપોર્ટ ખાતે પ્રમુખ દ્વારા નોંધ"], 13 ફેબ્રઆરી 2003.</ref> 2005માં બુશે જોહ્ન આર. બોલ્ટોનની યુએનમાં કાર્યકારી યુ.એસ. રાજદૂત તરીકે નિમણૂંક કરી હતી; બોલ્ટોને યુએનની ટીકામાં વિવિધ નિવેદનો કર્યા હતા જેમાં 1994માં સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘ જેવી કોઇ વસ્તુ છે જ નહી તેવા નિવેદનનો પણ સમાવેશ થાય છે. ફક્ત એક જ આંતરરાષ્ટ્રીય સમાજ છે, જે ફક્ત બાકી રહેલી મહાસત્તા એટલે કે યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ દ્વારા ચલાવી શકાય છે. <ref>{{cite news | last = Watson | first = Roland | coauthors = | title = Bush deploys hawk as new UN envoy | work = | pages = | language = | publisher = The Times | date = [[2005-03-08]] | url = http://www.timesonline.co.uk/article/0,,11069-1515816,00.html | access-date = 2006-08-15 | archive-date = 2006-01-07 | archive-url = https://web.archive.org/web/20060107062115/http://www.timesonline.co.uk/article/0,,11069-1515816,00.html | url-status = dead }}</ref> 2004માં યુએનના ભૂતપૂર્વ રાજદૂત [[ડોર ગોલ્ડ|ડોર ગોલ્ડે]] ''ટાવર ઓફ બેબલઃ સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘે વૈશ્વિક અંધાધૂંદીમાં કઇ રીતે વેગ આપ્યો'' નામના પુસ્તકને પ્રકાશિત કર્યું હતું. પુસ્તકમાં જે ટીકા કરવામાં આવી હતી તેમાં કહેવાયું હતું કે તેના સ્થાપના દિવસ અને આજ દિન સુધીમાં થયેલા [[નરસંહાર]] અને [[આતંકવાદ]]ની દ્રષ્ટિએ (અને પ્રસંગોપાત ટેકો)<ref>સોનું , 216–217</ref>ઓર્ગેનાઇઝશનના [[નૈતિક સંબંધવાદ]] છે. યુએનનો સ્થાપનાગાળો બીજા [[વિશ્વ યુદ્ધ-2|વિશ્વ યુદ્ધ]]ની અનેક સત્તાઓમાંથી ઓછામાં ઓછી એક [[ધરી સત્તાઓ|એક્સિસ પાવર]] સુધી સીમીત હતી, અને આમ તેઓ શત્રુ સામે ઉભા રહેવામાં સક્ષમ હતું અને આધુનિક સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘ ગોલ્ડના અનુસાર તેના સભ્ય રાજ્યોની સંખ્યા પુસ્તક પ્રકાશિત થયું ત્યારે 184માંથી ઘટીને ફક્ત 84ની થઇ ગઇ છે, તે [[ફ્રીડમ હાઉસ મુક્ત ગૃહ|ફ્રી઼ડમ હાઉસ]]ના અનુસાર તે મુક્ત લોકશાહીઓ હતી.<ref name="Gold31">સોનું , 31</ref> તેમણે વધુમાં એવ દાવો કર્યો હતો કે તેની અસરરૂપે યુએનનું ધોરણ નીચુ ગયું હતું, તેથી એકંદરે જોઇએ તો તે સરમુખ્યત્યારશાહીની જરૂરિયાતો સામે જવાબદાર હતું. ે === આરબ-ઇઝરાયેલ સંઘર્ષ પરત્વે વધુ પડતું ધ્યાન આપવાનું દોષારોપણ થું હતું. === {{Main|Israel, Palestinians, and the United Nations}} મુદ્દાઓ જેમ કે [[ઈઝરાયલ|ઇઝરાયેલ,]], [[પેલેસ્ટીયન પ્રજા]] અને [[આરબ-ઇઝરાયેલી સંઘર્,|આરબ-ઇઝરાયેલી સંઘર્ષ]]ના તબક્કાઓએ ચર્ચા, ઠરાવો અને સ્ત્રોતોનો વધુમાં વધુ સમય લીધો હતો {{spinout/link|United Nations}}. ટીકાકારો જેમ કે [[ડોર ગોલ્ડ]], [[એલન ડર્શોવિટ્ઝ|એલન ડર્શવિટ્ઝ]], [[માર્ક ડ્રેફુસ]], અને [[એન્ટી-ડિફેમેશન લીગ|એન્ટી ડિફેમેશન લીગે]]ઇઝરાયેલની પેલેસ્ટીયનો પરત્વેની ગતિવિધિઓ પરના ધ્યાનને વધુ પડતું ગણાવ્યું હતું<ref name="Gold20>Gold, 20</ref><ref name="DershowitzCaseforPeace">[[એલન ડર્શોવિટ્ઝ|ડેર્શોવિટ્ઝ એલન]]. ''[[શાંતિ માટેનો કેસ|શાંથિ માટેનો કેસ]] : આરબ-ઇઝરાયેલી વચ્ચેના સંઘર્ષનો કેવી રીતે ઉકેલ લાવી શકાય'' . હોબોકન: જોહ્ન વિલી એન્ડ સન્સ, ઇન્ક., 2005.</ref><ref>[http://jta.org/news/article/2009/07/08/1006396/dont-be-lynch-mob-lawyers-urge-un#When:14:22:00Z "મનસ્વી હિંસાખોરી રાખશો નહી, વકીલો યુ.એન.ને વિનંતી કરે છે."] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120910130332/http://jta.org/news/article/2009/07/08/1006396/dont-be-lynch-mob-lawyers-urge-un#When:14:22:00Z |date=2012-09-10 }} ''[[જેવીશ ટેલિગ્રાફિક એજન્સી|જેટીએ]]'' . 8 જુલાઇ 2009. 8 જુલાઇ 2009.</ref><ref>[http://www.adl.org/PresRele/UnitedNations_94/5443_94.htm "એડીએલ:યુએન માનવ અધિકાર સમિતિ ઇઝરાયેલ વિરુદ્ધ ચિંતાજનક સુર વ્યક્ત કરે છે"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121102134316/http://www.adl.org/PresRele/UnitedNations_94/5443_94.htm |date=2012-11-02 }} ''[[એન્ટી ડિફેમેશન લીગ|એડીએલ]]'' . 7 જુલાઇ 2009.</ref> 1947માં જનરલ એસેમ્બલીમાં સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘ દ્વારા પેલેસ્ટાઇનના ભાગલા તરફ યુએએસસીઓપીની ભલામણોનું અમલીકરણ યુએનનો પ્રારંભિક નિર્ણય હતો. રાજકીય ટીકાકાર એલન ડર્શોવિટ્ઝના અનુસાર [[1948 આરબ-ઇઝરાયલ યુદ્ધ|1948 આરબ-ઇઝરાયેલી યુદ્ધ]]બાદ, યુએને "રેફ્યુજી" શબ્દને પેલેસ્ટેનીયન આરબોને લાગુ પાડી શકાય તે રીતે અર્થઘટન કર્યું હતું, જે ઇઝરાયેલને અન્ય સંઘર્ષોના શરણાર્થી માટે જે કર્યું હતું તેના કરતા નોંધપાત્ર રીતે વ્યાપક હતું. <ref>[[એલન ડર્શોવિટ્ઝ|ડેર્શોવિટ્ઝ, એલન]]. ''[[ઇઝરાયેલ માટેનો કેસ|ઇઝરાયેલનો કેસ]]'' . હોબોકેન: જોહ્ન વિલી એન્ડ સન્સ, ઇન્ક. 2003, પાના 86–87.</ref> [[ઉત્તર કારોલિના વિલ્મીન્ગ્ટોનની યુનિવર્સિટી|વિલમીંગટોનની યુનિવર્સિટી ઓફ નોર્થ કરોલી]]ના અધ્યાપક ડોન હબીબીએ ઇઝરાયેલના અહેવાલોની તુલનામાં સુદાન અને ડાર્ફરના મર્યાદિત અહેવાલો પર શોક વ્યક્ત કર્યો હતો.અન્તેય માનવ અધિકાર ઉલ્લંઘનકારોની સાથે સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘના ઇઝરાયેલ સાથેના વળગણની અન્ય સંસ્થાઓમાં ટીકા કરી હતી.હબીબીએ લખ્યું હતું:<ref name="Habibi">{{cite paper |author= Don Habibi |date= July 2, 2004 |url= http://www.ngo-monitor.org/archives/news/sudan.doc |format= Word document |title= The Neglect of Sudan |publisher= |version= |access-date= 2006-07-27 |journal= |archive-date= 2006-09-21 |archive-url= https://web.archive.org/web/20060921212808/http://www.ngo-monitor.org/archives/news/sudan.doc |url-status= dead }}</ref><ref>http://www.discoverthenetworks.org/Articles/એનજીઓ-હ્યુમન%20રાઇટ્સ%20એનજીઓ%20અને%20%20સુદાન{{Dead link|date=ઑગસ્ટ 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} %20ની%20અવગણના.એચટીએમ હ્યુમન રાઇટ્સ એનજીઓ અને સુદાનની અવગણના</ref> {{quotation|This obsession would make sense if Israel was among the worst human rights offenders in the world. But by any objective measure this is not the case. Even with the harshest interpretation of Israeli’s policies, which takes no account of cause and effect, and Israel’s predicament of facing existential war, there can be no comparison to the civil wars in Sudan, Algeria, or Congo.|Don Habibi}} 2007માં,[[યુએન માનવ અધિકાર કાઉન્સીલ]]ના પ્રમુખ [[ડોરુ રોમુલુસ કોસ્ટી|ડોરુ રોમુલુસ કોસ્ટિયા]]એ જણાવ્યું હતું કે યુએનએચઆરસી ઇઝરાયેલી-પેલેસ્ટીનીયન સંઘર્ષ સાથે કામ પાર પાડવામાં નિષ્ફળ રહ્યું હતું. <ref>શામીર, શલોમો. [http://www.haaretz.com/hasen/spages/908055.html "યુએન માનવ અધિકાર વડા: અમે ઇઝરાયેલ-પીએ સંઘર્ષના સંચાલનમાં નિષ્ફળ ગયા."] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080723201304/http://www.haaretz.com/hasen/spages/908055.html |date=2008-07-23 }} ''[[હારેટ્ઝ]]'' . 30 સપ્ટેમ્બર 2007. 7 જુલાઇ 2009.</ref> યુએને ઇઝરાયેલ અને તેના પડોશીઓ વચ્ચે વિવિધ શાંતિ વાટાઘાટો પર પ્રતિબંધ લાદ્યો હતો જે છેલ્લામાં છેલ્લી 2002ની[[શાંતિ માટે યોજના|શાંતિ માટેની યોજના]]રહી હતી. વિવાદાસ્પદ[[સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘ સામાન્ય વિધાનસભા ઠરાવ 3379|ઠરાવ 3379]] (1975),જેણે [[ઝાયોનવાદ|ઝિયોનિઝમ]]ને જાતિવાદ સાથે સરખાવ્યું હતું, તેને 1991માં રદબાતલ નીવડ્યું હતું. === યહૂદીઓ વિરુદ્ધ હોવાનું દોષારોપણ === {{Main|Allegations of antisemitism in the United Nations}} ડર્શોવિટ્ઝ અને માનવ અધિકાર કાર્યકરો [[એલિ વિસેલ]] અને [[એની બેયસ્કાય|એન્ની બેયસ્કાયે]] યુએન પર [[યહૂદી વિરોધી વાદ|યહૂદીઓવિરુદ્ધ]] સહન કરવા બદલ દોષ ઠાલવ્યો હતો જે તેની ચાર દિવાલોમાં જ રહ્યો હતો.<ref name="DershowitzCaseforPeace"/><ref>[http://edition.cnn.com/TRANSCRIPTS/0408/06/i_dl.01.html "ટ્રાન્સક્રિપ્ટસ."] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121025120905/http://edition.cnn.com/TRANSCRIPTS/0408/06/i_dl.01.html |date=2012-10-25 }} ''[[સીએનએન]].કોમ ઇન્ટરનેશનલ.'' 6 ઓગસ્ટ 2004. 7 જુલાઇ 2009.</ref><ref>[[એની બેયસ્કાય|બેયેફસ્કી એની]]. [http://www.opinionjournal.com/extra/?id=110005245 "વધારાનું."] 21 જૂન 2004. 7 જુલાઇ 2009.</ref> 2001માં [[જાતિવાદ વિરુદ્ધ વિશ્વ પરિસંવાદ 2001|યુએન દ્વારા પરિસંવાદ]]દક્ષિણ આફ્રિકાના ડર્બનમાં યોજાયો હતો. આ પરિસંવાદનો ઉદ્દેશ જાતિવાદને નાથવાનો હતો, પરંતુ વૈશ્વિક નેતાઓ દ્વારા વિવિધ યહૂદી વિરોધી નિવેદનો સાથે ફક્ત એક મંચ પૂરતો મર્યાદિત રહ્યો હતો. <ref>જોર્ડોન, માઇકલ જે. [http://www.ujc.org/page.aspx?id=2279 "] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20091019210722/http://www.ujc.org/page.aspx?id=2279 |date=2009-10-19 }}[http://www.ujc.org/page.aspx?id=2279 શત્રુતાથી ગુસ્સે ભરાયેલા યહૂદી કાર્યકરો, ડર્બન કોન્ફરન્સમાં એન્ટી-સેમિટીઝમ."] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20091019210722/http://www.ujc.org/page.aspx?id=2279 |date=2009-10-19 }} ''[[સંયુક્ત જેવીશ સમુદાયો|યુનાઇટેડ જ્યુઇશ કોમ્યુનિટીઝ]]'' . 5 સપ્ટેમ્બર.1 સપ્ટેમ્બર 2009.</ref><ref>સ્પાઇઝર, માયા. [http://www.jpost.com/servlet/Satellite?cid=1236764174571&amp;pagename=JPost%2FJPArticle%2FShowFull "ડર્બન-2 પહેલા એન્ટી સેમિટીઝન પ્રહારોને કારણે ચિંતાતુર સ્વીસ યહૂદીઓ."] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090316095317/http://www.jpost.com/servlet/Satellite?cid=1236764174571&pagename=JPost%2FJPArticle%2FShowFull |date=2009-03-16 }} ''[[જેરૂસલેમ પોસ્ટ]]'' . 12 મે 2009. 1 સપ્ટેમ્બર 2009.</ref> જેવીશ [[સ્ટાર ઓફ ડેવીડ]] સાથે નાઝી [[સ્વસ્તિક]]ને સરખાવતા કાર્ટુનો પરિસંવાદમાં આપવામાં આવ્યા હતા. <ref>[[બાર્બરા એમિયેલ|એમિયલ, બાર્બરા]]. [http://www.telegraph.co.uk/comment/4265352/Fighting-racism-This-will-have-the-opposite-effect.html "જાતિવાદ લડાઇ? ][http://www.telegraph.co.uk/comment/4265352/Fighting-racism-This-will-have-the-opposite-effect.html તેની વિપરીત અસર પડશે."] ''[[ટેલિગ્રાફ.કો. યુકે. (Telgraph.co.uk)|ટેલિગ્રાફ.કો.યુકે]]'' . 3 સપ્ટેમ્બર 2001. 25 જુલાઇ 2009.</ref> [[ટોમ લાન્ટોસ|ટોમ લેન્ટોસ]], [[કોલીન પોવેલ]], [[ચાર્લ્સ શૂમર]], [[એલિ વિસેલ]], [[ઇરવીન કોટલર]], અને [[એલન ડર્શોવિટ્ઝ|એલન ડર્શોવિટ્ઝે]]સમગ્ર પરિસંવાદને ધિક્કારપાત્ર, જાતિવાદક અને યહૂદીઓ વિરુદ્ધનો ગણાવીને વધુમાં વધુ ટીકા કરી હતી. <ref name="DershowitzCaseforPeace"/> === રાષ્ટ્રીય મુક્તિવાદના ઢોંગ હેઠળ આતંકવાદને ટેકો આપવાનું દોષારોપણ === {{POV-section|date=July 2009}} [[ડોર ગોલ્ડ]]અને [[એલન ડર્શોવિટ્ઝ]]ના અનુસાર, સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘ રાષ્ટ્રીય મુક્તિવાદ ચળવણ, સશસ્ત્ર જૂથો કે જેઓ રાજકીય લક્ષ્યાંકો, અલબત્ત નાગરિકો જેવા જ દરજ્જાને પ્રાપ્ત કરવા માટે રિકો વિરુદ્ધ હિંસા આચરે છે ને ડાબી દેવાનો મોટો ઇતિહાસ ધરાવે છે.<ref name="DershowitzCaseforPeace"/><ref>"સ્વ-નિર્ધારના કારણોસર ખૂન કરવાના પરવાના તરીકે જે લોકોએ તેમની જાતને રાષ્ટ્રીય ઉગ્ર ચળવળના સભ્ય તરીકે ઓળખાવ્યા હતા તેમના દ્વારા જ યુએનની નવી સ્થિતિ સમજી શકાય છે. યુએને ...વૈશ્વિક આંતકની કાયદેસરતા પરત્વે પ્રથમ પગલું ભર્યું હતું. " (સોનું, 37).</ref> પ્રસંગોપાત, યુએને તે આતંકવાદને સામે કેવી પ્રતિક્રિયા આપે છે અને તેને કઇ રીતે આકાર આપવો જોઇએ તે ચર્ચામાં ભાગ લેવા માટે આતંકવાદીઓ<ref>ગોલ્ડ, 38</ref><ref>http://www.globalpolicy.org/component/content/article/189/38165.html {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200803210804/https://www.globalpolicy.org/component/content/article/189/38165.html |date=2020-08-03 }} યાસીર અરાફતને કારણે ઇઝરાયેલે યુએન ઠરાવનો અસ્વીકાર કર્યો હતો.</ref><ref>http://mondediplo.com/focus/mideast/arafat88-en યાસીર અરાફત, યુએન સામાન્ય વિધાનસભામાં સંબોધન </ref> અને રાજ્યોને પણ આમંત્રણ આપ્યું હતું. 1976ના જુલાઇમાં,[[પેલેસ્ટાઇન સ્વાતંત્રવાદ માટેનો લોકપ્રિય મોરચો|પેલેસ્ટેનીયન]] અને [[ક્રાંતિકારી સેલ (આરઝેડ)|જર્મન]]આતંકવાદીઓએ [[ફ્રાન્સ|ફ્રાંસ]]થી ઇઝરાયેલ જતા [[એર ફ્રાંસ]]ના વિમાનને હાઇજેક (અપહરણ) કર્યું હતું અને તેને [[યૂગાન્ડા]]માં ઉતાર્યું હતું અને સિવીલીયન પ્રવાસીઓને મારી નાખવાની ધમકી આપી હતી. યૂગાન્ડાના સરમુખ્યત્યાર [[ઇદી અમીન દાદા]]એ [[એન્ટેબ્બે]] હવાઇમથકમાં આતંકવાદીઓ માટે આશ્રય પૂરો પાડ્યો હતો.ઇઝરાયેલે [[ઓપરેશન એન્ટેબ્બે|યૂગાન્ડાના હવાઇ મથકે દરોડો પાડીને મોટા ભાગના પ્રવાસીઓને બચાવી લીધા હતા]] તે પછી, સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘના સેક્રેટરી જનરલ "[[કૂર્ટ વાલ્ધેઇમ|કુર્ત વાલ્ધેઇમે]]યુગાન્ડાની સાર્વભૌમિકતાના ઉલ્લંઘન બદલ ઇઝરાયેલની ટીકા કરી હતી."<ref>ડર્શોવિટ્ઝ, ''પ્રિએમ્પ્શન'' , 91</ref> એલન ડર્શોવિટ્ઝે નોધ્યું હતું કે જ્યારે [[તિબેટિયન|તિબેટીયનો]], [[કુર્દસ|કૂર્દસ]],અને [[તૂર્કીશ આર્મેનિયન|તૂર્કીશ આર્મેનિયન્સ]]દરેકે રાષ્ટ્રીય મુક્તિવાદની ઉચ્છા વ્યક્ત કરી હતી, સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘે જ માત્ર પેલેસ્ટીનીયનોના રાષ્ટ્રીય મુક્તિવાદના દાવાને સમર્થન આપ્યું હતું અને યુએનમાં પેલેસ્ટીનિયન પ્રતિનિધિઓને બોલવાની તક આપી હતી. ત્રણ જૂથો અને પેલેસ્ટીનિયનો વચ્ચેનો તફાવત એ છે કે પેલેસ્ટેનિયન પોતાનો અવાજ ઉગ્ર બનાવવા માટેની એક યુક્તિ તરીકે આતંકવાદનો ઉપયોગ કરે છે અને અન્યો તેમ કરતા નથી. ડર્શોવિટ્ઝના અનુસાર યુએન જે લોકો આતંકવાદનો ઉપયોગ કરે છે તેની તરફેણ કરે છે; જેમાં લાંબા સમય સુધી જેઓ નિર્દયી ધંધામાં રહ્યા હોય તેવા લોકોનો પણ સમાવેશ થાય છે. (જેમ કે તિબેટીયનો).યુએન વધુમાં [[પેલેસ્ટીયન પ્રદેશો|પેલેસ્ટીનિયન પ્રદેશો]]માં [[પલેસ્ટીયન શરણાર્થી કેમ્પ|શરણાર્થી કેમ્પો]]ને પણ મંજૂરી આપે છે, જેનો ઉપયોગ આતંકવાદના પાયા તરીકે થવાનો હોય છે અને રાજ્ય દ્વાર સ્પોન્સર આતંકવાદને સલામતી કાઉન્સીલમાં રહેવાની મંજૂરી આપે છે.<ref name="DershowitzCaseforPeace" === હિંસક વ્યવસ્થાનો ટેકો === 1961માં, [[પશ્ચિમ પપુઆ]]માં સ્થાનિક લોકોને ડચ સરકાર તરફથી સ્વતંત્રતાનું વચન આપવામાં આવ્યું હતું, પરંતુ જ્યારે વહીવટી તંત્રને સ્થાનિક પ્રજામાં તબદિલ થવાનો પ્રારંભ કર્યો ત્યારે [[ઇન્ડોનેશિયા]]એ 1962માં હૂમલો કર્યો હતો.નિષ્ફળ હૂમલા બાદ અને જો આક્રમણ કરનાર ઇન્ડોનેશિયાને શાંત પાડવામાં નહી આવેતો તે સામ્યાવાદને શરણે જશે તેવી ધમકીને પગલે સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘે ડચને પશ્ચિમ પપુઆને શરણે જવા જબરદસ્તી કરી હતી, તેમાં એવી શરત હતી કે પાંચ વર્ષમાં તેની પ્રજાને સ્વ-નિર્ધારણનો હક પ્રાપ્ત થશે. એક ઘટનામાં 1,000 જેટલી પપુઆની પ્રજા ભેગી થઇ હતી અને તેને મોતની બીકે ઇન્ડોનેશિયન સાર્વભૌમત્વ માટે મત આપવા માટે ફરજ પાડવામાં આવી હતી. <ref>{{cite web|url=http://www.guardian.co.uk/Archive/Article/0,4273,4098377,00.html |title=Another massacre is on the way |publisher=Guardian |date=2000-11-30 |access-date= 2009-07-30}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.atimes.com/atimes/Southeast_Asia/FA24Ae03.html |title=Storm brewing in Papua |publisher=Asia Times |date=2004-01-24 |access-date=2009-07-30 |archive-date=2008-11-23 |archive-url=https://web.archive.org/web/20081123082608/http://www.atimes.com/atimes/Southeast_Asia/FA24Ae03.html |url-status=dead }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081123082608/http://www.atimes.com/atimes/Southeast_Asia/FA24Ae03.html |date=2008-11-23 }}</ref> જ્ડયારે ડચ અને યુએન દ્વારા [[મુક્ત પસંદગીનું કાર્ય|મુક્ત પસંદગીના પગલાં]] લોકમત મારફતે પ્રદેશ પાછો સોંપતી વખતે અહેવાલના અનુસાર પશ્ચિમ પપુઆની પ્રજા વિરુદ્ધ સ્થાપિત પદ્ધતિમાં હિંસા આદરવામાં આવી હતી.નેધરલેન્ડઝની સરકારે ્ધ્યાપક જે. પીટર જે. દ્રૂગલિવર મારફતે ડચ સોંપણીના મુદ્દાને પુનઃસજીવન કરવાની પ્રક્રિયા શરૂ કરી હતી, જેનું નેતૃત્ત્વ તે સમયના વિદેશ પ્રધાન જોસેફ લૂન્સે સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘની મદદથી સંભાળ્યું હતું. આ અહેવાલને ડિસેમ્બર 2005માં જાહેર કરવામાં આવ્યો હતો.<ref>{{cite web|url=http://www.scoop.co.nz/stories/WO0601/S00289.htm |title=West Papuan killings a 4-decade Indonesian pattern |publisher=Scoop |date=2006-01-23 |access-date= 2009-07-30}}</ref> 2003માં, સ્થાનિક અધિકાર પંચ [[કુદરતની સમીપના પ્રજાના મિત્રો|ફ્રેંડ્ઝ ઓફ પીપલ ક્લોઝ ટુ નેચરે]], એક ''પપુઆ મેરડેકા'' કહેવાતી એક દસ્તાવેજી પ્રસિદ્ધ કરી હતી,જેણે યુએનના મત મુક્ત પસંદગીના પગલાંની ટીકા કરી હતી. મુવીના અનુસાર, સતત સંસ્થાનવાદ અને પશ્ચિમ પપુઆના કુદરતી સ્ત્રોતોના સંશોધન માટે યુએન જવાબદાર હતું.આ ફિલ્મ હિંસાનો ઇત્હાસ દર્શાવે છે, કે કેવી રીતે પશ્ચિમ પપુઆની સ્થાનિક વસતીએ દાયકાઓ સુધી ઇન્ડોનેશિયાના લશ્કર હેઠળ તેની યાતના સહન કરી હતી અને તે પણ દર્શાવે છે કે આજ દિન સુધી પશ્ચિમ પપુઆની પ્રજાએ ઇન્ડોનેશિયાના તાબામાંથી સ્વતંત્રતા પ્રાપ્ત કરવા માટે તેમનો સંઘર્ષ ચાલુ રાખ્યો હતો. <ref name="fpcnvideos">{{Cite web |url=http://www.engagemedia.org/Members/fPcN_interCultural/videos/Papua_Merdeka_Xvid_720x576-egmed.avi/view |title=એન્ગેજ મિડીયા એફપીસીએન વીડીયો - પપુઆ મર્ડેકા |access-date=2009-11-04 |archive-date=2020-04-14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200414162934/http://www.engagemedia.org/Members/fPcN_interCultural/videos/Papua_Merdeka_Xvid_720x576-egmed.avi/view |url-status=dead }}</ref> == આ પણ જુઓ == {{col-begin}} {{col-2}} * [[સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘ સિસ્ટમવાિડ કોહરન્સ પરની ુચ્ચસ્તરીય સમિતિ|યુનાઇટેડ નેશન્સ સિસ્ટમવાઇડ કોહરન્સ પરની ઉચ્ચ સ્તરીય સમિતિ]] * [[આંતરરાષ્ટ્રીય સંબંધો]] * [[ઇઝરાયેલ, પેલેસ્ટીયન્સ અને સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘ|ઇઝરાયેલ, પેલેસ્ટીનીયન્સ અને સંયુક્ત રાષ્ટ્રો]] * [[સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘના કાયમી પ્રતિનિધિઓની યાદી|સંયુક્ત રાષ્ટ્રના કાયમી પ્રતિનિધિઓ]] * [[નમૂનારૂપ સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘ|નમૂનારૂપ સંયુક્ત રાષ્ટ્ર]] * [[સત્તાવાર આંકડાશાસ્ત્ર]] * [[યુનેસ્કો ગુવવીલ એમ્બેસેડર|યુનેસ્કો ગુડવીલ એમ્બેસેડર]] * [[રેફઅયુજી ગુડવીલ એમ્બેસેડર માટે સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘ હાઇ કમિશનરની ઓફિસ|યુએનએચસીઆર ગુડવીલ એમ્બેસેડર]] * [[સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘ એસોસિયેશન|સંયુક્ત રાષ્ટ્ર એસોસિયશન]] {{col-2}} * [[દરિયાઇ કાયદા પર સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘ સંમેલન|લો ઓફ ધ સી ખાતે સંયુક્ત રાષ્ટસંઘનું સંમેલન]] * [[સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘ ચુંટણીઓ અને નિમણૂંકો|સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘની ચુટણી અને નિમણૂંકો]] * [[લોકપ્રિય સંસ્કૃતિમાં સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘ|જાણીતી સંસ્કૃતિમાં સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘ]] * [[સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઙ આંતરરાષ્ટ્રીય શાળા|યુનાઇટેડ નેશન્સ ઇન્ટરનેશન સ્કુલ]] * [[સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘ શાંતિ સંદેશ મોકલનારા શહેરો|યુનાઇટેડ નેશન્સ પીસ મેસેન્જર સિટીઝ (સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘના શાંતિના સંદેશા વાળા શહેરો)]] * [[સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘ પોસ્ટલ એડિમિનિસ્ટ્રેશન|યુનાઇટેડ નેશન્સ પોસ્ટલ એડિમીનીસ્ટ્રેશન]] * [[સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘ યુનિવર્સિટી|યુનાઇટેડ નેશન્સ યુનિવર્સિટી]] * [[શાંતિ માટેની યુનિવર્સિટી|યુનિવર્સિટી ફોર પીસ]] * [[વર્લ્ડ હેરિટેજ સાઇટ|વિશ્વનાં હેરિટેજ સ્થળો]] * ''[[સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘની યરબુક|યુનાઇટેડ નેશન્સની યરબુક]] '' {{col-end}} == સંદર્ભો == {{reflist|2}} == અન્ય વાંચન == * [http://foreignpolicy.com/story/cms.php?story_id=34 "ફરી વિચારો: ધી યુનાઇટેડ નેશન્સ"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090114033025/http://www.foreignpolicy.com/story/cms.php?story_id=34 |date=2009-01-14 }}, [[મેડેલિન કે. અલબ્રાઇટ|મડેલિન કે. અલબ્રાઇટ]], ''વિદેશ નીતિ '' , સપ્ટેમ્બર/ઓક્ટોબર, 2004. * કોલેજ ઓફ લો, મે ૨૦૦૫, [[ફિલીપીન્સની પોલીટેકનિક યુનિવર્સિટી|પોલીટેકનિક યુનિવર્સિટી ઓફ ધ ફિલીપીન્સ]] માં [[હંસ કોચલર]] , ''ક્વો વેદીસ, યુનાઇટેડ નેશન્સ?'' ,: [http://hanskoechler.com/koechler-quo-vadis-UN.htm ઓનલાઇન વર્ઝન ]. * ''યુએનની ઇનસાઇડર ગાઇડ'' , લિન્ડા ફસુલો , [[યેલ યુનિવર્સિટી પ્રેસ]] (1 નવેમ્બર 2003), હાર્ડકવર, 272 પાનાઓ, આઇએસબીએન 0-300-10155-4. * ''સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘ: પ્રથમ પચાસ વર્ષો '' , સ્ટેન્લી મેસલર, એટલાન્ટિક મંથલી પ્રેસ(1 માર્ચ 1997), હાર્ડકવર, 416 પાનાઓ, આઇએસબીએન 0-87113-656-2. * ''સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘ, વિભાજિત દુનિયા: આંતરરાષ્ટ્રીય સંબંધોમાં યુએનની ભૂમિકા '' આદમ રોબર્ટ અન બેનેડિક્ટ કિંગ્સબર દ્વારા એડિટ કરાયેલ, [[ઓક્સફોર્ડ યુનિવર્સિટી પ્રેસ]]; બીજી આવૃત્તિ (1 જાન્યુઆરી 1994), હાર્ડકવર, 589 પાનાઓ, આઇએસબીએન 0-19-827926-4. * ''પ્રતિનિધિની તૈયારીની માર્ગદર્શિકા : મોડેલ યુનાઇટેડ નેશન્સ હેન્ડબુક'' , એ.લેસ્લી દ્વારા એડિટ કરાયેલ, ધી યુનાઇટેડ નેશન્સ એસોસિયેશન ઓફ ધ યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ ઓફ અમેરિકા, ૨૦૦૪ આવૃત્તિ (ઓક્ટોબર 2004), સોફ્ટકવર, 296 પાનાઓ, આઇએસબીએન 1-880632-71-3. * "આંતરાષ્ટ્રીય યુદ્ધમાં યુ.એસ.-" ''[[ટાઇમ મેગેઝીન]]'' એક્સએલવી.19 7 મે 1945: 25–28. * [http://www.us.oup.com/us/catalog/general/subject/Politics/InternationalStudies/InternationalOrganizations/?view=usa&amp;ci=9780199279517 ''સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘ પર ઓક્સફોર્ડ હેન્ડબુક'', થોમસ જી.વેઇસ અને સામ ડોસ દ્વ્રારા એડિટ કરાયેલ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071101091042/http://www.us.oup.com/us/catalog/general/subject/Politics/InternationalStudies/InternationalOrganizations/?view=usa&ci=9780199279517 |date=2007-11-01 }}, ઓક્સફોર્ડ યુનિવર્સિટી પ્રેસ, જુલાઇ 2007, હાર્ડકવર, 896 પાનાઓ, આઇએસબીએન978-0-19-927951-7, આઇએસબીએન 0-19-927951-9. * [[ડોર ગોલ્ડ|ગોલ્ડ, ડોર]]. ''ટાવર ઓફ બેબલ: સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘે કેવી રીતે વૈશ્વિક અંધાધૂંધીમાં બળતામાં ઘી હોમ્યુ હતુ'' . ન્યુ યોર્ક: થ્રી રીવર્સ પ્રેસ, 2004. == બાહ્ય લિન્ક્સ == {{sisterlinks|United Nations}} ;સત્તાવાર વેબસાઇટો * [http://www.un.org/ સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘનું સત્તાવાર હોમપેજ] * [http://www.unsystem.org યુનાઇટેડ નેશન્સ સિસ્ટમ ઓફ ઓર્ગેનાઇઝેશન્સ ] * [http://www.un.org/aboutun સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘ વિશે ] * [http://www.un.org/issues યુએન એજન્ડાના વૈશ્વિક મુદ્દાઓ ] * [http://www.un.org/events/panel/ યુનાઇટેડ નેશન્સ સિસ્ટમવાઇડ કોહેરન્સ પરની ઉચસ્તરીય પેનલ] * [http://www.un.org/Docs/journal/En/lateste.pdf સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘની જર્નલ: બેઠકો અને એજન્ડાનો કાર્યક્રમ ]. * [http://www.unric.org ધી યુનાિટેડ નેશન્સ રિજીયોનલ ઇન્ફર્મેશન સેન્ટર (યુએનઆરઆરઆઇસી)] * [http://www.un.org/chronicle યુએન ક્રોનિકલ મેગેઝીન ] * [http://www.un.org/aboutun/chart.html યુએન ઓર્ગેનાઇઝેશન ચાર્ટ] * [http://www.un.org/works યુએન વર્કસ] * [http://www.un.org/aboutun/charter/index.html યુનાઇટેડ નેશન્સ ચાર્ટર] – કરારની વિગત * [http://www.un.net/ યુનાઇટેડ નેશન્સ ડિરેક્ટરી] * [http://www.un.org/documents/scres.htm યુનાઇટેડ નેશન્સ સિક્યુરિટી કાઉન્સીલ રિઝોલ્યુશન્સ ] * [http://www.unv.org યુનાઇટેડ નેશન્સ વોલન્ટિયર્સ] * [http://www.un.org/webcast/index.asp# યુનાઇટેડ નેશન્સ વેબકાસ્ટ] * [http://www.un.org/Overview/rights.html યુનિવર્સલ ડિક્લેરેશન ઓફ હ્યુમન રાઇટ્સ (માનવ અધિકારનો સાર્વત્રિક એકરાર)] * [http://www.un.org/aroundworld/map/ યુએન વેબસાઇટ્સ અને સ્થળોનો વૈશ્વિક નકશો ] ;અન્યઃ * [http://www.warcrimes.info/ યુએન, યુદ્ધ, યુદ્ધ ગુન્હાઓ અને નરસંહાર પર દસ્તાવેજો અને સ્ત્રોતો ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20091224150610/http://www.warcrimes.info/ |date=2009-12-24 }} * [http://www.eyeontheun.org/ યુ.એન. પર નજર] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120703045556/http://www.eyeontheun.org/ |date=2012-07-03 }} – હડસન ઇન્સ્ટિટ્યુટ ન્યુયોર્ક અને માનવ અધિકારના ટૌરો લો સેન્ટર ઇન્સ્ટિટ્યુટનો પ્રોજેક્ટ * [http://www.direct.gov.uk/Gtgl1/GuideToGovernment/InternationalBodies/InternationalBodiesArticles/fs/en?CONTENT_ID=4003089&amp;chk=aPi/oF સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘનો ઇતિહાસ ] – યુકે સરકાર સાઇટ * [http://www.innercitypress.com/ ઇનર સિટી પ્રેસ ] – યુએન સંબધિત સમાચાર. * {{PDFlink|[http://www.un.org/summit2005/presskit/fact_sheet.pdf Outcomes of the 2005 World Summit]|82.9&nbsp;KB}} * [http://www.un.int/ સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘ પરત્વેનું કાયમી ધ્યેય] * [http://www.undemocracy.com/ યુએન ચર્ચાઓ અને મતોનું શોધી શકાય તેવું આર્કાઇવ ] * [http://ckan.net/tag/read/un સીકેએએન પરના યુએન ડેટાબેઝની યાદી, ખુલ્લી માહિતીનું નોંધણીપત્રક] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090506095113/http://www.ckan.net/tag/read/un |date=2009-05-06 }} * [http://www.usip.org/un/ સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘ પરનું ટા્ક ફોર્સ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160904075042/http://www.usip.org/un/ |date=2016-09-04 }} – [[યુ.એસ. ઇન્સ્ટિટ્યુટ ઓફ પીસ]] * [http://www.unwatch.org/ યુ.એન. વોચ] – જિનીવા સ્થિત બિન સરકારી સંસ્થા જેની ફરજ તેની પોતાના માપદંડ દ્વારા સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘની કામગીરી પર દેખરેખ રાખવાની છે. * [http://www.una.org.uk યુનાઇટેડ નેશન્સ એસોસિયેશન ઓફ યુકેઃ યુએન પરની સ્વતંત્ર નીતિ સત્તા ] * [http://www.ipsnews.net/new_focus/UN/index.asp સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘ: સુકાનમાં ફેરફાર - આખા જહાજમાં ફેરફાર?] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20091207180838/http://ipsnews.net/new_focus/UN/index.asp |date=2009-12-07 }} – [[ઇન્ટર પ્રેસ સર્વિસ]] સમાચાર એજન્સી દ્વારા સ્વતંત્ર સમાચાર અહેવાલ * [http://elearning.security-research.at/flash/un સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘનું ઇલર્નીંગ યુનિટ] જેની રચના આઇએસઆરજી -યુનિવર્સિટી ઓફ ઇન્સબર્ગ દ્વારા કરવામાં આવી હતી * [http://library.msstate.edu/content/templates/?a=429&amp;z=83 મિસીસીપી સ્ટેટ યુનિવર્સિટી લાયબ્રેરી દ્વારા સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘ રિસર્સ ગાઇડ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080420182035/http://library.msstate.edu/content/templates/?a=429&z=83 |date=2008-04-20 }} * [[વૈશ્વિક નીતિ મંચ|ગ્લોબલ પોલિસી ફોરમ]]ની [http://www.globalpolicy.org વેબસાઇટ], યુએનની સ્વતંત્ર વૈચારિક સંસ્થા * {{en icon}} {{fr icon}} [http://www.eqrolc.ca/ ઇક્વીટાસ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100227085804/http://www.eqrolc.ca/ |date=2010-02-27 }},ન્યાયિક નૈતિકતા પરની સત્તા જે કાયદાના નિયમની વધુ ઉન્નતિ માટે સહાય કરવામાં કાયદેસરના સ્ત્રોતો પૂરા પાડે છે. {{United Nations|state=uncollapsed}} {{Supranationalism/World government topics|state=autocollapse}} {{Nobel Peace Prize Laureates 2001-2025}} {{DEFAULTSORT:}} [[એમડબ્લ્યુએલઃનેસિયોન્સ ઔનીડાસ|એમડબ્લ્યુએલ:નેસિઓન્સ ઔનીદાસ]] [[શ્રેણી:યુનાઈટેડ નેશન્સ (સંયુક્ત રાષ્ટ્રો)]] [[શ્રેણી:1945માં થયેલા સ્થાપનાઓ]] [[શ્રેણી:આંતરરાષ્ટ્રીય સંસ્થાઓ]] [[શ્રેણી:નોબલ પિસ પ્રાઈઝના વિજેતાઓ]] [[શ્રેણી:રાજકીય વ્યવસ્થાઓ]] [[શ્રેણી:પારસંસ્થાઓ]] [[શ્રેણી:દુનિયાની સરકાર]] [[શ્રેણી:સંગઠન]] [[શ્રેણી:ભારતની સદસ્યતાવાળાં આંતરરાષ્ટ્રીય સંગઠન]] [[શ્રેણી:આંતરરાષ્ટ્રીય સંગઠન]] 6l6ikrcpvx7fno3ka2qwnvcjeu4j4wj 0 22228 886241 740648 2025-06-10T15:29:50Z 2409:40C1:103E:4AE:8000:0:0:0 886241 wikitext text/x-wiki {{Infobox Indian jurisdiction | type = ગામ | native_name = નેત્રામલી | state_name = ગુજરાત | district = સાબરકાંઠા | taluk_names = ઇડર | latd = 23.833333 | longd= 73 | area_total = | altitude = | population_total = | population_as_of = | population_density = | leader_title_1 = | leader_name_1 = | leader_title_2 = | leader_name_2 = | footnotes = | blank_title_1 = સગવડો | blank_value_1 = [[પ્રાથમિક શાળા]], [[પંચાયતઘર]], [[આંગણવાડી]], દૂધની ડેરી | blank_title_2 = મુખ્ય વ્યવસાય | blank_value_2 = [[ખેતી]], [[ખેતમજૂરી]], [[પશુપાલન]] | blank_title_3 = મુખ્ય ખેત-ઉત્પાદનો | blank_value_3 = [[ઘઉં]], [[જીરુ]], [[બાજરી]], [[કપાસ]],<br> [[દિવેલી]] [[શાકભાજી]] | blank_title_4 = | blank_value_4 = }} '''નેત્રામલી''' [[ભારત]] દેશના પશ્ચિમ ભાગમાં આવેલા [[ગુજરાત| ગુજરાત રાજ્ય]]ના ઉત્તર પૂર્વ ભાગમાં આવેલા [[સાબરકાંઠા જિલ્લો| સાબરકાંઠા જિલ્લા]]માં આવેલા અને અરવલ્લી પર્વતમાળાના દક્ષિણ ભાગમાં આવેલા [[ઇડર તાલુકો|ઇડર તાલુકા]]નું એક ગામ છે. નેત્રામલી ગામના લોકોનો મુખ્ય વ્યવસાય [[ખેતી]], [[ખેતમજૂરી]] તેમ જ [[પશુપાલન]] છે. આ ગામમાં મુખ્યત્વે [[ઘઉં]], [[જીરુ]], [[બાજરી]], [[કપાસ]], [[દિવેલી]] તેમ જ [[શાકભાજી]]ના પાકની [[ખેતી]] કરવામાં આવે છે. આ ગામમાં [[પ્રાથમિક શાળા]], [[પંચાયતઘર]], [[આંગણવાડી]] તેમ જ દૂધની ડેરી જેવી સવલતો પ્રાપ્ય થયેલી છે. == નામકરણ == નેતા નામના 'નાર (રાઠોડ)' શાખના રબારી પરથી નેતરામલી નામ પડેલુ, જે હવે નેત્રામલી કહેવાય છે. નેતો રબારીને ત્રણ ભાઈઓ હતા જે પૈકી નેતા એ નેત્રામલી, માવાએ મોહાર (હાલ મુસાર) અને મુળા એ મુળોદ (હાલ મુલોજ) ગામ વસાવેલ. {{ગુજરાત ગામ સ્ટબ}} [[શ્રેણી:ઇડર તાલુકો]] n19h2uqq652x52icd0o63luo840wjw1 886254 886241 2025-06-11T08:23:40Z Dsvyas 561 [[Special:Contributions/2409:40C1:103E:4AE:8000:0:0:0|2409:40C1:103E:4AE:8000:0:0:0]] ([[User talk:2409:40C1:103E:4AE:8000:0:0:0|talk]]) દ્વારા કરેલ ફેરફારોને [[User:KartikBot|KartikBot]] દ્વારા કરેલા છેલ્લા સુધારા સુધી ઉલટાવાયા. 740648 wikitext text/x-wiki {{Infobox Indian jurisdiction | type = ગામ | native_name = નેત્રામલી | state_name = ગુજરાત | district = સાબરકાંઠા | taluk_names = ઇડર | latd = 23.833333 | longd= 73 | area_total = | altitude = | population_total = | population_as_of = | population_density = | leader_title_1 = | leader_name_1 = | leader_title_2 = | leader_name_2 = | footnotes = | blank_title_1 = સગવડો | blank_value_1 = [[પ્રાથમિક શાળા]], [[પંચાયતઘર]], [[આંગણવાડી]], દૂધની ડેરી | blank_title_2 = મુખ્ય વ્યવસાય | blank_value_2 = [[ખેતી]], [[ખેતમજૂરી]], [[પશુપાલન]] | blank_title_3 = મુખ્ય ખેત-ઉત્પાદનો | blank_value_3 = [[ઘઉં]], [[જીરુ]], [[બાજરી]], [[કપાસ]],<br> [[દિવેલી]] [[શાકભાજી]] | blank_title_4 = | blank_value_4 = }} '''નેત્રામલી''' [[ભારત]] દેશના પશ્ચિમ ભાગમાં આવેલા [[ગુજરાત| ગુજરાત રાજ્ય]]ના ઉત્તર પૂર્વ ભાગમાં આવેલા [[સાબરકાંઠા જિલ્લો| સાબરકાંઠા જિલ્લા]]માં આવેલા અને અરવલ્લી પર્વતમાળાના દક્ષિણ ભાગમાં આવેલા [[ઇડર તાલુકો|ઇડર તાલુકા]]નું એક ગામ છે. નેત્રામલી ગામના લોકોનો મુખ્ય વ્યવસાય [[ખેતી]], [[ખેતમજૂરી]] તેમ જ [[પશુપાલન]] છે. આ ગામમાં મુખ્યત્વે [[ઘઉં]], [[જીરુ]], [[બાજરી]], [[કપાસ]], [[દિવેલી]] તેમ જ [[શાકભાજી]]ના પાકની [[ખેતી]] કરવામાં આવે છે. આ ગામમાં [[પ્રાથમિક શાળા]], [[પંચાયતઘર]], [[આંગણવાડી]] તેમ જ દૂધની ડેરી જેવી સવલતો પ્રાપ્ય થયેલી છે. {{ગુજરાત ગામ સ્ટબ}} [[શ્રેણી:ઇડર તાલુકો]] 1t5yxy4wuv2bqn2k9r8es28zmkvvozf 0 23677 886242 803173 2025-06-10T15:34:13Z 2409:40C1:103E:4AE:8000:0:0:0 886242 wikitext text/x-wiki {{Infobox Indian jurisdiction | type = ગામ | native_name = મુળોજ | state_name = ગુજરાત | district = અરવલ્લી | taluk_names = મોડાસા | latd = 23.460087 | longd= 73.295399 | area_total = | altitude = | population_total = | population_as_of = | population_density = | leader_title_1 = | leader_name_1 = | leader_title_2 = | leader_name_2 = | footnotes = | blank_title_1 = સગવડો | blank_value_1 = [[પ્રાથમિક શાળા]], [[પંચાયતઘર]], [[આંગણવાડી]], દૂધની ડેરી | blank_title_2 = મુખ્ય વ્યવસાય | blank_value_2 = [[ખેતી]], [[ખેતમજૂરી]], [[પશુપાલન]] | blank_title_3 = મુખ્ય ખેત-ઉત્પાદનો | blank_value_3 = [[ઘઉં]], [[જીરુ]], [[બાજરી]], [[કપાસ]],<br> [[દિવેલી]], [[શાકભાજી]] | blank_title_4 = | blank_value_4 = }} '''મુળોજ (તા. મોડાસા)''' [[ભારત]] દેશના પશ્ચિમ ભાગમાં આવેલા [[ગુજરાત| ગુજરાત રાજ્ય]]ના ઉત્તર પૂર્વ ભાગમાં આવેલા [[અરવલ્લી જિલ્લો|અરવલ્લી જિલ્લા]]માં આવેલા કુલ ૬ (છ) તાલુકાઓ પૈકીના એક એવા [[મોડાસા તાલુકો| મોડાસા તાલુકા]]માં આવેલું એક ગામ છે. મુળોજ ગામના લોકોનો મુખ્ય વ્યવસાય [[ખેતી]], [[ખેતમજૂરી]] તેમ જ [[પશુપાલન]] છે. આ ગામમાં મુખ્યત્વે [[ઘઉં]], [[જીરુ]], [[બાજરી]], [[કપાસ]], [[દિવેલી| દિવેલી]] તેમ જ [[શાકભાજી]]ના પાકની [[ખેતી]] કરવામાં આવે છે. આ ગામમાં [[પ્રાથમિક શાળા]], [[પંચાયતઘર]], [[આંગણવાડી]] તેમ જ દૂધની ડેરી જેવી સવલતો પ્રાપ્ય થયેલી છે. == નામકરણ == મુળા નામના 'નાર (રાઠોડ)' શાખના રબારી પરથી મુળોદ નામ પડેલુ, જે હવે મુળોજ કે મુલોજ કહેવાય છે. મુળો રબારીને ત્રણ ભાઈઓ હતા, જે પૈકી નેતા એ નેત્રામલી, માવાએ મોહાર (હાલ મુસાર) અને મુળા એ મુળોદ (હાલ મુલોજ) ગામ વસાવેલ. {{ગુજરાત ગામ સ્ટબ}} [[શ્રેણી:મોડાસા તાલુકો]] 48w4pfooj6gtt025kn2k5yi6d0qikbq 886253 886242 2025-06-11T08:23:25Z Dsvyas 561 [[Special:Contributions/2409:40C1:103E:4AE:8000:0:0:0|2409:40C1:103E:4AE:8000:0:0:0]] ([[User talk:2409:40C1:103E:4AE:8000:0:0:0|talk]]) દ્વારા કરેલ ફેરફારોને [[User:KartikMistry|KartikMistry]] દ્વારા કરેલા છેલ્લા સુધારા સુધી ઉલટાવાયા. 744397 wikitext text/x-wiki {{Infobox Indian jurisdiction | type = ગામ | native_name = મુળોજ | state_name = ગુજરાત | district = અરવલ્લી | taluk_names = મોડાસા | latd = 23.460087 | longd= 73.295399 | area_total = | altitude = | population_total = | population_as_of = | population_density = | leader_title_1 = | leader_name_1 = | leader_title_2 = | leader_name_2 = | footnotes = | blank_title_1 = સગવડો | blank_value_1 = [[પ્રાથમિક શાળા]], [[પંચાયતઘર]], [[આંગણવાડી]], દૂધની ડેરી | blank_title_2 = મુખ્ય વ્યવસાય | blank_value_2 = [[ખેતી]], [[ખેતમજૂરી]], [[પશુપાલન]] | blank_title_3 = મુખ્ય ખેત-ઉત્પાદનો | blank_value_3 = [[ઘઉં]], [[જીરુ]], [[બાજરી]], [[કપાસ]],<br> [[દિવેલી]], [[શાકભાજી]] | blank_title_4 = | blank_value_4 = }} '''મુળોજ (તા. મોડાસા)''' [[ભારત]] દેશના પશ્ચિમ ભાગમાં આવેલા [[ગુજરાત| ગુજરાત રાજ્ય]]ના ઉત્તર પૂર્વ ભાગમાં આવેલા [[અરવલ્લી જિલ્લો|અરવલ્લી જિલ્લા]]માં આવેલા કુલ ૬ (છ) તાલુકાઓ પૈકીના એક એવા [[મોડાસા તાલુકો| મોડાસા તાલુકા]]માં આવેલું એક ગામ છે. મુળોજ ગામના લોકોનો મુખ્ય વ્યવસાય [[ખેતી]], [[ખેતમજૂરી]] તેમ જ [[પશુપાલન]] છે. આ ગામમાં મુખ્યત્વે [[ઘઉં]], [[જીરુ]], [[બાજરી]], [[કપાસ]], [[દિવેલી| દિવેલી]] તેમ જ [[શાકભાજી]]ના પાકની [[ખેતી]] કરવામાં આવે છે. આ ગામમાં [[પ્રાથમિક શાળા]], [[પંચાયતઘર]], [[આંગણવાડી]] તેમ જ દૂધની ડેરી જેવી સવલતો પ્રાપ્ય થયેલી છે. {{ગુજરાત ગામ સ્ટબ}} [[શ્રેણી:મોડાસા તાલુકો]] 4k43vtyyua7f06zkfid5kfel95mrb73 0 25983 886259 857901 2025-06-11T10:51:44Z InternetArchiveBot 63183 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 886259 wikitext text/x-wiki {{cleanup}} [[File:Quartz Saint Lary Ariège.jpg|thumb|ક્વાર્ટ્ઝ સ્ફટિક. આ બહુસ્ફટિકીય ખનીજ નમૂનાના વ્યક્તિગત દાણા સ્પષ્ટ દ્રશ્યમાન થાય છે.]] '''સ્ફટિક''' અથવા '''સ્ફટિકીય ઘન''' એક એવો [[ઘન]] પદાર્થ છે જેના ઘટક [[અણુ]] અથવા [[આયન]] સુનિયોજિત રીતે પુનરાવર્તન પેટર્નમાં ગોઠવાયેલા હોય અને તે ત્રણ અવકાશીય પરિમાણોમાં સુધી ફેલાયેલા હોય. સ્ફટિક અથવા સ્ફટિક નિર્માણના વૈજ્ઞાનિક અભ્યાસને ક્રિસ્ટલોગ્રાફી કહે છે. સ્ફટિક વૃદ્ધિ મારફતે સ્ફટિક નિર્માણની પ્રક્રિયાને [[સ્ફટિકીકરણ]] અથવા ઘનીકરણ કહેવાય છે. ''સ્ફટિક'' શબ્દ પ્રાચીન ગ્રીક શબ્દ polytonic(κρύσταλλος) પરથી ઉતરી આવ્યો છે, જેનો અર્થ છે. "ખડક-સ્ફટિક"<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.04.0057%3Aentry%3Dkru%2Fstallos κρύσταλλος], હેનરી જ્યોર્જ લિડેલ, રોબર્ટ સ્કોટ,''એ ગ્રીક-ઇંગ્લિશ લેક્સિકન'', પરસ્યુ ડિજિટલ લાઇબ્રેરી</ref> અને polytonic પરથી "બરફ", "બરફીલો ઠંડો, હીમ".<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.04.0057%3Aentry%3Dkru%2Fos κρύος], હેનરી જ્યોર્જ લિડેલ, રોબર્ટ સ્કોટ, ''એ ગ્રીક-ઇંગ્લિશ લેક્સિકન'', પરસ્યુ ડિજિટલ લાઇબ્રેરી</ref><ref>{{Cite journal|year=2000|contribution=kreus-|contribution-url=http://www.bartleby.com/61/roots/IE243.html|title=The American Heritage Dictionary of the English Language: Fourth Edition: Appendix I: Indo-European Roots|postscript=<!--None-->|journal=|access-date=2010-08-12|archive-date=2008-06-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20080625005229/http://www.bartleby.com/61/roots/IE243.html|url-status=dead}}.</ref> એક સમયે ક્વાર્ટ્ઝ (કાચમણિ), અથવા "ખડક સ્ફટિક"નો ઉલ્લેખ કરવા તેનો ઉપયોગ થતો હતો. દૈનિક જીવનમાં ઉપયોગમાં લેવાતી મોટા ભાગની ધાતુઓ બહુસ્ફટિકો છે. સ્ફિટક જોડીયા રચવા માટે સ્ફટિકોને ઘણીવાર સમપ્રમાણરીતે આંતરવૃદ્ધિ કરવામાં આવે છે. ==સ્ફટિક માળખું== [[File:Insulincrystals.jpg|thumb|બહારના અવકાશમાં વિકસાવેલા ઇન્શ્યુલિન સ્ફટિકો]] [[File:Selpologne.jpg|thumb|હેલાઇટ (સોડિયમ ક્લોરાઇડ) - એક મોટો સ્ફટિક]] પ્રવાહી અથવા પ્રવાહીમાં ઓગળેલા પદાર્થમાંથી સ્ફટિકીય માળખું રચાવાની પ્રક્રિયાને ઘણીવાર '''સ્ફટિકીકરણ''' કહેવાય છે. સ્ફટિક શબ્દના મૂળ અર્થના જૂના ઉદાહરણમાં ઠંડુ કરાયેલુ પાણી તેની પ્રાવસ્થા બદલીને પ્રવાહીમાંથી ઘન સ્વરૂપમાં ફેરવાય છે. આ પ્રક્રિયા બરફના નાના સ્ફટિકો રચાવાથી શરૂ થાય છે અને જ્યાં સુધી તે ફ્યુઝના થાય ત્યાં સુધી તે વધતા રહે છે અને એક બહુસ્ફટિકીય માળખાની રચના કરે છે. બરફના ભૌતિક ગુણધર્મોનો આધાર વ્યક્તિગત સ્ફટિકો અથવા દાણાના કદ અને ગોઠવણ પર રહેલો હોય છે. ઓગળેલી સ્થિતિમાંથી ઘનીકરણ પામેલી ધાતુમાં પણ આ જ ગુણધર્મ જોવા મળે છે. પ્રવાહી ક્યું સ્ફટિક માળખું રચશે તેનો આધાર પ્રવાહીના રસાયણશાસ્ત્ર, તે જે સ્થિતિમાં ઘનીકરણ થાય છે તે અને એમ્બિયન્ટ દબાણ|સ્ફટિક માળખું રચશે તેનો આધાર પ્રવાહીના [[રસાયણશાસ્ત્ર]], તે જે સ્થિતિમાં ઘનીકરણ થાય છે તે અને [[એમ્બિયન્ટ દબાણ]] પર આધાર રાખે છે. ઠંડુ કરવાની પ્રક્રિયા સામાન્ય રીતે સ્ફટિકીય પદાર્થના નિર્માણમાં પરિણમે છે ત્યારે ચોક્કસ સ્થિતિમાં પ્રવાહી બિનસ્ફટિકીય સ્થિતિમાં થીજી જઇ શકે છે. મોટા ભાગના કિસ્સામાં, ઠંડુ થવાની પ્રક્રિયા એટલી ઝડપથી થાય છે કે અણુ તેનુ ચલન ગુમાવે તે પહેલા તેની [[લેટાઇસ]] સાઇટ સુધી પહોંચી શકતા નથી. બિનસ્ફટિકીય પદાર્થ, જે લાંબા ગાળાની સુવ્યવસ્થા ધરાવતો નથી, તેને આકારહીન, કાચના જેવું ગુણવાળો અથવા કાચવાળો પદાર્થ કહેવાય છે. સ્ફટિકીય ઘન અને આકારહીન ઘન વચ્ચે સ્પષ્ટ તફાવત હોવા છતાં તેને ઘણીવાર આકારહીન ઘન તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. મોટે ભાગે કાચ રચતી પ્રક્રિયા ફ્યુઝન ગુપ્ત ઉષ્મા મુક્ત કરતી નથી. સ્ફટિકીય માળખા તમામ પ્રકારના રાસાયણિક બંધ સાથેના તમામ વર્ગના પદાર્થમાં રચાય છે. મોટે ભાગે તમામ [[ધાતુ]] બહુસ્ફટિકીય સ્થિતિમાં અસ્તિત્વ ધરાવે છે, આકારહીન કે એકીય સ્ફટિક ધાતુનું ઘણી મુશ્કેલીઓનો સામનો કરવા છતા પણ કૃત્રિમ રીતે ઉત્પાદન થઇ શકતું નથી. આયનિક બંધ ધરાવતા સ્ફટિકો [[ક્ષાર]]ના ધનીકરણ દરમિયાન અથવા પીગળેલા પ્રવાહીમાથી અથવા દ્રાવણમાંથી સ્ફટિકીકરણ દરમિયાન રચાય છે. [[સહસંયોજક]] બંધ ધરાવતા સ્ફટિકો પણ ઘણા સામાન્ય છે, તેના જાણીતા ઉદાહરણ [[હીરો]], [[સિલિકા]] અને [[ગ્રેફાઇટ]] છે. [[પોલિમર]] પદાર્થો સામાન્ય રીતે સ્ફટિકીય ક્ષેત્રો રચશે પંરતુ અણુની લંબાઈ સંપૂર્ણ સ્ફટિકીકરણને અટકાવે છે. નબળા વાન ડર વાલ બળ પણ સ્ફટિક માળખામાં ભૂમિકા ભજવી શકે છે. દાખલા તરીકે, આ પ્રકારના બંધ ગ્રેફાઇટમાં ષટકોણીય પેટર્નવાળી શીટને નબળી રીતે એકજૂથ રાખી શકે છે. મોટા ભાગના સ્ફટિકીય પદાર્થો વિવિધ પ્રકારની સ્ફટિકશાસ્ત્રીય ખામી ધરાવે છે. આ ખામીના પ્રકાર અને માળખા પદાર્થના ગુણધર્મો પરની અસરને મર્યાદિત કરી શકે છે. ==સ્ફટિકીય પ્રાવસ્થાઓ== *[[પોલિમોર્ફિઝમ]] એ ઘન પદાર્થની એક કરતા વધુ સ્ફટિક સ્વરૂપમાં અસ્તિત્વ ધરાવવાની ક્ષમતા છે. દાખલા તરીકે, પાણી [[બરફ]] સામાન્ય રીતે ષટકોણી સ્વરૂપ Ice Ihમાં જોવા મળે છે, પરંતુ તે ઘનીય બરફ, [[રોમ્બોહેડ્રલ]] બરફ, અને અન્ય ઘણા સ્વરૂપમાં પણ અસ્તિત્વ ધરાવે છે. *એક જ અણુમાં આકારહીન પ્રાવસ્થાઓ પણ શક્ય છે જેમ કે, આકારહીન બરફ. આ કિસ્સામાં આ ઘટના પોલિમોર્ફિઝમ તરીકે ઓળખાય છે. *શુદ્ધ રાસાયણિક ઘટકો માટે પોલિમરિઝમ એલોટ્રોપી તરીકે ઓળખાય છે. દાખલા તરીકે, હીરો, ગ્રેફાઇટ, અને ફુલેરિન, કાર્બનના વિવિધ એલોટ્રોપ છે. == વિશેષ કિસ્સાઓ == [[File:Monocristal dsc03676.jpg|thumb|સીઇએના મેગાજૂલ લેઝર માટે સેઇન્ટ-ગોબેઇન દ્વારા દ્રાવણમાંથી વિકસાવાયેલો પોટેશિયમ ડાઇહાઇડ્રોજન ફોસ્ફેટનો મોટો એકીયસ્ફટિક.]] [[File:Gallium1 640x480.jpg|thumb|ગેલિયમ, મોટા એકીય સ્ફટિકોનું સરળતાથી નિર્માણ કરતી ધાતુ]] [[File:Ice crystals.jpg|thumb|right|બરફ સ્ફટિક]] [[File:CalciteEchinosphaerites.jpg|thumb|કેલ્શાઇટના સ્ફટિકો સાથે અશ્મિભૂત કવચ]] સ્ફટિક જેવા વ્યક્તિગત અણુઓ, જે નિયમિત રીતે પુનરાવર્તિત થતા નથી તેમની પ્રાથમિક શોધ 1982માં [[ડેન સ્કેટમેન]] દ્વારા થઇ હોવા છતાં આ વિચાર અને અર્ધસ્ફટિક શબ્દની સ્વીકૃતિએ ઇન્ટરનેશનલ યુનિયન ઓફ ક્રિસ્ટલોગ્રાફીને સ્ફટિક શબ્દની વ્યાખ્યા બદલવાની ફરજ પાડી હતી કે સ્ફટિક એટલે "ડિસ્ક્રીટ અપાકર્ષણ આલેખ ધરાવતો કોઇ પણ ઘન પદાર્થ", આમ ક્રિસ્ટલિટીના જરૂરી પરિબળો સ્થિતિ અવકાશ થી તબદીલ થઇને ફોરીયર સ્પેસમાં તબદીલ થાય છે. સ્ફટિક પરિવારમાં પરંપરાગત સ્ફટિકને, જે આવર્ત અને પુનરાવર્તક છે તેને પરમાણ્વિક માપ પર અલગ પાડી શકાય છે, જ્યારે અનાવર્ત સ્ફટિકો એમ નથી. 1996માં સ્વીકારાયેલી આ બૃહદ વ્યાખ્યા તે વર્તમાન સમજને સમર્થન આપે છે કે સ્ફટિકો માટે માઇક્રોસ્કોપિક આવર્તતા પુરતી છે પરંતુ જરૂરી સ્થિતિ નથી. શબ્દ "સ્ફટિક" પદાર્થ વિજ્ઞાન ઘન-સ્થિતિ ભૌતિક વિજ્ઞાનમાં ચોકક્સ અર્થ ધરાવે છે ત્યારે કોલોક્વલી "સ્ફટિક" શબ્દ એવા ઘન પદાર્થોનો ઉલ્લેખ કરે છે જે ઘણી વાર સુવ્યાખ્યાયિત અને સુંદર ભૌમિતિક આકાર આપે છે. શબ્દના આ સંદર્ભમાં સ્ફટિકના ઘણા પ્રકારો કુદરતમાં અસ્તિત્વ ધરાવે છે. આ સ્ફટિકોના આકારનો આધાર અણુઓ વચ્ચેના આણ્વિક બંધ તેમજ તેની કઇ સ્થિતિમાં રચના થાય છે તેના પર રહે છે. સ્નોફ્લેક, હીરો, અને [[મીઠું]] સ્ફટિકના સામાન્ય ઉદાહરણો છે. કેટલાક સ્ફટીકય પદાર્થો ફેરોઇલેક્ટ્રિક અસર અથવા [[પીઝોઇલેક્ટ્રિક અસર]] જેવા વિશેષ ઇલેક્ટ્રિકલ ગુણધર્મ ધરાવે છે. વધુમાં સ્ફટિકમાંથી પસાર થતા પ્રકાશનું ઘણી વાર [[વક્રિભવન]] થાય છ અથવા અન્ય દિશામાં વળે છે અને વિવિધ રંગો પેદા કરે છે. સ્ફટિક ઓપ્ટિક્સ આ અસરોનો અભ્યાસ છે. પિરિયોડિક ડાઇઇલેક્ટ્રિક માળખામાં ફોટોનિક સ્ફટિકમાં જોવા મળતા વિશેષ ઓપ્ટિકલ ગુણધર્મો મળવાની આશા રાખી શકાય છે. ==સ્ફટિકીય ખડકો== [[અકાર્બનિક]] [[દ્રવ્ય]], જો તે જે [[ભૌતિક સ્થિતિ]]માં સૌથી સ્થિર હોય છે તે સ્થિતિ મેળવવા માટે મુક્ત હોય તો તેનું સ્ફટિકીકરણ થાય છે. યોગ્ય સ્થિતિ હેઠળ સ્ફટિક જે કદ હાંસલ કરે છે તે માટે કોઇ મર્યાદા નથી. નાઇકા, મેક્સિકોમાં [[કેવ ઓફ ક્રિસ્ટલ્સ]]માં 10 મીટર મોટા [[સેલેનાઇટ]] સિંગલ સ્ફટિકો મળી આવ્યા છે.<ref>[http://ngm.nationalgeographic.com/2008/11/crystal-giants/shea-text નેશનલ જીયોગ્રાફિક, 2008. ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081012045116/http://ngm.nationalgeographic.com/2008/11/crystal-giants/shea-text |date=2008-10-12 }}[http://ngm.nationalgeographic.com/2008/11/crystal-giants/shea-text કેવર્ન ઓફ ક્રિસ્ટલ જાયન્ટ્સ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081012045116/http://ngm.nationalgeographic.com/2008/11/crystal-giants/shea-text |date=2008-10-12 }}</ref> સ્ફટિકીય [[ખડકો]] [[જલીય]] [[દ્રાવણો]] અથવા પીગળેલા [[લાવા]]માંથી ઘનીકરણ પામ્યા છે. મોટા ભાગના અગ્નિ ખડકો આ જૂથના છે અને સ્ફટિકીકરણની માત્રાનો આધાર તેઓનું કઇ સ્થિતિ હેઠળ ઘનીકરણ થાય છે તેના પર રહે છે. [[ગ્રેનાઇટ]] જેવા આવા ખડકો જે અત્યંત ધીમી ઝડપે ઠંડા પડેલા છે અને સંપૂર્ણપણે સ્ફટિકીકરણ પામ્યા છે પરંતુ ઘણા [[લાવા]] પૃથ્વીની સપાટી બહાર નિકળે છે અને ઝડપથી ઠંડો પડે છે. આ જૂથમાં આકારહીન અથવા [[કાચ]] જેવા પદાર્થો અવારનવાર મળી આવે છે. અન્ય સ્ફટિકીય ખડકો, [[ઇવેપોરાઇટ]]જેમ કે[[ખડક ક્ષાર]], [[જીપ્સમ]] અને કેટલાક ચૂનાના પત્થરો શુષ્ક [[આબોહવા]]માં [[બાષ્પીભવન]]ને કારણે જલીય દ્રાવણમાંથી જમા થયા છે. અન્ય જૂથ [[મેટામોર્ફિક ખડકો]]માં [[આરસ]], [[માઇકા-શીસ્ટ]] અને [[ક્વાર્ટ્ઝાઇટ]]નો સમાવેશ થાય છે. મેટામોર્ફિક ખડકોનું ફેરસ્ફટિકીરણ થાય છે. ઉલ્લેખનીય છે કે તે પ્રથમ વિભાજિત ખડકો હતા જેમ કે [[ચૂનાના પત્થરો]], [[શેલ]] રેતીનો પત્થર ક્યારેય પીગળેલી સ્થિતિમાં ન હતા કે ક્યારેક સંપૂર્ણપણે દ્રાવણમાં ન હતા. મેટામોર્ફિઝમના ઊંચા તાપમાન અને દબાણની સ્થિતિએ તેમના મૂળ માળખા દૂર કરવાનું કામ કર્યું છે અને ઘન સ્થિતિમાં ફેર સ્ફટિકીકરણને પ્રોત્સાહન આપ્યું છે.<ref name="EB1911">{{1911|article=Petrology}}</ref> ==લક્ષણો== {| class="wikitable crystals" |- ! સ્ફટિક ! કણ ! આકર્ષક બળ ! [[ગલનબિંદુ]] ! અન્ય ગુણધર્મો |- | [[આયનીય]] | ધન અને ઋણ [[આયનો]] | [[ઇલેક્ટ્રોસ્ટેટિક આકર્ષણ]] | ઊંચું | સખત, બરડ ઓગળેલી સ્થિતિમાં સારુ [[વીજવાહક]] |- | [[આણ્વિય]] | [[ધ્રુવિય અણુઓ]] | [[લંડન બળ]] અને [[દ્વીધ્રૂવીય-દ્વીધ્રૂવીય આકર્ષણ]] | નીચું | નરમ, [[અવાહક]] અથવા [[પ્રવાહી]] સ્થિતિમાં વિદ્યુતનું અત્યંત નબળું વાહક |- | આણ્વિય | બિનધ્રૂવીય અણુઓ | લંડન બળ | નીચું | હળવું વાહક |} ==સંદર્ભો== {{reflist}} ===વધુ વાંચન=== *{{cite web|last=Howard|first=J. Michael|coauthors=Darcy Howard (Illustrator)|url=http://www.rockhounds.com/rockshop/xtal/index.html|title=Introduction to Crystallography and Mineral Crystal Systems|publisher=Bob's Rock Shop|year=1998|access-date=2008-04-20|archive-date=2006-08-26|archive-url=https://web.archive.org/web/20060826015700/http://www.rockhounds.com/rockshop/xtal/index.html|url-status=dead}} *{{cite web|last=Krassmann|first=Thomas|date=2005–2008|title=The Giant Crystal Project|publisher=Krassmann|access-date=2008-04-20|url=http://giantcrystals.strahlen.org|archive-date=2008-04-26|archive-url=https://web.archive.org/web/20080426185221/http://giantcrystals.strahlen.org/|url-status=dead}} *{{cite web|author=Various authors|title=Teaching Pamphlets|publisher=Commission on Crystallographic Teaching|year=2007|url=http://www.iucr.ac.uk/iucr-top/comm/cteach/pamphlets.html|access-date=2008-04-20|archive-date=2008-04-17|archive-url=https://web.archive.org/web/20080417001743/http://www.iucr.ac.uk/iucr-top/comm/cteach/pamphlets.html|url-status=dead}} *{{cite web|author=Various authors|title=Crystal Lattice Structures:Index by Space Group|url=http://cst-www.nrl.navy.mil/lattice/spcgrp/|year=2004|access-date=2008-04-20|publisher=[[U.S. Naval Research Laboratory]], Center for Computational Materials Science|archive-date=2008-03-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20080324193801/http://cst-www.nrl.navy.mil/lattice/spcgrp/|url-status=dead}} *{{cite web|author=Various authors|title=Crystallography|url=http://www.xtal.iqfr.csic.es/Cristalografia/index-en.html|year=2010|access-date= 2010-01-08|publisher=[[Spanish National Research Council]], Department of Crystallography}} c64moxkp23qsxqh8h1healpqgne6eq0 0 26453 886248 885428 2025-06-11T05:44:51Z InternetArchiveBot 63183 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 886248 wikitext text/x-wiki {{સુધારો}} {{Infobox settlement <!--See Template:Infobox settlement for additional fields that may be available--> <!--See the Table at Infobox settlement for all fields and descriptions of usage--> <!-- Basic info ----------------> |name=Manhattan<!-- at least one of the first two fields must be filled in --> |official_name=New York County |other_name= |native_name=<!-- if different from the English name --> |nickname= |settlement_type=[[Borough (New York City)|Borough]] of New York City <!-- e.g. Town, Village, City, etc.--> |total_type=<!-- to set a non-standard label for total area and population rows --> |motto= <!-- images and maps -----------> |image_skyline=NYC wideangle south from Top of the Rock.jpg |imagesize= |image_caption=[[Midtown Manhattan]] as seen from the [[GE Building]]. |image_flag= |flag_size= |image_sea= |seal_size= |image_shield= |shield_size= |image_blank_emblem= |blank_emblem_type= |blank_emblem_size= | image_map = {{infobox mapframe|frame=yes|plain=y|frame-width=250|frame-height=250|zoom=10|frame-lat=40.782|frame-long=-73.965|type=shape-inverse|id=Q11299|title=મેનહટન}} | mapsize = | map_caption = ન્યુ યોર્કના નક્શામાં મેનહટનનું સ્થાન | image_map1 = |pushpin_map=<!-- the name of a location map as per http://en.wikipedia.org/wiki/Template:Location_map --> |pushpin_label_position=<!-- the position of the pushpin label: left, right, top, bottom, none --> |pushpin_map_caption= |pushpin_mapsize= <!-- Location ------------------> |subdivision_type=Country |subdivision_name=United States |subdivision_type1=State |subdivision_name1=[[New York]] |subdivision_type2=County |subdivision_name2=New York County |subdivision_type3=City |subdivision_name3=[[New York City]] <!-- Smaller parts (e.g. boroughs of a city) and seat of government --> |seat_type= |seat= |parts_type= |parts_style=<!--=list (for list), coll (for collapsed list), para (for paragraph format) Default is list if up to 5 items, coll if more than 5--> |parts=<!-- parts text, or header for parts list --> |p1= |p2=<!-- etc. up to p50: for separate parts to be listed--> <!-- Politics -----------------> |government_footnotes= |government_type= |leader_title=[[Borough President]] |leader_name=[[Scott Stringer]] (D) |leader_title1=[[New York County District Attorney|District Attorney]] (New York County) |leader_name1=[[Cyrus Vance, Jr.]] |established_title=Settled |established_date=1624 <!-- Area ---------------------> |area_magnitude= |unit_pref= |area_footnotes= |area_total_sq_mi=33.77 |area_land_sq_mi=22.96 |area_water_sq_mi=10.81 |area_water_percent= <!-- Elevation --------------------------> |elevation_footnotes=<!--for references: use tags--> |elevation_m= |elevation_ft= |elevation_max_m= |elevation_max_ft= |elevation_min_m= |elevation_min_ft= <!-- Population -----------------------> |population_as_of= |population_footnotes= |population_note= |population_total=1629054 |population_density_sq_mi=70951 <!-- General information ---------------> |timezone= |utc_offset= |timezone_DST= |utc_offset_DST= |coordinates = {{coord|40|47|N|73|58|W|region:US-NY|display=inline,title}} <!-- Area/postal codes & others --------> |postal_code_type=<!-- enter ZIP code, Postcode, Post code, Postal code... --> |postal_code= |area_code= |website=[http://www.mbpo.org/ Official Website of the Manhattan Borough President] |footnotes= }} '''મેનહટન'''એ [[ન્યૂ યોર્ક]] સિટીનું વહીવટી શહેર છે. [[હડસન નદી]]ના મુખ પાસે '''મેનહટન આઇસલેન્ડ'''માં સ્થિત, પ્રાંતની સરહદો '''ન્યૂ યોર્ક કાઉન્ટી''' જેવી જ છે, જે સ્ટેટ ઓફ ન્યૂ યોર્કની અસલ કાઉન્ટી છે. તેમાં મેનહટન આઇસલેન્ડ નજીક આવેલા વિવિધ નાના આઇસલેન્ડ: [[રૂઝવેલ્ટ આઇસલેન્ડ]], [[રેન્ડાલ્સ આઇસલેન્ડ]], [[વર્ડ્સ આઇસલેન્ડ]], [[ગવર્નર આઇસલેન્ડ]], [[લિબર્ટી આઇસલેન્ડ]], પાર્ટ [[એલિસ આઇસલેન્ડ]] અને [[યુ થાન્ટ આઇસલેન્ડ]] ઉપરાંત [[બ્રોન્ક્સ]] નજીક મુખ્યલેન્ડનો [[મારબલ હિલ]]ના નાનકડા હિસ્સાનો પણ સમાવેશ થાય છે. ન્યુયોર્કનું મુખ્ય શહેર મેનહટનના દક્ષિણ હિસ્સાથી શરૂ થાય છે. 1898માં તેનો વિસ્તાર વધારીને નજીકના બધા કાઉન્ટીનો સમાવેશ કરવામાં આવ્યો હતો.<ref name="NJvNY">[http://caselaw.lp.findlaw.com/cgi-bin/getcase.pl?court=US&amp;navby=case&amp;vol=000&amp;invol=120ORIG ''ન્યૂ જર્સી વિરુદ્ધ ન્યૂ યોર્ક'' ], 523 યુ.એસ. 767 (1998). સુધારો 2008-01-04.</ref> આ શહેરીકરણ પામેલા પાંચ પ્રાંતમાં સૌથી નાનો પરંતુ સૌથી વધુ વિકસીત થયેલો વિસ્તાર છે. ન્યુયોર્ક શહેરના આ કાઉન્ટીની વસ્તી સમગ્ર યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સમાં સૌથી વધુ [[વસ્તી ગીચતા]] ધરાવે છે અને 2008ની વસ્તી પ્રમાણે, વર્ષમાં 22.96 ચોરસ માઇલ(59.47 કિ.મી²)ના જમીન વિસ્તારમાં 1,634,795ની વસ્તી કે પ્રત્યેક ચોરસ કિ.મી.(27,485/કિ.મી²)માં 71,201 મકાન છે, જે સમગ્ર વિશ્વમાં સૌથી વધુ ગીચતા ધરાવતો વિસ્તાર છે. તે 2005માં 1,00,000 ડોલરથી વધારે ''માથાદીઠ'' વ્યક્તિગત આવક સાથે યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સના સૌથી ધનિક વિસ્તારોમાનો એક છે.<ref>{{cite web|url=http://www.bea.gov/regional/reis/drill.cfm?table=CA1-3&catable=CA1-3&lc=30&years=2005&rformat=display&areatype=LOCAL&sort=1|title=U.S. Bureau of Economic Analysis|publisher=Bea.gov|date=2009-04-23|access-date=2009-05-30|archive-date=2007-09-29|archive-url=https://web.archive.org/web/20070929124701/http://www.bea.gov/regional/reis/drill.cfm?table=CA1-3&catable=CA1-3&lc=30&years=2005&rformat=display&areatype=LOCAL&sort=1|url-status=dead}}</ref> ન્યૂ યોર્કના પાંચ પ્રાંતમાં વસ્તીની દ્રષ્ટિએ મેનહટન ત્રીજું સ્થાન ધરાવે છે. મેનહટન એ યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ અને સમગ્ર વિશ્વનું મહત્વનું વ્યાપારી, નાણાકીય અને સાંસ્કૃતિક કેન્દ્ર છે.<ref>બેરી, ડેન. [http://www.nytimes.com/2001/10/11/nyregion/nation-challenged-new-york-new-york-carries-but-test-its-grit-has-just-begun.html "અ નેશન ચેલેન્જ્ડ: ઇન ન્યૂ યોર્ક; ન્યૂ યોર્ક કેરીઝ ઓન, બટ ટેસ્ટ ઓફ ઇટ્સ ગ્રિટ હેઝ જસ્ટ બિગન"], ''[[ધ ન્યૂ યોર્ક ટાઇમ્સ]]'' , ઓક્ટોબર 11, 2001. જૂન 30, 2009.ના રોજ જોવામાં આવ્યું હતું. "અ રોરિંગ વોઇડ હેઝ બીન ક્રિએટેડ ઇન ધ ફાઇનાન્સિયલ સેન્ટર ઓફ ધ વર્લ્ડ."</ref><ref>સોરેન્ટિનો, ક્રિસ્ટોફર. [http://www.nytimes.com/2007/09/16/nyregion/thecity/16toug.html?pagewanted=2&amp;_r=1 "વ્હેન હિ વોઝ સેવન્ટીન"], ''ધ ન્યૂ યોર્ક ટાઇમ્સ'' , સપ્ટેમ્બર 16, 2007. છેલ્લે જોયા તારીખ ડિસેમ્બર 22, 2007. "વર્ષ 1980માં શહેરના મધ્યભાગોમાં થયેલી ક્રાંતિના કેટલાક ચિન્હો હયાત હતા જેણે ન્યૂ યોર્કનાં સંગીતમાં પુનઃ જોશ પૂર્યું આ ઉપરાંત તેણે કલાને પણ જીવંત કરી જેથી મેનહટન તે જ્યારે સ્થપાયું ત્યારે એટલે કે 1940માં હતું તેવુંને તેવું જ વિશ્વમાં કલાનાં કેન્દ્ર તરીકે ઉભરી આવ્યું."</ref><ref>બમિલર, એલિઝાબેથ. [http://www.nytimes.com/1995/10/08/nyregion/pope-s-visit-cardinal-pope-s-important-ally-cardinal-shines-high-hierarchy.html "ધ પોપ્સ વિઝિટ: ધ કાર્ડિનલ; એઝ પોપ્સ ઇમ્પોર્ટન્ટ એલી, કાર્ડિનલ શાઇન્સ હાઇ ઇન હાયરાર્કી"], ''ધ ન્યૂ યોર્ક ટાઇમ્સ'' , ઓક્ટોબર 8, 1995. છેલ્લે જોવાઈ ડિસેમ્બર 18, 2007. "યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સના સમૂહમાધ્યમો અને સંસ્કૃતિના મુખ્ય કેન્દ્રના મુખ્ય પાદરી હોવાને કારણે કાર્ડિનલ ઓ કોનોર પાસે અન્ય પાદરીઓની સરખામણીએ વધારે સત્તા હતી."</ref> યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સની ઘણી મોટી રેડિયો, ટેલિવિઝન અને ટેલિકોમ્યુનિકેશન કંપની અહીં સ્થિત છે, તથા ન્યુઝ, મેગેઝીન, બુક્સ અને અન્ય મિડીયા પ્રકાશકોના મુખ્ય મથક પણ અહીં છે. મેનહટન ઘણા પ્રખ્યાત જોવાલાયક સ્થળો, પ્રવાસીઓ માટે આકર્ષણ, મ્યુઝિયમ અને યુનિવર્સિટીઓ પણ ધરાવે છે. આ ઉપરાંત યુનાઇટેડ નેશન્સનું મુખ્ય મથક પણ અહીં છે. સમગ્ર દેશમાં સૌથી વધુ કોર્પોરેટ કંપનીના વડામથક આ શહેર ધરાવે છે, ઉપરાંત [[નાસ્ડેક]](NASDAQ) અને [[ન્યૂ યોર્ક સ્ટોક એક્સચેંજ]] અહીં હોવાથી મેનહટન એ યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સનું સૌથી મોટું અને કેન્દ્રિય વેપારનું શહેર છે.<ref>[http://www.demographia.com/db-cbd2000.pdf યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ સેન્ટ્રલ બિઝનેસ ડિસ્ટ્રિક્ટ્સ], ''ડેમોગ્રાફિઆ.'' છેલ્લો સુધારો 2009-06-29.</ref> તે ન્યૂ યોર્ક સિટી અને ન્યૂ યોર્ક મેટ્રોપોલિટન રિજીયનનું કેન્દ્ર છે, જે શહેરની સરકારનું પદ ધરાવે છે અને ક્ષેત્રની રોજગારી, ઉદ્યોગ અને મનોરંજનની પ્રવૃત્તિઓનું કેન્દ્ર છે. જેના કારણે ન્યૂ યોર્કના [[બ્રુક્લીન]] અને [[ક્વીન્સ]] જેવા અન્ય પ્રાંતના લોક મેનહટનમાં જો ફરવા આવે તો “શહેરમાં જઇએ છીએ” તેવું કહે છે.<ref>[http://www.barrypopik.com/index.php/new_york_city/entry/going_to_the_city_manhattan/ BarryPopik.com]</ref> == વ્યુત્પત્તિશાસ્ત્ર == ''મેનહટન'' નામ રોબર્ટ જુએટની લોગબુકમાં 1609માં લખાયેલા શબ્દ ''માન્ના- હાટા'' પરથી લેવામાં આવ્યો છે. તેઓ [[હેનરી હડસન]]ના યોક ''[[હાલ્વે મીન]]'' (હાલ્ફ મૂન)ના અધિકારી હતા.<ref>[https://web.archive.org/web/20040616103037/http://www.newsday.com/community/guide/lihistory/ny-history-hs216a1v,0,919043.story?coll=ny-lihistory-navigation રોબર્ટ જ્યુટની જર્નલની સંપૂર્ણ માહિતી: ન્યૂ યોર્ક હિસ્ટોરિકલ સોસાયટીના સંગ્રહમાંથી, બીજી શ્રેણી, 1841 લોગ બુક], ''[[ન્યૂઝડે]]'' . 16-05-2007ના સુધારેલ.</ref> 1610ના નક્શામાં મૌરિશિયશ નદી( થોડા સમય બાદ નામ બદલીને [[હડસન નદી]] થયું)ના બંને પૂર્વ અને પશ્ચિમ કિનારાનું નામ માનાબાટા બે વખત દર્શાવવામાં આવ્યું હતું. [[લિનાપી ભાષા]]માં "મેનહટન" શબ્દનું ભાષાંતર “આઇસલેન્ડ ઓફ મેની હિલ્સ (ઘણા પર્વતોના આઇસલેન્ડ)” તરીકે કરવામાં આવ્યું છે.<ref name="Mannahatta">હોલોવે, માર્ગ્વેરાઇટ. [http://www.nytimes.com/2004/05/16/nyregion/urban-tactics-i-ll-take-mannahatta.html "અર્બન ટેક્ટિક્સ; આઈ વિલ ટેક મેનહટ્ટા"], ''ધ ન્યૂ યોર્ક ટાઇમ્સ'' , મે 16, 2004, છેલ્લે જોવાઇ જૂન 30, 2009. "હેનરી હડસને વર્ષ 1609માં જે કલ્પના કરી હતી તેને તે જોઇ શકતો હતો કારણ કે તેણે એકલા હાથે મેનહટનનો પ્રવાસ ખેડ્યો હતો. લેનાપ ભાષામાં તેનો મતલબ ''ઘણી બધી ટેકરીઓનો ટાપુ'' થતો હતો."</ref> == ઇતિહાસ == === વસાહતી === હાલના સમયે મેનહટન ગણાતો વિસ્તાર લિનાપેના વસાહાતીઓનો હતો. 1524માં, કેનોઇસમાં કેટલાક લિનાપે ન્યૂ યોર્ક હાર્બરને પાર કરનાર પ્રથમ યુરોપિયન શોધક ફ્લોરન્ટાઇન [[ગિયોવાન્ની દે વેરાઝાનો]]ને મળ્યા, જોકે તેઓ હાર્બર પાસ્ટ ધી નેરોઝમાં કદાચ પ્રવેશ્યા ન હતા.<ref>સુલિવાન, ડો. જેમ્સ. [http://www.usgennet.org/usa/ny/state/his/bk1/ch3/pt1.html "ધ હિસ્ટ્રી ઓફ ન્યૂ યોર્ક સ્ટેટ: બુક 1, પ્રકરણ 3"] {{Webarchive|url=https://archive.today/20070815192334/http://www.usgennet.org/usa/ny/state/his/bk1/ch3/pt1.html |date=2007-08-15 }}, યુએસજેનનેટ, છેલ્લે જોવાઇ 2007-05-01. "એ બાબતના સંતોષજનક પુરાવાઓ છે કે ગિવોઆની દા વેરાઝાનોએ વર્ષ 1524માં ન્યૂ યોર્કના બહારી બંદરમાં વહાણવટું ખેડ્યું હતું.</ref> [[ડચ ઇસ્ટ ઇન્ડિયા કંપની]]માં કાર્યરત એક ઇંગ્લિશ માણસે આ વિસ્તારનો નક્શો બનાવ્યો હતો ત્યાં સુધી આ હેનરી હડસનની ખોજ ન હતી.<ref>{{cite book|title=New York: the World's Capital City, Its Development and Contributions to Progress|author=Rankin, Rebecca B., Cleveland Rodgers|publisher=Harper|year=1948}}</ref> હડસન મેનહટન આઇસલેન્ડ પર આવ્યો અને ત્યાં 1609માં ઘણા લોક રહેતા હતા અને તેમાં ઉત્તરોતર વધારો થતો ગયો અને તે નદીનું નામ [[હડસન નદી]] પડ્યું, જે સ્થાને તે આવેલો હતો તે સ્થાન આજે પણ અલ્બાનીમાં છે.<ref name="SciAm">[http://www.ulster.net/~hrmm/diglib/sciamer/hhudson/hhudson.htm "હેનરી હડસન એન્ડ હિઝ એક્સપ્લોરેશન"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120118021253/http://www.ulster.net/~hrmm/diglib/sciamer/hhudson/hhudson.htm |date=2012-01-18 }} ''સાયન્ટિફિક અમેરિકન'' , સપ્ટેમ્બર 25, 1909, છેલ્લે જોવાઈ મે 1, 2007. "જોકે આ આશા ખૂબ જ પોકળ હતી. નીડરતા ભરેલા તેના આ સાહસમાંથી એક બાબત સ્પષ્ટ થતી હતી કે ઉત્તરપશ્ચિમી વિસ્તારની પુનઃ શોધ કરવામાં તે ફરી એક વખત નિષ્ફળ ગયો છે. બીજો દિવસ "અર્ધ ચંદ્ર" દિન હતો અને તેણે તેનું વહાણ સેન્ડી હૂકમાં લાંગર્યું. એક સપ્તાહ નાની અથવા તો ખુલ્લી હોડી વાળી ખાડી શોધવામાં પસાર થઈ ગયું. અને તેમને બે ટાપુઓ વચ્ચેની જગ્યા મળી આવી તેઓ એક નદી જેવી રીતે શોધાય તેવી રીતે 11મી સપ્ટેમ્બરે ત્યાં પ્રવેશ્યા.""</ref> [[ચિત્ર:Peter Minuit portrait New Amsterdam 1600s light.jpg|thumb|right|પિટર મિનટ]] [[ચિત્ર:Stad Amsterdam in Nieuw Nederland (City Amsterdam in New Netherland) Castello Plan 1660.jpg|thumb|1660માં લોઅર મેનહટન.આઇસલેન્ડની ટોચ તરફનું મોટુ માળખું એ ફોર્ટ એમ્સ્ટરડેમ છે.ઉત્તર એ સાચી દિશામાં છે.]] 1624માં ગવર્નર્સ આઇસલેન્ડ પર [[ડચ]] ફર ટ્રેડિંગને મંજૂરી આપવામાં આવ્યા બાદ ન્યુ નેધરલેન્ડમાં યુરોપિયન લોકો હંમેશા માટે સ્થાયી થયા. 1625માં મેનહટન આઇસલેન્ડના સિટાડેલ અને એમસ્ટરડમના કિલ્લાના બાંધકામ શરૂ થયા જે બાદમાં [[ન્યુ એમસ્ટરડમ]]ના (''Nieuw Amsterdam'' ) નામથી ઓળખાયું.<ref>[http://www.nps.gov/history/nr/travel/kingston/colonization.htm ડચ કોલોનિસ], નેશનલ પાર્ક સર્વિસ. છેલ્લે જોવાઈ મે 19, 2007. "વેસ્ટ ઇન્ડિયા કંપની દ્વારા પ્રાયોજિત 1624માં 30 કુટુંબો ઉત્તર અમેરિકામાં આવ્યા. તેમણે આજના મેનહટનની સ્થાપના કરીને તેની ગોઠવણી કરી."</ref><ref name="Tolerance">[http://tolerancepark.org/_wsn/page5.html ટોલરન્સ પાર્ક હિસ્ટોરિક ન્યૂ આમ્સ્ટરડેમ ઓન ગવર્નર્સ આઈલેન્ડ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081216015240/http://tolerancepark.org/_wsn/page5.html |date=2008-12-16 }}, ટોલરન્સ પાર્ક. છેલ્લે જોવાઈ મે 12, 2007. જુઓ બંધારણીય ઠરાવો સેનેટ નં. 5476 અને એસેમ્બલી નં. 2708.</ref> મેનહટન આઇસલેન્ડને એમસ્ટરડમના કિલ્લાની જગ્યા માટે પસંદ કરવામાં આવ્યું હતું જ્યારે સિટાડેલ નવા આવેલા લોકો માટે અરક્ષિત રાખવામાં આવ્યું હતું. 1625ના વિકાસને ન્યૂ યોર્ક શહેરના જન્મ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે.<ref>[http://www.nyc.gov/html/dcas/html/features/greenbook_seal_flag.shtml સિટી સિલ એન્ડ ફ્લેગ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071013031016/http://www.nyc.gov/html/dcas/html/features/greenbook_seal_flag.shtml |date=2007-10-13 }}, ન્યૂ યોર્ક સિટી, છેલ્લે જોવાઈ મે 13, 2007. "તારીખ: લોરેલના પાંદડાની નીચે તરફ ઉતરતી સમસ્તરીય શાખા તારીખ 1625 એ નવા આમ્સ્ટરડેમની સ્થાપનાની તારીખ તરીકે ઓળખાઈ.:</ref> પીટર જાન્સઝૂન સ્ચેજનના ''અવર પિપલ'' (''અન્સ વોલ્ક'' )નામના ડોક્યુમેન્ટને આધારે, [[પિટર મિનટ]]એ 1626માં ક્યા સમયે મુખ્ય અમેરિકાના લિનાપે લોકો પાસેથી 60 [[ગિલ્ડર]]ના બદલામાં વેપારના ભાગ રૂપે મેનહટન હસ્તગત કરવામાં આવ્યું હતું, જેની કિંમત 24 [[ડોલર]] હતી.(બ્રેડ અને અન્ય સામગ્રીની કિંમતને ધ્યાને રાખીને કિંમત નક્કી કરવામાં આવી છે.) હાલના ચલણ અનુસાર આ કિંમત લગભગ 1000 ડોલર જેટલી થાય.<ref>[http://www.iisg.nl/hpw/calculate.php IIએસજી.એનએલ]</ref> (ગણતરી ઇન્ટરનેશનલ ઇન્સટિટ્યુટ ઓફ સોશિયલ હિસ્ટ્રિ, એમસ્ટરડમ દ્વારા કરવામાં આવી છે). આ અંદાજને ધ્યાનમાં લેતા, કોઇ વ્યક્તિ મજાકમાં એવું કહી શકે કે 1626માં બીયરની 2400 ટેન્કર્ડ્સ ખરીદવા માટે પૂરતા નાણાં હતા.<ref>{{Citation |last=Nevius |first=Michelle |author-link= |last2=Nevius |first2=James |author2-link= |title=Inside the Apple: A Streetwise History of New York City |place= |publisher=Free Press |year=2009 |volume= |edition= |url=http://www.insidetheapple.net |doi= |id= |isbn=141658997X}}</ref> 1647માં, [[પિટર સ્ટુયવેસન્ટ]]ની કોલોનીના છેલ્લા ડચ ડિરેક્ટર જનરલ તરીકે નિમણૂંક કરવામાં આવી હતી.<ref>વિલિયમ્સ, જાસ્મિન કે. [http://www.nypost.com/seven/11222006/news/cextra/new_york___the_empire_state_cextra_jasmin_k__williams.htm?page=0 "] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070929122059/http://www.nypost.com/seven/11222006/news/cextra/new_york___the_empire_state_cextra_jasmin_k__williams.htm?page=0 |date=2007-09-29 }}[http://www.nypost.com/seven/11222006/news/cextra/new_york___the_empire_state_cextra_jasmin_k__williams.htm?page=0 ન્યૂ યોર્ક - ધ એમ્પાયર સ્ટેટ્સ"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070929122059/http://www.nypost.com/seven/11222006/news/cextra/new_york___the_empire_state_cextra_jasmin_k__williams.htm?page=0 |date=2007-09-29 }}, ''[[ધ ન્યૂ યોર્ક પોસ્ટ]]'' , નવેમ્બર 22, 2006. છેલ્લે જોવાઈ મે 19, 2007. "વર્ષ 1647માં ડચ નેતા પિટર સ્ટુઈવેસન્ટ કોલોનીમાં વ્યાપેલા નિરંકુશ ગુનાઓને ડામીને કાયદો અને વ્યવસ્થાનું પાલન કરવા માટે કડક હાથે આવ્યો."</ref> ન્યૂ એમ્સ્ટરડેમને 2 ફેબ્રુઆરી, 1653ના રોજ શહેર તરીકે ભેળવી દેવામાં આવ્યું હતું.<ref>[http://council.nyc.gov/html/about/about.shtml અબાઉટ ધ કાઉન્સિલ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121203135800/http://council.nyc.gov/html/about/about.shtml |date=2012-12-03 }}, [[ન્યૂ યોર્ક સિટી કાઉન્સિલ]]. છેલ્લે જોવાઈ મે 18, 2007.</ref> 1664માં બ્રિટીશએ ન્યુ નેધરલેન્ડને હસ્તગત કર્યુ અને ઇંગ્લિશ ડ્યુકના યોર્ક અને અલ્બાની બાદ નવું નામ “ન્યૂ યોર્ક” આપવામાં આવ્યું.<ref>[http://www.dos.state.ny.us/kids_room/kids_history.html ન્યૂ યોર્ક સ્ટેટ હિસ્ટ્રી] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120422081829/http://www.dos.state.ny.us/kids_room/kids_history.html |date=2012-04-22 }}, [[ન્યૂ યોર્ક]] ડિપાર્ટમેન્ટ ઓફ સ્ટેટ, છેલ્લે જોવાઈ જૂન 29, 2009. "...ન્યૂ યોર્કનું નામ ડ્યૂક ઓફ યોર્કના સન્માનમાં આપવામાં આવ્યું હતું."</ref> સ્ટુયવેસન્ટ અને તેના અધિકારીઓ દ્વારા 24 કલમો રજૂ કરવામાં આવી. જેના દ્વારા બ્રિટીશ નિયમો હેઠળ [[ન્યુ નેધરલેન્ડની આઝાદી]], ધર્મ માટેની સ્વતંત્રતાની બાંહેધરી આપવામાં આવી.<ref>ગ્રિફિસ, વિલિયમ ઈલિયટ. [[s:The Story of New Netherland/Chapter 15|"ધ સ્ટોરી ઓફ ન્યૂ નેધરલેન્ડ" પ્રકરણ 15: ધ ફોલ ઓફ ન્યૂ નેધરલેન્ડ]], ''[[હોટન મિફિન કંપની]]'' , 1909. "ધાર્મિક બાબતોમાં શરતોને આધિન શરણે જવાનો આર્ટિકલ વાંચવામાં આવે છે."ડચ લોકો ચર્ચ સરકારમાં પોતાની નૈતિક અને પવિત્ર ભક્તિ કરી શકે છે.""</ref><ref>[http://tolerancepark.org/_wsn/page2.html ટોલરન્સ પાર્ક હિસ્ટોરિક ન્યૂ એમ્સ્ટરડેમ ઓન ગવર્નર્સ આઈલેન્ડ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081216045247/http://tolerancepark.org/_wsn/page2.html |date=2008-12-16 }}, ટોલરન્સ પાર્ક. સુધારો એપ્રિલ 26, 2007.</ref> === અમેરિકન ક્રાંતિ અને પહેલાંનું યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ === [[ચિત્ર:George_Washington_Statue_at_Federal_Hall.JPG|thumb|upright|left|ફેડરલ હોલની સામે આવેલા જે.ક્યુ.એ. વોર્ડના સ્ટેચ્યુ ઓફ જ્યોર્જ વોશિંગ્ટનના સ્થળનું ઉદઘાટન પ્રથમ યુ.એસ. પ્રેસિડેન્ટ દ્વારા કરવામાં આવ્યું હતું.]] બ્રિટિશના નિયમોના વિરોધની શરૂઆત 1765માં ન્યૂ યોર્કમાં જુદાં- જુદાં 13 શહેરના [[સ્ટેમ્પ એક્ટ ક્રોંગ્રેસ]]ના રજૂકર્તા દ્વારા યોજાયેલી બેઠકમાં કરવામાં આવ્યો હતો. કોંગ્રેસને પરિણામે ડિક્લેરેશન ઓફ રાઇટ્સ એન્ડ ગ્રિવન્સીસ જાહેર થયું હતું, જે પ્રતિનિધી મંડળનો પ્રથમ દસ્તાવેજ હતો જેને “[[નો ટેક્સેશન વિધાઉટ રિપ્રેઝેન્ટેશન (no taxation without representation)]]” તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. ઉપરાંત એવું પ્રથમ વખત થયું કે જ્યારે કોઇ કોલોની દ્વારા રાજકીય લક્ષ્ય રાખવામાં આવ્યો હતો. આ રસ્તો તેને થોડા સમય બાદ કોન્ટિનેન્ટલ કોંગ્રસની શરૂઆત તરફ લઇ જવાનો હતો. મેનહટનમાં [[સ્ટેમ્પ એક્ટ]]ની ચળવળ બાદ સ્વતંત્રતા માટે ધી [[સન્સ ઓફ લિબર્ટી]]નો વિકાસ થયો. આ ઓર્ગેનાઇઝેશને બ્રિટીશ અધિકારીઓ વિરૂદ્ધ લાંબા સમય માટે લડત શરૂ કરી અને બ્રિટીશ ઓથોરિટીને તોડી પાડવા માટે વૈકલ્પિક મત વ્યવસ્થા પણ શરૂ કરી. 1775માં ન્યૂ યોર્ક પ્રોવિન્સિયલ કોંગ્રેસના હાથમાં સત્તા આવ્યા બાદ આ લડતનો અંત આવ્યો. [[અમેરિકાની ક્રાંતિકારી ચળવળ]]ની મોટાભાગની લડાઇમાં ન્યૂ યોર્ક કેમ્પેઇનના હાર્દમાં મેનહટન હતું. 16 નવેમ્બર, 1776ના રોજ વિનાશકારી બેટલ ઓફ ફોર્ટ વોશિંગ્ટન બાદ કોન્ટિનેન્ટલ આર્મી પર મેનહટનને છોડી દેવાનું દબાણ કરવામાં આવ્યું હતું. બાકીના યુદ્ધ દરમિયાન આ શહેર ઉત્તર અમેરિકામાં કામગીરી માટે બ્રિટીશ રાજકીય અને મિલિટરી કેન્દ્ર બની ગયું.<ref>[http://www.nycgovparks.org/sub_your_park/historical_signs/hs_historical_sign.php?id=8258 ફોર્ટ વોશિંગ્ટન પાર્ક], ન્યૂ યોર્ક સિટી ડિપાર્ટમેન્ટ ઓફ પાર્ક્સ એન્ડ રિક્રિએશન. છેલ્લે જોવાઈ મે 18, 2007.</ref> ન્યૂ યોર્કમાં [[બ્રિટીશ]] મિલિટ્રીના નિયમના અમલ વખતે ગ્રેટ ફાયર ઓફ ન્યૂ યોર્ક દરમિયાન મેનહટનને મોટા પાયે નુક્શાન થયું હતુ. 25 નવેમ્બર, 1783માં જ્યારે [[જ્યોર્જ વોશિંગ્ટન]] મેનહટનમાં પાછા ફર્યા ત્યારે સૌથી છેલ્લી બ્રિટીશ ફોર્સ દ્વારા શહેર છોડવામાં આવ્યું અને બ્રિટીશ અમેરિકામાંથી નિકળી ગયા.<ref>[http://www.nycgovparks.org/sub_newsroom/daily_plants/daily_plant_main.php?id=19733 "હેપ્પી ઇવેક્યુએશન ડે"], ન્યૂ યોર્ક સિટી ડિપાર્ટમેન્ટ ઓફ પાર્ક્સ એન્ડ રિક્રિએશન, નવેમ્બર 23, 2005. છેલ્લે જોવાઈ મે 18, 2007.</ref> 11, જાન્યુઆરી, 1785થી 1788ના અંત સુધી [[ન્યૂ યોર્ક સિટી હોલ]](ત્યારબાદ [[ફ્રોન્સિસ ટાવેર્ન]]) ખાતે [[કોન્ટીનેન્ટલ કોંગ્રેસ]] સાથે યોજાયેલી બેઠકમાં આર્ટિકલ ઓફ કન્ફેડરેશનમાં પાંચ મુખ્ય શહેરોમાં ન્યૂ યોર્ક શહેર પાંચમું હતું. 4, માર્ચ, 1789થી 12, ઓગષ્ટ,1790 સુધી યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સમાં ફેડરલ હોલ ખાતે નવા કાયદા અમલમાં મૂકનારું પ્રથમ શહેર ન્યૂ યોર્ક હતું.<ref>[http://www.senate.gov/reference/reference_item/Nine_Capitals_of_the_United_States.htm ધ નાઇસ કેપિટલ્સ ઓફ ધ યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ]. [[યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ સેનેટ]] હિસ્ટોરિકલ ઓફિસ. છેલ્લે જોવાઇ જૂન 9, 2005. ફોટેનબો, રોબર્ટ ઉપર આધારિત, ''ધ નાઇન કેપિટલ્સ ઓફ ધ યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ'' , યોર્ક, પેનિસિલ્વિયા: મેપલ પ્રેસ 1948...</ref> [[યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ સુપ્રીમ કોર્ટ]] પ્રથમ વખત ભરાઇ અને યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ બિલ ઓફ રાઇટ્સનો મુસદ્દો ઘડાયો અને તેને મંજૂરી અપાઇ, અને [[નોર્થવેસ્ટ ઓર્ડિનન્સ]]ની સાથે યુનિયનમાં સ્ટેટ્સને જોડવા તરફ પ્રથમ પગલું ભરવામાં આવ્યું. === 19મી સદીનો વિકાસ === 1825માં [[એરિ કેનાલ]]ની શરૂઆતમાં [[એલેક્ઝાન્ડર હેમિલ્ટન]]ની પ્રથમ [[ટ્રેઝરરી સેક્રેટરી]]ની નીતિ અને કામગીરીને પગલે ન્યૂ યોર્કનો વિકાસ આર્થિક સેન્ટર તરીકે થયો છે, જે [[મધ્યપૂર્વિય યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ]]ના અને કેનેડાના મોટા કૃષિ બજારને એટલાન્ટિક પોર્ટ સાથે જોડે છે. 1854માં ટેમ્માની મેયર તરીકે [[ફેર્નાન્ડો વુડ્સ]]ને પ્રથમ મેયર બનાવવા માટે [[ડેમોક્રેટિક પાર્ટી]] પોલિટિકલ મશિન, ટેમ્માની હોલે તેનો વિકાસ વધારવા અને સપોર્ટ મેળવવા માટે ઘણ સ્થળાંતરીત થયેલા આઇરિશ લોકોની મદદ લીધી. લગભગ એક દશક સુધી ટેમ્માની હોલે સ્થાનિક રાજનીતિ પર એકહથ્થું શાસન કર્યું. 1858માં ખોલવામાં આવેલો [[સેન્ટ્રલ પાર્ક]] અમેરિકન શહેરનું પ્રથમ લેન્ડસ્કેપ પાર્ક છે અને રાષ્ટ્રનો પ્રથમ જાહેર પાર્ક છે.<ref>બ્લેર, સિન્થિયા. [https://web.archive.org/web/20070703224700/http://www.newsday.com/about/ny-ihiny011405story,0,2798382.htmlstory "1858: સેન્ટ્રલ પાર્ક ઓપન્સ"], ''ન્યૂઝડે]' . છેલ્લે જોવાઈ મે 29, 2007. "વર્ષ 1853થી 1856ની વચ્ચે શહેરના કમિશનરોએ સેન્ટ્રલ પાર્કની રચના કરવા માટે 59મી સ્ટ્રીટ કરતા 106મી સ્ટ્રીટની પાંચમા તેમજ આઠમા એવેન્યૂમાંથી વધારે ખરીદી કરી,{{convert|700|acre|km2|1}} આ દેશનો સૌપ્રથમ સાર્વજનિક અને બાગબગીચા ધરાવતો પાર્ક હતો."</ref><ref>રિબઝિન્સ્કી, વિટોલ્ડ. {{waybackdate|site=http://www.smithsonianmagazine.com/issues/2003/july/olmsteds.php|title="Olmsted's Triumph"|date=20061128235238}}, ''[[સ્મિથસોનિયન (મેગેઝિન)]]'' , જુલાઈ 2003. છેલ્લે જોવાઈ મે 29, 2007. "વર્ષ 1876 સુધીમાં લેન્ડસ્કેપ ડિઝાઇનર ફ્રેડેરિક લો અને આર્કિટેક્ટ કાલવર્ટ વોક્સે હાર્લેમ અને મેનહટનના મધ્યભાગની વચ્ચે ભેજવાળા અને વૃક્ષો વિનાના 50 બ્લોક્સની રચના કરી. આ યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સમાં બનાવવામાં આવેલો પ્રથમ લેન્ડ સ્કેપ પાર્ક હતો."</ref> [[ચિત્ર:Nast-Tammany.jpg|thumb|થોમસ નાસ્ટ ડિનાઉન્સિસ ટેમેની એઝ એ ફિરોસિયસ ટાઇગર કિલીંગ ડેમોક્રસી; ધી ટાઇગર ઇમેજ કોટ ઓન.]] દક્ષિણ તરફ સ્થળાંતરીત થયેલા (પહેલા જર્મની અને આયરલેન્ડથી આવેલા લોકોથી વધુ) લોકોને કારણે અમેરિકન સિવિલ વોર દરમિયાન શહેર વેપારની રીતે દક્ષિણ તરફ વધુ જોડાયેલું હતું, પરંતુ ગુસ્સો એ માટે હતો કે, જે લોકો 300 ડોલરથી વધુની ચૂકવણી કરે તો તેને તુરંત જ સ્થાન પ્રાપ્ત થતું હતું. જુલાઇ, 1863માં ત્રણ દિવસ સુધી ચાલુ રહેલા ન્યૂ યોર્ક ડ્રાફ્ટ તોફાનો એ અમેરિકાના ઇતિહાસમાં સૌથી ખરાબ નાગરિક અરાજકતા માની શકાય છે. આ તોફાનોમાં 119 લોકોએ જીવ ગુમાવ્યા હતા.<ref>વાર્ડ, જ્યોફ્રી સી. [http://www.nytimes.com/2002/10/06/books/gangs-of-new-york.html "][http://www.nytimes.com/2002/10/06/books/gangs-of-new-york.html ગેન્ગ્સ ઓફ ન્યૂ યોર્ક"], [[કેવિન બેકર]] દ્વારા ''[[પેરેડાઈઝ એલી]]'' ની સમિક્ષા, ''ધ ન્યૂ યોર્ક ટાઇમ્સ'' , ઓક્ટોબર 6, 2002 છેલ્લે જોવાઈ જૂન 30, 2009. "ન્યૂ યોર્ક ખાતે થયેલા લશ્કરી રમખાણો અમેરિકાના ઇતિહાસમાં નોંધાયેલી અત્યાર સુધીની સૌથી વધારે ખરાબ ઘટના છે: ઇતિહાસકાર એડ્રિયન કૂકના જણાવ્યા અનુસાર આ રમખાણોમાં 119 લોકો માર્યા ગયા હતા. શહેરમાં કાયદો અને વ્યવસ્થાની પુનઃ સ્થાપના કરવા માટે લશ્કરને બોલાવવું પડ્યું હતું તેમણે તમામ તોફાનીઓને નજીકથી વીંધી નાખ્યા હતા."</ref> નાગરીકોની આ લડત બાદ યુરોપથી સ્થળાંતર કરનારા લોકોની સંખ્યામાં વધારો થતો ગયો અને યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સમાં લાખો રૂપિયાની અને વધુ સારા જીવનની અપેક્ષા રાખનારા લોકો માટે ન્યૂ યોર્ક પ્રથમ પગથિયું બનતું ગયું. ફ્રાંસના લોકો દ્વારા આ વાતનો પૂરાવો આપવા માટે 28, ઓક્ટોબર 1886માં [[સ્ટેચ્યુ ઓફ લિબર્ટિ]] અમેરિકાને ગિફ્ટ કરવામાં આવ્યું.<ref>[http://www.nps.gov/archive/stli/prod02.htm સ્ટેચ્યુ ઓફ લિબર્ટી], નેશનલ પાર્ક સર્વિસ. છેલ્લે જોવાઈ મે 17, 2007.</ref><ref>[http://www.nytimes.com/1987/10/06/nyregion/new-jerseyans-claim-to-liberty-i-rejected.html?n=Top%2fReference%2fTimes%20Topics%2fSubjects%2fS%2fStatue%20of%20Liberty "ન્યૂ જર્સિયન્સ' ક્લેમ ટુ લિબર્ટી 1. રિજેક્ટેડ"], ''ધ ન્યૂ યોર્ક ટાઇમ્સ'' , ઓક્ટોબર 6, 1987. છેલ્લે જોવાઈ જૂન 30, 2009. "આજે સર્વોચ્ચ અદાલતે સ્ટેચ્યુ ઓફ લિબર્ટીના ન્યૂ યોર્કના સ્થાપત્યનો દરજ્જો બદલવાનો ઇનકાર કર્યો. બે ન્યૂ જર્સીના રહેવાસીઓએ એવો દાવો કર્યો હતો કે સ્ટેચ્યુ ઓફ લિબર્ટી તેમનાં રાજ્યમાં ગણવામાં આવે આ દાવાને કોર્ટે કોઈ પણ જાતની ટિપ્પણી આપ્યા વિના ફગાવી દીધો હતો."</ref> નવા યુરોપિયન સ્થળાંતરીત થયેલા લોકો સાથે સામાજિક સદ્ધરતા પણ લાવ્યા. ઘણા બધા દેશોમાંથી આવેલા લોકો ઓછી કિંમતે કામ કરવા તૈયાર થયા અને સાથે ટેનામેન્ટ્સના દરમાં પણ સુધારો થયો. આ શહેર ક્રાંતિ, મહાજનસત્તાવાદ, કોઇપણ પ્રકારના [[જૂથવાદ]] તથા [[સંઘીકરણ]] છે. 1883માં [[બ્રુકલિન બ્રીજ]] જ્યારે ખુલ્લો મૂકવામાં આવ્યો ત્યારે [[ઇસ્ટ રિવર]] તરફના જોડાણ વધુ મજબુત બન્યા. 1874માં હાલના [[બ્રોન્ક્સ કાઉન્ટી]]નો પશ્ચિમી હિસ્સો ન્યૂ યોર્ક કાઉન્ડીમાં જોડવામાં આવ્યો અને 1895માં હાલના બ્રોન્ક્સ કાઉન્ટીનો બાકીનો હિસ્સો પણ સંમેલીત કરવામાં આવ્યો.<ref>મેસી જુનિયર., હેરી. [http://www.newyorkfamilyhistory.org/modules.php?name=Sections&amp;op=viewarticle&amp;artid=45 બિફોર ધ ફાઈવ-બોરો સિટી: ધ ઓલ્ડ સિટિઝ, ટાઉન્સ એન્ડ વિલેજિસ ધેટ કેમ ટુગેધર ટુ ફોર્મ "ગ્રેટર ન્યૂ યોર્ક"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110927221823/http://www.newyorkfamilyhistory.org/modules.php?name=Sections&op=viewarticle&artid=45 |date=2011-09-27 }}, [[ન્યૂ યોર્ક જિનિયાલોજિકલ એન્ડ બાયોગ્રાફિકલ સોસાયટી]] ''ધ ઓનવાયજીએન્ડબી ન્યૂઝલેટર'' ,માંથી વિન્ટર 1998, છેલ્લે જોવાઈ એપ્રિલ 29, 2007. "વર્ષ 1683માં જ્યારે ન્યૂ યોર્કનો પ્રાંત બે કાઉન્ટિસમાં વિભાજિત થયો ત્યારે ન્યૂ યોર્ક શહેર પણ ન્યૂ યોર્ક કાઉન્ટી બન્યું... વર્ષ 1874માં વિકાસની વચ્ચે મેળ સાધવા માટે ન્યૂ યોર્ક શહેર અને કાઉન્ટીનું વેસ્ટચેસ્ટર કાઉન્ટી સાથે સંયોજન થયું જેને હાલમાં વેસ્ટર્ન બ્રોન્ક્સ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે... વર્ષ 1895માં ન્યૂ યોર્ક શહેરનું જોડાણ પૂર્વીય બ્રોન્ક્સ સાથે થયું."</ref> 1898માં જ્યારે પાંચ પ્રાંતોમાંથી એક શહેર બનાવવા માટે ચાર કાઉન્ટીઓને ભેળવવામાં આવી ત્યારે સિટી ઓફ ગ્રેટર ન્યૂ યોર્કનું સર્જન થયું હતું. મેનહટન અને ધી બ્રોન્ક્સ હજી પણ એક કાઉન્ટી જ છે જેને બે અલગ- અલગ પ્રાંત તરીકે વિકાસ કરવામાં આવ્યો છે. 1 જાન્યુઆરી, 1914ના રોજ ન્યૂ યોર્ક શહેરે કાયદાકિય રીતે બ્રોન્ક્સ કાઉન્ટીની રચના કરી અને ન્યૂ યોર્ક શહેરે તેની હાલની સીમા રેખામાં ઘટાડો કર્યો.<ref>હર્મેલિન, ગ્રે અને યુલ્ટાન, લોઇડ. [http://www.nypl.org/branch/bronx/index2.cfm?Trg=1&amp;d1=765&amp;template=brgenhist બ્રોન્ક્સ હિસ્ટ્રી: અ જનરલ સર્વે], [[ન્યૂ યોર્ક પબ્લિક લાઈબ્રેરી]]. સુધારો એપ્રિલ 26, 2007.</ref> === 20મી સદી === [[ચિત્ર:Singer City Investing Hudson Terminal 1909.jpg|thumb|નવી બંધાયેલી સિંગર બિલ્ડીંગ શહેરમાં ઘણી ઉંચી છે, 1909]] [[ચિત્ર:Old timer structural worker2.jpg|thumb|1930માં બંધાયેલી એમ્પાયર સ્ટેટ બિલ્ડીંગની ટોચ પર કામ કરી રહેલો કામદાર.ક્રાઇસ્લર બિલ્ડીંગ તેનાથી નીચી અને પાછળના ભાગમાં દેખાય છે.]] [[ચિત્ર:Manhattan from helicopter edit1.jpg|thumb|મેનહટનનું પ્રતિમાત્મક દ્રશ્ય, ડાબેથી જમણી તરફ, એલિસ આઇસલેન્ડ, સ્ટેચ્યુ ઓફ લિબર્ટી, ધી એમ્પાયર સ્ટેટ બિલ્ડીંગ, અને વર્લ્ડ ટ્રેડ સેન્ટર, મે 2001.]] 1904માં ખુલ્લા મુકાયેલા [[ન્યૂ યોર્ક સિટી સબવે]]નું બાંધકામ બ્રુકલિનના વધારાના બ્રિજની જેમ નવા શહેરને જોડવામાં મદદરૂપ સાબિત થયું. 1920ના દાયકામાં, મેનહટનમાં [[ગ્રેટ માઇગ્રેશન]]ના ભાગરૂપે અમેરિકન સાઉથ તરફથી અને સ્કાઇલાઇન માટે સ્પર્ધા કરતી નવી ગગનચૂંબી ઇમારતો સહિતના પ્રોહિબીશન યુગમાં મોટી તેજીના ભાગરૂપે [[હાર્લેમ રેનેસાંસ]]ને કારણે લોકો મોટા પાયે સ્થળાંતર કરીને આવ્યા. ન્યૂ યોર્ક શહેર 1925માં સદી સુધી રજા કરનારા લંડનને પાછળ છોડી દઇને સૌથી વધુ વસ્તી ધરાવતું શહેર બની ગયું.<ref>ચેઝ-ડન, ક્રિસ્ટોફર અને માનિંગ, સુસાન. [http://www.irows.ucr.edu/research/citemp/ccr02/ccr02.htm "સિટી સિસ્ટમ્સ એન્ડ વર્લ્ડ-સિસ્ટમ્સ: ફોર મિલેનિયા ઓફ સિટી ગ્રોથ એન્ડ ડિક્લાઇન"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100716055607/http://irows.ucr.edu/research/citemp/ccr02/ccr02.htm |date=2010-07-16 }}, [[યુનિવર્સિટી ઓફ કેલિફોર્નિયા, રિવરસાઇડ]] ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ફોર રિસર્ચ ઓન વર્લ્ડ-સિસ્ટમ્સ. છેલ્લે જોવાઈ મે 17, 2007. "વર્ષ 1925માં લંડનને પાછળ રાખીને ન્યૂ યોર્ક વિશ્વનું સૌથી વિશાળ શહેર બન્યું..."</ref> 25 માર્ચ, 1911ના રોજ [[ગ્રીનવિચ વિલેજ]]માં ટ્રાયેન્ગલ શર્ટવેસ્ટ ફેક્ટરીમાં આગ લાગી અને 146 કપડાના કારીગરોનું મૃત્યું થયું. આ દુર્ધટનાને પગલે ફાયર ડિપાર્ટમેન્ટ, બિલ્ડીંગ કોડ અને કામ કરવાના સ્થળના નિયમમોમાં મોટા ફેરફારો થયા.<ref>રોસેનબર્ગ, જેનિફર. [http://history1900s.about.com/od/1910s/p/trianglefire.htm ટ્રાયેન્ગલ શર્ટવેઇસ્ટ ફેક્ટરી ફાયર] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110610155432/http://history1900s.about.com/od/1910s/p/trianglefire.htm |date=2011-06-10 }}, [[About.com]]. છેલ્લે જોવાઈ મે 17, 2007.</ref> વિશ્વ યુદ્ધ વચ્ચેના સમયગાળા દરમિયાન ફરીથી ચૂંટણીની પ્રક્રિયામાં મેયર [[ફિઓરેલો લા ગૌર્ડિયા]] ચૂંટાઇને આવ્યા અને [[ટેમ્માની હોલ]]ના 80 વર્ષના શાસનનો અંત આવ્યો.<ref>{{cite book|title=The Tiger – The Rise and Fall of Tammany Hall|first=Oliver E.|last=Allen|publisher=[[Addison-Wesley]] Publishing Company|url=http://www.questia.com/PM.qst?a=o&d=100781540|access-date=2007-05-25|chapter=Chapter 9: The Decline|year=1993|archive-date=2007-03-10|archive-url=https://web.archive.org/web/20070310213007/http://www.questia.com/PM.qst?a=o&d=100781540|url-status=dead}}</ref> શહેરની વસ્તીમાં કંઇક સ્થિરતા આવતા લેબર સંઘીકરણ દ્વારા નવા રક્ષણની અને મજૂરી કરતા લોકોની આવકમાં વધારા માટે સૂચન કરવામાં આવ્યું. શહેરની સરકાર અને આંતરમાળખાકિય સુવિધામાં પણ લા ગૌર્ડિયા હેઠળ નાટકિય ફેરફાર જોવા મળ્યા. 1930ના દાયકામાં [[ગ્રેટ ડિપ્રેશન]] છતાં મેનહટ્ટમાં વિશ્વનું સૌથી ઉંચી બિલ્ડીંગનું નિર્માણ થયું જેમાં ન્યુમેરિયસ [[આર્ટ ડેકો]]નો માસ્ટરપીસનો ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો છે. ધી [[એમ્પાયર સ્ટેટ બિલ્ડીંગ]], ધી [[ક્રિસેલર બિલ્ડીંગ]] અને [[જીઇ બિલ્ડીંગ]]નો આજના સમયે પણ શહેરના ઉંચા બિલ્ડીંગોમાં સમાવેશ થાય છે. બીજા વિશ્વ યુદ્ધ બાદ યુદ્ધ પછી આર્થિક સુધારામાં ઉછાળો જોવા મળ્યો હતો. જેને લીધે મોટા હાઉસિંગ ડેવલોપમેન્ટ થયા છે, જેમાં પીટર કૂપર વિલેજ-સ્ટયવેસન્ટ ટાઉનનો સમાવેશ થાય છે જે 1947માં ખુલ્યું હતું.<ref>"સ્ટ્યુઈવેસન્ટ ટાઉન ટુ ગેટ ઇટ્સ ફર્સ્ટ ટેનેન્ટ્સ ટુડે", ''ધ ન્યૂ યોર્ક ટાઇમ્સ'' , ઓગસ્ટ 1, 1947. પી. 19</ref> 1951માં [[યુનાઇટેડ નેશન્સ]] દ્વારા તેનું પ્રથમ વડુમથક મેનહટનના પૂર્વ તરફના ક્વીન્સમાં સ્થાપવામાં આવ્યું.<ref>બેહરેન્સ, ડેવિડ. [https://web.archive.org/web/20040904183318/http://www.newsday.com/community/guide/lihistory/ny-history-hs741a,0,7354306.story "ધ વર્લ્ડ કેમ ટુ લોન્ગ આઇલેન્ડ: ધ સ્મોલ વિલેજ ઓફ લેક સક્સેસ પ્લેડ અ બિગ રોલ ઇન ધ લોન્ચ ઓફ ધ યુનાઇટેડ નેશન્સ"], ''ન્યૂઝડે'' . છેલ્લે જોવાઇ મે 29, 2007. "વર્ષ 1951ની વસંત ઋતુમાં યુએન મેનહટન ખાતે આવેલી પૂર્વ નદીના કિનારા ઉપર તેના હાલના મકાનમાં સ્થાયી થયું."</ref> યુ.એસ.ના અન્ય મોટા શહેરોની જેમ જ ન્યૂ યોર્કે પણ 1960ના દાયકામાં જાતીય હુલ્લડો, વસ્તી અને ઔદ્યોગિક મંદીનો સામનો કર્યો હતો. 1970ના દાયકા સુધીમાં, શહેરે બધી તરફથી સુરક્ષિત, ગુનાથી દૂર હોવાની ઓળખ મેળવી લીધી હતી.<ref>[[હેબરમાન, ક્લાઇડ]]. [http://www.nytimes.com/specials/nyc100/nyc100-8-haberman.html "સરવાઇવિંગ ફિસ્કલ ક્રાઇસિસ (એન્ડ ડિસ્કો)"], ''ધ ન્યૂ યોર્ક ટાઇમ્સ'' , જાન્યુઆરી 25, 1998. છેલ્લે જોવાઇ મે 29, 2007.</ref> 1975, શહેરની સરકારે જંગી નાદારીનો સામનો કરવો પડ્યો અને મદદ માટેની પ્રારંભિક વિનંતીને શરૂઆતમાં વખોડી નાખવામાં આવી, જેના ભાગરૂપે 30 ઓક્ટોબર, 1975ના ''[[ન્યૂ યોર્ક ડેઇલી ન્યુઝ]]'' ની હેડલાઇન: “ફોર્ડ ટુ સિટી: ડ્રોપ ડેડ (Ford to City: Drop Dead)” એવી મૂકવામાં આવી હતી.<ref>ઝેઇટ્ઝ, જોશુઆ. [http://www.americanheritage.com/articles/web/20051126-new-york-city-gerald-ford-labor-unions-municipal-assistance-corporation-emergency-financial-control-board.shtml "ન્યૂ યોર્ક સિટી ઓન ધ બ્રિન્ક"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100729062003/http://www.americanheritage.com/articles/web/20051126-new-york-city-gerald-ford-labor-unions-municipal-assistance-corporation-emergency-financial-control-board.shtml |date=2010-07-29 }}, ''[[અમેરિકન હેરિટેજ મેગેઝિન]]'' , નવેમ્બર 26, 2005. છેલ્લે જોવાઈ મે 29, 2007.</ref> ફેડરલ લોન અને દેવાના પુન:સર્જન દ્વારા નાદારીને ખાળવામાં આવી, અને શહેર પર ન્યૂ યોર્ક સ્ટેટ દ્વારા વધારે નાણાકીય તપાસનો સ્વીકાર કરવાનું દબાણ થયું.<ref>ફાયરસ્ટોન, ડેવિડ. [http://www.nytimes.com/1995/05/18/nyregion/this-time-new-york-city-is-all-alone.html "ધિસ ટાઇમ, ન્યૂ યોર્ક સિટી ઇઝ ઓલ અલોન"], ''ધ ન્યૂ યોર્ક ટાઇમ્સ'' , મે 18, 1995. છેલ્લે જોવાઈ જૂન 30, 2009.</ref> 1980ના દાયકામાં [[વોલ સ્ટ્રીટ]]નો પુનર્જન્મ થયો, અને શહેરે વૈશ્વિક નાણાકીય ઉદ્યોગના કેન્દ્ર તરીકેનું સ્થાન પાછું મેળવી લીધું. ઉપરાંત 1980ના દાયકામાં જ મેનહટને [[એઇડ્સ]] (AIDS)ની કટોકટીનો સામનો કરવો પડ્યો, [[ગ્રીનવિચ]] વિલેજ તેનું ઉદ્ભવ સ્થાન હતું. ગે મેન્સ હેલ્થ ક્રાઇસિસ (GMHC) અને એઇડ્સ કોઅલિશન ટુ અલનિશ પાવર (ACT UP)ની સ્થાપના આ રોગથી પિડાતા લોકોનું પ્રતિનિધીત્વ લઇને તેમનું સમર્થન કરવા માટે કરવામાં આવી. 1990ના દાયકાની શરૂઆતથી ગુનાખોરીના દરમાં અત્યંત ઘટાડો જોવા મળ્યો, 1990માં ખૂનના કેસ 2,245 નોંધાયા હતા જે 2008માં ઘટીને ફક્ત 537 જ થયા અને ક્રેક એપિડેમીક અને તેની સાથેની ડ્રગ સંબંધિત હિંસા પણ મોટા પાયે નિયંત્રણમાં આવી ગઇ.<ref>હેરિસ, પોલ. [http://www.guardian.co.uk/world/2006/jan/15/usa.paulharris "][http://www.guardian.co.uk/world/2006/jan/15/usa.paulharris હાઉ ધ મિન સ્ટ્રીટ્સ ઓફ ન્યૂ યોર્ક વેર ટેમ્ડ"], ''[[ધ ગાર્ડિયન]]'' , જાન્યુઆરી 15, 2006. છેલ્લે જોવાઈ જૂન 29, 2009. "એંશીના દાયકામાં બદલાયેલી યુક્તિઓને કારણે શહેર ફાટી નીકળેલા રોગચાળામાં સપડાઈને સાફ થઈ ગયું હતું. નેવુંના દાયકામાં પોલીસે ફેરિયાઓને શહેરની શેરીઓમાંથી બહાર તગેડી મૂક્યા અને નશીલી દવાઓ આધારિત હિંસા કાબૂમાં લીધી... તેમને લગતા આંકડાઓ પણ જાણવા જેવા છે. વર્ષ 1990માં 2,245 ન્યૂ યોર્ક વાસીઓનાં ખૂન થયાં હતા. ગત વર્ષે આ આંકડો ઘટીને 537નો થયો છે જે છેલ્લા 40 વર્ષનો નીચામાં નીચો આંક છે."</ref> બહાર જતી વસ્તીના પ્રમાણમાં ઘટાડો થયો અને સમગ્ર વિશ્વમાંથી આવતા વસાહતીઓની સંખ્યામાં વધારો થયો. નીચા વ્યાજ દરો અને વોલ સ્ટ્રીટ બોનસે રિયલ એસ્ટેટ બજારની તેજીને ઇજન આપ્યું.<ref>હેવેસી, ડેનિસ. [http://www.nytimes.com/1997/03/16/realestate/in-much-of-the-city-a-robust-market.html "ઇન મચ ઓફ ધ સિટી, અ રોબસ્ટ માર્કેટ"], ''ધ ન્યૂ યોર્ક ટાઇમ્સ'' , માર્ચ 16, 1997. છેલ્લે જોવાઈ જૂન 29, 2009.</ref> === 11મી સપ્ટેમ્બરનો હુમલો === 11 સપ્ટેમ્બર, 2001ના રોજ, વિમાનોનું અપહરણ કરવામાં આવ્યું અને તે વર્લ્ડ ટ્રેડ સેન્ટરના બે ટાવરોમાં ધસી ગયા, જેને પગલે 3,000થી વધારે લોકોના મોત થયા. [[વર્લ્ડ ટ્રેડ સેન્ટર]] સાથે બે ટાવરોનો નાશ થયો, જે આગથી નુક્સાનને કારણે તેના નાશ પહેલા ખાલી કરાવવામાં આવ્યું હતું. આ ટાવરોના ફરી બાંધકામના આયોજનો કરવામાં આવી રહ્યા હતા(જુઓ [[ફ્રિડમ ટાવર]], અને વર્લ્ડ ટ્રેડ સેન્ટર રિબિલ્ડીંગ વિવાદ). === ટેલિવિઝન અને ફિલ્મોનું એનવાયસી(NYC)માં સ્થાન === મોડર્ન ન્યૂ યોર્ક સિટીનો ફિલ્મ્સ અને ટેલિવિઝન શ્રેણીઓની લોકપ્રિયતા સ્થાપવા બદલા સમગ્ર વિશ્વના ઘણા લોકો આભાર માની રહ્યા છે. ટેલિવિઝનના નોંધપાત્ર ઉદાહરણોમાં ''[[ફ્રેન્ડ્સ]]'' , ''[[30 રોક્સ]]'' ,''[[CSI: NY]]'' ''[[સિનફિલ્ડ]]'' , ''[[એનવાયપીડી(NYPD) બ્લુ]]'' , ''[[લો એન્ડ ઓર્ડર]]'' , ''[[વિલ એન્ડ ગ્રેસ]]'' , ''[[ફ્યુચુરામા]]'' , ''[[સ્પિન સિટી]]'' , ''[[ગોસિપ ગર્લ]]'' , ''[[અગ્લી બેટ્ટી]]'' અને ''[[સેક્સ એન્ડ ધી સિટી]]'' જેવા એવોર્ડ જીતેલા શોનો સમાવેશ થાય છે. નોંધપાત્ર ફિલ્મના ઉદાહરણોમાં ''[[મિરેકલ ઓન 34થ સ્ટ્રીટ]]'' , ''[[ઘોસ્ટબસ્ટર્સ]]'' , ''[[ગ્રેમલિન્સ 2]]'' , ''[[આઇસ વાઇડ શટ]]'' ,''[[Home Alone 2: Lost in New York]]'' ''[[ક્લેવરફિલ્ડ]]'' અને [[વૂડી એલન]]ની ઘણી ફિલ્મો જેવી કે ''[[એન્ની હોલ]]'' , ''[[બનાનાસ]]'' અને ''[[મેનહટન]]'' નો સમાવેશ થાય છે. == ભૂગોળ == [[ચિત્ર:NASA Manhattan.jpg|thumb|upright|સેટેલાઇટ ચિત્રની મધ્યમાં સેન્ટ્રલ પાર્ક દ્રશ્યમાન છે.મેનહટન એ પશ્ચિમ તરફ હડસન નદી, ઉત્તર તરફ હાર્લેમ નદી અને પૂર્વ તરફ ઇસ્ટ નદીથી ઘેરાયેલું છે.]] મેનહટનને [[ફિફ્થ એવન્યુ]] પૂર્વ અને પશ્ચિમના અલગ-અલગ વિસ્તારમાં વહેંચે છે. ઉપરાંત ડાઉનટાઉન, મિડટાઉન અને અપટાઉનમાં વહેંચાયેલું છે. મેનહટન આઇસલેન્ડ પશ્ચિમમાં [[હડસન નદી]] ફરતું છે. જ્યારે પૂર્વમાં [[ઇસ્ટ નદી]]થી ફરતું છે. મેનહટનને ઉત્તરમાં [[હાર્લેમ નદી]] ધી બ્રોન્કસ અને યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સની મુખ્ય જમીનથી અલગ કરે છે. ઇસ્ટ રિવરમાં [[રાન્ડાલ્સ આઇસલેન્ડ]], વર્ડ્સ આઇસલેન્ડ અને રૂઝવેલ્ટ આઇસલેન્ડ જ્યારે દક્ષિણના [ન્યુયોર્ક હાર્બરમાં ગવર્નર આઇસલેન્ડ અને લિબર્ટિ આઇસલેન્ડ સહિતના ઘણા નાના-નાના વિસ્તારનો સમાવેશ મેનહટનમાં કરવામાં આવે છે.<ref name="Islands">[http://law.onecle.com/new-york/new-york-city-administrative-code/ADC02-202_2-202.html ન્યૂ યોર્ક સિટી એડમિનિસ્ટ્રેટિવ કોડ સેક્શન 2-202 ડિવિઝન ઇનટુ બોરોઝ એન્ડ બાઉન્ડ્રીઝ ધેરઓફ - ડિવિઝન ઇનટુ બોરોઝ એન્ડ બાઉન્ડ્રીઝ ધેરઓફ.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828185323/http://law.onecle.com/new-york/new-york-city-administrative-code/ADC02-202_2-202.html |date=2008-08-28 }}, લોયર રિસર્ચ સેન્ટર. છેલ્લે જોવાઈ મે 16, 2007. "મેનહટનની મ્યુનિસિપાલિટીમાં ન્યૂ યોર્ક કાઉન્ટી નામના પ્રદેશનો સમાવેશ થતો હતો. આ કાઉન્ટીમાં શહેર અને રાજ્યનાં તમામ ભાગોનો સમાવેશ થતો હતો. આ પ્રાંતમાં ન્યૂ યોર્ક કાઉન્ટીમાં આવેલી માર્બલ હિલનો પણ સમાવેશ કરવામાં આવ્યો હતો. આ તમામ પ્રકારના સમાવેશ 1984ના કાયદાના પ્રકરણ 939ને આધારે કરવામાં આવ્યા હતા. ત્યારબાદ તેમાં મેનહટન આઇલેન્ડ, ગવર્નર્સ આઇલેન્ડ, બેડલોસ આઇલેન્ડ, એલિસ આઇલેન્ડ, ફ્રેન્કલિન ડી.રૂઝવેલ્ટ આઇલેન્ડ, રેન્ડોલ્સ આઇલેન્ડ અને ઓયસ્ટર આઇલેન્ડનો સમાવેશ કરવામાં આવ્યો હતો..."</ref> મેનહટન આઇસલેન્ડનો વિસ્તાર 22.7 ચોરસ માઇલ(58.8 કિ.મી.2)નો છે. 13.4 માઇલ(21.6 કિ.મી) લાંબો અને 2.3 માઇલ (3.7 કિ.મી) પહોળો. સૌથી પહોળો વિસ્તાર (14 સ્ટ્રિટ પાસે) આવેલો છે.<ref name="Stuff">[http://adventure.howstuffworks.com/new-york-city-guide.htm હાઉ ન્યૂ યોર્ક વર્ક્સ], ''હાઉ સ્ટફ વર્ક્સ, છેલ્લે જોવાઈ જૂન 30, 2009. '' ''"ટાપુ 22.7 ચો. માઇલ (58.8 કિ. મિ.)નો છે, 13.4 માઇલ (21.6 કિ. મિ.) લાંબો છે અને 2.3 માઇલ (3.7 કિ. મિ.) તેના પહોળામાં પહોળા મધ્યબિંદુએ પહોળો છે."'' </ref> ન્યુયોર્ક દેશ સંપૂર્ણ રીતે 33.77 ચોરસ માઇલ(87.46 કિ.મી. 2)માં ફેલાયેલો છે. જેમાં જમીનનો વિસ્તાર 22.96 ચોરસ માઇલ(59.47 કિ.મી2) અને પાણીનો વિસ્તાર 10.81 ચોરસ માઇલ(28.00 કિ.મી2)નો છે.<ref name="NYCensusRankings">[http://factfinder.census.gov/servlet/GCTTable?_bm=y&amp;-geo_id=04000US36&amp;-_box_head_nbr=GCT-PH1-R&amp;-ds_name=DEC_2000_SF1_U&amp;-_lang=en&amp;-redoLog=false&amp;-mt_name=PEP_2006_EST_GCTT1_ST2&amp;-format=ST-7S&amp;-_sse=on ન્યૂ યોર્ક—પ્લેસ એન્ડ કાઉન્ટી સબડિવિઝન] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110103055349/http://factfinder.census.gov/servlet/GCTTable?_bm=y&-geo_id=04000US36&-_box_head_nbr=GCT-PH1-R&-ds_name=DEC_2000_SF1_U&-_lang=en&-redoLog=false&-mt_name=PEP_2006_EST_GCTT1_ST2&-format=ST-7S&-_sse=on |date=2011-01-03 }}, યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ સેન્સસ બ્યુરો. છેલ્લો સુધારો 2007-05-01</ref> [[ચિત્ર:NYC-GRID-1811.png|thumb|left|upright|મોડર્ન રિડ્રોઇંગ ઓફ ધી 1807 વર્ઝન ઓફ ધી કમિશનર્સ ગ્રીડ પ્લાન ફોર મેનહટન, એ ફ્યુ યર્સ બિફોર ઇટ વોઝ એડોપ્ટેડ ઇન 1811.સેન્ટ્રલ પાર્ક દ્રશ્યમાન નથી.]] મેનહટનનો એક વિસ્તાર ધી બ્રોન્ક્સ સાથેનો વિસ્તાર પણ છે. [[માર્બલ હિલ]] એક સમયે મેનહટન આઇસલેન્ડનો જ એક હિસ્સો હતો. પરંતુ 1895માં હાર્લેમ નદીમાં [[હાર્લેમ રિવર શીપ કેનલ]] ખોદવામાં આવતા માર્બેલ હિલને મેનહટનથી દૂર કરીને ધી બ્રોન્ક્સ અને ધી રીમાઇન્ડર ઓફ મેનહટનની વચ્ચે આવી ગઇ હતી.<ref name="canal">ગ્રે, ક્રિસ્ટોફર. [http://www.nytimes.com/1988/03/06/realestate/streetscapes-spuyten-duyvil-swing-bridge-restoring-a-link-in-the-city-s-lifeline.html "સ્ટ્રીટ્સકેપ્સ: સ્પુઇટેન ડુઇવિલ સ્વિન્ગ બ્રિજ; રિસ્ટોરિંગ અ લિન્ક ઇન ધ સિટીસ લાઇફ લાઇન"]. ''ધ ન્યૂ યોર્ક ટાઇમ્સ'' , માર્ચ 6, 1988. છેલ્લે જોવાઈ જૂન 30, 2009.</ref> પ્રથમ વિશ્વ યુદ્ધ પહેલા, ઓરિજનલ હાર્લેમ રિવર ચેનલનો હિસ્સો હતો ત્યારબાદ ધી બ્રોન્ક્સમાંથી અલગ થઇને માર્બલ હિલ બન્યુ અને પછી મુખ્ય જમીનનો હિસ્સો બન્યો.<ref name="canal"/> માનવીય હસ્તક્ષેપ દ્વારા મેનહટનની જમીનમાં કઇ રીતે નોંધપાત્ર રીતે ફેરફાર થાય છે તેનું ઉદાહરણ માર્બેલ હિલ છે. ડચ કોલોનિયલના સમયથી આ શહેરની જમીનમાં પાણીનું પ્રમાણ વધારે રહ્યું છે જેને કારણે કુદરતી ભૌગોલિક સ્થિતીમાં મોટા ભાગના કુદરતી ફેરફારો સમાન જોવા મળતા હતા.<ref name="Mannahatta"/> 10મી સદીની શરૂઆતમાં ગ્રીનવિચ સ્ટ્રીટથી [[વેસ્ટ સ્ટ્રીટ]] સુધીના હડસન નદીના કુદરતી કિનારાના સ્થળોનો ઉપયોગ લોઅર મેનહટનનાં વિસ્તરણ માટે કરવામાં આવ્યો હતો.<ref>{{cite book|title=Over and Back: The History of Ferryboats in New York Harbor|author=Cudahy, Brian J. Cudahy|publisher=Fordham University Press|year=1990|page=25}}</ref> જ્યારે [[વર્લ્ડ ટ્રેડ સેન્ટર]]નું બાંધકામ શરૂ થયું ત્યારે સંપૂર્ણ વેસ્ટ સ્ટ્રિટમાં બેટ્ટરી પાર્ક સિટી બનાવવા માટે જમીન ખોદવાને બદલે કે દરિયામાંથી માટી કાઢવાને બદલે 12 લાખ ક્યુબિક યાર્ડ (917,000m³)ની નદીની સાઇટમાંથી જ માટી મેળવવામાં આવી હતી. <ref name="gillespie-p71">{{cite book|author=Gillespie, Angus K.|year=1999|title=Twin Towers: The Life of New York City's World Trade Center|publisher=[[Rutgers University Press]]|page=71}}</ref> કચરાના નિકાલ માટે દરિયા કે લેન્ડફિલ્સનો ઉપયોગ કરવાનો બદલે, તેના મટિરીયલનો ઉપયોગ મેનહટનની દરિયાઇ પટ્ટીને વેસ્ટ સ્ટ્રિટ સુધી વિસ્તારવા માટે કરવામાં આવ્યો અને તેને પરિણામે બેટરી પાર્ક સિટીનું નિર્માણ થયું.<ref name="iglauer">{{cite news|title=The Biggest Foundation|author=Iglauer, Edith|date=November 4, 1972|publisher=[[The New Yorker]]}}</ref> જેને પરિણામે નદીમાં 700 ફૂટ(210 મી.)નું ઉંડાણ મળ્યું હતું,{{convert|92|acre|m2}} જેમાં 6 બ્લોક કે જે લગભગ 1,484 ફૂટ(450 મી.)નો વિસ્તાર કવર કરે છે. અને પાર્ક{{convert|30|acre|m2}} માટે લગભગ 1.2 માઇલ(1.9 કિ.મી.) જેટલી રિવરફ્રન્ટ જગ્યા પૂરી પાડે છે.<ref>[http://www.asla.org/awards/2003/battery_park_city.htm એએસએલએ 2003 ધ લેન્ડમાર્ક એવોર્ડ], અમેરિકન સોસાયટી ઓફ લેન્ડસ્કેપ આર્કિટેક્ટ્સ. છેલ્લે જોવાઈ મે 17, 2007.</ref> ભૌગોલિક રીતે મેનહટનમાં સબ-સ્ટ્રાટાનું ભાવિ નિશ્ચિત છે. જમીનની નીચેના બેડરોકને લઇને ટાપૂ મીડ ટાઉન નજીક સરકી રહ્યો છે. મીડ ટાઉન અને ફાયનાન્સિયલ જિલ્લા વચ્ચે બહુમાળી બિલ્ડીંગ અને જ્યારે અને કેનાલ સ્ટ્રીટ વચ્ચેનું ઉંડાણ પણ નાણાકીય શહેર તરફ ધીમે ધીમે વધી રહ્યું છે અને આ બંને વિસ્તારની વચ્ચે દબાણના અભાવે નજીકના સમયમાં આ બધી જગ્યા પથરાળ થવાની શક્યતા છે. [[જ્યોર્જ વોશિંગ્ટન બ્રિજ]], [[હોલેન્ડ ટનલ]] અને [[લિંકન ટનલ]] દ્વારા પશ્ચિમમાં [[ન્યુ જર્સી]] સાથે મેનહટનનો વાહનવ્યવહાર ચાલે છે. જ્યારે ન્યુયોર્કના અન્ય શહેરોમાં ઉત્તર પૂર્વમાં [[ધી બ્રોન્ક્સ]] સાથે અને પૂર્વ તથા દક્ષિણમાં [[બ્રુકલિન]] અને [[લોન્ગ આઇસલેન્ડ]]ના [[ક્વીન્સ]] શહેર સાથે જોડાયેલું છે. ફિફ્થ ન્યુયોર્ક સિટીના હિસ્સાને ન્યુયોર્ક હાર્બરના સ્ટેટન આઇસલેન્ડ ફેરી સાથે જોડતો આ એક જ રસ્તો છે જેનો કોઇ ચાર્જ લેવામાં આવતો નથી. દક્ષિણ તરફની ટ્રીપમાં ફેરી ટર્મિનલ [[બેટરી પાર્ક]] પાસે સ્થિત છે. આ ઉપરાંત [[વેરાઝાનો-નેરોસ બ્રિજ]]નો ઉપયોગ કરીને બ્રુકલિનના રસ્તે પણ સ્ટેટન આઇસલેન્ડની મુસાફરી કરી શકાય છે. 1811ના કમિશનરના આયોજન અનુસાર, હડસન નદીના કિનારા પર ઉત્તર અને દક્ષિણ બાજૂ બંને તરફના કિનારા પર બાર નંબરના એવન્યુ કાર્યરત છે. દરેક(75) ને ફાળવણી એ રીતે કરવામાં આવી છે કે,{{convert|100|ft|m|-1}} પૂર્વમાં ફર્સ્ટ એવન્યુ હોય તો પશ્ચિમમાં ટ્વેલ્થ એવન્યુ હોય. આ ઉપરાંત ઘણા એવન્યુમાં આંતરીક પણ અનેક હિસ્સા છે. દા.ત.પૂર્વમાં જે ફર્સ્ટ એવન્યુ છે તેમાં પણ ઇસ્ટ વોર્ડ એવન્યુ એ(A)થી એવન્યુ ડી(D)નામના વધારાના એવન્યુ પણ ચલાવવામાં આવે છે. આ પ્રકારના વિસ્તારો મેનહટનના ઇસ્ટ વિલેજમાં આલ્ફાબેટ સિટી તરીકે ઓળખાય છે. મેનહટનમાં એવી ઘણી સ્ટ્રિટ છે જે પૂર્વથી પશ્ચિમ તરફ પણ ચાલે છે. દરેક શેરીની પહોળાઇ{{convert|60|ft|m|0}} લગભગ 200 ફીટ( 61 મીટર)ની છે. પ્રત્યેક સંયુક્ત સ્ટ્રિટ અને બ્લોક આશરે 260 ફુટ (79 m) ઉમેરે છે, ત્યાં પ્રતિમાઇલ આશરે 20 બ્લોક છે. મેનહટનના પરંપરાગત બ્લોક લગભગ 250 છે. જે 600 ફૂટમાં ફેલાયેલા છે. ફિફ્ટીન ક્રોસટાઉન સ્ટ્રિટને 100 ફૂટ(30 મી.)ની પહોળાઇ દ્વારા બંધકામ કરવામાં આવ્યું છે. જેમાં 34, 42, 57 અને 125 સ્ટ્રિટનો સમાવેશ થાય છે જેમાં શહેરની મોટાભાગની વાહનવ્યવહારની વ્યવસ્થા અને શોપિંગ કરવા માટેના સ્થળ છે.<ref>[http://www.library.cornell.edu/Reps/DOCS/nyc1811.htm રિમાર્ક્સ ઓફ ધ કમિશનર્સ ફોર લેઈંગ આઉટ સ્ટ્રીટ્સ એન્ડ રોડ્ઝ ઇન ધ સિટી ઓફ ન્યૂ યોર્ક, અન્ડર ધ એક્ટ ઓફ એપ્રિલ 3, 1807], [[કોર્નેલ યુનિવર્સિટી]]. છેલ્લે જોવાઈ મે 2, 2007. "શહેરની 15 શેરીઓ સિવાયની તમામ શેરીઓ 60 ફૂટ જેટલી પહોળી છે અને 15 શેરીઓ 100 ફૂટ જેટલી પહોળી છે. જેમાં શેરી નંબર 14, 23, 34, 42, 57, 72, 79, 86, 96, 106, 116, 125, 135, 145 અને 155નો સમાવેશ થાય છે. આ તમામ શેરીઓ વચ્ચેની જગ્યા અથવા તો બ્લોક સામાન્યતઃ 200 ફૂટની છે."</ref> [[બ્રોડવે]] પણ અહીંનું મહત્વનું જોડાણનું સાધન છે. [[લોઅર મેનહટન]]ના [[બોલિંગ ગ્રીન]]થી શરૂ થઇને મેનહટનના ઉત્તરિય ટીપ વિસ્તારમાં બ્રોન્ક્સ સુધી ચાલુ રાખે છે. મધ્ય મેનહટનમાં બ્રોડવે એક જાળાની કાર્ય કરે છે. જેમાં યુનિયન સ્ક્વેર, હેરાલ્ડ સ્ક્વેર(સિક્સ્થ એવન્યુ અને 34 સ્ટ્રિટ), [[ટાઇમ્સ સ્ક્વેર]](7 એવન્યુ 42 સ્ટ્રિટ) અને [[કોલંબસ સર્કલ]]( એઇઠ્થ એવન્યુ, સેન્ટ્રલ પાર્ક વેસ્ટ અને 59 સ્ટ્રિટનો સમાવેશ થાય છે. મોટા ભાગના મેનહટનના સ્ટ્રિક્ટ ગ્રીડ પ્લાનને પરિણામે અને ગ્રીડ 28.9 ડીગ્રી ઢળેલી હોવાથી, કેટલીક વાર આ ઘટનાને [[મેનહટ્ટનહેન્જ]] તરીકે ઓળખવામાં આવે છે (સ્ટોનિહેજની જેમ).<ref name="Manhattanhenge">સિલ્વરમેન, જસ્ટિન રોકેટ. "સન્ની ડિલાઇટ ઇન સિટી સાઇટ", ''[[ન્યૂઝડે]]'' , મે 27, 2006. "મેનહટનનું ખરું સ્મારક રવિવારના દિવસે જોવા મળે છે કે જ્યારે શહેરી યોજના અને ભૌતિકખગોળીય ઘટનાનો સુખદ અનાયાસ જોવા મળે છે. આ દિવસે સૂર્ય 14મી શેરી તરફથી દરેક પૂર્વ-પશ્ચિમી શેરીની લાઇનમાં આથમતો જોવા મળે છે. પત્થરનું સ્મારક કે જે ઉનાળામાં સૂર્ય જ્યારે વિષુવવૃત્તથી દૂર હોય તેની સાથે સીધી રીતે સંકળાયેલું હોય છે તેમ મેનહટનહેન્જ પણ તડકાને ઉતરતી કક્ષાની બરાબર બિલ્ડિંગ્સની વચ્ચે લાઇનદોરીમાં ઝીલે છે. આ નજારો જોવા માટે તારીખ 28મી મે અને તારીખ 12મી જુલાઈના રોજ મેળાવડો જામે છે.</ref> મેનહટનની નેટવર્ક રચના જોતા એ સહેજ 28.9 ડિગ્રી જેટલી રેખાઓ પર જોવા મળે છે. જેને કારણે મે માસના અંતમાં અને જૂલાઇ માસની શરૂઆતમાં આથમતા સુર્યનું સ્થાન સીધી હારમાં જોવા મળે છે. જેને કારણે પશ્ચિમની ક્ષિતીજે સુર્ય શહેરની શેરીઓમાં પણ જોવા મળે છે.<ref name="Manhattanhenge"/><ref>[http://www.naturalhistorymag.com/city_of_stars/19_sunset_34th.html સનસેટ ઓન થર્ટીફોર્થ સ્ટ્રીટ એલોન્ગ ધ મેનહટન ગ્રિડ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080516005443/http://www.naturalhistorymag.com/city_of_stars/19_sunset_34th.html |date=2008-05-16 }}, ''[[નેચરલ ડિસ્ટ્રી મેગેઝિન]]'' સ્પેશ્યલ ફિચર—સિટી ઓફ સ્ટેટ્સ. સુધારો સપ્ટેમ્બર 4, 2006</ref> આ જ રીતનો નજારો જાન્યુઆરી અને ડિસેમ્બરના સુર્યોદયમાં પણ જોવા મળે છે. શહેરમાં પ્રાણીસંગ્રહાલય અને માછલીઘર ચલાવતી ધી [[વાઇલ્ડ લાઇફ કન્ઝર્વેશન સોસાયટી]] દ્વારા તાજેતરમાં મેનહટનનો પર્યાવરણ અને ભૌગોલિક પ્રોજેક્ટને કોમ્પ્યુટર પર દર્શાવી શકાય તેવો પ્રયોગ હાથ ધરવામાં આવ્યો છે. જેને કારણે 1609માં હેનરી હડસન દ્વારા શોધવામાં આવેલા તથા અત્યારના આઇસલેન્ડનો તફાવત આપણે જાણી શકીએ છીએ.<ref name="Mannahatta"/> === નજીકના પ્રાંતો === * [[બર્ગેન કાઉન્ટી, ન્યુજર્સી]]- પશ્ચિમ/ઉત્તર પશ્ચિમ * [[હડસન કાઉન્ટી, ન્યુજર્સી]]- પશ્ચિમ/ દક્ષિણ પશ્ચિમ * બ્રોન્ક્સ કાઉન્ટી, ન્યુયોર્ક([[ધી બ્રોન્ક્સ]])- ઉત્તરપૂર્વ * ક્વીન્સ કાઉન્ટી, ન્યુયોર્ક([[ક્વીન્સ]])- પૂર્વ/ દક્ષિણપૂર્વ * કિંગ્સ કાઉન્ટી, ન્યુયોર્ક([[બ્રુકલિન]])- દક્ષિણ/દક્ષિણ પૂર્વ * રીચમન્ડ કાઉન્ટી, ન્યુયોર્ક([[સ્ટેટન આઇસલેન્ડ]])- દક્ષિણ પૂર્વ === રાષ્ટ્ર દ્વારા સુરક્ષિત વિસ્તારો === * [[આફ્રિકન બ્યુરિયલ ગ્રાઉન્ડ નેશનલ મોન્યુમેન્ટ]] * [[કેસલ ક્લીન્ટન નેશનલ મોન્યુમેન્ટ]] * [[ફેડરલ હોલ નેશનલ મેમોરિયલ]] * [[જનરલ ગ્રાન્ટ નેશનલ મેમોરિયલ]] * [[ગવર્નર્સ આઇસલેન્ડ નેશનલ મોન્યુમેન્ટ]] * [[હેમિલ્ટન ગ્રેન્જ નેશનલ મેમોરિયલ]] * [[લોઅર ઇસ્ટ સાઇડ ટેનેમેન્ટ નેશનલ હિસ્ટોરિક સાઇટ]] * [[સ્ટેચ્યુ ઓફ લિબર્ટિ નેશનલ મોન્યુમેન્ટ]](પાર્ટ) * [[થીઓડોર રૂઝવેલ્ટ બર્થપ્લેસ નેશનલ હિસ્ટોરિક સાઇટ]] === પડોશના વિસ્તાર === [[ચિત્ર:Manhattan night view.jpg|thumb|મેનહટન પુલ પરથી રાત્રે લોઅર મેનહટન, એફડીઆર ડ્રાઇવ, અને બ્રુકલિન બ્રિજનું દ્રશ્ય]] મેનહટનની ઘણા નજીકના વિસ્તારોના નામ તેના મુખ્ય કાર્યો અનુસાર જોવા મળતા નથી. કોઇ નામ ભૌગોલિક રીતે(ધી અપર ઇસ્ટ સાઇડ) તો કોઇ નામ ઐતિહાસિક રીતે વર્ણનાત્મક ([[લિટલ ઇટાલી]]) છે. તો કોઇ ઘણા શબ્દોનું મિશ્રણ જેમકે [[ટ્રીબેકા]](ટ્રાયેન્ગલ બિલો કેનલ સ્ટ્રીટ માટે) કે [[સોહો]](સાઉથ ઓફ હ્યુસ્ટોન)કે થોડા સમય પહેલા શોધાયેલું [[નોલિટા]](નોર્થ ઓફ લિટલ ઇટાલી).<ref>સેન્ફ્ટ, બ્રેટ. [http://www.nytimes.com/1993/09/26/realestate/if-you-re-thinking-of-living-in-tribeca-families-are-the-catalyst-for-change.html "ઇફ યુ આર થિંકિંગ ઓફ લિવિંગ ઇન/ટ્રિબેકા; ફેમિલિઝ આર ધ કેટેલિસ્ટ ફોર ચેન્જ"], ''ધ ન્યૂ યોર્ક ટાઇમ્સ'' , સપ્ટેમ્બર 26, 1993. છેલ્લે જોવાઈ જૂન 30, 2009. "કુટુંબોએ ટ્રાયેન્ગલ બિલો કેનાલ સ્ટ્રીટમાં પરિવર્તન લાવવા માટેના ઉત્પ્રેરક તરીકે વેપારને પોતાના હસ્તક કર્યો. (જોકે શહેરના મધ્ય ભાગમાં એક જ ત્રિકોણ હતો અને તે હતો હડસન શેરી ચેમ્બર્સ સ્ટ્રીટ પાસે વેસ્ટ બ્રોડવે ઉપર કેનાલની ઉત્તર દિશામાં મળે છે તે) 70ના દાયકાના મધ્યભાગમાં કલાકારોએ અતિ આધુનિક સોહો (સાઉથ ઓફ હોસ્ટન)માંથી શરણ માગવાની શરૂઆત કરી."</ref><ref>કોહેન, જોયસ. [http://www.nytimes.com/1998/05/17/realestate/if-you-re-thinking-of-living-in-nolita-a-slice-of-little-italy-moving-upscale.html "ઇફ યુ આર થિંકિંગ ઓફ લિવિંગ ઇન/નોલિટા; અ સ્લાઇસ ઓફ લિટલ ઇટાલી મુવિંગ ઉપાકેલ"], ''ધ ન્યૂ યોર્ક ટાઇમ્સ'' , મે 17, 1998. છેલ્લે જોવાઈ જૂન 30, 2009. "શહેરના આ ભાગને શું કહેવું તે અંગે કોઈ ચોક્કસપણે કશું જ કહી શકતું નહોતું. નોલિટા એટલે કે નોર્થ ઓફ લિટલ ઇટાલી એ ચોક્કસપણે આ વિસ્તારની ભૌગલિક પરિસ્થિતિને પ્રતિપાદિત કરે છે. થોડાં વર્ષો પહેલાં રિયલ એસ્ટેટના દલાલો દ્વારા બનાવવામાં આવેલો આદ્યાક્ષરી શબ્દ બંધ બેસતો નહોતો દલાલોએ એવી માગણી કરી હતી કે આ વિસ્તારને પ્રામાણ્ય કે શ્રેષ્ઠતાનું ખાસ ચિન્હ આપવામાં આવે."</ref> હાર્લેમ નામ નેધરલેન્ડના ડચ કોલોનિયલના [[હાર્લેમ]]ના સમયબાદ રાખવામાં આવ્યું છે.<ref>પિટ્સ, ડેવિડ. [https://web.archive.org/web/20061001040235/http://usinfo.state.gov/scv/Archive/2005/Jun/30-613064.html યુ.એસ. પોસ્ટેજ સ્ટેમ્પ ઓનર્સ હાર્લેમ્સ લેન્ગસ્ટન હગિઝ], [[યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ ડિપાર્ટમેન્ટ ઓફ સ્ટેટ]]. છેલ્લે જોવાઈ જૂન 30, 2009. "તે સ્થળનું મૂળ નામ હાર્લેમ અથવા તો ન્યૂ હાર્લેમ રાખવામાં આવ્યું હતું વર્ષ 1658માં અમેરિકનો પાસેથી અંકુશ મેળવ્યા બાદ ડચ દ્વારા આ વિસ્તારની સ્થાપના કરવામાં આવી હતી. તેમણે નેધરલેન્ડમાં આવેલાં એક શહેર હાર્લેમ ઉપરથી આ વિસ્તારનું નામ રાખ્યું હતું."</ref> [[આલ્ફાબેટ સિટી]]માં એ, બી, સી અને ડી એવન્યુનો સમાવેશ થાય છે, જે નામ પ્રમાણે છે. [[ચિત્ર:Macdougal Street and Minetta Lane street scene NYC.jpg|left|thumb|ગ્રીનવિચ વિલેજમાં મેકડોગલ સ્ટ્રિટ]] સોહો જેવા આસપાસના વિસ્તાર વ્યાપારી છે અને તેના ઉચ્ચ સ્તરિય ખરીદીને કારણે જાણીતા છે. જ્યારે ધી લોઅર ઇસ્ટ સાઇડનું [[ગ્રીનવિચ વિલેજ]], આલ્ફાબેટ સિટી અને ઇસ્ટ વિલેજ જેવા વિસ્તાર તેના "બોહેમિયન" જેવી સંસ્કૃતિને કારણે જાણીતા છે. ચેલ્સિયા શહેરમાં સમલૈગિંક પુરૂષોની વસ્તી વધારે જોવા મળે છે અને તાજેતરમાં ન્યુયોર્ક આર્ટ ઇન્સ્ટ્રિઝ અને રાત્રીના જીવનનું પણ કેન્દ્ર બન્યું છે.<ref>ડનલેપ, ડેવિડ ડબલ્યૂ. [http://www.nytimes.com/1994/11/13/realestate/the-new-chelsea-s-many-faces.html "][http://www.nytimes.com/1994/11/13/realestate/the-new-chelsea-s-many-faces.html ધ ન્યૂ ચેલ્સિયાઝ મેની ફેસિસ"], ''ધ ન્યૂ યોર્ક ટાઇમ્સ'' , નવેમ્બર 13, 1994. છેલ્લે જોવાઈ જૂન 30, 2009. "અ ડિફરન્ટ લાઇટ બુક સ્ટોર શરૂ કર્યા બાદ ગે ચેલ્સિયાએ પોતાની ભૂમિકાને મજબૂત આધાર આપ્યો હતો. આ એક એવું સીમાચિન્હ હતું કે જે પેરી સ્ટ્રીટની નજીક આવેલી હડસન સ્ટ્રીટના 548 નંબરનાં મકાનમાં એક દાયકા સુધી રહ્યું હતું. હવે તેને 151 વેસ્ટ 19મી શેરી ખાતે ખસેડી લેવામાં આવ્યું છે. તેનું સ્થળાંતર ગ્રીનવિચ ગામડાંની ગે લાઇફને ઉત્તરાભિમુખ અને દેહધારી બનાવે છે. ચેલ્સિયાની છાપને કારણે શ્રીમાન ગાર્મેન્ડિયાએ જણાવ્યું હતું કે એકલી રહેતી સ્ત્રી આ ગામમાં પ્રવેશી શકતી નથી પરંતુ એકલો રહેતો પુરુષ પ્રવેશી શકે છે. "તેમણે જણાવ્યું હતું કે "70ના દાયકા દરમિયાન તમામ પડોશીઓ સમલૈંગિક બની ગયા હતા"</ref> વોશિંગ્ટન હાઇટ્સ એ ડોમિનિકન રીપબ્લિકમાંથી સ્થળાંતર કરીને આવેલા લોકોનું ખૂબ જ ધમધમતું નજીકનો પ્રાંત છે. મેનહટન ચાઇના ટાઉનમાં ચીનમાંથી આવીને વસેલા લોકોની વસ્તી વધારે છે.<ref>ગ્રાઇમ્સ, ક્રિસ્ટોફર. [http://search.ft.com/nonFtArticle?id=030414001065 "વર્લ્ડ ન્યૂઝ: ન્યૂ યોર્ક્સ ચાઈનાટાઉન સ્ટાર્ટ્સ ટુ ફીલ ધ પિન્ચ ઓવર 'ધ બગ'"] {{Webarchive|url=https://archive.is/20120729000922/http://search.ft.com/nonFtArticle?id=030414001065 |date=2012-07-29 }}, ''[[ફાઇનાન્સિયલ ટાઇમ્સ]]'' , એપ્રિલ 14, 2003. છેલ્લે જોવાઈ મે 19, 2007. "ન્યૂ યોર્ક ખાતે આવેલું ચાઇનાટાઉન એવી જગ્યા છે કે જ્યાં વેસ્ટર્ન પશ્ચિમી ગોળાર્ધ ખાતે સૌથી વધુ માત્રામાં ચીની લોકો રહે છે."</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20060709160929/http://www.nycvisit.com/content/index.cfm?pagePkey=1195 ચાઇનાટાઉન: અ વર્લ્ડ ઓફ ડાઇનિંગ, શોપિંગ, એન્ડ હિસ્ટ્રી], એનવાયસી એન્ડ કંપની, છેલ્લે જોવાઇ જૂન 30, 2009. "ચાઇનાટાઉનમાં આવેલાં સ્થળો, ભોજનાલયો અને ઇતિહાસની મુલાકાત તેમજ ખરીદી કર્યા વિના યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સના ન્યૂ યોર્ક શહેરની મુલાકાત અધૂરી છે. મેનહટનના હાર્દમાં આવેલા પશ્ચિમી ગોળાર્ધ ખાતે ચીની લોકોની વસતી 1,50,000ની છે અને તે 2 ચોરસ કિ.મિ.માં ફેલાયેલી છે. તે લેફયેટે, વોર્થ, ગ્રાન્ડ સ્ટ્રીટ તેમજ પૂર્વીય બ્રોડવેથી ઘેરાયેલી છે."</ref> ધી અપર વેસ્ટ સાઇડ એ તેના નામ અને તેના વર્ણન સાથે યોગ્યતા ધરાવે છે. ઓલ્ડ મની અને અપર ઇસ્ટ સાઇડથી બિલકુલ અલગ જ અહીંનું વાતાવરણ અને મૂલ્ય છે. આ પ્રાંતનો સમાવેશ યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સનો સૌથી વધુ કિંમતી કે પૈસાદાર વિસ્તારમાં થાય છે.<ref>[http://nycgo.com/?event=view.article&amp;id=76746 અપ્પર વેસ્ટ સાઇડ], એનવાયસી એન્ડ કંપની, છેલ્લે જોવાઈ જૂન 30, 2009. "શહેરનાં આ ભાગમાં બુદ્ધિજીવીઓ, સર્જનાત્મક અને પૈસાદાર લોકોનું પ્રભુત્વ વધારે પ્રમાણમાં છે. પરંતુ ત્યાંનું વાતાવરણ અપ્પર ક્રસ્ટ જેવું અપ્પર સાઇડનું નથી."</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20071011103023/http://nycvisit.com/content/index.cfm?pagePkey=447 મેપ્સ એન્ડ નેઇબરહૂડ્ઝ - અપ્પર ઇસ્ટ સાઇડ], એનવાયસી એન્ડ કંપની, છેલ્લે જોવાઈ જૂન 30, 2009. "પડોશીઓનાં વાતાવરણની હવામાંથી જૂનાં નાણાંની ખૂશ્બુ, રૂઢિચુસ્ત માન્યતાઓ અને ઝાકઝમાળની ખૂશ્બુ આવે છે. અહીં ઉચ્ચ વર્ગના લોકો શેમ્પેઇનની આલિશાન પાર્ટીઓ કરતાં જોવા મળે છે."</ref><ref>[http://dragon.soc.qc.cuny.edu/Maps/footnote.html સ્ટ્રોલ ધ અપ્પર ઇસ્ટ સાઇડ ફોર લાઇફસ્ટાઇલ્સ ઓફ ધ એલિટ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100626092513/http://dragon.soc.qc.cuny.edu/Maps/footnote.html |date=2010-06-26 }}, ''ફૂટનોટ્સ'' ઓફ ધ અમેરિકન સોશ્યોલોજિકલ એસોસિયેશન, માર્ચ 1996, છેલ્લે જોવાઈ જૂન 29, 2009.</ref> મેનહટનમાં ''અપટાઉન'' એટલેકે ઉત્તર(વધારે ઉત્તર-ઉત્તરપૂર્વિય આઇસલેન્ડની દિશા કે જ્યાં તેની ગ્રીડ સિસ્ટમ સંલગ્ન છે.) અને ''ડાઉનટાઉન'' એટલેકે દક્ષિણ(દક્ષિણ-દક્ષિણપૂર્વિય).<ref>પેટઝોલ્ડ, ચાર્લ્સ. [http://www.charlespetzold.com/etc/AvenuesOfManhattan/index.html " હાઉ ફાર ફ્રોમ ટ્રુ નોર્થ આર ધ એવેન્યૂઝ ઓફ મેનહટન?"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070404053211/http://www.charlespetzold.com/etc/AvenuesOfManhattan/index.html |date=2007-04-04 }}, છેલ્લે જોવાઈ એપ્રિલ 30, 2007. "જોકે શહેરનાં સ્મારકોનું પૂર્વાભિમુખીકરણ મેનહટન આઈલેન્ડની ધરીને સમાંતર કરવામાં આવ્યું છે અને ઉત્તર તેમજ દક્ષિણ દિશા સાથે તેનો સંબંધ ખૂબ જ અણધાર્યો છે. સાચી ઉત્તર દિશા તરફ પૂર્વાભિમુખ નક્શાઓ (જેમ કે એક જમણી બાજુએ) દર્શાવે છે કે ટાપુ એકબાજુએથી નોંધપાત્ર રીતે નમેલો છે. હકીકતે જોઈએ તો સ્મારકો કે સ્થળો ઉત્તર અને દક્ષિણ દિશા કરતા ઉત્તરપૂર્વીય અને દક્ષિણપશ્ચિમી દિશાની વધારે નજીક આવેલાં છે."</ref> તેનો વપરાશ મોટા ભાગના અમેરિકન શહેરોની અલગ છે જેમાં ''ડાઉનટાઉન'' ને સેન્ટ્રલ બિઝનેસ ડિસ્ટ્રીક્ટ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. મેનહટનમાં બે સેન્ટ્રલ બિઝનેસ ડિસ્ટ્રીક્ટ છે. જેમાં આઇસલેન્ડના દક્ષિણ તરફના હિસ્સામાં અને મીડટાઉન મેનહટનમાં ફાયનાન્સિયલ ડિસ્ટ્રીક્ટ તરીકે જાણીતો છે. 59મી સ્ટ્રીટનો<ref>જેક્સન, નાન્સી બેથ. [http://www.nytimes.com/2004/08/29/realestate/living-on-59th-street-putting-out-the-gold-plated-welcome-mats.html "લિવિંગ ઓન/59થ સ્ટ્રીટ; પુટિંગ આઉટ ધ ગોલ્ડ-પ્લેટેડ વેલકમ મેટ્સ"], ''ધ ન્યૂ યોર્ક ટાઇમ્સ'' , ઓગસ્ટ 29, 2004. છેલ્લે જોવાઈ જૂન 30, 2009. "હવે પૂર્વ અને પશ્ચિમને ચળકતા ટાવરો, ડેસ્ટિનેશન સુપરમાર્કેટ્સ તેમજ દુકાનોથી લાંગરેલા છે 59મી શેરી એવી જગ્યા છે કે જેમાં શહેરનો મધ્યભાગ ઉપરના ભાગ સાથે મળે છે."</ref> ઉપરનો હિસ્સો મેનહટનનો ઉત્તરિય વિસ્તાર ''અપટાઉન'' છે અને 14મી સ્ટ્રીટ<ref name="NYCBasics">[https://web.archive.org/web/20071011014616/http://www.nycvisit.com/content/index.cfm?pagePkey=365 NYC Basics], એનવાયસી એન્ડ કંપની, છેલ્લે જોવાઈ જૂન 30, 2009. "ડાઉનટાઉન (14મી શેરીની નીચે આવેલું)માં ગ્રીનવિચ વિલેજ, સોહો, ટ્રિબેકા અને વોલસ્ટ્રીટ ફાયનાન્સિયલ ડિસ્ટ્રિક્ટનો સમાવેશ થાય છે."</ref> નીચેનો દક્ષિણનો વિસ્તાર ''ડાઉનટાઉન'' છે. જ્યારે આ બંને વચ્ચેનો વિસ્તાર ''મીડટાઉન'' તરીકે ઓળખાય છે. જો કે આ વ્યાખ્યામાં ક્યારેક ફેરફાર થવાની પણ શક્યતા છે. ફિફ્થ એવન્યુ મેનહટન આઇસલેન્ડને બં અલગ-અલગ એટલે કે પૂર્વ અને પશ્ચિમના હિસ્સામાં વહેંચે છે. (દા.ત. 27મી સ્ટ્રીટ પૂર્વ, 42મી સ્ટ્રીટ પશ્ચિમ) સ્ટ્રીટના સરનામાં ફિફ્થ એવન્યુથી શરૂ થાય છે અને ત્યારબાદ તેના મથાળામાં વધારો થતો જાય છે, જેનું માપ લગભગ પ્રતિબ્લોક 100 છે.<ref name="NYCBasics"/> મેનહટનમાં આવેલું વેવરલી પ્લેસનો દક્ષિણનો હિસ્સો, ફિફ્થ એવન્યુ ટર્મિનેટ્સ અને બ્રોડવે આ બધા પૂર્વ/પશ્ચિમની વચ્ચેની સીમા દર્શાવે છે. જેની સીમા ઉત્તરની 1લી સ્ટ્રીટ હાઉટન સ્ટ્રીટ(હાઉ-સ્ટીન બોલવામાં આવે છે.)થી શરૂ થાય છે. જો કે આ સ્ટ્રીટ ઉત્તરમાં 14મી સ્ટ્રીટ સુધી જોવા મળતી નથી. જ્યાં પૂર્વ અને પશ્ચિમની દરેક શેરી નંબરોથી ઓળખાય છે. જેને કારણે દક્ષિણથી ઉત્તરની સ્ટ્રીટમાં પણ 220મી સ્ટ્રીટ જેટલો વધારો થયો છે જે આઇસલેન્ડની સૌથી મોટી સંખ્યાની સ્ટ્રીટ છે. મીડટાઉનની મોટાભાગની શેરીઓ એકતરફી રસ્તાઓથી છે. જેમાં અપવાદરૂપ (14મી, 34મી અને 42મી જેવી) સ્ટ્રીટ છે. મુખ્ય નિયમ એ છે કે એકી સંખ્યા ધરાવતી શેરીઓ પશ્ચિમ તરફ ચાલે છે. જ્યારે બેકી સંખ્યા વાળી શેરીઓ પૂર્વ તરફ ચાલે છે.<ref name="Stuff"/> === આબોહવા === [[ચિત્ર:Storm at Manhattan.jpg|thumb|મિડટાઉન મેનહટનમાં વરસાદ]] 41 અંશ ઉત્તરમાં આવેલું હોવા છતાં મેનહટનનું વાતાવરણ ભેજવાળું અને સામાન્ય ગરમ જોવા મળે છે. ([[કોપન વર્ગીકરણ]]).<ref name="NYC climate"<ref name="NYC climate">{{cite web|title=The Climate of New York|publisher=New York State Climate Office|url=http://nysc.eas.cornell.edu/climate_of_ny.html|access-date=2007-03-27}}</ref> શિયાળામાં શહેરના કિનારાના વિસ્તારનું તાપમાન શહેરના આંતરીક હિસ્સા કરતા સામાન્ય વધુ જોવા મળે છે. જેને કારણે અહીં બરફનો વરસાદ પ્રતિવર્ષ સરેરાશ 25થી 35 ઇંચ(63.5થી 88.9 સે.મી.) જેટલો પડે છે.<ref name="NYC climate"/> મોસમી ઠંડીના દિવસોમાં લગભગ 220 દિવસ સરેરાશ ફ્રોસ્ટ-ફ્રી સમયગાળો જોવા મળે છે.<ref name="NYC climate"/> ન્યુયોર્ક શહેરમાં વસંતઋતુ અને પાનખર થોડું મધ્યમ જોવા મળે છે. જ્યારે 90 ડિગ્રી ફેરનહીટ(32 ડિગ્રી સેલ્સિયસ) તાપમાન કે ઋતુના 18થી 25 દિવસ દરમિયાન ખૂબ જ ઉંચા તાપમાન સાથે ઉનાળો ખૂબ જ ગરમ અને ભેજવાળો હોય છે.<ref name="NYC climate"/> શહેરનું સૌથી લાંબી આબોહવા પર એટલાન્ટિકના મલ્ટિડેકડલ કંપનની અસર થાય છે. એટલાન્ટિકની 70 વર્ષ લાંબી ઠંડી કે ગરમીના ચક્ર પર આ પ્રાંતમાં વાવાઝોડાં કે કિનારાનાં વિસ્તારનાં વંટોળિયાની સ્થિતિ આધારિત છે.<ref>{{cite web|author=Riley, Mary Elizabeth|title=Assessing the Impact of Interannual Climate Variability on New York City's Reservoir System|year=2006|publisher=Cornell University Graduate School for Atmospheric Science|url=http://ecommons.cornell.edu/bitstream/1813/2623/1/MER%20Thesis-new.pdf|format=PDF|access-date=2009-06-29}}</ref> 1936માં 9મી જુલાઇએ સૌથી વધુ 106&nbsp;°F (41&nbsp;°C) તાપમાન નોંધાયું હતું જ્યારે સૌથી ઓછું 1934માં 9મી ફેબ્રુઆરીએ -15&nbsp;°F (-26&nbsp;°C) તાપમાન નોંધાયું હતું. તાજેતરમાં જુલાઇ 2005માં તાપમાન 100&nbsp;°F અને ઓગસ્ટ 2006માં 103&nbsp;°F જેટલું તાપમાન ઉંચું જોવા મળ્યું હતું. જ્યારે જાન્યુઆરી 2004 દરમિયાન તાપમાન 1થી પણ નીચે ઝીરો નજીક આવી ગયું હતું. ઉનાળા દરમિયાન સાંજનું તાપમાન અર્બન હીટ આઇસલેન્ડને કારણે વધારે હોય છે જે દિવસ દરમિયાન વધુ ગરમી શોષાયી હોય તો રાત્રે તે પાછી મળે છે. જ્યારે પવન ધીમો હોય તો તાપમાન 7 ડિગ્રી ફેરનહીટ(4 ડિગ્રી સે.) જેટલું વધી જાય છે.<ref>[http://www.accessmylibrary.com/coms2/summary_0286-12655409_ITM "કીપિંગ ન્યૂ યોર્ક સિટી કૂલ ઈઝ ધ જોબ ઓફ નાસાસ હીટ સિકર્સ."], ''Spacedaily.com'' , ફેબ્રુઆરી 9, 2006. છેલ્લે જોવાઈ મે 16, 2007. "શહેરી ગરમ ટાપુની હાજરી ઉનાળાની મોસમાં વર્તાય છે.રાતે જ્યારે પવનની ઝડપ ધીમી હોય ત્યારે અને દરિયાઈ પવનો હળવા બને ત્યારે તેનો ખાસ અહેસાસ વર્તાય છે. આ સમયગાળા દરિમયાન ન્યૂ યોર્ક શહેરનું તાપમાન વધી શકે છે.{{convert|7.2|°F|°C|abbr=on}} તે આસપાસનાં વિસ્તારો કરતાં વધારે હોઈ શકે છે."</ref> == સરકાર == [[ચિત્ર:Municipal Building - New York City.jpg|thumb|upright|મેનહટનનું મ્યુનિસિપલ બિલ્ડીંગ]] [[ચિત્ર:Scott Stringer small.jpg|thumb|left|upright|સ્કોટ સ્ટ્રિંગર, 2006]] 1898માં ન્યુયોર્ક શહેરનાં જોડાણ બાદ મેનહટનનું સંચાલન ન્યુયોર્ક સિટી ચાર્ટર્ડ દ્વારા થાય છે. જે 1989માં સુધારા બાદ મેયર- કાઉન્સિલ સિસ્ટમ સુવિધા પૂરી પાડે છે.<ref>[http://www.abcny.org/pdf/Report%20on%20Ballot%20Proposals.pdf "રિપોર્ટ ઓન બેલોટ પ્રપોઝલ્સ ઓફ ધ 2003 ન્યૂ યોર્ક સિટી ચાર્ટર રિવિઝન કમિશન"] (પીડીએફ), એસોસિયેશન ઓફ ધ બાર ઓફ ધ સિટી ઓફ ન્યૂ યોર્ક. છેલ્લે જોવાઈ મે 11, 2007. "અન્ય શહેરો કે જેઓ પૂર્વગ્રહ મુક્ત ચૂંટણીની પધ્ધતિ અપનાવતા હોય છે તેની સરખામણીએ ન્યૂ યોર્કની મેયર પધ્ધતિ ખૂબ જ અલગ પ્રકારની છે. તે મજબૂત છે અને તેમાં 1989ના ચાર્ટર સુધારાનો અમલ કરવામાં આવે છે. તે વધતી જતી રીતે શહેરનું મજબૂત કાઉન્સિલ બનાવે છે."</ref> જાહેર શિક્ષણ વ્યવસ્થા, સુધારાલક્ષી સંસ્થાઓ, લાયબ્રેરી, જાહેર સુરક્ષા, આનંદ-પ્રમોદની સવલતો, જાહેર શૌચાલયો, પાણીનો પૂરવઠો અને મેનહટનમાં વેલફેરની સુવિધા માટે કેન્દ્રિય ન્યુયોર્ક શહેર સરકારની જવાબદારી છે. 1898માં જોડાણ બાદ કેન્દ્રિકરણ અને લોકલ ઓથોરિટી સાથેની સ્થિરતા જાળવવા માટે અહીંના અધ્યક્ષની ઓફિસ શરૂ કરવામાં આવી હતી. ન્યુયોર્ક સિટી બોર્ડ ઓફ એસ્ટિમેટમાં પોતાના મત અધીકારો દ્વારા દરેક અધ્યક્ષ પાસે સંચાલનનાં ખૂબ જ શક્તિશાળી હક્કો છે, જેનો ઉપયોગ શહેર માટે ઉપયોગી બજેટ બનાવવા અને જમીનના ઉપયોગની દરખાસ્ત અંગેનો અમલ કરવામાં પણ જવાબદાર છે. 1964ના હાઇકોર્ટના દરેક વ્યક્તિને સરખી સુરક્ષાના નિયમમાં ચૌદમા ફેરફાર પ્રમાણે “એક વ્યક્તિ, એક મત”ના હિસાબે સ્ટેટ્ન આઇસલેન્ડ જેવા ઓછી વસ્તી ધરાવતા પ્રાંતની સરખામણીએ બ્રુકલેન જેવા ખૂબ જ વધુ વસ્તી ધરાવતા પ્રાંતને બોર્ડમાં રજૂ કરી શકે તેવો કોઇ મજબૂત વ્યક્તિ પ્રાપ્ત ન થતા 1989માં યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સની સુપ્રિમ કોર્ટ દ્વારા બોર્ડ ઓફ એસ્ટિમેટને ગેરકાયદેસર જાહેર કરવામાં આવ્યું હતું.<ref>[http://www.law.cornell.edu/supct/html/historics/USSC_CR_0489_0688_ZS.html કોર્નેલ લો સ્કૂલ સુપ્રીમ કોર્ટ કલેક્શન: બોર્ડ ઓફ એસ્ટિમેટ ઓફ સિટી ઓફ ન્યૂ યોર્ક વિ. મોરિસ], [[કોર્નેલ લો સ્કૂલ]]. છેલ્લો સુધારો જૂન 12, 2006.</ref> 1990થી મેયરલ એજન્સી, ધી સિટી કાઉન્સીલસ ધી ન્યુયોર્ક સ્ટેટ ગવર્મેન્ટ અને કોર્પોરેશનમાં જે પ્રાંતના અધ્યક્ષ પાસે સૌથી ઓછો પાવર હોય તે પ્રાંતના વકીલ તરીકે કાર્ય કરી શકે તેવી જોગવાઇ કરવામાં આવી છે. મેનહટનના હાલના અધ્યક્ષ સ્કોટ સ્ટ્રીંગર ડેમોક્રેટ પાર્ટીમાંથી 2005માં ચૂંટાઇને આવ્યા છે.<ref>[http://www.mbpo.org/free_details.asp?id=46 મેનહટન બોરો પ્રેસિડેન્ટ સ્કોટ એમ. સ્ટ્રિન્જર] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100309105343/http://www.mbpo.org/free_details.asp?id=46 |date=2010-03-09 }}, મેનહટન બોરો પ્રેસિડેન્ટ્સ ઓફિસ. છેલ્લે જોવાઈ એપ્રિલ 27, 2007. "જાન્યુઆરી 2006માં સ્કોટ એમ. સ્ટ્રિન્જરે મેનહટનના 26માં બોરો પ્રેસિડેન્ટ તરીકેનાં શપથ લીધાં હતાં."</ref> 2010થી ન્યુયોર્ક કાઉન્ટીમાં [[વાન્સ]] એ જિલ્લા એટર્ની છે.<ref>[http://www.manhattanda.org/officeoverview/bio.shtml બાયોગ્રાફી ઓફ સાયરસ આર. વેન્સ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110501131144/http://www.manhattanda.org/officeoverview/bio.shtml |date=2011-05-01 }}, ન્યૂ યોર્ક કાઉન્ટી ડિસ્ટ્રિક્ટ એટર્નીસ ઓફિસ. છેલ્લે જોવાઈ એપ્રિલ 27, 2007. "વર્ષ 1974માં તે તેના અંગત જીવનમાં પાછો ફર્યો હતો તે દરમિયાન તેણે ન્યૂ યોર્ક કાઉન્ટીમાં જિલ્લાના એટર્નીની ચૂંટણીમાં ભરેલાં આઠ સફળ બિડ પૈકીનું એક બિડ ભર્યું હતું."</ref> મેનહટનમાં દસ સિટી કાઉન્સિલ સભ્યો છે, જે પાંચ પ્રાંતમાં ત્રીજુ સૌથી મોટું ક્ષેત્ર છે. આ ઉપરાંત 12 સંચાલક જિલ્લાઓ છે જેનું સંચાલન લોકલ કોમ્યુનિટી બોર્ડ કરે છે. કોમ્યુનિટી બોર્ડ જાહેર જનતા માટે વકીલનું કામ કરીને તેના પશ્નો રજૂ કરીને ઉકેલ મેળવવાની કામગીરી કરે છે. [[યુનાઇટેડ નેશન્સ]]ના યજમાન તરીકે, આ પ્રાંત વિશ્વનું સૌથી મોટું આંતરરાષ્ટ્રીય વિદેશી કાનૂની દળ ધરાવે છે, જેમાં 105 કોન્સ્યુલેટ્સ, કોન્સ્યુલોટેસ જનરલ અને ઓનરરી કોન્સ્યુલેટ્સનો સમાવેશ થાય છે.<ref>[http://www.consulsnewyork.com/about.htm સોસાયટી ઓફ ફોરેન કોન્સલ્સ: અબાઉટ અસ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060619022104/https://www.consulsnewyork.com/about.htm |date=2006-06-19 }}. 19 જુલાઇ 2006ના રોજ કરાયેલો સુધારો</ref> આ પ્રાંત આ ઉપરાંત ન્યુયોર્ક સિટી હોલ, ધી સીટ ઓફ ન્યુયોર્ક સિટી ગવર્મેન્ટ, ન્યુયોર્ક સિટી મેયર અને ન્યુયોર્ક સિટી કાઉન્સિલનું પણ ઘર ગણી શકાય છે. મેયરના સ્ટાફ અને તેર મ્યુનિસિપલ એજન્સીઓ [[મેનહટન મ્યુનિસિપલ બિલ્ડીંગ]]ની નજીક જ સ્થિત છે. 1916માં બનાવવામાં આવેલા આ બિલ્ડીંગની ગણના વિશ્વના સૌથી મોટા સરકારી બિલ્ડીંગમાં થાય છે.<ref>[http://www.nyc.gov/html/dcas/html/resources/man_munibldg.shtml મેનહટન મ્યુનિસિપલ બિલ્ડિંગ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121019234821/http://www.nyc.gov/html/dcas/html/resources/man_munibldg.shtml |date=2012-10-19 }}, ન્યૂ યોર્ક સિટી. છેલ્લે જોવાઈ જૂન 29, 2009.</ref> === રાજકારણ === {| class="wikitable" border="1" style="float:left;margin:2em;font-size:90%" |+ <td>'''રાષ્ટ્રપતિપદની ચૂંટણીના પરિણામો''' <br /><ref>{{cite web|url=http://elections.nytimes.com/2008/results/president/map.html|title=Election results from the N.Y. Times|publisher=Elections.nytimes.com|date=2008-12-09|access-date=2009-05-30|archive-date=2017-01-21|archive-url=https://web.archive.org/web/20170121005916/http://elections.nytimes.com/2008/results/president/map.html|url-status=dead}}</ref></td> |- style="background:lightgrey" !વર્ષ ![[Republicans]] ![[Democrats]] |- | align="center" bgcolor="#f0f0ff"|[[2008]] | align="center" bgcolor="#fff3f3"|13.5% ''89,906'' | align="center" bgcolor="#f0f0ff"|'''85.7%''' ''572,126'' |- | align="center" bgcolor="#f0f0ff"|[[2004]] | align="center" bgcolor="#fff3f3"|16.7% ''107,405'' | align="center" bgcolor="#f0f0ff"|'''82.1%''' ''526,765'' |- | align="center" bgcolor="#f0f0ff"|[[2000]] | align="center" bgcolor="#fff3f3"|14.2% ''79,921'' | align="center" bgcolor="#f0f0ff"|'''79.8%''' ''449,300'' |- | align="center" bgcolor="#f0f0ff"|[[1996]] | align="center" bgcolor="#fff3f3"|13.8% ''67,839'' | align="center" bgcolor="#f0f0ff"|'''80.0%''' ''394,131'' |- | align="center" bgcolor="#f0f0ff"|[[1992]] | align="center" bgcolor="#fff3f3"|15.9% ''84,501'' | align="center" bgcolor="#f0f0ff"|'''78.2%''' ''416,142'' |- | align="center" bgcolor="#f0f0ff"|[[1988]] | align="center" bgcolor="#fff3f3"|22.9% ''115,927'' | align="center" bgcolor="#f0f0ff"|'''76.1%''' ''385,675'' |- | align="center" bgcolor="#f0f0ff"|[[1984]] | align="center" bgcolor="#fff3f3"|27.4% ''144,281'' | align="center" bgcolor="#f0f0ff"|'''72.1%''' ''379,521'' |- | align="center" bgcolor="#f0f0ff"|[[1980]] | align="center" bgcolor="#fff3f3"|26.2% ''115,911'' | align="center" bgcolor="#f0f0ff"|'''62.4%''' ''275,742'' |- | align="center" bgcolor="#f0f0ff"|[[1976]] | align="center" bgcolor="#fff3f3"|25.5% ''117,702'' | align="center" bgcolor="#f0f0ff"|'''73.2%''' ''337,438'' |- | align="center" bgcolor="#f0f0ff"|[[1972]] | align="center" bgcolor="#fff3f3"|33.4% ''178,515'' | align="center" bgcolor="#f0f0ff"|'''66.2%''' ''354,326'' |- | align="center" bgcolor="#f0f0ff"|[[1968]] | align="center" bgcolor="#fff3f3"|25.6% ''135,458'' | align="center" bgcolor="#f0f0ff"|'''70.0%''' ''370,806'' |- | align="center" bgcolor="#f0f0ff"|[[1964]] | align="center" bgcolor="#fff3f3"|19.2% ''120,125'' | align="center" bgcolor="#f0f0ff"|'''80.5%''' ''503,848'' |- | align="center" bgcolor="#f0f0ff"|[[1960]] | align="center" bgcolor="#fff3f3"|34.2% ''217,271'' | align="center" bgcolor="#f0f0ff"|'''65.3%''' ''414,902'' |- | align="center" bgcolor="#f0f0ff"|[[1956]] | align="center" bgcolor="#fff3f3"|44.26% ''300,004'' | align="center" bgcolor="#f0f0ff"|'''55.74%''' ''377,856'' |- | align="center" bgcolor="#f0f0ff"|[[1952]] | align="center" bgcolor="#fff3f3"|39.30% ''300,284'' | align="center" bgcolor="#f0f0ff"|'''58.47%''' ''446,727'' |- | align="center" bgcolor="#f0f0ff"|[[1948]] | align="center" bgcolor="#fff3f3"|33.18% ''241,752'' | align="center" bgcolor="#f0f0ff"|'''52.20%''' ''380,310'' |} ડેમોક્રેટિક પાર્ટી મોટા ભાગના કાર્યાલયોમાં સત્તા ધરાવે છે. નોંધાયેલા રીપબ્લિકન લોકો આ પ્રાંતમાં ખૂબ જ ઓછી સંખ્યામાં જોવા મળે છે, ચૂંટાયેલાની સંખ્યા 12 ટકા જ જોવા મળે છે. અપર ઇસ્ટ સાઇડ અને ધી ફાયનાન્સિયલ ડિસ્ટ્રીક્ટના નજીકના પ્રાંતમા રજીસ્ટર્ડ રીપબ્લિકનની ચૂંટાયેલા લોકોની સંખ્યા 20 ટકા જેટલી જોવા મળે છે. પાર્ટીમાં રજીસ્ટર્ડ થયેલા હોય તેવા [[ડેમોક્રેટ્સ]]ની સંખ્યા 66.1 ટકા જેટલી છે. 21.9 ટકા મતદારો સ્વતંત્ર છે.<ref>ગ્રોગાન, જેનિફર. [http://web.jrn.columbia.edu/studentwork/election/2004/uptown_grogan01.asp ઇલેક્શન 2004—રાઇઝ ઇન રજિસ્ટ્રેશન પ્રોમિસિઝ રેકોર્ડ ટર્નઆઉટ], કોલંબિયા યુનિવર્સિટી ગ્રેજ્યુએટ સ્કૂલ ઓફ જર્નાલિઝમ, છેલ્લે જોવાઈ એપ્રિલ 25, 2007. "બોર્ડ દ્વારા આપવામાં આવેલી માહિતી અનુસાર તારીખ 22મી ઓક્ટોબર એટલે કે અંતિમ તારીખ સુધી મેનહટનમાં નોંધણી પામેલા મતોની સંખ્યા 10.1 લાખની હતી. જેમાંથી 7,27,071 મતો ડેમોક્રેટ પાર્ટીને આપવામાં આવ્યા હતા અને 1,32,294 મતો રિપબ્લિકન પાર્ટીને આપવામાં આવ્યા હતા. મતદાનની આ સંખ્યા વર્ષ 2000ની ચૂંટણી કરતા 26.7 ટકા જેટલી વધારે હતી. ઉલ્લેખનીય છે કે વર્ષ 2000ની ચૂંટણીમાં મેનહટનમાં નોંધાયેલા મતોની સંખ્યા 8,76,120ની હતી."</ref> મેનહટન 4 કોંગ્રેસનલ જિલ્લાઓ વચ્ચે વહેંચાયેલું છે. જેના દરેક હિસ્સાઓ ડેમોક્રેટ્સનું પ્રતિનિધીત્વ ધરાવે છે. * [[ચાર્લ્સ બી. રાન્ગેલ]] અપર મેનહટનના 15મા જિલ્લાને રજૂ કરે છે. જે ઇનકોર્પોરેટ હાર્લેમ, [[સ્પેનિશ હાર્લેમ]], વોશિંગ્ટન હાઇટ્સ, [[ઇનવૂડ]] અને અપર વેસ્ટ સાઇડના હિસ્સાનું પ્રતિનિધીત્વ કરે છે. * [[જેરોલ નાડ્લર]] વેસ્ટ સાઇટના 8મા જિલ્લાનું પ્રતિનિધીત્વ કરે છે, જેમાં અપર વેસ્ટ સાઇટનો મોટાભાગનો હિસ્સો, હેલ્સ કિચન, ચેલ્સિયા, ગ્રીનવીચ વિલેજ, [[ચાઇનાટાઉન]], ટ્રીબેકા અને બેટ્ટરી પાર્ક સિટીનો સમાવેશ થાય છે સાથોસાથ દક્ષિણપશ્ચિમ બ્રૂકલેનના પણ થોડા હિસ્સાનો સમાવેશ થાય છે. * [[કોરોલિન બી. મોલોની]] [[ટેડ્ડી રૂઝવેલ્ટ]] અને [[જ્હોન લિન્ડસે]]નું રાજકિય પાયો ધરાવતો ફક્ત કહી શકાય તેવો “સિલ્ક-સ્ટોકિંગ” જેવા [14મા જિલ્લાનું પ્રતિનિધીત્વ કરે છે. જેમાં અપર ઇસ્ટ સાઇડ, યોર્કવિલે, ગ્રામર્સિ પાર્ક, રૂઝવેલ્ટ આઇસલેન્ડ અને લોઅર ઇસ્ટ સાઇડના મોટાભાગનો હિસ્સો તથા ઇસ્ટ વિલેજ ઉપરાંત વેસ્ટર્ન ક્વીન્સના થોડા વિભાગોનો પણ સમાવેશ થાય છે. * 12મા જિલ્લા સ્થિત બ્રુકલીન/ક્વીન્સ સ્થિત [[નિડિયા વેલાઝક્વીઝ]] [[આલ્ફાબેટ સિટી]]ના સી અને ડી એવન્યુ સહિતના [[લોઅર ઇસ્ટ સાઇડ]]ના પ્યુર્ટો રીકન વિભાગનું પ્રતિનિધીત્વ કરે છે. 1924થી કોઇપણ રીપબ્લિકન]મેનહટનમાં રાષ્ટ્રપતિ પદની ચૂંટણી જીત્યું નથી, જ્યારે [[કેલ્વીન કુલિડ્ઝ]] જીત્યા હતા ત્યારે ન્યુયોર્ક કાઉન્ટીના લોકોએ ડેમોક્રેટ [[જ્હોન ડબલ્યુ ડેવિસ]] સામે 41.20 ટકા- 39.55 ટકાના મત આપ્યા હતા. 1920માં [[વોરેન જી હાર્ડીંગ]] એ સૌથી તાજેતરમાં મેનહટનમાં 1920 મતમાંથી 59.22 ટકા જેટલા મત મેળવી મહત્તમ મત મેળવ્યા હોય તેવા ઉમેદવાર હતા.<ref>[http://ourcampaigns.com/ContainerHistory.html?ContainerID=9127 પ્રેસિડેન્ટ—હિસ્ટ્રી: ન્યૂ યોર્ક કાઉન્ટી], અવર કેમ્પેઇન્સ. છેલ્લે જોવાઈ મે 1, 2007.</ref> 2004ના રાષ્ટ્રપતિની ચૂંટણીમાં મેનહટનમાં ડેમોક્રેટના [[જ્હોન કેરી]]ને 82.1 ટકા મત મળ્યા હતા જ્યારે રીપબ્લિકન [[જ્યોર્જ ડબલ્યુ બુશ]]ને 16.7 ટકા મત જ મળ્યા હતા.<ref>[http://vote.nyc.ny.us/pdf/results/2004/general/g2004recaps.pdf 2004 જનરલ ઇલેક્શન: સ્ટેટમેન્ટ એન્ડ રિટર્ન ઓફ ધ વોટ્સ ફોર ધ ઓફિસ ઓફ પ્રેસિડેન્ટ ઓન્ડ વાઇસ પ્રેસિડેન્ટ ઓફ ધ યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ] (પીડીએફ), ન્યૂ યોર્ક સિટી બોર્ડ ઓફ ઇલેક્શન્સ, તારીખ ડિસેમ્બર 1, 2004. સુધારો એપ્રિલ 30, 2008.</ref> યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સમાં રાષ્ટ્રપતિની ચૂંટણી પ્રચાર માટેના ફંડમાં ફાળો આપતો સૌથી મહત્વનો સ્ત્રોત છે. 2004માં દેશના રાજકિય ફાળાના કુલ 7 [[ઝીપ કોડ]]માંથી 6 આ પ્રાંતના હતા.<ref>[http://www.colorofmoney.org/top_zip.asp નેશનલ ઓવરવ્યૂ: ટોપ ઝિપ કોડ્ઝ 2004 - ટોપ કોન્ટ્રિબ્યુટિંગ ઝિપ કોડ્ઝ ફોર ઓલ કેન્ડિડેટ્સ (ઇન્ડિવિજ્યુઅલ ફેડરલ કોન્ટ્રિબ્યુશન્સ (અમેરિકન ડોલર 200+))] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070608074639/http://www.colorofmoney.org/top_zip.asp |date=2007-06-08 }}, ધ કલર ઓફ મની. છેલ્લે જોવાઈ મે 29, 2007.</ref> સૌથી ટોચનો ઝીપ કોડ અપર ઇસ્ટ સાઇડ પર 10021 છે. જેને યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સના દરેક રાષ્ટ્રપતિ ઉમેદવારો માટે યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સના રાષ્ટ્રપતિની ચૂંટણી માટે સૌથી વધુ નાણા ભંડોળ ઉભું કર્યું હતું. જેમાં 2004ના ચૂંટણી વખતે કેરી અને બુશનો પણ સમાવેશ કરવામાં આવે છે.<ref>[http://www.publicampaign.org/pressroom/2004/10/29/big-donors-still-rule-the-roost બિગ ડોનર્સ સ્ટિલ રૂલ ધ રૂસ્ટ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160303173612/https://www.publicampaign.org/pressroom/2004/10/29/big-donors-still-rule-the-roost |date=2016-03-03 }}, પબ્લિક કેમ્પેઇન, પ્રેસ રિલિઝ તારીખ ઓક્ટોબર 29, 2004. 18 જુલાઇ 2006ના રોજ કરાયેલો સુધારો</ref> === રાજકીય પ્રતિનિધિત્વ === [[ચિત્ર:Farley PO jeh.JPG|thumb|જેમ્સ એ. ફેરિ પોસ્ટ ઓફિસ]] યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ પોસ્ટલ સર્વિસ દ્વારા મેનહટનમાં પોસ્ટ ઓફિસ ચલાવવામાં આવે છે. મીડટાઉન મેનહટનમાં આવેલી ધી જેમ્સ એ. ફાર્લે પોસ્ટ ઓફિસ ન્યુયોર્ક શહેરની મુખ્ય પોસ્ટ ઓફિસ છે.<ref>"[http://usps.whitepages.com/service/post_office/67234?p=1&amp;s=NY&amp;service_name=post_office&amp;z=10001 પોસ્ટ ઓફિસ લોકેશન - જેમ્સ એ. ફેર્લી] {{Webarchive|url=https://archive.today/20120721063948/http://usps.whitepages.com/service/post_office/67234?p=1&s=NY&service_name=post_office&z=10001 |date=2012-07-21 }}." ''યુનાિટેડ સ્ટેટ્સ પોસ્ટલ સર્વિસ'' . મે, 5, 2009ના રોજ કરાયેલો સુધારો</ref> જે 31 સ્ટ્રીટ અને 33 સ્ટ્રીટ વચ્ચેના 421 એઇથ એવન્યુમાં સ્થિત છે. પત્રવ્યવહારમાં થયેલા ઘટાડાને કારણે મે 9, 2009થી આ પોસ્ટ ઓફિસ દ્વારા તેની 24 કલાકની સુવિધા અટકાવવામાં આવી છે.<ref>[http://www.silive.com/news/index.ssf/2009/04/new_york_citys_main_post_offic.html ન્યૂ યોર્ક સિટિસ મેઇન પોસ્ટ ઓફિસ સ્ટોપ્સ 24-અવર સર્વિસ], એસોસિયેટેડ પ્રેસ, ફ્રાઈડે, એપ્રિલ 17, 2009. છેલ્લો સુધારો મે 5, 2009.</ref> == ગુનાકીય પ્રવૃત્તિ == 19મી સદીના મધ્ય સમયગાળાની શરૂઆતથી જ, જે લોકોના પોતાના દેશોમાં ગરીબી હોય તેવા સ્થળાંતર થયેલા લોકો માટે યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ એક આકર્ષણ રહ્યું છે. ન્યુયોર્કમાં આવ્યા બાદ ઘણા નવા આવનાર લોકો એ બ્રોડવે અને [[બોવેરી]]ની નજીક આવેલા [[ફાઇવ પોઇન્ટ્સ]]ની [[ઝૂંપડપટ્ટી]]માં તથા ન્યુયોર્ક સિટી હોલના ઉત્તર પૂર્વ વિસ્તારમાં ખૂબ જ ગરીબી અને ગુનાગારનું જીવન જીવવું પડે છે. 1820થી આ વિસ્તાર ગુનેગાર લોકોનું ઘર બની ગયા છે અને તેને “હાઉસ ઓફ ઇલ રેપ્યુટ” માનવામાં આવે છે અને આ સ્થળ મુલાકાત માટે ખૂબ જ જોખમી ગણાય છે. 1842માં [[ચાર્લ્સ ડિકેન્સ]] દ્વારા આ સ્થળની મુલાકાત લેવામાં આવી ત્યારે તેમણે અહીંની ખૂબ જ ભયાનક જીવવાની સ્થિતિ તેમની નજરમાં આવી.<ref>ક્રિસ્ટિયાનો, ગ્રેગોરી. [http://urbanography.com/5_points/ "ધ ફાઇવ પોઇન્ટ્સ"], અર્બનોગ્રાફી. છેલ્લે જોવાઈ મે 16, 2007.</ref> આ જગ્યા એટલી ખરાબ જાહેર થયેલી છે કે [[અબ્રાહિમ લિંકને]] 1860માં તેના કોપર યુનિયન એડ્રેસની મુલાકાત લીધી તે પહેલા તેમના ધ્યાનનું કેન્દ્ર બની હતી.<ref>વોલ્શ, જ્હોન, [http://www.irish-society.org/Hedgemaster%20Archives/five_points.htm "ધ ફાઈવ પોઇન્ટ્સ"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090511001820/http://www.irish-society.org/Hedgemaster%20Archives/five_points.htm |date=2009-05-11 }}, આઇરિશ કલ્ચરલ સોસાયટી ઓફ ધ ગાર્ડન સિટી એરિયા, સપ્ટેમ્બર 1994. છેલ્લે જોવાઈ મે 16, 2007. "ફાઇવ પોઇન્ટ ઝૂંપડપટ્ટી ખૂબ જ તોફાની હતી. ઉમેદવાર અબ્રાહમ લિંકને જ્યારે પોતાના કૂપર યુનિયાન એડ્રેસ પૂર્વે તેની મુલાકાત લીધી ત્યારે તેઓ તેના પ્રત્યે ખૂબ જ આકર્ષિત થયા હતા."</ref> દેશની પહેલા સૌથી મોટી સંગઠિત ગુના કરતી ટોળી આઇરીસ ફાઇવ પોઇન્ટ ગેન્ગ અહીં તૈયાર થયેલી છે. [[ચિત્ર:Leslie five points new york 1885 3c22660v.jpg|thumb|1885 સ્કેચમાં પાંચ પોઇન્ટ્સ દ્વારા ઝૂંપડપટ્ટીનો પ્રવાસ]] [[ચિત્ર:NYPD boat99pct.jpg|thumb|ન્યૂ યોર્ક હાર્બર પર પેટ્રોલિંગ કરી રહેલી એનવાયપીડીની બોટ]] 1900ની શરૂઆતમાં ઇટાલિયન સ્થળાંતરીત લોકનું પ્રમાણ ઘણું વધ્યું હતું જેમાંથી ઘણા લોકો એથનિક ગેંગમાં જોડાયા હતા. આ ઉપરાંત ફાઇવ પોઇન્ટ ગેંગ સાથે ગુનાની શરૂઆત કરીને અલગ થયેલી ગેંગ અલ કાપોન પણ છે.<ref>[http://www.chicagohs.org/history/capone.html અલ કેપોન] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140512025504/http://www.chicagohs.org/history/capone.html |date=2014-05-12 }}, શિકાગો હિસ્ટ્રી મ્યુઝિયમ. છેલ્લે જોવાઈ મે 16, 2007. "કેપોનનો જન્મ તારીખ 17મી જાન્યુઆરી 1899ના રોજ ન્યૂ યોર્કના બ્રૂકલિન ખાતે થયો હતો... તે મેનહટન ખાતે આવેલી તોફાની ફાઇવ પોઇન્ટ ઝૂંપડપટ્ટીની ટોળકીનો સભ્ય બન્યો, તે ફ્રેન્કી યેલની બ્રૂકલિન ડાઇવ ટોળકી હાર્વર્ડ ઇન માટે કામ કરતો હતો. તે બાઉન્સર અને બાર ટેન્ડર તરીકે કામ કરતો હતો."</ref> ધી માફિયા] જે ''કોસા નોસ્ત્રા'' તરીકે પણ ઓળખાય છે) 19મી સદીના મધ્યમમાં [[સિસિલી]]માં પ્રથમ વખત શરૂ થયેલી અને 19મી સદીના અંત સમય સુધીમાં યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સના પૂર્વિય કિનારાના વિસ્તારમાં પહોંચીને પછી સિસિલિયન અને દક્ષિણ ઇટાલિયન સ્થળાંતરીત લોકો સુધી પહોંચી હતી. લકી લ્યુસિયાનો એ મેનહટનના લા કોસા નોસ્ત્રામાં તૈયાર થયેલી અને ત્યારબાદ અન્ય ગુનેગાર ગેંગ સાથે જોડાઇ હતી. જેમાં મેયર લાન્સ્કી દ્વારા ચલાવવામાં આવતી [[જેવિસ મોબ]] સહીતના લોકોનો સમાવેશ થાય છે. <ref name="Smithsonian">જેફ, એરિક. {{waybackdate|site=http://www.smithsonianmagazine.com/issues/2007/april/mob.php|title="Talking to the Feds: The chief of the FBI's organized crime unit on the history of La Cosa Nostra"|date=20070615003727}}, ''સ્મિથસોનિયન (મેગેઝિન)'' , એપ્રિલ 2007. છેલ્લે જોવાઈ મે 16, 2007.</ref>જે તે સમયના મોટા ગેંગસ્ટર હતા. 1920-1033 દરમિયાન પ્રતિબંધને કારણે વસ્તુના કાળાબજારને વેગ મળતા માફિયાઓને જલ્દી મૂડી બનાવવાનો યોગ્ય સમય પ્રાપ્ત થયો હતો.<ref name="Smithsonian"/> 1960માં અને 1970 દરમિયાન ન્યુયોર્ક શહેરમાં ગુનાખોરીના દરમાં ખૂબ જ વધારો જોવા મળ્યો હતો. પોલિસ દ્વારા નોંધાયેલ ગુનામાં લગભગ પાંચગણો ઉછાળો જોવા મળ્યો હતો. 1960માં દર 1000 એ 21.09નો દર હતો જે 1981માં વધીને 102.66 થઇ ગયો હતો. ત્યાર બાદના દશકામાં ખૂનના ગુનામાં પણ વધારો થયો હતો. 1960માં એનવાયપીડી(NYPD)નો ખૂનનો આંક 390 હતો જે 1970માં વધીને 1,117 થયો જ્યારે 1980માં વધીને 1,812 નોંધાયો હતો. જ્યારે સૌથી વધુ 1990માં ક્રેક એપિડેમિકને કારમે સૌથી વધુ 2,262 નોંધાયો હતો. 1990ની લગભગ શરૂઆત બાદ ન્યુયોર્ક શહેરમાં ખૂન, બળાત્કાર, ચોરી, લૂંટફાટ, શારિરીક ઇજા, ચોરી, તોડફોડ, વાહનોની ચોરી તથા મિલ્કત અંગેના ગુનાખોરીન રેકોર્ડમાં ઉત્તરોતર ઘટાડો જોવા મળ્યો જે હાલમાં પણ નીચો જ છે.<ref>લેન્ગાન, પેટ્રિક એ. અને ડ્યુરોસ, મેથ્યૂ આર. [http://samoa.istat.it/Eventi/sicurezza/relazioni/Langan_rel.pdf "] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080216012507/http://samoa.istat.it/Eventi/sicurezza/relazioni/Langan_rel.pdf |date=2008-02-16 }}[http://samoa.istat.it/Eventi/sicurezza/relazioni/Langan_rel.pdf ધ રિમાર્કેબલ ડ્રોપ ઇન ક્રાઇમ ઇન ન્યૂ યોર્ક સિટી"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080216012507/http://samoa.istat.it/Eventi/sicurezza/relazioni/Langan_rel.pdf |date=2008-02-16 }} (પીડીએફ). યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ ડિપાર્ટમેન્ટ ઓફ જસ્ટિસ, ઓક્ટોબર 21, 2004. છેલ્લે જોવાઈ મે 16, 2007.</ref> [[ચિત્ર:New york police department car.jpg|thumb|left|NYPD ક્રાઉન વિક્ટોરિયા પોલિસ કાર]] 2005ના ડેટા અનુસાર, યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સના 10 મોટા શહેરોમાં સૌથી ઓછો ગુનાખોરીનો દર ન્યુયોર્ક શહેરમાં છે.<ref name="Bloomberg">ઝેરાન્સ્કી, ટોડ. [http://www.bloomberg.com/apps/news?pid=10000103&amp;sid=aHWGwSJjpbOU&amp;refer=us એનવાયસી ઇઝ સેફેસ્ટ સિટી એઝ ક્રાઇમ રાઇઝિસ ઇન યુએસ., એફબીઆઈ સે"]. ''બ્લૂમબર્ગ ન્યૂઝ'' , જૂન 12, 2006. છેલ્લે જોવાઈ મે 16, 2007.</ref> 500,000થી વધુ વસ્તી ધરાવતા 32 શહેરોમાં કરવામાં આવેલા 13માં મોર્ગન ક્યુટ્નો સર્વે અનુસાર, રાષ્ટ્રિય ધોરણે સમગ્ર શહેરનો ચોથો નંબર આવ્યો હતો.<ref>[http://www.morganquitno.com/cit07pop.htm 13થ એન્યુઅલ સેફેસ્ટ (એન્ડ મોસ્ટ ડેન્જરસ) સિટિઝ: ટોપ એન્ડ બોટમ 25 સિટિઝ ઓવરઓલ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110615000102/http://www.morganquitno.com/cit07pop.htm |date=2011-06-15 }}, છેલ્લે જોવાઈ મે 16, 2007.</ref> 36,400 ઓફિસર સાથે ન્યુયોર્ક પોલિસ ડિપાર્ટમેન્ટ યુ.એસ.ના ત્યારબાદ આવતા 4 ડિપાર્ટમેન્ટના સરવાળા કરતા પણ મોટો છે. એનવાયપીડી (NYPD)નો ત્રાસવાદ-વિરોધી વિભાગ 1,000 ઓફિસર્સ સાથે [[એફબીઆઇ]](FBI) કરતા પણ મોટો છે.<ref name="Bloomberg"/> ગુનાને પકડવાનો તેનો અહેવાલ અને તેના પર નજર રાખવાની એનવાયપીડી (NYPD) કોમ્પસ્ટેટ સિસ્ટમને કારણે જ યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સના અન્ય શહેરોની સરખામણીએ ન્યુયોર્ક શહેરમાં ગુનાખોરીના દરમાં ઘટાડો જોવા મળ્યો છે.<ref>મેકડોનાલ્ડ, હિથર. [http://www.city-journal.org/html/16_3_ny_cops.html "ન્યૂ યોર્ક કોપ્સ: સ્ટિલ ધ ફાઇનેસ્ટ - બકિંગ અ નેશનલ ટ્રેન્ડ, ગોથામ્સ ક્રાઇમ રેટ કીપ્સ ડ્રોપિંગ. ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100702230324/http://www.city-journal.org/html/16_3_ny_cops.html |date=2010-07-02 }}[http://www.city-journal.org/html/16_3_ny_cops.html હિયર ઈઝ વ્હાય."] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100702230324/http://www.city-journal.org/html/16_3_ny_cops.html |date=2010-07-02 }}, ''[[સિટી જર્નલ]] (ન્યૂ યોર્ક)'' , ઉનાળો 2006. છેલ્લે જોવાઈ મે 16, 2007. "પરંતુ તેની વિશાળ છાપને કારણે (જે મેયર માઇકલ બ્લુમબર્ગને કારણે હતી કે જે તેને મદદ કરતો હતો) કેલીએ ન્યૂ યોર્ક પોલીસમાં બદલાવની પ્રક્રિયા ચાલુ રાખી હતી તેના દ્વારા કરવામાં આવેલા બદલાવોને કોમ્પસ્ટેટ મિકેનિઝમ કહેવામાં આવે છે જેમાં પોલીસના વડાઓની સાપ્તાહિક ધોરણે બેઠક બોલાવવામાં આવે છે અને તેમાં તેમની પાસેથી ગુનાઓ અંગેની એકદમ તાજેતરની માહિતી એકત્રિત કરવામાં આવે છે. તેણે ગુનાઓની દુનિયામાં ચાલતા ટ્રેન્ડનું વિશ્લેષણ કરવા અંગેની પોલીસ ખાતાની ક્ષમતામાં પણ બદલાવ કર્યો છે."</ref> 1990થી કોમ્પસ્ટેટ પ્રોફાઇલને કારણે દરેક પ્રકારની ગુનાખોરીમાં સતત ઘટાડો થયો છે. 1990માં આ પ્રાંતમાં 503 ખૂનના કેસ નોંધાયા હતા. જે 2008માં 88 ટકા જેટલા ઘટીને 62 જ થયા હતા. ચોરી અને લૂંટ-ફાટના ગુનામાં આ સમયગાળા દરમિયાન 80 ટકા જેટલો ઘટાડો, વાહન ચોરીના ગુના 93 ટકા જેટલા ઘટ્યા હતા. જ્યારે સમગ્ર ગુનાનો દર મુખ્ય 7 પ્રકારના ગુનામાં સિસ્ટમ દ્વારા પકડી શકવાને લીધે 1990થી 75 ટકા જેટો ઘટ્યો હતો. વાર્ષિક તારીખોને આધારે મે 2009માં પણ આ આંકમાં ઘટાડો જોવા મળ્યો હતો.<ref>[http://www.nyc.gov/html/nypd/downloads/pdf/crime_statistics/cspbms.pdf પેટરોલ બોરો મેનહટન સાઉથ — રિપોર્ટ કવરિંગ ધ વીક ઓફ 05/5/2009 થ્રુ 05/10/2009] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140419072451/http://www.nyc.gov/html/nypd/downloads/pdf/crime_statistics/cspbms.pdf |date=2014-04-19 }} (પીડીએફ), ન્યૂ યોર્ક સિટી પોલીસ ડિપાર્ટમેન્ટ કોમ્પસ્ટેટ, મે 30, 2009. છેલ્લે જોવાઈ મે 30, 2009 અને [http://www.nyc.gov/html/nypd/downloads/pdf/crime_statistics/cspbmn.pdf પેટરોલ બોરો મેનહટન નોર્થ — રિપોર્ટ કવરિંગ ધ વીક ઓફ 04/30/2007 થ્રુ 05/06/2007] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090618154042/http://www.nyc.gov/html/nypd/downloads/pdf/crime_statistics/cspbmn.pdf |date=2009-06-18 }} (પીડીએફ), ન્યૂ યોર્ક સિટી પોલીસ ડિપાર્ટમેન્ટ કોમ્પસ્ટેટ, મે 30, 2009. છેલ્લે જોવાઈ મે 30, 2009</ref> == વસ્તી-વિષયક માહિતી == 2008ના યુ.એસ. સેન્સુસ બ્યુરોના અંદાજ અનુસાર, જુલાઇ 1, 2008ના રોજ મેનહટનમાં 1,634,795 લોકો રહે છે.{{GR|2}} 2000ના સર્વે અનુસાર, ન્યુયોર્ક કાઉન્ટીમાં વસ્તી ગીચતા 66,940.1/ચો.મા. (25,849.9/ કિ.મી.2) છે. જે યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સના અન્ય કાઉન્ટીની સરખામણીએ સૌથી વધુ વસ્તી ગીચતા ધરાવે છે.<ref>[http://gislounge.com/us-census-2000-population-trends-mapped/ "પોપ્યુલેશન ડેન્સિટી"], જ્યોગ્રોફિક ઇન્ફર્મેશન સિસ્ટમ્સ - જીઆઈએસ ઓફ ઇન્ટરેસ્ટ. છેલ્લે જોવાઈ જૂન 30, 2009. "મેં એવું નોંધ્યું હતું કે વસતી ગણતરીની માહિતીમાં નોંધાયેલી 3140 કાઉન્ટિઝ પૈકી 178 કાઉન્ટિઝમાં વસતીની ગીચતા પ્રતિ એકર એક વ્યક્તિની હતી. આશ્ચર્ય પામવાની વાત નથી કે મેનહટનનો સમાવેશ જેમાં થાય છે તે ન્યૂ યોર્ક કાઉન્ટીમાં વસતીની ગીચતા સૌથી વધારે એટલે કે 104.218 વ્યક્તિ પ્રતિ એકરની હતી."</ref> જો 2008ના આંકડાને ધ્યાને લઇએ તો વસ્તી ગીચતા હવે વધીને પ્રતિ ચોરસ માઇલે 71,201 લોકોની થઇ છે. 1910માં જ્યારે યુરોપનીયન સ્થળાંતરીત કરેલા લોકો ન્યુયોર્કમાં આવ્યા હતા ત્યારે મેનહટનની વસ્તી ગીચતા સૌથી વધુ 101,548/ચોરસ માઇલ(39,222.9/ કિ.મી.2)હતી. 2000ના વર્ષમાં 798,144 મકાનો હતા જેની સરેરાશ ગીચતા 34,756/ચોરસ માઇલ(13,421.8/ કિ.મી.2) હતી.<ref name="NYCensusRankings"/> મેનહટનમાં વસતી કુલ વસ્તીના ફક્ત 20.3 ટકા લોકો જ પોતાના ઘરમાં રહે છે. બ્રોન્ક્સ બાદ આ શહેર સમગ્ર દેશમાં સૌથી ઓછું ભાડાં લેતું શહેર છે.<ref name="OwnerOccupied">[http://www.census.gov/acs/www/Products/Ranking/2003/R21T050.htm પર્સન્ટ ઓફ ઓક્યુપાઇડ હાઉસિંગ યુનિટ્સ ધેટ આર ઓનર-ઓક્યુપાઈડ], યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ સેન્સસ બ્યુરો. સુધારો એપ્રિલ 18, 2007.</ref> {| id="toc" style="float:right;text-align:right;margin-left:2em;width:40%;font-size:90%" cellspacing="3" ! colspan="4"|{{center|'''Manhattan Compared'''}} |- | '''મેનહટન''' <br /><ref>[http://factfinder.census.gov/servlet/SAFFFacts?_event=&amp;geo_id=05000US36061&amp;_geoContext=01000US%7C04000US36%7C05000US36061&amp;_street=&amp;_county=new+york&amp;_cityTown=new+york&amp;_state=04000US36&amp;_zip=&amp;_lang=en&amp;_sse=on&amp;ActiveGeoDiv=geoSelect&amp;_useEV=&amp;pctxt=fph&amp;pgsl=050&amp;_submenuId=factsheet_1&amp;ds_name=ACS_2005_SAFF&amp;_ci_nbr=null&amp;qr_name=null&amp;reg=null%3Anull&amp;_keyword=&amp;_industry=Census ડેટા ફોર ન્યૂ યોર્ક કાઉન્ટી એઝ ઓફ 2000 સેન્સસ]{{Dead link|date=જુલાઈ 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}, યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ સેન્સસ બ્યુરો, છેલ્લે જોવાઈ મે 29, 2007.</ref> | '''ન્યૂ યોર્ક સિટી''' <br /><ref>[http://factfinder.census.gov/servlet/SAFFFacts?_event=Search&amp;geo_id=05000US36061&amp;_geoContext=01000US%7C04000US36%7C05000US36061&amp;_street=&amp;_county=new+york+city&amp;_cityTown=new+york+city&amp;_state=04000US36&amp;_zip=&amp;_lang=en&amp;_sse=on&amp;ActiveGeoDiv=geoSelect&amp;_useEV=&amp;pctxt=fph&amp;pgsl=050&amp;_submenuId=factsheet_1&amp;ds_name=DEC_2000_SAFF&amp;_ci_nbr=null&amp;qr_name=null&amp;reg=null%3Anull&amp;_keyword=&amp;_industry=Census ડેટા ફોર ન્યૂ યોર્ક સિટી એઝ ઓફ 2000 સેન્સસ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110103055714/http://factfinder.census.gov/servlet/SAFFFacts?_event=Search&geo_id=05000US36061&_geoContext=01000US%7C04000US36%7C05000US36061&_street=&_county=new+york+city&_cityTown=new+york+city&_state=04000US36&_zip=&_lang=en&_sse=on&ActiveGeoDiv=geoSelect&_useEV=&pctxt=fph&pgsl=050&_submenuId=factsheet_1&ds_name=DEC_2000_SAFF&_ci_nbr=null&qr_name=null&reg=null%3Anull&_keyword=&_industry=Census |date=2011-01-03 }}, યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ સેન્સસ બ્યુરો, છેલ્લે જોવાઈ મે 29, 2007.</ref> | '''ન્યૂ યોર્ક સ્ટેટ''' <br /><ref>[http://factfinder.census.gov/servlet/SAFFFacts?_event=&amp;geo_id=04000US36&amp;_geoContext=01000US%7C04000US36%7C16000US3651000&amp;_street=&amp;_county=new+york&amp;_cityTown=new+york&amp;_state=04000US36&amp;_zip=&amp;_lang=en&amp;_sse=on&amp;ActiveGeoDiv=geoSelect&amp;_useEV=&amp;pctxt=fph&amp;pgsl=010&amp;_submenuId=factsheet_1&amp;ds_name=DEC_2000_SAFF&amp;_ci_nbr=null&amp;qr_name=null&amp;reg=null%3Anull&amp;_keyword=&amp;_industry=Census ડેટા ફોર ન્યૂ યોર્ક (સ્ટેટ) એઝ ઓફ 2000 સેન્સસ]{{Dead link|date=જુલાઈ 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}, યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ સેન્સસ બ્યુરો, છેલ્લે જોવાઈ મે 29, 2007.</ref> |- | કુલ વસ્તી | 1,537,195 | 8,008,278 | 18,976,457 |- | [[વસ્તીની ગીચતા]]<br />પ્રતિ ચોરસ માઇલ | 66,940 | 26,403 | 402 |- | મધ્યમ ઘરેલું આવક (1999) | $47,030 | $38,293 | $43,393 |- | [[માથાદીઠ આવક]] | $42,922 | $22,402 | $23,389 |- | બેચલર્સ ડિગ્રી ઓફ હાયર | 49.4% | 27.4% | 27.4% |- | વિદેશમાં જન્મેલા | 29.4% | 35.9% | 20.4% |- | શ્વેત | 54.4% | 44.7% | 67.9% |- | શ્યામ | 17.4% | 26.6% | 15.9% |- | એશિયન | 9.4% | 9.8% | [6] ^ [5] |- | હિસ્પેનિક<br /> (કોઇ પણ જાતિના) | 27.2% | 27.0% | 15.1% |} ન્યુયોર્ક સિટી ડિપાર્ટમેન્ટના શહેર આયોજન પ્રોજેક્ટમાં નોંધાયા અનુસાર, 2000થી 2030 દરમિયાન મેનહટનની વસ્તી 289,000 લોકો જેટલી વધી જશે. આ સમયગાળામાં લગભગ 18.8 ટકા જેટલો વધારો થવાની શક્યતા છે. જે સ્ટેટ્ન આઇસલેન્ડથી ફક્ત બીજા નંબરે છે. જ્યારે આ સમયગાળા દરમિયાન અન્ય શહેરની વસ્તી વધારાનો અંદાજ 12.7 ટકા છે. શાળાએ જતા બાળકોની સંખ્યામાં 2030 સુધીમાં 4.4 ટકા જેટલો વધારો થવાની શક્યતા છે આ આંકમાં અન્ય શહેરોની સરખામણીએ સામાન્ય ઘટાડો જોવા મળ્યો છે. વડીલોની સંખ્યા 57.9 ટકા વધવાની શક્યતા છે. 65 વર્ષની ઉંમરના લોકોની સંખ્યા 108,000 લોકો થવાની શક્યતા છે. અન્ય શહેરની સરખામણીએ આ વૃદ્ધિ 44.2 ટકા છે.<ref>[http://www.nyc.gov/html/dcp/pdf/census/projections_report.pdf ન્યૂ યોર્ક સિટી પોપ્યુલેશન પ્રોજેક્શન્સ બાય એજ/સેક્સ એન્ડ બોરો 2000–2030] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070112022450/https://www.nyc.gov/html/dcp/pdf/census/projections_report.pdf |date=2007-01-12 }}, ન્યૂ યોર્ક સિટી ડિપાર્ટમેન્ટ ઓફ સિટી પ્લાનિંગ, ડિસેમ્બર 2006. છેલ્લે જોવાઈ મે 18, 2007.</ref> 2005-2207માં કરવામાં આવેલા અમેરિકન કોમ્યુનિટી સર્વે અનુસાર, મેનહટનની વસ્તીમાં 56.8 ટકા ગોરા લોકો(48.4 ટકા નોન-હિસ્પેનિકસ ફક્ત ગોરા લોકો જ), 16.7 ટકા કાળા લોકો કે આફ્રિકન અમેરિકન(13.8 ટકા નોન-હાસ્પેનિક્સ બ્લેક કે આફ્રિકન અમેરિકન જ), 0.8 ટકા અમેરિકન ભારતીયો અને આલાસ્કા નેટિવના લોકો, 11.3 ટકા એશિયન, 0.1 ટકા નેટીવ હવાઇયેન અને અન્ય પેસિફિક મહાસાગરના ટાપુઓના લોકો, 16.9 ટકા લોકો અન્ય દોડમાં અને 2.4 ટકા લોકો બે કે તેથી વધુ દેશનું નાગરીકત્વ ધરાવતા હોય છે. જ્યારે કુલ વસ્તીના લગભગ 25.1 ટકા લોકો હિસ્પેનિક કે લેટિનોના છે.<ref>{{cite web|author=American FactFinder, United States Census Bureau|url=http://factfinder.census.gov/servlet/ADPTable?_bm=y&-context=adp&-qr_name=ACS_2007_3YR_G00_DP3YR5&-ds_name=ACS_2007_3YR_G00_&-tree_id=3307&-redoLog=true&-_caller=geoselect&-geo_id=05000US36061&-format=&-_lang=en|title=New York County, New York - ACS Demographic and Housing Estimates: 2005–2007|publisher=Factfinder.census.gov|date=|access-date=2009-05-30|archive-date=2020-02-10|archive-url=https://archive.today/20200210221915/http://factfinder.census.gov/servlet/ADPTable?_bm=y&-context=adp&-qr_name=ACS_2007_3YR_G00_DP3YR5&-ds_name=ACS_2007_3YR_G00_&-tree_id=3307&-redoLog=true&-_caller=geoselect&-geo_id=05000US36061&-format=&-_lang=en|url-status=dead}}</ref> કુલ વસ્તીના લગભગ 56.2 ટકા લોકો પાસે બેચલર ડિગ્રી કે તેનાથી ઉંચો અભ્યાસ છે. 28.4 ટકા લોકો અન્ય દેશમાં જન્મેલા અને 3.6 ટકા લોકો યુ.એસ.ના આઇસલેન્ડ પુર્ટો રિકોમાં જન્મેલા છે કે પછી અમેરિકન માતા-પિતાના વિદેશ જન્મેલા સંતાન છે. 38.8 ટકા લોકો ઘરમાં અંગ્રેજી સિવાયની બીજી ભાષા ઘરમાં બોલે છે.<ref>{{cite web|author=American FactFinder, United States Census Bureau|url=http://factfinder.census.gov/servlet/ADPTable?_bm=y&-geo_id=05000US36061&-qr_name=ACS_2007_3YR_G00_DP3YR2&-context=adp&-ds_name=&-tree_id=3307&-_lang=en&-redoLog=false&-format=|title=New York County, New York - Selected Social Characteristics in the United States: 2005–2007|publisher=Factfinder.census.gov|date=|access-date=2009-05-30|archive-date=2020-02-10|archive-url=https://archive.today/20200210213011/http://factfinder.census.gov/servlet/ADPTable?_bm=y&-geo_id=05000US36061&-qr_name=ACS_2007_3YR_G00_DP3YR2&-context=adp&-ds_name=&-tree_id=3307&-_lang=en&-redoLog=false&-format=|url-status=dead}}</ref> 2000ના વર્ષમાં મેનહટનની કુલ વસ્તીના 56.4 ટકા લોકો ગોરા, 17.39 ટકા લોકો કાળા, 14.14 ટકા લોકો અન્ય જાતિના 9.40 ટકા લોકો [[એશિયન]], 0.5 ટકા લોકો અમેરિકન મૂળના અને 0.07 ટકા લોકો પેસિફિક આઇસલેન્ડના હતા. 4.14 ટકા લોકો બે કે તેનાથી વધુ જાતિના જોવા મળ્યા છે. 27.18 ટકા લોકો કોઇપણ જાતિના [[હિસ્પેનિક]] છે. 24.93 ટકા લોકો તેના ઘરમાં સ્પેનિશ ભાષા, 4.12 ટકા લોકો ચાઇનીસ અને 2.19 ટકા લોકો ફ્રેચ ભાષા બોલે છે.<ref>[http://www.mla.org/map_data_results&amp;state_id=36&amp;county_id=61&amp;mode=geographic&amp;zip=&amp;place_id=&amp;cty_id=&amp;ll=all&amp;a=&amp;ea=&amp;order=r લેન્ગવેજિસ સ્પોકન ઇન ન્યૂ યોર્ક કાઉન્ટી] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150601192700/http://www.mla.org/map_data_results%26state_id%3D36%26county_id%3D61%26mode%3Dgeographic%26zip%3D%26place_id%3D%26cty_id%3D%26ll%3Dall%26a%3D%26ea%3D%26order%3Dr |date=2015-06-01 }}, મોડર્ન લેન્ગવેજ એસોસિયેશન. સુધારો એપ્રિલ 25, 2007.</ref> અહીં લગભગ 738,644 ઘર છે. 25.2 ટકા લગ્ન કરીને સાથે રહેતા કપલ્સ, 12.6 ટકા મકાન ધરાવતી સ્ત્રીઓના પતિ હાલ જીવીત નથી અને 59.1 ટકા લોકો કુટુંબમાં સાથે રહેતા નથી. 17.1 ટકા લોકો સાથે 18 વર્ષથી નીચેના બાળકો રહે છે. કુલ મકાન ધરાવતા લોકોમાં 48 ટકા મકાન કોઇ એક વ્યક્તિ દ્વારા બનાવવામાં આવ્યું હોય છે .જ્યારે 65 વર્ષથી વધુની ઉંમર ધરાવતા 10.9 ટકા લોકો એકલા રહે છે. મકાન ધરાવતા સરેરાશ લોકોની સંખ્યા 2 છે, જ્યારે સરેરાશ કુટુંબની સંખ્યા 2.99 છે. મેનહટનની વસ્તીમાં 16.8 ટકા વસ્તી 18 વર્ષથી નીચેની છે. જ્યારે 18થી 24 વર્ષની વય ધરાવતા લોકો 10.2 ટકા છે. 25થી 44 વર્ષની વય ધરાવતા લોકોની સંખ્યા 38.3 ટકા, 45થી 64 વર્ષની વય ધરાવતા લોકોની સંખ્યા 22.6 ટકા અને 65 વર્ષથી વધુની વય ધરાવતા લોકોની સંખ્યા 12.2 ટકા છે. અહીંની મધ્યમ ઉંમર 36 વર્ષ છે. દર 100 સ્ત્રીએ 90.3 પુરૂષો છે. જ્યારે 18 વર્ષ કે તેથી વધુની ઉંમરની 10 સ્ત્રીઓએ પુરૂષોની સંખ્યા 87.9 છે. મેનહટન એ 10 લાખથી વધારે વસ્તી ધરાવતું યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સના એવા સ્થળમાંનું એક છે જ્યાં સૌથી વધુ આવક પ્રાપ્ત થઇ શકે છે. 2004ના નાણાકીય વર્ષના આઇઆરએસ(IRS)ના આંકડા અનુસાર, ન્યુયોર્ક કાઉન્ટી(મેનહટન)ની ઇન્કમટેક્સ રીટર્ન પરની સરેરાશ જવાબદારી સમગ્ર દેશમાં સૌથી વધુ છે. સરેરાશ ટેક્સ જવાબદારી 25,875 ડોલર છે, જે એડ્જેસ્ટેડ ગ્રોસ ઇન્કમના લગભગ 20 ટકા દર્શાવે છે.<ref>સાહાદી, જેન. [http://money.aol.com/cnnmoney/tax/canvas3/_a/biggest-income-tax-burdens-top-10-places/20070214111009990001 બિગેસ્ટ ઇન્કમ ટેક્સ બર્ડન્સ: ટોપ 10 પ્લેસિસ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081216115300/http://money.aol.com/cnnmoney/tax/canvas3/_a/biggest-income-tax-burdens-top-10-places/20070214111009990001 |date=2008-12-16 }}, સીએનએન મની. સુધારો એપ્રિલ 28, 2007.</ref> 2002ના આંકડા અનુસાર, સમગ્ર દેશના કોઇપણ પ્રાંતની તુલનાએ મેનહટનની માથાદીઠ આવક સૌથી વધુ હતી.<ref>ન્યૂમેન, જેફ્રી એલ. [https://archive.is/20120712140342/findarticles.com/p/articles/mi_m3SUR/is_6_84/ai_n14892822 "], ''સરવે ઓફ કરન્ટ બિઝનેસ'' , જૂન 2004. છેલ્લે જોવાઈ મે 29, 2007. "ન્યૂ યોર્ક કાઉન્ટી (મેનહટન), ન્યૂ યોર્ક ખાતે માથાદીઠ વ્યક્તિગત આવક સાૈથી વધારે છે. આ આંકડો 84,591 ડોલર પ્રતિ વ્યક્તિ અથવાતો રાષ્ટ્રીય સરેરાશના 274 ટકા જેટલો છે."</ref> મેનહટનનો ઝીપ(ZIP) કોડ 10021 છે. અપર ઇસ્ટ સાઇડ એ લગભગ 100,000થી વધારે લોકોનું ઘર છે. જેની માથાદીઠ આવક 90,000 ડોલરથી વધુ છે.<ref>[http://factfinder.census.gov/servlet/SAFFFacts?_event=Search&amp;geo_id=04000US36&amp;_geoContext=01000US%7C04000US36&amp;_street=&amp;_county=&amp;_cityTown=&amp;_state=&amp;_zip=10021&amp;_lang=en&amp;_sse=on&amp;ActiveGeoDiv=geoSelect&amp;_useEV=&amp;pctxt=fph&amp;pgsl=040&amp;_submenuId=factsheet_1&amp;ds_name=ACS_2005_SAFF&amp;_ci_nbr=null&amp;qr_name=null&amp;reg=null%3Anull&amp;_keyword=&amp;_industry=&amp;show_2003_tab=&amp;redirect=Y ઝિપ કોડ ટેબ્યુલેશન એરિયા 10021] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110103055853/http://factfinder.census.gov/servlet/SAFFFacts?_event=Search&geo_id=04000US36&_geoContext=01000US%7C04000US36&_street=&_county=&_cityTown=&_state=&_zip=10021&_lang=en&_sse=on&ActiveGeoDiv=geoSelect&_useEV=&pctxt=fph&pgsl=040&_submenuId=factsheet_1&ds_name=ACS_2005_SAFF&_ci_nbr=null&qr_name=null&reg=null%3Anull&_keyword=&_industry=&show_2003_tab=&redirect=Y |date=2011-01-03 }}, યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ સેન્સસ 2000. સુધારો એપ્રિલ 27, 2007.</ref> આ સ્થળ યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સમાં અઢળક સંપત્તિ ધરાવતા સ્થાનોમાનું એક છે. મેનહટનના નજીકના કોઇપણ પ્રાંત આટલી આવક ધરાવતા નથી. આ પ્રાંતમાં મધ્યમ આવક ધરાવતા ઘરોની સરેરાશ આવક 47,030 ડોલર અને મધ્યમ આવક ધરાવતા કુટુંબની આવક 50,229 ડોલર છે. પુરૂષોની મધ્યમ આવક 51,856 ડોલર છે, જેની તુલનાએ સ્ત્રીઓની મધ્યમ આવક 45,712 ડોલર છે. દેશની માથાદીઠ આવક 42,922 ડોલર હતી. કુલ કુટુંબના 17.6 ટકા કુટુંબો અને વસ્તીના 20 ટકા લોકો ગરીબી રેખાથી નીચેનું જીવનધોરણ જીવે છે. જેમાં 31.8 ટકા લોકો 18 વર્ષથી નીચેની ઉંમરના અને 18.9 ટકા લોકો 65 વર્ષથી વધુની ઉંમરના છે.<ref>[http://factfinder.census.gov/servlet/SAFFFacts?_event=ChangeGeoContext&amp;geo_id=05000US36061&amp;_geoContext=01000US%7C86000US10021&amp;_street=&amp;_county=new+york&amp;_cityTown=new+york&amp;_state=04000US36&amp;_zip=&amp;_lang=en&amp;_sse=on&amp;ActiveGeoDiv=geoSelect&amp;_useEV=&amp;pctxt=fph&amp;pgsl=010&amp;_submenuId=factsheet_1&amp;ds_name=DEC_2000_SAFF&amp;_ci_nbr=null&amp;qr_name=null&amp;reg=null%3Anull&amp;_keyword=&amp;_industry=New યોર્ક કાઉન્ટી, ન્યૂ યોર્ક] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110607211420/http://factfinder.census.gov/servlet/SAFFFacts?_event=ChangeGeoContext&geo_id=05000US36061&_geoContext=01000US%7C86000US10021&_street=&_county=new+york&_cityTown=new+york&_state=04000US36&_zip=&_lang=en&_sse=on&ActiveGeoDiv=geoSelect&_useEV=&pctxt=fph&pgsl=010&_submenuId=factsheet_1&ds_name=DEC_2000_SAFF&_ci_nbr=null&qr_name=null&reg=null%3Anull&_keyword=&_industry=New |date=2011-06-07 }}, યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ સેન્સસ 2000. સુધારો એપ્રિલ 27, 2007.</ref> લોઅર મેનહટન ([[હ્યુસ્ટન સ્ટ્રીટ]] તરફનું દક્ષિણ મેનહટન) આર્થિક રીતે વધુ તફાવત ધરાવે છે. 1950 બાદ આ નાણાકીય શહેરમાં રહેણાંક વિસ્તારની વસ્તી વધતા થોડા બિન-વ્યાપારી વિસ્તારનો પણ વિકાસ થયો છે. 11 સપ્ટેમ્બર, 2001ના હુમલા પહેલા 15,000થી 20,000 હતા તેમાં વધારો થઇને 2005ના એક અંદાજ અનુસાર, રહેણાંક વિસ્તારમાં 30,000 જેટલા લોકો રહે છે.<ref>સ્ટેઇનહાઉર, જેનિફર. "બેબી સ્ટ્રોલર્સ એન્ડ સુપરમાર્કેટ્સ પુશ ઇનટુ ધ ફાઇનાન્સિયલ ડિસ્ટ્રિક્ટ્સ", ''ધ ન્યૂ યોર્ક ટાઇમ્સ'' , એપ્રિલ 15, 2005. છેલ્લે જોવાઈ મે 11, 2007.</ref> મેનહટન ધર્મની બાબતે વિવિધતા ધરાવે છે. સૌથી વધુ પળાતો ધર્મ [[રોમન કેથલિક ચર્ચ]] છે. લગભગ 564,505 લોકો( કુલ વસ્તીના 36 ટકાથી વધુ લોકો) આ ધર્મમાં માને છે અને 110 જેટલા પૂજા ઘર છે. [[જ્યુ]]એ બીજા નંબરનો સૌથી વધુ પળાતો ધર્મ છે. તેના 102 પૂજા ઘરમાં 314,500 લોકો (20.5 ટકા) પૂજા કરે છે. [[પ્રોટેસ્ટેન્ટ્સ]] સંખ્યા 139,732 (9.1 ટકા) છે અને મુસ્લિમોની સંખ્યા 37,078(2.4 ટકા) છે. આ પ્રાંતમાં છેલ્લા થોડા સમયમાં નાના બાળકોની સંખ્યામાં ઉછાળો જોવા મળ્યો છે. મેનહટનમાં 2000ની સાલ બાદ પાંચ વર્ષથી નાના બાળકોની સંખ્યામાં 32 ટકાથી વધુનો વધારો જોવા મળ્યો છે.<ref>રોબર્ટ્સ, સેમ. [http://www.nytimes.com/2007/03/23/nyregion/23kid.html "ઇન સર્જ ઇન મેનહટન ટોડલર્સ, રિચ વ્હાઇટ ફેમિલિઝ લિડ વે"], ''ધ ન્યૂ યોર્ક ટાઇમ્સ'', માર્ચ 27, 2007. સુધારો માર્ચ 27, 2007.</ref> == સીમાચિહ્નો અને સ્થાપત્યો == {{Main|Architecture in New York City}} 19મી સદીના અંત ભાગથી, મેનહટનની ડિસ્ટીંક્ટીવ સ્કાઇલાઇનની રચના કરનારી [[સ્કાયસ્ક્રેપર]] ન્યૂ યોર્ક શહેરની ઓળખ સાથે સીધી રીતે સંકળાયેલી છે. 1890થી 1973ના સમયગાળા દરમિયાન વિશ્વની સૌથી ઉંચી બિલ્ડીંગ મેનહટનમાં જ જોવા મળી હતી. નવ અલગ-અલગ બિલ્ડીંગ પાસે આ ટાઇટલ હતું.<ref>મેકિનલી, જેસ્સે. "[http://www.nytimes.com/1995/11/05/nyregion/fyi-016047.html એફ.વાય.આઈ.: ટોલ, ટોલર. ][http://www.nytimes.com/1995/11/05/nyregion/fyi-016047.html ટોલેસ્ટ]", ''ધ ન્યૂ યોર્ક ટાઇમ્સ'' , નવેમ્બર 5, 1995. પી. સીવાયઝેડ. સુધારો જૂન 30, 2009.</ref> [[પાર્ક રો]] પરની ન્યુયોર્ક વર્લ્ડ નામની બિલ્ડીંગના નામે પ્રથમ આ ટાઇટલ થયું 309 ફૂટ(91 મી) ઉંચી આ બિલ્ડીંગ 1955 સુધી આ રહી હતી. ત્યારબાદ તેને તોડીને [[બ્રુકલિન બ્રીજ]] નામનું નવું બાંધકામ કરવામાં આવ્યું.<ref>"શેહર દ્વારા શરૂ કરવામાં આવેલી સૌથી મોટી વિસ્તરણ યોજના; જેમાં બ્રૂકલિન બ્રિજ ખાતે આવેલાં મેનહટન પ્લાઝાનું પુનઃ બાંધકામ કરવામાં આવ્યું. ટ્રાફિકની સમસ્યા વધતી જતી હોવાને કારણે તેનું નિયમન કરવા માટે 69,10,000 ડોલરના ખર્ચે દબાણો દૂર કરવામાં આવ્યા. શેરીની પધ્ધતિઓમાં પણ ફેર ગોઠવણી કરવામાં આવી." ''ધ ન્યૂ યોર્ક ટાઇમ્સ,'' જુલાઈ 24, 1954. પી. 15</ref> પાર્ક રો બિલ્ડીંગ પાસે એક 29 માળની ઉંચી ઇમારતને{{convert|391|ft|m|0}} 1899માં આ ટાઇટલ મળ્યું હતું.<ref>ગ્રે, ક્રિસ્ટોફર. [http://www.nytimes.com/2000/03/12/realestate/streetscapes-park-row-building-15-park-row-1899-monster-that-reigned-high-over.html "સ્ટ્રીટસ્કેપ્સ/ધ પાર્ક રો બિલ્ડિંગ, 15 પાર્ક રો; એન 1899 'મોન્સ્ટર' ધેટ રેઇન્ડ હાઈ ઓવર ધ સિટી"], ''ધ ન્યૂ યોર્ક ટાઇમાસ'' , માર્ચ 12, 2000. છેલ્લે જોવાઈ જૂન 30, 2009.</ref> 41 માળ ઉંચી સિંગર બિલ્ડીંગ 1908માં ઇપોનિમોયુસ સેવિંગ મશિન ઉત્પાદનના વડા મથક માટે બનાવવામાં આવ્યું હતું. જે 1967 સુધી સૌથી ઉંચું બિલ્ડીંગ તરીકે ઓળખાતું રહ્યું.{{convert|612|ft|m|0}} ત્યારબાદ હંમેશા માટે આ બિલ્ડીંગ તોડી પાડવામાં આવ્યું.<ref>ગ્રે, ક્રિસ્ટોફર. [http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=9F0CE4DA1739F931A35752C0A9639C8B63&amp;sec=&amp;spon=&amp;pagewanted=print " સ્ટ્રીટસ્કેપ્સ/સિંગર બિલ્ડિંગ; વન્સ ધ ટોલેસ્ટ બિલ્ડિંગ, બટ સિન્સ 1967 અ ઘોસ્ટ"], ''ધ ન્યૂ યોર્ક ટાઇમ્સ'' , જાન્યુઆરી 2, 2005. છેલ્લે જોવાઈ મે 15, 2007. "એકતાલીસ માળની સિંગર નામની ઈમારત જ્યારે વર્ષ 1908માં બ્રોડવે અને લિબર્ટી સ્ટ્રીટની વચ્ચે બનાવવામાં આવી ત્યારે તે વિશ્વની સૌથી ઊંચી ઈમારત હતી. અને તારીખ 11મી સપ્ટેમ્બર 2001 પહેલાં તે વિશ્વની એવી સૌથી ઊંચી ઈમારત હતી કે જેને તોડી પાડવામાં આવી હોય. ખૂબસૂરત બિલ્ડિંગ બિક્સ આર્ટ્સ ટાવર્સને વર્ષ 1976માં જ્યારે જમીનદોસ્ત કરી દેવામાં આવ્યું તે જૂની ઈમારત તોડી પાડવાની ચળવળનો સૌથી દુઃખદ અનુવ હતો... વર્ષ 1906માં શરૂ કરવામાં આવેલાં સિંગર બિલ્ડિંગમાં ફ્લેગ્સ મોડેલનો સમાવેશ કરવામાં આવ્યો હતો. આ શહેર ટાવરોનાં શહેર તરીકે જાણીતું હતું. આ બિલ્ડિંગનો પાયો 1896ની ઈમારતો જેવો નાખવામાં આવ્યો હતો. તેની વચ્ચોચ 65 ફૂટનો ચોરસ થાંભલો ઊભો કરવામાં આવ્યો હતો. તેની ઉપર બે ઢાળવાળો ગોળાકાર ભાગ હતો અને તેની ટોચ ઉપર વિશાળ ફાનસ હતું."</ref> ધી મેટ્રોપોલિટન લાઇફ ઇન્સ્યુરન્સ કંપનીનું ટાવર મેડિસીન એવન્યુ પર 700 ફૂટ(213 મી.)ની ઉંચાઇનું બનાવવામાં આવ્યું હતું. સેન્ટ માર્કસ કેમ્પેનાઇલ દ્વારા [[વેનિસ]]માં જ્યારે આ ટાવરની તુલના કરવામાં આવી ત્યારે આ ટાઇટલ તેને 1909માં પ્રાપ્ત થયું હતું.<ref>ગ્રે, ક્રિસ્ટોફર. [http://www.nytimes.com/1996/05/26/realestate/streetscapes-metropolitan-life-1-madison-avenue-for-brief-moment-tallest.html "સ્ટ્રીટસ્કેપ્સ/મેટ્રોપોલિટન લાઇફ એટ 1 મેડિસન એવેન્યૂ;ફોર અ બ્રીફ મોમેન્ટ, ધ ટોલેસ્ટ બિલ્ડિંગ ઇન ધ વર્લ્ડ"], ''ધ ન્યૂ યોર્ક ટાઇમ્સ'' , મે 26, 1996. છેલ્લે જોવાઈ જૂન 30, 2009.</ref> [[વુલવર્થ બિલ્ડીંગ]] અને તેનું ખૂબ જ અલગ [[ગોથીક આર્કિટેક્ચર]] સહિત 792 ફૂટ(241 મી.)ની ઉંચાઇ સાથે 1913માં આ બિલ્ડીંગને સૌથી ઉંચા બિલ્ડીંગનું ટાઇટલ પ્રાપ્ત થયું હતું.<ref>ડનલેપ, ડેવિડ ડબલ્યૂ. [http://www.nytimes.com/2000/11/02/garden/condos-to-top-vaunted-tower-of-woolworth.html "][http://www.nytimes.com/2000/11/02/garden/condos-to-top-vaunted-tower-of-woolworth.html કોન્ડોસ ટુ ટોપ વાઉન્ટેડ ટાવર ઓફ વૂલવર્થ"], ''ધ ન્યૂ યોર્ક ટાઈમ્સ'' , નવેમ્બર 2, 2000. છેલ્લે જોવાઈ જૂન 30, 2009.</ref> [[ચિત્ર:ChryslerBuilding.JPG|thumb|left|upright|ક્રાઇસ્લર બિલ્ડીંગ, 1930-1931થી શહેરનું સૌથી ઉંચુ બિલ્ડીંગ]] એક જ વર્ષના સમયગાળા દરમિયાન ધી રોરિંગ ટ્વેન્ટીસ સહિત ત્રણ અલગ-અલગ બિલ્ડીંગ દ્વારા આ ટાઇટલ વચ્ચે હરિફાઇ જોવા મળી હતી. 1929ના વોલ સ્ટ્રીટના કડાકાના એક દિવસ પહેલા જ બજારમાં ઉછાળો આવતા બે ડેવલોપર્સ દ્વારા આ ટાઇટલ માટે હરિફાઇ કરવામાં આવી હતી.<ref>"ડેનિસે વિશ્વનાં સૌથી ઊંચા બિલ્ડિંગની યોજનાઓ બદલી; સ્ટારેટે જણાવ્યું હતું કે બેન્ક ઓફ મેનહટનના બિલ્ડિંગની ઊંચાઈ ક્રાઇસલરને મહાત આપવા માટે નહોતી વધારવામાં આવી.", ''ધ ન્યૂ યોર્ક ટાઇમ્સ'' , ઓક્ટોબર 20, 1929. પી. 14.</ref> 927 ફૂટ(282 મી.)ની ઉંચાઇ સાથે 40 વોલ સ્ટ્રીટમાં બનેલું અને મે 1930માં પુરૂ થયેલું અને ફક્ત 11 માસના ટૂંકા સમયગાળામાં ખૂબ જ આશ્ચર્ય સાથે [[બેંક ઓફ મેનહટન]]નું વડુંમથક બનેલા બિલ્ડીંગે ટાઇટલ તેના નામે કર્યું હતું.<ref>"બેન્ક ઓફ મેનહટન વિક્રમજનક સમયમાં; ઊભું કરવામાં આવેલું માળખું હતું.{{convert|927|ft|m}} તે વિશ્વની બીજા ક્રમની સૌથી ઊંચી ઈમારત હતી. આ ઈમારતને એક વર્ષના સમયગાળામાં ઊભી કરવામાં આવી હતી.", ''ધ ન્યૂ યોર્ક ટાઇમ્સ'' , મે 6 1930. પી. 53</ref> લેક્સિંન્ગટોન એવન્યુ અને ૪૨મી સ્ટ્રીટ ખાતે ઓટો એક્ઝીક્યુટિવ વોલ્ટર ક્રિસલેર અને તેનો ઓર્કિટેક્ટ વિલિયમ વાન એલન દ્વારા બાંધકામમાં એક ટ્રેડમાર્ક ગણી શકાય તેવું બિલ્ડીંગ બનાવવાનું નક્કી કર્યું.{{convert|185|ft|m|0|sing=on}} બિલ્ડીંગને નામ આપવા માટે ક્રિસલેર બિલ્ડીંગને 1,046 ફૂટ(319 મી.)ની ઉંચાઇએ પહોંચાડવામાં આવ્યું અને 1929માં બાંધકામ પુરૂ કરીને વિશ્વું સૌથી ઉંચુ બિલ્ડીંગ બનાવ્યું.<ref>ગ્રે, ક્રિસ્ટોફર. [http://www.nytimes.com/1995/12/17/realestate/streetscapes-the-chrysler-building-skyscraper-s-place-in-the-sun.html "સ્ટ્રીટસ્કેપ્સ: ધ ક્રાઇસલર બિલ્ડિંગ; સ્કાયક્રેપર્સ પ્લેસ ઇન ધ સન"], ''ધ ન્યૂ યોર્ક ટાઇમ્સ'' , ડિસેમ્બર 17, 1995. છેલ્લે જોવાઈ જૂન 30, 2009. "ત્યારબાદ ક્રાઇસલર અને વેન એલેને તેમનાં બિલ્ડિંગની ડિઝાઇનમાં પરિવર્તન કર્યું. આ વખતે તેમણે 40 વોલસ્ટ્રીટ ખાતે આવેલાં{{convert|921|ft|m|sing=on}} બિલ્ડિંગની ઊંચાઈ સામે સ્પર્ધા જીતવાનું નક્કી કર્યું. આ બાબત ખૂબ ગુપ્ત રાખવામાં આવી અને વિશાળ ચોરસ ફાયર-ટાવર શાફ્ટનો ઉપયોગ કરીને ધુમાડાને સીધો ઉપર કાઢી નાખવામાં આવ્યો. શાફ્ટની અંદર, વેન એલનની કામદારોની ટીમ 185 ફૂટ ઉંચા સ્પાયર માટે માળખાનું કામ કરી રહી હતી, જ્યારે 1929ની મંદીમાં તેને તૈયાર કરવામાં આવ્યું અને ક્રાઇસ્લર બિલ્ડીંગને 1046 ફૂટ, 4.75 ઇંચ ઉંચી, વિશ્વની સૌથી ઉંચી ઇમારત બની ગઇ."</ref> જો કે બંને બિલ્ડીંગને ખૂબ જ નજીકના સમયમાં નીચા બતાવે એ રીતે 1931 મે માસમાં 102 માળનું [[એમ્પાયર સ્ટેટ બિલ્ડીંગ]] બનાવવામાં આવ્યું. બિલ્ડીંગની ઉંચાઇએ જેનું આર્ટ ડેકો ટાવરની ઉંચાઇ1,250 ફૂટ(381 મી.)ની હતી. અંતમા{{convert|203|ft|m|abbr=on}} બિલ્ડીંગની ઉંચાઇમાં વધારો કરીને 1,453 ફૂટ(443 મી.) સુધી પહોંચાડવામાં આવી.<ref>"ઉંચાઇ અંગેની દુશ્મનાવટ પૂર્ણ થઇ હોવાનું દેખાય છે; એમ્પાયર સ્ટેટનો વિક્રમ ઘણા વર્ષો સુધી રહેશે, બિલ્ડરો અને રિયલ્ટી ક્ષેત્રના લોકોએ જણાવ્યુ. પ્રેક્ટિકલ લિમીટ રિચ્ડ; ઇટ્સ ટોપ રાઇઝીસ {{convert|1250|ft|m}}, બટ સ્ટાફ કેરિઇંગ ઇન્સ્ટ્રુમેન્ટ્સ એક્સટેન્ડ્સ પિનેકલ ટુ 1265.5 ફૂટ.", ''ધી ન્યૂ યોર્ક ટાઇમ્સ'' , મે 2, 1931. p. 7.</ref><ref>ગ્રે ક્રિસ્ટોફર. [http://www.nytimes.com/1992/06/14/realestate/streetscapes-the-empire-state-building-a-red-reprise-for-a-31-wonder.html?n=Top%2FReference%2FTimes%20Topics%2FSubjects%2FE%2FEmpire%20State%20Building "સ્ટ્રિટસ્કેપ્સ: ધી એમ્પાયર સ્ટેટ બિલ્ડીંગ; એ રેડ રિપ્રાઇઝ ફોર એ '31 વન્ડર"], ''ધી ન્યૂ યોર્ક ટાઇમ્સ'' , જુન 14, 1992. એક્સેસ જૂન 18, 2006.</ref> [[ચિત્ર:Empire State Building by David Shankbone.jpg|thumb|upright|એમ્પાયર સ્ટેટ બિલ્ડીંગ 1931થી 1972 દરમિયાન વિશ્વનું સૌથી ઉંચુ બિલ્ડીંગ હતું, જે હાલમાં શહેરનું સૌથી ઉંચુ બિલ્ડીંગ છે]] લોઅર મેનહટનમાં સ્થિત [[વર્લ્ડ ટ્રેડ સેન્ટર]]ના ટ્વીન ટાવર એ ન્યુયોર્ક શહેરના આઇકોનીક સિમ્બોલ હતા. 1,368 અને 1,362 ફૂટ(417 મી. અને 415 મી.) ની ઉંચાઇ સાથે 1972ના વર્ષથી 110 માળના બિલ્ડીંગ તરીકે વિશ્વમાં સૌથી ઉંચા ઇમારત તરીકેની ગણના થતી હતી, પરંતુ 1974માં વિલિસ ટાવરનાં બાંધકામે તેના ટાઇટલને લઇ લીધું(આ પહેલા સિર્સ ટાવર તરીકે શિકાગોમાં પ્રખ્યાત હતું).<ref>બાર્સ, કારેન. [http://www.infoplease.com/spot/skyscraperhistory.html "ધી હિસ્ટરી ઓફ સ્કાયસ્ક્રેપર્સ: એ રેસ ટુ ધી ટોપ"], ઇન્ફોર્મેશન પ્લીઝ. પ્રવેશ મે 17, 2007. "ધી એમ્પાયર સ્ટેટ બિલ્ડીંગ 1972 સુધી 41 વર્ષો સુધી ગગનચૂંબી ઇમારતોમાં પ્રથમ ક્રમનું બની રહ્યું, જ્યા સુધી વર્લ્ડ ટ્રેડ સેન્ટર (1,368 ફુટ, 110 માળ)નું બાંધકામ ન થયું. બે વર્ષો બાદ, શિકાગોમાં વિલીસ ટાવર (1450 ફુટ, 110 માળ)નું બાંધકામ કરવામાં આવ્યું ત્યારે ન્યૂ યોર્ક શહેરે સૌથી ઉંચી હાઉસંગ બિલ્ડીંગ ધરાવતા શહેર તરીકેનું બહુમાન ગુમાવી દીધું."</ref> 20મી સદીના અંત સુધી વિશ્વના સૌથી પ્રખ્યાત અને ઓળખી શકાય તેવા બિલ્ડીંગ તરીકે વર્લ્ડ ટ્રેડ સેન્ટરના ટ્વીન ટાવરની ગણના થતી હતી. પરંતુ 11 સપ્ટેમ્બર, 2001ના આંતકવાદી હુમલા બાદ આ બિલ્ડીંગ તોડી પાડવામાં આવ્યું. વર્લ્ડ ટ્રેડ સેન્ટર ઘણા લોકો માટે નવા શિખરો સર કરવાનું કારણ બન્યું હતું. 7, ઓગસ્ટ, 1974માં ટ્વીન ટાવરની વચ્ચે એક માત્ર તાર પર ચાલીને ફ્રાંસના દોરડાના વાઘ ફિલિપ પેટીટ દ્વારા એક વિશ્વ રેકોર્ડ બનાવવામાં આવ્યો હતો. ટ્વીન ટાવર્સના બદલે હવે વન વર્લ્ડ ટ્રેડ સેન્ટર બનાવવામાં આવી રહ્યું છે. 2014માં આ બાંધકામ પુરૂ થઇને તેના વપરાશ માટે તૈયાર થશે.<ref>{{cite web|url=http://www.wtc.com/about/|title=About the WTC|publisher=Silverstein Properties|access-date=2008-08-15|archive-date=2008-08-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20080815120641/http://www.wtc.com/about/|url-status=dead}}</ref> 1961માં [[પેનસીલવેનિયાના રેલરોડ]] દ્વારા તેના જૂના સ્ટેશન ઓલ્ડ પેન સ્ટેશનને તોડીને નવા મેડિસન સ્કવેર ગાર્ડન અને ઓફિસ બિલ્ડીંગ કોમ્પ્લેક્સ બનાવવાનું આયોજન ખુલ્લુ મુકવામાં આવ્યું હતું. મેકકિમ મીડ એન્ડ વ્હાઇટ દ્વારા ઓફિસ બિલ્ડીંગના પ્રશ્નને વેગ આપવામાં આવ્યો અને 1910નાં વર્ષમાં તેનું માળખું તૈયાર કરવામાં આવ્યું. લગભગ બધા આ વાત સાથે સહમત થયા કે આ સ્થળ બ્યુક્સ આર્ટનું એક ખૂબ જ અલગ સ્થળ છે અને ન્યુયોર્ક શહેરનો સૌથી સારો આર્કિટેચર ઝવેરાત છે.<ref>ગ્રે ક્રિસ્ટોફર. [http://www.nytimes.com/2001/05/20/realestate/streetscapes-destruction-penn-station-1960-s-protest-that-tried-save-piece-past.html "સ્ટ્રિટસ્કેપ્સ/'ધી ડિસ્ટ્રક્શન ઓફ પેન સ્ટેશન'; એ 1960s પ્રોટેસ્ટ ધેટ ટ્રાઇડ ટુ સેવ એ પીસ ઓફ ધી પાસ્ટ"], ''ધી ન્યૂ યોર્ક ટાઇમ્સ'' , મે 20, 2001. પ્રવેશ જૂન 18, 2006.</ref> આટલા પ્રયત્નો કર્યા હોવા છતાં, માળખાની તોડફોડ ઓક્ટોબર 1963માં શરૂ કરવામાં આવ્યું હતું. જાહેર જનતા દ્વારા યોગ્ય જાળવણીના અભાવે પેન સ્ટેશનને ગુમાવ્યું અને આ માટે ઐતિહાસિક ચીજોનું રક્ષણ કરતા [[લેવિસ મમફોર્ડ]] દ્વારા એક આંદોલન પણ શરૂ કરવામાં આવ્યું હતું. જેના ભાદ રૂપે 11965માં ન્યુયોર્ક સિટી લેન્ડમાર્ક પ્રિવેન્શન કમિશનની રચના કરવામાં આવી જે શહેમાં ઐતિહાસિક, ખૂબ જ સારુ અને સાંસ્કૃતિક હેરિટેજ હોય તેવા સ્થળનું રક્ષણ કરતી હતી.<ref>[http://www.nyc.gov/html/lpc/html/faqs/faq_about.shtml લેન્ડમાર્ક્સ પ્રિઝર્વેશન કમિશન] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100609210108/http://www.nyc.gov/html/lpc/html/faqs/faq_about.shtml |date=2010-06-09 }}, [[ન્યૂ યોર્ક સિટી લેન્ડમાર્ક્સ પ્રિઝર્વેશન કમિશન]]. પ્રવેશ મે 17, 2007.</ref> પેન સ્ટેશનના ડિમાઇસ બાદ શરૂ કરવામાં આવેલી ઐતહાસિક જાળવણી ચળવળને પગલે સમગ્ર રાષ્ટ્રમાં દસ લાખથી વધુ માળખાઓનો વ્યવસ્થિત કરવામાં આવ્યા હતા, જેમાં આશરે 1,000 શહેરમાં હતા.<ref>[http://www.cbsnews.com/stories/2002/10/11/sunday/main525288.shtml "રેક્વિમ ફોર પેન સ્ટેશન"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20101111192011/http://www.cbsnews.com/stories/2002/10/11/sunday/main525288.shtml |date=2010-11-11 }}, [[સીબીએસ ન્યૂઝ]], ઓક્ટોબર 13, 2002. પ્રવેશ મે 17, 2007.</ref> [[ચિત્ર:Wtcmay01.jpg|thumb|left|upright|અગાઉના વર્લ્ડ ટ્રેડ સેન્ટરના ટ્વીન ટાવર્સ 1972થી 2001 સુધી ન્યૂ યોર્કના સૌથી ઉંચા બિલ્ડીંગ હતા.]] [[ટાઇમ્સ સ્ક્વેર]] ખાતેનું બ્રોડવે આસપાસનું થીએટર ડિસ્ટ્રીક, [[ન્યુયોર્ક યુનિવર્સિટી]], [[કોલમ્બિયા યુનિવર્સિટી]], [[ફ્લેટ્રોન બિલ્ડીંગ]], [[વોલ સ્ટ્રીટ]]ની આસપાસ આવેલું [[ફાયનાન્સિયલ ડિસ્ટ્રીક]], લિંકન સેન્ટર ફોર પર્ફોમિંગ આર્ટસ, લિટલ ઇટાલિ, [[હાર્લેમ]], અમેરિકન મ્યુઝિયમ ઓફ નેચરલ હિસ્ટરી, ચાઇનાટાઉન અને સેન્ટ્રલ પાર્ક બધા સ્થળો આ પ્રખ્યાત આઇસલેન્ડમાં આવેલા છે. ઊર્જાના બચાવ માટે ગ્રીન ઓફિસ બિલ્ડીંગ બનાવવામાં પણ આ શહેર અગ્રતા ક્રમ ધરાવે છે. ઇંગ્લીશમેન સેમ્યુઅલ ફોક્સ હસ્તગત [ર્સ્ટ ટાવર જેવા ઘણા એનું ઉદાહરણ છે. 7 મા વર્લ્ડ ટ્રેડ સેન્ટરના ફેર બાંધકામ માટે પણ ઉપયોગી છે.<ref name="greenbuilding">પોગ્રેબિન, રોબિન. [http://www.nytimes.com/2006/04/16/arts/design/16gree.html "][http://www.nytimes.com/2006/04/16/arts/design/16gree.html 7 વર્લ્ડ ટ્રેડ સેન્ટર એન્ડ હર્સ્ટ બિલ્ડીંગ: ન્યૂ યોર્ક્સ ટેસ્ટ કેસીસ ફોર એન્વાયર્ન્મેન્ટલી અવેર ઓફિસ ટાવર્સ"], ''ધી ન્યૂ યોર્ક ટાઇમ્સ, એપ્રિલ 16, 2006. '' ''19 જુલાઇ, 2006ના રોજ પુન:પ્રાપ્તિ'' </ref> સેન્ટ્રલ પાર્કની સીમા 110મી સ્ટ્રીટ નોર્થ બાય વેસ્ટ પર છે. ઉત્તરમાં એઇટ્થ એવન્યુમાં અને દક્ષિણમાં પશ્ચિમ 59મી સ્ટ્રીટમાં, પૂર્વમાં ફિફ્થ એવન્યુને પણ પાર્કની બોર્ડર લાગે છે. પાર્ક્સની સરહદો સાથે, આ બધી સ્ટ્રીટ સામાન્ય રીતે સેન્ટ્રલ પાર્ક નોર્થ, સેન્ટ્રલ પાર્ક વેસ્ટ અને સેન્ટ્રલ પાર્ક સાઉથ તરીકે ઓળખાય છે. (પૂર્વિય સીમા સાથે ફિફ્થ એવન્યુનું નામ જોડાયેલું છે). આ પાર્ક ફેડ્રિક લો ઓલ્મસ્ટેડ અને કાલવેર્ટ વાયુક્સ દ્વારા ડિઝાઇન કરવામાં આવ્યો હતો. 843 એકર (3.4 કિમી²)ના આ પાર્કમાં ચાલવા માટે એક ટ્રેક, બે [[આઇસ સ્કેટીંગ]] રીંક્સ, એક વાઇલ્ડ લાઇફ સેન્ચ્યુરી અને જુદી-જુદી રમતો માટે ઘાસના મેદાનો પણ છે. ઉપરાંત બાળકો માટે ચિલ્ડ્રન પાર્ક પણ છે. આ પાર્ક સ્થળાંતર કરતા પક્ષીઓ માટે જાણીતો છે, અને આથી તે પક્ષીઓને જોનારામાં પ્રખ્યાત છે. ઉપરાંત સાયકલ સવારો, સ્કેટીંગ કરતા લોકો અને ચાલવા આવતા લોકો માટે લગભગ 6 માઇલ (10 કિ.મી.)નો રોડ તરફ ગોળ વિસ્તાર રાખવામાં આવ્યો છે. સાંજે 7 વાગ્યા બાદ અને સપ્તાહના અંતના દિવસોમાં અહીં ઓટોમોબાઇલ ટ્રાફિક પર પ્રતિબંધ મૂકવામાં આવ્યો છે.<ref name="CentralPark">[http://www.centralpark.com/pages/general-info.html સેન્ટ્રલ પાર્ક જનરલ ઇન્ફોર્મેશન] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20061008115343/http://www.centralpark.com/pages/general-info.html |date=2006-10-08 }}, સેન્ટ્રલ પાર્ક કન્ઝર્વન્સી. સુધારો સપ્ટેમ્બર 21, 2006.</ref> મોટાભાગના પાર્ક ખૂબ જ કુદરતી લાગે છે, જેમાં ખૂબ જ મોટી જગ્યા તેમજ ઘણી જગ્યાએ કૃત્રિમ તળાવો પણ છે. 1850ના દાયકામાં બનાવવામાં આવેલું સેન્ટ્રલ પાર્ક એ ત્યારના સમયનો સૌથી મોટો જાહેર કામગીરીનો પ્રોજેક્ટ હતો. અંગ્રેજ સ્ટાઇલના લેન્ડસ્કેપ બનાવવા તથા અંદરના લખાણ માટે લગભગ 20,000 કારીગરો તેની કામગીરી કરી રહ્યા હતા. કારીગરો દ્વારા પૃથ્વી પરનો કચરો દૂર કરીને લગભગ{{convert|3000000|cuyd|m3}} 270,000 વૃક્ષો અને છોડને વાવવામાં આવ્યા હતા.<ref>[http://www.centralpark.com/pages/history_2.html સેન્ટ્રલ પાર્ક હિસ્ટરી] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20061005052942/http://www.centralpark.com/pages/history_2.html |date=2006-10-05 }}, સેન્ટ્રલ પાર્ક કન્ઝર્વન્સી. સુધારો સપ્ટેમ્બર 21,2006</ref> કુલ 2,686 એકર(10.9 કિ.મી2)ના કુલ વિસ્તારનો 17.8 ટકા હિસ્સો પાર્કલેન્ડ માટે ફાળવવામાં આવ્યો છે. કુલ મેનહટનનો લગભગ 70 ટકા હિસ્સો પાર્ક માટે ફાળવવામાં આવ્યો છે જે સેન્ટ્રલ પાર્કની બહાર સ્થિત છે. જેમાં 204 રમતના મેદાન, 251 ગ્રીન સ્ટ્રીટ, 371 બાસ્કેટબોલ કોર્ટ અને અન્ય ઘણી સુવિધાનો સમાવેશ થાય છે.<ref name="MBPOEnvironment">{{waybackdate|site=http://www.mbpo.org/policy/environment|title=Environment|date=20070411204634}}, મેનહટન બોરો પ્રેસિડેન્ટ સ્કોટ સ્ટ્રિન્જર. સુધારો ઓક્ટોબર 19, 2007.</ref> 17મી અને 18મી સદીમાં લગભગ 400 આફ્રિકનોને છૂપાવવામાં આવ્યા હોવાથી તેની યાદમાં ડ્યુન સ્ટ્રીટ ખાતે ધી આફ્રિકન બ્યુરિયલ ગ્રાઉન્ડ નેશનલ મોન્યુમેન્ટની સ્થાપના કરવામાં આવી છે. જ્યારે અન્ય 1991માં શોધાયેલું અને એ જ સમયગાળા દરમિયાન ફોલે સ્ક્વેર ફેડરલ ઓફિસ બિલ્ડીંગનું બાંધકામ કરવામાં આવ્યું છે. == શહેરનો કુદરતી દેખાવ == {{Wide image|NYC Top of the Rock Pano.jpg|400px|<center>Skyline of [[Midtown Manhattan]], as seen from the observation deck of the [[GE Building]]</center>}} {{Wide image|Upper and Middle Manhattan.jpg|400px|<center>Skyline of Upper Manhattan and [[Midtown Manhattan]] as seen from Jersey City</center>}} {{Wide image|NYC Panorama edit2.jpg|400px|<center>Panorama of the Manhattan skyline as seen looking eastward from [[Hoboken, New Jersey|Hoboken]], New Jersey.</center>}} == અર્થતંત્ર == મેનહટનએ રાષ્ટ્રનું સૌથી કિંમતી રીઅલ એસ્ટેટ ક્ષેત્રનું ઘર છે જેની ગણના યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સના સૌથી મોંઘા વિસ્તારમાં થાય છે.<ref>[http://moneycentral.msn.com/content/invest/forbes/P62020.asp ધી મોસ્ટ એક્સ્પેન્સિવ ઝીપ કોડસ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20030929010816/http://moneycentral.msn.com/content/invest/forbes/P62020.asp |date=2003-09-29 }}, ''ફોર્બ્સ'', સપ્ટેમ્બર 26, 2003. પ્રવેશ જૂન 29, 2009.</ref> [[ચિત્ર:6th Avenue from 49th.jpg|thumb|upright|સિક્સ્થ એવન્યુ સાથે ઓફિસો]] ન્યુયોર્કમાં લગભગ 23 લાખ લોકોને રોજગારી પૂરો પાડતું મેનહટનને આર્થિક એન્જિન માનવામાં આવે છે. સમગ્ર ન્યુયોર્કનાં શહેરી વિસ્તારની લગભગ બે તૃતિયાંસ નોકરી મેનહટનમાં છે.<ref name="BLSManhattanLabor"/> મેનહટનની દિવસના સમયગાળા દરમિયાનની વસ્તી 28.7 લાખ છે. જેમાં રેલ્વે દ્વારા નેટ 13.4 લાખ લોકોનો ઉમેરો કરવામાં આવે છે. આ રેલ્વે દ્વારા 14.6 લાખ કર્મચારીએ મેનહટનમાં આવે છે. જે દેશના કોઇપણ અન્ય શહેર કે કોઇપણ અન્ય દેશોની સરખામણીમાં સૌથી વધુ છે અને બીજા સ્થાને આવતા [[વોશિંગ્ટન ડી.સી.]] શહેરમાં મુસાફરી કરતા 480,00 કર્મચારીઓની સરખામણીએ ત્રણ ગણાથી વધારે છે.<ref>[http://www.usatoday.com/news/2003-03-06-commute.htm "કમ્યુટિંગ શિફ્ટ્સ ઇન ટોપ 10 મેટ્રો એરિયાઝ"], ''[[યુએસએ ટુડે]]'' , મે 20, 2005. પુન:પ્રાપ્તિ જૂન 25, 2007.</ref><ref>[http://www.census.gov/population/socdemo/daytime/2000/tab02.csv એસ્ટિમેટેડ ડેટાઇમ પોપ્યુલેશન એન્ડ એમ્પ્લોયમેન્ટ-રેસિડેન્સ રેશિયોઝ: 2000], યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ સેન્સસ, 2000. પુન:પ્રાપ્તિ જૂન 25, 2007.</ref> અહીંનું સૌથી મોટુ આર્થિક ક્ષેત્ર નાણાકીય ઉદ્યોગ છે, જેમાં સમગ્ર જિલ્લાના કુલ પગારનો અડધો હિસ્સો ફક્ત આ ઉદ્યોગના 280,00 કર્મચારીઓને પ્રાપ્ત થાય છે. વોલ સ્ટ્રિટ તેના સંરક્ષણ ઉદ્યોગ માટે ખૂબ જ જાણીતું છે. જે શહેરના નાણાકિય ક્ષેત્રનો સૌથી મોટો હિસ્સો છે અને લગભગ 50 ટકા કર્મચારીઓ નાણાકીય સેવા પૂરી પાડે છે. 2008ની નાણાકીય કટોકટી પહેલા યુ.એસ.ની પાંચ મોટી સિક્યુરિટીઝ ટ્રેડિંગ કંપનીનાં મુખ્ય મથક મેનહટનમાં હતા.<ref>[http://www.nycedc.com/BusinessInNYC/IndustryOverviews/FinancialServices/Pages/FinancialServices.aspx બિઝનેસ ઇન એનવાયસી – ફાઇનાન્સિયલ સર્વિસીઝ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100325221355/http://www.nycedc.com/BusinessInNYC/IndustryOverviews/FinancialServices/Pages/FinancialServices.aspx |date=2010-03-25 }}, NYCEDC. પ્રવેશ જૂન 29, 2009.</ref><ref>{{Citation |last= |first= |author-link= |title=America's 500 Largest Corporations |newspaper=Fortune |pages=F-45 and F-64 |year=2007 |date=April 30|url=}}</ref> 2006ની સાલમાં મેનહટનનો નાણાકીય ઉદ્યોગ દ્વારા તેના કર્મચારીઓને સરેરાશ 8,300 ડોલર( બોનસ સહિત)ની સાપ્તાહિક ચૂકવણી કરવામાં આવતી હતી. જ્યારે સમગ્ર ઉદ્યોગ માટે સરેરાશ સાપ્તાહિક ચૂકવણી લગભગ 2,500 ડોલરની હતી. આ દેશના 325 સૌથી મોટા જિલ્લાઓમાં સૌથી વધુ છે જ્યારે પગારમાં વૃદ્ધિનો દર લગભગ 8% જેટલો છે. જે દેશના 10 સૌથી મોટા જિલ્લાઓમાં પણ સૌથી વધુ છે. આ શહેરમાં આપવામાં આવતો પગાર સમગ્ર રાષ્ટ્રમાં આપવામાં આવતા સાપ્તાહિક પગાર 784 ડોલરની સરખામણીએ 85% જેટલો વધુ છે. જ્યારે આ શહેરની બહારના કર્મચારીઓને મળતી આવકની તુલનાએ લગભગ બે ગણો છે. આ શહેરની 11% નોકરી હેલ્થકેર ક્ષેત્રમા છે. જ્યારે કુલ પગારનો 4 ટકા% હિસ્સો હેલ્થકેર ક્ષેત્રમાં જાય છે આ નોકરીમાં કર્મચારીઓ પ્રતિ સપ્તાહ લગભગ 900 ડોલર મેળવે છે. <ref>મેકગ્રેહામ, પેટ્રિક. [http://www.nytimes.com/2006/11/23/nyregion/23income.html?ref=nyregion ઇન્કમ સોર્સ ઓન વોલસ્ટ્રિટ., વાઇડનિંગ ગેપ], ''ધી ન્યૂ યોર્ક ટાઇમ્સ'' , માર્ચ 23, 2006. પ્રવેશ મે 1, 2007.</ref> દેશના કોઇપણ શહેરમાં મુખ્ય મથક ધરાવતી કોર્પોરેટ કંપની માટે ન્યુયોર્ક શહેર એક ઘર છે, જેમાં મોટાભાગની કંપની મેનહટન સ્થિત છે.<ref>{1ફોર્ચ્યુન મેગેઝિન: ન્યૂ યોર્ક સ્ટેટ અને શહેર મોટા ભાગની ફોર્ચ્યુન 500 કંપનીનું સ્થાન છે{/1}, એમ્પાયર સ્ટેટ ડેવલોપમેન્ટ કોર્પોરેશન, પ્રેસ રિલીઝ તારીખ એપ્રિલ 8, 2005, પ્રવેશ એપ્રિલ 26, 2007. "ન્યૂ યોર્ક શહેર દેશના કોઇ પણ શહેરની સરખામણીએ હજુ પણ સૌથી વધારે ફોર્ચ્યુન 500 કંપનીઓના વડા મથક ધરાવે છે."</ref> યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સમાં મેનહટનનો મધ્ય વિસ્તાર સૌથી મોટો કેન્દ્રિય વેપાર કરતો જિલ્લો છે.<ref>નૂનાન, પેટ્રિકા. [http://www.nycp.org/testimonies/2006/tst_053106_moynihan.html ટેસ્ટીમની ઓન મોયનીહાન સ્ટેશન ડ્રાફ્ટ ઇઆઇએસ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081216044642/http://www.nycp.org/testimonies/2006/tst_053106_moynihan.html |date=2008-12-16 }}, પાર્ટનરશીપ ફોર ન્યૂ યોર્ક સિટી, ટેસ્ટીમની ડેટેડ મે 31, 2006, પ્રવેશ એપ્રિલ 26, 2007. "જેકોબ કે. જેવિટ્સ કન્વેન્શન સેન્ટરના વિસ્તરણની સાથે, ફાર વેસ્ટ સાઇડે દેશમાં સૌથી મોટા કેન્દ્રીય ઔદ્યોગિક જિલ્લાનું લોજિકલ એક્સ્ટેન્શન બનવાનું વચન આપ્યું હતું."</ref> નીચેની તરફનો મેનહટનનો હિસ્સો દેશનો ત્રીજા નંબરનો સૌથી મોટો કેન્દ્રિય વેપાર કરતો જિલ્લો ([[શિકાગો]]ના [[લૂપ]] બાદ) છે. અને [[ન્યુયોર્ક સ્ટોક એક્સચેંજ]], [[ધી અમેરિકન સ્ટોક એક્સચેંજ]](એમેક્સ)(Amex), ધી ન્યુયોર્ક બોર્ડ ઓફ ટ્રેડ, ધી ન્યુયોર્ક મર્ચેન્ટાઇલ એક્સચેંજ(નાયમેક્સ)(Nymex) અને નાસ્ડેક (NASDAQ)નું ઘર છે.<ref>[http://www.fta.dot.gov/about/offices/about_FTA_927.html લોઅર મેનહટન રિકવરી ઓફિસ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100527084448/http://www.fta.dot.gov/about/offices/about_FTA_927.html |date=2010-05-27 }}, ફેડરલ ટ્રાન્ઝિટ એડમિનીસ્ટ્રેશન, પ્રવેશ એપ્રિલ 26, 2007. "લોઅર મેનહટન એ રાષ્ટ્રનું ત્રીજા ક્રમનો સૌથી મોટો ઔદ્યોગિક જિલ્લો છે. 11 સપ્ટેમ્બર પહેલા, 3,85,000થી વધારે લોકોને રોજગારી આપવામાં આવી હતી અને તેમાંથી 85 ટકા કર્મચારીઓ તેમના કામ પર જવા માટે જાહેર પરિવહનનો ઉપયોગ કરે છે."</ref> વિશ્વની ટોચની 8 વૈશ્વિક જાહેરાત કંપનીઓમાંથી 7 કંપનીઓનાં વડામથક મેનહટનમાં છે.<ref>[http://adage.com/datacenter/datapopup.php?article_id=116384 ટોપ 10 કોન્સોલિડેટેડ એજન્સી નેટવર્ક્સ: રેન્ક્ડ બાય 2006 વર્લ્ડવાઇડ નેટવર્ક રેવન્યુ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070503025443/http://adage.com/datacenter/datapopup.php?article_id=116384 |date=2007-05-03 }}, એડવર્ટાઇઝીંગ એજન્સી રિપોર્ટ 2007 ઇન્ડેક્સ, પ્રકાશિત એપ્રિલ 25, 2007. પુન:પ્રાપ્તિ જૂન 8, 2007.</ref> “મેડિસન એવન્યુ” સમગ્ર એડવર્ટાઇઝિંગ કંપનીઓ માટે મેટોનીમસલી તરીકે ઓળખાય છે. 1920માં બાદ આવેલા ઝડપી વિકાસમાં મેડિસન એવન્યુ એ એડવર્ટાઇઝમેન્ટ ઉદ્યોગની ઓળખાણ બની ગયું છે. મેનહટનનો સમગ્ર કર્મચારી વર્ગ વ્હાઇટ કોલર પ્રોફેશન્સ પર આધારીત છે. પરંતુ ઉત્પાદન એકમોમાં (39,800 કર્મચારીઓ) અને કન્સટ્રક્શનમાં ( 31,600 કર્મચારીઓ) પણ નાના પાયે નોકરી પ્રાપ્ય છે. <ref name="BLSManhattanLabor">[http://www.bls.gov/ro2/fax/qcew9310.pdf એવરેજ વિકલી વેજ ઇન મેનહટન એટ $1,453 ઇન સેકન્ડ ક્વાર્ટર 2006] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100528173132/http://www.bls.gov/ro2/fax/qcew9310.pdf |date=2010-05-28 }} (પીડીએફ), [[બ્યુરો ઓફ લેબર સ્ટેટિસ્ટીક્સ]], યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ ડિપાર્ટમેન્ટ ઓફ લેબર, ફેબ્રુઆરી 20, 2007. પુન:પ્રાપ્તિ ફેબ્રુઆરી 21, 2007.</ref><ref name="NYPost">ગેલર, એન્ડી. [http://www.nypost.com/seven/02212007/news/regionalnews/n_y__hits_paydirt_regionalnews_andy_geller.htm "એન.વાય. હિટ્સ 'પે'ડર્ટ: મેનહટન નં. 1 ઇન નેટ'l સેલરી સર્જ] {{Webarchive|url=https://archive.today/20121216102040/www.nypost.com/seven/02212007/news/regionalnews/n_y__hits_paydirt_regionalnews_andy_geller.htm |date=2012-12-16 }}, ''ન્યૂ યોર્ક પોસ્ટ'' , ફેબ્રુઆરી 21, 2007. પ્રવેશ મે 18, 2007.</ref> ઐતિહાસિક રીતે જોયે તો હાલનું મેનહટનનું જે કોર્પોરેટ વાતાવરણ છે એ અહીનાં જૂદાં-જૂદાં રીટેર્લ્સને આધારીત છે. પરંતુ તાજેતરની કટોકટીને કારણે મેનહટન સ્થિચ ઘણા રાષ્ટ્રિય ચેઇન સ્ટોર્સને નુક્શાનીનો સામનો પણ કરવો પડ્યો છે.<ref>સ્ટાસિ, લિન્ડા. [http://www.villagevoice.com/1997-09-30/news/ny-oh/ એનવાય, ઓએચ: ઇટ્સ ક્લિનર, વ્હાઇટર, બ્રાઇટર] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081216044628/http://www.villagevoice.com/1997-09-30/news/ny-oh/ |date=2008-12-16 }}, ''ધી વિલેજ વોઇસ'' , સપ્ટેમ્બર 24, 1997. પુન:પ્રાપ્તિ જૂન 30, 2009.</ref> == સંસ્કૃતિ == [[ચિત્ર:Times Square New York City FLICKR 1.jpg|thumb|ટાઇમ્સ સ્ક્વેર એ સિટીના થિયેટર ડિસ્ટ્રીક્ટનું કેન્દ્ર છે]] [[ચિત્ર:Guggenheim museum exterior.jpg|thumb|ફ્રેન્ક લોઇડ રાઇટનું સોલોમન આર. ગગનહિમ મ્યુઝિયમ]] [[ચિત્ર:Metropolitan Museum of Art, New York City NY, entrance.jpg|thumb|ધી મેટ્રોપોલિટન મ્યુઝિયમ ઓફ આર્ટ]] મેનહટન, અમેરિકામાં થયેલી ઘણી મહત્વની સાંસ્કૃતિ ચળવળનું સાક્ષી છે. ટ્રાયેન્ગલ શર્ટવેસ્ટ ફેક્ટરીમાં 25 માર્ચ, 1911ના દિવસે લાગેલી આગને પગલે 1912માં વોશિંગ્ટન સ્ક્વેર પાર્ક ખાતે એક રેલી યોજવામાં આવી હતી. જેમાં લગભગ 20,000 કારીગરોએ ભાગ લીધો હતો. આ 20,000 લોકોમાં ત્રીજા ભાગની સ્ત્રીઓ હતી. ફેક્ટરીમાં લાગેલી આગના લીધે 146 કામદારોના મૃત્યુ થયા હતા. આ રેલીમાં ઘણી સ્ત્રીઓ ટ્રાયેન્ગલ શર્ટવેસ્ટ કંપનીમાં બનાવવામાં આવતા તથા કામદાર સ્ત્રીઓના કપડાં જેવી ડિઝાઇનનાં કપડા પહેરીને આવી હતી જે સ્ત્રી સ્વતંત્રતા, કર્મચારીઓનું એકત્વ અને ચળવળનાં પ્રતિક હતા.<ref>[http://www.ilr.cornell.edu/trianglefire/ ધી ટ્રાયંગલ ફેક્ટરી ફાયર], [[કોર્નેલ યુનિવર્સિટી સ્કૂલ ઓફ ઇન્ડસ્ટ્રીયલ એન્ડ લેબર રિલેશન્સ]]. પુન:પ્રાપ્તિ એપ્રિલ 25, 2007.</ref> હાર્લેમ રેનાયસ્સાન્સ દ્વારા 1920ના દાયકામાં આફ્રિકન- અમેરિકન અક્ષરજ્ઞાન અંગેનો નિયમ યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સમાં તૈયાર કરવામાં આવ્યો હતો. 1950 અને 1960માં મેનહટનમાં વાઇબ્રન્ટ વિઝ્યુઅલ આર્ટ રજૂ કરવામાં આવ્યું જે અમેરિકાના પોપ આર્ટમાં નવીનતાનું કેન્દ્ર બન્યુ હતું. આ આર્ટ દ્વારા [[જાસ્પર જ્હોન]] અને [[રોય લિચ્ટેનસ્ટેઇન]] જેવા સ્ટાર પ્રાપ્ત થયા. જો કે [[એન્ડી વાર્હોલ]] દ્વારા સેરેન્ડિપીટી 3 અને સ્ટુડિયો 54ના નામે નવા સામાજિક ક્લબ શરૂ કરવામાં આવતા 1970ના અંત સમયે કરવામાં આવેલી ડાઉનટાઉન પોપ આર્ટ ચળવળમાં કોઇ નવો સ્ટાર જોવા મળ્યો નહીં. ડાઉનટાઉનની બાજૂમાં જ આવેલું ચેલ્સિયા તેના ગેલેરી અને સાંસ્કૃતિ ઉજવણી માટે જાણીતું છે. અહીં શહેરના નવા તથા કાર્યરત કલાકારોને સામાન્ય તથા મોર્ડન આર્ટ માટે ઉત્સાહ પૂરો પાડવા 200થી વધુ આર્ટ ગેલેરી છે.<ref>[http://www.travelandleisure.com/articles/stylish-traveler-chelsea-girls-september-2005 "સ્ટાઇલિશ ટ્રાવેલર: ચેલ્સિયા ગર્લ્સ"], ટ્રાવેલ + લેઇઝર, સપ્ટેમ્બર 2005. પ્રવેશ મે 14, 2007. "200થી વધારે ગેલેરીઓ સાથે, ચેલ્સિયા ઘણી વિવિધતાઓ ધરાવે છે."</ref><ref>"[http://www.nyc.gov/html/dcp/html/about/pr122004.shtml શહેરી આયોજને પશ્ચિમ ચેલ્સિયા માટે જાહેર સમીક્ષાની શરૂઆત કરી કે જેથી હાઉસિંગ ડેવલોપમેન્ટને મંજુરી આપી શકાય અને હાઇ લાઇનનના પ્રવેશનું અને તેની વ્યવસ્થાતંત્રનું સર્જન કરી શકાય] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070611184958/http://www.nyc.gov/html/dcp/html/about/pr122004.shtml |date=2007-06-11 }}", ન્યૂ યોર્ક સિટી ડિપાર્ટમેન્ટ ઓફ સિટી પ્લાનીંગ પ્રેસ રિલીઝ તારીખ 20 ડિસેમ્બર, 2004. પ્રવેશ મે 29, 2007. "આશરે 200 ગેલેરીઓએ તાજેતરમાં જ પોતાના દરવાજા ખોલી લીધા હતા, કે જેથી શહેર અને વિશ્વમાં રહેલા કલાના ચાહકો માટે ચેલ્સિયાને યોગ્ય સ્થાન બનાવી શકાય."</ref> [[બ્રોડવે થીએટર]] એ યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સમાં સૌથી મોટું કાર્યક્રમ કરતું પ્રોફેશનલ થીએટર છે. ટાઇમ્સ સ્ક્વેરમાં અને આજૂબાજૂ લગભગ 500 બેઠક ધરાવતું આ થીએટર વિશ્વના 39 સૌથી મોટા [[નાટક]] અને સંગીતના કાર્યક્રમ રજૂ કરતું થીએટર છે.<ref>વેબર, બ્રુસ. [http://theater2.nytimes.com/mem/theater/treview.html?_r=1&amp;res=9C02E0DB123AF931A35754C0A9659C8B63&amp;oref=slogin "ક્રિટીક્સ નોટબુક: થિયેટર્સ પ્રોમિસ? ][http://theater2.nytimes.com/mem/theater/treview.html?_r=1&amp;res=9C02E0DB123AF931A35754C0A9659C8B63&amp;oref=slogin લુક ઓફ બ્રોડવે"], ''ધી ન્યૂ યોર્ક ટાઇમ્સ'' , જુલાઇ 2, 2003. પ્રવેશ મે 29, 2007. "એ વાત પણ સાચી છે કે કન્સ્ટિટ્યુટ બ્રોડવેનું વર્ણન કરવું સહેલું છે; તે 39 સૂચવેલા થિયેટરની દુનિયા છે, જે ઓછામાં ઓછી 500 બેઠકો ધરાવે છે. ઓફ બ્રોડવેમાં સામાન્ય રીતે 99 થી 499 વચ્ચેની બેઠકો ધરાવતા થિયેટરોનો સમાવેશ થાય છે (તેનાથી ઓછાને ઓફ ઓફ કહેવામાં આવે છે), જે અભિનેતાઓ, દિગ્દર્શકો અને પ્રેસ એજન્ટ્સ સાથે કેન્દ્રીય કરારો કરે છે."</ref> ઓફ-બ્રોડવે થીએટર લગભગ 100થી 500 બેઠક સાથેની થીએટર ક્ષમતા રાખવામાં આવી છે.<ref>[http://www.tdf.org/tdf_servicepage.aspx?id=103 થિયેટર 101], થિયેટર ડેવલોપમેન્ટ ફન્ડ. પ્રવેશ મે 29, 2007.</ref> [[લિંકન સેન્ટર]] જે વિશ્વના સૌથી મોટા અને પ્રખ્યાત ઓપેરા હાઉસ [[મેટ્રોપોલિટન ઓપેરા]], ટાઇમ્સ સ્કેવરથી થોડું આગળ છે.<ref>[http://www.abc.net.au/classic/daily/stories/s630189.htm મ્યુઝિક ડિટેઇલ્સ ફોર સન્ડે 5 જાન્યુઆરી, 1997], [[એબીસી ક્લાસિક એફએમ]]. પ્રવેશ 19 જુન, 2007. "જેમ્સ લિવાઇન મેડ હિસ મેટ્રોપોલિટન ઓપેર ડેબુ એટ ધી એજ ઓફ 27, કન્ડક્ટીંગ ટોસ્કા.... એંશીના દાયકના મધ્ય ભાગથી, તેઓ કલાત્મક દિગ્દર્શકની ભૂમિકા ધરાવે છે, અને તે તેમના સમયગાળા હેઠળ છે જેથી મેટ વિશ્વનું સૌથી વિખ્યાત ઓપેરા હાઉસ બન્યું."</ref> આ ઉપરાંત મેનહટન કન્ટેમ્પરરી અને ઐતિહાસિક જેવા બંને વિશાળ આર્ટ ક્લેક્શનનું ઘર છે. જેમાં [[મેટ્રોપોલિટન મ્યુઝિયમ ઓફ આર્ટ]], [[ધી મ્યુઝિયમ ઓફ મોર્ડન આર્ટ]](એમઓએમએ)(MoMA), [[ધી વિટની મ્યુઝિયમ ઓફ અમેરિકન આર્ટ]] અને [[ફ્રેન્ક લોયડ રાઇટ]]- ડિઝાઇન [[ગુગ્નિહ્યમ મ્યુઝિયમ]]નો સમાવેશ થાય છે. શહેરમાં વસવાટ ન કરતા હોય તેવા ન્યુયોર્ક શહેરના લોકો સાથે મેનહટન ખૂબ જ નજીકથી જોડાયેલું છે. ન્યુયોર્કની બહાર વસવાટ કરતા લોકો મેનહટનમાં જવા માટે ઘણી વખત “શહેરમાં જઇએ છીએ” એવા વાક્ય પ્રયોગ કરે છે.<ref>પર્ડમ, ટોડ એસ. [http://www.nytimes.com/1992/02/22/nyregion/political-memo-an-embattled-city-hall-moves-to-brooklyn.html "][http://www.nytimes.com/1992/02/22/nyregion/political-memo-an-embattled-city-hall-moves-to-brooklyn.html પોલિટીકલ મેમો; એન એમ્બેટલ્ડ સિટી હોલ મુવ્ઝ ટુ બ્રુકલિન"], ''ધી ન્યૂ યોર્ક ટાઇમ્સ'' , 22 ફેબ્રુઆરી, 1992. પ્રવેશ 30 જૂન, 2009. ""તેમાંના બધા જ નેતાઓ એવી ચિંતા વ્યક્ત કરી હતી કે સિટી ચાર્ટરમાં તાજેતરમાં આવેલા પરિવર્તનો કે જે સિટી કાઉન્સિલમાં પ્રાંતના પ્રેસિડેન્ટ દ્વારા કરવામાં આવ્યા હતા તેણે લોકોની નેતાગીરી લેતી સરકારની ઓળખમાં ઘટાડો કર્યો હતો અને મેનહટનની મુલાકાતને 'ગોઇંગ ટુ ધી સિટી' તરીકે ઓળખવામાં આવતી."</ref> આ શહેર અમેરિકાની ઘણી કહેવતોમાં પણ જોવા મળે છે. દા.ત. એક એક કહેવત છે કે, ''ન્યુયોર્ક મિનિટ'' જેનો મતલબ થાય ખૂબ જ ઓછો સમય, ઘણી વખત વિસ્તાર પૂર્વક માહિતી આપતા કહી શકાય કે, “તમે જે વિચારો કે આ શક્ય છે. તેનાથી પણ વધુ ઝડપી હોય છે.” આ વાત મેનહટનની ખૂબ જ ઝડપી જીવનશૈલીને રજૂ કરે છે.<ref>{{cite web|author=|title=New York Minute|work=[[Dictionary of American Regional English]]|date=1984-01-01|url=http://www.worldwidewords.org/qa/qa-new1.htm|access-date=2006-09-05}}</ref> એક કહેવત “મેલ્ટીંગ પોટ” આ શબ્દ સૌથી પહેલા પ્રખ્યાત થયો ઇઝરાયેલમાં લોઅર ઇસ્ટ સાઇડના ઝાંગવિલ્સના નાટક ''[[ધી મેલ્ટીંગ પોટ]]'' થી જે બાજૂના દેશ કે શહેરોમાંથી હીજરત કરીને આવેલા લોકોની વસ્તી ઘનતા દર્શાવે છે. પરંતુ આ શબ્દ ઝીંગવિલ દ્વારા જ્યારે 1908માં [[વિલિયમ્સ શેક્સપિયર]]નું ''[[રોમિયો એન્ડ જૂલિયેટ]]'' નાટક સેટ કરવામાં આવ્યું ત્યારે ઉપયોગમાં લેવામાં આવ્યો હતો.<ref>[http://www.pbs.org/fmc/timeline/emeltpot.htm "ધી મેલ્ટિંગ પોટ"], ''ધી ફર્સ્ટ મેઝર્ડ સેન્ચુરી'', પબ્લિક બ્રોડકાસ્ટિંગ સર્વિસ પુન:પ્રાપ્તિ 25 એપ્રિલ, 2007.</ref> પ્રતિમાત્મક ફ્લેટ્રિયોન બિલ્ડીંગ એ "23 સ્કિડૂ" અથવા સ્ક્રેમનો સ્રોત હોવાનું મનાય છે, જે માટે પોલિસો ત્રિકોણીય બિલ્ડીંગ દ્વારા સર્જિત પવન દ્વારા સ્ત્રીના ઉડતા વસ્રો જોવાનો પ્રયત્નો કરતા પુરૂષો તરફ ત્રાડ ફેંકશે.<ref>ડોલકાર્ટ, એન્ડ્રૂ એસ. [http://ci.columbia.edu/0240s/0242_2/0242_2_s5_text.html "] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110602065444/http://ci.columbia.edu/0240s/0242_2/0242_2_s5_text.html |date=2011-06-02 }}[http://ci.columbia.edu/0240s/0242_2/0242_2_s5_text.html ધી આર્કિટેક્ચર એન્ડ ડેવલોપમેન્ટ ઓફ ન્યૂ યોર્ક સિટી: ધી બર્થ ઓફ ધી સ્કાયસ્ક્રેપર - રોમેન્ટિક સિમ્બોલ્સ"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110602065444/http://ci.columbia.edu/0240s/0242_2/0242_2_s5_text.html |date=2011-06-02 }}, [[કોલમ્બિયા યુનિવર્સિટી]], પ્રવેશ 15 મે, 2007. "આ એક ત્રિકોણીય સ્થળ પર છે જ્યાં ન્યૂ યોર્કની બે સૌથી મહત્ત્વની સ્ટ્રિટ્સ બ્રોડવે અને ફિફ્થ એવન્યુ મેડિસન સ્ક્વેર પર મળે છે, અને સ્ટ્રિટ્સની નિકટતાને કારણે અને પાર્ક સ્ટ્રિટ પર આવી હોવાથી, ત્યાં વિન્ડ-ટનલ અસર હતી. વીસમી સદીની શરૂઆતમાં, લોકો અહીંની ત્રેવીસમી સ્ટ્રિટ પર કોઇ પણ ખૂણા પર ફરવા જશે અને પવનના કારણે અહીંથી નીકળતી મહિલાને જોશે કે જેથી તેમણે પગની ઘૂંટી સુધીનો થોડો ભાગ જોવા મળી શકે. તે એક લોકપ્રિય સંસ્કૃતિમાં પ્રવેશ્યું અને ફ્લેટ્રિયોન બિલ્ડીંગની સામે વસ્ત્રો ઉડતા હોય તેવી સ્ત્રીઓના હજારો પોસ્ટકાર્ડ્સ અને ચિત્રો બન્યા હતા. "પોલિસ આવશે અને પ્રવાસીઓ 23 સ્કિડુને કહેશે કે તેઓ આ વિસ્તારની બહાર જતા રહે."</ref> ધી આઇકોનીક ફ્લેટિરોન બિલ્ડીંગ એવું જણાવે છે કે, ધી “[[બીગ એપલ]]” ફરીથી 1920ની તારીખોમાં લઇ જાય છે. જ્યાં ન્યુયોર્ક શહેરના રેસટ્રેક અને તેના રેસિંગ પર ન્યુ ઓરલીઅન્સ દ્વારા એક વાક્ય બોલવામાં આવ્યું હતું જે ત્યાંના એક રીપોર્ટર એ સાંભળી લીધુ અને તેના પરથી તેની કોલમનું નામ “અરાઉન્ડ ધી બીગ એપલ” રાખવામાં આવ્યું. જાઝ વગાડતા સંગીતકારો દ્વારા આ વાક્યને ઉઠાવવામાં આવ્યું અને વિશ્વમાં આ શહેરને જાઝનું પાટનગર બનાવવામાં ઉપયોગ કર્યો. 1970માં ન્યુયોર્ક શહેર કન્વેન્શન એન્ડ વિઝિટર્સ બ્યુરો દ્વારા એક જાહેરતના કેમ્પેઇન કરવામાં આવી જેને આ વાક્યને વધુ લોકો સુધી પહોંચાડવામાં મદદ કરી.<ref>[http://www.ci.nyc.ny.us/html/om/html/97/sp082-97.html "મેયર ગિલાની સાઇન્સ લેજિસ્લેશન ક્રિએટીંગ બિગ એપલ કોર્નર ઇન મેનહટન"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070414082930/http://www.ci.nyc.ny.us/html/om/html/97/sp082-97.html |date=2007-04-14 }}, ન્યૂ યોર્ક સિટી પ્રેસ રિલીઝ ડેટેડ ફેબ્રુઆરી 12, 1997.</ref> === રમત ગમત === હાલ મેનહટન એનએચએલ(NHL’s)ના ન્યુયોર્ક રેન્જર્સનું, ડબલ્યુએનબીએ(WNBA’s)ના ન્યુયોર્ક લિબર્ટીનું અને [[એનબીએ]]ના ન્યુયોર્ક નિક્સનું ઘર છે. જે દરેક તેની ઘરેલું રમત શહેરના એકમાત્ર મુખ્ય પ્રોફેશનલ રમત માટેની જગ્યા ધરાવતું મેડિસન સ્ક્વેર ગાર્ડન ખાતે રમે છે. ધી ન્યુયોર્ક જેટ્સ તેના હોમ ફિલ્ડ માટે વેસ્ટ સાઇટ સ્ટેડિયમનો ઉપયોગ કરવા માટે પ્રસ્તાવ મૂક્યો હતો પરંતુ જૂન 2005માં આ પ્રસ્તાવ નામંજૂર કરવામાં આવ્યો અને તેમને ન્યુજર્સીમાં ઇસ્ટ રુથરફોર્ડ ખાતે આવેલું જાયન્ટ્સ સ્ટેડિયમ આપવામાં આવ્યું. ન્યુયોર્ક શહેરમાં હાલ મેનહટન એક જ એવો વિસ્તાર છે. જેની પાસે પોતાની પ્રોફેશનલ [[બેઝબોલ]] ફ્રેન્ચાઇઝી નથી. ધી બ્રોન્ક્સ પાસે યાન્કીસ અને ક્વીન્સ પાસે મેટ્સ ઓફ ધી મેજર લીગ બોઝબોલ છે. ધી માયનોર લિગ બેઝબોલ બ્રુક્લીન સિક્લોન્સ [[બ્રુક્લીન]]માં રમે છે. જ્યારે સ્ટેટન આઇસલેન્ડ યાન્કીસ સ્ટેટન આઇસલેન્ડમાં રમે છે. જો કે તેમ છતા પણ મોટી 4 ટીમમાંથી 3 મોટી લીગ ટીમ ન્યુયોર્કના મેનહટનમાં જ રમે છે. [[ધી ન્યુયોર્ક જાયન્ટસ]] બે અલગ-અલગ જગ્યા પરથી રમે છે. જેમાં એક છે. 155મી સ્ટ્રીટ ખાતેનું અને એઇટ એવન્યુ ખાતેનાં [[પોલો]] ગ્રાઉન્ડ પર રમે છે. 1883માં કરવામાં આવેલી સ્થાપનાથી 1889 સુધી આ ચાલ્યુ પરંતુ ત્યારબાદ તેના જર્સી સિટી અને સ્ટેટન આઇસલેન્ડ તરીકે ભાગલા કરવામાં આવ્યા અને 1957ની રમતો બાદ તેમણે બ્રુક્લીન ડોડગેર્સ સાથે રમવામાં આવ્યું એ પહેલા તેઓ 1911 હિલ્ટોપ પાર્કમાં રમતા હતા.<ref>[http://sanfrancisco.giants.mlb.com/sf/history/ballparks.jsp જાયન્ટ્સ બોલપાર્ક્સ: 1883–અત્યાર સુધી] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110527021858/http://sanfrancisco.giants.mlb.com/sf/history/ballparks.jsp |date=2011-05-27 }}, MLB.com. પ્રવેશ 8 મે, 2007.</ref> હિલટોપ પાર્કના લીધે ધી ન્યુયોર્ક યાન્કીસ એ તેની ફ્રેન્ચાઇઝી હિલટોપર્સ નામથી શરૂ કરી હતી. જ્યાં તેઓ 1903થી 1912 સુધી રમતા હતા. 1913ની સીઝન દરમિયાન તેઓ પોલો ગ્રાઉન્ડ પર ફર્યા જ્યાં તેનું નામ ''ન્યુયોર્ક યાન્કીસ'' રાખવામાં આવ્યું. ત્યારબાદ 1923 સુધી રહ્યા બાદ 1923માં યાન્કી સ્ટેડિયમના ખાતે [[હાર્લેમ નદી]] ખાતે ફર્યા.<ref>[http://newyork.yankees.mlb.com/nyy/history/ballparks.jsp યાન્કી બોલપાર્ક્સ: 1903–અત્યાર સુધી] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100319011203/http://newyork.yankees.mlb.com/nyy/history/ballparks.jsp |date=2010-03-19 }}, MLB.com. પ્રવેશ 8 મે, 2007.</ref> 1964માં [[શી સ્ટેડિયમ]]ની કામગીરી પૂરી થાય એ પહેલા 1962 અને 1963ના વર્ષ માટે ધી ન્યુયોર્ક મેટ્સની ટીમ દ્વારા તેની પ્રથમ બે સીઝન પોલો ગ્રાઉન્ડસ ખાતે યોજવામાં આવી હતી.<ref>[http://newyork.mets.mlb.com/nym/history/ballparks.jsp મેટ્સ બોલપાર્ક્સ: 1962–અત્યાર સુધી] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110309095941/http://newyork.mets.mlb.com/nym/history/ballparks.jsp |date=2011-03-09 }}, MLB.com. પ્રવેશ 8 મે, 2007.</ref> મેટ્સના ભાગલાં બાદ એપ્રિલ 1964 દરમિયાન પોલો ગ્રાઉન્ડને તોડવામાં આવ્યું અને તે જગ્યા જાહેર હાઉસીંગ માટે આપવામાં આવી.<ref>ડ્રેબિન્જર, જોહ્ન. "ધી પોલો ગ્રાઉન્ડ્સ, 1889–1964: એ લાઇફટાઇમ મેમરિઝ; બોલ પાર્ક ઇન હાર્લેમ વોઝ સીન ઓફ મેની સ્પોર્ટ્સ થ્રીલ્સ", ''ધી ન્યૂ યોર્ક ટાઇમ્સ'' , 5 જાન્યુઆરી, 1964. p. S3.</ref><ref>આર્નોલ્ડ, માર્ટિન. "આહ, પોલો ગ્રાઉન્ડ્ઝ, ધી ગેમ ઇઝ ઓવર; રેકર્સ બિગીન ડિમોલિશન ફોર હાઉસિંગ પ્રોજેક્ટ", ''ધી ન્યૂ યોર્ક ટાઇમ્સ'' , 11 એપ્રિલ, 1964. p. 27.</ref> [[ચિત્ર:Madison Square Garden, 2005.jpg|thumb|મેડિસન સ્ક્વેર ગાર્ડન એ રેન્જર્સ, નિક્સ અને લિબર્ટી માટેનું ગૃહ ગણાય છે]] પ્રથમ રાષ્ટ્રિય સ્તરની કોલેજ બાસ્કેટબોલ સ્પર્ધા, ધી નેશનલ ઇન્વિટેશન ટૂર્નામેન્ટ 1938માં ન્યુયોર્કમાં યોજવામાં આવી હતી જ્યારે અન્ય પણ આ શહેરમાં કરવામાં આવી હતી.<ref>[http://www.nit.org/history/nit-history.html હિસ્ટરી ઓફ ધી નેશનલ ઇન્વિટેશન ટુર્નામેન્ટ], નેશનલ એવિએશન ટુર્નામેન્ટ. પ્રવેશ 8 મે, 2007. "ટ્રેડિશન. ધી એનઆઇટી ઇઝ સ્ટેપ્ડ ઇન ઇટ. ધી નેશન્સ ઓલ્ડેસ્ટ પોસ્ટસિઝન કોલેજિએટ બાસ્કેટબોલ ટુર્નામેન્ટ વોઝ ફાઉન્ડેડ ઇન 1938."</ref> નેશનલ બાસ્કેટબોલ એસોશિયેશન સાથે સંલગ્ન નવી ટીમ તરીકે ધી ન્યુયોર્ક નીક્સ એ 1946માં રમવાનું શરૂ કર્યું. તેમના નિશ્ચિત શહેરમાં તૈયર થતા મેડિસન સ્ક્વેર ગાર્ડન બન્યા પહેલા 69ની રેજીમેન્ટ આર્મરીમાં તેમની પ્રથમ ઘરેલું રમત યોજવામાં આવી હતી.<ref>[http://www.nba.com/knicks/history/new_knicks_history.html હિસ્ટરી ઓફ ધી ન્યૂ યોર્ક નિક્સ], NBA.com. પ્રવેશ 8 મે, 2007.</ref> 1997માં જ્યારે ડબલ્યુએનબીએ(WNBA)ના ધી ન્યુયોર્ક લિબર્ટીની સ્થાપના કરવામાં આવી ત્યારથી આ ટીમ નીક્સ સાથે તેનાં ગાર્ડનમાં રમત રમે છે. લીગની મુખ્ય 8 ટીમમાં આ ટીમનો પણ સમાવેશ કરવામાં આવ્યો છે.<ref>[http://www.wnba.com/liberty/news/history_timeline.html ધી ન્યૂ યોર્ક લિબર્ટી સ્ટોરી], વિમેન્સ નેશનલ બાસ્કેડબોલ અસોસિએશન. પ્રવેશ 8 મે, 2007.</ref> હાર્લેમનું રૂકર પાર્ક એક રમતનું કોર્ટ છે. જે તેની ''સ્ટ્રીટ બોલ'' પ્રકારની રમત માટે જાણીતું છે. જ્યાં ઘણા એનબીએ(NBA) એથ્લેટ્સ તેની ઉનાળું રમત રમે છે.<ref>[http://www.tqnyc.org/2002/NYC00157//BestBasketballPlayers/Rucker%20Park.htm રકર પાર્ક], થિન્ક્વેસ્ટ ન્યૂ યોર્ક સિટી. પ્રવેશ 30 જૂન, 2009.</ref> ન્યયોર્ક શહેરની બંને ફૂટબોલ ટીમ હાલ ઇસ્ટ રૂથરફોર્ડ, ન્યુજર્સી ખાતેના હડસન રીવર બાદ આવેલા મીથડોલેન્ડ સ્ટેડિયમમાં રમે છે. બંને ટીમએ પોલો ગ્રાઉન્ડમાં રમવાનું શરૂ કર્યું હતું. ધી ન્યુયોર્ક જાયન્ટસ સાથોસાથ બેઝબોલ પણ રમે છે. 1956માં યાન્કી સ્ટેડિયમમાં પ્રવેશ્યા પહેલા 1925માં નેશનલ ફૂટબોલ લિગમાં ભાગ લીધો હતો.<ref>[http://www.giants.com/history/TheGiantsStadiums.asp ધી જાયન્ટ્સ સ્ટેડિયમ્સ: વ્હેર ધી જાયન્ટ્સ હેવ કોલ્ડ હોમ ફ્રોમ ધેઅર ઇન્સેપ્શન ઇન 1925 ટુ ધી પ્રેઝન્ટ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110519095121/http://www.giants.com/history/TheGiantsStadiums.asp |date=2011-05-19 }}, ન્યૂ યોર્ક જાયન્ટ્સ, ટેડેટ 7 નવેમ્બર, 2002. પ્રવેશ 8 મે, 2007. "ધી જાયન્ટ્સ 1925માં લીગમાં પ્રવેશ્યા ત્યારથી તેમણે ન્યૂ યોર્ક બેઝબોલ જાયન્ટ્સ સાથે પોલો ગ્રાઉન્ડ્સ પર રમ્યા, જ્યાં સુધી તેઓ 1956ની સીઝનની શરૂઆતમાં મોટા યાન્કી સ્ટેડિયમમાં પ્રવેશ્યા."</ref> 1960માં પોલો ગ્રાઉન્ડ્સ ખાતે શરૂઆત કરી છે. 1964માં મેટ્સ ઇન ક્વીન્સની સાથે જોડાયા પહેલ ''ટીટન્સ'' તરીકે ઓળખાતી ધી ન્યુયોર્ક જેટ્સ ચાર સીઝન સુધી ત્યાં રહ્યું હતું.<ref>[http://www.stadiumsofnfl.com/past/SheaStadium.htm સ્ટેડિયમ્સ ઓફ ધી એનએફએલ: શી સ્ટેડિયમ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070516042949/http://www.stadiumsofnfl.com/past/SheaStadium.htm |date=2007-05-16 }}, સ્ટેડિયમ્સ ઓફ ધી એનએફએલ. પ્રવેશ 8 મે, 2007.</ref> 1926-1927ની સીઝનમાં નેશનલ હોકી લીગની ટીમ ધી ન્યુયોર્ક રેન્જર્સ મેડિસન સ્ક્વેર ગાર્ડનમાં શોધાયા બાદ આ ટીમ ઘણી અલગ-અલગ જગ્યા પર રમી હતી. ધી રેન્જર્સ એ પહેલા ધી ન્યુયોર્ક અમેરિકન્સ નામે ઓળખાતી હતી. જેને પહેલી સીઝન ગાર્ડનમાં શરૂ કરી હતી. 1941-1942માં એનએચએલ(NHL) સીઝનમાં શરૂ કર્યુ હતું. આ સીઝનમાં ''બ્રૂકલીન અમેરિકન'' તરીકે ગાર્ડનમાં રમી હતી.<ref>[http://www.sportsecyclopedia.com/nhl/nya/nyamericans.html ન્યૂ યોર્ક અમેરિકન્સ], સ્પોર્ટ્સ એન્સાઇક્લોપિડીયા. પ્રવેશ 8 મે, 2007.</ref> 1974માં શરૂ થયેલી ઉત્તર અમેરીકન સોકર લીગ ધી ન્યુયોર્ક કોસમોસ બે સિઝન માટે તેની ઘરેલું રમત [[ડાવનિંગ સ્ટેડિયમ]]માં રમી હતી. 1975માં [[ફિફા]](FIFA) દ્વારા જાહેર કર્યા અનુસાર, ટીમે [[પેલે]] સાથે 45 લાખ ડોલરનો કરાર કર્યો હતો. જે વિશ્વનો સૌથી સારો ફૂટબોલ ખેલાડી છે. આ ખેલાડીની ક્ષમતા 22,500 લોકોની ભીડ જમા કરવાની હતી અને તેને ટીમને 2-0થી જીતાડ્યું હતું.<ref>[http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,917595,00.html "એ $4.5 મિલિયન ગેમ્બલ"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110122055724/http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,917595,00.html |date=2011-01-22 }}, ''[[ટાઇમ મેગેઝિન]]'' , 30 જૂન, 1975. સુધારો 24 સપ્ટેમ્બર, 2007.</ref> આ મેચ ડોવનિંગ સ્ટેડિયમમાં રમવાની હતી. પરંતુ રમતની પીચ અને સુવિધા સામે ટીમની ખ્યાતીને કારણે ભીડ વધતા, મેચને યાન્કી સ્ટેડિયમમાં નક્કી કરવામાં આવ્યું પરંતુ અંતે જાયન્ટ સ્ટેડિયમમાં મેચ ખસેડવી પડી હતી. 2002માં સ્ટેડિયમને તોડી પાડવામાં આવ્યું અને તેને સ્થાને 45 લાખના ખર્ચે ઇકાન સ્ટેડિયમ બનાવવામાં આવ્યું જેમા ઓલમ્પિક સ્તરની 400 મીટરની ઓલમ્પિકના સ્તરની દોડનું પણ આયોજન થઇ શકે આ સ્ટેડિયમની ક્ષમતા 4,754 સીટ નક્કી કરવામાં આવી હતી.આ ઉપરાંત પેલે અને કોસ્મોસની ખ્યાતીને પગલે મેનહટન સોસર ક્લબની 48 યુવા ટીમ સહિત ફ્લડ લાઇટ સોસર સ્ટેડિયમ ખાતે મેચ આયોજન કરવાની મંજૂરી ફિફા દ્વારા આપવામાં આવી હતી.<ref>કોલિન્સ, ગ્લેન. [http://www.nytimes.com/2004/08/20/nyregion/built-for-speed-and-local-pride-track-stadium-emerges-on-randalls-island.html?n=Top%2FReference%2FTimes%20Topics%2FSubjects%2FT%2FTrack%20and%20Field "બિલ્ટ ફોર સ્પિડ એન્ડ લોકલ પ્રાઇડ; ટ્રેક સ્ટેડિયમ ઇમર્જિસ ઓન રેન્ડોલ્સ આઇસલેન્ડ"], ''ધી ન્યૂ યોર્ક ટાઇમ્સ'' , 20 ઓગસ્ટ, 2004. પુન:પ્રાપ્તિ 30 જૂન, 2009.</ref><ref>[http://home2.nyc.gov/portal/site/nycgov/menuitem.c0935b9a57bb4ef3daf2f1c701c789a0/index.jsp?pageID=mayor_press_release&amp;catID=1194&amp;doc_name=http%3A%2F%2Fhome2.nyc.gov%2Fhtml%2Fom%2Fhtml%2F2004a%2Fpr021-04.html&amp;cc=unused1978&amp;rc=1194&amp;ndi=1 "મેયર માઇકલ બ્લુમબર્ક, પાર્ક્સ એન્ડ રિક્રિએશન કમિશનર એડ્રિયન બેનેપી અને ધી રેન્ડેલ્સ આઇસલેન્ડ સ્પોર્ટ્સ ફાઉન્ડેશને ન્યૂ યોર્ક સિટીના નવા એથ્લેટિક સવલત આઇકાહ્ન સ્ટેડિયમનું નામ આપવામાં આવ્યું"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190416192234/http://home2.nyc.gov/portal/site/nycgov/menuitem.c0935b9a57bb4ef3daf2f1c701c789a0/index.jsp?pageID=mayor_press_release&catID=1194&doc_name=http%3A%2F%2Fhome2.nyc.gov%2Fhtml%2Fom%2Fhtml%2F2004a%2Fpr021-04.html&cc=unused1978&rc=1194&ndi=1 |date=2019-04-16 }}, ન્યૂ યોર્ક સિટીના મેયર પ્રેસ રિલીઝ, તારીખ 28 જાન્યુઆરી, 2004. પુન:પ્રાપ્તિ 24 સપ્ટેમ્બર, 2007.</ref> === માધ્યમો === ન્યુયોર્ક શહેરના ''ધી ન્યુયોર્ક ટાઇમ્સ'' , ''[[ન્યુયોર્ક ડેઇલી ન્યુઝ]]'' અને ''[[ન્યુયોર્ક પોસ્ટ]]'' જેવા અનેક મોટા અખબારોના મુખ્ય મથક આ શહેરમાં છે. દેશનું સૌથી મોટું નાણાકીય અખબાર ''[[ધી વોલસ્ટ્રિટ જર્નલ]]'' પણ અહીંથી નીકળે છે. ''[[એએમ ન્યુયોર્ક]]'' અને ''[[ધી વિલેજર]]'' જેવા અન્ય અખબારોનો પણ સમાવેશ થાય છે. હાર્લેમ સ્થિત ''[[ધી ન્યુયોર્ક આમસ્ટડમ ન્યુઝ]]'' પણ આફ્રિકન અમેરિકન સાપ્તાહિક અખબારમાં અગ્રતા કમ્ર ધરાવે છે. ''[[ધી વિલેજ વોઇસ]]'' પણ અહીંનું એક અગ્રતા ક્રમ ધરાવતું વૈકલ્પિક અખબાર છે.<ref>[http://www.abyznewslinks.com/unitenyny.htm ન્યૂ યોર્ક સિટી ન્યૂઝપેપર્સ એન્ડ ન્યૂઝ મિડીયા], એબીવાયઝેડ ન્યૂઝ લિન્ક્સ. પ્રવેશ 1 મે, 2007.</ref> ટેલીવિઝન ઉદ્યોગ ન્યુયોર્કમાં ખૂબ જ સારી રીતે વિકસ્યો છે અને શહેરના અર્થતંત્રમાં રોજગારી પૂરો પાડતો મહત્વનો ઉદ્યોગ છે. અમેરિકાના 4 મુખ્ય બ્રોડકાસ્ટ નેટવર્ક એબીસી, સીબીએસ, ફોક્સ અને એનબીસીના વડા મથક મેનહટનમાં આવેલા છે. આ ઉપરાંત એમએસએનબીસી, એમટીવી, [[ફોક્સ ન્યુઝ]], [[એચબીઓ]] અને કોમેડી સેન્ટ્રલ જેવી અને કેબલ ચેનલ પણ અહીં છે. 1971માં [[ડબલ્યુએલઆઇબી]] ન્યુયોર્કનું પ્રથમ કાળા લોકોનું હસ્તગત ધરાવતું રેડિયો સ્ટેશન બન્યું અને ઇનર સિટી બ્રોડકાસ્ટિંગ કોર્પોરેશનનું મુગટ બન્યું. ઇનર સિટીના સ્થાપક પર્સિ સટ્ટોન છે. જે શહેરના અગ્રતા ક્રમના કાળા લોકોના પ્રધાન અને મેનહટનના ભૂતપૂર્વ વડા પણ છે.<ref>જેકર, બિલ; સુલેક, ફ્રેન્ક; એન્ડ કાન્ઝે, પિટર [http://books.google.com/books?id=QwQfaS521mkC&amp;pg=PA113&amp;lpg=PA113&amp;dq=wlib+%22inner+city+broadcasting+corporation%22&amp;source=web&amp;ots=lD0A5elcij&amp;sig=HGLxbcoLEtXhsyp1cWqEvo_z9SY "ધી એરવેવ્ઝ ઓફ ન્યૂ યોર્ક: ઇલ્લસ્ટ્રેટેડ હિસ્ટરીઝ ઓફ 156 એએમ સ્ટેશન્સ ઇન ધી મેટ્રોપોલિટન એરિયા"], [[ગૂગલ બુક સર્ચ]], p. 113. સુધારો 25 એપ્રિલ, 2007.</ref> વ્લીબ ડબલ્યુએલઆઇબી (WLIB)નું પ્રસારણ 1949માં આફ્રિકન- અમેરિકન જનતા માટે કરવામાં આવ્યું હતું અને તેઓ લગભગ દરરોજ નાગરીક અધીકાર ધરાવતા માલ્કોમ એક્સ જેવાની મૂલાકાત પ્રસારિત કરતા હતા. આ ઉપરાંત [[એનએએસીપી]](NAACP)ની કોન્ફરન્સનું પણ રેડિયો પર પ્રસારણ કરતા હતા. ફૂગાવાના [[ડબલ્યુક્યુએચટી]](WQHT) જે ''હોટ 97'' ના નામે ઓળખાય છે. તે પણ યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સમાં પ્રિમિયમ હીપ-હોપ સ્ટેશન પર જાણવા મળતા. ડબલ્યુએનવાયસી(WNYC) દ્વારા જ્યારે એએમ(AM) અને એફએમ(FM) સિગ્નલની તપાસ કરવામાં આવી ત્યારે જાહરે થયેલા ડેટા અનુસાર દેશમાં જાહેર રેડિયો સાંભળનારા લોકોની સંખ્યા ઘણી વધુ હતી અને સૌથી વધુ કોમર્શિયલ અને નોન-કોમર્શિયલ રેડિયો સાંભળનારા લોકોની સંખ્યા મેનહટનમાં જોવા મળી હતી.<ref>[http://www.wnyc.org/about/bio_pres.html પ્રેસિડેન્ટ્સ બાયો] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080618135110/http://www.wnyc.org/about/bio_pres.html |date=2008-06-18 }}, WNYC, પ્રવેશ 1 મે, 2007. "પ્રત્યેક સપ્તાહે 1.2 મિલિયન લોકો દ્વારા સાંભળવામાં આવતા, ડબ્લ્યુએનવાયસી રેડિયો એ દેશનું સૌથી મોટુ જાહેર રેડિયો સ્ટેશન છે અને તે પ્રસારણ માટે કટિબદ્ધ છે, જે ન્યૂ યોર્ક શહેરના સાંસ્કૃતિક મૂલ્યોને રાષ્ટ્રવ્યાપી કક્ષાએ વિસ્તારે છે."</ref> ડબલ્યુબીએઆઇ એ યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સમાં માહિતી અને સમચાર પૂરૂ પાડતું સામાજિક રેડિયો સ્ટેશન છે. યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સમાં સૌથી જૂની પબ્લિક એક્સેસ ટેલીવિઝન ચેનલ 1971માં શરૂ થયેલી મેનહટન નેઇબરહુડ નેટવર્ક છે. જેમાં જાઝ કલાકથી લઇને ધાર્મિક પ્રોગ્રામ અને વિદેશી ભાષા તથા કારીગરોના પ્રશ્નો જેવા લોકલ પ્રોગ્રામ રજૂ કરવામાં આવે છે.<ref>[http://www.mnn.org/en/community-celebrates-public-access-tvs-35th-annive કમ્યુનિટી સેલિબ્રેટ્સ પબ્લિક એક્સેસ ટીવીઝ 35થ એનિવર્સરી] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100825122105/http://www.mnn.org/en/community-celebrates-public-access-tvs-35th-annive |date=2010-08-25 }}, મેનહટન નેબરહુડ નેટવર્ક પ્રેસ રિલીઝ ડેટેડ 6 ઓગસ્ટ, 2006, પ્રવેશ 28 એપ્રિલ, 2007. "1970ના દાયકામાં સામાન્ય સભ્યો તેમના પોતાના ટીવી શોને પ્રસ્તુત કરી શકે તે માટે પબ્લિક એક્સેસ ટીવીનું સર્જન કરવામાં આવ્યું હતું. 1 જુલાઇ, 1971ના રોજ યુ.એસ.ના મેનહટનમાં તે પ્રથમ વાર ટેલિક્રોમ્પ્ટર અને સ્ટર્લિંગ કેબલ સિસ્ટમ, હાલની ટાઇમ વોર્નર કેબલ પર રજુ કરવામાં આવી હતી."</ref> ટાઇમ વોર્નર કેબલની એનવાય1, તેના સીટી હોલ અને રાજ્યની રાજનીતિના કવરેજ માટે જાણીતી છે. == રહેઠાણ == મેનહટનનાં શરૂઆતના દિવસોમાં લાકડાંના બાંધકામ અને પાણીના પૂરવઠાના અભાવને કારણે શહેરમાં આગ લાગવાનાં બનાવ વધુ બનતા હતા. 1776માં મેનહટનને [[કોન્ટિનેન્ટલ આર્મી]] દ્વારા ખાલી કરાવવામાં આવતા તથા બ્રિટિશરોના ગયા બાદ એક મોટા દાવાનળને કારણે શહેરના એક તૃતિયાંશ જેટલો હિસ્સો અને લગભગ 500 ઘરોનો નાશ થયો હતો.<ref>[http://www.virtualny.cuny.edu/FIRE/greatfire1776.html ગ્રેટ ફાયર ઓફ 1776], [[સિટી યુનિવર્સિટી ઓફ ન્યૂ યોર્ક]]. પ્રવેશ 30 એપ્રિલ, 2007. "વોશિંગ્ટનના કેટલાક સલાહકારોએ ન્યૂ યોર્ક સિટીને સળગાવી દેવાનું સૂચન કર્યું હતું કે જેથી બ્રિટીશ તેમાંથી થોડું મેળવી શકે. આ વિચારને પડતો મુકવામાં આવ્યો અને વોશિંગ્ટને 12 સપ્ટેમ્બરના રોજ શહેરમાંથી દળોને પાછા ખેંચી લીધા. ત્રણ દિવસ બાદ બ્રિટીશે શહેર પર કબજો મેળવ્યો અને 21મી સપ્ટેમ્બરના રોજ, ફાઇટીંગ કોક્સ ટેવર્નમાં આગ ફાટી નીકળી. શહેરના ફાયરમેનોની ગેરહાજરીને કારણે, આગ ખૂબ ઝડપથી વ્યાપી ગઇ. ત્રીજા ભાગનું શહેર બળી ગયું અને 493 ઘરો નાશ પામ્યા."</ref> [[ચિત્ર:Tribeca hudson st.jpg|thumb|ટ્રિબેકામાં લોફ્ટ એપાર્ટમેન્ટ]] લોઅર ઇસ્ટ સાઇડના પ્રદેશોમાં તાજેતરમાં આવેલા લોકોની સંખ્યા વધતા બીનઆરોગ્યપ્રદ અને પાયાની જરૂરિયાત વગરના ઘરોની સંખ્યા વધતા લોકોની મૂશ્કેલી વધતા, 20મી સદીની શરૂઆતના સમયગાળામાં મેનહટનના મોટાભાગના વિસ્તારમાંથી સ્થળાંતર શરૂ થયું હતું. [[ટેનામેન્ટ]] સામાન્યરીતે તેનાં પાંચમાળની ઉંચાઇવાળા અને 25* 100નાં લોટ્સમાં બાંધકામ કરવામાં આવ્યું હતું. નવા વસાહાતીઓને પગલે આ સ્થળની હાલ “કોક્રોચ લેન્ડલોર્ડ” જેવી થઇ ગઇ હતી.<ref>[http://www.upress.umn.edu/sles/Chapter2/ch2-3.html બિલ્ડીંગ ધ લોઅર ઇસ્ટ સાઇડ ઘેટ્ટો] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110708123315/http://www.upress.umn.edu/sles/Chapter2/ch2-3.html |date=2011-07-08 }}. પુન:પ્રાપ્તિ 30 એપ્રિલ, 2007.</ref><ref name="NYTTenements">પિટર્સન, આઇવર. [http://www.nytimes.com/1988/01/03/realestate/tenements-of-1880-s-adapt-to-1980-s.html "ટેનેમેન્ટ્સ ઓફ 1880s એડેપ્ટ ટુ 1980s"], ''ધી ન્યૂ યોર્ક ટાઇમ્સ'' , 3 જાન્યુઆરી, 1988, પ્રવેશ 30 જૂન, 2009. "સામાન્ય રીતે પાંચ માળ ઉંચા અને બાહ્ય વસ્તુઓથી બંધાયેલા બિલ્ડીંગ્ઝમાં તે આગથી બચી શક્યા અને આંતરિક વસ્તુઓ લાંબા સમય સુધી રહી શકી, વાસ્તવિકતામાં, એપાર્ટમેન્ટ્સ રેલરોડ ફ્લેટ્સમાં ડબ થઇ ગયા હતા."</ref> 1929માં નવા આગ રક્ષક નિયમો અને રહેણાંક વિસ્તારની ઇમારતોમાં એલિવેટર્સના ઉપયોગના નિયમો વધુ કડક બન્યા ઉપરાંત નવા રહેણાંક વિસ્તારના નિયમો જાહેર કરવામાં આવ્યા. જેને પગલે ટેનામેન્ટસમાં પણ નવું બાંધકામ અમલમાં આવ્યું. જો કે હજી પણ પૂર્વ બાજૂના શહેરમાં થોડા જૂના સમયનાં આવાસો હજી પણ જોવા મળે છે.<ref name="NYTTenements"/> હાલ મેનહટન જાહેર અને ખાનગીક્ષેત્રના ઘણા મોટા રહેણાંક વિકલ્પો પૂરાં પાડે છે. 2000ની સાલના એક સર્વે અનુસાર, મેનહટનમાં હાલ 798,144 આવાસ એકમો છે. જેની સરેરાશ ઘનતા 34,756.7/સ્કવે.મી.(13,421.8/કિ.મી.2) છે.<ref name="NYCensusRankings"/> મેનહટનમાં પોતાના મકાન ધરાવતા લોકોની સંખ્યા 20.3 ટકા જેટલી જ છે. જે [[બ્રોન્ક્સ]] બાદ આ દેશમાં બીજા નંબરનો સૌથી નીચો આંકડો છે.<ref name="OwnerOccupied"/> == આંતરમાળખું == === પરિવહન === [[ચિત્ર:Grand_Central_Station_Main_Concourse_Jan_2006.jpg|thumb|ગ્રાન્ડ સેન્ટ્રલ ટર્મિનલ, ટર્મિનલ રેલ સ્ટેશન, અને શહેરની જાણીતી ઓળખ.]] [[ચિત્ર:59th Street–Columbus Circle (New York City Subway) by David Shankbone.jpg|thumb|કોલમ્બસ સર્કલ સબવે સ્ટેશન એ શહેરના સૌથી વ્યસ્ત સબવે સ્ટેશનોમાનું એક છે.]] યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ ઓફ અમેરિકામાં જાહેર ક્ષેત્રના વાહનવ્યવહારનો ઉપયોગ કરવા માટે મેનહટન સૌથી અલગ જ વિસ્તાર છે. ખાનગી કાર ધરાવતા લોકો અહીં ઓછા જોવા મળે છે. જ્યારે સમગ્ર અમેરિકામાં 88 ટકા લોકો નોકરી પર પોતાની ખાનગી વાહનનો ઉપયોગ કરે છે. જ્યારે ફક્ત 5 ટકા લોકો જ જાહેર વાહનોનો ઉપયોગ કરે છે. મેનહટનના રહેવાશીઓ માટે જાહેર વાહનવ્યવહાર ચાલુ કરવામાં આવ્યો છે. મેનહટનનાં 72 ટકા લોકો જાહેર ક્ષેત્રના વાહનોનો ઉપયોગ કરે છે. જ્યારે 18 ટકા લોકો તેની પોતાના વહાનમાં નોકરી પર જાય છે.<ref name="2001summary">[http://www.bts.gov/publications/highlights_of_the_2001_national_household_travel_survey/html/executive_summary.html હાઇલાઇટ્સ ઓફ ધી 2001 નેશનલ હાઉસહોલ્ડ ટ્રાવેલ સર્વે] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20061002070118/http://www.bts.gov/publications/highlights_of_the_2001_national_household_travel_survey/html/executive_summary.html |date=2006-10-02 }}, બ્યુરો ઓફ ટ્રાન્સ્પોર્ટેશન સ્ટેટીસ્ટિક્સ, યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ ડિપાર્ટમેન્ટ ઓફ ટ્રાન્સ્પોર્ટેશન. પ્રવેશ 21 મે, 2006.</ref><ref>[http://home2.nyc.gov/html/dcp/pdf/transportation/td_fullpedlosb.pdf "ન્યૂ યોર્ક સિટી પેડેસ્ટ્રિયન લેવલ ઓફ સર્વિસ સ્ટડી - ફેઝ I, 2006"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070615164222/http://home2.nyc.gov/html/dcp/pdf/transportation/td_fullpedlosb.pdf |date=2007-06-15 }}, ન્યૂ યોર્ક સિટી ડિપાર્ટમેન્ટ ઓફ સિટી પ્લાનીંગ, એપ્રિલ 2006, p. 4. પ્રવેશ 17 મે, 2007. "2000ના વર્ષમાં, યુ.એસ.માં 16 વર્ષથી મોટી ઉંમરના 88 ટકા કામદારો કામ પર જવા માટે કાર, ટ્રક અથવા વેનનો ઉપયોગ કરે છે, જ્યારે આશરે 5 ટકા લોકો જાહેર પરિવહનનો ઉપયોગ કરે છે અને 3 ટકા લોકો ચાલતા જાય છે.... સર્વોચ્ચ વસ્તી ગીચતા (66,940 લોકો/પ્રતિ ચો.મિ. વર્ષ 2000; 1,564,798 રહેવાસીઓ) અને ઉદ્યોગ તથા પ્રવાસીઓ માટેનું કેન્દ્ર મનાતા મેનહટનમાં, 2000માં ફક્ત 18 ટકા લોકો જ કાર લઇને કામ પર જતા હતા, જ્યારે 72 ટકા લોકો જાહેર પરિવહનનો ઉપયોગ કરતા હતા અને 8 ટકા લોકો ચાલતા જતા હતા."</ref> યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ દ્વારા કરવામાં આવેલા એક સર્વે અનુસાર, 2000ની સાલમાં મેનહટનના 75 ટકા લોકો ઘર હોવા છતાં પણ કારની ખરીદી કરતાં નથી.<ref name="2001summary"/> 2007માં મેયર બ્લૂમબર્ગ દ્વારા ભાવમાં વધારાનું સૂચન કરવામાં આવ્યું હતું. રાજ્ય સરકાર દ્વારા જૂન 2008માં આ પ્રસ્તાવ નામંજૂર કરવામાં આવ્યો હતો.<ref>{{cite web|author=&nbsp;|url=http://www.ny1.com/Default.aspx?SecID=1000&ArID=80238|title=Congestion plan dies|publisher=NY1|date=|access-date=2009-06-30|archive-date=2008-12-17|archive-url=https://web.archive.org/web/20081217050046/http://www.ny1.com/Default.aspx?SecID=1000&ArID=80238|url-status=dead}}</ref> માઇલેજ અને સૌથી વધુ સંખ્યામાં સ્ટેશનની દ્રષ્ટિએ ન્યુયોર્કની સબ-વે વિશ્વની સૌથી મોટી [[સબ-વે]] સિસ્ટમ છે. સમગ્ર શહેરમાં વાહન વ્યવહાર માટે પાયાની જરૂરિયાત છે. આ સબ-વેમાં સ્ટેટન આઇસલેન્ડને બાદ કરતા સમગ્ર વિસ્તારને જોડે છે. મેનહટનમાં 147 સબ-વે સ્ટેશન આવેલા છે. જ્યારે બીજા નંબરનું સબ-વે પોર્ટ ઓથોરિટી ટ્રાન્સ-હ્યુડ્સન(પાથ) (PATH) સિસ્ટમની છે. જે મેનહટનથી ઉત્તરિય ન્યુ જર્સી સુધીમાં 6 સ્ટેશને જોડે છે. મૂસાફરોને પ્રતિ મુસાફરીએ મેટ્રોકાર્ડ દ્વારા ભાડાની ચૂકવણી કરવાની રહેશે છે. જે દરેક શહેરમાં બસ અને સબ-વેમાં તો ચાલે જ ઉપરાંત પાથ(PATH) ટ્રેનમાં પણ ચાલે છે. એક વખતનું સબવે કે ટ્રેનનું ભાડું 2.25 ડોલર છે.<ref>[http://www.ny.com/transportation/subways/ NY.com], એનવાયસી સબવે સિસ્ટમ. પ્રવેશ 4 ઓગસ્ટ, 2009.</ref> જ્યારે પાથ(PATH)માં કિંમત 1.75 ડોલર છે.<ref>[http://www.panynj.gov/CommutingTravel/path/html/fares.html PATH રેપિડ-ટ્રાન્ઝિટ સિસ્ટમ: ફેર્સ એન્ડ ક્વિકકાર્ડ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080822184654/http://www.panynj.gov/CommutingTravel/path/html/fares.html |date=2008-08-22 }}, પોર્ટ ઓથોરિટી ઓફ ન્યૂ યોર્ક એન્ડ ન્યૂ જર્સી. પુન:પ્રાપ્તિ 6 માર્ચ, 2008.</ref> આ ઉપરાંત દરરોજના પણ મેટ્રોકાર્ડ મળી શકે છે. જેમાં 7 દિવસ, 14 દિવસ કે 30 દિવસ જેવા વિકલ્પ આપવામાં આવે છે, આ મેટ્રોકાર્ડ દ્વારા કોઇપણ સબ-વેમાં(પાથ (PATH)ને બાદ કરતા) તથા એમટીએ(MTA) બસોના રસ્તા પર મુસાફરી કરી જોઇએ તેટલી વખત મુસાફરી કરી શકાય છે.<ref>[http://www.mta.info/metrocard/index.html મેટ્રોકાર્ડ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100615104856/http://www.mta.info/metrocard/index.html |date=2010-06-15 }}, મેટ્રોપોલિટન ટ્રાન્સ્પોર્ટેશન ઓથોરિટી (ન્યૂ યોર્ક). પ્રવેશ 11 મે, 2007.</ref> જો કે એક્સપ્રેસ બસોનો સમાવેશ આ કાર્ડ પર કરવામાં આવતો નથી. ધી પાથ(PATH)નું ક્વીક કાર્ડ હવે બંધ કરવામાં આવ્યું છે જેને સ્થાને પાથ(PATH) અને એમટીએ(MTA) બંને દ્વારા મેટ્રોકાર્ડને સ્થાને “સ્માર્ટ કાર્ડ” દ્વારા ચૂકવણીની શરૂઆત કરવામાં આવી છે.<ref>[http://www.panynj.gov/CommutingTravel/path/html/faq.html PATH ફ્રિક્વન્ટલી આસ્ક્ડ ક્વેશ્ચન્સ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070430193634/http://www.panynj.gov/CommutingTravel/path/html/faq.html |date=2007-04-30 }}, પોર્ટ ઓથોરિટી ઓફ ન્યૂ યોર્ક એન્ડ ન્યૂ જર્સી, પ્રવેશ 28 એપ્રિલ, 2007. "PATH વીલ ફેઝ આઉટ ક્વિકકાર્ડ વન્સ ધી સ્માર્ટલિંક ફેર કાર્ડ ઇઝ ઇન્ટ્રોડ્યુસ્ડ."</ref> મેનહટનથી અને સુધી જે જાહેર રેલ્વે ઓપરેટિંગ સિસ્ટમ કાર્યરત છે. તે આઇસલેન્ડ રેલ રોડ તરીકે સૌથી મોટી છે. (મેનહટનને ન્યુયોર્ક શહેરના અન્ય શહેર સાથે જોડતા સૌથી [[લાંબુ આઇસલેન્ડ]] બને છે.) ધી [[મેટ્રો-નોર્થ રેલરોડ]] (જે મેનહટનથી વેસ્ટચેસ્ટર કાઉન્ટી અને સાઉથવેસ્ટર્ન કન્ક્ટીકટને) જોડે છે અને [[ન્યુજર્સી ટ્રાન્ઝિસ્ટ]] ટ્રેઇનથી ન્યુજર્સીના ઘણા અલગ-અલગ હિસ્સાને જોડે છે. ન્યુયોર્કની સિટી બસ સેવા ધી એમટીએ(MTA) મેનહટનમાં ઘણી વિવિધ પ્રકારની લોકલ બસ સેવા પૂરી પાડે છે. મેનહટનમાં મુસાફરો અને સહેલાણીઓને ઘણી જ વિવિધ પ્રકારનાં નેટવર્ક અને એક્સપ્રેસ બસ રૂટની સુવિધા ઉપલબ્ધ છે. 2004માં બસ સેવા દ્વારા 7400 લાખ લોકોને સેવા પૂરી પાડવામાં આવી હતી. જે રાષ્ટ્રમાં સૌથી વધુ છે. અને બીજા નંબર પર આવેલા [[લોસ એન્જલસ]]ની બસની સેવાની સરખામણીએ બે ગણાથી વધુ છે.<ref>[http://www.mta.info/nyct/facts/ffbus.htm બસ ફેક્ટ્સ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100218032806/http://www.mta.info/nyct/facts/ffbus.htm |date=2010-02-18 }}, મેટ્રોપોલિટન ટ્રાન્સ્પોર્ટેશન ઓથોરિટી ન્યૂ યોર્ક, પ્રવેશ 11 મે, 2007.</ref> ન્યુયોર્કનું યલ્લો કબ એક એક આઇકોનીક છે. જેનો નંબર શહેર પ્રમાણે 13,087 છે અને તમારે શહેરની કોઇપણ જગ્યા પરથી કારની કોઇ સુવિધા જોઇતી હોય તો એક કોલ કરીને તમે એ સુવિધાનો પણ ઉપયોગ કરી શકો છો.<ref>[http://www.nyc.gov/html/tlc/html/about/about.shtml એબાઉટ ધી એનવાયસી ટેક્સી એન્ડ લિમોઝીન કમિશન]. પુન:પ્રાપ્તિ 4 સપ્ટેમ્બર, 2006.</ref> મેનહટનમાં હજારો-લાખો [[સાઇકલ]] વપરાશકર્તા પણ છે. નોર્થ અમેરિકામાં જે બે કેબલ કાર સિસ્ટમનો ઉપયોગ થાય છે, તેમાંનો એક છે રૂઝવેલ્ટ આઇસલેન્ડ ટ્રામવે 1978થી કાર્યરત આ કોમ્યુટર રૂઝવેલ્ટ આઇસલેન્ડથી મેનહટનનો રસ્તો ફક્ત 5 મીનિટમાં પૂરો કરે છે. (નોર્થ અમેરિકાની અન્ય કેબલ કાર સિસ્ટમ પોર્ટલેન્ડ એરિયલ ટ્રામ છે.) <ref>લી, જેનિફર 8. [http://www.nytimes.com/2006/04/19/nyregion/19roosevelt.html?_r=1&amp;scp=1&amp;sq=%22Roosevelt+Island+Tramway%22+only+commuter+cable+car&amp;st=nyt&amp;oref=slogin "મિડએર રેસ્ક્યુ લિફ્ટ્સ પેસેન્જર્સ ફ્રોમ સ્ટ્રેન્ડેડ ઇસ્ટ રિવર ટીમ"], ''ધી ન્યૂ યોર્ક ટાઇમ્સ'' , 19 એપ્રિલ, 2006. પ્રવેશ ફેબ્રુઆરી 28, 2008. "પોતાને દેશની એકમાત્ર એરિયલ કોમ્યુટર ટ્રામ ગણાવનારી સિસ્ટમને બિલી ક્રિસ્ટલ દ્વારા અભિનીત ''સિટી સ્લિકર્સ'' અને સિલ્વેસ્ટર સ્ટેલોનની ''નાઇટહોક્સ'' અને 2002માં આવેલી ''સ્પાઇડરમેન'' જેવી ફિલ્મોમાં દર્શાવવામાં આવી હતી."</ref><ref>[http://www.rioc.com/thetram.htm ધી રૂઝવેલ્ટ આઇસલેન્ડ ટીમ], રૂઝવેલ્ટ આઇસલેન્ડ ઓપરેટિંગ કોર્પોરેશન. પુન:પ્રાપ્તિ 30 એપ્રિલ, 2007.</ref> સ્ટેટન આઇલેન્ડ ફેરી 365 દિવસ અને 24 કલાક ચાલુ હોય છે જે વાર્ષિક 5.2 માઇલ(8.4 કિ.મી.)ના વિસ્તાર મેનહટનથી સ્ટેટન આઇસલેન્ડમાં વાર્ષિક 190 લાખ લોકને મુસાફરી કરાવે છે. સપ્તાહના દરેક ચાલુ દિવસે 5 રેલના ડબ્બા લગભગ 65,000 લોકોને 110 બોટ ટ્રીપ કરાવે છે.<ref>[http://www.nyc.gov/html/dot/html/masstran/ferries/statfery.html#facts ફેક્ટ્સ એબાઉટ ધી ફેરી] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070216141905/http://www.nyc.gov/html/dot/html/masstran/ferries/statfery.html#facts |date=2007-02-16 }}, ન્યૂ યોર્ક સિટી ડિપાર્ટમેન્ટ ઓફ ટ્રાન્સ્પોર્ટેશન, પ્રવેશ 28 એપ્રિલ, 2007. "એ ટિપિકલ વીકડે શિડ્યુલ ઇન્વોલ્વ્સ ધી યુઝ ઓફ ફાઇવ બોટ્સ ટુ ટ્રાન્સપોર્ટ એપ્રોક્સિમેટલી 65,000 પેસેન્જર્સ ડેઇલી (110 ડેઇલી ટ્રિપ્સ). એ ફોર-બોટ (15 મિનીટ હેડવે) રશ અવર શિડ્યુલ ઇઝ મેઇન્ટેન્ડ."</ref><ref>[http://www.nyccouncil.info/pdf_files/reports/siferry.pdf એન એસેસમેન્ટ ઓફ સ્ટેટન આઇસલેન્ડ ફેરિ સર્વિસ એન્ડ રેકમેન્ડેશન ફોર ઇમ્પ્રુવમેન્ટ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130821172158/http://www.nyccouncil.info/pdf_files/reports/siferry.pdf |date=2013-08-21 }} (PDF), ન્યૂ યોર્ક સિટી કાઉન્સિલ, નવેમ્બર 2004, પ્રવેશ 28 એપ્રિલ, 2007. ""હાલના સાત વેસલ્સની ક્ષમતામાંથી, પાંચ બોટ સામાન્ય સાપ્તાહિક આયોજન પ્રમાણે 104 ફેરા મારે છે".</ref> 1997 બાદ આ ફેરી મૂફ્ત કરવામાં આવી છે એ પહેલા તેનો દર 50 સેન્ટ જેટલો હતો જેને રદ કરવામાં આવ્યો હતો.<ref>હોલોવે, લિનેટી. [http://www.nytimes.com/1997/04/29/nyregion/mayor-to-end-50-cent-fare-on-si-ferry.html "મેયર ટુ એન્ડ 50-સેન્ટ ફેર ઓન એસ.આઇ. ફેરી"], ''ધી ન્યૂ યોર્ક ટાઇમ્સ'' , 29 એપ્રિલ, 1997, પ્રવેશ 30 જૂન, 2009. "મેયર રૂ઼ડોલ્ફ ડબ્લ્યુ ગિલાનીએ ગઇકાલે જણાવ્યું હતું કે 4 જુલાઇથી સ્ટેટન આઇસલેન્ડ ફેરીના ભાવમાં 50 ટકાનો ઘટાડો કરી દેશે, કેમકે મેનહટનની બહાર રહેતા લોકોએ મુસાફરી કરવા માટે વધારાના નાણાં ખર્ચવાની જરૂર નથી."</ref> [[ચિત્ર:Penn Station NYC main entrance.jpg|thumb|ન્યૂ યોર્ક સિટીમાં મુખ્ય કોમ્યુટર રેલ હબ, પેન સ્ટેશન, એ સીધુ મેડિસન સ્ક્વેર ગાર્ડનમાં છે.]] આ પ્રાંતની મેટ્રો કોમ્યુટર રેલ પૂર્વબાજૂ મેનહટનના મધ્ય શહેરી વિસ્તાર અને પશ્ચિમ વિસ્તારના પેન્ન સ્ટેશન અને ગ્રાન્ડ સેન્ટ્રલ ટર્મિનલ વચ્ચેના વિસ્તારને આવરે છે. આ બંને યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સના સૌથી વધુ કાર્યરત સ્ટેશન છે. કુલ મૂસાફરોના એક તૃતિયાંસ વપરાશકર્તા અને કુલ રેલ્વે મુસાફરોના બે તૃતિયાંસ મુસાફરો ન્યુયોર્ક અને તેના આસપાસના વિસ્તારમાં વસે છે.<ref>[http://mta.info/mta/network.htm ધી એમટીએ નેટવર્ક] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140403224122/http://mta.info/mta/network.htm |date=2014-04-03 }}, મેટ્રોપોલિટન ટ્રાન્સ્પોર્ટેશન ઓથોરિટી, પ્રવેશ 17 મે, 2006.</ref> પેન્ન સ્ટેશનથી [[બોસ્ટન]], [[ફિલાડેલ્ફિયા]], [[બાલ્ટીમોર]] અને [[વોશિંગ્ટન, ડી.સી.]]; ન્યુયોર્કના ઉપરનો વિસ્તાર, [[ન્યુ ઇંગ્લેન્ડ]], ઉપરાંત સીમા પાર [[ટોરોન્ટો]] અને [[મોન્ટ્રરીઅલ]] તથા દક્ષિણ અને મધ્ય પશ્ચિમના શહેરો સુધી [[એમટ્રેક]] નામની કંપની ઇન્ટર સિટી પેસેન્જર રેલ સેવા પૂરી પાડે છે. ન્યુજર્સી અને મેનહટનની વચ્ચે હડસન નદી નીચે આવેલી ધી [[લિંકન ટનલ]]માંથી પ્રતિદિન લગભગ 120,000 વ્હીકલ પસાર થાય છે જે વિશ્વની સૌથી વધુ કાર્યરત ટનલ છે.<ref>[http://www.nycroads.com/crossings/lincoln/ લિંકન ટનલ હિસ્ટોરિક ઓવરવ્યૂ], NYCRoads.com. પ્રવેશ 28 એપ્રિલ, 2007. "પોર્ટ ઓથોરિટીના જણાવ્યા પ્રમાણે, લિંકન ટનલ પરથી એક દિવસમાં (એએડીટી) આશરે 1,20,000 વાહનો પસાર થાય છે, જે વિશ્વની સૌથી વ્યસ્ત વાહનો ધરાવતી ટનલ છે."</ref> ન્યુયોર્ક હાર્બર અને હડસનથઈ મેનહટનના પીઅર્સ સુધી પેસેન્જર તથા અન્ય મોટા કાર્ગો શીપ પસાર થઇ શકે એ માટે હડસન નદી પર પૂલ બનાવવા કરતા આ ટનલ બનાવવામાં આવી હતી. જ્યારે મેનહટન સાથે ક્વીન્સ અને બ્રુક્લીનને જોડતા પૂલ પરનો ટ્રાફિક ઓછો કરવા માટે ધી ક્વીન્સ મીડ ટાઉન ટનલ બનાવવામાં આવી હતી. આ એ સમયનો સૌથી મોટો સ્વતંત્ર પ્રોજેક્ટ હતો જે 1040માં પૂરો થયો હતો.<ref>[http://www.nycroads.com/crossings/queens-midtown/ ક્વીન્સ-મિડટાઉન ટનલ], NYCRoads.com. પ્રવેશ 27 એપ્રિલ, 2007. "ટ્વિન ટ્યુબ ટનલ 15 નવેમ્બર, 1940ના રોજ પૂર્ણ થઇ હતી. જ્યારે તેને ખુલ્લી મુકવામાં આવી ત્યારે તે સમયનો તે સૌથી વિશાળ બિન-ફેડરલ પ્રોજેક્ટ હતો."</ref> રાષ્ટ્રપતિ [[ફ્રેન્કલિન ડી. રૂઝવેલ્ટ]] આ ટનલમાંથી પસાર થનારા પ્રથમ વ્યક્તિ હતા.<ref>"પ્રેસિડેન્ટ ધ ફર્સ્ટ ટુ યુઝ મિડટાઉન ટ્યુબ; પ્રેસિડેન્સી એટ ઓપનીંગ ડિનાઇડ હન્ડ્રેડ્ઝ ઓફ મોટરિસ્ટ્સ", ''ધી ન્યૂ યોર્ક ટાઇમ્સ'', 9 નવેમ્બર, 1940. p. 19.</ref> ધી એફડીઆઇ (FDR) ડ્રાઇવ અને હાર્લેમ રીવર ડ્રાઇવ એ મેનહટન સાથે ઇસ્ટ રીવર સાઇડથી ખૂબ જ ઓછા સમયમાં પસાર થતા રસ્તા છે. જે ન્યુયોર્કના સૌથી વધુ વિવાદાસ્પદ આયોજક [[રોબર્ટ મોસેસ]] દ્વારા ડિઝાઇન કરવામાં આવ્યો હતો.<ref>કેનિકોટ, ફિલીપ. [http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2007/03/09/AR2007030900449.html "એ બિલ્ડર હૂ વેન્ટ ટુ ટાઉન: રોબર્ટ મોસિસ શેપ્ડ મોડર્ન ન્યૂ યોર્ક, ફોર બેટર એન્ડ ફોર વર્સ"], ''[[ધી વોશિંગ્ટન પોસ્ટ]]'' , 11 માર્ચ, 2007, પ્રવેશ 30 એપ્રિલ, 2007. તેની સિદ્ધીઓની યાદી ખૂબ આશ્ચર્યજનક હતી: સાત પુલ, 15 એક્સપ્રેસ વે, 16 પાર્કવે, વેસ્ટ સાઇડ હાઇવે અને હાર્લેમ રિવર ડ્રાઇવ..."</ref> મેનહટનમાં ત્રણ જાહેર હેલીપોર્ટ છે. 2009થી વેપારમાંથી બહાર જઇને યુ.એસ. હેલિકોપ્ટર દ્વારા ડાઉનટાઉન મેનહટન હેલિપોર્ટથી ક્વીન્સ ખાતેનું [[જ્હોન એફ. કેનેડી ઇન્ટરનેશનલ એરપોર્ટ]] અને ન્યુજર્સી ખાતેનું [[નેવાર્ક લિબર્ટી ઇન્ટરનેશનલ એરપોર્ટ]] પરનાં મુસાફરોને દરરોજ અને યોગ્ય સમયે મુસાફરી કરાવે છે.<ref>યુ, રોજર. [http://www.usatoday.com/money/biztravel/2006-12-10-check-in-copter_x.htm એરપોર્ટ ચેક-ઇન: સ્પીડી સર્વિસ ફ્રોમ નેવાર્ક ટુ મેનહટન કમીંગ], ''[[યુએસએ ટુડે]]'', 10 ડિસેમ્બર, 2006. સુધારો 28 એપ્રિલ, 2007.</ref> દેશમાં ડિઝલ- હાઇબ્રિડ અને કમ્પ્રેસ્ડ નેચરલ ગેસનો વપરાશ કરતી કાર હોવા છતાં ન્યુયોર્ક પાસે સૌથી સારી ચોખ્ખી હવા છે. વિશ્વની સૌ પ્રથમ હાઇબ્રિડ ટેક્સી પણ મેનહટનમાં જોવા મળે છે.<ref>[http://www.sierraclub.org/pressroom/releases/pr2005-07-01a.asp "ન્યૂ યોર્ક સિટીઝ યલો કેબ્સ ગો ગ્રીન"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090107223735/http://www.sierraclub.org/pressroom/releases/pr2005-07-01a.asp |date=2009-01-07 }} સિએરા ક્લબ પ્રેસ રિલીઝ તારીખ 1 જુલાઇ, 2005. પુન:પ્રાપ્તિ 19 જુલાઇ, 2006.</ref> === સુવિધાઓ === સમગ્ર મેનહટનમાં કોન્સોલિડેટેડ એડિસન દ્વારા ઉર્જા અને ગેસની સુવિધા પૂરી પાડવામાં આવે છે. કોન એડિસનનો ઇલેક્ટ્રિક બિઝનેસનો મુખ્ય પાયો [[થોમસ એડિસન]]ની એડિસન ઇલેક્ટ્રોનિક્સ ઇલ્યુમિનાટીંગ કંપની સાથે સંકળાયેલી છે, જે પ્રથમ રોકાણકારો ધરાવતી ઇલેક્ટ્રિસિટી વપરાશ કરતી કંપની છે. આ કંપનીએ તેની સેવા 4 સપ્ટેમ્બર 1882માં શરૂ કરી હતી. જ્યારે લોઅર મેનહટનથી તેના પર્લ સ્ટ્રિટ સ્ટેશનના એક ચોરસ કિ.મી.ના વિસ્તારમાં 59 ગ્રાહકોને 800 લાઇટ બલ્બ માટે એક જનરેટર દ્વારા [[ડાયરેક્ટ કરન્ટ]](ડીસી) દ્વારા 110 [[વોલ્ટ]] પૂરા પાડવામાં આવ્યા હતા.<ref>[https://web.archive.org/web/20071230233440/http://www.eei.org/industry_issues/industry_overview_and_statistics/history/index.htm "History of the Electric Power Industry"], Edison Electric Institute. પ્રવેશ 30 જુન, 2009.</ref> કોન એડિસન દ્વારા વિશ્વનું સૌથી મોટા ડિસ્ટ્રીક્ટ સ્ટીમ વ્યવસ્થાનું સંચાલન કરવામાં આવે છે. જે મેનહટનના 1,800 ગ્રાહકો માટે 105 માઇલ (169 કિ.મી.) સુધી વરાળના પાઇપની ગોઠવણ કરવામાં આવી હતી. જેમાં ગરમી માટે વરાળની, ગરમ પાણીની અને એર કન્ડિશનીંગની<ref>રે, સી. કલેઇબોર્ન. [http://www.nytimes.com/1992/05/12/science/q-a-931992.html "Q&amp;A"], ''ધી ન્યૂ યોર્ક ટાઇમ્સ'' , મે 12, 1992. પ્રવેશ 30 જૂન, 2009. "સ્ટીમ-પાવર્ડ સિસ્ટમમાં, કમ્પ્રેશન, કુલિંગ, એક્સ્પાન્શન અને ઇવેપરેશનની પ્રક્રિયા ક્લોઝ્ડ સિસ્ટમમાં સ્થાન લે છે, જે [[રેફ્રિજરેટર]] અથવા ઇલેક્ટ્રિકલ એર-કન્ડિશનર જેવું હોય છે. શ્રી સાર્નોએ જણાવ્યું કે કમ્પ્રેશરને ચલાવવા માટેની શક્તિ સ્ટીમ-પાવર્ડ ટર્બાઇનમાંથી આવે છે, નહીં કે ઇલેક્ટ્રિકલ મોટર્સ."</ref> વ્યવસ્થા કરવામાં આવી છે.<ref>[http://www.coned.com/history/steam.asp એ બ્રિફ હિસ્ટરી ઓફ કોન એડિસન: સ્ટીમ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060312062632/http://www.coned.com/history/steam.asp |date=2006-03-12 }}, કોન્સોલિડેટેડ એડિસન. પ્રવેશ 16 મે, 2007.</ref> આ માટે કેબલ સેવા ટાઇમ વોર્નર કેબલ દ્વારા પૂરી પાડવામાં આવી છે અને ટેલીફોન સેવા વેર્ઝોન કોમ્યુનિકેશન દ્વારા પૂરી પાડવામાં આવી છે તેમ છતાં એટી એન્ડ ટીની પણ સેવા ઉપલબ્ધ છે. મેનહટનની ફરતે બે ખારી નદી આવેલી છે જેમાં તાજા પાણીનો પૂરવઠો ખૂબ જ મર્યાદીત છે. અમેરિકન ક્રાંતિકારી યુદ્ધ બાદ શહેરની વસ્તીમાં ઉત્તરોતર વધારો થયો છે. જ્યારે પૂરવઠામાં સતત ઘટાડો થયો છે. વધતી જતી વસ્તીની માંગને પૂરી કરવા માટે શહેરે વેસ્ટચેસ્ટર કાઉન્ટીમાં જમીન હસ્તગત કરી હતી અને ક્રોટોન કેનાલ સિસ્ટમ ઊભી કરવામાં આવી આ સેવા 1842માં ઉપલબ્ધ થઇ હતી. આ સિસ્ટમ દ્વારા [[ક્રોટોન રીવર]]ના ડેમમાંથી પાણી લઇને બ્રોન્ક્સમાં મોકલવામાં આવે છે. જે હાઇ બ્રીઝના રસ્તે [[હાર્લેમ નદી]]માં મોકલવામાં આવે છે અને સેન્ટ્રલ પાર્ક અને 42 સ્ટ્રીટ અને ફિફ્થ એવન્યુ સુધી પહોંચાડવા માટે આર્યનની પાઇપ્સ દ્વારા ગ્રાહકોને પહોંચાડવામાં આવે છે.<ref>[http://www.nyc.gov/html/dep/html/drinking_water/history.shtml ન્યૂ યોર્ક સિટીઝ વોટર સપ્લાય સિસ્ટમ: હિસ્ટરી] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20151020045452/http://www.nyc.gov/html/dep/html/drinking_water/history.shtml |date=2015-10-20 }}, [[ન્યૂ યોર્ક સિટી ડિપાર્ટમેન્ટ ઓફ એન્વાયર્ન્મેન્ટલ પ્રોટેક્શન]]. પુન:પ્રાપ્તિ 5 સપ્ટેમ્બર, 2006.</ref> આજે ન્યુયોર્ક સીટી ડિપાર્ટમેન્ટ ઓફ એનવાર્યમેન્ટલ પ્રોટેક્શન દ્વારા [[કાસ્ટ્સકીલ માઉન્ટેઇન્સ]]ના 2,000 ચોરસ માઇલ ( 5,180 કિ.મી.2) વોટર શેડ દ્વારા રહેણાંક વિસ્તારમાં પાણીની સુવિધા પૂરી પાડવામાં આવે છે. કારણકે આ વોટરશેડ યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સના સૌથી મોટા જંગલના વિસ્તારમાં સુરક્ષિત છે જે કુદરતી પાણીનું શુદ્ધિકરણ ધરાવે છે. જેને પરીણામે યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સના સૌથી શુદ્ધ પીવાનાં પાણી પીતા મોટા પાંચ શહેરોમાં સ્થાન ધરાવે છે, કે જેથી સામાન્ય સ્થિતીમાં ઘરોમાં નળમાં ચોખ્ખું પાણી મેળવી શકાય.<ref>{{waybackdate|site=http://www.nyc.gov/html/dep/html/news/tokyo2.html|title="Maintaining Water Quality that Satisfies Customers: New York City Watershed Agricultural Program."|date=20070624232329}}, ન્યૂ યોર્ક સિટી ડિપાર્ટમેન્ટ ઓફ એન્વાયર્ન્મેન્ટલ પ્રોટેક્શન, નવેમ્બર 20, 1998. પ્રવેશ 16 મે, 2007.</ref><ref>[http://www.nyc.gov/html/dep/html/drinking_water/wsstate.shtml "2005 ડ્રીંકીંગ વોટર સપ્લાય એન્ડ ક્વોલિટી રિપોર્ટ"], ન્યૂ યોર્ક સિટી ડિપાર્ટમેન્ટ ઓફ એન્વાયર્ન્મેન્ટલ પ્રોટેક્શન. પુન:પ્રાપ્તિ 19 જુલાઇ, 2006.</ref> મેનહટન સુધી પાણીની સુવિધા ન્યુયોર્ક શહેરના પાણીની ટનલ નં.-1 અને ટનલ નં.-2 દ્વારા પૂરી પાડવામાં આવે છે. જે અનુક્રમે 1917 અને 1936માં બનાવવામાં આવી હતી. જ્યારે ન્યુયોર્ક સીટી વોટર ટનલ નં.-3ન બનાવવાની કામગીરી 1970માં શરૂ કરવામાં આવી છે. જે હાલની સિસ્ટમ અનુસાર 1.2 ગેલન પાણીની ક્ષમતા ધરાવતી સેવાથી બેગણી વધુ છે. કારણકે બે ટનલ દ્વારા પૂરી પાડવામાં આવતી સેવાના વૈકલ્પીક ઉપયોગ માટે તે જરૂરી છે.<ref>ચેન, સિવેલ. [http://www.nytimes.com/2006/08/10/nyregion/10tunnel.html?ex=1312862400&amp;en=d8d98e5d189bd599&amp;ei=5088&amp;partner=rssnyt&amp;emc=rss "ટનલર્સ બિટ સમથિંગ બીગ: એ માઇલસ્ટોન"], ''ધી ન્યૂ યોર્ક ટાઇમ્સ'' , ઓગસ્ટ 10, 2006. પ્રવેશ 16 મે, 2007.</ref> કચરાના નિકાલની પ્રક્રિયા ન્યુયોર્ક સિટી ડિપાર્ટમેન્ટ ઓફ સેનિટેશન પર આધારીત છે.<ref>[http://www.nyc.gov/html/dsny/html/about/about.shtml એબાઉટ DSNY] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070523110528/http://www.nyc.gov/html/dsny/html/about/about.shtml |date=2007-05-23 }}, [[ન્યૂ યોર્ક સિટી ડિપાર્ટમેન્ટ ઓફ સેનિટેશન]], પ્રવેશ મે 16, 2007.</ref> શહેરનો મોટા ભાગનો કચરો મોટા જથ્થામાં સૌથી છેલ્લે પેન્સીલવેનિયા, વર્જીનિયા, સાઉથ કારોલિના અને ઓહિયોના (ન્યુ જર્સી, બ્રુક્લીન અને ક્વીન્સના ટ્રાન્સફર સ્ટેશનમાં થઇને) મેગા ડમ્પમાં નાશ કરવામાં આવે છે. 2001માં સ્ટેટન આઇસલેન્ડમાં સારી જમીનને નુક્શાન થયા બાદ નિકાલની વ્યવસ્થા ન્યુજર્સીમાં કરવામાં આવી હતી.<ref>બર્ગર, માઇકલ અને સ્ટુઅર્ટ, ક્રિસ્ટોફર. [http://www.gothamgazette.com/iotw/garbage/ "ગાર્બેજ આફ્ટર ફ્રેશ કિલ્સ"], ''[[ગોથમ ગેઝેટ]]'' , જાન્યુઆરી 28, 2001. પ્રવેશ 16 મે, 2007.</ref> ઉપરાંત ન્યુયોર્ક શહેરની જેમ જ હવે ન્યુજર્સી પણ હવે તેના કચરાની નિકાલની વ્યવસ્થા શહેરથી દૂર કરવાનું આયોજન કર્યુ છે. ઉપરાંત ન્યુયોર્ક શહેરની જેમ જ હવે ન્યુજર્સી પણ હવે તેના કચરાની નિકાલની વ્યવસ્થા શહેરથી દૂર કરવાનું આયોજન કર્યુ છે. == શિક્ષણ == [[ચિત્ર:New York Public Library May 2011.JPG|thumb|ન્યૂ યોર્ક પબ્લિક લાઇબ્રેરી, સેન્ટ્રલ બ્લોક્સ, બાંધકામ 1897-1911, કેરેર અને હેસ્ટિંગ્ઝ, આર્કિટેક્સ્ટ (જૂન 2003).આ એક મુખ્ય લાઇબ્રેરી બિલ્ડીંગ છે; શહેરમાં અન્ય સ્થળોએ એનવાય પબ્લિક લાઇબ્રેરી દ્વારા અન્ય મકાનોનો પણ ઉપયોગ કરવામાં આવે છે.]] મેનહટનમાં ઘણી ખાનગી અને જાહેર શાળાઓ દ્વારા શિક્ષણ પૂરૂ પાડવામાં આવે છે. જાહેર શાળાઓ ન્યુયોર્ક સિટી ડિપાર્ટમેન્ટ ઓફ એજ્યુકેશન દ્વારા સંચાલન કરવામાં આવે છે. જે યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સમાં સૌથી મોટી જાહેર શાળા સંચાલન સિસ્ટમ છે.<ref>[http://www.city-data.com/us-cities/The-Northeast/New-York-Education-and-Research.html ન્યૂ યોર્ક: એજ્યુકેશન એન્ડ રિસર્ચ], સિટી ડેટા. પુન:પ્રાપ્તિ 10 સપ્ટેમ્બર, 2006.</ref> આ શાળામાં 11 લાખ જેટલા વિદ્યાર્થિઓ અભ્યાસ કરે છે.<ref>ગુટમેન, એલિસા. [http://www.nytimes.com/2006/09/05/nyregion/05schools.html "બેક ટુ સ્કૂલ ઇન એ સિસ્ટમ બિંગ રિમેડ"], ''ધી ન્યૂ યોર્ક ટાઇમ્સ'' , સપ્ટેમ્બર 5, 2006. પ્રવેશ 11 મે, 2007.</ref> સ્ટુયવેસન્ટ હાઇ સ્કુલ, ફ્લિરેલો એચ. લાગૌરડિયા હાઇ સ્કુલ, હાઇ સ્કુલ ઓફ ફેશન ઇન્ડસ્ટ્રિઝ, મ્યુરી બેરગટ્રોમ હાઇ સ્કુલ, મેનહટન સેન્ટર ઓફ સાયન્સ એન્ડ મેથેમેટિક્સ, હન્ટર કોલેજ હાઇસ્કુલ અને હાઇ સ્કુલ ફોર મેથ, સાયન્સ એન્ડ એન્જિનિયરીંગ જેવી કોલેજ ન્યુયોર્ક સિટી પ્બલિક હાઇ સ્કુલની જાણીતી શાળા મેનહટનમાં સ્થિત છે. બાર્ડ કોલેજ દ્વારા રચવામાં આવેલી નવી હાઇબ્રિડ સ્કૂલ બાર્ડ હાઇ સ્કૂલ અરલી કોલેજ સમગ્ર શહેરના વિદ્યાર્થીઓને શિક્ષણ આપે છે. મેનહટન એ ઘણી પ્રખ્યાત ખાનગી શાળાનું પણ ઘર છે. જેમાં ઉપર ઇસ્ટ સાઇડની [[બેર્લી સ્કુલ]], [[ડેલ્ટોન સ્કુલ]], [[બ્રોનિંગ સ્કુલ]], [[સ્પેન્સ સ્કુલ]], [[ચાપિન સ્કુલ]], [[નાટીંન્ગલ બામફોર્ડ સ્કુલ]] અને [[કોન્વેન્ટ ઓફ ધી સાર્સ્ક હાર્ટ]] અને [[અપર વેસ્ટ સાઇડ્સ]] કોલેજિયેટ સ્કુલ અને ટ્રિનિટી સ્કુલ જેવી સ્કુલનો સમાવેશ છે. [[મેનહટન કન્ટ્રી સ્કુલ]] અને [[યુનાઇટેડ નેશન્સ ઇન્ટરનેશનલ સ્કુલ]] શહેરની આ બે પ્રખ્યાત ખાનગી શાળા સમગ્ર રાષ્ટ્રમાં અગ્રતા ક્રમ ધરાવે છે. યુ.એસ.માં ફક્ત મેનહટન જ એક એવું સ્થળ છે. જ્યાં ઇટાલિયન અમેરિકન સ્કુલ લા સોઓલા ડી’ઇટાલિયા આવેલી છે.<ref>[http://www.lascuoladitalia.org/about/ La Scoula d'Italia] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100704201630/http://www.lascuoladitalia.org/about/ |date=2010-07-04 }}, પ્રવેશ જૂન 29, 2009.</ref> 2003ના સર્વે અનુસાર, મેનહટનમાં રહેતા 25 વર્ષની ઉંમરના બેચલર ડિગ્રી ધરાવતા લોકો 52.3 ટકા જેટલા છે. જે દેશમાં પાંચમો સૌથી વધુ નંબર છે.<ref>[http://www.census.gov/acs/www/Products/Ranking/2003/R02T050.htm સ્નાતક કક્ષાનો અભ્યાસ પૂર્ણ કર્યો હોય તેવા 25 કે તેથી વધુ ઉંમરના લોકો], યુનાઇટેડ સેન્સસ બ્યુરો. પુન:પ્રાપ્તિ 28 એપ્રિલ, 2007.</ref> 2005, સુધીમાં લગભગ 60 ટકા લોકો કોલેજ ગ્રેજ્યુએટ થયા હતા. લગભગ 25 ટકા વિદ્યાર્થિઓએ વધુ આગળ પણ ડિગ્રી લીધી હતી. મેનહટન દેશનો સૌથી વધુ શિક્ષિત વિસ્તાર ગણી શકાય છે.<ref>મેકગિહાન, પેટ્રિક. [http://www.nytimes.com/2006/08/16/nyregion/16degrees.html "ન્યૂ યોર્ક એરિયા ઇઝ એ મેગ્નેટ ફોર ગ્રેજ્યુએટ્સ"], ''ન્યૂ યોર્ક ટાઇમ્સ'' , ઓગસ્ટ 16, 2006. પ્રવેશ 27 માર્ચ, 2008. "મેનહટનમાં, દરેક પાંચમાંથી આશરે ત્રણ રહેવાસીઓ કોલેજના સ્નાતક છે અને દરેક ચારમાંથી એક એડવાન્સ ડિગ્રી ધરાવે છે, જેનાથી તે કોઇ પણ અમેરિકન શહેર કરતા વધુ અભ્યાસ ધરાવતું શહેર છે."</ref> મેનહટનમાં [[ન્યુયોર્ક યુનિવર્સિટી]], બોર્નાર્ડ કોલેજ, [[કોલમ્બિયા યુનિવર્સિટી]], [[કોપર યુનિયન]], [[ફોર્ડહેમ યુનિવર્સિટી]], [[ધી જૂલિયાર્ડ સ્કુલ]], [[બેર્કેલે કોલેજ]], [[ધી ન્યુ સ્કુલ]] અને [[યેશિવા યુનિવર્સિટી]] જેવી ઘણી જૂદી-જૂદી કોલેજ અને યુનિવર્સિટી પણ આવેલી છે. અન્ય સ્કુલમાં [[બેંક સ્ટ્રિટ કોલેજ ઓફ એજ્યુકેશન]], [[બોરીસુઆ કોલેજ]], [[જેવિસ થીલોજિકલ સેમિનરી ઓફ અમેરિકા]], [[મેરીમાઉન્ટ મેનહટન કોલેજ]], [[મેનહટન સ્કુલ ઓફ મ્યુઝિક]], [[મેટ્રોપોલિટન કોલેજ ઓફ ન્યુયોર્ક]], [[ન્યુયોર્ક ઇન્સ્ટિટ્યુટ ઓફ ટેક્નોલોજી]], [[પેસ યુનિવર્સિટી]], [[સેન્ટ જ્હોનસ યુનિવર્સિટી]] ઓફ [[વ્યુઝિઅલ આર્ટ્સ]], [[ટોરો કોલેજ]] એન્ડ [[યુનિયન થઈઓલોજીકલ સેમિનરી]]નો સમાવેશ થાય છે. આ ઉપરાંત [[ધી કોલેજ ઓફ ન્યુ રોસેલ્લા]] અને [[પ્રાટ્ટ ઇન્સટિટ્યુટ]] જેવી ઘણી ખાનગી સંસ્થાઓ પણ મેનહટનમાં કાર્યરત છે. ધી [[સિટી યુનિવર્સિટી ઓફ ન્યુયોર્ક]](સીયુએનવાય)(CUNY) એ ન્યુયોર્ક શહેરની મ્યુનિસિપલ કોલેજ સિસ્ટમનો એક હિસ્સો છે અને યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સમાં કાર્યરત સૌથી મોટી શહેરી યુનિવર્સિટી સિસ્ટમ છે. જેના ડિગ્રીના વિદ્યાર્થિઓ 226,0000 વધુ છે તથા સાથોસાથ એટલી જ સંખ્યામાં અન્ય ચાલુ વિદ્યાર્થિઓ, વ્યાવસાયિકો અને મોટી ઉંમરના વ્યક્તિઓ અહીંથી કોર્ષ કરે છે.<ref>[http://web.cuny.edu/about/index.html ધી સિટી યુનિવર્સિટી ઓફ ન્યૂ યોર્ક ઇઝ ધી નેશન્સ લાર્જેસ્ટ અર્બન પબ્લિક યુનિવર્સિટી] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100115005225/http://web.cuny.edu/about/index.html |date=2010-01-15 }}, [[સિટી યુનિવર્સિટી ઓફ ન્યૂ યોર્ક]], પ્રવેશ જૂન 30, 2009. "ધી સિટી યુનિવર્સિટી ઓફ ન્યૂ યોર્ક ઇઝ ધી નેશન્સ લાર્જેસ્ટ અર્બન પબ્લિક યુનિવર્સિટી…"</ref> યુનિવર્સિટીમાં અભ્યાસ માટે અડધાથી વધારે ન્યુયોર્કના વિદ્યાર્થીઓ આવે છે ત્યારે દરેક ત્રીજો કોલેજ ગ્રેજ્યુએટ સીયુએનવાય(CUNY)નો વિદ્યાર્થી હોય છે. સીયુએનવાય(CUNY)ની મોટી કોલેજ મેનહટનમાં આવેલી છે. જેની સાથે જોડાયેલી કોલેજમાં [[બારૂચ કોલેજ]], સીટી કોલેજ ઓફ ન્યુયોર્ક, [[હન્ટર કોલેજ]], [[જ્હોન જેય કોલેજ ઓફ ક્રિમિનલ જસ્ટિસ]] અને [[ધી સીયુએનવાય(CUNY) ગ્રેજ્યુએટ સેન્ટર]](ગ્રેજ્યુએટ બનવા માટેનો અભ્યાસ અને ડોક્ટરેટના ગ્રેડ માટેની ઇન્સ્ટિટ્યુટ)નો સમાવેશ થાય છે. મેનહટનમાં સ્થિત ફક્ત સીયુએનવાય(CUNY) વિભાગની [[કોલેજમાં બ્રોગ ઓફ મેનહટન કોમ્યુનિટી કોલેજ]]નનો સમાવેશ થાય છે. ધી [[સ્ટેટ યુનિવર્સિટી ઓફ ન્યુયોર્ક]] દ્વારા [[ફેશન ઇન્સ્ટિટ્યુટ ઓફ ટેક્નોલોજી]], સ્ટેટ યુનિવર્સિટી ઓફ ન્યુયોર્ક, [[સ્ટેટ કોલેજ ઓફ ઓપ્ટોમેટ્રી]] અને [[સ્ટોની બ્રૂક યુનિવર્સિટી- મેનહટન]]ને રજૂ કરવામાં આવી છે. દવાઓનું અને જૈવિક વિજ્ઞાન ક્ષેત્રમાં અભ્યાસ અને તાલિમ માટે મેનહટનએ વૈશ્વિક કેન્દ્ર છે.<ref>{{cite news|title=Mayor Michael R. Bloomberg and Economic Development Corporation President Andrew M. Alper Unveil Plans to Develop Commercial Bioscience Center in Manhattan|author=New York City Economic Development Corporation|url=http://home2.nyc.gov/portal/site/nycgov/menuitem.c0935b9a57bb4ef3daf2f1c701c789a0/index.jsp?pageID=mayor_press_release&catID=1194&doc_name=http%3A%2F%2Fhome2.nyc.gov%2Fhtml%2Fom%2Fhtml%2F2004b%2Fpr310-04.html&cc=unused1978&rc=1194&ndi=1|date=2004-11-18|access-date=2006-07-19|archive-date=2007-10-11|archive-url=https://web.archive.org/web/20071011233830/http://home2.nyc.gov/portal/site/nycgov/menuitem.c0935b9a57bb4ef3daf2f1c701c789a0/index.jsp?pageID=mayor_press_release&catID=1194&doc_name=http%3A%2F%2Fhome2.nyc.gov%2Fhtml%2Fom%2Fhtml%2F2004b%2Fpr310-04.html&cc=unused1978&rc=1194&ndi=1|url-status=dead}}</ref> <ref>{{cite web|title=NIH Domestic Institutions Awards Ranked by City, Fiscal Year 2003|author=National Institutes of Health|year=2003|url=http://report.nih.gov/award/trends/top100fy03.htm|access-date=2009-06-30|archive-date=2009-06-26|archive-url=https://web.archive.org/web/20090626092327/http://report.nih.gov/award/trends/top100fy03.htm|url-status=dead}}</ref>યુ.એસ.ના દરેક શહેરોમાંથી [[નેશનલ ઇન્સ્ટિટ્યુટ ઓફ હેલ્થ]] દ્વારા બીજાનંબરનું સૌથી વધુ ફંડ મેળવે છે, જેમાંથી મોટા ભાગનું ફંડ મેનહટનના રિસર્ચ ઇન્સ્ટિટ્યુટમાં જાય છે આ ઇન્સ્ટિટ્યુટમાં [[મેમોરિય સ્લોન-કેટેરિંગ કેન્સર સેન્ટર]], [[રોકફિલ્લર યુનિવર્સિટી]], [[માઉન્ટ સિનાઇ સ્કુલ ઓફ મેડિસિન]], [[કોલમ્બિયા યુનિવર્સિટી કોલેજ ઓફ ફિઝિશ્યન એન્ડ સર્જન]], [[વેઇલ કોર્નેલ મેડિકલ કોલેજ]] અને [[ન્યુયોર્ક યુનિવર્સિટી સ્કુલ ઓફ મેડિસીન]]નો સમાવેશ થાય છે. દેશમાં સૌથી મોટી જાહેર ક્ષેત્રની પુસ્તકાલય સિસ્ટમ તરીકે કાર્યરત [[ન્યુયોર્ક પબ્લિક લાયબ્રેરી]] મેનહટન દ્વારા સંચાલિત છે.<ref>{{cite web|url=http://www.libraryspot.com/lists/listlargestlibs.htm|title=Nation's Largest Libraries|publisher=LibrarySpot|access-date=2007-06-06|archive-date=2007-05-29|archive-url=https://web.archive.org/web/20070529215517/http://www.libraryspot.com/lists/listlargestlibs.htm|url-status=dead}}</ref> કેન્દ્રિય લાયબ્રેરીના પાંચ એકમો મેડ-મેનહટન લાયબ્રેરી, ડોન્નલ લાયબ્રેરી સેન્ટર, ધી ન્યુયોર્ક પબ્લિક લાયબ્રેરી ફોર ધી પર્ફોમિંગ આર્ટસ, આન્ડ્રે હેઇસ્કેલ બ્રેઇલ એન્ડ ટોલ્કીંગ બૂક લાયબ્રેરી અને ધી સાયન્સ, ઇન્ડસ્ટ્રી એન્ડ બિઝનેસ લાયબ્રેરી વગેરે મેન્હટન સ્થિત છે.<ref>[http://www.nypl.org/branch/central/ ધી સેન્ટ્રલ લાઇબ્રેરિઝ], [[ન્યૂ યોર્ક પબ્લિક લાઇબ્રેરી]]. પુન:પ્રાપ્તિ જૂન 6, 2007.</ref> આ વિસ્તારમાં લગભગ અન્ય 35 પુસ્તકાલયની જૂદી-જૂદી શાખાઓ આવેલી છે.<ref>[http://www.nypl.org/hours/index.cfm?Trg=1&amp;b=mn મેનહટન મેપ], ન્યૂયોર્ક પબ્લિક લાઇબ્રેરી. પુન:પ્રાપ્તિ 6 જૂન, 2006.</ref> == સંદર્ભો == {{Reflist|2}} == બાહ્ય લિંક્સ == {{commons|Manhattan}} === મેનહટનની સ્થાનિક સરકાર અને સેવાઓ === * [http://www.mbpo.org/ મેનહટન બોરો પ્રમુખની અધિકૃત સાઇટ] * [http://www.nyc.gov/ ન્યૂ યોર્ક શહેરની સરકાર મેનહટનને લગતી એજન્સીઓની લિન્ક સાથે] === નક્શાઓ, શેરીઓ, અને પડોશી વિસ્તારો === * [http://kpblm.info/map_of_manhattan_new_york_city.html મેનહટનનો સવિસ્તાર નક્શો] * [http://www.upnext.com/ મેનહટનનો ઇન્ટરેક્ટિવ 3ડી નક્શો] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100524080321/http://upnext.com/ |date=2010-05-24 }} * [http://www.radicalcartography.net/?manhattan-heights બિલ્ડિંગ હાઇટ્સ] અને [http://www.radicalcartography.net/?manhattan-value લેન્ડ વેલ્યૂ]નો નક્શો ઉપરાંત [http://www.radicalcartography.net/?manhattan-dev સૈધ્ધાંતિક] અને [http://www.radicalcartography.net/?manhattan-far ઝોનિંગ આધારિત] અલ્પવિકસિત વિસ્તારોનો નક્શો તમામ નક્શાઓ www.radicalcartography.net ઉપરથી લેવામાં આવ્યા છે. * [https://web.archive.org/web/20120402135944/http://www.mktmap.com/wp-content/uploads/2009/01/manhattan-population.jpg વસતીની માહિતી], [https://web.archive.org/web/20120421214555/http://www.mktmap.com/wp-content/uploads/2009/01/manhattan-ethnicity.jpg એથિનીસિટી નક્શો], અને [https://web.archive.org/web/20120421214558/http://www.mktmap.com/wp-content/uploads/2009/01/manhattan-income-level.jpg આવકનાં સ્તરનો નક્શો] === ઔતિહાસિક સંદર્ભો === * [http://bklyn-genealogy-info.com/Map/NY.1729.html મેનહટનનો 1729ની સાલનો નક્શો] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110812125529/http://bklyn-genealogy-info.com/Map/NY.1729.html |date=2011-08-12 }} * William J. Broad, [http://www.nytimes.com/2007/10/30/science/30manh.html Why They Called It the Manhattan Project], ''The New York Times'' , October 2007. વિલિયમ જે બોર્ડ દ્વારા લિખિત વ્હાય ધે કોલ્ડ ઇટ ધ મેનહટન પ્રોજેક્ટ, ન્યૂ યોર્ક ટાઇમ્સમાં ઓક્ટોબર 2007માં પ્રસિધ્ધ થયેલ લેખ મેનહટનમાં રહેલી એવી દસ જગ્યાઓ કે જેણે વર્ષ 1940માં પ્રથમ એટમ બોમ્બ બનાવવામાં મદદ કરી હતી. === જ્ઞાતિજૂથો અંગેની ચર્ચાઓ === * [http://www.nycmanhattan.info/ એનવાયસી મેનહટન કોમ્યુનિટી ડિસ્કશન] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110721230136/http://www.nycmanhattan.info/ |date=2011-07-21 }} ''(તારીખ 18મી મે 2009થી સંચાલન બંધ)'' * [http://new-york-forum.com/ ન્યૂ યોર્ક ફોરમ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170524170211/http://new-york-forum.com/ |date=2017-05-24 }} * [http://www.blog.theofficelinks.com/ એનવાયસી બિઝનેસ એન્ડ ઓફિસ સિલેક્શન એડવાઇઝ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100507133336/http://blog.theofficelinks.com/ |date=2010-05-07 }} === સામાન્ય === {{wikivoyage|Manhattan}} lfovey901yavedu98ghjhhkedzlchhp 0 28598 886252 864641 2025-06-11T07:56:32Z InternetArchiveBot 63183 Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 886252 wikitext text/x-wiki {{Infobox mountain | name = વિંધ્યાચલ | other_name = વિંધ્ય પર્વતમાળા, વિંધ્ય | etymology = "અડચણરુપ" અથવા "શિકારી" ([[સંસ્કૃત ભાષા|સંસ્કૃત]]) | photo = Vindhya.jpg | location = | country = {{enum|[[ભારત]]}} | country_type = દેશ | state = [[મધ્ય પ્રદેશ]], [[છત્તીસગઢ]], [[ગુજરાત]], [[ઉત્તર પ્રદેશ]], [[બિહાર]] | state_type = રાજ્યો | borders_on = [[સાતપુડા પર્વતમાળા]], છોટા નાગપુર ઉચ્ચપ્રદેશ | highest = | highest_location = સદભાવના શિખર / કાલુમાર શિખર, દમોહ જિલ્લો <!-- Note: Amarkantak is not considered a part of the Vindhyas according to the modern definition --> | elevation_m = 752 <!-- Coordinates of the highest point --> | coordinates = {{coord|23|28|0|N|79|44|25|E|type:mountain_scale:100000|format=dms|display=inline}} | orogeny = <!-- Locator map; takes coordinates from "highest point" (and perhaps "range"; need to experiment and then correct this comment) --> | map = India | map_caption = વિંધ્યનું શિખર દર્શાવતો ભારતનો નકશો }} '''વિંધ્ય પર્વતમાળા''' એ એક ગોળાકારે ટેકરીઓ ધરાવતી ભારતીય ઉપમહાદ્વીપના મધ્ય પશ્ચિમ ભાગમાં આવેલ પ્રાચીન પર્વતમાળા છે, જે ભારતીય મહાદ્વીપને ભૌગોલિક રીતે ઉત્તરી (ઉત્તર ભારતીય ગંગાના મેદાન) અને દક્ષિણ ભારત એમ બે ભાગમાં વિભાજીત કરે છે. == પરિચય == આ પર્વતનો પશ્ચિમ છેડો ગુજરાત દ્વીપકલ્પની પૂર્વી તરફ જ્યાં [[ગુજરાત]] રાજ્યની સીમાઓ [[રાજસ્થાન]] અને [[મધ્ય પ્રદેશ]]ને મળે છે ત્યાં આવેલો છે. ઉપમહાદ્વીપના મધ્યવર્તી ક્ષેત્રથી આગળ વધી તે [[મિર્જાપુર]] આગળ ગંગા નદીને મળે છે. આ પર્વત માળાની ઉત્તર અને પશ્ચિમ તરફનો ભાગ શુષ્ક અને બિનરહેવા લાયક છે, વિંધ્ય અને દક્ષિણતરફી વધુ ઊંચી [[અરવલ્લી]] પર્વતમાળા પવનને રોકી દે છે. == નદીઓનું મૂળ == આ પર્વતના દક્ષિણ તરફના ઢાળમાંથી [[નર્મદા]] નદી નીકળીને પશ્ચિમ તરફ અરબી સમુદ્ર તરફ વિંધ્ય અને તેને સમાંતર સાતપુડા પર્વતમાળા વચ્ચેના ખીણ પ્રદેશમાંથી વહે છે. આ પર્વતમાળાના ઉત્તરી ઢોળાવો ગંગાની અનેક ઉપનદીઓના મૂળ છે જેમ કે [[કાળી સિન્ધ]], [[પરબતી]], [[બેટવા]] અને [[કેણ]] (બંને [[યમુના]]ની ઉપનદીઓ), [[શોણ]] અને [[તમસા]] નામની ગંગાની ઉપનદી દક્ષિણ તરફના પૂર્વી છેડેથી નીકળી [[ગંગા]]ને મળે છે. == ભૂતકાલીન માહિતી == સૌથી પ્રાચીન મળી આવેલ યુકેરઓટી (એક ફીલામેન્ટસ શેવાળ) નામના બહુકોષીય અવશેષ વિંધ્યના ખીણ પ્રદેશમાંથી મળી આવ્યાં છે, જે લગભગ ૧૬ કે ૧૭ કરોડ વર્ષ જૂના છે.<ref>{{Cite journal | date = May 2009 | pages = 7729–7734 | issue = 19 | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | issn = 0027-8424 | doi = 10.1073/pnas.0812460106 | pmc = 2683128 | pmid = 19416859 | volume = 106 | title = The controversial "Cambrian" fossils of the Vindhyan are real but more than a billion years older | bibcode = 2009PNAS..106.7729B | last1 = Bengtson | first1 = S. | last2 = Belivanova | first2 = V. | last3 = Rasmussen | first3 = B. | last4 = Whitehouse | first4 = M. | url = https://espace.curtin.edu.au/bitstream/20.500.11937/10114/2/134874_134874.pdf }}{{Dead link|date=જૂન 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> વિંધ્યના વિવાદાસ્પદ "કેમ્બ્રીઅન" અવશેષો સાચા છે પણ ૧ કરોડથી વધુ જુના છે.<ref>{{cite news |author=Rex Dalton & Killugudi Jayaraman |title=Indian fossil find resolves fraud accusations |publisher=Nature |url=http://www.nature.com/news/2009/090422/full/news.2009.383.html |doi=10.1038/news.2009.383 |date=22 April 2009}}</ref> વિંધ્યની ભૂમેજ (ટેબલ લેંડ) એ એક ઉચ્ચપ્રદેશ છે જે પર્વતમાળાની મધ્ય ભાગની ઉત્તર તરફ આવેલી છે. મધ્ય પ્રદેશની રાજધાની ભોપાલ અને એક અન્ય શહેર ઈંદોર આ ટેબલ લેંડ પર છે જે ઉત્તર તરફના ગંગાના મેદાનો કરતાં ઊંચાઈ પર સ્થિત છે. == પુરાણ == હિંદુ પુરાણ કથાઓ અનુસાર એક સમયે વિંધ્ય પર્વતમાળા એટલી ઊંચી વધતી હતી કે તે સૂર્યના માર્ગને અવરોધવા લાગી. આમ ચાલતા તેનો ગર્વ એટલો વધી ગયો કે તેણે માંગણી કરી કે સૂર્ય મેરુ પર્વતની જેમ પોતાની પણ પ્રદક્ષિણા કરે. વિંધ્યનો ગર્વ તોડવાની જરૂર જણાઈ અને આ માટે [[અગસ્ત્ય|અગસ્ત્ય ઋષિ]]ને પસંદ કરાયા. અગસ્ત્ય ઋષિએ ઉત્તરથી દક્ષિણનો પ્રવાસ શરૂ કર્યો અને રસ્તામાં પાર ન કરી શકાય તેવો વિંધ્ય પર્વત આડો આવ્યો. અગસ્ત્ય ઋષિ તરફ સન્માન દર્શાવતા તેમને જવાનો માર્ગ કરી આપવા વિંધ્ય પર્વત નીચે નમ્યો જેથી ઋષિ અને તેમનો પરિવાર પર્વત ઓળંગી શકે. એટલું જ નહિ જ્યાં સુધી ઋષિ પાછા ન ફરે ત્યાં સુધી નમેલો રહેવાનું વચન આપ્યું. અગસ્ત્ય ઋષિ દક્ષિણમાં જ સ્થાયી થઈ ગયાં અને વિંધ્ય ત્યાર પછી વધ્યો નહીં. == સંદર્ભ == {{reflist}} {{Commons category|Vindhyas|વિંધ્યાચલ}} {{GeoSouthAsia}} [[શ્રેણી:ભારતના પર્વતો]] [[શ્રેણી:મધ્ય પ્રદેશ]] fxpzusswk1otw9pkai2ujm0feqiorm2 0 42599 886249 870708 2025-06-11T06:07:43Z InternetArchiveBot 63183 Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 886249 wikitext text/x-wiki {{ભાષાંતર}} [[File:Movember.jpg|thumb|A group of men displaying moustaches grown for Movember.]] '''મોવેમ્બર''' (મૂછો માટેના અંગ્રેજી શબ્દ મુસ્ટૅચ અને [[નવેમ્બર]]ના સંકરણથી બનાવેલો શબ્દ) એક વાર્ષિક કાર્યક્રમ છે જે એક મહિના સુધી ચાલે છે. આ કાર્યક્રમ અંતર્ગત તેમાં ભાગ લેનારી વ્યક્તિઓ નવેમ્બર મહિના દરમ્યાન મૂછો ઉગાડે છે અને વધારે છે. આમ કરવા પાછળનો ઉદ્દેશ પુરુષોમાં થતા પ્રોસ્ટેટ કેન્સર અને અન્ય રોગો પ્રત્યે જાગૃતિ કેળવવાનો છે. ધ મોવેમ્બર ફાઉન્ડેશન નામની સંસ્થા આ કાર્યક્રમ ચલાવે છે જેનું સંચાલન Movember.com વેબસાઇટ પરથી થાય છે.<ref>{{cite web|url=http://us.movember.com/about/corporate-governance/ |title=Movember United States - About Movember |publisher=Us.movember.com |date= |access-date=2011-11-22}}</ref> મોવેમ્બરનું ધ્યેય છે "પુરુષોના સ્વાસ્થ્યની શકલ બદલવી" ("change the face of men's health.")<ref>{{cite web |last=Stewart |first=Chato B. |url=http://blogs.psychcentral.com/humor/2010/11/change-the-face-of-mens-health-by-growing-a-moustache-prostate-cancer-and-depression/ |title=Change the FACE of Men’s Health by Growing a Moustache for Prostate Cancer and Depression &#124; Mental Health Humor |publisher=Blogs.psychcentral.com |date=2010-11-17 |access-date=2011-11-30 |archive-date=2012-05-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120517023104/http://blogs.psychcentral.com/humor/2010/11/change-the-face-of-mens-health-by-growing-a-moustache-prostate-cancer-and-depression/ |url-status=dead }}</ref> પુરુષો (મો બ્રો)ને આ કાર્યક્રમમાં જોડાવવા માટે ઉત્સાહિત કરીને મોવેમ્બર એવો હેતુ સેવે છે કે આના દ્વારા કેન્સરનું વહેલું નિદાન, પરિક્ષણ અને અસરકારક સારવાર થઈ શકે જેના પગલે શક્ય તેટલા મૃત્યુ ટાળી શકાય.. ફક્ત વર્ષમાં એક વખત સ્વાસ્થ્ય પરિક્ષણ કરવા માટે જ પ્રેરીને આ સંસ્થા અટકતી નથી. તે, લોકોને પોતાના કુટુંબમાં કોઈને પહેલા આવું કોઈ કેન્સર થયું હતું કે નહિ તેની જાણકારી મેળવવા અને સ્વાસ્થ્યપ્રદ જીવનશૈલિ અપનાવવા માટે પણ આહ્વાન કરે છે.<ref>{{cite web|url=http://www.myfoxdc.com/dpp/news/national/foxnews/Mustaches-Raise-Millions-for-Mens-Health_25415908 |title=Mustaches Raise Millions for Men's Health |publisher=Myfoxdc.com |date= |access-date=2011-11-30}}</ref> ઇ.સ. ૨૦૦૪થી '''મોવેમ્બર ફાઇન્ડેશન''' નામની સખાવતી સંસ્થા ઓસ્ટ્રેલિયા અને નૂઝીલેન્ડમાં મોવેમ્બર કાર્યક્રમનું આયોજન કરતી આવી છે જેના દ્વારા પુરુષોના સ્વાસ્થ્ય સંબંધી સમસ્યાઓ (જેવી કે પ્રોસ્ટેટ કેન્સર અને હતાશા)ના ઇલાજ માટે ફાળો ઉઘરાવી રહી છે અને લોક જાગૃતિ જગાવી રહી છે. ૨૦૦૭માં આયર્લેન્ડ, [[કેનેડા]], ચેક રિપબ્લિક, ડેન્માર્ક, [[સ્પેન]], [[યુનાઇટેડ કિંગડમ]], [[ઈઝરાયલ]], [[દક્ષિણ આફ્રિકા]], તાઇવાન અને [[યુ.એસ.એ.]]માં પણ મોવેમ્બરની શરૂઆત કરવામાં આવી.<ref>{{cite web |url=http://us.movember.com/momoney/ |title=Movember United States - Mo Money |publisher=Us.movember.com |date= |access-date=2011-11-18 |archive-date=2011-11-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111121094811/http://us.movember.com/momoney |url-status=dead }}</ref><ref>{{cite web |last=Doll |first=Jen |url=http://blogs.villagevoice.com/runninscared/2011/11/movember_shave.php |title=Movember: Shave Off Your Moustache (and Grow It Back) for Men's Health, Amusement - New York News - Runnin' Scared |publisher=Blogs.villagevoice.com |date=2011-11-01 |access-date=2011-11-22 |archive-date=2011-12-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111204095318/http://blogs.villagevoice.com/runninscared/2011/11/movember_shave.php |url-status=dead }}</ref> આજે તેનો વ્યાપ ઓસ્ટ્રેલિયાથી લઈને દક્ષિણ આફ્રિકા, યુરોપ અને ઉત્તર અમેરિક સુધી વિસ્તર્યો છે.<ref name="autogenerated1">{{cite news|url=http://www.cnn.com/2011/11/01/living/movember-mustaches/index.html |title='Movember' gets hairy, for a cause |publisher=CNN.com |date=2011-11-01 |access-date=2011-11-22}}</ref><ref name="am1">{{cite web|url=http://www.am980.ca/channels/news/local/story.aspx?ID=1564511 |title=AM980 News Talk Sports From Scary To Hairy, Halloween Is Over But Movember Is Just Starting Local News |publisher=Am980.ca |date= |access-date=2011-11-22}}</ref> ૨૦૧૧ સુધીમાં કેનેડા બધા દેશો પૈકી સૌથી વધુ દાન નોંધાવનારો દેશ હતો.<ref>{{cite web |url=http://ca.movember.com/momoney/ |title=Canadian website |publisher=Ca.movember.com |date= |access-date=2011-11-30 |archive-date=2011-11-29 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111129003402/http://ca.movember.com/momoney/ |url-status=dead }}</ref><ref>{{cite news |last=Morreale |first=Michael |url=http://www.cbc.ca/radio2/tempo/2011/11/29/tempos-top-five-composer-moustaches/ |title=Example of support:Top five classical composer moustaches |publisher=Cbc.ca |date=2011-11-09 |access-date=2011-11-30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111201224119/http://www.cbc.ca/radio2/tempo/2011/11/29/tempos-top-five-composer-moustaches/ |archive-date=2011-12-01 |url-status=live }}</ref> ૨૦૧૦માં વૃષણના કેન્સર માટે ચાલતા કાર્યક્રમ '''ટૅચબેક''' સાથે મોવેમ્બર ભળી ગઈ.<ref>{{cite web |url=http://www.tacheback.co.uk/html/faq.html |title=Frequently Asked Questions |publisher=Tacheback |date= |access-date=2011-11-18 |archive-date=2011-11-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111120235444/http://www.tacheback.co.uk/html/faq.html |url-status=dead }}</ref> ૨૦૧૨માં ધ ગ્લોબલ જર્નલે મોવેમ્બરને વિશ્વની ૧૦૦ ટોચની બિન નફાકારક સંસ્થાઓ (NGO)માં સ્થાન આપ્યું.<ref>{{cite web |url=http://theglobaljournal.net/top100NGOs/ |title=Top 100 NGOs |publisher=The Global Journal |date= |access-date=2012-10-29 |archive-date=2013-03-23 |archive-url=https://www.webcitation.org/6FL5ir9V2?url=http://theglobaljournal.net/top100NGOs/ |url-status=dead }}</ref> ==ઇતિહાસ== ===ઉદ્‌ભવ=== ૧૯૯૯માં ઓસ્ટ્રેલિયન ટીવી ચેનલ સેવન નેટવર્કના સમાચારમાં [[એડિલેઇડ]]ના પુરુષોના એક નાના જૂથના સમાચાર પ્રસારિત થયા હતા જેમણે "મોવેમ્બર" શબ્દ બનાવ્યો અને નવેમ્બર મહિના દરમ્યાન મૂછો વધારીને સખાવત કરવાના વિચારને જન્મ આપ્યો હતો.<ref name=news>Ashcroft, J. (30 November 1999) <!--If you know the name of the story please insert it inverted commas here-->''Seven Nightly News Movember Mo-Phenomenon |http://www.youtube.com/watch?v=NPH0qQFqs0M|'', [[Seven Network|Channel 7]] Adelaide</ref> આ ન્યૂઝ રિપોર્ટમાં એડિલેઇડ સ્થિત આ "મોવેમ્બર સમિતિ"ના સભ્યોએ કેવી રીતે એક રાતે પબમાં બેઠાબેઠા તેમને મોવેમ્બરનો વિચાર આવ્યો હતો તે જણાવ્યું હતું. આ લોકોએ ૮૦ જણથી શરૂઆત કરી હતી અને ધ્યેય રાખ્યું હતું પશુઓ માટે જીવદયાનું કામ કરતી સંસ્થા આર.એસ.પી.સી.એ. (RSPCA) માટે ટીશર્ટ્સ વેચીને પૈસા ભેગા કરવાનું. આ કામ માટે તેમણે સૂત્ર ઘડી કાઢ્યું હતું "(કૂતરા-બિલાડાની) મૂછો માટે મૂછો ઉગાડો" ("Growing whiskers for whiskers").<ref name=news/> આ સમિતિ આજે પ્રચલિત મોવેમ્બર કાર્યક્રમથી અલિપ્ત રહે છે અને દાવો કરે છે કે ૧૯૯૯માં "મોવેમ્બર" શબ્દને જન્મ આપનાર તે છે.<ref name=wars>{{cite web|url = http://www.movember.org/charleskiesIII.html |title = Mo Wars |access-date = 5 November 2007|year = 2007 |publisher = Movember Committee}}</ref> ૨૦૦૪માં, આ લોકોથી તદ્દન જુદાં એવા [[મેલબોર્ન]] સ્થિત એક જૂથના ૩૦ પુરુષોએ પ્રોસ્ટેટ કેન્સર અને પુરુષોમાં હતાશા (ડિપ્રેશન) અંગે જાગૃતિ કેળવવાના ઉદ્દેશ સાથે નવેમ્બરના ૩૦ દિવસ સુધી મૂછો વધારી હતી. <ref>{{cite news|url=http://www.huffingtonpost.com/2011/11/04/movemeber-facial-hair-prostate-cancer-awareness_n_1074615.html |title='Movember' Urges Men To Grow Facial Hair, Fundraise For Prostate Cancer Awareness (SLIDESHOW) |publisher=Huffingtonpost.com |date= 2011-11-04|access-date=2011-11-22 |first=Eleanor |last=Goldberg}}</ref><ref>{{cite web|url=http://au.movember.com/about/ |title= Movember Australia |publisher=http://www.movember.com.au |date= |access-date=2011-12-07}}</ref> આ જૂથ આગળ જતા મોવેમ્બર ફાઉન્ડેશન નામની સખાવતી સંસ્થા બન્યું. ત્યારથી આજ સુધીમાં મોવેમ્બર ફાઉન્ડેશને આશરે ૧૭.૫ કરોડ અમેરિકન ડોલર જેટલી માતબર રકમનો ફાળો એકત્ર કર્યો છે,<ref>{{cite web|last=Flandez |first=Raymund |url=http://philanthropy.com/article/Charity-Tries-New-Messages-and/129716/ |title=Charity Tries New Messages and Logos Every Year - Marketing and Communications - The Chronicle of Philanthropy- Connecting the nonprofit world with news, jobs, and ideas |publisher=Philanthropy.com |date=2011-11-13 |access-date=2011-11-22}}</ref> જેમાં મોટો હિસ્સો ૨૦૦૬માં આ કાર્યક્રમના યુરોપ, દક્ષિણ આફ્રિકા અને અમેરિકામાં ફેલાવા પછીનો છે.<ref name="autogenerated1"/><ref name="am1"/> ૨૦૧૦માં એકલા યુ.એસ.એ.માંથી ભાગ લેનારા લોકોએ જ ૭૫ લાખ અમેરિકન ડોલર ભેગા કર્યા હતા.<ref>{{cite web|url=http://www.smallwerks.com/a-social-media-look-into-the-madness-of-movember |title=A Social Media Look Into the Madness of ‘Movember’ |publisher=SmallWerks |date=2011-11-04 |access-date=2011-11-22}}</ref> ===ચર્ચામાં=== ૨૦૦૭માં ન્યૂઝીલેન્ડના વેલિંગ્ટનની સ્કોટ્સ કોલેજે કેટલાક સ્નાતક વિદ્યાર્થીઓને મૂછો વધારવાને કારણે સત્રાંત પારિતોષિક સમારોહમાં પ્રવેશવા પર પ્રતિબંધ મુક્યો હતો અને ઉચ્ચતર માધ્યમિક શાળાના એક વિદ્યાર્થીને આ જ કારણથી તેની વાર્ષિક પરિક્ષામાં નહિ બેસવા દેવાની ધમકી પણ આપી હતી.<ref name=Dominion>{{cite news | first = Lane | last = Nichols | title = No mo or no show at exams | url = http://www.stuff.co.nz/stuff/dominionpost/4274452a6000.html | publisher = The Dominion Post | date= 16 November 2007 | access-date = 16 November 2007}}</ref> ૨૦૦૭માં મોવેમ્બર ફાઉન્ડેશનના કાર્યક્રમો ઓસ્ટ્રેલિયાના ટેબ્લોઇડ સાંપ્રત સમસ્યાઓના કાર્યક્રમ ''ટૂડે ટૂનાઇટ''માં ચમક્યા હતા જેમાં તેના પર આરોપ લગાવવામાં આવ્યો હતો કે આ સંસ્થા તેને મળેલા નાણાંમાંથી ઘણો મોટો હિસ્સો વહિવટી ખર્ચમાં અને તેના ડાયરેક્ટરોના પગાર પાછળ ખર્ચે છે.<ref>Seymour, B. (26 October 2007 [Eastern Seaboard]; 20 November 2007 [Adelaide]) <!--If you know the name of the story please insert it inverted commas here-->''Today Tonight'', [[Seven Network|Channel 7]] Adelaide</ref> ૨૦૦૮ના મોવેમ્બર કાર્યક્રમના આર્થિક સરવૈયામાં કેમ્પેઇન કોસ્ટ (વહોવટી ખર્ચ અને ફાળો એકત્રીકરણના કામો) પેટે કુલ મળેલી રકમના ફક્ત ૮% હિસ્સાનો જ ખર્ચ થયાનું દર્શાવવામાં આવ્યું હતું.<ref>{{cite web |url=http://au.movemberfoundation.com/about-us/financial-summary/ |title=Financial Summary 2008 |publisher=Au.movemberfoundation.com |date= |access-date=2010-11-24 |archive-date=2010-12-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20101204203728/http://au.movemberfoundation.com/about-us/financial-summary |url-status=dead }}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.givewell.com.au/details_name.asp?txtOrganisation=NOV |title=Givewell Charity Profiles - Movember Foundation |publisher=Givewell.com.au |date=2009-04-30 |access-date=2010-11-24}}</ref> ૨૦૦૭માં આ જ ખર્ચ કૂલ દાનના ૯% દર્શાવવામાં આવ્યો હતો.<ref>{{cite web|url=http://www.givewell.com.au/details_name.asp?txtOrganisation=NOV |title=More information Givewell Charity Profiles - Movember Foundation |publisher=Givewell.com.au |date=2009-04-30 |access-date=2010-11-24}}</ref> ==નિયમો== મોવેમ્બર વેબસાઇટ પર કાર્યક્રમમાં ભાગલેનારાઓ માટેના નિયમો નીચે મુજબ જણાવવામાં આવ્યા છે:<ref>{{cite web |url=http://us.movember.com/uploads/files/Downloads/Movember%20Rules.pdf |title=Movember Rules |publisher=Movember.com |date=access-date=2011-11-07 |access-date=2012-11-01 |archive-date=2011-11-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111111163741/http://us.movember.com/uploads/files/Downloads/Movember%20Rules.pdf |url-status=dead }}</ref> # એક વખત movember.com પર નોંધણી કરાવ્યા બાદ ''મો બ્રો''એ ૧લી નવેમ્બરે સફાચટ ચહેરે જ શરૂઆત કરવી. # આખા નવેમ્બર મહિના દરમ્યાન દરેક ''મો બ્રો''એ [[મૂછ|મૂછો]] વધારવી અને તેની માવજત કરવી આવશ્યક છે. # મૂછો કલમ સાથે જોડાવી ના જોઈએ (જો તેમ થાય તો તેની ગણતરી દાઢીમાં થઈ જશે). # મૂછો નીચેની તરફ લંબાઈને હડપચી સુધી ના પહોંચવી જોઈએ (જો તેમ થાય તો તેની ગણતરી બકરા દાઢીમાં થાય). # દરેક ''મો બ્રો'' પોતે એક મોભાદાર સજ્જન હોય તેવું વર્તન રાખવું. ==ભાગીદારો== ===Movember.com=== ૨૦૧૧માં ગુગલ ક્રોમ બ્રાઉઝરે મોવેમ્બર સાથે વિડિયો બનાવવા માટે ભાગીદારી કરી. વિડિયોમાં એવા લોકોનો સમાવેશ કરવામાં આવ્યો હતો જેમણે મોવેમ્બર કાર્યક્રમમાં ભાગ લીધો હોય અને તેમણે વેબ અને Movember.comનો ઉપયોગ કેવી રીતે લોકોમાં જાગૃતિ કેળવવા માટે અને આ ઉમદા કાર્યમાં ફાળો એકત્ર કરવા માટે કર્યો હતો તેની વાત વણી લેવામાં આવી હતી. આ વિડિયો ૧૧ લાખ કરતા પણ વધુ લોકોએ જોયો હતો. તેમાં હેન્ડ્સમફર્સનું ગાયન "રીપેટ્રિએટેડ" લેવામાં આવ્યું હતું <ref>{{cite web |url=http://handsomefurs.com/google-chrome/ |title=Google Chrome and Movember |publisher=Handsome Furs |date= |access-date=2011-11-22 |archive-date=2012-04-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120407131551/http://handsomefurs.com/google-chrome/ |url-status=dead }}</ref><ref>{{cite web|author=Julia Kilgore |url=http://www.advirtues.com/2011/11/18/movember-if-you-dont-know-google-it/ |title=Movember: If You Don’t Know, Google It :: AdVirtues: virtuous advertising is not an oxymoron…and we can prove it! |publisher=AdVirtues |date=2011-11-18 |access-date=2011-11-22}}</ref> ૨૦૧૦ અને ૨૦૧૧માં મોવેમ્બરે TOMS સાથે લિમિટેડ એડિશન બુટ બનાવવા માટે ભાગીદારી કરી હતી, જે બુટ કાર્યક્રમમાં ભાગલેનારાઓ માટે હતા.<ref>{{cite web |url=http://www.toms.com/movember |title=Movember - Limited Edition - Help Change the Face of Men's Health |publisher=TOMS.com |date=2011-09-23 |access-date=2011-11-22 |archive-date=2011-11-23 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111123113204/http://www.toms.com/Movember |url-status=dead }}</ref> ૨૦૧૧માં ક્વોન્ટાસ એરલાઇન્સે મોવેમ્બરને સહાયરૂપ થવાના આશયથી તેના એક વિમાન પર મૂછો ચીતરી હતી.<ref>{{cite web|url=http://www.ibtimes.com/articles/249215/20111114/movember-rules-qantas-growing-mo.htm |title=Movember: Qantas Celebrates by Growing a ‘Mo’ |publisher=Ibtimes.com |date=2011-11-14 |access-date=2011-11-22}}</ref> ૨૦૧૧માં બોન્ડી બીચ પર વિશ્વનો સૌથી મોટો રેતકિલ્લો (sandcastle) બનાવવામાં આવ્યો હતો, જેનું નામ રાખવામાં આવ્યું હતું મો.<ref>{{cite web|url=http://mediamanint.blogspot.com/2010/11/bondi-beach-lifeguards-and-amanda.html</ref> ===એલચીઓ=== 2011 Movember Ambassadors include: Joe Jonas,<ref>{{cite web |author=Posted on Nov 28th 2011 12:15PM by Sarah Chazan |url=http://blog.music.aol.com/2011/11/28/celebrity-movember-mustaches/?utm_source=feedburner&utm_medium=feed&utm_campaign=Feed%3A+AOLMusicBlog+%28AOL+Music+Blog%29 |title=Celebrity 'Movember' Mustaches: Who Grew the Best Facial Fuzz? - AOL Music Blog |publisher=Blog.music.aol.com |date=2011-11-28 |access-date=2012-10-29 |archive-date=2012-09-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120902094442/http://blog.music.aol.com/2011/11/28/celebrity-movember-mustaches/?utm_source=feedburner&utm_medium=feed&utm_campaign=Feed%3A+AOLMusicBlog+%28AOL+Music+Blog%29 |url-status=dead }}</ref> Justin Bieber,<ref>{{cite news|url=http://www.huffingtonpost.com/2011/11/20/justin-bieber-grows-movem_n_1103855.html |title=Justin Bieber Grows 'Movember' Mustache |publisher=Huffingtonpost.com |date= 2011-11-20|access-date=2011-11-22 |first=Eleanor |last=Goldberg}}</ref> Cake (Musicians),<ref>{{cite web |url=http://www.spinner.com/2011/11/02/cake-movember-mustache-man-contest/ |title=CAKE Kick Off November With Movember 'Moustache Man' Contest |publisher=Spinner |date=2011-11-02 |access-date=2011-11-22 |archive-url=https://archive.today/20120917154635/http://www.spinner.com/2011/11/02/cake-movember-mustache-man-contest/ |archive-date=2012-09-17 |url-status=live }}</ref> Foster the People (Musicians),<ref>{{cite web |url=http://lightning100.com/2011/11/16/foster-the-people-participate-in-movember/#.TsqqF2AUlLc |title=Foster the People participate in MoVember |publisher=Lightning 100 |date=2011-11-16 |access-date=2011-11-22 |archive-date=2012-04-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120415114911/http://lightning100.com/2011/11/16/foster-the-people-participate-in-movember/#.TsqqF2AUlLc |url-status=dead }}</ref> Morgan Spurlock,<ref>{{cite web|url=http://www.prnewswire.com/news-releases/morgan-spurlock-joins-movember-campaign-to-raise-awareness-for-cancers-affecting-men-133837793.html |title=Morgan Spurlock Joins Movember Campaign to Raise Awareness for Cancers Affecting Men - NEW YORK, Nov. 14, 2011 /PRNewswire/ |location=New York |publisher=Prnewswire.com |date= |access-date=2011-11-22}}</ref> George Parros of the Anaheim Ducks,<ref>{{cite web |last=Waxman |first=Matthew |url=http://www.gq.com/sports/profiles/201111/george-parros-nhl-hockey-anaheim-ducks |title=Interview with the Anaheim Ducks' George Parros: Profiles |publisher=GQ |date=2011-11-17 |access-date=2011-11-22 |archive-date=2011-11-19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111119221546/http://www.gq.com/sports/profiles/201111/george-parros-nhl-hockey-anaheim-ducks |url-status=dead }}</ref> Snoop Dogg,<ref>{{cite web |url=http://store.lancasterltd.com/Snoop_Dogg_Movember_T_shirt_p/844-m-01-blk.htm |title=Snoop Dogg's Official Movember T-shirt |publisher=Store.lancasterltd.com |date= |access-date=2011-11-22 |archive-date=2011-11-13 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111113185622/http://store.lancasterltd.com/Snoop_Dogg_Movember_T_shirt_p/844-m-01-blk.htm |url-status=dead }}</ref> Kevin Connolly,<ref>{{cite web |url=http://www.celebuzz.com/photos/celebrity-mustaches/ |title=Mustache Photos - Kevin Connolly’s Movember Stache - 1 |publisher=Celebuzz |date=2011-11-16 |access-date=2011-11-22 |archive-date=2012-01-31 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120131083603/http://www.celebuzz.com/photos/celebrity-mustaches/ |url-status=dead }}</ref><ref>{{cite web|last=Johnson |first=Zach |url=http://www.usmagazine.com/celebrity-beauty/news/kevin-connolly-grows-a-mustache-for-prostate-cancer-awareness-20112111 |title=Kevin Connolly Grows a Mustache for Prostate Cancer Awareness |publisher=UsMagazine.com |date= |access-date=2011-11-22}}</ref> Brody Jenner,<ref>{{cite web|url=http://famousdc.com/2011/11/16/movember-update-dcis-kevin-mclaughlin-overtakes-mtvs-brody-jenner/ |title=Movember Update: DCI’s Kevin McLaughlin Overtakes MTV’s Brody Jenner |publisher=FamousDC |date= |access-date=2011-11-22}}</ref> Matt Leinart,<ref>{{cite web |url=http://blog.houstontexans.com/2011/11/05/leinart-teammates-support-movember/ |title=Houston Texans – Blog &#124; Leinart, teammates support Movember « |publisher=Blog.houstontexans.com |date=2011-11-05 |access-date=2011-11-22 |archive-date=2012-04-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120425235200/http://blog.houstontexans.com/2011/11/05/leinart-teammates-support-movember/ |url-status=dead }}</ref> Bloomberg TV's Matt Miller,<ref>{{cite news|author=10:02 AM ET |url=http://www.bloomberg.com/news/2011-11-10/-movember-the-mustache-growing-movement.html |title=‘Movember’: The Mustache Growing Movement |publisher=Bloomberg |date=2011-11-10 |access-date=2011-11-22}}</ref> Mr. Clean,<ref>{{cite web|author=November 2, 2011 by Todd Wasserman 27 |url=http://mashable.com/2011/11/02/mr-clean-movember/ |title=Mr. Clean to Grow a 'Stache for Movember |publisher=Mashable.com |date=2011-11-02 |access-date=2011-11-22}}</ref> UFC Lightweight Champ Frankie Edgar,<ref>{{cite web|author=by sarah |url=http://www.mmamania.com/2011/11/18/2570983/ufc-lightweight-champion-frankie-edgar-has-agreed-to-give-up-his |title=UFC lightweight champion Frankie Edgar has agreed to give up his babyface to grow a moustache... |publisher=MMAmania.com |date=2011-11-18 |access-date=2011-11-22}}</ref> Philip Bloom (Photographer)<ref>{{cite web |url=http://philipbloom.net/2011/10/30/movember2011/ |title=Movember 2011 is upon us. Let those beautiful Moustaches grow and let’s beat prostate cancer! |publisher=Philip Bloom |date=2011-10-30 |access-date=2011-11-22 |archive-date=2011-12-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111202204447/http://philipbloom.net/2011/10/30/movember2011/ |url-status=dead }}</ref> In 2010, some of the [[Montreal Canadiens]] were seen sporting moustaches during the month of November, with a video appearing on the Canadiens homepage, thus confirming the worldwide spread of Movember.<ref>{{cite web |url = http://video.canadiens.nhl.com/videocenter/console?catid=1117&id=83340&navid=DL |2 = MTL |3 = home |title = Things Are Getting Hairy |access-date = 19 November 2010 |publisher = NHL Canadiens |archive-date = 14 જુલાઈ 2011 |archive-url = https://web.archive.org/web/20110714180807/http://video.canadiens.nhl.com/videocenter/console?catid=1117&id=83340&navid=DL |url-status = dead }}</ref> 2009 F1 World Champion Jenson Button started support for Movember by showing off his blond moustache at the Abu Dhabi Grand Prix, returning the presence of the moustache on the F1 podium by finishing 3rd, the first since the 1994 Australian Grand Prix won by Nigel Mansell. In 2009, many of the [[Australia national rugby union team|Australian rugby union team]] players were seen sporting moustaches during the [[Autumn internationals|Autumn Test Series]]. Many high-profile Australian sports people, celebrities, and dignitaries have supported the Movember Foundation, including World Champion surfer [[Mick Fanning]];<ref>{{cite web | url = http://www.worldprosurfers.com/mick-fanning-movember.asp | title = World's Best...Growing Moustaches | date = 14 November 2007 | publisher = World Professional Surfers | access-date = 1 નવેમ્બર 2012 | archive-date = 3 નવેમ્બર 2008 | archive-url = https://web.archive.org/web/20081103010739/http://worldprosurfers.com/mick-fanning-movember.asp | url-status = dead }}</ref> author, columnist, and presenter [[Samantha Brett]];<ref>{{cite news | url = http://blogs.smh.com.au/lifestyle/asksam/archives/2007/11/movember_wrapup.html | title = Movember wrap-up! | date = 28 November 2007 | publisher = Sydney Morning Herald | access-date = 1 નવેમ્બર 2012 | archive-date = 8 એપ્રિલ 2017 | archive-url = https://web.archive.org/web/20170408081642/http://blogs.smh.com.au/lifestyle/asksam/archives/2007/11/movember_wrapup.html | url-status = dead }}</ref> ''[[Today (Australian TV program)|Today]]'' sports presenter [[Cameron Williams]]; ex-''[[Big Brother Australia|Big Brother]]'' housemate [[Ryan Fitzgerald]]; Queensland cricket all-rounder [[Andrew Symonds]]; and several AFL players.<ref>{{cite news | url = http://www.news.com.au/heraldsun/story/0,21985,20844371-28957,00.html | title = Movember millions | date = 30 November 2006 | publisher = Herald Sun | access-date = 1 નવેમ્બર 2012 | archive-date = 12 સપ્ટેમ્બર 2012 | archive-url = https://archive.ph/20120912111002/www.news.com.au/heraldsun/story/0,21985,20844371-28957,00.html | url-status = dead }}</ref> NHL "tough guy" George Parros, alongside Bill McCreary, shaved his mustache to participate in the 2010 Movember event. Brad Pozzi an Australian rules lineback.<ref>Ducks right wing George Parros, who has gained notoriety for his signature moustache during his tenure in the NHL, is leading the charge during the 30-day mustache-growing movement in November. Parros will “start from scratch” by shaving and re-growing his moustache.</ref> Movember is regularly supported by sporting organisations and celebrities in New Zealand, with names such as national rugby captain [[Richie McCaw]]<ref>{{cite web |url=http://lifestyle.msn.co.nz/nzmenslifestyle/mensstyle/8368682/richie-mccaw-supports-movember |title=Richie McCaw supports Movember |publisher=Lifestyle.msn.co.nz |date= |access-date=2012-10-29 |archive-date=2013-01-16 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130116054822/http://lifestyle.msn.co.nz/nzmenslifestyle/mensstyle/8368682/richie-mccaw-supports-movember |url-status=dead }}</ref> actively involved in supporting the charity. ===સખાવતો=== Since 2004, the Movember Foundation charity has used Movember to raise awareness and funds for [[men's health]] issues in Australia and New Zealand. Monetary proceeds go toward the [[Prostate Cancer Foundation of Australia]], the [[Cancer Society and Mental Health Foundation of New Zealand]], and [[Beyond Blue]].<ref name = ABOUT>{{cite web |url = http://au.movember.com/outcomes/content/Movember-Foundation/ |title = Movember Australia - Movember Foundation |access-date = 4 November 2008 |year = 2008 |publisher = Movember Foundation |archive-url = https://web.archive.org/web/20080719204552/http://au.movember.com/outcomes/content/Movember-Foundation/ |archive-date = 19 જુલાઈ 2008 |url-status = live }}</ref> In 2007, the Foundation launched campaigns in Canada (funds raised go to the [[Prostate Cancer Research Foundation of Canada]]), Spain (FEFOC), the United Kingdom ([http://www.prostate-cancer.org.uk The Prostate Cancer Charity] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080604160935/http://www.prostate-cancer.org.uk/ |date=2008-06-04 }}), and the United States ([[Prostate Cancer Foundation]] [[LIVESTRONG]]).<ref name = ABOUT/> In the US, Movember's men's health partners are The Prostate Cancer Foundation and LIVESTRONG.<ref>{{cite web|url=http://www.pcf.org/site/c.leJRIROrEpH/b.5822021/k.D891/Movember.htm |title=Movember - Prostate Cancer Foundation |publisher=PCF |date= |access-date=2011-11-22}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.huffingtonpost.com/mobileweb/2011/11/04/movemeber-facial-hair-prostate-cancer-awareness_n_1074615.html |title='Movember' Urges Men To Grow Facial Hair, Fundraise For Prostate Cancer Awareness (SLIDESHOW) |publisher=The Huffington Post |date=2011-11-04 |access-date=2011-11-22}}</ref> In 2008, the Movember Foundation started the event in the [[Republic of Ireland]]. The beneficiary in that country is Action Prostate Cancer, an initiative of the [[Irish Cancer Society]].<ref>{{cite web |url = http://ie.movember.com/outcomes/content/Fundraising-Outcomes/ |title = Fund Raising Outcomes |work = Movember Ireland |access-date = 29 October 2008 |year = 2008 |publisher = Movember Foundation |archive-date = 5 જાન્યુઆરી 2009 |archive-url = https://web.archive.org/web/20090105193841/http://ie.movember.com/outcomes/content/Fundraising-Outcomes/ |url-status = dead }}</ref> A non-foundation Movember event has been held in the [[Cayman Islands]] by a "MOvember Committee" since 2006. The event has been sponsored by [[CML Offshore Recruitment]] and raises funds for the Cayman Islands Cancer Society.<ref>{{cite web |url = http://www.movember.ky/diary.php |title = MOvember News |access-date = 29 November 2007 |publisher = Movember.ky |archive-url = https://web.archive.org/web/20080102002258/http://www.movember.ky/diary.php |archive-date = 2 જાન્યુઆરી 2008 |url-status = dead }}</ref> ==લાગતા વળગતા કાર્યક્રમો== The popularity of Movember as a charity has inspired other annual facial hair growing contests across the world, such as No Shave November and [[Mustache March]].<ref name="txtstate">{{cite web |author=University Star |url=http://star.txstate.edu/node/5010 |title=‘Movember’ brings on hairy movement for cancer research &#124; University Star |publisher=Star.txstate.edu |date= |access-date=2011-11-18 |archive-date=2012-06-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120601065526/http://star.txstate.edu/node/5010 |url-status=dead }}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.mustachemarch.com/rules.html |title=rules |publisher=Mustache March |date= |access-date=2012-10-29 |archive-date=2012-08-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120815005637/http://www.mustachemarch.com/rules.html |url-status=dead }}</ref> Such events are not affiliated with Movember, and are not registered charitable foundations,<ref>{{cite news|last=Judkis |first=Maura |url=http://www.washingtonpost.com/blogs/arts-post/post/no-shave-november-or-movember-the-art-of-the-moustache/2011/11/01/gIQATWzMcM_blog.html |title=No Shave November, or Movember: The art of the moustache - Arts Post |publisher=The Washington Post |date=2011-10-31 |access-date=2011-11-18}}</ref> although some smaller events have been held to raise money or awareness for different charities.<ref>Steinbacher, Michele. "Bearded Men Knitting Hats helping charities." Pantagraph, The (Bloomington, IL) 22 Nov. 2010: Newspaper Source Plus. Web. 31 Oct. 2011.</ref><ref>Bennett, McLean. "Let it grow: Altoona High rallies for a friend." Leader-Telegram, The (Eau Claire, WI) 05 Nov. 2010: Newspaper Source Plus. Web. 31 Oct. 2011.</ref> Some college students have confused the facial hair contest, No Shave November, with the charity event, Movember.<ref name="universe.byu.edu">{{cite web |url=http://universe.byu.edu/index.php/2011/11/29/movember-fest-raises-mens-health-awareness/ |title=Movember Fest raises men’s health awareness &#124; The Universe |publisher=Universe.byu.edu |date=2011-11-29 |access-date=2012-10-29 }}{{Dead link|date=ઑગસ્ટ 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> No Shave November is not affiliated with any philanthropic organizations.<ref>{{cite web |url=http://www.dailyprincetonian.com/2011/12/07/29577/ |title=Movember |publisher=The Daily Princetonian |date=2011-12-07 |access-date=2012-10-29 }}{{Dead link|date=જુલાઈ 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> The facial hair growing contest No Shave November has participants not shaving at all for the month.<ref>{{cite news|last=Judkis |first=Maura |url=http://www.washingtonpost.com/blogs/arts-post/post/no-shave-november-or-movember-the-art-of-the-moustache/2011/11/01/gIQATWzMcM_blog.html |title=No Shave November, or Movember: The art of the moustache - Arts Post |publisher=The Washington Post |date=2011-10-31 |access-date=2011-11-09}}</ref> Unlike Movember, No Shave November does not raise funds for testicular and prostate cancer research and allows participants to grow facial hair other than moustaches.<ref name="txtstate"/> Both men and women participate in the month-long event, with men abstaining from shaving their beards, and women their armpits or legs.<ref>Ashley Wright, Jason. "'Tis the season to be extra hairy." Tulsa World (OK) 10 Nov. 2010: Newspaper Source Plus. Web. 31 Oct. 2011.</ref> In 2010, a website was mounted explaining the rules of the event, including #1 "No shaving in November and #2 "''No'' shaving in November.<ref>Kaber, Kevin. "Crumb-catchers catching on at UWM | The UWM Post." UWM Post (Milwaukee, WI) 15 Nov. 2010: 5. Newspaper Source Plus. Web. 31 Oct. 2011.</ref> ==સંદર્ભ== {{reflist|2}} ==બાહ્ય કડીઓ== *[http://www.movember.com મોવેમ્બરનું અધિકૃત વેબસાઇટ], મોવેમ્બર ફાઉન્ડેશન વેબપોર્ટલ (ઓસ્ટ્રેલિયા, કેનેડા, આયરલેન્ડ, ન્યૂઝીલેન્ડ, સ્પેન, યુએસએ, યુ.કે.) *[http://www.movember.org/ મૂળ મોવેમ્બરનું જાળપૃષ્ઠ] ૧૯૯૯થી કાર્યરત મોવેમ્બર સમિતિ [[Category:પુરુષ સ્વાસ્થ્ય]] kv7zovwy0fmrcr6pt6p70khvbde0m5q 0 105066 886239 886236 2025-06-10T13:41:53Z Dsvyas 561 [[Special:Contributions/103.88.58.154|103.88.58.154]] ([[User talk:103.88.58.154|talk]]) દ્વારા કરેલ ફેરફારોને [[User:InternetArchiveBot|InternetArchiveBot]] દ્વારા કરેલા છેલ્લા સુધારા સુધી ઉલટાવાયા. 867319 wikitext text/x-wiki {{સંદર્ભ આપો}} {{સુધારો}} {{Infobox writer | name = વિનોદ જોશી | image = Vinod Joshi at GLF 2016 (cropped).png | caption = ગુજરાત લિટરેચર ફેસ્ટિવલ, ૨૦૧૬માં વિનોદ જોશી | birth_name = વિનોદ જોશી | birth_date = {{birth date and age|df=y|1955|8|13}} | birth_place = ભોરિંગડા, [[અમરેલી જિલ્લો]], [[ગુજરાત]] | occupation = પ્રાધ્યાપક, કવિ, લેખક, વિવેચક | language = [[ગુજરાતી ભાષા|ગુજરાતી]] | nationality = ભારતીય | education = એમ.એ., પીએચ.ડી. | period = અનુ-આધુનિક [[ગુજરાતી સાહિત્ય]] | genres = ગીત, સોનેટ, લાંબી વર્ણનાત્મક કવિતાઓ | spouse = {{married|વિમલ જોશી|1981}} | awards = {{plainlist| * કવિશ્વર દલપતરામ એવોર્ડ (૨૦૧૩) * સાહિત્ય ગૌરવ પુરસ્કાર (૨૦૧૫) * [[નરસિંહ મહેતા એવોર્ડ|નરસિંહ મહેતા પુરસ્કાર]] (૨૦૧૮) * [[કલાપી પુરસ્કાર]] (૨૦૧૮) * [[નર્મદ સુવર્ણ ચંદ્રક]] (૨૦૨૨) * [[સાહિત્ય અકાદમી પુરસ્કાર-ગુજરાતી|સાહિત્ય અકાદમી પુરસ્કાર]] (૨૦૨૩) }} | signature = | module ={{Infobox academic | child = yes | doctoral_students = [[મહેન્દ્રસિંહ પરમાર]]}} }} '''વિનોદ જોશી''' ગુજરાતી લેખક અને વિવેચક ગુજરાતી કવિ છે. તેમના નોંધપાત્ર કાર્યોમાં પરંતુ, કાવ્યસંગ્રહ (ગીત કવિતા) (1984), ''શિખંડી'', [[શિખંડી]] પર આધારિત એક લાંબી કવિતા કવિતા છે, જે મહાભારતનુ પાત્ર છે. (1985) રેડિયો નાટક: સ્વરૂપે અને સિદ્ધાંત''',''' (1986), તુંડિલ-તુંડિકા, દિર્ઘ કાવ્યનુ એક સ્વરૂપ, (1987), અને ઝાલર વાગે જુથડી, કવિતાઓ સંગ્રહ (1991). તેઓ જયંત પાઠક પુરસ્કાર (1985), ક્રિટીક્સ એવોર્ડ (1986), કવિશ્વર દલપરામ એવોર્ડ (2013), સાહિત્ય ગૌરવ પુરસ્કાર (2015), નરસિંહ મહેતા પુરસ્કાર (૨૦૧૮), કલાપી પુરસ્કાર (2018), [[નર્મદ સુવર્ણ ચંદ્રક]] (૨૦૨૨) અને [[સાહિત્ય અકાદમી પુરસ્કાર-ગુજરાતી|સાહિત્ય અકાદમી પુરસ્કાર]] (૨૦૨૩)ના પ્રાપ્તકર્તા છે. == પ્રારંભિક જીવન == વિનોદ જોશીનો જન્મ 13 ઓગસ્ટ, 1955 ના રોજ ગુજરાતના [[અમરેલી જિલ્લો|અમરેલી જિલ્લા]]ના [[ભોરીંગડા (તા. લીલીયા)|ભોરીંગડા]] ગામમાં થયો હતો. તેમનું કુટુંબ બોટાદથી છે. તેમના પિતા, હરગોવિંદદાસ જોશી સંસ્કૃત વિદ્વાન હતા અને ગ્રામીણ સૌરાષ્ટ્રમાં પંચાયત મંત્રી તરીકે સેવા આપતા હતા. વિનોદ જોશી તેની માતા, લીલાવતી જોશીના લોકગીતથી પ્રભાવિત થયા છે. જોશીએ ગઢડાની મોહનલાલ મોતીચંદ બાલમંદિર ખાતે તેમની પૂર્વશાળાની શિક્ષણ પૂર્ણ કરી. તેમણે 1960 થી 1966 સુધી બોટાદ જીલ્લાના તુર્ખા ગામની સરકારી શાળા ખાતે તેમની પ્રાથમિક શિક્ષણ પૂર્ણ કરી. તેમની માધ્યમિક શાળા 1967 થી 1968 સુધી એનટીએમ સરકારી હાઇ સ્કૂલ, સુરેન્દ્રનગર, 1969 માં સર્વોદય વિદ્યાલય, અને સરકારી હાઇસ્કુલ, બોટાદ 1970 માં. વિનોદ જોશીએ 1975 માં, બોટાદના કવિશ્રી બોટાદકર આર્ટસ એન્ડ કૉમર્સ કોલેજમાં ગુજરાતી સાહિત્યમાં તેમની બેચલર ઓફ આર્ટસ પૂર્ણ કરી. તેમણે સૌરાષ્ટ્ર યુનિવર્સિટી, ભાવનગર (1976) માં ગુજરાતી મા માસ્ટર ઓફ આર્ટસ પૂર્ણ કર્યાં અને સૌરાષ્ટ્ર યુનિવર્સિટીમાં ગુજરાતી ભાષા સાહિત્ય ભવન (ગુજરાતી ભાષા અને સાહિત્ય વિભાગ) (1977). તેમણે પીએચ.ડી., 1980 માં ગુજરાતી ભાષા સાહિત્ય ભવન, સૌરાષ્ટ્ર યુનિવર્સિટી, તેમના સંશોધન માટે રેડિયો નાટકનુ કલાસ્વરુપ અને ગુજરાતીમા તેનો વિકાસ, ઈશ્વરલાલ આર. દવેની દેખરેખ હેઠળ. વિનોદ જોશીએ તેમના શાળાના દિવસો દરમિયાન કવિતા લખવાનું શરૂ કર્યું. ધોરણ 10 માં, તેમની કવિતા સૌ પ્રથમ 1973 માં ગુજરાતી ભાષા સામયિકમાં કુમારમાં પ્રકાશિત થઈ હતી. ત્યારબાદ તેમની કવિતાઓ કવિલોક, કવિતા, શબદસ્રુષ્ટી, પરબ, નવનીત સમર્પણ, બુદ્ધીપ્રકાશ સહિતના અન્ય ગુજરાતી સામયિકોમાં પ્રકાશિત થઈ છે. == સાહિત્ય == વિનોદ જોશીની કવિતા ગ્રામીણ જીવનની છબીઓ સાથે મુખ્યત્વે ગુજરાતી સાહિત્યમાં સ્ત્રીની લાગણીઓના ચિત્રણ દ્વારા વ્યક્ત કરવામાં આવી છે. === કવિતા === જોશીને તેમના ગીતોના અવાજોમાં ભવ્ય સ્ત્રી સંવેદનશીલતા માટે ગુજરાતી સાહિત્યમાં વખાણવામાં આવે છે. તેમની કવિતામાં પ્રતીતિઓમાં તીવ્ર સ્ત્રીત્વ, એકાંત, સામાજિક સ્થિતિ અને અવિભાજ્ય વ્યક્તિત્વ શામેલ છે, જે રોજિંદા વાસ્તવિકતા અને વસ્તુઓની છબીઓમાં વ્યક્ત થાય છે. પરન્તુ, કવિતા તેમની પ્રથમ કૃતિ, 1984 માં કાવિલોક ટ્રસ્ટ દ્વારા પ્રકાશિત કરવામાં આવી હતી. 1985 માં શીખંડી એક લાંબી કવિતા સંસ્કૃતના નિયમો અનુસાર બનેલી છે. આ કવિતા મહાભારતના પાત્રો, શિખંડી અને ભીષ્મના માનસ સાથે વ્યવહાર કરે છે. તુંડિલ-તુંડિકા (1987), બીજી લાંબી કવિતા, આધુનિક શૈલીમાં મધ્યયુગીન ગુજરાતી પદવાવાર્તા સ્વરૂપનું પુનરાવર્તન છે. ઝાલર વાગે જુથડી (1991) જોશીની સૌથી વધુ પ્રેમભર્યા કવિતાઓની માંગ છે. 2018 માં, તેમણે સાત ખડો, 49 પ્રકરણો અને 1800 રેખાઓ સાથે પ્રબન્ધ સ્વરૂપમાં બનેલી એક કવિતા સોન્ધ્રિ પ્રકાશિત કરી. તે હિંદુ મહાકાવ્ય મહાભારતના એક પાત્ર દ્રૌપદી પર આધારિત છે, અને ચોપરા અને દોહરા જેવા વિવિધ મીટરોનો ઉપયોગ કરીને, તેના દેશનિકાલ દરમિયાન મહિલા તરીકે દ્રૌપદીના વિચારો અને લાગણીઓની એક અલગ વિશ્વ દર્શાવે છે. વિનોદ જોશીની પસંદ કરેલી કવિતાઓ કુંચી આપો, બાયજી તરીકે સંકલિત કરવામાં આવી છે. === વિવેચન ગ્રન્થ === * સોનેટ (1984) * અભીપ્રેત (1986) * અમૃત ઘાયલ: વ્યકતિમતા અને વાગ્મય (1988) * ઉદગ્રીવ (1995) * નિવેશ (1995) * રેડિયો નાટક: સ્વરૂપ અને સિદ્ધાંત (1986) * વિશાદ (૨૦૧૮) * નિર્વિવાદ (૨૦૧૮) * કવાયત (૨૦૧૮) * કવિતાત (૨૦૧૮) === સંકલન === * નીરક્ષિર (1984 થી 2012) * સાહિત્યનો આસ્વાદ (1992) * રાસતરંગિની (બોટાદકરની કવિતાઓ), (1995) * કિસ્મત કુરેશી ની 50 ગઝલ (1998) * કાવ્યચયન (2006) * આજ અંધાર ખુશ્બુભર્યો લાગતો (પ્રહલાદ પારેખની કવિતાઓ) (2002) * વિજયરાય વૈદ સ્મારક ગ્રંથ * વિરાટના પાનાથર (જગદીપ વીરાનીની કવિતાઓ) (2016) * આહુતિ (મોરરી બાપુ સંબંધિત) (2017) * જગદીપ વીરાની ની કાવ્યસ્રુષ્ટિ (2019) === કથાસાહિત્ય === * હવા ની હવેલી (૨૦૧૮) (ટૂંકી વાર્તાઓ) * હથેળીમા હસ્તાક્ષર (૨૦૧૮) (ટૂંકી વાર્તાઓ) * સગપણ ના સરવાળા (૨૦૧૮) (ટૂંકી વાર્તાઓ) * મોતી સેવવા લાખ ના (૨૦૧૮) (ટૂંકી વાર્તાઓ) * અજવાળા ની આરતી (૨૦૧૮) (ટૂંકી વાર્તાઓ) * ખોબામા જીવતર (૨૦૧૮) (ટૂંકી વાર્તાઓ) == પુરસ્કારો == * જયંત પાઠક પુરસ્કાર (૧૯૮૫) * ક્રિટીક્સ એવોર્ડ (૧૯૮૬) * કવિશ્વર દલપરામ એવોર્ડ (૨૦૧૩) * સાહિત્ય ગૌરવ પુરસ્કાર (૨૦૧૫) * નરસિંહ મહેતા પુરસ્કાર (૨૦૧૮)<ref>{{Cite web|title=ભાવનગરના કવિશ્રી વિનોદ જોશીને ૨૪મો નરસિંહ મહેતા એવોર્ડ અપાશે|url=https://www.akilanews.com/Saurashtra_news/Detail/27-09-2018/95492|access-date=2022-05-22|website=www.akilanews.com|archive-date=2022-08-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20220812055202/https://www.akilanews.com/Saurashtra_news/Detail/27-09-2018/95492|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite news |title=વિનોદ જોશીને નરસિંહ મહેતા એવોર્ડ: 2018|newspaper=દિવ્ય ભાસ્કર|date=|url=https://www.divyabhaskar.co.in/rasdhar/bhaskar-galaxy/news/RDHR-RACH-HDLN-article-by-raghuveer-chaudhari-gujarati-news-5972450-NOR.html|access-date=૨૨ મે ૨૦૨૨}}</ref> * કલાપી પુરસ્કાર (૨૦૧૮) * [[નર્મદ સુવર્ણ ચંદ્રક]] (૨૦૨૨)<ref name="Divya Bhaskar 2022">{{cite news |title=સન્માન: ગુજરાતી ભાષાના કવિ વિનોદ જોશીને નર્મદ ચંદ્રક એનાયત થશે|newspaper=Divya Bhaskar|date=10 May 2022|url=https://www.divyabhaskar.co.in/local/gujarat/bhavnagar/news/gujarati-language-poet-vinod-joshi-will-be-awarded-narmad-medal-129785519.html|access-date=10 May 2022}}</ref> * [[સાહિત્ય અકાદમી પુરસ્કાર-ગુજરાતી|સાહિત્ય અકાદમી પુરસ્કાર]] (૨૦૨૩)<ref name="Divya Bhaskar 2023">{{cite news |title=ગૌરવ: કવિ વિનોદ જોશીની કૃતિ સૈરન્ધ્રીને સાહિત્ય અકાદમી પુરસ્કાર|newspaper=[[દિવ્ય ભાસ્કર]]|date=21 December 2023|url=https://www.divyabhaskar.co.in/local/gujarat/ahmedabad/news/sahitya-akademi-award-for-poet-vinod-joshis-work-sairandri-132319540.html|access-date=24 December 2023}}</ref><ref name="Ahmedabad Mirror 2023">{{cite news |title=Poet Vinod Joshi awarded Sahitya Akademi Award|date=29 December 2023|newspaper=Ahmedabad Mirror|url=https://www.ahmedabadmirror.com/poet-vinod-joshi-awarded-sahitya-akademi-award/81869253.html|access-date=5 January 2024}}</ref> == સંદર્ભ == {{Reflist}} [[શ્રેણી:ગુજરાતી સાહિત્યકાર]] 2v9ihsm8konfhzczlz58g44png72e0g 0 150758 886256 886157 2025-06-11T09:42:30Z InternetArchiveBot 63183 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 886256 wikitext text/x-wiki {{કામ ચાલુ}} '''સતલોક આશ્રમ''' એ એક સંગઠન છે જેમની સ્થાપના ભક્તિ મુક્તિ ટ્રસ્ટ દ્વારા ૧ જૂન ૧૯૯૯ ના રોજ [[હરિયાણા]] ના [[રોહતક]] જિલ્લા ના કરોથા ગામમાં થઈ હતી. પ્રથમ આધ્યાત્મિક કાર્યક્રમ ૧ જૂન થી ૭ જૂન ૧૯૯૯ દરમિયાન યોજાયો હતો.<ref>{{Cite web|url=https://www.aajtak.in/crime/story/satlok-ashram-saint-rampal-disloyality-hisar-court-decision-on-29-august-460425-2017-08-29|title=સતલોક આશ્રમના સંસ્થાપક સંત રામપાલને નિર્દોષ જાહેર કરવામાં આવ્યા, લોકોને બંધક બનાવવાનો હતો આરોપ.date=2017-08-29|website=आज तक|language=hi|access-date=2024-05-18}}</ref> ==ઇતિહાસ== ૧૯૯૪માં, રામદેવાનંદ મહારાજ ([[ગરીબ દાસ]] સંપ્રદાયના [[હિન્દુ]] સંત) જેમણે [[રામપાલ]] જી ને તેમના ઉત્તરાધિકારી તરીકે પસંદ કર્યા. રામપાલે ઉપદેશ આપવાનું અને ભક્તોને દીક્ષા આપવાનું શરૂ કર્યું. <ref>{{Cite book|url=http://dx.doi.org/10.1093/gmo/9781561592630.article.22850|title=Rampal, Jean-Pierre|last=O’Loughlin|first=Niall|last2=Verroust|first2=Dennis|date=2001|publisher=Oxford University Press|series=Oxford Music Online}}</ref> == કરૌંથા કાંડ ૨૦૦૬ == ૨૦૦૬ માં, રામપાલજીએ આર્ય સમાજ ધાર્મિક સંપ્રદાયના કેન્દ્રિય ગ્રંથ સત્યાર્થ પ્રકાશના કેટલાક ભાગો સામે વાંધો ઉઠાવ્યો હતો. તેમણે આ ભાગોને "અવ્યવહારુ અને અસામાજિક" ગણાવ્યા હતા. આનાથી આર્ય સમાજના અનુયાયીઓ ગુસ્સે થયા અને તેમણે રામપાલજી આશ્રમને ઘેરી લીધો, જ્યાં તેઓએ વિરોધ કર્યો.આનાથી આર્ય સમાજના અનુયાયીઓ ગુસ્સે ભરાયા અને તેમણે તેમના આશ્રમને ઘેરી લીધો, જેના પરિણામે ૧૨ જુલાઈ ૨૦૦૬ના રોજ બંને સંપ્રદાયોના અનુયાયીઓ વચ્ચે અથડામણ થઈ. <ref>{{Cite news|title=Rohtak clash: Sant Rampal triggered it|url=https://timesofindia.indiatimes.com/india/Rohtak-clash-Sant-Rampal-triggered-it/articleshow/20021686.cms|newspaper=The Times of India|date=2013-05-13|access-date=2025-06-04|issn=0971-8257}}</ref>આ અથડામણ દરમિયાન, એક વ્યક્તિની ગોળી મારીને હત્યા કરવામાં આવી હતી અને ૫૯ અન્ય ઘાયલ થયા હતા.<ref>{{Cite book|url=https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/B9780128094853000016|title=150 Things You Should Know about Security|last=Fennelly|first=Lawrence J.|last2=Perry|first2=Marianna A.|date=2018-01-01|publisher=Butterworth-Heinemann|isbn=978-0-12-809485-3|editor-last=Fennelly|editor-first=Lawrence J.|pages=1–218|doi=10.1016/b978-0-12-809485-3.00001-6|editor-last2=Perry|editor-first2=Marianna A.}}</ref> <ref>{{Cite news|title=Cases against Haryana godman Rampal|url=https://timesofindia.indiatimes.com/india/Cases-against-Haryana-godman-Rampal/articleshow/45192010.cms|newspaper=The Times of India|date=2014-11-18|access-date=2025-06-04|issn=0971-8257}}</ref>રામપાલ પર હત્યા અને હત્યાના પ્રયાસનો આરોપ મૂકવામાં આવ્યો છે.અને તેમને 21 મહિનાની જેલની સજા થઈ. તેમના અનુયાયીઓ દાવો કરે છે કે તેમને આ કેસમાં ખોટી રીતે ફસાવવામાં આવ્યા છે અને તેમણે સીબીઆઈ તપાસની માંગ કરી છે. રામપાલજીને કરૌંથા આશ્રમ ખાલી કરવાની ફરજ પાડવામાં આવી હતી. એક મહિલા સમર્થકના મૃત્યુ સાથે સંબંધિત આ કેસમાં તેમને હત્યાનો દોષી ઠેરવવામાં આવ્યા હતા.<ref>{{Cite web|title=Two Mexican policemen convicted for murder of Moisés Sánchez; chief suspects still at large|url=https://primarysources.brillonline.com/browse/human-rights-documents-online/two-mexican-policemen-convicted-for-murder-of-moises-sanchez-chief-suspects-still-at-large;hrdhrd1323201813230390|access-date=2025-06-07|website=Human Rights Documents Online|language=en|doi=10.1163/2210-7975_hrd-1323-20180390}}</ref> == બરવાલા કાંડ ૨૦૧૪ == ૨૦૧૪ માં, પંજાબ અને હરિયાણા હાઈકોર્ટે તેમના અનુયાયીઓ પર કોર્ટની કાર્યવાહીમાં અવરોધ ઉભો કરવાનો આરોપ મૂક્યા બાદ તેમની સામે બિન-જામીનપાત્ર ધરપકડ વોરંટ જારી કર્યું.<ref>{{Cite book|url=https://brill.com/display/book/edcoll/9789004304451/B9789004304451-s012.xml|title=State Obligations in Implementing Arrest Warrants|last=Schabas|first=William|date=2016-01-01|publisher=Brill Nijhoff|isbn=978-90-04-30445-1|pages=112–123|language=en|doi=10.1163/9789004304451_012}}</ref> ૧૨ નવેમ્બર ૨૦૧૪ ના રોજ, પોલીસ તેમને કસ્ટડીમાં લેવા ગઈ. ૧૮ નવેમ્બર સુધી, હિસારમાં તેમના સતલોક આશ્રમને તેમના હજારો અનુયાયીઓ 'સતસાહેબ' લખેલા ધ્વજ લઈને રક્ષા કરી રહ્યા હતા.૨૦,૦૦૦ થી વધુ સુરક્ષા કર્મચારીઓ અને પોલીસ આશ્રમમાં જબરસ્તીથી પ્રવેશ્યા, પરંતુ ગિરફ્તારી માટે રામપાલ તેમને મળ્યા નહીં.<ref>{{Cite web|date=2014-11-18|title=Deadline over, crackdown begins at Rampal's Hisar ashram|url=https://www.indiatoday.in/india/north/story/sant-rampal-satlok-ashram-hisar-haryana-self-styled-godman-227630-2014-11-18|access-date=2025-06-07|website=India Today|language=en}}</ref> પોલીસે તેમને શોધવા માટે આશ્રમની પાછળની દિવાલ તોડવા માટે અર્થ મૂવર્સ નો ઉપયોગ કર્યો, પરંતુ મોટી સંખ્યામાં અનુયાયીઓએ તેમનો પ્રતિકાર કર્યો, જેમણે તેમને રોકવાનો પ્રયાસ કરતી વખતે કેટલાક પોલીસ કર્મચારીઓને ઇજા પહોંચાડી હોવાના અહેવાલ છે.<ref>{{Cite news|title=Rampal followers, police clash|url=https://www.thehindu.com/news/national/godman-rampalharyana-government-standoff/article6610935.ece|newspaper=The Hindu|date=2014-11-18|access-date=2025-06-07|issn=0971-751X|language=en-IN}}</ref> તેમના આશ્રમની અંદર પાંચ મહિલાઓ અને એક ૧૮ મહિનાના બાળકના મૃતદેહ મળી આવ્યા હતા.<ref>{{Cite news|title=Six dead in Rampal's ashram in Hisar, not even a single one hurt by police bullets, says Haryana DGP|url=http://ibnlive.in.com/news/six-dead-in-rampals-ashram-in-hisar-not-even-a-single-one-hurt-by-police-bullets-says-haryana-dgp/513673-3-240.html|newspaper=IBNLive|access-date=2025-06-07|archive-date=2014-11-21|archive-url=https://web.archive.org/web/20141121194215/http://ibnlive.in.com/news/six-dead-in-rampals-ashram-in-hisar-not-even-a-single-one-hurt-by-police-bullets-says-haryana-dgp/513673-3-240.html|url-status=dead}}</ref> ==સંદર્ભ== {{Reflist}} sk7r18w0rs9e3kucgr2rlczlwybxagy 0 150819 886238 886235 2025-06-10T13:41:44Z Dsvyas 561 [[Special:Contributions/नकुम भाविक|नकुम भाविक]] ([[User talk:नकुम भाविक|talk]]) દ્વારા કરેલ ફેરફારોને [[User:Dsvyas|Dsvyas]] દ્વારા કરેલા છેલ્લા સુધારા સુધી ઉલટાવાયા. 886233 wikitext text/x-wiki {{Infobox character | name = રાધાપતિ અયન | image = [[File:8th century mithuna reliefs at Virupaksha temple, Pattadakal Hindu monuments Karnataka 1.jpg|અયન અને રાધાનું કામુક અવસ્થાનું શિલ્પ|thumb]] | spouse = [[રાધા]] | children = વિષ્ણુપ્રિયા | relatives = [[યશોદા]], [[કૃષ્ણ]] }} '''અયન''' અથવા રાધાપતિ '''રાયન''' કે '''અભિમન્યુ''' એ હિંદુ ધર્મમાં [[શ્રીકૃષ્ણ]]ની પ્રેમિકા [[રાધા]]ના પતિ હતા. તેમના પિતાનું નામ ગોલા અને માતાનું નામ જટીલા હતું. શ્રીકૃષ્ણના મથુરાગમન બાદ તેમના લગ્ન તેમની પ્રેમિકા રાધા સાથે બરસાનામાં થયા હતા. અયન [[ગોકુળ]] પાસે જ જરત નામના ગામમાં રહેતા હતા. માન્યતાઓ અનુસાર અયન માતા [[કાલિ|કાલિકા]]ના ભક્ત હતા અને સંસાર પ્રત્યે ઉદાસીન હતા. શ્રીકૃષ્ણના મથુરાગમન બાદ કૃષ્ણના પાલક પિતા [[નંદરાય]] બાબાએ અયન સાથે રાધાના વિવાહ કરાવ્યા હતા. અયન સાથે લગ્ન કરતી વખતે રાધાની ઉંમર ૨૦ વર્ષની હતી. ગર્ગસંહિતા મુજબ અયન [[શ્રીકૃષ્ણ]]ની પાલક માતા [[યશોદા]]ના પિતરાઈ ભાઈ હતા. આથી અયન કૃષ્ણના મામા અને રાધાજી કૃષ્ણના મામી હતા એવું મનાય છે. લોકકાવ્યોમાં અયન અને રાધાના સુખદ વૈવાહિક જીવનનું વિસ્તૃત વર્ણન છે. અયન અને રાધાને [[વિષ્ણુપ્રિયા]] નામની એક પુત્રી પણ હતી. આજે પણ ગોકુળ અને જરાક પ્રાંતોમાં અયન અને રાધાના મંદિરો આવેલાં છે. == સંબંધિત પૃષ્ઠ== *[[રાધા ]] *[[કૃષ્ણ]] *[[યશોદા]] *[[યદુવંશ]] [[શ્રેણી:ધાર્મિક વ્યક્તિત્વ]] 0besqgkwxjhgo5lsmx0i6416rmduv17 3 150822 886237 2025-06-10T13:37:16Z New user message 14116 નવા સભ્યનાં ચર્ચાનાં પાના પર [[ઢાંચો:સ્વાગત|સ્વાગત સંદેશ]]નો ઉમેરો 886237 wikitext text/x-wiki {{ઢાંચો:સ્વાગત|realName=|name=Arif9999}} -- [[:User:Dsvyas|ધવલ સુધન્વા વ્યાસ]]^{[[:User_talk:Dsvyas|ચર્ચા]]/[[:Special:Contributions/Dsvyas|યોગદાન]]} ૧૯:૦૭, ૧૦ જૂન ૨૦૨૫ (IST) 91j4mr86htrhlu9td7rb33vg17wjqpi 3 150823 886240 2025-06-10T13:56:30Z New user message 14116 નવા સભ્યનાં ચર્ચાનાં પાના પર [[ઢાંચો:સ્વાગત|સ્વાગત સંદેશ]]નો ઉમેરો 886240 wikitext text/x-wiki {{ઢાંચો:સ્વાગત|realName=|name=Ishak242424}} -- [[:User:Dsvyas|ધવલ સુધન્વા વ્યાસ]]^{[[:User_talk:Dsvyas|ચર્ચા]]/[[:Special:Contributions/Dsvyas|યોગદાન]]} ૧૯:૨૬, ૧૦ જૂન ૨૦૨૫ (IST) 76ajhfm9ddvw3f82fb4kp4yyxppzj62 3 150824 886243 2025-06-10T15:53:07Z New user message 14116 નવા સભ્યનાં ચર્ચાનાં પાના પર [[ઢાંચો:સ્વાગત|સ્વાગત સંદેશ]]નો ઉમેરો 886243 wikitext text/x-wiki {{ઢાંચો:સ્વાગત|realName=|name=Henribemis}} -- [[:User:Dsvyas|ધવલ સુધન્વા વ્યાસ]]^{[[:User_talk:Dsvyas|ચર્ચા]]/[[:Special:Contributions/Dsvyas|યોગદાન]]} ૨૧:૨૩, ૧૦ જૂન ૨૦૨૫ (IST) swpto5wl04x8r2kta055xvbvsjswmqu 3 150825 886247 2025-06-11T00:53:49Z New user message 14116 નવા સભ્યનાં ચર્ચાનાં પાના પર [[ઢાંચો:સ્વાગત|સ્વાગત સંદેશ]]નો ઉમેરો 886247 wikitext text/x-wiki {{ઢાંચો:સ્વાગત|realName=|name=RustaviOri}} -- [[:User:Dsvyas|ધવલ સુધન્વા વ્યાસ]]^{[[:User_talk:Dsvyas|ચર્ચા]]/[[:Special:Contributions/Dsvyas|યોગદાન]]} ૦૬:૨૩, ૧૧ જૂન ૨૦૨૫ (IST) 2s4tvld1waq9uh392jdxcqpvr07ckda 3 150826 886250 2025-06-11T07:04:43Z New user message 14116 નવા સભ્યનાં ચર્ચાનાં પાના પર [[ઢાંચો:સ્વાગત|સ્વાગત સંદેશ]]નો ઉમેરો 886250 wikitext text/x-wiki {{ઢાંચો:સ્વાગત|realName=|name=Shepal.b}} -- [[:User:Dsvyas|ધવલ સુધન્વા વ્યાસ]]^{[[:User_talk:Dsvyas|ચર્ચા]]/[[:Special:Contributions/Dsvyas|યોગદાન]]} ૧૨:૩૪, ૧૧ જૂન ૨૦૨૫ (IST) dw7mpn28o7yrglwcyzaldn7lk0v2c66 3 150828 886257 2025-06-11T09:57:46Z New user message 14116 નવા સભ્યનાં ચર્ચાનાં પાના પર [[ઢાંચો:સ્વાગત|સ્વાગત સંદેશ]]નો ઉમેરો 886257 wikitext text/x-wiki {{ઢાંચો:સ્વાગત|realName=|name=Niks92786}} -- [[સભ્ય:Aniket|Aniket]] ([[સભ્યની ચર્ચા:Aniket|ચર્ચા]]) ૧૫:૨૭, ૧૧ જૂન ૨૦૨૫ (IST) cv3x25zycg77gg54mj76p3rrie03zk1 3 150829 886258 2025-06-11T10:35:05Z New user message 14116 નવા સભ્યનાં ચર્ચાનાં પાના પર [[ઢાંચો:સ્વાગત|સ્વાગત સંદેશ]]નો ઉમેરો 886258 wikitext text/x-wiki {{ઢાંચો:સ્વાગત|realName=|name=Rushill32}} -- [[:User:Dsvyas|ધવલ સુધન્વા વ્યાસ]]^{[[:User_talk:Dsvyas|ચર્ચા]]/[[:Special:Contributions/Dsvyas|યોગદાન]]} ૧૬:૦૫, ૧૧ જૂન ૨૦૨૫ (IST) 4bq6n50wlfhaewo4pkpu8fu0tyfu1tt